Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 7 ଜାତୀୟ ସଂହତି will enable students to study smartly.
BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 7 ଜାତୀୟ ସଂହତି
ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:
- ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ଭାବଗତ ଓ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଧାରଣା ।
- ଏହା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ବା ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ।
- ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ହେଲା – ଦେଶାତ୍ମବୋଧର ପ୍ରେରଣା, ମାତୃଭୂମି ପ୍ରତି ଏକାନ୍ତ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ ଓ ମାତୃଭୂମିର ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ଓ ସଙ୍କଳ୍ପର ପରାକାଷ୍ଠା ।
ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :
- ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସଂଜ୍ଞା
- ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରକାରଭେଦ
- ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
- ଜାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପଅରେ ଅବା ପ୍ରତିବଷ୍ଠକ
- ଜାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରରେଷ୍ଠା ପାଇଁ ପଦଷ୍ଟେପ
* ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ବହୁମୁଖୀ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା
- ଅନେକ ବିଭିନ୍ନତା ସତ୍ତ୍ଵେ ନିଜକୁ ଭାରତର ନାଗରିକ ଭାବରେ ବିଚାର କରି ଦେଶାତ୍ମବୋଧରେ ଉଦବୃଦ୍ଧ ହେଲେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରହିବ ।
→ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସଂଜ୍ଞା :
- ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ବାସ କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ର ନାମରେ ନିଜର ପରିଚୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରନ୍ତି ।’
* ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଓ ଅନେକତ୍ଵ ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ଵ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳାଧାର ଓ ମୂଳମନ୍ତ୍ର।
→ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରକାରଭେଦ :
→ ଭାରତ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି :
- ଭାରତ ବହୁ ଧର୍ମ, ବହୁ ଭାଷା, ବହୁ ସଂସ୍କୃତିର ଆବାସସ୍ଥଳୀ । ତେଣୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରାଯାଇଛି ।
* ଭାରତ ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଐକ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଭିସେଣ୍ଟ ସ୍ମିଥ୍
→ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
- ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି; ଯଥା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ।
→ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା :
- ସବୁ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ସହନଶୀଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ପରସ୍ପରର ଧର୍ମ ପ୍ରତି ସହୃଦୟତା ଓ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କୁହାଯାଏ ।
- ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରସ୍ତାବନାରେ ଭାରତକୁ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ବୋଲି ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି ।
- ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୨୫ ରୁ ୨୮ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧିକାର ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି ।
→ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ :
- ସମ୍ବିଧାନରେ ଥିବା ସମାନତାର ଅଧିକାର ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଅଧିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଗି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ।
- ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି, ଶିଶୁ ଓ ମହିଳାଙ୍କ ବିକାଶ ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।
- ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ପ୍ରଥା ଉଚ୍ଛେଦ, ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।
- ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଚିତ ପାରିଶ୍ରମିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଅନଗ୍ରସରବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅନୁଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
* ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର ୩୧ ତାରିଖକୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
→ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପଥରେ ଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :
→ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ :
- ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ସୁଦୃଢ଼ ତଥା ସ୍ଥିର ଓ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
- ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସହଯୋଗ ଓ ସହନଶୀଳ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
- ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ଉନ୍ନତ ମାନର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ।
- ଅବାଧ, ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
- ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମନରେ ଦେଶପ୍ରେମଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ।
- ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ଭାବାତ୍ମକ ଏକତା ଓ ସୁଦୃଢ଼ ମନୋବଳ ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି-ଚରିତ୍ର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।