CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Chapter 1 कपोतलुब्धककथा Question Answer

୨ . एकेन वाक्येन उत्तरं लिखत

(क) शुकुनिलुब्धक: की दृशः आसीत् ?
Solution:
ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୂଯଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ ।

(ख) स कथं जीविकानिर्वाहं करोति ?
Solution:
ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ଵା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କୃତ୍ଵା ସ୍ଵ ଜୀବିକାନିର୍ବାହମ୍ ଅକରୋତ୍ ।

(ग) स व्याधः कपोती कथं स्थापयामास ?
Solution:
ସ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୃତ୍ୱା ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ରା ସ୍ଥାପୟାମାସ ।

(घ) वातसम्भ्रमेण किं किम् अभवत् ?
Solution:
ବାତସମ୍ପେଶ ଆକାଶ ମୋଣାଛିନ୍ନପ୍, ବଙ୍ଗ ଉପ୍ବାଟିତା, ଧାରାପାତେଳ ବମ୍ନଦ୍ଧିରା ଯମେନ ସଲିଳପୂଣା ଚ ଅଭବତ୍ ।

(ङ) दुरात्मा व्याधः कथं वनस्पतिं शरणं गतः ?
Solution:
ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

(च) कपोत: कथ चिन्ताकुल: आसीत ?
Solution:
କପୋତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତଂ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ, ରଜନୀ ବୃଦ୍ଧି ଗତା । ଅତଃ ସ ତପସ୍ଵୀ (କପୋତଃ) ଚିନ୍ତାକୁଳୀ ଅସୀତ୍ ।

(छ) कपोती आत्मानं कथं कृतकृत्याम् अमन्यत ?
Solution:
ଭତୁଃ ପ୍ରୀତିଃ ବିଲୋକ୍ୟ କପୋତୀ ଆତ୍ମାନଂ କୃତକୃତ୍ୟମ୍ ଅମନ୍ୟତ ।

(ज) कपाती कपातं किम् उक्तवती ?
Solution:
କପୋତୀ କପୋତମ୍ ଉକ୍ତବତୀ – ହେ କାନ୍ତ ! ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଅଦ୍ୟ ତବ ଅନ୍ତକଂ ସମାଶ୍ରିତଃ, ସ ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତିଶ୍ଚ ଅତଃ ତଥ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ |

(झ) व्याध: कथं प्रकृतिस्थ: संजात: ?
Solution:
ଅକୁତୋଭୟଂ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ଵ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତଃ ।

(ञ) व्याध: कथम् आत्मान धिक् कृतवान् ?
Solution:
ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସ ପକ୍ଷୀ (କପୋତଃ) ଅଗ୍ନି ତ୍ରିଂ ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମଧ୍ଯ ପ୍ରବିଷ୍ଟ, ଏତଦ୍ ଦୃଷ୍ଟା ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧ୍ଵଂକ୍ କୃତବାନ୍ ।

(ट) भर्तृवियोगहेतो: कपोली किं कृतवती ?
Solution:
ଭତୁବିପୋମନ୍ତେତୋ ବହୁଆ କରୁଶ ବିଲପ୍ୟ କପୋତା ଶୁଙ୍ଗ ଦ୍ରଝଡା ସନ୍ଦାଫ ଦୁତାଶନ ପ୍ରତବେଶ |

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

२. एकेन पदेन उत्तरं दत्त

(क) कथं लुब्यकस्य कश्चित् सुहृत् नासीत् ?
Solution:
ପାପହେତାଃ ।

(ख) तस्य विमूढस्य जीवे किं नाभवत् ?
Solution:
ଦୟା ।

(ग) सर्वे प्राणिनः वातसंभ्रमेण कीदृशाः भ्रमन्ति स्म ?
Solution:
ଭୟାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ଚ ।

(घ) वनस्पतेः शाखायां कः उषितवान् ?
Solution:
ଏକଃ କପୋତଃ ।

(ङ) कपोतः अपकारिणं व्याधं यत्नेन किं कृतवान् ?
Solution:
ପୂଜୟାମାସ ।

(च) कपोत: कुत: अग्नि गृहीत्वा आगमत् ?
Solution:
କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ।

३. उत्कलभाषया / आङ्गलभाषया अनुवादं सरलार्थं च लिखत:

(क) भायी हि परमो …………………………. सहायिनी |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ଏହ ସଂପାରରେ ପହ୍ନା ପୁରୁଯଲ ସଦାପ୍ନିକା, ଯେହେତୁ ଏହି ସଂସାରରେ ଅର୍ଥଦ୍ରାପ (ପୁରୁଷ)ର ଜୀବନଯାତ୍ରାର ସହାୟିକାହିଁ (ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ହୋଇଥାଏ) ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ବିରହାକୁଳ କପୋତ ଆଜି ତା’ ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀ କପୋତୀ କଥା ଭାବୁଛି । ସକାଳୁ ଯାଇଛି ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେରିନାହିଁ । ତା’ ବିନା ଘର ଆଜି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଛି । ଭାର୍ଯ୍ୟା ହେଉଛି ପୁରୁଷର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସହାୟିକା । ତା’ ବିନା ପୁରୁଷ ହୁଏ ଅସହାୟ, ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୋଇପଡ଼େ ଦୁର୍ବିସହ । ଏଣୁ ପତିପତ୍ନୀଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ସ୍ନେହ, ସହାନୁଭୂତି, ପ୍ରେମ, ଅନୁରାଗ ଓ ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ହିଁ ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୁଏ ପୁଷିତ, ପଲ୍ଲବିତ ତଥା ମଧୁମୟ । ଏଠାରେ ଯଥାର୍ଥ ଉକ୍ତି ଯେ – ‘ ଯତ୍ର ନାର୍ଯ୍ୟସ୍ତୁ ପୂଜ୍ୟନ୍ତେ ରମନ୍ତେ ତତ୍ର ଦେବତା ।’

(ख) हे कान्त ………………………. सञात: |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ହେ ସ୍ଵାମୀ ! ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଆଜି ତୁମର ଘରେ ଆଶ୍ରା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଶୀତାର୍କ ଓ କ୍ଷୁଧାରେ ଆତୁର | ତାହାର ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ ସେବା କର । ପତ୍ନୀର କଥାକୁ ଶୁଣି କପୋତର ଆଖୁ ଲୁହ ଛଳଛଳ ହେଲା ।

(ग) शरणागतस्थ ……………………….. विशेषत: |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ଏହ ସଂପାରରେ ତୃଦ୍ଵାଜନଦ୍ଵାରା ପଅଁବିଧ ଯନ୍ ମାସମରେ ବିଶେଷତାବୈ ଶରାଶାସନର ଆତିଥ୍ୟକୁ ଯତ୍ନ ସହକାରେ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ଆଶ୍ରମ ଚତୁର୍ବିଧ; ଯଥା – ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ, ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ, ବାନପ୍ରସ୍ଥ ଓ ସନ୍ନ୍ୟାସ । ଏ ସଂସାରରେ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମରେ ଥ‌ିବା ମନୁଷ୍ୟ ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନ କରିଥାଏ । ଯଥା- (୧) ବ୍ରହ୍ମଯଜ୍ଞ – ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧ୍ୟାପନ ମାଧ୍ଯମରେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ; (୨)
ଅଗ୍ନିରେ ଆହୁତି ବା ହୋମ; (୪) ଭୂତଯଜ୍ଞ – ବିବିଧ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ବଳି ବା ପୂଜା ପ୍ରଦାନ; (୫) ନୃଯଜ୍ଞ– ଅତିଥ ପୂଜନ । ଏଣୁ ଅତିଥୁ ପୂଜନହିଁ ଗୃହସ୍ଥର ପରମ ଧର୍ମ । କାରଣ ‘ଅତିଥଦେବୋ ଭବ’ । ଗୃହୀଜନ ଏହି ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନଦ୍ଵାରା (ଗ) ଷ ୡମଧ୍ୟ….

(घ) अहो देहप्रदानेन ………………………….. परमा गति: |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ଆହେ ! ଶରୀର ଦାନଦ୍ଵାରା ଅତିଥୁ ପୂଜନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ । ସେହିହେତୁରୁ (ମୁଁ) ଧର୍ମକୁ ଆଚରଣ କରିବି । ଯେହେତୁ ଧର୍ମ ହେଉଛି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗତି ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟା – କପୋତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵଶରୀରକୁ ଅର୍ପଣ କରି ଅତିଥି ପୂଜନର ଯେଉଁ ବିଧୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି ତାହା କ୍ରୂର ଶିକାରୀ ନିମନ୍ତେ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି । କପୋତର ମହାନତାକୁ ସ୍ଵୀକାର କରିଛି ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ । ଅତିଥୁ ପୂଜନ ଧର୍ମଦ୍ଵାରା କପୋତ ଶିକାରୀକୁ ଧର୍ମାଚରଣ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିଛି । ଏଣୁ ଶିକାରୀ କହିଛି- ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଧର୍ମ ଆଚରଣ କରିବି । କାରଣ ଧର୍ମ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗତି ତଥା ମୁକ୍ତି । ‘ଧାରୟତେ ଇତି ଧର୍ମ’ ଯାହା ଧାରଣ ବା ପୋଷଣ କରେ ତାହା ହିଁ ଧର୍ମ ।

४. सन्धिविच्छेदं कुरुत:

कध्रित, पिञाराबद्धाम् व्याधोSपि, शीतार्त:, शून्यन्याह, लोकेSस्मिन् |
Solution:
କଶ୍ଚିତ୍ = କଃ + ଚିତ୍
ବ୍ୟାଧେପି = ବ୍ୟାଧଃ + ଅପି
ଶୂନ୍ୟମଦ୍ୟ = ଶୂନ୍ୟମ୍ + ଅଦ୍ୟ
ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପିଞ୍ଜର + ଆବଦ୍ଧାମ୍
ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତ + ଋତଃ
ଲୋକେପିନ୍ = ଲୋକେ + ଅସ୍କିନ୍ ।

५. सन्धिविधानं कुरुत –
सम् + आश्रित:, सत्कार + अथम्, कर्तव्यम् + आतिथ्यम् |
Solution:
ସମ୍ + ଆଶ୍ରିତଃ = ସମାଶ୍ରିତଃ
ସତ୍କାର + ଅର୍ଥମ୍ = ସତ୍କାରାର୍ଥମ୍
କର୍ତବ୍ୟମ୍ + ଆତିଥ୍ୟମ୍ = କର୍ତ୍ତବ୍ୟମାତିଥ୍ୟମ୍ ।

६. अधोनिर्दिष्टपदानां बन्धनीमध्यात् उपयुक्तम् अर्थं निरूपयत:

(वात्या, व्याध:, आतिथिसत्कार:, दयनीय:, शीतरक्षणम्, विश्रासयुक्तम्, प्रतीक्षा कुरु, चेतना प्राप्त:, नाराकरणाम्)
ଲ୍ମଦକଃ = ବ୍ୟାଧଃ
ତପସ୍ବୀ = ବିଶ୍ଵାସଯୁକ୍ତମ୍
ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ = ଚେତନାଂ ପ୍ରାନ୍ତଃ
ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = ନିରାକରଣମ୍
ବ।ତସମ୍ମଂ = ବାତ୍ୟା
ଆତିଥ୍ୟମ୍ = ଅତିଥ୍ୟସତ୍କାରଃ
ହିମତ୍ରାଣମ୍ = ଶୀତରକ୍ଷଣମ୍

७. रेखारूढपदानां सकारणं विभक्तिनिरूपणं कुरुत:

(क) तस्य पापहेतोः न कश्चित् तस्य सुहृत् ।
Solution:
ଦ୍ରେଗୋ = ହେତୁ ଶବ୍ଦଠାରେ ଷଷ୍ଠୀ |

(ख) तस्मिन् वने वातसम्भ्रमः अभवत् ।
Solution:
ବନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

(ग) धारापातेन वसुन्धरा क्षणेन सलिलपूर्णा अभूत् ।
Solution:
ଧାରାପାତେନ = ହେତେ ୩ପ୍ରା |

(घ) वनस्पतेः शाखयां कपोतः दीर्घकालम् उषितवान् ।
Solution:
ବନମତେ = ସତ୍ମବୈ ୬ଯା

(ङ) पक्षी व्याधम् यत्नेन पूजयामास ।
Solution:
ଯନେନ = ” ପ୍ତକ୍ଵତ୍ୟାଦଣ୍ୟ ଭପସଂଖ୍ୟାନମ୍ ” ଯୋଗେ ୩ମା |

(च) हिमत्राणं विधीयताम् ।
Solution:
ଦ୍ଵିମହାଶ = ଉକ୍ତେ କମଣି ୧ପା |

८. अधोनिर्दिष्टानि पदानि व्यवहृत्य पृथग् वाक्यानि रचयत ।

यापयितुम्, प्रातः, स्वस्ति, भृशम्, यथाशक्ति, मुहूर्त्तम्, त्रिः, प्रति ।
Solution:
ଯାପୟିତୁମ୍ (ଯାପନ କରିବାକୁ) = ଡଃ ରାତ୍ରିଂ ଯାପଯିତୁମ୍ ଅତୃ ଆଗଚ୍ଛତି |
ପ୍ରାତଃ (ସକାଳେ) = ପ୍ରାତଃ ଭ୍ରମଣଂ ସର୍ବଦା କରଣାୟ |
ସ୍ଵମି (ମଲଂନ୍) = ପ୍ରକାରଦ ସ୍ଵପ୍ରି ଉବତୁ |
ଯଥାଶକ୍ତି ( ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ) = ଯଥାଶକ୍ତି ତେ ଇଦଂ କାର୍ଯ୍ୟମ୍ ଅକୁର୍ବନ୍ ।
ତିଃ ( ତିନିଥର) = ସ ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଜଳେ ନ୍ୟକ୍ଷିପାତ୍ ।
ପୃତି (ଆଡ଼କୁ) = ଦାନ ସ୍ମୃତି ଦମା କୁରୁ |

୧. शून्यस्थाने प्रकृतिं / प्रत्ययं दर्शयत –

हत्वा – हन् + ……………
Solution:
କ୍ବାଚ୍

यापयितुम् – या + णिच् + ………………
Solution:
ତ୍ନମୁନ୍‌

उषितवान् – ……………. + क्तवतु
Solution:
ବସ୍

चरितुम् – ………….. + तुमुन्
Solution:
ଚର୍

कर्तव्यम् – ………….. + तव्य
Solution:
ତ୍କ

गृहीत्वा – ………… + क्त्वा
Solution:
ଗୃଦ

तृप्तिम् – तृप् + ……………..
Solution:
କ୍ତିନ୍

प्रविष्टः – प्र – विश + ……………
Solution:
କ୍ତ

ददता – दा + ……………
Solution:
ଣତ୍

विचिन्त्य – वि + चिन्त् + …………
Solution:
ଲ୍ୟପ୍ଲ

संस्मृत्य – सम् + स्मृ + ………..
Solution:
ଲ୍ୟପ୍ଲ

आस्तीर्य – आ + ……… + क्त्वा (ल्यप्)
Solution:
ସ୍ମ

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

१०. विग्रहं / समासनाम दर्शयत –
CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 Img 1

ପରାଯା ଉପଯୋଗା ଅତିରିକୃ ପୃଣୋରର

१. कोष्ठकमध्यादुपयुक्तं पदं निरूप्य शून्यस्थानं पूरयत –
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦ ନିରୂପଣ କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

1. कदाचित् एकः शकुनिलुब्धकः …………. प्रतिवसति स्म । (घनारण्ये, नगरे, ग्रामे )
Solution:
କଦାଚିତ୍ ଏକଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ ।

2. स: अत्यन्तं ……. पापरच | ( क्रूर:, रूक्षः, निष्ठुर : )
Solution:
ସ୍: ଅତ୍ୟନ୍ତ ରକ୍ଷ ପାପଣ୍ଡ |

3. तस्य …….. न कशचित् तस्य सुहत् न कश्चित् तस्य सम्बन्धी च | ( नैष्ठुयात्, क्रौर्यात्, पापहेतोः)
Solution:
ତପ୍ୟ ପାପହ୍ବେଗୋଁ ନ କଣିତ୍ ତସ୍ୟ ସ୍ନହ୍ତ୍ ତସ୍ୟ ସମ୍ମଦା ତ |

4. स ………… हत्वा तेषा विक्रयं करोति | (पतङ्गान्, पशून्, मृगान् )
Solution:
ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ବା ତେଷା ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି ।

5. एवं ……… तस्थ कदपि जीवे दया नाभवत् न च धर्मवुद़ि: समुदित | ( क्रूरस्य, निष्ठुरस्य, विमूढस्य )
Solution:
ଏବଂ ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭିବତ୍ ନ ଚ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁଦିତା ।

6. एवं विमूढस्य तस्य कदापि जीवे ………… नाभवत् न च धर्मवुद्धिः समुदिता । ( दया, संवेदनशीलता, शुभदृष्टिः )
Solution:
ଏବଂ ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭିବତ୍ ନ ଚ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁଦିତା ।

7. एवं विमूढस्य तस्य कदापि जीवे दया नाभवत् न च …………. समुदिता | (सुवुद्धि:, कुबुद्धिः, धर्मवुद्धिः )
Solution:
ଏବଂ ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭବତ୍ ନ ଚ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁଦିତା ।

8. एकदा स ……… व्याधः एकां कपोतीं धृत्वा पिञ्जरावद्धां कृत्वा स्थापयामास । (पापी, निष्ठुर:, कपटी)
Solution:
ଏକଦା ସ ନିଷ୍ଠୁରଃ ବ୍ୟାଧଃ ଏକାଂ କପୋତୀ ଧୃତ୍ୱ ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ ।

9. तदा दस्मिन् वने ……… अभवत् । (वातसम्भ्रमः, झञ्झावातः, वृष्टिः )
Solution:
ତଦା ତସ୍ମିନ୍ ବନେ ବାତସମ୍ଭ୍ରାମଃ ଅଭବତ୍ ।

10. धारापातेन …………… क्षणेन सलिलपूर्ण अभूत् । (सरोवरम्, कूपम्, वसुन्धरा )
Solution:
ଧାରାପାତେନ ବସ୍ମବିରା ଯଣେନ ସଲିନପୂଣ୍ଡା ଅତୁଡ୍‌ |

11. सर्वे ………. वने भ्रमन्ति स्म । (भयाती:, सुखेन, दुःखेन )
Solution:
ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା ବନେ ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ ।

12. ………… व्याधोऽपि शीतार्तः स्वजीवनरक्षार्थं रजनीं यापयितुम् एकं वनस्पतिं शरणं गत: । (पाप:, दुरात्मा, क्रूर: )
Solution:
ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

13. व्याधः स्वजीवनरक्षार्थं ………. यापयितुम् एकं वनस्पतिं शरणं गतः ।
Solution:
ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

14. तस्य भार्थ ………… चरितु गता न प्रत्यावर्तन | (सायं, दिवा, प्रातः)
Solution:
ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ ।

15. स ………. कपोतः चिन्ताकुलः आसीत् । ( दयालुः, धर्मात्मा, तपस्वी)
Solution:
ସ ତପସ୍ଵୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ ।

16. स: तपस्वी कपोत: ………… आसीत् । (व्याकुलः, चिन्ताकुलः, शङ्काकुल: )
Solution:
ଡଃ ତପସ୍ଵୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ ।

17. भर्तुः प्रीतिं विलोक्य सा आत्मानं ……… अमन्यत । (कृतकृत्याम्, धन्याम्, पुण्यवतीम् )
Solution:
ଭତୁଃ ପ୍ରୀତିଃ ବିଲୋକ୍ୟ ସା ଆତ୍ମାନଂ କୃତକୃତ୍ୟାମ୍ ଅମନ୍ୟତ ।

18. भर्तारं दुःखितं ………. कपोती भृशं दुःखिता । (स्मृत्वा, ज्ञात्वा, दृष्ट्वा )
Solution:
ଭର୍ତାରଂ ଦୁଃଖ୍ ଜ୍ଞାତ୍ମା କପୋତୀ ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ୍ ।

19. तस्य यथाशक्ति ……….. कुरु । (पूजा, सेवां, सत्कारं )
Solution:
ତସ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ ।

20. पत्नी ………. श्रुत्वा कपोतः वाष्पाकुललोचनः सञ्जातः । ( विलपनं, कथनं, वचनं )
Solution:
ପତ୍ନୀ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ଵା କପୋତଃ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ ସଞ୍ଜାତଃ ।

21. ………… गृहात् अग्निं गृहीत्वा आगमत् । ( कमीर, कुम्भकार, तक्षक )
Solution:
କର୍ମାର ଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହୀତ୍ମା ଆଗମତ୍ ।

22. …………. व्याधः आत्मानं तापयित्वा प्रकृतिस्थः सञ्जातः । (अकृतोभयः, शीतार्तः, रूक्षः)
Solution:
ଅକୁତୋଭୟଂ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ୱ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସତଃ ।

23. अकुतोभयः व्याधः आत्मानं तापयित्वा ………….. सञ्जातः । ( सन्तोष:, प्रकृतिस्थः, सानन्दः)
Solution:
ଅକ୍ରୂକୋତଭୟ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ୱ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଞ୍ଜାତଃ ।

24. मुहूर्तं प्रतिपालय, तव …………. विधातुं यतिष्ये । (तृप्तिं, आनन्दं, सन्तोषं)
Solution:
ମ୍ନଦୁଙ ପୃଦିପାଲମ୍, ତବ ହଫି ବିଧାତୁ ଯତିଯ୍ୟେ |

25. तस्य गृहे नास्ति विभवः येन सः अतिथेः ………… नाशयेत् । ( क्लान्तिं, क्षुधां, पिपासां)
Solution:
ତସ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ସ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧାଂ ନାଶୟତ୍ ।

26. तस्य गृहे नास्ति ………… येन सः अतिथेः क्षुधां नाशयेत् । (विभवः, अन्नं, खाद्यं)
Solution:
ତଥ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ଡଃ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧାଂ ନାଶୟତ୍ ।

27. किं कर्तव्यमिति ……………. चिन्तयामास । ( चिन्ताकुल:, शङ्काकुल:, विमूढ़ : )
Solution:
କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମିତି ବିମୂଢ଼ୀ ଚିନ୍ତୟାମାସ ।

28. ………….. स पक्षी अग्निं त्रिः परिक्रम्य अग्निमध्यं प्रविष्टः । (दृढ़प्रतिज्ञः, सत्यप्रतिज्ञः, अतिथिपरायणः)
Solution:
ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନି ତ୍ରିଂ ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଷ୍ଟ |

29. स पक्षी अग्निं ……….. परिक्रम्य अग्निमध्ये प्रविष्टः | (द्विः, त्रिः, पञ्चः )
Solution:
ସ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନି ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମନ୍ତେ ପ୍ରବିଷ୍ଟ ।

30. …………… मम घोरः अधर्मः भविष्यति । (पापबुद्धेः, निष्ठुरस्य, नृशंसस्य)
Solution:
ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ଘୋରଃ ଅଧର୍ମ ଭବିଷ୍ୟତି ।

31. नृशंसस्य मम घोरः ………… भविष्यति । ( अन्यायः, अनीति:, अधर्मः)
Solution:
ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ଘୋରଃ ଅଧର୍ମ ଭବିଷ୍ୟତି ।

32. कपोतः स्वत्यागेन मम कृते ………….. भवति ।(आदर्श, शिक्षणीय, उदाहरण:)
Solution:
କପୋତଃ ସ୍ୱତ୍ୟାଗେନ ମମ କୃତେ ଆଦର୍ଶ ଭବତି ।

33. सा पतिं ………….. दृष्टवती । (विमानोपरि, आसनोपरि, सिंहासनोपरि )
Solution:
ସା ପତଂ ବିମାନୋପରି ଦୃଷ୍ଟବତୀ ।

34. ………… तं पूजयन्ति । (साधवः, ऋषयः, पुण्यकीर्तयः )
Solution:
ପୁଣ୍ୟକାଉୟ: ତ ତ୍ପଲୟନ୍ତି |

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

35. कपोती अपि ………. गतवती । (आकाश, पातालं, स्वर्गं )
Solution:
କପୋତୀ ଅପି ସ୍ଵରଂ ଗତବତୀ ।

36. स्वजीवनं त्यक्तुं कृतनिश्चयः ब्याधः ………… वनं प्राविशत् । (श्वापदसंकुलं, हिंस्रजन्तुसंकुलं, धनं)
Solution:
ସ୍ବଜୀବନଂ ତ୍ୟଙ୍କୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ବ୍ୟାଧଃ ଶ୍ରୀପଦସଂକୁଳ ବନଂ ପ୍ରାବିଶତ୍ ।

37. व्याधोऽपि ……….. प्रविष्टः नष्टपापः परां सिद्धिं प्राप । (अग्निं, स्वर्गं, जलं )
Solution:
ବ୍ୟାଧୋଽପି ଅଗ୍ନି ପ୍ରବିଷ୍ଟ ନଷ୍ଟପାପଃ ପରାଂ ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ ।

अतिसंक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. शकुनिलुब्धकः कुत्र प्रतिवसति स्म ?
Solution:
ଘନାରଣ୍ୟ ।

2. कथं तस्य न कश्चित् सृहत् आसीत् ?
Solution:
ପାପହେତାଃ ।

3. पतङ्गान् हत्वा स तेषां किं करोति ?
Solution:
ବିକୃୟମ |

4. किम्भूतस्य तस्य न कदापि जीवे दया अभवत् ?
Solution:
ବିମୂରପ୍ୟ |

5. विमूढस्य तस्य कदापि जीवे किं नाभवत् ?
Solution:
ଦାମା |

6. व्याधः एकां कपोतीं धृत्वा किं कृत्वा स्थापयामास ?
Solution:
ପିଞଁରାବନ୍ଧାମ୍ |

7. अथ तस्मिन् वने किमभवत् ?
Solution:
ବାତସମୃମ |

8. आकाशं किम्भूतम् आसीत् ?
Solution:
ମେଶାଛକମ |

9. केन हेतुना वसुन्धरा क्षणेन सलिलपूर्ण अभूत् ?
Solution:
ଧାରାପାତେନ |

10. धारापातेन का क्षणेन सलिलपूर्णा अभूत् ?
Solution:
ଦମ୍ବନ୍ଧିରା |

11. रजनीं यापयितुं व्याधः किं शरणं गतः ?
Solution:
ଏବଂ ବନସ୍ପତିମ୍ ।

12. कुत्र एकः कपोतः दीर्घकालम् उषितवान् ?
Solution:
ବନସ୍ପତଃ ଶାଖାୟାମ୍ ।

13. वनस्पतेः शाखायां कः दीर्घकालम् उषितवान् ?
Solution:
ଏକଃ କପୋତଃ ।

14. का वृद्धिं गता ?
Solution:
ଅଲନା |

15. कपोतस्य भायी प्रातः किमर्थं गता ?
Solution:
ଚଟିତୁମ୍ନ |

16. ‘तपस्वी’ इत्येव शब्दः कस्यकृते प्रयुक्तम् ?
Solution:
କପୋତସ୍ୟ ।

17. कं दुःखितं ज्ञात्वा कपोती भृशं दुःखिता ?
Solution:
ରତାଉପ୍ |

18. कस्य प्रीतिं विलोक्य कपोती आत्मानं कृतकृत्यक्यम् अमन्यत ?
Solution:
ଇତୁଃ |

19. भर्तुः प्रीतिं विलोक्य कपोती आत्मानं किम् अमन्यत ?
Solution:
ତ୍କତତ୍କତ୍ୟମ୍ନ |

20. कपोतः अपकारिणं व्याधं यत्नेन किं कृतवान् ?
Solution:
ତ୍ପଦୟାମାମ |

21. कः शीतार्तः क्षुधार्तश्च आसीत् ?
Solution:
ବତ୍ୟାଧ |

22. कपोतः कर्मारगृहात् किं गृहीत्वा आगमत् ?
Solution:
ଅଗ୍ନିମ୍ ।

23. कपोतः कुत्र अग्निं योजयामास ?
Solution:
ଶ୍ଚଯେପୁ ପତ୍ରେଯୁ |

24. किम्भूतः व्याधः आत्मानं तापयित्वा प्रकृतिस्थः सञ्जातः ?
Solution:
ଅକ୍ଳତୋରଫ |

25. कपोतस्य गृहे क: नास्ति ?
Solution:
ବିଭବ |

26. कपोतः कुत: अग्निं गृहीत्वा आगमत् ?
Solution:
କମାରହଡ୍‌ |

27. ‘ मुहूर्तं प्रतिपालय, तव तृप्तिं विधातुं यतिष्ये’ – इति केन उक्तम् ?
Solution:
କପୋତେନ ।

28. पक्षी कथमासीत् ?
Solution:
ପଣ୍ୟସ୍ତତିକ୍ |

29. कः अग्निमध्यं प्रविष्टः ?
Solution:
କପୋଣ୍ଠ |

30. कस्य घोर: अधर्मः भविष्यति ?
Solution:
ନ୍ତ୍ରଣସସଦ ମମ (ବତ୍ୟାଧମ୍ୟ)

31. कः व्याधस्य कृते आदर्श : भवति ?
Solution:
କପୋତଃ ।

32. कथं कपोतः व्याधस्य कृते आदर्शः भवति ?
Solution:
ସ୍ୱତ୍ୟାଗେନ ।

33. केन अतिथिपूजना दर्शिता ?
Solution:
ଦେହପ୍ରଦାନେନ ।

34. बहुधा करुणं विलप्य कपोती भृशं दुःखिता कुत्र प्रविवेश ?
Solution:
ସନ୍ଦୀପ୍ତ ହୁତାଶନମ୍ ।

35. कपोती पतिं कुत्र दुष्टवती ?
Solution:
ବିମାନୋପରି ।

36. के कपोतं पूजयन्ति ?
Solution:
ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତୟଃ ।

37. कपोती अपि कुत्र गतवती ?
Solution:
ସ୍ୱର୍ଗମ୍ ।

38. स्वजीवनं त्यक्तुं कृतनिश्चयः व्याधः किम्भूतं वनं प्राविशत् ?
Solution:
ଦ୍ୱାପଦସଂକୁଳମ୍ ।

39. कीदृशः अग्निः तद् वनं ददाह ?
Solution:
ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ ।

40. केन हेतुना व्याधः स्वर्गं गतवान् ?
Solution:
ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

संक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. शकुनिलुब्धकः कथं जीविकानिर्वाहम् अकरोत् ?
Solution:
ଏକଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ । ଡଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୂକ୍ଷୀ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ପାପହେତୋ ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତସ୍ୟ ସୁହୃଦ, ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଚ ଆସୀତ୍ । ଡଃ ବ୍ୟାଧଃ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ବା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କୃତ୍ୱା ଜୀବିକାନିର୍ବାହମ୍ ଅକରୋତ୍ । ତଥ୍ୟ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ନ ସମୁଦିତା ।

2. वने वातसंभ्रमेण किं किम् अभवत् ?
Solution:
ବାତସଂଭ୍ରମେଣ ଆକାଶଂ ମେଘାଚ୍ଛନଂ, ବୃକ୍ଷା ଉଦ୍ଘାଟିତଃ ଧାରାପାତେନ ବସୁନ୍ଧରା କ୍ଷଣେନ ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା ଚ ଅଭୂତ୍ । ମୃଗା, ସିଂହା, ବରାହା ଚ ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ବନେ ଅଭ୍ରମନ୍ । ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସ୍ୱଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

3. स व्याधः कपोतीं कथं स्थापयामास ?
Solution:
ଏତଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ । ଡଃ ଅତ୍ୟନ୍ତଃ ରୂରଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ଵା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି । ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ ଜୀବେ ଦୟା ନାଭିବତ୍ । ଏକଦା ସ ନିଷ୍ଠୁରଃ ବ୍ୟାଧଃ ଏକାଂ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ ।

4. दुरात्मा व्याधः कथं वनस्पतिं शरणं गतः ?
Solution:
ଏକଦା ତସ୍ମିନ୍ ବନେ ବାତସଂଭ୍ରମଃ ଅଭବତ୍ । ଆକାଶଂ ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନମ୍ । ବୃକ୍ଷା ଉତ୍ପାଟିତା, ଧାରାପାତେନ ବସୁନ୍ଧରା କ୍ଷଣେନ ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା ଅଭୂତ୍ । ମୃଗା, ସିଂହାଃ, ବରାହାଃ, ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା, କ୍ଷୁଧାର୍ତା ବନେ ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ । ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସୃଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

5. कथं तपस्वी कपोतः चिन्ताकुलः आसीत् ?
Solution:
ଏକସ୍କ୍ରିନ୍ ବନେ ବୃକ୍ଷଶାଖାୟାମ୍ ଏକ କପୋତଃ ଦୀର୍ଘକାଳମ୍ ଉଷିତବାନ୍ । ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁଃ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । ରଜନୀ ବୃଦ୍ଧି ଗତା । ଅତଃ ସ ତପସ୍ଵୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳୀ ଆସୀତ୍ । କଳଂ ପ୍ରିୟା ନାଗତା କିଂ କାରଣଂ ସ୍ୟାଦ୍ ଯେନ ସା ନ ନିବର୍ଷତେ |

6. कपोती विरहे कपोतः कथं विलपति ?
Solution:
କପୋତୀ ବିରହେ କପୋତଃ ବିଳପତି ଯତ୍ “ କାନନେ ମମ ପ୍ରିୟାୟଃ ସ୍ଵସ୍ତି ଭବେତ୍ । ତୟା ପ୍ରିୟୟା ବିରହିତଂ ମମ ଇଦଂ ଗୃହଂ ଶୂନ୍ୟ ଭବତି । ଭାର୍ଯ୍ୟା ହି ପୁରୁଷସ୍ୟ ପରମୋ ନାଥ, ତଥା ଅସ୍ଟିନ୍ ଲୋକେ ସା ଭାର୍ଯ୍ୟା ଅସହାୟସ୍ୟ ପୁରୁଷସ୍ୟ ଲୋକଯାତ୍ରା ସହାୟିନୀ ଭବତି ।’’ ଅନେନ ଭୃଶଂ ବିଳପତି ।

7. पिञ्जरावद्धा कपोती कपोतं किं कथितवती ?
Solution:
କପୋତସ୍ୟ ବିଳାପଂ ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧା ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ଅଶୁଣୋତ୍ । ଭର୍ତାରଂ ଦୁଃଖ ଜ୍ଞାତ୍ରା କପୋତୀ ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ । ଭତୁଃ ପ୍ରୀତିଃ ବିଲୋକ୍ୟ ସା ଆମ୍ବାନାଂ କୃତକୃତ୍ୟାମ୍ ଅମନ୍ୟତ । ଅଥ ସା ଅଦ୍ରବୀତ୍ – “ ହେ କାନ୍ତ ! ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ ଅଦ୍ୟ ତବ ବାସଂ ସମାଶ୍ରିତଃ । ସ ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତ । ତସ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ ।”

8. पत्नीवचनं श्रुत्वा कपोतः किम् अकरोत् ?
Solution:
ଜ୍ଞାତ୍ମା ଅପି ଯନ ପୂଜୟାମାସ । ତସ୍ୟ ସତ୍କାରାର୍ଥୀ ପ୍ରଣୟେନ ଉବାଚ – ଅଶ୍ବିନ୍ ସଂସାରେ ବିଶେଷତଃ ପଞ୍ଚଯଜ୍ଞ ପ୍ରହରଃ ଗୃହସ୍ଥ ଶରଣାଗତସ୍ୟ ଆତିଥ୍ୟା କୁର୍ଯ୍ୟାତ୍ । ଅତଃ ବିସ୍ତାରଂ ବୃହି କିଂ କରିଷ୍ୟାମି ।

9. कथं व्याधः प्रकृतिस्थः संजातः ?
Solution:
ଶୀତାର୍ଡ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ହିମତ୍ରାଣଂ ବିଧାନାର୍ଥୀ ସ କପୋତଃ ପର୍ଣାନି ଭୂତଳେ ଆସ୍ତ୍ରୀର୍ଯ୍ୟ କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହୀତ୍ଵ ଆଗମତ୍ । ଶୁଵେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ ଅଗ୍ନି ଯୋଜୟାମାସ । ଅକୁତୋଭୟ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ଵ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତଃ ।

10. व्याधः कथम् आत्मानं धिक्कृतवान् ?
Solution:
ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ଵସ୍ୟ ଶୀତନିବାରଣାତ୍ ଅନନ୍ତରଂ କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାର୍ଥୀ କପୋତଂ କଣ୍ଠତବାନ୍ । ତସ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ସ ଆତିଥ୍ୟ କରିଷ୍ଯତି । ଏବଂ ଚିନ୍ତୟିତ୍ୱ ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନି ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଷ୍ଟ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ସ୍ୱ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧ୍ଵଂକୃତବାନ୍ ।

11. भर्तु: वियोगहेतो: कपोती किं कृतवती ?
Solution:
କାପୋତା ଅଭାବ ପଡିପାରକଣା ଆସାତ୍ | ସ୍ଵସମ୍ମଣେ ସ୍ୱାଣପ୍ତିଯ କାପେ।ତମ ଅଗ୍ନମଧ୍ୟ ପୃବିଯା ହଯା ସା ଗୋଲାମ୍ବଛିତା ଜାତା । ଭର୍ତୁବିୟୋଗହେତୋ କପୋତୀ ବହୁଧା କରୁଣଂ ବିଳପ୍ୟ ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ୍ ସନ୍ଦୀପ୍ତ ହୁତାଶନଂ ପ୍ରବିବେଶ ।

12. व्याधः कथं सद्गतिं प्राप्तम् ?
Solution:
ବ୍ୟାଧୀ ତୌ କପୋତଦମ୍ପତୀ ଦୃଷ୍ଟା ସଦ୍‌ଗତଂ ପ୍ରାୟୁମ୍ ଅଚିନ୍ତୟତ୍ । ସ୍ଵଜୀବନଂ ତ୍ୟଙ୍କୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ବ୍ୟାଧଃ ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳଂ ବନଂ ପ୍ରାବିଶତ୍ । ବନେ ମହତା ପବନେନ ଦ୍ରୁମାତାଂ ବ୍ୟାଧୋଽପି ଅଗ୍ନୀ ପ୍ରବିଷ୍ଟ ନଷ୍ଟପାପଃ ପରାଂ ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା ସଂଘର୍ଷାତ୍ ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ ଅଗ୍ନି ତଦ୍ ବନଂ ଦଦାହ । ସୋଽପି ସ୍ଵର୍ଗ ଗତବାନ୍ ।

दीर्घप्रश्नोत्तरम् :

1. व्याधस्य चरित्रं चित्रयत ।
Solution:
ଏତଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ । ଡଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୂଯଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ପାପହେତୋ ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତସ୍ୟ ସୁହୃତ୍, ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଚାର୍ସୀତ୍ । ସ ବ୍ୟାଧଃ ପତଙ୍ଗାନ୍ ଧୃତ୍ଵା ହତ୍ବା ଚ ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି । ଅନେନ ତସ୍ୟ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହଂ ଭବତି । ସ ବ୍ୟାଧଃ ମୂର୍ଖ, ତସ୍ୟ ଜୀବେ ଦୟା ନାସୀତ୍ । ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି
ସ ବ୍ୟାଧଃ ଏକାଂ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ । ବନେ ବାତସଂଭ୍ରମଃ କ୍ଷୁଧାର୍ତା ଚ ସନ୍‌ ସ୍ୱଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ । ତସ୍ୟ ବନସ୍ପତଃ ଶାଖାୟାମ୍ ଏକ ଅପି ତଥ୍ୟ ନ ସମୁଦେତି । ଏକଦା ଅଭବତ୍ । ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧଃ ଶୀତାର୍ତା କପୋତଃ ଦୀର୍ଘକାଳମ୍ ଉଷିତବାନ୍ ।

କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାୟ ଯଦା କଥୁତବାନ୍ ତଦା ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ କପୋତଃ ସ୍ଵଶରୀରମ୍ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଷ୍ଟବାନ୍ । ଏତତ୍ତ୍ଵଦୃଷ୍ଟା ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ଵୟମେବ ଧୃକ୍‌କୃତବାନ୍ । କପୋତସ୍ୟ ତ୍ୟାଗନିଷ୍ଠା ଦୃଷ୍ଟା ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ମନସି ପରିବର୍ତ୍ତନଭାବଂ ସଂଜାତଃ । ସ ଧର୍ମାଚରିତୁମ୍ ଇୟେଷ । ଜାଲଂ, ଯଣ୍ଟିଂ, ଶଳାକା, କ୍ଷାରକଂ, ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାନ୍ ବଦ୍ଧାନ୍ କପୋତାନ୍ ଚ ପ୍ରମୁଚ୍ୟ ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ କପୋତୀ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଶ୍ୟ ସ୍ଵଶଂ ଗତବତୀ । ସ୍ୱର୍ଗେ ର୍ତେ ଦମ୍ପତୀ ବିଲୋକ୍ୟ ବ୍ୟାଧଃ ସଦ୍‌ଗତି ପ୍ରାମିଂ ପ୍ରଯନୂଶୀଳ ଅଭୂତ୍ । ସ୍ଵଜୀବନଂ ତ୍ୟଭ୍ରୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ବ୍ୟାଧଃ ଶ୍ୱାପଦସଂକୁଳ ବନଂ ପ୍ରବିବେଶ । ତତ୍ର ଜ୍ବଳମାନେ ବନେ ସ୍ୱ ନ୍‌ଷ୍ଟପାରଂ ପରମଗତଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ । ଅନେନ ପ୍ରକାରେଣ ବ୍ୟାଧସ୍ୟା ଚାରିତ୍ରିକଂ ମହତ୍ତ୍ୱ ପ୍ରତିପାଦିତମ୍ ।

2. कपोतस्य पत्नी प्रीतिं वर्णयत ।
Solution:
କପୋତ ଘନାରଣ୍ୟ ଏକସ୍ମିନ୍ ବୃକ୍ଷେ ନିବାସଂ କୃତମ୍ । ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା କପୋତୀ ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁଃ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । ଅତଃ ସ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ । କଏଂ ପ୍ରିୟା ନାଗତା କିଂ କାରଣଂ କଳଂ କରୋତି ଅତ୍ର ବର୍ଣିତଂ ଯଥା –

ଅପି ସୃସ୍ତି ଭବେତ୍ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା ମମ କାନନେ ।
ତୟା ବିରହିତଂ ହୀଦଂ ଶୂନ୍ୟମଦଂ ଗୃହଂ ମମ ||
ପୁନଶ୍ଚ, ଭାର୍ଯ୍ୟା ହି ପରମୋ ନାଥ ପୁରୁଷତ୍ୟେହ ପଠ୍ୟତେ ।
ଥସତ୍ରାୟଯ୍ୟ ଲୋକେସିଲୋକମାଣ୍ଡାସଦ୍ବାୟିନା ||

ଅନେନ ପ୍ରକାରେଣ କପୋତସ୍ୟ ପନ୍ଥୀପ୍ରୀତିଃ ଆସୀତ୍ । ପଧ୍ୟା ବଚନଂ ପାଳୟିତ୍ଵ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧମ୍ ଅପକାରିଣଂ ଜ୍ଞାତ୍ମା ଅପି ଯଥାଶକ୍ତି ପୂଜୟତି । ଆତିଥ୍ୟସତ୍କାରାର୍ଥୀ ତେନ କପୋତେନ ସ୍ବଶରୀରମପି ତ୍ୟଜତି । କପୋତଃ ସ୍ବପ୍ରେମ୍ପା ନ କେବଳଂ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଅପିତୁ ସ୍ଵର୍ଗେ କପୋତ୍ୟା ସହ ରମଣଂ କୃତମ୍ ।

3. कपोतस्य आतिथ्यं वर्णयत ।
Solution:
ଏକସ୍ମିନ୍ ବନେ ବୃକ୍ଷଶାଖାୟାମ୍ ଏକଃ କପୋତଃ ନିବାସଂ କୃତବାନ୍ । ଏକଦା ବନେ, ବାତ୍ୟା ଅଭବତ୍ । ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ସନ୍‌ ଏକଃ ବ୍ୟାଧଃ ତମେବ ବୃକ୍ଷ ଶରଣଂ ଗତଃ । କପୋତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁଃ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । ଅତଃ କପୋତ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ । ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୂତ୍ବା ତାଂ ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ । ଅତଃ ପଞ୍ଜୁରୀସ୍ଥା କପୋତୀ କପୋତଂ କଥୁତବତୀ – ହେ କାନ୍ତ ! ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ ତବ ବାସଂ ସମାଶ୍ରିତଃ, ପଃ ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ଚ, ତସ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ । ପନୀବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କପୋତଃ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ ସଂଜାତଃ । ‘ ଅତିଦେବୋ ଭବାଃ, ’ ‘ଶରଣାଗତସ୍ୟ ରକ୍ଷଣଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍’ ଇତ୍ୟେବ ମନସି ନିଧାୟ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଅତିଥିସତ୍କାରଂ କୃତଂ ପୂଜୟାମାସ ଚ । ଅତଃ ତେନ ଉକ୍ତ

ଣରଣାଗତସ୍ୟ କରବ୍ୟମାଡିଥ୍ୟମିଦୃ ଯନଙ |
ପଞ୍ଚ ଯଜ୍ଞପ୍ରବୃତ୍ତେନ ଗୃହସ୍ଥନ ବିଶେଷତଃ ॥

ଅତଃ କପୋତଃ ବ୍ୟାକଂ ଶୀତାତ୍ ରକ୍ଷଣାର୍ଥୀ କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହିତ୍ବା ଶୁଶ୍ଳେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ ସଂଯୋଜୟାମାସ । ଅଗ୍ନିନା ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ୱ ବ୍ୟାଧଃ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତ । ଅନନ୍ତରଂ କ୍ଷୁଧା ନିବାରଣାର୍ଥୀ ସ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତଂ କଣ୍ଠତବାନ୍ । ବିମୂଢ଼ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାତମନା ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧାଂ ନାଶୟିଷ୍ୟତି । ତଥାପି ଅତିଥେ ସତ୍କାରାମିଂ ପ୍ରଯନୂସ୍ୱରୂପଂ ସ୍ବଦେହମ୍ ଅଗ୍ନିମନ୍ତେ ନିକ୍ଷିପ୍ତବାନ୍ । ଅଗ୍ନି ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ସ୍ବଦେହମ୍ ଅଗ୍ନିମନ୍ତେ ପ୍ରବିଷ୍ଟବାନ୍ ସ କପୋତଃ । ଯଥା କପୋତଃ ସ୍ୱତ୍ୟାଗେନ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଆତିଥ୍ୟ କୃତଂ ତଦେବ ଅତୀବ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ଉଦାହରଣୀୟଂ ଚ ଭବତି । ଏତାଦୃଶଃ ଆତିଥ୍ୟ

4. कपोती चरित्रं चित्रयत ।
Solution:
କପୋତୀ ବାସଂ କୃତବତୀ । ସା ଚରିତଂ ପ୍ରାତଃ ଗତଃ । ଏକ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ ଘନାରଣ୍ୟ ତାଂ ଧୃତ୍ଵା ପଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ । ବନେ ବାତସଂଭ୍ରମଃ ଅଭବତ୍ । ସ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ । ତସ୍ମିନ୍ ବୃକ୍ଷେ କପୋତଃ ନିବାସଂ କୃତବାନ୍ । ଅତିଥ୍ୟସେବା ଗୃହସ୍ଥସ୍ୟ ଧର୍ମମ୍ ଇତି ଜ୍ଞାତ୍ମା କପୋତୀ ସ୍ୱପତଂ କପୋତଂ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ସତ୍କାରାର୍ଥମ୍ ଅକଥୟତ୍ । ଯଦା କପୋତ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ସ୍ଵଶରୀରଂ ତ୍ୟକ୍ତବାନ୍ ତଦା କପୋତୀ ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା ଅଭବତ୍ । ବହୁଧା କରୁଣଂ ବିଳପ୍ୟ ସା ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ ଅନନ୍ତରଂ ସନ୍ଦୀପ୍ତମ୍ ଅଗ୍ନି ପ୍ରବିବେଶ । କପୋତୀ ଦୟାପରାୟଣା ଆସୀତ୍ । କପୋତୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପତିପରାୟଣାସୀତ୍ । ପତିପ୍ରେମ୍‌ ସା ନ କେବଳଂ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଅପିତୃ ସ୍ଵର୍ଗେ ପତ୍ୟା ସହ ମିଳିତାସୀତ୍ । କପୋତୀ ଚରିତ୍ର ଅତୀବ ଶିକ୍ଷଣୀୟଂ ଭବତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

5. कपोतलुब्धककथातः का नीतिशिक्षा लभ्यते ?
Solution:
ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ସଂଗୃହିତଃ ଇୟଂ କଥା ଅତୀବ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ଭବତି । ଅତ୍ର ବିବିଧା ନୀତିଶିକ୍ଷା ଲଭ୍ୟତେ ଯଥା –

(୧) ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁରତା – ସ କରଂ କପୋତୀ ବିନାଶୟତି ?
(୨) ମାନବସ୍ୟ ଜୀବନଂ ଯଦା ବିପନଂ ତଦା କ୍ଷୁଦ୍ରଜୀବ କପୋତଃ କରଂ ତସ୍ୟ ଉପକାରଂ ସାଧୟତି ?
(୩) କପୋତସ୍ୟ ପନ୍ଥୀପ୍ରୀତିଃ ।
(୪) ‘ ଅତିଥିଦେବୋ ଭବ’ – ଇତ୍ଯୁକ୍ତା ଯାଥାର୍ଥୀ କପୋତେନ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।
(୫) ଶରଣାଗତସ୍ୟ ରକ୍ଷଣଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ – ଇତି ଗୃହସ୍ଥାନ କପୋତେନ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଶରଣଂ ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।
(୬) କପୋତସ୍ୟ ତ୍ୟାଗଭାବମ୍ ।
(୭) କପୋତସ୍ୟ ସ୍ଵତ୍ୟାଗେନ ନିଷ୍ଠୁର ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ମନସି ଧର୍ମନିଷ୍ଠା ଜୀବେଦୟା ଚ ।
(୮) କପୋତିଃ ପତିବ୍ରତମ୍ ।
(୯) ପଶ୍ଚାତ୍ତାପେନ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ନଷ୍ଟପାପମ୍ ।
(୧୦) ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା ସ୍ଵର୍ଗପ୍ରାପ୍ତି ।

भावसंप्रसारणम् (ଭାବସତ୍ମସାର)

1. स पतङ्गान् हत्वा तेषां विक्रयं करोति ।
Solution:
ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ଇୟଂ ‘ କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ପ୍ରସଙ୍ଗୀତ୍‌ ଆନୀତଃ । ଅତ୍ର ଅସ୍ଥିନ୍ ପ୍ରସଙ୍ଗେ ବ୍ୟାଧନ୍ୟ ସ୍ଵରୂପଂ ବର୍ଣ୍ଣିତଂ ଭବତି । ଘନାରଣ୍ୟ ବସତଃ ବ୍ୟାଧଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୂରଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ତଥ୍ୟ ପାପହେତୋ ତଥ୍ୟ କୋଽପି ସୁହୃତ୍ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଚ ନାସୀତ୍ । ତଥ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଭିନ୍ନମାସୀତ୍ । ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ଵା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି । ଅନେନ ସୃଜୀବିକାନିର୍ବାହଂ କରୋତି । ସ ଅତୀବ ବିମୂଢ଼ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁରବ୍ୟାଧସ୍ୟ ମନସି କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭବତ୍ । ଧର୍ମ ତସ୍ୟ ବୁଦ୍ଧି ସମୁପୁନଃ ନ ଭବତି । କ୍ରୂରକର୍ମାବ୍ୟାଧ ଏକଦା କପୋତୀ ଧୃତବାନ୍ । ଲୁବ୍ଧକଃ ଅତୀବ ନଷ୍ଟଚରିତ୍ରଯୁକ୍ତମ୍ ଆସୀତ୍ ।

2. अपि स्वस्ति भवेत्तस्याः प्रियाया मम कानने ।
तया विरहितं हीदं शून्यमद्य गृहं मम ||
Solution:
ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧ କୃତବାନ୍ । ଶୀତାର୍ତା ସନ୍‌ ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ୱଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ! ତସ୍ମିନ୍ନେବ ବନସ୍ପତଃ ଶାଖାୟାଂ ଏକ କପୋତଃ ଦୀର୍ଘକାଳମ୍ ଉଷିତବାନ୍ । ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତଂ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । କ୍ରମଶଃ ରଜନୀ ବୃଦ୍ଧି ଗତା । ଡଃ ତପସ୍ବୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ । କଳଂ ପ୍ରିୟା ନାଗତା, କିଂ ବା କାରଣଂ ସ୍ୟାତ୍ ଯେନ ସା ନ ନିବର୍ତତେ । ଅତଃ ବନେ ମମ ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା ସ୍ଵସ୍ଥି ଭବେତ୍ । ହି ତୟା ବିରହିତଂ ଇଦଂ ମମ ଗୃହମ୍ ଅଦ୍ୟ ଶୂନ୍ୟ ଭବତି । ‘ଗୃହିଣୀ ଗୃହମ୍ ଇତି ଆହୁ’ । ଅତ୍ର କପୋତସ୍ୟ ପନ୍ଥୀପ୍ରୀତିଃ ଅତୀବ ବର୍ଣ୍ଣନୀୟଂ ଭବତି ।

3. तस्य गृहे नास्ति विभवः येन सः अतिथेः क्षुधा नाशयेत् ।
Solution:
ବାକ୍ୟଽୟଂ ପଠିତଃ ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ସଂଗୃହୀତ ‘ କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥାତଃ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ଥିନ୍ ବାକ୍ୟ ‘ଅତିଥ୍ୟ ଦେବୋ ଭବ ।’ ଇୟଂ ବାଣୀ ଭାରତୀୟସଂସ୍କୃତଃ ପରିଚାୟକ । ଅତିଥ୍ୟସେବା ଗୃହସ୍ଥସ୍ୟ ପରମଧର୍ମୀ ଭବତି । ଅତଃ କପୋତଃ ପଲ୍ଲୀବଚନାନୁସାରଂ ଗୃହାଗତଃ ଅତିଥେ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ସତ୍କାରାର୍ଥୀ ଚିନ୍ତିତବାନ୍ । ଆଦୌ ତସ୍ୟ ହିମତ୍ରାଣ ବିଧାନାର୍ଥୀ କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହୀତ୍ମା ଶୁଶ୍ଳେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ ସଂଯୋଜୟାମାସ । ସ ବ୍ୟାଧୋଽପି ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ବା ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତଃ । • ତଦନନ୍ତରଂ ସ ବ୍ୟାଧଃ ଆହାରାର୍ଥୀ ବିନିବେଦୟାମାସ । ମାଂ କ୍ଷୁଧା ବାଧତେ । ଆହାରଂ ପ୍ରଯଚ୍ଛ । ଇଡିଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କପୋତଃ ଚିନ୍ତିତବାନ୍‌ ଯତ୍ ତଥ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭତଃ ଯେନ ଧଃ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧା ନାଶୟତ୍ । କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ବିମୂଢ ସ ଚିନ୍ତିତବାନ୍ । ଅତଃ କପୋତଃ ଅତିଥ୍ୟସତ୍କାରାର୍ଥମ୍ ଅଗ୍ନି ସ୍ଵଦେହମ୍ ଅର୍ପିତବାନ୍ । ଅନେନ ସ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଆତିଥ୍ୟ କୃତବାନ୍ କ୍ଷୁଧାଂ ଦୂରୀକୃତବାନ୍ ଚ ।

4. नृशंसस्य ममाद्यायं प्रत्यादेशो न संशयः ।
दत्तः स्वमांसं ददता कपोतेन महात्मना ॥
Solution:
ଶ୍ଳୋକୋଽୟଂ ପଠିତଃ ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବାନ୍ତର୍ଗତଃ ‘ କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ପ୍ରସଙ୍ଗାତ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ୟ ଆଶୟଂ ଭବତି ଯତ୍ କପୋତସ୍ୟ ସ୍ବଦେହତ୍ୟାଗଂ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୟା ଚ । ଶୀତ ଦୂରୀକରଣାତ୍ ଅନନ୍ତରଂ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାର୍ଥୀ ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ କପୋତଃ ଅଗ୍ନି ତ୍ରିଂ ପରିକ୍ରମ୍ୟ ସ୍ୱଦେହମ୍ ଅଗ୍ନିମର୍ଥେ ବ୍ୟକ୍ଷିପତ୍ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ନୃଶଂସ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧୂତବାନ୍ । ତଥ୍ୟ ଘୋରଃ ଅଧର୍ମ ଭବିଷ୍ୟତି ଇତି ମନସି ଚିନ୍ତିତବାନ୍ । କପୋତଃ ତଥ୍ୟ କୃତେ ଆଦର୍ଶ ଭବତି ଇତି ସ୍ବୀକୃତବାନ୍ । ସ୍ବଦେହମାଂସଂ ପ୍ରଦାନେନ ମହାତ୍ମା କପୋତଃ ଅଦ୍ୟ ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ନିରାକରଣଂ କୃତମ୍ । ଅତ୍ର ସଂଶୟଃ ନାସ୍ତି । କପୋତଃ ଭାରତପରମ୍ପରାମନୁସୃତ୍ୟ ଅତିଥ୍ୟସତ୍କାରଂ କୃତମ୍ ।

5. कर्मणा पूजितस्तेन रेमे तत्र स भार्यया ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ସଂଗୃହୀତଃ ‘କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ପ୍ରସଙ୍ଗୀତ୍ ଆନୀତଃ । ଅତ୍ର କପୋତସ୍ୟ ସ୍ଵଦେହତ୍ୟାଗେନ ନିଷ୍ଠୁର ବ୍ୟାଧସ୍ୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ତଥା ସ୍ଵର୍ଗେ କପୋତକପୋତିଃ ମିଳନଂ ବର୍ଣ୍ଣିତଂ ଭବତି । ନିଷ୍ଠୁରବ୍ୟାଧସ୍ୟ କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାର୍ଥୀ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଶ୍ୟ କପୋତଃ ସ୍ଵଦେହତ୍ୟାଗେନ ସ୍ଵର୍ଗ ଗତବାନ୍ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟ୍ରା ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧୃତବାନ୍ । ଏବଂ ବିଚିନ୍ତା ସ୍ୱୀ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ପ୍ରମୁଚ୍ୟ ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ କପୋତୀ ଭର୍ତାରଂ ସଂସ୍କୃତ୍ୟ ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା ଅଭବତ୍ । ବହୁଧା କରୁଣଂ ବିଳପ୍ୟ କପୋତୀ ସନ୍ଦୀପ୍ତ ହୁତାଶନଂ ପ୍ରବିବେଶ । ସା ଅପି ସ୍ବର୍ଗ ଗତବତୀ । ତଦନନ୍ତରଂ ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ ପକ୍ଷୀ ଭାର୍ଯ୍ୟୟ ସହ ସମ୍ମିଳିତଃ ଅଭୂତ୍ । ତେନ କର୍ମଣା ପୂଜିତଃ ସନ୍‌ ତତ୍ର ସ୍ଵର୍ଗେ ଭାର୍ଯ୍ୟୟା ସହ ରମଣଂ କୃତବାନ୍ । ତୌ କପୋତଦମ୍ପତୀ ସୁଖେନ ସ୍ବର୍ଗବାସୀ ଅକୁରୁତାମ୍ ।

उत्कलभाषया आङ्गलभाषया वा अनुवादं कुरुत :

1. कदाचित् एकः शकुनिलुब्धकः घनारण्ये प्रतिवसति स्म ।
Solution:
କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଶିକାରୀ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟରେ ବାସ କରୁଥିଲା ।

2. सः अत्यन्तं रूक्षः पापश्च ।
Solution:
ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ପାପୀ ଥିଲା ।

3. तस्य पापहेतोः न कश्चित् तस्य सुहृत्, न कश्चित् तस्य सम्वन्धी च ।
Solution:
ତା’ର ପାପ ହେତୁ କେହି ହେଲେ ତା’ର ବନ୍ଧୁ ବା ସମ୍ବନ୍ଧୀ ନଥିଲେ ।

4. एवं विमूढस्य तस्य कदापि जीवे दया नाभवत् ।
Solution:
ଏହିପରି ସେହି ମୂର୍ଖର କେବେହେଲେ ଜୀବଙ୍କଠାରେ ଦୟା ହେଉନଥିଲା ।

5. धारापातेन वसुन्धरा क्षणेन सलिलपूर्णा अभूत् ।
Solution:
ମୂଷଳଧାରାରେ ହେତୁ ପୃଥ‌ିବୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ମଧ୍ୟରେ ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା ।

6. मृगाः सिंहाः वराहाः सर्वे भयार्ताः क्षुधार्ता: वने भ्रमन्ति स्म ।
Solution:
ହରିଣ, ସିଂହ, ବାର୍‌ହା ସମସ୍ତେ ଭୟରେ ଓ କ୍ଷୁଧାରେ ବଣରେ ବୁଲିଥିଲେ ।

7. तस्य वनस्पतेः शाखायाम् एकः कपोतः दीर्घकालम् उषितवान् । ।
Solution:
ସେହି ବୃକ୍ଷର ଶାଖାରେ ଗୋଟିଏ କପୋତ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ରହୁଥିଲା ।

8. तस्य भार्या प्रातः चरितुं गता न प्रत्यावर्तत ।
Solution:
ତା’ର ପତ୍ନୀ ସକାଳେ ଚରିବାକୁ ଯାଇଥିଲା, ଫେରିନଥିଲା ।

9. कथं प्रिया नागता किं कारणं स्याद् येन सा न निवर्तते ।
Solution:
କାହିଁକି ପ୍ରିୟା ଆସିଲା ନାହିଁ, କ’ଣ କାରଣ ହୋଇପାରେ ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେ ଫେରିନାହିଁ ।

10. तदा पिञ्जरावद्धा तस्य भार्या तस्य वचनम् अशृणोत् ।
Solution:
ସେହି ସମୟରେ ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥିବା ତା’ର ପନ୍ଥୀ ତା’ର କଥାକୁ ଶୁଣିଲା ।

11. भर्तारं दुःखितं ज्ञात्वा कपोती भृशं दुःखिता ।
Solution:
ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ଦୁଃଖ ଥିବାର ଜାଣି କପୋତୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ତ ହେଲା ।

12. भर्तु प्रीतिं विलोक्य सा आत्मानं कृतकृत्याम् अमन्यत ।
Solution:
ସ୍ବାମୀଙ୍କର ସ୍ନେହକୁ ଦେଖ୍ ସେ ନିଜକୁ କୃତକୃତ୍ୟ ମନେକଲା ।

13. अथ सा अब्रवीत् हे कान्त, शकुनिलुब्धकः अद्य तव वासं समाश्रितः ।
Solution:
ଏହାପରେ ସେ କହିଲା – ହେ ସ୍ବାମୀ, ଶିକାରୀଟି ଆଜି ତୁମ ଘରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛି ।

14. तस्य यथाशक्ति सत्कारं कुरु ।
Solution:
ତା’ର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ ସେବା କର ।

15. पत्नीवचनं श्रुत्वा कपोतः वाष्याकुललोचनः सञ्जातः ।
Solution:
ସ୍ତ୍ରୀର କଥାକୁ ଶୁଣି କପୋତ ଲୋତକାପ୍ଲତ ନୟନ ହୋଇଗଲା ।

16. सः कपोतः पक्षिजीविनम् अपकारिणम् अपि यत्नेन पूजयामास ।
Solution:
ସେ କପୋତ ଅପକାରୀ ପକ୍ଷୀ ଶିକାରୀକୁ ମଧ୍ୟ ଯନ୍ ସହକାରେ ପୂଜା କଲା ।

17. अकुतोभयः व्याधः आत्मानं तापयित्वा प्रकृतिस्थः संजातः ।
Solution:
ଭୟରହିତ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଅଗ୍ନିରେ ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଇ ସ୍ବାଭାବିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା ।

18. ततः स कपोतं प्राह- मां क्षुधा वाधते, आहारं प्रयच्छ ।
Solution:
ତାହାପରେ ସେ କପୋତକୁ କହିଲା, ମୋତେ ଭୋକ ଲାଗୁଛି, ଖାଇବାକୁ ଦିଅ ।

19 तस्य गृहे नास्ति विभवः येन सः अतिथेः क्षुधां नाशयेत् ।
Solution:
ତା’ର ଘରେ ଧନସମ୍ପତ୍ତି ନଥୁଲା ଯଦ୍ବାରା ସେ ଅତିଥିଙ୍କର ଭୋକକୁ ଦୂରକରିବ ।

20. सत्यप्रतिज्ञः स पक्षी अग्निं त्रिः परिक्रम्य अग्निमध्यं प्रविष्टः ।
Solution:
ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ ସେ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନିକୁ ତିନିଥର ପରିକ୍ରମଣ କରି ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା ।

21. तद् दृष्ट्वा व्याधः आत्मानं धिक्कृतवान् ।
Solution:
ତାହା ଦେଖ୍ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଧୂକ୍‌କାର କଲା ।

22. मुक्त्यनन्तरं कपोती भर्तारं संस्मृत्य रुदती शोकमूर्च्छिता आसीत् ।
Solution:
ମୁକ୍ତ ହେବାପରେ କପୋତୀ ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ସ୍ମରଣକରି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ ଚେତାଶୂନ୍ୟ ହେଲା ।

23. वहुधा करुणं विलप्य सा भृशं दुःखिता सन्दीप्तं हुताशनं प्रविवेश ।
Solution:
ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରେ କରୁଣ କ୍ରନ୍ଦନକରି ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ ହୋଇ ଜଳୁଥିବା ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା ।

24. स्वजीवनं त्यक्तुं कृतनिश्चयः व्याधः श्वापदसंकुलं वनं प्राविशत् ।
Solution:
ନିଜ ଜୀବନକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ନିଶ୍ଚୟ ଶିକାରୀ ଜୀବଜନ୍ତୁପୂର୍ଣ୍ଣ ବଣକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା ।

25. पुण्यकर्मणा सोऽपि स्वर्गं गतवान् ।
Solution:
ପୁଣ୍ୟ କର୍ମଦ୍ୱାରା ସେ ମଧ୍ୟ ସ୍ବର୍ଗକୁ ଗଲା ।

कपोतलुब्धककथा (କପୋତଲ୍ମଞ୍ଚକକଥା)

ଲେଖକପରିଚୟ – ମହାଭାରତ ମହର୍ଷି ବ୍ୟାସଙ୍କର ଏକ ଅମର ସୃଷ୍ଟି | ଏହି ମହାଭାରତର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆଖ୍ୟାନ ହେଉଛି ‘କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ । ଭଗବାନ୍ ବ୍ୟାସଦେବ ମହର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କର ନୀତି, ଶକ୍ତିଙ୍କର ପୌତ୍ର, ପରାଶରଙ୍କର ପୁତ୍ର, ସତ୍ୟବତୀଙ୍କର ଗର୍ଭରୁ ଜାତ ଏବଂ ମହର୍ଷି ଶୁକଦେବଙ୍କର ପିତା । ଏଣୁ ଯଥାର୍ଥ ଉକ୍ତି ଯେ –

“ ବ୍ୟାସଂ ବଶିଷ୍ଠନପ୍ତାରଂ ଶକ୍ତେ ପୌତ୍ରମକଳ୍ମଷମ୍ ।
ପରାଣଭାତ୍ଲକଂ ବନ୍ଦେ ଶ୍ମକତାଙ୍କ ଡପୋନିଧ୍ମୂମ୍ ||

ବ୍ୟାସଙ୍କର ପ୍ରାଥମିକ ନାମ ‘କୃଷ୍ଣ’ । ତା’ପରେ ତାଙ୍କୁ ଦ୍ଵୈପାୟନ ବୋଲି କୁହାଗଲା । କାରଣ ଜନ୍ମ ପରେ ପରେ ନାମ ‘ବ୍ୟାସ’ ବା ବେଦବ୍ୟାସ ହେଲା। ବ୍ୟାସଙ୍କର ଅଲୌକିକ ପ୍ରତିଭାକୁ ଦେଖୁ ସମସ୍ତ ବିଦ୍ଵାନ୍ ତାଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ରଚୟିତା। କେତେକ ବ୍ୟାସ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ସଂକଳକ ବୋଲି କହିଥାନ୍ତି ।

ବିସହପ୍ରଦେଶ – ପ୍ରାଚାନ ଭାରତାପ୍ ସମ୍ହତି ଓ ପ୍ରମରାହ୍ନ ବିଦଲାତଲ୍ଲାକାନ କାଲେ ଆମର ଦ୍ୱଯିଯଥାରଡ୍‌ ଦଏ ଐତିହାସିକ କାବ୍ୟ ମହାଭାରତ । ଏଥିରେ ୧୮ ଗୋଟି ପର୍ବ ରହିଛି । ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ ଶାନ୍ତିପର୍ବ ଅନ୍ୟତମ। ଏହି ପର୍ବରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ମହାଭାରତର କଥାବସ୍ତୁ ଯେତିକି ଚମତ୍କାର ନୁହେଁ, ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଚମତ୍କାର ହେଉଛି ଏଥିରେ ଥିବା ଉପାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ । ଏହିସବୁ ଆଖ୍ୟାନ ବା ଉପାଖ୍ୟାନ ତଥା କଥା ମଧ୍ୟରୁ ଆଲୋଚିତ ‘କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ଅତୀବ ମନୋହାରୀ । ମନୁଷ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ ଅଟେ । କ୍ଷୁଦ୍ରଜୀବକୁ ସେ ବିନାଶ କରେ । ଆଉ ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟର ହୋଇଛି ।

ସାରକଥା – ଥରେ ଏକ ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଘୋର ଅରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବାସ କରୁଥିଲା । ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ପାପାଚାରୀ ଥିଲା । ତା’ର ପାପ ହେତୁ ତାହାର କେହି ବନ୍ଧୁ ଓ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ନଥିଲେ । ସେ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ମାରି ସେମାନଙ୍କୁ ବିକ୍ରି କରେ । ଏହିପରି ସେ ମୂର୍ଖର କଦାପି ଜୀବଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୟା ଅବା ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁତ୍ପନ୍ନ ହେଉନଥିଲା । ଥରେ ସେ ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀଟି ଏକ କପୋତୀକୁ ଧରି ପିଞ୍ଜରା ମଧ୍ୟରେ ରଖିଲା । ସେତେବେଳେ ସେହି ବନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ବାତ୍ୟା ହେଲା । ଆକାଶ ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲା । ଗଛସବୁ ଉପୁଡ଼ିପଡ଼ିଲା। ବର୍ଷା ଫଳରେ ପୃଥ୍ବୀ କ୍ଷଣମାତ୍ରକେ ଜଳପୂର୍ଣ ହୋଇଗଲା । ମୃଗ, ସିଂହ, ବରାହାଦି ସମସ୍ତ ପଶୁ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଭୋକ ବିକଳରେ ବଣରେ ବୁଲିବାକୁ ଲାଗିଲେ ନିମନ୍ତେ ରାତ୍ରିଯାପନ କରିବାକୁ ଏକ ବୃକ୍ଷକୁ ଆଶ୍ରୟ କଲା। ସେହି କରୁଥିଲା । ତା’ର ପତ୍ନୀ ପ୍ରଭାତରେ ବିଚରଣ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲା ଦୁରାତ୍ମା ଶିକାରୀ ମଧ୍ୟ ଶୀତରୁ ନିଜର ଜୀବନ ରକ୍ଷା ବୃକ୍ଷଶାଖାରେ ଏକ କପୋତ ଦୀର୍ଘସମୟଧରି ବାସ ହେଲେ ଫେରି ନଥିଲା । ରାତି ହୋଇଯିବାରୁ ସେ କପୋତଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିନ୍ତାକୁଳ ହେଲା । କାହିଁକି ତା’ର ପ୍ରିୟା ଆସିନାହିଁ, କ’ଣ ଅବା କାରଣ ଅଟେ ଇତ୍ୟାଦି ବିଳାପ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା ।

ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ ହେଲା। ଏହାପରେ ସେ କହିଲା – ହେ ସ୍ଵାମି ! ଶିକାରୀ ଆଜି ତୁମ ବାସରେ ଆଶ୍ରିତ । ସେ ଶୀତାର୍କ ଓ କ୍ଷୁଧାର୍ତ୍ତ ଅଟେ । ତା’ର ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାର କର । ପତ୍ନୀର କଥା ଶୁଣି କପୋତ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଯୁକ୍ତ ହେଲା । ସେ କପୋତ ପକ୍ଷିଜୀବୀ ଅପକାରୀ ଶିକାରୀକୁ ଯତ୍ନର ସହ ପୂଜା କଲା । କହିଲା – ନିର୍ଦ୍ଦୟ କୁହ କ’ଣ କରିବି ? ତା’ପରେ ଶିକାରୀ କହିଲା – ଶୀତରେ ମୁଁ କଷ୍ଟ ପାଉଛି, ଏଥ‌ିରୁ ରକ୍ଷାକର । ଏକଥା ଶୁଣି ସେ କପୋତ ଭୂମିରେ ପତ୍ରବିଛାଇ କମାର ଘରୁ ଅଗ୍ନି ଆଣି, ସେହି ଶୁଖୁଲା ପତ୍ରରେ ପକାଇଦେଲା । ଭୟରହିତ ସେ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଅଗ୍ନିଉତ୍ତାପରେ ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଇ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ହେଲା ।

ତାହାପରେ ସେ କପୋତକୁ କହିଲା – ମୁଁ ଭୋକିଲା ଅଛି, ଏଣୁ ମୋତେ ଆହାର ପ୍ରଦାନ କର। କପୋତ ଚିନ୍ତାକୁଳ ହେଲା । ଅତିଥ୍ୟର କ୍ଷୁଧା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ତା’ ଗୃହରେ କିଛିହେଲେ ନଥିଲା । କ’ଣ କରିବ ବୋଲି ସେ ବିଚାରଶୂନ୍ୟ ହୋଇ ଚିନ୍ତାକଲା । ତା’ପରେ ସଂଜ୍ଞାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ପକ୍ଷୀ ଘାତକକୁ କହିଲା – କ୍ଷଣେ ଅପେକ୍ଷା କର, ତୁମର ତୃପ୍ତିବିଧାନ ନିମନ୍ତେ ଯତ୍ନ କରିବି । ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସେହି କପୋତ ତିନିଥର ଅଗ୍ନିକୁ ପରିକ୍ରମଣ କରି ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । ତାହା ଦେଖୁ ସେ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଧୂକ୍‌କାର କଲା । ମୁଁ କ’ଣ ନ କଲି ? ନୃଶଂସ ମୋର ଘୋର ଅଧର୍ମ ହେବ । କପୋତ ନିଜ ତ୍ୟାଗବଳରେ ମୋ ପାଇଁ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି ।

ଏହିପରି ଚିନ୍ତାକରି ସେ ଶିକାରୀ ଜାଲ, ବାଡ଼ି, ଶଳାକା (ବଦ୍ଧଶଙ୍କୁ), ପଞ୍ଜୁରୀ ଓ ପଞ୍ଜୁରୀରେ ଆବଦ୍ଧ କପୋତମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରି ବିସର୍ଜନ କଲା ବା ତ୍ୟାଗକଲା। ମୁକ୍ତି ପାଇବାପରେ କପୋତୀ ସ୍ଵାମୀ (କପୋତ) କୁ ସ୍ମରଣ କରି କାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ ମୂର୍ତ୍ତିତ ହେଲା । ବହୁବାର କ୍ରନ୍ଦନ କରି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖୁତା ସେ କପୋତୀ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । ସେ (କପୋତୀ) ସ୍ଵାମୀକୁ ବିମାନ ଉପରେ ଦେଖୁଲା | ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତ୍ତିଯୁକ୍ତ ସେହି କପୋତକୁ ପୂଜା କଲା । କପୋତୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲା । ଏହିପରି ସ୍ଵର୍ଗରେ ସେ କପୋତଦମ୍ପତି ରମଣ କଲେ। ଏହାଦେଖ୍ ଶିକାରୀ ସଦ୍‌ଗତି ପାଇବାକୁ ଚିନ୍ତାକଲା । ନିଜ ଜୀବନ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ଶିକାରୀ ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳ ବନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । ବଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ପବନଦ୍ଵାରା ସମସ୍ତଙ୍କର ପରମ କଲ୍ୟାଣ ହେବ । ଏଣୁ ଜୀବେଦୟା ତଥା ଶରଣାଗତ -ରକ୍ଷଣ ଆମର ଏକାନ୍ତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

TEXT – 1

କବାଚିତ୍ ଏକ୍ଠ …………………………………………………………………….. ବନେ ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ ।
ଶବ୍ଦାର୍ଥ – କଦାଚିତ୍ = କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ । ଏକଃ = ଗୋଟିଏ । ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ = ପକ୍ଷିଶିକାରୀ । ଘନାରଣ୍ୟ = ଗହନ ବନରେ। ଅତ୍ୟନ୍ତମ୍ = ଅତୀବ । ରୁକ୍ଷ = ନିଷ୍ଠୁର ବା କର୍କଶ । ପାପଃ = ପାପୀ ବା ପାପାତ୍ମା। କଶ୍ଚିତ୍ = କୌଣସି ବା କେହି । ସୁହୃତ୍ = ବନ୍ଧୁ | ସମ୍ବନ୍ଧୀ = କୁଟୁମ୍ବୀ । ପତଙ୍ଗାନ୍ = ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ । ହତ୍ବା = ମାରି । ବିକ୍ରୟମ୍‌ = ବିକ୍ରି । ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ = ମୂର୍ଖର । ସମୁଦିତା = ସମୁତ୍ପନ୍ନ । ଏକଦା = ଥରେ । ବ୍ୟାଧୀ = ଶିକାରୀ । ଧୃତ୍ଵ = ଧରି । ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପଞ୍ଜୁରୀରେ = ରଖିଲା । ବାତସମ୍ବ୍ରମଃ = ବାତ୍ୟା ବା ଘୂର୍ଣ୍ଣିଝଡ଼ (ତୋଫାନ) । ଉତ୍ପାଟିତାଃ = ଉପୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା । ଧାରାପାତେନ = ବର୍ଷା ପଡ଼ିବାଦ୍ଵାରା | ବସୁନ୍ଧରା = ପୃଥ‌ିବୀ । କ୍ଷଣେନ = ମୁହୂର୍ତ୍ତକେ । ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା = ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅଭୂତ୍ = ହେଲା । ଭୟାର୍ତା = ଭୟଭୀତ । କ୍ଷୁଧାର୍ତା = ଭୋକିଲା । ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ = ବୁଲିଲେ।

ଅନୁବାଦ – କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ଏକ ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଘୋର ଅରଣ୍ୟରେ ନିବାସ କରୁଥିଲା । ସେ ଅତୀବ ନିଷ୍ଠୁର ଏବଂ ପାପୀ ଥିଲା । ତା’ର ପାପ ହେତୁ କେହିହେଲେ ତା’ର ବନ୍ଧୁ ନଥିଲେ ଓ କେହିହେଲେ ତା’ର ସମ୍ବନ୍ଧୀ ନ ଥିଲେ । ସେ ଓ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁତ୍ପନ୍ନ ହେଉନଥିଲା । ଥରେ ସେ ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ ଏକ କପୋତୀକୁ ଧରି ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ କରି ରଖୁଲା | ସେତେବେଳେ ସେହି ବନରେ ବାତ୍ୟା ବା ତୋଫାନ ହେଲା । ଆକାଶ ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲା, ବୃକ୍ଷମାନ ଉପୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା, ବଣରେ ବୁଲିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ

ଘନାରଣ୍ୟ = ଘନ + ଅରଣ୍ୟ । କଶ୍ଚିତ୍ = କଃ +ଚିତ୍ । କଦାପି = କଦା + ଅପି । ନାଭବତ୍ = ନ + ଅଭବତ୍ । ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପିଞ୍ଜର + ଆବଦ୍ଧମ୍ । ମେଘାଛନ୍ନମ୍ = ମେଘ + ଆଚ୍ଛନ୍ନମ୍ । ସମାସ – ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ = ଶକୁନ୍ୟା ଲୁବ୍ଧକଃ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଶକୁନେ ଲୋଇଂ କରୋତି ଯଃ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଘନାରଣ୍ୟ = ଘନମ୍ ଅରଣ୍ୟମ୍, ତସ୍ମିନ୍ (କର୍ମଧାରୟ) । ପାପହେତୋ = ପାପସ୍ୟ ହେତୋ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି = ଧର୍ମେ ବୁଦ୍ଧି (୭ମୀ ତତ୍)। ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପିଞ୍ଜରୟା ଆବଦ୍ଧାମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ବାତସମ୍ବ୍ରମଃ ବାତାନାଂ ସପ୍ତମ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନମ ମେଘେ ଆଚ୍ଛନ୍ନମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ଧାରାପାତେନ = ଧାରାୟା ପାତଃ, ତେନ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍)। ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା = ସଲିଳେନ ପୂର୍ଣ୍ଣା (୩ୟା ତତ୍) । ଭୟାର୍ତା = ଭୟେନ ଋତଃ (୩ୟା ତତ୍) । କ୍ଷୁଧାର୍ତା = କ୍ଷୁଧୟା ଋତଃ (୩ୟା ତତ୍) । ଘନାରଣ୍ୟ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ସ, ରୁକ୍ଷ, ପାପଃ = କଉଁରି ୧ମା । ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ଷଷ୍ଠୀ । ପତଙ୍ଗାନ୍ – କର୍ମଣି ଦ୍ଵିତୀୟା | ତେଷା = ସମ୍ବନ୍ଧ ଷଷ୍ଠୀ । ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ଷଷ୍ଠୀ । ଜୀବେ = ଅଧିକରଣେ ସପ୍ତମୀ । ନିଷ୍ଠୁରଃ, ବ୍ୟାଧଃ କଉଁରି ପ୍ରଥମା । ଏକା, କପୋତୀ = କର୍ମଣି ଦ୍ଵିତୀୟା। ତସ୍ମିନ୍, ବନେ = ଅଧିକରଣେ ସପ୍ତମୀ । ବାତସପ୍ତମଃ କଉଁରି ପ୍ରଥମା । ଆକାଶଂ, ବୃକ୍ଷା, ବସୁନ୍ଧରା = କଉଁରି ୧ ମା । ଧାରାପାତେନ ମୃଗା, ସିଂହାଃ, ବରାହାଃ, ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା, କ୍ଷୁଧାର୍ତା = କଉଁରି ପ୍ରଥମା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଲୁବ୍ଧକଃ = ଲୁଭ୍ + ଏକ୍। ହତ୍ମା = ହନ୍ + କ୍ରାଚ୍ । ବୁଦ୍ଧି = ବୁଧ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଧୃତ୍ବା = ଧୃ + କ୍ରାଚ୍ । ଆବଦ୍ଧ = ଆ + ବନ୍ଦ୍ + କ୍ତ । କୃତ୍ରା = କୃ + କ୍ରାଚ୍ । ସପ୍ତମଃ = ସମ୍ + ଭ୍ରମ୍ + ଅଚ୍ ।

TEXT – 2

ହରାତା ବ୍ୟାଧ ……………………………………………………….. ନ ନିଢ଼ଙଢେ |
ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତରେ କଷ୍ଟ ପାଉଥିବା । ରକ୍ଷାର୍ଥୀ = ରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ | ରଜନୀ କାଟିବାକୁ ବା ଅତିବାହିତ କରିବାକୁ । ବନସ୍ପତଂ = ବୃକ୍ଷକୁ । ଶରଣଂ ଗତଃ = ଶରଣାପନ୍ନ ହେଲା ବାସ କରୁଥିଲା । ଭାର୍ଯ୍ୟା = ସ୍ତ୍ରୀ । ପ୍ରାତଃ = ନ ନିବର୍ଷତେ | = ରାତ୍ରୀ । ଯାପୟିତୁମ୍ = । ଶାଖାୟାମ୍ = ଡାଳରେ । ପ୍ରଭାତରେ । ଚରିତୁଃ = ବୁଲିବାକୁ ବା ବିଚରଣ କରିବାକୁ । ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ = ଫେରି ନଥିଲା । ତପସ୍ଵୀ = ବିଶ୍ଵାସଯୁକ୍ତ । ଚିନ୍ତାକୁନଃ ବ୍ୟର୍ଥାତ । କରଂ କାହିଁକି । ପ୍ରିୟା = ପ୍ରିୟତମା । ନାଗତା = ଆସିଲା ନାହିଁ ।

ଅନୁବାଦ – ସେହି ଦୁରାତ୍ମା ଶିକାରୀ ମଧ୍ୟ ଶୀତରେ କଷ୍ଟପାଇ ନିଜ ଜୀବନରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ରାତ୍ରି କଟାଇବାକୁ ଏକ ବୃକ୍ଷର ଶରଣାପନ୍ନ ହେଲା । ସେହି ବୃକ୍ଷର ଶାଖାରେ ଏକ କପୋତ ଦୀର୍ଘକାଳରୁ ବାସକରୁଥିଲା । ତା’ର ପତ୍ନୀ ସକାଳୁ ବିଚରଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଫେରିନଥିଲା । ରାତି ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା । ସେ ବିଶ୍ଵାସଯୁକ୍ତ କପୋତ ଚିନ୍ତାରେ ବ୍ୟଥିତ ହେଲା । କାହିଁକି ପ୍ରିୟତମା ଆସିଲା ନାହିଁ, କାରଣ କ’ଣ ଅବା ହୋଇପାରେ ଯଦ୍ଵାରା ସେ ଫେରିଲା ନାହିଁ ।

ବ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଛେଦ – ଦୁରାତ୍ମା = ଦୁଃ + ଆତ୍ମା । ବ୍ୟାଧୋଽପି = ବ୍ୟାଧଃ + ଅପି । ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତ + ଋତଃ । ପ୍ତତ୍ୟାବରତ = ପ୍ରତି + ଆବର୍ତିତ । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତା + ଆକୁଳୀ । ନାଗତା = ନ + ଆଗତା ।

ସମାସ – ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତେନ ରତଃ (୩ୟା ତତ୍) । ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ = ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଜୀବନଂ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ତଥ୍ୟ ରକ୍ଷାର୍ଥମ୍ (୬୩ ତତ୍) । ରକ୍ଷାର୍ଥମ୍ = ରକ୍ଷଣାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) । ବନସ୍ପତଂ = ବନାନାଂ ପତିଃ, ତମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତୟା ଆକୁଳ (୩ୟା ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ବ୍ୟାଧଃ = ‘ ଅପି’ ଯୋଗେ ୧ ମା । ରଜନୀ, ବନସ୍ପତଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା। ତସ୍ୟ, ବନସ୍କତଃ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶାଖାୟାମ୍ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଏକ, କପୋତଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ରଜନୀ, ତପସ୍ଵୀ = କଉଁରି ୧ । ଯେନ = ହେତି ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଜୀବନମ୍ = ଜୀବ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ଯାପୟିତୁମ୍ = ଯାପ୍ + ଣିତ୍ + ତୁମୁନ୍ । ଉଷିତବାନ୍ = ବସ୍ + କ୍ତବତୁ । ଗତଃ = ଗମ୍ + କ୍ତ । ଚରିତୁ = ଚର୍ + ତୁମୁନ୍ । ବୃଦ୍ଧି = ବୃଧ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଗତା = ଗମ୍ + କ୍ତ + ଟାପ୍ । କୃ + ଲ୍ୟୁଟ୍ ।

TEXT – 3

ଅପି ସ୍ଵସ୍ତି ଭବେତ୍ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା ମମ କାନନେ ।
ତମା ବିରହିତ ଦ୍ରାବଂ ଶ୍ମନ୍ୟମଦ୍ୟ ଶୂନ୍ୟମଦ୍ୟ ଗୃହ ମମ |୧||

ଅନ୍ୱୟ – ମମ ତସମା ପ୍ରୟ।ୟ: କ।ନିନେ ଅପି ସଣ୍ଡି ଉଇବେତ୍ | ଦ୍ୱି ତୟା ବିରହିତଂ ହୀଦଂ ଅନ୍ବୟ – ମମ ତସ୍ୟା ( ଭବତି) ।

ଣଦାର୍ଥ – ମମ = ମୋର। ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା = ସେହି ପ୍ରିୟତମାର । କାନନେ = ବନରେ । ସ୍ଵସ୍ତି = କଲ୍ୟାଣ ବା ମଙ୍ଗଳ । ଭବେତ୍ = ହୋଇପାରେ । ହି = ଯେହେତୁ । ତୟା = ତା’ ଦ୍ଵାରା । ଗୃହଂ = ଘର । ଅଦ୍ୟ = ଆଜି ।

ଅନ୍ମବାଦ = ମୋର ସେହି ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀର ବନ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ କଲ୍ୟାଣ ବା ମଙ୍ଗଳ ହୋଇପାରେ । ଯେହେତୁ ତା’ଦ୍ଵାରା ବିଛେଦିତ ହୋଇ ମୋର ଏହି ଘର ଆଜି ଶୂନ୍ୟ (ହୋଇଛି) ।

ବଖାଣ୍ୟ = ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀ କପୋତୀ କରିବାକୁ ଯାଇ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେରିନାହିଁ। ତା’ ବିନା ବିରହରେ ଆଜି କପୋତ ବ୍ୟଥ୍‌ତ। କାରଣ ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ସକାଳୁ ବିଚରଣ କପୋତର ଗୃହ ଆଜି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଛି । ସତରେ ପତ୍ନୀ ବିନା ଘର ଘର ଭଳି ଲାଗେନି। ଏଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘ଗୃହିଣୀ ଗୃହମିଦ୍ୟାହୁ’ । ଏଣୁ କପୋତ ଚିନ୍ତାକରିଛି ଯେ ବନ ମଧ୍ୟରେ ମୋ ପ୍ରିୟାର ନିଶ୍ଚୟ କଲ୍ୟାଣ ହେବ । ପତି ମନରେ ପତ୍ନୀ ପ୍ରତି ପ୍ରଗାଢ଼ ଅନୁରାଗ ଏଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଛି, ତାହା ପୁଣି ମନୁଷ୍ୟତର ଯୋନି ପ୍ରାଣୀ ବା କପୋତମାନଙ୍କଠାରେ । କବିଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତୀବ ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ
ସଦ୍ଧିବିଛେଦ – ଭତେଉସ୍ୟ: = ଭବେତ୍ + ତସ୍ୟା । ହୀଦଂ = ହି + ଇଦମ୍ । ଶୂନ୍ୟମଦ୍ୟ = ଶୂନ୍ୟମ୍ + ଅଦ୍ୟ। ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ମମ, ତସ୍ୟା, ପ୍ରିୟାୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କାନନେ ୩ୟା |

TEXT – 4

ଭାର୍ଯ୍ୟା ହି ପରମୋ ନାମଃ ପୁରୁଷତ୍ୟେହ ପଠ୍ୟତେ ।
ଅସହାୟସ୍ୟ ଲୋକେସ୍ମିଲ୍ଲୋକଯାତ୍ରାସହାୟିନୀ ।୨ ||

ଥନ୍ବୟ – ଇହ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପୁରୁଷସ୍ୟ ପରମଃ ନାଥ ପଠ୍ୟତେ, ହି ଅସ୍କ୍ରିନ୍ ଲୋକେ ଅସହାୟସ୍ୟ ଲୋକଯାତ୍ରାସହାୟିନୀ ( ଭବତି) ।

ଇହ = ପତ୍ନୀ। ପୁରୁଷସ୍ୟ = ପୁରୁଷର । ପରମଃ = ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ନାଥ = ରକ୍ଷାକର୍ତ୍ତୀ, ସହାୟିକା । ହି = ଯେହେତୁ । ଅସ୍ମିନ୍‌ଲୋକେ = ଏହି ଲୋକରେ ବା ସଂସାରରେ । ଅସହାୟସ୍ୟ = ଅସହାୟର । = ଜୀବନଯାତ୍ରା ସହାୟକର୍ତ୍ତୀ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହି ସଂସାରରେ ପତ୍ନୀ ଜୀବନଯାତ୍ରାର ସହାୟିକାହିଁ (ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ବିରହାକୁଳ କପୋତ ପୁରୁଷର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସହାୟିକା, ଯେହେତୁ ଏହି ସଂସାରରେ ଅସହାୟ (ପୁରୁଷ)ର ହୋଇଥାଏ) ।

ତ୍ୟାଖ୍ୟା – ବିରଦ୍ବାକୁଳ କପୋତ ଆର୍ଜ, ତା’ ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀ କପୋତୀ କଥା ଭାବୁଛି | ସକାଳୁ ଯାଇଛି ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେରିନାହିଁ । ତା’ ବିନା ଘର ଆଜି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଛି । ଭାର୍ଯ୍ୟା ହେଉଛି ପୁରୁଷର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସହାୟିକା । ତା’ ବିନା ପୁରୁଷ ହୁଏ ଅସହାୟ, ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୋଇପଡ଼େ ଦୁର୍ବିସହ । ଏଣୁ ପତିପତ୍ନୀଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ସ୍ନେହ, ସହାନୁଭୂତି, ପ୍ରେମ, ଅନୁରାଗ ଓ ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ହିଁ ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୁଏ ପୁଷିତ, ପଲ୍ଲବିତ ତଥା ମଧୁମୟ । ଏଠାରେ ଯଥାର୍ଥ ଉକ୍ତି ଯେ – ‘ଯତ୍ର ନାର୍ଯ୍ୟସ୍ତୁ ପୂଜ୍ୟନ୍ତେ ରମନ୍ତେ ତତ୍ର ଦେବତା ।’

ବ୍ୟାକରଣ
ପୁରୁଷତ୍ୟେହ = ପୁରୁଷସ୍ୟ + ଇହ । ଲୋକେସ୍କେଲ୍ଲୋକଯାତ୍ରାସହାୟିନୀ = ଲୋକେ + ଅସ୍କିନ୍ + ଲୋକଯାତ୍ରାମହାୟିନା |

ସମାସ – ଅସହାୟସ୍ୟ = ନ ସହାୟଃ, ତସ୍ୟ (ନଞ୍ଜ୍ ତତ୍) । ଲୋକଯାତ୍ରା = ଲୋକାନାଂ ଯାତ୍ରା (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଭାର୍ଯ୍ୟା = କର୍ଭରି ୧ ମା। ପୁରୁଷସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅସହାୟସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅସ୍ମିନ୍, ଲୋକେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

TEXT – 5

ଏବଂ ମ: ……………………………………………………………………… ସ ଭବାଚ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଏବଂ = ଏହିପରି । ବିଳପତି = କାନ୍ଦିଛି | ତଦା = ସ ଉବାଚ = କଥାକୁ । ଅଶୃଣୋତ୍ = ଶୁଣିଲା । ଭର୍ତାରଂ = ସ୍ଵାମୀକୁ । ଜ୍ଞାତ୍ମା = ଜାଣି । ଭୃଶଂ = ଅତ୍ୟନ୍ତ । ବିଲୋକ୍ୟ = ଦେଖ୍ । ଆତ୍ମାନଂ = ନିଜକୁ । ଅମନ୍ୟତ = ମନେକଲା । ଅବ୍ରବୀତ୍ = କହିଲା । ଅନ୍ତକଂ = ଘରକୁ। ଯଥାଶକ୍ତି = ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ । ସତ୍କାରଂ = ସେବା । ଶୁଦ୍ଧା = ଶୁଣି । ସଞ୍ଜାତଃ = ହେଲା । ପକ୍ଷୀଜୀବିନମ୍ = ପକ୍ଷୀକୁ ଜୀବିକା କରିଥିବା (ଶିକାରୀକୁ) । ଅପକାରିଣମ୍ = ଅପକାରୀକୁ । ଯତ୍ନନ ଯତ୍ନର ସହିତ । ପୂଜୟାମାସ = ପୂଜା କଲା । ପ୍ରଣୟନ = ଯେହଦ୍ୱାରା |

ଏହିପରି ସେ କାନ୍ଦିଛି । ସେତେବେଳେ ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥବା ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ତା’ କଥା ଶୁଣିଥିଲା । ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଦୁଃଖୁତ ଜାଣି କପୋତୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖତା ହେଲା । ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ସ୍ନେହକୁ ଦେଖି ସେ (କପୋତୀ) ନିଜକୁ କୃତକୃତ୍ୟ ମନେକଲା । ଏହାପରେ ସେ କହିଲା – ହେ ସ୍ଵାମୀ ! ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଆଜି ତୁମର ଘରକୁ ଆଶ୍ରା କରିଛି । ସେ ଶୀତାର୍ଥ ଓ କ୍ଷୁଧାଉଁ । ତା’ର ଶକ୍ତିମତେ ସେବା କର । ପତ୍ନୀର କଥାକୁ ଶୁଣି କପୋତର ଆଖୁ ଲୁହ ଛଳଛଳ ହୋଇଗଲା । ସେ କପୋତ ପକ୍ଷିଜୀବୀ ଅପକାରୀ ଶିକାରୀକୁ ମଧ୍ଯ ଯତ୍ନର ସହିତ ପୂଜା କଲା । ତା’ର ସତ୍କାର ବା ସେବା ନିମନ୍ତେ ସ୍ନେହହେତୁ ସେ ସମ୍ + ଜାତଃ ।

ଅବଦ୍ଧା, ସା (୩ୟା ତତ୍) । କୃତକୃତ୍ୟାମ୍ = କୃତଂ କୃତ୍ୟ ଯସ୍ୟା, ତାମ୍ ( ଅବ୍ୟୟୀଭାବ) । ପତ୍ନୀବଚନମ୍ ପତ୍ନୀ (୩ୟା ତତ୍) । ପକ୍ଷିଜୀବିନମ୍ = ପକ୍ଷିତିଃ ଜୀବିକାଂ = ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ପଞ୍ଜରାବନ୍ଧା = ପିଞ୍ଜରା + ଆବଦ୍ଧ । ସମାଶ୍ରିତଃ = ସମ୍ + ଆଶ୍ରିତଃ କ୍ଷୁଧାର୍ତା = କ୍ଷୁଧା + ଋତଃ । ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ = ବାଷ୍ପ + ଆକୁଳଲୋଚନଃ । ସଞ୍ଜାତଃ ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା = ପିଞ୍ଜରୟା (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଯଥାଶକ୍ତି = ଶକ୍ତିମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ = = ବାସ୍ପେନ ଆକୁଳଲୋଚନଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ସକରାର୍ଥମ୍ = ସତ୍‌କାରାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) । ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧା, ଭାର୍ଯ୍ୟା = କଉଁରି ୧ମା ।

ତସ୍ୟ ଭର୍ତାରଂ, ଦୁଃଖ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଭର୍ତ୍ତି = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଆତ୍ମାନଂ ୧ ମା । ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ = କଉଁରି ୧ ମା। ତବ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବାସଂ ପକ୍ଷିଜୀବିନମ୍, ଅପକାରିଣମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଯତ୍ନନ = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦିତ୍ୟ ବଚନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ନିର୍ବାହୟତି ଯଃ, ତମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବଚନମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । = କର୍ମଣି ୨ୟା । ହେ କାନ୍ତ ! = ସମ୍ବୋଧନେ କର୍ମଣି ୨ୟା । ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଯୋଗେ ୩ୟା । ପ୍ରଣୟେନ = ହେତୌ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆବଦ୍ଧ = ଆ + ବନ୍ଦ୍ + କ୍ତ । ବିଲୋକ୍ୟ = ବି – ଲୋକ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ବଚନମ୍ ଲ୍ୟୁଟ୍ । ଜ୍ଞାତ୍ମା = ଜ୍ଞା + କ୍ରାଚ୍ । ପ୍ରୀତିଃ = ପ୍ରୀଣ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ସମାଶ୍ରିତଃ = ସମ୍ + ଆ + ଶ୍ରି + କ୍ତ । ଶକ୍ତି = ଶକ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଶ୍ରୁତ୍ବା = ଶୁ + କ୍ରାଚ୍ । ସଞ୍ଜାତଃ ସମ୍ + ଜନ୍ + କ୍ତ । ସତ୍ = ଅସ୍ + ଶତ୍ରୁ ।

TEXT – 6

ଣଭଣାଗରପ୍ୟ କତବ୍ୟାତିଥ୍ୟମିଦୃ ଯନ୍ଙ |
ପଞ୍ଚଯଜ୍ଞପ୍ରବୃତ୍ତେନ ଗୃହସୁନ ବିଶେଷତଃ ॥ ୩ ॥

ଅନୁବାଦ – ଏହି ସଂସାରରେ ଗୃହୀଜନଦ୍ଵାରା ପଞ୍ଚବିଧ ଯଜ୍ଞ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଶେଷଭାବେ ଶରଣାପନ୍ନର ଆତିଥ୍ୟକୁ ଯତ୍ନ ସହକାରେ କରାଯିବା ଉଚିତ |

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ଆଶ୍ରମ ଚତୁର୍ବିଧ; ଯଥା – ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ, ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ, ବାନପ୍ରସ୍ଥ ଓ ସନ୍ନ୍ୟାସ । ଏ ସଂସାରରେ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମରେ ଥିବା ମନୁଷ୍ୟ ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନ କରିଥାଏ । ଯଥା— (୧) ବ୍ରହ୍ମଯଜ୍ଞ— ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧ୍ୟାପନ ମାଧ୍ଯମରେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ; (୨) ପିତୃଯଜ୍ଞ— ତିଳତର୍ପଣ ଶ୍ରାଦ୍ଧଦିଦ୍ଵାରା ପିତୃପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ; (୩) ଦେବଯଜ୍ଞ – ଅର୍ଥାତ୍ ଦେବତାମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅଗ୍ନିରେ ଆହୁତି ବା ହୋମ; (୪) ଭୂତଯଜ୍ଞ – ବିବିଧ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ବଳି ବା ପୂଜା ପ୍ରଦାନ; (୫) ନୃଯଜ୍ଞ– ଅତିଥୁ ପୂଜନ । ଏଣୁ ଅତିଥ ପୂଜନହିଁ ଗୃହସ୍ଥର ପରମ ଧର୍ମ । କାରଣ ‘ ଅତିଥିଦେବୋ ଭବ’ । ଗୃହୀଜନ ଏହି ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନଦ୍ୱାରା = ଶରଣ + ଆଗତସ୍ୟ । କର୍ତବ୍ୟମାତିଥ୍ୟମିହ = କର୍ତବ୍ୟମ୍ + ଆତିଥ୍ୟମ୍ + ଇହ । ସମାସ – ଆତିଥ୍ୟମ୍ = ଅବିଦ୍ୟମାନା ତିଥ୍ୟ ଯସ୍ୟ ଡଃ ଅତିଥ୍ୟ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ), ତସ୍ୟ ଭାବମ୍ (ନିତ୍ୟ) । ପଞ୍ଚଯଜ୍ଞମ୍ = ପଞ୍ଚାନାଂ ଯଜ୍ଞାନାଂ ସମାହାରମ୍ (ଦ୍ବିଗୁ) । ଗୃହସ୍ପେନ = ଗୃହେ ତିଷ୍ଠତି ଇତି, ତେନ (ଉପପଦ ତତ୍) ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – କର୍ତବ୍ୟମ୍‌ = କୃ+ ତଥ୍ୟ । ପ୍ରବୃତ୍ତେନ = ପ୍ର + ବୃତ୍ + କ୍ତ (୩ୟା) ।

TEXT – 7

ଦୟନୀୟ । ବୃହି ……………………………………………………… ବିଧାତୁ ଯଦିଯ୍ୟେ |

ଏବଂ = ଏହିପରି । ଶ୍ରୁତ୍ବା = ବିଧାତୁ ଯତିଷ୍ୟ । ବ୍ୟାଧଃ = ଶିକାରୀ । ଉବାଚ = କହିଲା । ହିମତ୍ରାଣଂ = ଶୁଣି । ପର୍ଶୁନି = ପତ୍ରମାନ । ଭୂତଳେ = ଭୂଇଁରେ । ଆସ୍ତ୍ରୀର୍ଯ୍ୟ = ବିଛାଇ | କର୍ମାରଗୃହାତ୍ = କମାରଶାଳରୁ । ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହଣକରି । ଶୁଷେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ = ଶୁଖୁଲା ପତ୍ରମାନଙ୍କରେ । ଯୋଜୟାମାସ = ସଂଯୁକ୍ତ କଲା । ଅକୁତୋଭୟଂ = ଭୟ କରୁନଥିବା । ତାପୟିତ୍ଵ = ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଇ । ସଞ୍ଜାତଃ = ହେଲା । ତତଃ = ତାହାପରେ । ପ୍ରାହ = କହିଲା । କ୍ଷୁଧା = ଭୋକ । ପ୍ରଯଚ୍ଛ = ପ୍ରଦାନ କର (ଦିଅ) । ବିଭକଃ = ଧନ ବା ସଂପଦ । = ନାଶ କରିପାରିବ । ବିମୂଢ଼ୀ = ମୂର୍ଖ ବା ବିୟରଶୂନ୍ୟ । ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ ସଂଜ୍ଞାଲାଭ କରିଥିବା( କପୋତ) । ମୁହୂର୍ବଂ = କ୍ଷଣଟିଏ । ପ୍ରତିପାଳୟ = ଅପେକ୍ଷାକର । ତୃପ୍ତି = ଆନନ୍ଦ । ବିଧାତୁ = ବିଧାନ କରିବାକୁ । ଯତିଷ୍ୟ = ପ୍ରଯତ୍ନ କରିବି ।

ଅନୁବାଦ – ହେ ନିର୍ଦ୍ଦୟ ! କୁହ କ’ଣ କରିବି । ଶିକାରୀ କହିଲା– ମୁଁ ଶୀତରେ କଷ୍ଟ ପାଉଛି । ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାବିଧାନ କର । ଏହା ଶୁଣି ସେ କପୋତ ପତ୍ରମାନ ଭୂଇଁରେ ବିଛାଇ କମାରଶାଳରୁ ଅଗ୍ନି ଆଣି ଆସିଲା । ଶୁଖିଲା ପତ୍ରମାନଙ୍କଠାରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କଲା । ଭୟରହିତ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରି ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ହେଲା । ତାହାପରେ ସେ କପୋତକୁ କହିଲା– ମୋତେ ଭୋକ କଷ୍ଟ ଦେଉଛି, ଆହାର ପ୍ରଦାନ କର । ପକ୍ଷୀ (କପୋତ) ଚିନ୍ତାବ୍ୟାକୁଳ ହେଲା । ତା’ଘରେ ଧନସଂପଦ ନାହିଁ ସେ ଅତିଥିଙ୍କର ଭୋକ ମେଣ୍ଟାଇବ। କ’ଣ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ବିଗ୍‌ରହୀନ କପୋତ ଚିନ୍ତା କଲା । ତାହାପରେ ସଂଜ୍ଞାଲାଭ କରିଥୁବା (ସେ କପୋତ) ପକ୍ଷିଘାତକ (ଶିକାରୀ)କୁ କହିଥିଲା– କ୍ଷଣିଏ ଅପେକ୍ଷା କର, ତୁମର ତୃପ୍ତିବିଧାନ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଯନ୍ କରିବି ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସଦବିଛେଦ – ଶୀତତୋଽସ୍ମି = ଶୀତାର୍ତା + ଅଗ୍ନି । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତା + ଆକୁଳ । ନାସ୍ତ = ନ + ଅସ୍ତି | କର୍ତ୍ତବ୍ୟମିତି = କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ + ଇତି ।

ସମାସ – ହିମତ୍ରାଣମ୍ = ହିମାତ୍ ତ୍ରାଣମ୍ (୫ମୀ ତତ୍) । କର୍ମାରଗୃହାତ୍ = କର୍ମାରସ୍ୟ ଗୃହମ୍, ତସ୍ମାତ୍ (୬୩ ତତ୍) । = ନ କୁତଃ ଭୟ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତୟା ଆକୁନଃ (୩ୟା ତତ୍) । ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ = ଲବ୍ଧ ସଂଜ୍ଞା ଯେନ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ପକ୍ଷିଘାତକମ୍ = ପକ୍ଷୀଣା ଘାତକମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – କଉଁରି ୧ ମା । ହିମତ୍ରାଣଂ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା ଭୂତଳେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଆତ୍ମାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା | ପକ୍ଷୀ = କଉଁରି ୧ ମା । ତସ୍ୟ = କଉଁରି ୧ ମା । ହିମତ୍ରାଣଂ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । କପୋତଃ, ପର୍ଶନି । କର୍ମାରଗୃହାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । ଅଗ୍ନି = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଶୁଶ୍ଳେଷୁ, ପତ୍ରେଷୁ = ୨ୟା । ସ = କଉଁରି ୧ ମା । କପୋତଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ମାଂ, ଆହାରଂ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଗୃହେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ବିଭବ = କରଣେ ୩ୟା । ଅତିଥେ = ସମସ୍ତେ ୬ଷ୍ଠୀ । କ୍ଷୁଧାଂ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ଯେନ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ବିମୂଢ଼ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ = କଉଁରି ୧ ମା । ପକ୍ଷଘାତକମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ତବ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତୃପ୍ତି = କର୍ମଣି ୨ୟା ।

ପ୍ତକୃତି ସ୍ତଣ୍ୟଯ୍ – ଶୁକ୍ଳା = ଶୁ + କ୍ରାଚ୍ । ଆସ୍ତୀର୍ଯ୍ୟ = ଆ + ସ୍କୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହ + ଣିଚ୍ + କ୍ରାଚ୍ । ତାପୟିତ୍ବ = ତାପ୍ + ଣିଚ୍ + କ୍ରାଚ୍ | ସଂଜାତଃ = ସମ୍ + ଜନ୍ + କ୍ତ । ଉକ୍ତବାନ୍ = ବିଚ୍ + କ୍ତବତ୍ରୁ । ତୃପ୍ତି = ତୃପ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ବିଧାତୁ = ବି + ଧା

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

TEXT – 8

ସତ୍ୟପ୍ରତିକ: ସ ପାଣ ………………………………………………….. କୃତେ ଆଦର୍ଶ ଭବତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ = ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ । ନିଃ = ତିନିଥର । ପରିକ୍ରମ୍ୟ = ପରିକ୍ରମଣ କରି ବା ବୁଲି । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ରବେଶ କଲା । ଦୃଷ୍ଟା = ଦେଖୁ। ଆତ୍ମାନଂ = ନିଜକୁ । ଧୃକ୍‌କୃତବାନ୍ = ଧକ୍‌କାର କଲା । ନୃଶଂସସ୍ୟ = ନିଷ୍ଠୁରର । ଘୋରଃ = ଅତୀବ । ସ୍ଵତ୍ୟାଗେନ ନିଜର ତ୍ୟାଗଦ୍ଵାରା । କୃତେ = ପାଇଁ । ଭବତି = ହୋଇଛି ।

ଅନ୍ନବାଦ – ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ ସେହି ପକ୍ଷୀ (କପୋତ) ଅଗ୍ନିକୁ ତିନିଥର ପରିକ୍ରମା କରି ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା । ତାହା ଦେଖ୍ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଧୂକ୍‌କାର କଲା । ମୁଁ ଏହା କ’ଣ ନକଲି । ନିଷ୍ଠୁର ମୋର ବଡ଼ ଅଧର୍ମ ହେବ । କପୋତ ନିଜକୁ ତ୍ୟାଗ

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିଚିଛିଦ – କିମିଦଂ = କିମ୍ + ଇଦମ୍ !

ସମାସ – ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ = ସତ୍ୟା = ସ୍ଵସ୍ୟ ତ୍ୟାଗ, ତେନ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ପ୍ରତିଜ୍ଞା ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଅଧର୍ମୀ = ନ ଧର୍ମ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍ତ୍ଵ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ, ସ, ପକ୍ଷୀ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ମୟା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା = ୬ଷ୍ଠୀ । ଘୋରଃ, ଅଧର୍ମ କଉଁରି ୧ ମା । କପୋତଃ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । କଉଁରି ୧ ମା । ଅଗ୍ନି କର୍ମଣି ୨ୟା । ବ୍ୟାଧ = କଉଁରି ୧ ମା । ଇଦମ୍ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ନୃଶଂସସ୍ୟ, ମମ = ସମ୍ବନ୍ଧ କଉଁରି ୧ ମା । ସ୍ଵତ୍ୟାଗେନ = କରଣେ ୩ୟା | ମମ = କୃତ୍ ଯୋଗେ ୬ଶା |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସତ୍ୟ = ସତ୍ + ଯତ୍ । ପରିକ୍ରମ୍ୟ = ପରି + କ୍ରମ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ର + ବିଶ୍ + କ୍ତ । ଦୃଷ୍ଟା = ଦୃଶ୍ + କ୍ରାଚ୍ । କୃତବାନ୍ = କୃ + କ୍ତବତୁ । କୃତମ୍ = କୃ + କ୍ତ । ତ୍ୟାଗେନ = ତାଜ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ (୩ୟା) ।

TEXT – 9

ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମାଦ୍ୟାୟଂ ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶୋ ନ ସଂଶୟଃ ।
ଦରଞ ସମାଂସ ଦବଡା କପୋତେନ ମହମୂନା ||୪||

ଥନୁମ = ଅଦ୍ୟ ନ ସଂଶୟଃ, ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ଅୟଂ ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶ । ମହାମୁନା କପୋତେନ ସ୍ଵମାଂସଂ ଦଦାତା (ସ୍ଵଜୀବନଂ) ଦରଃ ।

ଣଦାର୍ଥ – ଆଜି = ଆଦି । ନୃଶଂସସ୍ୟ = ନିଷ୍ଠୁରର । ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = ନିରାକରଣ । ସଂଶୟଃ = ସଂଦେହ । ନିଜର ମାଂସକୁ । ଦଦତା = ଦେବାଦ୍ଵାରା ।

ଥନୁବାଦ – ଆଜି ନିଃସନ୍ଦେହରେ ନିଷ୍ଠୁର ମୋର ଏହା କରିବାର ନଥିଲା । କାରଣ ମହାତ୍ମା କପୋତ ସ୍ଵମାଂସକୁ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଯାଇ (ସ୍ଵଜୀବନ) ପ୍ରଦାନ କଲା ।

ତ୍ୟାଖ୍ୟା – ପଶିକାରା କପୋତର ଏଡାଦଣ ତ୍ୟାଗକୁ ଦେଖ ଆଣମ୍ୟ ହ୍ରୋଲଚ୍ଚି | ବୋଲି ମନେକରିଛି । ଆଜି କପୋତ ତା’ପାଇଁ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି । ସେ କହିଛି ଯେ– ଆଜି ମୋର ଏହି ନିରାକରଣ ଏଥରେ ତିଳେମାତ୍ର ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । କାରଣ ମହାତ୍ମା କପୋତ ସ୍ଵମାଂସକୁ ଦେବାକୁ ଯାଇ ସ୍ଵକୀୟ ଜୀବନ ପ୍ରଦାନକଲା । ଏତେବଡ଼ ତ୍ୟାଗ ତା’ପାଇଁ ଏକ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବିଷୟ ଅଟେ |

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ମମାଦ୍ୟାୟଂ =ମମ + ଅଦ୍ୟ + ଅୟମ୍ । ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = ପ୍ରତି + ଆଦେଶଃ ।

ସମାସ – ସ୍ଵମାଂସଂ = ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ମାଂସମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍)।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ନୃଶଂସସ୍ୟ, ମମ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅୟଂ, ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ସ୍ଵମାଂସଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । କପୋତେନ, ମହାତ୍ମନା = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଦଦତା = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତ୍ୟୟ – ସଂଶୟଃ = ସମ୍ + ଶୀ + ଅଚ୍ ଦତ୍ତ = ଦା + କ୍ତ । ଦଦତା = ଦା + ଶଙ୍ଖ (୩ୟା) ।

TEXT – 10

ଥଦ୍ବୋ ଦେହରନେବ ଦଣତାଡିଥ୍ତ୍ପକଳା |
ତସ୍ମାଦ୍ଧର୍ମ ଚରିଷ୍ୟାମି ଧର୍ମୋ ହି ପରମା ଗତିଃ |୫||

ର୍ଥନପ୍ – ଅହୋ ! ଦେହପ୍ରଦାନେନ ଅତିଥୁପୂଜନା ଦର୍ଶିତା । ତସ୍ମାତ୍ (ଅହଂ) ଧର୍ମ ଚରିଷ୍ୟାମି, ହି ଧର୍ମ ପରମା ଗତି |

ଦେହପ୍ରଦାନେନ = ଶରୀର ଦାନଦ୍ଵାରା । ଅତିଥୁପୂଜନା = ଅତିଥୁ ପୂଜା । ଦର୍ଶିତା ସେହିହେତୁରୁ । ଚରିଷ୍ୟାମି = ଆଚରଣ କରିବି । ହି = ଶ୍ରେଷ୍ଠ |

ଅନୁବାଦ – ଆହେ ! ଶରୀର ଦାନଦ୍ଵାରା ଅତିଥ ପୂଜନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ । ସେହିହେତୁରୁ (ମୁଁ) ଧର୍ମକୁ ଆଚରଣ କରିବି ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – କପୋତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵଶରୀରକୁ ଅର୍ପଣ କରି ଅତିଥୁ ପୂଜନର ଯେଉଁ ବିଧୂ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି ତାହା କ୍ରୂର ଶିକାରୀ ନିମନ୍ତେ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି । କପୋତର ମହାନତାକୁ ସ୍ଵୀକାର କରିଛି ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ | ଅତିଥୁ ପୂଜନ ଧର୍ମଦ୍ଵାରା କପୋତ ଶିକାରୀକୁ ଧର୍ମାଚରଣ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିଛି । ଏଣୁ ଶିକାରୀ କହିଛି– ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଧର୍ମ ଆଚରଣ କରିବି । କାରଣ ଧର୍ମ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗତି ତଥା ମୁକ୍ତି । ‘ଧାରୟତେ ଇତି ଧର୍ମୀ’ ଯାହା ଧାରଣ ବା ପୋଷଣ କରେ ତାହା ହିଁ ଧର୍ମ ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଦର୍ଶିତାତିଥପୂଜନା = ଦର୍ଶିତା + ଅତିଥିପୂଜନା । ତସ୍ମାଦ୍ଧର୍ମ = ତସ୍ମାତ୍ + ଧର୍ମମ୍ । = ଦେହସ୍ୟ ପ୍ରଦାନଂ, ତେନ (୬୩ ତତ୍) । ଅତିଥପୂଜନା ସମାସ – ଦେହପ୍ରଦାନେନ = ଅତିଥେ ପୂଜନା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ଅହୋ ! = ସମ୍ବୋଧନେ ୧ମା । ଦେହପ୍ରଦାନେନ = କରଣେ ୩ୟା । ତସ୍ମାତ୍ = ହେତୌ ୫ମା | ଧମ = କମଣି ୨ ଯା |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ପ୍ରଦାନେନ = ପ୍ର + ଦା + ଲ୍ୟୁଟ୍ (୩ୟା) । ଗତିଃ = ଗମ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ ।

TEXT 11

ଏବଂ ବିଚିନ୍ତ୍ୟ …………………………………………….. ସ୍ବଗ ଗତବତା |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବିଚିତ୍ୟ = ଚିନ୍ତାକରି । ବ୍ୟାଧ = ଶିକାରୀ । ଯଷ୍ଟି = ବାଡ଼ିକୁ । ଶଳାକା = ସ୍ଵଗଂ ଗତବତୀ । ବଦ୍ଧଶଙ୍କୁ । କ୍ଷାରକଂ = ହେଲା। ବହୁଧା ପଞ୍ଜୁରୀ । ପ୍ରମୁଚ୍ୟ ଖୋଲି । ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ = ଛାଡ଼ିଦେଲା ବା ତ୍ୟାଗ କଲା । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ = ମୁକ୍ତହେବା ପରେ । ଭର୍ତାରଂ = ସ୍ଵାମୀକୁ । ସଂସ୍କୃତ୍ୟ = ସ୍ମରଣ କରି । ରୁଦତୀ = କାନ୍ଦି । ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା = ଦୁଃଖରେ ମୂର୍ତ୍ତିତା । ଆସୀତ୍ = = ଅନେକ । କରୁଣଂ = ଦୁଃଖୁତ । ବିଳମ୍ୟ = ବିଳାପ ବା କ୍ରନ୍ଦନ କରି । ଭୃଶଂ = ଅତ୍ୟନ୍ତ । ସନ୍ଦୀପ୍ତ = ପ୍ରଜ୍ବଳିତ । ହୁତାଶନଂ = ଅଗ୍ନିକୁ । ପ୍ରବିବେଶ = ପ୍ରବେଶ କଲା। ପରିଂ = ସ୍ଵାମୀକୁ । ବିମାନୋପରି = ବିମାନ ଉପରେ । ଦୃଷ୍ଟବତୀ = ଦେଖୁଲା | ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତୟଃ = ପୁଣ୍ୟବାନ୍ କୀର୍ତ୍ତିଶାଳୀ । ପୂଜୟନ୍ତି = ପୂଜା କରନ୍ତି । ଅପି = ମଧ୍ୟ । ସ୍ଵର୍ଗ = ସ୍ଵର୍ଗକୁ | ଗତବତୀ

ଅନ୍ତବାଦ -ଏହିପରି ଚିନ୍ତାକରି ସେ ଶିକାରୀ ଜାଲ, ବାଡ଼ି, ବଦ୍ଧଶଙ୍କୁ, ପିଞ୍ଜରା ଓ ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ କପୋତ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଖୋଲି ମୁକ୍ତ କରିଦେଲା |

ମୁକ୍ତ ହେବାପରେ କପୋତୀ ସ୍ଵାମୀକୁ ସ୍ମରଣ କରି କାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ ମୂର୍ତ୍ତିତା କରି ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ ହୋଇ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା । ସେ ଦେଖୁଲା | ପୁଣ୍ୟବନ୍ତ କୀର୍ତ୍ତିମାନ୍ ତାଙ୍କୁ ପୂଜାକଲା । କପୋତୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲା ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସମାସ – ହୋଇଗଲା । ବହୁକାଳ ଦୁଃଖରେ ବିଳାପ (କପୋତୀ) ସ୍ଵାମୀକୁ ବିମାନ ଉପରେ

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ = ମୁକ୍ତି + ଅନନ୍ତରମ୍ । ବିମାନୋପରି = ବିମାନ + ଉପରି । ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା = ଶୋକେନ ମୂର୍ତ୍ତିତା (୩ୟା ତତ୍) । ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତୟ = ପୁଣ୍ୟ କୀର୍ତି ଯସ୍ୟ ଡଃ, ତେ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ବିମାନୋପରି = ବିମାନସ୍ୟ ଉପରି (୬୩ ତତ୍) । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରମ୍ = ମୁକ୍ତା ଅନନନ୍ତରମ୍ (୫ମୀ ତତ୍) । ଧଃ, ବ୍ୟାଧଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ଜାଲଂ, ଯଷ୍ଟି, ଶଳାକା, କ୍ଷାରକଂ, କପୋତାନ୍ ୨ୟା ।

କପୋତୀ = କଉଁରି ୧ ମା । ଭର୍ତାରଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ହୁତାଶନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ପତଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ତଂ, ସ୍ଵର୍ଗ = କର୍ମଣି ୨ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ବିଚିତ୍ୟ = ବି + ଚିନ୍ତ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ପ୍ରମୁଚ୍ୟ = ପ୍ର + ମୁଚ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ = ବି + ସୃଜ୍ + କ୍ତବତୁ । ମୁକ୍ତି = ମୁଚ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ସଂସ୍କୃତ୍ୟ = ସମ୍ + ସ୍କୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ବିଳପ୍ୟ = ବି + ଲପ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଦୃଷ୍ଟବତୀ = ଦୃଶ୍ + କ୍ତବତୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ଗତବତୀ ଗମ୍ + କ୍ତବତ୍ରୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) ।

TEXT – 12

ତତଃ ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ ପକ୍ଷୀ ଭାର୍ଯ୍ୟୟ ସହ ସଂଗତଃ ।
କର୍ମଣା ପୂଜିତସ୍ପେନ ରେମେ ତତ୍ର ସଭାର୍ଯ୍ୟୟା ||୬||

ଅନ୍ବୟ – ତତଃ ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ ପକ୍ଷୀ ଭାର୍ଯ୍ୟୟା ସହ ସଂଗତଃ ତେନ କର୍ମଣା ପୂଜିତଃ ସତ୍ତାର୍ଯ୍ୟୟା ତତ୍ର ରେମେ ।

ଣଦାର୍ଥ – ତତଃ = ତାହାପରେ । ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ = ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଯାଇଥବା । ଭାର୍ଯ୍ୟୟା ଭାର୍ଯ୍ୟା ବା ପତ୍ନୀ ସହିତ ।

ସଂଗତ = ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇ । କର୍ମଣା = କର୍ମଦ୍ଵାରା । ପୂଜିତଃ = ପୂଜାପାଇ । ତେନ = ରେମେ = ରମଣ କରାଗଲା ।

ଅନୁବାଦ – ତାହାପରେ ସ୍ଵର୍ଗଗତ ପକ୍ଷୀ (କପୋତ) ଭାର୍ଯ୍ୟା (କପୋତୀ) ସହ ମିଳିତ ହୋଇ, ତା’ କର୍ମଦ୍ଵାରା ପୂଜିତ ହୋଇ ସେହି ସ୍ଵର୍ଗରେ ଭାର୍ଯ୍ୟା ବା ପତ୍ନୀ ସହିତ ରମଣ କଲା ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ପତି (କପୋତ)ର ବିରହରେ ଶୋକଭିଭୂତା ମୂର୍ତ୍ତିତା କପୋତୀ ସଂଜ୍ଞାଲାଭ କରିବା ପରେ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ପ୍ରବେଶ କଲା | ପତି ମାର୍ଗାନୁସାରିଣୀ କପୋତୀ ବିମାନ ଉପରେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଦେଖିଲା । ତାଙ୍କର ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କଲା। ଶେଷରେ କପୋତୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲା । ପରସ୍ପର ପତିପତ୍ନୀଙ୍କର ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ମିଳନର ଚମତ୍କାରିତାକୁ କବି ଏଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି । ଉଭୟ ପତି ଓ ପତ୍ନୀ ସ୍ଵର୍ଗରେ ରମଣ କଲେ ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ପୂଜିତସ୍ପେନ = ପୂଜିତଃ + ତେନ ।

ସମାସ – ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ = ସ୍ଵର୍ଗ ଗତଃ (୨ୟା ତତ୍) । ସଭାର୍ଯ୍ୟାୟା = ଭାର୍ଯ୍ୟାୟା ସହ ବର୍ତ୍ତମାନା, ତୟା ( ସହାର୍ଥ ବହୁବ୍ରୀହିଃ ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ପକ୍ଷୀ = କଉଁରି ୧ ମା । ଭାର୍ଯ୍ୟୟା = ସହ ଯୋଗେ ୩ୟା । ତେନ, କର୍ମଣା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ସଭାର୍ଯ୍ୟୟା = ସହାର୍ଥେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଗତଃ = ଗମ୍ + କ୍ତ । ସଂଗତଃ ସମ୍ + ଗମ୍ + କ୍ତ । ପୂଜିତଃ = ପୂଜ୍ + କ୍ତ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा

TEXT – 13

ଏବଂ ତୌ ଦମ୍ପତୀ ………………………………………………………… ସ୍ଵରିଂ ଗତବାନ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଏବଂ = ଏହିପରି । ତୌ = ସେ ଦୁହେଁ । ଦମ୍ପତୀ = କପୋତ ଓ କପୋତୀ । ଦୃଷ୍ଟା = ଦେଖୁ । ବ୍ୟାଧଃ ଶିକାରୀ । ସଦ୍ଗତଂ = ମୁକ୍ତି, ଉତ୍ତମ ଗତି ବା ସ୍ଵର୍ଗପ୍ରାପ୍ତି। ପ୍ରାୟୁମ୍ = ପାଇବାକୁ । ଅଚିନ୍ତୟତ୍ = ଚିନ୍ତାକଲା । ତାଙ୍କୁ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ । କୃତନିଶ୍ଚୟ = ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିବା । ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳ = ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଦ୍ଵାରା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ପ୍ରାବିଶତ୍ = ପ୍ରବେଶ କଲା । ମହତା = ପ୍ରବଳ । ପବନେନ = ପବନଦ୍ଵାରା । ଦ୍ରୁମାନାଂ = ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କର | ସଂଘର୍ଷାତ୍ = ସଂଘର୍ଷରୁ | ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ = ପ୍ରଳୟାଗ୍ନି ସମାନ। ଦଦାହ = ଦହନ କଲା, ପୋଡ଼ିଦେଲା । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ରବେଶ କରି । ପ୍ରାପ୍ତ = ପାଇଲା | ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା = ପୁଣ୍ୟକର୍ମଦ୍ଵାରା । ସୋଽପି = ସେ ମଧ୍ୟ । ସ୍ଵର୍ଗ = ସ୍ଵର୍ଗକୁ | ଗତବାନ୍ = ଗଲା ।

ଅନୁବାଦ – ଏହିପରି ସେ ଦୁଇ କପୋତ ଓ କପୋତୀଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଶିକାରୀଟି ମୁକ୍ତି ପାଇବାକୁ ଚିନ୍ତାକଲା। ନିଜ ଜୀବନ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ଶିକାରୀ ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଙ୍କଦ୍ଵାରା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ବଣକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା । ବନରେ ପ୍ରବଳ ପବନଦ୍ୱାରା ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କର ସଂଘର୍ଷ ହେତୁ ପ୍ରଳୟାନ୍ତ ଅଗ୍ନି ସମାନ ଅଗ୍ନି ସେହି ବଣକୁ ପୋଡ଼ିଦେଲା । ଶିକାରୀ ମଧ୍ୟ ଅଗ୍ନିକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା, ତା’ର ପାପ ନଷ୍ଟହେଲା ଓ ସେ ପରମ ସିଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଦ୍ଵାରା ସେ (ଶିକାରୀ) ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗମନ କଲା ।

ତ୍ୟାକରଣ

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସଦ୍‌ଗତଂ = ସତ୍ + ଗତିମ୍ । ନିଶ୍ଚୟ ନିଃ + ଚୟ । ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ = ଯୁଗ + ଅନ୍ତ + = ବ୍ୟାଧଃ + ଅପି ।

ସମାସ – ଦମ୍ପତୀ = ଜାୟା ଚ ପତିଃ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ସ୍ଵଜୀବନମ୍ = ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଜୀବନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ଶ୍ଵାପଦେନ ସଂକୁଳମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ଯୁଗାନ୍ତଃ = ଯୁଗାନାମ୍ ଅନ୍ତ (୬୩ ତତ୍)। ଅଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ ତତ୍) । ନଷ୍ଟପାପଃ = ନଷ୍ଟ ପାପଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା = ପୁଣ୍ୟସ୍ୟ କର୍ମ, ତୟା ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ବ୍ୟାଧଃ = କଉଁରି ୧ ମା ।

ସକାରଣବିରକ୍ତି – ବ୍ୟଧ = କଉଁରି ୧ ମା । ସଦ୍‌ଗତଂ ସଦ୍‌ଗତଂ କର୍ମଣି ୨ୟା । ବନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ମହତା, ପବନେନ = କରଣେ ୩ୟା । ଦୁମାନାଂ = ହେତୋ ୫ମୀ । ଅଗ୍ନି = କଉଁରି ପ୍ରଥମା । ଅଗ୍ନି = କର୍ମଣି ୨ୟା ସ୍ଵର୍ଗ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ତତ୍) । ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳମ୍ ଅଗ୍ନୀ ତୁଲ୍ୟ ( ୬ଷ୍ଠୀ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । କର୍ମଣି ୨ୟା । ସ୍ଵଜୀବନଂ, ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳୀ, ବନଂ = । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା = କରଣେ ୩ୟା । କଃ = କଉଁରି ୧ ମା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଦୃଷ୍ଟା = ଦୃଶ୍ + ଭ୍ରାତ୍ । ଗତଂ = ଗମ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ପ୍ରାୟୁମ୍ = ପ୍ର + ଆପ୍ + ତୁମୁନ୍ । ଜୀବନମ୍ ଜୀବ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ତା = ତ୍ୟଜ୍ + ତୁମୁନ୍ । କୃତଃ = କୃ + କ୍ତ । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ର + ବିଶ୍ + କ୍ତ । ସିଦ୍ଧି = ସିଧ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଗତବାନ୍ = ଗମ୍ + କ୍ତବତୁ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि Question Answer

୨. एकेन पदेन उत्तरं लिख्यताम् –

(क) कस्मिन्नपि विषये विध्यात्मकतया प्रणीतं किञ्चित् किमित्यभिधीयते ?
Solution:
ଶାସ୍ତ୍ରମ୍ ।

(ख) वाल्मीकीये रामायणे कस्योल्लेखोऽस्ति ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ।

(ग) सु श्रृत: कस्य पुत्र: ?
Solution:
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ।

(घ) किं नाम शल्यम् ?
Solution:
ଣଲତି – ଶଲ୍ୟବତ୍ ଡୁଦତି ଲତି ।

(ङ) आर्ष ग्रन्थानां रचना किम्भूता भवति ?
Solution:
ମୃତ୍ରରପା ।

(च) वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य किमङ्गं प्रधानतमं भवति ?
Solution:
ହସ୍ତମି ।

(छ) सर्वाणि यन्त्रकर्माणि कस्याधीनानि ?
Solution:
ଦତ୍ତସ୍ୟ ।

(ज) आर्ष ग्रन्थानामवगमार्थं कस्यावश्यकता भवति ?
Solution:
ବ୍ୟାଖ୍ୟାନମ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

२. एकेन वाक्येनोत्तरं लिख्यताम् –

(क) आयुर्वेदे कौ द्वौ प्रख्यातौ आर्षग्रन्थौ ?
Solution:
ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସିଂହତା ଚ ଆୟୁର୍ବେଦେ ଦୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତି ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି ୟଃ ।

(ख) का नाम संहिता ?
Solution:
ତତ୍‌କାଳେ ବ୍ୟବହାରେ ସ୍ଥିତସ୍ୟ ଜ୍ଞାନରାଶେ କତିପୟବିଷୟରାଂ କମପି ସମୁଦାୟମ୍ ଅନୁସୃତ୍ୟ କୃତଂ ସଂକଳନଂ ସଂହିତା ।

(ग) किं नाम शास्त्रम् ?
Solution:
କସ୍ମିନ୍ସପି ବିଷୟେ ବିଧାତ୍ମକୟୋ ପ୍ରଣୀତଂ କିଞ୍ଚିତ୍ ଶାସ୍ତ୍ରମ୍ ଇତି ଉଚ୍ୟତେ ।

(घ) प्राचीनभारते किमस्मदीयविदुषां प्रधानं कर्म आसीत् ?
Solution:
ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତେ ଏକସ୍ୟ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥସ୍ୟ ବିଷୟ ଅନେକେତାଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନାନାଂ ବିରଚନମ୍ ଅମ୍ଳଦୀୟ ବିଦୁଷୀ ପ୍ରଧାନଂ କର୍ମ ଆସୀତ୍ ।

(ङ) सुश्रुतस्याल्लेखः कुत्रास्ति ?
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତ ।

(च) मृतसञ्जीवनी, सन्धानकरणी, विशल्यकरणीत्यादीनामुल्लेखः कुत्रास्ति ?
Solution:
ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀତ୍ୟାଦୀନାମୁଲ୍ଲେଖ ରାମାୟଣେ ଅସ୍ତି ।

(छ) आधुनिक वैज्ञानिकानामार्षविज्ञानग्रन्थानामुपरि आक्षेपस्य किं बीजम् ?
Solution:
ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକାନାମାର୍ଷବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥାନାମୁପରି ଆକ୍ଷେପସ୍ୟ ବୀଜଂ ତୁ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ ସୂତ୍ରରୂପା, ତାତ୍ର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ସାଧାରଣ ବିପକ୍ ପୃତିପାଦନ ଚିତ୍ରାଭାବଂ ଚ ଭବତି ।

३. बन्धनीमध्यादुपयुक्तं पदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत –

(क) चिकित्साविज्ञाने दौ विभागौ – भेषजचिकित्सा. _______ च इति । (आयुर्वेदचिकित्सा, शस्त्रचिकित्सा, प्राकृतिकचिकित्सा)
Solution:
ଣସ୍ତଚିକିତ୍ସା |

(ख) शास्ति इति _______ । (शास्त्रम्, शान्तिः, शस्त्री)
Solution:
ଣାସ୍ତ୍ରମ୍ |

(ग) वाल्मीकीये रामायणे _______ उल्लेखः अस्ति ।(चरकस्य, धन्वन्तरेः, सुश्रुतस्य)
Solution:
ସ୍ମଣମସ୍ୟ |

(घ) तत्काले व्यवहारे स्थितस्य ज्ञानराशेः कतिपयविषयाणां कमपि समुदायम् अनुसृत्य कृतं _______ संहिता | (सङ्कलनम्, संगठनम्, संविधानम्)
Solution:
ସଂକଲନାମ ।

(ङ) सूत्रं गणितवत् _______ भवति । (संक्षिप्तम्, ससारम्, संयुक्तम्)
Solution:
ସଯିପ୍ରମ୍ ।

(च) सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या _______ भवति । (दशाधिका, शताधिका सहस्राधिका)
Solution:
ଣତାଧିକା ।

४. उत्कलभाषायाङ्गलभाषया वानूद्यताम् –

(क) एकस्य मूलग्रन्थस्य विषये अनेकेषां विरचनम् अस्मदीयविदुषां प्रधानं कर्म आसीत् । आधुनिकास्तु तादृशं कर्म नीरसं, स्वतन्त्ररचनादृट्या गौणम् इति वा परिगणयन्ति ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ– ଏକ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥ ବିଷୟରେ ଅନେକର ବିରଚନ ଆମ ବିଦ୍ଵାନ୍‌ମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା । ଆଧୁନିକମାନେ କିନ୍ତୁ, ସେଭଳି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନୀରସ ତଥା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରଚନା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୌଣ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ।

(ख) परन्तु ऋषीणां व्याख्यानवैभवं ये सम्यक् दृष्टवन्तः भवन्ति, ते तु एतत् कार्यं ज्ञानराशेः सुस्थापने, कालानुरीत्या तस्य अभिवर्धने च नितान्तम् उपकरोति इति जानान्ति ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ– ପରନ୍ତୁ, ଋଷିମାନଙ୍କର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବୈଭବକୁ ଯେଉଁମାନେ ଭଲଭାବେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ କିନ୍ତୁ, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଜ୍ଞାନରାଶିର ସୁସ୍ଥାପନରେ ସମୟାନୁସାରେ ତା’ର ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ସଦୈବ ଉପକାର କରିବା ହିଁ

(ग) परन्तु भारतीयेषु आर्षविज्ञानग्रन्थेषु अतीव साधारणरीत्या कृतं भवति, तत्र विषयाणां वैविध्यस्य आधिक्यात् किमपि स्पष्टं न भवति ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ– ପରନ୍ତୁ, ଭାରତାପ୍ ଆଯବିଳାମଣ୍ଡନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣରାତିରେ କରାଯାଲଛି, ସେଥିରେ ବିଷୟମାନଙ୍କର ବିବିଧତାର ଆଧ‌ିକ୍ୟହେତୁ କିଛି ହେଲେ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ ।

(घ) “सुनम्यशस्त्रचिकित्साया जननी भारतभूमिः” इत्येतत् सर्वैः अपि अङ्गीक्रियते एव ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ – “ପ୍ନନମ୍ୟଶମ୍ନଚିକିତ୍ପା (Plastic Surgery) ର କନନା ଭାରତରୁମି” ବୋଲି ସମସ୍ତେ ହଁ ସତକାର କରନ୍ତି ।

(ङ) पुरुषस्य विशालात् नितव्बप्रदेशात् चर्म उद्धृत्य तेन भग्नायाः नासिकायाः, छिन्नस्य कर्णस्य वा यथापूर्वं प्रतिष्ठापनं काचित् कला ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ – ମନୁଷ୍ୟର ବିଶାଳ ନିତମ୍ବ (ଜାନୁ) ପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ନେଇ ସେହି ଭଗ୍ନ ବା ଭଙ୍ଗା ନାସିକାର ବା ଛିନ୍ନ କଣ୍ଠ (କାନ)ର ପୂର୍ବପରି ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ ଏକ କଳା ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

५. सन्धिं कुरुत –

(क) च + अपि, (ख) व्रणाम + अवगादमूल्मू, (ग) इति + एतत्, (घ) भिषकु + अप्रमत्त:, (ङ) सित्रेत् + असकृतु + तिलानाम् |
Solution:
(କ) ଚ+ ଅପି = ଋପି
(ଖ) ବ୍ରଣମ୍ + ଅବଗାଢ଼ମୂଳମ୍ = ବ୍ରଣମବଗାଢ଼ମୂଳମ୍
(ଗ) ଇତି + ଏତତ୍ = ଇତ୍ୟେତତ୍
(ଘ) ଭିଷକ୍ + ଅପ୍ରମଶଃ
(ଙ) ସିଞ୍ଚେତ୍ + ଅସକୃତ୍ + ତିଳାନାମ୍ = ସିଞ୍ଚେଦସକୃଭିଳାନାମ୍ ।

६. सन्धिविच्छेदः क्रियताम् –

असंमोहश्च, अप्रवृत्तिरेव, तन्नाम, सुस्थापनमेव, ततोऽपि, चित्रमपि, विश्लेषितायास्त्वथ, पुनर्निकृन्तेत् ।
Solution:
ଅସଂମୋହଶ୍ଚ = ଅସଂମୋହଃ + ଚ
ତନ୍ନାପ = ତତ୍ + ନାମ
ତତୋଽପି : = ତତଃ + ଅପି
ବିଶ୍ଳେଷିତାୟାତ୍ତ୍ଵଥ = ବିଶ୍ଳେଷିତାୟା + ତୁ + ଅଥ
ଅପ୍ରବୃତ୍ତିରେବ = ଅପ୍ରବୃତିଃ + ଏବ
ସୁସ୍ଥାପନମେବ = ସୁସ୍ଥାପନମ୍ + ଏବ
ଚିତ୍ରମପି = ଚିତ୍ରମ୍ + ଅପି
ପୁନର୍ନିକୃତ୍ତେତ୍ = ପୁନଃ + ନିକୃନ୍ତେତ୍ ।

७. रेखरूढानां सकारणं विभक्तिर्निरूप्यताम् –

(क) तदेव अत्र क्रियते |
Solution:
ତଦେବ = ଉଲ୍ଲେ କର୍ମଣି ୧ ମା ।

(ख) तत्र विषयाणां वैविध्यस्य आधिक्यात् किमपि स्पष्टं न भवति ।
Solution:
ଆଧ୍ୟାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ ।

(ग) असमाभि: एतत् अवश्य स्मर्तव्यम् |
Solution:
ଅସ୍ଵାଭି = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।

(घ) एतेन प्रकारेण शल्यकर्मणः अनेके विषयाः शुश्रुतेन शुचिताः ।
Solution:
(ସପ୍ତତ) ବିଶଯା = ଉଲ୍ଲେ କର୍ମଣି ୧ ମା ।

८. रेखाङ्कितानां सविग्रहं समासनामानि लिरव्यन्ताम् –

(क) अतःएव चरकसुश्रुतयोः ग्रन्थयोः अन्येषां बहूनाम् उल्लेखः दृश्यते ।
= ଚରକଃ ଚ ସୁଶ୍ରୁତଃ ଚ ତୟୋ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) ।

(ख) आधुनिकग्रन्थेषु विषयप्रतिपादनं सुनिश्चितं सुस्पष्टं च भवति ।
Solution:
ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥେଷୁ = ଆଧୁନିକା ଗ୍ରନ୍ଥି ତେଷୁ (କର୍ମଧାରୟ) ।

(ग) तदधाभागे तत्तस्य प्राणिनः हनुं लिखित्वा तदुपरि वारङ्गं मसुरकीलं च लिखितम् ।
Solution:
ତଦୁପରି = ତଥ୍ୟ ଉପରି (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

(घ) तेन एव शल्योद्धरणं सुकरं भवति ।
Solution:
ଶଲ୍ୟାଦ୍ଧରଣଂ = ଶଲ୍ୟସ୍ୟ ଉଦ୍ଧରଣମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

९. रिक्तस्थानं पूरयत –
(କ) भेद: = भिद् + …………. |
(ଖ) क्लम: = क्लम् + …………. |
(ଗ) आश्रेप: = आ + …….. + घञ |
(ଘ) वक्तव्यम् = ………. + तव्य |
Solution:
ଘଞ୍ଚ୍
ଅଚ୍
କ୍ଷିପ୍
ବଚ୍

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

१०. अधोलिखितपदानि व्यवहृत्य वाक्यरचनं कार्यम् –

अनुसृत्य, नितान्तम्, विशदीकरणम्, प्रदर्शयितुम्, चिरम्, सुनिश्चितम् अतीव, तु, श्लाधनीयः, अवश्यम्, विवरणम्, अभिज्ञानम्, वहिः ।
Solution:
ଅନୁସୃତ୍ୟ (ଅନୁସରଣ କରି) = ସ ମାମ୍ ଏବ ଅନୁସୃତ୍ୟ ଲିଖତି
ନିତାନ୍ତମ୍ (ଅତ୍ୟନ୍ତ) = ଯଦୁଃ ନିତାନ୍ତ ମୂର୍ଖ ଆସୀତ୍ ।
ବିଶଦୀକରଣମ୍ (ବିଶଦଭାବରେ) = ପାଣିନି ସୂତ୍ର ବିଶଦୀକରଣଂ କୁରୁ ।
ପ୍ରଦର୍ଶୟିତୁମ୍ (ଦେଖାଇବାକୁ) = ଶିକ୍ଷକଃ ଛାତ୍ରାୟ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶୟିତୁମ୍ ଇଚ୍ଛତି ।
ଚିରମ୍ (ବହୁକାଳଧରି) = ବାଲ୍ମୀକଃ ରାମାୟଣଂ ସୁଚିରମ୍ ସ୍ୱାସ୍ୟତି |
ସୁନିଶ୍ଚିତମ୍ (ଭଲଭାବେ ନିଶ୍ଚିତ) = ଇଦଂ କାର୍ଯ୍ୟ ସୁନିଶ୍ଚିତମ୍ ।
ଅତୀବ (ଅତ୍ୟନ୍ତ) = ଗୃହମ୍ ଅତୀବ ମନୋରମମ୍ ଅସ୍ଥି ।
ତୁ (କିନ୍ତୁ) = ସ ତୁ ନାଗଚ୍ଛିତ୍ ।
ଶ୍ଵାଘନୀୟ ( ପ୍ରଶଂସନୀୟ) = ସଜନାନାଂ ବଚନମ୍ ଅତୀବ ଗ୍ଳାଘନୀୟ ।
ଅବଶ୍ୟମ୍ (ଅବଶ୍ୟ) = ତୁମ୍ ଅବଶ୍ୟ ତତ୍ର ଆଗମିଷ୍ୟସି ।
ବିବରଣମ୍ (ବିବରଣୀ) = ସଭାପତିଃ ପୂର୍ବସଭାୟା, ବିବରଣମ୍ ଅପଠତ୍ ।
ଅଭିଜ୍ଞାନମ୍ (ଚିହ୍ନ) = ମୁଦ୍ରିକା ଅଭିଜ୍ଞାନମ୍ ରୂପେଣ ଗୃହ୍ୟତେ ।

११. अधेादत्तानां रेखारुढानां पदानां मूलधातु:, पुरूषः, कालश्च निर्णीयन्ताम् –

(क) आयुवेर्द तयो: र्द्वो सम्म्दोयौ प्रचलितौ स्त: |
Solution:
ଅସ୍ ଧାତୁ ଲଟ୍‌କାର ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ ଦ୍ବିବଚନ ।

(ख) संहतायां शास्त्रस्य च कश्चन भेदः अस्ति
ଉ- ଅସ୍ଥି = ଅସ୍ ଧାତୁ ଲକାର ପ୍ରଥମପୁରୁଷ ଏକବଚନ ।

(ग) तत्कालेऽपि अनेके शास्त्रग्रन्थाः पाठ्यग्रन्थाः आसन् इति ।
Solution:
ଆସନ୍ = ଅସ୍ ଧାତୁ ବିଧୁଲିଡ୍ ଲକାର ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ ବହୁବଚନ ।

(ପ୍ର) तानि यनत्राणि कीदृशानि स्यु: |
Solution:
ନ୍ୟୁ = ଅସ୍ ଧାତୁ ବିଧୂଲିଡ୍ ଲକାର ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ ବହୁବଚନ ।

१२. अधोलिखितानां रेखारुढानां पदानां मूलशब्दलिङ्ग – विभक्ति वचनानिरूपणं क्रियताम् – 

(क) संहितायाः शास्त्रस्य च कश्चन भेदः अस्ति ।
Solution:
ଭେଦଃ = ଭେଦ ଶବ୍ଦ ପୁଂଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମା ବିଭକ୍ତି ଏକବଚନ ।

(ख) एतस्मिन् लेखे तु मूलकल्पनाम् अनुसृत्य एव बहूनि चित्राणि रचितानि सन्ति ।
Solution:
ଚିତ୍ରାଣି = ଚିତ୍ରମ୍ ଶବ୍ଦ କ୍ଲବଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମ ବିଭକ୍ତି ବହୁବଚନ ।

(ग) वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य हस्तः एव प्रधानतमः ।
Solution:
ହସ୍ତୀ = ହସ୍ତ ଶବ୍ଦ ପୁଂଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମା ବିଭକ୍ତି ଏକବଚନ ।

(घ) एतेषां यन्त्राणां मुखानि प्रायः सदृशानि भवन्ति ।
Solution:
ମୁଖାନି = ମୁଖମ୍ ଶବ୍ଦ କ୍ଲବଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମ ବିଭକ୍ତି ବହୁବଚନ ।

(ङ) एतेन सुश्रुतस्य विवरणं यथार्थरूपेण चित्रितं भवति ।
Solution:
ଦିବରଙ୍ଗ = ବିବରଣମ୍ ଶଦ୍ଧି କାବଲିଲଂ ପ୍ତଥମା ବିଭକ୍ତି ବହୁବଚନ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

१३. प्रतिशब्दद्वयं लिख्यताम् –

सिंहः, शृगालः, मृगः, काकः, उलूकः ।
Solution:
ସିଂହ = ମୃଗେନ୍ଦ୍ର, କେସରୀ ।
ଣଗାଲ୍ = ଶିବା, ଜମ୍ମୁକଃ ।
ମୃଗ = କୁରଙ୍ଗ, ହରିତଃ ।
କାକଃ = ବାୟଶଃ, ବଳିଭୁକ୍ ।
ପେଚକ, କୌଶିକଃ ।

ପରାଯା ଇପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପୃଣୋଇର

कोष्ठकमध्यादुपयुक्तं पदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत ।
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

1. चिकित्साविज्ञाने दौ विभागौ _______ शस्त्रचिकित्सा च इति । (आयुर्वेद चिकित्सा, भेषजचिकित्सा, प्राकृतिकचिकित्सा)
Solution:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ ଦୌ ବିଭାଗୌ ଭେଷଜଚିକିତ୍ସା ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚ ଇତି ।

2. आयुर्वेदे द्वौ _______ प्रचलितौ । (सम्प्रदायौ, पन्थानौ, प्रविभागौ )
Solution:
ଆୟୁର୍ବେଦେ ଦୌ ସମ୍ପ୍ରଦାୟୌ ପ୍ରଚଳିତୌ ।

3. चरकसंहिता सुश्रुतसंहिता च एतद्विषयको प्रख्यातौ _______ ।
Solution:
ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚ ଏତଦ୍‌ବିଷୟକୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି ।

4. _______ सुश्रुतस्य उल्लेखः अस्ति । ( वैयासिकमहाभारतें, वाल्मीकीयरामायणे, मत्स्यपुराणे )
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତି ।

5. वाल्मीकी रामायणे _______ उल्लेखः अस्ति । (चरकस्य, सुश्रुतस्य, धन्वन्तरे)
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତ ।

6. सुश्रुतः _______ पुत्र आसीत् । ( वसिष्ठस्य अत्रे, विश्वामित्रस्य )
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ପୁତ୍ର ଆସୀତ୍ ।

7. सुश्रुतः _______ संवत्सरेभ्यः पूर्वम् आसीत् । (५०००, ६०००, ७००० )
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ୬୦୦୦ ସଂବତ୍ସରେଭ୍ୟ ପୂର୍ବମ୍ ଆସୀତ୍ ।

8. _______ इति शल्यम् । (शिलति, शलति, शालति)
Solution:
ଶଲତି ଇତି ଶଲ୍ୟମ୍ ।

9. सुश्रुतप्रयुक्तानि शब्दानि _______ प्रदर्शितम् । (डणव्याख्यायां विह्नणव्याख्यायां, कल्हणव्याख्यायां )
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତପ୍ରଯୁକ୍ତାନି ଶବ୍ଦନି ଡହ୍ମଣବ୍ୟାଖ୍ୟାୟାଂ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।

10. तत्र _______ अपि न भवन्ति इति आधुनिकाः आक्षेपं कुर्वन्ति । (शास्त्राणि, चित्राणि, मूलानि )
Solution:
ତତ୍ର ଚିତ୍ରାଣି ଅପି ନ ଭବନ୍ତି ଇତି ଆଧୁନିକା ଆକ୍ଷେପଂ କୁର୍ବନ୍ତି ।

11. आर्षग्रन्थानां रचना तु _______ भवति । (सूत्ररूपा, सरला, सालंकारा)
Solution:
ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ରଚନା ତୁ ସୂତ୍ରରୂପା ଭବତି ।

12. सूत्र _ संक्षिप्तं भवति । (साहित्यवत्, गणितवत्, विज्ञानवत्)
Solution:
ସୂତ୍ର ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭବତି ।

13. तत् गणितवत् _______ भवति । (सूत्राकारं, सरलं, संक्षिप्तं)
Solution:
ତତ୍ ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପୁଂ ଭବତି ।

14. अतः तस्य अवगमनार्थं _______ आवश्यकता भवति । ( व्याख्यानस्य, टीकायाः, चित्राणाम् )
Solution:
ଅତଃ ତଥ୍ୟ ଅବଗମନାର୍ଥୀ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି ।

15. एतया पृष्ठभूमिकया यदि अवलोकयते तर्हि _______ आधुनिकैः वैज्ञानिकैः अपि श्लाधनीयः भवति । (सुश्रुतग्रन्थः, चरकग्रन्थः, डह्लणग्रन्थः)
Solution:
ଏତୟା ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୟା ଯଦି ଅବଲୋକ୍ୟତେ ତହିଁ ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକଃ ବୈଜ୍ଞାନିକୈ ଅପି ଗ୍ଲାଘନୀୟ ଭବତି ।

16. सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या _______ भवति । ( दशाधिका, शताधिका, सहस्राधिका)
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାଂ ଶସ୍ତକର୍ମଣି ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାନାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧି ଭବତି ।

17. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि _______ हस्तः एव प्रधानतमः । ( रोगिणः, वैद्यस्य, भगवतः )
Solution:
ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ ।

18. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य _______ एव प्रधानतमः । ( पाद:, हस्तः, अङ्गुलिभागः )
Solution:
ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ ।

19. तानि सर्वाणि प्रायः _______ तत्सदृशवस्तुनिर्मितानि वा । (स्वर्णनिर्मितानि, रौप्यनिर्मितानि, लोहनिर्मितानि )
Solution:
ତାନି ସର୍ବାଣି ପ୍ରାୟଃ ଲୋହନିର୍ମିତାନି ତତ୍ସଦୃଶବସ୍ତୁନିର୍ମିତାନି ବା ।

20. तत्र स्वस्तिकयन्त्राणि _______ भवेयुः । (अष्टाङ्गुलप्रमाणानि, दशाङ्गुलप्रमाणानि, अष्टादशाङ्गुलप्रमाणानि )
Solution:
ତତ୍ର ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି ଅଷ୍ଟାଦଶାଙ୍ଗୁଳପ୍ରମାଣାନି ଭବେୟୁ ।

21. स्वस्तिकयन्त्राणि _______ उपयुक्तानि आसन् । (शल्यकर्मणि, गृहकर्मणि, कृषिकर्मणि )
Solution:
ସ୍ବସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି ଶଲ୍ୟକର୍ମଣି ଉପଯୁକ୍ତାନି ଆସନ୍ ।

22. लेखकेन प्रथमं _______ मुखस्य चित्राणि लिखितानि । (देवानां, मनुष्यानां, मृगपक्षिणां )
Solution:
ଲେଖକେନ ପ୍ରଥମଂ ମୃଗପକ୍ଷିଣା ମୁଖସ୍ୟ ଚିତ୍ରାଣି ଲିଖୁନି ।

23. एवं सुश्रुतविवरणम् अतीव _______ अस्ति । (भावगर्भकम्, भावोद्वीपकम्, अर्थगर्भितम्)
Solution:
ଏବଂ ସୁଶ୍ରୁତ ବିବରଣମ୍ ଅତୀବ ଅର୍ଥଗର୍ଭିତମ୍ ଅସ୍ଥି ।

24. ___ विधानि शस्त्राणि सुश्रुतेन उक्तानि सन्ति । (विंशतिः, चतुर्विंशतिः, पञ्चविशति:)
Solution:
ବିଂଶତିଃ ବିଧାନି ଶାସ୍ତ୍ରାଣି ସୁଶ୍ରୁତେନ ଉକ୍ତାନି ସନ୍ତି ।

25. सुश्रुतेन _______ आविष्कृता आसीत् । (सुन्यशस्त्रचिकित्सा, कायचिकित्सा, शल्यचिकित्सा)
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତେନ ସୁନମଃଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଆବିଷ୍କୃତା ଆସୀତ୍ ।

26. सुनम्यशस्त्रचिकित्सायाः जननी _______ | ( भारतभूमिः, यूरोपदेशः, आमेरिका)
Solution:
ସୁନଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟୀ ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

अतिसंक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. चिकित्साविज्ञाने कति विभागौ स्तं ?
Solution:
ଦ୍ବୋ

2. कः विश्वामित्रस्य पुत्रः आसीत् ?
Solution:
ସ୍ମଶଙ

3. सुश्रुतः कति संवत्सरेभ्यः पूर्वम् आसीत् ?
Solution:
१०००

4. सुश्रुतसंहिता कस्य शल्यकर्मप्रधानः ग्रन्थः ?
Solution:
ଅଶାଲାୟବେଦସ୍ୟ

5. आशुक्रियया आतुरस्य चिरं किं न भवति ?
Solution:
କ୍ଳମ

6. सुश्रुतप्रयुक्त शब्दानां व्याख्यानं कुत्र प्रदर्शितम् ?
Solution:
ଡହ୍ମଣବ୍ୟାଖ୍ୟାୟାମ୍

7. आर्षग्रन्थानां रचना किम्भूता भवति ?
Solution:
ସୂତ୍ରରୂପା

8. सूत्रं कीदृशं संक्षिप्तं भवति ?
Solution:
ଗଣିତତତ୍

9. सूत्रं गणितवत् किं भवति ?
Solution:
ସଂଯିପୃମ୍ନ

10. सूत्रस्य अवगमनार्थं कस्य आवश्यकता भवति ?
Solution:
ବ୍ୟାଖ୍ୟାନମନ

11. कः ग्रन्थः आधुनिकैः वैज्ञानिकैः अपि श्लाघनीयः भवति ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ

12. सुश्रुतग्रन्थः आधुनिकैः कैः श्लाघनीय भवति ?
Solution:

13. सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या कति अस्ति ?
Solution:
ଶତାଧିକା

14. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य कः एव प्रधानतम: ?
Solution:

15. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि कस्य हस्तः एव प्रधानतम: ?
Solution:

16. कति स्वस्तिकयन्त्राणि सन्ति ?
Solution:

17. कति नाड़यः सन्ति ?
Solution:

18. कति शलाका: सन्ति ?
Solution:

19. कति उपयन्त्राणि सन्ति ?
Solution:
ପଅଁବିଂଶତି (୨୫)

20. कानि अष्टादशाङ्गुलप्रमाणानि भवेतयुः ?
Solution:
ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତାଣି

21. कस्य उद्धरणार्थम् स्वस्तिकयन्त्राणि उपयुज्यन्ते ?
Solution:
ଅଣ୍ଠିଲିଗ୍ନମ୍ୟ ଶଲଖମ୍ୟ

22. सुश्रुतविवरणम् अतीव किम् अस्ति ?
Solution:
ଅର୍ଥଗତତପ୍

23. तेन एव किं सुकरं भवति ?
Solution:
ଶଲ୍ୟାଦ୍ଧରଣମ୍

24. सुश्रुतस्य किम्भूता अद्यतनरख्यातिः अस्ति ?
Solution:
ତଦାମ୍ବନାସପ୍ତତିପାନକାଯ୍ୟନିମିତିକା

25. सुश्रुतेन कीदृशी चिकित्सा आविष्कृता अस्ति ?
Solution:
ସ୍ମନାମ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିସ

26. का सुनम्यशास्त्रचिकित्सायाः जननी ?
Solution:
ଭାରତର୍ଜମି

27. क़दा देशीयवैद्याः फालपटलाविधान प्रकर्म कुर्वन्ति स्म ?
Solution:
୧୭୩୨

28. कस्मित् आङ्गलपत्रिकायां ‘फालपटलविधान’ चिकित्सायाः चित्रं प्रकटितम् ?
Solution:
Gentleman’s Magazine

संक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. आयुर्वेदस्य सम्प्रदायौ कौ ?
Solution:
ଆୟୁର୍ବେଦେ ଦ୍ରୌ ସମ୍ପ୍ରଦାୟୌ ପ୍ରଚଳିତୌ । ଆତ୍ରେୟକାୟଚିକିତ୍ସା ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚ ଇତି । ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚ ଏତଦ୍‌ବିଷୟକୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି ।

2. वाल्मीकीये रामायणे सुश्रुतविषये किमुल्लेखः अस्ति ?
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତି । ଡଃ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ପୁତ୍ର ଆସୀତ୍ । ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ଚାପି ଉଲ୍ଲେଖ ତତ୍ର ଅସ୍ଥି । ସୁଶ୍ରୁତଃ ୬୦୦୦ ସଂବସ୍ତ୍ରରେଭ୍ୟ ପୂର୍ବମ୍ ଆସୀତ୍ଵ ଇତି ବସ୍ତୁ ଶକ୍ୟତେ ।

3. सुश्रुतसंहिता कीदृशी रचना ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗାୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଅସ୍ଥିନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥ ଯନ୍ତ୍ର-ଶସ୍ତ୍ର-କ୍ଷାର-ଅଗ୍ନି-ପ୍ରଣିଧାନାନି ଇତି ଚତ୍ବାରି ବିଧାନାନି ସନ୍ତି । ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମ-ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣୋ ବିଷୟ ନିରୂଷ୍ୟନ୍ତେ ।

4. शस्त्रज्ञस्य कानि लक्षणानि सन्ति ?
Solution:
ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣାନି ସୁଶ୍ରୁତଃ ଇହଂ ବିବୃଣୋତି । ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍, ଆଶୁକ୍ରିୟା, ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷ୍ମଣ୍ୟମ୍, ଅସ୍ବେଦଃ, ବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଶ୍ଚ ଏତାନି ଲକ୍ଷଣାନି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ପ୍ରଶସ୍ୟତେ ।

5. आधुनिकाः भारतीयार्षविज्ञानग्रन्थविषये किम् आक्षिपन्ति ?
Solution:
ଆଧୁନିକ ଗ୍ରନ୍ଥଷୁ ବିଷୟପ୍ରତିପାଦନଂ ସୁନିଶ୍ଚିତଂ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଚ ଭବତି । ପରନ୍ତୁ ଭାରତୀୟେଷୁ ଆର୍ଷବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥଷୁ ବିଷୟପ୍ରତିପାଦନମ୍ ଅତୀବ ସାଧାରଣରୀତ୍ୟା କୃତଂ ଭବତି । ତତ୍ର ବିଷୟାଣା ବୈବିଧ୍ୱଂସ୍ୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ କିମପି ସ୍ପଷ୍ଟ ନ ଭବତି । ତତ୍ର ଚିତ୍ରାଣି ଅପି ନ ଭୁବନ୍ତି । ଇତି ଆଧୁନିକା ଭାରତୀୟାର୍ଷବିଜ୍ଞାନସ୍ୟ ଉପରି ଆକ୍ଷେପଂ କୁର୍ବନ୍ତି ।

6. सूत्रस्य लक्षणं किम् ?
Solution:
ସୂଚନାତ୍, ସୂତ୍ରଣାତ୍, ଅର୍ଥସନ୍ତ ତଃ ସନ୍ଧାନାତ୍ ସୂତ୍ରମିତି ଉଚ୍ୟତେ । ସୂତ୍ର ତୁ ସୂଚନାକାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ତନ୍ତ୍ରବ୍ୟବସ୍ଥ ତିଷ୍ଠତି । ସୂତ୍ର ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭବତି । ତସ୍ୟ ଅବଗମନାର୍ଥୀ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

7. सुश्रुतग्रन्थः कथम् आधुनिकैः अपि श्लाघनीयः भवति ?
Solution:
ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ରଚନା ତୁ ସୂତ୍ରରୂପା ଭବତି । ସୂତ୍ରାଣାମ୍ ଅବଗମନାର୍ଥେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି । ଚିତ୍ରାଣାମ୍ ଅଭାବସ୍ୟ କାରଣଂ ତୁ ତତ୍‌କାଳେ ସ୍ଥିତା ଲେଖନସାମଗ୍ରୀନାଂ ପରିମିତିଃ ଏବଂ ଇତି ପୁନଃ ବକ୍ତବ୍ୟ ନାସ୍ତି । ଏତୟା ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୟା ଯଦି ଅବଲୋକ୍ୟତେ ତହିଁ ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକୈ ବୈଜ୍ଞାନିକୈ ଅପି ଶ୍ଵାଘନୀୟଃ ଭବତି ।

8. चित्राणाम् अभावस्य कारणं किम् ?
Solution:
ଆଧୁନିକା ପ୍ରାଚୀନ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାମୁପରି ସ୍ୱକୀୟମତଃ ଇହଂ ବର୍ଣ୍ଣୟତି ଯଥା ତତ୍ର ଚିତ୍ରାଣି ଅପି ନାସ୍ତି ଇତି । ଅତଃ ଚିତ୍ରାଣାମ୍ ଅଭାବସ୍ୟ କାରଣଂ ତୁ ତତ୍‌କାଳେ ସ୍ଥିତା ଲେଖନସାମଗ୍ରୀନାଂ ପରିମିତି ଏବ । ଏତତ୍ ନ ଯତୋହି ସୁଶ୍ରୁତେନ ସ୍ଵଗ୍ରରେ ବହୁନି ଚିତ୍ରାଣି ଉଲ୍ଲିଖିତଃ ।

9. सुश्रुतोक्तानि शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणि कानि ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନି ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧି ଅସ୍ଥି । ତାନି ଷପ୍ରକାରକାଣି ଭବନ୍ତ ଯଥା – ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି, ସଂଦଶଯନ୍ତ୍ରାଣି, ତାଳଯନ୍ତ୍ରାଣି, ନାଡ଼ୀଯନ୍ତ୍ରାଣି, ଶଳାକାଯନ୍ତ୍ରାଣି, ଉପଯନ୍ତ୍ରାଣି ଚେତି ।

10. सश्रुतानुसार यन्त्राणि कीदशानि स्यः ?
Solution:
ମୃଗପକ୍ଷିତାଂ ମୁଖ୍ୟ ଏତେଷା ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ମୁଖାନି ପ୍ରାୟ ସଦୃଶାନି ଭବନ୍ତି । ତତ୍ ସାରୂପ୍ୟାତ୍ ତତ୍ ନିର୍ଦେଶାତ୍ ଅପି କେନାପି ଚିକିସକେନ ସ୍ୱଯୁକ୍ତା ସ୍ବପ୍ରତିଭୟା ଚ ଅନ୍ୟଯନ୍ତ୍ରଣାମ୍ ଆବିଷ୍କାରଃ ଅପି କର୍ତ୍ତୁ ଶକ୍ୟତେ । ତାନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି – ସମାହିତାନି, ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖାନି, ସୁଦୃଢ଼ାନି, ସୁରୂପାଣି, ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି ଚ ସ୍ୟୁ

11. यन्त्राणां ग्रहणसामर्थ्यं कथम् अधिकं भवति ?
Solution:
ଅପି ଶଲ୍ୟଜ୍ଞ ରୁଗ୍‌ଣସ୍ୟ ଶରୀରସ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଗ୍ରହୀତୁ ଶକ୍ନୋତି । ଯନ୍ତ୍ରଣା ଗ୍ରହଣସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ ଅଧ୍ଵଂକଂ ଭବତି ।

12. किं तावत् गुल्मोन्मूलनम् ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ସ୍ଵରଚିତଗ୍ରନ୍ଥି ବିବିଧା ଚିକିତ୍ସା ବଣ୍ଠିତମ୍ । ତନ୍ମଧେ ଗୁଳ୍ମନ୍ମଳମ୍ ଅନ୍ୟତମମ୍ । ଅସ୍ମିନ୍ ଚିକିତ୍ସାୟାଂ ଶରୀରେ ଜାତାନାଂ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀନାଂ ନିବାରଣଂ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ରୋଗସ୍ୟ ମୂଳକାରଣଂ ଭବତି ଶରୀରସ୍ଥ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀ । ଏତେରାଂ

13. सुश्रुतस्य अद्यतनख्यातिः किम् अस्ति ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଅଦ୍ୟତନଖ୍ୟାତିଃ ତଦୀୟ ନାସପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ କାର୍ଯ୍ୟନିମିତ୍ତିକା ଅସ୍ତି । ଏତଦ ତେନ ସୁନମଂଶ ସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଆବିଷ୍କୃତା ଆସୀତ୍ । ଅସ୍ଥିସଦୃଶକଠିନଭାଗାନ୍ ବିହାୟ ଦେହସ୍ୟ ଅନ୍ୟଷ୍ୟ ମୃଦୁଳଭାଗାନାଂ ଛେଦନଂ ଶସ୍ତ୍ରଣ କୃତ୍ଵା ତତଃ ଉଦ୍‌ତା ଦେହସ୍ୟ ଅନ୍ୟସ୍ମିନ୍ ସ୍ଥାନେ ତେରାଂ ସୁସ୍ଥାପନମେବ ସୁନନ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଇତି ଉଚ୍ୟତେ । ଉଦ୍ଧୃତଃ ଭାଗ ନୂତନେ ସ୍ଥାନେ ତଦର୍ଶୀଭୂୟ ଏବ ଯଥା ତିଷେତ୍ ତଥା ସ୍ଥାପନାର୍ଥ ନିତରାଂ କୌଶଳମ୍ ଅପେକ୍ଷିତ ଭବତି ।

14. किं नाम फालपटलविधानम् ?
Solution:
ପ୍ରକର୍ମ ଆସୀତ୍ । ଏତତ୍ ପ୍ରକର୍ମ ଆଧୁନିକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟାମ୍ ଇଦାନୀମ୍ ଅପି ଉପଯୁଜ୍ୟତେ ‘ଫାଳପଟଳବିଧାନ’ ନାମଧେୟନ । ଦେଶୀୟବୈଦ୍ୟା ଏତତ୍ ପ୍ରକର୍ମ କୁର୍ବନ୍ତି ସ୍ମ ।

दीर्घप्रश्नोत्तरम्:

1. चिकित्साविज्ञानोपरि संक्षिप्त सूचनां प्रदेया ।
Solution:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନଂ ଦୌ ବିଭାଗୌ ସ୍ତ୍ରୀ ଯଥା – (୧) ଭେଜଷ ଚିକିତ୍ସା (୨) ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚେତି । ଆୟୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବେଦଃ ଭବତି ଆୟୁର୍ବେଦଃ । ଆୟୁର୍ବେଦ ଦ୍ରୌ ସଂପ୍ରଦାୟୌ ପ୍ରଚଳିତୌ । ତତ୍ ଯଥା – ଆତ୍ରେୟକାୟଚିକିତ୍ସା ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା ଚେତି । ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚ ଏତତ୍ ବିଷୟକୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି । ଅସ୍ମିନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥ ଚିକିତ୍ସାବିଷୟକ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତା । ସୁଶ୍ରୁତ ସ୍ୱରଚିତେ ଗ୍ରନ୍ଥ ବିବିଧାନି ଚିକିତ୍ସାବିଷୟକାନି ସୂତ୍ରାଣି ପ୍ରଦତ୍ତାନି । ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ଶସ୍ତ୍ରାଣଂ ଚ ବିନିଯୋଗ ସୁଶ୍ରୁତେନ ଉଲ୍ଲିଖମ୍ । ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରପରମ୍ପରାୟାମ୍ ଅସ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥସ୍ୟ ପ୍ରାଚୀନତା ବିଦ୍ୟତେ ।

2. सुश्रुतस्य परिचयं प्रदाय तस्यकृतः ग्रन्थस्य संक्षिप्त विवरण प्रदत्त ।
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କ୍ରିୟତେ । ସ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ପୁତ୍ର ଆସୀତ୍ । ଡଃ ୬୦୦୦ ସଂବସ୍ତ୍ରରେଭ୍ୟ ପୂର୍ବମ୍ ଆସୀତ୍ ଇତି କଥ୍ୟତେ । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗାୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଅସ୍ମିନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥ ସୂତ୍ରପଦ୍ଧତି ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ବିଶଦୀକରଣଂ ଚ ପ୍ରଦର୍ଶୟିତୁ ଶକ୍ୟମ୍ । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ସୂତ୍ରରୂପେଣ ରଚିତମ୍ । ଡହ୍ମଣସ୍ୟା ବ୍ୟାଖ୍ୟାଽପି ଅତ୍ର ପ୍ରଦୀୟତେ ।

3. सुश्रुतोक्तः यन्त्राणां संख्या तेषां प्रकारभेदं च आलोचयत ।
Solution:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ ଦ୍ରୌ ବିଭାଗାଁ ସ୍ତ୍ରୀ, ଯଥା – ଭେଷଜ ଚିକିତ୍ସା ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚେତି । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟକଃ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ ଭବତି । ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ-ଆୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ ଶଲ୍ୟକର୍ମ ପ୍ରଧାନଃ ଏଷ ଗ୍ରନ୍ଥି । ପୁନଶ୍ଚ ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାଂ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାଂନାଂ ଯନ୍ତ୍ରାଶାଂ ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧିକ ଅସ୍ଥି । ତାନି ଷପ୍ରକାରକାଣି ଭବନ୍ତି ଯଥା – (୧) ସ୍ବସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି – ଚତୁର୍ବିଂଶତିଃ (୨୪), (୨) ସଦଂଶମପାନି – ଦ୍ବେ (୨), (୩) ତାଲପ୍ନ୍ତ୍ରାଣି – ଦ୍ବେ (୨), (୪) ନାଡ଼ାଯନ୍ତ୍ରାଣି ବିଶ ମି (୨୦), (୫) ଶଳାକାଯନ୍ତ୍ରାଣି – ଅଷ୍ଟବିଂଶତିଃ (୨୮), (୬) ଉପଯନ୍ତ୍ରାଣି ପଞ୍ଚବିଂଶତିଃ (୨୫) । ଏତାନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି ପ୍ରାୟଃ ଲୋହନିର୍ମିତାନି, ତତ୍ ସଦୃଶ ବସ୍ତୁନିର୍ମିତାନି ବା । ତତ୍ର ନାନା ପ୍ରକାରକାମାଂ ମୃତାପକ୍ଷିତାଂ ମୁଖ୍ୟ ଏତେଷା ଯନ୍ତ୍ରାଶାଂ ମୁଖାନି ପ୍ରାୟ ସଦୃଶାନି ଭବନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏତାନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି ସମାହିତାନି, ଶ୍ଳେକ୍ଷଣମୁଖାନି, ସୁଦୃଢ଼ାନି, ସୁରୂପାଣି, ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି ଚ ସ୍ୟୁ । ଅନେନ ପ୍ରକାରେଣ ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ଭେଦଂ ସଂଖ୍ୟା ଚ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ ।

4. सुश्रुतप्रयुक्तः काश्चन शस्त्रचिकित्साः वर्णयत ।
Solution:
ସ୍ବତଃ ସ୍ବରଚିତଗ୍ରନ୍ଥ ନ କେବଳଂ ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ଶସ୍ତ୍ରାଣଂ ଚ ବର୍ଣ୍ଣନଂ କୃତମ୍ ଅପିତୃ ବିଶିଷ୍ଟାନି କତିପୟ ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରକର୍ମାଣି ତେନ ବ୍ୟାଖ୍ୟାତାନି । ତଦ୍ ଯଥା – କ୍ଷାରକର୍ମାଣି (Surgery by caustics), ଅଗ୍ନିକର୍ମାଣି (Cauterisation by heat), ଲେତ୍ରପ୍ରତମିଶି (Operation on the eyes), ଅଣରାପ୍ତକମାଣି (Operation for urinary calculus) ଲଜ୍ୟାଦାନ | ଏତତ୍ ବିହାୟ ସୁଶ୍ରୁତେନ କାଣ୍ଟନ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚ କ୍ରିୟନ୍ତେ ସ୍ମ । ଯଥା –
(୧) ପୁନର୍ବାସାଙ୍ଗରଚନା (Plastic surgery) – ନାସିକାୟଃ ସ୍ଵରୂପସ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନମ୍ ।
(୨) ଅଙ୍ଗାସ୍ଥିବିଚ୍ଛେଦନମ୍ – ଅଙ୍ଗାନାମ୍ ଅସ୍ଥିନାଂ ଚ ଶରୀରାତ୍‌ ଅପସାରଣମ୍ ।
(୩) ଗୁଳ୍ମନୁ ଳନମ୍ – ଶରୀରେ ଜାତାନାଂ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀନାଂ ନିବାରଣମ୍ ।
(୪) ଅନ୍ତ୍ରବୃଦ୍ଧିନିବାରଣମ୍ (ହାଣ୍ଡିୟାଚିକିତ୍ସା) – କେନଚିତ୍ର କାରଣେନ ସ୍ବସ୍ଥାତ୍ ବହିଃ ଆଗତସ୍ୟ ଅଙ୍ଗସ୍ୟ ସୀମକରଣମ୍ ।
(୫) ମୂତ୍ରାଶୟେ ଉତ୍ପନ୍ନନାମ୍ ଅଶ୍ମସଦୃଶାନାଂ ନିବାରଣମ୍, ଗର୍ଭାଶୟାତ୍ ମୃତଗର୍ଭସ୍ୟ ଅପସାରଣମ୍, ଭଗନ୍ଦରମୂଳ ଚିକିତ୍ସା ଇତ୍ୟାଦୟଃ ।
(୬) ଶଲ୍ୟତନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠସ୍ୟ ଅଧସ୍ତାତ୍ ସ୍ଥିତେଷୁ ଭାଗେଷୁ ଉତ୍ପନ୍ନନାଂ ବ୍ରଣାଦୀନାଂ ଚିକିତ୍ସା ।
(୭) ଶଳାକ୍ୟଯନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠାତ୍ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ, ତନ୍ନାମ କଣ୍ଠ-ନେତ୍ର-ନାସିକା-ମୁଖାଦିଷୁ ଅବୟବେଷୁ ଉତ୍ପନ୍ନନାଂ ରୋଗାମାଂ ଚିକିତ୍ସା ।

5. सुनम्यशस्त्रचिकित्सा विषये संक्षिप्तविवरण प्रदेय ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ସ୍ୱରଚିତଗ୍ରନ୍ଥ ବିବିଧା ଚିକିତ୍ସା ବଣ୍ଡିତାଃ । ସୁନମ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟା (Plastic surgery) ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଅଦ୍ୟତନଖ୍ୟାତିଃ ତଥ୍ୟ ନାସା ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ (Nose repair) କୃତେ ଭବତି । ଅତଃ ଅସ୍ଥିସଦୃଶ ନାସିକାୟା ଛିନ୍ନସ୍ୟ କଣ୍ଠସ୍ୟ ବା ଯଥାପୂର୍ବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନଂ କଳା ଅସ୍ଥିନ୍ ଚିକିତ୍ସାପଦ୍ଧତୌ ଅବଲମ୍ବତେ । ଏଷା ଏକା କଳା ଯୟା ଶରୀରସ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବିଧାନଂ ଭବତି ।

भावसंप्रसारणम्:

1. शौर्यम् आशुक्रिया शस्त्रतैक्षणम् अस्वेद वेपथुः ।
असंमोहश्च वैद्यस्य शस्त्रकर्मणि शस्यते ।
Solution:
ଶ୍ଳୋକୋୟାଂ ପଠିତଃ ‘ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ମିନ୍ ଶ୍ଳୋକେ ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣମ୍ ଉଚ୍ୟତେ ।
ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମକରଣମ୍, ଶସ୍ତ୍ରର୍ତେକ୍ଷ ସୁନିଶିତରଂ ସଧାରଣଂ ଚ, ଅସ୍ବେଦଃ, ବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଃ ନାମ ଅସଂମୂଢ଼ତା ଇତ୍ୟାଦୟଃ ଯେ ଗୁଣା ସନ୍ତ ତେ ତୁ ବୈଦ୍ୟୁନ ସ୍ବୀକରଣୀୟମ୍ । ଏତେନ ଗୁଣେନ ଚିକିତ୍ସକା ସଦୈବ ପ୍ରଶଂସିତାଂ ଭବନ୍ତି । ଅନେନ ଗୁଣେନ ଚିକିତ୍ସକସ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମ ସୁକରଂ ଭବତି । ଆତୁରସ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା ଅପି ଶୋଭନଂ ଭବତି । ଅତଃ ବୈଦ୍ୟା ଏତାଦୃଶଗୁଣଯୁକ୍ତା ଭାବେୟୁ । ଆଧୁନିକା ଚିକିସକା ଯଦି ଏଷା ଗୁଣାନମ୍ ଅଧିକାରୀ ଭବିଷ୍ୟନ୍ତ ତହିଁ ଉତ୍ତମଚିକିତ୍ସକରୂପେଣ ପରିଗଣ୍ୟତେ ।

2. सूत्रं तु सूचनाकारिग्रन्थे तन्तुव्यवस्थयोः ।
Solution:
ପ୍ରାଚୀନ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ରଚନା ତୁ ସୂତ୍ରରୂପା ଭବତି । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣଂ ଯଥା – ସୂଚନାତ୍ ସୂତ୍ରତାତ୍ ଚ ଏବଂ ଅର୍ଥସକ୍ତ ତଃ ସନ୍ଧାନାତ୍ ଚ ସୂତ୍ରମିତି ଉଚ୍ୟତେ । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ସ୍ଥିତି ସୂଚନାକାରିଗ୍ରନ୍ଥ ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥୟୋ ଭବତି । ପୁନଶ୍ଚ ସୂତ୍ର ତୁ ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପୁଂ ଭବତି । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ଅବଗମନାର୍ଥୀ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି । ଅନେନ ସୂତ୍ରମାଧମେନ ସୁଶ୍ରୁତଃ ବହୁବିଧାନି ଚିକିତ୍ସା ସମ୍ବନ୍ଧାନ ବିଷୟାନି ପ୍ରତିପାଦିତାନି ସନ୍ତି । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ସଂକ୍ଷିପ୍ତିକରଣଂ ସାରତତ୍ତ୍ଵଭୂତଂ ଚ ସର୍ବତ୍ର ପରିପ୍ରକାଶ୍ୟତେ । ସୂତ୍ରେଣ ବିରଚିତଂ ଗ୍ରନ୍ଥ ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଇତି ।

3. तद्ऋते यन्त्राणाम् अप्रवृत्तिरेव ।
Solution:
ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ହସ୍ତୀ କରଂ ପ୍ରଧାନତମଃ ତଦେବ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ଚିକିତ୍ସାର୍ଥୀ ସୁଶ୍ରୁତେନ ପ୍ରାୟତଃ ଶତାଧ୍ଵନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି ଉପଯୁଜ୍ୟତେ । ବସ୍ତୁତଃ ପ୍ରଧାନତମଃ । ତଦ୍ ଋତେ ଯନ୍ତ୍ରଣାମ୍ ଅପ୍ରବୃତ୍ତିରେବ । ସର୍ବାଣି ଅପି ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି ହସ୍ତସ୍ୟ ଶରୀରବାଧାକରାଣି ଶଲ୍ୟାନି, ତେଷାମ୍ ଆହାରଣୋପାୟୋ ଯନ୍ତ୍ରାଣି । ଅତଃ ସର୍ବବିଧଯନ୍ତ୍ରଣଂ ଅତଃ ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

4. “ तन्नाम तस्य ग्रहणसामर्थ्यम् अधिकं भवति । ”
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧ୍ଵନି ଭବନ୍ତି । ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ । ଯନ୍ତ୍ରଣା ପ୍ରବୃତିଃ ହସ୍ତାଭ୍ୟ ଭବତି । ମନଃ ଶରୀରବାଧାକରାଣି ଶଲ୍ୟାନି, ତେଷାମ୍ ଆହରଣୋପାୟ ଯନ୍ତ୍ରାଣି | ଯନ୍ତ୍ରାଣି ଲୌହନିର୍ମିତାନି ତତ୍ ସଦୃଶଧାତୁନିର୍ମିତାନି ଚ ଭବନ୍ତି । ନାନାପ୍ରକାରକାମାଂ ମୃଗପକ୍ଷିଣା ମୁଖ୍ଯ ଏତେରାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ମୁଖାନି ପ୍ରାୟଃ ସଦୃଶାନି ଭବନ୍ତି । ଏତେଷୁ ସର୍ବେଷୁ ଅପି ଯନ୍ତେଷୁ ପ୍ରଧାନଃ ଅଂଶ ଇତ୍ଯୁକ୍ତ ତତ୍‌ପ୍ରାଣିମୁଖାନି ଯଥା ବସ୍ତୁ ଗୃହଣାନ୍ତି ତଥା ଏବ ଦୃଢ଼ତୟା ଏତଃ ଅପି ଶଲ୍ୟଜ୍ଞ ରୁଗ୍ଣସ୍ୟ ଶରୀରସ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଗ୍ରହୀତୁ ଶକ୍ନୋତି | ତନ୍ନାମ ତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରସ୍ୟ ଗ୍ରହଣସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ ଅଧ‌ିକଂ ଭବତି । ତେନ ଏବ ଣଲୋହାଦରଣ ପ୍କର ଭବତି |

5. “सुनम्य शस्त्रचिकित्सायाः जननी भारतभूमिः ।”
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ସ୍ଵରଚିତଗ୍ରନ୍ଥି ବିବିଧା ଚିକିତ୍ସା ବଣ୍ଡିତାଃ । ସୁନନ୍ୟ-ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟା (Plastic surgery) ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଅଦ୍ୟତନଖ୍ୟାତିଃ ତଥ୍ୟ ନାସା ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ (Nose repair) କୃତେ ଭବତି । ଅତଃ ଅସ୍ଥିସଦୃଶ ସ୍ଥାନେ ତେରାଂ ସୁସ୍ଥାପନମେବ ସୁନଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଇତି ଉଚ୍ୟତେ । ପୁରୁଷସ୍ୟ ବିଶାଳାତ୍ ନିତମ୍ବପ୍ରଦେଶାତ୍ ଚର୍ମମୁଦ୍ଧତ୍ୟ ଭଗ୍ନା ନାସିକାୟା ଛିନ୍ନସ୍ୟ କଣ୍ଠସ୍ୟ ବା ଯଥାପୂର୍ବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନଂ କଳା ଅସ୍ମିନ୍ ଚିକିତ୍ସାପଦ୍ଧତୌ ଅବଲମ୍ବୀତେ । ଏଷା ଏକା କଳା ଯୟା ଣତାରମ୍ୟ ମୋନ୍ଦଯ୍ୟ ବିଧାନ ଉବଚି |

उत्कलभाषया अनुवादं कुरुत :

1. चिकित्साविज्ञाने दौ विभागौ – भेषजचिकित्सा शस्त्रचिकित्सा च इति ।
Solution:
ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଟି ବିଭାଗ – ଭେଷଜ ଚିକିତ୍ସା ଓ ଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା ।

2. आयुर्वेदे द्वौ सम्प्रदायौ प्रचलितौ – आत्रेयकाय – चिकित्सा धन्वन्तरीय शस्त्रचिकित्सा च ।
Solution:
ଆୟୁର୍ବେଦରେ ଦୁଇଟି ସଂପ୍ରଦାୟ ପ୍ରଚଳିତ – ଆତ୍ରେୟକାୟ ଚିକିତ୍ସା ଓ ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟ ଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା ।

3. चरकसंहिता सुश्रुतसंहिता च एतद्विषयकौ प्रख्यात आर्षग्रन्थौ ।
Solution:
ଚରକ ସଂହିତା ଓ ସୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା ଏହି ବିଷୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ବୈଦିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ।

4. अतः एव चरकसुश्रुतयोः ग्रन्थयोः अन्येषां वहूनां ग्रन्थानाम् उल्लेखः दृश्यते ।
Solution:
ଏଣୁ ହିଁ ଚରକ ଓ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଅନ୍ୟ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଉଲ୍ଲେଖ ଦେଖାଯାଏ ।

5. एकस्य मूलग्रन्थस्य विषये अनेकेषां व्याख्यानानां विरचनम् अस्मदीयविदुषां प्रधानं कर्म आसीत् ।
Solution:
ଗୋଟିଏ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥର ବିଷୟରେ ଅନେକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ବିରଚନ ଆମ ବିଦ୍ବାନୁମାନଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ।

6. सः विश्वामित्रस्य पुत्रः आसीत् ।
Solution:
ସେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ।

7. तत्र यन्त्र-शस्त्र-क्षार-अग्निः प्रणिधानानि इति चत्वारि विधानानि सन्ति ।
Solution:
ସେଥ‌ିରେ ଯନ୍ତ୍ର, ଶସ୍ତ୍ର, ସୋଡ଼ା ଓ ଅଗ୍ନିସଂଯୋଗ ପରି ଚାରିପ୍ରକାର ନିୟମ ରହିଛି ।

8. आधुनिकग्रन्थेषु विषयप्रतिपादनं अनिश्चितं सुस्पष्टं च भवति ।
Solution:
ଆଧୁନିକ ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ସୁସ୍ଥିର ଓ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଅଟେ ।

9. परन्तु भारतीयेषु आर्षविज्ञानग्रन्थेषु विषय- प्रतिपादनम् अतीव साधारणरीत्या कृतं भवति ।
Solution:
କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ବୈଦିକ ବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣ ଶୈଳୀରେ କରାଯାଇଛି ।

10. तत्र विषयाणां वैविध्यस्य आधिक्यात् किमपि स्पष्टं न भवति ।
Solution:
ସେଥ‌ିରେ ବିଷୟମାନଙ୍କର ବିବିଧତାର ବହୁଳତା ହେତୁ କିଛି ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉନାହିଁ ।

11. तत् गणितवत् संक्षिप्तं भवति ।
Solution:
ତାହା ଗଣିତ ପରି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଅଟେ ।

12. अतः तस्य अवगमनार्थं व्याख्यानस्य आवश्यकता भवति ।
Solution:
ଏଣୁ ତା’ର ଅବବୋଧନ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।

13. सुश्रुतग्रन्थः आधुनिकैः वैज्ञानिकैः अपि श्लाघनीयः भवति ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସନୀୟ ଅଟେ ।

14. एतस्मिन् लेखे तु मूलकल्पानाम् अनुसृत्य एव वहूनि चित्राणि रचितानि सन्ति ।
Solution:
ଏହି ଲେଖାରେ କିନ୍ତୁ ମୂଳ କଳ୍ପିତସୂତ୍ରକୁ ଅନୁସରଣ କରି ହିଁ ଅନେକ ଚିତ୍ର ଉଲ୍ଲିଖତ ହୋଇଛି ।

15. सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या शताधिका अस्ति ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ଵାରା କଥ୍ ଶସ୍ତ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଶହେରୁ ଅଧିକ ଅଟେ ।

16. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य हस्तः एव प्रधानतमः ।
Solution:
ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ଚିକିତ୍ସକର ହାତ ହିଁ ସବୁଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।

17. सर्वाणि अपि यन्त्रकर्मणि तदधीनांनि च ।
Solution:
ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରକାର୍ଯ୍ୟମାନ ମଧ୍ଯ ତା’ର ଅଧୀନସ୍ଥ ।

18. तानि सर्वाणि प्रायः लोहनिर्मितानि तत्सदृश वस्तुनिर्मितानि वा ।
Solution:
ସେ ସମସ୍ତ ପ୍ରାୟତଃ ଲୁହାରେ ନିର୍ମିତ ଅଥବା ଲୁହା ସଦୃଶ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁରେ ନିର୍ମିତ ।

19. अस्थिलग्नस्य शल्यस्य उद्धरणार्थम् एतानि उपयुज्यन्ते ।
Solution:
ହାଡ଼ରେ ଲାଗିଥ‌ିବା ଶରର ଉଦ୍ଧାର ନିମନ୍ତେ ଏଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

20. एतेन सुश्रुतस्य विवरणं यथार्थरूपेण चित्रितं भवति ।
Solution:
ଏହିପ୍ରକାରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଯଥାର୍ଥଭାବରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

21. कानिचन नामानि तु अद्य पर्यायशब्दत्वेन व्यवह्रियन्ते ।
Solution:
କେତେକ ନାମ କିନ୍ତୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଶବ୍ଦଭାବେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ।

22. विंशतिविधानि शस्त्राणि सुश्रुतेन उक्तानि सन्ति ।
Solution:
କୋଡ଼ିଏ ପ୍ରକାରର ଶସ୍ତ୍ର ବିଷୟରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ୱାରା କୁହାଯାଇଛି ।

23. सुश्रुतस्य अद्यतनख्यातिः तदीयनासप्रतिष्ठापन कार्यनिमित्तिका अस्ति ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଆଜିର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ତାଙ୍କର ନାସିକା ପ୍ରତ୍ୟାରୋପଣ କାର୍ଯ୍ୟ ନିମିତ୍ତ ଅଟେ ।

24. सुनम्यशस्त्रचिकित्सायाः जननी भारतभूमिः इत्येतत् सर्वैः अपि अनैक्रियते एव ।
Solution:
ସୁନଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ବା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ସର୍ଜରୀର ଜନ୍ମଦାତ୍ରୀ ଭାରତ ଦେଶ ବୋଲି ଏହା ହିଁ ସମସ୍ତେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର କରନ୍ତି |

25. भारते १७३७ तमे क्रिस्ताब्दे एव देशीयवैद्याः एतत् प्रकर्म कुर्वन्ति स्म ।
Solution:
ଭାରତରେ ୧୭୩୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ହିଁ ଦେଶୀୟବୈଦ୍ୟମାନେ ଏହି ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କରୁଥିଲେ ।

सुत्रुतस्य यत्रकर्मशस्त्रकर्माणी : (ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି)

ଲେଖକ ପରିଚୟ – ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ଆଧୁନିକ କବି ତଥା ଲେଖକ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଅନ୍ତି ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଶ୍ରୀ କେ.ଏଚ୍. କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତି ଅନ୍ୟତମ । ୧୯୨୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ । ଗୁଜରାଟ-ମହୀଶୂର-ତାମିଲନାଡୁ- ଚାକିରିରୁ ଅବସର ନେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ୩୦ଗୋଟି ଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଆଧାର କରି ବିରଚିତ । “ ଭାରତର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ଏହି ଦେଶରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବା ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଶାରୀରିକ-ମାନସିକ ଅଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକର ପରମ୍ପରା ଅତି ପ୍ରାଚୀନ । ବିଜ୍ଞାନକୁ ଛାଡ଼ି ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଅସମ୍ଭବ। ଏଣୁ ବିଜ୍ଞାନପ୍ରତି ରୁଚିବୋଧ ନିମନ୍ତେ ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି। ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ମହାନ୍ ପରମ୍ପରା ରହିଛି । ଅଥର୍ବବେଦରେ ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନର ଚର୍ଚ୍ଚା ଦେଖାଯାଏ । ସୁଶ୍ରୁତ ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ର ରଚନା କରି ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି’ ଆଧ୍ମନିକ ସମ୍ମତ ଲେଖାଗ ଣ୍ଡା କେ. ଏଚ୍. ତୃଶ୍ରାମଶଙ୍କ ବିରତ ” ଭାରଉପ୍ୟ ବିକ୍ନପରମଭା” ନାମକ ପ୍ମପ୍ତକର ଅଂଶବିଶେଷ |

ସାରକଥା – ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଗୋଟି ବିଭାଗ – ଭେଷଜ (ଔଷଧ) ଚିକିତ୍ସା ଏବଂ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା । ଆୟୁର୍ବେଦରେ ଦୁଇଟି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରଚଳନ ରହିଛି । ଆତ୍ରେୟକାୟଚିକିତ୍ସା ଓ ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା । ଏହି ବିଷୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ ଥିଲେ । ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣକରଣୀ ଇତ୍ୟାଦିର ଉଲ୍ଲେଖ ସେଥ‌ିରେ ଅଛି । ସୁଶ୍ରୁତ ୬୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା କିପରି ରଚନା ? ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଆୟୁର୍ବେଦର ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ । ଶଲ୍ୟ କ’ଣ ? ଶଲତି – ଶଲ୍ୟବତ୍ ତୁଦତି ଇତି ଶଲ୍ୟମ୍ । ଅର୍ଥାତ୍ କଣ୍ଟାପରି ଯାହା ଫୋଡ଼ିହୋଇଯାଏ ତାହାକୁ ଶଲ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ତା’ର ନିରାକରଣ ହିଁ ଶଲ୍ୟକର୍ମ ।

ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ବା ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସାରେ ବୈଦ୍ୟ ବା ଚିକିତ୍ସକର ସାହସ (ବୀରତ୍ବ), କାର୍ଯ୍ୟରେ ଶୀଘ୍ରତା, ଶସ୍ତ୍ରର ତୀକ୍ଷ୍ଣତା, ସ୍ନେହହୀନତା, କମ୍ପନରହିତୋ ଓ ଅନିର୍ବୋଧତାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଛି ।

ଏଠାରେ ଡହ୍ମଣଙ୍କର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଯଥା –
ଶୌର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଥ ନିର୍ଭୟତ୍ଵ (ଭୟଶୂନ୍ୟତା), ଭୟଭୀତ ହେଲେ ହେଁ ଆୟତାଧୀନ ଗଭୀର କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ଯ ଛେଦନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଛେଦନ କରିଥିବା କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ଛାଡ଼ିଦିଏ । ଆଶୁକ୍ରିୟାର ଅର୍ଥ ହାତର ଶିଥୁଳତା, ଅତିଶୀଘ୍ର ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମ କରିବା । ଆଶୁକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ରୋଗୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ କଷ୍ଟ ଲାଘବ ହୁଏ ନାହିଁ । ଶସ୍ତ୍ରତେକ୍ଷଣ ଶସ୍ତ୍ରର ଅତି ତୀକ୍ଷଣତା ଓ ଧାରଯୁକ୍ତତା | ତଦ୍ବାରା ପୀଡ଼ା ହୁଏ ନାହିଁ । ଅସଂମୋହ ହେଉଛି ନିର୍ବୋଧତା ବା ଅଜ୍ଞତା । ତାହାପୁଣି କଞ୍ଚା ବା ଟାଣ ଏବଂ ପାଚିଥି କ୍ଷତା ବା ବଥ ଆଦି ଜାଣିବା ଓ ଛେଦନ କରିବାରେ ଅଜ୍ଞତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା । ‘କ୍ଷତ ବା ଘା’ ଆଦିର ଛେଦନାଦିରେ ବା ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନରେ ଅସଂମୋହ ବା ମୂର୍ଚ୍ଛାରହିତୋ ବା ସ୍ଥିରତା ବୋଲି କେତେକ କୁହନ୍ତି ।
ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ଅତୀବ ସାଧାରଣ ରୀତିରେ ହୋଇଛି । ସେଥ‌ିରେ ବିଷୟର ବିବିଧତା, ଆଧ‌ିକ୍ୟତା କିଛିହେଲେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ । ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ । ଏକଥା ଆଧୁନିକମାନେ ଆକ୍ଷେପ କରନ୍ତି । ତା’ର କାରଣ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କର ରଚନା ସୂତ୍ରରୂପେ ହୋଇଛି । ତାହା ଗଣିତପରି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ । ଏଣୁ ତା’ର ଜାଣିବାପାଇଁ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଚିତ୍ରମାନଙ୍କର ଅଭାବର କାରଣ କିନ୍ତୁ ସେ ସମୟରେ ଥିବା ଲେଖନ ସାମଗ୍ରୀର ସ୍ଵଳ୍ପତା ବୋଲି ପୁଣି କହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ଏହି ଲେଖାରେ ମୂଳ କଳ୍ପନାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଅନେକ ଚିତ୍ର ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ଚିତ୍ରକରଣର ପ୍ରଯତ୍ନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି । ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ସଂଯୁକ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରର ସଂଖ୍ୟା ଶହେରୁ ଅଧିକ । ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ବୈଦ୍ୟର ହାତ ହିଁ ପ୍ରଧାନତମ କାରଣ ତା’ ବିନା ଯନ୍ତ୍ର ଅପ୍ରବୃତ୍ତ । ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ର ଏହି ହାତର ଅଧୀନ । ମନ ଶରୀରବାଧକ ଶଲ୍ୟ, ତାହାର ଆହରଣ ଉପାୟ ଯନ୍ତ୍ର । ତାହା ଛଅ ପ୍ରକାରର । ଯଥା – (୧) ସ୍ଵସ୍ତିକ ଯନ୍ତ୍ର, (୨) ସଂଦଂଶ ଯନ୍ତ୍ର, (୩) ତାଳ ଯନ୍ତ୍ର, (୪) ନାଡ଼ୀ ଯନ୍ତ୍ର,(୫) ଶଳାକା ଯନ୍ତ୍ର, (୬) ଉପଯନ୍ତ୍ର । ସ୍ଵସ୍ତିକ ଯନ୍ତ୍ର ୨୪ ପ୍ରକାର, ସଂଦଂଶ ଯନ୍ତ୍ର ୨ ପ୍ରକାର, ତାଳଯନ୍ତ୍ର ୨ ପ୍ରକାର, ନାଡ଼ୀ ଯନ୍ତ୍ର ୨୦ ପ୍ରକାର, ଶଳାକା ୨୮ ପ୍ରକାର, ଉପଯନ୍ତ୍ର ୨୫ ପ୍ରକାରକ ଅଟେ । ସେସବୁ ପ୍ରାୟତଃ ଲୌହ ବା ତତ୍‌ସଦୃଶ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ।

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମୁଖ ସହିତ ଏସବୁ ଯନ୍ତ୍ରର ମୁଖ ପ୍ରାୟତଃ ସମାନ । ଏତାଦୃଶ ସାଦୃଶ୍ୟ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାରୁ କେତେକ ଚିକିତ୍ସକ ନିଜର ଯୁକ୍ତି ଓ ପ୍ରତିଭାଦ୍ଵାରା ସ୍ଵଦେଶାନୁସାରେ ଅନ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ଆବିଷ୍କାର କରିଅଛନ୍ତି । ସମାହିତ, ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖ, ସୁଦୃଢ଼, ସ୍ଵରୂପ ଓ ସୁଗ୍ରାହ୍ୟ ଆଦି ଯନ୍ତ୍ରମାନ ହେବା ଉଚିତ । ସେହିପରି ସ୍ଵସ୍ତିକ ଯନ୍ତ୍ର ୧୮ ଅଙ୍ଗୁଳି ପ୍ରମାଣ ହେବା ଉଚିତ । ତା’ର ମୁଖ ସିଂହ-ବ୍ୟାଘ୍ର- ବୃକ-ତରକ୍ଷୁ-ରକ୍ଷ-ଦୀପି-ମାର୍କାର-ଶୃଗାଳ-ମୃଗ-ଏର୍ବାରୁକ-କାକ- ହୋଇଥାଏ । ମସ୍‌ରାକୃତି କୀଳକ (କଣ୍ଟା) ଦ୍ଵାରା ଆବଦ୍ଧ, ମୂଳରେ ଅଙ୍କୁଶ ପରି ଆବୃତ ହୋଇଥାଏ । ହାଡ଼ରେ ଲାଗିଥିବା ଆମେ ନିଶ୍ଚୟ ସ୍ମରଣ କରିବା ଯେ ଏସବୁ ଯନ୍ତ୍ରମାନ ସେ ସମୟରେ ଶଲ୍ୟକର୍ମରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଥିଲା । ପ୍ରଦତ୍ତ ଚିତ୍ରଦ୍ଵାରା ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଯଥାର୍ଥ ରୂପେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ଏହିପରି ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅର୍ଥଗର୍ଭିତ ହୋଇଛି । ଏ ସମସ୍ତ ରୁଗ୍‌ଣ (ରୋଗୀ) ଶରୀରର ଅଙ୍ଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହାର ଗ୍ରହଣ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ଶଲ୍ୟାଧରଣ ସୁକର ପ୍ରକୃତରେ ଶସ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର କେତେକ ଚିତ୍ର ଦେଖାଉଛୁ । ଏଗୁଡ଼ିକ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀକୁ ଅନୁକରଣ କରି ଲେଖାଯାଇଛି ।

କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମର ଉଲ୍ଲେଖ ତଥା ବ୍ୟାଖ୍ୟା ସୁଶ୍ରୁତ କରିଅଛନ୍ତି । ଯଥା – କ୍ଷାରକର୍ମ (surgery by caustics), ଅଗ୍ନିକର୍ମ (cauterisation by heat), ନେତ୍ରପ୍ରକର୍ମ (operation on the eyes), ଅଶ୍ମରୀପ୍ରକର୍ମ (opeation for urinary calculus) ଇତ୍ୟାଦି । କେତେକ ଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା; ଯଥା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ସର୍ଜରୀ ନାକର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଶନ ନିମନ୍ତେ, ଶରୀରରୁ ଅସ୍ଥି ଅପସାରଣ, ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥିର ନିବାରଣ, ହାର୍ଷିୟା ଚିକିତ୍ସା, ମୂତ୍ରାଶୟରୁ ଅଶ୍ଵନିବାରଣ, ଗର୍ଭାଶୟରୁ ମୃତଗର୍ଭର ଅପସାରଣ, ଭଗନ୍ଦରମୂଳ ଚିକିତ୍ସା, ବ୍ରଣାଦି ଚିକିତ୍ସା ଓ କଣ୍ଠର ଉପରିସ୍ଥ କର୍ଣ୍ଣ-ଆଖ୍-ନାକ-ମୁଖାଦିର ଚିକିତ୍ସା ।

ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଆଜିର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ନାସା ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ (nose repair) ପାଇଁ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ସେ ସୁନନ୍ୟଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ଶରୀରର କୋମଳ ଅଂଶରୁ ଚର୍ମ ଓ ମାଂସ ନେଇ ଦେହର ଅନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ସୁସ୍ଥାପନ କରିବା ବିଧ୍ଵକୁ ସୁନମଃ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) କୁହାଯାଏ । ଭାରତ ଏଭଳି ଚିକିତ୍ସାର ଜନନୀଭୂତା । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟମାନେ ଏପରି କଳାରେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ । ଫଳପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ଉଦ୍ଧାର କରି ଛିନ୍ନ ନାସିକା ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ ସାଧାରଣ ପ୍ରକର୍ମ (operation) ଥିଲା । ଏଭଳି ଚିକିତ୍ସା ଆଧୁନିକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ଯ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇଛି । ଏହା ‘ଫାଳପଟଳବିଧାନ’ ନାମରେ ନାମିତ (forehead flap method) ।

ଭାରତରେ ୧୭୩୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦେଶୀୟ ବୈଦ୍ୟମାନେ ଏହି ପ୍ରକର୍ମ କରୁଥିଲେ । ସେହି ବର୍ଷ ‘Gentleman’s Magazine’ ନାମକ ଇଂରାଜୀ ପତ୍ରିକାରେ ତା’ର ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥିଲା । ତାପରେ ଇଉରୋପ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ତାହା ବିଷୟରେ ଅନେକ ପ୍ରଚାର ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା । ହୋଇଥାଏ ତେବେ ତାହା ଚରକ ଓ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଭୂରି ପରିଶ୍ରମର ଫଳ ମାତ୍ର । ଏଣୁ ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ଚିକିତ୍ସକ ଏମାନକରି ଗ୍ରନ୍କ୍ନ ଅନ୍ନକାରଣ କରିବା ଉଚିତ |

TEXT – 1

ଚିକିମ୍ବାବିକାନେ ………………………………………………………… ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥା ।
ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଭେଷଜ = ଔଷଧ । ସମ୍ପ୍ରଦାୟ = ବିଭାଗ । କାୟ = ଶରୀର । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ = ବେଦ ଅନୁସୃତ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥ ।
ଅନୁବାଦ – ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଗୋଟି ବିଭାଗ – ଔଷଧ୍ଯ ଚିକିତ୍ସା ଓ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା । ଆୟୁର୍ବେଦରେ ଦୁଇଗୋଟି ବିଭାଗ ପ୍ରତଳିତ | ଆତ୍ରେସକର ଶଭାରଗିକିମା ଓ ଧନ୍ବନ୍ତରକର ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା | ଚଉକସଂଦ୍ରିତା ଓ ପତ୍ନଫଦ୍ଵିତା ଏହି ଦିଶକ ପୃପିବ ଆଶସ୍ତ୍ରନ୍ତ |

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଆୟୁର୍ବେଦ = ଆୟୁ + ବେଦେ । ଏତଦ୍ବିଷୟକୌ = ଏତତ୍ + ବିଷୟକୌ ।

ସମାସ – ଆୟୁର୍ବେଦ = ଆୟୁ ବିଷୟକଂ ବେଦଃ, ତସ୍ମିନ୍ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ ଚିକିତ୍ସାୟା ବିଜ୍ଞାନମ୍, ତସ୍ମିନ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଭେଷଜଚିକିତ୍ସା ଭେଷଜଃ ଚିକିତ୍ସା (ତୃତୀୟା ତତ୍) । ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା = ଶସ୍ତ୍ରଣ ଚିକିତ୍ସା (ତୃତୀୟା ତତ୍) । ଚରକସଂହିତା = ଚରକ କୃତା ସହିତା (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟଃ) । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା = ସୁଶ୍ରୁତ କୃତା ସଂହିତା (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି = ଆନ୍ତଃ ଗ୍ରନ୍ଥ, ତୌ (କର୍ମଧାରୟ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଭେଷଜଚିକିତ୍ସା, ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା, ସମ୍ପ୍ରଦାୟୌ, ଆତ୍ରେୟକାୟ ଚିକିତ୍ସା, ଧନ୍ବନ୍ତରାୟଣଚିକିତ୍ସା, ଚରକସଂହିତା, ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା, ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି = କଉଁରି ୧ମା । ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ, ଆୟୁର୍ବେଦ = ଅଧୂରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ବିଜ୍ଞାନେ = ବି + ଜ୍ଞା + ଲୁଟ୍ + ଡି (ଲ୍ଲୀ) । ସଂପ୍ରଦାୟୌ = ସମ୍ + ପ୍ର + ଦା + ଘଞ୍ଚ୍ + ଔ (ପୁଂ) । ପ୍ରଚଳିତୌ = ପ୍ର + ଚଳ୍ + କ୍ତ + ଔ (ପୁଂ) । ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ = ପ୍ର + å + କ୍ତ + ଔ (ପୁଂ) ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

TEXT – 2

ବାଲ୍ଲାକାଯେ ରାମାନଶେ ……………………………………………………. ବରଂ ଶକ୍ୟତେ ।

ଣଦାର୍ଥ – ଫବମର = ବର୍ଷ । ବସ୍ତୁମ୍ = କହିବାକୁ । ଶକ୍ୟତେ = ସମର୍ଥ ହୋଇପାରେ ।
ଅନୁବାଦ – ବାଲ୍ମୀକୀୟ ରାମାୟଣରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ସେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣକରଣୀ ଆଦିର ଉଲ୍ଲେଖ ସେଥ‌ିରେ ରହିଛି । ସୁଶ୍ରୁତ ୬୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।

ବ୍ୟାକରଣ:
ସନ୍ଦବଛେଦ – ଉତ୍ + ଲେଖ । ଇତ୍ୟାଦୀନାମ୍ = ଇତି + ଆଦୀନାମ୍ ।

ସପାସ – ରାମାୟଣେ = ରାମସ୍ୟ ଅୟନମ୍, ତସ୍ମିନ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍ତ୍ଵପୁରୁଷ) । ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ = ବିଶ୍ବମେବ ମିତ୍ର ଯସ୍ୟ, ପଦ୍ୟ (ବକ୍ରତୁ:) |

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଉଲ୍ଲେଖ, କଃ, ପୁନଃ, ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣକରଣୀ, ସୁଶ୍ରୁତଃ କଉଁରି ୧ ମା । ସଂବତ୍ସରେଭ୍ୟ = ‘ପୂର୍ବମ୍’ ପଦ ଯୋଗେ ୫ମୀ । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ, ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ, ଇତ୍ୟାଦୀନାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବାଲ୍ମୀକୀୟେ, ରାମାୟଣେ = ଅଧ୍ଵରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଉଲ୍ଲେଖ = ଉତ୍ + ଲିଖ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ବସ୍ତୁମ୍ = ବଚ୍ + ତୁମୁନ୍ । .

TEXT – 3

ପ୍ନଣ୍ଡଭଙ୍ଗଦିଡ଼ା ……………………………………………………… ଶଲ୍ୟକର୍ମ ।

ଣଦାର୍ଥ – କୀଦୃଶୀ = କି ପ୍ରକାରର ? ଶଲ୍ୟମ୍ = ଶର । ତୁଦତି = ଫୋଡ଼ିହେବା ବା ଫୁଟାଇଦେବା । ନିରସନମ୍ =
ଅନୁବାଦ – ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା କିଭଳି ରଚନା ? ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଆୟୁର୍ବେଦର ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ । ଶଲ୍ୟ କ’ଣ ? ଫୋଡ଼ିହୁଏ – କଣ୍ଟାପରି ଫୋଡ଼ିହୁଏ ବୋଲି ଶଲ୍ୟ । ତା’ର ନିରାକରଣ ହିଁ ଶଲ୍ୟକର୍ମ ।

ବ୍ୟାକରଣ:
ସନ୍ଧିଢିଛେଦ – ଅପାଲଂଯ୍ବବେଦପ୍ୟ = ଅଷ୍ଟ + ଅଙ୍ଗ + ଆୟୁ + ବେଦସ୍ୟ ।

ସମାସ – ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗାୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ = ଅଶୌ ଅଙ୍ଗାନି ଯସ୍ୟ ସ, ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଆୟୁର୍ବେଦଃ, ତସ୍ୟ (କର୍ମଧାରୟ) । ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ = ଶଲ୍ୟକର୍ମ ପ୍ରଧାନଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା, ରଚନା, ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ, ଏଷ, ଗ୍ରନ୍ଥ, ଶଲ୍ୟମ୍, ଶଲ୍ୟକର୍ମ ୧ ମା । ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗୀୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ, ତଥ୍ୟ = ଶେଷ ୬ଷ୍ଠୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଶଲ୍ୟମ୍ = ଶଲ୍ + ଯତ୍ + ସୁ (କ୍ଳା) । ନିରସନମ୍‌ = ନିର୍ + ଅସ୍ + ଲୁଟ୍ + ସୁ (ଲ୍ଲୀ) ।

TEXT – 4

ଣସ୍ତକାମ୍ୟ …………………………………………………… ଇତ୍ଥମ୍ ।
ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ ଆଶୁକ୍ରିୟା ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷ୍ମଣ୍ୟମ୍ ଅସ୍ବେଦବେପଥୀ ।
ଅସଂମୋହଶ୍ଚ ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ଶସ୍ୟତେ ॥ (ସୁ-ସୂ-୫.୧୦)

ଅନ୍ବୟ – ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ ଆଶୁକ୍ରିୟା ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷ୍ମଣ୍ୟମ୍ ଅସ୍ବେଦ ବେପଥୁ ଅସଂମୋହଂ ଚ ଶସ୍ୟତେ । ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବିବୃଣୋତି = କହୁଛନ୍ତି । ଇହମ୍ = ଏହିପରି । ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ = ସାହସ ବା ବୀରତ୍ୱ । ଆଶୁ = ଶୀଘ୍ର । ସ୍ବେଦ : ଘର୍ମ ବା ଝାଳ । ସଂମୋହଃ = ମୂଢ଼ତା ବା ମୂର୍ଖତା । ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ = ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଅନୁବାଦ – ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞଙ୍କ ଲକ୍ଷଣ ସୁଶ୍ରୁତ ଏହିପରି କହୁଛନ୍ତି – ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ବା ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସାରେ ବୈଦ୍ୟ ବା ଚିକିତ୍ସକର ସାହସ ବା ବୀରତ୍ଵ, କାର୍ଯ୍ୟରେ ଶୀଘ୍ରତା, ଶସ୍ତ୍ରର ତୀକ୍ଷଣତା, ସ୍ବେଦ (ଝାଳ) ହୀନତା, କମ୍ପନ (ଥରିବା) ରହିତୋ ଓ ଅନିର୍ବୋଧତା ବା ଅଜ୍ଞତାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିଦିଛୈଦ – ଅଫମୋଦଣ୍ଡ = ଥସମୋଦୃ + ଚ |

ସମାସ – ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ = ଶଙ୍ଖ ଜାନାତି ଇତି ଯଃ, ତସ୍ୟ (ଉପପଦ ତତ୍) । ଆଶୁକ୍ରିୟା (କର୍ମଧାରୟ ) । ଶସ୍ତ୍ରଷ୍ଟମ୍ = ଶସ୍ତ୍ରସ୍ୟ ତୈଷ୍ଟ୍ୟମ୍ ତତ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ = ସ୍ବେଦଶ୍ଚ ବେପଥୁଶ୍ଚ, ସ୍ବେଦବେପଥୁ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ), ନ ସ୍ବେଦ ବେପଥୁ (ନୡ ତତ୍) । ଅସଂମୋହଃ = ନ ସଂମୋହ (ନଵ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସୁଶ୍ରୁତଃ, ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍, ଆଶୁକ୍ରିୟା, ଶସ୍ତ୍ରକ୍ଷଣମ୍, ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଃ ୧ମା । ଲକ୍ଷଣାନି = କର୍ମଣି ୨ୟ । ଶସ୍ତ୍ରସ୍ୟ, ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ = ଶେଷ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି = ଅଧ୍ୟାକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତୀୟ – ଲକ୍ଷଣାନି = ଲକ୍ଷ + କରଣେ ଲୁଟ୍ + ଣସ୍ (ଲ୍ଲୀ) । ସଂମୋହୀ = ସମ୍ + ମୁହ୍ + ଘଡ୍ + ସୁ (ପୁଂ) ।

TEXT – 5

ଅତ୍ ତହଣ୍ୟ ………………………………………………………… ଲତ୍ୟନ୍ୟେ |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ = ବୀରତ୍ୱ । ନିର୍ଭୟତ୍ଵମ୍ = ଭୟଶୂନ୍ୟତା । ବ୍ରଣମ୍ = କ୍ଷତ ବା ଘାଆ । ଅବଶେଷୟତି = ଛାଡ଼ିଦିଏ । ଆଶୁ = ଶୀଘ୍ର । ଲଘୁହସ୍ତତା = ଶିଥୁଳହସ୍ତଯୁକ୍ତା । ଆତୁରସ୍ୟ ପୀଡ଼ା | ପୂଜା = ପୀଡ଼ା । ମୂଢ଼ତା = ମୂର୍ଖତା ବା ଅଜ୍ଞତା । ଆମ = = ରୋଗୀର । ଚିରମ୍ = ବହୁକାଳପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । କୁମଃ କଞ୍ଚା । ପକ୍ବ = ପାଚିଲା ।

ଅନୁବାଦ – ଏଠାରେ ଡହ୍ମଣଙ୍କ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଏହିପରି ଅଛି – ଶୌର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଥ ନିର୍ଭୟତ୍ଵ (ଭୟଶୂନ୍ୟତା), ଭୟଭୀତ ହେଲେ ହିଁ ଆୟତ୍ତାଧୀନ ଅତି ଗଭୀର କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ୟ ଛେଦନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଛେଦନ କରିଥିବା ଆଶୁକ୍ରିୟାର ଅର୍ଥ ହାତର ଶିଥୁଳତା, ଅତି ଶୀଘ୍ର ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମ କରିବା । ଆଶୁ (ଶୀଘ୍ର) କ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ଛାଡ଼ିଦିଏ । ରୋଗୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ କଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷଣ ଶସ୍ତ୍ରର ଅତି ତୀକ୍ଷ୍ଣତା ଓ ଧାରଯୁକ୍ତତା । ତଦ୍ବାରା ପୀଡ଼ା ହୁଏ ନାହିଁ । ଅସଂରୋହ ହେଉଛି ନିର୍ବୋଧତା ବା ଅଜ୍ଞତା । ତାହା ପୁଣି କଞ୍ଚା (ଟାଣ) ଓ ପାଚିଥି କ୍ଷତ ବା ବଥ ଆଦି ଜାଣିବା ଓ ଛେଦନ କରିବାରେ ଅଜ୍ଞତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା । ‘କ୍ଷତ ବା ଘା’ ଆଦିର ଛେଦନାଦିରେ ବା ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନରେ ଅସଂମୋହ ବା ମୂର୍ଚ୍ଛାରହିତତା ବା ସ୍ଥିରତା’ ବୋଲି କେତେକ କୁହନ୍ତି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସାଧ୍ଯମପି = ସାଧ୍ଯମ୍ + ଅପି | ବ୍ରଣମବଗାଢ଼ମୂଳମ୍ = ବ୍ରଣମ୍ + ଅବଗାଢ଼ମୂଳମ୍ । ନାରଭତେ = ନ ଇତି + ଅନ୍ୟ । + ଆରଭତେ । ପ୍ରାପ୍ତାନୁଷ୍ଠାନେ = ପ୍ରାପ୍ତ + ଅନୁଷ୍ଠାନେ ।

ସମାସ – ଆଶୁକ୍ରିୟା = ଆଶୁ କ୍ରିୟା, ସା (କର୍ମଧାରୟ) । ଶସ୍ତ୍ରଷ୍ଟମ୍ = ଶସ୍ତ୍ରସ୍ୟ ତୈକ୍ଷ୍ମଣମ୍, ତତ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ = ସ୍ବେଦଣ୍ଡ ବେପଥୁଶ୍ଚ, ସ୍ବେଦବେପଥୁ (ଦ୍ବଦୁଃ), ନ ସ୍ବେଦବେପଥୁ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଅସଂମୋହଃ = ନ ସଂମୋହ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଭୟଭୀତେ = ଭୟାତ୍ ଭୀତଃ, ତସ୍ମିନ୍ (୫ମୀ ତତ୍) । ବ୍ରଣଛେଦାଦିଶୁ = ବ୍ରଣସ୍ୟ ଚ୍ଛେଦଃ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍), ସ ଆଦିପେଁଷା ତେ, ତେଷୁ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନେ = ରକ୍ତମ୍ ଆଦି ଯେଷା ତାନି (ବହୁବ୍ରୀହିଃ), ତେଷା ଦର୍ଶନ, ତସ୍ମିନ୍‌ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍, ଆଶୁକ୍ରିୟା, ଶସ୍ତ୍ରତୈଷ୍କମ୍, ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଃ, ଲଘୁହସ୍ତତା, ସୁନିଶିତତ୍ୱ, ସଧାରତଂ, ରୂଜା, ଅସଂମୂଢ଼ତା, ସ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ଶୀଘ୍ର, ଚିରମ୍ = କ୍ରିୟାବିଶେଷଣେ ୨ୟା । ଲକ୍ଷଣାନି = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଆଶୁକ୍ରିୟୟା = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦିଭିଂ ୩ୟା । ତେନ = କରିଣେ ୩ୟା । ଉହ୍ମଣସ୍ୟ, ଆତୁରସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଭୟଭୀତେ, ପରିଜ୍ଞାନେ, ପ୍ରାପ୍ତାନୁଷ୍ଠାନେ, ବ୍ରଣଛେଦାଦିଷ୍ଣୁ, ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନେ ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – କ୍ଲମ = କ୍ଲିମ୍ + ଘଞ୍ଜ୍ । ସଂମୋହ = ସମ୍ + ମୁହ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ପରିଜ୍ଞାନେ = ପରି + ଜ୍ଞା + ଲୁଟ୍ + ଡି (ହୀ) । ପ୍ରାପ୍ତ = ପ୍ର + ଆପ୍ + କ୍ତ ।

TEXT – 6

ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥଷୁ ……………………………………………………………………… ସ୍ତ୍ରତ୍ରରୁପା ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ସୁନିଶ୍ଚିତମ୍ = ସୁସ୍ଥିର । ବୈବିଧସ୍ୟ = ଭନ୍ନତାର । ଆଧ୍ୟାତ୍ = ଆଧ‌ିକ୍ୟରୁ । ଆକ୍ଷେପମ୍ = ଆକ୍ଷେପ ।

ଅନୁବାଦ – ଆଧୁନିକ ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ସୁସ୍ଥିର ଓ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଆର୍ଷବିଜ୍ଞାନ ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣ ଶୈଳୀରେ କରାଯାଇଛି, ସେଥୁରେ ବିଷୟମାନଙ୍କର ଭିନ୍ନତାର ଆର୍ଧକ୍ୟରୁ କିଛିହେଲେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । ସେଥ‌ିରେ ଚିତ୍ରମାନ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ – ବୋଲି ଆଧୁନିକମାନେ ଆକ୍ଷେପ କରନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ କାରଣ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କର ରଚନା କିନ୍ତୁ ସୂତ୍ରରୂପକ ଅଟେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଅତୀବ = ଅତି + ଇବ । କିମପି = କିମ୍ + ଅପି ।

ସମାସ – ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥଷୁ = ଆଧୁନିକ ପ୍ରତିପାଦନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍ତ୍ଵ) । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାମ୍ = ଆର୍ଷ ( ୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଗ୍ରନ୍ଥ, ତେଷୁ (କର୍ମଧାରୟ) । ବିଷୟପ୍ରତିପାଦନମ୍ = ବିଷୟସ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥି, ତେଷାମ୍ (କର୍ମଧାରୟ) । ସୂତ୍ରରୂପା = ସୂତ୍ରସ୍ୟ ରୂପମ୍, ସା (୬ଷ ତଡ୍‌)

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଆଧୁନିକା, ରଚନା, ସୂତ୍ରରୂପା = କଉଁରି ୧ମା । ସାଧାରଣରୀତ୍ୟା = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦିତ୍ୟ ୩ୟା । ଆଧ୍ୟାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ । ବିଷୟାଣଂ, ବୈବିଧ୍ୱଂସ୍ୟ, ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥଷୁ, ଭାରତୀୟେଷୁ, ଆର୍ଷବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥଷୁ = ଅଧ୍ଵରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – କୃତମ୍ = କୃ + କ୍ତ + ସୁ (କ୍ରୀ) ।

TEXT – 7

ସୂତ୍ରିଂ ତୁ –
ସୂଚନାତ୍ ସୂତ୍ରଣାଜୈବ ସନ୍ଧାନାତ୍ ଅର୍ଥସନ୍ତତଃ ।
ସୂତ୍ର ତୁ ସୂଚନାକାରିଗ୍ରନ୍ଥି ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥୟୋ ||
। ଇତି ସ୍କର୍ତବ୍ୟମ୍ ।

ଅନ୍ୱୟ – ସୂଚନାକାରୀଗ୍ରନ୍ଥ ତୁ ସୂଚନାତ୍ ସୂତ୍ରଶାତ୍ ଅର୍ଥସନ୍ତତଃ ସନ୍ଧାନାତ୍ ଚ ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥ ଏବ ସୂତ୍ରମ୍ – ଇତି ସ୍କର୍ଭବ୍ୟମ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ସୂଚନାତ୍ = ସୂଚିତ ହୋଇଥିବାରୁ । ସୂତ୍ରଣାତ୍ = ସୂତ୍ରିତ ହୋଇଥିବାରୁ । ଅର୍ଥସନ୍ତତଃ = ଅର୍ଥସମୂହର । ସନ୍ଧାନାତ୍ = ସନ୍ଧାନ ହେତୁରୁ । ସ୍କର୍ତବ୍ୟମ୍ = ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ ।

ଅନୁବାଦ – କିନ୍ତୁ ସୂତ୍ର – ସୂଚନାକାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥରେ କିନ୍ତୁ ସୂତ୍ରବିଧାନ ସୂଚନା, ସୂତ୍ରରୂପର ନିର୍ମାଣ ଓ ଅର୍ଥସମୂହର ସନ୍ଧାନ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥା ହି ସୂତ୍ର ଅଟେ ବୋଲି ସ୍ମରଣକରିବା ଉଚିତ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସୂତ୍ରଣାଜୈବ = ସୂତ୍ରଣାତ୍ + ଚ + ଏବ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

TEXT – 8

ଉଡ୍‌ ଗଣିତଦତ୍ ………………………………………………………………. ଶ୍ଳୋଘନୀୟ ଭବତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଗଣିତବତ୍ = ଗଣିତ ପରି । ଅତଃ = ଏଣୁ । ଅବଗମନାର୍ଥମ୍ = ବୋଧ ନିମନ୍ତେ । ପରିମିତି = ସ୍ଵଚ୍ଛତା । ଶ୍ନାଣନାୟ = ପ୍ରଶଂସନୀୟ ।

ଅନୁବାଦ – ତାହା ଗଣିତ ଭଳି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଅଟେ । ଏଣୁ ତା’ର ବୋଧ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଚିତ୍ରମାନଙ୍କର ଅଭାବର କାରଣ କିନ୍ତୁ ସେ ସମୟରେ ଥିବା ଲେଖନ ସାମଗ୍ରୀର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ହିଁ ବୋଲି ପୁଣି କହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଏହାର ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୁ ଯଦି ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ନାସ୍ତି = ନ + ଅସ୍ଥି ।

ସମାସ – ଲେଖନସାମଗ୍ରୀଣାମ୍ = ଲେଖନସ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ, ତେଷାମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ତତ୍, ଆବଶ୍ୟକତା = କଉଁରି ୧ ମା । ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ଏତୟା, ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୟା, ଆଧୁନିକଃ, ବୈଜ୍ଞାନିକୈ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ତସ୍ୟ, ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟା, ଅଭାବସ୍ୟ ଲେଖନସାମଗ୍ରୀଣାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତତ୍କାଳେ = ଅଧୀକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସଂକ୍ଷିପ୍ତମ୍ = ସମ୍ + କ୍ଷିପ୍ + କ୍ତ । କାରଣମ୍ = କୃ + ଣିଚ୍ + ଲୁଟ୍ + ସୁ (କ୍ଲ) । ସ୍ଥିତା + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ବକ୍ତବ୍ୟମ୍ = ବଚ୍ + ତବ୍ୟ । ଶ୍ଵାଘନୀୟ କ୍ଲାଗ୍ + ଅନୀୟର୍ + ସୁ = (ପୁଂ) ।

TEXT- 9

ଏତପିନ୍ନ ଲେଖେ ………………………………………………………………. କୃତଃ ଅସ୍ଥି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ତୁ = କିନ୍ତୁ । ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁସରଣ କରି । ବିଧାନେନ = ବିଧାନଦ୍ୱାରା । ଶକ୍ୟ = ସମର୍ଥ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହି ଲେଖାରେ କିନ୍ତୁ ମୂଳକଳ୍ପନାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ହିଁ ଅନେକ ଚିତ୍ର ରଚିତ ହୋଇଛି । ଏହି ବିଧାନଦ୍ୱାରା ସମଗ୍ର ଚିତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଦେଖାଇବାକୁ ସେ ଯତ୍ନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସମାସ – ଚିତ୍ରରଚନା = ଚିତ୍ରାୟାଂ ରଚନା, ସା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଚିତ୍ରାଣି, ରଚିତାନି, ସମଗ୍ରା, ଚିତ୍ରରଚନା = କଉଁରି ୧ମା । ସ୍ୱ, ପ୍ରଯଶଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ମୂଳକଳ୍ପନାମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅନେନ, ବିଧାନେନ = କରଣେ ୩ୟା । ଏତସ୍ମିନ୍, ଲେଖେ ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁ + ସୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ରଚିତାନି = ରଚ୍ + କ୍ତ + ଜସ୍ ( ୀ) । କର୍ତୁମ୍ = କୃ + ତୁମୁନ୍ । ଶକ୍ୟା = ଶକ୍ + ଯତ୍ + ଟାପ୍ + ସୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ଦର୍ଶୟିତୁମ୍ = ଦୃଶ୍ + ଣିଚ୍ + ତୁମୁନ୍ । କୃତଃ = କୃ + କ୍ତ ।

TEXT – 10

ସ୍ମଣ୍ୟତୋକ୍ତନାଂ ………………………………………………………………………….. ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି ଚ ସୁ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶତାଧି ଶହେରୁ ଅଧୂକ । ଋତେ ବିନା । ମୃଗପକ୍ଷିକାଂ = ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର । ସୂଯୁକ୍ତା = ନିଜ ଯୁକ୍ତଦ୍ବାରା । ସମାହିତାନି = ସଂଯୁକ୍ତ । ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖାନି = ତୀକ୍ଷ୍ଣମୁଖ ।

ଅନୁବାଦ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ୱାରା କଥ୍ ଶସ୍ତକର୍ମରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ଶହେରୁ ଅଧିକ ଅଟେ । ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତକର୍ମରେ ଚିକିତ୍ସକର ହାତ ହିଁ ପ୍ରମୁଖତମ ତାହା ବିନା ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେନା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମ

ମଧ୍ୟ ତାହାର ଅଧୀନ । ସେଥ୍ରେ ଚବିଶଟି (୨୪) ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ର, ଦୁଇଟି (୨) ସଂଦଂଶଯନ୍ତ୍ର, ଦୁଇଟି (୨) ତାଳଯନ୍ତ୍ର, କୋଡ଼ିଏଟି (୨୦) ନାଡ଼ୀଯନ୍ତ୍ର, ଅଠେଇଶଟି (୨୮) ଶଳାକାଯନ୍ତ୍ର ଓ ପଚିଶିଟି (୨୫) ଉପଯନ୍ତ୍ର ଅଛି । ସେସବୁ ଯନ୍ତ୍ର ପ୍ରାୟତଃ ଲୌହନିର୍ମିତ ବା ସେହିଭଳି ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ । ସେଥରେ ନାନାପ୍ରକାର ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମୁଖ ସହିତ ଏହି ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ମୁଖ ପ୍ରାୟତଃ ସମାନ ଅଟେ । ସେହି ସାଦୃଶ୍ୟ ଓ ନିର୍ଦେଶନାରୁ କୌଣସି ବୈଦ୍ୟ ବା ଚିକିତ୍ସକ ନିଜର ଯୁକ୍ତି ଓ ନିଜ ପ୍ରତିଭାଦ୍ବାରା ନିଜ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟାନୁସାରେ ଅନ୍ୟଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରେ । ସେସବୁ ଯନ୍ତ୍ର କିଭଳି ହୋଇପାରେ ସଂଯୁକ୍ତ, ତୀକ୍ଷ୍ଣମୁଖ, ସୁଦୃଢ଼, ସୁନ୍ଦର ଓ ସହଜଧାରଣ ବା ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାମ୍ = ସୁଶ୍ରୁତ + ଉକ୍ତାନାମ୍ । ଶତାଧି = ଶତ + ଅଧିକା । ଅପ୍ରବୃତ୍ତିରେବ = ଅପ୍ରବୃତିଃ + ଏବ । ତଦଧୀନାନି = ତତ୍ + ଅଧୀନାନି । ତନ୍ନିର୍ଦେଶନାଚ୍ଚ = ତତ୍ + ନିର୍ଦେଶନାତ୍ + ଚ । କେନାପି = କେନ + ଅପି । ସମାସ – ସୁଶ୍ରୁତ୍ୟକ୍ତାନାମ୍ = ସୁଶ୍ରୁତେନ ଉକ୍ତା, ଶ୍ଳେଷାମ୍ (ତୃତୀୟା ତତ୍) । ଶତାଧ୍ଵ = ଶତାତ୍ ଅଧିକା (୫ମୀ ତତ୍) । ଅପ୍ରବୃତିଃ = ନ ପ୍ରବୃତ୍ତି (ନୡ ତତ୍ତ୍ଵ) । ତଦଧୀନାନି = ତସ୍ୟ ଅଧୀନମ୍, ତାନି (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍ତ୍ଵ) । ଚତୁର୍ବିଂଶତିଃ = ଚତୁରସ୍କା ବିଂଶତିଃ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଲୋହନିର୍ମିତାନି = ଲୋହେନ ନିର୍ମିତାନି, ତାନି (ତୃତୀୟା ତତ୍) ।

ନାନାପ୍ରକାରକଣାମ୍ = ନାନା ପ୍ରକାରଃ ଯେଷା ତେ, ତେଷାମ୍ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ମୃଗପକ୍ଷିଣାମ୍ = ମୃଗାଣ୍ଟ ପକ୍ଷିଣଣ୍ଟ, ତେଷାମ୍ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ତତ୍‌ସାରୂପ୍ୟାତ୍ = ତଥ୍ୟ ସାରୂପ୍ୟମ୍, ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ତତ୍‌ନିର୍ଦେଶନାତ୍ = ତସ୍ୟ ନିର୍ଦେଶନମ୍, ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ସ୍ୱଯୁକ୍ତା = ସ୍ୱା ଯୁକ୍ତା, ତୟା (କର୍ମଧାରୟଃ) ଅଥବା ସ୍ଵସ୍ୟ ଯୁକ୍ତି, ତୟା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ସ୍ବପ୍ରତିଭୟା = ସ୍ଵା ପ୍ରତିଭା, ତୟା (କର୍ମଧାରୟ ) ଅଥବା ସ୍ଵସ୍ୟ ପ୍ରତିଭା, ତୟା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ସ୍ଵେଦ୍ଦେଶ୍ୟାନୁସାରମ୍ = ସ୍ୱସ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟାନୁସାରମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଶୁଷ୍ପମୁଖାନି = ଶୁତାଂ ମୁଖ୍ୟ ଯେରାଂ ତାନି (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) ।

ସ୍ବସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି, ନାଡ଼ୟ, ଶଳାକା, ଉପଯନ୍ତ୍ରାଣି, ଲୌହନିର୍ମିତାନି, ମୁଖାନି, ସମାହିତାନି, ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖାନି, ସୁଦୃଢ଼ାନି, ସୁରୂପାଣି, ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି = କଉଁରି ୧ ମା । ହସ୍ତ = ଏବ ଅବ୍ୟୟ ଯୋଗେ ୧ମା । ଆବିଷ୍କାରଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ମୁଖୈ = ତୁଲ୍ୟାର୍ଥେ ‘ସଦୃଶ’ ଯୋଗେ ୩ୟା । ଚିକିତ୍ସକେନ = କରଣେ ୩ୟା । ସ୍ୱଯୁକ୍ତା, ସ୍ବପ୍ରତିଭୟା ଅନୁସ୍ତେ କର୍ଭରି ୩ୟା । ତତ୍‌ସାରୂପ୍ୟାତ୍‌, ତନ୍ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ । ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନା, ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାନଂ, ଯନ୍ତ୍ରଣା, ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ, ନାନାପ୍ରକାରକଣଂ, ମୃଗପକ୍ଷିତାଂ, ଏତେଷାମ୍ = ଶେଷେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି = ଅଧୀକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ପ୍ରବୃତ୍ତି = ପ୍ର + ବୃତ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ + ସୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ନାଡ଼ୟ ନଡ଼ + ଣିଚ୍ + ଇନ୍ + ଜସ୍ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ପ୍ରାୟଃ = ପ୍ର + ଅୟ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ନିର୍ମିତାନି = ନିର୍ + ମା + କ୍ତ + ଜସ୍ (କ୍ଲ) । ଆବିଷ୍କାରଃ = ଆ + ବିସ୍ + କୃ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ସମାହିତାନି = ସମ୍ + ଆ + ଧା + କ୍ତ + ଜସ୍ (ବ୍ଲା) ।

TEXT – 11

ତତ୍ର ସ୍ଵମିକମନ୍ତରା …………………………………………………….. ଲିଖୁତାନି ସନ୍ତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଭବେୟୁ = ହେବା ଉଚିତ । ବୃକ = ହେଟାବାଘ । ତରକ୍ଷୁ = ଗଧ୍ଵ । ଋକ୍ଷ = ଭାଲୁ । ଦ୍ଵୀପି : ଚିତାବାଘ । କୁରର = (osprey) । ଋଷ = A blue joy | ଭାପ = Lustre (ଜୁଳୁଜୁଳିଆ ପୋକ) । ଉଲୁକ = ପେପ୍ସ ।

ଅନ୍ତନାଦ – ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ର ୧୮ ଆଙ୍ଗୁଳି ପରିମିତ ହେବା ବିଧେୟ । ସେମାନଙ୍କର ମୁହଁ ସିଂହ-ବାଘ-ହେଟାବାଘ- ମୁଖ ବସନ୍ତ ଆକୃତି କୀଳକ (କଣ୍ଟା) ଦ୍ଵାରା ଆବଦ୍ଧ, ମୂଳରେ ଅଙ୍କୁଶ ପରି ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ହାଡ଼ରେ ଲାଗିଥିବା ଶଲ୍ୟର ଉତ୍ତରଣ ନିମନ୍ତେ ଏହା ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୁଏ । ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନ ହିଁ ଅନୁସୃତ ହୋଇ ଏସବୁର ମୁଖ ଚିତ୍ରମାନ ଲିଖୁତ ହୋଇଛି ।

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଏତନ୍ତିର୍ଦେଶନମେବ = ଏତତ୍ + ନିର୍ଦେଶନମ୍ + ଏବ ।

ସମାସ – ଅସ୍ଥିଲଗ୍ନସ୍ୟ = ଅଗ୍ନ୍ୟା ଲଗ୍ନ ତସ୍ୟ (୭ମୀ ତତ୍) । ଉଦ୍ଧରଣାର୍ଥମ୍ = ଉଦ୍ଧରଣାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ମସ୍ତରାକୃତିଭି, କୀଳକୈ = କରଣେ ୩ୟା । ଅସ୍ଥିଲଗ୍ନସ୍ୟ, ଶଲ୍ୟସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆବୃତଂ = ଆ + ବୃତ୍ + କ୍ତ । ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁ + ସୃ + ଲ୍ୟାପ୍ ।

TEXT – 12

ଅସ୍ନାଭି ଏତତ୍………………………………………………………………..ଚିତ୍ରିତଂ ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅବଶ୍ୟମ୍ = ନିଶ୍ଚୟ । ସ୍କର୍ଭବ୍ୟ = ସ୍ମରଣଯୋଗ୍ୟ । ଅତ୍ର = ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ।

ଅନୁବାଦ ଆମେ ଏହା ଅବଶ୍ୟ ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ ଯେ ଏସବୁ ଯନ୍ତ୍ରମାନ ସେ ସମୟରେ ଶଲ୍ୟକର୍ମରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଥିଲା । ସେହେତୁ ଏଠାରେ ଆମର କଳ୍ପିତ କିଛି ନାହିଁ । ପ୍ରାପ୍ତ ବିବରଣକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଏହି ଲେଖକ ପ୍ରଥମେ ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମୁଖର ଚିତ୍ରମାନ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ତା’ର ନିମ୍ନଭାଗରେ ସେହି ସେହି ପ୍ରାଣମାନଙ୍କର ହନୁ (ଚିବୁକ)କୁ ଲେଖୁ ତା’ ଉପରେ ବସନ୍ତ ସଦୃଶ କୀଳ ବା କଣ୍ଟା ଲେଖୁଛନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଯଥାର୍ଥରୂପରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି |

= ତତ୍ + ଅଧଃ + ଭାଗେ । ତତ୍ତସ୍ୟ = ତତ୍ + ତଥ୍ୟ । ତଦୁପରି = ତତ୍ + ଉପରି ।

ସମାସ – ତସ୍ୟ ଅଧୋଭାଗେ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ତଦୁପରି = ତଥ୍ୟ ଉପରି (୬୩ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଅସ୍ଵାଭି = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଏତାନି, ଯନ୍ତ୍ରାଣି = କଉଁରି ୧ମା । ତଦାନୀନ୍ତନକାଳେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଅନେନ, ଲେଖକେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ମୃଗପକ୍ଷିଣା, ମୁଖସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ହନୁମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସ୍କର୍ଭବ୍ୟମ୍ = ସ୍କୃ + ତବ୍ୟ । ପ୍ରାପ୍ତମ୍ = ପ୍ର + ଆପ୍ + କ୍ତ । ଲିଖୁତ୍ବା = ଲିଖ୍ + କ୍ରାଚ୍‌ । ଲିଖ୍ତମ୍ : ଲିଖ୍ + କ୍ତ ।

TEXT – 13

ଏବଂ ପ୍ଣ୍ଡଡବିତରଣମ୍ନ ……………………………………………………………… ଅଙ୍ଗୀକରଣୀୟଂ ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅର୍ଥଗର୍ଭିତମ୍ = ଅର୍ଥଗାମ୍ଭୀର୍ଯ୍ୟ । ଗ୍ରହଣନ୍ତି = ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ରୁଗ୍‌ଣସ୍ୟ = ରୋଗୀର । ସୁକରମ୍ = ସହଜ । ଶକ୍ନୋତି = ସମର୍ଥ ହୁଏ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହିପରି ସୁଶ୍ରୁତ ବିବରଣୀ ଅତୀବ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଏ ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ କହିଲେ ସେହି ପ୍ରାଣୀମୁଖ ଯେପରି ବସ୍ତୁ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ସେହିପରି ହିଁ ଦୃଢ଼ଭାବେ ଏହାଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ଶଲ୍ୟଜ୍ଞ ରୋଗୀର ଶରୀରାଙ୍ଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ତାହାର ଗ୍ରହଣ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ତଦ୍ବାରା ହିଁ ଶଲ୍ୟାଦ୍ଧରଣ ସହଜ ହୁଏ । ଏପରି ସୁସ୍ପଷ୍ଟ କର୍ମସାମର୍ଥ୍ୟ ଅତିସୂକ୍ଷ୍ମ ପରିଶୀଳନଦ୍ଵାରା ସାଧ୍ୟ ହୁଏ ବୋଲି ନିଶ୍ଚୟ ସ୍ଵୀକାରଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଇତ୍ୟୁକ୍ତ = ଇତି + ଉକ୍ତ । ତନ୍ନାମ = ତତ୍ + ନାମ । ଭବତୀତି ଭବତି + ଇତି ।

ସମାସ – ଅର୍ଥଗର୍ଭିତମ୍ = ଅର୍ଥଣ ଗର୍ଭିତମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ଗ୍ରହଣସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ = ଗ୍ରହଣସ୍ୟ ସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ (୬୩ ତତ୍) । କର୍ମସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ = କର୍ମଶଃ ସାମର୍ଥ୍ୟମ୍‌ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଏତେଷୁ, ସର୍ବେଷୁ, ଯନ୍ତେଷୁ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ରୁଗ୍ଣସ୍ୟ, ଶରୀରସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କର୍ମଣି ୨ୟା | ତେନ = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଗ୍ରହିତୁମ୍ = ଗ୍ରହ + ତୁମୁନ୍ । ସାଧ୍ୟମ୍‌ = ସାଧ୍ + ଯତ୍ । କରଣୀୟମ୍ = କୃ + ଅନୀୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि

TEXT – 14

ପ୍ତକୃତ ଶପାଣ ………………………………………………… ଉକ୍ତାନି ସନ୍ତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – କାନିଚିତ୍ = କେତେକ । ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁସରଣ କରି । ବହିଃ = ବାହାରକୁ ।

ଥନୁବାଦ – ସ୍ତ୍ରତ୍କପରେ ଶସ୍ତ୍ରପାନକର କେତେକ ଚିତ୍ର ପରିଣାଲନ କରୁଅନ୍ତ | ଏଗୁଡିକ ପୁଣ୍ଡର ବିବରଣୀକ୍ର ଅନ୍ତପ୍ରଣ କରି ହିଁ ଲେଖାଯାଇଛି । ଏହି ଶସ୍ତ୍ର ମା’ର ଗର୍ଭରୁ ହିଁ ମୃତ ଶିଶୁକୁ ଅତିଶୀଘ୍ର ବାହାରକୁ ଆଣିବାପାଇଁ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହେଉଥିବା ଶସ୍ତ୍ର । କୋଡ଼ିଏ ପ୍ରକାର ଶସ୍ତ୍ର ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ୱାରା କୁହାଯାଇଅଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଏତଚ୍ଚ = ଏତତ୍ + ଚ ।

ସମାସ – ସୁଶ୍ରୁତବିବରଣମ୍ = ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ବିବରଣମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଶସ୍ତ୍ରମ୍ = କଉଁରି ୧ମା । ବିଂଶତିବିଧାନି, ଶସ୍ତ୍ରାଣି = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ଚିତ୍ରାଣି, ସୁଶ୍ରୁତବିବରଣମ୍, ଶଙ୍ଖ, ମୃତଂ, ଶିଶୁମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅତିଶୀଘ୍ରତୟା = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦି ଯୋଗେ ୩ୟା । ସୁଶ୍ରୁତେନ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଶାସ୍ତ୍ରାଣଂ, ମାତୁଃ = ଶେଷେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଗର୍ଭେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତୀୟ – ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁ + ସ୍କୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଲିଖୁନି = ଲିଖ୍ + କ୍ତ + ଜସ୍ । ସ୍ଥିତମ୍ = ସ୍ଥା + କ୍ତ + ଅମ୍ (ପୁଂ) । ମୃତମ୍ = ମୃ + କ୍ତ + ଅମ୍ (ପୁଂ) । ଆନେତୁମ୍ = ଆ + ନୀ + ତୁମୁନ୍ । ଉକ୍ତାନି = ବଚ୍ + କ୍ତ + ଜସ୍ (କ୍ଲ) ।

TEXT – 15

ବିଶିପାନ ……………………………………………………………………. ରୋନାମା ଟିକିର୍ମା |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅସ୍ଥିନାମ୍ = ହାଡ଼ମାନଙ୍କର । ଅଶ୍ମ = ପଥର । ବ୍ୟାଧ୍ବ = ରୋଗ । ବ୍ରଣ = ଘାଆ ।

ଅନୁବାଦ – ସୁଶ୍ରୁତ କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରକର୍ମ (operation) ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଛନ୍ତି । ଯଥା- କ୍ଷାରକର୍ମ (surgery by caustics), fi (cauterisation by heat), 6o (operation on the eyes), igná (operation for urinary calculus) ଇତ୍ୟାଦି । କେତେକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଯାହାକି ପୂର୍ବେ ସୁଶ୍ରୁତ କରୁଥିଲେ

1 ପୁନର୍ବାସାଙ୍ଗରଚନା – ନାକର ସ୍ଵରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ (ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ସର୍ଜରୀ)
1 ଅଙ୍ଗାସ୍ଥିବିଛେଦନମ୍ – ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ଅସ୍ଥି (ହାଡ଼)ର ଶରୀରରୁ ଅପସାରଣ ।
1 ଗୁଳ୍ମନ୍ମୁଳନମ୍ – ଶରୀରରେ ଜାତ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥିମାନଙ୍କର ନିବାରଣ ।
1 ଅନ୍ତ୍ରବୃଦ୍ଧିନିବାରଣମ୍ – କୌଣସି କାରଣରୁ ସ୍ଵସ୍ଥାନରୁ ବାହାରକୁ ଆସିଥିବା ଅଙ୍ଗର ସମୀକରଣ (ହାଣ୍ଡିୟା ଚିକିତ୍ସା) । 1 ମୂତ୍ରାଶୟରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅଶ୍ମ (ପଥର) ସଦୃଶର ନିବାରଣ, ଗର୍ଭାଶୟରୁ ମୃତଗର୍ଭର ଅପସାରଣ, ଭଗନ୍ଦର ମୂଳ ରୋଗ ପ୍ରଭୃତିର ଚିକିତ୍ସା ଇତ୍ୟାଦି ।
1 ଶଲ୍ୟତନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠର ନିମ୍ନଭାଗରେ ଥିବା ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ବ୍ରଣାଦିର ଚିକିତ୍ସା ।
1 ଶଲ୍ୟତନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠର ଉପରି ପ୍ରଦେଶରେ ଅର୍ଥାତ୍ କାନ-ଆଖ୍-ନାକ ଓ ମୁଖାଦି ଅବୟବରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ପୁନର୍ବାସାଙ୍ଗରଚନା = ପୁନଃ + ନାସା + ଅଙ୍ଗରଚନା । ଅଙ୍ଗାସ୍ଥି ବିଚ୍ଛେଦନମ୍ ଅସ୍ଥିବିଚ୍ଛେଦନମ୍ । ଗୁଳ୍ମନୁଳନମ୍ = ଗୁଳ୍ମ + ଉନ୍ମୁଳନମ୍ । ଇତ୍ୟାଦୟଃ = ଇତି + ଆଦୟଃ । ମୁଖାଦିଷୁ = ମୁଖ + ଆଦିଶୁ। ତନ୍ନାମ = ତତ୍ + ନାମ । କାଶ୍ଚନ = କା + ଚନ । ଯାଶ୍ଚ = ଯଃ + ଚ ।
ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀନାଂ = ରୋଗାମାଂ ଗ୍ରନ୍ଥୀ ତେଷାମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ସ୍ଵସ୍ଥାନାତ୍ = ସ୍ଵସ୍ୟ ସ୍ଥାନମ୍ ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଗର୍ଭାଶୟାତ୍ = ଗର୍ଭସ୍ୟ ଆଶୟଃ, ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ମହାରଣତିଭକ୍ତି – ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ନାସିକାୟା ସ୍ଵରୂପସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅଙ୍ଗାନାଂ, ଅସ୍ଥିନାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶରୀରାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ | ଶରୀରେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ସ୍ଵସ୍ଥାନାତ୍ = ଯୋଗେ ୫ମୀ । ମୂତ୍ରାଶୟେ ୬ଷ୍ଠୀ । ମୁଖାଦିଷ୍ଣୁ, ଅବୟବେଷୁ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ | ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଗର୍ଭାଶୟାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । କଣ୍ଠସ୍ୟ

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ପରିବର୍ତ୍ତନମ୍ = ପରି + ବୃତ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ ।

TEXT – 16

ମ୍ନପ୍ରଣାମ୍ୟ ଅନ୍ୟତନଖ୍ୟାହିଁ ……………………………………………………………….. ଅପେବମ ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅଦ୍ୟତନ = ଆଜିର । ଖ୍ୟାତିଃ = ପ୍ରସିଦ୍ଧି । ଏତଦର୍ଥମ୍ = ଏଥନିମନ୍ତେ । ସୁନମ୍ୟଚିକିତ୍ସା = କୋମଳ । ଉଦ୍‌ଧୃତ୍ୟ = ଆଣି | ନିତରାମ୍ = ସର୍ବଦା ।

ଅନୁବାଦ – ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଆଜିର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ତାଙ୍କର ନାସା ପ୍ରତିରୋପଣ (nose repair) କାର୍ଯ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ରହିଛି । ଏଥିପାଇଁ ସେ ସୁନନ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ଅସ୍ଥି (ହାଡ଼) ଭଳି କଠିନ ଭାଗକୁ ଛାଡ଼ି ଦେହର ଅନ୍ୟ କୋମଳ ଭାଗର ଛେଦନ ଶସ୍ତ୍ରଦ୍ଵାରା କରି ତାହାକୁ ନେଇ ଦେହର ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ସୁନ୍ଦର ରୂପରେ ସ୍ଥାପନକୁ ସୁନନ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉଦ୍‌ଧୃତ ଭାଗ ନୂତନ ସ୍ଥାନରେ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ହିଁ ଯେପରି ରହିପାରିବ ସେପରି ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ସଦୈବ ଉପାୟ ଅପେକ୍ଷଣୀୟ ହୋଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଏତଦର୍ଥମ୍ = ଏତତ୍ + ଅର୍ଥମ୍ । ସୁସ୍ଥାପନମେବ = ସୁସ୍ଥାପନମ୍ + ଏବ । ତଦଙ୍ଗୀଭୂୟ = ତତ୍ + ଅଙ୍ଗୀଭୂୟ |

ସମାସ – ମୃଦୁଳଭାଗାନାମ୍ = ମୃଦୁଳ ଭାଗ ତେଷାମ୍ (କର୍ମଧାରୟ) । ସ୍ଥାପନାର୍ଥମ୍ = ସ୍ଥାପନାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) । = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଦେହସ୍ୟ, ଅନ୍ୟଷା, = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଶସ୍ତ୍ରଣ = କରଣେ ୩ୟା । ଦେହସ୍ୟ, ତେଷାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଛେଦନମ୍ ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅନ୍ୟସ୍ମିନ୍, ସ୍ଥାନେ = ଅଧ୍ଵକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆବିଷୃତା = ଆ + ବିସ୍ + କୃ + କ୍ତ । ଛେଦନମ୍ = ଛିଦ୍ + ଲୁଟ୍। କୃତ୍ବା – ଉତ୍ + ଧୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଉଦ୍‌ଧୃତମ୍ = ଉତ୍ + ଧୃ + କ୍ତ ।

TEXT – 17

ପ୍ନନପ୍ୟଣତିକିମାଯା ………………………………………………………… ପରିଣତଃ ଆସନ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଜନନୀ = ମାତା । ନିତମ୍ବ = ଜାନୁପ୍ରଦେଶ ।

ଅନୁବାଦ – ‘ସୁନନ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାର ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି’ । ଏହା ସମସ୍ତେ ହିଁ ସ୍ଵୀକାର କରନ୍ତି । ପୁରୁଷର ବିଶାଳ ନିତମ୍ବ (ଜାନୁ) ପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ବା ମାଂସ ନେଇ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଥିବା ନାକର ବା ଛିଡ଼ିଯାଇଥବା କାନର ପୂର୍ବପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ ଏକ କଳା । ଏଥିରେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପାରଙ୍ଗତ ବା ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଇତ୍ୟେତତ୍ = ଇତି + ଏତତ୍ ।

ନିତମ୍ବପ୍ରଦେଶାତ୍ = ନିତମ୍ବସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶଃ ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ପ୍ରାଚୀନଭାରତୀୟା ଭାରତୀୟା। (କର୍ମଧାରୟଃ) । ଯଥାପୂର୍ବମ୍ = ପୂର୍ବମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟମ୍ (ଅବ୍ୟୟୀଭାବ) ।

ପୁରୁଷସ୍ୟ, ଭଗ୍ନାୟା, ନାସିକାୟା, ଛିନ୍ନସ୍ୟ, କର୍ଣ୍ଣସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବିଶାଳାତ୍ ନିତମ୍ବପ୍ରଦେଶାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ ।

ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତ୍ୟୟ – ଉଦ୍‌ଧୃତ୍ୟ = ଉତ୍ + ଧୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଛିନ୍ନ = ଛିଦ୍ + କ୍ତ ।

TEXT – 18

ଫଲପ୍ତଦେଶାତ୍ ……………………………………….. ଅର୍ପି କାଫ |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ପ୍ରକର୍ମ = operation । ଇଦାନୀମ୍ = ବର୍ତ୍ତମାନ । ଫାଳପଟଳବିଧାନ = Forehead flap method I ପ୍ରକଟିତମ୍ = ପ୍ରକଟନ ହୋଇଥିଲା । ତଦନନ୍ତରମ୍ = ତାହାପରେ । ଜାତଃ = ହୋଇଥିଲା ।

ଅନୁବାଦ – ଫଳପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ଆଣି ଛିନ୍ନ ନାସିକା ସ୍ଥାନରେ ତା’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ କିନ୍ତୁ ତାହାଠାରୁ ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ ପ୍ରକର୍ମ (operation) ଥିଲା । ଏହି ପ୍ରକର୍ମ ଆଧୁନିକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ଯ ଉପଯୁକ୍ତ ହେଉଛି ‘ଫାଳପଟଳବିଧାନ’ ନାମରେ (Forehead flap method) । ଭାରତରେ ୧୭୩୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ହିଁ ଦେଶୀୟ ବୈଦ୍ୟମାନେ ଏହି ପ୍ରକର୍ମ କରୁଥିଲେ । ସେହିବର୍ଷ Gentleman’s Magazine ନାମକ ଇଂରାଜୀ ପତ୍ରିକାରେ ତା’ର ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ପ୍ରକଟିତ ହେଲା । ତାହାପରେ ଇଉରୋପ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ସେ ବିଷୟରେ ଅନେକ ପ୍ରସ୍ତର ମଧ୍ଯ ହେଲା । ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ତତୋଽପି = ତତଃ + ଅପି । ତଦ୍ବିଷୟ = ତତ୍ + ବିଷୟ ।

ଫଳପ୍ରଦେଶାତ୍ = ଫଳସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ, ତସ୍ମାତ୍ (୬୩ ତତ୍) । ଦେଶୀୟ ବୈଦ୍ୟା = ଦେଶୀୟା ବୈଦ୍ୟା (କର୍ମଧାରୟ) । ୟୁରୋପଦେଶେଷୁ = ୟୁରୋପ ନାମ ଦେଶଃ ତେଷୁ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ତଦ୍‌ବିଷୟ = ତଥ୍ୟ ବିଷୟ, ତସ୍ମିନ୍ (୬୩ ତତ୍) ।

= ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । ଛିନ୍ନାୟା, ନାସିକାୟା, ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ | ଭାରତେ, ସ୍ଥାନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ତସ୍ମିନ୍, ବର୍ଷେ, ଆଙ୍ଗ୍ଲପତ୍ରିକାୟାଂ, ୟୁରୋପଦେଶେଷୁ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଜାତଃ = ଜନ୍ + କ୍ତ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (ଖ) ପଦ୍ୟାଂଶ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (ଖ) ପଦ୍ୟାଂଶ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (ଖ) ପଦ୍ୟାଂଶ

କବିତାଂଶ – ୧

୧। କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ କ ଗଦ୍ୟାଂଶ 1
ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ଭବରଙ୍ଗ ଭୂମିରେ କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
୨। ଐର ନରପତିଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
୩ । ଉତ୍କଳଗୌରବ ରବି ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
୪ । ରାଜାମାନଙ୍କ ଜୀର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରାସାଦ ଏବେ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଅଛି ?
୫ । ପ୍ରାଚୀନ ପ୍ରାସାଦମାନଙ୍କରେ ଅନ୍ଧାରରେ ଚମଚଟାମାନେ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ଭବରଙ୍ଗ ଭୂମିରେ କେହି ଚିରକାଳ ରହିନଥା’ନ୍ତି । ସମସ୍ତେ ନିଜ ନିଜ ଅଭିନୟ ସାରି ସମୟାନୁସାରେ ବାହୁଡ଼ି ଯାଆନ୍ତି ।
୨। ଅନନ୍ତ କୀର୍ତ୍ତିମାନ ଐର ନରପତି ଖାରବେଳ ମଧ୍ଯ କାଳ ତୁଣ୍ଡରେ କବଳିତ ହେଲେ ।
୩ । ନରପତି ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କୁ ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ରବି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।
୪। ରାଜାମାନଙ୍କ ଜୀର୍ଣ୍ଣସୌଧ ଏବେ ବାଘ ଭାଲୁଙ୍କ ବସାରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି ।
୫। ପ୍ରାଚୀନ ପ୍ରାସାଦମାନଙ୍କରେ ଚମଚଟାମାନେ ଅନ୍ଧାରର ମଞ୍ଜି ବୁଣୁଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

କବିତାଂଶ – ୨

୨। କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ଦେଖୁଲି ସଂସାରେ ବସିଛି ହାଟ,
ଲୋକ ଗହଳିରେ ନ ମିଳେ ବାଟ ।
ଦୋକାନ ପଶରା ଧାଡ଼ିକି ଧାଡ଼ି
ବାଟ ଦୁଇ ପାଶ ବସଛି ମାଡ଼ି ।
ଭୁଲାଇବା ପାଇଁ ଗହକି ମନ,
ହାଟୁଆଙ୍କ ଦେଖ କେଡ଼େ ଯତନ ।
ହାଟୁଆ ବାଟୁଆ ଅଛନ୍ତି ଧାଇଁ, ହାଟେ କିଣାବିକା କରିବା ପାଇଁ ।
X X X X
ବୁଲିବୁଲି ହାଟେ ମୁଁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ
ଗୋଟାଏ ଦୋକାନ ଗଲି ପ୍ରଥମେ ।
ଏହି ଦୋକାନଟା ଭାରି ଗହଳ,
ଧାଇଁଛନ୍ତି ଲୋକ ଦଳକୁ ଦଳ ।
ହାତେ ବିଶାକାଠି ଦୋକାନୀ ଧରି,
ବସିଛନ୍ତି ଯମରାଜାଙ୍କ ପରି ।
ଦୋକାନରେ ମାଲ ନ୍ୟାୟବିଚାର,
କିଣେ ସେ କପାଳ ଫାଟେ ଯାହାର ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ସଂସାର ମଧ୍ଯରେ ବସିଥିବା ହାଟକୁ କବି କିପରି ଦେଖୁଛନ୍ତି ?
୨। ଗହକିଙ୍କ ମନ ଭୁଲାଇବାପାଇଁ ହାଟୁଆମାନେ କ’ଣ କରିଛନ୍ତି ?
୩ । ଲୋକେ ଦଳକୁ ଦଳ କେଉଁଠିକି ଧାଇଁଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
୪। ବିଶାକାଠି ହାତରେ ଧରି ଦୋକାନୀ କେଉଁପରି ବସିଛନ୍ତି ?
୫। ପ୍ରଥମ ଦୋକାନରେ କେଉଁ ମାଲ ମିଳେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ସଂସାର ମଧ୍ଯରେ ବସିଥିବା ହାଟରେ ଲୋକଗହଳିରେ ବାଟ ମିଳୁ ନ ଥ‌ିବା କବି ଦେଖୁଛନ୍ତି ।
୨। ଗହକିଙ୍କ ମନ ନେବାପାଇଁ ହାଟୁଆମାନେ କେତେପ୍ରକାର ଯତ୍ନ କରିଛନ୍ତି ।
୩ । ଲୋକେ ଦଳକୁ ଦଳ ହାଟରେ ପ୍ରଥମ ଦୋକାନକୁ ନ୍ୟାୟବିଚାର କିଣିବା ପାଇଁ ଧାଇଁଛନ୍ତି ।
୪। ବିଶାକାଠି ହାତରେ ଧରି ଦୋକାନୀ ଯମରାଜାଙ୍କ ପରି ବସିଛନ୍ତି ।
୫। ପ୍ରଥମ ଦୋପାନରେ ନ୍ୟାୟବିଚାର ମାଲ ମିଳେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

କବିତାଂଶ – ୩

୩। କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ଡାଆଣ୍ଟିଆ ଖରା ପଡ଼ିଛି ବେଳ ଯାଉଛି ବୁଡ଼ି,
କି ସୁନ୍ଦର ପାରା ଯୋଡ଼ିକ ଯାଉଅଛନ୍ତି ଉଡ଼ି ।
ଆସ ଆସ ପାରା ଯୋଡ଼ିକ ମୋର ପିଣ୍ଡାରେ ବସ,
ଖାଇବାକୁ ଦେବି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ମୁହଁ ନଡ଼ିଆ-ରସ ।
ପିଇବାକୁ ଦେବି ତୁମ୍ଭକୁ ପଦ୍ମ-ପୋଖରୀ-ପାଣି,
ଶୋଇବାକୁ ଦେବି ଖଟୁଲି ମାଳୀଘରୁ ମୁଁ ଆଣି ।
ମାଳୀଘର ଖଟୁଲିରେ ଯେ ବାଉଁଶର ପାତିଆ,
ମାଆ-ଝୁଅଙ୍କର ଗୋଡ଼ରେ ରତନର ଝୁଣ୍ଟିଆ।
ଶାରୀ ପଚାରିଲା ଶୁଆରେ କେଉଁ ଦାଣ୍ଡରେ ଯିବା,
ଶୁଆ ବୋଲେ ଶାରୀ ଚାଲଗୋ ବଡ଼ଦାଣ୍ଡରେ ଯିବା ।
ବଡ଼ଦାଣ୍ଡେ ଦାଣ୍ଡେ ଯାଆନ୍ତେ ପାଉଁ ଗୋବର ଲଣ୍ଡି
ଲିପି ପୋଛି ଦେଇ ଯାଅ ମା’ ପୂଜି ମଙ୍ଗଳଚଣ୍ଡୀ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧ । ପାରା ଯୋଡ଼ିକୁ କ’ଣ ଖାଇବାକୁ ଓ ପିଇବାକୁ ଦେବାକୁ କବି କହିଛନ୍ତି ?
୨। ମାଳୀଘର ଖଟୁଲି କେଉଁଥୁରେ ତିଆରି ?
୩ । ପାରା ଯୋଡ଼ିକ କେଉଁ ସମୟରେ ଉଡ଼ିଯାଉଥିଲେ ?
୪। କେଉଁ ଦାଣ୍ଡରେ ଯିବାପାଇଁ ଶୁଆ ଶାରୀକୁ କହିଛି ?
୫। ଗୋବର ଲଣ୍ଡିକୁ କ’ଣ କରିବାପାଇଁ କବି କହିଛନ୍ତି ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ପାରା ଯୋଡ଼ିକୁ ନଡ଼ିଆ ରସ ଖାଇବାକୁ ଓ ପଦ୍ମ ପୋଖରୀ ପାଣି ପିଇବାକୁ ଦେବାକୁ କବି କହିଛନ୍ତି ।
୨। ମାଳୀଘର ଖଟୁଲି ବାଉଁଶ ପାତିଆରେ ତିଆରି ।
୩ । ପାରା ଯୋଡ଼ିକ ବେକ ବୁଡ଼ି ଯାଉଥିବା ସମୟରେ ଉଡ଼ିଯାଉଥ୍ନଲୋ
୪। ବଡ଼ଦାଣ୍ଡରେ ଯିବାପାଇଁ ଶୁଆ ଶାରୀକୁ କହିଛି ।
୫। ଗୋବର ଲଣ୍ଡିକୁ ନେଇ ଲିପାପୋଛା କରି ମଙ୍ଗଳା ପୂଜିବାକୁ କବି କହିଛନ୍ତି ।

କବିତାଂଶ – ୪

୪। କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ନୀରବ ପ୍ରସରେ କ୍ଷଣେ ଦିବ୍ୟ ଜ୍ୟୋତିଧାରା,
ନୀରବେ ଆକାଶେ ଉଦେ ରବି ଶଶି ପରା,
ନୀରବ ନିଷ୍ଫଳ ବିଶ୍ଵ ନିରୂଢ଼ ମନ୍ତର ।
ସଦା କାଳ-ପାରାବାର-ଅନନ୍ତ ଗରଭେ
ମିଶଇ ସମୟ-ସ୍ରୋତ ସତତ ନୀରବେ,
ନୀରବେ ଜଗତ କରେ ନିଜ କକ୍ଷେ ଗତି
ନୀରବ ନିଷ୍ଫଳ ବିଶ୍ଵ ନିଗୂଢ଼ ଶକତି ।
ନୀରବେ ସରସୀ ବକ୍ଷେ ହସେ ଶତଦଳ
ନୀରବେ ନିରାଶ ହୃଦେ ବହେ ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ
ସୁଖେ ଦୁଃଖେ ପରାଣର ନୀରବ ଆଶ୍ଵାସ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ନୀରବରେ କିଏ ବଢ଼ିଥାଏ ?
୨। ନୀରବରେ କିଏ ବଢ଼ିଥାଏ ?
୩। କାଳ ପାରାବାର ସଂପର୍କରେ କ’ଣ କୁହ।ଯାଇଛା ?
୪। ନୀରବରେ ପ୍ରେମିକର ନେତ୍ର ଓ ସରସୀର ବକ୍ଷରେ କ’ଣ ଘଟିଥାଏ ?
୫। ନିରାଶ ହୃଦୟରେ ନୀରବରେ କ’ଣ ଘଟିଥାଏ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ନୀରବରେ ଦିବ୍ୟ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
୨। ନୀରବରେ ତରୁଲତା ମହୀଧର ବଢ଼ିଥାଏ ।
୩ । ନୀରବରେ ସମୟ ସ୍ରୋତ ସର୍ବଦା କାଳ-ପାରାବାରର ଅନନ୍ତ ଗର୍ଭରେ ମିଶିଥାଏ ।
୪। ନୀରବରେ ପ୍ରେମିକର ନେତ୍ର ଅଶ୍ରୁ ଢଳଢ଼ଳ ହୋଇଥାଏ ଓ ସରସୀର ବକ୍ଷରେ ଶତଦଳ ହସୁଥାଏ ।
୫। ନିରାଶ ହୃଦୟରେ ନୀରବରେ ଦୀର୍ଘଶ୍ବାସ ବହିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶଛ

କବିତାଂଶ – ୫

୫। କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ଧର୍ମ ରଖୁଛି ଧରି ଜଗତକୁ ଶୁଣିଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା ବହୁ
ଖୋଜିଲି ଶାସ୍ତ୍ର ଚାଖୁବାକୁ ଏତେ ଧର୍ମ-ମଧୁର ମହୁ ।
ଜଡ଼ ଅକ୍ଷରେ ଭିତରେ ଜଡ଼ିତ ଆଚାର ନିୟମ ଥୋଡ଼ା
ନ ପାଇଲି ଖୋଜି, ଅଛି ଅବା ତହିଁ ଆଉ କେଉଁ ହାତୀଘୋଡ଼ା ।
ନଗରେ ନଗରେ ପଥେ ଜନପଦେ ଧର୍ମ ଦେଖିବା ପାଇଁ
ହାତ ବଢ଼ାଇଲି ଧରିବି ବୋଲି ମୁଁ ପୁଛିଲି କେତେ କାହିଁ ।
ଦେଉଳେ ଦେଖିଲି ଧର୍ମ ଯା ଅଛି, ଗୀର୍ଜାରେ ସେ ତ ଆନ
କିଏ ଅବା ଛେଳି, କଏ ପୁଣି ଗୋରୁ କାଟିବା ପାଇଁ କି ଥାନ ।
କିଛି ନ କାଟିବା ପାଇଁ ଯେଉଁଠାରେ କହିଲେ ଧର୍ମଗୁରୁ
ଲକ୍ଷ୍ୟ ସେଠାରେ ମଣିଷର ବେକ ମଣିଷର ପାଦଊରୁ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। କେଉଁ ବିଷୟରେ ଥିବା ବ୍ୟାଖ୍ୟାକୁ କବି ଶୁଣିଛନ୍ତି ?
୨। ଶାସ୍ତ୍ର ଭିତରେ କବି କ’ଣ ଦେଖୁଛନ୍ତି ?
୩ । କବି କେଉଁଠାରେ ଧର୍ମ ଦେଖିବାପାଇଁ ହାତ ବଢ଼ାଇଛନ୍ତି ?
୪। ଦେଉଳରେ ଓ ଗୀର୍ଜାରେ କବି କେଉଁ ଧର୍ମ ଦେଖୁଛନ୍ତି ?
୫। ଧର୍ମଗୁରୁ କେଉଁ କଥା କହିଛନ୍ତି ଓ ସେଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଅଛି ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ଧର୍ମ ଜଗତକୁ ଧରି ରଖୁଛି – ଏହି ବିଷୟରେ ଥିବା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କବି ଶୁଣିଛନ୍ତି ।
୨। ଶାସ୍ତ୍ର ଭିତରେ ଜଡ଼ ଅକ୍ଷରରେ କିଛି ନିୟମ କାନୁନ୍ ଲେଖାହୋଇଥବା କବି ଦେଖୁଛନ୍ତି ।
୩ । ନଗର, ରାସ୍ତା ଓ ଜନପଦମାନଙ୍କର ଧର୍ମ ଦେଖୁପାଇଁ କବି ହାତ ବଢ଼ାଇଛନ୍ତି ।
୪ । ଦେଉଳ ଓ ଗୀର୍ଜାରେ କବି ଅଲଗା ଅଲଗା ପ୍ରକାର ଧର୍ମ ଦେଖୁଛନ୍ତି ।
୫। ମଣିଷର ବେକ ଅର୍ଥାତ୍ ମୁଣ୍ଡପାତି ସହିନେବା ଏବଂ ପାଦଊରୁ ଅର୍ଥାତ୍ ଧର୍ମର ସୀମାକୁ ନ ଡେଇଁବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି; ଯାହାକୁ କି ଧର୍ମଗୁରୁ କହିଛନ୍ତି।

କବିତାଂଶ – ୬

୬ । କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ଶିଳଗୃହ-ଅନ୍ଧକାରବାସୀ ମୁଁ, ଜନନୀ !
ଉତ୍କଳ, ନ ଥୁଲି ଜାଣି, ଅଛି ଲୋ ତୋ ପୁରେ
ଏମନ୍ତ ରୂପର ଲୀଳା; ନ ବାହୁଁ ତରଣୀ
ଆଜି ଏ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାରେ ନୀଳ ମହାନଦୀ ପୂରେ ।
ଆହ କି ବିପୁଳ ଶୋଭା ଭାସେ ଆଖୁ ଆଗେ,
କେମନ୍ତେ ବର୍ଣ୍ଣିବି ମୋର ମୁଗ୍‌ଧ ଅନୁଭବ,
ଚକ୍ଷୁ ମୋର ଅନ୍ଧ ହୁଏ ଜ୍ୟୋଛନା-ପରାଗେ,
ବାଣୀ ମୋର ନାହିଁ ଫୁଟେ ମାନି ପରାଭବ ।
ଧବଳ ଉତ୍ତରୀ ସମ ରଜନୀ-ବଧୂର,
ଜ୍ୟୋଛନା ବ୍ୟାପିଛି ଦୂର ଦିଗଚକ୍ର ଲାଗି,
ତଳେ ତା’ର ଏ ଧରଣୀ, ପ୍ରକୃତି-ମଧୁର
ହୋଇଛି ମଧୁରତର ତା’ ପରଶେ ଜାଗି ।
ଅ।କ।ଶର ଖଣ୍ତ ସମ ମହନଦୀ ବାରି
ଚନ୍ଦ୍ରିକା ଚୁମ୍ବନ ପାଇ ଧବଳ ଚପଳ,
ତରଳ ମୁକୁର ଅବା ଦେଇଛି କେ ପାରି,
ଦେଖିବେ ବଦନ ନଭୁ-ସୀମନ୍ତିନୀଦଳ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ଉତ୍କଳର କେଉଁ କଥା କବି ଜାଣି ନ ଥିଲେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
୨। କବିଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ କେଉଁ କଥାରେ ଅନ୍ଧ ହୋଇଛି ?
୩। ଦୂର ଦିଗଚକ୍ରକୁ ଲାଗି କ’ଣ ବ୍ୟାପି ରହିଛି ?
୪। ପ୍ରକୃତି କିପରି ମଧୁରତର ମନେ ହୋଇଛି ?
୫। ନଭଃ ସୀମନ୍ତିନୀଦଳ କେଉଁଥିରେ ମୁଖମଣ୍ଡଳ ଦେଖୁବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ଉତ୍କଳପୁରରେ ରହିଥ‌ିବା ଏପରି ଅପୂର୍ବ ରୂପର ଲୀଳାଥୁବା କଥା କବି ଜାଣି ନ ଥିଲେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
୨। କବିଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାର ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ପ୍ରଭାରେ ଅନ୍ଧ ହୋଇଛି ।
୩ । ଦୂର ଦିଗଚକ୍ରକୁ ଲାଗି ଜ୍ୟୋଛନା ବା ଚନ୍ଦ୍ରକିରଣ ବ୍ୟାପି ରହିଛି ।
୪। ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାର ସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ମଧୁର ପ୍ରକୃତି ମଧୁରତର ହୋଇଛି ।
୫। ଚନ୍ଦ୍ରିକାର ସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ମହାନଦୀ ବାରି ତରଳ ମୁକୁର ପରି ହୋଇଥିବାରୁ ସେଥ‌ିରେ ନଭ ସୀମନ୍ତିନୀଦଳ ମୁଖମଣ୍ଡଳ ଦେଖୁବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

କବିତାଂଶ – ୭

୭ । କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ପୁସ୍ତକ ଡାକି କହେ – ହେ ପାଠକ, ଗ୍ରାହକ ମୋର !
ଭିତର ଖୋଲ
ଲେଖନୀ ମୁନର କର କି ମୂଲ !
ପଇସା ଦେଲ !
ଣସ୍ତା ଅଜି ଏ ଛାପାଖାନା ତଳେ ବେପାର ଚାଲେ
ଦୋକାନ ତଳେ,
ଭାଷା ତୁଲେ ନାହିଁ ଛନ୍ଦ ମିଳେ,
ଭାବନା ଭୁଲେ !!
ରଙ୍ଗୀନ୍ ଛବି କାଗଜ ମେଲି
ଦେଖୁଛ ବୋଲି ?
ଭୂଷଣ-ପ୍ରଧାନ ବେଶ ପରିଧାନ ସନ୍ଥଜନ
ଯାହାରେ ମଣ,
ଭିତରୁ କି ତା’ର ବଚନ ଶୁଣ
ଉଖାରି ଗୁଣ ?
ପରିଧାନ ତଳେ ଚୋର ତସ୍କର ବିଷମ ଅତି
ଓଲଗା ରାତି
ବାହାର ଦିବସ ଭିତର ରାତି
ନକଲି ଯତି !

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ପୁସ୍ତକ କ’ଣ ଡାକି କହିଥାଏ ?
୨। ଭାଷା ତୁଳନାରେ କେଉଁ କଥା ମିଳୁନାହିଁ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
୩ । ସଭ୍ୟତା ଆଜି କିପରି ଚାଲିଛି ?
୪। ସନ୍ଥଜନ ବିଷୟରେ କବି କେଉଁ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ?
୫। ନକଲି-ଯତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ପୁସ୍ତକ ପାଠକଙ୍କୁ ଡାକି ଲେଖନୀ ମୁନର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିବାକୁ କହିଥାଏ ।
୨। ଭାଷା ତୁଳନାରେ ଛନ୍ଦ ମିଳୁନାହିଁ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
୩ । ସଭ୍ୟତା ଆଜି ମଲାଟ ଉପରେ ଚାଲିଛି।
୪। ସନ୍ତଜନମାନେ ବେଶ ଓ ଭୂଷଣ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଉଛନ୍ତି, ମାତ୍ର ସେମାନଙ୍କର ଦିବ୍ୟ ବଚନ ନାହିଁ ।
୫। ଯତି ଭଳି ପରିଧାନ ପିନ୍ଧି, ଚୋର ତସ୍କର ଭଳି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନକଲି-ଯତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

କବିତାଂଶ – ୮

୮। କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ଭଗବାନ ଅଛ କାହିଁ
ଆକାଶ ପବନ ଗର୍ଜି ମୋ କାନେ
କହିଯାଏ ନାହିଁ ନାହିଁ ।
ଯହିଁ ମୁଁ ଫେରାଏ ଆଜି ବେନି ଆଖ୍
ତହିଁ ଦେଖେ ଖାଲି ଦୀନ, ନିରିମାଖୁ,
ଅନ୍ନ ବିହୁନେ ମଣିଷ ଆତ୍ମା
କରିଅଛି ହାଇ, ହାଇ ।
ଭଗବାନ ଅଛ କାହିଁ ?
ଚାରିଆଡ଼େ ଦେଖେ ଧନାର ଶୋଷଣ
ଧର୍ମ ନାଆଁରେ ଯାବତ କଷଣ
‘ବହୁ’ର ଲହୁତ ଶୋଷିନିଏ ଏକ
ମୁଖେ ହରିନାମ ଗାଇ ।
ଭଗବାନ ଅଛ କାହିଁ ?
ରାଜା ଦେବତାଠୁ ବଡ଼ ଶହେଗୁଣ,
ପୂରବ ଜନମୁ ଜାତ ଧନୀ ପୁଣ
ଧନାର ଶାସ୍ତ ଏହି କଥା କହି
(ଆମ) ମୁଡ଼ଟା ଦିଏ ଖାଇ ।
ଭଗବାନ ଅଛ କାହିଁ ?
ଧନୀର ଶୋଷଣ ନୁହଁଇ ଶୋଷଣ
ଦେବତା ଅଂଶୁ ତାର ଯେ ଜନମ,
ସବୁ ଅବତାର ଧନୀର ଦୁଲାଳ
ମାନିବାକୁ ହେବ ଭାଇ ।
ଭଗବାନ ଅଛ କାହିଁ ?

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ଆକାଶ ପବନ କବିଙ୍କ କାନରେ କେଉଁ କଥା କହିଛନ୍ତି ?
୨। ବେନି ଆଜ୍‌ରେ କବି କ’ଣ ଦେଖୁଛନ୍ତି ?
୩। ଚାରିଆଡ଼େ କବି କ’ଣ ଦେଖୁଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
୪। ଧନୀର ଶାସ୍ତ୍ରରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
୫। ଧନୀର ଶୋଷଣ ବିଷୟରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ଆକାଶ ପବନ କବିଙ୍କ କାନରେ, ଭଗବାନ୍ କେଉଁଠାରେ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
୨। ବେନି ଆଖୁରେ କବି ଦୀନ ନିରିମାଙ୍କୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଅନ୍ନ ବିନା ଡହଳ ବିକଳ ହେଉଛନ୍ତି ।
୩। ଚାରିଆଡ଼େ କବି ଧନୀର ଶୋଷଣ ଦେଖୁଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
୪। ପୂର୍ବ ଜନ୍ମରେ ସୁକର୍ମ କରିଥିବାରୁ, ଏ ଜନ୍ମରେ ଧନୀ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି, ଧନୀମାନଙ୍କ ଶାସ୍ତ୍ରରେ କୁହାଯାଇଛି ।
୫। ଯେହେତୁ ଧନୀମାନେ ଦେବତା ଅଂଶରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଧନୀର ଶୋଷଣ ଶୋଷଣ ନୁହେଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

କବିତାଂଶ – ୯

୯ । କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ କ ଗଦ୍ୟାଂଶ 2
ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ସୁପ୍ତ ବନାନୀ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
୨। ଛନ୍ଦକ କିପରି ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଚରଣ ଧରି ଉଭା ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
୩ । ଛନ୍ଦକ ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
୪। କିଏ ବନ୍ଧୁର ପରିପଦରେ ଉଜାଣି ରଚନା କରେ ନାହିଁ ?
୫ । ବୁଦ୍ଧ ସ୍ମିତ ହସ ହସି କ’ଣ କହିଥିଲେ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧। ସୁପ୍ତ ବନାନୀ ଶୀତଳ ସମୀରର ସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ଧୀରେ କଡ଼ ଲେଉଟାଇଲା ଭଳି ମନେ ହୋଇଛି ।
୨। ଦୁର୍ମଦ ସ୍ରୋତ ସମ୍ମୁଖରେ ଏକ ପଥରବନ୍ଧ ପରି ଛନ୍ଦକ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଚରଣ ଧରି ଉଭା ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
୩ । ରାତ୍ରିର ଘନ ଅନ୍ଧକାରରେ ଏକାକୀ ଏ ବିଶାଳ ରାଜ୍ୟ, ପ୍ରଜାପୁଞ୍ଜ ଓ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ମୁକୁଟିକୁ ଛାଡ଼ି ଘୋର ଦୁର୍ଗମ ବଣ୍ଟନ ପଥରେ କାହିଁକି ଯାଉଛ ବୋଲି ଛନ୍ଦକ ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।
୪। ଅମ୍ବୁଧ କୋଳରେ ମିଶିବାକୁ ହିଲ୍ଲୋଳ ଭାବରେ ଧାଉଁଥୁବା ତଟିନୀ ବନ୍ଧୁର ଗିରିପଦରେ ଉଜାଣି ରଚନା କରେ ନାହିଁ ।
୫ । ବୁଦ୍ଧ ସ୍ମିତ ହସ ହସି କହିଲେ, ‘ସଂସାରକୁ ବାହୁଡ଼ିବା ଆଉ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ଏବଂ ସେଭଳି କଥା ମତେ କୁହ ନାହିଁ’ ।

କବିତାଂଶ – ୧୦

୧୦ । କବିତାଂଶକୁ ପାଠକରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ସବୁ ସୁନ୍ଦରିଆ ଜୀବଙ୍କ ଭିତରେ
ତୁ ନିଶ୍ଚୟ ଫାଷ୍ଟ୍ ।
ତୋତେ ଦେଖ‌ିଲେ ଲାଗେ
ହଳଦୀଗୁରୁଗୁରୁ ଗାଁ ବୋହୂଟିଏ
ଅବା ହଳଦୀ ମାଝୀ, କଜ୍ଵଳ ନାଇ
କଅଁଳ ଖରାରେ ଖେଳୁଥିବା କଅଁଳ ଛୁଆଟେ ।
ତୋ ରାବ କଅଁଳ ଛୁଆର କାନ୍ଦ
ନୂଆବୋହୂଟିର ଚୁପି ଚୁପି କଥା
ଥରେ ଶୁଣିଲେ ଆଉ କ’ଣ ରହିହୁଏ
କାମଦାମ ଛାଡ଼ି ତୋତେ ନ ଦେଖ‌ିବା ଯାଏ
ଏ ଜନ୍ମରେ ନହେଲେ ଅନ୍ତତଃ ଆରଜନ୍ମରେ ।
ତୋ ପରି ସୁନ୍ଦରିଆଟେ ହେଇ ମନ ଖୁସିରେ ଉଡ଼ିବୁଲନ୍ତି ।
ସୂର୍ଯ୍ୟକୁ ଆହୁରି ସୂର୍ଯ୍ୟକରି ଗଛର ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ଲୁଚିଯା’ନ୍ତି
ଛୁଆସବୁ ମୋତେ ଦେଖ୍ ଖୁସିହୁଅନ୍ତେ
ମୋ’ ପଛରେ ଧାଆନ୍ତେ
ଆଉ ମୋତେ ଖାଲି ଟିକେ ଦେଖିବାକୁ
କେହି ତ ଜଣେ ତା’ ବସିବା ଥାନରୁ ଉଠି ଆସନ୍ତା ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ଏକ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)
୧। ହଳଦୀବସନ୍ତକୁ ଦେଖ‌ିଲେ କବିଙ୍କୁ କ’ଣ ଲାଗେ ?
୨। ହଳଦୀବସନ୍ତର କେଉଁ କଥା ଥରେ ଶୁଣିଲେ ଆଉ ରହିହୁଏ ନାହିଁ ?
୩ । କେବେ ହଳଦୀବସନ୍ତ ହେବାକୁ କବିଙ୍କର ମନ ହୋଇଛି ?
୪ । କ’ଣ କରି ଗଛର ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ କବି ଲୁଚିଯିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?
୫। କାହିଁକି ଜଣେ ତା ବସିବା ଥାନରୁ ଉଠିଆସନ୍ତା ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :
୧ । ହଳଦୀ ବସନ୍ତକୁ ଦେଖ‌ିଲେ କବିଙ୍କୁ ହଳଦୀ ଗୁରୁଗୁରୁ ଗାଁ ବୋହୂଟିଏ ଅଥବା ହଳଦୀମାଖୁ କଜ୍ଜଳ ପିନ୍ଧି କଅଁଳ ଖରାରେ ଖୋଳୁଥିବା କଅଁଳ ଝୁଆଟେ ପରି ଲାଗେ ।
୨। ହଳଦୀବସନ୍ତର କଅଁଳାଛୁଆର କାନ୍ଦ କିମ୍ବା ନୂଆବୋହୂର ଚୁପି ଚୁପି କଥା ଭଳି ରାବ ଥରେ ଶୁଣିଲେ ଆଉ ରହିହୁଏ ନାହିଁ ।
୩ । ଏ ଜନ୍ମରେ ସମ୍ଭବ ନହେଲେ ଅନ୍ତତଃ ଆରଜନ୍ମରେ ହଳଦୀବସନ୍ତ ହେବାକୁ କବିଙ୍କ ମନ ହୋଇଛି ।
୪। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଆହୁରି ସୂର୍ଯ୍ୟ କରି ଗଛରଅନ୍ଧାର ଭିତରେ କି ଲୁଚିଯିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।
୫। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଆହୁରି ସୁର୍ଯ୍ୟକରି ଗଛର ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ କବି ଲୁଚିଯିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।
୬ | କବି କହିଛନ୍ତି, ସେ ଆରଜନ୍ମରେ ହଳଦୀବସନ୍ତ ହୋଇ ଖୁସିରେ ଉଡ଼ୁଥିଲାବେଳେ, ଛୁଆମାନେ ତାଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଖୁସିହୁଅନ୍ତେ ଓ ତାଙ୍କ ପଛରେ ଧାଆନ୍ତେ, ଆଉ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବାକୁ କେହି ଜଣେ ତା’ ବସିବା ସ୍ଥାନରୁ ଉଠିଆସନ୍ତା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶଛ

ଅନୁଚ୍ଛେଦ ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୧

ଦେଶ ଛାଡ଼ି ଜଣେ ଯଦି ବିଦେଶରେ କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ରହିଯାଏ ତେବେ ସେଇ ବିଦେଶଟା ତାଙ୍କର ଦ୍ବିତୀୟ ଘର ହୋଇଯାଏ । ସବୁ ଅପ୍ରୀତିକର ସ୍ମୃତିକୁ ଭୁଲିଯାଇ ମୋହନ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ର ହୃଦୟରେ ଧରି ଫେରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ବିଦାୟକାଳୀନ ସଭାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହିତ ଅନେକ ଇଂରେଜ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ । ବିଦାୟ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନାର ଉତ୍ତର ଦେଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ, ‘ଯଦି ମାତୃଭୂମି ପରେ କେଉଁ ଦେଶ ମୋର ଅଧ‌ିକ ପ୍ରିୟ, ପବିତ୍ର ହୋଇଥାଏ ତେବେ ତାହା ହେଉଛି ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା । ମୁଁ ଦୁଃଖର ସହିତ ଏ ଦେଶ ଛାଡ଼ୁଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଓ ମୋ ଭିତରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବଧାନ ରହିବ ତାହା ବରଂ ମତେ ଏ ଦେଶ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବ । ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର କଲ୍ୟାଣ ଦେଖୁବାକୁ ମୁଁ ସର୍ବଦା ବ୍ୟାକୁଳିତ ହେଉଥବି । ଏଠି ମୋର ଦେଶବାସୀଙ୍କଠାରୁ ଯେଉଁ ଶ୍ରଦ୍ଧା ପାଇଛି ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ମତେ ଉଦାରଭାବେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଯେଭଳି ଆଗେଇ ଆସିଛନ୍ତି, ତାହା ମୋର ସବୁଦିନେ ସ୍ମରଣ ରହିବ ।’’

କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ନୁହେଁ, ପ୍ରାୟ ପନ୍ଦରଟି ସ୍ଥାନରେ ଗାନ୍ଧୀ ବା’ଙ୍କ ସହିତ ବିଦାୟ ନେବାକୁ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଅତି ଆନ୍ତରିକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ମିଳୁଥିଲା । କେତେ ସ୍ଥାନରେ ସେ କହୁଥିଲେ, ଯେଉଁ ଯୁବକମାନେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରାଣ ଦେଇଛନ୍ତି ସେମାନେ ତାଙ୍କଠାରୁ ମହାନ୍ । ଆଠବର୍ଷ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲିଛି । ଭାରତୀୟମାନେ ସାହସର ସହିତ ଲଢ଼ିଛନ୍ତି । ୟୁରୋପୀୟମାନେ ପଛରେ ପଡ଼ିନାହାନ୍ତି । ଯାହାହେଉଛି ଏବେ ଯୁଦ୍ଧ ସରିଲା । ଉଭୟ ପକ୍ଷର କ୍ଷତ ଶୀଘ୍ର ଆରୋଗ୍ୟ ହେଉ ବୋଲି ସେ କାମନା କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର କ୍ଳାନ୍ତ ଦେହ ମନ ଦେଶକୁ ଫେରି କିଛିଦିନ ବିଶ୍ରାମ ନେବାକୁ ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲା । ମାତ୍ର ଗୋଖିଲେ ତାଙ୍କୁ ଡକାଇଲେ । ସେତେବେଳେ ଗୋଖଲେ ଲଣ୍ଡନରେ । ଅଗତ୍ୟା ଯିବାକୁ ହେବ । ସାଙ୍ଗରେ କ୍ୟାଲେନ୍‌ବାକ୍ ଯାଉଥିବାରୁ ମୋହନ ଆଶ୍ଵସ୍ତ ହେଲେ ।

ଜାହାଜରେ ପଶିବା ପୂର୍ବରୁ ମୋହନ ସ୍ମିସନ ଓ ପୋଲାକଙ୍କ ହାତରେ ସ୍କଙ୍କ ପାଖକୁ ଗୋଟିଏ ଉପହାର ପଠାଇଥିଲେ । ତାହା ହେଉଛି ହଳେ ଚପଲ ଯାହାକୁ ଜେଲ୍‌ରେ ଥିବା ସମୟରେ ମୋହନ ଯତ୍ନର ସହିତ ତିଆରି କରିଥିଲେ । ସ୍କଟ୍ସ ତାଙ୍କ କୃଷି ଫାର୍ମରେ ଖରାଦିନେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ପ୍ରତିଦିନ ଏହି ଚପଲ ପିନ୍ଧି ବୁଲନ୍ତି । ୧୯୩୯ରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସତୁରୀତମ ଜନ୍ମୋତ୍ସବ ଉପଲକ୍ଷେ ଗୋଟିଏ ସ୍ମାରକୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥାଏ । ସେଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖା ଦେବାପାଇଁ ଆୟୋଜକମାନେ ସ୍କଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ।

ଏହି ସ୍ମାରକୀରେ ସ୍କ ସମସ୍ତ ତିକ୍ତତା ଭୁଲି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଆନ୍ତରିକତାପୂର୍ବ କେତୋଟି ଧାଡ଼ି ଲେଖୁଥିଲେ । ସେ ଆରମ୍ଭ କଲେ, ‘ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷ ପୂର୍ବେ ମୁଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଶତ୍ରୁପକ୍ଷ ଥିଲି ।’’ ସ୍କଟ୍‌ ମୁକ୍ତକଣ୍ଠରେ କହିଥିଲେ, ‘ମହାତ୍ମାଙ୍କ ପରି ମଣିଷ ଆମକୁ ଘଷରା, ତୁଚ୍ଛ ଓ ନିରର୍ଥକ ଜୀବନରୁ ଟାଣି ଆଣନ୍ତି ଏବଂ ସେ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ଭାବେ ଦୀନଦୁଃଖୀଙ୍କ ସେବାରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିବାକୁ ଆମକୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରନ୍ତି ।’’

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ମୋହନ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରୁ କ’ଣ ନେଇ ଫେରିଲେ ?
(୨) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ସବୁଦିନେ କ’ଣ ରହିବ ?
(୩) ମାତୃଭୂମି ପରେ କେଉଁ ଦେଶ ତାଙ୍କର ଅଧ୍ବକ ପ୍ରିୟ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ ?
(୪) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଛାଡ଼ିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବା’ଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରାୟ କେତୋଟି ସ୍ଥାନରୁ ବିଦାୟ ନେବାକୁ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ?

(ଖ) ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) କେଉଁମାନେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଠାରୁ ମହାନ୍ତି ?
(୨) ସ୍କଙ୍କ ପାଖକୁ ମୋହନ କି ଉପହାର ପଠାଇଥିଲେ ?
(୩) ସ୍କସଙ୍କ ସ୍ମାରକୀ ବକ୍ତୃତାରେ ସେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରତି କି ପ୍ରକାର ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିଥିଲେ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର
(କ) (୧) ମୋହନ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଅପ୍ରୀତିକର ଘଟଣାର ସ୍ମୃତିକୁ ଭୁଲିଯାଇ ନିଜର ପ୍ରିୟ ଓ ପବିତ୍ର ଦେଶ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର
(୨) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଭାରତୀୟ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କଠାରୁ ସେ ଯେଉଁ ଶ୍ରଦ୍ଧା ପାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଉଦାର ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ଯେପରି ସାହାଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ତାହା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ମରଣରେ ସବୁଦିନେ ରହିବ ।
(୩) ମାତୃଭୂମି ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ତାଙ୍କର ଅଧ୍ଵ ପ୍ରିୟ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ ।
(୪) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଛାଡ଼ିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବା’ଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରାୟ ପନ୍ଦରଟି ସ୍ଥାନରୁ ବିଦାୟ ନେବାକୁ ପହଞ୍ଚିଲେ ।

(ଖ) (୧) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଆଠବର୍ଷକାଳ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲିଥିଲା । ଯେଉଁ ଯୁବକମାନେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରାଣ ଦେଇଛନ୍ତି ସେମାନେ ତାଙ୍କଠାରୁ ମହାନ୍ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ ।
(୨) ଜେଲ୍‌ରେ ଥିବା ସମୟରେ ଯତ୍ନର ସହିତ ଗାନ୍ଧିଜୀ ହଳେ ଚପଲ ତିଆରି କରିଥିଲେ । ସ୍କଟ୍ସଙ୍କ ପାଖକୁ ତାହାକୁ ସେ ଉପହାରସ୍ବରୂପ ପଠାଇଥିଲେ ।
(୩) ସ୍କଟ୍‌ ତାଙ୍କ ସ୍ମାରକୀ ବକ୍ତୃତାରେ ସମସ୍ତ ତିକ୍ତତା ଭୁଲି ଆନ୍ତରିକତାପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା କହିଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ, ମହାତ୍ମାଙ୍କ ପରି ମଣିଷ ଆମକୁ ଘଷରା, ତୁଚ୍ଛ ଓ ନିରର୍ଥକ ଜୀବନରୁ ଟାଣିଆଣନ୍ତି ଏବଂ ସେ ଅକ୍ଳାନ୍ତଭାବେ ଦୀନଦୁଃଖୀଙ୍କ ସେବାରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିବାକୁ ଆମକୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରନ୍ତି ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୨

ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଲୋକମତକୁ ଭାରି ଡରନ୍ତି, କାଳେ ଲୋକେ କଅଣ କହିବେ ପରା ! କିନ୍ତୁ ‘ଲୋକମତ’ ଜିନିଷଟା କିମାକାର ବସ୍ତୁ, ଭଲା କେତେ ଲୋକ ତଦାରଖ କରନ୍ତି ? ଏହି ଜାନୁଆରକୁ କିଏ କେତେ ଭାବରେ ଚିତ୍ରି ଯାଇଅଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କୁ ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡ ବିଧାନ କରିଥିଲେ, କେବଳ ଏହି ଜନ୍ତୁକୁ ଭୟ କରି । ଲୋକାପବାଦ ଓ ଲୋକମତର ପରାକ୍ରମ ଢେର୍ ବେଶି; କିନ୍ତୁ ଟିକିଏ ଥୟ କରି ଦେଖ‌ିଲେ ଜାଣିପାରିବ ଯେ, ଏ ଗୋଟିଏ ‘ହୋ’ । ଗୋଟିଏ ତାରକୁ ଦୁଇଆଡ଼େ ଟାଣି ବାନ୍ଧିଦିଅ, ଗୋଟିଏ ଅଂଶରେ ଟିକିଏ ଟଂ କରି ଆଘାତ କରିଦିଅ ଦେଖୁବ ଯେ, ଶବ୍ଦଟି ତାର ତମାମ ବ୍ୟାପିଯିବ ଓ ତାରଟି ଏମୁଣ୍ଡରୁ ସେମୁଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶବ୍ଦମୟ ହୋଇଯିବ । ପୂର୍ବରୁ ଏଥରେ ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଅଛି, ତାହା ଅବଶ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ପାଠକ ଜାଣନ୍ତି ।

ଯେଉଁମାନେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ, ସେମାନଙ୍କ ଉପକାର ନିମନ୍ତେ ପୁନରୁକ୍ତି ଦୋଷ ମାର୍ଜନୀୟ । ଏକ ରାଜାଙ୍କ ଉଆସରେ ଜଣେ ଧୋବା ଥିଲା । ସେ ଧୋବାର ଲୁଗାବୁହା ଗଧଟିର ନାମ ବୁଧୂ । ଦିନେ ସେ ଗଧଟି ମରିଗଲା । ଧୋବାର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଚଳ ହେଲା । ସେ ଗଧକୁ ବାହୁନିକରି ଧୋବା କାନ୍ଦୁଥାଏ । ରାଜାଙ୍କର ଜଣେ ପାଖଲୋକ ଧୋବାକୁ କାନ୍ଦିବାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ଧୋବା କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଉତ୍ତର ଦେଲା, ‘ବୁଧୂଟି ମରିଗଲା’ । ଭୃତ୍ୟ ଏହା ଶୁଣି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ନଅରକୁ ଆସି ସମସ୍ତ ଭୃତ୍ୟଙ୍କୁ କହିଲା, ‘ବୁଧୂଟି ମରିଗଲା’ । ଭୃତ୍ୟଯାକ ସମସ୍ତେ ବୁଧୂକୁ ବାହୁନିକରି କାନ୍ଦିଲେ । ରାଣୀମହଲରେ ଏ ଖବର ପହଞ୍ଚିଲାରୁ ରାଣୀଯାକ ମଧ୍ୟ ବୁଧୂ ନାଁ ଧରି କାନ୍ଦିଲେ । ରାଜା ଶୁଣିଲେ, ସେ ମଧ୍ୟ ବୁଧୂ ଯୋଗୁଁ କେତେ କାନ୍ଦିଲେ । ନଅରବ୍ୟାପୀ କୋଳାହଳ ବୁଧୂ ଯୋଗୁଁ ପଡ଼ିଗଲା । ଯେଉଁଠାରେ ଶୁଣ, ବୁଧୁର ବିୟୋଗ ହେତୁ ଶୋକ ।

ଏହି ଶୋକ ସମ୍ବାଦ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କାନରେ ପଡ଼ିବାରୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ନଅରକୁ ଆସି ଦେଖ‌ିଲେ, ଏପରି ସମାଚାର ! ସେ ରାଜାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, କାନ୍ଦୁଛନ୍ତି ସେ ବୁଧୂ କିଏ ? ରାଣୀମାନେ ଭୃତ୍ୟ ମହଲକୁ ସମ୍ବାଦ ଦେଲେ, ଭୃତ୍ୟମାନେ ପ୍ରଥମ ଭୃତ୍ୟକୁ ପଚାରିଲେ; ପ୍ରଥମ ଭୃତ୍ୟ ଉପାୟାନ୍ତର ନ ଦେଖ୍ ଧୋବା ନିକଟକୁ ଯାଇ ଶେଷରେ ସ୍ଥିର କରିଆସିଲା ଯେ ଧୋବାର ମୃତ ଗଧଟିର ନାମ ବୁଧୂ । ଉପାଦାନରେ ଗଠିତ । ଆମର ଏ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ ନ କରି ସୁଦ୍ଧା ସାଧାରଣତଃ ପରୀକ୍ଷା କରିଦେଲେ ସନ୍ଦେହ ତୁଟିଯିବ । ତୁମ୍ଭେ ଦାଣ୍ଡରେ ପାଟିକରି ଦଉଡ଼ ‘ ଆରେ ! ଚୋର ଗଲାରେ ! ଆରେ ଚୋର ଗଲାରେ’’ – ଦେଖୁ, ଦଣ୍ଡକ ମଧ୍ୟରେ ଶତାଧ୍ଵ ଲୋକ ତୁମର ଅନୁଗାମୀ ହେବେ ଓ ଚିତ୍କାର କରିବେ । କିନ୍ତୁ ଶତକଡ଼ା ଜଣେ ସୁଦ୍ଧା ତୁମ ପଛରେ ଦଉଡ଼ିବା ପୂର୍ବରୁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ଚୋରର ବୃତ୍ତାନ୍ତ ବା ତଥ୍ୟ ପଚାରିବାକୁ ଯିବେ ନାହିଁ । ଅଳଂକାଂଶ ଲୋକାପବାଦ, ଜନରବ, ଜେଜେକାର, ଜନମତ କେବଳ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଶୂନ୍ୟ, ଅନୁମାନ, ବିଚାରହୀନ ଅନୁସରଣର ଫଳ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ଲୋକାପବାଦକୁ ଲେଖକ କେଉଁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ?
(୨) ‘ପୁନରୁକ୍ତି ଦୋଷ’ କ’ଣ ?
(୩) ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ କାହାକୁ ଭାରି ଡରନ୍ତି ?
(୪) ବୁଧୂ କିଏ ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟରେ ଶୋକର କାରଣ କ’ଣ ଥିଲା ?
(୨) ଜନରବ ଓ ଜନମତ କାହାର ଅନୁସରଣ ମାତ୍ର ?
(୩) ଲୋକମତି ଗଠନର ଉପାଦାନ କ’ଣ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର
(କ) (୧) ଲେଖକ ଲୋକାପବାଦକୁ ଏକ ତଦାରଖଶୂନ୍ୟ କିମାକାର ବସ୍ତୁ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରି ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ
(୨) ପୂର୍ବରୁ କଥ୍ତ ବିଷୟ ଓ ଜଣାଶୁଣା ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ପୁନର୍ବାର କହିବା ହେଉଛି ‘ପୁନରୁକ୍ତି ଦୋଷ’ ।
(୩) ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଲୋକମତକୁ ଭାରି ଡରନ୍ତି ।
(୪) ରାଜାଙ୍କ ଉଆସରେ ଥ‌ିବା ଧୋବାର ଲୁଗାବୁହା ଗଧଟିର ନାମ ବୁଧୁ

(ଖ) (୧) ‘ବୁଧୂର ବିୟୋଗ’ ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟରେ ଶୋକର କାରଣ ଥିଲା । ଏହି ବୁଧୂ ରାଜ ଉଆସରେ ଥ‌ିବା ଧୋକାର
(୨) ଜନରବ ଓ ଜନମତ କେବଳ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଶୂନ୍ୟ, ଅନୁମାନ ଓ ବିଚାରହୀନ ପ୍ରସଙ୍ଗର ଅନୁସରଣ ଫଳ ମାତ୍ର । ଏହାର ପରାକ୍ରମ ଢେର ବେଳ, କ୍ଷଣକରେ ଏହା ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗକୁ ବ୍ୟାପିଥାଏ ।
(୩) ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଶୂନ୍ଯ ଅନୁମାନ, ବିଚାରହୀନ ଅନୁସରଣ ଆଦି ଲୋକମତ ଗଠନର ଉପାଦାନ । ଏହାର ପଛରେ ଥ‌ିବା ସତ୍ୟତାକୁ ଜାଣିବାର ପ୍ରୟାସ କେହି ପ୍ରାୟତଃ କରିନଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶଛ

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୩

ଅଗଷ୍ଟ ପନ୍ଦରରେ ଆଜି ମନେପଡ଼େ ନୃଶଂସ ଜେନେରାଲ୍ ଡାୟାର । ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍‌ରେ ଆଜି ଯେଉଁ ନଭଶ୍ଚୁମ୍ବୀ ସ୍ମରଣ ସ୍ତମ୍ଭ ଠିଆହୋଇଛି, ଠିକ୍ ସେଇଠି ମଶାମାଛି ପରି ମଣିଷକୁ ମାରିଥିଲା ଜେନେରାଲ୍ ଡାୟାର । ପୁଣି କେତେବର୍ଷ ପରେ ୧୯୪୨ରେ ଭାରତୀୟ ଜନତା ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କର ଗୁଳି ଚାଲିଲା ପାଞ୍ଚଶହ ଅଠତିରିଶ ଥର । ମରିଥିଲେ ଏକ ହଜାର ଅଠାଇଶି, ଆହତ ହେଲେ ବତିଶ ଶହ; ତା’ଛଡ଼ା ଜେଲ୍, ଜୋରିମାନା, ମାଡ଼, ଗାଳି, ଅତ୍ୟାଚାରର ସୀମା ରହିଲା ନାହିଁ ।

ଦାରୁଣ ଅତ୍ୟାଚାର । ନିରନ୍ଧ୍ର ନିଭୃତ କୋଠରି; ମଶା, ମାଛି, ମୂଷାମାନଙ୍କର ଉପଦ୍ରବ । କୋଟିପତି ମୋତିଲାଲଙ୍କ ପୁଅ ଜବାହାର, ହାରୋ-ଏଟନର ରାଜକୁମାର ଜବାହାର । କାହାଣୀ ପରି ଲାଗେ – ନାଭା ଜେଲ୍‌ରେ ଶୟନ, ମୁହଁ ଉପରେ ମଶାମାନଙ୍କର ବେହରଣ । ଶୋଇବା: ନହେଲେ ଉଠିବସି ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତ କଥା ଭାବିଲେ ଅମୃତପୁତ୍ର ଜବାହାର । ବହୁବାର ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ଆଧୁନିକ ଭାରତର ଭାଗ୍ୟବିଧାତା ବ୍ରିଟିଶ୍ ଜଜମାନଙ୍କୁ ଯାହା ଶୁଣାଇଥିଲେ, ମନେପଡ଼ିଲେ ଅନ୍ତର ଆଜି ଗୌରବରେ ଭରିଯାଏ । ଥରେ କଚେରିରେ ତାଙ୍କ ବିଚାର ଚାଲିଥିଲାବେଳେ ଜଣେ ଜଜଙ୍କୁ ସେ ଶୁଣାଇଥିଲେ – ‘‘ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଭାରତର ସେବା କରିବାଠୁଁ ବଳି ସୌଭାଗ୍ୟ ଆଉ କିଛି ହୋଇପାରେନା । ତା’ଛଡ଼ା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରି ନେତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ କାମ କରିବା ଏକ ପରମ ସୌଭାଗ୍ୟ । ଦେଶର ପୂର୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ୁ ଲଢ଼ୁ ଦେଶ ପାଇଁ ଆତ୍ମବଳି ଦେବାଠାରୁ ଅଧିକ ଗୌରବ ଆଉ ମଣିଷର କ’ଣ ଥାଇପାରେ ?’’ ଆଜି ଏସବୁ ଇତିହାସ । ଯେଉଁମାନେ ମୁହାଁମୁହିଁ ଠିଆହୋଇ ରକ୍ତମାଂସର ଶରୀର ନେଇ ଏସବୁ ସହ୍ୟ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ ଏବେ ଇତିହାସର କଥାବସ୍ତୁ । ସେହିମାନଙ୍କ ଚରମ ତ୍ୟାଗର ମୂଲ୍ୟରେ ଏହି ଦେଶକୁ ବହିଆଣିଥିଲେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆଲୋକ ।

ଯେଉଁମାନେ ସ୍ବାଧୀନତା ଆଣିଥିଲେ, ସେମାନେ ତାଙ୍କ କାମ ସାରିଦେଇ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି । ତାକୁ ରଖୁବାର ଦାୟିତ୍ୱ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର, ବିଶେଷତଃ ଆମ ଯୁବକ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର । ଯେ କୌଣସି ଦାୟିତ୍ଵ ପାଇଁ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟର ପ୍ରଜ୍ଞା ଓ ଯୌବନର ଶକ୍ତି ଦରକାର । ଗାନ୍ଧୀ ଥିଲେ ଏ ଦେଶର ପ୍ରଜ୍ଞା ଓ ନେହେରୁ ଥିଲେ ଯୌବନର ପ୍ରତୀକ ସାହସ ଓ ଶକ୍ତି । ସେହି ମହାପୁରୁଷମାନେ ଏ ଦେଶର ଯେଉଁ ଦୃଢ଼ ଭିଭି ସ୍ଥାପନ କରିଯାଇଛନ୍ତି, ତାକୁଇ ରକ୍ଷାକରିବା ବର୍ତ୍ତମାନ ଜାତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଜାତି ଯୁବକମାନଙ୍କ ଶକ୍ତି ଉପରେ ବେଶି ନିର୍ଭର କରୁଥିବାରୁ ଯୁବକମାନେହିଁ ଏହି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସବୁଠୁ ବେଶି ଜାଗ୍ରତ ହେବା ଦରକାର । ଜାଗୃତିର ଅର୍ଥ ଅସଂଯତ ଉନ୍ମାଦ ନୁହେଁ, ସଂଯତ କର୍ମବାଦ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ଜାଲିଆନାୱାଲାବାଗ୍ କାହିଁକି ସ୍ମରଣରେ ଆସେ ?
(୨) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ଉପରେ କିପରି ଅତ୍ୟାଚାର କରାଯାଉଥିଲା ?
(୩) ୧୯୪୨ରେ ଭାରତୀୟ ଜନତା ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଗୁଳି କେତେ ଥର ଚାଲିଥିଲା ?
(୪) ଜେଲ୍‌ରେ ଶୋଇ ନ ହେଲେ ଜବାହାର କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ବ୍ରିଟିଶ୍ ଅତ୍ୟାଚାର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ପାଇଁ କିପରି ପରମ ସୌଭାଗ୍ୟ ଥିଲା ?
(୨) ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନତା କିପରି ଆସିଲା ?
(୩) ସାଂପ୍ରତିକ ଭାରତର ଯୁବକ-ଯୁବତୀଙ୍କପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା କ’ଣ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର
(କ) (୧) ଆଜି ଯେଉଁଠାରେ ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍‌ର ନଭଶ୍ଚୁମ୍ଭୀ ସ୍ମରଣ ସ୍ତମ୍ଭ ଅଛି, ସେଠାରେ ଜେନେରାଲ ଡାୟାର ମଶାମାଛି ପରି ମଣିଷଙ୍କୁ ମାରିଥିଲେ ଯାହା ଲେଖକଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ଆସିଥାଏ ।
(୨) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକରି, ମାଡ଼ଗାଳି ଦେଇ, ଜେଦଣ୍ଡ ଦେଇ, ଜୋରିମାନା କରି, ମଶା-ମାଛି-ମୂଷାଙ୍କ ଉପଦ୍ରୁତ କାରାଗାରରେ ରଖୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରାଯାଉଥିଲା ।
(୩) ୧୯୪୨ରେ ଭାରତୀୟ ଜନତା ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଗୁଳି ପାଞ୍ଚ ଶହ ଅଠତିରିଶ ଥର ଚାଲିଥିଲା (୪) ଜେଲ୍‌ରେ ଶୋଇ ନ ହେଲେ ଜବାହାର ଉଠି ବସି ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତ କଥା ଭାବୁଥିଲେ ।

(ଖ) (୧) ଭାରତୀୟ ଜନତା ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଅତ୍ୟାଚାର ଫଳରେ ଦେଶରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୋଇଥିଲା । ସେହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରି ନେତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ କାମ କରିବା ପରମ ସୌଭାଗ ଥିଲା ।
(୨) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରି ନେତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ଲଢ଼େଇ କରିଥିଲେ । ଇଂରେଜ ଅତ୍ୟାଚାର ସହି ସହି ଆତ୍ମବଳି ଦେବା ଓ ରକ୍ତ ମାଂସର ଶରୀର ନେଇ ବ୍ରିଟିଶ୍ ନିର୍ଯାତନା ସହିବାଦ୍ୱାରା ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆସିଲା ।
(୩) ଦେଶ ଓ ଜାତି ଯୁବକମାନଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଅସଂଯତ ଉନ୍ମାଦ ନହୋଇ ସଂଯତ କର୍ମବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇ ମହାପୁରୁଷମାନେ ଦେଶର ଯେଉଁ ଦୃଢ଼ ସ୍ଵାଧୀନ ଭିଭି ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ତାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିବାହିଁ ସାଂପ୍ରତିକ ଭାରତର ଯୁବକ-ଯୁବତୀଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ବାର୍ତ୍ତା ଅଟେ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୪

ଯୋଗକୁ ହେଉ ବା ହେଉ କୁରୁକୁଳର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ରୋଣ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ଏକଲବ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ପୁଣି ଥରେ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ହୋଇଚି । ଗୁରୁଙ୍କୁ ଚକିତକରି ଏକଲବ୍ୟ ତା’ର ବିଦ୍ୟାର ପରିଚୟ ଦେଇଚି । ଅସବର୍ଣ୍ଣ ବା ଅପାଂକ୍ତେୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ବିଦ୍ୟାକାମୀ ଆପଣାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଏବଂ ବିଶ୍ଵାସ ବଳରେ କିପରି ପରମ୍ପରାଗତ ସକଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଲଂଘନ କରିଯାଇପାରେ, ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଏକଲବ୍ୟ ତାହାରି ପରିଚୟ ଦେଇଚି । ଯେକୌଣସି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏଥରେ ଗୌରବାନ୍ବିତ ଅନୁଭବ କରିବାର କଥା । ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହୃଦୟ ଅସଲ ଆଚାର୍ଯ୍ୟର ହୃଦୟ ହୋଇଥିଲେ ଦ୍ରୋଣ ସେଦିନ ଏକଲବ୍ୟକୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରିଥାନ୍ତେ । ଗୁରୁ ଛାତ୍ରଠାରୁ ଶିଖାନ୍ତା, ପରମ୍ପରାର ନିର୍ମୋକ ଖସି ପଡ଼ିଥାନ୍ତା; ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଅସଲ ଗୁରୁ ସେଦିନ ନବଜନ୍ମ ଲାଭ କରିଥାଆନ୍ତା । କିନ୍ତୁ ମହାଭାରତକାର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କର କାବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିରେ ହୁଏତ ଏତକ ସାହସ ନଥିଲା । ସାମାଜିକ ପ୍ରେୟ ଉପରେ ମାନବିକ (ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ?) ଶ୍ରେୟର ବିପୁଳତାକୁ ଚିହ୍ନିନେବା ଲାଗି ସାହିତ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଯେଉଁ ସାହସ ରହିବା ଦରକାର, ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କର ହୁଏତ ସେହି ସାହସ ନଥିଲା । ତେଣୁ ଏକଲବ୍ୟର ସାହସ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଧାନତଃ ଦୁଃସାହସ ବୋଲି ହିଁ ମନେହେଲା ଓ ସେ ଏହି ଦୁଃସାହସର ଶାସ୍ତି ଦେବାକୁ ଏକ ସାହିତ୍ୟିକ ନ୍ୟାୟ ଖୋଜିବସିଲେ । ଏହି ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ବୋଲି ଦେଖାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟର ଆସନରୁ ତଳକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଆଣିବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ତେବେ ଯାଇ ଏକଲବ୍ୟ କଥା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା । କୌଳିକତା ଜିତିଲା, କୁଳୀନତା ଜିତିଲା; କିନ୍ତୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପଦର ଅପମାନ କରାଗଲା ।

ଫଳତଃ, ଜ୍ଞାନୀ-ଦ୍ରୋଣ ଦେଷୀ-ଦ୍ରୋଣରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେଲେ । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ରୋଣ ଆପଣାର ପ୍ରଧାନତମ ଆଚାରଧର୍ମ ଭୁଲି ଜଣେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀର ଉତ୍କର୍ଷରେ ଈର୍ଷା ପ୍ରକାଶ କଲେ । ତାଙ୍କ ଈର୍ଷା ତାଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାଶୀଳତାକୁ ମାରିଦେଲା । ତାହାର ବଦଳରେ ସେ ଚତୁରତାକୁ ଆପଣାର ସର୍ବୋପାଦେୟ ସନ୍ତକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ବାହାରିଲେ । ଏକଲବ୍ୟକୁ ସେ ଗୁରୁଦକ୍ଷିଣା ମାଗିଲେ । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଦକ୍ଷିଣା ଓ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଧାତୁମୂଳ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଚି । କିନ୍ତୁ ଏକଲବ୍ୟ ଓ ଦ୍ରୋଣଙ୍କର ଉପାଖ୍ୟାନରେ ଏଣିକି ଯେଉଁ ଦକ୍ଷିଣା ମାଗିବା ଓ ଦକ୍ଷିଣା ଦେବାର ଅଭିନୟ କରାଗଲା, ସେଥୁରେ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଲାଗି କୌଣସି ସ୍ଥାନହିଁ ନଥ୍‌ଲା । ଦ୍ରୋଣ ଆଙ୍ଗୁଠି ମାଗିଲେ । ଏକଲବ୍ୟ ଆପଣା ହାତର ଆଙ୍ଗୁଠି କାଟିକରି ତାଙ୍କୁ ଦେଲା ।

ମହାଭାରତର ରଚୟିତା ବ୍ୟାସଦେବ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ସାଧନ ବା କେଉଁ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଗି ଏପରି ଏକ ଦୃଶ୍ୟର ଅବତାରଣା କରାଇଲେ କେଜାଣି ? ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଗୁରୁଙ୍କୁ ପିତା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । କେଉଁ ପିତା ପୁତ୍ରଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଠି ମାଗିଥାନ୍ତା ? ଯେଉଁ କବି ବା କଥାକାର ଆପଣାର କାବ୍ୟଗ୍ରନ୍ଥରେ ଏପରି ଏକ ଅଭିଆଣର ଭିଆଣ କରାଇଲେ, ସେହି କବି ପ୍ରକୃତରେ କେଉଁ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାର ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ କରୁଥିଲେ ? ଏ ଦେଶର ଇତିହାସରେ ପ୍ରକୃତରେ ଯଦି ସେପରି କୌଣସି ପରମ୍ପରା କୌଣସି ଯୁଗରେ ସମାଜର ସ୍ଵୀକୃତି ପାଇଥୁଲା, ଆଜି ସେହି ପରମ୍ପରାକୁ ଆପଣାର ବୋଲି କହି ମୁଁ କେତେଦୂର ଗର୍ବ ବା ଗୌରବ ଅନୁଭବ କରିପାରିବି ? ମୋର ସମାଜ ସହିତ ସମ୍ମିଳିତ ହେବା ଲାଗି ଏହି ପରମ୍ପରା ମୋତେ ପ୍ରକୃତରେ କେତେଦୂର ସରଣା ଦେଇପାରିବ ? – ଅନେକ ସମୟରେ ମୁଁ ଆପଣାକୁ ଏହିପରି ନାନା ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବି ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ପରମ୍ପରାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କିପରି ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇପାରିବ ?
(୨) ମହାଭାରତରେ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କଠାରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ସାହସ ନଥିଲା ?
(୩) ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହୃଦୟ ଅସଲ ଆଚାର୍ଯ୍ୟର ହୃଦୟ ହୋଇଥିଲେ ସେ ସେଦିନ କ’ଣ କରିଥା’ନ୍ତି ?
(୪) ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଦକ୍ଷିଣା ଓ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ମଧ୍ଯରେ କି ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ଜ୍ଞାନୀ-ଦ୍ରୋଣ ଦେଷୀ-ଦ୍ରୋଣରେ ପରିଣତ ହେଲେ କାହିଁକି ?
(୨) କେଉଁ ଅଭିଆଣ କଥା ବ୍ୟାସଦେବ ଭିଆଇଲେ ?
(୩) ଲେଖକ କେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ଆପଣାକୁ ପଚାରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର
(କ) (୧) ଅସବର୍ଣ୍ଣ ବା ଅପାଂକ୍ତେୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏକଲବ୍ୟ ପରି ଜଣେ ବିଦ୍ୟାକାମୀ ଆପଣାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ବିଶ୍ୱାସ ବଳରେ ପରମ୍ପରାର ସକଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଲଙ୍ଘନ କରିଯାଇପାରେ ।
(୨) ମହାଭାରତର ରଚୟିତା କବି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କଠାରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରେୟ ଉପରେ ମାନବିକ ଅଥବା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶ୍ରେୟର ବିପୁଳତାକୁ ଚିହ୍ନି ନେବାର ଯେଉଁ ସାହିତ୍ୟିକ ଦୃଷ୍ଟିର ସାହସ ରହିବା ଉଚିତ, ସେହି ପ୍ରକାର କାବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିକ ସାହସ ନଥିଲା ।
(୩) ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହୃଦୟ ଅସଲ ଆଚାର୍ଯ୍ୟର ହୃଦୟ ହୋଇଥିଲେ ସେ ସେଦିନ ଏକଲବ୍ୟକୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରିଥା’ନ୍ତେ ।
(୪) ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଦକ୍ଷିଣା ଓ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଧାତୁମୂଳ ସମ୍ବଳ ରହିଛି ।

(ଖ) (୧) ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ଗୁରୁ ଓ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପଦର ଅପମାନ କରି ତଳକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଧର୍ମ ଭୁଲି ଜଣେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀର ଉତ୍କର୍ଷରେ ଈର୍ଷା ପ୍ରକାଶ କରି ଏକଲବ୍ୟକୁ ଆଙ୍ଗୁଠିକୁ ଗୁରୁ ଦକ୍ଷିଣା ଭାବରେ ମାଗିଲେ । ଫଳରେ ଜ୍ଞାନୀ- ଦ୍ରୋଣ ଦ୍ବେଷୀ -ଦ୍ରୋଣରେ ପରିଣତ ହେଲେ ।
(୨) ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଗୁରୁ ପିତାବତ୍ । ଦ୍ରୋଣ ଗୁରୁ ପିତା ହୋଇ ପୁତ୍ରରୂପୀ ଶିଷ୍ୟ ଏକଲବ୍ୟଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଠି ମାଗିବା ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଏକ ଅଭିଆଣ କଥା ଯାହା ବ୍ୟାସଦେବ ନିଜର କାବ୍ୟ-ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଭିଆଇଲେ ।
(୩) ପିତାରୂପୀ ଗୁରୁ ପୁତ୍ରରୂପୀ ଶିଷ୍ୟଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଠି ଦକ୍ଷିଣା ମାଗି ନେଇପାରେ – ଏହି ଅଭିଆଣ ପରମ୍ପରାକୁ ଆପଣାର କହି ଜଣେ କେତେଦୂର ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିପାରିବ ବୋଲି ଲେଖକ ପଚାରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସମାଜ ସହ ସମ୍ମିଳିତ ହେବାରେ ଏ ପରମ୍ପରା କେତେଦୂର ସହ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବ ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନ ଲେଖକ ଆପଣାକୁ ପଚାରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୫

ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ବାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ତାଙ୍କ ସହିତ ଯେଉଁମାନେ କାମ କରିବାକୁ ଆସିଲେ ସେମାନେ ପ୍ରକୃତ ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ ନାହିଁ । ପାଇବା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା । ସେମାନେ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ସୁଖର ସାଥୀ । ଅବଶ୍ୟ ଏହାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଅଛି । ବାଲେଶ୍ଵରର ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ରମାଦେବୀ ଆଗେ ଆଗେ ଚାଲିଛନ୍ତି । ୫୦୦ ଗାଉଁଲୀ ଝିଅ, ବୋହୂ, ବୁଢ଼ୀ ପୁଲିସର ଉପସ୍ଥତିକୁ ଭ୍ରୂକ୍ଷେପ ନ କରି ଚାଲିଛନ୍ତି । ସେହି ବେଶରେ ତାଙ୍କୁ ଯିଏ ଦେଖୁଛି ସେ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଯେମିତି କହିବ ଅନ୍ୟମାନେ କିଭଳି ବା କହିବେ ? ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥରେ ଜାଣନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଯିଏସବୁ ଲେଖ୍ ଜାଣନ୍ତି ତାଙ୍କରି ଭିତରୁ କେହି ଜଣେ ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ଲେଖୁଦେଲେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ତାହା ହୋଇଯାଆନ୍ତା ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଜୀବନୀ ପୁସ୍ତକ । ସେଭଳି ଉଦ୍ୟମ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହେଲା ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନେ ଦେଶପ୍ରେମରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ, ଦେଶର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ କିଛି ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି; ଦରିଦ୍ରର ଭାଷା ବୁଝିପାରନ୍ତି, ଜାତି, ଧର୍ମ, ଭାଷାର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ମାନବଧର୍ମୀ ବୋଲି ବିଚାରିବାକୁ କିଛିଦୂର ସମର୍ଥ ହୋଇଛନ୍ତି – ସେହିମାନଙ୍କ ଭିତରୁ କେହି ଜଣେ ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ଲେଖୁବେ ବୋଲି ମୁଁ ତ ଏହି ୧୯୮୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଶା ରଖୁଛି ।

ସେ ଆଶା ପୂରଣ ହେବ କି ନାହିଁ ତାହା ଭବିଷ୍ୟତହିଁ କହିବ । ଏବେ ସେ ଗୋଟିଏ ସାପ୍ତାହିକ ପତ୍ରିକାରେ ତାଙ୍କ କଥା ଲେଖୁଛନ୍ତି । ତାହାର ଆବଶ୍ୟକତା ନିଶ୍ଚୟ ରହିଛି । ସେ ଗୋଟାଏ ଖୁବ୍ ଭଲ କାମ କରୁଛନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ସେଇଟା ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ନୁହେଁ । ରଙ୍ଗମଞ୍ଚରେ ଅଭିନୟ କଲାବେଳେ ଦର୍ଶକହିଁ କହିପାରିବେ ସେ କିଭଳି କ’ଣ କରୁଚି – ସେ ନିଜେ ଯେତେ ଉଦ୍ୟମ କଲେ ବି କହିପାରିବ ନାହିଁ । ରମାଦେବୀ ନିଜ ବିଷୟରେ କେତେଦୂର କ’ଣ ଲେଖୁବେ ? ଏମିତି ହୋଇପାରେ ଯେ, ସେ କେତେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିଜକୁ ଚିହ୍ନି ନାହାନ୍ତି; ଅର୍ଥାତ୍ ତାଙ୍କ ସାଧନା ଓ କର୍ମର ଫଳ ନାହିଁ । ଲେଖକର ଯେଉଁ ଯୋଗ୍ୟତା ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ସେହି ଯୋଗ୍ୟତା ନଥ‌ିବା ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲେଖକ ଯେତେ କସରତ କଲେ ମଧ୍ୟ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶିତ କେତୋଟି ଜୀବନୀ ଅତି ଖରାପ ହୋଇଛି, ତାହା ଆମେ ସମସ୍ତେ ଊଣା ଅଧିକେ ଜାଣୁ ।

ଏ ପୁସ୍ତକରେ ମୁଁ ରମାଦେବୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ବା ତାଙ୍କ କୃତି ବିଷୟରେ ଲେଖୁନାହିଁ । ତାଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଓ ତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ବା ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ କାମ କରିବାର ସୁଯୋଗ ମତେ ମିଳିଛି ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାପାଇଁ କେଉଁମାନେ ସୁଯୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଲେ ?
(୨) ରମାଦେବୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ପୁସ୍ତକ କିଏ ଲେଖୁବା ଉଚିତ ?
(୩) ବାଲେଶ୍ବରରେ ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ବେଳେ ତାଙ୍କ ପଛରେ କେଉଁମାନେ ପୁଲିସର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ଭୃକ୍ଷେପ ନ କରି ଚାଲିଥିଲେ ?
(୪) ଲେଖକର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଥାଇ ଜଣେ ଲେଖିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(୧) ଜୀବନୀର ସ୍ଥାନ କାହିଁକି ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(୨) ଆତ୍ମଜୀବନୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
(୩) ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚିତ କେତେକ ଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଖରାପ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର
(କ) (୧) ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଯେଉଁମାନେ ସୁଖର ସାଥୀ ରୂପରେ କାମ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ ସେହିମାନେ ପ୍ରକୃତ ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ ନାହିଁ ।
(୨) ବାଲେଶ୍ଵରର ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନେତୃତ୍ବ ନେଇ ଆଗେ ଆଗେ ଚାଲିଥିବା ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥରେ ଜାଣନ୍ତି ଓ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦେଖୁଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଦେଶପ୍ରେମୀ, ତ୍ୟାଗୀ,
(୩) ବାଲେଶ୍ଵରରେ ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟବେଳେ ତାଙ୍କ ପଛରେ ୫୦୦ ଗାଉଁଲୀ ଝିଅ, ବୋହୂ, ବୁଢ଼ୀ ପୁଲିସର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ଭୂକ୍ଷେପ ନ କରି ଚାଲିଥିଲେ ।
(୪) ଲେଖକର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଥାଇ ଜଣେ ଯେତେ କସରତ କଲେ ମଧ୍ୟ ଲେଖକ ଭାବରେ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

(ଖ) (୧) ନିଜେ ନିଜକୁ ଜଣେ ଯେତିକି ଜାଣିଛି ବା ଚିହ୍ନିଛି ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା । ତାହା କେବେ ହେଲେ ଜୀବନୀର ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ, କାରଣ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଲେଖକ ନିଜକୁ କେତେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଚିହ୍ନିପାରି ନଥା’ନ୍ତି ।
(୨) ଆତ୍ମଜୀବନୀ ହେଉଛି ନିଜେ ଲେଖକ ନିଜକୁ ନିଜେ ଯେପରି ଦେଖୁଛି, ଯାହା ନିଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିଛି ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା ମାତ୍ର । ଏଥରେ ନିଜ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅନେକ କଥା ସେ ଜାଣି ନଥ‌ିବାରୁ ସେ ସବୁର ଉଲ୍ଲେଖ ନଥାଏ ।
(୩) ଜଣେ ଲେଖକର ଯେଉଁ ଯୋଗ୍ୟତା ରହିବା କଥା ତାହା ନଥିଲେ ସେ ଯେତେ ଉଦ୍ୟମ କଲେ ମଧ୍ୟ ଭଲ ଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଲେଖୁପାରିବ ନାହିଁ । ଏହି କାରଣରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚିତ କେତେକ ଜୀବନୀଗ୍ରନ୍ଥ ଖରାପ ହୋଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ଘଟଣାବଳୀ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ କିଏ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ ?
(କ) ସଞ୍ଜୟ
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ
(ଗ) ଯୁଧ୍ର
(ଘ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
ଉ –
(କ) ସଞ୍ଜୟ ।

Question ୨।
ସଞ୍ଜୟ କାହାବଳରେ ଦୂରରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ମହାଭାରତ ସମରକୁ ଦେଖିପାରୁଥିଲେ ?
(କ) ଶୋନଦୃଷ୍ଟି
(ଖ) ଅଗ୍ନି ଦୃଷ୍ଟି
(ଗ) ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି
(ଘ) ଅନ୍ତଦୃଷ୍ଟି
ଉ –
(ଗ) ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ।

Question ୩।
ସଞ୍ଜୟ କାହା ଆଗରେ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ ?
କ) ପଣ୍ଡୁ
(ଖ) ଗାନ୍ଧାରୀ
(ଗ) କୁନ୍ତୀ
(ଘ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
ଉ –
(ଘ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୪ ।
କାହାର ଶିକ୍ଷା ଅତି ଚମତ୍କାର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ସଞ୍ଜୟଙ୍କର
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର
(ଘ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର
ଉ –
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ।

Question ୫।
କାହା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା ଧ୍ଵଂସ ହୋଇଗଲା ?
(କ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର
(ଗ) ସଞ୍ଜୟଙ୍କର
(ଘ) ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କର
ଉ –
(କ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ।

Question ୬ ।
ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧାରକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?
(କ) ଅଜ୍ଞତା
(ଖ) ପ୍ରହେଳିକା
(ଗ) ମୂର୍ଖତା
(ଘ) ଅହଙ୍କାର
ଉ –
(ଖ) ପ୍ରହେଳିକା ।

Question ୭।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା କେଉଁଭଳି ଥିଲା ?
(କ) ମହାଜ୍ଞାନଲୋକ
(ଖ) ଆନନ୍ଦାଲୋକ
(ଗ) ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ
ଉ –
(କ) ମହାଜ୍ଞାନଲୋକ ।

Question ୮।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ହାତମୁଠା କେଉଁପରି ଟାଣ ହୋଇଗଲା ?
(କ) ମାଟି ପରି
(ଖ) ପଥର ପରି
(ଗ) ବଜ୍ର ପରି
(ଘ) କାଠ ପରି
ଉ –
(ଗ) ବଜ୍ର ପରି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୯ ।
ତାଙ୍କ ହୃଦୟ କ’ଣ ପରି କଠିନ ହୋଇଗଲା ?
(କ) ମୃତ୍ତିକାପିଣ୍ଡ ପରି
(ଖ) ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି
(ଗ) କରକାପିଣ୍ଡ ପରି
(ଘ) ବରଫପିଣ୍ଡ ପରି
ଉ –
(ଖ) ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ।

Question ୧୦ ।
ବନ୍ଧୁ ଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା କେଉଁ ଧର୍ମସମ୍ମତ ?
(କ) ବ୍ରାହ୍ମଣ
(ଖ) କ୍ଷତ୍ରିୟ
(ଗ) ବୈଶ୍ୟ
(ଘ) ଶୂଦ୍ର
ଉ –
(ଖ) କ୍ଷତ୍ରିୟ ।

Question ୧୧ ।
କିଏ ଆପଣଙ୍କୁ (ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ) ଛିନ୍ନ କରେ ନାହିଁ ?
(କ) ଶସ୍ତ୍ର
(ଖ) ଶତ୍ରୁ
(ଗ) ମିତ୍ର
(ଘ) ମନ
ଉ –
(କ) ଶସ୍ତ୍ର ।

Question ୧୨ ।
ଅଗ୍ନି କାହାକୁ ଭସ୍ମ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
(କ) ପରମାତ୍ମାରୂପୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ
(ଖ) ପଥରକୁ
(ଗ) ପାହାଡ଼କୁ
(ଘ) ଦେହକୁ
ଉ –
(କ) ପରମାତ୍ମାରୂପୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ।

Question ୧୩ ।
ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ କିଏ ?
(କ) ବାସୁଦେବ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ମଣିଷ
(ଗ) ପାହାଡ଼କୁ
(ଘ) ଦେହକୁ
ଉ –
(କ) ବାସୁଦେବ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୧୪ ।
କୁରୁ ସୈନ୍ୟ ବ୍ୟୁହଆଡ଼େ କିଏ ରଥ ଧୀରେ ମୁଁହାଇଲେ ?
(କ) ଅର୍ଜୁନ
(ଖ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଗ) ଯୁଧ୍ୱର
(ଘ) କର୍ଣ୍ଣ
ଉ –
(ଖ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୧୫ ।
ସେତେବେଳେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ କିପରି ଥିଲା ?
(କ) ଦୟାର୍ଦ୍ର
(ଖ) ସଲ୍ଲଜ
(ଗ) ନିଷ୍ଠୁର
(ଘ) କରୁଣାର୍ଦ୍ର
ଉ –
(ଗ) ନିଷ୍ଠୁର ।

Question ୧୬ ।
କାହାର ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅନ୍ଧକାର ଥିଲା ?
(କ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ
(ଗ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଘ) ଯୁଧ୍ୱର
ଉ –
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ।

Question ୧୭ ।
କିଏ ବୀରଗାଥା ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ
(ଗ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଘ) ଯୁଧ୍ୱର
ଉ –
(ଗ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ।

Question ୧୮ ।
ମହାରାଜା ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ଦ୍ଵାରକାଧୂପତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଗ) ଧର୍ମରାଜ ଯୁଧୁଷ୍ଠିର
(ଘ) ସ୍ବର୍ଗକୁ
ଉ –
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ।

Question ୨୦ ।
ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସେନାପତି, ସୈନ୍ୟ ଓ ସାମନ୍ତ କେଉଁଠାକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥୁବେ ?
(କ) ସମୁଦ୍ରକୁ
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀକୁ
(ଘ) ସ୍ବର୍ଗକୁ
ଉ –
(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀକୁ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର କାହାଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ବର୍ଣ୍ଣନା ଶୁଣୁଥିଲେ ?
ଉ –
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସଞ୍ଜୟଙ୍କଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ବର୍ଣ୍ଣନା ଶୁଣୁଥିଲେ ।

Question ୨ ।
କବିତାରେ ମହାଶୟ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
ଉ –
କବିତାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ।

Question ୩ ।
କାହାର ବକ୍ତୃତାରେ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ?
ଉ –
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ବକ୍ତୃତାରେ ଅକଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ।

Question ୪।
ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା କେଉଁଠାରୁ ଧ୍ବଂସ ହେଲା ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା ଧ୍ଵଂସ ହେଲା ।

Question ୫।
କିଏ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ପାଇଲେ ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ପାଇଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୭ ।
କାହାର ତୀବ୍ର ଦହନରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହାତମୁଠା ଟାଣ ହୋଇଗଲା ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ପାଇଲେ ।

Question ୬ ।
କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲୌହପିଣ୍ଡ କଥା କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନ ଜ୍ଞାନଲୋକ ପାଇଲା ପରେ, ତାଙ୍କୁ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ହୋଇଗଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୮।
କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ କ’ଣ ?
ଉ –
କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ।

Question ୯।
ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ କିଏ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ?
ଉ –
ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୧୦ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କେଉଁଠାରେ ଅର୍ଜୁନ ଶୁଣିଲେ ?
ଉ –
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ଵନି ମହାଭାରତ ସମରରେ ଅର୍ଜୁନ ଶୁଣିଲେ ।

Question ୧୧।
ଶସ୍ତ୍ର କାହାକୁ ଛିନ୍ନ କରେ ନାହିଁ ?
ଉ –
ଶସ୍ତ୍ର ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଛିନ୍ନ କରେ ନାହିଁ ।

Question ୧୨ ।
ଘୋଡ଼ାର ରବକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ଘୋଡ଼ାର ରବକୁ ବ୍ରେଷାରବ କହନ୍ତି ।

Question ୧୩ ।
କବନ୍ଧନାଚ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –
ମସ୍ତକହୀନ ଜୀବନ୍ତ ଦେହର ନାଚ ହେଉଛି କବନ୍ଧ ନାଚ ।

Question ୧୪ ।
କାହାର ଉକ୍ତିରେ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିତାନ୍ତ ବିରକ୍ତ ହେଲେ ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଉକ୍ତିରେ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିତାନ୍ତ ବିରକ୍ତ ହେଲେ ।

Question ୧୫ ।
ପେପ୍‌ଟକ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
ଉ –
ପେପ୍‌ଟକ୍ କହିଲେ ଉତ୍ସାହପୂର୍ଣ୍ଣ କାବ୍ୟକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୧୬ ।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ କେତେବେଳେ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ହୋଇଉଠିଲା ?
ଉ –
ମୋହ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ ଓ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୌରବ ସେନାଆଡ଼କୁ ରଥ ତାଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ବଳନ୍ତ ହୋଇଉଠିଲା ।

Question ୧୭ ।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର କ’ଣ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ?
ଉ –
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ବୀରଗାଥା ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ।

Question ୧୮ ।
କାହାର ସୁଦୂର ପ୍ରସାରିତ ଦୃଷ୍ଟି ଥିଲା ?
ଉ –
ସଞ୍ଜୟଙ୍କର ସୁଦୂର ପ୍ରସାରିତ ଦୃଷ୍ଟି ଥିଲା ।

Question ୧୯ ।
ସଞ୍ଜୟ କାହାଠାରୁ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ସଞ୍ଜୟ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କଠାରୁ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

Question ୨୦ ।
ପୃଥ‌ିବୀକୁ କିଏ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥ‌ିବେ ?
ଉ –
ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସେନାପତି, ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ସମସ୍ତେ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥ‌ିବେ ।

Question ୨୧ ।
ଭବିଷ୍ୟତରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କେଉଁଥ‌ିରେ ଜର୍ଜରିତ ହେବ ?
ଉ –
ଭବିଷ୍ୟତରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ପିତାପୁତ୍ର ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାରେ ଜର୍ଜରିତ ହେବ ।

Question ୨୨ ।
କବିତାରେ ଅନ୍ତହୀନ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
କବିତାରେ ଅନ୍ତହୀନ ବୋଲି ସମୟକୁ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୩ ।
ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଆତ୍ମହତ୍ୟା କଥା କିଏ ବୁଝି ପାରୁନଥିଲେ ?
ଉ –
ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କଥା ସଞ୍ଜୟ ବୁଝିପାରୁ ନଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୨୪ ।
ବାସୁଦେବ କିଏ ?
ଉ –
ବାସୁଦେବ ହେଉଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୨୫ ।
କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କ’ଣ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
ଉ –
କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କୌରବ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧର ସ୍ଥାନ ବୋଲି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।

Question ୨୬ ।
କବିତାରେ ଆପଣଙ୍କୁ କାହା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ?
ଉ –

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
କାହାର ଶିକ୍ଷା ? କାହା ପ୍ରତି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆପଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଅତି ଚମତ୍କାର’ ଏହା ଭଗବାନ୍‌ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପ୍ରତି ।

Question ୨।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି କାହିଁକି ହେଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରୁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ଶିକ୍ଷା ପାଇଲା ପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଟାଣ ହେଲା ।

Question ୩ ।
କାହା ଧନୁର ତୀର କେତେବେଳେ ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ହେଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରୁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ଶିକ୍ଷା ପାଇଲା ପରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମୋହ ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ତାଙ୍କର ତୀର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ହେଲା ।

Question ୪ ।
ମୋର ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନ ଭିତରେ ଆପଣ କାହାର ? କିଏ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ମୋର ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣର ମୁନ ଭିତରେ ଆପଣ’ ଏଠାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀର ଭିତରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୫ ।
ଘୋଡ଼ାର ହୁଷାରବ ଓ ବିଧବାର କୋହ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭିତରେ କିଏ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଘୋଡ଼ାର ବ୍ରେଷାରବ ଓ ବିଧବାର କୋହ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭିତରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ।

Question ୬ |
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧରେ ଅନେକ ସୈନ୍ୟ ସେନାପତିଙ୍କର ଶରୀରରୁ ମସ୍ତକ ଅଲଗା ହୋଇ ଯାଇଥିଲା, ମାତ୍ର ସେଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଜୁନ

Question ୭ ।
ମାତୁଳ ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାର ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟରେ କିଏ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମାତୁଳ ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାର ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟରେ ଆପଣ ଅର୍ଥାତ୍ ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୮ ।
କିଏ କାହାକୁ ପେପ୍‌ଟକ୍ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମୋହଭଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ପେପ୍‌ଟକ ବା ଉତ୍ସାହପୂର୍ଣ୍ଣ ବାକ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୯।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସଞ୍ଜୟଙ୍କଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ କଥା କାହିଁକି ଶୁଣୁଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ମନରେ ବୀରଗାଥ ବୀରଧର୍ମ ଶୁଣିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଥ‌ିବାରୁ, ସେ ସଞ୍ଜୟଙ୍କଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକଥା ଶୁଣୁଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ସଞ୍ଜୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିର ସ୍ଵରୂପ କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସଞ୍ଜୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିର ସ୍ଵରୂପ ସୁଦୂର ପ୍ରସାରିତ ଥିଲା ଯାହାକି ଅନ୍ତହୀନ ଦିଗ୍‌ବଳୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଥିଲା ।

Question ୧୧ ।
କିଏ କେଉଁଠିକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥ‌ିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସେନାପତି, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ସମସ୍ତେ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥୁବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
କେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ବାରମ୍ବାର ଜର୍ଜରିତ ହେବ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଧର୍ମ, ଜାତି ଆଉ ଆଦର୍ଶ ଯୁକ୍ତିରେ, ପିତାପୁତ୍ର ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ବାରମ୍ବାର ଜର୍ଜରିତ ହେବ ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର କିପରି ଦୂରୀଭୂତ ହେଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ଵଜନଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ପାଣ୍ଡବପକ୍ଷର ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ଦେଖା ଦେଇଥିଲା । ସେ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରରେ ଅନ୍ଧୀଭୂତ ହୋଇ ଯୁଦ୍ଧକରିବା ପାଇଁ ପରମୁଖ ହୋଇଥିଲେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଏତାଦୃଶ ଭାବ ଦେଖୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଉତ୍ସାହ ଓ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ବକ୍ତୃତା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହମରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଥିଲା ଓ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

Question ୨।
କିଏ କାହାକୁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ମହାସମରରେ ଅର୍ଜୁନ ନିଜର ଜ୍ଞାତି, କୁଟୁମ୍ବ ଓ ପ୍ରିୟ ପରିଜନଙ୍କୁ ଦେଖିଲାପରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ସେ ମୋହଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ହାତମୁଠା ବଜ୍ର ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୩ ।
ହାତମୁଠା ଟାଣ ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ମହାଭାରତ ମହାସମରରେ ଅର୍ଜୁନ ନିଜର ଜ୍ଞାତି, କୁଟୁମ୍ବ ଓ ପ୍ରିୟ ପରିଜନଙ୍କୁ ଦେଖିଲାପରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ବିଷାଦଭାବ । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ସେଥ‌ିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ବିଷାଦ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା । ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ, ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ତାଙ୍କର ହାତମୁଠା ବଜ୍ର ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୪ ।
କାହା ପାଇଁ କ’ଣ ମହାଯୋଗର ସାଧନା ଥିଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋହଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥ‌ିବା ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ଅର୍ଜୁନ ନିଜର ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବୁଝିଥିଲେ ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ହେଉଛି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପାଇଁ ଅନନ୍ତମୁକ୍ତିର ଦ୍ବାର ଭେଦ କରିବା ମହାଯୋଗର ସାଧନା ଥିଲା ।

Question ୫।
‘ମୋ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଆପଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି’ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଓ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ପ୍ରଦାନରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଗଳିତ ଅବସ୍ଥା ଅପସରି ଯାଇଛି । ତାଙ୍କର ହାତମୁଠା ବଜ୍ର ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି ଏବଂ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି କଠିନ ହୋଇଛି । ସେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ସେ ବୁଝିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ତାଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣମୁନରେ । ସେହି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଇଛି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ।

Question ୬ |
‘ଆପଣ ହିଁ ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକ’ – କିଏ କାହାକୁ କହିଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇଗଲା ପରେ, ସେ ଜାଣିଛି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ସେ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ । ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ ସେ ରହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଅସିଘାତ ରକ୍ତ ଭିତରେ ମଧ୍ଯ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି ।

Question ୭।
‘ଆପଣ କରିବେ ହତ୍ୟା ଆପଣଙ୍କୁ’ କହିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନରେ । ଅର୍ଜୁନ ଜାଣିଛନ୍ତି, ସବୁକିଛି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କରୁଛନ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହି । ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥ‌ିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ‘ଆପଣ’ ଶବ୍ଦ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ହିଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

Question ୮ |
‘ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ଏକାମାତ୍ର ସତ୍ୟ’ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ, ସେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ଏକ ମିଥ୍ୟା, ମାୟା ମୋହର ପ୍ରହେଳିକା ମାତ୍ର । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଏପରିକି ବନ୍ଧୁ, ଜ୍ଞାତି, ସହୋଦର, ମାତୁଳ, ପିତୃବ୍ୟ ଆଦି ସମସ୍ତଙ୍କ ହତ୍ୟା ଭିତରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଓ ହତ୍ୟାକାରୀ ବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଉକ୍ତିଟିରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ସର୍ବବ୍ୟାପକତାକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୯।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଓ ନିଷ୍ଠୁର କାହିଁକି ହୋଇଗଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ବିଷାଦଭାବ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ, ସେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ମହତ୍ତ୍ବ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି । ସେ ଜାଣି ପାରିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟସବୁ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଏଭଳି ଭାବକୁ ସଞ୍ଜୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ସାରିଲାପରେ ସେ କୁରୁସୈନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ରଥ ବାହିନେଲେ । ସେତେବେଳକୁ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଷ୍ଠୁର ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଅତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ପ୍ରଦାନ ବଳରେ, ସଞ୍ଜୟ ମହାଭାରତ ମହାସମର ଦେଖୁଛନ୍ତି ! ସେହି ସମରର ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସର୍ବକାଳୀକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ ସଞ୍ଜୟ କହିଛନ୍ତି, ଆପଣ ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବୀରଗାଥା, ବୀର ଧର୍ମ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵାଭାବିକ । ମାତ୍ର ଏ ଯୁଦ୍ଧର କେବେହେଲେ ଅନ୍ତ ନାହିଁ । ସବୁଦିନ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ଏଭଳି ରକ୍ତାକ୍ତ ହେଉଥ‌ିବ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ ବୀରଗାଥା, ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାର ଇଚ୍ଛା ଅତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଥିଲା ।

Question ୧୧।
ବହୁଶ୍ରମ, ବହୁଚେଷ୍ଟା, ବହୁଯୁଗ, ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ – କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ଉତ୍ସାହ ବାକ୍ୟଦ୍ୱାରା ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ମୋହଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିଲା ଓ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଜୟଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମ୍ବାଦ ଦେଉଥ‌ିବା ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ତା’ର ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଦେଖୁଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ, ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଯନ୍ତ୍ରଣାର କେବେ ପରିସମାପ୍ତି ଆସୁନାହିଁ । ବହୁଶ୍ରମ, ବହୁଚେଷ୍ଟା, ବହୁଯୁଗ, ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ ସତ୍ତ୍ବେ ବି ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ରକ୍ତାକ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇ ଚାଲିଥବ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୧୨ ।
କେଉଁଥ‌ିପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ପିତା, ପୁତ୍ର, ପିତୃବ୍ୟର ହତ୍ୟାହେବ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ମହାସମର ଦେଖୁଥ‌ିବାବେଳେ, ସଞ୍ଜୟ ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଏହି ଯୁଦ୍ଧର କେବେବି ପରିସମାପ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ଓ ସମରସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ ବରଂ ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଥ‌ିବ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାର ଭାବଧର୍ମ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାଟି କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ‘ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଅଭିସାର’ କବିତା ସଂକଳନର ଅନ୍ୟତମ କବିତା । କବିତାଟିରେ କବି ମହାଭାରତ ମହାସମର କୁରୁପାଣ୍ଡବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘଟିଯାଇଥିବା ଭୟଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧକୁ ମିଥୁରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କବିତାରେ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ବାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଚିରକାଳ ପାଇଁ ହେଉଥବ ମଧ୍ୟ । ସବୁକିଛିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ ନିଜେ । ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା ପରି ସେସବୁ ଆମକୁ ଜଣାଗଲେ ମଧ୍ଯ ପ୍ରକୃତରେ ଯାହା ହୋଇଥିଲା, ତାହାହିଁ ହେଉଛି ଏବଂ ଆଗକୁ ମଧ୍ୟ ତାହା ହେବ । କବିତାଟିରେ କବି ମାନବର ସର୍ବକାଳୀନ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଦେଖିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ମାତ୍ର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ପ୍ରସାଦରୁ ସଞ୍ଜୟ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧର ସବୁକିଛି ଘଟଣା ଦେଖୁଛନ୍ତି । ସେହି ଘଟଣାକୁ ସେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ବୁଝାଇ କହୁଥିଲେ ।

କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନ ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ବଜନଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ମୋହଭଙ୍ଗ ହୋଇଛି । ସେ ପୁଣି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଭାବରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । କାରଣ ଅର୍ଜୁନ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ବଳରେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ସେ କିଛି କରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା କିଛି ହେଉନାହିଁ । ଯାହାକିଛି କରୁଛନ୍ତି ସବୁହେଉଛି ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳା ଓ ପ୍ରହେଳିକା ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହୁଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ଓ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ଯୁଦ୍ଧରେ ନରହତ୍ୟାକୁ ଭୃକ୍ଷେପ ନକରି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, ଏହା ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତି ସାଧନାଭଳି କଠୋର ହେଲେ ହେଁ କରଣୀୟ । ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ଟଙ୍କାରରେ ତାଙ୍କର ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଉଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ମରୁଥିବା ଓ ମାରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

ସେହି ଯୁଦ୍ଧର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖୁବା ଭିତରେ ସଞ୍ଜୟ ବହୁଆଗକୁ ବା ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ କହିଛନ୍ତି, ଏ ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ, ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ ହୋଇ ଚାଲିଥ୍ବ ।

କବିତାଟିରେ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଅନୁଚିନ୍ତା କିପରି ମଣିଷ ମନରେ ବସାବାନ୍ଧି ରହିଛି ଏବଂ ଭଗବାନ୍ କିପରି ମଣିଷମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସବୁକିଛି କରୁଛନ୍ତି, ତାହାହିଁ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୨ ।
ପଠିତ କବିତାନୁଯାୟୀ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ଯାହା ବୁଝାଇଥିଲେ – ତାହା ନିଜ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ଚମତ୍କାର ସୃଷ୍ଟି । ଉକ୍ତ କବିତାଟିରେ କବି ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଏକ ମିଥ୍ୟାଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଜଣାଇଦେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଯେ ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଲାଗିରହିଛି । ଯୁଦ୍ଧରେ ପରସ୍ପର ପରସ୍ପରକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ ବା ମୃତ୍ୟୁ ଦେଲେ ବି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହିଛି ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା । ସୁତରାଂ ସେହି ଭଗବାନ୍ ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମାରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ମରୁଛନ୍ତି ମଧ୍ୟ ।

ମହାଭାରତର ଯୁଦ୍ଧରେ ଯେଉଁସବୁ ଘଟଣା ଘଟିଯାଉଥିଲା, ସେସବୁକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ଧ ଥ‌ିବାରୁ ଦେଖିପାରୁ ନଥିଲେ । ମାତ୍ର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ପ୍ରସାଦରୁ ସଞ୍ଜୟ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ, ସେ ଯୁଦ୍ଧର ସବୁଘଟଣା ଦେଖୁଥିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ମୋହ ଓ ବିଷାଦଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବାରୁ ସେ ଆଉ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଚାହିଁନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ଜଡ଼ତା ଅପସରି ଯାଇଥିଲା । ସେ ପୁଣି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଆଗୁସାର ହୋଇଥିଲେ ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହୁଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରର

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଜୟଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ତା’ର ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟ ଦେଖ୍ କହିଛନ୍ତି, ହିଂସା, ଯୁଦ୍ଧ, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ବି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କର ସମରସଜ୍ଜା ଲାଗିରହିଛି । ଏହି ସମରମସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତଘଟୁନାହିଁ । ବରଂ ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶପାଇଁ ଏସବୁ ଯୁଦ୍ଧ କରାଯାଉଛି । ପରିଣତିରେ ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଧର୍ମର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ, ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ଧରାବତରଣ କରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହେଉନାହିଁ । ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନରେ ବିଭୋର ସଞ୍ଜୟ କହିଛି, ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିଜେ କେତେଥର ଏହିପରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥ‌ିବେ । କାରଣ ଏଠାରେ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି ।

କବିତାରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କେବଳ ଯୁଦ୍ଧର ବିବରଣୀ ବୁଝାଇ ନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ସର୍ବକାଳୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩।
ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ, ତାହା ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।

ବିଷାଦଯୋଗ ଖଣ୍ଡନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ, ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କର ସର୍ବବ୍ୟାପକତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇଛି । କବି ମହାଭାରତର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ମିଥ୍ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ସ୍ଵରୂପ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଛନ୍ତି ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବ ଦୂରକରିବା ନିମନ୍ତେ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ, ତାହାକୁ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ କହିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ଅତି ଚମତ୍କାର । ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ନିହାତି ଅକାଟ୍ୟ । ବକ୍ତୃତା ଥିଲା ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ । ସେହି ଶିକ୍ଷା, ସେହି ଯୁକ୍ତି ଓ ସେହି ବକ୍ତୃତା ଶୁଣି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନୋଭାବ ବଦଳିଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରହେଳିକାରେ ପଡ଼ି ସେ ଆଉ ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି । କାରଣ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପାଇଁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ସଦୃଶ । ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହେଲାପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହାତମୁଠା ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ହୃଦୟରୁ କୋମଳତା ଦୂରେଇଯାଇ ତାହା ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ମନେହୋଇଛି, ତାଙ୍କ ଧନୁର ତୀର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣତର ହୋଇଉଠିଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ସେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇସାରିବାପରେ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା, ତାହା ସେ ଅନୁଭବ ତାହା କରଣୀୟ ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝି ପାରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷିତ, ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଅର୍ଜୁନ ସତେଯେପରି ଦିବ୍ୟମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି, କୃଷ୍ଣ କେବଳ ତାଙ୍କ ରଥରେ ନାହାଁନ୍ତି, ସେ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଉଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ଅର୍ଜୁନର ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଅସୀଘାତରେ କ୍ଷତ ଓ ରକ୍ତ ଭିତରେ । ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, ଏ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ କେହି କାହାକୁ ମାରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା କେହି ମରୁନାହାଁନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛନ୍ତି ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସବୁଥିରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ତ୍ର ଛିନ୍ନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟ ଦହନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ ଯୁଦ୍ଧର କୌଣସି ସତ୍ୟତା ନାହିଁ, ଏସବୁ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା ।

ବାସ୍ତବିକ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମାର୍ମିକ ହୋଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୪।
ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ କଥୋପକଥନର ସ୍ଵରୂପ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ –
କବି ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଏକ ମିଥ୍ୟାଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଜଣାଇ ଦେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଯେ ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଲାଗିରହିଛି । ଯୁଦ୍ଧରେ ପରସ୍ପର ପରସ୍ପରକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ ବା ମୃତ୍ୟୁ ଦେଲେ ବି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହିଛି ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା । ସୁତରାଂ ସେହି ଭଗବାନ୍ ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମାରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ମରୁଛନ୍ତି ମଧ୍ୟ ।

ମହାଭାରତର ଯୁଦ୍ଧରେ ଯେଉଁସବୁ ଘଟଣା ଘଟିଯାଉଥିଲା, ସେସବୁକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ଧ ଥ‌ିବାରୁ ଦେଖାରୁ ନଥିଲେ ।

ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ମୋହ ଓ ବିଷାଦଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବାରୁ ସେ ଆଉ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଚାହିଁନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନର ଜଡ଼ତା ଅପସରି ଯାଇଥିଲା । ସେ ପୁଣି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଆଗୁସାର ହୋଇଥିଲେ ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହୁଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରର ପ୍ରହେଳିକା ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧରେ ନରହତ୍ୟାକୁ ଭୂକ୍ଷେପ ନକରି ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତିସାଧନା ଭଳି କଠୋର ହେଲେ ହେଁ କରଣୀୟ ବୋଲି ସେ ବୁଝିପାରିଲେ ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଜୟଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ତା’ର ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟ ଦେଖୁ କହିଛନ୍ତି, ହିଂସା, ଯୁଦ୍ଧ, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ବି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କର ସମରସଜ୍ଜା ଲାଗିରହିଛି । ଏହି ସମରମସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ବରଂ ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ଏସବୁ ଯୁଦ୍ଧ କରାଯାଉଛି । ପରିଣତିରେ ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଧର୍ମର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ, ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ଧରାବତରଣ କରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହେଉନାହିଁ । ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନରେ ବିଭୋର ସଞ୍ଜୟ କହିଛି, ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିଜେ କେତେଥର ଏହିପରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥିବେ । କାରଣ ଏଠାରେ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି ।

କବିତାରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କେବଳ ଯୁଦ୍ଧର ବିବରଣୀ ବୁଝାଇ ନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ସର୍ବକାଳୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୫।
ମହାଭାରତର ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରୃ ଯେଉଁ ମହାଜ୍ଞାନା ଲୋକ ପାଇଥିଲେ ତାହାର ସ୍ୱରୂପ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବଦ୍‌ ଗୀତାର ମହାଭାରତର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ମିଥ୍ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ସ୍ଵରୂପ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଛନ୍ତି ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବ ଦୂରକରିବା ନିମନ୍ତେ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ, ତାହାକୁ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ କହିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ଅତି ଚମତ୍କାର । ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ନିହାତି ଅକାଟ୍ୟ । ବକ୍ତୃତା ଥିଲା ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ । ସେହି ଶିକ୍ଷା, ସେହି ଯୁକ୍ତି ଓ ସେହି ବକ୍ତୃତା ଶୁଣି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନୋଭାବ ବଦଳିଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରହେଳିକାରେ ପଡ଼ି ସେ ଆଉ ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି । କାରଣ ହାତମୁଠା ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ହୃଦୟରୁ କୋମଳତା ଦୂରେଇଯାଇ ତାହା ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇସାରିବାପରେ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା, ତାହା ସେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ଜାଗତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ସେ କ୍ରମଶଃ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତିସାଧନା କଠୋର ହେଲେ ହେଁ, ତାହା କରଣୀୟ ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝି ପାରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷିତ, ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଅର୍ଜୁନ ସତେଯେପରି ଦିବ୍ୟମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି, କୃଷ୍ଣ କେବଳ ତାଙ୍କ ରଥରେ ନାହାଁନ୍ତି, ସେ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଉଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ଅର୍ଜୁନର ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଅସିଘାତରେ କ୍ଷତ ଓ ରକ୍ତ ଭିତରେ । ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, ଏ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ କେହି କାହାକୁ ମାରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା କେହି ମରୁନାହାଁନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛନ୍ତି ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସବୁଥିରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ତ୍ର ଛିନ୍ନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟ ଦହନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ ଯୁଦ୍ଧର କୌଣସି ସତ୍ୟତା ନାହିଁ, ଏସବୁ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା ।

ବାସ୍ତବିକ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମାର୍ମିକ ହୋଇଛି ।

Question ୬ ।
ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଥ‌ିବା ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାର ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାଟି କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ମିଥ୍ଧର୍ମୀ କବିତା । କବିତାରେ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ବର୍ଣ୍ଣନା, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଯୋଗ ଖଣ୍ଡନ, ଆତ୍ମାର ଶାଶ୍ୱତ ଭାବ, ମାନବର ଯୁଦ୍ଧ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇ ଦିଆଯାଇଛି, ଏଥ‌ିରେ ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶକୁ ନେଇ ଲାଗିଥିବା ଦ୍ଵହଭାବକୁ ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ଜ୍ଞାତି, ବନ୍ଧୁ, ପ୍ରିୟପରିଜନଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ଦେଖାଦେଇଛି ହତାଶାଭାବ । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ପାଇଲାପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ବିଷାଦ ଭାବ ଦୂରେଇଯାଇଛି । ସେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ଦେଖାଦେଇଛି କ୍ରୂର ହସ । ଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖାଦେଇଛି ନିଷ୍ଠୁରତାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ପ୍ରକାଶ ଭଙ୍ଗୀ ।

କବିତାର ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଦିବ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ଭାବକୁ ।

ଓ ଉତ୍ସାହ ବାକ୍ୟଦ୍ଵାରା ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ହୋଇଛି । କୌରବ ପକ୍ଷ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପାଣ୍ଡବ ପକ୍ଷର ବିଜୟ ହୋଇଛି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତାକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରି ବହୁ ଆଗକୁ ଦେଖିଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧର ଭବିଷ୍ୟତ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ସେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ଆସୁନାହିଁ । ମହାରାଜା ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନଶକ୍ତି ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅନ୍ଧାରତଳେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ସେ ହୁଏତ ବୀରଗାଥା, ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହ କରିପାରନ୍ତି । ମାତ୍ର ସବୁକିଛି ହେଉଛି ସର୍ବକାଳୀକ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ଏଥୁରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ବହୁଶ୍ରମ, ବହୁଚେଷ୍ଟା, ଯୁଗଯୁଗ ଧରି ଚାଲିଆସିଛି । କିନ୍ତୁ ମଣିଷକୁ ଏଥୁରୁ ନିସ୍ତାର ମିଳିନାହିଁ । ବରଂ ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅବିରତ ପରିଦୃଶମାନ ହେଉଛି ।

ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ଓ ସମରସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ବାରମ୍ବାର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଫେରି ଆସୁଛନ୍ତି । ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଫେରି ଆସିଲା ପରେ ସମସ୍ତେ ମହାସମରରେ ଉପନୀତ ହେଉଛନ୍ତି । ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ପିତାପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଶେଷର ସଞ୍ଜୟ କହିଛନ୍ତି, ସବୁ ଯୁକ୍ତି, ସବୁ ତର୍କ, ସବୁ ବକ୍ତୃତା ଓ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ନାହିଁ । କାରଣ ସବୁମୂଳରେ ରହିଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ । ସେହି ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ପାଇଁ, ନିଜେ ବହୁବାର ଧରାବତରଣ କରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥିବେ । କାରଣ, ମାରୁଥିବା ଲୋକ ଓ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି, ଯେହେତୁ ସେ ସର୍ବବିଦ୍ୟମାନ ।

ସଞ୍ଜୟ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତୀ ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

Question ୭ ।
ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ସଞ୍ଜୟଙ୍କର ଆତ୍ମ ଜିଜ୍ଞାସାର ସ୍ଵରୂପ ଆକଳନ କର ।
ଉ –
୬ନଂ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ ।

Question ୮ ।
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାର ସାର୍ଥକତା ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
ଆଧୁନିକ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ନୂତନ ଆଙ୍ଗିକ ଓ ନୂତନ ଶୈଳୀର ନବ ଉନ୍ମେଷର ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏହି ଶୈଳୀ ହେଉଛି ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀ । ଏହି ଶୈଳୀର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଯେ, ଏହା ଆବେଗ ସହିତ ମନନଶୀଳତାର ଗଭୀର ସମନ୍ବୟରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଭାବାବେଗକୁ ଯୁକ୍ତିନିଷ୍ଠଭାବରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାହିଁ ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ । କବିଙ୍କ ରଚିତ ‘କାଳପୁରୁଷ’ କାବ୍ୟ ଏହି ଶୈଳୀର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯାହାର ଜୀବନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ଶୈଳୀ ନେଇ କାବ୍ୟଟିକୁ ଥରେ ପଢ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ତୃପ୍ତି ଆସେ ନାହିଁ । ଭାଷାର କ୍ଲିଷ୍ଟତା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସାବଲୀଳତା ଏବଂ ଭାବର ଆବେଗରେ ବୌଦ୍ଧିକତା, ଯୁକ୍ତିନିଷ୍ଠତା ‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାଟିକୁ ଶ୍ରୀସମ୍ପନ୍ନ ପାଠକଲେ ଖୁବ୍ କମ୍ ସମୟରେ ସମଗ୍ର କବିତାର ଭାବଧାରାକୁ ସହଜରେ ମଧ୍ୟ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ପାରିଥାଏ ।

ଯୁଦ୍ଧରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦ ଯୋଗଖଣ୍ଡନ, ସଞ୍ଜୟଙ୍କ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିରେ ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ଯୁଦ୍ଧଚିନ୍ତାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛଳ, ସାବଲୀଳ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି । କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହଭାବ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ, ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ସେ ଭିନ୍ନ ଭାବରେ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ତାଙ୍କର କୌଣସି ବିଚାରବୋଧ ନାହିଁ । ବରଂ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ବକ୍ତୃତା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି, ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇଛି । ଫଳରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ଆସିଥିବା କ୍ଲବତା, ଜଡ଼ତା ଅପସରି ଯାଇଛି । ହାତ ହୋଇଛି ତାଙ୍କର ବଜ୍ର ପରି, ଛାତି ହୋଇଛି ତାଙ୍କର ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି । କବି ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟକରି କହିଛନ୍ତି –

“ମହାଶୟ
ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଁ ବୁଝୁଛି, ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ଧର୍ମ କ୍ଷତ୍ରିୟର
ଅନନ୍ତ ମୁକ୍ତିର ଦ୍ଵାର ଭେଦ କରିଯିବା ପାଇଁ
ଏତ ମହାଯୋଗର ସାଧନା ।”

କବିତାର ଦ୍ବିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ସଞ୍ଜୟ ସର୍ବକାଳୀନ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି ଓ ହେଉଥ‌ିବ । ଏ ଯୁଦ୍ଧର ମୂଳ ହେଉଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । କାରଣ ସବୁର ମଧ୍ୟରେ ସେ ବିଦ୍ୟମାନ ହୋଇ, ସବୁକିଛି କରିଥା’ଛି ।

କବିତାଟି କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସାର୍ଥକ ନୁହେଁ, ଆଙ୍ଗିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ଏହାର ସାର୍ଥକତା ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ, ଆଙ୍ଗିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏଥରେ ମିଥ୍, ଚିତ୍ରକଳ୍ପ ଓ ଗଦ୍ୟଛନ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି । ‘ଶିକ୍ଷା’, ‘ବକ୍ତୃତା’, ‘ଯୁକ୍ତି’ ଶବ୍ଦକୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଛି । ‘ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା’, ‘ତା’ର ତୀବ୍ର ଦହନରେ ହାତମୁଠା ଟାଣ ମୋର ହୋଇଆସେ ବଜ୍ରପରି’, ‘ମୋ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡପରି’, ‘ମୋ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଆପଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି’ –

“ବାରମ୍ବାର ପିତା ପୁତ୍ର ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାରେ
ଜର୍ଜରିତ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଫେରୁଥୁବ ପୃଥ‌ିବୀକୁ
ଅନ୍ତହୀନ ସମୟର ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ବିକୃତି ବ୍ୟାପ୍ତିରେ ।

ମୋଟ ଉପରେ କବିତାଟିରେ କବି ‘ମଣିଷର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି’, ‘ମାରୁଥିବା ଲୋକ ଏବଂ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କର ଅବସ୍ଥିତି’ ଆଦି ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ନାମକରଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କବିତାଟି ମଧ୍ୟ ସାର୍ଥକ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

କବି ପରିଚିତି :

କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁରର ନାଗବାଲିଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ୨୦୦୪ ମସିହାରେ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟର ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବରେ ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମାତୃଭାଷାର ମୋହକୁ ସେ ଅତି ନିବିଡ଼ଭାବରେ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ କବିଙ୍କର ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଓ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ଅସୀମ ପ୍ରୀତି ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ଲବ୍ଧପ୍ରତିଷ୍ଠ କବିର ଗୌରବରେ ଗୌରବାନ୍ବିତ କରିଥିଲା । କବିଙ୍କର କବିତ୍ଵର ଆଦ୍ୟସ୍ତବକ ଥିଲା ‘ନୂତନ କବିତା’ ନାମରେ ତାଙ୍କର ଏକ କବିତା ସଙ୍କଳନ । ୧୯୪୮ ରୁ ୧୯୫୫ ମଧ୍ୟରେ ଲିଖ୍ କବିଙ୍କର ସମସ୍ତ କବିତାର ଏହା ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ରୂପ ।

ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବିଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ସାହିତ୍ୟିକ କୃତି ହୁଏ ‘ସମୁଦ୍ରସ୍ନାନ’ ନାମକ ଏକ କବିତାଗ୍ରନ୍ଥ । ଏହି କବିତା ସଙ୍କଳନରେ କବିଙ୍କର ‘କାଳପୁରୁଷ’ ନାମରେ ଏକ ସୁଦୀର୍ଘ ଓ ମନୋଜ୍ଞ କବିତା ରହିଅଛି; ଯାହା କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାର୍ଥକକୃତି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ । ଏହି କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଓ ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ପାଇଁ କବି କାଳଜୟୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହା ଏକ ସୁଦୀର୍ଘ କବିତା ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଚମତ୍କାରିତା ଏପରି ଯେ ଥରେ ପଢ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ତୃପ୍ତି ଆସେ ନାହିଁ । ପାଠକ ବାରମ୍ବାର ଏହି କବିତାକୁ ଆବୃତ୍ତି କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହୀ ହୁଏ । ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କର ଏହି କବିତାରେ ଶୈଳୀ ଆଧୁନିକ ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀ ଓ ଆଙ୍ଗିକରେ ନୂତନ ରୂପରେଖ ନେଇ ଏହା ଏତେ ଜୀବନ୍ତ ଯେ ପାଠକର ପଠନ ରୁଚିକୁ ଏହା ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରିଦିଏ । ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ଯଦି ଅନ୍ୟକୌଣସି କବିତା ନଲେଖୁ ଏକମାତ୍ର ଏହି ଗୋଟିଏ କବିତାରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ଥା’ନ୍ତେ, ତେବେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ଗୌରବ ଅମ୍ଳାନ ରହିଥା’ନ୍ତା ।

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ନୂତନ ଶୈଳୀ ଓ ଭାବଧାରାର ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ଏହି ‘କାଳପୁରୁଷ’ ଅନନ୍ୟ । ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀକୁ ହିଁ କବି କବିତା ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଶସ୍ତ ଶୈଳୀରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଏହି ଶୈଳୀ ନବଦିଗନ୍ତର ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଅଛି । ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ କବି ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟ ଏହି ଶୈଳୀକୁ ଆଧାର କରି କବିତା ରଚନା କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କ କବିତାର ଗୀତିମୟତା ଓ ଛନ୍ଦରେ ନୂତନ ରସବୋଧ ପାଇଁ ସେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶ୍ରେଣୀ ଚେତନାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାଚ୍ୟ ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମ୍ମିଳିତ ଭାବଧାରାକୁ ନେଇ କବି ଗୁରୁ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟି ଆଧୁନିକ ଜୀବନର ଅବସାଦ, ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନତା, ଅନିଶ୍ଚିତତା, ଅବକ୍ଷୟତା ପ୍ରଭୃତିର ବାସ୍ତବ ରୂପଚିତ୍ରକୁ ପରିସ୍ଫୁଟିତ କରିଥାଏ । ଆଧୁନିକ ମାନବ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତା, ଆଶଙ୍କା, ହିଂସା, ଦ୍ବେଷ, ଭୟ ଓ ପରଶ୍ରୀକାତରତାର ଶିକାର ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକା ସୁନ୍ଦର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଧ୍ବସ୍ତ ବିଧ୍ବସ୍ତ କରିଦେଇଛି । ମାନବିକତାର ମହତ୍ତ୍ବ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ । ଯୁଦ୍ଧର ଆଶାଙ୍କାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଶାନ୍ତି ବ୍ୟାହତ ।

ମଣିଷ ନରପିଶାଚ ହୋଇ ଦାନବୀୟ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଆଦରି ନେଇଛି । ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ମୈତ୍ରୀ ଓ କରୁଣାକୁ ନିର୍ବାସନ ହୋଇଛି । ଈଶ୍ଵରପ୍ରୀତି, ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ନୈତିକତାର ମାନଦଣ୍ଡ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ଦୁଇ ଦୁଇଟା ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକାରେ ମାନବ ବ୍ୟସ୍ତ ବିବ୍ରତ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ମାନବ ସମାଜର ଏହି କରୁଣ ପରିଣତିକୁ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଳବତ୍ତର ରହିଛି । କବିଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟରେ କବିତାଗ୍ରନ୍ଥ ‘ସମୁଦ୍ରସ୍ନାନ’ ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସୃଷ୍ଟି । ଏଥରେ ସ୍ଥାନିତ ଶାନ୍ତି ବ୍ୟାହତ ।

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମ :

‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର’ ସମ୍ବାଦ କବିତାଟି କବିଙ୍କର ‘ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଅଭିସାର’ କବିତା ପୁସ୍ତକର ଅନ୍ୟତମ କବିତା । ମହାଭାରତ ମହାସମରରେ ଘଟିଯାଇଥ‌ିବା ଯୁଦ୍ଧ ଓ ତାହାର ଭୟଙ୍କର ପରିବେଶ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ଧ ଥ‌ିବାରୁ ଦେଖିପାରୁନଥିଲେ । ମାତ୍ର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ପ୍ରସାଦରୁ ସଞ୍ଜୟ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ, ସେ ଯୁଦ୍ଧର ସମସ୍ତ ଘଟଣାକୁ ଦେଖିପାରୁଥିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ଶୁଣାଉଥିଲେ । ଏହି ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଉପରେ ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତା । ଏଥ‌ିରେ କବି ଯୁଦ୍ଧର ମିଥ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି ଓ ହେଉଥ‌ିବ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

କବିତାର ସାରକଥା :

ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ଚାଲିଛି । ସେହି ଯୁଦ୍ଧରେ କୌରବ ଓ ପାଣ୍ଡବମାନେ ପରସ୍ପରର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ରଥରେ ସାରଥ ସାଜିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧର ବାସ୍ତବ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଅର୍ଜୁନ ଦେଖୁଛନ୍ତି ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରିୟ ପରିଜନଙ୍କୁ । ପ୍ରିୟ ପରିଜନ ଓ ତାଙ୍କର ନିଜର ମଣିଷଙ୍କୁ ମାରି ଯୁଦ୍ଧରେ ଜୟଲାଭ କରିବାକୁ ସେ ଚାହିଁନାହାଁନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମନରେ ଆସିଛି ଦୁଃଖ ଓ ହତାଶାଭାବ । ସେ ବିଷାଦ ଭାବରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ଆଉ ଏ ଯୁଦ୍ଧ ସେ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ପ୍ରିୟଜନଙ୍କୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧରେ ମାରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରିୟଜନଙ୍କୁ ମାରି ରାଜ୍ୟ ଭୋଗ କରିବାର ଅଭିଳାଷ ତାଙ୍କର ନାହିଁ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରତି ଏତାଦୃଶ ବିମୁଖତା ଦେଖ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ସାହିତ କରିଛନ୍ତି । ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଦେଇ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବାପାଇଁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବ ଖଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁ ଜଡ଼ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥୁଲା, ତାହା ଅପସରି ଯାଇଛି । ସେ ପୁନର୍ବାର ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ମହାସମରରେ ପ୍ରକୃତ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଭାବ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

‘ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭଗବଦ୍‌ଗୀତା’ରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିଶେଷ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କିପରି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଅର୍ଜୁନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଯାହା କହିଛନ୍ତି, ତାହାକୁ କବି ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଏହି ବକ୍ତବ୍ୟକୁ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ଅବିକଳ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ଅତି ଚମତ୍କାର । ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ନିହାତି ଅକାଟ୍ୟ । ବକ୍ତୃତା ଥିଲା ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ । ସେହି ଶିକ୍ଷା, ସେହି ଯୁକ୍ତି ଓ ସେହି ବକ୍ତୃତାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ବଦଳିଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇଯାଇଛି । ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରହେଳିକା ତାଙ୍କ ମନରେ ଆଉ ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିନାହିଁ । କାରଣ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତି ବତାଇଛନ୍ତି, ତାହା ଥିଲା ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ସଦୃଶ । ସେହି ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ବିଗଳିତ ଅବସ୍ଥା ଅପସରିଯାଇଛି । ଯେଉଁ ହାତମୁଠା ମୋହର ପ୍ରଭାବରେ ଶିଥୁଳ ହୋଇଯାଇଥିଲା, ତାହା ହୃଦୟର ତୀବ୍ର ଦହନରେ ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । କୋମଳ ମନ, ହୃଦୟ ଓ ଶରୀର ବଜ୍ର ଭଳି କଠିନ ହୋଇଯାଇଛି । ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଶକ୍ତ ହୋଇଛି । ଧନୁର ତୀର ସବୁ ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣତର ହୋଇଉଠିଛି । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇସାରିବା ପରେ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା, ତାହା ତାଙ୍କୁ ବିମୋହିତ କରିଛି । ଜାଗତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ସେ ଭୁଲିଯାଇଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧରେ ନରହତ୍ୟାକୁ ସେ ଭୂକ୍ଷେପ ନକରି ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବାପାଇଁ ମନ ବଳାଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି –

“ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଁ ବୁଝିଛି, ବନ୍ଧୁ ଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ଧର୍ମ କ୍ଷତ୍ରିୟର
ଅନନ୍ତ ମୁକ୍ତିର ଦ୍ଵାର ଭେଦକରି ଯିବାପାଇଁ
ଏ ତ ମହାଯୋଗର ସାଧନା ।”

ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତିସାଧନା କଠୋର ହେଲେ ହେଁ, ବରଣୀୟ ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ, କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦିବ୍ୟମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, କୃଷ୍ଣ କେବଳ ତାଙ୍କ ରଥରେ ନାହାଁନ୍ତି, ସେ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି, ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ ସେ ରହିଛନ୍ତି । ସେ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ଅର୍ଜୁନର ନିର୍ଭୟ ଅସୀଘାତରେ କ୍ଷତ ଓ ରକ୍ତ ଭିତରେ। ଅତଏବ ଏ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ କେହି ମରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା କେହି କାହାକୁ ମାରୁନାହାଁନ୍ତି; ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହିଛନ୍ତି, ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ। ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତିହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

ଆତ୍ମାର ଅମରସତ୍ତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନ । ସେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସବୁଥରେ ଥିଲେ ବି ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ତ୍ର ଛିନ୍ନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ତା’ର ଦାହିକା ଶକ୍ତିରେ ଭସ୍ମ କରିଦେଇ ପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର କୌଣସି ସତ୍ୟତା ନାହିଁ । ଆସନ୍ନ ଭୟାବହ ପରିସ୍ଥିତି, ରକ୍ତପାତ ଓ ଅସୀଘାତଜନିତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସବୁକିଛି ମିଛ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ଏକ ମିଥ୍ୟା, ମାୟା ମୋହର ପ୍ରହେଳିକା ମାତ୍ର । ସେହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ସେ ହିଁ ସବୁରି ଭିତରେ ନିଜର ସତ୍ତା ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ପରିପ୍ରଚାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଘୋଡ଼ାର ଫ୍ରେଷାରବରେ, ବିଧବାର କୋହଯନ୍ତ୍ରଣାରେ, ଅସହାୟ ଶିଶୁର କ୍ରନ୍ଦନରେ ଅଥବା କବନ୍ଧ ନାଚରେ ଏପରିକି ପ୍ରିୟ ପରିଜନ, ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି, ସଖା ସହୋଦର, ମାତୁଳ ପିତୃବ୍ୟ ଆଦି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ସେ ରହିଛନ୍ତି । ସେ ରହିଛନ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ହତ୍ୟା ଭିତରେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରେ ଓ ହତ୍ୟାକାରୀ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜେ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ହିଁ ଆପଣ
ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ସହୋଦର, ମାତୁଳ, ପିତୃବ୍ୟ
ସମସ୍ତେ ଆପଣା ପୁଣି, ସମସ୍ତଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଆପଣ ।”

ହୋଇଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମାନସିକତା ବଦଳିଯିବା ପରେ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁରୁସୈନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ରଥ ବାହି ନେଇଛନ୍ତି । ସେତେବେଳକୁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମୁହଁରୁ ବିଷାଦର କାଳିମା ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ଦେଖାଦେଇଛି କ୍ରୂର ହସ । ଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖାଦେଇଛି ନିଷ୍ଠୁରତାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ପ୍ରକାଶଭଙ୍ଗୀ ।

କବିତାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ନିଜସ୍ବ ଉକ୍ତ । ସେ ଯୁଦ୍ଧର ରହସ୍ୟ ଓ ସର୍ବକାଳୀନତାକୁ ନିଜ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବକ୍ତୃତା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ଉତ୍ସାହ ବାକ୍ୟ (ପେପ୍‌ଟକ) ଦ୍ଵାରା ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ହୋଇଛି । କୌରବପକ୍ଷ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପାଣ୍ଡବପକ୍ଷର ବିଜୟ ହୋଇଛି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ଅନୁଶୀଳନ କରି ବହୁଆଗକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧର ଭବିଷ୍ୟତ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ଆସୁନାହିଁ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନ ଶକ୍ତି ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅନ୍ଧାର ତଳେ ରହିଥିବାରୁ, ସେ ହୁଏତ ବୀରଗାଥା, ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିପାରନ୍ତି । ମାତ୍ର ସବୁକିଛି ସର୍ବକାଳୀନ ବୋଲି ସଞ୍ଜୟ ଅନୁମାନ କରି ନେଇଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ଏଥୁରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ବହୁ ଶ୍ରମ, ବହୁ ଚେଷ୍ଟା, ଯୁଗଯୁଗ ଧରି ଚାଲିଛି । ମାତ୍ର ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅବିରତ ପରିତୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି ।

ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଏ ସମରର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ବରଂ ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ଓ ସମରସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ବାରମ୍ବାର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଫେରି ଆସୁଛନ୍ତି, ମହାସମରରେ ଉପନୀତ ହେବାପାଇଁ । ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ, ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଶେଷରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ସବୁ ଯୁକ୍ତି, ସବୁ ତର୍କ, ସବୁ ବକ୍ତୃତା ଓ ସବୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ସବୁ ମୂଳରେ ରହିଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ । ସେହି ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ପାଇଁ, ନିଜେ କେତେଥର ଏହିପରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥ‌ିବେ ? କାରଣ ଏଭଳି ଉକ୍ତିରେ କବି ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି, ମାରୁଥିବା ଲୋକ ଏବଂ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି; ଯେହେତୁ ସେ ମାତ୍ର ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅବିରତ ପରିତୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ - 1

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 4 ମିଲ୍‌ଙ୍କ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ନିରସନ ନିୟମ :
Answer:
(କ) ଯେଉଁ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ବା କାର୍ଯ୍ୟ ଘଟିଥାଏ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବା ଆଂଶିକ କାରଣ ହୋଇନଥାଏ ।
(ଖ) ଯେଉଁ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବାଦ୍ ଦେବାରୁ କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନ ହୁଏ ସେହି ପରିସ୍ଥିତି କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ବା କାରଣଂଶ ଅଟେ ।
(ଗ) ଯଦି ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଥାଏ, ତେବେ ଉଭୟ କାର୍ଯ୍ୟ କାରଣ ସୂତ୍ରରେ ସମ୍ବନ୍ଧାନ୍ବିତ ।

2. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ନିରସନ ନିୟମ :
Answer:
‘ଯେଉଁ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ବା କାର୍ଯ୍ୟ ଘଟିଥାଏ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବା ଆଂଶିକ କାରଣ ହୋଇନଥାଏ ।’’ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଏହି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

3. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
Answer:
ପୁ ର୍ବ ଗ ————- ଅ ନୁ ଗ
କ ଖ ଗ ———— ପ ଫ ବ
କ ଚ ଛ ————- ପ ବ ଭ
ପ ର ଳ ————- କ ଜ ଝ
‘କ’ ହେଉଛି ‘ପ’ର କାରଣ ବା ‘ପ’ ହେଉଛି ‘କ’ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

4. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ
(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ।
(୪) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

5. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।
(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣ ଓ କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।
(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରେ ।

6. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦଜନିତ ସଙ୍କଟରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷ ରହିଥ‌ିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଓ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ କରିପାରେ ନାହିଁ ।

7. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
୨) ଏହା ଏକ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
(୩) ଏହା ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ।

8. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିରେ ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଥାଏ ।
(୨) ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଶ୍ଚିତ ସତ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ ।

9. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାଜନିତ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହାକୁ ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ନ ପାରେ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ‘ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ’ ଦୋଷ ଜାତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।

10. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
(୨) ଏହା ଏକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
(୩) ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରମାଣ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।

11. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦଜନିତ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ଅଟେ ।
(୩) ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅଧ‌ିକ ବିଶ୍ଵାସଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।

12. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଓ ସହାବସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେନାହିଁ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

13. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ‘ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି’ ବା ‘ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ରୂପାନ୍ତର ଅଟେ ।
(୩) ଏହା ଏକ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।

14. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।
(୨) ଏହା ଏକ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
(୩) ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।

15. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଏହା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(୨) ଏହାକୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାଜନିତ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।

16. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ଏହା ଏକ ଆବିସ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
(୨) ଏହାକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ।
(୩) ଏହା ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।

17. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ବହୁକାରଣତାଜନିତ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହାକୁ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

18. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ :
Answer:
ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା । ଏହା ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟେ ।

19. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାଟି ବିଷୟରେ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପ୍ରଦାନ କରେ ।
(୨) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଘଟଣାଟିର କାରଣଟି ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
(୩) ଏହା ମୌଳିକ ସାଦୃଶ୍ୟ

B. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ବା ବୁଝାଅ ।

1. କାହିଁକି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁ କାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
Answer:
ଯଦି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନେକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ସେହି । ଦଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଆବିଷ୍କାର କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତ କାର୍ଯ୍ୟର ବହୁକାରଣ ଥିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ଆକସ୍ମିକ ପରସ୍ଥିତିକୁ କାରଣ ବୋଲି ଧରିନେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଥାଏ ।

2. କାହିଁକି ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ମେଲୋନ୍ ଏବଂ କଫେ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ସବୁ ପରିସ୍ଥିତି ସମାନ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଘଟଣାର କାର୍ଯ୍ୟକାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

3. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ କାହିଁକି ‘ରେଖାଚିତ୍ର’ ବା ‘ପରିସଂଖ୍ୟାନ’ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କହନ୍ତି । ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ଘଟଣା ମଧ୍ଯରେ ଦର୍ଶାଇ ହେବ ଏବଂ ରେଖାଚିତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସୂଚିତ କରିହେବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଜଣେ ଘଟଣାର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସ୍ଥାପନ କରିପାରନ୍ତି ।

4. କାହିଁକି ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅନେକ ସମୟରେ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରକାର କହିବାରେ କିଛି ଦୃଢ଼ କାରଣ ନାହିଁ । ଜଣେ କେବଳ ଏହା କହିପାରିବ ଯେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ୟ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅଧ୍ଵ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।

5. ଲୌକିକ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ :
Answer:
ସାଧାରଣତଃ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବିଶ୍ଵାସ ବା ବିଚାର ଅନୁସାରେ ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ । ତାହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ତଥ୍ୟ ବା ନିୟମାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥାଏ । ସେ ନିଜର ଧାରଣା ଅନୁସାରେ ଘଟଣାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକରେ । ଏହାକୁ ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ରାହୁ ଗ୍ରାସଦ୍ୱାରା ଚନ୍ଦ୍ରଗ୍ରହଣର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, କେତୁ ଗ୍ରାସଦ୍ୱାରା ସୂର୍ଯ୍ୟୋପରାଗର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ।
ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଜଣେ ବିଜ୍ଞାନୀ, କେତେକ ନିୟମ ବା ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ତଥ୍ୟ ବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଦ୍ଵାରା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଉଲ୍ଲେଖ କରି ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା – ‘ଯଦି ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ସାଧାରଣ, ତେବେ ସେହି ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଯେଉଁଥ‌ିରେ ସବୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସମାନ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ (ବା କାର୍ଯ୍ୟ) ଅଟେ ।’
ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
ପୁର୍ବଗାମା ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଗ ଘ ————– ଖ ପ ଫ
କ ଗ ଛ ————– ଖ ବ ଭ
କ ଜ ଝ ————– ଖ ର ଳ
∴ ‘କ’ ‘ଖ’ ର କାରଣ ଅଥବା ‘ଖ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର କାରଣ ଜାଣିବାପାଇଁ ମନୋନୀତ କରିଥିବା ସବୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଭାବରେ ଦେଖାଗଲା ଯେ ରୋଗୀଙ୍କୁ ‘ଏନୋଫିଲିସ୍’ ମଶା କାମୁଡ଼ିବା ଯୋଗୁଁ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵର ହୋଇଥାଏ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ଅଞ୍ଚଳରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ କମ୍ ହେବାର କାରଣ ଜାଣିବାପାଇଁ ମନୋନୀତ କରାଯାଇଥି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଦେଖାଗଲା ଯେ ସେଠାରେ ପାଣିର ଅଭାବ ରହିଛି । ତେଣୁ ପାଣିର ଅଭାବ କମ୍ ଉତ୍ପାଦନର କାରଣ ବା ଆଂଶିକ କାରଣ ଅଟେ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘‘ଯେଉଁ ଘଟଣାର ଅନୁପସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ଵେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଙ୍ଘଟିତ ହୁଏ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ନୁହେଁ ।’’ ଏହି ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଦି ଅନୁଭୂତି କରିଥ‌ିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଗୋଟିକରୁ ଅଧ୍ଵ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମ୍ମତ, ତେବେ ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର କାରଣ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କାର କରିହେବ ନାହିଁ । ଏହି ପଦ୍ଧତି କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ; ଯାହା ସବୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଘଟଣାର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ଯେହେତୁ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ସମ୍ମତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ, ସେଥ୍ପାଇଁ ତାକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର ଦୁଇଟି କିମ୍ବା ଅଧିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ କେବଳ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହେବା ଯୋଗୁଁ ତାହାର ପରିସର ଅତି ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।

(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହି ପଦ୍ଧତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିଥିବା ସମସ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ – ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ।

ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ତା’ର ପରିସର ବ୍ୟାପକ ଅଟେ । ଯେଉଁ ପରସ୍ଥିତିରେ ପରୀକ୍ଷଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଏ, ସେଠାରେ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟକାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ ନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବିଷୟରେ କିଛି ସଙ୍କେତ ଦେଇଥାଏ ବା କାରଣକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ ।
(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଘଟଣାର କାରଣ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ଆବିଷ୍କାର କରିହେବ । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଏଥରେ ଆମେ ଘଟଣାର କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କରିପାରିଥାଉ ।

ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁ କାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ।
ଯଦି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନେକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ସେହି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଆବିଷ୍କାର କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟର ବହୁକାରଣ ଥୁବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।

(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ।
ଥାଏ । ଏଠାରେ କେତେକ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରାଯାଇ ନଥିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଶିକାର ହୋଇପାରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, କାମର ଅଭାବ ହିଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାର କାରଣ କହିବାରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷ ରହିଛି । ଏହାର କାରଣ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଏଭଳି ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ କାମ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗରିବ ଅଟନ୍ତି ।

(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକରଣକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ କାରଣ ସବୁ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଉପକାରଣର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ । ତେଣୁ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି କେବଳ କାରଣର ଅଂଶ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ତାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ କହିବା ଉଚିତ ହେବ ନାହିଁ ।

(୪) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ଆମେ କାରଣିକତା ସମ୍ବନ୍ଧ ବୋଲି ଧରିନେଉ । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ସେ ଦୁଇଟି ଘଟଣା ଗୋଟିଏ କାରଣର ସହକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଦିନ ରାତିର କାରଣ ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଆବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିବା ଯୋଗୁଁ ଦିନ ଏବଂ ରାତି ଘଟିଥାଏ ।

(୫) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ରହିଥାଏ । କିନ୍ତୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇ ଆଉ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସ୍ଥିତିରେ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିର କାର୍ଯ୍ୟ ଜାଣି ହେବ ନାହିଁ ।

(୬) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ଅଟେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ଆମେ କେତେକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ଅନୁଭୂତିରୁ ଘଟଣାର କାରଣ ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଉ । କିନ୍ତୁ ଘଟଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଏଭଳି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଥାଇପାରେ ଯାହା ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିଥିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏଥୁଯୋଗୁଁ କରିଥିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

2. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଉଲ୍ଲେଖ କରି ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା – ‘ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣା ଘଟୁଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଏବଂ ଘଟୁନଥ‌ିବା ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପରିସ୍ଥିତି ସମାନ ଥାଇ କେବଳ ଏକମାତ୍ର ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ପ୍ରଥମ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଉପସ୍ଥିତ ଏବଂ ପର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ । ପରିସ୍ଥିତି ଯେଉଁଥରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ତାହା ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟ କିମ୍ବା କାରଣ କିମ୍ବା କାରଣର ଅଂଶ ହୋଇପାରେ ।’’

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
(୧) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଖ ଗ ——————- ପ ଫ ବ
ଖ ଗ ——————- ଫ ବ
∴ ‘କ’ ‘ପ’ ର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।
(୨) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
ଖ ଗ —————— ଫ ବ
କ ଖ ଗ ————— ପ ଫ ବ
∴ ‘କ’ ‘ପ’ର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ଜଣେ ଖେଳାଳିଙ୍କୁ କ୍ଳାନ୍ତ ଦେଖ୍ ଯଦି ତାଙ୍କ ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ତାଙ୍କୁ କିଛି ପିଇବା ପାଇଁ ଦିଅନ୍ତି ଏବଂ ଖେଳାଳି ତାହା ପାନ କରି ନିଜକୁ ଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି, ତେବେ ଖେଳାଳି ପିଇଥବା ଦ୍ରବ୍ୟ ତାଙ୍କ ତୁରନ୍ତ ଶକ୍ତିର କାରଣ ଅଟେ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ତରକାରି ସ୍ବାଦିଷ୍ଟ ନଥାଏ । କିଛି ମସଲା ଦେବା ଯୋଗୁଁ ଯଦି ତା’ର ସ୍ବାଦ ବଢ଼ିଯାଏ, ତେବେ ତରକାରିରେ ମସଲା ଦେବା ତା’ର ସ୍ବାଦ ବଢ଼ିବାର କାରଣ ଅଟେ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘‘କାର୍ଯ୍ୟର ବିନାଶ ସାଧନ ନ କରି ଯେଉଁ ଘଟଣାର ନିରାକରଣ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟରେ କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ।’’ ଏହି ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ମେଲୋନ୍‌ ଏବଂ କଫେ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ସବୁ ପରିସ୍ଥିତି ସମାନ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଘଟଣାର କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରେ ।

(୨) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥିବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ମନୋନୟନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ପରୀକ୍ଷଣରେ ସବୁକିଛି ପରୀକ୍ଷକଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥାଏ ଏବଂ ସେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦୁଇଟିକୁ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ମନୋନୟନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏଠାରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ କେବଳ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ମନୋନୟନ ହେଉଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।

(୩) ଏହା ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ।
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଘଟଣାର କାରଣ ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ତାହା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ କରି ନଥାଏ । ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଯେ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ିବା ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତାହା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ ।

(୪) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ନିଶ୍ଚିତ ଅଟେ ।
ହୋଇପାରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆମେ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଘଟଣାକୁ ସାମାନ୍ୟକରଣରେ ସ୍ଥାପିତ କରିଥାଉ, ତେବେ ପରିଣାମ ନିଶ୍ଚିତ ହେବାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ଏହି ପଦ୍ଧତି କେବଳ ଦୁଇଟି ମାତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସଂଗ୍ରହ କରିବାର ବାଧାରୁ ଆମେ ମୁକ୍ତ ଥାଉ।
(୨) ସଠିକ୍ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ଯରେ କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସ୍ଥାପନ କରିପାରିଥାଏ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।
(୪) ଏହି ପଦ୍ଧତି ଘଟଣାର ଅବାସ୍ତବ କାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ବାସ୍ତବ କାରଣକୁ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ ।

ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ସଙ୍କଟରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଆମେ ଘଟଣା ବା କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ପ୍ରମାଣ କରିଥାଉ; କିନ୍ତୁ କେବଳ ଏହି ପ୍ରମାଣିତ କାରଣ ଘଟଣାର ଏକମାତ୍ର କାରଣ ବୋଲି ସିଦ୍ଧ କରିପାରି ନ ଥାଉ । ଘଟଣାର ଆଉ କେତେକ କାରଣ ମଧ୍ୟ ରହିପାରେ ଯାହା ବିଷୟରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି କିଛି ଉଲ୍ଲେଖ କରିପାରେ ନାହିଁ।

(୨) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ‘ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ’ ଦୋଷ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
ଯଦି ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥିବା ପରିସ୍ଥିତି କେବଳ ଗୋଟିଏ ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଏହା ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ, ତେବେ ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ଦୋଷ ଘଟିଥାଏ, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ‘ଏହା ପରେ, ତେଣୁ ଏହି ହେତୁରୁ’ । ଏହାକୁ କାକତାଳୀୟ ଦୋଷ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଗୋଟିଏ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଗଛର ଡାଳକୁ ଚଢ଼ିଲା ପରେ ଯଦି ସେହି ଡାଳଟି ଭାଙ୍ଗିଥାଏ, ତେବେ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଡାଳକୁ ଚଢ଼ିବା ଡାଳଟି ଭାଙ୍ଗିଯିବାର କାରଣଭାବେ ବିବେଚନା କରିବାହେତୁ ଉପରୋକ୍ତ ଦୋଷର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଆମେ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକାରଣ ଯାହା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥକ୍ ଥାଏ, ତାକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଉ । ଅର୍ଥାତ୍‌, ଗୋଟିଏ ଉପକାରଣକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ରୂପରେ ଧରି ନେଇଥାଉ ।

(୪) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଆମେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କାରିପାରିବା ନାହିଁ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଆମେ କେବଳ କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଗତି କରିପାରିଥାଉ; କିନ୍ତୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରି ନଥାଏ ।

(୫) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ବାୟୁ, ଉତ୍ତାପ, ଚାପ, ଆର୍ଦ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଅପସାରଣ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଗତି ନିୟମ ପ୍ରୟୋଗ କରିଲାବେଳେ ନିୟତ କାରଣ; ଯଥା- ଉତ୍ତାପ, ଚାପ, ଆର୍ଦ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଅପସାରଣ କରିହେବ ନାହିଁ ।

(୬) ଏହି ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ତା’ର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । ଏହି ପଦ୍ଧତି ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ସଂଗ୍ରହ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରି ନ ଥାଏ ।

3. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା- ‘ଯଦି ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣା ଘଟୁଥିବା ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡ଼ିକ ପୃଥକ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଉପରୋକ୍ତ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ, ତେବେ ସେହି ପରିସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ତାହା ଘଟଣାର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଥବା କାରଣ ଅଥବା କାରଣର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଂଶ ।

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତାବଳୀ :
ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଗ ଘ ————- ଖ ପ ଫ
କ ଚ ଛ ————- ଖ ବ ଭ
କ ଜ ଝ ————- ଖ ର ଳ
ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତାବଳୀ :
ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
ଗ ଘ ଚ ————- ପ ଫ ବ
ଘ ଚ ଛ ————- ଫ ବ ଭ
ଛ ଜ ଝ ————- ଭର ଳ
∴ ‘କ’ ‘ଖ’ ର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ଅଥବା ‘ଖ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

ମୂର୍ତ୍ତ ଉଦାହରଣ :
(୧) ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵର ଦେଖାଯାଇଥାଏ, ସେଠାରେ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ିଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵର ଦେଖାଯାଇ ନ ଥାଏ, ସେଠାରେ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ି ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ିବା ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର କାରଣ ଅଟେ ।
(୨) ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନେ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ୍ବକ ଉର୍ବରତା ଥ‌ିବା ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତିଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ଏଭଳି ଦର୍ଶାଯାଇନଥାଏ, ସେଠାରେ କୌଣସି ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇନଥାଏ । ତେଣୁ ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ପ୍ରୟୋଗ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ୍ବକ ଉର୍ବରତାର କାରଣ ଅଟେ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘‘ଯେଉଁ ଘଟଣାର ଅନୁପସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ଵେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଙ୍ଘଟିତ ହୁଏ, ତାହା କାର୍ଯର କାରଣ ନୁହେଁ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟର ବିନାଶ ସାଧନ ନକରି ଯେଉଁ ଘଟଣାର ନିରାକରଣ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ।’’ ଏହି ଉଭୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଏହା ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ପଦ୍ଧତି ନୁହେଁ, ଏହା ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ।
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ, କାରଣ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦୁଇଥର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ । ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହରେ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବାର ସମ୍ମତ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହର ସେହି ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିବାର ସମ୍ମତ । ତେଣୁ ଫାଉଲର ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ଦୋହରା ଅନ୍ଵୟ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ବେନ୍ ଏହାକୁ ବିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ମଧ୍ଯ କହନ୍ତି । ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ । ସେହିପରି ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରୋକ୍ଷ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କହନ୍ତି କାରଣ ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହକୁ କେବଳ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥାଏ । ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ- ସମୂହ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରିହେବ ନାହିଁ ।

(୨) ଏହା ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥାଏ । ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ଘଟଣାର କାରଣ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ । ଉଭୟ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ସଂଗ୍ରହ ହେବା ଯୋଗୁଁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବା ପରିହାର ପଦ୍ଧତି କହନ୍ତି ।

(୩) ଏହା ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ।
ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ଘଟଣାର କାରଣ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ । ଏଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ ହେବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ଏହା ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହେବା ଯୋଗୁଁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।
(୨) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ କାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଯାହା ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ – ସମୂହ ସୂଚିତ କରିଥାଏ, ତାହା ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ ।
(୩) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ବିଶ୍ବସନୀୟ ଏବଂ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ । ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ – ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ, ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବାବେଳେ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ଅଧିକ ନିଶ୍ଚିତତା ସହିତ ପ୍ରତିପାଦନ କରିହେବ ।

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ଘଟଣାର କାରଣ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ସେହି କାରଣ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସମୂହଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣିତ ଏହିପରି ପରିସ୍ଥିତି ନାହିଁ ଯାହା ଘଟଣାର କାରଣ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ଏଠାରେ ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକାରଣ ଯାହା ନଞ୍ଜର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକାରଣକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଧରିନିଏ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
(୪) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହାବସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଅନେକ ସମୟରେ ଦୁଇଟି ଘଟଣାର ସହାବସ୍ଥାନ ଘଟିଥାଏ । ଏଥିଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମାନ କରିବା ଉଚିତ ହେବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିରେ ଏହି ପ୍ରକାର ଅନୁମାନ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
(୫) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
(୬) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ଯେତେବେଳେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ଦୁଇ କିମ୍ବା ଅଧିକ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମିଶ୍ରିତ ହୋଇ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

4. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଓ ସମୀକ୍ଷା କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା- ‘ଯଦି ଗୋଟିଏ ଘଟଣା କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କୌଣସି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତେବେ ତାହା ଅନୁବର୍ତୀ ଘଟଣାଟିର କାରଣ ବା କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଏହି ଘଟଣା ସହିତ କୌଣସି ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଂଯୁକ୍ତ ।’’

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
(୧) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କୃ ଖ ଗ ————– ପୂ ଫ ବ
କୃ ଖ ଗ ————– ପୃ ଫ ବ
କୃ ଖ ଗ ————– ପୂ ଫ ବ
∴ ‘କ’ ‘ପ’ ର କାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।
(୨) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କୃ ଗ ଘ ————- ଖୂ ପ ଫ
କୃ ଚ ଛ ————- ଖୂ ବ ଭ
କୃ ଜ ଝ ————- ଖୂ ର ଳ
∴ ‘କ’ ‘ଖ’ ର କାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ହେବା ଯୋଗୁଁ ତାହାର ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ତାହାର ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ପାଏ । ତେଣୁ ବସ୍ତୁର ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ତାହାର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ବେଲୁନ୍‌ର ଆକାର ବୃଦ୍ଧି କରିବାଦ୍ୱାରା ତା’ ଭିତରେ ଥିବା ଆକାର ହ୍ରାସ କରିବାଦ୍ୱାରା ବାଷ୍ପର ଚାପ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ବେଲୁନ୍‌ର ଆକାର ଏବଂ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଦେବା ଯୋଗୁଁ ସେମାନେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆବଦ୍ଧ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘ଯେଉଁ ଘଟଣା ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ ପରିମାଣତଃ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ- କାରଣ ସୂତ୍ରରେ ସମ୍ବନ୍ଧାନ୍ବିତ ।’’ ଏହି ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଏହା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ବୁପ। ସହଚାରୀ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ସେହି ଅନୁପାତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଥାଏ ଯାହା ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା ଯୋଗୁଁ ଅନୁବର୍ତୀ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସବୁ ପରିସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ଭିନ୍ନ ଥା’ନ୍ତି ।

ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯେତେବେଳେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତିର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ହୋଇଥାଏ ।

(୨) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତାର ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଘଟଣାର ଗୁଣାତ୍ମକ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିନଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତାର ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ତାଲିକାବଦ୍ଧ ରୂପେ ଦର୍ଶାଇହେବ ଏବଂ ରେଖାଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ସୂଚିତ କରିହେବ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନମୂଳକ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

(୩) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ତାହାର ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଆଧାର କରି ସେ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ କେବଳ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।

ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପରେ ଏହି ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ଅଧ୍ଵ ବା କମ୍ ନିଶ୍ଚିତ ଏବଂ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ନିୟତ କାରଣ; ଯଥା- ଉତ୍ତାପ, ତାପ, ବାୟୁ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ସେଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇପାରେ ।
(୩) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ ହୁଏ ।
(୪) ଏହା ଏକମାତ୍ର ପଦ୍ଧତି ଯାହା ଘଟଣାର ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନରୁ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘଟଣାର ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ, ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଏକମାତ୍ର ପଦ୍ଧତି ଯାହା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିପାରିଥାଏ ।
(୫) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ।
ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ତାଲିକାବଦ୍ଧ ରୂପେ ଦର୍ଶାଇହେବ ଏବଂ ରେଖାଚିତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସୂଚିତ କରିହେବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଜଣେ ଘଟଣାର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସ୍ଥାପନ କରିପାରିବ ।

ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ବାହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ନାହିଁ।
(୨) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଗୁଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
(୩) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ବା ଉପକାରଣ ବା ସହାବସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ।
(୪) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୫) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଯାହାସବୁ ସମସ୍ୟା ରହିଛି, ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ଵୟ କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ହୋଇଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ସେହିସବୁ ସମସ୍ୟାମାନ ରହିଛି।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

5. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଉଲ୍ଲେଖ କରି ସବିଶେଷ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା – ‘ପ୍ରଦତ୍ତ ଘଟଣାରୁ ତାହାର କେତେକ ଅଂଶ ଯାହା ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିର କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଆରୋହାନୁମାନଦ୍ଵାରା ପୂର୍ବରୁ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଘଟଣାର ଅବଶିଷ୍ଟ୍ୟଶ ଅବଶିଷ୍ଟ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।’’

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
(୧) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଖ ଗ ————— ପ ଫ ବ
ଖ —————- ‘ଫ’ ର କାରଣ ।
ଗ —————- ‘ବ’ ର କାରଣ ।
ଖ ଗ ————– ‘ଫ’ ‘ବ’ ର କାରଣ ।
∴ ‘କ’ ‘ପ’ ର କାରଣ ।

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ରାମ ବଜାରକୁ ଟ. ୧୦୦,୦୦ ନେଇ ଟ. ୫୫.୦୦ରେ ପରିବା ଏବଂ ଟ. ୧୦,୦୦ ରେ କଲମ କିଣିଲା । ତେବେ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଆଉ ଅବଶିଷ୍ଟ ଟ. ୩୫.୦୦ ରହିଛି ।
(୨) ଗୋଟିଏ ପେଡ଼ିର ବସ୍ତୁ ସହିତ ଓଜନ ୭୫୦ ଗ୍ରାମ୍ । ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ମୋଟ ଓଜନ ୫୦୦ ଗ୍ରାମ୍ । ତେଣୁ ପେଡ଼ିର ଓଜନ ୨୫୦ ଗ୍ରାମ୍।

ନିରସନ ନିୟମ :
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଏକ ପ୍ରକାରଭେଦ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତାହା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।
ଜୋସେଫ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ‘‘ଯାହା ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଜ୍ଞାତ, ତାହା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଘଟଣାର କାରଣ ହୋଇ ନ ପାରେ ।’’

ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଘଟଣାର କିଛି ଅଂଶର କାର୍ଯ୍ୟକାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ ବିନା ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର ଅଂଶର କାରଣ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଜ୍ଞାନ ବିନା ଏହି ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନୁହେଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କିଛି ଜ୍ଞାନ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଜ୍ଞାନ କେତୋଟି ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଏବଂ ପାଉ । ବିୟୋଗ କରିବା ପରେ ଅବଶିଷ୍ଟ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ଘଟଣାର ଅବଶିଷ୍ଟ୍ୟଶ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଆବିଷ୍କାର ହୋଇଥାଏ ।

(୨) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
ଗୋଟିଏ ଜଟିଳ ଘଟଣାର କିଛି ଅଂଶର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ତା’ର କାରଣଦ୍ଵାରା କରିହେବ । କିନ୍ତୁ ଘଟଣାର ଅବଶିଷ୍ଟାଶର କାରଣ ଅଜ୍ଞ ଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ, ତାହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ହୋଇପାରି ନଥାଏ । କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଥ‌ିବା ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଆବିଷ୍କାର ହୋଇଥାଏ ।

(୩) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ । ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଦୁଇଟି କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଉଭୟ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିରେ କେବଳ ଦୁଇଟି ମାତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(ଖ) ଉଭୟ ପଦ୍ଧତିର ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣା ଗୋଟିଏ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଘଟି ଅନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଘଟି ନଥାଏ ।
(ଗ) ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅନେକ ସମୟରେ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରକାର କହିବାରେ କିଛି ଦୃଢ଼ କାରଣ ନାହିଁ । ଜଣେ କେବଳ ଏହା କହିପାରିବ ଯେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ୟ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।

ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ସମଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେକ କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ଆବିଷ୍କାର କରିବା ପାଇଁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ।
(୨) ଯଦି ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ସଂଗ୍ରହ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା କରାଯାଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ ।

ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଦି ଜଟିଳ ଘଟଣାଟି (କାର୍ଯ୍ୟଟି) ବିଶ୍ଳେଷଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇ ନଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇ ନ ପାରେ ।
(୨) ଯଦି ଜଟିଳ ଘଟଣାର କିଛି ଅଂଶର କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ ନଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
(୩) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୪) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ କେବଳ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ଅଟେ ।

6. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ । ଏହା କୌଣସି ପ୍ରଥା, ମତ, କୁସଂସ୍କାର ବା ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ନୁହେଁ । ଆମର ଜ୍ଞାତ ବିଷୟ ସହିତ ଘଟଣାଟିକୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କରି ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ସରଳ, ଯଥାଯଥ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ କରିବାର ପ୍ରୟାସକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା । ଜଣେ ବିଜ୍ଞାନୀ କେତେକ ନିୟମ ବା ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ତଥ୍ୟ ବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଦ୍ୱାରା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଜଣେ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଧାରଣା ବା ବିଶ୍ୱାସକୁ ନେଇ ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାଟିର ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପ୍ରଦାନ କରେ – ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ସହିତ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଘଟଣାକୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କରି ସେଥ‌ିରେ ଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା ହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ପ୍ରକୃତିର କୋପ ବନ୍ୟାର କାରଣ ନୁହେଁ । ଏହା ଅନ୍ୟ ଏକ ଘଟଣାର ପରିଣତି ଲଗାଣ ବର୍ଷାହିଁ ବନ୍ୟାର କାରଣ । ଏହା ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୁ ପରୀକ୍ଷିତ ଓ ପ୍ରମାଣିତ । ଲଗାଣବର୍ଷା ଓ ବନ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କାରଣଗତ ସମ୍ପର୍କଟି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇ ପାରୁଥୁବାରୁ ଏହା ସାର୍ବଜନୀନ ସତ୍ୟରୂପେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିଛି ।

(୨) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଘଟଣାର କାରଣଟି ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ – କୌଣସି ଘଟଣାର ସ୍ବରୂପ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆମେ ବିଭିନ୍ନ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥାଉ ଏବଂ ସେହି ତଥ୍ୟଦ୍ଵାରା ସମର୍ଥିତ ହେଲେ ପ୍ରକଳ୍ପଟି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତାହାକୁ ଘଟଣାର ଯଥାର୍ଥ କାରଣ ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । କୌଣସି ବସ୍ତୁକୁ ଉପରକୁ ଫୋପାଡ଼ିଲେ ତାହା ତଳକୁ ଖସେ । ଏହା ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହେଉଛି ବୋଲି ବୈଜ୍ଞାନିକ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣିତ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିଛି ।

(୩) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଭୌତିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଭୌତିକ ବସ୍ତୁ ବା ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଥାଏ- ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, କୁ-ସଂସ୍କାର, କଳାବିଦ୍ୟା, ଦୈବବାଣୀ ଉପରେ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ଯାହା ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗ୍ରାହ୍ୟ ତାହାହିଁ ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ । ଯାହା ଇନ୍ଦ୍ରିୟାତୀତ ତାହା ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ । ମହାମାରୀ ରୋଗ କୌଣସି ଦେବୀଙ୍କର କ୍ରୋଧଜନିତ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହା ଏକପ୍ରକାର ଭୂତାଣୁଦ୍ବାରା ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥାଏ ।

(୪) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ମୌଳିକ ସାଦୃଶ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହେଁ । ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । କୌଣସି ଘଟଣା ସହିତ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ । ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ- ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବାହ୍ୟ ସାଦୃଶ୍ୟ ମୌଳିକ ଗୁଣକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଯୁକ୍ତିସଂଗତ ଓ ଏକ ଘଟଣା ବା ନିୟମର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟରଖ୍ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବା ହିଁ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଏବଂ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ । ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ଗତିବିଧ‌ିକୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ନିୟମାନୁସାରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ହୋଇଥାଏ ।

(୫) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣାର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗ – ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ବା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ଏଥ୍ ସହିତ ଜଡ଼ିତ, ସେ ବିଷୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପାଇବା ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅନୁସନ୍ଧାନ କାର୍ଯ୍ୟଟି ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର କାରଣ ଜାଣିବା ପୂର୍ବରୁ ତାହା କ’ଣ, ତା’ର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ, ଏସବୁ ବିଷୟରେ ଆମର ଜ୍ଞାନ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଜ୍ଞାନ ହାସଲ ପାଇଁ ଯେଉଁ ପ୍ରୟାସ ଦରକାର ତାହାହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ।

(୬) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ପ୍ରକଳ୍ପ ସହିତ ଜଡ଼ିତ- ପ୍ରକଳ୍ପଟି ଅନୁସନ୍ଧାନ କାର୍ଯ୍ୟର ପଥ ପରିଷ୍କାର କରେ । ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଏହା ମାର୍ଗଦର୍ଶକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । କିନ୍ତୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବିନା ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇ ପାରିଲେ, ମାଈ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶାର ଦଂଶନ ହିଁ ତାହାର କାରଣ ବୋଲି ଆମେ ଏକ ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରିଥାଉ ।

(୭) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ନିଗମନ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ- କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍‌ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ’ । କୌଣସି ଘଟଣାର ଯଥାଯଥ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣରେ ଆମେ ପ୍ରଥମେ ତାହାର କାରଣଗତ ନିୟମଟିକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଉ । ଯଦି ତାହା ଆମକୁ ଅଜଣା ଥାଏ, ତେବେ ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରିଥାଉ ଏବଂ ପ୍ରକଳ୍ପରୁ କେତେକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଉ । ଏଣୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଦ୍ୱାରା ଆମେ ବହୁତ ଜଟିଳ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିଥାଉ ଏବଂ ଘଟଣାର ରହସ୍ୟଟିକୁ ଜାଣିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଉ ।

7. ମିଲ୍ ଓ କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍‌ଙ୍କ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ପ୍ରକାରଭେଦ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ମିଲ୍ ଓ କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ଼ଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ତିନି ପ୍ରକାରର ହୋଇପାରେ; ଯଥା – ବିଶ୍ଳେଷଣ,
(୧) ବିଶ୍ଳେଷଣ ବିଶ୍ଳେଷଣର ଅର୍ଥ ହେଲା ଏକ ଜଟିଳ ବିଷୟର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥକ୍ କରି ପରସ୍ପର ସମ୍ପର୍କ ଦର୍ଶାଇବା । କୌଣସି ଘଟଣାକୁ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖଭାବେ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖୁବାକୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ଳେଷଣ କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ଘଟଣାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣରେ ଆମେ ଘଟଣା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଉପକାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପରୀକ୍ଷା କରିଥାଉ । ଘଟଣାର ସ୍ୱରୂପକୁ ଜାଣିବାରେ ଏହା ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାୟ ଚାରାଗଛର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ମୃର୍ତ୍ତିକା, ଜଳ, ପରିବେଶ, ଆଲୋକ, ସାର ଆଦିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ତେଣୁ ଏହିସବୁ ଉପକାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ବୃଦ୍ଧିର କାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇଥାଏ।

(୨) ସଂଯୁକ୍ତକରଣ – କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାଟିକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ସର୍ବଦା ସମ୍ଭବପର ହୋଇନଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଆମର ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନୁଭୂତିଦ୍ୱାରା ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ ବା ତାହାର ସ୍ବରୂପ ଜାଣିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ଆମେ ତାହା ହାସଲ କରିଥାଉ । କାର୍ଯ୍ୟ ଓ କାରଣ ମଧ୍ୟରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସଂଯୋଗକାରୀ କେତେକ ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ଉପକାରଣ ରହିଛି, ଯାହାର ସଂଯୋଗଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟଟି ଘଟିଥାଏ । ଆନ୍ଦୋଳନ ହେବାଦ୍ଵାରା ଛାତ୍ରମାନେ ନିୟମିତ ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ କି ବିଷୟବସ୍ତୁ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପରୀକ୍ଷାରେ ଅକୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ ।

(୩) ଅନ୍ତର୍ଗତକରଣ – ପ୍ରକୃତିର ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ନିୟମାନୁବଦ୍ଧ । ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭିନ୍ନ ନିୟମମାନ ରହିଛି । ନିମ୍ନସ୍ତରର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ତର୍ଗତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ପ୍ରକୃତିରେ ଏକ ସଂହତି ରକ୍ଷା ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ତା’ର ଏକରୂପତା ବଜାୟ ରଖେ । ଆମେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରକୃତିର ନିୟମକୁ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟାବହାରିକ କିମ୍ବା କେତେକ ସାଧାରଣ ନିୟମକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥାଉ ଏବଂ ଆମେ ଜୁଆର-ଭଟ୍ଟା ନିୟମ ଓ ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ଗତିବିଧ‌ିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥାଉ ।

8. ନାଗେଲ୍‌ଙ୍କ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ପ୍ରକାରଭେଦ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ନାଗେଶ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରିପ୍ରକାରର । ସେଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଅଛି ।

(୧) ଅବରୋହାତ୍ମକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥାଏ । ଉଚ୍ଚତର ସତ୍ୟ ବା ନିୟମରୁ ଅନେକ ନିୟମ ନିଃସୃତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେହି ନିୟମଗୁଡ଼ିକରୁ ଆହୁରି ଅନେକ ନିମ୍ନସ୍ତରର ନିୟମ ମଧ୍ୟ ନିଃସୃତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ତଥ୍ୟ ବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ଏକ ନିୟମତନ୍ତ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଘଟଣା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ନିୟମକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଆମେ ଯେପରି ଏକ ଉଚ୍ଚତର ନିୟମରେ ଉପନୀତ ହେଉ, ସେହିପରି ଉଚ୍ଚତର ନିୟମରୁ ଅନ୍ୟ ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ନିଃସୃତ କରି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

(୨) ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣରେ ଆମେ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ ନକରି ଘଟଣାଟିକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଘଟଣା ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କରିଥାଉ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । ପୁତ୍ରଟି ଦୀର୍ଘକାୟ ହେବାର କାରଣ ଦର୍ଶାଇବାକୁ ଯାଇ ଆମେ ତାହାର ପିତା ଦୀର୍ଘକାୟ ବୋଲି କହିଥାଉ । ଏହା ଏକ ବଂଶପରମ୍ପରାଗତ ଗୁଣ ହେଲେ ବି ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଠିକ୍ ହୋଇ ନଥାଏ । ତେଣୁ ପିତାମାତା ଦୀର୍ଘକାୟ ହୋଇଥିଲେ ପୁତ୍ରକନ୍ୟା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ଦୀର୍ଘକାୟ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ସର୍ବଦା ଫଳବତୀ ହୁଏନାହିଁ ।

(୩) ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – କୌଣସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବାକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟରେ କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିହିତ ଥାଏ । ପୁତ୍ର କନ୍ୟାର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ପିତାମାତା ଅନେକ କଷ୍ଟ ସ୍ୱୀକାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟରଖ୍ ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

(୪) ପ୍ରକ୍ରିୟାଗତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – ବେଳେବେଳେ ଆମେ ଅଗ୍ରଗତିର କ୍ରମ ବା ଧାରାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଉ । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥାଉ । କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ପଦ୍ଧତି ବା ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ଆମେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ଅଧଃପତନ ଘଟିବ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରିଥାଉ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ସାଧାରଣ ଜ୍ଵର ମଧ୍ୟ ଧୀରେ ଧୀରେ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ସାଙ୍ଘାତିକ ଜ୍ଵରରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ଏହିପ୍ରକାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ବା ଅଗ୍ରଗତିର ଧାରାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବାକୁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

9. ଭ୍ରମାତ୍ମକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ଉଦାହରଣ ସହ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ନିୟମ ବା ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ଲଙ୍ଘନ କଲେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ପରି ଆପାତତଃ ଜଣାଯାଉଥିଲେ ବି ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇନଥା’ନ୍ତି । ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ନିମ୍ନଲିଖୁ କାରଣଯୋଗୁଁ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ।

(୧) ବାହ୍ୟ ସାଦୃଶ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ଦୁର୍ବଳ ଉପମାକୁ ନେଇ ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କଲେ ସେହି ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ଦେବଦେବୀଙ୍କର କ୍ରୋଧ ସହିତ ସାଧାରଣ ମଣିଷର କ୍ରୋଧକୁ ତୁଳନା କରିବା ଏବଂ କୌଣସି ବିପରି ହିଁ ଦେବଦେବୀଙ୍କର କ୍ରୋଧର ପରିଣତି ବୋଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଅଟେ ।

(୨) ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ବା ସମାର୍ଥବାଚକ ଶବ୍ଦଦ୍ବାରା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ଯେତେବେଳେ ଆମେ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାକୁ ସମାର୍ଥବାଚକ ପଦଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରୁ ତାହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଚକ୍ରକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । କାଚଟି ସ୍ବଚ୍ଛ, କାରଣ କାଚ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆମେ ଅପରପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ବସ୍ତୁକୁ ଦେଖିପାରୁ । ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ।

(୩) ଅନୁଚିତ ହେତୁବାକ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ବେଳେବେଳେ ଆମେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଏକ ଅନୁଚିତ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଉ, ଯାହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଯିଏ ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ଯାଏ, ସେ ଜଣେ ରୋଗୀ । ମୁଁ ଡାକ୍ତରଖାନା ଯାଏ, ତେଣୁ ମୁଁ ଜଣେ ରୋଗୀ । ଏପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ଅଟେ ।

(୪) ଜ୍ଞାତ ବିଷୟ ବା ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ଅତି ସାଧାରଣ ବା ନଗଣ୍ୟରୂପେ ବିଚାର କରିବାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ପଥରଟିଏ ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗିଲେ ତାହା ତଳକୁ ଆସେ । ଏହା ଏକ ଅତି ସାଧାରଣ ଘଟଣା । ‘ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ’ କହି ଆମେ ଏପ୍ରକାର ଘଟଣାର ଗୁରୁତ୍ବକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ୍ୱ କରିପାରୁନା । କିନ୍ତୁ ନିଉଟନ୍ ଓ ବୁଦ୍ଧଦେବ ସାଧାରଣ ସାଧାରଣ ସତ୍ୟର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ରୋଗ, ଜରା, ମୃତ୍ୟୁ ଆଦି ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଏକ ସମସ୍ୟାରୂପେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେବାରୁ ସେ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ତାହାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ଏବଂ ଶେଷରେ କାମନା ହିଁ ଦୁଃଖର କାରଣ ବୋଲି ଅବଗତ ହେଲେ ।

(୫) କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାଟି ଯଦି ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଦ୍ଵାରା ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବୋଧ ହୁଏ ତେବେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବୋଧ ଭାଷାଦ୍ୱାରା ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କଲେ ସରଳ ଘଟଣାଟି ଧୀରେ ଧୀରେ ଜଟିଳ ହୋଇଥାଏ । ଯାହା ଅଚିନ୍ତନୀୟ ତାହା ଯଦି ଚିନ୍ତା କରାଯାଏ, ଯାହା ଅବର୍ଣ୍ଣନୀୟ ତାହାକୁ ଯଦି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ, ତେବେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ଏପରିକି ଆମେ ଆଳଙ୍କାରିକ ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ କରି କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥାଉ, ଯାହା ସହଜରେ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ଯଦି ଆମେ ମୌଳିକ ସତ୍ୟର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରୁ, ତେବେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶ

ର୍ଥନୁଛେଦ – ୧

ଖବର ମିଳି ସାରିଥିଲା ଯେ ବଡଲାଟ୍ ବର୍ଷ ଶେଷ ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶା ଆସିବେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ବଙ୍ଗଳାର ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ତତ୍ପରତା ବଢ଼ି ଯାଇଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ସଜାଗ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ଅମଲା ମହଲରେ ହଇଚଇ । ତରଙ୍ଗହୀନ ଓଡ଼ିଆ ମାଟିରେ ବି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଗୋଟାଏ ନୂଆ ଜାଗରୁକତା ।

ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଗୋଡ଼ କିନ୍ତୁ ଏଠି ସେଠି ପଡୁଥିଲା । ସେ ଜାଣିଥିଲେ ସରକାରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ବିନା ଉତ୍କଳର ପରିଚୟରେ ପର ଲଗେଇବା ଏକପ୍ରକାର ଅସମ୍ଭବ । ଥରେ ଭାରତର ଶାସନମୁଖ୍ୟ କଥାଟାକୁ ବୁଝିଗଲେ ଆଉ ତେଣିକି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ । ସେଥିରେ ସେ ପାଇସାରିଥିଲେ ପ୍ରଥମ ସଫଳତା । ବଡ଼ଲାଟ୍ ଯେ ଓଡ଼ିଶା ଆସୁଛନ୍ତି ତାହା, କାହାର ଉଦ୍ୟମ ଯୋଗୁଁ ?

ଅକ୍ଟୋବର ଡେଇଁ ନଭେମ୍ବର ଆସି ଯାଇଥିଲା । ଓଡ଼ିଶା ଅଳଙ୍କାର କାରଖାନାରେ ଜୋର୍‌ସୋର୍ କାମ ଲଗେଇ ଦେଇଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ । ତାରକସିର ଐନ୍ଦ୍ରଜାଲିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଭେଟି ଦେଇ ସେ ମୁଗ୍‌ଧ କରିଦେବେ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ଵବିଳାସୀ ଭାଇସ୍‌ୟ କର୍ଜନଙ୍କ ଆଖ୍ ଦୁଇଟିକୁ ।

ଶହେବର୍ଷ ଧରି ଇଂରେଜ ସରକାର ପରୋକ୍ଷରେ ହେଉ କି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ହେଉ, ସାରା ଭାରତ ଭୂଖଣ୍ଡରେ ଶାସନ ବିସ୍ତାର କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ଶାସନର ସର୍ବୋଚ୍ଚକର୍ତ୍ତା ଆସୁଛନ୍ତି ଉତ୍କଳ । କିଛି କମ୍ ନୁହେଁ ଏ ସୁଯୋଗ !

ଅନେକ ବର୍ଷ ତଳେ ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ ମେଓ ଓଡ଼ିଶା ପରିଦର୍ଶନରେ ଆସିବାର ଯୋଜନା ହୋଇଥିଲା । ତାହା ଥିଲା ୧୮୭୨ ସନର କଥା । ସେହି ଫେବୃଆରୀରେ ଆନ୍ଦାମାନ ଦ୍ବୀପର ପରିଦର୍ଶନ ସାରି ଜଳ ଜାହାଜରେ ସେ ଆସିଥା’ନ୍ତେ ଓଡ଼ିଶା । ମାତ୍ର ହାୟ, ସେଇଠି ପୋର୍ଟବ୍ଲେୟାର୍‌ଠାରେ ଶେର୍ ଅଲ୍ଲୀ ନାମକ ଜଣେ ଓହାବା ବନ୍ଦୀର ଛୁରିକାଘାତରେ ଅଚାନକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଲେ ସେ । ତା’ପରଠାରୁ ଓଡ଼ିଶା ଆସିବାପାଇଁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଇସ୍‌ୟ ମନ ବଳାଇ ନଥିଲେ ।

ଅଜଣା ଅରଣ୍ୟର ଅଚାଏ ଅନାବିଷ୍କୃତ ଭୂଖଣ୍ଡ ପରି ଓଡ଼ିଶା ପଡ଼ି ରହିଥିଲା ସେମିତି । ଲର୍ଡ ଏଲ୍‌ଗିନ୍‌ଙ୍କ ଅନ୍ତେ ଭାରତ ଭୂଇଁରେ ସ୍ଥଳାଭିଷିକ୍ତ ହୋଇ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ କର୍ଜନ ସାହେବ । ସେ ଥିଲେ ଐତିହାସିକ, କଳାପ୍ରେମୀ ପୁଣି ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ । ମଧୁବାବୁ ବିଲାତରେ ବୁଝି ଆସିଥିଲେ ସେସବୁ । କଳାପ୍ରେମୀ ମଣିଷର ଥାଏ ଗୋଟାଏ ଉଦାର ଓ କୋମଳ ଦିଗ । ତାକୁ ବାଗେଇ ଛୁଇଁପାରିଲେ ସମ୍ପର୍କ ସହଜ ହୁଏ । ସେଇ କଥାକୁ ମନରେ ରଖ୍ ଉତ୍କଳସଭାରେ କଥାଟାକୁ ପକେଇ ମଧୁସୂଦନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ଏକ ଦୀର୍ଘ ଅଭିନନ୍ଦନ ପତ୍ର ।

ଐତିହ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସୌଷ୍ଠବ ସାଙ୍ଗକୁ ଉତ୍କଳୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଅନନ୍ୟ ସୌଜାତ୍ୟ କର୍ଜନଙ୍କୁ ଯେ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଦୃଢ଼ ନିଶ୍ଚିତ ଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ ।

ଅଭିନନ୍ଦନ ପତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଏକାଠି କରି ଏକ ଶାସନାଧୀନ କରି ରଖୁ ଲାଗି ସେ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :

(କ) ଏକ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ସରକାରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ବିନା କ’ଣ ଅସମ୍ଭବ ବୋଲି ମଧୁବାବୁ ଜାଣିଥିଲେ ?
୨। ୧୮୭୨ ପରେ ଭାଇସ୍‌ୟମାନେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିବାପାଇଁ ମନ ନ ବଳେଇବାର କାରଣ କ’ଣ ?
୩। କର୍ଜନଙ୍କୁ କ’ଣ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ବୋଲି ମଧୁବାବୁ ଦୃଢ଼ ନିଶ୍ଚିତ ଥିଲେ ?
୪ । ଅଭିନନ୍ଦନ ପତ୍ରରେ ମଧୁବାବୁ କେଉଁ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?

(ଖ) ଦୁଇ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ବଡ଼ଲାଟ ଓଡ଼ିଶା ଆସିବା ଖବର ଶୁଣି କିପରି ତତ୍ପରତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
୨। ମଧୁବାବୁ ଓଡ଼ିଶା ଅଳଙ୍କାର କାରଖାନାରେ ଜୋରସୋର କାମ ଲଗାଇବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
୩ । ମଧୁବାବୁ କର୍ଜନ ସାହେବଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଲାତରୁ କ’ଣ ବୁଝି ଆସିଥିଲେ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :

(କ) ୧। ସରକାରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ବିନା ଉତ୍କଳ ବା ଓଡ଼ିଶାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ମିଳିବା ଅସମ୍ଭବ ବୋଲି ମଧୁବାବୁ ଜାଣିଥିଲେ ।
୨। ୧୮୭୨ ମସିହାରେ ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ଼ ମେଓ ଓଡ଼ିଶା ଆସିବାର ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବରୁ ପୋର୍ଟବ୍ଲେୟାର୍‌ରେ ଛୁରିକାଘାତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବାରୁ ଏହାପରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଇସ୍‌ୟ ଓଡ଼ିଶା ଆସିବାକୁ ମନ ବଳାଉ ନଥିଲେ ।
୩। ଐତିହ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଉତ୍କଳୀୟ ସଂସ୍କୃତି ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ବୋଲି ମଧୁବାବୁ ଜାଣିଥିଲେ ।
୪ । ଅଭିନନ୍ଦନ ପତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଏକାଠି କରି ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ମଧୁବାବୁ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ୧। ବଡ଼ଲାଟଙ୍କ ଓଡ଼ିଶା ଆସିବା ଖବର ଶୁଣି ବଙ୍ଗଳାର ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାର, ଓଡ଼ିଶାର ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ଓ ଅମଲା ମହଲରେ ତତ୍ପରତା ବଢ଼ିଯାଇଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନୂଆ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
୨। ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବବିଳାସୀ ଭାଇସ୍‌ୟ କର୍ଜନ ସାହେବ ଓଡ଼ିଶା ଆସୁଛନ୍ତି। ତାଙ୍କୁ ତାରକସିର ଐନ୍ଦ୍ରଜାଲିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଭେଟିଦେଇ ମୁଗ୍ଧ କରିଦେବାପାଇଁ ମଧୁବାବୁ ଅଳଙ୍କାର କାରଖାନାରେ ଜୋରସୋର କାମ ଲଗାଇଥିଲେ ।
୩ । କର୍ଜନ ସାହେବ ଜଣେ ଐତିହାସିକ, ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଓ କଳାପ୍ରେମୀ ଉଦାର ମଣିଷ । ମଧୁବାବୁ ବିଲାତରୁ ଏକଥା ବୁଝି ଆସିଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶଛ

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୨

ସାଂସାରିକ ବାଧାବିଘ୍ନ ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ନିଜତ୍ଵ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ସହଜ ନୁହେଁ । ଅନେକ ସମୟରେ ସାମାଜିକ ରୀତିନୀତି ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସ୍ଵରୂପ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବକାଳରେ ଆମ ଦେଶରେ ଗୃହସ୍ଥର ଆଚରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆ ହେଉଥୁଲା, କିନ୍ତୁ ଆଜିକାଲି ସେପରି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ନାହିଁ । ମନୁଷ୍ୟର ଗୋଟାଏ ସଙ୍କୁଚିତ ଅବସ୍ଥା ଆସିଗଲେ, ସେ ସହଜରେ ଆଉ ସେଥୁରୁ ନିଷ୍ପତି ପାଏ ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନଙ୍କର ମାନସିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଟିକିଏ ଉଚ୍ଚ ଦରର ଥାଏ, ସେହିମାନେ କୌଣସି କାରଣବଶତଃ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍ ଶକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିପାରେ ଓ ତଦ୍ବାରା ତା’ର ଯେଉଁ ବିକାଶ ଜନ୍ମେ, ସେଥ‌ିରେ ନିଜତ୍ଵର ଯଥେଷ୍ଟ ପରିଚୟ ମିଳେ । ନିଜତ୍ୱ ରକ୍ଷା କରି ନ ପାରି ଅଧିକାଂଶ କେବଳ ଏକ ଧାରାବାହିକ କର୍ମପନ୍ଥାର ଆଶ୍ରୟରେ ଜୀବନକୁ କଟାଇ ଦିଅନ୍ତି । ମନୁଷ୍ୟତ୍ୱର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ଏଥ୍ରେ ନ ଥାଏ ଜଗତରେ ଯେତେ ବିସ୍ମୟକର ଓ ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଅଛି, ସେଥ‌ିରେ ଗୃହସ୍ଥର ପ୍ରଭାବ ଅଛି । ଗୃହସ୍ଥ ନିଜକୁ ଛୋଟ ମନେ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଅର୍ଥ କିମ୍ବା କ୍ଷମତାର ପ୍ରଭାବକୁ ଭୟ କରି ସେ ଯଦି ଶକ୍ତି ପରାକାଷ୍ଠା ମିଳେ ।

କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣ ଗୃହୀ ସାଂସାରିକ ବିପଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ନିଜତ୍ଵ ହରାଏ ନାହିଁ । ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଗୋଟାଏ ଅବଲମ୍ବନକୁ ଆଶ୍ରୟ କରିଥାଏ । ଅବଲମ୍ବନ ନ ଥିଲେ ମନୁଷ୍ୟର ଗତି ସହଜ ହୁଏ ନାହିଁ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟର ସ୍ଥିରତା ମଧ୍ଯ ରହେ ନାହିଁ । ନିଜର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଓ ରୁଚି ଅନୁଯାୟୀ ମନୁଷ୍ୟ ଅବଲମ୍ବନ ଗ୍ରହଣ କରେ । କେବଳ ଗୋଟାଏ ଗଡ଼ଡ଼ଳିକା ପ୍ରବାହରେ ଭାସିଯିବା ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସଂସାରରେ ଅନେକ ଦେଖାଯାଏ । ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ଗୃହସ୍ଥ ବୋଲି କୁହାଯାଇ ନ ପାରେ । କୌଣସି ପ୍ରଚଳିତ ରୀତି କିମ୍ବା ପ୍ରଥାକୁ ଅନୁସରଣ କରି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ କରାଯାଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ସେଥ‌ିରେ ବିଶେଷତ୍ଵ ପ୍ରତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦେବା ଉଚିତ । ଯାବତୀୟ କର୍ମ କରି ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହୋବାପାଇଁ ଆଦୌ ବାଧା ନାହିଁ । କର୍ମରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଦୃଢ଼ଭାବରେ ପାଳନ କରେ । ସେପରି କରିବା ତା’ର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ; କିନ୍ତୁ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନବେଳେ ଅବଲମ୍ବନର ଶକ୍ତି ତାକୁ ଯେପରି ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ରଖେ ଓ ସେ ଯେପରି ଅଦମ୍ୟ ସାହସରେ ସଂଗ୍ରାମ କରେ, ତାହା କେବଳ ସେନାପତିଙ୍କର ଆଦେଶ ବାଣୀ ଶ୍ରବଣରେ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହସ୍ଥର ବୀର ପରି ଆଚରଣ କରିବା ଗୋଟାଏ ଧର୍ମ । ଭୟାକୁ ହେଲେ ତା ପାଇଁ ଜଗତରେ ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନ ରହେ ନାହିଁ । ଗୃହସ୍ଥର ପ୍ରଧାନ ଧର୍ମ ସଂସାର-କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :

(କ) ଏକ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ମନୁଷ୍ୟର ସଙ୍କୁଚିତ ଅବସ୍ଥା ଆସିଗଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
୨। ମନୁଷ୍ୟତ୍ୱର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ କେଉଁଥରେ ନ ଥାଏ ?
୩। କେଉଁ ଗୃହସ୍ଥର ସଂସାରରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନ ନାହିଁ ?
୪। ଗୃହସ୍ଥର ପ୍ରଧାନ ଧର୍ମ କ’ଣ ?

(ଖ) ଦୁଇ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ଆଜି କେଉଁ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ନାହିଁ ?
୨। ଗୃହସ୍ଥକୁ ନିଜତ୍ଵର ଯଥେଷ୍ଟ ପରିଚୟ କେତେବେଳେ ମିଳେ ?
୩। କେଉଁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ଗୃହସ୍ଥ ବୋଲି କୁହାଯାଇ ନ ପାରେ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :

(କ) ୧। ମନୁଷ୍ୟର ସଙ୍କୁଚିତ ଅବସ୍ଥା ଆସିଗଲେ, ସେ ସହଜରେ ସେହି ଅବସ୍ଥାରୁ ଆଉ ମୁକ୍ତି ପାଇପାରେ ନାହିଁ ।
୨। ନିଜତ୍ୱ ରକ୍ଷା ନ କରି ଏକ ଧାରାବାହିକ କର୍ମପନ୍ଥାରେ ଜୀବନ ବିତାଇବାରେ ମନୁଷ୍ୟତ୍ୱର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ନଥାଏ ।
୩ । ଯେଉଁ ଗୃହସ୍ଥ ନିଜକୁ ଛୋଟ ମନେକରି ଅର୍ଥ କିମ୍ବା କ୍ଷମତା ଭୟରେ ନିଜର ଶକ୍ତି ବିକାଶ କରେ ନାହିଁ, ସେଭଳି ଗୃହସ୍ଥର ସଂସାରରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନ ନାହିଁ ।
୪। ସଂସାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ ହିଁ ଗୃହସ୍ଥର ପ୍ରଧାନ ଧର୍ମ ।

(ଖ) ୧। ପୂର୍ବକାଳରେ ଆମ ଦେଶରେ ଗୃହସ୍ଥର ଆଚରଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେଭଳି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ନାହିଁ ।
୨। ଗୃହସ୍ଥ ନିଜର ପାରିବାରିକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ, ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ଅନୁକୂଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍ ଶକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ । ସେହି ଶକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ବିକାଶ ଜନ୍ମେ, ସେଥୁରୁ ଗୃହସ୍ଥକୁ ନିଜତ୍ଵର ଯଥେଷ୍ଟ ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ ।
୩ । ସଂସାରରେ ଅନେକ ଗୃହସ୍ଥ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ କେବଳ ଗଡ଼ଡ଼ଳିକା ପ୍ରବାହରେ ଭାସିଯାଇଥା’ନ୍ତି । ସେଭଳି ଗୃହସ୍ଥମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ଗୃହସ୍ଥ କୁହାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୩

ସାଧନା, ସୁଦୃଢ଼ ଭିଭି ଓ ବେଷ୍ଟନୀ ଉପରେ ଅନେକ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ବେଷ୍ଟନୀ ଦୁର୍ବଳ ହେଲେ ବାହ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ସାଧନାର ପ୍ରତିକୂଳାଚରଣ କରେ । ଜଗତରେ ଯେତେ ମନୀଷୀଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଅଛି, ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନୀ ଆଲୋଚନା କଲେ ଜଣାଯିବ ଯେ, ଅଧିକାଂଶଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଗୋଟାଏ ବିଶେଷତ୍ଵ ଥାଏ । ସାଧାରଣ ଚକ୍ଷୁରେ ଯେଉଁ ଘଟନାଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବୋଲି ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇପାରେ, ସେହିଗୁଡ଼ିକ ଅସାଧାରଣ ମାନବର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନରେ ବହୁପରିମାଣରେ ସହାୟତା କରନ୍ତି । ଜୀବନର ଜଟିଳ ଗତିରେ ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ସବୁବେଳେ ଅନୁକୂଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ରହେ । ନିଜର ଇଚ୍ଛାନୁଯାୟୀ ବେଷ୍ଟନୀଟିଏ ପାଇଲେ ସେ ଆନନ୍ଦ ଅନୁଭବ କରେ । ଜଗତ୍ ସହିତ ତା’ର ସମ୍ପର୍କ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ହୁଏ, ଗୋଟାଏ ସ୍ଵାର୍ଥଜଡ଼ିତ ଦିଗରେ । ସେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିଷୟରେ ବିଶେଷ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରେ ନାହିଁ । ତା’ର ବେଷ୍ଟନୀଟି ଏପରି ଗଢ଼ି ହୋଇ ଉଠେ ଯେ, ଦୃଷ୍ଟି ସଞ୍ଚାଳନ କରିବାକୁ ତାକୁ ଗୋଟାଏ ଦିଗରେ ଅବସର ମିଳେ । ସାଂସାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନରେ ଏପରି ଏକଦେଶଦର୍ଶୀ ହେବା ସମୀଚୀନ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରଚଳିତ ରୀତିକୁ ଅତିକ୍ରମ କରେ, ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ-ପ୍ରଣାଳୀରେ ଗୋଟାଏ ନୂତନତ୍ଵ ଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ସେମାନେ ଯେଉଁ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତାହା ସାଧାରଣ ସାଂସାରିକ ଜୀବନର ବିରୋଧୀ ହୁଏ । ଏହି ବିରୁଦ୍ଧ ବେଷ୍ଟନୀ ସଂସାରୀର ବୋଧଗମ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ; ତେଣୁ ‘ମହତ୍ ଲୋକର କାର୍ଯ୍ୟ ସହଜରେ ଅନୁସୃତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ବେଗବତୀ ନଦୀର ପ୍ରବଳ ପ୍ରବାହ ଅନନ୍ତ ସାଗର ସଙ୍ଗମରେ ଗୋଟାଏ ବିରାଟ ସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରେ; କିନ୍ତୁ ସମୟ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଉତ୍ତାଳ ଜଳ-କଲ୍ଲୋଳ ଉଠେ, ତାହା ସେହି ସମତାକୁ ଲୋପ କରିଦିଏ । ଜୀବନର ଧାରାବାହିକ ପଯ୍ୟାୟରେ ଯେତେବେଳେ ଜଡ଼ତା ଆସେ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରାକୃତିକ ନିୟମକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଗୋଟାଏ ସ୍ପନ୍ଦନ ହୁଏ । ଏହି ସ୍ପନ୍ଦନକୁ କେହି କେହି ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବୋଲି ମନେକରି ପାରନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ଜଗତରେ କୌଣସି ଘଟନା ଅନାହୂତ ଭାବରେ ସଙ୍ଘଟିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।, ଶାନ୍ତ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ପ୍ରଖର ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପ୍ରଭାବରେ ପ୍ରବଳ ଝଡ଼ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଜାଗତିକ କାର୍ଯ୍ୟ ସବୁବେଳେ ଗୋଟିଏ ରୀତିରେ ଆଚରିତ ହୁଏ ନାହିଁ । କାଳର ପ୍ରଭାବ ସଙ୍ଗେ ମନୀଷୀମାନଙ୍କର ପ୍ରେରଣା ମିଶି ଗୋଟାଏ ନୂତନତ୍ଵ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏହାକୁ ସାଧାରଣତଃ ଆମ୍ଭେମାନେ ଯୁଗୋଚିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେରଥାଉଁ।

ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂତ୍ରପାତ କରାନ୍ତି, ସେମାନେ ପ୍ରାୟ ପ୍ରଚଳିତ ଦେଶାଚାରକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ମନୁଷ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବ ସେମାନଙ୍କର କ୍ରିୟାକଳ।ପରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେବ।ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଠ ସୁବିଧା ପାଏ । ସେମାନେ ସାଧାରଣ ବେଷ୍ଟନୀରେ ଆବଦ୍ଧ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଜୀବନର ଗତିରେ ଗୋଟାଏ ବିପ୍ଳବ ଆଣିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ସାଧନା ନିୟୋଜିତ ହୁଏ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :

(କ) ଏକ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ସାଧନା ଅନେକ ପରିମାଣରେ କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
୨। ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ କ’ଣ ପାଇଲେ ଆନନ୍ଦ ଅନୁଭବ କରେ ?
୩ । ବେଗବତୀ ନଦୀର ପ୍ରବଳ ପ୍ରବାହ କେଉଁଠାରେ ବିରାଟ ସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
୪ । କାଳର ପ୍ରଭାବ ସଙ୍ଗେ କେଉଁମାନଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ମିଶି ନୂତନତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ?

(ଖ) ଦୁଇ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ସାଂସାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନରେ ମହତ୍ୱାକର କାର୍ଯ୍ୟ ସହଜରେ ଅନୁସୃତ ହୋଇ ନ ପାରିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
୨ । କାହାକୁ ସାଧାରଣତଃ ଆମ୍ଭେମାନେ ଯୁଗୋଚିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥାଉ ?
୩ । ଜୀବନର ଗତିରେ ଗୋଟିଏ ବିପ୍ଳବ ଆଣିବାପାଇଁ କେଉଁମାନଙ୍କ ସାଧନା ନିୟୋଜିତ ହୁଏ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :

(କ) ୧। ସାଧନା ଅନେକ ପରିମାଣରେ ସୁଦୃଢ଼ ଭିଭି ଓ ବେଷ୍ଟନୀ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
୨ । ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ଇଚ୍ଛାନୁଯାୟୀ ବେଷ୍ଟନୀଟିଏ ପାଇଲେ ଆନନ୍ଦ ଅନୁଭବ କରିଥାଏ ।
୩ । ବେଗବତୀ ନଦୀର ପ୍ରବଳ ପ୍ରବାହ ସାଗରର ମିଳନରେ ହିଁ ସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
୪ । କାଳର ପ୍ରଭାବ ସଙ୍ଗେ ମନୀଷୀମାନଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ମିଶି ନୂତନତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

(ଖ) ୧। ସାଂସାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନରେ ମହଡ଼ଲୋକମାନେ ଯେଉଁ ନୂତନ ପାରିପାଶ୍ୱିକ ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତାହା ପ୍ରଚଳିତ ସାଂସାରିକ ଜୀବନର ବିରୋଧୀ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ବିରୁଦ୍ଧ ବେଷ୍ଟନୀ ସାଧାରଣ ସାଂସାରୀର ବୋଧଗମ୍ୟ ନ ହେବାରୁ, ମହତ୍ତୋଲୋକର କାର୍ଯ୍ୟ ସହଜରେ ଅନୁସୃତ ହୋଇନଥାଏ ।
୨ । କାଳର ପ୍ରଭାବ ସହିତ ମନୀଷୀମାନଙ୍କର ପ୍ରେରଣା ମିଶି ନୂତନତ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ସେହି ନୂତନତ୍ବକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଯୁଗୋଚିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥାଉ।
୩ । ଯେଉଁମାନେ ସାଧାରଣ ବେଷ୍ଟନୀରେ ଆବଦ୍ଧ ନ ହୋଇ ସାଧନା ବଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂତ୍ରପାତ କରାନ୍ତି, ସେମାନେ ମନୁଷ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁବିଧା ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଜୀବନ ଗତିରେ ବିପ୍ଳବ ଆଣିବାପାଇଁ ସେହିମାନଙ୍କ ସାଧନା ନିୟୋଜିତ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶଛ

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୪

ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେଉଁ ଲୋକ କଥା ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଯାଉଛେ, ସେ ରାଜା ଓ ସମ୍ରାଟ୍ ହୋଇଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଜଣେ ମହାନ୍ ଓ ପ୍ରଶଂସଯୋଗ୍ୟ ଲୋକ ଥିଲେ । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ନାତି ଅଶୋକ । ଏଚ୍.ଜି.ୱେଲ୍‌ ତାଙ୍କ ବହି ‘ଆଉଟ୍‌ଲାଇନ୍ ଅଫ୍ ହିଷ୍ଟ୍ରି’ରେ ଅଶୋକଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ଇତିହାସରେ ମହାରାଜାଧାଜ ସମ୍ରାଟ ଇତ୍ୟାଦି ନାନା ନାମରେ ଯେଉଁ ହଜାର ହଜାର ରାଜା ଆଦିଙ୍କ ନାମ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି, ସେଥ୍ ଭିତରେ ଏକା ଅଶୋକଙ୍କ ନାମ ଗୋଟିଏ ନକ୍ଷତ୍ର ପରି ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦେଖାଯାଏ । ଭଲ୍‌ଗାଠାରୁ ଜାପାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କ ନାମ ଏବେ ସୁଦ୍ଧା ପୂଜାପାଏ । ଚୀନ୍, ତିବ୍ବତ ଏବଂ ଭାରତରେ ତାଙ୍କ ମହାନତାର ଚିହ୍ନ ଏବେ ସୁଦ୍ଧା ରଖୁଛନ୍ତି ।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟାନ୍ ଯୁଗ ଆରମ୍ଭର ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପରେ ତାଙ୍କ ପୁଅ ବିନ୍ଦୁସାର ରାଜା ହେଲେ । ୨୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ । ସେ ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧ ରଖୁଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ କଚେରୀକୁ ଇଜିପ୍‌ଟର ଟଲେମି ଓ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତର ସେଲ୍ୟୁକସ୍‌ଙ୍କ ପୁତ୍ର ଆଣ୍ଟିଓକ୍‌ସଙ୍କ ପାଖରୁ ଦୂତ ଆସି ରହିଥିଲେ । ବାହାର ଜଗତ ସହିତ ବେପାର ଚଳୁଥିଲା ଏବଂ କଥା ଅଛି ଯେ ଭାରତର ନୀଳ ନେଇ ଇଜିପ୍‌ଟର ଲୋକେ ତାଙ୍କ ଲୁଗା ରଙ୍ଗ କରୁଥିଲେ । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ମମି ବା ମୃତ ଶବଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତୀୟ ଲୁଗାରେ (ମସଲିନ୍) ଘୋଡ଼ାଉ ଥିଲେ । ବିହାରର କେତେକ ପୁରାତନ ସ୍ମୃତିରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶ ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ସେଠାରେ ଏକପ୍ରକାର କାଚ ତିଆରି ହେଉଥିଲା ।

ତୁ ଶୁଣି ଖୁସି ହେବୁ ଯେ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ କୋର୍ଟରେ ଯେଉଁ ଗ୍ରୀକ୍‌ଦୂତ ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍ ଥିଲେ, ସେ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ସେ ସମୟରେ ଭାରତୀୟମାନେ ଚାରୁକାମ ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପ୍ରେମୀ ଥିଲେ ଏବଂ ବିଶେଷତଃ ନିଜର ଉଚ୍ଚତା ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ଜୋତା ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ସୁତରାଂ ଉଚ୍ଚ ଜୋତା କିଛି ଆଧୁନିକ ଆବିଷ୍କାର ନୁହେଁ ।

ସମଗ୍ର ଉତ୍ତର ଓ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଭୁକ୍ତ ଥିଲା ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଏସିଆ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ପ୍ରସାର ଲଭିଥିଲା । ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨୬୮ରେ ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ପରେ ଅଶୋକ ଏହି ବିରାଟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ହେଲେ । ବୋଧହୁଏ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଓ ଦକ୍ଷିଣରେ ଥ‌ିବା ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଭିତରେ ମିଶାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ତାଙ୍କ ରାଜୁତିର ନବମ ବର୍ଷରେ କଳିଙ୍ଗ ବିଜୟ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଭାରତର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ମହାନଦୀ, ଗୋଦାବରୀ ଓ କୃଷ୍ଣା ନଦୀ ମଧ୍ୟରେ କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା । କଳିଙ୍ଗ ଲୋକେ ଖୁବ୍ ସାହସର ସହିତ ଲଢ଼େଇ କରିଥିଲେ; ମାତ୍ର ଶେଷରେ ଭୀଷଣ ହତ୍ୟାପରେ ସେମାନେ ପରାସ୍ତ ହେଲେ । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ଓ ନରହତ୍ୟା ଅଶୋକଙ୍କ ମନକୁ ଏପରି ଗଭୀର ଭାବରେ ସ୍ପର୍ଶ କଲା ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅନ୍ୟ ସକଳ କାର୍ଯ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ବିତୃଷ୍ଣା ଆସିଗଲା । ସେ ସେହିଦିନଠାରୁ ଆଉ ଯୁଦ୍ଧ କରି ନ ଥିଲେ । ଦକ୍ଷିଣରେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଅଂଶ ଛଡ଼ା ପ୍ରାୟ ସମଗ୍ର ଭାରତ ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିଲା ଏବଂ ଛୋଟ ଅଂଶଟିକୁ ଜୟ କରିବା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ଖୁବ୍ ସହଜ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସେ ସେଥୁରୁ ବିରତ ହେଲେ । ଏଚ୍.ଜି. ୱେଲ୍‌ କହନ୍ତି, ଯେତେ ସାମରିକ ସମ୍ରାଟ୍ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ଭିତରେ ଅଶୋକ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ଲୋକ ଯେ ଜୟଲାଭ କରି ସୁଦ୍ଧା ଯୁଦ୍ଧ ବନ୍ଦ କରିଥ୍ଲଲେ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ନିଜ ଭାଷାରେ ଦିଅ ।)

(କ) ଏକ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। କେଉଁ ମହାନ୍ ଓ ପ୍ରଶଂସାଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ରାଟଙ୍କ କଥା ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ?
୨। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପରେ କିଏ ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ରାଜା ହେଲେ ?
୩ । ବିହାରର ପୁରାତନ ସ୍ମୃତିରୁ କ’ଣ ଜଣାପଡ଼େ ?
୪ । ଅଶୋକ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵର କେଉଁ ବର୍ଷରେ କଳିଙ୍ଗ ବିଜୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ?

(ଖ) ଦୁଇ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ୱେଲସ୍ ତାଙ୍କ ଇତିହାସ ପୁସ୍ତକରେ ଅଶୋକଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କ’ଣ ଲେଖୁଛନ୍ତି ?
୨ । ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କିପରି ଥିଲା ?
୩ । ଅଶୋକଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ କେଉଁଠାରୁ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଥିଲା ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :

(କ) ୧। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ନାତି ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକ ମହାନ୍ ଓ ପ୍ରଶଂସାଯୋଗ୍ୟ ଥିଲେ, ତାଙ୍କ କଥା ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି।
୨ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପରେ, ତାଙ୍କ ପୁଅ ବିନ୍ଦୁସାର ମୌର୍ଯ୍ୟବଂଶର ରାଜା ହେଲେ ।
୩ । ବିହାରର ପୁରାତନ ସ୍ମୃତିରୁ ଜଣାପଡ଼େ, ମୌର୍ଯ୍ୟବଂଶର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ସେଠାରେ ଏକ ପ୍ରକାର କାଚ ତିଆରି ହେଉଥିଲା ।
୪ । ଅଶୋକ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵର ନବମ ବର୍ଷରେ କଳିଙ୍ଗ ବିଜୟ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ୧। ୱେଲ୍ସ ତାଙ୍କ ଇତିହାସ ପୁସ୍ତକରେ ଲେଖୁଲେ, ଇତିହାସରେ ମହାରାଜାଧାଜ ସମ୍ରାଟ ନାମରେ ହଜାର ହଜାର ରାଜାଙ୍କ ନାମ ରହିଅଛି । ସେହି ରାଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଶୋକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଏବଂ ତାଙ୍କ ନାମ ଉଜ୍ଜଳ ନକ୍ଷତ୍ର ପରି ଦେଖାଯାଏ ।
୨ । ବିନ୍ଦୁସାର ୨୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ । ସେ ବାହାର ଜଗତ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧ ରଖୁବା ସହିତ ସେମାନଙ୍କ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ଚଳାଉଥିଲେ ।
୩ । ଅଶୋକଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ସମଗ୍ର ଉତ୍ତର, ମଧ୍ୟଭାରତ ଏବଂ ଏସିଆ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଥିଲା । ତଥାପି ସେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଓ ଦକ୍ଷିଣରେ ଥ‌ିବା ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ମିଶାଇବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୫

ଅବିଶ୍ଵାସରେ ବିଶ୍ଵାସ ନ ଥିଲେ ଅବିଶ୍ବାସ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ଯେ କିଛି ବିଶ୍ଵାସ କରେ ନାହିଁ ବୋଲି କହେ, ସେ ଅନ୍ତତଃ ନିଜକୁ ଏବଂ ନିଜର ସଂଶୟାତ୍ମକ ମନକୁ ସ୍ବୀକାର କରେ ଏବଂ ଏହି ସ୍ବୀକୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ । ବିଶ୍ଵାସ ପରି ଅବିଶ୍ଵାସ ମଧ୍ଯ ସଂକଳ୍ପ ବିକଚ୍ଛାତ୍ମକ ମନର ଏକ ସହଜାତ ଲକ୍ଷଣ । ଏ ଦୁଇଟି ପରସ୍ପର-ବିରୋଧୀ ଧର୍ମର ସଂଘାତରେ ଦ୍ଵନ୍ଦ ଜାତ ହୁଏ । ଦ୍ଵନ୍ଦ ଓ ସଂଶୟ ମନର ପ୍ରମଥନକାରୀ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶକ୍ତି ସମୂହକୁ ଉଦ୍ଦୀପ୍ତ କରନ୍ତି । ଫଳରେ ମନ

କେବଳ ବିଷୟାଶ୍ରୟୀ ହୋଇ ରହିଯାଏ । ଚଞ୍ଚଳ ମନର ଆଉ ନିଗ୍ରହ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଯେ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବତୀତ ଏବଂ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ ତା’ପାଇଁ ବିଶ୍ବାସ ଏବଂ ଅବିଶ୍ବାସ ସମପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ । ସେ କୌଣସିଟିରେ ବିଚଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ ହେବା ନୁହେଁ, ଏଣୁ ନିଜ ନିଜର ବିଶ୍ଵାସ ଅବିଶ୍ଵାସର ଦୃହକୁ ଆଶ୍ରୟକରି ମାନବ ଜାତିର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ଅଦ୍ୟାବଧୂ ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ବଞ୍ଚ୍ ଆସିଛି ।

ବାଉଁଶ ସରଳ ନ ହେଲେ ବଇଁଶୀ ବାଜେ ନାହିଁ । ମନ ସରଳ ନ ହେଲେ ବିଶ୍ଵାସ ଉପୁଜେ ନାହିଁ । ମନର ଏଇ ଋଜୁ ଅବସ୍ଥାରେ ଯେଉଁ ବିଶ୍ଵାସ ସେଥୁରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଯାଏ, ତାହା ସେଇ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ଚରମ ସାର୍ଥକତା; ତା’ର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସ୍ତମ୍ଭ ! ସାଧାରଣତଃ ଏହା ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସର ରାଜ୍ୟ । ଏହା ଉପରେ ଆଉଜିରହେ ନୈତିକତା, ସାମାଜିକତା, ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତି, ରାଜନୀତି । ଏଣୁ ଏହା ଉପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ହେଲେ ମଣିଷ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇଉଠେ । ଶହ ଶହ କ୍ରୁସେଡ଼ରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇ ସେ ତାକୁ ବଞ୍ଚାଏ, ଶିର୍ ଦେଇ ଶାୟାର୍ ରକ୍ଷାକରେ । ବିଶ୍ଵାସର ସିଂହାସନ ତା’ର କେତେବେଳେ ଖାଲି ରହେ ନାହିଁ । ଧର୍ମର ଆଦର୍ଶ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଯେକୌଣସି ଆଦର୍ଶବାଦ ସେ ଗାଦିମାଡ଼ି ବସିବାକୁ ହେବ । ଖାଲି ଖଟୁଲି ରହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସିରିଆ ଏବଂ ବେବିଲୋନର ବିଭିନ୍ନ ଦେବାଶ୍ରିତ ଧର୍ମ-ବିଶ୍ଵାସୀଙ୍କ ସଂଘର୍ଷ ପରି ଏ ଯୁଗରେ ଦୁଇଟି ନୀତି ବା ବିଶ୍ଵାସର ମଧ୍ୟ ସଂଘର୍ଷ, ହୋଇପାରେ; ଉଭୟ ସଂଘର୍ଷ ଭିତରେ ମୌଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ କିଛି ନାହିଁ ।

ତର୍କ ଏବଂ ବିଶ୍ଵାସ ମନ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ସ୍ଵାଧୀନ ଅବଲମ୍ବନ । ଯୁକ୍ତି ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନର ଆଲମ୍ବନ, ଯେପରି ଦୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ରଙ୍ଗ ବା ଆକାର, କଣ୍ଠପାଇଁ ଶବ୍ଦ ଏବଂ ରସନା ପାଇଁ ସ୍ଵାଦ । ମନ ରହସ୍ୟମୟ ହେଲେ ସୁଦ୍ଧା ତାହା ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାତ୍ର । ଚକ୍ଷୁ ଯେପରି ଦେଖେ ଏବଂ ନାସିକା ଗନ୍ଧ ଗ୍ରହଣ କରେ, ମନ ସେପରି ଚିନ୍ତା କରେ, ତର୍କ କରେ ପ୍ରମାଣ ଅପ୍ରମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରେ । ଏ ସମସ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନୁଭବ ଏବଂ କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାଷାର ପରିସର ପ୍ରୟୋଜନ । ଭାଷା ଶବ୍ଦସମ୍ବଳିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ସାଧାରଣ ସ୍ବୀକୃତି ଉପରେ ଆଧାରିତ; ଏଣୁ କେବଳ ବିଶ୍ଵାସସାପେକ୍ଷ । କୌଣସି ଏକ ବିଶ୍ଵାସକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲାବେଳେ ଯେଉଁ ଶବ୍ଦସମ୍ଭାର ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତା’ର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ଶ୍ରୋତା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ ଥାଏ । ତଥାପି ବିଶ୍ଵାସ ବିରୋଧରେ ଯୁକ୍ତିତର୍କ କରାଯାଏ । ଯୁକ୍ତି କରିବା ପରିଣତ ମସ୍ତିଷ୍କର ଏକ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ସମୃଦ୍ଧି ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :

(କ) ଏକ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ବିଶ୍ଵାସ ପରି ଅବିଶ୍ବାସ କେଉଁ ମନର ଏକ ସହଜାତ ଲକ୍ଷଣ ?
୨। କାହା ପାଇଁ ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଅବିଶ୍ଵାସ ସମପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ ?
୩ । କାହା ଉପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ହେଲେ ମଣିଷ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇଉଠେ ?
୪। ମନର ଦୁଇଟି ସ୍ଵାଧୀନ ଅବଲମ୍ବନ କ’ଣ ? –

(ଖ) ଦୁଇ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଅବିଶ୍ଵାସ ପରସ୍ପର କିପରି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ?
୨। ମାନବ ଜାତିର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ଅଦ୍ୟାବଧୂ ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ କିପରି ବସିଛି ?
୩ । କେଉଁ ଦୁଇଟି ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ମୌଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :

(କ) ୧ । ବିଶ୍ଵାସ ପରି ଅବିଶ୍ଵାସ ସଂକଳ୍ପ ବିକଚ୍ଛାତ୍ମକ ମନର ଏକ ସହଜାତ ଲକ୍ଷଣ ।
୨। ଯିଏ ଦ୍ଵହାତୀତ ଓ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ, ତାଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶ୍ବାସ ଓ ଅବିଶ୍ଵାସ ସମପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ ।
୩ । ଧର୍ମ, ନୈତିକତା, ସାମାଜିକତା, ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତି, ରାଜନୀତି ଉପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ହେଲେ ମଣିଷ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇଉଠେ ।
୪ । ମନର ଦୁଇଟି ସ୍ଵାଧୀନ ଅବଲମ୍ବନ ହେଉଛି, ତର୍କ ଏବଂ ବିଶ୍ଵାସ ।

(ଖ) ୧। ଅବିଶ୍ଵାସୀ ମନରେ ମଧ୍ଯ ବିଶ୍ଵାସ ରହିଥାଏ; କାରଣ ଅବିଶ୍ଵାସୀ ଅନ୍ତତଃ ନିଜକୁ ଏବଂ ନିଜର ସଂଶୟାତ୍ମକ ମନକୁ ସ୍ଵୀକାର କରେ ଓ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଅବିଶ୍ବାସ ମଧ୍ୟରେ ନିବିଡ଼ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ।
୨ । ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ ହେବା ଏତେ ସହଜସାଧ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ନିଜ ନିଜର ବିଶ୍ଵାସ ଅବିଶ୍ଵାସର ଦୃହକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ମାନବ ଜାତିର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ଅଦ୍ୟାବଧୂ ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ବଞ୍ଚୁସିଛି ।
୩ । ସିରିଆ ଏବଂ ବେବିଲୋନ୍ ବିଭିନ୍ନ ଦେବାଶ୍ରିତ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସୀଙ୍କ ପରି ଦୁଇଟା ନୀତି ଓ ବିଶ୍ଵାସର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇପାରେ । ମାତ୍ର ସେହି ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଅବିଶ୍ଵାସର ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ଯରେ କୌଣସି ମୌଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୬

ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଆମେରିକାର ସୁବିସ୍ତୃତ ଜଙ୍ଗଲାଞ୍ଚଳ ବିଲୁପ୍ତ ହୋଇଯାଉଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ସେଠାକାର ପରିବେଶ ଦୁର୍ଗତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତି ମଧ୍ୟ ବିପୁଳ ଭାବରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଉଛି । ଏଠାକାର ସମୃଦ୍ଧ ଜୈବିକ ଦିଗରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯିବାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଏଡ଼ି ହେଉନାହିଁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ୧୯୭୮ ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ମେକ୍‌ସିକୋର ଜଙ୍ଗଲରୁ ଏକ ପ୍ରକାର ବଣୁଆ ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଲା । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କଲମି କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବା ଫଳରେ ଏଥିରୁ ଏପରି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବିହନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଗଲା ଫସଲର ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବା ସଙ୍ଗେ ଡକ୍ଟର ମନି ଏସ୍. ହସେନ ନାମକ ଜନୈକ ବିଶେଷଜ୍ଞ ସୂଚାଇଛନ୍ତି ଯେ, କୋସ୍ତାରିକାର ଜଙ୍ଗଲାଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଭେଷଜ ମହୌଷଧ୍ ମିଳିପାରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଅଛି । ଏଣୁ ଆମେ ବୁଝିପାରୁ ଯେ, ହାମ୍‌ବର୍ଗର ଖାଇବାର ଅଭ୍ୟାସକୁ ବଳବତ୍ତର ରଖୁବା ଯୋଗୁଁ ଉଭୟ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଆମେରିକା ଗ୍ରୀଷ୍ମପ୍ରଧାନ ଅଞ୍ଚଳର ଘନଜଙ୍ଗଲରୂପୀ ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପରିସଂସ୍ଥାକୁ ଯେପରି ବିପଦାପନ୍ନ କରୁଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଦାରୁଣ ଭାବରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି । ଏଣୁ ଆସନ୍ନ ସଙ୍କଟ କବଳରୁ ନିଜ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଉଭୟପକ୍ଷର ସହଯୋଗିତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନିହାତି ଜରୁରୀ ବୋଧ ହେଉଛି ।

ଆମ ଦେଶ ସମେତ ପୃଥ‌ିବୀର ଯେ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ପରିସଂସ୍ଥାୟ ଅଧୋଗତି ଯୋଗୁଁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ପ୍ରାଣୀ ବା ଉଭିଦ ଯେପରି ଭାବରେ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଯାଉଛି, ତାହାର ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ପ୍ରଭାବ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମେ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ୟକ୍ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିନାହୁଁ । ଭାରତର ଜଙ୍ଗଲାଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଆମେରିକା ଭଳି ଗୋଟିଏ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ‘ଜିପୁଲ’ ବା ‘ଜିନ୍ ଭଣ୍ଡାର’ । ଏଣୁ ଏହାକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେବାଦ୍ଵାରା ଆମେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ପ୍ରଗତିର ପଥକୁ ମଧ୍ୟ ଅବରୁଦ୍ଧ କରି ଦେଉଛୁ । ଯେଉଁ ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀକୁ ମନୁଷ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନାଶ୍ରୟୀ ଟେକ୍‌ନୋଲଜି ଅବଲମ୍ବନରେ କୃଷି, ଶିଳ୍ପ ବା ଚିକିତ୍ସା- ବିଜ୍ଞାନର ସମୃଦ୍ଧି ସାଧନ ଦିଗରେ ନିୟୋଜିତ କରିବ, ତତ୍‌ସମ୍ପର୍କୀୟ ପ୍ରାକ୍‌ସୂଚନା ଯୋଗାଇଦେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହା କେବଳ ଏକ ଗବେଷଣା-ସାପେକ୍ଷ ତଥା ଅନୁସନ୍ଧାନ-ସାପେକ୍ଷ ବ୍ୟାପାର । ବିଗତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଆଣବିକ ଜୀବ ବିଜ୍ଞାନ, ଅନୁବଂଶିକୀ ଓ ଅନୁବଂଶିକ ଅଭିଯାନ୍ତ୍ରିକୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ତ୍ଵରାନ୍ବିତ ସମୃଦ୍ଧି ସାଧୁ ହେଉଛି, ତାହାର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ଉବିଷ୍ୟତରେ ‘ଜିନ୍ଫୁଲ’ ର ପଥାର୍ଥ ପ୍ରାୟେ।ଟିକ ବିନିଯୋଗ ବଳଯୋଗ ବଳରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ଚାହି କରିବାର ନିଶ୍ଚିତ ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :

(କ) ଏକ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
୧। ଦକ୍ଷିଣ ମେକ୍‌ସିକୋର ଜଙ୍ଗଲରୁ ମିଳୁଥିବା ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟର ଜାତୀୟ କଲମିର ଫଳ କ’ଣ ହେଲା ?
୨। ଆସନ୍ନ ସଙ୍କଟ କବଳରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ କେଉଁ ଦୁଇ ପକ୍ଷର ସହଯୋଗିତା ଆବଶ୍ୟକ ?
୩ । ପରିସଂଘୀୟ ଅଧୋଗତି ପାଇଁ ଆମ ଦେଶର କ’ଣ ହୋଇଯାଉଛି ?
୪ । ଆମେ ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତ ପ୍ରଗତି ପଥକୁ କିପରି ଅବରୁଦ୍ଧ କରୁଛୁ ?

(ଖ) ଦୁଇ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ୍ ଆମେରିକାର ସୁବିସ୍ତୃତ ଜଙ୍ଗଲାଞ୍ଚଳ ବିଲୁପ୍ତ ହେଲେ ମାନବ ଜାତିର କିପରି କ୍ଷତି ହେବ ?
୨। କୋସ୍ତାରିକାର ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳରେ କ’ଣ ମିଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଛି ?
୩ । କାହାରା ପ୍ରାୟୋଗିକ ବିନିଯୋଗ ବଳରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିପାରିବ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :

(କ) ୧ । ଦକ୍ଷିଣ ମେକ୍‌ସିକୋର ଜଙ୍ଗଲରୁ ମିଳୁଥ‌ିବା ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟରେ ଜାତୀୟ କଲମି କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବା ଫଳରେ, ସେଥୁ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବିହନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଗଲା; ଯାହାକି ଫସଲ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହିତ, ଉଭିଦର ଜଣାଶୁଣା ଭାଇରସ୍‌ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂକ୍ରମିତ ହେଲାନାହିଁ ।
୨। ଆସନ୍ନ ସଙ୍କଟ କବଳରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ୍ ଆମେରିକାର ସହଯୋଗିତା ଆବଶ୍ୟକ !
୩ । ପରିସଂଘୀୟ ଅଧୋଗତି ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଯାଉଛି ।
୪। ଆମେ ଭାରତର ଜଙ୍ଗଲାଞ୍ଚଳ ଭଳି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ’ଜିପୁଲ’ ବା ‘ଜିନ୍‌ଭଣ୍ଡାର’କୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେବାଦ୍ଵାରା, ଭବିଷ୍ୟତ ପ୍ରଗତି ପଥକୁ ଅବରୁଦ୍ଧ କରୁଛୁ ।

(ଖ) ୧। ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ୍ ଆମେରିକାର ସୁବିସ୍ତୃତ ଜଙ୍ଗଲାଞ୍ଚଳ ବିଲୁପ୍ତ ହେଲେ ମାନବ ଜାତିର ବିପୁଳ କ୍ଷତି ହେବ । ଜଙ୍ଗଲାଞ୍ଚଳ ବିଲୁପ୍ତ ହେଲେ, ସମୃଦ୍ଧ ଜୈବିକ ଅନୁବଂଶିକ ଉତ୍ସ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ ଏବଂ କୃଷି, ଶିଳ୍ପ ଓ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନର ସମୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
୨। କୋସ୍ତାରିକାର ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟ ୧୫୦୦ ପ୍ରକାର ଉଭିଦ ରହିଛନ୍ତି । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଶତକଡ଼ା ୧୫ ଭାଗ ଉଭିଦରୁ ଦୁରାରୋଗ୍ୟ କ୍ୟାନ୍ସର ବ୍ୟାଥ୍‌ର ଉପଶମ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଭେଷଜ ମହୌଷଧ୍ ମିଳିପାରିବ ।
୩। ବିଗତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଆଣବିକ ଜୀବବିଜ୍ଞାନ, ଅନୁବଂଶିକୀ ଓ ଅନୁବଂଶିକ ଅଭିଯାନ୍ତ୍ରିକୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତ୍ବରାନ୍ବିତ ସମୃଦ୍ଧି ସାଧୂ ହେଉଛି । ଫଳସ୍ବରୂପ ଭବିଷ୍ୟତରେ ‘ଜିନ୍ ପୁଲର’ର ଯଥାର୍ଥ ପ୍ରାୟୋଗିକ ବିନିଯୋଗ ବଳରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିପାରିବ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୭

ଆମ ଦେଶ ଗୋଟିଏ କୃଷିପ୍ରଧାନ ଦେଶ । ଏ ଦେଶର ଗାଁ ଗହଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ବିପୁଳସଂଖ୍ୟକ ଜନସାଧାରଣ କୃଷି ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ସୁଖର କଥା ଯେ, ବିଗତ ଦଶନ୍ଧିରେ ଆମ ଦେଶର କେତେକ ରାଜ୍ୟରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥ୍ଳବା ଯୋଗୁଁ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ଚାହିଦା ପୂରଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆମେ ପ୍ରାୟତଃ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ ହୋଇପାରିଛୁ । ଇତ୍ୟବସରରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବାପାଇଁ ଆମେ ଅବଶ୍ୟ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଭଳି ଉନ୍ନତ ବିହନ, କୃତ୍ରିମ ବା ଅଜୈବ ରାସାୟନିକ ସାର, କୀଟନାଶକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଚାହିଦା ମୁତାବକ ଉପଯୁକ୍ତ ମାତ୍ରାର ଜଳଯୋଗାଣ ପ୍ରଭୃତି ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଥିବାରୁ ଉତ୍ପାଦନର ମାତ୍ରା ଏତେ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଛି । ଜମି ହଳ କରିବାପାଇଁ ଟ୍ରାକ୍ଟରଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର ଏ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମେ ବୁଝିବାର କଥା ଯେ, ସ୍ଵଳ୍ପମିଆଦୀ ସୂତ୍ରରେ ଦେଶର ବିପୁଳ-ସଂଖ୍ୟକ ତଥା କ୍ରମବର୍ଷମାନ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇଦେବା

ପାଇଁ ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବେଶ୍ ସମୟୋପଯୋଗୀ ହୋଇଛି । ମାତ୍ର ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ହେବ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ଏ ଦିଗରେ ଅଗ୍ରଗତି ପ୍ରତି ସଚେତନ ରହିବା ସଙ୍ଗେ କରିବାକୁ ହେବ । କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ବିଶେଷ ପାରଙ୍ଗମତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିବା ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଭଳି ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଇତ୍ୟବସରରେ ଜାଣିଗଲେଣି ଯେ, ସୁବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତି ତଥା କୃତ୍ରିମ ଅଜୈବ ସାର ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଛୋଟ ଛୋଟ ଜମିରୁ ମଧ୍ୟ ଜୈବିକ ସାର ପ୍ରୟୋଗ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନରେ ତଦନୁରୂପ ମାତ୍ରାର ଫସଲ ଅମଳ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେଉଛି । କୃତ୍ରିମ ରାସାୟନିକ ସାର ଓ କୀଟନାଶକ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅତି ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା

ଫଳରେ ଭୂପୃଷ୍ଠର ବିରଳ ମୃତ୍ତିକା ସ୍ତର ଅନୁଦ୍ଧରଣୀୟ ମାର୍ଗରେ ଦୂଷିତ ହେଉଥ‌ିବାର ଉପଲବଧୂ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ବିକଳ୍ପ ପନ୍ଥାର ଆଶ୍ରୟ ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କଲାଣି । ଜମି ଉପରେ ପଡୁଥିବା ଚାପକୁ ଲାଘବ କରିବାପାଇଁ ଏବଂ ଜମିର ଉର୍ବରାଶକ୍ତିକୁ ଅଧ୍ୟକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ନ କରିବା ପାଇଁ କିଛି ଦିନ ପାଇଁ ଜମିକୁ ପଡ଼ିଆ ରଖାଯାଉଛି । ନିକଟ ଅତୀତରେ ଆଣବିକ ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ଓ ଅନୁବଂଶିକ ଅଭିଯାନ୍ତ୍ରିକୀ ଅ।ଧାରିତ ଗବେଷଣାପ୍ରସୂତ ଅବଦାନଗୁଡ଼ିତ୍ରକୁ ପ୍ରୟେ।ଗ ଫଳରେ ଜମିକୁ ଉର୍ବର କରାଯିବାର ପନ୍ଥା ବେଶ୍ ଫଳପ୍ରଦ ହେଉଥ‌ିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଉଛି । ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯବକ୍ଷାରଜାନଦ୍ୱା ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ଯେପରି କୃତ୍ରିମ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଥିଲା, ତତ୍‌ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆମାନଙ୍କ ଜରିଆରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ସଂଗୃହୀତ ଯବକ୍ଷାରଜାନକୁ ଉଭିଦର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ମାର୍ଗରେ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବା ସମ୍ଭବ ହେଲାଣି । ବିଭିନ୍ନ ଜୈବିକସାରଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ପୋଷଣ ରୂପୀ କାରଖାନାଗୁଡ଼ିକର ସମୃଦ୍ଧି ସାଧନ ଦିଗରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟାପକ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଛି ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :

(କ) ଏକ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାଦ୍ୱାରା ଆମ ଦେଶରେ ଉତ୍ପାଦନର ମାତ୍ରା ବଢ଼ିଛି ?
୨। ଦୀର୍ଘମିଆଦି ସୂତ୍ରରେ ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କିପରି ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ହେବ ?
୩ । କୃତ୍ରିମ ରାସାୟନିକ ସାର ଓ କୀଟନାଶକର ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ କ’ଣ ହେଉଛି ?
୪। କେଉଁ କାରଖାନାଗୁଡ଼ିକର ସମୃଦ୍ଧି ସାଧନ ଦିଗରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟାପକ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଛି ?

(ଖ) ଦୁଇ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧ । ଭାରତବର୍ଷ ଖାଦ୍ୟ ଚାହିଦା ପୂରଣରେ କିପରି ସ୍ବାବଲମ୍ବୀ ହୋଇପାରିଛି ?
୨। କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇବାପାଇଁ କେଉଁ ଅବସ୍ଥା ବେଶ୍ ସମୟ ଉପଯୋଗୀ ?
୩। କେଉଁ ଗବେଷଣାପ୍ରସୂତ ଅବଦାନ ଫଳରେ ଜମିକୁ ଉର୍ବର ରଖାଯାଇପାରିବ ?

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର :

(କ) ୧। ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ପଦକ୍ଷେପ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାଦ୍ୱାରା ଆମ ଦେଶରେ ଉତ୍ପାଦନର ମାତ୍ରା ବଢ଼ିଛି ।
୨। ଦୀର୍ଘମିଆଦି ସୂତ୍ରରେ ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନାଶ୍ରୟୀ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
୩ । କୃତ୍ରିମ ରାସାୟନିକ ଓ କୀଟନାଶକର ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ଭୂପୃଷ୍ଠର ବିରଳ ମୃତ୍ତିକାସ୍ତର ଅନୁଦ୍ଧରଣୀୟ ମାର୍ଗରେ ଦୂଷିତ ହେଉଛି ।
୪ । ଜୈବିକ ସାରଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ପୋଷଣ ରୂପୀ କାରଖାନାଗୁଡ଼ିକର ସମୃଦ୍ଧି ସାଧନ ଦିଗରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟାପକ ଆଲୋଚନା ହେଉଛି ।

(ଖ) ୧। ଭାରତବର୍ଷ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥ‌ିବାରୁ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି । ଫଳସ୍ୱରୂପ ଖାଦ୍ୟ ଚାହିଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଉ।ରତବର୍ଷ ସ୍ୱାବଲମ୍ବୀ ହେ।ଇପାରିଛିା
୨। କୃଷିର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବାପାଇଁ ଟ୍ରାକ୍ଟରରେ ହଳ କରିବା, ଉନ୍ନତ ବିହନ ବ୍ୟବହାର କରିବା, ଅଜୈବ ରାସାୟନିକ ସାର ବ୍ୟବହାର କରିବା, କୀଟନାଶକ ବ୍ୟବହାର ସହିତ ଉପଯୁକ୍ତ ଜଳ ଯୋଗାଇବାକୁ ହେବ । ଫଳରେ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇବାପାଇଁ ଉପରୋକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବେଶ୍ ସମୟ ଉପଯୋଗୀ ।
୩ । ଆଣବିକ ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ଓ ଅନୁବଂଶିକ ଅଭିଯାନ୍ତ୍ରିକୀ ଆଧାରିତ ଗବେଷଣାପ୍ରସୂତ ଅବଦାନଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଛି । ଫଳରେ ଏଭଳି ଗବେଷଣାପ୍ରସୂତ ଅବଦାନ ପାଇଁ ଜମିକୁ ଉର୍ବର ରଖାଯାଇପାରିବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 2 ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ଓ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମର ପ୍ରମାଣ ଦିଅ ।
Answer:
(୧) ସାଧ୍ୟବୟବ ଅବଶ୍ୟ ସାର୍ବିକ ହେବ ।
(୨) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।
ମ-ପ
ଅ-ମ
______
ଅ-ପ

ପ୍ରମାଣ- (୧) ଯଦି ସାଧାବୟବଟି ସାର୍ବିକ ନ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ବିଶେଷ ହେବ । ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ତାହା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ନିୟମାନୁସାରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତା ନ ହେଲେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ତେଣୁ ହେତୁପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବିଧେୟ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ହେତୁପଦ ଏଥ‌ିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ବିଧେୟ ବା ସାଧପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । ନିୟମାନୁସାରେ ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ; ଯଦି ତାହା ହୁଏ ତା’ହେଲେ ଅବୈଧ ସାଧଦୋଷ ଜାତ ହେବ । ତେଣୁ ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ସଦର୍ଥକ । ସାଧପଦ ଏଥରେ ବିଧେୟ ଏବଂ ସଦର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ହେତୁ ତାହା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ଜାତ ହେଉଛି । ଅତଏବ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତାହା ସାମାନ୍ୟ ବା ସାର୍ବିକ ହେବ ।

(୨) ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ନ ହୁଏ, ତେବେ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ପକ୍ଷାବୟବଟି ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସାଧାବୟବ ସଦର୍ଥକ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାର୍ଥରେ ବିଧେୟ ବା ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ତାହା ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଦରକାର । ତା’ ନ ହେଲେ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ସାଧପଦ ସଦର୍ଥକ ଓ ଏହା ଏଥୁରେ ବିଧେୟ । ସଦର୍ଥକ ତର୍କବଚନରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ । ତେଣୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ଜାତ ହେବ । ଅତଏବ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତାହା ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

2. ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିୟମର ପ୍ରମାଣ ଦିଅ ।
Answer:
(୧) ସାଧାବୟବ ସାର୍ବିକ ବା ସାମାନ୍ୟ ହେବ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।
ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥିତି :
ପ-ମ
ଅ-ମ
_____
ଅ-ପ

ପ୍ରମାଣ :
(୧) ଯଦି ସାଧାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ନ ହୁଏ ତେବେ ବିଶେଷ ହେବ ଏବଂ ସାଧ୍ୟପଦ ଏଥ‌ିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।
ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ହେତୁବଚନଦ୍ଵୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ଏବଂ ସଦର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ । ଅତଏବ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ଜାତ ହେବ । ଅତଏବ ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏହା ସାମାନ୍ୟ ହେବ ।

(୨) ଯଦି ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିବ । କାରଣ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ । ସଦର୍ଥକ ତର୍କବଚନରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ । ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ହେବ । ଅତଏବ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେବ ।

3. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିୟମର ପ୍ରମାଣ ଦିଅ ।
Answer:
(୧) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।
(୨) ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ବିଶେଷ ହେବ ।
(୩) ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥିତି :
ମ-ପ
ମ-ଅ
____
ଅ-ପ

ପ୍ରମାଣ :
(୧) ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବଟି ସଦର୍ଥକ ନ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ଅବଶ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ସାଧାବୟବ ଅବଶ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ନଞର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ବା ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ ଏବଂ ନିୟମାନୁସାରେ ତାହା ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ଏଥ‌ିରେ ବିଧେୟ । ସଦର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟଟି ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ତେଣୁ ଅବୈଧ ସାଧଦୋଷ ହେବ । ଅତଏବ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏହା ଅବଶ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

(୨) ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ଅବଶ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ । ପକ୍ଷାବୟବରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । କିନ୍ତୁ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ । ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହୁଏ ତେବେ ପକ୍ଷପଦ ଏଥିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । କାରଣ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ତାହା ମଧ୍ୟ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ, ନ ହେଲେ ଅବୈଧ ସାଧ୍ଯ ଦୋଷ ଜାତ ହେବ । ସାପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ।

ଯଦି ସାଧାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ସାଧ୍ୟପଦ ଏଥ‌ିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । କିନ୍ତୁ ସାଧ୍ୟପଦ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଅଛି । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯଦି ହୁଏ ତେବେ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ହେବ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(୩) ଯଦି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ନ ହୁଏ, ତେବେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ । ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଥିବାରୁ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟ ବିଶେଷ ହେଲେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏହି ସଂସ୍ଥାନର ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରୁ ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ଅବଶ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ ।

4. ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମର ପ୍ରମାଣ ଦିଅ ।
Answer:
(୧) ଯଦି ସାଧବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ, ପକ୍ଷାବୟବ ନିଶ୍ଚୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ।
(୨) ଯଦି କୌଣସି ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ସାଧାବୟବ ନିଶ୍ଚୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ।
(୩) ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ ।

ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥିତି :
ପ-ମ
ମ-ଅ
_______
ଅ-ପ

ପ୍ରମାଣ :
(୧) ଯଦି ସାଧାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ତେବେ ହେତୁପଦ ଏଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବନାହିଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବିଧେୟ ଏବଂ ସଦର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ଅଟେ, ମାତ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ନିୟମାନୁସାରେ ସାଧପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ତାହା ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ । ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ହେତୁପଦ ସେଥୁରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ଅତଏବ ଯଦି ସାଧାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ପକ୍ଷାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ।
(୨) ଯଦି କୌଣସି’ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ସଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ନକ ହେବ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନ କ ହେଲେ ସାପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ ଏବଂ ଏହା ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ; ତା’ ନ ହେଲେ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ହେବ । କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବରେ ସାଧୁପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ । ଯଦି ସାଧାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ସାଧ୍ୟପଦ ଏଥ‌ିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ଅତଏବ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସାଧାବୟବ ନିଶ୍ଚୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ।
(୩) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ, ପକ୍ଷପଦ ଏଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, କାରଣ ପକ୍ଷପଦ ଏଥରେ ବିଧେୟ ଏବଂ ସଦର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପକ୍ଷପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ । ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ବିଶେଷ ହୁଏ, ତେବେ ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ଅତଏବ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହୁଏ ।

5. ପ୍ରମାଣ କର ।
(୧) ‘ଆ’ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେବ ।
(୨) ‘ଓ’ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କିମ୍ବା ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁବାକ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(୩) ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ହୁଏ, ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(୪) ଯଦି ସାଧପଦ ବିଧେୟ ହୁଏ, ତେବେ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।
(୫) ହେତୁପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।
Answer:
(୧) ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହୁଏ, ତେବେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ଅବଶ୍ୟ ‘ଆ’ ହେବ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହେଲେ ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ନିୟମାନୁସାରେ ତାହା ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ତା ନ ହେଲେ ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ ହେବ । ପକ୍ଷାବୟବ ‘ଆ’ ହେଲେ ପକ୍ଷପଦ ଏଥିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ତେଣୁ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ହେତୁପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ଓ ତାହା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ । ନିୟମାନୁସାରେ ହେତୁପଦ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତାହା ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ‘ଆ’ । ‘ଆ’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ଅଟେ । ଏଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଅଟେ ।

(୨) ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଯଦି ‘ଓ’ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ସାଧାବୟବ ‘ଓ’ କିମ୍ବା ପକ୍ଷାବୟବ ‘ଓ’ ହୋଇପାରେ । ସାଧାବୟବ ‘ଓ’ ହେଲେ ପକ୍ଷାବୟବ ‘ଆ’ ହୁଏ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହୁଏ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ବା ସାପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ତାହା ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ; କିନ୍ତୁ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ, ଯେହେତୁ ‘ଓ’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ‘ଆ’ । ‘ଆ’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ କିନ୍ତୁ ହେତୁପଦ ବିଧେୟ, ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ । ଅତଏବ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ହୁଏ ।

ପକ୍ଷାବୟବ ‘ଓ’ ହେଲେ ସାଧାବୟବ ‘ଆ’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହୁଏ । ସାଧୁପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ତାହା ସାପଦରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ‘ଆ’ । ‘ଆ’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ବିଧେୟ ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ । ଅତଏବ ଅବୈଧ ସାଧ୍ଯ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।

ଯଦି ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନରେ ‘ଓ’ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ସାଧାବୟବ ବା ପକ୍ଷାବୟବ ହୁଏ । ‘ଓ’ ସାଧାବୟବ ହେଲେ ପକ୍ଷାବୟବ ‘ଆ’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହୁଏ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ; କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ କାରଣ ସାଧାବୟବ ଓ । ଓ ର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ତେଣୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ପକ୍ଷାବୟବ ‘ଓ’ ହେଲେ ସାଧାବୟବ ‘ଆ’ ହୁଏ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହୁଏ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ବା ସାପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଏହା ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ‘ଆ’ । ‘ଆ’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଏବଂ ସାଧ୍ୟପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । କାରଣ ପକ୍ଷାବୟବ ଓ, ଓ ର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଯେହେତୁ ସାଧପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ହୁଏ ।

(୩) ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ୟ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ । କାରଣ ପକ୍ଷପଦ ବିଧେୟ । ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ସମାନ ବ୍ୟାପ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ତେବେ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଦୌଇପାରିବ ନାହିଁ । ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ଏଥିରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ କେବଳ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ନୁହେଁ ।

(୪) ଯଦି ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ୟ କିମ୍ବା ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସାଧାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ସାଧାବୟବରେ ସାଧ୍ୟପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧୂପଦ ବିଧେୟ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ । କାରଣ ସଦର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ବୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ । ଅତଏବ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।

(୫) ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ, ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି ‘ଆ’ ହୋଇପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ଗୋଟିଏ ‘ଆ’ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ‘ଏ’ ହୋଇପାରେ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ‘ଆ’ ହୋଇଥିଲେ ହେତୁପଦ ଦୁଇଟି ଏଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।

ଯଦି ହେତୁପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଯେଉଁ ପଦଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସାଧପଦ ଏଥିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ପକ୍ଷପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହେବ, ‘ଏ’ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅତଏବ ହେତୁପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

6. ନିମ୍ନଲିଖତ ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଓ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କର ।
(କ) ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ (ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.1

 

ଏଠାରେ ସ୍ ଦ୍ଵାରା (ସରଳ ସମବର୍ଜନ)
‘ମ୍’ ଦ୍ବାରା ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି ।

ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ । – ଆ
କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । – ଏ
______________________
∴ କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ । – ଏ

ଧରାଯାଉ, ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ । ଏହା ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ନହେଲେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ହେବ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍‌ର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ଡାରିଇ :
ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ । – ଆ
କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ । – ଇ
______________________
∴ କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ । – ଇ
(ଏଠାରେ ପ ମଧ୍ୟମ ବା ହେତୁପଦ ଅଟେ)

ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଡାରିଇ (ଆ, ଇ, ଇ,) ଅଟେ । ମାତ୍ର ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ’ ମୂଳ ସଦୋଷ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍‌ର ପକ୍ଷାବୟବ ‘କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ – ଏ ର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ । ସେହି ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ମିଥ୍ୟା କରାଯାଉ ନଥ‌ିବାରୁ ତାହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ’- ଇ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ । ଫଳତଃ, ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପ ଡାରିଇ ଅବୈଧ ଅଟେ ।

ମାତ୍ର ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ, ଏହା ଅବୈଧ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ? ଏହି ଅବୈଧତା ପାଇଁ ସାଧାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ’ ଦାୟୀ ନୁହେଁ, କାରଣ ଏହା ମଧ୍ୟ ମୂଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍‌ର ସାଧାବୟବ ଅଟେ; ଯାହାକୁ ମିଥ୍ୟା କରାନଯାଇ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଅଛି । ଗଠନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଭୁଲ୍ ନୁହେଁ କାରଣ ଏହା ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଗଠନ କରାଯାଇଅଛି ।

ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମିତ ହେଲା ଯେ, କେବଳ ନୂତନ ପକ୍ଷାବୟବ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ ଯୋଗୁଁ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଅବୈଧ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେଲା । ଏଣୁ ବିରୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥାତ୍ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍‌ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ ବୈଧ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ।

(ଖ) ସେସାରେ (ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.2

ଏଠାରେ ‘ସ୍’ (ସରଳ ସମବର୍ଜନ)ର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
_____________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଧରାଯାଉ, ଏହାର ଦତ୍ତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ନୁହେଁ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’- (ଇ) ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ କୁ ପକ୍ଷାବୟବ ଏବଂ ମୂଳ ସାଧାବୟବକୁ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଗଠନ କରାଯାଉ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଫେରିଓ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ । (ମୂଳ ସାଧାବୟବ)
ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ । (ଦତ୍ତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିରୁଦ୍ଧ ହେତୁବାକ୍ୟ)
__________________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ମ ନୁହେଁ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଫେରିଓ ଅଟେ । ଏଥ‌ିରେ ‘ପ’ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲୁ ଯେ, ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏଣୁ ‘ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ’ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏଥ‌ିଯୋଗୁଁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ପ୍ରଶ୍ନଉଠିବ ଯେ, ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵର କାରଣ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ? ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ମ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କି ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ୟ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ନୂତନ ପକ୍ଷାବୟବ କେତେକ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ । ଏଣୁ ନୂତନ ପକ୍ଷାବୟବଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥାତ୍ ମୂଳ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ଅଟେ ।

(ଗ) ବାରୋକୋ (ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.3

ଏଠାରେ ‘କ୍’ – ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଓ ‘ସ୍’ – ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଓ – କେତେକ ଅ ମ ନୁହେଁ ।
___________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ’ ଯଦି ସତ୍ୟ ନ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟଟିକୁ ପୂର୍ବନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ପକ୍ଷାବୟବ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ‘ବାରୋକୋ’ର ସାଧାବୟବକୁ ସାଧାବୟବ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଗୋଟିଏ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ବାର୍ବାରା :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ । (ମୂଳ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । (ବିରୁଦ୍ଧ ପକ୍ଷାବୟବ)
___________________________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
(ଏଠାରେ ‘ପ’ ହେତୁପଦ ରୂପେ ରହିଅଛି)

ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ବାର୍ବାରା ଅଟେ । ମାତ୍ର ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ’ ବାରୋକୋର ପକ୍ଷାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏବଂ ସେହି ପକ୍ଷାବୟବଟି ‘କେତେକ ଅ ମ ନୁହେଁ’ କୁ ଭୁଲ୍ ପ୍ରମାଣ କରୁଥିବାରୁ ତାହାର ବିରୁଦ୍ଧ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ’ ସତ୍ୟ ହେବନାହିଁ । ଫଳତଃ, ଏହି ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଅସିଦ୍ଧ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନଉଠିବ ଯେ, କେଉଁ କାରଣରୁ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଅବୈଧ ହେଲା ? ଏହା ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ପାଇଁ ନୁହେଁ କି ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ଯ ନୁହେଁ । କେବଳ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପ ‘ବାର୍ତ୍ତାରା’ର ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମଗ୍ର ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଅବୈଧ ବୋଲି ପରିଗଣିତ ହେଉଅଛି । ସେହି ପକ୍ଷାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ଅସିଦ୍ଧ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥାତ୍ ମୂଳ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ’ ବୈଧ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ ଏବଂ ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ବାରୋକୋ ମଧ୍ୟ ବୈଧ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ ।

(ଘ) ଫୋଷ୍ଟିନୋ (ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.4

ଏଠାରେ (ସ୍ ଦ୍ଵାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହେଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
____________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଯଦି ଦର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ନୁହେଁ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏହାକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ଓ ମୂଳ ସାଧାବୟବକୁ ସାଧାବୟବରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ । (ମୂଳ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । (ବିରୁଦ୍ଧ ପକ୍ଷାବୟବ)
_______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
(ଏଠାରେ ପ ହେତୁପଦ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ)

ଏହାର ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହା ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । କାହିଁକି ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ? ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ମ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କି ନୂତନ ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ । ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ କେବଳ ନୂତନ ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ପକ୍ଷାବୟବଟି ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏଣୁ ଫେଷ୍ଟିନୋଟି ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(‍ଙ) ଡାରାପ୍‌ (ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.5

ଏଠାରେ ‘ପ୍’ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗକୁ ବୁଝାଉଅଛି । (ଆଠ ଇ ହୁଏ)
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ |
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ ଯଦି ସତ୍ୟ ନୁହେଁ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ସାଧାବୟବରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଡାରାପ୍‌ଟିର ପକ୍ଷାବୟବକୁ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପର ପକ୍ଷାବୟବରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ; ଯଥା –
ସେଲାରେଣ୍ଟ :
ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ)
_________________________________
∴ ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ । (ଏଠାରେ ‘ଅ’ ହେତୁପଦ)

ଏହି ନୂତନ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଟି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଗଠିତ ହୋଇଅଛି ଏବଂ ଏହାର ନାମ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ ରଖାଯାଇଛି । ଏହି ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ’ ଡାରାପ୍‌ଟିର ସାଧାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ’ ର ବିପରୀତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ‘ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ’ ପୂର୍ବରୁ ସ୍ବୀକୃତ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହାର ବିପରୀତ ‘କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ସ୍ବୀକୃତ ହେବ ନାହିଁ । ଫଳତଃ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅସିଦ୍ଧ ହେବ ।

ଏହାର ପକ୍ଷାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ’ ଯୋଗୁଁ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇନାହିଁ କାରଣ ଏହାହିଁ ପୂର୍ବ ନ୍ୟାୟରୂପ ଡାରାପ୍‌ଟିର ପକ୍ଷାବୟବ ଅଟେ । ଏହା ନ୍ୟାୟରୂପର ଗଠନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ଯ ଅସିଦ୍ଧ ହେବ ନାହିଁ । ଏଣୁ ଏହା କେବଳ ନୂତନ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ଯୋଗୁଁ ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଅଛି । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟଟି ଅସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ଡାରାପ୍‌ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ । ତେଣୁ ଡାରାପ୍‌ଟି ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(ଚ) ଡାଟିସି (ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.6

ଏଠାରେ (ସ୍ ଦ୍ଵାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ |
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
_________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଯଦି ଦତ୍ତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସତ୍ୟ ନ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏହାକୁ ସାଧାବୟବ ଏବଂ ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଏକ ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ଫେରିଓ :
ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ)
__________________________________
∴ ଓ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
ଏହା ହେଉଛି ଫେରିଓ ଯେଉଁଥରେ ‘ଅ’ ହେତୁପଦ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି, ମୂଳ ସାଧାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ ଯାହାକି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏପରି ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ କାହିଁକି ଉପୁଜେ ? ଏହା ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଫେରିଓ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କି ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ଯ ନୁହେଁ । ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ କେବଳ ନୂତନ ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ଏଣୁ ନୂତନ ସାଧାବୟବଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ତେଣୁ ଡାଟିସି ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(ଛ) ଡିସାମିସ୍ (୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.7

ଏଠାରେ (ସ୍ ଦ୍ୱାରା ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ (ମ୍ ଦ୍ଵାରା) ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଯଦି ଦତ୍ତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମିଥ୍ୟା ହୁଏ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହାର ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ପକ୍ଷାବୟବରୂପେ ନେଇ ଓ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିରୁଦ୍ଧକୁ ସାଧାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପ (ସେଲାରେଣ୍ଟ୍) :
ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ)
___________________________________
∴ ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

ଏହା ହେଉଛି ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଯେଉଁଥରେ ‘ଅ’ ହେତୁପଦ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମୂଳ ସାଧାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ । ତେଣୁ ଏହା ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏପରି ମିଥ୍ୟା ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ? ଏହାର ମିଥ୍ୟା ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କି ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ଯ ନୁହେଁ । ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ଅଟେ । ଏଣୁ ନୂତନ ସାଧାବୟବଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ଅଟେ । ତେଣୁ ଡିସାମିସ୍ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ବୈଧ ଅଟେ ।

(ଜ) ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍ (୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.8

ଏଠାରେ (ପ୍ ଦ୍ଵାରା) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
_________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଯଦି ଦର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ନ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ କୁ ସାଧାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ଓ ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ବାର୍ବାରା :
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଅ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ)
______________________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ବାର୍ବାରା ଅଟେ ଯେଉଁଥ‌ିରେ କି ‘ଅ’ ହେତୁପଦ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି । ଏହାର ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମୂଳ ସାଧାବୟବର ବିପରୀତ ଅଟେ । ଏହା ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏହି ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ବାର୍ବାର ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କି ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେବେ ଏପରି ମିଥ୍ୟା ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ? ଏପରି ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି, ଯାହାକୁ ମିଥ୍ୟାରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । ଏଣୁ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ମାତ୍ର ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଫଳତଃ ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍ ଯୁକ୍ତିଟି ବୈଧ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(ଝ) ଫେରିସୋନ୍ (୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.9

ଏଠାରେ (ସ୍ ଦ୍ଵାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
____________________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଯଦି ଦତ୍ତ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସତ୍ୟ ନ ହୁଏ ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ଆ – ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ଅବଶ୍ୟ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହାକୁ ସାଧାବୟବ ଏବଂ ଏହାର ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ !

ଡାରିଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ)
_________________________
∴ ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

ଏହା ହେଉଛି ଡାରିଇ ଯେଉଁଥରେ ‘ଅ’ ହେଉଛି ହେତୁପଦ । ଏହାର ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ କାରଣ ଏହା ମୂଳ ସାଧାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏପରି ମିଥ୍ୟା ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ? ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପ ଡାରିଇ ଯୋଗୁଁ କିମ୍ବା ନୂତନ ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ଯ ନୁହେଁ । ଏହା ନୂତନ ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ଏଣୁ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଫଳତଃ ଫେରିସୋନ୍ ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(ଞ) ବୋକାର୍ଡ଼ (୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.10

ଏଠାରେ (ମ୍ ଦ୍ଵାରା) ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି ।
ଏବଂ (କ୍ ଦ୍ଵାରା) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଓ (ସ୍ ଦ୍ଵାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଓ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
_____________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ’ ଯଦି ସତ୍ୟ ନ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ସାଧାବୟବ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଇ ‘ବୋକାଡ଼ୋ’ର ପକ୍ଷାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ’ ପକ୍ଷାବୟବ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଭାଯାଉ ।

ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବ୍‌ୟବ)
_____________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

ଏହା ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପ ବାର୍ବାରା ଅଟେ, ଯେଉଁଥ‌ିରେ ‘ଅ’ ହେତୁ ପଦରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି । ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବୋକାର୍ଡ଼ର ସାଧାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଅସିଦ୍ଧ ଅଟେ, ଯେହେତୁ ବୋକାଡ଼ୋର ସାଧାବୟବ ‘କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ’ କୁ ସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଧରିନିଆଯାଇଛି । ବାର୍ବାରାର ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅସିଦ୍ଧ ହେବାରୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଅସିଦ୍ଧ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିହେବ ଯେ ପକ୍ଷାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ’ ଯୋଗୁଁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇନପାରେ ଯେହେତୁ ଏହା ବୋକାଡ଼ୋର ପକ୍ଷାବୟବ ଅଟେ । ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନିୟମାନୁଯାୟୀ ବାର୍ବାରା ଗଠିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଯୋଗୁଁ, ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇନପାରେ । ତେଣୁ କେବଳ ନୂତନ ସାଧାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ଯୋଗୁଁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହେବ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟଟି ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଥିବା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ବୋକାଡ଼ୋର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ’ ସିଦ୍ଧ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହେବ । ଫଳତଃ, ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ବୋକାର୍ଡ଼ ସିଦ୍ଧ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(ଟ) ବ୍ରାମଷ୍ଟିପ୍ (୪ର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.11

ଏଠାରେ (ମ୍ ଦ୍ଵାରା) ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ (ପ୍ ଦ୍ଵାରା) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
____________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ହେତୁବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସ୍ବୀକୃତ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ମିଥ୍ୟା ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଉ । ତେଣୁ ଏହା ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହାକୁ ସାଧାବୟବ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ମୂଳ ନ୍ୟାୟରୂପର ପକ୍ଷାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ’କୁ ପକ୍ଷାବୟବ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଗୋଟିଏ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ :
ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ)
____________________
∴ ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ । (ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
(ସମବର୍ତ୍ତନଦ୍ଵାରା) ଏ-କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଏହା ହେଉଛି ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ । ଯାହାର ‘ଅ’ ହେଉଛି ହେତୁପଦ ।

ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ ଯେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସମବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା ଯେ ବ୍ରାମାଣ୍ଟିସ୍‌ର ସାଧାବୟବର ସଠିକ୍ ବିପରୀତ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇବା । ଏହି ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସମବର୍ତ୍ତିତ ବ୍ରାମାଣ୍ଟିୟର ସାଧାବୟବ । ଏହା ବିପରୀତ ହୋଇଥିବାରୁ ଅସିଦ୍ଧ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ । ଏହା ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ଅସିଦ୍ଧ ନୁହେଁ । କାରଣ ତାହା ବ୍ରାମାଣ୍ଟିସ୍‌ର ପକ୍ଷାବୟବ ଅଟେ । ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଗଠିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏଠାରେ ଅନୁମାନଗତ ତ୍ରୁଟି ନାହିଁ ।

ତେଣୁ ଏହା କେବଳ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ର ସାଧାବୟବ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ର ଅସଂଗତି ଯୋଗୁଁ ଅସିଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହି ହେତୁବାକ୍ୟ ଅସଙ୍ଗତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପୁର ମୂଳ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ । ଫଳତଃ ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍ ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(ଠ) ସାମେନେସ୍ (୪ର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.12

ଏଠାରେ (ମ୍ ଦ୍ଵାରା) ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଅଛି ଏବଂ (ସ୍ ଦ୍ଵାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ମ ଅ ନୁହେଁ ।
______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ନ ହୁଏ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ’ ଅବଶ୍ୟ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହାକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ଏବଂ ମୂଳ ସାଧାବୟବକୁ ସାଧାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ଡାରିଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ । (ମୂଳ ସାଧାବୟବ)
ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ । (ବିରୁଦ୍ଧ ପକ୍ଷାବୟବ)
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ । (ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
∴ ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ । (ସମବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା)
ଏହା ଡାରିଇ ଅଟେ । ଏଠାରେ ‘ପ’ ହେତୁପଦ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଏହି ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ’ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ଯାହାକି ଦତ୍ତ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହି ମିଥ୍ୟାତ୍ବ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ । ପ୍ରଧାନତଃ ସମବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କାରଣ ଏଠାରେ ସମସ୍ତ ନିୟମ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷିତ ହୋଇଅଛି । ଏଣୁ ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ‘କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ’ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ଏଣୁ ‘କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ’ ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ଏହା ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ।

କାହିଁକି ଏପରି ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ସମ୍ଭବ ହେଲା ? ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ଦତ୍ତ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପ ଡାରିଇ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହି ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏହା ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ସାମେନ୍ସ ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(ଡ) ଡିମାରିସ୍ (୪ର୍ଥ ସଂଘ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.13

ଏଠାରେ (ମ୍ ଦ୍ବାରା ) ହେତୁ ବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ, (ସ୍ ଦ୍ୱାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଇ – କେତେକ ପ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
_______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଯଦି ଉକ୍ତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସତ୍ୟ ନହୁଏ, ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ’ ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏହାକୁ ସାଧାବୟବ ଏବଂ ଦତ୍ତ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନୂତନ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ :
ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ) 
∴ ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ । (ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
∴ ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ । (ସମବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା )

ଏହା ହେଉଛି ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ । ‘ଅ’ ଏଠାରେ ହେତୁପଦ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ । ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସମବର୍ତିତ ରୂପ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ, କାରଣ ଏହା ଦତ୍ତ ସାଧାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏଣୁ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏହି ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ଅଟେ, କାରଣ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ସେଲାରେଣ୍ଟ ଅଟେ । ଏହାର ନୂତନ ପକ୍ଷାବୟବଟି ଦତ୍ତ ପକ୍ଷାବୟବର ଅବିକଳ ଅଟେ । ଏଣୁ ନୂତନ ସାଧାବୟବଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସତ୍ୟ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ଡିମାରିସ୍ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ପ୍ରାମାଣିକ ଅଟେ ।

(ଢ) ଫେସାପୋ (୪ର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.14

ଏଠାରେ (ସ୍ ଦ୍ଵାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ ଓ (ପ୍ ଦ୍ଵାରା) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
__________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଯଦି ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସତ୍ୟ ନ ହୁଏ ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ‘ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ଅବଶ୍ୟ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହାକୁ ସାଧାବୟବ ଏବଂ ଦତ୍ତ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ବାର୍ବାରା :
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । (ବିରୁଦ୍ଧ ସାଧାବୟବ)
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । (ମୂଳ ପକ୍ଷାବୟବ)
_________________________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ । (ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
∴ ଇ – କେତେକ ପ ମ ଅଟେ । (ସମବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା )

ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ବାର୍ବାରା ଅଟେ, ଯେଉଁଥ‌ିରେ ‘ଅ’ ହେତୁପଦ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି । ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଦତ୍ତ ସାଧାବୟବର ବିରୁଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହା ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏହି ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ସମବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ, କାରଣ ସମବର୍ତ୍ତନ ନିୟମ ଏଠାରେ ଭଲଭାବରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷିତ ହୋଇଅଛି । ଏଣୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ‘ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ’ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ । ଏହି ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ବାର୍ବାରା (ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ) ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ କି ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ । ଏହା ନୂତନ ସାଧାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ଏଣୁ ନୂତନ ସାଧାବୟବଟି ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ମୂଳ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଅବଶ୍ୟ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ଫେସପୋ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ପ୍ରାମାଣିକ ଅଟେ ।

(ଣ) ଫ୍ରେସିସୋନ୍ (୪ର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ)
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium 6.15

ଏଠାରେ (ମ୍ ଦ୍ଵାରା) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଅଛି ।
ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଧରାଯାଉ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସତ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ସତ୍ୟ ହେବ । ଏହାକୁ ସାଧାବୟବ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଫ୍ରେସିସୋର ପକ୍ଷାବୟବକୁ ନୂତନ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ପକ୍ଷାବୟବ ଭାବେ ନେଇ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଗୋଟିଏ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ଡାରିଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
∴ ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ପ ମ ଅଟେ । (ସମବର୍ତ୍ତନଦ୍ଵାରା)

ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ଡାରିଇ ଅଟେ ଓ ‘ଅ’ ହେଉଛି ଏହାର ହେତୁପଦ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସମବର୍ତ୍ତିତ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘କେତେକ ପ ମ ଅଟେ’ ଫ୍ରେସିସୋର ସାଧାବୟବ ‘କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ’ର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟ ପୂର୍ବରୁ ସୁସଙ୍ଗତ ବୋଲି ସ୍ବୀକୃତ ହୋଇଥିବାରୁ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସମବର୍ତ୍ତିତ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅପ୍ରାମାଣିକ ଅଟେ । ତେଣୁ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ ପ୍ରାମାଣିକ ନୁହେଁ ।

ଏହି ଅପ୍ରମାଣିକତା ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କ ଯୋଗୁଁ କିମ୍ବା ଅନୁମାନ ପ୍ରଣାଳୀ ଯୋଗୁଁ ଘଟିପାରେ; ମାତ୍ର ଏହାର ମିଥ୍ୟାତ୍ଵ ପକ୍ଷାବୟବ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହା ଯୁକ୍ତିର ଗଠନଗତ ତ୍ରୁଟି ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ଯ ମିଥ୍ୟା ହୋଇନାହିଁ । ଏଣୁ ନୂତନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଅପ୍ରାମାଣିକତା କେବଳ ସାଧାବୟବ ‘ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ’ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଅଛି । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟ ଅସ୍ଵୀକୃତ ହେବାରୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ଫ୍ରେସିସୋର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ” ସ୍ୱୀକୃତ ହେବ । ଫଳତଃ ନ୍ୟାୟରୂପ ଫ୍ରେସିସୋନ୍ ପ୍ରାମାଣିକ ଅଟେ ।

7. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଵିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ହୁଏ ।
_____________
∴ ଗ ଘ ଅଟେ ।

ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ବର୍ଷା ହୁଏ ।
________________
∴ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।

ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(୧) ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ।
(୨) ପକ୍ଷାବୟବ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ।
(୩) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ନିୟମ : ଏହାର ଦୁଇଟି ନିୟମ ଅଛି ।
(କ) ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ, ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(ଖ) ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ, ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରକାରଭେଦ :
(କ) ସ୍ଵୀକାରଭିଭିକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଭାବାତ୍ମକ ପ୍ରାକନ୍ଧିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
(ଖ) ଅସ୍ଵୀକାରଭିଭିକ ଯୁକ୍ତିକୁ ନିଷେଧାତ୍ମକ ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
(୧) ଭାବାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଭାବାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ହୁଏ ।
______________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ବର୍ଷା ହୁଏ ।
_____________
∴ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।

ଏହି ପ୍ରଣାଳୀକୁ ସ୍ବୀକରଣେ ସ୍ଵୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଉଦାହରଣମାନଙ୍କରେ ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କରିବାଦ୍ଵାରା ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । ମାତ୍ର ଯଦି ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତେବେ ଅନୁଗ ସ୍ୱୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।

ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ :
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ହୁଏ ।
_____________
∴ କ ଖ ହୁଏ ।

ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ
ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
_____________
∴ ବର୍ଷା ହୁଏ ।

(୨) ନିଷେଧାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଵିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ, ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ନିଷେଧାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।
____________
∴ କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ବନ୍ୟା ହୁଏ ନାହିଁ ।
____________
∴ ବର୍ଷା ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଏହାକୁ ଅସ୍ବୀକରଣେ ଅସ୍ଵୀକରଣ ପ୍ରଣାଳୀ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଉଦାହରଣମାନଙ୍କରେ ସାଧବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରିବାଦ୍ଵାରା ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଇଛି । ମାତ୍ର ଯଦି ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ପୂର୍ବଗ ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

ପୂର୍ବଗ ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ :
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ ।
___________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ବର୍ଷା ହୁଏ ନାହିଁ ।
______________
∴ ବନ୍ୟା ହୁଏ ନାହିଁ ।

8. ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧବୟବ ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ବୈକଚ୍ଛିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ‘କ’ ହୁଏତ ‘ଖ’ କିମ୍ବା ‘ଗ’ ହୋଇପାରେ ।
‘କ’ ‘ଖ’ ନୁହେଁ ।
___________
∴ ‘କ’ ‘ଗ’ ଅଟେ ।

ରାମ ହୁଏତ ସାଧୁ କିମ୍ବା ଅସାଧୁ ଅଟେ ।
ରାମ ଅସାଧୁ ନୁହେଁ ।
______________
∴ ସେ ସାଧୁ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(୧) ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ।
(୨) ପକ୍ଷାବୟବ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ।
(୩) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ ।

ନିୟମ :
ସାଧାବୟବର ଦୁଇଟି କଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ କଳ୍ପକୁ ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ, ତେବେ ଅପର କଳ୍ପଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ନିୟମର ବ୍ୟାଖ୍ୟା :
ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ଦୁଇଟି କଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ କଳ୍ପକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ କାର କରାଯାଏ, ତେବେ ଅନ୍ୟ କଳ୍ପକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ।

ସାଙ୍କେତିକ ଉଦାହରଣ –
କ ହୁଏତ ଖ କିମ୍ବା ଗ ହୋଇପାରେ ।
କ ଖ ନୁହେଁ ।
____________
∴ କ ଗ ଅଟେ ।

ମଧୁ ହୁଏତ ଫୁଟବଲ୍ କିମ୍ବା କ୍ରିକେଟ୍ ଖେଳେ ।
ମଧୁ ଫୁଟ୍‌ବଲ୍‌ ଖେଳେ ନାହିଁ ।
__________________
∴ ସେ କ୍ରିକେଟ୍ ଖେଳେ ।

ଏହି ନିୟମକୁ ଅସ୍ଵୀକରଣେ ସ୍ଵୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ମାତ୍ର ଏହି ନିୟମକୁ ଲଙ୍ଘନ କଲେ ସ୍ଵୀକରଣେ ଅସ୍ୱୀକରଣ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।

ହୁଏତ ‘କ’ ‘ଖ’ କିମ୍ବା ‘ଗ’ ଅଟେ ।
‘କ’ ‘ଖ’ ଅଟେ ।
____________
∴ ‘କ’ ‘ଗ’ ନୁହେଁ ।

ହୁଏତ ମୁଁ ଭାତ ଖାଏ କିମ୍ବା ରୋଟି ଖାଏ ।
ମୁଁ ଭାତ ଖାଏ ।
_______________
∴ ମୁଁ ରୋଟି ଖାଏ ନାହିଁ ।

ଏହା ଉପରୋକ୍ତ ନିୟମର ବିପରୀତ ଅଟେ । କାରଣ ସାଧାବୟବର ଦୁଇଟି କଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ କଳ୍ପକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ୱୀକାର କରିବାଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ । ଯଦ୍ବାରାକି ସ୍ବୀକରଣେ ଅସ୍ୱୀକରଣ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।

9. ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ — ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥାଏ, ତାକୁ ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
କ ଉଭୟ ଖ ଏବଂ ଗ ନୁହେଁ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
____________
∴ କ ଗ ନୁହେଁ ।

ସୀତା ଉଭୟ ସୁନ୍ଦରୀ ଏବଂ ଅସୁନ୍ଦରୀ ନୁହେଁ ।
ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ ଅଟେ ।
__________________
∴ ସୀତା ଅସୁନ୍ଦରୀ ନୁହେଁ ।

ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(୧) ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ।
(୨) ପକ୍ଷାବୟବ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ।
(୩) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ନିୟମ :
ସାଧାବୟବର ଯେକୌଣସି ଏକ ବିଯୋଜକକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଯୋଜକକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ନିୟମର ବ୍ୟାଖ୍ୟା :
ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ଯେକୌଣସି ଏକ ବିଯୋଜକକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଯୋଜକକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ସ୍ବୀକରଣେ ଅସ୍ଵୀକରଣ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
କ ଉଭୟ ଖ ଏବଂ ଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
___________
∴ କ ଗ ନୁହେଁ ।

ରାମ ଉଭୟ ଧନୀ ଓ ଗରିବ ନୁହେଁ ।
ରାମ ଧନୀ ଅଟେ ।
_______________
∴ ରାମ ଗରିବ ନୁହେଁ ।

ମାତ୍ର ଉପରୋକ୍ତ ନିୟମକୁ ଲଙ୍ଘନ କରିବାଦ୍ୱାରା ଅସ୍ବୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
କ ଉଭୟ ଖ ଏବଂ ଗ ନୁହେଁ ।
କ ଖ ନୁହଁ ।
__________
∴ କ ଗ ଅଟେ ।

ଯଦୁ ଉଭୟ ଫୁଟ୍ବଲ୍‌ ଓ କ୍ରିକେଟ୍ ଖେଳିପାରିବ ନାହିଁ ।
ଯଦୁ ଫୁଟ୍‌ବଲ୍‌ ଖେଳିବ ।
_______________
∴ ସେ କ୍ରିକେଟ୍ ଖେଳିପାରିବ ନାହିଁ ।

10. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟନ୍ୟାୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ବୈକଳ୍ପିକ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବୈକଳ୍ପିକ କିମ୍ବା ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟନ୍ୟାୟ କହନ୍ତି ।
ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(୧) ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ।
(୨) ପକ୍ଷାବୟବ ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ।
(୩) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ବା ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ।

ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
_________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ।

ନିୟମ – ଏହାର ନିୟମ ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ମିଶ୍ରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହାର ଆକାରଗତ ବୈଧତା ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି ଭଳି ହୋଇଥାଏ ।
(୧) ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ରୂପରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(୨) ସାଧାବୟବର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ପ୍ରକାରଭେଦ :
ପ୍ରକାରଭେଦ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହାକୁ ଚାରିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା
(୧) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ
(୨) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
(୩) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ
(୪) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ

ଭାବାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି – ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବରେ ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କଲେ, ତାହାକୁ ଭାବାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି – ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ତାହାକୁ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ସରଳ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି – ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ସରଳ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଜଟିଳ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି – ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବୈକଳ୍ପିକ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଜଟିଳ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(୧) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଉଦାହରଣ — ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
___________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ଦ୍ବି-ଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ରୂପେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନିରପେକ୍ଷ ରୂପେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ।

(୨) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ପ ଫ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ନାହିଁ ।
______________________________
∴ କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଦ୍ବି-ଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ ।

(୩) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
_________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ।

ଦ୍ବି-ଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ।

(୪) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ନାହିଁ ।
________________________________
∴ ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ନାହିଁ !

ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ତାହାର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ।

11. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ଆକାରନିଷ୍ଠ ବୈଧତା ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟନ୍ୟାୟର ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି । ଏଣୁ ଏହାର ବୈଧତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାହାଯ୍ୟ ନିଆଯାଏ । କାରଣ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟନ୍ୟାୟାର ନିୟମ ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ନିୟମରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଅଛି । ଏଠାରେ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ପାଳିତ ହୋଇଛି କି ନାହିଁ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
________________________
∴. ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ।

ଏହି ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ।
(୧) ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ହୁଏ ।
_________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ବର୍ଷା ହୁଏ ।
_______
∴ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।

ଏବଂ (୨) ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ପ ଫ ହୁଏ ।
____________
∴ ବ ଭ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ, ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ।
____________
∴ ଆଲୋକ ଅଛି ।

ଏହି ଦୁଇଟି ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିଟି ୧ମ ନିୟମ ପାଳନ କରୁଥିବାରୁ ଏହା ବୈଧ ଅଟେ । ଏହାକୁ ସ୍ବୀକରଣେ ସ୍ଵୀକରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ମାତ୍ର ଏହା ଯଦି ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହୁଏ ତେବେ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିଟି ଅସିଦ୍ଧ ହୁଏ ।
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ନୁହେଁ କିମ୍ବା ପ ଫ ନୁହେଁ ।
____________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ କିମ୍ବା ବ ଭ ନୁହେଁ ।

ଏହି ଯୁକ୍ତିଟି ଅସିଦ୍ଧ, କାରଣ ଏଠାରେ ପୂର୍ବଗ ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ଏଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ବାସ୍ତବ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।

12. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଖଣ୍ଡନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତିପକ୍ଷକୁ ପ୍ରତିକୂଳ ବା ହଇରାଣ ଅବସ୍ଥାରେ ପକାଇବା ପାଇଁ ସାଧାରଣତଃ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ । ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଯଦି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚତୁର ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିକୂଳ ଅବସ୍ଥାରୁ ରକ୍ଷାକରେ । ଏଥପାଇଁ ତାକୁ କେତୋଟି ପ୍ରଣାଳୀର ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା କି ସେ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବା ଖଣ୍ଡନ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୁଏ । ଏହି ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବା ଖଣ୍ଡନ ପ୍ରଣାଳୀ ତିନି ପ୍ରକାରର ଅଟେ ।

(୧) ଶୃଙ୍ଗିକ ଅଭିମର୍ଦ୍ଦନ
(୨) ଶୃଙ୍ଗଦ୍ଵୟାଭିମର୍ଦ୍ଦନ
(୩) ଶୃଙ୍ଗଦ୍ଵୟାନ୍ତରାଳେ ପଳାୟନ

(୧) ଶୃଙ୍ଗିକ ଅଭିମର୍ଦ୍ଦନ– ଯୌଗିକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର କୌଣସି ଅନୁଗ ବା ଅନୁଗଦ୍ବୟ ପୂର୍ବଗ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହେଁ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଇପାରେ । ଯଥା— ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବଗ ସ୍ଵୀକୃତ ହେଲେ ତାହାର ଅନୁଗ ଅବଶ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାଦ୍ଵାରା ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ଖଣ୍ଡିତ ହୁଏ ଏବଂ ଏ ପ୍ରକାର ଖଣ୍ଡନ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଶୃଙ୍ଗିକ ଅଭିମର୍ଦ୍ଦନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଖଣ୍ଡନ କରିପାରେ ।

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
_______________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ଯଦି ପୁତ୍ର ଯୋଗ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଧନ ସଞ୍ଚୟ ଅନାବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଯଦି ପୁତ୍ର ଅଯୋଗ୍ୟ ହୁଏ ତେବେ ଧନ ସଞ୍ଚୟ ଅନାବଶ୍ୟକ ।
ହୁଏତ ପୁତ୍ର ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା ଅଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
______________________________________
∴ ଧନ ସଞ୍ଚୟ ଅନାବଶ୍ୟକ ।
ଏଠାରେ ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତିଟିର ପ୍ରଥମ ଶୃଙ୍ଗରେ ଦୁର୍ବଳତା ଦେଖାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ ।

(୨) ଶୃଙ୍ଗଦ୍ଵୟାଭିମର୍ଦ୍ଦନ– ଯୌଗିକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ସାଧାବୟବର ଉଭୟ ଅନୁଗ ସେମାନଙ୍କର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହେଁ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ ହେଲେ ଯୁକ୍ତିଟିର ଉଭୟ ଶୃଙ୍ଗ ଦୁର୍ବଳ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ଖଣ୍ଡନ କରାଯାଇପାରେ ଏବଂ ଖଣ୍ଡନ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ‘ଶୃଙ୍ଗାଦ୍‌ୟାଭିମର୍ଦ୍ଦନ’ ବା ‘ଦ୍ବି-ଶୃଙ୍ଗାଭିମର୍ଦ୍ଦନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ଖଣ୍ଡନ କରିପାରେ ।

ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ପ ଫ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ନାହିଁ ।
________________________________
∴ କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(୩) ଶୃଙ୍ଗାଦ୍‌ୟାନ୍ତରାଳେ ପଳାୟନ – ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବର ବିକଚ୍ଛଦ୍ବୟ ପରସ୍ପର ବିରୁଦ୍ଧ ନ ହୋଇ ଯଦି ତୃତୀୟ ବିକଳ୍ପ ପାଇଁ ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ, ତେବେ ପକ୍ଷାବୟବ ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥାଏ । ସେହି ତୃତୀୟ ସମ୍ଭାବନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ରକ୍ଷା ପାଇଯାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ଶୃଙ୍ଗଦ୍ଵୟାନ୍ତରାଳେ ପଳାୟନ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ – ମୁଁ ଯଦି ମାଆଙ୍କୁ ଛୋଟ ଚିଠି ଲେଖେ, ମାଆ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ମୁଁ ଯଦି ମାଆଙ୍କୁ ଲମ୍ବା ଚିଠି ଲେଖେ, ମାଆ ବିରକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।
ହୁଏତ ମୁଁ ମାଆକୁ ଛୋଟ ଚିଠି ଲେଖେ କିମ୍ବା ଲମ୍ବା ଚିଠି ଲେଖେ ।
_________________________________________
∴ ହୁଏତ ମାଆ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି କିମ୍ବା ବିରକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

13. ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିରୋଧ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିରୋଧ କେବଳ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ଭବ ଅଟେ ।
ଦ୍ବିଶଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିରୋଧ ନିୟମ :
(a) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଅନୁଗଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଏ ।
(b) ପୂର୍ବଗ ଯଥାରୀତି ଅବସ୍ଥାନ କରିଥାଏ ।
(c) ଅନୁଗମାନଙ୍କର ଗୁଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
(d) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଦତ୍ତ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିପରୀତ ଅଟେ ।

ସାଙ୍କେତିକ ଉଦାହରଣ :
ଦତ୍ତ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
_________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ପ୍ରତିରୋଧୀ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
____________________________
∴ ହୁଏତ ବ ଭ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ବାସ୍ତବ ଉଦାହରଣ :
ଦତ୍ତ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଯଦି ତୁମେ ସତ କହିବ, ଲୋକମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ଏବଂ ଯଦି ତୁମେ ମିଥ୍ୟା କହିବ ତେବେ ଈଶ୍ଵର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ।
ହୁଏତ ତୁମେ ସତ୍ୟ କହିବ କିମ୍ବା ତୁମେ ମିଥ୍ୟା କହିବ ।
__________________________________________
∴ ହୁଏତ ଲୋକମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ କିମ୍ବା ଈଶ୍ଵର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ।

ପ୍ରତିରୋଧୀ ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଯଦି ତୁମେ ସତ କହିବ ଈଶ୍ଵର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ନାହିଁ ଏବଂ ଯଦି ତୁମେ ମିଥ୍ୟା କହିବ ଲୋକମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ନାହିଁ ।
ହୁଏତ ତୁମେ ସତ କହିବ କିମ୍ବା ମିଥ୍ୟା କହିବ ।
_____________________________________________
∴ ହୁଏତ ଈଶ୍ଵର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଲୋକେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 5 ନ୍ୟାୟଙ୍କ ଜ୍ଞାନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଓ କର୍ମବାଦ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରମାଣ
Answer:
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସଂଯୋଗରୁ ହିଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରମାଣର ଅପେକ୍ଷା ରଖେ ନାହିଁ । ଅନୁମାନ, ଉପମାନ ଏବଂ ଶବ୍ଦ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆଗରୁ ଦେଖା ନ ଯାଇଥିବା ବସ୍ତୁ ସମ୍ପର୍କରେ ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଉପମାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁର ସାଦୃଶ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନ ହେଲେ ଜ୍ଞାନଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ । ଶବ୍ଦ ଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଥମତଃ ଶବ୍ଦକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ଶବ୍ଦ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରାଯାଏ । ଏଣୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।

2. ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥା ଅଟେ । ଏହାର ଅସ୍ଥିତ୍ଵ ଅନୁମାନଦ୍ୱାରା ସିଦ୍ଧ କରାଯାଏ । ଜୟନ୍ତ ଭଟ୍ଟଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସାମାନ୍ୟ, ଦ୍ରବ୍ୟତ୍ଵ, ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ଗୃହୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଏହା ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ । ଭାସବିଜ୍ଞଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସେହି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, ଯେଉଁଥିରେ କି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସନ୍ନିକର୍ଷର ଅବ୍ୟବହିତ ପରେ ବସ୍ତୁର ସ୍ଵରୂପ ମାତ୍ରର ପ୍ରତୀତି ହୁଏ । ବୈୟାକରଣ ଦର୍ଶନରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଜ୍ଞାନର ସଭା ସ୍ବୀକୃତ ହୁଏ ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ନାମ ନ ଥାଇ ଜ୍ଞାନ ହେବା ଅସମ୍ଭବ ଅଟେ ।

3. ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାମ, ଜାତି ଓ ବିଶେଷଣ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ପ୍ରକାରତା ବା ବିଶେଷଣ ବିଶେଷ୍ୟ ଭାବର ଜ୍ଞାନ ହୁଏ ତାହା ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ । ସବିକଚ୍ଛକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ବସ୍ତୁର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ସୁନିଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜ୍ଞାନ ହୁଏ । ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ । ନ୍ୟାୟ ବୈଶେଷିକ ମତରେ ପ୍ରତ୍ୟଭିଜ୍ଞା ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାର ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ ।

4. ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଏବଂ ଅର୍ଥର ଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷ ହୋଇଥାଏ । କର୍ଣ୍ଣ, ଚକ୍ଷୁ, ନାସିକା ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସଂଯୋଗ ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ, ତାହାହିଁ ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ । ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – (୧) ବାହ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଓ (୨) ମାନସ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ । ଚକ୍ଷୁ, କର୍ଣ୍ଣ, ନାସିକା ଜିହ୍ନା ଓ ଦୃକ୍ ଏହି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବହିଃଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସନ୍ନିକର୍ଷ ହେତୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାକୁ ବାହ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ମନ ବା ଅନ୍ତଃଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ମାନସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର ସଂଯୋଗ ହେତୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ, ତାକୁ ମାନସ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ଦୁଃଖ, ସୁଖ ପ୍ରଭୃତି ମାନସିକ କ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ମାନସ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

5. ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
ଅଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଏଥ‌ିରେ ପଦାର୍ଥ ସଙ୍ଗେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ଅସାଧାରଣ ବା ଅଲୌକିକ ରୂପରେ ସନ୍ନିକର୍ଷ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ତିନି ପ୍ରକାରର – (୧) ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ, (୨) ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ଓ (୩) ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

6. ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିରେ କୌଣସି ଜାତିର ସାମାନ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଭିତ୍ତିରେ ସମସ୍ତ ଜାତିର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ନବ ନ୍ୟାୟ ମତରେ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ସମବେତ ସାମାନ୍ୟର ଜ୍ଞାତଦ୍ୱାରା ଆମ୍ଭେମାନେ ଜାତିର ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିଥାଉ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ଆମ୍ଭେମାନେ ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦେଖୁଥାଉ ତାହା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତହିଁରେ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟତ୍ଵ ସାମାନ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖୁଥାଉ । ଏହି ସାମାନ୍ୟ ଜରିଆରେ ସବୁ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରୁ ।

7. ଜ୍ଞାନ-ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ତା’ର ନିଜର ବିଷୟ ବ୍ୟତିରେକେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବିଷୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ଖଣ୍ଡେ ବରଫ ଦେଖୁ ଯଦି ଜଣାଯାଏ ଯେ ବରଫଟି ଖୁବ୍ ଥଣ୍ଡା । ଏଠାରେ ଚକ୍ଷୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ଶୀତଳତା ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହେଲା ତାହା ଜ୍ଞାନ-ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ ।

8. ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
ଯୋଗ-ସାଧନା-ଲବ୍‌ଧ ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଯୋଗୀମାନେ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ, ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ବସ୍ତୁକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି, ତାହାହିଁ ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ । ଏହା ଅଲୌକିକ କାରଣ ଯୋଗୀ ବ୍ୟତିରେକ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉଭୟ ବେଦାନ୍ତ ଦାର୍ଶନିକ ଓ ନ୍ୟାୟ-ଦାର୍ଶନିକ ସ୍ବୀକାର କରନ୍ତି । କାରଣ ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଶ୍ରୁତି-ପ୍ରମାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟେ ।

9. ନ୍ୟାୟାନୁମାନ
Answer:
ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ‘ଅନୁମାନ’ ହେଉଛି ସେହି ଜ୍ଞାନ ଯାହା ଅନ୍ୟ ଏକ ଜ୍ଞାନର ଅନୁସରଣରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । (ଅନୁ = ପଛରେ, ମନ୍ୟତେ = ଯାହା ଜ୍ଞାନ ହୁଏ) ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ଆମେ ନିକଟସ୍ଥ ପର୍ବତରେ ଧୂମ ଥ‌ିବାର ଦେଖୁ ସେଠାରେ ବହ୍ନି ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନ କରିଥାଉ । ଏହା ଗୋଟିଏ ଯୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ବୁଝାଯାଇପାରେ । ଏହି ପର୍ବତରେ ଧୂମ ଥ‌ିବାରୁ ସେଠାରେ ବହ୍ନି ଅଛି, କାରଣ ଯେଉଁଠି ଧୂମ ଥାଏ ସେଠାରେ ବହ୍ନି ଥାଏ । ଏଣୁ ଏଠାରେ ଧୂମ ଥିବା ଦେଖୁ ସେଠାରେ ବହ୍ନି ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି ।

10. ବ୍ୟାପ୍ତି
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିୟତ ନିରୁପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ଦୁଇଟି ଘଟଣା । ଯାହା ବ୍ୟାପେ ତାହା ବ୍ୟାପକ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ଯହିଁରେ ବ୍ୟାପେ ତାହାକୁ ବ୍ୟାପ୍ୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’ । ପର୍ବତରେ ଧୂଆଁର ଉପସ୍ଥିତି ଦେଖୁ ସେଠାରେ ନିଆଁ ଅଛି ବୋଲି ଆମେ ଅନୁମାନ କରୁ । ଏଠାରେ ଧୂମ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବହ୍ନି ବ୍ୟାପକ ଅଟେ । ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ୟମାନ ନିତ୍ୟ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ନିୟମକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

11. ବ୍ୟାପ୍ତିର ସ୍ଵରୂପ
Answer:
(୧) ବ୍ୟାପ୍ତି ଏକ ନିତ୍ୟ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ ।
(୨) ବ୍ୟାପ୍ତି ହେଉଛି ସ୍ବାଭାବିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ।
(୩) ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୁପାଧ୍ଵ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୪) ବ୍ୟାପ୍ତି ଏକ ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ।
(୫) ବ୍ୟାପ୍ତି ଅନୁମିତିର ହେତୁ ।

12. ପକ୍ଷଧର୍ମତା
Answer:
ଯୁକ୍ତି ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତି ବ୍ୟତୀତ ପକ୍ଷଧର୍ମତା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରଥମତଃ, ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ (ପର୍ବତରେ) ଧୂମ ଥୁବାର ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ତାହାକୁ ପକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ପର୍ବତ ହେଉଛି ପକ୍ଷ । ଏହାକୁ ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ (Minor term) ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଯେଉଁ ଲକ୍ଷଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି (ଧୂମକୁ ଦେଖୁ) ଆମେ ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରୁ ତାହାକୁ ହେତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏଣୁ ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବା (ପର୍ବତଠାରେ ଧୂମ ଦେଖିବା) କୁ ପକ୍ଷଧର୍ମତା କୁହାଯାଏ ।

13. ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ
Answer:
ପକ୍ଷଧର୍ମତା ଓ ବ୍ୟାପ୍ତି ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଆମେ ପର୍ବତରେ ବହ୍ନି ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନ କରୁ । ବହ୍ନିକୁ ‘ସାଧ୍ୟ’ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ପଦ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଅଛି । ହେତୁ (ଧୂମ) ଓ ସାଧ୍ୟ (ବହ୍ନି) ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିୟତ, ନିରୁପାଧ୍ଯକ, ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଆମେ ପକ୍ଷ ବା ପର୍ବତରେ ସାଧ୍ୟ ବା ବହ୍ନି ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନ କରିଥାଉ । ଲିଙ୍ଗର ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ଯ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧ ହିଁ ଅନୁମାନର କାରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ । ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶଦ୍ବାରା ପକ୍ଷ, ହେତୁ ଓ ସାଧ୍ୟକୁ ସୂତ୍ରବଦ୍ଧ କରି ପରିଶେଷରେ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧର ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଏ । ବ୍ୟାପ୍ତିକୁ ଅନୁମାନର ଯଥାର୍ଥ ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କଲେ ମଧ୍ୟ ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଅବ୍ୟବହିତ କାରଣ ବୋଲି ସ୍ୱୀକାର କରାଯାଏ ।

14. ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମୀନ
Answer:
ନିଜର ଜ୍ଞାନ ପ୍ରସାରଣ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନ ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନ ଅଟେ । ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ଅନୁମାନ ମାଧ୍ଯମରେ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରିଥାଏ । ସେ ପର୍ବତରେ ହେତୁ (ଧୂମ)ର ସାକ୍ଷାତ୍ ଦର୍ଶନ କରେ ଓ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିତ୍ୟ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ଭିଭିକରି ପର୍ବତରେ ସାଧ୍ୟ (ବହ୍ନି) ବିଦ୍ୟମାନ ବୋଲି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରେ । ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ ଏକ ମନୋଗତ ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଏଠାରେ ଚିନ୍ତନର ଗତି ପକ୍ଷାବୟବରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସାଧାବୟବର ସ୍ମୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେବ ।
(୧) ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ । (ସାଧାବୟବ)
(୨) ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ । (ପକ୍ଷାବୟବ)
(୩) ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ । (ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)
ନିଜର ଜ୍ଞାନ ପାଇଁ ଏହି ତିନିଗୋଟି ବାକ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।

15. ପରାର୍ଥାନୁମାନ
Answer:
ଆମର ଅନୁଭୂତିରୁ ହିଁ ଅନୁମାନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଅନୁମାନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନ ହୋଇ ବ୍ୟାପକ ହେବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ଅନୁମାନକୁ ଯୁକ୍ତି ଆକାରରେ ଅନ୍ୟ ଆଗରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରିବା ଉଚିତ । ନିଜର ଲବ୍‌ଧଜ୍ଞାନକୁ ଯୁକ୍ତି ଆକାରରେ ଅନ୍ୟ ସମକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ ପରାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ । ପରାର୍ଥାନୁମାନ ୫ଟି ଅବୟବକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟକୁ ପରାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

16. ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟ
Answer:
ଏହାର ପାଞ୍ଚୋଟି ସୋପାନ ଅଛି; ଯଥା – ପ୍ରତିଜ୍ଞା, ହେତୁ, ଉଦାହରଣ, ଉପନୟ ଓ ନିଗମନ ।
ଏହି ପର୍ବତରେ ବହୁ ଅଛି । (ପ୍ରତିଜ୍ଞା)
ଯେହେତୁ ଏହି ପର୍ବତରେ ଧୂମ ଅଛି । (ହେତୁ)

ଯେଉଁଠି ଯେଉଁଠି ଧୂମ ଥାଏ ସେଇଠି ସେଇଠି ବହ୍ନି ଥାଏ; ଯଥା – ରନ୍ଧନଶାଳା । (ଉଦାହରଣ)
ଏହି ପର୍ବତରେ ଧୂମ ଅଛି । (ଉପନୟ)
ଏହି ପର୍ବତରେ ବହୁ ଅଛି । (ନିଗମନ ବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

ପ୍ରଥମ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷଠାରେ ସାଧର ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଜ୍ଞା କରାଯାଉଅଛି । ଦ୍ଵିତୀୟ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଏହି ପ୍ରତିଜ୍ଞାର କାରଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରାଯାଇଅଛି । ତୃତୀୟ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ହେତୁ ଏବଂ ସାଧ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସାମାନ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧର ଅବତାରଣା କରାଯାଇଅଛି । ଚତୁର୍ଥ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଏହି ଉଦାହରଣର ପକ୍ଷଠାରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଅଛି । ତେଣୁ ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ଉପନୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପଞ୍ଚମ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉପନୟ ବା ପ୍ରୟୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ପକ୍ଷଠାରେ ସାଧ ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଅଛି । ତେଣୁ ଏହାକୁ ନିଗମନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

17. ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ
Answer:
ଏପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟାନୁମାନର ବ୍ୟାପ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । କାରଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କାର୍ଯ୍ୟର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ସଂଘଟନ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ; ଯଥା- ଆଜିର ଦିନରାତି ଅବିରାମ ବର୍ଷାକୁ ଦେଖୁ ଖୁବ୍ ନିକଟରେ ବନ୍ୟା ଆସିବାର ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । ଏପରି ଅନୁମାନ କାରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟାପ୍ତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ।

18. ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ
Answer:
ଦୃଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଦେଖ୍ ଏହାର କାରଣ ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ; ଯଥା – ଘର ଭିତରକୁ ପଶିଆସି ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ହସଖୁସି ଥ‌ିବାର ଦେଖ୍ କୌଣସି ଶୁଭ ଖବର ଆସିଥ‌ିବା ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । ଏପରି ଅନୁମାନ ମଧ୍ଯ କାରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟାପ୍ତି ଉପରେ ଅନୁମାନ ଆଧାରିତ ।

19. ସାମାନ୍ୟତୋ ଦୃଷ୍ଟ
Answer:
ଏପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟାନୁମାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୁହେଁ । ଏଠାରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ଦୁଇଟି ଘଟଣାର ବ୍ୟତିକ୍ରମହୀନ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ବା ସହାବସ୍ଥିତି ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଗୋଟିକର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ଅନ୍ୟଟିର ଉପସ୍ଥିତି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ; ଯଥା – ସୁବର୍ଣ୍ଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ପୀତବର୍ଷକୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।

20. କେବଳାନ୍ବୟୀ ନ୍ୟାୟ
Answer:
ଏପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟାନୁମାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ହେତୁ ଓ ସାଧର କେବଳ ଅନ୍ବୟ ବା ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ହେତୁପଦ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ସଦର୍ଥକ ବା ଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଦ୍ୟମାନ ।
ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ ।
∴ ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
ଏଠାରେ ଧୂମର ବିଦ୍ୟମାନତା ସହିତ ବହ୍ନିର ବିଦ୍ୟମାନତା ଆମର ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ନିରୂପିତ ହୁଏ । ତେଣୁ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ନିତ୍ୟ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଦ୍ୟମାନ ବୋଲି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଏହା ମିଲ୍‌ଙ୍କର ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ସହ ସମତୁଲ୍ୟ ।

21. କେବଳ ବ୍ୟତିରେକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
ଏଠାରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ହେତୁ ଓ ସାଧ୍ଯର କେବଳ ବ୍ୟତିରେକ ବା ଅଭାବାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ହେତୁପଦ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ନଞର୍ଥକ ବା ଅଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଦ୍ୟମାନ ।
ଯଥା – କୌଣସି ବହ୍ନିହୀନ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍ ନୁହେଁ ।
ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ ।
ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
ଏଠାରେ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ନିୟତ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ ଥ‌ିବାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟାନୁମାନ ଅଭାବାତ୍ମକ ଅଟେ । ଏହା ମିଲ୍‌ଙ୍କର ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ସହ ସମତୁଲ୍ୟ ।

22. ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ ନ୍ୟାୟ
Answer:
ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ ନ୍ୟାୟାନୁମାନର ବ୍ୟାପ୍ତି ଉଭୟ ଅନ୍ବୟ ଓ ବ୍ୟତିରେକୀ ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ଭାବାତ୍ମକ ଓ ଅଭାବାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସାଧପଦ ଓ ହେତୁପଦ ମଧ୍ଯରେ ଉଭୟ ଭାବାତ୍ମକ ଓ ଅଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଦ୍ୟମାନ ।
ଯଥା – ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ :
ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ ।

ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ ।
∴ ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ ।

ଅଭାବାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ :
କୌଣସି ବହ୍ନିହୀନ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍ ନୁହେଁ ।
ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ ।
∴ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ ।

ଏଠାରେ ଉଭୟ ଭାବାତ୍ମକ ଓ ଅଭାବାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ନେଇ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିତ୍ୟ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧଟି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ମିଲ୍‌ଙ୍କର ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ସହ ସମତୁଲ୍ୟ ।

23. ସମବ୍ୟାପ୍ତି
Answer:
ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୁପାଧ୍ଵ ଅଟେ । ଏଠାରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପାଧ୍ୟଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । କୌଣସି ସର୍ଭ ଅନୁସାରେ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ସମ୍ବନ୍ଧାନ୍ବିତ ହୋଇନଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଯାହା ବହ୍ନିଯୁକ୍ତ ତାହା ଧୂମଯୁକ୍ତ କହିବାରେ ବହ୍ନି ଓ ଧୂମ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ୟମାନ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପାଧ୍ୟକ୍ତ । ବହ୍ନି ସହିତ ଆର୍ଦ୍ର ଇନ୍ଧନ ସଂଯୋଗ କଲେ ଧୂମର ଉପସ୍ଥିତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଭୟ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ସମବ୍ୟାପକ ହୋଇଥା’ଛି । ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ତାହାକୁ ସମ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଏପ୍ରକାର ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ସମ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

24. ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି
Answer:
ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍, କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ ବହ୍ନିମାନ୍ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍ କହିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହ୍ନି ଥିଲେ ବି ଧୂମ ନଥାଏ । ଯଥା- ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚୂଲା (ହିଟର) ଓ ତପ୍ତ ଲୌହପିଣ୍ଡ ବହ୍ନିଯୁକ୍ତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଧୂମଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଷମ ଅଟେ । ଏହାକୁ ସ୍ବାଭାବିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ବୋଲି କୁହାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ଏଠାରେ ବହ୍ନିର ବ୍ୟାପ୍ତି ଧୂମ ଅପେକ୍ଷା ବ୍ୟାପକ । ତେଣୁ ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥିଲେ ତାହାକୁ ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

25. ବ୍ୟଭିଚାରାଗ୍ରହ
Answer:
କେବଳ ଅନ୍ବୟ କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ । ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ ସମ୍ବନ୍ଧର ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ବିରୁଦ୍ଧ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣର ସମ୍ଭାବନା ନଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏଭଳି କୌଣସି ବିପରୀତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ନ ଥୁବ ଯଦ୍ବାରା ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇପାରିବ – ଯେଉଁଠି ଧୂମ ଥ‌ିବ ସେଠି ବହୁ ଥ‌ିବ । ଏ ମଧ୍ଯରେ କୌଣସି ବିପରୀତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲେ ତାହା ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରତିପାଳନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

26. ଉପାଧ୍ ନିରାଶ
Answer:
ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ବୟ ଥାଇପାରେ, ବ୍ୟତିରେକରେ ସହମତି ଥାଇପାରେ । ହୁଏତ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ବିପରୀତ ଘଟଣା ନ ଥାଇପାରେ । ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକର ସମ୍ବନ୍ଧ ନିସର୍ଭ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଧୂମ ଓ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ନିସର୍ଭତା ବା ଅନୌପାଧ୍ଵତା ରହିଅଛି । ମାତ୍ର ବହ୍ନି ଓ ଧୂମ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ବନ୍ଧ ହେଉଛି ଔପାଧ୍ଵ ବା ସର୍ତ୍ତମୂଳକ । ଯେଉଁଠି ଧୂମ ଥ‌ିବ ସେଠି ବହ୍ନି ଥ‌ିବ, ମାତ୍ର ଓଦାଯୁକ୍ତ ନହେଲେ ବହ୍ନିରୁ ଧୂମ ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।

27. ତର୍କ
Answer:
ଏହା ଏକ ପ୍ରଣାଳୀ ଯାହାଦ୍ୱାରା କୌଣସି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟତା ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରେ । ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରଦତ୍ତ ତର୍କବାକ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରିଲେ, ପ୍ରଦତ୍ତ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସତ୍ୟ ବୋଲି ସ୍ବୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଯଦି ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ତେବେ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘କେତେକ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ ନୁହେଁ’ ସତ୍ୟ ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ବହ୍ନି ନଥାଇ ଧୂମ ଜାତ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରାଯାଉଅଛି ।

28. କର୍ମଯୋଗ
Answer:
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ଯୋଗେଶ୍ବର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଦେଇଥ‌ିବା ଉପଦେଶ । ଏହା ଏକାଧାରରେ ଏକ ଜୀବନ ଶାସ୍ତ୍ର, ଧର୍ମ ଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ର । ଗୀତାର ଅଠରଟି ଅଧ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟରୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ ‘ସାଂଖ୍ୟଯୋଗ’’ ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହି ଅଧ୍ୟାୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ତାହାକୁ କର୍ମଯୋଗ କୁହାଯାଏ । ଜୀବନ କର୍ମମୟ । ଜୀବନରେ ଏପରି ଏକ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ନାହିଁ ଯେଉଁଠି କର୍ମ ନାହିଁ । କର୍ମ ହିଁ ଜୀବନ । କେବଳ ମୃତ୍ୟୁରେ ହିଁ କର୍ମରୁ ମୁକ୍ତି । ତେଣୁ ନିଜର ଧର୍ମାନୁସାରେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କରିଚାଲିବା ମାନବ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

29. ସକାମ କର୍ମ
Answer:
ଯେଉଁ କର୍ମ କେବଳ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ରଖ୍ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସକାମ କର୍ମ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ କର୍ମଟି କରିବା ପରେ ଯଦି କର୍ତ୍ତା ତାହାର ଈପ୍‌ସିତ ଫଳ ନ ପାଏ, ତେବେ ସେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗ କରେ ।

30. ନିଷ୍କାମ କର୍ମ
Answer:
ନିଷ୍କାମ କର୍ମରେ କୌଣସି ଫଳଭୋଗର ଇଚ୍ଛା ଜଡ଼ିତ ନ ଥାଏ । ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ନୈତିକ ଜୀବନର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ହେଉଛି କାମନାରହିତ କର୍ମ । କର୍ମଫଳ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହି କର୍ମ କରିବାକୁ ନିଷ୍କାମ କର୍ମବାଦ ଶିକ୍ଷା ଦିଏ । ବ୍ୟକ୍ତି କର୍ମ କରିବାବେଳେ କର୍ମଫଳ ପ୍ରତି ଅନାସକ୍ତ ରହି ଅର୍ଥାତ୍ କର୍ମଫଳକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନ ରଖ୍ କର୍ମ କରିବା ଉଚିତ ।

31. ନିଷ୍କାମ କର୍ମର ଲକ୍ଷଣ
Answer:
ନିଷ୍କାମ କର୍ମର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷଣ ଅଛି । ପ୍ରଥମତଃ, କର୍ମଫଳର ଆକାଂକ୍ଷା ବର୍ଜନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଦ୍ୱିତୀୟରେ, କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵାଭିମାନ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ କର୍ମର କର୍ତ୍ତା ମନେକରି ସବୁକିଛି ତା’ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ ବୋଲି ବିଚାର କରିବା ଅନୁଚିତ । ତୃତୀୟରେ ନିଜର ସମସ୍ତ କର୍ମଫଳ ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେବା ଉଚିତ । ଯାହାଫଳରେ, କର୍ମଫଳଜନିତ ସୁଖ, ଦୁଃଖ, ସଂଶୟ ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରେ ନାହିଁ । ଏହାକୁ କର୍ମ ସନ୍ୟାସ କୁହାଯାଏ ।

32. ଅହିଂସା
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦର୍ଶନରେ ସତ୍ୟ ଯଦି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହୁଏ, ଅହିଂସା ହେଉଛି ସତ୍ୟାପଲବ୍ଧ ଉପାୟ । ଅହିଂସାର ପଥ ଅବଲମ୍ବନ କରି ସତ୍ୟରେ ଉପନୀତ ହେବା ମନୁଷ୍ୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ୱ ସଦୃଶ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅହିଂସାର ସକାରାତ୍ମକ ଦିଗଟି ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମଗତ ଭାବରେ ଅହିଂସ । ଅହିଂସା ହେଉଛି ମାନବର ସ୍ଵାଭିବିକତା । ଅହିଂସା ଆଳସ୍ୟକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ ନାହିଁ । ଅହିଂସା ହେଉଛି ବିଜୟଲାଭର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାର୍ଗ । ଅହିଂସା ବ୍ୟକ୍ତିର ଆତ୍ମମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି କରେ । କାରଣ ଅହିଂସା ଆଚରଣଦ୍ଵାରା ସେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ସମ୍ମୁଖରେ ନତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରମାଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମହର୍ଷି ଗୌତମ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ନିମ୍ନଲିଖ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି – ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସଂଯୋଗରୁ ହିଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରମାଣର ଅପେକ୍ଷା ରଖେ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଅନୁମାନ, ଉପମାନ ଏବଂ ଶବ୍ଦ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଉପମାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁରୁ ସାଦୃଶ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନ ହେଲେ ଜ୍ଞାନଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ । ଶବ୍ଦ ଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଥମତଃ ଶବ୍ଦକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ଶବ୍ଦ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରାଯାଏ ।

ଏଣୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଗୌତମ ପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ସଂଜ୍ଞା କିମ୍ବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତିଗତ ଅର୍ଥ ହେଉଛି – ଅକ୍ଷାଂ ପ୍ରତୀତ୍ୟ ଉତ୍ପଦ୍ୟତେ ଇତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷମ୍ । ଅର୍ଥାତ୍ ଚକ୍ଷୁ ଆଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ତାହାହିଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟ ଜ୍ଞାନ କାରଣ ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ପ୍ରକାରଭେଦ :
ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଶ୍ରେଣୀକରଣ କରାଯାଇଅଛି । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଦୁଇ ପ୍ରକାର; ଯଥା – ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଓ ସବିକଚ୍ଛକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ । ନବ୍ୟନ୍ୟାୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଭେଦ କରାଯାଇଅଛି; ଯଥା – (୧) ଲୌକିକ, (୨) ଅଲୋକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ।

ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ :
ନିର୍ବିକଚ୍ଛକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥା ଅଟେ । ଏହାର ଅସ୍ଥିତ୍ଵ ଅନୁମାନଦ୍ୱାରା ସିଦ୍ଧ କରାଯାଏ । ଜୟନ୍ତ ଭଟ୍ଟଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସାମାନ୍ୟ, ଦ୍ରବ୍ୟତ୍ୱ, ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ଗୃହୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଏହା ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ । ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ନାମ ସହିତ ଏ ସମସ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଭାସବିଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସେହି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଯେଉଁଥିରେ କି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସନ୍ନିକର୍ଷର ଅବ୍ୟବହିତ ପରେ ବସ୍ତୁର ସ୍ୱରୂପ ମାତ୍ରର ପ୍ରତୀତି ହୁଏ ।

ଗଙ୍ଗେଶ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ନାମ, ଜାତି ଇତ୍ୟାଦି ଯୋଜନାରହିତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଗ୍ରହଣ ନ କରୁଥିବା ନିଷ୍ପ୍ରକାରକ ଜ୍ଞାନ କହିଛନ୍ତି । ଅରଂଭଟ୍ଟଙ୍କ ମତରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ଧର୍ମ ଏବଂ ଧର୍ମର ସମ୍ବନ୍ଧ ଗ୍ରହଣ ହୁଏ ସତ୍ୟ କିନ୍ତୁ ବିଶେଷଣ ବିଶେଷ୍ୟ ରୂପରେ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ବନ୍ଧ ଗ୍ରହଣ ହୁଏ ନାହିଁ । ବୈୟାକରଣ ଦର୍ଶନରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଜ୍ଞାନର ସତ୍ତା ସ୍ବୀକୃତ ହୁଏ ନାହିଁ । ବେଦାନ୍ତ ଓ ବୌଦ୍ଧ ଦର୍ଶନରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସ୍ବୀକୃତ ହୋଇଅଛି ।

ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାମ, ଜାତି ଓ ବିଶେଷଣ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ ତାକୁ ସବିକଳ୍ପକ କହନ୍ତି । ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ପ୍ରକାରତା ବା ବିଶେଷଣ ବିଶେଷ୍ୟ ଭାବର ଜ୍ଞାନ ହୁଏ ତାହା ସବିକଳ୍ପକ ଅଟେ । ସବିକଚ୍ଛକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ବସ୍ତୁର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ସୁନିଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜ୍ଞାନ ହୁଏ । ନ୍ୟାୟ ବୈଶେଷିକ ମତରେ ପ୍ରତ୍ୟଭିଜ୍ଞା ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାର ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ । କୌଣସି ପୂର୍ବଦୃଷ୍ଟ ବସ୍ତୁକୁ ପୁଣିଥରେ ଦେଖୁ ଏହା ସେହି ଏହିଭଳି ଜ୍ଞାନ ଦେବାକୁ ପ୍ରତ୍ୟଭିଜ୍ଞା କହନ୍ତି । ଏହା ଅନୁଭବାତ୍ମକ ଓ ସପ୍ରକାରକ ଜ୍ଞାନ, ଏଣୁ ସବିକଳ୍ପକ ଅଟେ ।

ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ :
ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଏବଂ ଅର୍ଥର ଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷ ହୋଇଥାଏ । ଚକ୍ଷୁ, କର୍ଣ୍ଣ, ନାସିକା ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସଂଯୋଗ ହେତୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ତାହାହିଁ ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ । ଏହି ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ; ଯଥା – ବାହ୍ୟ ଓ ମାନସ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ । ଚକ୍ଷୁ, କର୍ଣ୍ଣ, ନାସିକା, ଜିହ୍ଵା ଓ ତ୍ବକ୍ ଏହି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବହିରିନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସନ୍ନିକର୍ଷ ହେତୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାକୁ ବାହ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ମନ ବା ଅନ୍ତରିନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ମାନସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର ସଂଯୋଗ ହେତୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ, ତାକୁ ମାନସ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଯଥା – ଦୁଃଖ, ସୁଖ ପ୍ରଭୃତି ମାନସିକ କ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିବା ।

ଅଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଏହା ତିନି ପ୍ରକାରର – ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ, ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ଓ ଯୋଗଜ ।

ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିରେ କୌଣସି ଜାତିର ସାମାନ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଭିଭିରେ ସମସ୍ତ ଜାତିର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । ନବନ୍ୟାୟ ମତରେ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ସମବେତ ସାମାନ୍ୟର ଜ୍ଞାନଦ୍ୱାରା ଆମ୍ଭେମାନେ ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦେଖୁଥାଉ ତା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତହିଁରେ ସମବେତ ମନୁଷ୍ୟତ୍ୱ ସାମାନ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖୁଥାଉ । ଏହି ସାମାନ୍ୟ ଜରିଆରେ ସବୁ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରୁ । ଏଠାରେ ସାମାନ୍ୟର ଜ୍ଞାନଦ୍ୱାରା ଜାତିଗତ ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଜାଣି ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ନାମ ସାମାନ୍ୟ-ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ ।

ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ – କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ତା’ର ନିଜର ବିଷୟ ବ୍ୟତିରେକେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବିଷୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଖଣ୍ଡେ ବରଫ ଦେଖୁ ଯଦି ଜଣାଯାଏ ଯେ ବରଫଟି ଖୁବ୍ ଥଣ୍ଡା । ଏଠାରେ ଚକ୍ଷୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ । ଯେଉଁ ଶୀତଳତା ଜ୍ଞାନଲାଭ ହେଲା ତାହା ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ । ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପୂର୍ବଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।

ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ – ଯୋଗ-ସାଧନା-ଲବ୍‌ଧ ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଯୋଗୀମାନେ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ, ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ବସ୍ତୁକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି, ତାହାହିଁ ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟେ । ଏହା ଅଲୌକିକ କାରଣ ଯୋଗୀ ବ୍ୟତିରେକେ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉଭୟ ବେଦାନ୍ତ ଦାର୍ଶନିକ ଓ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନିକ ସ୍ବୀକାର କରନ୍ତି । କାରଣ ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଶ୍ରୁତି-ପ୍ରମାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟେ ।

2. ବ୍ୟାପ୍ତି କାହାକୁ କୁହନ୍ତି ? ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବ୍ୟାପ୍ତିକୁ ଉଦାହରଣ ସହ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଦୁଇଟି ପଦର ନିୟତ ଅନୌପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ; ଯଥା – ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’, ‘ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ’ । ଉକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦୁଇଟିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଆମେ ଜାଣିପାରିବା ଯେ ଏଠାରେ ‘ଧୂମ’ ଓ ‘ବହ୍ନି’ ଏବଂ ‘ମନୁଷ୍ୟ’ ଓ ‘ମରଣଶୀଳତା’ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ଭ ନିରପେକ୍ଷ ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଅଛି । ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧରେ କୌଣସି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ନାହିଁ, ଏହା ବ୍ଯଭିଚାରୀ ନୁହେଁ, ନିୟତ । ଧୂମ ବହ୍ନିଯୁକ୍ତ ହେବା ନିମିତ୍ତ କୌଣସି ସର୍ଭ ନାହିଁ, ତେଣୁ ଏହା ସର୍ଭ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ଅନୌପାତ୍ମକ ମଧ୍ୟ ଅଟେ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ବିଦ୍ୟମାନ ।

ବ୍ୟାପ୍ତି ବସ୍ତୁତଃ ସତ୍ୟ ଏବଂ ଏହା ସର୍ବଦା ସାର୍ବିକ ସ୍ବଭାବସମ୍ପନ୍ନ ଅଟେ । ଏହା ଅନ୍ବୟୀ ବା ବ୍ୟତିରେକୀ ହୋଇପାରେ; ଯଥା – ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ (ସମସ୍ତ ମ ପ) । ଏହା ଏକ ଅନ୍ବୟୀ ବ୍ୟାପ୍ତିର ଉଦାହରଣ । ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ‘କୌଣସି ଅବହ୍ନିମାନ୍ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍ ନୁହେଁ, (କୌଣସି ନ-ପ ମ ନୁହେଁ) । ପୁଣି ଏହାକୁ ସମସ୍ତ ‘ଅ-ବହ୍ନିମାନ୍ ବସ୍ତୁ ଅ- ଧୂମବାନ୍’ (ସମସ୍ତ ନ-ପ ନ-ମ) ରୂପେ ବ୍ୟକ୍ତ କଲେ ତାହା ବ୍ୟତିରେକୀ ବ୍ୟାପ୍ତିର ଉଦାହରଣ ହେବ ।

ବ୍ୟାପ୍ତି ହେଉଛି ବ୍ୟାପ୍ୟ- ବ୍ୟାପକ ସମ୍ବନ୍ଧ । ଯାହା ବ୍ୟାପେ ତାହା ବ୍ୟାପକ । ବ୍ୟାପକ ଯହିଁରେ ବ୍ୟାପେ ତାହା ବ୍ୟାଯ୍ୟ । ଦତ୍ତ ଉଦାହରଣରେ ବହ୍ନି ବ୍ୟାପକ ଏବଂ ଧୂମ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ବହ୍ନି ସର୍ବଦା ଧୂମ ଥିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଦ୍ୟମାନ; କିନ୍ତୁ ଧୂମ ବହ୍ନି ଥ‌ିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନଥାଇପାରେ; ଯଥା – ଉତ୍ତପ୍ତ ଲୌହ ପିଣ୍ଡୁଳା ।

ବ୍ୟାପ୍ତି ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ; କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ ବ୍ୟାପ୍ତି ନୁହେଁ । ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିବାନ୍’ ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାପ୍ତି କାରଣ ଧୂମରେ ବହ୍ନି ରହିବା ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଅଧିକାଂଶ ସ୍ଥାନରେ ବହ୍ନି ସହିତ ଧୂମର ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବୁଠାରେ ଏହି ସମ୍ପର୍କ ବିଦ୍ୟମାନ ଅଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇ ନପାରେ । ଯଥାର୍ଥରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ‘ବହ୍ନିମାନ୍ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍’, ବ୍ୟାପ୍ତି ନୁହେଁ ।

ବ୍ୟାପ୍ତିର ବିସ୍ତୃତିକୁ ବିଚାର କଲେ ଏହା ଦୁଇପ୍ରକାର; ଯଥା – ସମ ବ୍ୟାପ୍ତି ଓ ଅସମ ବ୍ୟାପ୍ତି । ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ତାହାକୁ ସମ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ବିଚାରବୃଦ୍ଧିସମ୍ପନ୍ନ ପ୍ରାଣୀ ।

ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ନଥିଲେ ତାହାକୁ ଅସମ ବ୍ୟାପ୍ତି ବା ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । ସମ ବ୍ୟାପ୍ତିରେ ଆମେ ଗୋଟିଏ ପଦର ସ୍ଥିତିରୁ ଅନ୍ୟପଦଟିର ସ୍ଥିତି ଅନୁମାନ କରିପାରିବା କିନ୍ତୁ ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟର ସ୍ଥିତିରୁ ବ୍ୟାପକ ଅନୁମାନ କରିହେବ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟାପକର ସ୍ଥିତିରୁ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଅନୁମାନ କରିହେବ ନାହିଁ ।

ଅନ୍ବୟୀ ଓ ବ୍ୟତିରେକୀ ବ୍ୟାପ୍ତିକୁ ତୁଳନା କରି ଦେଖ‌ିଲେ, ଏହା ଜଣାଯିବ ଯେ ଅନ୍ବୟୀ ବ୍ୟାପ୍ତିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ବିଧେୟ ହୁଏ, କିନ୍ତୁ ବ୍ୟତିରେକୀ ବ୍ୟାପ୍ତିରେ ବ୍ୟାପକର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବିଧେୟ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

3. ନ୍ୟାୟାନୁମାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତିର ଗୁରୁତ୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର ।
Answer:
ନୈୟାୟିକମାନେ ବ୍ୟାପ୍ତି ଜ୍ଞାନ ନିମିତ୍ତ ବୌଦ୍ଧମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ପ୍ରଣାଳୀର ସମର୍ଥନ ନକରି ବୈଦାନ୍ତକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ପ୍ରଣାଳୀର ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ୟରେ ତାଦାତ୍ମ୍ୟ (Essential Identity) ବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ (Causal connection) ନଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଦିବସ ଓ ରାତ୍ରି ମଧ୍ୟରେ ତାଦାତ୍ମ୍ୟ ବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ନାହିଁ, ତଥାପି ଦୁହିଁଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।

ବ୍ୟାପ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପାଇଁ ନୈୟାୟିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଦତ୍ତ ଛଅଗୋଟି ସୋପାନ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ।
(୧) ଅନ୍ବୟ – ପ୍ରଥମତଃ, ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମରହିତ ସହୋପସ୍ଥିତି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ଯତ୍ର ଯତ୍ର ଧୂମସ୍ତତ୍ର ତତ୍ର ବହ୍ନି ଥିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଧୂମ ଏବଂ ବହ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧର ପ୍ରକଳ୍ପ ମନ ମଧ୍ୟରେ ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟତିରେକ – ବସ୍ତୁ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମରହିତ ସହାନୁପସ୍ଥିତି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ଯେଉଁ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହ୍ନିର ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ, ସେହି ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଧୂମର ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।
(୩) ବ୍ୟଭିଚାରାଗ୍ରହ – ଯଦି ବସ୍ତୁ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଭିଚାରିତା ପରିଦୃଷ୍ଟ ନହୁଏ କିମ୍ବା ଯଦି କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗ୍ନିର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ଵେ ଧୂମର ଉପସ୍ଥିତିର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ, ତେବେ ତାହାକୁ ବ୍ୟଭିଚାରାଗ୍ରହ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(୪) ଉପାଧ୍ ନିରାଶ – ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରଣାଳୀତ୍ରୟର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ସାର୍ବିକ ସ୍ଵଭାବ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧ କୌଣସି ସର୍ଭ ସମ୍ବଳିତ କି ନୁହେଁ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖୁବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ନୈୟାୟିକମାନେ ଅବ୍ୟାପ୍ତସାଧନା ଯଃ ସାଧ୍ୟ – ସମବ୍ୟାପ୍ତି, ସୂଚ୍ୟତେ ସ ଉପାଧ୍ତି ।’’ ଯାହା ସାଧ୍ୟ ସହିତ ସମବ୍ୟାପ୍ତ; କିନ୍ତୁ ସାଧନ ବା ହେତୁ ସହିତ ସମବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ, ତାହାହିଁ ଉପାଧ୍ ।

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ ବହ୍ନିମାନ୍ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍ ନୁହେଁ । ଏଣୁ ଧୂମନିମିତ୍ତ ବହୁ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସାଧନ ଆବଶ୍ୟକ । ତାହା ହେଉଛି ଆର୍ଦ୍ରନ୍ଧନ । ଆର୍ଦ୍ରନ୍ଧନ ଉତ୍ପନ୍ନ ବହ୍ନି ସର୍ବଦା ଏବଂ ସର୍ବତ୍ର ଧୂମବାନ୍ । ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’ – ଏହା ବ୍ୟାପ୍ତି ନୁହେଁ, କାରଣ ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧ ପାଇଁ କୌଣସି ଉପାଧୂର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ‘ସମସ୍ତ ବହ୍ନିମାନ୍ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍’- ଏହା ବ୍ୟାପ୍ତି ନୁହେଁ । କାରଣ ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୌପାଧ୍ଵକ ନୁହେଁ ।

(୫) ତର୍କ – ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରଣାଳୀସିଦ୍ଧ ସାର୍ବିକ ସମ୍ବନ୍ଧଟି ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥିଲେ, ତାହାର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’ ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ‘କେତେକ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ ନୁହେଁ’ ସତ୍ୟ ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । ଏଠାରେ ବିନା ବହ୍ନିରେ ଧୂମ ଜାତ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଅଛି । କିନ୍ତୁ ଏହି ଉକ୍ତିଟି କାରଣ ବିନା କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ଭବପର ବୋଲି କହିବା ସହିତ ସମାନ, ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସଙ୍ଗତ ଏବଂ ଅସମ୍ଭବ ।

କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାରଣ ବିନା କାର୍ଯ୍ୟ ଜାତ ହେବା ସମ୍ଭବପର ବୋଲି କେହି କେହି ଯୁକ୍ତି କରିଥା’ନ୍ତି, ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାହାକୁ ‘ବ୍ୟାଘାତ’ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ସେ କାହିଁକି ଧୂମପାନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ବହ୍ନିସଂଯୋଗ କରନ୍ତି, ଅଥବା ସେ କାହିଁକି କ୍ଷୁଧା ନିବାରଣ ନିମିତ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଭକ୍ଷଣ କରନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ସାର୍ବିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ମିଥ୍ୟା ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାଦ୍ୱାରା ତାହା ବ୍ୟାପ୍ତି ବୋଲି ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କରେ ।

(୬) ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ – ନୈୟାୟିକମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ଯେ, ସାଧାରଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଲବ୍ଧ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରର ଜ୍ଞାନରୁ ସାମାନ୍ୟକରଣଦ୍ୱାରା ସାର୍ବିକସ୍ୱଭାବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅନୁମାନର ଏକ ମୌଳିକ ନିୟମ ଲଙ୍ଘନଜନିତ ଦୋଷରେ ଦୋଷିତ ଅଟେ । କେତେକ ଦୃଷ୍ଟ ବିଷୟରୁ ଅସଂଖ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟାଦୃଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କଲେ ତାହା ନିଶ୍ଚିତିମୂଳକ ନହୋଇ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ ।

କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଲବ୍‌ଧ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ହୋଇନପାରେ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସାର୍ଥିକ ସ୍ଵଭାବ ହେତୁ ବ୍ୟାପ୍ତି ବିନା ନ୍ୟାୟାନୁମାନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ନ୍ୟାୟାନୁମାନର ଭିଭି ବ୍ୟାପ୍ତି ଏକାଧାରରେ ସାର୍ବିକ ସ୍ଵଭାବ ତଥା ନିଶ୍ଚିତିମୂଳକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥନିମିତ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁଶ୍ରେଣୀର ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ ବୋଲି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀଭୂତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଣୁ ନୈୟାୟିକମାନେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।

4. ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟାନୁମାନରେ ଅବୟବମାନରେ ସ୍ଵରୂପ ଆଲୋଚନାପୂର୍ବକ ‘ଉଦାହରଣ’ର ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୁକ୍ତି କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ ଅବୟବ ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି । ପରାର୍ଥାନୁମାନ ପାଞ୍ଚୋଟି ଅବୟବକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ପାଞ୍ଚୋଟି ସୋପାନ ଅଛି; ଯଥା – ପ୍ରତିଜ୍ଞା, ହେତୁ, ଉଦାହରଣ, ଉପନୟ ଓ ନିଗମନ । ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ଉଦାହରଣ ହେଲା –

ଏହି ପର୍ବତରେ ବହୁ ଅଛି । (ପ୍ରତିଜ୍ଞା)
ଯେହେତୁ ଏହି ପର୍ବତରେ ଧୂମ ଅଛି । (ହେତୁ)
ଯେଉଁଠି ଯେଉଁଠି ଧୂମ ଥାଏ ସେଇଠି ସେଇଠି ବହ୍ନି ଥାଏ; ଯଥା – ରନ୍ଧନଶାଳା । (ଉଦାହରଣ)
ଏହି ପର୍ବତରେ ଧୂମ ଅଛି । (ଉପନୟ)
∴ ଏହି ପର୍ବତରେ ବହୁ ଅଛି । (ନିଗମନ ବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

ପ୍ରତିଜ୍ଞାର କାରଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରାଯାଇଅଛି । ତୃତୀୟ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ହେତୁ ଏବଂ ସାଧ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସାମାନ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧର ଅବତାରଣା କରାଯାଇଅଛି । ଚତୁର୍ଥ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଏହି ଉଦାହରଣକୁ ପକ୍ଷଠାରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଅଛି । ତେଣୁ ଏହି ତର୍କବଚନକୁ ଉପନୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପଞ୍ଚମ ତର୍କବଚନରେ ଉପନୟ ବା ପ୍ରୟୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ପକ୍ଷଠାରେ ସାଧ୍ୟ ଥ‌ିବାର ଅନୁମାନକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଅଛି । ତେଣୁ ଏହାକୁ ନିଗମନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରୁ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିଆଯାଇଛି ଏବଂ ସେହି ତର୍କବାକ୍ୟର ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଇଛି ଓ ଏହି ଯୁକ୍ତିକୁ ଆହୁରି ବଳିଷ୍ଠ କରିବାପାଇଁ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଏ; ଯଥା – ଯେଉଁଠି ବହ୍ନି ନଥାଏ ସେଠାରେ ଧୂମ ନଥାଏ । ଏହି ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ପର୍ବତଠାରେ ମଧ୍ୟ ବହ୍ନି ଥ‌ିବାର ପ୍ରମାଣ କରାଯାଏ ।

ଏଠାରେ ବିଶେଷ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ହେଲା ଯେ ତୃତୀୟ ହେତୁବାକ୍ୟ – ଉଦାହରଣ – ଅବରୋହ ନ୍ୟାୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପୁଣି ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଭଳି ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ‘ଯେଉଁଠି ଧୂମ ଥାଏ ସେଇଠି ବହ୍ନି ଥାଏ’ ଭଳି ଏକ ସାମାନ୍ୟ ବାକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଆରୋହ ଅନୁମାନର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଶ୍ଚିତିମୂଳକ ନହୋଇ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇଥାଏ ।

5. ନ୍ୟାୟାନୁମାନ ଓ ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ବିବରଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ହେଉଛନ୍ତି ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ । ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ, ଗୋଟିଏ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଥାଏ । ଏହି ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ଯୁକ୍ତ ହେଲେ ତହିଁରୁ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା –

ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ । (ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ)
ଏହି ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ । (ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ)
∴ ଏହି ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ । (ସିଦ୍ଧାନ୍ତ)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦ ରହିଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ପ୍ରଧାନ ପଦ (Major term) ଅର୍ଥାତ୍ ଯାହା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଅଛି । ଅପ୍ରଧାନ ପଦ (Minor term) ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରଧାନ ପଦକୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଉଅଛି ଏବଂ ମଧ୍ୟମପଦ (Middle term) ଅର୍ଥାତ୍ ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଅପ୍ରଧାନ ପଦଠାରେ ପ୍ରଧାନ ପଦକୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଉଅଛି । ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ ‘ସାପଦ’ ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ପ୍ରଧାନ ପଦ ସହିତ, ‘ପକ୍ଷ’ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ସହିତ ଏବଂ ହେତୁ ବା ଲିଙ୍ଗ ମଧ୍ଯ ପଦ ସହିତ ତୁଳନୀୟ ।

ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ଯୁକ୍ତିରେ ‘ବହ୍ନି’ ହେଉଛି ପ୍ରଧାନ ପଦ, ‘ଧୂମ’ ମଧ୍ୟପଦ ଏବଂ ‘ପର୍ବତ’ ପକ୍ଷପଦ । ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ, ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’ରେ ମଧ୍ୟମ ପଦ ଓ ପ୍ରଧାନ ପଦ (ହେତୁ ଓ ସାଧ୍ୟ) ମଧ୍ୟରେ ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ ଅନୌପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଛି । ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସାର୍ବିକ ତର୍କବାକ୍ୟ । ଏହାର କେବଳ ଆକାରଗତ ସତ୍ୟତା ରହିଛି । ଏହି ସତ୍ୟକୁ ସ୍ବୀକାର କରିନେଇ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ସହିତ ମଧ୍ୟମ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ସହିତ ପ୍ରଧାନ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଇଅଛି ।

ବ୍ୟାପ୍ତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ନ୍ୟାୟାନୁମାନ ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନ ଓ ପରାର୍ଥାନୁମାନରେ ବିଭକ୍ତ । ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନରେ ତିନୋଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ନ୍ୟାୟାନୁମାନ ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନ ଓ ପରାର୍ଥାନୁମାନରେ ବିଭକ୍ତ । ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନରେ ତିନୋଟି ପଦ (ପକ୍ଷ, ହେତୁ ଏବଂ ସାଧ୍ଯ) ଥାଏ ଏବଂ ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ (ପ୍ରତିଜ୍ଞା, ହେତୁ ଏବଂ ଉଦାହରଣ) ଥାଏ । ପରାର୍ଥାନୁମାନରେ ଏହି ତିନିଗୋଟି ପଦ ଥାଏ ମାତ୍ର ପ୍ରତିଜ୍ଞା, ହେତୁ ଏବଂ ଉଦାହରଣ ସହ ଆଉ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ; ଯଥା – ଉପନୟ ଏବଂ ନିଗମନ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।

ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନର ପଞ୍ଚାବୟବୀ ଅନୁମାନର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ହେଲା –
(୧) ଏହି ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ । (ପ୍ରତିଜ୍ଞା)
(୨) ଯେହେତୁ ଏହି ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ । (ହେତୁ)
(୩) ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ପଦାର୍ଥ ବହ୍ନିମାନ୍; ଯଥା – ପାକଶାଳା, ବାଡ଼ବାଗ୍ନି ଇତ୍ଯାଦି । (ଉଦାହରଣ)
(୪) ଏହି ପର୍ବତ ମଧ୍ଯ ଧୂମବାନ୍ । (ଉପନୟ)
(୫) ତେଣୁ ଏହି ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ । (ନିଗମନ)

ପ୍ରତିଜ୍ଞା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେଉଁଠି ପୂର୍ବପକ୍ଷ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ସମକ୍ଷରେ ନିଜର ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ବିଷୟକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରେ । ‘ହେତୁ’ରେ ନିଜର ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ବିଷୟ ସପକ୍ଷରେ କାରଣ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ । ‘ଉଦାହରଣ’ରେ ହେତୁ ଓ ସାଧ୍ଯ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରି ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମାଧ୍ୟମରେ ସମର୍ଥ କରାଇଥାଏ ।

ଏହି ନ୍ୟାୟାନୁମାନରେ ତୃତୀୟ ତର୍କବାକ୍ୟ (ଉଦାହରଣ) ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ପ୍ରଥମତଃ, ଏହା ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଭଳି ଏକ ସାର୍ବିକ ତର୍କବାକ୍ୟ । ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଆକାରଗତ ସତ୍ୟଭାବରେ ବିନାମ୍ବିଧାରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାର ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଗୁଡ଼ିକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାର କରି ନିରୂପିତ ହୋଇଅଛି ।

ତୃତୀୟତଃ, ‘ଉଦାହରଣ’ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ‘ହେତୁ’ ଏବଂ ‘ପ୍ରତିଜ୍ଞା’କୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ‘ପ୍ରତିଜ୍ଞା’କୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରି ଗୋଟିଏ ଆରିଷ୍ଟଟଲୀୟ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଇଅଛି । ସେହିପରି ଉଦାହରଣକୁ ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ, ଉପନୟକୁ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ନିଗମନକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଇପାରେ । ଚତୁର୍ଥ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ଉପନୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ବାକ୍ୟରେ ଉପସ୍ଥିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପଞ୍ଚମ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ‘ପକ୍ଷ’ଠାରେ ‘ସାଧ୍ୟ’ର ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

6. ଗୀତାର ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ବିଷୟରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
କିମ୍ବା, ଗୀତାର ମତାନୁସାରେ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ କିପରି ବନ୍ଧନର କାରଣ ନୁହେଁ ବୁଝାଇଦିଅ ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମର ନିଜସ୍ଵ କିଛି ଶାସ୍ତ୍ର ଥାଏ, ଯାହା ଧର୍ମର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭାବରେ ବିବେଚିତ ହୁଏ । ଉପନିଷଦ୍ ଓ ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା ଠିକ୍ ସେହିପରି ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର କାଳଜୟୀ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା ଉଭୟ ପ୍ରାଚ୍ୟ ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗ୍ରନ୍ଥ ରୂପେ ପରିଚିତ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଏହାକୁ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତିର ପ୍ରକୃତ ଶାସ୍ତ୍ର ବୋଲି ମନେକରନ୍ତି । ଏହା କେବଳ ଏକ ପୁସ୍ତକ ନୁହେଁ, ଏକ ଜୀବନ୍ତ ସୃଷ୍ଟି ।

ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା, ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ଯୋଗେଶ୍ଵର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଧନୁର୍ଦ୍ଧର ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଦେଇଥ‌ିବା ଉପଦେଶ । ଏହା ଏକାଧାରରେ ଏକ ଜୀବନ ଶାସ୍ତ୍ର, ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର । ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଏକ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଭାବରେ ବିବେଚିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏଥରେ ନୈତିକତା ଅଧ୍ଵ ଗୁରୁତ୍ଵ ଲାଭ କରିଛି । ଗୀତାର ଅଠରଟି ଅଧ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟରୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ ‘ସାଂଖ୍ୟଯୋଗ’’ ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହି ଅଧ୍ୟାୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ପାଣ୍ଡବସେନାର ସେନାପତି ଅର୍ଜୁନ ସମ୍ମୁଖରେ ସ୍ଵଜନମାନଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଅନିଚ୍ଛୁକ ।

ଏପରି ଏକ ଘଡ଼ିସନ୍ଧି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମୋହ ଭଙ୍ଗ କରି ତାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ତାଙ୍କୁ କର୍ମର ଜଟିଳ ତତ୍ତ୍ବ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଜୀବନ କର୍ମମୟ । ଜୀବନରେ ଏପରି ଏକ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ନାହିଁ ଯେଉଁଠି କର୍ମ ନାହିଁ । କର୍ମ ହିଁ ଜୀବନ । କୌଣସି ଫଳରେ ଆଶା ନ ରଖ୍ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରାସକ୍ତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ହିଁ କର୍ମଯୋଗ ଏବଂ ଯିଏ କେବଳ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଫଳାଫଳ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ନ ଦେଇ ନିଜକୁ କର୍ମରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜିତ କରେ ସେ କର୍ମଯୋଗୀ ଅଟେ । କର୍ମଯୋଗର ଅର୍ଥ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିବାକୁ ହେଲେ ଆମକୁ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ କ’ଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

କର୍ମ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ହୋଇପାରେ ସକାମ ଓ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ । ଯେଉଁ କର୍ମ କେବଳ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ରଖ୍ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସକାମ କର୍ମ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ କର୍ମଟି କରିବା ପରେ ଯଦି କର୍ତ୍ତା ତାହାର ଈପ୍‌ସିତ ଫଳ ନ ପାଏ, ତେବେ ସେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗ କରେ । ମାତ୍ର ନିଷ୍କାମ କର୍ମରେ କୌଣସି ଫଳଭୋଗର ଇଚ୍ଛା ଜଡ଼ିତ ନ ଥାଏ । ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ନୈତିକ ଜୀବନର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ହେଉଛି କାମନାରହିତ କର୍ମ । କର୍ମଫଳ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହି କର୍ମ କରିବାକୁ ନିଷ୍କାମ କର୍ମବାଦ ଶିକ୍ଷା ଦିଏ । ବ୍ୟକ୍ତି କର୍ମ କରିବାବେଳେ କର୍ମଫଳ ପ୍ରତି ଅନାସକ୍ତ ରହି, ଅର୍ଥାତ୍ କର୍ମଫଳକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନ ରଖ୍ କର୍ମ କରିବା ଉଚିତ । ନିଷ୍କାମ କର୍ମର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷଣ ଅଛି । ପ୍ରଥମତଃ କର୍ମଫଳର ଆକାଂକ୍ଷା ବର୍ଜନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଦ୍ଵିତୀୟରେ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵାଭିମାନ ତ୍ୟାଗ କରିବା, ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ କର୍ମର କର୍ତ୍ତା ମନେକରି ସବୁକିଛି ତାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ ବୋଲି ବିଚାର କରିବା ଅନୁଚିତ । ଶେଷରେ ନିଜର ସମସ୍ତ କର୍ମଫଳ ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେବା ଉଚିତ । ଯାହାଫଳରେ, କର୍ମଫଳଜନିତ ସୁଖ, ଦୁଃଖ, ସଂଶୟ ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରେ ନାହିଁ । ଏହାକୁ କର୍ମ ସନ୍ନ୍ୟାସ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଗୀତାରେ କୁହାଯାଇଛି –

“କର୍ମଣ୍ୟବ୍ୟାଧ୍ୟାକାରସ୍ତେ ମା ଫଳେଷୁ କଦାଚନ ।
ମା କର୍ମଫଳ ହେତୁର୍ଭୁର୍ମାତେ ସହସ୍ତ କର୍ମଣି ॥”

ଅର୍ଥାତ୍ କର୍ମରେ ତୁମର ଅସ୍ଵୀକାର, କଦାପି କର୍ମଫଳରେ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ତୁମେ କର୍ମଫଳର କାରଣ ହୁଅ ନାହିଁ ତଥା ତୁମର କର୍ମ ନ କରିବାରେ ଆସକ୍ତି ନ ରହୁ ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଏପରି ଉପଦେଶ ଦେବାର କାରଣ ଅର୍ଜୁନ ଫଳର ଆଶା ରଖ୍ ଅର୍ଥାତ୍ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କୁ ନିଧନ କରି ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉପଦେଶ ଥିଲା ଯୁଦ୍ଧ (କର୍ମ) କର କିନ୍ତୁ ଜୟପରାଜୟର ଚିନ୍ତା (ଫଳ ଆଶା) କର ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

7. ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତି ବିଷୟରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ମୋହନ ଦାସ୍ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଥିଲେ ଜଣେ ମହାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ତାଙ୍କୁ ବିରଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ କହିବାର କାରଣ ଜଣେ ରାଜନୈତିକ କର୍ମୀ ଭାବରେ ସବୁବେଳେ ସାଧାରଣ ଜୀବନରେ ରହି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ଜୀବନଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିଜର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନ ଓ ନୀତିଜ୍ଞାନକୁ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଲେଖନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଖୋଜି ବାହାର କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ।

ଭାରତରେ ଅହିଂସାର ପ୍ରଚାର ବୌଦ୍ଧ ଓ ଜୈନଧର୍ମ କାଳରୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ଅହିଂସାକୁ ମୁକ୍ତିର ମାର୍ଗ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କ ଦର୍ଶନରେ ସେହି ପୁରାତନ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ବେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର କିଛି ବିଶେଷତ୍ଵ ଥିଲା । ଅହିଂସାରେ ବିଶ୍ଵାସ ଜୀବନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାର କୌଣସି ପ୍ରୟାସ ସେମାନଙ୍କର ପାଖରେ ନ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ସାଧାରଣ ଜୀବନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଏକ କର୍ମଯୋଗୀ ଥିଲେ ।

ସେ ଅହିଂସାକୁ କେବଳ ଧର୍ମର ସୀମିତ ପରିଧ୍ ମଧ୍ଯରେ ନ ରଖ୍ ଜୀବନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ । ସେ କହୁଥିଲେ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ପାହାଡ଼ ଭଳି ପୁରାତନ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ନୈତିକ ଚିନ୍ତନ କହିଲେ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନୋଟି ବିଷୟକୁ ବୁଝାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ – (୧) ସତ୍ୟାଗ୍ରହ, (୨) ଅହିଂସା, (୩) ସାଧ୍ଯ ଓ ସାଧନ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦର୍ଶନରେ ସତ୍ୟ ଯଦି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହୁଏ, ଅହିଂସା ହେଉଛି ସତ୍ୟାପଲବ୍‌ର ଉପାୟ । ଅହିଂସାର ପଥ ଅବଲମ୍ବନ କରି ସତ୍ୟରେ ଉପନୀତ ହେବା ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ପରସ୍ପର ସହିତ ଏଭଳି ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ ଯେ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଥକ୍ କରିବା ଅସମ୍ଭବ । ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ । ଅହିଂସା ହେଉଛି ସତ୍ୟର ଆଧାର ।

ଅହିଂସାକୁ ଅନୁସରଣ କରିବା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ବହୁ ପୁରାତନ ଐତିହ୍ୟ । ତେଣୁ ଏହା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର କୌଣସି ନୂତନ ପ୍ରତ୍ୟୟ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଅହିଂସାର କେତୋଟି ନୂତନ ଦିଗ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଭାବରେ ‘ଅହିଂସା’ ଶବ୍ଦଟି ‘ହିଂସା’ର ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ ଭାବରେ ଏକ ନଞର୍ଥକ ଅର୍ଥ ବହନ କରେ । ‘ହିଂସା’’ର ଅର୍ଥ ହେଲା କୌଣସି ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି ପାଇଁ କିମ୍ବା କ୍ରୋଧଜନିତ କାରଣରୁ ଅନ୍ୟର କ୍ଷତି କରିବା । ଅହିଂସାର ଅର୍ଥ ହେଲା ଅନ୍ୟର କ୍ଷତି ନ କରିବା ।

ଯେଉଁ ଅର୍ଥରେ ନେଲେ ମଧ୍ଯ ଅହିଂସା ଏକ ନକାରାତ୍ମକ ଅର୍ଥ ବହନ କରେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅହିଂସାର ସକାରାତ୍ମକ ଦିଗଟି ଅଧ୍ଵକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ । ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମଗତ ଭାବରେ ଅହିଂସ । ହିଂସା ତାର ଏକ ସାମୟିକ କୃତ୍ରିମ ଅବସ୍ଥା । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବାହ୍ୟ ଚାପ ଯୋଗୁଁ ସେ ହିଂସା ଆଚରଣ କରେ । ଅହିଂସା ହେଉଛି ମାନବର ସ୍ଵାଭାବିକତା ।

ଅହିଂସା ଆଳସ୍ୟକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟର କ୍ଷତି ନ କରିବା ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଚୁପ୍‌ଚାପ୍ ବସିବା କିମ୍ବା ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଘଟଣାବଳୀ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହିବା । ଅନ୍ୟ ପ୍ରତି ପ୍ରେମ, ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ । ତେଣୁ ଜଣେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ କର୍ମ କରିବାର ଚିନ୍ତା ଓ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଜାରି ରଖେ । କଷ୍ଟ ସହିବା ଓ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଅହିଂସାର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗ । ତେଣୁ ଅହିଂସା ହେଉଛି ବିଜୟଲାଭର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାର୍ଗ ।

ଅହିଂସାମାର୍ଗୀର ଯଥେଷ୍ଟ ଶକ୍ତି ଥାଏ ବିରୋଧୀକୁ ଆଘାତ ଦେବା ପାଇଁ ତଥାପି ସେ ଅହିଂସା ଆଚରଣ କରେ କାରଣ ନିଜର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାର ମାନସିକତା ଉପରେ ଅହିଂସା ଏକ ସଚେତନ ଶକ୍ତ ଲଗାମ୍ । ଜଣେ ଦୁର୍ବଳ ଓ ଅସହାୟ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଆଘାତ କରିପାରୁନାହିଁ । ସେପରି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅହିଂସାଧର୍ମୀ କୁହାଯିବ ନାହିଁ । କାରଣ ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ ସେ ଆଘାତ କରିବ । ଅହିଂସାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରେମଦ୍ୱାରା ମନ ଜିଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ।

ଅହିଂସାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀର ଇଚ୍ଛା ଆଗରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପି ଦେବା । ବରଂ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଇଚ୍ଛା ବିରୁଦ୍ଧରେ ନିଜର ସମ୍ପୂର୍ଣ ଶକ୍ତିକୁ ନିୟୋଜିତ କରିବା ହେଉଛି ଅହିଂସା । ଜଣେ ଅହିଂସାଧର୍ମୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଗୋଟିଏ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକାକୀ ପ୍ରତିବାଦ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ରଖେ ।

ଅହିଂସା ବ୍ୟକ୍ତିର ଆତ୍ମମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି କରେ । କାରଣ ଅହିଂସା ଆଚରଣଦ୍ଵାରା ସେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ସମ୍ମୁଖରେ ନତ ହୁଏ ନାହିଁ; ବରଂ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ସମ୍ମୁଖରେ ନତ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମତରେ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଉପରେ ଗଭୀର ଭକ୍ତି ଓ ଦୃଢ଼ ଆସ୍ଥା ରହିବା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରେମ ହିଁ ଅହିଂସାର ସକାରାତ୍ମକ ଅର୍ଥ । ଅହିଂସା ପ୍ରାୟତଃ ବିରୋଧୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୌଣସି ଅସ୍ତ୍ର ନୁହେଁ । ଏହା ହେଉଛି ସାମଗ୍ରିକ ପ୍ରେମ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ମନେକରନ୍ତି ଯେ ଜୀବନ ଭଗବାନଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପହାର । ଆମେ ଜୀବନକୁ ଓ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ରୂପକୁ ଭଲ ପାଇବା ଉଚିତ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମତରେ ସତ୍ୟ ହେଉଛି ମାନବର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଅହିଂସା ହେଉଛି ସର୍ବୋତ୍ତମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । କେବଳ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ କରାଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ନୈତିକ କର୍ମ । ତେଣୁ ଅହିଂସା ହିଁ ତାଙ୍କ ମତରେ ସର୍ବୋତ୍ତମ ନୈତିକ ମାନଦଣ୍ଡ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 1 ଅନୁମାନ – ଅନୁମାନର ପ୍ରକାରଭେଦ – ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ Objective Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର 
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଃସୃତ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅବ୍ୟବହିତ
(ଖ) ବ୍ୟବହିତ
(ଗ) ମିଶ୍ର
(ଘ) ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ
Answer:
(କ) ଅବ୍ୟବହିତ

2. ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଃସୃତ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ? (କ) ଅବ୍ୟବହିତ
(ଖ) ବ୍ୟବହିତ
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଘ) ପରୋକ୍ଷ
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟବହିତ

3. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ

4. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

5. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ

6. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ

7. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ହୁଏ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଗ) ଇ

8. ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଖ) ଏ

9. ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଗ) ଇ

10. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) କୌଣସିଟି ହୁଏ ନାହିଁ
Answer:
(ଘ) କୌଣସିଟି ହୁଏ ନାହିଁ

11. ‘ଆ’ ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଖ) ଏ

12. ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(କ) ଆ

13. ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଘ) ଓ

14. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଗ) ଇ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

15. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଗିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ
Answer:
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

16. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଣନୀୟ ଓ ସମବର୍ଗିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ ତାହାକୁ କ’ଣ
କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସି ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

17. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଜେ. ଏମ୍. ମିଲ୍
(ଖ) ଡ. ବେନ୍
(ଗ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଘ) ଜେଭନ
Answer:
(ଖ) ଡ. ବେନ୍

18. ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ

19. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଦିନଗୁଡ଼ିକ ଗରମ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ– ରାତିଗୁଡ଼ିକ ଥଣ୍ଡା ।
ଏହା କେଉଁ ଅନୁମାନର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
(କ) ସମବତ୍ତିତ
(ଖ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସି ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ

20. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କେଉଁ ଅନୁମାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ବ୍ୟବହିତ
(ଖ) ଅବ୍ୟବହିତ
(ଗ) ସମବତ୍ତିତ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(କ) ବ୍ୟବହିତ

21. ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କେତୋଟି ପଦଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୩

22. ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୩

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

23. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଘ) ୨

24. ଗୋଟିଏ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଘ) ୨

25. ଗୋଟିଏ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୧
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୧

26. ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୩

27. ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଘ) ୨

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ଯପଦ
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସାଧ୍ଯପଦ

29. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟପଦ
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

30. ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟପଦ
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ

31. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ଯ ପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟାବୟବ
(ଖ) ପକ୍ଷାବୟବ
(ଗ) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(କ) ସାଧ୍ୟାବୟବ

32. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟାବୟବ
(ଖ) ପକ୍ଷାବୟବ
(ଗ) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(ଖ) ପକ୍ଷାବୟବ

33. ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଖ) ୪

34. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ
କରେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

35. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

36. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

37. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

38. CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

39. CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium 1
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

40. CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium 2
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

41. CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium 3
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

42. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ସବଳ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
(କ) ୧୬
(ଖ) ୧୭
(ଗ) ୧୮
(ଘ) ୧୯
Answer:
(ଘ) ୧୯

43. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
(କ) ୪
(ଖ) ୫
(ଗ) ୬
(ଘ) ୭
Answer:
(ଖ) ୫

44. କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ନଥାଏ ?
(କ) ୧ମ ସଂସ୍ଥାନ
(ଖ) ୨ୟ ସଂସ୍ଥାନ
(ଗ) ୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ
(ଘ) ୪ର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
(କ) ୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ

45. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ
ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ
(ଖ) ନ୍ଯାୟରୂପ
(ଗ) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି
(ଘ) ରୁପାନୂରାକରଶ
Answer:
(ଖ) ନ୍ଯାୟରୂପ

46. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ସାଧାରଣ ନିୟମ ଅଛି ?
(କ) ୧୦
(ଖ) ୧୧
(ଗ) ୧୨
(ଘ) ୧୩
Answer:
(କ) ୧୦

47. ‘ବାର୍ବାରା’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

48. ‘ସେଲାରେଣ୍ଟ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

49. ‘ଡାରିଇ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

50. ‘ଫେରିଓ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

51. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

52. ‘ସେସାରେ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

53. ‘ବାରୋକୋ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

54. ‘ଫେଷ୍ଟିନୋ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

55. ‘ଡାରାପ୍‌’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

56. ‘ଡାଟିସି’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

57. ‘ଜିସାମିସ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

58. ‘ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

59. ‘ଫେରିସୋନ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

60. ‘ବୋକାର୍ଡ଼’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

61. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

62. ‘ସାମେନେସ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

63. ‘ଫେସାପୋ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

64. ‘ଫ୍ରେସିସୋନ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

65. ଡିମାରିସ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

2. ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ନିଷ୍ପନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

3.ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନ।ୟ

4. ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତତ

5. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ।ୟ

6. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ

7. କେଉଁ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ରୂପ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ?
Answer:
‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

8. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଣିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

9. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

10. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କିଏ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଡ. ବେନ୍

11. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଏକ କି ପ୍ରକାର ଅବରୋହାନୁମାନ ଅଟେ ?
Answer:
ବ୍ୟବହିତ

12. ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୨ଟି

13. ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୩ଟି

14. ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୧ଟି

15. ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୨ଟି

16. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କେଉଁ ପ୍ରକାର ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ?
Answer:
ଆକାରଗତ

17. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସାଧ୍ୟପଦ

18. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପକ୍ଷପଦ

19. ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମଧ୍ୟପଦ ବା ହେତୁପଦ

20. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସାଧ୍ୟ।ବୟବ

21. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପକ୍ଷ।ବୟବ

22. ହେତୁପଦର ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

23. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
୧ମ ସଂସ୍ଥାନ

24. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

25. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

26. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ

27. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟରୂପ

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥାଏ ତାହାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁ ଦୋଷ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ

29. କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପୀ ଅଥଚ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

30. କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ସାଧୂପଦ ସାଧାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

31. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ଥିଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

32. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ତାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

33. କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନକୁ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

34. କିଏ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନକୁ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍

35. ସଂସ୍ଥାନ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
୪ ପ୍ରକାର

36. କେତୋଟି ସବଳ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
Answer:
୧୯ଟି

37. କେତୋଟି ଦୁର୍ବଳ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
Answer:
୫ଟି

38. ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:

39. ଦ୍ଵିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:

40. ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:

41. ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:

42. ‘ବାରୋକୋ’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ

43. ‘ବୋକାଡ଼ୋ’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ତୃତୀୟ

44. ‘ବ୍ରାମଣ୍ଡିପ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ଚତୁର୍ଥ

45. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ

46. ‘ସେଲାରେଣ୍ଟ’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ପ୍ରଥମ

47. କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ନ ଥାଏ ?
Answer:
ତୃତୀୟ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1.ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

2. ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଏକାତ୍ମକ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଏକାଧ୍ଵ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

3. ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ତ୍ତିତ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ତ୍ତିନୀୟ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

4. ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ ।(ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

5. ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

6. ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଭିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

7. ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ନାହିଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ । (ଠିକ୍)

8. ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

9. ‘ଆ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଆ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

10. ‘ଇ’ର ସମବର୍ଜିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଇ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

11. ‘ଏ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଏ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

12. ‘ଓ’ର ସମବର୍ଷିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଓ’ର ସମବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

13. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ’ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

14. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

15. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

16. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

17. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟବଭିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

18. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

19. ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଗୁଣର ବିପରୀତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

20. ଯେଉଁ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

21. ‘ଆ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଆ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

22. ‘ଇ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଇ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଓ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

23. ‘ଏ’ର ବ୍ୟାବର୍ଜିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଏ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

24. ‘ଓ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଓ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଓ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

25. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡ. ବେନ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

26. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହନୁମାନ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ । (ଠିକ୍)

27. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ବସ୍ତୁଗତ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଆକାରଗତ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ । (ଠିକ୍)

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ ପକ୍ଷପଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ ସାଧ୍ୟପଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

29. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ ସାଧ୍ୟପଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ ପକ୍ଷପଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

30. ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ, ତାହାକୁ ପକ୍ଷପଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ, ତାହାକୁ ମଧ୍ୟପଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

31. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ପକ୍ଷାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସାଧାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

32. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସାଧାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ପକ୍ଷାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

33. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଠିକ୍)

34. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

35. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

36. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

37. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ସର୍ବାସ୍ତିନାସ୍ତି ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନଟି ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ସର୍ବାସ୍ତିନାସ୍ତି ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନଟି ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

38. ‘ବାର୍ବାରା’ ଦ୍ୱିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବାର୍ବାରା’ ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

39. ‘ବାରୋକୋ’ ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବାରୋକୋ’ ଦ୍ୱିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

40. ‘ବୋକାଡ଼ୋ’ ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବୋକାର୍ଡୋ’ ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

41. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଦତ୍ତ ହେତୁବଚନକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ

2. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ _______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତତ

3. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଗିତ ମଧ୍ଯରେ ଓ _________ ସମାନ ରହେ ।
Answer:
ଗୁଣ

4. ‘ଆ’ ତର୍କବଚନର ସମବର୍ଷିତ ___________ ଅଟେ ।
Answer:

5. ‘ଏ’ ତର୍କବଚନର ସମ୍ଭବର୍ଷିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

6. ‘ଇ’ ତର୍କବଚନର ସମ୍ଭବର୍ଷିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:

7. ________ ତର୍କବଚନର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ନଥାଏ ।
Answer:

8. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ହେତୁବଚନକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ

9. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ

10. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ _________ ଅସମାନ ବା ବିପରୀତ ହୁଏ ।
Answer:
ଗୁଣ

11. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ _________ ସମାନ ହୁଏ ।
Answer:
ପରିମାଶ

12. ‘ଆ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ଜିତ ________ ଅଟେ ।
Answer:

13. ‘ଇ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ଜିତ ________ ଅଟେ ।
Answer:

14. ‘ଏ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:

15. ‘ଓ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:

16. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନର ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଷିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନ

17. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନର ସମବର୍ଣନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନ

18. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ________ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଡ. ବେନ୍

19. ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

20. ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

21. ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

22. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଗୋଟିଏ __________ ଅବରୋହାନୁମାନ ।
Answer:
ବ୍ୟବହିତ

23. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ________ ଟି ପଦ ଥାଏ ।
Answer:

24. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ _________ ଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ।
Answer:

25. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ _________ ଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ।
Answer:

26. ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତି __________ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ।
Answer:
ଆକାରଗତ

27. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ _________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସାଧ୍ୟ ବା ପ୍ରଧାନ ପଦ

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ _________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ପକ୍ଷ ବା ଅପ୍ରଧାନ ପଦ

29. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ, ତାହାକୁ _______ ପଦ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ହେତୁ ବା ମଧ୍ଯମ

30. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସାଧାବୟବ

31. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ପକ୍ଷାବୟବ

32. ହେତୁପଦର ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ

33. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

34. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ _______ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

35. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ବତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

36. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ

37. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟରୂପ ବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି

38. ଚାରିଗୋଟି ପଦବିଶିଷ୍ଟ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଚତୁଷ୍ପଦା

39. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ________ ଦୋଷଦୃଷୄ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ

40. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ________ ଦୋଷଦୃଷୄ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ
Answer:

41. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ଦ୍ବିର୍ଥକ ________ ଦୋଷଦୃଷୄ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ

42. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ପକ୍ଷାବୟବ ନିଶ୍ଚୟ _______ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେବ ।
Answer:
ସତର୍ଥକ

43. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ________ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନକୁ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ

44. ଯଦି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର କୌଣସି ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ________ ହେବ ।
Answer:
ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ

45. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବା ଉଚିତ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

46. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ

47. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅବୈଧ ଯକ୍ଷତା

48. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ସାଧପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ଯାପ୍ୟ ହୁଏ, ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା

49. ‘ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର_______ ହୁଏ ।
Answer:
ଫେରିଓ

50. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ୧୦ମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ସାଧାବୟବ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
Answer:
ବିଶେଷ, ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ

51. ମଧ୍ୟମ ପଦ ଅବସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ‘ଫେରିଓ’ __________ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ

52. ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ‘ବାରୋକୋ’ _______ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 2 ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ଓ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି Objective Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ଆରିଷ୍ଟଲ୍‌ ମୌଳିକ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନଟି ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

2. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

3. ‘ସେସାରୋ’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧନ୍ୟାୟ ରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

4. ‘ବାରୋକୋ’ (ଫାକ୍‌କୋ) ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

5. ‘ଫେଷ୍ଟିନୋ’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

6. ‘ଡିସାମିସ୍’ ସାକ୍ଷାତ୍‌ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂମାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ

7. ‘ଡାଟିସି’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ

8. ‘ଡିସାମିସ୍’ ସାକ୍ଷାତ୍‌ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂମାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ

9. ‘ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

10. ‘ଫେରିସୋନ୍’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

11. ବୋକାର୍ଡ଼ (ଡାକ୍‌ମୋସ୍କ)କୁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ

12. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧନ୍ୟାୟ ରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(କ) ବାର୍ବାରା

13. ‘ସାମେନେସ୍’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

14. ‘ଫେସାପୋ’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ।
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

15. ‘ଫ୍ରେସିସୋନ୍’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

16. ‘ଡିମାରିସ୍’କୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ

17. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

18. ‘ସେସାରେ’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

19. ‘ଫେଷ୍ଟିନୋ’କୁ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

20. ‘ବାରୋକୋ’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(କ) ବାର୍ବାରା

21. ‘ଡାରାପ୍‌’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

22. ‘ଡିସାମିସ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

23. ‘ଡାଟିସି’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଘ) ଫେରିଓ

24. ‘ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(କ) ବାର୍ବାରା

25. ‘ବୋକା’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(କ) ବାର୍ବାରା

26. ‘ଫେରିସୋନ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ

27. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

28. ‘ସାମେନେସ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ

29. ‘ଡିମାରିସ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

30. ‘ଫେସାପୋ’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(କ) ବାର୍ବାରା

31. ‘ଫ୍ରେସିସୋନ୍’କୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରିଗଲେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିହୁଏ ?
(କ) ବାର୍ବାରା
(ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍
(ଗ) ଡାରିଇ
(ଘ) ଫେରିଓ
Answer:
(ଗ) ଡାରିଇ ବା (ଖ) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

32. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅବୟବଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ତିନୋଟିଯାକ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଅଥବା ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଅଥବା ବୈକଳ୍ପିକ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ମିଶ୍ର
(ଖ) ଅବିମିଶ୍ର
(ଗ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଅବିମିଶ୍ର

33. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅବୟବ ତ୍ରୟରେ ଏକାଧିକ ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅବିମିଶ୍ର
(ଖ) ମିଶ୍ର
(ଗ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ
(ଘ) ନିରପେକ୍ଷ
Answer:
(ଖ) ମିଶ୍ର

34. ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୬
Answer:
(ଖ) ୪

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

35. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧ୍ୟାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ
(ଘ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
Answer:
(ଘ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ

36. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କି ପ୍ରକାର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ?
(କ) ବୈକଳ୍ପିକ
(ଖ) ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ବିଯୋଜକ
(ଘ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ
Answer:
(ଘ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ

37. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବ ବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କି ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ?
(କ) ବୈକଳ୍ପିକ
(ଖ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ
(ଗ) ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ନିରପେକ୍ଷ

38. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କି ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ?
(କ) ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ
(ଗ) ବୈକଳ୍ପିକ
(ଘ) ବିଯୋଜକ
Answer:
(କ) ନିରପେକ୍ଷ

39. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଵିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ୧ମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ପକ୍ଷାବୟବରେ ପୂର୍ବଗକୁ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁଗକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିହୁଏ । ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ପକ୍ଷାବୟବର ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ସ୍ଵୀକାର କରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପୂର୍ବଗକୁ ସ୍ଵୀକାର କରିବା ଯୁକ୍ତିସଙ୍ଗତ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଏହି ନିୟମକୁ ଲଙ୍ଘନ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତି ଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଗ) ଅସ୍ଵୀକରଣେ ଅସ୍ଵୀକରଣ ଦୋଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ

40. ଯଦି ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟର ଅନୁଗକୁ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ ତେବେ ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ ବିଧାନ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ । ଏହି ନିୟମକୁ ଲଙ୍ଘନ
କଲେ କିପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) ଅନୁଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିରିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଗ) ପଦଜନିତ ଦୋଷ
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଯଥାର୍ଥ ଅଟେ ।
Answer:
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ

41. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ ଓ ଅପର ହେତୁବାକ୍ୟଟି ନିରପେକ୍ଷ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି
(ଗ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତ
(ଘ) ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି
Answer:
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି

42. ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ -ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବିଯୋଜକ
(ଗ) ବୈକଳ୍ପିକ
(ଘ) ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର
Answer:
(ଗ) ବୈକଳ୍ପିକ

43. ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ବିଯୋଜକ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ
(ଗ) ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର
Answer:
(ଗ) ନିରପେକ୍ଷ

44. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ, ତାହାକୁ କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) ନିରପେକ୍ଷ
Answer:
(ଗ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ

45. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ହୁଏ ।
________________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଅଟେ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

46. ‘କ’ ହୁଏତ ଖ କିମ୍ବା ଗ ।
କ ଖ ନୁହେଁ ।
___________________________
∴ କ ଗ ଅଟେ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଅଟେ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ

47. ‘କ’ ଉଭୟ ଖ ଏବଂ ଗ ନୁହେଁ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
_________________________________
∴ କ ଗ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଅଟେ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) ନିରପେକ୍ଷ
Answer:
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ

48. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଓ ଅପର ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ତାହାକୁ କିପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) କୂଟନ୍ୟାୟ
Answer:
(ଘ) କୂଟନ୍ୟାୟ

49. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି କି ପ୍ରକାର ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଅଟେ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ
(ଗ) ବିଯୋଜକ
(ଘ) ନିରପେକ୍ଷ
Answer:
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ

50. ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଯଥାର୍ଥରେ କି ପ୍ରକାର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ?
(କ) ସରଳ
(ଖ) ଜବିଳ
(ଗ) ଯୌଗିକ
(ଘ) ସଦର୍ଥକ
Answer:
(ଗ) ଯୌଗିକ

51. ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି କି ପ୍ରକାର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ
(ଗ) ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) ବିଯୋଜକ
Answer:
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ

52. ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କି ପ୍ରକାର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ?
(କ) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ କିମ୍ବା ନିରପେକ୍ଷ
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ କିମ୍ବା ନିରପେକ୍ଷ
(ଗ) ବିଯୋଜକ କିମ୍ବା ନିରପେକ୍ଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ବୈକଳ୍ପିକ କିମ୍ବା ନିରପେକ୍ଷ

53. ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ ପ୍ରକାରଭେଦ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ୨
(ଖ) ୩
(ଗ) ୪
(ଘ) ୫
Answer:
(ଗ) ୪

54. ସ୍ଵୀକୃତିମୂଳକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଭାବାତ୍ମକ
(ଖ) ନିଷେଧାତ୍ମକ
(ଗ) ସରଳ
(ଘ) ଜବିଳ
Answer:
(କ) ଭାବାତ୍ମକ

55. ଅସ୍ଵୀକୃତିମୂଳକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଭାବାତ୍ମକ
(ଖ) ନିଷେଧାତ୍ମକ
(ଗ) ସରଳ
(ଘ) ଜବିଳ
Answer:
(ଖ) ନିଷେଧାତ୍ମକ

56. ନିରପେକ୍ଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଯୁକ୍ତ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସରଳ
(ଖ) ଜବିଳ
(ଗ) ଭାବାତ୍ମକ
(ଘ) ନିଷେଧାତ୍ମକ
Answer:
(କ) ସରଳ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

57. ବୈକଳ୍ପିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଯୁକ୍ତ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସରଳ
(ଖ) ଜବିଳ
(ଗ) ଭାବାତ୍ମକ
(ଘ) ନିଷେଧାତ୍ମକ
Answer:
(ଖ) ଜବିଳ

58. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ଅଥବା ଚ ଛ ।
__________________
∴ ଗ ଘ ଅଟେ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଅଟେ ?
(କ) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଖ) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
(ଗ) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଘ) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
Answer:
(କ) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ

59. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଜ ଝ ନୁହେଁ ।
_________________________________
∴ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଅଟେ ?
(କ) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଖ) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
(ଗ) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଘ) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
Answer:
(ଖ) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ

60. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ , ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ଅଥବା ଚ ଛ ।
_____________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ଅଥବା ଜ ଝ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଅଟେ ?
(କ) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଖ) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
(ଗ) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଘ) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
Answer:
(ଗ) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ

61. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଜ ଝ ନୁହେଁ ।
________________________________
∴ ହୁଏତ କ ଖ ନୁହେଁ ଅଥବା ଚ ଛ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଅଟେ ?
(କ) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଖ) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
(ଗ) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଘ) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
Answer:
(ଘ) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ

62. କେବଳ କେଉଁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିରୋଧ ଯୁକ୍ତି ସମ୍ଭବ ଅଟେ ?
(କ) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଖ) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
(ଗ) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ
(ଘ) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
Answer:
(ଗ) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ

2. ସେସାରେର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ

3. ବାରୋକୋ (ଫାକ୍‌କୋ)ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ।
Answer:
ଫେରିଓ

4. ଫେଷ୍ଟିନୋର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

5. ‘ଡାରାପ୍‌’ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

6. ‘ଡାଟିସି’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

7. ‘ଡିସାମିସ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

8. ‘ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

9. ‘ଫେରିସୋନ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

10. ‘ବୋକାଡ଼ୋ’ (ଡୋକ୍‌ସାମୋପ୍ସ୍)ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

11. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ର ସାକ୍ଷାତ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ବାର୍ବାରା

12. ‘ସାମେନେସ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ

13. ‘ଫେସାପୋ’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

14. ‘ଫ୍ରେସିସୋନ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

15. ‘ଡିମାରିସ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

16. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

17. ‘ସେସାରେ’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

18. ‘ଫେଷ୍ଟିନୋ’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ

19. ‘ବାରୋକୋ’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ବାର୍ବାରା

20. ‘ଡାରାପ୍‌’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ

21. ‘ଡିସାମିସ୍’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

22. ‘ଡାଟିସି’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଫେରିଓ

23. ‘ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ବାର୍ବାରା

24. ବୋକାଡ଼ୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ବାର୍ବାରା

25. ‘ଫେରିସୋନ’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

26. ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ

27. ସାମେନେସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

28. ‘ଡିମାରିସ୍’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କଣ ଅଟେ ।
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ

29. ‘ଫେସାପୋ’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ବାର୍ବାରା

30. ‘ଫ୍ରେସିସୋନ୍’ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଡାରିଇ କିମ୍ବା ସେଲାମେଣ୍ଟ

31. କେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଅବୟବଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ତିନୋଟିଯାକ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଅଥବା ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଅଥବା ବୈକଳ୍ପିକ ଅଟେ ?
Answer:
ଅବିମିଶ୍ର

32. କେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅବୟବ ତ୍ରୟରେ ଏକାଧ୍ଵ ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ମିଶ୍ର

33. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ ଅଥବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ, ପକ୍ଷାବୟବ ଅଥବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଵିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି

34. ସ୍ଵୀକାରଭିଭିକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଭାବାତ୍ମକ

35. ସ୍ବୀକାରଭିଭିକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିଷେଧାତ୍ମକ

36. କେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ ଓ ଅପର ହେତୁବାକ୍ୟଟି ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ ?
Answer:
ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି

37. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଯୋଜକ ଓ ଅପର ହେତୁବାକ୍ୟଟି ନିରପେକ୍ଷ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତ

38. କେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି, ଅପର ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ନିରପେକ୍ଷ ବା ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ?
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟ ନ୍ୟାୟ

39. ନିରପେକ୍ଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଯୁକ୍ତ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସରଳ

40. ବୈକଳ୍ପିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଯୁକ୍ତ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଜବିଳ

41. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:

42. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ଅଥବା ଚ ଛ ।
___________________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର କୂଟନ୍ୟାୟ ଅଟେ ?
Answer:
ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ

43. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଜ ଝ ନୁହେଁ ।
________________________________
∴ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର କୂଟନ୍ୟାୟ ଅଟେ ?
Answer:
ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମାକ

44. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ଅଥବା ଚ ଛ ।
______________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ଅଥବା ଜ ଝ ଅଟେ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର କୂଟନ୍ୟାୟ ଅଟେ ?
Answer:
ଜବିଳ ଭାବାତ୍ମକ

45. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଜ ଝ ନୁହେଁ ।
____________________________________
∴ ହୁଏତ କ ଖ ନୁହେଁ ଅଥବା ଚ ଛ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର କୂଟନ୍ୟାୟ ଅଟେ ?
Answer:
ଜବିଳ ନିଷେଧାତ୍ମାକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ‘ଡାରିଇ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ‘ସେଲାରେଣ୍ଟ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

2. ‘ସେସାରେ’ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ସେସାରେ’ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

3. ‘ବାରୋକୋ’ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବାରୋକୋ’ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

4. ଫେଷ୍ଟିନୋର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଛ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫେଷ୍ଟିନୋର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

5. ‘ଡାରାପ୍‌’ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡାରାପ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

6. ଡାଟିସିର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡାଟିସିର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

7. ଡିସାମିସ୍ରର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡିସାମିସ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

8. ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

9. ଫେରିସୋନ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେଷ୍ଟିନୋ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫେରିସୋନ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

10. ବୋକାଡ଼ୋର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦୋକାଡ଼ୋର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

11. ବ୍ରାମାଣ୍ଟିସ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

12. ସାମେନେସ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସାମେନେସ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

13. ଫେସାପୋର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫେସାପୋର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

14. ଫ୍ରେସିସୋର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫ୍ରେସିସୋର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

15. ଡିମାରିସ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡିମାରିସ୍‌ର ସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

16. ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

17. ସେସାରେର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସେସାରେର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

18. ଫେଷ୍ଟିନୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫେଷ୍ଟିନୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

19. ବାରୋକୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବାରୋକୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

20. ଡାରାପ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡାରାପ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

21. ଡିସାମିସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡିସାମିସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

22. ଡାଟିସିର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡାଟିସିର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

23. ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଠିକ୍)

24. ବୋକାର୍ଡ଼ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବୋକାଡ଼ୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଠିକ୍)

25. ଫେରିସୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫେରିସୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

26. ବ୍ରାମାଣ୍ଟିସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ରାମାଣ୍ଟିସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

27. ସାମେନେସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସାମେନେସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

28. ଡିମାରିସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ବାର୍ବାରା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡିମାରିସ୍‌ର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

29. ଫେସାପୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫ୍ରେସିସୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)

30. ଫ୍ରେସିସୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଫେରିଓ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫ୍ରେସିସୋର ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଡାରିଇ କିମ୍ବା ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

31. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଅଥବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ, ପକ୍ଷାବୟବ ଅଥବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଅଥବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ, ପକ୍ଷାବୟବ ଅଥବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

32. ପକ୍ଷାବୟବରେ ପୂର୍ବଗକୁ ସ୍ଵୀକାର କଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁଗକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ ବିଧାନ ଠିକ୍ ନୁହେଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପକ୍ଷାବୟବରେ ପୂର୍ବଗକୁ ସ୍ୱୀକାର କଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁଗକୁ ସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ ବିଧାନ ଠିକ୍ ନୁହେଁ । (ଠିକ୍)

33. ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅନୁଗକୁ ସ୍ୱୀକାର କଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପୂର୍ବଗକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ ବିଧାନ ଠିକ୍ ନୁହେଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅନୁଗକୁ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପୂର୍ବଗକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ ବିଧାନ ଠିକ୍ ନୁହେଁ । (ଠିକ୍)

34. ସ୍ଵୀକାରଭିଭିକ ଯୁକ୍ତିକୁ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସ୍ଵୀକାରଭିତ୍ତିକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

35. ଅସ୍ଵୀକାରଭିଭିକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅସ୍ଵୀକାରଭିଭିକ ଯୁକ୍ତିକୁ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

36. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
______________________________
∴ ଗ ଘ ଅଟେ ।
ଏହା ନିଷେଧାତ୍ମକ ପ୍ରାକନ୍ଧିକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
__________________________________
∴ ଗ ଘ ଅଟେ ।
ଏହା ଭାବାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

37. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ନୁହେଁ ।
___________________________________
∴ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ଏହା ଭାବାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ନୁହେଁ ।
_________________________________
∴ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ଏହା ନିଷେଧାତ୍ମକ ପ୍ରାକନ୍ଧିକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

38. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ, ପକ୍ଷାଦୟବ ବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ, ପକ୍ଷାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

39. ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିକଳ୍ପକୁ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସ୍ୱୀକାର କଲେ, ଅନ୍ୟ ବିକଳ୍ପଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । ଏହାର ବିପରୀତ ରୀତି ଗ୍ରହଣୀୟ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିକଳ୍ପକୁ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ, ଅନ୍ୟ ବିକଳ୍ପଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । ଏହାର ବିପରୀତ ରୀତି ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ । (ଠିକ୍)

40. କ ଉଭୟ ଖ ଓ ଗ ନୁହେଁ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
___________________________
∴ କ ଗ ନୁହେଁ
ଏହା ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କ ଉଭୟ ଖ ଓ ଗ ନୁହେଁ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
_________________________
∴ କ ଗ ନୁହେଁ ।
ଏହା ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

41. ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିକଳ୍ପକୁ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ଅନ୍ୟଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିକଳ୍ପକୁ ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ଅନ୍ୟଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । (ଠିକ୍)

42. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି, ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ଅଥବା ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ତାହାକୁ ପ୍ରାକଵିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି, ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ଅଥବା ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

43. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଦୁଇଟି ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

44. ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

45. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ନିରପେକ୍ଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଥବା ବୈକଳ୍ପିକ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

46. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀ ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ । (ଠିକ୍)

47. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ ପାଞ୍ଚ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଚାରି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । (ଠିକ୍)

48. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ ଅଥବା ଚ ଛ ହୁଏ ।
_________________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଏହା ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ ଅଥବା ଚ ଛ ହୁଏ ।
_________________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଏହା ଏକ ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

49. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ ଅଥବା ଚ ଛ ହୁଏ ।
_________________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ ଅଥବା ଜ ଝ ହୁଏ ।
ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ ଅଥବା ଚ ଛ ହୁଏ ।
________________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ ଅଥବା ଜ ଝ ହୁଏ ।
ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

50. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଚ ଛ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଚ ଛ ନୁହେଁ ।
_____________________________
∴ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ଏହା ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଚ ଛ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଚ ଛ ନୁହେଁ ।
_______________________________
∴ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ଏହା ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

51. ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ, ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଜ ଝ ନୁହେଁ ।
___________________________________
∴ ହୁଏତ କ ଖ ନୁହେଁ ଅଥବା ଚ ଛ ନୁହେଁ ।
ଏହା ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ଚ ଛ ହୁଏ ତେବେ ଜ ଝ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ ଅଥବା ଜ ଝ ନୁହେଁ ।
_______________________________________
∴ ହୁଏତ କ ଖ ନୁହେଁ ଅଥବା ଚ ଛ ନୁହେଁ ।
ଏହା ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ‘ଫେଲଶଫ୍‌ଟୋନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ଫେରିଓ

2. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଗୋଟିଏ ସଦୋଷ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସେହି ନ୍ୟାୟରୂପର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟରେ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରୋକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

3. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ‘ମ’ ଥିଲେ ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ

4. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ବର୍ଷ ପରେ ‘ପ୍’ଥିଲେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

5. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ନାମର ଅନ୍ତରସ୍ଥ ବର୍ଷ ପରେ ‘କ୍’ ଥିଲେ ନ୍ୟାୟରୂପଟି ___________ ର ସୂଚନା ଦିଏ ।
Answer:
ତତ୍ପୂର୍ବବର୍ଭୀ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ଭନ

6. ‘ଡିମାରିସ୍’କୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରୁପେ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କରାଯାଇପାରେ ।
Answer:
ଡାରିଇ

7. ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

8. ‘ସେସାରେ’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ସେଲାରେଣ୍ଟ୍

9. ‘ଡାରାପ୍‌ଟି’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ଡାରିଇ

10. ‘ଫେସାପୋ’ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ଫେରିଓ

11. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ବାର୍ବାରା

12. ‘ବାରୋକୋ’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ଫେରିଓ

13. ବୋକାର୍ଡୋ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରୂପେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ___________ କୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଡାରିଇ

14. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ___________ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୁଏ ।
Answer:
ବାର୍ବାରା

15. ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନର କୌଣସି ହେତୁବାକ୍ୟ ___________ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।
Answer:
ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟ

16. ସାପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ହେଲେ, ପକ୍ଷାବୟବ ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ସଦର୍ଥକ

17. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ମୌଳିକ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ___________ ସଂସ୍ଥାନ ହିଁ କେବଳ ବୈଧ ସଂସ୍ଥାନ ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ

18. ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ସାଧାବୟବ ସର୍ବଦା ___________ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ସାମାନ୍ୟ

19. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ___________ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେଲେ ହେତୁପଦ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ।
Answer:
ସାମାନ୍ୟ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

20. ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ___________ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୁଏ ।
Answer:
ନଞର୍ଥକ

21. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ କୌଣସି ହେତୁବାକ୍ୟ ___________ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।
Answer:
ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟ

22. ___________ ସଂସ୍ଥାନରେ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୁଏ ।
Answer:
ଚତୁର୍ଥ

23. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ସାଧାବୟବ ___________ ହୁଏ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ___________ ହୁଏ ।
Answer:
ସାମାନ୍ୟ, ସଦର୍ଥକ

24. ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରକାରଭେଦ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ___________ ଓ ___________ ଭାବେ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ।
Answer:
ମିଶ୍ରିତ, ଅବିମିଶ୍ର

25. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅବୟବଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ତିନୋଟିଯାକ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଅଥବା ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଅଥବା ବୈକଳ୍ପିକ ତାହାକୁ ___________ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅବିମିଶ୍ର

26. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅବୟବ ତ୍ରୟରେ ଏକାଧ୍ଵକ ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ___________ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମିଶ୍ର

27. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଅଥବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ, ପକ୍ଷାବୟବ ଅଥବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ___________ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ

28. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ___________ ବାକ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ପ୍ରାକନ୍ଦିକ

29. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବ ___________ ବାକ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ନିରପେକ୍ଷ

30. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ___________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ନିରପେକ୍ଷ

31. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ବୀକାର କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଣାଳୀକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ବୀକରଣେ ସ୍ଵୀକରଣ

32. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅନୁଗକୁ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ପୂର୍ବଗକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରିବା ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଣାଳୀକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅସ୍ଵୀକରଣେ ଅସ୍ଵୀକରଣ

33. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କରି ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ___________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ

34. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷାବୟବରେ ପୂର୍ବଗକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରି ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ___________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ପୂର୍ବଗ ଅସ୍ବୀକୃତି

35. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ, ପକ୍ଷାବୟବ ବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ -ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି

36. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଯୋଜକ ଓ ଅପର ହେତୁବାକ୍ୟଟି ନିରପେକ୍ଷ, ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି

37. ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ବିଯୋଜକ

38. ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଓ ଅପର ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ତାହାକୁ ___________ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

40. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ଦୁଇଟି ___________ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରାକଳ୍ପିକ

41. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟଟି ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ବୈକଳ୍ପିକ

42. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ___________ ବା ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ବୈକଳ୍ପିକ, ନିରପେକ୍ଷ

43. କେବଳ ___________ ଯୁକ୍ତିକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
Answer:
ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ସର୍ଜନାତ୍ମକ ରଚନା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Grammar ସର୍ଜନାତ୍ମକ ରଚନା Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ସର୍ଜନାତ୍ମକ ରଚନା

୧। ଆପଣା ହସ୍ତେ ଜିହ୍ଵା ଛେଦି

ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗତରେ ଲେଖାଅଛି –
ଆପଣା ହସ୍ତେ ଜିହ୍ଵା ଛେଦି,
କେ ତାର ଅଛି ପ୍ରତିବାଦୀ ।
ଜିହ୍ଵା ଆମର ଏକ ଅନ୍ୟତମ ଅଙ୍ଗ ବିଶେଷ । ଜିହ୍ବାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଦୁଇଟି । ଜିହ୍ଵା ସାହାଯ୍ୟରେ ଆମେ ଆମ ମନର ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହେଉ ଅର୍ଥାତ୍ କଥା କହିଥାଉ ଏବଂ ଉଦର ପୂର୍ତ୍ତି ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କଲାବେଳେ ତା’ର ସ୍ଵାଦ ବାରିପାରୁ । କିନ୍ତୁ କେହି ଯଦି ନିଜ ହାତରେ ନିଜେ ତାହା କାଟିଦିଏ ତେବେ ସେ ନିଜର କ୍ଷତିସାଧନ କରିଥାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେହି ତା’ର ପ୍ରତିବାଦ କଲେ ମଧ୍ୟ କିଛି ଫଳ ହୁଏନାହିଁ । ଏଠାରେ ମଣିଷ ନାନା ମନ୍ଦକାର୍ଯ୍ୟ କରି ବିପଦକୁ ଡାକିଆଣେ । ସେ ଜାଣିପାରେ ନାହିଁ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭଲ କର୍ମର ଭଲ ଫଳ ଏବଂ ମନ୍ଦ କର୍ମର ମନ୍ଦ ଫଳ ଅଛି । ସ୍ଵାର୍ଥ ଏବଂ ଲୋଭ ତାକୁ ଏ ଦିଗରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦିଅନ୍ତି । ବାହାରକୁ ଚାତୁର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଚମତ୍କାର ମଣିଷକୁ ଭୋଗିବାକୁ ପଡ଼େ । ଲାଞ୍ଚ-ମିଛ, ସରକାରୀ ପାଣ୍ଠି ଆତ୍ମସାତ୍ କରୁଥିବା ଭଦ୍ର ଭୋଗିଲେ ତାକୁ କେହି ସେ ଲଜ୍ଜାରୁ ରକ୍ଷା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ନିଜ ଭାଗ୍ୟ ଆଉ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ସହଜରେ ସୁଧାରି ନେବାପାଇଁ ଯଦି କେହି ଭଣ୍ଡବାବାଙ୍କ ଶରଣାଗତ ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ବାବାଙ୍କ କବଳରୁ ମୁକ୍ତିପାଇବା ସହଜ ହୁଏ ନାହିଁ । ଅଧ୍ଵକ ଧନପ୍ରାପ୍ତିର ଆଶାରଖ୍ କେହି ଯଦି ଚିଟ୍‌ଫଣ୍ଟରେ ଅର୍ଥ ବିନିଯୋଗ କରେ, ତେବେ ତା’ର ସମସ୍ତ କ୍ଷତି ପାଇଁ ସେ ନିଜେ ହିଁ ଦାୟୀ । ଛାତ୍ର-ଛାତ୍ରୀମାନେ ପାଠପଢ଼ାରେ ମନ ନ ଦେଇ ଯଦି ପରୀକ୍ଷାରେ ଅସିତ୍ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରନ୍ତି ସେଠିବି ସଫଳତାର ଯେଉଁ କଳାଦାଗ ଲାଗିଯିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ନିଜେ ହିଁ ଦୋଷୀ । ମଦ୍ୟପାନ କରିଥିବା ଗାଡ଼ିଚାଳକର ଯଦି ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ତେବେ ତା’ ପାଇଁ ସେ ନିଜେ ହିଁ ବିପଦର କାରଣ ହେବ । ସବୁ ଜାଣି ମଧ୍ଯ ଯିଏ ନିଜେ ନିଜ ପାଇଁ ଗାତ ଖୋଳେ, ସେଠାରେ ‘ଆ’ ବଳଦ ମୋତେ ବିନ୍ଦ୍’ ପରି ନାନା ‘ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଗ ଆସେ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ‘ଆପଣା ହସ୍ତେ ଜିହ୍ଵା ଛେଦି’’ର ପ୍ରବାଦଟି ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି ।

୨ । କୁସୁମ ପରଶେ ପଟ ନିସ୍ତରେ

କୁସୁମ ଅର୍ଥାତ୍ ଫୁଲର ମାଳଟିଏ ଗୁନ୍ଥି ଦେବତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଅର୍ପଣ କରିବାକୁ ହେଲେ କଦଳୀ – ପଟୁଆର ସାହାଯ୍ୟ ଦରକାର ପଡ଼େ । ପ୍ରକୃତରେ କଦଳୀ-ପଟୁଆର ସେମିତି ଭାଗ୍ୟ ନ ଥାଏ ଯେ ତାହା ଏକାକୀ ଠାକୁରଙ୍କଠାରେ ଶୋଭା ପାଇପାରିବ । ଦାଳୁଅ ଯୋଗେ କାନିସିରି ପାଣି ପାଇବା ପରି ଫୁଲ ଯୋଗୁଁ କଦଳୀ-ପଟୁଆର ହିଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ବଢ଼ିଥାଏ । କଦଳୀ-ପଟୁଆ ପରି ହେୟ ବା ନଗଣ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନ ମହତ୍ତ ଲୋକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସି ତା’ର ଘୃଣ୍ୟ ଜୀବନରୁ ନିସ୍ତାର ପାଇଥାଏ ।

ସେଥ‌ିପାଇଁ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯଦି ଜଣେ କ୍ଷଣକ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସଜନ ସଙ୍ଗତି କରେ, ତେବେ ତାହା ଏ ଭବସାଗରରୁ ନୌକାସଦୃଶ ତାକୁ ପାର କରିଦେଇ ପାରିବ । ଦସ୍ୟୁ ରତ୍ନାକର ଏକଦା ନାରଦଙ୍କ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲେ । ଜଗାଇ ମାଧାଇଙ୍କ ପରି ପାପୀ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସି ହରିନାମ ଭଜିବାରୁ ଏ ପଙ୍କିଳ ସଂସାରରୁ ଉଦ୍ଧାର ପାଇଥିଲେ । ଏହିପରି ଉଦାହରଣ ଅସଂଖ୍ୟ ରହିଛି । ଜଣକର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଭବିଷ୍ୟତ ପ୍ରକୃତରେ ମହତ୍ୱାକଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । କଦଳୀ-ପଟୁଆ କୁସୁମ ପରି ପବିତ୍ର ସୃଷ୍ଟି ସହ ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ଯେଉଁ ଉଚ୍ଚ ମହତ୍‌ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । କଦଳୀ-ପଟୁଆ କୁସୁମ ପରି ପବିତ୍ର ସୃଷ୍ଟି ସହ ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ଯେଉଁ ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ, ତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଏହିପରି କୁହାଯାଇଛି ଯେ ‘କୁସୁମ ପରଶେ ପଟ ନିସ୍ତରେ ।’’

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ସର୍ଜନାତ୍ମକ ରଚନା

୩ । ଧୀର ପାଣି ପଥର କାଟେ

ଗିରିଗହ୍ଵର ମଧ୍ୟରେ ଝରି ଝରି ବହି ଚାଲିଥିବା ନିର୍ଝରିଣୀ ପରିଶେଷରେ ସୁବୃହତ୍ ନଦୀରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ମାତ୍ର ପାର୍ବତ୍ୟ ଶେଯରେ ତା’ର ଗତିରୋଧ କରନ୍ତି କାହିଁ କେତେ ଶିଳାଖଣ୍ଡ । ଧୀରେ ଧୀରେ ବହି ଆସୁଥ‌ିବା ଝରଣା ଆଗକୁ ବହିଯିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରୁ ନିବୃତ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଅହରହ ତା’ର ସଂଗ୍ରାମ ପ୍ରାୟ ଜାରି ରହିଥାଏ । ଧୀର ଗତିରେ ତା’ର ଏ ଅବିରତ ଚେଷ୍ଟା ତାକୁ ଶେଷରେ ସଫଳ କରେ ଏବଂ ସେ ଶିଳାଖଣ୍ଡର ବାଧାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଆଗକୁ ବହିଯାଏ । ଧୀର ଗତିର ପାଣି ହିଁ ଶିଳାକୁ କ୍ଷୟ କରିପାରେ ଓ ବିଶାଳ ପ୍ରସ୍ତରଖଣ୍ଡ ଶେଷରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ବାଲିରେଣୁରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଯାହା ଧୀର ପାଣିଦ୍ଵାରା ସମ୍ଭବ ହୁଏ, ତାହା ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବା ପ୍ରଖର ସ୍ରୋତରେ ବହି ଚାଲିଥିବା ପାଣି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

ପ୍ରକୃତିର ଏ ଉଦାହରଣରୁ ଆମକୁ ମଧ୍ୟ ଶିଖୁବାର ଅଛି । ଯଦି ଜଣେ ଶାନ୍ତ ଓ ଧୀର ଭାବରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକରେ, ତେବେ ସେ ପରିଶେଷରେ ସଫଳ ହୋଇଥାଏ । ଜୀବନର ଚଲାବାଟରେ ହୁଏତ ଅନେକ ବାଧାବିଘ୍ନ ଆସିପାରେ, ତହିଁରେ ବିଚଳିତ ନ ହୋଇ ଜଣେ ତା’ର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଅବ୍ୟାହତ ରଖିବା ଉଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସଫଳ ହୋଇପାରିବେ । ପୂର୍ବର ଗୁରୁ ପରମ୍ପରାଠାରୁ ଆଜିର ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆବିଷ୍କାର ଯାଏ, ସର୍ବତ୍ର କେବଳ ନୀରବ ସାଧକ ହିଁ ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ଧୀର ଶାନ୍ତ ଭାବରେ କରୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟର ସଫଳତାକୁ ‘ଧୀର ପାଣି ପଥର କାଟେ’’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

୪। ଲେମ୍ବୁଅତି ଚିପୁଡ଼ିଲେ ପିତା

ଲେମ୍ବୁର ସ୍ଵାଦ ଖଟା । ଆବଶ୍ୟକ ଅନୁଯାୟୀ ଏହାକୁ ଚିପୁଡ଼ି ପିଇଲେ ଏହାର ସ୍ବାଭାବିକ ସ୍ବାଦ ଅନୁଭବ କରିହୁଏ । ମାତ୍ର ସେଇ ଲେମ୍ବୁକୁ ଅତିମାତ୍ରାରେ ଚିପୁଡ଼ିଲେ ଏହା ପିତା ଓ ଅରୁଚିକର ଲାଗିଥାଏ । ପ୍ରକୃତରେ ଆମେ ଜୀବନରେ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ତା’ର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ଭିତରେ ରହିଲେ ଭଲ। ପ୍ରତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତିକଥା ସର୍ବଦା ହାନିକାରକ ହୋଇଥାଏ । ଅତି ପରିଚୟରେ ଗୌରବ ନଷ୍ଟ ହୁଏ, ଅତି ଭକ୍ତିରେ ଚୋରର ଲକ୍ଷଣ ଫୁଟିଉଠେ । ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଅତି ଶାସନ କଲେ, ସେମାନେ ପଥ ହୁଡ଼ନ୍ତି, ଅତି କଥନ ଓ ଅତି ତୋଷାମଦ ତା’ର ବିପରୀତ ଫଳ ଦେଇଥାଏ । କଥା ଅଛି ଅତି ଦର୍ପ କରିବାରୁ ରାବଣର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଲଙ୍କା ଧ୍ଵଂସ ଓ ଶ୍ରୀହୀନ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା, ଅତି ଦାନ କରିବାରୁ ବଳିଙ୍କୁ ବାମନାବତାରରେ ଭଗବାନ ପାତାଳପୁରକୁ ଚାପି ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଅତି ହିଁ ସର୍ବଦା ଗର୍ହିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବହୁ ଅନର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ନାନା ଅନିଷ୍ଟ ମଧ୍ୟ ଘଟାଇଥାଏ । ଜୀବନରେ ଯେକୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାତ୍ରାତ୍ଵିକ ବା ‘ଅତି’ର ପ୍ରୟୋଗ ଅରୁଚିକର ହେବା ସହ ନାନା ବିଘ୍ନ ଘଟାଉଥିବାରୁ କଥିତ ଅଛି ଯେ ‘ଲେମ୍ବୁ ଅତି ଚିପୁଡ଼ିଲେ ପିତା’’ ।

୫। ଅର୍ଥ ହିଁ ଅନର୍ଥର ମୂଳ

ଅର୍ଥ ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନଦଣ୍ଡ ଏବଂ – ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା । ପରିବାରଟିଏ ଅର୍ଥ ସାହାଯ୍ୟରେ ହିଁ ଆପଣାର ଭରଣ ପୋଷଣ କରିଥାଏ ଓ ପରିବାରର ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଗଢ଼ି ତୋଳିବାରେ ମନ ଦେଇଥାଏ । ସେହିପରି ରାଜ୍ୟ ଓ ଦେଶ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୁଗମ କରିବାପାଇଁ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥା’ଛି । ସକଳ ପ୍ରକାର କିଣା-ବିକା ପାଇଁ ଅର୍ଥ ଦରକାର । ଡାକ୍ତର ରୋଗୀର ଚିକିତ୍ସା କରିବା, ଅଧ୍ୟାପକ ପାଠ ପଢ଼ାଇବା ଇଞ୍ଜିନିୟର ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଯୋଗ କରିବା, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା କରିବା ଏବଂ ଓକିଲ ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥ ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଦୁଃଖର କଥା ନିଜର ପୁଞ୍ଜି ବଢ଼ାଇବାରେ ତଥା ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ କରିବାରେ ମଣିଷ ଯେକୌଣସି ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅବିଚାର କରିବାକୁ କୁଣ୍ଠିତ ହୁଏନାହିଁ ।

ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବଢ଼ାଉଥ‌ିବାରୁ ଏଠାରେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଲୋଭ, ଆସକ୍ତି, ଈର୍ଷା, ହିଂସା ଓ ପରଶ୍ରୀକାତରତା ଆଦି ମନ୍ଦ ଗୁଣର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ଅର୍ଥଲୋଭ ମଣିଷକୁ ପଶୁତୁଲ୍ୟ ଭୟାନକ ଓ ହିଂସ୍ର କରି ଦେଇଥାଏ । ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ମାଦକତାରେ ବଶୀଭୂତ ଲୋକେ ଅର୍ଥର ଅପବ୍ୟବହାର କରି ସମାଜରେ ଲାଞ୍ଚ, ମିଛ, ଜାଲ୍, ଜୁଆଚୋରି ଆଦି ନିନ୍ଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ଦ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଅର୍ଥ ହିଁ ନାନା ଦୁର୍ନୀତି ଓ ଅପରାଧର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥ ମଣିଷକୁ ଏପରି କବଳିତ କରି ରଖିଥାଏ ଯେ ସେ ଆଉ ନିଜ ଆୟତ୍ତରେ ରହେନାହିଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବରୁ ଭୀଷ୍ମ ଯୁଧ୍ୱଷ୍ଠିରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ – ‘ପୁରୁଷ ଅର୍ଥର ଦାସ । ଅର୍ଥ କାହାର ଦାସ ନୁହେଁ । ସେ ଅର୍ଥଦ୍ବାରା କୌରବଙ୍କ ନିକଟରେ ବନ୍ଧା । ଅର୍ଥର ଏହି ଅନର୍ଥ ଓ ବିଷାକ୍ତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା’ ଦେଖୁ କୁହାଯାଇଛି – ‘ଅର୍ଥ ହିଁ ଅନର୍ଥର ମୂଳ’’ ।

୬ । ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟା ଭୟଙ୍କରୀ

ବିଦ୍ୟାର ଶକ୍ତି ଅକଳନ୍ତି । ଅନ୍ୟକୁ ଧନରତ୍ନ ଦାନ କଲେ ତାହା ସରି ସରି ଆସିଥାଏ । ମାତ୍ର ବିଦ୍ୟାରୂପକ ଧନକୁ ଯେତେ ଦାନ କଲେ ତାହା ସେତେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ସେଥପାଇଁ ମଣି-ମାଣିକ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରର ଅଧିକାରୀ ରାଜା କେବଳ ନିଜ ଦେଶରେ ପୂଜା ପାଉଥିବାବେଳେ ବିଦ୍ଵାନଟିଏ ଦେଶ-ବିଦେଶ ସର୍ବତ୍ର ପୂଜା ପାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାର ମହତ୍ ଗୁଣ ହେଉଛି ତାହା ଆମର ସମସ୍ତ ସଂକୀର୍ୟତାକୁ ଦୂରକରି ଆମକୁ ମୁକ୍ତ ଓ ଉଦାର କରିଥାଏ । ଯେ ଯେତେ ବିଦ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ପାଇଁ ଆହୁରି ଅନେକ କିଛି ବାକି ରହିଯାଏ । ପ୍ରକୃତରେ ବିଦ୍ୟା ଅର୍ଜନର ଶେଷ ନାହିଁ । ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପରି ବୈଜ୍ଞାନିକ ବୋଧହୁଏ ସେଥ‌ିପାଇଁ କହିଥିଲେ – ‘ମୁଁ ଜ୍ଞାନର ଅନନ୍ତ ବେଳାଭୂମିରୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ଉପଳ କେତେଖଣ୍ଡ ମାତ୍ର ସଂଗ୍ରହ କରିଛି ।’’ ଜ୍ଞାନୀ-ଗୁଣୀଜନ ତେଣୁ ନମ୍ର ଓ ବିନୟୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ଠିକ୍ ଫଳନ୍ତି ଗଛ ନଇଁପଡ଼ିବା ପରି ।

ଅପରପକ୍ଷରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ ଯେଉଁମାନେ ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟା ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ସେମାନେ ନିଜ ନିଜର ସ୍ଵଳ୍ପ ଜ୍ଞାନକୁ ନେଇ ଗର୍ବରେ ଫାଟିପଡ଼ନ୍ତି । ନିଜେ ସବୁ ଜାଣିଛନ୍ତି ବୋଲି ଓ ଜଣେ ଜଣେ ମହାଜ୍ଞାନୀ ବୋଲି ମନେକରି ଏତେ ଅହଙ୍କାର ଦେଖାଇଥା’ନ୍ତି, ଯାହାକୁ ସହ୍ୟ କରି ହୁଏନା । ସଂସ୍କୃତରେ ଶ୍ଳୋକଟିଏ ଅଛି –

‘‘ ଅଗାଧ ଜଳସଂଚାରୀ ରୋହିତୋ ଜୈବ ଗର୍ବିତ
ଗଣ୍ଡୁଷୋଦକମ।ତ୍ରେଣ ଶଫରୀ ଫର୍ଫରାୟତୋ’’

ଅର୍ଥାତ୍ ଅଗାଧ ଜଳରେ ସଂଚରଣ କରୁଥିବା ରୋହିମାଛ କେବେ ତା’ର ଗର୍ବ ଦେଖାଏ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଗଣ୍ଡୁଷେ ବା ପୋଷେମାତ୍ର ଜଳରେ ଥାଇ ଦଣ୍ଡକିରି ମାଛ ଫରଫର ହେଉଥାଏ । ଦେଖାଯାଏ, ସୀମିତ ଜ୍ଞାନସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ପୋଷେମାତ୍ର ଜଳରେ ଥାଇ ଦଣ୍ଡକିରି ମାଛ ଫରଫର ହେଉଥାଏ । ଦେଖାଯାଏ, ସୀମିତ ଜ୍ଞାନସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବେଙ୍ଗମାନଙ୍କର ରଡ଼ି ପରି ଉଚ୍ଚ କଣ୍ଠରେ ସେମାନଙ୍କ ତଥାକଥ୍‌ ଜ୍ଞାନର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଦେଖାଇ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି । ପ୍ରକୃତରେ ନିଜର ସ୍ଵଜ୍ଞାନ ଯୋଗୁଁ ଏମାନେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସଫଳ ଭାବରେ ପୂରଣ କରିପାରି ନଥା’ନ୍ତି । ଅଳ୍ପଜ୍ଞାନୀ ଲୋକ ନିଜ ସୀମିତ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରୟୋଗ କରି ବେଳେବେଳେ ଏପରି ଭୁଲ୍ କରି ବସନ୍ତି ଯେ ଯାହାର ଫଳ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୟାନକ ହୋଇଥାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ‘ଅଳ୍ପବିଦ୍ୟା ଭୟଙ୍କରୀ’ ବୋଲି ଯୁଗେ ଯୁଗେ ପ୍ରବାଦ ରହିଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ସର୍ଜନାତ୍ମକ ରଚନା

୭ । ତୁଳସୀ ଦୁଇପତ୍ରରୁ ବାସେ

ଜଣେ ସଚ୍ଛୋଟ ଓ ବଡ଼ମଣିଷ ହେବ, ତା’ହେଲେ ସେହି ପିଲାଟିର ହେତୁ ହେବା ଦିନରୁହିଁ ନିଜର ସୁଗୁଣରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆପଣାର କରି ନେଇଥାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଯଦି କୌଣସି ପିଲା ଭବିଷ୍ୟତରେ ଜଣେ ମନ୍ଦ ପ୍ରକୃତିର ଲୋକ ହେବ, ତାହେଲେ ତାହାର ଖଳବୁଦ୍ଧି ବା ଦୁଷ୍ଟବୁଦ୍ଧି ସେହି ପିଲାଦିନରୁହିଁ ପ୍ରକାଶ ପାଇବ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କୁହାଯାଇଥାଏ ତୁଳସୀ ଦୁଇପତ୍ରରୁ ବାସେ ଏବଂ ବିଛୁଆତି ଦୁଇପତ୍ରରୁ ଗଲୁ କରେ ।

ଭଗବାନ୍ କୃଷ୍ଣ କଂସର ବନ୍ଦୀଘରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ । କଂସାସୁର, ବସୁଦେବ ଓ ଦେବକୀଙ୍କୁ ଲୁହାର ଶିକୁଳିରେ ବାନ୍ଧି ରଖିଥିଲା । ମାତ୍ର କୃଷ୍ଣ ଜନ୍ମହେବା ପରେ ସେହି ଶିକୁଳି ଖୋଲି ଯାଇଥିଲା । ବନ୍ଦୀଘରର ସବୁଦ୍ୱାର ଫିଟି ଯାଇଥିଲା । ପ୍ରହରୀମାନେ କାଳନିଦ୍ରାରେ ଅଚେତନ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ସୁଯୋଗରେ ବସୁଦେବ ଶିଶୁକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଏକ ପାତ୍ରରେ ଶୁଆଇ ନେଇ ରାଜା ନନ୍ଦଙ୍କ ଘରେ ଛାଡ଼ି ଆସିଥିଲା । ଯିବାବାଟରେ ଅନେକ ବିପଦର ସୂଚନା ମିଳିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବୁକିଛି ଆପେ ଆପେ ଦୂର ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । କୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କ ଘରେ ଏବଂ ସ୍ନେହମୟୀ ଜନନୀଙ୍କ କେଳରେ ବାଲ୍ୟସମୟ ଅପୂର୍ବ ଲୀଳାଖେଳା କରି କଟାଇ ଦେଇଥିଲେ । କୃଷ୍ଣ ଯେ ସାଧାରଣ ଶିଶୁ ନୁହଁନ୍ତି, ତାହା ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସେହି ବାଳକଦିନରୁ ସେ ଅନେକ ଅସୁର ଅସୁରୀଙ୍କୁ ମାରିଥିଲେ । କାଳୀୟନାଗର ଗର୍ବକୁ ହରଣ କରିଥିଲେ । ଇନ୍ଦ୍ରର କୋପରୁ ଗୋପପୁରକୁ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ । କ୍ରମେ ସେ ମଥୁରାକୁ ଯାଇ କଂସାସୁରର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହୋଇଥିଲେ ।

କୃଷ୍ଣ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ତ୍ତର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ ଭାବରେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ଯେ ଲୀଳା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଏବଂ ଦୁଷ୍ଟମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କରି ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ତାଙ୍କର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା, ତାହା କୃଷ୍ଣଙ୍କର ପିଲାଦିନରୁହିଁ ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା ।

କେବଳ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କାହିଁକି ଭଗବାନ୍ ବୁଦ୍ଧ, ଯୀଶୁ, ଶଙ୍କର ଆଦି ଧର୍ମପ୍ରଚାରକମାନଙ୍କର ମହନୀୟତା ଅତି ଅଳ୍ପ ବୟସରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ତେଣୁ ପିଲାଦିନର ସୁଗୁଣକୁ ଦେଖି କୁହାଯାଇଥାଏ, ‘ତୁଳସୀ ଦୁଇପତ୍ରରୁ ବାସେ’ । କାରଣ ସେହି ପିଲାଦିନହିଁ ବଡ଼ ମଣିଷ ହେବାର ସବୁକିଛି ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ ।

୮ । ବିରାଡ଼ି କପାଳକୁ ଶିକା ଛିଡ଼ିବା

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ମଣିଷ ଯାହା ଖୋଜୁଥାଏ, ଅକସ୍ମାତ୍ ଯଦି ତାକୁ ସେହି ଖୋଜୁଥ‌ିବା ଜିନିଷଟି ମିଳିଯାଏ, ତା’ହେଲେ ସେ ବହୁ ଆତ୍ମପ୍ରସାଦ ଲାଭକରେ । ବିରାଡ଼ି ମାଛ, ଶୁଖୁଆ ଓ କ୍ଷୀର ଆଦି ଖାଇବାପାଇଁ ସବୁବେଳେ ଛକି ରହିଥାଏ । ସୁଯୋଗ ଦେଖିଲେ ସେ ତାହାକୁ ଖାଇଦିଏ । ବିରାଡ଼ି ଭୟରେ ସମସ୍ତେ ମାଛ, ଶୁଖୁଆ ବା କ୍ଷୀର ଓ ଦହିକୁ ଶିକାରେ ରଖିଥା’ନ୍ତି । ବିରାଡ଼ି ଶିକାରୁ ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ତାହାକୁ ଖାଇପାରେ ନାହିଁ । ଯଦି ଦୈବାତ୍ ଶିକା ଛିଡ଼ିପଡ଼େ ତାହେଲେ ବିରାଡ଼ିକୁ ଆଉ କଷ୍ଟ କରିବାକୁ ପଡ଼େ ନାହିଁ । ସେ ଖୁସି ମନରେ ମାଛ, ଶୁଖୁଆ ଖାଇଦିଏ । ସାମାଜିକ ସ୍ତରରେ ଯଦି କାହାକୁ ଚାହୁଁଥ‌ିବା ଜିନିଷ ମିଳିଯାଏ, ତାହେଲେ କୁହାଯାଏ ବିରାଡ଼ି କପାଳକୁ ଶିକା ଛିଡି଼ଛି ।

ଗଳ୍ପ –
କ୍ଷିତିଶ୍ଵାବୁଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ପୁଅ ବାପୁନ୍ । ସେ ଭାରି ମିଠାପ୍ରିୟ । ଘରକୁ ରସଗୋଲା, ଗୋଲାପଜାମୁ, ସନ୍ଦେଶ, ପେଡ଼ା ଆଦି ଯାହା ଆସେ ସେ ତାହାକୁ ଅଧିକ ଖାଇଦିଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଟିକିଏ ବୟସ ତୁଳନାରେ ମୋଟା ହୋଇଗଲା । ଡାକ୍ତର ବାପୁକୁ କହିଲେ ମିଠା ଖିଆ କମାଇ ଦେବାକୁ । ବାପା ଓ ମା’ଙ୍କୁ କହିଲେ ପୁଅକୁ ଆଉ ମିଠା ନଦେବାକୁ । ସେହିଦିନୁ ବାପୁନ୍‌ର ମା’ ଘରକୁ ମିଠା ଆସିଲେ ଫ୍ରିଜ୍‌ରେ ମିଠା ରଖି ତାଲା ପକାଇ ଦିଅନ୍ତି । ବାପୁନ୍‌ର ମନ ସବୁବେଳେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ, କିପରି ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ ମିଠା ଖାଇବ । ମାତ୍ର ସେ ମିଠା ଖାଇପାରେ ନାହିଁ ।

ଦିନେ ତରତର କରି ଫ୍ରିଜକୁ ତାଲା ପକାଉ ପକାଉ, ତାଲାଟି ଖରାପ ହୋଇଗଲା । ଆଉ ଫ୍ରିଜକୁ ତାଲା ପକାଯାଇ ପାରିଲା ନାହିଁ । ବାପା ମା’ ବାହାରକୁ ଗଲାପରେ ବାପୁନ୍ ମନଖୁସିରେ ଫ୍ରିଜ୍ ଖୋଲି ମିଠା (ରସଗୋଲା) ଖାଇଲା । କାରଣ ସେ ଯେଭଳି ସୁଯୋଗ ଖୋଜୁଥିଲା, ଅକସ୍ମାତ୍ ତାକୁ ସେହି ସୁଯୋଗ ମିଳିଗଲା ।

ମା’ ଘରକୁ ଫେରିଲେ । ଫ୍ରିଜ୍ ଖୋଲି ଦେଖିଲେ ରସଗୋଲା ଟିଫିନ୍‌ରୁ ଅଧା ରସଗୋଲା ନାହିଁ । ସେ ବାପୁକୁ ପଚାରିଲେ ମାତ୍ର ବାପୁନ୍ କିଛି କହୁନଥାଏ । ବାପାଙ୍କ କାନକୁ କଥା ଗଲା । କ୍ଷିତିଶ୍ ବାବୁ ବାପୁନର ଟକଳା ସ୍ଵଭାବ କଥା ଜାଣନ୍ତି । ସେ ହସି ହସି କହିଲେ, ବାପୁନ୍ ମିଠା ଖାଇଥବ, କାରଣ ବିରାଡ଼ି କପାଳକୁ ଶିକା ଛିଡ଼ିଛି । ଫ୍ରିଜ୍ ତାଲାଟି ଅଚଳ ହୋଇଯିବାରୁ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତି ଘଟିଛି । ବାପୁନ୍ ସବୁ ଶୁଣି କେବଳ ମୁରୁକି ମୁରୁକି ହସୁଥିଲା ।

୯ । କଳା କନା ବୁଲାଇବା

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ଘରୁ ମୂଳପୋଛ କରି ସବୁ ନେଇଯିବା ବା ସର୍ବସ୍ୱାନ୍ତ କରିଦେବା ବା ସର୍ବସ୍ଵ ଲୁଟିନେବା । କେତେକ ଲୋକ ବହୁ କଷ୍ଟକରି ଧନସମ୍ପତ୍ତି ସଂଗ୍ରହ କରିଥା’ନ୍ତି । ଆଶା କରିଥା’ନ୍ତି ସେହି ଧନସମ୍ପତ୍ତି ବା ଟଙ୍କା, ସୁନା, ରୁପା ଆଦି ଜିନିଷ ତାଙ୍କୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଚଳିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ । ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତରେ ସବୁବେଳେ ସେହି ଆଶା ପୂରଣ ହୁଏ ନାହିଁ । ଚୋର, ଡକାୟତମାନେ ଘରେ ପଶି ସବୁକିଛି ଗଚ୍ଛିତ ଧନକୁ ଲୁଟ କରି ନେଇଯାଆନ୍ତି । ଘରେ କାଣି କଉଡ଼ିଟିଏ ସୁଦ୍ଧା ରଖନ୍ତି ନାହିଁ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କୁହାଯାଏ, ଚୋରମାନେ ଘରୁ କଳାକନା ବୁଲାଇ ସବୁ ନେଇ ଚାଲିଗଲେ ।

ଗଳ୍ପ –
ହରିପୁର ଗ୍ରାମର ମଧୁସୂଦନ ଛୋଟରାୟ ଜଣେ ଜମିଦାର ଶ୍ରେଣୀୟ ଲୋକ । ତାଙ୍କର ଅଗାଧ ଧନସମ୍ପତ୍ତି । ପ୍ରାୟ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଯେତିକି ଧନ ଥାଏ, ସେମାନେ ଆହୁରି ଅଧ୍ଵ ଆଶା କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଅଚଳାଚଳ ସମ୍ପତ୍ତିର ମାଲିକ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟର ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରତି ଅହେତୁକ ମମତ୍ୱବୋଧ । ସାଧାରଣତଃ ଦୁଃଖୀ, ରଙ୍କୀ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କ ଦ୍ଵାରକୁ ଆସିଲେ, ସେ ବହୁ ବାହାନା ଦେଖାଇ ଫେରାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଖାଦ୍ୟପେୟରେ ମଧ୍ଯ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣମନା । ସବୁଠାରୁ ଦୁଃଖର ବିଷୟ, ତାଙ୍କର ସନ୍ତାନଟିଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସାନଭାଇର ପୁଅକୁ ସେ ପୁଅ କରିଛନ୍ତି । ଅନେକ ଶୁଭଚିନ୍ତକ ତାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଲେ ଯଜ୍ଞାନୁଷ୍ଠାନ, ଅଷ୍ଟପ୍ରହରୀ, ଭାଗବତ ସପ୍ତାହ ଏହିପରି ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟ କରିବାଲାଗି ।

ମାତ୍ର ସେସବୁ କରି ପଇସା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାରେ ସେ ଅନାଗ୍ରହୀ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାଳଙ୍କାର, ଏପରିକି ଯେଉଁମାନଙ୍କଠାରୁ ଯାହା ବନ୍ଧକ ରଖୁଛନ୍ତି ସମସ୍ତ ସେ ଘରତଳେ ପୋତିଦିଅନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭୃତ୍ୟ ଥାଏ । ସେ କେବଳ ଏପ୍ରକାର ଗୁପ୍ତ ରହସ୍ୟ ଜାଣେ । ଚୋରମାନେ କୌଶଳ କରି ସେ ଚାକରକୁ ହାତ କଲେ । ଦିନେ ରାତିରେ ମଧୁସୂଦନ ଛୋଟରାୟ ଶୋଇଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ରାତ୍ର ଅର୍ଥରେ ପଛ ପାଚେରି ଡେଇଁ ଘର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲେ । ଯେଉଁ ଘରେ ମଧୁସୂଦନ ଛୋଟରାୟ ଶୁଅନ୍ତି, ସେ ଘର ଖୋଲିବାର ଉପାୟ ଚାକରକୁ ଜଣାଥାଏ। କବାଟ ଖୋଲିଗଲା ପରେ ଚୋରମାନେ ଘର ମଧ୍ଯରେ ପଶି ଛୋଟରାୟଙ୍କ ମୁହଁପାଟି ସବୁ ବାନ୍ଧିଦେଲେ । ତକିଆତଳୁ ଚାବି ବାହାର କରି ଶାବଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଖୋଳି ସବୁ ଜିନିଷ ନେଇ ପଳାଇଗଲେ । ଚୋରମାନେ ଘରେ କଳାକନା ବୁଲାଇ ଚାଲିଗଲା ପରେ ସକାଳେ ପୋଲିସ୍ ଆସିଲେ ସତ ! କିନ୍ତୁ କିଛି ସନ୍ଧାନ ପାଇଲେ ନାହିଁ ।

୧୦ । ଅଣ୍ଟି ଛୁରି ତଣ୍ଟି କାଟେ

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ନିଜର ଲୋକ ଅର୍ଥାତ୍ ନିଜର ହୋଇ ସବୁବେଳେ କାମ କରୁଥିବା ଲୋକ ମଧ୍ୟ ବେଳେ ବେଳେ ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ପାଇଁ ଶତ୍ରୁରୂପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ସମାଜରେ ଏଭଳି ସ୍ବାର୍ଥପର ଲୋକ ଥାଆନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ କେତେବେଳେ ହେଲେ ପର, ଆପଣାର ଭେଦଭାବ ଦେଖନ୍ତି ନାହିଁ । ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥ ପାଇଁ, ପଦପଦବୀ ପାଇଁ, ଟଙ୍କାପଇସା ପାଇଁ ଅନ୍ୟକୁ ମାରିଦେବାର ଯୋଜନା କରିଥା’ନ୍ତି । ଆଗରୁ ଲୋକମାନେ ନିଜର ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟସିଦ୍ଧି ପାଇଁ ଅଣ୍ଟାରେ ଛୁରି ଖୋସୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ସେହି ଛୁରି ଯଦି ବିପଦର କାରଣ ହୁଏ, ତାହେଲେ କୁହାଯିବ ଅଣ୍ଟି ଛୁରି ତଣ୍ଟି କାଟେ । ନିଜର ବୋଲି ପାଳି ଆସିଥ‌ିବା ଓ ପୋଷି ଆସିଥିବା ଲୋକ ଯଦି ଶତ୍ରୁ ଭାବରେ କାମ କରେ, ତାହେଲେ ସେହି ନ୍ୟାୟରେ କୁହାଯାଏ ଅଣ୍ଟି ଛୁରି ତଣ୍ଟି କାଟେ ।

ଗଳ୍ପ –
ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ଜଣେ ରାଜା ଥାଆନ୍ତି । ଏ ସେହି ରାଜାରାଜୁଡ଼ା ଅମଳର କଥା । ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରତିଦିନ ଖୁର କରିବାପାଇଁ ଜଣେ ନାପିତ ଆସେ । ନାପିତଟି ମହାଚତୁର । ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ସେ କିପରି ସେ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ହେବେ । ସେ ଦେଖ‌ିଲେ ରାଜାଙ୍କ ପାଖଲଗା ଲୋକ ନାପିତ । ତାଙ୍କୁ ହାତ କରିପାରିଲେ, ସେ ଖ୍ର କରୁଥିଲାବେଳେ ଖୁରରେ ରାଜାଙ୍କ ବେକ କାଟି ଦେଇପାରିବ । ତେଣୁ ସେ ନାପିତକୁ ବହୁ ଅର୍ଥ ଦେଲେ । କାମ ସରିଲା ପରେ ଆଉ ଅର୍ଥ ଦେବାର ପ୍ରଲୋଭନ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଇଲେ । ରାଜାଙ୍କର ଆଉ ଜଣେ ପାଖଲୋକ ଥାଏ ।

ସେ ପ୍ରତିଦିନ ରାଜଉଆସକୁ ଆସେ । ରାଜାଙ୍କୁ କିଛି ମାଗେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ କାନ୍ଥରେ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ଲେଖ୍ ଚାଲିଯାଏ । ରାଜା କାରଣ ପଚାରିଲେ, ସେ କିଛି କୁହେ ନାହିଁ । ଦିନେ ନାପିତ ଖ୍ର କରୁଥ‌ିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଚିନ୍ତାକଲା, ସେହିଦିନ ରାଜାଙ୍କ ବେକ କାଟିବ । ସେତେବେଳେ ରେଜର ନଥିଲା । ତେଣୁ ଖୁରକୁ ମାଜିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଚିନ୍ତାକଲା, ରାଜା ତ ସଞ୍ଜା ଖଞ୍ଜି ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଦିନ ପାରିଶ୍ରମିକ ବି ଦିଅନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆଜି ବହୁ ଅର୍ଥ ଦେଲେ । ପୁଣି ଦେବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ତା’ ହାତ ଟିକିଏ ଥରିବାକୁ ଲାଗିଲା । ସେତିକିବେଳେ ଅପର ଲୋକଟି ରାଜାଙ୍କ କାନ୍ଥରେ ପ୍ରତିଦିନ ଲେଖୁଥ‌ିବା ଲେଖା ଉପରେ ରାଜାଙ୍କ ଆଖ୍ ପଡ଼ିଲା ଓ ସେ ତାହା ପଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ସେଥ‌ିରେ ଲେଖାଥିଲା –

‘‘ଘସର ଘସର ପନ୍ଦର ଘସର ଆଉ କି ଅଛି ପାଣିକି,
ତୁମେ ଯେଉଁ ପାଇଁ ଲସର ପସର ମୁଁ ସେହି କଥା ଜାଣିକି ।’’

ନାପିତ ବିଚାରା ଭୟରେ ଥରହର । ବୋଧହୁଏ ରାଜା ଜାଣିଗଲେଣି । ତେଣୁ ଲମ୍ବହୋଇ ଗୋଡ଼ତଳେ ପଡ଼ି ଭୁଲ ମାଗିଲା । ସବୁକଥା କହିଲା । ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଶାସ୍ତି ଦିଆଗଲା । ଯେଉଁ ଲୋକଟି ପ୍ରତିଦିନ ଲେଖନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୁରସ୍କୃତ କରାଗଲା ।

୧୧ । ତିଳକୁ ତାଳ କରିବା

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ଛୋଟ କଥାକୁ ଅତି ବଢ଼େଇ କରି କହିବା । ତିଳ ଏକ ଛୋଟ ଶସ୍ୟ । ତାକୁ ତାଳ ବୋଲି କହିବା ନିହାତି ଅବିଶ୍ଵାସର କଥା । ମାତ୍ର କେତେକ ଛୋଟ କଥା ବା ସାମାନ୍ୟ ଘଟଣାକୁ ବନେଇ ଚୁନେଇ, ଆହୁରି ରଙ୍ଗରୂପ ଦେଇ ଏଭଳି ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି, ଯେ ତାହା ତିଳରୁ ତାଳ ହୋଇଯାଏ ବା ଛୋଟରୁ ହୋଇଯାଏ ବଡ଼ । କୌଣସି ମନ୍ଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରଖି କିମ୍ବା ନିଜର ପରାକାଷ୍ଠା ଦେଖାଇବାପାଇଁ ଏଭଳି କୁହାଯାଇଥାଏ । କେତେକଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଛୋଟ କଥାକୁ ବଡ଼କରି କହିବା ଏକ ମନ୍ଦ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଇଥାଏ । ସେଭଳି ଲୋକଙ୍କୁ ବାହାପିଆ ବା ଗୁଲିଆ ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଗଳ୍ପ –
ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ରାଜାରାଜୁଡ଼ା ଶାସନ । ରାଜା ଗୋଜା । ଯାହା ବୁଝିଥ‌ିବେ, ସହଜରେ ପରିବର୍ତିତ ହେବେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇବ କିଏ ? ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଜଣେ ପାର୍ଶ୍ଵଚର ଥାଏ । ଜାତିରେ ନାପିତ । ସେ ଟିକିଏ ଧୂର୍ଣ । ସେ ଯାଇଥିଲା ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ସମ୍ବାଦ ନେଇ । ଆସିଲାବେଳେ ଶ୍ୱଶୁର ଘରେ ଗୋଟିଏ ଦିନ ଅଧ୍ଵ ରହିଗଲା । ରାଜସଭା ବସିଛି । ନାପିତ ପାର୍ଶ୍ଵଚର ଜଣକ ଆସି ପହଞ୍ଚଗଲା । ରାଜା ବିଳମ୍ବର କାରଣ ପଚାରିଲେ । ନାପିତ ହାତଯୋଡ଼ି କହିଲା, ମୁଣ୍ଡ ରହିଲେ, ତୁଣ୍ଡ ଖୋଲିବି । କ’ଣ କହିବି ଆଜ୍ଞା, ସେ ରାଜ୍ୟରୁ ଆସିଲାବେଳେ ବାଟରେ ଗୋଟିଏ ବଣ ପଡ଼େ । ମୁଁ ତ ବଣରେ ପଶିଚି ଆଜ୍ଞା, ବଣ ମଧ୍ୟରେ ଶହେଟା ବାଘ କାମୁଡ଼ାକାମୁଡ଼ି ହେଉଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀ ଅଧ୍ଵ ଚତୁର । ସେ କହିଲେ, ସତ କହିଲ ! ତୁମେ ଶହେଟି ବାଘ ଦେଖୁଛି ।

ନାପିତ ଚାହିଁଲା, କହିଲା, ହେଉ ଶହେ ନ ହୋଇଥିଲେ ପଚାଶ ହୋଇଥେବେ । ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଲେ, ନା, ମୋର କାହିଁକି ବିଶ୍ଵାସ ହେଉନି ? ସତ କହିଲୁ ! ନାପିତ କହିଲା, ଓହୋ ! ପଚାଶ ନହେଲେ ଦଶଟି ହୋଇଥବ । ମନ୍ତ୍ରୀ ପୁଣି ମୁଣ୍ଡ ହଲାଇଲେ । କହିଲେ, ନା । ତା’ପରେ ନାପିତ କହିଲା, ଗୋଟିଏ । ମନ୍ତ୍ରୀ ତଥାପି ମନାକଲେ । ଶେଷରେ ନାପିତ କହିଲା, ବଣରେ କିଏ ଗୋଟାଏ ଖସ୍ ଖସ ହେଉଥିଲା । ତେଣୁ ଏହାହିଁ ତିଳରୁ ତାଳ । ଅନେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରକୃତି ନାପିତ ଭଳି ଛୋଟ କଥାକୁ ବଡ଼ କରିବା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ସର୍ଜନାତ୍ମକ ରଚନା

୧୨ । ରୁକୁଣା ରଥ ଅଣବାହୁଡ଼ା

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ଯାହା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥୁବ କିମ୍ବା ସ୍ଥିର ହୋଇଥବ ତାହାକୁ କେବେବି ନ ବଦଳାଇ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ଏପରି କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଯାହା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥବ, ତାହା ନିଶ୍ଚୟ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ । ଅନେକ ଲୋକ ଥାଆନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ବୁଝି ବିଚାରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି, ଆଦେଶ ଦିଅନ୍ତି । ସେହି ଆଦେଶକୁ ବଦଳାଇବାପାଇଁ ସେମାନେ କୌଣସି ସମୟରେ ରାଜି ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସେହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ କୁହାଯାଏ – ‘ରୁକୁଣା ରଥ ଅଣବାହୁଡ଼ା’ । ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରରେ ନନ୍ଦିଘୋଷ ଆଦି ତିନି ରଥରେ ଠାକୁର ବିଜେ କଲାଭଳି, ଅଶୋକାଷ୍ଟମୀରେ ଭୁବନେଶ୍ଵରର ଲିଙ୍ଗରାଜଙ୍କ ମନ୍ଦିରର ରୁକୁଣା ରଥରେ ଦିଅଁ ବିଜେ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ସବୁ ରଥଯାତ୍ରାର ବାହୁଡ଼ା ଯାତ୍ରା ଥାଏ, ମାତ୍ର ରୁକୁଣା ରଥର ବାହୁଡ଼ା ଯାତ୍ରା ନଥାଏ । ତେଣୁ କଥାକୁ ନ ବଦଳାଇବା ପ୍ରସଙ୍ଗକ ରୁକୁଣା ରଥ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ।

ଗଳ୍ପ –
ମଧୁପୁର ଗ୍ରାମର ହରିହର ପଟ୍ଟନାୟକ ଜଣେ ଜମିଦାର । ଭାରି ଏକଜିଦିଆ । କିନ୍ତୁ ଲୋକଟା ଟିକିଏ ଦୟାବନ୍ତ । ଯୋଗୀ, ଭିକାରି କେହି ଖାଲି ହାତରେ ଫେରନ୍ତି ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଟିକିଏ ଭୁଲ୍ ଦେଖ‌ିଲେ କଚେରୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନଯାଇ ସେ ଫେରିବେ ନାହିଁ । ଦିନକର ଘଟଣା । ସେ ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗିରେ ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ସଭା ବସିଛି । ସେହିଠାରେ ଗ୍ରାମର ପୂର୍ବତନ ସରପଞ୍ଚ ଗ୍ରାମ ସଡ଼କପାଇଁ ଯେଉଁ ଟଙ୍କା ବ୍ଲକରୁ ଆଣିଥିଲେ, ତହିଁରୁ ବହୁ ଟଙ୍କା ଆତ୍ମସାତ୍‌ କରି, ରାସ୍ତା ଉପରେ ଦୁଇ ଚାରି ଟୋକେଇ ନାଲିଗୋଡ଼ି ବିଛେଇ ଦେଇଥ‌ିବା କଥା ଆଲୋଚନା ହେବ ।

ଜମିଦାର ବାବୁ ଗ୍ରାମର ଜଣେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି । ଗ୍ରାମର ଚୌକିଦାର ତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଡାକିଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ଦେହ ସାମାନ୍ୟ ଅସୁସ୍ଥ ଥିଲା । ସେଥପ୍ରତି ସେ ଭୃକ୍ଷେପ ନକରି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବାହାରିଲେ । ସେ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗିକୁ ପ୍ରଣାମ କଲେ । ସରପଞ୍ଚ ପ୍ରଥମେ ନିଜର ଦୋଷ ମାନୁ ନଥିଲେ । ତା’ପରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ଦୋଷ ମାନିଲେ । ତହିଁ ପରିଦିନ ଜମିଦାର ବ୍ଲକ୍‌କୁ ଗଲେ । ଚେୟାରମ୍ୟାନ ତଥା ଉନ୍ନୟନ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଦେଖାକଲେ । ସେ ଲୋକ ଯେତେ ନେହୁରା ହେଲା ହରିବାବୁ ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ । ଥାନାକୁ ଗଲେ । ଶେଷକୁ ସେ ଲୋକ ଜେଲ ଗଲା । ଦୁଇବର୍ଷ କରାଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଲା । ଯେଉଁମାନେ ହରିହର ବାବୁଙ୍କୁ ଅର୍ଥ ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇଥିଲେ ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଭାଗବତ ଘର ସମ୍ମୁଖରେ ଭୁଲ୍ ମାଗିଲେ ।

ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସେହି ହରିବାବୁଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଗାଁ ଲୋକଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ରାସ୍ତା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୩ । ସମୁଦ୍ରକୁ ଶଙ୍ଖ ପାଣି

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ବହୁତ ଆବଶ୍ୟକତା ସମୟରେ, ସାମାନ୍ୟ କିଛିରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ ହୁଏ ନାହିଁ । ବରଂ ସେଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ କୁହାଯାଏ, ସମୁଦ୍ରକୁ ଶଙ୍ଖ ପାଣି ! ସମୁଦ୍ର, ଯାହାର ଆଦି, ଅନ୍ତ ଓ ଜଳ ପରିମାଣକୁ କଳନା କରିବା ସାଧାରଣ ଲୋକ ପକ୍ଷରେ ଅସମ୍ଭବ, ସେହିପରି ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବା ସମୟରେ ଯଦି ଶଙ୍ଖଭଳି କ୍ଷୁଦ୍ର ପାତ୍ରରେ ଜଳ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ, ତାହେଲେ ସମୁଦ୍ରର ଗର୍ଭ କେବେବି ପୂରଣ ହେବ ନାହିଁ । ସେହି ଜଳ ସମୁଦ୍ରରେ ପଡ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହାର ସତ୍ତା ଜାଣିହୁଏ ନାହିଁ । ଏଠାରେ ବହୁତ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସମୁଦ୍ର ସହିତ ଏବଂ ଶଙ୍ଖର ଜଳକୁ ସାମାନ୍ୟ ପରିମାଣ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇ ଅର୍ଥ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଗଳ୍ପ –
ବିଶାଳ ସମୁଦ୍ର । ଗୋଟିଏ ପଟେ ଛିଡ଼ାହେଲେ ଅନ୍ୟପଟକୁ ଆଖ୍ ପାଏନାହିଁ । ବିଶାଳ, ରାମାୟଣସ୍ଥିତ ଚରିତ୍ର କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ । ଛ’ମାସରେ ଥରେ ଖାଏ । ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଏ। ତା’ପରେ ମଦ୍ୟପାନ କରେ ଓ ଶୋଇଯାଏ । ଛ’ମାସରେ ଥରେ ଉଠେ । ଶୋଇଥ‌ିବା ମଝିରେ କେହି ଉଠାଇବେ ନାହିଁ । ତାକୁ ଉଠାଇବାକୁ ହେଲେ, ବାଜା ଦରକାର । ବହୁ ଲୋକ ଦରକାର । ଥାଳି ଥାଳି ଖାଦ୍ୟ ତା’ ପାଖରେ ବଢ଼ାଯାଏ । ପେଟଟା ଭୀଷଣକାୟ । ଯେପରି ମହାଭାରତର ଭୀମ ଚରିତ୍ର ଅଧ୍ଵ ଖାଏ । ଚାରି ଭାଇଙ୍କର ଯେତିକି ଖାଦ୍ୟ, ମା’ ସେତିକି ତାକୁ ଏକା ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି । ସେ ଅଧିକ ଖାଏ ଓ ଅଧ‌ିକ ଉଭୟ ବଳବାନ୍ ମଧ୍ୟ । ରାମାୟଣ ଯୁଦ୍ଧ ଚାଲିଥାଏ । ରାବଣ ଚିନ୍ତାକଲେ କେତେ ମଲେଣି । ଯିଏ ମରୁଛନ୍ତି, ସ୍ୱର୍ଗପ୍ରାପ୍ତି । ଭାଇ କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ କାହିଁକି ବଞ୍ଚ ହେବ ? କିନ୍ତୁ ଛ’ମାସ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇନାହିଁ ।

ରାବଣର ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଖାଦ୍ୟ ଥାଳିକୁ ଥାଳି ଧରି, ମଦ ଧରି ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଛ’ମାସ ତ୍ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇନି । ବହୁ ବାଜା ବାଜିଲା । ତାଙ୍କ ଦେହକୁ ମଧ୍ଯ ସୈନ୍ୟମାନେ ହାଲୁକା ଅସ୍ତ୍ର ସହାୟତାରେ ଆଘାତ ଦେଲେ । କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ ଉଠିଲା । ଖାଦ୍ୟ ଥୁଆ ହୋଇଛି । ମଦ ମଧ୍ଯ ରଖାଯାଇଛି ମଦ୍ୟପାତ୍ରରେ । ଖାଇଲା, ପିଇଲା । ତଥାପି ନିଅଣ୍ଟ । କାରଣ ତା’ପାଇଁ ଯାହା ଥିଲା, ତାହା ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ । କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣର କ୍ଷୁଧା ତୁଳନାରେ ତା’ ନିକଟରେ ଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଅତି ସାମାନ୍ୟ । ସେହି ଖାଦ୍ୟ ତା’ ପେଟରେ କୁଆଡ଼େ ପଡ଼ିଲା ଜାଣିହେଲା ନାହିଁ । ତା’ ପେଟ ଭରିବାପାଇଁ ତାକୁ ଛଅମାସର ଖାଦ୍ୟ ଦରକାର ହେଲାବେଳେ ସେହି ଖାଦ୍ୟକୁ ଖାଇ ସେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲା । ସେ ଖାଦ୍ୟ ତା’ପାଇଁ ଥିଲା ସମୁଦ୍ରକୁ ଶଙ୍ଖ ଭଳି । ସେ ଗର୍ଜନ କଲା । ମୋତେ ଅସମୟରେ ଉଠାଇଲ ! ଖାଇବାକୁ ଦେଉନାହଁ । ସୈନ୍ୟମାନେ ସମସ୍ତ କଥା କହିଲେ । ସେ ଭାଇ ରାବଣଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଇ ଯୁଦ୍ଧ ନକରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କଲା ବାଧ୍ୟହେ।ଇ ଉ।ଇଙ୍କ ନିର୍ଦେଶରେ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯିବାରୁ ଲଢ଼ାଇ କରି ପ୍ରାଣଦେଇ ମୁକ୍ତି ପାଇଲା ।

୧୪ । ମାଙ୍କଡ଼. ହାତରେ ଶାଳଗ୍ରାମ

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ଅଯୋଗ୍ୟ ଲୋକ ହାତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ଦେବାକୁ ମାଙ୍କଡ଼ ହାତରେ ଶାଳଗ୍ରାମ ଦେବା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଶାଳଗ୍ରାମ ହେଉଛି ବିଷ୍ଣୁରୂପୀ ପଥର । ଯାହାକୁ ଘରେ ରଖି ଅତି ଭକ୍ତିର ସହିତ ପୂଜା କରାଯାଏ । ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ଘରେ ଶାଳଗ୍ରାମ ରଖି ପୂଜା କରାଯାଏ । ଶାଳଗ୍ରାମ ପୂଜା ନକରି ଗୃହସ୍ଥ ଜଳ ସୁଦ୍ଧା ଗ୍ରହଣ କରେନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କୁ କେବେବି ଅପୂଜା ରଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଶାଳଗ୍ରାମର ମହତ୍ତ୍ବ ଆମ ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ମହନୀୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ମାତ୍ର ସେହି ଶାଳଗ୍ରାମ ପଥରକୁ କରେ । ଏପରିକି ଚିକ୍କଣିଆ ପଥର ଭାବି ଖେଳିଥାଏ । ସେହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆଖି ଆଗରେ ରଖି ଦାୟିତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାମକୁ ଯଦି ଅଯୋଗ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହାତରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଏ, ତାହେଲେ ସେ ନିଶ୍ଚୟ କାମକୁ ଓଲଟା ଭାବରେ କରିବ । କାରଣ କାମର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କିଛିହେଲେ ବିଚାର କରିବ ନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଅଯୋଗ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ସଦାକାଳେ ଅସଫଳ ହୋଇଥାଏ । ସେ କାମକୁ ଠିକ୍ ରୂପେ ପରିଶ୍ରମକରି ସମ୍ପନ୍ନ କରିନଥାଏ । ସୁତରାଂ ସେପରି ଲୋକ ଉପରେ ଯଦି ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଏ ତେବେ ଫଳାଫଳ ନିଶ୍ଚୟ ବିପରୀତ ହେବ, ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।

ଗଳ୍ପ –
ଜନୈକ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ । ବିବାହର କେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର କୌଣସି ପିଲା ହେଲେନାହିଁ । ଶେଷରେ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ତାଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ ଭକ୍ତି ସହକାରେ ଶିବଙ୍କୁ ସେବା ପୂଜା କଲେ । ଶିବ ତାଙ୍କ ପୂଜାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଉଭାହେଲେ । ଶିବ ସେହି ସ୍ଵାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କହିଲେ, ତୁମେ ଗୋଟିଏ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ପୁଅ ନେବ ନା ଅଠରଟି ଓଲାପୁଅ ନେବ । ଏହି ଦମ୍ପତ୍ତି ଭାରି ପିଲା କାଙ୍ଗାଳିଆ ଥଲେ । ଗୋଟିଏ ପୁଅରେ ସେମାନେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ନଥିଲେ । ତେଣୁ ଅଠରଟି ପୁଅ ମାଗି ବସିଲେ । ଶିବ ତଥାସ୍ତୁ କହି ଚାଲିଗଲେ ।

ଶିବଙ୍କ ଦୟାରୁ ତାଙ୍କୁ ଅଠରଟି ପୁଅ ମିଳିଲା । ପୁଅମାନେ ବଡ଼ ହେଲେ । ମାତ୍ର ସେମାନେ ଓଲା ଥ‌ିବାରୁ କୌଣସି କାମକୁ ଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ନାହିଁ । ସବୁବେଳେ ଘରେ ଅଶାନ୍ତି ଲାଗିରହିଲା । ଖାଇବାକୁ ମିଳିଲା ନାହିଁ । ଶେଷରେ ସେମାନେ ଖାଇବାପାଇଁ ଗାଁ ମହାଜନ ଘରେ ଚାକର ରୂପେ ରହିଲେ ।

ମହାଜନ ଜାଣନ୍ତି ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଓଲା । ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ଗାଈ ପାଇଁ ଘାସ ଆଣିବାକୁ ବରାଦ କଲେ । ଓଲାଏ ଘାସ କାଟିବାକୁ ଗଲେ । ଘାସ କାଟି ଘରକୁ ଫେରିଲେ । ଅଠର ଘାସ ବୋଝ କେଉଁଟି ଥୋଇବେ ବୋଲି ଜାଣିପାରିଲେ ନାହିଁ । ବାଡ଼ି ପିଣ୍ଡାରେ ମହାଜନ ଘର’ ବୁଢ଼ୀ ରୁଷିକରି ବସିଥିଲା । ତାହାକୁ ଅଠର ଓଲା ପଚାରିଲେ, ‘ମାଉସୀ ଘାସ କେଉଁଠି ଥୋଇବୁ ।’’ ବୁଢ଼ୀ ରାଗିକରି କହିଲା, ‘ମୋ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଥୋଉନା ।’’ ବୁଢ଼ୀ ରାଗିକରି କହୁଛି ବୋଲି ସେମାନେ ଜାଣିପାରିଲେ ନାହିଁ । ବୁଢ଼ୀର କଥାରେ ସେମାନେ ଅଠର ବୋଝ ଘାସ ଦୁଲଦାଲ୍ କରି ତା’ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଥୋଇଦେଲେ । ଅଠର ଓଲା ଗାଧୋଇ ଆସି ଖାଇଲେ । ଖାଇସାରିଲା ବେଳକୁ ସମସ୍ତେ ବୁଢ଼ୀକୁ ଖୋଜିଲେ କେଉଁଠି ପାଇଲେ ନାହିଁ । ଅଠର ଓଲାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ବୁଢ଼ୀ ଏହିଠାରେ ଥୁଲା କୁଆଡ଼େ ଗଲା । ସେମାନେ କହିଲେ, ବୁଢ଼ୀ ଘାସ ମୁଣ୍ଡେଇ ପିଣ୍ଡାରେ ବସିଛି । ତରତର ହୋଇ ସମସ୍ତେ ଘାସ ବୋଝ କାଢ଼ି ଦେଖିଲାବେଳକୁ ବୁଢ଼ୀ ମରିଯାଇଛି । ମହାଜନ ତାଙ୍କୁ ଘରେ ରଖୁଥ‌ିବାରୁ ଅନୁତାପ କଲା ଏବଂ ଏଭଳି ଅଯୋଗ୍ୟ ଲୋକ ହାତରେ କାମ କରାଇଲେ ବିପଦ ପଡ଼ିବ ଭାବି ଘରୁ ତଡ଼ିଦେଲେ । ତେଣୁ କୁହାଯାଏ, ମାଙ୍କଡ଼ ହାତରେ ଶାଳଗ୍ରାମ ଦେଲେ ଏଭଳି ଅବସ୍ଥା ଭୋଗିବାକୁ ହୁଏ ।

୧୫ । କଳାକାଠ ପଡ଼ିଯିବା

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ହତାଶ ହୋଇପଡ଼ିବା ବା ଅପମାନିତ ହେବାକୁ କଳାକାଠ ପଡ଼ିଯିବା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଅନେକ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ, ସେହି ପରିସ୍ଥିତିରୁ କିପରି ନିସ୍ତାର ପାଇବ ସେ ଜାଣିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ଭୟଭୀତ ହୋଇଯାଏ । ଲୋକଟିର ଅବସ୍ଥାକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ବୁଝାଇବାପାଇଁ କୁହାଯାଏ, କଳାକାଠ ପଡ଼ିଗଲା । ପୁନଶ୍ଚ ବେଳେବେଳେ ମଣିଷ ଅଜାଣତରେ ଅତି ଅପମାନଜନକ ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ । ସେହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ତାହାକୁ ବଡ଼ ଅସହାୟ ଲାଗେ । ସେ ଦୁଃଖ ଓ ଅପମାନରେ କଳାକାଠ ପଡ଼ିଯାଏ ।

ଗଳ୍ପ –
ସାଧାରଣତଃ ପୁତ୍ର ବା କନ୍ୟା ଯେତେ ସୁସ୍ଥ ସବଳ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ମା’ମାନେ ଏକଥା କହିଥା’ନ୍ତି ‘ପୁଅ ମୋର କଳାକାଠ ପଡ଼ିଗଲାଣି’ । ନିଜର ପଣତକାନିରେ ମୁହଁକୁ ପୋଛିଦିଅନ୍ତି । ମା’ ଯଶୋମତୀ । ନନ୍ଦ, ଯଶୋଦାଙ୍କ ଅଲିଅଳ ପୁଅ କାହ୍ନୁ । ସେ ପ୍ରତିଦିନ ଯାଆନ୍ତ ବଣକୁ ଗାଈ ଚରେଇ ନେବାପାଇଁ । ହାତରେ ବଂଶୀ । ଯେଉଁ ବଂଶୀସ୍ୱନ ଗୋପପୁରକୁ ଉଚ୍ଚାଟିଆ କରେ । ସେହି କାହୁ, ସଞ୍ଜବେଳେ ଫେରନ୍ତି ବଣରୁ । ନିତିଦିନିଆ କଥା । ସେ ଦେବକୀଙ୍କ ସନ୍ତାନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ବଢ଼ିଛନ୍ତି ଗୋପପୁରରେ । ଦିନେ ଦିନେ ଟିକିଏ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଗଲେ ମା’ ଯଶୋମତୀ ଅସମ୍ଭାଳ । ସେ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ବାହାରକୁ ଯାଆନ୍ତି, ପୁଣି ଘର ଭିତରକୁ ଆସନ୍ତି । କାହିଁକି ବିଳମ୍ବ କଲା କାହୁ । ଏତେ ବିଳମ୍ବିତ କେଉଁଦିନ ହୁଏ ନାହିଁ । । କାହ୍ନୁ ବନଭୂମିକୁ ଫେରିଲେ ତାଙ୍କ ମନ ଶାନ୍ତି । ଦିନେ ଶୁଣିଲେ କଂସ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ ବନଭୂମିକୁ ପଠାଉଛି କାହୁ, ଉପରେ ଦାଉ ସାଧବାପାଇଁ । ରାକ୍ଷସମାନେ ବଳଶାଳୀ । ଅତି ନିଷ୍ଠୁର । ତେଣୁ ସେ ଦ୍ଵାରବନ୍ଧକୁ ଧରି କଳାକାଠ ପଡ଼ିଗଲେ । କାଳେ ମୋ କାହ୍ନୁର କ’ଣ ହୋଇଯିବ? ଯଶୋଦାଙ୍କ ନିକଟରେ କାହ୍ନୁ ଥିଲେ ସାଧାରଣ ଶିଶୁ । ସେ କାହୁର ଦୈବୀଗୁଣର ପରିଚୟ ପାଇନଥିଲେ ।

୧୬ । କାଠିକର ପାଠ

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ଯାହା କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ ଅତି ମୁସ୍କିଲ, ତାହାକୁ କାଠିକର ପାଠ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଅନେକ କାମ ଅଛି, ଯାହା କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ । ସେଇଠି ଆମେ କହୁ ଏ କାମ କରିବା କାଠିକର ପାଠ । ସମଗ୍ର ବର୍ଷ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛୁଟି ବ୍ୟତିରେକେ ଅଧ୍ୟୟନ କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଯେତିକି ସମୟ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟଦିଗରେ ବ୍ୟୟିତ ହୁଏ, ତାହା ଅଧ୍ୟୟନ ଦିଗରେ ଲାଗେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପରୀକ୍ଷା ପାଖେଇ ଆସିଲେ, ସେମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି । କିପରି ଏତେଶୀଘ୍ର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶେଷ କରିବେ ? କ୍ରମେ କ୍ରମେ ସେମାନେ ରାତି ଉଛିଦ୍ର ରହି ଅନେକ ରୋଗର କବଳିତ ହୁଅନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପରୀକ୍ଷାରେ ଆଶାନୁରୂପ ସଫଳତା ହାସଲ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା ଅନ୍ୟ ଏକ ରୂଢ଼ି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ; ଯଥା – ‘ବାହାଘର ବେଳେ ବାଇଗଣ ରୁଆ’ । କାରଣ କାମ ସମୟରେ ଯଦି ଜଣେ ପାଗଭିଡ଼େ, ତେଣେ କଚେରୀ ବରଖାସ୍ତ ହୋଇଯିବ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଦରକାର । ସେପରି କଲେ ପରୀକ୍ଷା ଲାଗି ଆଉ ଭୟ ନଥ‌ିବ । ମାତ୍ର ପରୀକ୍ଷାର ଅଳ୍ପଦିନ ପୂର୍ବରୁ ପରୀକ୍ଷାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥ‌ିବା ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ କହେ ପରୀକ୍ଷାରେ ପାସ୍‌ କରିବା ‘କାଠିକର ପାଠ’।

ଗଳ୍ପ –
(ଏକ ବିଶେଷ ଅନୁଭୂତିର ଗଳ୍ପ)
ସନିଆ ଓ ସୁନେଇ । ଦୁଇ ପରାଣୀ । ସ୍ଵାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ଘର ସଂସାର କରିଛନ୍ତି । ବିଲବାଡ଼ିରେ ଖଟି ବଞ୍ଚିବାର ସର୍ବନିମ୍ନ ସମ୍ବଳ ସେମାନେ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଯୋଗାଡ଼ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଛୋଟ ପରିବାରର ଭାଗ୍ୟ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ହେଉଛନ୍ତି ଛୋଟ ଛୋଟ ପୁଅଝିଅ – ଧଡ଼ିଆ ଓ ସୁନା । ଅତି ଗେହ୍ଲାରେ ପୁଅଝିଅକୁ ସେମାନେ ପାଳିଥା’ନ୍ତି ।

ମହାବାତ୍ୟାର ସକାଳ ଓଳି । ୧୯୯୯ ମସିହାର’ ଅକ୍ଟୋବର ୨୯ ତାରିଖର ସକାଳୁ ସକାଳୁ ବର୍ଷା ପବନ ଲାଗିଛି ଯେ ଲାଗିଛି । ଟିକିଏ ଛାଡ଼ିବାକୁ ନାହିଁ । ବର୍ଷାର ବେଗକୁ ଦ୍ବିଗୁଣିତ କରୁଛି ପବନ । କ୍ରମଶଃ ପବନ ଅଧିକ ହେବାରୁ ଛୋଟିଆ ଚାଳଘରର ଛପର ଉଡ଼ିଗଲା । ଏଭଳି ପବନକୁ ସନିଆର ଚାଳଘର କେତେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥା’ନ୍ତା । ଶେଷରେ ସମୁଦ୍ରର ଜୁଆରି ପାଣି ମାଡ଼ିଆସିଲା । ସନିଆ ପୁଅ ଧଡ଼ିଆକୁ ଏବଂ ଝିଅ ସୁନାକୁ କାଖରେ ଧରିଲା । ସନିଆ ପଛେ ପଛେ ସୁନେଇ ମଧ୍ୟ ଜୁଆର ସୁଅରେ ଭାସିଗଲେ । ନିଜକୁ ନିରାପଦ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚାଇବା କାଠିକର ପାଠ । କ’ଣ କରିବେ । ଶେଷରେ ସେମାନେ ଯାଇ ଲାଗିଲେ ଏକ ତେନ୍ତୁଳିଗଛର ଡାଳରେ । ପାଣି ସ୍ରୋତକୁ କାଟି ଅତିକଷ୍ଟରେ ସୁନେଇ ଗଛକୁ ଚଢ଼ିଗଲା । ମାତ୍ର ପିଲା ଦୁଇଟିଙ୍କୁ ଧରି ଗଛରେ ଚଢ଼ିବା ସନିଆ ପକ୍ଷରେ ଥୁଲା କାଠିକର ପାଠ । ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସନିଆ ହାତରୁ ପୁଅ ଧଡ଼ିଆ ପାଣିସୁଅରେ ଭାସିଗଲା । ସେହି ପାଣିସୁଅରୁ ପୁଅକୁ ଫେରିପାଇବା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା । ସନିଆ ଝିଅକୁ ନେଇ ଗଛଡାଳକୁ ଧରି ଉପରକୁ ଉଠିଗଲା । କ୍ରମେ ରାତି ହୋଇଗଲା ।

ସେହି ରାତି ଥୁଲା କାଳ ରାତି । କାଳ ରାତି ପାହିଲା । ସୁନେଇ ଦେଖିଛି ସନିଆ ହାତରୁ ପୁଅ ପାଣିରେ ଭାସି ଚାଲିଯିବା କଥା । ମାତ୍ର ନିରାପଦରେ ତଳକୁ ଆସିଲା ପରେ ସୁନେଇ ଫୁଲି ଫୁଲି କାନ୍ଦିଲା । ବିକଳ ହୋଇ ସନିଆକୁ ଦୋଷ ଦେଲା । ସନିଆ ନିଜେ ବଞ୍ଚିବ ବୋଲି ପୁଅକୁ ପାଣିକୁ ଠେଲିଦେଇଛି ବୋଲି ନିନ୍ଦାକଲା । ଶେଷରେ ମାନସିକ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ପାଗଳୀ ହୋଇଗଲା ।

ପାଗଳୀ – ସୁନେଇକୁ ନେଇ ଘର ସଂସାର କରିବା ଏବଂ ତା’ମନକୁ ବୁଝାଇ ସ୍ବାଭାବିକ କରିବା ସନିଆପାଇଁ କାଠିକର ପାଠ ଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ସର୍ଜନାତ୍ମକ ରଚନା

୧୭ । ଚାଲି ନଜାଣି ବାଟର ଦୋଷ / କାଟି ନଜାଣି କୁରାଢ଼ି ଦୋଷ | ନାଚି ନଜାଣି ଅଗଣା ଖରାପ

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ଉପରୋକ୍ତ ରୂଢ଼ିଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଏକପ୍ରକାର । କୌଣସି ଲୋକ ଠିକ୍‌ରୂପେ କର୍ମ କରୁନଥିଲେ ଅନ୍ୟକୁ ଦୋଷ ଦେଇ, ନିଜର ଅସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଲୁଚାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ । ପ୍ରକୃତରେ ଯଦି ଲୋକଟି ଠିକ୍‌ରୂପେ କୌଣସି ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିପାରୁ ନାହିଁ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ନିଜର ଦୋଷକୁ ସ୍ବୀକାର କରେନା, ବରଂ କହେ, ବାଟ ଏପରି ହୋଇଥିବାରୁ ମୁଁ ଚାଲିପାରୁ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ସେହି ବାଟଦେଇ ସମସ୍ତେ ଚାଲିଯାଉଛନ୍ତି, କାହାର କିଛି ଅସୁବିଧା ହେଉ ନାହିଁ । ସେହପରି କାଟି ନ ପାରୁଥ‌ିବା ବା ନାଚି ନ ଜାଣିଥୁବା ବ୍ୟକ୍ତି ଯଥାକ୍ରମେ କୁରାଢ଼ି ଦୋଷ ବା ଅଗଣା (ନାଚିବା ସ୍ଥାନ) ଖରାପ ବୋଲି କହିଥା’ନ୍ତି । ମାତ୍ର ସମାଜରେ ଏଭଳି ଅନେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ନିଜର ଦୋଷକୁ ସମୀକ୍ଷା ନକରି, ଅନ୍ୟକୁ ଦୋଷ ଦେଇ ନିଜର ନିପାରିଲାପଣିଆକୁ ଲୁଚାଇଥା’ନ୍ତି । ସେଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ କୁହାଯାଏ, ‘ଚାଲି ନଜାଣି ବାଟର ଦୋଷ’ ।

ଗଳ୍ପ –
ରାଜୁବାବୁଙ୍କ ଏକମାତ୍ର ପୁତ୍ର ମଣ୍ଟୁ । ଭାରି ଗେହ୍ଲାରେ ବଢ଼ିଛି । ଜେଜେବାପା ଓ ଜେଜେମା’ଙ୍କର ଗୋଟିଏ ନାତି ହୋଇଥିବାରୁ ସେମାନେ ତାକୁ କିଛି କହନ୍ତି ନାହିଁ । କେବେ କେମିତି ଭଲ ମଣିଷ ହେବାକୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ବଂଶର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରଖିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ କହିଥା’ନ୍ତି ।

ମଣ୍ଟୁ ସ୍କୁଲ ଯାଏ । ପାଠ ପଢ଼େ । ଯାହା ପାଠ ଦିଆଯାଇଥାଏ ତାହାକୁ ଅଭ୍ୟାସ କରେ । ମାତ୍ର ପାଠରେ କେତେବେଳେ ନିଷ୍ଠା ନଥାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଭଲ ପାଠ ପଢ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ପ୍ରଥମ କିମ୍ବା ଦ୍ୱିତୀୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ମଣ୍ଡୁ ନିଜର ପାଠପଢ଼ାରେ ଅଧିକ ମନ ନଦେଇ ବରଂ ଶ୍ରେଣୀରେ ଥ‌ିବା ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଦୋଷାରୋପ କରେ । ସ୍କୁଲର ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ପାଠପଢ଼ା ଠିକ୍ ନୁହେଁ ବୋଲି କହେ । ତେଣୁ ସ୍କୁଲ ବଦଳାଇ ଦେବାକୁ ବାପାଙ୍କ ପାଖରେ କହେ । ବାପା ଓ ଜେଜେମା’ ମଣ୍ଡୁର ଏଭଳି ସ୍ଵଭାବକୁ ଆଦୌ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଦିନେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଜେଜେମା’ ମଣ୍ଡୁକୁ ଅତି ଆଦରରେ ଡାକିଲେ । ପାଖରେ ବସିବାକୁ କହିଲେ । ମଣ୍ଟୁ ବସିଲା ।

ଥରେ ଗୋଟିଏ ବିଲୁଆ ଯାଉ ଯାଉ ବାଟରେ ଅଙ୍ଗୁର କୋଳି ବଗିଚାଟିଏ ଦେଖିଲା । ଅଙ୍ଗୁର କୋଳିଗୁଡ଼ିକ ପାଚି ପେନ୍ଥା ପେନ୍ଥା ହୋଇ ଓହଳିଥାଏ । ବିଲୁଆ ଅଙ୍ଗୁର କୋଳି ଖାଇବାପାଇଁ ବଗିଚାରେ ପଶିଲା । ଅଙ୍ଗୁରଗୁଡ଼ିକ ବାଡ଼ପୋତା ହୋଇ ଉପରେ ଝୁଲୁଥାଏ । ଅଙ୍ଗୁର ଖାଇବାପାଇଁ, ବିଲୁଆ ବହୁତ ଡେଇଁଲା । ଅଙ୍ଗୁରକୁ ଚାହିଁ ଉପରକୁ ଯେତେ ଡେଇଁଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ ଅଙ୍ଗୁରକୁ ପାଇପାରିଲା ନାହିଁ । ନାଚି ନାଚି ବିଲୁଆଟି ଥକିପଡ଼ିଲା । ଏ ଅଙ୍ଗୁରଗୁଡ଼ିକ ଖଟା, ମୁଁ ଏହାକୁ ଖାଇବି ନାହିଁ କହି ସେ ଚାଲିଗଲା । ପ୍ରକୃତରେ ଅଙ୍ଗୁର ଖଟା ନଥିଲା । ଯେହେତୁ ବିଲୁଆ ଖାଇପାରିଲା ନାହିଁ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ମିଠା ଅଙ୍ଗୁରକୁ ଖଟା କହି ଚାଲି ଯାଇଥିଲା । ଜେଜେମା’ ମଣ୍ଡୁକୁ ବୁଝାଇ କହିଲେ ଯେଉଁମାନେ କାମକୁ ପାରନ୍ତି ନାହିଁ, ସେମାନେ ଅନ୍ୟକୁ ଦୋଷ ଦେଇ ନିଜ ଦୋଷକୁ ଲୁଚାଇଥା’ନ୍ତି ।

ମଣ୍ଟୁ ଜାଣିଲା ଜେଜେମା’ ତା’ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏଭଳି କଥା କହିଛନ୍ତି । ସେ ସ୍କୁଲକୁ ଦୋଷ ଦେଉଥ‌ିବାରୁ, ସେ ତାହାକୁ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ମଣ୍ଟୁ ସେହିଦିନଠାରୁ କାହାକୁ କିଛି ନକହି ମନଦେଇ ପାଠ ପଢ଼ିଲା ଏବଂ ଶ୍ରେଣୀରେ ପ୍ରଥମ ହେଲା ।

୧୮। ଅରକ୍ଷିତକୁ ଦଇବ ସାହା

ବିଶେଷ ଅର୍ଥ –
ଅନେକ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଏ, ଅତି ଗରିବ, ଧନହୀନ ଲୋକମାନେ ଅଯାଚିତଭାବେ ସାହାଯ୍ୟ ପରେ ବିପଦ ପରିସ୍ଥିତିରୁ ଉଦ୍ଧାର ପାଇଥା’ନ୍ତି । ସେଭଳି ପରିସ୍ଥିତିକୁ କୁହାଯାଏ, ଅରକ୍ଷିତକୁ ଦଇବ ସାହା । କାରଣ ପୁରାଣଶାସ୍ତ୍ରଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଖିଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଯେଉଁମାନେ ଗରିବ, ନମ୍ର, ଈଶ୍ବରବିଶ୍ଵାସୀ, ସମର୍ପଣ ଭାବଧାରାର ସେମାନେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କର କୃପା ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ଈଶ୍ଵରକୃପା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ଧନ, ପଦପଦବୀ ଓ ଲୌକିକ ମାନସମ୍ମାନର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନଥାଏ ।

ଗଳ୍ପ –
ଗାଁର ଶେଷ ମୁଣ୍ଡରେ ରହୁଥାଏ ବିଧବା ଅସହାୟା ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟିଏ । ତା’ର ଏକମାତ୍ର ପୁଅ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କେହି ନିଜର ବୋଲି ନଥା’ନ୍ତି । ପୁଅଟିର ପାଠପଢ଼ା ବୟସ ହେବାରୁ, ମା’ଟି ପୁଅକୁ ପାଠ ପଢ଼ିବାପାଇଁ ସ୍କୁଲରେ ନାଁ ଲେଖାଇଦେଲେ । ସ୍କୁଲକୁ ଯିବାପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ ରାସ୍ତା ଦେଇ ଯିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । କାରଣ ସ୍କୁଲଟି ଥିଲା ଜଙ୍ଗଲର ଆରପଟରେ ।

ପିଲାଟି ସ୍କୁଲକୁ ଯାଏ । ମାତ୍ର ଜଙ୍ଗଲିଆ ରାସ୍ତାରେ ତାହାକୁ ଭାରି ଡର ଲାଗେ । ସେ ଡରି ଡରି ସ୍କୁଲ ଯାଏ । ଫେରିବାବେଳକୁ ଅନ୍ଧାରିଆ ହୋଇଗଲେ, ସେହି ବାଟରେ ଆସିବାକୁ ତା’ର ଇଚ୍ଛା ନ ଥିଲେ ବି ସେ ପାଠ ପଢ଼ିବାକୁ ହେଲେ କଷ୍ଟ କରିବାକୁ ହେବ ସେଥ୍ପାଇଁ ସେପରି କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ ।

ଦିନେ ପିଲାଟି ମା’କୁ କହିଲା, ମା’, ମୋତେ ଜଙ୍ଗଲ ରାସ୍ତାରେ ଫେରିବାପାଇଁ ଭାରି ଡର ଲାଗୁଛି । ମୁଁ ଆଉ ଏକୁଟିଆ ଯାଇପାରିବି ନାହିଁ । ମା’ ଥୁଲା ଧର୍ମପରାୟଣା ଓ ଈଶ୍ବରବିଶ୍ଵାସୀ । ସେ ପୁଅ ମନରେ ସାହସ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ କହିଲା, ଜଙ୍ଗଲ ରାସ୍ତାରେ ଗଲାବେଳେ ତୋ ବଡ଼ଭାଇ ଗୋପାଳକୁ ଡାକିବୁ । ସେ ତୋତେ ଜଙ୍ଗଲ ରାସ୍ତାରେ ଯିବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ । ତୋତେ ଆଉ ଡର ଲାଗିବ ନାହିଁ ।

ପରଦିନ ପିଲାଟି ସ୍କୁଲକୁ ଗଲାବେଳେ, ହଠାତ୍ ମେଘ ଘୋଟିଆସିଲା । ରାସ୍ତା ଅନ୍ଧାରୁଆ ଦେଖାଗଲା । ପିଲାଟିକୁ ଡର ଲାଗିଲା । ସେ ମା’ କଥାକୁ ମନେପକାଇ, ତା’ର ଗୋପାଳ ଭାଇକୁ ଡାକ ଦେଲା । ଦେଖିଲା ବୁଦା ଉହାଡ଼ରୁ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସୁନ୍ଦର କିଶୋରଟିଏ ଆସିଲା । ପିଲାଟିକୁ ପରିଚିତ ଢଙ୍ଗରେ କହିଲା, ମୁଁ ତୋତେ ଜଙ୍ଗଲ ରାସ୍ତା ପାର କରିଦେବି । ତୋତେ ଡର ଲାଗିବ ନାହିଁ । ପିଲାଟି ଘରକୁ ଫେରି ମା’କୁ ସବୁ କହିଲା । ମା’ ଭକ୍ତିରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରଣାମ କରି କହିଲା, ‘ଅରକ୍ଷିତକୁ ଦଇବ ସାହା’ ।