Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 14 ଆଲୋକ Important Questions and Answers.
BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 14 ଆଲୋକ
Question 1.
ଆଲୋକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ, ଚିତ୍ର ସହ ପରୀକ୍ଷା କର ।
Solution:
(i)ଗୋଟିଏ ସିଧା ଓ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବଙ୍କା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନଳୀ ନିଆଯାଉ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ଟେବୁଲ ଉପରେ ଜଳୁଥିବା ଏକ ମହମବତୀ ରଖାଯାଉ ।
(iii) ସିଧା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନଳୀ ଦେଇ ଟେବୁଲ ଉପରେ ଜଳୁଥିବା ମହମବତୀକୁ ଦେଖିଲେ ମହମବତୀର ଶିଖାକୁ ଦେଖ୍ହୁଏ ।
(iv) ବଙ୍କା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନଳୀ ଦେଇ ଟେବୁଲ ଉପରେ ଜଳୁଥିବା ମହମବତୀକୁ ଦେଖିଲେ ମହମବତୀର ଶିଖାକୁ ଦେଖୁହୁଏ ନାହିଁ ।
ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – ଏହି ପରୀକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲୁ ଯେ ଆଲୋକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ ।
Question 2.
ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଦର୍ପଣଠାରୁ 4 ମିଟର ଦୂରରେ ବସ୍ତୁଟିଏ ଅଛି । ଯଦି ଦର୍ପଣଠାରୁ ଆଉ 2 ମିଟର ଦୂରକୁ ଯିବ, ତେବେ ପ୍ରତିଟିମୂ ଦଘଣଠାରୁ କେତେ ଦୁରର ପ୍ଷ୍ମି ହେଲ |
Solution:
(i) ସମତଳ ବପଣରେ ନିସ୍ତୁର ଦୁରତା ପ୍ରତିଟିପୂର ଦୁରତା ମନ୍ତ୍ର ମନାମ |
(ii) ବସ୍ତୁଟି ଦର୍ପଣଠାରୁ (2 ମି. + 4 ମି.) = 6 ମିଟର ଦୂରରେ ରହିବ । ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣଠାରୁ 6 ମିଟର ଦୂରରେ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।
Question 3.
ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କଣ ? ଏଥରେ କି ପ୍ରକାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ?
Solution:
(i) ଯେଉଁ ପ୍ରତିଫଳକର ପ୍ରତିଫଳନ କରୁଥିବା ପୃଷ୍ଠ ଅବତଳ, ତାହାକୁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ସାମନାପଟ ବକ୍ର ହୋଇ ଭିତରକୁ ପଶିଯାଇଥାଏ ।
(ii) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସର୍ବଦା ବାସ୍ତବ ଓ ଓଲଟା ହୋଇଥାଏ । ଏହା କ୍ଷୁଦ୍ର, ବଡ଼ ବା ବସ୍ତୁ ସହ ସମାନ ମଧ୍ୟ ଦ୍ରୋଲପାରେ |
Question 4.
ଆଳାପା ପ୍ତତିତିପୂ କାଣ ?
Solution:
(i) ଯେଉଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ ଗଠିତ ହୁଏ ଏବଂ କୌଣସି ପର୍ଦାରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ କରି ଧରିହୁଏ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କୁହାଯାଏ ।
(ii) କେବଳ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
ବସ୍ତୁନିଷ୍ ପ୍ରଣୋଉର :
I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ _________ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(ii) ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁ ଅପେକ୍ଷା _________ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(iii) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚା ସଙ୍ଗେ _________ |
(iv) ପରଦା ଉପରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ _________ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କୁହାଯାଏ ।
(v) ଆମେ _________ ଦ୍ଵାରା ଦେଖାରୁ ।
(vi) ଆଲୋକ ରଶ୍ମି _________ ରେଖାରେ ଗତି କରେ ।
(vii) ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ _________ ଦର୍ପଣରେ ଓଲଟା ଦେଖାଯାଏ ।
(viii) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ _________ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(ix) _________ ଦର୍ପଣରେ ମୁହଁ ଦେଖିଲେ ମୁହଁ ବଡ଼ ଦେଖାଯାଏ ।
(x) ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଅତି ନିକଟରେ ବସ୍ତୁ ରଖେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବସ୍ତୁଠାରୁ _________ ହୁଏ ।
(xi) ଅବତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ ଦୂରରେ ବସ୍ତୁ ରଖୁଲେ ତାହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବସ୍ତୁଠାରୁ _________ ହୁଏ ।
(xii) _________ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକାର ବସ୍ତୁଠାରୁ ବହୁତ ସାନ ହୋଇଥାଏ ।
Solution:
(i) ବାସ୍ତବ,
(ii) ସାନ,
(iii) ସମାନ,
(iv) ବାସ୍ତବ,
(v) ଆଲୋକ,
(vi) ସରଳ,
(vii) ଅବତଳ,
(viii) ଆଭାସୀ (ଅବାସ୍ତବ),
(ix) ଅବତଳ,
(x) ବଡ଼,
(xi) ସାନ,
(xii) ଉତ୍ତଳ
II. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଥିବା ଶବ୍ଦ ଦ୍ଵୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖ୍ ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵର ଶବ୍ଦ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ‘?’ ଚିହ୍ନ ମ୍ନରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ ଲେଖା |
(i) ସମତଳ ଦର୍ପଣ : ଅବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ :: ଅବତଳ ଦର୍ପଣ : ?
(ii) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା : 5 ସେ.ମି. :: ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦୂରତା : ?
(iii) କ୍ଷୌର ଦର୍ପଣ : ଅବତଳ :: ମୋଟରଯାନ ଦର୍ପଣ : ?
(iv) ଅବତଳ ଦର୍ପଣ : ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ :: ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ : ?
(v) କାରର ପ୍ରତିଫଳକ : ଅବତଳ ଦର୍ପଣ :: ସ୍କୁଟର ହ୍ୟାଣ୍ଡଲ୍ରେ ଲାଗିଥିବା ଦର୍ପଣ : ?
Solution:
(i) ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ,
(ii) 5 ସେ.ମି.,
(iii) ଉତ୍ତଳ,
(iv) ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ,
(v) ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ
III. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(i) କେଉଁ ଦର୍ପଣରେ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବସ୍ତୁଠାରୁ ବଡ଼ ଅଟେ ?
(କ) ସମତଳ
(ଖ) ଉଭଳ
(ଗ) ଅଥବଲ
(ଶ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତ୍ର ନୁହେ
Solution:
(ii) ଧରାଶ୍ରୀ ସମତଳ ଦର୍ପଣ ନିକଟରୁ ଦୁଇ ମିଟର ଦୂରତାରେ ରହି ତାହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଦେଖୁଥିଲା । ସେ ଦର୍ପଣ ନିକଟରୁ ଏକ ମିଟର ପଛକୁ ଚାଲିଗଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବଠାରୁ ତାର ଦୂରତା କେତେ ହେବ ?
(iii) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରତିଫଳକ ?
(କ) ଷ୍ଟେନ୍ସ୍ ଷ୍ଟିଲ୍ ଥାଳି
(ଖ) ଖରକାରେ ଲାଗିଥିବା ଜାତ
(ଗ) ଚିକ୍କଣ ମାର୍ବଲ ଚଟାଣ
(ଣ) ସମତଳ ଦପଣ
(iv) କେଉଁ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଛୋଟ ଓ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ ଗଠିତ ହେବାଭଳି ଜଣାପଡ଼େ ?
(କ) ସମତଳ
(ଖ) ର୍ଥବଉଲ
(ଗ) ଭଉଲ
(ଘ) କୌଣସି ଦର୍ପଣରେ ନୁହେଁ
(v) କେଉଁ ଦର୍ପଣରେ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୋଇପାରେ ?
(କ) ସମତଳ
(ଖ) ଭଉଲ
(ଗ) ର୍ଥବଉଲ
(ଘ) କୌଣସି ଦର୍ପଣରେ ନୁହେଁ
(vi) ଟର୍ଚ୍ଚ ଲାଇଟ୍ରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ ?
(କ) ସମତଳ
(ଖ) ର୍ଥବଉଲ
(ଗ) ଉତ୍ତଳ
(ଘ) କୌଣସି ଦର୍ପଣରେ ନୁହେଁ
(vii) କେଉଁ ଦର୍ପଣରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଛୋଟ ଆକାରରେ ଏକ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(କ) ସମତଳ
(ଖ) ଉତ୍ତଳ
(ଗ) ଅବତଳ
(ଘ) ଇଉଲ ଅନତଲ
(viii) ରେଳଗାଡ଼ି, ମୋଟର ଯାନ ଆଦିର ହେଡ୍ ଲାଇଟ୍ରେ କି ପ୍ରକାର ଦର୍ପଣ ଲଗାଯାଇଥାଏ ?
(କ) ଉତ୍ତଳ
(ଖ) ଅବତଳ
(ଗ) ସମତଳ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
(ix) ମୋଟର ସାଇକେଲ ଚାଳକ କି ପ୍ରକାର ଦର୍ପଣ ସାହାଯ୍ୟରେ ପଛରୁ ଆସୁଥିବା ଯାନବାହନକୁ ଦେଖାରେ ?
(କ) ସମତଳ
(ଖ) ଅବତଳ
(ଗ) ଉତ୍ତଳ
(ଘ) କୌଣସି ଦର୍ପଣରେ ନୁହେଁ
(x) କେଉଁ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ପରଦାରେ ପକାଇ ହେବ ?
(କ) ଉତ୍ତଳ
(ଖ) ଅବତଳ
(ଗ) ପମଭଲ
(ଘ) କୌଣସି ଦର୍ପଣରେ ନୁହେଁ
Solution:
(i) ଅବତଳ
(ii) ୬ ମି.
(iii) ସମତଳ ଦର୍ପଣ
(iv) ଭଭଲ
(v) ଅବତଳ
(vi) ଅବତଳ
(vii) ଉତ୍ତଳ
(viii) ଥଚତଳ
(ix) ଉତ୍ତଳ
(x) ଅବତଳ
IV. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖାଯାଏ ।
(ii) ଗାଡ଼ି ଚାଳକ ପଛର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମଟରଗାଡ଼ିରେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଲଗାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ଏକ ସିଧା ଏବଂ ବସ୍ତୁଠାରୁ ବଡ଼ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(iv) ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଏକ ବାସ୍ତବ, ବଡ଼ ଏବଂ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(v) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖାଯାଏ ।
(vi) ବସ୍ତୁଠାରୁ କମ୍ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।
Solution:
(i) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖାଯାଏ ।
(ii) ଗାଡ଼ି ଚାଳକ ପଛର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମଟରଗାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ଲଗାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଏକ ସିଧା ଏବଂ ବସ୍ତୁଠାରୁ ବଡ଼ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(iv) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଏକ ସିଧା ବଡ଼ ଏବଂ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
(v) ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ସମ୍ମୁଖ ବକ୍ର ହୋଇ ଭିତରକୁ ପଶିଯାଇଥାଏ ।
(vi) ବସ୍ତୁଠାରୁ କମ୍ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଉତ୍ତର ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।
V. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।
(i) ଆଲୋକର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ କିଏ ?
(ii) ଲୋକ ରଶ୍ମିର ଗତିପଥ କିପରି ?
(iii) ଯେଉଁ ଦର୍ପଣର କେନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ ମୋଟାହୋଇ ଚାରିପଟ କ୍ରମଶଃ ପତଳା ହୋଇଥାଏ, ତାହା କି ପ୍ରକାର ଦର୍ପଣ ?
(iv) ଯେଉଁ ଦର୍ପଣର ସାମ୍ନାପଟ ଚାମଚ ଭଳି ଭିତରକୁ ପଶିଯାଇଥାଏ, ତାହା କି ପ୍ରକାର ଦର୍ପଣ ?
(v) କେଉଁ ପ୍ରକାର ଦର୍ପଣ ମୋଟରଯାନର ପଛରେ ଥିବା ବସ୍ତୁକୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ ? (vi) ମୋଟରଯାନ ଆଦିର ହେଡ୍ଲାଇଟ୍ ଭିତରେ କି ପ୍ରକାର ଦର୍ପଣ ଲାଗିଥାଏ ?
(vii) କ୍ଷୌର ହେବା ଦର୍ପଣ କି ପ୍ରକାର ହେବା ଉଚିତ୍ ?
Solution:
(i) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ii) ସରଳରେଖ୍
(iii) ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ
(iv) ଅବତଳ ଦର୍ପଣ
(v) ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ
(vi) ଅବତଳ ଦର୍ପଣ
(vii) ଅବତଳ ଦର୍ପଣ
VI. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ଆଲୋକ କିପରି ଗତି କରେ ?
(ii) ଆଲୋକର ଗତିପଥ କିପରି ବଦଳେ ?
(iii) ଜଳ ଆଲୋକର ଗତିପଥ ବଦଳାଇପାରେ କି ?
(iv) ଆଲୋକ ରଶ୍ମି କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(v) ଆଲୋକ ଗୁଚ୍ଛ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(vi) ଛାୟା କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(vii) ଆମେ ବସ୍ତୁକୁ କିପରି ଦେଖୁ ?
(viii)ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରାରେ କିପରି ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ
Solution:
(i) ଆଲୋକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରେ ।
(ii) ମସୃଣ ପୃଷ୍ଠରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଆଲୋକର ଗତିପଥ ବଦଳେ ।
(iii) ହଁ, ଜଳ ଆଲୋକର ଗତିପଥ ବଦଳାଇପାରେ ।
(iv) ଆଲୋକ ସ୍ରୋତରୁ ସବୁ ଦିଗକୁ ଗତି କରୁଥିବା ଆଲୋକ ଧାରାକୁ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି କହନ୍ତି ।
(v) ଆଲୋକ ରଶ୍ମୀର ସମାହାରକୁ ଆଲୋକ ଗୁଚ୍ଛ କହନ୍ତି ।
(vi) ଆଲୋକ ସମ୍ମୁଖରେ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ରହିଲେ ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(vii) ଆଲୋକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପଡ଼ି ସେଠାରୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଆମ ଚକ୍ଷୁରେ ପଡ଼ିଲେ ଆମେ ବସ୍ତୁକୁ ଦେଖିପାରୁ ।
(viii) ଆଲୋକର ଗତିପଥ ସରଳରେଖ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରାରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।