CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 7 ହିମକାଳ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଦଣ୍ଡଧର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? (ରାଜା, ଯମଦେବତା, ପୁଲିସ, ବିଚାରପତି)
Solution:
ଯମ ଦେବତା ।

(ଖ) ନିମ୍ନଲିଖ କେଉଁ ନାମଟି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ନୁହେଁ ? (ପୀତବାସ, କଞ୍ଜନୟନ, ରୋହିଣୀନନ୍ଦନ, ଯଶୋଦାନନ୍ଦନ )
Solution:
ରୋହିଣୀନନ୍ଦନ

(ଗ) ପଦ୍ମିନୀର ସ୍ଵାମୀ କିଏ ? (ଚନ୍ଦ୍ର, ପୃଥ‌ିବୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ପୁଷ୍କରିଣୀ)
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ।

(ଙ) ମିତ୍ର ସହିତ କିଏ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରେ ? (ପାଣି, କ୍ଷୀର, ମହୁ, ଘିଅ)
Solution:
କ୍ଷୀର ।

(ଚ) କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ନାଥ କିଏ ? (କୃଷ୍ଣ, ଜଗନ୍ନାଥ, ରାମ, ରାଜା)
Solution:
ଜଗନ୍ନାଥ

(ଛ) ଚିତ୍ରଭାନୁର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ନିଆଁ, ପାଣି, ଖରା, ରେଜେଇ)
Solution:
ନିଆଁ ।

(ଜ) ନିମ୍ନଲିଖ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟଟି ଶୀତଋତୁ ଲାଗି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନୁହେଁ ? (ନବ ନିଶାର ସଜାଡ଼ିଲା, ତପନ ଜଳେ ପ୍ରୀତିକଲା, ମନ୍ଦିର ଭେଦ ନିରୋଧ, ଚନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦନକୁ ସ୍ନେହ କଲା)
Solution:
ଚନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦନକୁ ସ୍ନେହ କଲା ।

(ଝ) ହିମ ଋତୁରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟଟି ହୁଏ ନାହିଁ ? (ଦିବସ ସାନ ହୁଏ, ପଦ୍ମବନ ବିକଶିତ ହୁଏ, ପଦ୍ମବନ ପୋଡ଼ିଯାଏ, ଶୀତଳ ଜଳରୁ ଆଗ୍ରହ ତୁଟି ଯାଏ ।)
Solution:
ପଦ୍ମବନ ବିକଶିତ ହୁଏ ।

(ଞ) ନିମ୍ନଲିଖୂ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପଦ୍ମସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ନୁହେଁ ? (ବ୍ରହ୍ମା, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଯମ)
Solution:
ଯମ ।

(୦) ଦୁଃଖ ପଡ଼ିବାବେଳେ ବନ୍ଧୁମାନେ କି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ? (ସୁଖୀ ହୁଅନ୍ତି, ବିମୁଖ ହୁଅନ୍ତା, ସମବେଦନା ଦିଅନ୍ତି, କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି)
Solution:
ବିମୁଖ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଡ) ଶୀତ ଋତୁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କେଉଁ ଦିଗକୁ ଗତି କରନ୍ତି ? (ପୂର୍ବ, ପଶ୍ଚିମ, ଉତ୍ତର, ଦକ୍ଷିଣ)
Solution:
ଦକ୍ଷିଣ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

(ଢ) ହସନ୍ତୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? (ହସୁଥ‌ିବା ଝିଅ, ସକାଳର ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ, ନିଆଁ ଉହେଇ, ଉଦୟ ହୋଇ ଆସୁଥ‌ିବା ଚନ୍ଦ୍ର)
Solution:
ନିଆଁ ଉହେଇ ।

(6) ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ମାସକୁ ହିମଋତୁ କୁହାଯାଏ ? (ଆଷାଢ଼-ଶ୍ରାବଣ, କାର୍ତ୍ତିକ-ମାର୍ଗଶିର, ଫାଲଗୁନ-ଚୈତ୍ର, ବୈଶାଖ-ଜ୍ୟେଷ୍ଠ)
Solution:
କାର୍ତ୍ତିକ-ମାର୍ଗଶୀର ।

(ତ) ନିମ୍ନଲିଖୂ କେଉଁ ନାମଟି ସୂର୍ଯଙ୍କର ନୁହେଁ ? (ସହସ୍ରାଶୁ, ସହସ୍ରାକ୍ଷ, ବିକର୍ଜନ, ଦିବାକର)
Solution:
ସହସ୍ରାକ୍ଷ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନ ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ‘ହିମକାଳ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାର କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ।

(ଖ) ଏହି କବିତାଟି କବିଙ୍କର କେଉଁ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Solution:
ଏହି କବିତାଟି କବିଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟକୃତି ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ।

(ଗ) ଶୀତଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବସର କି ଦଶା ହେଲା ?
Solution:
ଶୀତଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବସର ନ୍ୟୁନ ଭାବର ଦଶା ହେଲା ।

(ଘ) ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆସନ କିଏ ?
Solution:
ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆସନ ପଦ୍ମ ।

(ଙ) ପଦ୍ମର ସ୍ଵାମୀ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ପଦ୍ମର ସ୍ଵାମୀ ବୋଲି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କୁହାଯାଇଛି ।

(ଚ) କାହାକୁ କାହିଁକି ଶ୍ରୀନିବାସ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ଶ୍ରୀ ଅର୍ଥ ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାସ କରୁଥିବାରୁ ପଦ୍ମର ଅନ୍ୟନାମ ଶ୍ରୀନିବାସ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଛ) କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରରେ କିଏ ଶୋଭାପାଏ ?
Solution:
କୃଷ୍ଣ ବା ଭଗବାନ୍ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କରରେ ପଦ୍ମ ଶୋଭାପାଏ ।

(ଝ) କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ କେତେବେଳେ ଅଗ୍ନିପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ?
Solution:
କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ ବିରହକାଳରେ ଅଗ୍ନିପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ।

(ଞ) ମିତ୍ର ସହିତ କିଏ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରେ ?
Solution:
କ୍ଷୀର ଜଳ ସହିତ ମିତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରେ ।

(ଟ) ଭଗବାନ୍ ଜଗନ୍ନାଥ କେତେବେଳେ କାହିଁକି ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ କୋଳରେ ବସାଇ ଅନେକ ଲୁଗା ଘୋଡ଼ି ହୁଅନ୍ତି ?
Solution:
ଭଗବାନ୍ ଜଗନ୍ନାଥ ଶୀତଋତୁରେ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ କୋଳରେ ବସାଇ ଅନେକ ଲୁଗା |

(୦) ଅଗ୍ନି କାହିଁକି ଘରେ ଘରେ ପୂଜା ପାଇଲେ ?
Solution:
ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଘରେ ଘରେ ଅଗ୍ନି ପୂଜା ପାଇଲେ ।

(ଡ) ଶୀତକୁ କିଏ ନିନ୍ଦା କରେ ?
Solution:
ଶୀତର ପ୍ରକୋପରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଛାତିରେ ଦୁଇ ହାତ ଛନ୍ଦି କଷ୍ଟ ପାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଶୀତକୁ ନିନ୍ଦା କରେ ।

(ଢ) ମନରୁ କିଏ ଶୀତ ଭୟ ଛାଡ଼ିଦେଲା ?
Solution:
ନୂଆ ଶୀତଲୁଗା ସଜାଡ଼ିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ମନରୁ ଶୀତଭୟ ଛାଡ଼ିଲେ ।

(ଢ) ଶୀତଋତୁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କେଉଁ ଦିଗକୁ ଗତି କରନ୍ତି ?
Solution:
ଶୀତଋତୁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ଗତି କରନ୍ତି ।

(ତ) ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକ କ’ଣ କରେ ?
Solution:
ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକମାନେ ଉଷୁମ ପାଣିକୁ ଭଲ ପାଇଲେ ଏବଂ ଘରର ଜଳାକବାଟି ଆଦି ବନ୍ଦ କରି, ନିଆଁ ଉହ୍ନେଇ ପାଖରେ ବସିଲେ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର।

(କ) କୃଷ୍ଣକଥା ଶ୍ରବଣରେ କେଉଁ ବ୍ୟଥା ଦୂର ହୁଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୂଶକଥା ଣ୍ଡବଣରେ ଦଣ୍ଡଧର ବ୍ୟଥା ବା ମୃତ୍ୟୁଲୋକର ଅଧୂପତି ଯମଦଣ୍ଡ ଦୂର ହୁଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

(ଖ) ଶୀତଋତୁ ଆଗମନରେ କିଏ ପୋଡ଼ିଗଲା ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଣାତରତୁ ଆଗମନରେ ପଦନନ ପୋଡ଼ିଗଲା ।

(ଗ) ସୁଖ ଓ ଦୁଃଖରେ ବନ୍ଧୁମାନେ କିପରି ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଖବେଳେ ଅନୁକୂଳ ଓ ଦୁଃଖ ବେଳେ ପୃତିକ୍ତଲ ବ୍ୟବହାର ବହିଯାନେ କରିଥାନ୍ତି |

(ଘ) ବିଚ୍ଛେଦ ସମୟରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଚନ୍ଦନ ପ୍ରେମୀ ଯୁଗଳଙ୍କୁ କିପରି ଲାଗେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଚ୍ଛେଦ ସମୟରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଚନ୍ଦନ ପ୍ରେମୀ ଯୁଗଳଙ୍କୁ ବିଷତୁଲ୍ୟ ବା ନିଆଁ ପରି ଲାଗେ ।

(ଙ) କ୍ଷୀର କାହିଁକି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କ୍ଷୀରର ଜଳ ସହିତ ମିତ୍ରତା ଥ‌ିବାରୁ, ଜଳର ମୃତ୍ୟୁ ପାଇଁ କ୍ଷୀର ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଚ) ଶୀତରେ ଜଗନ୍ନାଥ କିପରି ବେଶଭୂଷା ହେଲେ ?
Solution:
ବସାଇ କେତେ ପ୍ରକାର ବସ୍ତ୍ର ଘୋଡ଼ାଇ ହୋଇ ବେଶଭୂଷା ହେଲେ ।

(ଛ) ଘରେ ଘରେ କାହିଁକି ଅଗ୍ନି ଉଦୟ ହେଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୀତକଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଘରେ ଘରେ ଅଗ୍ନି ଉଦୟ ହେଲେ ।

(ଜ) କେହି ମନରୁ କାହିଁକି ଶୀତ ଭୟ ଛାଡ଼ିଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କେହି ନବ ନିଶାର ବା ନୂଆ ଶୀତଲୁଗା ସଜାଡ଼ି ରଖିବା ହେତୁ ମନରୁ ଶୀତ ଭୟ ଛାଡ଼ିଲେ ।

(ଝ) ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକମାନେ କି କି ପ୍ରତିଷେଧକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ?
Solution:
ଉଷୁମ ପାଣି ବ୍ୟବହାର କରିବା ସହିତ ଘରର ଜଳ କବାଟି ବନ୍ଦକରି ନିଆଁ ଉହ୍ଲେଇରେ ନିଆଁ ପୋଇଁଲେ ।

(ଞ୍) ଅଗୁରୁଧୂପ ପୁରେ ପଶି ଲୋକେ କ’ଣ ଗାଇ ତୋଷ ହେଉଥିଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅଗୁରୁଧୂପ ପୁରେ ପଶି ଲୋକେ କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ଗୀତ ଗାଇ ତୋଷ ହେଉଥିଲେ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।

(କ) ଗୋପପୁରରେ ଶୀତଋତୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାରୁ କି କି ଘଟଣା ଘଟିଲା ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପପୁରରେ ଶୀତଋତୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାରୁ ପୀତବାସ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲୀଳାଖେଳା କଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଦିବସ ସାନ ହେଲା ଓ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ବଂସ ହେଲା ପରି ଘଟଣା ଘଟିଲା ।

(ଖ) ପଦ୍ମକୁ କେଉଁମାନେ କାହିଁକି ରକ୍ଷା କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ବ୍ରହ୍ମା, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଆଦି ବଡ଼ ବଡ଼ ପ୍ରଭୁମାନେ ରକ୍ଷା କରିପାରିଲେ ନାହିଁ, କାରଣ ଯାହାର ଯାହା ଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ କପାଳରେ ରହିଛି, ସେ ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ଭୋଗ କରିବ ।

(ଗ) ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଅଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଭଲ ସମୟରେ ବ୍ରହ୍ମା ପଦ୍ମ ଉପରେ ବସିଥାନ୍ତି । ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ସାଧାରଣ ଲୋକ ଶୀତକୁ କିପରି ଅନୁଭବ କଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର ଶୀତ ହେତୁ ଦେହ ଥରିଉଠିଲା ଓ ସେମାନେ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । କେହି କେହି ପଡ଼ିଲେ ।

(ଚ) ଶୀତ ଆସିବାରୁ ଲୋକେ କେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୀତ ଆସିବାରୁ ଲୋକେ ନୂଆ ଶୀତବସ୍ତ୍ରରେ, ତୁଳାଶେଯ ବା ରେଜେଇରେ, ଉଷୁମ ପାଣିରେ, ନିଆଁ ଉହ୍ନେଇରେ ନିଆଁ ପୋଇଁବାରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କଲେ ।

(ଛ) ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ଲୋକେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକମାନେ ଏବଂ ଉହ୍ଲେଇରେ ନିଆଁ ପୋଇଁଲେ । ଆଉ କେତେକ ନୂଆ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କଲେ ।

(ଜ) ଶୀତଯୋଗୁଁ କେଉଁସବୁ ପଦାର୍ଥରୁ ଲୋକଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ତୁଟିଗଲା ?
Solution:
ଉପରୁ ସ୍ନେହଭାବ ତୁଟିଗଲା ।

(ଝ) କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ଗାନରେ କିଏ କାହିଁକି କିପରି ଖୁସି ହେଉଥ‌ିଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅଗୁରୁ ଓ ଧୂପ ନିଆଁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସେମାନେ ରକ୍ଷା ପାଇବା ସହିତ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲେ ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

(କ) ‘ହିମକାଳ’ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଶୀତଋତୁର ପ୍ରାକୃତିକ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ପ୍ରକୃତି ସହିତ ମଣିଷର ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼ । ପ୍ରକୃତିର ନୈସର୍ଗିକ ବିଳାସ ତା’ପ୍ରାଣରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ବିଚିତ୍ର ଭାବ । ଋତୁଚକ୍ରର ଆବର୍ତ୍ତନ ତା’ପ୍ରାଣରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଭାବାନ୍ତର । କବିମାନେ ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନଙ୍କର କାବ୍ୟ କବିତାରେ ପ୍ରକୃତିର ସ୍ଵରୂପକୁ ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ହିମକାଳ’ କବିତାଟି ରୀତିଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ବିଶିଷ୍ଟ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଭାବରେ ଏବଂ ରୀତିଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟାଦର୍ଶ ଅନୁସରଣରେ ପ୍ରକୃତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେ ବିଭିନ୍ନ ଋତୁ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇ, ଋତୁକାଳୀନ ସାମାଜିକ ପ୍ରଭାବକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । କବି ଶୀତଋତୁର ମନୋଜ୍ଞ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଶୀତଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବସ ନ୍ୟୁନ ଅର୍ଥାତ୍ ଛୋଟ ହୋଇଗଲା ଏବଂ ରାତ୍ରି ଶୀତଳକାରକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଇଚ୍ଛା କରୁଥିଲେ ବି, ଶୀତ ଆସିବାରୁ ସମସ୍ତେ ଅଗ୍ନି ନିକଟରେ ରହିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ।

ହିମକାଳ ବା ଶୀତ ସମୟ ଆସିବାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଦକ୍ଷିଣାୟନ ଗତି ହୋଇଥିଲା । ଫଳରେ ଧରା ପୃଷ୍ଠରେ ଉତ୍ତାପ କମିଗଲା । ସମସ୍ତେ ଶୀତକୁ ଭୟ କଲେ । ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ସବୁଆଡ଼େ ନିଆଁଜାଳି ଲୋକମାନେ ରହିଲେ । ଶୀତହେତୁ ଲୋକମାନେ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହେଲେ । କାରଣ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ସେମାନେ ଶୀତକଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଶୀତର ପ୍ରକୋପ ଯୋଗୁ କେତେ ବ୍ୟକ୍ତି ଛାତିରେ ଦୁଇହାତ ଛନ୍ଦି ରହିବାର ଦେଖାଗଲା । ଶୀତକଷ୍ଟ ଏତେ ପୋଇଁବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ । ଉହ୍ନେଇରେ ଜାଳିଲେ । ଭକ୍ତିଭାବାପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଅଗୁରୁ ଓ ଧୂପ ନିଆଁ ଦିଆଯାଇଥବା ଘରେ ବସି କୃଷ୍ଣଚରିତ ଗାନ କଲେ ।

(ଖ) ଗଠିତ ଦ୍ବିମକାଳ କବିତା ଅବଲମୂନାରେ ଦାନତ୍କଣକର କବିତ୍ଵ ଓ ପାଣିତ୍ୟ ପୂଚନା ଦିଆ |
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ତଥା ରୀତିଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ କାବ୍ୟ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର ଅଂଶବିଶେଷ । ରସକଲ୍ଲୋଳ କାବ୍ୟ ସ୍ରଷ୍ଟାଚିତ୍ତର ପଦ୍ୟମୟ କମନୀୟ ପ୍ରତିଲିପି । ରୀତିଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟାଦର୍ଶ ନେଇ କବି ଏଥୁରେ ଅଳଙ୍କାର, ରସ, ଗୁଣ, ରୀତି ଓ ଧ୍ଵନି ଆଦି ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ନିର୍ମଳ କବିତ୍ଵ ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ସେ କବିତାରେ କୃତ୍ରିମତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିନାହାଁନ୍ତି । ବରଂ ସମୁଦାୟ କାବ୍ୟର ନମୁନା ହେଉଛି ଆମର ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ହିମକାଳ’ ।

ସେ ସମଗ୍ର କାବ୍ୟକୁ ‘କ’ ଆଦ୍ୟ ଅକ୍ଷରରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବିତ୍ଵର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ‘କ’ ଅକ୍ଷର ନିୟମ ନେଇ ସେ ଯେପରି କୃଷ୍ଣ ରସାଶ୍ରିତ କାବ୍ୟ ହିମକାଳ ଆସିବାରୁ ଓ କୁହୁଡ଼ି ପଡ଼ିବାରୁ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ୱଂସ ହେଲା । ପ୍ରକୃତିର ଏହି ସାଧାରଣ ଦୃଶ୍ୟକୁ କବି ଅସାଧାରଣ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରି ନିଜର କବିତ୍ଵ ଓ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ବିଶେଷତା ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ଲେଖିଛନ୍ତି, କୁଶକେତୁ ବା ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆସନ ହେଉଛି ପଦ୍ମ । ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମଧ୍ଯ ପଦ୍ମବନରେ ବାସ କରିଥାନ୍ତି । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କରରେ ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମ ଶୋଭା ପାଉଥାଏ ।

ପଦ୍ମର ସ୍ଵାମୀ ବା ପ୍ରଭୁ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ବୟଂ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ । ପଦ୍ମ ସହିତ କେତେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ଥୁଲେ ମଧ୍ୟ କେହି ପଦ୍ମକୁ ଏହି ବିପଦ ସମୟରେ ରଖିପାରିଲେ ନାହିଁ । ବରଂ ପଦ୍ମ ଭାଗ୍ୟରେ ଯାହା ଥିଲା, ତାହା ସେ ଭୋଗକଲା । ପୁନଶ୍ଚ ଏକ ସର୍ବକାଳୀନ ସତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରି କବି ଲେଖିଛନ୍ତି, କୁଶଳରେ ସମସ୍ତେ ସୁମୁଖ ହେଲାବେଳେ, ବିପଦ ସମୟରେ ସମସ୍ତେ ବିମୁଖ ହୋଇଥାନ୍ତି । କବିତାରେ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନାରେ କବି ନିଜର ବିଶେଷତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ କେତେକ ଶବ୍ଦକୁ ନିଆଯାଇପାରେ – ‘କାନ୍ତ-କାନ୍ତା’, ‘ପୟ ପୟରେ’, ‘କଞ୍ଜନୟନ’, ‘କଞ୍ଜ’, ‘କଞ୍ଜନେତ୍ରୀ’, ‘ନବ ନିଶାର’, ‘ଚନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦନ ସ୍ନେହଗଲା’ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

(ଗ) ‘ହିମକାଳ’ କବିତା ଆଧାରରେ କବିଙ୍କ ଶୀତ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Solution:
କବିର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଯାହାକୁ ଦେଖି ମଧ୍ୟ ଦେଖିପାରେ ନାହିଁ, କବି ତାହାକୁ ତା’ର ଜ୍ଞାନ ନେତ୍ରରେ ଦେଖେ । ଫଳରେ କବି ନିଆରା ଦୃଷ୍ଟିନେଇ କବିତା ଆକାରରେ ପାଠକ ନିକଟରେ ବଖାଣି ବସେ । ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଆସିବାରୁ ଦିନ କ୍ରମଶଃ କମି କମି ଆସିଛି । କୁହୁଡ଼ି ପଡ଼ିବାରୁ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଛି । ସବୁବେଳେ ଶୋଭା ପାଉଥିବା ପଦ୍ମ ଲୋକମାନେ ନିଆଁ ପୁଆଁଇଛନ୍ତି । ଶୀତ ପାଇଁ କେହି କେହି ଥରି ଉଠିବା ସହିତ ହାତ ଯୋଡ଼ି ଦେଇଛି ଓ ଆଉ କେହି ହୃଦୟରେ କର ଛନ୍ଦି, ଶୀତକୁ ନିନ୍ଦା କରିଛି । ସମସ୍ତେ ଯେଭଳି ବିକଳ ହୋଇ ଅଗ୍ନିର ଉପସ୍ଥିତି କାମନା କରିଛନ୍ତି ।ଯେଉଁମାନେ ଘରେ ରହିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ନୂଆ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ସଜାଡ଼ି ରଖିଛନ୍ତି ।

ତୁଳାଶେଯ ବା ରେଜେଇ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ କେହି କେହି ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଥଣ୍ଡା ଜଳକୁ ସମସ୍ତେ ଦୂରେଇ ଦେଇ ଉଷୁମ ପାଣିରେ ମନ ବଳାଇଛନ୍ତି । ଘରକୁ ଉଷୁମ ରଖିବାପାଇଁ ସମସ୍ତେ ଜଳାକବାଟିକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଛନ୍ତି ଓ ନିଆଁ ଉହ୍ଲେଇ ପାଖରେ ବସି ସେକି ହୋଇଛନ୍ତି । ଗରିବ ଲୋକମାନେ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ଅଭାବରେ, ଶୀତକଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଜଙ୍ଘ ଓ ଆଣ୍ଠୁ ମଧ୍ଯରେ ଜାକି ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ଓ ଖରାରେ ବସିଛନ୍ତି କିମ୍ବା ନିଆଁ ପୋଇଁଛନ୍ତି ।

(ଘ) ପଠିତ କବିତାରୁ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଭକ୍ତି ଭାବନାର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Solution:
ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ଭକ୍ତ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ପରମ ଉପାସକ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କଠାରେ ସେ କୃଷ୍ଣତ୍ଵ ଆରୋପ କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା । ସେହି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଲୀଳାଖେଳାକୁ ନେଇ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ଅନେକ କାବ୍ୟ କବିତା । ଜଣେ ଭକ୍ତ ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ ପ୍ରାଣ ନହେଲେ ସେ କେବେହେଲେ ଏଭଳି ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ କୃଷ୍ଣନାମ ଶ୍ରବଣରେ ସବୁପାପ ଦୂର ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଯମଦଣ୍ଡରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ । କୃଷ୍ଣ ଋତୁରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ଅପୂର୍ବ କ୍ରୀଡ଼ା କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ ଓ ବିଷ୍ଣୁ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଅଭେଦ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ଵଂସ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଶଙ୍ଖ, ଚକ୍ର, ଗଦା, ପଦ୍ମ ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ଶୀତଋତୁରେ ଦେବ ମନ୍ଦିରରେ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ଲାଗି କରାଯାଏ । କବି ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ତାଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟ –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 Img 1
କବି ଯେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାମାନ୍ୟ ସୁଯୋଗ ପାଇଛନ୍ତି, ସେଠାରେ ତାଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ମହିମାଗାନ କରିଛନ୍ତି । ମହିମାଗାନ ସହିତ ତାଙ୍କର ଦିବ୍ୟ ସ୍ଵରୂପକୁ ସ୍ମରଣ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଶୀତଋତୁରେ ଲୋକମାନେ ଉହ୍ଲେଇରେ ନିଆଁ ରଖି ନିଆଁ ପୋଇଁଲେ । ମିଳିତ ଭାବରେ ବସି, ଅଗୁରୁ ଧୂପପୁର ଅର୍ଥାତ୍ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କରେ କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ଗୀତ ଗାନକରି ମନ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କଲେ ବୋଲି କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଉପରୋକ୍ତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଥମେ ଭକ୍ତ ଓ ପରେ କବି ।

(କ) କବି ପରିଚୟ :

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟ ପରମ୍ପରା ଭିତରେ ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏକ ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ପ୍ରତିଭା । ରୀତିଯୁଗର ଇତିହାସକାରମାନେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି ଯେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କର କିଞ୍ଚିତ୍ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ କବି । ଯଥାର୍ଥରେ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘ରୀତି ସାହିତ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦ୍ୟସ୍ରଷ୍ଟା ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ହିଁ ଆଳଂକାରିକ କାବ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ଧାରା ପ୍ରବାହିତ କରି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଭକ୍ତକବି ଜୟଦେବଙ୍କ ତୁଲ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ କାବ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବହୁ କାବ୍ୟକବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଯେତେଜଣ ହୁଅନ୍ତୁନା କାହିଁକି, ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ସପ୍ତଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରତିଭା ।

ତାଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଓ ତିରୋଧାନ କାଳକୁ ଆନୁମାନିକ ଖ୍ରୀ. ୧୬୫୦ ରୁ ଖ୍ରୀ. ୧୭୧୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଧରାଯାଇପାରେ । ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ତଥାପି ଦୀନକବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ନିର୍ଭିକ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟବାଦୀ । ତାଙ୍କର କାବ୍ୟରାଜି ଥିଲା ଅପୂର୍ବ ଶୋଭାବିମଣ୍ଡିତ । ସେ ଯେଉଁ ଅଧୀନରେ ସେ ନାମକୁ ମାତ୍ର ରାଜା; ମାତ୍ର ତାଙ୍କର ବିଳାସୀ ଅଭିଳାଷ ଓ କବି ବୋଲାଇବାର ପିପାସା ପ୍ରବଳ ଥିଲା; ତେଣୁ ସେ ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରତି କଠୋର ଆଦେଶ କରିଥିଲେ ଯେ, ତାଙ୍କ ନାମରେ କାବ୍ୟ କବିତା ଭଣିତା କରିବାପାଇଁ । ହେଲେ କରିବାକୁ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ବିଚଳିତ ହେଲେ ନାହିଁ । ନିଜର ନିଭୀକତାର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଯାଇ ସେ ଲେଖୁଥିଲେ –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 Img 2
ଉଦ୍‌ଘୋଷଣ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ କଥା । ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏହି ବାଣୀ ତାଙ୍କୁ କାଳଜୟୀ କରିରଖୁଛି । ଜୀବନରେ ସର୍ବସ୍ଵ ହରାଇ, ଏକଘରକିଆ ହୋଇ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀକୂଳରେ କୁଡ଼ିଆ କରି ରହିଥିଲେ ବି ସେ ନିଜର ସ୍ବାଭିମାନକୁ ମିଳେ । ସେ ରସକଲ୍ଲୋସ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଯେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥସବୁ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଆର୍ତ୍ତତ୍ରାଣ ଚଉତିଶା, ବାରମାସୀ କୋଇଲି, ଗୁଣ୍ଡିଚାବିଜେ, ନାବକେଳି, ରାଧାକବଚ, ରସବିନୋଦ, ଭାବସମୁଦ୍ର, ଗୁଣସାଗର, ପ୍ରସ୍ତାବ ସିନ୍ଧୁ, ନାମରତ୍ନ ଗୀତା, ଅମୃତସାଗର, ତତ୍ତ୍ୱସାଗର, ମହିମାସାଗର, କୃଷ୍ଣଦାସ ବୋଲି ଆଦି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ ଓ ‘ଆର୍ତ୍ତତ୍ରାଣ ଚଉତିଶା’ ଅଧ୍ବକ ଲୋକପ୍ରିୟ । ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବୀମ୍‌ସ ସାହେବଙ୍କ ମତ ବିଶେଷ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ସେ ୧୮୭୨ ମସିହାରେ ଯଥାର୍ଥରେ ଲେଖୁଥିଲେ –

“The Rasakallola” or “Waves of Delight” is most popular poem in Orissa. Its songs are sung by the peasantry in every part of the country. Many of its lines have passed into proverbs and have become household words with all classes. It owes this great popularity in some measure to its comparatives freedom from long Sanskrit words being for the most part, except when the poet soars, into the higher style, written in the purest and simplest Oriya vernacular.”

କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କବିକୃତି ହେଉଛି ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ । କେବଳ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାକୁ ବାଲେ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟଭଳି ସୁଲଳିତ କାବ୍ୟରଚନା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହାର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା କୁହାଯାଇଛି – ‘କଲ୍ଲୋଳେ ପଦ ଲାଳିତ୍ୟ’’ । ସ୍ଥଳରେ ରହିଛି ଯୌନବିଳାସର ବହୁଇଙ୍ଗିତ । ଏହା ସତ୍ତ୍ବେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ କାବ୍ଯସାଧନା ରୀତିଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟଧାରାର ଏକ ମଧୁମୂର୍ଦ୍ଧନା ଯେ ତୋଳିଛି ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହରେ କୁହାଯାଇପାରେ । ସମ୍ପୃକ୍ତ କାବ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ସ୍ଥାନରୁ କବିଙ୍କର ନିର୍ମଳ

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟକୃତି ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟର ଏକାଦଶ ଛାନ୍ଦର ଅଂଶବିଶେଷ । ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଲୀଳାଖେଳାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଋତୁ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରାଚୀନ କାବ୍ୟ ରଚନାର ଏକ ସୁନ୍ଦର ପରମ୍ପରା । କାବ୍ୟର କଥାବସ୍ତୁ ଓ ନାୟକନାୟିକାମାନଙ୍କର ମାନସିକଗ ପ୍ରାଚୀନ କାବ୍ୟକାରମାନେ ବିଶେଷକରି ବୈଷ୍ଣବ ଭକ୍ତ କବିମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାନ୍ଦର ଆରମ୍ଭରେ ନିଜର ଇଷ୍ଟଙ୍କର ବନ୍ଦନା କରିଛନ୍ତି । କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଛାନ୍ଦର ଆରମ୍ଭରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମହିମା ସ୍ମରଣ କରାଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ କାବ୍ୟ ରଚନା କରାଯାଉଥିଲା ରସିକ, ପଣ୍ଡିତ ତଥା ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକମାନଙ୍କ ପାଇଁ । ତେଣୁ ସେଭଳି ପାଠକଙ୍କୁ କବି ସମ୍ବୋଧନ କରି କୃଷ୍ଣ ନାମର ମହତ୍ତ୍ଵ ସୂଚାଇଅଛନ୍ତି । କବି କହୁଛନ୍ତି, ହେ ପଣ୍ଡିତମାନେ କର୍ଷରେ କୃଷ୍ଣକଥା ସଦାସର୍ବଦା ଶ୍ରବଣ କର । କୃଷ୍ଣନାମ ଶ୍ରବଣ କଲେ ମୃତ୍ୟୁଲୋକର ଅଧୂତି ଯମଦଣ୍ଡ ତୁମକୁ ଲାଗିବ ନାହିଁ । କରିଛି ହିମମୟ ହିମକାଳ । ହିମଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବାଭାଗର ସମୟସୀମା କ୍ରମଶଃ କମି କମି ଆସିଛି । କୁହୁଡ଼ି ପଡ଼ିବାରୁ ପଦ୍ମବନ ପୋଡ଼ି ଗଲାଭଳି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଥାଏ, ସେ ତାହା ଭୋଗ କରିଥାଏ । ସେଥୁରୁ କେହି ତାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯିଏ ଯେତେ ବଡ଼ ହେଲେ କିମ୍ବା ବଡ଼ଲୋକଙ୍କ ଛତ୍ରଛାୟାତଳେ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହାକୁ ତା’ର ମନ୍ଦଭାଗ୍ୟ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଯେପରି ପଦ୍ମ ହେଉଛି, କୁଶକେତୁ ବା ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଆସନ । ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ନିବାସ ସ୍ଥାନ ହେଉଛି ପଦ୍ମ। ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କରରେ ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମ ଶୋଭା ପାଉଥାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ପଦ୍ମର ନାଥ ବା ସ୍ଵାମୀ । ପଦ୍ମ ସହିତ ଏତେ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ଓ ପ୍ରିୟତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ହିମ ଦାଉରୁ କେହି ପଦ୍ମକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଶୀତଋତୁର କାକର ପଦ୍ମବନକୁ ପୋଡ଼ି ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥାଏ । ପଦ୍ମ ଭାଗ୍ୟରେ ଯାହା ଥୁଲା, ତାହା ସେ ଭୋଗ କରିଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ କବି ଆହୁରି କହିଛନ୍ତି, ସମ୍ପଦ ବା ସୁଖ ସମୟରେ ସମସ୍ତେ ଆସି ପ୍ରିୟଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି, ମାତ୍ର ଦୁଃଖ ବା ବିପଦ ସମୟରେ କେହି ଦେଖା ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ବରଂ ବିପଦ ପଡ଼ିଥିବା ଲୋକପ୍ରତି ସେମାନେ ବିମୁଖ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି ।

ସୁଖ ସମୟରେ ବା ଆନନ୍ଦ କାଳରେ ଯାହା ସୁଖର ଭାବକୁ ଦ୍ବିଗୁଣିତ କରୁଥାଏ, ଦୁଃଖ ସମୟରେ ତାହା ସେଭଳି ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିନଥାଏ । ବରଂ ସେହି ସୁଖକାରକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଦୁଃଖର ମାତ୍ରାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥାଏ । ଏହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କବି ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି – କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ ହେଉଛି ଶରୀର ପାଇଁ ଶୀତଳକାରକ । ମିଳନ ସମୟରେ ଏହା ଶରୀରକୁ ସୁଖ ଦେଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବିଯୋଗ ସମୟରେ ଶୀତଳକାରକ କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ ବିରହୀ ପ୍ରାଣକୁ ଶୀତଳ ନକରି ଅଗ୍ନିଭଳି ଦହନ କରିଥାଏ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଉଦାହରଣ ଦେଇ କବି କହିଛନ୍ତି ଚନ୍ଦ୍ର ସଦାସର୍ବଦା ଶୀତଳ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ବିରହୀ ପାଇଁ ସେହି ଚନ୍ଦ୍ର କିରଣ ବିଷତୁଲ୍ୟ ଜ୍ଵାଳା ଦେଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ମଳୟ ପବନ ବିଗ୍ରହ କାଳରେ ଆନନ୍ଦଦାୟକ ନହୋଇ ବିପରୀତ ବୋଧ ହୋଇଥାଏ ; ଅର୍ଥାତ୍ ବିଷଭଳି ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୀତିପାଇଁ ଜୀବନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ତାହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କବି କ୍ଷୀର ନୀର ପ୍ରୀତି କଥା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କ୍ଷୀର ଓ ନୀର ସହଜରେ ମିଶି ଯାଇଥାନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେହିଭଳି ସ୍ଵଭାବ ରହିଥାଏ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ଧର୍ମ ରହିଥିଲେ ହେଁ କ୍ଷୀର ସିଝିବା ସମୟରେ ଜଳର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥାଏ । ଜଳ ମିତ୍ର କ୍ଷୀର ପାଇଁ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିଥାଏ । ଅନେକ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ଯେ, ନିଜରକ୍ଷଣ ଅସମ୍ଭାଳ ହୋଇଥାଏ । ସେହି ସମୟରେ ସେ ଅନ୍ୟକୁ ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇନଥାଏ । ଯେପରି ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଶୀତରେ ବିଚଳିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ଅନ୍ୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଏ । କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ନାଥ, ଜଗତର ପାଳନକର୍ତ୍ତା, ଯେକି ସଦାସର୍ବଦା ହସ୍ତରେ ଶଙ୍ଖ ଓ ଚକ୍ର ଧରିଥା’ନ୍ତି, ସେ ମଧ୍ଯ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

ପଦ୍ମଲୋଚନା ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ କୋଳରେ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତ୍ର ଘୋଡ଼ାଇ ହୋଇ ଶୀତ ପ୍ରକୋପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥା’ନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଶୀତ ପ୍ରଭାବରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିଛି ତେଜ ନେଇ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ଗତି କରିଛନ୍ତି । ଅଗ୍ନି ଶୀତକୁ ଭୟକରି, ବିଭିନ୍ନ ଗୃହରେ ନିଜର କାନ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ସେହି ଅଗ୍ନିକୁ ସେବାକରି ବା ନିଆଁ ପୁଆଁଇ ଶୀତ କଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ଲୋକମାନେ ଚେଷ୍ଟା ଶୀତ ଋତୁରେ, ଅଧିକ ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭୂତ ହେବାରୁ ଲୋକେ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଶୀତର ପ୍ରକୋପ ଯୋଗୁ କେହି କେହି ଛାତିରେ ଦୁଇହାତ ଛନ୍ଦିଛନ୍ତି । ସେଭଳି କରି ଶୀତ ପ୍ରଭାବରୁ ନିଜକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଶରୀର ନଇଁ ପଡ଼ିଲାପରି ହୋଇଛି । ବିକଳରେ ସେମାନେ ନିଆଁରେ ସେକି ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଶୀତର ପ୍ରକୋପ ଓ ମାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କରେ କଥୋପକଥନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶୀତକୁ ସେମାନେ ଗାଳି ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଏହି କଷ୍ଟଦାୟକ କବିତାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଦୀନକୃଷ୍ଣ ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ଥିଲେ ପ୍ରଥମେ ଭକ୍ତ ଓ ପରେ କବି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କର କାବ୍ୟ ସାଧନାରେ ଗତିକରି ଅବଶେଷରେ, ନିଜକୁ ସେହି ପ୍ରିୟତମ ଓ ଗତିମୁକ୍ତିଦାତାଙ୍କ ପାଖରେ ଉତ୍ସର୍ଗକରି ଗଭୀର ଆନନ୍ଦ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ମତରେ ଏହି କ୍ଷଣଭଙ୍ଗୁର ସଂସାରରେ କିଛି ସ୍ଥାୟୀ ନୁହେଁ । ସବୁକିଛି ଅନିତ୍ୟ । କେବଳ କୃଷ୍ଣକଥା ଓ କୃଷ୍ଣ ନାମହିଁ ଏକମାତ୍ର ସାର ବୋଲି ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ କୃଷ୍ଣ କଥାହିଁ ସଂସାରର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖକୁ ବିନାଶ କରିପାରେ ।

ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା କଥା, ସେହି କାର୍ଯ୍ୟରେ କେବେ ହେଲେ ହେଳା କରିବ ନାହିଁ । ବରଂ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ସର୍ବଦା ତତ୍‌ପର ହୋଇ ରହିବ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଯାହା ରୁଚିର, ସେଭଳି ଦ୍ରବ୍ୟ ସଜାଡ଼ି ରଖିବ ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଗୀତ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଗାନ କରିବ । ଏହା କରିବାଦ୍ଵାରା କୃଷ୍ଣ ତୁମ ଉପରେ ନିଶ୍ଚୟ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରସନ୍ନ ଭାବ ରଖିବାପାଇଁ ସେ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଗୁହାରି କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 Img 3

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 8 ମିତ୍ରତା Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ‘ବିଭାବସୁ ବଂଶେ ଜାତ ଆମ୍ଭର’ – ବିଭାବସୁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ସୋମ, ନାଗ)
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ।

(ଖ) ସୁଗ୍ରୀବ କେଉଁ ଦେଶର ରାଜା ଥିଲେ ? (ଅଯୋଧ୍ୟା, କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା, ହସ୍ତିନା, ଲଙ୍କା)
Solution:
କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ।

(ଗ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କ’ଣ ଖାଇ ବଞ୍ଚିଲେ ? (ଫଳମୂଳ, ଭାତଡ଼ାଲି, ରୁଟି-ତରକାରୀ, ପଣା-ପାଣି)
Solution:
ଫଳମୂଳ ।

(ଘ) ‘ବାଧା ମାତା ଭ୍ରାତାରେ ଉପୁଜିଛି – କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ? (ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ବାଳୀ, ହନୁମାନ, ଭରତ)
Solution:
ବାଳୀ ।

(ଙ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର କାହାକୁ ସାଧ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ? (ପାପ, ବୈରି, ପୁଣ୍ୟ, ଧର୍ମ)
Solution:
ବୈରି ।

(ଚ) ସୁଗ୍ରୀବ ବାଳୀ ଡରରେ କେଉଁଠି ଲୁଚିଥିଲେ ? (ବନ, ଗୃହ, ଗିରି, ପ୍ରାସାଦ)
Solution:
ଗିରି ।

(ଛ) ସିଂହ ହାତୀକୁ ମାରିଲେ ମଧ୍ୟ କାହାକୁ ଡରେ ? (ବ୍ୟାଘ୍ର, କୁକୁର, ଶରଭ, ଶୁକର)
Solution:
ଶରଭ ।

(ଜି) କିଏ ଜନ୍ମହେବା ମାତ୍ରେ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଡେଇଁ ଧରିଥିଲା ? (ହନୁମାନ, ବାଳୀ, ଅଙ୍ଗଦ, ସୁଗ୍ରୀବ)
Solution:
ହନୁମାନ ।

(ଝ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାହାକୁ ସାକ୍ଷୀରଖୁ ମିତ୍ର ହେଲେ ? (ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ହନୁମାନ, ବହ୍ନି, ପର୍ବତ)
Solution:
ବହ୍ନି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

(ଞ) ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର କିପରି ଫିଙ୍ଗିଦେଲେ ? (ହାତରେ, ବାମପାଦର ବୃଦ୍ଧାଙ୍ଗୁଳିରେ, ଶରରେ, ଧନୁହଳରେ)
Solution:
ବାମପାଦର ବୃଦ୍ଧାଙ୍ଗୁଳିରେ ।

(ଟ) ବଜ୍ରଠାରୁ କାହାର ଆଣ୍ଠୁ ଅଧ‌ିକ ? (ସପ୍ତଶାଳା, ଲକ୍ଷ୍ମଣର ଶର, ରାମଙ୍କ ବାଣ, ବାଳୀର ଶକ୍ତି)
Solution:
ସପ୍ତଶାଳା ।

(୦) ବିରାଧାରି କିଏ ? (ରାମ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ସୁଗ୍ରୀବ, ବାଳୀ)
Solution:
ରାମ

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନ ମୂଲ୍ୟ –

(କ) ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାର କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ।

(ଖ) ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ କେଉଁଠି ?
Solution:
ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଗଞ୍ଜ।ମାତ୍ର ଶୁମ୍ନସର |

(ଘ) ‘ରାମ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ରତା’ କେଉଁ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Solution:
‘ରାମ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ରତା’ ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ।

(ଙ) କେଉଁ ବେନିଜନଙ୍କର ଏକ ଦଶା ପଡ଼ିଥିଲା ?
Solution:
ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ବେନିଜନଙ୍କର ଏକ ଦଶା ପଡ଼ିଥିଲା ।

(ଚ) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପୁତ୍ର କିଏ ?
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପୁତ୍ର ସୁଗ୍ରୀବ ।

(ଚ୍ଛ) ‘ପର ଧରଷଣେ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
‘ପର ଧରଷଣେ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଅନ୍ୟଦ୍ଵାରା ଦୁଃଖ ପାଇବା ।

(ଖ) କାହା ପାଇଁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଜୀବନରେ ବାଧା ଉପୁଜିଥିଲା ?
Solution:
ଭ୍ରାତା ବାଳୀ ପାଇଁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଜୀବନରେ ବାଧା ଉପୁଜିଥିଲା ।

(ଟ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର କାହାକୁ ବିନାଶ କରିବାର ଇଚ୍ଛା ଅଛି ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ବୈରି ବିନାଶ କରିବାର ଇଚ୍ଛା ଅଛି ।

(୦) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ମିତ୍ର ହେଲେ ?
Solution:
ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମଦଶାପନ୍ନ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ମିତ୍ର ହେଲେ ।

(ତ) ପଶୁରାଜ ସିଂହ ଅତି ବଳଶାଳୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ କାହାକୁ ଡରୁଥାଏ ?
Solution:
ପଶୁରାଜ ସିଂହ ଅତି ବଳଶାଳୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଶରଭକୁ ଡରୁଥାଏ ।

(ଢ) ରାମ ଉତ୍ସାହରେ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ରାମ ଉତ୍ସାହରେ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବାଳୀକୁ ବିନ୍ଧି ପକାଇବେ ବୋଲି କହିଲେ ।

(ଣ) ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତା କେଉଁ ଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଖୋଜାଇ ଆଣିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତା ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଖୋଜାଇ ଆଣିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ତ) କିଏ ଜନ୍ମ ହେବାମାତ୍ରେ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଡେଇଁ ଧରିଛି ?
Solution:
ହନୁମାନ ଜନ୍ମ ହେବାମାତ୍ରେ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଡେଇଁ ଧରିଛି ।

(ଥ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କିପରି ମିତ୍ର ହେଲେ ?
Solution:
ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମଦଶାପନ୍ନ ଥ‌ିବାରୁ, ସେମାନେ ବହ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖ୍ ମିତ୍ର ହେଲେ ।

(ଦ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୁଗ୍ରୀବକୁ କାହାକୁ ଦେଖାଅ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୁଗ୍ରୀବକୁ ଶତ୍ରୁକୁ ଦେଖାଅ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଧ) ସୁଗ୍ରୀବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାକୁ ହେଲେ କାହାର ଅସ୍ଥି ଟେକିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସୁଗ୍ରୀବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାକୁ ହେଲେ ଦୁନ୍ଦୁଭିର ଅସ୍ଥି ଟେକିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ।

(ନ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କର କେଉଁ ପାଦ ଆଙ୍ଗୁଳିରେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଟେକି ଫୋପାଡ଼ିଦେଲେ ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କର ଚାମ ପାଦ ତୃଦ୍ଧାଲୁଲିରେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଟେକି ଫୋପାଡ଼ିଦେଲେ |

(ପ) ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ପଡ଼ିବାର ଶବ୍ଦ ଶୁଣି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ଲୋକମାନେ କ’ଣ ଭାବିଲେ ?
Solution:
ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ପଡ଼ିବାର ଶବ୍ଦ ଶୁଣି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ଲୋକମାନେ ଭାବିଲେ ବଜ୍ରାଘାତରେ ମୈନାକ ପର୍ବତ ଦୂରରେ ପଡ଼ିଲା ।

(ଫ) ‘ବିରାଧାରି’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
‘ବିରାଧାରି’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ବିରାଧ ରାକ୍ଷସର ଶତ୍ରୁ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନାପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ବାଳୀକୁ ଡରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବାଳୀ ସୁଗ୍ରୀବକୁ ମାରିଦେବା ପାଇଁ ସବୁବେଳେ ଖୋଜୁଥ‌ିବାରୁ, ସୁଗ୍ରୀବ ବାଳୀକୁ ଡରୁଥିଲେ ।

(ଖ) ହନୁମାନ କାହିଁକି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହନୁମାନ ଜନ୍ମ ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଖାଇବା ନିମନ୍ତେ ଡେଇଁ କରି ଧରି ପକାଇଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

(ଗ) ଦୁନ୍ଦୁଭି କିଏ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅସୁର ଦୁନ୍ଦୁଭି ବାଳୀକୁ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବାଳୀ ଭୟରେ ପାତାଳକୁ ପଳାଇଥିଲା, ମାତ୍ର ବାଳୀ ତାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ପାତାଳ ପୁରରେ ବଧ କରିଥିଲା ।

(ଘ) ଇନ୍ଦ୍ର ମୈନାକ ଉପରେ ବଜ୍ରାଘାତ କରିଥିଲେ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମୈନାକ ପର୍ବତର ପକ୍ଷ ଥିଲା ଏବଂ ସେ ଉଡ଼ିଯାଇ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ପଡ଼ୁଥ‌ିବାରୁ ଅନେକ ଜନପଦ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ପ୍ରଜାଙ୍କ ବିକଳ ଶୁଣି ଇନ୍ଦ୍ର ବଜ୍ରପାତ କରି ତା’ର ପକ୍ଷଛେଦନ କରିଥିଲେ ।

(ଶ‍) ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ହାଲୁକା ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ଭାବିଲା ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ି ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ହାଲୁକା ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ସୁଗ୍ରୀବ ଭାବିଲା ।

(ଚ) ସପ୍ତଶାଳା କ’ଣ ?
Solution:
ଏବଂ ସେହି ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଯିଏ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବିନ୍ଧି ପାରିବ ସେ ବାଳୀକୁ ମାରିପାରିବ । ସୁତରାଂ ସପ୍ତଶାଳା ନାଦା ପଦ୍ୟର ଏକ ମାନଦଣ୍ଡ |

(ଛ) ରଘୁବୀର କିଏ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରଘୁବଂଶରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବାରୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରଘୁବୀର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଜ) ବିଭାବସୁ ବଂଶ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଭାବସୁ ଅର୍ଥ ସୂର୍ଯ୍ୟ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶରେ ଜାତ ହୋଇଥିବାରୁ, ତାଙ୍କ ବଂଶକୁ ବିଭାବସୁ ବଂଶ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଝ) କିଏ ପିଲାବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିଲା ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହନୁମାନ ପିଲାବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିଲା ।

(ଞ) ଶ୍ରୀରାମ ସୁଗ୍ରୀବ କିପରି ମିତ୍ର ହେଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ବନରେ ହେଲେ ।

(ଟ) ବିଧେରେ କିଏ ବିଭାବସୁଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଧ୍ୟରେ ସୁଗ୍ରୀବ ବିଭାବସୁଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅନ୍ତପ୍ର!ରଣ କରି ପାତାଳ ମଧ କରିଥିଲା |

(୦) କେଉଁମାନଙ୍କ ପ୍ରବୋଧନାରେ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାଳଯାପନ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାନଭାଇ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ପ୍ରବୋଧନାରେ ରାମ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପ୍ରବୋଧନାରେ ସୁଗ୍ରୀବ କାଳଯାପନ କରୁଥିଲେ ।

(ତ‍) ‘ବାଧା ମାତା ଭ୍ରାତାରେ ଉପୁଜିଛି? – ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଭ୍ରାତା ବାଳୀ ବାଧାରେ ସୁଗ୍ରୀବ ରାଜା ହେବାରେ ବାଧା ଉପୁଜାଇଛନ୍ତି ବୋଲି, ଏଠାରେ କୁହାଯାଇଛି ।

(ଣ) ସୁଗ୍ରୀବ ପର୍ବତରେ କାହିଁକି ଲୁଚିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ବାଳୀ ଡରରେ ପର୍ବତରେ ଲୁଚିଥିଲେ ।

(ତ) ସୁଗ୍ରୀବ ବିନୟର ସହିତ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ବିନୟର ସହିତ କହିଲେ, ଯଦି ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଅଛି, ତା’ହେଲେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ଟେକି ନିଜ ଶକ୍ତିର ପରୀକ୍ଷା ଦିଅ ।

(ଥ) ବିଧାତା ସପ୍ତଶାଳା ବୃକ୍ଷରେ ବାଳୀର ଅଧେ ବଳ କାହିଁକି ରଖୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବାଳୀର ପାଦପାତରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଭାରା ଦୁର୍ବିସହ ହେବାରୁ, ବିଧାତା ତୁଳାଦଣ୍ଡରେ ଜିନିଷକୁ ସମାନ ଭାଗରେ ରଖୁଲା ପରି, ସପ୍ତଶାଳା ବୃକ୍ଷରେ ବାଳୀର ଅଧେ ବଳ ରଖୁଥିଲେ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ତିରିଶଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ‘ବେନିଜନେ ପଡ଼ିଛି ଏକ ଦଶା’– କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଓ କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ବେନିଜନେ ପଡ଼ିଛି ଏକଦଶ’– ଏହା ଶ୍ରୀରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୁହାଯାଇଛି । କାରଣ ଉଭୟେ ବନରେ ବୁଲିବା ସମୟରେ ହେଲେ |

(ଖ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ମିତ୍ର ହେବା ଉଚିତ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପତ୍ନୀ ବିରହରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ପୁତ୍ର । ସେହିପରି ରାମ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ରାଜା ହେବାରୁ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ରାଜା ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇ ବନର ଫଳମୂଳ ଖାଇ ବଞ୍ଚୁଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ର ହେବା ଉଚିତ ।

(ଗ) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବୀରତ୍ଵର ପରୀକ୍ଷା ସୁଗ୍ରୀବ କିପରି ନେଲେ ?
Solution:
ପାଇଁ କହିବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବ, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଶକ୍ତିର ପରୀକ୍ଷା ନେଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ପର୍ବତ ପ୍ରାୟ ରୁଣ୍ଡ ହୋଇଥିବା ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ଛେଦି ଦେଇଥିଲେ ।

(ଘ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ସହଜରେ ଫିଙ୍ଗି ଦେବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବ ମନରେ କି ସନ୍ଦେହ ଜାତ ହେଲା ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ସହଜରେ ଫିଙ୍ଗି ଦେବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ହୋଇଥିଲା । ସେ ଭାବିଥିଲେ, ଦୁନ୍ଦୁଭିର ମାଂସ ପଚି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ତା’ର ଅସ୍ଥି ଶୁଷ୍କ ହୋଇଯାଇଛି, ତେଣୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର

(ଙ) ସପ୍ତଶାଳା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସପ୍ତଶାଳା ଥିଲା ବଜ୍ରଠାରୁ କରି ଜିନିଷ ରଖୁଲା ପରି ବାଳୀର ଅଧେ ବଳକୁ ସପ୍ତଶାଳାରେ ରଖିଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ନାଗସାପ ସାତବାଙ୍କ ହୋଇ ଶୋଇଛି ଏବଂ ସେଥୁରେ ସାତଟି ଶାଳଗଛ ଠିଆ ହୋଇଛି । ଗୋଟିଏ ଶରରେ ଯେ ସାତଟି ଶାଳଗଛକୁ ବିନ୍ଧିପାରିବ, ସେ ବାଳୀ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହେବ ।

(ଚ) ସୁଗ୍ରୀବର କାହା ଉପରେ ଭରସା ଥିଲା, ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବଳ ଉପରେ ଭରସା ଥିଲା । କାରଣ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ନିଜ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀରାମ ବାଳୀକୁ ମାରିପାରିବେ ବୋଲି ଭରସା ହୋଇଥିଲା ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.

(କ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ମିତ୍ରତା କିପରି ହେଲା, ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Solution:
କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ରୀତିଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆଳଙ୍କାରିକ କବି । ସେ ବହୁ କାବ୍ୟ କବିତା ରଚନା କରି ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ଯସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ସେ ନାନାଶାସ୍ତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ କରି କାବ୍ୟ ସମୁଦ୍ରରେ ଅବଗାହନ କରିଥିଲେ । ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଭାର ଏକ ସାର୍ଥକ ଦ୍ୟୋତନା । କଥାବସ୍ତୁ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ଏ କାବ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ଅନନ୍ୟ । ଏଥରେ ନୈଷଧୀୟ ପ୍ରଭାବ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ମିତ୍ରତା’ କବିଙ୍କର ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସରେ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା କାବ୍ୟ ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ର ଅଂଶବିଶେଷ । ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥ ରାମାୟଣର କଥାବସ୍ତୁ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଏ ପିତୃସତ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଚଉଦ ବର୍ଷ ବନବାସ ଯାଇଛନ୍ତି । ସାଙ୍ଗରେ ଯାଇଛନ୍ତି ପ୍ରାଣସମା ପତ୍ନୀ ସୀତା ଓ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ । ବନବାସ କାଳରେ ଲଙ୍କପତି ରାବଣ ସୀତାଙ୍କୁ ମାୟାକରି ଚୋରାଇ ନେଇଛି । ସୀତାଙ୍କ ସନ୍ଧାନରେ ଦୁହେଁ ମିତ୍ରତା ସୂତ୍ରରେ ହୋଇଛନ୍ତି ଆବଦ୍ଧ । ଅପହରଣ କରି ନେଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶର ଦାୟାଦ । ସୁଗ୍ରୀବ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟା ରାଜପଦରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଲା ଭଳି ସୁଗ୍ରୀବ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ରାଜା ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ପାଇନାହାନ୍ତି । ଉଭୟେ ବନଚାରୀ ଭାବରେ ବନର ଫଳମୂଳ ଭକ୍ଷଣ କରି ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରୁଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ଆଶ୍ଵାସନାରେ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କଲାଭଳି, ସୁଗ୍ରୀବ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଆଶ୍ଵାସନାରେ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କରୁଛନ୍ତି । ରାମ ବିମାତା କୈକେୟୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ବଡ଼ଭାଇ ବାଳୀଙ୍କ ପାଇଁ ବନବାସ କଷ୍ଟ ଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ଉଭୟେ ଶତ୍ରୁ ସଂହାର ପାଇଁ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ହୋଇ ମିତ୍ର ହେବାର ସଂକଳ୍ପ ସେନା ଲଗାଇ ସୀତା ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅକ୍ଳେଶରେ ଖୋଜି ଆଣିବାପାଇଁ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ଉଭୟେ ଉଭୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରି, ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖ୍ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । କବି ଲେଖନୀରେ ରାମ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମିତ୍ରତା ବର୍ଣ୍ଣନା ବେଶ୍ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ଓ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇପାରିଛି ।

(ଖ) ରାମଙ୍କୁ ବାଳୀ ସହ ଲଢ଼ିବା ପୂର୍ବରୁ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ରୀତିଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି । ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସ ନିୟମରେ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ଅଂଶବିଶେଷ । ‘ରାମାୟଣ’ର ସୁନ୍ଦରାକାଣ୍ଡ କଥାବସ୍ତୁ ଉପରେ ଆଧାରିତ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମିତ୍ରତା ସ୍ଥାପନ ଏହି କବିତାର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ । ଏଥିରେ ମଧ୍ୟ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ନିକଟରେ ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ବିଷୟଟି ଅନ୍ୟତମ ଆକର୍ଷଣୀୟ କଥାବସ୍ତୁ । ପିତୃସତ୍ୟ ପାଳନ କରିବାକୁ ଯାଇ ଆଦର୍ଶ ପୁତ୍ର ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭାଇ ଓ ଭାର୍ଯ୍ୟାକୁ ନେଇ ଚଉଦ ବର୍ଷ ବନବାସ ଯାଇଛନ୍ତି । ମାୟାବୀ ରାବଣ, ମାୟାକରି ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିନେଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କୁ ଅନ୍ଵେଷଣ କରି ବନରେ ଭ୍ରମଣ କରୁ କରୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ ହୋଇଛି । ଉଭୟେ କଥୋପକଥନ କରି, ସମଦଶାପନ୍ନ ବୋଲି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ।

ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବିନାଶ କରିଦେବେ । ମାତ୍ର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ମିତ୍ର ରାମଙ୍କ କଥା ଉପରେ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସେ ରାମଙ୍କ ନିକଟରେ ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ, ଦୁଇଟି ପ୍ରସଙ୍ଗ କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷାଟି ହେଉଛି, ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସର ଅସ୍ଥି ଉତ୍ତୋଳନ । ବାଳୀ ଦୁର୍ଦାନ୍ତ ରାକ୍ଷସ ଦୁନ୍ଦୁଭିକୁ ମାରି, ତା’ର ଅସ୍ଥିସମୂହକୁ ପର୍ବତପ୍ରାୟ ରୁଣ୍ଡ କରିଥିଲା । ସେହି ଅସ୍ଥିକୁ ଯିଏ ଫିଙ୍ଗିଦେଇ ପାରିବ ସେ ବାଳୀ ସହ ଯୁଦ୍ଧପାଇଁ ସମର୍ଥ ହେବ ବୋଲି ସୁଗ୍ରୀବ କହିଛନ୍ତି । ରାମ ବାମପାଦ ବୁଢ଼ା ଆଙ୍ଗୁଠିରେ ସେ ଅସ୍ଥିକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ଯେପରି ହାତୀ ଶୁଣ୍ଢରେ ପଦ୍ମଫୁଲକୁ ତୋଳି ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗିଦିଏ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅତି ସହଜରେ ସେହି ଅସ୍ଥି ଗଦାକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାବାସୀ ସେହି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଭାବିଛନ୍ତି, ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବଜ୍ରାଘାତରେ ମୈନାକ ପର୍ବତ ଦୂରରେ ପଡ଼ିଛି । ସୁଗ୍ରୀବ ଏହା ଦେଖ୍ ଚିନ୍ତାକରିଛି ଯେ ମାଂସ, ଚର୍ମ ଓ ରକ୍ତଦ୍ଵାରା ଦୁନ୍ଦୁଭି ବଡ଼ ଓଜନିଆ ହୋଇଥିଲା । ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ପଡ଼ି ଶୁଖୁ ହାଲୁକା ହୋଇଯାଇଛି ତେଣୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ଆସିଛି ଏବଂ ସେ ରାମଙ୍କୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ପରୀକ୍ଷାସ୍ଥଳୀକୁ ଘେନି ଯାଇଛନ୍ତି ।

ଦ୍ବିତୀୟ ପରୀକ୍ଷା ସପ୍ତଶାଳା ଛେଦନ । ବିଧାତା ବାଳୀ ବଳକୁ ସମାନ କରି ଅର୍ଦ୍ଧେକ ବଳକୁ ସପ୍ତଶାଳାରେ ରଖୁଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ନାଗସାପ ସାତବାଙ୍କ ହୋଇ ଶୋଇଛି । ସେହି ସାତଟି ବାଙ୍କରେ ସାତଟି ଶାଳଗଛ ଠିଆ ହୋଇଛି । ଗୋଟିଏ ଶରରେ ଯେ ସାତୋଟି ଯାକ ଶାଳଗଛକୁ ବିନ୍ଧିପାରିବ, ସେ ବାଳି ସହ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହେବ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପାଦରେ ସର୍ପର ଲାଙ୍ଗୁଳକୁ ଛୁଇଁ ଦେବାରୁ ସେ ସଳଖାଯାଇଛି ଏବଂ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗୋଟିଏ ଶରରେ ସାତଟି ଶାଳଗଛକୁ ଛେଦନ କରିଛନ୍ତି । ଏହିପରି ରାମ ବାଳୀ ସହ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ନିଜର ଶକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନକରି ସୁଗ୍ରୀବର ଆସ୍ଥାଭାଜନ ହୋଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

Question 6.
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରୁ କବିଙ୍କର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁର୍ଯ୍ୟର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ରୀତିଯୁଗର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ । ସେ ପୁଣି କବିସମ୍ରାଟ । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର କବିତ୍ଵ, ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ, ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ହୋଇଛି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାଟି ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସ ନିୟମରେ ରଚନା କରାଯାଇଛି । ଏହା ‘ଚକ୍ରକେଳି ବାଣୀ’ ରାଗରେ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାରେ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରୁତିମଧୁର ହୋଇଛି । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ ମୁଦୁ ଓ ଲଳିତ ବଂଶ’, ‘ବିଭୂତି’, ‘ବିହାୟସେ’ ପ୍ରଭୃତି ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ ସୃଷ୍ଟିକୁ ମହିମାନ୍ବିତ ହୋଇଛି । ଏଥ‌ିରେ ଯେକୌଣସି ଶବ୍ଦକୁ ବିଚାର କରି, ତାହାର ସଂଯୋଜନା ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ହୋଇଛି ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମଦଶାପନ୍ନ । ସେମାନେ ପରସ୍ପର କଥୋପକଥନ କରି ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ରାମ ବିମାତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ଭାଇ ବାଳୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏଭଳି ଦଶା ଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ବର୍ଣ୍ଣନା ବେଶ୍ ନାଟକୀୟ ଓ ଜୀବନ୍ତ ମନେହୋଇଛି ।

କବି ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀରେ ବାଳୀଙ୍କ ବଳକୁ ଅଷ୍ଟପାଦ ବିଶିଷ୍ଟ ଶରଭ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଅଳ୍ପକଥାରେ, ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ବା ପଦରେ ସେ ଅନେକ ପୌରାଣିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ଯେପରି ‘ବିଭାବସୁ ବଂଶେ ଜାତ ଆମ୍ଭର, ବିଧୂରେ ତ ତାଙ୍କ କୁମର ।’ ‘ବାଧା ମାତା ଭ୍ରାତାରେ ଉପୁଜିଛି’, ‘ବାଳଭାନୁ ଜନ୍ମ ଡେଇଁ ଧରିଛି’, ‘ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି’, ‘ସପ୍ତଶାଳା’, ‘ମଇନାକ ଉଡ଼ି’ ଇତ୍ୟାଦିରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼େ । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖ‌ିଲେ, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରେ କବିଙ୍କ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇଛି ।

(ଘ) ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Solution:
ଯେଉଁ କେତେଜଣ କବି ଆଦୃତ କରାଇଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଅନ୍ୟତମ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଉକ୍ତ କାବ୍ୟର ଏହି ଅଂଶଟି ରାମ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ରତା ବର୍ଣ୍ଣନାର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବିଷୟବସ୍ତୁ । ଚୋରାଇ ନେଇଛି । ପତ୍ନୀ ବିରହବିଧୁରା ରାମଙ୍କର ବନରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇଛି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ । ଉଭୟେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର । ରାମ ଯେପରି ଅଯୋଧ୍ୟାର ରାଜା ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ, ସୁଗ୍ରୀବ ମଧ୍ଯ ସେହିପରି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ରାଜପଦରେ ଅଭିଷିକ୍ତ ହୋଇ ପାରିନାହାନ୍ତି । ଉଭୟେ ବନବାସୀ ଓ ପତ୍ନୀହରା । ସେମାନେ ବନର ଫଳମୂଳ ଖାଇ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରୁଛନ୍ତି । ଉଭୟ ସମଦଶାପନ୍ନ ହୋଇଥିବାରୁ ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀରଖ୍ ବନ୍ଧୁତା ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଆଣିବାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପ୍ରଦାନ କଲାବେଳେ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାର ଅଭୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଜନ୍ମ ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିବା ହନୁମାନଦ୍ୱାରା ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜାଇ ଆଣିବା ପାଇଁ କହିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ କହିଛନ୍ତି ବାଳୀଠାରେ ରହିଛି ଶତସିଂହର ବଳ । ତାହାକୁ ବଧ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଅନୁରୋଧରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ ମୃତ ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସର ଅସ୍ଥିର ଉତ୍ତୋଳନ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ଗୋଟିଏ ଶିରିରେ ସପ୍ତଶାଳା ଛେଦନ । ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସ୍‌ର ଅସ୍ଥି ପର୍ବତ ସମାନ ପଡ଼ିଥିଲେ ବି, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବାମପାଦର ବୁଢ଼ା ଆଙ୍ଗୁଳିରେ ଅନାୟସରେ ତାହାକୁ ଉଠାଇ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଥିଲେ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅକ୍ଳେଶରେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଫିଙ୍ଗିଦେବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବ ଭାବିଲେ ଯେ, ଏହା ପଚି ନଷ୍ଟ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ଶୁଖୁଲା ହୋଇଥିବାରୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାହା ସହଜରେ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ।

ପରେ ବସୁଧା ଭାରକ୍ରାନ୍ତ ହେବାରୁ ବିଧାତା ବାଳୀର ଅଧାବଳ ସପ୍ତଶାଳା ଗଛରେ ରଖିଲେ । ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭେଦ କରିଥିଲେ । ଏହି କବିତାଟିରେ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସମଦଶା ବର୍ଣ୍ଣନା, ରାମଙ୍କ ବୀରତ୍ଵ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । କବିଙ୍କର ଏହି ଛାନ୍ଦଟି ଏତେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର କି ଶିକ୍ଷିତ, କି ଅଶିକ୍ଷିତ ସମସ୍ତେ ଆଗ୍ରହର ସହିତ ଏହାକୁ ଗାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(ଡ) କବିତାର ନାମକରଣ ‘ମିତ୍ରତା’ ଦିଆଯିବାର ସାର୍ଥକତା ବିତାର କର ।
Solution:
ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିର ନାମକରଣ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟାୟ । ଏଥ‌ିରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ସେହି ସୃଷ୍ଟିର କଥାବସ୍ତୁ ବା ନାୟକ ନୁହେଁ । ଏହା ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥିରେ ରାମାୟଣର କଥାବସ୍ତୁକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଦେଖାହେଲା ପରେ ପରସ୍ପର ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସହାନୁଭୂତିଶୀଳ କଥୋପକଥନ ହୋଇଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପିତୃସତ୍ୟ ପାଳନରେ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଓ ପତ୍ନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ନେଇ ବନବାସ କରିଛନ୍ତି । ବନବାସ ସମୟରେ ରାବଣ, ମାୟାକରି ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଛି । ଶୋକାକୁଳିତ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କ ସନ୍ଧାନରେ ବନରେ ବୁଲୁଥ‌ିବା ସମୟରେ, କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ରାଜପଦରୁ ବିତାଡ଼ିତ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ ହୋଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁଃଖରେ ସୁଗ୍ରୀବକୁ କହିଛନ୍ତି, ଆମେ ସମଦଶାପନ୍ନ । ଅର୍ଥାତ୍ ବନବାସ ସମୟରେ ପତ୍ନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ମୁଁ ହରାଇ ଯେପରି ଦୁଃଖରେ ଅଛି, ଠିକ୍ ସେହିପରି ତୁମେ ମଧ୍ଯ ପତ୍ନୀ ରୋମାକୁ ବାଳୀ ଅପହରଣ କରି ନେଇଥିବାରୁ ଦୁଃଖରେ ଅଛ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶରେ ଜନ୍ମ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର । ଉଭୟେ ଅଯୋଧ୍ୟା ଏବଂ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାରେ ରାଜା ହେବାକଥା । ମାତ୍ର ଭାଗ୍ୟର ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ହେତୁ, ସେମାନେ ହୋଇଛନ୍ତି ରାଜ୍ୟହରା ।

ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଆଶ୍ଵାସନାରେ ନିଜ ନିଜ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କରୁଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିମାତା କୈକେୟୀଙ୍କ ଚକ୍ରାନ୍ତରେ ଏବଂ ହେବା ଉଚିତ । ରାମ ଅନାୟାସରେ ଗୋଟିଏ ଶରରେ ବାଳୀବଧ କରିଦେବେ ବୋଲି କହିବାରୁ, ସୁଗ୍ରୀବ ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଆଣିବାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହା ପରେ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀରଖୁ ମିତ୍ର ଆମ ସମାଜରେ ଏକ ଚଳଣି ରହିଛି, ଯଦି କେହି କେହି ସମଦଶାପନ୍ନ, ସମଭାବାପନ୍ନ, ସମାନ ନାମ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ସେମାନେ ମିତ୍ର ବା ମଇତ୍ର ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମାନ ବଂଶର ଏବଂ ସମଦଶାପନ୍ନ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ସେମାନେ ମିତ୍ର ହୋଇଛନ୍ତି । କବିତାରେ ଏହା ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହୋଇଥିବାରୁ, ଏହାର ନାମକରଣ ‘ମିତ୍ରତା’ ଯଥାର୍ଥ ହୋଇଛି ।

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ପ୍ରସ୍ତୁତଯଶା କବି । ତାଙ୍କ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଓ କବିତ୍ର ଥିଲା ଅନନ୍ୟ ସାଧାରଣ । ସାରା ଜୀବନ ସେ ଥିଲେ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ଜଣେ ନିରଳସ ସାଧକ । ବିଦ୍ୟାନୁରାଗୀ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ନିଜର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ବହୁ ପଣ୍ଡିତ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରର ସାହାଯ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଘୁମୁସର ବା ଆଧୁନିକ ଗଞ୍ଜାମ ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ ଦରବାରରେ ସଙ୍ଗୀତ ଚର୍ଚ୍ଚା ଥିଲା ଏକ ପ୍ରଧାନ କର୍ମ । ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଘୁମୁସରର ରାଜ ଦରବାରରେ ଓ ନୟାଗଡ଼ର ରାଜଦରବାରରେ ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା ମଧ୍ଯରେ ନିଜକୁ ଆବଦ୍ଧ ରଖୁଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ସିଦ୍ଧସାଧକ । ବୁଗୁଡ଼ାର ସିଦ୍ଧଗୁମ୍ଫା ଓ ନୟାଗଡ଼ର ‘ରଘୁନାଥ ପୀଠ’ ତାଙ୍କ ସାଧନାର ପୀଠ ଥିଲା । ଘୁମୁସର ରାଜଦରବାରରେ ରାଜସିଂହାସନ ପାଇଁ ଘଟିଥିବା ନାରକୀୟ ଲୀଳାରେ ନିଜକୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନରଖ୍ ସେ ଜ୍ଞାନ ସାଧନପାଇଁ ଦେଶାନ୍ତର ହୋଇ ନୟାଗଡ଼ରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ସେ ସମ୍ଭବତଃ ଖ୍ରୀ. ୧୬୮୦ ରୁ ଖ୍ରୀ. ୧୭୨୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୀବିତ ଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।

ରୀତିଯୁଗର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶ୍ରେଷ୍ଠକବି କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ, ଧନଞ୍ଜୟ ଓ ଅଭିମନ୍ୟୁ ଆଦିଙ୍କ କବିପ୍ରତିଭା ଓ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟଠାରୁ ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ଆହୁରି ପ୍ରାଣବନ୍ତ ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ଏହି ମହାନ୍ ପ୍ରତିଭାଧର କବିଙ୍କୁ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ‘କବି ସମ୍ରାଟ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ କରିଛି । ପ୍ରତିସ୍ପର୍ଶୀ ସଂସ୍କୃତ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ଅହମିକା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ସମକକ୍ଷ କରିବାପାଇଁ ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସାଧନା ବାସ୍ତବିକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ସେ ରୀତିକାବ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତ କାବ୍ୟର ସମସ୍ତ ଗୁଣ ଓ ଲକ୍ଷଣକୁ ଅକ୍ଷରେ ଅକ୍ଷରେ ପାଳନ କରି ନିଜର କଳ୍ପନାବିଳାସ, ପୁରାଣଜ୍ଞାନ, ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞାନ, ଅଳଙ୍କାର ଜ୍ଞାନ ଓ ଶବ୍ଦଅର୍ଥ ଜ୍ଞାନକୁ ତାଙ୍କ ସେ କାବ୍ୟ ସାଧନା ମାର୍ଗରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଶ୍ରୀହର୍ଷଙ୍କ ନୈଷଧ କାବ୍ୟକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ ହେଁ, ମାଘ, ଭାରବୀ ଓ କାଳିଦାସଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସଂସ୍କୃତ କାବ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର ଓ ପୁରାଣ ବ୍ୟତୀତ ଅଭିଧାନ ଗ୍ରନ୍ଥ, ଅଳଙ୍କାର ଶାସ୍ତ୍ର ଓ ସଙ୍ଗୀତ ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମଧ୍ଯ ଆୟତ୍ତ କରିଥିଲେ । ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ କାବ୍ୟର ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥର ଏକ ବ୍ୟାପକ ଭୂମିକା ଲକ୍ଷଣୀୟ । ଏଥିପାଇଁ ସେ ଯଥାର୍ଥରେ କହିଥିଲେ – ‘ମୁଁ ଲଭିଛି ଶବଦ ସାଗର ପାର ।’’

ଜଣେ ସଙ୍ଗୀତ କବିଭାବେ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ଅସାଧାରଣ । ତାଙ୍କର ସଙ୍ଗୀତ ସାଧାରଣ ମଣିଷଠାରୁ ଦରବାରର ବିଳାସୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠି ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଦରର ବସ୍ତୁ । ଏହି ପ୍ରତିଭାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଲେଖୁଥିଲେ –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 Img 1
ମହାକାବ୍ୟ ଓ କାବ୍ଯବ୍ୟତୀତ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଅସଂଖ୍ୟା ଛାନ୍ଦ, ଚଉପଦୀ, ଚଉତିଶା, ଦୋହା, ପୋଇ ଆଦି ରଚନା କରି ଜଣେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସଙ୍ଗୀତକାର କବିର ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ତାଙ୍କ ସିଦ୍ଧି ଓ ସାଧନାରେ ‘ଭଞ୍ଜଯୁଗ’ ନାମରେ ନାମିତ ହେବାର ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଛି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । କବିଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ କାବ୍ୟକୃତି
(୧) ଲାବଣ୍ୟବତୀ, (୨) ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ, (୩) କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ, (୪) ରସିକ ହାରାବଳୀ, (୫) ପ୍ରେମ ସୁଧାନିଧ୍ୟ, (୬) ଛାନ୍ଦଭୂଷଣ, (୭) ରସପଞ୍ଚକ, (୮) ଅବନା ରସତରଙ୍ଗ, (୯) ସୁଭଦ୍ରା ପରିଣୟ, (୧୦) କଳାକଉତୁକ, (୧୧) ଚିତ୍ରକାବ୍ୟ ବନ୍ଧୋଦୟ, (୧୨) ରସଇ/ଦଶପୋଇ ।

ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବିମଳ କାବ୍ଯସାଧନା ନିକଟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଋଣୀ । ରାଜପରିବାରର ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଦହ ସାଙ୍ଗକୁ ଓଡ଼ିଶାର ଅସ୍ଥିର ରାଜନୈତିକ ଅବହାୱା ମଧ୍ୟରେ ରସପୂର୍ଣ୍ଣ କାବ୍ୟସାଧନା ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି କମ୍ ସାଧନାର କଥା ନଥିଲା । ଏକ ଦେଇଛି ଏକ ଆଶାତୀତ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଗୁରୁଗମ୍ଭୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।

(ଖ) କବିତାର ପୂଣରୁମି :

କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାଟି ତାଙ୍କର ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସରେ ରଚିତ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟ ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ର ଅଷ୍ଟବିଂଶ ଛାନ୍ଦର ଅଂଶବିଶେଷ । ଉକ୍ତ କାବ୍ୟଟି ରାମାୟଣ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ ରଚନା କରାଯାଇଛି । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଜାନକୀ ଏବଂ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ । ସେ ବନରେ ବହୁ ଅସୁର ସଂହାର କରି ମୁନିଙ୍କର ଯଜ୍ଞ ରକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ସେମାନେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ପଞ୍ଚବଟୀରେ । ସେହି ଅରଣ୍ୟରେ ସେମାନେ ଲଙ୍କାର ରାଜା ରାବଣର ଭଉଣୀ ସୂର୍ପଣଖାର ବ୍ୟବହାରରେ ଛଦ୍ମବେଶରେ ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରି ଲଙ୍କାକୁ ନେଇଯାଇଛି । ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଖୋଜି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଲକ୍ଷ୍ମଣ କିସ୍କିନ୍ଧ୍ୟାରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ ହୋଇଛି । ପରସ୍ପର ପରସ୍ପରର ଦୁଃଖରେ ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଓ ମିତ୍ରତା ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହାହିଁ କବିତାର କଥାବସ୍ତୁ ।

(ଗ) କବିତାର ସାରକଥା :

ଉଭୟଙ୍କୁ ସମାନ ଦଶା ପଡ଼ିଛି ବୋଲି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶର ଦାୟାଦ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ହେଉଛନ୍ତି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର । ସୁତରାଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଂଶଗତ ସାମ୍ୟ ରହିଥ‌ିବା, ସେମାନେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ପତ୍ନୀ ରୋମାଙ୍କୁ ବଡ଼ ଭାଇ ବାଳୀ ଅପହରଣ କରିନେଇ ଥ‌ିବାରୁ ସେ ମଧ୍ୟ ଦୁଃଖରେ ରହିଛନ୍ତି । ଉଭୟେ ଉଭୟ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ରାଜା ହେବା କଥା । ଅର୍ଥାତ୍ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାରେ ରାଜା ହୋଇଥା’ନ୍ତେ । ମାତ୍ର ବିଧୂର ବିଧାନ ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର । ଉଭୟେ ରାଜ୍ୟହରା ଓ ପତ୍ନୀହରା ହୋଇ ବନରେ ବୁଲୁଛନ୍ତି । ବନର ଫଳମୂଳ ଭକ୍ଷଣ କରି ସେମାନେ ଜୀବନଧାରଣ କରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର କେବଳ ଅନୁଜ ଭ୍ରାତା ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ପାଇ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଆଶ୍ଵାସନା ପାଇ ନିଜ ନିଜ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କରୁଛନ୍ତି ।

ମାତା କୈକେୟୀଙ୍କ ପାଇଁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହାସନରେ ବସିବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେହିପରି ସୁଗ୍ରୀବ, ଭ୍ରାତା ବାଳୀର ଶତ୍ରୁତା ପାଇଁ ରାଜା ହୋଇ ରହିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନାହିଁ । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହିଭଳି ସାମ୍ୟତା ରହିଥ‌ିବାରୁ ଉଭୟେ ମିତ୍ରତା ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ସଂକଳ୍ପ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି –, ‘ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏତେ ସାମ୍ୟ ଥିଲେ ବି, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କଠାରୁ ଆହୁରି ଦୁଃଖରେ ରହିଛି । ଆପଣ ନିର୍ଭୟରେ ବନରେ ବୁଲିପାରୁଛନ୍ତି, ମାତ୍ର ମୁଁ ବାଳୀ ଭୟରେ ବନରେ ନିର୍ଭୟରେ ରହିପାରୁନାହିଁ । କାରଣ ବାଳୀ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ମୋତେ ଆକ୍ରମଣ କରିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ମୁଁ ପର୍ବତଗୁହାରେ ଲୁଚି ଲୁଚି ରହିଛି ।’ ନିଜର ଏଭଳି
ମାରିପାରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶରଭ ଅର୍ଥାତ୍ ଅଷ୍ଟପଦ ବିଶିଷ୍ଟ ମୃଗକୁ ଭୟ କରିଥାଏ ।’ ଏଠାରେ କବି ସୁଗ୍ରୀବକୁ ବଳୀୟାନ ସିଂହ ସହିତ ତୁଳନା କରିଥିଲାବେଳେ, ବାଳୀକୁ ତା’ଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ବଳଶାଳୀ ଶରଭ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବେ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର କହିଛନ୍ତି, ସେ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବାଳୀକୁ ବିନ୍ଧି ଦେବେ । ଅର୍ଥାତ୍ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ବାଣ ବାଳୀ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବ । ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଏଭଳି କଥା ଶୁଣି, ସୁଗ୍ରୀବ କହିଛନ୍ତି, ସୀତା ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଏପରିକି ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ ତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଆଣିବେ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ଭଣଜା ହନୁମାନକୁ ଦେଖାଇ ତାହାର ଅଦ୍ଭୁତ ପରାକ୍ରମ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀରଖ୍ ମିତ୍ର ହୋଇଛନ୍ତି । ସନ୍ଦେହ ଆସିଛି । ସେ ବିନୟର ସହିତ, ଶତ୍ରୁକୁ ମାରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦୁଇଥର ବଳ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କହିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ଅନୁରୋଧ ରକ୍ଷାକରି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁଇଥର ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷା ହେଉଛି, ମୃତ ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସର ଅସ୍ଥି ଉତ୍ତୋଳନ । ବାଳୀ ଏହି ଦୁର୍ଦାନ୍ତ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସୁରକୁ ମାରିଥିଲା । ତା’ର ଅସ୍ଥିସମୂହ ପର୍ବତପ୍ରାୟ ରୁଣ୍ଡ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ତୁଳନା କରି ଏବଂ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ବୀରତ୍ଵର ପ୍ରମାଣ କରି କବି କହିଛନ୍ତି, ହାତୀ ଯେପରି ପଦ୍ମଫୁଲକୁ ତୋଳିକରି ସହଜରେ ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗିଦିଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଫିଙ୍ଗିବାର ଭୟଙ୍କର ଶବ୍ଦ ଶୁଣି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାବାସୀ ଭାବିଛନ୍ତି, ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବଜ୍ରଘାତରେ ମୈନାକ ପର୍ବତ ଉଡ଼ି ଦୂରରେ ପଡ଼ିଛି ।

ଆସିନାହିଁ । ସେ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି, ରକ୍ତ, ମାଂସ, ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଦୁନ୍ଦୁଭି ବଡ଼ ଓଜନିଆ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ତା’ର ଶରୀର ପଚି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି । ଫଳରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସହଜରେ, ଅସ୍ଥିକୁ ଦୂରକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ଆସିଛି । ବାଳୀ ଚାଲିଲାବେଳେ ତା’ର ଓଜନିଆ ପାଦପାତରେ ବସୁଧା ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଛି । ଏଣୁ ବସୁଧାର ଅନୁରୋଧରେ ବ୍ରହ୍ମା ବାଳୀର ଅଧାବଳ ସପ୍ତଶାଳା ଗଛରେ ରଖୁଛନ୍ତି । ତୁଳାଦଣ୍ଡର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ସମାନଭାର ରଖୁଲାଭଳି ହୋଇଛି । ଏହି ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଇନ୍ଦ୍ରାଦି ଦେବତାମାନେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଶରରେ ବିନ୍ଧି ପାରିନାହାନ୍ତି । ତା’ର କାରଣ ଗୋଟିଏ ସାପ ଲାଙ୍ଗୁଳକୁ ଛୁଇଁଦେବାରୁ ସେ ସଳଖ୍ ସିଧା ହୋଇଯାଇଛି । ସାତଟି ଶାଳଗଛ ସିଧାହୋଇ ଏକ ଦିଗରେ ରହିବାରୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗୋଟିଏ ଶରରେ ତା’କୁ ଭେଦକରିଛନ୍ତି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 Img 2
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 Img 3

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 9 ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ କେଉଁ ଘରେ ଜାଳିଦେବା ଲାଗି ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲା ? (କୋଠାଘର, ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁରେ, ଜଉଘରେ, ଚାଳଘରେ)
Solution:
ଜଉଘରେ ।

(ଖ) ଲୁଚାଇଲା କାୟା ଦେଖାଇଲ ମାୟା ଗୁପତରେ କଲ। (ତାରି, ମାରି, ପାରି, ହାରି)
Solution:
ପାରି ।

(ଗ) ସତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମ ମାର୍ଗରେ କ’ଣ କ୍ଷୟ ହୁଏ ? (ଦୟା, ବିପଦ, ଧର୍ମ, ସମ୍ପଦ)
Solution:
ବିପଦ

(ଘ) କଳଙ୍କ ଫିଟିଗଲେ ବ୍ୟକ୍ତି କ’ଣ ଉପଭୋଗ କରେ ? (ସାର୍‌କ, ଜଗସୁଖ, ସ୍ଵର୍ଗ ସୁଖ, ସନ୍ତାନ ସୁଖ)
Solution:
ସାତ୍ତ୍ଵିକ ।

(ଙ) କାହାକୁ ସର୍ବ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ବୋଲି ଭୀମ ଭୋଇ କହିଛନ୍ତି ? (ଗୁରୁଦେବ, ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ, ଅର୍ଜୁନ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର)
Solution:
ଗୁରୁଦେବ ।

(ଚ) ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଶ୍ରୀଛାମୁରେ ମନ ଭିତରେ ଭୀମ ଭୋଇ କ’ଣ ଅର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି ? (ପୂଜାଫୁଲ, ଭୋଗସାମଗ୍ରୀ, ସେବାଭକ୍ତି, କାବ୍ୟକବିତା)
Solution:
ସେବାଭକ୍ତି ।

(ଛ) ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ରାମ ଅଭିଷେକବେଳେ ଋଷିମାନେ କ’ଣ ଚାହିଁ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଥିଲେ ? (ବଳବୀର୍ଯ୍ୟ, ରୂପରାଶି, ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ, ଧନସମ୍ପତ୍ତି)
Solution:
ରୂପରାଶି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ

(ଜ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଋଷିମାନଙ୍କ ମନୋବାଞ୍ଛା କିପରି ପୂର୍ଣ୍ଣ କଲେ ? (ଆଶୀର୍ବାଦ କରି, ମୋକ୍ଷଦାନ କରି, ବ୍ରଜନାରୀ କରି, ସ୍ଵର୍ଗପୁରକୁ ପଠାଇ)
Solution:
ବ୍ରଜ ନାରୀ କରି ।

(ଝ) ହରି କ’ଣ କଲେ ଭୀମଭୋଇ ନିସ୍ତରି ଯିବି ବୋଲି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି ? ( ଚାହିଁଦେଲେ, ଦେଖାଦେଲେ, ଛୁଇଁଦେଲେ, ପାଖକୁ ଆସିଲେ)
Solution:
ଚାହିଁଦେଲେ ।

(ଞ) କାଳିନ୍ଦୀରେ ପଦ୍ମ ତୋଳିବାବେଳେ କାଳୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କେଉଁଠି ଦଂଶନ କଲା ? (ହାତ, ପାଦ, ମୁଣ୍ଡ, ପିଠି)
Solution:
ପାଦ ।

(ଟ) କାଳିନାଗର ଦୋଷ ପ୍ରଭୁ କାହିଁକି କ୍ଷମା କଲେ ? (ଦେବତାମାନେ କହିବାରୁ, କାଳୀ ସ୍ତୁତି କରିବାରୁ, ପାଦରେ ଶରଣ ଯିବାରୁ, ତ୍ରୁଟି ସ୍ବୀକାର କରିବାରୁ)
Solution:
ପାଦରେ ଶରଣ ଯିବାରୁ ।

(ଡ) ନୀଳଗିରିବାସୀ ମଞ୍ଚରେ କେଉଁ ରୂପ ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି ? (କୃଷ୍ଣ, ରାମ, ଯୋଗୀ, ମହିମାସ୍ଵାମୀ)
Solution:
ଯୋଗୀ ।

(ଢ) କବି ଭୀମ ଭୋଇ ପରିତ୍ରାଣ ପାଇଁ କାହାର ଆଶ୍ରା ନେଇଛନ୍ତି ? (ଜମିଦାର, ଭଗବାନ୍, ଶୂନ୍ୟବାନା, ରଜା)
Solution:
ଶୂନ୍ୟବାନା ।

(ଣ) ବାଳୁତ ବୁଦ୍ଧି ଭୀମ ସଂସାର ସାଗର ପାର ହେବାପାଇଁ କି ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରିଛନ୍ତି ? (ଯୋଗ ସାଧନା, ଦାନପୁଣ୍ୟ, ସାଧୁଜନଙ୍କ ପାଦସେବା, ବ୍ରତ ଉପବାସ )
Solution:
ସାଧୁଜନଙ୍କ ପାଦସେବା

(ତ) କାହାର ଦୟା ବିନା ଏ ଶରୀର ମୋକ୍ଷ ଲାଭ କରିପାରିବ ନାହିଁ ? (ଈଶ୍ବର, ଗୁରୁଦେବ, ରାଜା, ପୁରୋହିତ)
Solution:
ଗୁରୁଦେବ

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । (ପ୍ରଶ୍ନ ମୂଲ୍ୟ – ୧ ନମ୍ବର ।)
(କ) ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତା କବି ଭୀମଭୋଇଙ୍କର କେଉଁ ପୁସ୍ତକର କେଉଁ ବୋଲିରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତା କବି ଭୀମଭୋଇଙ୍କର ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ ପୁସ୍ତକର ସପ୍ତଦଶ ବୋଲିରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି ।

(ଖ) ପଞ୍ଚୁପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ କିଏ ଜଉଘରେ ଭରି ଦେଇଥିଲା ?
Solution:
ପଞ୍ଚୁପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ଭାଲା ଦୃପେପାପାନ ଲଭଗରେ ଭରି ଦେଇଥିଲା |

(ଗ) ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଜଉଘରେ ଭରି ଦେଇଥିଲା ।
Solution:

(ଘ) କିଏ କାୟା ଲୁଚାଇ ମାୟା ଦେଖାଇଥିଲେ ?
Solution:
ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କର ରକ୍ଷାକର୍ତ୍ତା ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ କାୟା ଲୁଚାଇ ମାୟା ଦେଖାଇଥିଲେ ।

(ଙ) କାହାକୁ ଗୁପ୍ତରେ ପାରି କରି ଦିଆଯାଇଥିଲା ?
Solution:
ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ଗୁପ୍ତରେ ପାରି କରି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

(ଚ) କେଉଁ ମାର୍ଗରେ ବିପଦ କ୍ଷୟ ହୁଏ ?
Solution:
ସତ୍ୟ ଧର୍ମ ମାର୍ଗରେ ବିପଦ କ୍ଷୟ ହୁଏ ।

(ଜ) କଳଙ୍କ ଫିଟିଗଲେ ବ୍ୟକ୍ତି କ’ଣ ଉପଭୋଗ କରେ ?
Solution:
କଳଙ୍କ ଫିଟିଗଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଭାବ ଉପଭୋଗ କରେ ।

(ଝ) ଭୀମ ଏକାନ୍ତରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ କ’ଣ ମାଗୁଣି ମାଗିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ଏକାନ୍ତରେ ଯାହା ଭାବିଛନ୍ତି, ସେହି ଭାବନା ପୂରଣ ପାଇଁ ଚିରକାଳ ଆଜ୍ଞା ଦେବାକୁ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ମାଗିଛନ୍ତି ।

(ଞ) ପାଞ୍ଚାଳ ଦେଶରେ ଗୁପ୍ତରେ କିଏ ଲାଖ ବିନ୍ଧିଥିଲେ ?
Solution:
ପାଞ୍ଚାଳ ଦେଶରେ ଗୁପ୍ତରେ ଅର୍ଜୁନ ଲାଖ ବିନ୍ଧିଥିଲେ ।

(୦) କାହାକୁ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ଦେଇ ଯୁଦ୍ଧ ଆଭରଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
Solution:
ପଞ୍ଚୁପାଣ୍ଡବଙ୍କୁ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ଦେଇ ଯୁଦ୍ଧ ଆଭରଣ କରାଯାଇଥିଲା !

(ଉ) କାହାକୁ ସର୍ବ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ବୋଲି ଭୀମ ଭୋଇ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଗ୍ରୁପେଦ ପଞ୍ଚୁପାଣ୍ଡବଙ୍କୁ ସର୍ବ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ବୋଲି ଭୀମ ଭୋଇ କହିଛନ୍ତି |

(ଢ) ଭୀମ ଭୋଇ କାହା ଛାମୁରେ ମାଗୁଣି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ମହିମା ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଛାମୁରେ ମାଗୁଣି କରିଛନ୍ତି ।

(ଣ) ଭୀମ ଭୋଇ ସେବା ଓ ଭକ୍ତି ଭାବରେ କାହାକୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ସେବା ଓ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଗୁରୁଦେବଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

(ତ) ଭୀମ ଭୋଇ କାହା ପାଖରେ ସନମାନ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ଗୁରୁଦେବଙ୍କୁ ପାଖରେ ସନମାନ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି |

(ଥ) ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ରାମଙ୍କ ଅଭିଷେକବେଳେ ଋଷିମାନେ କ’ଣ କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ?
Solution:
ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ରାମଙ୍କ ଅଭିଷେକବେଳେ ଋଷିମାନେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ରୂପରାଶିକୁ କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ।

(ଦ) ଦ୍ଵାପରରେ କେଉଁମାନେ ବ୍ରଜନାରୀ ରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଦ୍ଵାପରରେ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗର ଋଷିମାନେ ବ୍ରଜନାରୀ ରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

(ଧ) ବ୍ରଜନାରୀ କରି କିଏ କାହାର ମନୋବାଞ୍ଛା ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ବ୍ରଜନାରୀ କରି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସବୁ ଋଷିଙ୍କ ମନୋବାଞ୍ଛା ପୂର୍ଣ କରିଥିଲେ ।

(ପ) କାହାର ଆଜ୍ଞାରେ ବେନୁପାଣି ପଦ୍ମପୁଷ୍ପ ତୋଳିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
କଂସର ଆଜ୍ଞାରେ ବେନୁପାଣି ପଦ୍ମପୁଷ୍ପ ତୋଳିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।

(ଫ) କେଉଁଠାରେ ବେନୁପାଣିଙ୍କ ପାଦରେ କାଳୀ ଦଂଶନ କରିଥିଲା ?
Solution:
ଫୁଲଶଯ୍ୟାରେ ଶୟନ କରିଥିବା ସ୍ଥାନରେ ବେନୁପାଣିଙ୍କ ପାଦରେ କାଳୀ ଦଂଶନ କରିଥିଲା ।

(ବ) ପ୍ରଭୁ କାଳୀକୁ କାହିଁକି କ୍ଷମା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Solution:
କାଳୀ ଶରଣ ପଶିବାରୁ ପ୍ରଭୁ ତାକୁ କ୍ଷମା ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ

(ଭ) ଭୀମ ଭୋଇ ପାଦରେ ଶରଣ ପଶି କେଉଁ କଥା ବୁଝିବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ପାଦରେ ଶରଣ ପଶି ବିନତି କଥା ବୁଝିବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

(ମ) ଜାରା କାହାର ଅଙ୍ଗରେ ଘାତ କରିଥିଲା ?
Solution:
ଜାରା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅଙ୍ଗରେ ଘାତ କରିଥିଲା ।

(ଯ) ଜାରା ଅପରାଧ ଖଣ୍ଡନ କରି ପ୍ରଭୁ ତାକୁ କିପରି ସ୍ଵର୍ଗପଥ ନେଇଥିଲେ ?
Solution:
ଜାରା ଅପରାଧ ଖଣ୍ଡନ କରି ପ୍ରଭୁ ତାକୁ ବିଷ୍ଣୁଦୂତ ପ୍ରେରଣ କରି ସ୍ଵର୍ଗପଥ ନେଇଥିଲେ ।

(ର) ବିଷ୍ଣୁଦୂତମାନେ କାହାକୁ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ନେଇଥିଲେ ?
Solution:
ବିଷ୍ଣୁଦୂତମାନେ ଜାରାକୁ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ନେଇଥିଲେ ।

Question 3.
(ଳ) ନୀଳଗିରିବାସୀ ମଞ୍ଚରେ କିପରି ଦେହଧାରଣ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ନୀଳଗିରିବାସୀ ମଞ୍ଚରେ ଯୋଗ ଲୟରେ ବସିଥିବା ପରି ଦେହଧାରଣ କରିଛନ୍ତି ।

(ବି) ଭୀମ ଭୋଇ ନିଜକୁ ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତର କ’ଣ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ନିଜକୁ ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତର ଦୋଷୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଶ) ଭୀମ ଭୋଇ ଦୁଃଖରେ ପଡ଼ି କାହାର ଛାୟାକୁ ଆଶ୍ରା କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ଦୁଃଖରେ ପଡ଼ି ଶୂନ୍ୟବାନା ଛାୟାକୁ ଆଶ୍ରା କରିଛନ୍ତି ।

(ଷ) ଭୀମ ଭୋଇ ସଂସାର ଦୁଃଖରୁ ତରିବାକୁ କାହାର ଆଶା ଓ ଭରସା କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଭୀମ ଭୋଇ ସଂସାର ଦୁଃଖରୁ ତରିବାକୁ ମହିମାଧର୍ମର ଆଶା ଓ ଭରସା କରିଛନ୍ତି ।

(ସ) କେଉଁ ଜଳରୁ ତାରଣ ହେବାକୁ ଆଉ ବୁଦ୍ଧି ଦିଶୁନାହିଁ ?
Solution:
କାରୁଣ୍ୟ ଜଳରୁ ତାରଣ ହେବାକୁ ଆଉ ବୁଦ୍ଧି ଦିଶୁନାହିଁ ।

(ହ) କାରୁଣ୍ୟ ଜଳ କିପରି ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
କାରୁଣ୍ୟ ଜଳ ଡାଳକୁ ସିଞ୍ଚାଡ଼ି ମୂଳକୁ ଉପାଡ଼ି, ବହୁ ଜୋର୍‌ରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା |

(କ୍ଷ) କବି କାହାର ପାଦଧରି ସଂସାର ସାଗର ପାର ହେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?
Solution:
କବି ସାଧୁଜନଙ୍କ ପାଦଧରି ସଂସାର ସାଗର ପାର ହେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

(ୟ) କାହା ବିନା ଶରୀର ମୋକ୍ଷ ହେବ ନାହିଁ ?
Solution:
ଗୁରୁଦେବଙ୍କ ବିନା ଶରୀର ମୋକ୍ଷ ହେବନାହିଁ ।

Question 4.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) କିଏ ଗୁପ୍ତରେ କାହାକୁ ପାରି କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ଅବତାର ସ୍ଵରୂପ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୁପ୍ତରେ ଜଉଘରୁ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ପାରି କରାଇଥିଲେ ।

(ଖ) ଜଗତରେ ଠାବ ଦେବାପାଇଁ କିଏ କାହାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି’ ଶରଣ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଜଗତରେ ଠାବ ଦେବାପାଇଁ ସନ୍ଥକବି ଭୀମଭୋଇ, ଶୂନ୍ୟବ୍ରହ୍ମ ନିରାକାରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) କବି କେଉଁକଥା ଏକା ଜାଣିବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
ମନରେ ଯେଉଁ ଭାବନା ରହିଛି, ସେହି ଭାବନାକୁ ସାକାର କରିବାପାଇଁ ଆଜ୍ଞା ଦେବାକୁ ସେ ନିବେଦନ |

(ଘ) ଭୀମଭୋଇ କାହାର ଛାମୁରେ କ’ଣ ମାଗୁଣି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରୁଛନ୍ତି । ଭୀମଭୋଇ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଶ୍ରୀଛାମୁରେ ମନ ଭିତରେ ଯାହା ରହିଛି, ତାହା ମାଗୁଣି କରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) କବି ଅବଧୂତଙ୍କୁ କେଉଁ କେଉଁ ରୂପ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମ ଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବି ଭୀମଭୋଇ ଅବଧୂତଙ୍କୁ ଦୟାରେ ରୂପ ବର୍ଷିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛନ୍ତି ।

(ଚ) ବ୍ରଜନାରୀ କରି କେଉଁମାନଙ୍କ ମନୋବାଞ୍ଛା ପୂର୍ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜନାରୀ କରି ପ୍ରଭୁ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗର ସବୁ ଋଷିଙ୍କର ମନୋବାଞ୍ଛା ପୂର୍ଣ କଲେ ।

(ଛ) କିଏ ଶରଣ ଯିବାରୁ ପ୍ରଭୁ ତା’ର ଦୋଷ କ୍ଷମା କଲେ ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମ ଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାଳୀୟ ନାଗ ଶରଣ ଯିବାରୁ ପ୍ରଭୁ ତା’ର ଦୋଷ କ୍ଷମା କଲେ ।

(ଜ) କେଉଁ ବିନତି କଥା କହି କବି ପାଦରେ ଶରଣ ପଶିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମ ଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଅପରାଧ କ୍ଷମାକର ବୋଲି ବିନତି କଥା କହି କବି ପାଦରେ ଶରଣ ପଶିଛନ୍ତି ।

(ଝ) ବିଷ୍ଣୁ ଦୂତ ପଠାଇ ପ୍ରଭୁ କାହାକୁ ସ୍ଵର୍ଗପଥର ଅଧ‌ିବାସୀ କରାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମ ଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଷ୍ଣୁ ଦୂତ ପଠାଇ ପ୍ରଭୁ ଜାରାକୁ ସ୍ଵର୍ଗପଥର ଅଧ୍ୟାସୀ କରାଇଥିଲେ ।

(ଞ) କବି କେଉଁ ଶୂନ୍ୟବାନାର ଆଶ୍ରୟ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମ ଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବି ଭୀମ ଭୋଇ ମହିମାଧର୍ମ ଶୂନ୍ୟବାନାର ଆଶ୍ରୟ କରିଛନ୍ତି ।

Question 5.
ପ୍ରାୟ ତିରିଶଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।

(କ) କବି କେଉଁ ଆଜ୍ଞା ଏକା ଜାଣିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବି ଭୀମଭୋଇ ଥିଲେ ମହିମାସ୍ଵାମୀଙ୍କ ପ୍ରତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ । ସେ ହୃଦୟରେ ବା ମନରେ ଯାହା ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି, ସେହି ଆଜ୍ଞା ଏକା ଜାଣିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଆଜ୍ଞାକୁ ତାଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେହି ଜାଣିପାରିବେ ନାହିଁ

(ଖ) କବି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଶ୍ରୀଛାମୁରେ କ’ଣ ମାଗୁଣି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଶ୍ରୀଛାମୁରେ ବିଧାନ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସେ ମାଗୁଣି କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ଋଷିମାନଙ୍କ ଅଭିଳାଷର କ’ଣ ଫଳ ମିଳିଲା ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ରାମାୟଣର କଥାକୁ ଉଲ୍ଲେଖ ଋଷିମାନେ ଓ କୃଷ୍ଣ ଭାବରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଳିତ ହୋଇ, ଋଷିମାନଙ୍କ ଅଭିଳାଷକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ‘ଚାହିଁଦେଲେ ହରି ଯିବି ମୁଁ ନିସ୍ତରି’ର ଭାବାର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
ମାଗୁଣି କରିଥିଲେ, ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଭୀମଭୋଇ ତାଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କୁ ସଦାସର୍ବଦା ମନ ମଧ୍ୟରେ ଭାବନା କରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସେହି ପରମପୁରୁଷ, ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଯଦି ତାଙ୍କୁ କରୁଣାରେ ଚାହିଁ ଦିଅନ୍ତି, ସେ ତାହେଲେ କାରଣ୍ୟଜଳ ବା ପ୍ରଳୟ ଜଳରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଯାଆନ୍ତେ । ଏଥିରେ କବିଙ୍କର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ

(ଙ) ‘ଶରଣ ବୋଇଲେ କାରଣ ପାଇଲା’ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
କାଳୀୟ ନାଗ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଦକୁ ଦର୍ଶନ କଲା । କୃଷ୍ଣ ଗରୁଡ଼ଦ୍ଵାରା କାଳୀୟ ନାଗକୁ ଖୋଜି ଆର୍ଶାଇଲେ ଓ ତା’ପ୍ରତି କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କଲେ । କୃଷ୍ଣଙ୍କର କ୍ରୋଧ ଦେଖି କାଳିନାଗ, ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଶରଣାପନ୍ନ ହେଲା । ଶରଣରକ୍ଷଣ ପ୍ରଭୁ ତା’ର ଦେଷ କ୍ଷମା କରିଦେଲେ । କବି ଏଥ‌ିରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ଲୀଳାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ

(ଚ) ନାମ ବିକି ଶାହସୁ କିଣି କବିଙ୍କୁ କ’ଣ ଫଳ ମିଳିଲା ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । କବି ପୂର୍ଣପ୍ରାଣରେ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ନୀଳଗିରିବାସୀ ପ୍ରତି ସମର୍ପଣ ମନୋଭାବ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ନାମ ଗାନକରି ଓ ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପରିପ୍ରଚାର କରି ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତର ଦୋଷୀ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଛ) କବି, ମୂଚ୍ଛ, ପତିତ ଓ ପାମର ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗରେ ନିଜର କେଉଁ ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ନିଜର ଭାର୍ତ୍ତିକ ଦୟନୀୟତା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ନାମକୁ ମନ ଚିତ୍ତରେ ସମସ୍ତେ ଭଜନ କରୁଛନ୍ତି । ନିଜେ ଭୀମଭୋଇ ନିଜକୁ ଅତି ହୀନ ବୋଲି ଦେଖାଇବାକୁ ଯାଇ କ୍ଳେଚ୍ଛ, ପତିତ ଓ ପାମର ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କବିଙ୍କ ମନରେ ଥ‌ିବା କହିଛନ୍ତି ।

(ଜ) ଶେଷରେ କବି ଭୀମ ଭୋଇ କାହା ପାଦକୁ ଧ୍ୟାନକରି ଶରଣ କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରେ କବି ଭୀମ ଭୋଇ ଗୁରୁଦେବ ପାଦକୁ ଧ୍ୟାନକରି ଶରଣ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଭୀମଭୋଇ ମହିମାଧର୍ମକୁ ଆଶ୍ରୟକରି ଜୀବନ ବିତାଇଛନ୍ତି । ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ଗୁରୁଦେବଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମକୁ ଧ୍ୟାନକଲେ ତାଙ୍କୁ ମୋକ୍ଷ ବା ମୁକ୍ତି ମିଳିଯିବ । ଗୁରୁଦେବଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସମର୍ଥ ହେବେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଶେଷରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ପ୍ରଭୁପାଦକୁ ଧ୍ୟାନକରି ଶରଣ କେହି ଏଥ‌ିପାଇଁ ପଶିଛନ୍ତି ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

(କ) ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାରୁ କବିଙ୍କ ଭକ୍ତିମତ୍ତାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ଉ ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ । ଯେପରି ଭଗବାନଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଭକ୍ତ ରହିପାରେନା, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଭକ୍ତକୁ ଛାଡ଼ି ଭଗବାନ ନିଜର ସତ୍ତାକୁ ସ୍ଵୀକାର କରିପାରେନା । ଭକ୍ତ ସଦାସର୍ବଦା ଭଗବାନଙ୍କ କରୁଣା କଣା ଓ କରୁଣା ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହେ । ସେହି କରୁଣାହିଁ ତା’ଜୀବନର ଧେୟ ଓ ଆକାଂକ୍ଷା । ଭକ୍ତକବି ଭୀମଭୋଇ ସନ୍ଥଭାବରେ ପୂର୍ଣ୍ଣପ୍ରାଣରେ ଭଗବାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସମର୍ପିତ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାଟି କବି ଭୀମଭୋଇଙ୍କର ଉକ୍ତ କବିତାଟିରେ କବି ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବ ଜଣାଇବାକୁ ଯାଇ କେତେକ ପୌରାଣିକ କଥାବସ୍ତୁର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ସେ ମହାଭାରତର ଜତୁଗୃହ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛନ୍ତି । ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନିଜେ ଗୋପରେ ରହି ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ସେହିପରି ସେ ଦ୍ରୌପଦୀ ବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗ, କୃଷ୍ଣଙ୍କର୍ କାଳୀୟ ଦଳନ ପ୍ରସଙ୍ଗ, ତ୍ରେତୟା ଯୁଗର ଋଷିମାନଙ୍କୁ ବ୍ରଜନାରୀ କରାଇ ମନୋକାମନା ପୂରଣ, ଜାରା ଶବରର ମୁକ୍ତି ଆଦି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

କବି ଭକ୍ତ ଭାବରେ ଅଭିମାନ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ବିପଦରେ ସହାୟ ହୋଇଥିଲେ କିମ୍ବା କେତେକ ସ୍ଥଳରେ ମୁକ୍ତି ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କଥା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛନ୍ତି । ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ସତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମ ମାର୍ଗରେ ରହିଛନ୍ତି, ତାକୁ ହିଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କର କରୁଣା ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ସେମାନେ ସାତ୍ତ୍ଵିକ

‘ସତ୍ୟଧର୍ମ ମାର୍ଗେ କରୁଣା ସମ୍ଭର୍ବେ ବିପଦକୁ କର କ୍ଷୟ,
ଫିଟାଅ କଳଙ୍କ ଭୁଞ୍ଜାଅ ସାତୁକ୍ୟ ଜଗତରେ ଠାବ ଦିଅ ।’’

ଗୁରୁଦେବ ସ୍ଵାମୀ ହେଉଛନ୍ତି ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ । ସେ ସବୁକିଛି ଜାଣିପାରନ୍ତି । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ମନର ଦୁଃଖ ନିଶ୍ଚୟ ଜାଣିବେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରଭୁ ଯଦି କରୁଣା ବ୍ୟଥାକୁ ସେ କଟାକ୍ଷ ପାତ କରନ୍ତେ, ସେ ଭବସାଗରରୁ ବା କାରୁଣ୍ୟ ଜଳରୁ କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ସାଧୁଜନଙ୍କ ପାଦସେବା କରି ସଂସାରରୁ ଆଶ୍ରାକରି ସଂସାର ସାଗରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବେ ବୋଲି ଆଶା କିପରି ପାରିହେବେ, ସେ କଥା ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ଗୁରୁଦେବଙ୍କ ବିନା ମୋକ୍ଷ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସିଥ୍ରେ ସେ ଭରସା ସ୍ଥାପନ କରିନାହାଁନ୍ତି ।

(ଖ) ଭୀମ ଭୋଇଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ସତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମ ମାର୍ଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାର କବି ଭୀମଭୋଇ । ଏହି କବିତାଟି କବିଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠକୃତି ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏହି କବିତାରେ କବି ଭୀମଭୋଇ ଆପଣା ଜୀବନ ଦର୍ଶନକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । କବି ମହିମା ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଥିଲେ । ମହିମା ପ୍ରଚାରକ ସନ୍ଥ ‘ମହିମାସ୍ଵାମୀ’ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସତ୍ୟ, ଧର୍ମ ଓ ତ୍ୟାଗର ମହାମନ୍ତ୍ର ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ । ବରଡ଼ାର ଛତାଟିଏ ଧାରଣ କରୁଥିଲେ । ସେତିକି ମାତ୍ର ଥୁଲା ତାଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି । ମାୟା ଲାଗିଯିବ ବୋଲି କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ରାତିକରୁ ଅଧ୍ଵ ରହୁନଥିଲେ । ଆଗାମୀ କାଲି ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ସଂଚୟ କରୁନଥିଲେ । ଯାହା ମିଳିଲା ଦିନରେ ଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ପୂର୍ବରୁ ଭୋଜନ କରୁଥିଲେ । ମନକୁ କାମିନୀ, କାଞ୍ଚନ, ବିଷୟ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ନିବୃତ୍ତ କରି ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଧ୍ୟାନ ଓ ଜଗତବାସୀଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ଚିନ୍ତାରେ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିଲେ ।

ପ୍ରକାର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରି, ପାଣ୍ଡବମାନେ କିପରି ମରିବେ, ସେଭଳି ଯୋଜନା କରୁଥିଲା । ମାତ୍ର ସତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମର ପ୍ରତୀକ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲା । ପାଣ୍ଡବମାନେ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ସମୟରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ମାରିବ ବୋଲି ଚାହିଁଥିଲା । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ସାହାଯ୍ୟକରି ସେମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସିଧାସିଧ୍ ସାହାଯ୍ୟ ନକଲେବି, ପାଣ୍ଡବମାନେ ସେହି ବିପଦରୁ କିପରି ମୁକ୍ତି ପାଇବେ, ସେଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । କବି ଭୀମଭୋଇ ସେହିପରି ସତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ ହେବାପାଇଁ ଚାହିଁଥିଲେ । କବି ଲେଖିଛନ୍ତି –

‘ସତ୍ୟ ଧର୍ମ ମାର୍ଗେ କରୁଣା ସମ୍ଭର୍ବେ ବିପଦକୁ କର କ୍ଷୟ,
ଫିଟାଅ କଳଙ୍କ ଭୁଞ୍ଜାଅ ସାତୁକ୍ୟ ଜଗତରେ ଠାବ ଦିଅ ।’’

ସେହିପରି କବି ଦ୍ରୌପଦୀ ସ୍ଵୟଂବର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି ଗୁରୁଦେବ ସ୍ଵାମୀ ହେଉଛନ୍ତି ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ । ସେ ସବୁକିଛି ଜାଣି ପାରନ୍ତି । ସେବା ଭକ୍ତି ବଳରେ ନିଜର କର୍ମସିଦ୍ଧି ହେବାକୁ ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ତ୍ରେତୟାରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପ୍ରତି ଋଷିମାନେ ଶୁଦ୍ଧ ଭାବାପନ୍ନ ହୋଇ ଅଙ୍ଗ ସୁଖ ପାଇବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛାକଲେ ଏବଂ ଦ୍ଵାପରରେ ବ୍ରଜନାରୀ ଭାବରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପାଇଥିଲେ । ସେହି ପ୍ରଭୁ ପୁଣି କାଳୀୟ ନାଗର ଗର୍ବ ଗଞ୍ଜନ କଲେ, ଜାରା ଶବରକୁ ସ୍ବର୍ଗଗାମୀ କରାଇଲେ ।

ଶେଷରେ କବି କହିଛନ୍ତି, ଏହି ସଂସାର ସାଗରରୁ ପାରିହେବା ପାଇଁ ସାଧୁଜନଙ୍କ ପାଦସେବା କର । ଗୁରୁଦେବଙ୍କ ପ୍ରତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କର ।
କବିତାଟିରେ କବି ସତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମ ମାର୍ଗରେ ଚାଳିତ ହେଲେ ଇଷ୍ଟପ୍ରାପ୍ତି ହେବ ବୋଲି ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ଦେଇ

(ଗ) ‘ସମର୍ପଣ ମୋକ୍ଷର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧନ’ – ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତା ଅନୁସରଣରେ ବିଚାର କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ସନ୍ଥ ସାହିତ୍ୟିକ, ନିଜର ଭକ୍ତି ଭାବନାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭୀମଭୋଇ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟକୃତି ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ । ଏଥରେ କବିଙ୍କର ଆକୁଳ ଆବେଦନ ଓ କରୁଣ ଉଲ୍ଲାସ ମର୍ମରିତ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ ଦେବାକୁ ସଂକଳ୍ପ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାଣପିଣ୍ଡକୁ ତାଙ୍କ ପାଦରେ ସମର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି । ପୁଣି ଭବ ସାଗରରୁ ପାରିହେଇ ନିଜ ସ୍ଥାନକୁ ନିଜେ ଫେରିଯିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଯେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପିଣ୍ଡରେ ପ୍ରାଣ ଥ‌ିବ, ସେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଲେଖ ବ୍ରହ୍ମ, ଏକାକ୍ଷରଙ୍କୁ ସେ ସେବା କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । କବି ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବକୁ ଓ ବଞ୍ଚିବାର ରାହାକୁ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ କରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ଗୋଟିଏ ଜନ୍ମର ନୁହେଁ, ବରଂ ଜନ୍ମ-ଜନ୍ମାନ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଯୁଗ-ଯୁଗାନ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆରାଧ୍ୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଦତଳେ ଖଟିବାର ମାନସିକତା ରଖିଛନ୍ତି ।

କବି କବିତାରେ କେତୋଟି ପୌରାଣିକ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ପଞ୍ଚୁପାଣ୍ଡବଙ୍କୁ ଜଉଘରୁ ମୁକ୍ତି କରିବା, ଦ୍ରୌପଦୀ ସ୍ଵୟଂମ୍ବରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଲାଖ ବିନ୍ଧିବା, କାଳିନ୍ଦୀ ଜଳରେ କାଳୀୟ ନାଗର ଗର୍ବହରଣ କରିବା, ଋଷିମାନଙ୍କର ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ରୂପପ୍ରତି ଆସକ୍ତ ହୋଇ ପରେ ବ୍ରଜନାରୀ ହେବା, ଜାରା ଶବରର ଶରଣ ବୁଝି ସ୍ଵର୍ଗପଥ ଦେଖାଇବା ଆଦି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସମର୍ପଣର ଭାବ ସୂଚିତ ହୋଇଛି । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଖରେ ଶରଣ ପଶିଛନ୍ତି । ସମର୍ପଣ ଭାବ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

ପାଇବାପାଇଁ ଶୂନ୍ୟବାନା ଛାୟାତଳେ ବା ମହିମା ଧର୍ମର ସେ ଆଶ୍ରା ନେଇଛନ୍ତି । କାରୁଣ୍ୟ-ଜଳରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ସେ ଉପାୟ ଖୋଜିଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ପ୍ଲେଚ୍ଛ, ପତିତ, ସେମାନେ ନିତ୍ୟ ରାମ ନାମରେ ମନଦେଇ ଉଦ୍ଧାର ପାଇବେ ବୋଲି ସେ ଆଶା କରିଛନ୍ତି । ସଂସାର ସାଗରରୁ ପାରି ହେବାପାଇଁ ସାଧୁଜନଙ୍କ ପଦବନ୍ଦନା କରିବାକୁ ସେ କହିଛନ୍ତି । ସର୍ବୋପରି ସେ ନୁହେଁ । ଅନ୍ୟ ଉପରେ ସେ ଭରସା ନରଖି ପ୍ରଭୁପାଦରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛନ୍ତି ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟିରେ କବିଙ୍କର ସମର୍ପଣ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଓ କେତେକ ସ୍ଥଳରେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।

(ଘ) କବି ଭୀମ ଭୋଇ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ନାମ ଗାନ କରି କିପରି ସଂସାରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ଆଶା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି – ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
କବି ଭୀବଭୋଇଙ୍କ ମାନସ ସର୍ବଦା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମରେ ସମର୍ପିତ ଥିଲା । ତାଙ୍କ ରଚିତ କବିତା ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଂକ୍ତିରୁ କବିଙ୍କ ସମର୍ପଣାତ୍ମକ ଭାବଧାରାକୁ ଆକଳନ କରିହୁଏ । ଜଗତବାସୀଙ୍କ ପାପକଳୁଷ ନାଶ ତଥା ଅଧର୍ମର ବିନାଶରେ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ସର୍ବଦା ପ୍ରଭୁଙ୍କର ନାମ ମହିମା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଭୁଙ୍କ ମହିମା ପ୍ରଚାର ତାଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ କବିତାର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ଜଗତର ଉଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସେ ନିଜ ଜୀବନକୁ ନର୍କଗାମୀ ଖୋଜିଛନ୍ତି । ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମହିମାଗାନ କରି ସେ ଜତୁଗୃହରୁ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର, ବିବସନା ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ବସ୍ତ୍ରଦାନ ଜଣାଇବା ଲେଖୁଛନ୍ତି । ମୁଁ ଯେ ନିରନ୍ତରେ ପଡ଼ି ଦୁଃଖଘୋରେ ଶୂନ୍ୟବାନା ଛାୟାତଳେ, ତରିବାକୁ ଆଶା କରିଛି ଭରସା ଆଶୀର୍ବାଦ ନାବ ଜଳେ ।

କବିଙ୍କର ମୁକ୍ତିକାମୀ ଭାବନା ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି । ସାରା ଜଗତବାସୀଙ୍କୁ ଦୁଃଖ କଷ୍ଟରୁ ଉଦ୍ଧାରିବା ପାଇଁ ସେ ସେ ମହିମାସ୍ଵାମୀଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଶରୀରରେ ସେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ପ୍ରଭୁଙ୍କର କରୁଣାବାରିର ଆର୍ଦ୍ର ସ୍ପର୍ଶ । ସେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ କରୁଣାବଳରେ ପ୍ରତିଭାସିକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । କବି ନିଜ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ପାପପଙ୍କିଳ ରୂପ ପାଇବା ପାଇଁ ଏହା ଥିଲା ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ମାଧ୍ୟମ । ସେ ପତିତମାନଙ୍କ ବ୍ୟଥା ମର୍ମେ ମର୍ମେ ଅନୁଭବ କରି ସେମାନଙ୍କ ମେଳଛ ପତିତ ପାମର ଏ ଜୀବ ଉଧାର ହେବା ପାଇଁ ।

ନିଜର ମୁକ୍ତି ନିମିତ୍ତ ଭୀମଭୋଇ ସତତ ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲେ, ଜଗତବାସୀଙ୍କ ମୁକ୍ତିକୁ ସେ ଅଧ‌ିକ ବ୍ୟାକୁଳ ଚିତ୍ତରେ କାମନା କରିଛନ୍ତି । ମନର ଚଞ୍ଚଳତା ପାଇଁ ସେ ନିଜ ଜୀବନରେ ଅନେକ ଭୁଲ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ତ୍ରୁଟିସବୁର ମାର୍ଜନା ପାଇଁ ସେ ନିଜକୁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଶ୍ରୀଚରଣାବିନ୍ଦରେ ସମର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଭାବବିହ୍ଵଳ କଣ୍ଠରେ ଗାଇ ଉଠିଛନ୍ତି— ଗୁରୁଦେବ ବିନୁ ମୋକ୍ଷ ନୋହେ ତନୁ ଅନ୍ୟରେ ଭରସା ନାହିଁ, ପ୍ରଭୁପାଦ ଧ୍ୟାଇ ଭଣେ ଭୀମଭୋଇ ହେତୁ ଘରେ ନାମ ଥୋଇ । ବଳବତ୍ତର ହୋଇଛି । ଏଥୁରୁ କବିଙ୍କ ସମର୍ପଣାତ୍ମକ ଭାବଧାରାର ସମ୍ୟକ୍ ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ ।

(ଙ) ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କର ।
Solution:
ସନ୍ଥକବି ଭୀମ ଭୋଇ ଜଣେ ପ୍ରତିଭାବନ୍ତ ଓ ପ୍ରଭୁପରାୟଣ ଚରିତ୍ର । ଅନେକ ଦୁଃଖ ଯାତନା ପାଇ ସେ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ଭାବଧାରାଶ୍ରିତ କବିତା । ଭୀମ ଭୋଇ ଜୀବନରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କଷାଘାତରେ ଜର୍ଜରିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଅନ୍ନଚିନ୍ତା ତାଙ୍କା ପାଇଁ ଚମତ୍କାର ହୋଇପଡ଼ିଛି । ସେ ବାଲ୍ୟକାଳରେ ନିଜର ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦସ୍ବରୂପ ଚକ୍ଷୁ ଦୁଇଟି ହରାଇ ବସିଛନ୍ତି । ତତ୍‌ସହିତ ସେ ପିତାମାତଙ୍କ ସ୍ନେହରୁ ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ମାତା ତାଙ୍କର ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟତ୍ର ଚାଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ସେ ଅରକ୍ଷିତ ହୋଇପଡ଼ି ଦଇବକୁ ସାହାପକ୍ଷ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଚରଣାବିନ୍ଦରେ ନିଜକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି । ସେ ସଂସାରର ପାପ ପଙ୍କିଳ ଅବସ୍ଥା ଦର୍ଶନରୁ ନିବୃତ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି, କାରଣ ବୋଧହୁଏ ପ୍ରଭୁ ତାଙ୍କୁ ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ମର୍ମେ ମର୍ମେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

ହୋଇପାରିଥିଲେ, ଏଣୁ ତାଙ୍କ ରଚନାରୁ ଝରୁଥିଲା ଭକ୍ତିରସର ପ୍ରେମମୟ ସୁଧା । ତାଙ୍କ ରଚନାରେ ସେ ସଂସାରର ଅବହେଳିତ, ଦୁଃସ୍ଥ ଓ ପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କ ଯାତନାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତା ଏହାର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ । ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ରକ୍ଷଣଶୀଳତା ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇ ଜାରି କରି ସେ ସମାଜରୁ ଜାତିଭେଦର ପ୍ରାଚୀର ଭାଙ୍ଗିଦେବାକୁ ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ସେଥ୍ପାଇଁ ସମାଜର ବଡ଼ପଣ୍ଡାମାନଙ୍କ ଅକ୍ରୋଶର ଶିକାର ମଧ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ସମସ୍ତ ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ ସତ୍ତ୍ଵେ ତାଙ୍କ ପ୍ରୟାସ ଜାରି ରଖୁଛନ୍ତି । ‘ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ନିଜର ଦୁଃଖରାଜିକୁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ କରାଇବା

ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସଂସାରର ଦୁଃସ୍ଥ, ପତିତ, ସ୍କେଚ୍ଛ ଓ ପାମର ଆଦି ଜୀବଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଚେତନାତ୍ମକ ବାଣୀରେ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କେବଳ ଜଗତର ହିତସାଧନ । ଅତୀତର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ସେ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ସେ କହିଛନ୍ତି, ଜାରା ଶବର, ପାଣ୍ଡବ ପଞ୍ଚଭ୍ରାତା, ଦ୍ରୌପଦୀ, କାଳୀୟନାଗ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କ ସାମାନ୍ୟତମ ଡାକରେ ଭଗବାନ କରୁଣାର ବାରିରାଣି ଅଜାଡ଼ି ଦେଇଛନ୍ତି, ମାତ୍ର ତାଙ୍କର ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ ନିବେଦନ ଜଗତ୍‌କର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଶ୍ରବଣ ନହେବା ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର କଥା ।

ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ, ସେହି ଭଗବାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଆକୁଳ ନିବେଦନ ସ୍ପର୍ଶ ନକରିବାର କାରଣ କବି ଜାଣିପାରି ନାହାନ୍ତି । ଜ୍ଞାତରେ ହେଉ ବା ଅଜ୍ଞାତରେ ହେଉ ଯେଉଁ ଜାରା ଶବର ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମକୁ ଶରବିନ୍ଧି ତାଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁମୁଖକୁ ଟାଣିନେଇଥିଲେ, ତା’ର ବିଚିତ୍ର ଆଚରଣ ସେ ସହ୍ୟ କରି ପାରୁନାହାନ୍ତି । ସେ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ଚରଣାବିନ୍ଦରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ହେଁ ତାଙ୍କର ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ନକରି ପାରି ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ତଥାପି ସେ ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ’ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ଏ ବିଶ୍ଵାସ କବି ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କଠାରେ ରଖୁଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 ପୟରେ ପଶୁଛି ଶରଣ

(କ) କବି ପରିଚୟ :

ସନ୍ଥକବି ଭୀମ ଭୋଇ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଏକ ବିସ୍ମୟ ପ୍ରତିଭା । ସେ ଥିଲେ ଜାତିରେ କନ୍ଧ ପୁଣି ଜନ୍ମାନ୍ଧ । କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବି ସେ କିଛି ହେଲେ ପାଠ ପଢ଼ି ନଥିଲେ । ପୂର୍ବଜନ୍ମର ସୁକୃତରୁ ସେ ଥିଲେ ଦିବ୍ୟଦ୍ରଷ୍ଟା । ସାଂସାରିକ ଜୀବନଜଞ୍ଜାଳ ତାଙ୍କୁ କରି ଦେଇଥିଲା ଚିରଦୁଃଖୀ । କିନ୍ତୁ ମହିମାସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଦର୍ଶନ ପାଇବାପରେ ସେ ଜୀବନର ସକଳ ଦୁଃଖକ୍ଳେଶକୁ ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ । ଦିନେ ଅଧରାତିରେ ଗୋବିନ୍ଦ ବାବାଙ୍କ ସହିତ ମହିମାସ୍ବାମୀ ତାଙ୍କ ଦୁଆରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଓ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହିଦିନଠାରୁ ଭୀମ ଜୀବନରେ ଅଶେଷ ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଉପଲବ୍ଧି କଲେ । କିନ୍ତୁ ଯେଉଁ ଦିବ୍ୟଚକ୍ଷୁରେ ସେ ଜଗତର ମହିମାମୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଦେଖିଛନ୍ତି, ସେ ଚକ୍ଷୁରେ ଏ ପାପପଙ୍କିଳ ସମାଜକୁ ଦେଖିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କଲେ ନାହିଁ । ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସେ ଅନୁରୋଧ କଲେ ଏ ଦିବ୍ୟଚକ୍ଷୁ ଫେରାଇ ନେବାପାଇଁ । ଭୀମଭୋଇ ରହିଗଲେ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଅନ୍ଧ ହୋଇ ।

ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ସାହିତ୍ୟର ବ୍ୟାପ୍ତି ଓ ଓଜସ୍ୱତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ କବି ପ୍ରକୃତରେ ଅନ୍ଧ ଥିଲେ କି ନାହିଁ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସନ୍ଦେହ ଆସିଥାଏ । କେତେକ ଗବେଷକ କହନ୍ତି, ତାଙ୍କର ଅନ୍ଧତ୍ଵ ଏକ ଭାର୍ତ୍ତିକ ମିଥ୍ୟା । ଆଉ କେତେକ କହନ୍ତି ସେ ଜନ୍ମାନ୍ଧ ନଥିଲେ । ଚକ୍ଷୁଷ୍ମାନ୍ ଥାଇ ଜଗତକୁ ଭଲରୂପେ ଦେଖିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଅଖାଦ୍ୟ ଓ ରୋଗରୁ ସେ ଆପଣାର ଚକ୍ଷୁ ହରାଇ ବସିଥିଲେ । ପରେ ମହିମାଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇ ସେ ଦିବ୍ୟ ଅନ୍ତଃଦୃଷ୍ଟି ଲାଭକଲେ । ତେବେ ସେ ଜନ୍ମାନ୍ଧ ଥାଆନ୍ତୁ ବା ପରେ ଅନ୍ଧତ୍ଵ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତୁ ସେଥ‌ିରେ ଯାଏ ଆସେ ନାହିଁ ।

ସାଧାରଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିଟି ଥିଲେ ସେ ବହିର୍ଜଗତର ରୂପରଙ୍ଗମୟ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖି ପାରିଥାନ୍ତେ; କିନ୍ତୁ ସେ ଯେଉଁ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଦୃଶ୍ୟ ତାଙ୍କ ଖୁବ୍ ନିକଟରେ ଉପଲବ୍ଧି କରିପାରିଥିଲେ, ତା’ସହିତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନୁଭୂତିର କୌଣସି ସଂପର୍କ ମାତ୍ର ନଥିଲା । ଆବେଗମୟ ଐକାନ୍ତିକ ଅନୁଭବ ଫଳରେ ଯେଉଁ ଅନ୍ତଦୃଷ୍ଟି ଆସେ ବର୍ଣ୍ଣ ନାହିଁ, ଅଥଚ ଯାହା ପରମ ସତ୍ୟ ଓ ପରିତ୍ରାଣକ୍ଷମ ତା’ର ଦର୍ଶନ ସମ୍ଭବପର । ତାଙ୍କର ଅଲେଖ ମନ୍ଦିର ହେଉଛି ସେ ସତ୍ୟକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରିବାର ଅବସ୍ଥା । ସେ ମନ୍ଦିର ଦୁଆର ହସ୍ତରେ ଫିଟେ ନାହିଁ । ଅନୁଭବରେ ଫିଟୁଛି ଏବଂ ଫିଟିଯିବା ପରେ ଜ୍ଞାନ ନେତ୍ର ଝଟ୍ ଝଟ୍ ଦିଶୁଛି ।

ଏହି ଅଦ୍ଭୁତକର୍ମୀ ସନ୍ଥକବି ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ବହୁ ବିବଦମାନ ତଥ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ଏପରିକି ସେ କେଉଁ ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଲାଭ କଲେ, ସେନେଇ ବି ବିବାଦ କମ୍ ନୁହେଁ । ବଲାଙ୍ଗିର ଜିଲ୍ଲାର ‘ପାଇକସରା’, ରେଢ଼ାଖୋଲ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ‘ଗ୍ରାମଡ଼ିହା’ରେ ସନ୍ଥକବି ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିବା ଅନେକ ସ୍ଵୀକାର କରନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଜନ୍ମସମୟ ଆନୁମାନିକ ୧୮୫୦ ଥିଲା ଓ ସେଇ ଖଲିଆପାଲିଠାରେ ସେ ଶେଷଜୀବନ ବିତାଇଥିଲେ । ଭୀମଭୋଇ ମହିମା ଧର୍ମର ଗୃହସ୍ଥ ଭକ୍ତ ଥିଲେ । ସେ ଏକାଧ‌ିକ ପତ୍ନୀ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଜଣାଯାଏ । ଶେଷ ଜୀବନକୁ ତାଙ୍କର ମହିମାଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ପୀଠ ଜୋରନ୍ଦା ସହିତ ମତାନ୍ତର ଘଟିଥିଲା । ଯୋରନ୍ଦାର ଶୂନ୍ୟମନ୍ଦିର, ଧୁନି ମନ୍ଦିର ଆଦି ଶୈଳୀରେ ସେ ଖଲିଆପାଲିଠାରେ ମନ୍ଦିରମାନ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଦେହାନ୍ତ କାଳକୁ ଭୀମ ବେଶ୍ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ।

ଭୀମଙ୍କ ବାଲ୍ୟଜୀବନ ଥିଲା ଖୁବ୍‌ ଦୁଃଖମୟ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ଅନ୍ନ ସଂସ୍ଥାନର ଆବଶ୍ୟକତାରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ସେ ଗ୍ରାମରୁ ଗ୍ରାମାନ୍ତରକୁ ବୁଲୁଥିଲେ । ମହିମା ଗୋସ୍ଵାମୀଙ୍କଠାରୁ ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବାପରେ ତାଙ୍କର ଏଇ ପରିବ୍ରାଜକତା ଆହୁରି ବଢ଼ିଗଲା । ତେଣୁ ଭୀମ ଭୋଇଙ୍କ ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନକୁ ନେଇ ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ । ପୁଣି ଏଇ ଅଖ୍ୟାତ ଲୋକଟି ବିଖ୍ୟାତ ହୋଇଯିବାପରେ ସବୁ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଆପଣା ଲୋକ ବୋଲି କହିବା ମଧ୍ୟ ସ୍ଵାଭାବିକ । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ଵେ ତାଙ୍କ ରଚନାମାନଙ୍କରୁ କବିଙ୍କ ନିଜ ସମ୍ପର୍କରେ ମିଳୁଥିବା ସୂଚନାରୁ ଜଣାଯାଏ, ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଭୋଇ । ମାତା ମହରଗୀ । ଅଳ୍ପ ବୟସରୁ ଭୀମଙ୍କ ପିତୃବିୟୋଗ ଘଟିଲା । ମାତା ତାଙ୍କ ଦିଅର ଧନେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ପୁନଃ ବିବାହ କରି ରହିଲେ ।

ପିତୃହରା ଭୀମ ଜୀବନର ଆରମ୍ଭରୁ ଦୁଃଖ ଭୋଗିଥିଲେ । ଅତି ବାଲ୍ୟବୟସରୁ ସେ ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବାକୁ ଗାଈ ଚରାଉଥିଲେ । ଏଇ ଗାଈଜଗା ବୟସରେ ଭୀମ କେତେକ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଥୁଲା ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକଗୀତ – ରସରକେଲି, ଡାଲଖାଇ, ହଳିଆ ଗୀତ ଓ ବଉଳମାଳ ପ୍ରଭୃତି | ମହିମାସ୍ବାମୀଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିବାପରେ ଭୀମଙ୍କ ଜୀବନରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା । ମହିମା ସ୍ଵାମୀ ଭୀମଙ୍କଠାରେ ଥ‌ିବା ଦିବ୍ୟ କବିତ୍ଵର ସନ୍ଧାନ ବୋଧହୁଏ ପାଇଥିଲେ ।

ତେଣୁ ହିଁ ତାଙ୍କ ନବାବିଷ୍କୃତ ଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଭାବେ ବାଛିଥିଲେ । ବନାଞ୍ଚଳରେ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ଧର୍ମଗୁରୁଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶର ଆସିବା ପରେ ଭୀମ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କଠାରେ ଥ‌ିବା ଦିବ୍ୟ କବିତ୍ଵ ଧର୍ମପ୍ରଚାର କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା । ମହିମା ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଓ ଭୀମ ଭୋଇଙ୍କୁ ଦୀକ୍ଷାପ୍ରଦାନ ତଥା ଭୀମ ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଅନେକ କବିତା ଅତି ଦୁଃଖ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେ କାଳାତିପାତ କରୁଥିଲେ ହେଁ ଭୀମଙ୍କଠାରେ ଏକ ଅପୂର୍ବ ଦିବ୍ୟ କବିତ୍ଵ ପଙ୍କରେ ପଦ୍ମପରି ଫୁଟି ଉଠିଥିଲା ।

ଗୁରୁଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଏଇ କବିତ୍ଵ ଏକ ମାର୍ଗ ପାଇଗଲା । ଗୁରୁ ଥିଲେ ଭୀମଙ୍କ ଗତିମୁକ୍ତି ଦାତା । କବିଙ୍କର ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ । କବି ତାଙ୍କର କବିତାମାନଙ୍କରେ ବାରମ୍ବାର ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି, ସେ ଜନ୍ମରୁ ମୂର୍ଖ ଥିଲେ । ମହିମା ମହାମେରୁଙ୍କ ଅପାର କରୁଣାରୁ ତାଙ୍କୁ କବିତ୍ଵ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା । ଗୁରୁ ଯାହା ତାଙ୍କ ହୃଦପଦ୍ମରେ ବସି ବତାଇ ଦେଉଛନ୍ତି, ସେ କେବଳ ତାହା ପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିରେ ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ବୋଲି କିଛି ନାହିଁ । ସବୁ ସନ୍ଥକବିଙ୍କ ପରି ଭୀମଙ୍କର ଏହି ସ୍ଵୀକାରୋକ୍ତି ଏକ ଭାଲ୍ଲିକ ମିଥ୍ୟା। ତଥାପି କବିଙ୍କ ସ୍ପଷ୍ଟୋକ୍ତି ଅତି ଆନ୍ତରିକତାପୂର୍ଣ୍ଣ । କବି କହନ୍ତି
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 Img 1

ସେହି ଶ୍ରୀଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ଓ ଶ୍ରୀଗୁରୁଙ୍କ ଇଚ୍ଛାରୁ କବି ଭୀମଭୋଇ ‘ସ୍ମୃତି ଚିନ୍ତାମଣି’, ‘ନିର୍ବେଦ ସାଧନ’, ‘ବ୍ରହ୍ମନିରୂପଣ ଗୀତା’, ‘ଆଦିଅନ୍ତ ଗୀତା’, ‘ଶ୍ରୁତିନିଷେଧ ଗୀତା’, ‘ମହିମା ବିନୋଦ’, ‘ମନୁସଭାମଣ୍ଡଳ’, ‘ଅଷ୍ଟବିହାରୀ ଗୀତା’, ‘ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂହିତା’, ‘କଳିଯୁଗ ଗୀତା’ ଓ ‘ମହିମା ଗୋପନ’ ଆଦି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ‘ସ୍ମୃତି ଚିନ୍ତାମଣି’ ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଏଥିରେ ଶହେଗୋଟି ବୋଲି ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଛି । ପ୍ରତିଟି ବୋଲିରେ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଅନନ୍ତ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ସ୍ତୁତି କରାଯାଇଛି । ମାନବକୁ ଦୁଃଖ, ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଳାନ୍ତି, ଅବସାଦରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରାଯାଇଛି ।

(ଖ) କବିତାର ସାରକଥା :

ଭୀମଭୋଇ ଥିଲେ ମହିମା ଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଓ ପ୍ରସାରକ । ସେ ମହିମାସ୍ବାମୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଥିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ସମର୍ପିତ | ମାତ୍ର ଭଗବାନ ଭକ୍ତକୁ ବିଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷାରେ ପକାନ୍ତି । ଭକ୍ତ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଧାନ ଧାରଣା କରେ । ସେହି ଅବସରରେ ସେ ନିଜର ଇଷ୍ଟଙ୍କର ମହିମା ଗାନ କରେ । ଭକ୍ତକବି ଭୀମଭୋଇ ପରଂବ୍ରହ୍ମକୁ ନିଜର ଦଇନି ଜଣାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହା ବିଭିନ୍ନ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଭକ୍ତି ଆତୁର କବିତା ଗ୍ରନ୍ଥ ଭୀମ ଭୋଇଙ୍କର ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ । ଆଲେଖ୍ୟ କବିତାଟି କବିଙ୍କର ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ର ସପ୍ତଦଶ ବୋଲି ଭାବେ ସଂକଳିତ । ଏଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ କବି ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବ ଓ ସମର୍ପିତ କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ମହାଭାରତର ଏକ ଚମତ୍କାର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କ୍ଷମତା ମଦମତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରିଛି ପାଣ୍ଡବ ପାଞ୍ଚଭାଇଙ୍କୁ ମାରିବାପାଇଁ ।

ମାତ୍ର ସତ୍ୟ ଓ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରତୀକ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ସଦାସର୍ବଦା ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଲୀଳାସୁନ୍ଦର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ମାୟାକରି ଏକ ଜତୁଗୃହ ନିର୍ମାଣ କରିଛି । ପାଣ୍ଡବମାନେ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ସମୟରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗକରି ସେମାନଙ୍କୁ ମାରିବ ବୋଲି ଚାହିଁଛି । ମାତ୍ର ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସିଧାସିଧ୍ ସାହାଯ୍ୟ ନକଲେ ମଧ୍ୟ ପାଣ୍ଡବମାନେ କିପରି ରକ୍ଷା ପାଇବେ, ସେଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁମାନେ ସଦାସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ମାର୍ଗରେ ଓ ଧର୍ମ ପଥରେ ଚାଲୁଥା’ନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ଭଗବାନ ସବୁବେଳେ କରୁଣା କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆସୁଥିବା ସମସ୍ତ ବିପଦକୁ ସେ ଦୂରେଇ ଦେଇଥାନ୍ତି । ଭୀମଭୋଇ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କହିଛନ୍ତି, ହେ ପ୍ରଭୁ ଭକ୍ତ ଭାବରେ ମୋର ସମସ୍ତ କଳଙ୍କ, ପାପକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇ ମୋତେ ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଭାବାପନ୍ନ କରାଅ । ତୁମେ ଦୟା କରି ମୋତେ ଜଗତରେ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ବାଟ ଦେଖାଅ । ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଭୀମଭୋଇ ଜଣାଇଛନ୍ତି, ହେ ପ୍ରଭୁ, ତୁମେ କେଉଁ ପରି ଆଜ୍ଞା ଦେବ, ଯାହାକି ମୋ ମନ ମଧ୍ୟରେ ମୁଁ ଭାବି ସାରିଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ତୁମେ ନିତ୍ୟ ଚିରନ୍ତନ ଆଜ୍ଞା ଦେବ, ଯାହାକୁ ଜଗତରେ ଆଉ କେହି ନଜାଣିଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ତାହା ଏକମାତ୍ର ଜାଣୁଥ‌ିବି ।

ଯାଇଥିଲେ । ରାଜପୁତ୍ର ଭାବରେ ନଯାଇ, ସାଧାରଣ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଭାବରେ ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଅର୍ଜୁନ ଲାଖ ବିନ୍ଧିବାରୁ ବାହାରିଥିଲା । ଅର୍ଥାତ ଭଗବାନ ପାଣ୍ଡବଙ୍କୁ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ଦେଇ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭର ଯୋଜନା କରିଥିଲେ । ଦ୍ରୌପଦୀ ଯେପରି ଥିଲେ ଯୁଦ୍ଧର ଅଳଙ୍କାର ସଦୃଶ । ଭୀମଭୋଇ କହିଛନ୍ତି, ହେ ଗୁରୁଦେବ, ହେ ମୋର ସ୍ୱାମୀ, ତୁମେ ହେଉଛ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ । ତୁମେ ସବୁକିଛି ଜାଣିପାର । ତେଣୁ ମୁଁ ଆଉ ଅଧିକ କ’ଣ ତୁମକୁ କହିବି । ହେ ପ୍ରଭୁ, ତୁମ ଆଗରେ ମୁଁ ମୋ ମନର ଭାବକୁ ଜଣାଉଛି । ଏତିକି ହିଁ ତୁମ ନିକଟରେ ମୋର ମାଗୁଣି । ତୁମକୁ ମୁଁ ସେବା କରୁଛି । ତୁମକୁ ମୁଁ ଭକ୍ତି କରୁଛି । ତେଣୁ ତୁମେ ମୋତେ ସେବକ ବା ଭକ୍ତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କର । ମୋ ହାତ ଧରି କର୍ମସିଦ୍ଧି ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କର । କାରଣ ତୁମରି ଦୟାରେ ହିଁ ମୁଁ କେବଳ ରହିଛି, ଦୟାରେ ହିଁ ବଢ଼ିଛି, ହେ ଗୁରୁଦେବ ମୋର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ତୁମେ ହିଁ ରକ୍ଷାକର ।

କବି ରାମାୟଣର ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କହିଛନ୍ତି, ମୁନିମାନେ ପ୍ରଭୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଭୁବନମୋହନ ରୂପ ଦେଖି ମୋହିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନେ ନିଜ ହୃଦୟରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅଙ୍ଗସଙ୍ଗ ଲାଭ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ । ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ପ୍ରଭୁ ଭାବରେ କୃଷ୍ଣ ଅବତାରରେ ସେହି ମୁନିମାନଙ୍କୁ ବ୍ରଜନାରୀ ବା ଗୋପାଙ୍ଗନା କରି ସେମାନଙ୍କ କାମନା ପୂରଣ କରିଥିଲେ । ମୁନିମାନଙ୍କ ପରି ମୁଁ ସଦାସର୍ବଦା ଅନ୍ତର ମନରେ ତୁମକୁ ସ୍ମରଣ କରୁଛି । ତୁମକୁ ପାଇବାପାଇଁ ସବୁବେଳେ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି । ହେ ପ୍ରଭୁ, ତୁମେ ଯଦି ମୋତେ ଖାଲି ଚାହିଁଦିଅ, ତାହେଲେ ମୋତେ ମୁକ୍ତି ମିଳିଯିବ । ପ୍ରଳୟକାଳରେ ଭାସି ଭାସି ଯାଉଥବା ହରିବଂଶର ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗର ସୂଚନା କବି ଦେଇଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମାରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମହାପ୍ରତାପୀ କଂସ ଲକ୍ଷେଭାର ପଦ୍ମଦେବାକୁ ଗୋପପୁରକୁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲା । ଏତେ ପଦ୍ମ କେବଳ କାଳିନ୍ଦୀ ହ୍ରଦରେ ଥିଲା ।

କାଳିନ୍ଦୀ ହ୍ରଦରେ ଥିଲା କାଳୀୟ ନାଗ । ସେହି ହ୍ରଦକୁ ଯିଏ ଯିବ, ସେ ନିଶ୍ଚୟ କାଳୀୟ ନାଗ ଦଂଶନରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବ । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପାଖକୁ ପଠାଇଥିଲେ । ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି କହିଛନ୍ତି, କଂସର ଆଜ୍ଞାରେ ବେଣୁଧର କୃଷ୍ଣ ପଦ୍ମଫୁଲ ତୋଳିବାକୁ ଯିବାବେଳେ, କାଳୀୟ ନାଗ ତାଙ୍କ ପାଦକୁ ଦଂଶନ କରିଥିଲା । ବେଣୁଧର ସ୍ଵୟଂ ନାରାୟଣ ଗରୁଡ଼କୁ ପଠାଇ, କାଳୀୟ ନାଗର ଗର୍ବ ଗଞ୍ଜନ କରିଥିଲେ । ସେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଖରେ ଶରଣାପନ୍ନ ହେବାରୁ, କୃଷ୍ଣ ତା’ର ଦୋଷକୁ କ୍ଷମା କରି ଦେଇଥିଲେ ।

ତୁମ ପଦତଳେ ଏକାନ୍ତଭାବେ ଶରଣାପନ୍ନ ହେଉଛି, ତେଣୁ ତୁମେ ମୋହର ବିନତି ରଖ ଏବଂ ଗୁହାରି ଶୁଣ । ଆପଣଙ୍କ ପାଦକୁ ଆଘାତ କରିଥିଲା, ଏହା ମଧ୍ୟ ଥିଲା ତୁମର ମାୟା । ଜାରା ଶବର ତୁମପାଦକୁ ଶରାଘାତ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତୁମେ ତାକୁ ମୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲା । ବିଷ୍ଣୁ ଦୂତକୁ ପ୍ରେରଣ କରି ସ୍ଵର୍ଗପଥର ଯାତ୍ରୀ କରିଥିଲ । ତୁମେ ତାହାର କୌଣସି ଅପରାଧ କରି ଏବଂ ତୁମ ନାମରେ ଶାସ୍ତ୍ର ରଚନା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଜନ୍ମଜନ୍ମାନ୍ତ ଦୋଷୀ ହୋଇ ରହିଛି । ମୁଁ ସଦାସର୍ବଦା ଦୁଃଖରେ

ପଡ଼ି ଏହି ମହିମା ଧର୍ମ ବା ଶୂନ୍ୟବାନା ତଳେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛି । ତୁମେ ହିଁ କେବଳ ମୋତେ ଉଦ୍ଧାର କରିପାରିବ । ତୁମରି ପାଇଁ ମୁଁ ଏ ଭବସାଗରରୁ ତରିଯିବି । ତୁମରି ଆଶୀର୍ବାଦ ରୂପକ ନାବରେ ଏ ଭବଜଳରୁ ମୁଁ ମୁକ୍ତି ପାଇଯିବି । ମାଠିଆ ବା ଘଟକୁ ଢାଉ ରଙ୍ଗରେ ଚିତ୍ରିତ କଲାପରି, ମୁଁ ମୋର ଶରୀର ଘଟକୁ ଗେରୁଆ ରଙ୍ଗରେ ସଜାଇଛି । ଏ ପ୍ରଳୟ ଜଳରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ମୋତେ ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ବୁଦ୍ଧି ଦେଖାଯାଉ ନାହିଁ । ଏ ପ୍ରଳୟ ଜଳର ପ୍ରଭାବରେ, ଡାଳ ସିଞ୍ଚାଡ଼ି ମୂଳ ଉପୁଡ଼ି ଯାଉଛି । ପୁଣି ପ୍ରବଳ ଜଳ ଭଉଁରୀ ରହିଛି ଯାହାକି ମୋତେ ଟାଣି ନେଉଛି । ମୁଁ ତୁମର ନାମକୁ ହିଁ ଦୃଢ଼ଭାବରେ ଧରିଛି ।

ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରଭୁଭକ୍ତ ଓ ତାଙ୍କର ମନ ଚିତ୍ତ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତ, ସେମାନେ ମନ୍ ମଧ୍ଯରେ ରାମନାମ ସଦାସର୍ବଦା ଭଜନ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ କବି ନିଜକୁ ଅଜ୍ଞାନୀ, ମେଚ୍ଛ, ପାପୀ ବୋଲି ମନେକରି କିପରି ମୁକ୍ତି ପାଇବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ କହିଛନ୍ତି, ତାଙ୍କର ହେଉଛି ବାଳୁତ ମନ । ସେ ଅଜ୍ଞାନ ଭାବରେ ମନକୁ ସ୍ଥିର କରିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ଏ ସଂସାର ସାଗରରୁ ପାରି ହେବାପାଇଁ ସେ କେବଳ ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରିବେ । କେବଳ ପାଦକୁ ଧ୍ୟାନ ଧାରଣାରେ ରଖି ଚେତନାର ସହ ନାମକୁ ସ୍ମରଣ କରିବେ ବୋଲି କବି ଭୀମଭୋଇ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 9 Img 2

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର। ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ରେଡ଼ିଓର ଜରୁରୀ ଘୋଷଣା ଶୁଣିବାବେଳକୁ ସୁରେଶ କ’ଣ ଭାଙ୍ଗୁଥୁଲା ? (ପଥର, ମୁଗୁର, ଇଟା, ହାତୁଡ଼ି)
Solution:
ମୁଗୁର

(ଖ) କିଏ ଯାଇ ରେଡ଼ିଓ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଚି ? (ଦେବକାନ୍ତ, ନିଶାକର, ଗୋପୀ, ମନମୋହନ)
Solution:
ମନମୋହନ

(ଗ) କେଉଁ ଖବରଟା ବେଳେବେଳେ ସତ ହୋଇଯାଏ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛନ୍ତି ? (ସକାଳ, ମଧ୍ୟାହ୍ନ, ଅପରାହ୍ନ, ସନ୍ଧ୍ୟା)
Solution:
ସକାଳ

(ଘ) କୈଳାସର ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକ ଶୁଣି ତାହା କେଉଁ ଭାଷାର ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛନ୍ତି ? ( ଓଡ଼ିଆ, ହିନ୍ଦୀ, ତେଲୁଗୁ, ତାମିଲ)
Solution:
ତେଲୁଗୁ

(ଙ) କେଉଁ କଥା ଭୟାନକ ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି ? (ଭାଲୁକାମୁଡ଼ା, ଭାଲୁର ଜିଭଚଟା, ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା, ଭାଲୁ ଘୋଷରା)
Solution:
ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା

(ଚ) ଭାଲୁ ଆଦୌ କ’ଣ ସହିପାରେ ନାହିଁ ? (ବନ୍ଧୁତା, ମାନବିକତା, ବିଶ୍ଵସଘାତକତା, ଶଠତା)
Solution:
ବିଶ୍ଵସଘାତକତା

(ଛ) ମନମୋହନଙ୍କ ଭାଇଟିର କେତେବେଳେ ଇଣ୍ଟରଭିଉ ଥିଲା ? (ଆଠଟାରେ, ନଅଟାରେ, ଦଶଟାରେ, ସାଢ଼େ ଦଶଟାରେ)
Solution:
ଦଶଟାରେ

(ଜ) କୈଳାସଙ୍କର ସେଦିନ ଜଣକ ସାଙ୍ଗରେ କେଉଁଠି ଦେଖାକରିବାର ଥିଲା ? (ବସ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଡରେ, ମେଡ଼ିକାଲରେ, ରେଡ଼ିଓ ଷ୍ଟେସନରେ, ଷ୍ଟେସନରେ )
Solution:
ଷ୍ଟେସନରେ

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଝ) ନିଶାକରବାବୁ ଖଟ ଉପରେ କ’ଣ ଦେଖ୍ ଭା…. ବୋଲି କହିଲେ ? (କଳାଚାଦର, କଳାବେଡ଼ସିଟ୍, କଳାକମ୍ବଳ, କଳାରେଜେଇ)
Solution:
କଳାକମ୍ବଳ

(ଞ) କମ୍ବଳଟା କିଏ ଘୋଡ଼ିହୋଇ ଶୋଇଥିଲା ? (ସୁରେଶ, ଦେବକାନ୍ତ, ଗୋପୀ, ମନମୋହନ)
Solution:
ଗୋପୀ

(ଟ) ଭାଲୁର କାହାପ୍ରତି ଆଲର୍ଜି ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛନ୍ତି ? (ଅନ୍ଧାର, ଆଲୁଅ, ଦ୍ବିପ୍ରହର, ସକାଳ)
Solution:
ଆଲୁଅ

(୦) କେଉଁ ଭାଲୁ ଜଙ୍ଗଲରୁ ଆସି ଆମ ପାଇଖାନାରେ ଲୁଚିନାହିଁ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଲେ ? (ସହରୀଭାଲୁ, ଭୟାନକ ଭାଲୁ, କବିତାର ଭାଲୁ, ଗପର ଭାଲୁ)
Solution:
ଗପର ଭାଲୁ

(ଉ) ‘ଆଲୁଅରେ ଖାଇଲେ ଗୁଡ଼, ଅନ୍ଧାରରେ ଖାଇଲେ ତ ସେଇ ଗୁଡ଼’’ ଏହା କିଏ କହିଛି ? (ମନମୋହନ, ନିଶାକର, ସୁରେଶ, ଗୋପୀ)
Solution:
ନିଶାକର

(ଢ) କେଉଁ କଥା ବରଦାସ୍ତ କରିପାରିବେନି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛନ୍ତି ? (ଭାଲୁ, ବନ୍ଦ, ଅପମାନ, ଭୟ)
Solution:
ବନ୍ଦ

(ଣ) ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ କିଏ ଭାଲୁଠୁ ଆହୁରି ବେଶି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ ? (ସିଂହ, ବାଘ, ଗୟଳ, ମଣିଷ)
Solution:
ମଣିଷ

(ତ) ଇଚ୍ଛାକଲେ ମଣିଷ ବି କ’ଣ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛନ୍ତି ? (ହତ୍ୟାକାରୀ, ପଶୁ, ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ, କ୍ଷମାଶୀଳ)
Solution:
ପଶୁ

(ଥ) ଗୋପୀକୁ କିଏ ପିଟିଲା ବୋଲି ସେ କହିଥିଲା ? (ଭୂତ, ଭାଲୁ, ପୋଲିସ, କିଏ ଜଣେ)
Solution:
ଭାଲୁ

(ଦ) କୈଳାସ କ’ଣ ବଜେଇ ବଜେଇ ଭିତରକୁ ଆସିଥିଲା ? (ବଂଶୀ, କେନ୍ଦରା, ଖଞ୍ଜଣୀ, ମୃଦଙ୍ଗ)
Solution:
ମୃଦଙ୍ଗ

(ଧ) କୈଳାସ କ’ଣ ହୋଇଗଲା ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛନ୍ତି ? (କଳାକାର, ଯୋଗୀ, ପାଗଳ, ପଣ୍ଡିତ)
Solution:
ପାଗଳ

(ନ) ଏ ଭାଲୁର ପୂର୍ବପୁରୁଷ କିଏ ବୋଲି କୈଳାସ କହିଛି ? (ହନୁମାନ, ଜାମ୍ବବାନ, ସୁଗ୍ରୀବ, ଅଙ୍ଗଦ)
Solution:
ଜାମ୍ବବାନ

(ପ) ଭାଲୁକୁ ମାରିଲେ ଏହା କେଉଁଭଳି ଏକ ଇସ୍ୟୁ ହୋଇଯିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ? (ଅଯୋଧ୍ୟା, ଲଙ୍କା, କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା, କାଶ୍ମୀର)
Solution:
ଅଯୋଧ୍ୟା

(ଫ) କିଏ ଗୋପୀକୁ ନିଶାକରର ଜିମାରେ ଛାଡ଼ିଦେଇ ଯାଇଥିଲେ ? (ତା’ ମାଆ, ତା’ ବୁଢ଼ୀମା’, ତା’ ବାପା, ତା’ ବୁଢ଼ାବାପା)
Solution:
ତା’ ବୁଢ଼ୀମା’

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖି। ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ରେଡ଼ିଓର ଜରୁରୀ ଘୋଷଣା ଶୁଣି କୈଳାସର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଚି ?
Solution:
ରେଡ଼ିଓର ଜରୁରୀ ଘୋଷଣା ଶୁଣି ଣାପାପାନରେ ଥିବା କୈଲାସର ଗୋଡ଼ ଦୁଇଟା ତଳକୁ ଓଦେଳ ଥାପିଛି ଏବଂ ସେ ପ୍ରାୟ ଫ୍ଲାଟ ହୋଇଯାଇଛି ।

(ଖ) ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟିଏ ପଶି ଆସିଥିବାର ଶୁଣି ସୁରେଶର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଛି ?
Solution:
ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟିଏ ପଶି ଆସିଥିବାର ଶୁଣି ମୁଗୁର ଭାଙ୍ଗୁଥ‌ିବା ସୁରେଶ ମହିଷାସୁର ମର୍ଦ୍ଦିନୀ ପରି ଲୋରେ ମିଳ ହୋଲମାଲଛି |

(ଗ) ରେଡ଼ିଓ କେଉଁସବୁ ବିଷୟରେ ମିଛ କହେ ବୋଲି କୈଳାସ କହିଛି ?
Solution:
ରେଡ଼ିଓ, ବଜାର ଦର, ପାଣିପାଗ, ବନ୍ୟା, ମରୁଡ଼ି ବିଷୟରେ ମିଛ କହେ ବୋଲି କୈଳାସ କହିଛି

(ଘ) ସସେମିରା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କିଏ ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକଟିଏ କହିଛି ?
Solution:
ସସେମିରା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୈଳାସ ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକଟିଏ କହିଛି ।

(ଙ) କୌଣସି ଏକ ଭାଲୁ କାହିଁ ଜିଭରେ ସସେମିରା ଲେଖ୍ ଦେଇଥିଲା ?
Solution:
କୌଣସି ଏକ ଭାଲୁ କଦ୍ଵା ଜିଭରେ ସସେମିରା ଲେଖ୍ ଦେଇଥିଲା |

(ଚ) ଆଜି ଆଉ ବଜାରି ଯିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ନିଶୀକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ରାଲ୍ମ ସନରକୃ ପଣିଆପିଛି ଖବର ଶୁଣିବାପରେ ଆଉ ବଜାର ଯିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଛ) ଭାଲୁ କେଉଁବାଟ ଦେଇ ବାଥରୁମ୍‌କୁ ପଶି ଆସିଥିଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ ଅନୁମାନ କରିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ପଛପଟ ଖୋଲା ଦରଜା ଦେଇ ବାୟୁମକୁ ପଶି ଆସିଥିଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ ଅନୁମାନ କରିଛି ।

(କ) ଭାଲୁ ବେଡ଼ରୁମ୍‌ରେ ଢୁକିଥିଲେ କ’ଣ ହୋଇଥାଆନ୍ତା ?
Solution:
ଭାଲୁ ବେଡ଼ରୁମ୍‌ରେ ଢୁକିଥିଲେ ପିଣ୍ଡାରେ ମଣିଷ ଶୋଇ ପଡ଼ିଥାନ୍ତା।

(ଝ) ଭାଲୁ କେଉଁଠି ଥିଲେ ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ବାହାରେ ଥିଲେ ଯେମିତି ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ, ଭିତରେ ଥିଲେ ବି ସେମିତି ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି |

(ଞ) କେଉଁଠି ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ନିଶାକର କହିଲେ ?
Solution:
ସହରରେ ନୁହେଁ, ଆମର ଏ ମେସ୍ ଭିତରେ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି |

(ଟ) ନିଶାକରବାବୁ ଗୋପୀକୁ ଠେଲିଦେଇ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
ନିଶାକରବାବୁ ଗୋପୀକୁ ଠେଲିଦେଇ, ‘ଖାଲି ସବୁବେଳେ ସପନ ଦେଖୁଥା’ ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

(୦) ମନମୋହନ ଭାଲୁକୁ ଶୋଇଥ‌ିବାର ଦେଖୁବାବେଳେ ଭାଲୁ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିଲା ବୋଲି ନିଶାକର କହିଲେ ?
Solution:
ମନମୋହନ ଭାଲୁକୁ ଶୋଇଥବାର ଦେଖିବାବେଳେ, ସେତେବେଳେ ଦିନଥ‌ିବାରୁ, ଜରରେ କମ୍ପୁଥିଲା ବୋଲି ନିଶାକର କହିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଙ) ମନମୋହନ ଓ ନିଶାକର ଭାଲୁ ସମ୍ପର୍କରେ କଥା ହେଲାବେଳେ ସୁରେଶ ହାତରେ କ’ଣ ସବୁ ଧରି ଆସିଥିଲେ ?
Solution:
ମନମୋହନ ଓ ନିଶାକର ଭାଲୁ ସମ୍ପର୍କରେ କଥା ହେଲାବେଳେ ସୁରେଶ ହାତରେ ଗୋଟାଏ ବଲ୍ବ୍ ହୋଲତର ସହିତ କିଛି ତାର ଓ ହାତୁଡ଼ି ଧରି ଆସିଥିଲେ ।

(ଢ) କେଉଁ କଥା ପ୍ରମାଣ ମାଗିଲେ ଦବା କଷ୍ଟକର ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
ଏ ଜଗତଟା ବିଶ୍ଵାସରେ ଚାଲିଛି, ମାତ୍ର ଏହା ପ୍ରମାଣ ମାଗିଲେ ଦବା କଷ୍ଟକର ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଣ) ଆଲୁଅ ନ ଜାଳିବାକୁ ନିଶାକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁର ବିଶ୍ଵାସ ପ୍ରତି ଆସ୍ଥାରଖି ଆଲୁଅ ନ ଜାଳିବାକୁ ନିଶାକର କହିଛି ।

(ତ) ଭାଲୁର କେଉଁ କଥା ପ୍ରତି ଆଶା ରଖାଯାଉ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁର ବିଶ୍ଵାସ ପ୍ରତି ଆଶା ରଖାଯାଉ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଥ) କେଉଁ କଥାସବୁ ବନ୍ଦ ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ?
Solution:
ଖାଇବା, ଶୋଇବା, ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା ସବୁ ବନ୍ଦ ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ।

(ଦ) ଭାଲୁ ବିଷୟରେ କାହାକୁ ଖବର ଦେବେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ବିଷୟରେ anti ଭାଲୁ Squard କୁ ଖବର ଦେବେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ।

(ଧ) ସ୍କାର୍ଡ଼ ଫୁଆଡ଼୍ କଥା ରଖି କ’ଣ ଦରକାର ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ?
Solution:
ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ ଫୁଆଡ଼୍ କଥା ରଖି ଘରବାଲା ଚୂନ ଦେବାପାଇଁ ଯେଉଁ ବାଉଁଶ ରଖିଥିଲା ସେଇଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ଦରକାର ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ।

(ନ) ବହିରେ କ’ଣ ଲେଖୁଚି ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ଗୋଟିଏ ହିଂସ୍ର ପ୍ରାଣୀ ଓ ପ୍ରତିଶୋଧପ୍ରବଣ ବୋଲି ବହିରେ ଲେଖିଚି ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଚି ।

(ପ) ଭାଲୁଟାର କେଉଁ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ଗୋପୀ ଗାଲରେ ମାରିଥିବାରୁ, ତା’ର ବଡ଼ସାନ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଫ) ରାତିଟାର କଥା ବୋଲି ନିଶାକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ରାତିଟାର କଥା ବୋଲି ନିଶ୍କର କହିଛି, କାରଣ ରାତି ପାହିଲେ ଭାଲୁ ଭାଲୁ ବାଟରେ ଓ ଆମେ ଆମ କାହିଁକି କହିଛି |

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟାଏ ପଶି ଆସିଥିର ନିଶାକରଠାରୁ ଶୁଣି ମନମୋହନ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟାଏ ପଶି ଆସିଥିର ନିଶାକରଠାରୁ ଶୁଣି ମନମୋହନ କହିଛି, ଆପଣ ଗାଲୁଆମି କରି, ବଜାର ନ ଯାଇ, ଯାହା ପଚରା ପୋକରା ବଳକା ପରିବା ଅଛି, ସେଇଥରେ ଚଳେଇ ନେବେ ବୋଲି ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

(ଗ) କେଉଁ କଥା ମନମୋହନ ଜାଣିପାରିବନି ବୋଲି ଗୋପୀ ମନମୋହନକୁ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସହରରେ ରହୁଥ‌ିବା ଲୋକ ହିସାବରେ ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା କି ଭୟାନକ ସେ କଥା ମନମୋହନ ଜାଣିପାରିବନି ବୋଲି ଗୋପୀ ମନମୋହନକୁ କହିଛି ।

(ଘ) ‘ଆପଣ ଯାହା ଭାବିପାରନ୍ତି”…..ଏହା କିଏ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆପଣ ଯାହା ଭାବି ପାରନ୍ତି’… ଏହା ନିଶାକର ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛି ।

(ଙ) ଭାଲୁର ଯିବା ଆସିବା ସମ୍ପର୍କରେ ମନମୋହନ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁର ଯିବା ଆସିବା ସମ୍ପର୍କରେ ମନମୋହନ କହିଛି, ‘ଭାଲୁ କ’ଣ ଟୁର୍ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ୍ ଦେଇ ସହରକୁ ଗସ୍ତ କରିବାକୁ ଆସିଛି ଯେ ତା’ମିତା ଥାପିବା କଥା କଣାପଡିବ ?

(ଚ) ସୁରେଶର ସେଦିନ କ’ଣ କାମ ଥିଲା ବୋଲି ସେ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଅଫିସ୍‌ରେ ଗୋଟାଏ ଜରୁରୀ ଫାଇଲ୍ dispose କରିବାର ଥିଲା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁରେଶର ସେଦିନ ବୋଲି ସେ କହିଛି ।

(ଛ) ସରକାର ସମସ୍ତଙ୍କୁ କେଉଁ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସରକାର ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍କାର୍ଡ଼ ଖୋଲିଛନ୍ତି, ଯିଏ ବା ଯେଉଁମାନେ ଭାଲୁର ସନ୍ଧାନ ପାଇବେ, ତୁରନ୍ତ ସେହି ୱାର୍ଡ଼କୁ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

(ଜ) ସର୍ବଶେଷ ଖବରରୁ କ’ଣ ଜଣାଯାଇଛି ବୋଲି ଆନାଉନ୍ସ ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସର୍ବଶେଷ ଖବରରୁ ଜଣାଯାଇଛି, ଆଜି ସହରରେ ହେବାକୁ ଥିବା ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ, କ୍ରିକେଟ୍ ଖେଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାସବୁ ଏହି ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ପାଇଁ ବନ୍ଦ ରହିଛି ବୋଲି ଆନାଉନ୍ସ ହୋଇଛି ।

(ଝ) ଗୋପୀ ଆଖ୍ ବନ୍ଦକରି ଚିତ୍କାର କରିବା ଦେଖୁ ନିଶାକର ବାବୁ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଆଖି ବନ୍ଦ କରି ଚିତ୍କାର କରିବା ଦେଖି ନିଶାକର ବାବୁ କହିଛନ୍ତି, ‘ଆ କାହିଁକି ଏତେ ପାଟି କରୁଚ ? ଶୋଇ ପଡ଼ିଛି, ଉଠି କରିବା|

(ଞ) ମନମୋହନ ବାବୁ ଭାଲୁକୁ କେଉଁଠି ଶୋଇଥ‌ିବାର ଦେଖ‌ିଲେ ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନମୋହନ ବାବୁ ଭାଲୁକୁ ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଶୋଇଥବାର ଦେଖିଲେ ।

(ଟ) ଶକ୍ତି ଆଉ ବଳ ମାପିବା ପାଇଁ କ’ଣ ଦରକାର ହୁଏ ବୋଲି ମନମୋହନ ନିଶାକରକୁ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶକ୍ତି ଆଉ ବଳ ବୋଲି ମନମୋହନ ନିଶାକରକୁ କହିଛି |

(୦) ସୁରେଶ ଗୋପୀକୁ ଡାକି କେଉଁଠି ଆଲୁଅ ଜାଳିବାକୁ କହିଛି ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁରେଶ ଗୋପୀକୁ ଡାକି ବାଥୁରୁମ୍ ବାହାରେ ଆଲୁଅ ଢାଳିବାକୁ କହିଛି, କାରଣ ବାଥୁରୁମ୍ ଭିତରକୁ ଯେପରି ସାମାନ୍ୟ ଆଲୁଅ ପଡ଼ିବ ।

(ଉ) ଭାଲୁ କେଉଁ ଦଣ୍ଡ ଦେବ ବୋଲି ସୁରେଶକୁ ଜଣା ନଥିଲା?
Solution:
ଦିନସାରା ଓପାସ ରହିଛନ୍ତି, ରାତିକି ଖାଇବା କଥା ଜଣାନାହିଁ, ସେଥ‌ିରେ ବାଥୁରୁମ୍ ଯିବା ମନା, ଭାଲୁ ତାଙ୍କୁ ଏପରି ଦଣ୍ଡ ଦେବ ବୋଲି ସୁରେଶକୁ ଜଣାନଥୁଲା ।
(ଢ) ସୁରେଶ ୱାର୍ଡ଼ କଥା କାହିଁକି କହୁଥିଲା ବୋଲି ମନମୋହନକୁ କହିଛି ?


‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁଟିକୁ ଏ ଘରୁ ବିଦା ନକଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏ ଘରେ କାହାରି କିଛି Freedom ନାହିଁ, ତେଣୁ ସୁରେଶ ୱାର୍ଡ଼ କଥା ମନମୋହନକୁ

(ଣ) ‘‘ଠିକ୍ କହିଛୁ ମନମୋହନ’’- ଏଠାରେ ମନମୋହନର କେଉଁ କଥାଟି ଠିକ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଏଠାରେ ମନମୋହନର,‘ଠିକ୍ କହିଛୁ ମନମୋହନ ାଲୁଠାରୁ ଆହୁରି ବେଶି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ’ ‘ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ମଣିଷ କଥାଟି ଠିକ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ତ) ଭାଲୁ କ’ଣ କରିପାରେ ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ଉଚ୍ଚ ଜାଗାକୁ ଚଢ଼ିପାରେ, ଆମ୍ପୁଡ଼ା କାମୁଡ଼ା ପରି ଜାବୁଡ଼ା ବି ଲଗେଇପାରେ ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି । .

(ଥ) ‘ଟିଟ୍ ଫର୍ ଟ୍ୟା’’ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁକୁ ଘରେ ପୂରାଇ, ତା’ଭୟରେ କାକୁସ୍ଥ ହେବା ଅପେକ୍ଷା ତାକୁ ସାମ୍‌ନା କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭଲ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ‘ଟିଟ୍-ଫର୍ ଟ୍ୟାଟ୍’

(ଦ) ମନମୋହନର ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଶୁଣି ଗୋପୀ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Solution:
ଶୁଣି ଗୋପୀ କହିଥିଲା, ବାଉଁଶଟାଏ ଆଣିଦେବି ଆଜ୍ଞା ଖେଞ୍ଚା ମାରିଦେଲେ ଖୋଲା ଦରଜା ଦେଇ ପଳେଇବାକୁ ଭାଲୁ ବାଟ ପାଇବନି ।

(ଧ) ଉଣେଇଶ ଶହ ଏକାନବେ ମସିହା ଆଇ. ଏ.ଏସ୍ ପରୀକ୍ଷାରେ ଜାମ୍ବବାନ ବିଷୟରେ କେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଡ଼ିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଉଣେଇଶ ଶହ ଏକାନବେ ମସିହା ଆଇ. ଏ. ଏସ୍. ପରୀକ୍ଷାରେ ଜାମ୍ବବାନ ବିଷୟରେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଡ଼ିଥିଲା, Write a shortnote on Jambaban was a bear who served ରାମ like Hanuman |

(ନ) କୈଳାସ ଘର ଭିତରେ ବସି ବସି କ’ଣ କରିଛି ?
Solution:
‘ଭାନ୍ଦୁ ରପଦର’ ଏହାକିକାରେ ନାଏହେଲାର ବିଲଯ ବସି ବସି ଭାଲୁ ଜଣାଣ ଲେଖିଚି ।

(ପ) କୈଳାସ ତା’ ମନଟାକୁ କିପରି ବୁଝେଇ ସାରିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୈଳାସ ତା’ମନଟାକୁ ବୁଝେଇ ସାରିଚି – ‘ଏଠି ପଡ଼ିଆ ନାହିଁ, ପୋଖରୀ ନାହିଁ, ପାଇଖାନା ଦଖଲ ହୋଇ ଯାଇଓ, ରେ ମନ . ତୁ ଶୋଇଯା ।’

(ଫ) କ’ଣ କଲେ ଭାଲୁ ଚାଲିଯିବ ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତ ଭାଲୁ ଚାଲିଯିବାର ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇ କହିଛି, ଯଦି ପାଇଖାନାର ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଖୋଲି ଦିଆଯାଏ, ତାହେଲେ ଭାଲୁ ଚାଲିଯିବାର ରାଷ୍ଟ୍ର ସଫା ହୋଇଯିବ ।

(ବ) ଭାଲୁ ତା’ ନିରାପଦ ଜାଗା କାହିଁକି ଛାଡ଼ିଯିବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଆସିବା ବେଳ ହେଲାଣି, ସେଥ୍ପାଇଁ ଭାଲୁ ତା’ନିରାପଦ ଜାଗା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁକୁ ଜର ଛାଡ଼ିଯିବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଭ) ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଭାଲୁ କ’ଣ ଜାଣିପାରିଥବ ଏବଂ ଦରଜା ଖୋଲା ଦେଖୁ କ’ଣ କରିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଭାଲୁ ତା’ର ମୁକ୍ତି ଦରକାର ବୋଲି ଜାଣିପାରିଥବ ଏବଂ ଦରଜା ଖୋଲା ଦେଖିଲେ ତା’ର ଜର ଫର ଛାଡ଼ି ପଳେଇବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ମ) ଶୋଇଯାଇଥିବା ଗୋପୀ ଖୁଲି ଖୁଲି ହସି କ’ଣ କହୁଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୋଇଥିବା ଗୋପୀ ଖିଲି ଖିଲି ହସି କହୁଥିଲା, ‘ଏ ଛାଡ଼….ଭାଲୁ……ଛାଡ଼ ମ! ତୁ କୁତୁ କୁତୁ କଲେ ମୁଁ ତ ତତେ କୁତୁ କୁତୁ କରିଦେବି…..ଚୁପ୍ ହୋଇ ବସିଲୁ ଖେଳିବା ।’

(ଯ) ଗୋପୀ କବାଟର ଜଞ୍ଜିରଟା ଖୋଲିଦେବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଶୁଣି କୈଳାସ କ’ଣ କହିଚି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ କବାଟର ଜଞ୍ଜିରଟା ଖୋଲି ଦେବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଶୁଣି, କୈଳାସ କହିଛି, ଭାଲୁ ଜାମ୍ବବାନର ବଂଶଧର….ତାକୁ ମୁକ୍ତି ଦେଲେ ଇହକାଳ ପରକାଳ ସବୁ କାଳରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଯିବ ।

(ର) ରାତିସାରା ଭାଲୁ କ’ଣ କଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଚି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାତି ସାରା ଭାଲୁ ସତରେ ନୁହେଁ, ସପନରେ ତା’କୁ କୁତୁ କୁତୁ କଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି ।

(ଳ) ପଛ ଦରଜାଟା ଖୋଲିଦେବାକୁ ଗୋପୀ କାହିଁକି ନାହିଁ କରିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଛ ଦରଜାଟା ଖୋଲି ଦେବାକୁ ଗୋପୀ ନାହିଁ କରିଥିଲା, ସେ କହିଥିଲା ଭାଲୁଟା ରାଗି ଯାଇଥବ ଏବଂ ଦରଜା ଖୋଲିବା କ୍ଷଣି ତା’ଉପରକ୍ତ ଚାକ, ପତିବ |

(ବି) ଗୋପୀ ଶେଷରେ କ’ଣ କହି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଚାଲିଗଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀକୁ ସମସ୍ତେ ଘେରି ମାଡ଼ ଦେବାରୁ, ସେ କହିଲା, ମାରନି, ଆଉ ମାରନି ମୋତେ ବାବୁମାନେ, ମୁଁ ନିଶ୍ଚେ ଯିବି, ତମେ ସବୁ ଭାଲୁକୁ ଡରିଗଲ, ଆଉ ମୁଁ ଡରିବି କାହିଁକି, ମୁଁ ଭାଲୁକୁ ଯାଉଚି କହି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଚାଲିଗଲା ।

(ଶ) ଗୋପୀ ତା’ ଘରକୁ ଚାଲିଯିବାବେଳେ ଭାଲୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ପ୍ରଭେଦ ଥ‌ିବାର କହିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ତା’ଘରକୁ ଚାଲିଯିବାବେଳେ ଭାଲୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଥ‌ିବାର କହିଥିଲା । ଭାଲୁ ମତେ ହାତ ମୁଠାରେ ପାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲା, କାରଣ ତମମାନଙ୍କଠାରୁ ଭାଲୁ ବେଶ୍ ନିରୀହ, ହେଲେ ତମ କଥା ମାନିନଥିଲେ, ତମେମାନେ ମୋତେ ପିଟି ପିଟି ମାରିଦେଇଥାନ୍ତ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ୩୦ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାଟିର ମଞ୍ଚସଜ୍ଜା କିପରି ହୋଇଛି ?
Solution:
ମଞ୍ଚକୁ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ବସା ଉଠାଘର ଭାବରେ ଧରି ନିଆଯାଇପାରେ । ଏହାର ଗୋଟିଏ କ’ଣକୁ ଖଟିଆଟିଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କ’ଣରେ ଟିପୟ ଏବଂ ତାହା ଉପରେ ଟିଭି ଓ ରେଡ଼ିଓ ଥୁଆ ହୋଇଛି । କାନ୍ଥସାରା ଅନେକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର, ଅଭିନେତା ଅଭିନେତ୍ରୀଙ୍କର ଫଟୋ ମରାଯାଇଛି । ଗୋଟିଏ ଯୋଡ଼ିଏ ଚେୟାର୍ ଇତସ୍ତତ ପଡ଼ିଛି । ଗୋଟିଏ ପାଖକୁ କୁସ୍ତି କରିବା ସରଞ୍ଜାମ ରହିଛି ।

(ଖ) କେଉଁ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ସମ୍ବାଦଟି ରେଡ଼ିଓ ଘୋଷଣା କରିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରେଡ଼ିଓ ଘୋଷଣା କରିଥିବା ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ସମ୍ବାଦଟି ହେଉଛି, ‘ଗୋଟିଏ ଭାଲୁ, ହଠାତ୍ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରୁ ପଳେଇ ଆସି ଆମ ଏ ସହର ଭିତରେ ଭୁକି ପଡ଼ିଛି । ସେ ଯେକୌଣସି ଜାଗାରେ ଥାଇପାରେ, ଯେକୌଣସି ଜାଗାରେ ପହଞ୍ଚିପାରେ, ଯେକୌଣସି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଯେକୌଣସି ଲୋକର କ୍ଷତି କରିପାରେ ।

(ଗ) ଭାଲୁ ସହ ସଂସ୍କୃତର ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ କୈଳାସ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ସହ ସଂସ୍କୃତର ସଂପର୍କ ବିଷୟରେ କୈଳାସ କହିଛି, ଭାଲୁ ସହ ସଂସ୍କୃତର ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ଯଦି ଭାଲୁ ସଂସ୍କୃତରେ ପଣ୍ଡିତ ନଥାନ୍ତା, ତାହେଲେ ସେ କିପରି ଗଛରେ ଚଢ଼ିଥିବା ମଣିଷ ଜିଭ ଭିତରେ ସସେମିରା ଲେଖିଦେଇଥାନ୍ତା ।

(ଘ) ସାଧାରଣ ଇକ୍ୟୁଏସନ୍‌ରେ ମନମୋହନ କେଉଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁଥ‌ିବାର କହିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନମୋହନ ନିଶାକରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛି, ଆପଣ କୌଣସି ନା କୌଣସି କାରଣରୁ ଭାଲୁକୁ ଡରୁଛନ୍ତି । ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକରୁ ମଧ୍ଯ ଜଣାଯାଉଛି, ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକଙ୍କୁ ଘୃଣାକରେ । ତେଣୁ ସାଧାରଣ ଇକ୍ୟୁଏସନ୍‌ରେ ‘ମନମୋହନ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁଥିବାର କହିଲା ।

(ଙ) ‘‘ରାଗୁଛନ୍ତି କାହିଁକି ସାର୍‌’’- ଏହା କିଏ କାହାକୁ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ରାଗୁଛନ୍ତି କାହିଁକି କରିବା ଯୋଜନା କରିଛି, ସେତେବେଳେ ସୁରେଶ ତାଙ୍କୁ ବିଶ୍ବାସଘାତକ ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି । ନିଶାକର ଏଥୁରେ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରୁ, ମନମୋହନ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କହିଛି, ଆପଣ ମେସ୍‌ରେ ଛୋଟବଡ଼ ବିଶ୍ଵାସଯାତକତା ନ କଲେ ମେମ୍ ଚଳାଲଚା କାଠିନ |

(ଚ) ହାତୀ ପାଇଁ ଏ ଦେଶରେ ବନ୍ଦ ଡାକରା ଦେବେ ବୋଲି ସୁରେଶ କାହିଁକି କହିଛି ?’
Solution:
ଆକ୍ଷେପ କରି କହିଛି, ଭାଲୁ ପାଇଁ ଯଦି ମେସ୍ ବନ୍ଦ କରିଦେବ ତା’ହେଲେ ହାତୀପାଇଁ ଏ ଦେଶକୁ ତ ଗୋଟାଏ ବନ୍ଦ ଡାକରା ଦେଇଦେବେ ।

(ଛ) ‘କହ କହ କେଉଁଠାରେ ତୁହି’ ବୋଲି ସୁରେଶ କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଚିତ୍କାର କରି ଆସିବାରୁ ଏବଂ ଭାଲୁ ଥ‌ିବାର ସୂଚନା ଦେବାରୁ ନାଟକୀୟ ଭାବରେ ବାହାସ୍ଫୋଟ ମାରି ସୁରେଶ ନିଜର ବଡ଼ ପଣ ଦେଖାଇ ଭାଲୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା କହିଛି । ଗଦା ବୁଲେଇ, ଭାଲୁକୁ ମାରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେବଳ କଥାରେ ଏପରି କହୁଥିଲା ସିନା କିନ୍ତୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ କିଛି କରିନଥିଲା ।

(ଜ) ଭାଲୁକୁ ସମନ ସଦନକୁ ପଠାଇବା କାହିଁକି ସମ୍ଭବ ହେଲାନି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁରେଶ କହିଛି, ଭାଲୁଟି ବାହାରେ ବୁଲୁଥିଲେ ଦେଖେଇ ଦେଇଥା’ନ୍ତି, ବାଥରୁମରେ, ଛୋଟ ରୁମ୍ଟା ହେତୁ, ଫାଇଟ୍ କରିହେବନି । ଫଳରେ ଭାଲୁକୁ ସମନ ସଦନକୁ ପଠାଇବା ସମ୍ଭବ ହେଲାନି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ।

(ଝ) ସରକାର କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍କାର୍ଡ଼ ଖୋଲିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରୁ ସହର ଭିତରକୁ ପଶି ଆସିଥିବା ଭାଲୁକୁ ଖୋଜିବାପାଇଁ ସରକାର ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ ଖୋଲିଥିଲେ । ସହରର ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀ, ଛୋଟ ବଡ଼ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ, ଛୋଟ ବଡ଼ ଶିକାରୀ ଏବଂ ଉତ୍ସାହୀ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସରକାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ୱାର୍ଡ଼ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।

(ଞ) ଟି.ଭି.ର ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ କ’ଣ ଜଣାଇ ଦେଉଛୁ ବୋଲି କିଏ କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଛାଡ଼ି ସହର ଭିତରକୁ ପଳାଇ ଆସିଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସରକାରୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁଟି ଜଙ୍ଗଲ ସ୍ତରରେ ଏକ ସ୍କାର୍ଡ଼ ବା ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଟିଭିରେ, ଟିଭିର କର୍ମକର୍ତ୍ତା ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ଜଣାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ସେଦିନ ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ରାତି ୯.୫୦ ମିନିଟ୍‌ରେ ଭାଲୁ ଉପରେ ଏକ ବୃତ୍ତଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଇବେ । ଭାଲୁର ସ୍ଵଭାବ, ଚରିତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟକୁ ନେଇ ଏହି ଚିତ୍ରଟି ଲୋକମାନଙ୍କ ସତର୍କତା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।

(ଟ) ନିଶାକରବାବୁ ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ଟି.ଭି. ସୁଇଚ୍ ଅଫ୍ କରି କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
ଭିତରେ ଟି.ଭି.ର ସୁଇଚ୍ ଅଫ୍ କଲେ ଓ ଗଜର ଗଜର ହୋଇ କହୁଥିଲେ, ‘ଖୋଜୁଥା – ହ୍ୟାପେ ଜାଲ ପକାଇ ଖୋଜୁଥା ! ତୁମ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍କାର୍ଡ଼କୁ କ୍ୟା କହୁଁ, ତମକୁ କ୍ୟ କହୁଁ । ଭାଲୁ ଆସି ଆମ ଝାଡ଼ା ପରିସ୍ରା ବନ୍ଦ କରିସାରିଲାଣି ।

(୦) ଗୋପୀ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ କ’ଣ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲା, ଭାଲୁଟା ପାଇଖାନା ଭିତରୁ ବାହାରି ଆସି, ଖଟ ଉପରକୁ ଉଠିଲା ଏବଂ କମ୍ବଳ ଟେକି ତା’ପାଖରେ ଜାକି ଜୁକି ହୋଇ ଶୋଇପଡ଼ିଲା ।

(ଡ) ସ୍ଟାର୍ଡ଼କୁ ସୁରେଶ ଭାଲୁର ଖବର ଦେବାକୁ ଯିବାବେଳେ ନିଶାକର ତାଙ୍କୁ କାହିଁକି ବାରଣ କରିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦିନଟାଯାକ ଗାଧୁଆ ଘରକୁ ଯାଇନଥ‌ିବାରୁ ସୁରେଶ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼କୁ ଖବର ଦେବାକୁ ଯାଉଥିଲା । ମାତ୍ର ନିଶାକର ସୁରେଶକୁ ଅଟକାଇ କହିଛି, ଆପଣ ଭଲକରି ଜାଣିଛନ୍ତି ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକକୁ କ୍ଷମାକରେ ନାହିଁ ….. ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ଜିଭ ଟାଣି ତା’ଉପରେ ଯଦି ସସେମିରା ଲେଖିଦେଲା |

(ଢ) ଭୟଟାକୁ ଆମେ ଆଖ୍ ସାମ୍‌ନାରେ ରଖୁଛୁ ବୋଲି ନିଶାକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି, ସହରର ସମସ୍ତ ଲୋକ ଅଜଣା ବିପଦକୁ ଭୟକରି କବାଟ କିଳି ଘରେ ପଶିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁଟି ଆମ ଗାଧୁଆଘରେ ରହିଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭୟଟାକୁ ଆମେ ଆଖି ସାମନାରେ ରଖିଛୁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି |

(ଣ) କ’ଣ ତାକୁ ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ ପାଇଁ ଆଣିଥିବା ଜେନେରାଲ ନଲେଜ୍ ବହିରୁ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ଗୋଟିଏ ରଚନା ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି | ଆଜିକାଲି ପରିବେଶ ଓ ଗ୍ୟଲନ୍ତୁ ପ୍ରର ଶ୍ରୀମାଇଁ ଗୋଟାଏ ବଡ ଟପିକ୍ ବହିରେ ଏହା ରହିଥାଏ |

(ତ) ଦେବକାନ୍ତଠାରୁ ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଶୁଣି ଏବଂ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ରଚନା ଥିବାର ଜାଣି ନିଶାକର ଓ
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତଠାରୁ ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଶୁଣି ଏବଂ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ରଚନା ଥିବାର ଜାଣି ନିଶାକର ଓ ମନମୋହନ ଥଟ୍ଟା କରି ଦେବକାନ୍ତକୁ କହିଛନ୍ତି, ଭାଲୁ ଏକ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ କି ନୁହେଁ, ଅଣ୍ଡା ଦିଏ ନା ପିଲା ଜନ୍ମ କରେ ଓ କ’ଣ ଖାଏ ଓ କେଉଠି ଶୁଏ, ବ୍ରେକ୍‌ଫାଷ୍ଟ, ଲଞ୍ଚ, ଡିନର ଖାଏ । ଡନ୍‌ଲପ୍ ବେଡ଼ରେ ଶୁଏ ଆଉ ଲାଭେଣ୍ଡର ସାବୁନରେ ଗାଧାଏ, ଏହିଭଳି କହି ବହିଟାକୁ ହାତରୁ ଟାଣି ଫୋପାଡ଼ି ଦେଲା ।

(ଥ) ଗୋପୀର ଗାଲରେ କିଏ ଠାଏ କିନା ଚାପୁଡ଼ାଟେ ବସାଇ ଦେଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଗାଲରେ ଭାଲୁ ଠାଏ କିନା ଚାପୁଡ଼ାଟେ ବସାଇ ଦେଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି । ଗୋପୀ ପାଇଖାନା ସ୍କାଇଲାଇଟ୍‌ ବାଟେ ଆସି ଗୋପୀ ଗାଲରେ ଠାଏ କରି ଚାପୁଡ଼ାଟେ ବସାଇ ଦେଇଥିଲା ।

(ଦ) ମନମୋହନ ଦିଶାକରତାର୍ ଚପ୍ ରତ୍ରିରାକ୍ ଦାଢିଛି ?
Solution:
ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଗୋଟିଏ ଗାଲରେ କେହି ମାରିଲେ ଆର ଗାଲଟି ଦେଖେଇ ଦିଅ । ନିଶାକରଙ୍କ ଏଭଳି କଥା ଶୁଣି ମନମୋହନ ତାଙ୍କୁ ଚୁପ୍ ରହିବାକୁ କହିଛି । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁକୁ ଘର ଭିତରେ ପୂରାଇ ତା’ଭୟରେ କାକୁସ୍ଥ ହେବା ଅପେକ୍ଷା, ତା’ ସାମ୍‌ନା କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭଲ ।

(ଧ) ମନମୋହନ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ଭଙ୍ଗୀରେ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନମୋହନ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ଭଙ୍ଗୀରେ କହିଥିଲେ, ଆପଣମାନଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ଅଛି । ଭୀରୁତା ଅଛି । ଫାଇଟିଙ୍ଗ ସ୍ପିରିଟ୍ ନାହିଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭାଲୁ କ’ଣ ପିମ୍ପୁଡ଼ିଟାଏ ବି ଆପଣଙ୍କୁ ଡରେଇ ଦଉଚି । କିନ୍ତୁ ମୁଁ ଯିବି । ମୁଁ ତାକୁ ସାମ୍‌ନା କରିବି ।

(ନ) ତୁ ଗଲୁବେ କୈଳାସ ବୋଲି ସୁରେଶ କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ହୋଇ, ଭାଲୁକୁ ଜାମ୍ବବାନ ବୋଲି କହିଛି ଏବଂ ସେ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାକୁ ଆସିଛନ୍ତି କହିବାରୁ, ସୁରେଶ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି, ତୁ ଗଲୁବେ କୈଳାସ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଭାଲୁ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ପେଟ ଗୋଳମାଳ ହେଲାଣି ସିନା, କୈଳାସର ମୁଣ୍ଡ ଗୋଳମାଳ ହେବାକୁ ବସିଲାଣି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ।

(ପ) ସ୍ଟାର୍ଡ଼କୁ ଖବର ଦେଲେ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ କି କି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଫୁର୍ଡ଼କୁ ଖବର ଦେଲେ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ ଆସି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବ, ଭାଲୁ କେତେବେଳଠୁ ଆପଣଙ୍କ ପାଇଖାନା ଦଖଲ କରିଛି, କାଲି ସକାଳଠୁ ଆଜି ସକାଳ ଯାଏ ଚବିଶ ଘଣ୍ଟା ବିତିଯାଇଥିଲେ ବି, ୱାର୍ଡ଼କୁ କାହିଁକି ଖବର ,କରିନାହାଁନ୍ତି ?

(ଫ) କେଉଁ ସମ୍ଭାବନାକୁ ଆଦୌ ଏଡ଼େଇ ଦିଆଯାଇପାରେନା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁକୁ ମୁକ୍ତି ଦେବା ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ଖୋଲାଯାଇନଥିବା କବାଟକୁ ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଥିଲାବେଳେ, ନିଶାକର କହିଥିଲା ଖୋଲିଲାବେଳେ, ତାହା କେଁ କଟର ଶବ୍ଦ କରିବ ଏବଂ ସେହି ଶବ୍ଦରେ ବିରକ୍ତ ହୋଇ, ଯଦି ଭାଲୁ ଖୋଲିବା ଲୋକକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବ । ଏଭଳି କଥାରେ ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ସେଭଳି ସମ୍ଭାବନାକୁ ଆଦୌ ଏଡ଼େଇ ଆକ୍ରମଣ କରିବ ।

(ବ) ‘‘ବିରାଡ଼ି ବେକରେ ଘଣ୍ଟି ବାନ୍ଧିବ କିଏ?’ ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାଇଖାନା ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଖୋଲିଦେଲେ ଭାଲୁଟି ଚାଲିଯିବ, ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କୌଣସି ବାଟ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଗଲେ ମଧ୍ୟ ଏ କାମ କିଏ କରିବ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ନିଶାକର କହିଛି, ବିରାଡ଼ି ବେକରେ ଘଣ୍ଟି ବାନ୍ଧିବ କିଏ?

(ଭ) ଦରଜା ଖୋଲିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଗୋପୀ ନିଶାକରବାବୁଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀକୁ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବାରୁ, ସେ ନିଶାକରବାବୁଙ୍କୁ କହିଥିଲା, ‘ନିଶାକରବାବୁ ତମେ ମନାକର । ସେମାନେ ସିନା କେହି ନୁହଁନ୍ତି, ତମେ ତ ଆମ ଗାଁଲୋକ ହିସାବରେ, ମୋର କିଛି ହୋଇଗଲେ ମୋ ବୁଢ଼ୀମା’କୁ ତମେ କ’ଣ କହିବ ?

(ମ) ଗୋପୀ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ନାହିଁ କରିବାରୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ନାହିଁ କରିବାରୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଅତି ନିଷ୍ଠୁର ଥିଲା । ସୁରେଶ ଗୋପୀର ବେକକୁ ଧରିଥିଲା, ନିଶାକର ଯିବାପାଇଁ ବୁଝାଉଥିଲା ଏବଂ କୈଳାସ କହିଥିଲା, ସେ ଯିବାଟା ବିଧ୍ଵ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

(ଯ) ଗୋପୀର ବୁଢ଼ୀମା’ମେସ୍‌ର ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନେହୁରା ହୋଇ କ’ଣ କହି ଯାଇଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି | ଗୋପୀ ମେସ୍‌ର ଧରି ମୋ’ବୁଢ଼ୀ ମା’ କେତେ ନେହୁରା ହୋଇ କହିଥିଲା, ବିପଦ ଆପଦକୁ ତମେ ମୋର ସାହା ପକ୍ଷ ହେବ, ମୋ ଅଳି ଅର୍ଦ୍ଧଳି ସମ୍ଭାଳିବ ।

(ର) `ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯିବା ଆଗରୁ ଗୋପୀ ବାବୁମାନଙ୍କଠାରେ କ’ଣ ଦେଖୁ ବୋଲି କହିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯିବା ଆଗରୁ ଗୋପୀ ବାବୁମାନଙ୍କଠାରେ ନିଷ୍ଠୁର ଚେହେରା ଦେଖିଥିଲା । ଭାଲୁକୁ ଦେଖିଲା ପରେ ମନେ ହେଲା, ଭାଲୁର ଚେହେରା ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଢେର ନିରୀହ । ଭାଲୁ ଗୋପୀକୁ ହାତମୁଠାରେ ପାଇ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ବି, ବାବୁମାନଙ୍କ କଥା ମାନି ନଥିଲେ, ଗୋପୀକୁ ସେମାନେ ଛାଡ଼ି ନଥାନ୍ତେ, ପିଟି ପିଟି ମାରି ବୋଲି |

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଳ) ‘ସସେମିରା’ ଗପ କଥା ମନେପକାଇ ଗୋପୀ ଗଲାବେଳେ ବାବୁମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଯାଇଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ସସେମିରା’ ଗପକଥା ରଖିପାରିଲ ନାହିଁ । ଯୋଉ ବିଶ୍ଵାସରେ ସେ ତୁମ ପାଖରେ ମୋତେ ଛାଡ଼ି ଯାଇଥିଲା, ସମସ୍ତେ ମିଶି ବୋଲି ଲେଖିଦେବ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :
Question 5.
(କ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ଏକାଙ୍କିକା ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର, ଏକାଙ୍କିକାର କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକାର ଆରମ୍ଭରୁ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାଲୁ ଉପସ୍ଥିତିଜନିତ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ମାନସିକତା, କଥାବସ୍ତୁ ରୂପେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଏକଦା ଜଙ୍ଗଲ ଛାଡ଼ି ଭାଲୁଟି ସହରକୁ ଚାଲି ଆସିଛି । ଭାଲୁ ସହରକୁ ଚାଲି ଆସି କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ରହିଯାଇଛି, ଜଣା
ଖବର ଜଣାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଦେଖା ଦେଇଛି ଭାଲୁର ଭୟ ବା ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ । ପ୍ରଶାସନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏ ଦିଗରେ ତତ୍ପରତା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ କୌଣସି ଏକ ମେସ୍‌ରେ । ମେସ୍‌ର ମ୍ୟାନେଜର ନିଶାକରବାବୁ ପ୍ରଥମେ ଭୟରେ ବାହାରକୁ ବାହାରି କୌଣସି ପ୍ରକାର ସଉଦା ବା ପରିବା ଆଣିବାକୁ ଯାଇନାହାଁନ୍ତି । ଫଳରେ ସେଦିନ ମେସ୍ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି । ଭାଲୁ ପାଇଁ ମେସ୍ କେବଳ ବନ୍ଦ ହୋଇନାହିଁ । ସେମାନେ ଜାଣି ପାରିଛନ୍ତି ଭାଲୁ ଆସି, ସେମାନଙ୍କର ଗାଧୁଆ ଘରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛି । ତେଣୁ ଭାଲୁ ଭୟରେ କେହି ନିତ୍ୟକର୍ମ କରିପାରିନାହାଁନ୍ତି । ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା, ଗାଧୁଆ ସମସ୍ତଙ୍କର ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଭାଲୁର ସନ୍ଧାନ ପାଇବେ, ତୁରନ୍ତ ସେହି ସ୍ଟାର୍ଡ଼କୁ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଛି । ସହରରେ ହେବାକୁ ଥିବା ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ, କ୍ରିକେଟ ଖେଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସବୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି । ଭାଲୁ ପାଇଁ ନିଶାକରଙ୍କୁ ଜର ହୋଇଯାଇଛି । ଏପରିକି ମେସ୍‌ରେ ସମସ୍ତେ ସ୍ଥିର କରିଛନ୍ତି, ପାଇଖାନା ପାଖ ପଛ ଦରଜା ଖୋଲି ଦେଲେ, ଭାଲୁଟି ବାହାରିଯିବ । ସେହି ସମୟରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି, କିଏ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ଯିବ । ସମସ୍ତେ ନିଜକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖି, ଗୋପୀଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ପଛ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ । ଗୋପୀ ରାଜି ନ ହେବାରୁ, ତାକୁ ମାଡ଼ ଦେଇ ବା କରିଛନ୍ତି । ବାଧ୍ୟହୋଇ ଶେଷରେ ଗୋପୀ ଯାଇଛି, ସେହି ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ କରିବାକୁ । ଗୋପୀ ଜାଣିଛି ମେସ୍‌ର ମେମ୍ବରମାନେ ଭାଲୁଠାରୁ ଆହୁରି ହିଂସ୍ର ଓ ନିଷ୍ଠୁର । ସେମାନଙ୍କର ଉପଦ୍ରବ ସହି କରିନପାରି ସେ ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଦୟାରୁ ଗୋପୀ ବଞ୍ଚଲେ ବି, ସେ ଆଉ ମେସ୍‌ରେ ରହିନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ତା’ର ବୁଢ଼ୀମା’ର ବିଶ୍ଵାସକୁ ତୁଟାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ରହିଛି ।

(ଖ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ମନମୋହନଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Solution:
ସାହିତ୍ୟରେ ଚରିତ୍ର, ସାହିତ୍ୟିକର ମାନସ ସନ୍ତାନ । ସାହିତ୍ୟିକ ସିଧାସିଧ୍ କିଛି କହେ ନାହିଁ ଯାହା କହେ, ତା’ର କଚ୍ଛିତ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଚରିତ୍ର ସୃଷ୍ଟିକରି ଘଟଣାକୁ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ କରାଏ । ଯେଉଁ ଚରିତ୍ର ସତ୍ୟର ଯେତେ ନିକଟବର୍ତୀ, ସେହି ଚରିତ୍ର ସେତେ ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ନାଟକ ବା ଏକାଙ୍କିକା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚରିତ୍ର ସିଧାସିଧୁ ନିଜର ରୁଚିବୋଧକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ଚରିତ୍ରକୁ ଆକଳନ କରିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ । ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ମନମୋହନ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସାଂପ୍ରତିକ ମଣିଷମାନଙ୍କର ସୁବିଧାବାଦୀ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।
I
ଏକାଙ୍କିକାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରୁ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମନମୋହନ ଚରିତ୍ରକୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ନିଶାକର ବାବୁଙ୍କ ପରିଚାଳିତ ମେସ୍‌ର ମେମ୍ବର ଭାବରେ ସେ ପହଞ୍ଚି, ନିଶାକର ବାବୁଙ୍କ କଥାକୁ ବିଶ୍ବାସ କରିନାହିଁ । କୌଣସି କଥାକୁ ନ ଶୁଣି ନ ଜାଣି, ସେ କଥାକୁ ଅବିଶ୍ୱାସ କରେ । ତେଣୁ ନିଶାକରକୁ ମନମୋହନ କହିଛି, ଆପଣ ଗୋଟିଏ ମହାଗାଲୁ, କୌଣସି ଉପାୟରେ ବଜାର ଯିବା ବନ୍ଦ କରି, ଯାହା ପଚା ପୋକରା ପରିବା ଅଛି, ତାକୁ ମେଣ୍ଟେଇ ଦେବେ । ସହରକୁ ଭାଲୁ ଆସିବାର ଆତଙ୍କ ଖେଳି ଯାଇଥିଲେ ବି, ସେଥ‌ିରେ ସେ ନିଶାକରକୁ ବଜାର ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି । ସ୍ବାର୍ଥପର ମଣିଷ ହିସାବରେ ମନମୋହନ କେବଳ ନିଜ ସୁବିଧା କଥା ଭାବିଛି । ମନମୋହନ ଜାଣିଛି ଭାଲୁ ବାହାରେ ଥିଲେ ଯେମିତି ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଭିତରେ ଥିଲେ କମ୍ବଳଟାକୁ ଦେଖି ଡରିଯାଇଥିଲେ ମନମୋହନ, ତାଙ୍କ ମନରୁ ସେଭଳି ଭୟ ଦୂରେଇ ଦେଇଛି ।

ପାଇଖାନା ଫାଟବାଟେ ମନମୋହନ ଦେଖିଛି ଭାଲୁକୁ, କିନ୍ତୁ ରାତି ହେଲେ ଭାଲୁ ଜର ଛାଡ଼ିଯାଇଥବ ଓ ଶତସିଂହର ପରାକ୍ରମ ଦେଖାଉଥ‌ିବ । କାଙ୍କିକାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମନମୋହନ ସମସ୍ତଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଗୋପୀକୁ ପଛ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ବାଧ୍ୟ, କରିଛି । ନିଜେ ନ ଗଲେ ମଧ୍ଯ ‘କି ଭାରୀ କାମଟେ ଯେ ପିଲା ହେଲା ବୋଲି ପାରିବନି’ । ଗୋପୀ ଯେତେବେଳେ ଶୋଇଛି, ଗୋପୀକୁ ଗୋଇଠାମାରି ମନମୋହନ ଡାକିଛି ! ଗୋପୀ ଉଠିଲାପରେ ତା’ର କୌଣସି କଥା ଶୁଣିବାକୁ ସେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇନାହିଁ ।

ଧମକ ଦେଇ କହିଛି – ‘ମାରି ମାରି ତୋ ପିଠିରୁ ଛାଲ ଉତାରି ଦେବି ଯଦି ନ ଯିବୁ।’ ଗୋପୀକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ମନମୋହନ ମାଡ଼ ଦେଇଛି । ଗୋପୀ ଯିବାକୁ ରାଜି ହେଲାପରେ, ନିଜେ ସୁରକ୍ଷିତ ଥିବାରୁ ଆତ୍ମ ସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରିଛି । କହିଛି – ‘ଗୋପୀଟା ନ ଯାଇଥିଲେ ବଡ଼ Problem ହୋଇଥା’ନ୍ତା । ନିଜ ପ୍ରୋବ୍ଲେମ୍‌କୁ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ଅନ୍ୟକୁ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଇ, ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଛି !

(ଗ) ପଠିତ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଗୋପୀ ଚରିତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତା ବୁଝାଅ ।
Solution:
ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ନାଟ୍ୟକାର । ସେ ତାଙ୍କର ନାଟକରେ ଏଭଳି ଚରିତ୍ର ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ଯେଉଁ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସାଂପ୍ରତିକ ମଣିଷମାନଙ୍କର ସ୍ବାର୍ଥ ସର୍ବସ୍ଵ ମନୋଭାବ ଓ ଅବିଶ୍ଵାସ ଭାବକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ଏକାଙ୍କିକା ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ରେ ଗୋପୀ ଭଳି ସରଳ, ନିରୀହ, ମେସ୍‌ରେ ବୋଲକରା ଭାବରେ କାମ କରୁଥିବା ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ, ମେସ୍‌ରେ ରହୁଥ‌ିବା ବଡ଼ମାନଙ୍କ ହୃଦୟହୀନ ଭାବକୁ ନାଟ୍ୟକାର ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଚରିତ୍ର ନଥୁଲେ ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ବା ନିସ୍ତାର ନାହିଁ ବୋଲି ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଏକାଙ୍କିକାର ଆରମ୍ଭରେ ଗୋପୀ, ନିଶାକରବାବୁଙ୍କ କଥାରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଛି । ନିଶାକରବାବୁ ମେସ୍‌ର ମ୍ୟାନେଜର ଭାବରେ, ଗୋପୀକୁ ନେଇ ବଜାର ସଉଦା କରିବାକୁ ବାହାରିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଭଲ ଖବର ଶୁଣିଲା ପରେ ସେ ଆଉ ବଜାର ଯାଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସରଳ ଗୋପୀ ମେସ୍‌ରେ ଖାଏ ପିଏ ଏବଂ ଅବସର ସମୟରେ କେବଳ ଶୋଇପଡ଼େ । ଶୋଇ ଶୋଇ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖେ । ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ଗାଁ ପିଲା ହିସାବରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦିଏ । ଭାଲୁର ଭୟଙ୍କର ଭାବକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରି ଗୋପୀ କହିଛି – ‘ଆପଣ ସହରରେ ରହିଛନ୍ତି। ଆପଣ କୋଉଠୁ ଜାଣିବେ – ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା କି ଭୟାନକ ।

ଗୋପୀ ପ୍ରଥମେ ଦେଖିଛି, ଗାଧୁଆ ଘରେ ଭାଲୁକୁ । ଫଳରେ ଭୟରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଗାଧୁଆ ଓ ପାଇଖାନା ଘର କାମ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି । ଗୋପୀ ଖଟ ଉପରେ କମ୍ବଳ ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇ ଶୋଇଛି । ମାତ୍ର ଗୋପୀକୁ ଦେଖି ନିଶାକରବାବୁ ଭୟ ପାଇଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଶୋଇ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲା, ‘ପାଇଖାନା ଭିତରୁ ଭାଲୁଟା ବାହାରି ଆସି ତା ପାଖରେ ଜାକି ଜୁକି ହୋଇ ଶୋଇଛି ।’ ପୁଣି ଭାଲୁକୁ ଦେଖିବାକୁ ଯାଇ ଗୋପୀ, ଭାଲୁଠାରୁ ଚଟକଣା ଖାଇଛି । ସବୁବେଳେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଗୋପୀ ସରଳ ପିଲା ହିସାବରେ, ଭାଲୁକୁ ନେଇ ସବୁବେଳେ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖିଛି । ପିଲାବୁଦ୍ଧି ହେତୁ, ସ୍ଵପ୍ନରେ ସେ ଭାଲୁ ସାଙ୍ଗରେ ଖେଳିଛି । ମାତ୍ର ସମସ୍ତେ ସ୍ଥିର କରିଛନ୍ତି, ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଗୋପୀ ଖୋଲିଦେବ ଏବଂ ଭାଲୁଟି ବାହାରିଯିବ । ଭାଲୁଟି ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଗୋପୀକୁ ଯେ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ, ସେଥ୍ୟପ୍ରତି କେହି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି ।

ବରଂ ସମସ୍ତେ ଗୋପୀର କୌଣସି କଥା ନ ଶୁଣି, ଗୋପୀକୁ ନିଷ୍ଠୁର ଭାବରେ ମାଡ଼ ମାରି ଗୋପୀକୁ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଇଛନ୍ତି । ବାଧ୍ୟ ପରେ ସେ ଆଉ ମେସ୍‌ରେ ରହିବାକୁ ଚାହିଁନାହିଁ । ଗଲବେଳେ କହିଛି, ବାବୁମାନଙ୍କ ଚେହେରାଠାରୁ ଭାଲୁ ଚେହେରା ବେଶ୍ ନିରୀହ । ଭାଲୁ ପାଖରେ ପାଇ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ବି, ବାବୁମାନଙ୍କ କଥା ମାନିନଥିଲେ, ସେମାନେ ତାକୁ ମାରିଦେଇଥାନ୍ତେ । ପୁନଶ୍ଚ ବାବୁମାନେ ତା’ବୁଢ଼ୀମା ବିଶ୍ଵାସରେ ବିଷ ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସମସ୍ତେ ନିଜ ଜିଭ ଟାଣି ନିଜ ହାତରେ ସସେମିରା ବାସ୍ତବରେ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଗୋପୀର ଭୂମିକା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

(ଘ) ‘ସସେମିରା’ ଉପାଖ୍ୟାନଟି କ’ଣ ? ‘ଭାରୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଏହାର ସଂଯୋଜନା କିପରି ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଛି ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହି ‘ସସେମିରା’ ଉପାଖ୍ୟାନଟି ସଂଯୋଜିତ କରି ସ୍ଵାର୍ଥନ୍ୱେଷୀ ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ରୂପକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅଟି ଜଙ୍ଗଲରେ ବୁଲୁ ବୁଲୁ ସନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଯାଇଛି । ସେ ବାଘ ହାବୁଡ଼ରେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । ବାଘ ବିପଦରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ, ରାଜପୁଅ ନିକଟରେ ଥିବା ଗଛରେ ଚଢ଼ିଯାଇଛି । ମାତ୍ର ରାଜାପୁଅ ଗଛକୁ ଚଢ଼ିଗଲା ପରେ ଦେଖିଛି, ସେହି ଗଛରେ ପୂର୍ବରୁ, ବାଘ ଭୟରେ ଭାଲୁଟି ରହିଛି । ରାଜାପୁଅ ବଡ଼ ଅଡୁଆ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । କାରଣ ଗଛରେ ରହିଲେ ଭାଲୁ ବିପଦ ଏବଂ ତଳକୁ ଗଲେ ବାଘ ବିପଦ । ରାଜାପୁଅର ଏଭଳି ଅବସ୍ଥା ଦେଖି, ଭାଲୁ ରାଜାପୁଅକୁ ନିର୍ଭୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛି । ଫଳରେ ଦୁଇଜଣ ବନ୍ଧୁ ଭାବରେ ଗଛ ଉପରେ ରାତ୍ରିଯାପନ କରିଛନ୍ତି । କିଛି ସମୟ ପରେ ରାଜାପୁଅକୁ ନିଦ ଲାଗିଛି । ଭାଲୁ କହିଛି, ତୁମେ ମୋ ଜଙ୍ଘ ଉପରେ ମୁଣ୍ଡରଖି ଶୋଇପଡ଼ । ରାଜାପୁଅ ଭାଲୁକଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରି, ଭାଲୁ ଜଙ୍ଘ ଉପରେ ମୁଣ୍ଡ ରଖି ଶୋଇଛି । ରାଜାପୁଅକୁ ନିଦଲାଗିଲା ପରେ,

ଭାଲୁକୁ ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛି । କହିଛି, ରାଜାପୁଅକୁ ଠେଲି ଦେଲେ, ରାଜାପୁଅ ତଳେ ପଡ଼ିଯିବ ଏବଂ ସେ ତାହାକୁ ଖାଇ ଚାଲିଯିବ । ଭାଲୁ କିନ୍ତୁ ସେଭଳି ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ କାମ କରିନାହିଁ । ରାଜାପୁଅର ନିଦଭାଙ୍ଗିଲା ପରେ, ଭାଲୁ ରାଜାପୁଅ ଜଙ୍ଘ ଉପରେ ମୁଣ୍ଡ ଦେଇ ଶୋଇଛି । ଭାଲୁକୁ ନିଦ ଲାଗିଲା ପରେ, ତଳେ ଥିବା ବାଘ ରାଜପୁଅ ମନରେ ବିଶ୍ଵାସ ଜନ୍ମାଇଲା ଭଳି କଥା କହିଛି । ରାଜାପୁଅ ବାଘ କଥାରେ ବିଶ୍ଵାସ କରି ଭାଲୁକୁ ଠେଲି ଦେଇଛି । ମାତ୍ର ଭାଲୁ ତା’ନଖରେ ଗଛକୁ ଭିଡ଼ିଧରି ଥିବାରୁ ସେ ତଳେ ପଡ଼ିନାହିଁ । ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ପରେ ଜାଣିଛି, ରାଜାପୁଅ ତା’ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ କାମ କରିଛି । ସକାଳ ହେଲାପରେ ବାଘ ଚାଲିଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଓ ରାଜାପୁଅ ତଳକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ କାମ ସସେମିରା କହିଛି । କାଳିଦାସ ରାଜାପୁଅକୁ ଏଭଳି ବିପଦରୁ ଶ୍ଳୋକ ପଢ଼ି ମୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ସଂସ୍କୃତ କାହାଣୀକୁ ନାଟ୍ୟକାର ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ସଂଯୋଜିତ କରିଛନ୍ତି । ମେସ୍‌ରେ ସମସ୍ତେ ଥିଲେ ବି, ସାନପିଲା, ବୋଲକରା ଗୋପୀକୁ ସମସ୍ତେ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଗୋପୀ ଚାକିରି କରିବାକୁ ଆସିଥୁଲା ବେଳେ, ଗୋପୀର ବୁଢ଼ୀମା’ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଥିଲା, ବିପଦ ଆପଦକୁ ସାହାହେବ, ସବୁ ଅଳି ଅର୍ଦ୍ଧଳି ସମ୍ଭାଳିବ । ହେଲେ ସବୁ ବାବୁମାନେ ନିଷ୍ଠୁର ଭାବରେ ଗୋପୀକୁ ମାଡ଼ମାରି ବିପଦ୍ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଲେ । ଗୋପୀ ଜାଣି ପାରିଛି ବାବୁମାନଙ୍କଠାରୁ, ଭାଲୁ ଖୁବ୍ ନିରୀହ । କାରଣ ଭାଲୁ ହାତମୁଠାରେ ପାଇ ଗୋପୀକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲା, କିନ୍ତୁ ବାବୁମାନଙ୍କ କଥା ମାନି ନ ଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ ଗୋପୀକୁ ପିଟି ପିଟି ମାରି ଦେଇଥାନ୍ତେ । ଗୋପୀ ମେସ୍ ଛାଡ଼ି ଗଲାବେଳେ କହିଛି, ବୁଢ଼ୀମା’ ବିଶ୍ୱାସକୁ ତମେମାନେ ଭାଙ୍ଗିଦେଇଛ । ସେ ମେସ୍ ଛାଡ଼ି ଗଲାବେଳେ କହିଛି – ‘ମୁଁ ତ ରହିପାରିବିନି ହେଲେ କହି ଯାଉଚି…ତମେ ସମସ୍ତେ ତମ ଜିଭଟାଣି ନିଜ ହାତର ସସେମିରା ବୋଲି ଲେଖିଦେବ ।’’ସେଦିନ ରାଜାପୁତ୍ର ଯେଉଁଭଳି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୋଇଥିଲା, ଆଜି ସବୁ ମଣିଷଙ୍କ ଭିତରେ ସେହିଭଳି ସ୍ଵାର୍ଥପରତା ଓ ଅବିଶ୍ଵାସ ବୋଧ ରହିଥିବା ନାଟ୍ୟକାର କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ‘ଭାଲୁ’ ସମ୍ପର୍କରେ ଉପସ୍ଥିତ ବନ୍ଧୁମାନେ ଯେଉଁସବୁ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ତା’ର ଆକଳନ କର ।
Solution:
ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ହିଁ ନବନାଟ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପୁରୋଧା । ସେ ନାଟକରେ ଅନେକ ପ୍ରତୀକ ପ୍ରୟୋଗ କରି, ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ତାହାକୁ ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଆସ୍ଥାର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ସଂସ୍କୃତ କାହାଣୀ ଉପସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ମେସ୍‌ରେ ରହୁଥ‌ିବା ବାବୁମାନେ ନିଜସ୍ବ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ମନ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଏକ ବଣୁଆ ଭାଲୁ, ସହର ମଧ୍ୟକୁ ପଶିଆସିଛି । ସେହି ଖବର ପ୍ରଚାରିତ ହେଲା ପରେ, ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ କିପରି ଭୟଙ୍କର ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ମନମୋହନ ଉପରକୁ ଦେଖାଇ ହେଲାଭଳି କହିଛି, ଭାଲୁ ଆସିଲେ ବି ଆମର କିଛି କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଗାଉଁଲି ପିଲା ହିସାବରେ ଗୋପୀ କିନ୍ତୁ ଏହି କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିପାରି ନାହିଁ । ବରଂ ସେ କହିଛି ଭାଲୁ କାମୁଡ଼ା ବଡ଼ ଭୟାନକ । ସେହି ସମୟରେ କୈଳାସ ସସେମିରା ଗଳ୍ପର ସୂଚନା ଦେଇଛି । ଗଳ୍ପ ଶୁଣି ନିଶାକର କହିଛି, ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକତା ଆଦୌ ସହିପାରେ ନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକଙ୍କୁ ସେ ଘୃଣାକରେ । ଯେହେତୁ ନିଶାକରବାବୁ ମେସ୍ ଚଳାଇବାରେ କିଛି ବିଶ୍ଵାସଘାତକ କାମ କରିଥିବେ, ତାହେଲେ ଭାଲୁ ତାଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚୟ ଆକ୍ରମଣ କରିବ ।

ଗୋପୀ ପ୍ରଥମେ ବାଥୁରୁମ୍‌ରେ ଭାଲୁକୁ ଦେଖିଛି । ତେଣୁ ଭାଲୁ ପାଇଁ କେବଳ ମେସ୍ ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ ହୋଇନାହିଁ । ଦଳ ମଧ୍ଯ ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଭୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଏଭଳି ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଛି ଯେ, ଖଟ ଉପରେ କଳାକମ୍ବଳ ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇଥିବା ଗୋପୀକୁ ନିଶାକର ଭାଲୁ ବୋଲି ଭାବିଛି । ଆଉ ଗୋପୀ ଶୋଇ ଶୋଇ ସବୁବେଳେ ଭାଲୁକୁ ନେଇ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖିଛି ଓ ସ୍ଵପ୍ନରେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଖେଳିଛି ! ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଭାଲୁ ରହିଥିଲେ ବି, ରାତି ହେଲେ ଭାଲୁର ଡର ଛାଡ଼ିଯାଏ ।

ଆଉ ଶତସିଂହର ପରାକ୍ରମ ପ୍ରକାଶ କରେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି । ପୁନଶ୍ଚ ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକକୁ କ୍ଷମାକରେ ନାହିଁ, ତେଣୁ ସେ ସମସ୍ତଙ୍କ ଜିଭଟାଣି ତା’ଉପରେ ସସେମିରା ଲେଖିଦେବ ବୋଲି, ନିଶାକର ଆଶଙ୍କା କରିଛି । ଦେବକାନ୍ତ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ଅଧ୍ଵକ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆହୁରି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି । ଭାଲୁକୁ ନେଇ କୈଳାସର ଚିନ୍ତାଧାରା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର । ସେ ମୃଦଙ୍ଗ ବଢେଇ ଭାଲୁକୁ ଜାମ୍ବବାନ ବୋଲି ମନେକରିଛି । ସର୍ପ ଜଣାଣ ପରି ସେ ବସି ବସି ଭାଲୁ ଜଣାଣ ରଚନା କରିଛି । ଏକଳି ଯୁଗରେ ଭାଲୁର ଶରଣାପନ୍ନ ହେବାପାଇଁ ଗୀତ ଗାଇଛି । ଦେଖା ଦେଇଛି କେହି ଭାଲୁ ମାରଣ କଥା ଚିନ୍ତାକଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ କେହି ଭାଲୁ ଜଣାଣ ଗାଇଛି । ଭାଲୁ ମାଧ୍ୟମରେ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର ମାନସିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।

(ଗ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ସୁରେଶର ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Solution:
କଥାବସ୍ତୁ ପରେ ନାଟକରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥାନ ହେଉଛି ଚରିତ୍ରର । କଥାବସ୍ତୁ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂଳାପ ରୂପେ ମଞ୍ଚ ଉପରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଚରିତ୍ର ବ୍ୟତିରକେ ନାଟକ|ଏକାଙ୍କିକା ଅସମ୍ଭବ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଚରିତ୍ର ହେଉଛି ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାଦାନ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଚରିତ୍ର ସୁରେଶ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଏକାଙ୍କିକା ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ର ଏକାଙ୍କିକାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସୁରେଶ ଦୁଇହାତରେ ଦୁଇଟା ମୁଗୁର ଭାଙ୍ଗୁ ଭାଙ୍ଗୁ ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ପ୍ରବେଶ କରି, ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ପ୍ରସ୍ଥାନ କରୁଛି । ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁ ପଶିଆସିଥିବା ଘୋଷଣା ହେଲାପରେ, କୈଳାସ ସସେମିରା ପ୍ରସଙ୍ଗ ସୂଚନା ଦେଇଛି । ସୁରେଶ କିନ୍ତୁ କୈଳାସର ଏଭଳି କଥାରେ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛି ।

ଭାଲୁ ଆସିଥିବାରୁ ନିଶାକର ବଜାର ଯିବାକୁ ବନ୍ଦ କରିବାରୁ, ସୁରେଶ ନିଶାକରକୁ ଆକ୍ଷେପ କରିଛି । ଅନ୍ୟମାନ, ଭଳି ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ ବୋଲି କହିଛି । ପୁଣି କହିଛି ‘‘କବା. ଭାଲୁଟା….ତା’ପାଇଁ ଆପଣ Mess ବନ୍ଦ କରିଦେବେ ? ଭାଲୁ ପାଇଁ ଯଦି ମେସ୍ ବନ୍ଦ କରିଦେବେ, ତା’ହେଲେ ହାତୀପାଇଁ ଏ ଦେଶକୁ ତ ଗୋଟାଏ ବନ୍ଦ ଡାକରା ଦେଇଦେବେ ।’’
ଗୋପୀ ଚିତ୍କାର କରି ଭାଲୁ କଥା କହିବାରୁ, ଉପରେ ଫୁଟାଣି ଦେଖାଇ ସୁରେଶ ନିଜକୁ ଅତିରଞ୍ଜିତ କରି ପ୍ରକାଶ କରିଛି ।

କହିଛି, ‘କାହିଁରେ……କୋଇଠି….ରେ ଭଲୁକ….ଏଇ ଗଦାଘାତେ ଆଜି ତୋତେ ପଠେଇବି ସମନ ସଦନେ… କହ କହ କେଉଁଠାରେ ତୁହି ।’’ କିନ୍ତୁ ଭାଲୁ ଯେ ବାଥୁରୁମ୍‌ରେ ଏହା ଜାଣି ସାରିବା ପରେ ଚୁପ୍ ହୋଇଯାଇଛି । ଆହୁରି ମିଛୁଆଙ୍କ ଭଳି କହିଛି, ବାହାରେ ବୁଲୁଥିଲେ ଦେଖେଇ ଦେଇଥା’ନ୍ତି…ବାଥରୁମ୍‌ରେ ପଶିଚି ମାନେ…..ଛୋଟ ରୁମ୍ଟା, fight କରିହେବନି । ସୁରେଶ ନିଜକୁ ଅଫିସ୍‌ର ଜଣେ କର୍ମପ୍ରବଣ କର୍ମୀ ବୋଲି କହିଛି । ତା’ ଅଫିସ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ଜରୁରୀ ଫାଇଲ୍ dispose ହେବାର ଥିଲା, ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି। ଅନ୍ୟକୁ କେବଳ ସବୁବେଳେ ଦୋଷ ଦେବା ଅଭ୍ୟାସ ହେଉଛି ସୁରେଶର । ନିଶାକରବାବୁ ବାଥୁରୁମ୍ ଲାଇଟ୍‌ର ବାହାରେ ସୁଇଚ୍ ରଖିନଥୁବାରୁ, ସୁରେଶ କହିଛି । ଭାଲୁ ଯୋଗୁ ଉପାସ ରହିବା ଓ ନିତ୍ୟକର୍ମ କରି ନପାରିବାରୁ ସୁରେଶ ବାରମ୍ବାର ଚିଡ଼ି ଚିଡ଼ି ହୋଇଛି ।

ମଣିଷ ଓ ପଶୁ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା କରି କହିଛି, ‘ପଶୁ ମଣିଷକୁ ମାରିଦିଏ, ଏକଥା ଯେମିତି ଠିକ୍, ମଣିଷ ବି ପଶୁମାଂସ ଖାଏ, ଏକଥା ସେମିତି ଠିକ୍ ।’’ପଛ ଦରଜା ଖୋଲି ଦେଲେ ଭାଲୁ ବାହାରିଯିବ, ସେଭଳି ଆଲୋଚନାରେ ସହମତ ହୋଇଛି ସୁରେଶ । ମାତ୍ର ଗୋପୀ ଦ୍ଵାରା ଏ କାମ କରାଯିବ, ଏଥରେ ସେ ପ୍ରଥମେ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛି । କିନ୍ତୁ ପରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପରି ସେ ଗୋପୀକୁ ବାଧ୍ଯ କରିଛି, ସେଭଳି ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ କରିବା ପାଇଁ । ଗୋପୀର ବେକ ଧରି ମାଡ଼ ଦେଇଛି । ଗୋପୀ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ଗଲାବେଳେ, ସେ ସତର୍କତାର ସହିତ ରହି ଧାରା ବିବରଣୀ ପ୍ରକାଶ କଲାଭଳି କହିଛି ।

(କ) କବି ପରିଚୟ :

ଓଡିଆ ନବନାଟ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପୁରୋଧା ହେଉଛିନ୍ତି ନାଟ୍ୟକାର ବିଲୟ ପିଣ୍ଡ | ଗତାନୁଗତିକ ନାଟକକୁ ଏକ ତନ୍ନ ମାନର ଆରେଲ ବିଗରେ ତାଙ୍କଉ ଅନସାକାଣ୍ର୍ୟ | ପରମାର ଏଙ୍କ ଆଧୁନିକତା ଉତ୍ପ ସହିତ ଏକ ବିଚିତ୍ର ସାଲିସ୍ କରିଛିନ୍ତି ନାଟ୍ୟକାର ବିକମ ମିଣ୍ଡ | ଏକ ଭିନ୍ନ ମାର୍ଗରେ ଆଗେଇ ନେବା ଦିଗରେ ତାଙ୍କର ଭୂମିକା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । ପରମ୍ପରା ଏବଂ ଆଧୁନିକତା ଉଭୟ ସହିତ ଏକ ବିଚିତ୍ର ସାଲିସ୍ କରିଛନ୍ତି ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର । ଏହି ମହାନ୍ ନାଟ୍ୟକାର ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ନୀଳଗିରିସ୍ଥ ସନ୍ତରାଗଡ଼ିଆଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ସମୟ ହେଉଛି ୧୯୩୬ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୫ ତାରିଖ । ଇଂଜିନିୟରିଂରେ ଡିପ୍ଲୋମା ଲାଭ କରିବା ପରେ ପରେ ସେ ଚାକିରି ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହି ଚାକିରିରେ ରହି ମଧ୍ୟ ମଞ୍ଚ, ବେତାର, ଦୂରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ସହିତ ସେ ଓତପ୍ରୋତ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ରହିଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାଧ୍ୟମ ପାଇଁ ସେ ନାଟକ ରଚନା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ।

ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କ ନାଟକ ‘ଏକାକୀ’ ୧୯୬୨ରେ ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡ଼େମୀଦ୍ଵାରା ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ନାଟକ ଭାବରେ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କର ‘ଯାଦୁକର’ ୧୯୮୦ରେ ରାଜ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଛି । ୧୯୭୮ରେ ମିଶ୍ର ୧୯୬୪ରେ ‘ଅଶାନ୍ତ ଗ୍ରହ’ ରଚନା କରି ପାରମ୍ପରିକ ନାଟକକୁ ଏକ ନୂଆ ଢାଞ୍ଚାରେ ପକାଇଥିଲେ । ୧୯୬୨ରେ ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ଦୁଇଟି ସୂର୍ଯ୍ୟଦଗ୍‌ଧ ଫୁଲକୁ ନେଇ’ ଏକ ଭିନ୍ନ ସ୍ଵାଦର ନାଟକ । ଦୁଇଟି ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ନାଟକରେ folk form ର ସଫଳ ପ୍ରୟୋଗ ଘଟିଛି । ୧୯୬୪ଠାରୁ ନାଟ୍ୟକାର ମିଶ୍ର ଆଉ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁନାହାଁନ୍ତି । ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି, ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ନାଟକ । ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଚାରୋଟି ନାଟକ ସାଧାରଣତଃ ଦର୍ଶକ, ପାଠକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି – ‘ଅଶାନ୍ତ ଗ୍ରହ’, ‘ଶବବାହକମାନେ’, ‘ତଟ ନିରଞ୍ଜନା’ ଏବଂ ‘ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ’ । ଚାରୋଟିଯାକ ନାଟକ ନିଜ ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ନାଟ୍ୟକାର ମିଶ୍ର ନାଟକ ପ୍ରତି ଆସକ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ ଏହା ପଛରେ ଥିଲା ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଆଶୀର୍ବାଦ । ପିତା କଳାପ୍ରିୟ ଥିବାରୁ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ସେ କଳାଚର୍ଚ୍ଚାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ତତ୍‌କାଳୀନ

ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ମଧ୍ୟ ନାଟ୍ୟକାର ବିଶେଷ କୌଣସି ବାଧାବିଘ୍ନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇନଥିଲେ । ଅଧ୍ଵନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପିତା ଗୋଟିଏ ଯାତ୍ରା ବା ଅପେରା ଦଳର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ । ନାଟକ ଲେଖିବା ପୂର୍ବରୁ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ମିଶ୍ରଙ୍କର ସାରସ୍ଵତ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା କବିତା ରଚନାରେ । ମାତ୍ର ସେହି କବିତା ଲେଖାରେ ସେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିନଥିଲେ । ସମୟ ତାଙ୍କୁ ବାଧା ଦେଇଥିଲେ ବି କବିତାର ସ୍ଥାନକୁ ସେ ନାଟକରେ ଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ନାଟ୍ୟ ଜଗତ ପ୍ରତି ଆସକ୍ତ ହୋଇ ନୂଆ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଜୀବନ ଥିଲା ତାଙ୍କର ନାଟକ ଜୀବନ ।

ପାରମ୍ପରିକ ଶିକ୍ଷାରେ ସେ ଅଧ୍ଵ ଅଗ୍ରସର ହୋଇନଥିଲେ । ହାଇସ୍କୁଲ ପାଠ ଶେଷ କରିବା ପରେ ସେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥଲେ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ସ୍କୁଲରେ । ସେଠାରୁ ଡିପ୍ଲୋମା ପାର୍ଶ୍ଵକରି ସେ ଓଭରସିୟର ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୬୦ ମସିହାରୁ ସେ ନାଟକ ଲେଖା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପାରମ୍ପରିକ ଓ ଆଧୁନିକ ଉଭୟ ପ୍ରକାର ନାଟକ ସେ ରଚନା କରିବାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ‘ଜନନୀ’, ‘ପଞ୍ଚଶାୟକ’, ‘ଶୃଙ୍ଖଳା’, ‘ଅଶାନ୍ତଗ୍ରହ’, ‘ତିମିର ତୀର୍ଥ’, ‘ସାଗରତୀରେ’, ‘ଯାଯାବର’, ‘ହେ ସ୍ଵର୍ଗ ବିଦାୟ’, ‘ପ୍ରତୀକ୍ଷା’, ‘ମନ ଅରଣ୍ୟ’, ‘ଶବବାହକମାନେ’, ‘ଚନ୍ଦ୍ରଚୋରି’, ‘ଏଠି ସେଠି ସବୁଠି’, ‘ଦୁଇଟି ସୂର୍ଯ୍ୟଦଗ୍‌ଧ ଫୁଲକୁ ନେଇ’, ‘ଯାଦୁକର’, ତଟ ନିରଞ୍ଜନା’, ‘ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ’, ‘ପର୍ଶୁରାମ’ ଏବଂ ‘ବାଦ୍‌ଶାହା’ ।

ନାଟ୍ୟକାର ମିଶ୍ର ପରମ୍ପରା ଏବଂ ଆଧୁନିକତାକୁ ଏକା ସଙ୍ଗରେ ସ୍ବାଗତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସବୁଥ୍ରେ ସେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ ମୁଖ୍ୟତଃ ୧୯୬୦ରୁ ୧୯୬୮ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଭାରତୀୟ ପାଣିପାଗ ସହିତ ସାଲିସ୍ କରି ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ସେ ସଫଳତା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ଏକାଙ୍କିକାର ସାରକଥା :

ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ତାଙ୍କ ନାଟକରେ ମଣିଷର ବାହ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ (Outer action) ଅପେକ୍ଷା ଆମ୍ବିକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମୟରେ ମଣିଷମାନେ ବେଶ୍ ସ୍ବାର୍ଥପର । ଏକାଙ୍କିକାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟର ପଟ୍ଟଭୂମିରେ ମାନବୀୟ ଅବମୂଲ୍ୟାୟନର ଚିତ୍ରକୁ ନାଟ୍ୟକାର ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ଆମ୍ବସର୍ବସ୍ଵ ମଣିଷ ଆଜି ନିଜର ଅବସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତାଗ୍ରସ୍ତ । ଏକଦା ବିଶ୍ଵମାନବ ପାଇଁ ଏକକ ମାନବର ବଳିଦାନର କଥା ଜୀବନକୁ ଗଭୀର ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଆଜି କିନ୍ତୁ ସେହି ଚିନ୍ତାଧାରା ବଦଳିଯାଇଛି । ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଣିଷ ନିଜେ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବଳିଦାନ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି । ଆତ୍ମସର୍ବସ୍ଵ ବିଶ୍ଵର ଏଇ ନୈତିକ ଅବମୂଲ୍ୟାୟନର ଚିତ୍ରକୁ ଅତି ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଆଖ୍ୟାରେ ଲୋକଗଳ୍ପର ମାନବ କେବଳ ଅକୃତଜ୍ଞ ନୁହେଁ, ଆଜିର ମାନବ ବି ସେହି ଅକୃତଜ୍ଞତାର ପରମ୍ପରାକୁ ଅବ୍ୟାହତ ରଖୁଛି ।

ନିଶାକର, ଗୋପୀ, ମନମୋହନ ଓ ଦେବକାନ୍ତ । କୌଣସି ଏକ ସହରରେ ଛୋଟ ବଡ଼ ଚାକିରି କରି ବା ବୃତ୍ତି ଆଶାୟୀ କୈଳାଶ, ସୁରେଶ, ମନମୋହନ ଓ ଦେବକାନ୍ତ ଘରଭଡ଼ା ନେଇ ମେସ୍ କରିଛନ୍ତି । ମେସ୍ ବୁଝାବୁଝି ଦାୟିତ୍ଵରେ ଅଛନ୍ତି ନିଶାକର । ଟହଲିଆ ବା ଚାକର ଭାବରେ ଅଛନ୍ତି, ସବୁଠାରୁ ସାନ ଗୋପୀ । ମେସ୍‌ରେ ସକାଳୁ ସକାଳୁ ସୁରେଶ ଓ କୈଳାସ ଶରୀର ଚର୍ଚ୍ଚା ବା ବ୍ୟାୟାମ କରୁଛନ୍ତି । ସେହି ରୁମ୍‌ରେ ଥୁଆ ହୋଇଛି ଟିଭି ଓ ରେଡ଼ିଓ । ସକାଳୁ ସକାଳୁ ପରିବା ଆଣିବା ପାଇଁ ବାହାରିଛନ୍ତି ନିଶାକର ଓ ଗୋପୀ । ଏହି ସମୟରେ ରେଡ଼ିଓ ଯୋଗେ ଶୁଣିପାରିଛନ୍ତି, ବିଶେଷ ଖବରକୁ । ପାଖ ଜଙ୍ଗଲରୁ ସହର ଭିତରକୁ ପଶି ଆସିଛି ଭାଲୁ । ଭାଲୁଟି ଯେକୌଣସି ଜାଗାରେ ଥାଇପାରେ କିମ୍ବା ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚି, ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର କ୍ଷତି ଘଟାଇପାରେ । ତେଣୁ ସମସ୍ତେ ଭାଲୁ ପ୍ରତି ସତର୍କ ରହିବାକୁ ବିଶେଷ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ଘୋଷଣା ଶୁଣି ବ୍ୟାୟାମ କରୁଥିବା ସୁରେଶ ଓ କୈଳାସ ସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । ବଜାରକୁ ପରିବା ଆଣିବାପାଇଁ ବାହାରିଥିବା ନିଶାକର ଓ ଗୋପୀ ଅଟକି ଯାଇଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ ମେସ୍‌କୁ ଆସିଛନ୍ତି ଦେବକାନ୍ତ ଓ ମନମୋହନ । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଖବର ଶୁଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ସେମାନେ ଭାଲୁ ଓ ରାଜାପୁଅକୁ ନେଇ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା ସସେମିରା ଗଳ୍ପର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, କୌଣସି ଏକ ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକ ବନ୍ଧୁର ଜିଭରେ ସସେମିରା ଲେଖ୍ ଦେଇଥିଲା । ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇ ଓ କଥାଟିକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟକରି ନିଶାକର କହିଛି– ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକତାକୁ ଆଦୌ ସହିପାରେ ନାହିଁ ।

ଭାଲୁ ସହରକୁ ଆସିଥିବା କଥା ଶୁଣି, ନିଶାକର ଆଉ ପରିବା ଆଣିବାପାଇଁ ଯାଇନାହାଁନ୍ତି । ସେଦିନ ଆଉ ରୋଷେଇ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ କଥା ଶୁଣି ସୁରେଶ, କୈଳାସ, ଦେବକାନ୍ତ ଓ ମନମୋହନ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ ମାରା ହେବ ଓ ସେମାନେ ଅସୁବିଧାରେ ପଡ଼ିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ସେହି କରି ଗୋପୀ ଦୌଡ଼ି ଦୌଡ଼ି ଆସିଛି । ପଚାରିବାରୁ କହିଛି, ସେ ଯେପରି ଅନୁଭବ କରିଛି ଭାଲୁ ତାକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସିଛି । ସମସ୍ତେ କେବଳ ଭାଲୁକୁ ନେଇ କେତେ କଥା କହିଲେ ମଧ୍ୟ, ସମସ୍ୟା ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ବାହାର କରି ନାହାଁନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ଦେବକାନ୍ତ ପ୍ରକୃତିର ଡାକ ମାନେ ଦୁଇ ନମ୍ବର ପାଇଁ ଭିତରକୁ ଯାଇଛି । ହଠାତ୍ ଗାମୁଛା ପିନ୍ଧି ଛାନିଆ ହୋଇ ଭାଲୁ-ଭାଲୁ-କହି ବାହାରକୁ ଆସିଛି ।

ସମସ୍ତେ ଦେବକାନ୍ତକୁ ଧରି ପକାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଘଟଣା କ’ଣ ବୋଲି ପଚାରିଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ତାଙ୍କ ବାର୍ଥରୁମ୍‌ରେ ଭାଲୁ ଅଛି । ଅନ୍ୟମାନେ ଅନୁମାନ କରିଛନ୍ତି, ପଛଦରଜା, ବୋଧହୁଏ ଖୋଲାଥିବା ସମୟରେ, ଭାଲୁଟି ପାଇଖାନା ଘରକୁ ପଶିଆସିଛି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁଟି ଗାଧୁଆଘରକୁ ପଶି ଆସିଛି, ସମସ୍ତଙ୍କର ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି । ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ ସାଙ୍ଗକୁ ସେମାନଙ୍କର ନିତ୍ୟକର୍ମ ସାରିବା ଆଉ ସମ୍ଭବ ହୋଇନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଜାଣିଛନ୍ତି ଓ ସହରରେ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହି ମେସ୍‌ରେ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି । ଏହିଭଳି ଆଳାପ ଆଲୋଚନାରେ ଦିନ କଟିଯାଇଛି । ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଟି.ଭି.ରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି, ‘ବହୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ଖୋଜାଖୋଜି କଲାପରେ ମଧ୍ୟ ଆଜି ଦିନସାରା ଜଙ୍ଗଲରୁ ପଳାଇ ଆସିଥିବା ଭାଲୁଟିର ସନ୍ଧାନ ମିଳିନାହିଁ ।

ରାଜ୍ୟର ପୋଲିସ୍‌ବାହିନୀ କ୍ଷମା କରିବେ ସହରର ପୋଲିସ୍‌ବାହିନୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ ଛୋଟବଡ଼ ଶିକାରୀ ଏବଂ ଉତ୍ସାହୀ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସରକାର ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ୱାର୍ଡ଼କୁ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ । ସର୍ବଶେଷ ଖବରରୁ ଜଣାଯାଇଛି, ଆଜି ସହରରେ ହେବାକୁ ଥ‌ିବା ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ, କ୍ରିକେଟ୍‌ଙ୍ଖଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସବୁ ଏଇ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ପାଇଁ ବନ୍ଦ ରହିଛି । ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ଆମେ ଜଣାଇ ଦେଉଛୁ ଯେ ଆଜି ରାତି ୯ଟା ୫୦ରେ ଭାଲୁ ଉପରେ ଏକ ବୃତ୍ତ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବୁ । ତା’ର ସ୍ଵଭାବ, ଚରିତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟକୁ ନେଇ ଏଇ ଚିତ୍ରଟି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।’’ ନିଶାକର ହଠାତ୍ ଖଟ ଉପରେ କଳାକମ୍ବଳ ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇ ଶୋଇଥିବା ଗୋପୀକୁ ଦେଖ୍, ଭାଲୁ ବୋଲି ଭାବିଛି । ଛାନିଆଁରେ ଭାଲୁ ଭାଲୁ ବୋଲି ପାଟି କରିଛି ।

ନିଶାକର ଭୟରେ ଆଖୁବୁଜି ଦେଇ ଭାଲୁ ଭାଲୁ ଚିତ୍କାର କଲାବେଳେ, ଗୋପୀ କମ୍ବଳ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇ ନିଶାକର ପାଖରେ ଛିଡ଼ାହୋଇ ପାଟିକରିଛି । ସମସ୍ତେ ଆସିଲା ପରେ ଜଣାଗଲା ଖଟ ଉପରେ ଥିବା କମ୍ବଳକୁ ସେମାନେ ଭାଲୁ ବୋଲି ଧରି ନେଇଥିଲେ । ମନମୋହନ କହିଥୁଲା ପାଇଖାନା ନିକଟରେ ଯେଉଁ ଫାଟ ଅଛି, ତା’ରି ଭିତର ଦେଇ ସେ ଭାଲୁ ଦେଖିଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଭାଲୁଟି ଜରରେ କମ୍ପୁଥିଲା । ହେଲେ ରାତି ହେବାରୁ ଜର ଛାଡ଼ି ଯାଇଥ‌ିବ । ତେଣୁ ସେ ଭୟଙ୍କର ଗର୍ଜନ କରୁଛି । ପାଇଖାନା ପଟ ଅନ୍ଧାର ଥିବାରୁ, ସେପଟେ ଆଲୁଅ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ସୁରେଶ ଚେଷ୍ଟାକରିଛି । ପୁଣି ଏହି ଖବର ସ୍କାର୍ଡ଼ ପାର୍ଟିକୁ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ସୁରେଶ କହିଲେ ବି, ନିଶାକର ସେଥୁରେ ବାରଣ କରିଛି ।

ସମସ୍ତେ ଭାଲୁକୁ ନେଇ କେତେ କଥା କହିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଦିନସାରା ଭାଲୁ ପାଇଁ ଘରେ ବନ୍ଦ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା, ଖାଇବା ସବୁ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି । ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ଭାଲୁ ଗୋଟିଏ ହିଂସ୍ରପ୍ରାଣୀ, ସେ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତିଶୋଧପ୍ରବଣ । ମନମୋହନ ଓ ସୁରେଶ, ଦେବକାନ୍ତ କଥାର ଉତ୍ତରଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଅନେକ ସମୟରେ, ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ମଣିଷ ଭାଲୁଠାରୁ ଆହୁରି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ । ତୁଳନାକରି ସୁରେଶ କହିଛି, ‘ପଶୁ ମଣିଷକୁ ମାରିଦିଏ, ଏକଥା ଯେମିତି ଠିକ୍ ମଟିଷ ବି ପଶୁ ମାଂସ ଖାଏ, ଏକଥା ସେମିତି ଠିକ୍ । ତଫାତ୍‌ ଏତିକି ଆମେ ରନ୍ଧା ମାଂସ ଖାଇଲାବେଳେ, ସେମାନେ କଞ୍ଚାମାଂସ ଖାଇଥା’ନ୍ତି । ମନମୋହନ କହିଛି, ଇଚ୍ଛାକଲେ ମଣିଷ ବି ପଶୁ ହୋଇପାରେ ।

ଏହି ସମୟରେ ଗୋପୀ ଦୌଡ଼ି ଦୌଡ଼ି ଆସି ଚିତ୍କାର କରି ତଳେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । ସମସ୍ତେ ପଚାରିବାରୁ କହିଛି, ତାକୁ ପିଟିଛି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା ନସରୁଣୁ କୈଳାସ ମୃଦଙ୍ଗ ବଜାଇ, ଭାଲୁଙ୍କୁ ନେଇ ରାମାୟଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛି । ଭାଲୁକୁ ନେଇ ଜଣାଣ ରଚନା କରିଛି ବୋଲି କହିଛି । ସମସ୍ତେ ଭାଲୁ ଜଣାଣ ବୋଲିଛନ୍ତି ।

ପରଦିନ ରାତି ନପାହୁଣୁ ସମସ୍ତେ ଉଠିଛନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଗୋଟିଏ ଚିନ୍ତା ସେମାନେ କିପରି ପାଇଖାନା ଯିବେ । ଯେହେତୁ ପାଇଖାନା ଘରେ ଭାଲୁ ପଶିଛି, ଭାଲୁକୁ ଡରି ସେମାନେ ନିତ୍ୟକର୍ମ ସାରିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ସେମାନେ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି ଯଦି ମିଳିତଭାବେ ଭାଲୁକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବେ, ତା’ହେଲେ ସେମାନେ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବରୁ ରକ୍ଷାପାଇବେ । ଭାଲୁକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ, ଭାଲୁ ହୁଏତ ପ୍ରତି ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ ବୋଲି ସେମାନେ ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି । ସ୍କାର୍ଡ଼ ପାର୍ଟିକୁ ଜଣାଇବାକୁ ଚାହିଁଲେ ବି, କାଳେ ସେମାନଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଦୋଷ ଆସିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେମାନେ ତାହା କରିନାହାଁନ୍ତି ।

ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ଆମେ ଯେମିତି ପାଇଖାନା ଯିବାକୁ ଛଟପଟ ହେଉଛୁ, ଭାଲୁଟି ମଧ୍ଯ ପାଇଖାନାରେ ରହି, ସେହିପରି ଛଟପଟ ହେଉଥ‌ିବ । ଯଦି ପାଇଖାନାର ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଖୋଲି ଦିଆଯାଏ, ତା’ହେଲେ ଭାଲୁ ସେହି ବାଟଦେଇ ବାହାରକୁ ଚାଲିଯିବ । ସମସ୍ତେ ସ୍ଥିର କଲେ ପାଇଖାନା ପଛପଟ କବାଟ ଖୋଲିଲେ ଭାଲୁଟି ବାହାରିଯିବ, ହେଲେ ସେହି କାମଟି କିଏ କରିବ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାଳେଣି ପଡ଼ିଲା । କାରଣ କବାଟ ଖୋଲିବାକୁ ଗଲେ ହୁଏତ ଭାଲୁ ତାକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ । କାରଣ ଭାଲୁଟି ପାଇଖାନା ଭିତରେ ରହି ବାରବାର ଗର୍ଜନ କରୁଥିବାର ସେମାନେ ଶୁଣିଛନ୍ତି । ନିଜ ଜୀବନକୁ ବିପନ୍ନକରି କେହି ପଛ କବାଟ ଖୋଲିବାକୁ ସାହସ କଲେ ନାହିଁ । ଉପରକୁ ଯେଉଁମାନେ ସାହସୀ ବୋଲି ଦେଖାଇ ହେଉଥିଲେ, ସେମାନେ ସାହସକରି କବାଟ ପାଖକୁ ଗଲେନାହିଁ ।

ସେହି ସମୟରେ ଖଟଖୁରାକୁ ଆଉଜି ଗୋପୀ ଶୋଇଥିଲା । କାରଣ ଏହିସବୁ କଥାଚାର ଭିତରେ ତା’ର କୌଣସି ଆଶ୍ଵିପଡ଼ିଲା ଗୋପୀ ଉପରେ । ସେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲା ଗୋପୀ ଯିବ ପଛପଟ ଖୋଲିବାକୁ । ନିଶାକର ଏଥୁରେ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା । କାରଣ ସେ ପିଲାଟାକୁ ତା’ ବୁଢ଼ୀ ମା’ ମୋ ଜିମାରେ ଛାଡ଼ିଦେଇଯାଇଛି । ତା’ର ଯଦି କିଛି ହୋଇଯାଏ, ତା’ହେଲେ ସେ ତା’ ବୁଢ଼ୀମା’ ପାଖରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବ । ନିଶାକର କଥା କେହି ଶୁଣିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ । ସମସ୍ତେ ମିଳିତ ଭାବରେ ଗୋପୀ ଯିବ ବୋଲି କହିଲେ । ନିଜ ନିଜର ଅସୁବିଧା କଥା କହୁଥିଲେ ବି ଗୋପୀ କାଳେ କ’ଣ ହୋଇଯିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଚିନ୍ତା କରୁନଥିଲେ । ବରଂ ମନମୋହନ ଗୋପୀକୁ ଗୋଇଠାମାରି ଉଠାଇଥିଲା । ସମସ୍ତଙ୍କ କ୍ରୂର ଆହ୍ଵାନରେ ଗୋପୀ ଉଠିଥିଲା । ନିଜର ସ୍ଵପ୍ନକଥା ଗୋପୀ କହିଲେ ବି, ଗୋପୀ କଥାକୁ କେହି ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ବରଂ ବାଧକଲେ ଗୋପୀକୁ ଯିବାପାଇଁ । ଗୋପୀ ଅନୁନୟ ବିନୟ ହେଲା । ଯିବାପାଇଁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶକଲା । ଶେଷରେ ସେମାନେ ଗୋପୀକୁ ବାଧକଲେ ଯିବାପାଇଁ । ଗୋପୀ ନିଶାକର ବାବୁଙ୍କ ପାଖରେ ଅନୁନୟ କଲେ ମଧ୍ୟ, ତା’କଥା କେହି ଶୁଣିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ ।

ବରଂ ମାଡ଼ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଧମକ ଦେଲେ । ମାଡ଼ ଭୟରେ ଗୋପୀ ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯାଇ କବାଟ ଖୋଲିବାକୁ କହିଲା । କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଗୋପୀ ବାଧ୍ୟହୋଇ କହିଲା ‘‘ମାରନି, ଆଉ ମାରନି ବାବୁମାନେ, ମୁଁ ନିଶ୍ଚେ ଯିବି, ତମେସବୁ ଭାଲୁକୁ ଡରିଗଲ . . . ଆଉ ମୁଁ ଭାଲୁକୁ ଡରିବି କାହିଁକି ମୁଁ ଯାଉଚି ।’ ଗୋପୀ ଗଲାପରେ, ସୁରେଶ ଭିତରକୁ ଚାହିଁ ଗୋପୀ କ’ଣ କରୁଛି, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଧାରା ବିବରଣୀ ଦେବା ଶୈଳୀରେ କହୁଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଶୁଭୁଥିଲା ଭାଲୁର ଗର୍ଜନ। ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା ଏବଂ ପୁଣି ଜଳିଲା ବେଳକୁ ଦେଖାଗଲା, ଗୋପୀ ହାତରେ ଗୋଟାଏ ଥଳୀ ଧରି ଆଖୁ ଲୁହ ମୋ ପାଖରେ ଛାଡ଼ିଯାଇଛି ବୋଲି କହିଲା । ହେଲେ ଗୋପୀ’ କହିଲା, ମୋ ବୁଢ଼ୀ ମା’ ଜାଣିନଥୁଲା ଯେ, ବିପଦରୁ ମୁକୁଳିବା ପାଇଁ ଦରକାର ହେଲେ ତୁମେ ମୋତେ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲିଦେବ । ଭାଲୁ ହୁଏତ ଦୟାକରି ଛାଡ଼ିଦେଲେ ବି, ଭିତରେ ସେତିକି ଦୟାଭାବ ନାହିଁ ।

ଦୁଃଖରେ ଗୋପୀ କହୁଥିଲା – ‘ତମ ସମସ୍ତଙ୍କ ହାତଧରି ମୋ ବୁଢ଼ୀମା’ କେତେ ନେହୁରା ହୋଇ କହିଥିଲା । ବିପଦ ଆପଦକୁ ତମେ ମୋର ସାହାପକ୍ଷ ହେବ, ମୋ ଅଳିଅର୍ଦ୍ଧଳି ସମ୍ଭାଳିବ । ହେଲେ ବାବୁମାନେ, ତମେ ଏଇମିତି ସାହାପକ୍ଷ ହେଲ . . . । ବାବୁମାନେ, ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯିବା ଆଗରୁ ମୁଁ ତମମାନଙ୍କୁ ଦେଖିଚି । ଆଉ ତମମାନଙ୍କ ସେ ଚେହେରା ଦେଖ୍ ସାରିଲାପରେ, ଭାଲୁକୁ ଦେଖିଲାବେଳେ ମନେହେଲା, ସେ ତମମାନଙ୍କଠାରୁ ଢେର, ନିରୀହ . . . ଭାଲୁ ମୋତେ ହାତମୁଠାରେ ପାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲା, ହେଲେ ତମ କଥା ମାନି ନଥିଲେ, ତମେମାନେ କେବେ ମତେ “ ଛାଡ଼ି ନଥାନ୍ତ – ପିଟିପିଟି ମତେ ମାରିଦେଇଥା’ନ୍ତ ।’’.ଗୋପୀ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ବାବୁମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଲାବେଳେ, ସମସ୍ତେ ଯେପରି କାକୁସ୍ଥ ହୋଇ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ଗୋପୀ କୈଳାସବାବୁ କହୁଥ‌ିବା ସସେମିରା ଗପର ସୂଚନା ଦେଇ ଯାଉଚି ।’’

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sociology Solutions Unit 2 ମୌଳିକ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟ Objective Questions.

CHSE Odisha 11th Class Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ / ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ :

1. ‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’- ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍
(ଖ) ପ୍ଲାଟୋ
(ଗ) ଋଷା
(ଘ) ଏଥ୍ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହନ୍ତି
Answer:
(କ) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍

2. କେଉଁ ଗୋଟିକ ସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ନୁହେଁ ?
(କ) ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି
(ଖ) ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସଭ୍ୟପଦ
(ଗ) ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ
(ଘ) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ
Answer:
(ଘ) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ

3. ‘ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
(ଖ) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଗ) ସମ୍ବର
(ଘ) ପ୍ଲାଟୋ
Answer:
(କ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ

4. ଆନ୍ତଃ-ସମୂହ ଓ ବହିଃ-ସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କିଏ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
(ଖ) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଗ) ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍‌ନର
(ଘ) ମାକାଇଭର୍ ଏବଂ ଫେକ୍
Answer:
(ଗ) ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍‌ର

5. ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ ତତ୍ତ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା କିଏ ?
(କ) ମାକାଇଭର୍
(ଖ) ବି. ମାଲିଓସ୍କି
(ଗ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
(ଘ) ଡବ୍‌ଲ୍ୟୁ. ଏଫ୍. ଓର୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
Answer:
(ଘ) ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଏଫ୍. ଓର୍‌ବର୍ଣ୍ଣ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

6. କେଉଁ ଗୋଟିକ ଅବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ନୁହେଁ ?
(କ) ପ୍ରଥା
(ଖ) ପରମ୍ପରା
(ଗ) ବାସଗୃହ
(ଘ) ମୂଲ୍ୟବୋଧ
Answer:
(ଗ) ବାସଗୃହ

7. କେଉଁ ଗୋଟିକ ବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ନୁହେଁ ?
(କ) ବାସଗୃହ
(ଖ) ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା
(ଗ) ପୁସ୍ତକ
(ଘ) ଆସବାବପତ୍ର
Answer:
(ଖ) ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା

8. “ସଂସ୍କୃତି ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ହସ୍ତକର୍ମ ଏବଂ ମାଧ୍ଯମ ଯାହାଦ୍ୱାରା କି ସେ ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସଫଳତାର ସହିତ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।’’ ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ବି, ମାଲିନ୍‌ଓସ୍କି
(ଖ) ମାକାଇଭର୍
(ଗ) ଗିଲିନ୍ ଓ ଗିଲିନ୍
(ଘ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
Answer:
(କ) ବି. ମାଲିନ୍‌ଓସ୍କି

9. କେଉଁ ଗୋଟିକ ଗୌଣ ସମୂହର ଉଦାହରଣ ନୁହେଁ ?
(କ) ରାଜନୈତିକ ଦଳ
(ଖ) ପରିବାର
(ଗ) ଶ୍ରମିକ ସଂଘ
(ଘ) ଶିକ୍ଷକ ସଂଘ
Answer:
(ଖ) ପରିବାର

10. ‘‘ପରସ୍ପର ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ ଓ ଆଇନକାନୁନମାନଙ୍କର ଏକ ଗୁଚ୍ଛକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କୁହାଯାଏ ।’’ ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) କେ. ଡେଭିସ୍
(ଖ) ମାକାଇଭର
(ଗ) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଘ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
Answer:
(କ) କେ. ଡେଭିସ୍

B. ଏକ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ :

1. “ସମାଜ ଏକ ସଂଘ, ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଏବଂ କେତେକ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ, ଯେଉଁଥ୍ରେ ସହଯୋଗୀ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକତାବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି ।’’- ଏକଥା କିଏ କହିଥଲେ ?
Answer:
ଏଫ୍.ଏଚ୍.ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ ।

2 ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କ୍ଷୁଦ୍ର ବା ବୃହତ୍ ସମୂହର ଲୋକମାନେ ଏକତ୍ର ବାସକରି କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଵାର୍ଥରେ ଭାଗ ନନେଇ ସାଧାରଣ ଜୀବନର ମୌଳିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେହି ସମୂହକୁ ଆମେ କ’ଣ ବୋଲି କହିଥାଉ ?
Answer:
ସମୁଦାୟ ।

3. ସମୁଦାୟର ଦୁଇଗୋଟି ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(i) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ, (ii) ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

4. ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶୃଙ୍ଖଳିତଭାବେ ଗଠିତ ହୋଇଥ‌ିବା ସଙ୍ଗଠନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଂଘ ।

5. ସଂଘର ଦୁଇଗୋଟି ଉପାଦାନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
(i) ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସଭ୍ୟପଦ, (ii) ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

6. ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନ କେତେକ ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହି ନିୟମ ବା କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନରେ କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅନୁଷ୍ଠାନ ।

7. ଅନୁଷ୍ଠାନ ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ପଦ୍ଧତି, ଯେଉଁଥ‌ିରେ କେତେକ ସାଧାରଣ ନୀତିନିୟମ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ଯରୀତି ରହିଥାଏ ଏବଂ ଏହା ସମାଜର କେତେକ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ ।’’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ହଟ୍ଟନ୍ ଏବଂ ହଣ୍ଟ (Hutton & Hunt) ।

8. ଅନୁଷ୍ଠାନର ଦୁଇଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
(i) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂରଣ, (ii) ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରତୀକ ।

9. ‘‘ଯେତେବେଳେ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକତ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଏକ ସାମାଜିକ ସମୂହ ଗଠନ କରନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।’’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ନିମ୍ବକପ୍ (Ogburn & Nimkoff) ।

10. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଦୁଇଗୋଟି ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
(i) ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା (Physical Proximity)
(ii) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ (Personal Relationship)

C. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର :

1. ଯେଉଁ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ମୁଖୋନୁ ଖ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଯେଉଁ ସମୂହରେ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ମୁଖୋନ୍ମୁଖ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ଗୌଣ ସମୂହ କୁହାଯାଏ ।

2. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ପ୍ରବକ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ଲାଟୋ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ପ୍ରବକ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ (C.H. Cooley) ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

3. ‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’- ଏହା ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ମାକାଇଭର୍‌ କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’’- ଏହା ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ (Aristotle) କହିଥିଲେ ।

4. ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ ତତ୍ତ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା ହେଉଛନ୍ତି ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵନର ।
Answer:
ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ ତତ୍ତ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା ହେଉଛନ୍ତି ଡବ୍ଲ୍ୟୁ ଏଫ୍. ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ (W.F. Ogburn) ।

5. ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵନର (William Graham Sumner) ଆନ୍ତଃସମୂହ ଓ ବହିଃସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵର (William Graham Sumner) ଆନ୍ତଃସମୂହ ଓ ବହିଃସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କରିଥିଲେ ।

6. ବି. ମାଲିଓସ୍କି ସଂସ୍କୃତିକୁ ବସ୍ତୁଭିତ୍ତିକ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଅବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ଭାବରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଏଫ୍. ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ (W.F. Ogburn) ସଂସ୍କୃତିକୁ ବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଅବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତିଭାବରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରିଥିଲେ ।

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର । :

1. ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ (C.H. Cooley) ଙ୍କ ମତରେ ________ ସମୂହ କହିଲେ ମୁଁ ସେହି ସମୂହକୁ ବୁଝେ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ କି ଘନିଷ୍ଠ, ମୁହାଁମୁହିଁ ସମ୍ପର୍କ ଓ ସହଯୋଗଦ୍ଵାରା ବିଶେଷଭାବେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ ।’’
Answer:
ପ୍ର।ଥମିକ

2. ଓର୍‌ ବର୍ଷଙ୍କ ମତିରେ, ‘‘ବସ୍ତୁଭିତ୍ତିକ ସଂସ୍କୃତି ଦ୍ରୁତଗତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଅବସ୍ତୁଭିତ୍ତିକ ବା ଅଭୌତିକ ସଂସ୍କୃତି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଭାବେ ଧୀର ବା ମନ୍ଥର ଗତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଦୁଇଟି ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ _________ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

3. ମାକାଇଭର୍ ଏବଂ ପେଜ୍ (Maclver and Page) ଙ୍କ ମତରେ, ‘‘ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ମିଳାମିଶା, ସାହିତ୍ୟ, ଧର୍ମ, ଆମୋଦପ୍ରମୋଦ ଏବଂ ଉପଭୋଗରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଥ‌ିବା ___________ କୁହାଯାଏ ।’’
Answer:
ସାଂସ୍କୃତି

4. ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ସମୂହରେ ବାସକରେ, ସେହି ସମୂହକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର _________ କୁହାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଆନ୍ତଃ-ସମୂହ

5. ଏଚ୍.ଏମ୍. ଜନ୍‌ସନ୍‌ (H.M. Johnson) ଙ୍କ ମତରେ ‘‘ସାମାଜିକ ଆନ୍ତଃକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ରୂପ ହେଭଛି __________ ।”
Answer:
ସାମାଜିକ ସମୂହ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sociology Solutions Unit 2 ମୌଳିକ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟ Long Answer Questions.

CHSE Odisha 11th Class Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ସମାଜର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରି ଏହାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମାଜ ହେଉଛି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ମନୁଷ୍ୟ ସହିତ ମନୁଷ୍ୟର ପାରସ୍ପରିକ ଆନ୍ତଃ-କ୍ରିୟା ଏବଂ ଆନ୍ତ- ସମ୍ପର୍କ ଯୋଗୁ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚରକୁ ଆସିଅଛି । ସମାଜ ହେଉଛି ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ସଂସ୍ଥା, ଯାହାକି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ପ୍ରଥମତଃ, ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସମାଜକୁ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ-କ୍ରିୟାର ଏକ ଜଟିଳ ସମୂହରୂପେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟରେ ସଂରଚନାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସମାଜକୁ ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରଥା, ଆଇନ, ଅନୁଷ୍ଠାନ, ପ୍ରତିମାନ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତି ସମୁଦାୟ ସାମାଜିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାରର ସମଷ୍ଟିରୂପେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ସମାଜ ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଏକ ସମୂହ ବା ଅନେକ ପରିବାରର ଏକ ସମଷ୍ଟି, ଯେଉଁମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି ।

“ସି.ଏଚ୍.କୁଲେଙ୍କ ମତରେ, ‘ସମାଜ ହେଉଛି ସେହି ଜଟିଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥିରେ କି ବାସକରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା-ପ୍ରକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରେ କାଳାତିପାତ କରନ୍ତି । ଏହାର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ଅନ୍ୟ ଅଂଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।”

“ଏଫ୍. ଏଚ୍. ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ୍‌ ମତରେ, ‘‘ସମାଜ ଏକ ସଙ୍ଘ, ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଏବଂ କେତେକ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କର ସମଷ୍ଟି, ଯେଉଁଥରେ ମସହଯୋଗୀ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକତାବଦ୍ଧ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।’’

ଏ. ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଗ୍ରୀନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ସାମାଜିକ ଏକ ବୃହତ୍ତମ ସମୁହ ଯାହାର ସଦସ୍ୟ ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇପାରେ । ଜନସଂଖ୍ୟା, ସଙ୍ଗଠନ, ସମୟ, ସ୍ଥାନ ଏବଂ ଆଗ୍ରହ ଦ୍ଵାରା ଏକ ସମାଜ ଗଠିତ ।’’ ଉପରୋକ୍ତ ସଂଜ୍ଞାମାନଙ୍କରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟରୂପେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ ସମାଜ ହେଉଛି ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଆନ୍ତଃକ୍ରିୟା ଥ‌ିବା ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଏବଂ ଏହା ସମସ୍ତ ମାନବିକ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂରଣ ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ସମାଜର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ (Characteristics of society)- ସମାଜର କେତେକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା

(a) ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ପଦ୍ଧତି (A system of social relationship)- ପ୍ରବୀଣ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ମାକାଇଭର୍ (Maciver)ଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ଜାଲ ସଦୃଶ । ସମସ୍ତପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ସମଷ୍ଟି ହିଁ ହେଉଛି ସମାଜ । ରିଉଟର୍‌ (Reuter) ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘‘ଠିକ୍ ଯେପରି ଜୀବନ ଏକ ବସ୍ତୁ ବା ଦ୍ରବ୍ୟ ନୁହେଁ; ମାତ୍ର ବଞ୍ଚିବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ସମାଜ ମଧ୍ୟ ଏକ ବସ୍ତୁ ନୁହେଁ; ମାତ୍ର ଏହା ସହଯୋଗର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।’’

(b) ସମାନତା (Likeness and similarity)- ମାକାଇଭରଙ୍କ ମତରେ, ‘ସମାଜ ଅର୍ଥ ସମାନତା’’, (Society means likeness) । ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମତା । ପରସ୍ପରକୁ ଠିକ୍‌ଭାବେ ବୁଝିବା ନିମିତ୍ତ ସମାନତା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମେ ଯେଉଁ ସମାନତା ଦେଖୁଥାଉ, ତାହା ସ୍ବାର୍ଡ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଆବଶ୍ୟକତା, ପ୍ରବୃତ୍ତି ଏବଂ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ସେହିପରି ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିକୁ ଭିଭିକରି ଲୋକମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥା’ନ୍ତି । ଯଦି ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତା ନ ରୁହେ, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ସମାଜ ଗଠନ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼ିବ । ଏହି ସମାନତା ହେଉଛି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଆଧାର ଯାହାକୁ ଭିଭିକରି ମାନବ ଗଢ଼ିଉଠିଥାଏ ।

(c) ଆନ୍ତଃ-ନିର୍ଭରଶୀଳତା (Interdependence)- ସମାଜର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ନିର୍ଭରଶୀଳତା ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜର କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହେଁ । ସମସ୍ତେ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥା’ନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ବାସ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହା କେବଳ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ -ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଯୋଗୁ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ବିବିଧ ଆବଶ୍ୟକତା ଯୋଗୁଁ ଆନ୍ତଃ ନିର୍ଭରଶୀଳତାର ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ୍ରମଶଃ ଦିନକୁ ଦିନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି ।

(d) ତାରତମ୍ୟ (Difference) – ସମାନତା ସଙ୍ଗେ ମଧ୍ୟ ସମାଜରେ ତାରତମ୍ୟତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ଏହି ତାରତମ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସମାଜର ସଦସ୍ୟବୃନ୍ଦ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି । ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଅଧିକାର, କର୍ଭବ୍ୟ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ଆଦର୍ଶ, ବୃତ୍ତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ତାରତମ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକତା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଏବଂ ଏହା ସମାଜପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

ତାରତମ୍ୟ ବିନା ଏକ ଆଦର୍ଶ ସମାଜ ଗଠନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ମାକାଇଭରଙ୍କ ମତରେ, ‘ମୌଳିକ ବା ପ୍ରାଥମିକ ସମାନତା ଏବଂ ଗୌଣ ତାରତମ୍ୟ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସାମାଜିକ ଜୀବନ ହେଉଛି ସମାନତା ଏବଂ ତାରତମ୍ୟ, ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷର ଏକ ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟା ।’’ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ, ତାରତମ୍ୟତା ସମାଜ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।

(e) ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ (Co-operation and conflict)- ସରଳ ସମାଜଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଜଟିଳ ସମାଜ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ସହଯୋଗିତା ବ୍ୟତିରେକେ ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ପାରିବ ନାହିଁ । ସହଯୋଗିତା ବିନା ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନ ନିଃସଙ୍ଗ, ତୁଚ୍ଛ, ନିର୍ବୋଧ ଏବଂ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ସାଦାରଣତଃ ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ସହଯୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଟି.ପି. ଜିସ୍ବବର୍ଟ (T.P. Gisbert) କହିଛନ୍ତି, ‘ସହଯୋଗିତା ସାମାଜିକ ଜୀବନର ବଳିଷ୍ଠ ମୌଳିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହାବ୍ୟତୀତ ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ରହିବା ଅସମ୍ଭବ ।’’ ସେହିପରି ସହଯୋଗିତା ସହିତ ସମାଜ ପାଇଁ ମଧ୍ଯ ସଂଘର୍ଷର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏହି ସଂଘର୍ଷ ହେଉଛି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥ‌ିରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମୂହ ହିଂସାଦ୍ଵାରା ବା ହିଂସାର ଧମକ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏକ ଆଦର୍ଶ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସହଯୋଗିତା ଯେତିକି ଜରୁରୀ, ତାହାର ବିକାଶ ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ଯ ସେତିକି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ।

କାରଣ ସମାଜ ଉଭୟ ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସମାଜର ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କେବଳ ସଂଘର୍ଷଦ୍ବାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ । ମାକାଇଭର୍‌ କହିଛନ୍ତି, ‘ସମାଜ ହେଉଛି ସଂଘର୍ଷଦ୍ବାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ସହଯୋଗିତା ।’’ (Society is co-operation crossed by conflict).

(f) ବ୍ୟାପକ ସଂସ୍କୃତି (Comprehensive culture)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜ ଜ୍ଞାନ, ବିଶ୍ଵାସ, ଧାରଣା ଏବଂ ନୈତିକତା ପ୍ରଭୃତିର ଏକ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ, ଯାହାର ସମଷ୍ଟିକୁ ସଂସ୍କୃତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଆମର ଭବିଷ୍ୟତ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ । ସମାଜର ସଦସ୍ୟବୃନ୍ଦ ଏକ ସାଧାରଣ ସଂସ୍କୃତିରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସଂସ୍କୃତି ଜରିଆରେ ସମାଜର ସଦସ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ଏବଂ ମାନସିକ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସମାଜ ହେଉଛି ମାନବ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ବିଳଷ୍ଠ ସଙ୍ଗଠନ ଯାହାଦ୍ୱାରା ସଂସ୍କୃତି ସଂରକ୍ଷିତ, ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ହୋଇଥାଏ ।

(g) ସମାଜ ଅମୂର୍ଖ ଏବଂ ସ୍ପର୍ଶହୀନ (Society is abstract and intangible)- ସମାଜ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ପ୍ରଥା, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି ନୀତିନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଆମେ ଦେଖିପାରିବା ନାହିଁ କି ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରିବା ନାହିଁ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ କେବଳ ଆମେ ଅନୁଭବ କରିଥାଉ । କାରଣ ସମାଜ ହେଉଛି ଏକ କାଳ୍ପନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଏହା କୌଣସି ମୂର୍ଖ ଆକୃତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ସମାଜ ଅମୁର୍ତ୍ତ ଏବଂ ସ୍ପର୍ଶହୀନ ଅଟେ । ଏହି ସମାଜ ହେଉଛି ବହୁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଯାହା ଏକ ସାମାଜିକ ଶକ୍ତିରୂପରେ ନିଜର ସଦସ୍ୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।

2. ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ (Aristotle) କହିଛନ୍ତି, ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ତା’ର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ତାକୁ ସମାଜର ସଦସ୍ୟଭୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ବାସକରିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରବୃତ୍ତି ସାମୁଦାୟିକ ଚେତନାକୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ର ସହାବସ୍ଥାନ ଏକ ସମୁଦାୟକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥାଏ । ଏହି ‘ସମୁଦାୟ’ ଶବ୍ଦଟି ଦଳେ ଲୋକମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯେଉଁମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ରହି ଦୃଢ଼ ‘ଆମେକ-ଭାବନା’ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହିପରିଭାବରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବା ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସମୁଦାୟକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣ- ସମୁଦାୟର ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(i) ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି (A group of people)- ସମୁଦାୟର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ଏହା ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସମଷ୍ଟିରେ ଗଠିତ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସମୁଦାୟର ଗଠନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ଯେତେବେଳେ ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଥାୟୀଭାବରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ମଧ୍ଯରେ ବାସ କରିବାର ଦେଖାଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସମୁଦାୟ ଗଠିତ ହୁଏ ।

(ii) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ (Definite locality)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୁଦାୟର ନିଜସ୍ବ ସୀମାରେଖା ରହିଛି । ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ବ୍ୟତିରେକେ ସମୁଦାୟର ସ୍ଥିତିକୁ କଳ୍ପନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ । କାରଣ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ବିହୀନ ଜନବସତିକୁ ଏକ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ, ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ସମୁଦାୟ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥିତ ଯେହେତୁ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ଭିତରେ ସାଧାରଣଭାବେ ଜୀବନଯାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଐକ୍ୟଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

(iii) ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ (Community Sentiment)- ସମୁଦାୟର ଆଉ ଗୋଟିଏ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଲା ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ । ଏହି ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ କହିଲେ ଦୃଢ଼ ‘ଆମେକ-ଭାବନା’ (We-feeling) କୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହି ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି, ଆନ୍ତଃନିର୍ଭରଶୀଳତାଦ୍ୱାରା ଏହି ସାମୁଦାୟିକ ଭାବନାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥା’ନ୍ତି ।

ତେଣୁ ଆମେକ-ଭାବନା ଏବଂ ଆନ୍ତଃ- ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହେଉଛି ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ସାମୁଦାୟିକ ଚେତନାଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣତ ହୋଇ ସଦସ୍ୟମାନେ ନିଜ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଜର ଆତ୍ମୀୟଭାବେ ପରିଗଣିତ କରି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ବାହ୍ୟ ଲୋକଭାବେ ବିଚାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

(iv) ସମାନତା (Likeness)- ଯେହେତୁ ଏକ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଭାଷା, ପରମ୍ପରା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ସମାନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେମାନେ ଏକ ସରଳ ଜୀବନଯାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସମାନତା ହେଉଛି ସମୁଦାୟର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।

(v) ସ୍ଥାୟୀତ୍ୱ (Permanence)- ସମୁଦାୟର ଆଉ ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ । ଏହା ଜନଗହଳି (crowd) କିମ୍ବା ବିପ୍ଳବୀ ଜନମଣ୍ଡଳୀ ଭଳି ଅସ୍ଥାୟୀ ନୁହେଁ, ଯଦି ବହୁତ ଲୋକ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ବହୁକାଳ ଧରି ବସବାସ କରନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ସେମାନେ ସେଠାରେ ଏକ ସମୁଦାୟ ଗଠନ କରିପାରନ୍ତି । ଏହି ସମୁଦାୟ ସାଧାରଣତଃ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ । ଏହି ସମୁଦାୟର ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ ।

(vi) ପ୍ରାକୃତିକତା (Naturality)- ଏହି ସମୁଦାୟ ସ୍ବତଃସ୍ଫୁର୍ଭ ଅଟେ । ସମୁଦାୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକଭାବେ ଗଠନ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ । ଏକ ସମୁଦାୟ ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସମୁଦାୟର ଉତ୍ପତ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରକୃତିର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଏହି ସମୁଦାୟ ମନୁଷ୍ୟର ଇଚ୍ଛାଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ନ ଥାଏ ।

(vii) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନାମ (A particular name)- ସମୁଦାୟର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନାମ ଥାଏ । ଏହି ନାମକରଣ ହେତୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୁଦାୟକୁ ସହଜରେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପ୍ରଫେସର ଲିଭମ୍‌ଲେ (Lumley) କହିଛନ୍ତି, ‘ଏହା ପରିଚୟକୁ ସୂଚାଇଥାଏ, ବାସ୍ତବତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ, ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥାଏ ।”

(viii) ସଙ୍ଗଠିତ ସାମାଜିକ ଜୀବନ (Total organised social life)– ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏକ ସଙ୍ଗଠିତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଗୋଟିଏ ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କିମ୍ବା ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବସାୟିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଭିତରେ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଗୋଟିଏ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ସମୂହ ଭିତରେ ବସବାସ କରିପାରିବ। ଏଥିପାଇଁ ସମୁଦାୟକୁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସମାଜ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଇପାରେ ।

(ix) ଔପଚାରିକ ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ନିୟମ (Formal and informal rules)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୁଦାୟ କେତେକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହି ନିୟମ ଔପଚାରିକ କିମ୍ବା ଅନୌପଚାରିକ ହୋଇପାରେ । କେତେକ ସମୁଦାୟ ଔପଚାରିକ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଆଉ କେତେକ ଅନୌପଚାରିକ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ନଗର, ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଦେଶ ପ୍ରଭୃତି ଆଧୁନିକ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ପୋଲିସ୍, ବିଚାରାଳୟ, ଜେଲ୍ ଏବଂ ଆଇନ ପ୍ରଭୃତି ଔପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମ (means) ଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ପଡ଼ୋଶୀମଣ୍ଡଳ ଏବଂ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଆଦି ପ୍ରାଚୀନ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତି ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବସ୍ଥାପିତ ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୁଦାୟ ସମୟାନୁକ୍ରମିକ ଭାବେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ନୈତିକତା ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ ।

3. ସଂଘର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ଏହାର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସମାଜରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ବିବିଧ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାର ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପରିତୃପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ସଙ୍ଗଠିତ ହଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଏକ ସଂଘ ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏକ ସଂଘ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏକ ବା ଏକାଧିକ ସ୍ବାର୍ଥ ପୂରଣ ପାଇଁ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶୃଙ୍ଖଳିତଭାବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ସଙ୍ଗଠନକୁ ସଂଘ (association) କୁହାଯାଏ । ଶ୍ରମିକ ସଂଘ, ରାଜନୈତିକ ଦଳ, କ୍ଲବ୍, କଲେଜ, ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଭୃତି ସଂଘର ଉଦାହରଣ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂଘର ସଂଜ୍ଞା (Definition of Association)- ସଂଘର କେତେକ ସଂଜ୍ଞା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ କରାଗଲା ।
(i) ଇ. ଏସ୍. ବୋଗାର୍ଡ଼ସ୍ (E.S. Bogardus)- “କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନ ପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କର ମିଳିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସଂଘ କୁହାଯାଏ ।’’
(ii) ଗିଲିଜ୍ ଏବଂ ଗିଲିନ୍ (Gillin & Gillin)- “ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ ବା ମଞ୍ଜୁରିପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ କର୍ମପଦ୍ଧତି ଢଙ୍ଗଦ୍ଵାରା ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଏକ ସମୂହକୁ ସଂଘ କୁହାଯାଏ ।’’
(iii) ପି.ଜସ୍‌ବର୍ଗ (P. Gisbert)- “ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା କେତେକ ସୀମିତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନେଇ ସଂଘ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।’’
(iv) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ନିମ୍‌ଫ୍ (Ogburn and Nimkoff)- “ସଂଘ ହେଉଛି ସଙ୍ଗଠିତ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ପାଇଁ ଏକ ଉଦ୍ଭାବନ ।’’

ସଂଘର ଉପାଦାନ (Elements of Association)– ଉପରୋକ୍ତ ସଂଜ୍ଞାଗୁଡ଼ିକରୁ ସଂଘର କେତେକ ଉପାଦାନ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ । ସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନମତେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

(i) ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସମୂହ (Group of individuals)- ସଂଘ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଏକ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବିନା ସଂଘର ଗଠନ ଅସମ୍ଭବ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ସଂଘ ଦଳେ ଲୋକଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର କିଛି ସାଧାରଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସଂଘର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାଦାନ ।

(ii) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ (Definite aim)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ କେତେକ ନେଇ ଗଠିତ । ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟତିରେକେ ସଂଘ ସୁଚାରୁରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରି ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ସଂଘ ଘନିଷ୍ଟରୂପେ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଏପରି କୌଣସି ସଂଘ ନାହିଁ ଯାହାକି ବିନା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।

(iii) ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ସଭ୍ୟପଦ (Voluntary membership)- ସଂଘର ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜ ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ କୌଣସି ସଂଘର ସଦସ୍ୟ ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା କୌଣସି ସଂଘକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିପାରେ । ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତଭାବେ ଏକ ସଂଘରେ ଯୋଗ ଦେଇଥାଏ । କୌଣସି ସଂଘର ସଦସ୍ୟଭୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇ ନ ପାରେ ।

(iv) ନୀତିନିୟମ ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥାପନା (Rules and regulations)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ କେତେକ ନୀତି ଏବଂ ନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହି ନୀତି-ନିୟମ ଜରିଆରେ ସଂଘ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ । ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନେ ଉକ୍ତ ନୀତି-ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବେ ପାଳନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯଦି କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ସଂଘର ନୀତି-ନିୟମକୁ ଅବଜ୍ଞା କରେ, ତାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳାଗତ ଦଣ୍ଡର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

(v) ଚିରସ୍ଥାୟୀ କିମ୍ବା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ (Permanent or temporary)- ସଂଘ ସ୍ଥାୟୀ କିମ୍ବା ଅସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ହୋଇପାରେ । କେତେକ ସଂଘ ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ହୋଇଥିବାବେଳେ ଆଉ କେତେକ ସଂଘ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ଅଟନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ପରିବାର, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ହୋଇଥିବାବେଳେ ରାଜନୈତିକ ଦଳ, କ୍ଲବ, ଶ୍ରମିକ ସଂଘ ପ୍ରଭୃତି ଅସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିକୁ ଭିତ୍ତିକରି ଗଠିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(vi) ସହଯୋଗୀ ମନୋଭାବ (Co-operative spirit)- ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗିତା ସଂଘର ଅନ୍ୟ ଏକ ଉପାଦାନ ଅଟେ । ଏହି ସହଯୋଗିତା ବିନା ସଂଘ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ । ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବେ ସହଯୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଏକ ଶ୍ରମିକ ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନେ ଯଦି ସହଯୋଗୀ ମନୋବୃତ୍ତି ନେଇ ଏକତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ, ତେବେ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଅଚିରେ ସାଧୂ ହୋଇପାରିବ । ତେଣୁ ସହଯୋଗୀ ମନୋଭାବ ହେଉଛି ଏକ ମୂଳଭିଭି, ଯାହା ଉପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ।

(vii) ଔପଚାରିକ ସମ୍ବନ୍ଧ (Formal relations)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ନିଜର ଅଭିଳଷିତ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପୂରଣ କରିବା ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଯଦିଚ ସେ ସଂଘର ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖୁଥାଏ; ମାତ୍ର ଏହି ସମ୍ପର୍କ ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟହାସଲ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଳବତ୍ତର ରହିଥାଏ ।

4. ଅନୁଷ୍ଠାନର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ଏହାର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ କେତେକ ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୀତି-ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଏହି ନୀତି-ନିୟମ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀର ସମଷ୍ଟିକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଘ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଘ ତା’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ସହଜରେ ପୂରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ନୀତି-ନିୟମ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନାମରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ସଂଜ୍ଞା (Definition)- ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଅନୁଷ୍ଠାନର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଅଛନ୍ତି ।

(i) କେ. ଡେଭିସ୍ (K. Davis)- ‘‘ପରସ୍ପର ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ ଏବଂ ଆଇନଗୁଡ଼ିକର ଏକ ଗୁଚ୍ଛକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କୁହାଯାଏ ।’’
(ii) ଏଚ୍.ଇ. ବର୍ନେସ୍ (H.E. Barnes)- ‘ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛନ୍ତି ସାମାଜିକ ସଂରଚନା ଓ କଳ, ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବୀୟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପରିପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ବହୁବିଧ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ମାନବ ସମାଜ ସଙ୍ଗଠିତ କରିଥାଏ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥାଏ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଥାଏ ।
(iii) ଉଡ୍ୱାର୍ଡ଼ ଏବଂ ମ୍ୟାକ୍‌ସୱେଲ (Woodward and Maxwell)- “ଅନୁଷ୍ଠାନ ହେଉଛି ଅନେକ ଲୋକରୀତି ଓ ଲୋକନିୟମର ଏକ ଜାଲ ଯାହାକି କେତେକ ମାନବୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ଦିଗରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।’’ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଲକ୍ଷଣ (Characteristics of Institution)- ଅନୁଷ୍ଠାନର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

(i) ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତୀକ (Cultural symbol)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ନିଜର ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତୀକ ରହିଥାଏ । ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତୀକ ‘ଭୌତିକ’ ବା ‘ଅଭୌତିକ’ ହୋଇପାରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ବିବାହ ଅନୁଷ୍ଠାନର ପ୍ରତୀକ ହେଉଛି ‘ମଙ୍ଗନ’ ।

(ii) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପୂରଣ (Satisfaction of specific needs)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ବିବାହ ହେଉଛି ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯାହାକି ସ୍ୱାମୀ ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀର ଯୌନ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ସେହିପରି ସରକାର ହେଉଛି ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜରେ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iii) ଅଧୁକ ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ (Greater permanency)- ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟପଦ୍ଧତି ବହୁଦିନ ଧରି ଲୋକମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସମାଜ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଏହାକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନଭାବେ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ହିନ୍ଦୁ ବିବାହର କାର୍ଯ୍ୟପଦ୍ଧତି ବହୁଦିନ ଧରି ହିନ୍ଦୁସମାଜ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହା ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନଭାବେ ରୂପ ନେଇଅଛି । ତେଣୁ ଆଜି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ଏହି ବିବାହ, ଅନୁଷ୍ଠାନରୂପେ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।

(iv) ସଙ୍ଗଠିତ ନିୟମାବଳୀ (Organised norms)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କେତେକ ସଙ୍ଗଠିତ ନିୟମାବଳୀ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ସେହି ନିୟମାବଳୀର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଏକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନିୟମାବଳୀ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି, ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଭୃତିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

(v) ସାର୍ବଜନୀନତା (Universality)- ଏହି ସାର୍ବଜନୀନତା ହେଉଛି ଅନୁଷ୍ଠାନର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ତିଷ୍ଠି ରହିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ ବିକାଶର ସମସ୍ତ ସ୍ତରରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(vi) ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ପରମ୍ପରା (Well-defined traditions)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କେତେକ ଲିଖ୍ ଏବଂ ଅଲିଖ୍ ପରମ୍ପରାଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଅବଜ୍ଞା କରୁଥ‌ିବା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

(vii) ଶୃଙ୍ଖଳାରକ୍ଷାକାରୀ ସଂସ୍ଥା (Controlling agencies)- ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବାରେ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଧାର୍ମିକଁ ଆଚରଣ ଜରିଆରେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଦେଶର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଭିନ୍ନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ବ୍ୟବହାରକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିଥାଏ ।

5. ସାମାଜିକ ସମୂହର ପ୍ରକାରଭେଦ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ସାମାଜିକ ସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ନିମ୍ନରେ କେତେକ ସମୂହ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(i) ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ (Primary and Secondary groups)- ଆମେରିକାର ପ୍ରବୀଣ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଚାର୍ଲସ୍ ହଟ୍ଟନ କୁଲେ ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି; ଯଥା– ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ମୁହାଁମୁହିଁ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ପରିବାର, ପଡ଼ୋଶୀମଣ୍ଡଳ ପ୍ରଭୃତି ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଉଦାହରଣ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଗୌଣସମୂହ ପରୋକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଚାରିଆଡ଼େ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବରେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(ii) ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ ଏବଂ ବହିଃ-ସମୂହ (In group and Out group)- ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵନର ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହକୁ ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ ଏବଂ ବହିଃ ସମୂହରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି । ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ସମୂହର ସଦସ୍ୟଭାବରେ ନିଜକୁ ପରିଚିତ କରିଥାଏ, ତାହା ତା’ର ଅନ୍ତଃ-ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ବହିଃ-ସମୂହ ଅନ୍ତଃ-ସମୂହର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିପରୀତ ଅଟେ । ଯେଉଁ ସମୂହରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବାସ କରି ନଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁ ସମୂହ ସହିତ ସେ ପରିଚିତ ନ ଥାଏ, ତାହା ତା’ର ବହିଃ-ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ସମୂହରେ ବାସ କରିଥାଏ, ସେହି ସମୂହକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ସମୂହ ଉକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିର ବହିଃ-ସମୂହ ରୂପେ ପରିଚିତ । ଜଣେ ଛାତ୍ର ବାସ କରୁଥିବା ପରିବାର ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ପ୍ରଭୃତି ସେହି ଛାତ୍ରର ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥଳେ ସେହି ଛାତ୍ରର ସାଙ୍ଗ ବାସକରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ଏକ ପରିବାର ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ପ୍ରଭୃତି ସେହି ଛାତ୍ରର ବହିଃ-ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

(iii) ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହ ଏବଂ ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହ (Permanent and Temporary groups)- ଚାର୍ଲସ୍.ଏ. ଇଲ୍‌ଉଡ୍ (Charles A. Eelwood) ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି । ଯଦି ସମୂହର ସଭ୍ୟମାନେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରୁହନ୍ତି ସେହି ସମୂହ ସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଯେଉଁ ସମୂହର ଅବସ୍ଥିତି ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ ଏବଂ ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଅତୁଟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆବଦ୍ଧ, ତାହା ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

ପରିବାର ଏବଂ ବଂଶ ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହ ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହର ଠିକ୍ ବିପରୀତ ଅଟେ । ଏହାର ଅବସ୍ଥିତି ଅସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଆକାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟେ । କାରଣ ଏହି ସମୂହକୁ ଗଠନ କରୁଥିବା ସଦସ୍ୟମାନେ ସ୍ୱଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ପରସ୍ପରର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବିଶୃଙ୍ଖଳ ଜନସମୂହ (mob) କିମ୍ବା ଜନଗହଳି (crowd) ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

(iv) ଲମ୍ବମାନ ଏବଂ ଏକରେଖୀୟ ସମୂହ (Vertical and Horizontal groups)– ଏହି ଏକରେଖୀୟ ବା ସମଜାତୀୟ ସମୂହ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ସମାନ ସ୍ତରର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ସମୂହକୁ ସମଜାତୀୟ ସମୂହ କୁହାଯାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ, ଲମ୍ବମାନ ବା ବିଷମ ଜାତୀୟ ସମୂହ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଉକ୍ତ ସମୂହର ଲୋକମାନେ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(v) ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ଏବଂ ଅଣସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ସମୂହ (Voluntary and Involuntary groups)- ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସମୂହକୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥାଏ । ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ସଭ୍ୟପଦକୁ ତ୍ୟାଗ କରିପାରେ । କ୍ଲବ୍ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏହି ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସମୂହର ଉଦାହରଣ ।

ଅଣସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ସାମାଜିକ ସମୂହ ରକ୍ତସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଶ୍ରେଣୀୟ ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ । ପରିବାର, ଜ୍ଞାତି, ଜାତି ପ୍ରଭୃତି ଏହି ଶ୍ରେଣୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

(vi) ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହ ଏବଂ ଅଣସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହ (Territorial group and Non-territorial group)- ଏକ ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହର ନିଜସ୍ବ ସୀମାରେଖା ଥାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଯେଉଁ ସମୂହ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖାଦ୍ୱାରା ଆବଦ୍ଧ ତାହା ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଗ୍ରାମ୍ୟ, ନଗର, ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଜାତି ପ୍ରଭୃତି ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଗ୍ରାମ୍ୟ, ନଗର, ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଜାତି ପ୍ରଭୃତି ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।

ଯେଉଁ ସମୂହର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନ ଥାଏ, ତାହା ଅଣ-ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହଭାବେ ପରିଚିତ । ଏକ ଶ୍ରମିକ ସଂଘ ଏହି ଅଣସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହ ରୂପେ ପରିଚିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(vii) ଔପଚାରିକ ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହ (Formal and Informal groups)- ଇ.ଏସ୍. ବୋଗାର୍ଡ଼ସ୍ ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା- ଔପଚାରିକ ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହ । ଯେଉଁ ସମୂହ ଔପଚାରିକ ନୀତି-ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ତାହା ଔପଚାରିକ ସମୂହ ଅଟେ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଦ୍ୟମାନ ଏବଂ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ପ୍ରକାଶ ପାଇ ନ ଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବାପାଇଁ କେତେକ ନୀତି-ନିୟମକୁ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ । ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ସମୂହ ଏହି ସମୂହର ଉଦାହରଣ ।

ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହ ଅନୌପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏହି ସମୂହର ସୁପରିଚାଳନା ନିମିତ୍ତ କୌଣସି ଔପଚାରିକ ନୀତି-ନିୟମର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମ; ଯଥା- ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା;

ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମଦ୍ୱାରା ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଦ୍ୟମାନ ଥାଏ । ପରିବାର ଏହି ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

(viii) ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହ (Open and Closed groups)- କେତେକ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ସମୂହକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା- ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହ । ମୁକ୍ତ ସମୂହରେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ପ୍ରବେଶ କରିପାରନ୍ତି । ଏଥୁନିମିତ୍ତ କୌଣସି କଠୋର ନୀତି-ନିୟମ ନ ଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅବାଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଲାଭ କରିପାରି ନ ଥାଏ । ଜାତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

(ix) ବିଭାଜିତ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଓଭରଲିପ୍ ଗ୍ରୁପ୍ (Dis-junctive group and Overlapping group)- ଏଫ୍.ଏଚ୍. ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ୍ ସାମାଜିକ ସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା- ଅସଂଯୋଜକ ଏବଂ ଆଂଶିକ ସମୂହ ।

ଅସଂଯୋଜକ ବା ଅତିକ୍ରମଣୀୟ ସମୂହ ହେଉଛି ସେହି ସମୂହ ଯାହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଏକ ସମୟରେ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧୂକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟ ହେବାପାଇଁ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରି ନ ଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯେଉଁ ସମୂହରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ଆଂଶିକଭାବେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି, ତାହା ଆଂଶିକ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହି ସମୂହ ହେଉଛି ସେହିପ୍ରକାର ସମୂହ ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଅନ୍ୟ ଏକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟରୂପେ ପରିଚିତ ଥା’ନ୍ତି । କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ, ଓଡ଼ିଶା ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡ଼େମୀ, ଲୋକସେବକ ମଣ୍ଡଳ ପ୍ରଭୃତି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଆଂଶିକ ସମୂହଭାବେ ପରିଚିତ ।

6. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟ ଆମେରିକାର ସମାଜବିଜ୍ଞାନି ସି. ଏଚ୍. କୁଲେ (C.H. Cooley) ଙ୍କର ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ଦାନରୂପେ ପରିଚିତ । ସେ ତାଙ୍କ ରଚିତ ପୁସ୍ତକ୍ ‘ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନ’ (Social Organisation) ରେ ଏହି ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟଟିକୁ ରଚନା କରିଅଛନ୍ତି । ଏହା ହେଉଛି ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସମୂହ ଯେଉଁଥରେ କି ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିରେ ମୌଖ୍ ଏବଂ ଆତ୍ମୀୟ ସମ୍ପର୍କ ନିହିତ ଥାଏ । ଏହାର ଅବସ୍ଥିତି ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ ।

କୁଲେ ତାଙ୍କ ନିଜ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି କହିଛନ୍ତି-
‘ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କହିଲେ ମୁଁ ସେହି ସମୂହକୁ ବୁଝେ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଘନିଷ୍ଠ, ମୁଖୋନୁ ଖ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ସହଯୋଗିତାଦ୍ୱାରା ବିଶେଷଭାବେ ଚିହ୍ନିତ ହୁଏ । ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାଥମିକ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆଦର୍ଶ ଗଠନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ମୂଳଭିଭି ସଦୃଶ ବୋଧହୁଏ । ସରଳ ଭାଷାରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ସେହି ସମୂହକୁ ଆମେ ପ୍ରାଥମିକ ହେଲା- ‘ଆମ୍ଭେ’ ।

କୁଲେଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟନ୍ତି ଯାହାକି ମୁହାଁମୁହିଁ ସମ୍ପର୍କ, ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧନ ଏବଂ ସହଯୋଗିତାଦ୍ୱାରା ବିଶେଷଭାବେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ପରିବାର, ଜନଜାତି, ଗୋତ୍ର, ପିଲାମାନଙ୍କର କ୍ରୀଡ଼ାସମୂହ, ଜ୍ଞାତିସମୂହ ପ୍ରଭୃତିକୁ କୁଲେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଅଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଲକ୍ଷଣ (Characteristics of primary group)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ସାର୍ବଜନୀନ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଏଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆଦର୍ଶର ମୂଳଭିତ୍ତି ସଦୃଶ ଅଟନ୍ତି । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସମ୍ପର୍କ ଭିଭିରେ ‘ଅହଂ’ (Self) ର ବିକାଶଲାଭ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସମାଜୀକୃତ କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନମତେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା-

(i) ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା (Physical proximity)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ଭିତ୍ତିରେ ସେମାନେ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥା’ନ୍ତି । ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା କହିଲେ ନିକଟତମ ସମ୍ପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଯଦି ସଦ୍ୟସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିକଟତମ ସମ୍ପର୍କ ଅତୁଟ ନରୁହେ, ତାହାହେଲେ ସେମାନେ ନିଜର ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିନିମୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାବର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ସହଜତର ହୋଇଥାଏ ।

(ii) କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର (Small in size)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ମୁଖ୍ୟ ଗୁଣ ହେଉଛି ଏହାର ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ରତା । ଏହି ସମୂହ ସ୍ଵଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାରହେତୁ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ସେମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ପରସ୍ପରକୁ ଜାଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥାଆନ୍ତି ।

(iii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା (Direct cooperation) ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସଦସ୍ୟମାନେ ସ୍ବାଧୀନଭାବରେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ନ କରି ସମାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କାର୍ଯ୍ୟକରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ସହଜରେ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iv) ଲକ୍ଷ୍ୟର ଅଭିନ୍ନତା (Identity of ends)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମାନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସାମୂହିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଏକତ୍ରିତଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ପରିବାର ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ । ଏହି ସମୂହରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ବାର୍ଥ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଏ । ସମସ୍ତେ ଏହି ସ୍ବାର୍ଥ ହାସଲପାଇଁ ମିଳିତଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ପରସ୍ପରର ସୁଖଦୁଃଖରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥାଏ ।

(v) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ (Personal relationship)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ପରସ୍ପରକୁ ଜାଣିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କକୁ ହସ୍ତାନ୍ତରିତ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଜଣେ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୂରଣ ହୋଇ ନ ଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ପରିବାରରେ ସ୍ତ୍ରୀର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପୁନର୍ବାର ବିବାହ କରିପାରେ, ମାତ୍ର ନୂତନ ସ୍ତ୍ରୀ ମୃତା ସ୍ତ୍ରୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ପୂରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ । ମାକାଇଭରଙ୍କ ମତରେ, ‘ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଜୀବନରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ଆମର ସମ୍ପର୍କ ସଦାସର୍ବଦା କେତେକାଂଶରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଟେ ।’’

(vi) ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ (Durability of relationship)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଅପେକ୍ଷାକୃତଭାବେ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଘନିଷ୍ଠତା ଏଥପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ଆଧାରରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ପରିବାର ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ନିହିତ ଥାଏ ଏବଂ ତାହାର ଅବସ୍ଥିତି ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ । ଏହି ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ପ୍ରକୃତି ଯୋଗୁଁ ସମୂହର ସଂହତି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିଥାଏ ।

(vii) ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଵତଃସ୍ଫୁର୍ଣ ଅଟେ (The relationship is spontaneous)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମ୍ପର୍କ ବାଧ୍ୟବାଧକତା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୁହେଁ । ଏହି ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଵତଃସ୍ଫୁର୍ଣ ଅଟେ । ପ୍ରାଥମିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜ ଇଚ୍ଛାରୁ ନେଇଥାଏ ଏବଂ ବିକାଶ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ଏହାର ଉପଯୋଗିତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(viii) ସମାନ ପୃଷ୍ଠଭୂମି (Similarity of background)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଆଉ ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ ଏହି ଯେ ଏହା ସମାନ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏହି ସମୂହରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନଭାବେ ନିଜ ନିଜର ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟର ମତାମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ମାକାଇଭର୍‌ କହିଛନ୍ତି, ‘‘ଏକ ସ୍ତର ଉପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୂହ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏବଂ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହାର ଯଥେଷ୍ଟ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ କିମ୍ବା ନିମ୍ନରେ ଥାଏ, ସେ ସମୂହ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରେ ।’’

(ix) ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Maximum control)- ପ୍ରାଥମିକ ;ସମୂହ ଅନୌପଚାରିକ ଭିଭିରେ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରେ କନିଷ୍ଠ ସଦସ୍ୟମାନେ ବରିଷ୍ଠ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସହଜରେ ବିପଥଗାମୀ ହେବାର ସୁଯୋଗ ପାଇ ନ ଥାଏ । ଏହି ସମୂହ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସମାଜବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରିଥାଏ ।

7. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଭୂମିକା ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କି ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟତୀତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ ନିରର୍ଥକ ଅଟେ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ସ୍ବରୂପ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସି.ଏଚ୍. କୁଲେ (C.H. Cooley) ଙ୍କ ମତରେ, ‘‘ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆଦର୍ଶ ଗଠନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଭୂମିକା ମୌଳିକ ଅଟେ ।’’ ଏହି ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଅଭିବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ଭୂମିକାକୁ ନିମ୍ନରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଗଲା ।

(i) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ (Development of personality)- କେତେକ ମନୋବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରେ ହିଁ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ସମାଜୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୁଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ଏବଂ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକଭାବେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତରିତ କରିଥାଏ । ଏହି ସମୂହଦ୍ଵାରା ସଂସ୍କୃତି, ଶିକ୍ଷାଲାଭ, ବ୍ୟବହାର ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ଜନ୍ମଲାଭ କରେ ସେତେବେଳେ ସେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଏକ ଜୈବିକ ସତ୍ତା ସଦୃଶ । କାଳକ୍ରମେ ତା’ର ବୟସବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସେ ଯେତେବେଳେ ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଜୀବନଶୈଳୀ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନଲାଭ କରେ, ସେତେବେଳେ ସେ ନିଜକୁ ଚିହ୍ନେ ଏବଂ ସେହି ସମୟରୁ ତା’ର ‘ଅହଂ’ (Self) ବିକାଶଲାଭ କରେ । ସେ ଜୈବିକ ପ୍ରାଣୀରୁ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ।

(ii) କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି (Increase in efficiency)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ଆକରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ସମୂହର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରେ, ସେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଅକୁଣ୍ଠିତ ସାହାଯ୍ୟଲାଭ କରିଥାଏ ।

ଫଳରେ ଆନ୍ତରକତା ଏବଂ ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସମ୍ପାଦିତ କରିଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ଉପେକ୍ଷା କରି ସମୂହ ସ୍ବାର୍ଥ ପାଇଁ ନିଷ୍ଠାପର ଉଦ୍ୟମ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା କେବଳ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ, ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ହେଉଛି ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ର ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iii) ମନୋବିଜ୍ଞାନ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପୂରଣ (Satisfaction of psychological needs)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସବୁବେଳ ପାଇଁ ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ଦୟା, ସହନଶୀଳତା, ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରଭୃତି ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ କେବଳ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରୁ ହିଁ ପାଇବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା, ଭାବନା, ଆଦର୍ଶ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ଧାରଣାକୁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବିନିମୟ କରିବାପାଇଁ ପୂର୍ଣ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।

(iv) ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ (Provides social security)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ନବଜାତ ଶିଶୁ, ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା, ବୃଦ୍ଧ ତଥା ବିକଳାଙ୍ଗ ଏବଂ ବ୍ୟାଧୂଗ୍ରସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏହି ସମୂହ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରାପତ୍ତା ଯୋଗାଇଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଜନ୍ମଠାରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ନିରାପତ୍ତା ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବହନ କରିଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଏହି ସମୂହ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ରକ୍ଷାକବଚ ସଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହି ସମୂହ ସାମାଜିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିଥାଏ ।

(v) ସାମାଜିକ ନିୟମ (Social control)- ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଏକ ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପ୍ରଥା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ପ୍ରଭୃତି ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମଦ୍ବାରା ଏହା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଆଚରଣ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ । ନିଜର ଦକ୍ଷତା ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ତାହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମାଜର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜର ଏକତା ଏବଂ ସଂହତିକୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ସମାଜବିରୋଧୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଉଚିତ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବାରେ ଏହି ସମୂହର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

8. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି । ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କଲେ ଆମେ ଏହି ଦୁଇଟି ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ କେତେକ ପ୍ରଭେଦ ଦେଖ‌ିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ନିମ୍ନରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଥ‌ିବା କେତୋଟି ମୁଖ୍ୟ ତାରତମ୍ୟକୁ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

(i) ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in physical proximity)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାରୀରିକ ଦୂରତ୍ବ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । କାରଣ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବରେ ରହିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

(ii) ଆକାରରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in size)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟେ । ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆମେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ମାତ୍ର ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ଆକାର ବୃହତ୍ ଅଟେ । ଏହି ସମୂହ ଅଧ୍ଵସଂଖ୍ୟକ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ୍ । ଏହି ସମୂହର ଆକାର ବୃହତ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରି ନ ଥାଏ।

(iii) ସମ୍ପର୍କରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in relationship)- ସମ୍ପର୍କକୁ ଭିଭିକରି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହକୁ ଗୌଣ ସମୂହଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରାଯାଇପାରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ, ଘନିଷ୍ଠ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଅପରପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ, ଅବୈୟକ୍ତିକ, ଘନିଷ୍ଠତାବିହୀନ ଏବଂ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ । କାରଣ ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପର ନିକଟତର ହୋଇ ରହି ନ ଥା’ନ୍ତି । ଏମାନେ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(iv) ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in goals)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଅଭିନ୍ନତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ସମୂହର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ବାର୍ଥକୁ ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥଭାବେ ବିଚାର କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଭିନ୍ନତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ସେମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମାନ ନୁହେଁ । ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ଆତ୍ମସ୍ଵାର୍ଥଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ । ସେମାନେ ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟାକୁଳତା ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥ ହାସଲ ହେଲା ପରେ ସେମାନେ ସମୂହର ସ୍ବାର୍ଥ ପ୍ରତି ଆଦୌ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ନ ଥା’ନ୍ତି ।

(v) ସହଯୋଗିତାର ପ୍ରକାରଭେଦରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in type of co-operation)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଗୌଣସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରୋକ୍ଷଭାବେ ପରସ୍ପରକୁ ସହଯୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(vi) ସଭ୍ୟପଦରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in membership)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ । ଏହି ସମୂହରେ ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରେ ଏବଂ ବିକାଶ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇ ଏହି ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ସେ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ସମୂହର ସଦ୍ୟପଦକୁ ତ୍ୟାଗ କରିପାରିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଗୌଣ ସମୂହର ସଭ୍ୟପଦ ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ଅଟେ । ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ସମୂହରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହାର ସଭ୍ୟପଦକୁ ତ୍ୟାଗ କରିପାରେ ।

(vii) ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରକୃତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in nature of control)- ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ପ୍ରକୃତିକୁ ଭିଭିକରି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହକୁ ଗୌଣ ସମୂହଠାରୁ ପୃଥକ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ, ବିଶ୍ଵାସପଦ୍ଧତି ପ୍ରଭୃତି ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମ ଜରିଆରେ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହ ଆଇନ, ପୋଲିସ୍, କୋର୍ଟ, ଜେଲ୍ ଏବଂ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଔପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିଥାଏ ।

(viii) ପ୍ରସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in status)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରସ୍ଥିତି ତା’ର ଜନ୍ମ ଏବଂ – ଲିଙ୍ଗ ଅନୁସାରେ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରସ୍ଥିତି ତା’ର ଭୂମିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ପରିବାର ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଯେଉଁଥରେ ପିତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ଏବଂ ବୟସ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଏକ ଶ୍ରମିକ ସଙ୍ଗଠନ ସଭାପତିଙ୍କର ସ୍ଥାନ ତାଙ୍କର ଭୂମିକା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(ix) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିକାଶରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ | (Difference in the development of personality)- ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ସମୁଦାୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଗୌଣ ସମୂହ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଏବଂ ଏହା କେବଳ ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗର ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ପ୍ରେମ, ଦୟା, ପାରସ୍ପରିକ ସାହାଯ୍ୟ, ଆଜ୍ଞାନୁବର୍ତ୍ତିତା ଆଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଗୌଣ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

9. ସଂସ୍କୃତିର ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସଂସ୍କୃତି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ମୌଳିକ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟରୂପେ ପରିଚିତ । ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥା ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଯାହାସବୁ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ ତାହା ସଂସ୍କୃତିରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହା ହେଉଛି ଏକପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବ୍ୟବହାର ଯାହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଗହଣରେ ରହି ବଂଶାନୁକ୍ରମେ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି କେବଳ ମାନବ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ସଂସ୍କୃତିସମ୍ପନ୍ନ ପ୍ରାଣୀଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଯେଉଁସବୁ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ଗଠିତ ।

ସଂସ୍କୃତିର ଗୁଣ ବା ଲକ୍ଷଣ :

(i) ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବ୍ୟବହାର (Culture is a learnt behaviour)- ଇ.ବି. ଟେଲର୍ (E.B. Tylor) ଙ୍କ ମତରେ, ମନୁଷ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି ମନୁଷ୍ୟର ଏକ ସହଜାତ ଗୁଣ ନୁହେଁ । ଜନ୍ମ ସମୟରେ ମାନବ ଶିଶୁ ଯେକୌଣସି ଜିନିଷ ବିଷୟରେ ଅଜ୍ଞ ଥାଏ । କାଳକ୍ରମେ ସେ ସମାଜରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରେ ତା’ର ମନରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହେ । ଯଦି ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ ପିଲା ବିଦେଶରେ; ଯଥା- ଆମେରିକା ବା ଲଣ୍ଡନରେ ଜନ୍ମ ନିଏ ଏବଂ ସେହି ସମାଜରେ ପ୍ରତିପାଳିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ସେହି ସମାଜର ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ନିଜକୁ ସାମିଲ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବ୍ୟବହାର ଅଟେ ।

(ii) ସଂସ୍କୃତି ସାମାଜିକ ଅଟେ (Culture is societal)- ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରକୃତି ସାମାଜିକ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ସମାଜର ସବୁ ଲୋକମାନେ ସେହି ସମାଜର ସଂସ୍କୃତିକୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ସଂସ୍କୃତି କେବଳ ମାନବ ସମାଜରେ ହିଁ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସାମାଜିକଭାବେ ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷରୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷକୁ ଗତି କରିଥାଏ । କେବଳ ସମାଜରେ ବାସ କରିବା ହେତୁ ମନୁଷ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି କେବଳ ମାନବ ସମାଜରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ, ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ଏବଂ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ ହିଁ ଗତି କରିଥାଏ ।

(iii) ସଂସ୍କୃତି ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଅଟେ (Culture is idealistic)- ସଂସ୍କୃତି ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଅଟେ । ସଂସ୍କୃତି ଗୋଟିଏ ସମୂହର ବିଭିନ୍ନ ଆଦର୍ଶ ସଂରୂପ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରତିମାନକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହା ହେଉଛି ଏକ ସମୂହର ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ପ୍ରତିମାନର ଏକ ସମଷ୍ଟି । ସଂସ୍କୃତି ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାରକୁ ପରିଚାଳିତ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସମାଜ ତଥା ସମୂହର ସମସ୍ତ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହିଁ ହେଉଛି ସଂସ୍କୃତି ।

(iv) ସଂସ୍କୃତି ହେଉଛି ସମୁଦାୟ ସାମାଜିକ itage ତିହ୍ୟ | (Culture is the total Social Heritage)- ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାର; ଯଥା- ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ (Mores), ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟିକୁ ନେଇ ସଂସ୍କୃତି ଗଠିତ । ଏହି ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ତରାଧିକାରରୂପେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ । ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରଥା ଏବଂ ପରମ୍ପରାଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ପୁରୁଷକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।

(v) ମାନବୀୟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପରିପୂରଣ (Fulfilment of human needs)- ସଂସ୍କୃତି ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଯଦି ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ନ ରୁହେ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରେ, ତେବେ ତା’ର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସଂସ୍କୃତି ସମସ୍ତ ମାନବୀୟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାର ମାର୍ଗ ଅଟେ ।

(vi) ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଚଳନଶୀଳ ବ୍ୟାପାର (Culture is transmissive)- ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଗତିଶୀଳ ପ୍ରକ୍ରିୟାଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ପିତାମାତାଙ୍କଠାରୁ ପିଲାମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ, ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ, ବୟସ୍କମାନଙ୍କଠାରୁ କନିଷ୍ଠମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ, ପୁରାତନ ପରମ୍ପରାରୁ ନୂତନ ଆଡ଼କୁ ଗତିଶୀଳ ଅଟେ । ଭାଷା, ଚିହ୍ନ, ଚିତ୍ର ଆଦି ମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ବଂଶରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ବଂଶକୁ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଭାଷା ସାହାଯ୍ୟରେ ସଂସ୍କୃତି ପୁରାତନ ବଂଶଧରମାନଙ୍କଠାରୁ ନୂତନ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।

(vii) ସଂସ୍କୃତି ଅଭିଯୋଜିତ ଅଟେ (Culture is accommodating)- ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସଂସ୍କୃତି ଅଭିଯୋଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିଶେଷତ୍ଵ ଏହି ଯେ ଏହା ସମୟ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁସାରେ ଅନ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିର ଗୁଣ ସହିତ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିଥାଏ । ଫଳରେ ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାବର ଆଦାନପ୍ରଦାନ ସହଜତର ହୋଇଥାଏ ।

(viii) ସଂସ୍କୃତି ସାମୂହିକ ଆଚରଣକୁ ବୁ.ାଏ | (Culture refers to collective behaviour)- ବ୍ୟବହାରକୁ ବୁଝାଇ ନ ଥାଏ । ଏହା ସାମୂହିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ସୂଚାଇ ଥାଏ । କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣ କିମ୍ବା କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଆଚରଣକୁ ସଂସ୍କୃତିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ । ଏହା ସବୁ ସମୟପାଇଁ ସାମୂହିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ହେଉଛି ଆମ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳପିଣ୍ଡ; ମାତ୍ର ଏହାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ କେବଳ କେତେକ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ନିକଟରେ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ ସୀମିତ ଅଟେ । ଭାରତରେ ଅସଂଖ୍ୟ ଲୋକ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସୀ ଅଟେ ।

10. ‘‘ମଣିଷ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’’- ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରଖ୍ୟାତ୍ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ (Aristotle) ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’ । ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ବାସ କରିବାର ଦୁଇଟି କାରଣ ଅଛି । ପ୍ରଥମ କାରଣ ହେଲା ପ୍ରକୃତିଗତ (Natural) ଏବଂ ଦ୍ବିତୀୟଟି ଆବଶ୍ୟକତା (Necessity) ଯଥାର୍ଥରେ କୁହାଯାଇଛି ପ୍ରକୃତିଗତ ଅଭ୍ୟାସ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ତାଡ଼ନା ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାଜରେ (Nature impels and necessity compels a man to live in the society)

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(a) ପ୍ରକୃତିଗତ କାରଣ (Natural Instinct)- ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ୱଭାବତଃ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ବାସ କରେ । ନିଃସଙ୍ଗ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ତା’ପକ୍ଷରେ କଷ୍ଟକର । ଏଣୁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ କୁହାଯାଏ । ମାକାଇଭର (MacIver) ଓ ଡେଭିସ୍ (Davis) ପ୍ରମୁଖ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍‌ମାନେ ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତିକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କେତୋଟି ଘଟଣା ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-

(b) କାସ୍କର ହାଉସ୍‌ର ଘଟଣା (Case of Kasper Houser)- କାସ୍କର ହାଉସ୍‌ର ହେଉଛି ଜଣେ ହତଭାଗ୍ୟ ଜର୍ମାନ୍ ବାଳକ । ସେ ୧୯୧୧ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା; କିନ୍ତୁ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ୧୭ ବର୍ଷ ବୟସରେ ତାକୁ କୌଣସି ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିପାରୁ ନଥିଲା । ସେ ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିରୂପଣ କରିପାରୁ ନଥିଲା । ତା’ର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଶବ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦରୁ ଜଣାଗଲା ଯେ, ତା’ର ମସ୍ତିଷ୍କ ନିମ୍ନଧରଣର ଥିଲା ଏବଂ ଆଦୌ ବିକାଶ ଘଟି ନଥିଲା । ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ସମାଜ ବ୍ୟତୀତ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନବିକତା ବିକଶିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

(c) ଅମୂଲା ଓ କମ୍ଲା ଘଟଣା (Amala & Kamala)- ଅମ୍‌ ଓ କମ୍ ହେଉଛନ୍ତି ଦୁଇଜଣ ଭାରତୀୟ ବାଳିକା । ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ଏକ ଗଧ୍ଵ ଗୁମ୍ଫାରୁ ଏହି ଦୁଇ ଶିଶୁଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଅମୂଲାକୁ ୩ ବର୍ଷ ଓ କମ୍ଲାକୁ ୮ ବର୍ଷ । ଅମୂଲା କିଛିଦିନ ପରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲା ଏବଂ କମ୍‌ଲାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଦେଖାଗଲା ସେ ସମସ୍ତ ମାନବିକ ଗୁଣକୁ ହରାଇଛି । ସେ ଗଧ୍ଵ ଭଳି ଚାଲୁଥିଲା ଓ ଗର୍ଜନ କରୁଥିଲା ।

ସେ କଥା କହିବା ଶିଖୁନଥିଲା ଓ ଲାଜକୁଳା ଥିଲା । ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ତାଲିମ୍ ପରେ କମୂଲା ଧୀରେ ଧୀରେ କଥା କହି ଶିଖୁଲା ଏବଂ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧି ଶିଖୁଲା । ତେଣୁ ସମାଜଦ୍ୱାରା ହିଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକର ବିଶ୍ଳେଷଣରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମାନ ହୁଏ ଯେ, ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ପ୍ରକୃତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଅଟେ ।

(i) ଆବଶ୍ୟକତା (Necessity)- ଆବଶ୍ୟକତା ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାଜରେ ବାସ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ । ସାମାଜିକ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତିକୁ ବିକାଶ କରେ । ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମନୁଷ୍ୟର ସମସ୍ତ · ଆବଶ୍ୟକତା ସମାଜରେ ସମାଜଦ୍ବାରା ହିଁ ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ ।

(ii) ଶୈଶବର ନିଃସହାୟତା (Helplessness in the childhood)- ଶିଶୁଟି ଯେତେବେଳେ ଜନ୍ମନିଏ, ସେତେବେଳେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅସହାୟ ଓ ଦୁର୍ବଳ ଥାଏ । ତା’ର ଲାଳନପାଳନର ସମସ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵ ସମାଜ ବହନ କରିଥାଏ । ଶିଶୁଟି ପାଇଁ ତା’ର ପରିବାର ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ସମାଜ । ତା’ର ପିତାମାତା ଶିଶୁଟିର ଲାଳନପାଳନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅନ୍ୟ ‍ଆତ୍ମୀୟମାନଙ୍କର ଆଦର ଯତ୍ନ ଫଳରେ ସେ ଶୈଶବର ଅସହାୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ ।

(iii) ମନୁଷ୍ୟର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସୁରକ୍ଷା (Security & Protection)- ମାନବ ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ହେବାମାତ୍ରେ ବଞ୍ଚିବାକୁ ଚାହେଁ । ସମାଜ ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନ ରକ୍ଷାକରେ । ସମାଜ ନ ଥିଲେ ଅରାଜକତା ଓ ଜୋର୍ ଯାର ମୂଲକ ତା’ର ନୀତି ପ୍ରଚଳିତ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବଜାୟ ରଖାଯାଇପାରିଛି ।

(iv) ମାନବ ସାମର୍ଥ୍ୟର ବିକାଶ ଏବଂ ଉପଯୋଗ | (Development and Utilisation of Human Potentialities)– ମାନବ ଶିଶୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତି ସମାଜ ମାଧ୍ୟମରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ । ସମାଜରେ ଶିଶୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସିବାଦ୍ୱାରା ସେଗୁଡ଼ିକ ବିକଶିତ ହୁଏ । ସମାଜରୂପୀ କୁମ୍ଭାକାର ଶିଶୁର କୋମଳ ମନକୁ ବିଭିନ୍ନ ରୂପ ଦେଇଥାଏ । ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ରହି ଶିଶୁଟି ଅନେକ ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରେ ।

ପରିବାରର ପିତାମାତା ଯେଉଁ ଭାଷା କହନ୍ତି ଶିଶୁ ତାହା ଶିକ୍ଷା କରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାହାକୁ ମାତୃଭାଷା କୁହାଯାଇଥାଏ । ଶିଶୁର ଲୁକ୍‌କାୟିତ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ସମାଜଦ୍ବାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଅଟେ ।

11. ସମାଜର ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ରହିବାପାଇଁ କେତେକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟର ପ୍ରୟୋଜନ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା କୁହାଯାଏ । ସମାଜରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସ୍ଥିରତା ବଜାୟ ରଖୁବାପାଇଁ ଯେଉଁସବୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ସର୍ଭର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଆମେରିକୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଟାଲକଟ୍ ପାରସନ୍ସ (Talcot Parsons) ଙ୍କ ମତରେ, ଏପରି କେତେକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ଯାହାବିନା ସମାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା (Social System) ଆଦୌ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ । ଏହାକୁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ମ୍ୟାରିଅନ୍ ଜେ. ଲେଭି ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ‘ସମାଜର ଯେକୌଣସି ଏକ ଏକକ (Unit) ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଅବସ୍ଥାରେ ଜନ୍ମନେବା ବେଳକୁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ୟମାନ ଥାଏ ତାହାକୁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା (A functional prerequisite is conceived as a function that must pre-exist if a given unit in its setting is to come into being) | ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବାର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-

(୧) ଯୌନ ଆବଶ୍ୟକତାର ପରିପୂରଣ ପାଇଁ ପରିବେଶ ସହ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ଶାରୀରିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ (Provision for an adequate physiological relationship to the setting for the sexual requirement.)
(୨) ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା (Communication system)
(୩) ଭୂମିକାର ପ୍ରଭେଦକୀଣ ଏବଂ ଭୂମିକାର ହସ୍ତାନ୍ତର (Role differentiation and role assignment)
(୪) ସହଭାଗୀ ଧାରଣା ଶକ୍ତି (Shared congnitive orientation)
(୫) ସାଧନ ମନୋନୀତ କରିବା ଦିଗରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Regulation of the choice or means)
(୬) ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକାଶକରଣ ଉପରେ କଟକଣା (Regulation of affective expression)
(୭) ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ସାମାଜିକୀକରଣ (Adequate socialisation)
(୮) ବିଘଟନ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ଫଳପ୍ରଦ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Effective control of disruptive behaviour)
(୯) ସହଭାଗୀ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିରୂପଣ (A shared set of goals)
(୧୦) ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ଆନୁଷ୍ଠାନିକକରଣ (Adequate institutionalization)

ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପୂର୍ବ-ସର୍ଭାବଳୀ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକର ବର୍ଣ୍ଣନା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
(i) ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାର ପରିପୂରଣ ପାଇଁ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ- ମଣିଷ ବଞ୍ଚୁରହିବାପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ସେ ମଧ୍ଯ ନିରାପତ୍ତା ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ପ୍ରତିଟି ସମାଜରେ ସାମରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

(ii) ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଦ୍ୟମାନ । ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆପୋଷ ମିଳାମିଶା, ଚିହ୍ନାପରିଚୟ ଏବଂ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ରହିଥାଏ । ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ନିର୍ଭରଶୀଳତାର ଜାଲରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iii) ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ଶ୍ରମବିଭାଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଶ୍ରମ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କେତୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଏଥରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଥାଏ । ପୁରାତନ ସରଳ ସମାଜରେ ଏହି ଶ୍ରମବିଭାଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସରଳ ଥିଲାବେଳେ ଆଧୁନିକ ଜଟିଳ ସମାଜରେ ଏହା ଅଧିକ ଜଟିଳତର ହୋଇଛି ।

(iv) ପୁନଃ ସ୍ଥାପନ- ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ରହିବାପାଇଁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ ଅନ୍ୟ ଏକ ସର୍ଭ । ପୁରାତନ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟେ । ନୂତନ ପିଢ଼ି ପୁରାତନମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରନ୍ତି । ନଚେତ୍ ସମାଜ ସମୂଳେ ଧ୍ଵଂସ ପାଇଯିବ । ଏହି ପୁନଃସ୍ଥାପନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରଜନନ ଜରିଆରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ହୋଇଥାଏ । କେତେକ ସ୍ଥଳରେ ପୁନଃସ୍ଥାପନ ପ୍ରକ୍ରିୟାଟି ଅନ୍ୟ ସମାଜରୁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅଣାଯିବାଦ୍ୱାରା ଐଚ୍ଛିକ ସ୍ଥାନାନ୍ତରକରଣ, ଅନ୍ୟ ସମାଜ ଉପରେ ବିଜୟ ହାସଲ କିମ୍ବା କ୍ରୀତଦାସ ଅଣାଯିବାଦ୍ବାରା ସମାହିତ ହୋଇଥାଏ ।

(v) ସାମାଜିକୀକରଣ- ନୂତନ ପିଢ଼ିର ସଦସ୍ୟଗଣ ପୁରାତନ ପିଢ଼ିର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ସମାଜର ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ଆଦି ଶିକ୍ଷା କରିବା ଆଶା କରାଯାଏ । ଏଥୁ ନିମନ୍ତେ ସମାଜ ଏକ ସୁବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରିଥାଏ । ତାହାକୁ ସାମାଜିକୀକରଣ ରହିଛି ।

(vi) ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ- ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମାଜର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ସମାଜ ଅନୁମୋଦିତ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମାଜରେ କୌଣସି ବିଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନଥାଏ । ଏହା ନିର୍ବିଘ୍ନରେ ଗତି କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ସମାଜରେ ଏପରି କେତେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେ କି ସମାଜର ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେମାନେ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିମାନରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏପରି ବିପଥଗାମୀ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଠିକ୍ ବାଟକୁ ଆଣିବାପାଇଁ ସମାଜ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରିକରେ । ଏହାକୁ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତି ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣଦ୍ବାରା ଅସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

(vii) ମଣିଷ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତି ସହିତ ମୁକାବିଲା କରିବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଗୁଣନେଇ ଜନ୍ମ ହୋଇନଥାଏ । ଏପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ ସେ ସମାଜରେ ରହି ଆହରଣ କରିଥାଏ । ସମାଜ ସହଯୋଗୀ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ ପାଇଁ ବିହିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥାଏ ।

(viii) ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା- ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିନା ସମାଜ ପକ୍ଷରେ ତିଷ୍ଠିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପଶୁ ସଂକେତ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବାସ୍ଥଳେ ମଣିଷ ଉଭୟ ସଂକେତ ଓ ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରି ଆପଣା ମଧ୍ଯରେ ଯୋଗାଯୋଗ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

(ix) ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା- ପ୍ରତି ସମାଜ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ଏହାର ବ୍ୟତିରେକେ ସମାଜ ପକ୍ଷରେ ଚଳିବା ଅସମ୍ଭବ । ଏଥୁନିମନ୍ତେ କୌଶଳ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । କୀଟପତଙ୍ଗ ତଥା ପଶୁପକ୍ଷୀମାନେ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ପ୍ରଜନନଦ୍ୱାରା ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ମାତ୍ର ମଣିଷ ଏହି କୌଶଳଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଅବଲୋକନ, ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଏବଂ ଉପଦେଶ ମାଧ୍ୟମରେ ମନୁଷ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ସମ୍ପର୍କରେ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମୂହିକ ବିଭାଗ ରହିଥାଏ ।

(x) ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା- ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପୃକ୍ତ । ସରଳ ସମାଜରେ ଯେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସେ ଉପଭୋକ୍ତା । ମାତ୍ର ଜଟିଳ ସମାଜରେ ଏପରି ହୋଇ ନ ଥାଏ । ସମାଜରେ କେତେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ କି ଉତ୍ପାଦନ ନୁହଁନ୍ତି, ମାତ୍ର ଉପଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଶିଶୁ, ରୁଗ୍‌ଣ, ବୃଦ୍ଧ ଏବଂ ପଙ୍ଗୁ ବ୍ୟକ୍ତି, ଏମାନଙ୍କ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସମାଜ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରିଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥିବା ଜିନିଷ ଯଦି ସଠିକ୍ ଭାବରେ ବଣ୍ଟନ କରା ନ ଯାଏ ତେବେ ସମାଜରେ ସଂଘର୍ଷର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥାଏ ।

BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Question 1.
ବାୟୁରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଏକ ପଞ୍ଚମାଂଶ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ତିନି ସହସ୍ରାଶ ଅଛି । ଏହି ଅନୁପାତ ଅଦଳବଦଳ ହେଲେ ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ଏହାର କି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ, ଚାରୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।
ଉ –
ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ଅନୁପାତ ଅଦଳବଦଳ କରିଦେଲେ ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପ୍ରଭାବମାନ ପଡ଼ିବ ।

  • ଜୀବଜଗତ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରୁଥିବାରୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଅଭାବ ଘଟି ଜୀବଜଗତ ଧ୍ୱଂସ ହେବ ।
  • ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ପରିମାଣ ବଢ଼ିଗଲେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ତାପମାତ୍ରା ବହୁତ ବଢ଼ିଯିବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ଜୀବଜଗତ ତିଷ୍ଠିରହିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼ିବ ।
  • ଅମ୍ଳଜାନର ପରିମାଣ କମିଗଲେ ଦହନକ୍ରିୟା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
  • ଉଭିଦଜଗତର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ ।

Question 2.
ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 1
ଉ –
(କ) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
(ଖ) ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ
(ଗ) ସ୍ତୋମ୍
(ଘ) ସ୍ତୋମ୍

BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Question 3.
ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ମାଛ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କିପରି କରେ ?
(ଖ) ଅର୍କିଡ଼ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ?
(ଗ) ବେଙ୍ଗ ଶୀତଦିନରେ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ?
ଉ –
(କ)

  • ମାଛ ପାଟିଦ୍ଵାରା ଜଳ ନିଏ ଓ ଗାଲି ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଳରେ ମିଶିରହିଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଅଲଗା କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
  • ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଅନବରତ ଚାଲୁଥିବାରୁ ମାଛ ପାଣି ଭିତରେ ଥ‌ିବାବେଳେ ପାଟି ଖୋଲା କରି ଜଳ ନେଇ ଗାଲିସି ସାହାଯ୍ୟରେ ସେଥୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଅଲଗା କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ନଥ‌ିବା ଜଳକୁ ବାହାର କରିଦିଏ ଏବଂ ପୁଣି ନୂଆ ଜଳ ପାଟିକୁ ନିଏ । ତେଣୁ ସେ ବାରମ୍ବାର ପାଟି ଖୋଲେ ଓ ବନ୍ଦ କରେ ।

(ଖ) ଅର୍କିଡ଼ ଗଛ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗଛ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ବଢ଼ିଥାଏ । ଏମାନଙ୍କ ମୂଳ ବାୟୁରେ ଝୁଲିଥାଆନ୍ତି ।
(ଗ) ବେଙ୍ଗ ଶୀତଦିନରେ ତାର ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

Question 4.
କାରଣ ଲେଖ ।
(କ) ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ କିଛି ସମୟ ପରେ ମରିଯାଏ ।
(ଖ) ବେଙ୍ଗ ଏକ ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀ ।
(ଗ) ଜିଆ ମାଟି ଭିତରେ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିପାରେ ।
ଉ –
(କ)

  • ମାଛ ପାଟିଦ୍ଵାରା ଜଳ ନିଏ ଓ ଗାଲି ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଳରେ ମିଶିରହିଥିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଅଲଗା କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
  • ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ ସେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରି ନପାରି କିଛି ସମୟପରେ ମରିଯାଏ ।

(ଖ)

  • ବେଙ୍ଗ ଜଳରେ ଡିମ୍ବଦିଏ ଓ ଡିମ୍ବରୁ ଲାର୍ଭା ଓ ଲାର୍ଭାରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଣିରେ ରହେ ଓ ମାଛପରି ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
  • ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହେବାପରେ ବେଙ୍ଗ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ଆସେ ଓ ପ୍ରାଣୀପରି ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ । କେତେକ ବେଙ୍ଗ ପାଣିରେ ଅଧିକ ସମୟ ରହନ୍ତି ଓ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି । ବେଙ୍ଗ ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳ ଉଭୟ କରେ ।

(ଗ)

  • ଜିଆ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
  • ଜିଆ ମାଟିତଳେ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ର ଓଦାଳିଆ ଚର୍ମ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ବାରା ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ସଂଗ୍ରହ କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Question 5.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ମିଳାଅ ।
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 2
ଉ –
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 3

ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ Notes :

Question
ବାୟୁ ଆମର ଯେଉଁ ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ତା’ର ଏକ ତାଲିକା ଖାତାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉ –
(i) ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ରହଣ କରି ସମଗ୍ର ଜୀବଜଗତ ବଞ୍ଚିରହିଛି ।
(ii) ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗୁଁ ନିଆଁ ଜଳିପାରୁଛି ।
(iii) ବାୟୁ ଓଦା ଜିନିଷକୁ ଶୁଖାଇପାରୁଛି । ବାୟୁରେ ଧାନ ଉଡ଼ାଯାଇଥାଏ ।
(iv) ବାୟୁଯୋଗୁଁ ସୂର୍ଯ୍ୟରଶ୍ମିର ପ୍ରଖରତା କମ୍ ହୋଇପାରୁଛି ଓ ଜୀବଜଗତ ବଞ୍ଚିରହିବା ସମ୍ଭବହେଉଛି ।
(v) ସାଇକେଲ୍, ମଟରସାଇକେଲ, ରିକ୍ସା, ମଟରଗାଡ଼ି ଆଦିର ଟ୍ୟୁବ୍‌ରେ, ବେଲୁନ୍‌ରେ ଓ ବଲ୍‌ରେ ବାୟୁ
(vi) ବାୟୁଯୋଗୁଁ ଆକାଶରେ ବ୍ୟୋମଯାନ ଆଦି ଚଳାଚଳ କରିବା ସମ୍ଭବହେଉଛି, ପାରାଚୁଟ୍ ବ୍ୟବହାର

ବାୟୁରେ ଗୁରୁତ୍ଵ :
(i) ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଦହନର ସହାୟକ । ଦହନରୁ ତାପଶକ୍ତି ମିଳେ ।
(ii) ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଖାଦ୍ୟରୁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଶ୍ବସନ କୁହାଯାଏ । ଅମ୍ଳଜାନ ଖାଦ୍ୟ ଦହନ କରି ଶକ୍ତି ଦେଲାବେଳେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ।
(iii) ଅମ୍ଳଜାନର ଆହରଣ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ତ୍ୟାଗ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ । ଶ୍ଵାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ହିଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ।
(iv) ବାୟୁରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ପରିମାଣର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଗ୍ୟାସ୍, ଏକ ପଞ୍ଚମାଂଶ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ବହୁତ କମ୍ ପରିମାଣର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଥାଏ ।
(v) ଉଭିଦ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାପାଇଁ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ନିଏ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ତ୍ୟାଗକରେ ।

BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 4
ଦୁଇଟି କାଚ ବା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ବୋତଲ ନିଅ । ପ୍ରତ୍ୟେକରେ କିଛି ଗଜାମୁଗ ବା ଫୁଲ କଢ଼ି ପୁରାଅ । ବୋତଲର ଠିପି ବନ୍ଦକରି ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ରଖ୍ ଦିଅ । ପରଦିନ ଗୋଟିଏ ବୋତଲର ଠିପି ଖୋଲି ସେଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ଜଳନ୍ତା କାଠି ପୁରାଅ । କ’ଣ ଦେଖୁଲ ? କାଠିଟି ଲିଭିଗଲା । ଶିଶିର ଭିତରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁରେ ଅମ୍ଳଜାନ ସରିଯିବାରୁ କାଠିଟି ଲିଭିଗଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ବୋତଲରେ ଠିପି ଖୋଲି କିଛି ସ୍ବଚ୍ଛ ଚୂନପାଣି ପୁରାଅ । ଠିପି ବନ୍ଦକରି ହଲାଅ । । ସ୍ବଚ୍ଛ ଚୂନ ପାଣିର ରଙ୍ଗ ବଦଳିଲା କି ? ଚୂନ ପାଣି ଦୁଧୂଆ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯିବ । କାରଣ ଉଭିଦ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ବାୟୁର ଅମ୍ଳଜାନ ନିଏ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଛାଡ଼େ ।

→ ଜଳଜ ଉଭିଦର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 5

(i) ଜଳଭାଗରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଭାସମାନ ଉଭିଦକୁ ପ୍ଳାଙ୍କଟନ୍ କହନ୍ତି ।
(ii) ଜଳରେ ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଉଭିଦ ଜଳ ଦ୍ରବୀଭୂତ ବ୍ୟବହାରକରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଦ୍ଵୟର ବିନିମୟ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପଦ୍ମ ଓ କଇଁ ପ୍ରଭୃତି ଜଳଜ ଉଭିଦ ପତ୍ରଛିଦ୍ରଦ୍ୱାରା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରି ପାରନ୍ତି ।
(iv) ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଲୁଣା ଉଭିଦ ଅଧ‌ିକ ଅମ୍ଳଜାନ ମାଟି ଭିତରେ ଜଳରୁ ନପାଇବାରୁ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରିଥା’ନ୍ତି ।

BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

→ ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 6
(i) ଏମିବାଭଳି ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଓ ହାଇଡ୍ରା ମଧୁର ଜଳରେ ବାସକରନ୍ତି । ଏମାନେ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅମ୍ଳଜାନକୁ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସିଧାସଳଖ କୋଷ ଭିତରକୁ ନେଇଥାଆନ୍ତି ।
(ii) କଙ୍କଡ଼ା, ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି, ଗେଣ୍ଡା, ଶାମୁକା ଏବଂ ମାଛ ଗାଲିଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।
ମାଛ, କଙ୍କଡ଼ା, ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି, ଗେଣ୍ଡା, ଶାମୁକା ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧
ଗୋଟିଏ ଜୀବନ୍ତ ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାରକରି ତା’ର ଗାଲିକୁ ଦେଖ । ଗାଲି ଉପର ଖୋଳଟି ଉଠିବ ଓ ପଡ଼ିବ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ମଲାମାଛଟିଏ ଆଣି ତା’ର ଗାଲି ଉପର ତଳ ହେଉଛି କି ଦେଖ ।

→ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ଥ‌ିବା ଉଭିଦର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 7
(i) ଆମ୍ବ, ଜାମୁ, ବର, ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ଆଦି ଗଛର ପତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ସ୍ତୋମ୍‌ରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ନାଗଫେଣୀ, ସିଜୁ ଓ କାକ୍‌ଟସ୍ ଆଦିର ସ୍ଫୋମ୍‌କୁ ନିମଗ୍ନ ସ୍ତୋମ୍ କହନ୍ତି ।
(iii) ଅର୍କିଡ ଗଛ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗଛ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ବଢ଼ିଥାଏ । ଏହାର ମୂଳ ବାୟୁରେ ଝୁଲୁଥିବାବେଳେ ବାୟୁରୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପରେ

ଉଭିଦ ପତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ସ୍ତୋମ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

→ ମାଟିର ଉପର ସ୍ତରରେ ଥିବା ଜୀବ :
(i) ଉର୍ବର ମାଟିରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ଆଜାଟୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ, କ୍ଲବ୍ରୋଡ଼ିୟମ୍ ଓ ବୀଜାଣୁ ଦ୍ବାରା ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଶିମ୍ବ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦର ଚେରରେ ଥ‌ିବା ରାଇବୋଜିୟମ୍ ପରି ବୀଜାଣୁ ମଧ୍ଯ ଶ୍ଵାସନ କରିଥାନ୍ତି ।

BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

→ ସ୍ଥଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ - 8
(i) ଅସରପା, ଝିଣ୍ଟିକାର ଶରୀରର ଯୋଡ଼ ମଧ୍ଯରେ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର ଥାଏ । ବାୟୁ ଶରୀର ମଧ୍ୟକୁ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ରଦେଇ ପ୍ରବେଶ କରେ ଓ ପରେ ଶ୍ଵାସନଳୀ ଓ ତା’ର ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶାଖାରେ ପହଞ୍ଚି, ଜୀବକୋଷରେ ଶ୍ବସନ କରିଥାଏ ।
(ii) ମଣିଷ, ବାଘ, ହାତୀ, ଠେକୁଆ, ତିମି, କୁମ୍ଭୀର, କଇଁଚ, ପାରା, ବତକ, ବାହୁଡ଼ି, ସାପ ଆଦି ପ୍ରାଣୀମାନେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।

BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ କାହାଦ୍ଵାରା ହୁଏ ?
ଉ –
ଉର୍ବର ମାଟିରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ଆଜାଟୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ କ୍ଲଷ୍ଟ୍ରୋଡ଼ିୟମ୍ ଓ ବୀଜାଣୁଦ୍ବାରା ହୋଇଥାଏ ।

Question 2.
ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –

  • ଅମ୍ଳଜାନର ଆହରଣ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ତ୍ୟାଗ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
  • ଶ୍ବସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ହିଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ।

BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Question 3.
ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ କିଛି ସମୟ ପରେ କାହିଁକି ମରିଯାଏ ?
ଉ –

  • ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ଗାଲି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବାବେଳେ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  • ମାଛର ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ ନଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରି ନପାରି ମରିଯାଏ ।

Question 4.
ଶ୍ଵାସନ ଓ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ –

  • ଶ୍ବସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜୀବକୋଷରେ ଖାଦ୍ୟର ଅମ୍ଳଜାନ ସହ ଦହନ ଘଟି ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନର ଆହରଣ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ନିର୍ଗମ ଘଟିଥାଏ ।

Question 5.
ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ କେଉଁଠାରେ ଦେଖାଯାଏ? ଏହା କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିପାରେ ?
ଉ –

  • ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଦେଖାଯାଏ ।
  • ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଅଧିକ ଅମ୍ଳଜାନ ମାଟି ଭିତରେ ଜଳରୁ ନ ପାଇବାରୁ ଏମାନଙ୍କର ଏକପ୍ରକାର ମୂଳ ମାଟି ଉପରକୁ ଉଠିଥାଏ । ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ଧ୍ରରେ ସେମାନେ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରିଥା’ନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ସ୍ଥଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ଲେଖ ।
ଉ –

  • ସ୍ଥଳଭାଗରେ ରହୁଥ‌ିବା ଅସରପା, ଝିଣ୍ଟିକାର ଶରୀରର ଯୋଡ଼ ମଧ୍ଯରେ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର ଥାଏ । ବାୟୁ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର ଦେଇ ପ୍ରବେଶ କରେ ଓ ପରେ ଶ୍ଵାସନଳୀ ଓ ତା’ର ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶାଖାରେ ପହଞ୍ଚି, ଜୀବକୋଷରେ ଶ୍ୱସନ କରିଥାଏ ।
  • ସାପ, ବତକ, ମଣିଷ, ବାହୁଡ଼ି ଆଦି ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ର ସଙ୍କୋଚନ ଓ ପ୍ରସାରଣ ଫଳରେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ମଧ୍ୟକୁ ବାୟୁ
  • କଇଁଛ, କୁମ୍ଭୀର ଭଳି ପ୍ରାଣୀର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ହୁଏ ।
  • ବେଙ୍ଗ ତା’ର ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିଥାଏ ।

BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Question 2.
ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ ଓ ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦମାନେ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ଲେଖ ।
ଉ –
ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା:

  • ଏମିବା ଭଳି ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଓ ହାଇଡ୍ରା ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅମ୍ଳଜାନକୁ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସିଧାସଳଖ କୋଷ ଭିତରକୁ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।
  • କଙ୍କଡ଼ା, ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି, ଗେଣ୍ଡା ଶାମୁକା ଏବଂ ମାଛ ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।

ଜଳଚର ପ୍ରାଦ୍ଭିଦର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା:

  • ଜଳରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିବା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍‌ୟର ବିନିମୟ ହୋଇଥାଏ ।
  • ପଦ୍ମ ଓ କଇଁ ପ୍ରଭୃତି ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦ ପତ୍ରଛିଦ୍ରଦ୍ୱାରା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରନ୍ତି ।
  • ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଅଧ‌ିକ ଅମ୍ଳଜାନ ମାଟି ଭିତରେଥିବା ଜଳରୁ ନପାଇବାରୁ ଏମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରକାର ମୂଳ ମାଟି ଉପରକୁ ଉଠିଥାଏ । ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ଧ୍ରରେ ସେମାନେ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶୋଉର

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଶ୍ୱସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ହିଁ …………… ।
(ଖ) …………… ଗ୍ୟାସ୍ ଦହନରେ ସହାୟକ ।
(ଗ) ଚୂନପାଣି …………… ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଏହା ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ ।
(ଘ) …………… ଦୁଧୂ ଦ୍ଵାରା କଇଁ ଓ ପଦ୍ମ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରନ୍ତି ।
(ଙ) ଗେଣ୍ଡା …………… ଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଚ) ଶିମ୍ବଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦର ଚେରରେ …………… ପରି ବୀଜାଣୁ ଥାଆନ୍ତି ।
(ଛ) ଉଦ୍ଭିଦ ପତ୍ରରେ ଥିବା …………… ଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

Question 2.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ପ୍ରାଣୀ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ?
(i) କଙ୍କଡ଼ା
(ii) ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି
(iii) କଇଁଚ
(iv) ମାଛ
ଉ –
(iii) କଇଁଚ

BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

(ଖ) ଶୀତଦିନେ ମାଟିତଳେ ଥିବା ସମୟରେ ବେଙ୍ଗ କାହାଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିଥାଏ ?
(i) ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର
(ii) ଗାଲି
(iii) ଚର୍ମ
(iv) ଶ୍ଵାସନଳୀ
ଉ –
(iii) ଚର୍ମ

(ଗ) ବାୟୁର କେଉଁ ଉପାଦାନ ନିଆଁ ଜଳିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
(i) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
(ii) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(iii) ଅମ୍ଳଜାନ
(iv) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ
ଉ –
(iii) ଅମ୍ଳଜାନ

(ଘ) ଅର୍କିଡ଼ ଗଛ କେଉଁଥିରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରେ ?
(i) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
(ii) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(iii) ଅମ୍ଳଜାନ
(iv) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ
ଉ –
(iv) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ

(ଙ) ଜିଆ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରେ ?
(i) ପାଟି
(ii) ନାକ
(iii) ଓଦାଚର୍ମ
(iv) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
ଉ –
(iii) ଓଦାଚର୍ମ

(ଚ) ମାଛମାନେ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରନ୍ତି ?
(i) ପାଟି
(ii) ଲାଜ୍ଞ
(iii) ନାକ
(iv) ଗାଲି
ଉ –
(iv) ଗାଲି

BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Question 3.
ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
(କ) ବେଙ୍ଗ : ଚର୍ମ : : ସାପ : ………….
(ଖ) କୁମ୍ଭୀର : ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ : : ଶାମୁକା …………
(ଗ) ଜାମୁ : ସ୍ତୋମ୍ : : ଅର୍କିଡ଼ : ………….
(ଘ) ଆମ୍ବ : ସ୍ତୋମ୍ : : ସିଜୁ : …………
ଉ –
(କ) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
(ଖ) ଗାଲି
(ଗ) ମୂଳ
(ଘ) ନିମ୍ନ ସ୍ତୋମ୍

Question 4.
ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(କ) ଶୀତଦିନେ ବେଙ୍ଗ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ମାଟିତଳେ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଖ) ବେଙ୍ଗ ଏକ ସ୍ଥଳଚର ପ୍ରାଣୀ
(ଗ) ଏମିବା ଓ ହାଇଡ୍ରା ସମୁଦ୍ର ଜଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
(ଘ) ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ
(ଙ) ଝିଣ୍ଟିକା ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ
ଉ –
(କ) ଶୀତଦିନେ ବେଙ୍ଗ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ମାଟିତଳେ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଖ) ବେଙ୍ଗ ଏକ ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀ ।
(ଗ) ଏମିବା ଓ ହାଇଡ୍ରା ମଧୁର ଜଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
(ଘ) ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି ଗାଲିଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଙ) ଝିଣ୍ଟିକା ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ରଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 16 ଜଳ

Question 1.
ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶରେ ଜଳ ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

  • ଜଳ ବ୍ୟବହାରକରୁଛି ତାହାର ପରିମାଣ ଅତିକମ୍ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧୂକ ଜଳର ଜଳ ବ୍ୟବହାରକରୁଛି ତାହାର ପରିମାଣ ଅତିକମ୍ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ‌ିକ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
  • କୃଷି, ଶିଳ୍ପ ଓ ମନୁଷ୍ୟର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନପାଇଁ ସମୁଦ୍ରଜଳ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।
  • ଭବିଷ୍ୟତରେ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ଆହୁରି ଅଧ‌ିକ ହେବ, କାରଣ ଆମ ଜନସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିଚାଲିଛି ଓ ଆମର ଆବଶ୍ୟକତା ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ଅଧିକ କଳକାରଖାନା ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ହେବ । ତେଣୁ ଜଳାଭାବ ଦୂରକରିବାପାଇଁ ଆମେ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଉଚିତ ।

Question 2.
ପ୍ରଥମ ଶବ୍ଦଦ୍ୱୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 7
ଉ –
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 8

Question 3.
ଜଙ୍ଗଲ କାଟିଦେବାଦ୍ଵାରା ବୃଷ୍ଟି ପରିମାଣ କମିଯାଉଛି ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଉଛି ?
ଉ –

  • ଜଙ୍ଗଲରେ ବୃକ୍ଷଲତା ପରିପୂର୍ଣ ଥାଏ । ଉଭିଦ ସବୁବେଳେ ଉମ୍ବେଦନ କ୍ରିୟା କରେ । ଏହି ଉଦ୍ବେଦନ କ୍ରିୟାରେ
  • ୫୦ଟି ପତ୍ରଥିବା ଗୋଟିଏ ଉଭିଦ ଦିନକୁ ୨ ଲିଟର ଜଳ ଜଳୀୟବାଷ୍ପରୂପେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ । ଏଥିରୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ କିଲୋମିଟର କିଲୋମିଟର ବ୍ୟାପି ଘନ ଜଙ୍ଗଲର ବୃକ୍ଷଲତାମାନ ଦିନକୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ କେତେ ପରିମାଣରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଛାଡୁଥ‌ିବେ । ଏହି ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ମେଘ ସୃଷ୍ଟିକରେ ଓ ବର୍ଷା କରାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  • ଜଙ୍ଗଲ କାଟିଦେବାଦ୍ଵାରା ଉଭିଦ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଛାଡ଼ିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବୃଷ୍ଟି ପରିମାଣ କମିଯାଉଛି ।

Question 4.
କି କି ପଦକ୍ଷେପ ନେଲେ ମରୁଡ଼ିର ସମ୍ଭାବନା କମିଯିବ ?
ଉ –

  • ଜଙ୍ଗଲରୁ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ବୃକ୍ଷ କାଟିବା ନାହିଁ ।
  • ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ବୃକ୍ଷ କାଟିଲେ ସେହି ପରିମାଣରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରିବା ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ
  • ଖାଲିପଡ଼ିଥିବା ନେବା । ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ହେଲେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉଷ୍ଣତା ବୃଦ୍ଧିପାଇବ, ବର୍ଷା ହେବ ନାହିଁ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ମରୁଭୂମିରେ ପରିଣତ ହେବ ।

Question 5.
ଜଳର ଅପବ୍ୟୟ କମାଇବା ପାଇଁ ତିନୋଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
ଉ –
ଜଳର ଅପବ୍ୟୟ କମାଇବାପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ୍ତ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନେବା –

  • ଜଳକୁ ଅଯଥା ଅଧ‌ିକ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଓ ନଷ୍ଟ କରିବା ନାହିଁ ।
  • ବ୍ୟବହାର ନ କରିବା ବେଳେ ପାଣି ଟ୍ୟାପ୍‌କୁ ସର୍ବଦା ବନ୍ଦ ରଖୁବା ।
  • ବର୍ଷା ଜଳକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ସାଇତିରଖୁବା ।

ଜଳ Notes :

→ ଉପକ୍ରମ :
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 1

  • ଜୀବନ ଓ ଜଳର ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼ । ଜଳକୁ ହିଁ ଜୀବନ କୁହାଯାଏ ।
  • ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥରେ ଜଳ ଥାଏ । କ୍ଷୀର, ପଇଡ଼ପାଣି, କାକୁଡ଼ି, ତରଭୁଜ ଓ ବିଭିନ୍ନ
  • ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବକୋଷରେ ଅଧାରୁ ଅଧିକ ଜଳ ରହିବା ଯୋଗୁଁ ସେଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ରହନ୍ତି ।
  • ଅନେକ ଅଦରକାରୀ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ ମୂତ୍ର ଓ ଝାଳ ଆକାରରେ ଆମ ଶରୀରରୁ ବାହାରିଯାଏ ।

→ ଜଳକ ଆବଶ୍ୟକତା :

  • ଜଳକୁ ଆମେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇଥାଉ । ପିଇବା, ମୁହଁ ଧୋଇବା, ଦାନ୍ତ ଘଷିବା, ଶୌଚ ହେବା, ଗାଧୋଇବା, ରୋଷେଇ କରିବା, ବାସନ ଧୋଇବା, ଲୁଗା ସଫାକରିବା, ଘର ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
  • ଜଳ ପରିପାକ କ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଦେହକୁ ସତେଜ ରଖେ । ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ଜଳ ନିତାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ ହୁଏ ।
    BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 2

Question 1.
ଜଳକୁ ତୁମେମାନେ କେଉଁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାରକରୁଛ ତାହାର ଗୋଟିଏ ତାଲିକା କର ।
ଉ –
ଜଳକୁ ଆମେ ପିଇବା, ମୁହଁ ଧୋଇବା, ଦାନ୍ତ ଘଷିବା, ଶୌଚହେବା, ଗାଧୋଇବା, ରୋଷେଇ କରିବା, ବାସନ ଧୋଇବା, ଲୁଗା ସଫା କରିବା, ଘର ସଫା କରିବା, ଗଛରେ ପାଣି ଦେବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛୁ ।

Question 2.
ତୁମ ପରିବାରରେ ଦୈନନ୍ଦିନ କେତେ ପରିମାଣରେ ଜଳ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତାହାର ଆନୁମାନିକ ହିସାବ କରି ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଲେଖ । ତୁମେ ଏହି ପରିମାଣକୁ ଆନୁମାନିକ କେତେ ଗ୍ଲାସ, ମଗ୍ କିମ୍ବା ବାଲ୍ଟିରେ ପ୍ରକାଶ
କର ।
ଦୈନନ୍ଦିନ କାମରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଜଳର ଆନୁମାନିକ ହିସାବ – (ନିଜେ ପୂରଣ କର)
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 3.1

ମନୁଷ୍ୟଭଳି ଅନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି । କୁକୁର, ଗାଈ, କୁକୁଡ଼ା, ଛେଳି ଆଦି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଜଳ ଏକ ପାନୀୟ ପଦାର୍ଥ । ଜଳରେ ମାଛ, କଇଁଚ ଆଦି ପ୍ରାଣୀ ଓ ପଦ୍ମଭଳି ଉଭିଦ ମଧ୍ଯ ଥାଆନ୍ତି । ସେପରି ବଗିଚାରେ ଫୁଲ ଗଛରେ ଆମେ ପାଣି ଦେଉ ।

→ ଉଭିଦପାଇଁ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା :
(i) ଉଭିଦ ଜଳ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶର୍କରା ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ii) ଯବକ୍ଷାରଜାନକୁ ମାଟିରେ ମିଶାଇବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବୀଜାଣୁ ମଧ୍ଯ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥା’ନ୍ତି ।
ଜଳ ଏକ ଦ୍ରାବକ ।

ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ଉଭିଦର ଜଳ ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ । ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଜଳର ସଂଯୋଗରେ ହିଁ ଶର୍କରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
ଜଳ ଏକ ଦ୍ରାବକ । ତେଣୁ ମାଟିର ଲବଣକୁ ଏହା ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିଥାଏ । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମାଟିର ଜଳ ଧାରଣ କରିବା କ୍ଷମତାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥାଏ । ତେଣୁ ମାଟିର କିସମକୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଫସଲ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
(କ) ମାଟିର ଜଳଧାରଣ :
ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧
କେଉଁ ମାଟିରେ ଜଳ ଧାରଣ କ୍ଷମତା କେତେ ତାହା ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ । ବାଲିଆ, ଦୋରସା, ଚିକିଟା ଏହିଭଳି ତିନିପ୍ରକାର ମାଟିର ନମୁନା ସଂଗ୍ରହ କର । ତିନୋଟି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଅଂଶଟିକୁ କାଟିଦିଅ । ତାହା ଏକ ଫନେଲ୍ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ।

ତଳଅଂଶଟି ଏକ ପାତ୍ର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ । ବୋତଲର ଉପର ଅଂଶକୁ ତଳ ଅଂଶ ଉପରେ ଓଲଟାଇ ରଖ । ଫନେଲ୍ ତିନୋଟି ଭିତରେ ତିନିଖଣ୍ଡ କନା ବିଛାଇ ଦିଅ । ପ୍ରତ୍ୟେକରେ ସମାନ ସମାନ ପରିମାଣର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମାଟି ନିଅ ଓ ଏଥ‌ିରେ ସମାନ ସମାନ ପରିମାଣର ଜଳ ଢାଳ । ଦଶ ପନ୍ଦର ମିନିଟ୍ ପରେ ଦେଖ । କେଉଁ ପାତ୍ରରେ ଅଧ୍ଵ ଜଳ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଛି ।

(i) ବାଲିଆ ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁବାର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ କମ୍ ।
(ii) ଦୋରସା ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁବାର କ୍ଷମତା ବାଲିଆ ମାଟିଠାରୁ ଅଧିକ ।
(ii) ଚିକିଟା ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁବାର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ।

(ଖ) ଚେରଦ୍ବାରା ଜଳଶୋଷଣ :
ମାଟିରେ ଥିବା ଲବଣ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହେବାଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣ ତିଆରି ହୁଏ ସେହି ଦ୍ରବଣକୁ ଚେର ଶୋଷଣ କରିଥାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୨
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 3
ଚେରଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ହରଗୌରା ଗଛ ସଂଗ୍ରହ କର । ଚେରରେ ଲାଗିଥ‌ିବା ମାଟିକୁ ଧୋଇ ସଫାକର । ଗୋଟିଏ କାଚଗିଲାସ ନେଇ ସେଥ‌ିରେ ଜଳ ନିଅଁ । ଏହି ଜଳରେ ରଖ । ଲକ୍ଷ୍ୟକର କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି । କିଛି ସମୟ ବ୍ୟବଜ୍ଞାନ ପରେ ଲାଲ ଜଳ ଚେରରୁ କାଣ୍ଡ ଦେଇ ପତ୍ରକୁ ଉଠିବ । କାରଣ ଗଛର ଚେର ଏହି ଜଳ ଶୋଷଣ କରୁଛି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୩
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 4
ଦୁଇଟି ପଲିଥୁନ୍ ମୁଣି ନିଅ । ବଗିଚାରେ ଥ‌ିବା ଗଛର ଡାଳକୁ (ପତ୍ରସହ) ଏହି ପଲିଥନ୍ ମୁଣି ଭିତରେ ପୁରାଇ ସୂତା ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନ୍ଧି ଦିଅ । ୧୫ ମିନିଟ୍‌ପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କର । କ’ଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ ? ଉଭିଦର ଜଳ ମୋଚନ ପଲିଥନ୍ ଖୋଳର ଭିତର ପଟରେ କିଛି ଜଳବିନ୍ଦୁ ଲାଗିଛି । ଏହି ଜଳ ଗଛର ପତ୍ର ଦେଇ ବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାହାରୁଛି ଓ ପଲିଥ୍ରେ ଜମାହୋଇଛି । ଏହାକୁ ପତ୍ରର ଜଳମୋଚନ ବା ଉସ୍ବେଦନ କୁହାଯାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ଗୁଡ଼ିକରୁ ଆମେ ଜାଣିଲୁ ଯେ, ଥ‌ିବା ଜଳକୁ ଗଛ ଚେର ସାହାଯ୍ୟରେ ଶୋଷଣ କରିଥାଏ । ଏହି ଜଳକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଶ୍ଵେତସାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଶେଷରେ ଜଳର କିଛି ଅଂଶକୁ ବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକ ଛାଡ଼ିଥାଏ ।

ମାଟିରେ ଥିବା ଲବଣକୁ ଗଛ ଜଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶୋଷଣ କରି ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଶେଷରେ ଜଳର କିଛି ଅଂଶକୁ ଜଳମୋଚନ ବା ଉତ୍ସୁଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ ।

→ ବନ୍ୟା :
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 5
(i) ଜଳର ଉତ୍ସ; ଯଥା – ନଦୀ, ପୋଖରୀ, ପରିମାଣ ଅଧ୍ଵ ହୁଏ । କ୍ରମାଗତଭାବେ ଅଧୂକ ବର୍ଷା ଲାଗିରହିଲେ ନଦୀରେ ଅଧ୍ଵ ଜଳ ଆସିଥାଏ ଓ ନଦୀଜଳ କୂଳ ଲଙ୍ଘନ କରି ଦୁଇପଟେ ମାଡ଼ିଯାଏ । ଗ୍ରାମ, କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଳ ପଶିଯାଏ । ଏହାକୁ ବନ୍ୟା କୁହାଯାଏ ।
(ii) ନଦୀ ବନ୍ଧର ଅଧିକ ପରିମାଣର ଜଳ ହଠାତ୍ ଏକକାଳୀନ ଛାଡ଼ିଲେ, ତଳମୁଣ୍ଡରେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।

→ ମରୁଡ଼ି :

ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ଜଳର ଅଭାବ ହୋଇଥାଏ । ଗଛଗୁଡ଼ିକ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ଜଳ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ଜଳର ଅଭାବ ଯଦି ଅଧ୍ଵଦିନଯାଏ ଲାଗିରହେ । ତେବେ ଜଳର ଘୋର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଏ । ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ ମଧ୍ୟ ଜଳବିନା ମରିଯାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ମରୁଡ଼ି କୁହାଯାଏ ।

→ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ :
ଜଳଭାବ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଉଚିତ । ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ନିମ୍ନ ବିଷୟପ୍ରତି ଧ୍ୟାନଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ - 6

  • ଜଳକୁ ଅଯଥା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଓ ନଷ୍ଟକରିବା ନାହିଁ ।
  • ବ୍ୟବହାର ନକରିବାବେଳେ ପାଣି ଟ୍ୟାପ୍‌କୁ ସର୍ବଦା ବନ୍ଦ ରଖୁବା ।
  • ଜଳ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଦୂଷଣ କରାଇବାପାଇଁ ଯତ୍ନନେବା ।
  • ବର୍ଷାଜଳକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ସାଇତିରଖୁବା ଆବଶ୍ୟକ ।
  • ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଛାତରେ ପଡୁଥିବା ବର୍ଷାଜଳ ଅମଳ କରିବା; ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାକୁ ବୋହିଯିବାକୁ ନଦେଇ ଗର୍ଭ ଖନନ କରି ସେଥ‌ିରେ ସଂଗ୍ରହକରିବା ।
    • ଜଳ ବହୁଳେ ସୃଷ୍ଟିନାଶ, ଜଳ ବିହୁନେ ସୃଷ୍ଟି ନାଶ

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ________ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ମହାଦ୍ରୁମ, ବୋଧଦ୍ରୁମ, ମହାକଳ୍ପ, ସତ୍ୟକଳ୍ପ)
Solution:
ମହାକଳ୍ପ |

(ଖ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ କିଏ ପୂଜା କରନ୍ତି ? (ବ୍ୟାସ, ଗାନ୍ଧାରସେନ, ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର, ଭୀଷ୍ମ)
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ।

(ଗ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ? (ଚକ, ଅଖ, ଅର, ଅଶ୍ଵ)
Solution:
ଚକ ।

(ଘ) ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ କେଉଁ ନକ୍ଷତ୍ରରେ ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ? (ଚିତ୍ରା, ଶତଭିଷା, ସ୍ଵାତୀ, ବିଶାଖା)
Solution:
ଶତଭିଷା |

(ଙ) ମହେଶ୍ଵର କେଉଁ ନଦୀକୂଳରେ ବୁଲୁଥିବାବେଳେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ? (ମହାନଦୀ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ, ବୈତରଣୀ, ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ)
Solution:
ବୈତରଣୀ ।

(ଚ) ବାମଦିଗରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖୁ ବୃଷଭ କ’ଣ କଲା ? (ପତ୍ର ଆଣି ମୁଣ୍ଡରେ ଲଗାଇଲା, ପତ୍ରକୁ ଖାଇଦେଲା, ଗଛ ଦେହରେ ଘଷିହେଲା, ଡାଳ ଭାଙ୍ଗି ପକାଇଲା)
Solution:
ପତ୍ର ଆଣି ମୁଣ୍ଡରେ ଲଗାଇଲା ।

(ଛ) କେଉଁ ଗଛର ପତ୍ର ପାଖରେ ଥିଲେ ଶତ୍ରୁକ୍ଷୟ ହୁଏ ? (ସାହାଡ଼ା, ନିମ୍ବ, ବରକୋଳି, ବିଲ୍ଵ)
Solution:
ବରକୋଳି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(ଜ) ସଦାନନ୍ଦ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି କେତେ ଭୁବନ ବୁଲିଲେ ? (ଦ୍ୱାଦଶ, ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ, ପଞ୍ଚଦଶ, ଅଷ୍ଟାଦଶ)
Solution:
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ।

(ଝ) କେଉଁ ପତ୍ର ଛିଣ୍ଡାଇ ମଥାରେ ଘେନିଲେ ଅନେକ ଦୋଷ କ୍ଷୟ ଯାଏ ? (ଶ୍ଵେତଦୁବ, କୁଶ, ବରକୋଳି ପତ୍ର, ବେଲପତ୍ର)
Solution:
ଶ୍ଵେତଦୁବ ।

(ଞ) କେଉଁ ଗଛର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ର ମୁଣ୍ଡରେ ଘେନିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜ୍ଞାନ/ଅଜ୍ଞାନରେ କରିଥିବା ସକଳ ପାପ ଦୂର . ହୋଇଯାଏ ? ( ବର, ସାହାଡ଼ା, ବେଲ, ତୁଳସୀ)
Solution:
ତୁଳସୀ

(ଟ) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଘେନିଲେ କ’ଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ? (ପାନ, ଭୋଜନ, ଯଶ, ଧନ)
Solution:
ଭୋଜନ |

(୦) ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତା ମହାଭାରତର କେଉଁ ପୂର୍ବରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି ? ( ଆଦିପର୍ବ, ମଧ୍ୟପର୍ବ, ବନପର୍ବ, ସଭାପର୍ବ)
Solution:
ଆଦିପର୍ବ ।

(ଡ) ଶିବ କପିଳାସକୁ କେତେବେଳେ ଫେରିଲେ ? ( ପ୍ରଭାତରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତରେ, ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ, ସନ୍ଧ୍ୟାରେ)
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତରେ ।

(ଢ) ପଞ୍ଚବକ୍ତ୍ରର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ପାଞ୍ଚଟି ଆଖୁ, ପାଞ୍ଚଟି ମୁହଁ, ପାଞ୍ଚଟି ହାତ, ପାଞ୍ଚଟି ଗୋଡ଼)
Solution:
ପାଞ୍ଚଟି ମୁହଁ ।

(ଶ) ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ରନ୍ଧନ କରି ଉମା ବିମୁଖ ହେଲେ କାହିଁକି ? (ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ, ଶିବ ନ ଆସିବାରୁ, ଗଣେଶ ନଥ‌ିବାରୁ, ଶିବ ଅସୁସ୍ଥ ଥ‌ିବାରୁ)
Solution:
ଶିବ ନ ଆସିବାରୁ ।

(ତ) ଉମା କେତେବେଳେ ଖାଇ ବସିଲେ ? (ଦିନ ଦିପହରବେଳେ, ତେର ଘଡ଼ି ଗଡ଼ିଯିବାରୁ, ଶିବଙ୍କ ଆସିବାରୁ, ସନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଯିବାରୁ)
Solution:
ତେର ଘଡ଼ି ଗଡ଼ିଯିବାରୁ ।

(ଥ) ପାର୍ବତୀ କାହିଁକି ଅଧାଖିଆ ହୋଇ ଉଠିଗଲେ ? (ଖାଦ୍ୟ ଭଲ ନ ଲାଗିବାରୁ, ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ, ଦେହ ଅସୁସ୍ଥ ହେବାରୁ, ବାହାରେ କେହି ଡାକିବାରୁ )
Solution:
ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ |

(ଦ) ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ ପାର୍ବତୀ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ସବୁକୁ କେଉଁଠି ଲୁଚାଇଲେ ? (ରୋଷଶାଳାରେ, ଶୋଇବାଘରେ, ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ, ପିଣ୍ଡାତଳରେ)
Solution:
ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ ।

(ଧ) କୁଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ଭୋଜନ କରି ବୃଷଭ କାହାକୁ ସ୍ମରଣ କଲା ? (ଶିବଙ୍କୁ, ଦେବୀଙ୍କୁ, କରତାର, ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ)
Solution:
କରତାର ।

(ନ) ସେବକର ଚିନ୍ତା କାହାକୁ ଲାଗିଥାଏ ? (ରାଜାକୁ, ସ୍ବାମୀକୁ, ଦେବତାଙ୍କୁ, ଦସ୍ୟୁକୁ)
Solution:
ସ୍ୱାମୀକୁ ।

(ପ) ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶିବ କ’ଣ କଲେ ? (ରାଗିଲେ, ହସିଲେ, କାନ୍ଦିଲେ, ମନ ଦୁଃଖକଲେ)
Solution:
ହସିଲେ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) କାହାକୁ ମହାକଳପ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ମହାକଳପ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଖ) କେଉଁ ବୃକ୍ଷ ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ?
Solution:
ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ।

(ଗ) ଦୋଷୀ କନ୍ୟା କାହାକୁ ବିବାହ କରିବ ?
Solution:
ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ବିବାହ କରିବ ।

(ଘ) କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ନବର ମଝିରେ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ଅଛି ?
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ରାଜାଙ୍କ ନବର ମଝିରେ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ଅଛି ।

(ଙ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ନିତିଦିନ କିଏ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ନିତିଦିନ ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ।

(ଚ) ବ୍ୟାସ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ପ୍ରତିଦିନ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ପୂଜା କରୁଥିବାରୁ, ବ୍ୟାସ ତାଙ୍କୁ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଜି) ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି ପାତକ ହରଣ ହୁଏ ।

(ଝ) ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବିଷୟରେ କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବିଷୟରେ ବ୍ୟାସଦେବ ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

(ଉ) ଶୂଳପାଣି କେଉଁ ମାସ ଓ କେଉଁ ତିଥିରେ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ?
Solution:
ଶୂଳପାଣି ବୃଷଭ ମାସ ଓ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ତିଥିରେ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ।

(ଟ) ଶୂଳପାଣି ହୃଦୟରେ କ’ଣ ଆଭରଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଶୂଳପାଣି ହୃଦୟରେ ଉଡ଼ଙ୍ଗ ବା ସର୍ପ ଆଭରଣ କରିଥିଲେ ।

(୦) ଶୂଳପାଣିଙ୍କ ବୁଲାଣି କାଳରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ କାହାର ଶବ୍ଦ ଶୁଭୁଥିଲା ?
Solution:
ଶୂଳପାଣିଙ୍କ ବୁଲାଣି କାଳରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ନବଲକ୍ଷ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଭୁଥିଲା ।

(ଡ) ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ କେଉଁ ନଦୀ ପାଖକୁ ଗଲେ ?
Solution:
ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ ବୈତରଣୀ ନଦୀ ପାଖକୁ ଗଲେ ।

(ଥ) କିଏ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଲା ?
Solution:
ଶିବଙ୍କ ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଲା ।

(ଦ) ବୃଷଭ କେଉଁ ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା ?
Solution:
ବୃଷଭ କେଉଁ ବଯର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା |

(ଧ) ବାମରେ ଥିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ବାମରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳିଥାଏ ।

(ନ) କ’ଣ କଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳେ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ବାମରେ ଥିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳେ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ।

(ପ) ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟ ହୁଏ ।

(ଫ) କ’ଣ କଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟଯାଏ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟଯାଏ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(ବି) ଆଗରେ ଶ୍ଵେତଦୁବ ଦେଖ‌ିଲେ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:
ଆଗରେ ଶ୍ଵେତଦ୍ଭବ ଦେଖ‌ିଲେ, ତାହାକୁ ତୋଳିଆଣି ମଥାରେ ଘେନିବ ।

(ଭ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ଦେଖ‌ିଲେ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:
ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ଦେଖ‌ିଲେ, ତାହାର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିବ ।

(ର) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ ସୁପକ୍ଵ ଅନ୍ନ ପ୍ରାପତ ହୁଏ ।

(ଳ) ବୃଷଭ କେଉଁ ଚରିତ କଥା କହିଛି ?
Solution:
ବୃଷଭ ବୃକ୍ଷ ଚରିତ କଥା କହିଛି ।

(ବି) ସଦାନନ୍ଦ କ’ଣ ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିବା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଘେନିଲେ ଭୋଜନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ, ସଦାନନ୍ଦ ତାହା ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିବା ବୋଲି କହିଛନ୍ତ ।

(ଶ) ଶିବ କପିଳାସରେ କେତେବେଳେ ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଶିବ କପିଳାସରେ ଆଦିତ୍ୟ ଅସ୍ତବେଳେ ବିଜେ କଲେ ।

(ଷ) କିଏ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଉମା ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ କରିଥିଲେ ।

(ସ) ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ବାଟ ଚାହିଁ କିଏ ବିମୁଖ ଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ବାଟ ଚାହିଁ ଦେବୀ ଉମା ବିମୁଖ ଥିଲେ ।

(ହ) ଠାକୁରାଣୀ କେତେ ଘଡ଼ି ଅନ୍ତରରେ ମଣୋହି ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ତେର ଘଡ଼ି ଅନ୍ତରରେ ମଣୋହି ବିଜେ କଲେ ।

(ୟ) ଠାକୁରାଣୀ କେତେ ଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଚିଲା ପରେ ଡମ୍ବରୁର ଶବ୍ଦ ଶୁଭିଲା ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ତିନିଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଚିଲା ପରେ ଡମ୍ବରୁର ଶବ୍ଦ ଶୁଭିଲା ।

(ଲ) କ’ଣ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀ ବିଷାଦ ହେଲେ ?
Solution:
ଡମ୍ବରୁର ଡିବି ଡିବି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀ ବିଷାଦ ହେଲେ ।

(୦) ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହି କେଉଁଠାରେ ଲୁଚାଇଥିଲେ ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହି ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ ଲୁଚାଇଥିଲେ ।

(8) ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭକୁ କେଉଁଠି ବାନ୍ଧିଲା ?
Solution:
ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖମ୍ବରେ ବାନ୍ଧିଲା ।

(ୟ) ବୃଷଭ ଭାଣ୍ଡରେ କ’ଣ ଥ‌ିବା ଦେଖୁଲା ?
Solution:
ବୃଷଭ ଭାଣ୍ଡରେ ଅମୃତି ଯୋଗାଡ଼ ଥିବା ଦେଖିଲା ।

(ଲ) ଈଶ୍ଵର ମହାବୃଷଭକୁ ହସିକରି କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଈଶ୍ଵର ମହାବୃଷଭକୁ ହସିକରି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ନେଇ କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି କହିଲେ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ବ୍ରହ୍ମା କେଉଁ ବୃକ୍ଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
ବୃକ୍ଷ, ଯାହାକି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ, ତାହାକୁ ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବିଭା କରିବାପାଇଁ ବ୍ରହ୍ମା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

(ଗ) ବିଶ୍ଵନାଥ ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ପୁରକୁ ବିଜେ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବିଶ୍ଵନାଥ ପ୍ରଥମେ ମଧ୍ୟପୁରକୁ ବିଜେ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ମହେଶ୍ଵର ଆନ୍ଦୋଳ ଡାଥ ଦଶନ କଲାପରେ ବୈତରଖା ନଦୀ କୂଳରେ ପହଞ୍ଲେ |

(ଙ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର କେଉଁ ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେବାପାଇଁ ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେବାପାଇଁ ବୃଷଭ କହିଛି ।

(ଚ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେଲେ, ଜାଣତରେ ବା ଅଜାଣତରେ ଯେତେ ପାପ ଅଛି, ସବୁପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

(ଛ) ମହାଦେବ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଲାବେଳେ ବୃଷଭକୁ କାହା ପାଖକୁ ନେଇ ନାହାଁନ୍ତି ?
Solution:
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଲାବେଳେ ବୃଷଭକୁ ଘାସ, ପାଣି ଆଦି ଆହାର ପାଖକୁ ନେଇ ନାହାଁନ୍ତି ।

(ଜ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ପରେ ମହାଦେବ କେଉଁଠାରେ ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ପରେ ମହାଦେବ କପିଳାସରେ ବିଜେ କଲେ ।

(ଝ) ଉମା କାହିଁକି ବିମୁଖ ହେଲେ ?
Solution:
ଫେରିବା ବାଟକୁ ଚାହିଁ ଚାହିଁ ଉମା ବିମୁଖ ହେଲେ ।

(ଞ) ଉମା ତେରଘଡ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବା ପରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
ତେରଘଡ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବାପରେ, ନିଜେ ମଣୋହିର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ।

(ଟ) ମହାଦେବଙ୍କ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀଙ୍କର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ମହାଦେବଙ୍କ

(୦) ଗୋସାମଣୀ ଗୁଆଣିରେ କ’ଣ ଲୁଚାଇଲେ ?
Solution:
ଗୁଆଣିରେ ପିଠା, ଖିରି, ଶାକର ଲୁଚାଇଲେ ।

(ଉ‍) ଦେବୀ ଉମା କେଉଁଥରେ ପାଣି ନେଇ ମହାଦେବଙ୍କ ଛାମୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଦେବୀ ଉମା ରତ୍ନଝରୀରେ ପାଣିନେଇ ମହାଦେବଙ୍କ ଛାମୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ।

(ଢ) ଈଶ୍ବର ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ବର ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କହିଲେ, ବୃଷଭକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଖାଇବାକୁ ନଦେଇ ଖମ୍ବରେ ବାନ୍ଧିଦେବ ।

(ଣ) ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିବା ପରେ ବୃଷଭ କ’ଣ ବିଚାର କରିଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ନନ୍ଦିକେଶ୍ୱର ବୃଷଭଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିବାପରେ ବୃଷଭ ବିଚାର କରିଛି, ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଈଶ୍ବର ଏପରି କରିଛନ୍ତି ।

(ତ) ବୃଷଭ ଭୋଜନ କରିସାରି କାହାକୁ ସ୍ମରଣ କଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ଭୋଜନ କରିସାରି କରତାର ଦେବ ବା ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲା ।

(ଥ) ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ଚାହିଁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ଚାହିଁ ହସିଲେ ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ନେଇ କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି କହିଲେ ।

(ଦ) ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ବୃଷଭ କ’ଣ ଉତ୍ତର ଦେଇଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ କହିଲା ଶାସ୍ତ୍ରକଥା କେବେହେଲେ ମିଥ୍ୟା ନୁହେଁ, ଯାହା ପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ଭକ୍ତମାନେ ସୁଖ ପାଇଥା’ନ୍ତି ।

(ଧ) ଗୁଆଣିରେ କ’ଣ ଦେଖ୍ ମହାଦେବ ବିଷାଦ ହେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଗୁଆଣିରେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନର ଚିହ୍ନ ଓ ସୁଗନ୍ଧିତ କର୍ପୂର ରସର ସ୍ଵରୂପ ଦେଖ୍ ଈଶ୍ଵର ବିଷାଦ ହେଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(ନ) ଗିରିଜାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶିବ କି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଗିରିଜାଙ୍କଠାରୁ କଥାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ଶୁଣିବା ପରେ ଶିବ ହସିଥିଲେ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ତିରିଶଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ଦୋଷୀ କନ୍ୟାକୁ କାହିଁକି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ସହିତ ବିବାହ କରାଯାଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବା ଉଆଁସୀ କନ୍ୟା ଯାହାକୁ ବିବାହ କରେ, ସେହି ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରେ । ଦୋଷୀ କନ୍ୟାକୁ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ବିବାହ କରାଇଲେ, ତା’ର ସେହି ଦୋଷ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପରେ ଯାହାକୁ ସେ ବରରୂପେ ବରଣ କରେ ତାହାର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(ଖ) ବିଶ୍ଵନାଥ କେବେ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଲେ ?
Solution:
ବାହାରିଲାବେଳେ ଶୁଭ ସମୟ ଦେଖୁଥିଲେ । ବୃଷଭ ମାସ, କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଦଶମୀ ତିଥ୍, ଗୁରୁବାର ଓ ଶତଭିଷା ନକ୍ଷତ୍ର ବିକେ ସମୟରେ ସେ ବଲି ବାହାରିଥିଲେ |

(ଗ) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ଯିବା ସମୟରେ, ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରଟିକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ, ବୃଷଭ କହିଲା ବାମପଟରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଶିରରେ ଘେନିଲେ, ତା’ପାଇଁ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ବା କରାଯାଏ |

(ଘ) ସଦାନନ୍ଦ କେଉଁ କଥା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ବୋଲି ବୃଷଭକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଜଣାଇ କହିଛି, ଏହି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ସୁପକ୍ଵ ଅନ୍ନପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ସଦାନନ୍ଦ ବୃଷଭର ଏହି କଥାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ତୁଳସୀ ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ମାରିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଯେତେ ପାପ କରିଥିଲେ, ସେହି ପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

(ଚ) ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହିରେ ବିଜେ କଲା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଠାକୁରାଣୀ ସ୍ଵାମୀ ଶିବଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା କରି କରି ଶେଷରେ ମଣୋହିରେ ବିଜେକଲେ । ମଣୋହିରେ ବିଜେକରି ମାତ୍ର ତିନିଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଜିଛନ୍ତି, ସେ ସମୟରେ ଶିବଙ୍କର ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଗଲା ।

(ଛ) ସଦାନନ୍ଦ ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସଦାନନ୍ଦ ନନ୍ଦିକେଶ୍ବରକୁ ଡାକି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବୁ ଏବଂ ଖତ, ଆହାର, ଘାସ, ପାଣି ଆଦି କିଛି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁ ନାହିଁ । ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଏପରି କରିଥିଲେ ।

(ଜ) ବୃଷଭକୁ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ବୃଷଭକୁ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବା ଯୋଗାଡ଼ ପୂରିଅଛି । ସେ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ଵର ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ବୃଷଭ ଦେଖିଲା, ତା’ ଖାଇବା ଭାଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରି ସନ୍ତୋଷ ମନରେ ତାହାକୁ ଖାଇଲା ।

(ଝ) ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ରାତିରେ ଶିବ କ’ଣ ଦେଖୁଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ରାତିରେ ଶିବ ଦେଖ‌ିଲେ, ବୃଷଭ ବିକଳରେ ଶୋଇଛି ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ମଥାରେ ଘେନି କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି ହସି ହସି ତାହାକୁ ସେ ପଚାରିଲେ ।

(ଞ) ବୃଷଭର ଖାଇବା ବିଷୟରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ପଚାରି କି ଉତ୍ତର ପାଇଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭର ପଚାରିଲେ । ପାର୍ବତୀ କହିଲେ, ତୁମ ଆସିବା ବିଳମ୍ବ ଦେଖୁ ମୁଁ ଖାଇ ବସିଥିଲି ଏବଂ ଏହାକୁ ତୁମ ନିକଟରେ ଲୁଚାଇବାପାଇଁ ଗୁଆଣିରେ ଖାଦ୍ୟ ନେଇ ପକାଇଥୁଲି ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) ଓଡ଼ିଆ ଲୋକକଥା ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ କିପରି ସଫଳ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଶୂଦ୍ରମୁନି ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ଏ ମାଟିର ମହାକବି । ସେ ପ୍ରକୃତରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟର ଜନକ । ଯୁଗ ଯୁଗର ସଂସ୍କୃତ ରକ୍ଷଣଶୀଳତାର ନିଗଡ଼ ବନ୍ଧନରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥ‌ିବା ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାକୁ ସେ ମହାମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ କରିଛନ୍ତି । ଦେବୀଙ୍କ କରୁଣା ଲାଭକରି ଏଭଳି ମହାକାବ୍ୟ ରଚନା କରିଥିବା କଥା ସେ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ମୂଳ ମହାଭାରତର କାହାଣୀକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବି, ସେଥିରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଅନେକ ଲୋକକଥା ଓ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଲୋକ ଚରିତ୍ର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଫଳରେ ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ହୋଇଛି ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଲୋକକଥାଟି ମହାଭାରତର ‘ଆଦିପର୍ବ’ରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଏହା ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିକୁ ପୌରାଣିକ ଆଖ୍ୟାନ ଭାବରେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ କବି ସାରଳା ଦାସ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଗାନ୍ଧାରୀ ବ୍ରହ୍ମରାକ୍ଷସ ଗଣରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କନ୍ୟା ମିଳୁନଥିଲା କିମ୍ବା ଗାନ୍ଧାରୀକୁ ବର ମିଳୁନଥିଲା ।

ମାତ୍ର ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାକୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବେ, ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ିବେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏଭଳି ଅରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ବ୍ୟାସଙ୍କ ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଗୋଟିଏ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଓ ପରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ସ୍ଵାମୀରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜନସମାଜରେ ସାହାଡ଼ା ବିବାହ ବିଧ୍ ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି । ଏପରକି ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତ୍ରୀ ମୃତ୍ୟୁପରେ ତୃତୀୟ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ, ବେଦି ଉପରେ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରାଯାଇଛି । ପୁଣି ଏହା କର୍ମକାଣ୍ଡ ପଦ୍ଧତିରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଦେବୀ ଚରିତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାନଯାଇ, ଲୋକ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ସାଧାରଣ ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଭଳି ଅପେକ୍ଷା ନକରି ଭୋଜନ କରିବା, ଲୋକଗଳ୍ପ ବର୍ଣ୍ଣନା ଭଳି ମନେହେଉଛି । ସମାହାର ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।

(ଖ) ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ଲେଖ ।
Solution:
ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟ ଜୀବନର ରୂପକାର । ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଜୀବନ ବେଦ । ସେ ମହାଭାରତୀୟ କଥାବସ୍ତୁକୁ, ଅତି ସାଧାରଣ କଥାବସ୍ତୁ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ନୀତିବୋଧ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ କବିତାରେ, ସେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର ଚକ ଓ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ପ୍ରଜାପତି ଦୋଷୀ କନ୍ୟାର ବିବାହ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ବ୍ୟାସଙ୍କଠାରୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବିଶେଷତାକୁ ଶୁଣିବା ପରେ, ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନ ତାଙ୍କ ନଅରର ମଝିସ୍ଥାନରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ପୂଜୁଥିବାର କଥା ଶୁଣାଇଛନ୍ତି । ବ୍ୟାସଦେବ ‘ତୁ ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ପୂଜୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଗାନ୍ଧାରସେନ ବ୍ୟାସଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

ବ୍ୟାସ କହିଛନ୍ତି, ସେହି ଗୋଟିଏ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ନାହିଁ ବରଂ ତାହାର ଆହୁରି ବ୍ୟାସଦେବ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଶିବ ପରିବାରର ଏକ କୌତୁକପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଥରେ ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଛନ୍ତି । ବୁଲି ବୁଲି ସେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି, ବୈତରଣୀ ନଦୀକୂଳରେ । ସେହି ବାଟରେ ବାମପଟରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ଗଛ ରହିଥିଲା । ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ଆଣି ମଥାରେ ରଖୁଲା । ଶିବ ବୃଷଭକୁ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିଥିଲେ । ବୃଷଭ କହିଲା, ସାହାଡ଼ା ଗଛର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଧାରଣକଲେ ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବୃଷଭ ବରକୋଳି ପତ୍ର, ଶ୍ଵେତଦୁବ ଓ ତୁଳସୀପତ୍ରର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ବଖାଣି ବସିଛି ।

ବୃଷଭର କଥା ଶୁଣି, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ବୃଷଭକୁ ବହୁସ୍ଥାନ ବୁଲାଇ ବୁଲାଇ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେଲାବେଳକୁ ବାସସ୍ଥାନ କପିଳାସକୁ ଫେରିଛନ୍ତି । ଏଣେ ପାର୍ବତୀ ଅମୃତ ଭୋଜନ ସଜାଡ଼ି ଶିବଙ୍କ ଫେରିବା ବାଟକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ଶିବଙ୍କ ଫେରିବାର ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ସେ ଅମୃତ ପରି ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ବାଢ଼ି ଖାଇ ବସିଛନ୍ତି । ଖାଇବାର ଠିକ୍ ତିନିଗୁଣ୍ଡା ନେଇଛନ୍ତି, ତେବେ ଶିବଙ୍କର ଆସିବାର ସୂଚନା ମିଳିଛି । ଶିବଙ୍କ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି, କାଳେ ଶିବ ରୋଷକରିବେ ତେଣୁ ସବୁ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ନେଇ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇ ଦେଇ ଆସି, ମୁହଁ ଧୋଇ ଶିବଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ଶିବ ନନ୍ଦିକେଶ୍ୱରକୁ ଡାକି କହିଛନ୍ତି, ଆଜି ବୃଷଭକୁ କିଛି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁ ନାହିଁ, ସେମିତି ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିବୁ । ନନ୍ଦି ଶିବଙ୍କ ଆଜ୍ଞାରେ ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିଛି । ବୃଷଭ ଦେଖୁଛି ତା’ ଖାଦ୍ୟ କୁଣ୍ଡରେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ରହିଛି ଏବଂ ମନଖୁସିରେ ସେ ତାହା ଖାଇଛି ।

ଶିବ ପରଦିନ ସକାଳେ ଆସି ବୃଷଭକୁ ପଚାରିଛନ୍ତି, ତା’କୁ ଆଜି କିପରି ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିଛି । ବୃଷଭ କହିଲା, ମୋତେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିଛି । ଏପରିକି ଆପଣ ଖାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଅମୃତ ଭୋଜନ କରିଛି । ଶିବ କଥାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ଜାଣିବାକୁ ପାର୍ବତୀକୁ ପଚାରିଛନ୍ତି । ପାର୍ବତୀ ସତକଥା କହିବାରୁ, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରର ମହିମା ଜାଣିଛନ୍ତି ।
ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ, ଲୋକ କାହାଣୀ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଛଳରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ନିଜର ବିଶେଷତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ କବି ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ବ୍ୟାସ ଓ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ ଉକ୍ତି ପ୍ରତ୍ଯୁକ୍ତି ଏବଂ ଶିବ ପରିବାରର କାହାଣୀକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କବି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କହିଛନ୍ତି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ରଥର ଚକ । ଏହା ମଧ୍ୟ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ । ଅର୍ଥାତ୍ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ନିକଟରେ ଯେଉଁ କାମନା କରାଯାଏ, ସେହି କାମନା ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ସାହାଡ଼ାବୃକ୍ଷ ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ । ବିବାହ ମେଳକରେ ପ୍ରଜାପତି ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବିବାହ ହେଉନଥିଲେ, କିମ୍ବା କନ୍ୟାଦୋଷରୁ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେଭଳି କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସହିତ ବିବାହ କରିବାର ବିଧୂରହିଛି । ଗାନ୍ଧାରସେନ କହିଛନ୍ତି, ସେ ତାଙ୍କ ନଅର ମଝି ସ୍ଥାନରେ, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଛନ୍ତି । ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜାକଲେ ଓ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ରହିଛି ।

ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ବ୍ୟାସଦେବ କହିଛନ୍ତି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଆହୁରି ଅନେକ ମହିମା ରହିଛି । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସେ, ଶିବ ଓ ବୃଷଭଙ୍କର କଥାକୁ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ଆରୋହଣ କରି ବୁଲୁଥିବାବେଳେ ବୃଷଭ ଯାତ୍ରାପଥର ବାମପଟରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଦେଖୁଥିଲା । ସେ ସେହି ଗଛରୁ ପତ୍ର ଛିଡ଼ାଇ ଶିରରେ ଲଗାଇଥିଲା । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ବୃଷଭ କହିଛି, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରର ଅନେକ ମହିମା ରହିଛି। ଏହାକୁ ଶିରରେ ଘେନିଲେ ସେଦିନ ଦିବ୍ଯଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବୃଷଭ କହିଛି, ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଡାହାଣ ପାଖରେ ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷ ଥିଲେ, ତହିଁରୁ ପତ୍ରଟିଏ ଆଣି ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ଶତ୍ରୁନାଶ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଯାତ୍ରାବେଳେ ଅଗ୍ରଭାଗରେ ହୋଇଥାଏ ।

ପୁନଶ୍ଚ ପଶ୍ଚାତ୍ ଭାଗରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଗଛ ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ସେହି ଗଛର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ଜାଣତରେ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଜୀବନରେ ଯେତେ ପାପ ସ୍ଵ, ସବୁପାପରୁ ନିସ୍ତାର ମିଳିବ । ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ପାପ ରହିବ ନାହିଁ । ବୃଷଭ କଥା ଶୁଣି, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମହିମାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଶେଷରେ ବୃଷଭ କଥାର ସତ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ମିଳିଛି । ସେହିଦିନ ବୃଷଭକୁ ଦୈବଯୋଗରୁ ଅମୃତ ସମାନ ଭୋଜନ ମିଳିଛି । କବି ସାରଳା ଦାସ ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ବା ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସକୁ କାଜ୍ୟିକ ରୂପଦେଇ ନିଜର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି ।

(ପ) ‘ଗୋଲକ ଦ୍ଵୟ’ ର ମହାତ୍ମ୍ଯ ରପମାପନରେ କଢି ସାରଳା ଦାସ୍. କର ।
Solution:
ମାଟିର କବି ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଖ୍ୟାତନାମା କବି । ସେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରି ନିଜର କବିତ୍ଵ ଓ ଅପୂର୍ବ କଳ୍ପନାବିଳାସତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ମୂଳ ମହାଭାରତରୁ କଥାବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ ବି, ତାହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଓଡ଼ିଶାର ପାଣିପାଗରେ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ଅସାଧାରଣ ଭାବେ ଜନପ୍ରିୟତାର ସିଂହାସନରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମୂଳ କଥାବସ୍ତୁରେ ସଂଯୋଜିତ ଆଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ନିଜସ୍ଵ ରୁଚିବୋଧରେ ଗଢ଼ି ତୋଳିଛନ୍ତି । ଫଳରେ କଥାବସ୍ତୁ ହୋଇଛି ଶତ ପ୍ରତିଶତ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିର ଓ ଓଡ଼ିଶା ସାମାଜିକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ କବି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଏହା କବିଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ପରିକଳ୍ପନା ।

ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ହୋଇଛି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର ଚକ। ଏହି ବୃକ୍ଷ ପୁଣି ମହାକଳ୍ପ ବୃକ୍ଷ । ସାହାଡ଼ା ଗଛ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନର ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ ବୋଲି ସେ କଥାବସ୍ତୁ ଉପସ୍ଥାପନରେ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରଜାପତି ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି, କେବଳ ଦୋଷୀ କନ୍ୟାଙ୍କ ବିବାହ ରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ କରିବାପାଇଁ । ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିରେ ରହିଛି, ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ, ତାହାକୁ ବ୍ରହ୍ମ ଅସୁରୀ ଦୋଷ ଲାଗିଥିଲା । ସେ ଯାହାକୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲା, ସେହି ପତି ଅକାଳରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲା । ଗାନ୍ଧାରୀ ପରି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟ କୁକ୍ଷଣରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଯାହାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ମରି ଯାଉଥିଲା । ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଏଭଳି ଚିତ୍ରଣ ନାହିଁ । ସାରଳା ଦାସଙ୍କର ଏହା ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିକଳ୍ପନା, ଯାହାକୁ ନେଇ ସେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି ।

ଫଳରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀ ଦେବୀ ଚରିତ୍ର ନହୋଇ, ହୋଇଛନ୍ତି ମାନବୀୟ । କଥାବସ୍ତୁ ହୋଇଛି ଲୋକରୁଚିର । ଶିବ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳବେଳା ନେଇ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲି ବାହାରିଛନ୍ତି । ଏହି ବୁଲିବା ଅବସରରେ, ତାଙ୍କର ବାହନ ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଛନ୍ତି । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ, ବୃଷଭ କହିଛି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ । ସେହି ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ସମାନ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଶିବ ବୃଷଭ କଥାର ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପାଇଁ ବୃଷଭକୁ ଦିବ୍ଯଭୋଜନ ମିଳିଛି । ଏହି କାହାଣୀକୁ ଅତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ନିଜ କଳ୍ପନାବିଳାସତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । କବି ନିଜ କଳ୍ପନାବିଳାସତା ପାଇଁ, ତାଙ୍କର ମହାଭାରତକୁ ଲୋକରୁଚିର କରିପାରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) କାହାଣୀ ପରିକଳ୍ପନା, ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମୌଳିକତା ବିଚାର କର ।
Solution:
ସାରଳା ଦାସ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର କବି । ସେହି ସମୟଥୁଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଓ ଓଡ଼ିଆ ମାଟି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ । ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ନିଜସ୍ଵ ମୌଳିକତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ କବି ସାରଳା ଦାସ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେବାକୁ ସେ ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ । ପାରମ୍ପରିକ ସଂସ୍କୃତଗ୍ରନ୍ଥର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ ବିଚାରଧାରାକୁ ସେ ବଦଳାଇ ଦେବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତର କାହାଣୀକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବି ନିଚ୍ଛକ ଓଡ଼ିଆ ମାଟିର କଥାକୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ସାରଳା ଦାସ ‘ଆଦିପର୍ବ’ରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ବିବାହ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକକଥା ବା ଲୋକଉକ୍ତିକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ସଂଯୋଜିତ କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’ ଓଡ଼ିଆ ଜନସମାଜରେ ଏକ ବହୁ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରବଚନ ।

ଗାନ୍ଧାରୀ ଥିଲେ ଦୋଷୀକନ୍ୟା | ସେ ଉଆଁସୀ କନ୍ୟା ଭାବରେ ଯାହାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ ସେ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରାଯାଇ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ବିବାହ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି କଥାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ଅନ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳେ, ତାହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଶିବ, ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ନେଇ ସୁନ୍ଦର କାହାଣୀ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ଏଥୁରେ ଶିବଙ୍କୁ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ, ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆଘରର ଗୃହିଣୀ ଓ ବୃଷଭକୁ ଆଜ୍ଞାକାରୀ ବାହନ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରି କବି କାହାଣୀକୁ ଆଗେଇ ନେଇଛନ୍ତି ।

ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗ ମୂଳ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ କବି ସାରଳା ଦାସ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏପରି କହିଛନ୍ତି । ସାରଳା ଦାସ ଅନେକ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି, ଯାହାକି ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକମୁଖରେ ପ୍ରଚଳିତ । ସେହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି, ‘ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ’, ‘ସ୍ଵିଜିତ’, ‘ଦୋଷୀକନ୍ୟା’, ‘ଯୁଗତି’, ‘ମଝା ଥାନେ’, ‘ମୁ’, ‘ପ୍ରତିବାଚ’, ‘ଶାହାସ୍ର’, ‘ବଇଲ’, ‘ବୟର’, ‘ହାଦେ’, ‘ଗ୍ୟାନେ ଅଗ୍ୟାନେ’, ‘ପଇଲମେ’, ‘ଗୁଆଣି’ । ସାରଳା ଦାସ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଯେଭଳି ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି, ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ସେପରି ନାହିଁ । ସାହାଡ଼ା ଗଛ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଘର ଆଗରେ ରହିଥାଏ । ଏହାକୁ ସମସ୍ତେ ଦାନ୍ତକାଠି ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଦେଖାଇବାପାଇଁ କବି ଏକ ସୁନ୍ଦର ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ବୋଲି ଏହିଭଳି ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରେ ।

ଣାଯାଏ, ସେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଗଜପତି କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସମସାମୟିକ ଥିଲେ । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସେପରି କିଛି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ନଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ପଣ୍ଡିତ କବିଗଣ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରି ଭାରତବର୍ଷରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ମୁରାରି ମିଶ୍ର, ଜୟଦେବ, ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜ ଓ ଗୋବଦ୍ଧନାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି କବି/ଆଳଙ୍କାରିକ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ଆଲୋଚକଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ, ଦେବଭାଷା ସଂସ୍କୃତରେ ହିଁ ପୁରାଣ ରଚିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ନୀରବ ପ୍ରତିବାଦରେ ଓ ଗଭୀର ସ୍ଵାଭିମାନରେ ସାରଳା ଦାସ ପ୍ରଥମେ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖୁଲେ ବିରାଟାୟତନ ମହାଭାରତ । ଆଜିବି ଓଡ଼ିଆ ମହାଭାରତ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ପଞ୍ଚଦଶ ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଥିଲା ପ୍ରାଦେଶିକ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ନବ ଅଭ୍ୟୁଦୟର କାଳ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଏଥ‌ିପାଇଁ ପରିବେଶ ଥିଲା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଉପଯୋଗୀ । ବୋଧହୁଏ ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ସମସାମୟିକ ଭାରତବର୍ଷର ସବୁଠାରୁ ସାହସିକ କବିପ୍ରତିଭା । ମହାଭାରତ ପରି ମହାଗ୍ରନ୍ଥ କଥ୍ୟ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ହେବା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ଏକ କଳ୍ପନାନୀତ ବ୍ୟାପାର ଥିଲା । କେବଳ ଓଡ଼ିଆ କାହିଁକି ସମଗ୍ର ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଏତେବଡ଼ ଏକାକୀ ଗ୍ରନ୍ଥରଚନା ସେତେବେଳେ ସ୍ଵପ୍ନ ଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସହଜିଆ କବିଙ୍କର କେତୋଟି ସାଧନା ସଙ୍ଗୀତ ଥିଲା । ନାଥଯୋଗୀମାନେ ସାନ୍ଧ୍ୟ ଭାଷାରେ କିଛି ଗଦ୍ୟ/ ପତ୍ୟ ମିଶ୍ରିତ ରଚନା ଲେଖୁଥିଲେ । ତା’ପରେ ଲକ୍ଷେ ଚାଳିଶ ହଜାର ଶ୍ଳୋକର ମହାଭାରତ । ସାରଳା ଦାସ ନିଜକୁ ଦେବୀଙ୍କର ଭକ୍ତ ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦେବୀଙ୍କର ଦୟାରେ ସେ ଏତେବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିଲେ ବୋଲି
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 1
ସାରଳା ଦାସ ତାଙ୍କ ମହାଭାରତର ବହୁସ୍ଥଳରେ ଦେବୀଙ୍କର ମହିମା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ନିଜେ ସେ ମୂର୍ଖ, ଅଳ୍ପ ବୟସ୍କ । ତାଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ଶିଶୁବୁଦ୍ଧି । ଜୀବନରେ ସେ କେବେ ପଣ୍ଡିତମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ଯରେ ବସି ନାହାଁନ୍ତି । ଦେବୀ ପରମା ବୈଷ୍ଣବୀ ସାରଳେ ଦୟାକଲେ । ମୂର୍ଖ ଅପଣ୍ଡିତ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ପରିଡ଼ା ହେଲେ ମହାକବି ସାରଳା ଦାସ । ଦେବୀ ରାତିରେ କହିଦିଅନ୍ତି । ପ୍ରଭାତ ଅବକାଶରୁ କବି ସେ ସବୁକଥା ତାଳପତ୍ରରେ ଲେଖୁଦିଅନ୍ତି । କବି ଯାହା କହୁଛନ୍ତି ସବୁ ସାରଳାଦେବୀଙ୍କ ଆଦେଶ । ଏହି ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ସାରଳା ଦାସ ଲେଖୁଛନ୍ତି –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 2
ଦେବୀଙ୍କ ପାଖରେ ମହାକବି ସାରଳା ଦାସ ଯେଉଁ ଦୟିନୀ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ଏହାକୁ କେତେକ ଗବେଷକ ଭାଭିକ ମିଥ୍ୟା ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ନାମରେ ଆହୁରି ବହୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଶୁଣାଯାଏ । କେତେକ ମହାଭାରତ ପୋଥିରେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ସମ୍ପର୍କିତ ବିବରଣୀମାନ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ତେବେ ସାରଳା ଦାସ ପୂର୍ବାଶ୍ରମରେ ଥିଲେ ଜଣେ କୃଷକ । ତାଙ୍କ ନାମ ବୃଦ୍ଧାର ଆକୁଳ ପ୍ରାର୍ଥନାରେ ତାଙ୍କୁ କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ନଦୀ ଭିତରେ ପଶିଲେ । ହଠାତ୍‌ ନଦୀରେ ଜଳ ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା । ଶୁଖୁଲା ନଈରେ ପାଣି ବଢ଼ି ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ମୁଣ୍ଡେ ପାଣି ହେଲା । ତା’ପରେ ସେ ବୃଦ୍ଧା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲା, ‘ମା’ ଲୋ ? ତୁ କିଏ ? ଏବେ ତୁ ତୋତେ ରକ୍ଷାକର । ମୁଁ ଆଉ ପାରୁନି ।’’ ହଠାତ୍ ପାଣି ଛାଡ଼ିଗଲା । ଆକାଶବାଣୀ ହେଲା – ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର !

ମୁଁ ତୋ ଉପରେ ପ୍ରସନ୍ନ । ମୋ ଇଚ୍ଛାରେ ତୁ ମହାଭରତ ରଚନା କର । ସେଇ ଦେବୀଙ୍କ ଦୟାରୁ ସାରଳା ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିଲାଗି, ତାଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ କୋପଦୃଷ୍ଟିରେ ପଡ଼ିବାକୁ ହେଲା, ସେ ଘୋଷଣା କଲେ ଆପଣା ଜାତିସ୍କରତ୍ଵ । ତୋଳିଛନ୍ତି ଏକ ବିରାଟ କାବ୍ଯସୌଧ । ସବୁଥରେ ଭରି ଦେଇଛନ୍ତି ସେ ଆପଣାର ମୌଳିକ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୌଳିକ ପ୍ରକାଶଭଙ୍ଗୀ । ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ବଣ୍ଠିତ ସମସ୍ତ ଚରିତ୍ର ଖାଣ୍ଟି ଓଡ଼ିଆ । ଭୀମ-ଅର୍ଜୁନ, ନକୁଳ-ସହଦେବ, ଯୁଧୁଷ୍ଠିର ଓ କୃଷ୍ଣ ସମସ୍ତେ ଓଡ଼ିଆଘରର ପୁଅ ।

ଓଡ଼ିଆ ସମାଜର କଥ ଲୋକକଥା ଓ କାହାଣୀକୁ ସେ ତାଙ୍କର ମହାଭାରତରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ବାହାବ୍ରତ, ଓଷାବାର, ତୀର୍ଥକ୍ଷେତ୍ର, ଚାଷବାସ, ରାଜ୍ୟଶାସନ ସବୁଥ୍‌ରେ ଓଡ଼ିଆମୀର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ । ସମାଜର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅବକ୍ଷୟ ସେ ଦୁଇଆଖୁରେ ଦେଖପାରି ନାହାଁନ୍ତି, ତେଣୁ ସୁଧାରିନେବା ପାଇଁ କଥାଛଳରେ କେତେ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ । ଯେଉଁଠି ଆନନ୍ଦ ଥବ, କର୍ମ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଧ୍ରୁବ, ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଆଗ୍ରହ ସହକାରେ ପାଳନ କରୁଥିବେ ।

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ‘ଚଣ୍ଡୀପୁରାଣ’ ତାଙ୍କ ପରିଣତ ବୟସର ରଚନା; କିନ୍ତୁ ବିଚିତ୍ର ରାମାୟଣ ଗ୍ରନ୍ଥ ସେ ଲେଖୁଥିଲେ ସବା ଆଗେ । ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ନାମ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ଥିଲା । ଦେବୀଙ୍କ କରୁଣା ଲାଭକରି ସେ ହେଲେ ସାରଳା ଦାସ । ତା’ପରେ ସେ ରଚନା କଲେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ମହାଗ୍ରନ୍ଥ ମହାଭାରତ ।
ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଆଦିପର୍ବର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ କବିଙ୍କର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ, ବର୍ଣ୍ଣନା କୁଶଳତା, ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଭାବ ଓ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣର ବିଶେଷତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମହାଭାରତରେ ଆଦିପର୍ବ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମହିମା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଏହା ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିକୁ କବି ଏଥିରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’’ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଜନସମାଜରେ ଏକ ବହୁପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରବଚନ । ଗାନ୍ଧାରର ରାଜକନ୍ୟା ଗାନ୍ଧାରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କୁ ‘ବ୍ରହ୍ମଅସୁରୀ ଦୋଷ’’ ଲାଗିଥିଲା । ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ଅକାଳରେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ୁଥିଲେ । ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କ ପରି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟ ଏକ କୁକ୍ଷଣରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ସେଥିଲାଗି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁ କନ୍ୟାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ବିବାହ ବାସୀଦିନ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ୁଥିଲେ ।

ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହଭାରତରେ, ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଏପରି ଚିତ୍ରଣ ନାହିଁ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବେ ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ିବେ । ସେଥ୍ପାଇଁ ଏ ଅରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ବ୍ୟାସଙ୍କ ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବର୍ଣ୍ଣନା ପୂର୍ବରୁ, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ମଥାରେ ଖେସିଲେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳେ ବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ଶିବ, ପାର୍ବତୀ, ବୃଷଭ ଓ ନନ୍ଦିକୁ ଦୈବୀ ଚରିତ୍ରଭାବେ ଚିତ୍ରଣ କରାନଯାଇ, ସାଧାରଣ ଚରିତ୍ରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ସାରଳାଦାସ ପ୍ରସଙ୍ଗଟିକୁ ବେଶ୍ ଲୋକରୁଚିର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

ସାହାଡ଼ା ଗଛ ବିଶେଷ ଉପକାରୀ ଓ ବଳବୀର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଷକ । ସେଥ୍‌ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ଘର ଆଗରେ ସାହାଡ଼ା ଭାବେ ଶସ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୋତିଥା’ଓଁ । ସାହାଡ଼ା ଡାଳକୁ ଅଗ୍ନି ଉତ୍ସବରେ ସାର ପକାଇବା ପାଇଁ କୃଷକ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । କବି ସାରଳା ଦାସ, ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମହାତ୍ମ୍ୟକୁ ଏଠାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ରଥର ଚକ । ଏହା ମଧ୍ୟ ମହାକଳ୍ପ ବୃକ୍ଷ । ଅର୍ଥାତ୍ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ନିକଟରେ ଯାହାକାମନା କରାଯାଏ, ସେହି କାମନା ପୂରଣ ହେଲାପରି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ ।

ସେହି ବୃକ୍ଷଦ୍ଵାରା ପରିବେଶ ଶୁଦ୍ଧ ରହେ ଏବଂ ରୋଗ ପୋକ ଆଦି ସହଜରେ ବଂଶବିସ୍ତାର କରିପାରନ୍ତି, ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ବୋଲି ବ୍ୟାସଦେବ ବୁଝାଇ ଅଛନ୍ତି । ବିବାହମେଳକର ଦେବତା ପ୍ରଜାପତି, ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଦୋଷୀ କନ୍ୟାର ବିବାହ ହେଉ ନଥିଲେ, କିମ୍ବା କନ୍ୟାଦୋଷରୁ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେଭଳି କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛ ସହିତ ବିବାହ କରିବାର ବିଧ୍ଵ ରହିଛି ।

ଗୋଟିଏ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ରହିଛି । ସେହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ସେ ସବୁଦିନ ପୂଜାକରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି, ବ୍ୟାସଦେବ କହିଲେ, ‘ତୁ ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା । କେଉଁ ଫଳ ଆଶାରେ ତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଅଛୁ ।’’ ବ୍ୟାସଙ୍କ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇ, ଗାନ୍ଧାରସେର୍ଟ କହିଲେ, ଯେହେତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥଚକ, ତେଣୁ ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନକଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ବ୍ୟାସ କହିଲେ କେବଳ ସେହି ଗୋଟିଏ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ନାହିଁ । ଆହୁରି ଅନେକ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି । ବ୍ୟାସଦେବ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବିଶେଷତାକୁ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମାସ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଦଶମୀତିଥ୍, ଗୁରୁବାର, ଶତଭିଷା ନକ୍ଷତ୍ର ସମୟରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ । ଏହିଭଳି ଏକ ବିଶେଷ ଦିନରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ ଶିବ ତାଙ୍କର ବାହନ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ପରିଭ୍ରମଣରେ ବାହାରିଲେ ।

ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ବୁଲିବା ଅବକାଶରେ, ସେ କେତେକ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନକୁ ମଧଗଲେ । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ବୈତରଣୀ ନଦୀକୂଳରେ ଯାଉଥିବା ସମୟରେ, ସେଠାରେ ବାମପାଖରେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷଟି ରହିଥିଲା । ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖ୍ ବୃଷଭ ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ଆଣି, ମଥାରେ ଲଗାଇଦେଲା । ଯଥାଶୀଘ୍ର ବୃଷଭଟି ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ କାହିଁକି ମଥାରେ ଲଗାଇଲା, ତାହାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଈଶ୍ଵର ଇଚ୍ଛାକଲେ । ଶିବଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ବୃଷଭ କହିଲେ, ଏହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ ସବୁପ୍ରକାର ଶୁଭଫଳ ମିଳିଥାଏ ।

ପୁନଶ୍ଚ ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର, ପତ୍ରଟିକୁ ଶିରରେ ଘେନିଲେ, ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ସେହିପରି ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଡାହାଣ ପାଖରେ ବରକୋଳି ଗଛ ଥିଲେ ଏବଂ ତହିଁରୁ ଗୋଟିଏ ପତ୍ରରେ ଶିରରେ ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁନାଶ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଯାତ୍ରାବେଳେ ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଶ୍ଵେତ ଦୁବ ଦେଖ‌ିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଘେନିଲେ, ଅନେକ ପ୍ରକାର ପାପ କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ପଶ୍ଚାତ୍‌ଭାଗରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଗଛ ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ପଛକୁ ଲେଉଟି, ତୁଳସୀ ଗଛରୁ ଝଡ଼ିଥ‌ିବା ପତ୍ରଟିକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ଜାଣତରେ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଜୀବନରେ ଯେତେ ପାପ ଧ୍ରୁବ, ସେହି ପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

ବୃଷଭ କଥା ଶୁଣି ଶିବ ମନରେ ବିଚାରକଲେ, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ଯେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିବ, ତାହାକୁ ଆଜି ସେ ପରୀକ୍ଷା କରିବେ । ତେଣୁ ମହାଦେବ ଜାଣି ଜାଣି ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୃଷଭକୁ ବୁଲାଇଲେ । କୌଣସି ସମୟରେ ପାଣି ପିଇବାର କିମ୍ବା ଘାସ ଖାଇବାର ସୁଯୋଗ ସେ ଦେଲେ ନାହିଁ । ବୃଷଭକୁ ଉପବାସ ରଖ୍ ସେ ମନଭରି ବୁଲିଲେ । ଗିରି ଅରଣ୍ୟ ଅନେକ ସ୍ଥାନ ଅତିକ୍ରମ କଲେ । ଶେଷରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତାଚଳଭିମୁଖୀ ହେବାରୁ ସେ ନିଜ ବାସସ୍ଥାନ କପିଳାସକୁ ଫେରିଲେ ।

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । ଶିବ ତେଣେ ନନ୍ଦିକୁ ମନେ ମନେ ଶିବଙ୍କ ଉପରେ ସ୍ଵାମୀ ବୁଲିଯାଇଛନ୍ତି ଫେରିଲେ ଭେଜନ କରିବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଶିବଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଉମା କରିଛନ୍ତି । ଅମୃତ ଭଳି ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତକରି, ଉମା ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ଫେରିବା ବାଟକୁ ଅପେକ୍ଷା ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ବୁଲାଉଛନ୍ତି । ଫେରିବାର ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହେଲାଣି । ଫଳରେ ଉମା ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଶିବଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦେବା ପରେ ନିଜେ ଖାଇବେ, ସେଥୂପାଇଁ କ୍ଷୁଧାରେ ସେ ବିମୁଖ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ବହୁସମୟ ଅପେକ୍ଷା କଲାପରେ, ପାର୍ବତୀ ନିଜେ ମାଣୋହି କରିବେ ବୋଲି ‘ଚିନ୍ତାକଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 3
ସବୁ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ବାଢ଼ି ସାରିବାପରେ ପାର୍ବତୀ ଠିକ୍ ତିନି ଚାରିଗୁଣ୍ଡା ଖାଇଛନ୍ତି କି ନାହିଁ, ତେଣେ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଗଲା । ଶିବ ବା ସ୍ଵାମୀ ଆସିବାର ସୂଚନା ପାଇ ପାର୍ବତୀ ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା ନକରି ଖାଇଥ‌ିବା କଥା ସେ ଜାଣିଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ । ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦଶୁଣି ପାର୍ବତୀ ନିଜେ ଖାଇବାକୁ ବସିଥିବା କଥା ଶିବଙ୍କ ନିକଟରେ ପକାଇଦେଲେ । ସେଥ‌ିରେ ଥିବା ପିଠା, ଖିରି, ଶାକର ସବୁ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇ ତରତର ହୋଇ ମୁହଁ ହାତ ଧୋଇଦେଲେ ।

ସବୁଦିନ ପରି ଶିବଙ୍କ ପାଇଁ ରତ୍ନଝରିରେ ପାଣି ପୂରାଇ ପାର୍ବତୀ ଆସି ତାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଗଲେ । ଶିବ ବୃଷଭ ପିଠିରୁ ଓହ୍ଲାଇବା ମାତ୍ରେ ଆଜ୍ଞାକାରୀ ନନ୍ଦି ଆସି ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା । ଶିବ ନନ୍ଦିକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ, ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଗୁହାଳରେ ଯଥାଶୀଘ୍ର ବାନ୍ଧିଦିଅ । ଶିବଙ୍କ ଆଦେଶାନୁସାରେ ନନ୍ଦି, ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିଦେଲେ । ଶିବ ନନ୍ଦିକୁ ଡାକି କହିଲେ, ବୃଷଭକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଘାସ, କୁଟା, ଅନ୍ନ ଆଦି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁନାହିଁ । ଆଜ୍ଞାବହ ଭାବରେ ନନ୍ଦି, ଆଦେଶାନୁସାରେ ବୃଷଭକୁ ଗୁହାଳେ ବାନ୍ଧିଦେଇ, ବାହାରୁ ଭଲଭାବରେ ଟାଣକରି କବାଟ କିଳିଦେଲା । ବୃଷ ମନେ ମନେ ଚିନ୍ତାକଲା, ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଶିବ ଏହା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଯେ ମୋର ପ୍ରଭୁ, ଏହା ଚିନ୍ତାକରି ନାହାଁନ୍ତି । ଯଦି ଆଜି ମୋତେ ଖାଇବାକୁ ନମିଳେ ବା ମୋର ମଥାରେ ଲଗାଇଥିବା ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଯଦି ନିଷ୍ଫଳ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ବିଶ୍ଵାସ ସହ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଘେନିବାର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ । ଖୁଣ୍ଟ ପାଖରେ ପଡ଼ିଥିବା ବାସିକୁଟା ଖାଇବାକୁ ଗଲାବେଳେ, ବୃଷଭ ଦେଖିଲା, ତା’ଖାଇବା କୁଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ପରି ଖାଦ୍ୟ ରହିଛି ।

ଖାଦ୍ୟ ଦେଖୁ ବୃଷଭ ଖୁସିହେଲା ଏବଂ ସନ୍ତୋଷ ମନରେ ସେସବୁ ଖାଇଲା । ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ବିଧୂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇ ରହିଛି ବୋଲି ମନେମନେ ବିଚାରିଲା । ବୃଷଭକୁ ଅମୃତ ଖାଦ୍ୟ ମିଳିବା ଯୋଗକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ସାରଳା ଦାସ ବୃଷଭ ପାଇଁ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ହେ ସାଧୁ, ପଣ୍ଡିତମାନେ, ଯାହା ହେବା କଥା, ତାହାହିଁ ହେବ । ତାକୁ କେହି ବଦଳାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେହି ଜଗତକର୍ତ୍ତାଙ୍କର ମହିମା ଗାନ କର । ଈଶ୍ଵର ମୋତେ କଷ୍ଟଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥୁରୁ ମୋତେ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । କର୍ମ ଅନୁସାରେ ବ୍ୟାସଦେବ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ କହିଲେ, ଏହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଏହିଭଳି ମହିମା ରହିଛି । ଯେହେତୁ ବୃଷଭ ଶିରରେ ଏହି ପତ୍ର ଆଦରରେ ଘେନିଥିଲା, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏହି ଫଳ ମିଳିଲା । ପାର୍ବତୀ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ଯେଉଁ ଅମୃତ ମାଣୋହି ପୂରାଇ ଦେଇଥିଲେ, ସେହି ଅମୃତ ମାଣୋହି ଖାଇ ସେ ତୃପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ନିଜର ଭୋକ ଓ ଶୋଷକୁ ମେଣ୍ଟାଇ ମହାଆନନ୍ଦ ଲାଭ କରିଥିଲା ।

ଶିବ ଜାଣିଶୁଣି ବୃଷଭ ପାଇଁ ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଖାଇବା ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ବୃଷଭ କିପରି କ୍ଷୁଧାରେ ରହିବ ଏବଂ ମଥାରେ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଲଗାଇବା ଫଳ କିପରି ମିଥ୍ୟା ହେବ । ପରଦିନ ସକାଳୁ ଶିବ କବାଟ ଖୋଲି ବୃଷଭକୁ ଦେଖିଲେ । ବୃଷଭ ଖାଇନାହିଁ ବୋଲି ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ । ହସି ହସି ଶିବ ବୃଷଭକୁ ପଚାରିଲେ, କାଲି ମଥାରେ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଲଗାଇ କେଉଁଭଳି ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାକୁ ପାଇଲୁ । ଶିବଙ୍କ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ବୃଷଭ କହିଲା, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଯେ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି, ଏହା ହେଉଛି ଶାସ୍ତ୍ର ବାଣୀ । ଶାସ୍ତ୍ରବାଣୀ କେବେହେଲେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନେ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଶାସ୍ତ୍ରବାଣୀକୁ ପାଳନ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ସୁଖଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ଈଶ୍ଵର ତଥାପି ବୃଷଭ କଥାକୁ ବୁଝି ନଥା’ନ୍ତି । ବରଂ ଉପହାସ କରି କହିଛନ୍ତି, ତୁ ଯେଉଁଭଳି ଫଳ ପାଇଲୁ, ସଂସାରରେ ଏହିଭଳି ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ସେହିଭଳି ଫଳ ମିଳୁ ।

ବୃଷଭ କହିଲା, ମୁଁ ବିଶ୍ୱାସର ସହିତ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଶିରରେ ଲଗାଇବାର ଫଳ ପାଇଅଛି । ତୁମ୍ଭେ ମଣୋହି କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ଆଗେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ କରିଛି । ଯାହାର ସ୍ଵାମୀ ନିଜେ ଈଶ୍ଵର, ସେ କେବେହେଲେ ଉପବାସ ରହିବ ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ସେବକ ଚିନ୍ତା ଯଦି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ନଲାଗିବ, ତା’ହେଲେ ଏ ସଂସାର ଚଳିପାରିବ ନାହିଁ । ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଅମୃତ ମଣୋହି ତୁମେ ଦେଖନ୍ତୁ । ସେଥୁରୁ କିପରି ଆମୋଦକର ସୁବାସ ବାହାରୁଛି ଜାଣନ୍ତୁ । ସେଥୁରୁ ବୁଝିପାରିବେ ମୁଁ କିପରି ଅମୃତ ମଣୋହି କରିଛି । ବୃଷଭ କଥାର ସତ୍ୟତା ଜାଣି ଶିବ ମନେମନେ ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ । ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ହେଲା ବୋଲି ସେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ । ଏହାର ରହସ୍ୟ ଜାଣିବାପାଇଁ ସେ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ମୁଁ ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଲି, ସେହି ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବୃଷଭକୁ କିପରି ମିଳିଲା ।

ତା’କୁ ଖାଇବା ପାଇଁ କିଏ ସେ ଖାଦ୍ୟ ଦେଲା । ପାର୍ବତୀ ସ୍ମିତହସ କରି ଘଟଣାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରେ । ପାର୍ବତୀ କହିଲେ, ତୁମର ଆସିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେବାର ଦେଖ୍ ମୁଁ ଖାଦ୍ୟ ବାଢ଼ି ଖାଇ ବସିଥିଲି । ଏହି ସମୟରେ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି, ତୁମେ ଆସୁଥିବାରୁ ସୂଚନା ପାଇଥୁଲି । ତୁମକୁ ଖାଇବାକୁ ନଦେଇ, ମୁଁ ଖାଉଥବା କଥାରେ, ତୁମେ କାଳେ କ୍ଷୁଧାରେ କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କରିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ମୁଁ ବାଢ଼ିଥିବା ଖାଦ୍ୟତକ ବୃଷଭ ଖାଇବାପାତ୍ରରେ ଅଜାଡ଼ି ଦେଇଥୁଲି । ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ହସିଥିଲେ ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ବିଶ୍ଵାସର ସହିତ ଘେନିଲେ ଏପରି ଫଳ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ଜାଣିଲେ ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 4
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 5

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ କାହାର ଆଗମନ ହେଲା ? (ରାତ୍ରି, ଉଷା, ପ୍ରଦୋଷ, ଦିନ)
Solution:
ଉଷା ।

(ଖ) ରାତିଅଧରୁ ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ, ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ କେଉଁ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । (ଭୁବନେଶ୍ଵର, କଟକ, ଦିଲ୍ଲୀ, ଅନୁଗୋଳ)
Solution:
କଟକ |

(ଗ) ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଓ ସୁବେଦାରମାନଙ୍କ ଦୁର୍ଗ ହୋଇ ରହିଥିଲା ? (ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲା, କଟକ, ସୋନପୁର, ବଲାଙ୍ଗୀର)
Solution:
ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲା |

(ଙ) ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କୁ କିଏ ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ? (ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍, ରେଭେନ୍ସା, ବୀମସ୍, ପାରଳାରାଜା)
Solution:
ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ।

(ଚ) ଅତି ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଇତିହାସର ଗତି ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ? (ସୁଭାଷବୋଷ, ଗାନ୍ଧିଜୀ, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ମଧୁସୂଦନ)
Solution:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ।

(ଛ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାଟକକୁ କିଏ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ ? (ଡକ୍ଟର ମହତାବ, ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ, ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ, କାଳୀଚରଣ)
Solution:
ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ।

(ଜ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାଟକର ତେଜୀୟାନ୍ ଯୁବକଟିର ନାମ କ’ଣ ? (ଭଗତ୍ ସିଂ, ବାଜିରାଉତ, ଖୁଦୀରାମ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ)
Solution:
ଖୁଦୀରାମ ।

(ଝ) ଆପଣମାନେ ମୋତେ ମନେ ରଖୁବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଏହା କିଏ କହିଛି ? (ଖୁଦୀରାମ, ଡକ୍ଟର ମହତାବ, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ଫକୀରମୋହନ )
Solution:
ଖୁଦୀରାମ |

(ଞ) କଟକଠାରେ କେଉଁ ହଲ୍ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଟଙ୍କା ମଞ୍ଜୁର କରାଯାଇଥିଲା ? (ଶତାବ୍ଦୀ ଭବନ, ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭବନ, ଶହୀଦ୍ ହଲ୍, ଟାଉନ୍ ହଲ୍)
Solution:
ଶହୀଦ୍ ହଲ୍ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

(ଟ) ହଜାର ହଜାର ଲୋକ କାହାକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାର ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିବା ପଥ ବାଛି ନେଇଥିଲେ ? (କ୍ୟାରିୟର୍, ଧନସମ୍ପତ୍ତି, ଘରଦ୍ଵାର, ଜୀବନ)
Solution:
କ୍ୟାରିୟର୍ ।

(୦) ସ୍ଵାଧୀନତା ହିଁ ସେମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଥିଲା । (ଆନନ୍ଦ, ପୁରସ୍କାର, ଉତ୍ସବ, ଦୁଃଖ)
Solution:
ପୁରସ୍କାର ।

(ଡ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ସଭ୍ୟତାର ବହୁଦୂରରେ ଥ‌ିବା କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ? (ମୟୂରଭଞ୍ଜ, କୋରାପୁଟ, କଳାହାଣ୍ଡି, ସମ୍ବଲପୁର)
Solution:
କୋରାପୁଟ |

(ଢ) କେତେବର୍ଷ ପରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି ଓ ଲୋକଙ୍କ ଆଶା ଆକାଂକ୍ଷା କଥା ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି ? (୧୦ ବର୍ଷ, ୨୦ ବର୍ଷ, ୨୫ ବର୍ଷ, ୪୦ ବର୍ଷ)
Solution:
୨୫ ବର୍ଷ |

(ଣ) ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାଙ୍କ ପାଇଁ _________ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । (ଦାବୀ, ସ୍ଵାଧୀନତା, ଆନନ୍ଦ, ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ)
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା |

Question 2.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

(କ) ଶେଷରେ କେଉଁ ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହେଲା ?
Solution:
ଶେଷରେ ଅନ୍ଧକାର ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହେଲା ।

(ଖ) ଉଷାର କାହିଁକି ଆଗମନ ହେଲା ?
Solution:
ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା ।

(ଗ) ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା ?
Solution:
ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା |

କରିବାକୁ କାହାର ଆଗମନ ହେଲା ?
(ଘ) ରାତି ଅଧରୁ କାହାର ମୂର୍ଦ୍ଧନାରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ?
Solution:
ରାତି ଅଧରୁ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

(ଙ) ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂଚ୍ଛନା କେଉଁ ସହରକୁ ମୁଖରିତ କରିଥିଲା ?
Solution:
ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନା କଟକ ସହରକୁ ମୁଖରିତ କରିଥିଲା ।

(ଚ) ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟର ମହତାବ କାହାକୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଆମ ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।

(ଛ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ କିଏ ଥିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଥିଲେ ।

(ଜ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ କେଉଁଠି ରହୁଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ ‘ଲାଲତାର’ ରେ ରହୁଥିଲେ |

(ଝ) କେଉଁ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷଧରି ମୋଗଲମାନଙ୍କ ସରକାରୀ ବାସଭବନ ହୋଇ ରହିଥିଲା ?
Solution:
ଦୁଇଶହ ବର୍ଷଧରି ମୋଗଲମାନଙ୍କ ସରକାରୀ ବାସଭବନ ହୋଇ ରହିଥିଲା |

(ଞ) ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାତ ଧରିପକାଇ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାତ ଧରିପକାଇ କ’ଣ କହିଲେ ଏବଂ ଭାବବିହ୍ବଳ ସ୍ୱରରେ କହିଲେ, ‘ମହତାବ ସାହେବ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ?’

(ଟ) ଡକ୍ଟର କାଟୁନ୍‌ଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ ଡଃ ମହତାବ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ ଡଃ ମହତାବ ‘ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ବର୍ଷପରେ’ କହିଥିଲେ ।

(ଢ) କେଉଁ ଘଟଣାବଳୀ ଆଲୋଚନା କାଳରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଗଡ଼ି ଆସିଥିଲା ?
Solution:
କାଳରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଗଡ଼ି ଆସିଥିଲା ।

(ଣ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନଟି ସହରରେ କିପରି କଟିଥିଲା ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନଟି ସହରର ପ୍ରତି ଘରେ ଘରେ ଉତ୍ସବରେ କଟିଥିଲା ।

(ତ) ସହରର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଆଖୁ କେଉଁ କଥା ଜଣାପଡ଼ୁଥିଲା ?
Solution:
ସହରର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଆଖୁ ଆନନ୍ଦ ଉତ୍ସାହ କଥା ଜଣାପଡୁଥିଲା ।

(ଥ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନ ରାତିରେ ଥୁଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିବା ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନ ରାତିରେ ଥାଏଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିବା ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ।

(ଦ) କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକଟିର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ?
Solution:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ଦୁଇଜଣ ମିଳିତ ଭାବରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକଟିର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ।

(ଧ) ଗ୍ରୀନ ରୁମରୁ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ବାହାରି ଆସିଥିବା ତେଜୀୟାନ ଯୁବକର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ଗ୍ରୀନ ରୁମରୁ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ବାହାରି ଆସିଥିବା ତେଜୀୟାନ ଯୁବକର ନାମ ‘ଖୁଦୀରାମ’ ।

(ନ) କାହାର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ ?
Solution:
‘ଖୁଦାରମ’ ବର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ |

(ପ) କେଉଁ କଥା ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ରେଖାପାତ କ କରିଥିଲା ?
Solution:
ନାଟକର କେଇ ପଦ କଥା ଡକ୍ଟର ମହିତାବଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ରେଖାପାତ କରିଥିଲା ।

(ଫ) କେଉଁ ଶବ୍ଦ ସାରାରାତି ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ କାନ ପାଖରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ?
Solution:
‘ତୁମେ ମୋତେ ମନେରଖୁଛି’ ଏହି କେତୋଟି ଶବ୍ଦ ସାରାରାତି ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ କାନ ପାଖରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

(ବି) ସ୍ଵାଧୀନତା ପରଦିନ ଡକ୍ଟର ମହତାବ କେଉଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଥିଲେ ?
Solution:
ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଥିଲେ ।

(ଯ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ କ’ଣ କରାଗଲା ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥ‌ିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ ଦିଆଗଲା

(ର) ବିଶାଳ ଜନତା କଣ ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ?
Solution:
ବିଶାଳ ଜନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ।

(ଳ) ‘ସ୍ଵାଧୀନତା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର’ – ଏ କଥା କିଏ ଭାବୁଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଥିବା ଜନତା – ‘ସ୍ଵାଧୀନତା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର’ ବୋଲି ଭାବୁଥିଲେ ।

(ବ) ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ କେଉଁ ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହେଉଥିବାର ଖବର ପହଞ୍ଚୁଥାଏ ?
Solution:
ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହେଉଥ‌ିବାର ଖବର ପହଞ୍ଚୁଥାଏ ।

(ଶ) ସଭ୍ୟତାର ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀମାନେ ମଧ୍ୟ କେଉଁ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ?
Solution:
ସଭ୍ୟତାର ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀମାନେ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂରହେବ ବୋଲି ସେମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ।

(ଷ) କେଉଁମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ ?
Solution:
ଯେଉଁମାନେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି, ସେହିମାନେ ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ ।

Question 3.
୩। ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ, ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ଲେଖକ କେଉଁ ଦିନକୁ ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିନକୁ ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ଏ କଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ଏକଥା ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କୁ

(ଘ) ‘ସେମାନେ କେବଳ ଶାସକମାନଙ୍କ ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା’ ଏହା କେଉଁମାନଙ୍କ ଧାରଣା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ସେମାନେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଓ ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ଭାରତ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା ମନେ ପକେଇଲାବେଳେ, ସେମାନଙ୍କ ଆଖୁରୁ ଅଜାଣତରେ ଲୁହଧାର ଗଡ଼ି ଆସିଲା ।

(ଚ) କେଉଁ ଦିନ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାକୁ ଥାଏ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିପାଇଁ ଯେଉଁଦିନ ସହରର ପ୍ରତି ଘରେ ଘରେ ଆନନ୍ଦଉତ୍ସବ ଲାଗି ରହିଥିଲା, ସେହିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାକୁ ଥାଏ ।

(ଛ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ

(ଜି) ଡକ୍ଟର ମହତାବ କେତେବେଳେ ହଲ୍ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଆସିଲେ ?
Solution:
ଯୁବକର କଥା ଶୁଣି, ଯେଉଁମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ କଥା ଭାବି ଡଃ ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁରୁ ସ୍ବତଃ ଲୁହଧାର ନିଗିଡ଼ି ଆସିଲା, ସେତେବେଳେ ସେ ହଲ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଆସିଲେ ।

(ଝ) ‘‘ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ମନେ ରଖୁଛୁ’’ ଏକଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ମନେରଖୁଛୁ’ ଏକଥା ଡଃ ମହତାବ ନିଜକୁ ନିଜେ କହିଛନ୍ତି ।

(ଞ) ‘ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଯଥେଷ୍ଟ’ କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶହୀଦ୍ ଭବନ କାନ୍ଥରେ ନାମ ଖୋଦିତ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥିଲା, ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମହତାବ ‘ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଯଥେଷ୍ଟ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଟ) କେଉଁମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନକୁ ସହି ନେଇଥିଲେ ?
Solution:
ନିଜ ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାରେ ଭିକ୍ଷୁକ ହୋଇଥିଲେ, ନିଜର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହରାଇଲେ, ସେହିମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନକୁ ସହି ନେଇଥିଲେ ।

(୦) ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହେଉଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର କ’ଣ କରାଗଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ କରାଗଲା |

(ଡ) ସ୍ଵାଧୀନତା କଥା ଶୁଣି କେଉଁମାନଙ୍କର ଆନନ୍ଦର ସୀମା ନଥୁଲା ?
Solution:
ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ ସ୍ଵତଃ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରାଯାଉଥିଲା, ସ୍ଵାଧୀନତା କଥା ଶୁଣି ସେହି ଦିଆଗଲା ।

(ଢ) ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କ ରାଜା ହେଲେ ସେମାନଙ୍କର କ’ଣ ହେବ ବୋଲି ଲୋକମାନେ କହୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କ ରାଜା ହେଲେ ସେମାନଙ୍କ ସବୁ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂର ହେବ ବୋଲି ଲୋକମାନେ କହୁଥିଲେ ।

(ଣ) କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ ?
Solution:
ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାପାଇଁ ସ୍ବାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ ।

Question 4.
୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର, ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ କଟକ ସହରରେ କିପରି ପାଳିତ ହେଉଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବଦିନ ରାତି ଅଧରୁ ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ, ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂହଁନା, ବାଦ୍ୟ ଓ ଶଙ୍ଖନାଦରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହେଉଥିଲା । ସେଦିନ ଥୁଟର୍ ହଲରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକ, ନାଟକ ଶେଷରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ଡଃ. ମହତାବଙ୍କ ଭାଷଣ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ କଟକ ସହରରେ ପାଳିତ ହେଉଥିଲା ।

(ଖ) ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବାପରେ, ରାଜ୍ୟପାଳ ମହତାବଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି ପକାଇ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଥିଲେ । ଭାବବିହ୍ବଳ ସ୍ଵରରେ ସେ ପଚାରିଥିଲେ .‘ମହତାବ ସାହେବ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ।

(ଗ) ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଧାରଣା କ’ଣ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଧାରଣା ଥିଲା, ଦେଶର ବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କହିବାର ନାହିଁ । ସେମାନେ କେବଳ ଶାସକମାନଙ୍କର ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା, ସିଏ ରାଜା ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ ।

(ଘ) ଲୋକମାନଙ୍କର କେଉଁ ଧାରଣାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦୀର୍ଘ ଦିନଧରି ପରାଧୀନ ରହିବା ଫଳରେ, ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ଧାରଣା ହେଲା ଯେ, ଦେଶ ବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କରିବାର ନାହିଁ । ସେମାନେ କେବଳ ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା । ଯିଏ ରାଜା ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ ସେଥ‌ିରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କରିବାର ନାହିଁ । ଲୋକଙ୍କର ଏଭଳି ଧାରଣାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ।

(ଙ) ଭାରତ ଇତିହାସର କେଉଁ ଘଟଣାବଳୀ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ମନେ ପକାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ଆସି ସାରିଲାପରେ ଡଃ ମହତାବ ଓ ଡଃ କାଟୁଜ୍ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାକୁ ମନେପକାଇଥିଲା ।

(ଛ) ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ଆସି କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ସେମାନେ ଯୁବକ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ଆସି ସମସ୍ତଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲା, ‘ଆପଣ ମତେ ଚିହ୍ନି ପାରୁଛନ୍ତି ?’ ମତେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ? ଆପଣମାନଙ୍କଠାରୁ ମୁଁ ଏହା ଆଶା କରୁନାହିଁ । ପ୍ରତିଦାନରେ କିଛି ପାଇବି ବୋଲି ମୁଁ ଫାଶୀ ଖୁଣ୍ଟରେ ଝୁଲି ନଥୁଲି କିମ୍ବା ହସି ହସି ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇନଥୁଲି । ମୁଁ ହେଉଛି ସେହି ଖୁଦୀରାମ ।’

(ଜ) ଖୁଦୀରାମ ତା’ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଖୁଦୀରାମ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲେ, କେହି ତାକୁ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି କି ନାହିଁ । ତା’ପରେ କହିଥିଲେ, କୌଣସି ପ୍ରତିଦାନର ଆଶାରଖ୍ ସେ ଫାଶୀଖୁଣ୍ଟରେ ଚଢ଼ିନଥିଲେ ବରଂ ହସି ହସି ସେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଯାହା ପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ କରିଥିଲା, ତାହା ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ ।

(ଝ) ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖ୍ ଫେରିବା ପରେ ଲେଖକ କି ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖୁ ଫେରିବାପରେ, ପରଦିନ ଲେଖକ ଦୁଃସ୍ଥ ରାଜନୈତିକ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତାଦେବା ନିମନ୍ତେ ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯୋଜନା ଶୀଘ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

(ଞ) ସ୍ଵାଧୀନତା କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର ଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯେଉଁ ବିଶାଳ ଜନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠିଥିଲେ ଏବଂ ନୂତନ ଯୁଗକୁ ସ୍ଵାଗତ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ କ୍ୟାରିୟର୍‌ରେ ଆଗ୍ରହୀ ନଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

(ଟ) ସଂଗ୍ରାମ କାଳର ସମସ୍ତଙ୍କ ସ୍ଵପ୍ନର ବସ୍ତୁ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆଦିବାସୀ ସମେତ ସମସ୍ତ ଦେଶର ଲୋକେ ଭାବୁଥିଲେ, ଅତୀତର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଏଣିକି ପୂର୍ବରାତ୍ରିର ଦୁଃସ୍ଵପ୍ନ ପରି ମିଳେଇ ଯିବ ଏବଂ ଉଷାର ଆଗମନରେ ସୁଖ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ, ଯାହାକି ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନର ବସ୍ତୁ ଥିଲା ।

(୦) ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକ ନିଜକୁ କ’ଣ ପଚାରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଚିଶ ବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକ ଡଃ. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ଯେତେବେଳେ ଅତୀତକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ନିଜକୁ ନିଜେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଛନ୍ତି, ‘ଲୋକଙ୍କର ଆଶା ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ଯାହାକିଛି ସମ୍ଭବ, ତାହା

(ଡ) କାହାକୁ ଭିଭିକରି ଇତିହାସ ରାୟ ଦେବ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଫେରିପାଇଥବା ଜନତା ହିଁ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜ ଭାଗ୍ୟର ନିୟାମକ । ସେହିମାନେ ଯେଉଁ କାମ କରିବେ ତାହାକୁ ଭିଭିକରି ଇତିହାସ ରାୟ ଦେବ ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) କେଉଁ ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଲେଖକଙ୍କ ମାନସ ପଟରେ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଥିଲେ ଯଶସ୍ବୀ ସାହିତ୍ୟିକ । ସେ ତାଙ୍କର ସ୍ମରଣୀୟ ଦିନକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦୈନିକ କରେ ନାହିଁ । ଅନେକ ଦିନ ବା ସମୟ ମଣିଷ ମନରେ ଏଭଳି ପ୍ରଭାବ ପକାଏ, ଯାହାକି ତା’ ଜୀବନରେ ସେ ସେହି ଦିନକୁ କେବେବି ଭୁଲି ପାରେନା । ତା’ଜୀବନରେ ସେ ହୋଇଯାଇ ଆପାସୋରା ଦିନ । ଦୀର୍ଘଦିନର ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରେ ବାନ୍ଧିହୋଇ ରହିଥ‌ିବା ଭାରତମାତା, ଯେଉଁଦିନ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା, ସେହିଦିନ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଆନନ୍ଦର ଲହରୀ ଖେଳିଗଲା । ଡଃ. ମହତାବ ସେହିଦିନର ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସକୁ ଭୁଲି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ପୁଣି ଦୀର୍ଘ ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ, ସେହି ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସ, ପ୍ରକୃତରେ କେତେ ସଫଳ ହୋଇଛି, ତାହାକୁ ସ୍ମରଣ କରି ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ।

ପାଖକୁ । ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ଯ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନରେ ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ଅବନତ ମସ୍ତକରେ ପଦଚାରଣ କରୁଥିଲେ । ସେ ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦରେ ହାତଧରି କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଥିଲେ । ପରେ ଦୀର୍ଘଦିନର ପରାଧୀନତାର ଇତିହାସ, ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଇଁ ସେଦିନ କଟକ ସହରର ଘରେ ଘରେ ଉତ୍ସବ ମୁଖରିତ ହୋଇଥିଲା । ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ରହିଥିଲା ଥୁଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ନାଟକ ମଞ୍ଚସ୍ଥ କରିବାର ଯୋଜନା ।

ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ଜଣକ ଖୁଦୀରାମ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରି, ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ତା’ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲା, ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ଅଭୁଲା ପରଦିନ ଦୁଃସ୍ଥ ରାଜନୈତିକ ନେତା ଓ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତାଦେବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। କଟକରେ ଶହୀଦ ଭବନ କରି, ସେଥୁରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥ‌ିବା ବୀରମାନଙ୍କର ନାମ ଖୋଦନ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା । ପ୍ରକୃତରେ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯଥେଷ୍ଟ ବୋଲି ଡଃ ମହତାବ ଭାବିପାରୁ ନଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ‘ମୋହଭଙ୍ଗ ପରେ, ସେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରକୃତରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଜାଣିନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି ବିଚାର କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ‘ସ।ଧାରଣ କନତା ନିକେ ନିଲମ୍ ସାଧାନତା ହାସଲ କଲେ’ – ପଠିତ ସୃନ୍ଦଦରୁ ଏହି ଉକ୍ତିର ସତପତା ବିଚାର କର |
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’, ଯାହାକି ଡଃ. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କ ରଚିତ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ସଂକଳିତ କରିଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିରେ ଏହି ବିଷୟକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷ ପରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା ପରେ, ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ପ୍ରକୃତରେ, ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୂଲ୍ୟକୁ କେତେ ପରିମାଣରେ ବୁଝିଛନ୍ତି, ସେ ତାହା ସମୀକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏଥିରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉପରେ ଡଃ ମହତାବ ଆଶାବାଦୀ ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

କାରଣ ସାଧାରଣ ଜନତା ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିଥିଲେ, ସେହିମାନଙ୍କ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ଓ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଶୁଭ ଅବସରରେ ଡଃ ମହତାବ, ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ଙ୍କ ସହିତ ଦେଖା କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ଯ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନରେ ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ବୁଲାବୁଲି କରୁଥିଲେ । ଡଃ ମହତାବଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କ ଆଖ୍ ପଡ଼ିବାରୁ ଆନନ୍ଦବିହ୍ବଳ ହୋଇଉଠିଲେ । ମହତାବଙ୍କ ହାତଧରି ତାଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲେ । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ମହତାବଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ଏହି ଶୁଭ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ପହଞ୍ଚିଲା । ମହତାବ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ ‘ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ବର୍ଷ ପରେ’ ।

ଏଭଳି ଉତ୍ତରରେ ମହତାବଙ୍କୁ କାଟୁଜ୍ ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ପରେ ଦେଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଶପାଇଁ କିଛି ହୋଇପାରିବ, ସେମାନେ ତାହା ଭାବି ପାରୁନଥିଲେ । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରୁ ନଥିଲେ । ସେମାନେ ଦେଶ ବ୍ୟାପାରରେ କିଛି କରି କରିପାରିବେ ସେ ଧାରଣା ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ, ସଭିଏଁ ସମାନ । ଲୋକମାନଙ୍କର ଏହି ଧାରଣା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା ।

ଯାଦୁବଳରେ ଶହ ଶହ ଲୋକ ନିଜ ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେଲେ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ, ଦେଶ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମ କଲେ । ନିଜର କ୍ୟାରିୟର୍, ନିଜର ଧନସମ୍ପତ୍ତି ଦେଶର ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ବାଜି ଲଗେଇଦେଲେ । ମୋଟ ଉପରେ ସାଧାରଣ ଜନତା ହିଁ ନିଜେ ନିଜେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କୌଣସି ରାଜା ବା ନବାବଙ୍କ ସେନାବାହିନୀ ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଡଃ ମହତାବ ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିଜସ୍ଵ ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ହିଁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ‘ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା କାରଣରୁ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ’ – ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଏହି ଉକ୍ତିର ସାରବତ୍ତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ହିଁ ବିଚାର କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ରାଜନୀତି ଓ ସଂସ୍କୃତିକୁ ନେଇ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ‘ଗାଁ ମଜୁଲିସ୍’ ଶିରୋନାମାରେ, ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜର ସ୍ଵକୀୟ ଅନୁଭବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଆମର ଆଲୋଚ୍ୟ ସ୍ତମ୍ଭଟି ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୭୬ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ନାମରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ୪ର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି ।

ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇବା ଦିନର ଅଭୁଲା ସ୍ମୃତିକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ଯେଉଁ ସ୍ବାଧୀନତା ବହୁ ଆକାଂକ୍ଷିତ ଥିଲା, ତାହା କିପରି ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡୁଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଯେଉଁ ସାଧାରଣ ଜନତା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, କଷ୍ଟଲବ୍ଧ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି, ସେହିମାନଙ୍କ ଉପରେ ଭରସା ରଖୁଛନ୍ତି । ସେହି ଜନତାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, କରିବେ ।’

ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ, ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କ ସହିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଭାରତ ଇତିହାସକୁ ସମୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିଛନ୍ତି, ପ୍ରାୟ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜର ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ, ରାସ୍ତାର ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିଛନ୍ତି । ଅନେକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ କ୍ୟାରିୟର୍‌ କରିନାହାଁନ୍ତି । ଗାଁ ଗହଳିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୁଦୂର କୋରାପୁଟର ଆଦିବାସୀମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ନେଇ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଛନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ, ଲେଖକ ଡଃ ମହତାବ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସ୍ଵାଧୀନତାର ବିଫଳ ଭାବକୁ । ସେ କହିଛନ୍ତି – ‘ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତା ପାଇଁ ଏହି ସ୍ବାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । ତେଣୁ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଜନତାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଯେ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜ ଭାଗ୍ୟର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ । ଯେଉଁ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ନେଇ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଝାସ କଲେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରକୃତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ରହିପାରିବ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଘ) ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ପ୍ରତିଭା । ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ ବି, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ସେସ୍‌ରେ ସେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୭୬ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ପରେ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ଏହା ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତୀ ସ୍ମୃତି ଓ ୨୫ ବର୍ଷ ପରର ଭାରତବର୍ଷର ପ୍ରଗତି ଓ ଜନମାନସର କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଉକ୍ତ ଫିଚରରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

ଦେଶପାଇଁ ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ମାନସିକତା, ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ପ୍ରତୀକ୍ଷା ପରେ, ଭାରତରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । ଫଳରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବଦିନ ଅଧରାତିରୁ ଚାରିଆଡ଼େ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସମସ୍ତେ ଯେପରି ସ୍ୱାଧୀନତାର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜଙ୍କ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ଡଃ ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖ୍ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ବିଷୟ ଆଲୋଚନା ସମୟରେ ଡଃ ମହତାବ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ କାନ୍ଦି ପକାଇଛନ୍ତି ।

ସେଦିନ ସହରରେ ଉତ୍ସବ ଲାଗି ରହିଥାଏ । ଉତ୍ସବ ଉପଲକ୍ଷେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ସାଙ୍ଗକୁ ଡଃ କାଟୁଜ ଓ ଡଃ ମହତାବଙ୍କର ଭାଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥାଏ । ନାଟକରେ ଖୁଦୀରାମ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରୁଥିବା ଯୁବକର ଦେଇଥ‌ିବା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ନାମ ଲେଖାଯିବାର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ହୋଇଛି । ମାତ୍ର ଯେଉଁମାନେ ନିଜର କ୍ୟାରିକୁ ଛାଡ଼ି, ଧନସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ବାଧୀନତା ଲାଭ କରିବାର ଦୀର୍ଘଦିନ ପରେ ଯେଉଁ ଆଶା ନେଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଭାବ ପ୍ରକାଶକରି କହିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଭଳି ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ପାଇଁ ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା, ସେହିଭଳି ଭାବ ଏଥ‌ିରେ ଡଃ ମହତାବ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଵରୂପ ଓ ତାହାର ସମାଧାନକୁ ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଖ୍ୟାତ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ବରେଣ୍ୟ ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଐତିହାସିକ । ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ସେ ସ୍ତ୍ରୀୟ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ହିସାବରେ ବହୁବର୍ଷଧରି ଓଡ଼ିଶାର ରାଜନୀତିକୁ ପରିଚାଳନା କରିଆସିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଐତିହାସିକ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ଆହୁରି ଉଚ୍ଚରେ । ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ସେ ଥିଲେ ଏକ ବିରାଟ ବଟବୃକ୍ଷ, ଯାହାତଳେ ବହୁଜ୍ଞାନୀ ଓ ଗବେଷକ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ବିଷୁବ ମିଳନ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବଳିଷ୍ଠତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରେ । ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାହିତ୍ୟିକ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗଦାନ କରି ନିଜକୁ ଧନ୍ୟ ମନେ କରୁଥିଲେ ।

ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କର ଜନ୍ମ ୧୮୯୯ ମସିହାରେ । ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆହ୍ଵାନରେ ସେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ ଷାଠିଏ ବର୍ଷକାଳ ଦେଶର ସେବା କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ, କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଓଡ଼ିଶାର ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ, ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ରାଜଧାନୀ ନିର୍ମାଣ ଓ ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରଭୃତି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓ ଆହୁରି ସାଧନାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ଝଙ୍କାର ପତ୍ରିକାକୁ ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାସିକ ପତ୍ରିକା ରୂପରେ ପରିଣତ କରିପାରିଛନ୍ତି ।

ଭାରତର ବହୁ ଲବ୍ଧପ୍ରତିଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟିକ ଏହି ବିଷୁବ ମିଳନରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇ ଆସୁଛନ୍ତି । କାବ୍ୟକବିତା, ନାଟକ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ ପ୍ରଭୃତି ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗରେ ସେ ହାତ ଦେଇଛନ୍ତି । History of Orissa ର ଲେଖକ ରୂପେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କର ରଚନାବଳୀକୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।
(କ) ଐତିହାସିକ ରଚନା ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସ (୧ମ ଓ ୨ୟ ଭାଗ), ଦଶବର୍ଷର ଓଡ଼ିଶା ।
(୧) ଟାଉଟର (୨) ଅବ୍ୟାପାର (୩) ତୃତୀୟ ପର୍ବ (୪) ପ୍ରତିଭା ।
(୧) ଶେଷ ଅଶୁ (୨) ଚାରିଚକ୍ଷୁ (୩) ଆତ୍ମାଦାନ (୪) ଜୀବନ ସମସ୍ୟା (୫) ପଲାସୀ ଅବସାନେ (୬) ଛାୟାପଥର ଯାତ୍ରୀ ।
(ଘ) ଆତ୍ମଜୀବନୀ – ସାଧନାର ପଥେ ।
(ଚ) କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ – ସ୍ବର୍ଗରେ ଇମରଜେନ୍ସି ।
(ଛ) ରାଜନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତି – (୧) ଗାଁ ମଜଲିସ୍ (୨) ଗାନ୍ଧିଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଶା ।
(ଜ) Gandhi the Political Reader
Beginning of the End
History of Orissa (Eng.)
ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଥିଲେ ନିର୍ଭିକ ଓ ସ୍ଵାଭିମାନୀ । ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଡ଼ପଣ୍ଡା ବୋଲାଉଥ‌ିବା
ନେତାମାନଙ୍କର ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶକ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ଫଳରେ କେତେକ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିର ଚାଣକ୍ୟ ବା ସୂତ୍ରଧର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଶଂସକମାନେ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାର ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଶତାବ୍ଦୀର ପୁରୁଷ ଓ ଯୁଗସ୍ରଷ୍ଟା ନାମ ଦେଇଛନ୍ତି । ୧୯୪୨ ରୁ ୧୯୪୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅହମ୍ମଦନଗର ଫୋର୍ଟରେ ବନ୍ଦୀ ଥିଲାବେଳେ ତାଙ୍କର ‘ପ୍ରତିଭା’ ଉପନ୍ୟାସ ଲିଖ୍ ହୋଇଥିଲା । ଏଥିରେ ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାର ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ‘ନୂତନଧର୍ମ’ ‘୧୯୭୫’ ଉପନ୍ୟାସ ୧୯୭୯ରେ ମୁକ୍ତି ଲାଭକଲା । ଜରୁରିକାଳୀନ ଶାସନ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି ।

ଓଡ଼ିଆ ସମ୍ବାଦ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ ସବୁଠାରୁ ଦୀର୍ଘ ରଚନା । ଏଥ‌ିରେ ଦେଶର ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିସ୍ଥିତି, ହେଉ ଓ ଯେଉଁ ଅସଂଖ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଆମ ମନରେ ଉଠେ, ଗାଁ ମଜଲିସ୍‌ରେ ସରଳ ସୁମିଷ୍ଟ ଭାଷାରେ ତା’ର ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇଛି କିମ୍ବା ସମସ୍ୟାକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟକରି ଥୁଆ ହୋଇଛି। ଡକ୍ଟର ମହତାବ ନିଜେ ଗୋଟିଏ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ତା’ର ପ୍ରିୟତମ ସନ୍ତାନକୁ ହରାଇଲା । ବହୁମୁଖୀ ।

(ଖ) ପ୍ରର୍ବନ୍ଧର ପ୍ରତ ପୂଚନା :

ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ କଷ୍ଟଲବ୍ଧ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୋହ ଭଙ୍ଗକୁ ଏଥରେ ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ସେ ୧୯୭୬ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ରରେ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ଶିରୋନାମାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । କାରଣ ତାଙ୍କର ସମସାମୟିକ ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତ, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜର ସ୍ଵକୀୟ ଅନୁଭବକୁ ସେ ଦୈନିକ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ଲେଖୁଥିଲେ, ଗାଁ’ ମଜଲିସ୍ ସ୍ତମ୍ଭରେ । ତାହାକୁ ସେ ସଙ୍କଳିତ ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ମୃତି ଓ ୨୫ ବର୍ଷ ପରର ଭାରତବର୍ଷର ପ୍ରଗତି ଓ ଜନମାନସର କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ‘ସେହି |

(ଗ) ପ୍ତବଦ୍ଧର ପାରକଥା :

ବହୁ ପ୍ରତିକ୍ଷିତ ସମୟ ଆସି ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଅନ୍ଧକାର ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଭାତର ପୂର୍ବାଭାସ ଜାହିର କରି, ପୂର୍ବ ଦିଗ୍‌ବଳୟ ଗାଢ଼ ଲୋହିତ ବର୍ଣ୍ଣର ଆଭାରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ୍ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟୁଷର ସ୍ମୃତି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଯେପରି ସୁଖକର ମନେ ହେଉଥିଲା । ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନା ସହିତ ବାଦ୍ୟ ଓ ଶଙ୍ଖନାଦରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

ସେହିସବୁ ଶବ୍ଦରୁ ଅନୁଭବ ହେଉଥୁଲା, ସତେଯେପରି ସମଗ୍ର ସହରର ଲୋକେ ରାତ୍ରିର ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ମିଳିତ ଭାବରେ ଲାଗିପଡ଼ିଥିଲେ । ଶହଶହ ବର୍ଷଧରି ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଓ ସୁବେଦାରଙ୍କ ଦୁର୍ଗ ହୋଇଥିବା ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲାର, ସରକାରୀ ଭବନରେ ଲେଖକ ମହତାବ ବିଶ୍ରାମହୀନ ଭାବରେ କେତେ ଘଣ୍ଟା ବିତାଇଥିଲେ । ବିଶ୍ରାମ ନନେଇ ସେ, ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ, ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର କାଟୁଜ୍ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।

ରାଜ୍ୟପାଳ କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ୟ ଏକ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ‘ଲାଲ୍‌ବାଗ୍’ରେ ରହୁଥିଲେ, ଯାହାକି ପ୍ରାୟ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷକାଳ ମନରେ ମୁଣ୍ଡତଳକୁ କରି ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ବୁଲୁଥିଲେ । ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖୁ ଦେଖୁ, ସେ ତାଙ୍କର ହାତକୁ ଧରିପକାଇ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲେ । ଭାବବିହ୍ୱଳ ସ୍ଵରରେ ମହତାବଙ୍କୁ ପଚାରିଥିଲେ, ଏହି ଶୁଭ ସମୟ କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ପହଞ୍ଚିଲା ? କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ ମହତାବ କହିଲେ, ପ୍ରାୟ ଏକହଜାର ବର୍ଷପରେ । ମହତାବଙ୍କ ଏଭଳି ଉତ୍ତର ଶୁଣି, କାଟୁଜ୍ ପୁଣି ଥରେ ମହତାବଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି, ତାଙ୍କର ଐତିହାସିକ ଜ୍ଞାନର ତାରିଫ୍ କରିଥିଲେ ।

ଥିଲେ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କଲେ । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭକରି, ତା’ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଭାରତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ଧାରଣା ଥିଲା, ଦେଶବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ପ୍ରକାର ଭୂମିକା ନାହିଁ । କାରଣ ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ରହଥବା ନିରୁତ୍ସାହ ଭାବ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା । ଫଳସ୍ଵରୂପ ସାଧାରଣ ଜନତା ନିଜେ ନିଜେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କଲେ । କୌଣସି ରାଜା ବା ନବାବଙ୍କ ସେନାବାହିନୀ କି ଗଣ ଆନ୍ଦୋଳନଠାରୁ ବରାବର ଦୂରେଇ ରହୁଥୁବା ଶିକ୍ଷିତ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିନଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହଧାର ଗଡ଼ିଆସିଥିଲା ।

ଅତି ଅଳ୍ପସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସବୁକିଛି ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲେ । ସେଦିନ ଥିଲା ସହରବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ସବର ଦିନ । ତେଣୁ ଘରେ ଘରେ ସମସ୍ତେ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ସେଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଏକ ଥ୍ଟର ହଲ୍‌ରେ ଏକାଙ୍କିକାଟିଏ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ହେବାର ଯୋଜନା ରହିଥିଲା । ସେହି ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ ଥିଲା ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’। ସେହି ଏକାଙ୍କିକାଟିକ ମହତାବ ଓ ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ମିଳିତ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ବି ଭାଷା ଥିଲା ସଚ୍ଚିନ୍‌ଙ୍କର ।

ଦର୍ଶକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟଟି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । ନାଟକ ଶେଷରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ମହତାବ ଭାଷଣ ଦେବାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରହିଥିଲା । ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ଗ୍ରୀନ୍ ରୁମରୁ ଜଣେ ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ବାହାରି ଆସି ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲା – ‘ଆପଣମାନେ ମତେ ଚିହ୍ନି ପାରୁଛନ୍ତି ? ମତେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ? ଆପଣମାନେ ଏହା କରିବାର ଅବଶ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ; କାରଣ ମୁଁ ଏହା ଆଦୌ ଆଶା କରିନଥୁଲି । ପ୍ରତିଦାନରେ କିଛି ପାଇବାକୁ ଆଶା ନ ରଖ୍ ମୁଁ ଫାଶୀ ଖୁଣ୍ଟରେ ଚଢ଼ିଥିଲି ଏବଂ ହସି ହସି ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥୁଲି । ମୁଁ ହେଉଛି ସେହି ଖୁଦୀରାମ । ଆପଣମାନେ ମୋତେ ମନେରଖୁବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଆଜିର ଏ ଆନନ୍ଦରେ ମୁଁ ଭାଗୀଦାର ହେଉଛି, କାରଣ ମୋର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଯାଇ ନାହିଁ ।’’

ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ତେଜୀୟାନ୍ ଯୁବକ ଖୁଦୀରାମ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ କଥା କୁହାଗଲା, ତାହା ମହତାବଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲା । ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ଖୁଦୀରାମ ପରି ଯେଉଁମାନ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ କଥାଭାବି ତାଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଝରିଆସିଥିଲା । ଫଳରେ ସେଠାରେ ଆଉ ସେ ଅଧିକ ସମୟ ବସିପାରିଲେ ନାହିଁ । ହଲ୍ ଛାଡ଼ି ବାହାରକୁ ଚାଲି ଆସିଥିଲେ । ସାରାରାତି ସେହି ଯୁବକର କଥା ତାଙ୍କ କାନପାଖରେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ?’ ପରଦିନ ମହତାବ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ମିଶି, ରାଜନୈତିକ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ । ଶହୀଦ୍ ଭବନ କରିବା ପାଇଁ ଟଙ୍କା ମଞ୍ଜୁର ହେଲା । ସେହି ହଲ୍‌ର କାନ୍ଥରେ, ଯେଉଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିରେ ନିହତ ହୋଇଛନ୍ତି ବା ସଂଗ୍ରାମକାଳରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ନାମ ଖୋଦିତ ହେବାର ଯୋଜନା କରାଗଲା ।

ସ୍ଥାନ ଏହାଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଥିଲା । କାରଣ – ‘ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜ ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାରେ ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିବା ପଥ ବାଛି ନେଇଥିଲେ, ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହରାଇଲେ ଏବଂ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନ ସହିନେଲେ ।’’ ଯେଉଁମାନେ କେବଳ ସ୍ୱାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ ଦିଆଗଲା । ଯେଉଁମାନେ ସମୟରେ ରାଜନୀତିକୁ କ୍ୟାରିୟର୍ କରିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

ସେମାନେ କେବଳ ସ୍ଵାଧୀନତା ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ଯାହାକୁ ସେ ଏପରିକି ଆଧୁନିକ ଜୀବନ ଓ ସଭ୍ୟତାର ବହୁଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀ ଲୋକେ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କର ରାଜା ହେଲେ, ଅତିଶୀଘ୍ର ସେମାନଙ୍କର ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂର ହେବ ବୋଲି ସେମାନେ ଭାବୁଥିଲେ । କେବଳ ସରଳ ଆଦିବାସୀ କାହିଁକି ସାରା ଦେଶର ଲୋକେ ସ୍ବତଃ ଭାବୁଥିଲେ, ସମୃଦ୍ଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଏହିଭଳି ସ୍ଵପ୍ନ ରହିଥିଲା ।

ସବୁ ଲୋକ ଆଶାର ପର୍ବତ ଗଢ଼ିଥିଲେ । ମହତାବଙ୍କ ସମେତ ନେତାମାନେ କିଛି କରିଛୁ ବୋଲି ଆତ୍ମପ୍ରସାଦ ଲାଭ କରୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ମହତାବ ଯେତେବେଳେ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି, ଅତୀତକୁ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ପ୍ରକୃତରେ ସେ ଯାହା କରିବା କଥା, ଏହି ଦୀର୍ଘଦିନ ଭିତରେ ତାହା କରିପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ପୁରସ୍କାର ।

କାରଣ ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାପାଇଁ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରି କହିଛନ୍ତି, ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ସେମାନେ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜର ଭାଗ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ ବୋଲି ଭାବିବାକୁ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ରକ୍ଷା କରିବେ ।’’

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 Img 1