Prasanna

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 6 ଉତ୍ପାଦନ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 6 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1 ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମତରେ ଉତ୍ପାଦନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(A) ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି
(B) ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି
(C) ମୂଲ୍ୟ ସଂଯୋଗ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ନୁହେଁ ?
(A) ମଜୁରି
(B) ଭୂମି
(C) ସଙ୍ଗଠନ
(D) ପୁଞ୍ଜି
Answer:
(A) ମଜୁରି

3. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ଏକ :
(A) ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସୂତ୍ର
(B) ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ସୂତ୍ର
(C) ବଜାରକାଳୀନ ସୂତ୍ର
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ସୂତ୍ର

4. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ?
(A) କୃଷି
(B) ଶିଳ୍ପ
(C) ସେବା
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

5. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର କେତୋଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ ?
(A) ୨ଟି
(B) ୪ଟି
(C) ୩ଟି
(D) ୧ଟି
Answer:
(C) ୩ଟି

6. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ସ୍ତରରେ ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର
(C) ତୃତୀୟ ସ୍ତର
(D) ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତର
Answer:
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର

7. ନୀତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିନ୍ଦୁ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ସ୍ତରରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର
(C) ତୃତୀୟ ସ୍ତର
(D) ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତର
Answer:
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର

8. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେଲାବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ
(D) ସ୍ଥିର ରହେ
Answer:
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ

9. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହେଲାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ସ୍ଥିର ହୁଏ
(D) ଶୂନ୍ଯ ରହେ
Answer:
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ

10. କେଉଁ ସ୍ତରକୁ ବିବେକୀ ଉତ୍ପାଦନ ନିଷ୍ପଭି ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ସ୍ତର
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର
(C) ତୃତୀୟ ସ୍ତର
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
Answer:
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତର

11. ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ବସ୍ତୁରେ ଉପଯୋଗିତା ସଂଯୋଗ ବା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ :
(A) ଉପଭୋଗ କୁହାଯାଏ
(B) ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ
(C) ବଣ୍ଟନ କୁହାଯାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ

12. ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନ ଓ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କକୁ :
(A) ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କୁହାଯାଏ
(B) ଉପଭୋଗ ଫଳନ କୁହାଯାଏ
(C) ଚାହିଦା ଫଳନ କୁହାଯାଏ
(D) ଯୋଗାଣ ଫଳନ କୁହାଯାଏ
Answer:
(A) ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କୁହାଯାଏ

13. ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନଗୁଡ଼ିକ :
(A) ସ୍ଥିର
(B) ପରିବର୍ତ୍ତୀ
(C) ସ୍ଥିର ଓ ପରିବର୍ତ୍ତୀ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ପରିବର୍ତ୍ତୀ

14. ଉତ୍ପାଦନ କହିଲେ –
(A) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯାହାର ଉପଯୋଗିତା ରହିଥାଏ ।
(B) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯାହାର ଉଭୟ ଉପଯୋଗିତା ଏବଂ ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ରହିଥାଏ ।
(C) ନୂତନ ଦ୍ରବ୍ୟସୃଷ୍ଟି
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯାହାର ଉଭୟ ଉପଯୋଗିତା ଏବଂ ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ରହିଥାଏ ।

15. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରଟି କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ?
(A) ଶିଳ୍ପ
(B) କୃଷି
(C) ସେବା
(D) ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ
Answer:
(A) ଶିଳ୍ପ

16. ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ ହେଉଛି –
(A) କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଭୌତିକ ନିବେଶ ଏବଂ ଭୌତିକ ଉତ୍ପାଦନ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ
(B) ଯୋଗାଣ ଏବଂ ମାଗଣ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ
(C) ଉତ୍ପାଦନ ଓ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରକୁ ମଧ୍ୟ :
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଭୌତିକ ନିବେଶ ଏବଂ ଭୌତିକ ଉତ୍ପାଦନ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ

17. କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରକୁ ମଧ୍ୟ :
(A) ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ
(B) ହ୍ରାସମାନ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ
(C) ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ

18. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ସେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ସ୍ଥିର ରହେ
(D) ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
Answer:
(D) ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ

19. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ :
(A) ସର୍ବନିମ୍ନ ହୁଏ
(B) ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ
(C) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(D) ହ୍ରାସ ପାଏ
Answer:
(B) ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ

20. ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପାଦନର କାରଣ ହେଲା-
(A) ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ ବ୍ୟବହାର
(B) ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିସ୍ଥାପନର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତା
(C) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ଉଭୟ (A) ଓ (B)

21. ଉତ୍ପାଦନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
(A) ମୂଲ୍ୟ ସଂଯୋଗ
(B) ଉପଯୋଗିତ
(C) ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) ଉପଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି

22. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ବଜାରରେ ବିକ୍ରି ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟ
(B) ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟଥବା ନୂତନ ଦ୍ରବ୍ୟ
(C) କେବଳ ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟ ଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) କେବଳ ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟ ଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ

23. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନ ସୂତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
(A) ଚାଷ
(B) ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ
(C) ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ତୋଳନ
(D)ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D)ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

24. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଠିକ୍ ?
(A) ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ହାରରେ ବଢ଼ିଥାଏ
(B) ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ବଢ଼ିଥାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ବଢ଼ିଥାଏ

25. ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ନୁହେଁ ?
(A) ସ୍ଥିର ଓ ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନର ଉପସ୍ଥିତି
(B) ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ସମଜାତୀୟ
(C) ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତରେ ଉପାଦାନର ଅନୁପାତ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(D) ଶ୍ରମିକ ଏକ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ
Answer:
(D) ଶ୍ରମିକ ଏକ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ

26. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ବଳ୍ପ କାଳରେ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ମଧ୍ୟ କେଉଁ ଉପାଦାନ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ?
(A) ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ
(B) ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନ
(C) ଉଭୟ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ

27. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସମୟରେ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟେ ?
(A) ଯେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ଅଧିକ ହୁଏ
(B) ଯେତେବେଳେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ
(C) ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହୁଏ
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (C)
Answer:
(B) ଯେତେବେଳେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ

28. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର ପରିମାଣ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଥାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(C) ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
Answer:
(A) ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ

29. ପରିବର୍ଭନୀୟ ଆନୁପାତିକ ସୂତ୍ରର କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ତୃତୀୟ
(B) ପ୍ରଥମ
(C) ଦ୍ଵିତୀୟ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ଦ୍ଵିତୀୟ

30. ଯେତେବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ?
(A) ସର୍ବାଧ୍ଯକ ହୁଏ
(B) ସର୍ବନିମ୍ନ ହୁଏ
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ

31. ପରିବର୍ଭନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର କେତୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଛି ?
(A) 1ଟି
(B) 2ଟି
(C) 4ଟି
(D) 3ଟି
Answer:
(D) 3ଟି

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଏକ ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳରେ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ପାଦରେ ପରିଣତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ______________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ

2. ବିନିମୟକ୍ଷମ ____________ ର ସୃଷ୍ଟି ନିମିତ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉପଯୋଗିତା

3. ଉପାଦାନ ଓ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାବିଧ‌ିକ ସମ୍ପର୍କକୁ __________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ

4. ______________ କାଳରେ ସବୁଯାକ ଉପାଦାନର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ସ୍ଵଚ୍ଛ

5. ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିହୁଏ ନାହିଁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ____________ ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ଥିର

6.. ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ____________ ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରିବର୍ତୀ

7. ___________ କାଳରେ ସବୁଯାକ ଉତ୍ପାଦନର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରେ ।
Answer:
ଦୀର୍ଘ

8. ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତି ଏକକ ମିଶ୍ରଣରୁ ଯେଉଁ ପରିମାଣର ମୋଟ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ___________ ଉତ୍ପାଦ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମୋଟ

9. ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ ବଦ୍ଧିତ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ବନ୍ଦ କରେ ଓ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ଆରମ୍ଭ କରେ, ତାହାକୁ ___________ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନୀତି ପରିବର୍ତ୍ତନ

10. ଯେଉଁ ସ୍ତରରେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ସର୍ବାଧ‌ିକ ମୂଲ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚେ, ସେହି ସ୍ତରକୁ ____________ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ

11. ଯେଉଁ ସ୍ତରରେ ଉଭୟ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପନ୍ନ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ହ୍ରାସ ପାଆନ୍ତି, ତାହାକୁ _____________ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ହ୍ରାସମାନ

12. ଏହି ସ୍ତରରେ ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ହ୍ରାସ ପାଆନ୍ତି ଓ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପନ୍ନ ଋଣାତ୍ମକ ହୁଏ, ସେହି ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ____________ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଋଣାତ୍ମକ

13. ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିଷ୍ପରି _______________ ସ୍ତରରେ ହିଁ ନେବା ଉଚିତ୍‌ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

14. ଉତ୍ପାଦନର ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତରକୁ _______________ ଉତ୍ପାଦନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ସ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବିବେକୀ ।

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଋଣାତ୍ମକ ହେଲେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେଲେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ।

2. ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟିକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତାର ସୃଷ୍ଟିକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।

3. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଉତ୍ପାଦନର ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉତ୍ପାଦନର ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ।

4. ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ ।

5. ସ୍ଥିର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ବିଭାଜ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

6. ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସମସ୍ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନଣାଳ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

7. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ଦୀର୍ଘକାଳରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

8. ଉତ୍ପାଦନକର୍ତ୍ତା ସାଧାରଣତଃ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଉତ୍ପାଦନକର୍ତ୍ତା ସାଧାରଣତଃ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।

9. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ କଦାପି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ କଦାପି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

10. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇପାରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇପାରେ ।

11. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର ଉପାଦାନର ଅବିଭାଜ୍ୟତା କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

12. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

13. ହାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର କେବଳ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ର ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ, ଖଣି, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

14. କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ।

15. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେବା ସମୟରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଉତ୍ପାଦନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବିନିମୟକ୍ଷମ ଉପଯୋଗିତାର ସୃଷ୍ଟି ନିମିତ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୁହାଯାଏ ।

2. ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କ’ଣ?
Answer:
ଉପାଦାନ ଓ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପ୍ରାବିଧ‌ି ସମ୍ପର୍କକୁ ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନ କୁହାଯାଏ ।

3. ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିହୁଏ ନାହିଁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ (ଭୂମି, ମେସିନ୍ ଇତ୍ଯାଦି) କୁହାଯାଏ ।

4. ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନ (ଶ୍ରମ) କୁହାଯାଏ ।

5. ନିବେଶ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
େଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ବ୍ୟବହାର ଉତ୍ପାଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତାହାକୁ ନିବେଶ କୁହାଯାଏ ।

6. ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କ’ଣ ?
Answer:
ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତି ଏକକ ମିଶ୍ରଣରୁ ଯେଉଁ ପରିମାଣର ମୋଟ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କୁହାଯାଏ ।

7. ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନକୁ ପରିବର୍ତୀ ଉପାଦାନଦ୍ୱାରା ବିଭାଜନ କଲେ, ହାରାହାରି ଉତ୍ପନ୍ନ ମିଳିଥାଏ ।

8. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧିକ ହେବାବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେବାବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

9. ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେବାବେଳେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେବାବେଳେ, ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ପାଉଥାଏ ।

10. ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ପ୍ରଥମ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ପ୍ରଥମ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର ।

11. ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ଦ୍ୱିତୀୟ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣି ?
Answer:
ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରର ଦ୍ବିତୀୟ ସୋପାନର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ତର ।

12. କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ହୁଏ ?
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଋଣାତ୍ମକ ହେଲେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ହ୍ରାସ ପାଏ ।

13. ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଓ ବହିରାଗତ ସୁବିଧା ମିଳିଥାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଓ ବହିରାଗତ ସୁବିଧା ମିଳିଥାଏ ।

14. କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂତ୍ରର ଅନ୍ୟନାମ ହେଲା କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ପରିବ୍ୟୟ ସୂତ୍ର ।

15. ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରରେ କେତୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଛି ?
Answer:
ପରିବର୍ତୀ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ରରେ ତିନୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଛି; ଯଥା – କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ, କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଓ ଋଣାତ୍ମକ ଉତ୍ପନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ।

16. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ବଳ୍ପକାଳୀନ ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନର ଅନ୍ୟ ନାମ ହେଲା ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ।

17. ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ଓ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ନିୟମଟି କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ଓ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ନିୟମଟି ହେଉଛି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅନୁପାତ ସୂତ୍ର ।

18. ସାଧନର ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ରେଖାର ଆକାର କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସାଧନର ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ରେଖାର ଆକାର ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

19. ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କ୍ରମ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ଲାଭ କଲେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନରେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପନ୍ନ କ୍ରମ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ଲାଭ କଲେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହ୍ରାସ ପାଏ ।

20. କେଉଁ କାଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ତାହାର ଉତ୍ପାଦନକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ ?
Answer:
ସ୍ବଳ୍ପ କାଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ତାହାର ଉତ୍ପାଦନକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ ।

21. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନରେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ କମିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ ।

22. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧିକ ହେବ ।

23. ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ରେଖାର କେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଉଭୟ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ରେଖାର ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିନ୍ଦୁରେ ଉଭୟ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

24. ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନରେ କିଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
Answer:
ହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ ।

25. ସ୍ଥିର ସାଧନ କ’ଣ ?
Answer:
େଉଁ ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ (ଭୂମି, ମେସିନ୍ ଇଦ୍ୟାଦି) କୁହାଯାଏ ।

26. କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନରେ କିଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
Answer:
କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ ।

27. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ୍ୟ ହେବାବେଳେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସର୍ବାଧିକ ହେବ ।

28. ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନରେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ ସ୍ତରଠାରୁ ତଳକୁ ଖସି ଆସିଲେ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ କମିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 2 ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିଚୟ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସମସ୍ୟାବଳୀ Objective & Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 2 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ହେଉଛି :
(A) ମାନବୀୟ ଅଭାବ ଅସୀମ
(B) ସୀମିତ ସମ୍ବଳ
(C) ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

2. କେଉଁ ମସିହାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ମହାସଂକୋଚନ ଭଳି ପରିସ୍ଥିତି ଉପୁଜିଥିଲା ?
(A) 1940
(B) 1930
(C) 1990
(D) 2002
Answer:
(B) 1930

3. ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାର ଅନ୍ୟ ନାମ ହେଉଛି :
(A) ଚାହିଦା ରେଖା
(B) ଯୋଗାଣ ରେଖା
(C) ରୂପାନ୍ତରଣ ରେଖା
(D) ଉତ୍ପାଦ ରେଖା
Answer:
(C) ରୂପାନ୍ତରଣ ରେଖା

4. ନିମ୍ନଲିଖମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟିର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତିର ଆଧାର ?
(A) ଉପଭୋଗ
(B) ସଞ୍ଚୟ
(C) ଅଭାବ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ସଞ୍ଚୟ

5. କେଉଁ କାରଣରୁ ସମ୍ବଳର ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଥାଏ ?
(A) ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା
(B) ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା
(C) ସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା

6. କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ, ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖାରେ କ’ଣ ଘଟିଥାଏ ?
(A) ବାମକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଏ
(B) ଡାହାଣକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଏ
(C) କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିନଥାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଡାହାଣକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଏ

7. ସମ୍ବଳର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ ଘଟିଲେ ଦେଶର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାରରେ କ’ଣ ଘଟେ ?
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ
(B) ସ୍ଥିର ରହେ
(C) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ

8. ସଂକୋଚନ (Depression) ଫଳରେ ଲାଭର କ’ଣ ହୁଏ ?
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ
(C) ସ୍ଥିର ରହେ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ

9. ମୌଳିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାଟି ହେଲା :
(A) ସଞ୍ଚୟ
(B) ବିନିଯୋଗ
(C) ପୁର୍ଣୢ ମନୋନୟନ
(D) ପୁଞି୍ ବିନିଯୋଗ
Answer:
(C) ପୁର୍ଣୢ ମନୋନୟନ

10. ସମ୍ବଳର ଯୋଗାଣ, ସମ୍ବଳର ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ କମ୍ ହୋଇଥ‌ିବା କାରଣରୁ କେଉଁ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ?
(A) ସାମାଜିକ
(B) ରାଜନୈତିକ
(C) ଅର୍ଥନୈତିକ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ଅର୍ଥନୈତିକ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ସ୍ତ୍ରୀତି ଓ ଅବସ୍ତୀତି ମଧ୍ୟଦେଇ ରାଷ୍ଟ୍ରର _______ ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ୁଛି ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା

2. ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ତାହା ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ହେଉ ବା ସମାଜବାଦୀ ହେଉ କିମ୍ବା ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଉ ସମସ୍ତେ ଏହି _______ ଗୁଡ଼ିକର ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ୟମ ଅବ୍ୟାହତ ରଖୁଛନ୍ତି ।
Answer:
ଦୁର୍ଲଭ ସାଧନ

3. ଦେଶରେ ପୁଞ୍ଜି ଦ୍ରବ୍ୟ ଗବେଷଣା, _______ ବିଦ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦିର ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇ ଭବିଷ୍ୟତ ବଂଶଧରମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣ ମାନ ପାଇଁ ପଥ ପରିଷ୍କାର କରାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଯୁକ୍ତି

4. ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନରେ ଯେଉଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ କରେ ବା ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ କରେ, ତାହାକୁ _______ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କୁହାଯାଏ । _______
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ

5. ବିଣେଷକରି _______ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ମାନ୍ଦା ଅବସ୍ଥାର ଶିକାର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ

6. ଯେଉଁ ରେଖାଚିତ୍ରଦ୍ଵାରା ଏକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବନାଗୁଡ଼ିକର ଉପସ୍ଥାପନା ତାହାକୁ କରାଯାକଥାଏ _______ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖା

7. ସ୍ତ୍ରୀତି ସମୟରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ _______ ସହ ଗୁରୁତର ଆର୍ଥିକ, ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ନୈତିକ ବିଭ୍ରାଟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଧଃପତନ ଘଟାଇଥାଏ ।
Answer:
ବୃଦ୍ଧି

8. ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଉନ୍ନତି ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ବଳର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ _______ ସମ୍ଭବ ହୋଇଅଛି ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି

9. ଅନ୍ୟ ଦେଶରୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଜିନିଷ ଆମଦାନି କଲେ ସେ ଦେଶର ମୁଦ୍ରାରେ ପାଉଣା ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ,ଯାହୀକୁ ଆମେ _______ ବୋଲି କହୁ ।
Answer:
ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା

10. ସମ୍ବଳର ନିୟୋଜନ ନିମିତ୍ତ ବିନିଯୋଗ ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଏହି ବିନିଯୋଗ _______ ରୁ ହିଁ ଆସିଥାଏ ।
Answer:
ସଞ୍ଚୟ

11. _______ ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଗତି ରଥଚକ୍ର ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ଚକ୍ର

12. ଅବସ୍ତୀତି ସମୟରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ _______ ସହ ବ୍ୟବସାୟରେ ବିପୁଳ କ୍ଷତି ଘଟିବା ସହ ବିପୁଳ ବେକାରି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।
Answer:
ହ୍ରାସ

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଣ ସମ୍ବଳର ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ କମ୍ ହୋଇଥ‌ିବା କାରଣରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

2. ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଣରେ ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ନିର୍ବାଚନ ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଣରେ ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟତା ଯୋଗୁଁ ନିର୍ବାଚନ ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ହୋଇଥାଏ ।

3. ଅର୍ଥନୀତିର ବିକାଶ ସହିତ ଅଭାବବୋଧ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

4. ସମ୍ବଳର ଅସୀମିତତା କାରଣରୁ ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା କାରଣରୁ ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଥାଏ ।

5. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟତଃ ଖାଦ୍ୟ ସମସ୍ୟା ।
Answer:
ଭୁଲ୍
ଠିକ୍ – ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟତଃ ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟା ।

6. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କହିଲେ ସମ୍ବଳ ସୁପରିଚାଳନା କରିବା ସମସ୍ୟାକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

7. ବିକାଶ ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତିର ଆଧାର ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସଞ୍ଚୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତିର ଆଧାର ।

8. ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ହେଉଛନ୍ତି ସମ୍ବଳ ହପ୍ୟତା ଅଭିଧାରଣାର ପ୍ରବକ୍ତା ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅଧ୍ୟାପକ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍ ହେଉଛନ୍ତି ସମ୍ବଳ ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ଅଭିଧାରଣାର ପ୍ରବକ୍ତା ।

9. ସମ୍ବଳର ଅସୀମିତତା ଓ ଅଭାବର ସୀମିତତା ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଓ ଅଭାବ ଅସୀମ କାରଣରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

10. ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଓ ଅସୀମ ଅଭାବ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

11. ଉନ୍ନୟନ ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତିର ଆଧାର ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସଞ୍ଚୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତିର ଆଧାର ।

12. ସମ୍ବଳର ସୁଲଭତା କାରଣରୁ ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍
ଠିକ୍ – ସମ୍ବଳର ଦୁଶ୍ରାପ୍ୟତା କାରଣରୁ ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ସମ୍ବଳର ସ୍ଵଳ୍ପତା କିପରି ଜଣାଯାଏ ?
Answer:
ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ସମ୍ବଳର ଯୋଗାଣ ସୀମିତ ହେବା ସ୍ଵଚ୍ଛତାର ନିଦର୍ଶନ ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସାରମର୍ମ କ’ ଣ
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସାରମର୍ମ ହେଉଛି ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତି କରିବା ପାଇଁ ସମ୍ବଳ ମନୋନୟନ କରିବା ।

3. ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ସମ୍ବଳ ଓ କୌଶଳ ଉପଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ ।

4. ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ପାଇଁ ଦକ୍ଷ କୌଶଳ କିପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ସମ୍ବଳର ସର୍ବନିମ୍ନ ଉପଯୋଗ କରି ସର୍ବୋତ୍ତମ ଉତ୍ପାଦ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ସୁଦକ୍ଷ କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନର ନିଦର୍ଶନ ।

5. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବଳର ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବଳର ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି – ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟତା ଏବଂ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର କ୍ଷମତା

6. କାହିଁକି ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ସମ୍ବଳର ସୀମିତତା ଏବଂ ଅଭାବର ଅସୀମିତତା ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

7. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସୀମିତ ସମ୍ବଳର କିପରି ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ଉପଯୋଗ କରିବାକୁ ହିଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାକୁ ବୁଝାଏ ।

8. ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା କହିଲେ ଏକ ମନୁଷ୍ୟ ବଞ୍ଚ୍ ରହିବାପାଇଁ ଆୟ ଅର୍ଜନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଏହି ପ୍ରକାରର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା କୁହାଯାଏ ।

9. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ଜନନୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ଜନନୀ କୁହାଯାଏ ।

10. ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (i) କ’ଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? (ii) କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? (iii) କାହା ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? (iv) ବର୍ତମାନ ପାଇଁ ନା ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ?

11. ମୌଳିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାଟି କ’ଣ ?
Answer:
ମୌଳିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାଟି ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ ବା ମନୋନୟନ କରିବା ।

12. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କେଉଁ କାରଣରୁ ଉଦ୍ଭବ ହୁଏ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଉଦ୍ଭବ ହେବାର କାରଣ ହେଲା – ମାନବିକ ଅଭାବ ଅସୀମ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ସମ୍ବଳସବୁ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ଅଟେ ।

13. ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିତାଚାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?-
Answer:
ସମ୍ବଳ ଅପଚୟ ଦୂର କରି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସର୍ବୋତ୍ତମଭାବେ ଉପଯୋଗ କରିବା ହେଉଛି ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗର ମିତାଚାର ।?

14. ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ଉତ୍ପାଦ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁପାତରେ ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ କୁହାଯାଏ ।

15. ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା କିପରି ଜଣାଯାଏ ?
Answer:
ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଣ ସୀମିତ ହେବା ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତାର ନିଦର୍ଶନ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି| ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଉତ୍ପାଦନ ଦକ୍ଷତା କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ହିଁ ସମ୍ବଳର ସୁବିନିଯୋଗ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ବଳର ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିନିଯୋଗ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । ସମ୍ବଳର ସୁବିନିଯୋଗ ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ସମ୍ଭବ ଯେତେବେଳେ ସମ୍ବଳର ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧିରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିନଥାଏ । ଅଥବା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରାରେ ଉନ୍ନତି କରିଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଉତ୍ପାଦନର ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ଏବଂ ତାହାର ପ୍ରଭାବ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପଡ଼ିଥାଏ ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଆର୍ଥନୀତିକ ସମସ୍ୟା କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅସୀମ ଅଭାବ ଓ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ନେଇ ଉତ୍ପନ୍ନ ସମସ୍ୟାକୁ ବୁଝାଏ । ତେଣୁ, ଏହା ଚୟନର ଆବଶ୍ୟକତା କ୍ଷେତ୍ରରୁ ସୃଷ୍ଟ ଏକ ଜରୁରୀ ସମସ୍ୟା, ଯେଉଁଠି ଚୟନ କହିଲେ ସୀମିତ ସମ୍ବଳର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାରିକ ଗୁଣ ମଧ୍ୟରୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାରକୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଥାଏ ।

3. ଚତୁର୍ବିଧ ଜଟିଳ ମନୋନୟନ ବା ନିର୍ବାଚନ କ’ଣ ?
Answer:
ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ସମ୍ବଳ ପାଇଁ ଅସଂଖ୍ୟ ଅଭାବ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହେଉଥ‌ିବାରୁ ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟାର ଉଦ୍ଭବ ହୁଏ । ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଚାରିଗୋଟି ରୂପ ନେଉଥ‌ିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଜଟିଳ ନିର୍ବାଚନ’ କୁହାଯାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (i) କ’ଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? (ii) କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? (iii) କାହା ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? ଏବଂ (iv) ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ମଧ୍ଯରେ ନିର୍ବାଚନ । ଏହି ଚତୁର୍ବିଧ ସମସ୍ୟା ସବୁପ୍ରକାର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

4. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାବଳୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ବାସ୍ତବ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ତା’ ନିକଟରେ ଥିବା ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା । ସେହିଭଳି ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବାସ୍ତବ ଓ ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ତା’ର ଉତ୍ପାଦୀ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା । ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତାଜନିତ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ସେ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି – (i) କ’ଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? (ii) କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? (iii) କେତେ ପରିମାଣରେ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? ଏବଂ (iv) କାହା ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ?

5. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାବଳୀର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ମୁଖ୍ୟତଃ ନିର୍ବାଚନକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ କିପରି ଉପଯୋଗ କରାଯାଏ, ତାହା ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି– (i) ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟତା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରେ, (ii) ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରଗତି ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ, (iii) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ, (iv) ସବୁ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ, (v) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ ।

6. ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ଅଭାବ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ପୂରଣ କରନ୍ତି । ତାହାକୁ ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯଥା – ସାର, ବିହନ ଆଦିକୁ ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସମ୍ବଳର ସୀମିତତା ଯୋଗୁଁ ଦେଖାଯାଏ – କିପରି

7. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବଳର ସୀମିତତା ଯୋଗୁଁ ଦେଖାଯାଏ – କିପରି ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ମୁଖ୍ୟତଃ ସମ୍ବଳ ସସୀମ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଏହା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ କିପରି ବିନିଯୋଗ କରାଯିବ, ତାହା କେବଳ ନିର୍ବାଚନ ଉପେର ହିଁ ନିର୍ଭର କରେ । ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସୀମିତ ସମ୍ବଳକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ଅଭାବଗୁଡ଼ିକର ପରିତୃପ୍ତି କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏହିପରି ବଣ୍ଟନ କରିବାକୁ ହୁଏ ଯେପରି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତା ସର୍ବୋତ୍ତମ ଭାବର ପରିପୂରଣ କରାଯାଇପାରିବ । ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହାସଲ ନିମନ୍ତେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସମ୍ବଳ ଓ ଅଭାବକୁ ନିର୍ବାଚନ କରିବାକୁ ହୁଏ ।

8. କାର୍ଯ୍ୟଗତ ବଣ୍ଟନ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସହଯୋଗ କରୁଥିବା ଉପାଦାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଆବଣ୍ଟନକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ବଣ୍ଟନ କୁହାଯାଏ । ବଣ୍ଟନକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ; ଯଥା – ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ କାର୍ଯ୍ୟଗତ ବଣ୍ଟନ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବଣ୍ଟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜାତୀୟ ଆୟକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଥାଏ ।

B ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି| ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ନିବେଶମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି । ଏହି ନିବେଶଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ହେଲା – ଭୂମି, ଶ୍ରମ, ପୁଞ୍ଜି ଓ ସଂଗଠନ । ଏହି ନିବେଶମାନଙ୍କ ବିନା ସହଯୋଗରେ ଉତ୍ପାଦନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ପରିଭାଷାରେ ଭୂମି କହିଲେ କେବଳ ମୃତ୍ତିକା ବା ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ନୁହେଁ, ମନୁଷ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ନଥିବା ଏବଂ ସ୍ଵସ୍ଥିତିରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳକୁ ବୁଝାଏ । ଶ୍ରମ କହିଲେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ଉଦ୍ୟମକୁ ବୁଝାଏ । ପୁଞ୍ଜି ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟ ସୃଷ୍ଟ ଯାହାକି ନିଜ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ନ ହୋଇ ଉତ୍ପାଦନର ସହାୟକ ହିସାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ସଂଗଠନ କହିଲେ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ଭୂମି, ଶ୍ରମ ଓ ପୁଞ୍ଜିର ଉପଯୁକ୍ତ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଓ ସଂଯୋଜନ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ସୁତରାଂ ସଂଗଠନକାରୀକୁ ଏକ ବିଶେଷ ଧରଣର ଶ୍ରମିକ କୁହାଯାଏ ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କହିଲେ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ସୀମିତ ସମ୍ବଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ତୀବ୍ରତାବିଶିଷ୍ଟ ବହୁବିଧ ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତ କରିବା ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବୁଝାଏ । ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ଓ ସମୀକ୍ଷାର ଭିଭି ସ୍ବରୂପ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ସଂକ୍ଷେପରେ କହିଲେ ନିର୍ବାଚନ ହେଉଛି ସମ୍ବଳ ସୁପରିଚାଳନା ସୂତ୍ର । ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି ରବିନ୍‌ସ୍ ଯେଉଁ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ତା’ର ସାରମର୍ମ ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ ବା ମନୋନୟନ । ପ୍ରଫେସର୍ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ଅସୀମ ଅଭାବ ଏବଂ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରଯୁକ୍ତ ଦୁଶ୍ରାପ୍ୟ ସମ୍ବଳ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମଣିଷର ଆଚରଣ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ବିଜ୍ଞାନ ହିଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ।’’ ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ସମ୍ବଳକୁ ବିକଳ୍ପ ଅଭାବ ଯଥାସମ୍ଭବ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିତୃପ୍ତ କରିବାପାଇଁ, ଉପଯୋଗ କରିବା ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

3. ଅଭାବ ଓ ସମ୍ବଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା କାରଣରୁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ସମ୍ବଳ ମଧ୍ଯ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ । ସୁତରାଂ ଅଭାବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଗୋଟିକୁ ତୃପ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ ତାହା ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥିର କରାଯାଏ । ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ନିର୍ବାଚନ କରିବାକୁ ହୁଏ । ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ଭଳି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ କ’ଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? କିପରି କରାଯିବ ? ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀ କିପରି ବଣ୍ଟନ ହେବ ସ୍ଥିର କରାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏକ ପକ୍ଷରେ ଅଭାବସମୂହ ଅସୀମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ଏବଂ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ହୋଇଥିବାରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାବଳୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

4. ରୂପାନ୍ତରଣ ରେଖା କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ରୂପାନ୍ତରଣ ରେଖା । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ସମ୍ବଳ ଓ ଉପସ୍ଥିତ ପ୍ରାବଧୂ କୌଶଳ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବିକଳ୍ପ ମିଶ୍ରଣ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାର ବିଭିନ୍ନ ବିନ୍ଦୁରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥାଏ । ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟର ଅଧ୍ବକ ଉତ୍ପାଦନ ହେବା, ଅନ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେବା ସୂଚନା ମିଳେ । ଏହି ଉକ୍ତି ଉପରେ ଭିଭିକରି ସବୁପ୍ରକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖା ସାହାଯ୍ୟରେ କରାଯାଇପାରେ । ସମ୍ବଳ ଭିଭିର ସଂପ୍ରସାରଣ ବା ସଂକୋଚନ ଏବଂ ପ୍ରାବିଧ‌ି କୌଶଳର ଉନ୍ନତି ବା ଅବନତି ଉପରେ ଭିତ୍ତି କରି ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାର ଉର୍ଦ୍ଧଗତି ବା ଅଧୋଗତି ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇପାରେ ।

5. ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିତବ୍ୟୟିତା କ’ଣ ?
Answer:
ମାନବିକ ଅଭାବ ଅସୀମ ଏବଂ ଅଭାବକୁ ପରିତୃପ୍ତ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ଅଟେ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିତାଚାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିବେଚିତ ହୁଏ । ମିତାଚାରର ଆବଶ୍ୟକତା ବ୍ୟକ୍ତି, ପରିବାର ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ର କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ବବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ମିତାଚାରର ଅର୍ଥ ବାରଣ ବା ନିରୋଧ କରିବା ନୁହେଁ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଉପସ୍ଥିତ ସମ୍ବଳର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଉପଯୋଗ କରିବା ଯେଉଁଥିପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ନିର୍ବାଚନ ସଠିକ୍ ବିବେଚିତ ହୁଏ ଯେତେବେଳେ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ ସର୍ବନିମ୍ନ ହୁଏ ।

C ଛଅଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1.ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି :
Answer:
କୌଣସି ଦେଶର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ, ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦକ ସମ୍ବଳ; ଯଥା – ଭୂମି, ଶ୍ରମ, ପୁଞ୍ଜି ଓ ପୁଞ୍ଜିଦ୍ରବ୍ୟକୁ ନେଇ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇଥାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯଦି ଉତ୍ପାଦକ ସମ୍ବଳସମୂହର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ, ତା’ହେଲେ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖା ଡାହାଣକୁ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଯାନ୍ତ୍ରିକ କଳା, ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ ଓ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ ଦକ୍ଷତା ହେତୁ ମଧ୍ଯ ସୀମିତ ସମ୍ବଳରୁ ଅଧ୍ବକ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭବ ଘଟିଥାଏ । ତେଣୁ ସମ୍ବଳର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହେଉ କିମ୍ବା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧି ହେଉ, ଦେଶରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରେଖା ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଉନ୍ନତି ଏବଂ ଉତ୍ପାଦକ ସମ୍ବଳର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

2. ଶ୍ରମବହୁଳ କୌଶଳ ଓ ପୁଞ୍ଜିବହୁଳ କୌଶଳ :
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ । ସେ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ପ୍ରଶସ୍ତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ; ଯଥା – ଶ୍ରମବହୁଳ କୌଶଳ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିବହୁଳ କୌଶଳ । ଶ୍ରମ ଓ ପୁଞ୍ଜିର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଅନୁପାତ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଣାଳୀର ନାମକରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ପୁଞ୍ଜିବହୁଳ କୌଶଳରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପାଦାନ ଅନୁପାତ ଅପେକ୍ଷା ପୁଞ୍ଜି ଅଧିକ ଉପଯୋଗ କରି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇଥାଏ । ସେହି ପରିମାଣ ଉତ୍ପାଦ ପାଇଁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନ ସହିତ ଯଦି ଅଧ୍ଵ ଶ୍ରମ ଉପଯୋଗ କରାଯାଏ, ତେବେ ସେ ପ୍ରକାର ଉତ୍ପାଦନ ପଦ୍ଧତିକୁ ଶ୍ରମବହୁଳ କୌଶଳ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ ହେବ ତାହା ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନର ସୁଲଭତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ଅପରିବର୍ତିତ ରଖ୍ ଯେଉଁ ସମ୍ବଳ ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ସେ ସମ୍ବଳ କମ୍ ଉପଯୋଗ କରି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଧ୍ବକ ଯୋଗାଣ ହେଉଥ‌ିବା ସମ୍ବଳର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

3. ସମ୍ବଳର ସଦୁପଯୋଗ ଏବଂ ସମ୍ବଳର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୋଗ :
Answer:
ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା, ବିଶେଷତଃ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ସେସବୁର ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସମ୍ଭବପର ହେଉନଥ‌ିବାରୁ ସେସବୁର ସଦୁପଯୋଗ କରିବା ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଅପଚୟ ହ୍ରାସ କରିବା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ସତ୍ତ୍ବେ ତା’ର ଯଥାଯଥ ଉପଯୋଗ ସମ୍ଭବ ହେଉନାହିଁ । ଜମି ପଡ଼ିଆ ରହୁଛି, ଶ୍ରମିକ ବେକାର ରହୁଛି ଏବଂ କଳକାରଖାନାଗୁଡ଼ିକ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଉଛି । ବିଶେଷକରି ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ମାନ୍ଦା ଅବସ୍ଥାରେ ଶିକାର ହେଉଛି । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ତାହା ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ହେଉ ବା ସମାଜବାଦୀ ହେଉ କିମ୍ବା ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଉ ସମସ୍ତେ ଏହି ଦୁର୍ଲଭ ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୋଗ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ୟମ ଅବ୍ୟାହତ ରଖୁଛନ୍ତି । ସମ୍ବଳ ଅପଚୟ କହିଲେ କଳକାରଖାନା ଓ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ସ୍ଥାପିତ ସାମର୍ଥ୍ୟର ଅନୁପଯୋଗକୁ ବୁଝାଏ । ଅପଚୟକୁ ଦୂର କରିପାରିଲେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ବୃଦ୍ଧି ହେବା ଆଶା କରାଯାଇପାରେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 2 ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 2 ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ

Question 1.
ନିମ୍ନଲିଖତ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ?
(କ) ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଖ) ପୁରୁଣା କାଗଜ ବ୍ୟବହାର କରି ଠୁଙ୍ଗା ତିଆରି କରିବା
(ଗ) ଗୋଟିଏ ତମ୍ବା ମୁଦ୍ରାକୁ ପିଟିପିଟି ଚେପ୍‌ଟା କରିବା
(ଘ) ସ୍ଵଚ୍ଛ ଚୂନପାଣିକୁ ଗୋଟିଏ ସରୁ ମୁହଁ ଥ‌ିବା ଶିଶିରେ ନେଇ ଫୁଙ୍କିବା
(ଙ) ବିଭିନ୍ନ ଆବର୍ଜନା ପଦାର୍ଥରୁ ଖତ ତିଆରି କରିବା
(ଚ) ତୁଳାରୁ ସୂତା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା
Solution:
ନିମ୍ନଲିଖତଗୁଡିକ ଲୋଡିକ ପରିଦରନ –
(ଖ) ପୁରୁଣା କାଗଜ ବ୍ୟବହାର କରି ଠୁଙ୍ଗା ତିଆରି କରିବା
(ଗ) ଗୋଟିଏ ତମ୍ବା ମୁଦ୍ରାକୁ ପିଟିପିଟି ଚେପ୍‌ଟା କରିବା ଓ
(ଚ) ତୁଳାରୁ ସୂତା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା

Question 2.
ନିମ୍ନଲିଖ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଭୌତିକ କିନ୍ତୁ ଅପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ।
(କ) ଆଇସ୍‌କ୍ରିମ୍ ତରଳି ଯିବା
(ଗ) ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ୍ ବଲ୍‌ବ ଜଳାଇବା
(ଖ) ଚାଇନାମାଟିରେ ତିଆରି ଫୁଲଦାନୀ ଭାଙ୍ଗିଯିବା
(ଘ) କ୍ତହାକଣାରେ କଲକ କାଟିନ |
Solution:
(ଖ) ଚାଇନା ମାଟିରେ ତିଆରି ଫୁଲଦାନୀ ଭାଙ୍ଗିଯିବା । ଏହା ହେଉଛି ଭୌତିକ କିନ୍ତୁ ଅପତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ

Question 3.
ଗୋଟିଏ କାଠଗଡ଼କୁ ଛୋଟ ଛୋଟ କରି କାଟି ଜଳାଇବାରେ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ଦୁଇ ଦୁଇଟି କାରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Solution:

• ଗୋଟିଏ କାଠଗଡ଼କୁ ଛୋଟ ଛୋଟ କରି କାଟିଲେ ଭୋତିଲ ପରିଦଭ ଶଟିଥାଏ | କାଲ ହାଇଟ କାରଣ ନ୍ମିତନ ପଦାର ଉପନ୍ତ ହୋଲନଥାଏ |
• କଟା କାଠଖଣ୍ଡକୁ ଜଳାଇଲେ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ । କାରଣ କାଠଖଣ୍ଡ ଜଳି ନୂତନ କିମ୍ବା ପାଉଁଶ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।

Question 4.
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଅସମତୁଲ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣଗୁଡ଼ିକୁ ସମତୁଲ କର ।
(କ) Na + 0₂ → Na₂O
(ଗ) N₂ + H₂ → NH₃
(ଖ) Mg + Cl₂ → MgCI₂
(ଘ) KClO₃→ KCl + O₂
Solution:
(କ) 4Na + O₂ = 2Na₂O
(ଗ) N₂ + 3H₂ = 2NH₃
(ଖ) Mg + Cl₂ = MgCI₂
(ଘ) 2KClO₃ = 2KCl + 30₂

Question 5.
ନିମ୍ନଲିଖର ରାସାୟନିକ ପ୍ପତିକ୍ତିମାର୍ତିକୁ ସମତୁଲ ରାମାୟନିକ ସାରାକରଣ ପାବାଯମୟରେ ଦଶାର୍ଥ |
(କ) ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଅମ୍ଳଜାନ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଆଲୁମିନିୟମ୍‌ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ ।
Solution:
4Al + 30₂ → 2Al₂O₃

(ଖ) ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ସୋଡ଼ିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
Solution:
4 Na + 3CO₂ → 2Na₂CO₃ + C

(ଗ) ପୋଟାସିୟମ୍ନ, ଗଜଳ ସହ ପ୍ରତିକ୍ତିଯା କରି ପୋଟାସିୟମ ପ୍ରକପାଲତ୍ଭେ ତୁପାନ୍ତରିତ ହୁଏ |
Solution:
2K + S → K₂S

(ଘ) କାଦନ ମରନାଥକ୍ସସlକତ୍ ଅମ୍ଳକାନରେ ଦହିତ ହେଲେ ଥକ୍କାରକାମ୍ଳ ଭତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ |
Solution:
2CO + O₂ → 2CO₂

Question 6.
H₂ + 1/2O₂ → H₂O ସମୀକରଣଟି ଠିକ୍ କି ଭୁଲ୍ ଯଥାର୍ଥତା ସହ ବୁଝାଅ ।
Solution:
H₂ + 1⁄2O₂ → H₂O
(i) ସମାକରଣଟି ଭୁଲ ଅଟେ | କାଣେ ରାସାୟ୍ନନକ ସମାଜରଣ ଲେଖଦାଦେଲେ ପ୍ରତିକାରକଗୁଡିକ ସେଗୁଡିକର ଅଣୁର ସଂକେତ ଓ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ସେଗୁଡ଼ିକର ଅଣୁର ସଂକେତ ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
(ii) \(\frac { 1 }{ 2 }\)O₂, ଅମ୍ଳଜାନ ଅଣୁର ସଂକେତ ନୁହେଁ, O₂, ଅମ୍ଳଜାନ ଅଣୁର ସଂକେତ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ପଦାର୍ଥର ପରିବର୍ତ୍ତନ :
ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥର ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର; ଯଥା – (a) ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ (b) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।

(a) ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ –

• ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଏଥ‌ିରେ ପଦାର୍ଥର କେବଳ ରୂପ, ବର୍ଣ୍ଣ ଆଦିର ସାମୟିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ ଏବଂ କୌଣସି ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇନଥାଏ ।
• ଚିନିକୁ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରି ସର୍ବତ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା, ଜଳକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରି ବାମ୍ଫ କରିବା, କାଚ ଭାଙ୍ଗିବା, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବ ଜଳିବା ଆଦି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।

(b) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ –

• ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଏଥିରେ ପଦାର୍ଥର ଉଭୟ ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇ ଏକ ବା ଏକାଧିକ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
• ଲୁହାରେ କଳଙ୍କି ଲାଗିବା, କାଠ ଜଳିବା, କ୍ଷୀରରୁ ଛେନା ହେବା ଇତ୍ୟାଦି ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ।

→  ତୁମପାଇଁ କାମ :
ତଳ ସାରଣୀ ତୁମ ଖାତାରେ ଆଙ୍କ ଓ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

ପ୍ରଶ୍ନ ୧ । (କ) ଗୋଟିଏ ଫୁଲଝରି ବାଣ ଜଳାଇବାବେଳେ ତୁମେ ଧରୁଥିବା ଅଂଶର କି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
Solution:
ଫୁଲଝରି ବାଣ ଜଳାଇବାବେଳେ ଆମେ ଧରିଥିବା ଅଂଶର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(ଖ) ଯାହା ଜଳିଗଲା ସେହି ପଦାର୍ଥର କି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା ?
Solution:
ଯାହା ଜଳିଗଲା ସେହି ପଦାର୍ଥର ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା । କାରଣ ବାରୁଦର ଦହନ ଘଟି ପାଉଁଶ (ନୂତନ ପଦାର୍ଥ) ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଏହା ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ।

(ଗ) ଫୁଲଝରିର ବାରୁଦ ଜଳିଥ‌ିବା ଅଂଶରେ ଥ‌ିବା ତାରର କି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
Solution:
ଫୁଲଝରିର ବାରୁଦ ଜଳିଥିବା ଅଂଶରେ ଥ‌ିବା ତାରର ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ । କାରଣ ତାରଟି ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଥଣ୍ଡା ହେଲେ ମୂଳଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ

→  ତୁମପାଇଁ କାମ :
ଏଠାରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକୁ ଅଲଗା କରି ନିମ୍ନ ସାରଣିର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଲେଖ । ସେହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସପକ୍ଷରେ ଥ‌ିବା କାରଣ ଯଥା ସ୍ଥାନରେ ଲେଖ ।

• ବାଇଗଣ କାଟି ରଖ୍ ଦେଲେ ତା’ର ରଙ୍ଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ।
• ବାସି ପଖାଳ ଖଟା ଲାଗିବା ।
• ଗୋଟିଏ ସରୁ ତାରକୁ ବଙ୍କାଇ ଇଂରାଜୀ ଆଠ ସଂଖ୍ୟା ତିଆରି କରିବା ।
• ସାଇକେଲ୍ ଟ୍ୟୁବ୍‌ରେ ପମ୍ପ ଦେବା ।
• ବାଣ ଫୋଟକା ଫୁଟି ଶବ୍ଦ ହେବା ।
• ଚକ୍ ଗୁଣ୍ଡରୁ ଚକ୍‌ଖଡ଼ି ତିଆରି କରିବା ।
  Solution:
  

ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ତୁଳନା

→  ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା :

• ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥ ମିଶି ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଗଠନ କରିବାକୁ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ନିମନ୍ତେ ଉପାଦାନ ଗୁଡ଼ିକର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁପାତ ରହିବା ଦରକାର ।
• ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ନିମନ୍ତେ ସ୍ପର୍ଶ, ତାପ, ଆଲୋକ ପ୍ରଭୃତିର ଅନୁକୂଳ ଅବସ୍ଥା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଉପାଦାନ ଗୁଡ଼ିକର ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।

→  ତୁମପାଇଁ କାମ :
ସେଥ‌ିରେ ଚିମୁଟାଏ ଖାଇବା ସୋଡ଼ା (ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ବାଇକାର୍ବୋନେଟ୍) ମିଶାଇ ଲକ୍ଷ୍ୟ କର କ’ଣ ହେଲା । ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷା ନଳୀରେ ଅଳ୍ପ ସଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଚୂନପାଣି ନେଇ ରଖ । ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷାନଳୀ ମଧ୍ଯରେ ବୁଦ୍ ବୁଦ୍ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସହିତ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ ହେବ ଏବଂ ସଁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଯିବ ।
ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା ଏହି ଗ୍ୟାସ୍‌ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍ ସ୍ବଚ୍ଛ ହେଲା ।

Solution:

• ଭିନେଗାର ସହିତ ଖାଇବା ସୋଡ଼ାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହି ଗ୍ୟାସ୍ ସଁ ସଁ ଶବ୍ଦ କରି ବୁଦ୍‌ବୁଦ୍ ହୋଇ ନିର୍ଗତ ହେବ ।
• ଚୂନପାଣି ହେଉଛି କ୍ୟାଲସିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ଼ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ । ଏହା ସହିତ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟିବାରୁ ଧଳା ଓ ଅଦ୍ରବଣୀୟ ପଦାର୍ଥ କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଏହି ଯୌଗିକର ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁ ଚୂନପାଣି
• ଉପରୋକ୍ତ ପରୀକ୍ଷଣରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ ହେବା, କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଓ ଚୂନପାଣିର ରଙ୍ଗ ଦୁଧୂ ହେବା ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ।

→  ତୁମପାଇଁ କାମ :
ଗୋଟିଏ ସ୍ୱଚ୍ଛ କାଚପାତ୍ରରେ ଚାମଚେ ତୁତିଆ (କପର୍ ସଲ୍‌ଫେଟ୍) ନେଇ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ଜଳ ମିଶାଇ ଦ୍ରବଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର । ସୁବିଧା ଥିଲେ ଏହି ଦ୍ରବଣରେ ଦୁଇ/ ଚାରି ଟୋପା ଲଘୁ ଗନ୍ଧକାମ୍ଳ (ଡାଇଲୁଟ୍ ସଲ୍‌ଫୁରିକ୍‌ ଏସିଡ୍) ମିଶାଅ ।

ଏହି ଦ୍ରବଣର ବର୍ଣ୍ଣ ଲେଖ୍ଖ ଏବଂ ଗୋଟିଏ କାଚନଳୀରେ ଏଥୁରୁ ଅଳ୍ପ ନେଇ ରଖ । କାଚପାତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ଦ୍ରବଣରେ କଳଙ୍କି ଲାଗି ନଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ଲୁହାକଣ୍ଟା ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦିଅ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ଅଧଘଣ୍ଟା ପରେ ଦେଖ ‘କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା । ଲୁହାକଣ୍ଟା ବୁଡ଼ାଇବା ପୂର୍ବରୁ ତୁତିଆ ଦ୍ରବଣର ରଙ୍ଗ କ’ଣ ଥିଲା ? ଅଧଘଣ୍ଟାଏ ପରେ ସେହି ଦ୍ରବଣର ରଙ୍ଗରେ କେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା ଓ ଲୁହାକଣ୍ଟାଟିର କିଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲ ।
Solution:

• ପରୀକ୍ଷଣ ପୂର୍ବରୁ ତୁତିଆର ଦ୍ରବଣ ନୀଳ ରଙ୍ଗ ଥିଲା । ସେଥ‌ିରେ ଲୁହାକଣ୍ଟା ପକାଇବାର ଅଧଘଣ୍ଟା ପରେ ସେହି
• ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ଯୁକ୍ତ ଜଳରେ ଦ୍ରବଣୀୟ ପଦାର୍ଥ ହେଉଛି ଆଇରନ୍‌ ସଲ୍‌ଫେଟ୍ । ଲୁହାକଣ୍ଟା ଉପରେ ଧୂସର ରଙ୍ଗର ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।

ପ୍ରଶ୍ନ ୨ । ସ୍କୁଲ୍ କାନ୍ଥ ବା ତୁମ ଘର କାନ୍ଥ ଚୂନ ଦିଆଗଲେ ସେ କାନ୍ଥ ସବୁ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ପାଣିଚିଆ ଦେଖାଯାଏ । କିନ୍ତୁ କିଛି ସମୟ ପରେ ତାହା ଖୁବ୍ ଧଳା ଦେଖାଯାଏ । ଏପରି କାହିଁକି ହୁଏ ।
Solution:
କାନ୍ଥରେ ଚୂନ ଲିପିଦେଲେ ଚୂନପାଣି ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ (CaCO₃) ସୃଷ୍ଟିକରେ । ଏହାର ରଙ୍ଗ ଧଳା ଓ ଜଳରେ ଅଦ୍ରବଣୀୟ ହୋଇଥିବାରୁ କାନ୍ଥ ଧଳା ଦିଶେ ।
ଚୂନ + ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ = କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ + ଜଳ
ପ୍ରଶ୍ନ ୩ । ନିମ୍ନଲିଖ ସାରଣୀଟି ପୁରଣ କର ।(ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)

→  ରାସାୟନିକ ସମାଜରଣ :

• ଗୋଟିଏ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଯେଉଁ ସମୀକରଣ ସାହାଯ୍ୟରେ ସଂକ୍ଷେପ ଓ ସାଂକେତିକ ରୂପରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ନୂତନ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ପାଦ କୁହାଯାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵ ପ୍ରତିକାରକ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ସେହିପରି ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵ ଉତ୍ପାଦ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ ଲେଖୁଲା ବେଳେ, ସେହି ପ୍ରତିକାରକଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ଅଣୁ ସଂକେତ ଓ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକୁ

→  ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ ଲେଖୁବା ଳିୟମ :
(i) ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ ଲେଖୁବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରତିକାରକ ଓ ଉତ୍ପାଦ ଅଣୁର ସଂକେତ ଜାଣିଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଫିତାରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କଲେ ତାହା ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଆଲୋକ ପ୍ରକାଶ କରିବା ସହିତ ଜଳି ଉଠେ ଓ ଧଳା ବର୍ଣ୍ଣର ପାଉଁଶ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହି ପାଉଁଶ ହେଉଛି ମାଗ୍ନେସିୟମ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ । ଏଠାରେ ମାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରତିକାରକ । ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଅଣୁର ସଂକେତ ଓ ପରମାଣୁର ପ୍ରତୀକ ସମାନ ଓ ତାହା Mg । ଅମ୍ଳଜାନ ଅଣୁରେ ଦୁଇଟି ପରମାଣୁ ଥାଏ ଓ ଏହାର ଅଣୁ ସଂକେତ O₂ । ଏହି ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ଉତ୍ପାଦ ହେଉଛି ମାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଓ ଏହାର ସଂକେତ MgO ।

(ii) ତେଣୁ ଏହି ସମୀକରଣର ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ Mg ଓ O₂, ଏବଂ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ MgO ଲେଖିବାକୁ ହୁଏ ।

(iii) ଯଦି କୌଣସି ସମୀକରଣ ଲେଖୁବେଳେ ଏକରୁ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦକୁ କିମ୍ବା ପ୍ରତିକାରକକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଅଣୁ ସଂକେତ ମଧ୍ୟରେ ଯୁକ୍ତ ଚିହ୍ନ (+) ଲେଖୁ ପୃଥକ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଠାରେ ପ୍ରତିକାରକ ଦୁଇଟିକୁ ‘‘Mg +O₂,” ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ଉତ୍ପାଦ ପାଇଁ MgO ଲେଖାଯିବ ।

(iv) ପ୍ରତିକାରକ ଓ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ଯରେ ଏକ ତୀର ଚିହ୍ନ (→) ଲେଖାଯାଏ । ତୀରଟି ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ସୂଚାଉଥ‌ିବାଦ୍ଵାର ପ୍ରତିକାରକରୁ ଉତ୍ପାଦ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେବା ଦର୍ଶାଏ ।

(v) ପ୍ରଥମେ ରାସୟନିକ ସମାଜରଣଟି ପ୍ରତିକାରକ ଉତ୍ପାଦରତିକ ର ନାମକ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରି ଲୋଖାଯାଇ ପାରିବ ।

(vi) ଉପରୋକ୍ତ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣଟି ପ୍ରତିକାରକ ଓ ସଂକେତ ବ୍ୟବହାର କରି ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ଲେଖାଯାଏ,

(vii) ଉପରେକ୍ର ରାସପୂଳକ ସମାଜରଶକ୍ତ କଲଲ (skeletal) ବା ଅପମ (unbalanced) ସମାଜରଣ କହନ୍ତି |

(viii) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ-ପୂର୍ବ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଏବଂ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସର୍ବଦା ସମାନ ରହେ ଅର୍ଥାତ୍ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ପ୍ରତିକାରକଗୁଡ଼ିକର ମୋଟ ବସ୍ତୁତ୍ଵ, ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଶେଷରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥ‌ିବା ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ମୋଟ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସହ ସମାନ ଅଟେ ।

(ix) ଅସମତୁଲ ସମୀକରଣକୁ ସମତୁଲ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ଏକାତ୍ଵିକ ଉପାୟରେ ସମୀକରଣ ଗୁଡ଼ିକୁ ସମତୁଲ କରାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରଥମେ ସବୁଠାରୁ ସରଳ (Hit and trial) ବା (trial and error) ପଦ୍ଧତି

ଗାମାକରଣ ସମତୁଲ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ଅସମତୁଲ ସମାଜରେଶବରି ନିମ୍ ପ୍ରକାରରେ ଅଛି |

(ii) ଏହି ସମୀକରଣଟିର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ପରମାଣୁ ସଂଖ୍ୟା ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଥ‌ିବାରୁ ସମାନ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ଅମ୍ଳଜାନ ପରମାଣୁର ସଂଖ୍ୟା ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ଓ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଗୋଟିଏ ଥ‌ିବାରୁ ସମାନ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦୁଇ ଗୁଣନ କରିବାକୁ ହେବ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୀକରଣଟି ନିମ୍ନ ପ୍ରକାର ହେବ ।

(iii) ଏହା ଫଳରେ ଅମ୍ଳଜାନ ପରମାଣୁ ସଂଖ୍ୟା ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ସମାନ ହେଲା ; କିନ୍ତୁ ମାଗ୍ନେସିୟମ୍ ପରମାଣୁ ସଂଖ୍ୟା ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅସମାନ ହୋଇଗଲା । ବାମ ପାର୍ଶ୍ବରେ ଏହା କମ୍ ଥିବାରୁ ସେହି “Mg”’କୁ ଦୁଇଗୁଣ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହାଦ୍ୱାରା ସେହି ସମୀକରଣଟି ନିମ୍ନପ୍ରକାର ହେବ ।
2 Mg + O₂, = 2 MgO

(iv) ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୀକରଣଟି ସମତୁଲ ହେଲା ଓ ଏହାର ତୀର (→) ଚିହ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ସମାନ (=) ଚିହ୍ନ ଲେଖାଗଲା ।

ପ୍ରଣ ୪ । ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତିକ୍ତିକଗୁଜ ପାଇଁ ସମତୁଲ ରାମାୟନିକ ସମାଜରଣ ଲେଖ |
(କ) ବାୟୁରେ ଅଙ୍ଗାରକ (କାର୍ବନ) ଜଳିବା ବେଳେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ (କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍) ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
Solution:

(ଖ) ସୋଡ଼ିୟମ୍, କ୍ଲୋରିନ୍ ସହିତ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ସୋଡ଼ିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
Solution:

(ଗ) ଉଦ୍‌ଜାନ, କ୍ଲୋରିନ୍ ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ଲବଣାମ୍ଳ (ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍) ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ।
Solution:

→ ଆପ, କାଣିବା :

• ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥର ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହି ସବୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଯଥା : ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।
• ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତୀ ଓ ଏଥିଯୋଗୁଁ ପଦାର୍ଥର କେବଳ ଭୌତିକ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ଅପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ଓ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ଵାରା ପଦାର୍ଥର ଉଭୟ ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁ ସର୍ବଦା ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହୋଇଥାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିକାରକ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବେଳେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ନୂତନ ପଦାର୍ଥକୁ ଉତ୍ପାଦ କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 1 ପଦାର୍ଥ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 1 ପଦାର୍ଥ

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ପଦାର୍ଥର ତରଲାଦଗାରେ ନିଦପୁ ______ ଥାଏ, କିନ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ______ ନ ଥାଏ ।
(ଖ) ପଦାର୍ଥର ଗ୍ୟାସ।ୟାବମାରେ କଣିକାଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାରମରିକ ଆକପଣ ବିକ ______ ଥାଏ ।
(ଗ) ଯେଉଁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥର ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକ ସହଧର୍ମୀ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ______ କୁହାଯାଏ ।
(ଘ) ବାୟୁ ଗୋଟିଏ ______ ପଦାର୍ଥ, କିନ୍ତୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗୋଟିଏ ______ ପଦାର୍ଥ |
(ଙ) ଗୋଟିଏ ସେକକ ପଦାଥରେ ________ ପ୍ରକାର ଅଣୁ ନ ଥାଏ ।
Solution:
(କ) ଆୟତନ, ଆକୃତି
(ଖ) ସବୁଠାରୁ କମ୍
(ଗ) ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥ
(ଘ) ମିଶ୍ର, ଯୌଗିକ
(ଙ) ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ

Questions 2.
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକରୁ ମୌଳିକ, ଯୌଗିକ ଓ ମିଶ୍ରଣକୁ ଅଲଗା କରି ଲେଖ । କ୍ଲୋରିନ୍, ପାରଦ ବା ମର୍କୁରି, ଲାଇମ୍ ବା ଚୂନ, ଚିନି ସର୍ବତ, ଗନ୍ଧକାମ୍ଳ, ଫିରୀ, ବରଫ, କ୍ଷୀର, ହୀରା, ଲୁଣ
Solution:

Question 3.
ପ୍ରତୀକ ଓ ସଂକେତ ବ୍ୟବହାର କରି ନିମ୍ନଲିଖ ପଦାର୍ଥ ଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।
(କ) ପାପାନିକାର ପରମାଣ୍ଡ
(ଖ) କ୍ଲୋରିନ୍ ଅଣୁ
(ଗ) ଚୂନପାଣିର ସଂକେତ
(ଘ) ଯବକ୍ଷାରଜାନର ଅଣୁ
Solution:
(କ) ମାଙ୍ଗାନିଜ୍‌ର ପରମାଣୁ – Mn
(ଖ) କ୍ଲୋରିନ୍ ଅଣୁ – Cl₂
(ଗ) ଚୂନପାଣିର ସଂକେତ – Ca(OH)₂
(ଘ) ଯବକ୍ଷାରଜାନର ଅଣୁ – N₂

Question 4.
ଯୌଗିକ ଓ ମିଶ୍ରଣ ଭିତରେ ଦୁଇଟି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:

ଯୌଗିକ	ମିଶ୍ରଣ
(i) ଦୁଇ ବା ତତୋଧ୍ଵ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥନ୍ତ୍ରପାତରେ ରାସାୟନିକ ପୃକ୍ତୟଦ୍ଵାରା ସଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଯେଉଁ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ତାହାକୁ ଯୌଗିକ  ପଦାର୍ଥ କିହାଯାଏ | ରଦାହରଣ ଜଳ (H2O)	(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ ଏକାଧ୍ଵ ମୌଳିକ ବା ଯୌଗିକ ବା ଉଭୟ ମୌଳିକ ଓ ଯୌଗିକ ମିଶିକରି ଥାଏ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ରଣ କୁ ହାଯାଏ । ଏମାନେ କୌଣସି
(ii) ଯୌଗିକରେ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ନିଜସ୍ୱ ଧର୍ମ ହରାରଥା’ନ୍ତି |	(ii) ମିଶ୍ରଣରେ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ନିଜସ୍ବ ଗୁଣ ଅପରିବର୍ତିତ ରହିଥାଏ ।

Question 5.
ଯେଉଁ ମୌଳିକର ଅଣୁରେ ଏକରୁ ଅଧିକ ପରମାଣୁ ଥାଏ, ସେହିପରି ମୌଳିକର ତିନିଗୋଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Solution:
ଉଦାହରଣ – ଉଦ୍‌ଜାନ (H₂) ଅମ୍ଳଜାନ (O₂) ଏବଂ ଯବକ୍ଷାରଜାନ (ND₂)

Question 6.
ତୁମେ ଜାଣିଛ O₂, ଏବଂ O₃, ଗୋଟିଏ ଅନ୍ୟଟିର ସମସ୍ଥାନିକ । ତେବେ ଏହି ଦୁଇଟି, ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ, O₃ ର ନାମ ଲେଖ ଓ ଏହା ଆଜିକାଲି ସବୁଠାରେ କାହିଁକି ଆଲୋଚନା ହେଉଛି, ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Solution:
0₂, ଓ O₃, ଗୋଟିଏ ଅନ୍ୟଟିର ସମସ୍ଥାନିକ । ତେବେ ଏହି ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ ।
O₂ – ଅମ୍ଳଜାନର ସଂକେତ ଏବଂ O₃ – ଓଜୋନ୍‌ର ସଂକେତ ।

• ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ‘ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିୟର୍’’ ସ୍ତରରେ O₃, ବା ଓଜୋନ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହା ସୂର୍ଯ୍ୟରୁ ଆସୁଥ‌ିବା ମାରାତ୍ମକ ଅଲ୍‌ଟ୍ରାଭାଇଓଲେଟ୍‌ ବା ଅତିବାଇଗଣୀ ରଶ୍ମିକୁ ଶୋଷି ଦେଇଥାଏ ।
• କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ (CFC) ଏହି ଓଜୋନ୍ ଅଣୁକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଓଜୋନ୍‌ ସ୍ତରର ଛିଦ୍ର କୁହାଯାଏ । ଫଳରେ ମାରାତ୍ମକ ଚର୍ମ କର୍କଟ ରୋଗର ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

Question 7.
ପ୍ରୋଟିଏମ୍, ଡିଉଟେରିୟମ୍ ଓ ଟ୍ରାଇଟିୟମ୍, ଉଦ୍‌ଜାନର ତିନିଗୋଟି ସମସ୍ଥାନିକ । ଜଳର ସଂକେତ H₂O ଓ ଏଦ୍ବାର ବ୍ୟବହାର ଦହକ | ତିରଟେରିଯାପ ଓ ଥମ୍ନକାନରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଯୌଗିକର ନାମ ଓ ଫକେତ ଲେଖା ଏବଂ ସେଦ୍ୱି ମେଟିକର ଦ୍ୟଦହାଇ କାଣ କାଣିଶ୍ଚ ଲେଖ |
Solution:

• ପ୍ରୋଟିଏମ୍, ଡିଉଟେରିୟମ୍ ଓ ଟ୍ରାଇଟିୟମ୍, ଉଦ୍‌ଜାନର ତିନିଗୋଟି ସମସ୍ଥାନିକ ।
• ଜଳର ସଂକେତ H₂O |
• ଡିଉଟେରିୟମ୍ ଓ ଅମ୍ଳଜାନରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଯୌଗିକର ନାମ ଭାରୀଜଳ ଓ ଏହାର ସଂକେତ D₂O । ଏହାକୁ ଭାରୀଜଳ କୁହାଯାଏ ।

Question 8.
ଗୋଟିଏ ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁର ନାମ ଓ ସଂକେତ ଲେଖ, ଯାହା ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
Solution:

• ପାରଦ ଏକ ତରଳ ଧାତବ ମୌଳିକ । ଏହାର ସଂକେତ – Hg |
• ବ୍ରୋମିନ୍ ଏକ ତରଳ ଅଧାତୁ । ଏହାର ସଂକେତ Br |

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପଦାର୍ଥ :
(i) ଆମ ଚତୁପାର୍ଶ୍ଵରେ ଆମେ ଅନେକ ପଦାର୍ଥ ଦେଖୁ । ଏହି ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା –
(a) ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ଓ (b) ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପଦାର୍ଥ ।
(ii) ଜଳ, କାଠ, କୋଇଲା, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ,ବାୟୁ ମୃତ୍ତିକା ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ ।
(iii) ଆମେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଲୁଗାପଟା, ଆସବାବ ପତ୍ର, ବାସନକୁସନ, ଖାଦ୍ୟ ଓ ପାନୀୟ, ଜୀବନ ରକ୍ଷାକାରୀ ଔଷଧ, କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର ହେଉଥ‌ିବା ସାର ଓ କୀଟନାଶକ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ବସ୍ତୁ, କାଗଜ, କାଳି, ବିଭିନ୍ନ ଯାନବାହନ ଲତ୍ୟାଦି ମନ୍ମଯ୍ୟକର ପଦାର୍ଥ ଅଟେ |

→ ତୁମ ପାଇଁ କାମ :
ତୁମେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଓ ଘରେ ବାହାରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ଦଶଗୋଟି ପଦାର୍ଥର ତାଲିକା କର । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ଓ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପଦାର୍ଥ ବାଛ । ନିମ୍ନ ସାରଣୀଟି ତୁମ ଖାତାରେ ତିଆରି କରି ପୂରଣ କର ।
Solution:

→ ପଦାର୍ଥର ଗୁଣ :

• ପ୍ରତ୍ୟେକ କଠିନ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଓ ଆୟତନ ଅଛି ।
• ତରଳ ପଦାର୍ଥର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ନାହିଁ । ଏହାର ଆକୃତି ଧାରକ ପାତ୍ରର ଆକୃତି ଅନୁସାରେ ବଦଳିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଅଛି ।
• ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଓ ଆକୃତି ନଥାଏ ।

→ ତୁମପାଇଁ କାପ :
(କ) ଗୋଟିଏ କାଚ ଗ୍ଲାସ୍‌ରେ ଜଳନେଇ, ଗ୍ଲାସ୍‌ର ବାହାର ପଟେ ଗୋଟିଏ ଦାଗ ଦେଇ ଭିତରେ ଥିବା ଜଳର ଉପର ସ୍ତରକୁ ଚିହ୍ନିତ କର । ପଥର ଖଣ୍ଡଟିକୁ ଧୀରେ ଗ୍ଲାସ୍ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ପାଣିରେ ବୁଡ଼ାଇ ଦିଅ । ଗ୍ଲାସ୍ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଜଳ ସ୍ତରର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲାକି ? ଜଳସ୍ତରର ଯଦି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା, କାହିଁକି ଏପରି ଦ୍ରେଲା ?
Solution:
ହଁ, ଗ୍ଲାସ ଭିତରେ ଥିବା ଜଳସ୍ତରର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା । କାରଣ ପଥରଟି ଗ୍ଲାସ୍ ଭିତରେ ଯେତିକି ପରିମାଣର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କଲା, ସେତିକି ଆୟତନର ଜଳ, ଦାଗ ଉପରକୁ ଉଠିଗଲା ।

(ଖ) ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିର ତିନି -ଚାରୋଟି କାଚ ବୋତଲ ସଂଗ୍ରହ କର । ପ୍ରତି ବୋତଲରେ ଏକ ଗ୍ଲାସ୍ ଜଳ ଭର୍ତ୍ତିକର । ବିଭିନ୍ନ ବୋତଲରେ ଜଳର ଆକୃତି ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
ଏକା ପରିମାଣର ଜଳ ବିଭିନ୍ନ ବୋତଲରେ ଥିବାବେଳେ ସେହି ଜଳର ଆକୃତି ଏକାପରି ଅଟେ କି ?
Solution:
ନାଁ, ବିଭିନ୍ନ ବୋତଲରେ ଏକା ପରିମାଣର ଜଳଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେହି ଜଳର ଆକୃତି ଏକାପରି ନୁହେଁ, କାରଣ ତରଳ ପଦାର୍ଥର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ନାହିଁ । ଏହାର ଆକୃତି ଧାରକ ପଦାର୍ଥର ଆକୃତି ଅନୁସାରେ ବଦଳୁଥାଏ ।

ପ୍ରଶ୍ନ ୧ । ଧୂପକାଠିରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଧୂଆଁ, ବାୟୁ, ଜେଟ୍ ପ୍ଲେନ୍‌ରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଧୂଆଁର କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଅଛି କି ? ଏଥୁରୁ କେଉଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ତୁମେ ଉପନୀତ ହେଲ ?
Solution:
ଧୂପକାଠିରୁ ବାହାରୁଥିବା ଧୂଆଁ, ବାୟୁ, ଜେଟ୍, ପ୍ଲେନ୍‌ରୁ ବାହାରୁଥିବା ଧୂଆଁର କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ନାହିଁ । ଏଥୁରୁ ଆମେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲୁ ଯେ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ନ ଥାଏ ।

(ଗ) ଉପର (ଖ)ରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିବା ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଖାଲି ବୋତଲର ଓଜନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । ଏଥ‌ିପାଇଁ ତୁମ ସ୍କୁଲରେ ଥ‌ିବା ସ୍କିଙ୍ଗ୍ ବାଲାନ୍ସକୁ ବ୍ୟବହାର କରିପାର । ତା’ପରେ ସେହି ବୋତଲରେ ଜଳ ପୁରାଇ ଓଜନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । ଏହି ଦୁଇଟି ଓଜନ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ତୁମପାଇଁ କାମ ବାହାର କର । ଏହାଦ୍ଵାରା କେଉଁ ସିବିନ୍ତ୍ରରେ ଉପନୀତ ହେଲ |
Solution:
ପ୍ରଥମେ କାଚ ବୋତଲ ଓ ପରେ ବୋତଲ ସହ ଜଳର ଓଜନକୁ ମାପ କରାଯାଉ । ଜଣାଯିବ ଯେ ଉଭୟ ଓଜନର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଜଳର ଓଜନ ସହିତ ସମାନ । ଏଥୁ ଆମେ ଜାଣିଲୁ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ ଓ ତାହା କିଛି ସ୍ଥାନ ଅଧ୍ୟାର କରିଥାଏ ।

→ ତୁମପାଇଁ କାପ:

ଗୋଟିଏ ବେଲୁନ୍‌ରେ ବାୟୁ ଭର୍ତ୍ତିକରି ସୂତାଦ୍ୱାରା ବାନ୍ଧି ଓଜନ କର । କ’ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲ ?
Solution:
ବାୟୁ ଗୋଟିଏ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ । ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଓ ଆକୃତି ନ ଥାଏ ମାତ୍ର ଓଜନ ଅଛି । ମାତ୍ର ବେଲୁନ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁର ଓଜନ, ଆୟତନ ଓ ଆକାର ଅଛି । ବାୟୁକୁ ଆମେ ଦେଖ୍ ନପାରିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଏକ ପଦାର୍ଥ ।

ପ୍ରଶ୍ନ ୨ । ତାପ, ଆଲୋକ, ଅଙ୍ଗାର, ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ଓ ଶବ୍ଦ ପଦାର୍ଥ କି ? ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ବାଛ ।
Solution:
ଅଙ୍ଗାର, ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ, କିନ୍ତୁ ତାପ, ଆଲୋକ ଓ ଶବ୍ଦ ପଦାର୍ଥ ନୁହଁନ୍ତି । ପଦାର୍ଥର ଓଜନ, ଆୟତନ ଓ ଆକାର ଅଛି । ତେଣୁ ଅଙ୍ଗାର ଓ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ପଦାର୍ଥ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ।
ପ୍ରଶ୍ନ ୩ । ପାଖରେ ଥାଇ ଦିଶଇ ନାହିଁ
ରାଗିଲେ ସେ ସବୁ ଭାଙ୍ଗି ଦିଏ
କହରେ ପିଲେ, କହ ସେ କିଏ ?
Solution:
ବାୟୁ ବା ପବନ ।

ପଦାର୍ଥର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥା :
(i) ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥର ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି; ଯଥା – (କ) କଠିନ ଅବସ୍ଥା, (ଖ) ତରଳ ଅବସ୍ଥା ଓ ଦେଖିବାକୁ ପାଉ । ପଦାର୍ଥ ଗୋଟିଏ ଅବସ୍ଥାରୁ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଅବସ୍ଥାକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଏକ ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ । ଏହି ସମୟରେ ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ଗୁଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

(ii) କଠିନ ବରଫ ତରଳିଲେ ଜଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଯାହା ପଦାର୍ଥର ତରଳ ଅବସ୍ଥା । ତରଳ ଜଳକୁ ଗରମ କଲେ ତାହା ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ଏହା ଜଳର ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା । ସେହିପରି ବାଷ୍ପ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ଜଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ଜଳମଧ୍ଯ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଥଣ୍ଡାହୋଇ ବରଫରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ।

(କ) ପଦାର୍ଥର କଠିନ ଅବସ୍ଥା ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ପଦାର୍ଥର ନିଜସ୍ବ ଆକାର, ଆୟତନ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ । ଏହାକୁ ଯେଉଁଠାରେ ରଖିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା କିଛି ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରେ । ଉଦାହରଣ – ପଥର, ବରଫଖଣ୍ଡ, କାଠ, ଇଟା ।

(ଖ) ପଦାର୍ଥର ତରଳ ଅବସ୍ଥା – ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ପଦାର୍ଥର ନିଜସ୍ୱ ଆୟତନ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ, କିନ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ନଥାଏ । ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ପଦାର୍ଥର ଆକୃତି ଧାରକ ପାତ୍ରର ଆକୃତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଯେଉଁ ପାତ୍ରରେ ରଖାଯାଇଥାଏ, ସେହି ଆକୃତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ – ଜଳ, ତେଲ, କ୍ଷୀର

(ଗ) ପଦାର୍ଥର ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା – ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ପଦାର୍ଥର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଓ ଆୟତନ ନଥାଏ, ମାତ୍ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ । ସାମାନ୍ୟ ତାପ ଓ ଚାପର ତାରତମ୍ୟ ହେଲେ ଏହାର ଆୟତନ ହ୍ରାସ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ସର୍ବଦା ଆବଦ୍ଧ ପାତ୍ରରେ ରଖାଯାଏ । ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ଯେଉଁ ଆବଦ୍ଧ ପାତ୍ରରେ ରଖାଯାଏ, ତାହା ସେହି ପାତ୍ର ମଧ୍ଯରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ବ୍ୟାପିଥାଏ । ଉଦାହରଣ – ଅମ୍ଳଜାନ, ଉଦ୍‌ଜାନ, ଯବକ୍ଷାରଯାନ ।

→ ମନେରଖ :
ରନ୍ଧନଗ୍ୟାସ୍ ଓ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଇସ୍ପାତ୍ ଟାଙ୍କି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ୟାସ୍ ଯେତେବେଳେ ଉଚ୍ଚ ଚାପଯୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ସେତେବେଳେ ତାହା ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ । ରେଗୁଲେଟର ସାହାଯ୍ୟରେ ଯେତେବେଳେ ଟାଙ୍କି ମୁହଁ ଖୋଲାଯାଏ ତାହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପ ପାଇ ପୁଣି ବାଷ୍ପୀୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିଯାଏ ।
ବାୟୁ ମଣ୍ଡଳରେ ଥିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ହିଁ ରହିଥାଏ । କାରଣ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପମାତ୍ରା ଓ ଚାପରେ ଏହା ଗୋଟିଏ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ ।

→ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରକୃତି :
କଠିନ ପଦାର୍ଥ :

• ସ୍ଥିର ତାପମାତ୍ରାରେ କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଆକାର, ଆକୃତି ଓ ଆୟତନର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
• କାଠିନ ପଦାର୍ଥକ ସେକେଣସି ଷ୍ଠାନରେ ରଖାଯାଲପାରିବ |

→ ଉଇଲ ପଦାର୍ଥ :

• ସ୍ଥିତ ତାପମାତ୍ରାରେ ପରଲ ପଦାର୍ଥର ଆୟତନ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ୍ ରହେ କିଛି ଏହ୍ରାସ ଆକାର ଥାକତି ଧାରକପାତ୍ରର ଆକୃତି ଅନୁସାରେ ବଦଳିଥାଏ ।
• ତରଳ ପଦାର୍ଥ ରଖିବାପାଇଁ ଗୋଟିଏ ପାତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । ତାହା ଖୋଲା ବା ଆବଦ୍ଧ ହୋଇପାରେ । ନଚେତ୍ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରୁ ନିମ୍ନକୁ ବହିଯାଇଥାଏ ।

→ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ :

• ସ୍ଥିର ତାପମାତ୍ରାରେ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ଆକାର, ଆୟତନ ଓ ଆକୃତି ଆବଦ୍ଧ ଧାରକ ପାତ୍ରର ଆକାର, ଆୟତନ ଓ ଆକୃତି ଅନୁସାରେ ହୋଇଥାଏ ।
• ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ସର୍ବଦା ଆବଦ୍ଧ ପାତ୍ରରେ ରଖୁବାକୁ ହୁଏ । ନଚେତ୍ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ ପାତ୍ରରୁ ବାହାରିଯାଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଚାଲିଯାଏ ।

ପଦାର୍ଥର ତିନି ସାଧାରଣ ଅବସ୍ଥାର ଅନ୍ତଃ-ରୂପାନ୍ତରଣ (Inter-Conversion) :
ତାପର ପ୍ରୟୋଗରେ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ । ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ । ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ଥଣ୍ଡାକଲେ ତାହା ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିଥାଏ । ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ ଥଣ୍ଡା କଲେ ତାହା ପୁନଶ୍ଚ କଠିନାବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସେ । ପଦାର୍ଥର ଏହି ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥାର ଗୋଟିକରୁ ଅନ୍ୟଟିକୁ ହେଉଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଅନ୍ତଃ-ରୂପାନ୍ତରଣ କୁହାଯାଏ ।

ଳେନାଲ – ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ବରଫ ତରଳି ଜଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଜଳର ଗଳନାଙ୍କ (Melting Point) କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଗଳନ (Melting) କୁହାଯାଏ ।
ହି ମାଙ୍କ – ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଜଳକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବପାତନ ହିମାଙ୍କ (Freezing point) କୁହାଯାଏ ।

ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ – ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଜଳ ଫୁଟି ବାମ୍ଫ(steam)ରେ ପରିଣତ ହୁଏ ତାହାକୁ ଜଳର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ (Boiling Point) କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସ୍ଫୁଟନ କୁହାଯାଏ ।
ବାଷ୍ପୀକରଣ – ଜଳର ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଫୁଟନ (୧୦୦° ସେ. ) ନହେଲେ ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ଏହା ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା (ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ) ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବାଷ୍ପୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

ଜଳକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରି ତାପମାତ୍ରାକୁ ୧୦୦° ସେ. (ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ) କଲେ ସ୍ଫୁଟନ ଘଟି ଜଳ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା (ବାମ୍ଫ) ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।

ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବପାତନ – କଠିନ ନାଫ୍‌ଲିନ୍ ଗୁଣ୍ଡକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ତାହା ନ ତରଳି ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଆସ୍ତରଣ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ । ଏହି ନାଫ୍‌ଲିନ୍ ବାଷ୍ପ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ କଠିନ ଅବସ୍ଥାର ଏକ ଆସ୍ତରଣ ହୁଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଊର୍ଷପାତନ କୁହାଯାଏ ।

ପ୍ରଶ୍ନ ୪ । ଗନ୍ଧକର୍ପୁର, ଆୟୋଡିନ୍ ଦାନା, ଆମୋନିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଲବଣ ଇତ୍ୟାଦି କଠିନ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ କିଛି ସମୟ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ , କ’ଣ ହେବ ?
Solution:
ଗନ୍ଧକର୍ପୁର, ଆୟୋଡି଼ନ୍ ଦାନା, ଆମୋନିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଲବଣ ଇତ୍ୟାଦି କଠିନ ପଦାର୍ଥକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ତରଳ ନ ହୋଇ ତାହା ବାଷ୍ପ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ବାଷ୍ପ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନ ଆସି ପୁନଶ୍ଚ କଠିନ ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଉଦ୍‌ବାୟୀ କଠିନ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦ୍‌ବାୟୀ କଠିନ ପଦାର୍ଥ – କେତେକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ଅଛି ଯାହାକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ତାହା ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ନ ହୋଇ ସିଧା ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ଥଣ୍ଡା ହେଲେ ସେମାନଙ୍କର ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନ ଆସି କଠିନ ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହିଭଳି କଠିନ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକାର କଠିନ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଉଦ୍‌ବାୟୀ କଠିନ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।

ଗଳନ, ସ୍ଫୁଟନ, ବାଷ୍ଟୀକରଣ, ଘନୀକରଣ ପରି ଉର୍ଦ୍ଧପାତନ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।

→ ପଦାର୍ଥର ଗଠନ :
(i) କେତେଗୁଡିଏ ଜାଣିକାନ୍ତି ନେଲ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥ ଗଠିତ | ଏଦ୍ୱି କଣିକାଗୁଗିକ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପ୍ରକାର ର୍ଥାକଗଣ ବଳ ଥାଏ ।
(ii) ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ କିଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ଥାଏ ଏବଂ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରୂପରେ ସଜ୍ଜା ହୋଇ ରହିଥାଆନ୍ତି । ଯେହେତୁ ପଦାର୍ଥର କଠିନ, ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ତାହାର କଣିକା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟେ, ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନର ପରିମାଣ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ସଜ୍ଜା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ
ହୋଇଥାଏ ।
(iii) କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ପାଖାପାଖ୍ କଣିକା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନର ପରିମାଣ ସବୁଠାରୁ କମ୍ । ତେଣୁ ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଦୁଇଟି କଣିକା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳ ସବୁଠାରୁ ତୀବ୍ର ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରବଳ ଆକର୍ଷଣ ଯୋଗୁ, କଠିନ ଆକୃତି ସ୍ଥିର ଅଟେ । କଠିନ ପଦାର୍ଥର କିଛି ଅଂଶ ଅଲଗା କରିବାପାଇଁ ହାତୁଡ଼ି ବା ସେହିପରି କିଛି ଜିନିଷ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

(iv) ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ୱ ସାମାନ୍ୟ
(v)ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳ କମ୍ । ଏଣୁ ତରଳ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ନାହିଁ । ଏହା ଧାରକ ପାତ୍ରର ଆକୃତି ନେଇଥାଏ । ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରୁ ନିମ୍ନକୁ ଗତି କରିଥାଏ ଓ ଏହା କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ଏକାଠି ଥାଆନ୍ତି । ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥରେ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଦୂରତ୍ବ ହେତୁ ପାରସ୍ପରିକ ଆକର୍ଷଣ ବଳ ଅତି କମ୍ ।
ବାହାରକୁ ଚାଲିଯାଏ ।

→ ପଦାର୍ଥର ଣ୍ଡୋଶୀ ବିରାଗ :

• ଭୌତିକ ଥଟସ୍ଥା ହଶିକୋଣରୁ ପଦାର୍ଥକୁ ତିନି ପ୍ତକାରରେ କିଣନ୍ତ କରାଯାଲଥାଏ |
  ଯଥା – (କ) କଠିନାବସ୍ଥା, (ଖ) ତରଳାବସ୍ଥା, (ଗ) ଗ୍ୟାସୀୟାବସ୍ଥା ।
• ପଦାର୍ଥଗ୍ମତିକ୍ତ ସେମନଙ୍କର ରାସାୟନିକ ସଂରଚନା (constitution) ଓ ଫକ୍ମତି (composition) ଅନ୍ତମାନ ମୌଳିକ, ଯୌଗିକ ଓ ମିଶ୍ରଣ ରୂପେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଗୁଡ଼ିକରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର କଣିକା ଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । ମୌଳିକ ଓ ଯୌଗିକ ଏହି ପ୍ରକାରର ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ଅଟନ୍ତି । ତମ୍ବାତାର, ସୁନା ଆଦି ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ।
• ଆଉ କେତେକ ପଦାର୍ଥ ଅଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଏକରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକାରର କଣିକା ଥାଏ । ଏହିଭଳି ପଦାର୍ଥକୁ ମିଶ୍ର ପଦାର୍ଥ ବା ମିଶ୍ରଣ କୁହାଯାଏ । କୋଇଲା ଏକ ମିଶ୍ର ପଦାର୍ଥ ।
• ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ଯେକୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରୁ ସଂଗୃହିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ବିଶୁଦ୍ଧ ଅବସ୍ଥାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଦାର୍ଥରେ ଥ‌ିବା କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଏକାଭଳି ଦେଖାଯାଏ । ଏହିଭଳି ସରଳତମ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥକୁ ମୌଳିକ କୁହାଯାଏ ।

ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ଅଙ୍ଗାରକ, ଫସଫରସ୍, ଗନ୍ଧକ, ଆୟୋଡ଼ିନ୍, ସୁନା, ରୂପା, ଦସ୍ତା, ଆଲୁମିନିୟମ୍, ସୀସା ଇତ୍ୟାଦି କଠିନ ମୌଳିକ । ପାରଦ ଓ ବ୍ରୋମିନ ତରଳ ମୌଳିକ । ଉଦ୍‌ଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ, ଯବକ୍ଷାରଜାନ, କ୍ଲୋରିନ୍, ହିଲିୟମ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଗ୍ୟାସୀୟ ମୌଳିକ ।

ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାଣିଥୁବା ୧୧୫ ଟି ମୌଳିକ ମଧ୍ୟରୁ ୮୮ଟି ମୌଳିକ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ୨୭ଟି ମୌଳିକ ମନୁଷ୍ୟକୃତ

ପ୍ରଶ୍ନ ୬ । ଫିଲଟର୍‌ ପାଣି ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ କି ? ତୁମ ଉତ୍ତରର ଯଥାର୍ଥତା ବୁଝାଅ ।
Solution:
ଫିଲଟର୍ ପାଣି ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ । ଏହା ଏକ ମିଶ୍ରଣ । ଏଥୁରେ ଧାତବଲବଣ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।

→ ମେଲକରି ପୂଜାରେଦ :
(i) ମୌଳିକ ଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ଗୁଣ ଅନୁଯାୟୀ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା – ଧାତୁ (Metal), ଅଧାତୁ (Non-metal) ଉପଧାତୁ (Metalloid) |
(a) ଧାତୁ – ଧାତୁରୁ ତାର ଓ ପାତ୍ର ପସ୍ତୁତ କରାଯାଇପାରେ । ଧାତୁ ମଧ୍ୟ ତାପ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ସୁପରିବାହୀ । ଲୁହା, ଦସ୍ତା, ତମ୍ବା, ସୀସା, ଆଲୁମିନିୟମ, ସୁନା,ରୁପା, ଜିଙ୍କ୍, ମାଗ୍ନେସିୟମ୍ , କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ଇତ୍ୟାଦି କଠିନ ଧାତବ ମୌଳିକର ଉଦାହରଣ ।
(b) ଅଧାତୁ – ଅଙ୍ଗାରକ, ଗନ୍ଧକ, ଫସ୍‌ଫରସ ଇତ୍ୟାଦି କଠିନ ଅଧାତୁ ମୌଳିକ ଅଟନ୍ତି । ଉଦ୍‌ଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ, ଯବକ୍ଷାରଜାନ, କ୍ଲୋରିନ୍, ହିଲିୟମ୍, ଇତ୍ୟାଦି ବାଷ୍ପୀୟ ଅଧାତୁ ମୌଳିକ ଅଟନ୍ତି ।
(c) ଉପଧାତୁ – ଯେଉଁ ମୌଳିକ ଉଭୟ ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ ଉଭୟର ଗୁଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ଉପଧାତୁ କୁହାଯାଏ । ଆର୍ସେନିକ୍, ବୋରନ୍, ସିଲିକନ୍ ଆଦି ଉପଧାତୁ ।

→  ବ୍ରୋମିନ ଏକମାତ୍ର ତରଳ ଅଧାତୁ ମୌଳିକ ଅଟେ ।

(ii) ପ୍ରାକୃତିକ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ ଆମ ପୃଥ‌ିବୀର ଭୂତ୍ଵକ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ଭୂତ୍ଵକର ୯୯ ଭାଗ ପାର୍ଶ୍ଵ ସ୍ଥ ୧୦ଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

ଆଲୁମିନିୟମ୍ ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଅଙ୍ଗାରକ, ଉଦ୍‌ଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ।
(iii) ଉଦ୍‌ଜାନ ସବୁଠାରୁ ହାଲୁକା ଓ ଦହନଶୀଳ ମୌଳିକ । କିନ୍ତୁ ଅମ୍ଳଜାନ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ଦହନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ମାଗ୍ନେସିୟମ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ଯୌଗିକ :
ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ମୌଳିକ ନିଜ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଯେଉଁ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥର ଗୁଣ ଏହାର ମୂଳ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥର ଗୁଣଠାରୁ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ,ଚିନି, ଲୁଣ, ଜଳ, ଚକ୍‌ଖଡ଼ି, ଗ୍ଲୁକୋଜ୍, ଖାରସୋଡ଼ା, ଭିନେଗାର୍ ଇତ୍ୟାଦି ଯୌଗିକ ଅଟନ୍ତି । ଉଦାହରଣ – ୫୬ ଗ୍ରାମ୍ ଲୁହାଗୁଣ୍ଡ, ୩୨ ଗ୍ରାମ୍ ଗନ୍ଧକ ସହ ରାସାୟନିକ ସଂଯୋଗ ଘଟାଇ ୮୮ ଗ୍ରାମ୍ ଫେରସ୍ ସଲ୍‌ଫାଇଡ୍ ନାମକ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ ।

ମିଶ୍ରଣ :
(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ ଏକାଧ୍ଵ ମୌଳିକ ବା ଯୌଗିକ ବା ଉଭୟ ମୌଳିକ ଓ ଯୌଗିକ ମିଶିକରିଥାଏ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ରଣ କୁହାଯାଏ | ମିଶ୍ରଣ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ; ଯଥା – ସମଜାତୀୟ ମିଶ୍ରଣ ଓ ବିଷମ ଜାତୀୟ ମିଶ୍ରଣ । ମିଶ୍ରଣ ଗୋଟିଏ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ବାୟୁ, ଜଳ, ଚିନିସରବତ, ବାରମଜା ମିକ୍‌ର ଆଦି ମିଶ୍ରଣ ଅଟନ୍ତି ।
(iii) ମିଶ୍ରଣଗୁଡ଼ିକରେ ଥ‌ିବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଗୁଣ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିଥାଏ, ମିଶ୍ରଣଗୁଡ଼ିକ ମିଶି ଉତ୍ପନ୍ନ କରିବାବେଳେ କୌଣସି ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇ ନ ଥାଏ, ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓଜନର ଅନୁପାତରେ
(iii) ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ବିଭିନ୍ନ ମିଶ୍ରଣକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ପୃଥକ କରାଯାଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଅବକ୍ଷେପଣ (Sedimentation), ଉତଳାଦ୍ରାନ (Decantation), ପରିସ୍ତବଣ (Filtration), ପାଦନ (Distilation), ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବପାତନ୍ (Sublimation) ଆଦି ବିଜ୍ଞାନଗାର ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ ।

ପ୍ରଶ୍ନ ୭ । (i) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳରେ କେଉଁ କେଉଁ ମୌଳିକ ଥାଏ ?
Solution:
ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳରେ ଅଙ୍ଗାରକ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ମୌଳିକ ଥାଏ ।

(ii) ଭୋଲଟାମିଟର ଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଳ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ କରାଇଲେ କେଉଁ କେଉଁ ମୌଳିକ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
Solution:
ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।

(iii) ଅଙ୍ଗାରକ, ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ତିନୋଟି ମୌଳିକ, ଗ୍ଲୁକୋଜ ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ । ଏହାର ଯଥାଯଥ କାରଣ ଲେଖ ।
Solution:
ଅଙ୍ଗାରକ, ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକ ପ୍ରକାରର ପରମାଣୁରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ମୌଳିକ କୁହାଯାଏ । ମାତ୍ର ଗ୍ଲୁକୋଜ (C₆H₁₂O₆) କାର୍ବନ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଓ ଅକ୍ସିଜେନ୍ ତିନି ପ୍ରକାରର ପରମାଣୁରେ ଗଠିତ ହୋଇଅଛି । ତେଣୁ ଗ୍ଲା କୋଜ୍ ଏକ ଯୌଗିକ ଅଟେ ।

(iv) ୮୪ ଗ୍ରାମ୍ ଲୁହାଗୁଣ୍ଡ, ୫୪ ଗ୍ରାମ୍ ଗନ୍ଧକ ସହ ରାସାୟନିକ ସଂଯୋଗ ଘଟାଇଲେ କେତେ ଗ୍ରାମ୍ ଫେରସ୍ ସଲ୍‌ଫାଇଡ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବ ?
Solution:
୮୪ ଗ୍ରାମ ଲୁହାଗୁଣ୍ଡ, ୫୪ ଗ୍ରାମ ଗନ୍ଧକ ସହ ରାସାୟନିକ ସଂଯୋଗ ଘଟାଇଲେ (୮୪+୫୪) ଗ୍ରାମ୍ =୧୩୮ ଗ୍ରାମ ଫେରସ୍ ସଲ୍‌ଫାଇଡ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବ ।

→ ପରମାଣୁ ଓ ଅଣୁ :
ପରମାଣୁ :

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥ ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକାର ସମଷ୍ଟି । ମୌଳିକର ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ପରମାଣୁ କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ମୌଳିକର ସବୁ ପରମାଣୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ ।
• କେତେକ ମୌଳିକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଏକାଧିକ ପ୍ରକାରର ପରମାଣୁ ଥାଏ । ସେହିଭଳି ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ସମସ୍ଥାନିକ ବା ଆଇସୋଟୋପ୍ (Isotope) କହନ୍ତି । ମୂଳ ମୌଳିକର ଗୁଣ ତାହାର ସମସ୍ଥାନିକ ପରମାଣୁରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, କାର୍ବନ 12 ଓ କାର୍ବନ 14, ପ୍ରୋଟିୟମ୍ (1_H), ଡିଉଟେରିୟମ (2_H) ଓ ଟ୍ରାଇଟିୟମ୍ (3_H)

ଅଣୁ :

• ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକାର ସମଷ୍ଟି । ଯୌଗିକର ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ଅଣୁ କୁହାଯାଏ ।
• ଯୌଗିକର ଗୁଣ ଏହାର ଅଣୁରେ ମଧ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଯୌଗିକରେ ଯେଉଁ ଯେଉଁ ମୌଳିକ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ. ସେହି ଯୌଗିକର ଅଣୁରେ ସେହି ମୌଳିକର ପରମାଣୁ ଥାଏ ।
• କଠିନ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଅଣୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ପରମାଣୁରେ ଗଠିତ । ଉଦାହରଣ – ଗନ୍ଧକ (S), ଅଙ୍ଗାରକ (C), ଲୌହ (Fe), ତମ୍ବା (Cu) ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଗ୍ୟାସୀୟ ମୌଳିକ ଅଣୁରେ ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ପରମାଣୁ ଥାଏ । ଉଦାହରଣ – ଉଦ୍‌ଜାନ (H₂), ଅମ୍ଳଜାନ (O₂), ଯବକ୍ଷାରଜାନ (N₂) ଇତ୍ୟାଦି ।

ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ମୌଳିକ ଓ ଯୌଗିକମାନଙ୍କର ଅଣୁ ଓ ପରମାଣୁ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।

ମୌଳିକର ପ୍ରତୀକ (Symbol of Elements):
(i) ମୌଳିକର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ସାଂକେତିକ କ୍ଷୁଦ୍ରନାମକୁ ମୌଳିକର ପ୍ରତୀକ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପ୍ରତୀକରେ ସେହି ମୌଳିକର ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷରଟି ବା ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଅକ୍ଷର ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ମୌଳିକର ଲାଟିନ୍ ବା ଗ୍ରୀକ୍‌ନାମକୁ ଇଂରାଜୀ ଅକ୍ଷରଦ୍ବାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
(iii) କେତେକ ମୌଳିକର ଅଣୁ ଏହାର ପରମାଣୁଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ଉଦ୍‌ଜାନ ମୌଳିକର ଅଣୁରେ ଦୁଇଟି ପରମାଣୁ ଥାଏ । ତେଣୁ ଉଦ୍‌ଜାନ ଅଣୁକୁ ଭିନ୍ନ ଏକ ଉପାୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ । ତାହାକୁ ଆଣବିକ ସଂକେତ କୁହାଯାଏ । ଉଦ୍‌ଜାନର ଆଣବିକ ସଂକେତ H₂, ଅମ୍ଳଜାନର ଆଣବିକ ସଂକେତ O₂, ଯବକ୍ଷାରଜାନର ଆଣବିକ ସଂକେତ N₂, ଇତ୍ୟାଦି ।

→ କେତେଗୋଟି ମୌଳିକର ନାମ ଓ ପ୍ରତୀକ

ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ ଓ ତାହାର ଆଣବିକ ସଂକେତ :
(i) ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁପାତରେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ କହନ୍ତି ।
(ii) ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥର ଗୁଣ ଏହାର ମୂଳ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥର ଗୁଣଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥର ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ଅଣୁ କୁହାଯାଏ । ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥର ସମସ୍ତ ଗୁଣ ଏହି ଅଣୁରେ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳେ ।

ଉଦାହରଣ – (କ) ଦୁଇଟି ଉଦଜାନ ପରମାଣୁ ଗୋଟିଏ ଅମ୍ଳଜାନ ପରମାଣୁ ସହ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଗୋଟିଏ ଜଳ ଅଣୁ (H₂O) ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ଏଠାରେ ଜଳଅଣୁର ଆଣବିକ ସଂକେତ H₂O ।
(ଖ) ଖାଦ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ସାଧାରଣ ଲୁଣ ଅଣୁରେ ଗୋଟିଏ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ପରମାଣୁ ଓ ଗୋଟିଏ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ଥାଏ, ତେଣୁ ସାଧାରଣ ଲୁଣର ସଂକେତ ହେଉଛି NaCl ।

→ କେତେକ ପୌଗିକ ଓ ସେମାନଙ୍କର ର୍ଥାଣବିକ ଫକେତ

→ ଆପ, କାଣିବା :

• ଜଳ, ବାୟୁ, ଘରଦ୍ଵାର, କାଠ, କୋଇଲା, ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
• କେତେକ ପଦାର୍ଥ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ ଓ ତାହା କିଛି ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥାଏ ।
• ପଦାର୍ଥ ତିନିପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥାରେ ରହିପାରେ, ଯଥା : କଠିନ, ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ।
• ପଦାର୍ଥର ତିନି ଅବସ୍ଥାର ଭୌତିକ ଧର୍ମ ଯଥା : ଆକାର, ଆକୃତି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
• ପଦାର୍ଥ ତିନି ପ୍ରକାର ଯଥା : ମୌଳିକ, ଯୌଗିକ ଓ ମିଶ୍ରଣ ।
• ମୌଳିକ ଓ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ଅଟନ୍ତି ।
• ମିଶ୍ରଣର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ପୃଥକୀକରଣ କରିବା ସହଜ ।
• ମୌଳିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ପରମାଣୁ ଓ ଯୌଗିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ଅଣୁ କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 3.1 କୃଷି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Geography Solutions Chapter 3.1 କୃଷି

1. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ପ୍ରାୟ 50 ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) କୃଷି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଚାରିଗୋଟି କୃଷିର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:

• ଭୂମିକୁ କର୍ଷଣ କରି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଲୋକସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା 65 ଭାଗରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ଭାରତ ପରି ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଲୋକସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ଲୋକ କୃଷିକୁ ଜୀବିକା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।
• କୃଷି କେବଳ ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକୁ ବୁଝାଏ, ତାହା ନୁହେଁ; ପଶୁପାଳନ, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ମହୁଚାଷ, ରେଶମ କୀଟ ପାଳନ, ପନିପରିବା, ଫୁଲ ଓ ଫଳ ଚାଷ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

(ଖ) କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପ୍ରାକୃତିକ ବା ଭୌତିକ ନିବେଶ ଓ ମାନବୀୟ ନିବେଶ ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ବା ଭୌତିକ ନିବେଶ– ସୌରତାପ, ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଭୂମିର ଗଠନ, ଉପଯୋଗୀ ମୃତ୍ତିକା ଭୌତିକ ନିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
• ମାନବୀୟ ନିବେଶ– କୃଷି ପାଇଁ ଶ୍ରମ, ବିହନ, କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ରାସାୟନିକ ସାର, କୀଟନାଶକ, ଜଳସେଚନ, ଶସ୍ୟ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଦି ମାନବୀୟ ନିବେଶ ।
• ଏହି ଦୁଇ ନିବେଶ ବ୍ୟତୀତ ଜମିର ମାଲିକାନା, ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ, କୃଷିନୀତି ଆଦି କୃଷିର ମାନ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ।

(ଗ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ? ଭାରତର ତିନିଗୋଟି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିର ନାମ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ କେଉଁ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ କରାଯାଇଥାଏ ଲେଖା।
Answer:

• ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିରେ ଜଙ୍ଗଲର କିଛି ଅଂଶ ପ୍ରଥମେ ସଫା କରାଯାଇ ଗଛର ଗଣ୍ଠି, ଡାଳ, ପତ୍ର ଆଦି ଶୁଖାଇ ପୋଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ଏହି ପାଉଁଶ ଜମିର ଉର୍ବରତା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ
• ଏହି ଜମିରେ ଦୁଇ ତିନିବର୍ଷ ଚାଷ କଲା ପରେ ଜମିର ଉର୍ବରତା ଶକ୍ତି କମିଯାଏ, ତେଣୁ ଏହାକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଜଙ୍ଗଲର ଅନ୍ୟତ୍ର ଏହିପରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଂଶ ପୋଡ଼ି ଚାଷ କରାଯାଏ ।
• ଏହି କୃଷିରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ କର୍ଶନ ଓ ଦହନ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ଭାରତର ତିନିଗୋଟି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିର ନାମ ହେଲା ଝୁମ୍, ପୁନମ୍ ଓ ପୋଡ଼ୁ ।
• ଝୁମ୍ ଚାଷ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତ, ଯଥା – ଆସାମ, ମେଘାଳୟ ରାଜ୍ୟରେ, ପୁନମ୍ କେରଳରେ ଏବଂ ପୋଡୁ ଚାଷ ଓଡ଼ିଶାରେ କରାଯାଇଥାଏ।

(ଘ) ରୋପଣ କୃଷି କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଦୁଇଟି ରୋପଣ କୃଷିର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ଫସଲ ରୋପଣଦ୍ୱାରା କରାଯାଉଥିବା କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟକୁ ରୋପଣ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• କ୍ଳାନ୍ତି ମଣ୍ଡଳର ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକକ ଫସଲ ଭାବରେ ଏହି କୃଷି କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଏହା ଏକ ବାଣିଜ୍ୟଭିଭିକ ବା ଅର୍ଥକରୀ କୃଷି, ତେଣୁ ଏହି କୃଷି ପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ପୁଞ୍ଜି, ବିସ୍ତୃତ ଭୂମି ଓ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।
• ରୋପଣ କୃଷିର ଉଦାହରଣ –ଚାହା, କଫି, ଆଖୁ, ରବର ।

(ଘ) ଦୁଇଟି ତନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଫସଲର ନାମ ଲେଖ । କେଉଁ ପ୍ରାକୃତିକ
Answer:
ପରିବେଶରେ ସେହି ଫସଲଗୁଡ଼ିକ ଭଲ ହୁଏ ଲେଖ ।

• କପା ଓ ଝୋଟ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ତନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଫସଲ ।
• କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ କପାଚାଷ ଭଲ ହୁଏ। ଅଧିକ ଉତ୍ତାପ, ଅଧୂକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ଉତ୍ତମ ଜଳସେଚନ ତଥା କୃଷ୍ଣମୃରିକା ଏବଂ ପଟୁ, ପଙ୍କ ଓ ଜୈବସାର ଥିବା ଘୂରିକା କପାଚାଷ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥାଏ।
• ସେହିପରି କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଝୋଟଚାଷ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ଉର୍ବର ପଟୁମ୍ବରିକା, ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଝୋଟ ଚାଷ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅନୁକୂଳ ।

2. ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ । (ପ୍ରାୟ 20 ଟି ଶବ୍ଦରେ)

(କ) ମିଶ୍ରିତ କୃଷି :
Answer:

• ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ, ପଶୁଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସହ ପଶୁପାଳନକୁ ମିଶ୍ରିତ କୃଷି କୁହାଯାଏ।
• କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଜଳବାୟୁ ଅଞ୍ଚଳ, ଯଥା- ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ପୂର୍ବଭାଗ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବାଶ, ଇଉରୋପ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାରେ ମିଶ୍ରିତ କୃଷି କରାଯାଇଥାଏ ।

(ଖ) ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି :
Answer:

• ସହର ଓ ବଡ଼ବଡ଼ ନଗରରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ତାହାର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପନିପରିବା ଓ ଫଳ ଫୁଲ ଇତ୍ୟାଦି କରାଯାଉଥିବା ଚାଷକୁ ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି କୁହାଯାଏ।
• ଏହା ସବୁ ଲାଭଜନକ କୃଷି । ଓଡ଼ିଶାର ପାନ ଓ କେରଳର ନଡ଼ିଆ ଏହି କୃଷିର ଉଦାହରଣ।

(ଗ) ସଘନ ପ୍ରୟୋଜନ ଭିତ୍ତିକ କୃଷି :
Answer:

• ଛୋଟ ଛୋଟ ଜମିରେ ଉନ୍ନତ ବିହନ, ନିୟମିତ ଜଳସେଚନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରି ଅଧିକ ଶ୍ରମିକଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନକୁ ସଘନ ପ୍ରୟୋଜନ ଭିତ୍ତିକ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ଦକ୍ଷିଣ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଓ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ମୌସୁମୀ ଅଞ୍ଚଳ, ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପ ଓ ଭୂମଧ୍ଯସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏ ପ୍ରକାର କୃଷିରେ ଧାନ, ମକା, ଗହମ, ଡାଲିଜାତୀୟ ଶସ୍ୟ, ତୈଳବୀଜ ଚାଷ କରାଯାଏ ।

3. ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।

(କ) ଆସାମରେ ବାହା ଚାଷ ହୁଏ।
Answer:

• ଆସାମରେ ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
• ଏଠାରେ ବାର୍ଷିକ ବୃଷ୍ଟିପାତର 200 ସେ.ମି. ରୁ ଅଧିକ।
• ଏହାର ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଂଶରେ ଚାହା ଚାଷ କରାଯାଏ।
• ଏହି ସବୁ ଭୌଗୋଳିକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ଯୋଗୁ ଆସାମରେ ଚାହା ଚାଷ ହୁଏ ।

(ଖ) ଧାନ ଏକ କ୍ରାନ୍ତିମଣ୍ଡଳୀୟ ଫସଲ ।
Answer:

• କ୍ରରିମଣ୍ଡଳରେ ତାପମାତ୍ରା, ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ଆର୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
• କ୍ରାନ୍ତିମଣ୍ଡଳୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଅନେକ ନଦୀ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥୁବା ହେତୁ ପଟୁ, ଦୋରସା ଓ ମଟାଳ ମୃରିକା ଅଧୁକ ପରିମାଣରେ ଦେଖାଯାଏ। ଏହା ଧାନ ଚାଷପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉପଯୋଗୀ। ତେଣୁ କ୍ରାନ୍ତି ମଣ୍ଡଳରେ ଧାନଚାଷ ଅଧିକ ପରିମାଣରେ ହୋଇଥାଏ ।

(ଗ) ଇଜିପଟ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ତୁଳା ରପ୍ତାନିକାରୀ ଦେଶ ।
Answer:

• ଇଜିପ୍‌ଟର ଉର୍ବର ପଟୁମାଟି, ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ସାର ପ୍ରୟୋଗ, ଜଳସେଚନର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ସରକାରୀ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନ ଯୋଗୁ ସେଠାରେ ତୁଳା ଉତ୍ପାଦନ ଯଥେଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।
• ଇଜିପ୍‌ଟରେ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ କପା ଅମଳ କରାଯାଏ । ତେଣୁ ଇଜିପ୍‌ଟ ବହୁପରିମାଣରେ ତୁଳା ରପ୍ତାନି କରେ ।

4. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ

(କ) ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ତୃତୀୟକ ପ୍ରକ୍ରିୟା :

(ଖ) ପ୍ରୟୋଜନଭିତ୍ତିକ କୃଷି ଓ ବାଣିଜ୍ୟଭିତ୍ତିକ କୃଷି

(ଗ) ଶୁଷ୍କ କୃଷି ଓ ଆର୍ଦ୍ର କୃଷି :

5. ସଂକ୍ଷେପରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) ଝୋଟ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଦେଶର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ଭାରତ ଓ ବାଂଲାଦେଶ ।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀରେ କପାଚାଷରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଥୁବା ଚାରିଗୋଟି ଦେଶର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଚୀନ୍, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଭାରତ ଓ ଇଜିପ୍ଟ ।

(ଗ) ବାଜରା ଫସଲ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥ‌ିବା ମୃଭିକା ଓ ଜଳବାୟୁର ବିବରଣୀ ଦିଅଁ ।
Answer:

• ବାଜରା ଫସଲ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ମୃତ୍ତିକା – ଅନୁର୍ବର ମୃଭିକା।
• ଆବଶ୍ୟକ ଜଳବାୟୁ – 27° ରୁ 32° ସେଲସିୟସ୍ ତାପମାତ୍ରା ଓ 50 ସେ.ମି. ରୁ 120 ସେ.ମି. ବୃଷ୍ଟିପାତ ।

6. ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁଟି ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି ?
(i) ଚାହାଚାଷ
(iii) ଗୋପାଳନ
(ii) ପନିପରିବା ଚାଷ
(iv) ମାଛଚାଷ
Answer:
(ii) ପନିପରିବା ଚାଷ

(ଖ) କେଉଁଟି ମୁଖ୍ୟ କଫି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ ?
(i) ବ୍ରାଜିଲ
(ii) ଭାରତ
(iii) କେନିଆ
(iv) ପେରୁ
Answer:
(i) ବ୍ରାଜିଲ

(ଗ) କେଉଁ ଚାଷଟି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ?
(i) ଧାନ
(ii) ଗହମ
(iii) ମକା
(iv) କପା
Answer:
(iv) କପା

7. ପ୍ରାଥମିକ, ଦ୍ଵିତୀୟକ ଓ ତୃତୀୟକ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପର୍କିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନ ତାଲିକାରୁ ଠିକ୍ ରୂପେ ବାଛି ସଜାଅ।

• ଶିକ୍ଷକ
• ଦିଆସିଲି କାରଖାନାର ଶ୍ରମିକ
• ଟୋକେଇ ବୁଣାକାର
• ମହାଜନ
• ମାଳୀ
• ଫୁଲଚାଷୀ
• ଦୁଗ୍ଧବିକାଳି
• କେଉଟ
• ଧର୍ମଯାଜକ
• ଡାକବାଲା
• କୁମ୍ଭାର
• ମହୁଚାଷୀ
• ମହାକାଶଚାରୀ
• କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଇଞ୍ଜିନିୟର

Answer:

ତୁମ ପାଇଁ କାମ

ଅକ୍ଟୋବର 16 ତାରିଖରେ ବିଶ୍ଵ ଖାଦ୍ୟ ଦିବସ । ସେହିଦିନ ତୁମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଏକ ଆଲୋଚନା ସଭାର ଆୟୋଜନ କର ଏବଂ ଏହି ଦିବସରେ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ନିଜେ କର।

ମନେକର ତୁମ ଚାଷଜମି ପାହାଡ଼ର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ । ସେ ଅଞ୍ଚଳରେ ତୁମେ କିପରି ଚାଷ କରିବ ସେ ବିଷୟରେ ଶ୍ରେଣୀରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପାହାଡ଼ର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥାକ ଥାକ କରି ସୋପାନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଷ କରିବୁ। କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ମୃରିକା କ୍ଷୟ ହେବ ନାହିଁ । ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ସାଧାରଣତଃ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ବ୍ୟତୀତ ରୋପଣ କୃଷି ଅନ୍ତର୍ଗତ ଚାହା, କଫି, ଫଳ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ।

ଭାରତର ରେଖାଙ୍କିତ ମାନଚିତ୍ରରେ ଧାନ ଓ ଗହମ ଚାଷ ହେଉଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ସଂକେତ ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:

ପୃଥ‌ିବୀର ରେଖାଙ୍କିତ ମାନଚିତ୍ରରେ କପା, ମଜା ଓ ଗହମ ଚାଷ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ସଙ୍କେତ ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଆଟ୍‌ଲାସ୍ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ ନିଜେ ଅଭ୍ୟାସ କର।

BSE Odisha 8th Class Geography Notes Chapter 3.1 ସମ୍ବଳ

ଉପକ୍ରମ :
ତିନିଗୋଟି ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ ଉପଲ୍‌ବଧ ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ କରାଯାଇପାରୁଛି।

ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା 65 ଭାଗରୁ ଅଧିକ ଓ ଭାରତର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ଲୋକ କୃଷିକୁ ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।

କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟର ଅନୁକୂଳ ଅବସ୍ଥା :
କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟକୁ ତିନିପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରଭାବିତ କରେ। ଯଥା—

• ପ୍ରାକୃତିକ (ଭୌତିକ) ନିବେଶ, ଯଥା – ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଭୂମିର ଗଠନ, ଉପଯୋଗୀ ମୃଭିକା। ସୌରତାପ,
• ମାନବୀୟ ନିବେଶ, ଯଥା- ଶ୍ରମ, ବିହନ, କୃଷି, ରାସାୟନିକ ସାର, କୀଟନାଶକ, ଜଳସେଚନ।
• ସହାୟକ ନିବେଶ, ଯଥା – ଜମିର ମାଲିକାନା, ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ଓ କୃଷି ନୀତି ।

ଜାଣିବା କଥା
ପଶୁପାଳନ, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ମହୁଚାଷ, ଫୁଲ ଫଳ ଚାଷ, ରେଶମ କୀଟ ପାଳନ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

କୃଷିର ପ୍ରକାରଭେଦ :
ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ, ଭୂମିର ଆକାର, ଭୌଗୋଳିକ ପରିବେଶ, ଶ୍ରମ, ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦା, କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଭିଭିକରି କୃଷି ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ।

ପ୍ରୟୋଜନଭିଭିକ କୃଷି :
କୃଷକ ତା’ର ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଛୋଟ ଛୋଟ ଜମିରେ ପାରମ୍ପରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଚାଷ କରାଯିବାକୁ ପ୍ରୟୋଜନ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।

• ପଶୁଚାରଣ : ସାହାରାର ଶୁଷ୍କ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳ, ପୂର୍ବ- ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକା, ମଧ୍ୟ-ଏସିଆ, ଇଉରେସିଆର କେତେକ ଭାଗରେ ଯାଯାବର ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ପଶୁଚାରଣ କରାଯାଏ।
• ସ୍ନାନାନ୍ତରିତ କୃଷି : ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଆମାଜନ ଅବବାହିକାର ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟ, ଆଫ୍ରିକାର କ୍ରାନ୍ତି ଅଞ୍ଚଳ, ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଓ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତର କେତେକ, ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ ହୁଏ।
• ସଘନପ୍ରୟୋଜନ ଭିତ୍ତିକ କୃଷି : ଦକ୍ଷିଣ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ, ପୂର୍ବ ଏସିଆର ମୌସୁମୀ ଅଞ୍ଚଳ, ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପ ଓ ଭୂମଧ୍ୟ ସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି କୃଷି କରାଯାଏ ।

ଜାଣିବା କଥା
ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିକୁ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ଝୁମ୍, ଓଡ଼ିଶାରେ ପୋଡୁଚାଷ, କେରଳରେ ପୁନମ୍ ଓ ବ୍ରାଜିଲରେ ରୋକା କୁହାଯାଏ।

ବାଣିଜ୍ୟଭିଭିକ କୃଷି :
ବାଣିଜ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କରାଯାଉଥିବା କୃଷି, ଯଥା – ମକା, ଗହମ ଆଦି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ, ରବର, ଚାହା, କଫି, ଫଳ, ପନିପରିବା ଆଦି ବାଣିଜ୍ୟ ଭିଭିକ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ମିଶ୍ରିତ କୃଷି :
ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ, ପଶୁଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସହ ପଶୁପାଳନ ଏହି କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ପୂର୍ବଭାଗ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବାଶ, ଇଉରୋପ ଓ ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାରେ ଏହି କୃଷି ବିଶେଷ ଭାବେ କରାଯାଇଥାଏ।

ଜାଣିବା କଥା
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ପଶୁଚାରଣ ଭୂମିକାକୁ ରାଞ୍ଚ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି :

• ସହର ଓ ବଡ଼ ବଡ଼ ନଗରୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳ ପନିପରିବା ଓ ଫଳଫୁଲ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
• ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବାଶ ଓ ଭାରତର ଉପକୂଳବର୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି କରାଯାଇଥାଏ।

ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି :
ଓଡ଼ିଶାର ପାନ ଓ କେରଳର ନଡ଼ିଆ ଉଦ୍ୟାନ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ରୋପଣ କୃଷି :
ଚାହା, କଫି, ରବର, ଆଖୁ, ନଡ଼ିଆ, ସପୁରୀ, କଦଳୀ, କାଜୁ ରୋପଣ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ଜଳର ବ୍ୟବହାର ଉପରେ କୃଷିର ପ୍ରକାରଭେଦ :

ପ୍ରଧାନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ :

କେତେକ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଚାଷପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଭୌଗୋଳିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ମୁଖ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ:

ଭାରତ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥ‌ିବା ପ୍ରଧାନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ :

ଭୌଗୋଳିକ ଶବ୍ଦାବଳୀ

• ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରୁ ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ଦ୍ବିତୀୟକ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ସାମଗ୍ରୀରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
• ତୃତୀୟକ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ପରିବହନ, ବ୍ୟାଙ୍କ, ‍ବୀମା, ବାଣିଜ୍ୟ, ଟେଲିଫୋନ୍ ପରି ସେବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତୃତୀୟକୁ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ନିବେଶ : ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାଦାନ।
• ପ୍ରୟୋଜନଭିଭିକ କୃଷି: ସାଧାରଣତଃ କୃଷକ ଓ ତା’ର ପରିବାରର ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ କରୁଥିବା କୃଷି ।
• ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି : ଯେଉଁ ପ୍ରକାର କୃଷିରେ ଜଙ୍ଗଲର କିଛି ଅଂଶ ପୋଡ଼ି ସେଠାରେ ଦୁଇ ତିନି ବର୍ଷ ଚାଷ କଲା ପରେ ସେ ସ୍ଥାନ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଜଙ୍ଗଲର ଅନ୍ୟତ୍ର ଏକ
• ଅଂଶକୁ ପୋଡ଼ି ଚାଷ କରିବାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ଝୁମ୍ : ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତରେ କରାଯାଉଥିବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି ।
• ପୋଡ଼ୁ : ଓଡ଼ିଶାର ପାହାଡ଼ିଆ କରାଯାଉଥ‌ିବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି।
• ପୁନମ୍ : କେରଳର ଆଦିବାସୀଙ୍କଦ୍ଵାରା କରାଯାଉଥ‌ିବା ସ୍ନାନାନ୍ତରିତ କୃଷି ।

• ସଘନ ପ୍ରୟୋଜନ : ଦେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ସହ
• ଭିଭିକ କୃଷି : ନିୟମିତ ଜଳସେଚନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ସାରପ୍ରୟୋଗ କରି ଅଧିକ ଶ୍ରମିକ ଦ୍ଵାରା ଚାଷ କରି ଅଧିକ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ କରାଯାଉଥ‌ିବା କୃଷି ।
• ଅର୍ଥକରୀ କୃଷି : ଦେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ସହ – ବଳକା ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅନ୍ୟଦେଶକୁ ରପ୍ତାନି ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା କୃଷିକୁ ଅର୍ଥକରୀ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ମିଶ୍ରିତ କୃଷି : ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ, ପଶୁଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସହ ପଶୁପାଳନ କରିବା ।
• ଏକକ କୃଷି : ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜମିରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଚାଷ କରାଯାଉଥ‌ିବା ମୁଖ୍ୟ କୃଷି ।
• ରୋପଣ କୃଷି : ଏକକ ଫସଲ ଭାବେ ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ରୋପଣ କରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଥିବା କୃଷି ପଦ୍ଧତି ।
• ଶୁଷ୍କ କୃଷି : ସାଧାରଣତଃ 50 ସେ.ମି.ରୁ କମ୍ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥୁବା ଅଞ୍ଚଳରେ କରାଯାଉଥବା କୃଷି।
• ଆର୍ଦ୍ର କୃଷି : ସାଧାରଣତଃ 50 ସେ.ମି.ରୁ ଅଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥୁବା ଅଞ୍ଚଳରେ କରାଯାଉଥିବା କୃଷି।
• ରବି ଫସଲ : ଶୀତଋତୁର ଆରମ୍ଭରେ ବୁଣାଯାଇ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଅମଳ କରାଯାଉଥିବା ଫସଲ ।
• ଖରିଫ୍ ଫସଲ : ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁର ଆରମ୍ଭରେ ବୁଣାଯାଇ ଶୀତଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଅମଳ କରାଯାଉଥିବା ଫସଲ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 2 ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ବକ ଆଲୋଚନା InText Questions Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 2 ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ବକ ଆଲୋଚନା InText Questions

ଗୋଟିଏ ସାଇକେଲ ଦୋକାନରେ 15ଟି ସାଇକେଲ ଥିଲା। ତିନିଦିନରେ ଯଥାକ୍ରମେ 3, 2 ଓ 4ଟି ସାଇକେଲ ବିକ୍ରି ହେଲା। ତା’ପାଖରେ ଆଉ କେତୋଟି ସାଇକେଲ ରହିଲା?

ସମାଧାନ:
ତିନି ଦିନରେ ମୋଟ ବିକ୍ରି ହୋଇଥିବା ସାଇକେଲ୍ ସଂଖ୍ୟା = 3 + 2 + 4 = 9
ତିନି ଦିନ ପରେ ବଳକା ଥିବା ସାଇକେଲ୍ ସଂଖ୍ୟା = 15 – 9 = 6
ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ତିନି ଦିନରେ ବିକ୍ରି ହୋଇଥିବା ମୋଟ ସାଇକେଲ ସଂଖ୍ୟାକୁ ପ୍ରଥମେ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି ଓ ପରେ ପୂର୍ବରୁ ଥ‌ିବା ସାଇକେଲ ସଂଖ୍ୟାରୁ ଏହାକୁ ବିୟୋଗ କରାଯାଇଛି ।
ବଳକା ଥ‌ିବା ସାଇକେଲ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଅନ୍ୟ ରୂପରେ 15 – (3 + 2 + 4) ଭାବେ ଲେଖାଯାଇପାରିବ । ଏଠାରେ 3, 2 ଓ 4 କୁ ଏକାଠି କରିବା ପାଇଁ ‘ବନ୍ଧନୀ’’ ( ) ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

କହିଲ ଦେଖ୍ :
ଲିପିର ହିସାବ କାହିଁକି ଭୁଲ୍ ହେଲା ?
ସମାଧାନ:
ବନ୍ଧନୀ ବ୍ୟବହାର କରିନଥିବାରୁ ଲିପିର ହିସାବ ଭୁଲ୍ ହୋଇଥିଲା ।

ଆସ, ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ୍ତ ଉକ୍ତିକୁ ବନ୍ଧନୀ ବ୍ୟବହାର କରି ପ୍ରକାଶ କରିବା ।
(କ) 27ରୁ 2, 5 ଓ 4 ର ଯୋଗଫଳକୁ ବିୟୋଗ କରିବା;
ସମାଧାନ:
27 – (2 + 5 + 4)

(ଖ) ପନ୍ଦର ଓ ତିନିର ସମଷ୍ଟିକୁ ଛଅ ଦ୍ବାରା ଗୁଣିବା;
ସମାଧାନ:
(15 + 3) × 6

(ଗ) ଦଶରୁ ତିନି କମାଇ ମିଳିଥିବା ସଂଖ୍ୟାକୁ ଛଅଦ୍ଵାରା ଗୁଣନ କରିବା; 
ସମାଧାନ:
(10 – 3) × 6

(ଘ) ଷାଠିଏକୁ ଚାରି ଓ ତିନିର ଯୋଗଫଳର ଦୁଇଗୁଣଦ୍ବାରା ହରଣ କରିବା ।
ସମାଧାନ:
60 ÷ 2(4 + 3)

(ଙ) ଏପରି ଦୁଇଟି ପରିସ୍ଥିତିର ଉଦାହରଣ ଦିଅ, ଯେଉଁଥ‌ିରେ 7 × (8 – 3) ର ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ । 
ସମାଧାନ:
(i) ଜଣେ ଦୋକାନୀ ପ୍ରତିଦିନ 8 ବସ୍ତା ଚାଉଳ ଆଣନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସେଥୁରୁ 3 ବସ୍ତା ଚାଉଳ ବିକ୍ରି ହୋଇଯାଏ ।
ପ୍ରତିଦିନ ସମାନ ଚାଉଳ ବିକ୍ରିହେଉଥଲେ ସପ୍ତାହ ଶେଷରେ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଆଉ କେତେ ଚାଉଳ ରହେ? 
(ii) ଏକ 7 ଜଣିଆ ପରିବାରର ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ୫ 8 ଟି ଫଳ ଦିଆଯାଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ 3ଟି କରି ଫଳ ଖାଇ
ଅବଶିଷ୍ଟ ବଳାଇ ରଖନ୍ତି । ତେବେ ମୋଟ କେତୋଟି ଫଳ ବଳିପଡ଼େ?

ଉପରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଉଦାହରଣକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କର ଉତ୍ତର ଦିଅ –
(କ) ଏଠାରେ କେଉଁ ଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶକୁ ସରଳ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଛି?
ସମାଧାନ:
15 × 10 – 2 ÷ 9 – 3

(ଖ) ସେହି ଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶରେ କେଉଁ କେଉଁ ସଂଖ୍ୟା ଓ କେଉଁ କେଉଁ ଗାଣିତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଛି?
ସମାଧାନ:
ସଂଖ୍ୟା: 15, 10, 2, 9, 3; ଗାଣିତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ×, ÷, +, –

(ଗ) ସରଳୀକରଣର ପ୍ରଥମ ପାଦରେ କେଉଁ ଗାଣିତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି?
ସମାଧାନ:
÷

(ଘ) ଦ୍ଵିତୀୟ ପାଦରେ କେଉଁ ଗାଣିତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି?
ସମାଧାନ:
×

(ଙ) ଗୁଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର କାମ ସରିବା ପରେ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାର କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି? 
ସମାଧାନ:
+

(ଚ) ସର୍ବଶେଷରେ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାର କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ଓ ଉତ୍ତର କେତେ ମିଳିଲା?
ସମାଧାନ:
-, 81

ତୁମେ ନିଜେ ସରଳ କର – 
(କ) 14 – 4 ÷ 2 × 3
ସମାଧାନ:
= 14 – 2 × 3
= 14 – 6
= 8

(ଖ) 81 ÷ 9 × 3 + 4 – 2
ସମାଧାନ:
=9 × 3 + 4 – 2
= 27 + 4 – 2
= 31 – 2
= 29

(ଗ) 15 + (10 ÷ 5) × 3 -3
ସମାଧାନ:
= 15 + 2 × 3 – 3
= 15 + 6 – 3
= 21 – 3
= 18

(ଘ) 12 ÷ (4 ÷ 2) × 3
ସମାଧାନ:
= 12 – 2 × 3
= 6 × 3
= 18

(ଙ) 18 ÷ 3 – (4 – 2)
ସମାଧାନ:
= 18 ÷ 3 – 2
= 6 – 2
= 4

(ଚ) (6 × 3) – 9 + (2 × 3)
ସମାଧାନ:
= 18 – 9 + 6
= 9 + 6
= 15

(ଛ) ଏଠାରେ କେଉଁ କେଉଁ ବନ୍ଧନୀର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି?
ସମାଧାନ:
ଚନ୍ଦ୍ରବନ୍ଧନୀ ଓ କୁଟିଳ ବନ୍ଧନୀ

(ଜ) ସବୁଠାରୁ ଭିତରେ କେଉଁ ବନ୍ଧନୀ ଅଛି?
ସମାଧାନ:
ଚନ୍ଦ୍ରବନ୍ଧନୀ

(ଝ) ଏହି ବନ୍ଧନୀରେ କେଉଁ ଗାଣିତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା କରାଯାଇଛି ଓ ତା’ର ଫଳାଫଳ କେତେ?
72 ÷ (19 – (3 + 7)} = 72 ÷ {19 – 10}
ସମାଧାନ:
+, 10

(ଞ) ପରବର୍ତ୍ତୀ ସରଳୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଲାଗି ଆଉ କେଉଁ ବନ୍ଧନୀ ରହିଲା?
ସମାଧାନ:
କୁଟିଳ ବନ୍ଧନୀ

ନିଜେ କରି ଦେଖ:
ତୁମ ଖାତାରେ ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଯେପରି ଦୁଇଧାଡ଼ିରେ ଲେଖାଯାଇଛି ସେପରି ଲେଖ ।
11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 
21, 22, 23, 24, 25, 26, 27,28, 29, 30

(କ) ଯେଉଁ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇ ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଲ ବୁଲାଇ ଚିହ୍ନଟ କର।
ସମାଧାନ:

(ଖ) 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କୌଣସି ସଂଖା ଓ ତା’ର ଠିକ୍ ପରବର୍ତୀ 2 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କେତେ ହେଉଛି ଲକ୍ଷ୍ୟ କର 
ସମାଧାନ:
2

(ଗ) 5 ଓ 6 ଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ନେଇ ଉପରେ ପାଇଥବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଠିକ୍ ହେଉଛି କି ନାହିଁ ପରୀକ୍ଷା କର ।
ସମାଧାନ:
ପାଞ୍ଚଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ହେଲା – 84672, 84674 
ସଂଖ୍ୟାଦ୍ବୟର ଅନ୍ତର = 84674 – 84672 = 2
ଛଅଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ହେଲା – 408320, 408322 
ସଂଖ୍ୟାଦ୍ବୟର ଅନ୍ତର = 408322 – 408320 = 2
∴ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ରମିକ ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ 2 ।

1. ଭାଗକ୍ରିୟା ନ କରି ତଳ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଯୁଗ୍ମ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।
120, 497, 6179, 1429, 1689, 18179, 24492, 2988, 20000, 92723, 4872, 579871, 94700, 4444, 654324
ସମାଧାନ:
ଯୁଗ୍ମସଂଖ୍ୟା = 120, 24492, 2988, 20000, 4872, 94700, 4444, 654324 ।

2. (କ) ଏପରି ପାଞ୍ଚଟି ଛଅଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବେ ।
ସମାଧାନ:
ଛଅଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ 2 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
456940, 876524, 246532, 345676, 123450 ।

(ଖ) ଦୁଇ ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉ ନଥ‌ିବା ପାଞ୍ଚଟି ଛଅଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
ଛଅଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉନଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
237851, 345975, 100873, 456979, 385467, 122541

3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟତା ନିୟମ
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାକୁ 3 ଦ୍ଵାରା ଭାଗକର –
24, 30, 32, 65, 70, 72, 10.213, 21.219, 300

(i) ଯେଉଁ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ 3 ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲାପରେ ଭାଗଶେଷ କିଛି ରହୁନାହିଁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନାଅ ।
ସମାଧାନ:
24, 30, 72, 21.219, 300

(ii) 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । 
ସମାଧାନ:
24ର ଅଙ୍କଦ୍ବୟର ସମଷ୍ଟି = 2 + 4 = 6
30ର ଅଙ୍କଦ୍ୱୟର ସମଷ୍ଟି = 3 + 0 = 3 
72ର ଅଙ୍କଦ୍ୱୟର ସମଷ୍ଟି = 7 + 2 = 9
21219 ଅଙ୍କଦ୍ୱୟର ସମଷ୍ଟି = 2 + 1 + 2 + 1 + 9 = 15
300 ଅଙ୍କଦ୍ୱୟର ସମଷ୍ଟି = 3 + 0 + 0 = 3

(iii) 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉନଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । 
ସମାଧାନ:
32 ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 3 + 2 = 5
65 ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 6 + 5 = 11
70 ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 7 + 0 = 7
10213ର ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 1 + 0 + 2 + 1 + 3 = 7

3. (କ) 15342, 21304, 30000, 12401 ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ଭାଗକ୍ରିୟା ନ କରି କୁହ । 
ସମାଧାନ:
15342 ର ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 1 + 5 + 3 + 4 +2 = 15
15, 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେତୁ 15342 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
21304 ର ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 2 + 1 + 3 + 0 + 4 = 10
10, 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନହେବା ହେତୁ 21304 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ । 
30000 ର ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 3 + 0 + 0 + 0 + 0 = 3
3, 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେତୁ 30000 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
12401 ର ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି = 1 + 2 + 4 + 0 + 1 = 8
8, 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନହେବା ହେତୁ 12401 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।

(ଖ) 35 * 278 ରେ ଥ‌ିବା ତାରକା ଚିହ୍ନିତ ସ୍ଥାନରେ କେଉଁ ଅଙ୍କ ଲେଖୁଲେ ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ? 
ସମାଧାନ:
135 * 278 ରେ ଥ‌ିବା ତାରକା ଚିହ୍ନିତ ସ୍ଥାନରେ l ଲେଖୁଲେ ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ । (1 ବ୍ୟତୀତ 4 ବା 7 ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ) 

(ଗ) 357024 ରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ ବଦଳରେ କେଉଁ ଅଙ୍କ ଲେଖା ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ ?
ସମାଧାନ:
357024 ରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ ବଦଳରେ 1 ବା 2 ବା 4 ବା 5 ବା 7 ବା 8 ଲେଖୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ ।

(ଘ) ତିନୋଟି ଆଠଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାର ଉଦାହରଣ ଦିଅ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବେ । 
ସମାଧାନ:
30000000, 99999999, 35421051 ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

(ଙ) ତିନୋଟି ଆଠଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବେ ନାହିଁ । 
ସମାଧାନ:
21598732, 65897053, 10000000 ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବେ ନାହିଁ | 

(ଚ) ପୂର୍ବବର୍ତୀ (ଗ) ଓ (ଘ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ଲାଗି କେତେଗୋଟି ଉତ୍ତର ସମ୍ଭବ ଦେଖ । 
ସମାଧାନ:
ପୂର୍ବବର୍ତୀ (ଗ) ଓ (ଘ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ଲାଗି ଅନେକ ଉତ୍ତର ସମ୍ଭବ ।

4. (କ) 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟତା ନିୟମ
120, 125, 310, 312, 318, 410, 416, 515, 600, 620
ଉପରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାକୁ 4 ଦ୍ଵାରା ଭାଗ କର । କେଉଁ କେଉଁ ସଂଖ୍ୟା 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଲା ? କେଉଁ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଲାନାହିଁ ?
ସମାଧାନ:
120, 312, 416, 600, 620 ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ 4 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ କିନୃୁ 125, 310, 318, 410, 515 ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ 4 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।

(ଖ) 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କର ତାଲିକା କର ।
ସମାଧାନ:
120ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟା = 20
312ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟା = 12
416ରେ ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟା = 16
600ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟା = 00
620ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟା = 20

(ଗ) 4 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉନଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କୁ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
125 ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟାଟି 25 ।
310 ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟାଟି 10 । 
318 ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟାଟି 18 । 
410 ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟାଟି 10 ।
515 ର ଦଶକ ଓ ଏକକ ଅଙ୍କକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟାଟି 15 ।

5. (କ) ତୁମ ମନରୁ ଚାରୋଟି ଚାରିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାର ଉଦାହରଣ ଦିଅ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବେ ।
ସମାଧାନ:
4444, 5000, 2424, 9816 ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

(ଖ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ଲେଖୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 4 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ?
3142-2, 21343-3, 40036, 2458342-
ସମାଧାନ:
3142 – 2 ର ଶୂନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ 1 ଲେଖି ସଂଖ୍ୟାଟି 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
21343 – 4 ର ଶୂନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ 2 ଲେଖୁଷଲ ସଂଖ୍ୟାଟି 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
40036 – ର ଶୂନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ 4 ଲେଖୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ । 
2458342 – ର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନରେ 0 ଲେଖ‌ି ସଂଖ୍ୟାଟି 4 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

(ଗ) 5 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟତା ନିୟମ
ଲୁଡୁ ଖେଳରେ ଗୋଟିଏ ପିଲା ଲୁଡୁଗୋଟି ପକାଇବା ବେଳେ ଆଠ ଥର କେବଳ 5 ପଡ଼ିଲା । ଯଦି ଦାନଟି ଉପରେ ଥାଏ, ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ଲୁଡୁଗୋଟି ପଡ଼ିବା ପରେ ଦାନଟି କେଉଁ କେଉଁ ସଂଖ୍ୟା ଦେଇଯିବ ଓ ଶେଷରେ କେଉଁଠାରେ ପହଁଞ୍ଚିବ?
ସମାଧାନ:
ଦାନଟି 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40 ସଂଖ୍ୟା ଦେଇଯିବ । ଶେଷରେ 40 ରେ ପହଞ୍ଚିବ । ସେହି ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ 5 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କି ?

(ଘ) ଯେଉଁ ସଂଖ୍ୟାର ଏକକ ଘର ଅଙ୍କ 0 ବା 5 ସେହି ସଂଖ୍ୟା 5 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
ସମାଧାନ:
ହଁ

6. (କ) ପାଞ୍ଚଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉଥ‌ିବା 4ଟି ପାଞ୍ଚଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
42350, 98545, 87605, 10000 ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ 5 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ

(ଖ) ପାଞ୍ଚଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉଥ‌ିବା 3ଟି ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଓଲଟାଇ ଲେଖୁଲେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟାଟି ମଧ୍ୟ 5 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ (ଉଦାହରଣ : 5386450) ।
ସମାଧାନ:
53250, 565, 50075 ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟ 5 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ଏହି ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଓଲଟାଇ ଲେଖୁଲେ ମଧ୍ୟ ଏଗୁଡ଼ିକ 5 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟତା ନିୟମ
ନିଜେ କରି ଦେଖ :
(କ) ଉଭୟ 2 ଓ 3 ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉଥ‌ିବା ପାଞ୍ଚଟି ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାକୁ 6 ଦ୍ଵାରା ଭାଗକର ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ 6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଲା କି ନାହିଁ ଦେଖ ।
ସମାଧାନ:
864, 582, 954, 756, 762 ସଂଖ୍ୟା ଗୁଡ଼ିକ 6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ 

(ଖ) ତିନୋଟି ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କିନ୍ତୁ 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
ସମାଧାନ:
568, 458, 154, ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟ 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କିନ୍ତୁ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ । 

(ଗ) ତିନୋଟି ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କିନ୍ତୁ 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉନଥ‌ିବ ।
ସମାଧାନ:
783, 945, 351 ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କିନ୍ତୁ 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।

(ଘ) ନିମ୍ନ ସାରଣୀ ଭଳି ଏକ ସାରଣୀ ତୁମ ଖାତାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର । ତୁମେ ଉପରେ ଲେଖୁଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ସାରଣୀର ବାମପଟ ଘରେ ତଳକୁ ତଳ ଲେଖୁ ସାରଣୀର ଅନ୍ୟ ଘରଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କର ।

ସଂଖ୍ୟା	2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କି	3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କି	6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କି

ସମାଧାନ:

ସଂଖ୍ୟା	2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କି	3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କି	6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ କି
864	ହଁ	ହଁ	ହଁ
585	ହଁ	ହଁ	ହଁ
954	ହଁ	ହଁ	ହଁ
756	ହଁ	ହଁ	ହଁ
762	ହଁ	ହଁ	ହଁ
568	ହଁ	ନାହି‍ଁ	ନାହି‍ଁ
458	ହଁ	ନାହି‍ଁ	ନାହି‍ଁ
154	ହଁ	ନାହି‍ଁ	ନାହି‍ଁ
783	ନାହି‍ଁ	ହଁ	ନାହି‍ଁ
945	ନାହି‍ଁ	ହଁ	ନାହି‍ଁ
351	ନାହି‍ଁ	ହଁ	ନାହି‍ଁ

କହିଲ ଦେଖ୍ : 
(ଙ) 6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେଉଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟାର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ 6 ଲେଖୁଲେ ଯେଉଁ ନୂଆ ସଂଖ୍ୟାଟି ପାଇବ, ତାହା 6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ କି ? 
ସମାଧାନ:
ହଁ
ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଲେଖ :

(ଚ) ଦୁଇଟି ଛଅଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 6 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ । 
ସମାଧାନ:
925152, 321456

ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଲେଖ :
(କ) 512, 8 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ଏହାର ବାମପଟେ ଆଉ ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ଅଙ୍କ ଲେଖ୍ ଯେଉଁ ନୂଆ ସଂଖ୍ୟାସବୁ ପାଇବ ସେଗୁଡ଼ିକ ୫ ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବେ କି ? ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
ସମାଧାନ:
64512 ÷ 8 = 8064  38512 ÷ 8 = 4814
512 ର ବାମପଟେ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ଲେଖୁଲେ ଯେଉଁ ନୂଆ ସଂଖ୍ୟା ମିଳିବ ତାହା 8 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

(ଖ) ତିନୋଟି ଚାରିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 8 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବେ ।
ସମାଧାନ:
2408, 5768, 9872, 1256 ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ 8 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

(ଗ) 9 ର ଗୁଣିତକଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ 9, 18, 27, 36, 45, 54, 63…… ଇତ୍ୟାଦି, ସେହିଭଳି, 5211, 31014, 2232 ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ( ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ) ।
ସମାଧାନ:
5211 ÷ 9 = 579, 31014 ÷ 9 = 3446, 2232 ÷ 9 = 248

7. (କ) ଚାରୋଟି ପାଞ୍ଚଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
ସମାଧାନ:
21204, 19305, 88875, 40689 ସଂଖ୍ୟା ଗୁଡ଼ିକ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

(ଖ) ଏପରି ଦୁଇଟି ଚାରିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଉଭୟ 6 ଓ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ । 
ସମାଧାନ:
3114, 1296 ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟ ଉଭୟ 6 ଓ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

(ଗ) 12 ର ଗୁଣନୀୟକଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ – 1, 2, 3, 4, 6 ଓ 12  ସେହିପରି 18 ର ଗୁଣନୀୟକ ନିଶ୍ଚୟ କଲେ ପାଇବା – 1, 2, 3, 6, 9 ଓ 18  ଏବେ କୁହ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ 12 ଓ 18 ର ସାଧାରଣ ଗୁଣନୀୟକ ।
ସମାଧାନ:
1, 2, 3 ଓ 6 ସାଧାରଣ ଗୁଣନୀୟକ ।

(ଘ) ତୁମେ ଦୁଇ ଯୋଡ଼ା ପରସ୍ପର ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟାର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ସମାଧାନ:
6 ଓ 7, 4 ଓ 5 ପରସ୍ପର ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟା ।

(ଙ) ସେହିଭଳି ତୁମେ ଆଉ ପାଞ୍ଚଟି ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟାର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ସମାଧାନ:
3, 5, 13, 17.8 19 ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟା

(ଚ) 15 ର ଗୁଣନୀୟକଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ 1, 3, 5, 15 । ଏଣୁ 15 ଏକ ଯୌଗିକ ସଂଖ୍ୟା । ଏହିଭଳି ତୁମେ ଚାରୋଟି ଯୌଗିକ ସଂଖ୍ୟା କୁହ ।
ସମାଧାନ:
4, 6, 8, 10 ଯୌଗିକ ସଂଖ୍ୟା ।

କହିଲ ଦେଖ୍ :
(i) ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟାର କେତୋଟି ଗୁଣିତକ ଅଛି?
ସମାଧାନ:
ଅସଂଖ୍ୟ

(ii) ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟାର ସବୁଠାରୁ ସାନ ଗୁଣିତକ କେତେ? 
ସମାଧାନ:
ସେ ନିଜେ 

(iii) ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟାର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଗୁଣିତକ କେତେ? 
ସମାଧାନ:
କହିହେବ ନାହିଁ

ନିଜେ କରି ଦେଖ :
(i) 6 ର ଗୁଣନୀୟକମାନଙ୍କୁ ଲେଖ । 
ସମାଧାନ:
6 ର ଗୁଣନୀୟକଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ – 1, 2, 3 ଓ 6 1

(ii) 6 ର ସମସ୍ତ ଗୁଣନୀୟକର ସମଷ୍ଟି କେତେ ? 
ସମାଧାନ:
ସମଷ୍ଟି = 1 + 2 + 3 + 6 = 12 

(iii) 6 ର ଦୁଇ ଗୁଣ କେତେ କହ ।
ସମାଧାନ:
6 × 2 = 12

(iv) 6 ର ସମସ୍ତ ଗୁଣନୀୟକ ସମଷ୍ଟି ଓ 6 ର ଦୁଇ ଗୁଣ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ‌ିଲ ? 
ସମାଧାନ:
ସମାନ

(v) 1 ରୁ 30 ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ପରୀକ୍ଷା କର ଏବଂ ଆଉ କେଉଁ ସଂଖ୍ୟା ଏକ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ତାହା ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ:
28ର ଗୁଣନୀୟକଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ – 1, 2, 4, 7, 14 ଓ 28 
ଗୁଣନୀୟକମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି = 1 + 2 + 4 + 7 + 14 + 28 = 56 = 28 × 2
ତେଣୁ 28 ଏକ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ଅଟେ । 
∴ 1 ରୁ 30 ମଧ୍ୟରେ 6 ଓ 28 ପରିପୂର୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ଅଟନ୍ତି ।

ଉତ୍ତର ଲେଖ –
(କ) ପାଞ୍ଚ ଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସବୁଠାରୁ କ୍ଷୁଦ୍ରତମ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ ଓ ତାକୁ ମୌଳିକ ଗୁଣନୀୟକରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ସମାଧାନ:

(ଖ) 4 ଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସବୁଠାରୁ ବୃହତ୍ତମ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ ଓ ଏହାକୁ ମୌଳିକ ଗୁଣନୀୟକରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର । 
ସମାଧାନ:

(ଗ) 1729ର ମୌଳିକ ଗୁଣନୀୟକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ଓ ସେଗୁଡିକ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବକ୍ରମରେ ସଜାଇ ଲେଖ । ଏଥିରେ ଗୁଣନୀୟକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରକାଶ କର ।
ସମାଧାନ:

(ଘ) ମୌଳିକ ଗୁଣନୀୟକ ବିଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରଣାଳୀରେ 24 ଓ 40 ର ଗ.ସା.ଗୁ. କେତେ ହେବ?
ସମାଧାନ:
8 ଅଟେ ।

ଉତ୍ତର ଲେଖ –
(i) ଯେ କୌଣସି ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ନିଅ, ସେ ଦୁଇଟିକୁ ତୁମ ଖାତାରେ ଲେଖ। 
ସମାଧାନ:
48 ଓ 64

(ii) ତୁମେ ନେଇଥିବା ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଗ.ସା.ଗୁ. ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । 
ସମାଧାନ:
ଗ.ସା.ଗୁ. = 2 × 2 × 2 × 2 = 16

(iii) ତୁମେ ନେଇଥିବା ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଲ.ସା.ଗୁ. ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ଲ.ସା.ଗୁ. = 2 × 2 × 2 × 2 × 3 × 4 = 192

(iv) ତୁମେ ପାଇଥିବା ଲ.ସା.ଗୁ. ଓ ଗ.ସା.ଗୁ.ର ଗୁଣଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ଲ.ସା.ଗୁ. × ଗ.ସା.ଗୁ.ର = 192 × 16 = 3072

(v) ଏବେ ତୁମେ ନେଇଥିବା ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଗୁଣଫଳ କେତେ ହେଉଛି ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ:
ସଂଖ୍ୟାଦୁଇଟିର ଗୁଣଫଳ = 48 × 64 = 3072

(vi) ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଗୁଣଫଳ ସହିତ ଲ.ସା.ଗୁ. ଓ ଗ.ସା.ଗୁ.ର ଗୁଣଫଳର କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ପାଉଛ ?
ସମାଧାନ:
ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଗୁଣଫଳ ସହିତ ଲ.ସା.ଗୁ. ଓ ଗ.ସା.ଗୁ.ର ଗୁଣଫଳ ସମାନ

କହିଲ ଦେଖ୍ :
(a) ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟାର ଗୁଣଫଳ ଓ ସେମାନଙ୍କର ଲ.ସା.ଗୁ. ଦିଆଯାଇଥିଲେ, ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଗ.ସା.ଗୁ. ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିପାରିବ କି ? କିପରି ?
ସମାଧାନ:
ଗ.ସା.ଗୁ. = ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଗୁଣଫଳ + ଲ.ସା.ଗୁ.

(b) ଦୁଇଟି ପରସ୍ପର ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟାର ଗୁଣଫଳ 21 ହେଲେ ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଲ.ସା.ଗୁ. କେତେ ?
ସମାଧାନ:
ଲ.ସା.ଗୁ. = 21

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 3 ମୌଳିକ ଧାରଣା (ମାନବୀୟ ଅଭାବ, ଉପଯୋଗିତା, ଦ୍ରବ୍ୟ, ମୂଲ୍ୟ, ଦର ଓ ସମ୍ପଦ) Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 3 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ମାନବିକ ଅଭାବର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କର । ଏହାର ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମଣିଷର ଅଭାବ ହିଁ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳ । ଅଭାବ କହିଲେ କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତିର ଇଚ୍ଛାକୁ ବୁଝାଏ । ଏଥିପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷଙ୍କୁ ଉଦ୍ୟମ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ଉଦ୍ୟମଦ୍ୱାରା ସେ ସମ୍ବଳ ସଂଗ୍ରହ କରି ଅଭାବ ପୂରଣ କରେ । ଅତଏବ, ଅଭାବ, ଉଦ୍ୟମ ଓ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ବିଷୟବସ୍ତୁ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମଣିଷକୁ ଏକ ବିଡ଼ା ରୂପେ ବିଚାର କରେ । ମାନବୀୟ ଅଭାବର ସୀମାରେଖା ଅଙ୍କନ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ଅଭାବର ପରିମାଣାତ୍ମକ ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ । ତେଣୁ ଆର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଅଧିକ ଜଟିଳ ଓ ତୀବ୍ର ହୋଇଥାଏ ।

ସଂଜ୍ଞା :
ମାନବ ଯଦି କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତିର ଇଚ୍ଛା ବା ଅଭିଳାଷ ପ୍ରକାଶ କରେ, ତେବେ ତାକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ‘ମାନବିକ ଅଭାବ’ Human Wantର ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

ମାନବିକ ଅଭାବର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
ମାନବିକ ଅଭାବର କେତେକ ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚିତ ହୋଇଛି ।

(1) ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ଅସୀମ : ମାନବୀୟ ଅଭାବ ସୀମାତୀତ । ଏହା ଅସଂଖ୍ୟ ତଥା ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଓ ପ୍ରକୃତିର । ଗୋଟିଏ ଅଭାବ ପୂରଣ ହେଲେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭାବ ମୁଣ୍ଡ ଟେକେ । ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ମଣିଷ ନିଜ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିବାରେ କେବଳ ବ୍ୟସ୍ତଥାଏ ଏବଂ ଏହାର କୌଣସି ଅନ୍ତ ପାଏନାହିଁ । ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ସମସ୍ତ ଅଭାବର ପୂରଣ ଅସମ୍ଭବ । ମାନବୀୟ ଅଭାବ ଅସୀମ ଥିବାବେଳେ ଅଭାବମୋଚନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ସମ୍ବଳ ସୀମିତ । ତେଣୁ ମଣିଷ ସମସ୍ତ ଅଭାବ ମଧ୍ୟରୁ ଅଗ୍ରାଧ‌ିକାର ଭିତ୍ତିରେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଥମେ ପୂରଣ କରିଥାଏ ।

(2) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତକ୍ଷମ : ସମସ୍ତ ମାନବୀୟ ଅଭାବ ଅସୀମ ଓ ପରିତୃପ୍ତକ୍ଷମ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ସମ୍ଭବ । ଜଣେ ତୃଷାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଜଳପାନ କରି ତାଙ୍କ ତୃଷା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିବାରଣ କରିପାରିବ । ରେଡ଼ିଓର ଅଭାବ ଅନୁଭବ କରୁଥିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ରେଡ଼ିଓ କ୍ରୟ କରି ନିଜ ଅଭାବ ମୋଚନ କରିପାରିବ । ତେଣୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଭାବ ସସୀମ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହାର ପରିତୃପ୍ତି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କ୍ରମହ୍ରାସମାନ ସୀମାନ୍ତ ଉପଯୋଗିତା ସୂତ୍ର ଅଭାବର ଏହି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

(3) କେତେକ ଅଭାବ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ : କେତେକ ଅଭାବ ଏକ ସଙ୍ଗେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କାଗଜର ଅଭାବ ଓ କଲମର ଅଭାବ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ । କାଗଜର ଅଭାବ କିମ୍ବା କଲମର ଅଭାବ ପୂରଣ ହେଲେ ଲେଖୁବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ । କାଗଜ ଓ କଲମ ଭଳି ଚକ୍ ଓ ଡଷ୍ଟର, ମଟର ସାଇକେଲ ଓ ପେଟ୍ରୋଲ, ଟାୟାର ଓ ଟିୟୁବ୍ ଇତ୍ୟାଦିର ଅଭାବ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ।

(4) କେତେକ ଅଭାବ ପ୍ରତିଯୋଗୀ : ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ମଧ୍ଯରେ ସମସ୍ତ ଅଭାବର ପରିପୂରଣ ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ, ମଣିଷ ଆବଶ୍ୟକତା ଭିତ୍ତିରେ ସୀମିତ ସମ୍ବଳକୁ ଉପଯୋଗ କରି ଅଭାବ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ସମସ୍ତ ଅଭାବ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଭାବ ଚୟନ କରି ସେଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଥମେ ପୂରଣ ପାଇଁ ମଣିଷ ଚେଷ୍ଟାକରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ସ୍ଥଗିତ ରଖେ । ମନେକର ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା ଏକ ସଙ୍ଗେ ବହି, ଜୋତା ଓ ଔଷଧର ଅଭାବ ଉପଲବ୍ଧି କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଥିବା ସମ୍ବଳରେ ସେ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଅଭାବ ପୂରଣ ପାଇଁ ସକ୍ଷମ । ତେଣୁ ଏହି ତିନୋଟି ଅଭାବ ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁଟି ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ, ତାହା ସେ ପ୍ରଥମେ ପୂରଣ କରିବେ ।

(5) ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ବୈକଳ୍ପିକ : କେତେକ ଅଭାବ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟ ପରିତୃପ୍ତ ହୋଇପାରେ । କ୍ଷୁଧା ନିବାରଣ ନିମନ୍ତେ ଭାତ କିମ୍ବା ଫଳ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ନିଆଯାଇପାରେ । ରୋଷେଇ ପାଇଁ କାଠ କିମ୍ବା ରୋଷେଇ ଗ୍ୟାସ୍ କିମ୍ବା କିରୋସିନ୍ କିମ୍ବା ବିଜୁଳି ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ । ତେଣୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଭାବକୁ ବିଭିନ୍ନ ବିକଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ପୂରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

(6) କେତେକ ଅଭାବ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିଣତ ହୁଏ : କେତେକ ଅଭାବ ବାରମ୍ବାର ପୂରଣ କଲେ, ତାହା କାଳକ୍ରମେ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରେ । ଚା’, କଫି, ମଦ, ସିଗାରେଟ୍, ଅଫିମ ଇତ୍ୟାଦିର ସାମୟିକ ବ୍ୟବହାର କାଳକ୍ରମେ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

(7) କେତେକ ଅଭାବ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗୀ : ଏଭଳି କେତେକ ଅଭାବ ରହିଛି ଯାହା ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗୀ । ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଶ୍ରମିକ ଉଭୟ ପରିପୂରକ । କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉଭୟଙ୍କ ଅଭାବ ଏକ ସଙ୍ଗେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଶ୍ରମିକ ପରସ୍ପରର ସ୍ଥାନାପନ୍ନ ମଧ୍ୟ । ଯନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର ବୃଦ୍ଧି କରି ଶ୍ରମିକର ନିୟୋଜନ ହ୍ରାସ କରିହେବ । ଠିକ୍ ସେହିପରି ଯନ୍ତ୍ରର ନିୟୋଜନ ହ୍ରାସ କରି ଶ୍ରମିକର ଅଭାବ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଶ୍ରମିକ ପରିପୂରକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ପରସ୍ପର ପ୍ରତିଯୋଗୀ ।

(8) ସ୍ଥାନ, କାଳ ଓ ପାତ୍ର ଅନୁସାରେ ଅଭାବ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ : ଅଭାବ ସ୍ଥାନ, କାଳ ଓ ପାତ୍ର ଅନୁସାରେ ଅଲଗା ଅଲଗା । ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଅନୁଭୂତ ହେଉଥ‌ିବା ଅଭାବ ଅନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇ ନପାରେ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଅଭାବ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଅଭାବଠାରୁ ନିଶ୍ଚୟ ଅଲଗା । ଠିକ୍ ସେହିପରି ସମୟ ଭିଭିରେ ଅଭାବ ମଧ୍ଯ ଅଲଗା । ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ବିଜୁଳି ପଙ୍ଖାର ଅଭାବ ଅନୁଭୂତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଶୀତ ସମୟରେ ଏହାର ଅଭାବ ଅନୁଭୂତ ହୋଇ ନଥାଏ ।

ସମାନ ସ୍ଥାନ ଓ ସମୟରେ ବାସ କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଅଭାବ ମଧ୍ଯ ଅଲଗା ଅଲଗା । ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଜଣେ ବିଜୁଳି ପଙ୍ଖାର ଅଭାବ ଅନୁଭବ କରୁଥିବାବେଳେ ଅନ୍ୟଜଣେ ଏୟାର କଣ୍ଡିସନର ଅଭାବ ଅନୁଭବ କରିଥାଏ । ଜଣେ ରୋଗୀ ପାଇଁ ଔଷଧର ଅଭାବ ଥିବାବେଳେ ଜଣେ ଛାତ୍ର ପାଇଁ ବହିର ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

2. ମାନବିକ ଅଭାବର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ଆଲୋଚନା କର ଏବଂ ଏହି ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ବିଭାଜନ ସାପେକ୍ଷ କି ?
Answer:
ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ତିନୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ, ଆରାମଦାୟକ ଅଭାବ ଏବଂ ବିଳାସମୂଳକ ଅଭାବ । ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପୁନଶ୍ଚ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଅଛି; ଯଥା ଜୀବନରକ୍ଷକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ, କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାରକ୍ଷକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ ଏବଂ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ପରମ୍ପରାଗତ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ

(୧) ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାକୁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅଭାବ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ ପୂରଣ ନ କଲେ ମନୁଷ୍ୟ ବଞ୍ଚିପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ଏହି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବକୁ ପୂରଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି । ଏହି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବକୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି; ଯଥା – ଜୀବନଧାରଣଜନିତ ଆବଶ୍ୟକତା, ଦକ୍ଷତାରକ୍ଷକ ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ପରମ୍ପରାଗତ ଆବଶ୍ୟକତା ।

(କ) ଜୀବନଧାରଣଜନିତ ଆବଶ୍ୟକତା – ଜୀବନଧାରଣର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅଭାବ କହିଲେ ସେହି ଅଭାବକୁ ବୁଝାଏ, ଯାହାର ପରିତୃପ୍ତି ବ୍ୟତୀତ ମାନବ ବଞ୍ଚିପାରିବ ନାହିଁ । ଏହାକୁ ମାନବିକ ସ୍ଥିତି ଆବଶ୍ୟକତା କୁହାଯାଏ । ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହ – ଏହି ପ୍ରକାର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ । ଏହାକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଭାବ ବୋଲି କେତେକ କହନ୍ତି ।

(ଖ) ଦକ୍ଷତାରକ୍ଷକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ – ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ସେବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରେ, ତାହାକୁ ଦକ୍ଷତାରକ୍ଷକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ କୁହାଯାଏ । ଦକ୍ଷତା କହିଲେ ଜଣେ ଶ୍ରମିକର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର କ୍ଷମତା ଏବଂ ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ଛାତ୍ରଙ୍କର କଲମ, ଡାକ୍ତରଙ୍କର ମଟରଗାଡ଼ି ଏବଂ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କର ପୁସ୍ତକ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରେ । ସେହିପରି ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ, ଉତ୍ତମ ବାୟୁ ସଞ୍ଚାଳିତ ଗୃହ ଏବଂ ଅବସର ବିନୋଦନ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରେ ।

(ଗ) ଅଭ୍ୟାସ ଓ ପରମ୍ପରାଗତ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ – ଏହି ପ୍ରକାର ଅଭାବ ଅଭ୍ୟାସ ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ବିପୁଳ ଯୌତୁକ ଏବଂ ଅପଚୟମୂଳକ ବ୍ୟୟ ବିବାହ ସମୟରେ ଲୋକମାନେ କରନ୍ତି । ଏହି ଅଭାବ ସାମାଜିକ ଚଳଣି ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ଲୋକମାନେ ଚା’, ପାନ, ସିଗାରେଟ୍ ଏବଂ ମଦ ପ୍ରଭୃତି ମାଦକଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ଅଭ୍ୟାସ ଯୋଗୁଁ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଏ ପ୍ରକାର ଅଭାବ ମନ୍ଦ ଅଭ୍ୟାସ ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

(୨) ଆରାମଦାୟକ ଅଭାବ – ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଜୀବନକୁ ସୁଖପ୍ରଦ ଓ ଆରାମଦାୟକ କରେ ତାହାକୁ ଆରାମଦାୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏକ ସୁସଜ୍ଜିତ ଗୃହ ବା ଏକ ବିଜୁଳି ପଙ୍ଖା ଆରାମଦାୟକ ଅଭାବର ଉଦାହରଣ । ଦକ୍ଷତାରକ୍ଷକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ଆରାମ ଦାୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ସେତେ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ନୁହେଁ । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ମାତ୍ରାଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିଅଛି, ମାତ୍ର ଶ୍ରେଣୀଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ ।

(୩) ବିଳାସମୂଳକ ଅଭାବ – ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ସମ୍ପଦ ଓ ଆଭିଜାତ୍ୟର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ, ତାହାକୁ ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଜଣେ ଭଦ୍ରମହିଳାଙ୍କ ହୀରକହାର ଏବଂ ଜଣେ ଛାତ୍ରାବାସରେ ରହୁଥ‌ିବା ଅନ୍ତେବାସୀଙ୍କର ଏକ ମଟରଗାଡ଼ି ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉଦାହରଣ ।

ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ, ଆରାମଦାୟକ ଏବଂ ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିଭାଜନ ସାପେକ୍ଷ ଜଣକର ଯାହା ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ତାହା ଅନ୍ୟ ଜଣକର ଆରାମଦାୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜଣକର ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଏହି ବିଭାଜନ ଦେଶ, କାଳ, ପାତ୍ର, ଜଳବାୟୁ, ଆୟ, ଜୀବନଧାରଣ ମାନ, ବ୍ୟବସାୟ, ବୃତ୍ତି ଏବଂ ଦରଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ । ଫୁଲପ୍ୟାଣ୍ଟ ପରିଧାନ, ଚା’ ପାନ ଓ ଦୂରଦର୍ଶନ ମନୋରଞ୍ଜନ କାଲି ଥିଲା ବିଳାସ ସାମଗ୍ରୀ, ମାତ୍ର ଆଜି ତାହା ଆରାମଦାୟକ ଏବଂ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଅଛି ।

ଭାରତ ପରି ଅନୁନ୍ନତ ଦରିଦ୍ର ଦେଶରେ ମୋଟରଗାଡ଼ି ଏକ ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇଥିଲାବେଳେ କୁବେରପୁରୀ ଆମେରିକାରେ ଏହା ଏକ ନିତ୍ୟବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ । ବିଲାତରେ ପଶମର କୋଟ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଭାରତରେ ତାହା ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ । ବୃତ୍ତିରେ ଡାକ୍ତର ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ମଟରଗାଡ଼ି ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ, କିନ୍ତୁ ଜଣେ ଛାତ୍ର ପାଇଁ ମଟରଗାଡ଼ି ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ । ଅଧୂକ ଆୟ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଏକ ଦୂରଦର୍ଶନ ସେଟ୍ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇଥଲାବେଳେ, ଦରିଦ୍ର ଲୋକ ପାଇଁ ଏହା ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

ଗୋଟିଏ କଲମର ଦର ୫୦୦ ଟଙ୍କା ହେଲେ ଏହା ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ, ମାତ୍ର ଏହାର ଦର ଏକ ଟଙ୍କା ହେଲେ ଏହା ଆବଶ୍ୟକତା ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବିଳାସମୂଳକ, ଆରାମଦାୟକ ଏବଂ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନୁହନ୍ତି । ଏହି ତ୍ରିବିଧ ବିଭାଜନ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ।

3. ଦ୍ରବ୍ୟ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଦ୍ରବ୍ୟର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମାନବୀୟ ଅଭାବକୁ ପରିତୃପ୍ତ କରିପାରୁଥିବା ଯେକୌଣସି ପଦାର୍ଥକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବସ୍ତୁଗତ ବା ସେବାଗତ ହୋଇପାରେ । ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକ ଉପଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଉପଯୋଗିତା ଥ‌ିବା ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯଦି ଦ୍ରବ୍ୟ ବସ୍ତୁଗତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ସାମଗ୍ରୀ କହନ୍ତି । ଏହି ବସ୍ତୁଗତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିହେବ ଏବଂ ଦେଖିହେବ । ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଆକୃତି ଥାଏ; ମାତ୍ର ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଅପାର୍ଥିବ, ଯାହାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିହେବ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ସେବା କହନ୍ତି ।

ଦ୍ରବ୍ୟର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ :
ମାନବିକ ଅଭାବକୁ ପରିତୃପ୍ତ କରୁଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଅନେକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ରହିଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(i) ମୁକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଆର୍ଥନୀତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ : ମୁକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ଅବାଧଲବ୍‌ଧ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରକୃତିର ମୁକ୍ତ ଦାନ । ସେଗୁଡ଼ିକର ଯୋଗାଣ ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଯେ କେହି ବିନାଶ୍ରମରେ ବା ବିନାମୂଲ୍ୟରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଇଚ୍ଛାନୁଯାୟୀ ସଂଗ୍ରହ କରିଥାନ୍ତି କିମ୍ବା ଉପଭୋଗ କରିଥାନ୍ତି । ଜଳ, ବାୟୁ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଇତ୍ୟାଦି ମୁକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉଦାହରଣ । ଏହାର ଉପଯୋଗିତା ବା ଅଭାବ ପୂରଣର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟତା ନ ଥିବାରୁ ଏହାର ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ବଜାର ଦର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ ।

ଅପରପକ୍ଷରେ ଅର୍ଥନୀତିକ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଯୋଗାଣ ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ସୀମିତ । ତେଣୁ ସେଗୁଡ଼ିକର ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ଥାଏ । ବଜାରରେ ଦାମ୍ ଦେଇ ସେଗୁଡିକୁ କ୍ରୟ କରାଯାଇଥାଏ କିମ୍ବା ଅର୍ଥନୈତିକ ଉଦ୍ୟମ ଦ୍ବାରା ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ପାଦନ ବା ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଅନାୟାସିଲଭ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଭଳି ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡିକ ବିନା ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ବା ବିନା ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳି ନଥାଏ । ଅତଏବ ଉପଯୋଗିତା, ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ଓ ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ଥିବା ସମସ୍ତ ସେବା ଓ ସାମଗ୍ରୀ ଅର୍ଥନୀତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ପଦବାଚ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ଗୃହ, ପୋଷାକ, କଲମ, ପୁସ୍ତକ, ରେଡ଼ିଓ ଇତ୍ୟାଦି ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉଦାହରଣ ।

ଏଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ସୃଷ୍ଟି । ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ । ମୁକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ମଧରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିରନ୍ତନ ନୁହେଁ । ଏକ ସ୍ଥାନରେ ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ତାହା ମୁକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ । ନଦୀର ଜଳ ମୁକ୍ତ । ନଦୀର ଜଳକୁ ଯେତେବେଳେ ମହାନଗରୀରେ ଜଳଯୋଗାଣ ସଂସ୍ଥା କଳରେ ଯୋଗାଏ ସେତେବେଳେ ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ସମୁଦ୍ର ତୀରର ସୀମରଣ ମୁକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ; ମାତ୍ର ଟେବୁଲ ପଙ୍ଖା ପବନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ । ଜଙ୍ଗଲରେ ଫଳ ମୁକ୍ତଦ୍ରବ୍ୟ; ମାତ୍ର ସହରରେ ସେହି ଫଳ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ।

(ii) ଘରୋଇ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସରକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟ : ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟର ମାଲିକ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ତାହାକୁ ଘରୋଇ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ମାଲିକାନାରେ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସରକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ କେତେକ ସର୍ବସାଧାରଣ ଦ୍ରବ୍ୟ କହନ୍ତି । ବିଦ୍ୟାଳୟ, ପୋଲ, ରାସ୍ତା, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସରବରାହ ଏବଂ ରେଳବାଇ ସରକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟ । ଏହାକୁ ସର୍ବସାଧାରଣ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଘରୋଇ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପଭୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ ଉପଭୋଗ କଲେ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ସେଥୁରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବ ନାହିଁ । ଜଣେ ଅନ୍ୟ ଜଣକୁ ବହିଷ୍କାର କଲେ ଏହାକୁ ବହିଷ୍କରଣ ନୀତି କୁହାଯାଏ । ମାତ୍ର ସର୍ବସାଧାରଣ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ ଖାଉଟି ଅନ୍ୟ ଖାଉଟିକୁ ବଞ୍ଚତ କରେ ନାହିଁ । ଏଠାରେ ଉପଭୋଗ ପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦୀ ନୁହେଁ ।

ଘରୋଇ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ମିଳୁଥିବା ଲାଭ, ଯେଉଁ ଖାଉଟି ଏହାକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥାଆନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ମିଳିଥାଏ । ଅନ୍ୟ କରନ୍ତି ସେ ହିଁ କେବଳ ତା’ର ପରିତୃପ୍ତି ପାଆନ୍ତି । ସର୍ବସାଧାରଣ ଦ୍ରବ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିଲେ ଯିଏ ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପଭୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ମିଳୁଥିବା ପରିତୃପ୍ତି କେବଳ ଖାଉଟିଙ୍କ ପାଇଁ ସୀମାବଳ ନୁହେଁ । ସର୍ବସାଧାରଣ ଦ୍ରବ୍ୟର ଲାଭ ସମସ୍ତେ ପାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ସର୍ବସାଧାରଣ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ଉପଭୋଗ ଏବଂ ସମକାଳୀନ ପରିତୃପ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ମିଳିଥାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏହି ସର୍ବସାଧାରଣ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ସରକାର ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି ।

(iii) ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ : ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏହିପରି ଭାବରେ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ରସଗୋଲା, ଚକୋଲେଟ୍‌, ସେଓ ପରି ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ଅଭାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ପୂରଣ କରନ୍ତି, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ତେଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ପରୋକ୍ଷରେ ମାନବିକ ଅଭାବ ପୂରଣ କରନ୍ତି । ମେସିନ, ହଳ, ସାର, ବିହନ ଆଦି ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ । ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ଓ ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯା ଏ ।

(iv) ଭୌତିକ ଓ ଅଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ : ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ପାର୍ଥିବ ଏବଂ ଯାହାର ସ୍ପର୍ଶ, ଦୃଶ୍ୟ ଏବଂ ଆକୃତି ରହିଛି ତାହାକୁ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ବହି, ଖାତା, କଲମ, ରେଡ଼ିଓ ଆଦି ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉଦାହରଣ । ଅଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅପାର୍ଥିବ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯାହାର ସ୍ପର୍ଶ, ଦୃଶ୍ୟ ଓ ଆକୃତି ନଥାଏ । ଡାକ୍ତର, ଅଧ୍ୟାପକ ଆଦିମାନଙ୍କର ସେବା ଅଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସେହିପରି ବ୍ୟବସାୟର ସୁନାମ ମଧ୍ୟ ଅଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ।

(v) ସ୍ଥାୟୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ନଷ୍ଟଶୀଳ ଦ୍ରବ୍ୟ : ଭାତ, ରୁଟି, ଛେନା, ପନିପରିବା ଫଳ ବା ପିଠା ପରି ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ଅଭାବକୁ ଥରେ ମାତ୍ର ପୂରଣ କରନ୍ତି ତାହାକୁ ନଷ୍ଟଶୀଳ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଟେଲିଭିଜନ, ମଟରଗାଡ଼ି, ଅଟ୍ଟାଳିକା ପରି ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଦୀର୍ଘ ସମୟଧରି ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସ୍ଥାୟୀଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

4. ସମ୍ପଦ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ସମ୍ପଦର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସାଧାରଣ ଭାଷାରେ ସମ୍ପଦ କହିଲେ ଆମ୍ଭେ ଧନସମ୍ପତ୍ତିକୁ ବୁଝିଥାଉ । କିନ୍ତୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ସମ୍ପଦର ଅର୍ଥ ଅଲଗା । ସମସ୍ତ ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ (ଭୌତିକ ଓ ଅଭୌତିକ) ସମ୍ପଦ ପଦବାଚ୍ୟ । ସର୍ବୋପରି ସମସ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ । ବହି, କଲମ, ସୁନା ଗହଣା, ଟେଲିଭିଜନ, ଡାକ୍ତରଙ୍କ ସେବା ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ପଦର ଉଦାହରଣ । ମାର୍ଶାଲଙ୍କ ମତରେ ‘ମାନବୀୟ ଅଭାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ ଭାବେ ପରିତୃପ୍ତ କରିପାରୁଥିବା ସମସ୍ତ ଇପ୍‌ସିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ହେଉଛି ସମ୍ପଦ ।

ସମ୍ପଦର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
ସମ୍ପଦ ରୂପେ ବିବେଚିତ ହେବା ପାଇଁ ଦ୍ରବ୍ୟର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥ‌ିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(i) ଉପଯୋଗିତା : ଉପଯୋଗିତା ସମ୍ପଦର ପ୍ରମୁଖ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ସମ୍ପଦ ପଦବାଚ୍ୟ ହେବାପାଇଁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପଯୋଗିତା ଥବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ମାନବୀୟ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ରହିବା ଜରୁରୀ । ନଚେତ୍ ସେହି ଦ୍ରବ୍ଯ ପ୍ରତି ଲୋକଙ୍କ କାମନା ରହିବ ନାହିଁ । ପଚା ଅଣ୍ଡା, ପଚା ପରିବା, ପଚା ଫଳ ଇତ୍ୟାଦିର କୌଣସି ଉପଯୋଗିତା ନ ଥ‌ିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପଦ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ।

(ii) ସ୍ଵଚ୍ଛତା : ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ତୁଳନାରେ ଚାହିଦା ଅଧ୍ଵକ, ସେହି ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଅଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂପଦର ଅନ୍ୟ ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଥ‌ିବାରୁ ତାହା ବିନିମୟକ୍ଷମ ବା ତାହାକୁ ଦାମ୍ ଦେଇ କ୍ରୟ କରାଯାଏ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସମ୍ପଦ ପଦବାଚ୍ୟ । ମୁକ୍ତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ସ୍ୱଳ୍ପତା ନ ଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପଦ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଯୋଗାଣ ସ୍ଵଳ୍ପ ସେଗୁଡ଼ିକ ହିଁ ସମ୍ପଦ ।

(iii) ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଯୋଗ୍ୟତା ବା ଅନ୍ତରଣୀୟତା : ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଯୋଗ୍ୟତା ସମ୍ପଦର ଅନ୍ୟ ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ଉପଯୋଗିତା ଓ ସ୍ଵଳ୍ପତା ଥିବା ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ସମ୍ପଦ ନୁହଁନ୍ତି । ଜଣେ ଶିଳ୍ପୀର କଳାକୌଶଳର ଉପଯୋଗିତା ଓ ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଥ‌ିବାରୁ ତାହା ସମ୍ପଦ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ । କଳା କୌଶଳ ଜଣଙ୍କ ପାଖରୁ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କ ପାଖକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏଠାରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଯୋଗ୍ୟତା କେବଳ ଭୌତିକ ସ୍ଥାନାନ୍ତରକୁ ବୁଝାଇ ନଥାଏ । ମାଲିକାନାସ୍ଵତ୍ତ୍ଵ ହସ୍ତାନ୍ତର ମଧ୍ୟ ଏହାର ପରିସରଭୁକ୍ତ । ଜମି, ଘର ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନାନ୍ତରକ୍ଷମ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେଗୁଡ଼ିକର ମାଲିକାନା ସ୍ୱତ୍ତ୍ଵ ହସ୍ତାନ୍ତର ହୋଇପାରିବ । ତେଣୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପଦ ।

(iv) ବାହ୍ୟତା : ସମ୍ପଦର ଅନ୍ୟତମ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଲା ଏହା ମନୁଷ୍ୟର ବାହ୍ୟତା ହେବା ଉଚିତ୍ । ବାହ୍ୟତା ଅବସ୍ଥିତି ନ ଥିଲେ ତାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ବହୁତ ସମୟରେ ଲୋକେ କହିଥାନ୍ତି ‘ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ’ । ଗାୟକ, ଶିକ୍ଷକ, ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ, ଅଭିନେତା ପ୍ରଭୃତିଙ୍କର ଗୁଣ ମାନବର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣ । ଏହି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପଦ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଫଳରେ ଯେଉଁ ସେବା ମିଳେ ତାହାକୁ ବଜାରରେ ବିକ୍ରୟ ହୋଇ ସମ୍ପଦ ହୁଏ ।

5. ଉପଯୋଗିତାର ସଂଜ୍ଞା ଦିଅ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ କେତେ ପ୍ରକାର ଉପଯୋଗିତା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
Answer:
ଉପଯୋଗିତା କହିଲେ କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଅଭାବ ପୂରଣ କରିବାର ଶକ୍ତିକୁ ବୁଝାଏ । ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଏହି ଅଭାବ ପୂରଣର କ୍ଷମତା ଥିବାରୁ ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ କ୍ରୟ କରନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଜଣେ ଖାଉଟି ରସଗୋଲା ଖାଇ କ୍ଷୁଧା ନିବାରଣ କଲେ, ରସଗୋଲାର କ୍ଷୁଧା ନିବାରଣର ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ ।

(କ) ଉପଯୋଗିତା ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ – କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପଯୋଗିତା ଏକ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ । ଏହା ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା । ଏହା କେବଳ ଆତ୍ମ ଅନୁଭବଦ୍ୱାରା ଜଣାଯାଏ । ଏହା ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ନୁହେଁ । ଜଣେ ଧୂମପାନକାରୀ ସିଗାରେଟ୍‌ ଯେତିକି ଉପଯୋଗିତା ପାଆନ୍ତି, ଧୂମପାନ କରୁନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସେତିକି ଉପଯୋଗିତା ପାଇବେ ନାହିଁ । ଉପଯୋଗିତା ସ୍ଥାନ, କାଳ ଏବଂ ପାତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ ।

(ଖ) ଉପଯୋଗିତା ଏବଂ ଉପକାରିତା ସମାନ ନୁହେଁ – ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପକାରିତା ନ ଥାଇପାରେ; ମାତ୍ର ଏହାର ଉପଯୋଗିତା ରହିଥାଏ । ଅଫିମ ବା ମଦ୍ ବା ବିଷର ଉପକାରିତା ନ ଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ଅଭାବ ପୂରଣ କରୁଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଉପଯୋଗିତା ରହିଛି । ଉପଯୋଗିତା ଅଭିଧାରଣା ନୈତିକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିରପେକ୍ଷ । କୌଣସି ମଦ ଏବଂ ଅସ୍ପୃହଣୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ମଧ୍ଯ ଉପଯୋଗିତା ରହିଛି ।

(ଗ) ଉପଯୋଗିତା ଆନନ୍ଦ ନୁହେଁ – କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ଆନନ୍ଦପ୍ରଦାୟୀ ନ ହୋଇପାରେ, ମାତ୍ର ଏହାର ଉପଯୋଗିତା ରହିଛି । ଗୁଳି, କମାଣ, ବନ୍ଧୁକ ବା ତିକ୍ତ ଔଷଧ ଆନନ୍ଦ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ, ମାତ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକର ଉପଯୋଗିତା ରହିଛି ।

(ଘ) ଉପଯୋଗିତା ପରିତୃପ୍ତି ନୁହେଁ – କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପଭୋଗ କଲେ ପରିତୃପ୍ତି ମିଳିଥାଏ । ଉପଯୋଗିତା ଥ‌ିବାରୁ ଦ୍ରବ୍ୟଟିକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଏ । ଉପଯୋଗିତା ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପଭୋଗର କାରଣ ଏବଂ ପରିତୃପ୍ତି ଏହାର ଫଳାଫଳ । ତେଣୁ ଫଳିତ ଉପଯୋଗିତାକୁ ପରିତୃପ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

(ଙ) ଉପଯୋଗିତା ମାତ୍ରାସୂଚକ ବା କ୍ରମାନ୍ବିତ ହୋଇପାରେ – ଏହି ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦ ଉପଯୋଗିତା ପରିମାପ ସମ୍ପର୍କରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଯଦି ଉପଯୋଗିତାକୁ ଏକ, ଦୁଇ, ତିନି କରି ମପାଯାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ମାତ୍ରାସୂଚକ ପରିମାପ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଯଦି ଉପଯୋଗିତାକୁ ପ୍ରଥମ, ଦ୍ବିତୀୟ ଏବଂ ତୃତୀୟ କରି ମପାଯାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ କ୍ରମାନ୍ବିତ ପରିମାପ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ଉପଯୋଗିତାକୁ କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ସଜାଯାଏ । ମାତ୍ରାସୂଚକ ପରିମାପରେ ଦୁଇ ଏକର ଦୁଇଗୁଣ, ମାତ୍ର କ୍ରମାନ୍ବିତ ପରିମାପରେ ପ୍ରଥମର ଦ୍ଵିତୀୟ ଦୁଇଗୁଣ ନୁହେଁ । ଏହା ଦୁଇଗୁଣରୁ ଅଧିକ ବା ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇପାରେ ।

ଉପଯୋଗିତାର ପ୍ରକାରଭେଦ :
ସାଧାରଣତଃ ଚାରିପ୍ରକାରର ଉପଯୋଗିତା ଦେଖାଯାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଆକାର, ସ୍ଥାନ, କାଳ ଏବଂ ସେବା ଉପଯୋଗିତା।

(କ) ଆକାର ଉପଯୋଗିତା – କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ଆକାର ଓ ଛାଞ୍ଚରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ଯେଉଁ ଉପଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ତାହାକୁ ଆକାର ଉପଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ । ଜଣେ ବଢ଼େଇ କାଠରୁ ଚଉକି ବା ଜଣେ ବିନ୍ଧାଣୀ ପଥରରୁ ମୂର୍ତ୍ତି ତିଆରି କଲେ କାଠ ଏବଂ ପଥରର ଉପଯୋଗିତା ଯଥାକ୍ରମେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

(ଖ) ସ୍ଥାନ ଉପଯୋଗିତା – ସ୍ଥାନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଜଙ୍ଗଲର କାଠ ଅଥବା ନଦୀର ଜଳ ସହରରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ଏହାର ଉପଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଏହାକୁ ସ୍ଥାନ ଉପଯୋଗିତା କହନ୍ତି ।

(ଗ) କାଳ ଉପଯୋଗିତା ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ଚାଉଳ ସାଇତି ରଖି ବର୍ଷାଋତୁରେ ଏହାକୁ ବିକ୍ରୟ କଲେ ଅଧିକ ଲାଭ ମିଳିଥାଏ । ଏଠାରେ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

(ଘ) ସେବା ଉପଯୋଗିତା – ଡାକ୍ତର, ଅଧ୍ୟାପକ, ଶିକ୍ଷକ, ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ, ଶିଳ୍ପୀ ଏବଂ ପୁରୋହିତ ସେମାନଙ୍କର ସେବାଦ୍ଵାରା ମାନବିକ ଅଭାବକୁ ପରିତୃପ୍ତ କରନ୍ତି । ଏହି ସେବାଗୁଡ଼ିକର ଉପଯୋଗିତାକୁ ସେବା ଉପଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Odia Solutions Chapter 15 ଆହୁତି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Odia Solutions Chapter 15 ଆହୁତି

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧ ।
ଆସ, କଥାବାର୍ତ୍ତାହେବା ।
(କ) ବାପାଙ୍କ ଫଟୋକୁ ଦାଣ୍ଡଘରେ କାହିଁକି ଟଙ୍ଗାହେଲା?
Answer:
ଯେହେତୁ ବାପା ସବୁବେଳେ ଦାଣ୍ଡଘର ବା ବୈଠକଖାନାରେ ବସି ରହୁଥିଲେ ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଖୁସିରେ ଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁପରେ ବାପାଙ୍କ ଫଟୋକୁ ଦାଣ୍ଡଘରେ ଟଙ୍ଗା ହୋଇଥିଲା ।

(ଖ) ଚଞ୍ଚଳା ଝିଅ ବାହାଘର ପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥୁଲେ କାହିଁକି?
Answer:
ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କର ଥିଲେ ପାଞ୍ଚ ଝିଅ ଏବଂ ବଡ଼ଝିଅର ବାହାଘର ପାଇଁ ମିଳିଥିବା ସୁନ୍ଦର ଘର ଓ ଗୁଣର ବରକୁ ସେ ହାତଛଡ଼ା କରିବାକୁ ଚାହୁଁ ନଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଝିଅ ବାହାଘର ପାଇଁ ସେ ବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥିଲେ ।

(ଗ) ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଟଙ୍କା ମାଗିବାର କାରଣ କ’ଣ ଥିଲା?
Answer:
ପୂଜାରୀଟା ଯାହା ସଉଦା ବରାଦ ଦବ ସେତକ ଆଣିବାପାଇଁ କିଛି ଟଙ୍କା ଦରକାର ହେଉଥିଲା । ତେଣୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଟଙ୍କା ମାଗିଥିଲା ।

(ଘ) ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କ କଥାରେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର କାହିଁକି ଚମକି ପଡ଼ିଥିଲେ?
Answer:
ବାପାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଓ ପୁଅମାନେ ବାହାରେ ରହୁଥ‌ିବାରୁ, କାଳେ ଗାଁର ସମ୍ପତ୍ତିବାଡ଼ି ଭାଇଭଗାରି ମାଡ଼ିବସିବେ, ଚୋର ଡକେଇତ ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ମା’କୁ ମାରିଦେବେ, ଚଞ୍ଚଳା ମୁହଁରୁ ଏପରି କଥା ଶୁଣି ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଚମକି ପଡ଼ିଲେ ।

(ଙ) ମା’ଙ୍କୁ କେଉଁ କଥା ବୁଝାଇ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ମହେନ୍ଦ୍ର କହିଥିଲେ?
Answer:
ବାପାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ କୁନି ମା’କୁ ବୁଝେଇ ବୁଝେଇ ଥକି ପଡ଼ିଥିଲେ ବି ମା’ଙ୍କର କାନ୍ଦ ବନ୍ଦ ହେଉନଥିଲା କିମ୍ବା ମା’କିଛି ବୁଝୁନଥିଲେ । ଯେତେ କନ୍ଦାକଟା କଲେ କି ଛେଚି କଚାଡ଼ି ହେଲେ ବାପା କ’ଣ ଆଉ ଫେରି ଆସିବେ । ଏକଥା ମା’ଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ହେବନାହିଁ ବୋଲି ମହେନ୍ଦ୍ର ବଡ଼ଭାଇ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

Question ୨ ।
ଆସ, ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖୁବା ।
(କ) ‘ମୁଗୁରାମେଲା’ ବୋଲି ଚଞ୍ଚଳା କାହିଁକି କହିଥିଲେ?
Answer:
ସାରାରାତି ଉଜାଗର ରହି ପନ୍ଥୀ ଚଞ୍ଚଳା ସ୍ଵାମୀ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାଗବଣ୍ଟା ବିଷୟରେ ମା’ଙ୍କୁ ଓ ଭାଇମାନଙ୍କୁ ବୁଝେଇ ରାଜି କରାଇବାକୁ କହିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ର ତାହା ନକରି, ବୈଠକଖାନାରେ ବାପାଙ୍କ ଫଟୋ ଟଙ୍ଗା କରାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିବା ଦେଖ୍, ଚଞ୍ଚଳା ଦେବୀ ‘ମୁଗୁରାମେଲା’ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ରାତିସାରା ଉଜାଗର ରହି ଯାହାସବୁ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସେ ଦିଗରେ କିଛି ଚେଷ୍ଟା କରିନଥିଲା ।

(ଖ) ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଖରେ ନିଜ ମନ କଥା କହିବାକୁ ଚଞ୍ଚଳା କିପରି ଛଳନା କରିଥିଲେ?
Answer:
ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି କିପରି ଯଥାଶୀଘ୍ର ତିନିଭାଇଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାଗବଣ୍ଟା ହୋଇପାରିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରାଜି କରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଚଞ୍ଚଳା ଛଳନାର ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ସେ ଚତୁରତାର ସହିତ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ପ୍ୟାକ୍ଟରୀଟିଏ କରିବାପାଇଁ ତାଙ୍କର ଟଙ୍କା ଯୋଗାଡ଼ କରିବା ଦରକାର । ତେଣୁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ବଣ୍ଟା ହୋଇଗଲେ ସେ ଆବଶ୍ୟକ ଟଙ୍କା ପାଇପାରିବେ ।

(ଗ) ଭାଇଭାଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର କ’ଣ କହିଥିଲେ?
Answer:
ଭାଇଭାଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ତିନୋଟି କଥା କହିଥିଲେ । ପ୍ରଥମ କଥା ଥିଲା ପୁରୁଣା ଖାନଦାନୀ ଘର ସହିତ ଖଞ୍ଜାଟିକୁ ମହେନ୍ଦ୍ର ନେବ । ଦ୍ଵିତୀୟ କଥା ଥିଲା, ପୋଖରୀ ସହିତ ତୋଟାକୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନେବ ଏବଂ ତୃତୀୟ କଥା ଥିଲା ଚାଷ ଜମିତକ ନିଜେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ନେବେ ।

(ଘ) ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମା’ କ’ଣ କହିଥିଲେ?
Answer:
ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମା’ କହିଥିଲେ, ଭାଇମାନେ ବାପା ସମ୍ପତ୍ତି ବାଣ୍ଡ କଲାବେଳେ, ଗୋଟିଏ ବୋଲି ଭଉଣୀ କୁନି କଥାକୁ ବିଚାର କରିବାପାଇଁ, କାରଣ ବାହାସାହା ହୋଇ ପରଘରକୁ ଚାଲିଗଲେ ବି ତା’ର ମଧ୍ୟ ବାପା ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଭାଗ ରହିଛି । ତା’ ଭାଗଟାକୁ ଯେମିତି ଭାଇମାନେ ଭାଗବଣ୍ଟା ବେଳେ ବୁଡ଼େଇ ନ ଦିଅନ୍ତି, ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ମା’ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

(ଙ) ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖୁବାକୁ କୁନି ମନାକଲେ କାହିଁକି?
Answer:
ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ନ ରଖୁବାପାଇଁ କୁନି ଚତୁରତାର ସହିତ କହିଲା, ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖିଲେ ସବୁଠୁ ସେ ବେଶି ଖୁସି ହୁଅନ୍ତା । ମାତ୍ର ସେ ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖିଲେ ଲୋକମାନେ ନିନ୍ଦା କରିବେ । ପୁଅମାନେ ଥାଉ ଥାଉ ମା’ଝିଅ ଜୋଇଁଙ୍କ ଘରେ ରହିଲେ, ଲୋକନିନ୍ଦା ହେବ ଏବଂ ଏହି କାରଣରୁ ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖୁବାକୁ କୁନି ମନା କରିଥିଲେ ।

Question ୩ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ବାକ୍ୟକୁ ଉତ୍ତର ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
(କ) ଏଡ଼େ ସୁନ୍ଦର ଘର…….. ଏଡ଼େ ଗୁଣର ବରକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ, ତମ ଝିଅର କପାଳ ତ ଫିଟିବନି, ହେଲେ ଜରୁର ଫାଟିବ – ମୁଁ କହି ରଖୁଛି, ହଁ…………!
Answer:
‘‘ଏଡ଼େ ସୁନ୍ଦର ଘ ……………… ମୁଁ କହିରଖୁଚି, ହଁ ………………. !’’
ଆଲୋଚ୍ୟ ଉକ୍ତିଟି ନାଟ୍ୟକାର କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥଙ୍କ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ, ସ୍ଵାର୍ଥାନ୍ଵେଷୀ ନାରୀର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମାନସିକତାକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି । ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଥିଲେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣମନା । ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ଶୁଦ୍ଧିକ୍ରିୟାରେ ଯୋଗ ଦେବାକୁ ଆସି, ଦଶାହ କାମ କିପରି ସୁରୁଖୁରରେ ହେବ, ସେ କଥା ଚିନ୍ତା କରିନାହାଁନ୍ତି । ଶାଶୁଙ୍କୁ ବୁଝାସୁଝା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିନାହାଁନ୍ତି । କେବଳ ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥ କଥା ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି । ଭାଇଭାଗ ନେଇ, ନିଜର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଝିଅ ବାହାଘର କରିବା କଥା ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ବଡ଼ଝିଅର ବାହାଘର ପାଇଁ ସୁନ୍ଦର ଘର ଓ ଗୁଣର ବର ମିଳିଛି । ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ହୁଏତ ସେହି ପ୍ରସ୍ତାବ ହାତଛଡ଼ା ହୋଇଯିବ ବୋଲି ସେ ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି । ସେଠାରେ ଝିଅ ବାହାଘର ନକଲେ ଝିଅର କପାଳ ଫାଟିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏତେ ସୁନ୍ଦର ଘର ଓ ଗୁଣର ବର ସେ ଆଉ ପାଇବେ ନାହିଁ । ଏଭଳି ଆଶଙ୍କା କରି ଚଞ୍ଚଳା ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ଓ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ଆଜିଠୁ ସେ ସବୁ ଝାମେଲା ତୁଟେଇ ନଦେଲେ, ତୁମର ଏଇ ଯୋଉ ଭାଇ ନା………….ଛାଡ଼ ।
Answer:
ଆଜିଠୁ ସେ ସବୁ ……………….. ନା……………. ଛାଡ଼ ।’’
ଆଲୋଚ୍ୟ ଉକ୍ତିଟି ନାଟ୍ୟକାର କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥଙ୍କ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସୁବିଧାବାଦୀ ନାରୀର ଚତୁରୀ କଥାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା, ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ଦଶାହ କର୍ମକୁ ଆସି, ନିଜର ସୁବିଧାବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସଫଳ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛି । ସେ ପ୍ରଥମେ ନିଜର ସ୍ଵାମୀ ଦେବେନ୍ଦ୍ରକୁ ରାତିସାରା ଭାଇଭାଗ କଥା ବୁଝାଇ କହିଛି । ମାତ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ ନ କରିବାରୁ, ଚଞ୍ଚଳା ନିଜେ ଦିଅର ରାଜେନ୍ଦ୍ରକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଚାହିଁଛି । ନିଜର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଗୋପନ ରଖୁ, ବରଂ ଦିଅରରର ସୁବିଧା କଥାକୁ ଆଗେ କହିଛି । କାଳେ ବାପାଙ୍କର ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି ଚୋରି ବା ଡକେଇତି ହୋଇଯିବ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମଧ୍ଯ ବୁଝାଇ କହିଛି । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଭାଉଜ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିଯାଇଛି । ରାଜେନ୍ଦ୍ରକୁ ବୁଝାଇ ଥିବାରୁ ଚଞ୍ଚଳାର ପଡ଼ିବ । କାରଣ ସେପରି ନକଲେ, ତାଙ୍କର ଭାଇ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଏସବୁ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଦିଅରମାନଙ୍କୁ ଧରି ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା କିପରି ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ବାଣ୍ଟ କରି ନିଜ ଭାଗ ଗଣ୍ଡାକ ପାଇଯିବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏଭଳି କଥା କହିଛି ।

Question ୪ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ବୁଝାଇ ଲେଖୁବା ।
(କ) ‘ମୁଗୁରାମେଲା’ _________
Answer:
ମୁଗୁରାମେଲା – ବହୁ ପରିଶ୍ରମ କରି କାମରେ ସଫଳ ନହେବା / ଅଯଥା ପରିଶ୍ରମ । ( ଓଡ଼ିଆରେ ଏକ ରୂଢ଼ି ରହିଛି, ‘ବାପା ପୁଅ ରାତି ଅନିଦ୍ରା, ମୁଗୁରା ପଛ ମେଲା ।’ ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଭାଗବଣ୍ଟା କରିବା ନେଇ ସ୍ଵାମୀ ଦେବେନ୍ଦ୍ରକୁ ରାତିସାରା ବୁଝାଇଛି । ମାତ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସେକଥା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ନ ଦେବାରୁ, ଚଞ୍ଚଳା ଏପରି କହିଛି ।)

(ଖ) ‘୦ ଠା ଠି’ ହେଇ ଛାଡ଼ିଯିବ _________
Answer:
‘୦, ଠା, ଠି’ ହୋଇ ଛିଡ଼ିଯିବ – କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନହୋଇ ହିସାବ ଛିଡ଼ିଯିବା । (ଓଡିଆରେ ଏକ ରୂଢ଼ି ରହିଛି ‘୦, ଠା, ଠି’ । ବାପାଙ୍କ ଅନ୍ତେ ତାଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି କିପରି ଭାଇମାନଙ୍କ ଭିତରେ ବାଣ୍ଟକୁଣ୍ଟ ସେହି ଚିନ୍ତାରେ ଥିଲାବେଳେ ଚଞ୍ଚଳା ଯେତେବେଳେ ଶୁଣିଛି ଖଞ୍ଜା ସହ ଖାନଦାନୀ ଘର, ତୋଟା ସହ ପୋଖରୀ ଏବଂ ଚାଷଜମି – ଏ ତିନି ଭାଗର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ସମାନ ସେତେବେଳେ ସେ ଏକଥା କହିଛି ।)

(ଗ) ନା ଊପୁରି ଅଛି ନା ସପୁରୀ _________
Answer:
ନା ଉପୁରି ଅଛି ନା ସପୁରୀ – ବୃତ୍ତିରେ ବେତନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ରୋଜଗାର ନ ଥ‌ିବା (‘ନା ଉପୁରି ଅଛି ନା ସପୁରୀ’, ଏକଥା ଚଞ୍ଚଳା ମା’ଙ୍କୁ ନେଇ ନିଜ ପାଖରେ ରଖୁବା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଥିଲେ । ଚଞ୍ଚଳା ଏପରି କହିବାର କାରଣ ହେଉଛି, ସହରରେ ସେମାନେ ଅଢ଼େଇ ବଖରା ଭଡ଼ାଘରେ ରହୁଛନ୍ତି । ପାଞ୍ଚଜଣ ପାଠ ପଢୁଆ ଝିଅଙ୍କୁ ନେଇ ଓ ଚଢ଼ା ବଜାର ଦରରେ ସେମାନେ କଷ୍ଟରେ ରହୁଛନ୍ତି । ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଦରମା ଛଡ଼ା କୌଣସି ଉପୁରି ରୋଜଗାର ନାହିଁ । ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ମା’ଙ୍କୁ ନେଇ ପାଖରେ ରଖୁ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

(ଘ) ‘ଚକେ ଗଲେ ବାର ହାତ’ _________
Answer:
‘ଚକେ ଗଲେ ବାରହାତ’ – ହେଳା କଲେ ପରିସ୍ଥିତି ଅସମ୍ଭାଳ ହେବା
(ସୁବିଧାବାଦୀ ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଭାଇମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଣ୍ଟାକୁଣ୍ଟା କରି ନିଜ ଭାଗ ଗଣ୍ଡାକ ପାଇଯିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଦିଅର ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ବୁଝାଇ କହିଛି । ତିନିଭାଇ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଏହାର ଫଇସଲା କରିବାକୁ ହେବ ବୋଲି ଚଞ୍ଚଳା ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛି । ଏ କାମରେ ହେଲାକଲେ, ଏଭଳି ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଆଉ ଆସିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସବୁ ଝାମେଲା ପ୍ରଥମରୁ ହିଁ ତୁଟାଇଦେବା ଉଚିତ ।)

(ଙ) ପୋଡ଼ାକପାଳକୁ ଝିଅଗୁଡ଼ାକ ଟିକେ ସୁନ୍ଦର ହୋଇଥା’ନ୍ତେ ଭଲା !_________
Answer:
ପୋଡ଼ାକପାଳକୁ ଝିଅଗୁଡ଼ାକ ଟିକେ ସୁନ୍ଦର ହୋଇଥା’ନ୍ତେ ଭଲା – ପାଖରେ ଅର୍ଥ ନ ଥ‌ିବା ଅବସ୍ଥା ସାଙ୍ଗକୁ ଦେଖିବାକୁ ସୁନ୍ଦର ନ ଥିବା ପାଞ୍ଚ ଝିଅଙ୍କ ପାଇଁ ଯୌତୁକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଅସାମର୍ଥ୍ୟ (ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ବିକ୍ରି କରି ଝିଅ ବାହାଘର କରିବା କଥା ଚିନ୍ତା କରିଛି । କାରଣ ତାଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି ଝିଅ । ଝିଅଗୁଡ଼ିକ ଦେଖିବାକୁ ସୁନ୍ଦର ନୁହଁନ୍ତି । ତେଣୁ ଖଣ୍ଡେ ଖଣ୍ଡେ ଜମି ବିକିଲେ, ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଝିଅ ବିବାହ ଦେବେ ଏବଂ ଯୌତୁକ ଦେବେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାଗବଣ୍ଟା ହୋଇଯାଉ ବୋଲି ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ବାକ୍ୟ ଗଠନ କରିବା ।
ସାନ୍ତନା, ବିବ୍ରତ, ସାନିଧ୍ୟ, ବୁଝାମଣା, ଉଜାଗର
Answer:
ସାର୍ଚ୍ଚନା – ଦୁଃଖବେଳେ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ସାନ୍ତନା ଦେଇ ବୁଝାଇବା ଉଚିତ ।
ବିବ୍ରତ – ବିପଦ ସମୟରେ ଅଯଥା ବିବ୍ରତ ହୁଅ ନାହିଁ ।
ସାନିଧ୍ୟ – ସଦ୍‌ଗୁରୁଙ୍କର ସାନିଧ୍ୟ ଲାଭ, ଆମକୁ ଭଲମଣିଷ କରିପାରିବ ।
ବୁଝାମଣା – ପରିବାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ବୁଝାମଣା ରହିବା ଉଚିତ ।
ଉଚ୍ଚାଗର – ସବୁବେଳେ ରାତି ଉଜାଗର ରହି ପାଠ ପଢ଼ି ନାହିଁ ।

Question ୬ ।
ଆସ, ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ଲେଖୁବା ।
ବ।ଚଖର୍ଚ୍ଚ, ତୀର୍ଥ, ଯେ।ଗ।ଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଥଇଥାନ, ସମ୍ପାଦନ, ଅର୍ଚ୍ଚନ, ବର।ଦ
Answer:
ରାମ ଓ ଦାମ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ । ସେମାନେ ନିଜ ଅର୍ଜିତ ପଇସାରେ ବାଟଖର୍ଚ୍ଚ କରି ତୀର୍ଥ କରିବାକୁ ବାହାରିଲେ । ବାଟରେ ଯେଉଁସବୁ ଜିନିଷ ଦରକାର, ସେ ସବୁକୁ ଯୋଗାଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କଲେ । ସହରରେ କିପରି ଥଇଥାନ ହେବେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଚିନ୍ତା କଲେ । ସହରରେ ରହୁଥ‌ିବା ବନ୍ଧୁ ଯଦୁକୁ, ଏ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ବରାଦ କଲେ । ଶୁଭଦିନ ଦେଖ୍ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରାରେ ବାହାରିଲେ ।

Question ୭ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ସଂଳାପଗୁଡ଼ିକ କିଏ କହିଛନ୍ତି, ଡାହାଣ ପାଖ ବନ୍ଧନୀରେ ତାଙ୍କ ନାମ ଲେଖୁବା ।
(କ) ହଁ, ଭାଇ – ଚାକିରିରୁ ରିଟାୟାର୍ଡ କରି ଗାଁକୁ ଫେରିଲା ପରେ ଏଇ ବୈଠକଖାନା ଇ ତ ଥିଲା ବାପାଙ୍କର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ତୀର୍ଥ । __________
(ଖ) ବାପା ଗଲା ଦିନଠୁ ମା’ର ଅବସ୍ଥା ତ ଦେଖୁଛ ! ପାଞ୍ଚଦିନ ହୋଇଗଲା, ପାଣି ଟୋପାଏ ବି ମୁହଁରେ ଦଉନି । __________
(ଗ) ହଁ, ଆଜି ବସି ସବୁ ଭାବିଲା ବେଳକୁ ବହୁତ ଡେରି ହୋଇଗଲାଣି ! __________
(ଘ) ବାପା ତମର ଯେ କେବେଠୁଁ ତାଙ୍କର ସ୍ବ-ଅର୍ଜିତ ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଏକା ତୁମ ମା’ଙ୍କ ନାଁରେ ଇ ଉଇଲ୍ କରି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି । __________
(ଙ) ଯଦି ଏଇଟା ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା, ତା’ହେଲେ ତ ସବୁଠୁ ବେଶି ଖୁସି ମୁଁ ହୁଅନ୍ତି । __________
Answer:
(କ) ହଁ, ଭାଇ – ଚାକିରିରୁ ରିଟାୟାର୍ଡ କରି ଗାଁକୁ ଫେରିଲା ପରେ ଏଇ ବୈଠକଖାନା ଇ ତ ଥିଲା ବାପାଙ୍କର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ତୀର୍ଥ । ରାଜେନ୍ଦ୍ର
(ଖ) ବାପା ଗଲା ଦିନଠୁ ମା’ର ଅବସ୍ଥା ତ ଦେଖୁଛ ! ପାଞ୍ଚଦିନ ହୋଇଗଲା, ପାଣି ଟୋପାଏ ବି ମୁହଁରେ ଦଉନି । ଦେବେନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ହଁ, ଆଜି ବସି ସବୁ ଭାବିଲା ବେଳକୁ ବହୁତ ଡେରି ହୋଇଗଲାଣି । ମା’
(ଘ) ବାପା.ତମର ଯେ କେବେଠୁଁ ତାଙ୍କର ସ୍ୱ-ଅର୍ଜିତ ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଏକା ତୁମ ମା’ଙ୍କ ନାଁରେ ଇ ଉଇଲ୍ କରି ଦେଚ୍ଚଇ ଛନ୍ତ୍ରି । ଓକିଲ
(ଙ) ଯଦି ଏଇଟା ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା, ତା’ହେଲେ ତ ସବୁଠୁ ବେଶି ଖୁସି ମୁଁ ହୁଅନ୍ତି ।  କୁନି

Question ୮ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଅନୁଚ୍ଛେଦଟିକୁ ପଢ଼ି ତା’ପାଇଁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ପ୍ରଶ୍ନ ତିଆରି କରିବା ।
ବୁଝିଲେ ଭାଇ – ସେଇ ଦୁଇ ପ୍ରାଣୀ ବୋଲି ଇ ତ ସବୁଠୁ ବେଶି ସମସ୍ୟା ! ସେ ଗୋଟାଏ ଜାଗାରେ ଏକା ତ ମୁଁ ଆଉ ଗୋଟାଏ ଏକେଲା ! ସେ ତା’ଚାକିରିକୁ ନେଇ ବ୍ୟସ୍ତ ତ ମୁଁ ପ୍ୟାକରୀ କରିବି ବୋଲି ବିବ୍ରତ ! ନା ତାକୁ ଫୁରସତ୍ ମିଳୁଚି, ନା ମତେ ! ନା ସେ ସେଠି ଦିନସାରା ଘରେ ରହୁଚି, ନା ମୋର କୋଉଠି ଘର ବୋଲି କିଛି ଠିକଣା ଅଛି ? ଏମିତିରେ ମା’ର ଦେଖାଶୁଣା କିଏ କରିବ ? ତା’ର ଯନ୍ତ୍ର କିଏ ନେବ ? ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ଯୋଗୁଁ ଇ ତ ସେ ଏତେଗୁଡ଼ାଏ ଦିନ ଛୁଟି ନେଇ ଏତେ ବାଟରୁ ଦଶାହ ଖଟିବାକୁ ଆସିପାରିଲାନି । ଚାକିରିର ଚାପ ! କ’ଣ ଆଉ କରାଯାଏ । ଆଚ୍ଛା କୁନି ! ମା’ଯଦି ତୋ’ ପାଖରେ ରହିଯାନ୍ତା ……………………?
Answer:
(କ) କେତେ ପ୍ରାଣୀ ବୋଲି ଅଧ‌ିକ ସମସ୍ୟା ହୋଇଛି?
(ଖ) ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଦୁହେଁ କିପରି ରହୁଥିଲେ ?
(ଗ) ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଦୁଇଜଣ କେଉଁ କାମ ନେଇ ବ୍ୟସ୍ତ ଓ ବିବ୍ରତ ?
(ଘ) ସେମାନଙ୍କୁ କାହିଁକି ଫୁରସତ୍ ମିଳୁ ନଥୁଲା ?
(ଙ) ସେମାନେ କାହିଁକି ମା’ର ଦେଖାଶୁଣା କରିପାରିବେ ନାହିଁ ?
(ଚ) ସେ କ’ଣ ପାଇଁ ଏତେଗୁଡ଼ାଏ ଦିନ ଛୁଟିରେ ଆସିପାରିଲା ନାହିଁ ?
(ଛ) କାହାର ଚାପ ପାଇଁ ସେ ଆସିପାରିଲା ନାହିଁ ?
(କ) କାହା ପାଖରେ ମା’ ରହିଯିବା କଥା କୁହାଯାଇଛି ?

Question ୯ ।
‘ହରବର’ ପରି ଆଉ ପାଞ୍ଚଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖୁବ। ।
Answer:
ଗପସପ, ମୋଟାସୋଟା, ବାକିତ୍ସାକି, ବନ୍ଧାଛନ୍ଦା, ଖରତର, ଥରହର, ଗଡ଼ବଡ଼ ।

Question ୧୦ ।
ଭୁଲ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦକୁ ବାଛି ତା’ ପାଖରେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖିବା ।
ବଇରି ————-
ସିନ୍ଦୁର ————-
ପ୍ରସ୍ଥ।ବ ————-
ଅର୍ଥନିତୀ ————-
ପୁଝ।ର। ————-
ପ୍ରସଂସ। ————-
ବେ।ହ୍ନୁ ————-
ପୁରା ————-
ଯାଗା ————-
ମୁହୁର୍ତ୍ତ ————-
Answers:
ବଇରି – ବଇର।
ସିନ୍ଦୁର – ସିନ୍ଦୁର
ପ୍ରସ୍ଥ।ବ – ପ୍ରସ୍ତ।ବ
ଅର୍ଥନିତୀ – ଅର୍ଥନିତି
ପୁଝ।ର। – ପୂଝ।ର।
ପ୍ରସଂସ। – ପ୍ରଣଂସ।
ବେ।ହ୍ନୁ – ବେ।ହୂ
ପୁରା – ପୂରା
ଯାଗା – କ।ଗା
ମୁହୁର୍ତ୍ତ – ମୁହୂର୍ତ୍ତ

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକା ମାଧ୍ୟମରେ ନାଟ୍ୟକାର କ’ଣ ପ୍ରତିଫଳନ କରାଇବାକୁ ରହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବାସ୍ତବବାଦୀ ନାଟ୍ୟକାର କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାର ରଚୟିତା । ଆଧୁନିକ ସମାଜର ବସ୍ତୁବାଦୀ
ଜୀବନଶୈଳୀ ସଂଯୁକ୍ତ ପରିବାରକୁ କିପରି ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଛି ତାହାର ରୂପଚିତ୍ର ଏହି ଏକାଙ୍କିକାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି । ପିତାମାତାଙ୍କ ସ୍ଵପ୍ନକୁ ପଛକୁ ଠେଲିଦେଇ ସନ୍ତାନମାନେ ନିଜ ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ବଡ଼ ମନେକରିଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚିନ୍ତା ପାଖରେ ପରିବାରର ମଙ୍ଗଳ, ବଂଶର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ପିତାମାତାଙ୍କ ସମ୍ମାନ ତୁଚ୍ଛ ହୋଇଛି । ଏହିପରି ଏକ ନଷ୍ଟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ପାରିବାରିକ ସଂପର୍କର ମଳିନ ଦିଗକୁ ନେଇ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ରଚିତ । ଏଥରେ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛିା

Question ୨।
ସ୍ଵର୍ଗତ ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ପରିବାର ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ସ୍ଵର୍ଗତ ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ପରିବାରଟି ଗାଁରେ ଏକ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ସମ୍ମାନଜନକ ପରିବାର । ଜୀବିତାବସ୍ଥାରେ ଗାଁଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଦେବତାଭଳି ଭାବୁଥିଲେ । ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ତିନି ପୁଅ ଦେବେନ୍ଦ୍ର, ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଝିଅ କୁନି । ସମସ୍ତେ ବିବାହିତ ଓ ନିଜ ନିଜ ପରିବାର ସହ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ରହନ୍ତି । ବାହାରକୁ ସମସ୍ତେ ଭଦ୍ର, ନିର୍ମାୟା ଓ ସରଳ ଜଣାପଡୁଥିଲେ ବି ଭିତରେ ସମସ୍ତେ ସ୍ବାର୍ଥପର । ତିନିପୁଅଯାକ ନିଜ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କ କଥାରେ ପରିଚାଳିତ ଓ ଝିଅ କୁନି ମଧ୍ୟ ବେଶ୍ ଚତୁରୀ ।

ଏକାଙ୍କିକାକାର ପରିଚୟ:

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ନାଟକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥ ଜଣେ ବାସ୍ତବବାଦୀ ନାଟ୍ୟକାର ଭାବରେ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସମାଜ ସଂସ୍କାର, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସାମାଜିକ ଦାୟବଦ୍ଧତା ତାଙ୍କ ନାଟକରେ ପ୍ରତିଫଳିତ । ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ତାଙ୍କ ନାଟକର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ୱର । ମଣିଷର ସ୍ୱାର୍ଥ-ଅହମିକା-ଅମଣିଷପଣିଆକୁ ସେ ନାଟକ ରଚନା ଛଳରେ ଉପହାସ କରିଛନ୍ତି । ଜଣେ ନାଟ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଓ ନାଟ୍ୟ ସଂଗଠକ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ସେ ସୁପରିଚିତ । ‘ଜୀବନ ଯଜ୍ଞ’, ‘ମାଂସର ଫୁଲ’, ‘ଅନ୍ୟ ଆକାଶ’, ‘ମୁଁ ଦୁହେଁ”, ‘ଚନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ’, ‘ଆଜିର ରାଜା’, ‘ତୃତୀୟ ପୃଥ‌ିବୀ’, ‘ସ୍ଵର୍ଗଦ୍ଵାର’, ‘ଜଉଘର’, ‘କ୍ରୀତଦାସ’, ‘ଅସ୍ତସୂର୍ଯ୍ୟର ଶ୍ମଶାନ’, ‘ଦର୍ପଣ’, ‘ନିଃସଙ୍ଗ ବିସର୍ଗ’ ଓ ‘ଆଗାମୀ ଅତୀତ’ ଇତ୍ୟାଦି ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ରଚନା ।

ଏକାଙ୍କିକାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି:
ପଠିତ ପୁସ୍ତକ ‘ସାହିତ୍ୟିକା’ରେ ସଂକଳିତ ‘ଆହୁତି ଏକ ପାରିବାରିକ ଏକାଙ୍କିକା। ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଜୀବନଶୈଳୀ ସଂଯୁକ୍ତ ପରିବାରକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେଇଛି । ପିତାମାତାଙ୍କ ସ୍ବପ୍ନ ଓ ଆଶାକୁ ପଛକୁ ଠେଲିଦେଇ ସନ୍ତାନମାନେ ନିଜ ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥକୁ ବଡ଼ ମନେକରିଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚିନ୍ତା ପାଖରେ ପରିବାରର ମଙ୍ଗଳ, ବଂଶର ଗୁରୁତ୍ଵ ଓ ପିତାମାତାଙ୍କ ସମ୍ମାନ ତୁଚ୍ଛ ହୋଇଉଠିଛି । ଏହିପରି ଏକ ନଷ୍ଟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ପାରିବାରିକ ସମ୍ପର୍କର ମଳିନ ଦିଗକୁ ନେଇ ‘ ଆହୁତି ଏକାଙ୍କିକାଟି ରଚିତ । ଏଥରେ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚେତନା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ।

ଏକାଙ୍କିକାର ସାରକଥା:
ସ୍ଵର୍ଗତ ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କର ପରିବାରଟି ଗାଁରେ ଏକ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ସମ୍ମାନଜନକ ପରିବାର । ବଞ୍ଚିବାବେଳେ ତାଙ୍କୁ ଗାଁ ଲୋକେ ଦେବତା ଭଳି ସମ୍ମାନ କରୁଥିଲେ । ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ତିନିପୁଅ ଦେବେନ୍ଦ୍ର, ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଝିଅ କୁନି । ସମସ୍ତେ ବିବାହିତ ଓ ନିଜ ନିଜ ପରିବାରକୁ ନେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ରୁହନ୍ତି । ବାହାରକୁ ସମସ୍ତେ ଭଦ୍ର, ନିର୍ମାୟା ଓ ସରଳ ଜଣାପଡୁଥିଲେ ବି ଭିତରେ ସମସ୍ତେ ସ୍ବାର୍ଥପର । ତିନିପୁଅଯାକ ନିଜ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ଓ ଝିଅ କୁନି ମଧ୍ୟ ବେଶ୍ ଚତୁରୀ । ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କର ଶୁଦ୍ଧିକ୍ରିୟା କରିବାପାଇଁ ତିନିପୁଅ ଓ ଝିଅ ଗାଁ ଘରକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ମଝିଆଁ ପୁଅ ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପତ୍ନୀ ନିଜ ନିଜର ସ୍ବାଭିମାନ ଓ କ୍ରୋଧ ହେତୁ ଆସିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହିଛନ୍ତି ।

ଝିଅ କୁନି ଓ ମଧ୍ୟମପୁତ୍ର ମହେନ୍ଦ୍ର ସଦ୍ୟବିଧବା ମା’ଙ୍କ ପାଖରେ ବସିଛନ୍ତି । ବୈଠକଖାନାର କାନ୍ଥରେ ଫୁଲମାଳଟିଏ ପିନ୍ଧାଇ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଫଟୋଚିତ୍ରକୁ ବଡ଼ପୁଅ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଟାଙ୍ଗି ଦେଇଛି । ଅବସର ପରେ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅବଶିଷ୍ଟ ଜୀବନ ବୈଠକଖାନା ଭିତରେ ହସଖୁସିରେ କଟିଥିଲା । ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଆଉ ଚାରୋଟି ଛୋଟ ଫଟୋ କପି ଆଣିଛି । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଚାରି ଭାଇଭଉଣୀ ବାଣ୍ଟିନେଇ ନିଜ ନିଜ ଘରେ ରଖିବେ । ଏହିପରି ଏକ ପରିବେଶକୁ ହଠାତ୍ ପହଞ୍ଚ୍ ଚଞ୍ଚଳା ଭିନ୍ନ ଧରଣର କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଅତି ଚତୁରତାର ସହିତ ଗାଁରୁ ଫେରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ପ୍ରଥମେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଓ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଦୁଇଭାଇଙ୍କୁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପଭିସବୁକୁ ବଣ୍ଟାବଣ୍ଟି କରିନେବାର ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜି କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଦେବେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ଚାହୁଁନଥିଲେ ବି ପରେ ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କ କଥାକୁ ମାନି ନେଇଛନ୍ତି । ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ପଛକୁ ଠେଲିଦେଇ ତାଙ୍କୁ ନିରୀହ ବୋକା କରିଦେଇ ଚଞ୍ଚଳା ଉପରେ ପଡ଼ି ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ସମ୍ପତ୍ତି ବଣ୍ଟାକୁଣ୍ଟା ଓ ବିକ୍ରି କରିବାର ଲୋଭଟିକୁ ଭର୍ତ୍ତି କରିଦେଇଛନ୍ତି ।

ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି ଅସୁନ୍ଦରୀ ଝିଅ ଅଛନ୍ତି । ବାପାଙ୍କ ଅନ୍ତେ ଗାଁର ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ବିକି ସେହି ପଇସାରେ ସେ ନିଜ ଝିଅଙ୍କୁ ଯୌତୁକ ଦେଇ ବିଭା କରିବାର ଆଶା ବାନ୍ଧିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ବଡ଼ବୋହୂ ହୋଇ ବି ପରିବାରର ଯଶ ସମ୍ମାନକୁ ଆହୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ନିଜର ବିବେକକୁ ବି ଆହୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ତ୍ରୀ ଗୋଟିଏ ଅଲଗା ସ୍ଥାନରେ ଚାକିରି କରି ରହେ । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଅନ୍ୟ ଏକ ସ୍ଥାନରେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା (ଫାକ୍‌ଟ୍ରି) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବହୁଆଡ଼େ ଧାଁଧପଡ଼ କରୁଛନ୍ତି । ଭାଗଜମିକୁ ବିକି ସେହି ଟଙ୍କା ନେଇ ଫାକ୍‌ଟ୍ରି ବସାଇବାର ଯୋଜନା କରିଛି । ତେଣୁ ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କ କଥାରେ ସେ ରାଜି ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ।

ମା’ଙ୍କୁ ପ୍ରବୋଧନା ଦେଇ ମହେନ୍ଦ୍ର ବୈଠକଖାନା ଭିତରକୁ ଆସିବା ପରେ ଚଞ୍ଚଳା ଓ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସମ୍ପତ୍ତି ବଣ୍ଟା ପ୍ରସ୍ତାବ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ବାପା ମରିବାର ମାତ୍ର ଦଶଦିନ ନପୂରୁଣୁ ସମ୍ପରି ବଣ୍ଟାକୁ ପ୍ରଥମେ ମହେନ୍ଦ୍ର ଉଚିତ ମନେକରି ନାହାଁନ୍ତି । ମାତ୍ର ତାଙ୍କୁ ଚଞ୍ଚଳା ଚତୁରତାର ସହିତ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ମା’ଙ୍କ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ହେତୁ ସମ୍ପରି ଡକାୟତି ହୋଇପାରେ, ଗାଁ ସାଇପଡ଼ିଶା ମା’ଙ୍କଠାରୁ କୌଶଳକରି ଜମିବାଡ଼ି ନେଇଯାଇ ପାରନ୍ତି, କଥାକଥାକେ ବନ୍ଧୁକ ବୋମା ଫୁଟୁଥ‌ିବା ଗାଁର ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଜମିବାଡ଼ିକୁ ମାଡ଼ିବସି ପାରନ୍ତି – ଚଞ୍ଚଳା ଏହିପରି ବୁଝ।ଚ୍ଇବ।ତ୍ୱ।ରତି। ତିନିଚ୍ଚ ନିଜ ଭିତରେ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାଗକରି ନେଇ ତାକୁ ଉଚିତ ଗ୍ରାହକ ଦେଖ୍ ବିକ୍ରିକରିବାର ମନସ୍ଥ କରିଛନ୍ତି । ମଝିଆଁ ଭାଇ ମହେନ୍ଦ୍ର ଖାନଦାନୀ ଘର ଖଞ୍ଜାଟିକୁ ନେବାକୁ, ସାନଭାଇ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତୋଟା ଓ ପୋଖରୀ ନେବାକୁ ଏବଂ ଖଣ୍ଡେ ଖଣ୍ଡେ ଜମି ବିକି ଝିଅ ବାହାଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବଡ଼ଭାଇ ଧର୍ମେନ୍ଦ୍ର ଚାଷଜମିସବୁ ନେବାକୁ ଆପୋଷ ବୁଝାମଣା କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ସମୟରେ ଝିଅ କୁନିକୁ ଧରି ମା’ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ତିନିଭାଇଙ୍କ କଥା ମା’ ଶୁଣିଛନ୍ତି । ଦେବତା ଭଳି ବାପାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପୁଅମାନେ ସମ୍ପରି ଉପରେ ଲୋଭ କରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ବାପାଙ୍କ ଶୁଦ୍ଧିକ୍ରିୟା ଓ ମା’ର ଚିନ୍ତା ସେମାନଙ୍କର ନାହିଁ । ମା’ ବି ଆଉ ବୋଝ ମୁଣ୍ଡାଇବାକୁ ଚାହିଁ ନାହାଁନ୍ତି । ପୁଅଙ୍କ କଥାରେ ସେ ରାଜି ହୋଇଛନ୍ତି । ଝିଅ କୁନିକୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ଭାଗଦେବାକୁ ସେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛନ୍ତି । ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା କୁନି ବାହାଘରରେ ବାପା ବେଶ୍ ଯାନିଯୌତୁକ ଦେଇଥ‌ିବାରୁ କୁନିର ସମ୍ପତ୍ତିରେ ଭାଗ ପାଇବାର ନାହିଁ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ମହେନ୍ଦ୍ର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ କୁନିର ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ଭାଗ ନେବାର ଅଧିକାର କଥା କହିବାପରେ କୁନି ନିଜ ତରଫରୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛି – ମା’ଙ୍କ ସୁନାଗହଣାତକ ନେବାକୁ । ସମସ୍ତେ ସମ୍ପରି ପାଇବା ନେଇ ଖୁସି ଥିଲାବେଳେ ଭାଗବଣ୍ଟାରେ ବିଧବା ମା’ଟା କାହା

ଭାଗରେ ପଡ଼ିଲା ବୋଲି ପଚାରିଛନ୍ତି । ଏକଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ଓ ନିରୁତ୍ତର ରହିଛନ୍ତି । ଜୀବନରେ ବାକିତକ ଦିନ କାହା ପାଖରେ କାଟିବେ, କିଏ ତାଙ୍କୁ ରଖୁ – ମା’ଙ୍କ ଏ ପ୍ରକାର ପ୍ରଶ୍ନରେ ପୁଅ, ଝିଅ, ବୋହୂ ନୀରବ ରହିଛନ୍ତି । ଅଢ଼େଇ ବଖରା ସହରର ଭଡ଼ାଘରେ ମା’ଙ୍କୁରଖ୍ ହେବନି ବୋଲି ବଡ଼ ପୁଅବୋହୂ ସଫେଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ମଝିଆଁ ପୁଅ ମହେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସହିତ ମା’ଙ୍କର ଭଲ ଭାବରେ ପଡୁନଥ‌ିବାରୁ ମା’ ତାଙ୍କ ଘରେ ରହିବା ଉଚିତ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ସେ ସଫେଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ସ୍ଵାମୀ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଅଲଗା ଅଲଗା ରହୁଥ‌ିବାରୁ ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖୁବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଯୁକ୍ତି କରିଛନ୍ତି । ପୁଅମାନେ ଥାଉଥାଉ ମା’ ଝିଅ ଜୋଇଁଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଲେ ଲୋକନିନ୍ଦା ହେବ କହି ଝିଅ କୁନି ବି ମା’ଙ୍କୁ ରଖୁବାକୁ ଅରାଜି ହୋଇଛି ।

ଏସବୁ ଶୁଣିବା ପରେ ମା’ ପୁଅଝିଅମାନଙ୍କୁ କାନ୍ଦିକାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ କହିଛନ୍ତି – ‘ଜୀବନସାରା କଷ୍ଟକରି ବାପା ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ନିଜ ନିଜ ଭିତରେ ସହଜରେ ବାଣ୍ଟି ଦେଇପାରିଲ, ଅଥଚ ଦଶମାସ ଦଶଦିନ ଗର୍ଭରେ ଧରି ଜନ୍ମ କରିଥିବା ଏଇ ବିଧବା ମା’ଟାକୁ ବାଣ୍ଟିନେଇ ପାରିଲନି ।’’ ପ୍ରିୟବନ୍ଧୁ ଓକିଲ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଇଚ୍ଛାନାମା (ଉଇଲ୍ସପତ୍ର)ଟିକୁ ଧରି ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ଦେବତା ପରି ବାପା ପାଇଥିବାରୁ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁଅଝିଅଙ୍କୁ ସେ ଭାଗ୍ୟବାନ୍ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ସମ୍ପତ୍ତି ବାଣ୍ଟିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ପାଇଁ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଓକିଲଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରି ତାଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଓକିଲ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ଯେ – ଗଜେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ମୃତ୍ୟୁପୂର୍ବରୁ ସବୁ ସମ୍ପତ୍ତି ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ତଥା ଚାରିସନ୍ତାନଙ୍କ ମା’ଙ୍କ ନାଁରେ ଉଇଲ୍ କରି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି । ଏକଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ କିଂକର୍ତ୍ତବ୍ୟବିମୂଢ଼ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । ଓକିଲଙ୍କଠାରୁ ଇଚ୍ଛାପତ୍ରଟିକୁ ନେଇ ଚାପିଧରି ମା’ ହସିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରି କାନ୍ଦି ପକେଇଛନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ଏକାଙ୍କିକା ‘ଆହୁତି’ରେ ସ୍ଵାର୍ଥପର ସନ୍ତାନମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଆଶା ଓ ବସ୍ତୁବାଦୀ ମୋହର ଆହୁତି ପଡ଼ିଛି । ‘ଦୃଶ୍ୟାରମ୍ଭ’ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ସ୍ଵାର୍ଥପର ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ଓ ସ୍ବାର୍ଥଚେତନା ଦୃଶ୍ୟ ଶେଷରେ ଆହୁତି ପାଇଛି ।

ସୂଚନା ଓ କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 2 ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିଚୟ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସମସ୍ୟାବଳା Long Answer Questions

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଏକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍ସଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ସଂଜ୍ଞାନୁସାରେ ମଣିଷର ମୌଳିକ ବା ବାସ୍ତବ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ତା’ ପାଖରେ ଥିବା ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା । ଏହା ଏକ ଆପେକ୍ଷିକ ଶବ୍ଦ ଯାହା ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତାକୁ ବୁଝାଏ । ଠିକ୍ ଏହିପରି ସମସ୍ତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ବାସ୍ତବ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ତା’ର ଉତ୍ପାଦୀ ସମ୍ବଳର ସ୍ଵଚ୍ଛତା । ସମ୍ବଳର ଏହି ଦୁଶ୍ରାପ୍ୟତା ଯୋଗୁଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଏହାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ମଧ୍ୟ କେତେକ ସମସ୍ୟା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(i) କ’ଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? ଏହି ସମସ୍ୟା ସ୍ବତଃ ଦୁଇଟି ପ୍ରଶ୍ନ ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛି । ପ୍ରଥମଟି ହେଲା – କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ପାଦିତ ହେବ ଏବଂ କେଉଁଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ପାଦନ ହେବ ନାହିଁ ? ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା – ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ସ୍ଥିରୀକୃତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ହେବ ? ତେଣୁ ଅସୀମ ଅଭାବ ମଧ୍ଯରୁ କେଉଁ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରାଯିବ ଏବଂ କେଉଁ ଅଭାବଗୁଡିକର ପରିପୂରଣ ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ, ତାହା ସ୍ଥିର କରିବା ଅର୍ଥନୀତିର ପ୍ରଧାନ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନର ଉପଯୋଗ କରି ଉପଭୋଗ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା କିପରି କରାଯାଏ ତାହା ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ବା ରୂପାନ୍ତରଣ ବକ୍ରରେଖା ସାରଣୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ନିମ୍ନମତେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ସ୍ୱବା

ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା	କପଡ଼(1000 ମିଟର)	ଧାନ(1000 କୁଇଣ୍ଟାଲରେ)
A	0	20
B	2	16
C	4	12
D	6	8
E	8	4
F	10	0

ମନେରଖ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କପଡ଼ା ଓ ଧାନ, ଏହି ଦୁଇଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଛି । ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀରେ ଏହା ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି । ଯଦି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ସମସ୍ତ ସମ୍ବଳ କେବଳ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନରେ ନିୟୋଜିତ ହୁଏ, ତେବେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ 20,000 କୁଇଣ୍ଟାଲ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇପାରିବ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସମସ୍ତ ସମ୍ବଳ କେବଳ ଲୁଗା ଉତ୍ପାଦନରେ ନିୟୋଜିତ ହେଲେ 10000 ମିଟର କପଡ଼ା ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇପାରିବ । ଏହି ଦୁଇଟି ଚରମ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଆମ ନିକଟରେ B, C, D, E ଭଳି ଅନ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରହିଅଛି । B- ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାରେ ଆମେ 2000 ମିଟର କପଡ଼ା

ଏବଂ 16 କୁଇଣ୍ଟାଲ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନ କରିପାରିବା । ଠିକ୍ ସେହିଭଳି C- ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାରେ ଆମେ 4000 ମିଟର କପଡ଼ା ଏବଂ 12 କୁଇଣ୍ଟାଲ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନ କରିପାରିବା । ସାରଣୀର ନିମ୍ନକୁ ଗତି କଲେ ଆମେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଅଧ୍ଵ କପଡ଼ା ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକରୁ ଅଧୂକ ଧାନ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସମ୍ବଳ ଯେ ସୀମିତ ଏହି ମୌଳିକ ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ଉଭୟ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ଅଧ୍ଵ ପାଇବା ସମ୍ଭବ ହୋଇ ନଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ କଲେ ଆଉ ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

ନିମ୍ନରେ ଏହାକୁ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାକୁ ରେଖାଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇପାରେ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀ ତଥ୍ୟକୁ ଭିତ୍ତିକରି AF ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇଅଛି । ସୀମିତ ସମ୍ବଳଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୁଇଟି ଦ୍ରବ୍ୟର ଯେଉଁ ବିକଳ୍ପ ସଂଯୋଗ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ତାହା ଏହି ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାରେ ଦର୍ଶାଉଅଛି । ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୌଳିକ ସମସ୍ୟାବଳୀ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ବୁଝାଯାଇପାରେ ।

(ii) କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? ସ୍ଥିରୀକୃତ ଦ୍ରବ୍ୟ କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ, ତାହାହିଁ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରବର୍ତୀ ସମସ୍ୟା । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅନେକ ବିକଳ୍ପ ପଦ୍ଧତି ରହିଛି । ଆମକୁ ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ପଦ୍ଧତି ନିର୍ବାଚନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ହସ୍ତତନ୍ତ କିମ୍ବା ଶକ୍ତିଚାଳିତ ତନ୍ତ ବା ସ୍ବୟଂଚାଳିତ ତନ୍ତ ମାଧ୍ୟମରେ ବସ୍ତ୍ର ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରିବ । ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କରାଯାଇପାରେ କିମ୍ବା ରୋଲର ଓ ବୁଲ୍‌ଡୋଜର୍ ଭଳି ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ ।

ପାରମ୍ପରିକ ଲଙ୍ଗଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ କିମ୍ବା ଆଧୁନିକ କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରପାତି ତଥା ଟ୍ରାକ୍ଟର ମାଧ୍ୟମରେ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ । ପୂର୍ବୋକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଶ୍ରମ-ସଘନ ପଦ୍ଧତି ଓ ଉପରୋକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ପୁଞ୍ଜି-ସଘନ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଇପାରେ । ଏହି ଦୁଇଟି ବିକଳ୍ପ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁଟି ସମାଜରେ ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ ସମ୍ବଳର ମିତୋପଯୋଗ କରେ, ସାଧାରଣତଃ ତାହାହିଁ ଅବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଯଥୋପଯୁକ୍ତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହିପରି ମାଧ୍ୟମରେ କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ତାହା ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଧାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

(iii) କାହାପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? : ଉତ୍ପାଦନ କାହାପାଇଁ କରାଯିବ, ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଅର୍ଥନୀତି ନିମନ୍ତେ ଅନ୍ୟ ଏକ ସମସ୍ୟା । ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ମୋଟ ପରିମାଣର କିଏ କେତେ ପାଇବା ଉଚିତ୍, ତାହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା । ଅର୍ଥାତ୍ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ନା ଉତ୍ପାଦକଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? ବିଳାସମୂଳକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ନା ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ନା ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ରପ୍ତାନି ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? ଇତ୍ୟାଦି । ଏହିସବୁ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଉପଯୁକ୍ତ ନିର୍ବାଚନ ସାପେକ୍ଷ ।

(iv) କେତେ ସଞ୍ଚୟ କରିବା ଓ କେତେ ବିନିଯୋଗ କରିବା ? ସଞ୍ଚୟ ଓ ବିନିଯୋଗ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଏକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ସମ୍ବଳର ନିୟୋଜନ ନିମନ୍ତେ ବିନିଯୋଗ ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଏହି ବିନିଯୋଗ ସଞ୍ଚୟରୁ ହିଁ ଆସିଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ସଞ୍ଚୟ ଚଳନ୍ତି ଆୟରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ସଞ୍ଚୟ ଯେତେ ଅଧ‌ିକ ହେବ ବିନିଯୋଗ ସେତେ ଅଧିକ ହେବ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସେତେ ବିକାଶରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିବ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯଦି ଚଳନ୍ତି ଆୟରୁ ସଞ୍ଚୟ ମୋଟେ ହେବ ନାହିଁ, ତାହାହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପୁଞ୍ଜିଗଠନ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ସହ ବିନିଯୋଗ ହ୍ରାସପାଇ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶହାର ପ୍ରତିହତ ହେବ ।

(v) ସମ୍ବଳର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସମସ୍ୟା ଏକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉତ୍ପାଦିକା ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ସମ୍ବଳର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଅଧିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ଉତ୍ପାଦନ କରିବାର କ୍ଷମତା ହାସଲ ସମ୍ପ୍ରତି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଧାନ ସମସ୍ୟା । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଛି । ମାନବୀୟ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଉଛି । ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବିବିଧ ଓ ବିସ୍ତୃତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜ ଜାତୀୟ ଆୟର ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଯନ୍ତ୍ର ବାନ ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ ।

ସେଥ୍ପାଇଁ ଆମକୁ ଅଧ‌ିକ ସଞ୍ଚୟ ଓ ବିନିଯୋଗ କରିବାକୁ ହେବ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉନ୍ନତ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ କରି ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ବଳର ଯଥେଷ୍ଟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରିପାରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଅଧ‌ିବାସୀମାନେ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଯାପନମାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାବଳୀର ଚାରିତ୍ରିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବୁଝାଇ ଲେଖ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି ଦର୍ଶାଅ । 
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କ’ଣ ?
ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ବହୁବିଧ ସମସ୍ୟାର ସାମନା କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ସେ ସଦାସର୍ବଦା କୌଣସି ନା କୌଣସି ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିବାରେ ବ୍ରତୀ ଥାଏ । ସର୍ବତ୍ର ମଣିଷକୁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହ ଭଳି ମୌଳିକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼େ । ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପରି ସମାଜକୁ ମଧ୍ୟ ବହୁ ସମସ୍ୟାର ସାମନା କରିବାକୁ ହୁଏ । କେହି କେହି ମତ ପୋଷଣ କରନ୍ତି ଯେ ଏହି ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟା ମୁଦ୍ରା ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା କୁହାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏ ପ୍ରକାର ମତ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ଲିଓନେଲ୍‌ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସଂଜ୍ଞା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟିର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟାଖ୍ୟାରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରେ । ଏହା ସର୍ବଜନ ସ୍ଵୀକୃତ ଯେ ମନୁଷ୍ୟର ଅଭାବବୋଧ ଅସୀମ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ତାହାର ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କରି ସର୍ବାଧ‌ିକ ପରିତୃପ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟିତ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ମୌଳିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଏବଂ ଅଭାବବୋଧକୁ ପରିତୃପ୍ତ କରିବା ।

ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାବଳୀର ସଂଜ୍ଞା :

ଅଧ୍ୟାପକ ଏରିକ୍‌ରୋଲ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରକରଣ କରି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ମୁଖ୍ୟତଃ ନିର୍ବାଚନକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ କିପରି ଉପଯୋଗ କରାଯାଏ ତାହା ନିର୍ବାଚନ କରିବା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ରବର୍ଟ ‘ଅ’ଙ୍କ ମତରେ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲ କରିବାପାଇଁ କିପରି ଏବଂ କାହା ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ସେ ବିଷୟରେ ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଉଦ୍ଭବ ହୁଏ । ଲେଫ୍‌ଟଉଇଟ୍‌ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ବିକଳ୍ପ ମାନବୀୟ ଅଭାବର ଯଥାସମ୍ଭବ ପରିତୃପ୍ତି ପାଇଁ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କରିବା ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସଂପୃକ୍ତ ।

ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ :

ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ସଂଜ୍ଞା ଅନୁଶୀଳନ କଲେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହେବାର ଚତୁର୍ବିଧ ମୁଖ୍ୟ କାରଣର ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ମିଳେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (i) ମାନବୀୟ ଅଭାବ ଅସୀମ, (ii) ଅଭାବର ତୀବ୍ରତାରେ ଭିନ୍ନତା, (iii) ସମ୍ବଳର ସୀମିତତା ଏବଂ (iv) ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ଉପଯୋଗ ।

(1) ମନୁଷ୍ୟର ଅଭାବ ଅସୀମ :
ଆମର ଅଭାବବୋଧ ଅସୀମ ହୋଇଥିବା କାରଣରୁ ଆମେ ସମସ୍ତ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିପାରୁନା, ମାତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଭାବକୁ ପରିତୃପ୍ତି କରିଥାଉ । ଗୋଟିଏ ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତି ହେବାମାତ୍ରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ବା କେତୋଟି ଅଭାବ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥାଏ । ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଏପରି କରାଳଚକ୍ର ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଯେ ମଣିଷର ଜୀବଦ୍ଦଶା କାଳରେ ସବୁ ଅଭାବ ପୂରଣ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ କୁହାଯାଏ ଯେ ମଣିଷ ସମଗ୍ର ଜୀବନକାଳ ଅତୃପ୍ତ ଅଭାବର ଏକ ଗଣ୍ଠିଲି ଧରି ଚାଲିଥାଏ । 

(2) ଅଭାବର ତୀବ୍ରତାରେ ଭିନ୍ନତା :
ମଣିଷର ଅଭାବବୋଧର ତୀବ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମୟ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ଅଭାବ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ କେତେକ କମ୍ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ମନେହୁଅନ୍ତି । ସେଥପାଇଁ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ପରିତୃପ୍ତ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମଣିଷକୁ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ଯାହାଫଳରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱବିଶିଷ୍ଟ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତ ପାଇଁ ସମ୍ବଳ ସର୍ବାଗ୍ରେ ଉପଯୋଗ କରାଯାଏ ଏବଂ କମ୍ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଭାବକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଏ ।

ଏହା ଫଳରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ତୃପ୍ତି ଲାଭ କରିବା ସମ୍ଭବ ହୁଏ । ଏଥୁରୁ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ ହୁଏ ଯେ ମଣିଷର ସବୁ ଅଭାବ ସମଗୁରୁତ୍ୱବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ନ୍ତା ନାହିଁ କି ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଉପୁଜନ୍ତା ନାହିଁ ।

(3) ସୀମିତ ସମ୍ବଳ :
ଅଭାବକୁ ପରିତୃପ୍ତି କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବଳ ଆବଶ୍ୟକ; ମାତ୍ର ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଣ ଅଭାବ ତୁଳନାରେ ସୀମିତ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା କହିଲେ ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ସ୍ୱଳ୍ପ ଯୋଗାଣକୁ ବୁଝାଯାଏ । ସମ୍ବଳର ଅପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ କାରଣରୁ ମଣିଷକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିବାକୁ ହୁଏ । ସୁତରାଂ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ସମ୍ବଳ ଯଦି ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ମିଳୁଥା’ନ୍ତା ତେବେ ମଣିଷର ସମସ୍ତ ଅଭାବ ପୂରଣ କରାଯାଇପାରନ୍ତା । ସେଥୁପାଇଁ ଶ୍ରମ କରିବା ଆବଶକ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ କି ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ । 

(4) ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର :
ସ୍ମରଣ ରଖୁବାକୁ ହେବ ଯେ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଣ କେବଳ ସ୍ଵଳ୍ପ ନୁହେଁ, ତାହା ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ମଧ୍ୟ । ତେଣୁ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବଳକୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଖଣ୍ଡିଏ ଜମିକୁ ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଜମିର ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଜମିର ଆବଶ୍ୟକତା ପରସ୍ପର ପ୍ରତିଯୋଗୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୂମିକୁ ଉଭୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇନପାରେ । ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ଅର୍ଥ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବିରତ ହେବା । ସୁତରାଂ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କରାଯିବ ସେଥ‌ିପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ହୁଏ ।

ଅଭାବ ଓ ସମ୍ବଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ :
ପୂର୍ବେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ସମ୍ବଳର ସ୍ଵଚ୍ଛତା କାରଣରୁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ସମ୍ବଳ ମଧ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ । ସୁତରାଂ ଅଭାବମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେଉଁ ଗୋଟିକୁ ତୃପ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ ତାହା ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ଯମରେ ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥାଏ । ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ନିର୍ବାଚନ କରିବାକୁ ହୁଏ । ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ଭଳି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ କ’ଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ, କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀ କିପରି ବଣ୍ଟନ ହେବ ସ୍ଥିର କରାଯାଏ ।

ସଂକ୍ଷେପରେ କହିଲେ, ଏକ ପକ୍ଷରେ ଅଭାବସମୂହ ଅସୀମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ଏବଂ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ହୋଇଥିବାରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାବଳୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

3. ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ବକ୍ରରେଖା କ’ଣ ? ଏହା କିପରି ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନରେ ସହାୟକ ହୁଏ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାକୁ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ସୀମାନ୍ତ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ସମ୍ବଳ ବିନିଯୋଗ କରି ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇପାରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଦ୍ରବ୍ୟର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସଂଯୋଗକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ । ଯେକୌଣସି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉତ୍ପାଦୀ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ଏହି ସୀମିତ ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖା ନିମ୍ନଲିଖ୍ ସର୍ଭ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

• ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପାଦୀ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ।
• ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ନାହିଁ । 
• ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ମାତ୍ର ଦୁଇଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥ‌ିବ । 
• ସମ୍ବଳର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଦକ୍ଷ ବିନିଯୋଗ ହେବା ବିଧେୟ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସର୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ଆଧାର କରି ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ବକ୍ରରେଖା କିପରି ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିଥାଏ । ମନେରଖ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜନ ଅବସ୍ଥାରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ସମ୍ବଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ଦ୍ରବ୍ୟ, ଲୁଗା ଏବଂ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାବା ପ୍ରପାୢବ କରାଯାଇଛି ।

ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା	କୁଗା (1000 ମିଟରରେ)	ଧାନ(1000 କୁଇଣ୍ଟାଲରେ)
A	0	20
B	4	19
C	6	16
D	8	12
E	10	6
F	12	0

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମ୍ବଳର ପୁଷ୍ପ ବିନିଯୋଗ କରି ସର୍ବାଧ୍ଵ 12 ହଜାର ମିଟର ଲୁଗା ଏବଂ ଶୂନ୍ୟ ଏକକ ଧାନ ଉତ୍ପାଦିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯେତେବେଳେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମ୍ବଳର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗଦ୍ଵାରା 20 ହଜାର କୁଇଣ୍ଟାଲ ଧାନ ଏବଂ ଶୂନ୍ୟ ଏକକ ଲୁଗା ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରେ । ଦୁଇଟି ଚରମ ବିନ୍ଦୁରେ ଉଭୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀର ତଥ୍ୟକୁ ଆଧାର କରି AF ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ବକ୍ରରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇଛି । ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ବିନ୍ଦୁରେ ଲୁଗା ଓ ଧାନର ବିଭିନ୍ନ ମିଶ୍ରଣ ସୂଚାଯାଇଛି । ‘B’ ବିନ୍ଦୁରେ ଲୁଗା (4 ହଜାର ମିଟର ) ଏବଂ ଧାନ ( 19 ହଜାର ) କୁଇଣ୍ଟାଲର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଯଦି ଅଧିକ ପରିମାଣର ଲୁଗା ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ହୁଏ ତେବେ ଧାନର ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଯାହାଦ୍ୱାରା ଦୁଇଟି ଦ୍ରବ୍ୟର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ହେବ 6 ହଜାର ମିଟର ଲୁଗା ଏବଂ 16 ହଜାର କୁଇଣ୍ଟାଲ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇପାରିବ ।

⇒ ଏହିପରି ଭାବରେ ଆମେ AF ରେଖାର ଯେତିକି ଡାହାଣକୁ ଗତି କରିବା ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଲୁଗା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧାନର ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେବାକୁ ଲାଗିବ ।

ଅନେକ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ AF ରେଖାର C, D, E, F ବିନ୍ଦୁରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଯେତେବେଳେ ସାରଣୀର ନିମ୍ନକୁ ଗତିକଲେ ଆମେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଅଧିକ ଲୁଗା ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ଧାନ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସମ୍ବଳ ଯେ ସୀମିତ ଏହି ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଉଭୟ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ଅଧିକ ପାଇବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ କଲେ, ଆଉ ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ରେଖାର ‘A’ ଏବଂ ‘F’ ବିନ୍ଦୁକୁ ଉତ୍ପାଦନ ସୀମାନ୍ତ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ।

ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମ୍ବଳର ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜନ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଉତ୍ପାଦିତ ଦୁଇଟି ଦ୍ରବ୍ୟର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ AF ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ରେଖାର ଯେକୌଣସି ବିନ୍ଦୁରେ ରହିଥାଏ । ଏହି ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଉତ୍ପାଦନ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ବାହାରେ ଅର୍ଥାତ୍ ‘P’ ବିନ୍ଦୁରେ ଅଥବା ଭିତରେ ଅର୍ଥାତ୍ ‘K’ ବିନ୍ଦୁରେ ରହିନପାରେ । କାରଣ ‘P’ ବିନ୍ଦୁରେ ଲୁଗା ଓ ଧାନ ଯେଉଁ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଉପସ୍ଥାପନ ହୁଏ ସେଥ‌ିପାଇଁ ସମ୍ବଳ ନଥାଏ । ସେହିପରି ‘K’ ବିନ୍ଦୁରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଉଥିବା ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଉତ୍ପାଦନ କଲେ ସମ୍ବଳର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୋଗ ହୁଏନାହିଁ ।

4. ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ନୂତନ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାବଳୀର ପ୍ରକୃତି ଓ ପରିସର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ କ’ଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ? କିପରି ଏବଂ କେତେ ପରିମାଣରେ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ, କାହା ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯିବ ଆଦି ମୌଳିକ ସମସ୍ୟା ଏହା ବ୍ୟତୀତ ନୂତନ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ସମ୍ବଳର ସଦୁପଯୋଗ ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୋଗ, ସମ୍ବଳ ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ପ୍ରାପ୍ୟ ପରିଶୋଧରେ ସନ୍ତୁଳନ ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ନୂତନ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।
(1) ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସମସ୍ୟା : ବର୍ତ୍ତମାନ ଥିବା ସମ୍ବଳକୁ ଦୃଷ୍ଟିରଖୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲ କରିବା ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ଆଉ ଏକ ଉପାଦାନ ଯାହାପ୍ରତି ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେବା ସଙ୍ଗେସଙ୍ଗେ ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକ ଉନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀର ଜୀବନଧାରଣା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ତେଣୁ ଏହି ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

ଏହି କାରଣରୁ ନୂତନ ପୁଞ୍ଜିଦ୍ରବ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଏବଂ ସମ୍ବଳର ଅପଚୟ ହେଉଥ‌ିବା ପୁଞ୍ଜିଦ୍ରବ୍ୟ ଭରଣା କରିବା ପାଇଁ ଯନ୍ ବାନ ହେବାକୁ ପଡ଼େ । ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ପୁଞ୍ଜିଗଠନ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପୁଞ୍ଜିଗଠନ ମୁଖ୍ୟତଃ ସଞ୍ଚୟ ଓ ବିନିଯୋଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ଵିତ କରିବାକୁ ହେଲେ ଉପସ୍ଥିତ ଆୟରୁ ଅଧ‌ିକ ସଂଚୟ କରି ବିନିଯୋଗ ହାର ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ହୁଏ । ଯଦି ସଂଚୟର ବୃଦ୍ଧି କରାନଯାଏ ତେବେ ବିନିଯୋଗ, ପୁଞ୍ଜିଗଠନ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ବିଘ୍ନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । ଏଣୁ ବିକାଶଶୀଳ ଏବଂ ଅବିକଶିତ

(2) ପ୍ରାପ୍ୟ ପରିଶୋଧରେ ସନ୍ତୁଳନ : ପ୍ରାପ୍ୟ ପରିଶୋଧରେ ଅସନ୍ତୁଳନ ସମସ୍ୟା ରପ୍ତାନି ଏବଂ ଆମଦାନୀର ପାର୍ଥକ୍ୟଜନିତ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ରପ୍ତାନି ଆମଦାନୀଠାରୁ କମ୍ ହେବାରୁ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରାର ଅଭାବ ଅନୁଭବ କରାଯାଏ । କାରଣ ଆମଦାନୀକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ପ୍ରାପ୍ୟ ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ବିକାଶଶୀଳ ଓ ଅବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ପୁଞ୍ଜିଦ୍ରବ୍ୟ, ବୈଦେଶିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଓ କଞ୍ଚାମାଲ ପ୍ରଭୃତ ପରିମାଣରେ ଆମଦାନି କରିବାକୁ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଅଭାବଜନିତ ସଙ୍କଟ ଉଗ୍ର ଆକାର ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହେଉଛି ରପ୍ତାନି ବୃଦ୍ଧି କରି କିମ୍ବା ଆମଦାନି ହ୍ରାସ କରି ଅଥବା ଉଭୟ ଦିଗକୁ ଅନୁସରଣ କରି କରାଯାଇପାରେ ।

(3) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା : ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଉଭୟ ବିକାଶଶୀଳ ଓ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଦେଖାଯାଏ ।
ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା । ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା କହିଲେ ମୁଦ୍ରାଷ୍ଟୀତି ଓ ଅବସ୍ତ୍ରୀତିର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ । ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡିକ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଚକ୍ରର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥାନ୍ତି । ବ୍ୟବସାୟିକ ପତନାବସ୍ଥାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସ୍ଥାଣୁ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନଜନିତ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଆୟ ହ୍ରାସ ହେବା ସଙ୍ଗେସଙ୍ଗେ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣ ମାନରେ ମଧ୍ୟ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।

ଫଳସ୍ଵରୂପ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ନିମ୍ନମାନକୁ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ । ଅବସ୍ୱୀତି ଯେତେବେଳେ ସ୍ତ୍ରୀତିକ ଅବସ୍ଥାର ରୂପ ନିଏ ତାହାର କୁପରିଣାମ ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁଭବ କରାଯାଇଥାଏ । ସ୍ତ୍ରୀତିକ ଏବଂ ଅବସ୍ତୀତିକକୁ ଦୂର କରିବାକୁ ହେଲେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ରକ୍ଷା କରିବା ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

(4) ସମ୍ବଳର ସଦୁପଯୋଗ ଏବଂ ପୂର୍ଣ ଉପଯୋଗ : ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା, ବିଶେଷତଃ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ସେସବୁର ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସମ୍ଭବପର ହେଉ ନଥିବାରୁ ସେସବୁର ସଦୁପଯୋଗ କରିବା ଏବଂ ସମ୍ବଳର ଅପଚୟ ହ୍ରାସ କରିବା ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ; ମାତ୍ର ଭୂମି, ଶ୍ରମ ଓ ପୁଞ୍ଜି ଭଳି ଉତ୍ପାଦନଶୀଳ ସମ୍ବଳର କିପରି ପୂର୍ଣ ଉପଯୋଗ କରାଯିବ ତାହା ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟିକରେ ଯାହାକି ସମସ୍ତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଊଣା ଅଧିକେ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।

ଅବଶ୍ୟ ସମ୍ବଳର ସ୍ଵଳ୍ପତାକୁ ସଦୁପଯୋଗ ଏବଂ ଅପଚୟ ଦୂର କରି କିଛି ପରିମାଣରେ ଅତିକ୍ରମ କରାଯାଇପାରେ । ସମ୍ବଳର ଅପଚୟ କହିଲେ କଳକାରଖାନା ଓ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ସ୍ଥାପିତ ସାମର୍ଥ୍ୟର ଅନୁପଯୋଗକୁ ବୁଝାଏ । ଅପଚୟକୁ ଦୂର କରିପାରିଲେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ବୃଦ୍ଧି ହେବା ଆଶା କରାଯାଇପାରେ ।

5. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟତଃ ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟା – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ସମସ୍ତ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏକ ସାଧାରଣ ସମସ୍ୟା । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନୁଭବ କରେ ଯେ ତାହାର ସମସ୍ତ ଅଭିଳଷିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଦିନର 24 ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ, ସେତେବେଳେ ସମୟ ରୂପକ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ତା’ ପାଇଁ ସମସ୍ୟା ହୋଇ ମୁଣ୍ଡ ଟେକେ । ସେହିପରି ଆମ ନିକଟରେ ଥ‌ିବା ଆର୍ଥିକ ସମ୍ବଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଆମେ ଅନୁଭବ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ ଅଭାବ ପୂରଣ କରି ନ ପାରିଲେ ସମ୍ବଳର ସ୍ଵଳ୍ପତା ଅନୁଭବ କରୁ । ଏହିପରି ଭାବରେ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ହେଉ ବା ସମୟ ଆକାରରେ ହେଉ ଆମେ ସ୍ଵଳ୍ପତାଜନିତ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉ । ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଚ୍ଛତା କହିଲେ ଚାହିଦା ବା ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କଲାଭଳି ସମ୍ବଳର ଅଭାବକୁ ବୁଝାଯାଏ ।

ମୁଦ୍ରା ଏବଂ ସମୟ ଯାହାକି ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତି କରିବାପାଇଁ ସୀମିତ, ତାହା ସ୍ୱଳ୍ପତାଜନିତ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟିକରେ । ଅର୍ଥାତ୍ ମଣିଷର କାମନା ବାସନା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବଳ ଯଦି ଅପ୍ରଚୁର ହୁଏ ତେବେ ସମ୍ବଳ ସ୍ଵଳ୍ପ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ । ସମଗ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସବୁ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବଳ ଯଥେଷ୍ଟ ନ ହୋଇଥିବା କାରଣରୁ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ଏହିପରି ଭାବରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବଳ ଚାହିଦା ତୁଳନାରେ ସ୍ଵଳ୍ପ ବିବେଚିତ ହୁଏ ।

ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରବର୍ଗ କିପରି ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତାଜନିତ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି ତାହା ହେଉଛି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନର ବିଷୟବସ୍ତୁ । ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ କହିଲେ ବହୁବିଧ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ପାଇଁ ସ୍ବଳ୍ପ ସମ୍ବଳର ଉପଯୋଗ ସହିତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସଂପୃକ୍ତ । ସେଥ୍‌ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ସମ୍ବଳର ଅପଚୟ ନ କରି ତାହାର ସଯତ୍ନ ଉପଯୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତାଜନିତ ନିର୍ବାଚନ କରି ଏବଂ ପରିତୃପ୍ତିକୁ ସର୍ବାଧ‌ିକ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବଳର ସଦୁପଯୋଗ କରିବାକୁ ହୁଏ । ଏହା ହେଉଛି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନର ସାରମର୍ମ ।

ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଊଣା ଅଧିକେ ଏପରି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼େ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା କହିଲେ ସୀମିତ ଆୟକୁ ବୁଝାଏ ଏବଂ ଅଭାବ କହିଲେ ବଞ୍ଚତ ବସ୍ତୁକୁ କ୍ରୟ କରିବା ଇଚ୍ଛାକୁ ବୁଝାଏ । ଆୟର ସୀମିତତା ଯୋଗୁଁ ସବୁ ଅଭାବ ପୂରଣକ୍ଷମ ନୁହଁନ୍ତି । ତେଣୁ ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ କେଉଁ ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତ ହେବ ଏବଂ କେଉଁ ଅଭାବ ପ୍ରତିହାର ହେବ ସେ ବିଷୟରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ହୁଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଆୟ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ଷମ ହୋଇଥିବାରୁ ନିର୍ବାଚନ କରି ତାହାର ଉପଯୋଗ କରିବା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

କାରଣ ସର୍ବାଧ‌ିକ ତୃପ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ଆୟକୁ ଯଥେଚ୍ଛା ବ୍ୟୟ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ । କ’ଣ କ୍ରୟ କରାଯିବ ଏବଂ କେତେ ପରିମାଣରେ କ୍ରୟ କରାଯିବ ଯଦି ପଡ଼ି ପ୍ରଥାଦ୍ୱାରା ଆବଣ୍ଟନ ହେଉଥା’ନ୍ତା, ତେବେ ନିର୍ବାଚନ କରିବା ହୁଏତ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ । ମାତ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ପଡ଼ି ପ୍ରଥା ଅନୁଯାୟୀ ଆବଣ୍ଟନ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ପୁନଶ୍ଚ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକର ତୀବ୍ରତା ସମାନ ନୁହେଁ । ଅର୍ଥବ୍ୟୟ କରିବାର ବିକଳ୍ପ ମାର୍ଗ ରହିଛି । ସୁତରାଂ କେଉଁ ମାର୍ଗରେ ଅର୍ଥବ୍ୟୟ କରାଯିବ ଏବଂ କେଉଁ ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତି କରାଯିବ ତାହା ନିର୍ବାଚନ ସାପେକ୍ଷ ସୀମିତ ସମ୍ବଳକୁ ବହୁବିଧ ଅଭାବ ପରିତୃପ୍ତି କରିବା ପାଇଁ ଉପଯୋଗ କରିବା ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଜଡ଼ିତ । ବହୁବିଧ ଅଭାବର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଅଭାବର ଅସୀମତା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନତା । ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା କହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ନିକଟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ବଳର ସୀମିତତା । ଅଭାବ ତୁଳନାରେ ସମ୍ବଳ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥିବା କାରଣରୁ ସମ୍ବଳ ଉପଯୋଗ କଲାବେଳେ ମିତାଚାର ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।

ସମ୍ବଳ ଅଭାବ ତୁଳନାରେ ପ୍ରଚୁର ହୋଇଥଲେ କୌଣସି ସମସ୍ୟା ଉପୁଜନ୍ତା ନାହିଁ; ମାତ୍ର ଏପରି ଅବସ୍ଥା ଆଶା କରିବା ଏକ ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର । କାରଣ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ଅଭାବ ମଧ୍ଯରେ ସଂପର୍କ ଏପରି ଯେ ସମ୍ବଳ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଅଭାବବୋଧ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଚାଲେ ।

ଅର୍ଥନୀତିର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ ; ଯଥା – ଉପଭୋଗ, ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ବଣ୍ଟନ ପ୍ରଭୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଉପଭୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ଅର୍ଥବ୍ୟୟ କରିବା ଅର୍ଥ ହେଉଛି, କୌଣସି ଉପଭୋଗ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ କରିବା । ବଣ୍ଟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନକୁ ଅଧୂକ ପାରିତୋଷିକ ଦେବା ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସାଧନର ପାରିତୋଷିକ ହ୍ରାସ କରିବା ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Algebra Chapter 3 ବୀଜଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅଭେଦ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Algebra Chapter 3 ବୀଜଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅଭେଦ

→ ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction) :
→ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Polynomial) :
ଯେଉଁ ବୀଜଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ (Algebraic expression) ଗୁଡ଼ିକରେ ଚଳରାଶିର ଘାତାଙ୍କ (Exponent) ଅଣରଣାତ୍ମକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Polynomial) କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ : –\(\frac{1}{2}\)x, 3x², 7x⁹ ………(Monomials)
2 + 3x, 5x² + 2, 4x³ – 9x² …………. (Binomials)
2x² + 3x + 1, 2x⁴ – 9x – 7 ………. (Trinomials)

→ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଘାତ :
ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ରେ ଥିବା ଚଳରାଶି (x)ର ଉଚ୍ଚତମ ଘାତାଙ୍କକୁ ଦତ୍ତ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଘାତ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
3, -5, √3, \(\frac{1}{2}\) ଶୂନଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ବା ଧ୍ରୁବ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Constant Polynomial)
3 = 3x°, – 5 = – 5x° ‘0’ଘାତ ବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ।

2x + 3 ଏକଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (First degree or Linear Polynomial)
2x² – 3x – 6 ଦ୍ୱିତୀୟ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Second degree or Quadratic Polynomial)
3x³ – 2x + 7 ତ୍ରିଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Third degree or Cubic Polynomial)
x⁴ – 2x³ + 5x – 3 de um (Quartic or Biquartic Polynomial)

ନିଜେ କର :
Question 1.
x + 1 ଏକଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ । ଏହାକୁ (0). x² + x + 1 ଆକାରରେ ଲେଖିଲେ ଏହାର ଘାତ କେତେ ହେବ ?
ଉ –
ଏହାର ଘାତ 1 ହେବ ।

Question 2.
x² + x + 1 କୁ x³ + x² + x + 1 ଆକାରରେ ଲେଖିଲେ ଏହା ତିନିଘାତୀ ହେବ କି ?
ଉ –
ଏହା ତିନିଘାତୀ ହେବ ନାହିଁ । ଏହା ଦୁଇଘାତୀ ହେବ ।
ଯେ କୌଣସି ଅଣଶୂନ୍ୟ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ଏକ 0 ଘାତ ବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ ହୋଇପାରିବ । ଏହାକୁ ଧ୍ରୁବ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Constant Polynomial) କୁହାଯାଏ ।

→ ଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପଦ :
(i) ଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦକୁ ମନୋମିଆଲ୍ (Monomial) କୁହାଯାଏ ।
x² – 5x + 6 ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର x², -5x ଓ 6 ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଟିଏ ମନୋମିଆଲ ଅଟନ୍ତି ।

(ii) ଲିନୋମିଆଲ, ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲେ ତାକୁ ଦ୍ଵିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Binomial) ଏବଂ ତିନି ସଂଖ୍ୟକ ମନୋମିଆଲଠାରୁ ଅଧିକ ଥିଲେ କେବଳ ପଲିନୋମିଆଲ କୁହାଯାଏ ।

→ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ସହଗ :
ପଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ କେତେକ ଉତ୍ପାଦକ (Factor) ର ଗୁଣଫଳ ହୋଇପାରେ ।

3x² – 5x – 7 ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍ । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ମନୋମିଆଲ୍ । ଏଠାରେ x², xର ସହଗ (Co-efficient) ଯଥାକ୍ରମେ 3 ଓ -5 । – 7x° ର ସହଗ ବା ଏକ ଧ୍ରୁବକ (Constant) । ଉପରୋକ୍ତ ସହଗଗୁଡ଼ିକୁ ସାଂଖ୍ୟକ ସହର (Numerical Co-efficient) କୁହାଯାଏ ।

ନିଜେ କର :
Question 1.
2x – 5 ଓ 3x² – 2x + 7 ପଲିନୋମିଆଲରେ ଥ‌ିବା ପଦଗୁଡ଼ିକର ସହଗଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର କର ।
ଉ –
2x – 5 ରେ x ର ସହଗ 2 ଓ 3x² – 2x + 7 ରେ x’ର ସହଗ 3 ଓ x ର ସହଗ -2 ।

Question 2.
ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ଦ୍ବିପଦୀ ଏବଂ ତ୍ରିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ନେଇ ସେମାନଙ୍କର ପଦସଂଖ୍ୟା, ଘାତ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦର ପଦର ସାଂଖ୍ୟକ ସହଗଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।
ଉ –
ଦ୍ବିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ ; 2x + 3 ଓ 4x – 5
ଏଠାରେ ପଦସଂଖ୍ୟା = 2, ଘାତ = 1
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦର ସାଂଖ୍ୟକ ସହଜ ଯଥାକ୍ରମେ 2 ଓ 4 ।

ତ୍ରିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ :
4x² – 3x + 7, 5x² + 7x + 1
ଏଠାରେ ପଦସଂଖ୍ୟା = 3, ଘାତ = 2, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦର ସାଂଖ୍ୟକ ସହଗ ଯଥାକ୍ରମେ 4, -3 ଏବଂ -5, 7 ।

ସଦୃଶ ପଦ (Like Monomials):
ଯଦି ଏକ ଚଳରାଶି ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲ୍ ବା ଏକାଧିକ ମନୋମିଆଲ୍ ସମାନ ଘାତ ବିଶିଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ; ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ସଦୃଶ ମନୋମିଆଲ୍ ବା ସଦୃଶ ପଦ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା 2x, 3x, – 5x ଆଦି ସଦୃଶ ମନୋମିଆଲ୍ ।

→ ଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପଦ :
(i) ବଣ୍ଟନ ନିୟମ ବ୍ୟବହାର କରି ସଦୃଶ ପଦମାନଙ୍କର ଯୋଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
(ii) ଯେ କୌଣସି ଦୁଇଟି ପଲିନୋମିଆଲର ଯୋଗଫଳ ନିରୂପଣ ବେଳେ ସଦୃଶ ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଏକାଠି କରି ଯୋଗ କରାଯାଏ ।
(iii) ଯୋଗକ୍ରିୟାର ସୁବିଧାପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଚଳରାଶିର ଘାତ ଅନୁସାରେ (ଊକ୍ରମ ବା ଅଧଃକ୍ରମରେ) ଲେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଯୋଗଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର : 2x² + 5x + 3 ଏବଂ 4x² – 9x – 5
ସମାଧାନ :
ଧାଡ଼ି ପ୍ରଣାଳୀ :
(2x² + 5x + 3) + (4x² – 9x – 5)
= (2x² + 4x?) + (5x – 9x) + (3 – 5) (ସଦୃଶ ପଦ ଏକାଠି କରାଗଲା)
= (2 + 4)x² + (5 – 9)x + (3 – 5) (ବଣ୍ଟନ ନିୟମ ପ୍ରୟୋଗ କରାଗଲା)
= 6x² + (-4)x+(-2) = 6x² – 4x – 2
ସ୍ତମ୍ଭ ପ୍ରଣାଳୀ :
Img 1

ଲିନୋମିଆଲ୍‌ମାନଙ୍କର ବିୟୋଗ :
(i) a ରୁ b ବିୟୋଗକରିବା ଯାହା, a ସହ b ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ଯୋଗକରିବା ତାହା, ତେଣୁ a – b = a + (-b) ଲେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଧାଡ଼ି ପ୍ରଣାଳୀ :
(5x² – 6x + 12) ରୁ (4x – 3x² + 15) ବିୟୋଗ କର ।
ନିର୍ଦେୟ ବିୟୋଗଫଳ :
= (5x² – 6x + 12) – (4x – 3x² + 15)
= (5x² – 6x + 12) + (3x² – 4x – 15)
= (5x² + 3x²) + (-6x – 4x) + (12 – 15)
= (5 + 3)x² + (6 – 4)x + (12 – 15)
= 8x² – 10x – 3

ସ୍ତମ୍ଭ ପ୍ରଣାଳୀ :
Img 2

ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :
(a) ଏକ ମନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :
(i) ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲର ଗୁଣଫଳ ଏକ ମନୋମିଆଲ୍ ଅଟେ ।
(ii) ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣଫଳର ସହଗ = ପ୍ରଥମ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ସହଗ × ଦ୍ୱିତୀୟ ମନୋମିଆଲ୍‌ର
(iii) ତିନି ବା ତତୋଽଧ୍ଵ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣଫଳ ସ୍ଥିର କରିବାକୁ ହେଲେ, ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିର ଗୁଣଫଳ ବାହାର କରାଯାଏ । ତତ୍ପରେ ଉକ୍ତ ଗୁଣଫଳକୁ ତୃତୀୟ ମନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଗୁଣନ କରାଯାଏ ।
ଏହିପରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ମନୋମିଆଲ୍‌କୁ ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଗୁଣଫଳ ସହ ଗୁଣନ କରାଯାଇ ଗୁଣଫଳ ସ୍ଥିର କରାଯାଇପାରେ ।
(iv) ଗୁଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ଓ ସହଯୋଗୀ ନିୟମକୁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ ।

ଉଦାହରଣ :
4x ଓ 6x² ର ଗୁଣଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର ।
ଉ –
4x × 6x² = (4 × 6) × (x × x²) = 24x³

(b) ଏକ ମନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଏକ ବାଇନୋମିଆଲ୍ ଓ ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :

ଉଦାହରଣ :
5x ଓ 4x – 7 ର ଗୁଣଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
5x × (4x – 7) = 5x × 4x – 5x × 7 (ବଣ୍ଢନ ନିୟମ) = 20×2 – 35x

(c) ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :
(i) ଲିନୋମିଆଲ୍‌କୁ 0 (ଶୂନ) ଦ୍ବାରା ଗୁଣିଲେ, ଗୁଣଫଳ ଶୂନ ହୁଏ ।
(ii) ପଲିନୋମିଆଲ୍‌କୁ 1 ଦ୍ଵାରା ଗୁଣିଲେ, ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ ନିଜେ ଗୁଣଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଗୁଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ଘାତାଙ୍କ କ୍ରମରେ ସଜାଇ ଲେଖାଯାଏ ।
(iv) ବଣ୍ଟନ ନିୟମ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଗୁଣନ କରାଯାଏ ।
(v) ଗୁଣଫଳର ସଦୃଶ ପଦମାନଙ୍କୁ ସଜାଇ ଏକତ୍ର ଲେଖୁ ସରଳ କରାଯାଏ ।
(vi) ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ଓ ସହଯୋଗୀ ନିୟମ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଗୁଣଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର : (5x + 7) ଏବଂ (x² – 2x + 4)
ଉ –
ନିଶ୍ଚୟ ଗୁଣଫଳ = (5x + 7) (x² – 2x + 4)
= 5x (x² – 2x + 4) + 7 (x² – 2x + 4)
= 5x. x² – 5x . 2x + 5x . 4 + 7 . x² – 7 . 2x + 7 . 4
= 5x³ – 10x² + 20x + 7x² + 20x – 14x + 28
= 5x³ – 10x² + 7x² + 20x – 14x + 28
= 5x³ – 3x² – 6x + 28

→ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଭାଗକ୍ରିୟା :
(a) ଶୂନଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (ଧ୍ରୁବରାଶି) ଭାଜକ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକ୍ରିୟା –
(i) ଯଦି c ≠ 0 ହୁଏ; ତେବେ (ax + b) + c = \(\frac{a x+b}{c}=\frac{a}{c} x+\frac{b}{c}\)
(ii) ଯଦି x ≠ 0 ହୁଏ; ତେବେ \(\frac{x}{x}=1\) ହେବ ।

ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର : (25x + 5) ÷ 5
ଉ –
(25x + 5) ÷ 5 = \(\frac{25 x+5}{5}=\frac{25}{5} x+\frac{5}{5}\) = 5x + 1

(b) ଏକଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍-ଭାଜକ ଦ୍ବାରା ଭାଗକ୍ରିୟା-
ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର : (20x² + 8) ÷ 4
ଉ –
(20x² + 8) ÷ 4 = \(\frac{20 x^2+8}{4}=\frac{20}{4} x^2+\frac{8}{4}\) = 5x² + 2

ନିଜେ କର :
Img 3
ଉ –
ପିଲାମାନେ ନିଜେ କରିବେ ।

→ ବିସ୍ତୃତ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଭାଗକ୍ରିୟା :
ଏକାଧ୍ବକ ପଦବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ – ଭାଜକ ଦ୍ବାରା ଭାଗକ୍ରିୟା
ଏକାଧ୍ଵକ ପଦବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ – ଭାଜକ ଦ୍ବାରା ଭାଗକ୍ରିୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ବିଭିନ୍ନ ସୋପାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(i) ପ୍ରଥମେ ଭାଗ୍ୟ ଓ ଭାଜକ ଉଭୟର ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ବଡ଼ରୁ ସାନ (ବା ସାନରୁ ବଡ଼) ଘାତ କ୍ରମରେ ସଜାଯାଏ ।
(ii) ଭାଜକ ଏକାଧ୍ଵ ପଦବିଶିଷ୍ଟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଭାଜ୍ୟର ପ୍ରଥମ ପଦକୁ ଭାଜକର ପ୍ରଥମ ପଦ ଦ୍ବାରା ଭାଗ କରି
(iii) ଭାଜକ ଓ ଭାଗଫଳର ପ୍ରଥମ ପଦର ଗୁଣଫଳକୁ ଭାଜ୍ୟରୁ ବିୟୋଗ କରାଯାଏ ।
(iv) ଉତ୍ପନ୍ନ ବିୟୋଗଫଳକୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଭାଜ୍ୟ ରୂପେ ନିଆଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଭାଜ୍ୟର ପ୍ରଥମ ପଦକୁ ଭାଜକର ପ୍ରଥମ ପଦଦ୍ୱାରା ଭାଗକରାଯାଇ ଭାଗଫଳର ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦ ସ୍ଥିର କରାଯାଏ । ଏହିପରି ଭାବରେ ଭାଗଶେଷ () ହେବାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ କରାଯାଇ ଭାଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର : (x³ – x² + 2x + 4) + (x + 1)
Img 4

→ ଭାଗକ୍ରିୟାରେ ଇଉକ୍ଲିଡ଼ୀୟ ପଦ୍ଧତି (Euclidian Algorithm) :
ଭାଜ୍ୟ = ଭାଜକ × ଭାଗଫଳ + ଭାଗଶେଷ
ଏହାକୁ ଇଉକ୍ଲିଡ଼ୀୟ ଆଲଗୋରିଦ୍‌ମ୍ (Euclidian Algorithm) କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ଓ ଭାଗଶେଷ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର : (x² + 7x + 17) + (x + 3)
ସମାଧାନ :
Img 5

→ ଅଭେଦ (Identity): ଯେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ବୀଜଗାଣିତିକ ସଂକେତମାନଙ୍କର ଯେ କୌଣସି ମାନ ପାଇଁ ସତ୍ୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅଭେଦ କୁହାଯାଏ ।
(a + 1) (a + 2) = a² + 3a + 2 ଏକ ଅଭେଦ ଅଟେ ।

ସମୀକରଣ (Equation) : ଯେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ବୀଜଗାଣିତିକ ସଂକେତର କେବଳ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ପାଇଁ ସତ୍ୟ ହେଉଥାଏ ସେହି ଉକ୍ତିଟିକୁ ସମୀକରଣ (Equation) କୁହାଯାଏ ।
a² + 3a + 2 = 132 ଏହା ଏକ ସମୀକରଣ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୀଜଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଭେଦ ଅଟନ୍ତି ।

→ କେତେକ ଉପଯୋଗୀ ଅଭେଦ :
(i) (x + a) (x + b) = x² + (a + b) x + ab
(ii) (x + a) (x – b) = x² + (a – b)x – ab
(iii) (x – a)(x + b) = x² – (a – b)x – ab
(iv) (x – a)(x – b)=x² – (a + b)x + ab
(v) (a + b)² = a² + 2ab + b²
(vi) (a – b)² = a² – 2ab + b²
(vii) (a + b + c)² = a² + b² + c² + 2(ab + bc + ca)
(viii) (a – b + c)² = a² + b² + c² – 2(ab + bc – ac)
(ix) (a + b – c)² = a² + b² + c² + 2(ab – bc – ac)
(x) (a – b – c)² = a² + b² + c² – 2(ab – bc + ac)
(xi) (a + b)³ = a³ + 3a²b + 3ab² + b³ = a³ + b³ + 3ab(a + b)
(xii) (a – b)³ = a³ – 3a²b + 3ab² – b³ = a³ – b³ – 3ab(a – b)
(xiii) a² – b² = (a + b)(a – b)

ନିଜେ କର
1. ଅଭେଦ (I)ରେ b ସ୍ଥାନରେ -b ନେଇ ଦେଖ; ଅଭେଦ (II) ମିଳୁଛି କି ?
2. a = 2, b = 3, x = 5 ନେଇ, ଅଭେଦ (IV)ର ସତ୍ୟତା ପରୀକ୍ଷା କର ।
3. ଅଭେଦ (IV)ରେ a = b ନେଲେ ତୁମକୁ କ’ଣ ମିଳିବ ?
ଏହାର କ’ଣ ଅଭେଦ (I) ସହିତ କିଛି ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ?
4. ଅଭେଦ (IV)ରେ a = -c ଏବଂ b = -c ନେଲେ କ’ଣ ମିଳିବ ? ଏହାର ଅଭେଦ (II) ସହିତ କ’ଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ?
5. ଅଭେଦ (IV)ରେ b = -a ନେଲେ ତୁମେ କ’ଣ ପାଇଲ ଏହାର ଅଭେଦ (III) ସହିତ କ’ଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ?

ଉଦାହରଣ :
5x – 2y ର ବର୍ଗ ନିରୂପଣ କର ।
ସମାଧାନ :
(5x – 2y)² = (5x)² – 2 . 5x · 2y + (2y)² = 25x² – 20xy + 4y²

ଉଦାହରଣ :
(a + 2) (a + 3) ର ଗୁଣଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
(a + 2) (a + 3) = a² + (2 + 3) a + 2 × 3 = a² + 5a + 6

ଉଦାହରଣ :
(2x + y – 3z) ର ବର୍ଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
(2x + y – 3z)² = (2x)² + (y)² + (-3z)² + 2 . 2xy + 2y (-3z) + 2(- 3z) · 2x
= 4x² + y² + 9z² + 4xy – 6yz – 12 zx

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Political Science Solutions Chapter 2 ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ ଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Political Science Chapter 2 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

୧ । ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ ଦଳକୁ କିଏ ସ୍ବୀକୃତି ଓ ଦଳୀୟ ଚିହ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତରେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କୁ ସ୍ବୀକୃତି ଓ ଦଳୀୟ ଚିହ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ।

୨ | ଭାରତୀୟ ଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦୋଷ କ’ଣ ?
Answer:
ବହୁଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସଂଗଠିତ ଓ ଦୃଢ଼ ବିରୋଧୀ ଦଳର ଅନୁପସ୍ଥିତି, ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ, ବାହୁବଳ ଓ ଅର୍ଥବଳର କୁଉପଯୋଗ, ଦୁର୍ନୀତିର ଦ୍ରୁତ ପ୍ରସାର, ଅସାଧୁ ମେଣ୍ଟ ରାଜନୀତି ଆଦି ଭାରତୀୟ ଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରମୁଖ ଦୋଷ ଅଟେ ।

୩ । ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ସଂଶୋଧନ ଅନୁସାରେ ସବୁଦଳ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜକୁ ପଞ୍ଜୀକୃତ କରାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୬୨ତମ ସଂଶୋଧନ ଅନୁସାରେ ସବୁଦଳ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜକୁ ପଞ୍ଜୀକୃତ କରାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

୪ । ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟିର ଆଦର୍ଶ ନୀତି ବା ଦର୍ଶନ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟତାବାଦ, ଜାତୀୟ ସଂହତି, ଗଣତନ୍ତ୍ର, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା, ଗାନ୍ଧିବାଦ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦ, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ଦୁର୍ନୀତିମୁକ୍ତ ପ୍ରଶାସନ, ସରକାରିଆ କମିଶନଙ୍କ ସୁପାରିସର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଆଦି ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟିର ଆଦର୍ଶ ନୀତି ବା ଦର୍ଶନ ଅଟେ ।

୫ | ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଦର୍ଶନ ଓ ନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର, ସମାଜବାଦ, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା, ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟତାବାଦରେ ବିଶ୍ଵାସ, ଉପନିବେଶବାଦ ଓ ବର୍ଣ୍ଣବାଦର ବିରୋଧ, ଉଦାରୀକରଣ, ଜଗତୀକରଣ, ମୁକ୍ତ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି, ଆଞ୍ଚଳିକ ସହଯୋଗ, ମହିଳା, ଆଦିବାସୀ, ହରିଜନ ଓ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ଆଦି ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନୀତି ଓ ଦର୍ଶନ ଅଟେ ।

୬ | କଂଗ୍ରେସ ଦଳ କାହାଦ୍ଵାରା କେବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ?
Answer:
କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ଆଲାନ୍ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୭ । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଓ ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟିର ପ୍ରଥମ ସଭାପତି ରୂପେ କେଉଁମାନେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରଥମ ସଭାପତି ରୂପେ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଉମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବାନାର୍ଜୀ ଓ ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟିର ପ୍ରଥମ ସଭାପତି ରୂପେ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଅଟଳବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

୮ | ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ଦଳର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ, ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟି, ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି, ମାର୍କ୍ସବାଦୀ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି, ବହୁଜନ ସମାଜ ପାର୍ଟି ଆଦି ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ଜାତୀୟ ଦଳ ଅଟେ ।

୯ । ଭାରତରେ ପ୍ରମୁଖ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ ତେଲୁଗୁ ଦେଶମ୍ ପାର୍ଟି, ଓଡ଼ିଶାରେ ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ, ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରରେ ନ୍ୟାସନାଲ୍ କନ୍‌ଫରେନ୍ସ, ଆସାମରେ ଆସାମ ଗଣ ପରିଷଦ, ବିହାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଜନତା ଦଳ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଶିବସେନା, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ତୃଣମୂଳ କଂଗ୍ରେସ, ତାମିଲନାଡୁରେ ଡି.ଏମ୍.କେ ଓ ଆନ୍ନା ଡ଼ି.ଏମ୍.କେ ଆଦି ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ପ୍ରମୁଖ ଆଞ୍ଚଳିକ ବଳ ଅଟନ୍ତି ।

୧୦ । ଦଳବଦଳ ନିରୋଧ ଆଇନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ଟିକେଟରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ି ସଂସଦ ବା ବିଧାନସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ସଭ୍ୟ ହିସାବରେ ଶପଥ ନେଇ ସାରିଲା ପରେ କେବଳ ଅଳ୍ପ କେତେକ ବ୍ୟତିକ୍ରମକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟ ଦଳକୁ ଲମ୍ଫ ପ୍ରଦାନକୁ ୧୯୮୫ ମସିହାର ଦଳବଦଳ ନିରୋଧ ଆଇନ ମାଧ୍ଯମରେ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । ଏହା ଦଳବଦଳଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତାର ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଟେ |

(B) ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

୧ । ଭାରତୀୟ ବହୁଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦୁର୍ଗୁଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ବହୁଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଖୁବ୍ କ୍ଷତିକାରକ ହେଲାଣି । ବହୁଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗୁଁ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଏବଂ ଦୃଢ଼ ବିରୋଧୀ ଦଳର ଅଭାବ ହୁଏ । ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ଦଳର ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଅଭାବରେ ସରକାର ଗଠନରେ ଅନେକ ଅସୁବିଧା ହୁଏ ଯାହାକି ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ଏକ ଶକ୍ତ ଧକ୍‌କା କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । ଏହା ମେଣ୍ଟ ରାଜନୀତିକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଫଳରେ ଶାସନ ଦୁର୍ବଳ ଓ ଅଦକ୍ଷ ହୁଏ ।

୨ | ଭାରତୀୟ ଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ନିମ୍ନଲିଖତ ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରହିଛି –

• ଭାରତରେ ବହୁଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳିତ ।
• ଭାରତରେ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ ରହିଛନ୍ତି ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆଧାରିତ ଅଟେ |
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳରେ ଅସନ୍ତୋଷ, ଗୋଷ୍ଠୀକନ୍ଦଳ ଓ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ଦଳ-ବଦଳ ରାଜନୀତି, ସୁବିଧାବାଦୀ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ ଓ ତୁଷ୍ଟୀକରଣ ରାଜନୀତିର ନୀତିକୁ ପାଳନ କରନ୍ତି ।
• ମେଣ୍ଟ-ରାଜନୀତିର ଯୁଗରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ନିର୍ବାଚନ ପୂର୍ବ ବା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସାଧାରଣ ସର୍ବନିମ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଭିଭିରେ ବିଭିନ୍ନ ଦଳ ସହ ମେଣ୍ଟ କରୁଛନ୍ତି ।
• ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଉଭୟ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ରାଜନୀତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।

୩ । ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳର ପ୍ରଭାବ ଓ ଭୂମିକା ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଭାରତରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳମାନଙ୍କର ବହୁଳ ଉପସ୍ଥିତି ଓ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ପ୍ରଭାବ ନୂତନ ରାଜନୈତିକ ସମୀକରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ରାଜନୀତିରେ କ୍ଷମତାର କେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ଓ ଏକଦଳୀୟ ଆଧୂପତ୍ୟର ଅବସାନ ଘଟିଛି । ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ରାଜ୍ୟର ସ୍ବାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଜନୈତିକ ମୂଲଚାଲ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ନ ହୋଇ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳମାନଙ୍କର ଉପସ୍ଥିତି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ଵିତ କରୁଛି । ଏଠାରେ ମେଣ୍ଟ-ରାଜନୀତି ପରଠାରୁ ଦୃଢ଼ ବିରୋଧୀ ଦଳର ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

୪ । ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ
Answer:
ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବଶ୍ୟକତା, ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟର ବିଲୋପ, ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି ଆଦି କାରଣରୁ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଗୋଟିଏ ଦଳ ସେହି ରାଜ୍ୟର ମୋଟ କାଏମ୍ ଭୋଟର ଶତକଡ଼ା ଛଅଭାଗ ଭୋଟ ପାଇଲେ କିମ୍ବା ସେହି ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାର ମୋଟ ଆସନ ସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା ତିନିଭାଗ ଆସନ ଅଧିକାର କଲେ, କିମ୍ବା ବିଧାନସଭାରେ ଅନ୍ୟୁନ ତିନିଗୋଟି ଆସନ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ତାହାକୁ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ ରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଅନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାରେ ବିଜୁଜନତା ଦଳ (BJD), ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ ତେଲୁଗୁ ଦେଶମ୍ ପାର୍ଟି, ତାମିଲନାଡୁରେ ଡି.ଏମ୍.କେ. ଓ ଆନ୍ନା.ଡି.ଏମ୍.କେ ଆଦି ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଅଟନ୍ତି ।

୫ | ଭାରତରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳର ବିକାଶର କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଭାରତରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳର ବିକାଶ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖୁତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ :

• ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଥିବା ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ବହୁବାଦ
• ବ୍ଯକ୍ତିତ୍ବବାଦ
• ଜାତୀୟ ଦଳମାନେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାର୍ଥକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ନଦେବା ।
• ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ସଙ୍କୁଚିତ ହେବା ଓ କେନ୍ଦ୍ରର କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବୃଦ୍ଧି ହେବା ।
• ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶରେ ଅସନ୍ତୁଳନ ଦେଖାଯିବା ।
• ଜାତୀୟ ଦଳର ବିଭାଜନ ।

(C) ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

୧ । ଜାତୀୟ ଦଳ (National Party) ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ (Regional Party) ।
Answer:
ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ବହୁଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳମାନ ରହିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଦ୍ଵାରା ପଞ୍ଜୀକୃତ ଓ ସେମାନଙ୍କର ଦଳୀୟ ଚିହ୍ନ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ।

• ଜାତୀୟ ଦଳ – ଏହା ସର୍ବଭାରତୀୟ ସଂଗଠନ ଅଟେ । ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ୨୦୦୦ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨ ତାରିଖରେ ଘୋଷିତ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଗୋଟିଏ ଦଳକୁ ଜାତୀୟ ଦଳର ମାନ୍ୟତା ମିଳିବ ଯଦି (କ) ଏହା ଲୋକସଭା ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରାପ୍ତ ମୋଟ କାଏମ୍ ଭୋଟର ଶତକଡ଼ା ଛଅଭାଗ ଭୋଟ ଚାରିଗୋଟି କିମ୍ବା ଅଧୁକ ରାଜ୍ୟରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟରୁ ଅତି କମ୍‌ରେ ୪ଟି ଲୋକସଭା ଆସନ ଜିତିଥାଏ ; କିମ୍ବା, (ଖ) ଅତି କମ୍‌ରେ ତିନିଗୋଟି ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟର ଲୋକସଭା ଆସନରୁ ଅନ୍ୟୁନ ଶତକଡ଼ା ଦୁଇଭାଗ ଆସନ ଜିତିଥାଏ । ଏହି ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଜାତୀୟ ନୀତି ଓ ଆଦର୍ଶ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

• ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ – ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବଶ୍ୟକତା, ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟର ବିଲୋପ, ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି ଆଦି କାରଣରୁ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହି ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ରାଜ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଦଳ ସେହି ରାଜ୍ୟର ମୋଟ କାଏମ୍ ଭୋଟର ଶତକଡ଼ା ଛଅଭାଗ ଭୋଟ ପାଇଲେ କିମ୍ବା ସେହି ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାର ମୋଟ ଆସନ ସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା ତିନିଭାଗ ଆସନ ଅଧ‌ିକାର କଲେ, କିମ୍ବା ବିଧାନସଭାରେ ଅନ୍ୟୁନ ତିନିଗୋଟି ଆସନ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ତାହାକୁ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ ରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଅନ୍ତି । ଏହି ସର୍ଭ ହରାଇ ବସିଲେ ସ୍ବୀକୃତି ମଧ୍ଯ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରାଯାଇପାରେ ।