Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.6 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.6

Question 1.
EF = 7:2 ସେ.ମି., m∠E = 90°, m∠F = 90° କୁ ନେଇ Δ EFG ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ କି? ତୁମର ଉତ୍ତର ସପକ୍ଷରେ କାରଣ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
ଏଠାରେ m∠E + m∠F = 90° 90° = 180°
ତେଣୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ କାରଣ ∠G ର ମାନ ନାହିଁ ।

Question 2.
Δ XYZ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର m∠X = 60°, m∠Y = 30° ଏବଂ XY = 62 ସେ.ମି. 
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ:

(i) \(\overline{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 6.2 ସେ.ମି. 
(ii) XY ର X ବିନ୍ଦୁଠାରେ 60° ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କର । ଫଳରେ \(\overrightarrow{\mathrm{XM}}\) ମିଳିବ ।
(iii) Y ବିନ୍ଦୁରେ XY ଉପରେ 30° ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କର । ଫଳରେ \(\overrightarrow{\mathrm{YN}}\) ମିଳିବ । \(\overrightarrow{\mathrm{XM}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{YN}}\) ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଫରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରିବେ, ତା’ର ନାମ Z ହେଉ ।
∴ XYZ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

Question 3.
Δ KLM ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର LM = 5.4 ସେ.ମି., m∠L = 45°, m∠M = 90° 
ସମାଧାନ:
2 ନମ୍ବର ‘ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ’ ଅନୁସରଣ କରି Δ KLM ଅଙ୍କନ କର ।
(କ) ଏହି ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । 
ସମାଧାନ:
 MK = 5.4 ସେ.ମି., LK = 7.6 ସେ.ମି.
(ଖ) ଏହାର ∠N ର ପରିମାଣ କେତେ?
ସମାଧାନ:
∠K ର ପରିମାଣ ∠45° ।
(ଗ) ବାହୁ ମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଏହା କି ପ୍ରକାରର ତ୍ରିଭୁଜ? 
ସମାଧାନ:
(ଘ) କୋଣମାନଙ୍କର ମାପ ଅନୁଯାୟୀ ଏହା କି ପ୍ରକାରର ତ୍ରିଭୁଜ?
ସମାଧାନ:
ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ

ଏବେ ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେସିଂ-କାଗଜରେ ΔPQR ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର PR = 5.4 ସେ.ମି. m∠P=45°, m∠R=45°
PQR ତ୍ରିଭୁଜକୁ ଆଣି ΔLMN ଉପରେ ରଖ, ଯେପରି ΔPQR ର P ବିନ୍ଦୁ ଓ Q ବିନ୍ଦୁ ଯଥାକ୍ରମେ ΔLMN ର L ଓ M ବିନ୍ଦୁ ଉପରେ ରହିବ ।
ΔPQR ଓ ΔLMN ମଧ୍ଯରେ କ’ଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ? କାରଣ କ’ଣ?
ସମାଧାନ:
ଟ୍ରେନିଂ କାଗଜରେ Δ PQR ଅଙ୍କନ କରିବା PR = 5.4 ସେ.ମି., ∠P = 45°, m∠R = 45° । ଦତ୍ତ ଅଛି ବର୍ତ୍ତମାନ Δ PQR କୁ Δ KLM ଉପରେ ଏପରି ପକାଇବ ଯେପରି M, Q ବିନ୍ଦୁ ସହ ମିଳିବ, K ଓ P ବିନ୍ଦୁ ପରସ୍ପର ମିଳିତ ହେବେ ଏବଂ L ଓ R ବିନ୍ଦୁ ମିଳିତ ହେବ ।
ଅର୍ଥାତ୍ Δ KML ≅ Δ PQR ହେବ, କାରଣ କୋ-ବା-କୋ ସର୍ବସମତା ରହିଛି ।

Question 4.
ABC Δ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର BC = 5.3 ସେ.ମି., m∠B = 45° ଓ m∠A = 75°  ଏହି ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନର ସୋପାନଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ 
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ:
m∠C = 180° – (m∠A + m∠B) = 180° – (75° + 45°) = 60° 
(i) BC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 5.3 ସେ.ମି. ।
(ii) BC ର B ବିନ୍ଦୁଠାରେ 45° ପରିମାଣର କୋଣ ଅଙ୍କନ କରାଯିବା ଫଳରେ \(\overrightarrow{\mathrm{BZ}}\) ମିଳିବ।
(iii) C ବିନ୍ଦୁରେ \(\overline{\mathrm{CB}}\) ଉପରେ 60° ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କର । ଫଳରେ \(\overrightarrow{\mathrm{CY}}\) ମିଳିବ। \(\overrightarrow{\mathrm{BZ}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{CY}}\) ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରିବେ, ତା’ର ନାମ A ହେଉ ।
∴ Δ ABC ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 2(b) ବୈଦିକ ଏବଂ ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 2(b) Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ରଗ୍‌ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାର ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟ ସଭ୍ୟତା ହେଉଛି ଋଗ୍‌ଦିକ ବା ଆଦିବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା । ଏହି ସମୟରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ‘ସପ୍ତସିନ୍ଧୁ’ ଓ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ଏହାପରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ନୂତନ ସ୍ଥାନ ଅନ୍ଵେଷଣ, ରାଜନୈତିକ ହହ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଆର୍ଯ୍ୟ ସଭ୍ୟତା ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଥିଲା । ନିମ୍ନରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।

• ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥା– ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଏକ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ । ସ୍ଥାୟୀ ବସତି ସ୍ଥାପନ, ସଂଘବଦ୍ଧ ଜୀବନଯାପନ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଚିନ୍ତାଶକ୍ତି ପାଇଁ ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜରେ ସୁଦୃଢ଼ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା । ବୈଦିକ ସମାଜ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସମାଜ ଥିଲା । ପ୍ରକୃତିର ରମଣୀୟ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସୁଶ୍ୟାମଳ ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ଓ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ସବୁଜ ପ୍ରାନ୍ତର ପରିବେଷ୍ଟିତ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ଗ୍ରାମ ଥିଲା ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ମୂଳପିଣ୍ଡ । କେତେକ ପରିବାରକୁ ନେଇ ଗ୍ରାମ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।, ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ‘କୁଳପ’ ଏବଂ ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ‘ଗ୍ରାମୀଣ’ କୁହାଯାଉଥିଲା । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ‘ବିଶ୍’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବିଶ୍ର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ‘ବିଶ୍ଵପତି’ । କେତେକ ବିଶ୍ଵକୁ ନେଇ ‘ଜନ’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ‘ଗୋପ’ ଥିଲେ ଜନର ମୁଖ୍ୟ । ‘ଜନ’ର ଅର୍ଥ ଜାତି, ଜନର ଶାସନ ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ‘ରାଜନ୍’ । ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ ସାଧନ, ଉନ୍ନତି ତଥା ରାଜ୍ୟରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବା ଥିଲା ତାଙ୍କର ପରମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ରାଜା ଥିଲେ ନ୍ୟାୟର ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ । ରାଜା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କଠାରୁ ‘ବଳି’ ନାମକ ଏକପ୍ରକାର କର ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ । ଏହା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ହିତରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା । ରାଜନ୍‌ଙ୍କୁ ରାଜକାର୍ଯ୍ୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏକ ରାଜକର୍ମଚାରୀ ପରିଷଦ ଥିଲା । ସେମାନେ ହେଲେ ପୁରୋହିତ, ସେନାନୀ, ଗ୍ରାମଣୀ, ସଂଗ୍ରହିତା, ସୂତ, ଗୋବିକୃତ, ସ୍ଥପତି ଓ ଉଗ୍ର । ରାଜାଙ୍କ ଅଖଣ୍ଡ କ୍ଷମତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବାକୁ ଦୁଇଟି ସଭାଗୃହ ଥୁଲା; ଯଥା- ସଭା ଓ ସମିତି । ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରଥା ଓ ନୀତି ଅନୁସାରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରାଯାଉଥିଲା । ଦଣ୍ଡପ୍ରଥା କଠୋର ଥିଲା ।

• ସାମାଜିକ ଅବସ୍ଥା- ପ୍ରାଚୀନ ବୈଦିକ ଯୁଗର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଋଗ୍‌ଵେଦରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଅଛି । ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଯାଯାବର ଥିବାରୁ ସରଳ ଓ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରୁଥିଲେ । ପିତୃକେନ୍ଦ୍ରିକ ପରିବାର ଭିଭିରେ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ସେମାନଙ୍କର ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା । ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସ୍ନେହ ଓ ସଦିଚ୍ଛା ଯୋଗୁ ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ସୁଖମୟ ଥିଲା । ପରିବାରର ସମ୍ପଭିକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା, ଯଜ୍ଞ ଓ ପୂଜା ଉପାସନା କରିବା, ବିବାହ ବ୍ରତ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ଏବଂ ଶାନ୍ତି ଓ ସୌହାର୍ଯ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଗୃହପତିଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ଥିଲା । ସମାଜରେ ନାରୀର ଭୂମିକା ଥିଲା ସମ୍ମାନଜନକ । ନାରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ମିଳୁଥୁଲା । ଗହମ, ଯବ, ଧାନ, ମଧୁ ଓ ଫଳ ପ୍ରଧାନ ଖାଦ୍ୟ ଥିଲା । ସେମାନେ ମାଛ ଓ ମାଂସ ମଧ୍ୟ ଭକ୍ଷଣ କରୁଥିଲେ । ସୋମରସ ଓ ସୁରା ସେମାନଙ୍କର ଅତି ପ୍ରିୟ ପାନୀୟ ଥିଲା । କାର୍ପାସ୍ ଓ ପଶମରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ପୋଷାକକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କର ପରିଧେୟକୁ ତିନିଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଶରୀରର ଉପରିଭାଗରେ ବସ୍ତ୍ର, ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଉତ୍ତରୀୟ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଭାଗରେ ଅନ୍ତରୀୟ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ଉଭୟେ ମୁଣ୍ଡରେ ପଗଡ଼ି ବାନ୍ଧୁଥିଲେ । ଆର୍ଯ୍ୟ ନାରୀମାନେ ଅଳଙ୍କାର ପ୍ରିୟ ଥିଲେ । ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ, ରୌପ୍ୟ ଓ ପୋହଳାରେ ନିର୍ମିତ ଅଳଙ୍କାରଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନେ ପିନ୍ଧୁଥିଲେ । ଆମୋଦପ୍ରମୋଦ ଏବଂ ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବହୁବିଧ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥିଲେ । ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତରେ ସେମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଆଦର ଥିଲା । ପଶାଖେଳ, ଶିକାର, ମଲ୍ଲଯୁଦ୍ଧ, ନୌବିହାର ଆଦି ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଅବଲମ୍ବନ ଥିଲା । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମରେ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା । ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟତଃ ମୌଖିକ ଭିଭିରେ ଦିଆଯାଉଥିଲା ।
• ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା– ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୀବନ ସମୃଦ୍ଧ ଥିଲା । କୃଷି ଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଜୀବିକା । ଏହାଛଡ଼ା ସେମାନେ ପଶୁପାଳନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟଦ୍ଵାରା ନିଜ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିପାରିଥିଲେ । ଧାନ, ଗହମ, ଯବ, ବାର୍ଲି, ମକା ଇତ୍ୟାଦି ସେମାନେ ଚାଷ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ଘୋଡ଼ା, ମେଣ୍ଢା, ଛେଳି ପ୍ରଭୃତି ପଶୁମାନଙ୍କୁ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ଏହି ଯୁଗରେ କୃଷିଭିଭିକ ସମାଜପାଇଁ କୁଟୀରଶିଳ୍ପୀମାନ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା । କୁମ୍ଭକାର, ଚମାର, ବଢ଼େଇ ଓ କମାରମାନେ କୁଟୀରଶିଳ୍ପଦ୍ଵାରା ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ମଧ୍ୟ ଜଣାଥିଲା । ମୁଖ୍ୟତଃ ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ମୂଲ୍ୟ ବିନିମୟରେ ବା ବସ୍ତୁ ବିନିମୟ ପଦ୍ଧତିରେ ହେଉଥିଲା । ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଧର୍ମଧାରଣା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳ ଉତ୍ସ ଥିଲା । ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରକୃତି ଉପାସକ ଥିଲେ । ଋଗ୍‌ବେଦରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ, ପୃଥ‌ିବୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଇନ୍ଦ୍ର, ବରୁଣ, ଅଗ୍ନି, ସୋମ, ମରୁତ ଆଦି ଦେବଦେବୀମାନଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ପୃଥ‌ିବୀ ଶସ୍ୟ ଓ ପ୍ରଜନନ ଶକ୍ତିର ଆଧାର ରୂପେ ପୂଜା ପାଉଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା ପ୍ରଚଳିତ ନଥୁଲା । ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଋଗ୍‌ବେଦୀୟ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ସୁଦୃଢ଼ ମୂଳଭିତ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ଏହା ସନାତନ ଧର୍ମରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧। ବୈଦିକ ଯୁଗର ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ଅବସାନ ପରେ ଯେଉଁ ନୂତନ ସଭ୍ୟତାର ଉନ୍ମେଷ ଘଟିଥିଲା ତାହାକୁ ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା ବା ଆର୍ଯ୍ୟ ସଭ୍ୟତା କୁହାଯାଏ । ଏହି ସଭ୍ୟତା ଏକ ଗ୍ରାମୀଣ ସଭ୍ୟତା ଥିଲା । ଏହି ସଭ୍ୟତାର ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନର ଚିତ୍ର ରଗ୍‌ବେଦରୁ ହିଁ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ । ବେଦ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଥିଲା । ରାଜା, ରାଜକର୍ମଚାରୀ, ସଭା ଓ ସମିତି, ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲା ବୈଦିକ ଯୁଗର ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସଦୃଶ ।

• ଗ୍ରାମ– ପ୍ରାଚୀନ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଜୀବନ ସୁସ୍ଥ ଏବଂ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଥିଲା । ପରିବାର ବା କୁଳ ସେମାନଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନର ମୂଳପିଣ୍ଡ ଥିଲା । ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ‘ଗୃହପତି’ ବା ‘କୁଳପତି’ କୁହାଯାଉଥିଲା । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ପରିବାରକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ଗ୍ରାମଣୀ କୁହାଯାଉଥିଲା । ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ବିଶ୍ଵର ମିଶ୍ରଣରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ଜନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
• ରାଜା– ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ରାଜା ଥିଲେ ରାଜତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ । ରାଜାମାନେ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ରାଜ୍ୟଶାସନ କରୁଥିଲେ । କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଜାମାନେ ରାଜାଙ୍କୁ ମନୋନୀତ କରୁଥିଲେ । ରାଜାମାନେ ଉତ୍ତମ ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ରାଜପ୍ରାସାଦରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିଲେ । ବୀରତ୍ଵ ଓ ଶକ୍ତି ଉପରେ ରାଜାଙ୍କ ମନୋନୟନ ଓ ସ୍ଵୀକୃତି ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା । ରାଜା ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିବା ସମୟରେ ପୁରୋହିତ ଅଭିଷେକ ଉତ୍ସବର ଆୟୋଜନ କରୁଥିଲେ । ରାଜା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଧନଜୀବନ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରତିଜ୍ଞାବଦ୍ଧ ଥିଲେ । ରାଜା ରାଜ୍ୟ ଶାସନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତା ଥିଲେ । ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଅନେକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ରହିଥିଲା । ତାଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଥିଲା ପ୍ରଜାପାଳନ ଏବଂ ଶତ୍ରୁ ହାତରୁ ରାଜ୍ୟରକ୍ଷା । ରାଜା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ପୁତ୍ରବତ୍ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ନ୍ୟାୟର ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷାକରିବା ଥିଲା ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।
• ରାଜକର୍ମଚାରୀ – ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସହଯୋଗ ଓ ପରାମର୍ଶ ପାଇଁ ରାଜା ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଉଥିଲେ । ସମସ୍ତ ରାଜକର୍ମଚାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଧାନ ଥିଲେ ପୁରୋହିତ । ସେ ଥିଲେ ରାଜାଙ୍କର ଉପଦେଷ୍ଟା । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରାଜାଙ୍କର ଅଭିଷେକ, ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅନୁକୂଳଜନିତ ମନ୍ତ୍ରପାଠ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟମାନ ସମ୍ପାଦିତ ହେଉଥିଲା । ସେନାନୀ ଥିଲେ ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ଶତ୍ରୁ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେନାବାହିନୀର ନେତୃତ୍ଵ ନେଉଥିଲେ । ‘ସୂତ’ ନାମକ କର୍ମଚାରୀ ରାଜାଙ୍କର ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲିପିବଦ୍ଧ କରି ରଖୁଥିଲେ । ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ ପାଇଁ ‘ଭାଗଦୁଘ’ ନାମକ କର୍ମଚାରୀ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ । କୋଷାଧ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ ‘ସଂଗ୍ରହୀତା’ ଏବଂ ‘ଗୋବିକୃତ’ ଥିଲେ ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ୟାଧ୍ୟାକାରୀ । ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ଗ୍ରାମଣୀ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେ ଏବଂ ବିଶ୍ଵପତି ରାଜାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟକ ହେଉଥିଲେ । ‘ପତି’ଙ୍କ ଉପରେ ୧୦୦ଟି ଗ୍ରାମର ଶାସନ ଦାୟିତ୍ୱ ନ୍ୟସ୍ତ ଥିଲା । ସ୍ଥପତି ଥିଲେ ସୀମା ଅଞ୍ଚଳର ଶାସନକର୍ତ୍ତା । ‘ଉଗ୍ର’ ଥିଲେ ପୋଲିସ୍ ଅଧିକାରୀ । ସେମାନେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲେ । ଏହି ସମସ୍ତ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନେ ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।

• ସଭା ଓ ସମିତି- ବୈଦିକ ରାଜାମାନେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ କିମ୍ବା ଅତ୍ୟାଚାରୀ ନଥିଲେ । ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ‘ସଭା’ ଓ ‘ସମିତି’ ନାମରେ ଦୁଇଗୋଟି ଅନୁଷ୍ଠାନ ରହିଥିଲା । ରାଜ୍ୟର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସଭା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସ୍ଥାନୀୟ ନିୟମକାନୁନ୍ ପ୍ରଣୟନ ଏବଂ ପାଳନ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ରାଜାଙ୍କୁ ସୁଚିନ୍ତିତ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଥିଲା । ଏହା ମଧ୍ୟ ଦୋଷୀମାନଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡ ଦେବାପାଇଁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା । ସମିତି ଥିଲା ସବୁଠାରୁ ଜନପ୍ରିୟ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଏଥୁରେ ଉଭୟ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ସଦସ୍ୟ ରୂପେ ରହିପାରୁଥିଲେ । ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ସମସ୍ୟା ସମିତିରେ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ଆଲୋଚିତ ହେଉଥିଲା । ଏହା ରାଜାଙ୍କର ନିର୍ବାଚନ କରୁଥିଲା । ଏଥୁ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ, ରାଜ୍ୟରକ୍ଷା ଏବଂ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସମିତିର ମତାମତ ଥିଲା ଏକାନ୍ତଭାବେ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସମିତିର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ‘ପତି’ କୁହାଯାଥିଲା । ରାଜାଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡଦେବା କ୍ଷମତା ସମିତିର ରହିଥିଲା ।
• ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥା – ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସୁବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରାଯାଉଥିଲା । ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରଥା ଏବଂ ନୀତି ଅନୁସାରେ ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା । ‘ଅଧ୍ଯକ୍ଷ’ ନାମ୍ନୀ ବିଚାରପତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦୋଷୀର ବିଚାର କରାଯାଇ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରାଯାଉଥିଲା । ‘ଗ୍ରାମବାଦୀ’ ନାମକ ରାଜକର୍ମଚାରୀ ଗ୍ରାମ୍ୟ ବିବାଦର ସମାଧାନ କରୁଥିଲେ । ରାଜା ଥିଲେ ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସର୍ବଶେଷ ବିଚାରକ । ସେ ସମୟରେ ଦଣ୍ଡପ୍ରଥା କଠୋର ଥିଲା । ନ୍ୟାୟ ପାଇବା ସମସ୍ତଙ୍କର ଏକ ଅଧିକାରଭାବେ ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।
• ସୈନ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ– ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ଧନଜୀବନର ସୁରକ୍ଷା ରାଜାଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଥିବାରୁ ସୈନ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ରାଜା ଏକ ବିଶାଳ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ରଖୁଥିଲେ । ସୈନ୍ୟମାନେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଥିଲେ । ସେନାପତିଙ୍କ ଆଦେଶକ୍ରମେ ସୈନ୍ୟମାନେ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲେ । ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ପଦାତିକ, ଅଶ୍ଵାରୋହୀ ଏବଂ ରଥାରୋହୀ ସୈନ୍ୟ ରହିଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ଏକ ଗୌରବର ବିଷୟ ଥ‌ିବାରୁ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ଯୋଗ ଦେବାକୁ ଲୋକମାନେ କୁଣ୍ଠିତ ହେଉନଥିଲେ । ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳୀ ରୂପେ ‘ଦୁର୍ଗ’ ବା ‘ପୁର’ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ପୁରର ଦାୟିତ୍ଵରେ ପୁରପତି ରହିଥିଲେ । ମୋଟାମୋଟିଭାବେ କହିବାକୁ ଗଲେ ବୈଦିକ ଯୁଗର ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ଥିଲା ସୁଦୃଢ଼ ।

୩ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୀବନ ସମୃଦ୍ଧ ଥିଲା । କୃଷି ଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଜୀବିକା । ଏହାଛଡ଼ା ସେମାନେ ପଶୁପାଳନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟଦ୍ଵାରା ନିଜ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିପାରିଥିଲେ ।

• କୃଷି – କୃଷି ଥିଲା ବୈଦିକ ଯୁଗର ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା । ଅଧିକ ଅମଳ ପାଇଁ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ସେମାନେ ଖତ ଓ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲେ । ଗହମ ଏବଂ ଯଅ ମୁଖ୍ୟତଃ ସେମାନେ ଚାଷ କରୁଥିଲେ । କପା ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିଲା । କୃଷି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବେଦରେ ବହୁ ସ୍ତୋତ୍ର ରହିଅଛି, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ କୃଷିଦେବତା ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଜଳ ପ୍ରଦାନ ନିମିତ୍ତ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁଥିଲେ ।

• ପଶୁପାଳନ – ପଶୁପାଳନ କରିବାକୁ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଖୁବ୍ ଭଲ ପାଉଥିଲେ । ଗୋ-ସମ୍ପଦ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ଥିଲା । ଯେକୌଣସି ପରିବାରର ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵଚ୍ଛଳତା ପାଳିତ ଗାଈ ଓ ବଳଦରୁ ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହେଉଥିଲା । ଶତ ଶତ ସଂଖ୍ୟାରେ ଗାଈ ଓ ବଳଦ ସେମାନେ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ଗାଈ ଜଗୁଆଳିମାନଙ୍କୁ ‘ଗୋପ’ କୁହାଯାଉଥିଲା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସେମାନେ ଘୋଡ଼ା, ମେଣ୍ଢା ଓ ଛେଳି ପ୍ରଭୃତି ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଘରେ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ପଶୁପାଳନରୁ ସେମାନେ କ୍ଷୀର ଓ ମାଂସ ପାଉଥିଲେ ଏବଂ ପଶୁମାନଙ୍କର ମଳରୁ ଖତସାର ପାଉଥିଲେ । ଅନେକ ସମୟରେ ଧେନୁ ବିନିମୟର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।
• ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟ– ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜରେ ବୈଶ୍ୟ ଜାତିର ସୃଷ୍ଟି ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ଆମଦାନି ଏବଂ ରପ୍ତାନି କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ସାଧାରଣତଃ ବସ୍ତ୍ର ଓ ଜୋତା ରପ୍ତାନି କରୁଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଦ୍ରବ୍ୟମାନ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଉଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ଅଶ୍ଵ, ରଥ, ବଳଦଗାଡ଼ି ଏବଂ ଗଧ ଆଦିର ସାହାଯ୍ୟ ନିଆଯାଉଥିଲା । ଜଳପଥରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ବ୍ୟବସାୟ କରୁଥିଲେ ।
• ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ– କୃଷି ଓ ଗୋପାଳନ ବ୍ୟତୀତ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ କରୁଥିଲେ । କାଠକାମ ସମାଜରେ ଅନ୍ୟତମ ପେସାରୂପେ ଆଦୃତ ଥିଲା । ବଢ଼େଇମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ କମାର, ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣକାର, ତନ୍ତୀ ଏବଂ ଚର୍ମକାର ଆଦି ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ପେସା ବଜାୟ ରଖୁଥିଲେ ।
• ବିନିମୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା – ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିନିମୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ବିନିମୟଦ୍ୱାରା ଲାଭ କରାଯାଉଥିଲା । ଅନେକ ସମୟରେ ଗାଈକୁ ବିନିମୟର ଏକକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ‘ନିଷ୍କ’ ନାମକ ଏକ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଏହାଦ୍ଵାରା ଦେଶ ଭିତରେ ତଥା ବହିର୍ଦେଶ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟରୂପେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୀତି ସ୍ୱଚ୍ଛଳ ଥିଲା । ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ସୁଖପ୍ରଦ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଦିଗରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।

୪ । ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା ଥୁଲା ଅତୀତ ଭାରତର ଏକ ଗୌରବମୟ ସଭ୍ୟତା । ଏହି ସଂସ୍କୃତି ଆର୍ଯ୍ୟ ଓ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଜାତିର ଅବଦାନରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ସମଗ୍ର ଉତ୍ତର ଭାରତ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତ ଆର୍ଯ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସଭ୍ୟତା ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ପ୍ରାଚୀନ ବୈଦିକ ଯୁଗର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଋଗ୍‌ଵେଦରେ ସୁନ୍ଦରଭାବେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଅଛି । ସେମାନେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରୁଥିବାରୁ ପରସ୍ପର ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ରଖୁଥିଲେ ।

• ପରିବାର– ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକ ପରିବାର ଭିଭିରେ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ପରିବାର ଉପରେ ପିତାଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ଥିଲା । ପିତାଙ୍କୁ କୁଳପ, କୁଳପତି ଅଥବା ଗୃହପତି ନାମରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଉଥିଲା । ପରିବାରର ପ୍ରତିପୋଷଣ, ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା, କନ୍ୟାଦାନ, ସମ୍ପତ୍ତି କ୍ରୟ ଏବଂ ବିକ୍ରୟ ତଥା ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଆଦି କର୍ତ୍ତବ୍ୟମାନ ସେ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ । ଉଦାରତା, ଦୟା ଏବଂ କ୍ଷମା ଆଦି ଗୁଣରେ ସେ ଥିଲେ ବିଭୂଷିତ । ସନ୍ତାନସନ୍ତତିମାନେ ପିତାଙ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲେ । ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସ୍ନେହ ଓ ସଦିଚ୍ଛା ଭିତ୍ତିରେ ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ସୁଖମୟ ଥିଲା । ପିତାଙ୍କ ଆଦେଶ ଅମାନ୍ୟ କଲେ ଦଣ୍ଡଦେବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗୃହପତିଙ୍କଠାରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥିଲା । ଅବାଧ୍ୟ ସନ୍ତାନ ପରିବାରରୁ ବହିଷ୍କୃତ ହେଉଥିଲେ । ପିତାଙ୍କ ଅନ୍ତେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ପରିବାରର ଦାୟିତ୍ଵ ବହନ କରୁଥିଲେ । ଅତିଥ୍‌ ସତ୍କାର ପରିବାରର ଏକ ଧାର୍ମିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଥିଲା । ଯୌଥ ପରିବାର ଥିଲା ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାର ଅନ୍ୟତମ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ କୁଳପତି ସମସ୍ତ ମାଙ୍ଗଳିକ କାର୍ଯ୍ୟମାନ ସଂପାଦନ କରୁଥିଲେ ।
• ବାସଗୃହ– ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ବାସଗୃହ ସାଧାରଣତଃ କାଠ, ବାଉଁଶ, ମାଟି ଓ ଛପରକୁ ନେଇ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାସଗୃହରେ ରୋଷେଇ ଏବଂ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ପାଇଁ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗୃହ ରହିଥିଲା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ବୈଠକଘର, ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରସାଧାନ କକ୍ଷ ତଥା ଗୃହପତିଙ୍କପାଇଁ କକ୍ଷମାନ ମଧ୍ୟ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଗୃହପାଳିତ ପଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗୃହ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ପରିବାର ବାସ କରୁଥିଲେ ।
• ଖାଦ୍ୟପେୟ – ସେମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟାସ ଥିଲା ସରଳ । ସେମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଧାନ ଥିଲା ଗହମ, ଯବ, ଧାନ, ମଧୁ ଓ ଫଳ । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ମାଛ ଓ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରୁଥିଲେ । ଦୁଗ୍‌ଧ, ଘୃତ ଏବଂ ଦୁଗ୍‌ଧଜାତ ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥ ସେମାନଙ୍କର ଅତି ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ଥିଲା । ସୋମ ନାମକ ଏକ ବୃକ୍ଷରୁ ସେମାନେ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ । ଏହାକୁ ସୋମରସ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେମାନେ ସୁରା ନାମକ ଏକପ୍ରକାର ରସ ବିଭିନ୍ନ ଶସ୍ୟରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ । ଏହା ସର୍ବତ୍ର ଏବଂ ସବୁ ସମୟରେ ପାନ କରାଯାଉଥିଲା ।

• ପୋଷାକ–ପରିଚ୍ଛଦ– କାର୍ପାସ ଓ ପଶମରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ପୋଷାକକୁ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ସାଧାରଣତଃ ସେମାନଙ୍କର ପରିଧେୟକୁ ତିନିଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ଶରୀରର ଉପର ଭାଗରେ ବସ୍ତ୍ର, ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଉତ୍ତରୀୟ ଏବଂ ନିମ୍ନଭାଗରେ ଅନ୍ତରୀୟ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ଉଭୟେ ମୁଣ୍ଡରେ ପଗଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ରାଜା ଓ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକେ ନାନା ରଙ୍ଗରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ମୁନିଋଷିମାନେ ମୃଗଚର୍ମ ଓ ବଳ୍‌କଳରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପରିଧେୟ ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ ।
• ଅଳଙ୍କାର– ଉଭୟ ପୁରୁଷ ଓ ନାରୀ ଅଳଙ୍କାର ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ନାରୀମାନେ କର୍ଣ୍ଣଶୋଭନ ବା କାନଫୁଲ ବହୁଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ଏହାବ୍ୟତୀତ ସେମାନେ ହାର, କଙ୍କଣ, ନୂପୁର ଆଦି ଅଳଙ୍କାର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପଥର ମଧ୍ଯ ଅଳଙ୍କାର ନିର୍ମାଣରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । କେଶ ପ୍ରସାଧନ ପ୍ରତି ନାରୀମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ରହିଥିଲା । ନାରୀମାନେ ଅଳଙ୍କାର ପରିଧାନ ସହିତ ପୁଷ୍ପଭରଣକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ । ପୁରୁଷମାନେ ଦାଢ଼ି ରଖୁବାକୁ ଅଧ‌ିକ ପସନ୍ଦ କରୁଥିଲେ । ପଶୁ ଚର୍ମରେ ନିର୍ମିତ ପାଦୁକା ସେମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।
• ଆମୋଦପ୍ରମୋଦ – ଆମୋଦପ୍ରମୋଦ ଏବଂ ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବହୁବିଧ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥିଲେ । ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତରେ ସେମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଆଦର ଥିଲା । ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ପଶାଖେଳ, ଶିକାର, ମଲ୍ଲଯୁଦ୍ଧ, ରଥଦୌଡ଼ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ନୌବିହାର ଆଦି ଅବସର ବିନୋଦନର ମୁଖ୍ୟ ଅବଲମ୍ବନ ଥିଲା ।
• ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା– ବୈଦିକ ସମାଜରେ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଓ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଉପନୟନ ସଂସ୍କାର ସହିତ ଛାତ୍ରମାନେ ବିଦ୍ୟା ଆରମ୍ଭ କରୁଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ଗୁରୁକୁଳ ଶିକ୍ଷାଶ୍ରମର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା । ଛାତ୍ରମାନେ ଗୁରୁକୁଳରେ ରହି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁଥିଲେ । ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟତଃ ମୌଖୂ ପଦ୍ଧତିରେ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ପରମ୍ପରାରେ ଶିକ୍ଷା ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା । ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁଥିବା ବାଳକମାନଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ କୁହାଯାଉଥିଲା । ବିଦ୍ୟାଶିକ୍ଷା ପରେ ଛାତ୍ରମାନେ ଗୁରୁଙ୍କଠାରୁ ଅନୁମତି ନେଇ ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କର ଆଦର୍ଶ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରୁଥିଲେ ।
• ନାରୀର ସ୍ଥାନ – ସମାଜରେ ନାରୀର ଭୂମିକା ସମ୍ମାନଜନକ ଥିଲା । ନାରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ମିଳୁଥିଲା । ସେମାନେ ସମସ୍ତପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ଉତ୍ସବ ଓ ସଭାସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ କରିପାରୁଥିଲେ । ପ୍ରତିଷ୍ଠାବାନ୍ ନାରୀ ପାଇଁ ସମାଜର ସବୁପ୍ରାଙ୍ଗଣ ମୁକ୍ତ ଥିଲା । ବିବାହ ସମ୍ପର୍କରେ ଏବଂ ସ୍ଵାମୀବରଣ କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତା ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ରହିଥିଲା । ବୈଦିକ ଋଷିମାନଙ୍କ ପରି ମନ୍ତ୍ର ରଚନାପୂର୍ବକ ଯେଉଁ ଆର୍ଯ୍ୟ ନାରୀମାନେ ନିଜର ବିଚକ୍ଷଣତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଯାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆପାଲା, ବିଶ୍ଵବାରା ଏବଂ ଘୋଷା ଥିଲେ ଚିରସ୍ମରଣୀୟା ।
• ଜାତିପ୍ରଥା– ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜରେ ଜାତିପ୍ରଥା ନଥିଲା । ଆର୍ଯ୍ୟ ବାଳକମାନେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ଥିଲେ । ବାସ୍ତବିକ ବୈଦିକ ଯୁଗର ସାମାଜିକ ଅବସ୍ଥା ଉନ୍ନତ ଓ ମାର୍ଜିତ ଥିଲା ।

୫ । ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଧର୍ମଧାରଣା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳପିଣ୍ଡ । ବୈଦିକ ମନ୍ତ୍ରର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ ନିନାଦିତ ହୋଇଥୁଲା ଭାରତବର୍ଷ । ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନର ପ୍ରାଚୀନ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁସବୁ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ସେସବୁ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ବୈଦିକ ଧର୍ମ ଥିଲା ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉନ୍ନତ । ଗଭୀର ଦାର୍ଶନିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ମଧ୍ୟରେ ବୈଦିକ ଋଷିମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଧର୍ମକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ପ୍ରକୃତିଦ୍ଵାରା ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନ ଏତେଦୂର ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥୁଲା ଯେ, ସେମାନେ ସେହି ପ୍ରକୃତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନାନାପ୍ରକାର ସ୍ତୁତି ରଚନା କରିବାକୁ ଧର୍ମ ବୋଲି ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ l

• ବିଭିନ୍ନ ଦେବଦେବୀ – ଋଗ୍‌ବେଦରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ୩୩ଗୋଟି ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରୁଥିଲେ । ଏହି ସମସ୍ତ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ତିନୋଟି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନେ ହେଲେ (୧) ସ୍ଵର୍ଗରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥୁବା ଦେବତା, (୨) ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବା ଦେବତା ଏବଂ (୩) ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିରାଜମାନ କରୁଥିବା ଦେବତା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଗରେ ୧୧ଗୋଟି କରି ଦେବତା ରହିଥିଲେ । ସ୍ଵର୍ଗରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବା ଦେବତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ, ଇନ୍ଦ୍ର, ବରୁଣ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଦି ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅଧୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦେବତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁ, ମରୁତ, ପବନ ଆଦି ପ୍ରଧାନ ଥିଲେ । ଶେଷରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଥିବା ଦେବତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥ‌ିବୀ, ଅଗ୍ନି, ବୃହସ୍ପତି, ସୋମ ଆଦି ବହୁତ ଲୋକପ୍ରିୟ ଥିଲେ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଦେବତା ଥିଲେ ଇନ୍ଦ୍ର । ସେ ପୁରନ୍ଦରରୂପେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ବର୍ଷାର ଦେବତା । ତେଣୁ ଜଳ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ବୈଦିକ ଋଷିମାନେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁଥିଲେ । ବରୁଣ ଥିଲେ ସତ୍ୟ ଓ ପବନର ଦେବତା । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥୁଲେ ଅନ୍ଧକାର ବିନାଶକର୍ତ୍ତା । ସେ ଆଲୋକ, ଜୀବନ,ଧନ ଓ ଶକ୍ତିର ଦେବତା ରୂପେ ପୂଜିତ ହେଉଥିଲେ । ଋଗ୍‌ବେଦରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ସକଳ ଶକ୍ତିର ଆଧାର ରୂପେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ‘ଉଷା’ ଥିଲେ ପ୍ରାତଃକାଳର ଦେବୀ । ଋଗ୍‌ବେଦରେ ତାଙ୍କ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ସ୍ତୁତିଗାନ କରାଯାଇଛି । ସେ ସମୟରେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ତିନିଲୋକର ଦେବତା ହିସାବରେ ଗଣନା କରାଯାଇଥିଲା । ମରୁତ ଥିଲେ ଝଡ଼ର ଦେବତା । ସେ ସମୟରେ ‘ଯମ’ ଏକ ଦେବତା ରୂପେ ପୂଜିତ ହେଉଥିଲେ । ପୃଥ‌ିବୀ ମଧ୍ୟ ଶସ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରଜନନର ଦେବୀ ହିସାବରେ ପୂଜା ପାଉଥିଲେ । ଅଗ୍ନି ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଦେବତାରୂପେ ପୂଜା ପାଉଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆର୍ଯ୍ୟ ପରିବାରରେ ଅଗ୍ନି ଉପାସନା ପାଇଁ ଅଗ୍ନିଶାଳା ରହିଥିଲା । ଅଗ୍ନିସବୁ ଦେବତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ସ୍ଥାପନ କରୁଥିଲେ । ଅଗ୍ନିରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଆହୁତି ସେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେଉଥିଲେ । ଏହି ସମସ୍ତ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ସାବିତ୍ରୀ, ସରସ୍ଵତୀ, ବୃହସ୍ପତି ଆଦି ବହୁ ଦେବଦେବୀ ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପୂଜିତ ହେଉଥିଲେ ।

• ଉପାସନା ପଦ୍ଧତି – ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ପ୍ରକୃତିର ଉପାସକ ଥିଲେ । ପ୍ରକୃତିର ବିଭିନ୍ନ ରୂପକୁ ସେମାନେ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାରୂପେ କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ପ୍ରକୃତି ଆରାଧନା ମଧ୍ୟରେ ବୈଦିକ ଋଷିମାନେ ସେହି ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ୍ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସତ୍ତା ଉପଲବ୍‌ଧ କରିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କର ପୂଜା ପଦ୍ଧତି ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ ତଥା ନିରାଡ଼ମ୍ବର । ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତୋତ୍ର ଏବଂ ମନ୍ତ୍ର ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏହି ସ୍ତୋତ୍ର ଏବଂ ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରଣଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିପାରୁଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଯଜ୍ଞ ଅନୁଷ୍ଠାନଦ୍ଵାରା ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରୁଥିଲେ ।
• ଏକେଶ୍ବରବାଦ – ଋଗ୍‌ଦିକ ଯୁଗରେ ଏକେଶ୍ଵରବାଦ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ମୁନିଋଷିମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ସେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକୃତି ବା ସତ୍ୟର ଅଂଶ ବୋଲି ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଉପଲବ୍ଧ କରିଥିଲେ ।
• ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧର୍ମଧାରଣା – ପ୍ରାର୍ଥନା ଏବଂ ଯଜ୍ଞ ବ୍ୟତୀତ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ମୃତ୍ୟୁପରର ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ସଚେତନ ଥିଲେ । କର୍ମ ଅନୁସାରେ ମଣିଷ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥ‌ିବାର ବିଶ୍ଵାସ ସେମାନଙ୍କର ଥିଲା । ସଡ଼କର୍ମ ମଣିଷକୁ ମୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବାବେଳେ କୁକର୍ମ ନର୍କକୁ ନେଇଥାଏ ବୋଲି ସେମାନଙ୍କର ଧାରଣା ଥିଲା । ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଶବଦାହ କରାଯାଇ ଚିତାଭସ୍ମକୁ ପାଣିରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଉଥିଲା । ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଆତ୍ମାର ସଦ୍‌ଗତି ପ୍ରାପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ସେମାନେ ଏହା କରୁଥିଲେ । ବୈଦିକ ଧର୍ମ ଓ ଦର୍ଶନରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସାଂସାରିକ ସୁଖର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରୁ ବିଚାର କଲେ ଋଗ୍‌ବେଦ ସମୟର ସଂସ୍କୃତି ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳପିଣ୍ଡ ଥିଲା ।

୬ । ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗର ସମାପ୍ତି ପରେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସଭ୍ୟତାର ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରସ୍ଥ ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଥିଲା ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ । ଏହି ଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ସାମବେଦ, ଯଜୁର୍ବେଦ ଓ ଅଥର୍ବ ବେଦ । ଏହି ସମୟରେ କୁରୁ, ପାଞ୍ଚାଳ, କାଶୀ, ବିଦେହ, ମତ୍ସ୍ୟ, ଗାନ୍ଧାର ଆଦି ରାଜ୍ୟର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଘଟିଥିଲା । ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗର ସରଳତା କ୍ରମଶଃ ଅନ୍ତର୍ହିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

• ରାଜା – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜ୍ୟର ଆୟତନ ଓ ସମ୍ପଦ ବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ରାଜାମାନଙ୍କର ଶକ୍ତି ଓ ପରାକ୍ରମ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ତାଙ୍କର ରାଜ୍ୟାଭିଷେକ ଉତ୍ସବ ମହାସମାରୋହରେ ପାଳିତ ହେଉଥିଲା । ସେ ଥିଲେ ନିରଙ୍କୁଶ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ । ପ୍ରଜାମାନେ ତାଙ୍କୁ ପୂର୍ବବତ୍ ‘ବନଃ ଶୁଳ୍‌କ’ ଏବଂ ‘ଭାଗ’ ନାମକ କର ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲେ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଉପରେ ସେମାନେ ଅଧୂକ କ୍ଷମତା ଓ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ନିଜକୁ ‘ରାଜାଧ୍ଵରାଜ, ‘ସମ୍ରାଟ’, ‘ଏକରାଟ’, ‘ଏକଚକ୍ରବର୍ତୀ’ ଆଦି ନୂତନ ଉପାଧ୍ଵରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ । ଯଶ ଗୌରବ ବୃଦ୍ଧି ଆଶାରେ ରାଜାମାନେ ରାଜସୂୟ, ବାଜପେୟ ଓ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞମାନ ଆୟୋଜନ କରୁଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧରେ ଜୟଲାଭ କରିବା ପରେ ଏହି ଯଜ୍ଞମାନ ଆୟୋଜିତ ହେଉଥିଲା ।
• ରାଜକର୍ମଚାରୀ – ରାଜାଙ୍କର କ୍ଷମତା ଓ ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ଫଳରେ ବହୁ ରାଜକର୍ମଚାରୀ ଶାସନକୁ ଦେଖାଶୁଣା କରିବାପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଆଡ଼ମ୍ବରପୂର୍ଣ୍ଣ ଆକାର ଧାରଣ କରିଥିଲା । ରାଜକାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନାପାଇଁ ସଚିବ ବା ମନ୍ତ୍ରୀ, କୋଷାଧ୍ୟକ୍ଷ, ସେନାପତି, ସୂତ ବା ସାରଥ ଏବଂ ଭାଗଦୁଘ ବା ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟକାରୀମାନେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ । ଏହି ସମସ୍ତ କର୍ମଚାରୀ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ରାଜାଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ରହୁଥିଲେ । ଶାସନଗତ ସୁବିଧା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଜ୍ୟକୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।

• ରାଜାଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ– ରାଜ୍ୟ ଶାସନର ସମସ୍ତ କ୍ଷମତା ରାଜାଙ୍କଠାରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ଥିଲା । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ରାଜାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା । ଅର୍ଥାତ୍ ରାଜା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ବିଚାରପତିଭାବେ ଆଇନକୁ ତର୍ଜମା କରୁଥିଲେ । ଏହି ଅସୀମ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ରାଜା ଅତ୍ୟାଚାରୀ ନଥିଲେ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଧନଜୀବନ ସୁରକ୍ଷା କରିବା ଓ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବା ରାଜାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରୂପେ ପରିଗଣିତ ହେଉଥିଲା ।
• ସଭା ଓ ସମିତିର ସ୍ଥିତି – ରାଜାମାନଙ୍କର ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବୈଦିକ ଯୁଗର ସଭା ଓ ସମିତିଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ହ୍ରାସ ପାଇଥଲା । ତଥାପି ରାଜାମାନେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ହେବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଉନଥିଲେ । ଆର୍ଯ୍ୟ ରାଜନୀତିର ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ସେମାନେ ରାଜକର୍ମକୁ ଧର୍ମରୂପେ ବିବେଚନା କରିଥିଲେ । ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଭାବରେ ରାଜା ସଭା ଓ ସମିତିକୁ ସହାୟକ ଅନୁଷ୍ଠାନରୂପେ ସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ପରାମର୍ଶ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ସଭା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ତା’ର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ହରାଇ ବସିଥିଲା ।
• ଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅତୀବ କଠୋର ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା । ଜମିଜମା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୀତି ବିଧବଦ୍ଧ ଭାବରେ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା । ପିତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ସମ୍ପତ୍ତିର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ହେଉଥିଲା । ନାରୀ ଏବଂ ଶୂଦ୍ରମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନଥିଲା । ଫୌଜଦାରୀ ଅପରାଧ ପାଇଁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରାଯାଉଥିଲା । ଗ୍ରାମର ଅପରାଧଗୁଡ଼ିକ ସଭା ସମାଧାନ କରୁଥିଲା । ମାତ୍ର ଡକାୟତି ଏବଂ ଲୁଣ୍ଠନ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅପରାଧୀକୁ ରାଜା ଅଙ୍ଗ ଛେଦନ ଭଳି କଠୋର ଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରୁଥିଲେ ।
  ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଥାଏ ଯେ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନ ବଳିଷ୍ଠ ଓ ସମୟ ଉପଯୋଗୀ ଥିଲା ।

୭ | ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଅଧିକତର ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସମୟର ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ।

• କୃଷି – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁ ଉନ୍ନତି ସାଧୁତ ହୋଇଥିଲା । ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର ଶସ୍ୟ ଚାଷ କରୁଥିଲେ । ଧାନ, ଗହମ, ଯବ ଏବଂ ତୈଳବୀଜ ଆଦି ବହୁପରିମାଣରେ ଚାଷ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ଉର୍ବରତା ବଢ଼ାଇବାପାଇଁ ସେମାନେ ଜମିରେ ଖତ ଓ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲେ । ଚାଷକାର୍ଯ୍ୟରେ ସେମାନେ ବଳଦ, ମହିଷି ଆଦିକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
• ଶିଳ୍ପ – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନୂତନ ଶିଳ୍ପମାନ ଗଢ଼ିଉଠିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନୂତନ କର୍ମପ୍ରତି ଲୋକମାନେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୁଣାକାର, ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣକାର, ବାରିକ, ରଜକ, ଗୃହ ନିର୍ମାତା, ମାଂସ ବିକ୍ରୟକାରୀ, ଚର୍ମକାର, ବଣିକ, ଲୌହକାର, କୁମ୍ଭକାର ଆଦି ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ସମୟରେ ସମାଜରେ ବୟନ ଶିଳ୍ପର ବିଶେଷ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା । କୃଷିଭିତ୍ତିକ ସମାଜରେ ଧାତୁନିର୍ମିତ ବସ୍ତୁର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଶେଷଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ, ଲୌହ ସହିତ ରୌପ୍ୟ, ତାମ୍ର, ସୀସା ଓ ବ୍ରୋଞ୍ଜନିର୍ମିତ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା ।

• ପଶୁପାଳନ – କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ପଶୁପାଳନ ମଧ୍ଯ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ଜୀବିକା ଥିଲା । ଗାଈ, ମେଣ୍ଢା, ଛେଳି, ଓଟ, ବଳଦ, କୁକୁର ପ୍ରଭୃତି ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଧାନ ଥିଲେ । ନୂତନ ଚାରଣଭୂମି ଓ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟ କରୁଥିଲେ । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ସମାଜର ଅର୍ଥନୈତିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ।
• ବିନିମୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବିନିମୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା । ‘ନିଷ୍କ’ ସହିତ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ‘ଶତମାଣ’ ଏବଂ ‘କୃଷକ’ ନାମକ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟକୁ ସୁଗମ କରିବାପାଇଁ ‘ନିଗମ’ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ‘ଗଣ’ ଏବଂ ‘ଶ୍ରେଷ୍ଠୀନ୍’ର ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ ।
• ପରିବହନ — ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା । ଗଧ, ଘୋଡ଼ା ବ୍ୟତୀତ ରଥ, ବିମାନ ତଥା ହସ୍ତୀକୁ ମଧ୍ୟ ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଉଥିଲା । ଡଙ୍ଗାମାନ ନଦୀପଥରେ ଏବଂ ଜାହାଜସବୁ ସମୁଦ୍ର ପଥରେ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟରେ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା ।
• କର ବ୍ୟବସ୍ଥା– ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କୁ କର ଦେବା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ନୈତିକ ଦାୟିତ୍ଵ ହୋଇଥିଲା । ଉତ୍ପାଦିତ ଶସ୍ୟର ଏକଷକ୍ଷାଂଶଠାରୁ ଦଶମାଂଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କର ରାଜା ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିଲେ । ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ମଧ୍ୟ ରାଜାଙ୍କୁ କର ଦେଉଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ କରଦାନରୁ ମୁକ୍ତ ଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ଅର୍ଥ କିମ୍ବା ଦ୍ରବ୍ୟ କର ଆକାରରେ ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ମୁଦ୍ରାର ପ୍ରଚଳନ ଘଟିଥିଲା ।
• ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଜନଜୀବନ କେବଳ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ସୀମିତ ନରହି ସହର- ନଗରମାନଙ୍କୁ ‘ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥିଲା । ସହର ଓ ନଗରଗୁଡ଼ିକ ଆନ୍ତର୍ଦେଶୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା । ଦେଶର ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ ଯାତାୟାତ ପାଇଁ ରାସ୍ତାଘାଟ, ଗାଡ଼ି ଚାଲିବାପାଇଁ ଏବଂ ଅଶ୍ଵଚାଳିତ ରଥଗୁଡ଼ିକର ଦ୍ରୁତ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା । ରାସ୍ତାଘାଟର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ସୂଚାରୁରୂପେ ଚାଲିପାରିଥିଲା । ସେଥ୍ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନଦନଦୀରେ ନୌଚାଳନା ଗୋଟିଏ ନିୟମିତ ରୀତିରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥଳ ଓ ଜଳପଥରେ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବାବେଳେ ଆର୍ଯ୍ୟ ବଣିକମାନେ ବହିର୍ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଜଳପଥରେ ଯୋଗାଯୋଗ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ବିଶେଷତ୍ଵ । ଭାରତର ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପନ କରିପାରିଥିଲେ । ଏହି ସମସ୍ତ ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ଆଖି ଆଗରେ ରଖ୍ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ଯେ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦ୍ରୁତ ପ୍ରଗତି ଘଟିଥିଲା । କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହେବା ସହିତ ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗପରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଲୋକମାନେ ପଶୁପାଳନ ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିହେବା ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ମଧ୍ୟ ଦ୍ରୁତ ପ୍ରସାରଲାଭ କରିଥିଲା । ଏହାଦ୍ଵାରା ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ସାମାଜିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ।

୮। ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମୟର ରଥ ଗଡ଼ିଚାଲିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଋଗ୍‌ବେଦୀୟ ସଭ୍ୟତା ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଫଳତଃ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ।

• ଜାତିପ୍ରଥା – ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଯେଉଁପରି ସରଳ ଓ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ ତାହା ବେଶିଦିନ ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇନଥିଲା । କାଳକ୍ରମେ ସମାଜର ଚତୁଃବର୍ଣ୍ଣର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଘଟିଲା ଏବଂ ତାହା ସମାଜର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ହୋଇ ରହିଗଲା । ସମାଜରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚାରିଜାତି ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ସାମାଜିକ ବର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ବ୍ରାହ୍ମଣ । ବେଦ ଅଧ୍ୟୟନ, ଦାନ, ଯଜ୍ଞାଦି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ, ରାଜାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ଆଦି ଥୁଲା ତାଙ୍କର କର୍ମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ । ସମାଜର ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତରରେ ରହିଥିଲେ କ୍ଷତ୍ରିୟ । ରାଜ୍ୟଜୟ, ଯୁଦ୍ଧ, ରାଜ୍ୟରକ୍ଷା, ପ୍ରଜାପାଳନ ଆଦି ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଥୁଲା । ସମାଜର ତୃତୀୟ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବୈଶ୍ୟମାନେ । ସେମାନେ କୃଷି, ଗୋପାଳନ, ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟାଦି କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ । ସମାଜରେ ଶେଷ ଜାତିରୂପେ ପରିଚିତ ଥିଲା ଶୂଦ୍ର । ଉପରବର୍ଣ୍ଣିତ ତିନି ଜାତିର ନାନାବିଧ ସେବାରେ ସେମାନେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିଲେ । ଏହି ଜାତିପ୍ରଥା କାଳକ୍ରମେ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ହୋଇଗଲା ।
• ବର୍ଣ୍ଣାଶ୍ରମ ଧର୍ମ – ଅପରପକ୍ଷେ ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାପାଇଁ ଚାରି ଆଶ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଚାରି ଆଶ୍ରମ ଥିଲା- ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ, ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ, ବାନପ୍ରସ୍ଥ ଓ ସନ୍ୟାସ । ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ପାଳନ ଅବସ୍ଥାରେ ଛାତ୍ରମାନେ ଗୁରୁକୁଳରେ ରହି ବିଦ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ ସହିତ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ବିଦ୍ୟାଲାଭ ପରେ ସମାବର୍ତ୍ତନ ଉତ୍ସବ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଥିଲା ଏବଂ ଗୁରୁଙ୍କର ଅନୁମତି ନେଇ ଛାତ୍ରମାନେ ନିଜ ନିଜ ଗୃହକୁ ଫେରୁଥିଲେ । ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷାଲାଭ ପରେ ସେମାନେ ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରୁଥିଲେ । ଗୃହସ୍ଥ ହିସାବରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିସାରିବା ପରେ ଜୀବନର ତୃତୀୟ ପ୍ରସ୍ଥ ଆରମ୍ଭ ହେଉଥିଲା । ଏହି ଅବସ୍ଥା ବାନପ୍ରସ୍ଥ ନାମରେ ପରିଚିତ । ବାନପ୍ରସ୍ଥ କାଳରେ ମଣିଷ ଗୃହତ୍ୟାଗ କରି ସାଂସାରିକ ମୋହଜାଲରୁ ଅବ୍ୟାହତ ନେଇ ଜଙ୍ଗଲରେ ତପସ୍ୟାଚରଣ ପୂର୍ବକ ଫଳମୂଳ ଆଦି ସଂଗ୍ରହ କରି ଈଶ୍ଵର ଆରାଧନାରେ ସମୟ ଅତିବାହତି କରୁଥିଲେ । ଜୀବନର ଶେଷ ଆଶ୍ରମ ଥିଲା ସନ୍ୟାସ । ଗଭୀର ଭଗବତ୍ ପ୍ରେମରେ ନିମଜ୍ଜିତ ହୋଇ କଠୋର ତପସ୍ୟା ଏବଂ ଉପବାସାଦିରେ ମଣିଷ ସମୟ ଅତିବାହିତ କରୁଥିଲେ । ପରଲୋକରେ ହିତ ପାଇଁ ସେମାନେ ତପସ୍ୟାରତ ରହୁଥିଲେ ।

• ଶିକ୍ଷା- ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଶିକ୍ଷାର ଆଦର ଥିଲା । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ସନ୍ତାନର ମାନସିକ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶପାଇଁ ପିତାମାତା ଯନ୍ତ୍ରଶୀଳ ଥିଲେ । ଉପନୟନ ପରେ ପିଲାମାନେ ଗୁରୁ ଆଶ୍ରମରେ ରହି ବିଦ୍ୟାଶିକ୍ଷା କରୁଥିଲେ । ଗୁରୁସେବା ସହିତ ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା କରିବା ଏକ ଆଦର୍ଶ ଥିଲା । ବେଦାଧ୍ୟୟନ, ବ୍ୟାକରଣ, ପୁରାଣ, ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଆଦି ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ସେମାନେ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଜ୍ଞାନଲାଭ କରିବା ସହିତ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା; ଯଥା – ଗୋପାଳନ, କୃଷିକର୍ମ, ଦ୍ରବ୍ୟନିର୍ବାଣ, ଔଷଧ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆଦି ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁଥିଲେ ।
• ନାରୀର ସ୍ଥାନ— ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନେ ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ହରାଇ ବସିଥିଲେ । ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଶୂଦ୍ର ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନେ ରାଜନୈତିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହ ଭାଗ ନେଇପାରୁ ନଥିଲେ । ସେମାନେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହିତ ସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ କରିବାର ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କର ପିତା ବା ସ୍ଵାମୀର ସମ୍ପଭି ଉପରେ କୌଣସି ଅଧିକାର ନଥିଲା । ବିନା ଦ୍ଵିଧାରେ ସେମାନେ ପୁରୁଷର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ମାନିନେଇଥିଲେ । ପିତାଙ୍କ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ କନ୍ୟାର ବିବାହ ସମ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିଲା । ସମାଜରେ ବାଲ୍ୟବିବାହ ଏବଂ ଯୌତୁକ ଆଦି କଳଙ୍କିତ ପ୍ରଥା ବିସ୍ତାର ଲାଭ କରିଥିଲା । ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ ଯେ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାଜ ବହୁ ଜଟିଳ ପରିସ୍ଥିତି ଦେଇ ଗତି କରିଥିଲା । ଜାତିପ୍ରଥା, ବାଲ୍ୟବିବାହ, ଯୌତୁକ ଆଦି ବହୁ କଳଙ୍କିତ ପ୍ରଥା ସମାଜରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା । ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ବହୁଭାବରେ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା । ଜାତିପ୍ରଥା ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ସମାଜକୁ ଜଟିଳ କରିଦେଇଥିଲା ।

୯ । ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଧର୍ମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଯାହା ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ଜୀବନରେ ବହୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥିଲା । ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗର ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ପାଳନ କରୁଥିବା ସରଳ ତଥା ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଧର୍ମ ଜଟିଳତାରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଥିଲା । କର୍ମକାଣ୍ଡର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ସହ ଯାଗଯଜ୍ଞାଦି ଅନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ସହିତ ବହୁ ନୂତନ ଦେବଦେବୀର ଆରାଧନା କରାଗଲା । ଏହିପରି ଭାବରେ ବହୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସ୍ଵାକ୍ଷର ବହନ କରିଥିଲା ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଧାର୍ମିକ ଜୀବନ ।

• ନୂତନ ଦେବଦେବୀ ପୂଜାର ପ୍ରଚଳନ – ଧର୍ମ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ଆର୍ଯ୍ୟ ଜୀବନର ଏକ ମୁଖ୍ୟଧାରା ଥିଲା । ଋଗ୍‌ବେଦୀୟ ଧର୍ମରେ କାଳକ୍ରମେ କେତେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା । ବୈଦିକ ଯୁଗର ସହଜ ଓ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଧର୍ମ କ୍ରମଶଃ ଜଟିଳତାର ଆବରଣରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରକୃତିର ରୂପ ସହିତ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରି ଧର୍ମଧାରଣା ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ବହୁ ନୂତନ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଲା । ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପୂଜା ପାଉଥ‌ିବା ଇନ୍ଦ୍ର, ବରୁଣ, ଅଗ୍ନି, ଉଷା, ସରସ୍ଵତୀ, ମରୁତ ଆଦି ଦେବଦେବୀଙ୍କର ପୂଜାପ୍ରତି ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଆଗ୍ରହ କମି ଯାଇଥିଲା । ସେମାନେ ନୂତନ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଉଠିଲେ । ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ପୂଜା ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରସାରଲାଭ କରିଥିଲା । ବ୍ରହ୍ମା ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା, ବିଷ୍ଣୁ ପାଳନକର୍ତ୍ତା ଏବଂ ମହେଶ୍ଵର ଧ୍ଵଂସକର୍ତ୍ତା ରୂପେ ପୂଜିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଏଥୁସହିତ ମଧ୍ୟ ଗଣେଶ, କାର୍ତ୍ତିକ, ପାର୍ବତୀ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଦୁର୍ଗା, କାଳୀ ଏବଂ ସରସ୍ଵତୀ ଆଦି ପୂଜା ପାଇବାକୁ ଲାଗିଲେ । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ- ଗନ୍ଧର୍ବ, ଅପ୍‌ସରା, ନାଗ, ବିଦ୍ୟାଧର ଆଦି ଉପଦେବତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ସମୟରେ ପୂଜା କରାଯାଉଥିଲା । ଅବତାରବାଦ ପୂଜା ସମାଜରେ ଆଦର ଲାଭ କରିଥିଲା ।

• ପୂଜାପଦ୍ଧତି – ଏହି ସମୟରେ ପୂଜାପଦ୍ଧତିରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥିଲା । ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଥିବା ସରଳ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ପୂଜାପଦ୍ଧତିରେ ବ୍ୟାପକ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଘଟିବା ସହିତ ଅନେକ ନୂତନତା ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା । ରଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଯଜ୍ଞ ଆଦି କର୍ମ ଗୃହସ୍ଥଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ତାହା ସମ୍ଭବ ହେଲାନାହିଁ । ଯଜ୍ଞ କେବଳ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ଏକଚାଟିଆ ଅସ୍ଵୀକାର ହୋଇ ରହିଲା ।
• ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ସେମାନେ ଯଜ୍ଞକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପନ୍ନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞର ଆୟୋଜନ କରିବାକୁ ସେମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲେ । ଏହା ବ୍ୟୟବହୁଳ ଥିଲା ଏବଂ ଏଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନେ ପ୍ରଚୁର ଅର୍ଥ ରୋଜଗାର କରୁଥିଲେ । ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେହିଁ ଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଓ କୁସଂସ୍କାର ଭରିଥିଲେ ।
• ନୈତିକତା ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନୈତିକତା ଏବଂ ଧାର୍ମିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରାଯାଉଥିଲା । ମଣିଷ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଋଣ ସହିତ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥାଏ ବୋଲି ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ପ୍ରଚାର କରୁଥିଲେ । ଏହି ଋଣଗୁଡ଼ିକ ପରିଶୋଧ କରିବା ଥିଲା ମଣିଷର ନୈତିକ କର୍ଭବ୍ୟ । ଏହି ଋଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଦେବଋଣ’, ‘ଋଷିଋଣ’ ଏବଂ ପିତୃଋଣ ଥୁଲା ଅନ୍ୟତମ । ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ‘ଯଜ୍ଞ’, ଋଷିମାନଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ‘ତର୍ପଣ’ ଏବଂ ପିତୃପୁରୁଷ ଶାନ୍ତ କରିବାପାଇଁ ‘ଶ୍ରାଦ୍ଧ’ ଆଦି କରିବାକୁ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତାଉଥିଲେ ।
• କର୍ମବାଦ – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ମଧ୍ଯ କର୍ମବାଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରାଯାଇଥିଲା । ପୁରୋହିତମାନେ ବସ୍ତୁତଃ କର୍ମକାଣ୍ଡ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିବାବେଳେ ଦାର୍ଶନିକମାନେ କର୍ମବାଦର ଅବତାରଣା କରି ମୋକ୍ଷ ପାଇଁ ପଥ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମଣିଷର ‘ଆତ୍ମା’ ମରଶରୀର ତ୍ୟାଗ କରି ବ୍ରହ୍ମ ବା ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ।
• ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ – ଋଗ୍‌ଦିକ ଯୁଗର ସରଳ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ କେବଳ ଯେ ଜଟିଳ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା ତାହା ନୁହେଁ, ଏଥ‌ିରେ ବହୁ ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଘଟିଥିଲା । ‘ଆତ୍ମା ଏବଂ ପରମାତ୍ମା’ ସମ୍ପର୍କରେ ଜିଜ୍ଞାସା, ମଣିଷର କର୍ମର ବିଶ୍ଳେଷଣ, ମୋକ୍ଷ ଆଦି ବିଷୟରେ ବହୁ ଚର୍ଚ୍ଚା ଘଟିଥିଲା । ଏହା ଧର୍ମକୁ ଜଟିଳରୁ ଜଟିଳତର କରିଦେଇଥିଲା ।
• ବିଭିନ୍ନ କୁସଂସ୍କାର – ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବିଭିନ୍ନ କୁସଂସ୍କାର ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଲୋକମାନେ ଭୂତ, ପ୍ରେତ, ଗୁଣି ଏବଂ ଗାରେଡ଼ିରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । କୁହୁକ ଏବଂ ବଶୀକରଣ ଆଦି ବିଦ୍ୟା ସମାଜରେ ବହୁଳଭାବରେ ଆଦୃତିଲାଭ କରିଥିଲା । ବାସ୍ତବିକ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାଜରେ କାୟାବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 2(b) ବୈଦିକ ଏବଂ ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 2(b) Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। କେଉଁମାନେ ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାର ସ୍ରଷ୍ଟା ଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କେଉଁଥରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାର ସ୍ରଷ୍ଟା ଥିଲେ । ଆର୍ଯ୍ୟ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ଉଦାରସମ୍ପନ୍ନ ମଣିଷ । ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାକୁ ରଗ୍‌ବୈଦିକ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା ଏହିପରି ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ‘ବେଦ’ରୁ ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ ।

୧। ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସାମାଜିକ ଜୀବନ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ସପ୍ତସିନ୍ଧୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରିଥିଲେ । ଏହିଠାରେ ପରିସ୍ଫୁଟ ଘଟିଥିଲା ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନ । ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଥୁଲା ସରଳ, ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଏବଂ ପବିତ୍ର । ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବନର ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିଫଳନ ଘଟିଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ।

୩ । ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଜାତିପ୍ରଥା କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଜାତିପ୍ରଥା ଜଟିଳ ଆକାର ଧାରଣ କରିଥିଲା । ସମାଜରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚାରିଜାତି ଦେଖାଦେଇଥିଲା, ତାହା ହେଲା ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ, ଶୂଦ୍ର । ସମୟକ୍ରମେ ଏହି ଚାରି ଜାତିରୁ ବହୁ ଉପଜାତି, ଯଥା- କମାର, ବଢ଼େଇ, ତନ୍ତୀ, ରଥକାର, ମାଂସ ବ୍ୟବସାୟୀ ଆଦି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

୪। ଚତୁରାଶ୍ରମ କ’ଣ ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ବର୍ଣ୍ଣାଶ୍ରମ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ସମଗ୍ର ଜୀବନକୁ ସେମାନେ ଚାରିଗୋଟି ଆଶ୍ରମ ବା ଅବସ୍ଥାରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା – ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ, ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ, ବାନପ୍ରସ୍ଥ ଏବଂ ସନ୍ନ୍ୟାସ । ଏହି ଚତୁରାଶ୍ରମ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାଜର ମୂଳାଧାର ଥିଲା ।

୫। ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ବହୁ ଉଚ୍ଚରେ ଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ବିନା ପୁରୁଷମାନେ ଯଜ୍ଞାଦି କୌଣସି ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହେଉ ନଥିଲେ । ସମାଜରେ ସତୀପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିଧବା ବିବାହ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ସମାଜରେ ପର୍ଦା ପ୍ରଥା ନଥିଲା । ଆପାଲା, ଗାର୍ଗୀ, ମୈତ୍ରେୟୀ, ବିଶ୍ଵବାରା, ଲୋପାମୁଦ୍ରା ଆଦି ବିଦୁଷୀ ରମଣୀ ଏହି ଯୁଗରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

୬ । ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ହରାଇ ବସିଥିଲେ । ସେମାନେ ରାଜନୈତିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହ ଭାଗ ନେଇପାରୁ ନଥିଲେ । ସମାଜରେ ବାଲ୍ୟବିବାହ ଏବଂ ଯୌତୁକ ଆଦି କଳଙ୍କିତ ପ୍ରଥାର ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥିଲା ।

୭। ବେଦର ଅନ୍ୟନାମ କାହିଁକି ଶ୍ରୁତି ହୋଇଛି ?
Answer:
ବେଦର ଅନ୍ୟ ନାମ ଶ୍ରୁତି, କାରଣ ବହୁକାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ନଥିଲା ଏବଂ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ପରମ୍ପରାରେ ଶ୍ରବଣଦ୍ଵାରା ତାହା ମନେରଖାଯାଉଥିଲା । ହିନ୍ଦୁମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ଯେ ବେଦ ଭଗବାନଙ୍କ ମୁଖନିଃସୃତ ବାଣୀ ।

୮। ଆରଣ୍ୟକ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ବେଦର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ହେଉଛି ଆରଣ୍ୟକ । ଏଥୁରେ ରହିଛି ଦର୍ଶନତତ୍ତ୍ଵ । ସର୍ବମୋଟ ୬ ଗୋଟି ଆରଣ୍ୟକ ରହିଛି । ଆରଣ୍ୟକ କ୍ରମେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ଉପନିଷଦ୍ ରୂପେ ପରିଚିତ ହେଉଥିଲା ।

୯। ଉପନିଷଦ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଆରଣ୍ୟକର ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ରୂପକୁ ଉପନିଷଦ କୁହାଯାଏ । ଉପନିଷଦରେ ଗଭୀର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ଵମାନ ଆଲୋଚିତ ହୋଇଛି । କର୍ମବାଦ, ପୁନର୍ଜନ୍ମ ପ୍ରଭୃତି ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ଗଭୀର ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ବମାନ ଏଥିରେ ସନ୍ନିବେଶିତ ।

୧୦ । ବେଦ କେଉଁମାନଙ୍କର ପବିତ୍ର ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଅଟେ ? ଏହା କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ? ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ବେଦ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ପବିତ୍ର ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଅଟେ । ଏହା ଚରି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ; ଯଥା— ଋକ୍, ସାମ୍, ଯଦୁଃ, ଅଥର୍ବ । ଋଗ୍‌ବେଦ ସବୁଠାରୁ ପୁରାତନ ବେଦ ଅଟେ ।

୧୧ । ବ୍ରହ୍ମାବର୍ତ୍ତ କେଉଁ ନଦୀଦ୍ୱୟ ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ? ଏଠାରେ କେଉଁମାନେ ପ୍ରଥମେ ବସତି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସତ୍‌ଲେଜ୍ ଓ ଯମୁନା ନଦୀଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ବ୍ରହ୍ମାବଉଁ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ଏଠାରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ପ୍ରଥମେ ବସତି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

୧୨ । ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ? ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ ପିତା ଥିଲେ । ପରିବାରର ପ୍ରତିପୋଷଣ, ସନ୍ତାନମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା, କନ୍ୟାଦାନ, ସମ୍ପତ୍ତି କ୍ରୟ ଓ ବିକ୍ରୟ ତଥା ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଥିଲା ପିତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

୧୩ । ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ପିନ୍ଧୁଥ‌ିବା ପୋଷାକ କେତେ ପ୍ରକାର ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ କାର୍ପାସ୍ ଓ ପଶମ ନିର୍ମିତ ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ସାଧାରଣତଃ ତିନିପ୍ରକାର ପୋଷାକ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ଯଥା ନୀଭି ବା ନିମ୍ନବସ୍ତ୍ର, ପରିଧାନ ବା ବାସ ଓ ଅଧ୍ୟାସ, ଅଚକ ବା ବହିର୍ବାସ ।

୧୪ । ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ସମୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବା ନାରୀମାନଙ୍କର ନାମ ଲେଖି ।
Answer:
ଋଗ୍‌ଦକ ସମୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବା ନାରୀମାନେ ହେଲେ ଆପାଲା, ବିଶ୍ଵବାରା, ଘୋଷା, ଲୋପାମୁଦ୍ରା ଓ ସିକତା । ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନ ଉଚ୍ଚରେ ଥିଲା ।

୧୫। ‘ବିପଥ’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ହସ୍ତୀକୁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଉଥିଲେ ?
Answer:
ଅଙ୍କାବଙ୍କା ରାସ୍ତାରେ ଗମନ କରିବାପାଇଁ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ‘ବିପଥ’ ନାମକ ଏକ ପ୍ରକାର ଯାନ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ହସ୍ତୀକୁ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଉଥିଲେ ।

୧୬ । ଯଜୁର୍ବେଦରେ କ’ଣ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ? ଏହାକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଯଜୁର୍ବେଦରେ ପୂଜାପଦ୍ଧତି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଛି । ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି ୪୦ଟି ମଣ୍ଡଳ । ଏହାକୁ ଶୁକ୍ଳ ଯଜୁର୍ବେଦ ଓ କୃଷ୍ଣ ଯଜୁର୍ବେଦ ନାମରେ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

୧୭ । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଛାତ୍ରମାନେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ବିଦ୍ୟାପୀଠର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ? ସେଠାରେ କେଉଁ କେଉଁ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଛାତ୍ରମାନେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ବିଦ୍ୟାପୀଠର ନାମ ଗୁରୁକୁଳ ଥିଲା । ସେଠାରେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଚରିତ୍ରର ବିକାଶ କରିବା ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର, ଧାତୁଶାସ୍ତ୍ର, ଯୁଦ୍ଧଶାସ୍ତ୍ର, ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟା, ଗଣିତ, ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ୟା ଓ ଦର୍ଶନ ଆଦି ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ।

୧୮ । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମୁଖ୍ୟ କର୍ମଚାରୀମାନେ କିଏ ଥିଲେ ? କିଏ ରାଜାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉପଦେଷ୍ଟା ଥଲେ ?
Answer:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମୁଖ୍ୟ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପୁରୋହିତ, ସେନାନୀ ଓ ଗ୍ରାମଣୀମାନେ ମୁଖ୍ୟ ଥ୍ଷଲ । ପୁରୋହିତ ରାଜାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉପଦେଷ୍ଟା ଥିଲେ ।

୧୯ । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା ରହିଥିଲା ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଦୁଇଟି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସଂସ୍ଥା ରହିଥିଲା । ତାହା ହେଲା–ସଭା ଓ ସମିତି ।

୨୦ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କୁ ଶାସନରେ ସାହଯ୍ୟ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀମାନେ ହେଲେ — ବ୍ରାହ୍ମଣ ( ପୁରୋହିତ), ରାଜନ୍ୟ(ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ), ମହିଷୀ (ପାଟରାଣୀ), ସୂତ(ରଥଚାଳକ), ସଂଗ୍ରହିତ୍ରୀ (କୋଷାଧ୍ୟକ୍ଷ), ଭାଗଦୁଘ (କର ଆଦାୟକାରୀ) କ୍ଷତ୍ରୀ ଓ ଅକ୍ଷବପ (ପଶାଖେଳ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ) ।

B. ପାଞ୍ଚଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ | ଋଗ୍‌ବେଦୀୟ ଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳପିଣ୍ଡ । ସେମାନେ ପ୍ରକୃତିର ଉପାସକ ଥିଲେ । ସେମାନେ ପ୍ରକୃତିର ବିଭିନ୍ନ ରୂପକୁ ଦେବତା ବୋଲି ମନେକରି ଉପାସନା କରୁଥିଲେ । ପୃଥିବୀ, ଆକାଶ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଇନ୍ଦ୍ର, ମରୁତ, ବାୟୁ, ଉଷା ଓ ବୃକ୍ଷ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ସେମାନେ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଏକେଶ୍ୱରବାଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲେ । ସ୍ତୋତ୍ର ଓ ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରଣଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିପାରୁଥିଲେ । ପୂଜାପଦ୍ଧତିରେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ନଥିଲା । ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ପ୍ରାର୍ଥନା ଏବଂ ଯଜ୍ଞ ସମାପନ କରୁଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଜଟିଳ ଯଜ୍ଞ ଓ କର୍ମକାଣ୍ଡ ପ୍ରଚଳିତ ନଥିଲା । ସନାତନ ଧର୍ମ ଏହି ଆର୍ଯ୍ୟ ଧର୍ମର ରୂପାନ୍ତର ମାତ୍ର ।

୧। ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଧର୍ମଭାବନା ବିଷୟରେ ଯାହା ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆରାଧନା, ଯାଗଯଜ୍ଞ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା । ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗର ସରଳ, ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକତା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଧର୍ମଧାରଣାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା । ଧର୍ମଭାବନା ଜଟିଳ ଓ କଳୁଷିତ ହୋଇପଡ଼ିଲା । ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ମହେଶ୍ଵର, ଗଣେଶ ଓ ଦୁର୍ଗା ଆଦି ନୂତନ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା । ଯଜ୍ଞରେ ପଶୁବଳି ଦିଆଗଲା । କର୍ମବାଦ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ ପ୍ରକଟିତ ହେଲା । ମନ୍ତ୍ର, ତନ୍ତ୍ର, ଗୁଣିଗାରେଡ଼ି ଓ ଭୂତ-ପ୍ରେତଙ୍କ ଭୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । ସମାଜରେ ବହୁ କୁସଂସ୍କାରର ସୂତ୍ରପାତ ଘଟିଥିଲା ।

୩ । ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନ ନିରୂପଣ କର ।
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ହରାଇ ବସିଥିଲେ । ଏ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନେ ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାଗ ନେଇପାରୁ ନଥିଲେ । ନାରୀମାନେ ନିଜର ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧିକାର ହରାଇ ବସିଥିଲେ । ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା । ସମାଜରେ ବାଲ୍ୟବିବାହ, ବହୁପନ୍ଥୀଗ୍ରହଣ, ଯୌତୁକ ପ୍ରଥା, ସତୀଦାହ ପ୍ରଥା ଓ ପରଦା ପ୍ରଥା ଭଳି କୁସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥିଲା । ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀମାନେ ପୂର୍ବପରି ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହିତ ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରିଲେ ନାହିଁ । ପରିବାର ପାଇଁ କନ୍ୟା ଜନ୍ମ ଅଶୁଭ ଓ ଅବାଞ୍ଛିତରୂପେ ପରିଗଣିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ସମାଜରେ ନାରୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଅବଦମିତ ହୋଇ ରହିଲା ।

୪ । ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜରେ ସୁଦୃଢ଼ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା କେବଳ ସ୍ଥାୟୀ ବସତି ସ୍ଥାପନ, ସମୃଦ୍ଧ ଜୀବନଯାପନ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଚିନ୍ତାଶକ୍ତି ପାଇଁ । ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ମୂଳ ସ୍ତରରେ ଥିଲା ପରିବାର । ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ପିତା । କେତେକ ପରିବାରର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଗ୍ରାମଣୀ । କେତେକ ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ‘ଅଞ୍ଚଳ’ ବା ‘ବିଶ୍’ । ‘ବିଶ୍’ର ପରିଚାଳନା ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲେ ‘ବିଶ୍ଵପତି’ । କେତେକ ବିଶ୍ଵକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ‘ଜନ’ । ‘ଗୋପ’ ଥିଲେ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ । କେତେକ ଜନକୁ ନେଇ ଏକ ବୃହତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜନପଦ କୁହାଯାଉଥିଲା ଏବଂ ରାଜା ଥିଲେ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ।

୫ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ସଭା ଓ ସମିତି ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ରାଜ୍ୟର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସଭା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସଭାର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ସଭାପତି କୁହାଯାଉଥିଲା । ସଭାରେ ଧନୀ, ଜ୍ଞାନୀ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଯୋଗଦାନ କରିପାରୁଥିଲେ । ସ୍ଥାନୀୟ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ ଏବଂ ପାଳନ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ରାଜାଙ୍କୁ ସୁଚିନ୍ତିତ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲା । ସମିତି ଥିଲା ଏକ ଜାତୀୟ ସଭା । ଏଥ‌ିରେ ପୁରୁଷ ଓ ନାରୀ ସଦସ୍ୟ ରହିପାରୁଥିଲେ । ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ସମସ୍ୟା ସମିତିରେ ମୁକ୍ତଭାବେ ଆଲୋଚିତ ହେଉଥିଲା । କେବଳ ରାଜା ନିର୍ବାଚନ ନୁହେଁ, ଯୁଦ୍ଧ, ରାଜ୍ୟରକ୍ଷା ଓ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ସମିତିର ମତାମତ ଥିଲା ଏକାନ୍ତଭାବେ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସମିତି ଥିଲା ଏକ ଜନପ୍ରିୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ।

୬ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଶିକ୍ଷାପ୍ରତି ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ଥିଲା । ଋଷି ଆଶ୍ରମ ଥିଲା ଶିକ୍ଷାୟତନ । ସେଠାରେ ମୌଖ୍ୟକ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । କ୍ଷତ୍ରିୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧବିଦ୍ୟା ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବେଦ ଅଧ୍ୟୟନ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଥିଲା । ଉପନୟନ ଉତ୍ସବ ପରେ ବାଳକମାନେ ଶିକ୍ଷାୟତନରେ ଯୋଗ ଦେଉଥିଲେ । ଆଦର୍ଶ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଗୁରୁମାନେ ସର୍ବଦା ପରାମର୍ଶ ଦେଉଥିଲେ । ଗୁରୁସେବା ଛାତ୍ରର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଥିଲା । ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଓ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁଥିବା ବାଳକମାନଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେ ସମୟରେ ବେଦ ଦର୍ଶନ ଆଦି ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ।

୭ | ବୈଦିକ ଯୁଗର ପରିବାର ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବୈଦିକ ପରିବାର ଥୁଲା ଆର୍ଯ୍ୟ ସାମାଜିକ ସଂଗଠନର ମୂଳପିଣ୍ଡ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ପରିବାର ଥିଲା ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକ । ପିତାଙ୍କୁ କୁଳପ ବା କୁଳପତି କୁହାଯାଉଥିଲା । ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ ହିସାବରେ ସେ ପରିବାରର ପ୍ରତିପାଳନ, ସନ୍ତାନମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଓ ବିବାହ ସମ୍ପାଦନା ସମ୍ପତ୍ତି କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଆଦି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ପରିବାରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କର ପୂର୍ଣ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ରହିଥିଲା । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଯୌଥ ପରିବାର ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୮। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୀବନ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୀବନ ଉନ୍ନତ ଥିଲା । କୃଷି ଓ ପଶୁପାଳନ ଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଜୀବିକା । ଶିଳ୍ପ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାରେ ସେମାନେ ନିପୁଣ ଥିଲେ । ଲୁହା, କାଠ, ଚମଡ଼ା, ସ୍ପର୍ଶ ଓ ମାଟିକାମ ଉପରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ପାରଦର୍ଶିତା ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ଉଭୟ ସ୍ଥଳ ଓ ଜଳପଥରେ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାରରେ ଲିପ୍ତ ଥିଲେ । ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ସେମାନେ ମଧ୍ଯ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ । ଶଗଡ଼, ରଥ, ଘୋଡ଼ା, ଓଟ ଓ ଗଧଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ସ୍ଥଳପଥରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଚାଲାଣ କରୁଥିଲେ ।

୯ | ଚାରିବେଦର ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବେଦକୁ ଋକ୍, ସାମ୍, ଯଜୁ ଓ ଅଥର୍ବ ଏହିପରି ଚାରିଗୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ରଗ୍‌ବେଦ ହେଉଛି ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ବେଦ । ଏଥ‌ିରେ ୧୦ଟି ମଣ୍ଡଳ ଓ ୧୦୨୮ଟି ସ୍ତୋତ୍ର ରହିଛି । ଏହି ବେଦରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ତୁତିମାନ ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇଛି । ସାମବେଦରେ ୧୫୪୯ଟି ସ୍ତୁତି ରହିଛି । ଏହା ଭଜନ ଓ ପ୍ରାର୍ଥନାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯଜୁର୍ବେଦରେ ଜଟିଳ ପୂଜାପଦ୍ଧତି ଓ କର୍ମକାଣ୍ଡମାନ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । ଅଥର୍ବ ବେଦ ୨୦ଟି ମଣ୍ଡଳ ଓ ୭୩୧ଟି ସ୍ତୋତ୍ରକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଅଥର୍ବ ବେଦରେ ଭୂତପ୍ରେତାଦି ଦୋଷରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ମନ୍ତ୍ର, ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ଇତ୍ୟାଦି ଲିପିବଦ୍ଧ ।

୧୦ । ମହାଭାରତ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ରାମାୟଣଠାରୁ ମହାଭାରତ ମହାକାବ୍ୟଟି ବଡ଼ । ଏହି ମହକାବ୍ୟଟି ମହର୍ଷି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ । ରାମାୟଣ ପରେ ଏହା ରଚିତ ହୋଇଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ମହାଭାରତରେ ୧୦୦,୦୦୦ ଶ୍ଳୋକ ସନ୍ନିବେଶିତ । ଏହାକୁ ଶତ ସହସ୍ର ସଂହିତା କୁହାଯାଏ । ପାଣ୍ଡବ ଓ କୌରବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ହେଉଛି ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ତତ୍‌କାଳୀନ ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜୀବନୀ ମହାଭାରତରୁ ଜଣାପଡ଼େ । ସେତେବେଳେ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଥିଲା ସନ୍ତୁଳିତ, ଧାର୍ମିକ ରୀତିରେ ସମାଜ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା । ଏହି ଯୁଗରେ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଉନ୍ମେଷ ଘଟିଥିଲା ।

୧୧। ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗ ଓ ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ରଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ ମଧ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖତ କେତେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।

• ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ସେହି ସମୟର ପ୍ରଚଳିତ ପରମ୍ପରା ଓ ବିଧ୍ ଅନୁସାରେ ସେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ମାତ୍ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାଙ୍କ କ୍ଷମତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ।
• ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନେ ସମାଜରେ ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ଧର୍ମ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କରେ ଯୋଗ ଦେଉଥିଲେ । ସେମାନେ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ମଧ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିପାରୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ମାନ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା । ପର୍ଦାପ୍ରଥା, ବାଲ୍ୟବିବାହ, ସତୀଦାହ ପ୍ରଥା ଆଦି ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗର ଧର୍ମ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ ଥିଲା ଓ ବ୍ୟୟସାପେକ୍ଷ ନଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଧର୍ମ ଜଟିଳ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା ଓ ସେଥ‌ିରେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଓ କୁସଂସ୍କାର ପ୍ରବେଶ କରି ଏହାକୁ କଳୁଷିତ କରିଦେଲା ।
• ରଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ କର୍ମ ଅନୁସାରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ବିଭାଗୀକରଣ ହେଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ କର୍ମ ଅନୁସାରେ ଜାତିପ୍ରଥା ବା ଚତୁଃବର୍ଣ୍ଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ହେଲା । କ୍ରମେ ଏହି ପ୍ରଥା ଅତ୍ୟନ୍ତ କଠୋର ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.5 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.5

Question 1.
Δ DEF ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର DE = 5 ସେ.ମି., DF = 3 ସେ.ମି.ଏବଂ m∠EDF = 90° । ଏହି ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ୟ ବାହୁ ଓ କୋଣଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେସିଂ-କାଗଜରେ Δ XYZ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର XY = 5 ସେ.ମି., XZ = 3 ସେ.ମି. ଏବଂ m ∠YXZ = 90° Δ XYZ କୁ Δ DEF ଉପରେ ଏପରି ଭାବରେ ରଖ ଯେପରି Δ DEF ର D ଓ E ବିନ୍ଦୁ ଯଥାକ୍ରମେ Δ XYZ ର X ଓ Y ବିନ୍ଦୁ ଉପରେ ରହିବ । କ’ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଛ? Δ DEF ଓ Δ XYZ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି? କାରଣ କ’ଣ?
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) 5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟର DE ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) DE ର D ବିନ୍ଦୁରେ m∠MDE ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପରିମାଣ 90° ହେବ ।
(iii) D କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 3 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଏହା \(\overrightarrow{\mathrm{DM}}\) କୁ F ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iv) EF ଅଙ୍କନ କରି Δ DEF ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

ଟ୍ରେସିଂ-କାଗଜରେ ଓ Δ XYZ ଅଙ୍କନ କଲେ,
Δ DEF = Δ XYZ ହେବ । କାରଣ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ (ବା-କୋ-ବା ସର୍ବସମତା) ।

Question 2.
Δ ABC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର BC = 7.5 ସେ.ମି., AC = 5 ସେ.ମି., ଓ m∠c = 60°
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(i) 7.5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟର BC ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର । 
(ii) C ବିନ୍ଦୁରେ \(\overline{\mathrm{CB}}\) ଉପରେ ∠XCB ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପରିମାଣ 60° ହେବ ।
(iii) C କୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା \(\overrightarrow{\mathrm{CX}}\) କୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ । 
(iv) \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 2(b) ବୈଦିକ ଏବଂ ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 2(b) Objective Questions

in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ କାହାର ଉପାସକ ଥିଲେ ?
(କ) ମାତୃଶକ୍ତି
(ଖ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅଗ୍ନି
(ଗ) ପଶୁପତି
(ଘ) ପ୍ରକୃତି
Answer:
(ଘ) ପ୍ରକୃତି

୨। ଭୂତପ୍ରେତାଦି ବିଶ୍ଵାସ କେଉଁ ବେଦରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ?
(କ) ଋଗ୍‌ ବେଦ
(ଖ) ଯଜୁର୍ବେଦ
(ଗ) ସାମବେଦ
(ଘ) ଅଥର୍ବ ବେଦ
Answer:
(ଘ) ଅଥର୍ବ ବେଦ

୩ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ଜନପ୍ରିୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ନାମ ହେଉଛି :
(କ) ପରିଷଦ
(ଖ) ବଟକରା
(ଗ) ସଂସ୍ଥା
(ଘ) ସମିତି
Answer:
(ଘ) ସମିତି

୪ । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ମୁଦ୍ରା ରୂପେ ଏକ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଖଣ୍ଡ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଟଙ୍କା
(ଖ) ବଟକରା
(ଗ) ମୁଦ୍ରା
(ଘ) ନିଷ୍କ
Answer:
(ଘ) ନିଷ୍କ

୫ । ଜନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପରିବାରର ସମଷ୍ଟିକୁ
(ଖ) ବୈଦିକ ଯୁଗକୁ
(ଗ) ଗ୍ରାମର ସମଷ୍ଟିକୁ
(ଘ) ବିଶ୍ବର ସମଷ୍ଟିକୁ
Answer:
(ଘ) ବିଶ୍ବର ସମଷ୍ଟିକୁ

୬ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ମୁଖ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ସଭା
(ଖ) ସଂସ୍ଥା
(ଗ) ପରିଷଦ
(ଘ) ଦରବାର
Answer:
(କ) ସଭା

୭ | କେଉଁ ବେଦରେ ପୂଜାପଦ୍ଧତିର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ ?
(କ) ଋଗ୍‌ ବେଦ
(ଖ) ସାମବେଦ
(ଗ) ଅଥର୍ବବେଦ
(ଘ) ଯଜୁର୍ବେଦ
Answer:
(ଘ) ଯଜୁର୍ବେଦ

୮। ସ୍ତୁତିମାନଙ୍କର ସ୍ଵରସଂଯୋଗ କେଉଁଥିରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(କ) ଋଗ୍‌ବେଦ ସଂହିତା
(ଖ) ଯଜୁର୍ବେଦ ସଂହିତା
(ଗ) ସାମବେଦ ସଂହିତା
(ଘ) ଅଥର୍ବବେଦ ସଂହିତା
Answer:
(ଗ) ସାମବେଦ ସଂହିତା

୯ | ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ମୃତି କେଉଁଥରେ ସମ୍ବଳିତ ?
(କ) ଋଗ୍‌ବେଦ ସଂହିତା
(ଖ) ଯଜୁର୍ବେଦ ସଂହିତା
(ଗ) ସାମବେଦ ସଂହିତା
(ଘ) ଅଥର୍ବବେଦ ସଂହିତା
Answer:
(କ) ଋଗ୍‌ବେଦ ସଂହିତା

୧୦। ରାଜା ପ୍ରଜାଙ୍କଠାରୁ ଆଦାୟ କରୁଥିବା କରର ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ବଳି
(ଖ) ମୁଦ୍ର।
(ଗ) ଭାଗ
(ଘ) କର
Answer:
(କ) ବଳି

୧୧। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥିବା ଦୁଇଟି ରାଜନୈତିକ ସଂସଦ ‘ସଭା’ ଓ ‘ସମିତି’ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟିର ଭୂମିକା ଥିଲା ଅଧିକ ବ୍ୟାପକ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ?
(କ) ସମିତି
(ଖ) ସଭା ଓ ସମିତି
(ଗ) ସଭା
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସମିତି

୧୨। ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ କେଉଁ ଦେବତା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେଉଥିଲେ ?
(କ) ବିଷ୍ଣୁ
(ଖ) ଇନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ଅଗ୍ନି
(ଘ) ଶିବ
Answer:
(କ) ବିଷ୍ଣୁ

୧୩। ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ କେଉଁ ଦେବତା ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଅଧ୍ବକ ପ୍ରିୟ ଥିଲେ ?
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ଅଗ୍ନି
(ଗ) ଇନ୍ଦ୍ର
(ଘ) ଶିବ
Answer:
(ଗ) ଇନ୍ଦ୍ର

୧୪। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ବଳି’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
(କ) ଓଜନର ଏକ ପରିମାପକ
(ଗ) ରାଜାଙ୍କର ଏକ ଉପାଧ୍
(ଖ) ଏକପ୍ରକାର କର
(ଘ) ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଦଣ୍ଡ
Answer:
(ଖ) ଏକପ୍ରକାର କର

୧୫। ଦୀପବଂଶ କେଉଁ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଗ୍ରନ୍ଥ ?
(କ) ଜୈନଧର୍ମ
(ଖ) ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ
(ଗ) ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ
(ଘ) ମୁସଲମାନ ଧର୍ମ
Answer:
(ଖ) ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ

୧୬। ବେଦ ଶବ୍ଦ ସଂସ୍କୃତର କେଉଁ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି ?
(କ) ବିଦ୍
(ଖ) ଶ୍ରୁତି
(ଗ) ଉପନିଷଦ
(ଘ) ବ୍ୟାଖ୍ୟା
Answer:
(କ) ବିଦ୍

୧୭ । ରାଜତନ୍ତ୍ରର ବା ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ?
(କ) ରାଜା
(ଖ) ସମ୍ରାଟ୍
(ଗ) ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଘ) ପ୍ରଜାମାନେ
Answer:
(କ) ରାଜା

୧୮। କେଉଁ ବେଦ ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ଅଟେ ?
(କ) ଋଗ୍‌ ବେଦ
(ଖ) ସାମବେଦ
(ଗ) ଯଜୁର୍ବେଦ
(ଘ) ଅଥର୍ବବେଦ
Answer:
(କ) ଋଗ୍‌ବେଦ

୧୯। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) କୁଳପତି
(ଖ) ମୁଖ୍ୟପତି
(ଗ) ଜ୍ୟେଷ୍ଠ
(ଘ) ଗୃହପିତା
Answer:
(କ) କୁଳପତି

୨୦ । କେଉଁ ଯୁଗରେ ଜାତିପ୍ରଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥୁଲା ?
(କ) ଋଗ୍‌ବୈଦିକ
(ଖ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ
(ଗ) ମଧ୍ୟ ବୈଦିକ
(ଘ) ସାମବୈଦିକ
Answer:
(କ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ

୨୧। ଚତୁରାଶ୍ରମ କେଉଁ ଯୁଗରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଋଗ୍‌ ବୈଦିକ
(ଖ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ
(ଗ) ମଧ୍ୟବୈଦିକ
(ଘ) ସାମବୈଦିକ
Answer:
(ଖ) ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ

୨୨ । କେଉଁ ଯୁଗରେ ପ୍ରକୃତି ଉପାସନା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ?
(କ) ଋଗ୍‌ ବୈଦିକ
(ଖ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ
(ଗ) ମଧ୍ୟବୈଦିକ
(ଘ) ସାମବୈଦିକ
Answer:
(କ) ଋଗ୍‌ଦିକ

୨୩। ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ପୂଜା କେବେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ?
(କ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ
(ଖ) ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗ
(ଗ) ମଧ୍ୟବୈଦିକ ଯୁଗ
(ଘ) ସାମବୈଦିକ ଯୁଗ
Answer:
(କ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗ

୨୪। ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କେଉଁ ଯୁଗରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ?
(କ) ଆଦିବୈଦିକ
(ଖ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ
(ଗ) ମଧୁବୈଦିକ
(ଘ) ଅଥର୍ବବୈଦିକ
Answer:
(ଖ) ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ

୨୫। କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ କ’ଣ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ବିଶ୍
(ଖ) ଜନ
(ଗ) ନଗର
(ଘ) ରାଜ୍ୟ
Answer:
(କ) ବିଶ୍

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। _________ ବେଦରେ ପୂଜାପଦ୍ଧତି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଯଦଃ

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ବେଦକୁ __________ ଗୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଚାରି

୩ । _________ ବେଦରେ ସଙ୍ଗୀତ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଗନ୍ଧର୍ବ

୪। __________ ବେଦରେ ସ୍ଥାପତ୍ୟକଳା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ

୫। ବୈଦିକ ଯୁଗର ଶେଷ ଭାଗରେ ରଚିତ ସାହିତ୍ୟକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବେଦାନ୍ତ

୬। ଭୂତପ୍ରତାଦି ବିଷୟରେ ___________ ବେଦ ସୂଚନା ଦିଏ ।
Answer:
ଅଥର୍ବ

୭। ଆଦିବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବ୍ୟବହୃତ ମଦ୍ୟର ନାମ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ସୋମରସ

୮। ଛାତ୍ରମାନେ___________ ଆଶ୍ରମରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ଗୁରୁକୁଳ

୯। ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧୮୦୦ ରୁ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୮୦୦ ମଧ୍ୟରେ _________ ସଭ୍ୟତା ବିକାଶଲାଭ କରିଥିଲା ।
Answer:
ଋଗ୍‌ବୈଦିକ

୧୦। ଋବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ ___________ ପରିବାର ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।
Answer:
ଯୌଥ

୧୦। ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ ___________ ପରିବାର ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।
Answer:

୧୧। ରଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ __________ ମାନେ ଗଣିବାରେ ନିପୁଣତା ଲାଭ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ପଣି

୧୨। ଗଣ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଉଛି __________ |
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିସମୂହ

୧୩ । ____________ ଓ __________ ଙ୍କ ପରି ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଝଡ଼ ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜିଅସ୍, ଥୋର

୧୪। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ____________ ଦେବତା ପାପୀଙ୍କୁ କଠୋର ଦଣ୍ଡ ଦେଉଥିବାର ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ।
Answer:
ବରୁଣ

୧୫। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ମନୁଷ୍ୟ ଓ ଦେବତାମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟସ୍ଥି ରୂପେ __________ ଙ୍କୁ କଳ୍ପନା କରାଯାଏ ।
Answer:
ଅଗ୍ନି

୧୬। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପୋଲିସ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ __________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଉଗ୍ର

୧୭। ___________ ବ୍ରାହ୍ମଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ନାରୀ ଥୁଲା ପୁରୁଷର ଅର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗିନୀ ।
Answer:
ଶତପଥ

୧୮ । __________ ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ସମାଜରେ ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ।
Answer:
ଗ୍ରାମଣୀ

୧୯। ଋଷିମାନେ ବେଦକୁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ମୁଖରୁ ଶୁଣି ମନେରଖିବାରୁ ଏହାକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଶ୍ରୁତି

୨୦। ଚାରି ବେଦ ଥିଲା __________ , _________ , ___________ ଓ __________ ।
Answer:
ଋକ୍, ସାମ, ଯତଃ, ଅଥର୍ବ

୨୧। ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ବାସସ୍ଥଳୀକୁ __________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ଷ

୨୨। କେତେକ ପରିବାରର ସମଷ୍ଟିକୁ ନେଇ ___________ ଗଠନ କରାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଗ୍ରାମ

୨୩ । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ଵର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ _________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ବିଶ୍ଵପତି

୨୪ । __________ ଯୁଗରେ ଜାତିପ୍ରଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ

୨୫। କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଜନକୁ ନେଇ ଏକ ବୃହତ୍ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା, ତାକୁ __________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଜନପଦ

୨୬ । ଋଗ୍‌ବେଦରେ _________ ଟି ମଣ୍ଡଳ ଅଛି ।
Answer:
୧୦ଟି

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଆଦିବାସସ୍ଥଳୀ କେଉଁଠାରେ ଥିଲା ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଆଦିବାସସ୍ଥାନ ଐତିହାସିକ ମ୍ୟାକ୍‌ସ ମୁଲାରଙ୍କ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ଏସିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଏହି ମତରେ ଭିନ୍ନତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

୨ । ଜନ କିପରି ଗଠିତ ହେଉଥିଲା ? ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ଜନ ଗଠିତ ହେଉଥିଲା । ଏହାର ମୂଖ୍ୟ ଥିଲେ ଗୋପ ।

୩ । ବୈଦିକ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ବୈଦିକ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କୁଳପତି (କୁଳପ) ବା ଗୃହପତି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୪ । ବୈଦିକ ସମାଜରେ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ପିତା ବୈଦିକ ସମାଜରେ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ।

୫ । ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେ କାହାର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ?
Answer:
ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ରାଜନ୍ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେ ‘ଜନପଦ’ର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ।

୬ | କେଉଁ ଯୁଗରେ ଚତୁରାଶ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଚତୁରାଶ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

୭ । କେଉଁ ଯୁଗରେ ପ୍ରକୃତି ଉପାସନା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ?
Answer:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପ୍ରକୃତି ଉପାସନା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୮ | ରାମାୟଣ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକି ‘ରାମାୟଣ’ ରଚନା କରିଥିଲେ ?

୯। ସଭାର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସଭାର ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ରାଜାଙ୍କୁ ରାଜକାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।

୧୦। ବେଦର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ବେଦର ଅନ୍ୟନାମ ଶ୍ରୁତି ।

୧୧। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିବା ଦୁଇଜଣ ମହିଳାଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗାର୍ଗୀ ଓ ମୈତ୍ରେୟୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଦୁଇଜଣ ବିଦୁଷୀ ମହିଳା ଥିଲେ ।

୧୨। ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ପୂଜା କେବେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ପୂଜା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୧୩। ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ଷ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଉତ୍ତରରେ ହିମାଳୟ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀର ପାଦଦେଶରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦକ୍ଷିଣରେ ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ଷ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୪। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସଭା ଓ ସମିତି ନାମରେ ଦୁଇଟି ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା ।

୧୫। ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାଜରେ କେଉଁ ଚାରୋଟି ଶ୍ରେଣୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ ଓ ଶୂଦ୍ର ନାମରେ ଚାରିଗୋଟି ଶ୍ରେଣୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

୧୬। ବେଦ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ବେଦ ସଂସ୍କୃତର ବିଦ୍ ଧାତୁରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଅଛି । ଏହାର ଅର୍ଥ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବା ବା ଜ୍ଞାନର ଗନ୍ତାଘର ।

୧୭ । ଆର୍ଯ୍ୟ ସଭ୍ୟତା କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟ ସଭ୍ୟତା ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ଯଥା— ରଗ୍‌ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା ।

୧୮। ବୈଦିକ ସମାଜ କି ଧରଣର ଥିଲା ?
Answer:
ବୈଦିକ ସମାଜ ଗ୍ରାମ ସମାଜ ଥିଲା ।

୧୯। ବୈଦିକ ସମାଜ ଓ ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନର ମୂଳ ଉତ୍ସ କ’ଣ ?
Answer:
ବୈଦିକ ସମାଜ ଓ ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନର ମୂଳ ଉତ୍ସ ପରିବାର ଅଟେ ।

୨୦ । ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଶାସନ ପଦ୍ଧତି କିଭଳି ଥୁଲା ?
Answer:
ଋଗ୍‌ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ଏବଂ ରାଜାମାନେ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ।

୨୧। ବିଶ୍ଵପତି କାହାଙ୍କୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ବିଶ୍ଵର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ବିଷ୍ପତି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୨୨। ବୈଦିକ ସମାଜରେ ଜୀବନର ଧାରାକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବୈଦିକ ସମାଜରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଜୀବନର ଧାରାକୁ ଚାରି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯଥା – (୧) ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ, (୨) ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ, (୩) ବାନପ୍ରସ୍ଥ ଓ (୪) ସନ୍ନ୍ୟାସ ।

୨୩। ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ କି ପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ ‘ଗୁରୁକୁଳ’ ଆଶ୍ରମରେ ଛାତ୍ରମାନେ ବ୍ୟାକରଣ, ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ବେଦ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ ।

୨୪। ସପ୍ତସିନ୍ଧୁ କେଉଁ କେଉଁ ନଦୀକୁ ନେଇ ଗଠିତ ?
Answer:
ଭଲ ସିନ୍ଧୁ, ବିସ୍ଫୋ, ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା, ଇରାବତୀ, ବିପାଶା, ଶତଦ୍ରୁ, ସରସ୍ଵତୀ ନଦୀଗୁଡ଼ିକୁ ସପ୍ତସିନ୍ଧୁ କୁହାଯାଏ ।

୨୫। କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନେଇ ‘ସଭା’ ଓ ‘ସମିତି’ ଗଠନ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସମାଜରେ ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଓ ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନେଇ ସଭା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ସମସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ନେଇ ସମିତି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୬। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାମାନେ ଧାରଣ କରିଥିବା ଦୁଇଟି ଉପାଧ୍ର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାଜାମାନେ ଏକରାଟ ଓ ଚକ୍ରବର୍ତୀ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରୁଥିଲେ ।

୨୭। ‘ଭାଗଦୁଘ’ କ’ଣ ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତା କାଳରେ ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ ନିମିତ୍ତ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରାଜକର୍ମଚାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ‘ଭାଗଦୁର୍ଘ’ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୨୮। ଆର୍ଯ୍ୟ ରାଜାମାନେ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ଯଜ୍ଞ ଭିତରୁ ଦୁଇଟିର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟ ରାଜାମାନେ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ଯଜ୍ଞ ଭିତରୁ ଦୁଇଟିର ନାମ ହେଲା – ରାଜସୂୟ ଯଜ୍ଞ ଓ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ।

୨୯। କେବେ ରାମାୟଣ ଓ ମହାଭାରତ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ରାମାୟଣ ଓ ମହାଭାରତ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩୦। ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ କେଉଁ କେଉଁ କର୍ମଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଯାଗଯଜ୍ଞ, ପୂଜା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ ।

୩୧। ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ କେତେ ଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଚାରି ଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ; ଯଥା- ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ ଏବଂ ଶୂଦ୍ର ।

୩୨। କେଉଁମାନେ ଲୁହାର ବ୍ୟବହାର ଜାଣିଥିଲେ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଲୁହାର ବ୍ୟବହାର ଜାଣିଥିଲେ ।

୩୩। ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ପ୍ରଧାନ ଜୀବିକା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ବୈଦିକ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର କୃଷି ଓ ପଶୁପାଳନ ପ୍ରଧାନ ଜୀବିକା ଥିଲା ।

୩୪। ସମିତିର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଯୁଦ୍ଧଘୋଷଣା, ଶାନ୍ତରକ୍ଷା ଓ ଦଳଗତ ନିର୍ବାଚନ ଇତ୍ୟାଦି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସମିତିଦ୍ୱାରା ସମ୍ପାଦିତ ହେଉଥିଲା ।

୩୫। ସଂହିତା କ’ଣ ?
Answer:
ସଂହିତା କେତେକ ସ୍ତୋତ୍ରର ସମାହାର । ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଯାଗଯଜ୍ଞରେ ଆବୃତ୍ତି କରାଯାଉଥିଲା ।

D. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ ସଭା ଓ ସମିତିରେ ରାଜା ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ବୈଦିକ ସଭ୍ୟତାରେ ସଭା ଓ ସମିତିରେ ଗ୍ରାମଣୀ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ କରୁଥିଲେ ।

୨ । ଭୂତ, ପ୍ରେତାଦି ବିଶ୍ଵାସ ରଗ୍‌ବେଦରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭୂତ, ପ୍ରେତାଦି ବିଶ୍ଵାସ ଅଥର୍ବ ବେଦରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ।

୩ । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଜନକୁ ନେଇ ଏକ ବୃହତ୍ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରାଯାଉଥିଲା, ଯାହାକୁ ବିଶ୍ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଜନକୁ ନେଇ ଏକ ବୃହତ୍ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରାଯାଉଥିଲା, ଯାହାକୁ ଜନପଦ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୪। ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାହିତ ହେଉଥିଲା ।
Answer:
ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାହିତ ହେଉଥିଲା ।

୫ । ଜନ ଅର୍ଥ ସହର ।
Answer:
ଜନ ଅର୍ଥ ଜାତି ।

୬। କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଜନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ବିଶ୍ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 2(a) ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତା / ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 2(a) Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । କେବେ ଏବଂ କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତି ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥୁଲା ?
Answer:
୧୯୨୧-୨୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସାର୍ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲ, ରାଖାଲଦାସ ବାନାର୍ଜୀ ଏବଂ ଦୟାରାମ ସାହାଣୀଙ୍କ ପରି ପ୍ରନୃତତ୍ତ୍ବବିତ୍‌ମାନଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଦୁଇ ପ୍ରାଚୀନ ନଗରୀ ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ମାଟିତଳୁ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।

୨ । ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମେରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ରାବୀ ନଦୀକୂଳରେ ଏବଂ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶର ଲାରକାନା ଜିଲ୍ଲାରେ ସିନ୍ଧୁନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଉଭୟ ନଗରୀ ବର୍ତ୍ତମାନ ପାକିସ୍ତାନରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

୩ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ବୃହତ୍ ଶସ୍ୟାଗାର ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ବୃହତ୍ ଶସ୍ୟାଗାର ଦୁର୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ଏହା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ପ୍ରସ୍ତର ଚଟାଣକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚଟାଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଥିଲା 16 ମିଟର ପ୍ରସ୍ଥ ଥିଲା 6 ମିଟର । ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ସଡ଼କ ଆଦି ପ୍ରାକୃତିକ ଦୁର୍ବିପାକରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଏହି ଶସ୍ୟାଗାର ଯେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା, ଏଥୁରେ ସନ୍ଦେହର ଅବକାଶ ନାହିଁ ।

୪। କେଉଁଠାରୁ ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି ? ଏହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ କେତେ ?
Answer:
ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋଠାରୁ ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି । ଏହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୫୫ ମିଟର ଏବଂ ପ୍ରସ୍ଥ ୩୩ ମିଟର ଥଲା ।

୫ । ଲୋଥାଲ୍‌ଠାରେ କେଉଁ ସଭ୍ୟତାର କୀର୍ତ୍ତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ? ଏହା କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା ?
Answer:
ଲୋଥାଲ୍‌ଠାରେ ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର କୀର୍ତ୍ତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହା ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା ।

୬ । ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ? ହରପ୍‌ପାବାସୀମାନେ କାହିଁକି ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ତମ୍ବା ଓ ବ୍ରୋଞ୍ଜରେ ନିର୍ମିତ ହେଉଥିଲା । ସେମାନେ ଶିକାର ପାଇଁ ତଥା ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।

୭। ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ଅଳଙ୍କାର ବିଷୟରେ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲ୍ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ଅଳଙ୍କାର ବିଷୟରେ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କ ଉକ୍ତି ଥିଲା— ‘ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ଅଳଙ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ଏତେ ସୁନ୍ଦର, ସୂକ୍ଷ୍ମ ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହୋଇଥିଲା ଯେ, ସତେ ଜଣାପଡୁଥିଲା ସେଗୁଡ଼ିକ ୫୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ କୌଣସି ଏକ ଗୃହରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୋଇ ଅଧୁନା ଲଣ୍ଡନସ୍ଥିତ ବଣ୍ଟ ରାସ୍ତାରେ ଥ‌ିବା ଯେକୌଣସି ଅଳଙ୍କାର ଦୋକାନରୁ ଅଣାଯାଇଛି ।’’

୮ । ମୋହର ଉପରେ ଥ‌ିବା ଯୋଗାସୀନ ପଶୁପତିଙ୍କ ପାଖରେ କେଉଁ ଚାରିଜନ୍ତୁ ବିଦ୍ୟମାନ ଥିଲେ ?
Answer:
ମୋହର ଉପରେ ଥ‌ିବା ଯୋଗାସୀନ ପଶୁପତିଙ୍କ ପାଖରେ ହସ୍ତୀ, ବ୍ୟାଘ୍ର, ଗଣ୍ଡା ଓ ମଇଁଷି ଏହି ଚାରିଜନ୍ତୁ ବିଦ୍ୟମାନ ଥିଲେ ।

୯ । କେଉଁଠାରୁ ଅସ୍ଥି ସହିତ ଭସ୍ମପାତ୍ର ଆବିଷ୍କାର କରାଯାଇଛି ? ଏହା କ’ଣ ସୂଚନା ଦେଉଛି ?
Answer:
କାଲିବଙ୍ଗଠାରୁ ଅସ୍ଥି ସହିତ ଭସ୍ମପାତ୍ର ଆବିଷ୍କାର କରାଯାଇଛି । ଏହି ଚିହ୍ନଗୁଡ଼ିକ ସୂଚନା ଦିଏ ଯେ ହରପପାବାସୀଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁପରର ଜୀବନ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା ।

B. ପାଞ୍ଚଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଅଧ୍ବବାସୀମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଓ ସୁସଂହିତ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ବିଳାସପ୍ରିୟ ଥିଲେ । ଧନୀ ଗରିବ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ଅଳଙ୍କାର ପିନ୍ଧୁଥିଲେ । ତମ୍ବା, ସୁନା, ରୂପା, ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଆଦି ଧାତୁର ବ୍ୟବହାର ଜାଣିଥୁଲେ କିନ୍ତୁ ଲୌହର ବ୍ୟବହାର ଜଣାନଥିଲା । ଧ୍ୱଂସାବଶେଷରୁ ମାଟିରେ ନିର୍ମିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖେଳନା ବାହାରିଛି । ସେମାନେ କଳାପ୍ରିୟ ଥିଲେ । କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଳଙ୍କାର, ଚିତ୍ରିତ ମୃତ୍ତିକାପାତ୍ର ଓ ବହୁବିଧ କ୍ରୀଡ଼ାସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କଳାର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥାଏ । ଯୁଦ୍ଧ ଓ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ମୃତବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଗ୍ନିରେ ଦାହ କରୁଥିଲେ କିମ୍ବା ସମାଧୁ ଦେଉଥିଲେ । ବହିଃରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ସେମାନଙ୍କର ବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା । ସେମାନେ ପାରମ୍ପରିକତାରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ମୋଟାମୋଟି ଭାବରେ ଦେଖୁବାକୁ ଗଲେ ସିନ୍ଧୁ ଅଧ୍ଵବାସୀଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଉନ୍ନତ ଥିଲା ।

୨ । ବୃହତ୍ ସ୍ଵାନାଗାର ସମ୍ପର୍କରେ ଟିପ୍ପଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋର ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର ଥିଲା ସବୁଠୁ ଆକର୍ଷଣୀୟ । ସ୍ନାନାଗାର ଥ‌ିବା ଗୃହଟିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୧୮୦ ଫୁଟ (୫୫ ମିଟର), ପ୍ରସ୍ଥ ୧୮୦ ଫୁଟ (୩୩ ମିଟର) । ଜଳାଶୟର ଲମ୍ବା, ପ୍ରସ୍ଥ ଓ ଉଚ୍ଚତା ଯଥାକ୍ରମେ ୩୯ ଫୁଟ (୧୨ ମିଟର), ୨୩ ଫୁଟ (୭ ମିଟର) ଓ ୮ ଫୁଟ (୨.୫ ମିଟର) । ଜଳଭଣ୍ଡାର ସହିତ ଗୋଟିଏ କୂପରୁ ନଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ନିର୍ମଳ ଜଳଯୋଗାଣ ଓ ଦୂଷିତ ଜଳର ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । ସ୍ନାନାଗାରକୁ ପ୍ରବେଶ ପାଇଁ ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଗ୍ୟାଲେରିର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । ସ୍ନାନାଗାର ଚାରିପାଖରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କୋଠରିମାନ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ । ସେହି ସୁବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର ହେଉଛି ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା ବାସଗୃହ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ।

୩ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ସମୟ ନିରୂପଣ କର ।
Answer:
ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ସମୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ । ସାର୍ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲ୍ ଏହି ସଭ୍ୟତାର ସମୟ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୫୦ରୁ ୨୭୫୦ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରନୃତତ୍ତ୍ଵ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ସାର୍ ମର୍ଟିମର ହୁଇଲର ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ସମୟ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୫୦୦ ରୁ ୧୫୦୦ ମଧ୍ଯରେ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ସମୟ କ୍ରମବିକାଶରେ C -୧୪ Method, ଫ୍ଲୋରେନ୍ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ପରୀକ୍ଷା, ଜୀବାଶ୍ମ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାକୁ ତିନୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା – ପ୍ରାଥମିକ ସଭ୍ୟତା (ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୫୦୦ ରୁ ୨୬୦୦), ବିକଶିତ ସଭ୍ୟତା (ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୦୦ ରୁ ୧୮୦୦) ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସଭ୍ୟତା (ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧୮୦୦ ପରଠାରୁ) ।

୪ । ହରପ୍ପା ଅଧ୍ବବାସୀଙ୍କ ଧର୍ମଭାବନା ବିଷୟରେ ଟିପ୍ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଲୋକମାନଙ୍କର ଧର୍ମଭାବନା ଥିଲା ଅନନ୍ୟ । ଭୂଖନନରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା ସିଲ୍ ମୋହର, ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଓ କାଦୁଅ ନିର୍ମିତ ମୂର୍ତ୍ତିରୁ ସେମାନଙ୍କ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ କଥା ଜଣାପଡ଼େ । ସେମାନେ ସୃଷ୍ଟିର ଉତ୍ସ ଭାବରେ ମାତୃଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ପଶୁପତି ବା ଶିବଙ୍କୁ ଉପାସନା କରୁଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜୀବଜନ୍ତୁ; ଯଥା— ବୃଷଭ, ବ୍ୟାଘ୍ର, ଗଣ୍ଡାର, ମହିଷ, ସର୍ପ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ବା ସ୍ଵସ୍ତିକ ଉପାସନା କରୁଥିଲେ । ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ଗଛ ଓ ନିମ୍ବଗଛକୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ମୃତ୍ୟୁ ପରର ଜୀବନ ଉପରେ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ ।

୫। ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କିଭଳି ଥୁଲା ?
Answer:
ଉନ୍ନତ ଶିଳ୍ପ ସହିତ ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ଭାରତ ବାହାରର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ମୋହର, ମାପ ଓ ଓଜନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରସ୍ତରଖଣ୍ଡ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଆମଦାନୀ ଓ ରପ୍ତାନୀ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ସେମାନଙ୍କର ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ । ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ହରପ୍‌ପା ଏବଂ ମହେଞ୍ଜୋଦାରେ ଥିଲା ପ୍ରଧାନ । ସହର ଏବଂ ଏହାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ସ୍ଥାପନଦ୍ଵାରା ଏହି ସଭ୍ୟତାର ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ବିକାଶଲାଭ କରିଥିଲା । ବିଶେଷକରି ଗହମ, ଯବ, ବିଭିନ୍ନ ଶସ୍ୟ ଏବଂ କାର୍ପାସ୍ ବସ୍ତ୍ର ସେମାନେ ରପ୍ତାନି କରୁଥିଲେ ।

୬ । ହରପ୍‌ପା ଅଧ୍ଵବାସୀମାନଙ୍କର ଆର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ଆର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥା ସ୍ଵଚ୍ଛଳ ଥିଲା । କୃଷି, ପଶୁପାଳନ, ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଏକ ସ୍ଵଚ୍ଛଳ ଆର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ହର୍‌ପପାର ଲୋକମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ କୃଷିଜୀବୀ ଥିଲେ । ସେମାନେ ଗହମ, ମେଣ୍ଢା, ହାତୀ, ଘୁଷୁରି, ଓଟ ଆଦି ପଶୁଙ୍କୁ ଗୃହରେ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । କୃଷି ସହିତ ପଶୁପାଳନ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ଆର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛଳ କରିଥିଲା ।

୭ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାକୁ କାହିଁକି ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
୧୯୨୧-୨୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସାର୍ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲ, ରାଖାଲଦାସ ବାନାର୍ଜୀ ଏବଂ ଦୟାରାମ ସାହାଣୀଙ୍କ ପରି ପ୍ରନୃତତ୍ତ୍ୱବିତ୍‌ ମାନଙ୍କର ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ, ଦୁଇଟି ନଗରୀର ଧ୍ୱଂସାବଶେଷଶ ଆବିଷ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରଥମ ନଗରୀ ହରପ୍‌ପା ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶର ମଣ୍ଟେଗୋମାରୀ ଜିଲ୍ଲାର ଭାବୀ ନଦୀ କୂଳରେ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟ ନଗରୀ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶର ଲାରକାନା ଜିଲ୍ଲାର ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ସମୟକ୍ରମେ ଭାରତ ଏବଂ ଭାରତ ବାହାରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକହଜାରରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ସ୍ଥାନରେ ଏହି ସଭ୍ୟତାର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଅଛି । ସର୍ବପ୍ରଥମେ ହରପ୍‌ପାରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ଏହି ସଭ୍ୟତାର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥାନରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଐତିହାସିକମାନେ ଭାରତର ସିନ୍ଧୁ ନଦୀକୂଳରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥିବା ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତାକୁ ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ବା ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତି ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୮ । ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ଲିପି ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ଭାଷା ଓ ଲିପି ସମ୍ପର୍କରେ ଏଯାବତ୍ କୌଣସି ପ୍ରାମାଣିକ ତଥ୍ୟ ହସ୍ତଗତ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ସିଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକରୁ ମିଳିଥିବା ଲିପି ଏବଂ ଲେଖର ପାଠୋଦ୍ଧାର ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କରାଯାଇ ପାରିନାହିଁ । ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୪୦୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵଲେଖ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇସାରିଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ କୀଳକ ଲିପିରେ ଲିଖୁତ । ସଭ୍ୟତାର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏହି ଲିପିଗୁଡ଼ିକର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇନାହିଁ । କେତେକ ଐତିହାସିକ ଏହାକୁ ତାମିଲ ଆଦି ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷାବର୍ଗ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥିବାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥାନ୍ତି । ମାତ୍ର ପ୍ରଫେସର ଏସ୍.ଆର୍. ରାଓ ଏହି ଲିପିର ପାଠୋଦ୍ଧାର କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଯନ୍ତ୍ର କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଲିପିରୁ କ୍ରମବିକାଶ ହୋଇ ହିନ୍ଦୀ, ନାଗରୀ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଭାଷା ଅକ୍ଷରମାନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହୁଲିପିର ପାଠୋଦ୍ଧାର କରାଯାଇ ସାରିଲାଣି । ଏହାଦ୍ଵାରା ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତା ବିଷୟରେ ଆଗାମୀ ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ବହୁ ତଥ୍ୟ ଜଣାପଡ଼ିବାର ସମ୍ଭାବନା ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ହୋଇଉଠିଛି ।

୯ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ବିଲୟର କାରଣଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୧୭୦୦ରୁ ୧୫୦୦ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ଅବସାନ ଘଟିଛି ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ । ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାରଣ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଥିର ହୋଇପାରି ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା କେତେକ କାରଣ ଯୋଗୁ ହୋଇପାରିଥାଏ ବୋଲି ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ମର୍ଟିମର୍ ହୁଇଲର୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଆକ୍ରମଣ ପାଇଁ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ଓ ହରପ୍‌ପା ଧ୍ଵଂସମୁଖରେ ପଡ଼ିଥିଲା । ଅନ୍ୟ କେତେକ ଐତିହାସିକଙ୍କ ମତରେ, ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟକାର ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ –ହରପ୍‌ପା ପ୍ରାକୃତିକ ଗତିରେ ସଂସପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସିନ୍ଧୁ ନଦୀର ବନ୍ୟା ଓ ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟକାର ଭୂକମ୍ପ ଏହି ସଭ୍ୟତାର ବିଲୟର ଅନ୍ୟ କାରଣ ଥିଲା ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ହରପ୍ପା ସଂସ୍କୃତିର ନଗର ପରିକଳ୍ପନାର ମୁଖ୍ୟ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତା ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ସଭ୍ୟତାଟି ସିନ୍ଧୁନଦୀର ଅବବାହିକାରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥିଲା । ୧୯୨୧-୨୨ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସାର୍ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ଭୂଖନନଦ୍ୱାରା ଏହି ସଭ୍ୟତା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଭ୍ୟତାଟି ସହରୀୟ ସଭ୍ୟତା ଥିଲା । ଭୂଖନନଦ୍ଵାରା ହରପ୍ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ନାମକ ଦୁଇଟି ସହର ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ହରପ୍ପା ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମେରୀ ଜିଲ୍ଲାର ରାବୀ ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିବା ସ୍ଥଳେ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶର ଲାରକାନା ଜିଲ୍ଲାର ସିନ୍ଧୁନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶ ସମୟ ଉପରେ ଐତିହାସିକମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ସାର୍ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲଙ୍କ ମତରେ, ଏହି ସଭ୍ୟତାଟି ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୫୦ରୁ ୨୭୫୦ ମଧ୍ୟରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ସାର୍ ମର୍ଟିମର୍ ହୁଇଲର୍ ଏହି ସଭ୍ୟତାର ସମୟ ସୀମାକୁ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୫୦୦ରୁ ୧୫୦୦ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ଥିଲା ବୋଲି ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସମସ୍ତ ଉକ୍ତିକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ଯେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୦୦୦ ବେଳକୁ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ତା’ର ପୂର୍ଣ୍ଣତାଲାଭ କରିଥିଲା ।

• ନଗର ପରିକଳ୍ପନା – ବାସ୍ତବିକ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ନଗର ନିର୍ମାଣଶୈଳୀ ଥୁଲା ମନୋଲୋଭା ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ । ସେମାନେ ନିଜର ନିଜସ୍ଵ ଦକ୍ଷତା ଓ ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ଏହି ନଗର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ନଗର ନିର୍ମାଣ ଓ ନାଗରିକ ଜୀବନଯାପନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସିନ୍ଧୁ ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ମିଶର ଓ ମେସୋପୋଟାମିଆଠାରୁ ଉନ୍ନତ ଓ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଥିଲେ ।
• ଦୁର୍ଗ ଓ ଜନବସତି ଅଞ୍ଚଳ – ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ନଗର ନିର୍ମାଣ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ନଗରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ଦୁର୍ଗ । ଏଠାରେ ଶାସକଗୋଷ୍ଠୀ ବା ପୁରୋହିତମାନେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ଦୁର୍ଗର ନିମ୍ନଭାଗରେ ବିସ୍ତାରଲାଭ କରିଥିଲା ଜନବସତି ଅଞ୍ଚଳ । ନଗରର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବ ପ୍ରାଚୀର ପରିବେଷ୍ଟିତ ଥିଲା । ହରପ୍ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋର ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ପୋଡ଼ାଇଟାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରେ ଶୟନକକ୍ଷ, ବୈଠକଘର ଓ ରୋଷେଇଘର ଥିଲା । ଗୃହଗୁଡ଼ିକରେ ସ୍ନାନାଗାର ଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ଛୋଟ ନାଳଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା । ଏହି ଛୋଟ ନାଳଗୁଡ଼ିକ ବଡ଼ ନାଳକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିଲା । ଗୃହରୁ ନଳା ଦେଇ ମଇଳା ପାଣି ଓ ଆବର୍ଜନା ନିର୍ଗତ ହେଉଥିଲା ଏବଂ ସହରର ମୁଖ୍ୟ ନାଳରେ ପଡ଼ୁଥିଲା ।
• ରାସ୍ତା – ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ନଗର ପରିକଳ୍ପନା ଅନୁଯାୟୀ ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ରାସ୍ତାଗୁଡ଼ିକ ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ଓ ଉତ୍ତରରୁ ଦକ୍ଷିଣକୁ ଲମ୍ବିଥିଲା । ରାସ୍ତାଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପରକୁ ସମକୋଣରେ ଛେଦ କରୁଥିଲା । ରାସ୍ତା ଧାରରେ ନିଷ୍କାସନ ନାଳଗୁଡ଼ିକ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇ ନଗରର ଶେଷମୁଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପି ଯାଇଥିଲା । ରାସ୍ତାଗୁଡ଼ିକରେ ଆଲୋକର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । କେତେକ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାର ଓସାର ୩୪ ଫୁଟ ଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।
• ସର୍ବସାଧାରଣ ଗୃହ – ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋର ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର ନିକଟରେ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ଏକ ବୃହତ୍ ଗୃହ । ଏହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୨୩୦ ଫୁଟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ ୭୮ ଫୁଟ । ଏଥିରେ ୩୩ ଫୁଟ ଲମ୍ବର ବୃହତ୍ ବାରଣ୍ଡା ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଥିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଗୃହରେ କାଠ ନିର୍ମିତ ସ୍ତମ୍ଭମାନ ଲାଗିଥିଲା । ଏହି ଗୃହ ସମ୍ପର୍କରେ ଐତିହାସିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାଦାନୁବାଦ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । କେତେକ ଏହାକୁ ଉଚ୍ଚପଦବୀ ଅଳଙ୍କୃତ କରିଥିବା ଶାସକ ଶ୍ରେଣୀର କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ବାସଗୃହରୂପେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିବାବେଳେ ଅନ୍ୟମାନେ ଏହାକୁ ସର୍ବସାଧାରଣ ଗୃହ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥା’ନ୍ତି ।

• ବୃହତ୍ ଶସ୍ୟାଗାର – ହରସ୍କାର ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ମଧ୍ୟରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘରକୁ ସାଧାରଣ ଶସ୍ୟାଗାର ବା ଶସ୍ୟଭଣ୍ଡାର ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଶସ୍ୟାଗାର ୫୦ ଫୁଟ ଲମ୍ବ ୨୦ ଫୁଟ ଓସାର ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଶସ୍ୟାଗାରଗୁଡ଼ିକ ହରପ୍ପା–ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୃଦ୍ଧି ପ୍ରମାଣ କରିଥାଏ । ପ୍ରଚୁର ମାତ୍ରାରେ ଗଚ୍ଛିତ ଶସ୍ୟ ନାଗରିକ ଜୀବନର ସ୍ଵାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟ ଦିଗରେ ନିଶ୍ଚୟ ସହାୟକ ଥିଲା ।
• ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର – ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋର ସୁବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନିଦର୍ଶନରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଛି । ସ୍ନାନାଗାର ଅବସ୍ଥିତ ଥ‌ିବା ଗୃହଟିର ଲମ୍ବ ୧୮୦ ଫୁଟ (୫୫ ମିଟର) ଓ ପ୍ରସ୍ଥ ୧୦୮ ଫୁଟ (୩୩ ମିଟର) ଥିଲା । କେବଳ ସ୍ନାନାଗାରର ଲମ୍ବ ୩୯ ଫୁଟ (୧୨ ମିଟର), ପ୍ରସ୍ଥ ୨୩ ଫୁଟ (୭ ମିଟର) ଓ ଗଭୀରତା ୮ ଫୁଟ (୨.୫ ମିଟର) । ସ୍ନାନାଗାରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାପାଇଁ ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପାହାଚମାନ ଥିଲା । ସ୍ନାନାଗାରର କାନ୍ଥ ଓ ଚଟାଣ ଖୁବ୍ ଶକ୍ତ ଓ ସୁଦୃଢ଼ଭାବରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ନିକଟରେ ଏକ ବଡ଼ କୂଅ ମଧ୍ୟରୁ ସ୍ନାନାଗାରକୁ ପାଣି ଆସିବାର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଥିଲା । ନଳ ଦେଇ ସ୍ନାନାଗାରକୁ ପାଣି ପ୍ରବେଶ ଓ ନିଷ୍କାସିତ ହେଉଥିଲା । ସ୍ନାନାଗାରକୁ ଲାଗି ଛୋଟ ଛୋଟ କୋଠରିମାନ ଥିଲା । ସ୍ନାନାଗାରର ତିନିପାର୍ଶ୍ଵରେ ବସିବାପାଇଁ ଗ୍ୟାଲେରିଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା – ନଗର ପରିକଳ୍ପନାରେ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ଉପରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ସଭ୍ୟତାର ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରାଗୈତିହାସିକ ସଭ୍ୟତାରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । ଉତ୍ତମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖୁ ସେମାନେ ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ନାଳ ବା ନର୍ଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏଥୁରେ ଦୂଷିତ ଜଳ ଓ ଆବର୍ଜନା ନିଷ୍କାସିତ ହେଉଥିଲା । ନାଳଗୁଡ଼ିକ ଆଚ୍ଛାଦିତ ଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରୁ ଗୃହପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତୀ ରାସ୍ତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏବଂ ରାସ୍ତା ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତ୍ତୀ ନାଳରୁ ମୁଖ୍ୟ ନିଷ୍କାସନ ନାଳପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା । ବାସ୍ତବିକ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ସୁପରିକଳ୍ପିତ ନଗର ଯୋଜନା, ରୁଚିସମ୍ପନ୍ନ ବାସଗୃହ, ସୁଦୀର୍ଘ ଓ ପ୍ରଶସ୍ତ ରାସ୍ତା, ସୁସ୍ଥ ନାଗରିକ ଜୀବନ, ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର, ବିଶାଳ ଶସ୍ୟାଗାର, ଅଭିନବ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଭୃତି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଏହି ସଭ୍ୟତାକୁ ସୁନ୍ଦର, ସରସ ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ କରି ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ମିଶର ବାସୀମାନେ ପିରାମିଡ୍, ମେସୋପୋଟାମିଆବାସୀମାନେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ହରପ୍ପାବାସୀମାନେ ନିଜର ବସବାସ ପାଇଁ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଗୃହ ଓ ନଗର ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଏକ ଅଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ଥାନ ଅଧୁକାର କରିଛି ।

୨ । ହରପ୍ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୀବନ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ଏକ ସୁସଂହତ ତଥା ସନ୍ତୁଳିତ ଜୀବନ ଥିଲା ଏହି ସମାଜର ଆଭିମୁଖ୍ୟ । ସହରୀ ସଭ୍ୟତାର ଛାପ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସିଲ୍ ମୋହର, ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଖୋଦିତ ଚିତ୍ରରୁ ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ଜୀବନ ବିଷୟରେ ବହୁ ତଥ୍ୟର ପରିଚୟ ମିଳେ । ହରପ୍ପାବାସୀଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ବେଶ୍ ଉନ୍ନତ ଓ ପରିମାର୍ଜିତ ଥିଲା ।

• ବର୍ଷଭେଦ – ହରପାରେ ସଭ୍ୟତା ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଣ୍ଣର ଲୋକ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରୋଟୋ – ଅଷ୍ଟ୍ରେଲୀୟ, ମଙ୍ଗୋଲୀୟ, ଭୂମଧ୍ଯସାଗରୀୟ ଓ ଆଲ୍‌ପାନୀୟ ବର୍ଷର ଲୋକ ବାସ କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ରହିଥିଲା । ସମାଜରେ ଶାନ୍ତି ବିରାଜମାନ କରୁଥିଲା ।

• ଖାଦ୍ୟ – ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଧିବାସୀମାନେ ଉଚ୍ଚମାନର ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟ ଭକ୍ଷଣ କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଗହମ, ଧାନ, ଯବ, କ୍ଷୀର, ମାଛ, ମାଂସ, ଫଳମୂଳ ଓ ପନିପରିବା ଆଦି ପ୍ରଧାନ ଥିଲା । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଛେଳି, କୁକୁଡ଼ା ଓ ଘୁଷୁରି ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରୁଥିଲେ ।
• ପୋଷାକ ଓ ପ୍ରସାଧନ – ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଧିବାସୀମାନେ ତୁଳା ଓ ପଶମର ତିଆରି ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ପୁରୁଷମାନେ କଟିବସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ଶରୀରର ଉପରିଭାଗରେ ଆଉ ଖଣ୍ଡିଏ ଲୁଗା ପକାଉଥିଲେ । ଉଭୟ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷଙ୍କ ବସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଫରକ ନଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପ୍ରସାଧନର ବ୍ୟବହାରରୁ ଏହି ସଭ୍ୟତାର ଲୋକମାନେ ବିଳାସପ୍ରିୟ ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଶୈଳୀରେ କେଶବିନ୍ୟାସ କରୁଥିଲେ । ମୁହଁରେ ପ୍ରଲେପ ବୋଳିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଓଠରେ ଅଧରରଞ୍ଜନୀ ଲଗାଉଥିଲେ । ପୁରୁଷମାନେ ଦାଢ଼ି ରଖିବାକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ ।
• ଅଳଙ୍କାର – ଧନୀ-ଗରିବ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଉଭୟ ପୁରୁଷ ଓ ମହିଳା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅଳଙ୍କାର ବ୍ୟବହାର କରୁଥୁଲେ । ଧନିକ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନେ ସୁନା, ରୂପା, ହାତୀଦାନ୍ତ ତିଆରି ବହୁମୂଲ୍ୟର ଅଳଙ୍କାର ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ଦରିଦ୍ରଲୋକେ ତମ୍ବା, ହାଡ଼, ଶଙ୍ଖ ଓ ମାଟି ତିଆରି ଅଳଙ୍କାରରେ ସଜ୍ଜିତ ହେଉଥିଲେ । ସେମାନେ ଶିଙ୍ଗ ଓ ହାତୀଦାନ୍ତରେ ତିଆରି ପାନିଆ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ସ୍ତ୍ରୀଲୋକମାନେ ହାର, ମୁଦି, କାନଫୁଲ, ନାକଫୁଲ, ମୁଣ୍ଡକଣ୍ଟା, ବାଜୁବନ୍ଧ ପ୍ରଭୃତି ଅଳଙ୍କାର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ପୁରୁଷମାନେ ବ୍ରୋଞ୍ଜ୍ ନିର୍ମିତ କ୍ଷୁର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
• ମନୋରଞ୍ଜନ – ସିନ୍ଧୁ ଅଧ୍ଵବାସୀମାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅବସର ବିନୋଦନ ଥିଲା । ଭୂଖନନରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସାମଗ୍ରୀ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି । ଶିଶୁମାନେ ମାଟିରେ ତିଆରି ପଶୁପକ୍ଷୀ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ନରନାରୀଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଖେଳନା କରି ଖେଳୁଥିଲେ । ଏହି ସଭ୍ୟତାର ଅଧିବାସୀମାନେ ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଓ ପଶାଖେଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଅବସର ବିନୋଦନ କରୁଥିଲେ । ଷଣ୍ଢ ଲଢ଼େଇ, କୁକୁଡ଼ା ଲଢ଼େଇ, ମାଛ ଧରିବା ପ୍ରଭୃତି ମୁଖ୍ୟ ମନୋରଞ୍ଜନ ଥିଲା ।
• ଗୃହ ଉପକରଣ – ବିଭିନ୍ନ ଧରଣର ତିଆରି ନିତ୍ୟବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଜିନିଷ ସେମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ରୁପା, ତମ୍ବା ବ୍ରୋଞ୍ଜ୍ର ନିର୍ମିତ ପାତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ବ୍ରୋଞ୍ଜ୍ର ଛୁଞ୍ଚି, କ୍ଷୁର, ହାତୀଦାନ୍ତ ପାନିଆ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ମାଛକଣ୍ଟା, ଥାଳି, ଫୁଲକୁଣ୍ଡ, ଦାଆ, ପ୍ରସାଧନ ବାକ୍ସ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ଲୌହର ବ୍ୟବହାର ସେମାନଙ୍କୁ ଜଣା ନଥିଲା । ମାଟିପାତ୍ରର ବ୍ୟବହାର ବହୁଳ ଥିଲା । ସେମାନେ ପ୍ରସ୍ତର ପାତ୍ର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
• ଶିକ୍ଷା – ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଶରୀୟ ଓ ସୁମେରୀୟମାନଙ୍କ ପରି ସେମାନେ ଏକପ୍ରକାର ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ଜାଣିଥିଲେ । ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା ସିଲ୍ ମୋହର ଉପରେ ଏକପ୍ରକାର ଲିପି ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ । ଏହି ଲିପିଗୁଡ଼ିକ ଡାହାଣରୁ ବାମକୁ ଲେଖାଯାଇଥିଲା । ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୩୯୬ଟି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂକେତର ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ସିନ୍ଧୁ ଲିପିଗୁଡ଼ିକର ପାଠୋଦ୍ଧାର ହୋଇପାରିଲେ ସେ ସମୟର ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ କଥା ଜଣାପଡ଼ନ୍ତା ।
• ସୁରକ୍ଷା – ଶତ୍ରୁ ସହିତ ସଂଘର୍ଷ, ଆତ୍ମରକ୍ଷା ତଥା ଶିକାର ପାଇଁ ହରପ୍ପା ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ତମ୍ବା ଓ ବ୍ରୋଞ୍ଜୁରେ ତିଆରି ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲାଗୁଥିଲା । ସେମାନେ ବର୍ଚ୍ଛା, କୁରାଢ଼ି, ଛୁରି ଓ ଧନୁଶର ବ୍ୟବହାର ଜାଣିଥୁଲେ । ଖଣ୍ଡା, ସାଞ୍ଜୁ, ଶିରସ୍ତ୍ରାଣ ଆଦି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
• ଆର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥା – ହରପ୍ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ମାନଦଣ୍ଡ ଅତି ଉନ୍ନତ ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛଳ ଥିଲା । ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ମିଶର ଓ ମେସୋପୋଟାମିଆବାସୀଙ୍କଠାରୁ ଉନ୍ନତ ଥିଲେ । କୃଷି ଓ ପଶୁପାଳନ ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ଥିଲା ।
• କୃଷି – ସିନ୍ଧୁନଦୀର ସମତଳ ଉର୍ବର ଉପତ୍ୟକା କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବେଶ୍ ସହାୟକ ଥିଲା । ସବୁବେଳେ ଅନୁକୂଳ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥିଲା । କୃଷି ମଧ୍ଯରେ ଧାନ, ଗହମ, ବାର୍ଲି, ଯଅ, ତୁଳା, ରାଶି ଓ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପନିପରିବା ଓ ଫଳମୂଳ ଚାଷ କରୁଥିଲେ । ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିଲା । ବଳକା ଶସ୍ୟକୁ ଶସ୍ୟାଗାରରେ ଗଚ୍ଛିତ ରଖୁଥିଲେ ।

• ପଶୁପାଳନ – ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଧ‌ିବାସୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପଶୁପାଳନ କରୁଥିଲେ । ଗୋରୁ, ମହିଷ, ଘୁଷୁରି, ମେଣ୍ଢା, ହାତୀ ଓ ଓଟ ଆଦି ପଶୁଙ୍କୁ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ଘୋଡ଼ା ଓ କୁକୁରର ବ୍ୟବହାର ସେମାନଙ୍କୁ ଅଜଣା ଥିଲା । ଶିଶୁମାନଙ୍କ ଖେଳନା ଉପରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଥିବା ମାଙ୍କଡ଼, ମୂଷା, ଠେକୁଆ, ନେଉଳ, ବିଲେଇ ଓ ମୟୂର ଆଦି ଜନ୍ତୁଙ୍କ ଚିତ୍ରରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ସେମାନେ ଏହି ଜୀବଜନ୍ତୁମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଜାଣିଥିଲେ ।
• ଶିଳ୍ପ – କୃଷି ବ୍ୟତୀତ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ହରପ୍ପା ଅଧିବାସୀମାନେ ଧୁରନ୍ଧର ଥିଲେ । କୁଶଳୀ କାରିଗର ଭାବରେ ସେମାନେ ବୟନ, ଧାତୁକାମ, ପ୍ରସ୍ତର ଓ ହାତୀଦାନ୍ତର କାମ, ଅଳଙ୍କାର ନିର୍ମାଣ ଓ ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ତିଆରି କରିବାରେ ବେଶ୍ ଆଗୁଆ ଥିଲେ ।
• ମୃତ୍‌ପାତ୍ର – ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରଧାନ ଶିଳ୍ପ ଥୁଲା ମୃତ୍‌ପାତ୍ର । ହାଣ୍ଡି, ପାନପାତ୍ର, ପ୍ଲେଟ୍, ସୁରେଇ, ଥାଳି, ଛିଦ୍ରଯୁକ୍ତ ଜାର୍, ପିଆଲା ଏବଂ କୁମ୍ଭ ଆଦି ମୃତ୍‌ପାତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିବାରେ ସେମାନେ ଥୁଲେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଚିତ୍ରିତ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ସେଣ୍ଡ୍‌ରେ ପାନିଆ, ଦାନ୍ତ, ଲତା, ପତ୍ର, କଉଡ଼ି ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ଗୋଲକ ଆଦି ଚିତ୍ରିତ ହେଉଥିଲା । ଲୋଥାଲଠାରେ ଆଧୁନିକ ମୃତ୍‌ପାତ୍ର ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି ।
• ବୟନ ଶିଳ୍ପ – ହରୱାର ଅଧିବାସୀମାନେ ଥିଲେ ବିଖ୍ୟାତ ବୁଣାକାର୍ । ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟକାରୁ ବହୁଳ ପରିମାଣରେ କାର୍ପାସ ଓ ତୁଳା ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥିଲା । ସେମାନେ ସୂତା ଓ ପଶମ ବସ୍ତ୍ର ବୟନ କରିବାରେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ । ବ୍ରୋଞ୍ଜ, ହାଡ଼ ଓ ଛୁଞ୍ଚର ଆବିଷ୍କାରରୁ ସେମାନେ ବସ୍ତ୍ରବୟନ କରୁଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ।
• ଅଳଙ୍କାର ଓ ଧାତବ ବସ୍ତୁ ନିର୍ମାଣ – ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅଳଙ୍କାର ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହରପ୍ପାବାସୀମାନେ ଥିଲେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ । ଉଭୟ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅଳଙ୍କାର ନିର୍ମିତ ହେଉଥିଲା ।
• ବାଣିଜ୍ୟ – ଶିଳ୍ପ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟିକ କାରବାର ଉପରେ ହରପ୍ପାବାସୀମାନେ ଖୁବ୍ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । କେବଳ ଭାରତ ନୁହେଁ, ଭାରତ ବାହାରର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ସୁମେର, ମିଶର, ପାରସ୍ୟ ଉପସାଗର ଓ ମେସୋପୋଟାମିଆ ସହିତ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାପ ଓ ଓଜନର ବ୍ୟବହାର ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଜଣାଥିଲା ।
  ମୋଟ ଉପରେ ହରପ୍ପାବାସୀଙ୍କର ସୁସଂଗଠିତ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛଳ ଅର୍ଥନୀତି ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନଦଣ୍ଡକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲା । କୃଷି, ଶିଳ୍ପ ଓ ବାଣିଜ୍ୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହରପ୍ପାବାସୀଙ୍କର ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାକୁ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦ ଓ ସୁଖମୟ କରିଥିଲା ।

୩ । ହରପ୍ପା ଅଧିବାସୀଙ୍କ ଧର୍ମଭାବନା ଉପରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଲୋକମାନଙ୍କର ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା ଅନନ୍ୟ । ସେମାନଙ୍କ ଧର୍ମଧାରଣା ସମ୍ପର୍କିତ କୌଣସି ବିବରଣୀ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରନୃତାତ୍ତ୍ଵିକ ଖନନରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ବହୁ ମୋହର, ବ୍ରୋଞ୍ଜ୍ ମୂର୍ତ୍ତି, ପ୍ରସ୍ତର ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଟେରାକୋଟାରେ ନିର୍ମିତ ବହୁ ମୂର୍ତ୍ତିରୁ ସେମାନଙ୍କ ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ବହୁ ଧାରଣା ମିଳେ । ଭୂଖନନରୁ ମିଳିଥିବା ମୃତବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଶବସତ୍କାର ପ୍ରଣାଳୀ ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଧ‌ିବାସୀଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପରର ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କିତ ରହିଥ‌ିବା ଜ୍ଞାନ ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ୟକ୍ ଧାରଣା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

• ମାତୃଶକ୍ତିର ଆରାଧନା – ମୃତ୍ତିକା ନିର୍ମିତ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ନାରୀମୂର୍ତ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଦେଖୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଇଛି ଯେ, ସିନ୍ଧୁବାସୀମାନେ ଏକ ମାତୃଶକ୍ତିର ଆରାଧନା କରୁଥିଲେ । ତେଣୁ ମାତୃକା ଉପାସନା ସହିତ ବଳିପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।

• ପଶୁପତି – ମାତୃଦେବୀ ସହିତ ପୁରୁଷ ଦେବତାଙ୍କର ପୂଜା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ବୋଲି ଅନୁମିତ ହୁଏ । ଗୋଟିଏ ସିଲ୍ ଉପରେ ଏକ ଦେବମୂର୍ତ୍ତିର ସୁନ୍ଦର ପ୍ରତିକୃତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ତାହାଙ୍କର ତିନିମୁଖ ଓ ମସ୍ତକ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଗ ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଯୋଗାସନ ଅବସ୍ଥାରେ ଉପବିଷ୍ଟ । ତାହାଙ୍କ ଚାରିପାର୍ଶ୍ବରେ ଚାରିଟି ପଶୁ; ଯଥା- ହସ୍ତୀ, ବ୍ୟାଘ୍ର, ଗଣ୍ଡାର ଏବଂ ମହିଷ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ । ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ସେହି ତ୍ରିମୁଖବିଶିଷ୍ଟ ଯୋଗାସନ ଉପବିଷ୍ଟ ପଶୁ ପରିବେଷ୍ଟିତ ଦେବମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଶିବ ପଶୁପତି ରୂପେ ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି । ଏହି ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସାର୍ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲ ଅନୁମାନ କରିଥିଲେ ଯେ ଶୈବଧର୍ମ ହେଉଛି ଭାରତର ପ୍ରାଚୀନତମ ଧର୍ମ ।
• ଉପାସନାପୀଠ – ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ଏବଂ ହରୱାର ଧ୍ବଂସସ୍ତୂପ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ମନ୍ଦିର ବା ଦେବାଳୟ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇନାହିଁ ତେଣୁ ସେକାଳର ସର୍ବସାଧାରଣ ପୂଜା ଉପାସନା ଇତ୍ୟାଦିର ପରିଚୟ ମିଳିନାହିଁ ।
• ପଶୁପୂଜା – ମାତୃଶକ୍ତି ଓ ପଶୁପତିଙ୍କ ପୂଜା ବ୍ୟତୀତ ହରପ୍ପା ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ କେତେପ୍ରକାର ପଶୁଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥୁବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ । ହରପ୍ପାରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ବହୁ ମୋହରରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଏହି ସଭ୍ୟତାର ଅଧିବାସୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପଶୁଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ଶିବଙ୍କ ବାହନରୂପେ ବୃଷଭଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଉଥିଲା । ବ୍ୟାଘ୍ର, ହସ୍ତୀ, ଗଣ୍ଡାର ପ୍ରଭୃତି ଜୀବଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଉଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଏପରିକି ସର୍ପପୂଜା ପ୍ରଚଳନ ଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ।
• ବୃକ୍ଷପୂଜା – ବୃକ୍ଷ ଉପାସନା ଥିଲା ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଅନ୍ୟତମ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ହରସ୍କାର ଅଧିବାସୀମାନେ ବଟବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବରଗଛ ସହିତ ନିମ୍ବଗଛକୁ ପୂଜା କରାଯାଉଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମଧ୍ୟ ମିଳିଛି ।
• ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ଵାସ – ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାରୁ ବହୁ ଶ୍ମଶାନ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି । ଜଣାଯାଏ ଯେ, ସେ ସମୟରେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ କବର ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଶବଗୁଡ଼ିକ ପାଖରେ ମୃତ୍‌ପାତ୍ର, ଅଳଙ୍କାର, ଚୁଡ଼ି, କାନଫୁଲ, ଦର୍ପଣ, ବାଡ଼ି ଆଦି ଜିନିଷ ମିଳିଛି । ଲୋଥାଲରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଦୁଇଟି କଙ୍କାଳ ବାହାରିଛି । ଏଥୁରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ସ୍ଵାମୀ ଓ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ କବର ଦିଆଯାଉଥିଲା । ହରପ୍ପାରୁ ମଧ୍ୟ କେତେକ ଭସ୍ମପାତ୍ର ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି । ଏଥୁରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ଶବକୁ ଦାହ କରୁଥିଲେ । ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଲୋକମାନେ ମୃତ୍ୟୁ ପରର ଜୀବନ ଉପରେ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ଭୂତ, ପ୍ରେତ, ଗୁଣିଗାରେଡ଼ିରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ଧର୍ମଧାରଣା ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥିଲା ମହାନ୍ । ସୌର ଉପାସନା ବୈଦିକ ଯୁଗରୁ ନୁହେଁ, ବରଂ ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଶୈବ ଓ ଶାକ୍ତ ଧର୍ମର ଅୟମାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏହି ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାରେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ଦୁଇ ଧର୍ମ ଭାରତର ବିଶିଷ୍ଟ ଧର୍ମରୂପେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 7 ସମୀକରଣ ଓ ଏହାର ସମାଧାନ Ex 7(c) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Algebra Chapter 7 ସମୀକରଣ ଓ ଏହାର ସମାଧାନ Ex 7(c)

Question 1.
ନିମ୍ନଲିଖ ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣର ସମାଧାନ କର ।
(i) x² – 3x = 0
(ii) 4x² – 25 = 0
(iii) 2x² – 8 = 0
(iv) 9x² = 16
(v) 2x² + 5x = 0
(vi) ax² – bx = 0
(vii) \(\frac{x^2}{3}=27\)
(viii) \(\frac{x^2}{9}=81\)
ସମାଧାନ :
(i) x² – 3x = 0
⇒ x(x – 3) = 0
⇒ x = 0 କିମ୍ବା x – 3 = 0
⇒ x = 0 କିମ୍ବା x = 3
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 0 ଓ 3 ।

(ii) 4x² – 25 = 0
⇒ 4x² = 25 ⇒ x² = \(\frac{25}{4}\)
⇒ x = ± \(\sqrt{\frac{25}{4}}\) ⇒ x = ± \(\frac{5}{2}\)
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ \(\frac{5}{2}\) ଓ \(– \frac{5}{2}\) ।
(ବି.ଦ୍ର. : 4x² – 25 କୁ ଦୁଇଟି ବର୍ଗର ଅନ୍ତର ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇ ମଧ୍ଯ ସମାଧାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ସମ୍ଭବ ।)

(iii) 2x² – 8 = 0
⇒ 2x² = 8 ⇒ x² = \(\frac{8}{2}\)
⇒ x² = 4 ⇒ x² = ± \( ⇒ x = ± 2
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 2 ଓ -2 ।

(iv) 9x² = 16
⇒ x² = [latex]\frac{16}{9}\)
⇒ x = ± \(\sqrt{\frac{16}{9}}\) ⇒ x = ± \(\frac{4}{3}\)
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ \(\frac{4}{3}\) ଓ \(– \frac{4}{3}\) ।

(v) 2x² + 5x = 0
⇒ x(2x + 5) = 0
⇒ x = 0 କିମ୍ବା 2x + 5 = 0
⇒ x = 0 କିମ୍ବା 2x = -5
⇒ x = 0 କିମ୍ବା x = –\(\frac{5}{2}\)
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 0 ଓ –\(\frac{5}{2}\) ।

(vi) ax² – bx = 0
⇒ x(ax – b) = 0
⇒ x = 0 କିମ୍ବା ax – b = 0
⇒ x = 0 କିମ୍ବା ax = b
⇒ x = 0 କିମ୍ବା x = \(\frac{b}{a}\)
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 0 ଓ \(\frac{b}{a}\) ।

(vii) \(\frac{x^2}{3}=27\)
⇒ x² = 27 × 3 = ⇒ x² = 81
⇒ x = ± \(\sqrt{81}\) ⇒ x = ± 9
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 9 ଓ -9 ।

(viii) \(\frac{x^2}{9}=81\)
⇒ x² = 9 × 81
⇒ x = \(\sqrt{9 \times 81}\) = ± 3 × 9 = ± 27

Question 2.
ନିମ୍ନଲିଖ ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣର ସମାଧାନ କର ।
(i) x² – 2x – 3 = 0
(ii) x² – 4x = 5
(iii) x² – x = 20
(iv) x² + 7x + 12 = 0
(v) x² + 2x – 35 = 0
(vi) x² – 6x + 5 = 0
(vii) 2x² – x – 3 = 0
(viii) 3x² + 2x – 5 =0
(ix) x² – ( a + b)x + ab = 0
(x) x² + ( a – b)x – ab = 0
ସମାଧାନ :
(i) x² – 2x – 3 = 0
⇒ x² – 2x = 3
⇒ (x)² – 2 . x . 1 + (1) = 3 + (1)²
⇒ (x – 1)² = 4 ⇒ (x – 1)² = (± 2)²
⇒ x – 1=± 2 ⇒ x = 1 + 2
⇒ x = 1 + 2 କିମ୍ବା 1 – 2
⇒ x = 3 କିମ୍ବା – 1
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 3 ଓ -1 ।

(ii) x² — 4x = 5
=» (x)² – 2 . x . 2 + (2)² = 5 + (2)²
⇒ (x – 2)² = 9
⇒ (x – 2)² = (± 3)²
⇒ x – 2 = ±3 ⇒ x = 2 ± 3
⇒ x = 2 + 3 କିମ୍ବା 2 – 3
⇒ x = 5 କିମ୍ବା – 1
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 5 ଓ -1 ।

(iii) x² – x = 20
⇒ x² – x – 20 = 0
⇒ x²- (5 – 4)x – 5 × 4 = 0
⇒ x² – 5x + 4x – 5 × 4 = 0
⇒ x(x – 5) + 4(x – 5) = 0
⇒ (x – 5)(x + 4) = 0
⇒ x – 5 = 0 କିମ୍ବା x + 4 = 0
⇒ x = 5 କିମ୍ବା x = – 4
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 5 ଓ -4 ।

(iv) x² + 7x + 12 = 0
⇒ x²(4 + 3)x + 4 × 3 = 0
⇒ x² + 4x + 3x + 12 = 0
⇒ x (x +4)+ 3 ( x + 4) = 0
⇒ (x+ 4) (x +3) = 0
⇒ x + 4 = 0 କିମ୍ବା x + 3 = 0
⇒ x = – 4 କିମ୍ବା x = -3
⇒ x = – 4 କିମ୍ବା x = – 3
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ -4 ଓ -3 ।

(v) x² + 2x – 35 = 0
⇒ x² + (7 – 5)x – 7 × 5 = 0
⇒ x² + 7x – 5x – 35 = 0
⇒ x(x + 7) – 5(x + 7) = 0
⇒ (x + 7)(x – 5) = 0
⇒ x + 7 = 0 କିମ୍ବା x – 5 = 0
⇒ x = – 7 କିମ୍ବା x = 5
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ -7 ଓ 5 ।

(vi) x² – 6x + 5 = 0
⇒ x²-(5 + 1)x + 5 ×1 = 0
⇒ x² – 5x – x + 5 × 1 = 0
⇒ x(x – 5) – 1(x – 5) = 0
⇒ (x – 5)(x – 1) = 0
⇒ x – 5 = 0 କିମ୍ବା x – 1 = 0
⇒ x = 5 କିମ୍ବା x = 1
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 5 ଓ 1 ।

(vii) 2x² – x – 3 = 0
⇒ 2x² – 3x + 2x – 3 =0
⇒ 2x² – 3x + 2x -3 = 0
⇒ 2x ( 2x – 3) + 1 ( 2x – 3) = 0
⇒ (2x – 3) (x+1) = 0
⇒ 2x-3 = କିମ୍ବା x + 1 = 0
⇒ 2x = 3 କିମ୍ବା x = – 1
⇒ x = \(\frac{2}{3}\) କିମ୍ବା x =-1
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ \(\frac{2}{3}\) ଓ 1 ।

(viii) 3x² + 2x – 5 =0
⇒ 3x² + 5x – 3x – 5 = 0
⇒ x(3x +5) – 1 ( 3x +5) = 0
⇒ (3x +5) (x – 1) = 0
⇒ 3x + 5 = 0 କିମ୍ବା x- 1 = 0
⇒ 3x = – 5 କିମ୍ବା x =1
⇒ x = – \(\frac{5}{3}\) କିମ୍ବା x = 1

(ix) x² – ( a + b)x + ab = 0
⇒ x2 – ax – bx + ab = 0
⇒ x(x – a) – b(x – a) = 0
⇒ (x – a)(x – b) = 0
⇒ x – a = 0 କିମ୍ବା x – b = 0
⇒ x = a କିମ୍ବା x = b
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ a ଓ b ।

(x) x² + ( a – b)x – ab = 0
⇒ x² + ax – bx – ab = 0
⇒ x(x + a) – b(x + a) = 0
⇒ (x + a)(x – b) = 0
⇒ x + a = 0 କିମ୍ବା x – b=0
⇒ x = -a କିମ୍ବା x = b
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ -a ଓ b ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 8 ବ୍ୟାବସାୟିକ ଗଣିତ Ex 8(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Algebra Chapter 8 ବ୍ୟାବସାୟିକ ଗଣିତ Ex 8(a)

Question 1.
ଜଣେ ଦୋକାନୀ ଗୋଟିଏ ବିଛଣା ଚଦରକୁ 40 ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରୟ କରି 28% ଲାଭକଲା । ଚଦରଟିର କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ବିଛଣା ଚଦରର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 640 ଟଙ୍କା ଓ ଲାଭ = 8%

∴ ଚଦରଟିର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 500 ଟଙ୍କା ।

ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ :
ମନେକର ଚଦରଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 100 ଟଙ୍କା । ଲାଭ = 28 ଟଙ୍କା
ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ + ଲାଭ = 100 ଟ + 28 ଟ = 128 ଟ.
128 ଟ. ବିକ୍ରିମୂଲ୍ଯବେଳେ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 100 ଟ. ।
1 ଟ. ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ \(\frac{100}{128}\) ଟ. ।
640 ଟ. ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 640 × \(\frac{100}{128}\) ଟ. = 500 ଟଙ୍କା
∴ ଚଦରଟିର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 500 ଟଙ୍କା ।

Question 2.
ଜଣେ ଲୋକ 42ଟି ଲେମ୍ବୁ ବିକ୍ରି କରି 8 ଟି ଲେମ୍ବୁର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ କ୍ଷତି କଲା । ଶତକଡ଼ା କ୍ଷତି ନିଣ୍ଣିୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ମନେକର ଗୋଟିଏ ଲେମ୍ବୁର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ x ଟଙ୍କା ।
∴ 42 ଟି ଲେମ୍ବୁର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 42x ଟଙ୍କା ।
8 ଟି ଲେମ୍ବୁର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 8x ଟଙ୍କା
କ୍ଷତିର ପରିମାଣ = 8x ଟଙ୍କା
∴ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ + କ୍ଷତି = 42x ଟ + 8x ଟ = 50x ଟ

∴ ନିଣ୍ଣିୟ କ୍ଷତି 16% ।

Question 3.
ଜଣେ ଦୋକାନୀ 5 ଟି ଲେମ୍ବୁର କିଣାଦାତ୍ମ୍ୟରେ 4ଟି ଲେମ୍ବୁ ବିକ୍ରୟକଲେ, ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେବ ?
ସମାଧାନ :
ମନେକର 5ଟି ଲେମ୍ବୁର କିଣାଦାମ୍ 20x ଟଙ୍କା । (ଏଠାରେ 4 ଓ 5 ର ଲ.ସା.ଗୁ. 20)
∴ 1ଟି ଲେମ୍ବୁର କିଣାଦାମ୍ = \(\frac{20x}{5}\) ଟ = 4x ଟଙ୍କା
4ଟି ଲେମ୍ବୁର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 20x ଟଙ୍କା ।
∴ 1ଟି ଲେମ୍ବୁର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{20x}{4}\) ଟ. = 5x ଟଙ୍କା
ଲାଭ = ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ – କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 5x ଟ – 4x ଟ = x ଟ

∴ ନିଣ୍ଣିୟ ଲାଭ 25% ହେବ ।

Question 4.
ଚାରିଟଙ୍କାରେ 5ଟି କମଳା କିଣି 5ଟେଙ୍କାରେ 4ଟି କମଳା ବିକ୍ରୟକଲେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
5ଟି କମଳାର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 4 ଟଙ୍କା ।
∴ 1ଟି କମଳାର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{4}{5}\) ଟଙ୍କା
4ଟି କମଳାର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 5 ଟଙ୍କା, 1ଟି କମଳାର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{5}{4}\) ଟଙ୍କା
∴ ଲାଭ = ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ – କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{5}{4}\) ଟ – \(\frac{4}{5}\) ଟ = \(\frac{25-16}{20}\) ଟ = \(\frac{9}{20}\) ଟ

Question 5.
ଆମ୍ବ କୋଡ଼ି 30 ଟଙ୍କାରେ କିଣି ଡଜନ 24 ଟଙ୍କାରେ ବିକିଲେ, ଶତକଡ଼ା ଲାଭ କେତେ ହେବ ?
ସମାଧାନ :
20ଟି ଆମ୍ବର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 30 ଟଙ୍କା । ∴ 1ଟି ଆମ୍ବର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{30}{20}\) ଟ = \(\frac{3}{2}\) ଟ ବା 1 ଟ. 50 ପ.
12ଟି ଆମ୍ବର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 24 ଟ., 1ଟି ଆମ୍ବର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{24}{12}\) = 2 ଟ

= \(\frac{2 ଟ – ଟ 1.50 ପ}{ ଟ 1.50 ପ}\) × 100 = \(\frac{50 ପ}{150 ପ}\) × 100% = \(33 \frac{1}{3}\)%

Question 6.
ଜଣେ ପରିବା ଦୋକାନୀ ଦୁଇ ପ୍ରକାର କାକୁଡ଼ି କୁଇଣ୍ଟାଲ ପ୍ରତି 500 ଟଙ୍କା ଓ 400 ଟଙ୍କାରେ କିଣି ଉଭୟକୁ ସମପରିମାଣରେ ମିଶାଇ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପ୍ରତି କେତେରେ ବିକ୍ରୟ କଲେ ତାହାର 25% ଲାଭ ହେବ ?
ସମାଧାନ :
ଦୁଇ ପ୍ରକାର କାକୁଡ଼ିର ମୋଟ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 500ଟଙ୍କା + 400ଟଙ୍କା = 900 ଟଙ୍କା ଏବଂ ଲାଭ = 25%
ଲାଭର ପରିମାଣ = ମୋଟ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 25% = 900 × \(\frac{25}{100}\) = 225 ଟଙ୍କା
ମିଶ୍ରିତ କାକୁଡ଼ି ଅର୍ଥାତ୍ 200 କି.ଗ୍ରା. କାକୁଡ଼ିର ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ + ଲାଭ = 900 ଟ. + 225 ଟ. = 1125 ଟଙ୍କା
∴ 1 କି.ଗ୍ରା. କାକୁଡ଼ିର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{1125}{200}=\frac{45}{8}=5 \frac{5}{8}\) ଟଙ୍କା ।

Question 7.
ଜଣେ ବ୍ୟବସାୟୀ 1000 ଅଣ୍ଡା କିଣିଲା । ସେଥୁରୁ 90 ଟି ଅଣ୍ଡା ପଚିଗଲା । ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଣ୍ଡାକୁ ପ୍ରତି ଡଜନ ଟ.9.60 ପଇସାରେ ବିକ୍ରି କରି 12% କ୍ଷତି କଲା । ବ୍ୟବସାୟୀ କେତେ ଟଙ୍କା ଦେଇ ଅଣ୍ଡାଗୁଡ଼ିକ କିଣିଥିଲା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
କିଣିଥିଲା 1000 ଟି ଅଣ୍ଡାରୁ 90ଟି ପଚିଗଲେ, ଭଲ ଅଣ୍ଡା ସଂଖ୍ୟା = 1000 – 90 = 910 ଟି
1 ଡଜନ ବା 12 ଟି ଅଣ୍ଡାର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 9.60 ଟ. । 1 ଟି ଅଣ୍ଡାର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ଟ \(\frac{9.60}{12}\) = ଟ 0.80
∴ 910 ଟି ଅଣ୍ଡାର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 910 × ଟ 0.80 = 728 ଟଙ୍କା
କ୍ଷତିର ପରିମାଣ = 12%

= \(\frac{100 \times 728}{100-12}=\frac{100 \times 728}{88} \text { ଟ. }=\frac{9100}{11}\) ଟ. = 827.27 ଟଙ୍କା ।
∴ ବ୍ୟବସାୟୀ 827.27 ଟଙ୍କା ଦେଇ ଅଣ୍ଡାଗୁଡ଼ିକ କିଣିଥିଲା ।

Question 8.
ସମାନ ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟର ଦୁଇଟି ଶାଢ଼ୀର ବିକ୍ରିରେ ଗୋଟିକରେ 25% ଲାଭ ଓ ଅନ୍ୟଟିରେ 25% କ୍ଷତି ହେଲା । ଦୋକାନୀର ଏଥ‌ିରେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେଲା ?
ସମାଧାନ :
ମନେକର ଶାଢ଼ୀଦ୍ଵୟର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ 100 ଟଙ୍କା ।
ଗୋଟିକର ଲାଭ 25% = 25 ଟ. ଅନ୍ୟଟିର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = = (100 + 25) = 125 ଟଙ୍କା ।
ଅନ୍ୟଟିର କ୍ଷତି 25% = 25 ଟଙ୍କା ଅର୍ଥାତ୍ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = (100 – 25) = 75 ଟଙ୍କା ।
ଶାଢ଼ୀଦ୍ଵୟର କିଣାମୂଲ୍ୟ = 100 ଟଙ୍କା + 100 ଟଙ୍କା = 200 ଟଙ୍କା
ଶାଢ଼ୀଦ୍ଵୟର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 125 ଟଙ୍କା + 75 ଟଙ୍କା = 200 ଟଙ୍କା
ଏଠାରେ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ଓ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ସମାନ ହେତୁ, ଦୋକାନୀର ଲାଭ କିମ୍ବା କ୍ଷତି କିଛି ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question 9.
ଜଣେ ବ୍ୟବସାୟୀ ଦୁଇଟି ରେଡ଼ିଓ ସେଟ୍‌କୁ 1000 ଟଙ୍କାରେ କିଣି ଗୋଟିକୁ 20% କ୍ଷତିରେ ଓ ଅନ୍ୟଟିକୁ 20% ଲାଭରେ ବିକ୍ରୟକଲା । ଯଦି ରେଡ଼ିଓ ସେୟର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ ସମାନ ହୁଏ; ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ମନେକର ପ୍ରଥମ ରେଡ଼ିଓର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = x ଟଙ୍କା ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ରେଡ଼ିଓର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = (1000 – x) ଟଙ୍କା ।
ପ୍ରଥମ ରେଡ଼ିଓଟିକୁ ବିକ୍ରି କରିବାରେ 20% କ୍ଷତି ହୁଏ ।

ପ୍ରଥମ ରେଡ଼ିଓର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 600 ଟଙ୍କା ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ରେଡ଼ିଓର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = (100 – 600) ଟ = 400 ଟଙ୍କା
∴ ଗୋଟିଏ ରେଡ଼ିଓର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 600 ଟଙ୍କା ଅନ୍ୟଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 400 ଟଙ୍କା ।

Question 10.
ଜଣେ ଦୋକାନୀ ଗୋଟିଏ ସାର୍ଟକୁ 20% ଲାଭରେ ବିକ୍ରିକଲା । ଯଦି ସେ ସାର୍ଟଟିକୁ 10% କମ୍‌ରେ କିଣି 75 ଟଙ୍କା ଅଧ୍ବକ ମୂଲ୍ୟରେ ବିକ୍ରି କରିଥା’ନ୍ତେ; ତେବେ ତା’ର 50% ଲାଭ ହୋଇଥା’ନ୍ତା; ତେବେ ସାର୍ଟଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ମନେକର ସାର୍ଟଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ x ଟଙ୍କା । ଲାଭ = 20%

10% କମ୍‌ରେ ସାର୍ଟଟି କିଣିଥିଲେ ସାର୍ଟର କିଣାମୂଲ୍ୟ ହୋଇଥାଆନ୍ତା
\(\frac{100-10}{100} \times x = \frac{90 x}{100}=\frac{9x}{10}\) ଟଙ୍କା
କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{9x}{10}\) ଟଙ୍କା ଓ ଲାଭ = 50% ବେଳେ

Question 11.
ପୂଜା ସମୟରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର 20% ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର 5% ରିହାତିରେ ସମିତିର ଲୁଗା ବିକ୍ରୟ କରାଇଥା’ନ୍ତି । ଗୋଟିଏ ଲୁଗାର ଲିଖିତ ମୂଲ୍ୟ 540 ଟଙ୍କା ହେଲେ, ତାହାର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ କେତେ ?
ସମାଧାନ :
ଲିଖିତ ମୂଲ୍ୟ = 540 ଟଙ୍କା, ପ୍ରଥମ ରିହାତି = 20% ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ରିହାତି = 5%

ବିକଳ୍ପ ସମାଧାନ :
ଲୁଗାର ଲିଖିତ ମୂଲ୍ୟ = 540 ଟଙ୍କା ଓ ପ୍ରଥମ ରିହାତି = 20%
ପ୍ରଥମ ରିହାତିର ପରିମାଣ = 540 ର 20% = 540 × \(\frac{20}{100}\) = 108 ଟଙ୍କା
∴ ପ୍ରଥମ ରିହାତି ପରେ ରିହାତି ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = (540 – 108) ଟଙ୍କା = 432 ଟଙ୍କା
ପୁନଶ୍ଚ, ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତିର ପରିମାଣ = 432 ର 5% = 432 × \(\frac{5}{100}\) = 21.60 ଟ.
∴ ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତି ପରେ ରିହାତି ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = ଟ. 432 – ଟ. 21.60 = ଟ. 410.40
∴ ଲୁଗାର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ଟ.410.40 ।

Question 12.
ପୂଜାରେ ଲୁଗା ବିକ୍ରିରେ ପ୍ରଥମେ 20% ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୂଲ୍ୟରେ 10% ରିହାତି ଦିଆ ହୁଏ । ମୁଁ ଖଣ୍ଡିଏ ଶାଢ଼ୀ 360 ଟଙ୍କାରେ କିଣିଲି । ଏହାର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ କେତେ ଥିଲା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ଶାଢ଼ୀର ଦାମ୍ ବା ଦୋକାନର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 360 ଟଙ୍କା, ପ୍ରଥମ ରିହାତି = 20% ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ରିହାତି = 10%
ମନେକର ଲୁଗାର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ = x ଟଙ୍କା

⇒ \(360=\frac{x(100-20) \times(100-10)}{100 \times 100} \Rightarrow 360 \times 100 \times 100=x \times 80 \times 90\)
⇒ \(x=\frac{360 \times 100 \times 100}{80 \times 90}=500\)
∴ ଲୁଗାର ଲିଖ ମୂଲ୍ୟ ଥିଲା 500 ଟଙ୍କା ।

Question 13.
ସମାନ ମୂଲ୍ୟର ଦୁଇଟି ଲୁଗାରେ ଦୁଇଜଣ ଦୋକାନୀ ଯଥାକ୍ରମେ (i) 20% ଓ 10% ଏବଂ (ii) 15% ଓ 15% ରିହାତି ଦିଅନ୍ତି । କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲୁଗା କ୍ରୟ କରିବା ଲାଭଜନକ ?
ସମାଧାନ :
(i) ମନେକର ଶାଢ଼ୀର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ 100 ଟଙ୍କା ।
ପ୍ରଥମ ରିହାତି ପରେ ରିହାତି ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = (100 – 20) ଟଙ୍କା = 80 ଟଙ୍କା
ପୁନଶ୍ଚ, ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତିର ପରିମାଣ = 80 ର 10% = 80 × \(\frac{10}{100}\) = 8 ଟଙ୍କା
ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତି ପରେ ଶାଢ଼ୀର ରିହାତି ବିକ୍ରି ପରିମାଣ = (80 – 8) ଟଙ୍କା = 72 ଟଙ୍କା

(ii) ମନେକର ଶାଢ଼ୀର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ 100 ଟଙ୍କା ।
ପ୍ରଥମ ରିହାତି ପରେ ରିହାତି ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟର ପରିମାଣ = (100 – 15) ଟଙ୍କା = 85 ଟଙ୍କା
ପୁନଶ୍ଚ, ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତିର ପରିମାଣ = 85 ର 15% = 85 × \(\frac{15}{100}\) = ଟ.12.75
ଦ୍ଵିତୀୟ ରିହାତି ପରେ ଶାଢ଼ୀର ରିହାତି ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = (85 – 12.75) ଟଙ୍କା = ଟ.72.25
∴ (i) ଓ (ii) ରୁ ପାଇବା ପ୍ରଥମ ରିହାତି, ଦ୍ୱିତୀୟ ରିହାତିଠାରୁ ଲାଭଜନକ ।

Question 14.
ଜଣେ ବ୍ୟବସାୟୀ ଏକ ଘଣ୍ଟାର ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ଶତକଡ଼ା 10 ରିହାତି ଦିଅନ୍ତି । ଘଣ୍ଟାଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 300 ଟଙ୍କା ହେଲେ, 20% ଲାଭ ପାଇବା ପାଇଁ ଲିଖିତ ମୂଲ୍ୟ କେତେ ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ଘଣ୍ଟାଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 300 ଟଙ୍କା । ଲାଭ = 20%

Question 15.
ଗୋଟିଏ ଟେବୁଲର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ 800 ଟଙ୍କା । ଜଣେ ଖୁଚୁରା ବ୍ୟବସାୟୀ 10% ରିହାତିରେ କ୍ରୟ କଲା । ଯଦି ବ୍ୟବସାୟୀ ପରିବହନ ବାବଦ ଖର୍ଜ 10 ଟଙ୍କା ହୁଏ; ତେବେ ଟେବୁଲଟିକୁ ଖୁଚୁରା ବ୍ୟବସାୟୀଟି କେତେ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରୟକଲେ ତା’ର 12% ଲାଭ ହେବ ?
ସମାଧାନ :
ଟେବୁଲର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ = 800 ଟଙ୍କା ଓ ରିହାତି = 10% ।
ରିହାତି ପରିମାଣ = 800 ଟଙ୍କାର 10% = \(\frac{800 × 10}{100}\) ଟଙ୍କା = 80 ଟଙ୍କା
ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = (800 – 80) ଟଙ୍କା = 720 ଟଙ୍କା
ଖୁଚୁରା ବ୍ୟବସାୟୀର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 720 ଟଙ୍କା ଓ ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ = 10 ଟଙ୍କା
∴ ଟେବୁଲର କ୍ରୟ ବାବଦରେ ଖର୍ଚ୍ଚ = 720 ଟ + 10 ଟ = 730 ଟଙ୍କା, ଲାଭ = 12%

= \(\frac{100+12}{100}\) × 730 ଟ. = \(\frac{112}{100}\) × 730 ଟ. = ଟ. 817.60
∴ ଟେବୁଲଟିକୁ ଖୁଚୁରା ବ୍ୟବସାୟୀ 817-60 ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରୟ କରିବେ ।

Question 16.
ଜଣେ ଲୋକ 40% ଲାଭ ରଖ୍ ଜିନିଷ ବିକ୍ରୟ କରୁଥିଲେ । ସେ 10% କମ୍ ମୂଲ୍ୟରେ କିଣି ବର୍ତ୍ତମାନ ମୂଲ୍ୟରୁ 10% କମିଶନ ଦେଲେ, ତାଙ୍କର କେତେ ଶତକଡ଼ା ଲାଭ ହୁଅନ୍ତା ?
ସମାଧାନ :
ମନେକର ଜିନିଷଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 100 ଟଙ୍କା । ଲାଭ = 40 ଟଙ୍କା
∴ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ + ଲାଭ = 100 + 40 = 140 ଟଙ୍କା
10% କମ୍ ମୂଲ୍ୟରେ କିଣିଲେ, କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ ହେବ ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = (100 – 10) ଟ. = 90 ଟଙ୍କା ।
ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = 140 ଟଙ୍କା ।
କମିଶନର ପରିମାଣ = 140 ଟଙ୍କାର 10% = 140 × \(\frac{10}{100}\) ଟଙ୍କା = 14 ଟଙ୍କା
∴ କମିଶନ ପରେ ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 140 – 14 = 126 ଟଙ୍କା
ଲାଭ = ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ – କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 126 – 90 = 36 ଟଙ୍କା

∴ ଶତକଡ଼ା ଲାଭ 40% ।

Question 17.
ଗୋଟିଏ ଜିନିଷର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 500 ଟଙ୍କା । ଦୋକାନୀଟି ଜିନିଷର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ ଲେଖୁ 25% ରିହାତି ଦେଇ ଜିନିଷଟିରେ 10% ଲାଭ କରନ୍ତି; ତେବେ ଜିନିଷର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ଜିନିଷଟିର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 500 ଟଙ୍କା ଓ ଲାଭ = 10%

ମନେକର, ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ x ଟଙ୍କା । ଜିନିଷଟିର ରିହାତି 25% ।
ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = \(\frac{100-25}{100}\) × x ଟଙ୍କା = \(\frac{75x}{100}\) ଟଙ୍କା = \(\frac{3x}{4}\) ଟଙ୍କା
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ, \(\frac{3x}{4}\) = 500 ⇒ x = \(\frac{550×4}{3}\) ଟଙ୍କା = \(\frac{2200}{3}\) ଟଙ୍କା = 733.33ଟଙ୍କା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 3 ଷୋଡ଼ଶ ମହାଜନପଦ Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 History Chapter 3 Questions and Answers in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବାରାଣସୀ ନାମରେ ପରିଚିତ ?
(କ) କୋଶଳ
(ଖ) ମଗଧ
(ଗ) କାଶୀ
(ଘ)ଭଜ୍ୱ
Answer:
(ଗ) କାଶୀ

୨। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ଶ୍ରାବସ୍ତୀ ?
(କ) କୋଶଳ
(ଖ) ଅଙ୍ଗ
(ଗ) କୁରୁ
(ଘ) ପାଞ୍ଚଳ
Answer:
(କ) କୋଶଳ

୩ । ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଆଧୁନିକ ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ନେଇ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଅଙ୍ଗ
(ଖ) ମଗଧ
(ଗ) କୋଶଳ
(ଘ) ଚେଦୀ
Answer:
(ଗ) କୋଶଳ

୪ । ଚମ୍ପା ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ?
(କ) ଅଙ୍ଗ
(ଖ) ଚେଦୀ
(ଗ) ମଗଧ
(ଘ) ବତ୍ସ୍
Answer:
(କ) ଅଙ୍ଗ

୫। ରାଜଗୃହ କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ?
(କ) ଅଙ୍ଗ
(ଖ) ମଗଧ
(ଗ) କୋଶଳ
(ଘ) ଚେଦୀ
Answer:
(ଖ) ମଗଧ

୬। ଆଧୁନିକ ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ମିରଟ ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) କୁରୁ
(ଖ) ପାଞ୍ଚଳ
(ଗ) ମତ୍ସ୍ୟ
(ଘ) ସୁରସେନ
Answer:
(କ) କୁରୁ

୭। ଆଧୁନିକ ରୋହିଲାଖଣ୍ଡ ଅଞ୍ଚଳରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ମତ୍ସ୍ୟ
(ଖ) ସୁରସେନ
(ଗ) ପାଞ୍ଚଳ
(ଘ) ଆସାକା
Answer:
(ଗ) ପାଞ୍ଚାଳ

୮ । ବିରାଟ ନଗରୀ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ?
(କ) ମତ୍ସ୍ୟ
(ଖ) ଆସାକା
(ଗ) ଅବନ୍ତୀ
(ଘ) କୋଶଳ
Answer:
(କ) ମତ୍ସ୍ୟ

୯ । ମଥୁରା କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ?
(କ) ସୁରସେନ
(ଖ) କୁରୁ
(ଗ) କୋଶଳ
(ଘ) କାଶୀ
Answer:
(କ) ସୁରସେନ

୧୦ । ଅବନ୍ତୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
(କ) ଭଜି
(ଖ) ଆସାକା
(ଗ) ମଲ୍ଲ
(ଘ) ମତ୍ସ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ଆସାକା

୧୧ । ପୋଟନା ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ?
(କ) ମତ୍ସ୍ୟ
(ଖ) ପାଞ୍ଚଳ
(ଗ) କୁରୁ
(ଘ) ଆସାକା
Answer:
(ଘ) ଆସାକା

୧୨ । ଆଧୁନିକ କାଶ୍ମୀର, ପାକିସ୍ତାନର ପେଶୱାର ଓ ରାଓଲପିଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) କମ୍ବୋଜ
(ଖ) ମଗଧ
(ଗ) ଗାନ୍ଧାର
(ଘ) ତକ୍ଷଶିଳା
Answer:
(ଗ) ଗାନ୍ଧାର

୧୩ । ତକ୍ଷଶିଳା କେଉଁଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
(କ) ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର
(ଖ) ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ
(ଘ) ବୃଦ୍ଧଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ
Answer:
(ଖ) ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର

୧୪ । ପୁଞ୍ଜୁସାତି କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ଥିଲେ ?
(କ) ଗାନ୍ଧାର
(ଖ) କମ୍ବୋଜ
(ଗ) ମଗଧ
(ଘ) ବିଦେହ
Answer:
(କ) ଗାନ୍ଧାର

୧୫ । କପିଳବାସ୍ତୁ ଏକ ___________ ରାଷ୍ଟ୍ର ।
(କ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ
(ଖ) ରାଜତାନ୍ତ୍ରିକ
(ଗ) ଏକସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର
(ଘ) ଦ୍ବି-ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର
Answer:
(କ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। କାଶୀ ଜନପଦ ଏକ _________ ରାଷ୍ଟ୍ର ଥିଲା ।
Answer:
ରାଜତାନ୍ତ୍ରିକ

୨ । ଅଙ୍ଗ ଜନପଦର ରାଜଧାନୀର ନାମ ଥିଲା ___________ ।
Answer:
ଚମ୍ପା

୩ । କୌଶାସ୍ତ୍ରୀ ____________ ର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ।
Answer:
ବସ ଜନପଦ

୪। ସୁରସେନ ଜନପଦରେ _____________ ବଂଶ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ଯାଦବ

୫। ଆଧୁନିକ ____________ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ଅବନ୍ତୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ।
Answer:
ମାଲୱା

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ମହାବୀରଙ୍କ ମାତା କେଉଁ ରାଜକନ୍ୟା ଥିଲେ ?
Answer:
ମହାବୀରଙ୍କ ମା’ ତ୍ରିଶଳା ଥିଲେ ଲିଚ୍ଛବୀ ରାଜକନ୍ୟା ।

୨ । ପୁରାତନ କାଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ?
Answer:
ପୁରାତନ କାଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ବାରାଣସୀ ନାମରେ ପରିଚିତ ।

୩ । ମହାବୀରଙ୍କ ମାତା କେଉଁ ରାଜକନ୍ୟା ଥିଲେ ?
Answer:
ମହାବୀରଙ୍କ ମା’ ତ୍ରିଶଳା ଥିଲେ ଲିଚ୍ଛବୀ ରାଜକନ୍ୟା ।

୪। ଆସାକା ଜନପଦ କେଉଁ ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ?
Answer:
ଆସାକା ଜନପଦ ଗୋଦାବରୀ ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ।

D. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ମହାବୀରଙ୍କ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ମାୟାଦେବୀ ।
Answer:
ମହାବୀରଙ୍କ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଥଲା ତ୍ରିଶିଳା ।

୨ । ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ମହାବୀର ।
Answer:
ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ।

୩ । ବିମ୍ବିସାର କୋଶଳର ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ବିମ୍ବିସାର ମଗଧର ରାଜା ଥିଲେ ।

୪। କାଶୀର ଦକ୍ଷିଣରେ କୋଶଳ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା ।
Answer:
କାଶୀର ଉତ୍ତରରେ କୋଶଳ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା ।

୫। ‘ରାଜଗୃହ’ ପୁରାତନ କୋଶଳ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ।
Answer:
ରାଜଗୃହ ପୁରାତନ ମଗଧ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ‘ଅଙ୍ଗ’ ଜନପଦ କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ? ମଗଧର କେଉଁ ଶାସକ ଅଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟକୁ ମଗଧରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ‘ଅଙ୍ଗ’ ଜନପଦ ମଗଧର ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ରୂପେ ପୂର୍ବ ବିହାରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ।
• ମଗଧର ରାଜା ବିମ୍ବିସାରଙ୍କ ସମୟରେ ଏହା ମଗଧରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେଲା ।

୨ । ପୁରାତନ କୋଶଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା ? ଏହାର ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ପୁରାତନ କୋଶଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଆଧୁନିକ ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ଶ୍ରାବସ୍ତୀ ।

୩ । ପୁରାତନ ମଗଧ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଧୁନିକ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ? ଏହାର ପୁରାତନ ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ପୁରାତନ ମଗଧ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଧୁନିକ ପାଟନା ଓ ଗୟା ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହା ପୁରାତନ ରାଜଧାନୀର ନାମ ଥିଲା ରାଜଗୃହ ।

୪ । ବସ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ? ଏହା କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ‘ବସ’ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅବନ୍ତୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ।
• ଏହା ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ଓ ତତ୍‌ସଂଲଗ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୫ | ଜନପଦ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏହାର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସହର କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ‘କୁରୁ ଜନପଦ’ ଆଧୁନିକ ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ମିରଟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ହସ୍ତିନାପୁର ଓ ଇନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥ ଏହାର ଦୁଇଟି ପ୍ରଧାନ ସହର ଥିଲା ।

୬। ପୁରାତନ ‘ଗାନ୍ଧାର’ ଜନପଦ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏହାର ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ପୁରାତନ ଗାନ୍ଧାର ଜନପଦ ଆଧୁନିକ କାଶ୍ମୀର, ପାକିସ୍ତାନର ପେଶ୍ୱର ଓ ରାୱଲପିଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହାର ରାଜଧାନୀର ନାମ ଥିଲା ତକ୍ଷଶିଳା ।

୭ । ପୁରାତନ କାଳରେ ମାନବ ସମାଜରେ କେତୋଟି ଜାତି ଥିଲା ? ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ପୁରାତନ କାଳରେ ମାନବ ସମାଜକୁ ଚାରିଗୋଟି ଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ସେମାନେ ଥିଲେ ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ, ବୈଶ୍ୟ ଓ ଶୂଦ୍ର ।

୮ | ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ କେତୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଧର୍ମର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା ? ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଦୁଇଗୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଧର୍ମର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା ।
• ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ।

B. ପାଞ୍ଚଟି ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀ କେଉଁ ତିନିଗୋଟି କାରଣରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ତିନିଗୋଟି କାରଣରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା; ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

• ଏହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ୧୬ଟି ମହାଜନପଦ ବା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥିଲା ।
• ଭାରତରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା ।
• ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଧର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥିଲା । ଚୀରେ କନ୍‌ଫୁସିୟସ୍ ଓ ଲାଓସେଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା ।

୨ । ‘ମଗଧ’ ମହାଜନପଦର ନିମ୍ନୋକ୍ତ ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ କଥା ହେଲା ।
Answer:

• ମଗଧ ଏକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।
• ବିମ୍ବିସାର ଓ ଅଜାତଶତ୍ରୁ ଭଳି ବଳିଷ୍ଠ ରାଜାମାନେ ମଗଧକୁ ଏକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରୂପ ଦେଇଥିଲେ ।
• ଆଧୁନିକ ପାଟନା ଓ ଗୟା ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ତତ୍କାଳୀନ ମଗଧ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩ । କୁରୁ ରାଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:

• କୁରୁ ରାଜ୍ୟ ସେତେବେଳେ ଆଧୁନିକ ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ମିରଟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ହସ୍ତିନାପୁର ଓ ଇନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥ ଏହାର ପ୍ରଧାନ ସହର ଥିଲା ।
• କୁରୁ ରାଜ୍ୟ ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀବେଳକୁ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ହରାଇ ବସିଥିଲା ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥା କିପରି ଥିଲା ତାହାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭାରତବର୍ଷ ଅନେକ ସ୍ବାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସ୍ବାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଶାସକମାନେ ନିଜ ନିଜର କ୍ଷମତା ତଥା ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସଦାସର୍ବଦା ପରସ୍ପର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଲିପ୍ତ ରହୁଥିଲେ । ଜୈନ ଭଗବତୀ ସୂତ୍ର ଏବଂ ବୌଦ୍ଧ ଅଙ୍ଗୁଭର ନିକାୟ ଗ୍ରନ୍ଥଦ୍ଵୟରୁ ଷୋହଳଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ମହାଜନପଦ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ । ଅଙ୍ଗୁରର ନିକାୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବୌଦ୍ଧଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକରୁ ସୂଚନା ମିଳେ ଯେ, ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ପତନ ଘଟିଥିଲା । ଏହି ଷୋହଳଟି ମହାଜନପଦର ନାମ ହେଲା— କାଶୀ, କୋଶଳ, ଅଙ୍ଗ, ମଗଧ, ଭଜି ଗଣତନ୍ତ୍ର, ମଲ୍ଲ, ଚେଦୀ, ବତ୍ସ, କୁରୁ, ପାଞ୍ଚାଳ, ମତ୍ସ୍ୟ, ସୁରସେନ, ଆସାକା, ଗାନ୍ଧାର, ଅବନ୍ତୀ, କମ୍ବୋଜ ।

• କାଶୀ – ମହାଜନପଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ କାଶୀ ଥିଲା ବିଶେଷ ଶକ୍ତିଶାଳୀ । ବାରାଣସୀ ଥୁଲା ଏହାର ରାଜଧାନୀ । କାଶୀର ରାଜା ବ୍ରହ୍ମଦତ୍ତ କୋଶଳ ଅଧିକାର କରିଥିବାର ଜଣାଯାଏ । କାଳକ୍ରମେ କାଶୀ ରାଜ୍ୟର ସମୃଦ୍ଧିରେ ଈର୍ଷାନ୍ବିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହାଜନପଦଗୁଡ଼ିକ ତାହାର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷ ତଥା ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁ କାଶୀ ରାଜ୍ୟର ପତନ ଘଟିଥିଲା ।
• କୋଶଳ – ଆଧୁନିକ ଅଯୋଧ୍ୟା ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ କୋଶଳ ରାଜ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଗୋମତୀ ଓ ସର୍ପିକ ନଦୀଦ୍ୱୟ ଏହି ରାଜ୍ୟର ଯଥାକ୍ରମେ ଦକ୍ଷିଣ ଓ ପୂର୍ବରେ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରୁଥିଲେ । ଶ୍ରାବସ୍ତୀ ଥିଲା ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଏବଂ ପ୍ରଧାନ ସହର । କ୍ରମେ କୋଶଳ ଓ ମଗଧ ମଧ୍ୟରେ ନିଜ ନିଜର ରାଜନୈତିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପାଇଁ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତାର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ କୋଶଳ ମଗଧର ଅଂଶବିଶେଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।

• ଅଙ୍ଗ – ମଗଧ ରାଜ୍ୟର ପୂର୍ବରେ ଅଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ଚମ୍ପା ନଦୀ ଥିଲା ଅଙ୍ଗ ଓ ମଗଧରାଜ୍ୟ ଦ୍ଵୟର ସୀମାରେଖା । ଚମ୍ପା ନଗରୀ ଅଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ଏହା ଏକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ଥିଲା । ଅଙ୍ଗ ଓ ମଗଧ ରାଜ୍ୟଦ୍ୱୟ ମଧ୍ୟରେ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା ଲାଗି ରହିଥିଲା । ପରିଶେଷରେ ମଗଧର ରାଜା ବିମ୍ବିସାର ଅଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟକୁ ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
• ମଗଧ – ଆଧୁନିକ ପାଟଣା ଓ ଗୟା ଜିଲ୍ଲାଦ୍ୱୟକୁ ନେଇ ତତ୍କାଳୀନ ମଗଧ ରାଜ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ରାଜ୍ୟର ଉତ୍ତରରେ ଗଙ୍ଗାନଦୀ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମରେ ସୋନନଦୀ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା । ଗିରିବ୍ରଜ ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ରାଜଗୃହକୁ ରାଜଧାନୀ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରାଯାଇଥିଲା । ପୁନର୍ବାର ରାଜଗୃହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପାଟଳୀପୁତ୍ରଠାରେ ମଗଧର ରାଜଧାନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ବେଦ ଓ ଜୈନଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକରେ ମଗଧର ପ୍ରଥମ କେତେଜଣ ରାଜାମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ରାଜଧାନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ବେଦ ଓ ଜୈନଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକରେ ମଗଧର ପ୍ରଥମ କେତେଜଣ ରାଜାମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ବିଶେଷ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥଲା ।
• ଭଜି – ଭଜି ଗଣତନ୍ତ୍ର ଗଙ୍ଗାନଦୀର ଉତ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ଏହା ଆଠଗୋଟି ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ଦଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଲିଚ୍ଛବି, ଜ୍ଞାତ୍ରିକ, ଭଜି ଓ ବିଦେହ ଗୋଷ୍ଠୀ ବିଶେଷ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଠିକ୍ ବିବରଣୀ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇନାହିଁ । ବୈଶାଳୀ ବା ଆଧୁନିକ ମୁଜାଫରପୁର ଭଜି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ।
• ମଲ୍ଲ ବା ମାଳବ – ମଲ୍ଲ ବା ମାଳବ ରାଜ୍ୟ ଭଜି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଉତ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ଏହା କୁଲୁ ନଦୀଦ୍ଵାରା ଦୁଇଟି ଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଗୋଟିଏ ଅଂଶର ରାଜଧାନୀ ଥୁଲା କୁଶୀନରା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଅଂଶର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ପାବା । ପ୍ରଥମେ ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ମାତ୍ର ମଗଧର ରାଜା ବିମ୍ବିସାରଙ୍କ ସମୟବେଳକୁ ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସମ୍ରାଟ ଅଜାତଶତ୍ରୁ ମଲ୍ଲ ରାଜ୍ୟକୁ ମଗଧ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
• ଚେଦୀ – ଆଧୁନିକ ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡ ଏବଂ ଏହାର ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଏହି ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ଶୁଭ୍ରମତୀ ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ମତ୍ସ୍ୟ ଓ କାଶୀ ଏବଂ ଚେଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ବତ୍ସ – ଗଙ୍ଗାନଦୀର ଦକ୍ଷିଣରେ ବସ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ଏହା ଏକ ପ୍ରଧାନ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା । କୋଶମ୍ବୀ ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । କୋଶମ୍ବୀ ଆହ୍ଲାବାଦ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଯମୁନା ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ବସ୍ତ୍ରରାଜା ଦଧିବାହନଙ୍କ ପୁତ୍ର ଉଦୟନ, ଅବନ୍ତୀର ରାଜା ପ୍ରଦ୍ୟୋତ ଏବଂ ମଗଧର ରାଜା ବିମ୍ବିସାର ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ସମସାମୟିକ ଥିଲେ ।
• କୁରୁ – ପାଲୀ ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତକରେ ଯୁଧୁଷ୍ଠିରଙ୍କ ବଂଶଧରମାନେ କୁରୁ ରାଜ୍ୟରେ ଶାସନ କରୁଥିଲେ । ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଇନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥ ଥିଲା ଏହି ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ । ମୋଟାମୋଟି ଭାବରେ ଆଧୁନିକ ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ମିରଟ ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ କୁରୁ ରାଜ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ପାଞ୍ଚାଳ – ରୋହିଲାଖଣ୍ଡ ଓ ମଧ୍ୟ-ଭାରତର ଦୋଆବ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ପାଞ୍ଚାଳ ରାଜ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଗଙ୍ଗାନଦୀ ଏହି ରାଜ୍ୟକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲା; ଯଥା – ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚାଳ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ପାଞ୍ଚାଳ । ଅହିଛତ୍ର ଓ କାମ୍ପିଲ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚାଳ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ପାଞ୍ଚାଳର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚାଳ ଅଧିକାର କରିବାପାଇଁ ପାଞ୍ଚାଳ ଓ କୁରୁ ରାଜ୍ୟଦ୍ୱୟ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଲାଗିଥିଲା ।

• ମତ୍ସ୍ୟ – ଆଧୁନିକ ଜୟପୁର ଅଞ୍ଚଳ ସହିତ ତତ୍କାଳୀନ ମତ୍ସ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଅଛି । ବିରାଟ ନଗରୀ ଥିଲା ଏହାର ରାଜଧାନୀ ।
• ସୁରସେନ – ଯମୁନା ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ସୁରସେନ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ମଥୁରା । ମହାଭାରତ ଓ ପୁରାଣମାନଙ୍କରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଯଦୁବଂଶର ରାଜାଗଣ ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ରାଜତ୍ଵ କରୁଥୁଲେ ।
• ଆସାକା – ଗୋଦାବରୀ ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥ‌ିବା ଆସାକା ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥୁଲା ପୋଟାଳ ବା ପୋଟନା ! ବାୟୁ ପରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ଆସାକାର ରାଜାମାନେ ଥିଲେ ଈକ୍ଷାକୁ ବଂଶୀୟ ।
• ଅବନ୍ତୀ – ଆଧୁନିକ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଏବଂ ନର୍ମଦା ଉପତ୍ୟକାର କେତେକାଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଅବନ୍ତୀରାଜ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତମାଳା ଏହି ରାଜ୍ୟକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲା । ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ଅବନ୍ତୀର ରାଜା ଚନ୍ଦ୍ରପ୍ରଦ୍ୟୋତ କୋଶାମ୍ବୀର ରାଜା ଉଦୟନଙ୍କର ସମସାମୟିକ ଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ରାଜା ଚନ୍ଦ୍ରପ୍ରଦ୍ୟୋତ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଥିଲେ । ପୁରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି, ଅବନ୍ତୀର ଯଦୁବଂଶୀୟ ରାଜାମାନେ ଅବନ୍ତୀ, ବିଦର୍ଭ ଆଦି ନଗରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
• ଗାନ୍ଧାର – ଆଧୁନିକ କାଶ୍ମୀର, ପାକିସ୍ତାନର ପେଶୱାର ଓ ରାୱଲପିଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ଗାନ୍ଧାର ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ତକ୍ଷଶିଳା ଥିଲା ଏହାର ରାଜଧାନୀ । ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ସମୟ ବେଳକୁ ଗାନ୍ଧାର ଜନୈକ ପାରସ୍ୟ ରାଜାଙ୍କଦ୍ବାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇଥିଲା । ପୁଞ୍ଜୁସାତି ଥିଲେ ଏହି ରାଜ୍ୟର ରାଜା ।
• କମ୍ବୋଜ – ଭାରତର ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ କମ୍ବୋଜ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଦ୍ଵାରକା ଥିଲା ଏହାର ରାଜଧାନୀ । ମହାଭାରତରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଏଠାରେ ପ୍ରଥମେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା; କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଏଠାରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇଥିଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 2 ଭଗ୍ନସଂଖ୍ୟା ଓ ଦଶମିକ ସଂଖ୍ୟା InText Questions Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 2 ଭଗ୍ନସଂଖ୍ୟା ଓ ଦଶମିକ ସଂଖ୍ୟା InText Questions

ନିଜେ କରି ଦେଖ :
(କ) \(\frac{12}{18}\) କୁ ଲଘିଷ୍ଠ ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶ କର ।
ସମାଧାନ:
\(\frac{12}{18}\) ରେ ଲବ 12, ହର 18 

(ଖ) 2 × \(\frac{2}{5}\) = \(\frac{2 \times \ldots \ldots \ldots}{\ldots \ldots \ldots}=\frac{\ldots \ldots \ldots \ldots}{\ldots \ldots \ldots \ldots}\)
ସମାଧାନ:
= \(\frac{2 \times 2}{5}=\frac{4}{5}\)

(ଗ) 3 × \(\frac{5}{7}\) = \(\frac{\ldots \times \ldots}{\ldots \ldots}=\frac{\ldots \ldots}{\ldots \ldots}\)
ସମାଧାନ:
= \(\frac{3 \times 5}{7}=\frac{15}{7}=2 \frac{1}{7}\)

ନିଜେ କରି ଦେଖ :
କାଗଜକୁ ଦେଖୁ ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :
(a) କାଗଜ ଖଣ୍ଡିକ ………. ଗୋଟି ସମାନ ଭାଗ ହେବାର ଦେଖାଯାଉଛି ।
ସମାଧାନ:
8

(b) କାଗଜର……………ସମାନ ଭାଗରୁ …..………. ସମାନ ଭାଗ ରଙ୍ଗିନ୍ ହୋଇଥିବାର ଦେଖାଯାଉଛି ।
ସମାଧାନ:
8, 1

(c) କାଗଜ ଖଣ୍ଡିକର ……………..ଅଂଶ ରଙ୍ଗିନ୍ ହୋଇଛି ।
ସମାଧାନ:
\(\frac{1}{8}\)

(d) କାଗଜଟିକୁ ପ୍ରଥମେ ………….ଗୋଟି ସମାନ ଭାଗରେ ଭାଙ୍ଗ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ପରେ ଏହି ଭଙ୍ଗା ଯାଇଥିବା କାଗଜକୁ ପୁଣି ……….. ଗୋଟି ସମାନ ଭାଗରେ ଭାଙ୍ଗ କରାଗଲା । ତେଣୁ କାଗଜଟି ମୋଟ …… ଭାଗ ହେଲା
ସମାଧାନ:
4, 2

(e) ଆମେ ଜାଣିଲେ, କାଗଜ ଖଣ୍ଡିକର ……… ଅଂଶରେ ରଙ୍ଗ ଦିଆଯାଇଛି ।
ସମାଧାନ:
\(\frac{1}{8}\)

ଏଥୁରୁ ଆମେ କ’ଣ ଜାଣିଲେ?
……………. × ……………. = \(\frac{1}{8}\)
ସମାଧାନ:
ଏଥୁରୁ ଆମେ ଜାଣିଲେ \(\frac{1}{4} \times \frac{1}{2}=\frac{1}{8}\) ବତ୍ତମାନ ଦେଖ୍ ବା \(\frac{1}{8}=\frac{1}{4} \times \frac{1}{2}\)
ଏଣୁ \(\frac{1}{4} \times \frac{1}{2}=\frac{1 \times 1}{4 \times 2}=\frac{1}{8}\) 

ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(କ)

ଚିତ୍ର କ : 1 ରେ କେତୋଟି \(\frac{1}{3}\) ଅଛି? 1 ÷ \(\frac{1}{3}\) = କେତେ?
ସମାଧାନ:
3, 3

(ଖ)

ଚିତ୍ର ଖ : 1 ରେ କେତୋଟି \(\frac{1}{4}\) ଅଛି? 1 ÷ \(\frac{1}{4}\) = କେତେ?
ସମାଧାନ:
4, 4

(ଗ)

ଚିତ୍ର ଗ : 1 ରେ କେତୋଟି \(\frac{1}{5}\) ଅଛି? 1 ÷ \(\frac{1}{5}\) = କେତେ?
ସମାଧାନ:
5, 5

ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।
(କ) \(\frac{2}{3}\) ର ବ୍ୟୁତ୍‌କ୍ରମ = …………
ସମାଧାନ:
\(\frac{3}{2}\)

(ଖ) \(\frac{3}{7}\) ର ବ୍ୟୁତ୍‌କ୍ରମ = ……….
ସମାଧାନ:
\(\frac{7}{3}\)

(ଗ) \(\frac{5}{2}\) ର ବ୍ୟୁତ୍‌କ୍ରମ = ………..
ସମାଧାନ:
\(\frac{2}{5}\)

(ଘ) 4 ର ବ୍ୟକ୍ରମ = ………..
ସମାଧାନ:
\(\frac{1}{4}\)

(ଙ) 1 ÷ \(\frac{2}{3}\) = …… × …….. = …….
ସମାଧାନ:
1 × \(\frac{5}{1}\) = 5

(ଚ) 2 ÷ \(\frac{3}{4}\) = …… × …….. = …….
ସମାଧାନ:
2 × \(\frac{4}{3}\) = \(\frac{8}{3}\)

(ଛ) \(\frac{4}{5}\) ÷ 3 = _____
ସମାଧାନ:
= \(\frac{4}{5} \times \frac{1}{3}=\frac{4}{15}\)

(ଜ) 3 \(\frac{1}{3}\) ÷ 4 = _____
ସମାଧାନ:
= \(\frac{10}{3} \times \frac{1}{4}=\frac{10}{12}=\frac{2 \times 5}{2 \times 6}=\frac{5}{6}\)

(ଝ) \(\frac{2}{7} \div \frac{3}{5}\)
ସମାଧାନ:
\(\frac{2}{7}\) × (\(\frac{3}{5}\) ର ବ୍ୟୁତ୍‌କ୍ରମ) = \(\frac{2}{7} \times \frac{5}{3}=\frac{10}{21}\)

(ଞ) 1 \(\frac{3}{4} \div \frac{5}{6}\)
ସମାଧାନ:
\(\frac{7}{4}\) × (\(\frac{5}{6}\) ର ବ୍ୟୁତ୍‌କ୍ରମ) = \(\frac{7}{4} \times \frac{6}{5}=\frac{42}{20}=\frac{21}{10}\)

(ଟ) 2 \(\frac{3}{5} \div 1 \frac{3}{5}\)
ସମାଧାନ:
\(\frac{13}{5} \div \frac{5}{3}=\frac{13}{5}\) × (\(\frac{5}{3}\) ର ବ୍ୟୁତ୍‌କ୍ରମ) = \(\frac{13}{5} \times \frac{3}{5}=\frac{39}{25}\) ବା \(\frac{14}{25}\)

ଗୁଣଫଳ ସ୍ଥିର କର :
(କ) 0.5 × 0.6
ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ସେପାନ : 5 × 6 = 30
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୋଟ ଅଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା = 1 + 1 = 2
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ଗୁଣଫଳର ଡାହାଣପଟୁ ଦୁଇଟି ଅଙ୍କଛାଡ଼ି ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ଦେଲେ ଗୁଣଫଳ ହେବ 0.30
∴ 0.5 × 0.6 = 0.30 ବା 0.3

(ଖ) 0.8 × 1.6
ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ସେପାନ : 8 × 16 = 128
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୋଟ ଅଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା = 1 + 1 = 2
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ଗୁଣଫଳର ଡାହାଣପଟୁ ଦୁଇଟି ଅଙ୍କଛାଡ଼ି ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ଦେଲେ ଗୁଣଫଳ ହେବ 1.28
∴ 0.8 × 1.6 = 1.28

(ଗ) 2.4 × 4.2
ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ସେପାନ : 24 × 42 = 1008
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୋଟ ଅଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା = 1 + 1 = 2
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ଗୁଣଫଳର ଡାହାଣପଟୁ ଦୁଇଟି ଅଙ୍କଛାଡ଼ି ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ଦେଲେ ଗୁଣଫଳ ହେବ 10.08
∴ 2.4 × 4.2 = 10.08

(ଘ) 1.5 × 1.25
ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ସେପାନ : 15 × 125 = 1875
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୋଟ ଅଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା = 1 + 1 = 2
ଦ୍ବିତୀୟ ସେପାନ : ଗୁଣଫଳର ଡାହାଣପଟୁ ଦୁଇଟି ଅଙ୍କଛାଡ଼ି ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ଦେଲେ ଗୁଣଫଳ ହେବ 1.875
∴ 1.5 × 1.25 = 1.875

(1) ଗୁଣଫଳ ଲେଖ–
(କ) 3.4 × 10 = _____
ସମାଧାନ:
34 (ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ 1 ଟି ଅଙ୍କ ଡାହାଣକୁ ଘୁଞ୍ଚୁଲା)

(ଖ) 0.56 × 100 = _____
ସମାଧାନ:
56 (ଦଶମିକ ବିନ୍ଦୁ ଦୁଇଟି ଅଙ୍କ ଡାହାଣକୁ ଘୁଞ୍ଚିଲା )

(ଗ) 1.04 × 1000 = _____
ସମାଧାନ:
= 1.040 × 1000 = 1040

(ଘ) 0.3 × 100 = _____
ସମାଧାନ:
= 0.30 × 100 = 30

(2) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର–
(କ) ଦଶମିକ ସଂଖ୍ୟାକୁ 100 ଦ୍ୱାରା ଗୁଣିବା ବେଳେ, ଦଶମିକ ବି…….ଗୋଟି ସ୍ଥାନ ଡାହାଣକୁ ଘୁଞ୍ଚିବ ।
ସମାଧାନ:
ଦୁଇ

(ଖ) ଦଶମିକ ସଂଖ୍ୟାକୁ 1000 ଦ୍ବାରା ଗୁଣନ କଲାବେଳେ ଦଶମିକ ବି………….ଗୋଟି ସ୍ଥାନ ଡାହାଣକୁ ଘୁଞ୍ଚୁବ ।
ସମାଧାନ:
ତିନି

ଉତ୍ତର ଲେଖ :
(କ) 125 ÷ 10 ର ଭାଗଫଳ କେତେ?
ସମାଧାନ:
12.5

(ଖ) 235.41 ÷ 100 ର ଭାଗଫଳ କେତେ?
ସମାଧାନ:
2.3541

(ଗ) 123.5 ÷ 1000 ର ଭାଗଫଳ କେତେ?
ସମାଧାନ:
.1235

ଉତ୍ତର କେତେ ହେବ ଲେଖ :
(କ) 2.4 ÷ 2
ସମାଧାନ:
= \(\frac{2.4 \times 5}{2 \times 5}=\frac{12.0}{10}\) = 1.20 ବା 1.2

(ଖ) 3.6 ÷ 4
ସମାଧାନ:
= \(\frac{3.6}{4}=\frac{3.6 \times 5 \times 5}{4 \times 5 \times 5}=\frac{18 \times 5}{20 \times 5}=\frac{90}{100}=\frac{9}{10}\) = 0.9

(ଗ) 3.3 ÷ 5
ସମାଧାନ:
= \(\frac{3.3 \times 2}{5 \times 2}=\frac{6.6}{10}\) = 0.66

(ଘ) 42.6 ÷ 25
ସମାଧାନ:
= \(\frac{42.6}{25}=\frac{42.6 \times 4}{25 \times 4}=\frac{170.4}{100}\) = 1.704

(ଙ) 73.8 ÷ 3
ସମାଧାନ:
= \(\frac{738}{10} \div 3=\frac{738}{10} \times \frac{1}{3} =\frac{ 738}{3} \times \frac{1}{10}=246 \times \frac{1}{10}\) = 24.6

(ଚ) 36.1 ÷ 14
ସମାଧାନ:
= \(\frac{361}{10} \div 19=\frac{ 361}{10} \times \frac{1}{19}=\frac{361}{19} \times \frac{1}{10}=19 \times \frac{1}{10}\) = 1.9

(ଛ) 32.72 ÷ 0.4
ସମାଧାନ:

(ଜ) 48.06 ÷ 0.9
ସମାଧାନ:

(ଝ) 90.48 ÷ 1.2
ସମାଧାନ:

ଉତ୍ତର ଲେଖ –
(କ) 2.6 ମିଟର କୁ ମିଟରରେ ପରିଣତ କର ।
ସମାଧାନ:
2.6 ମିଟର = (2.6 × 100) ସେ.ମି. = 260 ସେ.ମି. (1 ମି. = 100 ସେ.ମି.)

(ଖ) 3.24 ମିଟରକୁ ଡେସି ମିଟରରେ ପରିଣତ କର ।
ସମାଧାନ:
3.24 ମିଟର = (3.24 × 10) ଡେସିମିଟର = 32.4 ଡେସିମିଟର (1 ମି. = 10 ଡେସିମି)

(ଗ) 3.48 ସେ.ମି କୁ ମି. ଓ ସେ.ମି. ଏକକ ବ୍ୟବହାର କରି ଲେଖୁବା ପାଇଁ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର | _____ ମି _____ସେ.ମି ।
ସମାଧାନ:
3.48 ସେ.ମି. = 3 ମି. 48 ସେ.ମି.

(ଘ) 0.728 ଗ୍ରାମକୁ କି.ଗ୍ରା ରେ ପରିଣତ କର ।
ସମାଧାନ:
0.728 ଗ୍ରାମ୍ = \(\frac{0.728}{1000}\) କି.ଗ୍ରା = 0.000728 କି.ଗ୍ରା.

(ଙ) 3.2 କି.ଗ୍ରା.କୁ ଗ୍ରାମ୍ ଏକକରେ ପରିଣତ କର ।
ସମାଧାନ:
3.2 କିଗ୍ରା = (3.2 × 1000) ଗ୍ରାମ୍  = 3200 ଗ୍ରାମ୍ (1 କି.ଗ୍ରା. = 1000 ଗ୍ରାମ୍)

(ଚ) 4357 ଗ୍ରାମକୁ ନିମ୍ନମତେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରି ଲେଖ । 4357 ଗ୍ରାମ୍ = …… କି.ଗ୍ରା. …. ଗ୍ରାମ୍ ।
ସମାଧାନ:
4357 ଗ୍ରାମ୍ = 4 କି.ଗ୍ରା. 357 ଗ୍ରାମ୍ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 2(a) ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତା / ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 2(a) Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। କେବେ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଖ୍ରୀ.ଅ. ୧୯୨୦
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ଅ. ୧୯୨୨
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ଅ. ୧୯୨୪
(ଘ) ଖ୍ରୀ.ଅ. ୧୯୨୬
Answer:
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ଅ. ୧୯୨୨

୨ । ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତି ଥିଲା ଏକ –
(କ) ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି
(ଖ) ନଗର ସଂସ୍କୃତି
(ଗ) ଗ୍ରାମ୍ୟ ଓ ସହର ସଂସ୍କୃତିର ମିଶ୍ରଣ
(ଘ) ଗ୍ରାମ୍ୟ ବା ନଗର ସଂସ୍କୃତି ନ ଥିଲା
Answer:
(ଖ) ନଗର ସଂସ୍କୃତି

୩ । କିଏ ହରପ୍‌ପା ଉପରେ ‘ଆର୍କୋଲୋଜିକାଲ ସର୍ଭେ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ’ରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ମ୍ଯାସନ୍
(ଖ) ବର୍ଣ୍ଣସ୍
(ଗ) କନିଙ୍ଗହାମ୍
(ଘ) ରାଖାଲଦାସ ବାନାର୍ଜୀ
Answer:
(ଗ) କର୍ନିଙ୍ଗହାମ୍‌

୪। କେଉଁମାନଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ୧୯୨୧-୨୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦୁଇ ପ୍ରାଚୀନ ନଗରୀର ଧ୍ଵଂସାବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ମ୍ୟାସନ ଏବଂ ବର୍ଷସ୍
(ଖ) ରାଖାଲଦାସ ବାନାର୍ଜୀ ଏବଂ ଦୟାରାମ ସାହାଣୀ
(ଗ) ହରପ୍ରସାଦ ଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଆର୍.ସି. ମଜୁମଦାର
(ଘ) ଆର୍.ଏସ୍. ତ୍ରିପାଠୀ ଏବଂ ଭଣ୍ଡାରକର
Answer:
(ଘ) ରାଖାଲଦାସ ବାନାର୍ଜୀ ଏବଂ ଦୟାରାମ ସାହାଣୀ

୫। ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶର ଲାରକାନା ଜିଲ୍ଲାରେ
(ଖ) ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମାରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ
(ଗ) ଗୁଜରାଟ ପ୍ରଦେଶରେ
(ଘ) ରାଜସ୍ଥାନ ପ୍ରଦେଶରେ
Answer:
(କ) ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶର ଲାରକାନା ଜିଲ୍ଲାରେ

୬ । ହରପ୍‌ପା କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମାରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ
(ଖ) ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶର ଲାରକାନା ଜିଲ୍ଲାରେ
(ଗ) ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରରେ
(ଘ) ଗୁଜରାଟରେ
Answer:
(କ) ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମାରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ

୭ । କେଉଁ ନଦୀ ତୀରଭୂମିରେ ହରପ୍‌ପା ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ସିନ୍ଧୁ
(ଖ) ବେଆସ୍
(ଗ) ଝେଲମ୍
(ଘ) ରାବି
Answer:
(ଘ) ରବି

୮ । କେଉଁ ନଦୀ ତୀରଭୂମିରେ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ସିନ୍ଧୁ
(ଖ) ଝେଲମ୍
(ଗ) ରାବି
(ଘ) ବେଆସ୍
Answer:
(କ) ସିନ୍ଧୁ

୯ । ଲୋଥାଲ୍ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ଗୁଜରାଟ
(ଖ) ପଞ୍ଜ।ବ
(ଗ) ହରିୟାଣା
(ଘ) ରାଜସ୍ଥ।ନ
Answer:
(କ) ଗୁଜରାଟ

୧୦ । ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଏକ ବିରାଟ ସ୍ନାନାଗାରର ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଅଛି ?
(କ) ହରପ୍‌
(ଖ) ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ
(ଗ) ଲୋଥାଲ୍
(ଘ) କାଲିବଙ୍ଗାନ୍
Answer:
(ଖ) ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ

୧୧ । କେଉଁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ‘ମୃତ ନଗରୀ’ ?
(କ) ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ
(ଖ) ହରପ୍‌ପା
(ଗ) ଲୋଥାଲ୍
(ଘ) ରଙ୍ଗପୁର
Answer:
(କ) ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ

୧୨ । ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଏକ ପୋତାଶ୍ରୟର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଛି ?
(କ) ଲୋଥାଲ୍
(ଖ) କାଲିବଙ୍ଗାନ୍
(ଗ) ରଙ୍ଗପୁର
(ଘ) ମଣ୍ଡ।
Answer:
(କ) ଲୋଥାଲ୍

୧୩ । ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କୁ କେଉଁ ଧାତୁର ବ୍ୟବହାର ଜଣା ନ ଥିଲା ?
(କ) ଲୌହ
(ଖ) ତମୄ।
(ଗ) ବ୍ରୋଞ୍ଜ
(ଘ) ଟିଣ
Answer:
(କ) ଲୌହ

୧୪ । ରୂପାର କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
(କ) ପାଣ୍ଡୁରାଜାମାନଙ୍କର ରାଜଧାନୀ
(ଖ) ଶିଖୁଧର୍ମର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ
(ଗ) ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ପୀଠସ୍ଥଳୀ
(ଘ) ମଦିରମାଳିନୀ ନଗବୀ
Answer:
(ଗ) ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ପୀଠସ୍ଥଳୀ

୧୫ । କେଉଁ ପୋତାଶ୍ରୟ ନଗରୀରେ ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ନିଦର୍ଶନ ମିଳେ ?
(କ) ଲୋଥାଲ୍
(ଖ) ତାମ୍ରଲିପି
(ଗ) ବମ୍ବେ
(ଘ) ରୂପାର୍
Answer:
(କ) ଲୋଥାଲ୍

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ସିନ୍ଧୁ ଅଧ୍ଵବାସୀମାନଙ୍କୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ରାବିଡ଼

୨ । ମେସୋପଟାମିଆର __________ ଅଞ୍ଚଳରୁ ହରପ୍‌ପାର ପାଞ୍ଚଗୋଟି ମୋହର ମିଳିଛି ।
Answer:
ଏଲାନ୍

୩ । ହରପ୍‌ପାର କେତୋଟି ମୋହର ଉପରେ __________ ସଂକେତ ଥ‌ିବାରୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ଯେ ହରପ୍‌ପା ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ସ୍ଵସ୍ତିକ୍ ଚକ୍ର

୪। ହରପ୍‌ପା ପାକିସ୍ତାନ ଅନ୍ତର୍ଗତ __________ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମେରୀ

୫ । ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାର _________ ଠାରେ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ

୬ । ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ________ ମସିହାରେ ପ୍ରନୃତତ୍ତ୍ଵବିଦ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୨୨ ଖ୍ରୀ.ଅ.

୭ । ହରପ୍‌ପା ଲିପିର ପାଠୋଦ୍ଧାର ପାଇଁ _________ ପ୍ରଯନ୍ତ୍ର କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଏସ୍.କେ. ରାଓ

୮। ବୃହତ୍ ସ୍ନାନାଗାରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ________ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ _________ ମିଟର ଥିଲା ।
Answer:
୫୫, ୩୫

୯। ପ୍ର।ଚୀନ ଭାରତବର୍ଷରେ _________ ପ୍ରଥମେ ପଶୁପତି ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ

୧୦ । ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ବିଲୟ _________ ମସିହାରେ ଘଟିଥିଲା ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୧୮୦୦

୧୧ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ବୃହତ୍ ଶସ୍ୟାଗାର ________ ଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା

୧୨ । ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନଙ୍କୁ ________ ଧାତୁର ବ୍ୟବହାର ଜଣା ନ ଥିଲା ।
Answer:
ଲୌହ

୧୩ । ___________ ଓ __________ ପଶୁଙ୍କୁ ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନେ ଜାଣି ନ ଥିଲେ ।
Answer:
ଘୋଡ଼ା, କୁକୁର

୧୪ । ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ଏକ ________ ସଭ୍ୟତା ଥିଲା ।
Answer:
ନଗର

୧୫ । __________ ଙ୍କ ମତରେ ସୁମେରୀୟ ଜାତିର ଲୋକେ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଅଧିବାସୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ଗର୍ଡ଼ନ୍ ଚାଇଲଡ଼୍

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧ | ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା କେବେ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ୧୯୨୧-୨୨ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ପ୍ରନୃତତ୍ତ୍ଵବିତ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।

୨ । କିଏ ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତା ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଦୟାରାମ ସାହାଣୀ ଓ ରାଖାଲ ଦାସ ବାନାର୍ଜୀ ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତା ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ।

୩ । କାଲିବଙ୍ଗାନ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
କାଲିବଙ୍ଗାନ ରାଜସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

୪ । ହରପ୍ପା ସଂସ୍କୃତିର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନଙ୍କୁ କେଉଁ ଧାତୁର ବ୍ୟବହାର ଅଜଣା ଥୁଲା ?
Answer:
ହରପ୍ପା ସଂସ୍କୃତିର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନଙ୍କୁ ଲୌହ ଧାତୁର ବ୍ୟବହାର ଅଜଣା ଥିଲା ।

୫। ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ଏକ ସହରୀୟ ବା ନଗର ସଭ୍ୟତା ଥିଲା ।

୬ । ସିନ୍ଧୁ ଅଧିବାସୀମାନେ ମାତୃଶକ୍ତିର ଆରାଧନା କରୁଥିଲେ ବୋଲି କେଉଁଥରୁ ଜଣାପଡ଼େ ?
Answer:
ସିଲ୍ ଉପରେ ଅଙ୍କିତ ନାରୀମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସିନ୍ଧୁ ଅଧ୍ବବାସୀମାନେ ମାତୃଶକ୍ତିର ଆରାଧନା କରୁଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ ।

୭ । ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକମାନେ କେଉଁ ଧାତୁରୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ସେମାନେ ତାମ୍ର ଓ ବ୍ରୋଞ୍ଜ୍ ଧାତୁରୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରୁଥିଲେ ।

୮ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ କେଉଁ ଦେବତାଙ୍କର ଉପାସକ ଥିଲେ ?
Answer:
ସିନ୍ଧୁସଭ୍ୟତାର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ଶିବ ବା ପଶୁପତିଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ।

୯। ‘ହରପ୍‌ପା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
‘ହରପ୍‌ପା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ।

୧୦ । ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଥରେ ନିର୍ମିତ ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକ ପୋଡ଼ାଇଟାରେ ନିର୍ମିତ ।

୧୧ । ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ କେଉଁ ଦେଶ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ରଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ମେସୋପଟାମିଆ, ପାରସ୍ୟ, ସୁମେର ଓ ମିଶର ସହିତ ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନଙ୍କର ବାଣିଜ୍ୟିକ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ।

୧୨ । ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଖାଦ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଗହମ, ଯଅ, ବାଜରା, ମାଛ ଓ ମାଂସ ପ୍ରଭୃତି ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଖାଦ୍ୟ ଥିଲା ।

୧୩ । ରୁପାର୍ କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତାର ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଭାବରେ ରୁପାର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ।

୧୪ । ସିନ୍ଧୁ ଅଧବାସୀମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା କରୁଥିଲେ ବୋଲି କେଉଁଥରୁ ଜଣାପଡ଼େ ?
Answer:
ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥ‌ିବା ମୋହର ଉପରେ ସ୍ଵସ୍ତିକ ଚିହ୍ନ ଥ‌ିବାରୁ ସିନ୍ଧୁ ଅଧ‌ିବାସୀମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା କରୁଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ ।

୧୫ । ହରପ୍‌ପା ଅଧିବାସୀମାନେ କେଉଁ ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ଅଶ୍ଵତ୍ଥ ନିମ୍ବ ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ।

୧୬ । ଇଣ୍ଡୋ-ସୁମେରିଆନ୍‌ ସଭ୍ୟତା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ସଭ୍ୟତାକୁ ଇଣ୍ଡୋ-ସୁମେରିଆନ୍ ସଭ୍ୟତା କୁହାଯାଏ ।

୧୭ । କେଉଁ ସ୍ଥାନରୁ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ପୋତାଶ୍ରୟର ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ମିଳିଛି ?
Answer:
ଗୁଜୁରାଟର ଲୋଥାଲ ନାମକ ସ୍ଥାନରୁ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଏକ ପୋତାଶ୍ରୟର ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ମିଳିଛି ।

୧୮ । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ପତନର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରଳୟଙ୍କରୀ ବନ୍ୟା ଓ ନଦୀର ଗତିପଥ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ସଂଘର୍ଷ – ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ପତନ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ ।

D. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । କାଲିବାଙ୍ଗାନ୍ ଏକ ବନ୍ଦର ନଗରୀଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା ।
Answer:
କାଲିବାଙ୍ଗାନ୍ ହରପ୍‌ପା ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା ।

୨ । ପାକିସ୍ତାନ ଅନ୍ତର୍ଗତ ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମେରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ପାକିସ୍ତାନ ଅନ୍ତର୍ଗତ ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ମଣ୍ଟେଗୋମେରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ହରପ୍‌ପା ଅବସ୍ଥିତ ।

୩ । କାଲିବାଙ୍ଗାନ୍ ଗୁଜରାଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
କାଲିବାଙ୍ଗାନ୍ ରାଜସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

୧୯୨୪ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସିନ୍ଧୁସଭ୍ୟତାର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।