Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class History Notes Chapter 5 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 History Notes Chapter 5 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ

→ ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦ ବିକାଶର କାରଣ :

• ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇଂରେଜ ଶାସନ ବିରୋଧୀ ସଙ୍ଗଠନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଅନେକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଓ ଜାତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ସୂତ୍ରପାତ କରିଥିଲା ।
• ଐକ ଭାବର ମହାମନ୍ତ୍ରରେ ନିଜ ଦେଶ ତଥା ମାତୃଭୂମିକୁ ଭଲ ପାଇବା ଭାବକୁ ‘ଜାତୀୟତାବାଦ’ କୁହାଯାଏ ।
• ଓଡ଼ିଶାର ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ, ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ ଓ କୋହ୍ଲ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରଭୃତି ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଦ୍ରୋହର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।
• ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ ଜାତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।
• ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ କାରଣ ଦାୟୀ ଥିଲା ।

→ (କ) ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐକ୍ୟ :

• ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ତୀର୍ଥସ୍ଥାନମାନ ରହିଛି ।
• ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ପାଳନ କରୁଥିବା ଉତ୍ସବ, ରୀତି-ନୀତି ତଥା ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ଓ ଚଳଣିରେ ଅନେକ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରହିଅଛି । ଏହି ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐକ୍ୟଭାବ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମନରେ ଏକ ଜାତୀୟ ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି ।

ମନେରଖ :
ପ୍ରାଚୀନ ଯୁଗରେ ମୁନିଋଷିମାନେ ହିମାଳୟଠାରୁ କୁମାରୀକା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୂଖଣ୍ଡକୁ ‘ଭାରତବର୍ଷ’ ନାମରେ ନାମିତ କରିଥିଲେ ।

→ (ଖ) ରାଜନୈତିକ ଏକତା :

• ଭାରତୀୟମାନେ ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ ଯୁଗରୁ ରାଜା ଓ ମହାରାଜାମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଏକ ଶାସନାଧୀନ ରହିବା ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଐକ୍ୟଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
• ସମଗ୍ର ଭାରତ ଇଂରେଜ ଶାସନାଧୀନ ହେବା ଫଳରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟତାଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

→ (ଗ) ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର ପ୍ରଚଳନ :

• ଇଂରେଜ ଶାସନ କାଳରେ ଉଇଲିୟମ୍ ବେଣ୍ଟିକ୍ ଭାରତରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଓ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ କରିବା ଫଳରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଭାବବିନିମୟ କରିପାରିଲେ । ତେଣୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟଭାବ ଦୃଢ଼ ହୋଇପାରିଥିଲା ଓ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା ।
• ପୁନଶ୍ଚ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷିତ ଭାରତୀୟମାନେ ଆମେରିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ, ରୁଷ୍ ବିପ୍ଲବ, ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବ, ଇଂଲଣ୍ଡର ଗୌରବମୟ ବିପ୍ଲବ, ଇଟାଲୀ ଓ ଜର୍ମାନୀର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପ୍ରଭୃତିର ଜାତୀୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ବିଭିନ୍ନ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦାର୍ଶନିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ କଲେ ଓ ଭାରତକୁ ସେହି ମାର୍ଗରେ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କଲେ ।

→ (ଘ) ନବଜାଗରଣ :

1. ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ, ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ, ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ଵତୀ ପ୍ରଭୃତି ସମାଜ ସଂସ୍କାରକମାନେ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ କୁସଂସ୍କାର ବିରୁଦ୍ଧରେ, ପୀଡ଼ିତଙ୍କ ସେବା ସମ୍ପର୍କରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଚିନ୍ତାଧାରା ସପକ୍ଷରେ, ବେଦର ମହନୀୟତା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଜଣାଇଥିଲେ ।
2. ଫଳରେ ଭାରତରେ ବୌଦ୍ଧିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟିହେଲା ।

→ (ଡ) ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନର ଅବଦାନ :

• ବେଣ୍ଟିଦ୍ୱାରା କେତେକ କୁପ୍ରଥା ଉଚ୍ଛେଦ ଏବଂ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର ପ୍ରଚଳନ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।
• ଲର୍ଡ ଡେଲ୍ହାଉସୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ରେଳ ଚଳାଚଳ ଓ ଡାକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ଯୋଗୁ ଭାରତୀୟମାନେ ଏକତା ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇପାରିଲେ ଏବଂ ଲର୍ଡ ରିପନଙ୍କ ପ୍ରଚଳିତ ସ୍ଵାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମନରେ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।

ମନେରଖ :
ଲର୍ଡ ରିପନ ଭାରତରେ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

→ (ଚ) ବ୍ରିଟିଶ୍ମାନଙ୍କର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶାସନ ନୀତି :

• ଇଂରେଜ ଶାସନକାଳରେ ଭାରୀତୟମାନଙ୍କୁ ଶାସନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କୌଣସି ସୁଯୋଗ ଦିଆଯାଉନଥିଲା ।
• ‘ପ୍ରଶାସନିକ ସେବା’ ପରୀକ୍ଷା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ହେବା ଫଳରେ ଗରିବ ମେଧାବୀ ଛାତ୍ରମାନେ ଏ ସୁଯୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଉଥିଲେ । ଏସବୁ ଅନ୍ୟାୟ ଆଚରଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଭାରତୀୟମାନେ ଐକ୍ୟବଦ୍ଧ ହେଲେ, ଫଳରେ ଭାରତୀୟ କୁଟୀରଶିଳ୍ପର ଅବନତି ଘଟିଲା ।

→ (ଛ) ବ୍ରିଟିଶ୍ମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣ :

• ଭାରତରୁ କର, ରାଜସ୍ଵ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ବହୁ ଅର୍ଥ ଇଂଲଣ୍ଡକୁ ଯାଉଥିଲା ।
• ଭାରତରୁ ତୁଳା ଯାଇ ଇଂଲଣ୍ଡ ଦେଶରେ ଲୁଗା ବୁଣା ହୋଇ ସେହି ଲୁଗା ଆସି ଭାରତୀୟ ବଜାରରେ ବିକ୍ରି ହେଉଥିଲା । ଫଳରେ ଭାରତୀୟ କୁଟୀରଶିଳ୍ପର ଅବନତି ଘଟିଲା ।
• ଚାଷୀଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥବିରୋଧୀ ଜମିଜମା ଆଇନ, ଜମିଦାରମାନଙ୍କ କୃଷକଙ୍କୁ ଶୋଷଣ ଫଳରେ ଚାଷୀମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ । ଫଳରେ ଭାରତୀୟମାନେ ସଂଘବଦ୍ଧ ଭାବରେ ଏହା ବିରୋଧରେ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କଲେ ।

→ (ଜ) ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି :

• ଇଂରେଜମାନେ କୃଷ୍ଣକାୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହୀନଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ ।
• ଶିକ୍ଷିତ ଓ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚ ଚାକିରୀ ମିଳୁନଥିଲା । ଭାରତୀୟ ବିଚାରପତିମାନେ ଇଂରେଜ ଅପରାଧୀଙ୍କ ବିଚାର କରିପାରୁନଥିଲେ । ସେମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରେଳଡବା, ଡାକ୍ତରଖାନା ଆଦି ବ୍ୟବହାର କରିପାରୁନଥିଲେ । ଫଳରେ ସେମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ ଓ ଜାତୀୟଭାବନାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହେଲେ ।

ମନେରଖ :
ଗୋରା-କଳାର ଅବାଞ୍ଛିତ ଭେଦଭାବକୁ ‘ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ’ କୁହାଯାଏ ।

→ (ଝ) ସାହିତ୍ୟ ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ଭୂମିକା :

• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀଙ୍କର ଜାତୀୟ ଗାନ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରେରଣା ଥିଲା । ଏହି ଗୀତ ‘ସ୍ଵଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ’ ସମୟରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ଉତ୍ସାହ ଓ ଉଦ୍ଦୀପନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।

ମନେରଖ :
ଜାତୀୟ ଗାନ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ଆନନ୍ଦମଠ’ ଉପନ୍ୟାସରେ ଲିଖ୍ ।

• ସେ ସମୟରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅମୃତବଜାର ପତ୍ରିକା, ଦି ହିନ୍ଦୁ, ଦି ଇଣ୍ଡିଆନ ମିରର, ମରହଟ୍ଟା କେଶରୀ, ସମ୍ବାଦ କୌମୁଦୀ, ମିରିଟ୍ ଭଲ୍ ଅଖବାର୍ ଇତ୍ୟାଦି ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିଲା ।
• ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀ, ଦୀନବନ୍ଧୁ ମିତ୍ର, ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର, ଲକ୍ଷ୍ମୀନାଥ ବେଜ୍‌ବରୁଆ, ସୁବ୍ରମନିୟମ ଭାରତୀ, ଭାରତେନ୍ଦ୍ର ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଅଲତାଫ୍ ହୁସେନ୍ ପ୍ରଭୃତି ନିଜ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

→ (ଞ) ଅତୀତ ଭାରତର ଗୌରବର ପୁନରାବିଷ୍କାର :

• ସାର୍ ଉଇଲିୟମ ଜୋନ୍ସ, ମୋନିୟର ଉଇଲିୟମ୍‌ସ୍, ପ୍ରଫେସର ମାଵମୁଲର, ରାଜନ୍ଦ୍ରଲାଲ୍ ମିତ୍ର, ରାମକୃଷ୍ଣ ଗୋପାଲ୍ ଭଣ୍ଡାରକର ଏବଂ ହରପ୍ରସାଦ ଶାସ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଭୃତି ଭାରତର ଇତିହାସର ଗବେଷଣା ମାଧ୍ୟମରେ ଅତୀତ ଗୌରବ ଉପସ୍ଥାପନ କରି ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦର ସଂଚାର ହୋଇଥିଲା ।

→ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ :

1. ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବର କେତେକ ଭାରତୀୟ ମହାମନୀଷୀଙ୍କ ସମାବେଶକୁ ‘ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ’ କୁହାଗଲା ।
2. ଆଲାନ ଅକ୍ସାଭିଆନ୍ ହ୍ୟୁମ୍ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ଇଂରେଜ ଶାସକ ଏହାକୁ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେଇଥିଲେ ।

ମନେରଖ :
ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ବେଶନରେ କଲିକତାର ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ ଉମେଶଚନ୍ଦ୍ର ବାନାର୍ଜୀ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ।

→ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜନ୍ମ :

• ଆଲାନ୍ ଅକ୍ସାଭିଆନ୍ ହ୍ୟୁମ୍‌ଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଡଫରିନ୍‌ଙ୍କ ଅନୁମତିକ୍ରମେ ‘ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ’ ଗଠିତ ହେଲା ।
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଅଭାବ, ଅସୁବିଧା ଓ ଅଭିଯୋଗ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଆଗତ କରିବା ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ପ୍ରାଥମିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।

→ ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ଶନ :

• 1885 ମସିହା ଡିସେମ୍ବର 28 ଓ 29 ରେ ବମ୍ବେଠାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରଥମ ଅଧ‌ିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା ।
• ଏଥ‌ିରେ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରୁ 72 ଜଣ ପ୍ରତିନିଧ୍ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାଥମିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ :

• ଲୋକମାନଙ୍କର ଅଭାବ, ଅସୁବିଧା ଓ ଅଭିଯୋଗଗୁଡ଼ିକୁ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଆଗତ କରି ସେଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ କରିବା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାଥମିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
• ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ବିଦ୍ରୋହ କରିବା କଂଗ୍ରେସର ଅଭିପ୍ରାୟ ନଥିଲା ।

→ କଂଗ୍ରେସର କାର୍ଯ୍ୟ :

• ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅଧିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକୁ ଇଂରେଜ ସରକାର ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଗଲା ।
• ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକ ସପକ୍ଷରେ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଜନମତ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଗଲା ।

→ ନରମପନ୍ଥୀ :

• 1885 ରୁ 1905 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃବୃନ୍ଦମାନେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଦାବିଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁନୟ ଅନୁରୋଧ କରି ହାସଲ କରୁଥିଲେ । ଏମାନଙ୍କୁ ‘ନରମପନ୍ଥୀ’ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଗଲା ।

ମନେରଖ :
ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ, ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ ଓ ମହାଦେବ ଗୋବିନ୍ଦ ରାଣାଡ଼େ ପ୍ରଭୃତି ନରମପନ୍ଥୀ ନେତା ଥିଲେ ।

→ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନା :

1. ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଦାବିଗୁଡ଼ିକ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ ।
   (୧) ପ୍ରାଦେଶିକ ଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଇନ ସଭାରେ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
   (୨) ଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ପରୀକ୍ଷା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ହେବା ସହ ଭାରତରେ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେବା !
   (୩) ଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବୟସସୀମା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।
   (୪) ସାମରିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କମାଇ ଶିକ୍ଷା, କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପର ଅଧ୍ଵ ବିକାଶ ଘଟାଇବା ।
   (୫) ଅସ୍ତ୍ର-ଶସ୍ତ୍ର ଆଇନର ସଂସ୍କାର କରିବା ।

→ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ବିକାଶ :

1. କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଓକିଲ, ଡାକ୍ତର, ଲେଖକ, ସାମ୍ବାଦିକ ଏବଂ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଯୋଗଦେଲେ ।
2. ସେମାନେ ନରମପନ୍ଥୀମାନଙ୍କ ପରି ଭାବୁଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ବିକାଶ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ ।

→ ଚରମପନ୍ଥୀ :

• ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଆଉ ଏକ ପ୍ରକାର ସଂଗ୍ରାମୀ ଗୋଷ୍ଠୀର ଆବିର୍ଭାବ ହେଲା । ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ମାନଙ୍କ ନ୍ୟ।ଯ୍ୟ ଦାବି ଯେକୌଣସି ଉପାୟରେ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚାହିଁଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ ‘ଚରମପନ୍ଥୀ’ କୁହାଯାଏ ।
• ବାଲ୍ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ୍, ଲାଲା ଲଜପତ୍ ରାୟ, ବିପିନ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ୍ ଓ ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ ଚରମପନ୍ଥୀ ନେତା ଥିଲେ ।

→ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଧିବେଶନ :

• ୧୮୮୬ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨୮ ତାରିଖରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜୀଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ବରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ‌ିବେଶନ କଲିକତାରେ ହୋଇଥିଲା। ୧୮୮୭ ଡିସେମ୍ବରରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ୩ୟ ଅବେଶନ ବଦରୁଦ୍ଦିନ୍ ତ୍ୟାବ୍‌ଜୀଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ବରେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜରେ ହୋଇଥିଲା । ୧୮୮୮ ଡିସେମ୍ବରରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ୪ର୍ଥ ଅଧ୍ଵବେଶନ ଜର୍ଜୟୁଲଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ଵ ଆଲ୍ଲାହାବାଦଠାରେ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୮୮୯ ଡିସେମ୍ବରରେ କଂଗ୍ରେସର ୫ମ ଅଧିବେଶନ ଉଇଲିୟମ୍ ଭଏତେର କର୍ଣ୍ଣଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ୱରେ ବମ୍ବେରେ ହୋଇଥିଲା। ୧୮୯୦ରେ କଂଗ୍ରେସ ଷଷ୍ଠ ଅଧିବେଶନ ଫିରୋଜଶାହ ମେହଟ୍ଟାଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ବରେ କଲିକତାରେ ହୋଇଥିଲା । ୧୮୯୧ରେ କଂଗ୍ରେସର ୭ମ ଅଧିବେଶନ ଆନନ୍ଦଚାରଲୁଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ବରେ ନାଗପୁରରେ ହୋଇଥିଲା ।

→ ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ :

• ୧୯୦୫ ଅକ୍ଟୋବର ୧୬ ତାରିଖରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ କର୍ଜନ ‘ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ’ ଘୋଷଣା କଲେ । ବଙ୍ଗର ପୂର୍ବଭାଗ ଆସାମ ସହ ମିଶିଗଲା । ବଙ୍ଗର ପଶ୍ଚିମଭାଗ, ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶାକୁ ନେଇ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଗଠିତ ହେଲା ।
• ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଏହାକୁ ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରିଥିଲା ।

→ ସ୍ଵଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ :

• ଲର୍ଡ କର୍ଜନଙ୍କ ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣାକୁ ସାରା ଦେଶରେ ବିରୋଧ କରାଗଲା । ଫଳରେ ୧୯୦୫ରେ ‘ସ୍ଵଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ’ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।

ମନେରଖ :
ସ୍ୱଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟ :
(୧) ବିଦେଶୀ ତଥା ବିଲାତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବର୍ଜନ କରିବା,
(୨) ଭାରତୀୟ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଆଦର ଓ ବ୍ୟବହାର କରିବା,
(୩) ସ୍ଵଦେଶପ୍ରୀତିଭାବ ଉଦ୍ରେକ ଓ ସଞ୍ଚାର କରିବା ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଗତି :

1. ସ୍ଵଦେଶୀମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ଭାରତୀୟମାନେ ସଭାସମିତି, ଶୋଭାଯାତ୍ରା ମାଧ୍ୟମରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଲେ ।
2. ବିଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ ଓ ବିଲାତି ଲୁଗାରେ ଅଗ୍ନିସଂଯୋଗ କରାଗଲା ।
3. ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଫଳସ୍ବରୂପ ଇଂରେଜ ସରକାର ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ କିଛି ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ଦେବାପାଇଁ ଚିନ୍ତାକଲେ ।

ଆମେ କ’ଣ ଶିଖୁ ?

• ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦ ବିକାଶର ପ୍ରମୁଖ କାରଣଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ୟକ୍ ଧାରଣା ।
• ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ପ୍ରଚଳନ ଫଳରେ ଜାତୀୟତାବାଦ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ହେବା ।
• ନବଜାଗରଣରେ ଭାରତର ବୌଦ୍ଧିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ।
• ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶାସନ ନୀତିର କୁପ୍ରଭାବ ।
• ବ୍ରିଟିଶରମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତି ଶୋଷିତ ହେବା ।
• ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ।
• ସାହିତ୍ୟ ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ।
• ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଆବିର୍ଭାବ ଓ ହ୍ୟୁମ୍‌ଙ୍କ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ।
• ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ପାଇଁ ଚରମପନ୍ଥୀ ଓ ନରମପନ୍ଥୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ।
• ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନର ସୁଫଳ ଓ କୁଫଳ ।
• ସ୍ଵଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଗଠନ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ସମ୍ପର୍କିତ ଘଟଣାବଳୀ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class History Notes Chapter 4 ବ୍ରିଟିଶ ଆର୍ଥିକ ନୀତି ଓ ଭାରତରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 History Notes Chapter 4 ବ୍ରିଟିଶ ଆର୍ଥିକ ନୀତି ଓ ଭାରତରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ

→ ଉପକ୍ରମ :

• ପାରମ୍ପରିକ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ ଥିଲେ ।
• ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କର ଏହି ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା ଯୋଗୁଁ ଦେଶକୁ ମଧ୍ୟ ଏକପ୍ରକାରର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ମିଳିଥିଲା ।
• ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ପରି ଏକ ବାଣିଜ୍ୟ ସଂସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଇଂରେଜ ସରକାର ଭାରତର ଆର୍ଥିକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଫଳରେ ଭାରତ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ତଥା ଔପନିବେଶିକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା କବଳିତ ହେଲା ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାର୍ଥ ବଳି ପଡ଼ିଲା ।

ମନେରଖ :
ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର ତଥା ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତରେ ଯେଉଁ ବିଶାଳ ସେନାବାହିନୀ ରଖୁଥଲେ ତାହାର ସମସ୍ତ ବ୍ୟୟଭାର ଭାରତ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥିଲା ।

• ଭାରତରେ ପୂର୍ବରୁ ଶାସନ କରୁଥିବା ତୁର୍କ ଓ ମୋଗଲମାନଙ୍କଠାରୁ ଇଂରେଜମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ଥିଲେ ।
• ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତକୁ ନିଜର ବାସସ୍ଥଳୀ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ ନକରି ଏଠାରୁ ଧନ ଶୋଷଣ କରି ନିଜ ଦେଶ ଇଂଲଣ୍ଡର ଔପନିବେଶିକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି କଥା ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ ।
• ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଳବ ଆରମ୍ଭ ହେବାପରେ ଶସ୍ତାରେ ଭାରତରୁ କଞ୍ଚାମାଲ ଓ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଇଂଲଣ୍ଡକୁ ଆମଦାନି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଭାରତରେ ବିଦେଶୀ ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରି ହେଲା ।
• ଏସବୁ ପାଇଁ ଭାରତର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାର ଆମୂଳଚୂଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲା ।

→ କୃଷି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ :

• ଇଂରେଜ ଶାସନ ସମୟରେ ବ୍ୟୟ ହେଉଥ‌ିବା ଅର୍ଥର ଭରଣା କରିବା ସକାଶେ ଜମିରୁ ଆଦାୟ ଖଜଣାକୁ ଅନୁରୂପ ମାତ୍ରରେ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହେଲା ।
• ଧାର୍ଯ୍ୟ ମୁତାବକ ଖଜଣା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଆଦାୟ ହେବା ଜରୁରୀ ହେଲା ।
• ଔପନିବେଶିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ସରକାର ନୂତନ ଜମି ବନ୍ଦୋବସ୍ତମାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଫଳସ୍ବରୂପ କୃଷକ ଓ କୃଷି ଜମି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ ଏକ ମୋଡ଼ ନେଇଥିଲା ।

→ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ବା ଜମିଦାରୀ ପ୍ରଥା :
ମନେରଖ :
ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଲର୍ଡ଼ କର୍ଡୱାଲିସ୍ ବଙ୍ଗରେ ୧୭୯୩ ମସିହାରେ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଲାଗୁ କରିଥିଲେ ।

• ଏହି ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଅନୁଯାୟୀ ଜମି ଉପରେ ଖଜଣା ସ୍ଥାୟୀ ରୂପରେ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା ଏବଂ ତାକୁ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଜମିଦାର ଆଦାୟ କରିବେ ବୋଲି ସ୍ଥିର ହେଲା ।

ମନେରଖ :
ଧାର୍ଯ୍ୟମତେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତିଥ୍ୟରେ ବା ତା’ ପୂର୍ବରୁ ଖଜଣା ସରକାରୀ ତହବିଲରେ ଜମା ନହେଲେ ଜମିଦାରୀ ଉଚ୍ଛେଦ ହେଉଥିଲା । ଏହାକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଆଇନ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

• ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଆଇନ ବଳରେ ଅନେକ ଜମିଦାରୀ ଉଚ୍ଛେଦ ହେଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ନୂଆ ଜମିଦାରମାନେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲେ । ଜମିଦାରୀ ଉଚ୍ଛେଦ ଭୟରେ ଜମିଦାର ଅଧ‌ିକ ଖଜଣା ଆଦାୟ କଲେ ।
• ଖଜଣା ଦେଇନପାରି ଅନେକ ପ୍ରଜା ଜମିହୀନ ହେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ ପ୍ରଜା ମହାଜନମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଋଣଗ୍ରସ୍ତ ହେଲେ । ଋଣ ଓ ସୁଧ ପରିମାଣ ଅଧିକ ହେବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ଜମି ବାଜ୍ୟାପ୍ତ ହେଲା ।
• ଜମି କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ହେଲା ଏବଂ ପ୍ରକୃତ ପ୍ରଜା ଜମିହୀନ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲେ ।

→ ରୟତରୀ ବା ଅସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ :
ମନେରଖ :
ସାର୍ ଟାମାସ୍ ମୁନ୍‌ ରୟତରୀ ବା ଅସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।

1. ମାଡ୍ରାସ୍ ଓ ବମ୍ବେରେ ରୟତରୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଲାଗୁ ହେବାପରେ ରୟତ ବା ପ୍ରଜା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ସରକାରୀ ତହବିଲରେ ଖଜଣା ଜମା କଲା । ପ୍ରତି ୨୦ ବା ୩୦ ବର୍ଷରେ ୫୩ ସ୍ଥିର କରାଗଲା ।
2. ଜମିଦାର ନଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ନିଜେ ସରକାର ଜମିଦାର ପତି କଡ଼ାକଡ଼ି ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଖଜଣା ଅସୁଲ କଲେ ।
3. ତେଣୁ ବଙ୍ଗ ପରି ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଜା ଅଧ୍ଵ ଋଣକରି ଖଜଣା ଜମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଥିଲେ ଏବଂ ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମହାଜନର ଋଣ ଜାଲରେ ପଢୁଥିଲେ, ଏପରିକି ସେମାନଙ୍କୁ ଜମି ହରାଇବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଡୁଥିଲା ।

→ ମାହାଲୱାରୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ :

• ପଞ୍ଜାବ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଜା ମାହାଲ ବା ଗ୍ରାମ ଜରିଆରେ ଖଜଣା ଜମା କରୁଥିଲେ ।

ମନେରଖ :
ମାହାଲ୍ ସହିତ ସରକାରଙ୍କ ଜମିଜମା ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଚୁକ୍ତି ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହି ବନ୍ଦୋବସ୍ତକୁ ମାହାଲୱାରୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଥିଲା ।

• ଗ୍ରାମ ସମାଜ ଖଜଣା ଆଦାୟ କରିବାକୁ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଉପରେ ଖୁବ୍ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲା । ଯାହାଫଳରେ ଖଜଣା ଜମା କରିବାକୁ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଋଣଗ୍ରସ୍ତ ହେବାକୁ ହେଉଥିଲା ।
• ଏହି ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଯୋଗୁଁ କୃଷକ ଭାଗଚାଷୀରେ ପରିଣତ ହେଲା ଓ ସେମାନଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଶୋଚନୀୟ ହୋଇପଡ଼ିଲା ।

→ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଓ କାରିଗରୀର ଅବନତି :

• ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଓ କାରିଗରୀ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା ଓ ଏଠାରୁ ହସ୍ତଶିଳ୍ପଜାତ ସାମଗ୍ରୀ ବିଦେଶକୁ ରପ୍ତାନି ହେଉଥିଲା । କାରିଗରମାନେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚାଷୀ ଥିଲେ ।
• ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ପରେ ମେସିନ୍ ତିଆରି ଶସ୍ତାଜିନିଷ ବଜାରରେ ଉପଲବ୍ଧ ହେଲା । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରଭାବରେ ଲୋକେ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ବସ୍ତୁକୁ ନାପସନ୍ଦ କଲେ । ଫଳରେ ହସ୍ତଶିଳ୍ପର ଅଧୋପତନ
• ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଶୋଚନୀୟ ହୋଇପଡ଼ିଲା ।

ମନେରଖ :
ଗୋଆ, ସୁରାଟ, ଢାକା, ବାରାଣାସୀ, ଚିଭାଗଙ୍ଗ ଓ ଲାହୋର ଆଦି ସହର ହସ୍ତଶିଳ୍ପର ମୁଖ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା ।

→ ଆଧୁନିକ ଶିଳ୍ପର ଆରମ୍ଭ :

• ୧୮୫୦ ମସିହା ପରେ ଭାରତରେ କପଡ଼ା, ଝୋଟ ଓ ପଥର କୋଇଲା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିଳ୍ପାୟନ ହେଲା ।
• ୧୯୦୧ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଦେଶରେ ୩୬ଟି ଝୋଟକଳ ଓ ୧୯୧୫ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଦେଶରେ ମୋଟ ୨୦୬ଟି ଲୁଗାକଳ ବସିଥିଲା । ଏହାଛଡ଼ା ଚିନି, ଚମଡ଼ା, ସିମେଣ୍ଟ, ଲୌହ ଓ ଇସ୍ପାତ କାରଖାନାମାନ ମଧ୍ଯ ବସିଥିଲା ।

ମନେରଖ :
୧୮୫୩ ମସିହାରେ ବମ୍ବେଠାରେ ପ୍ରଥମ ଲୁଗାକଳ, ୧୮୫୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗର ରିଶ୍ରାଠାରେ ପ୍ରଥମ ଝୋଟକଳ ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ।

→ ବଗିଚା ଉଦ୍ୟୋଗ :

• ଏହି ସମୟରେ ଦେଶରେ ଚା’, କଫି ଓ ନୀଳଚାଷ ବଗିଚା ଉଦ୍ୟୋଗ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
  
• ଚା’ବଗିଚା ଆସାମ ଓ ବଙ୍ଗର ଦାର୍ଜିଲିଂ ଅଞ୍ଚଳରେ, କଫି ବଗିଚା ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ, ନୀଳଚାଷ ବିହାର ଓ ବଙ୍ଗରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ଚା’, କଫି ଓ ନୀଳର ଇଉରୋପ ବଜାରରେ ଖୁବ୍ ଚାହିଦା ଥିଲା ।
• ଏସବୁର ମାଲିକାନା ୟୁରୋପୀୟମାନଙ୍କ ହାତରେ ଥ‌ିବାରୁ ସେମାନେ ଏହି ଉଦ୍ୟୋଗର ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ କମ୍ ମଜୁରୀ ଦେବା ସହିତ ବହୁତ ଶାରୀରି କ ନିର୍ଯାତନା ଦେଉଥିଲେ ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ କାଳରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଉତ୍ପାଦିତ ଶିଳ୍ପ ସାମଗ୍ରୀ ଯଥେଷ୍ଟ ନ ହେବାରୁ ଭାରତରେ ଅନେକ କଳକାରଖାନା ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ।
• କାରଖାନାର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ କମ୍ ମଜୁରୀ ମିଳୁଥୁଲା ଓ ଅଧ‌ିକ ସମୟ କାମ କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା । ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟତା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
• ମୋଟାମୋଟି ଭାବରେ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ଇଂରେଜ ଶାସନ ସମୟରେ ଭାରତର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଔପନିବେଶିକ ହୋଇ ରହିଥିଲା, ଏହା ବିଶେଷ ଭାବରେ ଆଧୁନିକ ଓ ଉନ୍ନତ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।

ଆମେ କ’ଣ ଶିଖୁ ?

1. ଭାରତର କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କବଳିତ ହେବା ଓ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ବାର୍ଥ ବଳି ପଡ଼ିବା ।
2. ୧୭୯୩ରେ କର୍ଡୱାଲିସ୍‌ଙ୍କର ଚିରସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ପ୍ରଚଳନ ଓ ‘‘ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଆଇନ’’ରେ ଜମିଦାରୀ ଉଚ୍ଛେଦ ।
3. ରୟତୱାରୀ ଓ ମାହାରୀ ଭଳି ଅସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତର ପ୍ରଭାବ ।
4. ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବର ଭାରତ ଉପରେ ଥ‌ିବା କୁପ୍ରଭାବ ।
5. ୧୮୬୬ ମସିହାର ଲୋମହର୍ଷଣକାରୀ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷର ସ୍ପଷ୍ଟଚିତ୍ର ।
6. ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଲୁଗାକଳ ଓ ଝୋଟକଳରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଦୁରବସ୍ଥା ।
7. ଚା’ ଓ କଫି ବଗିଚାରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଚାର ।
8. ଭାରତୀୟ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଓ କାରିଗରୀ ଶିଳ୍ପର ବିଲୟ ।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ସମ୍ପର୍କିତ ଘଟଣାବଳୀ

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Notes Geometry Chapter 7 ତ୍ରିକୋଣମିତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Maths Notes Geometry Chapter 7 ତ୍ରିକୋଣମିତି

ଉପକ୍ରମ (Introduction):

• ତ୍ରିକୋଣମିତି (Trigonometry) ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ତିନି କୋଣର ପରିମାପ ।
• ଗ୍ରୀକ୍ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ Hipparchus(140 B.C.) ତ୍ରିକୋଣମିତିର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ।
• ଗଣିତଜ୍ଞ Bertholomaus Pitisces ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପ୍ରଥମ ତ୍ରିକୋଣମିତି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । 

ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ (Trigonometrical Ratios) :
(i) ABC ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜରେ m/ABC = 90° । ମନେକର m∠BCA = θ° (0 = ଥଟା) । A͞C କୁ କଣ୍ଠ (hypotenuse), ∠BCAର ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁ BC କୁ ଭୂମି (base) ଓ ∠BCAର ସମ୍ମୁଖୀନ ବାହୁ AB କୁ ଲମ୍ବ (perpendicular) କୁହାଯାଏ । ସଂକ୍ଷେପରେ BC = b, AB = p ଓ AC = h ଲେଖାଯାଏ ।

(ii) p, b ଓ hରୁ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଗୋଟିର୍ ଅନୁପାତ, 8 କୋଣର ଏକ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ । ସମୁଦାୟ ଛଅଗୋଟି ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ; ଯଥା – sine, cosine, tangent, cotangent, secant ଓ cosecant ଅଛନ୍ତି । ସଂକ୍ଷିପ୍ତଭାବେ ଏଗୁଡ଼ିକ sin (ସାଇନ୍), cos (କସ୍), tan(ଟାନ୍), cot (କଟ୍), sec (ସେକ୍) ଓ cosec (କ୍ରୋସେକ୍) ବୋଲି ଲେଖାଯାଏ ।

ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ (Relations among trigonometrical Ratios) : 

(a) ବ୍ୟତ୍‌କ୍ରମ ସମ୍ପର୍କ (Reciprocal Relation) :

• sin θ × cosec θ = 1, sin θ = \(\frac{1}{{cosec} \theta}\) cosec θ = \(\frac{1}{{sin} \theta}\)
• cos θ × sec θ = 1, cos θ = \(\frac{1}{{sec} \theta}\) sec θ = \(\frac{1}{{cos} \theta}\)
• tan θ × cot θ = 1, tan θ = \(\frac{1}{{cot} \theta}\) cot θ = \(\frac{1}{{tan} \theta}\)

ବର୍ଗ ସମ୍ପର୍କ (Square Relation):

(i) sin² θ + cos² θ = 1, sin² θ = 1 – cos² θ, cos² θ = 1 – sin² θ
(ii) cosec² θ – cot² θ = 1, cosec² θ = 1 + cot² θ, cot² θ = cosec² θ – 1
(iii) sec² θ – tan² θ = 1, sec² θ = 1 + tan² θ, tan² θ = sec² θ – 1

ଭାଗକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କ (Quotient Relation):
tan θ = \(\frac{\sin \theta}{\cos \theta}\) ଏବଂ cot θ = \(\frac{\cos \theta}{\sin \theta}\)

ସରଳ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅଭେଦ (Simple Trigonometrical Indentities) :
(i) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୂତ୍ର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଭେଦ । ଅଭେଦରେ θ (ଥ୍ଟା) ପରିବର୍ତ୍ତେ α (ଆଲ୍‌ଫା), β (ବିଟା) ଏବଂ γ (ଗାମା) ଆଦି ଗ୍ରୀକ୍ ଅକ୍ଷର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(ii) ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ ଯଥା : ବାମପାର୍ଶ୍ବ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵ ଥାଏ ।
(iii) ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ ପାଇଁ ସାଧାରଣତଃ ଯେକୌଣସି ପାର୍ଶ୍ୱରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ପଡ଼େ; ଯାହାଦ୍ୱାରା ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଏକ ସାଧାରଣ ସୋପାନରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରେ ।
(vi) ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ ପାଇଁ ବୀଜଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ବା ଅଭେଦର ସାହାଯ୍ୟ ନିଆଯାଇଥାଏ ।
(vii) ଏଠାରେ ମନେରଖୁବାକୁ ହେବ ଯେ, θ ବା α ବା βର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ପାଇଁ ଅଭେଦର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

କେତେଗୋଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କୋଣର ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ (Trigonometrical Ratios of some particular angles) :
θର ମାନ 30°, 45° ଓ 60° ନେଇ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ sin θ, cos θ, tan θ, cosec θ, sec θ ଓ tan θ ଇତ୍ୟାଦିର ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପିତ କରାଯାଇଥାଏ ।

θ = 30° ଓ 60° ନେଇ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ମନେକର ABC ଏକ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଓ
ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାନ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = x ଏକକ ।
∴ Δ ABC ର AB = BC = CA = x ଏକକ
ଓ m∠A = m∠B = m∠C = 60° 
A ବିନ୍ଦୁରୁ ବିପରୀତ ବାହୁ BC ପ୍ରତି AD ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।
BC = x ଏକକ ∴ BD = \(\frac{1}{2}\) BC = \(\frac{1}{2}\) . x = \(\frac{x}{2}\) ଏକକ

θ = 45° ନେଇ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ ନିଶ୍ଚୟ
ମନେକର ABC ଏକ ସମକୋଣୀ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର AB = BC = x ଏକକ
ଓ m∠A = m∠C = 45° ହେଲେ,
AC = \(\sqrt{A B^2+B C^2}\) = \(\sqrt{x^2+x^2}\) = \(\sqrt{2x^2}\) = √2x ଏକକ
∠C ର ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତଗୁଡ଼ିକ ନେଲେ



ଏଠାରେ sin 30° = cos 60°, tan 30° = cot 60°, sec 30° = cosec 60°. sin 60° = cos 30°, tan 60° = cot 30°, sec 60° = cosec 30°, sin 45° = cos 45°, tan 45° = cot 45° ଏବଂ sec 45° = cosec 45°

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 1 ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା Ex 1.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 1 ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା Ex 1.2

Question 1.
ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ପଢ଼ । ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ଶେଷରେ ‘✓’ ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ଶେଷରେ ‘✗’ ଚିହ୍ନ ବସାଅ ।

(କ) ଦୁଇଟି ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟାର ଯୋଗଫଳ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା ।
ସମାଧାନ:
✓

(ଖ) ଦୁଇଟି ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟାର ବିୟୋଗଫଳ ସର୍ବଦା ଏକ ଋଣାତ୍ମକ ସଂଖ୍ୟା ।
ସମାଧାନ:
✗

(ଗ) ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୋଗାତ୍ମକ ଅଭେଦ ହେଉଛି । 
ସମାଧାନ:
✓

(ଘ) ଦୁଇଟି ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ସାନ ସଂଖ୍ୟାରୁ ବଡ଼ ସଂଖ୍ୟାକୁ ବିୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
ସମାଧାନ:
✗

(ଙ) ଶୂନରୁ ଯେକୌଣସି ସଂଖ୍ୟାକୁ ବିୟୋଗ କଲେ ବିୟୋଗଫଳ ସର୍ବଦା ଋଣାତ୍ମକ ହେବ ।
ସମାଧାନ:
✗

Question 2.
ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) (+3) + ( ) = 0
ସମାଧାନ:
-3

(ଖ) (-7) + ( ) = 0
ସମାଧାନ:
7

(ଗ) -8 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ହେଉଛି ( ) ।
ସମାଧାନ:
8

(ଘ) ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ହେଉଛି ( ) ।
ସମାଧାନ:
0

(ଙ) ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ( ), ତା’ ନିଜର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ଅଟେ ।
ସମାଧାନ:
0

Question 3.
ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରଶ୍ନର ଡାହାଣରେ ଥ‌ିବା ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଶବ୍ଦକୁ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ଲେଖ ।
(କ) +3ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ଅପେକ୍ଷା +3 ( ) । [ବଡ଼ ବା ସାନ]
ସମାଧାନ:
ବଡ଼

(ଖ) +5ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ଅପେକ୍ଷା -5 ( ) [ବଡ଼ ବା ସାନ]
ସମାଧାନ:
ସମାନ

Question 4.
(କ) ଏପରି ଦୁଇଟି ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯାହାର ଯୋଗଫଳ ଲେଖୁଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ ବଡ଼ ।
ସମାଧାନ:
+3 ଓ +2

(ଖ) ଏପରି ଦୁଇଟି ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯାହାର ଯୋଗଫଳ ଲେଖୁଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ ସାନ ।
ସମାଧାନ:
(-2) ଓ (-3)

Question 5.
>, =, < ମଧ୍ୟରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଚିହ୍ନଟି ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ବସାଅ ।
(କ) +3 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ  -3 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ।
ସମାଧାନ:
<

(ଖ) -5 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ  -7 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ।
ସମାଧାନ:
<

(ଗ) 3 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ  5ରେ ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ।
ସମାଧାନ:
>

(ଘ) +9 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ  -4ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ।
ସମାଧାନ:
>

(ଙ) -4 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ  0 ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ।
ସମାଧାନ:
<

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 1 ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା Ex 1.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 1 ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା Ex 1.1

Question 1.
ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାରେଖାରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ତା’ ର ଫଳ ଲେଖ ।
(କ)

ସମାଧାନ:
-5 + 12 = 7

(ଖ)

ସମାଧାନ:
10 + (-17) = -7

Question 2.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନର ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନର ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା ସେଲସିଅସ୍ ଡିଗ୍ରୀରେ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) କେଉଁ ସ୍ଥାନର ତାପମାତ୍ରା ସର୍ବାଧ‌ିକ?
ସମାଧାନ:
ଚେନ୍ନାଇର ତାପମାତ୍ରା ସର୍ବାଧ୍ଵ ।

(ଖ) କେଉଁ ସ୍ଥାନର ତାପମାତ୍ରା ସର୍ବନିମ୍ନ?
ସମାଧାନ:
ଶ୍ରୀନଗରର ତାପମାତ୍ରା ସର୍ବନିମ୍ନ ।

(ଗ) କେଉଁ ସ୍ଥାନର ତାପମାତ୍ରା ବେଙ୍ଗାଳୁ ରୁ ର ତାପମାତ୍ରାଠାରୁ ୫ ଡିଗ୍ରୀ କମ୍?
ସମାଧାନ:
ଚିତ୍ରରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରର ତାପମାତ୍ରା ଦର୍ଶାଯାଇ ନାହିଁ ।

(ଘ) ଶ୍ରୀନଗର ଓ ଉଟିର ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କେତେ?
ସମାଧାନ:
ଶ୍ରୀନଗର ଓ ଉଟିର ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ 15°C ।

(ଙ) କେଉଁ ଦୁଇଟି ସ୍ଥାନର ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ 16 ଡିଗ୍ରୀ ?
ସମାଧାନ:
ଚିତ୍ରରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରର ତାପମାତ୍ରା ଦର୍ଶାଯାଇ ନାହିଁ ।

Question 3.
ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ଲାଗି +1 ନମ୍ବର ଓ ଭୁଲ ଉତ୍ତର ଲାଗି -1 ନମ୍ବର ଦିଆଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଯୋଗୀକୁ ଚାରୋଟି ପାଳିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚରାଯାଏ ଓ ପ୍ରତିପାଳିରେ 25 ଟି ପ୍ରଶ୍ନ ପଚରାଯାଏ ମନିଷାକୁ ଚାରୋଟି ପାଳିରେ ପଚରାଯାଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନ ଲାଗି ସେ ପାଇଥିବା ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା 7, -3, 5 ଓ -5 । ତେବେ ସେ ମୋଟ କେତେ ନମ୍ବର ପାଇଲା?
ସମାଧାନ:
ମନିଷା ଚାରୋଟି ପାଳିରେ ପାଇଥିବା ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା : 7, -3, 5 ଓ -5
ମନିଷା ମୋଟ ନମ୍ବର ପାଇଲା = 7 + (-3) + 5 + (-5) = 4
∴ ମନିଷା ମୋଟ 4 ନମ୍ବର ପାଇଲା ।

Question 4.
ଏକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଉଡ଼ାଜାହାଜ ସମୁଦ୍ରପତ୍ତନଠାରୁ 5000 ମି. ଉପରେ ଉଡ଼ୁଥ‌ିବା ବେଳେ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନ ଠାରୁ 1500 ମି. ଗଭୀରତାରେ ଗତି କରୁଥିଲା ତେବେ ସେହି ସମୟରେ ଉକ୍ତ ଜାହାଜ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା କେତେ?

ସମାଧାନ:
ଏକ ଉଡ଼ାଜାହାଜ ସମୁଦ୍ରପତ୍ତନଠାରୁ 5000 ମି. ଉପରେ ଉଡୁଥିଲା ଏବଂ ସେହି ସମୟରେ ଏକ ଚୁଡ଼ା ଜାହାଜ
ସମୁଦ୍ରପତ୍ତନଠାରୁ 1500 ମି. ଗଭୀରତାରେ ଗତି କରୁଥିଲା ।
ଜାହାଜଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଦୂରତା = 5000 ମି. + 1500 ମି. = 6500 ମି.
∴ ସେହି ସମୟରେ ଉକ୍ତ ଜାହାଜ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା 6500 ମି.

Question 5.
ଗୋଟିଏ କୁହୁକ ବର୍ଗରେ ଡାହାଣରୁ ବାମକୁ,ଉପରୁ ତଳକୁ ବା ଗୋଟିଏ କଣରୁ ବିପରୀତ କଣକୁ ଥିବା ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ଯୋଗଫଳ ସର୍ବଦା ସମାନ । ଏବେ କହ, ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ବର୍ଗ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ପୂର୍ବ ସମ୍ପର୍କ ଥ‌ିବା ଏକ କୁହୁକବର୍ଗ?

+2	+8	0
-3	+1	-4
+4	-6	-7

-7	+4	-6
-2	-3	-4
0	-10	+1

ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ବର୍ଗରେ 0 + (-8) + (+2) = -6
0 + (-4) + (-7) = -11
0 + (+1) + (+4) = 5
ଏଠାରେ ଯୋଗଫଳଗୁଡ଼ିକ ସମାନ ନୁହେ‍ଁ
ଦ୍ବିତୀୟ ବର୍ଗରେ (−6) + (+4) + (-7) = -9,
(-6) + (-4) + (+1) = -9
(-6) + (-3) + 0 = -9
ଏଠାରେ ଯୋଗଫଳଗୁଡ଼ିକ ସମାନ ।
∴ ବର୍ଗଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରୁ ଦ୍ବିତୀୟ ବର୍ଗଟି ପୂର୍ବ ସମ୍ପର୍କଥିବା ଏକ କୁହୁକ ବର୍ଗ ।

Question 6.
a ଓ b ଲାଗି ନିମ୍ନସଂଖ୍ୟାମାନ ନେଇ a – (-b) = a + b ଏହାର ସତ୍ୟତା ପରୀକ୍ଷା କର ।
(କ) a = 12, b = 15
ସମାଧାନ:
ବାମପାର୍ଶ୍ୱ = a – (-b) = 12 – (-15) = 12 + 15 = 27
ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ୱ = a + b = 12 + 15 = 27 ∴ a – (-b) = a + b (ପ୍ରମାଣିତ)

(ଖ) a = 225, b = 321
ସମାଧାନ:
ବାମପାର୍ଶ୍ୱ = a – (-b) = 225 – (-321) = 225 + 321 = 546
ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ୱ = a + b = 225 + 321 = 546 ∴ a – (-b) = a + b (ପ୍ରମାଣିତ)

(ଗ) a = -8, b = 0
ସମାଧାନ:
ବାମପାର୍ଶ୍ୱ = a- (-b) = (-8) – (-0) = -8
ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ୱ = a + b = -8 + 0 = -8 ∴ a – (-b) = a + b (ପ୍ରମାଣିତ)

(ଘ) a = -18, b = +16
ସମାଧାନ:
ବାମପାର୍ଶ୍ୱ = a – (-b) = (-18) – (-16) = -18 + 16 = -2
ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ୱ = a + b = -18 + 16 = -2 ∴ a – (-b) = a + b (ପ୍ରମାଣିତ)

Question 7.
ସରଳ କର :
(କ) +5 + (-7) – (-3)
ସମାଧାନ:
+5 + (-7 )- (-3) = 5 – 7 + 3 = 5 + 3 – 7 = 8 – 7 = 1

(ଖ) -18 + (-3) – 12
ସମାଧାନ:
-18 + (-3) – 12 = -18 – 3 – 12 = -(18 + 3 + 12) = -33

(ଗ) +25 – (+7) + (-18)
ସମାଧାନ:
+25 – (+7) + (-18) = (25 – 7) – 18 = 18 – 18 = 0

(ଘ) -35 – (-20)+ (-14)
ସମାଧାନ:
(-35) – (-20) + (-14) = -35 + 20 – 14 = -15 – 14 = -29

Question 8.
ଶ୍ୟାମଳୀ ତା’ଘର ପାଖରୁ 25 ମିଟର ପୂର୍ବକୁ ଗଲାପରେ ପହଞ୍ଚିବା ସ୍ଥାନରୁ 27 ମିଟର ପଶ୍ଚିମକୁ ଫେରିଲା । ତେବେ ସେ ତା’ ଘର ପାଖରୁ କେଉଁ ଦିଗରେ ଓ କେତେ ଦୂରରେ ପହଞ୍ଚିଲା?

ସମାଧାନ:
ଶ୍ୟାମଳୀ ତା’ ଘର ପାଖରୁ ପୂର୍ବକୁ ଗଲା = 25 ମିଟର 
ଓ ପହଞ୍ଚିବା ସ୍ଥାନରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ଫେରିଲା = 27 ମିଟର
ପୂର୍ବକୁ 25 ମି. + ପଶ୍ଚିମକୁ 27 ମି. = 25 ମି. + (-27 ମି.) ପୂର୍ବକୁ
= (25 – 27) ମି ପୂର୍ବକୁ = –2 ମି ପୂର୍ବକୁ ଅର୍ଥାତ୍‌ ପଶ୍ଚିମକୁ 2 ମିଟର ।
∴ ଶ୍ୟାମଳୀ ତା’ ଘର ପାଖରୁ ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ଓ 2 ମିଟର ଦୂରରେ ପହଞ୍ଚିଲା ।

Question 9.
(କ) ଯୋଗଫଳ କେତେ ହେବ ସ୍ଥିର କର ।
-8 + 7 – 6 + 5 – 4 + 3 – 2 + 1
ସମାଧାନ:
-8 + 7 – 6 + 5 – 4 + 3 – 2 + 1 = (7 + 5 + 3 + 1) – (8 + 6 + 4 + 2)
= 16 – 20 = – 4

(ଖ) ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଥମରୁ ଯୋଡ଼ି ଯୋଡ଼ି କରି ନେଇ ତା’ପରେ ଯୋଗଫଳ କେତେ ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ:
-8 + 7 – 6 + 5 – 4 + 3 – 2 + 1
= (-8 + 7) + (-6 + 5) + (-4 + 3) + (-2 + 1) = -1 – 1 – 1 – 1 = -4

(ଗ) ଯୋଗଫଳ ସ୍ଥିର କର ।
(-4) + (-3) + (-2) + (-1) + 0 + (+1) + (+2) + (+3) + (+4)
ସମାଧାନ:
(-4) + (-3) + (-2) + (-1) + 0 + (+1) + (+2) + (+3) + (+4)
= (-4 + 4) + (-3 + 3) + (-2 + 2) + (-1 + 1) + 0
= 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 0

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 4 ଉତ୍ପାଦକୀକରଣ Ex 4(b) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Algebra Chapter 4 ଉତ୍ପାଦକୀକରଣ Ex 4(b)

Question 1.
x² + xy + 8x + 8y
ଡ –
x² + xy + 8x + 8yx(x + y) + 8(x + y)(x + y)(x + 8)

Question 2.
pq + pr + q² + qr
ଡ –
pq + pr + q² + qr = p(q + r) + q(q + r) = (q + r)(p + q)

Question 3.
ab+db+ac+dc
ଡ –
ab + db + ac + dc = b(a + d) + c(a + d) = (a+d)(b+c)

Question 4.
pq + qr + pr + r²
ଡ –
pq + qr + pr + r² = q(p + r) + r(p + r) = (p + r)(q + r)

Question 5.
15xy – 6x + 5y – 2
ଡ –
15xy – 6x + 5y – 2 = 3x(5y – 2)+ 1(5y – 2) = (5y – 2)(3x + 1)

Question 6.
ax + bx – ay – by
ଡ –
ax + bx – ay – by = x(a + b) – y(a + b) = (a + b)(x – y)

Question 7.
15pq + 15 + 9q + 25p
ଡ –
15Pq + 15 + 9q + 25p = 15pq + 9q + 25p + 15
= 3q(5p + 3) + 5(5p + 3) = (5p + 3)(3q + 5)

Question 8.
2a + 6b – 3(a + 3b)²
ଡ –
2a + 6b – 3(a + 3b)² = 2(a + 3b) – 3(a + 3b)(a + 3b)

Question 9.
a² + 2a + ab + 2b
ଡ –
a² + 2a + ab + 2b = a(a + 2) + b(a + 2) = (a + 2)(a + b)

Question 10.
x² – xz + xy – yz
ଡ –
x² – xz + xy – yz = x(x – z) + y(x – z) = (x – z)(x + y)

Question 11.
a² + bc – ba – ac
ଡ –
a² + bc – ba – ac = a² – ba – ac + bc = a(a – b) – c(a – b) = (a – b) (a – c)

Question 12.
2p² – pq – 2pr + qr
ଡ –
2p² – q – 2pr + qr = p(2p – q) -r²(p – q) = (2p – q)(p – r²)

Question 13.
x² – 3x + 2x – 6
ଡ –
x² – 3x + 2x – 6 = x(x – 3) + 2(x – 3) = (x – 3)(x + 2)

Question 14.
2x² – 5x + 4x – 10
ଡ –
2x² – 5x + 4x – 10 = x(2x – 5) + 2(2x – 5) = (2x – 5)(x + 2)

Question 15.
x² – y² + x – xy²
ଡ –
x² – y² + x – xy² = x² + x – xy² – y² = x(x + 1) – y²(x + 1) = (x + 1)(x – y²)

Question 16.
lm² – mn² – lm + n²
ଡ –
lm² – mn² – lm + n² = lm² – lm – mn² + n²
= lm(m – 1) – n(m – 1) = (m – 1) (lm – n²)

Question 17.
x³ – 2x²y + 3xy² – 6y³
ଡ –
x³ – 2x²y + 3xy² – 6y³ = x² (x – 2y) + 3y² (x – 2y) = (x – 2y) (x² + 3y²)

Question 18.
6ab – b² + 12ac – 2bc
ଡ –
6ab – b² + 12ac – 2bc = 6ab + 12ac – b² – 2bc
=6a(b + 2c) – b(b + 2c) = (b + 2c)(6a – b)

Question 19.
x² – 11xy – x + 11y
ଡ –
x² – 11xy – x + 11y = x(x – 11y) – 1(x – 11y) = (x – 11y)(x – 1)

Question 20.
3ax – 6ay – 85y + 4bx
ଡ –
3ax – 6ay – 8by + 4bx = 3ax – 6ay + 4bx – 8by
= 3a (x – 2y) + 4b(x – 2y) = (x – 2y) (3a + 4b)

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(e) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(e)

Question 1.
△ABC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର BC = 6 ସେ.ମି., m∠BAC = 60 ଏବଂ \(\overline{\mathrm{AD}})\) ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 4.5 ସେ.ମି. । △ABCର ଏକ ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜ 3.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତରେ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 6 ସେ.ମି. ।
(ii) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ L ଅଙ୍କନ କର ଓ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ନାମ D ଦିଅ ।
(iii) ∠PBC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପରିମାଣ 30° |
(iv) \( \overrightarrow{\mathrm{BP}}\) ଓ L ର ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ O ନିଅ ।
(v) Oକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି OB ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।

(vi) D ବିନ୍ଦୁରୁ 4.5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା ଅଙ୍କିତ ବୃତ୍ତକୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
(vii) \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଓ \(\overline{\mathrm{AC}})\) ଅଙ୍କନ କରି △ABCର ଅଙ୍କନ ଶେଷ କର ।
(viii) 3.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଆଉ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ବୃତ୍ତରେ ଏକ ବିନ୍ଦୁ A’ ନିଅ ଓ ଉକ୍ତ ବୃତ୍ତର କେନ୍ଦ୍ର O’ ନିଅ । \(\overline{\mathrm{O}^{\prime} \mathrm{A}^{\prime}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(ix) \(\overline{\mathrm{O}^{\prime} \mathrm{A}^{\prime}}\) ପ୍ରତି A’ ବିନ୍ଦୁରେ ଏକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ନାମ \(\stackrel{\leftrightarrow}{XY}\) ନିଅ ।
(x) ∠A’B’ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପରିମାଣ ∠ACBର ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ହେବ ଓ B’ ବୃତ୍ତ ଉପରିସ୍ଥ ଏକ ବିନ୍ଦୁ ହେବ । ସେହିପରି ∠YA’C’ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପରିମାଣ ∠ABCର ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ହେବ ଓ C’ ବୃତ୍ତ ଉପରିସ୍ଥ ଏକ ବିନ୍ଦୁ ହେବ ।
(xi) A’B’C’ ବିନ୍ଦୁରେ ଏକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ନାମ △ABC ~ △A’B’C’ |

Question 2.
△ABC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର BC = 6 ସେ.ମି., m∠B = 60 ଏବଂ \(\overline{\mathrm{AD}})\) ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 4.5 ସେ.ମି. । △ABCର ଏକ ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜ 2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତରେ ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) L ରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ଏହା ଉପରେ D ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କର ଏବଂ L ପ୍ରତି D ବିନ୍ଦୁରେ ଏକ ଲମ୍ବ \( \overrightarrow{\mathrm{DX}}\) ଅଙ୍କନ କର । \( \overrightarrow{\mathrm{DX}}\) ଉପରେ A ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରି AD = 4.5 ସେ.ମି. ହେବ ।

(ii) ∠DAY ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି m∠DAY = 30°, \( \overrightarrow{\mathrm{AY}}\) ଓ L ରେଖାର ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ B ଦିଅ । B ବିନ୍ଦୁରୁ 6 ସେ.ମି. କର ଯାହା L କୁ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ । \(\overline{\mathrm{AC}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) 2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଆଉ O ନିଅ । \(\overline{\mathrm{OP}})\) ଏକ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) \(\overline{\mathrm{OM}})\) ଓ \(\overline{\mathrm{ON}})\) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଦ୍ଵୟ ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି m∠MOP = ∠ACBର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ ଓ m∠PON = ∠ABCର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ।
(v) M, N ଓ P ବିନ୍ଦୁରେ ବୃତ୍ତପ୍ରତି ସ୍ପର୍ଶକମାନ ଅଙ୍କନ କର ।
(vi) M ଓ N ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ସ୍ପର୍ଶକ ଦ୍ବୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ, N ଓ P ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ସ୍ପର୍ଶକଦ୍ବୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ P ଓ M ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ସ୍ପର୍ଶକଦ୍ବୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ ଯଥାକ୍ରମେ A’, B’ ଓ C’ ହେଉ ।
(vii) △ABC ~ △A’B’C’

Question 3.
କୌଣସି △XYZ ଅଙ୍କନ କର । △XYZ ର ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜର ଅନୁରୂପ ବାହୁର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ହେବ ।
Solution:
(i) ଯେକୌଣସି △XYZ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) △XYZର \(\overline{\mathrm{YZ}})\) କୁ 2 : 1 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରି Y’ ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କର ଯେପରି YY’ : Y’Z = 2 : 1 ହେବ ।
(iii) \(\overline{\mathrm{XZ}})\) ସହ ସମାନ୍ତର କରି Y’ ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ରେଖା \(\overline{\mathrm{XY}})\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତାହାର ନାମ X’ ଦିଅ ।

(iv) △X’YZ ~ △XYZ

Question 4.
△ABC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର BC = 5.7 ସେ.ମି., m∠B = 60 ଏବଂ \(\overline{\mathrm{BE}})\) ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 4.8 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରି 2.3 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତରେ ପରିଲିଖନ କର । ବିଶ୍ଳେଷଣ ଚିତ୍ର :
Solution:
(i) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି BC = 5.7 ସେ.ମି. । \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନକରି \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ D ଚିହ୍ନଟ କର ।
(ii) BC ର D ବୃତ୍ତରେ ∠EDC ଅଜନ୍ କର ଯେପରି m∠EDC = 60° |
(iii) B କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 4.8 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଓ ଚାପଟି \( \overrightarrow{\mathrm{DF}}\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତା’ର ନାମ E ଦିଅ ।

(iv) \( \overrightarrow{\mathrm{CE}}\) ଅଙ୍କନ କର ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{CE}}\) ଉପରେ A ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କର ଯେପରି CE = EA ହେବ । \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଅଙ୍କନ କର । △ABC ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତ୍ରିଭୁଜ ।
(v) 2.3 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି 2 ନମ୍ବର ପରି ତ୍ରିଭୁଜ A’B’C’ ପରିଲିଖନ କର ।

Question 5.
△ABC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର BC = 5.3 ସେ.ମି., m∠B = 60° ଏବଂ m∠C = 45° । 2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତରେ △ABCର ଏକ ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ।
ବିଶ୍ଳେଷଣ ଚିତ୍ର :
Solution:
(i) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି BC = 5.3 ସେ.ମି. ।
(ii) ∠PBC ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି m∠PBC = 60° |
(iii) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ଯେଉଁ ପାର୍ଶ୍ବରେ P ଅବସ୍ଥିତ, ସେହି ପାର୍ଶ୍ବରେ ∠QCB ଅବସ୍ଥିତ, ସେହି ପାର୍ଶ୍ବରେ m∠QCB = 45° |
(iv) \( \overrightarrow{\mathrm{CQ}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{BP}}\) ର ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ A ଦିଅ ।
(v) 2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି କେନ୍ଦ୍ରର ନାମ O ଦିଅ । ଏକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ \(\overline{\mathrm{OD}})\) ନିଅ ।

(vi) \(\overline{\mathrm{OD}})\) ପ୍ରତି D ବିନ୍ଦୁରେ \( \overrightarrow{\mathrm{DX}}\) ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରି \( \overrightarrow{\mathrm{XD}}\) ଉପରେ Y ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ।
(vii) \(\overline{\mathrm{YD}})\) ଉପରେ ∠YDR ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି m∠YDR = m∠C = 45° ବୃତ୍ତକୁ E ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(viii) ସେହିପରି ∠XDS ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି m∠XDS = m∠B = 60° ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{DS}}\) ବୃତ୍ତକୁ F ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ । \(\overline{\mathrm{YD}})\) ଅଙ୍କନ କର । △ABC ~ △DEF ।

Question 6.
△ABC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର BC = 7 ସେ.ମି., m∠B = 60° ଏବଂ b + c = 11.2 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ସଦୃଶକୋଣୀ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ 1.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତରେ ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) △DBC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର BC = 7 ସେ.ମି., m∠DBC = 60° ଓ BD = 11.2 ସେ.ମି. ।

(ii) 1.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି Q. No. 2 ର ଅଙ୍କନ ପରି ବୃତ୍ତରେ △A’B’C’ ପରିଲିଖନ କର, ଯେପରି ABC ~ △A’B’C’ ହେବ ।

Question 7.
△ABC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର m∠A = 75°, AC = 9 ସେ.ମି., AB = 6 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ଏକ ସଦୃଶକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ 2 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତରେ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) AC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 9 ସେ.ମି. ।
(ii) ∠XAC ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି M∠XAC = 75° |
(iii) A ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 6 ସେ.ମି. ପରିମିତ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି ଚାପଟି \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ B ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ । \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କର ।

(iv) 2 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି Q.1 ର ଅଙ୍କନ ପରି ଏହାର ସଦୃଶ କୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ A’B’C’ ଅଙ୍କନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 4 ଉତ୍ପାଦକୀକରଣ Ex 4(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Algebra Chapter 4 ଉତ୍ପାଦକୀକରଣ Ex 4(a)

Question 1.
12x + 36
ଡ –
12x + 36 = 12(x + 3)

Question 2.
8a + 4b
ଡ –
8a + 4b = 4(2a + b)

Question 3.
22y – 33z
ଡ –
33z = 11(2y – 3z)

Question 4.
14pq + 35pqr
ଡ –
14pq + 35pqr = 7pq (2 + 5r)

Question 5.
10a²b + 5a
ଡ –
10a²b + 5a = 5a(2ab + 1)

Question 6.
15a²bc – 10ab²c
ଡ –
15a²bc – 10ab²c = 5 abc(3a – 2b)

Question 7.
8a³ + 4a² + 2a
ଡ –
8a³ + 4a² + 2a = 2a(4a² + 2a + 1)

Question 8.
30a³b³c³ + 25a⁵b³c⁶ – 15a⁶b⁶c⁶
ଡ –
30a³b³c³ + 25a⁵b³c⁶ – 15a⁶b⁶c⁶
= 5a³b³c³ (6 + 5a²c³ – 3 a³b³c³)

Question 9.
7(2x+5)+3(2x+5)
ଡ –
7(2x + 5) + 3(2x + 5) = (2x + 5) (7 + 3) (2x + 5)10 = 10(2x + 5)

Question 10.
5a(2x + 3y) – 2b(2x + 3y)
ଡ –
5a(2x + 3y) – 2b(2x + 3y) = (2x + 3y) (5a – 2b)

Question 11.
8(5x + 9y)² + 12(5x + 9y)
ଡ –
8(5x 9y)² + 12(5x + 9y)
= 4(5x + 9y) {2(5x + 9y) + 3} = 4(5x + 9y)(10x + 18y + 3)

Question 12.
9a (6a – 5b) – 12a²(6a – 5b)
ଡ –
9a (6a – 5b) – 12a²(6a – 5b) = 3a (6a – 5b) (3 – 4a)

Question 13.
5(x – 2y)² + 3(x – 2y)
ଡ –
5(X2y)²+3(x-2y)5(x-2y)(x-2y)+3(x_2y)5(x_2y)(x_2y+3)

Question 14.
6(a+2b)-4(a+2b)²
ଡ –
6(a + 2b) – 4(a + 2b)² = 6(a + 2b) – 4(a + 2b) (a + 2b)
= 2(a + 2b){3 – 2(a + 2b)} = 2(a + 2b){3 – 2a – 4b) = 2(a + 2b)(3 – 2a – 4b)

Question 15.
a(a – 1) + b(a – 1)
ଡ –
a(a – 1) + b(a – 1) = (a – 1) (a + b)

Question 16.
(x – y)² + (x – y)
ଡ –
(x – y)² + (x – y) = (x – y)(x – y) + (x – y)(x – y)(x – y + 1)

Question 17.
a(x – y) + 2b(y – x) + c(x – y)
ଡ –
a(x – y) + 2b(y – x) + c(x – y) = a(x – y) + 2b{-(x – y)} + c(x – y)
=a(x – y) – 2b(x – y) + c(x – y) = (x – y)(a – 2b + c)

Question 18.
a(b – c) + b(b – c) + c(b – c)
ଡ –
a(b – c) + b(b – c) + c(b – c) = (b – c)(a + b + c)

Question 19.
x³(a – 2b) + x²(a – 2b)
ଡ –
x³(a – 2b) + x²(a – 2b) = x² (a – 2b) (x + 1)

Question 20.
4(x + y) (3a – b) + 6(x + y) (2b – 3a)
ଡ –
4(x + y) (3a – b) + 6(x + y) (2b – 3a) = 2(x + y) {2(3a – b) + 3(2b – 3a)}
= 2(x + y)(6a – 2b + 6b – 9a) = 2(x + y)(4b³a)

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(d) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(d)

Question 1.
(i) 6.5 ସେ.ମି. ଦୀର୍ଘ \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ଅବସ୍ଥାନ ନିରୂପଣ କର ।
Solution:
(a) 6.5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର A ଓ B ଠାରେ ଯଥାକ୍ରମେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ରଶ୍ମି ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି X ଓ Y \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ରହିବେ ଏବଂ m∠BAX = m∠ABY ହେବ । ଫଳରେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) || \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\) |

(c) କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଏକ ସୁବିଧାଜନକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଓ ଏହି ଚାପ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ ଛେଦକରିବ ତା’ର ନାମ P ଦିଅ ।
(d) Bକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ପୂର୍ବୋକ୍ତ ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଓ ଏହି ଚାପ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\)କୁ ଛେଦ କରିବ ତା’ର ନାମ Q ଦିଅ ।

(e) \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ଅଙ୍କନ କର ଓ ତାହା ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ \(\overline{\mathrm{AB}})\) କୁ ଛେଦକରିବ ତା’ର ନାମ R ଦିଅ । ବର୍ତ୍ତମାନ R, \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ।
[ବି.ଦ୍ର. \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରି ‘R’ ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରିବ ।

(ii) 76 ସେ.ମି. ଦୀର୍ଘ \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ଅଙ୍କନ କରି ଏହାକୁ 4 ସମାନ ଭାଗ କର ।
Solution:
(a) 76 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ର P ଓ Q ଠାରେ ଯଥାକ୍ରମେ \( \overrightarrow{\mathrm{PX}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{QY}}\) ରଶ୍ମି ଅଙ୍କନ କର,
ଯେପରି X ଓ Y, \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ରହିବେ ଏବଂ m∠QPX = m∠PQY ହେବ । ଫଳରେ
\( \overrightarrow{\mathrm{PX}}\) || \( \overrightarrow{\mathrm{QY}}\) ହେବ |
(c)P କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଏକ ସୁବିଧାଜନକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଓ ଏହି ଚାପ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ \( \overrightarrow{\mathrm{PX}}\) କୁ ଛେଦକରିବ ତା’ର ନାମ A₁ ଦିଅ ।
\( \overrightarrow{\mathrm{PX}}\) ଉପରେ A₂ ଓ A₃ ଚିହ୍ନଟ କର ଯେପରି PA₁ = A₁A₂ = A₂A₃ |

(d) ପୂର୍ବୋକ୍ତ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରି \( \overrightarrow{\mathrm{QY}}\) ଉପରେ B₁, B₂, B₃ ବିନ୍ଦୁ ତିନୋଟି ଚିହ୍ନଟ କର ଯେପରି PA₁ = QB₁ = B₁B₂ = B₂B₃ ।
(e) \(\overleftrightarrow{\mathrm{A}_3 \mathrm{~B}_1}, \overleftrightarrow{\mathrm{A}_2 \mathrm{~B}_2}, \overleftrightarrow{\mathrm{A}_1 \mathrm{~B}_3}\) ଅଙ୍କନ କର ଓ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଉକ୍ତ ରେଖାମାନ \(\overline{\mathrm{PQ}})\) କୁ ଛେଦ କରିବେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାକ୍ରମେ R₁, R₂ ଓ R₃ ଭାବେ ନାମିତ କର ।
ବର୍ତ୍ତମାନ \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ସମାନ ଚାରିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇପାରିଲା ।
[ବି.ଦ୍ର. \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ର ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ ଦ୍ବାରା R₂ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ପାରିବ । ତତ୍ପରେ \(\overline{\mathrm{PR}_2}\) ଓ \(\overline{\mathrm{R}_2 \mathrm{Q}}\) ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରାଇ ଯଥାକ୍ରମେ R₁ ଓ R₃ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ପାରିବ, ଯାହାଦ୍ଵାରା \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ସମାନ ଚାରିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋ ଆରିବ ।]

Question 2.
7-2 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ରେଖାକୁ ସମାନ 6 ଭାଗ କର ।
Solution:
(a) 7.2 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର A ଓ B ଠାରେ ଯଥାକ୍ରମେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ରଶ୍ମି ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି X ଓ Y, \(\overline{\mathrm{AB}})\)ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ରହିବେ ଏବଂ m∠BAX = m∠ABY ହେବ ।
ଫଳରେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) || \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\) |
(c) A କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଏକ ସୁବିଧାଜନକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଓ ଏହି ଚାପ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ ଛେଦକରିବ ତାର ନାମ P₁ ଦିଅ । ଏହିପରି ଚାପ ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀରେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ଉପରେ P₂, P₃, P₄ ବିନ୍ଦୁମାନ ଚିହ୍ନିତକର ସେପରି AP₁ = P₁P₂ = P₂P₃ = P₃P₄ = P₄P₅ ହେବ ।

(d) ସୋପାନ (iii)ପରି BY ଉପରେ Q₁, Q₂, Q₃, Q₄ ଓ Q₅ ବିନ୍ଦୁମାନ ଚିହ୍ନଟ କର, ଯେପରି BQ₁ = Q₁Q₂ = Q₃Q₄ = Q₄Q₅ = AP₁ ହେବ ।
(e) \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{P}_5 \mathrm{Q}_1}, \stackrel{\leftarrow}{\mathrm{P}_4 \mathrm{Q}_2}, \stackrel{\leftarrow}{\mathrm{P}_3 \mathrm{Q}_3}, \stackrel{\leftarrow}{\mathrm{P}_2 \mathrm{Q}_4}, \stackrel{\leftarrow}{\mathrm{P}_1 \mathrm{Q}_5}\) ଅଙ୍କନ କର ଓ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଉକ୍ତ ରେଖାମାନ \(\overline{\mathrm{AB}})\) କୁ ଛେଦ କରିବେ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାକ୍ରମେ R₁, R₂, R₃, R₄, ଓ R₅ ଭାବେ ନାମିତ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ \(\overline{\mathrm{AB}})\) ସମାନ ଛଅଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇପାରିଲା ।

Question 3.
64 ସେ.ମି. ଦୀର୍ଘ ବିଶିଷ୍ଟ \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଅଙ୍କନ କରି ଏହାକୁ 3 : 2 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭାଜନ କରୁଥ‌ିବା ବିନ୍ଦୁର ଅବସ୍ଥାନ ନିରୂପଣ କର ।
Solution:
(a) 64 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ରେଖାଖଣ୍ଡ \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର A ଓ B ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଯଥାକ୍ରମେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ରଶ୍ମି ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି X ଓ Y, \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିବେ ଓ m∠XAB m∠ABY ହେବ ।

ଫଳରେ \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) || \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\) |
(c) \( \overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ଉପରେ R ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ଉପରେ S ଚିହ୍ନଟ କର, ଯେପରି AR = 3 ସେ.ମି. ଓ BS = 2 ସେ.ମି. ହେବ ।
(d) \(\overleftrightarrow{\mathrm{RS}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(e) \(\overleftrightarrow{\mathrm{RS}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{AB}})\)ର ଛେଦବିନ୍ଦୁକୁ P ନାମ ଦିଅ । ବର୍ତ୍ତମାନ \(\overline{\mathrm{AB}})\) ରେଖାଖଣ୍ଡ P ବିନ୍ଦୁରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭାଜିତ ହେଲା ।

Question 4.
65 ସେ.ମି. ଦୀର୍ଘ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କରି ଏହାକୁ 5 : 3 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭାଜନ ଓ ବହିର୍ବିଭାଜନ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ନିରୁପଣ କର ।
Solution:

(a) 6.5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟବିଶିଷ୍ଟ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର B ଓ C ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଯଥାକ୍ରମେ \( \overrightarrow{\mathrm{BX}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{CY}}\) ରଶ୍ମି ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି, X ଓ Y \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{BC}}\) ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିବେ ଓ m∠XBC = m∠BCY ହେବ ।
(c) \( \overrightarrow{\mathrm{BX}}\) ଉପରେ R ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{CY}}\) ଉପରେ S ଚିହ୍ନଟ କର, ଯେପରି BR = 5 ସେ.ମି. ଓ CS = 3 ସେ.ମି. ହେବ ।
(d) \(\overleftrightarrow{\mathrm{RS}}\) ଅଙ୍କନ କର ତାହା \(\overline{\mathrm{BC}})\) କୁ P ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(e) \( \overrightarrow{\mathrm{CY}}\) ର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି \( \overrightarrow{\mathrm{CZ}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(f) \( \overrightarrow{\mathrm{CZ}}\) ଉପରେ S₁ ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କର, ଯେପରି CS₁ = 3 ସେ.ମି. ହେବ ।
(g) \(\overleftrightarrow{\mathrm{RS}}_1\) ଅଙ୍କନ କର ତାହା \(\overline{\mathrm{BC}})\) କୁ Q ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
(h) ବରମାନ P ଓ Q, \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ଯଥାକ୍ରମେ ଅନ୍ତେଜିଉନ୍ତ ଦନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ବସ୍ତିବରକ୍ତ ବୁଦ୍ |
(i) ଏଠାରେ BP : PC : 5 : 3 ଏବଂ BQ : CQ = 5 : 3 |

Question 5.
7.5 ସେ.ମି. ଦୀର୍ଘ \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ଅଙ୍କନ କରି ଏହାକୁ ଦୁଇଟି ଅଂଶରେ ଭାଗ କର, ଯେପରିକି ସେମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ 4 : 3 ହେବ । ଏକ ଆୟତଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ ଯଥାକ୍ରମେ \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ର ଦୁଇ ଅଂଶର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସହ ସମାନ ।
Solution:
(a) 7.5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overline{\mathrm{PQ}})\) ର P ଓ Q ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଯଥାକ୍ରମେ \( \overrightarrow{\mathrm{PX}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{QY}}\) ରଶ୍ମି ଅଙ୍କନ କର
ଯେପରି X, Y ଓ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{PQ}}\) ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିବେ ଓ m∠XPQ = m∠PQY ହେବ ।
(c) \( \overrightarrow{\mathrm{PX}}\) ଉପରେ R ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{QY}}\) ଉପରେ S ଚିହ୍ନଟ କର, ଯେପରି PR = 4 ସେ.ମି. ଓ QS = 3 ସେ.ମି. ହେବ ।

(d) \(\overleftrightarrow{\mathrm{RS}}\) ଅଙ୍କନ କର ତାହା \(\overleftrightarrow{\mathrm{PQ}}\) କୁ M ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ । ବର୍ତ୍ତମାନ \(\overline{\mathrm{PQ}}\) ରେଖାଖଣ୍ଡ M ବିନ୍ଦୁରେ ଅଳ୍ପବିକାକତ ହେଲା |

(e) PM କୁ ଦୈର୍ଘ୍ୟରୂପେ ଅଙ୍କନ କର ।
(f) P ବିନ୍ଦୁରେ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରି \(\overline{\mathrm{PO}})\) ଅଂଶ ଛେଦନ କର ଯେପରି PO = MQ |
(g) P କେନ୍ଦ୍ର ଓ PM ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ପରିମିତ ଚାପ ଏବଂ M କେନ୍ଦ୍ର ଓ OP ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ପରିମିତ ଚାପ ପରସ୍ପରକୁ N ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(h) ବର୍ତ୍ତମାନ PONM ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଆୟତଚିତ୍ର ।

Question 6.
△ABCରେ BC = 6.5 ସେ.ମି., \(\overline{\mathrm{BY}})\) ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 6 ସେ.ମି. ଓ \(\overline{\mathrm{CZ}})\) ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 5.5 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
Solution:
(a) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 6.5 ସେ.ମି. ହେବ ।
(b) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ D ନିରୂପଣ କର ଏବଂ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ରେଖା ଉପରେ X ଏପରି ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରିକି CD = CX ହେବ ।

(c) B ଓ X କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ 6 ସେ.ମି. ଓ 6.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କକୁ ନେଇ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯେପରିକି ସେମାନେ ପରସ୍ପରକୁ Y ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ ।
(d) \( \overrightarrow{\mathrm{CY}}\) ରେଖାଖଣ୍ଡ ଉପରେ A ଏପରି ଏକ ବିନ୍ଦୁ ଯେପରିକି CY = AY ହେବ ।
(e) A, B କୁ ଯୋଗକରି △ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class History Notes Chapter 1 ଭାରତରେ କମ୍ପାନୀ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 History Notes Chapter 1 ଭାରତରେ କମ୍ପାନୀ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ

→ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପୂର୍ବରୁ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥା :

• ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଭାରତରେ ବାବର ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଉକ୍ତ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ମଧ୍ୟ ଦୀର୍ଘ ଦେଢ଼ଶହ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା ।
• ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନ ଓ ବିଭାଜନ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶକ୍ତିର ଉତ୍‌ଥାନ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ ।
• ଆଉରଙ୍ଗଜେବ ତାଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ମରହଟ୍ଟା, ଶିଖ୍ ଓ ଜାଠମାନଙ୍କର ବିଦ୍ରୋହ ଦମନରେ ଅସଫଳ ହୋଇ ଶେଷରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀମାନେ ଦୁର୍ବଳ ଓ ଅଯୋଗ୍ୟ ଥ‌ିବାରୁ ଅମୀର ବା ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତମାନେ ଦୁରାନୀ, ଇରାନୀ ଓ ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନୀ ପ୍ରଭୃତି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇ ମୋଗଲ ଦରବାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବା ସହ ରାଜନୈତିକ ସ୍ବାର୍ଥ ସାଧନରେ ଲାଗିପଡ଼ିଲେ । ଫଳରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନକର୍ତ୍ତାମାନେ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କଲେ ।
• ନିଜାମ-ଭଲ-ମୁଲକଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ସୁବା ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲା । ମୋଗଲ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପଦବୀରେ ରହି ସେ ‘କୁଲି ଖାଁ’ ଉପାଧ୍ ପାଇ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟର ଗଭର୍ଣ୍ଣରଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ । ସେ ସେଠାରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ବିସ୍ତାର କରିବାରୁ ତାଙ୍କ ଉପରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ୍ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ଶାସକ ମୁବାରିଜ୍ ଖାଁଙ୍କୁ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟକୁ ପଠାଇଥିଲେ ।

ମନେରଖ :
ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଦେଶଗୁଡ଼ିକୁ ସୁବା କୁହାଯାଉଥିଲା ।

• ନିଜାମ-ଉଲ୍-ମୁଲକ୍ ମୁବାରିଜ୍ ଖାଁକୁ ହତ୍ୟାକରି ‘ଅସଫ୍ ଜାହ’ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରି ସ୍ଵାଧୀନଭାବରେ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟରେ ଶାସନ କରିଥିଲେ ।
• ଅଯୋଧ୍ୟା, ବନାରସ (ବାରଣାସୀ), ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ଓ କାନପୁରକୁ ନେଇ ଅଯୋଧ୍ୟା ସୁବା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସାଦତ୍ ଖାଁ ଏହାର ସୁବାଦାର ଥିଲେ । ତାଙ୍କପରେ ସଫଦରଜଙ୍ଗ ଅଯୋଧ୍ୟାର ଶାସକ ହୋଇଥଲେ, ଯିଏକି ପରେ ଦିଲ୍ଲୀର ୱାଜିର ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପରେ ତାଙ୍କ ପୁଅ ସୁଜାଉଦୌଲା ଅଯୋଧ୍ୟାର ନବାବ ହୋଇ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରି ଉତ୍ତର ଭାରତ ରାଜନୀତିରେ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ ।

ମନେରଖ :

• ମୋଗଲ ଶାସନକାଳରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ୱାକିର କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ମୋଗଲ ଶାସନ କାଳରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନ ଦାୟିତ୍ଵ ସୁବାଦାର ଓ ଦେୱାନଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥିଲା । ସୁବାଦାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ – ନିରାପତ୍ତା, ପୋଲିସ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମକଦ୍ଦମା ପରିଚାଳନା । ଦେୱାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ – ରାଜସ୍ଵ ଓ ତତ୍‌ ସମ୍ପର୍କୀୟ ମକଦ୍ଦମା ପରିଚାଳନା ।

ୱାଜିର (ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ):
ଦାୟିତ୍ବ – ଅର୍ଥ ଓ ରାଜସ୍ୱ
ଅତିରିକ୍ତ ଦାୟିତ୍ବ –

1. ସମ୍ର।ଟଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଶାସନକାର୍ଯ ପରିଚାଳନା ।
2. ଅନ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଓ ବରଖ।ସ୍ତ

→ ନାଦିର ଶାହଙ୍କ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ :

• ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ୧୭୩୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ପାରସ୍ୟର ରାଜା ନାଦିର ଶାହ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
• ମୋଗଲ ଶାସନାଧୀନ ଲାହୋର ଅଧିକାର ପରେ ସେ ଦିଲ୍ଲୀ ଅଭିମୁଖେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଥ୍ବା ସମୟରେ ପାନିପଥ ନିକିଟବର୍ତ୍ତୀ କର୍ଣ୍ଣ।ଲଠାରେ ମୋଗଲସେନାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ପରାଜିତ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଅହମ୍ମଦ ଶାହଙ୍କୁ ନେଇ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପ୍ରବେଶ କଲେ ।
• ସେ ଦିଲ୍ଲୀକୁ ଲୁଣ୍ଠନ କରି ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ନିର୍ମିତ ‘ମୟୂର ସିଂହାସନ’, କୋହିନୂର ମଣି, ହସ୍ତୀ ଓ ଅଶ୍ଵଗୁଡ଼ିକୁ ସଙ୍ଗରେ ନେଇ ପାରସ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

ମନେରଖ :
ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ନିର୍ମିତ ମୟୂର ସିଂହାସନରେ ହୀରା, ନୀଳା, ମୋତି, ମାଣିକ୍ୟ ଖଚିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ସାତବର୍ଷରେ ଏକ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

→ ରାଜପୁତ୍ମାମାନଙ୍କ ଅଭ୍ୟୁଦୟ :

• ଆକବରଙ୍କୁ ଦୃଢ଼ ସମର୍ଥନ କରିଥିବା ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ଧର୍ମବିଦ୍ବେଷ ନୀତି ଯୋଗୁଁ ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଶତ୍ରୁ ହୋଇଗଲେ ।
• ଆଉରଙ୍ଗଜେବ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ରାଜପୁତ୍ରମାନେ ମେୱାର (ଉଦୟପୁର), ମାରୱାର (ଯୋଧପୁର) ଓ ଅମ୍ବର (ଜୟପୁର) ନାମକ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କଲେ ।
• ମାରୱାରର ରାଜା ଅଜିତ୍ ସିଂହ ଗୁଜରାଟ, ଆଜମିର ଓ ଆଗ୍ରାର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ଥିଲେ ।
• ସେ ଦିଲ୍ଲୀ, ଜୟପୁର, ବନାରସ, ମଥୁରା ଓ ଉଜ୍ଜୟିନୀରେ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣାଗାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।

→ ଶିମାନଙ୍କ ଅଭ୍ୟୁଦୟ :

• ଶିଖମାନଙ୍କ ଦଶମ ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦ ସିଂହ ଶିଖୁମାନଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କରି ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ବାନ୍ଦା ବାହାଦୁର ଶିଙ୍ଖାମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵ ନେଇ ଲାହୋର ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ।
• ଝେଲମ୍‌ଠାରୁ ସତଲେଜ୍ ନଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ଅଧିକାରରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ କୌଣସି ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରିପାରି ନଥିଲେ ।
• ଆଫଗାନ ରାଜା ଅହମ୍ମଦଶାହ ଅବଦଲ୍ଲୀ ଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଘଟିତ ସଂଘ (ମିସ୍‌)ଗୁଡ଼ିକୁ ଦମନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ ସ୍ବଦେଶକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।
• ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ ମହାରାଜା ରଣଜିତ୍ ସିଂହ ଉକ୍ତ ମିସ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।

→ ମରହଟ୍ଟାମାନଙ୍କ ଉତ୍‌ଥାନ :

1. ମରହଟ୍ଟାମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ଶିବାଜୀ ମରହଟ୍ଟା ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଶଙ୍ଖାଜୀଙ୍କୁ ମୋଗଲମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା ଓ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଶାହୁଜୀଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଯାଇଥିଲା ।
2. ଶିବାଜୀଙ୍କ ଦ୍ୱିତୀୟପୁତ୍ର ରାଜାରାମ ଓ କାରାମୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଶାହୁଜୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସିଂହାସନ ପାଇଁ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ହେଲା । ବାଲାଜୀ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଶାହୁଜୀ ସିଂହାସନ ଅଧ୍ୟାର କଲେ ।
3. ରାଜାରାମଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ତାଙ୍କର ବିଧବା ପତ୍ନୀ ତାରାବାଈ ନିଜର ନାବାଳକ ପୁତ୍ର ତୃତୀୟ ଶିବାଜୀଙ୍କୁ କୋହ୍ଲାପୁର ସିଂହାସନରେ ବସାଇ ରାଜପ୍ରତିନିଧ୍ ଭାବରେ ଶାସନ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ ।
4. ତାରାବାଈଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ମରହଟ୍ଟାମାନେ ମୋଗଲବାହିନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ।
5. ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ତାରାବାଈ ଓ ଶାହୁଜୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମରହଟ୍ଟା ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ହେଲା । ଶାହୁଜୀ ପେଶ ବାଲାଜୀ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ସହାୟତାରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କଲେ ।
6. ଶାହୁଜୀଙ୍କୁ ନାମକୁ ମାତ୍ର ରାଜା କରାଇ ବାଲାଜୀ ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କଲେ ଓ ସେହିଦିନଠାରୁ ପେଶ ପଦ ପୁରୁଷାନୁକ୍ରମିକ ହେଲା ।
7. ବାଲାଜୀଙ୍କ ପରେ ପ୍ରଥମ ବାଜିରାଓ ମରହଟ୍ଟାମାନଙ୍କର ଶାସକ ହେଲେ । ତାଙ୍କ ପରେ ମରହଟ୍ଟା ଶକ୍ତି ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଗଲା ।
8. ଉକ୍ତ ଦୁର୍ବଳତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ଆଫଗାନ ରାଜା ଅହମ୍ମଦଶାହ ଅବଦଲ୍ଲୀ ୧୭୬୧ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ତୃତୀୟ ପାନିପଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ମରହଟ୍ଟାମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ।

ମନେରଖ :

• ମରହଟ୍ଟା ରାଜ୍ୟ ଶାସନ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ପେଶ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ସେ ଶାସନକାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ ।

→ ଭାରତରେ କମ୍ପାନୀ ଶାସନର ଭିତ୍ତି ସ୍ଥାପନ :

• ୧୪୫୩ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ତୁର୍କୀମାନେ କନଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପ୍‌ଲ ଅଧିକାର କଲାପରେ ଭାରତ ଓ ଇଉରୋପ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା ।
• ଇଉରୋପୀୟମାନେ ଭାରତ ସହ ସିଧାସଳଖ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଚଳାଇଲେ ।

→ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ :

• ୧୪୯୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନେ ପ୍ରଥମେ ଭାରତକୁ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ ।
• ସେମାନେ ଭାରତର ଗୋଆ, ଡାମନ, ଡିଉ, ସାଲସେଟ୍ ବେସିନ୍, ବମ୍ବେ (ମୁମ୍ବାଇ) ଏବଂ ବଙ୍ଗଦେଶର ହୁଗୁଳି ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ ବାଣିଜ୍ୟ କୋଠି ନିର୍ମାଣ କରି ଭାରତରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଉପନିବେଶ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ଭାରତରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନଙ୍କରଣ୍ଣଗଭ ରଭାରେ ଆଲଚୁକର୍କ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଏକ ବିରାଟ ନୌଶକ୍ତି ଗଠନକରି ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନଙ୍କ ପ୍ରତିପତ୍ତି ବୃଦ୍ଧି କରାଇଥିଲେ ।
• ସପ୍ତଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଭାଗରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନେ ଜଳଦସ୍ୟୁ ବୃତ୍ତି କରିବା ସହିତ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ | ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିଲେ । ଫଳରେ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ବାଧା ଦେଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ଇଂରେଜ ଓ ଓଲନ୍ଦାଜମାନଙ୍କର ପ୍ରବଳ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ସେମାନଙ୍କ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ହରାଇଥିଲେ ।
• ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତରୁ ଲୋପ ପାଇଥିଲା ।

→ ଓଲନ୍ଦାଜ :

• ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷଭାଗରେ ହଲାଣ୍ଡର ଅଧିବାସୀ ଡଚ୍ ବା ଓଲନ୍ଦାଜମାନେ ଭାରତକୁ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଆସିଲେ । ୧୬୦୨ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସେମାନେ ଡଚ୍ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଗୁଜରାଟ, କରମଣ୍ଡଳ ଉପକୂଳ, ବଙ୍ଗଦେଶ, ବାଲେଶ୍ୱର, କୋଚିନ୍ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ସେମାନେ ବାଣିଜ୍ୟ କୋଠି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ଭାରତରେ ଏକଚାଟିଆ ବ୍ୟବସାୟ କରି ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲାବେଳେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସହିତ ସେମାନଙ୍କର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ଓ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେମାନେ ଭାରତରୁ ବିଦାୟ ନେଇଥିଲେ ।

→  ଦିନାମାର :

• ଡେନ୍‌ମାର୍କର ଅଧିବାସୀ ଡେନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆରେ ‘ଦିନାମାର’ କୁହାଯାଏ । ସେମାନେ ଏକ ବାଣିଜ୍ୟିକ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ କରି ଭାରତକୁ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ ।
• ସେମାନେ ବଙ୍ଗଦେଶର ଶ୍ରୀରାମପୁରଠାରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଓ ପରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ବିକ୍ରୟ କରି ଭାରତରୁ ବିଦାୟ ନେଇଥିଲେ ।

ମନେରଖ :

1. କନଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପ୍‌ ତୁର୍କୀରାଜ୍ୟର ପ୍ରାଚୀନ ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତି ଓ ବାଣିଜ୍ୟସ୍ଥଳୀ ଥିଲା ।
2. ମୁସଲମାନମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସୁଲତାନ ଦ୍ଵିତୀୟ ମହମ୍ମଦ ୧୪୫୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ କନଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପଲ୍‌ ଅଧୂକାର କରିଥିଲେ ।
3. ଇଉରୋପରେ ନବଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ କନଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପ୍‌ଲର ପତନ ବିଶେଷଭାବେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।

→ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ :

• ୧୬୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ରାଣୀ ଏଲିଜାବେଥ୍ ଇଂଲଣ୍ଡର ଦଳେ ବଣିକ ଓ ନାବିକଙ୍କୁ ପ୍ରାଚ୍ୟ ଦେଶ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଲେ । ସେମାନେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ କଲେ ।
• ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କଠାରୁ ଇଂରେଜ ରାଜଦୂତ ହକିନ୍ସ ଓ ପରେ ସାର୍ ଟମାସ୍‌ରୋ ଭାରତରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ପାଇଲେ ।
• କ୍ରମେ ମସଲିପଟ୍ଟମ, ମହାନଦୀ ମୁହାଣସ୍ଥିତ ହରିପୁର, ବାଲେଶ୍ଵର, ହୁଗୁଳି, ପାଟଣା ଏବଂ କାଶିମ୍ ବଜାର ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ନିର୍ମିତ ହେଲା । ପରେ ପରେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ (ଚେନ୍ନାଇ), ବମ୍ବେ (ମୁମ୍ବାଇ) ଓ କଲିକତା (କୋଲକାତା) ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଲା ।

→ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ :

• ୧୬୬୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଫରାସୀମାନେ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ କରି ଭାରତରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଲେ । ଭାରତରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ସେମାନେ ମୋଗଲ ସମ୍ର।ଟ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ଅନୁମତି ଲାଭ କରିଥିଲେ ।
• ସେମାନେ ସୁରତ, ମସିଲିପଟ୍ଟମ୍, ପଣ୍ଡିଚେରୀ (ପୁଦୁଚେରି) ଓ ବଙ୍ଗଳାର ଚନ୍ଦନନଗରଠାରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

→ ବଣିକଗୋଷ୍ଠୀ ସଂଘର୍ଷ :

• ଭାରତରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ସେମାନେ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ଅନୁମତି ଲାଭ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ସଂଘର୍ଷ କର୍ଣାଟକ ରାଜ୍ୟରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
• ପ୍ରଥମ କର୍ଣ୍ଣାଟ ସମର (୧୭୪୦-୧୭୪୮) :
  ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ଉତ୍ତରାକାର ସଂକ୍ରାନ୍ତ ଯୁଦ୍ଧରେ ଇଂରେଜ ଓ ଫରାସୀ ଦୁଇପକ୍ଷ ଥିବାରୁ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗିଗଲା । ପ୍ରଥମେ ଇଂରେଜମାନେ ପଣ୍ଡିଚେରୀ (ପୁଦୁଚେରୀ) ଆକ୍ରମଣ କରିବାରୁ ଡ୍ୟୁପ୍ଲେଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଫରାସୀମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଠାରୁ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ (ଚେନ୍ନାଇ) ଅଧୁକାର କଲେ । ଇଉରୋପରେ ଫରାସୀ ଓ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହେବାରୁ ଯୁଦ୍ଧ ବନ୍ଦ ହେଲା । ଇଂରେଜମାନେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଫେରି ପାଇଲେ ।

ମନେରଖ :
୧୭୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରୁ ୧୭୬୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଉରୋପରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଫ୍ରାନ୍ସ ମଧ୍ୟରେ ସପ୍ତବର୍ଷୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗିଥିଲା ।

• ଦ୍ବିତୀୟ କର୍ଣାଟ ସମର (୧୭୫୦ – ୧୭୫୪) :
  କର୍ଣ୍ଣାଟକର ନବାବ ପଦ ଓ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ସିଂହାସନ ପାଇଁ ହୋଇଥ‌ିବା ବିବାଦରେ ଇଂରେଜ ଓ ଫରାସୀମାନେ ଜଡ଼ିତ ଥ‌ିବା କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗିଗଲା, ଯାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ କର୍ଣାଟ ସମର କୁହାଯାଏ । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମେ ଫରାସୀମାନେ ସଫଳତା ପାଇଥିଲେ ହେଁ ଶେଷଭାଗରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧିପାଇଲା ।
• ତୃତୀୟ କର୍ଣାଟ ସମର (୧୭୫୮) :
  ଇଉରୋପରେ ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ଇଂଲଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ସପ୍ତବର୍ଷୀୟ ଯୁଦ୍ଧର ଫଳସ୍ବରୂପ ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା । ୧୭୫୮ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଫରାସୀ ସେନାପତି କାଉଣ୍ଟ ଡି ଲାଲୀ ସେଣ୍ଟ ଡେଭିଡ଼ ଦୁର୍ଗ ଅଧିକାର କଲେ ଓ ୧୭୬୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଇଂରେଜ ସେନାପତି ଆୟରକୁଟ ୱାଣ୍ଡିଅସ୍ ଯୁଦ୍ଧରେ କାଉଣ୍ଟ ଡି ଲାଲୀଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟରେ କ୍ଷମତା ବିସ୍ତାର କଲେ । ଇଉରୋପରେ ସପ୍ତବର୍ଷବ୍ୟାପୀ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିବାରୁ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧ ବନ୍ଦ ହୋଇଥିଲା।
• ଏହି ତିନୋଟି କର୍ଣ୍ଣାଟ ସମର ପରେ ଇଂରେଜମାନେ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ବଙ୍ଗଦେଶରେ କ୍ଷମତା ବିସ୍ତାର ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ।

ଭାରତରେ ଇଂରେଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ :
→ ବଙ୍ଗଦେଶରେ ଇଂରେଜ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ :

• ୧୭୪୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆଲିବର୍ଦ୍ଦି ଖାଁ ନିଜକୁ ବଙ୍ଗଳାର ନବାବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ । ୧୭୪୦ଖ୍ରୀ.ଅ.ରୁ ୧୭୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ବଙ୍ଗ, ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହୋଇଥିଲେ ।
• ୭୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଆଲିବର୍ଦ୍ଦି ଖାଁଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁପରେ ତାଙ୍କ ନାତି ସିରାଜଉଦୌଲା ବଙ୍ଗର ନବାବ ହେଲେ ।
• କଲିକତାରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଦୁର୍ଗ ନିର୍ମାଣ ଓ ସମ୍ପ୍ରସାରଣକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ସିରାଜ ଓ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ହେଲା । ସିରାଜ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀକରି ଗୋଟିଏ କୋଠରି ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କରି ରଖୁବାରୁ ଅନ୍ଧକୂପ ହତ୍ୟା ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା । ପରେ କ୍ଲାଇଡ୍ ଓ ସିରାଜଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସନ୍ଧି ହୋଇଥିଲା । ଇଂରେଜମାନେ କଲିକତାରେ ଦୁର୍ଗ ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ପାଇଲେ ।

ମନେରଖ :
ସିରାଜଉଲା ୧୭୫୬ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୫ ତାରିଖ ଦିନ ଫୋର୍ଟ ଉଇଲିୟମ୍ ଦୁର୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ୧୮ ଫୁଟ ଲମ୍ବ ୧୪ ଫୁଟ ୧୦ ଇଞ୍ଚ ପ୍ରସ୍ଥ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଅନ୍ଧକାର କୋଠରି ମଧ୍ୟରେ ୧୪୬ ଜଣ ଇଂରେଜଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖୁଥିଲେ । ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଉତ୍ତାପ ଓ ତୃଷ୍ଣାରେ ଶ୍ଵାସରୁଦ୍ଧହୋଇ ୧୨୩ ଜଣ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ତାହାକୁ ଇଂରେଜମାନେ ‘ଅନ୍ଧକୂପ ହତ୍ୟା’ ନାମରେ ନାମିତ କରିଥିଲେ ।

→ ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ :

• ୧୭୫୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଜୁନ୍ ୨୩ ତାରିଖରେ ଭାଗିରଥୀ ନଦୀକୂଳସ୍ଥ ପଲାସୀ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ବଙ୍ଗର ନବାବ ସିରାଜଉଦୌଲା ଓ ଇଂରେଜ ଶାସକ କ୍ଲାଇବ୍ଲଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ସେନାପତି ମୀରଜାଫର ଓ ରାୟଦୁର୍ଲଭଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା ଯୋଗୁଁ ସିରାଜ ମୁର୍ଶିଦାବାଦଠାରେ ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପରେ ମୀଜାଫରଙ୍କ ପୁତ୍ର ମିରନ୍ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀଶାଳରେ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।
• ଯୁଦ୍ଧପରେ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ମାର୍ଜାଫରଙ୍କୁ ସିହି।ସନରେ ବସାଇ ଓ ପରେ ତାଙ୍କୁ ବିତାଡ଼ିତ କରି ତାଙ୍କ ଜାମାତା ମୀର୍‌ରକାଶିମ୍‌ଙ୍କୁ ସିଂହାସନରେ ବସାଇଲେ ।

→ ବକ୍‌ସାର୍ ଯୁଦ୍ଧ :

1. ୧୭୬୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ବକ୍‌ସାର ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଇଂରେଜମାନେ ବଙ୍ଗ, ଅଯୋଧ୍ୟା ଓ ଦିଲ୍ଲୀ ଶାସକଙ୍କ ମିଳିତ ବାହିନୀକୁ ପରାଜିତ କରିଥିଲେ ।
2. ବକ୍‌ସାର ଯୁଦ୍ଧପରେ ଇଂରେଜମାନେ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଶାହାଆଲମ୍ଙ୍କଠାରୁ ବଙ୍ଗ, ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଦେୱାନୀ ଲାଭକରି ପ୍ରକୃତ ଶାସକ ହୋଇପାରିଥିଲେ ।

→ ଦ୍ଵୈତ ଶାସନ :

• କ୍ଲାଇବ ବଙ୍ଗର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗର ନବାବଙ୍କ ହାତରେ ଶାସନ ଓ ବିଚାର ବିଭାଗ ରହିଲାବେଳେ କମ୍ପାନୀ ହାତରେ ସାମରିକ ଓ ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଥିଲା । ଏହାକୁ ଦ୍ୱୈତ ଶାସନ କୁହାଯାଏ ।
• ଦ୍ୱୈତ ଶାସନ ପ୍ରଚଳନ ଫଳରେ ଶାସନଗତ ବିଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ଇଂରେଜମାନେ ଲାଭବାନ୍ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଦୁଃଖଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ବଢ଼ିଗଲା ।
• ୧୭୭୧ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦ୍ଵୈତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରାଗଲା ।
• ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ବକ୍‌ସାର ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଭାରତରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ପ୍ରତିପରି ବୃଦ୍ଧିପାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନେ ଭାରତର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ କ୍ଷମତା ବିସ୍ତାର କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ।

→ ମହୀଶୂର ଯୁଦ୍ଧ :

• ପ୍ରଥମ ମହୀଶୂର ସମର – ମହୀଶୂରର ଶାସକ ହାଇଦର ଅଲ୍ଲୀ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକାର କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବାରୁ ୧୭୬୭ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ତାଙ୍କର ମରହଟ୍ଟା, ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଓ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ମିଳିତ ବାହିନୀ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ହେଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲ୍ଲୀ ମିଳିତ ବାହିନୀକୁ ପରାଜିତ କଲେ ଓ ୧୭୬୯ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସନ୍ଧି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହେଲା ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ମହୀଶୂର ସମର – ଇଂରେଜମାନେ ହାଇଦରଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଥୁବା ଫରାସୀ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠିମାନ ଅଧିକାର କରିବାରୁ ହାଇଦର ଅଲ୍ଲୀ ଓ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ ହେଲା । ସଂଘର୍ଷ ଚାଲିଥିବା ସମୟରେ ହାଇଦର ଅଲ୍ଲୀ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଟିପୁ ସୁଲତାନ୍ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ପରାଜିତ କଲେ ଓ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହେଲା ।
• ତୃତୀୟ ମହୀଶୂର ସମର – ୧୭୯୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଟିପୁ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ମିତ୍ରରାଜ୍ୟ ତ୍ରିବାଙ୍କୁଡ଼ ଆକ୍ରମଣ କରିବାରୁ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସହ ତାଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧ ହେଲା । ଇଂରେଜ ସେନାପତି କଣ୍ଠୱାଲିସ୍ ଟିପୁଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ଶେରିଙ୍ଗାପତ୍ତମ୍ ଅତ୍‌କାର କରିବାରୁ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ଧି ହେଲା ଓ ଟିପୁ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ଅର୍ଦ୍ଧେକ ଅଂଶ ଇଂରେଜ, ମରହଟ୍ଟା ଓ ନିଜାମଙ୍କୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ।
• ଚତୁର୍ଥ ମହୀଶୂର ସମର – ୧୭୯୯ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଇଂରେଜ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ୱେଲେସ୍‌ଲି ମରହଟ୍ଟା ଓ ନିଜାମଙ୍କ ସହ ମିଶି ଟିପୁଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ । ଟିପୁ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ନିହତ ହେଲେ ଓ ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଲା ।

→ ସାମନ୍ତ ସନ୍ଧି :

• ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର ନିମନ୍ତେ ୱେଲେସ୍‌ଲି ଏକ ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ସାମନ୍ତ ସନ୍ଧି ବା ଅଧୀନତାମୂଳକ ମିତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ସନ୍ଧିର ସତ୍ତାନୁଯାୟୀ ଯେଉଁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ରାଜା ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ସେମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ମିତ୍ର ହୋଇ ଅଧୀନତା ସ୍ବୀକାର କରିବେ । ସେମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅନୁମତି ନନେଇ କୌଣସି ଦେଶୀୟ କିମ୍ବା ବିଦେଶୀ ଶକ୍ତି ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖୁପାରିବେ ନାହିଁ ।
• ସାମନ୍ତ ସନ୍ଧି ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ରାଜା ନିଜ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଦଳେ ଇଂରେଜ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ରଖିବେ; ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ଖର୍ଚ୍ଚ ଦେବାକୁ ଅସମର୍ଥ ହେଲେ, ସେହି ଖର୍ଚ୍ଚ ବାବଦକୁ ନିଜ ରାଜ୍ୟରୁ ଏକ ଅଂଶ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ଦେବେ ।
• ପ୍ରଥମେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଏହି ସନ୍ଧି ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପରେ ତାଞ୍ଜୋର, ସୁରାଟ, ରାଜପୁତନା ଅଞ୍ଚଳର ଯୋଧପୁର, ଜୟପୁର, ଉଦୟପୁରର ଶାସକ ଏହି ସନ୍ଧି ଗ୍ରହଣ କରି ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନତା ହରାଇଲେ ।

→ ରାଜ୍ୟସ୍ଵତ୍ଵ ଲୋପନୀତି :

1. ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଲର୍ଡ ଡେଲ୍‌ହାଉସୀ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିବାପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ପନ୍ଥା ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ । ତାହା ରାଜ୍ୟସ୍ଵତ୍ଵ ଲୋପନୀତି ନାମରେ ନାମିତ ।
2. ଏହି ନୀତି ଫଳରେ ଅପୁତ୍ରିକ ରାଜାମାନେ ପୋଷ୍ୟପୁତ୍ର ଗ୍ରହଣ କରିପାରୁନଥିଲେ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁପରେ ସେମାନଙ୍କର ରାଜ୍ୟସବୁ ଇଂରେଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଭୁକ୍ତ ହେଉଥିଲା ।
3. ଏହି ନୀତି ଅନୁସାରେ ସତାରା, ଝାନ୍ସୀ, ନାଗପୁର, ସମ୍ବଲପୁର, ଜୈତ୍‌ପୁର ପ୍ରଭୃତି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ଇଂରେଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।
   

ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
→ ରେଗୁଲେଟିଂ ଆକ୍ଟ ବା ନିୟାମକ ଆଇନ :

• ୧୭୭୩ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଲର୍ଡ ନର୍ଥ ଭାରତର କମ୍ପାନୀ ଶାସନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାପାଇଁ ଏକ ଆଇନ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟରେ ଗୃହୀତ କରାଇଥିଲେ, ଯାହାକୁ ରେଗୁଲେଟିଂ ଆକ୍ଟ ବା ନିୟାମକ ଆଇନ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ବଙ୍ଗର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଇଂରେଜ ଶାସିତ ସମସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ହେବେ ଏବଂ ବମ୍ବେ ଓ ମାନ୍ଦ୍ରାଜର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ରହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ । ତାଙ୍କୁ ଶାସନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଏକ ଚାରିଜଣିଆ ଶାସନ ପରିଷଦ ବା କାଉନ୍ସିଲ ଗଠିତ ହେବ । ଇଂରେଜ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ବିଚାର ନିମନ୍ତେ କଲିକତାଠାରେ ଏକ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟ ସ୍ଥାପିତ ହେବ ।
• ଏହି ଆଇନରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଦୋଷତ୍ରୁଟି ରହିଥିଲା, ଯାହାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ୱାରେନ୍ ହେଷ୍ଟିଙ୍ଗ୍‌ସ୍ ଭାରତରେ ମନଇଚ୍ଛା ଶାସନ ଚଳାଇଥିଲେ ।

→ ପିଙ୍କ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ :

• ୧୭୮୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିୟାମକ ଆଇନରେ ଥିବା ତ୍ରୁଟିକୁ ସୁଧାରିବାପାଇଁ ବିଲାତ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପିଟ୍ ସାହେବ ଏକ ଆଇନ କଲେ । ତାହା ପିଟ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ନାମରେ ନାମିତ ।
• ଏହି ଆଇନଦ୍ୱାରା ବିଲାତରେ ବୋର୍ଡ ଅଫ୍ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ବା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପରିଷଦ ଗଠିତ ହେଲା ଓ ବିଲାତର ଜଣେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏହାର ସଭାପତି ହେଲେ । ଭାରତ ଶାସନର ସମସ୍ତ କ୍ଷମତା ଏହା ହାତରେ ରହିଲା । ଇଂରେଜ ସରକାର ଏହି ଆଇନଦ୍ଵାରା ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିଲେ ।

ଆମେ କ’ଣ ଶିଖୁଲେ ?

• ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନ ଓ ବିଭାଜନ ଫଳରେ ଭାରତରେ ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ଆରମ୍ଭ ।
• ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ନିର୍ମିତ ମୟୂର ସିଂହାସନ ଏବଂ କୋହିନୂର ମଣି, ହସ୍ତୀ ଓ ଅଶ୍ଵଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ନାଦିରଶାହ ପାରସ୍ୟ ଫେରିଯିବା ।
• ମରହଟ୍ଟାମାନେ ତୃତୀୟ ପାନିପଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ ହେବା ।
• ୧୪୯୮ରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ ନାବିକ ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମାଙ୍କ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର ।
• ଓଲନ୍ଦାଜମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଡଟ୍‌ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ ।
• ଫ୍ରାନ୍ସର ବିଚକ୍ଷଣ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଡ୍ୟୁପେ ଚନ୍ଦନନଗରର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହେବା ।
• ଫୋର୍ଟ ଉଇଲିୟମ୍ ଦୁର୍ଗରେ ସିରାଜଉଦୌଲା ୧୨୩ ଜଣ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ହତ୍ୟାକୁ ‘‘ଅନ୍ଧକୂପ ହତ୍ୟା’ କୁହାଯାଏ ।
• ସିରାଜଉଦୌଲାଙ୍କୁ ସିଂହାସନରୁ ହଟାଇବା ପାଇଁ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରିଥିଲେ ମୀରଜାଫର, ରାୟ ଦୁର୍ଲଭ ଓ କ୍ଲାଇବ୍ ।
• ହାଇଦର ଅଲ୍ଲୀଙ୍କ ସୁଯୋଗ୍ୟ ପୁତ୍ର ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ବୀରତ୍ଵ ଓ ଦୁଃସାହସର ଗାଥା ।
• ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଇଂରେଜମାନେ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିବା ଦୁଇଟି ସାମନ୍ତ ସନ୍ଧି ଓ ରାଜ୍ୟସ୍ଵତ୍ଵ ଲୋପନୀତି ।
• ପିଟ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନରେ ଥିବା ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(c) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(c)

Question 1.
4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଏଥରେ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) 4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) \( \overrightarrow{\mathrm{OA}}\) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଅଙ୍କନ କରି ଏହା ଉପରେ 120° ପରିମିତ କୋଣ ∠AOB ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।
(iii) \(\overline{\mathrm{OB}})\) ଉପରେ ପୂର୍ବପରି O ବିନ୍ଦୁରେ ଆଉ ଏକ 120° ପରିମିତ କୋଣ ∠BOC ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।
(iv) ଫଳରେ ବୃତ୍ତରେ A,B,C ତିନିଗୋଟି ବିନ୍ଦୁ ମିଳିବ ।

(v) ଏହି A,B,C ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଯୋଗକଲେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବୃତ୍ତାନ୍ତର୍ଲିଖ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ମିଳିବ ।
(vi) ଏହାର \(\overline{\mathrm{AB}})\) ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପି ଲେଖ ।

Question 2.
3.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଏଥୁରେ ଏକ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) 3.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ବୃତ୍ତ ଉପରିସ୍ଥ X ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ । OX ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ପରିମିତ ଚାପ ନେଇ ବୃତ୍ତକୁ ଛଅଟି ସର୍ବସମ ଚାପରେ ବିଭକ୍ତ କର ।
(ii) ଗୋଟିଏ ଛାଡ଼ି ଗୋଟିଏ ଚିହ୍ନିତ ବିନ୍ଦୁକୁ ଠ ବିନ୍ଦୁ ସହ ଯୋଗକରି \(\overline{\mathrm{OX}})\), \(\overline{\mathrm{OY}})\), \(\overline{\mathrm{OZ}})\) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) X, Y, Z ବିନ୍ଦୁରେ \(\overline{\mathrm{OX}})\), \(\overline{\mathrm{OY}})\), \(\overline{\mathrm{OZ}})\) ପ୍ରତି କମ୍ ଅଙ୍କନ କରି ତିନିଟି ସ୍ପର୍ଶକ ଅଙ୍କନ କର । ସ୍ପର୍ଶକତ୍ରୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ A,B,C ହେଉ ।

(v) △ABC ଦତ୍ତ ବୃତ୍ତର ପରିଲିଖ୍ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ହେବ ।

Question 3.
2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଏଥ‌ିରେ ଏକ ବର୍ଗଚିତ୍ର ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର । ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
Solution:
(i) 2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ଯେକୌଣସି ଏକ ବ୍ୟାସ \(\overline{\mathrm{AC}})\) ଅଙ୍କନ କର ।

(iii) AC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ BD ଅଙ୍କନ କର, ଯାହା ବୃତ୍ତକୁ B ଓ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(iv) ବୃତ୍ତ ଉପରେ ଚାରିଗୋଟି ବିନ୍ଦୁ A, B, C, D ଚିହ୍ନଟ କରି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଯୋଗକଲେ ABCD ଆବଶ୍ୟକ ବୃତ୍ତାନ୍ତର୍ଲିଖ୍ ବର୍ଗଚିତ୍ର ହେବ ।

Question 4.
1.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଏଥରେ ଏକ ବର୍ଗଚିତ୍ର ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) 1.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ଯେକୌଣସି ଏକ ବ୍ୟାସ PR ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) PR ବ୍ୟାସର ସମଦିଖପ୍ରକ ଲମ୍ବ \(\overline{\mathrm{SQ}})\) ଅଙ୍କନ କର ।

(iv) P, Q, R, S ବର୍ଗଚିତ୍ର ଫଳରେ CD, BC, AB ଲମ୍ବମାନ ଅଙ୍କନ କର । ଫଳରେ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବଗୁଡ଼ିକ P, Q, R, S ବିନ୍ଦୁରେ ବୃତ୍ତର ସ୍ପର୍ଶକ ହେବ ।
(v) ABCD ଆବଶ୍ୟକ ପରିଲିଖ୍ ବର୍ଗଚିତ୍ର ହେବ ।

Question 5.
3.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଏଥରେ ଏକ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ।
Solution:

(i) 3.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତଟିଏ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ବୃତ୍ତ ଉପରିସ୍ଥ ଏକ ବିନ୍ଦୁ A ନିଆଯାଉ ।
(iii) OA ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ବୃତ୍ତକୁ ଛଅଟି ସମାନ ଚାପରେ ବିଭକ୍ତ କର ।
(iv) A, B, C, D, E, F ବୃତ୍ତାନ୍ତର୍ଲିଖ୍ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର ।

Question 6.
3.8 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଏକ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) 3.8 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର କେନ୍ଦ୍ର O । \(\overline{\mathrm{PS}})\) ବ୍ୟାସ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) କେନ୍ଦ୍ରରେ m∠SOT = m∠TOU = 60° କୋଣ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ \(\overline{\mathrm{QT}})\) ଏବଂ \(\overline{\mathrm{RU}})\) ବ୍ୟାସ ଅଙ୍କନ କର ।

(iii) P, Q, R, S, T, U ମଧ୍ୟ ଦେଇ ବ୍ୟାସମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଲମ୍ବମାନ ଅଙ୍କନ କର । ଫଳରେ \(\overline{\mathrm{AB}})\), \(\overline{\mathrm{BC}})\), \(\overline{\mathrm{CD}})\), \(\overline{\mathrm{DE}})\), \(\overline{\mathrm{EF}})\), \(\overline{\mathrm{AB}})\) ବୃତ୍ତର ସ୍ପର୍ଶକ ହେବ ।
(iv) ABCDEF ପରିଲିଖ୍ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ହେବ ।

Question 7.
4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଏଥ‌ିରେ ଏକ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) 4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର କେନ୍ଦ୍ର O । \(\overline{\mathrm{PS}})\) ବ୍ୟାସ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) କେନ୍ଦ୍ରରେ m∠SOT = m∠TOU = 60° କୋଣ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ QT ଏବଂ RU ବ୍ୟାସ ଅଙ୍କନ କର ।

(iii) P, Q, R, S, T, U ମଧ୍ୟ ଦେଇ ବ୍ୟାସମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଲମ୍ବମାନ ଅଙ୍କନ କର । ଫଳରେ AB, BC, CD, DE, EF, AB ବୃତ୍ତର ସ୍ପର୍ଶକ ହେବ ।
(iv) ABCDEF ପରିଲିଖ୍ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ହେବ ।

Question 8.
7.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତରେ ଏକ ସମକୋଣୀ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ।
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 7.5 ସେ.ମି. ଏବଂ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ବ୍ୟାସର ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରି O କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ \(\overline{\mathrm{OB}})\) ବା \(\overline{\mathrm{OC}})\) କୁ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ନେଇ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ଲମ୍ବ ସମନ୍ୱଖଣ୍ଡକ ବୃତ୍ତକୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।

(iii) \(\overline{\mathrm{AB}})\), \(\overline{\mathrm{AC}})\) ଅଙ୍କନ କରି △ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।
(iv) △ABC ଆବଶ୍ୟକ ଅନ୍ତର୍ଲିଖ୍ ସମକୋଣୀ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ।

Question 9.
8 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତରେ ଏକ ସମକୋଣୀ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) \(\overline{\mathrm{BG}})\) ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 8 ସେ.ମି. |
(ii) \(\overline{\mathrm{BG}})\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନିତ କର । ଠାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ \(\overline{\mathrm{OB}})\) କୁ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।

(iii) \(\overline{\mathrm{OB}})\) ର ଠ ବିନ୍ଦୁରେ 90° ପରିମିତ ∠BOA ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) \(\overline{\mathrm{OB}})\) ବିନ୍ଦୁରେ m∠BOC = 135° କୋଣ ଅଙ୍କନ କର ।
(v) ବୃତ୍ତ ଉପରେ A, B, C ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିନ୍ଦୁରେ ସ୍ପର୍ଶକ ଅଙ୍କନ କରି ଆବଶ୍ୟକୀୟ DEF ସମକୋଣୀ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର ।
(vi) ADEF ଆବଶ୍ୟକ ସମକୋଣୀ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ।

Question 10.
9 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତରେ ABC ସମଦିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ଯାହାର ଭୂମି BC = 7 ସେ.ମି. |
Solution:
(i) 9 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର କେନ୍ଦ୍ର O ହେବ ।
(ii) ବୃତ୍ତର ଏକ ଜ୍ୟା \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 7 ସେ.ମି. ହେବ ।
(iii) \(\overline{\mathrm{BC}})\) ର ଲମ୍ବ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା ବୃତ୍ତର ପରି A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।

(iv) \(\overline{\mathrm{AB}})\) ଓ \(\overline{\mathrm{AC}})\) ଅଙ୍କନ କରି △ ABC (ସମଦ୍ବିବାହୁ) ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 11.
3 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରେ 7 ସେ.ମି. ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମଙ୍ଗିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ପରିଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) 3 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର କେନ୍ଦ୍ର O ହେଉ ।
(ii) D, ବୃତ୍ତ ଉପରିସ୍ଥ ଏକ ବିନ୍ଦୁ ହେଉ । \( \overrightarrow{\mathrm{DO}}\) ଉପରେ A ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରି DA = 7 ସେ.ମି. ହେଉ ।
(iii) \(\overline{\mathrm{AO}})\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ M ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । M କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ \(\overline{\mathrm{MO}})\) କୁ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା ବୃତ୍ତକୁ ଓ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।

(iv) ବର୍ଦ୍ଧିତ \( \overrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \( \overrightarrow{\mathrm{AC}}\), D ବିନ୍ଦୁରେ ବୃତ୍ତ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ସ୍ପର୍ଶକକୁ ଯଥାକ୍ରମେ P ଓ Q ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ ।
(v) △APQ ବୃତ୍ତର ପରିଲିଖ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଯାହାର ଉଚ୍ଚତା 7 ସେ.ମି. ।

Question 12.
4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ତହିଁରେ 6 ସେ.ମି. ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କର ।
Solution:
(i) 4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) MN ବ୍ୟାସ ଅଙ୍କନ କରି ଏହା ଉପରିସ୍ଥ ଏକ ବିନ୍ଦୁ P ନଥ ଯେପରିକି M-P-N 19° MP = 6 ସେ.ମି. ହେବ ।
(iii) P ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବ ବୃତ୍ତକୁ B ଓ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।

(iv) \(\overline{\mathrm{MB}})\) ଓ \(\overline{\mathrm{MC}})\) ଅଙ୍କନ କରି ଆବଶ୍ୟକୀୟ △ABC ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 13.
2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରେ ଏକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ପରିର୍ଲିଖନ କର ଯାହାର ଶୀର୍ଷକୋଣ 45 ହେବ ।
Solution:
(i) 2.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ବୃତ୍ତର କେନ୍ଦ୍ରରେ m∠AOB = 135° ଅଙ୍କନ କର ।
∠AOBର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ \(\overline{\mathrm{OP}})\) ଅଙ୍କନ କର। \( \overrightarrow{\mathrm{PO}}\) ବୃତ୍ତକୁ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।

(iii) A, B ଓ C ବିନ୍ଦୁରେ ବୃତ୍ତ ପ୍ରତି ସ୍ପର୍ଶକ ତ୍ରୟ ଅଙ୍କନ କଲେ ଆବଶ୍ୟକ △POR ପରିଲିଖୁ ସମଦିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ପାଇବା ।

Question 14.
ଏକ ଆୟତଚିତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 7.5 ସେ.ମି., ପ୍ରସ୍ଥ 4 ସେ.ମି. । ଆୟତ ଚିତ୍ରଟି ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ପରିବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।
Solution:
(i) BC ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 7 ସେ.ମି.|
(ii) B ବିହ୍ନରେ m∠XBC = 90° କର ଏବଂ \( \overrightarrow{\mathrm{BX}}\) ଉପରେ A ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନିତ କର ଯେପରିକି BA = 4 ସେ.ମି. ହେବ ।
(iii) A ଓ Cକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ 7.5 ସେ.ମି. ଓ 4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ପରିମିତ ଚାପ ନେଇ D ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନିତ କର ।
(iv) ABCD ଆୟତଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।

(v) ଆୟତଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ଅଙ୍କନ କର, ଛେଦବିନ୍ଦୁ O ହେଉ ।
(vi) Oକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି \(\overline{\mathrm{OA}})\) କିମ୍ବା \(\overline{\mathrm{OA}})\) କିମ୍ବା \(\overline{\mathrm{OC}})\) କିମ୍ବା \(\overline{\mathrm{OD}})\) କୁ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଆୟତଚିତ୍ରର ପରିବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କର ।