CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Political Science Solutions Chapter 1 ଗଣତନ୍ତ୍ର Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

ବସୁମିଷ୍ଠ ଓ ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀସ୍ ଓ ଆଧୁନିକ ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ __________ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।
(i) ପରୋକ୍ଷ
(ii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(iii) ପ୍ରତିନିଧମୂଳକ
(iv) ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିତ୍ତିକ
Answer:
(ii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

୨ । ________ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବରେ ସରକାରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।
(i) ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ
(ii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ii) ପ୍ରତିନିଧୁମୂଳକ
(iv) ପରୋକ୍ଷ
Answer:
(ii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

୩ । ନିର୍ବାଚନ ହେଉଛି ________ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ନୀତି ।
(i) ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ
(ii) ସାମାଜିକ
(iii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(iv) ପରୋକ୍ଷ ବା ପ୍ରତିନିଧୁମୂଳକ
Answer:
(iv) ପରୋକ୍ଷ ବା ପ୍ରତିନିଧୁମୂଳକ

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୪ । _________ କହିଥିଲେ, “ ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଲୋକମାନଙ୍କର, ଲୋକମାନଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଓ ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ସରକାର ।”
(i) ସିଲି
(ii) ବ୍ରାଇସ୍
(iii) ଆବ୍ରାହମ୍ ଲିଙ୍କନ୍
(iv) ଗାର୍ଲର୍
Answer:
(iii) ଆବ୍ରାହମ ଲିଙ୍କନ୍

୫ | ସିଲିଙ୍କ ମତରେ, ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏକ ସରକାର ଯେଉଁଥରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର _________ ଥାଏ ।
(i) ଅଂଶ
(ii) ଭାଗ
(iii) ଭୂମିକା
(iv) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
Answer:
(i) ଅଂଶ

୬ । ପୃଥ‌ିବୀର ବୃହତ୍ତମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ରୂପେ _________ ପରିଚିତ ।
(i) ଭାରତ
(ii) ଇଂଲଣ୍ଡ
(iii) ଆମେରିକା
(iv) ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ
Answer:
(i) ଭାରତ

୭ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ________ ପାଇଁ ଏକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
(i) ଶାସକ
(ii) ପୁଞ୍ଜିପତି
(iii) ଲୋକମାନଙ୍କ
(iv) ମାଲିକ
Answer:
(iii) ଲୋକମାନଙ୍କ

୮ । ‘ଗଣତନ୍ତ୍ର’ ଶବ୍ଦଟି ଦୁଇଟି ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ________ ଓ ________ ରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ଯାହାର ଅର୍ଥ ଯଥାକ୍ରମେ ___________ ଓ ________।
(i) ଡେମୋସ୍ ଓ କ୍ରାଟସ୍; ଲୋକମାନେ ଓ କ୍ଷମତା
(ii) କ୍ରାଟସ୍ ଓ ଡେମୋସ୍; ଲୋକମାନେ ଓ କ୍ଷମତା
(iii) ପଲିସ୍ ଓ ସିଭିଟାସ୍; ନଗରରାଜ୍ୟ ଓ ନଗର
(iv) ଫୋଏଡ଼ସ୍ ଓ ନାସିଓ; ଚୁକ୍ତି ଓ ବଂଶ
Answer:
(i) ଡେମୋସ୍ ଓ କ୍ରାଟସ୍; ଲୋକମାନେ ଓ କ୍ଷମତା

୯ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକ ହେଲା _______ ।
(i) ଗଣ ମତାମତ ଗ୍ରହଣ
(ii) ଗଣ ଉଦ୍ୟୋଗ
(iii) ପ୍ରତ୍ୟାହାର
(iv) ଗଣ ମତାମତ ଗ୍ରହଣ (ରେଫରେଣ୍ଡମ୍), ଗଣ ଉଦ୍ୟୋଗ (ଇନିସିଏଟିଭ୍) ଓ ପ୍ରତ୍ୟାହାର (ରିକଲ୍)
Answer:
(iv) ଗଣ ମତାମତ ଗ୍ରହଣ (ରେଫରେଣ୍ଡମ୍), ଗଣ ଉଦ୍ୟୋଗ (ଇନିସିଏଟିଭ୍) ଓ ପ୍ରତ୍ୟାହାର (ରିକଲ୍)

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୧୦ | ପରୋକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ______ କୁହାଯାଏ ।
(i) ପ୍ରତିନିଧୁମୂଳକ
(ii) ଶାସକଭିତ୍ତିକ
(iii) ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠର ସରକାର
(iv) ସର୍ବସାଧାରଣ ଶାସନ
Answer:
(i) ପ୍ରତିନିଧୂମୂଳକ

୧୧ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଭିତ୍ତିଭୂମି ହେଉଛି ________ ।
(i) ନିର୍ବାଚିତ ସରକାର
(ii) ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ର
(ii) ଦ୍ବିସଦନୀୟତା
(iv) ଜନପ୍ରିୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ
Answer:
(iv) ଜନପ୍ରିୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ

୧୨ । ନିମ୍ନଲିଖୁତ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାରର ଉପାଦାନ ନୁହେଁ ?
(i) ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାସନ
(ii) ଦାୟିତ୍ଵଶୀଳ ସରକାର
(iii) ସୀମିତ ସରକାର
(iv) ଆଇନର ଶାସନ
Answer:
(i) ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାସନ

୧୩ । କେଉଁଟି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ବିଭବ ଅଟେ ?
(i) ରାଜନୈତିକ ଗଣତନ୍ତ୍ର
(ii) ସାମାଜିକ ଗଣତନ୍ତ
(iii) ଅର୍ଥନୈତିକ ଗଣତନ୍ତ୍ର
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ବିଭବ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ବିଭବ

୧୪ । ପରୋକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ର _________ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ ।
(i) ଲୋକମାନଙ୍କର ସରକାର
(ii) ପ୍ରତିନିଧୁମୂଳକ ଗଣତନ୍ତ୍ର
(iii) ନିର୍ବାଚିତ ସରକାର
(iv) ଅଣପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ର
Answer:
(ii) ପ୍ରତିନିଧୁମୂଳକ ଗଣତନ୍ତ୍ର

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୧୫ । ପରୋକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ର ________ ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ଅଟେ ।
(i) ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ
(ii) ସମସ୍ତଙ୍କ ଶାସନ
(iii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ
(iv) ସରକାର ପରିଚାଳନାରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
Answer:
(iv) ସରକାର ପରିଚାଳନାରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ।

୧୬ । _________ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ ।
(i) ଗଣ ଉଦ୍ୟୋଗ
(ii) ଗଣମତାମତ ଗ୍ରହଣ
(iii) ଅଧ୍ୟାଦେଶ
(iv) ପ୍ରତ୍ୟାହାର
Answer:
(iii) ଅଧ୍ୟାଦେଶ

୧୭ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ପାଇଁ କେଉଁ ସର୍ଭ ଅଧୁକ ବଳିଷ୍ଠ ଅଟେ ?
(i) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ନାଗରିକତା
(ii) ଜାଗ୍ରତ ନାଗରିକତା
(iii) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ସର୍ଭ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ସର୍ଭ

୧୮ | ଗଣମତାମତ ଗ୍ରହଣ ବା ରେଫରେଣ୍ଡମ୍ ଏକ ________ |
(i) ନାସ୍ତିସୂଚକ ମାଧ୍ୟମ
(ii) ଅସ୍ତିସୂଚକ ମାଧ୍ୟମ
(iii) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ମାଧ୍ୟମ
(iv) ହସ୍ତାନ୍ତରିତ ବ୍ୟବସ୍ଥାପନା ମାଧ୍ୟମ
Answer:
(i) ନାସ୍ତିସୂଚକ ମାଧ୍ୟମ

୧୯ । ଗଣ ଉଦ୍ୟୋଗ ବା ଇନିସିଏଟିଭ୍ ଅର୍ଥ ________ |
(i) ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ
(ii) ଆଇନକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ
(iii) ପ୍ରତିନିଧୁତ୍ଵ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(iv) ବ୍ୟବସ୍ଥାପନା ବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(i) ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ

୨୦ । ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଗୋଟିଏ କ୍ୟାଣ୍ଟନରେ ଲୋକମାନେ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ଓ ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ _______ କୁହାଯାଏ ।
(i) ଜନପ୍ରିୟ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ
(ii) ଲେଣ୍ଡସ୍‌ମିଣ୍ଡ୍ (Landsgemeinde)
(iii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ
(iv) ହସ୍ତାନ୍ତରିତ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ
Answer:
(ii) ଲେଣ୍ଡସ୍‌ମିଣ୍ଡ୍ (Landsgemeinde)

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୨୧ । ଭାରତର କେଉଁ ରାଜ୍ୟର କେଉଁ ଗ୍ରାମର କେଉଁ ଗ୍ରାମରୁ ନକ୍ସଲପନ୍ଥୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ପୁରୁଲିଆ
(ii) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ନକ୍ସଲବରୀ
(iii) ଛତିଶଗଡ଼, ନକ୍ସଲବରୀ
(iv) ଓଡ଼ିଶା, ନକ୍ସଲବରୀ
Answer:
(ii) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ନକ୍ସଲବରୀ

୨୨ । ନକ୍ସଲପନ୍ଥୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସର୍ବପ୍ରଥମେ କେବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ମେ ୨୫, ୧୯୬୭
(ii) ମେ ୫, ୧୯୬୭
(iii) ମାର୍ଚ ୨୫, ୧୯୬୬
(iv) ଏପ୍ରିଲ ୨୫, ୧୯୬୮
Answer:
(i) ମେ ୨୫, ୧୯୬୭

୨୩ । ଭାରତରେ ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ପୁରୁଷ ସାକ୍ଷରତା ହାର କେତେ ?
(i) ୮୨.୩୩%
(ii) ୮୨.୧୪%
(iii) ୮୧.୩୩%
(iv) ୮୩.୧୪%
Answer:
(ii) ୮୨.୧୪%

୨୪ । କେବଳ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳର ବିକାଶ ଚାହୁଁଥିବା ମତବାଦ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ?
(i) ଆଞ୍ଚଳିକ ଉତ୍କର୍ଷତା
(ii) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ
(iii) ଆଞ୍ଚଳିକ ଅସନ୍ତୁଳତା
(iv) ଆଞ୍ଚଳିକ ସଂଘର୍ଷ
Answer:
(ii) ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ

୨୫ । ଭାରତରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପଢ଼ି ଓ ଲେଖୁ ପାରିଲେ ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଅଶିକ୍ଷିତ
(ii) ଅର୍ଦ୍ରଶିକ୍ଷିତ
(iii) ଶିକ୍ଷିତ ବା ସାକ୍ଷର
(iv) ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ
Answer:
(ii) ଶିକ୍ଷିତ ବା ସାକ୍ଷର

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୨୬ । ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ସଂପ୍ରସାରଣଜନିତ ସମସ୍ୟା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ?
(i) ସ୍ଥାନୀୟ ସାୟର ଶାସନ ସଂସ୍ଥାକୁ ଅଧିକ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ
(ii) ସବୁସ୍ଥାନରେ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମୌଳିକ ନୀତିର ପ୍ରୟୋଗ
(iii) ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମହିଳା ଓ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଶ୍ରେଣୀର ଅନ୍ତର୍ଭୁଢୀକରଣ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗ

୨୭ । ଗୋଟିଏ ଜାତିର ଅଧ‌ିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଉପଯୋଗକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଜାତିବାଦ
(i) ଜାତିଗତ ପାବଚ୍ଛଶ୍ରେଣୀ
(iii) ଜାତିର ଆତ୍ମପତ୍ୟ
(iv) ଜାତି ସଂଘର୍ଷ
Answer:
(i) ଜାତିବାଦ

(B) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ ‘‘ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏକ ସରକାର ଯେଉଁଠି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ଅଂଶ ଥାଏ ।
Answer:
ସିଲ୍ଲ

୨ । ________ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଚଳିତ ।
Answer:
ସୁଇଜରଲାଣ୍ଡ ।

୩ । __________ ଙ୍କ ମତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଅଯୋଗ୍ୟତାର ଶାସନ ଅଟେ ।
Answer:
ଫାଗ୍ଟେ

୪ । ପରୋକ୍ଷ ଗଣତନର ଅନ୍ୟ ନାମ ________ ଗଣତନ ।
Answer:
ପ୍ରତିନିଧ୍ମୂଳକ

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୫ । ଭାରତର ନକ୍ସଲପନ୍ଥୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଥମେ _________ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଚାରୁ ମଜୁମଦାର

୬ | ଗଣଭୋଟ ଓ ଗଣ ଉଦ୍ୟୋଗ __________ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମୌଳିକ ଉପାଦାନ ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟଷ

୭ । ________ ଙ୍କ ମତରେ ବହୁତ ଲୋକଙ୍କଦ୍ବାରା ଶାସିତ ଖରାପ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍

୮ । __________ କୁ ସଂଖ୍ୟା ଗରିଷ୍ଠଙ୍କ ଶାସନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଗଣତନ୍ତ

(C) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀସ୍‌ରେ ପରୋକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀସ୍‌ରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୨ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ନିରଙ୍କୁଶ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ।
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଜନପ୍ରିୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୩ । ପରୋକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ସରକାରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ସରକାରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୪ । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବବୃହତ୍ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ।
Answer:
ଭାରତ ପୃଥିବୀର ସର୍ବବୃହତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ।

୫। ଶାସିତଙ୍କ ମତ ଓ ସମର୍ଥନରେ ଗଠିତ ସରକାରକୁ ରାଜତନ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଶାସିତଙ୍କ ମତ ଓ ସମର୍ଥନରେ ଗଠିତ ସରକାରକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

୬ । ନକ୍ସଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
Answer:
ନକ୍ସଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।

୬ । ନକ୍ସଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା |
Answer:
ନକ୍ସଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।

୭ । ଜାତିସଂଘ ୧୯୯୫ ମସିହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷିତ କାର୍ଯ୍ୟରୂପେ ପାଳନ କରିଥିଲା ।
Answer:
ଜାତିସଂଘ ୧୯୯୦ ମସିହାକୁ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷିତ କାର୍ଯ୍ୟରୂପେ ପାଳନ କରିଥିଲା ।

୮ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନରେ ଶିକ୍ଷା ରୂପକ ମୌଳିକ ଅଧ୍ଵଜାରକୁ ୨୦(କ) ଧାରାରେ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନରେ ଶିକ୍ଷା ରୂପକ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାରକୁ ୨୧(୧) ଧାରାରେ ଯୋଗ କରାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୯ । ଭାରତରେ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ୨୦୧୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।
Answer:
ଭାରତରେ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ୨୦୦୧ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।

୧୦ । ୮୦ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ୬-୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧିକାରର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଛି ।
Answer:
୮୬ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ (୨୦୦୨) ୬-୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧିକାରର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଛି ।

(D) ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

୧ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପ୍ରଥମତଃ, ଗଣତନ୍ତ୍ର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସମାନତା ଓ ନ୍ୟାୟର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଦ୍ବିତୀୟତଃ,ଋଣତନ୍ତ୍ର ଜନମତ ଓ ଜନସମର୍ଥନ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏକ ଦାୟିତ୍ଵଶୀଳ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଟେ ।

୨ । ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ବହୁତ ଲୋକଙ୍କଦ୍ବାରା ଶାସିତ ଖରାପ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ବହୁତ ଲୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ଖରାପ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୩ । ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବବୃହତ୍ ଗଣତନ୍ତ୍ର କିଏ ?
Answer:
ଭାରତ ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବବୃହତ୍ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଅଟେ ।

୪। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଆଧୁନିକ ମାଧ୍ୟମ ବା ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ତିନିଗୋଟି ଆଧୁନିକ ମାଧ୍ୟମ ବା ଅଙ୍ଗ ରହିଛି; ଯଥା – ଗଣ ମତାମତ ଗ୍ରହଣ (Referendum) 6161 @694|6 (Initiative) 4 (Recall) |

୫ । ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ସରକାର କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ସରକାର ଜନମତ ଓ ଜନସମର୍ଥନ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ସରକାର କୁହାଯାଏ ।

୬ । ପ୍ରତିନିଧୂମୂଳକ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ‘ଅଯୋଗ୍ୟର ଶାସନ’ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
ପ୍ରତିନିଧୁମୂଳକ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଯୋଗ୍ୟତା ନଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭୋଟଦାତା ନିଜର ସମାନ ଅଧିକାର ବଳରେ ନିଜର ପ୍ରତିନିଧୁ ବାଛିପାରନ୍ତି ଓ ସେହି ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ଶାସନ କରିବାର କଳା ବା ଦକ୍ଷତା ପ୍ରାପ୍ତ ନହୋଇ ମଧ୍ଯ ଶାସନ କରିବାର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ବହନ କରୁଥିବାରୁ ପରୋକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ‘ଅଯୋଗ୍ୟ ଓ ଅଜ୍ଞ ଲୋକଙ୍କ ଶାସନ’ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ । ଏଠାରେ ଯୋଗ୍ୟତା ଅପେକ୍ଷା ସଂଖ୍ୟା ବା ପରିମାଣ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

୭ । ନିରକ୍ଷରତା ଭାରତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି କିପରି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିରକ୍ଷରତା ଭାରତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଜନମତ ସୃଷ୍ଟି ଓ ପ୍ରକୃତ ଜନସମର୍ଥନ ପାଇଁ ନିରକ୍ଷରତା ଦୂରୀକରଣ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

୮ | ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଭାରତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି କିପରି ଏକ ଆହ୍ବାନ ଅଟେ ?
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦ ଏକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ହିସାବରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ଭାରତରେ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଏହା ଆନ୍ତଃ-ରାଜ୍ୟ ବିବାଦକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଛି । ଜାତୀୟ ସଂହତିପ୍ରତି ଏହା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଆହ୍ବାନ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Political Science Chapter 1 Objective Questions in Odia Medium

୯ । ନକ୍ସଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି କିପରି ଏକ ଆହ୍ବାନ ଅଟେ ?
Answer:
ନକ୍ସଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦଳିତ, ଆଦିବାସୀ, ଶୋଷିତ ବର୍ଗର ସାର୍ଥରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଂଗଠିତ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଅଟେ ଯାହା ହିଂସା ଓ ଭୀତି ସଞ୍ଚାର ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାରୀ ନିଷ୍ପଭିଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ରୂପାୟନରେ ଜନଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି । କିନ୍ତୁ ବିକାଶ, ହିଂସା ଓ ସାମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଅନ୍ତଃସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

1. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(i) ଭୂମିକୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବଳ ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
Answer:

  • ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ଜୀବନ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଭୂସମ୍ବଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ।
  • ବସତିସ୍ଥାପନ, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, ପଶୁପାଳନ, ଗମନାଗମନ ପଥ ନିର୍ମାଣ, ବନୀକରଣ, ଖଣିଜ ଉତ୍ତୋଳନ, କାରଖାନା ଓ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ନିର୍ମାଣ ଆଦିରେ ଭୂମିର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।
  • ଭୂମି ବ୍ୟତିରେକ ଜୀବଜଗତ ତିଷ୍ଠିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ, ତେଣୁ ଭୂମିକୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ସମ୍ବଳ କୁହାଯାଏ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

(ii) ମରିକାର ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵଚ୍ଛେଦ ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରେ ମୂଭିକାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:

  • ପାର୍ଶ୍ୱଚ୍ଛେଦର ଉପରିଭାଗରେ ଜୈବାଂଶ ଓ ଉଭିଦ ମୃତ୍ତିକା ସ୍ତର ରହିଥାଏ।
  • ତା’ ତଳକୁ ବାଲି, ପଟୁ ଓ କର୍ଦ୍ଦମ ମିଶ୍ରିତ ଉପମୁଭିକା ସ୍ତର ଏବଂ ଉପମ୍ପରିକା ସ୍ତର ତଳେ ଚୂର୍ଶୀଭୂତ ଶିଳାଦ୍ରବ୍ୟ ରହିଛି ।
  • ଚୂଷ୍ଣୀଭୂତ ଶିଳାଦ୍ରବ୍ୟ ତଳେ ଅର୍ଥାତ୍ ନିମ୍ନ ଭାଗରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା ରହିଛି ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 1

(iii) ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥିବା ଜଳରୁ ମୋଟ ପରିମାଣ ସର୍ବଦା ସମାନ ରହିଥାଏ। ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ହୁଏ ଚିତ୍ର ବୁଝାଅ ।
Answer:

  • ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସମୁଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶେ।
  • ସେଠାରେ ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳ ବିନ୍ଦୁରେ ଓ ମେଘରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
  • ମେଘ ଅଧ୍ଵକ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ବୃଷ୍ଟିପାତ ବା ହିମପାତ ରୂପେ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଜଳଭାଗ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗ ଉପରେ ପଡ଼େ।
  • ବୃଷ୍ଟି ଆକାରରେ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ଉପରେ ପଡୁଥ‌ିବା ଜଳର କିଛି ଅଂଶ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରି ସେଠାରେ ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳରୂପେ ସଞ୍ଚିତ ହୁଏ। ଅବଶିଷ୍ଟ ଜଳ ଝରଣା, ନଦୀ, ନାଳ ଆକାରରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ପୁନର୍ବାର ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶେ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 2
(iv) ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ମନୁଷ୍ୟର କି କି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ମନୁଷ୍ୟର ବିବିଧ ବ୍ୟବହାରରେ ଲାଗିଥାଏ; ଯଥା—

  • ବୃକ୍ଷ ମନୁଷ୍ୟକୁ କାଠ ଯୋଗାଏ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ ଦିଏ ।
  • ଅମ୍ଳଜାନ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଉଭିଦ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
  • ମୃତ୍ତିକା ଅବକ୍ଷୟ ରୋକିଥାଏ ଏବଂ ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳ ସଞ୍ଚୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  • ଅରଣ୍ୟଜାତ ପଦାର୍ଥ ଫଳ, ମଞ୍ଜି, କ୍ଷୀର, ଅଠା, ଔଷଧୀୟ ପଦାର୍ଥ ମିଳେ ।
  • ଅରଣ୍ୟର କାଠ, ସବାଇଘାସ ଆଦିକୁ କଞ୍ଚାମାଲ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି କାଗଜ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

(v) ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ନିଆଯାଉଥ‌ିବା ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

  • ବିଭିନ୍ନ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଚମଡ଼ା, ମାଂସ, ଦାନ୍ତ, ଶିଙ୍ଗ ଆଦିର ବେପାର ପାଇଁ ମରାଯିବା କିମ୍ବା ଅପହରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭଳି ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ ପାଇଁ ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଛି ।
  • ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷିତ ବାସସ୍ଥାନ ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ, ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଜୈବମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
  • ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ଆମ ଦେଶରେ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ‘ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବୋର୍ଡ଼” ଗଠନ କରାଯାଇଛି।
  • ଆମ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ବାଘ, ହାତୀ, ଗଣ୍ଡା, ସିଂହ ପ୍ରକଳ୍ପ, କୁମ୍ଭୀର ପ୍ରକଳ୍ପ ଓ ପକ୍ଷୀ ବିହାର ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

(vi) ତୁମ ଘରେ ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ପଦକ୍ଷେପ ଲେଖ ।
Answer:

  • ଯେକୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଲକ୍ଷେ ଅକଦୂରକୁ ଯିବାର ଥିଲେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର ନ କରି ସାଇକେଲ୍‌ ବ୍ୟବହାର କରିବା। ”
  • ନିୟମିତ ଭାବେ ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସକ ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
  • କୋଠରିରୁ ବାହାରିବାବେଳେ କୋଠରିର ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍ ବନ୍ଦ କରିବା ।
  • ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଅଧିକ ଆଲୋକ ପାଇବା ପାଇଁ ଘରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପଏଣ୍ଟରେ ବଚିତ ବଲ୍‌ବ ଲଗାଇବା।
  • ରୋଷେଇ ସମୟରେ ରୋଷେଇ ପାତ୍ରରେ ଘୋଡ଼ଣି ବ୍ୟବହାର କରିବା ।

2. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ।

(i) ଭୂବ୍ୟବହାରର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ନିୟାମକର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ଭୂବ୍ୟବହାରର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ନିୟାମକର ନାମ ହେଉଛି– ଭୂପ୍ରକୃତି, ମୃତ୍ତିକା, ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ଜଳର ସୁଲଭତା ।

(ii) ମୃତ୍ତିକା ଯେଉଁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ସେହି ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା ମୃରିକାର କେଉଁ କେଉଁ ଗୁଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ଲେଖ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା ମୃରିକାର ରଙ୍ଗ, ବିନ୍ୟାସ, ରାସାୟନିକ ଗୁଣ, ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଖଣିଜ ଓ ରେଦ୍ୟତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।

(iii) ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଚାରିଗୋଟି ପଦକ୍ଷେପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଚାରିଗୋଟି ପଦକ୍ଷେପ ହେଉଛି, ଯଥା—

  • ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ ଦ୍ବାରା ବୃଷ୍ଟିଜଳକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଶୁଷ୍କ ଋତୁରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାପାଇଁ ସାଇତି ରଖୁବା ।
  • ଭୂଗର୍ଭରେ ସଞ୍ଚିତ ଜଳର ଅନାବଶ୍ୟକ ଓ ମାତ୍ରାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାରଓ ଅପଚୟ ବନ୍ଦ କରି ସତ ଜଳର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା।
  • ବୁନ୍ଦା ଜଳସେଚନ ଓ ଛିଞ୍ଚା ଜଳସେଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣ କରି ଜଳସେଚନରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ସେଚ ଜଳର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ କରିବା ।
  •  ନଦୀବନ୍ଧରେ ଆନିକଟ୍, ବ୍ୟାରେଜ୍, ବନ୍ଧ (ଜ୍ୟାମ୍) ତିଆରି କରି ବର୍ଷାଋତୁରେ ନଦୀଦ୍ଵାରା ସମୁଦ୍ରକୁ ନିଷ୍କାସିତ ହେଉଥ‌ିବା ବିପୁଳ ଜଳରାଶିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇ ବହୁମୁଖୀ ଆବଶ୍ୟକତା ମେଣ୍ଟାଇବା ଓ ଜଳର ସମାନ ବ୍ୟବହାର ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ପ୍ରତି ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

(iv) ସ୍ଵଚ୍ଛ ବୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳର ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖା ।
Answer:
ସ୍ଵଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷତ୍ଵ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାରର, ଯଥା—

  • ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକର ଚେର ଜଳ ପାଇବା ପାଇଁ ଭୂମିର ଅଧିକ ଗଭୀରକୁ ଯାଇଥାଏ ।
  • ଅଧୁକ ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ତ୍ୟାଗରୁ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକର ପତ୍ରପୃଷ୍ଠ ଚିକ୍‌କଣ ଓ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମୋଟା ଏବଂ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ

(v) ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଲୋପର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ କାରଣ ଲେଖି ।
Answer:
ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଲୋପର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ କାରଣ ହେଉଛି, ଯଥା—

  • ଅରଣ୍ୟକ୍ଷୟ,
  • ନିର୍ମାଣ ଶିଳ୍ପ,
  • ବନାଗ୍ନି ଏବଂ
  • ସାମୁଦ୍ରିକ ବାତ୍ୟା।

(vi) ଅଧ‌ିକ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଗଚ୍ଛିତ ଥିବା ଦୁଇଟି ଅଞ୍ଚଳର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଗଚ୍ଛିତ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ହେଉଛି ରୁଷିଆ ଓ ନର।

(vii) ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଦୃତ ହେଲା ଭଳି ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ଉତ୍ସର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଦୃତ ହେଲା ଭଳି ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ହେଲା – ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଓ ସୌରଶକ୍ତି ।

3. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(i) କେଉଁଟି ଭୂବ୍ୟବହାରର ମାନବୀୟ ନିୟାମକ ନୁହେଁ ?
(a) ଶ୍ରମଶକ୍ତି
(b) ଖଣିଜ
(c) ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ କୌଶଳ
(d) ଜନସଂଖ୍ୟା
Answer:
(b) ଖଣିଜ

(ii) ଭିକାସ୍ତରର ବହଳତା କେଉଁ ନିୟାମକ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ?
(a) ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା
(b) ଜଳବାୟୁ
(c) ଗଠନ ସମୟର ଅବଧୂ
(d) ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ
Answer:
(c) ଗଠନ ସମୟର ଅବଧୂ

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

(iii) ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥିବା ମଧୁର ଜଳର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ଉପଯୂକ୍ତ ?
(a) ଏକ
(b) ଦୁଇ
(c) ତିନି
(d) ଚାରି
Answer:
(a) ଏକ

(iv) ଫୁଲରେ ପରାଗ ସଂଗମ ପାଇଁ କିଏ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଦାୟୀ ?
(a) ପଶୁ
(b) ପକ୍ଷୀ
(c) ମହୁମାଛି
(d) ଝିଣ୍ଟିକା
Answer:
(c) ମହୁମାଛି

(v) କେଉଁ ଖଣିଜପିଣ୍ଡରୁ ଆଲୁମିନିୟମ୍ ମିଳେ ?
(a) କ୍ରୋମାଇଟ୍
(b) ବକ୍‌ସାଇଟ୍
(c) ମାଙ୍ଗାନିକ
(d) ଅଭ୍ର
Answer:
(b) ବକ୍‌ସାଇଟ୍

(vi) ପୁଗା ଉପତ୍ୟକା କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(a) ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
(b) ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
(c) ଲଦାଖ
(d) ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
Answer:
(c) ଲଦାଖ

(vii) କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ଅଭ୍ର ଖଣି ନାହିଁ ?
(a) ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ
(b) ରାଜସ୍ଥାନ
(c) କର୍ଣ୍ଣାଟକ
(d) ବିହାର
Answer:
(c) କର୍ଣ୍ଣାଟକ

4. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ବିଷୟ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସଂପୃକ୍ତ ବିଷୟକୁ ଯୋଡ଼ ।

“କ” ସ୍ତମ ‘ଖ’ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଭୂ-ଅବକ୍ଷୟ ନିରୋଧ ଭୂତଳ ଜଳ ସୟରେ ସାହାଯ୍ୟ
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ ଜନ ସଚେତନତା
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ ମୃରିକାକ୍ଷୟ ନିରୋଧ
(iv) ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପଶୁଚାରଣ
(v) କୃଷ୍ଣସୁବର୍ଣ୍ଣ ସୋପାନ ଚାଷ
ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍

Answer:

“କ” ସ୍ତମ ‘ଖ’ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଭୂ-ଅବକ୍ଷୟ ନିରୋଧ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପଶୁଚାରଣ
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ ମୃତ୍ତିକାକ୍ଷୟ ନିରୋଧ
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ ସୋପାନ ଚାଷ
(iv) ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ଭୂତଳ ଜଳ ସଞ୍ଚୟରେ ସାହାଯ୍ୟ
(v) କୃଷ୍ଣସୁବର୍ଣ୍ଣ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍


5. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

(i) ପାର୍ବତ୍ୟ ଭୂମି ଓ ସମତଳ ଭୂମି :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 3

(ii) ପରିବାହିତ ମୃତ୍ତିକା ଓ ଅବକ୍ଷିପ୍ତ ମୃତ୍ତିକା :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 4

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

(iii) ଚିରହରିତ୍ ଅରଣ୍ୟ ଓ ପଶ୍ଚିମୋଚୀ ଅରଣ୍ୟ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 5

(iv) ଜୈବ ମଣ୍ଡଳ ଓ ବାରି ମଣ୍ଡଳ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 6

(v) ଧାତବ ଖଣିଜ ଓ ଅଧାତବ ଖଣିଜ:
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 7

(vi) ଖଣିଜ ଓ ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 8
(vii) ପାରମ୍ପରିକ ଶରି ଓ ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 9

(viii) ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 10

Question 6.
ଭାରତର ରେଖାଙ୍କିତ ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଅ ।
(i) ଚନ୍ଦକା ହାତୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
(ii) ବମ୍ବେ ହାଇ
(iii) କର୍ନେଟ୍ ଜାତୀୟ ଅରଣ୍ୟ
(iv) କାଜିରଙ୍ଗା ଜାତୀୟ ଅରଣ୍ୟ
(v) ଗିର୍ ଜାତୀୟ ଅରଣ୍ୟ
(vi), କଳକମ୍ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର
(vii) ରାଣାପ୍ରତାପ ସାଗର
(viii) କଇଗା ଆଣବିକ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର
Answer:
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 11

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

7. କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।

(i) ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ସମତଳ ଭୂମିଗୁଡ଼ିକ ଊର୍ବର ।
Answer:

  • ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ସମତଳ ଭୂମିଗୁଡ଼ିକରେ ମୃତ୍ତିକାର ସ୍ତର ବହଳ ଓ ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତା ଅଧିକ ।
  • ତେଣୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉର୍ବର ଏବଂ ସେଠାରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଲାଭଜନକ ।

(ii) ପରିବାହିତ ମୃତ୍ତିକାର ଅନ୍ତଃଭୂମି ସହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ନ ଥାଏ ।
Answer:

  • ପରିବାହିତ ମୁଭିକା ଯେଉଁଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହା ସେଠାରେ ସଞ୍ଚିତ ହୋଇ ନଥାଏ ।
  • ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷୟଜାତ ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତି, ଯଥା – ବାୟୁ, ଜଳସ୍ରୋତ, ହିମବାହଦ୍ଵାରା ପରିବାହିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟତ୍ର ସଞ୍ଚ ହୁଏ। ତେଣୁ ଏହାର ଅନ୍ତଭୂମି ସହିତ କୌଣସି ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ନଥାଏ।

(iii) ମନୁଷ୍ୟ ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ଜଳ ପୃଥ‌ିବୀର ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ ।
Answer:

  • ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର 71 ଭାଗ ଜଳଭାଗ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ଜଳଭାଗ ବିଭିନ୍ନ ସାଗର ଓ ମହାସାଗରରେ ବିଭକ୍ତ । ସମୁଦ୍ରର ଜଳ ଲୁଣିଆ ଥୁବାରୁ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ନୁହେଁ ।
  • ପୃଥ‌ିବୀରେ ମିଳୁଥିବା ମଧୁର ଜଳର ଶତକଡ଼ା l ଭାଗ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ଏବଂ ଏହା ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳ ରୂପେ, ଭୂପୃଷ୍ଠ ଜଳ ରୂପେ ନଦୀ, ହ୍ରଦମାନଙ୍କରେ କିମ୍ବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ରହିଥାଏ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ମଧୁର ଜଳ ପୃଥୁବୀର ଅତି ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ ।

(iv) ଅଳ୍ପବୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଭିଦର ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ । ”
Answer:
ଅଳ୍ପବୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକ ଅଧ‌ିକ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ତ୍ୟାଗରୁ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସେଗୁଡ଼ିକର ପତ୍ରପୃଷ୍ଠ ଚିକ୍‌କଣ ଓ ମୋଟା ଏବଂ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ।

(v) ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନରେ ତମ୍ବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଧାତୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ।
Answer:

  • ତମ୍ବା ଧାତୁର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର କରାଗଲେ ଦିନେ ନା ଦିନେ ଏଗୁଡ଼ିକର ଭଣ୍ଡାର ସରିଯିବ।
  • ତେଣୁ ତମ୍ବା ଧାତୁ ବଦଳରେ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ବ୍ୟବହାର କଲେ ତମ୍ବା ଧାତୁର ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇ ପାରିବ।

(vi) କୋଇଲାକୁ ପୋତା ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀ ଗର୍ଭରେ ପୋତି ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବାରୁ କୋଇଲାକୁ ପୋତା ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(vii) ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଜାଳେଣି ଅଧୂକ ଲୋକପ୍ରିୟ ।
Answer:

  • ଜୈବିକ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ, ଯଥା— ଗୋବର, ମୃତ ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆଦ୍ଵାରା ପଚାଇ ସଢ଼ାଇ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ।
  • ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଜାଳେଣି ପାଇଁ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼େନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ଜାଳେଣି ସେଠାରେ ଅଧୁକ ଲୋକପ୍ରିୟ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Notes Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଭୂ-ସମ୍ବଳ

  • ପୂର୍ବ ଅଧ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିଲେ। ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରୁ ମିଳୁଥିବା ପଦାର୍ଥ, ଯଥା—ପବନ, ସୂର୍ଯ୍ୟରଶ୍ମି, ନଦୀ– ହ୍ରଦ-ସାଗରର ଜଳ, ମୃଭିକା, ଅରଣ୍ୟ, ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଆଦି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ଭୂ- ସମ୍ବଳର ବିତରଣ :

  • ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ 29 ଭାଗ ସ୍ଥଳ ଓ ଏହା 7 ଗୋଟି ମହାଦେଶକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି ସ୍ଥଳଭାଗ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ।

ଜାଣିବା କଥା
ଆମ ପୃଥ‌ିବୀର ସ୍ଥଳଭାଗ 7 ଗୋଟି ମହାଦେଶ, ଯଥା – ଏସିଆ, ଇଉରୋପ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକା, ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା, ଆଫ୍ରିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଓ ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଭୂ-ସମ୍ବଳର ପ୍ରକାରଭେଦ :

  • ଅଧିକ ଉଚ୍ଚତାବିଶିଷ୍ଟ ପାହାଡ଼ ଓ ପର୍ବତଗୁଡ଼ିକର ଗଠିତ ପାର୍ବତ୍ୟଭୂମି ।
  • ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚନୀଚ ହୋଇଥିବା ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ପଥୁରିଆ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ମାଳଭୂମି।
    (ମୃତ୍ତିକା ସ୍ତର ପତଳା, ପଥୁରିଆ ଓ ଜଳଧାରଣ ଶକ୍ତି କମ୍)
  • ସମୁଦ୍ରପତ୍ତନରୁ ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚରେ ସମାନପ୍ରାୟ ଥିବା ଭୂମି ସମତଳଭୂମି ।
    (ମୃଭିକା ସ୍ତର ବହଳ ଓ ଜଳଧାରଣ ଶକ୍ତି ଅଧ୍ବକ)

ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଭୂମିରୂପର ଅବସ୍ଥିତି ଓ ନାମ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 12
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 13

ଭୂ – ବ୍ୟବହାର:
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 15
କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳ ଭୂ-ବ୍ୟବହାର ଦୁଇଟି ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ; ଯଥା—
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 16

ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ ଭୂମିର 11 ଶତାଂଶ ଭୂମିରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, 26 ଶତାଂଶ ଚାରଣଭୂମି, 31 ଶତାଂଶ ବନଭୂମି ଏବଂ 32 ଶତାଂଶ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ।

କେତେକ ମୁଖ୍ୟ ଦେଶର ଭୂ-ବ୍ୟବହାର :

  • କୃଷିପାଇଁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା
    ଦେଶ → ଭାରତ
  • ଚାରଣଭୂମିପାଇଁ ସର୍ବାଧକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା
    ଦେଶ → ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ
  • ବନଭୂମିପାଇଁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା
    ଦେଶ → ଜାପାନ
  • ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବହାରପାଇଁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥ‌ିବା
    ଦେଶ → କାନାଡ଼ା

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଭୂବ୍ୟବହାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତ ଓ ଓଡ଼ିଶା ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 17

ଜନସଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ମଣିଷର ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ଭୂବ୍ୟବହାର ଢାଞ୍ଚା ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି।
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 18
କେତେକ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ମାନବୀୟ କାରଣରୁ ଭୂମି ଅବକ୍ଷୟ ହେଉଛି ।
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 20

ଜାଣିବା କଥା :
ପାରିସ୍ଥିତିକ ସନ୍ତୁଳନ ପାଇଁ ଦେଶର ସମୁଦାୟ ଆୟତନର 33 ଭାଗ ଭୂମିରେ ଅରଣ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଭୂ ସମ୍ବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :
ଭୂ-ଅବକ୍ଷୟ ପାଇଁ କେତେକ ସତର୍କତା ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ବିଧେୟ; ଯଥା—

  • ପାର୍ବତ୍ୟଭୂମିର ତୀକ୍ଷଣ ଗଡ଼ାଣି ଅଞ୍ଚଳରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଓ ପଥର କାନ୍ଥ ନିର୍ମାଣ
  • ବୃଷ୍ଟିଜଳ ନିଷ୍କାସନପାଇଁ ନାଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା
  • ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଝାଉଁବଣ ଓ ହେନ୍ତାଳ (ଲୁଣା) ଜଙ୍ଗଲର ସଂରକ୍ଷଣ
  • ନଦୀର ବଜ୍ରସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ବୁରୁଜ ନିର୍ମାଣ
  • ନୂତନ ବନୀକରଣ ଓ ଜଙ୍ଗଲକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିବା
  • ପଶୁଚାରଣର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ

ମୃରିକା

  • ଆମ ଦେଶର ବା ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ମୃଭିକା ପ୍ରାୟ ଏକାପରି ନୁହେଁ ।
  • ମ୍ପରିକା ଏକ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ। ଏଥରେ ଜଳ, ବାୟୁ, କ୍ଷୟିତ ଜୈବାଂଶ ଆଦି ମିଶି ରହିଥାଏ ।
  • ଚୂର୍ଣ୍ଣୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିଳା କ୍ଷୟପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ରେଣୁରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ଏଥରେ ଜଳ, ବାୟୁ, କ୍ଷୟଜାତ ଜୈବାଂଶ ଓ ଖଣିଜ ମିଶି ଭୂମିର ଉପରିଭାଗରେ ପତଳା ଆସ୍ତରଣ ଭାବରେ ବସିଯାଏ। ଏହାକୁ ମୃଭିକା କୁହାଯାଏ।

ଜାଣିବା କଥା :
ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାହାରକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଶିଳା ଉତ୍ତାପର ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମିକ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧି, କରକାର ପ୍ରଭାବ, ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ ଓ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ କ୍ଷୁଦ୍ରକ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳାରେଣୁ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ, ତାହାକୁ ଚୂଷ୍ଣୀଭବନ କୁହାଯାଏ ।

ମୃତ୍ତିକା ସୃଷ୍ଟିର ନିୟାମକ ଓ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ :

  • ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା : ମୃଭିକା ରଂଗ,ବିନ୍ୟାସ, ରାସାୟନିକ ବିଭବ, ଖଣିଜ ଓ ଭେଦ୍ୟତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।
  • ଜଳବାୟୁ : ଉଷ୍ଣତା, ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଅବକ୍ଷୟ ଓ ଜୈବାଂଶଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ।
  • ଭୂ-ପ୍ରକୃତି : ଭୂମିର ଉଚ୍ଚତା ଓ ଗଡ଼ାଣି ମୃଭିକାର ସଞ୍ଚୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।
  • ଉଭିଦ, ପ୍ରାଣୀ, ସୂକ୍ଷ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମ ଜୀବ : ଜୈବାଂଶର ଅନୁପାତକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।
  • ସମୟ : ମୃଭିକାର ବହଳତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।

ମୃତ୍ତିକାର ପାର୍ଶ୍ଵଚ୍ଛେଦ :

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 21

ଜାଣିବା କଥା
1 ସେ.ମି. ମୃଭିକା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଲାଗେ।

ମୃତ୍ତିକାର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 22
ଜାଣିବା କଥା
ପରିବାହିତ ମୃତ୍ତିକା, ଅବଶିଷ୍ଟ ମୃତ୍ତିକାଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଉର୍ବର । କାରଣ ପରିବାହିତ ମୃଭିକା କ୍ଷୟଜାତ ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ପରିବାହିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏଥୁରେ ଜୈବାଂଶ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଖଣିଜ ମିଶି ଅଧୂକ ଉର୍ବର କରିଥାଏ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ମୃତ୍ତିକାର ବିତରଣ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 23

ମୃତ୍ତିକାର ବ୍ୟବହାର :

  • କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ
  • ପାନୀୟ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ
  • କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର କଞ୍ଚାମାଲ
  • ତନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ
  • ଗୃହ ନିର୍ମାଣ
  • ଉତ୍ପନ୍ନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଶିଳ୍ପର କଞ୍ଚାମାଲ ଭାବେ ବ୍ୟବହୃତ

ଜାଣିବା କଥା : ମୃଭିକା ଏକ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ବଳ।

ମୃତ୍ତିକାର ସଂରକ୍ଷଣ :
ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରେ :

  • ଉଭିଦ-ଉଭିଦ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ଶୁଷ୍କ ଉଭିଦ (ନଡ଼ା, କୁଟା, ଶୁଖୁଲା ପତ୍ର) ଦ୍ଵାରା ଘୋଡ଼ାଇବା।
  • ସମାନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଡ଼ି, ମାଟି, ଘାସରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୁଡ଼ା ନିର୍ମାଣ ଓ ହୁଡ଼ା ସାମନାରେ ନାଳୀ ନିର୍ମାଣ। ଜଳ ପ୍ରବାହର ପ୍ରତିକୂଳରେ ପଥରବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ।
  • ପାହାଡ଼ ବା ମାଳଭୂମିର ତୀଖ ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାହାଚ ଆକାରରେ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି ।
  • ଗୋଟିଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ଫସଲ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ କରିବା ।
  • ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାୟୁର ପ୍ରତିକୂଳ ଦିଗରେ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ବୃକ୍ଷ ରୋପଣ ।
  • ପଶୁଚାରଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ।
  • ସାର ଓ କୀଟନାଶକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ୟବହାର।
  • ମ୍ପଭିକା କ୍ଷୟର କୁପରିଣାମ ସଂପର୍କରେ ଜନସଚେତନତା।

ଜାଣିବା କଥା :
ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥାକଥାକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଷ କରିବାକୁ ସୋପାନ ଚାଷ କୁହାଯାଏ।

ଜଳ ସମ୍ବଳ

  • ଆମେ ଜାଣିଛେ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠର 71 ଭାଗ ଜଳଭାଗଦ୍ଵାରା ଆବୃତ, ତେଣୁ ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଜଳୀୟ ଗ୍ରହ ।
  • ପୃଥିବୀର ମୋଟ ଜଳ ସମ୍ବଳର ଶତକଡ଼ା 2-7 ଭାଗ ମଧୁର ଜଳ ଏବଂ ସେଥିରୁ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ମୋଟ୍ ମଧୁର ଜଳର ଶତକଡ଼ା 1 ଭାଗ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 24

ଜଳଚକ୍ର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ଜଳ ପ୍ରବାହ ଘଟୁଥ‌ିବାରୁ ପୃଥୁବୀରେ ମୋଟ୍ ଜଳର ପରିମାଣ ସମାନ ରହେ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 25
ଜାଣିବା କଥା :
ଭୂପୃଷ୍ଠର ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ରୂପେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଯାଇ ସେଠାରେ ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳବିନ୍ଦୁ ଓ ମେଘରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ହିମାପାତ ରୂପେ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼େ । କିଛି ଜଳ ଭୂଗର୍ଭରେ ସମ୍ପ୍ରତ ହୋଇ ରହେ ଓ ଅବଶିଷ୍ଟ ଜଳ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଝରଣା, ନଦୀରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶେ । ଏହାକୁ ଜଳପ୍ରବାହ କୁହାଯାଏ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ମୁଖ୍ୟ ନଦୀ ଓ ହ୍ରଦ : ନଦୀ
ପୃଥ‌ିବୀ : ଆମାଜନ, ମିସୋରି-ମିସିସିପି, ନୀଳନଦୀ, କଙ୍ଗୋ, ହୋୟାଂହୋ, ସିକିୟାଙ୍ଗ୍, ଓବ୍‌, ଇନ୍‌ସୀ,ଲେନା, ଟାଇଗ୍ରୀସ୍, ଇଉଫ୍ରେଟିସ୍, ଭଲ୍‌ଗା, ରାଇନ୍, ରୋନ୍, ସେଣ୍ଟଲରେନ୍ସ, ପାରାନାପାରାଗୁଏ, ମରେ-ଡାଲିଂ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 14

ଜଳର ବ୍ୟବହାର :
(i) ପାନୀୟ, ରନ୍ଧନ ଓ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ (ii) ଶିଳ୍ପ (iii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ (iv) ଜଳପଥରୂପେ ଯାତ୍ରୀ ଓ ମାଲପରିବହନ (v) କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ (vi) ଜଳଜୀବ ସଂରକ୍ଷଣ

ଜାଣିବା କଥା :
ଜଣେ ସହରୀଲୋକର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜଳ ବ୍ୟବହାର ୧୫୦ ଲିଟର।

ଜଳାଭାବ :

  • ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ତଦନୁପାତରେ ବୃଦ୍ଧିପାଇ ଚାଲିଛି।
  • ଚାହିଦାଠାରୁ ଜଳ ଯୋଗାଣ କମ୍ ହେବାରୁ ଜଳାଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି ।
  • ବାର୍ଷିକ ଓ ଋତୁକାଳୀନ ବୃଷ୍ଟିପାତର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଜଳାଭାବର ପ୍ରଧାନ କାରଣ।
  • ଜଳାଭାବ ଯୋଗୁ ପୃଥ‌ିବୀର ବହୁ ଅଞ୍ଚଳ ମରୁଡ଼ି ପ୍ରବଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି।

ଜଳ ସଂବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :

  • ଅପରିଷ୍କାର ଜଳ, ଶିଳ୍ପ-କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଦୂଷିତ ଜଳ, ସହରାଞ୍ଚଳ ଓ ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଆବର୍ଜନାଯୁକ୍ତ ଜଳକୁ ପରିଷ୍କୃତ କରାଯାଇ ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ମିଶାଇବା।
  • କୀଟନାଶକ ଓ ସାରଯୁକ୍ତ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରର ଜଳକୁ ଶୋଧନ କରି ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ଛାଡ଼ିବା।
  • ଶବ, ମୃତ ପ୍ରାଣୀ ଜଳରେ ଭସାଇବା ଅନୁଚିତ।
  • ଭୂଗର୍ଭ ଜଳର ମାତ୍ରାଧୂକ ବ୍ୟବହାର ରୋକିବା ଓ ଜଳ ସଞ୍ଚୟ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା।
  • ବନୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଭିଦ ଆଚ୍ଛାଦନ କରି ବୃଷ୍ଟିଜଳର ଗତି ରୋକିବା ।
  • ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ବାରା ଜଳକୁ ସାଇତି ରଖୁବା ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଜାଣିବା କଥା
ବର୍ଷା ଜଳକୁ ନଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଏକତ୍ର କରି ଜଳାଭାବ ସମୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ କୁହାଯାଏ।

  • ବୁନ୍ଦା ଓ ଛିଞ୍ଚା ଜଳସେଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରିବା।
  • ନଦୀରେ ଆନିକଟ୍, ବ୍ୟାରେଜ, ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ବର୍ଷାଜଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇ ସେହି ଜଳର ବହୁମୁଖୀ ବ୍ୟବହାର କରିବା।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 26

ଜଳର ବ୍ୟବହାର :

  • ପାନୀୟ, ରନ୍ଧନ ଓ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ
  • ଶିଳ୍ପ
  • ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ
  • ଜଳପଥରୂପେ ଯାତ୍ରୀ ଓ ମାଲପରିବହନ
  • କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ
  • ଜଳଜୀବ ସଂରକ୍ଷଣ

ଜାଣିବା କଥା :
ଜଣେ ସହରୀଲୋକର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜଳ ବ୍ୟବହାର ୧୫୦ ଲିଟର।

ଜଳାଭାବ :

  • ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ତଦନୁପାତରେ ବୃଦ୍ଧିପାଇ ଚାଲିଛି।
  • ଚାହିଦାଠାରୁ ଜଳ ଯୋଗାଣ କମ୍ ହେବାରୁ ଜଳାଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି ।
  • ବାର୍ଷିକ ଓ ଋତୁକାଳୀନ ବୃଷ୍ଟିପାତର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଜଳାଭାବର ପ୍ରଧାନ କାରଣ।
  • ଜଳାଭାବ ଯୋଗୁ ପୃଥ‌ିବୀର ବହୁ ଅଞ୍ଚଳ ମରୁଡ଼ି ପ୍ରବଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି।

ଜଳ ସଂବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :

  • ଅପରିଷ୍କାର ଜଳ, ଶିଳ୍ପ-କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଦୂଷିତ ଜଳ, ସହରାଞ୍ଚଳ ଓ ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଆବର୍ଜନାଯୁକ୍ତ ଜଳକୁ ପରିଷ୍କୃତ କରାଯାଇ ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ମିଶାଇବା।
  • କୀଟନାଶକ ଓ ସାରଯୁକ୍ତ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରର ଜଳକୁ ଶୋଧନ କରି ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ଛାଡ଼ିବା।
  • ଶବ, ମୃତ ପ୍ରାଣୀ ଜଳରେ ଭସାଇବା ଅନୁଚିତ।
  • ଭୂଗର୍ଭ ଜଳର ମାତ୍ରାଧୂକ ବ୍ୟବହାର ରୋକିବା ଓ ଜଳ ସଞ୍ଚୟ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା।
  • ବନୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଭିଦ ଆଚ୍ଛାଦନ କରି ବୃଷ୍ଟିଜଳର ଗତି ରୋକିବା ।
  • ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ବାରା ଜଳକୁ ସାଇତି ରଖୁବା ।

ଜାଣିବା କଥା
ବର୍ଷା ଜଳକୁ ନଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଏକତ୍ର କରି ଜଳାଭାବ ସମୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ କୁହାଯାଏ।

  • ବୁନ୍ଦା ଓ ଛିଞ୍ଚା ଜଳସେଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରିବା।
  • ନଦୀରେ ଆନିକଟ୍, ବ୍ୟାରେଜ, ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ବର୍ଷାଜଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇ ସେହି ଜଳର ବହୁମୁଖୀ ବ୍ୟବହାର କରିବା।

ପ୍ରାକୃତିକ ଉଦ୍ଭଦ /ଅରଣ୍ୟ ସମ୍ବଳ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳ :

  • ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅତି ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ।
  • ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ କହିଲେ ମନୁଷ୍ୟର ବିନ୍ଧା ସାହାଯ୍ୟରେ ଆପେ ଆପେ ଜନ୍ମିଥିବା ବୃକ୍ଷ, ଲତା ଓ ତୃଣ ।
  • ଜୈବମଣ୍ଡଳ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଲେ ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀର ବଂଶବୃଦ୍ଧି ଓ ସହାବସ୍ଥାନରେ ଉନ୍ନତି ଘଟେ ଓ ପରିବେଶର ଭାରସାମ୍ୟ . . . ରକ୍ଷା ହୁଏ । ।

ବ୍ୟବହାର :
ଅରଣ୍ୟର ବୃକ୍ଷସଂପଦ ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାରରେ ଆସେ । ଯଥା –

  • ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳ ହୁଏ।
  • ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗାଏ।
  • ଫଳ, ମଞ୍ଜି, ଅଠା, ଲାଖ, ଝୁଣା, ଶିଘ୍ର ଆଦି ଅରଣ୍ୟଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ମିଳେ।
  • ମ୍ପରିକା ସଂରକ୍ଷଣ କରେ ।
  • ଭୂଗର୍ଭ ଜଳ ସଞ୍ଚୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
  • କାଠ, ବାଉଁଶ, ସବାଇଘାସ ମିଳେ ଓ ଶିଳ୍ପପାଇଁ କଞ୍ଚାମାଲ ଯୋଗାଏ ।

ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦର ବିତରଣ :
ପୃଥ‌ିବୀରେ ୪ ପ୍ରକାର ଉଭିଦ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ।

  • ଅରଣ୍ୟ ଅଧିକ ଦୃଷ୍ଟିଯୁକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ। ,
  • ତୃଣଭୂମି : ମଧ୍ଯମ ଦୃଷ୍ଟିଯୁକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।
  • କଣ୍ଟାବନ :ଅଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟି ବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ବେଖାଯାଏ।
  • ତୁନ୍ଦ୍ରା : ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।

ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଅକ୍ଷାଂଶକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଅରଣ୍ୟକୁ ତିନି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭାଗ କରାଯାଇଛି; ଯଥା –

  • ନିରକ୍ଷୀୟ ଅରଣ୍ୟ,
  • କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅରଣ୍ୟ,
  • ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ଅରଣ୍ୟ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅରଣ୍ୟ, ଏହାର ଅକ୍ଷାଂଶ, ଅବସ୍ଥିତି ଓ ମୁଖ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 27

ଓଡ଼ିଶାରେ ଶତକଡ଼ା 32 ଭାଗ ଭୂମିରେ ଅରଣ୍ୟ ଅଛି ।
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 28

ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦର ସଂରକ୍ଷଣ :

  • ମନଇଚ୍ଛା ଜଙ୍ଗଲ କଟା ବନ୍ଦ କରିବା ଓ ନୂତନ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କରିବା।
  • ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି, ଯଥା— ପୋଡୁଚାଷ ବନ୍ଦ କରିବା ।
  • ଅନିୟମିତ ପଶୁଚାରଣ ବନ୍ଦ କରିବା।
  • ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ, ପର୍ଥପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ସମୁଦ୍ର ଉପକୂଳବର୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ବନୀକରଣ କରିବା ।

ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳ

  • ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଆମର ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ ରୂପେ ପରିଗଣିତ ।
  • ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ, କୀଟପତଙ୍ଗ ଓ ଜଳଜୀବ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
  • ପରିସଂସ୍ଥାର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷାରେ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।

ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳର ଉପକାରିତା :

  • ଦୁଗ୍‌ଧ, ମାଂସ, ଚମଡ଼ା ଓ ପଶମ ମିଳେ।
  • କେତେକ ପକ୍ଷୀ, ଶାଗୁଣା, କୁଆ ଆଦିଙ୍କଦ୍ୱାରା ମୃତପ୍ରାଣୀ ଭକ୍ଷଣକରି ପରିବେଶକୁ ସଫା କରନ୍ତି ।
  • କେତେକ କୀଟ ଓ ପୋକଙ୍କଦ୍ବାରା ଆବର୍ଜନା ପରିଷ୍କରଣ ।
    ପରିସଂସ୍ଥାର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା ହୋଇଥାଏ।

ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳର ବିତରଣ :
ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳକୁ ଆହାର ଦୃଷ୍ଟିରେ 3 ଭାଗରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଯଥା –

  • ତୃଣଭୋଜୀ (ହାତୀ, ସମ୍ବର, ହରିଣ, ଜେବ୍ରା, ଜିରାଫ ଆଦି)
  • ମାଂସାଶୀ (ସିଂହ, ବାଘ, ହେଟାବାଘ ଆଦି)
  • ଉଭୟ ଭୋଜୀ (ବିଲୁଆ, ଭାଲୁ ଇତ୍ୟାଦି )

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଭୂ-ପ୍ରକୃତି ଓ ଜଳବାୟୁ ଅନୁସାରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅରଣ୍ୟରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 30

ଭାରତର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ
ହାତୀ, ବାଘ, ସିଂହ, ଗଣ୍ଡା, ଭାଲୁ, ଗୟଳ, ହରିଣ, ବାରହା, କସ୍ତୁରୀ ମୃଗ ଓ ଚମରୀ ଗାଈ, ବିଭିନ୍ନ ବିଷଧର ସର୍ପ, ଗୋଧ, କୁମ୍ଭୀର ଓ ଜଳହସ୍ତୀ; .ମୟୂର, ଶୁଆ, ଶାରୀ ଆଦି ପକ୍ଷୀ; ଜଳଭାଗରେ ହଂସ, ହଂସରାଳୀ, ସାରସ, ପାଣିକୁଆ ଇତ୍ୟାଦି

ଓଡ଼ିଶାର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ
ନୀଳଗାଈ ଓ ଚଉଶିଙ୍ଗା ହରିଣ (ଅନୁଗୁଳ, ସମ୍ବଲପୁର, କୋରାପୁଟ), ବନ୍ଯ ମହିଷି (ଖଡ଼ିଆଳ), ହରିଣ, କୁଟୁରା, ସମ୍ବର, ବାରହା, ମୟୂର, କୁମ୍ଭାଟୁଆ, ଶୁଆ, ଶାରୀ, ଝିଙ୍କ ପକ୍ଷୀ, ନଦୀ ଓ ହ୍ରଦରେ ପାଣିକୁଆ, ହଂସରାଳି, ବଗ, ଗେଣ୍ଡାଳିଆ, କୁମ୍ଭୀର, ମଗର, କଇଁଛ ଆଦି ପ୍ରାଣୀ.

ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ :

  • ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ 1972 ମସିହାରେ ଆମ ଦେଶରେ ‘ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବୋର୍ଡ଼’ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
  • ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ, ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ, କୁମ୍ଭୀର ପ୍ରକଳ୍ପ ଓ ପକ୍ଷୀବିହାର ଆଦି ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।
  • ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ପଶୁପକ୍ଷୀ ଶିକାର ବନ୍ଦ କରି ସେମାନଙ୍କ ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ପ୍ରତି ଜନସଚେତନା ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା ପକ୍ଷରୁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ଭାରତର କେତେକ ଅଭୟାରଣ୍ୟର ତାଲିକା
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 31

ଖଣିଜ ସମ୍ବଳ

  • ଖଣିଜ ସମ୍ବଳ ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ତଥା ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ।
  • ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିଳା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଖଣିଜ ମିଶି ରହିଅଛି ।
  • ସୃଷ୍ଟି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଖଣିଜକୁ 2 ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭିନ୍ନ କରାଯାଏ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 32

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିତରଣ .

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 33

ଖଣିଜ ସମ୍ବଳର ବ୍ୟବହାର, :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 34

ଖଣିଜ ସମ୍ବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :

  • ଖଣିଜ ଉତ୍ତୋଳନ ଓ ଏହାର ପରିବହନରେ ଖଣିଜ ନଷ୍ଟ ନହେବା ପାଇଁ ସାବଧାନତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ।
  • ପୁନଃଚକ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟବହୃତ ଧାତୁର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
  • ଧାତୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ବଦଳରେ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବା ।
  • ଉଚ୍ଚମାନ ବିଶିଷ୍ଟ ଖଣିଜପିଣ୍ଡ ବଦଳରେ ନିମ୍ନମାନର ଖଣିଜପିଣ୍ଡର ବ୍ୟବହାର କରିବା ।

ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

  • ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ ଏକ ନବୀକରଣ-ଅଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ।
  • ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ଆରାମଦାୟକ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀ ନିମିତ୍ତ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ପରିବହନ, ଯୋଗାଯୋଗ, ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶକ୍ତି ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି; ମାତ୍ର ତଦନୁସାରେ ଶକ୍ତିର ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି ହେଉନାହିଁ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଜାଣିବା କଥା

  • ମଣିଷ ପୂର୍ବ କାଳରେ ପଶୁଶକ୍ତି ଓ ଶାରୀରିକ ଶକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 36

ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି :
ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ; ଯଥା – କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଆଦି ଜୈବାଶ୍ମ ଜାଳେଣି ଅଟନ୍ତି ।

କୋଇଲାର ବ୍ୟବହାର :
ଘରୋଇ ଜାଳେଣି, ଲୌହଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ, ବାଷଚାଳିତ ଇଂଜିନ୍, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ। କୋଇଲାକୁ କୃଷ୍ଣହୀରକ କୁହାଯାଏ।

ମୁଖ୍ୟ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅଞ୍ଚଳ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 37
ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ର ବ୍ୟବହାର :
(ପେଟ୍ରୋ = ଶିଳା, ଲିୟମ = ତେଲ)
ଗାଡ଼ିମଟରକୁ ଚଳାଇବା ପାଇଁ ଜାଳେଣି ତେଲ, ଘର୍ଷଣ ନିରୋଧକ ତେଲ, କିରୋସିନି, ୱାକ୍‌ସ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ର ବ୍ୟବହାର ହୁଏ।

ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଉତ୍ପାଦନ ଅଞ୍ଚଳ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 38
ଜାଣିବା କଥା:
ଓଡ଼ିଶାର ମହାନଦୀ ଅବବାହିକା ଓ ପାରାଦ୍ବୀପ ନିକଟସ୍ଥ ସମୁଦ୍ର ଗର୍ଭରେ ତୈଳର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଛି।

ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପ :

  • ଭୂଗର୍ଭର ସ୍ତରୀୟ ଶିଳାରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ସହ ମିଶି ସଞ୍ଚତ ହୋଇ ରହିଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପକୁ ଅଶୋଧ ତୈଳ ସହ କିମ୍ବା ନଳକୂପ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭୂ-ଗର୍ଭରୁ ବାହାରକୁ ଅଣାଯାଏ।
  • ବ୍ୟବହାର : ଘରୋଇ ଇନ୍ଧନ ଓ କଳକାରଖାନାରେ ଜାଳେଣି ଇନ୍ଧନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।

ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ ଓ ଅଞ୍ଚଳ :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 39

ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ :

  • ନଦୀ ବା ଝରଣାରେ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ଜଳସ୍ରୋତଦ୍ୱାରା ଟରବାଇନ୍‌କୁ ଘୂରାଇ ଜେନେରେଟରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ । ଅଞ୍ଚଳ :

  • ପୃଥ‌ିବୀ : ବ୍ରାଜିଲ, ପାରାଗୁଏ, ନରୱେ, ଚୀନ୍
  • ଭାରତ : ରାକ୍ରାନଙ୍ଗଲ, ଗନ୍ଧିସାଗର, ନାଗାର୍ଜୁନ ସାଗର, ଦାମୋଦର ଉପତ୍ୟକା ଯୋଜନା
  • ଓଡ଼ିଶା : ହୀରାକୁଦ, ରେଙ୍ଗାଲି, ବାଲିମେଳା, ମାଛକୁଣ୍ଡ

ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ :

  • ସୌରଶକ୍ତି, ପବନଶକ୍ତି, ଜୁଆରି ଶକ୍ତି, ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଆଦି ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ।
  • ସୌରଶକ୍ତିକୁ ରାସ୍ତା ଆଲୋକ, ଟ୍ରାଫିକ୍ ସିଗ୍‌ନାଲ୍, ସୌର ଚୁଲ୍ଲା ଓ ସୌର କୁକରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ଜାଣିବା କଥା :

  • ନେଦରଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ଜର୍ମାନୀ, ଡେନମାର୍କ, ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ, ସ୍ପେନ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ପବନ ଫାର୍ମ ଗଢ଼ି ଉଠୁଛି, ଯାହାଦ୍ଵାରା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଛି ।
    ପବନ ଶକ୍ତି ଉପଯୋଗ କରି ପବନଚକ୍ରୀ ଘୂରାଇ ଜେନେରେଟରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ ।
  • ଭାରତର କର୍ଣାଟକ, ତାମିଲନାଡୁ, ଓଡ଼ିଶା ଓ ଆଣ୍ଡମାନ- ନିକୋବର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜରେ ପବନ ଶକ୍ତିର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଛି ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଜୁଆର ଶକ୍ତି :

  • ସମୁଦ୍ରର ଜୁଆର ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ପାଇଁ ରୁଷିଆ, ଗ୍ରୀସ୍ ଓ ଭାରତର କାୟେ ଉପକୂଳ, ପଶ୍ଚିମବଂଗର ସୁନ୍ଦରବନରେ ଜୁଆର ଫାର୍ମମାନ ଗଢ଼ିଉଠିଛି ।

ଜୈବ ଗ୍ୟାସ୍‌ :

  • ଜୈବିକ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁରୁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ରନ୍ଧନ ଓ ଆଲୋକ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।

ଭୂତାପଜ ଶକ୍ତି :

  • ଭୂତାପଜ ଶକ୍ତିକୁ ରନ୍ଧନ, ସ୍ନାନ ଓ ଉତ୍ତପ୍ତ କରିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।
  • ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଆଇସ୍‌ଲାଣ୍ଡ, ଫିଲିପାଇନ୍ସ ଏବଂ ଭାରତର ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ମନିକରଣ ଏବଂ ଲଦାଖର ପ୍ଲୁଗା ଉପତ୍ୟକାରେ ଭୂତାପଜ କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।

ଜାଣିବା କଥା
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବବୃହତ୍ ଭୂ-ତାପଜ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ ।

ଆଣବିକ ଶକ୍ତି : ୟୁରାନିୟମ୍, ଥୋରିୟମରୁ ଆଣବିକ ରିଆକ୍ଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିକୁ ଆଣବିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ।

ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର :
BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ 40

ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ :

  • ଆଜିର ଯାତ୍ତ୍ୱିକ ଯୁଗରେ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶକ୍ତିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
  • ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ;ଯଥା – କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଆଦି କ୍ଷୟଶୀଳ ସମ୍ବଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଶକ୍ତିର ସଂରକ୍ଷଣ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣର ଉପାୟ :

  • ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ି ପରିବର୍ତ୍ତେ ସାଇକେଲ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କରିବା।
  • ରୋଷେଇବେଳେ ରୋଷେଇ ପାତ୍ରରେ ଘୋଡ଼ଣି ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
  • ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ିକୁ ଅଯଥାରେ ଷ୍ଟାର୍ଟରେ ନ ରଖୁବା ।
  • ଗ୍ୟାସଚୁଲା, ହିଟରର ଅଯଥା ବ୍ୟବହାର ରୋକିବା।
  • ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକର ଗ୍ୟାରେଜରେ ମରାମତି କରିବା ।
  • ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇଁ ବଚତ ବଲ୍‌ବର ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
  • ଆବଶ୍ୟକ ନଥୁଲେ ଘରର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍‌କୁ ବନ୍ଦ ରଖୁବା ।
  • ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟବହାର କରିବା।

ଭୌଗୋଳିକ ଶବ୍ଦାବଳୀ

  • ପାର୍ବତ୍ୟ ଭୂମି : ଅଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାବିଶିଷ୍ଟ ପାହାଡ଼ ଓ ପର୍ବତ ଥିବା ଭୂମିକୁ ପାର୍ବତ୍ୟଭୂମି କୁହାଯାଏ ।
  • ମାଳଭୂମି : ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚନୀଚ ହୋଇଥିବା ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ପଥୁରିଆ ଅଞ୍ଚଳକୁ ମାଳଭୂମି କୁହାଯାଏ।
  • ସମତଳଭୂମି : ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରୁ ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚରେ ଥିବା ପ୍ରାୟ ସମାନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମତଳ ଭୂମି କୁହାଯାଏ ।
  • ଭୂ-ବ୍ଯବହାର : ମନୁଷ୍ୟ ’ ତା’ର ଜୀବନ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଭୂସମ୍ବଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ (ବସତି ସ୍ଥାପନ, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, ପଶୁପାଳନ, ଗମନାଗମନ ପଥ ନିର୍ମାଣ, କାରଖାନା ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି) ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଭୂବ୍ୟବହାର କୁହାଯାଏ।
  • ଚୂର୍ଣ୍ଣୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ବାହାରକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଶିଳା ଉତ୍ତାପର ପର୍ଯ୍ୟାୟ ମୃଭିକା କ୍ରମିକ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧି, କରକାର ପ୍ରଭାବ, ଉଭିଦ, ପ୍ରାଣୀ ଓ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ରେଣୁରେ ପରିଣତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଚୂର୍ଥୀଭବନ କୁହାଯାଏ।
  • ମୃତ୍ତିକା : ବିଭିନ୍ନ ଶିଳାର କ୍ଷୟଜାତ ସୂକ୍ଷ୍ମ ରେଣୁଗୁଡ଼ିକ ଜଳ, ବାୟୁ, କ୍ଷୟଜାତ ଜୈବାଂଶ ଓ ଖଣିଜ ସହିତ ମିଶି ଭୂମିର ଉପରି ଭାଗରେ ଯେଉଁ ପତଳା ଆବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ, ତାହାକୁ ମୃଭିକା କୁହାଯାଏ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

  • ପରିବାହିତ ମୁଭିକା : ଶିଳାକ୍ଷୟ ହେବାପରେ କ୍ଷୟଜାତ ଶିଳାରାଶି ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପରିବାହିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟତ୍ର ସମ୍ପ୍ରତ ହେବାଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ମ୍ପରିକା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ପରିବାହିତ ମୃଭିକା କୁହାଯାଏ।
  • ବ୍ୟାରେଜ୍ : ନିକଟଠାରୁ ଅଧୂକ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଲୌହଫଳକ ସଂଯୋଗରେ ନିର୍ମିତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।
  • ଡ୍ୟାମ୍ : ନଦୀର ଉଭୟ କୂଳକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା କଂକ୍ରିଟ୍ ଓ ମାଟିର ବନ୍ଧ।
  • ପରିସଂସ୍ଥା : ଜୈବମଣ୍ଡଳରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସହାବସ୍ଥାନ ଓ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ପରିସଂସ୍ଥା କୁହାଯାଏ।
  • ଜୈବମଣ୍ଡଳ : ଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ବାରିମଣ୍ଡଳ ଓ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ମିଳନ ସ୍ଥଳରେ ଥିବା ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଯେଉଁ ଠାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଉଦ୍ଭଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀମାନେ ରହିଥାନ୍ତି ।
  • ଚିରହରିତ୍ ଅରଣ୍ୟ : ବର୍ଷସାରା ଅରଣ୍ୟର ଗଛଗୁଡ଼ିକର ପତ୍ର ସବୁଜ ଥବା ଓ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ସେମାନେ ସବୁପତ୍ର ଏକକାଳୀନ ଝଡ଼ୁ ନଥ‌ିବା ଉଭିଦ ।
  • ପଶ୍ଚିମୋଚୀ ଅରଣ୍ୟ : ବର୍ଷର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଷ୍କ ଋତୁରେ ଜଳାଭାବରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପତ୍ରଝଡ଼ା ଦେଉଥ‌ିବା ଅରଣ୍ୟ ।
  • ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ଅରଣ୍ୟ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର 25 ରୁ 65° ଅକ୍ଷାଂଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅରଣ୍ୟ ।
  • ସାଭାନ୍ନା : ଆଫ୍ରିକାର ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳୀୟ ତୃଣଭୂମି।
  • ଷ୍ଟେପୀ : ଏସିଆର ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି।
  • ପ୍ରେରୀ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ନାତି ଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି ।
  • ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବୋର୍ଡ଼ : ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ 1972 ମସିହାରେ ଆମ ଦେଶରେ ଗଠିତ ଏକ ବୋର୍ଡ / ସଂସ୍ଥା ।
  • ଖଣିଜ : ମନୁଷ୍ୟର ବିନା ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ସ୍ଥିତ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାସାୟନିକ ଯୁକ୍ତ ବସ୍ତୁ ।
  • ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ : ଯେଉଁ ଶିଳାରେ ଖଣିଜ ମିଶି ରହିଥାଏ।
  • ଜୈବ ଖଣିଜ : ଜୈବ ବସ୍ତୁରୁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଖଣିଜ ।
  • ଅଜୈବ ଖଣିଜ : ଅଜୈବ ବସ୍ତୁରୁ ସୃଷ୍ଟ ଖଣିଜ, ଯଥା— ଲୁହା, ସୁନା, ତମ୍ବା ଇତ୍ୟାଦି ।
  • ଧାତବ ଖଣିଜ : ଧାତୁ ଥିବା ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ ।
  • ଅଧାତବ ଖଣିଜ : ଧାତୁ ନ ଥିବା ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ (ଚୂନପଥର, ଜିପ୍‌ସମ୍) ।
  • ଖଣି ଖନନ : ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ବା ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଅଧିକ ଗଭୀରତାରେ ଥବା ଶିଳାସ୍ତରରେ ଗଚ୍ଛିତ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥକୁ ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ତୋଳନ କରାଯାଏ।
  • ଡ୍ରିଲିଂ : ଭୂଗର୍ଭର ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଗଭୀରତାରେ ଥିବା ପେଟ୍ରୋଲ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା ଗଭୀର କୂପ ଖନନ ପ୍ରକ୍ରିୟା।
  • ନିଷ୍କାସନ : ଖଣିଜପିଣ୍ଡକୁ ଭୂ-ଗର୍ଭରୁ ବାହାରକୁ ଅଣାଯାଇ କାରଖାନାକୁ ନିଆଯିବା ପରେ ତହିଁରୁ ଖଣିଜକୁ ପୃଥକ୍ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
  • ଜୈବାଶ୍ମ ଜାଳେଣି : ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ନଷ୍ଟାବଶେଷ ନିୟୁତ ନିୟୁତ ବର୍ଷ ଧରି ଭୂଗର୍ଭରେ ତାପ ଓ ଚାପ ପ୍ରଭାବରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଆଦି ପଦାର୍ଥ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

  • ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି : ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ବହୁକାଳ ଧରି ସାଧାରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ଆସୁଛି, ଯଥା— ଜାଳେଣି କାଠ, କୋଇଲା, ଖଣିଜ ତୈଳ ଇତ୍ୟାଦି।
  • ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି : ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ବଦଳରେ ସୌରଶକ୍ତି, ପବନ ଶକ୍ତି, ଜୁଆର ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶକ୍ତି।
  • ଭୂତାପଜ ଶକ୍ତି : ପୃଥ‌ିବୀର କୈନ୍ଦ୍ରିକ ତାପରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ଶକ୍ତି।
  • ଜୁଆର ଶକ୍ତି, : ସମୁଦ୍ରର ଜୁଆରର ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଉଥିବା ଶକ୍ତି ।
  • ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ : ଜୈବିକ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁକୁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆଦ୍ଵାରା ପଚାଇବା ଫଳରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ମିଥେନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକର ମିଶ୍ରିତ ଗ୍ୟାସ୍ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 ପରିମିତି

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 ପରିମିତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Geometry Chapter 5 ପରିମିତି

→ ପିଥାଗୋରାସ୍‌ଙ୍କ ଉପପାଦ୍ୟ ଓ ଏହାର ପ୍ରୟୋଗ :
(A) ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ।

  • △ABCର ∠B ସମକୋଣ ଓ \(\overline{\mathrm{AC}})\) କର୍ଣ୍ଣ (hypotenuse) । ∠Bର ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁଦ୍ଵୟ AB ଓ BC ମଧ୍ୟରୁ BC କୁ ଭୂମି (base) ଓ AB କୁ ଲମ୍ବ (perpendicular) କୁହାଯାଏ । ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଉଚ୍ଚତା (height) କୁହାଯାଏ ।
  • ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର ଉଚ୍ଚତା, ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ p, b ଓ h ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ ।
    BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 Img 1
  • ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର କର୍ଣ୍ଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗ ଏହାର ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗର ସମଷ୍ଟି ସହ | h2 = p2 + b2

→ ପିଥାଗୋରାଯ ତ୍ରଯି (Pythagorean Triple)
ABC ସମକୋଣୀ ଧର m∠B = 90° ହେଲେ,
AC2 = AB2 + BC2
h2 = p2 + b2 କିମ୍ବା h = \(\sqrt{\mathrm{p}^2+\mathrm{b}^2}\)
p2 = h2 + b2 କିମ୍ବା p = \(\sqrt{\mathrm{h}^2-\mathrm{b}^2}\)
b2 = h2 + p2 କିମ୍ବା b = \(\sqrt{\mathrm{h}^2-\mathrm{p}^2}\)

ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର ଦାହୁମାନକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମକ p2 + b2‍ = h2, ଯେଉଁ ତିନଟିକିଆ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ଵାରା ସିଦ୍ଧ ହୁଏ, ତାହାକୁ ପିଥାଗୋରୀୟ ତ୍ରୟୀ ଅଥବା ପିଥାଗୋରୀୟ ଟ୍ରିପିଲ୍ କୁହାଯାଏ ।

  • ମନେରଖ : (3, 4, 5) (5, 12, 13), (7, 24, 25), (8, 15, 17), (9, 40, 41) ଏହି ତ୍ରୟୀଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ମୌଳିକ । ତେଣୁ ଉପରୋକ୍ତ ତ୍ରୟିଗୁଡ଼ିକୁ ମୌଳିକ ପିଥାଗୋରୀୟ ତ୍ରୟୀ କୁହାଯାଏ ।

→ କ୍ଷେତ୍ର ଓ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ (Region and Area) :

  • ଗୋଟିଏ ତ୍ରି ଭୁଜ ଓ ଏହାର ଅନ୍ତର୍ଦେଶର ସପୋଗରେ ହିରୁକାକୃତି ବିଶିପ କ୍ଷେତ୍ର ଗଠିତ ହୁଏ ।
  • କ୍ଷେତ୍ରର ମାପକୁ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ (Area) କୁହାଯାଏ ।
    BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 Img 2

→ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ (Area) ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ :
ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ – 1 : ପ୍ରତ୍ୟେକ ବହୁଭୁଜଦ୍ୱାରା ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ର (closed region)ର ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଛି । ଏହା ଏକ ଧନାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ।
ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ – 2 : ଗୋଟିଏ ବହୁଭୁଜଦ୍ୱାରା ବିଶିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ସମଷ୍ଟିସହ ସମାନ ।

→ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ମାପ :

  • ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ l ଏକକ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ b ଏକକ ହେଲେ, କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = (l × b) ବର୍ଗ ଏକକ
  • ବର୍ଗକ୍ଷେତ୍ରର ବାହୁ a ଏକକ ହେଲେ, କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = a2 ବର୍ଗ ଏକକ
  • ସମକୋଣ ତ୍ରିଭୁଜର ଯେତ୍ରଫଳ = \(\frac { 1 }{ 2 }\) × ସମକୋଣସଂଲଗ୍ନ ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଗୁଣଫଳ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 5 ପରିମିତି

→ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :

  • ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac { 1 }{ 2 }\) ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଉଚ୍ଚତା
  • ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = \(\frac { 2 × କ୍ଷେତ୍ରଫଳ }{ ଉଚ୍ଚତା }\) ଏବଂ ଉଚ୍ଚତା = \(\frac { 2 × କ୍ଷେତ୍ରଫଳ }{ ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ }\)
  • ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac { 1 }{ 2 }\) × ସମକୋଣଲଗ ବାହଦ୍ୱପର ଗ୍ମଣପଲ |
  • ସମଦାଦୁ ତ୍ରିଭୁଜର ପ୍ରତତ୍ୟକ ଦାଦୁର ଶେଶ୍ୟ a ଏକକ ଦୈର୍ଘ୍ୟର = \(\frac{\sqrt{3}}{4}\) a2 ବର୍ଗ ଏକକ ।
  • ଉଚ୍ଚତା ଦତ୍ତ ଥିଲେ, ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{\sqrt{3}}\) (ଉଚ୍ଚତା)2
  • ବିଷମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)}\) ବର୍ଗ ଏକକ (s = ଅର୍ଥପରିସୀମା)

ଏହା ହେରଙ୍କ ସୂତ୍ର ଭାବରେ ପରିଚିତ ।

କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ମାପର ପ୍ରଚଳିତ ଏକକ :
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 Img 3

→ ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ର ଓ ରମ୍ବସ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :
(କ) ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ର :

  • ବିପରୀତ ବାହୁଗୁଡ଼ିକର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ୍ତର ଓ ସମାନ ।
  • ବିପରୀତ କୋଣମାନଙ୍କର ପରିମାଣ ସମାନ ।
  • କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।
  • ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ଣ୍ଣ ଉପରେ ଏହାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା କୌଣିକ ବିଦୁ୍ୟଦ୍ୱୟରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବନ୍ଵୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ।
  • ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ଷ ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଦୁଇଟି ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜରେ ବିଭକ୍ତ କରେ ।
  • ଦୁଇଟି କଣ୍ଠଦ୍ଵାରା କ୍ଷେତ୍ରଟି ଚାରିଗୋଟି ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜରେ ବିଭକ୍ତ ହୁଏ ।
  • ବର୍ଗକ୍ଷେତ୍ର, ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଓ ରମ୍ବସ୍ ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ର ।

ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :

ଗୋଟିଏ କର୍ଣ୍ଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ସେଦ୍ଵି ଦାହ୍ମ ପ୍ରତି ରଲତା ଦର ଥିଲେ
ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଏକ ଦାଦିତ ବେଶ୍ୟ × ସେହ ଦାହସୃତି ଅନିତ କକଡା |

ଗୋଟିଏ କର୍ଣ୍ଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଏହାର ସମ୍ମୁଖୀନ ଯେକୌଣସି ବିନ୍ଦୁରୁ ଏହା ପ୍ରତି ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,

ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଗୋଟିଏ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଏହି କଣ୍ଠ ଉପରେ ଏହାର ସମ୍ମୁଖୀନ ଏକ କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ।

ଗୋଟିଏ ବାହୁ ଓ କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁରୁ ସେହି ବାହୁ ଉପରେ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 2 × ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × କଣ୍ଠଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁରୁ ସେହି ବାହୁ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ।

ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ବାହୁ ଓ ଗୋଟିଏ କର୍ଣ୍ଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(2 \sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)}\) ଯେଉଁଠାରେ s = \(\frac { a + b + c }{ 2 }\)

କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ଓ ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ABCD ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 4 × △OBCର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ।

→ ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର କେବଳ ଏକଯୋଡ଼ା ବିପରୀତ ବାହୁ ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତର, ସେହି ଚତୁର୍ଭୁଜକୁ ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac {1 }{ 2 }\) × ସମାନ୍ତର ଦତ୍ତଦ୍ୱୟର ଶେଷ୍ୟ ସମସ୍ତ × ଉଚ୍ଚତା
= ଅସମାନ୍ତର ବାୟୁଦ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସଂଯୋଜକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଉଚ୍ଚତା

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 5 ପରିମିତି

→ ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :
ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଏବଂ ସେହି କଣ୍ଠପ୍ରତି ତାହାର ସମ୍ମୁଖୀନ କୌଣିକ ବିଦୁ୍ୟଦ୍ୱୟରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ତତ୍ରୁଭୁକର ଶେତ୍ରଫଳ = \(\frac {1 }{ 2 }\) × ଗୋଟିଏ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଉକ୍ତ କଣ୍ଠର ସମ୍ମୁଖୀନ କୌଣିକ ବିଦୁ୍ୟଦ୍ୱୟରୁ ସେହି କଣ୍ଠପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ।

ପରସ୍ପରପ୍ରତି ଲମ୍ବ ହୋଇଥିବା କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ତତ୍ରୁଭୁକର ଶେତ୍ରଫଳ = \(\frac {1 }{ 2 }\) × କଣ୍ଠଦମ୍ନର ଦେଖ୍ୟ ଗୁଣଫଳ |

ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରପ୍ରକାର ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ :
ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac {1 }{ 2 }\) ବହିଃସ୍ଥ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଉକ୍ତ କଣ୍ଠ ଉପରେ ସେହି କଣ୍ଠର ସମ୍ମୁଖୀନ ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବିୟୋଗଫଳ ।

→ ଘନପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଏହାର ଆକୃତି :

ସମଘନ, ଆୟତଘନ, ପ୍ରିଜିମ୍, ସିଲିଣ୍ଡର, କୋହ୍ଲ, ଗୋଲକ ଆଦି ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ସମତଳରେ ରଖିଲେ ଏହାର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵ ବା ଏହାର କିଛି ଅଂଶ ସମତଳରେ ରହି ଅନ୍ୟ ଅଂଶ ବା ପାର୍ଶ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ସମତଳର ବାହାରେ ପଡ଼େ । ଏ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ତ୍ରି-ମାତ୍ରିକ (Three-Dimentional) ବା 3-D ଆକୃତିବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ । ଉକ୍ତ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଘନପଦାର୍ଥ’ (Solid)ର ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

→ ଦଦୁଫଲକ :
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 Img 4

  • ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵ (Face) ବୋଲି କହୁ । ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ ମିଳିତହୋଇ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ରେଖାଖଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ଉକ୍ତ ରେଖାଖଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ଘନବସ୍ତୁର ଧାର (Edge) ଅଟନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧୂକ ଧାରଗୁଡ଼ିକ ମିଳିତହୋଇ ଘନପଦାର୍ଥର ଶୀର୍ଷ (Vertex) ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହିପରି ଘନବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ବହୁଫଳକ (Polyhedron) କୁହାଯାଏ ।
  • ଯେଉଁ ଘନବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ପାର୍ଶ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ବହୁଭୁଜ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବହୁଫଳକ କୁହାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଯେଉଁ ଘନବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ପାର୍ଶ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ବହୁଭୁଜାକାର ନୁହଁନ୍ତି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଅଣ-ବହୁଫଳକ ଘନବସ୍ତୁ କହନ୍ତି । ଉଦାହରଣ (1) କୋନ୍ (2) ସିଲିଣ୍ଡର (3) ଗୋଲକ ।
    BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 Img 5

 

  • ଯଦି ଏକ ବହୁଫଳକର ପାର୍ଶ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ସୁଷମ ବହୁଭୁଜଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସମାନସଂଖ୍ୟକ ପାର୍ଶ୍ଵ ମିଳିତହୋଇ ଘନବସ୍ତୁଟିର ଶୀର୍ଷ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥା’ନ୍ତ; ତେବେ ଉକ୍ତ ବହୁଫଳକକୁ ସୁଷମ ବହୁଫଳକ କୁହାଯାଏ । (1) ସମଘନ, (2) ଟେଟ୍ରାହେନ୍ଦ୍ରନ୍
    ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା – (1) ପ୍ରିଜିମ୍ (2) ପିରାମିଡ଼୍ ।
  • ପ୍ରିଜିମ୍ ଏକ ବହୁଫଳକ, ଯାହାର ଭୂମି ଓ ଉପର ପାର୍ଶ୍ଵଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ (ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳବିଶିଷ୍ଟ) ବହୁଭୁଜ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ସାମାନ୍ତରିକକ୍ଷେତ୍ର ବିଶିଷ୍ଟ ।
  • ପିରାମିଡ଼ ଏକ ବହୁଫଳକ, ଯାହାର ଭୂମି ଏକ ବହୁଭୁଜ ଏବଂ ପାର୍ଶ୍ଵପୃଷ୍ଠଗୁଡ଼ିକ (Lateral surfaces) ତ୍ରିଭୁଜାକାର ଓ ଏକ ସାଧାରଣ ଶୀର୍ଷ (Vertex) ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଏକ ପ୍ରିଜିମ୍ କିମ୍ବା ଏକ ପିରାମିଡ଼ର ବିଶେଷ ନାମକରଣ ଏହାର ଭୂମିକୁ ଆଧାର କରି ହୋଇଥାଏ ।
  • ବି.ଦ୍ର. : (1) ଯେଉଁ ତ୍ରିଭୁଜାକାର ପିରାମିଡ୍‌ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାର୍ଶ୍ବ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ, ତାହାକୁ ଟେଟ୍ରାହେନ୍ଦ୍ରନ୍ (Tetrahedron) ହୋଇଥାଏ |
    (2) ଯେଉଁ ବର୍ଗୀକୃତି ପ୍ରିଜିମ୍‌ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାର୍ଶ୍ବ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ବର୍ଗାକାରକ୍ଷେତ୍ର, ତାହାକୁ ସମଘନ (cube) ହୋଇଥାଏ |

→ ବହୁଫଳକର ଶୀର୍ଷ, ଧାର ଏବଂ ପାର୍ଶ୍ଵ :
ସ୍ଵିସ୍ ଗଣିତଜ୍ଞ ଲିଓନାର୍ଡ଼ ଇଉଲର୍‌ (Leonard Euler, 1707-1783) ଗୋଟିଏ ବହୁଫଳକର ଶୀର୍ଷ (V), ପାର୍ଶ୍ଵ (F), ଏବଂ ଧାର (E) ସଂଖ୍ୟାକୁ ନେଇ ପ୍ରଥମ କରି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏକ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ସୂତ୍ର ଆକାରରେ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ସେ ସୂତ୍ରଟି ହେଲା V + F – E = 2 । ଏହାକୁ ଇଉଲରଙ୍କ ସୂତ୍ର କତୃନ୍ତି |
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 Img 6

ମନେରଖ :

  • ଗୋଟିଏ ପ୍ରିଜିମ୍‌ ଶୀର୍ଷସଂଖ୍ୟା, ଏହାର ଭୂମିର ବାହୁ ସଂଖ୍ୟାର ଦୁଇଗୁଣ ।
  • ଗୋଟିଏ ପିରାମିଡ଼ର ଶୀର୍ଷସଂଖ୍ୟା, ଏହାର ଭୂମିର ବାହୁ ସଂଖ୍ୟାରୁ 1 ଅଧିକ ।
  • ଗୋଟିଏ ପ୍ରିଜିମ୍‌ର ପାର୍ଶ୍ଵସଂଖ୍ୟା, ଏହାର ଭୂମିର ବାହୁ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ 2 ଅଧିକ ।
  • ଗୋଟିଏ ପିରାମିଡ଼ର ପାର୍ଶ୍ଵସଂଖ୍ୟା, ଏହାର ଭୂମିର ବାହୁସଂଖ୍ୟାରୁ l ଅଧିକ ।

→ ଘନବସ୍ତୁ (ବହୁଫଳକ)ର ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ (Surface Area of a Polyhedron) :

  • ଆୟତଘନର ସମଗ୍ର ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 2(ଦୈର୍ଘ୍ୟ x ଉଚ୍ଚତା + ପ୍ରସ୍ଥ × ଉଚ୍ଚତା + ଦୈର୍ଘ୍ୟ x ପ୍ରସ୍ଥ)
  • ଆୟତଘନର ପାର୍ଶ୍ଵ ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 2 x ଉଚ୍ଚତା (ଦୈର୍ଘ୍ୟ + ପ୍ରସ୍ଥ)
  • ସମଘନର ପାର୍ଶ୍ଵ ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 6(ବାହୁ)2
  • ସମଘନର ପାର୍ଶ୍ଵ ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 4(ବାହୁ)2

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 5 ପରିମିତି

→ ଘନବସ୍ତୁ (ବହୁଫଳକ)ର ଘନଫଳ :

  • କୌଣସି ଘନବସ୍ତୁ ବାୟୁ, ଜଳ ଅଥବା ଶୂନ୍ୟରେ ଅଧ‌ିକାର କରିଥିବା ସ୍ଥାନର ପରିମାପକୁ ଉକ୍ତ ବସ୍ତୁର ଘନଫଳ ବା ଆୟତନ କୁହାଯାଏ ।
  • ଆୟତଘନର ଘନଫଳ = ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ପ୍ରସ୍ଥ × ଉଚ୍ଚତା = ଭୂମିର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ × ଉଚ୍ଚତା
  • ସମଘନର ଘନଫଳ = (ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ)3 ଘନ ଏକକ ।

ଘନଫଳର ଏକକ :
1000 ଘନ ମିଲିମିଟିର = 1 ଘନ ସେ.ମି.
1000 ଘନ ସେ.ମି. = 1 ଘନ ସେ.ମି.
1000 ଘନ ସେ.ମି. = 1 ଘନ ମି.
1000 ଘନ ମି. = 1 ଶନ ବେଳା.ମି.
1000 ଶନ ବେଳା.ମି. = 1 ଘନ ହେକ୍ନୋ.ମି.
1000 ଘନ ହେକ୍ନୋ.ମି. = 1 ଘନ କି.ମି.

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 1 ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସଂଜ୍ଞା, ପରିସର ଓ ବିଷୟବସ୍ତୁ Objective & Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1 . ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ଅଟନ୍ତି ?
(A ) କେସ୍
(B) ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(D) ରବିନ୍‌ସ୍
Answer:
(C) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

2 . ଅର୍ଥନୀତି କେଉଁ ପ୍ରକାରର ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ?
(A) ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ
(B) ଭୌତିକ ବିଜ୍ଞାନ
(C) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ

3 . ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିରୂପଣ କରାଯାଇଥ‌ିବା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସଂଜ୍ଞାକୁ କେଉଁ ସଂଜ୍ଞା କୁହାଯାଏ ?
(A) କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା
(B) ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା
(C) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା
(D) ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସଂଜ୍ଞା
Answer:
(B) ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା

4 . ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଅଟନ୍ତି ?
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ରବିସ୍
(C) ମାର୍ଶାଲ୍
(D) ପିଗୁ
Answer:
(C) ମାର୍ଶାଲ୍

5 . ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା କେଉଁ ଉପାଦାନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ?
(A) ସ୍ଵଳ୍ପତା ଓ ଜନକଲ୍ୟାଣ
(B) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ମନୋନୟନ
(C) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ମନୋନୟନ

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

6. ‘ଅର୍ଥନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରବନ୍ଧ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ରବିନ୍‌ସ୍
(D) କେସ୍
Answer:
(C) ରବିନ୍‌ସ୍

7. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେଉଁ ବର୍ଷ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
(A) 1883
(B) 1772
(C) 1553
(D) 1776
Answer:
(D) 1776

8. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କିଏ ନୈରାଶ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ?
(A) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍
(B) ରସ୍କିନ୍
(C) ସୁଟର
(D) ମାର୍ଶାଲ
Answer:
(B) ରସ୍କିନ୍

9. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କିଏ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ?
(A) ଫ୍ରିସିକ୍
(B) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(C) ମାର୍ଶାଲ୍
(D) କେସ୍
Answer:
(A) ଫ୍ରିସିକ୍

10. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରଭୁକ୍ତ ?
(A) ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଆଚରଣ
(B) ସାମୂହିକ ଚାହିଦା
(C) ଜାତୀୟ ଆୟ
(D) ସାମୂହିକ ବିନିଯୋଗ
Answer:
(A) ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଆଚରଣ

11. ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ ଅର୍ଥନୀତିର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ଲିଓନେଲ୍ ରବି
(D) ପଲ୍ ସାମୁଏଲ୍‌ସନ୍
Answer:
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

12. କିଏ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମନୋନୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ?
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ଜେ.ବି. ଶ
(D) ଲିଓନେଲ୍ ରବିନସ୍
Answer:
(B) ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍

13. ଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସଂଜ୍ଞାକୁ କେଉଁ ସଂଜ୍ଞା କୁହାଯାଏ ?
(A) ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସଂଜ୍ଞା
(B) ସଂପଦ ସଂଜ୍ଞା
(C) କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା
(D) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା
Answer:
(B) ସଂପଦ ସଂଜ୍ଞା

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କନକ ହେଉଛନିୁ _______ ।
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

2. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କଲ୍ୟାଣକାରା ସଂଜ୍ଞା _______ ଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ।
Answer:
ଆଲଫ୍ରେଡ୍ ମାର୍ଶାଲ

3. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା _______ ସାଧନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
Answer:
ଭୌତିକ ସମ୍ପଦର ଅଧ୍ୟଗ୍ରହଣ

4. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ _______ ନୈରାଶ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ରସ୍କିନ୍

5. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ _______ ରୁଟି ଓ ଲହୁଣୀ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
କାର୍ଲାଇଲ୍

6. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା _______ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

7. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ _______ ଧନଦେବୀଙ୍କ ବାଣୀ ଭାବେ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
କାର୍ଲାଇଲ୍

8. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କଲ୍ୟାଣ ସଂଜ୍ଞା _______ ପୁପୃକରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଅଛି_
Answer:
Principle of Economics

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

9. ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ସଂଜ୍ଞା _______ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

Answer:
ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍ସ୍

10. ରବିନ୍ସଙ୍କର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ସଂଜ୍ଞା _______ ଉପାଦାନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
Answer:
ସାଧନର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ଚୟନ

11. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ _______ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଫ୍ରିସିକ୍ ।

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ‘ଅର୍ଥନୀତି ତତ୍ତ୍ବ’ ପୁସ୍ତକ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ‘ଅର୍ଥନୀତି ତତ୍ତ୍ବ’ ପୁସ୍ତକ ମାର୍ଶାଲଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ।

2. ରସ୍କିନ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ରସ୍କିନ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ବିମର୍ଷ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।

3.  “ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତୁ’’ ଶୀର୍ଷକ ପୁସ୍ତକର ଲେଖକ ଆଲଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ‘ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ’’ ଶୀର୍ଷକ ପୁସ୍ତକର ଲେଖକ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍ ।

4. ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ବିଜ୍ଞାନ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଆଲଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ବିଜ୍ଞାନ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ।

5. ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।

6. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସୁଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ମାର୍ଶାଲ୍ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵଳ୍ପତା ସଂଜ୍ଞା ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍‌ ଦେଇଥିଲେ ।

7. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଉଭୟ କଳା ଓ ବିଜ୍ଞାନ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

8. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ କହିଲେ ଅସୀମ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କେତେକ ଅଭାବର ଚୟନକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ କହିଲେ ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟାବହାରିକ ଗୁଣ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରତି ଚୟନକୁ ବୁଝାଏ ।

9. ରବିନସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ଉଭୟ ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ଓ ବିକାଶ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା କେବଳ ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।

10. କୌଣସି ଦେଶରେ ଅର୍ଥନୀତିର ବିଲୋପ କହିଲେ ଆକ୍ଷରିକ ବିଲୋପକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – କୌଣସି ଦେଶରେ ଅର୍ଥନୀତିର ବିଲୋପ କହିଲେ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

11. ଅର୍ଥନୀତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

12. ଅର୍ଥନୀତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ସର୍ବଦା ସ୍ଵଚ୍ଛ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

13. ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ହୋଇଥବାରୁ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପରିପୂରକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଆଲଫ୍ରେଡ୍ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କି ପ୍ରକାର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟା – ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟା – ଏହା ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍‌ କହିଥିଲେ ।

3. କେଉଁ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଧ୍ୟାପକ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।

4. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମାନବର ସାଧାରଣ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ – ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମାନବର ସାଧାରଣ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ –ଏକଥା ମାର୍ଶାଲ୍ କହିଥିଲେ ।

5. କାହାକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।

6. କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସଂପଦ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସଂପଦ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।

7. କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଲିଓନେଲ୍ ରବିସ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ବଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

8. କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ କହିଥିଲେ ଯେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ସାଧନ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍ସ କହିଥିଲେ ଯେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ସାଧନ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ।

9. କିଏ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ବିଷାଦାତ୍ମକ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
Answer:
କାର୍ଲାଇଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ବିଷାଦାତ୍ମକ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

10. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ପଦ ଓ କଲ୍ୟାଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ପଦ ଓ କଲ୍ୟାଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ବୋଲି ମାର୍ଶାଲ୍ କହିଥିଲେ ।

11. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସାରମର୍ମ କ’ଣ ?
Answer:
ଅଭାବ, ଉଦ୍ୟମ ଓ ପରିତୃପ୍ତି ହେଉଛି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସାରମର୍ମ ।

12. ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଓ ଅଭାବର ଅସୀମତା ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ଯାହା ଉପରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଆଧାରିତ – ଏହା କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମତ ?
Answer:
ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଓ ଅଭାବର ଅସୀମତା ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ଯାହା ଉପରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଆଧାରିତ – ଏହା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ମତ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି| ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କୌଣସି ଏକ ଉପଭୋକ୍ତା, ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଭଳି କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକର ବିଶ୍ଳେଷଣ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ସବୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ ।

2. ଅର୍ଥନୀତିର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ଜାତୀୟ ସଂପଦର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ କାରଣର ଏକ ଅନୁସନ୍ଧାନ’ ବା ‘ଜାତୀୟ ସଂପଦ’ (Wealth of Nations)ରେ (1776) ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସେ, ସଂପଦର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ, ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ପଦର ବିଜ୍ଞାନ ହିସାବରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରେ ।

3. ଅର୍ଥନୀତିର କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
1890 ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘Principles of Economics’ ପୁସ୍ତକରେ ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ ଯେ, ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଜୀବନର ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀକୁ ନେଇ ମାନବ ସମାଜର ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏହା ମାନବର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ସେହି ଅଂଶକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ଯାହା ମାନବ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଭୌତିକ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାପ୍ତି ଓ ବିନିଯୋଗ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ତେଣୁ ଏହା ଏକପକ୍ଷରେ ସଂପଦର ଅଧ୍ୟୟନ ଏବଂ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ମାନବ ଅଧ୍ୟୟନର ଅଂଶବିଶେଷ ।

4. ଅର୍ଥନୀତିର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଇଂରେଜ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଫେସର ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଲିଖ ପୁସ୍ତକ ‘Nature and Significance of Economic Sciecne’’ (ଅର୍ଥନୀତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ) ୧୯୩୨ । ସେ ଏହି ପୁସ୍ତକରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘‘ଯେଉଁ ବିଜ୍ଞାନ ମଣିଷର ଆଚରଣକୁ ଅସୀମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର ଯୁକ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପ ସାଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ତାହାକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

5. ସମ୍ପଦର ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ସମ୍ପଦ ରୂପେ ବିବେଚିତ ହେବା ପାଇଁ ଦ୍ରବ୍ୟର ତିନୋଟି ଗୁଣ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯଥା –
(i) ଉପକାରିତା, (ii) ସ୍ଵଳ୍ପତା ଏବଂ (iii) ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଯୋଗ୍ୟତା ଥିଲେ, ତାହାକୁ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ ।

6. ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ମାନବିକ ଅଭାବ ପୂରଣ କରୁଥିବା ଯେଉଁସବୁ ବସ୍ତୁର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ଆମେ ଦେଖିପାରୁ ଓ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରୁ । କଲମ, TV, ବହି, ଖାତା, ରେଡ଼ିଓ ଇତ୍ୟାଦି ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

7. ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ କିପରି ଏକ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ?
Answer:
ସମ୍ପଦ ଅର୍ଜନ ଓ ବ୍ୟୟ ବ୍ୟତୀତ ମନୁଷ୍ୟର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ନୈତିକ ଜୀବନ ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରୁ ବାଦ୍ ପଡ଼େ । ମାତ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକ ମନୁଷ୍ୟର ସନ୍ତୋଷ ବିଧାନ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସ୍ବାର୍ଥପର ଓ ଅସାଧୁ ହେବାକୁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ପ୍ରେରଣା ଦିଏ । ଏହି ସଂଜ୍ଞା ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ଓ ଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବୋଲି ଧରି ନିଆଯାଏ । ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କ ମତରେ, “Every action is motivated by some interest, self-interest is the best interest.”

8. ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞାର ମୁଖ୍ୟ ଆଧାରଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରଫେସର ରବିନସ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପତା ଓ ମନୋନୟନ ଭିତ୍ତିକ ସଂଜ୍ଞା ଉନ୍ନତମାନର ଓ ବ୍ୟାପକ । ଏହା ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରକୁ ବ୍ୟାପକ କରିଥାଏ । ଏହାର ଆଧାରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ମଣିଷର ଅଭାବ ଅସୀମ, ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵଳ୍ପତା, ସମ୍ପଦଗୁଡ଼ିକର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର ଓ ଚୟନ ସମସ୍ୟା ।

9. ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅର୍ଥନୀତି କିପରି ବାସ୍ତବତାଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥାଏ ?
Answer:
୍ମିଥ୍ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ସମ୍ପଦ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିବାବେଳେ ମାନବ କଲ୍ୟାଣକୁ ଆଲୋଚନାର ପରିସର ମଧ୍ୟକୁ ଆଣି ନ ଥାଏ, ଯାହାକି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବାସ୍ତବ ଅଟେ । ବାସ୍ତବତା ଏହି ଯେ, ଧନ ଅର୍ଜନ କରିବା ମନୁଷ୍ୟର ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ, କାରଣ ସମ୍ପଦ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ । ଏହା ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ମାତ୍ର । ଏହା କଲ୍ୟାଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ମନୁଷ୍ୟକୁ କେବଳ ସହାୟତା କରେ । ସୁତରାଂ, ସମ୍ପଦ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ମାନବ କଲ୍ୟାଣକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଉପେକ୍ଷିତ କରିବାଦ୍ୱାରା ଆର୍ଥନୀତିକ ବାସ୍ତବତାଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

10. ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ସାମାଜିକ ଦିଗକୁ କିପରି ଅବହେଳା କରୁଛି ?
Answer:
ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ବିଜ୍ଞାନରେ ପରିଣତ କରିଦେଇଛି; ଯାହାଫଳରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନେ କେବଳ ସମସ୍ୟାର ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିପାରୁଛନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ ଦେଶର ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧିର କାରଣ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିପାରୁଛନ୍ତି । ଏହାର ନିରାକରଣ ନିମିତ୍ତ ମାର୍ଗ ସୂଚାଇ ପାରୁଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ କେଉଁ ମାର୍ଗଟି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ହେବ ତାହା ସେମାନେ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରୁନାହାନ୍ତି; ମାତ୍ର ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଅଧ୍ୟାପକ ପିଗୁ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ଯେ, ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଆଲୋକ ସମ୍ପାତକ (Light-bearing) ନ ହୋଇ ଫଳପ୍ରଦାୟୀ (Fruit bearing) ହେବା ଉଚିତ ।

11. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଚୟନ ସଂଜ୍ଞା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଚୟନ ସଂଜ୍ଞା, ଅସୀମ ଅଭାବ ଓ ସସୀମ ସମ୍ବଳଗୁଡିକର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରଯୁକ୍ତ ଗୁଣରୁ ଆର୍ଥନୀତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ବୋଲି ଦର୍ଶାଇବା ସହ ଏହି ସମସ୍ୟାର କିପରି ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ତାହା ଆଲୋଚନା କରେ । ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଲାଗି ପ୍ରଥମେ ଗୁରୁତ୍ଵଭିଭିକ ଅଭାବଗୁଡିକୁ କ୍ରମିକ ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଇ ଉପଲବ୍ଧ ସମ୍ବଳକୁ ନେଇ ଯଥାସମ୍ଭବ ଅଭାବଗୁଡିକୁ ପୂରଣ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଉପାଦେୟ ସଂଜ୍ଞା ଅଟେ ।

12. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ‘ସମ୍ପଦ ବିଜ୍ଞାନ’ ସଂଜ୍ଞା କିଏ ଓ କେବେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଡାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ଜାତୀୟ ସମ୍ପଦର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ କାରଣର ଏକ ଅନୁସନ୍ଧାନ’ ବା ‘ଜାତିର ସଂପଦ’ରେ (1776) ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସ୍, ସଂପଦର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ, ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ପଦର ବିଜ୍ଞାନ ହିସାବରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରେ ।

B ପାଞ୍ଚଟି/ ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ – କିପରି ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚୟନ ବା ପସନ୍ଦମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ମାନବୀୟ ଅଭାବ କେବଳ ଅସୀମ ଏବଂ ସୀମିତ ସମ୍ବଳଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନଥାଏ । ଏହାକୁ ଅସୀମ ଅଭାବ, ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଓ ସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । ଏଠାରେ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ କେତେ ପରିମାଣ ଓ କେଉଁ ବାବଦରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯିବ ଇତ୍ୟାଦି । ଏଣୁ ମଣିଷ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବରେ ପଡ଼େ । ତାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡ଼େ । ତେଣୁ ଜଣେ ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବକୁ ଏକ ଯୁକ୍ତିସିଦ୍ଧ ମାନବ ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଏ । ତା’ର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବିଚାରଧାରା ରୁଚି, ପସନ୍ଦ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ଚୟନ ଏଥିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଏକ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

2. ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କାହିଁକି ବିମର୍ଷ ବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଭୌତିକ ଉନ୍ନତି ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କରେ । ସମ୍ପଦ ଅର୍ଜନ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଧନର ଆଗମନ ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ଚିନ୍ତିତ । ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ସ୍ବାର୍ଥପର ହୋଇଯାଏ । ଜୀବନର ସବୁ ସମୟରେ ଭୌତିକ ବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହରେ ଲାଗିପଡ଼େ । ମନୁଷ୍ୟ ଯେ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ, ନିଜେ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ ଓ କରୁଣାର ଏକ ଆଧାର, ତାହା ଭୁଲିଯାଇ ସେ ସମ୍ପଦ ପଛରେ ଗୋଡ଼ାଏ । ସମ୍ପଦ ପାଇଲେ ଖୁସି ହୁଏ । ନଚେତ୍‌ ଦୁଃଖ ପାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କାର୍ଲାଇଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ନିକୃଷ୍ଟ କିମ୍ବା ବିମର୍ଷ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।

3. କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା କେବଳ ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେକୌଣସି ଉପାୟରେ ସମ୍ପଦ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ; ବରଂ ମାନବର କଲ୍ୟାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସମ୍ପଦ ନିମିତ୍ତ ମାତ୍ର, ମାନବ କଲ୍ୟାଣ ଶେଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।’’ ସମ୍ପଦର ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବ କଲ୍ୟାଣର ଧାରଣା କରାଯାଇପାରେ । କିନ୍ତୁ ଅଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ; ଯଥା – ଡାକ୍ତର, ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ସେବିକାଙ୍କ ସେବା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ମାର୍ଶାଲ୍ ବିଚାରକୁ ନେଇନାହାନ୍ତି । ଫଳରେ ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯାଇଛି ।

4. ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା କିପରି କଲ୍ୟାଣ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲଙ୍କ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞାକୁ ରବିସ୍ ପସନ୍ଦ ନ କରି ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଭାବରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂଜ୍ଞାରେ ସେହି ମାନବୀୟ କଲ୍ୟାଣର ଆଭାସ ମିଳୁଅଛି । ତାଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟର ଅଭାବ ଅସୀମ ଓ ସମ୍ବଳ ସସୀମ ଅଟେ । ତେଣୁ ତାକୁ ସମ୍ବଳର ଉପଯୁକ୍ତ ବଣ୍ଟନ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି, ଯଦ୍ବାରା ସେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ପରିତୃପ୍ତି ବା କଲ୍ୟାଣ ପାଇପାରିବ । ଏହି କଲ୍ୟାଣ ପାଇବା ନିମିତ୍ତ ସେ ଜରୁରୀ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର କରୁଛି ଏବଂ ତଦନୁସାରେ ତା’ର ପରିପୂରଣ କରୁଛି । ତେଣୁ ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଭାବରେ ମାନବୀୟ କଲ୍ୟାଣ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଅଛି ।

5. ଅର୍ଥନୀତି ମାନବ ବିଜ୍ଞାନ ଅପେକ୍ଷା ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଭାବରେ ଅଧ୍ବକ ଆଦୃତ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଏକ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଭିରୁଚିଠାରୁ ସାମୂହିକ ଅଭିରୁଚିକୁ ପ୍ରଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜ ଦାୟିତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏଭଳି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଆବଶ୍ୟକତା ରହେ ନାହିଁ । ଯୋଜନାକାରୀଗଣ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଏଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂଜ୍ଞା ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଯଥାର୍ଥରେ କୁହାଯାଏ, ସ୍ବଳ୍ପ ସମ୍ବଳର ପରିଚାଳନା ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ।

6. ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅଭାବ କ’ଣ ?
Answer:
ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ତାହାକୁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅଭାବ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ ଯଥା – ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ପୂରଣ ନ କଲେ ମନୁଷ୍ୟ ବଞ୍ଚିପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ଏହି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ।

7. ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ଗିପେନ୍ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାହିଦା ସୂତ୍ରର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଯାଏ । ଯେଉଁସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ହ୍ରାସ ହୁଏ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଭାତ, ଆଳୁ ଓ ଅଟାପରି ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଯାହା ଅଧିକାଂଶ ଲୋକଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ କହନ୍ତି ।

8. ଅର୍ଥନୀତି ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇ ନ ପାରେ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ସ୍ଵବିରୋଧୀଭାବ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ତାଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ଅର୍ଥନୀତି ମାନବୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବିଷୟରେ ନିରପେକ୍ଷ । କିନ୍ତୁ ପୁଣି ସେ ମତ ଦିଅନ୍ତି, ‘ଅର୍ଥନୀତି ଏକ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ ଅର୍ଥାତ୍ ମନୁଷ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜରୁରୀ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ନିର୍ବାଚନ କରି ତା’ର ପରିପୂରଣ କରିବ ଯେହେତୁ ତା’ ପାଖରେ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ।’’ ତେଣୁ ଉପରୋକ୍ତ ଦୁଇଟିଯାକ ମତ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ । ଅଭାବ ବା ଲକ୍ଷ୍ୟର ଆପେକ୍ଷିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପଲବ୍ଧ ନ ହେଲେ ସୀମିତ ସମ୍ବଳର ଉପଯୁକ୍ତ ବିଭାଜନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ବାସ୍ତବରେ ଅର୍ଥନୀତି କଦାପି ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ଓ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ କେଉଁଟା ଭଲ ବା ମନ୍ଦ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମତ ପୋଷଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

9. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ମନୋନୟନ ବିଜ୍ଞାନ — କିପରି ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମସ୍ତ ମନୋନୟନ ବା ପସନ୍ଦମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । କେବଳ ଅସୀମ ଅଭାବ ଏବଂ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ । ସୀମିତ ସମ୍ବଳ, ଅସୀମ ଅଭାବ ଓ ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକୁ ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାକାର ଭିଭିରେ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରାଯାଏ । ଏଠାରେ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ କେତେ ଏବଂ କେଉଁ ବାବଦରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯିବ ଇତ୍ୟାଦି । ଏଥ‌ିପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବରେ ପଡ଼େ । ତାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିଷ୍ଠଭି ନେବାକୁ ପଡ଼େ । ତେଣୁ ଜଣେ ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବକୁ ଏକ ଯୁକ୍ତିସିଦ୍ଧ ମାନବ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ତା’ର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବିଚାରଧାରା ପସନ୍ଦ, ରୁଚି ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ମନୋନୟନ ଏଥୁରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ସେଥ୍ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଏକ ମନୋନୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

10. ସ୍ଵଳ୍ପତା ସଂଜ୍ଞା କ’ଣ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ବହୁଦିନ ଧରି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆଦୃତ ହୋଇ ଆସୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ 1932 ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ’ପୁସ୍ତକରେ ଅଧ୍ୟାପକ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍ ଏହି ସଂଜ୍ଞାର ତୀବ୍ର ସମାଲୋଚନା କରି ଏକ ନୂତନ ସଂଜ୍ଞାର ଅବତାରଣା କରିଅଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଅର୍ଥନୀତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ଭିନ୍ନ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରକରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ମୌଳିକ ସମସ୍ୟାବଳୀ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଅଛି । ଏହା ସ୍ଵଳ୍ପତା ସଂଜ୍ଞା ରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହା ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂତନ ଧରଣର ସଂଜ୍ଞା । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯେଉଁ ବିଜ୍ଞାନ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣକୁ ଅସୀମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ସୀମିତ ସମ୍ବଳର ସମ୍ପର୍କ ଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ତାହାକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।’’

11. କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ଅଧ୍ୟୟନ କରେ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୀତି ମାନବର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ । ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସେ ସମାଜରେ ବାସ କରେ । ତା’ର ଅଭାବ ଅଛି ଏବଂ ଅଭାବ ପୂରଣ ପାଇଁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ମଧ୍ୟ ଅଛି । ତେଣୁ ଅଭାବ, ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଓ ପରିତୃପ୍ତି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପରିସରଭୁକ୍ତ । ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ସମ୍ପଦର ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟ ବିଷୟ ଉପରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ ।

12. କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ସାମାଜିକ ମାନବ ବିଷୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ।
Answer:
ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରେ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବ ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପର । ସେ କେବଳ ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥ ସାଧନ ପାଇଁ ସର୍ବଦା ବ୍ୟସ୍ତ । କିନ୍ତୁ ମାର୍ଶାଲ୍ ଏହି ମତକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରି ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ମାନବ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି । ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସେଥ୍ଯୋଗୁଁ ତା’ର ପରିବାର, ଆତ୍ମୀୟସ୍ବଜନ ଓ ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବଙ୍କ ପ୍ରତି ସ୍ନେହ ଓ ମମତା ରହିଛି । ଅର୍ଥନୀତିକ ଏହିସବୁ ମାୟା ମମତାର ଅନୁଶୀଳନ କରେ । କିନ୍ତୁ ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ଯେଉଁମାନେ ସମାଜ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖ୍ ନ ଥ‌ିବେ କିମ୍ବା ହିମାଳୟ ଗିରିକନ୍ଦରରେ ତପସ୍ୟା କରୁଥିବେ କିମ୍ବା ନିର୍ଜନ ଦ୍ଵୀପରେ ବାସ କରୁଥିବେ, ସେମାନେ ଅର୍ଥନୀତି ଅଧ୍ୟୟନ ପରିସରକୁ ଆସିପାରିବେ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

13. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିକ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
1933 ମସିହାରେ ପ୍ରଫେସର ଫ୍ରିସିକ୍ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ନାମରେ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବ୍ୟଷ୍ଟି ବା Micro ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ Mikrosରୁ ଉଦ୍ଧୃତ । Mikros ଅର୍ଥ କ୍ଷୁଦ୍ର । ତେଣୁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କୌଣସି ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା, ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ଏକ ବଜାର, ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ଆଲୋଚନାର ପରିସର କ୍ଷୁଦ୍ର ଯାହା ସମୁଦାୟ ନୁହେଁ; ବରଂ ଏହା ସମୁଦାୟର ଏକ ଅଂଶ । ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆଂଶିକ ସନ୍ତୁଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ, ଯଥା – ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ସନ୍ତୁଳନ ।

C ଛଅଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ଓ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା :
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ସମ୍ପଦ ଭିଭିରେ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପିତା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ପଦ ବିଜ୍ଞାନ ହିସାବରେ ନାଗରିକକୁ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରେ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଭୌତିକ ସମ୍ପଦ ଉପାର୍ଜନକୁ ବୁଝାଏ । ଏହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଧିକ ସମ୍ପଦ ଉପାର୍ଜନ କରିବାର ମାର୍ଗ ଦେଖାଏ ।
ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ମାନବ କଲ୍ୟାଣର ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ସେ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି – ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମାନବ ଜୀବନର ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏହା ମାନବର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ସେହି ଅଂଶକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ, ଯାହା ମାନବ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରାପ୍ତି ଓ ବିନିଯୋଗ ସହିତ ନିବିଡ଼ ଭାବରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ଅର୍ଥାତ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ । ଏହି ଅର୍ଥରେ, ଅଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଅଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପରିସରଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।

2. ପାର୍ଥିବ ଓ ଅପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ :
Answer:
ସମ୍ପଦ କହିଲେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହା ବିନିମୟ କ୍ଷମତାସମ୍ପନ୍ନ ଯେକୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସମ୍ପଦ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ପଦ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟ । ସମ୍ପଦର ଆକାର ପାର୍ଥିବ ବା ଅପାର୍ଥିବ ହୋଇପାରେ । ପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ କହିଲେ ସେହି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ଯାହା ଆମକୁ ଖାଲି ଆଖୁରେ ଦେଖାଯାଏ, ଆମେ ତାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରିବା ଓ ମାପ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବା । ମାତ୍ର ଅପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ କହିଲେ ଏହା ସେହି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ ଯାହା ଆମେ ଖାଲି ଆଖିରେ ଦେଖୁରିବା ନାହିଁ । ଏହାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କିମ୍ବା ପରିମାଣରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ କଲମ, ବହି, ଗାଡ଼ି, ଚକୋଲେଟ ଆଦି ପାର୍ଥିବ ସମ୍ମଦ ଅଟନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଡାକ୍ତରଙ୍କର ରୋଗୀସେବା ଆଦି ଅପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସେବା କୁହାଯାଏ ।

3. ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବ ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପର ମାନବ :
Answer:
ସ୍ମିଥ୍ ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ସର୍ଭ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଥମେ ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥୁଲେ ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ନିମିତ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଦ୍ୱିତୀୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ କୌଣସି ବ୍ୟବଧାନ ନାହିଁ । ଉଭୟ ପରସ୍ପର ସମାନ; ମାତ୍ର ଏହା ଏକ ଭୁଲ୍ ଧାରଣା । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓ ସମୟ ସମୟରେ ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ । ସ୍ମିଥଙ୍କର ଏହି ସର୍ଭ ଦୁଇଟି ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ହେତୁ ତାଙ୍କର ସଂଜ୍ଞା ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b)

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b)

Question 1.
ନିମ୍ନ ଚଳରାଶିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁଟି ସଳଖ ଚଳନ ଓ କେଉଁଟି ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ?
(i) କମଳା ସଂଖ୍ୟା x ଓ ତାହାର ମୂଲ୍ୟ y ଟଙ୍କା ।
(ii) ପାରିଶ୍ରମିକ x ଟଙ୍କା ଓ ଶ୍ରମ ସମୟ y ଦିନ ।
(iii) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିବା ସମୟ x ଘଣ୍ଟା ଓ ବେଗ y କି.ମି. ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟା ।
(iv) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାମ ସମ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା x ଓ ଶ୍ରମ ସମୟ y ଘଣ୍ଟା ।
(v) ସମାନ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଆୟତାକାରକ୍ଷେତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ x ମି. ଓ ପ୍ରସ୍ଥ Y ମି. ।
(vi) ଗୋଟିଏ ଘର ରଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା
(vii) ଗୋଟିଏ ମହମବତି ଦୈନିକ x ଘଣ୍ଟା ଜଳିଲେ y ଦିନ ଯାଏ ।
Solution:
(i), (ii) ସଳଖ ଚଳନ ।
(iii), (iv), (v), (vi), (vii) – ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ |

Question 2.
ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପନ ପାଇଁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କର ।
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 14
Solution:
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 15
ସୂଚନା :
ଲଶ୍ୟକର, ଚଳନର ଧଦ୍ବାଜ [K = x × y = 20 × 6 = 120]
ତେଣୁ ତୃତୀୟ ଧାଡ଼ିର ସମସ୍ତ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ 120 ଦ୍ୱାରା ପୂରଣ ହେବ । x ଓ y ଚଳରାଶିଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵାରା 120 କୁ ଭାଗକଲେ, ଅନ୍ୟଟି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହେବ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b)

Question 3.
ଦତ୍ତ ସାରଣୀମାନଙ୍କରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଗତ ?
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 16
Solution:
(i) ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ
(ii) ସଳଖ ଚଳନ
(iii) ସଳଖ ଚଳନ
(iv) ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ

Question 4.
ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ 30 ଜଣ ଛାତ୍ର ବସିଲେ ଜଣପିଛା 4 ବର୍ଗମିଟର ସ୍ଥାନ ମିଳେ । ଯଦି ସେହି ଶ୍ରେଣୀରେ ଆଉ 15 ଜଣ ଛାତ୍ର ନାମ ଲେଖାଇଥା’ନ୍ତି; ତେବେ ଜଣପିଛା କେତେ ବର୍ଗମିଟର ସ୍ଥାନ କମିଯିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 17
ଏଠାରେ ଛାତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ବସିବା ସ୍ଥାନ, ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2
⇒ 30 × 4 = 45 × y2 ⇒ y2 = \(\frac { 120 }{ 45 }\) = \(\frac { 8 }{ 3 }\) ବର୍ଗମିଟର
କମିଯାଇଥିବା ସ୍ଥାନର ପରିମାଣ = 4 – \(\frac { 8 }{ 3 }\) = \(\frac { 12 – 8 }{ 3 }\) ବ.ମି. = \(\frac { 4 }{ 3 }\) ବ.ମି. = 1\(\frac { 1 }{ 3 }\) ବର୍ଗମିଟର
∴ ଜଣପିଛା 1\(\frac { 1 }{ 3 }\) ବର୍ଗମିଟର ସ୍ଥାନ କମିଯିବ ।

Question 5.
ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଲ୍‌ଘର ରଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ 6 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 ଦିନ ନିଅନ୍ତି; ତେବେ କାମଟି 5 ଦିନରେ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ କେତେ ଅଧ୍ଵ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 18
ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ ଶେଷ କରିବା ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2
⇒ 6 × 15 = x2 × 5 ⇒ 5x2 = 90 ⇒ x2 = \(\frac { 90 }{ 5 }\) = 18
କାମଟିକୁ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ 18 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ 6 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ଆଗରୁ ଅଛନ୍ତି ।
ତେଣୁ ଆବଶ୍ୟକ ଅଧ‌ିକ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା = 18 – 6 = 12 ଜଣ ।
କାମଟି 5 ଦିନରେ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ 12 ଜଣ ଅଧ୍ବକ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ ।

Question 6.
ଅଂଶୁମାନର ଜନ୍ମଦିନରେ ତାହାର 6 ଜଣ ସାଙ୍ଗ ଆସିଥିଲେ । ପ୍ରତି ସାଙ୍ଗ ପାଇଁ 10ଟି ଲେଖାଏଁ ଚକୋଲେଟ୍‌ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ତା’ର ଆଉ 4 ଜଣ ଅଧ୍ଵ ସାଙ୍ଗ ଆସି ପହଞ୍ଚିଲେ; ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କେତୋଟି କରି ଚକୋଲେଟ୍ ପାଇବେ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 19
ଏଠାରେ ପିଲା ସଂଖ୍ୟା ଓ ଆସିଥିବା ଚକୋଲେଟ୍ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2
⇒ 6 × 10 = 10y2 ⇒ y2 = \(\frac{10 \times 6}{10}\) = 6
∴ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟି କରି ଚକୋଲେଟ୍ ପାଇବେ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b)

Question 7.
ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଦ୍ଧେକକୁ 12 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 ଦିନରେ ଶେଷ କରନ୍ତି । ସେହି କାମଟିକୁ 30 ଜଣ ଶ୍ରମିକ କେତେ ସମୟରେ ଶେଷକରିବେ ?
Solution:
ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଦ୍ଧେକକୁ 12 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 ଦିନ ନିଅନ୍ତି ।
ତେବେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକୁ 12 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 × 2 = 30 ଦିନରେ ଶେଷକରିବେ ।
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 20
ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2
⇒ 12 × 30 = 30 × y2 ⇒ y2 = \(\frac{12 \times 30}{30}\) = 12
∴ କାମଟିକୁ 30 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 12 ଦିନରେ ଶେଷକରିବେ ।

Question 8.
ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ବୁନ୍ଦିରେ 50 ପଇସା ମୂଲ୍ୟର 100ଟି ମିଠାଇ ତିଆରି ହୁଏ; ତେବେ ସେହି ବୁନ୍ଦାରେ ଦୁଇଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର କେତୋଟି ମିଠାଇ ତିଆରି ହେବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 21
ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2
⇒ \(\frac{1}{2}\) × 100 = 2.y2 ⇒ 50 = 2y2 ⇒ y2 = \(\frac{50}{2}\) = 25
∴ ସେହି ବୁନ୍ଦିରେ ଦୁଇଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର 25ଟି ମିଠାଇ ତିଆରି ହେବ ।

Question 9.
ସମାନ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ତିନୋଟି ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ 24, 12 ଓ 8 ମିଟର ହେଲେ,
(i) ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସ୍ଥିର କର ।
(ii) ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ତିନୋଟିର ପ୍ରସ୍ଥମାନଙ୍କର ଅନୁପାତ ସ୍ଥିର କର । ପ୍ରଥମ ପ୍ରଶ୍ନର ଏକାଧିକ ଉତ୍ତର ସମ୍ଭବ କି ? ଯଦି ସମ୍ଭବ, କାହିଁକି ?
Solution:
(i) ମନେକର ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରତ୍ରୟର ଅନ୍ୟ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ a, b ଓ ୯ ମିଟର ।
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 22
ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2 = z1z2 ⇒ 24 . a = 12 . b = 8 . c
ଦରମାନ 24 a = 12b ⇒ \(\frac { a }{ b }\) = \(\frac { 12 }{ 24 }\) = \(\frac { 1 }{ 2 }\) …(i)
ପ୍ରଥମ 12b = 8c ⇒ \(\frac { b }{ c }\) = \(\frac { 8 }{ 12 }\) = \(\frac { 2 }{ 3 }\) …(ii)
∴ Eqn. (i) ଓ Eqn. (ii) ରୁ ପାଇଲେ, a = 1, b = 2, c = 3
∴ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ତିନୋଟିର ଅନ୍ୟ ବାହୂତ୍ରୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପାଇଲେ1 ମି. 2 ମି. ଓ 3 ମି. |

(ii) ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ତିନୋଟିର ବାହୂତ୍ରୟର ପାଇଲେ 1 ମି. 2 ମି. ଓ 3 ମି. |
∴ ସେମାନଙ୍କର ଅନୁପାତ 1 : 2 : 3 ହେବ ।
ପ୍ରଥମ ପ୍ରଶ୍ନ ବା (i)ର ଏକାଧିକ ଉତ୍ତର ସମ୍ଭବ, କାରଣ ଦୈର୍ଘ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ନେଲେ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ହେବ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b)

Question 10.
ଗୋଟିଏ ବନ୍ୟା ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳରେ 120 ଜଣ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ୨ ଦିନର ଚୁଡ଼ା ଓ ଗୁଡ଼ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । ସେଠାକୁ ଆଶ୍ରୟ ନେବାପାଇଁ 180 ଜଣ ଲୋକ ଆସିଲେ । ସେହି ଖାଦ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର କେତେ ଦିନ ଯିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 23
ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ତେଣୁ ତ୍ପତିଲୋମା ଭଲନ ସତ ଅନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2 ⇒ 120 × 9 = 180 × y2 ⇒ y2 = \(\frac{12 0\times 9}{180}\) = 6
∴ ସେହି ଖାଦ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର 6 ଦିନ ଯିବ ।

Question 11.
ରବି ସାଇକେଲ୍‌ରେ 10 କି.ମି. ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟା ବେଗରେ ଯାଇ ସ୍କୁଲରେ 12 ମିନିଟ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚେ ! ସେ ତାହାର ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି ବେଗ ଆଉ 2 କି.ମି. ବଢ଼ାଇଲେ ସ୍କୁଲ୍‌ରେ କେତେ ସମୟରେ ପହଞ୍ଚିବ ? ଘରଠାରୁ ତାହାର ସ୍କୁଲ୍ କେତେ ବାଟ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 Img 24
ଏଠାରେ ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି ବେଗ ଓ ସମୟ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ x1 y1 = x2y2
⇒ 10 × \(\frac { 12 }{ 60 }\) = 12 × y2 ⇒ 2 = 12y2 ⇒ y2 = \(\frac { 2 }{ 12 }\) = \(\frac { 1 }{ 6 }\) ଣଣ ଦା 10 ମିନିଟ୍
∴ଏଠାରେ ଚଳନର ଧ୍ରୁବାଙ୍କ xy = ଘରଠାରୁ ସ୍କୁଲର ଦୂରତା
∴ ରବି 10 ମିନିଟ୍‌ରେ ଘରେ ପହଞ୍ଚିବ ଓ ଘରଠାରୁ ତାହାର ସ୍କୁଲର ଦୂରତା 2 କି.ମି. ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(e)

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(e) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(e)

Question 1.
ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି AB = 4 ସେ.ମି., BC = 3 ସେ.ମି., AD = 2.5 ସେ.ମି., CD = 3 ସେ.ମି. ଓ BD = 4 ସେ.ମି |
Solution:
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 20
(i) △ABD ଅଙ୍କନ କରି, ମାଦ୍ରାର AB = 4 ସେ.ମି., AD = 2.5 ସେ.ମି. ଏବଂ BD = 4 ସେ.ମି. |
(ii) D ଓ B ଉଭୟକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 3 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରିକି ଚାପଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦକରିବେ । ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ C ଦିଅ ।
(iii) \(\overline{\mathrm{CD}})\) ଏବଂ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କରି ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 2.
ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର AB = BC = 5.5 ସେ.ମି., CD = 4 ସେ.ମି., AD 6.3 ସେ.ମି. ଏବଂ AC = 9.4 ସେ.ମି. । ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରି BD ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Solution:
(i) △ABC ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର AB = 5.5 ସେ.ମି., BC = 5.5 ସେ.ମି. ଏବଂ AC = 9.4 ସେ.ମି. ।
(ii) A ଓ Cକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ଯଥାକ୍ରମେ 6.3 ସେ.ମି. ଏବଂ 4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯେପରିକି ଚାପଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରିବେ । ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ D ଦିଅ ।
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 21
(iii) D, Aକୁ ଏବଂ D, Cକୁ ଯୋଗକରି ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।
(iv) B, Dକୁ ଯୋଗକରି BD ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(e)

Question 3.
ଗୋଟିଏ ରମ୍ବସ୍ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 4.5 ସେ.ମି. ଏବଂ ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 6 ସେ.ମି. । ରମ୍ବସ୍‌ ଅଙ୍କନ କରି ତାହାର ଅନ୍ୟ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପି ସ୍ଥିର କର ।
Solution:
(i)
A ABC ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର BC = 4.5 ସେ.ମି., AB = 4.5 ସେ.ମି. ଏବଂ AC = 6 ସେ.ମି. ।
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 22
(ii) A ଓ Cକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 4.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରିକି ସେମାନେ ପରସ୍ପରକୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରିବେ ।
(iii) D, A ଏବଂ D, Cକୁ ଯୋଗକରି ABCD ରମ୍ବସ୍ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।
(iv) BD ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପ ।

Question 4.
ABCD ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର AB = 3 ସେ.ମି., BC = 4.2 ସେ.ମି. ଓ କଣ୍ଠ AC ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 6 ସେ.ମି. |
Solution:
(i) △ABC ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର BC 4.2 ସେ.ମି., AB = 3 ସେ.ମି. ଏବଂ AC = 6 ସେ.ମି. |
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 23
(ii) A ଓ Cକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ 4.2 ସେ.ମି. ଏବଂ 3 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷବିଶିଷ୍ଟ ଚାପଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରନ୍ତୁ ।
(iii) D, A ଏବଂ D, Cକୁ ଯୋଗକରି ABCD ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(d)

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(d) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(d)

Question 1.
ABC ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର, ଯହିଁରେ କର୍ଣ୍ଣ AC ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 5 ସେ.ମି. ଓ BC =3 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରି \(\overline{\mathrm{AB}})\) ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପ ।
Solution:
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 15
(i) 3 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B ବିନ୍ଦୁରେ ∠XBC ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର ପରିମାଣ 90° ହେବ ।
(iii) C ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯେପରିକି ଉକ୍ତ ଚାପ \( \overrightarrow{\mathrm{BX}}\) କୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରିବ ।
(iv) C, Aକୁ ଯୋଗକର । ବର୍ତ୍ତମାନ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ABC ତ୍ରିଭୁଜ ମିଳିବ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 8 ସେ.ମି. ଓ ଅନ୍ୟ ଏକ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 5.1 ସେ.ମି. ।
Solution:
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 16
(i) 5.1 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ AB ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B ବିନ୍ଦୁରେ ∠XBC ଅଙ୍କନ କରି, ଯାହାର ପରିମାଣ 90° ହେବ ।
(iii) A ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 8 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରିକି ଏହା BX କୁ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରିବ ।
(iv) C, Aକୁ ଯୋଗ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ABC ତ୍ରିଭୁଜ ମିଳିବ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ Ex 4(d)

Question 3.
△ABC ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି AB = BC = 5.6 ସେ.ମି. । B ହେବ AC ପ୍ରତି ଅଜିତ ଲମ୍ବର ପାଦବିନ୍ଦୁ D | BD = 4 ସେ.ମି. |
Solution:
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 17
(i) \(\overleftrightarrow{\mathrm{MN}}\) ରେଖା ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ D ବି ନ୍ଦୁ ରେ DX ⊥ \(\overleftrightarrow{\mathrm{MN}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) \( \overrightarrow{\mathrm{DX}}\) ରୁ DB = 4 ସେ.ମି. ଅଂଶ ଛେଦନ କର |
(iii) Bକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 5.6 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଚାପ MNକୁ ଯଥାକ୍ରମେ A ଓ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(iv) B, Aକୁ ଏବଂ B, Cକୁ ଯୋଗ କରି △ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 4.
△ABCରେ AC = 5 ସେ.ମି. | \(\overline{\mathrm{AB}})\) ପ୍ରତି CD ଲମ୍ବ । CD = 4 ସେ.ମି., BC = 6 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
Solution:
BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Geometry Chapter 4 Img 19
(i) MN ରେଖା ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ D ବିନ୍ଦୁରେ . \(\overline{\mathrm{DX}})\) ⊥ \(\overleftrightarrow{\mathrm{MN}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) \( \overrightarrow{\mathrm{DX}}\) ରୁ \(\overline{\mathrm{DC}})\) = 4 ସେ.ମି. ଅଂଶ ଛେଦନ କର |
(iii) Cକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 5 ସେ.ମି. ଓ 6 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଚାପ \(\overleftrightarrow{\mathrm{MN}}\) କୁ ଯଥାକ୍ରମେ A ଓ B ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ- କରୁ ।
(iv) C, A ଏବଂ C, Bକୁ ଯୋଗ କରି △ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 ଚତୁର୍ଭୁଜ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 ଚତୁର୍ଭୁଜ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Geometry Chapter 3 ଚତୁର୍ଭୁଜ

→ ଚତୁର୍ଭୁଜର ପରିଚୟ :

  • ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ଚାରୋଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ତିନି ପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥାରେ ରହିପାରନ୍ତି; ଯଥା – (i) ସମସ୍ତ ବିନ୍ଦୁ ଏକରେଖୀ, (ii) ଯେ କୌଣସି ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ ଏକରେଖୀ, (iii) ଯେ କୌଣସି ତିନିଗୋଟି
  • ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଚାରିଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ A, B, C ଓ D ମଧ୍ୟରୁ ଯଦି କୌଣସି ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ନ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ \(\overline{\mathrm{AB}})\), \(\overline{\mathrm{BC}})\),\(\overline{\mathrm{CD}})\) ଓ DA ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିନ୍ଦୁରେ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ତେବେ AB, BC, CD ଓ DA ର ସଂଯୋଗକୁ ଏକ ଚତୁର୍ଭୁଜ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଚତୁର୍ଭୁଜକୁ ‘ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ’ କୁହାଯାଏ ।
  • ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜକୁ ‘BCDA, CDAB ବା DABC ଚତୁର୍ଭୁଜ’ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
  • ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ ଏକ ସମତଳରେ ଅଙ୍କିତ ଏକ ସମତଳୀୟ ଚିତ୍ର ।
  • AB, BC,CD ଓ DA – ରେଖାଖଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ବିନ୍ଦୁ ମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସେଟ୍ ଅଟନ୍ତି | ତେଣ୍ଡ ଏମାନକ ସଯୋଗରେ ଗଠିତ ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ ମଧ୍ୟ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସେଟ୍ ଅଟେ ।
    BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 1
  • ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ= AB ∪ BC ∪ CD ∪ DA |

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 3 ଚତୁର୍ଭୁଜ

→ ଚତୁର୍ଭୁଜ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜାଣିବା କଥା :

  • A, B, C, D ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ (Vertex) କୁହାଯାଏ ।
  • AB, BC, CD, DA ରେଖାଖଣ୍ଡମାନକୁ ABCD ତତୁରୁକର ବାହୁ (side) କ୍ମଦାଯାଏ |
  • ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁକୁ ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ରମିକ ଶୀର୍ଷ କୁହାଯାଏ ଏବଂ କ୍ରମିକ ଶୀର୍ଷ ହୋଇ ନ ଥ‌ିବା ଶାପଦ୍ଵଯକୁ ଦିପରାତ ଶାପ କୁଦ୍ଦାଯାଏ |
  • ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର A ଓ B, B ଓ C, C ଓ D, D ଓ A ମାନ କ୍ରମିକ ଶୀର୍ଷ ଏବଂ A ଓ C, B ଓ D ବିପରୀତ ଶୀର୍ଷ ଅଟନ୍ତି ।
  • ∠ABC, ∠BCD, ∠CDA, ∠DAB କୁ ତଡୁରୁକ ABCDର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ କୋଣ କୁହାଯାଏ |
  • ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ଶୀର୍ଷରେ ଥ‌ିବା କୋଣଦ୍ଵୟକୁ କ୍ରମିକ କୋଣ (ଯଥା – ∠A ଓ ∠B) ଏବଂ ବିପରୀତ ଶୀର୍ଷରେ ଥ‌ିବା କୋଣଦ୍ଵୟକୁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ବିପରୀତ କୋଣ (ଯଥା -∠A ଓ ∠C) କୁହାଯାଏ ।
  • ଚତୁର୍ଭୁଜର ପରସ୍ପରଛେଦୀ ବାହୁଦ୍ୱୟକୁ ସନ୍ନିହିତ ବାହୁ (ଯଥା – AB, BC ) ଏବଂ ପରସ୍ପରଛେଦୀ ହୋଇ ନ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୋଡ଼ା ବାହୁକୁ (ଯଥା – AB, CD ଏବଂ AD, BC) ବିପରୀତ ବାହୁ କୁହାଯାଏ ।
  • ଚତୁର୍ଭୁଜର ବିପରୀତ ଶୀର୍ଷର ସଂଯୋଜକ ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ ଏହାର କର୍ୟ କୁହାଯାଏ । ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜରେ AC ଓ BD ଦୁଇଟି କଣ୍ଠ ଅଟନ୍ତି ।

→ ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜ (Convex quadrilateral) :

  • ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦକରନ୍ତି, ତାହାକୁ ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜ କୁହାଯାଏ ।

→ ତତୁଭୁଲଭ ଥନ୍ତଲେକଣ ଦହାଦେଶ (Interior and Exterior of a Quadrilateral) :

  • ଯେ କୌଣସି ଦୁଇ ବିପରୀତ କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶର ସାଧାରଣ ଅଂଶ ଅର୍ଥାତ୍ ଅନ୍ତର୍ଦେଶର ଛେଦକୁ ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ କୁହାଯାଏ ।
  • ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ବିନ୍ଦୁକୁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ ।
  • ବାହୁ ଉପରେ ନ ଥାଏ ଏବଂ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ନ ଥାଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ ।
  • ବହିଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁମାନେ ଗଠନ କରୁଥିବା ସେଟ୍‌କୁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ବହିର୍ଦେଶ କୁହାଯାଏ ।
    BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 2
    ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଏକ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ ।

ଚତୁର୍ଭୁଜାକାର କ୍ଷେତ୍ର (Quadrilateral Region) :

  • ଗୋଟିଏ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଓ ଏହାର ଅନ୍ତର୍ଦେଶର ସଂଯୋଗରେ ଗଠିତ ସେଟ୍‌କୁ ଏକ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଆକୃତିବିଶିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ର ବା ଚତୁର୍ଭୁଜାକାର କ୍ଷେତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
  • ଚତୁର୍ଭୁଜର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ, କୋଣ ଓ ବାହୁମାନଙ୍କୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଏହି ଚତୁର୍ଭୁଜାକାର କ୍ଷେତ୍ରର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ, କୋଣ ଓ ବାହୁ କୁହାଯାଏ ।

→ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଚତୁର୍ଭୁଜ :

  • ବିଭକ୍ତ; ଯଥା – (1) ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍, (2) ସାମାନ୍ତରି, ଚିତ୍ର ।

→ ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍ :
ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର କେବଳ ଏକ ଯୋଡ଼ା ବିପରୀତ ବାହୁ ସମାନ୍ତର, ତାହାକୁ ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍
ABCD ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର AD || BC |
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 3

→ ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର :
ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଦୁଇଯୋଡ଼ା ବିପରୀତ ବାହୁ ସମାନ୍ତର, ତାହା ଏକ ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର ।
ABCD ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର AD || BC ଓ AB || CD |
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 4

(i) ଆୟତଚିତ୍ର :
ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣ ସମକୋଣ, ତାହା ଏକ ଆୟତ ଚିତ୍ର । ABCD ଏକ ଆୟତଚିତ୍ର ।
[ବି.ଦ୍ର. : ଆୟତଚିତ୍ର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକାରର ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର, ଯାହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣ 90° ।]
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 5

(ii) ରମ୍ବସ୍ :
ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ବାହୁମାନଙ୍କ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ତାହା ଏକ ରମ୍ବସ୍ । ABCD ଏକ କୋଣ |
[ବି.ଦ୍ର. : ରମ୍ବସ୍ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକାରର ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର ଯାହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ।]
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 6

(iii) ବର୍ଗଚିତ୍ର :
ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣର ପରିମାଣ 90° ତାହା ଏକ ବର୍ଗଚିତ୍ର ।
[ବି.ଦ୍ର. : ବର୍ଗଚିତ୍ର ଏକ ସମକୋଣବିଶିଷ୍ଟ ରମ୍ବସ୍ ।]
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 7
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 8

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 3 ଚତୁର୍ଭୁଜ

→ ଚତୁର୍ଭୁଜ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କେତେକ ପରୀକ୍ଷା ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :
ଚତୁର୍ଭୁଜର କୋଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ବନ୍ଧ :

  •  ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 1 :
    ଏକ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରି କୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 360° ।
  • ତୁମପାଇ କାପ :
    1. ଗୋଟିଏ କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ଆଣି ସେଥରେ ଗୋଟିଏ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର ।
    2. ତତୁରୁକାର ଗୋଟିଏ କଣ୍ଡ ଅଳନ କରି ତତୁରୁକକୁ ଦ୍ରରୁକରେ ପରିଣତ କର ।
    3. ‘‘ତ୍ରିଭୁଜର ତିନିକୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 180°” ତଥ୍ୟକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଦର୍ଶାଅ ଯେ, ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରିକୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 360° |
    BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 9

ନକେ କାର :
1. ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ p, q, r ଓ s ଚିହ୍ନିତ କୋଣମାନଙ୍କର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି ସ୍ଥିର କର ।
ଉ – ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ p, q, r ଓ s ଚିହ୍ନିତ କୋଣମାନଙ୍କର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି = 360°
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 3 Img 10

2. ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ r କୋଣର ପରିମାଣ 70 ଏବଂ p କୋଣର ପରିମାଣ 50° ହେଲେ q ଓ s କୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି କେତେ ?
ଭ – ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ I କୋଣର ପରିମାଣ 70° ଓ p କୋଣର ପରିମାଣ = 50° ହେଲେ, q କୋଣର ପରିମାଣ = 130° ଓ s କୋଣର ପରିମାଣ = 110° ଦେଦ |

  • ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର ବିପରୀତ ବାହୁମାନଙ୍କର ପରସ୍ପର ସମାନ :
    ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 2 : ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର ବିପରୀତ ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପରସ୍ପର ସମାନ ।
    ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 1 : ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରରେ ବିପରୀତ ବାହୁମାନ ସମାନ୍ତର ଓ ସମଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ।
    ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 2 : ଏକ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଏକ ଯୋଡ଼ା ବିପରୀତ ବାହୁ ସମାନ୍ତର ଏବଂ ସମଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ହେଲେ, ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଏକ ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର ହେବ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 3 ଚତୁର୍ଭୁଜ

ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର ବିପରୀତ ବାହୁମାନଙ୍କର ପରସ୍ପର ସମାନ :

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 3 : ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର ବିପରୀତ ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପରସ୍ପର ସମାନ ।
ଆମେ ଜାଣିଲେ – ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର କ୍ରମିକ କୋଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ।

ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ବନ୍ଧ :
ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 4 : ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।

ରନ୍ପ୍ରଭ କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ବନ୍ଧ :
ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 5 : ଏକ ରମ୍ବସ୍‌ର କଣ୍ଠଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମକୋଣରେ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।

ଆୟତଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ବନ୍ଧ :
ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 6 :
ଏକ ଆୟତଚିତ୍ରର କଣ୍ଠଦ୍ଵୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ଏବଂ ସେଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।

ରନ୍ପ୍ରଭ କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ବନ୍ଧ :
ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 7 :
ଏକ ଆୟତଚିତ୍ରର କଣ୍ଠଦ୍ଵୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମଦେଶ୍ୟଦିଶିପ୍ପ ଓ ସେଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।

→ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଚତୁର୍ଭୁଜମାନଙ୍କର କର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ବନ୍ଧର ବିଶ୍ଳେଷଣ :

  • ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।
  • ରମକର କଣୃଦ୍ଵୟ ପରମଣକୁ ସମକୋଣରେ ସମଦ୍ୱଖସ୍ତ କରନ୍ତି |
  • ଆୟତଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ସମଦୈର୍ଘ୍ୟବିଶିଷ୍ଟ ଓ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।
  • ବର୍ଗଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପର ସମଦୈର୍ଘ୍ୟବିଶିଷ୍ଟ, ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଲମ୍ବ ଓ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 History Chapter 6 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 6 ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସାଂସ୍କୃତିକ ବିକାଶ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 6 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଗୁପ୍ତ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ବିବାହ ରୀତି କ’ଣ ଥିଲା ? ପ୍ରତିଲୋମ ବିବାହ କିହଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ବିବାହର ରୀତି ହେଲା ‘ଅନୁଲୋମ’ ଓ ‘ପ୍ରତିଲୋମ’ । ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସ୍ତ୍ରୀଲୋକ ନୀଚ ଜାତିର ପୁରୁଷକୁ ବିବାହ କରିବା ବିଧୁକୁ ‘ପ୍ରତିଲୋମ’ ବିବାହ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୨ । ‘ସାଂଖ୍ୟକାରିକା’, ‘ସୂତ୍ରାଳଙ୍କାର’ ଓ ‘ଗାଥା ସଂଗ୍ରହ’ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଈଶ୍ୱରକୃଷ୍ଣଙ୍କଦ୍ବାରା ‘ସାଂଖ୍ୟକାରିକା’, ଅସଙ୍ଗଙ୍କଦ୍ବାରା ‘ସୂତ୍ରାଳଙ୍କାର’ ଓ ବସୁବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ‘ଗାଥାସଂଗ୍ରହ’ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।

BSE Odisha

୩ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୋତାଶ୍ରୟର ନାମ ଲେଖ । ସେ ଯୁଗର ରପ୍ତାନୀ ଓ ଆମଦାନୀ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ତାମ୍ରଲିପ୍ତି ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୋତାଶ୍ରୟ ଥିଲା । ସେ ଯୁଗର ରପ୍ତାନୀ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ସୂକ୍ଷ୍ମବସ୍ତ୍ର, ହାତୀଦାନ୍ତ ନିର୍ମିତ ଦ୍ରବ୍ୟ, ମସଲା, ପ୍ରବାଳ ଓ ମୁକ୍ତା । ସୁନା, ରୁପା, ଟିଣ, ରେଶମ ଓ କର୍ପୂର ଆଦି ପ୍ରଧାନ ଆମାଦାନୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ଥିଲା ।

୪ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ କିଏ ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଉପରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବ୍ରହ୍ମଗୁପ୍ତ ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଉପରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ‘ଖଣ୍ଡଖାଦ୍ୟକ’, ‘ବ୍ରହ୍ମସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ ଓ ‘ଧ୍ୟାନାଗ୍ରହ’ ।

୫। ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଦୁଇଟି ବିଜ୍ଞାନ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଦୁଇଟି ବିଜ୍ଞାନ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା – ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଓ ‘ବୃହତ୍ ଜାତକ’ ।

୬ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପୁରାଣର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପୁରାଣର ନାମ ହେଲା – ‘ବିଷ୍ଣୁ ପୁରାଣ’, ‘ଭାଗବତ ପୁରାଣ’ ।

୭ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଲେଖାଯାଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଲେଖର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଲେଖାଯାଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଲେଖର ନାମ ହେଲା – ‘ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ଅଭିଲେଖ’ ଏବଂ ‘ଭିତ୍ତରି ସ୍ତମ୍ଭାଭିଲେଖ’ ।

୮। ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା କିଏ ? ଏହା କେଉଁ କେଉଁ ଭାଷାରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମା । ଏହା ଜର୍ମାନୀ, ଗ୍ରୀକ୍, ଇଟାଲୀୟ, ସ୍ପେନୀୟ ଓ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦିତ ହୋଇ ବିଶ୍ବରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା ।

BSE Odisha

୯ । ବିଶାଖାଦର କିଏ ? ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ଦୁଇଟି ନାଟକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଶାଖାଦତ୍ତ ଜଣେ ନାଟ୍ୟକାର । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ଦୁଇଟି ନାଟକର ନାମ ହେଲା ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ଓ ‘ଦେବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତମ୍’ ।

୧୦ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଭିଧାନର ନାମ କ’ଣ ? ଏହା କାହାଦ୍ଵାରା ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଭିଧାନର ନାମ ‘ଅମରକୋଷ’ ଅଟେ । ଏହା ଅମରସିଂହଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୧ । ବରାହମିହିରଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ବରାହମିହିରଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକର ନାମ ହେଲା- ‘ପଞ୍ଚସିଦ୍ଧାନ୍ତିକା’, ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଏବଂ ‘ବୃହତ୍ ଜାତକ’ ।

୧୨ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ କାହାକୁ ଓ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କୁ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ‘ଶୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା’ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୧୩ ।କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ଦୁଇଟି ମହାକାବ୍ୟ ଏବଂ ଦୁଇଟି ଗୀତି କବିତାର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ଦୁଇଟି ମହାକାବ୍ୟର ନାମ ହେଲା – କୁମାର ସମ୍ଭବମ୍ ଓ ରଘୁବଂଶମ୍ ଏବଂ ଦୁଇଟି ଗୀତି କବିତାର ନାମ ହେଲା – ମେଘଦୂତମ୍ ଓ ଋତୁସଂହାରମ୍ ।

୧୪ ।ଶୂଦ୍ରକ ଏବଂ ବିଶାଖାଦତ୍ତ କେଉଁ ନାଟକଦ୍ଵୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶୂଦ୍ରକ ‘ମୃଚ୍ଛ୍ରକଟିକମ୍’ ଏବଂ ବିଶାଖାଦତ୍ତ ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୧୫ । ହରିଶେଣ କିଏ ?
Answer:
ହରିଶେଣ ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ସନ୍ଧିବିଗ୍ରହକ ବା ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସାମରିକ ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ । ସେ ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ପ୍ରଶସ୍ତିର ରଚୟିତା ଅଟନ୍ତି । ଏହି ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ପ୍ରଶସ୍ତି ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳର ପ୍ରଧାନ ଐତିହାସିକ ଉପାଦାନ ଅଟେ ।

BSE Odisha

୧୬ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ନବରତ୍ନ ପଣ୍ଡିତ କେଉଁମାନେ ଥିଲେ ଓ ସେମାନେ କେଉଁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ରାଜସଭାକୁ ଅଳଂକୃତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କାଳିଦାସ, ବରାହମିହିର, ବରରୁଚି, କ୍ଷପଣକ, ଘଟକର୍ପୂର, ବେତାଳଭଟ୍ଟ, ଅମରସିଂହ, ଧନ୍ବନ୍ତରୀ ଓ ଶଙ୍କୁ ଗୁପ୍ତ ଯୁଗରେ ନବରତ୍ନ ଥିଲେ । ସେମାନେ ଗୁପ୍ତସମ୍ରାଟ ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜଦରବାରକୁ ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ।

୧୭ । କେଉଁ ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେପୋଲିୟନ୍ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ? ସେ କେଉଁ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ?
Answer:
ଐତିହାସିକ ଭି. ଏ. ସ୍ମିଥ୍ ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେପୋଲିୟନ୍ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକ ବସ୍ତୁବନ୍ଧୁଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ।

୧୮। ଗୁପ୍ତ ଯୁଗରେ କେତୋଟି ଧର୍ମର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଘଟିଥିଲା ? ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ତିନୋଟି ଧର୍ମର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଘଟିଥିଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ବୈଷ୍ଣବ, ଶୈବ ଏବଂ ଶାକ୍ତ ଧର୍ମ ।

B. ପାଞ୍ଚଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ସମାଜରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ସମାଜରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନ ଉଚ୍ଚରେ ନଥିଲା । ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କା ହେବା ପୂର୍ବରୁ ସେମାନଙ୍କର ବିବାହ ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ତେଣୁ ସେମାନେ ନିଜର ଭାବନା ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିପାରୁ ନଥିଲେ । ଏହା ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥିଲା । ସମାଜରେ ପରଦାପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ନଥୁଲା । ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵାମୀମାନଙ୍କ ସହ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବପର୍ବାଣିରେ ଯୋଗ ଦେଇପାରୁଥିଲେ । ଉଚ୍ଚବଂଶୀୟ ନାରୀମାନେ ବିଦ୍ୟାଶିକ୍ଷା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଶାସ୍ତ୍ରପ୍ରବୀଣା ଥିଲେ । ସମାଜରେ ‘ସତୀପ୍ରଥା’ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ମାତ୍ର ବିଧବା ବିବାହକୁ ସମାଜ ନିରୁତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳିଥିଲା ।

BSE Odisha

୨ । କାଳିଦାସଙ୍କ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜସଭା ମଣ୍ଡନ କରୁଥିବା ନବରଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ । ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନରୁ ଝରିଆସିଥୁଲା ‘କୁମାରସମ୍ଭବମ୍’ ଏବଂ ‘ରଘୁବଂଶମ୍’ ନାମକ ଦୁଇଟି ମହାକାବ୍ୟ । ଗୀତିକବିତା ମଧ୍ୟରେ ‘ମେଘଦୂତମ୍’ ଏବଂ ‘ଋତୁସଂହାରମ୍’ ଥିଲା ଅନ୍ୟତମ ସୃଷ୍ଟି । କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍’, ‘ମାଳବିକାଗ୍ନିମିତ୍ରମ୍’ ଏବଂ ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଥିଲା । କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚନାଶୈଳୀ ଅତି ସରଳ, ସୁନ୍ଦର ଓ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଥିଲା । କାଳିଦାସଙ୍କ ସାହିତ୍ୟକୃତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ‘ଭାରତର ସେକ୍‌ସପିୟର’ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ।

୩ । ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ଥିଲେ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏବଂ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ । ସେ ତାଙ୍କର ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ସୂର୍ଯ୍ୟସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋପରାଗ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଗ୍ରହଣ ସଂପର୍କରେ ବିଶେଷ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଙ୍ଗୀୟମ୍’ରେ ସେ ପାଟୀଗଣିତ, ବୀଜଗଣିତ, ଜ୍ୟାମିତି ଏବଂ ତ୍ରିକୋଣମିତି ସଂପର୍କରେ ବହୁଳ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ପୃଥ‌ିବୀ ଇତିହାସକୁ ଗଣିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ‘ଶୂନ’ର ବ୍ୟବହାର ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଥମେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ‘ଦଶଗୀତିକା ସୂତ୍ର’ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପୁସ୍ତକ । ସେ ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସ ଓ ପରିଧ୍ଵ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନୁପାତର ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପଣ କରିଥିଲେ । ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ଅକ୍ଷର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଘୂର୍ଶନ କରୁଥିବା ବିଷୟ ସେ ପ୍ରମାଣ କରିଥିଲେ । ଦିନ ଓ ରାତି ହେବାର କାରଣମାନ ସେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ନିଜର ଆଲୋକ ନାହିଁ ଓ ସେମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ହେଉଥୁବାର ବିଷୟ ସେ ପ୍ରମାଣ କରିଥିଲେ ।

୪ । ଗୁପ୍ତ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ଟିପ୍ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ମନ୍ଦିର ଗଠନରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଚରମ ସୋପାନରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲା । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଝାନ୍ସୀ ଜିଲ୍ଲାର ଦେଓଗଡ଼ସ୍ଥିତ ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଜବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ତିଠାରେ ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିର, କାନପୁରର ଭିତରଗାଓଁ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଭୂମ୍ରାରେ ଥ‌ିବା ଶିବମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ମହନୀୟ ନିଦର୍ଶନ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଦିଲ୍ଲୀର ମେହେରୌଲୀର ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ, କେଶନଗରର ଗରୁଡ଼ସ୍ତମ୍ଭ ସେମାନଙ୍କ କଳାସ୍ଥାପତ୍ୟର ମନୋରମ ପରିପ୍ରକାଶ । ଏଲୋରା ଓ ଅଜନ୍ତାର ବୌଦ୍ଧଗୁମ୍ଫା ଗୁପ୍ତ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଅମ୍ଳାନ ସ୍ଥିତି । ଗୁପ୍ତ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତିର ଶୀର୍ଷ ସୋପାନରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲା । ମନ୍ଦିରଗାତ୍ରରେ ରମଣୀୟ ଓ ଜୀବନ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଖୋଦନ କରାଯାଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟରାଜି ମଧ୍ଯରେ ସାରନାଥର ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି, ଦେଓଗଡ଼ର ବିଷ୍ଣୁ, ଶିବ ଓ ଅନ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିମାନ ସୂକ୍ଷ୍ମ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟରେ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକରେ ବାହ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣର ମଧୁର ସମାବେଶ ଘଟିଥିଲା ।

BSE Odisha

୫| ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରକଳା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଚିତ୍ରକଳା ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା । କାରଣ ଏହି ଚିତ୍ରକଳାଗୁଡ଼ିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ, ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଓ ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର ଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରକଳାରେ ବୌଦ୍ଧ ଜାତକ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଷୟମାନ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା । ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ଚିନ୍ତା, ଆବେଗ, ଆନନ୍ଦ, ଶୋକ ଓ କରୁଣା ପ୍ରଭୃତି ଭାବ ଚିତ୍ରକରମାନେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିପାରିଥିଲେ । ସବୁ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ‘ମାତା-ପୁତ୍ର’, ‘ମୁମୂର୍ଷୁ ରାଜକୁମାରୀ’ ଓ ‘ବୌଦ୍ଧସଭା’ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ । ଅଜନ୍ତା, ଏଲୋରା ଓ ବାଘଠାରେ ଥିଲା ଗୁହା ଚିତ୍ରମାନ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଚିତ୍ରକଳାର ଉଦାହରଣ ରୂପେ ରହିଯାଇଛି ।

୬ । ଅଜନ୍ତା ଓ ଏଲୋରାର ଚିତ୍ରକଳା ଉପରେ ଟିପ୍ପଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାରେ ଥ‌ିବା ଭିଭିଚିତ୍ର ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଚିତ୍ରକଳାର ଅପୂର୍ବ ନିଦର୍ଶନରୂପେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତିଷ୍ଠି ରହିଛି । ଅଜନ୍ତାର ଚିତ୍ରକଳା ଥିଲା ସମୁନ୍ନତ । ବୌଦ୍ଧ ଜାତକର ବହୁ ଗଳ୍ପ, ଯକ୍ଷ, ଗନ୍ଧର୍ବ, ଅପ୍‌ସରା, ବୃକ୍ଷ, ଲତା, ପୁଷ୍ପ, ମର୍କଟ ଓ ପକ୍ଷୀ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ଚିତ୍ର ଥିଲା ବାସ୍ତବିକ ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର । ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ରଙ୍ଗରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ସାଂସାରିକ ବିଷୟମାନଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ଜୀବନ୍ତ ଆକାରରେ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିପାରୁଥିଲେ । ଅଜନ୍ତାର ୧୯ ନମ୍ବର ଗୁମ୍ଫାରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର କପିଳବାସ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ଦୃଶ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ।

୭ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଦର୍ଶନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଭାରତୀୟ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରର ବହୁବିଧ ଉନ୍ନତି ସାଧୁତ ହୋଇଥିଲା । ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର ରଚନା କରିଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ମୃତିଶାସ୍ତ୍ରମାନ; ଯଥା- ଯାଜ୍ଞବଲ୍‌କ୍ୟ ସ୍ଥିତି ଓ ବୃହସ୍ପତି ସ୍ମୃତି ଏହି ସମୟରେ ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଥିଲା । ମୀମାଂସା, ସାଂଖ୍ୟ ଓ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନିକ ପଦ୍ଧତିମାନ ହିନ୍ଦୁ ଦର୍ଶନକୁ ଅଧ୍ଵକତର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିଥିଲା । ଅସଙ୍ଗ ‘ମହାଯାନ ସୂତ୍ରାଳଙ୍କର’ ଓ ‘ବୋଧେସତ୍ତ୍ଵ ଭୂମି’ ନାମକ ଦୁଇଟି ଦର୍ଶନ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ବସୁବନ୍ଧୁଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଗାଥା ସଂଗ୍ରହ’, ‘ଅଭିଧର୍ମ କୋଷ’ ଓ ‘ପରମାର୍ଥ ସପ୍ତତି’ ପ୍ରଧାନ ଥିଲା । ବୁଦ୍ଧଘୋଷ ‘ଆଠକଥା’ ଏବଂ ଦିଗ୍‌ଗ ‘ନ୍ୟାୟପ୍ରବେଶ’ ନାମକ ଦାର୍ଶନିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ବାତ୍ସାୟନ ‘ନ୍ୟାୟଭାଷ୍ୟ’ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

BSE Odisha

୮। ବରାହମିହିର କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବରାହମିହିର ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଜ୍ୟୋତିଷଶାସ୍ତ୍ର ବିଶାରଦ । ଫଳିତ ଜ୍ୟୋତିଷ (Astrology) ଉପରେ ତାଙ୍କର ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଏକ ଉପାଦେୟ ପୁସ୍ତକ । ସେ ମଧ୍ଯ ଗଣିତ ଜ୍ୟୋତିଷ (Astronomy) ଉପରେ ‘ପଞ୍ଚସିଦ୍ଧାନ୍ତିକା’ ନାମକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ‘ବୃହତ୍‌ଜାତକ’ ଏବଂ ‘ଲଘୁଜାତକ’ ନାମରେ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଜ୍ୟୋତିଷ, ଭୂଗୋଳ, ଉଭିଦ ବିଜ୍ଞାନ, ଗ୍ରହନକ୍ଷତ୍ର ସମ୍ପର୍କିତ ଜ୍ଞାନର ଏକ ଚଳନ୍ତି ବିଶ୍ଵକୋଷ ଥିଲା ।

୯। ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ କିପରି ଅଗ୍ରଗତି ହାସଲ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ଥୁଲା ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଥିଲା ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ‘ଶୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା’। ତେଣୁ ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କୁ ଆଧୁନିକ ‘ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ’ ଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥାଏ । ବାଗ୍‌ଭଟ୍ଟଙ୍କ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ସଂଗ୍ରହ’ ଏବଂ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ହୃଦୟ ସଂହିତା’ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଥିଲା । ହସ୍ତୀ ଚିକିତ୍ସା ନିମିତ୍ତ ପାଲକଯ୍ୟଙ୍କ ‘ହସ୍ତୟୁର୍ବେଦ’ ଏବଂ ଅଶ୍ଵ ଚିକିତ୍ସା ନିମିତ୍ତ ଶାଳୀହୋତ୍ରଙ୍କ ‘ଅଶ୍ଵଶାସ୍ତ୍ର’ ସେ ସମୟରେ ପଶୁ ଚିକିତ୍ସା ଦିଗରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ପାତନ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣ ନିବାରକ ପ୍ରଣାଳୀ ନାଗାର୍ଜୁନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ଯାହା ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଣିଥିଲା ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।

୧୦। ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଯୋଗୁଁ ରାଜସଭା ବହୁ ପଣ୍ଡିତ ଓ ସାହିତ୍ୟିକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜକବି ହରିସେଣଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜଦରବାର ନବରଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ନବରନୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନରୁ ଝରିଆସିଥିଲା ‘କୁମାରସମ୍ଭବମ୍’ ଏବଂ ‘ରଘୁବଂଶମ୍’ନାମକ ଦୁଇଟି ମହାକବ୍ୟ । ଗୀତିକବିତା ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ‘ମେଘଦୂତମ୍’ ଏବଂ ‘ଋତୁସଂହାରମ୍’ ଥିଲା ଅନ୍ୟତମ ସୃଷ୍ଟି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ଯଥାକ୍ରମେ– ‘ଅଭିଜ୍ଞାନଶାକୁନ୍ତଳମ୍’, ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’ ଓ ‘ମାଳବିକାଗ୍ନିମିତ୍ରମ୍’ । ବିଶାଖାଦତ୍ତ ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ଓ ‘ଦେବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତମ୍’ ଏବଂ ଶୂଦ୍ରକ ‘ମୁଚ୍ଛକଟିକମ୍’ ନାମରେ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଭାରବୀ ତାଙ୍କର ଅନବଦ୍ୟ କାବ୍ୟ ‘କିରାତାର୍ଜୁନୀୟମ୍’ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲେ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’, ଅମରସିଂହଙ୍କ ‘ଅମରକୋଷ’, ଦଣ୍ଡୀଙ୍କର ‘ଦଶକୁମାର ଚରିତ’, ବାତ୍ସାୟନଙ୍କ ‘କାମସୂତ୍ରମ୍’ ଓ ଭର୍ତ୍ତୃହରିଙ୍କ ‘ଶୃଙ୍ଗାରଶତକମ୍’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅମ୍ଳାନ କୀର୍ତ୍ତି ।

BSE Odisha

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପ୍ରଚଳିତ ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଧର୍ମୀୟ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନେ ଥିଲେ ହିନ୍ଦୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ । ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ଅଭୂତପୂର୍ବ ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମପ୍ରତି ଯଥେଷ୍ଟ ସହନଶୀଳ ଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମ ସହିତ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରସାର ମଧ୍ଯ ଘଟିଥିଲା ।

  • ବୈଦିକ ଧର୍ମ ଓ ଯଜ୍ଞ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବୈଦିକ ଧର୍ମ ଓ ଯାଗଯଜ୍ଞାଦିର ପୁନଃପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତସମ୍ରାଟ୍ ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଓ ପ୍ରଥମ କୁମାରଗୁପ୍ତ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ସମ୍ପନ୍ନ କରାଇଥିଲେ ।
  • ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ – ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଉପାସକ ଥିଲେ । ଦ୍ୱିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ନିଜକୁ ‘ପରମ ଭାଗବତ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ନାମରେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଉଥିଲା । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଦଶାବତାର ଉପାସନା ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ଦେଓଗଡ଼ର ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର ଏହାର ଜ୍ୱଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ।
  • ଶୈବ ଧର୍ମ – ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ପରି ଶୈବଧର୍ମ ମଧ୍ୟ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଏକ ପ୍ରଚଳିତ ଧର୍ମଭାବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ଦୁଇଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶିବଙ୍କର ପରମଭକ୍ତ ଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼େ । ଗୁପ୍ତ ଅଭିଲେଖରୁ ଶିବଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ନାମ; ଯଥା- ଈଶ, ମହାଭୈରବ, ହରଈଶ୍ଵର, ଜୟେଶ୍ଵର, ମହାଦେବ, ମହେଶ୍ଵର, କପାଳେଶ୍ଵର ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳେ ।
  • ଶାକ୍ତ ଧର୍ମ – ଶକ୍ତି ପୂଜା ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଧର୍ମର ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଙ୍ଗ । ଶାକ୍ତ ଧର୍ମର ଉପାସକମାନେ ଶକ୍ତିଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ରୂପ; ଯଥା- ଭବାନୀ, ଗୌରୀ, ପାର୍ବତୀ ଓ ଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ସପ୍ତମାତୃକା ବ୍ୟତୀତ ମହିଷାମର୍ଦ୍ଦିନୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟ ପୂଜିତ ହେଉଥିଲା ।
  • ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା ମଧ୍ଯ ଧାର୍ମିକ ଜୀବନରେ ଏକ ବିଶେଷ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଦଶପୁରଠାରେ ବୟନକାରୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଏକ ସୂର୍ଯ୍ୟମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ସ୍କନ୍ଦଗୁପ୍ତଙ୍କ ସମୟରେ ଅନ୍ତର୍ବେଦ ବିଷୟଠାରେ ଦୁଇ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବଣିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ ।

BSE Odisha

  • ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେବ ଉପାସନା – ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ବହୁ ଦେବଦେବୀ ଏହି ଯୁଗରେ ପୂଜିତ ହେଉଥିଲେ । ବିଷ୍ଣୁ ଓ ଶିବଙ୍କ ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେବଦେବୀ; ଯଥା- କୁବେର, ବରୁଣ, ଇନ୍ଦ୍ର, କାର୍ତ୍ତିକେୟ, ଗଣେଶ, ଯମ, ରାମ, ହନୁମାନ, କାମଦେବ ଏବଂ ବୃହସ୍ପତି ଇତ୍ୟାଦି ଦେବଗଣ ପୂଜା ପାଉଥିଲେ । ଏହି ଯୁଗରେ ଲୋକମାନେ ଯକ୍ଷ, ଗନ୍ଧର୍ବ, କିନ୍ନର, ବିଦ୍ୟାଧର ଆଦି ଉପଦେବତାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ମନ୍ତ୍ର ଓ ତନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର ବହୁଳଭାବରେ ଚାଲିଥିଲା । ତନ୍ତ୍ର ଉପାସନାର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ସମାଜରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଏହି ଉପାସନା ସର୍ବଜନାଦୃତ ହୋଇଥଲା । ଦୁର୍ଗା, କାଳୀ, ଅମ୍ବା, ଚଣ୍ଡୀ ତଥା ଅଷ୍ଟଭୁଜା ଦେବୀ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ପୂଜନ ସାର୍ବଜନୀନ ଥିଲା ।
  • ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ – ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧର୍ମପ୍ରତି ଉଦାର ଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଯଦିଚ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ଆଦିପ୍ରଭାବ ହ୍ରାସ ପାଇଆସିଥୁଲା, ତଥାପି ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ନୂତନତ୍ଵ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବୌଦ୍ଧ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ମଧ୍ଯ ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ଘଟିଥିଲା । ଫାହିୟାନଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ କାଶ୍ମୀର, ଆଫଗାନିସ୍ଥାନ ଓ ପଞ୍ଜାବରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବହୁଳଭାବେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଗାଙ୍ଗେୟ ଉପତ୍ୟକା, ବିହାର ଓ ବଙ୍ଗଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ମଥୁରା, କୌଶାୟୀ, ସାରନାଥ, କୁଶୀନାରା ଏବଂ ମୃଗଶିଖବଣ ଇତ୍ୟାଦି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଥିଲା ।
  • ଜୈନଧର୍ମ – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପରି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରସାର ମଧ୍ଯ ଘଟିଥିଲା । କଦମ୍ବ, ପଲ୍ଲବ, ଗଙ୍ଗ ଏବଂ ପାଣ୍ଡୁ ଇତ୍ୟାଦି ରାଜ୍ୟରେ ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରାବଲ୍ୟ ରହିଥିଲା । ମଥୁରା, ବଲ୍ଲଭୀ, ପୁଣ୍ଡ୍ରବର୍ତ୍ତନ (ବଙ୍ଗଦେଶ), ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଉଦୟଗିରି ଏବଂ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ଜୈନଧର୍ମ ମଧ୍ୟ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିଥିଲା । ଫାହିୟାନଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସେହି ସମୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମ ସହିତ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୨ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ, ଦର୍ଶନ ଓ ବିଜ୍ଞାନର କିପରି ବିକାଶ ସାଧୁତ ହୋଇଥିଲା– ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ଏକ ଅଭିନବ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଯୁଗରେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ଅଭୂତପୂର୍ବ ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା । ମ୍ୟାକ୍‌ମୁଲାରଙ୍କ ମତରେ, ‘ଗୁପ୍ତଯୁଗ ହେଉଛି ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାସାହିତ୍ୟର ଏକ ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ଯୁଗ ।’’ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗ– କାବ୍ୟ ନାଟକ, କଥା, ବ୍ୟାକରଣ ଓ କାବ୍ୟତତ୍ତ୍ଵ ଇତ୍ୟାଦି ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାରରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା ।

  • ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ – ଗୁପ୍ତ ରାଜସଭା ଥିଲା ସାହିତ୍ୟର ପୀଠସ୍ଥଳୀ । ଏହି ସଭା ବହୁ ପଣ୍ଡିତ ଓ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜସଭାରେ ଆହ୍ଲାବାଦ ପ୍ରଶସ୍ତିର ରଚୟିତା ହରିଶେଣ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲେ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ସାହିତ୍ୟ ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ପାରଦର୍ଶିତା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ସେ ‘କବିରାଜ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜସଭା ‘ନବରନୁ’ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ନବରନୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାଳଜୟୀ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । କାଳିଦାସଙ୍କ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ବିଶ୍ଵସାହିତ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରକୁ ଓ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିପାରିଛି । ତାଙ୍କ ରଚିତ ମହାକାବ୍ୟ ‘କୁମାରସମ୍ଭବମ୍’ ଓ ‘ରଘୁବଂଶମ୍’, ଗୀତିକାବ୍ୟ ‘ମେଘଦୂତ’ ଓ ‘ଋତୁସଂହାର’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦଭାବେ ପରିଗଣିତ ହୁଏ । ଅନ୍ୟାନ ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କ ଲିଖ୍ ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’, ଅମରସିଂହଙ୍କ ‘ଅମରକୋଷ’, ଦଣ୍ଡୀଙ୍କ ‘ଦଶକୁମାର ଚରିତ’, ବାତ୍ସାୟନଙ୍କ ‘କାମସୂତ୍ର’ ଓ ଭର୍ତ୍ତୃହରିଙ୍କ ‘ଶୃଙ୍ଗାର ଶତକମ୍’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅମ୍ଳାନ କୀର୍ତ୍ତି ।

BSE Odisha

  • ନାଟକ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା କାଳଜୟୀ ନାଟକ । ଏହି ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଇତିହାସ ଓ ମହାକାବ୍ୟର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥିଲା । ମହାକବି କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ନାଟକ ‘ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍’, ‘କୁମାର ସମ୍ଭବମ୍’ ଓ ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଥିଲା । କାଳିଦାସଙ୍କ ଛଡ଼ା ଭାସ ଥିଲେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟ୍ୟକାର । ସେ ‘ସ୍ଵପ୍ନବାସିବଦଭା’, ‘ଦୂତକାବ୍ୟ’, ‘ପ୍ରତିଭା’, ‘ଉରୁଭଙ୍ଗ’ ପ୍ରଭୃତି ନାଟକ ରଚନା କରିଯାଇଛନ୍ତି । ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟ୍ୟକାର ବିଶାଖାଦତ୍ତ ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ଓ ‘ଦେବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତମ୍’ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଶୂଦ୍ରକ ‘ମୃଚ୍ଛକଟିକମ୍’ ନାଟକର ରଚୟିତା ଥିଲେ । ଏହିପରି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଅସଂଖ୍ୟ ନାଟ୍ୟକାର ବହୁ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ନାଟକମାନ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
  • ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ – କାବ୍ୟ ଓ ନାଟକ ବ୍ୟତୀତ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଗଦ୍ୟ-ସାହିତ୍ୟ ମଧ୍ଯ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା । ଲେଖକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କ ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’, ଦଣ୍ଡୀଙ୍କ ‘ଦଶକୁମାର ଚରିତ’, ବାତ୍ସାୟନଙ୍କ ‘କାମସୂତ୍ର’, ଭର୍ତ୍ତୃହରିଙ୍କ ‘ଶୃଙ୍ଗାର ଶତକମ୍’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅମ୍ଳାନ କୀର୍ତ୍ତି । ସୁବନ୍ଧୁ ମଧ୍ଯ ନିଜ ରଚନା ‘ବାସବଦଭା’ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ହିତୋପଦେଶ ମଧ୍ୟ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଅଳଂକାଂଶ ଐତିହାସିକ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥା’ନ୍ତି ।
  • ବ୍ୟାକରଣ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସଂସ୍କୃତ ବ୍ୟାକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା । ଚନ୍ଦ୍ରଗୋମିନ ‘ଚନ୍ଦ୍ର ବ୍ୟାକରଣ’ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଜୈନେନ୍ଦ୍ର ବ୍ୟାକରଣ ରଚନା କରିଥିଲେ । ପାଣିନିଙ୍କ ‘ଅଷ୍ଟଧ୍ୟାୟୀ’ ଏବଂ କାତ୍ୟାୟନଙ୍କର କରିଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧ ବୈୟାକରଣ ଜିନେନ୍ଦ୍ର ବୁଦ୍ଧି ‘କାଶିକ ବୃତ୍ତି’ ‘ବର୍ଚ୍ଚିକା’କୁ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ କରି ଜୈନେନ୍ଦ୍ର ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା ଉପରେ ‘ନ୍ୟାସ’ ନାମକ ଭାଷ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
  • ଦର୍ଶନ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପ୍ରଭୂତ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର ରଚିତ ହୋଇଥିଲା । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ମୃତିଶାସ୍ତ୍ରମାନ– ‘ଯାଜ୍ଞବଳ୍‌କ୍ୟ ସ୍ମୃତି’ ଓ ‘ବୃହସ୍ପତି ସ୍ମୃତି’ ଏହି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସଂକଳିତ ହୋଇଥିଲା । ମୀମାଂସା, ସାଂଖ୍ୟ ଓ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନିକ ପଦ୍ଧତିମାନ ହିନ୍ଦୁଦର୍ଶନକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିଥିଲା । ସୁବିଖ୍ୟାତ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକ ଅସଙ୍ଗ ‘ମହାଯାନ ସୂତ୍ରାଳଙ୍କାର’ ଓ ‘ବୋଧୂସତ୍ତ୍ଵ ଭୂମି’ ନାମକ ଦର୍ଶନ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଦାର୍ଶନିକ ବସ୍ତୁବନ୍ଧୁଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଗାଥା ସଂଗ୍ରହ’, ‘ଅଭିଧର୍ମ କୋଷ’ ଓ ‘ପରମାର୍ଥ ସପ୍ତତି’ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରଧାନ ଥିଲା । ଦାର୍ଶନିକ ବୁଦ୍ଧଘୋଷ ‘ଆଠକଥା’ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ଦିଗ୍‌ନାଲ୍ ‘ନ୍ୟାୟ ପ୍ରବେଶ’ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
  • ବିଜ୍ଞାନ – ପ୍ରାଚୀନ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଯେପରି ନିଜର ପ୍ରତିଭା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ, ସେପରି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ତଦାନୀନ୍ତନ ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଦେଶରେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏନାହିଁ । ଏହି ଯୁଗରେ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନ, ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ, ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ଉନ୍ନତି ସାଧୂତ ହୋଇଥିଲା । ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗଣିତଜ୍ଞ ଓ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀ ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟଙ୍କ ଅତୁଳନୀୟ ଦାନ ପାଇଁ ଆଜି ଭାରତ ଗୌରବାନ୍ଵିତ । ସେ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ସୂର୍ଯ୍ୟସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋପରାଗ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରପରାଗ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶଦ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟାୟମ୍’ରେ ସେ ପାଟୀଗଣିତ, ବୀଜଗଣିତ, ଜ୍ୟାମିତି ଓ ତ୍ରିକୋଣମିତି ସମ୍ପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ‘ଶୂନ’ (Zero)ର ବ୍ୟବହାର ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସ ଓ ପରିଧ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଆନୁପାତିକ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲେ । ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପଟରେ ଘୂରୁଛି ଏହି ତଥ୍ୟ ସେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଗୁପ୍ତ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବରାହମିହିର ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନ ଉପରେ ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ତାଙ୍କର ‘ପଞ୍ଚସିଦ୍ଧାନ୍ତକା’ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାରତୀୟ ଜ୍ୟୋତିଷ ବିଜ୍ଞାନରେ ବାଇବେଲଭାବେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥାଏ । ‘ବୃହତ୍ ଜାତକ’ ଓ ‘ଲଘୁ ଜାତକ’ ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ଯ ବରାହମିହିରଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ଅନବଦ୍ୟ କୃତି ।

BSE Odisha

  • ବ୍ରହ୍ମଗୁପ୍ତ ହେଉଛନ୍ତି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଅନ୍ୟଜଣେ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ ଓ ଗଣିତଜ୍ଞ । ସେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷର ଶକ୍ତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ଯ ‘ଖଣ୍ଡ ଖାଦ୍ୟକ’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଅଭୂତ ଦକ୍ଷତା ହାସଲ କରିଥିଲେ । ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ‘ଶୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା’ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି । ବାଗଭଟ୍ଟଙ୍କ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ସଂଗ୍ରହ’ ଏବଂ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ହୃଦୟ ସଂହିତା’ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଟି ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ପାଲକଯ୍ୟଙ୍କ ‘ହସ୍ତୟୁର୍ବେଦ ଏବଂ ଶାଳିହୋତ୍ରଙ୍କ ‘ଅଶ୍ଵଶାସ୍ତ୍ର’ ପଶୁଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ପାତନ ପଦ୍ଧତି ଓ ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣ ନିବାରକ ପଦ୍ଧତି ନାଗାର୍ଜୁନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ନିର୍ମାଣଶାସ୍ତ୍ର ବା ବାସ୍ତୁବିଦ୍ୟା ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ଅବଦାନ । ଏହି ବିଦ୍ୟାକୁ ଆଧାର କରି ଗୁପ୍ତ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଆଦି ନିର୍ମିତ ହେଉଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ ବିଦ୍ୟା (Metallurgy) ଅତି ଉନ୍ନତମାନର ଥିଲା । ଦିଲ୍ଲୀର କୁତବ୍‌ମିନାର ପରିସରରେ ଥିବା ମେହେରୌଲୀ ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଧାତୁବିଦ୍ୟାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ । ଏହା ଦୀର୍ଘ ୧୫୦୦ ବର୍ଷ ତଳେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏଥରେ ଅଦ୍ୟାବଧୂ କଳଙ୍କି ଲାଗିନାହିଁ । ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରାଗୁଡ଼ିକ ଧାତୁବିଦ୍ୟାରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଦକ୍ଷତାର ପ୍ରମାଣ ଦିଏ । ଏକ ସମୁନ୍ନତ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିର ସ୍ଵାକ୍ଷର ବହନ କରିଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗ । ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅପୂର୍ବ ସୃଷ୍ଟି ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ବିଶେଷତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା । ଦର୍ଶନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ଥିଲା ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଗୁପ୍ତ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଓ ଅବଦାନରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ବିଜ୍ଞାନ । ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଦିଗରେ ସାଧୁତ ହୋଇଥିବା ବିକାଶକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଐତିହାସିକମାନେ ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

୩ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରକଳା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ । ଏହି କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ପାଇଁ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା । ଲାଳିତ୍ୟ, ସମତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଥୁଲା ଗୁପ୍ତକଳାର ବିଶେଷତ୍ଵ । କୁଶଳୀ ସ୍ଥପତିମାନଙ୍କ କାରିଗରୀ ହସ୍ତ ସ୍ପର୍ଶରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ହୋଇଉଠିଥିଲା ଜୀବନ୍ତ ଓ ମୂର୍ତିମନ୍ତ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ମନ୍ଦିର, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରକଳା – ସବୁଥରେ ଏକ ନୈସର୍ଗିକ ଭାବ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

  • ସ୍ଥାପତ୍ୟ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଅନେକ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଥିଲା ସେ ସମୟର ମୁଖ୍ୟ କଳା । ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ମୂଇଁ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ଝାନ୍ସୀ ଜିଲ୍ଲାର ଦେଓଗଡ଼ଠାରେ ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଭୁମ୍‌ରାର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତକଳାର ଗୁଣବନ୍ଦନା କରିଥାଏ । ଇଟା ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭିତରଗାଓଁର ମନ୍ଦିର ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ମନେହୁଏ । ଭୂମ୍ରାର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ମନ୍ଦିର ଶୈଳୀର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ । ଗର୍ଭଗୃହରେ ଏକମୁଖୀ ଶିବଲିଙ୍ଗ ସହିତ ଗଙ୍ଗା ଓ ଯମୁନାଙ୍କର ବାହନ — ଆରୂଢ଼ା ମୂର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ନାଚନାକୁଥାରର ପାର୍ବତୀ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ବିହାରର ରାମଗଡ଼ରେ ଥିବା ମୁକ୍ତେଶ୍ଵରୀ ମନ୍ଦିର, ବୁଦ୍ଧଗୟା ନିକଟସ୍ଥ ମହାବୋଧେ ବୌଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର, ନାଳନ୍ଦା ଓ କୁଶୀନରାର ବୁଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର, ଅହିଛତ୍ରର ଶିବ ମନ୍ଦିର, ପଦ୍ମାବତୀର ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ଶ୍ରୀପୁରର ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତଯୁଗର ନିର୍ମାଣ କଳାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ।

BSE Odisha

  • ସ୍ତମ୍ଭ – ଗୁପ୍ତକଳାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗ ହେଉଛି ପ୍ରସ୍ତର ନିର୍ମିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସ୍ତମ୍ଭ । ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡ଼ିକ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା; ଯଥା— ପ୍ରଶସ୍ତି ସ୍ତମ୍ଭ, ଗରୁଡ଼ ସ୍ତମ୍ଭ ଏବଂ ସ୍ମାରକୀ ସ୍ତମ୍ଭ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପ୍ରୟାଗ ପ୍ରଶସ୍ତି, ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ମେହେରୌଲୀ ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଏବଂ ସ୍କନ୍ଦଗୁପ୍ତଙ୍କ ଭିତରି ସ୍ତମ୍ଭାଭିଲେଖଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଶସ୍ତି ସ୍ତମ୍ଭରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
  • ବୌଦ୍ଧ ସ୍ଥାପତ୍ୟ – ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସ୍ଥାପତ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ତୂପ, ଚୈତ୍ୟ, ମନ୍ଦିର, ବିହାର ଓ ଗୁମ୍ଫାଗୁଡ଼ିକ ବିଶେଷ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଥିଲା । ସାରନାଥର ଧାମେଟ୍ ସ୍ତୂପ ଗୁପ୍ତକଳାର ଏକ ବିଶେଷ ଆକର୍ଷଣ । ଗୁପ୍ତ ବୌଦ୍ଧ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବୁଦ୍ଧଗୟାର ମହାବୋଧ ମନ୍ଦିର ଅନ୍ୟତମ । ଚୀନ୍ ପରିବ୍ରାଜକ ହୁଏନ୍‌ସାଂ ଏହି ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ଅଜନ୍ତା, ବାଘ, ଏଲୋରା ଏବଂ ଔରଙ୍ଗାବାଦଠାରେ ପଥର କଟାଯାଇ ବହୁ ବୌଦ୍ଧ ଗୁମ୍ଫା ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
  • ଲୌକିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟ – ଲୌକିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଗୁପ୍ତ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା । କୌଶାୟୀ, ଏରଣ ଏବଂ ରାଜଘାଟ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନର ପ୍ରହତାତ୍ତ୍ୱିକ ଖନନ ପରେ ରାଜବାଟୀ, ବହୁତଳ ପ୍ରାସାଦ, ଅଗ୍ନିଶାଳ, ସଙ୍ଗୀତଶାଳ, ନାଟ୍ୟମଣ୍ଡପ, ନ୍ୟାୟଗୃହ ଆଦି ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି ।
  • ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ – ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଅଦ୍ଭୁତ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକରେ ବାହ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣର ମଧୁର ସମନ୍ଵୟ ଘଟିଥିଲା । ମନ୍ଦିରଗାତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଜୀବନ୍ତ ଓ ରମଣୀୟ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଖୋଦନ କରିଥିଲେ । ରାମ ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିଲା । ଧର୍ମୀୟ ରୀତିରେ ଦଶାବତାର, କାର୍ତ୍ତିକେୟ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଗଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସୂକ୍ଷ୍ମ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟରେ ଖୋଦନ କରାଯାଇଥିଲା । ସାରନାଥର ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ଭାରତୀୟ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଶିଳ୍ପର ଏକ ଶାଶ୍ଵତ ନିଦର୍ଶନ । ସାରନାଥର ବୁଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତିଠାରେ ଶାନ୍ତ ହସ, କମନୀୟ ମୁଖମଣ୍ଡଳ, ଧ୍ୟାନମୁଦ୍ରା ଏବଂ ଅତିମାନବୀୟ ଗୁଣର ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥିଲା ।
  • ଚିତ୍ରକଳା – ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରକଳା ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଲାଭ କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରକଳା ମଧ୍ୟରେ ଅଜନ୍ତାର ଚିତ୍ରକଳା ଅତୀବ ରମଣୀୟ ଓ ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ଜାତକର ବହୁ ଗଳ୍ପ, ଯକ୍ଷ, କିନ୍ନର, ଗନ୍ଧର୍ବ, ଅପ୍‌ସରା, ବୃକ୍ଷଲତା, ମାଙ୍କଡ଼ ଓ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଚିତ୍ର ଆଦି ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର ଥିଲା । ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାରେ ପଦ୍ମପାଣି ଓ ଅବଲୋକିତେଶ୍ୱରଙ୍କ ଚିତ୍ର ନିଖୁଣଭାବରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ବାଘ୍ ଗୁମ୍ଫାର ଚିତ୍ରକଳାରେ ରାଜା ମହାଜନଙ୍କ ଚିତ୍ର ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାର ସବୁ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ‘ମାତା ଓ ପୁତ୍ର’, ‘ମୁମୂର୍ଷୁ ରାଜକୁମାରୀ’ ଓ ‘ବୌଦ୍ଧସଭା’ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ।
  • ମୃଣ୍ମୟ କଳା – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ମୃଣ୍ମୟ କଳା ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ପାହାଡ଼ପୁର ଓ ଅହିଛତ୍ର ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଭୂଖନନରୁ ଅନେକ ମୃଣ୍ମୟ ମୂର୍ତ୍ତି ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ, ଯକ୍ଷ, ନାଗ, ମଣିଷ, ବିଷ୍ଣୁ, କାର୍ତ୍ତିକେୟ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଗଣେଶ ଆଦି ଦେବତାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ଅନ୍ୟତମ ।
  • ମୁଦ୍ରା ଓ ଅଳଙ୍କାର – ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ କଳାର ମୁଦ୍ରା, ମୋହର ଏବଂ ଅଳଙ୍କାର ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ମୁଦ୍ରାଗୁଡ଼ିକରେ ହସ୍ତୀ ଉପରେ ଉପବେଶନ କରିଥିବା ଲକ୍ଷ୍ମୀ, କୁବେରଙ୍କ ମୁଦ୍ରା ଢାଳୁଥିବାର ଚିତ୍ର, ମୋହର ଏବଂ ମନ୍ଦିର ଗାତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ମୂର୍ତ୍ତି ତଥା ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଅଳଙ୍କାରରୁ ସେ ସମୟର କଳା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶେଷ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
  • ଧାତୁକଳା – ଧାତୁକଳାକୁ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ କରିବାରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ, ରୌପ୍ୟ ଓ ତାମ୍ର ଧାତୁରେ ମୁଦ୍ରାଗୁଡ଼ିକ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ବିହାରର ସୁଲତାନଗଞ୍ଜରୁ ମିଳିଥିବା ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି, ନାଳନ୍ଦାରେ ଥ‌ିବା ତାମ୍ର ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଦିଲ୍ଲୀର ମେହେରୌଲୀ ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଧାତୁକଳାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ।

BSE Odisha

  • ସଙ୍ଗୀତ ଓ ନୃତ୍ୟକଳା – ସଙ୍ଗୀତ ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ କଳା । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ମୁଦ୍ରାରେ ବୀଣାବାଦନ କରୁଥିବାର ଚିତ୍ର ଦେଖାଯାଏ । ଲୋକମାନେ ବୀଣାବାଦନ, ଡମ୍ବରୁବାଦନ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ଗାୟନରେ ନିଜକୁ ନିମଜ୍ଜିତ କରୁଥିଲେ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟରୁ ନୃତ୍ୟ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ସମ୍ପର୍କରେ ଜଣାଯାଇଥାଏ । ଅଜନ୍ତା ଚିତ୍ରକଳାର ଅପ୍‌ସରା ଏବଂ ନର୍ତ୍ତକୀର ଚିତ୍ରରୁ ନୃତ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାପଡ଼େ ।

BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4

Question 1.
A XYZ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର XY = 4.8 ସେ.ମି, YZ=5.3 ସେ.ମି. ZX=5.6 ସେ. ମି । ଏହାର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ X ରୁ \(\overline{\mathbf{Y Z}}\) ପ୍ରତି ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରି ତା’ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4
(i) 5.3 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟର YZ ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) Y କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 4.8 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । 
(iii) କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 5.6 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଆଉ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି ତାହା ପୂର୍ବରୁ ଅଙ୍କା ହୋଇଥିବା ଚାପକୁ ଛେଦ କରିବ । ଛେଦବିଦୁର ନାମ X ହେଉ ।
(iv) \(\overline{\mathbf{X Y}}\) ଓ \(\overline{\mathbf{Z X}}\) ଅଙ୍କନ କର ΔXYZ ସଂପୁର୍ଣ୍ୱ କର
(v) X ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏପରି ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି, ଚାପଟି \(\overline{\mathbf{Y Z}}\) କୁ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରିବ । ବିନ୍ଦୁ ଦ୍ବୟର ନାମ P ଓ Q ହେଉ ।
(vi) P ଓ Q କୁ ଯଥାକ୍ରମେ କେନ୍ଦ୍ରରୂପେ ନେଇ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି ଚାପଦ୍ବୟ \(\overline{\mathbf{Y Z}}\) ର ଯେଉଁପାର୍ଶ୍ବରେ X ଅଛି ତା’ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦକରିବେ । ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ R ଦିଅ ।
(vii) \(\overline{\mathbf{X R}}\) ଅଙ୍କନ କର । \(\overleftrightarrow{\mathrm{XR}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{YZ}}\) ପରସ୍ପରକୁ S ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ । \(\overleftrightarrow{\mathrm{XS}}\) ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପିଲେ XS = 4.4 ସେ.ମି. ହେଉ ।

Question 2.
(କ) ଗୋଟିଏ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାହୁ 5.5 ସେ.ମି। ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4 1
(i) \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 5.5 ସେ.ମି. ।
(ii) B କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 5.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ର ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) C କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 5.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯାହା ଅଙ୍କିତ ଚାପକୁ ଏକ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରିବ । ଛେଦ ବିନ୍ଦୁଟିର ନାମ A ହେଉ ।
(iv) AB ଓ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର । ∠A, ∠B, ∠C ର ପରିମାଣ ମାପିଲେ m∠A = 60°, m∠B = 60° ଓ m∠C = 60° ହେଉ

(ଖ) 6 ସେ.ମି. ବାହୁ ବିଶିଷ୍ଟ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣର ପରିମାଣ ମାପି ନିଷ୍କ୍ରିୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4 2
2 (କ) ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଅନୁସରଣ କରି POR ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର ।
Δ PQR ର m∠P = m∠Q= m∠R = 60° ହେଉ ।

BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4

Question 3.
Δ POR ର PQ=5 ସେ.ମି. QR=5.5 ସେ.ମି. RP= 6 ସେ.ମି. ।
(କ) ଚିତ୍ର-କ ନକ୍ସାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି POR ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର ।
BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4 3
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4 4
(i) 5.5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟର QR ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର । 
(ii) Qକୁ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ 5 ସେ.ମି. (PQ) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) Rକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 6 ସେ.ମି. (PR) ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି ତାହା ପୂର୍ବରୁ ଅଙ୍କା ହୋଇଥିବା ଚାପକୁ ଛେଦ କରିବ । ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ P ହେଉ ।
(iv) \(\overline{\mathrm{PQ}}\) ଓ PR ଅଙ୍କନ କରି Δ POR ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

(ଖ) ପାର୍ଶ୍ଵସ୍ଥ ନକ୍ସା ଅନୁଯାୟୀ Δ POR ଅଙ୍କନ କର । ଉଭୟ ଅଙ୍କନରେ ସମାନ ଆକାରର ତ୍ରିଭୁଜ ମିଳିଲା କି? କାରଣ କ’ଣ ଲେଖ ।
BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4 5
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ଜ୍ୟାମିତିକ ଅଙ୍କନ Ex 12.4 6
3(କ)ର ‘ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ’ ଅନୁସରଣ କରି A QPR ଅଙ୍କନ କର ।
ଉଭୟ ଅଙ୍କନରେ ସମାନ ଆକାରର ତ୍ରିଭୁଜ ମିଳିଲା । କାରଣ ତ୍ରିଭୁଜ ଦ୍ଵୟ ବା-ବା-ବା ସର୍ବସମତା ଯୋଗୁ ସର୍ବସମ ଅଟେ ।

Question 4.
ଉମେଶ BC = 5 ସେ.ମି., CA = 3 ସେ.ମି. ଓ AB = 8.5 ସେ.ମି. ନେଇ A ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ତୁମେ ଏହି ମାପକୁ ନେଇ A ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କର । ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେଲା କି ? ତୁମ ଉତ୍ତର ସପକ୍ଷରେ କାରଣ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ BC + CA = 5 ସେ.ମି. + 3 ସେ.ମି. = 8 ସେ.ମି.  BC + CA < AB
∴ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କାରଣ BC + CA < AB

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Geometry Chapter 4 ଅଙ୍କନ

→ କେତେକ ମୌଳିକ ଅଙ୍କନ (ଭୁଲର୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅଙ୍କନ) :

  • ଦର ଦିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରଦକ ଏକ ସରଳରେଖା ଅନେ
  • ଦର ଦିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟସଯୋକକ ସରଳରେଖା ଅନେ
  • ଦତ୍ତ ରେଖାଖଣ୍ଡର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡୀକରଣ
  • ଏକ ଦତ୍ତ କୋଣର ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡୀକରଣ
  • ଏକ ଦତ୍ତ କୋଣର ସମପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ କୋଣ ଅଙ୍କନ
  • ଏକ ଦତ୍ତ ରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର କରି ତାହାର ବହିଃସ୍ଥ ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଦେଇ ଏକ ରେଖା ଅଙ୍କନ
  • ଏକ ଦତ୍ତ ସରଳରେଖା ବହିଃସ୍ଥ ଏକ ହିନ୍ଦୁ ସମପରିମାଣ ସହ ଅଙ୍କନ

→ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ :
ସୂଚନା :

  • ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରଫ୍ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରି ତାହାର ନାମକରଣ କରାଯାଏ ।
  • ଦତ୍ତ ଥ‌ିବା ଅଂଶଗୁଡ଼ିକର ମାପକୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଚିତ୍ରର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦର୍ଶାଇଲେ ତାହାକୁ ‘ବିଶ୍ଳେଷଣ ଚିତ୍ର’ କୁହାଯାଏ ।
  • ବିଶ୍ଳେଷଣ ଚିତ୍ରଦ୍ଵାରା ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ଅଂଶ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ତାହା ଜାଣିହୁଏ ।
  • ରଫ୍ ଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଅଙ୍କନର ବିଭିନ୍ନ ସୋପାନ ସହଜରେ ସ୍ଥିର କରିହୁଏ ।

ମନେରଖ:
△ABC ରେ ∠A, ∠B ଓ ∠C ର ସମ୍ମୁଖୀନ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ଯଥାକ୍ରମେ a, b ଓ c ସଙ୍କେତଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।

ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ 1 : ତିନି ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ (ବାହୁ – ବାହୁ – ବାହୁ)
△ABC ଅଙ୍କନ କର, ଯାହାର a = 7 ସେ.ମି., b = 6 ସେ.ମି. ଓ c = · 5 ସେ.ମି. |
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 1
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) 7 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟନେଇ \(\overline{\mathrm{BC}})\) ଅଙ୍କନ କର ।
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 2
(ii) Bକୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ।

(iii) C କୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ 6 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି B କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଅଙ୍କିତ ହୋଇଥିବା ଚାପକୁ ଏହା ଛେଦକରିବ । ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ A ଦିଅ ।
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 3

(iv) AB ଓ AC ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ ABC ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତ୍ରିଭୁଜ ।
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 4
ଟୀକା : B ଓ C ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ ଅଙ୍କନ କରାଯାଇଥିବା ଚାପଦ୍ଵୟ BC ର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରି A ବିନ୍ଦୁର ଦୁଇଗୋଟି ଅବସ୍ଥିତି ମିଳିବ । ମାତ୍ର A ର ଯେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଅବସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ AABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 4 ଅଙ୍କନ

ନିଜେ କର:
ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପ ଦିଆଯାଇଛି । କେଉଁ ତିନୋଟିକୁ ତ୍ରିଭୁଜର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ରୂପେ ନେଇ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ଦର୍ଶାଅ ।

  • 7 ସେ.ମି. , 5 ସେ.ମି. , 6.3 ସେ.ମି.
  • 7 ସେ.ମି. , 4.5 ସେ.ମି. , 12 ସେ.ମି.
  • 6.2 ସେ.ମି. , 9.5 ସେ.ମି. , 9.5 ସେ.ମି.

ଉତ୍ତର : 7 ସେ.ମି., 4.5 ସେ.ମି., 12 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ବାହୁତ୍ରୟକୁ ନେଇ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
ବି.ଦ୍ର. : ତ୍ରିଭୁଜର ଯେ କୌଣସି ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଏହାର ତୃତୀୟ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟଠାରୁ ବୃହତ୍ତର

→ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ
ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଶ୍ଳେଷଣ :

  • ଦତ୍ତ ମାପ ବ୍ୟବହାର କରି ଚତୁର୍ଭୁଜଟିଏ ଅଙ୍କନ ପୂର୍ବରୁ ଏକ ଚତୁର୍ଭୁଜର ରଫ୍ ଚିତ୍ର (ବିଶ୍ଳେଷଣ ଚିତ୍ର) ଅଙ୍କନ କର ।
  • ଏହି ଚିତ୍ର ସଦ୍ୱାଯ୍ୟରେ ତତୁରୁଲଭ କେଉଁ ଅଣଟିକ୍ସ ଅଲମ କାରାଯାଉ ବା କେଉଁ ବାଦ୍ଵିଟିରୁ ଅଲମ କରାଯିବ ତାହା ସ୍ଥିର କରି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ – 1 : ଚାରିବାହୁ ଓ ଏକ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ, ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ :
ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ କର, ଯହିଁରେ AB = 4 ସେ.ମି., BC = 6 ସେ.ମି., CD = 5 ସେ.ମି., AD = 5.5 ସେ.ମି. 3 d AC = 8 ସେ.ମି. |

ବିଶ୍ଳେଷଣ : (i) ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର ରଫ୍ ଚିତ୍ରଟିଏ ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରେ \(\overline{\mathrm{AB}})\), BC, CD, AD ଓ ACର ମାପଗୁଡ଼ିକ ସୂଚାଯାଉ ।
(ii) △ABC ଓ △ACD ପ୍ରତ୍ୟେକର ତିନିବାହୁ ଦତ୍ତ ଥିବାରୁ ଆମେ କଣ୍ଠ ACର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ABC ଓ ACD ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟକୁ ଅଙ୍କନ କରିପାରିବା ଓ ଏହାଦ୍ଵାରା ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ମିଳିଯିବ ।
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 5

→ ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

  • 8 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ AC ଅଙ୍କନ କର ।
  • A କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ।
  • C କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 6 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି ତାହା A କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ଅଙ୍କିତ ଚାପକୁ ଛେଦ କରିବ । ଛେଦବିଦୁର ନାମ B ଦିଅ ।
  • ପୁନଶ୍ଚ A କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 5.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚାପ, ACର ଯେଉଁ ପାର୍ଶ୍ଵରେ B ଅଛି, ତାହାର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଙ୍କନ କର ।
  • C କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ତାହା A କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ଅଙ୍କିତ 5.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପକୁ ଛେଦକରୁ । ଛେଦବିଦୁର ନାମ D ଦିଅ ।
  • AB, BC, CD ଓ AD ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚତୁର୍ଭୁଜ ABCD ମିଳିଲା ।

ସୂଚନା : ରଫ୍ ଚିତ୍ରରୁ ଆମେ ଜାଣିଲୁ ଯେ AB + BC > AC (କାରଣ 4 ସେ.ମି. + 6 ସେ.ମି. > 8 ସେ.ମି.) ଓ AD + DC > AC (କାରଣ 5.5 ସେ.ମି. + 5 ସେ.ମି. > 8 ସେ.ମି.) । ତେଣୁ ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବା ସମ୍ଭବ ।

→ ବୃତ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ, ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଓ ବର୍ଗଚିତ୍ରର ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ :

    •  ବୃତ୍ତ ମଧ୍ଯରେ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜର ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ :
      (i) ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ବାହୁଗୁଡ଼ିକ ସମଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଓ କୋଣଗୁଡ଼ିକ ସମପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ, ତାହାକୁ ସୁଷମ ବହୁଭୁଜ କୁହାଯାଏ । ଛଅଟି ବାହୁ ବିଶିଷ୍ଟ ସୁଷମ ବହୁଭୁଜକୁ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ କହନ୍ତି ।
      BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 6
      ମନେଇଖ :
      ଗୋଟିଏ ଦଦୁରୁଲଭ ଶାଯଦିନ୍ଦୁଗୁଣିକ ଏକ ଦ୍ଵଭରେ ଅଦମିତ ହେଲେ ତାହାକୁ ବୃତ୍ତାନ୍ତର୍ଲିଖ୍ତ ବହୁଭୁଜ କୁହାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ବୃତ୍ତରେ ଏକ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜର ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କରିବାକୁ ହେଲେ ଆମକୁ ବୃତ୍ତ ଉପରେ ଛଅଟି ବିନ୍ଦୁ – A, B, C, D, E, F – ଏଭଳି ଭାବରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ହେବ, ଯେପରି ABCDEF ଏକ ସୁଷମ ବହୁଭୁଜ ହେବ।

→ ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

  • ମନେକର ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ r ଅଟେ ।
  • ବୃତ୍ତ ଉପରେ ଯେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ ନେଇ ତାହାର ନାମ A ଦିଅ ।
  • A କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି R ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଏହି ଚାପ ବୃତ୍ତକୁ ଛେଦକରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁର ନାମ B ଦିଅ । ପୁଣି B କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ପୂର୍ବ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ତାହା ବୃତ୍ତକୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରେ (A ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଏକ ବିନ୍ଦୁ) ତାହାର ନାମ C ଦିଅ । ଏହି କ୍ରମରେ ବୃତ୍ତ ଉପରେ D, E, F ବିନ୍ଦୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
  • AB, BC, CD, DE, EF, \(\overline{\mathrm{FA}})\) ରେଖାଖଣ୍ଡମାନ ଅକ୍ କର | ABCDEF ରବିଯୁ ଦ୍ଵରାନ୍ତଲିଖଦ ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ।

କେତୋଟି ଜାଣିବା କଥା :
(a) F କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି I ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ ଅଙ୍କନକଲେ ତାହା ବୃତ୍ତକୁ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରି ପାରିବ । ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ E ଓ ଅନ୍ୟଟି A ଅଟେ । ତେଣୁ ଷଡ଼ଭୁଜର ବାହୁ ଛଅଟି, ସମଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ।
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 7

(b) ଚିତ୍ରରେ OA = OB = OC = OD = OE = OF = r (ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସାର୍କ) ସେହିପରି AB = BC = CD = DE = EF = FA = 1 (ଅଙ୍କନବେଳେ ଚାପଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ r ନିଆଯାଇଛି ।) ତେଣୁ ଷଡ଼ଭୁଜର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଓ ବୃତ୍ତର କେନ୍ଦ୍ର ଠ ର ସଂଯୋଗକାରୀ ରେଖାଖଣ୍ଡମାନ ଅଙ୍କନକଲେ ଆମେ ବୃତ୍ତର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ଛଅଟି ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ପାଇବା ।
ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣର ପରିମାଣ 60° ହୋଇଥିବାରୁ ଅଙ୍କିତ ବହୁଭୁଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣର ପରିମାଣ 120° ଅଟେ ।

BSE Odisha 8th Class Maths Notes Chapter 4 ଅଙ୍କନ

2. ବୃତ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ :
(i) ସୁଷମ ଷଡ଼ଭୁଜ ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀର ବୃତ୍ତ ଉପରେ A, B, C, D, E, F ବିନ୍ଦୁ କ୍ରମିକ ଭାବରେ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ବିନ୍ଦୁଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଟିଏ ଛଡ଼ା ଗୋଟିକୁ (ଯେପରି A, C, E) ନେଇ ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି \(\overline{\mathrm{AC}})\), \(\overline{\mathrm{CE}})\), \(\overline{\mathrm{EA}})\) |
BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 8
ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ △ACE ଆବଶ୍ୟକ ବୃତ୍ତାନ୍ତର୍ଲିଖ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ।
ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ : ଚିତ୍ରରେ ଆମେ ଅନ୍ୟ △BDF ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ କରିପାରିବା |

3. ବୃତ୍ତ ମଧ୍ଯରେ ବର୍ଗଚିତ୍ର ଅନ୍ତର୍ଲିଖନ :
ବୃତ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ପରସ୍ପରପ୍ରତି ଲମ୍ବ ଦୁଇଟି ବ୍ୟାସ ଅଙ୍କନ କରି ବର୍ଗଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରାଯାଏ ।

→ ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

  • ମନେକର ବୃତ୍ତର କେନ୍ଦ୍ର O ଅଟେ । ବୃତ୍ତ ଉପରେ ଯେ କୌଣସି ଏକ ବିନ୍ଦୁ A ନେଇ \(\overrightarrow{\mathrm{AO}}\) ଅଙ୍କନ କର । ତାହା ବୃତ୍ତକୁ ଛେଦ– କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁର ନାମ C ଦିଅ । ବୃତ୍ତର AC ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାସ ।
  • \(\overrightarrow{\mathrm{OX}}\) ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି ∠AOX ଏକ ସମକୋଣ ହେବ ।
    \(\overrightarrow{\mathrm{OX}}\) ଓ ବୃତ୍ତର ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ B ଦିଅ ।
    BSE Odisha 8th Class Maths Notes Geometry Chapter 4 Img 9
  • \(\overrightarrow{\mathrm{BO}}\) ଅଙ୍କନ କର । ତାହା ବୃତ୍ତିକୁ ଛେଦକରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁର ନାମ D ଦିଅ । BD ବୃତ୍ତର ଆଉ ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାସ, ଯେପରି AC ⊥ BD |
  • AB, BC, CD ଓ DA ଅଙ୍କନ କର । ABCD ଆବଶ୍ୟକ ବୃତ୍ତାନ୍ତର୍ଲିଖ ବର୍ଗଚିତ୍ର ।