Class 7

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 18 ଲଙ୍ଲକାର ପ୍ରୟୋଗଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 18 ଲଙ୍ଲକାର ପ୍ରୟୋଗଃ

१. उत्तराणि लिखतु
(ଉତ୍ତରାଣି ଲିଖତୁ) ଉତ୍ତର ଲେଖନ୍ତୁ:

(क) जम्बुवृक्षे कः अवसत् ？
ଜମ୍ବୁବୃକ୍ଷେ ଡଃ ଅବସତ୍ ?
(ଜାମୁ ଗଛରେ କିଏ ବାସ କରୁଥିଲା।)
उत्तर :
जम्बुवृक्षे वानरः अवसत्।
ଜମ୍ବୁବୃକ୍ଷେ ବାନରଃ ଅବସତ୍।

(ख) वानरः जम्बुफलानि कस्य कृते अददात् ？
ବାନରଃ ଜମ୍ବୁଫଳାନି କସ୍ୟ କୃତେ ଅଦଦାତ୍ ?
(ମାଙ୍କଡ଼ ଜାମୁକୋଳି କାହାକୁ ଦେଲା ?)
उत्तर :
वानरः जम्बुफलानि मकरस्य कृते अददात्।
ବାନରଃ ଜମ୍ବୁ ଫଳାନି ମକରସ୍ୟ କୃତେ ଅଦଦାତ୍।

(ग) कानि फलानि मधुराणि ？
କାନି ଫଳାନି ମଧୁରାଣି ?
(କେଉଁ ଫଳସବୁ ମଧୁର ?)
उत्तर :
जम्बुफलानि मधुराणि।
ଜମ୍ବୁ ଫଳାନି ମଧୁରାଣି।

(घ) वानर：किम् आरोहत् ？
ବାନରଃ କିମ୍ ଆରୋହତ୍ ?
(ମାଙ୍କଡ଼ କ’ଣ ଚଢ଼ିଲା ?)
उत्तर :
वानर：मकरस्य पृष्ठम् आरोहत्।
ବାନରଃ ମକରସ୍ୟ ପୃଷ୍ଠମ୍ ଆରୋହତ୍।

(ङ) क：निराशः अभवत् ？
କଃ ନିରାଶଃ ଅଭବତ୍ ?
କିଏ ହତାଶ ହେଲା ?
उत्तर :
मकर：निराश：अभवत्।
ମକରଃ ନିରାଶଃ ଅଭବତ୍ ।

२. शून्यस्थानानि पूरयतु (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତୁ)
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :
(क) एक： ……………. अवसत्।
(अहम्，वानरः，त्वम्)

(ख) मधुराणि ………… खादति ।
(फलं, फले, फलानि)

(ग) ………… ! सत्यं वदामि ।
(मित्रः, मित्रे, मित्र)

(घ) स: वानरं प्रति …………
(अकथय :, अकथयत्, अकथयम्)

(ङ) वानर: ………… अभवत् ।
(चकितः, चकितौ, चकिताः)
उत्तर :
(क) वानरः ବାନରଃ
(ख) फलानि ଫଳାନି
(ग) मित्र ମିତ୍ର
(घ) अकथयत् ଅକଥୟତ୍
(ङ) चकितः ଚକିତଃ

३. रेखाङ्कितपदानां संशोधनं करोतु।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କରୋତୁ।)
(क) अहं तत्र त्वं नयामि ।
(ख) अपरस्या दिवसे मकरः पुनः आगच्छत्।
(ग) एकस्मिन् नद्याः तीरे जम्बुवृक्षः आसीत्।
(घ) स: प्रक्वफलानि भक्षणम् अकरोत् ।
(ङं) मम भार्या तव हृदयम् इच्छामि ।
उत्तर :
(क) त्वां ନାଂ
(ख) अपरस्मिन् ଅପରସ୍କ୍ରିନ୍
(ग) एकस्या: ଏକସ୍ଯ
(घ) पक्वफलानां ପକ୍ବଫଳାନାଂ
(ङ) इच्छति ଇଚ୍ଛତି

४. चित्रं पश्यतु नाम लिखतु
(ଚିତ୍ର ପଶ୍ୟତୁ ନାମ ଲିଖନ୍ତୁ ।)

उत्तर :
(क) वानरः ବାନରଃ
(ख) वृक्ष: ବୃକ୍ଷ :
(ग) मकरः ମକରଃ
(घ) गज:  ଗଜଃ

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अनुवादं कुरुत।

(क) वृक्षस्य शाखायाम् एक: वानरः अवसत्।
ଗଛ ଡାଳରେ ଗୋଟିଏ ମାଙ୍କଡ ବାସ କରୁଥିଲା ।

(ख) स: मकरः कानिचन फलानि अखादत्।
ସେ କୁମ୍ଭୀର କେତେକ ଫଳ ଖାଇଲା ।

(ग) अहं तस्य वानरस्य हृदयम् इच्छामि।
ମୁଁ ସେହି ମାଙ୍କଡର ହୃଦୟ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି ।

(घ) आगच्छ मम पृष्ठदेशे उपविश।
ଆସ ମୋ ପିଠିରେ ବସ ।

(ङ) मित्र ! सत्यं वदामि।
ବନ୍ଧୁ ! ସତ କହୁଛି ।

(च) हृदयं वृक्षस्य कोटरे अस्ति।
ହୃଦୟ ଗଛ କୋରଡରେ ଅଛି ।

(छ) मूर्ख: मकरः निराशः अभवत्।
ମୂର୍ଖ କୁମ୍ଭୀର ନିରାଶ ହେଲା ।

२. विक्षिप्तवर्णानां मेलनेन शुद्धपदं रचयत।

(क) या शा खा म्
उत्तर :
ଶାଖାୟାମ୍

(ख) णा स्व प्रा न्
उत्तर :
ସପ୍ରାଣାନ୍

(ग) तः किच
उत्तर :
ଚକିତଃ

(घ) या आ मि न
उत्तर :
ଆନୟାମି

(ङ) से व दि
उत्तर :
ଦିବସେ

३. स्तम्भमेलनं कुरूत।

‘क’ समम्भ: — ‘ख’ स्तम्भ:
एक: — हृदयम्
नद्या: — शाखायाम्
वृक्षस्य — चकित:
तव — मकर:
वानर: — तीरे
उत्तर :
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ — ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଏକଃ — ମକରଃ
ନମଃ — ତୀରେ
ବୃକ୍ଷସ୍ଯ — ଶାଖାୟାମ୍
ତବ — ହୃଦୟମ୍
ବାନରଃ — ଚକିତଃ

४. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।

(क) अधुना
उत्तर :
ବଧିମାନ

(ख) अवसत्
उत्तर :
ବାସ କରୁଥିଲା

(ग) अरक्षत्
उत्तर :
ରକ୍ଷା କଲା

(घ) मकरः
उत्तर :
କୁମ୍ଭୀର

(ङ) झटिति
उत्तर :
ଶୀଘ୍ର

८. उत्तर चयनं कुरूत।

(क) नद्याः तीरे क: वृक्ष: आसीत् ?
(a) जम्बु वृक्ष:
(b) आम्र वृक्ष:
(c) पनस वृक्ष:
(d) कदली वृक्ष:
उत्तर :
(a) ଜମ୍ବୁବୃକ୍ଷ

(ख) क: पक्वफलानां भक्षणम् अकरोत् ?
(a) मकर:
(b) शृगाल:
(c) वानर:
(d) कच्छपः
उत्तर :
(c) ବାନରଃ

(ग) क: पुन: वृक्षमूलम् आगच्छत् ?
(a) शृगाल:
(b) वानरः
(c) मूषिक:
(d) मकर:
उत्तर :
(d) ମକରଃ

(घ) हृदयं कस्य कोटरे अस्ति इति वानरः अवदत् ?
(a) नद्या:
(b) वृक्षस्य
(c) जलस्य
(d) लताया:
उत्तर :
(b) ବୃକ୍ଷସ୍ଯ

(ङ) वानरः केन स्वप्राणान् अरक्षत् ?
(a) कौशलेन
(b) सूत्रेण
(c) बलेन
(d) अस्रेण
उत्तर :
(a) କୌଶଳେନ

चतुरः वानरः
(ଚତୁରଃ ବାନରଃ) ଚତୁର ମାଙ୍କଡ଼

एकस्या: नद्या: तीरे एक: जम्बुवृक्ष: आसीत्। वृक्षस्य शाखायाम् एक: वानर: अवसत् । सः पक्वफलानां भक्षणम् अकरोत् ।
ଏକସ୍ୟା ନଦ୍ୟା ତୀରେ ଏକଃ ଜମ୍ବୁବୃକ୍ଷୀ ଆସୀତ୍ । ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଶାଖାୟାମ୍ ଏକଃବାନରଃ ଅବସତ୍ । ଡଃ ପକ୍ବଫଳାନାଂ ଭକ୍ଷଣମ୍ ଅକରୋତ୍।

ଶବ୍ଦାର୍ଥୀ :

• ତୀରେ – କୂଳେ କୂଳରେ।
• ଜମ୍ବୁବୃକ୍ଷ – ଜାମୁକୋଳି ଗଛ।
• ଆସୀତ୍ – ଥିଲା।
• ଶାଖାୟାମ୍ – ଡାଳରେ।
• ବାନରଃ – ମାଙ୍କଡ଼ ।
• ଅବସତ୍ – ବାସ କରୁଥିଲା ।
• ପଦ୍ମଫଳାନାଂ – ପାଚିଲା ଫଳ।
• ଅକରୋତ୍ – କରୁଥିଲା।

ଅର୍ଥ :
ଗୋଟିଏ ନଈ କୂଳରେ ଏକ ଜାମୁଗଛ ଥିଲା। ଗଛ ଡାଳରେ ଗୋଟିଏ ମାଙ୍କଡ଼ ବାସକରୁଥିଲା। ସେ ପାଚିଲାଫଳ ଖାଉଥିଲା।

एकदा एक: मकरः वृक्षमूलम् आगच्छत्। वानर: मकरस्य कृते पक्वानि फलानि अददात् । सः मकरः कानिचन फलानि अखादत् । कानिचन भार्याया: कृते गृहम् अनयत्। तस्य भार्या मकरं प्रति अकथयत् – “अहो जम्बुफलानि मधुराणि । य: प्रतिदिनं मधुराणि फलानि खादति तस्य हृदयम् अवश्यं मधुरम् । भो पतिदेव ! अहं तस्य वानरस्य हृदयम् इच्छामि।’’

ଶବ୍ଦାର୍ଥୀ :

• ଏକଦା – ଥରେ।
• ମକରଃ – କୁମ୍ଭୀର।
• ଆଗଚ୍ଛତ୍ – ଆସିଲା।
• ମକରସ୍ୟ କୃତେ – କୁମ୍ଭୀର ପାଇଁ।
• ପକ୍ବାନି ଫଳାନି – ପାଚିଲା ଫଳ ।
• ଅଦଦାତ୍ – ଦେଉଥିଲେ।
• କାନିଚନ – କେତେକ ।
• ଭାର୍ଯ୍ୟାୟା-କୃତେ – ସ୍ତ୍ରୀ ପାଇଁ ।
• ଅନୟତ୍ – ନେଇଥିଲା।
• ପ୍ରତି – ଆଡ଼କୁ।
• ଅହୋ ! – ଆହେ ।
• ପ୍ରତିଦିନଂ – ନିତିଦିନ ।
• ଅବଶ୍ୟମ୍ – ନିଶ୍ଚୟ ।

ଅର୍ଥ :
ଥରେ ଗୋଟିଏ କୁମ୍ଭୀର ଗଛମୂଳକୁ ଆସିଲା। ମାଙ୍କଡ଼ କୁମ୍ଭୀର ପାଚିଲା ଫଳ ଦେଲା। ସେ କୁମ୍ଭୀର କେତେକ ଫଳ ଖାଇଲା। କେତେକ ଫଳ ସ୍ତ୍ରୀ ପାଇଁ ଘରକୁ ନେଲା। ତା’ର ସ୍ତ୍ରୀ କୁମ୍ଭୀରକୁ କହିଲା – ‘ ଆହେ ଜାମୁକୋଳି କେତେ ମିଠା। ଯିଏ ପ୍ରତିଦିନ ମିଠା ଫଳ ଖାଏ ତା’ର ହୃଦୟ ନିଶ୍ଚୟ ମଧୁର । ହେ ସ୍ଵାମୀ ! ମୁଁ ସେହି ମାଙ୍କଡ଼ର ହୃଦୟ ଇଚ୍ଛାକରୁଛି।

अपरस्मिन् दिवेसे मकरः पुनः वृक्षमूलम् आगच्छत्। स: वानरं प्रति अकथयत् – “मित्र ! मम भार्या तव निमन्त्रणम् अकरोत्। आगच्छ मम पृष्ठदेशे उपविश। अहं तत्र त्वां नयामि ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥୀ :

• ପୁନଃ – ପୁଣି।
• ବାନରଂ – ମାଙ୍କଡ଼କୁ।
• ତବ – ତୁମର।
• ପୃଷ୍ଠଦେଶେ – ପିଠିରେ।
• ଉପବିଶ – ବସ ।
• ତତ୍ର – ସେଠାକୁ
• ବଂ – ତୁମକୁ।

ଅର୍ଥ :
ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିନ କୁମ୍ଭୀର ପୁନଶ୍ଚ ଗଛମୂଳକୁ ଆସିଲା। ସେ ମାଙ୍କଡ଼କୁ କହିଲା – ‘ ବନ୍ଧୁ ! ମୋ ଭାର୍ଯ୍ୟା ତୁମକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଛି । ଆସ ମୋର ପିଠିରେ ବସ । ମୁଁ ତୁମକୁ ସେଠାକୁ ନେଇଯିବି।

वानरः मकरपृष्ठम् आरोहत्। नदीमध्ये मकर: अवदत् – “मित्र ! सत्यं वदामि । मम भार्या तव हृदयम् इच्छति ।”
ବାନରଃ ମକରପୃଷ୍ଠମ୍ ଆରୋହିତ୍। ନଦୀମଧେ ମକରଃ ଓଁ ଅବଦତ୍ – ‘ ମିତ୍ର ! ସତ୍ୟ ବଦାମି। ମମ ଭାର୍ଯ୍ୟା ତବ ହୃଦୟମ୍ ଇଚ୍ଛତି।’’

ଶବ୍ଦାର୍ଥୀ :

• ଆରୋହତ୍ – ଚଢ଼ିଲା।
• ଅବଦତ୍ – କହିଲା।
• ବଦାମି – କହୁଛି ।
• ଇଚ୍ଛତି – ଚାହୁଁଛି।

ଅର୍ଥ :
ମାଙ୍କଡ଼ କୁମ୍ଭୀର ପିଠିରେ ଚଢ଼ିଲା। ନଈ ମଝିରେ କୁମ୍ଭୀର କହିଲା – ‘ ବନ୍ଧୁ ! ସତ କହୁଛି । ମୋ ସ୍ତ୍ରୀ ତୁମ ହୃଦୟ ଚାହୁଁଛି।

वानर: चकित: अभवत्, इष्टम् अस्मरत्। विचारम् अकरोत् । पुनः अकथयत् – ‘‘मम प्रिय मित्र ! पूर्वं कथं न अवदत् ? हृदयं वृक्षस्य कोटरे अस्ति। अधुना तत्र मां नय । तत् आनयामि । अत्र पुनः आगच्छाव:।’

ବାନରଃ ଚକିତଃ ଅଭବତ୍, ଇଷ୍ଟମ୍ ଅସ୍ମରତ୍। ବିଚାରମ୍ ଅକରୋତ୍ । ପୁନଃ ଅକଥୟତ୍ – ‘ମମ ପ୍ରିୟ ମିତ୍ର ! ପୂର୍ବ କରଂ
ନ ଅବଦତ୍ ? ହୃଦୟଂ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ କୋଟରେ ଅସ୍ତି। ଅଧୁନା ତତ୍ର ମାଂ ନୟ। ତତ୍ ଆନୟାମି। ଅତ୍ର ପୁନଃ ଆଗଚ୍ଛାମଃ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥୀ :

• ଚକିତଃ ଅଭବତ୍ – ଚମକି ପଡ଼ିଲା।
• ଇଷ୍ଟମ୍ – କୁଳଦେବତାଙ୍କୁ।
• ଅକଥୟତ୍ – କହିଲା ।
• କର୍ଡିଂ – କାହିଁକି ।
• କୋଟରେ – କୋରଡ଼ରେ।
• ଅଧୁନା – ବର୍ତ୍ତମାନ।
• ନୟ – ନିଅ।
• ତତ୍ – ତାହା।
• ଆଗଚ୍ଛାବ – ଆସିବା।

ଅର୍ଥ :
ମାଙ୍କଡ଼ ଚମକି ପଡ଼ିଲା, କୁଳଦେବତାଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲା। ବିଚାର କଲା। ପୁଣି କହିଲା – ‘‘ମୋର ପ୍ରିୟ ସାଙ୍ଗ ! ପୂର୍ବରୁ କାହିଁକି କହିଲୁ ନାହିଁ । ହୃଦୟ ଗଛ କୋରଡ଼ରେ ଅଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଁ ସେଠାକୁ ମୋତେ ନେଇଚାଲ । ତାହା ଆଣିବି । ଏଠାକୁ ପୁଣି ଆସିବା।
ततः मकरः वानरं वृक्षमूलम् अनयत् । झटिति वानरः वृक्षस्य उपरि आगच्छत् । मूर्ख : मकरः निराशः अभवत्। वानरः कौशलेन स्वप्राणान् अरक्षत् ।
ତତଃ ମକରଃ ବାନରଂ ବୃକ୍ଷମୂଳମ୍ ଅନୟତ୍। ଝଟିତି ବାନରଃ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଉପରି ଆଗଚ୍ଛତ୍ । ମୂର୍ଖ ମକରଃ ନିରାଶଃ ଅଭବତ୍। ବାନରଃ କୌଶଳେନ ସ୍ଵପ୍ରାଣାନ୍ ଅରକ୍ଷତ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥୀ :

• ତତଃ – ତାପରେ।
• ଅନୟତ୍ – ନେଲା।
• ଝଟିତି – ଶୀଘ୍ର ।
• ଉପରି – ଉପରକୁ।
• ନିରାଶଃ – ହତାଶଃ – ହତାଶ।
• ସ୍ଵପ୍ରାଣାନ୍ – ନିଜ ଜୀବନକୁ।
• ଅରକ୍ଷତ – ରକ୍ଷାକଲା।

ଅର୍ଥ :
ତା’ପରେ କୁମ୍ଭୀର ମାଙ୍କଡ଼କୁ ଗଛମୂଳକୁ ଆଣିଲା। ମାଙ୍କଡ଼ ଝିଅଟି ଗଛ ଉପରକୁ ଋଲିଗଲା। ମୂର୍ଖ କୁମ୍ଭୀର ହତାଶ ହେଲା । ମାଙ୍କଡ଼ କୌଶଳରେ ନିଜ ଜୀବନ ରକ୍ଷାକଲା।

शब्दार्थ (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 19 ବିଦ୍ୟାଳୟଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 19 ବିଦ୍ୟାଳୟଃ

१. उत्तराणि लिखतु
(ଉତ୍ତରାଣି ଲିଖତୁ) ଉତ୍ତର ଲେଖନ୍ତୁ:

(क) विद्यालयम् अभितः कः गच्छति ?
ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଅଭିତଃ କଃ ଗଚ୍ଛତି ?
(ସ୍କୁଲ ଆଗରେ କିଏ ଯାଉଛି ?)
उत्तर:
विद्यालयम् अभित: छात्र: गच्छति ।
ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଅଭିତଃ ଛାତ୍ରୀ ଗଚ୍ଛତି।

(ख) प्राचीरं कुत्र अस्ति ?
ପ୍ରାଚୀରଂ କୁତ୍ର ଅସ୍ତି ?
(ପାଚେରୀ କେଉଁଠାରେ ଅଛି ? )
उत्तर:
विद्यालयं परितः प्राचीरम् अस्ति ।
ବିଦ୍ୟାଳୟଂ ପରିତଃ ପ୍ରାଚୀରମ୍ ଅସ୍ଥି।

(ग) पुष्पवाटिका कुत्र अस्ति ?
ପୁଷ୍ପବାଟିକା କୁତ୍ର ଅସ୍ତି ?
(ଫୁଲବଗିର କେଉଁଠି ଅଛି ?)
उत्तर:
विद्यालयम् उभयतः पुष्पवाटिकाअस्ति।
ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଉଭୟତଃ ପୁଷ୍ପବାଟିକା ଅସ୍ତି।

(घ) वाटिकां सर्वतः के सन्ति ?
ବାଟିକାଂ ସର୍ବତଃ କେ ସନ୍ତି ?
(ବଗିପ୍ଟର ସବୁଆଡ଼େ କ’ଣ ଅଛି ?)
उत्तर:
वाटिकां सर्वतः वृक्षाः सन्ति ।
ବାଟିକାଂ ସର୍ବତଃ ବୃକ୍ଷା ସନ୍ତି।

(ङ) बालक: कुत्र उपविष्ट:?
ବାଳକଃ କୁତ୍ର ଉପବିଷ୍ଟ ?
(ବାଳକ କେଉଁଠି ବସିଛି ?)
उत्तर:
बालक: वृक्षस्य अध: उपविष्टः।
ବାଳକ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ ଉପବିଷ୍ଟ ।

२. कोष्ठकस्थपदै: वाक्यानि रचयतु ।
(କୋଷ୍ଠକସୁପଦଃ ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତୁ।)

(क) विद्यालयम् अभितः छात्रः गच्छति।
ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଅଭିତଃ ଛାତ୍ରୀ ଗଛତି।

(ख) विद्यालयम् उभयतः पुष्पवाटिका।
ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଉଭୟତଃ ପୁଷ୍ପବାଟିକା।

(ग) विद्यालयं परितः प्राचीरम् अस्ति ।
ବିଦ୍ୟାଳୟଂ ପରିତଃ ପ୍ରାଚୀରମ୍ ଅସ୍ତି।

३. वाक्यानि रचयतु।
(ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତୁ।)

उच्चै :, पुनः, तूष्पीम्, परितः, अभितः
उत्तर:
उच्चै: (ଉଚ୍ଚୈଃ) – उच्चै: पाठस्य अभ्यासं करोतु ।
ଉଚ୍ଚୈଃ ପାଠସ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସଂ କରୋତୁ।

पुनः (ପୁନଃ) – पुनः विषयं पठतु।
ପୁନଃ ବିଷୟଂ ପଠତୁ।

तूष्णीम् (ତୂଷ୍ଣୀମ୍)- श्रेण्याः अन्तः तूष्णीं तिष्ठतु ।
ଶ୍ରେଣ୍ୟା ଅନ୍ତଃ ତୂଷ୍ଣୀ ତିଷ୍ଠତୁ।

परितः (ପରିତଃ) – विद्यालयं परितः प्राचीरम् अस्ति।
ବିଦ୍ୟାଳୟଂ ପରିତଃ ପ୍ରାଚୀରମ୍ ଅସ୍ତି।

अभितः (ଅଭିତଃ) – विद्यालयम् अभितः छात्र: गच्छति।
ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଅଭିତଃ ଛାତ୍ର ଗଚ୍ଛତି।

४. अव्ययपदानि निर्वाचयतु ।
(ଅବ୍ୟୟପଦାନି ନିର୍ବାଚୟତୁ।)

पठतु, नमः, अधः, पुनः, तिष्ठतु, तूष्णीम्
उत्तर:
अधः ( ଅଧଃ), पुनः (ପୁନଃ), तूष्पीम् (ତୂଷ୍ଣୀମ୍)

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अनुवादं कुरुत।

(क) विद्यालयः ज्ञानमन्दिरं भवति।
उत्तर:
ବିଦ୍ୟାଳୟ ଜ୍ଞାନର ମନ୍ଦିର ଅଟେ ।

(ख) स: भगिन्या सह गच्छति।
उत्तर:
ସେ ଭଉଣୀ ସହିତ ଯାଉଛି ।

(ग) विद्यालयम् उभयतः पुष्पवाटिका।
उत्तर:
ବିଦ୍ୟାଳୟ ଦୁଇ ପଟେ ଫୁଲବଗିଚା ।

(घ) विद्यालये गुरुः अस्ति।
उत्तर:
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଗୁରୁ ଅଛନ୍ତି |

(ङ) कक्षायां नीचै: वदतु।
उत्तर:
ଶ୍ରେଣୀରେ ଧୀରେ ଧୀରେ କୁହନ୍ତୁ ।

(च) कदापि मिथ्या मा वदतु ।
उत्तर:
କେବେହେଲେ ମିଛ କୁହ ନାହିଁ ।

(छ) वृक्षस्य उपरि वानराः कूर्दन्ति।
उत्तर:
ଗଛ ଉପରେ ମାଙ୍କଡ଼ମାନେ କୂଦୁଛନ୍ତି ।

२. शून्यस्थानं पूरयत।

(क) ………… अभित: छात्र: गच्छति।
उत्तर: ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍

(ख) विद्यालयं परितः ………… अस्ति।
उत्तर: ପ୍ରାଚୀରମ୍

(ग) ………… नम:।
उत्तर: ଗୁରବେ

(घ) अलं ………… |
उत्तर: ବିବାଦେନ

(ङ) श्रेण्या: अन्त: ………… तिष्ठतु।
उत्तर: ତୂଷ୍ଣୀ

(च) ………… अध: बालक: उपविष्ट:।
उत्तर : ବୃକ୍ଷସ୍ଯ

३. विक्षिप्तवर्णानां मेलनेन शुद्धपदं रचयत।

(क) तः भि अ
उत्तर: ଅଭିତଃ

(ख) न वा वि दे
उत्तर: ବିବାଦେନ

(ग) ल या द्या वि त्
उत्तर:  ବିଦ୍ୟାଳୟାତ୍

(घ) दि प श उ ति
उत्तर:  ଉପଦିଶତି

(ङ) तः भ य उ
उत्तर:  ଉଭୟତଃ

४. स्तम्भमेलनं कुरूत।

‘क’ स्मम्भः — ‘ख’ स्तम्भः
विद्यालयम् — नम:
भगिन्या — उपरि
गुरवे — अलम्
विवादेन — अभितः
वृक्षस्य — सह
उत्तर:
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ — ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ — ଅଭିତଃ
ଭଗିନ୍ଯା — ସହ
ଗୁରବେ — ନମଃ
ବିବାଦେନ — ବୃକ୍ଷସ୍ଯ
ଅଳମ୍ — ଉପରି

६. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।

(क) प्राचीरम्
उत्तर:
ପାଚେରୀ

(ख) सर्वतः
उत्तर:
ସବୁଆଡେ

(ग) अधः
उत्तर:
ତଳେ

(घ) परितः
उत्तर:
ଚାରିପଟେ

(ङ) अस्ति
उत्तर:
ଅଛି

६. रेखाड्कितपदानां भ्रमसंशोधनं कुरुत।

(क) कदापि मिथ्यां मा वदतु।
उत्तर:
କଦାପି ମିଥ୍ୟା ମା ବଦତୁ ।

(ख) विद्यालयस्य वहि: मा भ्रमतु।
उत्तर:
ବିଦ୍ୟାଳୟାତ୍ ବହିଃ ମା ଭ୍ରମତୁ ।

(ग) पुष्पवाटिकां सर्वतः वृक्षाः अस्ति।
उत्तर:
ପୁଷ୍ପ ବାଟିକାଂ ସର୍ବତଃ ବୃକ୍ଷା ସନ୍ତି ।

(घ) विवादं अलम्।
उत्तर:
ବିବାଦେନ ଅଳମ୍ ।

(घ) गुरूणा नमः।
उत्तर:
ଗୁରବେ ନମଃ ।

 ८. उत्तर चयनं कुरूत। 

(क) क: ज्ञानमन्दिरं भवति ?
(a) गृहम्
(b) कार्यालय:
(c) विद्यालय:
(d) देवालय:
उत्तर:
(c) ବିଦ୍ୟାଳୟ

(ख) उच्चै: कस्य अभ्यासं करोतु ?
(a) पाठस्य
(b) गीतस्य
(c) नृत्यस्य
(d) पुस्तकस्य
उत्तर:
(a) ପାଠସ୍ଯ

(ग) गुरुः किं करोति ?
(a) उपविशति
(b) उपदिशति
(c) उपदिशन्ति
(d) उपदिशतः
उत्तर:
(b) ଉପଦିଶନ୍ତି

(घ) वृक्षस्य अधः कया उपविष्ट: ?
(a) चालक:
(b) सर्प:
(c) बालक:
(d) गोपालक:
उत्तर:
(c) ବାଳକଃ

(ङ) स: क्या सह गच्छति ?
(a) लतया
(b) गीतया
(c) सीतया
(d) भगिन्या
उत्तर:
(d) ଭଗିନ୍ୟା

उपपदविभक्तिप्रयोगः :
(ଉପପଦବିଭନ୍ତଃ ପ୍ରୟୋଗ ଅବ୍ୟୟପ୍ରୟୋଗଶ୍ଚ)

ସଦୃଶଂ ତ୍ରିଶୁ ଲିଙ୍ଗେଷୁ ସର୍ବାସୁ ଚ଼ ବିଭଭିକ୍ଷୁ
ବଚନେଷୁ ତ୍ବ ସର୍ବେଷୁ ଯତ୍ନ ବେତି ତଦବ୍ୟୟମ୍ ।
ସୂଚନା : ଶବ୍ଦ ଯୋଗରେ ଯେଉଁ ବିଭକ୍ତି ହୁଏ, ତାହା ଉପପଦ ବିଭକ୍ତି ଏବଂ ଯେଉଁ ପଦର ତିନି ଲିଙ୍ଗ, ସାତ ବିଭକ୍ତି ଓ ତିନି ବଚନରେ ସମାନ ରୂପ ହୁଏ, ତାହା ଅବ୍ୟୟ ପଦ।

विद्यालयः (ବିଦ୍ୟାଳୟ) ବିଦ୍ୟାଳୟ

उपपदविभक्तिप्रयोगः (ଉପପଦବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗ)

• उभयतः (ଉଭୟତଃ) ଉଭୟପଟେ
• परितः (ପରିତଃ) ଋରିପଟେ
• सर्वतः (ପରିତଃ) ଋରିପଟେ
• नम: (ନମଃ) ନମସ୍କାର
• उपरि (ଉପରି) ଉପରେ

अव्ययप्रयोग: (ଅବ୍ୟୟପ୍ରୟୋଗ)

• अलम् (ଅଳମ୍) ବୃଥା
• अन्तः (ଅନ୍ତଃ) ଭିତରେ
• वहि: (ବହିଃ) ବାହାରେ
• अधः (ଅଧଃ) ତଳେ
• उच्चै: (ଉଚ୍ଚୈଃ) ବଡ଼ ପାଟିରେ
• नीच्चै: (ନୀଚ୍ଚି) ଧୀରେ ତଳେ
• कदापि (କଦାପି) କେବେହେଲେ
• पुनः (ପୁନଃ) ପୁଣି

विद्यलायः ज्ञानमन्दिरं भवति। विद्यालयम् अभितः छात्रः गच्छति। स: भगिन्या सह गच्छति। विद्यालयं परितः प्राचीरम् अस्ति। विद्यालयम् उभयतः पुष्पवाटिका। पुष्पवाटिकां सर्वतः वृक्षाः सन्ति। विद्यालये गुरुः अस्ति। गुरवे नमः गुरुः उपदिशति – अलं विवादेन। श्रेण्याः अन्तः तूष्णीं तिष्ठतु । विद्यालयात् वहि: मा भ्रमतु । उच्चै : पाठस्य अभ्यासं करोतु। कक्षायां नीचै: वदतु। कदापि मिश्या मा वदतु । पुनः विषयं पठतु । वृक्षस्य अधः बालक: उपविष्टः। वृक्षस्य उपरि वानराः कूर्दन्ति ।

ବିଦ୍ୟାଳୟ ଜ୍ଞାନମନ୍ଦିରଂ ଭବତି । ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଅଭିତଃ ଛାତ୍ରୀ ଗଚ୍ଛତି । ଡଃ ଭଗିନ୍ୟା ସହ ଗଛତି । ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତଃ ପ୍ରାଚୀରମ୍ ଅଛି। ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ଉଭୟତଃ ପୁଷ୍ପବାଟିକା । ପୁଷ୍ପବାଟିକାଂ ସର୍ବତଃ ବୃକ୍ଷା ସନ୍ତି । ବିଦ୍ୟାଳୟେ ଗୁରୁ ଅସ୍ତି । ଗୁରବେ ନମଃ। ଗୁରୁ ଉପଦିଶତି – ଅଳଂ ବିବାଦେନ । ଶ୍ରେଣ୍ୟା ଅନ୍ତଃ ତୂଷ୍ଣୀ ତିଷ୍ଠତି । ବିଦ୍ୟାଳୟାତ୍ ବହିଃ ମା ଭ୍ରମତୁ। ଉଚ୍ଚୈଃ ପାଠସ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସଂ କରୋତୁ। କକ୍ଷାୟା ନୀତିଃ ବଦତୁ। କଦାପି ମିଥ୍ୟା ମା ବଦତୁ। ପୁନଃ ବିଷୟଂ ପଠତୁ। ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ ବାଳକଃ ଉପବିଷ୍ଟ । ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଉପରି ବାନରାଃ କୂର୍ଦନ୍ତି

ଅର୍ଥ :
ବିଦ୍ୟାଳୟ ଜ୍ଞାନର ମନ୍ଦିର ଅଟେ। ବିଦ୍ୟାଳୟ ଆଗରେ ଛାତ୍ରଟି ଯାଉଛି। ସେ ଭଉଣୀ ସହିତ ଯାଉଛି। ବିଦ୍ୟାଳୟ ଋରିପଟେ ପାଚେରୀ ଅଛି । ବିଦ୍ୟାଳୟ ଦୁଇପଟେ ଫୁଲବଗିର । ଫୁଲବଗିରର ସବୁଆଡ଼େ ଗଛ ରହିଛି। ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକ ଅଛନ୍ତି। ଗୁରୁଙ୍କୁ

ନମସ୍କାର, ଗୁରୁ ଉପଦେଶ ଦିଅନ୍ତି – କଳି କର ନାହିଁ । ଶ୍ରେଣୀରେ ନୀରବ ରୁହ। ବିଦ୍ୟାଳୟ ବାହାରେ ବୁଲ ନାହିଁ । ବଡ଼ ପାଟିରେ ପାଠ ଅଭ୍ୟାସ କର। ଶ୍ରେଣୀରେ ଧୀରେ ଧୀରେ କୁହନ୍ତୁ। କେବେହେଲେ ମିଛ କୁହନ୍ତୁ ନାହିଁ। ବିଷୟକୁ ବାରମ୍ବାର ପଢ଼ନ୍ତୁ। । ଗଛତଳେ ପିଲାଟି ବସିଥିଲା। ଗଛ ଉପରେ ମାଙ୍କଡ଼ମାନେ କୂଦୁଛନ୍ତି ।

शब्दार्थ (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 20 ସମ୍ଭାଷଣମ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 20 ସମ୍ଭାଷଣମ୍

१. उत्तराणि लिखतु ‍
(ଉତ୍ତରାଣି ଲିଖତୁ) ଉତ୍ତର ଲେଖନ୍ତୁ:

(क) विवेकानन्दः बाल्ये कीदृशः आसीत् ?
ବିବେକାନନ୍ଦ ବାଲ୍ୟ କୀଦୃଶୀ ଆସୀତ୍ ?
(ପିଲାଦିନେ ବିବେକାନନ୍ଦ କିପରି ଥିଲେ ?)
उत्तर :
विवेकानन्द: बाल्ये साहसी आसीत्।
ବିବେକାନନ୍ଦ ବାଲ୍ୟ ସାହସୀ ଆସୀତ୍ଵ ।

(ख) प्रतिदिनं विवेकाननदः किं खादति स्म ?
ପ୍ରତିଦିନଂ ବିବେକାନନ୍ଦ କିଂ ଖାଦତି ସ୍ମ ?
(ପ୍ରତିଦିନ ବିବେକାନନ୍ଦ କ’ଣ ଖାଉଥିଲେ ?)
उत्तर :
प्रतिदिनं विवेकानन्द: निरामिषं खादति स्म ।
ପ୍ରତିଦିନଂ ବିବେକାନନ୍ଦ ନିରାମିଶଂ ଖାଦତି ସ୍ଵ।

(ग) विवेकानन्दः कं गुरुरूपेण स्वीकरोति स्म?
ବିବେକାନନ୍ଦ କଂ ଗୁରୁରୂପେଣ ସ୍ଵୀକରୋତି ସ୍ମ ?
(ବିବେକାନନ୍ଦ କାହାକୁ ଗୁରୁଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।)
उत्तर :
विवेकानन्द: रामकृष्णदेवं गुरुरूपेण स्वीकरोति स्म।
ବିବେକାନନ୍ଦ ରାମକୃ ଷ୍ଣଦେବଂ ଗୁରୁରୂପେଣ ସ୍ତ୍ରୀକରୋତି ସ୍ଵ।

(घ) क्विकानन्दस्य बाल्यनाम किं भवति स्म ?
ବିବେକାନନ୍ଦସ୍ୟ ବାଲ୍ୟନାମ କିଂ ଭବତି ସ୍ମ ?
(ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ପିଲାଦିନର ନାମ କ’ଣ ଥୁଲା ? )
उत्तर :
विवेकानन्दस्य बाल्यनाम नरेन्द्र: भवति स्म ।
ବିବେକାନନ୍ଦସ୍ୟ ବାଲ୍ୟନାମ ନରେନ୍ଦ୍ର ଭବତି ସ୍ଵ।

(ङ) क: भारतीयसंस्कृतिम् उपदिशति स्म ?
କଃ ଭାରତୀୟସଂସ୍କୃତିମ୍ ଉପଦିଶତ ସ୍ଵ ?
(କି ଏ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ଉପଦେଶ ଦେଉଥିଲେ ? )
उत्तर :
विवेकानन्द: भारतीयसंस्कृतिम् उपदिशति स्म।
ବିବେକାନନ୍ଦ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିମ୍ ଉପଦିଶତ ସ୍ଵ।

२. उचितपदेन शून्यस्थानं पूरयतु ।
(ଉଚିତପଦେନ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟ।)

(क) ………… विषये अन्यः कोऽपि विशेषः
(ख) विवेकानन्दः ………… करोति स्म ।
(ग) धर्मविषये ………… पृच्छति स्म ।
(घ) नूतनं विषयं ………… |
(ङ) वयं विवेकानन्दविषये ………… इच्छामः।
(जनसेवां, तस्य, ज्ञास्यामः, ज्ञातुम्, गुरुजनान्)
उत्तर :
(क) तस्य (ତଥ୍ୟ)
(ख) जनसेवां (ଜନସେବାଂ)
(ग) गरुरजनान् ( ଗୁରୁଜନାନ୍)
(घ) ज्ञास्याम: (ଜ୍ଞାସ୍ୟାମ)
(ङ) ज्ञातुम् (ଜ୍ଞାତୁମ୍)

३. स्तम्भं मलेयतु (…….)

‘क’ स्तम्भ: — ‘ख’ स्तम्भ:
माता — गच्छति स्म
दक्षिणेश्वरं — खादति स्म
निरामिषं — वदति स्म
विश्ववविख्यातः — इच्छति स्म
संहतिम् — भवति स्म
उत्तर :
‘क’ स्तम्भ:  — ‘ख’ स्तम्भ:
माता — वदति स्म
(ମାତା) — (ବଦତି ସ୍କ)
दक्षिणेश्वर — गच्छति स्म
(ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ଵରଂ) — (ଗଚ୍ଛତି ସ୍କ)
निरामिषं — खादति स्म
(ନିରାମିଶଂ) — (ଖାଦତି ସ୍କ)
विश्वविख्यात: — भवति स्म
(ବିଶ୍ୱବିଖ୍ୟାତଃ) — (ଭବତି ସ୍କ)
संहतिम् — इच्छति स्म
(ସଂହତିମ୍ ) — (ଇଚ୍ଛତି ସ୍କ)

शिक्षकड्क प्रति (ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ପ୍ରତି) ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ:

• ସମ୍ଭାଷଣଟିକୁ କେତେକ ଛାତ୍ର ମିଶି ବିଭିନ୍ନ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିପାରିବେ ।
• ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅନ୍ୟ କିଛି ବର୍ତ୍ତମାନକାଳୀନ କ୍ରିୟା ପଦରେ ‘ସ୍ମ’ ଯୋଗକରି ଅତୀତକାଳ ବୋଧକ କ୍ରିୟା ସଂଗ୍ରହ କରିପାରିବେ ।

ଯଥା :

• पठति स्म (ପଠତି ସୁ) ପଢୁଥିଲା
• लिखति स्म (ଲିଖତି ସ୍ଵ) ଲେଖୁଥିଲା
• पश्यति स्म (ପଶ୍ୟତି ସ୍ଵ) ଦେଖୁଥିଲା
• खादति स्म (ଖାଦତି ସୁ) ଖାଉଥିଲା
• हसति स्म (ହସତି ସ୍ଵ) ହସୁଥିଲା
• क्रन्दति स्म (କ୍ରନ୍ଦତି ସ୍କ) କାନ୍ଦୁଥିଲା
• ददाति स्म (ଦଦାତି ସ୍ଵ) ଦେଉଥ୍ଲା
• धावति स्म (ଧାବତି ସ୍ଵ) ଧାଉଁଥୁଲା
• नयति स्म (ନୟତି ସ୍ଵ) ନେଉଥୁଲା
• स्मरति स्म (ସ୍ମରତି ସ୍କ) ମନେରଖୁଥିଲା
• गायति स्म (ଗାୟତି ସ୍ମ) ଗାନ କରୁଥିଲା
• वहति स्म (ବହତି ସ୍ଵ) ବହନ କରୁଥିଲା
• आयाति स्म (ଆୟାତି ସ୍ଵ) ଆସୁଥୁଲା
• विभेति स्म (ବିଭେତି ସ୍ମ) ଭୟ କରୁଥିଲା
• लभते स्म (ଲଭତେ ସ୍ଵ) ଲାଭ କରୁଥିଲା

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अनुवादं कुरुत।
(क) विवेकानन्दः बाल्ये साहसी आसीत्।
उत्तर :
ବିବେକାନନ୍ଦ ପିଲାଦିନେ ସାହସୀ ଥିଲେ ।

(ख) स: प्रतिदिनं निरामिषं खादति स्म।
उत्तर :
ସେ ପ୍ରତିଦିନ ନିରାମିଷ ଖାଉଥିଲେ ।

(ग) रामकृष्णदेवं गुरुरूपेण स्वीकरोति स्म।
उत्तर :
ରାମକୃଷ୍ଣ ଦେବଙ୍କୁ ଗୁରୁ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।

(घ) सः सर्वदा संहतिम् इच्छति स्म।
उत्तर :
ସେ ସବୁବେଳେ ଏକତା ଇଚ୍ଛା କରୁଥିଲେ ।

(ङ) तस्य बाल्यनाम नरेन्द्र: भवति स्म।
उत्तर :
ତାଙ୍କ ପିଲାଦିନର ନାମ ନରେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା ।

(च) स: देशे विदेशे भ्रमति स्म।
उत्तर :
ସେ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ବୁଲୁଥିଲେ ।

(छ) विवेकानन्द: जनसेवा करोति स्म।
उत्तर :
ବିବେକାନନ୍ଦ ଲୋକମାନଙ୍କ ସେବା କରୁଥିଲେ ।

२. विक्षिप्तवर्णानां मेलनेन शुद्धपदं रचयत।
(क) त् आ सी
उत्तर :
ଆସୀତ୍

(ख) भाण प्र वे
उत्तर :
ପ୍ରଭାବେଣ

(ग) दि प्र ति नं
उत्तर :
ପ୍ରତିଦିନଂ

(घ) वे न्द：का वि न
उत्तर :
ବିବେକାନନ୍ଦ

(ङ) य र भा ती
उत्तर :
ଭାରତୀୟ

३. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) अद्य
उत्तर :
ଆଜି

(ख) क्रीडतीस्म
उत्तर : ଖେଳୁଥିଲା

(ग) संहतिम्
उत्तर : ଏକତା

(घ) गुरुजनान्
उत्तर : ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କୁ

(ङ) कालान्तरे
उत्तर : ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ

४. रेखाड़ितपदानां भ्रमसंशोधनं कुरुत।
(क) स：बहु क्रीडन्ति स्म।
उत्तर :
ଧଃ ବହୁ କ୍ରୀଡତି ସ୍ମ ।

(ख) मम माताः वदति स्म।
उत्तर :
ମମ ମାତା ବଦତି ସ୍ମ ।

(ग) विवेकानन्द：जनसेवया करोति स्म।
उत्तर :
ବବକୋନନ୍ଦ ଜନସେବାଂ କରୋତି ସ୍ମ ।

(घ) तस्य प्रभावेण युवकाः संघटितः।
उत्तर :
ତସ୍ୟ ପ୍ରଭାବେଣ ଯୁବକା ସଂଘଟିତାଃ ।

(ङ) तस्या: बाल्यनाम नरेन्द्र：।
उत्तर :
ତସ୍ୟ ବାଲ୍ୟନାମ ନରେନ୍ଦ୍ର ।

५. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) क: बहु क्रीडति स्म ?
(a) विवेकानन्द:
(b) आनन्द:
(c) विवेक:
(d) सुनन्द:
उत्तर :
(a) ବିବେକାନନ୍ଦ

(ख) कस्मिन् विषये गुरुजनान् पृच्छति ?
(a) कर्मविषये
(b) धर्मविषये
(c) मर्मविषये
(d) श्रमविषये
उत्तर :
(b) ଧର୍ମବିଷୟ

(ग) विवेकानन्दः किंकरोति स्म ?
(a) मनसेवा
(b) धनसेवा
(c) वनसेवां
(d) जनसेवां
उत्तर :
(d) ଜନସେବାଂ

(घ) स: सर्वदा किम् इच्छति स्म ?
(a) बलम्
(b) जलम्
(c) संहतिम्
(d) अहिंसाम्
उत्तर :
(c) ସଂହତିମ୍

(ङ) तस्य प्रभावेण के संघटिता: भवन्ति स्म ?
(a) युवका:
(b) जना:
(c) मूर्खा:
(d) वृद्धा:
उत्तर :
(a) ଯୁବକା

विद्यालय: (ସମ୍ଭାଷଣମ୍) ବାର୍ତ୍ତାଳାପ

शिक्षक: – भो छात्रा:! अद्य किम् इच्छन्ति ?
ଶିକ୍ଷକଃ – ଭୋ ଛାତ୍ର ! ଅଦ୍ୟ କିମ୍ ଇଚ୍ଛନ୍ତି ?
ଅନୁବାଦ – ହେ ଛାତ୍ରମାନେ ! ଆଜି କ’ଣ ଋହୁଁଛନ୍ତି ?

छात्रा: – श्रीमन् ! अद्य वयं विवेकानन्दविषये ज्ञातुम् इच्छामः।
ଛାତ୍ରା – ଶ୍ରୀମନ୍ ! ଅଦ୍ୟ ବୟଂ ବିବେକାନନ୍ଦବିଷୟେ ଜ୍ଞାତୁମ୍ ଇଚ୍ଛାମଃ ।
ଅନୁବାଦ – ସାର୍ ! ଆଜି ଆମେ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ପିଲାଦିନ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁ।

शिक्षक: – उत्तमम् । विवेकानन्दस्य बाल्यकालविषये जानन्ति वा ?
ଶିକ୍ଷକଃ – ଉତ୍ତମମ୍ । ବିବେକାନନ୍ଦସ୍ୟ ବାଲ୍ୟକାଳବିଷୟେ ଜାଣନ୍ତି ବା ?
ଅନୁବାଦ – ଭଲ କଥା । ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ପିଲାଦିନ ବିଷୟରେ ଜାଣିଛ କି ?

मानसः – विवेकानन्द: बाल्ये कीदृशः आसीत् ? स: किं किं करोति स्म ?
ମାନମଃ – ବିବେକାନନ୍ଦ ବାଲ୍ୟ କୀଦୃଶୀ ଆସୀତ୍ ? ସ୍ୱ କିଂ କିଂ କରୋତି ସ୍ମ ?
ଅନୁବାଦ – ବିବେକାନ୍ଦ ପିଲାଦିନେ କିପରି ଥିଲେ ? ସେ କ’ଣ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?

शिक्षक: – विवेकानन्द: बाल्ये साहसी आसीत्। सः बहु क्रीड़ति स्म ।
प्रतिदिनं देवालयं गच्छति स्म। धर्मविषये गुरुजनान् पृच्छति स्म ।
ଶିକ୍ଷକଃ – ବିବେକାନନ୍ଦ ବାଲ୍ୟ ସାହସୀ ଆସୀତ୍ । ଡଃ ବହୁ କ୍ରୀଡ଼ତି ସୃ । ପ୍ରତିଦିନଂ ଦେବାଳୟଂ ଗଛତି ସ୍ମ। ଧର୍ମବିଷୟ ଗୁରୁଜନାନ୍ ପୃଚ୍ଛତି ସ୍ଵ।
ଅନୁବାଦ – ବିବେକାନନ୍ଦ ବାଲ୍ୟକାଳରେ ସାହସୀ ଥିଲେ । ସେ ବହୁତ ଖେଳୁଥିଲେ। ପ୍ରତିଦିନ ଦେଉଳକୁ ଯାଉଥଲେ। ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ଗୁରୁଜନଙ୍କୁ ପଚାରୁଥିଲେ।

लता – सः अन्यत् किं करोति स्म ?
ଲତା – ଧଃ ଅନ୍ୟତ୍ କିଂ କରୋତି ସ୍ମ ?
ଅନୁବାଦ – ସେ ଅନ୍ୟ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?

शिक्षक: – विवेकानन्द: जनसेवां करोति स्म।
स: प्रतिदिनं निरामिषं खादति स्म ।
ଶିକ୍ଷକଃ — ବିବେକାନନ୍ଦ ଜନସେବାଂ କରୋତି ସ୍ଵ। ସ୍ୱ ପ୍ରତିଦିନଂ ନିରାମିଷ ଖାଦତି ସ୍ମ ।
ଅନୁବାଦ – ବିବେକାନନ୍ଦ ଲୋକମାନଙ୍କ ସେବା କରୁଥିଲେ। ସେ ନିତିଦିନ ନିରାମିଷ ଖାଦ୍ୟ ଖାଉଥିଲେ।

उमेशः – श्रीमन् ! मम माता वदति स्म – यत्
विवेकानन्द्: दक्षिणेश्वरमन्दिरं गच्छति स्म।

शिक्षक: – आम् । स प्रतिदिनं दक्षिणेश्वरं गच्छति स्म।
रामकृष्णदेवं गुरुरूपेण स्वीकरोति स्म ।

ଶିକ୍ଷକଃ – ଶ୍ରୀମନ୍ ! ମମ ମାତା ବଦତି ସ୍କୃ – ଯତ୍ ବିବେକାନନ୍ଦ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ଵରମନ୍ଦିରଂ ଗଚ୍ଛତି ସ୍ଵ।
ଅନୁବାଦ – ଆଜ୍ଞା ! ମୋର ମାଆ କହୁଥିଲେ ଯେ ବିବେକାନନ୍ଦ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିରକୁ ଯାଉଥିଲେ।

शिक्षक: – आम् । स प्रतिदिनं दक्षिणेश्वरं गच्छति स्म।
रामकृष्णदेवं गुरुरूपेण स्वीकरोति स्म ।
ଶିକ୍ଷକଃ – ଆମ୍ବ । ଡଃ ପ୍ରତିଦିନଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ଵରଂ ଗଚ୍ଛତି ସ୍ମ। ରାମକୃଷ୍ଣଦେବଂ ଗୁରୁରୂପେଣ ସ୍ଵୀକରୋତି ସୃ।
ଅନୁବାଦ – ହଁ। ସେ ପ୍ରତିଦିନ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ଵର ଯାଉଥିଲେ। ରାମକୃଷ୍ଣଦେବଙ୍କୁ ଗୁରୁଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ।

गीता – तस्य विषये अन्य: कोऽपि विशेष: ?
ଗୀତା – ତସ୍ୟ ବିଷୟେ ଅନ୍ୟ କୋଽପି ବିଶେଷ ?
ଅନୁବାଦ – ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଅନ୍ୟ କିଛି ବିଶେଷ ବର୍ଣନା ଅଛି କି ?

शिक्षक: – स: सर्वदा संहतिम् इच्छति स्म। तस्य प्रभावेण युवकाः संघटिता: भवन्ति स्म। तस्य बाल्यनाम नरेन्द्र: भवति स्म । कालान्तरे सः विश्वविख्यातः भवति स्म। स: देशे विदेशे भ्रमति स्म । भारतीयसंस्कृतिम् उपदिशति स्म ।

ଶିକ୍ଷକଃ – ଡଃ ସର୍ବଦା ସଂହତିମ୍ ଇଚ୍ଛତି ସ୍ମ। ତଥ୍ୟ ପ୍ରଭାବେଣ ଯୁବକାଂ ସଂଘଟିତଃ ଭବନ୍ତି ସ୍ଵ। ତସ୍ୟ ବାଲ୍ୟନାମ ନରେନ୍ଦ୍ର ଭବତି ସ୍ଵ। କାଳାନ୍ତରେ ଡଃ ବିଶ୍ୱବିଖ୍ୟାତଃ ଭବତି ସ୍ମ । ସ୍ୱ ଦେଶ ବିଦେଶେ ଭ୍ରମତି ସ୍ମ। ଭାରତୀୟ- ସଂସ୍କୃତିମ୍ ଉପଦିଶତି ସ୍ମ ।

ଅନୁବାଦ – ସେ ସବୁବେଳେ ସଂହତି ଇଚ୍ଛା କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଯୁବକମାନେ ସଂଘଟିତ ହେଉଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପିଲାଦିନର ନାମ ନରେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ବିଶ୍ଵପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଦେଶ ଓ ବିଦେଶରେ ବୁଲୁଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଉପଦେଶ ଦେଉଥିଲେ । ହେଉ ଆଜି ଯଥେଷ୍ଟ ହେଲାଣି । ଆସନ୍ତା କାଲି ପୁଣି ନୂଆ ବିଷୟ ଜାଣିବା ।

शब्दार्थ (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 5 ସଂଖ୍ୟା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 5 ସଂଖ୍ୟା

१. कति सन्ति अक्षरेण लिखतु
କତି ସନ୍ତା ଅକ୍ଷରେଣ ଲିଖନ୍ତୁ (କେତୋଟି ଅଛି ଅକ୍ଷରରେ ଲେଖନ୍ତୁ)

(१) मस्तकम्
(୧) ମସ୍ତକମ୍ ।
उत्तर :
एकं मस्तकम् ।
ଏବଂ ମସ୍ତକମ୍ ।

(२) फले
(୨) ଫଳେ ।
उत्तर :
द्वे फले ।
ସ୍ଵେ ଫଳେ ।

(३) पुस्तकानि
(୩) ପୁସ୍ତକାନି ।
उत्तर :
त्रीणि पुस्तकानि ।
ତ୍ରୀଣି ପୁସ୍ତକାନି ।

(५) अङुलय:
(୫) ଅଙ୍ଗୁଳୟଃ
उत्तर :
पश्च अड्गुलयः ।
ପଞ୍ଚ ଅଙ୍ଗୁଳୟ ।

(६) ग्रहा:
(୬) ଗ୍ରହ
उत्तर :
षट् ग्रहा:।
ଷଟ୍ ଗ୍ରହଃ ।

(७) दिवसा:
(୭) ଦିବସା ।
उत्तर :
सप्त दिवसा:
ସପ୍ତ ଦିବସା ।

(३ २) दन्ता:
(୩୨) ଦନ୍ତା
उत्तर :
द्वात्रिंशत् दन्ताः।
ଦ୍ବାତ୍ରିଂଶତ୍ ଦନ୍ତୀ ।

(१०) अवतारा:
(୧୦) ଅବତାରାଃ ।
उत्तर :
दश अवतारा:।
ଦଶ ଅବତାରାଃ ।

(१ २) मासा:
(୧୨) ମାସା
उत्तर :
द्वादश मासाः।
ଦ୍ବାଦଶ ମାସ ।

(२४) सोपानानि
(୨୪) ସୋପାନାନି ।
उत्तर :
चतुर्विंशतिः सोपानानि।
‘ଚତୁର୍ବିଂଶତିଃ ସୋପାନାନି।

(२८) वानरा;
(୨୮) ବାନରଃ ।
उत्तर :
अष्टविंशति वानराः।
ଅଷ୍ଟାବିଂଶତିଃ ବାନରଃ ।

(३५) पत्राणि
(୩୫) ପତ୍ରାଣି ।
उत्तर :
पश्चत्रिंशत् पत्राणि:
ପଞ୍ଚତ୍ରିଂଶତ୍ ପତ୍ରାଣି ।

(४०) बालिका:
(୪୦) ବାଳିକା ।
उत्तर :
चत्वारिंशत् बालिकाः।
ଚତ୍ୱାରିଂଶତ୍ ବାଳିକା ।

(૪६) पुत्तलिका:
(୪୬) ପୁତ୍ତଳିକା ।
उत्तर :
षड्चत्वारिंशत् पुत्तलिका:।
ଷଡ଼ଚତ୍ବାରିଂଶତ୍ ପୁତ୍ତଳିକା ।

(५ २) स्तम्भा:
(୫୨) ସ୍ତମ୍ଭ ।
उत्तर :
द्विपश्चाशत् स्तम्भाः।
ଦ୍ବିପଞ୍ଚାଶତ୍ ସ୍ତମ୍ଭା ।

(४८) करवस्त्राणि
(୪୮) କରବସ୍ତ୍ରାଣି ।
उत्तर :
अष्टपञ्चाशत् करवस्त्राणि।
ଅଷ୍ଟପଞ୍ଚାଶତ୍ କରବସ୍ତାଣି ।

(६४) कला:
(୬୪) କଳା ।
उत्तर :
चतुषष्टि: कला:।
ଚତୁଷଷ୍ଟି କଳା ।

(६५) घट:
(୬୫) ଘଟା ।
उत्तर :
पञ्चषष्टि: घटाः।
ପଞ୍ଚଷଷ୍ଟି ଘଟା ।

(७ १) द्रोण्य:
(୭୧) ଦ୍ରୋଣ୍ୟ ।
उत्तर :
एकसप्तति: द्रोण्य:।
ଏକସପ୍ତତଃ ଦ୍ରୋଣଂ ।

(७५) व्याघ्रा:
(୭୫) ବ୍ୟାଘ୍ରା
उत्तर :
पंचसप्तति: व्याघ्राः।
ପଞ୍ଚସପ୍ତତଃ ବ୍ୟାଘ୍ରା ।

(७८) शिक्षिका:
(୭୮) ଶିକ୍ଷିକାଂ
उत्तर :
अष्टसप्ततिः शिक्षिका:।
ଅଷ୍ଟସପ୍ତତଃ ଶିକ୍ଷିକା ।

(२४) पत्रिका:
(୨୪) ପତ୍ରିକା
उत्तर :
चतुर्विंशतिः पत्रिकाः।
ଚତୁର୍ବିଂଶତିଃ ପତ୍ରିକା ।

(२ २) पिपीलिका:
(୨୨) ପିପୀଲିକା
उत्तर :
द्वाविंशतिः पिपीलिकाः।
ଦ୍ୱାବିଂଶତିଃ ପିପୀଳିକା ।

(६ १) इष्टिका:
(୬୧) ଇଷ୍ଟିକା
उत्तर :
एकषष्टि: इष्टिकाः।
ଏକଷଷ୍ଟି ଇଷ୍ଟିକା ।

(६७) दीपा:
(୬୭) ଦୀପା
उत्तर :
सप्तषष्टि: दीपाः।
ସପ୍ତଷଷ୍ଟି ଦୀପା ।

(१००) लोकयानानि
(୧୦୦) ଲୋକଯାନାନି
उत्तर :
शतं लोकयानानि
ଶତଂ ଲୋକଯାନାନି ।

२. अड्केन लिखतु
(ଅଙ୍କନ ଲିଖତୁ) ସଂଖ୍ୟାରେ ଲେଖନ୍ତୁ:

एकादश – ________.
अष्टादश – ________.
विंशति: – ________.
चतुर्विशति: – ________.
सप्तविंशति: – ________.
द्वाविंशत् – ________.
पत्रत्रिंशत् – ________.
चत्वारिंशत् – ________.
त्रिचत्वारिंशत् – ________.
नवचत्वारिंशत् – ________.
एकपत्राशत् – ________.
द्विषष्टि: – ________.
सप्तषष्टि: – ________.
पश्चसप्ततिः – ________.
द्वयशीति – ________.
चतुर्नवतिः – ________.
उत्तर :

३. स्तम्भं योजयतु –
(ସ୍ତମଂ ଯୋଜୟତୁ) ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର :

अष्टादश २२
द्वाविंशतिः २५
त्रयस्त्रिंशत् ३७
पश्चविंशतिः १८
सप्तत्रिंशत् ३३
उत्तर :

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अनुवादं कुरुत

(क) अप्यविंशति: व्याघा:।
उत्तर :
ଅଠାଇଶ ବାଘ

(ख) अष्टाविंशतिः छात्रा
उत्तर :
ଏକତିରିଶ ଛାତ୍ର

(ग) द्वाविंशतिः दीपा:
उत्तर :
ବାଇଶ ଦୀପ

(घ) नवतिः फलानि
उत्तर :
ନବେ ଫଳ

(ङ) सप्ततिः दिवसा:
उत्तर :
ସତୁରୀ ଦିନ

(च) अशीतिः दन्ता:
उत्तर :
ଅଶୀ ଦାନ୍ତ

(छ) पंचअझुलयः
उत्तर :
ପଞ୍ଚ ଆଙ୍ଗୁଳି

२. एकपदेन उत्तरं लिखत।

(क) पंचविंशतिः पदस्य कोऽर्थः
उत्तर :
୨୫

(ख) विंशतिः पदस्य कोऽर्थः ?
उत्तर :
୨୦

(ग) अशीति पदस्य कोऽर्थ: ?
उत्तर :
୮୦

(घ) नवतिः पदस्य कोर्शः ?
उत्तर :
୯୦

(ङ) सप्तत्रिंशत् पदस्य कोऽर्थ: ?
उत्तर :
୩୭

(च) अष्टादश पदस्य कोऽर्थः ?
उत्तर :
୧୮

(छ) द्वाविंशतिः पदस्य कोऽर्थः ?
उत्तर :
୨୨

३. शून्यस्थानं पूरयत।

(क) सहस्तमयुतं ______।
उत्तर :
ତଥା

(ख) पद्मश्च सागरं।
उत्तर :
ଣଙ୍

(ग) एकं _____ शतं चैव।
उत्तर :
ଦଶ

(घ) कोटिर्र्वुदमेव ______।
उत्तर :
ବ

(ङ) अन्त्यं ______ पदार्यं चं।
उत्तर :
ମଧ୍ଯ

५. स्तम्भमेलनं कुरूत।

उत्तर :

७. मातृभाषया अर्थं लिखत।

(क) एकादश
उत्तर :
ଏଗାର

(ख) सप्त
उत्तर :
ସାତ

(ग) पंचदश
उत्तर :
ପନ୍ଦର

(घ) द्वात्रिंशत्
उत्तर :
ବତୀଶ

(ङ) पंचाशत्
उत्तर :
ପାଚାଶ

८. उत्तर चयनं कुरूत।

(क) षष्टि:
(a) ୧୦
(b) ୨୦
(c) ୪୦
(d) ୬୦
उत्तर :
(d) ୬୦

(ख) पंचाशत्
(a) ୪୦
(b) ୫୦
(c) ୬୦
(d) ୭୦
उत्तर :
(b) 80

(ग) सप्ततिः
(a) ୬୦
(b) ୭୦
(c) ୮୦
(d) ୯୦
उत्तर :
(b) ୭୦

(घ) एकविंशत्
(a) ୨୧
(b)୨୨
(c) ୩୧
(d) ୩୨
उत्तर :
(d) ୬୦

(ङ) नवविंशति:
(a) ୯୦
(b) ୮୦
(c) ୨୯
(d) ୬୦
(c) ୨୯

९. संशोधनं कुरुत ।

(क) विंशतय: छात्राः।
उत्तर :
ବିଂଶତିଃ ଛାତ୍ରା ।

(ख) एकादशाः जनाः।
उत्तर :
ଏକାଦଶ ଜନାଃ ।

(ग) अष्टविंशतिः कलानि।
उत्तर :
ଅଷ୍ଟାବିଂଶତିଃ ଫଳାନି।

(घ) सप्ततयः अश्वा:
उत्तर :
ସପ୍ତତଃ ଅଶ୍ବାସ

(ङ) पंचवींशतिः अजाः।
उत्तर :
ପଞ୍ଚ ବିଂଶତିଃ ଅଜାଃ ।

पठतु जानातु
(ପଠତୁ ଜାନାତୁ) ପଢ଼ନ୍ତୁ ଜାଣନ୍ତୁ :

पठतु अवगच्छतु
(ପଠତୁ ଅବଗଛତୁ) ପଢ଼ି ବୁଝ :

श्लोकं पठतु स्मरतु
(ଶ୍ଳୋକଂ ପଠତୁ ସ୍ମରତୁ) ଶ୍ଳୋକ ପଢ଼ନ୍ତୁ ଓ ମନେରଖନ୍ତୁ :

एकं दश शत चैव सहस्रमयुतं तथा
लक्षं च नियुतं चैव कोटिर्र्बुदमेव च
वृन्दं खर्वो निखर्वश्च शङ्छः पद्मश्च सागरः
अन्त्यं मध्यं परार्धं च दश वृद्ध्या यथा क्रमम्।

ଏବଂ ଦଶ ଶତଂ ଚୈବ ସହସ୍ରମୟୁତଂ ତଥା
ଲକ୍ଷ୍ୟ ଚ ନିୟୁତଂ ଚୈବ କୋଟିରର୍ବୁଦମେବ ଡ଼
ବୃନ୍ଦ ଖର୍ବୋ ନିଖର୍ବଶ୍ଚ ଶଙ୍ଖ ପଦ୍ମଶ୍ଚ ସାଗରଃ
ଅନ୍ତ୍ଯ ମଧ୍ଯ ପରାଶଂ ଡ଼ ଦଶ ବୃଦ୍ଧା ଯଥାକ୍ରମମ୍ ।।

शिक्षकं प्रति :

ପଦର ଶେଷରେ, ବାକ୍ୟର ଶେଷରେ ଏବଂ ସ୍ଵରବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ‘ମ୍’ ରହିବ । ବ୍ୟଞ୍ଜନବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଅନୁ ସ୍କା ର (°) ରହିବ । ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଏହି ବିଷୟରେ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇ ଦେବେ ଯଥା- ମଧୁରମ୍, ଏକମ୍, ଏବଂ ଫଳମ୍ବ, ଫଳମ୍ ଆନୟ, ଜଳଂ ପିବାମି ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 21 ଶିଶୁଗୀତମ ଭାରତଭକ୍ତାଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 21 ଶିଶୁଗୀତମ ଭାରତଭକ୍ତାଃ

भारतभक्ता:
(ଭାରତଭକ୍ତା) ଭାରତ ଭକ୍ତମାନେ

वयं बालका: भारतभक्ता:
ବୟଂ ବାଳକା ଭାରତଭକ୍ତା

वयं बालिका: भारतभक्ता:
ବୟଂ ବାଳିକା ଭାରତଭକ୍ତା

वयं हि सर्वे भारतभक्ता:
ବୟଂ ହି ସର୍ବେ ଭାରତଭକ୍ତା

भुवनत्रयं विजेतुं शक्ताः । वयम् …
ଭୁବନତ୍ରୟଂ ବିଜେପୁଂ ଶକ୍ତା । ବୟମ୍ …

वयं सुधीरा: वयं सुवीरा:
ବୟଂ ସୁଧୀରଃ ବୟଂ ସୁବୀରା

हृष्टमानसाः पुष्टशरीरा:
ହୃଷ୍ଟମାନସ ପୁଷ୍ଟଶରୀରା

सम्यक् पठाम: सम्यक् लिखाम:
ସମ୍ୟକ୍ ପଠାମଃ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଖାମ

लोकसेवायां युक्ता: भवामः। वयम् …
ସମ୍ୟକ୍ ପଠାମଃ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଖାମ

जातिधर्ममतभेदं त्यक्त्वा
ଜାତିଧର୍ମମତଭେଦଂ ତ୍ୟକ୍ସା

भारतवर्षं पूज्यं मत्वा
ଭାରତବର୍ଷ ପୂଜ୍ୟ ମତ୍ସ୍ୟ

ऐक्यभावं हृदये धृत्वा
ଐକ୍ୟଭାବଂ ହୃଦୟେ ଧୃତ୍ଵ

देशसेवायामनुरक्ता ….. । वयम् ।
ଦେଶସେବାଯାମନୁରକ୍ତା … । ବୟମ୍ ।

शब्दार्थ (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम् (ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) वयं
उत्तर : ଆମେମାନେ

(ख) जेतुम्
उत्तर : ଜୟ କରିବାକୁ

(ग) सम्यक्
उत्तर : ଭଲ

(घ) ऐक्यभावम्
उत्तर :ଏକତାଭାବ

(ङ) मत्वा
उत्तर : ମନେକରି

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) के भारतभक्ता：？
(a) वालका：
(b) शालका：
(c) कृषकाः
(d) कारकाः
उत्तर :
(a) ବାଳକା

(ख) कस्यां युक्ता：भवामः ？
(a) सेवायां
(b) कार्ये
(c) लोकसेवाया
(d) पशुसेवायां
उत्तर :
(c) ଲୋକସେବାୟଂ

(ग) जातिधर्ममतभेदं किं कुर्मः ?
(a) जानीम:
(b) पश्याम:
(c) कुर्म:
(d) त्यजाम:
उत्तर :
(d) ତ୍ୟଜାମ

(ग) जातिधर्ममतभेदं किं कुर्मः ?
(a) जानीम:
(b) पश्याम:
(c) कुर्म:
(d) त्यजाम:
उत्तर :
(b) ଏକ୍ୟ

(ङ) वयं कस्याम् अनुरक्ता: भवाम: ?
(a) देशसेवाया
(b) वृक्षसेवाया
(c) पशुसेवायां
(d) मत्स्यसेवायां
उत्तर :
(b) ଏକ୍ୟ

प्रहेलिका (उत्तरं वदतु) ପ୍ରହେଳିକା (ଉତ୍ତର କୁହ)

कस्तुरी जायते कस्मात् ？
କସ୍ତୁରୀ ଜାୟତେ କସ୍ମାତ୍ ?

को हन्ति करिणां कुलम् ？
କୋ ହନ୍ତି କରିବାଂ କୁଳମ୍ ?

किं कुर्यात् कातरो युद्धे ？
କିଂ କୁର୍ଯ୍ୟାତ୍ କାତରୋ ଯୁଦ୍ଧେ ?

मृगात् सिंहः पलायते ।
ମୃଗାତ୍ ସିଂହଃ ପଳାୟତେ

वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराज：
ବୃକ୍ଷାଗ୍ରବାସୀ ନ ଚ଼ ପକ୍ଷିରାଜଃ

त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः।
ତ୍ରିନେତ୍ରଧାରୀ ନ ଚ଼ ଶୂଳପାଣି

त्वग्वस्त्रधारी न च सिद्धयोगी
ତ୍ବଗୁଧାରୀ ନ ବୃ ସିଦ୍ଧଯୋଗୀ ।

जलं च बिभ्रन्न घटो न मेघः।
ଜଳଂ ବୃ ବିଭ୍ରନ୍ନ ଘଟୋ ନ ମେଘ ।

कं संजधान कृष्णः
କଂ ସଂଜଧାନ କୃଷ୍ଣ

का शीतलवाहिनी गड्गा
କା ଶୀତଳବାହିନୀ ଗଙ୍ଗା

के दारपोषणरता:
କେ ଦାରପୋଷଣରତଃ

कं वलवन्तं न वाधते शीतम् ।
କଂ ବଳବନ୍ତ ନ ବାଧତେ ଶୀତମ୍ ।

अपदो दूरगामी च साक्षरो न च पणिडतः।
ଅପଦୋ ଦୂରଗାମୀ ଚ ସାକ୍ଷରେ ନ ଚ ପଣ୍ଡିତଃ ।

अमुखः स्कुटवक्ता च यो जानाति स पण्डितः ।।
ଅମୁଖ ସ୍କୁଟବକ୍ତା ଚ ୟୋ ଜାନାତି ସ ପଣ୍ଡିତଃ ||

न तस्यादिर्न तस्यान्तः मध्ये यस्तस्य तिष्ठति ।
ନ ତସ୍ୟାଦିର୍ନ ତସ୍ୟାନ୍ତଃ ମଧ୍ଯ ଯସ୍ତସ୍ୟ ତିଷ୍ଠତି ।

तवाप्यस्ति ममाप्यस्ति यदि जानासि तद् वद ।।
ତବାପ୍ୟସ୍ତି ମମାଧ୍ୟସ୍ଥି ଯଦି ଜାନାସି ତଦ୍ ବଦ ।।

कठिनशब्दार्थः  (କଠିନଶବ୍ଦ) କଠିନ ଶବ୍ଦ :

• जायते (ଜାୟତେ) – ଜାତ ହୁଏ
• हन्ति (ହନ୍ତି) – ହତ୍ୟା କରେ
• करिणाम् (କରିଣାମ୍) – ହାତୀମାନଙ୍କର
• कातरः (କାତରଃ) – ଭୀରୁ
• शूलपाणि: (ଶୂନଃପାଣି) – ଶିବା ଶଙ୍କର
• विभ्रन् ଭଗବାନ (ବିଭ୍ରନ୍) – ଧାରଣ କରୁଥିବା
• जघान (ଜଘାନ) – ମାରିଥିଲେ
• पोषणरता: (ପୋଷଣରତାଃ) – ପୋଷଣକାରୀ
• स्कुटवक्ता (ସ୍ଫୁଟବକ୍ତା) – ଯଥାର୍ଥ ବକ୍ତା
• त्वग्वस्त्रधारी (ଦ୍ବିଗବସ୍ତ୍ରଧାରୀ) – ବକଳ ବସ୍ତ୍ରଧାରୀ
• वाधते (ବାଧତେ) – ବାଧାଦିଏ
• वृक्षाग्रवासी (ବୃକ୍ଷାଗ୍ରବାସୀ) – ବୃକ୍ଷ ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଯିଏ ବାସକରେ।
• दूरगामी (ଦୂରଗାମୀ) – ଦୂରସ୍ଥାନକୁ ଯାତ୍ରାକରେ ଯେ
• पणिडत: (ପଣ୍ଡିତଃ) – ବିଦ୍ବାନ୍
• अमुख: (ଅମୁଖ) – ମୁଖ ନାହିଁ ଯାହାର
• तद् (ତଦ୍) – ତାହା

सन्धि (ସନ୍ଧି):

तस्य + आदि + न = तस्यादिर्न
ତଥ୍ୟ + ଆଦି + ନ = ତସ୍ୟାଦିର୍ନ

य: + तस्य = यतस्य
ଯଃ + ତଥ୍ୟ = ଯତସ୍ୟ

मम + अपि + अस्ति = ममाप्यस्ति
ମମ + ଅପି + ଅସ୍ଥି = ମମାପ୍ୟସ୍ତ

तस्य + अन्त: = तस्यान्त:
ତସ୍ୟ + ଅନ୍ତଃ = ତସ୍ୟାନ୍ତଃ

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम् (ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) जायते
उत्तर : ଜାତହୁଏ

(ख) कातरः
उत्तर : ଭୀରୁ

(ग) वाधते
उत्तर : ବାଧାଦିଏ

(घ) विभ्रन्
उत्तर : ଧାରଣ କରୁଥିବା

(ङ) पण्डितः
उत्तर : ବିଦ୍ବାନ୍

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) मृगात्क：पलायते ？
(a) सिंह：
(b) मार्जार：
(c) शृगाल：
(d) मृग：
उत्तर :
(a) ସିଂହ

(ख) वृक्षाग्रवासी न च …………
(a) राज：
(b) पक्षीराज：
(c) पशुराज：
(d) स्वराज：
उत्तर :
(b) ପକ୍ଷୀରାଜଃ

(ग) ……………. न च पण्डितः।
(a) अक्षरो
(b) प्रक्षरो
(c) साक्षरो
(d) चक्षरो
उत्तर :
(c) ସାକ୍ଷରୋ

(घ) य: जानाति स: ……………. |
(a) मूर्ख:
(b) वाचाल:
(c) गुणी
(d) पण्डित:
उत्तर :
(d) ପଣ୍ଡିତଃ

(ङ) त्रिनेत्रधारी न च ………. पाणि:।
(a) शूल
(b) तिल
(c) निल
(d) नील
उत्तर :
(a) ଶୂଳ

सुभाषितानि ସୁଭାଷିତାନି (ସୁଭାଷିତ)

माता शत्रु : पिता वैरी येन बालो न पाठितः ।
न शोभते सभामध्ये हंसमध्ये बको यथा ।।१।।
ମାତା ଶତ୍ରୁ ପିତା ବୈରୀ ଯେନ ବାଳୋ ନ ପାଠିତଃ
ନ ଶୋଭତେ ସଭାମଧେ ହଂସମସ୍ତେ ବକୋ ଯଥା ।।୧।।

अर्थः (ଅର୍ଥ)
या माता बालं न पाठयति सा माता शत्रु भवति।
यः पिता न पाठयति । सः पिता वैरी भवति ।
हंसमध्ये वक: यथा न शोभते तथा अयं
मूर्ख: बाल: सभामध्ये न शोभते ।
ଯା ମାତା ବାଳଂ ନ ପାଠୟତି ସା ମାତା ଶତଃ ଭବତି।
ଯଃ ପିତା ନ ପାଠୟତି। ଡଃ ପିତା ବୈରୀ ଭବତି।
ହଂସମସ୍ତେ ବୟଃ ଯଥା ନ ଶୋଭତେ ତଥା
ଅୟଂ ମୂର୍ଖ ବାନଃ ସଭାମଧେ ନ ଶୋଭିତେ।

शब्दार्थ (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

• पाठयति (ପାଠୟତି) – ପଢ଼ାଏ
• स: (ନଃ) – ସେହି
• सा (ସା) – ସେହି
• वैरी (ବୈରୀ) – ଶତ୍ରୁ
• यथा (ଯଥା) – ଯେପରି
• तथा (ତଥା) – ଯେପରି
• शोभते (ଶୋଭତେ) – ଶୋଭାପାଏ

ଅର୍ଥ :
ଯେଉଁ ମାଆ ପିଲାକୁ ପଢ଼ାଏ ନାହିଁ । ସେ ମାଆ ଶତ୍ରୁ ଅଟେ । ଯେଉଁ ପିତା ପାଠ ପଢ଼ାଏ ନାହିଁ। ସେ ପିତା ଶତ୍ରୁ ଅଟେ । ହଂସ ମଧ୍ୟରେ ବଗ ଯେପରି ଶୋଭା ପାଏ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଏହି ମୂର୍ଖ ବାଳକ ସଭା ମଧ୍ଯରେ ଶୋଭା ପାଏ ନାହିଁ।

पठतो नास्ति मूर्खत्वं जपतो नास्ति पातकम् ।
मौनिनः कलहः नास्ति न भयं चास्ति जाग्रतः।।२।।
ପଠତୋ ନାସ୍ତି ମୂର୍ଖତଂ ଜପତୋ ନାସ୍ତି ପାତକମ୍ ।
ମୌନିନଃ କଳହୋ ନାସ୍ତି ନ ଭୟଂ ଚାସ୍ତି ଜାଗ୍ରତଃ

अर्थः (ଅର୍ଥ)

पठत: जनस्य मूर्खत्वं नास्ति ।
जपत: लोकस्य पातकं नास्ति ।
मौनिजनस्य कलह: नास्ति ।
जाग्रत: जनस्य भय: नास्ति ।
ପଠତଃ ଜନସ୍ୟ ମୂର୍ଖତଂ ନାସ୍ତି ।
ଜପତଃ ଲୋକସ୍ୟ ପାତକଂ ନାସ୍ତି।
ମୌନିଜନସ୍ୟ କଳହ ନାସ୍ତି।
ଜାଗ୍ରତଃ ଜନସ୍ୟ ଭୟ ନାସ୍ତି।

शब्दार्थ (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

• पठतः (ପଠତଃ) – ପଢୁଥ‌ିବା
• नास्ति (ନାସ୍ତି) – ନାହିଁ
• जपतः (ଜପତଃ) – ଜପ କରୁଥିବା
• पातकं (ପାତକଂ) – ପାପ
• मौनिजनस्य (ମୌନିଜନସ୍ୟ )–ନୀରବ ଥିବା ଲୋକର
• कलहः(କଳହଃ) – ବିବାଦ
• जाग्रतः (ଜାଗ୍ରତଃ) – ଜାଗ୍ରତ ଥିବା

ଅର୍ଥ :
ପାଠ ପଢ଼ୁଥିବା ଲୋକର ମୂର୍ଖତ୍ଵ ରହେ ନାହିଁ । ଜପ କରୁଥିବା ଲୋକର ପାପ ରହେ ନାହିଁ । ନୀରବ ରହୁଥିବା ଲୋକର ବିବାଦ ଉପୁଜେ ନାହିଁ । ଜାଗ୍ରତ ଥିବା ଲୋକର ଭୟ ରହେ ନାହିଁ ।

विद्या ददाति विनयं विनयाद् याति पात्रताम् ।
पात्रत्वाद् धनम् आप्नोति धनाद्वर्मं ततः सुखम् ।।३ ।।
ବିଦ୍ୟା ଦଦାତି ବିନୟଂ ବିନୟାଦ୍ ଯାତି ପାତ୍ରତାମ୍
ପାତ୍ରତ୍ବାଦ୍ ଧନମ୍ ଆପ୍ଳୁତି ଧନାଦ୍ ଧର୍ମ ତତଃ ସୁଖମ୍ ।।୩ । ।

अर्थः (ଅର୍ଥ)
विद्या विनयं ददाति । विनयात् पात्रतां याति ।
पात्रत्वात् धनम् आप्नोति । धनात् धर्मं ततः सुखम् आप्नोति।
ବିଦ୍ୟା ବିନୟଂ ଦଦାତି । ବିନୟାଦ୍ ପାତ୍ରତାଂ ଯାତି।
ପାତ୍ରତ୍ୱାତ୍ ଧନମ୍ ଆପ୍ଳୁତି।
ଧନାତ୍ ଧର୍ମ ତତଃ ସୁଖମ୍ ଆଷ୍ଟୋତି।

शब्दार्थ (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

• ददाति (ଦଦାତି) – ଦାନକରେ
• विनयं (ବିନୟଂ) – ନମ୍ରତା
• विनयात् (ବିନୟାତ୍) – ନମ୍ରତାରୁ
• पात्रताम् (ପାତ୍ରତାମ୍) – ଯୋଗ୍ୟତାକୁ
• आप्नोति (ଆପ୍ଳୁତି) – ଲାଭ କରେ
• ततः (ତତଃ ) – ସେଥୁରୁ
• सुखम् (ସୁଖମ୍ ) – ସୁଖ

ଅର୍ଥ :
ବିଦ୍ୟା ନମ୍ରତା ଦାନ କରେ। ନମ୍ରତାରୁ ଯୋଗ୍ୟତା ଜାତ ହୁଏ। ଯୋଗ୍ୟତାରୁ ଧନ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ। ଧନରୁ ଧର୍ମ ଏବଂ ସେଥୁରୁ ସୁଖ ମିଳେ।

वृक्षः पुष्पाणि शाकं सस्यं फलानि प्राणवायुं
(अम्लजानं) छायां च ददाति। अतः वृक्षस्य रोपणं कुरु ।
ବୃକ୍ଷେ ଦଦାତି ପୁଷ୍ପାଣି ଶାକଂ ସସ୍ୟ ଫଳାନି ତୁ ।
ପ୍ରାଣବାୟୁ ଚ ଛାୟାଂ ବୈ କୁରୁ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ରୋପଣମ୍ ।।୪।।

अर्थः (ଅର୍ଥ )
वृक्षः पुष्पाणि शाकं सस्यं फलानि प्राणवायुं (अम्लजानं)
छायां च ददाति। अतः वृक्षस्य रोपणं कुरु ।
ବୃକ୍ଷ ପୁଷ୍ପାଣି ଶାକଂ ସସ୍ୟ ଫଳାନି
ପ୍ରାଣବାୟୁ ଚ ଦଦାତି । ଅତଃ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ରୋପଣଂ କୁରୁ।

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

• पुष्पाणि (ପୁଷ୍ପାଣି) – ଫୁଲଗୁଡ଼ିକ
• शाकं (ଶାକଂ) – ଶାଗ
• सस्यं (ସସ୍ଯ) – ଶସ୍ୟ
• प्राणवायुं (ପ୍ରାଣବାୟୁ) – ଅମ୍ଳଜାନ
• छायां (ଛାୟା) – ଛାଇ
• अतः (ଅତଃ) – ଏଣୁ
• रोपणं कुरु (ରୋପଣଂ କୁରୁ) – ରୋପଣ କରା ଲଗାଅ

ଅର୍ଥ :
ଗଛ, ଫୁଲ, ଶାଗ, ଶସ୍ୟ, ଫଳ ଓ ପ୍ରାଣବାୟୁ ପ୍ରଦାନ କରେ। ଏଣୁ ବୃକ୍ଷ ରୋପଣ କର।

अर्थः (ଅର୍ଥ)
अयं निजः परो वेति गणना लघुचेतसाम् ।
उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ।।५।।
ଅୟଂ ନିଜଃ ପରେ ବେତି ଗଣନା ଲଘୁଚେତସାମ୍ ।
ଉଦାରଚରିତାନାଂ ତୁ ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍ ।।୫।।

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

• निज: (ନିଜଃ) – ନିଜର ଆପଣାର
• परः (ପରଃ) – ଶତ୍ରୁ
• इति (ଇତି) – ବୋଲି ବି କିମ୍ବା
• गणना (ଗଣନା) – ବିଚାର
• लघुचेतसाम् (ଲଘୁଚେତସାମ) – ନୀଜମନା ଲୋକଙ୍କର
• उदारचरितानां (ଉଦାରଚରିତାନାଂ) – ଉଦାରମନା ଲୋକଙ୍କର
• तु (ତୁ) – କିନ୍ତୁ
• वसुधा (ବସୁଧା) – ପୃଥ‌ିବୀ
• कुटुम्बकम् (କୁଟୁମ୍ବକମ୍) – ପରିବାର/ କୁଟୁମ୍ବ

ଅର୍ଥୀ :
ଏହା ନିଜର କିମ୍ବା ଶତ୍ରୁର ଏହିପରି ବିଚାର ନୀଚ୍ଚମନା ଲୋକଙ୍କର ଥାଏ। ମାତ୍ର ଉଦାରହୃଦୟ ଲୋକଙ୍କ ବିଚାର ସାରା ସଂସାର ହିଁ ଏକ ପରିବାର।

पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि जलम अन्त्रं सुभाषितम् ।
मूढै: पाषाणखण्डेषु रत्नसंज्ञा विधीयते ।।६।।
ପୃଥବ୍ୟା ତ୍ରୀଣି ରତ୍ନାନି ଜଳମ୍ ଅନଂ ସୁଭାଷିତମ୍ ।
ମୂଜଃ ପାଷାଣଖଣ୍ଡେଷୁ ରତ୍ନସଂଜ୍ଞା ବିଧୀୟତେ ।।୬।।

अर्थः (ଅର୍ଥ)
जलम् अन्नं सुभाषितम् इति त्रीणि रत्नानि पृथिव्यां सन्ति।
मूढा: जना: पाषाणखण्डेषु रत्नम् इति विचारयन्ति ।
ଜଳମ୍ ଅନଂ ସୁଭାଷିତମ୍ ଇତି ତ୍ରୀଣି ରତ୍ନାନି ପୃଥବ୍ୟା ସନ୍ତି ।
ମୂଢା ଜନଃ ପାଷାଣଖଣ୍ଡେଷୁ ରତ୍ନମ୍ ଇତି ବିଚାରୟନ୍ତି।

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

• जलम् (ଜଳମୂ) – ପାଣି
• अन्नं (ଅନଂ) – ଖାଦ୍ୟ
• पृथिव्यां (ପୃଥୁବ୍ୟା) – ପୃଥ‌ିବୀରେ
• मूढा: (ମୂଢା) – ମୂର୍ଖମାନେ
• पाषाणखण्डेषु (ପାଷାଣଖଣ୍ଡେଷୁ)—ପଥରଖଣ୍ଡମାନଙ୍କରେ
• संज्ञा (ସଂଜ୍ଞା) – ନାମ
• विधीयते (ବିଧୀୟତେ) – ବିଧାନ କରନ୍ତି

ଅର୍ଥୀ :
ଜଳ ଅନ୍ନ ଏବଂ ସୁଭାଷିତ ତିନିଗୋଟି ରତ୍ନ ପୃଥ‌ିବୀରେ ରହିଛି । ମୂର୍ଖମାନେ ପାଷାଣଖଣ୍ଡମାନଙ୍କରେ ରତ୍ନ ବୋଲି ନାମକରଣ କରନ୍ତି ।

हस्तस्य भूषणं दानं सत्यं कण्ठस्य भूषणम् ।
श्रोत्रस्य भूषणं शास्त्रं भूषणै : किं प्रयोजनम् ।।७।।
ହସ୍ତସ୍ୟ ଭୂଷଣଂ ଦାନଂ ସତ୍ୟ କଣ୍ଠସ୍ୟ ଭୂଷଣମ୍
ଶ୍ରୋତ୍ରସ୍ୟ ଭୂଷଣଂ ଶାସ୍ତ୍ର ଭୂଷଣି କିଂ ପ୍ରୟୋଜନମ୍ ||୭||

अर्थः (ଅର୍ଥ)
ଦାନଂ ହସ୍ତସ୍ୟ ଭୂଷଣମ୍। ସତ୍ୟ କଣ୍ଠସ୍ୟ ଭୂଷଣମ୍ । ଶାସ୍ତ୍ର ଶ୍ରୋତ୍ରସ୍ୟ ଭୂଷଣମ୍। ଅତଃ ଭୂଷଣି କିଂ ବା
ପ୍ରୟୋଜନମ୍ ।

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

• भूषणम् (ଭୂଷଣମ୍) – ଅଳଙ୍କାର
• कण्ठस्य (କଣ୍ଠସ୍ୟ) – କଣ୍ଠର
• श्रोत्रस्य (ଶ୍ରୋତ୍ରସ୍ୟ) – କାନର
• अतः (ଅତଃ) – ଏଣୁ
• किं (କିଂ) – କ’ଣ
• प्रयोजनं (ପ୍ରୟୋଜନଂ) ଆବଶ୍ୟକ

ଅର୍ଥ :
ଦାନ ହାତର ଅଳଙ୍କାର । ସତ୍ୟ କଣ୍ଠର ଭୂଷଣ। ଶାସ୍ତ୍ର କଣ୍ଠିର ଭୂଷଣ। ଏଣୁ ଅନ୍ୟ ଭୂଷଣରେ କ’ଣ ବା ପ୍ରୟୋଜନ।

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) शोभते
उत्तर :
ଶୋଭାପାଏ

(ख) कलहः
उत्तर :
ବିବାଦ

(ग) भूषणम्
उत्तर :
ଅଳଙ୍କାର

(घ) वर्तुधा
उत्तर :
ପୃଥ୍ବୀ

(ङ) ददाति
उत्तर :
ଦାନ କରେ

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) जपतः किं नास्ति ?
(a) पातकं
(b) जातकं
(c) शतकं
(d) नतकं
उत्तर :
(a) ପାତଙ୍କ

(ख) पात्रत्वात् किम् आप्नोति ?
(a) जनम्
(b) धनम्
(c) मानम्
(d) ध्यानम्
उत्तर :
(b) ଧନମ୍

(ग) हस्तस्य भूषणं किम् ?
(a) कङ्कणम्
(b) सुवर्णम्
(c) दानम्
(d) चन्दनम्
उत्तर :
(c) ଦାନମ୍

(घ) अयं निजः परो वेति केषा गणना ?
(a) मानवाना
(b) जनाना
(c) मूर्खाणां
(d) लघुचेतसा
उत्तर :
(d) ଲଘୁଚେତସାଂ

(ङ) वृक्षः कानि ददाति ?
(a) पुष्पाणि
(b) जलानि
(c) मलानि
(d) क्रीडनकानि
उत्तर :
(a) ପୁଷ୍ପାଣି

के च ते (କେ ବୃ ତେ) ସେମାନେ କିଏ ?

बानुरः
पश्यत वानरराजं दक्षम्
कूर्दति वृक्षादन्यं वृक्षम् ।

ବାନରଃ
ପଶ୍ୟତ ବାନରାଜଂ ଦକ୍ଷମ୍
କୃର୍ଦତି ବୃକ୍ଷାଦନ୍ୟ ବୃକ୍ଷମ୍ ।

कुक्कुरः
दृष्ट्वा रात्रौ एकं चौरम्
भषति कुक्कुरो वारं वारम् ।

କୁକ୍କୁର
ଦୃଷ୍ଟା ରାତ୍ରି ଏକଂ ଚୌରମ୍
ଭଷତି କୁକୁରେ ବାରଂ ବାରମ୍ ।

मार्जारी
माजारीयं खादति मीनम्
पिबति च दुग्धं तिष्ठति म़ौनम् ।

ମାର୍ଜାରୀ
ମାକାରୀୟଂ ଖାଦିତ ମୀନମ୍
ପିବତି ବୃ ଦୁଗ୍ଧ ତିଷ୍ଠତି ମୌନମ୍ ।

मधुपः
मधुपोऽयं विहरति सानन्दम्
पायं पायं मधुमकरन्दम्

ମଧୁପଃ
ମଧୁପୋଽୟଂ ବିହରତି ସାନନ୍ଦମ୍
ପାୟଂ ପାରଂ ମଧୁମକନ୍ଦମ୍ ।

हस्ती
हस्ती गच्छति मन्दं सुमन्दम्
जनयति चासौ नयनानन्दम् ।

ହସ୍ତୀ
ହସ୍ତୀ ଗଳ୍ପତି ମୟଂ ସୁମନ୍ଦମ୍
ଜନୟତି ଚାସୌ ନୟନାନନ୍ଦମ୍ ।

शशक:
शशकः सततं कुरुते क्रीडाम्
ततः परमनुभवति पीडाम् ।

ଶଶକଃ
ଶଶକଃ ସତତଂ କୁରୁତେ କ୍ରୀଡ଼ାମ୍
ତତଃ ପରମନୁଭବତି ପୀଡ଼ାମ୍ ।

सन्धिविच्छदः (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଃ )

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

श्लोकार्था :

१. यूयं दक्षं वानरराजं पश्यत ।
असौ वृक्षात् अन्यं वृक्षं कूर्दति ।
ଯୂୟଂ ଦକ୍ଷୀ ବାନରରାଜ୍ୟ ପଶ୍ୟତ।
ଅସୌ ବୃକ୍ଷାତ୍ ଅନ୍ୟ ବକ୍ଷ କତି ।

२. रात्रौ एकं चौरं दृष्ट्ववा कुक्कुरः वारं वारं भषति।
ରାତ୍ରି ଏବଂ ଚୌରଂ ଦୃଷ୍ଟା କୁକୁରଃ ବାରଂ ବାରଂ ଭଷତି।

३. इयं मार्जारी मीनं खादति ।
दुग्धं पिबति । मौनं च तिष्ठति ।
ଇୟଂ ମାର୍ଜାରୀ ମୀନଂ ଖାଦତି।
ଦୁଗ୍ଧ ପିବତି । ମୌନଂ ଚ ତିଷ୍ଠତି।

४. अयं मधुप: मधुमकरन्दं पायं पायं सानन्दं विहरति।
ଅୟଂ ମଧୁରଃ ମଧୁମକରଣଂ ପାୟଂ ପାୟଂ ସାନନ୍ଦ ବିହରତି ।

५. हस्ती मन्दं सुमन्दं गच्छति ।
नयनानन्दं च असौ जनयति ।
ହସ୍ତୀ ମନଂ ସୁମନଂ ଗଚ୍ଛତି ।
ନୟନାନନ୍ଦ ଚ ଅସୌ ଜନୟତି ।

६. शशक: सततं क्रीड़ां कुरुते ।
ततः परं पीडाम् अनुभवति ।
ଶଶକଃ ସତତଂ କ୍ରୀଡ଼ା କୁରୁତେ ।
ତତଃ ପରଂ ପୀଡ଼ାମ୍ ଅନୁଭବତି ।

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातूभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) कूर्दति
उत्तर : ଡେଉଛି

(ख) रात्रौ
उत्तर :
ରାତିରେ

(ग) मीनम्
उत्तर :
ମାଛକୁ

(घ) मधुपः
उत्तर :
ଭ୍ରମର

(ङ) शशक：
उत्तर :
ଠେକୁଆ

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) क：वृक्षादन्यं वृक्षं कूर्दति ？
(a) वानरराज：
(b) मकरः
(c) शशक：
(d) मानव：
उत्तर :
(a) ବାନରରାଜଃ

(ख) रात्रौ कं दृष्ट्वा कुक्कुरः भषति ？
(a) जनं
(b) चौरं
(c) सर्पं
(d) कीटं
उत्तर :
(b) ଚୌରଂ

(ग) मधुपः किं पिबति ?
(a) रसं
(b) मधुं
(c) मधुमकरन्दं
(d) पुष्परसं
उत्तर :
(c) ମଧୁମକରଫ

(घ) का मीनं खादति ?
(a) कच्छप:
(b) बक:
(c) कुलीरक:
(d) मार्जारी
उत्तर :
(d) ମାର୍କାରୀ

(ङ) हस्ती कथं गच्छति ?
(a) सुमन्दं
(b) द्रुतं
(c) क्षिप्रं
(d) सत्वरं
उत्तर :
(a) ସୁମଙ୍ଘ

सुप्रभातम्  (ସୁପ୍ରଭାତମ୍) ସୁପ୍ରଭାତ

उदिते सूर्ये धरणी विहसति ।
ଉଦିତେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଧରଣୀ ବିହସତି ।

पक्षी कूजति कमलं विकसति ॥ १ ॥
ପକ୍ଷୀ କୂଜତି କମଳଂ ବିକସତି ।। ୧ ।।

नदति मन्दिरे उच्चै : ढक्का ।
ନଦତି ମନ୍ଦିରେ ଉଚ୍ଚି ଢକ୍କା ।

सरितः सलिले चलति नौका ।। २ ।।
ସରିତଃ ସଲିଳେ ଚଳତି ନୌକା ।। ୨||

पुष्पे पुष्पे नानारङ्गः ।
ପୁଷ୍ପ ପୁଷ୍ପ ନାନାରଙ୍ଗା ।

तेषु डयते चित्रविहझुगः।। ३ ।।
ତେଷୁ ଜୟତେ ଚିତ୍ରବିହଙ୍ଗା ।। ୩ ।।

वृक्षे वृक्षे नूतनपत्रम् ।
ବୃକ୍ଷେ ବୃକ୍ଷେ ନୂତନପତ୍ରମ୍ ।

विविधै : वर्णं: विभाति चित्रम् ॥
ବିବିଧଃ ବହିଃ ବିଭାତି ଚିତ୍ରମ୍ ।। ୪ ।।

गहने विपिने व्याघ्रो गर्जति ।
ଗହନେ ବିପିନେ ବ୍ୟାଘ୍ର ଗର୍ଜତି ।

उच्चै : तत्र सिंहः क्रोशति ।। ५ ।।
ଉଚ୍ଚୈଃ ତତ୍ର ସିଂହଃ କ୍ରୋଶତି ।। ୫ ।।

हरिणोऽयं खादति नवघासम् ।
ହରିଣୋଽୟଂ ଖାଦତି ନବଘାସମ୍ ।

सर्वत्र च पश्यति सविलासम् ।। ६ ।।
ସର୍ବତ୍ର ବୃ ପଶ୍ୟତି ସବିଳାସମ୍ || ୬ ||

घोटकराज : क्षिप्रं धावति ।
ଘୋଟକରାଜଃ କ୍ଷିପୁଂ ଧାବତି ।

धावनकाले किमपि न खादति ।। ७ ।।
ଧାବନକାଳେ କିମପି ନ ଖାଦତି || ୭ ||

पश्यत भल्लुकमिमं करालम्
ପଶ୍ୟତ ଭଲୁକମଂ କରାଲମ୍

नृत्यति थर्थधै कुरु करातालम् ।। ८।।
ନୃତ୍ୟତି ଥଥଥୈ କୁରୁ କରାତାଳମ୍ ।। ୮ ।।

सन्धिविच्छदः (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ) :

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) कूजति
उत्तर :
ଭାବୁଛି

(ख) नूतनपत्रम्
उत्तर :
ନୂଆପତ୍ର

(ग) विपिने
उत्तर :
ବଣରେ

(घ) खादति
उत्तर :
ଖାଉଛି

(ङ) भल्लुक:
उत्तर :
ଭାଲୁ

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) सूर्ये उदिते का विहसति ?
(a) लता
(b) माला
(c) धरणी
(d) जननी
उत्तर :
(c) ଧରଣୀ

(ख) ढक्का कुत्र उच्चै: नदति ?
(a) मन्दिरे
(b) गृहे
(c) प्रान्तरे
(d) मार्गे
उत्तर :
(a) ମନ୍ଦିରେ

(ग) कः क्षिप्रं धावति ?
(a) पशुराज:
(b) घोटकराज:
(c) शशक:
(d) व्याघ्र:
उत्तर :
(b) ଘୋଟକରାଜଃ

(घ) व्याघ्र: कुत्र गर्जति ?
(a) गुहाया
(b) वने
(c) विपिने
(d) गृहे
उत्तर :
(c) ବିପିନେ

(ङ) सिंहः किं करोति ?
(a) चलति
(b) निद्राति
(c) पश्यति
(d) क्रोशति
उत्तर :
(d) କ୍ରୋଶତି

रक्ष रक्ष काननम्
(ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ କାନନମ୍) ଅରଣ୍ୟ ରକ୍ଷା କର

रक्ष रक्ष काननम्
ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ କାନନମ୍

वृक्षराशिशोभनम् ।
ବୃକ୍ଷରାଶିଶୋଭନମ୍ ।

काले वृष्टिकारकम्
କାଳେ ବୃଷ୍ଟିକାରକମ୍

शुद्धवायुदायकम् ।। १ ।।
ଶୁଦ୍ଧବାୟୁଦାୟକମ୍ || ୧ ||

रोगवारणोचिता
ରୋଗବାରଣୋଚିତା

मूलिका वने स्थिता ।
ମୂଳିକା ବନେ ସ୍ଥିତା ।

सम्पदां हि सम्पदं
ସମ୍ପଦା ହି ସମ୍ପଦଂ

काननं विचिन्तय ।। २ ।।
କାନନଂ ବିଚିନ୍ତୟ || ୨ ||

काननं हि जीवनं
କାନନଂ ହି ଜୀବନଂ

रक्ष रक्ष तद् धनम् ।
ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ ତଦ୍ ଧନମ୍ ।

काननस्य नाशनं
କାନନସ୍ୟ ନାଶନଂ

स्वस्य विधिनाशनम् ।। ३ ।।
ସ୍ଵସ୍ୟ ବିଦ୍ଧିନାଶନମ୍ ।। ୩ ।।

काननस्य वर्धने
କାନନସ୍ଯ ବର୍ଧନେ

निरतः सत्यरक्षणे ।
ନିରତଃ ସତ୍ୟରକ୍ଷଣେ ।

त्वं भविष्यचिन्तने
ତଂ ଭବିଷ୍ୟଚିନ୍ତନେ

युक्तमानसो भव ।। ४ ।।
ଯୁକ୍ତମାନସୋ ଭବ ।। ୪ ।।

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) काननम्
उत्तर :
ବଣ

(ख) राशि：
उत्तर :
ସମଷ୍ଟି

(ग) भव
उत्तर :
ହୁଅ

(घ) रक्ष
उत्तर :
ରକ୍ଷାକର

(ङ) काले
उत्तर :
ଉପଯୁକ୍ତ ସମୟରେ

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) रक्ष रक्ष
(a) मातरम्
(b) भ्रातरम्
(c) काननम्
(d) मानवम्
उत्तर :
(c) କାନନମ୍

(ख) काले ……………. कारकम्।
(a) जल
(b) वृष्टि
(c) मेघ
(d) शीत
उत्तर :
(b) ବୃଷ୍ଟି

(ग) किंहि जीवनम् ?
(a) वृक्ष:
(b) वायु:
(c) यानं
(d) काननं
उत्तर :
(d) କାନନଂ

(घ) काननस्य नाशनं कस्य विधिनाशनम् ?
(a) स्वस्य
(b) तस्य
(c) यस्य
(d) मानवस्य
उत्तर :
(a) ସସ୍ୟ

(ङ) …………….. वर्धने निरतः सत्यरक्षणे।
(a) मृगस्य
(b) वृक्षस्य
(c) काननस्य
(d) जनस्य
उत्तर :
(c) କାନନସ୍ଯ

सर्वं नयामि विद्यालयम् 

पुत्री – अम्ब ! न यामि विद्यालयम् ।
ପୁତ୍ରୀ – ଅମ୍ବ ! ନ ଯାମି ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ।

अम्ब : न यामि विद्यालयम् ।
ଅମ୍ବ ! ନ ଯାମି ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ।

माता – किं प्रवृत्तं वद वत्से !
ମାତା – କିଂ ପ୍ରବୃତ୍ତ ବଦ ବତ୍ସ !

येनैवं त्वं नोत्सहसे ।
ଯେନୈବଂ ତଂ ନୋତ୍ସହସେ ।

पुत्री – चिनु-मिनु-पिनु-प्रमिला ।
ପୁତ୍ରୀ – ଚିନୁ-ମିନୁ-ପିନୁ-ପ୍ରମିଳା ।

सुरेश – गौरीश – गोपाल:
ସୁରେଶ-ଗୌରୀଶ-ଗୋପାନଃ

न केडपि मामभिभाषन्ते
ନ କେଽପି ମାମଭିଭାଷନ୍ତେ

न मया साकं मोदन्ते ।
ନ ମୟା ସାକଂ ମୋଦନ୍ତେ ।

जननी – अहो धृष्टता ईदृशी
ଜନନୀ – ଅହୋ ଧୃଷ୍ଟତା ଈଦୃଶୀ

बालानां किं भो : जल्पसि ?
ବାଳାନାଂ କିଂ ଭୋ ଜସି ?

अधुना यामि विद्यालयम्
ଅଧୁନା ଯାମି ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍

वदामि सर्वम् आचार्यम् ।।
ବଦାମି ସର୍ବମ୍ ଆଚାର୍ଯ୍ୟମ୍ ।।

पुत्री – न तथा करोतु मे जननि !
ପୁତ୍ରୀ – ନ ତଥା କରୋତୁ ମ ଜନନି

नितरां कुप्यन्ति मित्राणि ।
ନିତରାଂ କୁପ୍ୟନ୍ତ ମିତ୍ରାଣି ।

जननी – अधुना किं वा करवाणि ?
ଜନନୀ– ଅଧୁନା କିଂ ବା କରବାଣି ?

ददाति किं ते मधुराणि ?
ଦଦାତି କିଂ ତେ ମଧୁରାଣି ?

पुत्री – अहो चतुरा मे जननी
ପୁତ୍ରୀ – ଅହୋ ଚତୁରା ମ ଜନନୀ

इटिति मदाशयग्राहिणी
ଝଟିତି ମଦାଶୟଗ୍ରାହିଣୀ

प्रेषय सर्वाणि मधुराणि
ପ୍ରେଷୟ ସର୍ବାଣି ମଧୁରାଣି

तोषय मम मित्राणि ।
ତୋଷୟ ମମ ମିତ୍ରାଣି ।

अधुना गच्छामि विद्यालयम्
ଅଧୁନା ଗଚ୍ଛାମି ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍

देहि मधुरं सातिशयम्
ଦେହି ମଧୁରଂ ସାତିଶୟମ୍

अम्ब ! नयामि विद्यालयम्
ଅନ୍ତଃ ନୟାମି ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍

सर्वं नयामि विद्यालयम् ।।
ସର୍ବଂ ନୟାମି ବିଦ୍ୟାଳୟମ୍ ।।

सन्धिविच्छद: (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଃ ) :

शब्दार्थ  (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) अम्ब
उत्तर : ହେ ମାଆ !

(ख) साकम्
उत्तर : ସାଙ୍ଗରେ

(ग) देहि
उत्तर : ଦିଅ

(घ) तथा
उत्तर : ସେପରି

(ङ) कुप्यन्ति
उत्तर : ରାଗିଛନ୍ତି

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) अम्ब ! न यामि विद्यालयम् इति का वदति ?
(a) पुत्री
(b) पुत्र:
(c) लता
(d) गीता
उत्तर :
(a) ପୁତ୍ରୀ

(ख) न मया सांकं …………..
(a) खेलन्ति
(b) वदन्ति
(c) मोदन्ते
(d) हसन्ति
उत्तर :
(c) ମୋଦନ୍ତେ

(ग) …………… यामि विद्यालयम्।
(a) अधुना
(b) तदा
(c) सर्वदा
(d) अद्य
उत्तर :
(a) ଅଧୁନା

(घ) अहो चतुरा मे……………
(a) मित्रम्
(b)आचार्य:
(c) पिता
(d) जननी
उत्तर :
(d) ଜନନୀ

(ङ) …………… मम मित्राणि।
(a) प्रेषय
(b) भक्षय
(c) तोषय
(d) मार्जय
उत्तर :
(c) ତୋଷୟ

उपदेशः (ଉପଦେଶଃ) ଉପଦେଶ

प्रत्युषकाले उच्तिष्ठतु
ପ୍ରତ୍ୟୁଷକାଳେ ଉତ୍ତିଷ୍ଠତୁ

स्वकीयं कर्म विदधातु
ସ୍ଵକୀୟଂ କର୍ମ ବିଦଧାତୁ

अल्पामाहारं स्वीकरोतु
ଅଳ୍ପାମାହାରଂ ସ୍ଵୀକରୋତୁ

गृहपठनम् आचरतु ।।
ଗୃହପଠନମ୍ ଆଚରତୁ ।

पौष्टिकं भोजनं खादतु
ପୌଷ୍ଟିକଂ ଭୋଜନଂ ଖାଦତୁ

विशुद्धं पानीयं पिबतु ।
ବିଶୁଦ୍ଧ ପାନୀ ପିବତୁ

हितोपदेशं पालयतु
ହିତୋପଦେଶଂ ପାଳୟତୁ

परोपकारं साधयतु ।।
ପରୋପକାରଂ ସାଧୟତୁ ।।

विद्यामन्दिरम् आगच्छतु
ବିଦ୍ୟାମନ୍ଦିରମ୍ ଆଗଚ୍ଛତୁ

तत्र नियमान् पालयतु ।
ତତ୍ର ନିୟମାନ୍ ପାଳଋତୁ ।

शृणोतु पठतु लिखतु
ଶୃଣୋତୁ ପଠତୁ ଲିଖନ୍ତୁ

क्रीडतु सत्यं कथयतु ।।
କ୍ରୀଡ଼ତୁ ସତ୍ୟ କଥୟତୁ ।।

आलस्यभावं वर्जयतु
ଆଳସ୍ୟଭାବଂ ବର୍ଜୟତୁ

मातापितरौ तोषयतु
ମାତାପିତରୌ ତୋଷୟତୁ

देशसेवकान् पूजयतु
ଦେଶସେବକାନ୍ ପୂଜୟତୁ

समाजे आदरमाप्नोतु ।।
ସମାଜେ ଆଦରମାପ୍ଳୁତୁ ।।

देशगौरवं बोधयतु
ଦେଶଗୌରବଂ ବୋଧୟତୁ

अनुजान् नित्यं मोदयतु
ଅନୁଜାନ୍ ନିତ୍ୟ ମୋଦୟତୁ

गुरुजनान् सम्मानयतु
ଗୁରୁଜନାନ୍ ସମ୍ମାନୟତୁ

विश्वबन्धुत्वं स्थापयतु ।।
ବିଶ୍ୱବନ୍ଧୁତ୍ୱ ସ୍ଥାପୟତୁ ।।

कठिनशब्दा: (କଠିନଶବ୍ଦା) :

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अर्थं प्रकाशयत।
(क) पालयतु
उत्तर :
ପାଳନ କର

(ख) नियमान्
उत्तर :
ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ

(ग) बोधयतु
उत्तर :
ବୁଝାଅ

(घ) स्वकीयं
उत्तर :
ନିଜର

(ङ) कथयतु
उत्तर :
କୁହନ୍ତୁ

२. उत्तर चयनं कुरूत।
(क) किंस्वीकरोतु ?
(a) धनं
(b)अल्पमाहारं
(c) जनं
(d) फलं
उत्तर :
(b) ଅଳ୍ପମାହାରଂ

(ख) समाजे किम् आप्नोतु ?
(a) आदरम्
(b) सम्मानम्
(c) विद्याम्
(d) धनम्
उत्तर :
(a) ଆଦରମ୍

(ग) तत्र कान् पालयतु ?
(a) सर्वान्
(b) जनान्
(c) नियमान्
(d) कर्माण्
उत्तर :
(c) ନିୟମାନ୍

(घ) किं बोधयतु ?
(a) मानं
(b) पाठं
(c) ज्ञानं
(d) देशगौरवं
उत्तर :
(d) ଦେଶଗୌରବଂ

(ङ) कौ तोषयतु ?
(a) मातपितरौ
(b) गुरुजनौ
(c) देवौ
(d) पितरौ
उत्तर :
(a) ମାତାପିତରେ

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 4 ‘ଇ’ କାରାନ୍ତନପୁଂସକଲିଙ୍ଗଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 4 ‘ଇ’ କାରାନ୍ତନପୁଂସକଲିଙ୍ଗଃ

१. योजयतु
(ଯୋଜୟତୁ) ଯୋଗ କରନ୍ତୁ :

उत्तर :

२. परिचयं ददातु
(ପରିଚୟଂ ଦଦାତୁ) ପରିଚୟ ଦିଅନ୍ତୁ:

उत्तर :
(क) दधि
(କ) ଦଧ୍

(ख) अश्रु
(ଖ) ଅଶ୍ରୁ

(ग) दारु
(ଗ) ଦାରୁ

(घ) अस्थि
(ଘ) ଅସ୍ଥି

३. शून्यस्थानं पूरयतु
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତୁ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :

(क) ______ धि ।
(କ) ______ ଧୂ।
उत्तर :
(କ) ଦଧଃ ।

(ख) ______ रि ।
(ଖ) ______ ରି ।
उत्तर :
(ଖ) ବାରି ।

(ग) स ______ ।
(ଗ) ସ ______ ।
उत्तर :
(ଗ) ସନ୍ଧି ।

(घ) ______ रु ।
(ଘ) ରୁ _________ ।
उत्तर :
(ଘ) ଦାରୁ ।

(ङ) अ ______ ।
(ଙ) ଅ ________ ।
उत्तर :
(ଙ) ଅଶ୍ରୁ ।

(च) श्म ______ ।
(ଚ) ଶ୍ମ ________ ।
उत्तर :
(ଚ) ଶୁଶ୍ରୁ ।

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातूभाषया अनुवादं कुरुत।

(क) दधि
उत्तर :
ଦହି

(ख) अश्रु
उत्तर :
ଲୋତକ

(ग) दारू
उत्तर :
କାଠ

(घ) अस्थि
उत्तर :
ହାଡ଼

(ङ) श्मश्रु
उत्तर :
ଦାଢ଼ି

(च) वारि
उत्तर :
ପାଣି

२. स्तम्भमेलनं कुरूत।

उत्तर :

३. संसोधन कुरुत।

(क) दधि:
उत्तर :
ଦଧୂ

(ख) अश्रु
उत्तर :
ଅଶୁ

(ग) दारू
उत्तर :
ଦାରୁ

(घ) अस्थी
उत्तर :
ଅସ୍ଥି

(ङ) वारी
उत्तर :
ବାରି

‘इ’ कारान्त-नपुंसकलिङ्गः
‘ଇ’ କାରାନ୍ତ-ନପୁଂସକଲିଙ୍ଗ (‘ଇ’କାରାନ୍ତ ନପୁଂସକପୁଲିଙ୍ଗ)

वारि
(ବାରି) ପାଣି

अस्थि
(ଅସ୍ଥି) ହାଡ଼

दधि
(ଦଧୂ) ଦହି

सक्शि
(ସକ୍ତି) ଜଙ୍ଘ

‘उ’ कारान्ती-नपुंसकलिङ्गः
‘ଉ’ କାରାନ୍ତ-ନପୁଂସକଲିଙ୍ଗ(‘ଉ’କାରାନ୍ତ ନପୁଂସକପୁଲିଙ୍ଗ)

मघु
(ମଧୁ) ମହୁ

श्मश्रु
(ଶ୍ମଶ୍ରୂ) ଦାଢ଼ି

दारु
(ଦାରୁ) କାଠଗଡ଼

अश्रु
(ଅଶ୍ରୁ) ଲୋତକ

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 3 ‘ଈ’ କାରାନ୍ତସ୍ଵୀଲିଙ୍ଗଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 3 ‘ଈ’ କାରାନ୍ତସ୍ଵୀଲିଙ୍ଗଃ

१. पठतु वदतु
(ପଠତୁ ବଦତୁ) ପଢ଼ନ୍ତୁ କୁହନ୍ତୁ :

घटी (ଘଟୀ) ଘଣ୍ଟା

सरणी (ସରଣୀ) ରାସ୍ତା

भगिनी (ଭଗିନୀ) ଭଉଣୀ

जननी (ଜନନୀ) ମାଆ

२. योजयतु
(ଯୋଜୟତୁ) ଯୋଗ କରନ୍ତୁ :

उत्तर :

३. परिचयं ददातु
(ପରିଚୟଂ ଦଦାତୁ) ପରିଚୟ ଦିଅନ୍ତୁ:

उत्तर :
(क) जननी (ଜନନୀ)
(ख) घटी (ଘଟୀ)
(ग) द्रोणी (ଦ୍ରୋଣୀ)
(घ) अहुनी (ଅଙ୍କନୀ)

४. शून्यस्थानं पूरयतु
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତୁ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(क) ______ दी ।
(କ) _______ ଦୀ।
उत्तर :
(क) नुदी
(କ) ନଦୀ

(ख) क ______ री।
(ଖ) _______ରୀ
उत्तर :
(ख) कर्त्तरी
(ଖ) କଉଁରୀ

(ग) प्रदर्श ______ ।
(ଗ) ପ୍ରଦର୍ଶ _____।
उत्तर :
(ग) प्रर्दशनी
(ଗ) ପ୍ରଦର୍ଶନୀ

(घ) लेख ______ ।
(ଘ) ଲେଖ _____।
उत्तर :
(घ) लेखनी
(ଘ) ଲେଖନୀ

(ङ) ______ गिनी।
(ଙ) _______ ଗିନୀ ।
उत्तर :
(ङ) भगिनी
(ଙ) ଭଗିନୀ

(च) स ______ णी।
(ଚ) ସ______ ଶୁ।
उत्तर :
(च) सरणी
(ଚ) ସରଣୀ

५. शुद्धपदं लिखतु
(ଶୁଦ୍ଧପଦଂ ଲିଖତୁ) ଶୁଦ୍ଧପଦ ଲେଖନ୍ତୁ:

यथा – ज – र्ज नी मा
ଯଥା – ମାର୍ଜନୀ
तथा (ତଥା):
(क) धा नी पु ष्प
(କ) ଧା ନୀ ପୁ ଖ
उत्तर :
(क) पुष्पधानी
(କ) ପୁଷ୍ପଧାନୀ

(ख) णी स र
(ଖ) ଣୀ ସ ର
उत्तर :
(ख) सरणी
(ଖ) ସରଣୀ

(ग) क री र्त
(ଗ) କ ରୀ
उत्तर :
(ग) कर्त्तरी
(ଗ) କଉଁରୀ

(घ) दी न
(ଘ) ଦୀ ନ
उत्तर :
(घ) नदी
(ଘ) ନଦୀ

(ङ) स ती र स्व
(ଙ) ସ ତୀ ର ସ୍ଵ
उत्तर :
(ङ) सरस्वती
(ଙ) ସରସ୍ଵତୀ

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अनुवादं कुरुत।

(क) द्रोणी
उत्तर :
ବାଲ୍ଟି

(ख) पुष्पधानी
उत्तर :
ଫୁଲଦାନି

(ग) अड्कनी
उत्तर :
ପେନସିଲ

(घ) भगिनी
उत्तर :
ଭଉଣୀ

(ङ) सरणी
उत्तर :
ସଡ଼କ

(च) कर्त्तरी
उत्तर :
କଇଁଚି

(छ) मार्जनी
उत्तर :
ଝାଡୁ

२. एकपदेन उत्तरं लिखत।

(क) कईची – संस्कृतं किम् ?
उत्तर :
କଉଁରୀ

(ख) वालटी – संस्कृतं किम् ?
उत्तर :
ଦ୍ରୋଣୀ

(ग) कलम – संस्कृतं किम् ?
उत्तर :
ଲେଖନୀ

(घ) रास्ता-संस्कृतं किम् ?
उत्तर :
ସରଣୀ

(ङ) पेनसिल-संस्कृतं किम् ?
उत्तर :
ଅଙ୍କନୀ

(च) फुलदानिं – संस्कृतं किम् ?
उत्तर :
ପୁଷ୍ପଧାନୀ

(छ) भउणी – संस्कृतं किम् ?
उत्तर :
ଭଗିନୀ

३. संसोधन कुरुत।

(क) जननि
उत्तर :
ଜନନୀ

(ख) सरणी
उत्तर :
ସରଣୀ

(ग) लखनी
उत्तर :
ଲେଖନୀ

(घ) पुष्पधानि
उत्तर :
ପୁଷ୍ପଧାନୀ

(ङ) मर्जनी
उत्तर :
ମାର୍ଜନୀ

(च) पृथीवि
उत्तर :
ପୃଥୁବୀ

(छ) भरती
उत्तर :
ଭାରତୀ

‘ई’ कारान्तस्त्रीलिङ्गः
ଈ’ କାରାନ୍ତ-ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗ (‘ଈ’ କାରାନ୍ତ ପୁଲିଙ୍ଗ

नदी (ନଈ) ନଈ

पुष्पधानी (ପୁଷ୍ପଧାନୀ) ଫୁଲଦାନି

लेखनी (ଲେଖନୀ) କଲମ

अक्कीन (ଅଙ୍କନୀ) ପେନସିଲ୍

द्रोणी (ଦ୍ରୋଣୀ) ବାଲ୍ଟି

पृथिवी (ପୃଥ‌ିବୀ) ପୃଥ‌ିବୀ

कर्त्तरी (କର୍ଡରୀ) କଇଁଚି

मार्जनी (ମାର୍ଜନୀ) ଝାଡୁ

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 2 ‘ଇ’ କାରାନ୍ତସ୍ତୀଲିଙ୍ଗଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 2 ‘ଇ’ କାରାନ୍ତସ୍ତୀଲିଙ୍ଗଃ

पठतु (ପଠତୁ) ପଢ଼ନ୍ତୁ

१.

कंटि: (କଟିଂ) ଅଣ୍ଟା

मूर्ति : (ମୂର୍ତ୍ତି) ପ୍ରତିମା

आटि: (ଆଟିଂ) ବତକ

प्रणतिः (ପ୍ରଣତଃ) ପ୍ରଣାମ

२. योजयतु
(ଯୋଜୟତୁ) ଯୋଗ କରନ୍ତୁ

उत्तर :

३. परिचयं ददातु
(ପରିଚୟଂ ଦଦାତୁ) ପରିଚୟ ଦିଅନ୍ତୁ ।

उत्तर :
(क) प्रणति:
(କ) ପ୍ରଣତଃ

(ख) आटि:
(ଖ) ଆଟିଂ

(ग) वेणि:
(ଗ) ବେଣି

(घ) कलि:
(ଘ) କଳି

४. शून्यस्थानं पूररयतु
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତୁ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(क) आव ______ ।
(କ) ଆବ ______।
उत्तर :
(क) आवलि:।
(କ) ଆବହିଃ ।

(ख) रा ______ ।
(ଖ) ରା ______।
उत्तर :
(ख) रात्रि:।

(ग) प्र ______ ति:।
(ଗ) ପ୍ର______ ନିଃ ।
उत्तर :
(ग) प्रणतिः।
(ଗ) ପ୍ରଣତଃ ।

(घ) ______ लि:।
(ଘ) _______ ନିଃ ।
उत्तर :
(घ) आलि:
(ଘ) ଆଳି ।

(ङ) कृ ______।
(ଚ) ______ ଥିଃ।
उत्तर :
(ङ) कृतिः
(ଙ) କୃତିଃ ।

(च) ______ शि:।
(ଙ) କ ______ ।
उत्तर :
(च) वीथि:।
(ବ) ବୀଥ୍ ।

५. शुद्धपदं लिखतु
(ଶୁଦ୍ଧପଦଂ ଲିଖନ୍ତୁ)

ଶୁଦ୍ଧପଦ ଲେଖନ୍ତୁ:

यथा – लि: डुं अ = अझुलि:
ଯଥା – ନିଃ ଗୁ ଅ = ଅଙ୍ଗୁଳି
तथा (ତଥା) :

(क) ष्टि: दृ
(କ) ଷ୍ଟି ଦୃ
उत्तर :
(क) दृष्टि:
(କ) ଦୃଷ୍ଟି

(ख) क्ति: भ
(ଖ) ନିଃ ଭ
उत्तर :
(ख) भक्तिः
(ଖ) ଭକ୍ତି

(ग) तिःनी
(ଗ) ତିଃ ନୀ
उत्तर :
(ग) नीति:
(ଗ) ନୀତିଃ

(घ) लि: व आ
(ଘ) ନିଃ ବ ଆ
उत्तर :
(घ) आवलि:
(ଘ) ଆବଳି

(ङ) टि: क
(ଙ) ନିଃ କ
उत्तर :
(ङ) कटि:
(ଙ) କଟିଂ

(च) र्ति: मू
(ଚ) ତିଃ ମୂ
उत्तर :
(च) मूर्ति:
(ଚ) ମୂର୍ତି

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम्
(ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अनुवादं कुरुत।

(क) विपणि:
उत्तर :
ଦୋକାନ

(ख) कटि:
उत्तर :
ଅ ।

(ग) आटि:
उत्तर :
ବତକ

(घ) रात्रि:
उत्तर :
ରାତି

(ङ) कलि:
उत्तर :
କଢ

(च) अड़ुलि:
उत्तर :
ଅଙ୍ଗୁଳି

(छ) प्रणतिः
उत्तर :
ପ୍ରଣାମ

२. एकपदेन उत्तरं लिखत।

(क) आवलि: इति पदस्य कोउर्थः ?
उत्तर :
ଫଲ୍ଲି

(ख) विथि: इति पदस्य मोऽर्थ: ?
उत्तर :
ମାର୍ଗ

(ग) कलिः इति पदस्य कोऽर्थ: ?
उत्तर :
କଳିକା

(घ) कटि: इति पदस्य कोऽर्थ: ?
उत्तर :
କଟିଦେଶଃ

(ङ) प्रणतिः इति पदस्य कोऽर्थः ?
उत्तर :
ପ୍ରଣାମ

(च) आटि: इति पदस्य कोऽर्थः ?
उत्तर :
ପକ୍ଷୀ

(छ) शनिः इति पदस्य कोऽर्थः ?
उत्तर :
ଖଣି

३. शून्यस्थानं पूरयत ।

(क) ___ णतिः (प, प्र)
उत्तर :
ପ୍ର

(ख) वि ___ णि: (प्र, प)
उत्तर :
ପ୍ର

(ग) ___ अडुलिः (आ, अ)
उत्तर :
ଅ

(घ) घ ___ नि (मा, म)
उत्तर :
ମ

(ङ) युव ___ (ती, तिः)
उत्तर :
ତିଃ

(छ) आ ___ तिः (कु, कृ)
उत्तर :
କୃ

(सं) सं ___ तिः (स्कु, स्कृ)
उत्तर :
ସ୍କୃ

४. संसोधन कुरुत।

(क) आड्गुलि:
उत्तर :
ଅଙ୍ଗୁଳି

(ख) कली
उत्तर :
କଳି

(ग) वेणी
उत्तर :
ବେଣି

(घ) आवलि
उत्तर :
ଆବହିଃ

(ङ) कटी
उत्तर :
କହିଃ

‘इ’ कारान्तस्त्रीलिङ्गः କାରାନ୍ତ-ପୁଲିଙ୍ଗ (‘ଇ’ କାରାନ୍ତ ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗ

दृष्टि: (ଦୃଷ୍ଟି) ଦୃଷ୍ଟି

कलि: (କଳି) କଢ଼

वेणी (ବେଣୀ) ବେଣୀ

रात्रि: (ରାତ୍ରୀ) ରାତି

वृंष्टि: (ବୃଷ୍ଟି) ବର୍ଷା

विपणि: (ବିପଣି) ବଜାର

वीथि: (ବୀୟଃ) ସଡ଼କ

अड्गुलि: (ଅଙ୍ଗୁଳି) ଆଙ୍ଗୁଠି

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Sanskrit Solutions Chapter 1 ‘ର’ କାରାନ୍ତପୁଲିଙ୍ଗଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Chapter 1 ‘ର’ କାରାନ୍ତପୁଲିଙ୍ଗଃ

१. योजयतु
(ଯୋଜୟତୁ) ଯୋଗ କରନ୍ତୁ :

उत्तर :

२. परिचयं ददातु
(ପରିଚୟଂ ଦଦାତୁ) ପରିଚୟ ଦିଅନ୍ତୁ ।

उत्तर :
(क) विक्रेता
(କ) ବିକ୍ରେତା

(ख) क्रेता
(ଖ) କ୍ରେତା

(ग) सविता
(ଗ) ସବିତା

(घ) विजेता
(ଘ) ବିଜେତା

३. शून्यस्थानं पूरयतु
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତୁ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

(क) व _____।
(କ) ବ _____।
उत्तर :
(क) वक्ता ।
(କ) ବକ୍ତା ।

(ख) _____ माता।
(ଖ) ମାତା _____।
उत्तर :
(ख) जामाता ।
(ଖ) ଜାମାତା ।

(ग) वि _____ ता ।
(ଗ) ବି _____।
उत्तर :
(ग) विजेता ।
(ଗ) ବିଜେତା।

(घ) विक्रे ____।
(ଘ) ବିକ୍ରେ _____।
उत्तर :
(घ) विक्रेता ।
(ଘ) ବିକ୍ରେତା।

(ङ) अभिने _____।
(ଙ) ଅଭିନେ _____।
उत्तर :
(ङ) अभिनेता ।
(ଙ) ଅଭିନେତା ।

४. शुद्धपदं लिखतु (बघ झबू) बघ

यथा – ता श्रो – श्रोता
ତା ଶ୍ରୋ – ଶ୍ରୋତା

तथैव (ତଥୈବ) ସେହିପରି

(क) विसता
(କ) ବି ସ ତା
उत्तर :
(क) सविता
(କ) ସବିତା

ख) क्रे विता
(ଖ) କ୍ରେ ବି ତା
उत्तर :
(ख) विक्रेता
(ଖ) ବିକ୍ରେତା

(ग) जा ता मा
(ଗ) ଜା ତା ମା
उत्तर :
(ग) जामाता
(ଗ) ଜାମାତା

(घ) ता जे वि
(ଘ) ତା ଜେ ବି
उत्तर :
(घ) विजेता
(ଘ) ବିଜେତା

(ङ) ष्टा द्र
(ଙ) ଷ୍ଟା ଦ୍ର
उत्तर :
(ङ) द्रष्टा
(ଙ) ଦ୍ରଷ୍ଟା

अतिरिक्त प्रश्नोत्तरम् (ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରମ୍)

१. मातृभाषया अनुवादं कुरुत ।

(क) विक्रेता
उत्तर:
ବିକିବା ଲୋକ

(ख) क्रेता
उत्तर:
କିଣିବା ଲୋକ

(ग) सविता
उत्तर:
ସୂର୍ଯ୍ୟ

(घ) वप्ता
उत्तर:
ବପନ କର୍ତ୍ତା / ବୁଣିବା ଲୋକ

(ङ) होता
उत्तर:
ହବନ କର୍ତ୍ତା

(च) विजेता
उत्तर:
ବିଜୟୀ

(छ) दाता
उत्तर:
ଦାନକର୍ତ୍ତା

२. एकपदेन उत्तरं लिखत ।

(क) जामाता इति पदस्य कोऽर्थ ?
उत्तर:
କନ୍ଯାପତିଃ

(ख) सविता इति पदस्य कोऽर्य ?
उत्तर:
ସୂର୍ଯ୍ୟ

(ग) दाताइति पदस्य कोऽर्य ?
उत्तर:
ଯଃ ଦଦାତି

(घ) अभिनेता इति पदस्य कोऽर्य ?
उत्तर:
ଯଃ ଅଭିନୟଂ କରୋତି

(ङ) भोक्ता इति पदस्य कोऽर्य ?
उत्तर:
ଯଃ ଭୋଜନଂ କରୋତି

(च) होता इति पदस्य कोऽर्य ?
उत्तर:
ଯଃ ହବନଂ କରୋତି

(छ) पिता इति पदस्य कोऽर्य ?
उत्तर:
ପାତି ଇତି

३. स्तम्भमेलनं कुरूत।

उत्तर:

४. संसोधन कुरुत ।

(क) विक्रुता
उत्तर:
ବିକ୍ରେତା

(ख) अभनीता
उत्तर:
ଅଭିନେତା

(ग) विजता
उत्तर:
ବିଜେତା

(घ) जमाता
उत्तर:
ଜାମାତା

सवीता
उत्तर:
ସବିତା

‘ऋ’ कारान्त-पुंलिङ्गः ‘ଋ’ କାରାନ୍ତ ପୁଲିଙ୍ଗ (‘ଋ’ କାରାନ୍ତ ପୁଲିଙ୍ଗ)

पिता (ପିତା) ବାପା

जामाता (ଜାମାତା) ଜ୍ବାଇଁ

दाता (ଦାତା) ଦାନକର୍ତ୍ତା

वक्ता (ବକ୍ତା) ବକ୍ତା

भ्राता (ଭ୍ରାତା) ଭାଇ

सविता (ସବିତା) ସୂର୍ଯ୍ୟ

भोक्ता (ଭୋକ୍ତା) ଖାଇବା ଲୋକ

श्रोता (ଶ୍ରୋତା) ଶୁଣିବା ଲୋକ

होता (ହୋତା) ହବନକର୍ତ୍ତା

विजेता (ବିଜେତା) ବିଜୟୀ

द्रष्टा (ଦ୍ରଷ୍ଟା) ଦେଖୁଥୁବା ଲୋକ

वप्ता (ବସ୍ତା) ବୁଣିବା ଲୋକ

अभिनेता (ଅଭିନେତା) ଅଭିନେତା

विक्रेता (ବିକ୍ରେତା) ଦୋକାନୀ

क्रेता (କ୍ରେତା) ଗ୍ରାହକ

BSE Odisha Class 7 Sanskrit Solutions Book Pdf Download

• Chapter 1 ‘ର’ କାରାନ୍ତପୁଲିଙ୍ଗଃ
• Chapter 2 ‘ଇ’ କାରାନ୍ତସ୍ତୀଲିଙ୍ଗଃ
• Chapter 3 ‘ଈ’ କାରାନ୍ତସ୍ଵୀଲିଙ୍ଗଃ
• Chapter 4 ‘ଇ’ କାରାନ୍ତନପୁଂସକଲିଙ୍ଗଃ
• Chapter 5 ସଂଖ୍ୟା
• Chapter 6 ପୂରଣବାଚକଶବ୍ଦାଃ
• Chapter 7 ସମୟଃ
• Chapter 8 ସର୍ବନାମ ପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 9 କାରକପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 10 ପ୍ରଥମାବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 11 ଦ୍ଵିତୀୟାବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 12 ତୃତୀୟା ବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 13 ଚତୁର୍ଥୀବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 14 ପଞ୍ଚମୀବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 15 ଷଷ୍ଠୀବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 16 ସପ୍ତମୀବିଭକ୍ତିପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 17 ଆତ୍ମ-ନ-ବା ପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 18 ଲଙ୍ଲକାର ପ୍ରୟୋଗଃ
• Chapter 19 ବିଦ୍ୟାଳୟଃ
• Chapter 20 ସମ୍ଭାଷଣମ୍
• Chapter 21 ଶିଶୁଗୀତମ ଭାରତଭକ୍ତାଃ

BSE Odisha 7th Class Text Book Solutions

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 5 Loveliest of Trees Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 English Solutions Follow-Up Lesson 5 Loveliest of Trees

BSE Odisha 7th Class English Follow-Up Lesson 5 Loveliest of Trees Text Book Questions and Answers

Pre-Reading (ପ୍ରାକ୍-ପଠନ):

Your teacher will introduce the lesson in the following way.

Question 1.
Can you recognize these flowers? (Teacher show the flowers in picture)
( ଛବିରେ ଫୁଲମାନକୁ ଦେଖାଇ) ( ଏ ଫୁଲଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନି ପାରୁଛ ?)
Answer:
Yes, we can recognize these flowers. They are zinnia, hibiscus (china rose), lotus, and rose flowers respectively.

Question 2.
How do you feel when you see a tree full of flowers?
(ବୃକ୍ଷଟିଏ ଫୁଲରେ ଭରିଥୁବା ଦେଖ‌ିଲେ ତୁମେ କିଭଳି ଅନୁଭବ କର ? )
Answer:
When we see a tree is full of flowers we think the tree is laughing with merriment. We feel pleasure from this sight.
Let’s see how a poet feels when he sees a tree full of flowers.
(ଚାଲ ଦେଖିବା ଗୋଟିଏ ଗଛ ଫୁଲରେ ଭରପୂର ଥ‌ିବା ଦେଖ୍ ଜଣେ କବି କ’ଣ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ?)

While-Reading (ପଠନକାଳୀନ ):

1. Your teacher will read the poem aloud, and you will listen to him/her without opening your books.
(ତୁମ ଶିକ୍ଷକ କବିତାଟି ଉଚ୍ଚସ୍ବରରେ ପଢ଼ିବେ । ବହି ନଖୋଲି ତୁମେ କେବ ତାଙ୍କୁ ଶୁଣିବ ।)
2. S/he will read the poem aloud for the second time and you will listen to him / her following the poem in your books.
(ତୁମ ଶିକ୍ଷକ ଦ୍ଵିତୀୟବାର ଉଚ୍ଚସ୍ବରରେ ପଢ଼ିବେ ଏବଂ ତୁମେ ବହିରୁ କବିତାଟିକୁ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି କରି ଦେଖ ।)
3. Read the poem silently and try to answer the questions asked by your teacher.
(କବିତାଟିକୁ ତୁମେ ନୀରବରେ ପାଠ କର ଏବଂ ଶିକ୍ଷକ ପଚାରିଥିବା ପ୍ରଶ୍ନସବୁର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକର ।)

Text (ପାଠ୍ୟବସ୍ତୁ):

Loveliest of trees, the cherry now
Is hung with bloom along the bough.
And stands about the woodland ride
Wearing white for Eastertide

Now my threescore years and ten,
Twenty will not come again,
And take from seventy springs a score,
It only leaves me fifty more.

And since to look at things in bloom
Fifty springs are little room,
About the woodlands, I go
To see the cherry hung with snow.

ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ:
ସୁନ୍ଦରତମ ବୃକ୍ଷରାଜି, ଆଜି ସେହି ଚେରି
ଝୁଲୁଛି ଫୁଟା ଫୁଲଧରି ଶାଖା ସବୁ ଭରି,
ପର୍ବତିଆ କ୍ଷେତ ଧାରେ ଧାରେ ଠିଆ ହୋଇ
ଶୁଭ୍ର ଆଚ୍ଛାଦିତ ଆଭୂଷିତ ଇଷ୍ଟର ଢେଉରେ ।

ଅଧୁନା ମୋ ତିନିକୋଡ଼ି ବର୍ଷ ଏବଂ ଦଶ
କୋଡ଼ିଏ ତ ବାହୁଡ଼ି ନ ଆସେ,
ଏବଂ ଘେନିଯାଏ ସତୁରୀରୁ କୋଡ଼ିଏ ବସନ୍ତ
କେବଳ ସେ ମୋତେ ଛାଡ଼ିଦିଏ ଅଧୂକୁ ପଚାଶ ।

ଏବଂ ସେହିଠାରୁ ଚାହିଁରହେ ଫୁଲ ଜୁଆରକୁ
ପଚାଶ ବସନ୍ତ କିଛି ନୁହେଁ ପରା ତା’ର
ଯେବେ ଯାଏ ମୁଁ ତା’ପାଶେ ପାହାଡ଼ ପ୍ରାନ୍ତରେ
ଚେରିଗଛ ଦେଖ‌ିବାକୁ ବରଫ ଦୋଳିରେ ।

Notes And Glossary (ଶବ୍ଦାର୍ଥ):

loveliest (ଲଭ୍ଲିଏଷ୍ଟ) – ସୁନ୍ଦରତମ
cherry (ଚେରି) – ନାଲି ରଙ୍ଗର ଚେରିକୋଳି
hung (ହଙ୍ଗ୍) – ଝୁଲି ରହିବା
bloom (ବ୍ଲୁମ୍) – ଫୁଲ ଫୁଟିବା
bough (ବାଓ) – ଶାଖାପ୍ରଶାଖା
ride (ରାଇଡ଼୍) – ଆରୋହଣ କରିବା
woodland (ଉଡଲ୍ୟାଣ୍ଡ୍) – ଜଙ୍ଗଲିଆ ଅଞ୍ଚଳ
wearing (ଓୟରିଙ୍ଗ୍) – ପିନ୍ଧିଥ‌ିବା
tide (ଟାଇଡ୍) – ଡେଉ ବା ଜୁଆର
score (ସ୍କାର) – କୋଡ଼ିଏ
spring (ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍) – ବସନ୍ତ
leaves (ଲିଭସ୍) – ଛାଡିଦିଏ
since (ସିନ୍ସ) – ପରଠାରୁ
snow (ତୁଷାର) – ବରଫ

Comprehension Questions (ବୋଧପରିମାପକ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ):

Question 1.
What is the poem about?
( କବିତାଟି କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ?)
Answer:
The poem is about the beauty and life of a cherry tree.

Question 2.
Which word tells that ’cherry with flower’ is the nicest of all trees?
(କେଉଁ ଶବ୍ଦ କହୁଛି ଯେ, ଚେରି ଫୁଲରେ ସଜେଇ ହୋଇ ସବୁ ଗଛ ମଧ୍ୟରେ ସୁନ୍ଦରତମ ?)
Answer:
The phrase “hung with bloom” tells that cherry with flowers is the nicest of all trees.

Question 3.
Where does the tree stand?
((ଚେରି) ଗଛ କେଉଁଠି ଥାଏ ?)
Answer:
The tree stands in woodland.

Question 4.
What do the trees wear for Eastertide?
((ଚେରି) ଗଛସବୁ କ’ଣ ପିନ୍ଧିଥାଏ ଇଷ୍ଟର ଢେଉ ପାଇଁ ? )
Answer:
‘Easter’ is a Christian festival. The people do merrymaking. So the cherry enjoys the festival wearing white flowers.

Question 5.
What does ‘white’ refer to here?
(ଧଳା ବା ଶୁଭ୍ରତା ଏଠି କାହାକୁ ସୂଚାଏ ?)
Answer:
“White” refers to a white dress. As it is an Easter festival, the cherry wears a white dress.

Question 6.
Why is cherry dressed in white?
(ଚେରିଗଛ କାହିଁକି ଶୁଭ୍ର ବା ଧଳା ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରିଥାଏ ?)
Answer:
As it is the Easter festival, the cherry wears white flowers to enjoy the festival.

Question 7.
The first stanza describes the cherry tree. How is the second stanza different from the first stanza?
(ପ୍ରଥମ ପଦ ଚେରି ଗଛ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ । ଦ୍ୱିତୀୟ ପଦ କିଭଳି ପ୍ରଥମ ପଦଠାରୁ ଭିନ୍ନ ?)
Answer:
The first stanza describes the cherry tree. But the second stanza describes the normal life of man.

Question 8.
How many years are there in a score?
(କୋଡ଼ିରେ କେତେ ବର୍ଷ ଥାଏ ?)
Answer:
There are twenty years in a score.

Question 9.
How many years are there in three scores?
(ତିନି କୋଡ଼ିରେ କେତେ ବର୍ଷ ଥାଏ ? )
Answer:
There are sixty years in three Scores.

Question 10.
What is the normal life span of humans according to the Bible?
(ବାଇବେଲ୍‌ ବା ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଅନୁସାରେ ମଣିଷର ସାଧାରଣତ ଜୀବନକାଳ କେତେ ବର୍ଷ ?)
Answer:
According to Bible the normal life span of humans is seventy.

Question 11.
How old is the poet?
(କବିଙ୍କୁ କେତେ ବର୍ଷ ?)
Answer:
The poet is twenty years old.

Question 12.
Why does he deduct twenty years from seventy years?
(ସେ କାହିଁକି ୭୦ ବର୍ଷରୁ ୨୦ ବର୍ଷ ବାଦ୍ ଦିଅନ୍ତି ?)
Answer:
The poet has deducted twenty years from seventy years because he has already enjoyed twenty years from the normal life of seventy.

Question 13.
How many years does he suppose to live?
(ସେ କେତେ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବନ୍ଧୁ ରହିବାକୁ ଆଶା ରଖନ୍ତି ?)
Answer:
The poet is supposed to live another fifty years.

Question 14.
Is a fifty year life enough to see and enjoy the nature?
(ପଚାଶ ବର୍ଷର ଜୀବନ କ’ଣ ପ୍ରକୃତିକୁ ଦେଖ୍ ଉପଭୋଗ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଯଥେଷ୍ଟ ? )
Answer:
No, fifty years is not enough to see and enjoy the nature.

Question 15.
Why is the poet in a hurry to go to the woodland?
(କବି କାହିଁକି ପାହାଡ଼ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ଯିବାକୁ ବ୍ୟଗ୍ର ହୁଅନ୍ତି ?)
Answer:
The poet wants more and more to enjoy nature. But fifty years is not enough to enjoy the beauties of nature. So he is in a hurry to go to the woodland to enjoy beauties nature.

Question 16.
Does the third stanza start from the second stanza? How?
(ତୃତୀୟ ପଦ କ’ଣ ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ? କିପରି ?)
Answer:
Yes, the third stanza starts from the second stanza. The third stanza begins with the word ‘And’ and this means it is a continuation of the 2nd stanza.

Question 17.
Is the poet a lover of nature? How do you know?
(କବି କ’ଣ ପ୍ରକୃତିପ୍ରେମୀ ? ତୁମେ କିପରି ଜାଣୁଛ ?)
Answer:
Yes, the poet is a lover of nature. We know this from his hurries to go to the woodland to enjoy cherry hung with blossom.

Question 18.
What does ‘springs’ mean?
(ବସନ୍ତଗୁଡ଼ିକ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝୁଛ ?)
Answer:
Spring refers to one year. Because spring comes after one year. So here springs refer to years.

Question 19.
When cherry blooms, it does not have any leaf. Name a flower plant in our country similar to cherry.
(ଯେତେବେଳେ ଚେରି ଫୁଟେ, ତା’ର କୌଣସି ପତ୍ର ନଥାଏ । ଆମ ଦେଶରେ ଥ‌ିବା ଚେରି ଭଳି ଏକ ଫୁଲଗଛର ନାମ କୁହ ।)
Answer:
Lily is similar to cherry.

Word Note:
(The words/phrases have been defined mostly on their contextual meanings)

beams (ବିମ୍ସ) – sunlight (ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ)
boughs (ବାଓଜ୍) – branches (ଗଛର ଶାଖା ବା ଡାଳ)
cherry (ଚେରୀ) – a small sweet fruit (ଚେରିକୋଳି)
drowsy (ଡ୍ରୋଜି) – sleepy (ନିଦ୍ରାଳୁ ବା ନିଦ୍ରା ବିଜଡ଼ିତ ଭାବ)
Eastertide (ଇଷ୍ଟରଟାଇଡ୍) – Eastertime, Easter festival time of the Christians (ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମୀମାନଙ୍କର ଇଷ୍ଟର ପର୍ବ ସମୟ)
floats (ଫ୍ଲୋସ୍) – moves in the sky (ଆକାଶରେ ଭାସେ ବା ଦେଖାଯାଏ )
gather (ଗ୍ୟାଦର) – collect (ଏକତ୍ରିତ କରେ-ପକ୍ଷୀମାନେ ବସା ବାନ୍ଧି ରୁହନ୍ତି)
harm (ହାର୍ମ) – hurt, damage (କ୍ଷତି କରିବା)
hum (ହମ୍) – sing in very low voice (ଗୁଣୁଗୁଣୁ ହୋଇ ଗାଇବା)
hung with bloom (ହଙ୍ଗ୍ ଉଇଥ୍ ବ୍ଲମ୍) – ripe cherry hanging from the tree (ବୃକ୍ଷର ଶାଖାପ୍ରଶାଖାରେ ପାଚି ଓହଳିଥିବା ଚେରିକୋଳି)
lullaby (ଲୁଆବେ) – song to make children to sleep (ଶିଶୁକୁ ଶୁଆଇବା ପାଇଁ ଗୀତ-ଧୋରେ ବାଇଆ ଧୋ ପରି)
score (ସ୍କୋର) – twenty (କୋଡିଏ)
three scores years and ten (ଥ୍ରି ସ୍କୋର୍‌ସ୍ ଇୟର୍‌ସ ଆଣ୍ଡ୍ ଟେନ୍) – 70 years (the normal life span (time) of man).
woodland (ଉଲ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ) – forest area (ବନଭୂମି)

BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 5 Loveliest of Trees Important Questions and Answers

(A) Choose the right answer from the options.

Question 1.
The poem is about the
(a) nature
(b) beauties of nature
(c) cherry trees
(d) human life
Answer:
(c) cherry trees

Question 2.
The poet of this poem is _____________.
(a) A. E. Housman
(b) W. Wordsworth
(c) Lord Tennyson
(d) none of these
Answer:
(a) A.E. Housman

Question 3.
The cherry hung with bloom
(a) under the bough
(b) along the bough
(c) on the top branches of the tree
(d) on the lower branches of the tree.
Answer:
(b) along the bough

Question 4.
What is the age of the poet now?
(a) 20
(b) 50
(c) 70
(d) 90
Answer:
(a) 20

Question 5.
In the woodland cherry hung _____________.
(a) with snow
(b) with dust
(c) in snow
(d) none of these
Answer:
(a) with snow

(B) Answer the following questions.

Question 1.
Which line tells that the poet has already enjoyed twenty years of age?
Answer:
The line “Twenty will not come again”. This line shows that the poet has already enjoyed twenty years of age.

Question 2.
“Fifty springs are little room”. Explain.
Answer:
The man nowadays lives for seventy years on average. The poet expects to live another fifty years. But it is not much for him to enjoy the beauties of nature.