CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 1 ଭାରତୀୟ ସମାଜର ପରିଚୟ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ଦେଶର ନାମ ଭାରତ ହୋଇଛି ?
(କ) ଭରତ
(ଖ) ଦୁଷ୍ମନ୍ତ
(ଗ) ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ
(ଘ) ସୃଦ୍ରଗୁପ୍ତ
Answer:
(କ) ଭରତ

୨। ନିଗ୍ରିଟୋମାନେ ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାସୀ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ରିସ୍‌ଲେ
(ଖ) ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍
(ଗ) ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍
(ଘ) ବି.ଏସ୍.ଗୁହା
Answer:
(ଖ) ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍

୩। ନିମ୍ନଲିଖତ କେଉଁ ନୃବିଜ୍ଞାନୀ ରିସ୍‌ଲେଙ୍କ ପ୍ରଜାତୀୟ ବିଭାଗୀକରଣ ତୃଟିପୂର୍ଣ ବୋଲି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।
(କ) ଡି.ଏନ୍.ମଜୁମଦାର
(ଖ) ବି.ଏସ୍. ଗୁପ୍ତା
(ଗ) ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍
(ଘ) ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍
Answer:
(କ) ଡି.ଏନ୍.ମଜୁମଦାର

୪। କେଉଁ ପ୍ରଜାତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନ ଥିବାରୁ ନୃବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ରିସ୍‌ଲେଙ୍କ ପ୍ରଜାତୀୟ ବିଭାଗୀକରଣକୁ ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ନରଡ଼ିକ୍
(ଖ) ଆର୍ଯ୍ୟ
(ଗ) ଦ୍ରାବିଡ଼
(ଘ) ନିଗ୍ରିଟୋ
Answer:
(ଘ) ନିଗ୍ରିଟୋ

୫। କିଏ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ୫ଟି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍
(ଖ) ରିସ୍‌ଲେ
(ଗ) ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍
(ଘ) ବି.ଏସ୍.ଗୁହା
Answer:
(କ) ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍

୬। କିଏ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ପ୍ରାକ୍ ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆଜ୍‌, ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍, ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟାନ୍, ଇଣ୍ଡୋ-ଆଲ୍‌ପାଇନ୍ ଏବଂ ମଙ୍ଗୋଲିଆନ୍ ଆଦି ଭାବରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ରିସ୍‌ଲେ
(ଖ) ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍
(ଗ) ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍
(ଘ) ବି.ଏସ୍.ଗୁହା
Answer:
(ଖ) ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍

୭। କିଏ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ନିଗ୍ରିଟୋ, ପ୍ରୋଟୋ ଅଷ୍ଟ୍ରାଲଏଡ, ମଙ୍ଗୋଲଏଜ୍, ମେଡ଼ିଟେରାନିଆନ୍, ୱେଷ୍ଟର୍ନ ବ୍ରୋସିସେଫାଲ୍ ଏବଂ ନର୍ଜିକ୍ ଆଦି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ହଟନ୍
(ଖ) ରିସ୍‌ଲେ
(ଗ) ଗୁହା
(ଘ) ହଡ଼ନ୍
Answer:
(ଗ) ଗୁହା

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୮। କିଏ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟନ, ତୁର୍କୋ-ଇରାନିଆନ୍, ସ୍କାଇଥୋଦ୍ରାବିଡ଼ିଆଟ୍, ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍, ମଙ୍ଗୋଲଏଡ, ଆର୍ଯ୍ୟ-ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍‌ ଓ ମଙ୍ଗୋଲଏକ-ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍ ଆଦି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ଗୁହା
(ଖ) ହଟନ୍
(ଗ) ମକୁମଦାର
(ଘ) ରିସ୍‌ଲେ
Answer:
(ଘ) ରିସ୍‌ଲେ

୯। ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଦୈହିକ ଗୁଣାବଳୀମାନ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟିକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ପ୍ରଜାତି
(ଖ) ଜାତି
(ଗ) ଭାଷା
(ଘ) ବର୍ଷ
Answer:
(କ) ପ୍ରଜାତି

୧୦ । ଭାରତ ଭାଷାର ଏକ ସଂଗ୍ରହାଳୟ’’ . କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ହରବର୍ଟ ରିସ୍‌
(ଖ) ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ
(ଗ) ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍
(ଘ) ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍
Answer:
(ଖ) ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ

୧୧ । ୧୯୬୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ କେତୋଟି ଭାଷା ଅଛି ?
(କ) ୨୦୦୦
(ଖ) ୧୪୫୨
(ଗ) ୧୬୫୨
(ଘ) ୧୫୫୨
Answer:
(ଗ) ୧୬୫୨

୧୨ । ଭାରତର ସମୁଦାୟ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକୁ କେତୋଟି ଭାଷାଗତ ପରିବାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ୨
(ଖ) ୫
(ଗ) ୩
(ଘ) ୪
Answer:
(ଘ) ୪

୧୩ ୫ କିଏ ତାଙ୍କ ‘ଭାରତର ଭାଷାଗତ ସର୍ଭେ’ରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତରେ ୧୭୯ ଭାଷା ଏବଂ ୫୪୪ ଡାଇଲେକ୍‌ଟିକ୍ ଅଛି?
(କ) ଗ୍ରୀସନ୍ (Grierson)
(ଖ) ରିସ୍ ଲେ(Risley)
(ଗ) ଗୁହା(Guha)
(ଘ) ହଟନ (Hutton)
Answer:
(କ) ଗ୍ରୀସନ୍ (Grierson)

୧୪ । ତାମିଲ ଭାଷା କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ପରିବାର
(ଖ) ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍
(ଗ) ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍
(ଘ) ସିନୋ ତିବେତାନ୍
Answer:
(ଖ) ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍

୧୫ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍
(ଖ) ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍
(ଗ) ଲଣେୃ‍।-ଆର୍ଯ୍ୟ
(ଘ) ସିନୋ ତିବେତାନ୍
Answer:
(ଗ) ଲଣେୃ‍।-ଆର୍ଯ୍ୟ

୧୬ । ନିମ୍ନଲିଖତ ଭାଷା ମଧ୍ୟରୁ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷା କିଏ ?
(କ) ଇଂରାଜୀ
(ଖ) ଓଡ଼ିଆ
(ଗ) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ
(ଘ) ହିନ୍ଦୀ
Answer:
(ଘ) ହିନ୍ଦୀ

୧୭ । ଆମ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷା ହିନ୍ଦୀ କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ଦ୍ରାବିଡ଼
(ଗ) ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍
(ଘ) ସିନୋ ତିବେତାନ
Answer:
(କ) ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ

୧୮। ଆମ ସମ୍ବିଧାନ କେତେଗୋଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି ?
(କ) ୧୫
(ଖ) ୧୮
(ଗ) ୧୯
(ଘ) ୨୧
Answer:
(ଖ) ୧୮

୧୯ । ଭାରତରେ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ କେଉଁ ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ କଥା ହୁଅନ୍ତି ?
(କ) ଇଂରାଜୀ
(ଖ) ତାମିଲ୍
(ଗ) ହିନ୍ଦୀ
(ଘ)
Answer:
(ଗ) ହିନ୍ଦୀ

୨୦ । କେଉଁ ଭାଷା ଆଇନ ହିନ୍ଦୀକୁ ଭାରତର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଭାଷା ଭାବେ ଘୋଷଣା କଲା ?
(କ) ୧୯୪୭
(ଖ) ୧୯୫୦
(ଗ) ୧୯୫୧
(ଘ) ୧୯୬୩
Answer:
(ଘ) ୧୯୬୩

୨୧ । ୧୯୩୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ କେତୋଟି ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଥିଲା ?
(କ) ୧୦
(ଖ) ୧୨
(ଗ) ୮
(ଘ) ୬
Answer:
(କ) ୧୦

୨୨ । ସିହା ଏବଂ ସୁନୀ କେଉଁ ଧର୍ମର ଦୁଇଟି ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟନ୍ତି ?
(କ) ହିଦୁ
(ଖ) ଇସ୍‌ଲାମ୍
(ଗ) ବୌଦ୍ଧ
(ଘ) କୈନ
Answer:
(ଖ) ଇସ୍‌ଲାମ୍

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୨୩। ଶୈବ, ଶାକ୍ତ, ବୈଷ୍ଣବ ଇତ୍ୟାଦି କେଉଁ ଧର୍ମର ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ?
(କ) ଶିଖ୍
(ଖ) ପାର୍ସୀ
(ଗ) ହିନ୍ଦୁ
(ଘ) ବୌଦ୍ଧ
Answer:
(ଗ) ହିନ୍ଦୁ

୨୪ । ହୀନଯାନ ଏବଂ ମହାଯାନ କେଉଁ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ?
(କ) ହିନ୍ଦୁ
(ଖ) ଶିଖ୍
(ଗ) ଜୈନ
(ଘ) ବୌଦ୍ଧ
Answer:
(ଘ) ବୌଦ୍ଧ

୨୫ । ଦିଗମ୍ବର ଓ ଶ୍ୱେତାମ୍ବର କେଉଁ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ?
(କ) ଜୈନ
(ଖ) ବୌଦ୍ଧ
(ଗ) ହିନ୍ଦୁ
(ଘ) ଶିଖ୍
Answer:
(କ) ଜୈନ

୨୬ । ଭାରତରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର କେତେ ଭାଗ ?
(କ) ୨୦
(ଖ) ୮୨
(ଗ) ୮୫
(ଘ) ୮୦
Answer:
(ଖ) ୮୨

୨୭ । ପ୍ରୋଟେଷ୍ଟାଣ୍ଟ ଏବଂ କ୍ୟାଥୋଲିକ୍ କେଉଁ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ?
(କ) ଶିଖ୍
(ଖ) ଖ୍ରୀଷ୍ଟ
(ଗ) ହିନ୍ଦୁ
(ଘ) କୈନ
Answer:
(ଖ) ଖ୍ରୀଷ୍ଟ

୨୮ । ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଧର୍ମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଧର୍ମ ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଅଟେ ?
(କ) ଶିଖ୍
(ଖ) ହିନ୍ଦୁ
(ଗ) ଇସ୍‌ଲାମ୍
(ଘ) କୈନ
Answer:
(ଗ) ଇସ୍‌ଲାମ୍

୨୯ । କେଉଁ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ହିନ୍ଦୁ ମୁସଲିମ୍ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ?
(କ) ବାବର
(ଖ) ହୁମାୟୁନ୍
(ଗ) ଆକବର
(ଘ) ଶାହାକାହାନ୍
Answer:
(ଗ) ଆକବର

୩୦ । ନିମ୍ନଲିଖ କେଉଁ ଭାଷା ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଏକତା ଆଣିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଥିଲା ?
(କ) ହିଦା
(ଖ) ଇଂରାଜୀ
(ଗ) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ
(ଘ) ସଂସ୍କୃତ
Answer:
(ଘ) ସଂସ୍କୃତ

୩୧ । ‘‘ଭାରତର ଏକତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ଅଟେ’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଏସ୍.ଏନ୍.ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଖ) ମାକାଇଭର
(ଗ) ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ
(ଘ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
Answer:
(କ) ଏସ୍.ଏନ୍.ଶ୍ରୀନିବାସ

୩୨ । ଭାରତର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରାଚୀର ଏହାର କେଉଁ ଏକତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ?
(କ) ରାଜନୈତିକ
(ଖ) ଭୌଗୋଳିକ
(ଗ) ସାଂସ୍କୃତିକ
(ଘ) ଧାମିକ
Answer:
(ଖ) ଭୌଗୋଳିକ

୩୩ । ଭାରତର ଅତି ପ୍ରାଚୀନ ସୃଷ୍ଟି ଏହାର କେଉଁ ଏକତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ?
(କ) ଭୌଗୋଳିକ
(ଖ) ରାଜନୈତିକ
(ଗ) ଐତିହାସିକ
(ଘ) ପୁରୁଶା
Answer:
(ଗ) ଐତିହାସିକ

୩୪ । ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଭାରତରେ ମନୁଷ୍ୟର ଆର୍ବିଭାବ କେବେ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ୫୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ
(ଖ) ୨୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ
(ଗ) ୧୦,୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ
(ଘ) ୫,୦୦,୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ
Answer:
(ଘ) ୫,୦୦,୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ

୩୫ । ହିନ୍ଦୁ ଉପତ୍ୟକାର ସଭ୍ୟତା କେବେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୫୦୦
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧୫୦୦
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧୭୦୦
(ଘ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୫୦୦୦
Answer:
(କ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୫୦୦

୩୬ । ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଜରାଟରୁ ଆସାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେତେ ମାଇଲ୍ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୨୦୦୦ ମାଇଲ୍
(ଖ) ୧୫୦୦ ମାଇଲ୍
(ଗ) ୩୦୦୦ ମାଇଲ୍
(ଘ) ୨୫୦୦ ମାଇଲ୍
Answer:
(ଖ) ୧୫୦୦ ମାଇଲ୍

୩୭ । ଇଣ୍ଡିଆ ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି ?
(କ) ଭାରତ
(ଖ) ଇଦୁ
(ଗ) ଇଣ୍ଡସ୍
(ଘ) ଗଙ୍କ।
Answer:
(ଗ) ଇଣ୍ଡସ୍

୩୮ । ଭାରତର ପବିତ୍ର ଭୌଗୋଳିକତା ଏହାର କେଉଁ ଏକତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ?
(କ) ରାଜନୈତିକ
(ଖ) ଭୌଗୋଳିକ
(ଗ) ଧାର୍ମିକ
(ଘ) ସାଂସ୍ମତିକ
Answer:
(ଘ) ସାଂସ୍ମତିକ

୩୯ । ଭାରତର ଅବସ୍ଥିତି କେଉଁ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ରହିଅଛି ?
(କ) ଦକ୍ଷିଣ
(ଖ) ଉତ୍ତର
(ଗ) ଉତ୍ତୟ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ଉତ୍ତୟ

୪୦ । ଆମ ଦେଶର ସୀମାକୁ କେତୋଟି ଦେଶ ଲାଗିଛି ?
(କ) ଦୁଇଟି
(ଖ) ସାତଟି
(ଗ) ପାଞ୍ଚ
(ଘ) ଚାରିଟି
Answer:
(ଖ) ସାତଟି

୪୧ । ହିମାଳୟର ଉତ୍ତର ଭାଗକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ହିମାଳ
(ଖ) ହିମାଦ୍ରି
(ଗ) ଣିୱାଲିକ୍
(ଘ) ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳଭୂମି
Answer:
(ଖ) ହିମାଦ୍ରି

୪୨ । ହିମାଳୟର ଦକ୍ଷିଣଭାଗର ଅଂଶବିଶେଷକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ହିମାଦ୍ରି
(ଖ) ହିମାଚଳ
(ଗ) ପଞ୍ଜାବ
(ଘ) ସିଲିକ୍
Answer:
(ଘ) ସିୱାଲିକ୍

୪୩ । ଭାରତର ମଧ୍ୟଭାଗରେ କେଉଁ ପର୍ବତମାଳା ରହିଅଛି ?
(କ) ପୂର୍ବଘାଟ
(ଖ) ପଶ୍ଚିମଘାଟ
(ଗ) ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
(ଘ) ବିନ୍ଧ୍ୟ ଓ ସାତପୁରା
Answer:
(ଘ) ବିନ୍ଧ୍ୟ ଓ ସାତପୁରା

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୪୪ । ସୁନ୍ଦରବନ ତ୍ରିକୋଣଭୂମି କେଉଁ ନଦୀର ମୁହାଣରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି ?
(କ) ନର୍ମଦା ଓ ତାୟୀ
(ଖ) କୃଷ୍ଣା ଓ କାବେରୀ
(ଗ) ଗଙ୍ଗା ଓ ଯମୁନା
(ଘ) ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର
Answer:
(ଗ) ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର

୪୫ । ଭାରତର ଉତ୍ତରସ୍ଥ ସମତଳଭୂମିର ଦକ୍ଷିଣ ଭାଗରେ କ’ଣ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳଭୂମି
(ଖ) ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ମାଳଭୂମି
(ଗ) ସାମୁଦ୍ରିକ ଉପକୂଳୀୟ ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ
(ଘ) ପଶ୍ଚିମଘାଟ ପର୍ବତମାଳା
Answer:
(ଖ) ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ମାଳଭୂମି

୪୬ । ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତା ବର୍ଗ କି.ମି. ପ୍ରତି କେତେ ରହିଅଛି ?
(କ) ୧୧୭
(ଖ) ୭୭
(ଗ) ୩୨୧
(ଘ) ୩୮୪
Answer:
(ଘ) ୩୮୪

୪୭ । ଭାରତର କେଉଁ ରାଜ୍ୟ ହେଉଅଛି କମ୍ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ବ ରାଜ୍ୟ ?
(କ) କେରଳ
(ଖ) ଆସାମ
(ଗ) ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
(ଘ) ଓଡ଼ିଶା
Answer:
(ଗ) ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ

୪୮ । ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ଭାରତର ଆୟୁ ପ୍ରତ୍ୟାଶା କେତେ ରହିଅଛି ?
(କ) ୫୮ ବର୍ଷ
(ଖ) ୬୫ ବର୍ଷ
(ଗ) ୭୦ ବର୍ଷ
(ଘ) ୫୦ବର୍ଷ
Answer:
(ଗ) ୭୦ ବର୍ଷ

୪୯ । ଭାରତ ସମଗ୍ର ଜନସଂଖ୍ୟାର କେତେ ଭାଗ ମହିଳା ଜନସଂଖ୍ୟା ଅଛି ?
(କ) ୫୧.୫%
(ଖ) ୪୮.୫%
(ଗ) ୫୦%
(ଘ) ୬୧%
Answer:
(ଖ) ୪୮.୫%

୫୦ । ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତର କେତେ ପ୍ରତିଶତ ଲୋକ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରନ୍ତି ?
(କ) ୩୧.୨୦
(ଖ) ୮୦
(ଗ) ୬୮.୮୦
(ଘ) ୮୫
Answer:
(ଗ) ୬୮.୮୦

୫୧ । ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ନଗରଟି କିଏ ?
(କ) ଦିଲ୍ଲୀ
(ଖ) ଜଜଲିତା
(ଗ) ମୁମ୍ବାଇ
(ଘ) ଚେନୃ।ଇ
Answer:
(ଗ) ମୁମ୍ବାଇ

୫୨ । ଭାରତର ସହରୀ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଅଭିବୃଦ୍ଧିର କାରଣ କ’ଣ ?
(କ) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
(ଖ) ସହର ଚଳଶି
(ଗ) ଜନସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ
(ଘ) ବେକାର
Answer:
(ଗ) ଜନସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ

୫୩ ’ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଭାରତ ବିଶ୍ବର ବୃହତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ରହିଅଛି ?
(କ) ତୃତୀୟ
(ଖ) ଦ୍ବିତୀୟ
(ଗ) ସପ୍ତମ
(ଘ) ଅଷ୍ଟମ
Answer:
(ଗ) ସପ୍ତମ

୫୪ । ବିଶ୍ଵ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ଲୋକ ଭାରତରେ ବାସ କରନ୍ତି ?
(କ) ୨.୪%
(ଖ) ୧୭.୫%
(ଗ) ୧୭.୬%
(ଘ) ୯.୯୬ %
Answer:
(କ) ୨.୪%

୫୫ । ଭାରତର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ କେତେ ?
(କ) ୩୨ ଲକ୍ଷ ୮୭ ହଜାର ୨୬୩ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର
(ଖ) ୨୦ ଲକ୍ଷ ୭୫ ହଜାର ୪୦୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର
(ଗ) ୩୦ ଲକ୍ଷ ୮୦ ହଜାର ୫୦୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର
(ଘ) ୨୫ ଲକ୍ଷ ୮୭ ହଜାର ୨୬୩ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର
Answer:
(କ) ୩୨ ଲକ୍ଷ ୮୭ ହଜାର ୨୬୩ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର

୫୬ । ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟା ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ତଥ୍ୟାନୁସାରେ କେତେ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୮କୋଟି ୮୦ ଲକ୍ଷ ୫ ହଜାର ୨୦୦
(ଖ) ୧୦୨ କୋଟି ୮୬ ଲକ୍ଷ ୧୦ ହଜାର ୩୨୮
(ଗ) ୧୨୧ କୋଟି ୧ ଲକ୍ଷ ୯୩ ହଜାର ୪୨୨
(ଘ) ୧୦୫ କୋଟି ୯୦ ଲକ୍ଷ ୨୦ ହଜାର ୫୩୦
Answer:
(ଗ) ୧୨୧ କୋଟି ୧ ଲକ୍ଷ ୯୩ ହଜାର ୪୨୨

୫୭ । ‘‘ଭାରତ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥିବା ଏବଂ ବହୁଧା ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବଂଶଗତ ଗୁଣ ଧାରଣା କରିଥିବା ଏକ ବୃହତ୍ ଜୈବିକ ମାନବ ସମୂହ ପ୍ରଜାତି ଅଟେ’’ ଏହା କାହାର ମତ ?
(କ) ପ୍ରଫେସର ଡି. ଏନ୍ ମଜୁମ୍ଦାର
(ଖ) ସାର ହର୍ବଟ୍ ରିଜଲେ
(ଗ) ଏ.ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଗ୍ରୀନ୍
(ଘ) ପ୍ରଫେସର ସି.ବି. ମେମୋରିଆ
Answer:
(ଗ) ଏ.ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଗ୍ରୀନ୍

୫୮ । ‘ଟ୍ରାଇବାଲ୍ ଡେମୋଗ୍ରାଫି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ’ ପୁସ୍ତକର ଲେଖକ କିଏ ?
(କ) ବି. କୁପୁସ୍ୱାମୀ
(ଖ) ରବିନ୍ ଫକସ୍
(ଗ) ଡି.ଏଚ୍. ମଜୁମ୍ଦାର
(ଘ) ସି.ବି.ମେମୋରିଆ
Answer:
(ଘ) ସି.ଜି.ମେମୋରିଆ

(ଖ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। _____________ ବିଭିନ୍ନତାରେ ଏକତାର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ଭାରତ

୨। ______________ ନଦୀର ନାମ ଅନୁସାରେ ଭାରତର ନାମ ଇଣ୍ଡିଆ ହୋଇଛି ।
Answer:
ଇଣ୍ଡସ୍ ବା ସିନ୍ଧୁ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୩ । ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ବର୍ତ୍ତମାନ_____________ ଦେଶରେ ଅଛି ।
Answer:
ପାକିସ୍ତାନ

୪। _________________ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନେ ଭାରତକୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନ କହିଥିଲେ ।
Answer:
ମୁସଲିମ୍

୫। ସଂପ୍ରତି ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ କାଶ୍ମୀରରୁ କେପ୍ କମୋରିନ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ______________ ମାଇଲ୍ ଏବଂ ଗୁଜରାଟରୁ ଆସାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ______________ ମାଇଲ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ।
Answer:
୨୦୦୦, ୧୫୦୦

୬। ଧାର୍ମିକ, ଭାଷାଗତ ଓ ଦୈହିକ ଗୁଣ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ସାମୂହିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ _______________ କରନ୍ତି ।
Answer:
ବିଭିନ୍ନତା

୭। କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଦୈହିକ ଲକ୍ଷଣ ଥିବା ଲୋକଙ୍କର ସମଷ୍ଟିକୁ_____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଜାତି

୮। ହର୍‌ବର୍ଟ ରିସ୍‌ଲେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ______________ ଟି ପ୍ରଜାତୀୟ ପ୍ରକାରରେ ବର୍ଗୀକରଣ କରିଛନ୍ତି ।_______________
Answer:

୯ । ବି.ଏସ୍.ଗୁହା ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ______________ ଟି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭାଜିତ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:

୧୦ | _____________ ରିସ୍‌କ ବର୍ଗୀକରଣକୁ ଏକ ଭାଷାଗତ ବିଭାଜନ ବୋଲି କହି ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଡି.ଏନ୍.ମଜୁମଦାର

୧୧ । _____________ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ୫ଟି ପ୍ରଜାତୀୟ ପ୍ରକାରରେ ବିଭାଜିତ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍

୧୨ । ନିଗ୍ରିଟୋମାନେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଅଧିବାସୀ ଥିଲେ ବୋଲି ____________ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍

୧୩ । _____________ ଙ୍କ ମତରେ ଭାରତ ଭାଷାର ଏକ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ

୧୪ । ୧୯୬୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ _____________ ଟି ଭାଷା ଓ କଥାତ ଭାଷା ରହିଛି ।
Answer:
୧୬୫୨

୧୫ । ଭାରତର ସମସ୍ତ ଭାଷାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ______________ ଟି ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:

୧୬ । ___________ ଆମର ଜାତୀୟ ଭାଷା ଅଟେ ।
Answer:
ହିଦା

୧୭ । ଆମ ସମ୍ବିଧାନ ସମୁଦାୟ ___________ ଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।
Answer:
୧୮

୧୮ । ହିନ୍ଦୀ _____________ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।
Answer:
ଇଣୋୁ-ଆର୍ପ୍ୟ

୧୯। ____________ ଧର୍ମ ଭାରତର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଧର୍ମ ଅଟେ ।
Answer:
ହିନ୍ଦୁ

୨୦ । ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର _____________ ଭାଗରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଲୋକ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
୮୨

୨୧ । ଭାରତରେ ମୁସ୍‌ଲିମ୍‌ଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ____________ ଭାଗରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଅଟେ ।
Answer:
୧୨

୨୨। ______________ ଧର୍ମ ଏକ ବହୁ ସଂପ୍ରଦାୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଧର୍ମ ଅଟେ ।
Answer:
ହିନ୍ଦୁ

୨୩ । ଦିଗମ୍ବର ଓ ଶ୍ୱେତାମ୍ବର ______________ ଧର୍ମର ଦୁଇ ପ୍ରମୁଖ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଜୈନ

୨୪ । ହୀନଯାନ ଓ ମହାଯାନ ____________ ଧର୍ମର ଦୁଇ ପ୍ରଧାନ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ।
Answer:
ବୌଦ୍ଧ

୨୫ । _____________ ସଭ୍ୟତା ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଠୁ ପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତା ଅଟେ ।
Answer:
ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟକାର

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୨୬ । ___________ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ପ୍ରଥମ ମନୁଷ୍ୟର ଆର୍ବିଭାବ ଭାରତରେ ଘଟିଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ବାସ କରାଯାଏ ।
Answer:
୫,୦୦,୦୦୦

୨୭ । ଭାରତର ସମୁଦାୟ ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ ହେଉଛି ___________ ବର୍ଗ କି.ମି. ।
Answer:
୩୨,୮୦,୪୮୩

୨୮। _____________ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଦେଶ ।
Answer:
ଭାରତ

୧୯। _____________ ଙ୍କ ମତରେ ଭାରତର ଏକତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ଅଟେ ।
Answer:
ଶ୍ରୀନିବାସ

୩୦। ____________ ର ବାସଗୃହ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବରଫ

୩୧ । ପୌରାଣିକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀରୁ ଜଣାପଡ଼େ _______________ ଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ଆମ ଦେଶର ନାମ ଭାରତବର୍ଷ ଅଟେ |
Answer:
ଭରତ

୩୨ । ଭାରତ ________________ ମହାଦେଶର ଏକ ଉପଦ୍ୱୀପ ଅଟେ ।
Answer:
ଏସିଆ

୩ । ଭାରତ ଏକ ____________ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ

୩୪ । ଭାରତ _____________ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ରୂପେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଅଛି ।
Answer:
ସପ୍ତମ

୩୫ । ଭାରତ ବିଶ୍ବର _________ ଜନବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ଦିୃତାୟ

୩୬ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟା _________ କୋଟି __________ ଲକ୍ଷ _________ ହଜାର ___________ ଅଟେ ।
Answer:
୧୦୨ କୋଟି ୮୬ ଲକ୍ଷ ୧୦ ହଜାର ୩୨୮ ।

୩୭ । ଭାରତର ଇତିହାସ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଅତି ପ୍ରାଚୀନ

୩୮ । ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ପରିସୀମା ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ______________ କିଲୋମିଟର ।
Answer:
୨, ୯୩୩

୩୯ । ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ପରିସୀମା ଉତ୍ତରରୁ ଦକ୍ଷିଣକୁ ____________ କିଲୋମିଟର ।
Answer:
୩, ୨୧୪

୪୦ । ଭାରତର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ __________ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ।
Answer:
୩୨ ଲକ୍ଷ ୮୭ ହଜାର ୨୬୩

୪୧ । ହିମାଳୟ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ, ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ମାଳଭୂମି, ____________ ଓ ____________ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଭାରତ ନିଜର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
Answer:
ଉତ୍ତରସ୍ଥ ସମତଳଭୂମି, ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ସମତଳ

୪୨ । ସାଧାରଣ ___________ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଜାତିର ସଦସ୍ୟମାନେ ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ବଂଶୃଗତ

୪୩ । ଆର୍ଯ୍ୟ, ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ପ୍ରଜାତି ଏକ ____________ ପ୍ରଜାତି ଅଟନିୃ ।
Answer:
ମିଶି୍ତ

୪୪ । ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ଓ ଦ୍ରାବିଡ଼ମାନଙ୍କ ଆନ୍ତଃବିବାହରୁ _______________ ପ୍ରଜାତିର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି ।
Answer:
ମଙ୍ଗୋଲୀୟ- ଦ୍ରାବିଡ଼ୟ

୪୫ । ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର _____________ ଭାଗରେ ବସତି ସ୍ଥାପନ କରିଅଛନ୍ତି ।
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ

୪୬। ______________ ସର୍ବ ପୁରାତନ ଜଙ୍ଗଲୀ ଜନଜାତି ବୋଲି ନୃ-ବିଜ୍ଞାନୀ ଏ.ସି. ହାଚ୍ଛନ୍ ମତପୋଷଣ କରିଅଛନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ର।କ୍-ଦ୍ରାବିଡ଼ୟ

୪୭ । ମାଲୟେସିଆର ________________ ପ୍ରଜାତି ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପ୍ରବେଶ କରି ହିମାଳୟର ପାଦଦେଶରେ ବାସ କରିଥିଲେ।
Answer:
ନିଗ୍ରିଟୋ

୪୮ । ________________ ଜାତୀୟ ପ୍ରଜାତି ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ । _____________
Answer:
ପ୍ରୋଟୋ-ଅଷ୍ଟ୍ରେଲୀୟ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୪୯ । ହିମାଳୟରେ ବାସ କରୁଥିବା ନାଗା ଜନଜାତି ___________________ ଜାତୀୟ ପ୍ରଜାତି ଅଟେ ।
Answer:
ମଙ୍ଗୋଲୀୟ

୫୦ । ପ୍ରାଚ୍ୟ ଦେଶବାସୀୟ ପ୍ରଜାତିକୁ ____________ ପ୍ରଜାତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସେମେଟିକ୍

୫୧ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର _______________ ପରିଚ୍ଛେଦରେ ୨୨ ଗୋଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଅଛି ।
Answer:
ଅଷ୍ଟମ

୫୨ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟା ______________ ଅଟେ ।
Answer:
୧୦୨ କୋଟିରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବ

୫୩ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ପରିଚ୍ଛେଦରେ _______________ ଗୋଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଅଛି ।
Answer:
୨୨

୫୪ । ସର୍ବବୃହତ୍ ଭାଷା ଓ ମାତୃଭାଷାଗୁଡ଼ିକ _______________ ଭାଷାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟଭାଷା

୫୫ । ଓଡ଼ିଶାର ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ଜନଜାତିମାନେ ______________ ଉପଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
କୋଇ

୫୬ । ଧର୍ମଗତ ବିବିଧତା ଭାରତର ଜାତୀୟ ସଂହତିର ____________ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଭପାଦାନ

୫୭ । କେ.ଏମ୍. ପାନିକରଙ୍କ ମତରେ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ସାମାଜିକ ସଂରଚନା ___________ ଓ __________ ମୌଳିକ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ।
Answer:
ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଯୌଥ ପରିବାର

୫୮ । ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ______________ ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରେମ

୫୯ । ବୁଦ୍ଧଦେବ ଦର୍ଶାଇଥବା ମାର୍ଗକୁ ___________ ମାର୍ଗ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ

୬୦ । ଇତିହାସର ସୁଦୀର୍ଘ କାହାଣୀ ଓ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ବିବିଧତା ମଧ୍ୟରେ ____________ ର ମୂଳମନ୍ତ୍ରରେ ବାନ୍ଧି ରଖୂରିଅଛି ।
Answer:
ଏକତା

୬୧ । ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ପରିସୀମା ___________ ଠାରୁ ___________ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ ।
Answer:
କାଶ୍ମୀର କୁମାରିକା

(ଗ) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ଓଡ଼ିଶା ବିଭିନ୍ନତାରେ ଏକତାର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।
Answer:
ଭାରତ ବିଭିନ୍ନତାରେ ଏକତାର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଦାହରଣ ଅଟେ ।

୨। ଆମ ଦେଶ ଭାରତ ରାଜା ଦୁଷ୍ମନ୍ତଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ନାମିତ ।
Answer:
ଆମ ଦେଶ ଭାରତ ରାଜା ଭରତଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ନାମିତ ।

୩ । ଗଙ୍ଗା ନଦୀ ନାମ ଅନୁସାରେ ଆମ ଦେଶ ନାମିତ ହୋଇଛି ।
Answer:
ସିନ୍ଧୁ ବା ଇଣ୍ଡସ୍ ନଦୀ ନାମ ଅନୁସାରେ ଆମ ଦେଶ ନାମିତ ।

୪। ସଂପ୍ରତି ସିନ୍ଧୁ ବା ଇଣ୍ଡସ୍ ନଦୀ ଭାରତରେ ପ୍ରବାହିତ ।
Answer:
ସଂପ୍ରତି ସିନ୍ଧୁ ବା ଇଣ୍ଡସ୍ ନଦୀ ପାକିସ୍ତାନରେ ପ୍ରବାହିତ ।

୫। ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ଭାରତକୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନ ନାମ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ମୁସଲିମ୍ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନେ ଭାରତକୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନ ନାମ ଦେଇଥିଲେ ।

୬୮ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଦୈହିକ ଲକ୍ଷଣମାନ ଥିବା ଦଳେ ଲୋକଙ୍କର ସମଷ୍ଟିକୁ ଜାତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଦୈହିକ ଲକ୍ଷଣମାନ ଥିବା ଦଳେ ଲୋକଙ୍କର ସମଷ୍ଟିକୁ ପ୍ରଜାତି କୁହାଯାଏ ।

୭ । ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର ସବୁଠୁ ଗ୍ରହଣୀୟ ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣ ହଟନ୍ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର ସବୁଠୁ ଗ୍ରହଣୀୟ ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣ ରିସ୍‌ଲେ ଓ ଗୁହା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

୮। ସାର ହର୍‌ବର୍ଗ ରିସ୍‌ଲେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୫ଟି ପ୍ରଜାତୀୟ ବିଭାଜନ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ସାର ହରବର୍ଟ ରିସ୍‌ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୭ଟି ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୯ ୮ କୁଲେ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୬ଟି ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ବି.ଏସ୍.ଗୁହା ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୬ଟି ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

୧୦ । ମାକାଇଭର ରିସ୍‌ଙ୍କ ବର୍ଗୀକରଣକୁ ଏକ ଭାଷାଗତ ବିଭାଜନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଡି.ଏଚ୍. ମଜୁମଦାର ରିସ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣକୁ ଏକ ଭାଷାଗତ ବିଭାଜନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।

୧୧ । ହଟନ୍‌ଙ୍କ ଅନୁସାରେ ପ୍ରାକ୍-ଦ୍ରାବିଡ଼ମାନେ ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାବାସୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ହଟନ୍‌ଙ୍କ ଅନୁସାରେ ନିଗ୍ରିଟୋମାନେ ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଅଧିବାସୀ ଥିଲେ ।

୧୨ । ଶ୍ରୀନିବାସଙ୍କ ମତରେ ଭାରତ ଭାଷାମାନଙ୍କର ଏକ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ।
Answer:
ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇଙ୍କ ମତରେ ଭାରତ ଭାଷାମାନଙ୍କର ଏକ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଅଟେ ।

୧୩ । ୧୯୬୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ ୨୦୦୦ ଭାଷା ରହିଛି ।
Answer:
୧୯୬୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ ୧୬୫୨ ଭାଷା ଓ ଡାଇଲେକ୍‌ଟିକ୍ ରହିଛି ।

୧୪ । ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ଭାଷାକୁ ୨ଟି ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଭାରତର ସମସ୍ତ ଭାଷାକୁ ୪ଟି ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

୧୫ । ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୧୫ଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।
Answer:
ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୧୮ଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।

୧୬ । ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ତେଲୁଗୁ ଭାଷାରେ କଥା ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ କଥା ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

୧୭ । ଆମର ଜାତୀୟ ଭାଷା ହେଉଛି ଓଡ଼ିଆ ।
Answer:
ଆମର ଜାତୀୟ ଭାଷା ହେଉଛି ହିନ୍ଦୀ ।

୧୮ । ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।
Answer:
ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

୧୯ । ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଓ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା ଦୁଇ ଜନଜାତୀୟ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍ ଏବଂ ସିନୋ ତିବେତାନ୍ ଦୁଇ ଜନଜାତୀୟ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ।

୨୦ । ଓଡ଼ିଆ ଓ ଉର୍ଦୁ ଭାଷା ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ତାମିଲ ଓ ତେଲୁଗୁ ଭାଷା ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ।

୨୧ । ଭାରତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଲୋକମାନେ ବସବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତରେ ସର୍ବାଧ୍ଯକ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଲୋକମାନେ ବସବାସ କରିଥାନ୍ତି ।

୨୨ । ରିସ୍‌ଲେଙ୍କ ମତରେ ଭାରତର ଏକତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଏକତା ଅଟେ ।
Answer:
ଶ୍ରୀନିବାସଙ୍କ ମତରେ ଭାରତର ଏକତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଏକତା ଅଟେ ।

୨୩ । ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମରେ ଏକାଧ୍ଵ ସଂପ୍ରଦାୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏକାଧ୍ଵ ସଂପ୍ରଦାୟ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।

୨୪ । ଦିଗମ୍ବର ଓ ଶ୍ୱେତାମ୍ବର ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ।
Answer:
ଦିଗମ୍ବର ଓ ଶ୍ଵେତାମ୍ବର ଜୈନ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ।

୨୫ । ହୀନସ୍ଥାନ ଓ ମହାଯାନ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ।
Answer:
ହୀନଯାନ ଓ ମହାଯାନ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ।

୨୬ । ସିହା ଓ ସୁନୀ ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ।
Answer:
ସିହା ଓ ସୁନ୍ତୀ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ।

୨୭ । ଧାର୍ମିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଭିନ୍ନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଧାର୍ମିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଧାର୍ମିକ ବିଭିନ୍ନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

୨୮ । ୧୯୩୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ କେବଳ ୭ଟି ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଥିଲା ।
Answer:
୧୯୩୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ କେବଳ ୧୦ଟି ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଥିଲା ।

୨୯। ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ଧର୍ମ ଭାରତର ଏକ ସର୍ବବୃହତ୍ ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ।
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଭାରତର ଏକ ସର୍ବବୃହତ୍ ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ।

୩୦ । ଶିଖ୍ ଧର୍ମ ଭାରତର ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଅଟେ ।
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ ଭାରତର ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଅଟେ ।

୩୧ । ଗ୍ରୀକ୍ ସଭ୍ୟତା ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଓ ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତା ଅଟେ ।
Answer:
ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟକାର ସଭ୍ୟତା ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଓ ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତା ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୩୨ । ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଶାହାଜାହାନ ହିନ୍ଦୁ ମୁସଲିମ୍ ଏକତା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଆକବର ହିନ୍ଦୁ ମୁସଲିମ୍ ଏକତା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

୩୩ । ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ ୩୦, ୮୦, ୪୮୩ ବର୍ଗ କି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ ।
Answer:
ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ ୩୨,୮୦,୪୮୩ ବର୍ଗ କି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ ।

୩୪ । ଭାରତର ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତା ଏହାର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାକୃତିକ ପରିସୀମାଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି ।
Answer:
ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଏକତା ଏହାର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ପରିସୀମାଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି ।

୩୫ । ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଧର୍ମ ଭାବେ ଇସଲାମ୍ ଭାରତର ଧାର୍ମିକ ଏକତାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଅଟେ ।
Answer:
ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଧର୍ମ ଭାବେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଭାରତର ଧାର୍ମିକ ଏକତାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଅଟେ ।

୩୬ । ଭାରତ ଏକ ଥ୍ଓକ୍ରେଟିକ୍ ବା ଏକ ଧର୍ମରେ ବିଶ୍ବାସୀ ଦେଶ ।
Answer:
ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଦେଶ ଅଟେ ।

୩୭ । ‘ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ ଭାବ ଭାରତୀୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକତାର ବାଧକ ଅଟେ ।
Answer:
‘ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ ଭାବ ଭାରତୀୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକତାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଅଟେ ।

୩୮ । ଇତିହାସ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥାପନ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନକୁ ନେଇ ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ବଳମୟ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇ ନ ଥାଏ ।
Answer:
ଇତିହାସ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥାପନ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନକୁ ନେଇ ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ବଳମୟ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

୩୯ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ରୀତି, ନୀତି ଆଦର୍ଶରେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇନଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ରୀତି, ନୀତି ଆଦର୍ଶରେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

୪୦ । ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧର୍ମକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମାଜ ବହୁ ଧର୍ମକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଥାଏ

୪୧ । ଭାରତବର୍ଷ ଇଉରୋପର ଏକ ଉପଦ୍ୱୀପ ଅଟେ ।
Answer:
ଭାରତବର୍ଷ ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ଏକ ଉପଦ୍ଵୀପ ଅଟେ ।

୪୨ । ଭାରତ ସର୍ବଦା ଭୌଗୋଳିକବାଦକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଭାରତ ସର୍ବଦା ଐକ୍ୟ ଭାବନାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

୪୩ । ଭାରତ ଏକ ଏକଧର୍ମୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ଭାରତ ଏକକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।

୪୪ । ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନତା ଭାରତର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଭାରତର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଅଟେ ।

୪୫ । ଭାରତ ମୁଖ୍ୟତଃ ବିଶ୍ବର ପ୍ରଥମ ଜନବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ଭାରତ ମୁଖ୍ୟତଃ ବିଶ୍ବର ଦ୍ବିତୀୟ ଜନବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।

୪୬ । ପ୍ରଜାତି ଏକ ବିଧ୍ଵଦ୍ଧ ମାନସିକ ଧାରଣା ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରଜାତି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜୈବିକ ଧାରଣା ଅଟେ ।

୪୭ । ସ୍କୋଥୋ -ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଦୌ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନ ଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୪୮ । ମଙ୍ଗୋଲ-ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଦୌ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନ ଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ମଙ୍ଗୋଲ-ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

୪୯ । ମଙ୍ଗୋଲୀୟଙ୍କର ଉଚ୍ଚତା ଅଧୁକ ଅଟେ ।
Answer:
ମଙ୍ଗୋଲୀୟମାନଙ୍କର ଉଚ୍ଚତା କମ୍ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୫୦ । ନାୟର ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ପ୍ରଜାତୀୟ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ନାୟର ଦ୍ରବିଡ଼ୀୟ ପ୍ରଜାତୀୟ ଅଟନ୍ତି ।

୫୧ । ନାଗା ଜନଜାତି ତିଦ୍ଧତୀୟ-ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ଶ୍ରେଣୀୟ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ନାଗା ଜନଜାତି ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ଶ୍ରେଣୀୟ ଅଟନ୍ତି ।

୫୨ । ନଡ଼ିକୁ ରାଜସ୍ଥାନର ସବୁଠାରୁ ଦୁର୍ବଳ ପ୍ରଜାତି ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ନର୍ଜିକ୍ ରାଜସ୍ଥାନର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପ୍ରଜାତି ଅଟନ୍ତି ।

୫୩ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ପଞ୍ଚମ ପରିଚ୍ଛେଦରେ ୨୨ ଗୋଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଅଛି ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ପରିଚ୍ଛେଦରେ ୨୨ ଗୋଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଅଛି ।

୫୪ । ଓଡ଼ିଆ ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ଭାଷାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

୫୫ । ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତି ଦ୍ରାବଢ଼ୀୟ ଭାଷ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତି ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍ ଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

୫୬ । ମଣିପୁରୀ ଭାଷା ଥାଇ ଉପଭାଷାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।
Answer:
ମଣିପୁରୀ ଭାଷା ନେୱାରୀ ଉପଭାଷାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

୫୭ । ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ସେମିଟିକ୍ ଧର୍ମର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ଇଣ୍ଡିଜ୍ ମୂଳଧର୍ମର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟନ୍ତି ।

୫୮ । ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ ପଞ୍ଚମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆରବୀୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥ୍ ଲା ।
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆରବୀୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥ୍ ଲା ।

୫୯ । ବାଇବେଲ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଅଟେ ।
Answer:
କୋରାନ୍ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଅଟେ ।

୬୦ । ‘ଘୃଣା’ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରେମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଅଟେ ।

୬୧ । ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟରେ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ତୁଳନାରେ କେରଳ ରାଜ୍ୟରେ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ବାସ କରନ୍ତି ।

୬୨ । ଶିଖ୍ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ଦୁଇଗୋଟି ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଆୟୁଧ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଶିଖ୍ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଆୟୁଧ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୬୩ । ବୁଦ୍ଧଦେବ ଦର୍ଶାଇଥବା ମାର୍ଗକୁ ଦ୍ରାବିଡ଼-ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗ କୁହାଯାଏ
Answer:
ବୁଦ୍ଧଦେବ ଦର୍ଶାଇଥବା ମାର୍ଗକୁ ଆର୍ଯ୍ୟ-ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

୬୪ । ଜୈନଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ଉପବାସ ରୁହନ୍ତି ନାହିଁ ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମାଲମ୍ବୀମାନେ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ଉପବାସ ରୁହନ୍ତି ।

୬୫ । ଜୈନଧର୍ମ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ପରି ଆତ୍ମା, କର୍ମତତ୍ତ୍ଵ, ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁର ଜୀବନଚକ୍ରରେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ପରି ଆତ୍ମା, କର୍ମତତ୍ତ୍ବ, ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁର ଜୀବନଚକ୍ରରେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ।

୬୬ । ଶିଳ୍ପପତି ଟାଟା, ପି. ମେହେଟ୍ଟା ଇତ୍ୟାଦି ଜୁଡ଼ାବାଦୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଶିଳ୍ପପତି ଟାଟା, ପି. ମେହେଟ୍ଟା ଇତ୍ୟାଦି ପାର୍ଶୀଧର୍ମୀ ଅଟନ୍ତି ।

୬୭ । ଜୀବବାଦୀମାନେ ପ୍ରକୃତି ପୂଜନ ତଥା ଭୂତପ୍ରେତକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
Answer:
ଜୀବବାଦୀମାନେ ପ୍ରକୃତି ପୂଜନ ତଥା ଭୂତପ୍ରେତକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ।

(ଘ) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଆମ ଦେଶ ଭାରତର ନାମ କେଉଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରାଜାଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଭାରତ

୨। କେଉଁ ନଦୀର ନାମ ଅନୁସାରେ ଭାରତର ନାମ ଇଣ୍ଡିଆ ହୋଇଛି ?
Answer:
ସିନ୍ଧୁ ବା ଇଣ୍ଡସ୍

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୩ । ସଂସ୍କୃତି ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ କେଉଁ ଦେଶରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ?
Answer:
ପାକିସୁ।ନ

୪। କେଉଁମାନେ ଭାରତକୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନ ନାମ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମୁସଲିମ୍ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନେ

୫। ବିଭିନ୍ନତାରେ ଏକତାର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଉଦାହରଣ କିଏ ?
Answer:
ଆମ ଦେଶ ଭାରତ

୬। ଦୈହିକ, ଧାର୍ମିକ, ଭାଷାଗତ ଗୁଣାବଳୀ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଦେଉଥ‌ିବା ସାମୂହିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନତା

୭ | ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭାଷାଗତ ବିଭେଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଭାଷାଗତ ବିଭିନ୍ନତା

୮| ଭାରତର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଥୁବା ଧାର୍ମିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହନ୍ତି ?
Answer:
ଧାର୍ମିକ ବିଭିନ୍ନତା

୯| ଭାରତର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୈହିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରକାତାୟ ବିଭିନ୍ନତା

୧୦ । ଭାରତର ଉତ୍ତର ପଶ୍ଚିମରୁ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ଅଲଗା ହୋଇଛି ?
Answer:
ଆଫଗାନିସ୍ଥାନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ

୧୧ । ଭାରତର ପୂର୍ବ ଅଞ୍ଚଳରୁ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ଅଲଗା ହୋଇ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଦେଶ ହୋଇଛି ?
Answer:
ବଙ୍କଲାଦେଶ

୧୨ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୈହିକ ଗୁଣାବଳୀ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରକାତି

୧୩ । କିଏ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ସାଂପ୍ରତିକ ବର୍ଗୀକରଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବି.ଏସ୍.ଗୁହା

୧୪ । ରିସ୍‌ଲେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ କେତେ ପ୍ରକାର ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭାଜନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
୭ ପ୍ରକାର

୧୫ । ବି.ଏସ୍.ଗୁହା ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ କେତୋଟି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
୬ ୧ଟି

୧୬ । କେଉଁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ରିସ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣକୁ ଏକ ଭାଷାଗତ ବିଭାଜନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଡି.ଏଚ୍. ମଜୁମଦାର

୧୭ । କେଉଁ ପ୍ରଜାତୀୟ ପ୍ରକାରକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ନଥ‌ିବାରୁ ରିସ୍‌ଲେଙ୍କ ବର୍ଗୀକରଣକୁ ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ବିଡାର କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ନିଗ୍ରିଟୋ

୧୮ । କେଉଁ ପ୍ରଜାତୀୟବିତ୍‌ଙ୍କର ପ୍ରଜାତୀୟ ବର୍ଗୀକରଣ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଅଧ‌ିକ ଗ୍ରହଣୀୟ ଅଟେ ?
Answer:
ରିସ୍‌ଲେ ଓ ବି.ଏସ୍.ଗୁହା

୧୯ । ଜେ.ଏଚ୍.ହଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାବାସୀ କେଉଁ ପ୍ରଜାତୀୟ ଲୋକ ?
Answer:
ନିଗ୍ରିଟୋ

୨୦ । ରିସ୍‌ଙ୍କର ସାତ ପ୍ରକାରର ପ୍ରଜାତୀୟ ବିଭାଜନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କେତେ ପ୍ରକାରକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ତିନି ପ୍ରକାର

୨୧ । କେଉଁ ନୃବିଜ୍ଞାନୀ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ୨ଟି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ହର୍‌ବର୍ଟ ରିସ୍‌

୨୨ । କେଉଁ ନୃବିଜ୍ଞାନୀ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ୬ଟି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବି.ଏସ୍.ଗୁହା

୨୩ । ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ କେତୋଟି ପ୍ରଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
୫ଟି

୨୪ । କିଏ କହିଥିଲେ ଯେ ଭାରତ ଭାଷାର ଏକ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଅଟେ ?
Answer:
ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ

୨୫ । ଭାରତରେ ପ୍ରାକ୍-ଦ୍ରାବିଡ଼, ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍, ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ, ଇଣ୍ଡୋ-ଆଲପାଇନ୍ ଏବଂ ମଙ୍ଗୋଲିଆନ୍ ଆଦି ପ୍ରଜାତିର ଲୋକ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଏ.ସି.ହଡ଼ନ୍

୨୬ । କେଉଁ ନୃବିଜ୍ଞାନୀ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ନିଗ୍ରେଟୋ, ପ୍ରୋଟୋ-ଅଷ୍ଟ୍ରୋଲଏଜ୍, ମଙ୍ଗୋଲଏଜ୍, ମେଡ଼ିଟେରାନିଆନ୍,
Answer:
ବି.ଏସ୍. ଗୁହା

୨୭ । ୧୯୬୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ କେତୋଟି ଭାଷା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
Answer:
୧୬୫୨ ଗୋଟି

୨୮ । ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକୁ କେତୋଟି ଭାଷା ପରିବାରରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
୪ଟି

୨୯। ଓଁ ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ଅନୁଚ୍ଛେଦରେ କେତୋଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:
୧୮ଟି

୩୦ । ଆମର ଜାତୀୟ ଭାଷା କିଏ ?
Answer:
ହିଦା

୩୧ । କେଉଁ ଆଇନ ହିନ୍ଦୀକୁ ଭାରତର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଭାଷାଭାବେ ଘୋଷଣା କଲା ?
Answer:
୧୯୬୩ର ଭାଷା ଆଇନ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୩୨ । ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ଭାଷାକୁ ସହକାରୀ ଭାଷାର ସ୍ଵୀକୃତି ମିଳିଛି ?
Answer:
ଇଂରାକା

୩୩ । ଆମ ଜାତୀୟ ଭାଷା ହିନ୍ଦୀ କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
Answer:
ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ପରିବାର

୩୪ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
Answer:
ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ

୩୫ । କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାର ଦ୍ଵୟ ଜନଜାତି ଭାଷା ଅଟେ ?
Answer:
ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍ ଏବଂ ସିନୋ ତିବେତାନ

୩୬ । ଭାରତର ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲୋକ କେଉଁ ଭାଷାରେ କଥା ହୋଇଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ହିଦା

୩୭ । ଭାରତର ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଭାଷା ଭାବେ କେଉଁ ଭାଷା ପରିଚିତ ଅଟେ ?
Answer:
ତେଲୁଗୁ

୩୮ । ମାଲାୟାଲମ୍, କନ୍ନଡ଼, ତାମିଲ ଓ ତେଲୁଗୁ ଆଦି କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାରଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ୍ ଭାଷା ପରିବାର

୩୯ । ଭାରତରେ ବୃହତ୍ତମ ଧାର୍ମିକ ସମୂହ କିଏ ?
Answer:
ହିଦୁ

୪୦ । ୧୯୩୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ କେତୋଟି ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଅଛନ୍ତି ?
Answer:
୧୦ଟି

୪୧ । ୧୯୬୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ କେତୋଟି ଧାର୍ମିକ ସମୂହ ଅଛନ୍ତି ?
Answer:
୭ଟି

୪୨ । ଭାରତର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟାର କେତେ ଭାଗ ଲୋକ ହିନ୍ଦୁ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
୮୨ ଭାଗ

୪୩ । ଭାରତର ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଧାର୍ମିକ ସମୂହ କିଏ ?
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍

୪୪ । ଶୈବ, ଶାକ୍ତ, ଗାଣପତ୍ୟ, ବୈଷ୍ଣବ ଆଦି କେଉଁ ଧର୍ମର ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ହିଦୁ

୪୫ । ସିହା ଓ ସୁନୀ କେଉଁ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟେ ?
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍

୪୬ । ହୀନଯାନ ଓ ମହାଯାନ କେଉଁ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ବୌଦ୍ଧ

୪୭ । ଦିଗମ୍ବର ଓ ଶ୍ୱେତାମ୍ବର କେଉଁ ଧର୍ମର ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟ ?
Answer:
କୈନ

୪୮ । ପ୍ରୋଟେଷ୍ଟାଣ୍ଟ ଏବଂ କ୍ୟାଥୋଲିକ୍ କେଉଁ ଧର୍ମର ସଂପ୍ରଦାୟ ?
Answer:
ଖ୍ର।ଷୃ

୪୯ । ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର କେତେ ଭାଗ ଜନସଂଖ୍ୟା ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
୧୨ ଭାଗରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ

୫୦ । କିଏ ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତା ଭାବେ ପରିଚିତ ?
Answer:
ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତା

୫୧ । ଭାରତର କେଉଁ ଦିଗରେ ହିମାଳୟ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଭତ୍ତର

୫୨ । ‘‘ଭାରତର ଏକତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଧର୍ମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ’– କିଏ ଏହା କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଏମ୍.ଏନ୍.ଶ୍ରୀନିବାସ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୫୩। ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଜରାଟଠାରୁ ଆସାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେତେ ମାଇଲ୍ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ ?
Answer:
୧୫୦୦

୫୪ । କାଶ୍ମୀରରୁ କେପ୍ କମୋରିନ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ସୀମାରେଖା କେତେ ମାଇଲ୍ ?
Answer:
୨୦୦୦

୫୫ । କିଏ ଭାରତକୁ ତିନି ପଟରୁ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିସୀମା ଯୋଗାଇଛି ?
Answer:
ସମୁଦ୍ର

୫୬ । ଭାରତର ଉତ୍ତରରେ କିଏ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିସୀମା ଭାବେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ?
Answer:
ହିମାଳୟ

୫୭ । ‘ଭାରତମାତା’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟ ଭାରତର କେଉଁ ଏକତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ?
Answer:
‘ଭାବଗତ ଏକତା’

୫୮ । କେବେ ଭାରତରେ ସର୍ବପ୍ରଥମ ମନୁଷ୍ୟର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଖ୍ର।.ପୂ.୫,୦୦,୦୦୦

୫୯ । ‘‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’’ ସଙ୍ଗୀତ କିଏ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ବଙ୍କିମଚଦ୍ର

୬୦ । ଭାରତର ସାମାଜିକ ଜୀବନର ପ୍ରତି କ୍ଷେତ୍ରରେ କେଉଁ ଏକତା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ?
Answer:
ସାଂସୁୃକତ ଏକତା

୬୧ । ଦିଲୀ, ଦଶହରା ଓ ହୋଲି ସାରା ଭାରତରେ ସମାନ ଭାବରେ ପାଳିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ଭାରତର କେଉଁ ଏକତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ?
Answer:
ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତା

୬୨ । ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞର ଆୟୋଜନ ଓ ରାଜ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟ ଭାରତର କେଉଁ ଏକତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ

୬୩ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
୧୦୨ କୋଟି ୮୬ ଲକ୍ଷ ୧୦ହଜାର ୩୨୮ ଅଟେ ।

୬୪ । ପ୍ରଜାତିର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରଜାତି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜୈବିକ ଧାରଣା ଅଟେ ?

୬୫। ପ୍ରଜାତି ଏକ ଉଚିତ ବା ବିଧବଦ୍ଧ ଜୈବିକ ଧାରଣା ଅଟେ । ଏହା ଏକ ସମୂହ ଯାହା ଜଣେ ପ୍ରଜାତି କିମ୍ବା କୌଳିକଗୁଣ ନିୟନ୍ତ୍ରକ ଉପାଦାନ ଏବଂ ଉପସମଜାତୀୟତାରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି – ଏ ଉକ୍ତି କେଉଁ ନ୍ନ- ବିଜ୍ଞାନୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ଏ.ଏଲ୍. କ୍ରୋଜର ।

୬୬ । ଇଣ୍ଡୋ- ଆର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଜାତିର ଲୋକମାନେ ଭାରତର କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଇଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବ, ରାଜସ୍ଥାନ ଏବଂ କାଶ୍ମୀର

୬୭ । ଆର୍ଯ୍ୟ-ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ପ୍ରଜାତି ଭାରତର କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ବିହାର

୬୮ । କେଉଁ ପ୍ରକାର ବିବାହରୁ ମଙ୍ଗୋଲ-ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ପ୍ରଜାତିର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଆନ୍ତଃବିବାହରୁ

୬୯ । ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ପ୍ରଜାତିମାନଙ୍କର ଉଚ୍ଚତା କିପରି ଅଟେ ?
Answer:
ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ପ୍ରଜାତିମାନଙ୍କର ଉଚ୍ଚତା କମ୍ ଅଟେ ।

୭୦ । ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର କେଉଁ ଭାଗରେ ବସତି ସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଛୋଟନାଗପୁର, ଚେନ୍ନାଇ ଓ ହାଇଦ୍ରାବାଦରେ
ଦେଖାଯାକଥା ନ୍ତି

୭୧ । କେଉଁ ପ୍ରଜାତି ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ପ୍ରଜାତିରୂପେ ପରିଚିତ ?
Answer:
ନିଗ୍ରିଟୋ ପ୍ରଜାତି ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ପ୍ରଜାତି ରୂପେ ପରିଚିତ ।

୭୨ । କେତେ ପ୍ରକାର ପାଲିଓ- ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ପ୍ରଜାତି ଭାରତରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ଦୁଇ ପ୍ରକାର ପାଲିଓ- ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ପ୍ରଜାତି ଭାରତରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଅନ୍ତି ।

୭୩ । ମେଡ଼ିଟେରାନିଆନ୍ ପ୍ରଜାତିଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମେଡ଼ିଟେରାନିଆନ୍ ପ୍ରଜାତିଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ପ୍ରକୃତ ଇଉରୋପୀୟ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ ।

୭୪ । ପୁରୁଷପ୍ରଧାନ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ପୁରୁଷ ସ୍ଵତ୍ୱାଧିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ପ୍ରଜାତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପୁରୁଷପ୍ରଧାନ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ପୁରୁଷ ସ୍ଵତ୍ୱାଧିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଥମେ ନଢ଼ିକ୍ ପ୍ରଜାତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୭୫ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ରାଜ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ୨୯ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ସଂଖ୍ୟା ୭ ଅଟେ ।

୭୬ । ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ପରିଚ୍ଛେଦରେ ଭାରତୀୟ ଭାଷା ସଂଖ୍ୟା ଦର୍ଶାଯାଇଅଛି ?
Answer:
ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ପରିଚ୍ଛେଦରେ ଭାରତୀୟ ଭାଷା ସଂଖ୍ୟ ଦର୍ଶାଯାଇଅଛି ।

୭୭ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ କେତେଗୋଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଅଛି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ୨୨ଟି ଭାଷାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଅଛି ।

୭୮ । ଭାରତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ବ୍ୟକ୍ତି କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଇଣ୍ଡୋ- ଆର୍ଯ୍ୟଭାଷା ପରିବାରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ।

୭୯ । ‘ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ’ ଶବ୍ଦଟି ସର୍ବପ୍ରଥମେ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ’ ଶବ୍ଦଟି ସର୍ବପ୍ରଥମେ ରବର୍ଟ ଏ. କାଲ୍‌ୱେଲ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।

୮୦ । ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍ ଭାଷା ପରିବାରକୁ କେତେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି ?
Answer:
ଅଷ୍ଟ୍ରିକ୍ ଭାଷା ପରିବାରକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି ।

୮୧ । ମୁଣ୍ଡା ଉପଭାଷା କେଉଁ ଭାଷା ପରିବାରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
Answer:
ମୁଣ୍ଡା ଉପଭାଷା ଅଷ୍ଟ୍ରିକ ଭାଷା ପରିବାରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ

୮୨ । ନିକୋବରୀ ଜନଜାତି କେଉଁ କଥ୍ତ ଭାଷାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ନିକୋବରୀ ଜନଜାତି ମଙ୍ଖମର କଥ୍ତ ଭାଷାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ?

୮୩ । କେଉଁ ସମୟରୁ (ମସିହା) ଇଂରେଜୀ ଭାଷାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଆନ୍ତଃପ୍ରଦେଶିକ ଯୋଗାଯୋଗର ସହବନ୍ଧୀ ଅତିରିକ୍ତ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଗଲା ?
Answer:
୧୯୬୫ ମସିହାରୁ ଇଂରେଜୀ ଭାଷାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଆନ୍ତଃପ୍ରଦେଶିକ ଯୋଗାଯୋଗର ସହବନ୍ଧୀ ଅତିରିକ୍ତ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଗଲା ।

୮୪ । ଭାରତରେ ବ୍ୟବହୃତ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକୁ ସାଧାରଣତଃ କେତେଗୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି ?
Answer:
ଭାରତରେ ବ୍ୟବହୃତ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକୁ ସାଧାରଣତଃ ୭ଗୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି

୮୫ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର କେତେ ଶତାଂଶ ହିନ୍ଦୁ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୮୦.୫ ଶତାଂଶ ହିନ୍ଦୁ ଅଟନ୍ତି ?

୮.୬. । ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ଲୋକମାନେ ସାଧାରଣତଃ କେତେଗୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ଲୋକମାନେ ସାଧାରଣତଃ ୪ ଗୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଅଛନ୍ତି ।

୮୭ । ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ ଆରବୀୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଅଛି ।

୮୮ । ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତାଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ହେଲେ ମହାପୁରୁଷ ମହମ୍ମଦ ।

୮୯ । ଇସ୍‌ଲାମର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍‌ର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଆରବୀୟ ଭାଷାରେ ନାମିତ ଆଲ୍ଲା ଯେ କି ଭଗବାନ୍ ତାଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ନିକଟରେ ନିଜକୁ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବା ।

୯୦ । ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ମୌଳିକ ଧର୍ମବିଧୂ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।`
Answer:
ଏକ ଈଶ୍ବର ବିଶ୍ବାସ ।

୯୧ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଭାରତରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ?
Answer:
୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ଶତକଡ଼ା ୨.୩ ଶତାଂଶ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଭାରତରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ?

୯୨ । ଭାରତର କେଉଁ ରଜ୍ୟରେ ଅଧୂକ ସଂଖ୍ୟକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତର କେରଳ ରାଜ୍ୟରେ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୯୩ । ଶିଖ୍ ଧର୍ମର ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୁରୁଗ୍ରନ୍ଥସାହିବ

୯୪ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ତ୍ରିଫିଟକ

୯୫ । ବୁଦ୍ଧଦେବଙ୍କ ଆର୍ଯ୍ୟ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗରୁ ଗୋଟିଏ ମାର୍ଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସମ୍ୟକ୍ ବାକ୍ୟ

୯୬ । ପଞ୍ଚଯାମର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ୟକ୍ ବିଶ୍ବାସ, ସମ୍ୟକ୍ ଜ୍ଞାନ ଓ ସମ୍ୟକ୍ କର୍ମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୯୭ । ହିନ୍ଦୁ ଓ ଜୈନଧର୍ମାବଲମ୍ବୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗୋଟିଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନିଜର ଜୀବନଧାରା ଓ ବ୍ୟାବହାରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ଅଟେ ।

୯୮ । କେନ୍ଦାଭେସ୍ତା କ’ଣ ?
Answer:
ଜେନ୍ଦାଭେସ୍ତା ପାର୍ଶୀମାନଙ୍କର ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଅଟେ ।

୯୯ । ସିନାଯୋଗୁ କେଉଁ ଧର୍ମର ମନ୍ଦିର ଅଟେ ?
Answer:
ସିନାଯୋଗୁ ଜୁଡ଼ାବଦୀ ଧର୍ମର ମନ୍ଦିର ଅଟେ ।

୧୦୦ ।‘‘ଯଦି ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ପତନ ଘଟିବ ତେବେ ଏସିଆ ବିଲୁପ୍ତ ହୋଇଯିବ’’- ଏହି ଭକ୍ତିଟିକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିବା ମହାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମହାମ୍। ଗାକ୍ଷି

୧୦୧ । ଭାରତବର୍ଷକୁ ଅନ୍ୟଭାବରେ କେଉଁ ଭୂମି ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଅଛି ?
Answer:
ଦେବଭୂମି

୧୦୨ । ଭାରତରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ପରିବାର ପ୍ରାୟତଃ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଆସୁଅଛି ?
Answer
ଯୌଥ ପରିବାର ।

୧୦୩ । ପୁରାଣ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହିନ୍ଦୁ ସାହିତ୍ୟରେ ଭାରତ ଉପମହାଦେଶକୁ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭାରତଖଣ୍ଡ, ଜମ୍ବୁଦ୍ୱୀପ ଏବଂ ଭାରତବର୍ଷ ନାମରେ ପରିଚିତ କରାଯାଇଛି ।

୧୦୪ । ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ପରିସୀମା କେଉଁଠାରୁ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
କାଶ୍ମୀରଠାରୁ କୁମାରିକା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ।

୧୦୫ । ଭାରତର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ବିଭାଜନ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ହିମାଳୟ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ ।

୧୦୬ । ଭାରତର କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ବରଫ ଓ ମୁନିଋଷିଙ୍କର ବାସସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ହିମାଳୟ ପର୍ବତମାଳାକୁ ବରଫ ଓ ମୁନିଋଷିଙ୍କର ବାସସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।

୧୦୭ । ଭାରତର ସୈନ୍ଧବ-ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳଭୂମି ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ପବିତ୍ର ନଦୀ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଅଛି ?
Answer:
ଭାରତର ସୈନ୍ଧବ-ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳଭୂମି ମଧ୍ଯରେ ସିନ୍ଧୁ, ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଆଦି ପବିତ୍ର ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଅଛି

୧୦୮ । ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ସାଧାରଣତଃ କେଉଁ ଜୀବନର ଦିଗକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଅଛି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ସାଧାରଣତଃ ସୀମାଜିକ ଜୀବନର ଦିଗକୁ ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଅଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 2 ଭାରତୀୟ ସାମାଜିକ ସଂରଚନା Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାରର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ଏବଂ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯୌଥ ପରିବାର ବା ଏକାନ୍ତବର୍ତ୍ତୀ ପରିବାର ଭାରତୀୟ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ଭିତ୍ତିସ୍ତମ୍ଭ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ । ଏହା ଏକାତ୍ମକ ଏକକ ପରିବାରର ସମଷ୍ଟି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ସମ୍ଭବତଃ କେତେକ ସମାଜବିଜ୍ଞାନବିତ୍ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ମଧ୍ୟ ବିସ୍ତୃତ ପରିବାର ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଶ୍ରୀମତୀ ଇରାବତୀ କାର୍ଭେଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ଯୌଥ ପରିବାର ହେଉଛି, ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ଛାତତଳେ ରହୁଥ‌ିବା, ଏକ ରୋଷେଇରେ ଖାଉଥ‌ିବା, ସାମୂହିକ ଭାବରେ ସମ୍ପତ୍ତିବାଡ଼ିର ଭୋଗ ଦଖଲ କରୁଥିବା, ମିଳିମିଶି ପୂଜା ଅର୍ଚ୍ଚନା କରୁଥିବା ଏବଂ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜ୍ଞାତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହୋଇଥିବା ଏକ ସମୂହ ।’’

ଲକ୍ଷଣ, ଉପାଦାନ ବା ଗୁଣ – ଉପରୋକ୍ତ ସଂଜ୍ଞାରୁ ଯୌଥ ପରିବାରର ନିମ୍ନଲିଖୁତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବା ଲକ୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
(୧) ବୃହତ୍ ଅକାର (Large size) – ଯୌଥ ପରିବାରରେ ପିତାମାତା, ପ୍ରାପ୍ତ ଓ ଅପ୍ରାପ୍ତ ବୟସ୍କ ସନ୍ତାନ, ପିତାଙ୍କର ଭ୍ରାତୃବର୍ଗ ଓ ବୃଦ୍ଧ ପିତାମାତା ଏହିଭଳି ଦୁଇ ତିନି ପୁରୁଷର ଲୋକମାନଙ୍କ ସହିତ ଅନ୍ୟ କେତେକ ନିକଟ ସମ୍ପର୍କୀୟ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏଣୁ ଯୌଥ ପରିବାରର ଆକାର ବୃହତ୍ ଅଟେ ।

(୨) ସାଧାରଣ ବାସସ୍ଥଳୀ (Common Residence)- ଯୌଥ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଗୃହରେ ବସବାସ କରିଥା’ନ୍ତି । କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବା ଯୋଗୁଁ ବା ବାସସ୍ଥାନର ଅଭାବରୁ ସେମାନେ ଦୂରେଇ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ପରସ୍ପରର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(୩) ସାଧାରଣ ରୋଷେଇଶାଳ (Common Kitchen) – ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଏକାନ୍ତବର୍ତ୍ତୀ ପରିବାର କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହାର କାରଣ ଯୌଥ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ରନ୍ଧନଶାଳାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟକୁ ଭୋଜନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସାଧାରଣ ଭୋଜନଶାଳା ଯୌଥ ପରିବାରର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣତା ଓ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ।

(୪) ସାଧାରଣ ସମ୍ପରି (Common Property) – ଯୌଥ ପରିବାରର ସ୍ଥାବର ଓ ଅସ୍ଥାବର ସମ୍ପତ୍ତି ଯାହାକୁ ଉତ୍ତରାଧିକାର ସୂତ୍ରରେ ହେଉ ବା କୌଣସି ସଦସ୍ୟର ସଅର୍ଜିତ ହେଉ, ସମସ୍ତପ୍ରକାର ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କର ସମାନ ଅଧିକାର ଥାଏ । ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କର ଉକ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତିର ସମସ୍ତ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଦାୟିତ୍ଵ ବୋଲି ପ୍ରଥାଗତ ଭାବରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଥାଏ ।

(୫) ସାଧରଣ ଧର୍ମ (Common Religion) – ସାଧାରଣତଃ ଯୌଥ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଧର୍ମରେ ବିଶ୍ଵାସ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୌଥ ପରିବାରର କେତେକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପୂଜା-ଆରାଧନା, ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ଵାସ, ବ୍ରତ ଏବଂ ପର୍ବ ରହିଥାଏ । ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ସାମୂହିକ ଭାବରେ ଏହି ଧାର୍ମିକ ପୂଜା ଅର୍ଜନାରେ ଭାଗ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।

(୬) ପାରସ୍ପରିକ ଅସ୍ଵୀକାର ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ (Mutual rights and duties) – ଯୌଥ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ପରସ୍ପରର ଅଧିକାର ଓ ନୈତିକ କର୍ଭବ୍ୟ ପ୍ରତି ସଚେତନ ଥାଆନ୍ତି । ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଲେ ଯୌଥ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ନିଜର ସାର୍ଥକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥସାଧନ କରିବାକୁ ପଛାଇ ନାଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(୭) ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଗଭୀରତା (Generation of depth) – ଯୌଥ ପରିବାରର ଦୁଇ ତିନି ପୁରୁଷ ଜାତିଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ପିଢ଼ିର ଲୋକମାନେ ବାସ କରନ୍ତି । ଏଣୁ ଯୌଥ ପରିବାରର ଅତ୍ୟଧ୍ବକ ପୁରୁଷ ଗଭୀରତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

(୮) କର୍ରାଙ୍କର ଶାସନ (Rule by Karta) – ଯୌଥ ପରିବାରରେ ସାଧାରଣ ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଗୃହକର୍ତ୍ତା ବା ପରିବାରର ମୁଖ୍ କୁହାଯାଏ । ସେ ସମସ୍ତ ସ୍ଥାବର ଓ ଅସ୍ଥାବର ସମ୍ପତ୍ତିର ମାଲିକ । ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆୟକୁ ଗୃହକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଠୁଳ କରିଥା’ନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ, ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇଁ ତାଙ୍କଠାରୁ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ସେ ପରିବାରର ଶାସକ ଏବଂ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ତାଙ୍କର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(୯) ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସ୍ଥାୟୀ ସଂସ୍ଥା (Relatively permanent institution) – ଯୌଥ ପରିବାର ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ସଂସ୍ଥା ଅଟେ । ଯଦିଓ ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଯୌଥ ପରିବାର ଅନେକ କାରଣରୁ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଅଛି, ତଥାପି ଯୌଥ ପରିବାରର ମନୋବୃତ୍ତିରେ ସେଭଳି ଆଶାନୁରୂପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇନାହିଁ ।

(୧୦) ସାମ୍ୟବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନ (Socialistic Organisation) – ଯୌଥ ପରିବାର ସାମ୍ୟବାଦୀ ନୀତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ନିଜ ନିଜ ଦକ୍ଷତା ଓ କ୍ଷମତା ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ମାତ୍ର ସମସ୍ତଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଆଗରେ ରଖ୍ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ପାତ୍ର ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯୌଥ ପରିବାର ସାମ୍ୟବାଦ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ବଜାୟ ରଖୁଥାଏ ।

୨ । ଇଲମ୍ (ELAM) ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
‘ଇଲମ୍’ ହେଉଛି ଏକପ୍ରକାର ପିତୃତାନ୍ତ୍ରିକ ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାର ଯାହାକି କେରଳର ନମ୍ବୁଦ୍ରି ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ହିନ୍ଦୁ ପରିବାର ଭଳି ଇଲମ୍ବର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ସମାନ ଅଧିକାର ରହିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଇଲମର ସମ୍ପରି ଅବିଭାଜିତ ଅଟେ । ଯଦି ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼େ ତାହାହେଲେ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ମତାମତକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ସମ୍ପତ୍ତିର ବିଭାଜନ ହୋଇଥାଏ ।

ନମ୍ବୁଦ୍ରି ପରିବାରର ପ୍ରଥା ଅନୁସାରେ କେବଳ ଜ୍ୟେଷ୍ଠଭ୍ରାତା ନିଜ ଜାତିର କନ୍ୟାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ କନିଷ୍ଠ ଭ୍ରାତାମାନେ ନାୟାର ଜାତିର ଝିଅମାନଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥା’ନ୍ତି । କେବଳ ଜ୍ୟେଷ୍ଠଭ୍ରାତାଙ୍କର ପିଲାମାନେ ଇଲମ୍ବରେ ରହିବା ସୁଯୋଗ ପାଇଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ପରିବାରରେ ଏକତା ସଂହତି ସମ୍ଭବପର ହୋଇନଥାଏ । ଯେହେତୁ ନାୟାର ମାତୃସ୍ଥାନିକ ଅଟେ, କନିଷ୍ଠ ଭ୍ରାତାମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କ ସହିତ ସ୍ତ୍ରୀ ଗୃହରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

ଯଦି ଜ୍ୟେଷ୍ଠଭ୍ରାତା କୌଣସି ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ କରିବାରେ ଅକ୍ଷମ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କ ତଳ ଭାଇ ନିଜ ଜାତିରେ ବିବାହ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଆନ୍ତି । ଯେହେତୁ ସାନଭାଇମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଗୃହରେ ବାସ କରନ୍ତି, ତେଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବାର ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ବିଭାଜନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଦେଖାଯାଇ ନ ଥାଏ ।

ଜ୍ୟେଷ୍ଠଭ୍ରାତା ‘ଇଲମ୍’ର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ତଦାରଖ କରିବାର ଦାୟିତ୍ବ ତାଙ୍କ ହସ୍ତରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଅନୁମତି ବିନା ସେ ସମ୍ପଭିକୁ ବିକ୍ରି କରିପାରିବେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଦାନସୂତ୍ରରେ କାହାକୁ ଅର୍ପଣ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

୩ । ତରଓ୍ବାଡ଼ (Tarwad) ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
ନମ୍ବୁଦ୍ରି ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ଯୌଥ ପରିବାର ‘ଇଲମ୍’ ପରି କେରଳର ନାୟାର ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ‘ତରୱାଡ଼’ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ମାତୃସ୍ଥାନିକ ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାର । ଏହି ପରିବାରର ବ୍ୟବସ୍ଥାନୁସାରେ ବିବାହ ପରେ ସାମୀ ସଗୃହ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସ୍ତ୍ରୀ ଗୃହରେ ବାସ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ, ଜଣେ ସ୍ତ୍ରୀ, ତାଙ୍କର ପୁତ୍ରକନ୍ୟା ଏବଂ କନ୍ୟାରପୁତ୍ରକନ୍ୟାଙ୍କୁ ନେଇ ‘ତରୱାଡ଼’ ଗଠିତ । ଏଠାରେ ମନେରଖୁବା ଉଚିତ ଯେ, ପୁତ୍ରର ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କୁ ତରୱାଡ଼ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ ।

କାରଣ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମା’ଙ୍କ ତରୱାଡ଼ରେ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ‘ତରଓ୍ବାଡ଼’ର ନିମ୍ନଲିଖ୍ତ ଲକ୍ଷଣମାନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ; ଯଥା-

(a) ଏହା ଏକ ମାତୃସ୍ଥାନିକ ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାର ।
(b) ତରୱାଡ଼ରେ ବଂଶପରମ୍ପରା ମା’ଙ୍କ ଆଡୁ ଗଣନା କରାଯାଇଥାଏ । ଏଣୁ ଏହା ଏକ ମାତୃବଂଶିକ (Matri- lineal) ପରିବାର ଅଟେ ।
(c) ତରୱାଡ଼ର ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଉଭୟ ପୁରୁଷ ଏବଂ ନାରୀମାନଙ୍କର ସମାନ ଅଧିକାର ଥାଏ ।
(d) ‘ଇଲମ୍’ ପରି ତରୱାଡ଼ର ସମ୍ପତ୍ତି ବିଭାଜନ ମଧ୍ୟ ସହଜସାଧ୍ୟ ନୁହେଁ କାରଣ ଏଥ‌ିପାଇଁ ଏହାର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ମତି ତଥା ଅନୁମତି ଆବଶ୍ୟକ ।
(e) ପରିବାରର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ପୁରୁଷ ବ୍ୟକ୍ତି ‘ତରଓ୍ବାଡ଼’ର ପରିଚାଳକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେ କର୍ଣ୍ଣବାଣ (Karnavana) ନାମରେ ପରିଚିତ ।
(f) ପାରିବାରର ସମ୍ପରି ଉପରେ କର୍ପୂବାଣଙ୍କର ଅସୀମ କ୍ଷମତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତରଓ୍ବାଡ଼ର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ବିନା ସ୍ୱୀକୃତିରେ ଏହାର ହସ୍ତାନ୍ତରଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।
(g) ଯଦି କଣ୍ଠବାଣ କୌଣସି ଶାରୀରିକ ବା ମାନସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପରିବାରକୁ ସୁପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଅସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି ତେବେ ସେ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବରିଷ୍ଠତା କ୍ରମେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସଦସ୍ୟ କଣ୍ଠବାଣ ଭାବରେ ଦାୟିତ୍ଵ ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଯଦି ତରୱାଡ଼ର ସଦସ୍ୟମାନେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ କର୍ପୂବାଣଙ୍କର ବ୍ୟବହାରରେ ଅତିଷ୍ଠ ବା ସେ ଅବିଶ୍ଵାସର ପାତ୍ର ବା ସେ ପରିବାରକୁ ଚଳାଇବାରେ ଅସମର୍ଥ ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଉକ୍ତ ପଦବୀରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରେ ।

(h) ଯେତେବେଳେ ତରୱାଡ଼ର ଆକାର ବଢ଼ିଯାଏ ଏବଂ ଏହାର ସୁପରିଚାଳନାରେ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ, ସେତେବେଳେ ମୁଖ୍ୟ ତରୱାଡ଼କୁ କେତୋଟି ଛୋଟ ଛୋଟ ଏକକରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଛୋଟ ଛୋଟ ଏକକକୁ ଟାଭାଜି (Tabhazhis) କୁହାଯାଏ । ତରଓ୍ବାଡ଼ ପରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟାଭାଜି ଜଣେ ସ୍ତ୍ରୀ, ତା’ର ପୁତ୍ର ଓ କନ୍ୟା ଏବଂ କନ୍ୟାର ପୁତ୍ର ଓ କନ୍ୟାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ତଡ଼କୁ ଟାଭାଜି ଭାବରେ ବିଭାଜନ କରିବାକୁ ହେଲେ ତରୱାଡ଼ର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ମତିର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡିଥାଏ । ବିଶାଳତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତରୱାଡର ବିଭାଜନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତରୱାଡ଼ ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟାଭାଜିର ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ ।

(i) ଯେତେବେଳେ ମୁଖ୍ୟ ତରୱାଡ଼ ଭାଗ ଭାଗ ହୋଇଯାଏ ସେତେବେଳେ ତରୱାଡ଼ର ସମ୍ପରିକୁ ଟାଭାଜିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ଭାବରେ ବାଣ୍ଟି ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ବିଭାଜନ ପରେ ଟାଭାଜିର ମୂଳ ତରୱାଡ଼ର ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ କୌଣସି ଅଧିକାର ନଥାଏ ।

(j) ତରୱାଡ଼ର କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ନିଜର ଉଦ୍ୟମ ବଳରେ ସମ୍ପଭି ଅର୍ଜନ କରିବା ଓ ଉକ୍ତ ସମ୍ପଭିର ହସ୍ତାନ୍ତରଣ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ତା’ର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଏହା ତରୱାଡ଼ର ସମ୍ପତ୍ତି ଭିତରେ ସାମିଲ୍ ହୋଇଯାଇଥାଏ ।

୪ । ଯୌଥ ପରିବାରର ଉପକାରିତା ଏବଂ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟମାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଯୌଥ ପରିବାର ବିଶେଷ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହି ଯୌଥ ପରିବାର ବ୍ୟକ୍ତିର ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଜୀବନକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଏହା ପ୍ରାଥମିକ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଭାବେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟକୁ ସମ୍ପାଦନ କରିବାରେ ଅଦ୍ଵିତୀୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଯୌଥ ପରିବାରର ଉପକାରିତା ଭାବେ ବିଚାର କରାଯାଇଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(1) ଅର୍ଥନୈତିକ ଉପକାରିତା (Economical Advantages)– ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଯୌଥ ପରିବାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଏହା ଭୂସମ୍ପତ୍ତିକୁ ବିଭାଜନରୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଫଳରେ ଶସ୍ୟ ଅମଳର ମାତ୍ରାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଯଦି ଭୂସମ୍ପତ୍ତିର ବିଭାଜନ ଘଟେ ତେବେ ଚାଷକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବିପୁଳ ଅର୍ଥବ୍ୟୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ, ଯୌଥ ପରିବାରରେ ଏହି ପ୍ରକାର ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ନ ଥାଏ । ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ଶ୍ରମବିଭାଜନ ଭିଭିରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡିକୁ ସମ୍ପନ୍ନ କରିଥା’ନ୍ତି |

ଭୂସମ୍ପରିର ଅବିଭକ୍ତ ଯୋଗୁଁ ଓ ସମସ୍ତେ ମିଳିମିଶି ଚାଷକାର୍ଯ୍ୟ କରିବାଦ୍ୱାରା କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ହେବା ପାଇଁ ଯୌଥ ପରିବାର ତାଲିମ୍ ଦେଇଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଆୟକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଏକ ‘ମିଳିତ ପାଣ୍ଠି’ ଗଠନ କରାଯାଏ । ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଆମୋଦପ୍ରମୋଦ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଡୁଥିବା ଖର୍ଚ୍ଚ ଯୌଥ ପରିବାର ସେହି ପାଣ୍ଠିରୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଏକ ‘ସମବାୟ ବ୍ୟାଙ୍କ’ (Co-Operative Bank) ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(2) ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ନିରାପତ୍ତା (Protection of members)- ଯୌଥ ପରିବାର ତା’ର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ଯୋଗାଇଥାଏ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ତାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଆଗଭର ହୋଇ ବାହାରି ଆସନ୍ତି । କୌଣସିପ୍ରକାର ବାଧ୍ୟବାଧକତା ଯୋଗୁଁ ସେମାନେ ଏ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ନ ଥା’ନ୍ତି, ବରଂ ଏକପ୍ରକାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ସେମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥାଏ ।

ଯୌଥ ପରିବାର ହେଉଛି ବୃଦ୍ଧ, ଅକର୍ମଣ୍ୟ, ବିଧବା ଏବଂ ପିତୃମାତୃହୀନ ବାଳକବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଆଦର୍ଶ ରହଣିସ୍ଥଳ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଯୌଥ ପରିବାର ମୃତବ୍ୟକ୍ତିର ପିଲାମାନଙ୍କର ଉଚିତ ଯତ୍ନ ନେଇଥାଏ । ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଫ୍ରଶସାକରି ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସ୍ବର୍ଗତ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ୍ ନେହେରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଏହି ଯୌଥ ପରିବାରର ମାନସିକ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଦୁର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସାମାଜିକ ବୀମାରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

(3) ଚିତ୍ତବିନୋଦନ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ (Means of recreation)– ଯୌଥ ପରିବାର ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମୋଦପ୍ରମୋଦର ସୁବିଧା ଯୋଗାଇଥାଏ । ଏକ ସରଳ, ସୁନ୍ଦର ଏବଂ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଏହି ପରିବାର ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥାଏ । ଯୌଥ ପରିବାରରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ପିଲାମାନଙ୍କର କ୍ରୀଡ଼ାକୌତୁକ ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଆନନ୍ଦ ଯୋଗାଇଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ପରିବାରର ପୁରୁଷ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଦିନବେଳା ଅକ୍ଳାନ୍ତ ପରିଶ୍ରମ କରି କ୍ଲାନ୍ତିବୋଧ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ଗୃହକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ପିଲାମାନଙ୍କର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର କ୍ଳାନ୍ତି କେତେକାଂଶରେ ଦୂର ହୋଇଯାଏ । ଭାଇଭଉଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା କୌତୁକ ଏବଂ ସ୍ନେହଭାବ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବନ୍ଧୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବେଶ ତିଆରି କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଯୌଥ ପରିବାର ଏକ କ୍ଲବ୍‌ର ଭୂମିକା ସଂପାଦନ କରିଥାଏ ।

(4) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ବିକାଶ (Development of personality) – ଯୌଥ ପରିବାର ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ସଦ୍‌ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷାଦେବା ସଂଗେ ସଂଗେ ସେମାନଙ୍କୁ ସମାଜବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସ୍ନେହ, ଶୃଙ୍ଖଳା ଜ୍ଞାନ, ଆଜ୍ଞାନୁବର୍ତ୍ତିତା, ଆନ୍ମୋତ୍ସର୍ଗ, ଦୟା, କ୍ଷମା, ନିଃସ୍ବାର୍ଥପରତା, ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରଭୃତି ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ । ଏହା ଭବିଷ୍ୟତରେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସମାଜରେ ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ନାଗରିକ ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ଯଥେଷ୍ଟ ଭାବେ ମାର୍ଜିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଫଳପ୍ରଦ ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ ।

(5) ଧନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାଜସେବୀ |(Socialisim in wealth)- ସାର୍ ହେନେରୀ ମେନ୍ | (Sir Henery Maine) ମତରେ, ‘‘ଯୌଥ ପରିବାର ହେଉଛି ଏକ ସଂସ୍ଥା ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାର ମାଲିକ ହେଉଛନ୍ତି ପିତା ବା ପରିବାରର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ପୁରୁଷ ବ୍ୟକ୍ତି ।’’ ଯଥାର ଏବଂ ବେରୀ (Jathar and Berry) ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯୌଥ ପରିବାରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଦକ୍ଷତା ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ, ଯାହାକି ସମାଜବାଦର ନିୟମକୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ ।’’

ଏହି ସମାଜବାଦର ମୁଖ୍ୟ ନିୟମ ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତିକି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ସମର୍ଥ ସେ ସେତିକି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ଏବଂ ତା’ ପାଇଁ ଯେତିକି ଆବଶ୍ୟକ ସେ ସେତିକି ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(6) ଧାର୍ମିକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ (Religious functions) – ଯୌଥ ପରିବାର ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସଂପାଦନ କରିଥାଏ । ଏହି ପରିବାର ହେଉଛି ଧାର୍ମିକ ପୂଜାବିଧୂର ଏକ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ । ଏହା ସହିତ ଯୌଥ ପରିବାର ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ବହୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁଣମାନ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ । ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରି ବହୁ ଧର୍ମୋପଦେଶ ଆଦିର ଚର୍ଚ୍ଚା କରିଥାଏ । ଜନ୍ମ, ବିବାହ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁଜନିତ ଉତ୍ସବ ସମୟରେ ପରିବାର ବହୁ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟମାନ ସଂପାଦନ କରିଥାଏ । ଏହି ପରିବାରରେ ଧାର୍ମିକ ଉପାସନା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଦୈନନ୍ଦିନ ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ । ଫଳରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ଧର୍ମବିଚ୍ୟୁତ ହେବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ ।

(7) ଶିକ୍ଷାଗତ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ (Educational functions) -ପରିବାର ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅଧିକ ଯତ୍ନ ନେଇଥାଏ । ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ପିତାମାତା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଶିଶୁର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଶିଶୁର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମାଜିନ୍(Mazzin) କହିଛନ୍ତି, ଶିଶୁର ପ୍ରଥମ ପାଠପଢ଼ା ମାତାଙ୍କର ଚୁମ୍ବନ ଓ ପିତାଙ୍କର ସଯତ୍ନ ମଧ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।

(8) ସାମାଜିକୀକରଣ (Socialisation) – ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକୀକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ଐକିକ ପରିବାରରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି କେତେକାଂଶରେ ସ୍ଵାମୀ ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀ ଉଭୟଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏକ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ଶିଶୁର ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ସକ୍ରିୟଭାବରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ପିତାମାତା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ସଂପର୍କରେ ଆସିବାଦ୍ୱାରା ପିଲାମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣରାଜିଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ ।

ଶିଶୁ ପରିବାର ମଧ୍ୟରୁ ଭାଷା, ବ୍ୟବହାର, ଚାଲିଚଳନ ଏବଂ ରୀତିନୀତି ପ୍ରଭୃତିରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ । ପାରିବାରିକ ଅନ୍ତଃସମ୍ପର୍କ, ସାମୂହିକ ପୂଜାବିଧ ପାଳନ ଏବଂ ଜୀବନ ପଦ୍ଧତିରେ ଧାରା ସମସ୍ତ କନିଷ୍ଠ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ।

୫ । ଯୌଥ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ ଅପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ବା ଅପକାରିତାମାନ ବର୍ଣନା କର ।
Answer:
ଯୌଥ ପରିବାରର ଅପକାରିତା- ଯୌଥ ପରିବାର କେତେକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟକୁ ସଂପାଦନ କରିବା ସଂଗେ ସଂଗେ କେତେକ ଅପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟକୁ ସଂପାଦନ କରିଥାଏ । ଏହି ପରିବାରର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଦୋଷତ୍ରୁଟିରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ନିମ୍ନରେ ଯୌଥ ପରିବାରର

(i) ଅର୍ଥନୈତିକ ଅପକାରିତା (Economical disadvantages)- ଯଦିଓ ଯୌଥ ପରିବାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଏକ ହିତକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ରୂପେ ପରିଚିତ, ଏହାର ମଧ୍ୟ କେତେକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅପକାରିତା ରହିଛି । ସମୟ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ଯୌଥ ପରିବାରର ଭରଣପୋଷଣ ଦାୟିତ୍ଵ ଜଣେ କିମ୍ବା କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ହାତରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ । ଫଳରେ ପରିବାରର ଭରଣପୋଷଣ ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଦିନରାତି ଅକ୍ଳାନ୍ତ ପରିଶ୍ରମ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ଏବଂ ମାନସିକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟର ଦ୍ରୁତ ଅବନତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ଏବଂ ସମୟ ଆସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ସେମାନେ ସଂଘର୍ଣ ରୂପେ ଅକ୍ଷମତା ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏଠାରେ ସମଗ୍ର ପରିବାର କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଯୌଥ ପରିବାର ଶନ୍ ବିରୋଧ କରିଥାଏ ।

(ii) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ବିକାଶ ଆଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ (Hindrance to the development of personality)- ଏ ହିପରିବାରର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ତ୍ରୁଟି ହେଉଛି ଯେ, ଏହା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ଆଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

‘କର୍ତ୍ତା’ ହେଉଛନ୍ତି ପରିବାରର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶାସକ । କର୍ତ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ପରିବାରର ବୟୋଜେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ସେ ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପିଲାଭାବେ ବିବେଚନା କରିଥା’ନ୍ତି, ଯଦିଓ ସେମାନେ ବୟସ୍କ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଏହି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶାସକଙ୍କର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାର ଅଧିକାର ନ ଥାଏ । ଏହିପରିଭାବେ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ କର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ଠିକ୍ ଭାବରେ ସଂଗଠିତ ହୋଇ ନଥାଏ ।

(iii) ମହିଳାମାନଙ୍କ ଶୋଚନୀୟ ଅବସ୍ଥା (Miserable condition of women)- ଯୌଥ ପରିବାର ମହିଳାମାନଙ୍କର ଶୋଚନୀୟ ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଶାଶୁ ଏବଂ ନଣନ୍ଦମାନଙ୍କଦ୍ବାରା ସେମାନଙ୍କୁ ଅନବରତ ଭାବରେ ନିର୍ଯାତିତ କରାଯାଇଥାଏ । ସେମାନଙ୍କୁ ଗୃହର ଚାରିକାନ୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏପରିକି ବିବାହର ପ୍ରଥମ ଦିବସରେ ବିଧବା ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ପୁନର୍ବିବାହ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଆଯାଇନଥାଏ । ମୋଟ ଉପରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଯୌଥ ପରିବାର ନିମନ୍ତେ ନାରୀର ଜୀବନ ହେଉଛି ଏକ ସନ୍ତାନ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ଯନ୍ତ୍ରସ୍ବରୂପ ।

(iv) କଳହର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ (Centre of conflict) ଯୌଥ ପରିବାର କଳହର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ଅଟେ । ଯୌଥ ପରିବାର ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଳହର ବୀଜ ବପନ କରିଥାଏ। ଫଳରେ ସେମାନେ ଅନବରତ କଳହରେ ଲିପ୍ତ ରହି ସେମାନଙ୍କର ନୈତିକତାକୁ ହରାଇ ବସିଥା’ନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ପିଲାମାନଙ୍କର ଛୋଟ ଛୋଟ ଘଟଣାକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ବିଭିନ୍ନ ଭାଇମାନଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଳହ ବା ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ଫଳରେ ପରିବାରର ଶାନ୍ତ ବାତାବରଣ କଳୁଷିତ ହୋଇ ପରିବାର ବିଘଟନମୁଖୀ ହୋଇଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଭିନ୍ନ ସ୍ବାର୍ଥ ଏବଂ ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକ ମନୋଭାବର ତାରତମ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଭାଇ ଭାଇ ମଧ୍ୟରେ ସବୁବେଳ ପାଇଁ କଳହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଆଘାତପ୍ରାପ୍ତ କରିଥାଏ ।

(v) ଆଳସ୍ୟତା (Laziness) ବ୍ୟକ୍ତି ରୋଜଗାର କରୁ ବା ନ କରୁ ଯୌଥ ପରିବାର ତା’ର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଭରଣପୋଷଣ ଦାୟିତ୍ଵ ବହନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ କେତେକ ସଦସ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁଯୋଗ ଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ସେହି ସୁଯୋଗର ସଦ୍ଵପଯୋଗ କରି ନଥାନ୍ତି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସେମାନେ ଅଳସୁଆମିରେ ଜୀବନ କଟାଇବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ଭାରତୀୟ ଯୌଥ ପରିବାରର ଏକ ପ୍ରଧାନ ଦୋଷତ୍ରୁଟି ଅଟେ ।

(vi) ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପ୍ରଜନନ (Uncontrolled reproduction)- ପିଲାମାନଙ୍କର ଲାଳନପାଳନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଲାଭର ଦାୟିତ୍ଵ ଯୌଥ ପରିବାରର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ରୂପେ ପରିଚିତ । ଫଳରେ କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କରି ନଥାଏ । ସବୁ ସଦସ୍ୟଙ୍କର ପିଲାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସମାନତା ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ସନ୍ତାନ ବୃଦ୍ଧିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରତିଷେଧକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହା କେବଳ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିକରି ନଥାଏ, ପରନ୍ତୁ ସମାଜର ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ଅତିମାତ୍ରାରେ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(vii) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ (Poverty)- କ୍ରମାଗତ କଳହ ବା ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ, ଆଳସ୍ୟତା, ଅନିୟନ୍ତ୍ରତ ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରଭୃତି ଯୌଥ ପରିବାରର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଦିଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଯଦି ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ଯୋଗୁଁ ସାଧାରଣ ସଂପତ୍ତିର ବିଭାଜନ ଘଟେ, ତେବେ ଏହାଦ୍ବାରା ଯୌଥ ପରିବାରର ଅର୍ଥନୈତିକ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଥାଏ । ଅନେକ ସମୟରେ ସେହି ବିବାଦ ମାଲିମୋକଦ୍ଦମା ରୂପ ନେଇ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସର୍ବସ୍ୱାନ୍ତ କରିଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିର କଠୋର ଶୃଙ୍ଖଳାଦ୍ବାରା ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ଯୁବକମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ, କିମ୍ବା ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହିସବୁ ବ୍ରାଡ଼ିକ ଯୌଥ ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ନିମ୍ନମାନର ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ ।

(viii) ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ (Hindrance to social change) – ଯୌଥ ପରିବାର ସମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ସଦସ୍ୟମାନେ ଏତେ ମାତ୍ରାରେ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ଯେ, ସେମାନେ ସମାଜର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ନ ଥା’ନ୍ତି । ପୁରାତନ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା ଏବଂ ଲୋକରୀତିର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ସେମାନେ ପୁରାତନ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଛାଡ଼ି ନଥା’ନ୍ତି କିମ୍ବା ନୂତନ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ନଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉଦ୍ଭାବନ, ଆବିଷ୍କାର ଆଗରେ ଏକ ଶକ୍ତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

୬ । ଭାରତବର୍ଷରେ ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟିତ ହୋଇଯାଉଛି କି ? ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ହଁ, ଭାରତବର୍ଷରେ ଯୌଥ ପରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଘଟିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଏହି ବିଘଟନ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖୂତ କାରଣମାନ ଦାୟୀ ।

(1) ଶିଳ୍ପୀକରଣ- ଶିଳ୍ପୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେଲେ କଳକାରଖାନାଗୁଡ଼ିକର ଦ୍ରୁତ ପ୍ରସାର ଘଟିଥାଏ । ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଫଳରେ ନୂତନ କର୍ମସଂସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହି ନୂତନ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ, ଆୟର ପନ୍ଥା, ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଇତ୍ୟାଦିରେ ପ୍ରଲୋଭିତ ହୋଇ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଯୌଥ ପରିବାରରେ ବାସ କରି ରହୁଥ‌ିବା ସଦସ୍ୟମାନେ କ୍ରମେ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଛାଡି ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନରେ ରହିବା ଆରମ୍ଭ କରିଦିଅନ୍ତି, ଯାହା ଯୌଥ ପରିବାରରେ ବିଘଟନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

(2) ସହରୀକରଣ – ଶିଳ୍ପୀକରଣ ଓ ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ଅର୍ଥାତ୍ ଶିଳ୍ପୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହରୀକରଣର ଓ ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଶିଳ୍ପୀକରଣର ଜନ୍ମଦାତା । ଏଣୁ ଶିଳ୍ପୀକରଣ ପରି ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟ ଯୌଥ ପରିବାର ଉପରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ସହରର ରଙ୍ଗବେରଙ୍ଗ ପରିବେଶ, ପରିବହନର ସୁବିଧାସୁଯୋଗ, ଶିକ୍ଷା, ସାସ୍ଥ୍ୟ ଓ କର୍ମସଂସ୍ଥାନର ସୁବିଧା, ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଚାକଚକ୍ୟପ୍ରେମୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥାଏ, ଯଦ୍ବାରା ସେମାନେ ଗାଁ ଛାଡ଼ି ସହରରେ ବସବାସ କରିବାକୁ ଲାଗନ୍ତି । ଫଳତଃ ଯୌଥ ପରିବାରର ବିଘଟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।

(3) ନାରୀଶିକ୍ଷା – ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ନାରୀଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଫଳରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରସ୍ଥିତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଉନ୍ନତି ଘଟିଅଛି । ସେମାନେ ପୂର୍ବ ଭଳି ଆଉ ପୁରୁଷମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରତ ହୋଇ ଘରର ଚାରିକାନ୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ନରହି ଅଧିକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବାରେ ଲାଗିଲେଣି । କ୍ରମଶଃ ନିଜ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ଅଧିକାର ବିଷୟରେ ସଚେତନ ହୋଇ ଯୌଥପରିବାରର ନିର୍ଯାତନା ଓ ଅନ୍ୟାୟକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି । ଫଳସରୂପ ପାରିବାରିକ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ବିଘଟନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।

(4) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଭାବ – ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମାଜ ଓ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଦୀର୍ଘଦିନର ସଂପର୍କ ଫଳରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଭାବ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ବେଶଭୂଷା, ଚାଲିଚଳନ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିଶେଷଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଅଛି । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଭାବରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ବାଧୀନତାକୁ ଅଧିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଉଛନ୍ତି । ଆଗଭଳି ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଯଥାମାନ୍ୟ ଦିଆଯାଉନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ ଓ ସାଧୀନ ମନୋଭାବ ପରିବାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି ।

ଯୌଥ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମାଜର ଏକକ ପରିବାରକୁ ଆଦର୍ଶ ମନେକରି ଯୌଥ ପରିବାରଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇ ଏକକ ପରିବାର ଗଠନ କରିବାକୁ ଅଧିକ ମନ ବଳାଉଛନ୍ତି ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମାଜର ଛାଡ଼ପତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସ୍ବାଗତ କରି ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ କରି ପକାଉଛନ୍ତି ।

(5) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର ବିଲୟ – ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର ବିଲୟ ପାଇଁ ଦାୟୀ । ଗାଁଗଣ୍ଡାରେ କୃଷି ଅତିରିକ୍ତ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହର ମୁଖ୍ୟ ସାଧନ ଥିଲା କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ । ଏହି କୁଟୀର ଶିଳ୍ପଗୁଡିକ ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପ ସହ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରି ନ ପାରି ଧୀରେ ଧୀରେ ବନ୍ଦ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଏଣୁ ଯେଉଁମାନେ ଏଇ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲେ, ସେମାନେ ବେକାର ହୋଇ ଗ୍ରାମ ଛାଡ଼ି କାର୍ଯ୍ୟ ଅନ୍ଵେଷଣରେ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ବାହାରି ଯାଉଛନ୍ତି ଏବଂ ନିଜର ପିଲାଛୁଆଙ୍କୁ ଧରି ସେଠାରେ ବସବାସ କରିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଫଳତଃ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ବିଘଟନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।

(6) ପାରିବାରିକ କଳହ – ଯୌଥ ପରିବାରରେ ମନୋମାଳିନ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଈର୍ଷାଭାବ ପରଶ୍ରୀକାତରତାରୁ କଳୁଷିତ କରିଦେଇଥାଏ । ଏହି କଳହ ବେଳେବେଳେ ଏପରି ରୂପ ନେଇଥାଏ ଯେ, ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ରଖୁବା ସମ୍ଭବପର ହୋଇନଥାଏ । ଫଳତଃ ଏହା କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ପରିବାରରେ ଭାଗ ଭାଗ ହୋଇଯାଇଥାଏ ।

(7) ନୂତନ ଓ ସାମାଜିକ ଆଇନ – ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସ୍ବାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟଠାରୁ ୧୯୫୫ମସିହାର ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନ, ୧୯୫୬ ମସିହା ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧୁକାରୀ ଆଇନ, ୧୯୬୧ ମସିହାର ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ ଇତ୍ୟାଦି ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଅଛି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନ ବିବାହିତ ମହିଳାଙ୍କୁ କେତେକ ସତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରି ଛାଡ଼ପତ୍ର ପାଇଁ ଅଧିକାର ଦେଇଅଛି ।

ସେହିପରି ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଆଇନ ବଳରେ ଯୌଥ ପରିବାରର କୋଠସମ୍ପତ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ସତ୍ଵକୁ ଅଲଗା କରିଦେଇପାରୁଛି । ଫଳତଃ ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ।

୭ । ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ଅଧୁନା ପରିବର୍ତ୍ତନମାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନବିତ୍‌ମାନେ ଯୌଥ ପରିବାରର ଅନେକ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀମତୀ ଇରାବତୀ କାର୍ଭେଙ୍କ ‘‘ ଯୌଥ ପରିବାର ହେଉଛି, ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ଛାତତଳେ ରହୁଥିବା, ଏକା ରୋଷେଇରେ ଖାଉଥ‌ିବା, ସାମୂହିକଭାବରେ ସମ୍ପଭିବାଡ଼ିର ଭୋଗଦଖଲ କରୁଥିବା, ମିଳିମିଶି ପୂଜା ଅର୍ଚ୍ଚନା କରୁଥିବା ଏବଂ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜ୍ଞାତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହୋଇଥିବା ଏକ ସମୂହ ।’’
ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକୃତିର ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ନିୟମ । ସୃଷ୍ଟିର ଆରମ୍ଭରୁ ଅଦ୍ୟାବଧୂ ଏହି ନିୟମ ଅହରହଭାବେ ଗତିକରି ଚାଲିଛି ।

ଯେପରି ମନୁଷ୍ୟ ଶିଶୁଟିଏ ହୋଇ ଜନ୍ମ ହୁଏ ଏବଂ କାଳକ୍ରମେ କିଶୋର, ଯୁବାବସ୍ଥା ଏବଂ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ ପଦାର୍ପଣ କରେ । ସେହିପରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ ସଂଗଠନ ତଥା ଅନୁଷ୍ଠାନର ଅହରହ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ । ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସ୍ରୋତରେ ଭାସିଯାଇ ମାନବକୃତ ପରିବାରର ଅଭୂତପୂର୍ବ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଛି । ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପରିବାର ଏକ ନୈସର୍ଗିକ, ଚିରନ୍ତନ, ଶାଶ୍ୱତ ଓ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ରୂପେ ବିଦିତ ହେଉଥିଲା, ସେଗୁଡ଼ିକର ଦ୍ରୁତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଅଛି । ନିମ୍ନରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(୧) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଗତ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Change in Hygienic Function)- ପୂର୍ବକାଳରେ ପରିବାର ଏହାର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟର ଯତ୍ନ ନେଉଥିଲା; ମାତ୍ର ଆଜି ପରିବାରଭୁକ୍ତ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଚିନ୍ତା, ପରିବାରର ଚିନ୍ତା ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ଡାକ୍ତରଖାନା, ମାତୃମଙ୍ଗଳ କେନ୍ଦ୍ର, କ୍ଲିନିକ୍, ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି, ସେବାସଦନ, ଅନାଥାଶ୍ରମ ଆଦି ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି । ପୂର୍ବେ ପରିବାରରେ ଜ୍ଞାତିବର୍ଗଙ୍କଦ୍ବାରା ଶିଶୁର ଯତ୍ନ ନିଆଯାଉଥିଲା; କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଗୃହର ଧାତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶିଶୁର ଯତ୍ନ ନିଆଯାଉଛି ।

ପରିବାର ପରିବର୍ତ୍ତେ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ନିଯୁକ୍ତ ଥ‌ିବା ଡାକ୍ତର, ନର୍ସ, ଧାଈ ପ୍ରଭୃତି ରୋଗୀର ସେବା ଶୁଶ୍ରୂଷା କରୁଛନ୍ତି । ତେଣୁ ପରିବାରର ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ୱଜନଙ୍କ ସେବା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଯୁଗ ଆଉ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(୨) ଶିକ୍ଷାଗତ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Change in Educational Function) ପୂର୍ବେ ଯୌଥ ପରିବାର ଶିକ୍ଷାର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ଥିଲା । ବ୍ୟକ୍ତି ପରିବାରରୁ ତା’ର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିବାର ଶିକ୍ଷାଦାନର ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ଶିଶୁ ପରିବାରରୁ ଶିକ୍ଷା ନ ପାଇ ସ୍କୁଲ, କଲେଜରୁ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଶିଶୁର ଧନ୍ଦା ଓ ବୃତ୍ତିମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ରହିଛି । ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଉଚିତ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବାପାଇଁ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀ, ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଏବଂ ସମାଜସେବକମାନଙ୍କ ଭୂମିକା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଟିଭି, ଟେପ୍ ରେକର୍ଡର, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପ୍ରଭୃତି ଗଣମାଧ୍ୟମ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ଶିଶୁମାନେ ସ୍ବାଧୀନଭାବେ ଗୃହରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିପାରୁଛନ୍ତି ।

(୩) ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Change in Economic Function) ପାରମ୍ପରିକ ପରିବାର ଉତ୍ପାଦନ, ଉପଭୋଗ ଏବଂ ବଣ୍ଟନରେ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ଥିଲା । ପରିବାର ଆବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲା; କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିବାର ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥା ନହୋଇ ଉପଭୋଗକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ପଦାର୍ଥ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉନାହିଁ, ଏପରିକି ରନ୍ଧନ କ୍ରିୟା ପରିବାରରେ ନ ହୋଇ ହୋଟେଲ ଓ ଜଳଖୁଆ ଦୋକାନ ଆଦିରୁ ଖାଦ୍ୟ ଅଣାଯାଉଛି।

ଗୃହ ମଧ୍ୟରେ ଲୁଗାପଟା ସଫା ନ ହୋଇ ଧୋବାର ଲକ୍ଷ୍ମୀରେ ସଫା କରାଯାଉଛି । ଏହାଫଳରେ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ କମିଯାଉଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟଗଣ ସାମୂହିକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରୁନାହାନ୍ତି । ନୂତନ ବଂଶଧରମାନେ ପରିବାରର କୌଳିକ ବୃତ୍ତିକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସେମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବସାୟକୁ ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ସର୍ବୋପରି ପରିବାର ପୁରାକାଳର ଯେଉଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲା; ବର୍ତ୍ତମାନ ସେଥୁରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି ।

(୪) ଧାର୍ମିକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Change in Religious Function)- ପୁରାତନ ପରିବାର ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟମାନ ସଂପାଦନ କରୁଥିଲା । ପୂର୍ବ ପ୍ରଥାନୁଯାୟୀ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା, ପ୍ରାର୍ଥନା, ଧର୍ମଚର୍ଚ୍ଚା, ମେଳା ଓ ମହୋତ୍ସବ ଆଦି ପରିବାରର ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥୁଲା; ମାତ୍ର ଆଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନ ଯୁଗରେ ଲୋକେ ଏହାକୁ କୁସଂସ୍କାର ବୋଲି କହି ଉପହାସ କରୁଛନ୍ତି । ଧର୍ମ ଆଉ ଅମୂଲ୍ୟ ଧନ ହୋଇନାହିଁ । ଧର୍ମଧାରଣା ଦୂର ହୋଇ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଅବଲମ୍ବନ କରାଗଲାଣି ।

(୫) ଚିତ୍ତବିନୋଦନ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Change in the Recreational Function)- ପ୍ରାଚୀନ ପରିବାର ଚିତ୍ତବିନୋଦନର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ଥିଲା; କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ସିନେମା, କ୍ଲବ୍, ବଣଭୋଜି, କ୍ରିୟାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣ କରି ମନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରୁଅଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ପରିବାରରେ ସମସ୍ତ ଚିତ୍ତବିନୋଦନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଦ୍ରୁତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଛି ।

(୬) ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Change in the Socialisation Function)- ପୁରାତନ କାଳରେ ସାମାଜିକୀକରଣ ପରିବାରର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା । ଶିଶୁମାନେ ପିତାମାତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଲାଳିତପାଳିତ ହେଉଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ କେତେକାଂଶରେ ପରିବାରର ଏହି ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଛି । ଦ୍ରୁତ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଏବଂ ନଗରୀକରଣର ପ୍ରଭାବ ଫଳରେ ବିଭିନ୍ନ କର୍ମସଂସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଏବଂ ନାରୀମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ପ୍ରସ୍ଥିତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଛି ।

ଏଠାରେ ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ ପୂର୍ବେ ଶିଶୁର ଲାଳନାପାଳନ ଦାୟିତ୍ଵ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଜନନୀ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥିଲା । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ମା’ ବଦଳରେ ଧାଈମା’ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟ ତୁଲାଇ ପାରୁଛି । ପରିବାର ପରିବର୍ତ୍ତେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ନର୍ସରୀ ସ୍କୁଲ, କିଣ୍ଡରଗାର୍ଟନ ସ୍କୁଲ, ମଣ୍ଟୋସରୀ ସ୍କୁଲ ପ୍ରଭୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁର ଯତ୍ନ ଯଥା ଲାଳନପାଳନ ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ କରାଯାଉଅଛି ।

(୭) ପ୍ରତିରକ୍ଷାମୂଳକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Change in the Protective function)- ପାରମ୍ପରିକ ସମାଜରେ ପରିବାର ବ୍ୟକ୍ତିର ରକ୍ଷାକବଚ ସଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା । ଦୁର୍ଦ୍ଦିନରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ସାହା ଭରସାର ସ୍ଥାନ ଥିଲା ପରିବାର; କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ରାଷ୍ଟ୍ର ବୃଦ୍ଧି ତଥା ଅକର୍ମଣ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଭତ୍ତା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛି । ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ବିନା ମୂଲ୍ୟରେ ଡାକ୍ତରୀ ଔଷଧ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଅଛି । ବେକାରୀମାନଙ୍କ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଏହିପରି ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷାମୂଳକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧୁମୟ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରିପାରୁଛି ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣିତ ହୁଏ ଯେ ପାରମ୍ପରିକ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ଦ୍ରୁତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଛି । ପରିବାରର ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂସ୍ଥାଦ୍ବାରା ସମାହିତ ହେଉଅଛି । ମାତ୍ର ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଶିଶୁର ଯତ୍ନ ଏବଂ ଲାଳନପାଳନରେ ମାଆର ଭୂମିକା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବାହ୍ୟ ସଂସ୍ଥାଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ଅଟେ । ସେହିପରି ସ୍ବାମୀ ଓ ସ୍ତ୍ରୀର ଯୌନତୃଷା ପରିବାର ଅପେକ୍ଷା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବାହ୍ୟ ସଂସ୍ଥା ଉତ୍ତମ ରୂପେ ପୂରଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ତେବେ ଯୌଥ ପରିବାରର ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ଯେତେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଅଛି।

୮ । ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ଓ ଏହାର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିବା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ; ତଥାପି କେତେକ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ କେତେକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଆଧାରରେ ଏହାର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
ମରିଲ୍ ଏବଂ ଏଲରିଙ୍କ ମତରେ ‘ସାଧାରଣ ହିତରେ ଭାଗ ନେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତବିଶେଷ ଓ ଅନେକ ଅନୁଷ୍ଠାନଦ୍ୱାରା ସମାବେଶିତ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର କେନ୍ଦ୍ର ହେଉଛି ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ।’’

ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣ :
ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ବିବିଧ ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି ନିମ୍ନରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା ।

(i) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ବା ସୀମାରେଖା ଥାଏ । ଏହି ସୀମାରେଖା ମଧ୍ଯରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନାଁରେ ପରିଚିତ ଥାଆନ୍ତି । ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନାଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ଆବେଗାତ୍ମକ ବନ୍ଧନରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁଥାଏ ।

(ii) ଛୋଟ ଆକାର – ଅନ୍ୟ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ତୁଳନାରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଆକାର ଛୋଟ । ଭାରତର ପ୍ରାୟ ୫.୭୬ ଲକ୍ଷ ଗାଁ ଅଛି । ଏହି ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ଶତକଡ଼ା ୭୦ ଭାଗର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଏକ ହଜାରରୁ କମ୍ । ଏଥୁରୁ ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ଆକାର ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମେୟ ।

(iii) ଜନସଂଖ୍ୟାର କମ୍ ଘନତ୍ବ – ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମାଜରେ ସହର ପରି ଘନ ଜନବସତି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଗାଁର ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଜମିର ଅଭାବ ନ ଥାଏ । ଏଣୁ ଲୋକମାନେ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ନିଜ ନିଜ ଗୃହ କରିବାପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ପାଇଥା’ନ୍ତି |

(iv) ପ୍ରକୃତି ସହ ଘନିଷ୍ଠତା – ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ପ୍ରକୃତିର କୋଳରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ମରିଥା’ନ୍ତି । ଖୋଲା ଓ ବିଶୁଦ୍ଧ ପବନ, ପାଣି, ଆଲୁଅ, ଅନ୍ଧାର, ଥଣ୍ଡା, ଗରମ ସାଙ୍ଗକୁ ସ୍ବଚ୍ଛ ବାତାବରଣ, ଗଛଲତା, ପଶୁପକ୍ଷୀ ଇତ୍ୟାଦି ଘେରା ପରିବେଶ ସହିତ ସେମାନେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ । ଏହିପରି ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନଯାପନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।

(v) ପ୍ରାଥମିକ ସମ୍ପର୍କ – ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ବସବାସ କରିବା ଫଳରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ମୁହାଁମୁହିଁ ସମ୍ପର୍କରୁ ଘନିଷ୍ଠତା ବଢ଼ିଚାଲେ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଫଳରେ ସେମାନେ କୃତ୍ରିମ ସମ୍ପର୍କରୁ ଦୂରେଇ ରହି ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଓ ପ୍ରାଥମିକ ସମ୍ପର୍କରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(vi) ସମଜାତୀୟତା – ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଚାଲିଚଳନ, ଖାଦ୍ୟପାନୀୟ, ଆଶ୍ରୟର ବ୍ୟବହାର, ବିଶ୍ଵାସ, ମନୋବୃତ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ଶୈଳୀ, ପୂଜାପାର୍ବଣ ପାଳନ ବିଧ୍ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଅନେକ ସମାନତା ଦେଖାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(vi) ଈଶ୍ବର ଏବଂ ଧର୍ମ ଉପରେ ବିଶ୍ବାସ – ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଧର୍ମପରାୟଣ । ଧର୍ମ ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ସେମାନଙ୍କର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଅନେକ କ୍ରିୟା ଧର୍ମରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ ଓ କ୍ରିୟାରେ ଶେଷ ହୋଇଥାଏ । ସେମାନେ ଐଶ୍ଵରୀୟ ଶକ୍ତିକୁ ଆଦର, ଭୟ ଏବଂ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ଏହା ସମ୍ମୁଖରେ ନତମସ୍ତକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ପାପପୁଣ୍ୟ, ସ୍ଵର୍ଗନର୍କ, ଭଲମନ୍ଦ ଇତ୍ୟାଦି ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।

(viii) ନିରକ୍ଷରତା – ଗ୍ରାମର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଅଶିକ୍ଷିତ । ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ବିମୁଖତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଆମେ ଶିକ୍ଷାଗତ ସୁବିଧା ଗାଆଁ ପାଖାପାଖୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ନ ଥିବାରୁ ନିରକ୍ଷରତାର ମାତ୍ରା ଅଧିକ ଥିଲା । ଆଜିକାଲି ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସତ୍ତ୍ଵେ ନିରକ୍ଷରତା ହାରରେ ସେତେ ଆଦୃଶିଆ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିନାହିଁ ।

(ix) ଅନ୍ଧବିଶ୍ବାସ- ନିରକ୍ଷରତା, ଭାଗ୍ୟବାଦିତା ଓ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଗାଢ଼ ବିଶ୍ବାସ ଯୋଗୁଁ ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ଅନେକ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥା’ନ୍ତି । ଅନେକ ଗ୍ରାମବାସୀ ରୋଗବୈରାଗରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ ପାଇଁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ପୂଜା ଓ ଝଡ଼ା-ଫୁଙ୍କାରେ ଅଧିକ ବିଶ୍ଵାସ ରଖୁ’ନ୍ତି ।

(x) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା – ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମଗୁଡିକ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ । ଏଠାରେ ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ଦୈନନ୍ଦିନ ସହାନୁଭୂତି ବଳରେ ସେମାନେ ସବୁ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ହାସଲ କରିଥା’ନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗାଆଁ ପ୍ରାୟତଃ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ବୟଂସମ୍ପନ୍ନ ଅଟନ୍ତି ।

(xi) ସୁବିଧାସୁଯୋଗର ଅଭାବ- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମର ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାର ଗୁଣ ଭରି ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସାଧାରଣ ସୁଖ ସ୍ବାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟ; ଯଥା-ବିଶୁଦ୍ଧ ପାନୀୟ ଜଳଯୋଗାଣ, ଉନ୍ନତ ମାନର ଚିକିତ୍ସାଳୟ, ରାସ୍ତାଘାଟ, ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ତଥା ଆଲୋକ ଇତ୍ୟାଦି ଆଧୁନିକ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଯେଉଁସବୁ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ସେହି ଗାଁରୁ ପାଇପାରିଥା’ନ୍ତି । ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସହଯୋଗ ଓ କୁହାଯାଉଥିବା ସହରୀ ସୁବିଧାର ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ।

(xii) ଯୌଥ ପରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା – ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଅଧିକ । ଏହି ପରିବାରରେ ଦୁଇରୁ ତିନି ପିଢ଼ିର ଲୋକମାନେ ସାଙ୍ଗ ହୋଇ ରହି ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବାଣ୍ଟିନେଇ ପରିବାରର ମୁଖୁଆଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(xiii) ଜାତିପ୍ରଥା – ଜାତି ଆଧାରରେ ଗାଁରେ ସାମାଜିକ ସ୍ତରୀକରଣ ଦେଖାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ପାରମ୍ପରିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିବାରେ ଜାତିପ୍ରଥାର ପ୍ରଭାବ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ । ଗାଁର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଖାଇବା, ପିଇବା, ଛୁଆଁଛୁତି ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ବନ୍ଧ ଜାତିର ନିୟମ ଅନୁସାରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଜାତିର ନିୟମକୁ ଅବମାନନା କରେ ତାକୁ ଜାତି ପଞ୍ଚାୟତଦ୍ବାରା ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥାଏ ।

(xvi) ଯଜମାନୀ ପ୍ରଥା – ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟରେ ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ଯଜମାନୀ ପ୍ରଥା ଅନ୍ୟ ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ବୃତ୍ତିଗତ ଆଦାନପ୍ରଦାନଦ୍ୱାରା ଜାତି ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ବନ୍ଧର ଏକ ରୂପ ନେଇଛି ‘ଯଜମାନୀ ପ୍ରଥା’ । ଏହି ପ୍ରଥାନୁସାରେ ବା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଗୋଟିଏ ଜାତି ଅନ୍ୟ ଏକ ଜାତିର ସେବା କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରତିବଦଳରେ ସେବା ବା ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁ ପାଇଥାଏ ।

(xv) ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବାତାବରଣ – ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ପ୍ରକୃତିର କୋଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନକୁ ଶାନ୍ତ ଓ କମନୀୟ କରିଥାଏ । ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ସବୁଜ ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର, ଗଛଲତା, ନଦୀନାଳ, ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମଧୁର ଗାନ, ଗ୍ରାମ ପରିବେଶକୁ ଏକ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବାତାବରଣ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

୯। ସହର ସମୁଦାୟର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ଏବଂ ଏହାର ଲକ୍ଷଣମାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ବିପରୀତ ସମୁଦାୟକୁ ସାଧାରଣତଃ ‘ସହର ସମୁଦାୟ’ କୁହାଯାଏ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣରେ ଯେଭଳି ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଇଥାଏ ସେହିପରି ପୌର ସମୁଦାୟର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିବା ମଧ୍ୟ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଅଟେ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଇ.ଇ. ବରଗେଲ୍ (E.E. Bergel) ଯଥାର୍ଥରେ ଲେଖୁଛନ୍ତି ଯେ, ସହର କ’ଣ ତାହା ସମସ୍ତେ ବୁଝିଥା’ନ୍ତି, କିନ୍ତୁ କେହିହେଲେ ଏହାର ସନ୍ତୋଷଜନକ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିନାହାନ୍ତି (Everybody seems to know what a city is, but no one has given a saitisfactory definition.) ।

ଏପରି ଅସୁବିଧା ସତ୍ତ୍ବେ କେତେକ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ସହର ସମୁଦାୟର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇଛନ୍ତି । ଉଇଲ୍‌କ୍‌ (Willcox) ଙ୍କ ଭାଷାରେ ‘ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ପ୍ରତି ମାଇଲ୍ ପିଛା ୧୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ଯେଉଁଠି ବାସ୍ତବରେ କୃଷି ହେଉନଥ‌ିବ, ସେହି ଅଞ୍ଚଳ ସହର ସମୁଦାୟର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।’’

ସହର ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣ :
ନିମ୍ନରେ ସହର ସମୁଦାୟର କେତୋଟି ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା; ଯଥା-

(i) ବଡ଼ ଆକାର ଏବଂ ଘନଜନବସତି (Large size and congestion) – ସହର ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକର ଆକାର ବଡ଼ । ବ୍ୟବସାୟ ବାଣିଜ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ରାଜନୀତି ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ କାରଣରୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ।

(ii) ସାମାଜିକ ବିଭିନ୍ନତା (Social heterogeneity) – ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ ବେପାର ଆଦିର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ହେତୁ ଅନେକ ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ, ଜାତି, ଶ୍ରେଣୀ ଓ କ୍ଷେତ୍ରର ଲୋକ ଆସି ବସବାସ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ବିଭିନ୍ନତା କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ପୋଷାକ ପରିଚ୍ଛଦ, ଜୀବନଶୈଳୀ, ଭାଷା, ଚାଲିଚଳନ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନତା ଦେଖାଯାଏ ।

(iii) ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ ଏବଂ ବିଶେଷୀକରଣ (Division of labour and specialization) -ସହର ସମୁଦାୟରେ ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ବୃତ୍ତିରେ ଲାଗିଥା’ନ୍ତି ପ୍ରାୟତଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିଶେଷଜ୍ଞ ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ, ସହରରେ ଶିଳ୍ପାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ବହୁମାତ୍ରାରେ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ ଓ ବିଶେଷୀକରଣର ଅଧିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥାଏ ।

(iv) ବ୍ୟବସାୟରେ ବିଭିନ୍ନତା (Variety of occupation) – ଅସୁମାରି ବ୍ୟବସାୟ ସହର ସମୁଦାୟର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷଣ । ଏଠାରେ କିଏ ସରକାରୀ ଚାକିରିଆ ତ କିଏ ବେସରକାରୀ ଚାକିରିଆ, କିଏ ଟ୍ରକ୍ ଡ୍ରାଇଭର ଓ କିଏ ରିକ୍ବାଚାଳକ, କିଏ ଦୋକାନୀ ତ କିଏ ରାସ୍ତାକଡ଼ର ଖବରକାଗଜ ବିକାଳି । ଏହିପରି ଅସଂଖ୍ୟ ପ୍ରକାର ବ୍ୟବସାୟ ସହର ପରିସରରେ ଉପଲବ୍ଧ ।

(v) ଗୌଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ (Importance of secondary relations) – ସହର ସମୁଦାୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଥାଏ । ଫଳତଃ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ତା’ର ସ୍ବାର୍ଥସିଦ୍ଧି ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ, ତାହା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ଅନେକ ଗୌଣ ସଙ୍ଗଠନ, ଯଥା- ସ୍କୁଲ, କଲେଜ, କଳକାରଖାନା, ଶ୍ରମିକ ସଂଘ ଇତ୍ୟାଦି ନିଜ ନିଜର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଚାଲିଥା’ନ୍ତି ।

ଏହି ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା ବା ଧର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଏ । ଏଣୁ ସହର ସମୁଦାୟରେ ଆଇନକାନୁନ, ପୋଲିସ୍, କୋର୍ଟ, ସେନାବାହିନୀ ଇତ୍ୟାଦି ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଔପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରକ୍ଷା କରାଯାଏ ।

(vi) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଏବଂ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଆଚରଣ | (Individualistic and competitive behaviour) – ସହର ସମୁଦାୟରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ବ୍ୟବହାରରେ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦିତା ଏବଂ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଝଲକ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ଅଧ୍ଯକ ଚତୁର ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଦର୍ଶାଇ ଅଧ‌ିକରୁ ଅଧିକ ଲାଭ ଉଠାଇବାର ଚେଷ୍ଟାରେ ଥାଏ । ଏପରିକି ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନପାଇଁ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର କ୍ଷତିସାଧନ କରିବାକୁ ସେ ପଛାଇ ନଥାଏ ।

ଏହିପରି ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ପାରିବାରିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଏଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିସମୂହ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମୂହକୁ ଟପିଯିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି ।

(vii) ସାମାଜିକ ଗତିଶୀଳତା (Social mobility) – ସହର ସମୁଦାୟରେ ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ସାମାଜିକ ଗତିଶୀଳତାର ମାତ୍ରା ଅଧିକ ଥାଏ । ଏଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ଓ କ୍ଷମତାନୁସାରେ ତା’ର ସାମାଜିକ ପ୍ରସ୍ଥିତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଚାଲିଥାଏ ।

(viii) ଧର୍ମରେ କମ୍ ଗୁରୁତ୍ବ (Less importance on religion) – ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ବିଜ୍ଞାନ ସହିତ ଅଧ୍ଵକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଥିବା ଯୋଗୁଁ ଧର୍ମର ମହତ୍ତ୍ବ କମ୍ ଦେଖାଯାଏ । ସେହିପରି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଫଳରେ ଲୋକମାନେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଅନେକ ଧାର୍ମିକ ରୀତିନୀତିକୁ ଏମାନେ ସନ୍ଦେହ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥା’ନ୍ତି ।

(ix) ଅଧ୍ବକ ଅପରାଧ ଓ ସମସ୍ୟା (More crimes and problems) – ପରିବେଶ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକ ସଂଘର୍ଷକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସଂଗେ ସଂଗେ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦିତାକୁ ମଜଭୁତ କରିଥାଏ । ଏହାର ଫଳସ୍ବରୂପ ଅପରାଧମୂଳକ ବ୍ୟବହାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳିଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ, ଏହି ସମାଜରେ କୋଳାହଳ ପରିବେଶ ମଧ୍ଯରେ ଅପରାଧୀ ନିଜକୁ ଲୁଚାଇ ନେବାରେ ଅସୁବିଧା ହୋଇନଥାଏ । ଏଣୁ ଏଠାରେ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ, ଦରିଦ୍ରତା, ବେକାରୀ, ଭ୍ରଷ୍ଟାଚାର, ବେଶ୍ୟାବୃତ୍ତି, ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ଯୁବ ଉପଦ୍ରବ ଇତ୍ୟାଦି ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ବହୁମାତ୍ରାରେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ ।

୧୦ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଓ ସହର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପୌର ସମୁଦାୟକୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ । କାରଣ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଏବଂ ପୌର ସମୁଦାୟର ସେପରି କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଜ୍ଞା ନାହିଁ, ଯାହାକି ଏହି ଉଭୟ ସମୁଦାୟକୁ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିଥାଏ । ଆମେ ସହଜରେ କଳ୍ପନା କରିପାରିବା ନାହିଁ, କେଉଁଠାରେ ଏକ ଗ୍ରାମର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଥାଏ ଏବଂ ଏକ ସହର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । କେତେକ ବାଧାବିଘ୍ନ ସତ୍ତ୍ବେ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଗ୍ରାମ ଏବଂ ସହର ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି ।

ପ୍ରବୀଣ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଇ.ଏସ୍.ବୋଗାର୍ଡସ୍. (E.S.Bogardus), କେ.ଡେଭିସ୍ (K.Devis), ପି.ଏ.ସରୋକିନ୍ (P.A.Sorokin) ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଏବଂ ପୌର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଭେଦଗୁଡ଼ିକ ଦର୍ଶାଇ ଅଛନ୍ତି ।

(1) ଆକାରରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in size) – ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଆକାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ଏହାର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । ଏହା ସ୍ଵସଂଖ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର ଯୋଗୁଁ ଆମେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ‌ିବାକୁ ପାଇଥାଉ । କିନ୍ତୁ ପୌର ସମୁଦାୟର ଆକାର ବୃହତ୍ ଅଟେ । ଏହା ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏବଂ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଂପର୍କ ଦେଖିବାକୁ ମିଳି ନ ଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(2) ପରିବେଶରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in environment) – ପୌର ସମୁଦାୟ ତୁଳନାରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ପରିବେଶ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ବିଶୁଦ୍ଧ, ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଅଟେ । ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ଅହରହ ଖରା, ବର୍ଷା, ଶୀତ, କାକର ସହିତ ସଂଗ୍ରାମ କରି କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପୌର ସମୁଦାୟର ପରିବେଶ କୃତ୍ରିମ ଏବଂ ଦୂଷିତ ଅଟେ । ପୌର ସମୁଦାୟ ହେଉଛି କଳକାରଖାନା ଏବଂ ଯାନବାହନର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ । କଳକାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା ବିଷାକ୍ତ ବାଷ୍ପ ଏବଂ ନାଳନର୍ଦ୍ଦମାର ଜଳ ସହରର ପରିବେଶକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ ।

(3) ବୃତ୍ତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in occupation) – ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମାଜର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ହେଉଛି କୃଷି । କୃଷି ହେଉଛି ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କର ଜୀବନ । ଅଧିକାଂଶ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥା’ନ୍ତି । ଯଦିଓ କେତେକ ଭୂମିହୀନ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ କେତେକ କୁଟୀରଶିଳ୍ପ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି, ତଥାପି ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କୃଷି ହେଉଛି ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣ ମୁଖ୍ୟ ଉତ୍ସ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ପୌର ବାସିନ୍ଦାମାନେ କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ନ ଥା’ନ୍ତି । ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ଏବଂ ଚାକିରି ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ବୃତ୍ତି । ପୌର ସମୁଦାୟର ଅଧିବାସୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଅଣ-କୃଷି (Non-agricultural) ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି ।

(4) ପରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in family system) – ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମାଜର ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ସରଳ ଏବଂ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଯୌଥ ପରିବାରର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ବହୁଳ ଭାବରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଯୌଥ ପରିବାର ହେଉଛି ଗ୍ରାମ୍ୟ ଏକତାର ମୂଳପିଣ୍ଡ ସ୍ଵରୂପ । କିନ୍ତୁ ପୌର ସମୁଦାୟର ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ଅତିମାତ୍ରାରେ ବିଶୃଙ୍ଖଳିତ ଏବଂ କଠୋର ଅଟେ । ପୌର ସମୁଦାୟରେ ଐକିକ (Nuclear) ଶ୍ରେଣୀୟ ପରିବାର ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହି ଐକିକ ପରିବାରର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବିଶେଷତ୍ଵ ଏହି ଯେ ଏହା ସବୁରି ସ୍ବାର୍ଥ ଅପେକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

(5) ବିବାହ ପଦ୍ଧତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in marriage system) – ବିବାହକୁ ଭିଭିକରି ଗ୍ରାମ୍ୟ ଏବଂ ପୌର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ତାରତମ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ଆନ୍ତଃଜାତି ବିବାହ ପ୍ରଥାକୁ ଗୌଣ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ପିତାମାତା ଏବଂ ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଗ୍ରାମରେ ଜାତି ବାହାରେ ବିବାହ କରିବା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷିଦ୍ଧ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ପୌର ବା ନଗର ସମୁଦାୟରେ ବିବାହକୁ ଭିଭିକରି ଏପ୍ରକାର କଟକଣା ଦେଖାଯାଇ ନଥାଏ ।

ନଗର ସମୁଦାୟରେ ବିବାହ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଜଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ସମାପନ ହୋଇଥାଏ । ଏଠାରେ ସାଥୀ ନିର୍ବାଚନରେ ପିତାମାତାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ପୁତ୍ର ଏବଂ କନ୍ୟାଙ୍କର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ, ତେଣୁ ପ୍ରେମବିବାହ ପ୍ରଥା ପୌର ସମୁଦାୟରେ ଏକ ଆଦର୍ଶ ବିବାହ ପ୍ରଥା ରୂପେ ପରିଚିତ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଆନ୍ତଃ-ଜାତି (Inter-caste) ବିବାହ ପ୍ରଥା ଏବଂ ଛାଡ଼ପତ୍ର ପଦ୍ଧତି ପୌର ସମୁଦାୟରେ ବହୁଳ ମାତ୍ରାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

(6) ଜାତି ପ୍ରଥାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in caste system) – ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ଜାତିପ୍ରଥା ଅଧିକ କଠୋର ଏବଂ ଅନମନୀୟ ଅଟେ । ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ଜାତିକୁ ଭିଭିକରି ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ଏହି ଜାତିପ୍ରଥା ଉପରେ ଦୃଢ଼ବିଶ୍ଵାସ ନିହିତ ଥାଏ ଏବଂ ସେମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ପାନୀୟ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂସର୍ଗଜନିତ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ କଟକଣା ତିଆରି କରିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ନଗର ସମୁଦାୟରେ ଏହି ଜାତିପ୍ରଥାର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ଜାତି ପଦ୍ଧତିକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ କଟକଣାଗୁଡିକର ଗୁରୁତ୍ଵ ପୌର ସମୁଦାୟରେ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

(7) ଧର୍ମରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in religion) – ସାଧାରଣତଃ ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ଧର୍ମବିଶ୍ୱାସଦ୍ବାରା ପରିଚାଳିତ । ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ବିଧ୍ବ ଏବଂ କର୍ମକାଣ୍ଡ ହେଉଛି ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନର ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ଉପରେ ଭୟ ଏବଂ ବିଶ୍ବାସ ଥାଏ । ଧର୍ମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପାପକର୍ମରୁ ନିବୃତ୍ତ ହେବା ସଂଗେ ସଂଗେ ଗ୍ରାମର ସର୍ବବିଧ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ନିଜର ଜୀବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପୌର ସମୁଦାୟ ଧର୍ମଦ୍ବାରା ପରିଚାଳିତ ନୁହେଁ ।

ପୌରବାସୀଙ୍କଠାରୁ ନିମ୍ନଧରଣର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ବାସ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେମାନେ ଧର୍ମକୁ ଏକ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଭାବେ ବିଚାର କରନ୍ତି । ଫଳରେ ନଗର ସମୁଦାୟରେ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର ଅସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟର ମାତ୍ରା ତୁଳନାତ୍ମକ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

(8) ସାମାଜିକ ସଂପର୍କରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ | (Difference in social relationship) – ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ସଂପର୍କଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ଆମେ’, ‘ଆମ ଭାବନା ଭାବ’ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ସେମାନଙ୍କର ସଂପର୍କ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, ଘନିଷ୍ଠ, ଅନୌପଚାରିକ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ । ତେଣୁ ଗ୍ରାମର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ପଡ଼ୋଶୀ ତଥା ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ପ୍ରସ୍ଥିତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୃଷ୍ଟ ଅବଗତ ଥା’ନ୍ତି ।

କିନ୍ତୁ ପୌର ସମୁଦାୟ ଗୌଣ ସମ୍ପର୍କଦ୍ବାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହି ପୌର ସମୁଦାୟର ସଂପର୍କ ପରୋକ୍ଷ, ଅବୈୟକ୍ତିକ, ଔପଚାରିକ ଏବଂ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଜିଷ୍ଟ ଏବଂ ହାଲବର୍ଟ କୁହନ୍ତି, ‘ନଗର ବୈୟକ୍ତିକ ସଂପର୍କ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅବୈୟକ୍ତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।’’

(9) ସାମାଜିକ ସଞ୍ଚଳନରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in social mobility) – ପୌର ସମୁଦାୟ ତୁଳନାରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସାମାଜିକ ସଂଚଳନ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ଅଟେ । ଯେହେତୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ସଞ୍ଚଳନର କୌଣସି ସୁବିଧା ନ ଥାଏ, ତେଣୁ ସାମାଜିକ, ବୃତ୍ତିଗତ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂଚଳନ କ୍ଵଚିତ୍ ପରିମାଣରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ପୌର ସମୁଦାୟରେ ଅଧିକୃତ ପ୍ରସ୍ଥିତି ଅପେକ୍ଷା ଉପାର୍ଜିତ ପ୍ରସ୍ଥିତି ଉପରେ ବେଶି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ପୌର ସମୁଦାୟରେ ସାମାଜିକ ସଂଚଳନ ମାତ୍ରା ଅଧିକ ଅଟେ । ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରସ୍ଥିତି ତା’ର ବ୍ୟବସାୟ, ଚେଷ୍ଟା ଏବଂ ଅଧ୍ୟବସାୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ପି.ଏ. ସରୋକିନ୍ ଏବଂ ଜିମରମ୍ୟାନ୍ (P.A. Sorokin and Zimmerman) କହିଛନ୍ତି, ‘‘ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ହେଉଛି କେଟ୍‌ଲୀରେ ଫୁଟୁଥିବା ଉଷ୍ଣଜଳ ସଦୃଶ ।’’

(10) ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in social problems) – ପୌର ସମୁଦାୟ ତୁଳନାରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡିକ କମ୍ ପରିମାଣରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନର ମୁଖ୍ୟ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡିକ ହେଉଛି ଜାଡିବାକ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏବଂ ବେକାରୀ । ଅପରପକ୍ଷରେ ପୌର ସମୁଦାୟରେ ଅଧୁକ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ଉପଲବ୍ଧି କରାଯାଇଥାଏ । ପୌର ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ମୁଖ୍ୟ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଅପରାଧ, ବାଲ୍ୟଅପରାଧ, ଆତ୍ମହତ୍ୟା, ପାରିବାରିକ ବିଘଟନ, ଛାଡ଼ପତ୍ର ଏବଂ ବେଶ୍ୟାବୃତ୍ତି।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 3 ସାଂସ୍କୃତିକ ବିବିଧତାର ଆହ୍ଵାନ Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ତିନିଟି ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
‍(i) ସାଂପ୍ରଦାୟିକତାର ସଦା ସର୍ବଦା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ଅବିଶ୍ବାସ, ହିଂସା ଓ ବିଭେଦର ବାତାବରଣ ଉଦ୍ରେକ କରିଥାଏ ।
(ii) ଏହା କୌଣସି ଧାର୍ମିକ ସମୁଦାୟର ସାର୍ଥକୁ ଜାତୀୟ ସାର୍ଥର ପରିପନ୍ଥୀଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।
(iii) ଏହା ମାନବବାଦ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ମୈତ୍ରୀ କରୁଣା, ଭ୍ରାତୃତ୍ଵଭାବର ପରିପନ୍ଥୀ ।

୨ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟିର ତିନିଟି କାରଣ :
Answer:
(i) ରାଜନୈତିକ ତୁଷ୍ଟୀକରଣ ଓ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ରାଜନୀତି ଭାରତର ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
(ii) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ତଥା ଦଙ୍ଗା ଘଟିବା ପଛରେ ବିଦେଶୀ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ରହିଥାଏ ।
(iii) ଶିକ୍ଷାର ଅଭାବ ଓ ଆର୍ଥିକ ଅନଗ୍ରସରତା କିଛି ପରିମାଣରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

୩ । ଆତଙ୍କବାଦ :
Answer:
ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ଓ ସୁଚିନ୍ତିତ ଉପାୟରେ ହିଂସାକାଣ୍ଡକୁ ମାଧ୍ୟମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଏକ ସଙ୍ଗଠିତ ସମୂହ ଅଥବା ରାଜନୈତିକ ଦଳ ନିଜର ନିହିତ ସାର୍ଥସାଧନ କରିବାକୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି ତାହାକୁ ଆତଙ୍କବାଦ କୁହାଯାଏ । ଗଣହତ୍ୟା, ଗୃହଦାହ, ଅପହରଣ, ଗୁଳିକାଣ୍ଡ, ବିମାନ-ଅପହରଣ ଓ ଧ୍ବଂସ କରିବା, ବୋମାବର୍ଷଣଦ୍ବାରା ନିରୀହ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉଭୟ ବାତାବରଣ ପ୍ରଭୃତି ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଆତଙ୍କବାଦ କେବଳ ଏକ ଜାତୀୟ ସମସ୍ୟା ନୁହେଁ ଏହା ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମସ୍ୟା ।

୪ । ଆତଙ୍କବାଦର ଯେକୌଣସି ତିନିଟି ପ୍ରଭାବ :
Answer:
(i) ଆତଙ୍କବାଦ ଧନଜୀବନ ହାନି କରିଥାଏ ।
(ii) ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆର୍ଥିକ ବିକାଶକୁ ପ୍ରତିହତ କରେ ।
(iii) ଆତଙ୍କବାଦ ଦେଶରେ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ପରିସ୍ଥିତିରେ ଅବନତି ଘଟାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

୫ । ଭାରତରେ ରହିଥ‌ିବା ଆତଙ୍କବାଦ :
Answer:
ଭାରତ ବହୁକାଳରୁ ଆତଙ୍କବାଦର ଶିକାର ହୋଇଛି । ନିମ୍ନରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ଉଦାହରଣ ଦିଆଗଲା ।
(i) କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦ
(ii) ପଞ୍ଜାବରେ ଆତଙ୍କବାଦ
(iii) ଆସାମ ଓ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଆତଙ୍କବାଦ
(iv) ମାଓ ଉଗ୍ରବାଦ ଓ ନକ୍ସଲପନ୍ଥୀ ଆତଙ୍କବାଦ

୬ । ଜାତିବାଦ :
Answer:
ଜାତିବାଦ କହିଲେ ନିଜ ଜାତିକୁ ଅତିଶୟ ଭଲପାଇବା ବା ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜାତି ପ୍ରତି ହେୟ ମନୋଭାବକୁ ବୁଝାଏ । ଯେତେବେଳେ ଏକ ଜାତି ନିଜ ଜାତିର ସାର୍ଥ ଓ ଆଧୂପତ୍ୟ ବଜାୟ ରଖୁବା ନିମିତ୍ତ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ସାର୍ଥ ଓ ଆଧ୍ୟତ୍ୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଜାତିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଅତ୍ୟଧିକ ଜାତିବାଦ ଭାବନା ଜାତିଭିତ୍ତିକ ସଂଘର୍ଷ ସୃଷ୍ଟିକରି ଜାତୀୟ ସଂହତିରେ ଅନ୍ତରାୟ ହୋଇଥାଏ ।

୭ । ଜାତିବାଦର ଯେକୌଣସି ତିନିଟି କାରଣ :
Answer:
(i) ଜାତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ।
(ii) ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଜାତିଭିତିକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ।
(iii) ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନେ ରାଜନୀତିରେ ନିଜ ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଜାତିବାଦକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଛନ୍ତି ।

୮ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ :
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ବାସ କରୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଭଲ ପାଇବା ଓ ସେଥୁପ୍ରତି ଅନ୍ଧ ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ସାର୍ଥ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନଦେଇ କେବଳ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳରେ ସାର୍ଥ ସାଧନ ବା ଉନ୍ନତି କରିବା, ଶାସନ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଅଧିକ ସାୟତ୍ତ ଶାସନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ନଦେବା ଆଦି ଆଞ୍ଚଳିକବାଦକୁ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ । ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ ପ୍ରତିହତ କରେ ।

୯ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ତିନିଟି ପଦକ୍ଷେପ :
Answer:
(i) ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ସୁବିଧାର ବିକାଶ
(ii) ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣୀ
(iii) ଭାଷା ବିଦ୍ବେଷକୁ ଦୂର କରି ସମସ୍ତ ଭାଷା ପ୍ରତି ରାଷ୍ଟ୍ରବାସୀଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା

୧୦ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦର ଯେକୌସି ତିନିଟି ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(i) ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିରାଟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।
(ii) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଧ୍ବଂସାଭିମୁଖୀ କରିଥାଏ ।
(iii) ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ସାର୍ଥ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିନଦେଇ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉନ୍ନତି ବିକାଶ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

୧୧ । ଜାତୀୟ ସଂହତି :
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଏକତା ଓ ଅନଗ୍ରସରତା ପ୍ରତି ରହିଥ‌ିବା ଦୃଢ଼ ସାମାଜିକ ଓ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ । ଯେତେବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଧ୍ବବାସୀ ନିଜ ଜାତି, ଧର୍ମ, ପ୍ରଜାତି, ଭାଷା ଓ ଆର୍ଥନୀତିକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହି ଦେଶର ନାଗରିକ ଭାବରେ ମୈତ୍ରୀ ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବରେ ବାନ୍ଧିହୋଇ ରାଷ୍ଟ୍ରର ହିତ ପାଇଁ କାମ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଦେଶଭକ୍ତି, ଦେଶପ୍ରେମ ଓ ଦେଶ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥାଏ ।

(ଖ) ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ

୧ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଓ ଜାତିବାଦ
Answer:
ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଅନ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଘୃଣାଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖନ୍ତି ଓ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ହିଂସା ଓ ଅସୂୟତାର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ଯାହାକି ବିଶେଷତଃ ଧାର୍ମିକ ବାରଣରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା କୁହାଯାଏ । ଜାତିବାଦ କହିଲେ ନିଜ ଜାତିକୁ ଅତିଶୟ ଭଲ ପାଇବା ବା ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜାତିକୁ ହେୟ ମନେକରିବାକୁ ବୁଝାଏ ।

୨ । ଆତଙ୍କବାଦ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ
Answer:
କୌଣସି ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ବେଆଇନ ଭାବରେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ, ହିଂସା, ନରହତ୍ୟାକୁ ମାଧମରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ସାର୍ଥ ହାସଲ କରିବାକୁ ଆତଙ୍କବାଦ କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ବାସ କରୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଭଲ ପାଇବା ଓ ସେଥୁପ୍ରତି ଅନ୍ଧ ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

(ଗ) ପାଞ୍ଚଟି | ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦର କାରଣ :
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କାରଣ ଦାୟୀ ।
(i) ଭାରତରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଦାୟୀ ।
(ii) ଗଣମାଧ୍ୟମ ଓ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ଅଭାବ ସତନ୍ତ୍ରଭାବରେ ସାକ୍ଷରତାର ଅଭାବ ।
(iii) ଆର୍ଥିକ ଅନଗ୍ରସରତା, ରାଜନୈତିକ ସୁବିଧାବାଦ ଓ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତରୁ ଦୂରତ୍ବ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
(iv) ବିଦେଶୀ ଶକ୍ତିର ଭୂମିକା, ବିଭାଜନ, ଶାସନନୀତି ଓ ଧର୍ମାନ୍ତରୀକରଣ ଦାୟୀ ଅଟେ ।
(v) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦର ଅବକ୍ଷୟ ତଥା ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତି ମନୋଭାବ ଏହି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(vi) ଧର୍ମ ନାମରେ ଦାନ ବା ସତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

୨ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦର ନିରାକରଣ :
Answer:
(i) ସନ୍ତ୍ରାସବାଦର ବିଲୋପ ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସୁରକ୍ଷାବାହିନୀର ନିୟୋଜନ ।
(ii) ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ଏବଂ ଶାନ୍ତିକମିଟି ଗଠନ କରିବା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅଦାଲତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଦେଶର ବିଧ୍ବସ୍ତ ସେନାମାନଙ୍କର ଥଇଥାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
(iii) ସମାଜରୁ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ବିଚାରଧାରାର ବିଲୋପ ଓ ଧର୍ମାନ୍ତରୀକରଣକୁ ବିରୋଧ ତଥା ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ କରିବା ।
(iv) ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ଓ କର୍ମସଂସ୍ଥାନର ସୁବିଧା କରିବା ।
(v) ଧର୍ମରୁ ରାଜନୀତିକୁ ଦୂରୀକରଣ କରିବା ।
(vi) ଗାନ୍ଧିବାଦର ପ୍ରସାର ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କରିବା ।

୩ । ଆତଙ୍କବାଦର ପ୍ରକୃତି :
Answer:
(i) ଆତଙ୍କବାଦ ଭୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଓ ବଳପ୍ରୟୋଗକୁ ମାଧ୍ୟମ କରିଥାଏ ।
(i) ଉଗ୍ର ଭାବପ୍ରବଣତାର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ଉଦ୍‌ଭ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀର ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(iii) ଏହା ଏକ ସଙ୍ଗଠିତ, ସୁଚିନ୍ତିତ ଓ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟ ।
(iv) ଆତଙ୍କବାଦ ଫମ୍ପା ତଥା ମିଥ୍ୟା ଆଦର୍ଶବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯାହା କୌଣସି ବିଧ୍ବସମ୍ମତ ତଥା ତର୍କସମ୍ମତ ବିଚାରଧାରା ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
(v) ଆତଙ୍କବାଦ ଏକ ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଓ ବେଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟ ।
(vi) ହିଂସାକାଣ୍ଡ ଓ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ଆତଙ୍କବାଦ ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଏ ।

୪ । ଜାତିବାଦର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(i) ଜାତିବାଦ କେତେକ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ଜାତୀୟ ଏକତ୍ରୀକରଣ ଅଟେ ।
(ii) ନିଜ ଜାତିର ସ୍ବାର୍ଥ ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ବଜାୟ ରଖୁବାପାଇଁ ଜାତିବାଦର ସୃଷ୍ଟି ।
(iii) ଜାତିବାଦ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ନିଜ ଜାତି ସାର୍ଥତ୍ୟାଗ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ସାହିତ କରେ ।
(iv) ଅତ୍ୟଧକ ଜାତିବାଦଦ୍ୱାରା ଜାତି ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
(v) ଜାତିବାଦ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପଥରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

୫ । ଜାତିବାଦର କାରଣ :
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଜାତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଜାତିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଏହା ବିବାହ ଓ ସାମାଜିକ ମିଳାମିଶାରେ କଟକଣାରୁ ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ସହରୀକରଣର ଦ୍ରୁତ ପ୍ରସାର ଜାତିବାଦର ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ କେତେକାଂଶରେ ଦାୟୀ । ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଜନୈତିକ ଚିତ୍ରପଟ୍ଟରେ ଜାତିବାଦ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଅଛି । ଜାତିଭିତ୍ତିକ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଜାତିଆଣ ମନୋବୃତ୍ତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରୁଛି । ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମତ ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି, ଜାତିଦ୍ଵାରା ଆବଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ କେବଳ ନିଜ ଜାତିର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅଗ୍ରାଧ‌ିକାର ଦେଇଥାନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

୬ । ଜାତିବାଦର ନିରାକରଣ :
Answer:
ଉନ୍ନତ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତିବାଦରେ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆନ୍ତଃଜାତି ବିବାହର ପ୍ରଚଳନ ଜାତିବାଦର ବିଲୋପ ସାଧନ ନିମନ୍ତେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଜାତିବାଦକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଦଳକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରାଯିବା ଉଚିତ । ସେଚ୍ଛାସେବୀ ସଙ୍ଗଠନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇ ଜାତିବାଦର ଦୂରୀକରଣ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଗଣମାଧ୍ୟମର ସୁବିନିଯୋଗ କରାଯାଇପାରିବ । ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଅନୁସାରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି, ସେ ସମସ୍ତ ପାଇଁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଯଥା ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଭିଭିକୁ ବିଚାରକୁ ନେଲେ ଉତ୍ତମ ।

୭ । ଆଞ୍ଚଳିକତାର କାରଣ :
Answer:
ଭୌଗୋଳିକ ପୃଥକୀକରଣ ବା ସୀମାନ୍ତବର୍ତ୍ତିତା, ଆଞ୍ଚଳିକତା ସୃଷ୍ଟି କରେ । କେତେକ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି ଯେ ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦର ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ କେତେକ ଐତିହାସିକ କାରଣ ମଧ୍ୟ ଦାୟୀ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରାଜନୈତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ କାରଣ ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ଦାୟୀ ରହିଛି ।

ଭାଷାଭିଭିକ ଆଞ୍ଚଳିକତା ସୃଷ୍ଟି, ଯୋଗାଯୋଗ ଓ ପରିବହନ ସୁବିଧାର ଅଭାବ ତଥା ବୈମାତୃକ ମନୋଭାବ ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥାଏ । ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ କାରଣ ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବ ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦକୁ ଉସ୍‌କାଇଥାଏ ।

୮ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ ଦୂରୀକରଣ :
Answer:
ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗର ଉନ୍ନତି ସାଧନଦ୍ୱାରା ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ ଦୂର କରିହେବ । ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିବା ଉଚିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲେ, ଅର୍ଥନୈତିକ ମନୋଭାବକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିନେଇ ସତନ୍ତ୍ରଭାବରେ ଜନଜାତି ଅଧୁଷିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିକାଶ କରାଗଲେ ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଦ୍ବେଷକୁ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ । ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ସମଦୃଷ୍ଟିରେ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ଆଞ୍ଚଳିକତା ଦୂର ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 2 ଭାରତୀୟ ସାମାଜିକ ସଂରଚନା Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଏମ୍.ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସଙ୍କ ମତରେ ‘ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୂଖଣ୍ଡରେ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି, ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ସାମୁଦାୟିକ ସଚେତନତା ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନଙ୍କର ସାଂସ୍କୃତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାନ୍ତି ଏବଂ ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ସମୁଦାୟଠାରୁ ପୃଥକ ବୋଲି ପରିଚିତ ହୋଇଥାନ୍ତି, ତାହାକୁ ହିଁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ ।’’

୨। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିର ପରିବେଷ୍ଟନୀ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ବତଃ ଗଢ଼ିଉଠିଥିବା ସାମୁଦାୟିକ ଭୂଖଣ୍ଡ ମଧ୍ଯରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଓ ପରସ୍ପର ସହିତ ସହଯୋଗ ସ୍ଥାପନା କରୁଥିବା ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ପରିବାରକୁ ହିଁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ କୃଷି ଓ ପଶୁପାଳନକୁ ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି ।

୩। ସହର ସମୁଦାୟ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ବସବାସ କରୁଥିବା ଓ ଆର୍ଥିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଓ ଶତକଡ଼ା 75ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ ।

୪। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣ ଦର୍ଶାଅ?
Answer:
କାର୍ଲମାର୍କସଙ୍କ ମତରେ, ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ୪ଟି ଲକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- (୧) କ୍ଷୁଦ୍ରତା, (୨) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା, (୩) କୃଷିଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥନୀତି, (୪) ଜାତିପ୍ରଥାଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ ।

୫। ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ ଏକ ପ୍ରକାର ଦୃଢ଼ ‘ଆମ ଭାବନା’କୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ଭାବନାର ବଶବର୍ତୀ ହୋଇ ସଦସ୍ୟମାନେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟଠାରୁ ପୃଥକ୍ ମଣିଥାନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକାର ଭାବନା ଏକ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ଦୃଢ଼ ଏକତା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

୬। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କେତେକ ଜାତିସମୂହକୁ ନେଇ ଗଠିତ, ଯେଉଁଠାରେ କୃଷି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହର ଏକ ମୌଳିକ ଉତ୍ସ ଅଟେ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କେତେକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଲକ୍ଷଣଦ୍ୱାରା ନିଜକୁ ଚିହ୍ନିତ କରିଥାଏ; ଯଥା- ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଆକାର କ୍ଷୁଦ୍ର । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତି ସହ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ପରିବାର ଓ ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭୂମିକା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

୭। ସହର ସମୁଦାୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ?
Answer:
କେଉଁଠାରୁ ଗ୍ରାମର ଶେଷ ଓ ସହରର ଆରମ୍ଭ ଏହା କହିବା କଷ୍ଟକର । ସହରର ସଠିକ୍ ଅର୍ଥ କରିବା ମଧ୍ୟ ଏକ କଷ୍ଟକର ବ୍ୟାପାର । ତେବେ ସାଧାରଣତଃ 1 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ 400ରୁ ଅଧ୍ଵ ଲୋକ ଏକ ବର୍ଗ କି.ମି.ରେ ବାସ କରୁଥିବେ ଓ ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର 75 ଶତକଡ଼ାରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବେ, ତାହାକୁ ସହର ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ ।

୮ । ସହର ସମୁଦାୟର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ?
Answer:
ସହର ସମୁଦାୟର ଆକାର ବୃହତ୍ ଓ ଏଠାରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ତୁଳନାରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ୱ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ସହରର ପରିବେଶ କୃତ୍ରିମ ଓ ଦୂଷିତ ଅଟେ । ସହର ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ଓ ପରୋକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସହରର ଲୋକମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ବୃଦ୍ଧି ଅବଲମ୍ବନ କରିଛନ୍ତି । ସହର ସମୁଦାୟର ସ୍ତରୀକରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଶ୍ରେଣୀ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ସହରରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ମାତ୍ରା ଦ୍ରୁତ ହୋଇଥାଏ ।

୯। ଗ୍ରାମ୍ୟ ଓ ସହର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ?
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ଓ ସହର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟମାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । (୧) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୋଇଥିବାବେଳେ ସହର ସମୁଦାୟ ଆକାରରେ ବୃହତ୍ ହୋଇଥାଏ । (୨) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ପରିବେଶ ପ୍ରାକୃତିକ ହୋଇଥିବାବେଳେ ସହର ସମୁଦାୟର ପରିବେଶ କୃତ୍ରିମ । (୩) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସ୍ତରୀକରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜାତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । (୪) ଗ୍ରାମ ତୁଳନାରେ ସହର ସମୁଦାୟରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ୱ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।

୧୦ । ଇଲମ୍ବର ଅର୍ଥ ବୁଝାଅ ।
Answer:
କେରଳର ନମ୍ବୁଦ୍ରି ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକାରର ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଇଲମ୍ କୁହାଯାଏ । ଇଲମ୍ବର ସଂପରି ଅବିଭାଜ୍ୟ ଅଟେ । ଇଲମ୍ବର ସଂପରିରେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପରି ନାରୀମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ସମାନ ଅଧିକାର ରହିଛି ।

୧୧ । ତରୱାଡ୍‌ର ଅର୍ଥ ବୁଝାଅ ।
Answer:
କେରଳର ନାୟାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ମାତୃବଂଶୀୟ, ମାତୃସ୍ଥାନୀୟ ଓ ମାତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ତରୱାଡୁ କୁହାଯାଇଥାଏ । ତରଓ୍ବାଡ୍ ଜଣେ ସ୍ତ୍ରୀ, ତା’ର ପୁଅ, ଝିଅ, ଝିଅର ଝିଅ ବା ପୁଅ ଓ ସେମାନଙ୍କର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ତରୱାଡ଼ର ସଂପତ୍ତି ଉପରେ ଉଭୟ ପୁରୁଷ ଓ ନାରୀଙ୍କର ଅଧିକାର ରହିଛି । ତରୱାଡ୍‌ର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କାର୍ଲାଭାନ୍ କୁହାଯାଏ ।

୧୨ । କାର୍ୟଭାନ୍ କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ନାୟାରମାନଙ୍କର ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ତରଓ୍ବାତ୍ କୁହାଯାଏ । ତରୱାତ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ପରିଚାଳକଙ୍କୁ କାର୍ତ୍ତାଭାନ୍ କୁହାଯାଏ । କାର୍ଣ୍ଣାଭାନ୍‌ଙ୍କର ପରିବାର ସଂପରି ଉପରେ ଅସୀମ ଅଧିକାର ରହିଛି ।

୧୩। ‘କର୍ଣ୍ଣବାଣ’ କାହାକୁ କୁହନ୍ତି?
Answer:
ତରୱାର୍ଡର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ପୁରୁଷ ସଦସ୍ୟ ତରୱାର୍ଡର ପରିଚାଳକ ଅଟନ୍ତି,ତାଙ୍କୁ ‘କଣ୍ଠର୍ବାଣ’ କୁହାଯାଏ । ପରିବାରର ସମ୍ପତ୍ତି ଉପର କଣ୍ଠର୍ବାଣଙ୍କର ଅସୀମ କ୍ଷମତା ଥାଏ; କିନ୍ତୁ ତରୱାର୍ଡର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କର ସ୍ଵୀକୃତି ନ ନେଇ ସେ ସମ୍ପତ୍ତି ବିକ୍ରୟ କିମ୍ବା ଦାନ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ।

୧୪। ‘ଟାଭାଜି’ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ?
Answer:
ନାୟାର ଗୋଷ୍ଠୀରେ ପ୍ରଚଳିତ ତାରୱାର୍ଡ଼ ଯୌଥ ପରିବାରର ବିଭାଜିତ, ସମାନୁପାତିକ ଅଂଶକୁ ଟାଭାଜି କୁହାଯାଏ ।

୧୫ । ପିତୃତାନ୍ତ୍ରିକ ଯୌଥ ପରିବାର କ’ଣ?
Answer:
ପିତୃତାନ୍ତ୍ରିକ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ପିତା ମୁଖ୍ୟ କର୍ତ୍ତା । ସେ ସମସ୍ତ କ୍ଷମତାର ଉତ୍ସ ଓ ଅଧିକାରୀ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ଶ୍ରେଣୀୟ ଯୌଥ ପରିବରାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ପିତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

୧୬ । ମାତୃତାନ୍ତ୍ରିକ ଯୌଥ ପରିବାର କ’ଣ?
Answer:
ମାତୃତାନ୍ତ୍ରିକ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ସ୍ତ୍ରୀ ବା ମାଆ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ତାଙ୍କ ନାମରେ ଥାଏ । ସେ ସବୁଠାରୁ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କ ନାମରେ ବଂଶାନୁକ୍ରମ ଗଣାଯାଇଥାଏ ।

୧୭ । ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାରୀ ଆଇନ କ’ଣ?
Answer:
୧୯୫୬ ମସିହାରେ ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ଯୌଥ ପରିବାର ସଂହତି କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିଛି ଏବଂ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଓ ସ୍ୱାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସଂପର୍କକୁ ନଷ୍ଟ କରିଛି । ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ପୁରୁଷ ପରି ନାରୀର ମଧ୍ଯ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ସମାନ ଅଧିକାର ଅଛି । ଫଳରେ କନ୍ୟା ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଅଧ୍ବକାର ଦାବି କରିପାରିଛି ।

(ଖ ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।

୧ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ
Answer:
ଯେତେବେଳେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ପରିବାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୂଖଣ୍ଡରେ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ବସବାସ କରି ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସହଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରି କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରାର୍ଥରେ ଭାଗ ନେଇ ଏକ ସାଧାରଣ ଜୀବନର ମୌଳିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥାନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାହାକୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ । ଭାରତରେ ଶତକଡ଼ା ୮୦ ଭାଗ ଲୋକ ଗ୍ରାମରେ ବସବାସ କରନ୍ତି । କୃଷି ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ।

୨ । ସହରୀ ସମୁଦାୟ କ’ଣ?
Answer:
ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ବସବାସ କରୁଥିବା ଓ ଅଧ‌ିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ବ ଥିବା ଏବଂ ଶତକଡ଼ା ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧ୍ଵ ଲୋକ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର ବା ପୌର ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ମଧ୍ଯରେ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ସମାହାରକୁ ସହରୀ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ
Answer:
ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ ଏକ ପ୍ରକାର ଦୃଢ଼ ଆମୈକ ଭାବନା ବା ଆମ ଭାବନାକୁ ବୁଝାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଭାବନାର ବଶବର୍ତୀ ହୋଇ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟଠାରୁ ପୃଥକ୍ ମନେକରନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକାର ଭାବନା ଏକ ସମୂହ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ଏକତାର ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

୪ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ତିନିଟି ଲକ୍ଷଣ
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ତିନିଟି ଲକ୍ଷଣ:
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ
(ii) କୃଷି ହିଁ ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା
(iii) ଅନୌପଚାରିକ ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନ

୫ । ସହରୀ ସମୁଦାୟର ତିନିଟି ଲକ୍ଷଣ
Answer:
ସହରୀ ସମୁଦାୟର ତିନିଟି ଲକ୍ଷଣ ହେଲା ·
(i) ଆକାରରେ ବୃହତ୍ତ
(ii) ଅଣକୃଷିଭିଭିକ ଜୀବିକା
(iii) ଅସ୍ଥାୟୀ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

୬ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଓ ସହରୀ ସମୁଦାୟର ମଧ୍ଯରେ ଦୁଇଟି ପାର୍ଥକ୍ୟ
Answer:
(i) ଗ୍ରମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟେ ଏବଂ ସହରୀ ସମୁଦାୟ ଆକାରର ବୃହତ୍ ଅଟେ ।
(ii) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନଙ୍କ ମୁଖ୍ୟବୃତ୍ତି କୃଷି ଅଟେ, ମାତ୍ର ସହରୀ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ବୃଦ୍ଧି; ଯଥା- ଚାକିରି, ବ୍ୟବସାୟ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(ଗ) ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

୧ । ଐକିକ ଗ୍ରାମ ଓ ରୈଖିକ ଗ୍ରାମ :
Answer:
ଐକିକ ଗ୍ରାମରେ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ପରସ୍ପର ସହ ଲଗାଲଗି ହୋଇ ରହିଥାଏ । ଗ୍ରାମର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଏକ ପ୍ରଶସ୍ତ ରାସ୍ତା ସମସ୍ତ ଗୃହଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଯୋଗ କରିଥାଏ ।
ବୈଖ୍ୟକ ଗ୍ରାମରେ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ଧାଡ଼ି ହୋଇ ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାର ଅବସ୍ଥିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏହି ଘରଗୁଡ଼ିକ ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ କିମ୍ବା ନଦୀ କୂଳରେ ଏକ ବୈଖକ ଭାବରେ ଅବସ୍ଥିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

୨ । ମିଶ୍ରିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଓ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଗ୍ରାମ :
Answer:
ଉଭୟ ଐକିକ ଓ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସମ୍ମିଶ୍ରଣକୁ ମିଶ୍ରିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ସମତଳ ଓ ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟରେ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାବରେ ରହିଥାଏ । ନିକଟରେ ବିଲବାଡ଼ି ଓ ତୋଟା ରହିଥାଏ

୩ । ନଦୀକୂଳିଆ ଗ୍ରାମ ଓ ସମୁଦ୍ରକୂଳିଆ ଗ୍ରାମ :
Answer:
ନଦୀକୂଳିଆ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଏ । ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ନଦୀର ଦୁଇ କୂଳରେ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ଧାଡ଼ିରେ ପାଖାପାଖ୍ ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି ।
ସମୁଦ୍ରକୂଳିଆ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ସାଧାରଣତଃ ସମୁଦ୍ରକୂଳରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥାଏ । ଏହି ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ଛୋଟ । ଏହାରି ଅଧ୍ବବାସୀମାନଙ୍କୁ ନୋଳିଆ ବା ଧୀବର କୁହାଯାଏ ।

୪ । ପାହାଡ଼ିଆ ଗ୍ରାମ ଓ ଜଙ୍ଗଲିଆ ଗ୍ରାମ :
Answer:
ପାହାଡ଼ିଆ ଗ୍ରାମ ବିଶେଷତଃ ପାହାଡ଼ ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ପ୍ରକାର ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକରେ ଗମନାଗମନ ସୁବିଧା ନଥାଏ । ଜଙ୍ଗଲ ବା ସମତଳଭୂମି ପରି ଉର୍ବର ମାଟି ନଥୁବାରୁ କୃଷିଜନିତ ସମସ୍ୟା ଥାଏ ।
ବଣଜଙ୍ଗଲ ନିକଟସ୍ଥ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟକୁ ଜଙ୍ଗଲିଆ ଗ୍ରାମ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନେ ସାଧାରଣତଃ ସରଳ, ସହଯୋଗୀ ଓ ପରିଶ୍ରମୀ ଅଟନ୍ତି ।

୫ । ମରୁଭୂମି ଗ୍ରାମ ଓ ସହରତଳି ଗ୍ରାମ
Answer:
ମରୁଭୂମିର ବାଲୁକାରାଶି ଉପରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥୁବା ଜନବସତିକୁ ମରୁଭୂମି ଗ୍ରାମ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଆକାରରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାବରେ ଚତୁର୍ଦିଗରେ ରହିଥାଏ ।
ସହର ଉପକଣ୍ଠରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥୁବା ଗ୍ରାମକୁ ସହରତଳି ଗ୍ରାମ କୁହାଯାଏ । ସହରୀ ସଭ୍ୟତାଦ୍ୱାରା ଏମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵରେ ସେମାନେ ଚତୁର ଓ ଚାଲାକ୍ ଅଟନ୍ତି ।

୬ । ଜମିଦାରୀ ଗ୍ରାମ ଓ ରୟତଓ୍ବାରୀ ଗ୍ରାମ
Answer:
ଜମିଦାରୀ ଗ୍ରାମରେ ଜମିର ମାଲିକାନା ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ବା କେତେକ ପରିବାର ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ । ଏମାନେ ଜମିଦାର ଓ ଜମି ଉପରେ ଏମାନଙ୍କ ପୂର୍ବ ଅଧିକାର ଥାଏ ।
ରୟତ୍‌ରୀ ଗ୍ରାମରେ କୃଷକମାନେ ଜମିଚାଷ କରନ୍ତି ଓ ନିଜର ମାଲିକାନା ସତ୍ଵ ରହିଥାଏ । କୌଣସି ମଧ୍ଯସ୍ଥିର ଭୂମିକା ନଥାଏ ।

୭ | ଇଲମ୍ ଓ ତରୱାଡ଼୍ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
(୧) ଇଲମ୍ କେରଳର ନମ୍ବୁଦ୍ବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ; କିନ୍ତୁ ତରୱାତ୍ କେରଳର ନାୟାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।
(୨) ଇଲମ୍ ପିତୃବଂଶୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର ହୋଇଥିବାବେଳେ ତରଓ୍ବାତ୍ ମାତୃବଂଶୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର କୁହାଯାଏ ।
(୩) ଇଲମ୍ବର ସଂପରି ଅବିଭାଜ୍ୟ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ତରୱାତ୍‌ର ସଂପରି ବିଭାଜିତ ହୋଇଥାଏ ଏହାର ଏକକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

୮। ଏକକ ପରିବାର ଓ ଯୌଥ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
(୧) ଏକକ ପରିବାର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିବାର ହୋଇଥିବାବେଳେ ଯୌଥ ପରିବାର ଏକ ବୃହତ୍ ପରିବାର ଅଟେ ।
(୨) ଏକକ ପରିବାର ସ୍ୱାମୀ, ସ୍ତ୍ରୀ ଓ ସେମାନଙ୍କର ସନ୍ତାନ ସନ୍ତତିମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ; କିନ୍ତୁ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ତିନିରୁ ଚାରି ପୁରୁଷ ଗଭୀରତା ଦେଖା ଯାଇଥାଏ ।
(୩) ଏକକ ପରିବାର ମୁଖ୍ୟତଃ ସହର ଓ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଯୌଥ ପରିବାର ମୁଖ୍ୟତଃ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

୯ । ସମଜାତୀୟତା ବନାମ ବିଷମ ଜାତୀୟତା
Answer:
ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟ ସମଜାତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଗ୍ରାମ ଅଧ‌ିବାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ଏବଂ ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଗୁଣରେ ଅଳ୍ପେ ବହୁତେ ସମାନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେମାନଙ୍କ ଭାଷା, ବିଶ୍ୱାସ, ଲୋକ ନିୟମ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ସ୍ୱରୂପରେ ସାଦୃଶ୍ୟ ଥାଏ । ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହୋଇଥିବା ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟଗଣ ସାଧାରଣ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ବ୍ୟବସାୟରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥା’ନ୍ତି; ମାତ୍ର ସହର ସମୁଦାୟ ବିଷମଜାତୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଢ଼ି ଉଠିଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତି, ଜାତି ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକମାନେ ସହରରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ସୋମନଙ୍କର ଜୀବିକା ଅର୍ଜନର ଉପାୟ ମଧ୍ଯ ବିବିଧ । ସେମାନଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ଲକ୍ଷ୍ୟ, ବ୍ୟବହାର ଓ ଆଦର୍ଶରେ ବିଭିନ୍ନତା ବିଶେଷ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟ ହୋଇଥାଏ ।

୧୦ । ଅକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଗ୍ରାମ ଏବଂ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଗ୍ରାମ
Answer:
ଅକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକର ବସତିଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ଘନ ହୋଇ ଗଢ଼ି ଉଠିଥାଏ । ଗାଁର ସବୁ ପରିବାରର ଘରଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ଲଗାଲଗି ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଏ ପ୍ରକାର ଗ୍ରାମ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ସ୍ଥାନରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟରେ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାବରେ ରହିଥାଏ । ଫଳତଃ ଗ୍ରାମର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ନ ଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଗୃହ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଗୃହଠାରୁ ବହୁ ଦୂରରେ ରହିଥାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗ୍ରାମର ଅଧିକାଂଶ ସଦସ୍ୟ ପରସ୍ପରକୁ ଜାଣି ନ’ଥାନ୍ତି । ଗ୍ରାମରେ ରାସ୍ତା ନ ଥାଏ ।

ପାଦଚଲା ରାସ୍ତାଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିବା ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାବେ ବସବାସ କରୁଥିବାରୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧାର୍ମିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ଜୀବନ ସମାନ ନଥାଏ ।

୧୧ । ନଈକୂଳିଆ ଗାଁ ଓ ସମୁଦ୍ରକୂଳିଆ ଗାଁ
Answer:
ନଈକୂଳିଆ ଗାଆଁଗୁଡ଼ିକ ନଈ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଗାଆଁର ଘରଗୁଡ଼ିକ ନଈକୂଳରେ ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ି ବା ଦୁଇଟି ଧାଡ଼ିରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥାଏ । ନଈବଢ଼ିରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ବେଳେବେଳେ ନଈକୂଳରୁ ଅଳ୍ପଦୂରରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ପୁଳିପୁଳି ହୋଇ ଗଢ଼ିଉଠିଥାଏ ଓ ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନରେ ବା ଉଚ୍ଚ ନିଅଁ ଉପରେ ଘର ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ସମୁଦ୍ରକୂଳିଆ ଗାଁ ଆକାରରେ ଖୁବ୍ ଛୋଟ । ସମୁଦ୍ରରୁ ମାଛ, କଙ୍କଡ଼ା, ଶାମୁକା ଓ ନାନାପ୍ରକାର ପ୍ରବାଳ ବିକ୍ରିକରି ଏଠାକାର ଅଧ୍ବବାସୀମାନେ ନିଜର ଖର୍ଚ୍ଚ ତୁଲାଇ ଥାଆନ୍ତି ।

୧୨ । ମରୁଭୂମି ଗାଆଁ ଓ ସହରତଳି ଗାଆଁ
Answer:
ମରୁଭୂମି ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଆକାରରେ ଖୁବ୍ ଛୋଟ । ଏ ପ୍ରକାରର ଗାଆଁରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ମରୂଦ୍ୟାନ ଚାରିପଟେ ଅବସ୍ଥିତ । ସହରର ଉପକଣ୍ଠରେ ଅବସ୍ଥିତ ଗାଁଗୁଡ଼ିକୁ ସହରତଳି ଗାଆଁ କୁହାଯାଏ । ଏ ଗାଆଁଗୁଡ଼ିକ ସହରୀ ସଭ୍ୟତାଦ୍ୱାରା ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଗାଆଁର ଅର୍ଥନୀତି ସହରଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ ।

୧୩ । ଜମିଦାରୀ ଗାଆଁ ଓ ରୟତି ଗାଆଁ
Answer:
ଜମିଦାରୀ ଗାଆଁରେ ଜମିର ମାଲିକାନା ଗୋଟିଏ ପରିବାର ବା କେତେକ ପରିବାର ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ । ଏମାନଙ୍କୁ ଜମିଦାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ଜମି ଉପରେ ଜମିଦାରଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧିକାର ଥାଏ; ମାତ୍ର ସେ ଚାଷ ନ କରି ଅନ୍ୟକୁ ଚାଷ କରିବାପାଇଁ ଜମି ଦେଇଥା’ଛି ଓ ତାହାଠାରୁ ଖଜଣା ଆଦାୟ କରିଥାଆନ୍ତି । ଏହି ଖଜଣାକୁ ଜମିଦାର ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ରୟତି ଗାଆଁଗୁଡ଼ିକରେ ଜମିର ମାଲିକ ହେଉଛନ୍ତି କୃଷକ । ସେମାନେ ସିଧାସଳଖ କୌଣସି ମଧ୍ଯସ୍ଥିର ବିନା ସହାୟତାରେ ସରକାରଙ୍କୁ ଖଜଣା ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

୧୪ । ଏକରେଖକ ଗ୍ରାମ ଓ ମିଶ୍ରିତ ଗ୍ରାମ
Answer:
ଏକରୈଖ୍ୟକ ଗ୍ରାମ କହିଲେ ସେହି ଗ୍ରାମକୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁଠି ଘରଗୁଡ଼ିକ ଧାଡ଼ି ହୋଇ ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାରେ ରହିଥାଏ । ଘରଗୁଡ଼ିକ ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ କିମ୍ବା ନଦୀକୂଳରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ସମସ୍ତ ଗୃହର ମୁହଁ ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଅର୍ଥାତ୍ ରାସ୍ତା ଅଡ଼କୁ ରହିଥାଏ । ନଦୀ କିମ୍ବା ପାହାଡ଼ ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମକୁ ଅନ୍ୟ ଗ୍ରାମଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରି ପ୍ରାକୃତିକ ସୀମାରେଖା ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ମିଶ୍ରିତ ଗ୍ରାମ କହିଲେ ଉଭୟ ଅକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଓ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଗ୍ରାମର ସମ୍ମିଶ୍ରଣକୁ ବୁଝାଏ ।

ଏପ୍ରକାର ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ବିଶେଷ ଭାବରେ ସମତଳ ଓ ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଘରଗୁଡ଼ିକ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ପାଖାପାଖ୍ ହୋଇ ରହିଥାଏ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବହୁ ଦୂରରେ ରହିଥାଏ।

୧୫ । ସାମାଜିକ ସଞ୍ଚଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଓ ସହର ସମୁଦାୟ
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସାମାଜିକ ସଞ୍ଚଳନ ନଗର ସମୁଦାୟ ତୁଳନାରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ସଞ୍ଚଳନର ବିଶେଷ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ନ ଥିବାରୁ ସାମାଜିକ, ବ୍ୟାବସାୟିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଞ୍ଚଳନ ଖୁବ୍ କମ୍ ପରିମାଣରେ ଦେଖାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ନଗର ସମୁଦାୟର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ କେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ଓ ସାଙ୍ଗଠନିକ ପ୍ରଭେଦୀକରଣ ସାମାଜିକ ତଥା ବ୍ୟାବସାୟିକ ସଞ୍ଚଳନକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥାଏ ।

(ଘ) ପାଞ୍ଚଟି । ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣ
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ଆମେକ ଭାବନା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ସଦସ୍ୟମାନେ କୃଷି ତଥା ପଶୁପାଳନକୁ ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକାଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ କରାଗଲା।

ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର, କୃଷିଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥନୀତି, ପ୍ରାଥମିକ ସମ୍ପର୍କ, ଜନସ୍ୟାରେ କମ୍ ଘନତ୍ବ, ସମଜାତୀୟତା, ଧର୍ମ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ, ଯୌଥ ପରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଇତ୍ୟାଦି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୁଣକୁଡ଼ିକ ହେଲା ସରଳ ଜୀବନଯାପନ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବେଶ, ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ, ନିରକ୍ଷରତା, ରକ୍ଷଣଶୀଳତା, ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ଧୀର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଇତ୍ୟାଦି । କାର୍ଲ ମାର୍କଙ୍କ ମତରେ, ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ଗୁଣ ବା ଲକ୍ଷଣ କହିଲେ କ୍ଷୁଦ୍ରତା ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା, କୃଷି ଓ ଜାତିପ୍ରଥାଦ୍ବାରା ଗ୍ରାମ ବିଭାଜନକୁ ବୁଝାଯାଏ ।

୨ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଓ ସହର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଓ ସହର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାର୍ଥକ୍ୟମାନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ, ଯଥା
(୧) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୋଇଥିବାବେଳେ, ସହର ସମୁଦାୟର ଆକାର ବୃହତ୍ ଅଟେ ।
(୨) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ପରିବେଶ ପ୍ରାକୃତିକ ହୋଇଥିବାବେଳେ ସହର ସମୁଦାୟର ପରିବେଶ କୃତ୍ରିମ ଅଟେ ।
(୩) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ତୁଳନାରେ ସହର ସମୁଦାୟର ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଅଧିକ ଅଟେ ।
(୪) ଗ୍ରାମରେ ସମଜାତୀୟ ଜୀବନଯାପନ ଶୈଳୀ ରହିଥାଏ କିନ୍ତୁ ସହରୀ ଜୀବନ ବିଷମଜାତୀୟ ହୋଇଥାଏ ।
(୫) ଗ୍ରାମରେ ଧୀର ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ରହିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ସହରରେ ଦ୍ରୁତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

୩ । ଗ୍ରାମ ଓ ସହର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ
Answer:
ଗ୍ରାମ ଓ ସହରୀ ସମୁଦାୟ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
(୧) ଗ୍ରାମୀଣ ଓ ସହରୀ ପରିବେଶ ପାଇଁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ତଥା ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଓ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପାଇଁ ସହରୀ ସମୁଦାୟ ପ୍ରତି ଗ୍ରାମବାସୀ ଅକୃଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ।
(୨) ଗ୍ରାମର ପର୍ବପର୍ବାଣି ପରମ୍ପରା ସହରବାସୀଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥାଏ । ସହରର ଚାକଚକ୍ୟ ସଭ୍ୟତା ଗ୍ରାମବାସୀକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।
(୩) ଶ୍ରମ ନିୟୋଜନ ପାଇଁ ସହର ଗ୍ରାମର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ସେହିପରି ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶ୍ରମିକ ପେଟପୋଷିବା ପାଇଁ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।
(୪) ଗ୍ରାମ୍ୟ କୃଷିଜାତଦ୍ରବ୍ୟ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ, ସେହିପରି ସହରରେ ଉପଲବ୍ଧ ଔଷଧ, ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସରଞ୍ଜମ ଓ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଉପକରଣ ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ଚାହିଦା ରହିଥାଏ ।
(୫) ସହରୀକରଣର ପ୍ରଭାବ ଫଳରେ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟରେ ଚିତ୍ତ ବିନୋଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଇଛି । ସେହିପରି ଗ୍ରାମର ସଂସ୍କୃତି ସହରୀ ଜୀବନକୁ ଗ୍ରାମ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରେ ।

୪। ଯୌଥ ପରିବାରର ଅପକାର୍ଯ୍ଯ ବା ଅପକାରିତାଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯୌଥ ପରିବାରରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଅପକାରିତାଗୁଡ଼ିକ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।
(୧) ଯୌଥ ପରିବାର ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
(୨) ଯୌଥ ପରିବାର କଳହ ଓ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବର ଗନ୍ତାଘର ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(୩) ଯୌଥ ପରିବାରରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୋଚନୀୟ ।
(୪) ଯୌଥ ପରିବାର ଅଳସୁଆଙ୍କର ବାସସ୍ଥଳୀ ଅଟେ ।
(୫) ଯୌଥ ପରିବାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
(୬) ଯୌଥ ପରିବାର ଗୋପନୀୟତାର ଅଭାବ ଓ ମାନସିକ ଅଶାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

୫। ଯୌଥ ପରିବାରର ଗୁଣ ବା ଲକ୍ଷଣକୁ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯୌଥ ପରିବାରରେ ନିମ୍ନଲିଖ ଗୁଣ ବା ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ।
(୧) ଯୌଥ ପରିବାର ଏକ ବୃହତ୍ ସମୂହ ।
(୨) ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏକ ସାଧାରଣ ଚୁଲାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଥା’ନ୍ତି ।
(୩) ସଦସ୍ୟମାନେ ଏକ ସାଧାରଣ ଗୃହରେ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(୪) ଯୌଥ ପରିବାରରେ ସମସ୍ତେ ସାଧାରଣ ସଂପରି ଉପଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(୫) ଏଥରେ କର୍ତ୍ତା ପରିବାରରର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
(୬) ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ରହିଥାଏ ।
(୭) ଏହା ଏକ ସାମ୍ୟବାଦୀ ସଂଗଠନ ।

୬। ଯୌଥ ପରିବାରରେ ଦେଖାଯାଇଥିବା ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ସମୟ ସହ ତାଳ ଦେଇ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଉଭୟ ସାଙ୍ଗଠନିକ ଓ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଦେଇଛି; ଯଥା-
(୧) ସଂପ୍ରତି ଯୌଥ ପରିବାରର ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇବା ସହିତ ଏହାର ଆକାରରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଦେଇଛି ।
(୨) ଯୌଥ ପରିବାର ଆଉ ପୂର୍ବପରି ଚାରି କିମ୍ବା ତହିଁରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହେଉନାହିଁ ।
(୩) ଯୌଥ ପରିବାର ଆଉ ପୂର୍ବପରି ଏକ ମିତବ୍ୟୟୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ହୋଇ ରହିନାହିଁ ।
(୪) ଯୌଥ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କ କ୍ଷମତାରେ ଅନେକ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି ।

୭ । ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାର କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ଯୌଥ ପରିବାର ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଭାରତୀୟ ପରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏହି ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଯୌଥ ପରିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଯଥା –

(୧) ମାତୃସ୍ଥାନୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର ଓ (୨) ପିତୃସ୍ଥାନୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର । ଏକତ୍ର ବସବାସ କରୁଥିବା ଦୁଇ ବା ତିନି ପୁରୁଷର ଲୋକମାନଙ୍କର ଏକ ବୃହତ୍ ସମୂହକୁ ଯୌଥ ପରିବାର କୁହାଯାଏ । ଆର୍. ପି. ଦେଶାଇଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯୌଥ ପରିବାରରେ ତିନିରୁ ଚାରି ପୁରୁଷ ଲୋକ ଏକତ୍ର ବାସ କରନ୍ତି ଏବଂ ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପର ସହ ସଂପରି, ଆୟ ଓ ପାରସ୍ପରିକ ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସଂପର୍କିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।’’

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 3 ସାଂସ୍କୃତିକ ବିବିଧତାର ଆହ୍ଵାନ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ବିବିଧତା ମଧ୍ୟରେ ଚିରନ୍ତନ ଏକତାରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଛି କେଉଁ ଦେଶ ?
(କ) ଭାରତ
(ଖ) ପାକିସ୍ତାନ
(ଗ) ଶ୍ରୀଲଙ୍କା
(ଘ) ବାଇଂଲାଦେଶ
Answer:
(କ) ଭାରତ

୨ । ଗୋଟିଏ ଦେଶର ସମସ୍ତ ମାନବ ସମୂହର ଏକ ସାଧାରଣ ପରିଚିତି ସହିତ ଆତ୍ମୀକରଣ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତି । ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ବେନ୍‌ଜାମିନ୍
(ଖ) କାକା କାଲେଲ୍‌କର
(ଗ) ପ୍ରଫେସର ଘୁରେ
(ଘ) ଗାନ୍ଧୀ
Answer:
(କ) ବେନ୍‌ଜାମିନ୍

୩ । ନିଜ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅନ୍ଧ ଆନୁଗତ୍ୟ ଓ ପରଧର୍ମ ପ୍ରତି ବିରୋଧ ବା ଶତୃଭାବକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ
(ଖ) ଭାଷାବାଦ
(ଗ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
(ଘ) ଜାତିବାଦ
Answer:
(କ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୪ । ଅନ୍ୟ ଧର୍ମର କ୍ଷତି ସାଧନ କରି ନିଜ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ବଜାୟ ରଖୁବା କାହାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ?
(କ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ
(ଖ) ଭାଷାବାଦ
(ଗ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
(ଘ) ଜାତିବାଦ
Answer:
(କ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ

୫ । ନିଜ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ସହିତ ଅନ୍ୟ ଭାଷାର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
(କ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ
(ଖ) ଭାଷାବାଦ
(ଗ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
(ଘ) ଜାତିବାଦ
Answer:
(ଖ) ଭାଷାବାଦ

୬ । ବେଡ଼ୋ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଖଲିସ୍ଥାନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ନାଗା ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଭୃତି କେଉଁ ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।
(କ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
(ଖ) ଭାଷାବାଦ
(ଗ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ
(ଘ) ଜାତିବାଦ
Answer:
(କ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ

୭ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ନଦେବା ହେଉଛି କ’ଣ ?
(କ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
(ଖ) ଭାଷାବାଦ
(ଗ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ
(ଘ) ଜାତିବାଦ
Answer:
(କ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ

୮ । ‘‘ନ୍ୟାୟବୋଧ, ଔଚିତ୍ୟ, ସାମ୍ୟ ଓ ବିଶ୍ଵ ଭ୍ରାତୃଭାବ ଆଦି ସୁସ୍ଥ ସାମାଜିକ ମାନଦଣ୍ଡ ଗୁଡ଼ିକୁ ଉପେକ୍ଷା କରି ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଅନ୍ଧ ଓ ଦାୟିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଆନୁଗତ୍ୟ ହେଉଛି ଜାତିବାଦ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) କାକା କାଲେଲ୍‌କର
(ଖ) ଗାନ୍ଧୀ
(ଗ) ପ୍ରଫେସର ଘୁରେ
(ଘ) ନେହେରୁ
Answer:
(କ) କାକା କାଲେଲ୍‌କର

୯ । ଗୋଟିଏ ଜାତିର ସଦସ୍ୟ ଉଚିତ୍-ଅନୁଚିତ୍, ନ୍ୟାୟ-ଅନ୍ୟାୟ, ବିଚାର ବିହୀନ ହୋଇ ନିଜ ଜାତିର ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରାଠାରୁ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବିଚାର କରିବା ସହିତ ନିଜ ଜାତି ପ୍ରତି ଅନ୍ଧ ଆନୁଗତ୍ୟ ଦେଖାଇବା ହେଉଛି କ’ଣ ?
(କ) ଜାତିବାଦ
(ଖ) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ
(ଗ) ଭାଷାବାଦ
(ଘ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
Answer:
(କ) ଜାତିବାଦ

୧୦ । କାହା ବିଚାରରେ ସିନେମା ମାଧ୍ଯମରେ ବିଭିନ୍ନ ଜାତିର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ରୁଚିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ୱାରା ଜାତିବାଦକୁ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ।
(କ) ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପ୍ରଭୁ
(ଖ) ଶ୍ରୀମତୀ କାର୍ଭେ
(ଗ) ପ୍ରଫେସର ରାଓ
(ଘ) ଗାନ୍ଧୀ
Answer:
(କ) ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପ୍ରଭୁ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୧୧ । କେଉଁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ ‘‘ଜାତୀୟତା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଥିବା ନିବିଡ଼ ଆତ୍ମୀୟତା ଓ ସମ୍ମାନବୋଧ ଓ ଭାବାବେଶକୁ ବୁଝାଏ’’ ।
(କ) ଷ୍ଟାଲିନ୍
(ଖ) ମ୍ୟାକ୍ସ ୱେବର
(ଗ) ପାର୍କ
(ଘ) ଜିମମ୍ୟାନ୍
Answer:
(ଘ) ଜିମମ୍ୟାନ୍

୧୨ । କାହା ମତରେ ‘ଇତିହାସର ସାମନ୍ତବାଦୀ କାଳରେ ଆର୍ଥନିତୀକ ସମୂହ ଗୁଡ଼ିକ ଓ ପ୍ରଜାତୀୟ ସମୂହମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ ଫଳରେ ଜାତୀୟତାର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ହୋଇଥିଲା ।
(କ) ପାର୍କ
(ଖ) ୱେବର
(ଗ) ଷ୍ଟାଲିନ୍
(ଘ) ଆଇ.ପି. ଦେଶାଇ
Answer:
(ଗ) ଷ୍ଟାଲିନ୍

୧୩ । ସାଂପ୍ରଦାୟିକତାର ଏକ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
(କ) ଅସହଯୋଗ
(ଖ) ସଂଘର୍ଷ
(ଗ) ଦୁଇ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ଧର୍ମଗତ ପ୍ରଭେଦ
(ଘ) ଆତଙ୍କବାଦ
Answer:
(ଗ) ଦୁଇ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ଧର୍ମଗତ ପ୍ରଭେଦ

୧୪ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଏକ କାରଣ ଲେଖ ?
(କ) ଅନ୍ତଃବିବାହ
(ଖ) ଜାତୀୟ ପର୍ବ
(ଗ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ମନୋଭାବର ଅବକ୍ଷୟ
(ଘ) ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରା
Answer:
(ଗ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ମନୋଭାବର ଅବକ୍ଷୟ

୧୫ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ଲେଖ ?
(କ) ସୁସ୍ଥଜନମତ
(ଖ) ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ
(ଗ) ପ୍ରତିବାଦ
(ଘ) କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(କ) ସୁସ୍ଥଜନମତ

୧୬ । କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତ ସଂସଦଭବନ ଉପରେ ଆତଙ୍କବାଦର ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲା
(କ) 1995
(ଖ) 2005
(ଗ) 1999
(ଘ) 2001
Answer:
(ଘ) 2001

୧୭ । ‘କେଉଁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ ‘ରାଜନୈତିକ ସାର୍ଥ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ଏକ ସମୁଦାୟ ଅଥବା ‘ଏହାର ଏକ ବୃହତ୍ତ ଅଂଶକୁ ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକାଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟିକରିବାକୁ ଆତଙ୍କବାଦ କୁହାଯାଏ’’ ।
(କ) ରାମ ଆହୁଜା
(ଖ) ମ୍ୟାକ୍ସ ୱେବର
(ଗ) ଇମାଇଲ୍ ଦୂର୍ଖାଇମ
(ଘ) ଋଷୋ
Answer:
(କ) ରାମ ଆହୁଜା

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୧୮ । ସମାଜ ଉପରେ ଆତଙ୍କବାଦର ଏକ ପ୍ରଭାବକୁ ଲେଖ –
(କ) ସଂହତିରକ୍ଷା
(ଖ) ଭୟର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି
(ଗ) ନିରକ୍ଷରତା
(ଘ) ସଦ୍ଭାବନା
Answer:
(ଖ) ଭୟର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି

୧୯ । ବେଆଇନ ଭାବରେ ବଳପ୍ରୟୋଗ, ହିଂସା, ନରହତ୍ୟାକୁ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ପ୍ରାର୍ଥ ହାସଲ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମାଜବାଦ
(ଖ) ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ
(ଗ) ଜାତିବାଦ
(ଘ) ଆତାଙ୍କବାଦ
Answer:
(ଘ) ଆତାଙ୍କବାଦ

୨୦ । ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟାକୁ ଚିହ୍ନଟ କର –
(କ) ଆର୍ଥିକ ଦୁର୍ଗତି
(ଖ) ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ
(ଗ) ବେକାରା
(ଘ) ଦୁର୍ନୀତି
Answer:
(ଖ) ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ

୨୧ । ଜାତିବାଦ ହେଉଛି ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଅନ୍ଧ ଓ ଦାୟିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଆନୁଗତ୍ୟ ଯାହାକି ନ୍ୟାୟବୋଧ, ଔଚିତ୍ୟ, ସାମ୍ୟ, ବିଶ୍ବଭାତୃତ୍ବବାଦ ଆଦି ସୁସୁ ସାମାଜିକ ମାନଦଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିଥାଏ, ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) କମ୍‌
ଖ) ମ୍ୟାକ୍ସୱେବର
(ଗ) ଜାଜା ଜାଲେଇକର
(ଘ) ସେନସର
Answer:
(ଗ) କାକା କାଲେଲ୍‌କର

୨୨ । ଜାତିବାଦର ଏକ କାରଣ ହେଉଛି –
(କ) ସମୁଦାୟ ଗଠନ
(ଖ) ଦଳ
(ଗ) ନିର୍ବାଚନ
(ଘ) ଏହାମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(ଗ) ନିର୍ବାଚନ

୨୩ । ଜାତିଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଶବ୍ଦରୁ ଆନୀତ
(କ) ଜନ୍
(ଖ) କାଷ୍ଟା
(ଗ) କାଷ୍ଟ
(ଘ) କାଟ୍
Answer:
(ଖ) କାଷ୍ଟା

୨୪ । ଜାତିବାଦର ନିରାକରଣ ନିମନ୍ତେ ଏକ ପଦକ୍ଷେପକୁ ଦର୍ଶାଅ –
(କ) ଆନ୍ତଃଜାତି ବିବାହ
(ଖ) ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ
(ଗ) ସହରୀକରଣ
(ଘ) ପସନ୍ଦାତ୍ମକ ବିବାହ
Answer:
(କ) ଆନ୍ତଃଜାତି ବିବାହ

୨୫ । ନିଜ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଭଲପାଇବା ହେଉଛି ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଭାଷାବାଦ
(ଖ) ଧର୍ମ
(ଗ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
(ଘ) ଜାତିବାଦ
Answer:
(ଗ) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ

୨୬ । କେଉଁ ଅର୍ଥରେ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ସ୍ବାର୍ଥ ତଥା ଜାତୀୟ ସାର୍ଥପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିନ ହୋଇ କେବଳ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳର ଉନ୍ନତି ସୁଯୋଗ ଏବଂ ସାର୍ଥପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବାକୁ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ଥ
(ଖ) ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥ
(ଗ) ବିସ୍ତ୍ରୁତ ଅର୍ଥ
(ଘ) ରାଜନୈତି ଅର୍ଥ
Answer:
(କ) ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ଥ

୨୭ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦର ଏକ କାରଣ ହେଲା –
(କ) ନାରାଶିକ୍ଷା
(ଖ) ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା
(ଗ) ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ
Answer:
(ଗ) ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୨୮ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦର ଦୂରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ –
(କ) ସଂଘର୍ଷ
(ଖ) ପ୍ରତିଯୋଗିତା
(ଗ) ପ୍ରସାଶନର ସହାୟତା
(ଘ) ଜାତୀୟମନୋଭାବର ସୃଷ୍ଟି
Answer:
(ଘ) ଜାତୀୟମନୋଭାବର ସୃଷ୍ଟି

୨୯ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦର କୁପରିଣାମ ହେଉଛି ।
(କ) ରାଜ୍ୟ ସତନ୍ତ୍ରତା
(ଖ) ଭାଷାଗତ ଆଞ୍ଚଳିକ
(ଗ) ମାଟିର ସନ୍ତାନନୀତି
(ଘ) ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ବାଦ
Answer:
(ଘ) ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ବାଦ

୩୦ । ଜାତୀୟତାବାଦ (Nationalism) ରେ ଜାତୀୟ ବା Nation ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ମୂଳଶବ୍ଦରୁ ଅନୀତ ।
(କ) ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ Natio
(ଖ) ଇଂରାଜୀଶବ୍ଦ National
(ଗ) Nationalism
(ଘ) କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(କ) ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘Natio’

(ଖ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । __________ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକବାଦର ଦୂରୀକରଣପାଇଁ ଏକ କାରକ ଅଟେ ।
Answer:
ସତନ୍ତ୍ର ଅଦାଲତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୨ । __________ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଏକ କାରଣ ଅଟେ ।
Answer:
ଆର୍ଥିକ ଅନଗ୍ରସରତା

୩ । __________ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସାର୍ଥକୁ ଉପେକ୍ଷାକରି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସାର୍ଥକୁ ଗୁରୁତ୍ବଦେବା ।

୪ । ଙ୍କ ମତରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଏକ ରାଜନୈତିକବାଦ ଯାହା ଉଭୟ ଧାର୍ମିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପାର୍ଥକ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ରାଜନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଭା ଦୀକ୍ଷିତ

୫ । __________ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକବାଦର ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ ।
Answer:
ସତନ୍ତ୍ର ଅଦାଲତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା |

୬ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକବାଦର ଏକ କାରଣ ଅଟେ ।
Answer:
ଆର୍ଥିକ ଅନଗ୍ରସରତା

୭ । ଜାତି ଶବ୍ଦଟି ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ ଶବ୍ଦ __________ ରୁ ଆନୀତ ।
Answer:
କାଷ୍ଟ

୮ । Casta (କଷ୍ଟା)ର ଅର୍ଥ __________ ।
Answer:
ପ୍ରଜାତି, ବଂଶ ଓ କୁଳ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୯ । ସମାଜତତ୍ତ୍ୱବିଦମାନଙ୍କ ମତରେ ଜାତି ହେଉଛି __________ ।
Answer:
ବୃତ୍ତି ଭିତ୍ତିକ

୧୦ । ଜାତିର ଏକ ଲକ୍ଷଣ __________ ।
Answer:
ବୈବାହିକ କଟକଣା ବା ଅନ୍ତର୍ବିବାହ

୧୧ । ଗୀତା ଅନୁସାରେ ଚାରିଜାତି ହେଉଛି ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ ଏବଂ __________ ।
Answer:
ଣୂଦ୍ର

୧୨ । __________ ଙ୍କ ମତରେ ‘ଜାତି ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିକୁ ଭାଗ ଭାଗ କରି ଦେଇଛି ଏବଂ ଜାତିଗତ ରାଜନୀତି ଜାତୀୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଅଛି ।’’
Answer:
ଏମ. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ ।

୧୩ । __________ ଜାତି ଓ ରାଜନୀତି ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ତିନିଟିଦିଗରୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ରଜନୀକୋଠରୀ

୧୪ । ଜାତିବାଦର ଏକ କାରଣ ହେଲା __________ ।
Answer:
ଜାତିର ଗୌରବ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗୀତା ।

୧୫ । ଆକ୍ଷରିକ ଅର୍ଥରେ __________ କହିଲେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳର ଅଧ୍ବବାସୀଙ୍କର ସେହି ଅଞ୍ଚଳ ପ୍ରତି ଥିବା ପ୍ରୀତି ଓ ମମତାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ

୧୬ । __________ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦସୃଷ୍ଟିର ଏକ କାରଣ ଅଟେ ।
Answer:
ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା

୧୭ । __________ ଭାରତରେ ଆର୍ଥନିକତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କର ।
Answer:
ଭାଷା ବିଦ୍ବେଷ

୧୮ । __________ ମସିହାହରେ ଭାଷାଭିଭିକ ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୫୬

୧୯ । ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର __________ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ରୂପେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଅଟେ ।
Answer:
ଶିବସେନା ।

୨୦ । ଆନ୍ଧ୍ରର __________ ରାଜନୈତିକ ଦଳରୂପେ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।
Answer:
ତେଲେଙ୍ଗାନା ପ୍ରଜା ସମିତି ।

୨୧ । ବିଜେଡି ଏକ __________ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ।
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକ

୨୨ । ମସିହାରେ ଅରୁଣାଚଳକୁ ଏକ ସତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ପାହ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରଋଲା ।
Answer:
୧୯୮୬

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୨୩ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ __________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
Answer:
ସାମାଜିକ, ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ।

୨୪ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରକ୍ରିୟା __________ ଅଟେ ।
Answer:
ବହୁମୁଖୀ

୨୫ । ଭରତବର୍ଷ ଏକ __________ ଧର୍ମର ପୀଠସ୍ଥକୀ ।
Answer:
ବହୁ

୨୬ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ହେଉଛି ଏକ __________ ଘଟଣା ।
Answer:
ସାମାଜିକ

୨୭ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଏକ __________ ବାଦ ଅଟେ ।
Answer:
ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା

୨୮ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା କହିଲେ ନିଜ ଧର୍ମ ପ୍ରତି __________ ଓ ପର ଧର୍ମ ପ୍ରତି __________ ଓ ଶତ୍ରୁତାଭାବକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ଆନୁଗତ୍ୟ, ବିରୋଧ

୨୯ । ଅନ୍ୟ ଧର୍ମର __ ସାଧନ କରି ନିଜ ଧର୍ମର __________ କରିବା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ।
Answer:
କ୍ଷତି, ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୩୦ । ଜାତିବାଦ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟ ଏକ __________ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।
Answer:
ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ

୩୧ । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଜାତି ସପକ୍ଷରେ __________ ବିମର୍ଶହୀନ ଆନୁଗତ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟ ଜାତି ପ୍ରତି __________ ଓ ଶତ୍ରୁତା ଭାବ ଦେଖାଏ, ଯେତେବେଳେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:
ବିଚାର , ବିରୋଧ

୩୨ । ଜାତି-ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ବା ସ୍ଵଜାତିରେ ହେଉଥ‌ିବା ବିବାହକୁ __________ ବିବାହ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସମଜାତି

୩୩ । ଜାତିବାଦର ବିରୋଧ ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅମୋଘ ଅସ୍ତ୍ର ହେଉଛି __________ ।
Answer:
ଆନ୍ତଃଜାତି ବିବାହ

୩୪ । __________, __________ ଓ __________ ପ୍ରଭୃତି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଯୋଗୁଁ ଜାତିବାଦ ପ୍ରସାରଲାଭ କରେ ।
Answer:
ଅଜ୍ଞତା, ଅନ୍ଧବିଶ୍ବାସ, ଧର୍ମାନ୍ଧତା

୩୫ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଜାତୀୟ ସଂହତିର __________ କରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ବିରୋଧାଚରଣ

୩୬ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଅର୍ଥଟି __________ ।
Answer:
ଅତି ବିପଜ୍ଜନକ

୩୭ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିରାଟ __________ ରୂପେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ତିବନ୍ଧକ

୩୮ । ଭୂମି-ପୁତ୍ର ତତ୍ତ୍ୱ __________ ର ଅନ୍ୟ ଏକ ପରିପ୍ରକାଶ ।
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ

୩୯ । ରାଜ୍ୟ-ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାକୁ ନେଇ ଉପୁଜୁଥ‌ିବା ମନୋମାଳିନ୍ୟ __________ ର ଆଉ ଏକ ରୂପ ।
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୪୦ । ଆଜିକାଲି ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଟି __________ ଅଟେ ।
Answer:
ରାଜନୈତିକ

୪୧ । ବିବିଧତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ନାମ ହେଉଛି __________ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି

୪୧ । __________ ଜାତୀୟ ଜୀବନରେ ସ୍ଥିରତା ଓ ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ଆଣି ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି

୪୩ । ଆଜିକାଲି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା, ସନ୍ତ୍ରାସବାଦ, ଜାତିବାଦ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ପ୍ରଭୃତି ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଜାତିବାଦୀ ଶକ୍ତିର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ହେବା ଫଳରେ __________ ପ୍ରତି ଘୋର ବିପଦ ଦେଖାଦେଇଛି ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି

୪୪ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ __________ ଧାରଣା ।
Answer:
ଭାଗବତ

୪୫ । ବାହାରୁ ଦେଖ‌ିଲେ ଜଣାପଡ଼େ ଭାରତୀୟ ସମାଜ __________ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ, ମାତ୍ର ଟିକିଏ ତଳେଇ ଦେଖୁଲେ __________ ହିଁ ଏହାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ।
Answer:
ବିବିଧତାରେ , ଏକତା

୪୬ । ବିବିଧତାକୁ ଗୋଟିଏ ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁବାରେ __________ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ।

୪୭ । ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିହତ କରି ଦେଶର ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମୂହ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଥାଏ, ତାହାକୁ __________ କୁହନ୍ତି ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ।

୪୮ । ବିବିଧତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା __________ ସରଳ ପରିପ୍ରକାଶ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ।

୪୯ । ଆମ ଦେଶରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ ବିଶମ୍‌ଙ୍କ ଭାଷାରେ __________ ନାମରେ ପରିଭାଷିତ କରାଯାଇପାରେ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ।

(ଗ) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇ ସାଲର ତାଜ ହୋଟେଲ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଆତଙ୍କବାଦ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୨୦୦୧ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇ ସଲର ତାଜ୍ ହୋଟେଲ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଆତଙ୍କବାଦ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ।

୨ । ପୂର୍ବରୁ କେତେକ ପ୍ରଚ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଆତଙ୍କବାଦ ରହିଥିଲା ।
Answer:
ପୂର୍ବରୁ କେବଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଆତଙ୍କବାଦ ରହିଥିଲା ।

୩ । ମ୍ୟାକ୍ସୱେବରଙ୍କ ମତରେ, ଆତଙ୍କବାଦ ହେଉଛି ଏକ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥ ପ୍ରଣୋଦିତ ସାମୂହିକ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ।”
Answer:
ଏମ୍. ଆର. ସ୍କାରପିଟ୍ ଓ ଏମ. ଏଲ. ଆଣ୍ଡରସନଙ୍କ ମତରେ ‘ଆତଙ୍କବାଦ ହେଉଛି ଏକ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥ ପ୍ରଣୋଦିତ ସାମୂହିକ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ।’’

୪ । ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ତାମିଲ ସେନା, ଗୁଜୁରାଟରେ ଶିବ ସେନା ଓ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ହିନ୍ଦୀ ସେନା ଆର୍ଥନିକବାଦର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ରହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଶିବ ସେନା, ଗୁଜୁରାଟରେ ସରଦାର ସେନା ଓ ଉତ୍ତରଭାରତରେ ହିନ୍ଦୀ ସେନା ଆର୍ଥନୈତିକତାବାଦର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ରହିଛନ୍ତି ।

୫ । ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ଵାରା ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିହତ କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧି ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥାଏ, ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ହେଉଛି ଜାତୀୟ ଜାଗରଣ ।
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିହତ କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧି ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥାଏ, ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତି ।

୬ । ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧର୍ମର ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତରେ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

୭ । ହିନ୍ଦୀକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବାରୁ ଅଣହିନ୍ଦୀଭାଷୀ ରାଜ୍ୟରୁ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଈର୍ଷାଭାବ ବଢ଼ି ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା ।
Answer:
ହିନ୍ଦୀକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବାରୁ ଅଣହିନ୍ଦୀଭାଷୀ ରାଜ୍ୟର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଈର୍ଷାଭାବ ବଢ଼ି ଭାଷାବାଦକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୮ । ଭାଷାବାଦ ଦୂରୀକରଣପାଇଁ ଜାତୀୟ ସମ୍ବଳର ସମବଣ୍ଟନ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଦୂରୀକରଣପାଇଁ ଜାତୀୟ ସମ୍ବଳର ସମବଣ୍ଟନ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।

୯ । ପ୍ରଫେସର ଏମ. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସଙ୍କ ମତରେ ଆନ୍ତଃ-ଜାତି ବିବାହ ଦ୍ୱାରା ଜାତିବାଦକୁ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ।
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଜି. ଏସ୍. ଘୁରେଙ୍କ ମତରେ ଆନ୍ତଃ-ଜାତି ବିବାହ ଦ୍ବାରା ଜାତିବାଦକୁ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ।

୧୦ । ଜାତୀୟ ସଂହତି କହିଲେ ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ବକୁ ହିଁ ବୁଝାଯାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି କହିଲେ ଜାତୀୟ ଏକତାକୁ ହିଁ ବୁଝାଯାଏ ।

୧୧ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ହେଉଛି ପ୍ରକୃତରେ ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତି ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ହେଉଛି ପ୍ରକୃତରେ ଏକ ଆବେଗିକ ସଂହତି ।

୧୨ । ଜାତିବାଦ ନିଜ ଜାତି ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ଅତିଶୟ ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜାତିବାଦ ନିଜ ଜାତି ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ଅତିଶୟ ଆନୁଗତ୍ୟକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୧୩ । ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନ ଦେଇ କେବଳ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳର ଉନ୍ନତି ଏବଂ ସ୍ବାର୍ଥ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବାକୁ ଉଗ୍ର ଜାତୀୟତା ବାଦ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

୧୪ । ମାମ୍ପଦାୟିକତା ଏକ ସାର୍ବଜନୀନବାଦ ଅଟେ ।
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଏକ ଆଦର୍ଶବାଦ ଅଟେ ।

୧୫ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାକୁ ଧର୍ମର ଅର୍ଥନୀତିକରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାକୁ ଧର୍ମର ରାଜନୀତିକରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୧୬ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଜାତୀୟ ସଂହତିରେ ଗୁରତ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଜାତୀୟ ସଂହତିରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

୧୭ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୧୮ । ଭୂମି-ପୁତ୍ର ତତ୍ତ୍ଵ ଜାତିବାଦର ଏକ ପରିପ୍ରକାଶ ।
Answer:
ଭୂମି-ପୁତ୍ର ତତ୍ତ୍ବ ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦର ଏକ ପରିପ୍ରକାଶ ।

୧୯ । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଜାତି ସପକ୍ଷରେ ଅନ୍ଧ ବିଚାର ଓ ଅନ୍ୟ ଜାତି ପ୍ରତି ବିରୋଧ ଦେଖାଏ, ତାହାକୁ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଜାତି ସପକ୍ଷରେ ଅନ୍ଧ ବିଚାର ଓ ଅନ୍ୟ ଜାତି ପ୍ରତି ବିରୋଧ ଦେଖାଏ ତାହାକୁ ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦର କୁହାଯାଏ ।

୨୦ । ଏଚ୍. ଏନ୍. ଗାନି କହିଛନ୍ତି, ‘ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ସମସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାଧାରଣ ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଆତ୍ମୀକରଣକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବେଞ୍ଜାମିନ୍ କହିଛନ୍ତି, ‘‘ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ସମସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାଧାରଣ ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଆତ୍ମୀକରଣକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୨୧ । ସଂହତି ଏକ ଆବେଗ ଅଟେ ।
Answer:
ସଂହତି ଏକ ଜାତୀୟ ଏକତା, ଜାତି ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ଓ ମନୋଭାବକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୨୨ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୨୩ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ବିବିଧତା ସ୍ଥାପନ କରେ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକତା ସ୍ଥାପନ କରେ ।

୨୪ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱାର୍ଥକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱାର୍ଥକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ନଥାଏ ।

୨୫ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ବିଭାଜିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ଏକାଠି କରିଥାଏ ।

୨୬ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ ।
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିଥାଏ ।

୨୭ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ବଭାବ ଓ ବିଚାରଧାରା ଅଟେ ।
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଶତ୍ରୁତା ମନୋଭାବ ଅଟେ ।

୨୮ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସଂପର୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ହିଂସା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

(ଘ) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ବା ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଅନ୍ୟ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଘୃଣାଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖନ୍ତି ଓ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମୀୟ ହିଂସା ଓ ଅସହ୍ୟତାର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ସାମ୍ପ୍ରଦରୟିକତାବାଦ କୁହାଯାଏ ।

୨ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦର ଏକ ଲକ୍ଷଣକୁ ଲେଖ ?
Answer:
ଏହା ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରିପାରେ ।

୩ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦର ଦୁଇଟି କାରଣ ଲେଖ ?
Answer:
(i) ରାଜନୈତିକ କାରଣ,
(ii) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦର ଅବକ୍ଷୟ

୪ । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ଲେଖ ?
Answer:
ଚରମପନ୍ଥୀ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦର ମୂଳୋତ୍ପାଟନ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୫ । ଆତଙ୍କବାଦ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ବେଆଇନଭାବରେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ହିଂସା, ନରହତ୍ୟାକୁ ମାଧମରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ସାର୍ଥ ହାସଲ କରିବାକୁ ଆତଙ୍କବାଦ କୁହାଯାଏ ।

୬ । ଆତଙ୍କବାଦର ଏକ ସଂଲେଖ ।
Answer:
ଏଫ୍. ଆଇ ସ୍ପାରପିଟ୍ ଓ ଏମ୍. ଏଲ୍ ଆଣ୍ଡରସନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ‘ଆତଙ୍କବାଦ ହେଉଛି ଏକ ରାଜନୈତିକ ସାର୍ଥ ପ୍ରଣୋଦିତ ହିଂସାକାଣ୍ଡ’’ ।

୭ । ଆତଙ୍କବାଦର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ?
Answer:
ଆତଙ୍କବାଦ ଏକ ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଓ ବେଆନ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

୮ । ଜାତିବାଦର ଏକ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ?
Answer:
କାକା କାଲେଲ୍‌କରଙ୍କ ମତରେ , ‘ଜାତିବାଦ ହେଉଛି ସା ଅନ୍ଧ ଏବଂ ଦାୟିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅନୁଗତ୍ୟ ନ୍ୟାୟବୋଧ, ଔଚିତ୍ୟ, ସାମ୍ୟ, ଓ ବିଶ୍ଵ ଭ୍ରାତୃତ୍ବବାଦ ଆଦି ସୁସ୍ଥ ସାମାଜିକ ମାନଦଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିଥାଏ ।’’

୯ । ଜତିବାଦର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ?
Answer:
(i) ଜାତିବାଦ କେତେକ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ଜାତୀରେ ଏକତ୍ରୀକରଣ ଅଟେ ।
(ii) ନିଜ ଜାତୀର ସାର୍ଥ, ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ବଜାୟ ରଖୁବା ପାଇଁ ଜାତିବାଦର ସୃଷ୍ଟି ।

୧୦ । ଜାତିବାଦର ନିରାକରଣ ନିମନ୍ତେ ଦୁଇଟି ପଦକ୍ଷେପ ଲେଖ ?
Answer:
(i) ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଆନ୍ତଃଜାତି ବିବାହ

୧୧ । ଜାତିବାଦର ଦୁଇଟି କାରଣ ଲେଖ ?
Answer:
(i) ଜାତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗୀତା ।
(ii) ବିବାହ ଓ ସାମାଜିକ ମିଳାମିଶାରେ ନିଷେଧ ।

୧୨ । ଆଞ୍ଚଳିକବାଦ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ବାସ କରୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଭଲ ପାଇବା ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଆଞ୍ଚଳିକଦାବ କୁହାଯାଏ ଯତା ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗୌଣ ମନେକରିବା ।

୧୩ । ଅର୍ଥନୈତିକବାଦର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ?
Answer:
(i) ଏହା ରାଜ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଶୃଷ୍ଟିକରେ ।
(ii) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଫଳରେ କେତେକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ ।

୧୪ । ଆଞ୍ଚଳିକତା ବାଦର ଦୁଇଟି କାରଣ ଲୋକ ?
Answer:
(i) ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ
(ii) ଐତିହାସିକ କାରଣ

୧୫ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଦୂରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଦୁଇଟି ପଦକ୍ଷେପ ଲେଖ ?
Answer:
(i) ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ସୁବିଧାର ଉନ୍ନତି
(ii) ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ।

୧୪ । ଆଞ୍ଚଳିକତା ବାଦର ଦୁଇଟି କାରଣ ଲୋକ ?
Answer:
(i) ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ
(ii) ଐତିହାସିକ କାରଣ

୧୫ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଦୂରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଦୁଇଟି ପଦକ୍ଷେପ ଲେଖ ?
Answer:
(i) ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ସୁବିଧାର ଉନ୍ନତି
(ii) ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ।

୧୬ । ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦର ଉଗ୍ର ସ୍ଵରୂପକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦ

୧୭ । ଭାରତରେ ଜାତିବାଦର ଏକ ପ୍ରଭାବ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଐକ୍ୟରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ

୧୮ । ‘Caste in Indian Politics’ ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
ରଜନୀ କୋଠାରୀ

୧୯ । Modernity of Tradition ପୁସ୍ତକ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ରୁଡ଼ଲଫ୍ ଏବଂ ରୁଡ଼ଲଫ୍

୨୦ । ଆତଙ୍କବାଦ କେଉଁ ଶବ୍ଦରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦରୁ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

୨୧ । ଆତଙ୍କବାଦ ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଟେରେରେ (Terrere)

୨୨ । ଆତଙ୍କବାଦର ସଂଜ୍ଞା କେଉଁ ମସିହାରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୭ ମସିହାରେ

୨୩ । ଆତଙ୍କବାଦ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
Answer:
ଭୟ

୨୪ । ଗୋଟିଏ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଦଳର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଲସ୍କର-ଇ-ତୋଇବା

୨୫ । ଓଡ଼ିଶାର କେତେଗୋଟି ଜିଲ୍ଲା ମାଓ ଆତଙ୍କର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଅଛି ?
Answer:
୧୮ ଗୋଟି

୨୬ । ଆତଙ୍କବାଦର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଆତଙ୍କବାଦ ଭୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ ।

୨୭ । ଆତଙ୍କବାଦର ଏକ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ବେକାରି

୨୮ । ଆତଙ୍କବାଦର ସମାଜ ଉପରେ ଏକ ପ୍ରଭାବ ଲେଖ ।
Answer:
ଆତଙ୍କବାଦ ଧନଜୀବନ ହାନି କରିଥାଏ ।

୨୯ । ଆତଙ୍କବାଦର ଏକ ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
ଆତଙ୍କବାଦ ହେଉଛି ଏକ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵାର୍ଥପ୍ରଣୋଦିତ ସାମୂହିକ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 2 ଭାରତୀୟ ସାମାଜିକ ସଂରଚନା Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ’’ପ୍ରକୃତଭାରତ ଗ୍ରାମ ସମାଜରେ ହିଁ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଏ.ଆର.ଦେଶାଇ
(ଖ) ଏମ୍.କେ.ଶାଳୀ
() ମାକସ୍ ୱେବର
(ଘ) ଡି.ଏନ୍. ମଜୁମଦାର
Answer:
(କ) ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ

୨। ’’ଭାରତ ସର୍ବଦା ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ଏକ ଦେଶ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଗାନ୍ଧୀ
(ଖ) ନେହେରୁ
(ଗ) ଦେଶାଇ
(ଘ) ୱେବର
Answer:
(ଘ) ୱେବର

୩। ’’କେଉଁଠାରୁ ସହର ଶେଷ ଓ ଗ୍ରାମର ଆରମ୍ଭ ଏହା କହିବା କଷ୍ଟକର, ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନାହିଁ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଏ.ଆର.ଦେଶାଇ
(ଖ) ଏମ୍.ଏନ୍.ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଗ) କାର୍ଲମାର୍କସ
(ଘ) ମାକାଇଭର୍
Answer:
(ଘ) ମାକାଇଭର୍

୪। ‘‘ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଯାହାର କି ଆବଶ୍ୟକ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ବୈଦେଶିକ ସମ୍ପର୍କଠାରୁ ସ୍ଵାଧୀନ ଅଟେ ।”? ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଦେଶାଇ
(ଖ) ଏମ୍.ଏନ୍.ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଗ) ଚାର୍ଲସ୍ ମେଟାକାଫ୍
(ଘ) କୌଟିଲ୍ୟ
Answer:
(ଗ) ଚାର୍ଲସ୍ ମେଟାକାଫ୍

୫। ‘‘ଭାରତ ତା’ର ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରେ’’ । ଏହି ଉକ୍ତିଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ
(ଖ) ନେହେରୁ
(ଗ) ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ
(ଘ) ୱେବର୍
Answer:
(ଗ) ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

୬। ସର୍ବପ୍ରଥମେ ମାନବ ସଭ୍ୟତା କେଉଁଠି ଦେଖାଯାଇଥିଲା ?
(କ) ସହର
(ଖ) ଗ୍ର‍।ମ
(ଗ) ନଗର
(ଘ) ବସ୍ତିଅଞ୍ଚଳ
Answer:
(ଖ) ଗ୍ର‍।ମ

୭ । ‘‘ସହର କ’ଣ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ଜାଣନ୍ତି, ମାତ୍ର କେହି ସହରର ସନ୍ତୋଷଜନକ ସଂଜ୍ଞା ଦେଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ।” ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଦେଶାଇ
(ଖ) ବରକେଲ୍
(ଗ) ମାକାଇଭର
(ଘ) ଚାର୍ଲ ମେଟାକାଫ୍
Answer:
(ଖ) ବରକେଲ୍

୮। କେଉଁଠି ଜନସଂଖ୍ୟାର ଅଧୂକ ଘନତ୍ବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସହର ସମୁଦାୟ
(ଖ) ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟ
(ଗ) ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳ
(ଘ) ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ
Answer:
(କ) ସହର ସମୁଦାୟ

୯। ସମୁଦାୟ ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାରୁ କେତେ ଭାଗ ଲୋକ ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରନ୍ତି ?
(କ) 90
(ଖ) 60
(ଗ) 70
(ଘ) 30
Answer:
(ଗ) 70

୧୦ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ?
(କ) ଆମ ଭାବନା
(ଖ) ଭେଦଭାବ
(ଗ) ଜାତିଭାବ
(ଘ) ବିବାଦ
Answer:
(କ) ଆମ ଭାବନା

୧୧ । ସାଧାରଣ ଭାବରେ କହିଲେ ଯୌଥ ପରିବାର କେଉଁ ପରିବାରର ବିପରୀତ ଅଟେ ?
(କ) ମାତୃସ୍ଥାନିକ ପରିବାର
(ଖ) ଏକକ ପରିବାର
(ଗ) ପିତୃ ବଂଶୀୟ ପରିବାର
(ଘ) ପିତୃସ୍ଥାନିକ ପରିବାର
Answer:
(ଖ) ଏକକ ପରିବାର

୧୨ । କାହା ମତରେ, ‘ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଛାତତଳେ ବାସକରୁଥିବା, ସାଧାରଣ ରୋଷଶାଳାରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟଖାଉଥ‌ିବା ସାଧାରଣ ପୂଜାଘରର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଏକତ୍ର ସମ୍ପଭିରେ ସହଭାଗୀ ହେଉଥ‌ିବା ଏବଂ ସର୍ବୋପରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାରର ଜ୍ଞାତି ହିସାବରେ ପରସ୍ପର ସହ ସଂପୃକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଯୌଥ ପରିବାର କୁହାଯାଏ ।’’
(କ) ପି.ଏନ୍. ଏଚ. ପ୍ରଭୁ
(ଖ) ଆଇ.ପି. ଦେଶାଇ
(ଗ) ଡକ୍ଟର ଇରାବତୀ କାର୍ଭେ
(ଘ) କେ. ଏମ୍. କାପାଡ଼ିଆ
Answer:
(ଗ) ଡକ୍ଟର ଇରାବତୀ କାର୍ଭେ

୧୩ । କାହା ମତରେ ‘ଯୌଥପରିବାରେ ତିନି ପୁରୁଷରୁ ଚାରି ପୁରୁଷଯାଏ ଲୋକ ଏକାଠି ବାସକରନ୍ତି, ଯାହା କି ଏକକ ପରିବାରରେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ପୁଣି ଏହି ଲୋକମାନେ ପରସ୍ପର ସହସମ୍ପତ୍ତି, ଆୟ, ପାରସ୍ପରିକ ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଆଦି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।’’
(କ) ଡକ୍ଟର ଇରାବତୀ କାର୍ରେ
(ଖ) ଆଇ.ପି. ଦେଶାଇ
(ଗ) ସାରହେନେରୀ ମେନ୍
(ଘ) ପି.ଏନ୍. ଏଚ. ପ୍ରଭୁ
Answer:
(ଖ) ଆଇ.ପି. ଦେଶାଇ

୧୪ । ଯୌଥ ପରିବାର ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୁଣ ବା ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
(କ) ଏକତ୍ର ରନ୍ଧନ ଓ ଭୋଜନ
(ଖ) ଏକତ୍ର ଆଳାପ ଓ ଆଲୋଚନା
(ଗ) ଏକତ୍ର ଭ୍ରମଣ
(ଘ) ଏକତ୍ର ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା
Answer:
(କ) ଏକତ୍ର ରନ୍ଧନ ଓ ଭୋଜନ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

୧୫ । କାହା ମତରେ ‘ଏକତ୍ର ବସବାସ ଯୌଥପରିବା ସବୁଠାରୁ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ’’?
(କ) ସାର୍, ହେନେରୀ ମେନ୍
(ଖ) ସି.ବି. ମେମୋରିଆ
(ଗ) ପି.ଏନ୍. ଏଚ. ପ୍ରଭୁ
(ଘ) ମ୍ୟାକ୍ସ ୱେବର
Answer:
(କ) ସାର୍. ହେନେରୀ ମେନ୍

୧୬ । ପିତୃସ୍ଥାନିକ ଯୌଥ ପରିବାର କେଉଁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(କ) ହିନ୍ଦୁ
(ଖ) ଇଲମ୍
(ଗ) ତରୱାର୍ଡ
(ଘ) ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟ
Answer:
(କ) ହିନ୍ଦୁ

୧୭ । ମାତୃସ୍ଥାନିକ ଯୌଥ ପରିବାର କେରଳର କେଉଁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(କ) ଇଲମ
(ଖ) ତରୱାର୍ଡ
(ଗ) ନାୟାର
(ଘ) ଇଜାଭାନ୍
Answer:
(ଗ) ନାୟାର

୧୮ । ନମ୍ବୁଦ୍ବୀ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଚଳିତ ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଯୌଥପରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ତାଭାଜି
(ଖ) ତରୱାର୍ଡ
(ଗ) କର୍ଣ୍ଣବାଣ
(ଘ) ଇଲମ
Answer:
(ଘ) ଇଲମ

୧୯ । ତରୱାଢ଼ ପରିବାର ସମ୍ପରି ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣକାରୀ ମୁଖ୍ୟ ପରିବାରଲୋକଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ତାଭାଜି
(ଖ) କର୍ଣ୍ଣବାଣ
(ଗ) ଇଲମ
(ଘ) ତରୱାର୍ଡ
Answer:
(ଖ) କଣ୍ଟିବାଣ

୨୦ । ତରୱାଡ଼ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିଘଟିଲେ ଏହାକୁ ସମାନୁପାତିକ ରୀତିରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂକୁ
କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ତରୱାର୍ଡ
(ଖ) ତାଭାଜି
(ଗ) ଇଲମ୍
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(ଖ) ତାଭାଜି

୨୧ । ଯୌଥପରିବାର ର ଏକ ସଂରଚନାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଲେଖ ?
(କ) କର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ବହ୍ରାସ
(ଖ) ମନୋରଞ୍ଜନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ଶ୍ରମବିଭାଜନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) ସାମାକିକାକରଶରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
‍Answer:
(କ) କର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ବହ୍ରାସ

୨୨ । ଯୌଥ ପରିବାରର ଏକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଲେଖ ?
(କ) ସମାନ ବାସଗୃହ ବ୍ୟବହାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ସାଧାରଣ ରନ୍ଧନଶାଳା ବ୍ୟବହାର
(ଗ) ସମ୍ପତ୍ତିର ସହଭାଗୀତା ନିୟମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ ନିୟମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ‍
Answer:
(ଘ) ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ ନିୟମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ

୨୩ । ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟନ ପାଇଁ ନିମ୍ନ କାରକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟିଦାୟୀ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ଯକ୍ତିତ୍ଵ
(ଖ) ସହରୀ କରଣ
(ଗ) ନିରକ୍ଷରତା
(ଘ) ଶାରୀରିକ ଅକ୍ଷମତା
Answer:
(ଖ) ସହରୀ କରଣ

୨୪ । ‘ଜାତି’ର ଇଂରାଜୀ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ‘କାଷ୍ଟ’ (Caste) କେଉଁ ମୂଳ ଶବ୍ଦରୁ ଅନୀତ ?
(କ) ଫରାସୀ ଶବ୍ଦ ‘କାଷ୍ଠା’
(ଖ) ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ‘କାଷ୍ଟା’
(ଗ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଶବ୍ଦ ‘କାଷ୍ଟା’
(ଘ) ଜର୍ମାନୀ ଶବ୍ଦ ‘କାଷ୍ଟା’
Answer:
(ଗ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଶବ୍ଦ ‘କାଷ୍ଟା’

୨୫ । ଭାରତୀୟ ଶବ୍ଦ ଜାତି ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ‘ଜନ୍’ରୁ ଆନୀତ । ଏହାର ଅର୍ଥ
(କ) ଜନ୍ମଲାଭ କରିବା
(ଖ) ବୃତ୍ତିଲାଭ କରିବା
(ଗ) ଣିକ୍ଷ‍।ଲାଭ କରିବା
(ଘ) ସଂସ୍କାର ଗ୍ରହଣ କରିବା
Answer:
(କ) ଜନ୍ମଲାଭ କରିବା

୨୬ । ‘ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଆଲ୍ ସିଷ୍ଟମ୍’ ପୁସ୍ତକର ଲେଖକ କିଏ ?
(କ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଖ) ରାମ ଆହୁଜା
(ଗ) ଯୋଗେଶ ଅଟଳ
(ଘ) କେ. ଏମ୍. କାପାଡ଼ିଆ
Answer:
(ଖ) ରାମ ଆହୁଜା

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

୨୭ । ‘କାଷ୍ଟ ଆଣ୍ଡ ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ’ ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା କିଏ ?
(କ) ଜି.ଏସ୍.ଘୂରେ
(ଖ) ଏ. ଡବ୍ଲ୍ୟୁଗ୍ରୀନ
(ଗ) ଏଫ୍.ଜି. ବେଲ୍ଲୀ ଇ
(ଘ) ୱାଇ. ଏନ୍. ସିଂ
Answer:
(କ) ଜି.ଏସ୍.ଘୂରେ

୨୮ । ‘କାଷ୍ଟ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ’ ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା କିଏ ?
(କ) ରଜନୀ କୋଠାରୀ
(ଖ) ଆଦ୍ରେ ବେତେ
(ଗ) ଟି.ବି. ବଙ୍ଗୋମୋର
(ଘ) ଜେ. ଏଚ୍. ହଟନ୍
Answer:
(ଘ) ଜେ. ଏଚ୍. ହଟନ୍

(ଖ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। _______________ ଙ୍କ ମତରେ, କେଉଁଠାରୁ ସହରର ଶେଷ ଓ ଗ୍ରାମର ଆରମ୍ଭ ଏହା କହିବା କଷ୍ଟକର । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନାହିଁ ।
Answer:
ମାକାଇଭର ।

୨। ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ଆକାର _______________ ଅଟେ ।
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ।

୩। ______________ ଙ୍କ ମତରେ ଭାରତ ତା’ର ଗ୍ରାମରେ ବାସକରେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ ।

୪। ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘‘ଭାରତ ସର୍ବଦା ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ଏକ ଦେଶ ।’’
Answer:
ୱେବର ।

୫। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର କ୍ଷୁଦ୍ରଆକାର ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ _____________ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଦୃଢ଼ ଆମେକ ଭାବନା ।

୬। 1991 ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ _____________ % ଗ୍ରାମର ଅସ୍ଵାସୀ ଥଟନିୁ
Answer:
80%

୭। ____________ ମତରେ ‘ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାୟୀଭାବେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ଏକ ସମୂହକୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ ।’’
Answer:
କ୍ରୋପକିନ୍ ।

୮। _____________ ଅନୁସାରେ 5000ରୁ କମ୍ ଜନସଂଖା ଥ‌ିବା ସ୍ଥାନକୁ ଏକ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜନଗଣନା ।

୯। ଭାରତରେ ପ୍ରାୟ ଶତକଡ଼ା 80 ଭାଗ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକର ଜନସଂଖ୍ୟା_______________ ରୁ କମ୍ ଅଟେ ।
Answer:
1000

୧୦ । ଯୌଥ ପରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଉଛି ________________ ସମାଜର ପ୍ରାଥମିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

୧୧। ଗ୍ରାମ କହିଲେ ____________ କୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ

୧୨ । ଭାରତ ଏକ ____________ ଦେଶ ଅଟେ ।
Answer:
ଗ୍ରାମବହୁଳ

୧୩ । ଭାରତରେ ଶତକଡ଼ା ____________ ଭାଗ ଲୋକ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
୮୦

୧୪ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ଗ୍ରାମ ସଂଖ୍ୟା ____________ ।
Answer:
୬, ୩୮,୩୨୫

୧୫ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଓଡ଼ିଶାରେ ଗ୍ରାମ ସଂଖ୍ୟା _____________
Answer:
୫୧,୩୫୭

୧୬ । ଓଡ଼ିଶାରେ ____________ ଏସିଆର ବୃହତ୍ତମ ଗ୍ରାମ ଅଟେ ।
Answer:
ଭୁବନ

୧୭ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ତିନି-ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଲୋକ ____________ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ନିଜ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି ।
Answer:
କୃଷି

୧୮। _____________ ସଂପର୍କ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ ଅଟେ ।__________
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ

୧୯। ______________ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ଏକ ଗୁଣ ଅଟେ ।
Answer:
ପଡ଼ୋଶୀ ସଂପର୍କ

୨୦ । ଗ୍ରାମର ଲୋକମାନେ ___________ ଓ _____________ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଅଶିକ୍ଷିତ, ନିରକ୍ଷର

୨୧ । ଗ୍ରାମର ଲୋକମାନେ ___________ ଉପରେ ବିଶ୍ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଧର୍ମ

୨୨ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମସମୂହ ଏକ _____________ ଏକକ ଅଟେ ।
Answer:
ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର

୨୩ । ପରିବାର ______________ ଅନୁଷ୍ଠାନ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।
Answer:
ସାମାଜିକ

୨୪ । ସାଧାରଣତଃ ପିତା, ମାତା ସେମାନଙ୍କର ସନ୍ତାନସନ୍ତତିଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ସମାଜିକ ସମୂହକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରିବାର ।

୨୫ । ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ପ୍ରାୟତଃ ____________ ଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ସମୂହ

୨୬ । ଯୌଥ ପରିବାର ବିଶେଷତଃ ______________ ସମୁଦାୟରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ପ୍ର‍।ଚାନତମ

୨୭ । ଯୌଥ ପରିବାରର ବୟୋଜ୍ୟଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କର୍ରା

୨୮ । କେରଳର _____________ ଯୌଥ ପରିବାର ପିତୃତାନ୍ତ୍ରିକ ଓ ପିତୃସ୍ଥାନିକ ।
ନମୃୁନ୍ଦ୍ର

୨୯ । କେରଳର ନମ୍ବୁଦ୍ରି ଯୌଥ ପରିବାରକୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଇଲମ

୩୦। ନାୟାର ସଂପ୍ରଦାୟର ପରିବାରଗୁଡ଼ିକ____________ ଅଟେ ।
Answer:
ମାତୃସ୍ଥାନିକ

୩୧ । ତରୱାର୍ଡ ____________ ସମୁଦାୟରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ନାୟାର

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

୩୨ । ତରୱାର୍ଡ଼ ଏକ ____________ ଅଟେ ।
Answer:
ଯୌଥ ପରିବାର

୩୩ । ତରୱାର୍ଡ଼ର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କଣ୍ଠବାଣ

(ଗ) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ପ୍ରକୃତି ଭାରତ ଗ୍ରାମରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।’’ ଏହା ମାକାଇଭର କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘‘ପ୍ରକୃତ ଭାରତ ଗ୍ରାମରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।’’ ଏହା ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନୀ ଏ.ଆର୍.ଦେଶାଇ କହିଥିଲେ । ଭାରତରେ 4 ଲକ୍ଷ ଗ୍ରାମ ରହିଅଛି ।

୨। ଭାରତରେ 4 ଲକ୍ଷ ଗ୍ରାମ ରହିଅଛି ।
Answer:
ଭାରତରେ 6 ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵ ଗ୍ରାମ ରହିଅଛି ।

୩ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ 75 ଭାଗରୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଅଣ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ।
Answer:
ସହର ସମୁଦାୟରେ 75 ଭାଗରୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଅଣ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ।

୪। କୃଷିଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥନୀତି ସହର ସମୁଦାୟର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ।
Answer:
କୃଷି ଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥନୀତି ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।

୫। ଇଲମ ପରିବାର ମାତୃତାନ୍ତ୍ରିକ ଓ ମାତୃସ୍ଥାନିକ ପରିବାର ।
Answer:
କର୍ୟବାଣ

୬। ତରୱାର୍ଡ଼ ପରିଚାଳକଙ୍କୁ ଜାତି ଉପଦେଷ୍ଟା ବୋଲାଯାଏ ।
Answer:
କର୍ୟବାଣ

୭। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ସେମାନେ ଭାବନା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟରେ ଆମ ଭାବନା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ଭାରତର ଶତକଡ଼ା ୮୦ ଭାଗ ଲୋକ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍‌ଅଛି

୯। ଗ୍ରାମର ସଦସ୍ୟମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଅଣକୃଷିଭିତ୍ତିକ ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଗ୍ରାମର ସଦସ୍ୟମାନେ ସାଧାରଣତଃ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୧୦ । ଗ୍ରାମ ସମୂହର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଣଔପଚାରିକ ତଥା ଗୌଣ ସଂପର୍କ ରହିଥାଏ ।
Answer:
ଗ୍ରାମ ସମୂହର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ତଥା ଗୌଣ ସଂପର୍କ ରହିଥାଏ ।

୧୧ । ସହର ସମୂହର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ତଥା ଗୌଣ ସଂପର୍କ ରହିଥାଏ ।-
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୂହର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ତଥା ଗୌଣ ସଂପର୍କ ରହିଥାଏ ।

୧୨ । ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟରେ ବିଷମ ଜାତୀୟତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ସମଜାତୀୟତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

୧୩ । ପଡ଼ୋଶୀଗତ ସଂପର୍କ ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ବିଶେଷତ୍ଵ ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି

୧୪ । ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଧର୍ମବିଶ୍ବାସୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

୧୫ । ସହର ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାଗ୍ୟବାଦୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଗ୍ରାମ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାଗ୍ୟବାତୀ ଅଟନ୍ତି ।

(ଘ) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଜନସଂଖ୍ୟାର ଅର୍ଧକ ଘନତ୍ଵ ଏବଂ 75 ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣ କୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ,
Answer:
ସହର ସମୁଦାୟ

୨। ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଅଧ୍ଵସତି କେଉଁଠି ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା ?
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ

୩ । ଗ୍ରାମ ଓ ସହର ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ୱରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ

୪ । ଭାରତର ଗ୍ରାମ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
୪। 6 ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵ ।

୫। ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟର ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ।
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର ।

୬ । ଭାରତର ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର କେତେଭାଗ ଲୋକ ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
70 ଭାଗରୁ ବେଶୀ ।

୭ । ‘‘କେଉଁଠାରୁ ସହରର ଶେଷ ଓ ଗ୍ରାମର ଆରମ୍ଭ ଏହା କହିବା କଷ୍ଟକର, ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନାହିଁ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ମାକାଇଭର୍

୮। ‘‘ଭାରତ ତା’ର ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରେ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାମ୍।ଗାଦ୍ଧ।

୯୮ ‘‘ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମୁଦାୟ ହେଉଛି ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର, ଯାହାର କି ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ସମସ୍ତ ଜିନିଷ ରହିଛି ଏବଂ ଯାହାକି ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ବୈଦେଶିକ ସମ୍ପର୍କଠାରୁ ସ୍ଵାଧୀନ ଅଟେ ।’’ ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଚାର୍ଲସ୍ ମେଟାକାଫ୍

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

୧୦ । ଯେଉଁ ପରିବାରରେ ତିନି ବା ତଦୂର୍ବ ପ୍ରିତୀର ସଦସ୍ୟ ବସବାସ କରନ୍ତି ଓ ସେମାନେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟରେ ପିତା,ମାତା, ଅବିବାହିତ ସନ୍ତାନସନ୍ତତି, ବୃଦ୍ଧପିତା ମାତା ଓ ପିତାଙ୍କ ଭ୍ରାତୃବର୍ଗ ସମ୍ପର୍କରେ ରହନ୍ତି ।
Answer:
ଯୌଥ ପରିବାର

୧୧ । କେରଳର ନାୟାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ମାତୃଭୂମିକ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ତୱାର୍ଡ଼

୧୨ । ଯୌଥପରିବାରର ଏକ ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲେଖ ।
Answer:
ଋଗ୍‌ ଓ ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବୀମା ସଦୃଶ ଯୌଥ ପରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

୧୩ । ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟନର ଏକ କାରକକୁ ଲେଖ ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 10 ବଜାର Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିହିତାମୂଳକ ବଜାର କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏହାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରି ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାଠାରୁ ଏହା କିପରି ଭିନ୍ନ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ବଜାରରେ ଅସଂଖ୍ୟ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଏକ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି, ସେହି ବଜାରକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କୁହାଯାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବିଦ୍ୟମାନ ଥିଲେ ଜଣେ କ୍ରେତା ବା ବିକ୍ରେତା ବଜାର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ମୋଟ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ପ୍ରଚଳିତ ବଜାର ଦରକୁ ମାନିନିଅନ୍ତି । ତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । କୌଣସି ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଚାହିଦାରେଖା ଆନୁଭୂମିକ ସରଳରେଖାଟିଏ ହୋଇଥାଏ । ବଜାରରେ କ୍ରେତା ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ବା ପ୍ରସ୍ଥାନ ଉପରେ କଟକଣା ନଥାଏ । କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନେ ପ୍ରଚଳିତ ବଜାରର ପ୍ରଚଳିତ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଗତ ଥାଆନ୍ତି ।

ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(1) ଅସଂଖ୍ୟ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା – ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟର ବହୁସଂଖ୍ୟକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି । ଅସଂଖ୍ୟ କ୍ରେତା ଥିବାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରେତା ଯେଉଁ ପରିମାଣ କ୍ରୟ କରନ୍ତି ତାହା ଦ୍ରବ୍ୟଟିର ମୋଟ ଯୋଗାଣର ଏକ ସାମାନ୍ୟ ଅଂଶ ମାତ୍ର । ତେଣୁ ନିଜ କ୍ରୟର ପରିମାଣକୁ ହ୍ରାସ-ବୃଦ୍ଧି କରି ସେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦରକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ସେ କ୍ରୟର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର କରିଥା’ନ୍ତି ।

ସେହିପରି ବହୁସଂଖ୍ୟକ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ଅଧିକ ବିକ୍ରୟ କରି ବା କମ୍ କ୍ରୟ କରି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଜଣେ ବିକ୍ରେତାର ବିକ୍ରୟ ପରିମାଣ ମୋଟ ଯୋଗାଣର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଂଶ ମାତ୍ର । ତେଣୁ ପ୍ରଚଳିତ ବଜାର ଦରରେ ତାଙ୍କୁ ବିକ୍ରୟ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସମସ୍ତ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସମ୍ମିଳିତ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ପ୍ରଭାବଦ୍ଵାରା ବଜାର ଦର ନିରୂପିତ ହୋଇଥାଏ ।

(2) ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟ – ସମ୍ପୃକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟଟି ସମଜାତୀୟ ହେବା ଦରକାର । ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଏକକ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଗୁଣାତ୍ମକ, ଆକାରଗତ ବା ଶ୍ରେଣୀଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଦ୍ରବ୍ୟଟି ସମଜାତୀୟ ହେଲେ କ୍ରେତାମାନେ ଯେକୌଣସି ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ନିକଟରୁ ଦ୍ରବ୍ୟଟି କ୍ରୟ କରିପାରନ୍ତି । କୌଣସି କ୍ରେତା ଦ୍ରବ୍ୟଟି ପାଇଁ ପ୍ରଚଳିତ ବଜାର ଦରଠାରୁ ଅଧିକ ଦେବାକୁ ରାଜି ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

(3) ଅବାଧ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ ଅଧିକାର – ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଏ । ଯଦି ଉପସ୍ଥିତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କୁ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ମିଳୁଥାଏ ତେବେ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତରଣ କରିବାରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଏ । ଉପସ୍ଥିତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଯଦି କାହାକୁ କ୍ଷତି ସହିବାକୁ ହେଉଥାଏ ତେବେ ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ଅପସରି ଯାଇପାରନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କୁ ଦୀର୍ଘକାଳରେ କେବଳ ସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ମିଳିଥାଏ ।

(4) ବଜାର ସମ୍ପର୍କରେ ପୂର୍ବ ଜ୍ଞାନ – ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ, କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କ ବଜାରର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ-ପ୍ରଚଳିତ ଥିବା ଅବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜ୍ଞାନ ଥାଏ । ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ପ୍ରଚଳିତ ଦରଠାରୁ ଅଧିକ ଦରରେ ଦ୍ରବ୍ୟଟି ବିକ୍ରୟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ କୌଣସି କ୍ରେତା ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ପରିଶେଷରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିକ୍ରେତାମାନେ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିବା ଦରରେ ବିକ୍ରୟ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି । ସେହିପରି ବିକ୍ରେତା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚଳିତ ବଜାର ଦର ବିଷୟରେ ଜାଣିଥୁଲେ ତାହାଠାରୁ କମ୍ ଦରରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

(5) ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନମାନଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗତିଶୀଳତା – ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନର ଏକକଗୁଡ଼ିକର ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବୃତ୍ତିରୁ ଅନ୍ୟ ବୃତ୍ତିକୁ ଗତି କରିବାରେ କୌଣସି ବାଧା ନଥାଏ । ଏହାଫଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାଧନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକକୁ ସମାନ ପାରିତୋଷିକ ମିଳିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

(6) ପରିବହନ ପରିବ୍ୟୟର ଅନୁପସ୍ଥିତି – ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାରର ଅନ୍ୟ ଏକ ସର୍ଭ ହେଲା ପରିବହନ ପରିବ୍ୟୟର ଅନୁପସ୍ଥିତି । ବଜାରର ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ ଲାଗେନାହିଁ । ଏହା କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସାମୀପ୍ୟ ଓ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବପର ହୁଏ । ଏହା ହେଲେ କ୍ରେତାମାନେ ବଜାରର ଯେକୌଣସି ଅଂଶରୁ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ରୟ କରିପାରନ୍ତି ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଦର ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଅନେକ ସମୟରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଆଲୋଚିତ ହୋଇଥାଏ । ବଜାରରେ ପ୍ରଥମ ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବିଦ୍ୟମାନ ଥିଲେ ତାହାକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ତିନୋଟି ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ ଯାଇ ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ତେଣୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅପେକ୍ଷା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅଧ୍ବକ ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।

କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରେ କିଛି ପରିମାଣରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଅବସ୍ଥା ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ । କୃଷକମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାର, IR-8 ଧାନ ଚାଷ କରି ତାହାକୁ ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦରରେ ବିକ୍ରୟ କରିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତ ବଜାରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଅବସ୍ଥା କ୍ଵଚିତ୍ର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ତଥାପି ଧାରଣାଟିର ତାତ୍ତ୍ଵିକ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ।

2. ଏକାଧିକାର ବ୍ୟବସାୟ (ବଜାର) କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ? ଏହାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ? ଏହା କିପରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ?
Answer:
ଏକଚାଟିଆ ବ୍ୟବସାୟ ଅନ୍ୟ ଏକପ୍ରକାର ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା । ଯେଉଁ ବଜାରରେ ଜଣେମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ବା ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସମସ୍ତ ବଜାରଟିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ଏକଚାଟିଆ ବଜାର କୁହାଯାଏ । ଏକଚାଟିଆ ବଜାରରେ ବିକ୍ରେତା ଏପରି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି ଯାହାର କୌଣସି ନିକଟ ବିକଳ୍ପ ନଥାଏ । ଫଗୁଁସନ୍‌ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘‘ଯେତେବେଳେ ବଜାରରେ ଜଣେମାତ୍ର ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ନଥାଏ, ସେତେବେଳେ ବିଶୁଦ୍ଧ ଏକାଧ୍ୟାକାର ବ୍ୟବସାୟର ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ ହୁଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସଂଜ୍ଞାର ଅନୁଶୀଳନରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ବଜାରରେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ଥିବା ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ଏକାଧିକାର ବ୍ୟବସାୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର କୌଣସି ପ୍ରତିସ୍ଥାପକ ଦ୍ରବ୍ୟ ନଥାଏ ଏବଂ ସେପ୍ରକାର ବଜାରକୁ ଅନ୍ୟ କେହି ପ୍ରବେଶ କରିବା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଥାଏ । ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ ଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅନ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ନନେଇ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି କାରଣରୁ ଏକାଧିକାରୀ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କୁ ଦାମ୍ ସର୍ଜନକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

(1) ଜଣେ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା – ଏକଚାଟିଆ ବଜାରରେ ଜଣେ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ବା ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମସ୍ତ ବଜାର ଉପରେ ତାଙ୍କର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଥାଏ । ସେ ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ସେବା ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି ତାହାର ଯୋଗାଣ ଉପରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଭୃତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଥାଏ । ଏକଚାଟିଆ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଓ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ । ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଉତ୍ପାଦନ ସଂସ୍ଥା ସମଗ୍ର ଶିଳ୍ପର ଆକାର ପରିଗ୍ରହଣ କରେ ।

(2) ପ୍ରତିସ୍ଥାପକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଅନୁପସ୍ଥିତି – ଜଣେ ବିଶୁଦ୍ଧ ଏକାଧିକାରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର କୌଣସି ଫଳପ୍ରଦ ପ୍ରତିବଦଳ ଦ୍ରବ୍ୟ ନ ଥିବାରୁ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଦରେ ସ୍ଥିର କରିଥା’ନ୍ତି । ତଥାପି ଦାମ୍ ସ୍ଥିର କରିବାରେ ସେ ମନମୁଖୀ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟକରନ୍ତି ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ମୁକୁଟବିହୀନ ରାଜ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥାଏ ।

(3) ପ୍ରବେଶ ପଥରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ – ଏକାଧ୍ୟାକାର ବଜାରକୁ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନେ ଅବାଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ତାଙ୍କୁ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ କେତେକ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥାଏ । ସୁତରାଂ ଏକାଧିକାରୀ ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କର କୌଣସି ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ନଥିବା କୁହାଯାଏ ।

(4) ବିକ୍ରୟ ବାବଦ ଖର୍ଜ – ଏକାଧିକାରୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ନିଜ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାରକୁ ବ୍ୟାପକ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଚାର ଓ ବିଜ୍ଞାପନ ବାବଦରେ କିଛି ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି । ଏପରି ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ବିକ୍ରୟ ବାବଦ ଖର୍ଚ୍ଚ କୁହାଯାଏ ଯାହାର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷାମୂଳକ ବିକ୍ରୟ ପରିବ୍ୟୟ ।

(5) ଅବାଧ ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ- ଏକାଧିକାରୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକରୁ ମୁକ୍ତ ରହିଥା’ନ୍ତି । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ତାଙ୍କ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍‌ନିୟନ୍ତା । ଉପଭୋକ୍ତା ଓ କ୍ରେତାଗଣ ବିକଳ୍ପ ପନ୍ଥାରହିତ ହୋଇ ସେହି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦାମ୍ଭିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କଲାବେଳେ କମ୍ ଦାମ୍‌ରେ ଅଧ‌ିକ ବିକ୍ରୟ କରିପାରିବା ଏବଂ ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧିକରି ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣ ସଂକୋଚନ କରିବା ବିଷୟରେ ଏକାଧିକାରୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ସଚେତନ ଥା’ନ୍ତି ।

(6) ବିଭେଦମୂଳକ ଦାମ୍ – ବିଭେଦମୂଳକ ଦାମ୍ ପ୍ରଚଳନ କେବଳ ଏକାଧିକାରୀ ବ୍ୟବସାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ବିଭେଦମୂଳକ ଦାମ୍ କହିଲେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କ୍ରେତାଙ୍କଠାରୁ ସମାନ ଦ୍ରବ୍ୟ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦାମ୍ ନେବା ଅଥବା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ପାଇଁ ଏକପ୍ରକାର ଦାମ୍ ନେବା । ବିଭେଦମୂଳକ ଦାମ୍ ପ୍ରଚଳନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଲାଭାଂଶକୁ ସର୍ବାଧ‌ିକ କରିବା ।

(7) ସମଜାତୀୟ ଚାହିଦା ରେଖା – ଏକାଧିକାର ବ୍ୟବସାୟରେ ଜଣେ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ଥିବା କାରଣରୁ ସବୁ କ୍ରେତାଙ୍କର ଚାହିଦା ରେଖା ମିଶ୍ରଣରେ ଯେଉଁ ମୋଟ ଚାହିଦା ରେଖା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ତାହାକୁ ଏକାଧିକାରୀଙ୍କ ଚାହିଦା ରେଖା କୁହାଯାଏ । ଏକ ସ୍ଵାଭାବିକ ଚାହିଦା ରେଖା ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ନିମ୍ନୋବନତ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଥୁରୁ ସୂଚନା ମିଳେ ଯେ, ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ଦାମ୍ ହ୍ରାସ କରି ଅଧ୍ବକ ବିକ୍ରୟ କରିପାରନ୍ତି ଏବଂ ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି କରି କମ୍ ବିକ୍ରୟ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି । ଚାହିଦା ରେଖା ଏକାଧିକାରୀ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ପାଇଁ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ସ୍ଵରୂପ ଉପସ୍ଥାପନ ହୋଇଥାଏ ।

ଏକାଧିକାର ବଜାର ଓ ପୂର୍ବପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନ ପାର୍ଥକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଏକାଧିକାର ବଜାର ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(1) ବଜାରରେ ବିକ୍ରୟ ହେଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ଜଣେ  ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଦ୍ବାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ । (1) ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣ ଶିଳ୍ପ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବହୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ
ହୋଇଥାଏ ।
(2) ଏକାଧିକାରୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ଦାମ୍‌ର ନିୟନ୍ତା ହୋଇଥିବାରୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ତାଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ ହୋଇଥାଏ । (2) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ । କାରଣ କୌଣସି ବିକ୍ରେତା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଦାମ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍‌ କୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନେ ଅନୁସରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(3) ଦାମ୍ ହ୍ରାସ – ବୃଦ୍ଧି କରି ବିକ୍ରେତା ଯୋଗାଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରନ୍ତି । (3) ବିକ୍ରେତା ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି କରି ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍‌ କୁ କରନ୍ତି ।
(4) ଏକପ୍ରକାର ବଜାରରେ ଭିନ୍ନ କ୍ରେତାଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦାମ୍ ନିଆଯାଇପାରେ । (4) ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଦାମ୍ ପ୍ରଚଳନ ହେଉଥିବାରୁ ବିଭେଦମୂଳକ ଦାମ୍ ଆଦାୟ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।
(5) ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରତି ସ୍ଥାପନ ଦ୍ରବ୍ୟ ନ ଥିବାରୁ ଚାହିଦା ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତା ବଜାରରେ ଶୂନ୍ୟ ବିବେଚିତ ହୁଏ । (5) ନିକଟ ପ୍ରତିବଦଳ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦା ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତା ଅସୀମ ହୋଇଥାଏ ।
(6) ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଓ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନ ଥାଏ । (6) ଏକ ଶିଳ୍ପରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଓ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବିଚାର ରହିଥାଏ ।
(7) ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ, ଯାହାଫଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ମିଳିପାରେ । (7) ଦାମ୍ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ ସହିତ ସମାନ ହୋଇଥୁବାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନକୁ ଦୀର୍ଘକାଳରେ କେବଳ ସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ମିଳିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

3. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ କିପରି ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜାରରେ ଅସଂଖ୍ଯ କ୍ରେତା-ବିକ୍ରେତା ଏକ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ-ବିକ୍ରୟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି, ସେହି ବଜାରକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କୁହାଯାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବିଦ୍ୟମାନ ଥିଲେ, ଜଣେ କ୍ରେତା ବା ବିକ୍ରେତା ବଜାର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ମୋଟ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ପ୍ରଚଳିତ ବଜାର ଦରକୁ ମାନି ନିଅନ୍ତି । ତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । କୌଣସି ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ଚାହିଦା ରେଖା ଆନୁଭୂମିକ ସରଳରେଖାଟିଏ ହୋଇଥାଏ । ବଜାରରେ କ୍ରେତା-ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ବା ପ୍ରସ୍ଥାନ ଉପରେ କଟକଣା ନଥାଏ । କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନେ ପ୍ରଚଳିତ ବଜାରର ପ୍ରଚଳିତ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଗତ ଥାଆନ୍ତି ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରେତା କ୍ରୟ କରୁଥିବା ପରିମାଣ ଏବଂ ବିକ୍ରେତା ବିକ୍ରି କରୁଥିବା ପରିମାଣ ଏତେ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । କାରଣ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍ ବଜାରର ସାମଗ୍ରିକ ଚାହିଦା ଏବଂ ଯୋଗାଣର ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟାଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହିପରି ଭାବରେ ସ୍ଥିରୀକୃତ ଦାମ୍ ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରେତା ତାଙ୍କ ଉତ୍ପାଦର ତାଳମେଳ କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରେତା ତାଙ୍କର କ୍ରୟ ପରିମାଣ ମେଳ କରିଥା’ନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବିକ୍ରି କରୁଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ସଦୃଶ ଏବଂ ସମଜାତୀୟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଅନ୍ୟ ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ବଜାରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବଜାରରୁ ପ୍ରସ୍ଥାନ ହେବା ଅବାଧ ହୋଇଥାଏ । ବଜାର ସମ୍ପର୍କରେ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କର ପୂର୍ଣଜ୍ଞାନ ଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିବହନ ବାବଦ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାପନ ବାବଦ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ପଡ଼ି ନ ଥାଏ ।

ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ କିପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ, ସେ ବିଷୟରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । କେତେକଙ୍କ ମତରେ, ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପାଦେୟତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଜେଭେନ୍ସ ଏବଂ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର କେତେକ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ ଯେ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉପଯୋଗିତା ଓ ଦାମ୍ ସମାନ ହେଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉପଭୋକ୍ତା ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ରୟ କରୁଥା’ନ୍ତି । ସମସ୍ତ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କର ଚାହିଦାର ସମଷ୍ଟି ଉକ୍ତ ଦାମ୍‌ରେ ମୋଟ ଚାହିଦା ସୂଚିତ କରେ । ଅତଏବ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପାଦେୟତାଦ୍ୱାରା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ ।

ଅନ୍ୟ କେତେକଙ୍କ ମତରେ, ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ହୁଏ । ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ଦାମ୍ ସମାନ ହେବା ଅବସ୍ଥାରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସର୍ବାଧିକ ଲାଭ ପାଇଥାଆନ୍ତି ! କାରଣ ଯେଉଁ ପରିମାଣ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ କଲେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଦାମ୍ ସହିତ ସମାନ ହୁଏ, ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସେହି ପରିମାଣ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନ୍ତି ।

ଅଧ୍ୟାପକ ମାର୍ଶାଲ୍ ଏହି ଦୁଇ ମତବାଦ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ସ୍ଥାପନ କରି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଉଭୟର ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି । ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଉଭୟଙ୍କର ସହଯୋଗରେ ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ ଏବଂ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନେ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହନ୍ତି, ସେତେବେଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦାମ୍ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ସାହାଯ୍ୟରେ କିପରି ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହୁଏ ଏହା ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି । ଚାହିଦା ପାର୍ଶ୍ବ – କ୍ରେତାମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ଚାହିଦାର ପରିପ୍ରକାଶ ହୁଏ । ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପଯୋଗିତା ଥିବାରୁ ତାହାର ଚାହିଦା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । କ୍ରେତାଗଣ ଦ୍ରବ୍ୟଟି ପାଇଁ କେଉଁ ଦାମ୍ ଅର୍ପଣ କରିବେ, ତାହା ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ମିଳୁଥିବା ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉପଯୋଗିତା ସୂତ୍ରରୁ ଜଣାପଡ଼େ । ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଧ୍ଵକରୁ ଅଧ୍ଵ ଲାଭ କଲେ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକରୁ ମିଳୁଥିବା ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉପଯୋଗିତା ହ୍ରାସ ହୁଏ । ତେଣୁ କ୍ରେତା ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ କମ୍ ହେଲେ ଅଧ‌ିକ କ୍ରୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା ହେଉଛି ଚାହିଦା ସୂତ୍ରର ମୂଳଭିଭି । ଏହି ସୂତ୍ର ଉପରେ ଭିଭିକରି ବିଭିନ୍ନ ଦାମ୍‌ରେ କ୍ରୟ ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ପରିମାଣକୁ ସୂଚାଇବାପାଇଁ ଏକ ଚାହିଦା ସୂଚୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇପାରେ ।

ନିମ୍ନଲିଖୂତ ସାରଣୀରେ ବିଭିନ୍ନ ଦାମ୍‌ରେ ଆମ୍ବର ଚାହିଦା ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।
ଚାହିଦା ସୂଚୀ

ଆମ୍ବର କି.ଗ୍ରା.ପ୍ରତି ଦାମ୍ (ଟଙ୍କାରେ) ଆମ୍ବର ଚାହିଦା ପରିମାଣ (କି.ଗ୍ରା.ରେ)
5.00 200
4.00 300
3.00 400
2.00 500

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ ଆମ୍ବର କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପ୍ରତି ଦାମ୍ ହ୍ରାସ ପାଇବାରୁ ଏହାର ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଦାମ୍ ଓ ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ବିପରୀତମୁଖୀ ସମ୍ପର୍କ ରେଖାଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇପାରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium 1

ଉପରୋକ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ‘DD’ ଚାହିଦା ଲେଖା ଅଟେ ଯାହା ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଓ ଏହାର ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ବିପରୀତମୁଖୀ ସମ୍ପର୍କ ସୂଚିତ ହୋଇଛି ।

ଯୋଗାଣ ପାର୍ଶ୍ବ – ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦାମ୍‌ରେ ବଜାରକୁ ବିକ୍ରୟ ପାଇଁ ଅର୍ପିତ କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣକୁ ଯୋଗାଣ କୁହାଯାଏ । ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ଏହାର ପରିବ୍ୟୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତେଣୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଏହାର ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, କାରଣ ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧିଜନିତ ପରିବ୍ୟୟ ବୃଦ୍ଧି ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧିଦ୍ୱାରା ଭରଣା କରାଯାଇପାରେ । ଯୋଗାଣ ସୂତ୍ର, ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଓ ଏହାର ଯୋଗାଣର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କକୁ ସୂଚିତ କରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଉଚ୍ଚ ଦାମ୍‌ରେ ଯୋଗାଣ ଅଧିକ ହୋଇଥିବାବେଳେ କମ୍ ଦାମ୍‌ରେ ଯୋଗାଣ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଯୋଗାଣ ସୂଚୀଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଯୋଗାଣ ସୂଚୀ

ଆମ୍ବର କିଲୋପ୍ରତି
ଦାମ୍ (ଟଙ୍କାରେ)
ଆମ୍ବର ଯୋଗାଣ
ପରିମାଣ (କି.ଗ୍ରା.ରେ)
5.00 600
4.00 500
3.00 400
2.00 200

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium 2

ଉପରୋକ୍ତ ସୂଚୀରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ଆମ୍ବର କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପ୍ରତି ଦାମ୍ ଟ. 5.00 ରୁ ଟ.2.00 କୁ କ୍ରମାଗତଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ଯୋଗାଣ 600 କି.ଗ୍ରା.ରୁ 200 କି.ଗ୍ରା.କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ଏହି ଅଭିଧାରଣା ରେଖାଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇପାରେ ।

ଉପରୋକ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ଯୋଗାଣ ସୂଚୀର ଜ୍ୟାମିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି । ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍‌ର ହ୍ରାସ ସହ ଏହାର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ‘SS’ ଯୋଗାଣ ରେଖାର ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗତି ହୋଇଛି ଯାହା ଦାମ୍ ଓ ଯୋଗାଣର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଧନାତ୍ମକ ସମ୍ପର୍କ ସୂଚିତ କରୁଅଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା

ଆମ୍ବର କି.ଗ୍ରା. ପ୍ରତି ଦାମ୍
(ଟଙ୍କାରେ)
ଆମ୍ବର ଚାହିଦା
(କି.ଗ୍ରା.ରେ)
ଆମ୍ବର ଯୋଗାଣର
(କି.ଗ୍ରା.ରେ)
5.00 200 600
4.00 300 500
3.00 400 400
2.00 500 200

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଦାମ୍ ଓ ଚାହିଦା ବିପରୀତମୁଖୀ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଦାମ୍ ଓ ଯୋଗାଣ ଏକ ଦିଗରେ ଗତି କରନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ହୁଏ, ମାତ୍ର ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ବଜାରରେ ଆମ୍ବର ଦାମ୍ କି.ଗ୍ରା. ପ୍ରତି ଟ. 5.00 ବେଳେ ଚାହିଦା ପରିମାଣ 200 କି.ଗ୍ରା. ଏବଂ ଯୋଗାଣ ପରିମାଣ 600 କି.ଗ୍ରା. ।

ସେହିପରି ଦାମ୍ ଟ.2.00 ବେଳେ ଚାହିଦା ପରିମାଣ 500 କି.ଗ୍ରା. ମାତ୍ର ଯୋଗାଣ ପରିମାଣ 200 କି.ଗ୍ରା. । ଏହିପରି ଭାବରେ ଆମ୍ବର ଦାମ୍ ଯେତେବେଳେ କି.ଗ୍ରା. ପ୍ରତି ଟ.3.00 ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ବଜାରରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମାନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଅବସ୍ଥାକୁ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍ବୁକୁ ସନ୍ତୁଳନ ଦାମ୍ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ରେଖାଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium 3

ରେଖାଚିତ୍ରରେ ଚାହିଦା ରେଖା ଓ ଯୋଗାଣ ରେଖା ପରସ୍ପରକୁ Q ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ପରସ୍ପର ସମାନ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହି ଅବସ୍ଥାକୁ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା କୁହାଯାଏ । ସନ୍ତୁଳନ ଦାମ୍ ଓ ସନ୍ତୁଳନ ଉତ୍ପାଦ ଯଥାକ୍ରମେ QM ଏବଂ OM ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା ହୋଇଥାଏ ଅଥବା ଚାହିଦା ଯୋଗାଣଠାରୁ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ‘ବଜାର ଦର’ କିପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ହେଉଥିବା କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ଭିକୁ ‘ବଜାର ଦାମ୍’ କୁହାଯାଏ । ଏହାହିଁ ଦ୍ରବ୍ୟଟିର ଉପସ୍ଥିତ ଦର ଏବଂ ଏହା ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥାଏ । ତେଣୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ଦ୍ରବ୍ଯଭଣ୍ଡାର ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରହିଥାଏ । ଏହି ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାହିଦା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।

ଯୋଗାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସ୍ଥିର ରହିଥିବାରୁ ଚାହିଦାର ପରିବର୍ତନ ହେଲେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍‌ରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ଚାହିଦାର ସ୍ବତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବାରମ୍ବାର ହେଉଥିବାରୁ ‘ବଜାର ଦର’ ବାରମ୍ବାର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥାଏ । ବଜାର ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦୁଇପ୍ରକାର ଦ୍ରବ୍ୟ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଇଥାଏ, ଯଥା – କ୍ଷୟଶୀଳ ବା ନଷ୍ଟଶୀଳ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ।

ପଚନଶୀଳ ଓ ନଷ୍ଟଶୀଳ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ଦର :
ବଜାରକାଳ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ସମୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସ୍ଥିର ବା ସୀମିତ । ତେଣୁ ଦ୍ରବ୍ୟଭଣ୍ଡାରର ସମସ୍ତ ପରି ମାଣ ବିକ୍ରୟ ନିମନ୍ତେ ଅର୍ପିତ ହୋଇଥାଏ । କାରଣ ନଷ୍ଟଶୀଳ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଗଚ୍ଛିତ କରି ରଖୁବା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବଜାର ଦାମ୍ ଯେତେ ସ୍ଵଳ୍ପ ହେଲେହେଁ ଏବଂ ତାହା ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ସୁଦ୍ଧା ବିକ୍ରେତା ସମସ୍ତ ପରିମାଣକୁ ବିକ୍ରୟ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

କାରଣ ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ନଷ୍ଟଶୀଳ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକ ହୋଇଥାଏ ଓ ଏହାର ଯୋଗାଣ ରେଖା ଉଲ୍ଲମ୍ବାକୃତି (Vertical) ହୋଇଥାଏ । ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ଚାହିଦା ହଠାତ୍ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ତେବେ, ନଷ୍ଟଶୀଳ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଧିକ ଦାମରେ ବିକ୍ରି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ହେଲେ କମ୍ ଦାମ୍‌ରେ ବିକ୍ରୟ ହୁଏ ।

ଏହି ଅବସ୍ଥାକୁ ରେଖାଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇପାରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium 4

ଉପରୋକ୍ତ ରେଖାଚିତ୍ରରେ ଯୋଗାଣର ପରିମାଣ OM ଦ୍ୱାରା ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଯୋଗାଣ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଯୋଗାଣ ରେଖା ଉଲ୍ଲମ୍ବ ରେଖା MPS ଦ୍ବାରା ସୂଚିତ ହୋଇଛି । ‘DD’ ମୂଳ ଚହିବା ରେଖା ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ସନ୍ତୁଳନଦ୍ୱାରା (Q ବିନ୍ଦୁରେ), OP ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ‘OP’ କୁ ସନ୍ତୁଳନ ବଜାର ଦାମ୍ କୁହାଯାଏ ।

ମାତ୍ର ଯଦି ଚାହିଦା D1D1 କୁ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ, ତେବେ ସନ୍ତୁଳନ ଦାମ୍ OP1 କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଚାହିଦା D2D2 କୁ ହ୍ରାସହେଲେ ବଜାର ଦାମ୍ OP2 କୁ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ । ଏହିପରି ଚାହିଦା ବଜାର ଦାମ୍‌କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।

ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium 5

ଦବ୍ୟଟି ଯଦି ସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ଓ ତାହାକ ଗଳିତ ରଖୁବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ, ତେବେ ଦାମ୍ ହ୍ରାସ ପାଇବା ଅବସ୍ଥାରେ ବିକ୍ରେତା ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବିକ୍ରୟ ନକରି ଭବିଷ୍ୟତରେ ବିକ୍ରି ପାଇଁ ଗଚ୍ଛିତ ରଖୁଥାଆନ୍ତି । ସୁତରାଂ ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇପ୍ରକାର ଦାମ୍ ଓ ଅନ୍ୟଟି ସଂରକ୍ଷଣ ଦାମ୍ (Reservation Price) । ବଜାର ଦାମ୍ ଯଦି ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍‌ଠାରୁ କମ୍ ହୁଏ, ତେବେ ବିକ୍ରେତା କିଛି ଦ୍ରବ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଉଚ୍ଚ ଦାମ୍‌ରେ ବିକ୍ରୟ କରିବାପାଇଁ ଗଚ୍ଛିତ ରଖନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ ହେଉଛି ବିକ୍ରେତା ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଗ୍ରହଣୀୟ ଦାମ୍ । ବିକ୍ରେତା ଯଦି ଅନୁମାନ କରନ୍ତି ଯେ ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ ଭବିଷ୍ୟତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍‌ଠାରୁ କମ୍ ହେବ ତେବେ ସେ ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ଭିକୁ ନିମ୍ନସ୍ତରରେ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ବିପରୀତ ଅବସ୍ଥାରେ ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ରେଖା କିଛିକାଳପାଇଁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇ ପୁନଶ୍ଚ ଉଲ୍ଲମ୍ବାକୃତି ହୋଇଥାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ରେଖାଚିତ୍ରରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ବକ୍ରରେଖା TRS ଦ୍ୱାରା ସୂଚିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଦ୍ରବ୍ୟ ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ବୋଲି OM ଦ୍ଵାରା ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦା DD ରେଖାଦ୍ୱାରା ସୂଚିତ ହୋଇଛି । DD ରେଖା TRS ରେଖାକୁ L ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁଥିବାରୁ OP ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରିର ପରିମାଣ ON ହୋଇଛି । ଅବଶିଷ୍ଟ NM ପରିମାଣ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରେତା ନିଜ ପାଖରେ ଗଚ୍ଛିତ ରଖୁ’ନ୍ତି ।

ଯଦି ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇ D1D1 ହୁଏ ତେବେ ନୂତନ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା R ବିନ୍ଦୁରେ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ବଜାର ଦାମ୍ OP1 ହୋଇଥାଏ । OP1 ଦାମ୍‌ରେ ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ (OM) ବଜାରରେ ବିକ୍ରି ହୋଇଥାଏ । OT ହେଉଛି ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ ଯେଉଁ ଦାମ୍‌ରେ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରି ନ ହୋଇ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ପାଖରେ ଗଚ୍ଛିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।

ବଜାରରେ ଦାମ୍ OT ଠାରୁ ଯେତେ ଅଧ୍ଵ ହେଲେ ବିକ୍ରେତା ସେତେ ଅଧ୍ବକ ପରିମାଣରେ ବିକ୍ରୟ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି । ମାତ୍ର ଦ୍ରବ୍ୟର ସର୍ବାଧ‌ିକ ଯୋଗାଣ OM ରେ ସୀମିତ ରହିଥାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ବିଶ୍ଳେଷଣରୁ ଅନୁମିତ ହୁଏ ଯେ ବଜାର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାହିଦା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥାଏ ।

5. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର କିପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ ?
Answer:
ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ବଜାରରେ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅବିଚଳିତ କାରଣଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ ଓ ସ୍ଥିର ରହେ । ଏହା ବଜାରର ଅସ୍ଥିରତାଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ ବା ଯୋଗାଣ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ । ବଜାର କାଳରେ ଚାହିଦା ବଢ଼ିପାରେ ବା କମିପାରେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ସମୟ ଅତିଶୟ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥିବାରୁ ଯୋଗାଣ ଚାହିଦା ସହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଆଣିପାରେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଚାହିଦାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯଦି ସ୍ଥାୟୀ ହୁଏ, ତେବେ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ୟ ନୂତନ ଚାହିଦା ସହିତ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରେ ।

ଯଦି ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ତେବେ ସେହି ଅନୁପାତରେ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିପାଇବ । ଯଦି ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ହୁଏ, ତେବେ ଯୋଗାଣରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ । ଫଳରେ କୌଣସି ଅସ୍ବାଭାବିକ ଲାଭ ବା କ୍ଷତିର ସମ୍ଭାବନା ନଥାଏ । ଦର ସର୍ବଦା ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ ସହିତ ସମାନ ହୁଏ ଯେଉଁଠି ସ୍ବାଭାବିକ ଲାଭ ମଧ୍ଯ ନିହିତ ଥାଏ ।

ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ଏକ ହାରାହାରି ଦର ନୁହେଁ । ଏହା ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଦର ଏବଂ ଏହା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଆଲୋଡ଼ନରୁ ମୁକ୍ତ ଥାଏ । ତେଣୁ ସ୍ବାଭାବିକ ଦର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସମୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ, ଯେତେବେଳେ ଯୋଗାଣ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଚାହିଦା ସହିତ ସମଯୋଜିତ ହୁଏ । ଏହି ସମୟରେ ଏହି ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସମନ୍ବୟ ସାଧୂତ ହୋଇଥାଏ ।

ସ୍ବାଭାବିକ ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ :
ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର କିପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ, ତାହା ଏବେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଉ । ସ୍ବାଭାବିକ ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଏକ ରେଖାଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇପାରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium 6

ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସୂଚିତ ହୋଇଛି । କ୍ଷୀରର ଦର ମୂଳ ବଜାରକାଳୀନ ଯୋଗାଣ ପରିମାଣ OM ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ ହୁଏ । DD ଚାହିଦା ରେଖା ବଜାରକାଳୀନ ଯୋଗାଣ ରେଖା MS କୁ ଠୁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରେ । OP ହେଲା ବଜାର ଦର । ମନେକରାଯାଉ, କ୍ଷୀରର ଚାହିଦାରେ ହଠାତ୍ ସ୍ଥାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା । ବଜାର କାଳ ଖୁବ୍ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥିବାରୁ କ୍ଷୀରର ଯୋଗାଣକୁ ତାହାର ବଦ୍ଧିତ ଚାହିଦା ସହିତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ସମଯୋଜିତ କରିବା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଏହି ଯୋଗାଣ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ । ଏହା ଏକ ଉଲ୍ଲମ୍ବ ଯୋଗାଣ ରେଖାଦ୍ୱାରା ସୂଚିତ ହେଉଛି । ଚାହିଦାର ଏହି ବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ବଜାର ଦର OP2 କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

କିନ୍ତୁ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଯୋଗାଣ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ଏହି ବର୍ଦ୍ଧିତ ଚାହିଦା ସହିତ ସମଯୋଜିତ ହେବ । ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଲୋକମାନେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ଗାଈ ପାଳିବା ଆରମ୍ଭ କରିବେ । କ୍ଷୀର ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଅଧୂକ ସମ୍ପଦ ବିନିଯୁକ୍ତ ହେବ । ଫଳରେ କ୍ଷୀର ଉତ୍ପାଦନ ବିଶେଷଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ଦତ୍ତ ରେଖାଚିତ୍ରରେ SS ହେଉଛି ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଯୋଗାଣ ରେଖା । ଯାହା ନୂତନ ଚାହିଦା ରେଖା D1D1 କୁ । ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁଛି ।

OP ହେଉଛି ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ଯାହା OP2 ଅପେକ୍ଷା କମ୍ । ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଯୋଗାଣର ପରିମାଣ OM1 ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ ହେଉଛି । ଏହା ବଜାରକାଳୀନ ଯୋଗାଣର ପରିମାଣ OM ଅପେକ୍ଷା ବେଶୀ । ଏହି ରେଖାଚିତ୍ରରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଦର OP1 ମୂଳ ଦର OP ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ । କାରଣ ଦୀର୍ଘକାଳରେ କ୍ଷୀରର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରର ଅଧୀନ ବୋଲି ଧରାଯାଇଛି ।

6. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ଓ ବଜାର ଦାମ୍ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ଭିକୁ ବଜାର ଦାମ୍ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମୟସୀମା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥିବାରୁ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ସୀମିତ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଦାମ୍ଭିକୁ ବୁଝାଏ ।

ନିମ୍ନରେ ବଜାର ଦାମ୍ ଓ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।

  • ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଭୟ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ମାତ୍ର ବଜାର ଦାମ୍ ବିଶେଷଭାବେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦାଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସ୍ୱାଭାବିକ ଦାମ୍ ମୁଖ୍ୟତଃ ଯୋଗାଣ ବା ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ।
  • ବଜାର ଦାମ୍ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥାଏ । ଏଣୁ ଏହା ସ୍ବଳ୍ପକାଳୀନ ଦାମ୍ ଏବଂ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ଏହି ଦାମ୍ ସର୍ବଦା ଦୋଳାୟମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥାଏ । ଚାହିଦାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏହି ଦାମ୍ଭିକୁ ବାରମ୍ବାର ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ବଢାର ଦାମ୍ ସାମୟିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ହେଉଛି ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଦାମ୍ । ଏହା ସ୍ଥାୟୀ ସନ୍ତୁଳନ ଦାମ୍ । ଏହା ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷମତା ବା ସ୍ଥାୟୀ ସନ୍ତୁଳନଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
  • ବଜାର ଦାମ୍ ସାଧାରଣତଃ ସାମୟିକ କାରଣଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । ଚାହିଦାର ସାମୟିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ବଜାର ଦାମ୍ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ କାରଣଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହା ବଜାର ଦାମଠାରୁ ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ ।
  • ବାସ୍ତବରେ ବଜାର ଦାମ୍ ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍ । ଏହାହିଁ ପ୍ରକୃତ ଦର । କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଏହି ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍‌ରେ କ୍ରୟବିକ୍ରୟ ସଂପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସ୍ବାଭାବିକ ଦାମ୍ ଏକ କାଳ୍ପନିକ ଓ ଅବାସ୍ତବ ଧାରଣା । ଏହା ଏକ ଆଦର୍ଶ ଦାମ୍ । ଏହା ଦୀର୍ଘକାଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବାର ଆଶା କରାଯାଏ । ବଜାର ଦାମ୍ ସ୍ବାଭାବିକ ଦାମ୍‌କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଘୂରି ବୁଲୁଥାଏ ।
  • ବଜାର ଦର ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟରୁ ବେଶି ବା କମ୍ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ କେତେବେଳେ ହୁଏତ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ଉପୁଜିଥାଏ କିମ୍ବା ଅସ୍ଵାଭାବିକ କ୍ଷତି ମଧ୍ଯ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ସ୍ବାଭାବିକ ଦାମ୍‌ରେ କେବଳ ସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ହିଁ ନିହିତ ଥାଏ ।
  • ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଜାର ଦାମ୍ ଦେଖାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କେବଳ ପୁନରୁତ୍ପାଦନ ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ବାଭାବିକ ଦାମ୍ ହିଁ ରହିଥାଏ । ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ, ପୁରୁଣା ଚିତ୍ରକଳା, ପୁରୁଣା ଡାକଟିକଟ ଆଦିର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ନଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

7. ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରକରଣ କରି ତା’ର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଧ୍ୟାପକ ଚାମ୍ବରଲିନ୍ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ୧୯୩୩ ମସିହାରେ ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ତତ୍ତ୍ଵର ବିଶଦ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବଜାର ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରୟକାରୀ ଏକପ୍ରକାର ଏକାଧିକାରୀ ଏବଂ ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଏକାଧିକାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ରହିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏପରି ଏକ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁଥୁରେ ଉଭୟ ଏକାଧିକାର ଓ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଉପାଦାନମାନଙ୍କର ସହାବସ୍ଥାନ ଦେଖାଯାଏ ।

ଏହି ବଜାରରେ ଅନେକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଥିବାରୁ ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରର ନିକଟତର । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଏହା ଏପରି ଏକ ବଜାର ସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ, ଯେଉଁଠିକି ଅନେକ ବିକ୍ରେତା ନିକଟତମ ବିକଳ୍ପ ଥିବା ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରୟ ପାଇଁ ପରସ୍ପର ସହିତ ପ୍ରତିତ୍ୱହିତା କରୁଥା’ନ୍ତି ।

ଯେଉଁଠାରେ ନାନା ମାର୍କ, ଆକାର, ବ୍ୟାବସାୟିକ ଚିହ୍ନ ଭିଭିରେ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅଳ୍ପ କେତେକ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଉତ୍ପାଦନ କରି ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖନ୍ତି, ତାହାକୁ ଏକାଧ୍ୱକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :

ଏହି ପ୍ରକାର ବଜାରରେ ନିମ୍ନଲିଖୁତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟମାନ ଦେଖାଯାଏ
(i) ବହୁସଂଖ୍ୟକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା – ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାରେ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ରହିଥାଆନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଦାମ୍ ଓ ଉତ୍ପାଦ ଉପରେ ନିଜସ୍ଵ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ବାଧୀନ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘକାଳରେ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ଅବାଧ ପ୍ରବେଶର ସୁଯୋଗ ଥିବା ଯୋଗୁଁ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଏକାଧ୍ୟାକାର ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିକ୍ରେତାର ଦାମ୍ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ଥାଏ । ଅନ୍ୟ ବଜାର ପରି ଏଠାରେ କ୍ରେତାମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବହୁତ ।

(ii) ଅବାଧ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ – ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ କୌଣସି ଏକ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଅବାଧରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ଓ ଅବାଧରେ ପ୍ରସ୍ଥାନ କରନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଲାଭ ଅର୍ଜନ କରନ୍ତି । ସେତେବେଳେ ଏହି ଲାଭଦ୍ବାରା ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନ ଶିଳ୍ପରେ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି । ସେହିଭଳି ବର୍ତ୍ତମାନର କିଛି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କ୍ଷତି ବହନ କରୁଥା’ନ୍ତି । ସେହି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାରୁ ପ୍ରସ୍ଥାନ କରନ୍ତି ।

(iii) ଦ୍ରବ୍ୟ ବିଭେଦୀକରଣ – ଦ୍ରବ୍ୟର ବିଭେଦୀକରଣ ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରର ଏକ ବିଶେଷ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ଏହି ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଦ୍ବାରା ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟତା ରହିଥାଏ । ଦ୍ରବ୍ୟର ବିଭେଦୀକରଣ ଅର୍ଥ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ରେତା ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅନ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟଠାରୁ ବିଭେଦୀକୃତ କରିଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଆକାର, ପ୍ରକାର, ରଙ୍ଗ, ଗନ୍ଧ, ସ୍ଵାଦ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରକାର ପାର୍ଥକ୍ୟମାନ ଦେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରସ୍ୱରୂପ, ବିଭିନ୍ନ ରେଡ଼ିଓ ସେଟ୍‌, ମଟରକାର, ସାବନ, ଟେଲିଭିଜନ୍ ସେଟ୍ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏ ପ୍ରକାର ଦ୍ରବ୍ୟ ବିଭେଦନ ଦେଖାଯାଏ । ତେଣୁ, ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶ୍ରେଣୀର କ୍ରେତାମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କମ୍ପାନୀର ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଏପରିକି ବେଶୀ ଦାମ୍‌ରେ ମଧ୍ଯ କିଣିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିଥାଆନ୍ତି ।

(iv) ବିକ୍ରୟ ପରିବ୍ୟୟ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ନିଜର ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବାପାଇଁ ଏକ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ବ୍ୟୟ କରିଥାଆନ୍ତି । ବିକ୍ରୟ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ବିଶେଷ ଉପାଦାନ ହେଉଛି ବିଜ୍ଞାପନ ଖର୍ଚ୍ଚ । ଏହା ଉଭୟ ଚାହିଦା ଓ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିବ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ଅଧ୍ବକ ଲାଭ ଅର୍ଜନ କରିବା । ସେଥ୍ପାଇଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବିଜ୍ଞାପନ ଜନିତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଯଥାଯଥ ବିଚାରକୁ ନେଇଥାଆନ୍ତି ।

(v) ଅପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଜ୍ଞାନ – ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କ୍ରେତାମାନଙ୍କର ଅପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଜ୍ଞାନ ବା ଅବଗତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ମନରେ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର କାଳ୍ପନିକ ଉତ୍କର୍ଷତା ସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ବକ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ଦ୍ରବ୍ୟଟି ବାସ୍ତବରେ ଯାହା ତାହା ଥାଇ ମଧ୍ୟ କ୍ରେତା ତାହାକୁ ଅନ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଭଲ ଓ ଅଧିକ ଗୁଣାତ୍ମକ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବଜାରକୁ ଅନେକ ଉପ-ବଜାରରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଆନ୍ତି, ଯାହାପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟ ଏକାଧିକାର ଅବସ୍ଥା ରହିଥାଏ ।

(vi) ଦାମ୍-ରହିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତା – ଏକାଧ୍ୟାକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଅନ୍ୟ ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଦାମ୍-ରହିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଯଦ୍ବାରା ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ଜିଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି । ଦାମ୍ ହ୍ରାସ କରିବା ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରତିଯୋଗୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ମରାମତି କରିବାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି, ବିକ୍ରୟ ପରେ ସେବା, ରିହାତି କିମ୍ବା ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ ଛାଡ଼ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରୟ ପାଇଁ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାର ଏଗୁଡ଼ିକ ଗୁପ୍ତ ଅବଲମ୍ବନ ଅଟେ ।

(vii) ଚାହିଦାରେଖାର ଆକୃତି – ଏ ପ୍ରକାର ବଜାରରେ, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏକ ନିମ୍ନଗାମୀ ଚାହିଦା ରେଖାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । କାରଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବଜାରକୁ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ, ଯେହେତୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିଭେଦନ ଏ ପ୍ରକାର ବଜାରର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ମାତ୍ର କେତେ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବଜାରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରି ନିଜ ଲାଭରେ ରଖୂପାରିବ ତାହା ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରତି ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କର ପସନ୍ଦ ବା ରୁଚି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

ଦ୍ଵିତୀୟରେ, ସେହି ଏକା ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅନ୍ୟ ପ୍ରତିଯୋଗୀମାନେ ଉତ୍ପାଦନ କରି ଯୋଗାଣ କରନ୍ତି । ନିକଟତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣ କରୁଥିବା ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କର ଆଡୁ ଆସୁଥୁବା ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ପ୍ରଥମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କେତେଦୂର ପ୍ରତିହତ କରିପାରୁଛି, ତାହା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ବଜାର ପ୍ରଭାବ ନିର୍ଭର କରେ ।

ଏଣୁ ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ, ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଚାହିଦା ରେଖ ଏକାଧ୍ଵରା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଚାହିଦା ରେଖା ଅପେକ୍ଷା ଅଧୂକ ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକ ବା ନମନୀୟ ।

ଏହାର କାରଣ ହେଲା ଏକାଧିକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ବହୁତ ନିକଟତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟ ବଜାରରେ ମିଳୁଥିବା ସମୟରେ ଏକାଧିକାରୀଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଦ୍ରବ୍ୟ ନିକଟତମ ବିକଳ୍ପ ବଜାରରେ ମିଳେ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium 7

ଚିତ୍ରରେ ଦର OP ରୁ OP କୁ ହ୍ରାସ ହେଲେ ବିକ୍ରୟ ପରିମାଣ OQ ରୁ OQ1 କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।

8. ଅଧିକାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ତାହାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଚ୍ଛାଧିକାର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରର ଏକ ଉଦାହରଣ । ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାରରେ ଏକାଧିକାର ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଓ ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ । ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା ନଥାଏ । ଏକାଧ୍ୟାକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଥାଏ, କାରଣ ଏହି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନେ ନିକଟତମ ବିକଳ୍ପ ଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ସବୁ ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି ।

ଅଳ୍ପାତ୍‌ର ବଜାରରେ ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ବୃହତ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବା ବିକ୍ରେତା ପରସ୍ପର ସହିତ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ବା ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ବୃହତ୍ ଅଂଶ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି, ସେ ଦର ଓ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Long Answer Questions in Odia Medium

ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାରର ଲକ୍ଷଣ – ଅଳ୍ପାକାର ବଜାରରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟମାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
(i) ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳତା – ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଏହି ବଜାରର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଟେ । ଅଛ କେତେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉତ୍ପାଦନରତ ଥିବାରୁ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ଦର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଓ ଉତ୍ପାଦନର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର କଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ଏହାଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାବସାୟିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନ ନ ହୋଇ ପ୍ରତିଯୋଗୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଅନ୍ଧାଧିକାର ବଜାରରେ ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପଦ୍ଧତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ ହୋଇଥାଏ ।

(ii) ଅସଂଖ୍ୟକ ବିକ୍ରେତା – ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାରରେ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ବିକ୍ରେତା ଓ ଅନେକ କ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି । ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଳ୍ପ ହୋଇଥିବାରୁ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରେତା ଉତ୍ପାଦନର ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଂଶକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି ଓ ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି । ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ତାଙ୍କ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ହ୍ରାସ କରି ବିକ୍ରୟ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରନ୍ତି । ଏହା ଅନ୍ୟ ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କର ଲାଭକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରେତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କ ଉପରେ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଭାବ ରହେ ।

(iii) ବିକ୍ରୟ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ବିଜ୍ଞାପନ – ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ହ୍ରାସ ଘଟାଇ ବିକ୍ରୟ ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦାମ୍-ଯୁଦ୍ଧ ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ଏହାସହିତ, ଏହି ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ନିଜର ବିକ୍ରିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାପାଇଁ ବିଜ୍ଞାପନ ବାବଦରେ ବହୁ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାରରେ ବିଜ୍ଞାପନ ଏକ ଜୀବନ-ମରଣ ଘଟଣା ହୋଇଥାଏ ।

(iv) ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ବ୍ୟବହାର – ଅଳ୍ପାତ୍‌ର ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଥିବାରୁ ସେମାନେ ମିଳିତ ହୋଇ ସେମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ହିତ ସାଧନ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଆନ୍ତି । ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦିତା ଥାଇ ମଧ୍ୟ କେବଳ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଲାଭ ସାଧନ ପାଇଁ ସମସ୍ତେ ଏକତ୍ରିତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

(v) ଅନିଶ୍ଚିତତା – ଅନିଶ୍ଚିତତା ଅଧିକାର ବଜାରର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷଣ । ଅନ୍ଧାଧିକାର ବଜାରରେ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ଦର ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ଅନ୍ୟ ବିକ୍ରେତାମାନେ ତାଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରିବେ କି ନାହିଁ, ତାହା ହେଉଛି ଅନିଶ୍ଚିତତା ତେଣୁ କ୍ଷତି ସହିବାର ଯଥେଷ୍ଟ ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।

(vi) ଚାହିଦା। ରେଖାର ଅନିଶ୍ଚିତତା – ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାରରେ ଚାହିଦା ଲେଖା ଅନିଶ୍ଚିତ ତଥା ଅନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଏଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରିବାରେ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ତା’ର ଦର ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ତାହା ଅନ୍ୟ ପ୍ରତିଦ୍ଧହୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ବିକ୍ରିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଫଳରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଟି ସେହି ପନ୍ଥା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

ଅର୍ଥାତ୍ ଜଣେ ଦର ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ଅନ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ସେହି ପନ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଆନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ଚାହିଦା ରେଖା ଅନିଶ୍ଚିତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Short Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 10 ବଜାର Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 10 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବଜାରର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ବଜାର କହିଲେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟକୁ ବୁଝାଯାଏ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଜନ୍ ଏଫ୍ ଡିଉଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ପରସ୍ପର ସହିତ ନିବିଡ଼ ଭାବରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିବା କେତେକ ସଂଖ୍ୟକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିନିମୟ ଘଟିଲେ, ତାହାକୁ ବଜାର କୁହାଯାଏ ।’’ ତେଣୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରେତା, ବିକ୍ରେତା ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କକୁ ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

2. ବିଶୁଦ୍ଧ ବଜାର କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଚାମ୍ବରଲିନ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ତତ୍ତ୍ଵ ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା । ଚାମ୍ବରଲିନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଏକାତ୍‌କାରର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ । ବିଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷଣ ଥାଏ; ଯଥା- ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଏବଂ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ।

3. ବଜାର ଦର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍ଭିକୁ ବଜାର ଦର କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦର ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ ସ୍ଥାୟୀ । ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣଦ୍ଵାରା ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ । ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଯୋଗାଣ ପ୍ରାୟତଃ ସ୍ଥିର ଥାଏ । ତେଣୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦାଦ୍ୱାରା ଦର ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ ।

4. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର କ’ଣ ?
Answer:
ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ହେଉଥ‌ିବା ଦରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର କୁହାଯାଏ । ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଉଭୟ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ଉଭୟ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରନ୍ତି । ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ଏକ ସ୍ଥିର ସନ୍ତୁଳନ ଦର ଅଟେ ।

5. ଅବାଧ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରୟ କରୁଥିବା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ବଜାରରେ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଏ । ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ସଫଳତା ଆଶା କରି ନୂତନ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନେ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରିପାରିବେ । ସେହିପରି ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ କ୍ଷତି ଯୋଗୁଁ କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବଜାରରୁ ବିଦାୟ ନେଇପାରିବେ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Short Answer Questions in Odia Medium

6. ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ବିନିମୟ ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟଟି ସର୍ବତୋଭାବେ ସମାନ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଆକାର, ପ୍ରକାର, ରଙ୍ଗ ଓ କିସମ ସମାନ ହୋଇଥାଏ । ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବତୋଭାବେ ସମାନ ହେଲେ, ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ରହେ ନାହିଁ ।

7. ଶୂନ୍ୟ ପରିବହନ ବ୍ୟୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ, ଦ୍ରବ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ସରବରାହ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ଖର୍ଚ୍ଚ ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ଧରି ନିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ଅବାସ୍ତବ ମନେହୁଏ, କିନ୍ତୁ ଏହି ପରିକଳ୍ପନା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ଏହି ପରିକଳ୍ପନାର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ସର୍ବତ୍ର ସମାନ ରହିବ ନାହିଁ ।

8. ଏକାଧ୍ଵର ବଜାରର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
ଏକାଧିକାର ବଜାର କହିଲେ ଜଣେ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ଏପରି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି ଯାହାର କୌଣସି ନିକଟତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହିପରି ବଜାର ସ୍ଥିତିରେ ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ । ଏକାଧ୍ୟାର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଦର ଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବେ ପରିଚିତ ନ ହୋଇ ଦର ନିର୍ଣ୍ଣୟକାରୀର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।

9. ଦାମ୍ ବିଭେଦୀକରଣ କ’ଣ ?
Answer:
କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ଏକାତ୍‌କାର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଏକକଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦାମ୍ ଆଦାୟ କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ଦାମ୍ ବିଭେଦୀକରଣ କୁହାଯାଏ ବା ଏପ୍ରକାର ବଜାରକୁ ବିଭେଦକାରୀ ଏକାଧିକାର ବଜାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

10. ଅଚ୍ଛାଧିକାର କ’ଣ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜାରରେ ଏକାଧିକାର ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଓ ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ, ତାହାକୁ ଅଚ୍ଛାତ୍‌କାର କୁହାଯାଏ । ଏହି ବଜାରରେ ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ବୃହତ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବା ବିକ୍ରେତା ପରସ୍ପର ସହିତ ପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦିତା କରି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ବା ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ବୃହତ୍ ଅଂଶ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି । ସେ ଦର ଓ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ।

11. ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାର କ’ଣ ?
Answer:
ଅଧ୍ୟାପକ ଚାମ୍ବରଲିନ୍ ୧୯୩୩ ମସିହାରେ ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ତତ୍ତ୍ଵର ବିଶଦ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବଜାର ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରୟକାରୀ ଏକପ୍ରକାର ଏକାଧିକାରୀ ଏବଂ ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଏକାଧିକାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ଯେଉଁ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉଭୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏବଂ ଏକାଧ୍ୟାକାରର ସତ୍ତା ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଏ, ସେହି ବଜାରକୁ ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁଠାରେ ନାନା ମାର୍କା, ଆକାର, ବ୍ୟାବସାୟିକ ଚିହ୍ନ ଭିତ୍ତିରେ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅଳ୍ପ କେତେକ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଉତ୍ପାଦନ କରି ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖନ୍ତି, ତାହାକୁ ଏକାଧ୍ୟାକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

12. ବଜାର ଦାମ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ବଜାର କାଳରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯେଉଁ ଦାମ୍ ନିରୂପିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବଜାର ଦାମ୍ କୁହାଯାଏ । ଯେକୌଣସି ମୁହୂଇଁରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ଏବଂ ଚାହିଦାଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ଦାମ୍ଭିକୁ ବଜାର ଦାମ୍ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାକୁ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ଦାମ୍ କୁହାଯାଏ ଯେହେତୁ ବଜାର ଦାମ୍ ସଦାବେଳେ ଦୋଳାୟମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ।

13. ସନ୍ତୁଳନ ଦର କ’ଣ?
Answer:
ସନ୍ତୁଳନ ଦର ଏକ ଦର ଯେଉଁଥରେ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ଯୋଗାଣ ପରିମାଣ ସହିତ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ସମାନ ରହେ । ବଜାର ଦର ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ । ଯେତେବେଳେ ଏ ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ପରସ୍ପର ସହିତ ସମତୁଲ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଆନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ବଜାର ଦରକୁ ସନ୍ତୁଳନ ଦର କୁହାଯାଏ ।

14. ବଜାର କାଳ କ’ଣ?
Answer:
ବଜାର କାଳ ଅତି ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ଅଟେ । ଏହା ଗୋଟିଏ ଦିନ ବା ଅଳ୍ପ କେତେଦିନ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଯୋଗାଣ ସ୍ଥିର ରହେ । ତେଣୁ ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ଚାହିଦା ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ । ଏହି ସମୟ କାଳରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସନ୍ତୁଳନ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ ।

15. ସ୍ବଳ୍ପକାଳ କ’ଣ?
Answer:
ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ ବଜାରକାଳଠାରୁ ଦୀର୍ଘ । ଏହା କେତେମାସ ହୋଇପାରେ । ଏହି ସମୟରେ ଯୋଗାଣରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଣାଯାଇପାରେ । ଏହି କାଳରେ ଯୋଗାଣ ଅପେକ୍ଷା ଚାହିଦା ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ଅଧ‌ିକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ ।

16. ଦୀର୍ଘକାଳ କ’ଣ?
Answer:
ଦୀର୍ଘକାଳ କେତେ ବର୍ଷକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀମାନେ ଯୋଗାଣର ପରିମାଣ ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରନ୍ତି । ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତୀ ଅଟନ୍ତି । ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସନ୍ତୁଳନ ସ୍ଥିର ଅଟେ ଏବଂ ଏହି ସନ୍ତୁଳନ ଦରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ବା ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ କୁହାଯାଏ ।

17. ଅତି ଦୀର୍ଘକାଳ (Secular Period) କ’ଣ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲ୍ ଅତି ଦୀର୍ଘକାଳ ବୋଲି ଆଉ ଏକ ସମୟ ବିଷୟରେ ମଧ୍ଯ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ଅତି ଦୀର୍ଘକାଳ ଦଶବର୍ଷରୁ ଅଧ‌ିକ ସମୟକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି କାଳରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀମାନେ ଯଥେଷ୍ଟ ସମୟ ପାଆନ୍ତି ଓ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ସବୁ ପ୍ରକାର କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନ କରନ୍ତି । ଏହି କାଳରେ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଥ‌ିବା ଦରକୁ ଅତି ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଦର (Secular Price) କୁହାଯାଏ ।

18. ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କ’ଣ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଏକାଧ୍ୟାର ଦୁଇଟି ଚରମ ବଜାର । ଏ ଦୁଇଟି ଚରମ ବଜାର ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ବଜାର ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏପ୍ରକାରର ବଜାରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଓ ଏକାଧିକାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏସବୁକୁ ଅପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Short Answer Questions in Odia Medium

19. ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜାରରେ ଅସଂଖ୍ୟ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମ୍‌ରେ କ୍ରୟବିକ୍ରୟ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କୁହାଯାଏ । ଏହି ବଜାରରେ କ୍ରେତା-ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଅବାଧ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ ଥାଏ ଏବଂ ବଜାର ସମ୍ପର୍କରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ପୂର୍ବଜ୍ଞାନ ଥାଏ । ଏହି ବଜାରରେ ପରିବହନ ଓ ବିଜ୍ଞାପନ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଉପଲବଧ ହୁଏ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନମାନଙ୍କର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗତିଶୀଳତା ଅନୁଭବ କରିହୁଏ ।

20. ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ ଏକ ସର୍ବନିମ୍ନ ଦାମ୍ ଯେଉଁ ଦାମ୍‌ରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣ କରିନଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଦାମରୁ ବଜାର ଦାମ୍ କମ୍ ହେଲେ ବା ସମାନ ହେଲେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ ନ କରି ଭବିଷ୍ୟତ ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି ଆଶାରେ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖିଥା’ନ୍ତି । ସଂରକ୍ଷିତ ଦାମ୍ ସାଧାରଣତଃ ସ୍ଥାୟୀଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ଓ ଏହା ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, ଭବିଷ୍ୟତ ପ୍ରତ୍ୟାଶା, ଗଚ୍ଛିତ ରଖୁବା ଖର୍ଚ୍ଚ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।

B ପାଞ୍ଚଟି/ ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବଜାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ କିମ୍ବା ବିକ୍ରୟ ନିମିତ୍ତ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କୁ ପରସ୍ପର ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବଢାର କୁହାଯାଏ । ଜନ୍.ଏଫ୍. ଡିଉଙ୍କ ଭାଷାରେ, ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ଥ‌ିବା କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ନେଇ ବଜାର ଗଠିତ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିନିମୟ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ, ବଜାର କହିଲେ ତିନୋଟି ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ବୁଝାଏ । ପ୍ରଥମତଃ, ଏକ କ୍ରେତା ଗୋଷ୍ଠୀ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ଏକ ବିକ୍ରେତା ଗୋଷ୍ଠୀ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ତୃତୀୟତଃ, କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ବଜାର ଏକ ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥାନରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ । କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିପାରନ୍ତି ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜାରରେ ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟକ ବଜାର ଦର ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜ୍ଞାନ ଥିବା କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଇ ଏକ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କିଣାବିକା କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ପୁର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଗୋଟିଏ ଦର ପ୍ରଚଳିତ ଥାଏ । କୌଣସି କ୍ରେତା ବା ବିକ୍ରେତା ପ୍ରଚଳିତ ବଜାର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ବଜାର ଦରରେ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା କେତେ ପରିମାଣର ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରିବେ, ତାହା ସେ ସ୍ଥିର କରନ୍ତି ।

ସେହିପରି ଜଣେ କ୍ରେତା ତାଙ୍କ କ୍ରୟର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର କରନ୍ତି । ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଜଣେ କ୍ରେତା ବା ବିକ୍ରେତା ଦର ଗ୍ରହଣକାରୀ ଅଟନ୍ତି । ତେଣୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଦର ଗ୍ରହଣକାରୀ ଏବଂ ସେ ପ୍ରଚଳିତ ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଚାହିଦା ଲେଖା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକ ହୋଇଥାଏ ।

3. ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କ’ଣ ?
Answer:
ଅପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିପ୍ରକାର ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା (i) ଏକାଧିକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, (ii) ଅଧ୍ୟାର ଏବଂ (iii) ଦ୍ଵୈତ ଅଧିକାର ବଜାର । ଆଧୁନିକ ବ୍ୟବସାୟ ଜଗତରେ ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି । ଏହି ପ୍ରକାର ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକାଧିକାର ଏବଂ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏଥିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନବର୍ଗ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି, ଯାହାକି ପରସ୍ପରର ନିକଟ ପ୍ରତିସ୍ଥାପକ ମାତ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିସ୍ଥାପକ ନୁହଁନ୍ତି ।

ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଯେଉଁ ଶିଳ୍ପରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ବିକ୍ରେତା ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଏବଂ ନିକଟ ପ୍ରତିସ୍ଥାପକ ହୋଇଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି, ସେହି ଶିଳ୍ପକୁ ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ ।

ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିକ୍ରେତାଙ୍କର ଦର ଓ ଉତ୍ପାଦନର ପରିମାଣ ଉପରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବ ରହେ । ସୁତରାଂ ଏକାଧିକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଚାହିଦାରେଖା ନିମ୍ନଗାମୀ (ଅଧ୍ବକ ଧରାଶାୟୀ) ହୋଇଥାଏ । ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଯେ, ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଦ୍ରବ୍ୟର ନିକଟତମ ପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦୀ ବଜାରରେ ଉପଲବ୍ଧ ଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଦର ହ୍ରାସ କରି ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରୟ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରିବେ ।

4. ଅଵାଧ୍ଵର (Oligopoly) କ’ଣ ?
Answer:
ଅଳ୍ପାଧିକାର ବଜାରରେ ଏକାଧିକାର ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଓ ଏକାଧିକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ । ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାରରେ ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ବୃହତ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବା ବିକ୍ରେତା ପରସ୍ପର ସହିତ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ବା ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ବୃହତ୍ ଅଂଶ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି, ସେ ଦର ଓ ଉତ୍ପାଦନ ପରିମାଣକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ।

ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାରରେ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍ତଃ-ନିର୍ଭରଶୀଳତା ରହିଥାଏ । ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଥାଏ । ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ, ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର କାର୍ଯ୍ୟ କୌଶଳ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବା ବିକ୍ରେତାଙ୍କର ଚାହିଦା ରେଖା ଅନିଶ୍ଚିତ ।

5. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ ସନ୍ତୁଳନ ଦର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଅନେକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ସମସ୍ତ କ୍ରେତାଙ୍କ ଚାହିଦାର ସମଷ୍ଟି ଏବଂ ସମସ୍ତ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଯୋଗାଣର ସମଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଯେଉଁ ଦରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୋଟ ଚାହିଦା ମୋଟ ଯୋଗାଣ ସହ ସମାନ ହୁଏ ତାହାକୁ ସନ୍ତୁଳନ ଦର କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସମତୁଲତା ଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ସନ୍ତୁଳନ ଦର ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ସନ୍ତୁଳନ ଦରରେ କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣକୁ ସନ୍ତୁଳନ ପରିମାଣ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବଜାର ଚାହିଦା ଲେଖା ଓ ବଜାର ଯୋଗାଣ ରେଖା ପ୍ରତିଚ୍ଛେଦ ବିନ୍ଦୁରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Short Answer Questions in Odia Medium

6. ଏକାଧ୍ଵର ଚାହିଦା ରେଖା କ’ଣ ?
Answer:
ଜଣେ ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ବଜାର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କର ଚାହିଦା ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନଥାଏ । ତେଣୁ ଚାହିଦା ରେଖା ନିମ୍ନଗାମୀ ହୁଏ । ଏକାଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ବିକଳ୍ପ ଥାଏ । ସେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ହ୍ରାସ କରି ବିକ୍ରୟ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରନ୍ତି ଅଥବା ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ କରି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ବୃଦ୍ଧି କରିପାରନ୍ତି । ସେ ଦର ଓ ଉତ୍ପାଦନ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିବେ । ଉଭୟ ଦର ଓ ଉତ୍ପାଦନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ତାଙ୍କର ନଥାଏ । ଏକାଧ୍ୟାର ବଜାରରେ ଚାହିଦା ଲେଖା ନିମ୍ନଗାମୀ ହୁଏ।

7. ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କ’ଣ ?
Answer:
ଚାମ୍ବରଲିନ୍ ନାମକ ଜଣେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଆମେରିକାନ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ‘ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା’ ନାମକ ଏକ ବଜାର ସ୍ଥିତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହେଉଛି ଏକାଧିକାର ସ୍ବତ୍ବବିହୀନ ଏକ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା । ତାଙ୍କ ବିଚାରରେ ବଜାରରେ ଏକାଧିକାର ସ୍ବତ୍ଵର ଉପସ୍ଥିତି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନତାକୁ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଚାମ୍ବରଲିନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ,

  • ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି,
  • ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପସ୍ଥିତି ଓ
  • ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନର ସ୍ଵାଧୀନତା- ଏହି ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ମୌଳିକ ଧର୍ମ । ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଅର୍ଥ ଅଧିକ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଅର୍ଥ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ।

8. ଅପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଏକାଧିକାର ଦୁଇଟି ଚରମ ବଜାର । ବାସ୍ତବ ଜଗତରେ ଏପ୍ରକାର ବଜାର ବିରଳ । ଏ ଦୁଇଟି ଚରମ ବଜାର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ବଜାର ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏପ୍ରକାରର ବଜାରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଓ ଏକାଧିକାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଏସବୁକୁ ଅପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କୁହାଯାଏ । ଏକାଧ୍ୟାକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଅନ୍ଧାଧିକାର ବଜାର ଅପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାରର ଦୁଇ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ ଅଟନ୍ତି । ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ବିଭେଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

C ଛଅଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ବଜାର ଦର ଓ ସ୍ବାଭାବିକ ଦର :
Answer:
କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ବଜାରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦାମକୁ ବଜାର ଦର କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦର ସ୍ଵଚ୍ଛକାଳ ସ୍ଥାୟୀ । ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣଦ୍ଵାରା ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ । ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଯୋଗାଣ ପ୍ରାୟତଃ ସ୍ଥିର ଥାଏ । ତେଣୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦାଦ୍ଵାରା ଦର ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ । ବଜାର ଦର ଓ ସ୍ବଳ୍ପକାଳୀନ ସନ୍ତୁଳନ ଅସ୍ଥାୟୀ ଅଟନ୍ତି । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ହେଉଥ‌ିବା ବା ସ୍ବକାଳୀନ ସନ୍ତୁଳନ ଦରକୁ ବଜାର ଦର କୁହାଯାଏ ।

ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ହେଉଥ‌ିବା ଦରକୁ ସ୍ବାଭାବିକ ଦର କୁହାଯାଏ । ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଚାହିଦା ଅପେକ୍ଷା ଯୋଗାଣର ଭୂମିକା ଅଧୀକ । ତେଣୁ ସ୍ବାଭାବିକ ଦର ଚାହିଦା ଅପେକ୍ଷା ଯୋଗାଣଦ୍ବାରା ଅଧ‌ିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ । ଦ୍ରବ୍ୟର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସନ୍ତୁଳନ ଦରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର କୁହାଯାଏ । ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଉଭୟ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ଉଭୟ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରନ୍ତି । ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ଏକ ସ୍ଥିର ସନ୍ତୁଳନ ଦର ଅଟେ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାର ଓ ଏକାଧିକାର ବଜାର :
Answer:
(1) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାରରେ ଅସଂଖ୍ୟ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି । ବିକ୍ରେତାଙ୍କର ବଜାର ଯୋଗାଣ ଉପରେ ପୂର୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ଜଣେ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି । ବିକ୍ରେତାଙ୍କର ଯୋଗାଣ ଉପରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଥାଏ ।
(2) ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସମଜାତୀୟ ! କିନ୍ତୁ ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସୀମିତ ଏବଂ ଏହାର ନିକଟତମ ପ୍ରତିବଦଳ ଦ୍ରବ୍ୟ ନଥାଏ ।
(3) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ସବୁଠାରେ ସମାନ ଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଏହି ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ । କିନ୍ତୁ ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଅଧିକ ଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଥଳ ବିଶେଷରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍‌ରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।
(4) ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ପାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅଧିକ ଲାଭ ପାଏ ।

3. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା :
Answer:
(1) ଯେଉଁ ବଜାରରେ ଅସଂଖ୍ୟ ବଜାର ସମ୍ପର୍କିତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜ୍ଞାନୀ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଏକ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ-ବିକ୍ରୟ ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରି ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ସମାନ ଦରରେ କିଣାବିକା କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କର ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଥାଏ, ସେହି ବଜାରକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

ପ୍ରଫେସର ଚାମ୍ବରଲିନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହେଉଛି ଏକାଧିକାର ସ୍ଵତ୍ଵବିହୀନ ଏକ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା । ତାଙ୍କ ବିଚାରରେ ଏକାଧିକାର ସ୍ଵତ୍ଵର ଉପସ୍ଥିତି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନତାକୁ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଚାମ୍ବରଲିନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ,

  • ବହୁସଂଖ୍ୟକ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି,
  • ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପସ୍ଥିତି ଓ
  • ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନର ସ୍ଵାଧୀନତା- ଏହି ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ମୌଳିକ ଧର୍ମ ।

(2) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏକ ବ୍ୟାପକ ଧାରଣା; କିନ୍ତୁ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଧାରଣା ଏବଂ ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ । କିନ୍ତୁ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଉତ୍ପାଦନରେ ବ୍ୟବହୃତ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଅବାଧରେ ଚଳାଚଳ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।

(3) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦନରେ ବ୍ୟବହୃତ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଅବାଧରେ ଚଳାଚଳ କରିପାରନ୍ତି ।

(4) ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଉଭୟ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଦ୍ରବ୍ୟର ମାନ ଓ ଦର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଠିକ୍ ତଥ୍ୟ ପାଇଥା’ନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନେ ଦ୍ରବ୍ୟର ମାନ ଓ ଦର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଠିକ୍ ତଥ୍ୟ ପାଇ ନଥା ନ୍ତି ।

4. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ ଓ ଦୀର୍ଘକାଳ :
Answer:
ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ, ବଜାର କାଳଠାରୁ ଦୀର୍ଘତର । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ କିଛି ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରି କିଛି ପରିମାଣରେ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରିବ । ସେମାନେ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହା ସହିତ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ତେଣୁ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଯୋଗାଣ କିଛି ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ଚାହିଦା ଯୋଗାଣଠାରୁ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହି ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ଦର ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ଦର କୁହାଯାଏ।

ଯେଉଁ ସମୟରେ ଉତ୍ପାଦନ ସଂସ୍ଥାମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଥିର ଉପାଦାନସମୂହର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରନ୍ତି, ସେହି ସମୟକୁ ଦୀର୍ଘକାଳ କୁହାଯାଏ । ଦୀର୍ଘକାଳ କହିଲେ କେତେ ବର୍ଷକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀମାନେ ଯୋଗାଣର ପରିମାଣ ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରନ୍ତି । ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତୀ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନେ ପ୍ରବେଶ ବା ପ୍ରସ୍ଥାନ କରିପାରନ୍ତି । ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସନ୍ତୁଳନ ସ୍ଥିର ଅଟେ ଏବଂ ଏହି ସନ୍ତୁଳନ ଦରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 10  ବଜାର Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ବଜାରରେ ଅଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟକ ବିକ୍ରେତ ଥାଆନ୍ତି ?
(A) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(B) ଏକାଧିକାର ବଜାର
(C) ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାର
(D) ଏକାଧିକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
Answer:
(C) ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାର

2. ଆନ୍ତଃ ନିର୍ଭରଶୀଳତା କେଉଁ ବଜାରର ପ୍ରମୁଖ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ?
(A) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(B) ଏକାଧିକାର ବଜାର
(C) ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାର
(D) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
Answer:
(C) ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାର

3. ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କାରବାର କେଉଁ ବଜାରରେ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ଏକାଧିକାର ବଜାର
(B) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(C) ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାର
(D) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
Answer:
(D) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର

4. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର ଚାହିଦା ରେଖା :
(A) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ
(B) ଉଲ୍ଲମ୍ବ ହୋଇଥାଏ
(C) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(D) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
Answer:
(A) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ

5. କେଉଁ ବଜାରରେ ଜଣେ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି ?
(A) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(B) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ବଜାର
(C) ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାର
(D) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
Answer:
(B) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ବଜାର

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

6. ଅର୍ଥନୀତିରେ ବଜାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
(A) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥାନ
(B) କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ
(C) ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ

7. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ପୂର୍ବ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତାମୂଳକ ବଜାରର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(A) ଅସଂଖ୍ୟ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା
(B) ଅବାଧ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ
(C) ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲାଭ
(D) ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟ
Answer:
(C) ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲାଭ

8. କେଉଁ ବଜାରରେ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନେ ଦରଗ୍ରହଣକାରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଅନ୍ତି ?
(A) ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(B) ଏକାଧିକାର ବଜାର
(C) ଅଚ୍ଛାଧିକାର ବଜାର
(D) ଏକାଧିକାରୀ
Answer:
(A) ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର

9. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଏକାଧ୍ୟାର ବଜାରର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ?
(A) ଏକକ ବିକ୍ରେତା ବା ପ୍ରତିଷ୍ଠା
(B) ଅସଂଖ୍ୟ କ୍ରେତା
(C) ପ୍ରତିସ୍ଥାପକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଅନୁପସ୍ଥିତି
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

10. ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ଦର କିଭଳି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ ?
(A) ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣଦ୍ଵାରା
(B) ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦାଦ୍ୱାରା
(C) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
(D) ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ ଦ୍ବାରା
Answer:
(C) ଉଭୟ (A) ଓ (B)

11. କେଉଁ ବଜାରରେ କ୍ରେତା ବା ବିକ୍ରେତା ଦ୍ରବ୍ୟର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରି ନ ଥାନ୍ତି ?
(A) ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାର
(B) ଏକାଧିକାର ବଜାର
(C) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(D) ଏକାଧିକାର ବଜାର
Answer:
(C) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର

12. ବଜାର ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାହାର ଅଧିକ ପ୍ରଭାବ ରହିଥାଏ ?
(A) ଯୋଗାଣ
(B) ଚାହିଦା
(C) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଚାହିଦା

13. କେଉଁ କାଳରେ ଯୋଗାଣର ବୃଦ୍ଧି ଘଟି ନଥାଏ ?
(A) ବଜାର କାଳ
(B) ସ୍ୱଳ୍ପକାଳ
(C) ଦୀର୍ଘକାଳ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ବଜାର କାଳ

14. ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଦାମ୍ ହେଉଛି :
(A) ବଜାର ଦାମ୍
(B) ବାସ୍ତବ ଦାମ୍
(C) ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍

15. ସ୍ରାପ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ହେଉଛି :
(A) ବଜାର ଦାମ୍
(B) ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍
(C) ବାସ୍ତବ ଦାମ୍
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍

16. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରରେ ବିକ୍ରେତା ସଂଖ୍ୟା :
(A) ଦୁଇଜଣ
(B) ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟକ
(C) ଅସଂଖ୍ୟକ
(D) ଜଣେ ମାତ୍ର
Answer:
(B) ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟକ

17. କେଉଁ ବଜାରରେ ଦାମ୍ ଏକ ପ୍ରକାର ଥାଏ ?
(A) ଏକାଧିକାର
(B) ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାକାର
(C) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା

18. କେଉଁ ବଜାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ପ୍ରବେଶ ନିଷେଧ ?
(A) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା
(B) ଏକାଧ୍ୟାକାର
(C) ଅଚ୍ଛାଧିକାର
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଏକାଧ୍ୟାକାର

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

19. ଏକାଧିକାର ସ୍ଵତ୍ଵ ବିହୀନ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା
(B) ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା
(C) ଏକାଧ୍ଵର
(D) ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାକାର
Answer:
(B) ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା

20. ଉଭୟ ‘ଏକାଧ୍ଵର’ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଯେଉଁ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ, ସେହି ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଏକାଧିକାର
(B) ପୂର୍ଣ୍ଣପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ
(C) ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାକାର
(D) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ
Answer:
(D) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ

21. କେଉଁ ବଜାର ସ୍ଥିତିରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀମାନେ ବିଜ୍ଞାପନ ଉପରେ ବହୁଳ ପରିମାଣରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଥା’ଛି ?
(A) ଅଚ୍ଛାଧିକାର
(B) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ
(C) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ
(D) ଏକାଧିକାର
Answer:
(C) ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ନିମିତ୍ତ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କୁ ପରସ୍ପର ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ______________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବଜାର

2. ଯେଉଁ ବଜାରରେ ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟକ ବଜାର ଦର ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜ୍ଞାନ ଥିବା କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଇ ଏକ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କିଣାବିକା କରନ୍ତି, ତାହାକୁ _____________ ବଜାର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ

3. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ, ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟକୁ ଅବାଧ ପ୍ରବେଶ ଓ _____________ କରିପାରନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରସ୍ଥାନ

4. _____________ ପରିବହନ ବ୍ୟୟ ପୂର୍ଣପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରର ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ।
Answer:
ଶୂନ୍ଯ

5. ଚାମ୍ବରଲିନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ____________ ର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଏକାଧିକାର

6. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଚାହିଦା ରେଖା ____________ ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ

7. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର ଏକ ______________ ବଜାର ଅବସ୍ଥା ଅଟେ ଓ ବାସ୍ତବରେ ଏପ୍ରକାରର ବଜାର ପ୍ରାୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ ।
Answer:
ତାତ୍ତ୍ଵିକ

8. ଏକାଧିକାର ବଜାର କହିଲେ _____________ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତାଙ୍କୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଜଣେ

9. ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ, ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ଏପରି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି ଯାହାର କୌଣସି ନିକଟତମ _____________ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ବିକଳ୍ପ

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

10. ଏକାଧିକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ହ୍ରାସ କରି ବିକ୍ରୟ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରନ୍ତି, ଅଥବା ଉତ୍ପାଦନ _______________ କରି ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ବୃଦ୍ଧି କରିପାରନ୍ତି।
Answer:
ହ୍ରାସ

11. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଚାହିଦା ରେଖା ଏକ _____________ ସରଳରେଖା ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଆନୁଭୂମିକ

12. ଏକାଧିକାରୀ _______________ ଚାହିଦାରେଖାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି ।
Answer:
ନିମ୍ନଗାମୀ

13. _______________ ବଜାରର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଦ୍ରବ୍ୟ ବିଭେଦନ ।
Answer:
ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ

14. _____________ ବଜାରରେ ଏକାଧିକାର ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଓ ଏକାଧ୍ଵକାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଜାରର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଅଧିକାର

15. ଯେତେବେଳେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମତୁଲ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଆନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ବଜାର _____________ ଦର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସନ୍ତୁଳନ

16. ଉପଭୋକ୍ତା ଉପଭୋଗ ସମୟରେ ବଜାର ଦରକୁ_____________ ସହ ତୁଳନା କରନ୍ତି ।
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଉପଯୋଗିତା

17. ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଉତ୍ପାଦନ ସମୟରେ ବଜାର ଦରକୁ _____________ ସହ ତୁଳନା କରନ୍ତି ।
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ

18. ବଜାର କାଳରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସନ୍ତୁଳନ ____________ ଅଟେ ।
Answer:
କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ

19. କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ବଜାରରେ _____________ ଦାମ୍ଭିକୁ ବଜାର ଦର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଚଳିତ

20. ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ହେଉଥ‌ିବା ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ସନ୍ତୁଳନ ଦରକୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବଜାର

21. ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ହେଉଥ‌ିବା ଦରକୁ ______________ ଦର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ଵାଭାବିକ

22. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ଏକ _______________ ସନ୍ତୁଳନ ଦର ଅଟେ ।
Answer:
ସ୍ଥିର

23. ବିରଳ ଚିତ୍ରକଳା, ବିରଳ ମୁଦ୍ରା, ପୁରାତନ ପାଣ୍ଡୁଲିପି ଇତ୍ୟାଦି ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟମାନଙ୍କର _____________ ଦର ନଥାଏ ।
Answer:
ସ୍ଵାଭାବିକ

24. ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜର ଦର ଥାଏ, କିନ୍ତୁ କେବଳ _____________ ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ଵଭାବିକ ଦର ଥାଏ ।
Answer:
ପୁନରୁତ୍ପାଦନୀୟ

25. ବଜାର ଦର ବାସ୍ତବ ଅଟେ, ମାତ୍ର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର _______________ ଅଟେ ।
Answer:
କାଳ୍ପନିକ

26. ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବିକ୍ରେତା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବଜାରରେ ________________ ରେଖା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରି ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ଚାହିଦା

27. ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାରରେ ______________ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଥାଆନ୍ତି ।
Answer:
ସ୍ଵସଂଖ୍ୟକ

28. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାର ଏକ _____________ ବଜାର ।
Answer:
ଆଦର୍ଶ

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

29. ଏକ ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ନୂତନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ପ୍ରବେଶରେ ____________ ଥାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତିବନ୍ଧକ

30. ବଜାରକୁ _____________ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟ ।

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ବଜାରକ ସ୍ଥାନର ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବଜାରକୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଏ ।

2. କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ସ୍ଥଳେ ବିସ୍ତୃତ ବଜାର ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ସ୍ଥଳେ ସୀମିତ ବଜାର ଦେଖାଯାଏ ।

3. ଶୁଦ୍ଧ ବଜାର, ଅଧ୍ୟାର ବଜାରର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଶୁଦ୍ଧ ବଜାର, ଏକାଧ୍ୟାର ବଜାରର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ପରିବହନ ପରିବ୍ୟୟକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପୂର୍ବ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ପରିବହନ ପରିବ୍ୟୟକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ ନାହିଁ ।

5. ଏକାଧକାର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଳ୍ପ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଏକାଧ୍ୟାକାର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧ୍ବକ ।

6. ଏକାଧ୍ୟାର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଜଣେ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ସମୁଦାୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୂଖ୍ୟ ଅଂଶ ବିକ୍ରି କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାକାର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଜଣେ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା ସମୁଦାୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ବିକ୍ରି କରିଥା’ନ୍ତି ।

7. ଏକାଧିକାର ବଜାର ଲାଗି ଉତ୍ପାଦକମାନଙ୍କ ମକ୍ତ ଗତିଶୀଳତା ଆବଶ୍ୟକ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପୂର୍ବ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର ଲାଗି ଉତ୍ପାଦକମାନଙ୍କ ମୁକ୍ତ ଗତିଶୀଳତା ଆବଶ୍ୟକ ।

8. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର ବିଶୁଦ୍ଧ ବଜାର ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

9. ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସନ୍ତୁଳିତ ଦରକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବଜାର ଦରକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

10. ଯୋଗାଣ ସ୍ଥିର ରହି ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

11. ଚାହିଦା ସ୍ଥିର ରହି ଯୋଗାଣର ହ୍ରାସ ଘଟିଲେ ଦାମ୍ ହ୍ରାସ ଘଟିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଚାହିଦା ସ୍ଥିର ରହି ଯୋଗାଣର ହ୍ରାସ ଘଟିଲେ ଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।

12. ଉଭୟ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ସନ୍ତୁଳିତ ଦର ବା ପରିମାଣ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

13. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିଭିନ୍ନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ସମଜାତୀୟ ଅଟନ୍ତି ।

14. ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ କ୍ରେତା ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅସଂଖ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଏକାଧ୍ୟାର ବଜାରରେ ଏକମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ଥା’ନ୍ତି ।

15. ଏକାଧିକାର ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କର ଯୋଗାଣ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ରହିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

16. ସନ୍ତୁଳନ ଦରରେ ଚାହିଦା, ଯୋଗାଣଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସନ୍ତୁଳନ ଦରରେ ଚାହିଦା, ଯୋଗାଣ ସହ ସମାନ ।

17. ଅନ୍ଧାଧିକାର ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵାଧୀନ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାକାର ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ ।

18. ଏକାଧିକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦ ସମଜାତୀୟ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦ ବିଭେଦିତ ଅଟନ୍ତି ।

19. ଅନ୍ଧାଧୁକାର ବଜାରରେ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅସଂଖ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

20. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ହିଁ ବାସ୍ତବ ଦାମ୍ 
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବଜାର ଦାମ୍ ହିଁ ବାସ୍ତବ ଦାମ୍ ।

21. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ, ମାତ୍ର ବଜାର ଦର ସର୍ବଦା ସ୍ଥିର ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ସର୍ବଦା ସ୍ଥିର, ମାତ୍ର ବଜାର ଦର ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ।

22. ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ଦାମ୍ ଥାଏ ।

23. କେବଳ ପୁନରୁତ୍ପାଦନ ହେଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

24. ବିରଳ ମହାର ସ୍ବାଭାବିକ ଦାମ୍ ଅଛି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବିରଳ ମୁଦ୍ରାର ବଜାର ଦାମ୍ ଅଛି ।

25. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଚାହିଦା ରେଖା ଏବଂ ହାରାହାରି ଆୟ ରେଖା ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

26. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କେବଳ ସ୍ଵାଭାବିକ ଲାଭ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଦୀର୍ଘକାଳରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କେବଳ ସ୍ବାଭାବିକ ଲାଭ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ ।

27. ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଦର ବଜାର ଦର ଭାବରେ ପରିଚିତ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଦୀର୍ଘକାଳନୀ ଦର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର ଭାବରେ ପରିଚିତ ।

28. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ବଜାର ଦାମ୍ ଚାରିପଟେ ଘୂରିବୁଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବଜାର ଦାମ୍, ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ଚାରିପଟେ ଘୂରିବୁଲେ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବଜାର କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ନିମିତ୍ତ କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କୁ ପରସ୍ପର ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜାରରେ ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟକ ବଜାର ଦର ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଜ୍ଞାନ ଥିବା କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଇ ଏକ ସମଜାତୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର କିଣାବିକା କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

3. ଏକାଧ୍ୟାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଏକାଧ୍ଵର କହିଲେ ସେହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁଥରେ ଜଣେ ମାତ୍ର ବିକ୍ରେତା ଏପରି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି, ଯାହାର ବଜାରରେ କୌଣସି ନିକଟତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ହୁଏ ନାହିଁ ।

4. ଅଚ୍ଛାଧ୍ଵର ବଜାର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜାରରେ ଅଳ୍ପ କେତେକ ବିକ୍ରେତା ଥାଆନ୍ତି ଓ ପରସ୍ପରର କାରବାର ବିଷୟରେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଥାଆନ୍ତି, ତାହାକୁ ଅଚ୍ଛାଧ୍ଵର ବଜାର କୁହାଯାଏ ।

5. ଏକାଧ୍ୟାର ପ୍ରତିଦ୍ଵହିତାମୂଳକ ବଜାରର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କର ।
Answer:
ଏକାତ୍‌କାର ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତାମୂଳକ ବଜାର କହିଲେ ସେହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁଥରେ କି ଉଭୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଏକାଧିକାରର ଉପାଦାନମାନଙ୍କର ସହାବସ୍ଥାନ ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ଏଠାରେ ଏକାଧିକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହୋଇଥାଏ ।

6. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ କିପରି ଦର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ଓ ଚାହିଦା, ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

7. ସ୍ଵାଭାବିକ ଦର କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ବାଭାବିକ ଦର ଏକ କାଳ୍ପନିକ ଦର ଯାହା ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଯୋଗାଣ ଓ ଚାହିଦାଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ ।

8. ବଜାର ଦର କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ହେଉଥ‌ିବା ଦରକୁ ବଜାର ଦର କୁହାଯାଏ ।

9. ସନ୍ତୁଳନ କ’ଣ ?
Answer:
ସନ୍ତୁଳନ ଏପରି ଏକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁଠାରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ପରିମାଣ ଓ ଚାହିଦା ପରିମାଣ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

10. ସନ୍ତୁଳନ ଦର କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସନ୍ତୁଳନ ଦର ଏକ ଦର ଯେଉଁଥରେ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ଯୋଗାଣ ପରିମାଣ ସହିତ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ସମାନ ରହେ ।

11. କେଉଁ ବଜାରରେ ‘ଏକକ ଦାମ୍’ ପ୍ରଚଳନର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଏକକ ଦାମ୍ ପ୍ରଚଳନର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ।

12. କେଉଁ ବଜାରରେ ଚାହିଦା ରେଖାର ସଠିକ୍ ଆକୃତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇ ପାରେନା ?
Answer:
ଅନ୍ଧାଧ୍ୟାର ବଜାରରେ ଚାହିଦା ରେଖାର ସଠିକ୍ ଆକୃତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇ ପାରେନା ।

13. କେଉଁ ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅତିମାତ୍ରାରେ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ ?
Answer:
ଅଳ୍ପାଧ୍ଵର ବଜାରରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅତିମାତ୍ରାରେ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ ।

14. କେଉଁ ବଜାରରେ ‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାର’ ଓ ଏକାଧିକାର ବଜାରର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳେ ?
Answer:
ଏକାଧ୍ୟାକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜାର ଓ ଏକାଧିକାର ବଜାରର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳେ ।

15. କେଉଁ ପ୍ରକାର ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ବାଭାବିକ ଦାମ୍ ନଥାଏ ?
Answer:
ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ଓ ପୁନରୁତ୍ପାଦନ ହୋଇପାରୁ ନଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ଵାଭାବିକ ଦାମ୍ ନଥାଏ ।

16. କେଉଁ ସମୟକାଳରେ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଅଟନ୍ତି ।

17. କେଉଁ ସମୟ କାଳରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ପ୍ରାୟ ଅପରିବର୍ତିତ ରହିଥାଏ ?
Answer:
ବଜାର କାଳରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ପ୍ରାୟ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିଥାଏ ।

18. କ୍ରେତା ବାସ୍ତବରେ କେଉଁ ଦାମ୍ ଉପରେ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ରୟ କରିଥାଏ ?
Answer:
କ୍ରେତା ବାସ୍ତବରେ ବଜାର ଦାମ୍ ଉପରେ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ରୟ କରିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 10 Objective Questions in Odia Medium

19. କେଉଁ ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କୁ ଦର ସୃଷ୍ଟିକାରୀ (Price maker) କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଏକାଧିକାର ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କୁ ଦର ସୃଷ୍ଟିକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

20. କେଉଁ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ପରିବହନ ବ୍ୟୟକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ସର୍ବତ୍ର ସମାନ ରଖୁବା ଲାଗି ପରିବହନ ବ୍ୟୟକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ ନାହିଁ ।

21. କେଉଁ କାରଣରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବଜାର ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
କ୍ରେତା ଓ ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ତୁଳନାତ୍ମକ ଶକ୍ତିରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବଜାର ଦେଖାଯାଏ ।

22. ଜଣେ କ୍ରେତା ବା ବିକ୍ରେତା ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦାମ୍‌କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ କି ?
Answer:
ଜଣେ କ୍ରେତା ବା ବିକ୍ରେତା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ଦାମ୍ଭିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 8 ଆୟ Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ । 

1. ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟ ରେଖା :
(A) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(B) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(C) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ
(D) ଉଲ୍ଲେମ୍ ହୋଇଥାଏ
Answer:
(C) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ

2. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ :
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ
(B) ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ
(C) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(D) ଋଣାତ୍ମକ ହୁଏ
Answer:
(B) ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ

3. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ହାରାହାରି ଆୟ ରେଖା :
(A) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(B) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(C) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ
(D) ଉଲ୍ଲମ୍ବା ହୋଇଥାଏ
Answer:
(B) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ

4. ଏକାଧ୍ଵର ବଜାରରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖାଟି :
(A) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(B) ଉଲ୍‌ମ୍ ହୋଇଥାଏ
(C) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ
(D) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
Answer:
(A) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ

5. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ହାରାହାରି ଆୟ ସୀମାନ୍ତ ଆୟଠାରୁ :
(A) ଅଧୂ
(B) କମ୍
(C) ସହ ସମାନ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ସହ ସମାନ

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

6. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ହେଉଛି :
(A) ଦ୍ରବ୍ୟ ଏକକ ପ୍ରତି ମିଳୁଥ‌ିବା ଆୟ
(B) କୌଣସି ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ କରି ଯେଉଁ ନିଟ୍ ଆୟ ଅର୍ଜନ କରାଯାଏ
(C) ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନର ମୂଲ୍ୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) କୌଣସି ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ କରି ଯେଉଁ ନିଟ୍ ଆୟ ଅର୍ଜନ କରାଯାଏ

7. ଆୟ କ’ଣ ?
(A) ଦ୍ରବ୍ୟ ଏକକ ପ୍ରତି ମିଳୁଥିବା ଆୟ
(C) ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନର ମୂଲ୍ୟ
(B) ହାରାହାରି ଆୟ
(D) ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ
Answer:
(D) ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ

8. ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ହାରାହାରି ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ହାରାହାରି ଆୟ କ’ଣ ହୁଏ ?
(A) ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ
(B) ହ୍ରାସ ହୁଏ
(C) ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ

9. ମୋଟ ଆୟ ଆକଳନ କରିବାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
(A) ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ × ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକ ପିଛା ଦର
(B) ବିଶ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ÷ ଏକକ ପିଛା ଦର
(C) ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ + ଦର
(D) ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ – ଦର
Answer:
(A) ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ × ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକ ପିଛା ଦର

10. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାର ସୂତ୍ର କେଉଁଟି ?
(A) ମୋଟ୍ ଆୟ ÷ ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟସମୂହ
(B) ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକ ପିଛା ଦର × ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ
(C) (ମୋଟ ଆୟ)n – (ମୋଟ ଆୟ)n-1
(D) (ମୋଟ ଆୟ)n + (ମୋଟ ଆୟ)n-1
Answer:
(C) (ମୋଟ ଆୟ)n – (ମୋଟ ଆୟ)n-1

11. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ମୋଟ ଆୟ ରେଖା ମୂଳବିନ୍ଦୁଠାରୁ :
(A) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(B) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(C) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ
(D) ଉଲ୍ଲମ୍ବ ହୋଇଥାଏ
Answer:
(B) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ

12. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ହାରାହାରି ଓ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟରେଖା :
(A) ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(B) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(C) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ
(D) ଉଲ୍‌ମ୍ବ ହୋଇଥାଏ
Answer:
(B) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ

13. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ହାରାହାରି ଆୟଠାରୁ କମ୍ ହୁଏ, ହାରାହାରି ଆୟ :
(A) ସ୍ଥିର ରହେ
(B) ହ୍ରାସ ପାଏ
(C) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(D) ଉପରଲିଷ୍କୃତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ହ୍ରାସ ପାଏ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯେଉଁ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରନ୍ତି, ତାହା ____________ ।
Answer:
ଆୟ

2. ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରୟ କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୋଟ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରେ, ତାହାକୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମୋଟ ଆୟ

3. ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ଆୟ ଏବଂ _____________ ର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ।
Answer:
ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ଆୟ

4. ଦର ଓ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦକୁ ଗୁଣନ କରି _____________ ଆକଳନ କରାଯାଏ ।
Answer:
ମୋଟ ଆୟ

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

5. ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକ ଓ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ _____________ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

6. ମୋଟ ଆୟ = ___________ × ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ
Answer:
ଦର

7. ହାରାହାରି ଆୟ = \(\frac{ମୋଟ ଆୟ}{-}\)
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ

8. ହାରାହାରି ଆୟରେଖାର ଆକାର ___________ ହେବ ।
Answer:
ଆନୁଭୂମିକ

9. ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟରେ ଯେଉଁ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ତାହା ____________ ।
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଆୟ

10. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ, ହାରାହାରି ଆୟ = ସୀମାନ୍ତ ଆୟ = _____________ ।
Answer:
ଦର

11. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ଦର ଓ ବିକ୍ରିତ ଏକକ ମଧ୍ୟରେ _____________ ସମ୍ପର୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ।
Answer:
ପରୋକ୍ଷ

12. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ, ହାରରେ ପ୍ରଥମେ_____________ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ଏବଂ ତତ୍ପରେ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
Answer:
ହ୍ରାସମାନ

13. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟ = ଦର > ______________ ।
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ।

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ, ହାରାହାରି ଆୟ ସୀମାନ୍ତ ଆୟଠାରୁ କମ୍ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପୂର୍ବ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ, ହାରାହାର ଆୟ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ସହ ସମାନ ।

2. ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ଦର ସମାନ !
Answer:
ଠିକ୍ ।

3. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ, ହାରାହାରି ଆୟ ସୀମାନ୍ତ ଆୟଠାରୁ କମ୍ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ, ହାରାହାରି ଆୟ ସୀମାନ୍ତ ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ ।

4. ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ, ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ — ପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ, ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

5. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ଶୂନ୍ୟ ହେଲେ ମୋଟ ଆୟ ସର୍ବନିମ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ଶୂନ୍ୟ ହେଲେ ମୋଟ ଆୟ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

6. ଦ୍ରବ୍ୟର ହାରାହାରି ଆୟ ତା’ର ଦର ମଧ୍ଯ ସୂଚିତ କରେ ।
Answer:
ଠିକ୍

7. ଅତିରିକ୍ତ ଏକକର ବିକ୍ରିରୁ ଲବ୍ଧ ଆୟକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅତିରିକ୍ତ ଏକକର ବିକ୍ରିରୁ ଲବ୍ଧ ଆୟକୁ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

8. ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବଜାରରେ ବିକ୍ରି କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୌଦ୍ରିକ ଆୟ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବଜାରରେ ବିକ୍ରି କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୌଦ୍ରିକ ଆୟ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

9. ସୀମାନ୍ତ ଆୟ= ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ × ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକ ପିଛା ଦର ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ମୋଟ ଆୟ = ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ × ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକ ପିଛା ଦର ।

10. ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇପାରେ; ମାତ୍ର ହାରାହାରି ଆୟ କେବେ ଧନାତ୍ମକ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇପାରେ; ମାତ୍ର ହାରାହାରି ଆୟ କେବେ ଋଣାତ୍ମକ ହୁଏ ନାହିଁ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଆୟ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କୌଣସି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ବିକ୍ରୟ ହେଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ମିଳୁଥିବା ଅର୍ଥକୁ ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

2. ମୋଟ ଆୟ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରୟ କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୋଟ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରେ, ତାହାକୁ ମୋଟ ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

3. ହାରାହାରି ଆୟ କ’ଣ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକରୁ ମିଳୁଥିବା ଆୟକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

4. ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କ’ଣ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ କରିବାଦ୍ୱାରା ମୋଟ ଆୟରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

5. ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ଆୟ (TRn) ଏବଂ ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ଆୟ (TRn-1) ର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ।

6. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକ ଓ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ଯରେ କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?
Answer:
ପୂର୍ବ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକ ଓ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ।

7. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା କେଉଁ ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା X- ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ବା ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ।

8. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସ୍ଥିତିରେ କାହିଁକି ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଭଳି ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ପୂର୍ବ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟ ସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ସ୍ଥିର, ତେଣୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଭଳି ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ।

9. କେଉଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ରେଖା ଓ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ଓ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ।

10. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ରେଖା ଏକ ସରଳରେଖା ଆକାର ଧାରଣ କରି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଆୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆୟ କହିଲେ କୌଣସି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ସାଧନଗୁଡିକର ବିନିଯୋଗ କରି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ କରି ତାହାକୁ ବଜାରରେ ବିକ୍ରିକରି ଯେଉଁ ମୌଦ୍ରିକ ଆୟ ଉପାର୍ଜନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଆୟ ଉତ୍ପାଦନର ବିକ୍ରୟଲବ୍ଧ ଉପାର୍ଜନ ମାତ୍ର । ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଯେକୌଣସି ନିଷ୍ପଭିରେ ଏହାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।

2. ମୋଟ ଆୟ କ’ଣ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରୟ କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୋଟ ଅର୍ଥ ପ୍ରାପ୍ତ କରେ, ତାହାକୁ ମୋଟ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ କ୍ରୟ କରିବାପାଇଁ କ୍ରେତାମାନଙ୍କର ମୋଟ ବ୍ୟୟ ସହିତ ସମାନ । ଏଠାରେ କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ ଯେ ମୋଟ ଆୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ମୋଟ ବିକ୍ରୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତେଣୁ ଦରକୁ ବିକ୍ରୟ ହୋଇଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ସହ ଗୁଣନ କରି ମୋଟ ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ ।
∴ ମୋଟ ଆୟ = ଦର × ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

3. ହାରାହାରି ଆୟ କ’ଣ?
Answer:
କୌଣସି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଦ୍ୱାରା! ବିକ୍ରୟ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରୁ ମିଳୁଥିବା ଆୟକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଦର ସହ ସମାନ । ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ ସହ ବିଭାଜନ କଲେ ଯେଉଁ ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

4. ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କ’ଣ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ କରିବାଦ୍ଵାରା ମୋଟ ଆୟରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଅତିରିକ୍ତ ଆୟ । ଅର୍ଥାତ୍ ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ଆୟ ଏବଂ ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ଆୟର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ।

5. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟରେଖା କେଉଁ ଆକାର ଧାରଣ କରିଥାଏ ?
Answer:
ଦର ଓ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦକୁ ଗୁଣନ କରି ମୋଟ ଆୟ ଆକଳନ କରାଯାଏ । ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ ସ୍ଥିର ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ, ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକ ଓ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ତେଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋଟ ଆୟରେଖ ଏକ ସରଳରେଖାର ଆକାର ଧାରଣ କରି ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

6. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖାର ଆକାର କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ସହ ବିଭାଜନ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ପରିମାଣରେ ସ୍ଥିର, କାରଣ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ଦର ସ୍ଥିର । ତେଣୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା X- ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ବା ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ।

7. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟରେ ଯେଉଁ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ତାହା ସୀମାନ୍ତ ଆୟ । ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟ ସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବାରୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଭଳି ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ।

8. ଅପୂର୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ସହ ଭାଗ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ଆକଳନ କରାଯାଏ । ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ଦର ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ଓ ହାରାହାରି ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଏକ ସରଳରେଖାର ଆକାର ଧାରଣ କରି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

9. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟର ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ ଫଳରେ ମୋଟ ଆୟରେ ହେଉଥ‌ିବା ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ମୋଟ ଆୟ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ପ୍ରଥମେ ହ୍ରାସ ପାଏ । ତତ୍ପରେ, ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ଶୂନ୍ୟ ଏବଂ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ଏକ ସରଳରେଖା ଆକାର ଧାରଣ କରି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

10. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟରେଖା କିପରି ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରୟ କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୋଟ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରେ, ତାହାକୁ ମୋଟ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ପ୍ରଥମେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ଏବଂ ତତ୍ପରେ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ମୋଟ ଆୟରେଖା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ତତ୍ପରେ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।

B ପାଞ୍ଚଟି/ ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା କାହିଁକି ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ହାରାହାରି ଆୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ପରିମାଣରେ ସ୍ଥିର, କାରଣ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସ୍ଥିତିରେ ଦର ସ୍ଥିର । ତେଣୁ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା X-ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ବା ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟ ସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ସ୍ଥିର । ତେଣୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ହାରାହାରି ଆୟ ରେଖା ଭଳି ଆନୁଭୂମିକ ହେବ । ଫଳରେ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ଉଭୟ ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ସମାନ ଓ ସ୍ଥିର । ତେଣୁ ଉଭୟେ ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ । ବିଶ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ଉଭୟ ଦର ସମାନ ରହିଥାଏ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟରେଖାର ପ୍ରକୃତି କିପରି ହେବ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସଂଖ୍ୟା ଅନେକ । ତେଣୁ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବଜାର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ସମସ୍ତ ଏକକ ପାଇଁ ବଜାର ଦର ସମାନ ରହେ । ଦର ଓ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦକୁ ଗୁଣନ କରି ମୋଟ ଆୟ ଆକଳନ କରାଯାଏ । ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ ସ୍ଥିର ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍, ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକ ଓ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ମୋଟ ଆୟରେଖା ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ, ଏକ ସରଳ ରେଖାର ଆକାର ଧାରଣ କରି ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

3. ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟରେଖାର ପ୍ରକୃତି କିପରି ହେବ ?
Answer:
ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ସୀମିତ । ତେଣୁ ଉତ୍ପାଦର ବଜାର ଦର ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଦର ଓ ବିକ୍ରିତ ଏକକ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ବିକ୍ରିତ ଏକକର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ହୁଏ ଏବଂ ଦର ହ୍ରାସ ପାଇଲେ ବିକ୍ରିତ ଏକକର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ତେଣୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ପ୍ରଥମେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ଏବଂ ତତ୍ପରେ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ମୋଟ ଆୟରେଖା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ତତ୍ପରେ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।

4. ଅପୂର୍ବ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖାର ଆକୃତି କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ ଯେଉଁ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ମୋଟ ଆୟ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥବାରୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ପ୍ରଥମେ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ତତ୍ପରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ଶୂନ୍ୟ ଏବଂ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ବିଶ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ଏକ ସରଳରେଖା ଆକାର ଧାରଣ କରି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

C ଛଅଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ :
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକରୁ ମିଳୁଥିବା ଆୟକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଦର ସହ ସମାନ । ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ ସହ ବିଭାଜନ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ତେଣୁ,

ହାରାହାରି ଆୟ = \(\frac{ମୋଟ ଆୟ}{ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ}\)

ଉତ୍ପାଦର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ କରିବାଦ୍ୱାରା ମୋଟ ଆୟରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଅତିରିକ୍ତ ବିକ୍ରୟରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଅତିରିକ୍ତ ଆୟ । ଅର୍ଥାତ୍ ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ଆୟ (TRn-1) ଏବଂ ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ଆୟ (TR) ର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟ । ତେଣୁ ସାମାନ୍ତ ଆୟ (MR) = (TRn – TRn-1)

2. ମୋଟ ଆୟ ଓ ହାରାହାରି ଆୟ :
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରୟ କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୋଟ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରେ, ତାହାକୁ ମୋଟ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ କ୍ରୟ କରିବାପାଇଁ କ୍ରେତାମାନଙ୍କର ମୋଟ ବ୍ୟୟ ସହିତ ସମାନ । ତେଣୁ ମୋଟ ଆୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ମୋଟ ବିକ୍ରୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତେଣୁ ଦରକୁ ବିକ୍ରୟ ହୋଇଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ସହ ଗୁଣନ କରି ମୋଟ ଆୟ ଆକଳନ କରାଯାଏ । ମୋଟ ଆୟ = ଦର × ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ

ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକରୁ ମିଳୁଥ‌ିବା ଆୟକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଦର ସହ ସମାନ । ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ ସହ ବିଭାଜନ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

ତେଣୁ ହାରାହାରି ଆୟ = \(\frac{ମୋଟ ଆୟ}{ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ}\)

3. ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ :
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକରୁ ମିଳୁଥ‌ିବା ଆୟକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଦର ସହ ସମାନ । ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ ସହ ବିଭାଜନ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

ତେଣୁ ହାରାହାରି ଆୟ = \(\frac{ମୋଟ ଆୟ}{ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ}\)

ଉତ୍ପାଦର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ କରିବାଦ୍ୱାରା ମୋଟ ଆୟରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଅତିରିକ୍ତ ବିକ୍ରୟରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଅତିରିକ୍ତ ଆୟ । ଅର୍ଥାତ୍‌ ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ଆୟ (TRn) ଏବଂ ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ଆୟ (TRn-1) ର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟ । ତେଣୁ,
ସୀମାନ୍ତ ଆୟ (MR) = (TRn – TRn-1)

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଆୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଆୟ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯେଉଁ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଆୟ ଉତ୍ପାଦନର ବିକ୍ରୟଲବ୍ଧ ଉପାର୍ଜନ ମାତ୍ର । ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଯେକୌଣସି ନିଷ୍ପଭିରେ ଏହାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ଆୟର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଧାରଣା ରହିଛି; ଯଥା- ମୋଟ ଆୟ, ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

(1) ମୋଟ ଆୟ- ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରୟ କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ମୋଟ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରେ, ତାହାକୁ ମୋଟ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ମୋଟ ଆୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ମୋଟ ବିକ୍ରୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତେଣୁ ଦରକୁ ବିକ୍ରୟ ହୋଇଥବା ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ସହ ଗୁଣନ କରି ମୋଟ ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଅତଏବ, ମୋଟ ଆୟ = ଦର × ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ।

(2) ହାରାହାରି ଆୟ– ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକରୁ ମିଳୁଥିବା ଆୟକୁ ହାରାହାରି ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଦର ସହ ସମାନ । ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ ସହ ବିଭାଜନ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
ହାରାହାରି ଆୟ = \(\frac{ମୋଟ ଆୟ}{ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ମୋଟ ପରିମାଣ}\)

(3) ସୀମାନ୍ତ ଆୟ-
ଉତ୍ପାଦର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ବିକ୍ରୟ କରିବାଦ୍ୱାରା ମୋଟ ଆୟରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଅତିରିକ୍ତ ବିକ୍ରୟରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଅତିରିକ୍ତ ଆୟ । ଅର୍ଥାତ୍‌, ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ଆୟ (TRn) ଏବଂ ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ଆୟ (TRn-1) ର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟ । ତେଣୁ, ସୀମାନ୍ତ ଆୟ (MR = TRn – TRn-1)

ମୋଟ ଆୟ, ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କ :
ମୋଟ ଆୟ, ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ବିଭିନ୍ନ ବଜାର ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ । ବଜାର ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର :
(i) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର
(ii) ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାର

(i) ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ମୋଟ, ହାରାହାରି ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ :
ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସଂଖ୍ୟା ଅନେକ । ତେଣୁ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ବଜାର ଦରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ନାହିଁ । ବରଂ, ବଜାରଦ୍ଵାରା ସ୍ଥିରୀକୃତ ଦରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉତ୍ପାଦର ଯେକୌଣସି ପରିମାଣ ବିକ୍ରୟ କରିବାପାଇଁ ବାଧ୍ଯ ହୁଏ । ତେଣୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ସମସ୍ତ ଏକକ ପାଇଁ ବଜାର ଦର ସମାନ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

ତର (ଟଙ୍କାରେ) ଏକକ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର (ସଂଖ୍ୟ।ରେ) ମୋଟ ଆୟ (ଟଙ୍କାରେ) ହାରାହାରି ଆୟ (ଟଙ୍କାରେ) ସୀମାନ୍ତ ଆୟ (ଟଙ୍କାରେ)
10 1 10 10 10
10 2 20 10 10
10 3 30 10 10
10 4 40 10 10
10 5 50 10 10

(a) ମୋଟ ଆୟ– ଦର ଓ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦକୁ ଗୁଣନ କରି ମୋଟ ଆୟ ଆକଳନ କରିଯାଇଛି । ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ ସ୍ଥିର ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ବିଶ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ଏକକ ଓ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ! ତେଣୁ ମୋଟ ଆୟରେଖା ଏକ ସରଳରେଖାର ଆକାର ଧାରଣ କରି ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଛି ।
CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium
ଚିତ୍ରରେ TR ହେଉଛି ମୋଟ ଆୟରେଖା । ଏହା ମୂଳବିନ୍ଦୁ ‘O’ ରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ଲାଭ କରି ସରଳରେଖା ଆକାରରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଛି ।

(b) ହାରାହାରି ଆୟ- ମୋଟ ଆୟକୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ସହ ବିଭାଜନ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ପରିମାଣରେ ସ୍ଥିର, କାରଣ ପୂର୍ବପ୍ରତିଯୋଗିତା ସ୍ଥିତିରେ ଦର ସ୍ଥିର । ତେଣୁ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା X- ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ବା ଆନୁଭୂମିକ ହେବ ।
CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium 1
ଚିତ୍ରରେ AR ହେଉଛି ହାରାହାରି ଆୟରେଖା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକ୍ରିତ ଏକକରେ ହାରାହାରି ଆୟ ସମାନ ରହୁଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହା ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ।

(c) ସୀମାନ୍ତ ଆୟ- କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଅତିରିକ୍ତ ଏକକର ବିକ୍ରୟ ଫଳରେ ମୋଟ ଆୟ ଯେଉଁ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ଏକକର ବିକ୍ରୟ ଯୋଗୁଁ ମୋଟ ଆୟ 10 ଟଙ୍କା ଥିଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ଏକକର ବିକ୍ରୟ ଫଳରେ ମୋଟ ଆୟ 20 ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ତେଣୁ, ମୋଟ ଆୟରେ 10 ଟଙ୍କା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏହି 10 ଟଙ୍କା ଦ୍ଵିତୀୟ ବିକ୍ରିତ ଏକକର ସୀମାନ୍ତ ଆୟ । ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଆୟ ସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ସ୍ଥିର । ତେଣୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଭଳି ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ।

ଚିତ୍ରରେ MR ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା । ଏହା X- ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ବା ଆନୁଭୂମିକ ।
ସାରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ଉଭୟ ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ସମାନ ଓ ସ୍ଥିର । ତେଣୁ ଉଭୟ ରେଖା ପରସ୍ପର ସହ ସମାନ ହୋଇ ଦର ସହ ସମାନ ହେବ ।
CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium 2
ଚିତ୍ରରେ AR ହେଉଛି ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଓ MR ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା । ଉଭୟେ ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ଏହା ଦର ସହ ସମାନ । ତେଣୁ,
ହାରାହାରି ଆୟ = ସୀମାନ୍ତ ଆୟ = ଦର

(ii) ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ବଜାରରେ ମୋଟ, ହାରାହାରି ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ :
ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସୀମିତ । ତେଣୁ ଉତ୍ପାଦର ବଜାର ଦର ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ, ଦର ଓ ବିକ୍ରିତ ଏକକ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦରବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରି ହ୍ରାସ ହୁଏ ଏବଂ ଦର ହ୍ରାସ ପାଇଲେ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରି ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

ବିକ୍ରିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ (ସଂଖ୍ୟ।ରେ) ଦ୍ରବ୍ୟର ବକାର ଦର (ଟଙ୍କାରେ) ମୋଟ ଆୟ (ଟଙ୍କାରେ) ହାରାହାରି ଆୟ (ଟଙ୍କାରେ) ସୀମାନ୍ତ ଆୟ (ଟଙ୍କାରେ)
1 10 10 10 10
2 9 18 9 8
3 8 24 8 6
4 7 28 7 4
5 6 30 6 2
6 5 30 5 0
7 4 28 4 -2

(a) ମୋଟ ଆୟ– ସାରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ଆୟ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ପ୍ରଥମେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ଏବଂ ତତ୍ପରେ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ଷଷ୍ଠ ଏକକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୋଟ ଆୟ 10 ଟଙ୍କାରୁ 30 ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଏବଂ ଏହା ପରେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆୟ ଋଣାତ୍ମକ ହେଲେ ମୋଟ ଆୟ କମିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଥାଏ ।
CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium 3
ଚିତ୍ରରେ TR ମୋଟ ଆୟରେଖା । ଏହି ରେଖା ଓ ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଛି ଏବଂ ତତ୍ପରେ ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଛି । ‘G’ ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ଓ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହ୍ରାସମାନ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ତତ୍ପରେ ପରୋକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ମୋଟ ଆୟରେଖା (TR) ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି । OK ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରୟ କଲାବେଳେ ମୋଟ ଆୟ ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥ‌ିବା ମୋଟ ଆୟରେଖା (TR)ର ‘G’ ବିନ୍ଦୁରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସନ୍ତୁଳନ ହେବ । ତେଣୁ OK ପରିମାଣଠାରୁ ଅଧିକ ପରିମାଣର ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ଉଚିତ ହେବ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium

(b) ହାରାହାରି ଆୟ- ମୋଟ ଆୟକୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ସହ ଭାଗ କରି ହାରାହାରି ଆୟ ହିସାବ କରାଯାଏ । ହାରାହାରି ଆୟ ଓ ଦର ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ଓ ହାରାହାରି ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ତେଣୁ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଏକ ସରଳରେଖାର ଆକାର ଧାରଣ କରି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।
CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium 4
ଚିତ୍ରରେ AR ହେଉଛି ହାରାହାରି ଆୟରେଖା । ଏହା ନିମ୍ନଗାମୀ । ଯେହେତୁ କୌଣସି ହାରାହାରି ଏକକ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ, ହାରାହାରି ଆୟରେଖା X-ଅକ୍ଷର ନିକଟତର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରେ ନାହିଁ ।

(c) ସୀମାନ୍ତ ଆୟ– ମୋଟ ଆୟରେ ହେଉଥ‌ିବା ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣକୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ କୁହାଯାଏ । ମୋଟ ଆୟ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ପ୍ରଥମେ ହ୍ରାସ ପାଏ ଏବଂ ତତ୍ପରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ଶୂନ୍ୟ ଏବଂ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ବିଶ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖାଯାଏ, ତେଣୁ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ଏକ ସରଳରେଖା ଆକାର ଧାରଣ କରି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଛି ।
CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium 5
ଚିତ୍ରରେ MR, ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା । ଏହା X-ଅକ୍ଷକୁ K ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁଛି, ଫଳରେ ଏଠାରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଛି । ଏହା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ସର୍ବାଧ‌ିକ ଆୟ ବିନ୍ଦୁ । ତତ୍ପରେ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା X ଅକ୍ଷ ଅତିକ୍ରମ କରି ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଛି । ଏହା ଋଣାତ୍ମକ ସୀମାନ୍ତ ଆୟକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି ।

(d) ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରଥମ ଏକକରେ ଉଭୟ ହାରାହାରି ଆୟ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ ସମାନ । ତତ୍ପରେ ଉଭୟ ହ୍ରାସ ପାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିକ୍ରିତ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ହାରାହାରି ଆୟ ସୀମାନ୍ତ ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ । କାରଣ ସୀମାନ୍ତ ଆୟ 2 ଟଙ୍କା ହାରରେ ହ୍ରାସ ପାଉଥିଲାବେଳେ ହାରାହାରି ଆୟ 1 ଟଙ୍କା ହାରରେ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ତେଣୁ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ଓ ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖା ଉଭୟ ଏକ ବିନ୍ଦୁରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା ସର୍ବଦା ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖାର ଉପର ସ୍ତରରେ ରହିବ ।
CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 8 Questions and Answers in Odia Medium 6
ଚିତ୍ରରେ ହାରାହାରି ଆୟରେଖା (AR) ସୀମାନ୍ତ ଆୟରେଖାର ଉପରେ ରହିଛି । Y- ଅକ୍ଷର ଯେକୌଣସି ବିନ୍ଦୁରୁ MRର ଆନୁଭୂମିକ ଦୂରତ୍ୱ AR ର ଆନୁଭୂମିକ ଦୂରତ୍ଵର ସର୍ବଦା ଅର୍ଦ୍ଧେକ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 17 ବଜେଟ୍ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ବଜେଟ୍ ମୁଦ୍ରାସ୍ତୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରେ ?
(A) ସମତୁଲ ବଜେଟ୍
(B) ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍
(C) ବଳକା ବଜେଟ୍
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
Answer:
(C) ବଳକା ବଜେଟ୍

2. କେଉଁ ବଜେଟ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିକାଶ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ?
(A) ସମତୁଲ ବଜେଟ୍
(B) ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍
(C) ବଳକା ବଜେଟ୍
(D) ବୁଲେଟ୍
Answer:
(B) ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍

3. ବଜେଟ୍ ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ଫରାସୀ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି ?
(A) ବଜେଟି
(B) ବିଗେଟି
(C) ବକେଟ୍
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(A) ବଜେଟି

4. ବଳକା ବଜେଟ୍ ସେହି ସମୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯେତେବେଳେ :
(A) ସରକାରୀ ଆୟ = ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ
(B) ସରକାରୀ ଆୟ < ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ
(C) ସରକାରୀ ଆୟ > ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ସରକାରୀ ଆୟ > ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ

5. ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଆୟ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ବଜେଟ୍ କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ସନ୍ତୁଳିତ
(B) ବଳକା
(C) ନିଅଣ୍ଟିଆ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ନିଅଣ୍ଟିଆ

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

6. ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଆୟ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ସହିତ ସମାନ ବଜେଟ୍ କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ସନ୍ତୁଳିତ
(B) ବଳକା
(C) ନିଅଣ୍ଟିଆ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ସନ୍ତୁଳିତ

7. ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଆୟ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ସହିତ ଅଧ‌ିକ ହେଲେ ବଜେଟ୍ କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ସନ୍ତୁଳିତ
(B) ବଳକା
(C) ନିଅଣ୍ଟିଆ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ବଳକା

8. କେଉଁ ବଜେଟ୍ ଅବସ୍ତୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରେ ?
(A) ସନ୍ତୁଳିତ
(B) ବଳକା
(C) ନିଅଣ୍ଟିଆ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ ।
Answer:
(C) ନିଅଣ୍ଟିଆ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବଜେଟ୍‌ ଶବ୍ଦ ____________ ବଜେଟିରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ଲାଭ କରିଛି ବୋଲି ବିଶ୍ବାସ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଫରାସୀ

2. ____________ ସରକାରଙ୍କ ଆୟ-ବ୍ୟୟର କେବଳ ଏକ ଗାଣିତିକ ହିସାବ ନୁହେଁ; ଏହା ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଗୁଣରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ।
Answer:
ବଜେଟ୍

3. ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ର ଅନୁମାନିକ ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟ ସମାନ ତାହା ____________ ବଜେଟ୍‌ ।
Answer:
ସମତୁଲ

4. ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ସହିତ ବିକାଶ ପାଇଁ ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଗଣ ____________ ବଜେଟ୍ ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଅସମତୁଲ

5. ବଜେଟ୍ ଅବଧୂ ମଧ୍ଯରେ ଯଦି ଆୟ ବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ହୁଏ, ତାହାକୁ ____________ ବଜେଟ୍ ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ

6. ଋଣ, ନୂତନ ମୁଦ୍ରାସୃଷ୍ଟି, ପୂର୍ବ ସଂରକ୍ଷିତ ପାଣ୍ଠିରୁ ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଇତ୍ୟାଦିର ସହାୟତାରେ ସରକାର ବଜେଟ୍‌ର ____________ ବଜେଟ୍ କହନ୍ତି ।
Answer:
ନିଅଣ୍ଟ

7. ____________ ବଜେଟ୍‌ର ଅଭିବୃଦ୍ଧିକାରୀ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି ।
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ

8. ____________ ବଜେଟ୍ ଧନୀ-ଗରିବ ପ୍ରଭେଦ ହ୍ରାସ କରେ ।
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ

9. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ଏକ ____________ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ବରଦାନ ସଦୃଶ ।
Answer:
ବିକାଶଶୀଳ

10. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ____________ ସମତୁଳନ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
Answer:
ଆଦାନପ୍ରଦାନ

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

11. ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆନୁମାନିକ ବ୍ୟୟଠାରୁ ଆୟ ଅଧ୍ବକ, ତାହାକୁ ____________ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବଳକା

12. ____________ ବଜେଟ୍ ମୁଦ୍ରାଷ୍ଟୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ ।
Answer:
ବଳକା

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ସଂସ୍ଥାପିତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଗଣ ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ର ସମର୍ଥକ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସଂସ୍ଥାପିତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଗଣ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ର ସମର୍ଥକ ।

2. ବଳକା ବଜେଟ ଜାତୀୟ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବଳକା ବଜେଟ୍ ଜାତୀୟ ଆୟ ହ୍ରାସ କରେ ।

3. ବଳକା ବଜେଟ୍ର ନୀତିକାରୀ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବଳକା ବଜେଟ୍ ଅବସ୍ତୀତିକାରୀ ।

4. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ ଅନାବଶ୍ୟକ ବ୍ୟୟ ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

5. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ଋଣବୋଝ ହ୍ରାସ କରେ
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବଳକା ବଜେଟ୍ ଋଣବୋଝ ହ୍ରାସ କରେ ।

6. ବଳକା ବଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କ ସ୍ବାଧୀନତା ହ୍ରାସ କରେ
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କ ସ୍ବାଧୀନତା ହ୍ରାସ କରେ ।

7. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟର ଅଭିବୃଦ୍ଧିକାରୀ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

8. ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବା ବଳକା ହୋଇଥାଏ
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବା ବଳକା ହୋଇଥାଏ ।

9. ରାଜସ୍ଵ ବାୟର ରାଜସ୍ଵ ଆୟକ ବାଦଦେଲେ ରାଜସ୍ବ ନିଅଣ୍ଟ ହିସାବ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

10. ଯେଉଁ ବଜେଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ ସମାନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସନ୍ତୁଳିତ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ ସମାନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସନ୍ତୁଳିତ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ବଜେଟ୍, ସର୍ବସାଧାରଣ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ଆରମ୍ଭରୁ ସେହି ବର୍ଷ ଲାଗି ଏକ ଆୟ-ବ୍ୟୟର ଅଟକଳ ଅଟେ ।

2. ଭାରତରେ ଓ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକବର୍ଷ ଆରମ୍ଭ ସ୍ଥଳେ ପୃଥକତା କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତରେ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସ ପ୍ରଥମ ଦିନରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲାବେଳେ ତାହା ଆମେରିକାରେ ଜୁଲାଇ ମାସ ପ୍ରଥମ ଦିନରୁ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

3. ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କେତେ ପ୍ରକାରର ?
Answer:
ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର; ଯଥା – ନିଅଣ୍ଟିଆ ଓ ବଳକା ବଜେଟ୍ ।

4. ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ଆୟ ବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତା ଦେଖାଯାଏ, ତାକୁ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ ।

5. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍କୁ ଅଭିବର୍ଷକ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ଅଧୃକ କ୍ରୟ କ୍ଷମତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଅଭିବର୍ଷକ କୁହାଯାଏ ।

6. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍‌ର ଏକ ଦୁର୍ଗୁଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଋଣ ବୋଝ ବା ଅପଚୟ ବୃଦ୍ଧି, ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍‌ର ଏକ ଦୁର୍ଗୁଣ ।

7. ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ର ଏକ ସୁଗୁଣ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ର ଏକ ସୁଗୁଣ ହେଲା, ଏହା ଅପଚୟ ହ୍ରାସ କରେ ବା ଆର୍ଥନୀତିକ ସ୍ଥିରତା ରକ୍ଷା କରେ ।

8. କେଉଁ ବଜେଟ୍ ବେକାରି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରେ ?
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ବେକାରି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରେ ।

9. କେଉଁ ବଜେଟ୍ ମୁଦ୍ରା ସ୍ତୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରେ ?
Answer:
ବଳକା ବଜେଟ୍ ମୁଦ୍ରା ସ୍ତ୍ରୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରେ ।

10. ସଙ୍ଗଠିତ ପାଣ୍ଠି କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ପାଣ୍ଠି ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ତ ରାଜସ୍ଵ ଓ ଆଣିଥିବା ଋଣର ପରିମାଣ ଦର୍ଶାଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସଙ୍ଗଠିତ ପାଣ୍ଠି କୁହାଯାଏ ।

11. ଆକସ୍ମିକ ପାଣ୍ଠି କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ପାଣ୍ଠି ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଧୀନରେ ରହେ ଏବଂ ଯାହା ଆକସ୍ମିକ ବ୍ୟୟକୁ ସାମ୍ନା କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ତାହାକୁ ଆକସ୍ମିକ ପାଣ୍ଠି କୁହାଯାଏ ।

12. ରାଜସ୍ଵ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟରୁ ରାଜସ୍ବ ଆୟକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଯେଉଁ ଅତିରିକ୍ତ ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ ଦେଖାଯାଏ, ତାହାକୁ ରାଜସ୍ଵ ନିଅଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।

13. ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ଆୟକୁ ଓ ମୋଟ ବ୍ୟୟରୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଯେଉଁ ଅତିରିକ୍ତ ବ୍ୟୟ ରହେ, ତାହାକୁ ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।

14. ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ବ୍ୟୟ ଏବଂ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ସହିତ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗକୁ ମିଶାଇବା ସହ ମୋଟ ଋଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେୟକୁ ବାଦ୍ ଦେବାପରେ ଯାହା ରହେ, ତାହାକୁ ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।

15. ମୌଦ୍ରିକ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୌଦ୍ରିକ ନିଅଣ୍ଟ ହେଉଛି ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ବଦ୍ଧିତ ନିଟ୍ ଋଣକୁ ବୁଝାଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି/ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଦିଅ ।

1. ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ବଜେଟ୍ ସରକାରୀ ରାଜସ୍ଵ ଓ ବ୍ୟୟର ପ୍ରାଥମିକ ଅନୁମୋଦିତ ଯୋଜନା ସମ୍ପର୍କିତ ନଥପତ୍ର । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟର ରୂପରେଖ ବଜେଟ୍‌ରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ । ସରକାରୀ ଆୟବ୍ୟୟର ଅଟକଳ ବଜେଟ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

2. ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରୀ ଆୟର ପରିମାଣ ଏହାର ବ୍ୟୟ ପରିମାଣ ସହ ସମତୁଲ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଅଟକଳରେ ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ସଂଗୃହୀତ ହେବାକୁ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେବାକୁ ଥିବା ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

3. ବଳକା ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରୀ ଆୟ, ସରକାରୀ ବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବଳକା ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରୀ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ, ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ସରକାରୀ ଆୟର ଏକ ଅଂଶ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ଉପଯୋଗ ନ ହୋଇ ଗଚ୍ଛିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।

4. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଯଦି ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ତେବେ ସେ ବଜେଟ୍‌କୁ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ଯେଉଁଥରେ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ସରକାରୀ ଆୟଠାରୁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ହୋଇଥାଏ ।

5. ରାଜସ୍ଵ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟରୁ ରାଜସ୍ଵ ଆୟକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଯେଉଁ ଅତିରିକ୍ତ ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ ଦେଖାଯାଏ, ତାହାକୁ ରାଜସ୍ୱ ନିଅଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଚଳନ୍ତି ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟରେ ଉଭୟ ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ଓ ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଚଳନ୍ତି ରାଜସ୍ବ ଆୟ ଯାହାକି ଉଭୟ ଟିକସ ଆୟ ଓ ଅଣଟିକସ ଆୟରୁ ମିଳେ, ତାହା ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ ବାବଦରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରାଯାଇଥାଏ ।

6. ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ଆୟକୁ, ମୋଟ ବ୍ୟୟରୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଯେଉଁ ଅତିରିକ୍ତ ବ୍ୟୟ ରହେ, ତାହାକୁ ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟ ହିସାବ କରାଗଲାବେଳେ, ସରକାର ସବୁପ୍ରକାରର ବ୍ୟୟକୁ (ରାଜସ୍ଵ ହିସାବ ଓ ପୁଞ୍ଜିବିନିଯୋଗ ହିସାବ) ଏବଂ ସମସ୍ତ ଆୟ (ରାଜସ୍ୱ ଆୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ବ୍ୟୟ, ଯାହାକି ଖୋଲାବଜାରରୁ ଉଠାଇଥିବା ଋଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେୟ)କୁ ହିସାବ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପାରମ୍ପରିକ ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟ, ସରକାରଙ୍କ ନିଅଣ୍ଟିଆ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଥିଲା ।

7. ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟ ହେଉଛି ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟଯୁକ୍ତ ଖୋଲାବଜାରରୁ ଉଠାଇଥିବା ଋଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେୟସମୂହ । ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ କହିଲେ ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟ (କ) ମୋଟ ବ୍ୟୟ ଏବଂ ମୋଟ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ସହିତ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗକୁ ମିଶାଇବା ସହ ମୋଟ ଋଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେୟକୁ ବାଦ୍ ଦେବାପରେ ଯାହା ରହେ ତାହାକୁ ବୁଝାଏ, (ଖ) ଏହା ମଧ୍ୟ ମୋଟ ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟ ସହିତ ମୋଟ ଋଣ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେୟ ମିଶାଇଲେ, ଯାହା ମିଳେ ତାହାକୁ ବୁଝାଏ ।

8. ପ୍ରାଥମିକ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟରୁ ମୋଟ ସୁଧ ବାବଦ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଯାହା ରହେ, ତାହାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ନିଅଣ୍ଟ ବୋଲି ଧରାଯାଏ । ସଂକ୍ଷେପରେ କହିଲେ, ମୋଟ ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟରୁ ସୁଧ ବାବଦ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଯାହା ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ଆକାରରେ ରହେ, ତାହା ହିଁ ପ୍ରାଥମିକ ନିଅଣ୍ଟ ।

9. ମୌଦ୍ରିକ ନିଅଣ୍ଟ କ’ଣ ?
Answer:
ଏହା ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥବା ବର୍ଷିତ ନିଟ୍ ଋଣକୁ ବୁଝାଏ । ଏହା (କ) ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ନିକଟରେ ସରକାରଙ୍କ ରାଜକୋଷୀୟ ପତ୍ରର ନିଟ୍ ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣ, (ଖ) ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ବଜାରରୁ ଉଠାଇଥିବା ଋଣର ପରିମାଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

10. କିପରି ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀନତା ହ୍ରାସ କରେ ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଥିବାରୁ ଜନମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରେ ବ୍ୟୟ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ସ୍ବାଭାବିକଭାବେ, ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ବହୁଗୁଣିତ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଏହା ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅସମ୍ଭବ । ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ଅନୁସରଣ କରୁଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର ପକ୍ଷେ ଆବଶ୍ୟକ ମୁତାବକ ବ୍ୟୟ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେଉନଥିବାରୁ ଏହା ଜନମଙ୍ଗଳ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଫଳରେ ସରକାରଙ୍କ ଭୂମିକା ହ୍ରାସ ପାଏ ।

B. ପାଞ୍ଚଟି/ ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ବଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କର ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦସ୍ତାବିଜ୍‌ । ଆଗାମୀ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଏହା ସରକାରଙ୍କ ଆୟ-ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ । ସରକାର କେଉଁ କେଉଁ ଉତ୍ସରୁ ଆୟ କରିବାପାଇଁ ଆଶା ରଖୁଛନ୍ତି ଏବଂ କେଉଁ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେ ବ୍ୟୟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖୁଛନ୍ତି ତାହାର ବଜେଟ୍ ସୂଚନା ଦିଏ ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ, ତାହା ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଫେବୃୟାରୀ ମାସର ଅନ୍ତିମ ଦିବସରେ ଭାରତର କେନ୍ଦ୍ର-ସରକାର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟରେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି । ପ୍ରଫେସର ଗ୍ଲାଡ଼ଷ୍ଟୋନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ-ବଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କ ଆୟ-ବ୍ୟୟର ଏକ ଗାଣିତିକ ହିସାବ କେବଳ ନହେଁ, ଏହା ମଧ୍ୟ ଅନେଇ ଗଣରେ ଇରସାଧାରଣଙ୍କ ଉଇଲି ପାଇଁ ଅଭିଯୋଲ ।

2. ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ର ଆନୁମାନିକ ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟ ସମାନ ତାହା ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ । ଏହାକୁ ସନ୍ତୁଳିତ ବଜେଟ୍ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରଫେସର ଡାଲଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଯଦି ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ହୁଏ ନାହିଁ, ତେବେ ତାହା ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ । ସଂସ୍ଥାପିତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଗଣ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ର ଦୃଢ଼ ସମର୍ଥକ ଥିଲେ ।

ସେମାନେ ସର୍ବନିମ୍ନ କର ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିବାରୁ ସ୍ବାଭାବିକ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ର ନିରପେକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ସହିତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଵାଭାବିକ ରହେ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

3. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆନୁମାନିକ ବ୍ୟୟ ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ । ଅଧ୍ୟାପକ ଟେଲରଙ୍କ ମତରେ ବଜେଟ୍ ଅବଧୂ ମଧ୍ଯରେ ଯଦି ଆୟ ବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କହନ୍ତି । ଋଣ, ନୂତନ ମୁଦ୍ରାସୃଷ୍ଟି, ପୂର୍ବ ସଂରକ୍ଷିତ ପାଣ୍ଠିରୁ ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଇତ୍ୟାଦିର ସହାୟତାରେ ସରକାର ବଜେଟ୍‌ର ନିଅଣ୍ଟ ଭରଣା କରନ୍ତି । ଏହି ନିଅଣ୍ଟ ଭରଣା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବିତ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କୁହାଯାଏ ।

ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍‌ର ଅଭିବୃଦ୍ଧିକାରୀ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି । ଯେତେବେଳେ ସରକାର ଆୟଠାରୁ ଅଧ୍ୟକ ବ୍ୟୟ କରନ୍ତି, ଜାତୀୟ ଆୟ ବହୁଗୁଣିତ ହୋଇଥାଏ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସାଧୁ ହୋଇପାରେ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଅବସ୍ତୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ଆଣିପାରେ ! ତେଣୁ ଅଧିକାଂଶ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଭାବେ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି ।

4. ବଳକା ବଜେଟ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆନୁମାନିକ ଆୟ ଆନୁମାନିକ ବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧ୍ବକ, ତାହାକୁ ବଳକା ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ସରକାର ଜନସାଧାରଣଙ୍କଠାରୁ ଯେଉଁ ଅର୍ଥ ଆଦାୟ କରନ୍ତି, ତା’ଠାରୁ କମ୍ ବ୍ୟୟ କରନ୍ତି । ଫଳରେ ଜାତୀୟ ଆୟ କିଛି ଗୁଣ ହ୍ରାସ ପାଏ ଏବଂ ଏହା ମୁଦ୍ରାସ୍ପତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଅଣଉତ୍ପାଦୀ ଓ ଅନାବଶ୍ୟକ ବ୍ୟୟ ହ୍ରାସ କରେ ।

ରାଷ୍ଟ୍ରର ଋଣଭାର ଲାଘବ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ବଳକା ବଜେଟ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ନିୟୋଜନ ହ୍ରାସ କରେ । ଆୟ ହ୍ରାସ ପାଇବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଏ । ଫଳରେ ନିବେଶ, ନିୟୋଜନ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ପାଇବାରେ ଲାଗେ । ଏହା କ୍ରମଶଃ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଅବସ୍ତୀତି ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର କରାଏ । ଆଧୁନିକ ବିଶ୍ବରେ ବଳକା ବଜେଟ୍‌ର ଗୁରୁତ୍ଵ ହ୍ରାସ ପାଇଛି ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଚଳନ ସୀମିତ ।

5. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କିପରି ସମ୍ପଦ ଓ ଆୟ ବଣ୍ଟନରେ ଅସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
Answer:
ଅଧ୍ୟାପକ ଟେଲର୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ବଜେଟ୍ ଅବଧୂ ମଧ୍ଯରେ ଯଦି ଆୟ ବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କହନ୍ତି । ତେଣୁ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ଯୋଗୁଁ ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପକୃତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ମଜୁରି ଆକାରରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ମୁଦ୍ରା ପାଉଥିବା ଶ୍ରମିକ ଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କୁ କ୍ଷତି ସହିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ତେଣୁ ଧନୀ ଅଧ୍ବକ ଧନୀ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗରିବ ଅଧୂକ ଗରିବ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

6. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍କୁ କାହିଁକି ଆର୍ଥିକ ବିଧ୍ୱଂସୀ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ସରକାରୀ ଆୟଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍‌ର ମାତ୍ରା ଅଧ‌ିକ ହୋଇଗଲେ ତାହା ଦେଶକୁ ଆର୍ଥିର୍କ ବିଧ୍ୱଂସ ଆଡ଼କୁ ନେଇଥାଏ । ଦେଶରୁ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଚାଲିଯିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶକାରୀଙ୍କର ସେ ଦେଶରେ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ଦେଶ ତା’ର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ହରାଇଥାଏ । ଏପରି ଅବସ୍ଥା ଭାରତରେ ୧୯୯୧ ମସିହା ଜୁନ୍ ମାସରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ଯାହାଫଳରେ ନୂତନ ଆର୍ଥିକ ସଂସ୍କାର ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲା ଏବଂ ଯାହାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ବଜେଟ୍ ନିଅଣ୍ଟକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ।

7. ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରଙ୍କ ଭୂମିକା କାହିଁକି ସୀମିତ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ର ଆନୁମାନିକ ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟ ସମାନ ତାହା ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ । ତେଣୁ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ରେ ବ୍ୟୟର ପ୍ରସ୍ତାବନା ଆୟ ଅନୁସାରେ କରାଯାଏ । ସରକାର ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସୀମିତ ରଖୁବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି । ଫଳରେ ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାର ଭୂମିକା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଅଳଂକାଂଶ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।

ସରକାରଙ୍କ ଭୂମିକା ହ୍ରାସ ପାଏ । ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ସମୟକ୍ରମେ ସରକାରଙ୍କ ଭୂମିକା ସୀମିତ ହେଉଥିବାରୁ ଏହା ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

C. ଛଅଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ବଳକା ବଜେଟ୍ ଓ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ :
Answer:
ବଳକା ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରୀ ଆୟ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ବଳକା ବଜେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରଙ୍କ ଦେୟ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ମୁଦ୍ରାଣ୍ଡୀତି ରୋକିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ ସରକାର ଦାୟିତ୍ୱବାନ୍ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବଳକା ବଜେଟ୍ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ନୁହେଁ । ଏହା ଆୟ ଓ ନିୟୋଜନ ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ନିଆଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ସରକାରୀ ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରଙ୍କର ଦେୟ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ । ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ମୁଦ୍ରାଷ୍ଟୀତିକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିଥାଏ, ଫଳରେ ସରକାରଙ୍କ ସଂରକ୍ଷିତ ପାଣ୍ଠି ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ଏହି ବଜେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାର ଦାୟିତ୍ବହୀନତାର ପରିଚୟ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ବଜେଟ୍ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶ ପାଇଁ ବିଶେଷ ଉପଯୋଗୀ କାରଣ ଏହା ଆୟ ଓ ନିୟୋଜନ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

2. ସମତୁଲ ଓ ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍ :
Answer:
ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସରକାରୀ ଆୟ ପରସ୍ପର ସମାନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ସରକାରଙ୍କର ଅଣଉତ୍ପାଦୀ ଓ ଅନାବଶ୍ୟକ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ କମାଇଥାଏ । ଏହା ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏହା ଗୋଟିଏ ଦେଶକୁ ଅର୍ଦ୍ଧ-ନିୟୋଜନରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜନ ଅବସ୍ଥାକୁ ନେବାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ନାହିଁ । ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଏହା ଉପଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।

ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସରକାରୀ ଆୟ ସମାନ ହୋଇ ନ ଥା’ନ୍ତି । ଏହା ସରକାରଙ୍କର ଅଣଉତ୍ପାଦୀ ଓ ଅନାବଶ୍ୟକ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ । ଏହା ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ କାରଣ ଏହା ଗୋଟିଏ ଦେଶକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜନ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ । ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଏହା ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ବଜେଟ୍ ହେଉଛି ଆର୍ଥନୀତିକ ପ୍ରଗତିର ଏକ ଅସ୍ତ୍ର – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦସ୍ତାବିଜ୍ । ଆଗାମୀ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଏହା ସରକାରଙ୍କ ଆୟ-ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ । ସରକାର କେଉଁ କେଉଁ ଭତ୍ସରୁ ଆୟ କରିବା ପାଇଁ ଆଶା ରଖୁଛନ୍ତି ଏବଂ କେଉଁ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେ ବ୍ୟୟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖୁଛନ୍ତି ତାହା ବଜେଟ୍ ସୂଚନା ଦିଏ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ, ତାହା ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

ପ୍ରଫେସର ପ୍ଲାଡ଼ଷ୍ଟୋନ୍ ବଜେଟ୍‌ରେ ସଂଜ୍ଞା ଉପସ୍ଥାପନ କରି କହିଛନ୍ତି, ବଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କ ଆୟ-ବ୍ୟୟର କେବଳ ଏକ ଗାଣିତିକ ହିସାବ ନୁହେଁ, ଏହା ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଗୁଣରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ।

ପୂର୍ବରୁ, ସରକାରଙ୍କ ସୀମିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସହ ବଜେଟ୍ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରକାଶ ପାଉ ନ ଥିଲା । ବରଂ ଏହାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ପାଇଁ ଏକ ସାଧାରଣ ସୂଚନା ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା । ମାତ୍ର ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଗରତପର୍ଣ ଭୂମିକାକ ବିଚାର କରି ବଳେଟକ ଆର୍ଥଳ ପଗଡିର ମଧ୍ୟ ଆମ ରପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।

ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜନ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବାରୁ ସେଠାରେ ସାଧନମାନ ଅନିୟୋଜିତ ନଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେସବୁ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ବାଣିଜ୍ୟ ତରଙ୍ଗରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ମଝିରେ ମଝିରେ ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା, ବେକାରୀ ଓ ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି ବା ଅତ୍ୟଧୂକ କ୍ରୟଶକ୍ତିର ଚାପ ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ପୂର୍ଣ ନିୟୋଜନଠାରୁ କମ୍ ସ୍ତରରେ ଥିବାରୁ ଆର୍ଥନୀତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଲାଭ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହିସବୁ ଦରିଦ୍ର ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଲାଭ ସମସ୍ୟା ଗୁରୁତର ହୋଇଥାଏ। ଏହିସବୁ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ବଣ୍ଟନଜନିତ ସମସ୍ୟା, ବିତରଣଜନିତ ସମସ୍ୟା ଓ ସ୍ଥିରତା ରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା । ଏହିସବୁ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ ହାସଲ ପାଇଁ ବଜେଟ୍‌କୁ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଅସ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଉପାୟମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବଜେଟ୍ ଦେଶମାନଙ୍କର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।

ପ୍ରଥମତଃ, ସରକାର ତାଙ୍କର ରାଜକୋଷୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ରାଜସ୍ୱ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥା’ନ୍ତି । ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଜନମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରେ ବ୍ୟୟ କରିଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ସ୍ଵାଭାବିକଭାବେ, ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ବହୁଗୁଣିତ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ସରକାର ଯଥେଷ୍ଟ ସମ୍ବଳ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏକ ବିତ୍ତୀୟ ଯୋଜନା ସାହାଯ୍ୟରେ ବଜେଟ୍ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ସମ୍ବଳର ଉତ୍ସମାନ ବିଜେଟ୍‌ରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥାଏ ।

ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ବଜେଟ୍‌ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିବା ଆୟ-ବ୍ୟୟ, କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆର୍ଥନୀତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବ୍ୟାପକଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଟିକସ ରିହାତି ପ୍ରଦାନ କରି ଏବଂ ଉଚିତ ଟିକସ ବସାଇ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବଜେଟ୍ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାର ଲାଭ କରିଥିବା ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବାପାଇଁ ଏହିସବୁ ଶିଳ୍ପକୁ ବଜେଟ୍‌ରେ ଟିକସ ରିହାତି ଦିଆଯାଇପାରେ । ସେହିପରି ମାଗଣା ବା ରିହାତି ଦରରେ କୃଷି ଉପକରଣ, ସାର, ପୋକମରା ଔଷଧ ଇତ୍ୟାଦି ସାଧନମାନ ଯୋଗାଇ ଦେବାପାଇଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ ।

ତୃତୀୟତଃ, ମାନବୀୟ ପୁଞ୍ଜି ଗଠନ ହେଉଛି ଦେଶର ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶର ଚାବିକାଠି । ଅର୍ଥବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଶିକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଣର ସ୍ତର ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିମ୍ନ ମାନର । ନାଗରିକମାନେ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟବାନ ନ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକ ହୋଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଉତ୍ପାଦନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ ନାହିଁ । ବଜେଟ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ଅଣାଯାଇପାରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

ଏହିସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବ ସମ୍ବଳ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅଧିକ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବାରୁ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ଅଧିକ ସମୟ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବାରୁ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ଏଥୁକୁ ଅଧ‌ିକ ପୁଞ୍ଜି ଆସିନଥାଏ । ତେଣୁ କେବଳ ସରକାର ହିଁ ବଜେଟ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବସମ୍ବଳ ବିକାଶ ପାଇଁ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଚତୁର୍ଥତଃ, ଉପଯୁକ୍ତ ଆର୍ଥନୀତିକ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଅଭାବ ହେଉଛି ଏହିସବୁ ଦରିଦ୍ର ଦେଶର ସ୍ୱଳ୍ପବିକାଶର ପ୍ରମୁଖ କାରଣ । ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ, ବିଜୁଳି ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ, ମୌଳିକ ଶିଳ୍ପର ଅଭାବ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଓ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାମାନଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ବିନା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ସେହିଭଳି ଉପଯୁକ୍ତ ଜଳସେଚନ ସୁବିଧା, ବନ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଉପାୟ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ରାସାୟନିକ ସାର, କୀଟନାଶକ ଔଷଧ, ଅଧିକ ଅମଳକ୍ଷମ ବିହନର ଯୋଗାଣ, ନୂତନ କୃଷିପଦ୍ଧତି ବିନା କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉତ୍ପାଦିକା ଶକ୍ତିରେ ଉନ୍ନତି ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

କିନ୍ତୁ ଏହସବୁ ସୁବିଧା ସରକାର ହିଁ ଯୋଗାଇ ଦେଇଥାନ୍ତି । ଏହିସବୁ ସୁବିଧା ଯୋଗାଣର ଖର୍ଚ୍ଚ ଅତ୍ୟଧିକ ହୋଇଥିବାରୁ ବ୍ୟବହାରକା ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନଙ୍କଠାରୁ ତାହା ଆଦାୟ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଅଟେ । ତେଣୁ ବଜେଟ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାର ଏଥିପାଇଁ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଅତଏବ ଶିଳ୍ପ ଓ କୃଷି ଉନ୍ନୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଜେଟ୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ ।

ପଞ୍ଚମତଃ, ମୁକ୍ତ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯେଉଁସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ବେସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାମାନଙ୍କୁ ସର୍ବାଧ୍ଵ ଲାଭ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ବେସରକାରୀ ନିବେଶ ବିଳାସ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ହିଁ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଉପରୋକ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିୟୋଜିତ ସମ୍ବଳକୁ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ଉପଯୋଗରେ ନିୟୋଜିତ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକୁ ପ୍ରବାହିତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।

ବଜେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାରୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବଳରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ସହଜରେ କରାଯାଇପାରେ । ବିଳାସ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କ୍ଷତିକାରକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପରେ ଅଧୂକ ଟିକସ ବସାଇ ଏବଂ ସାଧାରଣ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ହିତକାରକ ଦ୍ରବ୍ୟ ପାଇଁ ଟିକସ ରିହାତିର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ବଜେଟ୍ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରିପାରେ ।

ଷଷ୍ଠତଃ, ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ଦରର ସମାନତା ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ଦକ୍ଷ ସମ୍ବଳ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । ଅବଶ୍ୟ ଏହା କେବଳ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ସମ୍ଭବ ହୁଏ । ସ୍ଵଳ୍ପ ବିକଶିତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ସମ୍ବଳର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ ହୋଇଥାଏ । ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରର ବଜାରଗୁଡ଼ିକରେ ଏକାଧିକାର, ଏକାସ୍କାରମୂଳକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଅଚ୍ଛାଧ୍ୟାର ବଜାର ଥାଏ । ଏଭଳି ଅସମ ବିନିଯୋଗକୁ ବଦଳାଇବାକୁ ହେଲେ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ହୁଏ ।

ଏହା କଲେ ହିଁ ହାରାହାରି ଆୟ (ଦର) ଓ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ଅଧ‌ିକ ନିବେଶ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଜନକଲ୍ୟାଣକାରୀ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ କ୍ରମେ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରଭୁକ୍ତ ହେଉଛନ୍ତି ।

ସପ୍ତମ, ସ୍ଵଳ୍ପ ବିକଶିତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ ଉତ୍କଟ ହୋଇଥାଏ । ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଲାଭ ମନୋବୃତ୍ତି ଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିବାରୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରର ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ସହରାଞ୍ଚଳ ବା ବିକଶିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗଢ଼ିଉଠନ୍ତି । ଏହି ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରକରିବା ପାଇଁ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରର ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ପଛୁଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ସରକାରୀ ସହାୟତା, ଭିତ୍ତିଭୂମି ଯୋଗାଣ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନଦ୍ଵାରା କୃଷି ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ ମଧ୍ଯ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ଏହା କଲେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଅର୍ଥନୀତି ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

ଅଷ୍ଟମ, ସ୍ଵଳ୍ପବିକଶିତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଅଳ୍ପ ଆୟକାରୀ ହୋଇଥିବାରୁ ତା’ର ଜନସାଧାରଣ ଦରିଦ୍ର ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ସେଠାରେ ସଞ୍ଚୟ ଓ ନିବେଶ କମ୍ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବଜେଟ୍‌ରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ଜାତୀୟ ଆୟକୁ ବହୁଗୁଣିତ କରାଯାଇପାରେ, ଫଳରେ ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଏହା ଅଧ୍ବକ ନିବେଶ ଓ ନିୟୋଜନ ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନିୟୋଜନ ପରିମାଣ ବହୁଗୁଣିତ ହୁଏ । ତେଣୁ, ବେକାର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଇଷ୍ଟତମ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।

2. ବଜେଟ୍ କ’ଣ ? ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବଜେଟ୍‌ର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ବଜେଟ୍ ଶବ୍ଦଟି ଫ୍ରାନ୍ସ ଭାଷାରେ ‘Bougett’ ଶବ୍ଦରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ଯାହାର ଅର୍ଥ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚମଡ଼ା ବ୍ୟାଗ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନେ ବଜେଟ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଭିନ୍ନ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ସରକାରୀ ରାଜସ୍ବ ଓ ବ୍ୟୟର ପ୍ରାଥମିକ ଅନୁମୋଦିତ ଯୋଜନା ସମ୍ପର୍କିତ ନଥୂପତ୍ର । ସଂକ୍ଷେପରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ‘ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟର ରୂପରେଖ’, ବଜେଟ୍‌ରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ । ସରକାରୀ ଆୟ-ବ୍ୟୟର ଅଟକଳ ବଜେଟ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।

ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ବଜେଟ୍ ହେଉଛି ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ ଓ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟର ଏକ ଉପସ୍ଥାପନା ଯାହା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

  • ବଜେଟ୍ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଆୟବ୍ୟୟର ଅଟକଳ ।
  • ଏହା ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ।
  • ଏହା ଆୟ ସଂଗ୍ରହର ଉତ୍ସ ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ବ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ ।
  • ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

ବଜେଟ୍‌ର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ଉପସ୍ଥାପନା, ଯୋଜନାର ସଫଳ ରୂପାୟନ, ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ, ବ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା, ଉପାଦାନମାନଙ୍କର ସୁବିନିଯୋଗ ଏବଂ ବିଶେଷଭାବରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

ପ୍ରକାରଭେଦ – ସରକାରୀ ବଜେଟ୍‌କୁ ସାଧାରଣତଃ ତିନୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ (ପ୍ରକାରରେ) ବିଭାଗୀକରଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

  1. ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ (Balanced Budget)
  2. ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ (Deficit Budget)
  3. ବଳକା ବଜେଟ୍ (Surplus Budget)

ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ :
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରୀ ଆୟର ପରିମାଣ ଏହାର ବ୍ୟୟ ପରିମାଣ ସହ ସମତୁଲ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଅଟକଳରେ ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ସଂଗୃହୀତ ହେବାକୁ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେବାକୁ ଥିବା ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ସମାନ ହୋଇଥାଏ । ସଂକ୍ଷେପରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଗଲେ ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ସରକାରୀ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ ସହ ସମାନ ତାହାକୁ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ବଜେଟ୍‌ରେ କେତେକ ସୁପ୍ରଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

  • ସମତୁଲ ବଜେଟ୍, ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କଦ୍ୱାରା ହେଉଥିବା ଅନାବଶ୍ୟକ ଅଦରକାରୀ ବ୍ୟୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।
  • ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାପାଇଁ ଏକ ସତର୍କ ଘଣ୍ଟି ସଦୃଶ ।
  • ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ସମୟରେ ସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ବିଶେଷ ସହଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଏହା ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି ଘଟାଇ ନଥାଏ ।

ଏହି ସୁଗୁଣ ସତ୍ତ୍ବେ ଏହାର କେତେକ ସୀମାବଦ୍ଧତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା –

  • ସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌ରେ ଆୟବ୍ୟୟ ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପ୍ରଭାବଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ବଜେଟ୍ ଅନୁକୂଳ ବା ଲାଭଦାୟକ ନୁହେଁ ।
  • ଅର୍ଥନୈତିକ ସଙ୍କଟର ମୁକାବିଲା କରିବା ଦିଗରେ ଏହି ବଜେଟ୍ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ, କାରଣ ଏହାର ବ୍ୟୟ ବିଶେଷଭାବରେ ସଂକୁଚିତ ।
  • ଏହା ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କର ସ୍ବାଧୀନତା କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିଥାଏ ।
  • ବାସ୍ତବରେ ଏହି ବଜେଟ୍ ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ଦୂର କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ।

ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାରଭେଦରେ ବଜେଟ୍ ଅସମତୁଲ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁଥରେ ସରକାରୀ ଆୟବ୍ୟୟରେ ବୈଷମ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସରକାରୀ ଆୟବ୍ୟୟର ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ବିଚାର କରି ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍‌କୁ ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ; ଯଥା – ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ଓ ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ (ବଳକା ବଜେଟ) ।

ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ (Deficit Budget) :
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଯଦି ସରକାରଙ୍କର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ତେବେ ସେ ବଜେଟ୍‌ ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଏକ ଅସମତୁଲ ବଜେଟ୍ ଯେଉଁଥିରେ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ସରକାରୀ ଆୟଠାରୁ ଅତ୍ୟଧିକ ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ୟୟ ଅଧ‌ିକ ହେଲେ ହେଁ ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏହା ଅନେକ ସୁଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ; ଯଥା –

  • ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍ ଆୟ ସ୍ତର ଓ ନିଯୁକ୍ତି ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
  • ବେକାରୀ ସମସ୍ୟା ଦୂରୀକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଆୟୁଧ ।
  • ଏହା ଅବସ୍କ୍ରୀତି ଦୂର କରିବା ଦିଗରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲ ଦିଗରେ ଏହି ବଜେଟ୍ ଅନେକାଂଶରେ ସଫଳ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 17 Questions and Answers in Odia Medium

ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଏହି ବଜେଟ୍‌ରେ କେତେକ ଦୋଷତ୍ରୁଟି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା –
ନିଅଣ୍ଟିଆ ବଜେଟ୍‌ରେ ବ୍ୟୟର ମାତ୍ରା ଅତ୍ୟଧିକ ହେଲେ ଏହା ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି ଘଟାଇଥାଏ ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲପାଇଁ ନିରୁତ୍ସାହିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଆୟ ତାରତମ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବାରେ ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ ଏବଂ ବଡ଼ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଥାଏ ।

ବଳକା ବଜେଟ୍ (Surplus Budget) :
ଯେଉଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ସରକାରୀ ଆୟ, ସରକାରୀ ବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବଳକା ବଜେଟ୍ (Surplus Budget) କୁହାଯାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରୀ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆୟ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ, ଫଳରେ ସରକାରୀ ଆୟର ଏକ ଅଂଶ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ଉପଯୋଗ ନ ହୋଇ ଗଚ୍ଛିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ବଳକା ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ବଜେଟ୍‌ର ବ୍ୟାବହାରିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ବିଶେଷ ଉପଲବ୍‌ଧି କରାଯାଇ ନଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ବଜେଟ୍‌ରେ ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ ଓ ବ୍ୟାବହାରିକ ଦିଗଟି ଅତିମାତ୍ରାରେ ସୀମିତ । ତଥାପି ଏହି ବଜେଟ୍‌ର କେତେକ ସୁଫଳ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ବଳକା ବଜେଟ୍ ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତିକୁ ଅବଦମିତ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ବଜେଟ୍ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଦ୍ଵିତୀୟରେ ଏହା ସରକାରୀ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଅଙ୍କୁଶ ଲଗାଏ ଓ ଅନାବଶ୍ୟକ ବ୍ୟୟକୁ ନିରୁତ୍ସାହିତ ବା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।

ମାତ୍ର ଏହି ବଜେଟ୍‌ରେ ବ୍ୟୟର ପରିସର ସୀମିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିପାରେ ନାହିଁ । ସରକାରୀ ଆୟର ଏକ ଅଂଶ (ଯାହା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇ ନଥାଏ) ଅଣଉତ୍ପାଦନଶୀଳ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।

ବାସ୍ତବ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅନୁନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ହାରକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ବଜେଟ୍ ଅନୁପଯୁକ୍ତ । ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ; କାରଣ ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଧାରାକୁ ଅବ୍ୟାହତ ଓ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ରଞ୍ଝାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।