Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 7 ପାଣିପାଗ, ଜଳବାୟୁ, ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଉପଯୋଜନ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 7 ପାଣିପାଗ, ଜଳବାୟୁ, ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଉପଯୋଜନ

Question 1.
ମେରୁଭାଲୁର ଉପଯୋଜନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
(i) ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ତାପମାତ୍ରା ଶୀତରୁତୁରେ –40°C ଖସି ଆସେ, ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ସବୁବେଳେ ପ୍ରାୟ ବରଫାବୃତ ରହେ । ଧଳା ଭାଲୁ ଏହି ପରିବେଶରେ ନିଜକୁ ଉପଯୋଜିତ କରିପାରେ ।
(ii) ମେରୁଭାଲୁର ଶରୀର ଲୋମଶ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଶୀତଦାଉରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଥାଏ । ଶରୀରର ବର୍ଣ୍ଣ ବରଫ ପରି ଧଳା ।
(iii) ଅନୁକୂଳ ସମୟରେ (ଗ୍ରୀଷ୍ମ ବା ଶରତ ଋତୁରେ) ଏମାନେ ଶିକାର କରି ଅଧ୍ଵ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଥାଆନ୍ତି ଓ ଚର୍ବି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ଶରୀରରେ ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖନ୍ତି । ଖାଦ୍ୟାଭାବ ସମୟରେ ଶୀତଋତୁରେ ବିଶେଷତଃ ମାଈ ଧଳାଭାଲୁ ନିଜର ଛୁଆକୁ ଧରି ବରଫରେ ଗାତ କରି ପଡ଼ିରହେ । ସେତେବେଳେ ଏହି ଚର୍ବିଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟକୁ ହିଁ ବ୍ୟବହାର “କରିଥାଏ ଓ ଶରୀରର ବିପଚନ କମ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(iv) ଏହାର ଘ୍ରାଣଶକ୍ତି ଅତି ପ୍ରଖର । ଏହା ତା’କୁ ଶିକାରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(v) ପଞ୍ଝା ଓସାରିଆ, ବଡ଼ ଆକାରର ଓ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ନଖଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏମାନେ ବରଫ ଉପରେ ସହଜରେ ଚାଲିପାରନ୍ତି ଓ ଖରାଦିନେ ପାଣିରେ ମଧ୍ୟ ପହଁରିପାରନ୍ତି ।

Question 2.
ଜଳ ପରିବେଶରେ ମାଛର ଉପଯୋଜନଗୁଡ଼ିକ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
(i) ମାଛର ଧାରାରୈଖୀକ (streamlined) ଶରୀର ଜଳକୁ କାଟି ପହଁରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ii) ଡେଣା (ପକ୍ଷ) ଓ ଲାଞ୍ଜ କ୍ଷିପ୍ରଗତିରେ ଚଳାଚଳ ପାଇଁ ଏବଂ ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।
(iii) ମାଛ ତା’ର ଗାଲି ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଳରୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ କରେ ।
(iv) ମାଛର କାତିଥିବାରୁ ଦେହରୁ ଜଳ କ୍ଷୟ ବା ଦେହ ଭିତରେ ଜଳ ପ୍ରବେଶ କରେ ନାହିଁ ଏବଂ ବାହ୍ୟ ଆଘାତର ପ୍ରଭାବ କାତି ଯୋଗୁଁ ବିଛୁରିତ ହୋଇଯାଏ; ଫଳରେ ଆଘାତର କୁପରିଣାମ କମିଯାଏ ।
(v) ମାଛର ଆଖ‌ିରେ ଥ‌ିବା ପରଦା ଆଖୁକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ଖାଦ୍ୟ ଖୋଜିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ
(vi) ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ମାଛ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀ ସେମାନଙ୍କ ଉଦରରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁ ଥଳୀ (Gas bladders)ରେ ବାୟୁ ରଖୁପାରନ୍ତି । ତାହା ସେମାନଙ୍କୁ ଜଳରେ ବୁଡ଼ିବାକୁ କିମ୍ବା ଜଳ ଉପରକୁ ଉଠିବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଜଳର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ତରରେ ରହିବାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

Question 3.
ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଶରୀର ଆକାଶରେ ଉଡ଼ିବାକୁ କିପରି ଉପଯୋଜିତ ହୋଇଥାଏ ଲେଖ ।
Solution:
ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟାସରେ ଉପଯୋଜନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ଥଳଭାଗ, ନଦୀ, ଜଳାଶୟ ଓ ସମୁଦ୍ରତଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀ ବାସ କରନ୍ତି । ହେଲେ ଅଧିକାଂଶ ପକ୍ଷୀ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ବାସ କଲେ ମଧ୍ୟ ଆକାଶରେ ଉଡ଼ି ବୁଲନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ
(i) ବାୟୁର ପ୍ରତିରୋଧକୁ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଶରୀର ଧାରାରୈଖୀକ, ମୁଣ୍ଡଟି କୋନ୍ ଆକାର ବିଶିଷ୍ଟ ଓ ଥଣ୍ଟ ଗୋଜିଆ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଉଡ୍ଡୟନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଅଗ୍ର ଅବୟବଟି ପକ୍ଷ (wing) ଭାବେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି । ସକ୍ରିୟ ଉଡ୍ଡୟନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଓ ଉନ୍ନତ ଉଡ୍ଡୟନ ପେଶୀ (flight muscles) ରହିଛି ଏବଂ ପକ୍ଷୀଙ୍କ କଙ୍କାଳର ବକ୍ଷଭାଗରେ ଏକ ବିହଙ୍ଗ ବକ୍ଷାସ୍ଥି (keel) ରହିଛି ।
(iii) ଶରୀର ଓ ପକ୍ଷ ବିଭିନ୍ନ ପରଦ୍ଵାରା ଆବୃତ । ଏହା ଶରୀରକୁ ସୁରକ୍ଷାଦେବାସହ ଉଡ଼ିବାରେ ସାହାଯ୍ୟକରେ । ଲାଞ୍ଜ ଦିଗ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
(iv) ଅସ୍ଥି ଛିଦ୍ରଯୁକ୍ତ ଓ ବାୟୁପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିବାରୁ ହାଲୁକା ଅଥଚ ଦୃଢ଼ ଓ ମଜ୍ଜାରହିତ ଅସ୍ଥି ଥ‌ିବାଯୋଗୁଁ ଶରୀରର ଓଜନ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(v) ଓଜନକୁ ଆହୁରି କମାଇବା ପାଇଁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ଶରୀରରେ ମୂତ୍ରଥଳୀ ଓ ଦାନ୍ତ ଆଦୌ ନ ଥାଏ; ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ଡିମ୍ବାଶୟ ଥାଏ ।
(vi) ଅତିଦୂରରୁ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଠାବ କରିବା ପାଇଁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ବେଶ୍ ପାରଙ୍ଗମ ।

Question 4.
ପେଙ୍ଗୁଇନ୍ ଶୀତଳ ପରିବେଶରେ ନିଜକୁ କିପରି ଉପଯୋଜିତ କରିଥାଏ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଶୀତଳ ପରିବେଶରେ ପେଙ୍ଗୁଇନ୍ ପକ୍ଷୀ ନିଜକୁ ଉପଯୋଜିତ କରିଥାଏ ।
(ii) ଏମାନେ ମାଛ ଖାଇ ବଞ୍ଚୁଥ‌ିବାରୁ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଅନ୍ୟତ୍ର ଉଡ଼ିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥାଏ । ଏଥିସହ ସେମାନଙ୍କ (flightless birds), କିନ୍ତୁ ଏମାନେ ଜଳରେ ଭଲ ପହଁରି ପାରନ୍ତି ।
(iii) ଏହିପରି ଉଡ଼ିପାରୁନଥିବା ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଶରୀରର ଆକାରରେ ବଡ଼ ଓ ଓଜନିଆ (large body size) ଅଟେ ।
(iv) ଏମାନଙ୍କର ଚର୍ମ ମୋଟା ଓ ତାହା ତଳେ ଏକ ଚର୍ବିର ଆବରଣ ଥାଏ । ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତାପ ଯୋଗାଏ ।

Question 5.
ମରୁଜ ଉଦ୍ଭିଦର ଉପଯୋଜନଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Solution:
କଳାଇବ ସଦ ଖାପମୋକନଣ୍ଡହ୍ନିକ ପାଇଁ ଏବଂ କଳ ସମୁଦୃରେ ରହିଥିବା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ମରୁକ ଭରିଦରେ
(i) ମରୁଜ ଉଭିଦର ଚେର ବେଶ୍ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥାଏ । ଯଥା – ସପ୍ତଫେଣୀ ଳାତୀୟ ଉଭିଦରେ ଚେର ପ୍ରଣାଳୀ ଅତି ବ୍ୟାପକ ।
(ii) ତା ଛଡା ଅତି ଣ୍ଢଶ ପରିମ୍ବାନଭେ ଶରାଉର ଭଲ ସରଗଣ ମଧ୍ୟ ଥପରିହାଯ୍ୟ | ପେଣ୍ଡ କଲଯୟ ଭୋକିବା ପାଇଁ ଥପନ ଓ ଉତ୍ସଦନର ମାତ୍ରା କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଜରାନାଶକ (Acacia)ରେ ପତ୍ର ଖୁବ୍ ଛୋଟ ଥ‌ିବା ବେଳେ ଝଡ଼ିଯାଏ ଏବଂ ତା’ର ସ୍ଥାନ ଡେମ୍ଫ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଜଳକ୍ଷୟ ହେବାକୁ ଦିଏନାହିଁ ।
(iv) ଝାଉଁଗଛର ସ୍ତୋମ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ନିମଗ୍ନ (Sunken) । ଏଥୂସହ ଏହି ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକର ମୋଟା ତ୍ୱଚାବରଣ (cuticle), ସପ୍ତଫେଣୀରେ ମହମ ପରି ଏକ ପଦାର୍ଥର ଆବରଣ ଜଳକ୍ଷୟରୁ ରୋକିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(v) କେତେକ ବୀଜ ପ୍ରସ୍ତୁପ୍ତ ହୋଇ ଶୁଷ୍କଋତୁ ଅତିକ୍ରମ କରେ ଏବଂ ବର୍ଷାଋତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ହିଁ ଅଙ୍କୁରିତ ହୁଏ ।

ସଂଶିପ୍ତଧାମା ପ୍ରଣୋଉର :

Question 1.
ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନର ମାନକ ତାପମାତ୍ରା କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ।
Solution:
(i) ଏହିପରି ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନର ଦୈନିକ ତାପମାତ୍ରା ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ମାପି ସେ ସ୍ଥାନର ଦୈନିକ ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରା ଗଣନା କରାଯାଏ ।
(ii) ଗତ 25 ବର୍ଷ ଅବଧ‌ିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷର ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରା ବ୍ୟବହାର କରି ସେ ସ୍ଥାନରେ 25 ବର୍ଷର ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ମାନକ ତାପମାତ୍ରା କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନର ଜଳବାୟୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କଲାବେଳେ ଆମକୁ ସେ ସ୍ଥାନର ବାୟୁର ମାନକ ଚାପ, ମାନକ ଆର୍ଦ୍ରତା, ମାନକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ଏଥସହ ମାନକ ତାପମାତ୍ରା ଜାଣିବାକୁ ପଡ଼େ ।

Question 2.
ଧଲାର୍ଭାଲୁ ଆକ ଗ୍ରାଣ୍ଟମଣ୍ଡଲାୟ ଅରଣ୍ୟରେ ରହିଲେ ରପମୋକାନରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହେତ୍ର ପାଉ କା ଶ ଥପୁଣି ଧା ହେବ ଚାରୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଧାଲାରାଲ୍ସ ବେହ ଲୋମଶ ଗଦିଲଥ୍ଦାର୍ ଶ୍ଶ୍ନମଣ୍ଡଳରୟ ଆର୍ଥଲଭ ଥତ୍ୟଧ୍କ ତାପମାତ୍ରା ସଦ୍ୟ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
(ii) ଏହା ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପାଇବ ନାହିଁ ।
(iii) ଏହା ଭୂମି ଉପରେ ସୁବିଧାରେ ଯାତାୟତ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
(iv) ଏହା ଅନ୍ୟ ହିଂସ୍ର ପ୍ରାଣୀର ଶିକାର ହେବ ।

ସଂଶିପ୍ତଧାମା ପ୍ରଣୋଉର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) କୌଣସି ଏକ ଦିନର ଏକ ସମୟର ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଅବସ୍ଥାକୁ __________ କହନ୍ତି ।
(ii) ଅଳ୍ପ ବର୍ଷା ସହ ଅଧ୍ଵ ଖରାହେଲେ ଆମେ __________ ଅନୁଭବ କରିଥାଉ ।
(iii) ଧାନବୁଣିବା ପର୍ବକୁ __________ କହନ୍ତି ।
(iv) ଛତା ସଂକେତ __________ କୁ ବୁଝାଏ ।
(v) ପ୍ରାୟତଃ ଦିନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା __________ ରେ ହୋଇଥାଏ ।
(vi) ଆର୍ଦ୍ରତା ମାପିବା ପାଇଁ __________ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(vii) ସ୍ଥାନର ଜଳବାୟୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ ।
(viii) ନରୱେର ଜଳବାୟୁ __________ |
(ix) ବେଙ୍ଗ ସ୍ଥଳଭାଗରେ __________ ଦ୍ବାରା ତା’ର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(x) ଧଳାଭାଲୁର __________ ଓସାରିଆ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ତାକୁ ବରଫ ଉପରେ ଚାଲିବାରେ ଓ ଜଳରେ ପହଁରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
Solution:
(i) ପାଗ
(ii) ଗୁଳୁଗୁଳି
(iii) ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା
(iv) ଜୋର ବର୍ଷା ପାଗ
(v) ଅପରାହ୍ନରେ
(vi) ହାଇଡ୍ରୋମିଟର
(vii) ୨୫
(viii) ଅତିଶୀତଳ
(ix) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
(x) ପଞ୍ଝା

II. ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ା ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଏଣ୍ଡୁଅ ବୃକ୍ଷୀୟ ଉପଯୋଜନ :: ପାରା : __________
(ii) ଗୁଳୁଗୁଳି : ଗୁଳୁଗୁଳିଆ ପାଗ :: କୁହୁଡ଼ି : __________
(iii) ଆର୍ଦ୍ରତା : ହାଇଡ୍ରୋମିଟର :: ପବନର ବେଗ : __________
(iv) କେରଳ : ଉଷ୍ମ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁ :: ରାଜସ୍ଥାନ : __________
(v) ହିମାଳୟ : ପାଇବଣ :: ପୁରୀ ସମୁଦ୍ରକୂଳ : __________
(vi) ମରୁଜ ଉଭିଦ : ଖଜୁରୀ ଓ କାକ୍‌ଟସ୍ :: ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ ଉଦ୍ଭିଦ : __________
(vii) ଗୁଳୁଗୁଳି : ଗୁଳୁଗୁଳିଆ ପାଗ :: କୁହୁଡ଼ି : __________
(viii) ଆର୍ଦ୍ରତା : ହାଇଡ୍ରୋମିଟର :: ପବନର ବେଗ : __________
(ix) କେରଳ : ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁ :: ରାଜସ୍ଥାନ : __________
(x) ହିମାଳୟ : ପାଇବଣ :: ପୁରୀ ସମୁଦ୍ରକୂଳ : __________
Solution:
(i) ରଣଯନ ଉପଯୋଲନ
(ii) କୁହୁଡ଼ିଆ ପାଗ
(iii) ଆନିମୋମିଟର
(iv) ଶୁଷ୍କ ଓ ଉଷ୍ମ ଜଳବାୟୁ
(v) ଝାଉଁବଣ
(vi) ପାଇନ୍ ଓ ଦେବଦାରୁ
(vii) କୁହୁଡ଼ିଆ ପାଗ
(viii) ଆନିମୋମିଟର
(ix) ଶୁଷ୍କ ଓ ଉଷ୍ଣ ଜଳବାୟୁ
(x) ଝାଉଁବଣ

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ମାଛର __________ ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । (ପକ୍ଷ, ଗାଲି, ଲାଞ୍ଜ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ )
(ii) ଦ୍ୱାପାର __________ ତା’ଦେହର ତାପକୁ ବିକିରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । (ଶୁଣ୍ଢ, ଲାଞ୍ଜ, ଗୋଡ଼, କାନ)
(iii) ତିମିମାଛି __________ ଜାତୀୟ ପ୍ରାଣୀ । (ମାଂସାସୀ, ତୃଣଭୋଜୀ, ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(iv) ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ । (ମେରୁ, ବିଷୁବ, କ୍ରାନ୍ତୀୟ, ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ)
(v) ଟାୟର ଆକ୍ରତା __________ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମପାଯାଏ । (ଥର୍ମୋମିଟର, ଅକ୍‌ସାନୋମିଟର, ହାଇଡ୍ରୋମିଟର, ଆନିମୋମିଟର)
Solution:
(i) ଗାଲି
(ii) କାନ
(iii) ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ
(iv) ବିଷୁବ
(v) ହାଇଡ୍ରୋମିଟର

IV. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦର ମେଳନ କର ।
Solution:

V. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ପବନର ବେଗ ମାପିବା ପାଇଁ ହାଇଡ୍ରୋମିଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ii) ବିଷୁବ ମଣ୍ଡଳରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା 40°C ଅଟେ ।
(iii) ଏକ ଅଞ୍ଚଳରେ 100 ବର୍ଷ ହାରାହାରି ପାଣିପାଗରୁ ସେ ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
(iv) ମାଛ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ଓ ଚର୍ମ ଉଭୟ ଦ୍ବାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିଥାଏ ।
(v) ଭୋର ସମୟର ତାପମାତ୍ରା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଟେ ।
Solution:
(i) ପବନର ବେଗ ମାପିବା ପାଇଁ ଆନିମୋମିଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ii) ବିଷୁବ ମଣ୍ଡଳରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା 15°C ଅଟେ ।
(iii) ଏକ ଅଞ୍ଚଳରେ 25 ବର୍ଷ ହାରାହାରି ପାଣିପାଗରୁ ସେ ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
(iv) ବେଙ୍ଗ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ଓ ଚର୍ମ ଉଭୟ ଦ୍ବାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିଥାଏ ।
(v) ଭୋର ସମୟର ତାପମାତ୍ରା ସର୍ବନିମ୍ନ ଅଟେ ।

VI. ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) କେଉଁଟି ମାଛର ମଙ୍ଗପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
(i) ଡେଣା
(ii) ଗାଲି
(iii) ଲାଞ୍ଜ
(iv) କାତି
Solution:
(iii) ଲାଞ୍ଜ

(ଖ) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ଶୀତସ୍ତୁପି କରେ ନାହିଁ ?
(i) ବେଙ୍ଗ
(ii) ମାଛ
(iii) ଜିଆ
(iv) ପାମ
Solution:
(ii) ମାଛ

(ଗ) ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପ୍ରାଣୀର ଘ୍ରାଣଶକ୍ତି ଅତି ପ୍ରଖର ?
(i) ପେଙ୍ଗୁଇନ୍
(ii) ବେଙ୍ଗ
(iii) ମାଛ
(iv) ଧଳାଭାଲୁ
Solution:
(iv) ଧଳାଭାଲୁ

(ଘ) କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଧ‌ିକ ବର୍ଷା ହୋଇଥାଏ ?
(i) ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳ
(ii) ବିଷୁବମଣ୍ଡଳ
(iii) ମେରୁ
(iv) ପାର୍ବତ୍ୟ
Solution:
(ii) ବିଷୁବମଣ୍ଡଳ

(ଙ) କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳର ଉଭିଦର ପତ୍ର ସରୁ ହୋଇଥାଏ ?
(i) ମରୁଭୂମି
(ii) ବିଷୁବମଣ୍ଡଳ
(iii) ମେରୁ
(iv) ପାର୍ବତ୍ୟ
Solution:
(iv) ପାର୍ବତ୍ୟ

(ଚ) ଆକାଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥ‌ିବା ଚିତ୍ର କେଉଁ ପାଗକୁ ସୂଚାଏ ?
(i) କୁହୁଡ଼ିଆ
(ii) ମେଘୁଆ
(iii) ଟାଣଖରା
(iv) ନିର୍ମଳ ପାଗ
Solution:
(iii) ଟାଣଖରା

(ଛ) ପବନର ବେଗ କାହାଦ୍ଵାରା ମପାଯାଏ ?
(i) ବାରୋମିଟର
(ii) ଥର୍ମୋମିଟର
(iii) ଆନିମୋମିଟର
(iv) ହାଇଡ୍ରୋମିଟର
Solution:
(iii) ଆନିମୋମିଟର

(ଜ) ଆର୍ଦ୍ରତା ମାପିବା ପାଇଁ କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
(i) ଆନିମୋମିଟର
(ii) ହାଇଡ୍ରୋମିଟର
(iii) ଥର୍ମୋମିଟର
(iv) ବାରୋମିଟର
Solution:
(ii) ହାଇଡ୍ରୋମିଟର

(ଝ) ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଥବରେ ତାରତମ୍ୟ ହେଲେ ପବନ ବହିଥାଏ ?
(i) ବାୟୁଚାପ
(ii) ତାପମାତ୍ରା
(iii) ଆର୍ଦ୍ରତା
(iv) ବାୟୁର ଗତି
Solution:
(i) ବାୟୁଚାପ

(ଞ) ବାୟୁରେ କେଉଁଟି ବଢ଼ିଗଲେ ଆମକୁ ଗୁଳୁଗୁଳିଆ ଲାଗେ ?
(i) ବାୟୁର ଚାପ
(ii) ତାପମାତ୍ରା
(iii) ଆର୍ଦ୍ରତା
(iv) ବାୟୁର ଗତି
Solution:
(iii) ଆର୍ଦ୍ରତା

VII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ପାଗ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(ii) ବାହାରେ କୁହୁଡ଼ି ହୋଇଥିଲେ ସେହି ପାଗକୁ କେଉଁ ପାଗ କୁହାଯାଏ ?
(iii) ପାଗର ଆଗୁଆ ଅନୁମାନ କିପରି ଜଣାଯାଏ ?
(iv) ଦିନ ରାତିର ଅବଧୂ କିପରି ଜଣାଯାଏ ?
(v) ଗୋଟିଏ ଦିନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା କେଉଁ ସମୟରେ ହୋଇଥାଏ ?
(vi) ବୃଷ୍ଟିପାତର ପରିମାଣ କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମପାଯାଏ ?
(vii) ପବନର ବେଗ କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମପାଯାଏ ?
(viii)ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମପାଯାଏ ?
(ix) ପବନ ବହିବାର ଦିଗ କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଣାଯାଏ ?
(x) ଜଳବାୟୁ କ’ଣ ?
(xi) ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଉପଯୋଜନ କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
(xii) ଛତା ଚିହ୍ନ କି ପ୍ରକାର ପାଗର ସୂଚନା ଦିଏ ?
Solution:
(i) କୌଣସି ଏକ ଦିନର ଏକ ସମୟର ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଅବସ୍ଥାକୁ ପାଗ କହନ୍ତି ।
(ii) ବାହାରେ କୁହୁଡ଼ି ହୋଇଥିଲେ ସେପରି ପାଗକୁ କୁହୁଡ଼ିଆ ପାଗ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ପାଗର ଆଗୁଆ ଅନୁମାନ ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ ଘୋଷଣାରୁ ଜଣାଯାଏ ।
(iv) ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ସମୟରୁ ଦିନ ରାତିର ଅବଧୂ ଜାଣିପାରିବା ।
(v) ଗୋଟିଏ ଦିନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା ଭୋର ସମୟରେ ହୋଇଥାଏ ।
(vi) ବୃଷ୍ଟିପାତର ପରିମାଣ ବୃଷ୍ଟିମାପକ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମପାଯାଏ ।
(vii) ପବନର ବେଗ ଆନିମୋମିଟର ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମପାଯାଏ ।
(viii)ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା ହାଇକ୍ରୋମିଟର ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମପାଯାଏ ।
(ix) ପବନ ବହିବା ଦିଗବାରେଣୀ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଣାଯାଏ ।
(x) 25 ବର୍ଷର ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନର ପାଣିପାଗର ହାରାହାରି ବିବରଣୀକୁ ଜଳବାୟୁ କହନ୍ତି ।
(xi) ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଉପଯୋଜନ ସେମାନଙ୍କର ପରିସ୍ଥାନର ତାପମାତ୍ରା, ଆର୍ଦ୍ରତା, ଆଲୋକ ତଥା ପୋଷଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
(xii) ଛତା ଚିହ୍ନ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା ପାଗର ସୂଚନା ଦିଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 6 ତାପ ଓ ତାପ ସଂଚରଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 6 ତାପ ଓ ତାପ ସଂଚରଣ

Question 1.
ପାରଦର କେଉଁ ବିଶେଷ ଗୁଣ ଯୋଗୁ ଏହାକୁ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
Solution:
(i) ପାରଦ ଏକ ତରଳ ପଦାର୍ଥ (ଧାତୁ) ହୋଇଥିବାରୁ ଯେକୌଣସି କାଚନଳୀରେ ଏହାକୁ ନେଇ, ତାପ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଏହାର ପ୍ରସାରଣ ମାପିବା ସହଜସାଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଏହା ଏକ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ଏବଂ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ହୋଇଥିବାରୁ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର କାଚ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ସହଜରେ ଚିକ୍ ଚିକ୍ ହୋଇ ଦେଖାଯାଏ ।
(iii) ଏହା କାଚନଳୀରେ ଲାଗିଯାଏ ନାହିଁ ।
(iv) ଅନ୍ୟ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ତୁଳନାରେ ଅତି କମ୍ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିରେ ଏହା ଅଧିକ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
(v) ନିଦାରିତ ପଦାର୍ଥର ତାପମାତ୍ରା ନିଣ୍ଡୟ କରିବାପାଇଁ ପାରଦ ପଦାଥଠାରୁ ବହୁତ କମ ପରିମାଣର ତାପ ଗହଣ କରେ । ତେଣୁ ସେହି ପଦାର୍ଥର ତାପୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ବିଶେଷ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସୃଷ୍ଟି କରେ ନାହିଁ ।
(vi) ପାରଦ ସହଜରେ ଶୁଦ୍ଧ ଅବସ୍ଥାରେ ମିଳେ ।
(vii) ଏହାର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ 357°C ଏବଂ ହିମାଙ୍କ – 39°C ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ପରାସ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ଅଟେ ।

ସଂଶିପ୍ତଧାମା ପ୍ରଣୋଉର :

Question 1.
ବିକିରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ବିଶେଷତ୍ଵ ବୁଝାଅ ।
(i) ବିନା ମାଧ୍ୟମରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣକୁ ବିକିରଣ କୁହାଯାଏ । ପରିବହନ ଓ ପରିଚଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣ ପାଇଁ ମାଧ୍ୟମ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ; ମାତ୍ର ବିକିରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମାଧ୍ୟମ ବିନା ତାପ ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ
(ii) ବିକିରଣ ଦ୍ଵାରା ପରିବହନ ଓ ପରିଚଳନ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ବେଗରେ ତାପ ସଞ୍ଚରିତ ହୋଇଥାଏ । (iii) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତପ୍ତ ବସ୍ତୁ ବିକିରଣ ଦ୍ବାରା ତାପ ହରାଇଥାନ୍ତି ।
(iv) ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥଳରୁ ତାପ ବିକିରଣଦ୍ବାରା ସମଭାବରେ ସବୁଦିଗକୁ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରେ ।

Question 2.
ବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣ ଲେଖ ।
ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ଥ‌ିବା ଘରମାନଙ୍କରେ ସବୁ ଝରକା ଓ ଦ୍ବାର ସମୁଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ମୁହଁ କରିଥାଏ ।
Solution:
(i) ଦିନବେଳା ସ୍ଥଳଭାଗ, ଜଳଭାଗ ତୁଳନାରେ ଶୀଘ୍ର ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସ୍ଥଳଭାଗର ତାପମାତ୍ରା ଜଳ ଭାଗର ତାପମାତ୍ରାଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଫଳରେ ସ୍ଥଳଭାଗ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଥିବା ବାୟୁ ହାଲୁକା ହୋଇ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ । ତାହାର ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଜଳଭାଗ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଥ‌ିବା ଶୀତଳ ଓ ଭାରୀ ବାୟୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
(iii) ଦିନ ବେଳା ଜଳଭାଗରୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ବହି ଆସୁଥ‌ିବା ଏହି ପବନକୁ ‘ସମୁଦ୍ର ସମୀର’ କୁହାଯାଏ । ସେଇଥପାଇଁ ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ଥ‌ିବା ଘରମାନଙ୍କରେ ସବୁ ଝରକା ଓ ଦ୍ବାର ସମୁଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ମୁହଁ କରିଥାଏ ।

Question 3.
ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
(a) ତାପ ପରିବହନ ଓ ତାପ ପରିଚଳନ

(b) ତାପ ସୁପରିବାହୀ ଓ ତାପ କୁପରିବାହୀ

(c) ପରିଚଳନ ଓ ବିକିରଣ

Question 4.
ବରଫ ବାହାରେ ତରଳିଯାଏ; କିନ୍ତୁ କରତଗୁଣ୍ଡ ବା କୁଣ୍ଡା ଭିତରେ ରଖିଲେ ବହୁ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହେ ।
Solution:
(i) ବରଫକୁ ବାହାରେ ରଖୁଲେ ତାହା ତରଳିଯାଏ । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ତରଳେ ।
(ii) କରତଗୁଣ୍ଡ ବା କୁଣ୍ଡା କୁପରିବାହୀ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହା ମଧ୍ୟଦେଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପ ବରଫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବରଫ ସହଜରେ ନ ତରଳି ବହୁ ସମୟ କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହେ ।

Question 5.
ବୁସେନ୍ ବର୍ଷର ଶିଖା ଉପରେ ତାର ଜାଲି ରଖୁ, ଜାଲି ଉପରକୁ ଶିଖା ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ କାହିଁକି ?
Solution:
(i) ତାରଜାଲି ତାପର ସୁପରିବାହୀ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଶିଖାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ତାପକୁ ତାରଜାଲି ଗ୍ରହଣ କରିନିଏ ।
(ii) ଏଣୁ ତାରଜାଲିର ଅପରପାର୍ଶ୍ଵରେ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ଜଳିବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ତାପ ଶିଖାରୁ ପାଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଜଳେନାହିଁ କିମ୍ବା ଶିଖା ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

ବସ୍ତୁନିଶ ପ୍ତଶୋଇଲ :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର _________ ଅବସ୍ଥା ଏହାର ତାପମାତ୍ରାକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।
(ii) _________ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ତାପମାତ୍ରା ମାପ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ବିକିରଣ ଉପାୟରେ ତାପ ସଂଚରଣ ପାଇଁ କୌଣସି _________ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(iv) ଗାଢ଼ ରଙ୍ଗର ପୋଷାକ ହାଲ୍‌କା ରଙ୍ଗର ପୋଷାକ ତୁଳନାରେ _________ ତାପ ଅବଶୋଷଣ କରିପାରେ ।
(v) ଗୋଟିଏ ଷ୍ଟିଲ ଚାମଚ ଗରମ ପାଣିରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ଉଭୟଙ୍କ ତାପମାତ୍ରା _________ ହେଲାଯାଏଁ ତାପ ପାଣିରୁ ଚାମଚକୁ ପ୍ରବାହିତ ହେବ ।
(vi) ମଣିଷ ଦେହର ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରା _________ |
(vii) ଗାଢ଼ ରଙ୍ଗର ପୋଷାକ _________ ଋତୁରେ ପିନ୍ଧାଯାଏ ।
(viii)ଏକ ଥର୍ମୋମିଟର ପରିସର _________
(ix) ଦୂର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ପରାସ _________
(x) ପଦାର୍ଥରେ ଥିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଗତିର ବେଗ ବଢ଼ିଲେ ପଦାର୍ଥର ଉଷ୍ଣତା _________ |
(xi) ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ପ୍ରାନ୍ତରେ ଥ‌ିବା ବଲ୍‌ବ _________ ରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।
(xii) _________ ଏକ ତରଳ ଧାନ୍ତ ଥିଲେ |
(xiii) ବାୟୁରେ _________ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ତାପ ସଞ୍ଚରିତ ହୋଇଥାଏ ।
(xiv) ପାରଦରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣ୍ _________ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହୋଇଥାଏ ।
Solution:
(i) ତାପୀୟ
(ii) ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର ବା
(iii) ମାଧ୍ୟମ
(iv) ଅଧୀ
(v) ସମାନ
(vi) 37° C ବା 98.4° F
(vii) ଶୀତ
(viii) 10° C ବା 110° C
(ix) 35° C ରୁ 42° C
(x) ବଢ଼େ
(xi) ପାରଦ
(xii) ପାରଦ
(xiii) ପରିଚଳନ
(xiv) ପରିବଦନ

II. ବାମପାର୍ଶ୍ବର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ସେଲ୍‌ସିୟସ୍ ସ୍କେଲ୍ : °C :: ଫାରେନ୍‌ହାଇଟ୍ ସ୍କେଲ୍ : _________
(ii) °C ସ୍କେଲର ଦୁଇପ୍ରାନ୍ତର ମାପାଙ୍କ : 35 ଓ 42 :: °F ସ୍କେଲର ଦୁଇମାପାଙ୍କ : _________
(iii) ପାରଦ : ତାପ ପରିବହନ :: ସମୁଦ୍ର ସମୀର : _________
(iv) ପାରଦ : ତାପ ସୁପରିବାହୀ :: କାଠ : _________
(v) ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ତାପ ସଂଚରଣ : ପରିଚଳନ :: ବିନା ମାଧ୍ୟମରେ ତାପ ସଂଚରଣ : _________
(vi) ପାରଦର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ : 357°C :: ପାରଦର ହିମାଙ୍କ : _________
(vii) ଜ୍ଵର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ପରାସ : 35°C ରୁ 42°C :: ପରୀକ୍ଷାଗାର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ପରାସ : _________ |
(viii) ଧାତୁ : ସୁପରିବାହୀ :: ରବର : _________
(ix) ତରଳ : ପରିଚଳନ :: ବିନା ମାଧ୍ୟମ : _________
(x) ଜ୍ଵର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର : 35°C – 42°C :: ପରୀକ୍ଷାଗାର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର : _________
(xi) ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ : ହାଲ୍‌କା ରଙ୍ଗର ପୋଷାକ :: ଶୀତଋତୁ : _________
(xii) ପାରଦ : ପରିବହନ :: ବରଫ : _________
Solution:
(i) °F
(ii) 94 ଓ 108
(iii) ତାପ ପରିଚଳନ
(iv) ତାପ କୁପରିବାହୀ
(v) ବିକିରଣ
(vi) – 39°C
(vii) – 10°C ରୁ 110°C
(viii) କୁପରିବାହୀ
(ix) ବିକିରଣ
(x) – 10°C – 110°C
(xi) ଗାଢ଼ ରଙ୍ଗର ପୋଷାକ
(xii) ପରିଚଳନ

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଜ୍ଵର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ, _________ ପେ.ମି. | (10, 20, 30, 40)
(ii) _________ ଯନ୍ତ୍ରରେ ପାରଦକୁ ତାପମାତ୍ରା ମାପକ ପଦାର୍ଥ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ନାହିଁ । (ଜ୍ଵର ତାପମାନ, ପରୀକ୍ଷାଗାର ତାପମାନ, ଡିଜିଟାଲ୍ ତାପମାନ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(iii) କଠିନ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ _________ ପ୍ରଣାଳୀରେ ତାପ ସଂଚରଣ ହୁଏ । (ପରିବହନ, ପରିଚଳନ, ବିକିରଣ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(iv) ତରଳ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ _________ ପ୍ରଣାଳୀରେ ତାପ ସଂଚରଣ ହୁଏ । (ପରିବହନ, ପରିଚଳନ, ବିକିରଣ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(v) ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ _________ ପ୍ରଣାଳୀରେ ତାପ ସଂଚରଣ ହୁଏ । (ପରିବହନ, ପରିଚଳନ, ବିକିରଣ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(vi) _________ ବ୍ୟତୀତ ସମସ୍ତ ଅଧାତୁ ତାପ କୁପରିବାହୀ । (ଅଙ୍ଗାର, ଗ୍ରାଫାଇଟ୍‌, ଗନ୍ଧକ, ଫସଫରସ୍)
Solution:
(i) 10
(ii) ଡିଜିଟାଲ୍ ତାପମାନ
(iii) ପରିବହନ
(iv) ପରିଚଳନ
(v) ବିକିରଣ
(vi) ଗ୍ରାଫାଇଟ୍

IV. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରେ ଦିଅ ।
(i) 37° C ବା 98.4°F କାହାର ଦେହର ତାପମାତ୍ରା ଅଟେ ?
(ii) ଜ୍ଵର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ କେତେ ହୋଇଥାଏ ?
(iii) ତୁମ ଦେହର ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରାୟ କେତେ ଅଟେ ?
(iv) କେଉଁ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ପାରଦକୁ ତାପମାତ୍ରା ମାପକ ପଦାର୍ଥ ରୁପରେ ଗ୍ୟତ୍ସାର କାରାଯାଏ ନାହୃ |
(v) କଠିନ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ ତାପ କେଉଁ ଉପାୟରେ ସଞ୍ଚରିତ ହୁଏ ?
(vi) ହିଟର ସାମନାରେ ବସିଲେ ଆମେ କେଉଁ ଉପାୟରେ ହିଟରରୁ ନିର୍ଗତ ତାପ ପାଇଥାଉ ?
Solution:
(i) 37° C ବା 98.4°F ସୁସ୍ଥ ବ୍ୟଲ୍ତକର ଦେହର ଜ୍ବାରାଦାରି ତାପମାତୃ ଅଟେ ।
(ii) 10 ପେ.ମି.
(iii) 37°C ବା 98.4°F
(iv) ଡିଜିଟାଲ୍ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର
(v) ପରିବହନ
(vi) ବିକିରଣ

V. ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ରଙ୍ଗ ସବୁଠାରୁ ଅଧୂକ ତାପ ବିକିରଣ କରେ ?
(i) କଳା
(ii) ଧଳା
(iii) ସବୁଜ
(iv) ନାଲି
Solution:
(i) କଳା

(ଖ) କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ତପ୍ତ ବସ୍ତୁରୁ ଶୀତଳ ବସ୍ତୁକୁ ନାହିଁ ?
(i) ପରିବହନ
(ii) ପରିଚଳନ
(iii) ବିକିରଣ
(iv) ପରିବହନ ଓ ପରିଚଳନ
Solution:
(iii) ବିକିରଣ

(ଗ) ରୁମ୍ ହିଟର କେଉଁ ନିୟମ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟକରେ ?
(i) ପରିବହନ
(ii) ପରିଚଳନ
(iii) ବିକିରଣ
(iv) ପରିବହନ ଓ ପରିଚଳନ
Solution:
(iii) ବିକିରଣ

(ଘ) ପାରଦର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କେତେ °C ?
(i) – 39°C
(ii) 110°C
(iii) 259°C
(iv) 357°C
Solution:
(iv) 357°C

(ଙ) ଧାତୁରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣ କେଉଁ ପ୍ରଣାଳୀରେ ହୁଏ ?
(i) ପରିବହନ
(ii) ପରିଚଳନ
(iii) ବିକିରଣ
(iv) ପରିବହନ ଓ ବିକିରଣ
Solution:
(i) ପରିବହନ

VI. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) °F ସ୍କେଲର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତର ମାପାଙ୍କ 35 ଓ 42 ଅଟେ ।
(ii) ପାରଦରେ ତାପ ସଂଚରଣ ପରିଚଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଦିନବେଳା ଜଳଭାଗରୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ବହି ଆସୁଥିବା ପବନକୁ ‘ସ୍ଥଳ ସମୀର’ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ସ୍ଥଳ ସମୀର ଓ ସମୁଦ୍ର ସମୀର ବାୟୁର ପରିବହନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଟେ ।
(v) ଜଳ ଓ ବାୟୁ ତାପର ସୁପରିବାହୀ ଅଟନ୍ତି ।
Solution:
(i) °F ସ୍କେଲର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତର ମାପାଙ୍କ 94 ଓ 108 ଅଟେ ।
(ii) ପାରଦରେ ତାପ ସଂଚରଣ ପରିଚଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଦିନବେଳା ଜଳଭାଗରୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ବହି ଆସୁଥ‌ିବା ପବନକୁ ସମୁଦ୍ର ସମୀର କୁହାଯାଏ ।
(iv) ସ୍ଥଳ ସମୀର ଓ ସମୁଦ୍ର ସମୀର ବାୟୁର ପରିଚଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଟେ ।
(v) ଜଳ ଓ ବାୟୁ ତାପର କୁପରିବାହୀ ଅଟନ୍ତି ।

VII. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ ( ✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ ଥିଲେ ଭୁଲ (x) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(i) ଜ୍ଵର ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୮ ସେ.ମି. ହୋଇଥାଏ ?
(ii) ତୁମ ଦେହର ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରାୟ 37°C ବା 97.4°F ଅଟେ ?
(iii) ଡିଜିଟାଲ୍ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ପାରଦକୁ ତାପମାତ୍ରା ମାପକ ପଦାର୍ଥ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ନାହିଁ ।
(iv) କଠିନ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ ତାପ ପରିଚଳନ ଉପାୟରେ ସଞ୍ଚରିତ ହୁଏ ।
(v) ହିଟର ସାମନାରେ ବସିଲେ ଆମେ ବିକିରଣ ଉପାୟରେ ହିଟରରୁ ନିର୍ଗତ ତାପ ପାଇଥାଉ ?
Solution:
(i) ×
(ii) ×
(iii) ✓
(iv) ×
(v) ✓

VIII. ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।

IX. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ବସ୍ତୁର ତାପୀୟ ସ୍ଥିତି କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଜାଣି ହେବ ?
(ii) ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ କେଉଁ ସ୍କେଲ ଅଛି ?
(iii) ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ଭାବକ କିଏ ଓ କେଉଁ ମସିହାରେ ସେ ଏହାକୁ ଉଦ୍ଭାବନ କରିଥିଲେ ?
(iv) ଆଧୁନିକ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର କେଉଁ ମସିହାରେ ତିଆରି ହେଲା ?
(v) ପ୍ରଥମେ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ସୂଚକ ଭାବେ କ’ଣ ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିଲା ?
(vi) ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥର ଉଷ୍ମତା ପଦାର୍ଥର କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
(vii) ସେଲ୍‌ସିୟସ୍ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ମାପାଙ୍କ କେତେ ?
(viii)ଫାରେନ୍ହାଇଟ୍ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ମାପାଙ୍କ କେତେ ?
(ix) ପଦାର୍ଥର ତାପମାତ୍ରା ବଦଳିବା ସହିତ ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର କ’ଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ?
(x) ଆଧୁନିକ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ସୂଚକ ଭାବେ କ’ଣ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି ?
(xi) ପାରଦର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ ଓ ହିମାଙ୍କ କେତେ ?
(xii) ତାପ କେତେ ପ୍ରକାରରେ ସଞ୍ଚରିତ ହୁଏ ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
(xiii)କଠିନ ପଦାର୍ଥରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(xiv) ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(xv) ବିନା ମାଧ୍ୟମରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Solution:
(i) ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ବସ୍ତୁର ତାପୀୟ ସ୍ଥିତି ଜାଣି ହେବ ।
(ii) ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ସେଲସିୟସ, ଫାରେନ୍‌ହାଇଟ୍‌, ରୋମର, କେଲଭିନ୍ ଓ ଡିଜିଟାଲ୍ ଇତ୍ୟାଦି ସ୍କେଲ ଅଛି ।
(iii) ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ଭାବକ ଗାଲିଲିଓ । 1592 ମସିହାରେ ସେ ଏହାକୁ ତିଆରି କରିଥିଲେ ।
(iv) ଆଧୁନିକ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର 1655 ମସିହାରେ ତିଆରି ହେଲା ।
(v) ପ୍ରଥମେ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ସୂଚକ ଭାବେ ଆଲକୋହଲ ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିଲା ।
(vi) ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥର ଉଷ୍ମତା ପଦାର୍ଥର ଅଣୁମାନଙ୍କର ଗତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
(vii) ସେଲ୍ସିୟସ୍ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ମାପାଙ୍କ 35 ରୁ 42 ଡିଗ୍ରୀ ସେଲ୍ସିୟସ୍ ।
(viii)ଫାରେନ୍‌ହାଇଟ୍‌ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରର ମାପାଙ୍କ 94° ରୁ 108° ଫାରେନ୍ହାଇଟ ।
(ix) ପଦାର୍ଥର ତାପମାତ୍ରା ବଦଳିବା ସହିତ ପଦାର୍ଥର ସଂକୋଚନ ଓ ପ୍ରସାରଣ ହୁଏ ।
(x) ଆଧୁନିକ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ସୂଚକ ଭାବେ ପାରଦ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି ।
(xi) ପାରଦର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ 357 ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ ଓ ହିମାଙ୍କ 39 ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ ।
(xii) ତାପ ତିନି ପ୍ରକାରରେ ସଞ୍ଚରିତ ହୁଏ – ପରିବହନ, ପରିଚଳନ ଓ ବିକିରଣ ।
(xiii)କଠିନ ପଦାର୍ଥରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣକୁ ପରିବହନ କହନ୍ତି ।
(xiv) ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣକୁ ପରିଚଳନ କହନ୍ତି ।
(xv) ବିନା ମାଧ୍ୟମରେ ତାପ ସଞ୍ଚରଣକୁ ବିକିରଣ କହନ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 1 ଖାଦ୍ୟର ଉତ୍ସ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 1 ଖାଦ୍ୟର ଉତ୍ସ

Question 1.
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଉଭିଦମାନଙ୍କର କେଉଁ ଅଂଶ ଆମେ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରୁ ଲେଖ ।

ଉ –

Question 2.
ତଳେ କେତେକ ଖାଦ୍ୟର ନାମ ଦିଆଯାଇଛି । ସେହି ଖାଦ୍ୟର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।

ଉ –

Question 3.
(କ) ପୋଡ଼ପିଠା ତିଆରିପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ପୋଡ଼ପିଠା ତିଆରିପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଖାଦ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଚାଉଳ ଚୂନା, ଗୁଡ଼, ନଡ଼ିଆ, ଗୁଜୁରାତି, ଘିଅ, ଦହି, ଗୋଲମରିଚ, ଅଦା, ଅଳେଇଚ, ଲୁଣ, ଲବଙ୍ଗ, ପାଣି ।

(ଖ) ସେହି ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଠୁ ମିଳେ ଦୁଇଟି ସ୍ତମ୍ଭରେ ସଜାଇ ଲେଖ ।
ଉ –

Question 4.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଜିନିଷ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଓ ଦୁଇଟି ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଲେଖ ।
ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଓ କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ।
ଉ –
ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଓ କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ –

ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର	କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର
(i) ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର ଉପର ରଙ୍ଗ ହଳଦିଆ ।	(i) କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର ରଙ୍ଗ ସବୁଜ ।
(ii) ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ନରମ ।	(ii) କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଟାଣ !

ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଓ କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ମଧ୍ୟରେ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ –

ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର	କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର
(i) ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।	(i) କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(ii) ପାଚିଲା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର ବୃନ୍ତ, ଚୋପା ଓ ମଞ୍ଜି ଅଛି ।	(ii) କଞ୍ଚା ଅମୃତଭଣ୍ଡାର ବୃନ୍ତ, ଚୋପା ଓ ମଞ୍ଜି ଅଛି ।

Question 5.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖାଦ୍ୟକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଉଦ୍ଭଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ ସହିତ ସଂଯୋଗ କର ।

ଉ –

Question 6.
(କ) ପାଳଙ୍ଗଶାଗ ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି ପାଇଁ ଉପାଦାନ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ପାଞ୍ଚାଟିର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ପାଳଙ୍ଗ ଶାଗ ଉପାଦାନ ରୂପରେ ଖାଦ୍ୟ ପାଞ୍ଚଟି ହେଲା – ପାଳଙ୍ଗ ଶାଗ ଭଜା, ପାଳଙ୍ଗ ଶାଗ ତରକାରୀ, ପାଳଙ୍ଗ ଶାଗ ପରଟା, ପାଳଙ୍ଗ କୁପ୍ତା ଓ ପାଳଙ୍ଗ ପନିଅର ।

(ଖ) ଅଣ୍ଡା ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି ପାଇଁ ଉପାଦାନ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଅଣ୍ଡା ତରକାରି, ଚାଓମିନ୍, ତଡ଼କା, ଭୁଜିଆ, ଆମ୍‌ଲେଟ୍‌, କେକ୍, ପାଉଁରୁଟି ଆଦି ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି ପାଇଁ ଅଣ୍ଡା ଉପାଦାନ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

Question 7.
ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଯଦି ଆଜି ସବୁ ପୋକ, ମାଛି ଲୋପପାଇଯିବେ; ତେବେ ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଜୀବମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ସଂଗ୍ରହରେ ଅସୁବିଧା ହେବ ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ପାଞ୍ଚଟିର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଜୀବ ପାଞ୍ଚଟିର ନାମ ହେଲା – (i) କୁକୁଡ଼ା, (ii) ବତକ, (iii) ଝିଟିପିଟି, (iv) ପିମ୍ପୁଡ଼ି, (v) ଏଣ୍ଡୁଅ ।

ଖାଦ୍ୟର ଉତ୍ସ Notes :

→ ଉପକ୍ରମ :
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି – ଜନ୍ମ, ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶ, ପ୍ରଜନନ ଓ ମୃତ୍ୟୁ । ଏହି ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ଖାଦ୍ୟରୁ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ । ସେହି ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସୂଚାରୁରୂପେ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଖାଦ୍ୟକୁ ଜୀବନ ଧାରଣର ଉତ୍ସ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ ।

→ ଖାଦ୍ୟର ପ୍ରକାର :
Question 1.
ଆମେ ବହୁତ ଦିନ ଧରି ଖାଦ୍ୟ ନ ଖାଇଲେ କ’ଣ ହେବ ?
ଉ –
ଆମେ ବହୁତଦିନ ଧରି ଖାଦ୍ୟ ନ ଖାଇଲେ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇ ଶେଷରେ ମୃତ୍ୟୁ ମୁଖରେ ପଡ଼ିବା ।

Question 2.
ତୁମେ ଗତ ଦୁଇଦିନରେ ଘରେ ଯାହା ଖାଇଛ ନିମ୍ନ ସାରଣୀ ଅନୁସାରେ ଲେଖ ।
ଉ –
ଦିବସ –
ମୁଢ଼ି, ଭାତ, ଡାଲମା, ଶାଗଭଜା, ଖଟା, ରୁଟି
ଚୁଡ଼ା, ଭାତ, ମାଛ ତରକାରୀ, ସାଲାଡ଼, ସିମେଇ, ପରଟା

Question 3.

(i) ତୁମେ ସବୁଦିନ ସମାନ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ଖାଉଛ କି ?
ଉ –
ଆମେ ସବୁଦିନ ସମାନ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ଖାଉନାହୁଁ ।

(ii) ତୁମ ଶ୍ରେଣୀର ସମସ୍ତ ପିଲା ଏକ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ଖାଉଛନ୍ତି କି ?
ଉ –
ଆମ ଶ୍ରେଣୀର ସମସ୍ତ ପିଲା ଏକ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ଖାଉଛନ୍ତି ।

Question 4.
ଭାତ ତିଆରି ପାଇଁ କ’ଣ ଆବଶ୍ୟକ ?
ଉ –
ଭାତ ତିଆରି ପାଇଁ ଚାଉଳ, ପାଣି ଓ ତାପ ଆବଶ୍ୟକ ।
ଖାଦ୍ୟର ଉପାଦାନ ଓ ଉତ୍ସ :

• କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଦାର୍ଥକୁ ସେହି ଖାଦ୍ୟର ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ ।
• ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି କରିବାପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଉପାଦାନ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
• ଭାତ ପାଇଁ ଚାଉଳ, ପାଣି ଓ ତାପ ଆବଶ୍ୟକ । ସେହିପରି ରୁଟି ପାଇଁ ଅଟା, ଲୁଣ ଓ ପାଣି ଆବଶ୍ୟକ ।

Question 5.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି କରିବାପାଇଁ କେଉଁ କେଉଁ ଉପାଦାନ ଆବଶ୍ୟକ ସାରଣୀରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଉଦାହରଣକୁ ଦେଖୁ ଲେଖ ।
ଉ –

ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭଦଠାରୁ ମିଳୁଥ‌ିବା ଖାଦ୍ୟ :
(i) ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାପାଇଁ କେତେକ ଉପାଦାନ ଉଭିଦଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ଓ କେତେକ ଉପାଦାନ ପ୍ରାଣୀଠାରୁ ମିଳିଥାଏ । କେତେକ ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭଦଠାରୁ ମିଳି ନଥାଏ ।
ଖାଦ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭଦଠାରୁ ମିଳେ ।
(ii) ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ : ଡାଲମା ପ୍ରସ୍ତୁତି ନିମନ୍ତେ ଉପାଦାନ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ବିଭିନ୍ନ ପରିବା, ନଡ଼ିଆ, ଡାଲି, ତେଲ, ମସଲା, ଲୁଣ, ପାଣି, ପିଆଜ, ଲଙ୍କା ଓ ହଳଦୀ । ଏଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ପାଣି ଓ ଲୁଣ ବ୍ୟତୀତ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ଉଭିଦଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ।

Question 6.
ଖାଦ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଠାରେ ମିଳେ ସାରଣୀରେ ଲେଖ ।
ଉ –

• ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ନିମନ୍ତେ ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
• କେତେକ ଖାଦ୍ୟରେ ଉଭିଦର ମୂଳ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେତେକ ଖାଦ୍ୟରେ ଫୁଲ, ଫଳ, ମଞ୍ଜି, ପତ୍ର ଓ କାଣ୍ଡ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

Question 7.
ତୁମେ ଏପରି କୌଣସି ଗଛ ଜାଣିଛ, ଯାହାର ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ ଓ କାଣ୍ଡକୁ ଖାଦ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
ଉ –
କଖାରୁ ଗଛର ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ ଓ କାଣ୍ଡକୁ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

Question 8.
ଏହା କେଉଁ ଗଛ ଚିହ୍ନିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକର । ଗଛଟିକୁ ଚିହ୍ନି ଏହାର କେଉଁ କେଉଁ ଅଂଶକୁ ଲେଖ ।

ଉ –

• ଏହା କଖାରୁ ଗଛର ଚିତ୍ର ।
• କଖାରୁ ଗଛର ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ ଓ କାଣ୍ଡକୁ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

Question 9.
ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥ‌ିବା କେଉଁ କେଉଁ ଉଦ୍ଭଦର କେଉଁ ଅଂଶ ଖାଦ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ତାହାର ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ –

ଅନ୍ୟ ଜୀବ କ’ଣ ଖାଆନ୍ତି :

• ଆମପରି ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତି ।
• କେତେକ ପ୍ରାଣୀ କେବଳ ପ୍ରାଣୀ ବା ପ୍ରାଣୀଜାତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଥାଆନ୍ତି, କେତେକ ପ୍ରାଣୀ କେବଳ ଉଭିଦ ବା ଉଭିଦଜାତ ପଦାର୍ଥ ଖାଆନ୍ତି ଏବଂ ଆଉ କେତେକ ପ୍ରାଣୀ ଉଭୟ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦଜାତ ପଦାର୍ଥକୁ ଖାଇଥାଆନ୍ତି ।
• ଖାଦ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସ ଅନୁସାରେ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଶାକାହାରୀ, ମାଂସାଶୀ (ମାଂସାହାରୀ) ଓ ସର୍ବହାରୀ ଶ୍ରେଣୀରେ
• ଯେଉଁ ପ୍ରାଣୀମାନେ କେବଳ ଉଦ୍ଭିଦ ବା ଉଦ୍ଭଦଜାତ ପଦାର୍ଥ ଖାଆନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ଶାକାହାରୀ କୁହାଯାଏ । ହରିଣ, ଠେକୁଆ, ହାତୀ ଆଦି ଶାକାହାରୀ ଅଟନ୍ତି ।
• ଯେଉଁ ପ୍ରାଣୀମାନେ କେବଳ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଖାଆନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ମାଂସାଶୀ କୁହାଯାଏ । ବାଘ, ଭାଲୁ, ସିଂହ ଆଦି ମାଂସାଶୀ ଅଟନ୍ତି ।
• ଯେଉଁ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଉଭୟ ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଖାଆନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ସର୍ବାହାରୀ କୁହାଯାଏ । ମଣିଷ, କୁକୁର, ମାଛ ଆଦି ସର୍ବାହାରୀ ଅଟନ୍ତି ।

Question 10.
ତୁମେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ନାମ ଓ ସେମାନେ କ’ଣ ଖାଆନ୍ତି, ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଲେଖ ।

Question 11.
ଉପର ସାରଣୀକୁ ଦେଖୁ ସେଥ‌ିରେ ଲେଖାଥ‌ିବା ପ୍ରାଣୀମାନେ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ତଳ ସାରଣୀରେ ପୂରଣ କର ।
ଉ –

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 6 ଉତ୍ପାଦନ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 6 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1 ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମତରେ ଉତ୍ପାଦନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(A) ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି
(B) ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି
(C) ମୂଲ୍ୟ ସଂଯୋଗ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ନୁହେଁ ?
(A) ମଜୁରି
(B) ଭୂମି
(C) ସଙ୍ଗଠନ
(D) ପୁଞ୍ଜି
Answer:
(A) ମଜୁରି

3. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ଏକ :
(A) ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସୂତ୍ର
(B) ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ସୂତ୍ର
(C) ବଜାରକାଳୀନ ସୂତ୍ର
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ସୂତ୍ର

4. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ?
(A) କୃଷି
(B) ଶିଳ୍ପ
(C) ସେବା
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

5. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର କେତୋଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ ?
(A) ୨ଟି
(B) ୪ଟି
(C) ୩ଟି
(D) ୧ଟି
Answer:
(C) ୩ଟି

6. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ସ୍ତରରେ ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର
(C) ତୃତୀୟ ସ୍ତର
(D) ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତର
Answer:
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର

7. ନୀତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିନ୍ଦୁ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ସ୍ତରରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର
(C) ତୃତୀୟ ସ୍ତର
(D) ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତର
Answer:
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର

8. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେଲାବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ
(D) ସ୍ଥିର ରହେ
Answer:
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ

9. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହେଲାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ସ୍ଥିର ହୁଏ
(D) ଶୂନ୍ଯ ରହେ
Answer:
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ

10. କେଉଁ ସ୍ତରକୁ ବିବେକୀ ଉତ୍ପାଦନ ନିଷ୍ପଭି ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର
(C) ତୃତୀୟ ସ୍ତର
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
Answer:
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର

11. ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ବସ୍ତୁରେ ଉପଯୋଗିତା ସଂଯୋଗ ବା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ :
(A) ଉପଭୋଗ କୁହାଯାଏ
(B) ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ
(C) ବଣ୍ଟନ କୁହାଯାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ

12. ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନ ଓ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କକୁ :
(A) ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କୁହାଯାଏ
(B) ଉପଭୋଗ ଫଳନ କୁହାଯାଏ
(C) ଚାହିଦା ଫଳନ କୁହାଯାଏ
(D) ଯୋଗାଣ ଫଳନ କୁହାଯାଏ
Answer:
(A) ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କୁହାଯାଏ

13. ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନଗୁଡ଼ିକ :
(A) ସ୍ଥିର
(B) ପରିବର୍ତ୍ତୀ
(C) ସ୍ଥିର ଓ ପରିବର୍ତ୍ତୀ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ପରିବର୍ତ୍ତୀ

14. ଉତ୍ପାଦନ କହିଲେ –
(A) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯାହାର ଉପଯୋଗିତା ରହିଥାଏ ।
(B) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯାହାର ଉଭୟ ଉପଯୋଗିତା ଏବଂ ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ରହିଥାଏ ।
(C) ନୂତନ ଦ୍ରବ୍ୟସୃଷ୍ଟି
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯାହାର ଉଭୟ ଉପଯୋଗିତା ଏବଂ ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ରହିଥାଏ ।

15. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରଟି କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ?
(A) ଶିଳ୍ପ
(B) କୃଷି
(C) ସେବା
(D) ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ
Answer:
(A) ଶିଳ୍ପ

16. ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ ହେଉଛି –
(A) କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଭୌତିକ ନିବେଶ ଏବଂ ଭୌତିକ ଉତ୍ପାଦନ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ
(B) ଯୋଗାଣ ଏବଂ ମାଗଣ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ
(C) ଉତ୍ପାଦନ ଓ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରକୁ ମଧ୍ୟ :
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଭୌତିକ ନିବେଶ ଏବଂ ଭୌତିକ ଉତ୍ପାଦନ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ

17. କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରକୁ ମଧ୍ୟ :
(A) ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ
(B) ହ୍ରାସମାନ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ
(C) ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ

18. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ସେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ସ୍ଥିର ରହେ
(D) ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
Answer:
(D) ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ

19. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ସର୍ବନିମ୍ନ ହୁଏ
(B) ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ
(C) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(D) ହ୍ରାସ ପାଏ
Answer:
(B) ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ

20. ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପାଦନର କାରଣ ହେଲା-
(A) ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ ବ୍ୟବହାର
(B) ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିସ୍ଥାପନର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତା
(C) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ଉଭୟ (A) ଓ (B)

21. ଉତ୍ପାଦନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
(A) ମୂଲ୍ୟ ସଂଯୋଗ
(B) ଉପଯୋଗିତ
(C) ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି

22. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ବଜାରରେ ବିକ୍ରି ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟ
(B) ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟଥବା ନୂତନ ଦ୍ରବ୍ୟ
(C) କେବଳ ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟ ଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) କେବଳ ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟ ଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ

23. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନ ସୂତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
(A) ଚାଷ
(B) ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ
(C) ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ତୋଳନ
(D)ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D)ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

24. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଠିକ୍ ?
(A) ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ହାରରେ ବଢ଼ିଥାଏ
(B) ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ବଢ଼ିଥାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ବଢ଼ିଥାଏ

25. ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ନୁହେଁ ?
(A) ସ୍ଥିର ଓ ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନର ଉପସ୍ଥିତି
(B) ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ସମଜାତୀୟ
(C) ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତରେ ଉପାଦାନର ଅନୁପାତ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(D) ଶ୍ରମିକ ଏକ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ
Answer:
(D) ଶ୍ରମିକ ଏକ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ

26. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ବଳ୍ପ କାଳରେ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ମଧ୍ୟ କେଉଁ ଉପାଦାନ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ?
(A) ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ
(B) ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନ
(C) ଉଭୟ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ

27. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସମୟରେ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟେ ?
(A) ଯେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ଅଧିକ ହୁଏ
(B) ଯେତେବେଳେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ
(C) ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହୁଏ
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (C)
Answer:
(B) ଯେତେବେଳେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ

28. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର ପରିମାଣ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଥାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(C) ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
Answer:
(A) ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ

29. ପରିବର୍ଭନୀୟ ଆନୁପାତିକ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ତୃତୀୟ
(B) ପ୍ରଥମ
(C) ଦ୍ଵିତୀୟ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ଦ୍ଵିତୀୟ

30. ଯେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ?
(A) ସର୍ବାଧ୍ଯକ ହୁଏ
(B) ସର୍ବନିମ୍ନ ହୁଏ
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ

31. ପରିବର୍ଭନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେତୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଛି ?
(A) 1ଟି
(B) 2ଟି
(C) 4ଟି
(D) 3ଟି
Answer:
(D) 3ଟି

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଏକ ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳରେ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ପାଦରେ ପରିଣତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ______________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ

2. ବିନିମୟକ୍ଷମ ____________ ର ସୃଷ୍ଟି ନିମିତ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉପଯୋଗିତା

3. ଉପାଦାନ ଓ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାବିଧ‌ିକ ସମ୍ପର୍କକୁ __________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ

4. ______________ କାଳରେ ସବୁଯାକ ଉପାଦାନର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ସ୍ଵଚ୍ଛ

5. ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିହୁଏ ନାହିଁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ____________ ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ଥିର

6.. ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ____________ ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରିବର୍ତୀ

7. ___________ କାଳରେ ସବୁଯାକ ଉତ୍ପାଦନର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରେ ।
Answer:
ଦୀର୍ଘ

8. ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତି ଏକକ ମିଶ୍ରଣରୁ ଯେଉଁ ପରିମାଣର ମୋଟ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ___________ ଉତ୍ପାଦ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମୋଟ

9. ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ ବଦ୍ଧିତ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ବନ୍ଦ କରେ ଓ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ଆରମ୍ଭ କରେ, ତାହାକୁ ___________ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନୀତି ପରିବର୍ତ୍ତନ

10. ଯେଉଁ ସ୍ତରରେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ସର୍ବାଧ‌ିକ ମୂଲ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚେ, ସେହି ସ୍ତରକୁ ____________ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ

11. ଯେଉଁ ସ୍ତରରେ ଉଭୟ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପନ୍ନ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ହ୍ରାସ ପାଆନ୍ତି, ତାହାକୁ _____________ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ହ୍ରାସମାନ

12. ଏହି ସ୍ତରରେ ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ହ୍ରାସ ପାଆନ୍ତି ଓ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପନ୍ନ ଋଣାତ୍ମକ ହୁଏ, ସେହି ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ____________ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଋଣାତ୍ମକ

13. ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିଷ୍ପରି _______________ ସ୍ତରରେ ହିଁ ନେବା ଉଚିତ୍‌ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

14. ଉତ୍ପାଦନର ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତରକୁ _______________ ଉତ୍ପାଦନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବିବେକୀ ।

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଋଣାତ୍ମକ ହେଲେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେଲେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ।

2. ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟିକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତାର ସୃଷ୍ଟିକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।

3. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଉତ୍ପାଦନର ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉତ୍ପାଦନର ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ।

4. ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ ।

5. ସ୍ଥିର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ବିଭାଜ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

6. ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସମସ୍ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନଣାଳ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

7. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ଦୀର୍ଘକାଳରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

8. ଉତ୍ପାଦନକର୍ତ୍ତା ସାଧାରଣତଃ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଉତ୍ପାଦନକର୍ତ୍ତା ସାଧାରଣତଃ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।

9. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ କଦାପି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ କଦାପି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

10. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇପାରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇପାରେ ।

11. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର ଉପାଦାନର ଅବିଭାଜ୍ୟତା କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

12. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

13. ହାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର କେବଳ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ, ଖଣି, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

14. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ।

15. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଉତ୍ପାଦନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତାର ସୃଷ୍ଟି ନିମିତ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।

2. ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କ’ଣ?
Answer:
ଉପାଦାନ ଓ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପ୍ରାବିଧ‌ି ସମ୍ପର୍କକୁ ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କୁହାଯାଏ ।

3. ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିହୁଏ ନାହିଁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ (ଭୂମି, ମେସିନ୍ ଇତ୍ଯାଦି) କୁହାଯାଏ ।

4. ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନ (ଶ୍ରମ) କୁହାଯାଏ ।

5. ନିବେଶ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
େଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ବ୍ୟବହାର ଉତ୍ପାଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତାହାକୁ ନିବେଶ କୁହାଯାଏ ।

6. ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କ’ଣ ?
Answer:
ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତି ଏକକ ମିଶ୍ରଣରୁ ଯେଉଁ ପରିମାଣର ମୋଟ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କୁହାଯାଏ ।

7. ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନକୁ ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନଦ୍ୱାରା ବିଭାଜନ କଲେ, ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ମିଳିଥାଏ ।

8. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହେବାବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେବାବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

9. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେବାବେଳେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେବାବେଳେ, ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ପାଉଥାଏ ।

10. ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ପ୍ରଥମ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ପ୍ରଥମ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର ।

11. ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ଦ୍ୱିତୀୟ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣି ?
Answer:
ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ଦ୍ବିତୀୟ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର ।

12. କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୁଏ ?
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହେଲେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ପାଏ ।

13. ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଓ ବହିରାଗତ ସୁବିଧା ମିଳିଥାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଓ ବହିରାଗତ ସୁବିଧା ମିଳିଥାଏ ।

14. କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରର ଅନ୍ୟନାମ ହେଲା କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର ।

15. ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରରେ କେତୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଛି ?
Answer:
ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରରେ ତିନୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଛି; ଯଥା – କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ, କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଓ ଋଣାତ୍ମକ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ।

16. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ବଳ୍ପକାଳୀନ ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନର ଅନ୍ୟ ନାମ ହେଲା ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ।

17. ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ଓ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ନିୟମଟି କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ଓ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ନିୟମଟି ହେଉଛି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ।

18. ସାଧନର ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ରେଖାର ଆକାର କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସାଧନର ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ରେଖାର ଆକାର ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

19. ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କ୍ରମ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ଲାଭ କଲେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନରେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କ୍ରମ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ଲାଭ କଲେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହ୍ରାସ ପାଏ ।

20. କେଉଁ କାଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ତାହାର ଉତ୍ପାଦନକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ ?
Answer:
ସ୍ବଳ୍ପ କାଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ତାହାର ଉତ୍ପାଦନକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ ।

21. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନରେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ କମିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ ।

22. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧିକ ହେବ ।

23. ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ରେଖାର କେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଉଭୟ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ରେଖାର ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିନ୍ଦୁରେ ଉଭୟ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

24. ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନରେ କିଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
Answer:
ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ ।

25. ସ୍ଥିର ସାଧନ କ’ଣ ?
Answer:
େଉଁ ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ (ଭୂମି, ମେସିନ୍ ଇଦ୍ୟାଦି) କୁହାଯାଏ ।

26. କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନରେ କିଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
Answer:
କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ ।

27. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧିକ ହେବ ।

28. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନରେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ କମିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 15 ଜଳ – ଅମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 15 ଜଳ – ଅମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ

Question 1.
ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଉକ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତିକୁ ଯଥାକ୍ରମେ T ଓ F ଲେଖ ।
(କ) ପୃଥ‌ିବୀରେ ହ୍ରଦ ଓ ନଦୀଜଳର ପରିମାଣଠାରୁ ଭୂତଳ ଜଳର ପରିମାଣ ଅଧିକ ।
(ଖ) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥ‌ିବା ଲୋକମାନେ ଜଳ ଅଭାବ ଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(ଗ) ଜଳସେଚନ ପାଇଁ ନଦୀହିଁ ଏକମାତ୍ର ଉତ୍ସ ଅଟେ ।
(ଘ) ବୃଷ୍ଟିପାତରେ ବର୍ଷାଜଳ ହିଁ ଶେଷ ଉତ୍ସ ଅଟେ ।
Solution:
(କ) T
(ଖ) F
(ଗ) F
(ଘ) T

Question 2.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଜଣେ ’ବ୍ୟକ୍ତି ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ _________ କିଗର କଲ ପ୍ରତିଦିନ ବ୍ୟବହାର କରେ ।
(ଖ) ଥନ୍ମମାନିକ ହସଦରେ ପ୍ୱଥିବା ପୂପରେ ସମ୍ବଦାୟ କଲ _______ ଶନ କିଲୋମିଟର ।
(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳ 20 ଲିଟର ହେଲେ, ଆମ ନଦୀ, ହ୍ରଦର ଜଳ ପରିମାଣ _______ ଚାମଚ ଅଟେ |
(ଘ) ମେଶରେ ଭଲ _______ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
(ଙ) ମହାନଦୀ ନଦାଦବ୍ _______ ନଦୀ ଉପରେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି ।
(ଚ) ନଳକୂପରେ ମିଳୁଥିବା ଜଳକୁ _______ ଭଲ କହିପାରିବା |
Solution:
(କ) 50
(ଖ) 140 କୋଟି
(ଗ) 4.5 ଚାମଚ
(ଘ) ଦାଶଯ
(ଙ) ମହାନଦା
(ଚ) ଭୂତଳ

Question 3.
ଭୂତଳ ଜଳ କିପରି ପୁନଃ ଭରଣା ହୁଏ, ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
(i) ଅଧିକାଂଶ ବର୍ଷାଜଳ ନଦୀ, ନାଳ ଓ ଜଳାଶୟରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଯାଉଥ‌ିବା ବେଳେ ଅଳ୍ପ କିଛି ମୁଭିକା ଓ ଉଭିଦମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଶୋଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

(ii) ଆଉ କିଛି ଜଳ ପୃଥ‌ିବୀ ଆଭ୍ୟନ୍ତରର ବିଭିନ୍ନ ଶିଳାସ୍ତର ଭେଦକରି ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ପ୍ରଭାବରେ ଭୂଗର୍ଭରେ ପ୍ରବେଶ କରେ । ଏହି ଜଳକୁ ଭୂତଳ ଜଳ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନ୍ତଃ ପରିସ୍ରବଣ (Infiltration)କୁହାଯାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଭୂତଳରେ ଗଚ୍ଛିତ ଜଳର ପୁନଃଭରଣ ହୋଇଥାଏ ।

(iii) ଆମକୁ ଜାଣିରଖୁବାକୁ ପଡ଼ିବଯେ ଭୂତଳରେ ଗଚ୍ଛିତ ଜଳର ପରିମାଣ ସୀମିତ । ନଳକୂପ ଓ ଗଭୀରକୂପ ଆଦିରୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଭୂତଳ ଜଳ ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଫଳରେ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ସ୍ଥାନରେ ଭୂତଳ ଜଳର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଇ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଜଳର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଉଛି । ଏଣୁ ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ।

Question 4.
ତୁମ ସାହିରେ 50 ଟି ଘର ଅଛି, ଦଶଟି ନଳକୂପ ରହିଛି । ଜଳସ୍ତର ଉପରେ କିପରି ସୁଦୂର ପ୍ରସାରୀ ପ୍ରଭାବ ପତିବ ଲେଖ |
Solution:
(i) ଆମେ ଜାଣୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ ଜଣେ ପିଇବା, ଧୋଇବା, ରାନ୍ଧିବା ତଥା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ପାଇଁ ଦୈନିକ ମୋଟ 50 ଲିଟର ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରେ । ଏଣୁ 50 ଟି ଘରେ ଯଦି ଅତି କମ୍‌ରେ 100 ଜଣ ଲୋକଥା’ନ୍ତି ସେମାନେ ଦୈନିକ 5000 ଲିଗର ଭଲ ଆବଶପଲ କରିବାରେ |

(ii) ସାହିରେ ସେମାନଙ୍କପାଇଁ 10ଟି ନଳକୂପ ଅଛି । ଏଣୁ ଭୂତଳ ଜଳକୁ ଉତ୍ତୋଳନ କରି ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ । ଗୋଟିଏ ନଳକୂପ ଥିଲେ ଜଳର ଅଭାବ ହେବ ବୋଲି ଭାବି ହୁଏତ ସେମାନେ କମ୍ ଜଳ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତେ, ତେଣୁ ଅଧ‌ିକ ନଳକୂପ ଯୋଗୁଁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଭୂତଳ ଜଳର ଉତ୍ତୋଳନ ଫଳରେ ଏହା ନିମ୍ନଗାମୀ ହେବ ଓ କ୍ରମେ ଜଳର ଅଭାବ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଅନୁଭୂତ ହେବ । ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହା ଅନୁଭୂତ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ କିଛିଦିନ ପରେ ଏହାର ଥଭାବ ଦେଖାଯିବ |

Question 5.
ଜଳସ୍ତର ନିମ୍ନୀକରଣର ବିଭିନ୍ନ କାରଣଗୁଡ଼ିକର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦିଅ ।
Solution:
ଜଳସ୍ତର ନିମ୍ନକରଣର ମୁଖ୍ୟକାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :
(i) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି (ii) ଶିଳ୍ପ ଓ କୃଷିରେ ଜଳରେ ଅଧିକ ଉପଯୋଗ (iii) ସ୍ଵଳ୍ପବୃଷ୍ଟି ଓ (iv) ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ।
(i) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି – ଜନସଂଖ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ବୃଦ୍ଧି ହେବା ଯୋଗୁ ଜନସମୂହଙ୍କ ପାଇଁ ବାସଗୃହ, ରାସ୍ତାଘାଟ, ଦୋକାନବଜାର, କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଆଦି ନିର୍ମାଣରେ ଅନେକ ଜମି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ବର୍ଷାଜଳ ପଡ଼ିଲେ କିମ୍ବା ପକ୍‌କା ଚଟାଣ ଜଳ ପାଇଁ ବାଧକ ଯୋଗୁ ଜଳ ପୁନଃଭରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମନ୍ଦିତ ହୋଇଥାଏ । ଜନସଂଖ୍ୟାର ସେତେ ପୁନଃଭରଣ ହେଉ ନାହିଁ, ଏଣୁ ଜଳାଭାବ ଅନୁଭୂତ ହେଉଛି ।

(ii) ଶିଳ୍ପ ଓ କାରଖାନା ବୃଦ୍ଧି – ସମାଜର ଆର୍ଥିକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଓ ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଲୋକଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶିଳ୍ପ ଓ କାରଖାନାମାନ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଉଛି । ଫଳରେ ମାତ୍ରାଧ୍ଵ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ହେବା ସହ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣମଧ୍ୟ ବଢ଼ିଚାଲିଛି । ଏହା ଜଳ ନିମ୍ନକରଣର ଆଉ ଏକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।

(iii) କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ – କୃଷିପାଇଁ ଆମେ ବୃଷ୍ଟି ଜଳ ଉପରେ ପ୍ରଧାନତଃ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ଓ କେନାଲ ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଳସେଚନ କରାଗଲାଣି । ଏପରିକି ଖରାଦିନେ ଉଠାଜଳସେଚନର ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ କରାଯାଉଛି । ଏଣୁ ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର କ୍ରମେ କମିବାରେ ଲାଗିଛି ।

(iv) ସ୍ଵଳ୍ପବୃଷ୍ଟି ଓ ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ – ଅନିୟମିତ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଏବଂ ଅଧ୍ଯକ ଓ କମ୍ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଫଳରେ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ବନ୍ୟା ଓ ମରୁଡ଼ି ଦେଖାଯାଏ । ଜଙ୍ଗଲ୍ ସାଧାରଣତଃ ଜଳଚକ୍ରକୁ ବ୍ୟାହତ ରଖେ ଓ ଏହାଫଳରେ ପାଗ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ ଯୋଗୁଁ ଅନାବୃଷ୍ଟି ଓ ପାଗର ଦୂତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି । ଫଳରେ ଆମ ରାଜ୍ୟର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ମରୁଡ଼ି ଦେଖାଗଲାଣି । ଏଣୁ ପରିବେଶର ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ସହ ଜଳସ୍ତର କ୍ରମେ କମି କମି ଯାଉଛି ।

Question 6.
ତୁମେ ବଗିଚାରେ ଜଳ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ କିପରି ଯତ୍ନବାନ ହେବ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଆମ ଘରେ ଯଦି ଗୋଟେ ବଗିଚା ଅଛି ତେବେ ଆମ ଘରର ଗାଧୁଆ ପାଣି, ରନ୍ଧାଘରର ପାଣି, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବହାରରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ପାଣିକୁ ଗୋଟିଏ ପାଣିନାଳ ଦେଇ ବଗିଚାକୁ ଛାଡ଼ି ପାରିବା କାରଣ ଆମେ ଜାଣୁ ଉଭିଦ ପାଇଁ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏଣୁ ଆମ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଜଳର ଅପଚୟ ଯେପରି ନ ହୁଏ

(ii) ବଗିଚାରେ ସବୁଗଛ ସମାନ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ବେଳେବେଳେ ଅଧ୍ଵ ଜଳ ମଧ୍ୟ ଉଭିଦ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ, ଏଣୁ ଏସବୁକୁ ଆଖରେ ରଖ୍ କେଉଁ ଗଛପାଇଁ ମଳାକରି ଜଳଦେବା , କେଉଁଠି ସିଆର କାଟି ଜଳ ଦେବା, କେଉଁଠି ସିଞ୍ଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ବ୍ୟବହାର କରିବା– ଏସବୁ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(iii) ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମା ଜଳକୁ ସିଧାସଳଖ ବଗିଚାକୁ ନ ଛାଡ଼ି ଗୋଟିଏ ଜଳକୁଣ୍ଡରେ ଜମା କରି ସେଥୁରେ କେତେକ ଜଳଜ ଉଭିଦ ଓ ମାଛ ଛାଡ଼ି ଶୋଧନ କରି ସେହି ଜଳକୁ ବଗିଚାର ଗଛପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବା ।

(iv) କାକ୍‌ଟସ ଗଛର ଜଳ ଧାରଣ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ତେଣୁ ଜଳାଭାବ ଅଞ୍ଚଳରେ ଫୁଲ ଗଛ ସହ କାକ୍‌ସ ଆଦି ଗଛ ଲଗାଇଲେ କମ୍ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ । ଜଳ ପରିଚାଳନାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଦରକାର ନଥ‌ିବା ବେଳେ ଘର ଟ୍ୟାପ୍‌କୁ ଖୋଲା ରଖୁବା ଅନୁଚିତ ।

Question 7.
ନିମୋକ୍ତ ଦାକ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଲାଲାଭାଟି ପାତ ଦାଯା ନ୍ତହେ ?
(କ) ଶିଳ୍ପର ଦ୍ରୁତବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ଳନସଖ୍ୟା ହଦି
(ଗ) ଅଧ୍ବକ ବୃଷ୍ଟିପାତ
(ଘ) ଲଲରସ୍କ ପରିଚାଲନା
Solution:
(ଗ) ଅଧ୍ବକ ବୃଷ୍ଟିପାତ

Question 8.
କେଉଁଟି ପୃଥ‌ିବୀର ସମୁଦାୟ ଜଳପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ?
(କ) ନଦୀ ଓ ହ୍ରଦରେ ଜଳର ପରିମାଣ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାତ୍ରା ଅଟେ ।
(ଖ) ଭୂତଳ ଜଳର ପରିମାଣ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଟେ ।
(ଗ) ସମୁଦ୍ର ଓ ମହାସାଗରରେ ଜଳର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ଅଟେ ।
(ଘ) ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ।
Solution:
(ଘ) ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ।

Question 9.
ଭୂତଳ ଜଳ ଓ ଜଳସ୍ତରର ନାମାଙ୍କିତ ନକ୍‌ ଅଙ୍କନ କରି ରଙ୍ଗଦ୍ୱାରା ଦର୍ଶାଅ ।
Solution:

Question 10.
ତୁମ ଘରେ ଜଳ ଅପଚୟ ହେବାର ୫ଗୋଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦିଅ ।
Solution:

• ପାଣି ପିଇବାବେଳେ ଏକ ଗ୍ଲାସ ପାଣିନେଇ ସେଥୁ ଅଳ୍ପ ପିଇ ବାକି ସବୁ ପାଣି ଢାଳି ନଷ୍ଟ କରିଥାଉ ।
• ନଳକୂପରୁ ମୋଟର୍ ଦ୍ୱାରା ଜଳ ଟାଙ୍କିରେ ଭର୍ତ୍ତି କଲାବେଳେ ପାଣି ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଆମର ଅଜାଣତା ଯୋଗୁଁ ପାଣି ପଡୁଥାଏ, କାରଣ ମୋଟର୍‌କୁ ଠିକ୍ ସମୟରେ ବନ୍ଦ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।
• ମୁହଁ ଧୋଇବା ବା ଦାନ୍ତ ଘଷିବା ସମୟରେ ଟ୍ୟାପ୍‌ଟି ଖୋଲି ଦାନ୍ତ ଘସିଥାଉ । କଳଟିକୁ ଆମ ସୁବିଧାପାଇଁ ଖୋଲାରଖୁ, ଫଳରେ ଅନେକ ଜଳର ଅପଚୟ ଘଟେ ।
• ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ଟ୍ୟାପରେ ପାଣି ଆସୁଥୁଲେ ଆବଶ୍ୟକତା ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ କଳ ଖୋଲା ରଖିବାଦ୍ଵାରା ଜଳର ଅପଚୟ ଘଟେ ।
• ଗାଧୋଇବାରେ, ଲୁଗାଧୋଇବାରେ, ରନ୍ଧାରେ ଯେତେପାଣି ଆବଶ୍ୟକ ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ପାଣି ବ୍ୟବହାର କରୁ କାରଣ ଆମେ ସହରରେ ଏଯାଏ ଜଳାଭାବ ଅନୁଭବ କରିନାହୁଁ ।

Question 11.
ଲଗାତର ଦୁଇବର୍ଷ ଅନାବୃଷ୍ଟି ହେଲେ ସହରାଞ୍ଚଳ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଅସୁବିଧା ହେବ, ସେଥିରୁ ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ଲେଖ ।
Solution:
ଆମ ରାରତଦଘର ବିଭିନ୍ନ ଥିଲାରେ ହୁଏ ଆଉ କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଳାଭାବ ଜନିତ ମରୁଡ଼ି ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ଲଗାତାର ଦୁଇବର୍ଷ ଅନାବୃଷ୍ଟି ହେଲେ ସବୁଆଡ଼େ ମରୁଡ଼ି ସହ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ମଧ୍ଯ ଦେଖାଯିବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ ।

ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯିବା ଅସୁବିଧା :
(i) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଚାଷଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଚଳନ୍ତି । ବର୍ଷା ହେଲେ ଚାଷ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ଅନାବୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁଁ ମରୁଡ଼ି ପଡ଼ି ମାଟି ସବୁ ଫାଟିଯିବ । ଏଣୁ ଜମି ଚାଷ ଅନୁପଯୋଗୀ ହୋଇଯିବ ।
(ii) ଚାଷ କାମ ଜଳସେଚନ ଉପରେ ବିଶେଷତଃ କେନାଲରୁ ପାଣି ଯୋଗାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି କରାଯାଇଥାଏ । ଜଳାଭାବ ଯୋଗୁଁ ଚାଷ, ଜଳସେଚନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ଜମି ଗୁଡ଼ିକରେ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(iii) ଆମର ଅଧିକାଂଶ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ହିଁ ସହରକୁ ଆସିଥାଏ । ଏଣୁ ଅଧିକାଂଶ ଜମିରେ ଚାଷ ହୋଇନପାରିଲେ ଉତ୍ପାଦନ ବହୁ ପରିମାଣରେ କମିଯିବ ଓ ଉଭୟ ସହର ଓ ଗ୍ରାମରେ ଖାଇବାକୁ ଖାଦ୍ୟର ଅଭାବ ହେବ । ଏଥିସହ ବିଦ୍ୟୁତ ଶକ୍ତି ମିଳିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼ିବ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଜଳ ହିଁ ଜୀବନ :
ଜୀବନର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ପତ୍ତି ଜଳ ମାଧ୍ୟମରେ ହେବା ଦିନଠାରୁ ଜଳ ଜୀବନର ଏକ ମୂଳ ଆଧାର ରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇ ଆସୁଅଛି ।

→ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା :

• ପ୍ରାଣୀ ଭତ୍ତିଦମାନଙ୍କର ବଞ୍ଚରହିବା ପାଇଁ ଗଭାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଚାଲ୍ଲରଖବା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
• ବଭମାନ ଚାରିଆଡେ କଲାଭାଟ୍ ଦେଖାଗଲାଣି, ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ମରୁଡି ପଡିଲାଣି, ମହଉରେ ମଦି ଏହାର ଅଭାବ ଅନୁଭୁତ ହୋଇନି, ଗାଗାଆଁଲରେ ଏହାର ଅତିମାତାରେ ଅଭାବ ଅନୁଭୂତ ହେଲାଣି |

→ ପୃଥିବା ପାଣରେ କଲର ପରିମାଣ :
(i) ଭୂପୃଷ୍ଠର ସାତଭାଗରୁ ୫ଭାଗ କେବଳ ସମୁଦ୍ର । ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଶତକଡ଼ା 71 ଭାଗ ଜଳାବୃତ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ‘ଜଳଗ୍ରହ’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏତେ ପରିମାଣର ଜଳର ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁ ଆମ ପୃଥ‌ିବୀ ମହାଶୂନ୍ୟରୁ ‘ନୀଳଗ୍ରହ’ ବୋଲି ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ ।

(ii) ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ଯେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ସମୁଦାୟ ଜଳର ପରିମାଣ ପ୍ରାୟ 140 କୋଟି ଘନ କିଲୋମିଟର । ମୋଟ ଜଳରୁ 97.5 ଭାଗ ହେଉଛି କେବଳ ସମୁଦ୍ରର ଲୁଣିଜଳ ଓ ଅବଶିଷ୍ଟ 2.5 ଭାଗ ମଧୁର ଜଳ ।

(iii) କାଲ ଏକ ନରକାରଣ ଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରାକନିକ ସମଦ | କାନମଖ୍ୟାର କର ଯୋଗୁ ଏହାର ବାହ୍ୟୁପରିମାଣରେ ଅନନ୍ୟତ କରାଯାରନ୍ଥି |

(iv) ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରାନଗଲେ ନିକଟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏହା ଆମର ମୁଖ୍ୟ ବିପଦ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି । ଭୂତଳ ଜଳ ସରିଯାଉଥୀ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ପଦ । ଏଣୁ ଏହା ସୀମିତ ।
2003 ମସିହାକୁ ବିଶ୍ଵ ଜଳବର୍ଷ ରୂପେ ପାଳନ କରି ଲୋକଙ୍କୁ ମଧୁର ଜଳ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରାଯାଉଅଛି ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର 18 ତାରିଖକୁ ‘ବିଶ୍ଵ ଜଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଦିବସ’ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଉଅଛି ।

→ ଜଳର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥା :

• କାଳ ସାଧାରଣଙ୍ କଠିନ, ତରଳ ଗଦାସମ ଅଥବରେ ଥାଏ |
• ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହା ବରଫ ରୂପେ ଓ ହିମାଳୟର ଶୃଙ୍ଗରେ ମଧ୍ୟ ବରଫ ଜମାଟ ବାନ୍ଧି ରହିଥାଏ ।
• ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ବୃଷ୍ଟିଜଳ ଭାବରେ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଟକୁ ଆସେ ଓ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ପୁନର୍ବାର ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇ ଉପରକୁ ଯାଇ ମେଘ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏହାକୁ ପ୍ରକୃତିର ଜଳଚକ୍ର କୁହାଯାଏ ।
• ସ୍ଫୁଟନ ଓ ବାଷ୍ପନ ଦ୍ବାରା ଜଳ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୋଇ ବାୟୁ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ।
• ଝରଣା, ହ୍ରଦ, ନଦୀ, ପୋଖରୀରେ ଜଳ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ । ନଦୀଜଳ ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶି ସମୁଦ୍ରର ଲବଣାକ୍ତ ଜଳରୂପେ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
• ରନ୍ଧନ କାର୍ଯ୍ୟ କଲାବେଳେ ଜଳ ବାମ୍ଫ ହୁଏ । ତାହା ଜଳର ବାଷ୍ପୀୟ ଅବସ୍ଥା

→ ଓବିଶାର କଳସମଦ :

• ମହାନଦୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣରେଖା, ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ, ବୈତରଣୀ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ, ଋଷିକୂଲ୍ୟା, ବଂଶଧାରା, ନାଗାବଳୀ, ଇନ୍ଦ୍ରାବତୀ ଆଦି ନଦୀ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଶାଖା ନଦୀ ଓଡ଼ିଶାର ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ମୁଖ୍ୟ ଜଳସମ୍ପଦ । ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ବୃଷ୍ଟିପୁଷ୍ଟ ଅଟନ୍ତି ।
• ଲୁଣି ଜଳର ଗନ୍ତାଘର ହିସାବରେ ଚିଲିକା ଏବଂ ସୁଦୀର୍ଘ ସମୁଦ୍ର ସମ୍ଭାର ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଜଳସମ୍ପଦ । ଏଥିରେ ମାଛଚାଷ ଏବଂ ନୌବାଣିଜ୍ୟ କରାଯାଏ । ପରିବ୍ରାଜୀ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ପୀଠସ୍ଥଳୀ ହେଉଛି ଚିଲିକା ।
• ଓଡ଼ିଶାର ସୁଦୀର୍ଘ ସମୁଦ୍ର ସମ୍ଭାରର ନାମ ହେଲା ବଙ୍ଗୋପସାଗରର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ।
• ଓଡ଼ିଶାରେ ବର୍ଷାଋତୁରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଜୁନ୍ ମାସଠାରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ମଧ୍ୟରେ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ ଯୋଗୁଁ ବର୍ଷାହୁଏ କିନ୍ତୁ ଏହା ନିୟମିତ ଭାବେ ହୁଏ ନାହିଁ ।
• ବର୍ଷା ନଥ‌ିବା ବେଳେ ଏହି ଜଳସମ୍ପଦକୁ ସଞ୍ଚୟ କରି ନିୟମିତ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ବିଭିନ୍ନ ଜଳସେଚନ ପ୍ରକଳ୍ପମାନ କରାଯାଇଛି, ଏଥୁରୁ ହୀରାକୁଦ ଅନ୍ୟତମ ।
• ହୀରାକୁଦରେ ଗଚ୍ଛିତ ତଳ ଉଭୟ ଜଳସେଚନ ତଥା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।
• ପାନୀୟଜଳ ପାଇବାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଜାଗାରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଥାଏ । ସହରାଞ୍ଚଳରେ
• ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପୋଖରୀ, ନଈନାଳ ଓ କୂଅ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥା’ନ୍ତି । ଏବେ ଅନେକ
• କେତେକ ପାର୍ବତ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବର୍ଷାଜଳକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ତାହାକୁ ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

→  ଭୂତଳ ଜଳ :

• ଭୂବର୍ତ୍ତୀ ଜଳ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ମୃଭିକାରେ ରହିଯାଏ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ଜଳ ମୃତ୍ତିକାରେ ଥିବା ଛିଦ୍ରଦେଇ ଭୂତଳକୁ ଚାଲିଯାଏ । ଭୂତଳରେ ଏହିପରି ଅନ୍ତଃପରିସ୍ରବଣ (Infiltration) ଦ୍ଵାରା ସଂଗୃହୀତ ଜଳକୁ ଭୂତଳ ଜଳ କୁହାଯାଏ ।
• ଭୂତଳ ଜଳ ଯଦି ଦୁଇଟି ପ୍ରସ୍ତର ସ୍ତର ମଧ୍ଯରେ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଆକ୍ରାଫର (Aquifer) କୁହାଯାଏ ।
• ଭୂତଳ ଜଳର ଉପରଭାଗକୁ ଜଳ ପରିପୂଣ୍ଣ ସ୍ତର (Water table) କୁହାଯାଏ ।
• ଭୂତଳରେ ଗଚ୍ଛିତ ଜଳର ପରିମାଣ ସୀମିତ । ଏଣୁ ଏହି ଜଳର ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବ୍ୟବହାର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।

→ କଳସ୍ତର ନିମ୍ନାକରଣ :

• ଜଳସ୍ତର ନିମ୍ନକରଣର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ଶିଳ୍ପ ଓ କୃଷିରେ ଜଳର ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗ, ସ୍ଵଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟି ଓ ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ । ଏପରିକି ବର୍ତ୍ତମାନ ଭୂବନେଶ୍ଵରରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲାଣି ।
  
• ଜନସଂଖ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ବୃଦ୍ଧିଯୋଗୁଁ ରାସ୍ତା ଉପର ପିଚୁ, ଘରର କଂକ୍ରିଟ ଛାତ ଓ ପକ୍କା ଚଟାଣ ଦେଇ ଭୂତଳ ଜଳର ପୁନଃ ଭରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମନ୍ଦିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଭୂତଳ ଜଳର ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଜଳସ୍ତର ଅଧ୍ଵ ନିମ୍ନଗାମୀ ହେଲାଣି ।
• ଶିଳ୍ପ ଓ କଳକାରଖାନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଜଳର ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ବ୍ୟବହାର ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ, ଜଳ ପ୍ରଦୂଷିତ ମଧ୍ୟ ଦେଇଛି |
• କଲ ଗନା କରିବାଯ୍ୟ ଦେବା ଅସମ୍ପୂମ | ଉଠା କାଳ ପେରେ ଅଧିକ ପ୍ରଣାଳ ପଢିଥାଏ |
• ମୌସୁମୀ ବାୟୁଜନିତ ଅନିୟମିତ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଫଳରେ ସ୍ଵଳ୍ପବୃଷ୍ଟି, ଏପରିକି ଅନାବୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ଯ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ
• ବାସଗୃହ, କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ଜଳସେଚନ, ପରିବହନ ଆଦି ମଣିଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପ୍ରହ୍ମଗିତି ଦ୍ରୋଣାରେ ଲାଗିଛି |
• ଜଙ୍ଗଳରେ ଥିବା ଉଭିଦଗୋଷ୍ଠୀହିଁ ଜଳଚକ୍ରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା ବାୟୁକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ରଖୁବାରେ ସାହାଯ୍ୟ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ମରୁଡ଼ି ଦେଖାଗଲାଣି ।

→ ହବିପଦର ପରିମାଣରେ ସମୟର :
ବର୍ତ୍ତମାନ ବର୍ଷକୁ ବର୍ଷ ବୃଷ୍ଟିପାତ ପରିମାଣରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଉଛି । ବୃଷ୍ଟିପାତର ଏହି ଅସମତା ଚାଷ, ଜଳସେଚନ, ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନକୁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଖରାଦିନେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କାଟ କରିଥାଏ ।

→ ଜଳର ଆବଣ୍ଟନ :

• ଜଳ ଉପଲବ୍‌ଧ ହେବାର ଏହି ଅନିଶ୍ଚିତତା ଯୋଗୁଁ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଉପଲବ୍‌ଧ ଜଳର ସୁପରିଚାଳନା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
• ଏଥପାଇଁ ଆମକୁ ଜଳର ଅପଚୟ କମାଇବା ସହ ଏହାର ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ମଧ୍ଯ କମାଇମା ପାଇଁ ସଚେତନ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ସଚେତନତା ତଥା ଉପଯୁକ୍ତ ଯତ୍ନନେଲେ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ହୋଇପାରିବ ।
• ଏଥିପାଇଁ ଜଳସେଚନ ପ୍ରକଳ୍ପମାନ ନିର୍ମାଣ କରି ବର୍ଷାଜଳକୁ ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖ୍ କେନାଲ ସାହାଯ୍ୟରେ ଚାଷପାଇଁ ଏହି ଜଳ ଯୋଗାଯାଇଥାଏ । ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଆଡ଼ିବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ଚାଷ କରାଯାଏ ।
• ଏପରିକି ‘ବିନ୍ଦୁ ଜଳସେଚନ’ ବା ବୁନ୍ଦା ଜଳସେଚନ ଓ ସିଞ୍ଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ବ୍ୟବହାର କରି ଜଳାଭାବ ସମସ୍ୟାର

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ଜୀବପାଇଁ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ । ପୃଥ‌ିବୀରେ ଜଳର ପରିମାଣ ସୀମିତ ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରୁ ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ବେଶୀ । ମଧୁର ଜଳ ଓ ପାନୀୟ ଜଳର ପରିମାଣ ଅତି କମ୍ ।
• ଜଳର ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥା ଯଥା : କଠିନ, ତରଳ, ଗ୍ୟାସୀୟ ।
• ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ଶିଳ୍ପ ଓ କାରଖାନା ବୃଦ୍ଧି, ସ୍ପଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟି, ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଓ ଜଳର କୁପରିଚାଳନା ଜଳ ଅଭାବର କାରଣ ।
• ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଜଳ ଭୂତଳ ଜଳରୂପେ ସଞ୍ଚିତ ରହେ ।
• ଉଦ୍ଭିଦ ପାଇଁ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 14 ଆଲୋକ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 14 ଆଲୋକ

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଏକ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ _________ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(ଖ) ସବୁ ଶେତ୍ରରେ ବଣ୍ଡୁ ଅପେକ୍ ମାନ ପ୍ରତିଦିତ୍ମ _________ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(ଗ) ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ସହ ସମାନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରତିବିମ୍ବ _________ ଦର୍ପଣରେ ଦେଖାଯାଏ ।
(ଘ) ପରଦା ଉପରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ _________ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କୁହାଯାଏ ।
Solution:
(କ) ର୍ଥବତଲ
( ଖ ) ଉତ୍ତଳ
(ଗ) ସମତଳ
(ଘ) ଦାସ୍ତ୍ରଦ

Question 2.
ନିମ୍ନଲିଖ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ଖାତାରେ ଲେଖ । ଠିକ୍ ବାକ୍ୟ ପାଖରେ ଠିକ୍ (✓) ଚିହ୍ନ ଏବଂ ଭୁଲ୍ ବାକ୍ୟ ପାଖରେ ଛକି (x) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(କ) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖାଯାଏ ।
(ଖ) ଗାଡ଼ି ଚାଳକ ପଛର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମଟରଗାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ଲଗାଯାଇଥାଏ ।
(ଗ) ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ଏକ ସିଧା ଏବଂ ବସ୍ତୁଠାରୁ ବଡ଼ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(ଘ) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଏକ ବାସ୍ତବ, ବଡ଼ ଏବଂ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
Solution:
(କ) x
(ଖ) ✓
(ଗ) x
(ଘ) ✓

Question 3.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା

Question 4.
ଆମ୍ବୁଲାନସ୍ ଗାଡ଼ି ଆଗରେ ବିଚିତ୍ର ଢଙ୍ଗରେ ନାମ କାହିଁକି ଲେଖାଯାଇଥାଏ ? ଏହା ଉପରେ ନିଜର ମତ ଦିଅ ।
Solution:
(i) ଗାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ଲାଗିଥାଏ । ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଓଲଟା ଓ ସାନ ହୁଏ ।
(ii) ପଛରୁ ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ଆସୁଥ‌ିବା ଗାଡ଼ିର ଓଲଟା ଲେଖା ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସକୁ ଗାଡ଼ିଚାଳକ ଠିକ୍ ଭାବେ ପଢ଼ିପାରେ ଏବଂ ଆମ୍ବୁଲାନ୍‌ସକୁ ବାଟ ଛାଡ଼ିଦିଏ ।
(iii) ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପାର୍ଶ୍ଵପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁ ବିଚିତ୍ର ଢଙ୍ଗରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ଶବ୍ଦଟି ଠିକ୍‌ରୂପେ ପଢ଼ି ହୁଏ ।

Question 5.
ସମତଳ, ଉତ୍ତଳ ଏବଂ ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Solution:
ସମତଳ ଦର୍ପଣର ବ୍ୟବହାର :
(i) ସମତଳ ଦପଣକୁ ମୁହଁ ଦେଖବାପାଇଁ ଆଲଳାରୁପେ ବ୍ୟବହ୍ଡାର କରାଯାଏ |
(ii) ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ପେରିସ୍କୋପ୍ ଗଠନ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଉଭଲ ଦର୍ପଣର ବ୍ୟବହାର :
(i) ସ୍ଫୁଟର, ମଟରସାଇକେଲ ଆଦି ଯାନର ହ୍ୟାଣ୍ଡଲ ନିକଟରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ଲାଗିଥାଏ । ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ପଛରୁ ଆସୁଥ‌ିବା ଯାନବାହାନ ଦେଖ୍ହୁଏ ।
(ii) ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଆଲୋକ ପାଇବାପାଇଁ ଏହି ଦର୍ପଣ ରାସ୍ତା ବତୀରେ ପ୍ରତିଫଳକ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

ଅଦଭଲ ଦର୍ପଣର ବ୍ୟବହାର :
(i) ଡାକ୍ତରମାନେ ଚକ୍ଷୁ, କାନ, ନାକ ଓ ଗଳାକୁ ପରୀକ୍ଷା କଲାବେଳେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ।
(ii) ଦନ୍ତ୍ର ଚିକିମକାପାନେ ବାଦଲର ପୃତିଦିମୂ ଦେଖଦାପାଇଁ ଅଦତଳ ବଦରହାଉ କରନ୍ତି |

Question 6.
ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଓ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:

Question 7.
ବାସ୍ତବ ତ୍ପତିଦିମୂ ଥାରାସା ପ୍ରତିବିମୂ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୁଇଟି ପାରଲ୍ୟ ଲେଖ |
Solution:

Question 8.
ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ସମତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ ତିନି ମିଟର ଦୂରରେ ବସ୍ତୁଟିଏ ଅଛି । ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ଦର୍ପଣଠାରୁ ଆଉ ଦୁଇ ମିଟର ଦୂରକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇ ନିଆଯାଏ, ତେବେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କେତେ ଦୂରରେ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ?
Solution:
(i) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ବସ୍ତୁର ଦୂରତା ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ତେଣୁ ବସ୍ତୁଟି ଦର୍ପଣଠାରୁ 3ମି. + 2ମି. = 5ମି. ଦୂରରେ ରହିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ 5 ମିଟର ଦୂରରେ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।

Question 9.
ଦିଳାନ ସମତ କାରଣ ଲେଖି |
(କ) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ବାମହାତ ଦକ୍ଷିଣ ହାତ ପରି ଦେଖାଯାଏ ।
Solution:
(i) ସମଦଲ ବପଶରେ ପୃତିଦିପୂର ପାଣ ପରିବହନ ଦୋଇଥାଏ | ପ୍ରତିଦିତ୍ପ ଦସ୍ତୁପରି ପଲକ ସମାନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ତେଣୁ ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ବାମହାତ ଦକ୍ଷିଣ ହାତପରି ଦେଖାଯାଏ ।

(ଖ) କ୍ଷୌର ହେଲାବେଳେ ସାମାନ୍ୟ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
Solution:
(i) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଅତି ନିକଟରେ ବସ୍ତୁ ରହିଲେ, ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବାସ୍ତବ ଓ ବଡ଼ ହୁଏ ।
(ii) ତେଣୁ କ୍ଷୌରହେବା ଦର୍ପଣ ସାମାନ୍ୟ ଅବତଳ କଲେ, ମୁହଁ ବଡ଼ ଦେଖାଯାଏ ଓ ମୁହଁର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଯାଏ ।

(ଗ) ଗାଡ଼ିଚାଳକ ପାଖରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ଖଞ୍ଜା ଯାଇଥାଏ ।
Solution:
(i) ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସର୍ବଦା କ୍ଷୁଦ୍ର, ସିଧା ଓ ଅବାସ୍ତବ ହୋଇଥାଏ । ଏଣୁ ବହୁ ଅଞ୍ଚଳ ବା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଛୋଟ ଆକାରରେ ଏକ ସମୟରେ ଦେଖୁହୁଏ ।

Question 10.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
Solution:
(କ) କେଉଁ ଦର୍ପଣରେ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବସ୍ତୁଠାରୁ ବଡ଼ ଅଟେ ?
(୧) ସମତଳ
(୨) ଉତ୍ତଳ
(୩) ଅବତଳ
(୪) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହେଁ
Solution:
(୩) ଅବତଳ

(ଖ) ଧରାଶ୍ରୀ ସମତଳ ଦର୍ପଣ ନିକଟରୁ ଦୁଇ ମିଟର ଦୂରତାରେ ରହି ତାହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଦେଖୁଥିଲା । ସେ ଦର୍ପଣ ନିକଟରୁ ଏକ ମିଟର ପଛକୁ ଚାଲିଗଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବଠାରୁ ତାର ଦୂରତା କେତେ ହେବ ?
(୧) ୪ମି
(୨) ୫ ମି
(୩) ୬ ମି
(୪) ୭ ମି
Solution:
(୩) ୬ ମି

(ଗ) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କେଉଁଟି ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରତିଫଳକ ?
(୧) ଷ୍ଟେନ୍‌ଲେସ୍ ଷ୍ଟିଲ୍‌ଥାଳି
(୨) ଝରକାରେ ଲାଗିଥିବା କାଚ
(୩) ଚିକ୍କଣ ମାର୍ବଲ ଚଟାଣ
(୪) ସମତଳ ଦର୍ପଣ
Solution:
(୪) ସମତଳ ଦର୍ପଣ

Question 11.
ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା କେଉଁ କେଉଁ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକରେ ଆଲୋକ ନିପତିତ ହେଲେ ତାହା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
ଇଟା, ତୁମ ନୋଟ୍ ଖାତା, ଆକାଶରେ ଭାସୁଥିବା ମେଘ, ଦୂର ପର୍ବତ, ଚନ୍ଦ୍ର, ତୁମ କ୍ଲାସ୍‌ର ବ୍ଲାକ୍‌ବୋର୍ଡ଼, ଜେଟ୍‌ପ୍ଲେନ୍, ରାନ୍ଧିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଡେକ୍‌ ।
Solution:
ଇଟା, ତୁମ ନୋଟ୍ ଖାତା, ତୁମ କ୍ଲାସ୍‌ର ବ୍ଲାକ୍ ବୋର୍ଡ଼, ଦୂରପର୍ବତ

Question 12.
ସକାଳୁ ଉଠି ମୁହଁ ଧୋଇଲା ବେଳେ ତୁମେ ଦର୍ପଣରେ ତୁମର ଯେଉଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖ ତାହା ବାସ୍ତବ ନା ଆଭାସୀ ଅଟେ ? କ୍ୟାମେରା ବ୍ୟବହାର କରି ସେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଫଟୋ ଉଠାଯାଇପାରିବ କି ?
Solution:
(i) ସକାଳୁ ଉଠି ମୁହଁ ଧୋଇଲା ବେଳେ ତୁମେ ଦର୍ପଣରେ ତୁମର ଯେଉଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖ ତାହା ଆଭାସୀ ଅଟେ ।
(ii) ଆମେ କ୍ୟାମେରା ବ୍ୟବହାର କରି ସେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଫଟୋ ଉଠାଇପାରିବା ନାହିଁ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଆଲୋକ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ :

• ଗୋଟିଏ ସିଧା ଓ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବଙ୍କା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ନଳୀ ନେଇ ଟେବୁଲ ଉପରେ ଜଳୁଥିବା ମହମବତୀକୁ ଚାହିଁଲେ, ସଳଖ ନଳୀରେ ମହମବତୀକୁ ଦେଖ୍ହେବ । ବଙ୍କାନଳୀରେ ମହମବତୀକୁ ଆଦୌ ଦେଖ୍ ହେବ ନାହିଁ ।
• ରାତ୍ରିରେ ରେଳଇଞ୍ଜିନ୍‌ରୁ ଆସୁଥିବା ଆଲୋକ କିମ୍ବା ବତୀଘରୁ ଆସୁଥିବା ଆଲୋକକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ,
• ଆଲୋକ ଚିକ୍କଣ ବା ମସୃଣ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ପଡ଼ିଲେ ତା’ର ଗତିର ଦିଗ ବଦଳିଥାଏ ।

→ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ :

• ମସୃଣ ଷ୍ଟିଲ ପ୍ଲେଟ୍ କିମ୍ବା ଷ୍ଟିଲ୍‌ ଚାମଚ କିମ୍ବା ପାଣିର ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଆଲୋକ ପଡ଼ିଲେ ଆଲୋକର ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ଓ ଏଥରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଯେକୌଣସି ମସୃଣ ବା ଚିକ୍କଣ ପୃଷ୍ଠ ଗୋଟିଏ ଦର୍ପଣ ପରି କାମ କରେ ।
• ଆଲୋକ ଦର୍ପଣ ଉପରେ ପଡ଼ିଲେ ତାହାର ଗତିପଥ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ । ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠ ସାହାଯ୍ୟରେ ଆଲୋକର ଏହିପରି ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ କୁହାଯାଏ ।
• ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ପରଦାରେ ଧରିହୁଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏଭଳି ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଅବାସ୍ତବ ଓ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କୁହାଯାଏ ।
• ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦର୍ପଣଠାରୁ ଦୂରତା ବସ୍ତୁର ଦର୍ପଣଠାରୁ ଦୂରତା ସହ ସମାନ ।
• ଆଲୋକ ନିଜେ ଅଦୃଶ୍ୟ । ମାତ୍ର ଆଲୋକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପଡ଼ି ସେଠାରୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଆମ ଚକ୍ଷୁରେ ପଡ଼ିଲେ ଆମେ ବସ୍ତୁକୁ ଦେଇପାରୁ ।

→ ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ :

• ସମତଳ ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ ମହମ ବତୀଟିଏ ରଖିଲେ ଦର୍ପଣ ଭିତରେ ଏହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖାଯିବ ।
  
• ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇ ନିଜର ବାମହାତ ଟେକିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବରେ ଡାହାଣ ହାତ ଟେକିଲା ପରି ଜଣାଯିବ । ଏ ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣ :

→ ବକୁଳ ବଂପଣ :

• ଏକ ଷ୍ଟିଲ୍ ଚାମଚର ଭିତର ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ମୁହଁ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖ୍ ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ଜଣାଯିବ ଯେ ଏହା ଏକ ସଳଖ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଓ ବସ୍ତୁ ତୁଳନାରେ ବଡ଼ ।
• ଆମ ମୁହଁଠାରୁ ଷ୍ଟିଲ୍ ଚାମଚର ଦୂରତା ବଢ଼ାଇଲେ ଏକ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।
• ସେହିପରି ଷ୍ଟିଲ୍‌ ଚାମଚର ବାହାର ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ମୁହଁ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖ୍ ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଜଣାଯିବ ଯେ, ଏହା ଏକ ସଳଖ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଓ ବସ୍ତୁ ତୁଳନାରେ ସାନ ।
• ଷ୍ଟିଲ୍‌ ଚାମଚର ଉଭୟ ବକ୍ର ମସୃଣ ଅଂଶ ଦର୍ପଣ ପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏପ୍ରକାର ଦର୍ପଣକୁ ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ ।
  
• ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର; ଯଥା – ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଓ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ।
• ଯେଉଁ ପ୍ରତିଫଳକର ପ୍ରତିଫଳନ କରୁଥିବା ପୃଷ୍ଠ ଅବତଳ, ତାହାକୁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ସାମନାପଟ ବକ୍ର ହୋଇ ଭିତରକୁ ପଶିଯାଇଥାଏ ।
• ଯେଉଁ ପ୍ରତିଫଳକର ପ୍ରତିଫଳନ କରୁଥିବା ପୃଷ୍ଠ ଉତ୍ତଳ ଅର୍ଥାତ୍ ସମ୍ମୁଖ କୁହାଯାଏ ।

→ ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ :

• ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ନେଇ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଦେଖାଇ ଏହାର କିରଣକୁ ଏକ ପତଳା କାଗଜ ଉପରେ ପକାଇଲେ ଗୋଟିଏ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଗୋଲାକାର ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଏହି ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ସ୍ଥାନଟି ହେଉଛି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ।
• ଏହା ଏକ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଅଟେ । କାରଣ ଏହାକୁ କାଗଜ ଉପରେ ବା ପରଦାରେ ଧରି ହୁଏ । ଅବତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ ଦୂରରେ ବସ୍ତୁ ରହିଲେ ବସ୍ତୁର ଏକ ବାସ୍ତବ, ଓଲଟା ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

→ ଅଟକଳ ଦପଶର ବ୍ୟବହାର :

• ଡାକ୍ତରମାନେ ଚକ୍ଷୁ, କାନ, ନାକ ଓ ଗଳାକୁ ପରୀକ୍ଷା କଲାବେଳେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ।
• ଦନ୍ତ ଚିକିତ୍ସକମାନେ ଏକ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି ।
• ଆମେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଟର୍ଚ୍ଚରେ ଅବତଳ ପ୍ରତିଫଳକ ଲାଗିଥାଏ ।
• କାର, ସ୍କୁଟର ଆଦିର ସମ୍ମୁଖ ଭାଗରେ ଲାଗିଥିବା ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳକ ମଧ୍ୟ ଅବତଳ ଅଟେ ।

→ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ :

• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଛୋଟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ ଗଠିତ ହେଲାଭଳି ଜଣାପଡ଼େ । ଏଣୁ ଏହି ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ପର୍ଦାରେ ଧରିହେବ ନାହିଁ । ଏହା ଅବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଅଟେ ।
• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଛୋଟ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ବହୁଅଞ୍ଚଳର ବା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଛୋଟ ଆକାରରେ ଏକ ସମୟରେ ଦେଖ୍ ହୁଏ ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ଅସ୍ବଚ୍ଛ ମସୃଣପୃଷ୍ଠ ଦର୍ପଣ ପରି କାର୍ଯ୍ୟକରେ ।
• ଆସ, ଜାଣିବା ଜାଣକ ହୋଇଥାଏ ।
• ଯେଉଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ପରଦାରେ ଧରି ରଖାଯାଇପାରେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବା ଅବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କୁହାଯାଏ । ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସଳଖ ହୋଇଥାଏ ।
• ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବ – ସଳଖ, ଆଭାସୀ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ସହ ସମାନ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ବସ୍ତୁର ଦୂରତା ସହ ସମାନ । ଏହି ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମଧ୍ଯ ପାର୍ଶ୍ବ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ।
• ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବାସ୍ତବ ବା ଆଭାସୀ ଅଟେ । ଦର୍ପଣର ଅତି ନିକଟରେ ବସ୍ତୁ ରଖୁଲେ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦର୍ପଣଠାରୁ ଗୋଟିଏ ସଳଖ, ଆଭାସୀ ଓ ବସ୍ତୁର ଆକାର ଠାରୁ ବଡ଼ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ |
• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସଳଖ, ଆଭାସୀ ଓ ବସ୍ତୁଠାରୁ କମ୍ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଅଟେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Algebra Chapter 8 ବ୍ୟାବସାୟିକ ଗଣିତ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Algebra Chapter 8 ବ୍ୟାବସାୟିକ ଗଣିତ

→ ଶତକଡ଼ା ଲାଭ କ୍ଷତି :

• ବସ୍ତୁର କିଣାମୂଲ୍ୟଠାରୁ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ଅଧିକ ହେଲେ ଲାଭ ହୁଏ । ସେହିପରି ବସ୍ତୁର କିଣାମୂଲ୍ୟଠାରୁ ବିକ୍ରୟ- ମୂଲ୍ୟ କମ୍ ହେଲେ କ୍ଷତି ହୁଏ ।
• ବ୍ୟବସାୟରେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତିକୁ ଶତକଡ଼ାରେ ହିସାବ କରି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ । କିଣାମୂଲ୍ୟକୁ 100 ଟଙ୍କା ନେଇ ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟରୁ ଆମେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହିସାବ କରି ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହାକୁ ଶତକଡ଼ା ଲାଭ ବା କ୍ଷତି କରାଯାଏ ।
  

ଉଦାହରଣ :
ଜଣେ ଦୋକାନୀ ଏକ ଜିନିଷକୁ 200 ଟଙ୍କାରେ କିଣି 240 ଟଙ୍କାରେ ବିକିଲା ତା’ର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲାଭ ହେଲା ?
ସମାଧାନ :
ଜିନିଷର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 200 ଟଙ୍କା ଓ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 240 ଟଙ୍କା
ଲାଭ = ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ – କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ
= 240 ଟଙ୍କା – 200 ଟଙ୍କା = 40 ଟଙ୍କା

ଦୋକାନୀର 20% ଲାଭ ହେଲା ।

ଉଦାହରଣ :
ଜଣେ ଦୋକାନୀ ଏକ TV କୁ 5000 ଟଙ୍କାରେ କିଣି 4500 ଟଙ୍କାରେ ବିକିଲେ, ତାଙ୍କର ଶତକଡ଼ା କେତେ କ୍ଷତି ହେବ ?
ସମାଧାନ :
କ୍ଷତି = କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ – ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 5000 ଟଙ୍କା – 4500 ଟଙ୍କା = 500 ଟଙ୍କା

10% କ୍ଷତି ହେଲା ।

ଉଦାହରଣ :
12 ଟି କଲମର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ 15 ଟି କଲମର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ସହ ସମାନ ହେଲେ, ଶତକଡ଼ା ଲାଭ ନିଶ୍ଚୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ମନେକର 12 ଟି କଲମର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ x ଟଙ୍କା ।
1 ଟି କଲମର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = \(\frac{x}{2}\) ଟଙ୍କା
15 ଟି କଲମର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = x ଟଙ୍କା ।
1 ଟି କଲମର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{x}{15}\) ଟଙ୍କା ।
ଲାଭ = ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ – କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{x}{2}\) ଟ – \(\frac{x}{15}\) ଟ = \(\frac{5x-4x}{60}\) ଟ = \(\frac{x}{60}\) ଟଙ୍କା

ରିହାତି (Discount) :
(i) ପୋଷାକ ଦୋକାନରେ ପୋଷାକ ଉପରେ ଏକ ଦର ଲେଖାଯାଇଥାଏ । ସେହି ଦରକୁ ପୋଷାକର ଲିଖୁ ମୂଲ୍ୟ (Marked Price) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ସମୟ ସମୟରେ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟରୁ କିଛି ପରିମାଣ କମାଇ ସେମାନଙ୍କର ଜିନିଷ ବିକ୍ରି କରିଥାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ରିହାତି କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ରିହାତି ଶତକଡ଼ାରେ ହିସାବ କରାଯାଏ ।
ରିହାତି = ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ – ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ

ଉଦାହରଣ :
ଗୋଟିଏ TV ର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ 8000 ଟଙ୍କା । TVଟିକୁ 7200 ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି କରାଗଲା । ତେବେ ଶତକଡ଼ା ରିହାତି କେତେ ?
ସମାଧାନ :
TVର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ
ରିହାତି = ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ – ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 8000 ଟ – 7200 ଟ = 800 ଟ.

→ କ୍ରମିକ ରିହାତି (Successive Discount) :
କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ ବେଳେ ବାରମ୍ବାର ରିହାତି ମିଳିଲେ ତାକୁ କ୍ରମିକ ରିହାତି କହନ୍ତି ।

ଉଦାହରଣ :
ଗାନ୍ଧି ଜୟନ୍ତୀରେ ଖଦୀବସ୍ତ୍ର ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର 10% ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାର 20% ରିହାତି ଦିଅନ୍ତି । ଏକ ଖଦୀବସ୍ତ୍ରର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ 2000 ଟଙ୍କା ହେଲେ, ଏହାର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ ପ୍ରଥମ ରିହାତି x% = 10 ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ରିହାତି y% = 20

ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ :
ପ୍ରଥମ ରିହାତି = 10% , ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ = 2000 ଟଙ୍କା
ପ୍ରଥମ ରିହାତିର ପରିମାଣ = ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ × ରିହାତିର ହାର = 2000 × \(\frac{10}{100}\) ଟ = 200 ଟଙ୍କା
∴ ପ୍ରଥମ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 2000 ଟଙ୍କା – 200 ଟଙ୍କା = 1800 ଟଙ୍କା ଓ ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତିର= 20%
ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତିର ପରିମାଣ = 1800 × \(\frac{20}{100}\) ଟ = 360 ଟଙ୍କା
∴ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 1800 ଟ – 360 ଟ = 1440 ଟଙ୍କା

→ ସରଳ ସୁଧକଷା (Simple Interest):
(i) କରଜର ପରିମାଣ (ବା କୌଣସି ସମୟ ପାଇଁ ଗଚ୍ଛିତ ଟଙ୍କାର ପରିମାଣ) କୁ ମୂଳଧନ (Principal) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ମୂଳଧନ ଓ ସୁଧ ଟଙ୍କାର ସମଷ୍ଟିକୁ ସମୂଳସୁଧ (Amount) କୁହାଯାଏ ।

• ସମୂଳସୁଧ = ମୂଳଧନ + ସୁଧ

(iii) ପ୍ରତି 100 ଟଙ୍କା ପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ଯେତେ ସୁଧ ଦିଆଯାଏ, ତାକୁ ସୁଧର ହାର (Rate of interest) କୁହାଯାଏ ।
(iv) ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସୁଧ ହାରରେ କେବଳ ମୂଳଧନ ଉପରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଗଲେ ତାହାକୁ ସରଳ ସୁଧ (Simple interest) କୁହାଯାଏ ।
(v) ମୂଳଧନ = P, ସୁଧର ହାର = R% ଓ ସମୟ = T ହେଲେ,

• ସରଳ ସୁଧ (I) = \(\frac{PTR}{100}\)

(vi) ସେହିପରି ମୂଳଧନ (P) = \(\frac{100 × I}{TR}\), ସୁଧ ହାର (R) = \(\frac{100 × I}{PT}\)
ଓ ସମୟ (T) = \(\frac{100 × I}{PR}\)

• ସମୂଳସୁଧ (A) = ମୂଳଧନ (P) + ସୁଧ (I)
  ଓ ସମୂଳସୁଧ (A) = P(1 + \(\frac{TR}{100}\))

(vii) ସୁଧ ହାରରେ ସମୟର ସୂଚନା ଦତ୍ତ ନଥିଲେ ବାର୍ଷିକ ସୁଧହାର ବୋଲି ଧରାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ବାର୍ଷିକ 3.5% ହାରରେ 5000 ଟଙ୍କାର 4 ବର୍ଷର ସରଳ ସୁଧ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ ମୂଳଧନ (P) = 5000 ଟଙ୍କା,
ସୁଧ ହାର (R) = 3.5 %
ଓ ସମୟ (T) = 4 ବର୍ଷ ।

• ସରଳ ସୁଧ (I) = \(\frac{PTR}{100}=\frac{5000 × 3.5 × 4}{100}\) ଟଙ୍କା = 700 ଟଙ୍କା ।

ଉଦାହରଣ :
ବାର୍ଷିକ 4% ସରଳସୁଧ ହାରରେ 6000 ଟଙ୍କାର 3 ବର୍ଷ 4 ମାସର ସମୂଳସୁଧ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ ସୁଧ ହାର (R) = 4%, ମୂଳଧନ (P) = 6000 ଟଙ୍କା ଓ ସମୟ (T) = \(3 \frac{1}{3}\) ବର୍ଷ
ସରଳ ସୁଧ (I) = \(\frac{PTR}{100}=\frac{6000 \times 4}{100} \times \frac{10}{3}\) ଟଙ୍କା = 800 ଟଙ୍କା ।
ସମୂଳସୁଧ = P + I = ଟ 6000 ଟଙ୍କା + 800 ଟଙ୍କା = 6800 ଟଙ୍କା

ଉଦାହରଣ :
ବାର୍ଷିକ କେତେ ହାରରେ ସୁରରେ 800 ଟଙ୍କାର 3 ବର୍ଷକୁ ସୁଧ 120 ଟଙ୍କା ହେବ ?
ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ ମୂଳଧନ (P) = 800 ଟଙ୍କା, ସୁଧହାର (R) = 3% ଓ ସୁଧ (I) = 300 ଟଙ୍କା ।
ସୁଧର ହାର (R) = \(\frac{100 \mathrm{I}}{\mathrm{PT}}=\frac{100 \times 120}{800 \times 3}\) = 5%

ଉଦାହରଣ :
କେତେ ବର୍ଷରେ 3% ବାର୍ଷିକ ହାରରେ 800 ଟଙ୍କାର ସରଳସୁଧ 300 ଟଙ୍କା ହେବ ?
ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ ସୁଧହାର (R) = 3%, ମୂଳଧନ (P) = 800 ଟଙ୍କା ଓ ସୁଧ (1) = 300 ଟଙ୍କା
ସମୟ (T) = \(\frac{100 \mathrm{I}}{\mathrm{PR}}=\frac{100 \times 300}{800 \times 3}=12 \frac{1}{2}\) ବର୍ଷ

ଉଦାହରଣ :
କେତେ ସରଳ ସୁଧ ହାରରେ କୌଣସି ମୂଳଧନ ୫ ବର୍ଷରେ ତ୍ରିଗୁଣିତ ହେବ ?
ସମାଧାନ :
ମନେକର ମୂଳଧନ P ଟଙ୍କା ।
ପ୍ରଶାନୁସାରେ, ସମୂଳସୁଧ = 3P ଟଙ୍କା
ସୁଧ (I) = ସମୂଳସୁଧ – ମୂଳଧନ = 3P ଟ – P ଟଙ୍କା = 2P ଟଙ୍କା, ସମୟ (T) = 8 ଟଙ୍କା
ସୁଧର ହାର (R) = \(\frac{100 \mathrm{I}}{\mathrm{PT}}=\frac{100 \times 2P}{P \times 8}\) = 25% ।

→ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ (Compound Interest) ନିଶ୍ଚୟ :

• ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ମୂଳଧନ ସହ ସୁଧକୁ ମିଶାଇ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୂଳଧନରେ ପରିଣତ କରିବା ଏବଂ ଉକ୍ତ ମୂଳଧନ ଉପରେ ସୁଧ ହିସାବ କରିବା ପ୍ରଥାକୁ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ (Compound Interest) ହିସାବ କୁହାଯାଏ ।
• ସାଧାରଣତଃ ସ୍ଥାୟୀ ଜମା ଉପରେ ପାଉଥିବା ସୁଧ, ସରଳ ସୁଧ ନୁହେଁ । ପୂର୍ବ ବର୍ଷର ମୂଳ ଓ ସୁଧ ମିଶି ପରବର୍ତୀ ବର୍ଷ ପାଇଁ ମୂଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଜମା ଉପରେ ପ୍ରତି 6 ମାସରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଇ ମୂଳଧନ ସହ ମିଶିଯାଏ; ମାତ୍ର ସ୍ଥାୟୀ ଜମା ଉପରେ 3 ମାସରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଇ ମୂଳ ସହିତ ମିଶାଯାଏ । ସମୟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଅବଧୂ 4 ମାସ କିମ୍ବା 6 ମାସ ହୋଇଥାଏ ।
• ନିର୍ମେୟ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ଶେଷରେ ନିର୍ମିତ ସୁଧମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି ସହ ସମାନ ।
• ମୂଳଧନ = P ଟଙ୍କା, ବାର୍ଷିକ ସୁଧର ହାର = R% ଓ ସମୟ = n ବର୍ଷ ହେଲେ,
  • ସମୂଳ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି (A) = \(P\left(1+\frac{\mathrm{R}}{100}\right)^{\mathrm{n}}\)
    ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ (C.I.) = ସମୂଳ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ (A) – ମୂଳଧନ (P)
• ଯେଉଁଠି ସୁଧ ହିସାବର ସମୟ ଦିଆଯାଇ ନଥାଏ ସେଠାରେ ସୁଧ ହିସାବ ସମୟ ଏକ ବର୍ଷ ବୋଲି ନିଆଯାଏ । ସୁଧ ହିସାବ ସମୟକୁ ସୁଧ ଦେୟ ସମୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

→ ସୁଧ ଦେୟ ସମୟ ଷାକ୍ଲାସିକ ଅଥଚ ତ୍ରୈମାସିକ ଅବଧୂ ନିମିତ୍ତ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ ନିର୍ଣ୍ଣୟ :

• ବାର୍ଷିକ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବର୍ଷକ ପରେ ସୁଧକୁ ମୂଳ ସହିତ ମିଶାଇବାକୁ ହୁଏ l ଅର୍ଦ୍ଧବାର୍ଷିକ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତି ଛଅମାସ ପରେ ସୁଧକୁ ମୂଳଧନ ସହ ମିଶାଯାଇ ନୂତନ ମୂଳଧନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
• ସୁଧର ଦେୟ ସମୟ 6 ମାସ ହେଲେ, ଦୁଇଥର ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଧର ହାର ଅଧା ହୋଇଗଲେ, ସମୟ ଦ୍ବିଗୁଣ ହେବ ।
• ସେହିପରି ସୁଧ ଦେୟ ସମୟ 3 ମାସ ହେଲେ, ସୁଧର ହାର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ସମୟ ଚାରିଗୁଣ ହେବ ।

→ ମୂଲ୍ୟର ଚକ୍ରହ୍ରାସ ହିସାବ :

• କେତେକ ବ୍ୟବହୃତ ବସ୍ତୁ ଯେତିକି ପୁରୁଣା ହୁଏ, ତା’ର ଦାମ୍ ସେତିକି ସେତିକି କମିଯାଏ ।
• ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ (Depreciation) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହାରରେ ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅବଧୂ (Term)ର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ପରେ ହ୍ରାସପ୍ରାପ୍ତ ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ହିଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ହ୍ରାସ ଘଟେ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସକୁ ଚକ୍ରହ୍ରାସ କୁହାଯାଏ ।
• ସାମଗ୍ରୀର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ମୂଲ୍ୟ = P ଟଙ୍କା, ହ୍ରାସର ହାର = R% ଓ ସମୟ = n ହେଲେ,
  • ହ୍ରାସପ୍ରାପ୍ତ ମୂଲ୍ୟ (A) = \(P\left(1-\frac{\mathrm{R}}{100}\right)^{\mathrm{n}}\)

ଉଦାହରଣ :
2000 ଟଙ୍କାର 10% ହାରରେ 2 ବର୍ଷରେ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ପ୍ରଥମ ବର୍ଷପାଇଁ ମୂଳଧନ (P) = 2000 ଟ, ସୁଧର ହାର (R) = 10% ଓ ସମୟ (n) = 2 ବର୍ଷ ।
ସମୂଳ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ (A) = \(P\left(1-\frac{\mathrm{R}}{100}\right)^{\mathrm{n}}\)
= \(2000\left(1+\frac{10}{100}\right)^2=2000\left(1+\frac{1}{10}\right)^2\)
= \(2000 \times\left(\frac{10+1}{10}\right)^2=2000 \times\left(\frac{11}{10}\right)^2=2000 \times \frac{121}{100}=2420\) ଟଙ୍କା
ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ = A – P = 2420 ଟଙ୍କା – 2000 ଟଙ୍କା = 420 ଟଙ୍କା ।
2000 ଟଙ୍କାର 10% ହାରରେ 2 ବର୍ଷରେ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ 420 ଟଙ୍କା ।

ନିଜେ କର :
Question 1.
ମୂଳଧନ 100 ଟଙ୍କା ବାର୍ଷିକ ସୁଧର ହାର 10% ରେ 3 ବର୍ଷର ସରଳସୁଧ ଓ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ପ୍ରଥମ ବର୍ଷ ପାଇଁ ମୂଳଧନ (P,) = 100 ଟ, ସୁଧର ହାର (R) = 10%, ସମୟ (T) = 1 ବର୍ଷ । ମୋଟ ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ = 10 ଟ + 11 ଟ + ଟ 12.10 = ଟ. 33.10

Question 2.
10000 ଟଙ୍କା ମୂଳଧନ ଓ ବାର୍ଷିକ ସୁଧର ହାର 10% ରେ 3 ବର୍ଷର ଚକ୍ରବୃଦ୍ଧି ସୁଧ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ପ୍ରଥମ ବର୍ଷ ପାଇଁ ମୂଳଧନ (P,) = 10,000 ଟ, ସୁଧର ହାର (R) = 10%, ସମୟ (T) = 1 ବର୍ଷ ।

→ ଜୀବନଧାରଣର ମୂଲ୍ୟସୂଚୀ (Cost of living index) :
ଏକ ସମୟରୁ ପରବର୍ତୀ ସମୟକୁ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଜିନିଷର ଦର ବୃଦ୍ଧିକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଜୀବନଧାରଣର ବ୍ୟୟଭାର କେତେ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ତାହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । ଏହି ବ୍ୟୟଭାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ଆମେ ଏକ ସୂଚକାଙ୍କ (Index Number) ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରିଥାଉ ।

→ ସୂଚକାଙ୍କ (Index Number):
ସୂଚକାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ନିତ୍ୟ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ତଥା କୃଷିଜାତ ପଦାର୍ଥ ଓ ଶିଳ୍ପଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଆଦିର ମୂଲ୍ୟରେ ହ୍ରାସ ବା ବୃଦ୍ଧି (Price levels) ସୂଚାଯାଇଥାଏ । ସୂଚକାଙ୍କ ତିନିପ୍ରକାର –

• ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ (Price Index Number)
• ପରିମାଣାତ୍ମକ ସୂଚକାଙ୍କ (Quantity Index Number)
• ଜୀବନଧାରଣ ମୂଲ୍ୟସୂଚକାଙ୍କ (Cost of living Index Number)

→ ଜୀବନଧାରଣ ମୂଲ୍ୟସୂଚକାଙ୍କ (Cost of living Index Number) :

(i) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଗ (Category) ର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସମୟ ତଥା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ମୂଲ୍ୟ ସ୍ତରରେ (Change in price level) ପରିପ୍ରକାଶ ନିମିତ୍ତ ଯେଉଁ ସାଂଖ୍ୟକ ମାନ (Numerical Value) ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଜୀବନଧାରଣ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଯେଉଁ ସମୟର ଦରଦାମ୍ ବା ଖର୍ଚ୍ଚ ସହିତ ଉପସ୍ଥିତ ଦରଦାମ୍ଭିକୁ ତୁଳନାକରିବା, ସେହି ସମୟ (ବର୍ଷ)କୁ ମୂଳବର୍ଷ (Base year) କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଏକ ସାଧାରଣ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ପରିବାରର କେତେଗୁଡ଼ିଏ ନିତ୍ୟ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଜିନିଷପାଇଁ ମାସିକ ଖର୍ଚ୍ଚର ତୁଳନା ପାଇଁ 2006 ଏବଂ 2010 ଦୁଇଟି ବର୍ଷକୁ ସ୍ଥିର କରାଯାଉ । ଏଠାରେ 2006କୁ ମୂଳ ବର୍ଷ (Base year) ଓ 2010କୁ ଚଳିତ ବର୍ଷ (Current year) କୁହାଯାଏ ।

→ ଜୀବନଧାରଣ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ ସ୍ଥିର କରିବାର ପଦ୍ଧତି (Method for cost of living Index) :
p₀ = ମୂଳ ବର୍ଷରେ ବସ୍ତୁର ଦାମ୍, p₁ = ଚଳିତ ବର୍ଷରେ ବସ୍ତୁର ଦାମ୍ ଓ w = ବସ୍ତୁର ପରିମାଣ ହେଲେ

• ଜୀବନଧାରଣ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ = \(\frac{Σwp_1}{Σwp_0}\) × 100

ଯେଉଁଠାରେ Σwp₁ = ଚଳିତ ବର୍ଷରେ ସମସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି ଏବଂ Σwp₀ = ମୂଳ ବର୍ଷରେ ସମସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି ।

→ ଜୀବନଧାରଣ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କର ବ୍ୟବହାର (Uses of cost of living Index Number) :
(i) ମୂଲ୍ୟ ସୂରକାଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକର ଖୁଚୁରା ଦର (Retail price) ରେ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂଚନା ଦେବା ମୂଳବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକର ମହରଗ ପରିମାଣ ବଢ଼ୁଛି କିମ୍ବା କମୁଛି ତାହା ମଧ୍ୟ ସୂଚାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ii) ସରକାରଙ୍କୁ ଦୈନିକ ମଜୁରି (Wage), ବସ୍ତୁର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମୂଲ୍ୟ (Price), ବସ୍ତୁ ଉପରେ କର (Tax) ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥିର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iii) ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ମହଙ୍ଗା ଭତ୍ତା (Dearess Allowance) ଏବଂ ବାର୍ଷିକ ବୋନସ୍ (Bonus) ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥିର କରାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

Question 1.
ଏକ ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀର ଦୈନିକ ମଜୁରି 2000 ମସିହାରେ 125 ଟଙ୍କା ଥିଲା। 2009 ମସିହାରେ ଦୈନିକ ମଜୁରି 250 ଟଙ୍କା ଥିଲା; ହେଲେ 2009 ମସିହାରେ ଜୀବନଧାରଣର ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
∴ 2009 ମସିହାରେ ଜୀବନଧାରଣର ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ = \(\frac{250}{125}\) × 100 = 200

Question 2.
ଜୀବନଧାରଣର ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ ଏକ ସଂଖ୍ୟା କାହିଁକି ? ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ :

∴ ଏହା ଏକ ଆନୁପାତିକ ସଂଖ୍ୟା ।

ଉଦାହରଣ :
ନିମ୍ନ ସାରଣୀର ତଥ୍ୟକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଜୀବନଧାରଣ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ସମାଧାନ :

ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ = \(\frac{Σwx_1}{Σwx_0} × 100=\frac{2070}{820} × 100=\frac{20700}{82}\) = 252.44

→ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କାରବାର (Banking) :
1974 ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାର 14ଟି ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌କୁ ଜାତୀୟକରଣ କରିଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଜାତୀୟକରଣ ବ୍ୟାକ୍ ଅଟନ୍ତି । ଜାତୀୟକରଣ ବ୍ୟାକ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ନିର୍ଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

→ ବ୍ୟାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ :
ନିମ୍ନଲିଖ କାର୍ଯ୍ୟମାନ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ ।

• ଜମାପାଇଁ ଟଙ୍କା ଗ୍ରହଣକରିବା;
• ଆବଶ୍ୟକବେଳେ ଟଙ୍କା ପ୍ରଦାନ କରିବା;
• ଜମା ଟଙ୍କା ଉପରେ ସୁଧ ପ୍ରଦାନ କରିବା;
• ଟଙ୍କା ଜମାକାରୀକୁ ଅଗ୍ରୀମ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରିବା;
• ସୁରକ୍ଷା ବଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକର କ୍ରୟ ଓ ବିକ୍ରୟ କରିବା;
• ଲକରକୁ ଭଡ଼ାସୂତ୍ରରେ ଦେଇ ମୂଲ୍ୟବାନ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଯୋଗାଇବା;
• ଭ୍ରମଣକାରୀ ବା ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଭ୍ରମଣ ଚେକ୍ ଅଥବା ବିଦେଶୀ ଚେକ୍ ଓ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ବିନିମୟରେ ନଗଦ ଟଙ୍କା ପ୍ରଦାନ କରିବା;
• ଚାଷୀ, ଦୋକାନୀ, ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ ଓ ଆର୍ଥିକ ଦୁର୍ବଳ ଲୋକଙ୍କୁ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରିବା;
• କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଦରମା, ପାଣି, ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକ୍‌ ଓ ଟେଲିଫୋନ୍ ବିଲ୍, ଘରଭଡ଼ା, ଆୟକର, ଋଣର କିଛି ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରହଣକରିବା ।
• ସରକାରୀ ଚାକିରିଆଙ୍କ ବେତନ ଓ ପେନ୍‌ସନ୍‌ଭୋଗୀଙ୍କୁ ପେନ୍‌ସନ୍ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।

→ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଟଙ୍କା ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର ଆକାଉଣ୍ଟରେ ରଖାଯାଏ :
(କ) ଚଳନ୍ତି ଆକାଉଣ୍ଟ (Current Account)
(ଖ) ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ (Savings Bank Account)
(ଗ) ମିଆଦୀ ଜମା ଆକାଉଣ୍ଟ (Term Deposit Account)
(ଘ) ପୌନଃପୁନିକ ଜମା ଆକାଉଣ୍ଟ (Recurring Deposit Account)
(ଙ) ନାବାଳିକା କିମ୍ବା ନାବାଳକମାନଙ୍କପାଇଁ ଆକାଉଣ୍ଟ (Accounts for minors)

→ ଚଳନ୍ତି ଆକାଉଣ୍ଟ :
(i) ବଡ଼ ବଡ଼ ବ୍ୟବସାୟୀ, କମ୍ପାନୀମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଚଳନ୍ତି ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିଥାଆନ୍ତି । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚେକ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ କମ୍ପାନୀମାନେ କାରବାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
(ii) ଏହି ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଜମାଥୁବା ଟଙ୍କା ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କିଛି ସୁଧ ଦିଏ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ତା’ ପରିବର୍ତ୍ତେ କେତେକ
(iii) ଆକାଉଣ୍ଟଧାରୀ ଚାହିଁଲେ ଦିନକୁ ଯେତେଥର ଟଙ୍କା ଜମା କରି ପାରିବେ ଅଥବା ଟଙ୍କା ଉଠାଇପାରିବେ ।

→ ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ :

• ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ ସବୁଠାରୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ଆକାଉଣ୍ଟ ।

(i) ବେତନଧାରୀ, ସ୍ଵଳ୍ପ ଓ ମଧ୍ଯମ ଆୟକାରୀ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ସାଧାରଣତଃ ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ
(ii) ଏହି ଆକାଉଣ୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ମଧ୍ୟମ ଆୟକାରୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଞ୍ଚୟର ଅଭ୍ୟାସକୁ ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(iii) ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବନିମ୍ନ 100 ଟଙ୍କା ଦେଇ ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟାଙ୍କରେ (ଷ୍ଟେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ 500 ଟଙ୍କା) ଏକ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିପାରିବେ । ସବୁ ସମୟ ପାଇଁ ଅତିକମ୍‌ରେ ଆକାଉଣ୍ଟରେ 100 ଟଙ୍କା ରହିବା

→ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲଯିବାର ଉପାୟ :
(i) ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ରେ ଏକ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିବା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଫର୍ମ ପୂରଣ କରିବାକୁ ହୁଏ । ସେହି ଫର୍ମରେ ଆକାଉଣ୍ଟଧାରୀ ଓ ଆକାଉଣ୍ଟଧାରୀକୁ ପରିଚୟ କରାଇଦେଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଠିକଣା ସହିତ ଜମାକାରୀର ନମୁନା ଦସ୍ତଖତ ଥାଏ । ତା’ ବ୍ୟତୀତ ପାସ୍ପୋର୍ଟ ସାଇଜ୍‌ର ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍, ଭୋଟର ପରିଚୟ ପତ୍ର ବା ପାନ୍ (PAN Permanent Account Number) କାର୍ଡ଼ର ଜେରକ୍ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼େ ।
(ii) ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲାହେଲା ପରେ ଆକାଉଣ୍ଟଧାରୀକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ତରଫରୁ ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵବହି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଏ । ଯେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାକୁ ଯାଇ ଆକାଉଣ୍ଟଧାରୀ ଯେତେ ଟଙ୍କା ଜମା କରି ପାରନ୍ତି ବା ଜମାଥୁବା ଟଙ୍କାକୁ ଉଠାଇପାରନ୍ତି ।
(iii) ଚେକ୍ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ହେଲେ ଷ୍ଟେଟ୍‌ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଅତି କମ୍‌ରେ 500 ଟଙ୍କା ରହିବା ଦରକାର ଏବଂ ଷ୍ଟେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଅତିକମ୍‌ରେ 1000 ଟଙ୍କା ରହିବା ଦରକାର ।
(iv) ଡାକଘରେ ମଧ୍ୟ ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିପାରିବେ ।

→ ମିଆଦୀ ଜମା ଆକାଉଣ୍ଟ :
(i) ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ନ କରି ତା’ର ସଞ୍ଚୟକୁ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଚାହେଁ; ତେବେ ସେ ମିଆଦୀ ଜମା ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ସୀମା ପାଇଁ ଟଙ୍କା ଜମା ରଖେ ।
(ii) ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅବଧୂ ମଧ୍ଯରେ ଏହି ଆକାଉଣ୍ଟରୁ ଟଙ୍କା ଉଠାଯାଏ ନାହିଁ ।
(iii) ଏଥପାଇଁ ପ୍ରଚଳିତ ସୁଧ ହାରଠାରୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅଧ୍ଵ ସୁଧ ଦେଇଥାଏ । ଯଦି ଆକାଉଣ୍ଟଧାରୀକୁ ସମୟସୀମା ପୂର୍ବରୁ ଟଙ୍କା ଉଠାଇବାକୁ ହେଲେ ବ୍ୟାକ୍‌ରୁ ଅନୁମତି ନେବାକୁ ହୁଏ ଓ ସୁଧର ହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୁଧ ହାରଠାରୁ କମ୍ ହୁଏ ।
(iv) 2009 ମସିହା ପାଇଁ ଏହି ମିଆଦୀ ଜମା ଅମାନତର ବିଭିନ୍ନ ଅବଧୂ ପାଇଁ ସୁଧର ହାର ହେଉଛି ।

→ ପୌନଃପୁନିକ ଜମା ଆକାଉଣ୍ଟ :

• (i) ପୌନଃପୁନିକ ଜମା ଆକାଉଣ୍ଟ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକାର ସ୍ଥାୟୀ ଅମାନତ ଆକାଉଣ୍ଟ । ଏହି ଆକାଉଣ୍ଟ ପରିପକ୍ଵ ହେବାପାଇଁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ସୀମା (ମନେକର ଏକ ବର୍ଷ) ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ସ୍ଥଳବିଶେଷରେ 5 ବର୍ଷ, 10 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
  (ii) ଏହି ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଟଙ୍କା ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସର୍ଭ ଅନୁସାରେ ପ୍ରତି ମାସରେ, ତିନି ମାସରେ ଥରେ, ଛଅ ମାସରେ ଥରେ ବା ବର୍ଷକୁ ଥରେ ଜମା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅବଧୂ ପରେ ସମୂଳସୁଧ ସହ ପୂରା ଟଙ୍କା ଜମାକାରୀକୁ ମିଳିଥାଏ ।

→ ନାବାଳକ/ନାବାଳିକାଙ୍କ ପାଇଁ ଆକାଉଣ୍ଟ :

• ନାବାଳକ/ନାବାଳିକାଙ୍କ ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲାଯାଏ ।
• ସେମାନେ ସାବାଳକ/ସାବାଳିକା ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଆକାଉଣ୍ଟ ଚାଲୁ ରଖାଯାଏ ।

→ ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ସୁଧ ହିସାବ :

• ପ୍ରତି ମାସର 10 ତାରିଖରୁ ସେହି ମାସର ଶେଷ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଥ‌ିବା ସର୍ବନିମ୍ନ ଅବଶେଷ ଜମାରାଶି ଉପରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ ।
• ସର୍ବନିମ୍ନ ଅବଶେଷ ଜମାରାଶିକୁ 10ର ଗୁଣିତକ ରୂପେ ନେଇ ହିସାବ କରାଯାଏ । 5 ବା 5 ରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ପରବର୍ତୀ ଓ 1 ରୁ 4 ମଧ୍ୟରେ ରହିଲେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ 10ର ଗୁଣିତକକୁ ହିସାବ ନିଆଯାଏ; ଯଥା – 341, 342, 343, 344 କୁ 340 ଓ 345, 346, 347, 348, 349 350ରୂପେ ନେଇ ହିସାବ କରାଯାଏ ।
• ପ୍ରତି ମାସର ସର୍ବନିମ୍ନ ଅବଶେଷ ଟଙ୍କାକୁ ମୂଳଧନ (P) ରୂପେ ନିଆଯାଏ ।
• ଉପରୋକ୍ତ ମୂଳଧନ ପାଇଁ । ମାସକୁ ( ବର୍ଷ) ସରଳ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ । ସରଳ ସୁଧ ହିସାବ ପାଇଁ I = \(\frac{PRT}{100}\) ସୂତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ମାସରେ ଆକାଉଣ୍ଟ ରଦ୍ଦ ହୁଏ, ସେହି ମାସ ପାଇଁ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।
• ବର୍ଷକୁ ଦୁଇଥର ମାର୍ଚ୍ଚ 31 ତାରିଖ ଓ ସେପ୍ଟେମ୍ବର 30 ତାରିଖରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ । କେତେକ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଜୁନ 30 ଓ ଡିସେମ୍ବର 31 ତାରିଖରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ ।
• ଷ୍ଟେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଓ ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସରେ ସଞ୍ଚୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ ପାଇଁ 3.5% ବାର୍ଷିକ ସୁଧ ହାରରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 11 ଗତି ଓ ସମୟ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 11 ଗତି ଓ ସମୟ

Question 1.
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗତି କେଉଁ ପ୍ରକାର ଗତି (ସରଳରେଖକ, ବୃତ୍ତାକାର, ଦୋଳନ, ଆବୃତ୍ତି) ବା ଏକାଧ୍ଵ ଗତିର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଲେଖ ।
(କ) ତୁମେ ସିଧା ରାସ୍ତାରେ ଦୌଡ଼ିଲା ବେଳେ ତୁମ ହାତର ଗତି ।
(ଖ) ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଘଣ୍ଟିରେ ହାତୁଡ଼ିର ଗତି (ଘଣ୍ଟି ବାଜିଲାବେଳେ) ।
(ଗ) ବର୍ଷା ହେଉଥ‌ିବା ବେଳେ ସିଧା ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ କାର୍‌ର ସାମନା କାଚ ୱାଇପର୍‌ର ଗତି
(ଘ) ପବନ ସାମ୍‌ନାରେ ଥିବା କାଗଜ ତିଆରି ଚକ୍ରିର ଗତି ।
(ଙ) ଗୋଟିଏ ବିଦୁପତ୍ ତାଲିତ ଖେଲନା ଖାହ୍ ଦକାଲିଲା ବେଳେ ହେଲନାର ହାତର ଉଚି |
(ଚ) ଗୋଟିଏ ସିଧା ପୋଲ ଉପରେ ଯାଉଥିବା ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେନ୍‌ର ଗତି ।
Solution:
(କ) ଦୋଳନ ଓ ସରଳରେଖ
(ଗ) ଦୋଳନ ଗତି
(ଙ) ଦୋଳନ ଗତି/ଆବୃତ୍ତି
(ଖ) ଦୋଳନ |ଆବୃତ୍ତି
(ଚ) ସରଳରେଖ୍ୟ ଗତି

Question 2.
ତୁମେ ଦେଖିବା ତଥା ସରଳରେଖ୍କ ଗତି କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ନାମ ଲେଖ ।
Solution:

• ସଳଖ ଓ ସମତଳ ରାସ୍ତାରେ ଗଡ଼ିଯାଉଥ‌ିବା ପେଣ୍ଡୁର ଗତି, ସଳଖ ରାସ୍ତାରେ ଏକ ନିଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ଗତି କରୁଥ‌ିବା ଯାନ ।
• ସଳଖ ରାସ୍ତାରେ ଏକ ନିଦିକୁ ବିଗରେ ଗତି କରୁଥିବା ଯାନ |

Question 3.
ଚିତ୍ର ୧୧.୧୧ ବ୍ୟବହାର କରି କାର୍‌ର ବେଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Solution:

୩୦ ମିନିଟ୍‌ରେ କାର୍‌ର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ୨୦ କି.ମି. ।

Question 4.
ସମୟ ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ କାର୍ ଗତି କରିଥିବା ଦୂରତାର ସାରଣୀ ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି ।

ତୁମେ ଆଗରୁ ଆଙ୍କିଥିବା ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ଏଇ ସାରଣୀ ବ୍ୟବହାର କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଅଙ୍କନ କର ।
(କ) ଦୁଇଟି ଗ୍ରାଫ୍ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ପ୍ରଭେଦ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଛ ?
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାଫ୍‌ X-ଅକ୍ଷ ସହିତ ଆନତ କୋଣ କ’ଣ ସମାନ ?
(ଗ) ଏହି ଆନତ କୋଣ ସହିତ ବସ୍ତୁର ବେଗର କେଉଁ ସଂପର୍କ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଛ ଲେଖ ।
Solution:


(i) ପ୍ରଥମ ଗ୍ରାଫ୍‌ଟି ଏକ ସରଳରେଖା, ଏବଂ ଏହା ମୂଳ ବିନ୍ଦୁ O ରୁ ବାହାରିଛି । ଏଥୁରୁ ବସ୍ତୁର ସମବେଗର ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
(ii) ଦ୍ବିତୀୟ ଗ୍ରାଫ୍‌ଟି ଏକ ସରଳରେଖା ନୁହେଁ ଏବଂ ଏହା ମୂଳ ବିନ୍ଦୁରୁ ନ ବାହାରି X- ଅକ୍ଷରୁ ବାହାରିଥାଏ । ଏଥୁରୁ ବସ୍ତୁର ଅସମ ବେଗର ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାଫ୍‌ X- ଅକ୍ଷ ସହିତ ଆନତ କୋଣ ସମାନ ନୁହେଁ ।
(ଗ) ଆନତ କୋଣ କମ୍ ହେଲେ ବେଗ କମ୍ ହୋଇଥାଏ । ଆନତ କୋଣ ଅଧିକ ହେଲେ ବେଗ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ।

Question 5.
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ସମୟ -ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ତଳେ ଦିଆଗଲା । ବସ୍ତୁଟି କେଉଁ ପ୍ରକାର ଗତି କରୁଛି ଲେଖ ।

Solution:
ଏଠାରେ ବସ୍ତୁଟିର ଦୂରତା ସମୟ ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉନାହିଁ । ତେଣୁ ବସ୍ତୁଟି ସ୍ଥିର ରହିଥ‌ିବାର ସୂଚନା ମିଳୁଛି ।

Question 6.
ତୁମେ ସାଇକେଲ୍ ଚଳାଇ ଗଲାବେଳେ ତୁମର ବେଗ ୧୨ କି.ମି./ଘଣ୍ଟା । ଗୋଟିଏ ମହୁମାଛି ଉଡ଼ିଲାବେଳେ ତା’ର ବେଗ ୫ ମି./ସେ. । ତୁମର ଓ ମହୁମାଛିର ବେଗ ଭିତରେ କାହାର ବେଗ ଅଧୁକ ଅଟେ ?
Solution:

Question 7.
ଗୋଟିଏ କାର୍ ୧୫ ମିନିଟ୍ କାଳ ୪୦ କି.ମି. |ଘଣ୍ଟା ବେଗରେ ଗତି କଲା । ତା’ପରେ ୨୦ ମିନିଟ୍ କାଳ ୬୦ କି.ମି. | ଘଣ୍ଟା ବେଗରେ ଗତି କଲା । ଏଇ ଯାତ୍ରାରେ କାର୍‌ର ହାରାହାରି ବେଗ କେତେ ?
Solution:

Question 8.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ ଭୁଲ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସଂଶୋଧନ କରି ତୁମ ଖାତାରେ ଲେଖ ।
(କ) ସମୟର ମୌଳିକ ଏକକ ଘଣ୍ଟା ଅଟେ ।
(ଖ) ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା କିଲୋମିଟରରେ ମପାଯାଏ ।
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଗତି କଲାବେଳେ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ସମାନ ବେଗରେ ଗତି କରିଥାନ୍ତି ।
(ଘ) ଗୋଟିଏ ସରଳ ଦୋଳକର ଦୋଳନ ସମୟ ଧ୍ରୁବ ନୁହେ ।
(ଙ) ଟ୍ରେନ୍‌ର ବେଗ ମି./ ଘଣ୍ଟାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
Solution:
(କ) ସମୟର ମୌଳିକ ଏକକ ସେକେଣ୍ଡ ଅଟେ ।
(ଖ) ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା କିଲୋମିଟରରେ ମପାଯାଏ ।
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଗତି କଲାବେଳେ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଅସମ ବେଗରେ ଗତି କରିଥାନ୍ତି ।
(ଘ) ଗୋଟିଏ ସରଳ ଦୋଳକର ଦୋଳନ ସମୟ ଧ୍ରୁବ ଅଟେ ।
(ଙ) ଟ୍ରେନର ବେଗ କି.ମି.|ଘ.ରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।

Question 9.
ବେଗର ପୌଲିକ ଏକକ

Question 10.
ତଳେ ଚାରୋଟି ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଦିଆଯାଇଛି । ସେଥ୍ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଗୋଟିଏ କାର୍‌ର ଅସମ ଗତିର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଅଟେ ?

Solution:
(ଗ) ଗ୍ରାଫ୍‌ଟି କାରର ଅସମ ଗତିର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ।

Question 11.
ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ କାରର ଓଡ଼ୋମିଟରର ମାପାଙ୍କ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୦୮.୦୦ରେ ୬୩୨୧୯.୦ କି.ମି. ଓ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୦୮.୩୫ରେ ୬୩୩୦୯.୦ କି.ମି. ଅଟେ । ଏଇ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ କାର୍‌ର ବେଗ କି.ମି. | ମିନିଟ୍ ତଥା କି.ମି. | ଘଣ୍ଟାରେ ପ୍ରକାଶ କର ।
Solution:
ଗତିଶୀଳ କାର୍‌ର ଓଡ଼ୋମିଟରର ମାପାଙ୍କ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୮.୦୦ରେ ୬୩୨୧୯.୦ କି.ମି. ଥିଲା ଏବଂ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୮.୩୫ରେ ୬୩୩୦୯.୦ କି.ମି. ହେଲା ।

Question 12.
ମନେକର ଯେ ଚିତ୍ର ୧୧.୧ ଓ ୧୧.୨ରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ଫଟୋ ଦୁଇଟି ୧୦ସେ. ଅନ୍ତରାଳରେ ନିଆଯାଇଛି । ଯଦି ଫଟୋ ଗୁଡ଼ିକରେ ୧୦୦ମି. ଦୂରତା ୧ ସେ.ମି. ରୂପରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ତେବେ ନୀଳକାର୍‌ର ବେଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଗତି :

• ଦିଗ ଓ ଦୂରତା ସମୟ ଅନୁସାରେ ନ ବଦଳିଲେ ବସ୍ତୁଟି ସ୍ଥିର ଏବଂ ଏଥୁରୁ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ବି ବଦଳିଲେ ତାହା ଗତିଶୀଳ ।
• ଗତି ସାଧାରଣତଃ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ ; ଯଥା – ସରଳରୈଖ୍ୟକ ଗତି, ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି, ଆବର୍ତୀ ଗତି ଏବଂ ହୋଇନ ଗତି |

→ ସରଳରୈଖ୍ୟକ ଗତି :
ବସ୍ତୁଟି ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କଲେ ତା’ର ଗତିକୁ ସରଳରେଖ୍ୟ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ପେଣ୍ଡୁଟିଏ ଗଡ଼େଇଲେ ସେ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରିଥାଏ, ଆଲୋକ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରିଥାଏ ।

→ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି :
ଯଦି କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଗତି କରୁଥାଏ, ତେବେ ତା’ର ଗତିକୁ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ – ଚକ୍ତିବାଣର ଗତି, ସାଇକେଲ୍ ଚକର ଗତି, ଚକ୍ରିଦୋଳିର ଗତି ଇତ୍ୟାଦି ।

→ ଆବର୍ତ୍ତୀ ଗତି :
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପାଖରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି, ନିଜର ଅକ୍ଷ ଚାରିପାଖରେ ବୁଲୁଥବା ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି ଇତ୍ୟାଦି ଆବର୍ତୀ ଗଢିର ଉଦାହରଣ |

→ ଦୋଳନ ଗତି :
ତୁମେ ଦୋଳି ଖେଳୁଥ‌ିବାବେଳେ ଦୋଳିଟି ଏପଟ ସେପଟ ହୋଇ ଅର୍ଥାତ୍‌ ଥରେ ଆଗକୁ ଓ ପଛକୁ ଗତି କରିଥାଏ । ସେହିପରି ଭାବରେ ଘଣ୍ଟାରେ ଥ‌ିବା ଦୋଳକ ଓ ପେଣ୍ଡୁଲମ୍ ଏପଟ ଓ ସେପଟ ହୋଇ ଗତି କରିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ଗତିକୁ ଦୋଳନ ଗତି କୁହାଯାଏ ।

→ ଧୀର ଅଥବା ଦୃତ ଗତି :

(i) କେତେକ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ କିଛି ବସ୍ତୁ ତୁଳନାରେ ଦ୍ରୁତତର ଗତିରେ ଗତି କରିଥାନ୍ତି ।
(ii) ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ମଟରଗାଡ଼ି, ଶଗଡ଼ଠାରୁ ଦ୍ରୁତତର ଗତିରେ ଗତି କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ମଟରଗାଡ଼ି ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗତି କରିଥାଏ ଏବଂ ଶଗଡ଼ଗାଡ଼ି ଧୀର ଗତିରେ ଗତି କରିଥାଏ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଧୀର ଅଥବା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗତି କରିଥାଏ ।
(iv) ଏକା ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଯେଉଁ ଯାନଟି ଅଧ୍ୟା ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରେ ତାହା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଦ୍ରୁତତର ଗତିରେ ଯାଉଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

→ ବେଗ :

• ଏକକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଯେତିକି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରେ, ତାହାକୁ ସେ ବସ୍ତୁର ବେଗ କୁହାଯାଏ ।
  
• ଯେକୌଣସି ଯାନ ଗତିଶୀଳ ଥିଲାବେଳେ ଏକ ସମାନ ବେଗରେ ଗତିକରେ ନାହିଁ । ଗତିଶୀଳ ଅବସ୍ଥାରେ ସର୍ବଦା ବେଗ କମ୍ ବା ବେଶି ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଗତିଶୀଳ ଯାନର ବେଗ ହେଉଛି ପ୍ରକୃତରେ ତାହାର ହାରାହାରି ବେଗ ।
  
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଗତି କଲାବେଳେ ଯଦି ତାର ବେଗ ବାରମ୍ବାର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ଏପରି ଗତିକୁ ନୈକସମାନ ବା ଅସମଗତି କୁହାଯାଏ ।
• ଯଦି କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବେଗ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ, ତେବେ ସେପରି ଗତିକୁ ସମଗତି କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବେଗ ଗଣନା କରିବା ପାଇଁ ବସ୍ତୁଟି ଗତି କରିଥିବା ମୋଟ ଦୂରତ୍ୱ ଏବଂ ସେହି ଗତି ପାଇଁ ବସ୍ତୁଟି ନେଇଥିବା ମୋଟ ସମୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଦରକାର । `

→ ସମୟର ମାପ :

• ଗୋଟିଏ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟଠାରୁ ତା ଗୋଟିଏ ଦିନ କୁହାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ଦିନ ଠାରୁ କମ୍ ଘଣ୍ଟା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
• ପୂର୍ବକାଳରେ ସମୟ ମାପିବା ଯନ୍ତ୍ର ବା ଘଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା ; ଯଥା – ବାଲୁକାଘଡ଼ି, ଜଳଘଡ଼ି, ସୂର୍ଯ୍ୟଘଡ଼ି ଇତ୍ୟାଦି ।
  

→ ସରଳ ଦୋଳକ :

• ସରଳ ଦୋଳକର୍ ସୂତାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ 1 ମିଟର । ସୂତାରୁ ଝୁଲିଥିବା ଛୋଟ, ଭାରୀ (ସାଧାରଣତଃ ଗୋଲାକାର) ବସ୍ତୁକୁ ଗୋଲକ (Bob) କୁହାଯାଏ ।
• ଦୋଳକର ବକୁ A ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଟାଣି ଛାଡ଼ିଦେଲେ ବର୍‌ଟି ଦୋଳନ କରି ମାଧ୍ୟ ଅବସ୍ଥାନ ‘O’କୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ‘B’ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଯିବ ।
• B ପାର୍ଶ୍ଵରୁ ବକ୍‌ଟି ଦୋଳନ କରି ମାଧ ଅବସ୍ଥାନ ଠ ଦେଇ À ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଫେରିବ ।
• ଏହିପରି ବବ୍ ନିରନ୍ତର ଗତିକରି ଚାଲିବ । ବତ୍‌ର ଏହି ଗତିକୁ ଦୋଳନ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
  
• ବଟି ସ୍ଥିତି Aରୁ ସ୍ଥିତି Bକୁ ଯାଇ ପୁଣି ସ୍ଥିତି Aକୁ ଫେରିଆସିବାକୁ ଯେତିକି ସମୟ ନିଏ ତାହା ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସରଳ ଦୋଳକର ଦୋଳନ ସମୟ (Period of Oscillation) କୁହାଯାଏ ।

→ ସମୟର ଏକକ :

• ସମୟର ମୌଳିକ ଏକକ ସେକେଣ୍ଡ । ସମୟର ବୃହତ୍ତର ଏକକ ମିନିଟ୍ ବା ଘଣ୍ଟା ।
• ବୟସ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ବର୍ଷକୁ ଏକକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

→ ବେଗର ଏକକ :

• ଗୋଟିଏ ମିଟର ଯାନର ବେଗ ଦର୍ଶାଇଥାଏ କାରଣ ସେଥ‌ିରେ କି.ମି.|ଘଣ୍ଟା ଲେଖା ହୋଇଥାଏ । ଏହି ମିଟରକୁ ବେଗ ମିଟର (Speedometer) କୁହାଯାଏ ।
• ଯାନମାନଙ୍କରେ ମିଟର ମଧ୍ୟ ଲାଗିଥାଏ ଯାହା ଯାନଟି ଯାତ୍ରା କରିଥିବା ଦୂରତ୍ୱ କିଲୋମିଟରରେ ଦର୍ଶାଇଥାଏ । ଅନେକ ସମୟରେ ବେଗ ମିଟରରେ ହିଁ ଏକ ଆୟତାକାର ଜାଗାରେ ଏହି ମିଟର ଥାଏ ଓ ତା’ ଉପରେ କି.ମି. ଲେଖା ହୋଇଥାଏ । ଏହି ମିଟରକୁ ଓଡୋମିଟର କହନ୍ତି ।

→ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ :

• ଦୁଇଟି ସରଳରେଖାର ଛେଦ ବିନ୍ଦୁକୁ O ମୂଳବିନ୍ଦୁ (Origin) କୁହାଯାଏ । X’OX ଓ Y’OY କୁ ଅକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ମୂଳ ବିନ୍ଦୁର ଡାହାଣକୁ X- ର ମୂଲ୍ୟ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ବାମକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ମୂଳବିନ୍ଦୁରୁ ଉପରକୁ Y- ର ମୂଲ୍ୟ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ତଳକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ରାଫ୍ Y-ଅକ୍ଷରେ ନିଆଯାଇଥାଏ ।
  
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଦ୍ଵାରା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ।
• ଏକ ସମାନ ବେଗରେ ଗତି କରୁଥ‌ିବା ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଏକ ସରଳରେଖ୍ ଗ୍ରାଫ୍ ଅଟେ ।
• ଗତିଜନିତ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ସମାଧାନ କରିବାରେ ଗ୍ରାଫ୍ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ଏକକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଗତି କରିଥିବା ଦୂରତାକୁ ବସ୍ତୁର ବେଗ କୁହାଯାଏ ଏବଂ ତାହା ମି./ସେ.ରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଗତି କରିଥିବା ଦୂରତାକୁ ଗତି କରିଥିବା ସମୟରେ ଭାଗ କଲେ ତାହା ବସ୍ତୁର ହାରାହାରି ବେଗ ଦେଇଥାଏ । ବେଗର ମୌଳିକ ଏକକ ମି.|ସେ. ଅଟେ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ଗୋଟିକ କ୍ଷିପ୍ରତର ବା କ୍ଷିପ୍ରତମ ଜାଣିବାରେ ଆମକୁ ବେଗ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
• ସମୟ ମାପିବା ପାଇଁ ଦୋଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ସରଳ ଦୋଳକର ଦୋଳନ ଗତି ବ୍ୟବହାର କରି ଘଣ୍ଟା ସାଧାରଣତଃ ତିଆରି କରଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଦ୍ବାରା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ।
• ଏକ ସମାନ ବେଗରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଏକ ସରଳରେଖ୍ ଗ୍ରାଫ୍ ଅଟେ ।