Class 8

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 5 କୋଇଲା ଓ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 5 କୋଇଲା ଓ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଶବ୍ଦ ବା ଶବ୍ଦପୁଞ୍ଜକୁ ଲେଖ
1. ପ୍ରକୃତିରେ ………………….. ର ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନର ଉତ୍ପାଦ ହେଉଛି କୋଇଲା ।
2. ………….. ର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସଂଘଟିତ ପାତନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ……………… କୁହାଯାଏ ।
3. ଅତୀତରେ ପକ୍କାରାସ୍ତା ତିଆରିରେ …………………. ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା; ଯାହାକି କୋଇଲାର ଏକ ଉତ୍ପାଦ ।
4. ବର୍ତ୍ତମାନ ପକ୍କାରାସ୍ତା ତିଆରିରେ …………………. ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି; ଯାହାକି ………………. ର ଏକ ଉତ୍ପାଦ ।

Answer:
1. ଉଦ୍ଭଦ
2. ଅମ୍ଳଜାନ, ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନ
3. ପିଚୁ
4. ବିଟୁମେନ୍, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍

ପ୍ରଶ୍ନ 5-8 ରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
5. କୋଇଲାର ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନରୁ କେତୋଟି ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ ମିଳିଥାଏ ?
(କ) ।
(ଖ) 2
(ଗ) 3
(ଘ) 4

6. କେଉଁଟି ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ର ଏକ ଉତ୍ପାଦ ନୁହେଁ ?
(କ) ପେଟ୍ରୋଲ୍
(ଖ) ବିଟୁମେନ୍
(ଗ) ମହମ
(ଘ) କୋକ

7. ଭୂତଳ ନଳଦ୍ଵାରା କେଉଁ ଦୁଇଟି ଗ୍ୟାସ୍ ବିତରଣ କରାଯାଇଥାଏ ?
(କ) LPG ଓ CNG
(ଖ) ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ CNG
(ଗ) କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌
(ଘ) କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ LPG

8. ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ର ଆଂଶିକ ପାତନରୁ କେତୋଟି ଇନ୍ଧନ ମିଳିଥାଏ ?
(କ) 2 ଟି
(ଖ) 3 ଟି
(ଗ) 4 ଟି
(ଘ) ଅନେକ

Answer:
5. 2
6. କୋକ୍
7. କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌
8. 4 ଟି

9. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାର କେଉଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ କୋଇଲା ଖଣି ଅଛି, ଲେଖ ।
ଉ-
ଓଡ଼ିଶାର ଅନୁଗୁଳ ଜିଲ୍ଲାର ତାଳଚେରଠାରେ, ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲାର ରାମପୁରଠାରେ ଓ ଇବ୍ ଉପତ୍ୟକାରେ କୋଇଲା ଖଣିମାନ ଅଛି ।

10. ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ର ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶ କିଭଳି ଭାବେ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିର ଅଭାବରେ ବିକଳ୍ପରୂପେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଉଛି ।
(ii) ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରମାନଙ୍କରେ ଟର୍‌ବାଇନ୍ ଘୂରାଇବାପାଇଁ ଜଳକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ଏଥ‌ିପାଇଁ କୋଇଲା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
(iii) କୋଇଲା ଜଳିଲେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ କାର୍ବନ୍ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ଼ ଓ କାର୍ବନ୍ ମନୋକ୍‌ସାଇଡ଼ ଗ୍ୟାସ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶି ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ କରିଥାଏ ।

11. ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବର୍ଷକୁ ବର୍ଷ ଏଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି – ଏହାର କାରଣ କ’ଣ ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ-
(i) ଆମ ଦେଶରେ ଚିରସ୍ରୋତା ନଦୀର ଅଭାବ ରହିଛି । ଖରାଦିନେ ଓ ଶୀତଦିନେ ଜଳର ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି । ତେଣୁ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରମାନଙ୍କରେ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରୁ ନାହିଁ ।
(ii) ଫଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ପାଇଁ ଆମକୁ ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି । ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବର୍ଷକୁ ବର୍ଷ ଏଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି ।

12. ପ୍ରକୃତିରେ କୋଇଲା କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଜଙ୍ଗଲ, ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ବଡ଼ ବଡ଼ ନଦୀ ଥିଲା । ଭୂଚଳନ, ଭୂମିକମ୍ପ ଓ ବନ୍ୟା ଆଦି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଫଳରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ମାଟିତଳେ ପୋତିହୋଇଗଲା । ବର୍ଷାନୁକ୍ରମେ ମାଟିର ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧିହେତୁ ଚାପିହୋଇଥିବା ମୃତ ଉଭିଦ ଉପରେ ଚାପର ମାତ୍ରା କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧିପାଇଲା ।
(ii) ମାଟିତଳେ ଅମ୍ଳଜାନର ଅଭାବ ଓ ଅଧୂକ ତାପମାତ୍ରାରେ ଉପରିସ୍ଥ ମାଟି ସ୍ତରର ପ୍ରବଳ ଚାପଯୋଗୁଁ ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକର ଶକ୍ତ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଙ୍ଗାରକ (Carbon) ରେ ପରିଣତ ହେଲା । ଏହି ଅଙ୍ଗାରକକୁ କୋଇଲା କୁହାଯାଏ ।
(iii) ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ସଂଘଟିତ ଏହି ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କାର୍ବୋନାଇଜେସନ୍ ବା ଅଙ୍ଗାରୀଭବନ କୁହାଯାଏ । ଅମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସଂଘଟିତ ହେଉଥ‌ିବା ହେତୁ ଏହାକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

13. କୋଇଲାର ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନର ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକର ଉପଯୋଗିତାଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଉ-
କୋଇଲାର ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନରୁ ସୃଷ୍ଟ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ –
(a) କୋକ୍,
(b) କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍,
(c) କୋଲ୍‌ର ଓ
(d) ଏମୋନିଆ ଗ୍ୟାସ୍
ଉପଯୋଗିତା –

(a) କୋକ୍ :
(i) ଲୁହା ନିଷ୍କାସନରେ କୋକ୍‌କୁ ବ୍ଲାଷ୍ଟଫର୍ମେସ୍‌ରେ ଇନ୍ଧନ ଓ ବିଜାରକରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ii) ବିଶୁଦ୍ଧ ଲୁହାସହ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁପାତରେ କୋକ୍ ମିଶାଇ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
(iii) ତମ୍ବା, ଦସ୍ତା, ସୀସା, ଟିଣ ଆଦିର ଓର୍‌ରୁ ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ କୋକ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

(b) କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍ :
(i) ଅତୀତରେ କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଆଲୋକର ଉତ୍ସରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା
(ii) ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା କେବଳ ତାପଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ।

(c) କୋଲ୍‌ଟାର :
(i) କୋଲ୍‌ଟାର ବା ଆଲକାତରାରୁ ଆଂଶିକ ପାତନ ପଦ୍ଧତିରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ରଙ୍ଗ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍, କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ, ବିସ୍ଫୋରକ, ଔଷଧ, କୀଟନାଶକ ଔଷଧ, ଫଟୋଫିଲ୍ମ ଓ ସୁଗନ୍ଧଦ୍ରବ୍ୟ ଆଦି ପଦାର୍ଥମାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
(ii) ପିଚୁ ପକ୍‌କା ରାସ୍ତା ତିଆରିରେ ଏବଂ କଂକ୍ରିଟ ଛାତରୁ ପାଣି ଗଳୁଥିଲେ ତାହା ବନ୍ଦ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

(d) ଏମୋନିଆ ଗ୍ୟାସ୍ :
ଏମୋନିଆ ଗ୍ୟାସ୍‌ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇ ଏଥୁରୁ ୟୁରିଆ, ଏମୋନିୟମ୍ ସଲ୍‌ଫେଟ୍, ଏମୋନିୟମ୍ ଫସ୍‌ଫେଟ୍ ଆଦି ରାସାୟନିକ ସାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।

14. ପ୍ରକୃତିରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ କିପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ପେଟ୍ରୋଲିୟମର ଉତ୍ପତ୍ତି :
(i) ଭୂତତ୍ତ୍ବବିତ୍‌ମାନଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରାୟ 400 ନିୟୁତ ବର୍ଷପୂର୍ବେ କ୍ଷୁଦ୍ରକାୟ ସାମୁଦ୍ରିକ ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀଗୁଡ଼ିକର ମୃତଦେହ ସମୁଦ୍ରଶଯ୍ୟାରେ ପଡ଼ିରହି କାଳକ୍ରମେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ବାଲି, ମାଟି ଓ ପଟୁର ସ୍ତର ଜମା ହେଲା । ଏହିଭଳି ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ସ୍ତର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
(ii) ସମୁଦ୍ରର ନିମ୍ନଭାଗରେ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ତାପମାତ୍ରା ଓ ହଜାର ହଜାର ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ମାଟି ସ୍ତର ଓ ଜଳରାଶିର
(iii) ମୃତ ଜୀବଗୁଡ଼ିକର ଦେହାବଶେଷରୁ କେତେକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ ସୃଷ୍ଟିହୋଇ ସ୍ତରୀୟ ଶିଳାର ଛିଦ୍ରରେ ସଂଚିତ ହୋଇ ରହିଲା ।
(iv) ପରିଣତ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଜଳଭାଗରୁ ମଧ୍ୟ ମିଳିପାରୁଛି ।
(v) ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ 1600 ବା 1700 ମିଟର ଗଭୀରତାରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଭଣ୍ଡାରମାନ ଥାଏ । ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଧରଣର ଖନନ ଯନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା ଭୂତ୍ଵକ୍‌ରେ ରନ୍ଧ୍ରକରି ନଳସହ ନଳ ଯୋଡ଼ି ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗଚ୍ଛିତ ଭଣ୍ଡାରଯାଏ ପ୍ରବେଶ କରାଯାଏ । ଭଣ୍ଡାରରେ ନଳ ପ୍ରବେଶ ହେବା ମାତ୍ରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଚାପ ଯୋଗୁଁ ଉଭୟ ତୈଳ ଓ ଗ୍ୟାସ୍ ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ ।
(vi) ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇ ବିରାଟକାୟ ଆବଦ୍ଧ ଭଣ୍ଡାରମାନଙ୍କରେ ରଖାଯାଏ । ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଆପେ ଆପେ ଉପରକୁ ନ ଉଠିଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ପମ୍ପଦ୍ବାରା ଉତ୍ତୋଳନ କରାଯାଏ ।

15. କେଉଁ କାରଣଯୋଗୁଁ ମୋଟର ଯାନଗୁଡ଼ିକରେ CNG ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ମୋଟର ଯାନଗୁଡ଼ିକରେ LPG ବ୍ୟବହାର କଲେ ତାହା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରେ ।
(ii) ମୋଟର ଯାନଗୁଡ଼ିକରେ ପେଟ୍ରୋଲ୍, ଡିଜେଲ୍ ଆଦି ଇନ୍ଧନ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଏଥୁରୁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରେ ।
(iii) CNG ବ୍ୟବହାର ଫଳରେ ପ୍ରଦୂଷଣର ମାତ୍ରା କମ୍ ଯୋଗୁଁ ମୋଟରଯାନଗୁଡ଼ିକରେ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।

16. ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ଲୁହା ସିଲିଣ୍ଡର୍‌ରେ ଭର୍ତ୍ତି କରି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି କାହିଁକି, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ମୁଖ୍ୟତଃ ମ୍ୟୁଟେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ । ଏଥରେ କମ୍ ପରିମାଣରେ ପ୍ରୋପେନ୍ ଓ ଇଥେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ମିଶିଥାଏ ।
(ii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ସହଜରେ ତରଳ କରାଯାଇପାରୁଛି ।
(iii) ଏହାକୁ ରୋଷେଇ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ କଳକାରଖାନାରେ ଇନ୍ଧନ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।
(iv) ଏହି ତରଳୀକୃତ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ନେବା ଆଣିବା କରିବାପାଇଁ ଲୁହା ସିଲିଣ୍ଡରରେ ଭର୍ତ୍ତିକରି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି ।

17. ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ନଳଦ୍ଵାରା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଏ କାହିଁକି, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ ସହଜରେ ତରଳୀକୃତ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
(ii) ଏହାକୁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଚାପରେ ସିଲିଣ୍ଡରରେ ଭର୍ତ୍ତିକଲେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ବେଳେ ଫାଟିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ । । ତେଣୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ନଳଦ୍ଵାରା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

18. କୋଇଲାର ସନ୍ଧାନ, ଖନନ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ
ଉ-
କୋଇଲାର ସନ୍ଧାନ, ଖନନ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ କରୁଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍ଥାର ପୂରାନାମ ଲେଖ । ତଦାରଖ କରୁଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍ଥାର ପୂରାନାମ ‘କୋଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ’ (Coal India) ।

19. ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ର ସନ୍ଧାନ, ଉତ୍ତୋଳନ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ କରୁଥ‌ିବା ସଂସ୍ଥାର ପୁରା ନାମ ଲେଖ ।
ଉ-
ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ର ସନ୍ଧାନ, ଉତ୍ତୋଳନ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ କରୁଥିବା ସଂସ୍ଥାର ପୂରାନାମ ‘ତୈଳ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଆୟୋଗ’ (Oil and Natural Gas Commission) ।

ଆଉ କ’ଣ କରିହେବ ?
ପରୀକ୍ଷା :
(ନିମ୍ନୋକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ପରାମର୍ଶ ନେଇ ସଂପାଦନ କର ।) ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଏବଂ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ପଚାରି ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ । ଏଥିପାଇଁ ଅଲଗା ଖାତାଟିଏ କର ଏବଂ ମଲାଟ ଉପରେ ‘ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରୋଜେକଟ୍ ଖାତା’ ଲେଖ ।

1. ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତିଉତ୍ସ କ’ଣ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଯେଉଁ ଶକ୍ତିଉତ୍ସକୁ ଆମେ ବହୁକାଳରୁ ବ୍ୟବହାର କରୁନଥୁଲୁ; ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟବହାର କରୁଛୁ, ତାହାକୁ ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତିଉତ୍ସ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ସୂର୍ଯ୍ୟ, ପବନ, ଭୂତାପ, ତରଙ୍ଗ, ଜୁଆର, ଜୈବପଦାର୍ଥ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, ଆଲକହଲ ।

2. ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ କ’ଣ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଯେଉଁ ଶକ୍ତିଉତ୍ସକୁ ଆମେ ବହୁକାଳରୁ ବ୍ୟବହାର କରୁନଥୁଲୁ; ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟବହାର କରୁଛୁ, ତାହାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ କହନ୍ତି ।
(ii) ଜଳ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ପବନ, ଭୂତାପ, ଜୁଆର, ତରଙ୍ଗ ଆଦିକୁ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ କହନ୍ତି ।

3. ଜଳ-ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଶକ୍ତି କିପରି ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଉଛି, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ପ୍ରଥମେ ଉଚ୍ଚବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ଜଳକୁ ଅଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାରେ ଗଚ୍ଛିତ କରାଯାଏ ।
(ii) ଉଚ୍ଚପତ୍ତନରୁ ଜଳକୁ ନିମ୍ନପତ୍ତନକୁ ଅଧିକ ବେଗରେ ଛଡ଼ାଯାଏ । ଫଳରେ ଜଳର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଗତିଜ ଶକ୍ତିରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
(iii) ଜଳର ଗତିଜ ଶକ୍ତିରେ ଟର୍‌ବାଇନ୍ ଘୂରାଇଲେ ଟର୍‌ବାଇନ୍ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଜେନେରେଟର ଘୂରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରେ ।

4. ଆମ ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଜଳ-ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଛି ଲେଖ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ତାରକା ଚିହ୍ନଦ୍ୱାରା ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
ଓଡ଼ିଶାର ମାଛକୁଣ୍ଡ, ବାଲିମେଳା, ହୀରାକୁଦ, ରେଙ୍ଗାଲି, ଉପରକୋଲାବ ଓ ଉପର ଇନ୍ଦ୍ରାବତୀଠାରେ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ରହିଛି ।

5. ଏକ ଅଞ୍ଚଳରେ କି କି ସୁବିଧା ଥିଲେ ଜଳ-ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ଲେଖ ।
ଉ-
ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ସୁବିଧାମାନ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(i) ନିକଟରେ ପ୍ରଶସ୍ତ ଗଭୀର ନଦୀଥ‌ିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ନଦୀରେ ଆଡି଼ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ପ୍ରଶସ୍ତ ସ୍ଥାନ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ନଦୀଟି ଚିରସ୍ରୋତା ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iv) ପ୍ରକଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ କରିବା ସ୍ଥାନର ଅତିନିକଟରେ ଜନବସତି ନଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

6. ସାଧାରଣତଃ ଖରାଦିନେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କାଟ କାହିଁକି କରାଯାଇଥାଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଖରାଦିନେ ଜଳର ଅଭାବ ହେତୁ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରମାନଙ୍କରୁ ଆବଶ୍ୟକ ମୁତାବକ ବିଦ୍ୟୁତଶକ୍ତି ମିଳେ ନାହିଁ ।
(ii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିର ଚାହିଦା ଦିନକୁ ଦିନ ବୃଦ୍ଧିପାଇବାରେ ଲାଗିଛି ।
(iii) ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌କେନ୍ଦ୍ର ସଂଖ୍ୟା କମ୍ ହେତୁ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ବିଦ୍ୟୁତଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ ।
(iv) ତେଣୁ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କାଟ କରାଯାଉଛି ।

7. ଭାରତର କେଉଁ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ କୋଇଲା ଦର୍ଶାଅ । ଖଣି ଅଛି ଲେଖ ଏବଂ ମାନଚିତ୍ରରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ତାରକା ଚିହ୍ନଦ୍ୱାରା ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-

8. କୋଇଲାକୁ ‘କଳା ହୀରା’ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) କୋଇଲାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ କୋଇଲା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ।
(ii) ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୋଇଲାର ଭୂମିକା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ କୋଇଲାକୁ ହୀରା ସହ ତୁଳନା କରି ଏହାକୁ କଳା ହୀରା (Black diamond) ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି ।

9. ଭାରତର କେଉଁ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ‘ତୈଳକୂପ’ ଅଛି ଲେଖ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ମାନଚିତ୍ରରେ ତାରକା ଚିହ୍ନଦ୍ଵାରା ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-

10. ପୃଥ‌ିବୀର କେଉଁ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରଚୁର ତେଲ ଗଚ୍ଛିତ ଅଛି, ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ-
ଇରାକ୍, ଇରାନ୍, ସାଉଦିଆରବ, କୃତ୍, ଋଷିଆ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଚୀନ, ଭାରତ ଆଦି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣର ତୈଳ ଗଳିତ ଅଛି ।

11. ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌କୁ ‘କଳାସୁନା’ ବା ତରଳସୁନା’ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
(i) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଏ ।
(ii) ଏହାର ବିବିଧ ଉପଯୋଗିତା ଓ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଚାହିଦା ଯୋଗୁଁ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌କୁ ସୁନା ସହ ତୁଳନା କରି କଳାସୁନା ବା ତରଳ ସୁନା କୁହାଯାଏ ।

12. ଅନେକ ବଡ଼ ବଡ଼ ରେଳଷ୍ଟେସନ୍ ନିକଟରେ ବିରାଟକାୟ ଆବଦ୍ଧ ଇସ୍ପାତ୍ ଟାଙ୍କିମାନ ଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକରେ କ’ଣ ରଖାଯାଉଛି ଲେଖ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ୍ ପାଖରେ କାହିଁକି ଅଛି ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ବଡ଼ ବଡ଼ ରେଳଷ୍ଟେସନ୍ ନିକଟରେ ବିରାଟକାୟ ଆବଦ୍ଧ ଇସ୍ପାତ୍ ଟାଙ୍କିମାନଙ୍କରେ କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଥାଏ ।
(ii) ସେଗୁଡ଼ିକୁ ରେଳଷ୍ଟେସନ୍‌ରେ ରଖାଯାଇଥାଏ; କାରଣ କୌଣସି କାରଣରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଫେଲ୍ ହେଲେ ଏହାଦ୍ୱାରା ସମଗ୍ର ଷ୍ଟେସନ୍‌କୁ ଆଲୋକିତ କରାଯାଇପାରିବ ।
(iii) ଭୂତଳ ନଳ ଦ୍ଵାରା ଏଗୁଡ଼ିକ ବତିଖୁଣ୍ଟ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।

13. କେତେକ ମାଲବାହୀ ରେଳଗାଡ଼ିରେ ସିଲିଣ୍ଡର୍ ଆକୃତିର ବଡ଼ ବଡ଼ ଡବା ଲାଗିଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକରେ କ’ଣ ସବୁ ପରିବହନ କରାଯାଏ ଲେଖ ।
ଉ-
ମାଲବାହୀ ଟ୍ରେନ୍‌ଗୁଡ଼ିକରେ ସିଲିଣ୍ଡର ଆକୃତିର ବଡ଼ ବଡ଼ ଡବାରେ LPG ସିଲିଣ୍ଡର ପରିବହନ କରାଯାଏ ।

14. ଖଣ୍ଡେ ବିଟୁମିନସ୍ କୋଇଲାର ଚୂର୍ୟନେଇ କୋଇଲାର ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନ ପରୀକ୍ଷାଟି କର ।
ଉ-
(କ) ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ କିପରି ସଜାଇଲ ବର୍ଣନା କର । ତା’ ପରେ କ’ଣ କଲ ଲେଖ ।
(ଖ) ଉପକରଣ ସଜାର ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
(ଗ) ପରୀକ୍ଷାଲବ୍‌ଧ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ କିପରି ସଂଗ୍ରହକଲ ବର୍ଣନା କର ।
ଉ-
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ :
(i) ସ୍ପିରିଟ୍ ଲ୍ୟାମ୍ପ,
(ii) ଶକ୍ତ ପରୀକ୍ଷାନଳୀ,
(iii) ଷ୍ଟାଣ୍ଡ୍,
(iv) କୋନିକାଲ୍ ଫ୍ଲାସ୍କ,
(v) ନିର୍ଗମନଳୀ,
(vi) ଠିପି,
(vii) ଜଳପାତ୍ର,
(viii) କାଠଷ୍ଟାଣ୍ଡ ।

ପରୀକ୍ଷା :
ପ୍ରଥମେ ଶକ୍ତ ପରୀକ୍ଷାନଳୀ ମଧ୍ଯରେ ବିଟୁମିନସ୍ କୋଇଲା ଚୂର୍ଣ୍ଣନେଇ ଏହା ମୁହଁରେ ଠିପିଦେଇ ଏକ ନିର୍ଗମନଳୀ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଉ । ପରୀକ୍ଷାନଳୀକୁ ଏକ ଷ୍ଟାଣ୍ଡରେ ସଂଯୋଗ କରାଯାଉ । ନି ର୍ଗ ମନଳୀର ମଧ୍ୟରେ ରଖ୍ କୋନିକାଲ ଫ୍ଲାସ୍କର ମୁହଁକୁ ଠିପିଦ୍ଵାରା ବନ୍ଦ କରାଯାଉ । ଠିପିର ଅନ୍ୟ ମୁହଁରେ ଆଉ ଏକ ନିର୍ଗମନଳୀ ସଂଯୁକ୍ତ | ବୁନ୍‌ସେନ୍ ବର୍ଷର କରାଯାଉ । ପରେ ପରୀକ୍ଷାନଳୀଟିକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଯାଉ । କୋନିକାଲ୍ ଫ୍ଲସ୍କଟିକୁ ଜଳପାତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖାଯାଉ ଯେପରି ମୁହଁଟି ଜଳପାତ୍ରରେ ନ ବୁଡ଼ିବ । ଆଲକାତରାକୁ କୋନିକାଲ୍ ଫ୍ଲସ୍କରେ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ । କୋକ୍‌କୁ ଶକ୍ତ ପରୀକ୍ଷାନଳୀ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ପାଦ : କୋଲ ଗ୍ୟାସ୍, ଏମୋନିଆ ଗ୍ୟାସ୍ ।
ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ । (ଗ୍ୟାସ୍ ବାହାରିସାରିବା ପରେ)

15. ଜଳ ଓ କିରୋସିନିର ଏକ ମିଶ୍ରଣ (50 ମି.ଲି. + 50 ମି.ଲି.) ନେଇ ଆଂଶିକ ପାତନ ପରୀକ୍ଷାଟି କର ।
(କ) ଉପକରଣ ଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ କିପରି ସଜ୍ଜାଇଲ ବର୍ଣ୍ଣନା କର । ତା’ପରେ କ’ଣ କଲ ଲେଖ ।
(ଖ) ଉପକରଣ ସଜ୍ଜାର ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
(ଗ) ପରୀକ୍ଷାଲବ୍‌ଧ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ କିପରି ସଂଗ୍ରହକଲ ବର୍ଣନା କର ।
ଉ- ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

16. କ୍ଷେତ୍ର ପରିଭ୍ରମଣ (Field trip)
ସୁଯୋଗ ମିଳିଲେ କୌଣସି ଏକ କୋଇଲା ଖଣି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଯାଅ ଏବଂ ସେଠାକାର କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ପଚାରି ନିମ୍ନମତେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କର ।
(କ) ପରିଦର୍ଶନ ତାରିଖ, ସମୟ, ସ୍ଥାନର ନାମ, ଜିଲ୍ଲା ଓ ରାଜ୍ୟ ।
(ଖ) ସେ ଅଞ୍ଚଳରେ କେତେ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ କୋଇଲା ଗଚ୍ଛିତ ଅଛି ?
(ଗ) ଦୈନିକ ହାରାହାରି କେତେ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ କୋଇଲା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଛି ?
(ଘ) ସେ ଅଞ୍ଚଳରେ କେଉଁ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର କୋଇଲା ଉପଲବ୍‌ଧ ?
(ଙ) କେବେଠାରୁ ସେଠାରେ ଖନନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
(ଚ) ସେଠାରୁ କେଉଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ କୋଇଲା ପ୍ରେରଣ କରାଯାଏ ?
(ଛ) କେତେ ଜଣ କର୍ମଚାରୀ, ଶ୍ରମିକ ଆଦି ବ୍ୟକ୍ତି କାମ କରନ୍ତି ?
(ଜ) ଦୈନିକ କେତେ ଘଣ୍ଟା କାମ ହୁଏ ?
(ଝ) କର୍ମଚାରୀ ଓ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ପରିବାର ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଆଲୋକ, ଜଳ, ପରିମଳ ଆଦି ପାଇଁ କି କି
(ଞ) ଏଭଳି ଆଉ କିଛି ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ତଥ୍ୟଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟ । ପରିଭ୍ରମଣ ପରେ ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ସନ୍ଦର୍ଭ (report) ଲେଖ ।

17. ସୁଯୋଗ ମିଳିଲେ କୌଣସି ଏକ ଜଳ-ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ର ପରିଦର୍ଶନ କର ଏବଂ ଉପରୋକ୍ତମତେ ‘ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ଫର୍ଦ୍ଦ’ (Data collection sheet ବା Information Bank) ପ୍ରସ୍ତୁତ କର । ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କର । ପରିଦର୍ଶନ ପରେ ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟକୁ ଭିତ୍ତି କରି ଏକ ସନ୍ଦର୍ଭ (Report) ଲେଖ ।
ଉ –
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

18. ସୁଯୋଗ ମିଳିଲେ କୌଣସି ଏକ ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ର ପରିଦର୍ଶନ କର ଏବଂ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିବା ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ଫର୍ଦ୍ଦ ଅନୁଯାୟୀ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କର । ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଲେଖ ।
ଉ –
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

19. ସୁଯୋଗ ମିଳିଲେ କୌଣସି ଏକ ତୈଳ ଖଣି ଅଞ୍ଚଳ ଓ ତୈଳ ବିଶୋଧନାଗାର ପରିଦର୍ଶନ କର ଏବଂ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ଫର୍ଦ୍ଦର ତଥ୍ୟକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଲେଖ । ସେ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଉ କି କି କାରଖାନା ଅଛି ଲେଖ ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

20. ପ୍ରୋଜେକ୍‌ଟ (Projects) :
ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ତୈଳ କୂପଗୁଡ଼ିକରୁ ତେଲ ଓ ଗ୍ୟାସ କିପରି ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ ଏବଂ ବିଶୋଧନାଗାରରେ କ’ଣ ସବୁ କରାଯାଏ ସବିଶେଷ ତଥ୍ୟସମ୍ବଳିତ ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ (ରିପୋର୍ଟ) ଲେଖ ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

21. ବିଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କୋଇଲା, କିରୋସିନି, ପେଟ୍ରୋଲ, ଡିଜେଲ ଓ LPG (ରନ୍ଧନ ଗ୍ୟାସ୍) ମୂଲ୍ୟ କିଭଳି ଭାବେ ବଢ଼ିଛି ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କର । ଲବ୍‌ଧ ତଥ୍ୟକୁ ନେଇ ପାଞ୍ଚଟି ଗ୍ରାଫ୍ ଅଙ୍କନ କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

22. ତୁମର ସାହି ବା ପଡ଼ା ବା ଗ୍ରାମର (ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟବିତ୍ ଶ୍ରେଣୀଯୁକ୍ତ) ଦଶଟି ପରିବାରରୁ ନିମ୍ନମତେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କର ।
(କ) ମାସକୁ କେତେ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଜାଳେଣି କାଠ କିଣନ୍ତି ?
(ଖ) ମାସକୁ କେତେ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ କାଠ ଅଙ୍ଗାର କିଣନ୍ତି ?
(ଗ) ମାସକୁ କେତେ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ କୋଇଲା କିଣନ୍ତି ?
(ଘ) ମାସକୁ କେତେ ଲିଟର କିରୋସିନି କିଣନ୍ତି ?
(ଙ) ମାସକୁ କେତେ ଲିଟର ପେଟ୍ରୋଲ କିଣନ୍ତି ଏବଂ କେଉଁ କେଉଁ କାମରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ?
(ଚ) ମାସକୁ କେତେ ଲିଟର ଡିଜେଲ କିଣନ୍ତି ଏବଂ କେଉଁ କେଉଁ କାମରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ?
(ଛ) ମାସକୁ କେତୋଟି LPG ସିଲିଣ୍ଡର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଲବ୍‌ଧ ତଥ୍ୟରୁ ଇନ୍ଧନଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବହାର ଶତକଡ଼ାରେ ଲେଖ ।
ଉ –
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

23.( କ) କୋଇଲାର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ କେଉଁ ଶିଳ୍ପଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ?
(ଖ) ଡିଜେଲର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ସାଧାରଣ ଜନଜୀବନ କିଭଳିଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ -ଏକ ସନ୍ଦର୍ଭ ଲେଖ । ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।
ଉ –
ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଜୀବ ଅବଶେଷରୁ ………………….. ଇନ୍ଧନ ମିଳେ ।
(ii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ରୁ ସଂଗୃହୀତ ………………………. ଉତ୍ପାଦଟି ପିଚୁ ବଦଳରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(iii) ଜେଟ୍ ଉଡ଼ାଜାହାଜରେ ……………………. କୁ ଇନ୍ଧନଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(iv) ସିଲିଣ୍ଡରରେ ଭର୍ତି ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସକୁ …………………… କୁହାଯାଏ ।
(v) ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରଥମ ତୈଳକୂପ ଖନନ ହୋଇଥିବା ଅଞ୍ଚଳର ନାମ ………………….. ।
(vi) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥ‌ିବା ଉପଯୋଗୀ କୁହାଯାଏ ।
(vii) …………………. ର ଅନ୍ୟନାମ କଳାସୁନା ।
(viii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ……………………….. ର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ।
(ix) ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ …………………….. ।
(x) …………….. ର ଅନ୍ୟନାମ କଳାସୁନା ।
(xi) LPG ର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ………………… ।
(xii) ………………… ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ମାନର କୋଇଲା ।
(xiii) ……………. କୋଇଲାରୁ ଅଳ୍ପ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଉନ୍ନତ ମାନର କୋକ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
(xiv) କୋଲ୍‌ଟାର୍ ପ୍ରାୟ …………………… ଟି କାର୍ବନ୍ ଯୌଗିକର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ।
(xv) 1810 …………………. ମହାନଗରରେ ରାସ୍ତାକଡ଼ର ଆଲୋକ ବତିଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଳିବାପାଇଁ କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।
(xvi) କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ମୁଖ୍ୟତଃ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, ମିଥେନ୍ ଓ …………………. ର ମିଶ୍ରଣ ।
(xvii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ ଉପଜାତ ……………………. ପଦାର୍ଥଟି ଅଏଣ୍ଟମେଣ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଲାଗେ ।
(xviii)ଆମ ଭାରତବର୍ଷର ………………………… ଠାରେ ଆବିଷ୍କୃତ ପ୍ରଥମ ତୈଳ ଭଣ୍ଡାର ।
(xix) ବେଞ୍ଜନ୍ ……………….. ର ଆଂଶିକ ପାତନରୁ ମିଳେ ।

Answers:
(i) ଜୀବାଶ୍ମ
(ii) ବିଟୁମେନ୍
(iii) କିରୋସିନି
(iv) CNG
(v) ପେନ୍‌ସିଲ୍ ଭାନିଆ
(vi) ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍‌
(vii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍
(viii) ଜୈବ ଯୌଗିକ
(ix) ମିଥେନ୍
(x) କେ।ଇଲା
(xi) ବ୍ୟଟେନ୍‌
(xii) ଆକ୍ରାସାଇଟ୍
(xiii) ଆନ୍ତଃସାଇଟ୍
(xiv) 200
(xv) ଲଶ୍ରନ
(xvi) କାର୍ବନ ମନୋକ୍‌ସାଇଡ୍
(xvii) ମତ୍ରମ
(xviii) ଆସାମର ମାକୁମ୍
(xix) କୋଲ୍‌ଟାର୍

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ……………… ଅଧ୍ବକ ପରିମାଣରେ ଥା (ମିଥେନ୍, ଇଥେନ୍, ପ୍ରୋପେନ୍, ବ୍ୟୁଟେନ୍)
(ii) ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ………………….. । (ମିଥେନ୍, ଇଥେନ୍, ପ୍ରୋପେନ୍, ବ୍ୟୁଟେନ୍)
(iii) ……………………… କୋଲ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଉପାଦାନ ନୁହେଁ । (Co, NH₃ CH₄, H₂)
(iv) ଘରେ ବ୍ୟବହୃତ କୋଇଲାର ନାମ ………………………. (ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍, ବିଟୁମିନସ୍, ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍, ପିଟ୍) –
(v) ………………. କୋଇଲାରୁ ଅଧ‌ିକ ପରିମାଣର ତାପଶକ୍ତି ମିଳେ । (ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍, ବିଟୁମିନସ୍, ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍, ପିଟ୍)
(vi) …………….. ସବୁଠାରୁ ନିକୃଷ୍ଟ ମାନର କୋଇଲା । (ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍‌, ବିଟୁମିନସ୍, ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍, ପିଟ୍)
(vii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ …………………. ନଥାଏ । (ମିଥେନ୍, ପ୍ରୋପେନ୍, ଇଥେନ୍, ବ୍ଲୁଟେନ୍) –
(viii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ପ୍ରାୟ ……………….. ଗଭୀରତାରେ ମିଳେ ।
(2600-2700., 2800-3800., 2600-40009., 1600-17009.)

Answers:
(i) କ୍ୟୁଟେନ୍
(ii) ମିଥେନ୍
(iii) NH₃
(iv) ବିଟୁମିନସ୍ ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍
(v) ଆନ୍ତଃସାଇଟ୍
(vi) ପିଟ୍
(vii) ମିଥେନ୍
(viii) 1600-1700 ମି.

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) କୋଇଲା : ଅନ୍ତଧୂମ ପାତନ :: ପେଟ୍ରୋଲ : …………………….. ।
(ii) ଆମେରିକା : ପେନ୍‌ସିଲ୍‌ଭାନିଆ :: ଭାରତ : …………………….. ।
(iii) ବ୍ଲ୍ୟୁଟେନ୍ : CPG :: ମିଥେନ୍ : …………………….. ।
(iv) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ : 1 ରୁ 35 :: ପେଟ୍ରୋଲ : …………………….. ।
(v) ମିଥେନ୍ : ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ :: ମ୍ୟୁଟେନ୍ : …………………….. ।
(vi) କୋଇଲା : କଳାହୀରା :: ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ : …………………….. ।
(vii) ନିକୃଷ୍ଟ କୋଇଲା : ପିଟ୍ :: ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କୋଇଲା : …………………….. ।
(viii) ଏମୋନିଆ ଗ୍ୟାସ୍‌ : ୟୁରିଆ : :: ………………… : ଷ୍ଟିଲ୍‌ ପ୍ରସ୍ତୁତି ।

Answers:
(i) ଆଂଶିକ ପାତନ
(ii) ଆଂସାମର ମାକୁମ୍
(iii) CNG
(v) 5 ରୁ 12
(iv) L.P.G.
(vi) ତରଳସୁନା
(vii) ଆନ୍ତଃସାଇଟ୍
(viii) କୋକ୍

4. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦକୁ ମିଳାଅ ।

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) LPG	କଳାହୀରା
(ii) ପେଟ୍ରୋଲ	ରଙ୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତି
(iii) କିରୋସିନି	ଅଏଣ୍ଟମେଣ୍ଟ
(iv) ଡିଜେଲ	କଳାସୁନା|ତରଳ ସୁନା
(v) ମହମ	ଜେଟ ଉଡ଼ାଜାହାଜର ଇନ୍ଧନ
(vi) ବିଟୁମେନ	ବସ୍ତ୍ରସଫା
(vii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍	ଭାରୀଯାନ
(viii) କୋଇଲା	ଘରେ ରୋଷେଇ

Anawer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	ଘରେ ରୋଷେଇ
(i) LPG	ବସ୍ତ୍ରସଫା
(ii) ପେଟ୍ରୋଲ	ଜେଟ ଉଡ଼ାଜାହାଜର ଇନ୍ଧନ
(iii) କିରୋସିନି	ଭାରୀଯାନ
(iv) ଡିଜେଲ	ଅଏଣ୍ଟମେଣ୍ଟ
(v) ମହମ	ରଙ୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତି
(vi) ବିଟୁମେନ	କଳାସୁନା|ତରଳ ସୁନା
(vii) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍	କଳାହୀରା
(viii) କୋଇଲା	ଘରେ ରୋଷେଇ

 

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Algebra Chapter 9 ଚଳନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Algebra Chapter 9 ଚଳନ

→ ଚଳନ (Variation):
ବାରମ୍ବାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଥ‌ିବା ରାଶିକୁ ଚଳରାଶି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – 5ଟି କଲମର ଦାମ୍ 25 ଟଙ୍କା ହେଲେ,
10ଟି କଲମର ଦାମ୍ 50 ଟଙ୍କା ହେବ ।
ଏଠାରେ କଲମ ସଂଖ୍ୟା ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ, ଟଙ୍କାର ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

• ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଚଳରାଶିମାନଙ୍କର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ, ତାହାକୁ ଚଳନ କୁହାଯାଏ ।

→ ସଳଖ ଚଳନ (Direct Variation) :
(i) ଅନ୍ୟଟିର ହ୍ରାସ ହୁଏ । ରାଶିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏ ପ୍ରକାର ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ‘ସଳଖ ଚଳନ’ କୁହାଯାଏ।

(ii) x ଓ y ରାଶିଦ୍ଧୟ ମଧ୍ୟରେ
xର ମାନ ବୃଦ୍ଧିପାଇଲେ ଦୂର ମାନ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ଏବଂ
xର ମାନ ହ୍ରାସପାଇଲେ ଦୂର ମାନ ହ୍ରାସପାଏ ।
କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥଳରେ \(\frac{x}{y}\) ର ମାନ ସମାନ ରହେ ।

(iii) ଯଦି x ର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ମାନ x₁କୁ ଏବଂ ପରମୁହୂରରେ x₂; y ର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ମାନ y₁କୁ ଏବଂ
ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ y₂ ହୁଏ । ଯେଉଁଠାରେ \(\frac{x_1}{y_1}=\frac{x_2}{y_2}=K\) ହେବ ।

(iv) x ଓ ଦୂର ଏପ୍ରକାର ଚଳନକୁ ସଳଖ ଚଳନ (Direct Variation) କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ x ∝ y ରୂପେ ଲେଖାଯାଏ ଏବଂ “x varies directly as y” ପଢ଼ାଯାଏ ।
x ∝ y ⇒ x = Ky ⇒ \(\frac{x}{y}\) = K ଏବଂ \(\frac{x}{y}=\frac{x_1}{y_1}=\frac{x_2}{y_2}=K\)

ନିଜେ କର :
Question 1.
ନିମ୍ନସ୍ଥ ସାରଣୀକୁ ଦେଖ୍ x ଓ y ଚଳରାଶିଦ୍ଵୟ ସଳଖ ଚଳନରେ ଅଛନ୍ତି କି ନାହିଁ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
(a)

X	20	17	14	11	8	5	2
y	40	34	28	22	16	10	4

(b)

X	6	10	14	18	22	26	30
y	4	8	12	16	20	24	28

(c)

X	6	10	14	18	22	26
y	4	8	12	16	20	24

ସମାଧାନ :
(a) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥଳରେ \(\frac{x}{y}=\frac{20}{40}=\frac{17}{34}=\frac{14}{28}=\frac{11}{22}=\frac{8}{16}=\frac{5}{10}=\frac{2}{4}=\frac{1}{2}\)
ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥଳରେ \(\frac{x}{y}=\frac{1}{2}\) । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ସଳଖ ଚଳନ ।

(b) \(\frac{6}{4}=\frac{10}{8}\) ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥଳରେ \(\frac{x}{y}\)ର ମାନ ସମାନ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଏହା ସଳଖ ଚଳନ ନୁହେଁ ।

(c) \(\frac{x}{y}=\frac{5}{15}=\frac{8}{24}=\frac{12}{36} \neq \frac{15}{60}=\frac{18}{72} \neq \frac{20}{100}\)

Question 2.
x ଓ y ଚଳରାଶିଦ୍ଵୟ ସଳଖ ଚଳନରେ ଥିଲେ ନିମ୍ନ ସାରଣରୁ p ଓ ୟୁର ମାନ ସ୍ଥିର କର ।

X	5	P	10
y	8	32	q

ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ x ∝ y ⇒ \(\frac{5}{8}=\frac{P}{32}=\frac{10}{q} \Rightarrow \frac{5}{8}=\frac{P}{32} \Rightarrow 8 P=32 \times 5 \Rightarrow P=\frac{32 \times 5}{8}=20\)
\(\frac{5}{8}=\frac{10}{q} \Rightarrow 5 q=80 \Rightarrow q=\frac{80}{5}=16\)

ଉଦାହରଣ :
ସମାନ ଆକାରର 4ଟି ମହମବତିର ମୂଲ୍ୟ 10 ଟଙ୍କା ହେଲେ, 15ଟି ମହମବତିର ମୂଲ୍ୟ କେତେ ?
ସମାଧାନ :
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ମହମବତି ସଂଖ୍ୟା (x)	4(x1)	15(x2)
ମହମବତିର ଦାମ୍ (y) (ଟଙ୍କାରେ)	10(y1)	y2

ଲକ୍ଷ୍ୟକର, x ∝ y । ଏଠାରେ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}=\frac{x_2}{y_2} \Rightarrow \frac{4}{10}=\frac{15}{y_2} \Rightarrow 4 y_2=10 \times 15\)
⇒ \(y_2=\frac{10 \times 15}{4}=\frac{75}{2}=37.50\)
∴ 15ଟି ମହମବତିର ମୂଲ୍ୟ ଟ.37.50 |

→ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ (Inverse Variation):
(i) ଦୁଇଟି ରାଶି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ରାଶିର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ଅନ୍ୟ ରାଶିର ହ୍ରାସ ଘଟେ ବା ପ୍ରଥମ ରାଶିର ହ୍ରାସ ହେଲେ ଦ୍ଵିତୀୟ ରାଶିର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ। ଚଳରାଶିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଯଦି x ଓ y ଚଳରାଶି ଏବଂ x ଓ y ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ହୁଏ; ତେବେ x ∝ \(\frac{1}{y}\) ଏହାକୁ x varies inversely as y ବୋଲି ପଢ଼ାଯାଏ ।

• ଯଦି x ∝ \(\frac{1}{y}\) ହୁଏ; ତେବେ x = \(\frac{K}{y}\) ବା xy = K ହେବ ।

(iii) x ର ମାନ x₁ ରୁ x₂ କୁ ଏବଂ yର ମାନ y₁ ରୁ y₂କୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ, ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ଅନୁସାରେ
xy = x₁y₁ = x₂y₂ = K ଅଥବା x₁y₁ = x₂y₂ ହେବ ।

ନିଜେ କର :
Question 1.
ନିମ୍ନସ୍ଥ ସାରଣୀକୁ ଦେଖ୍ x ଓ y ଚଳରାଶିଦ୍ଵୟ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନରେ ଅଛନ୍ତି କି ନାହିଁ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
(a)

X	50	40	30	20
y	5	6	7	8

(b)

X	100	200	300	400
y	60	30	20	15

(c)

X	90	60	45	30	20	5
y	10	15	20	25	30	35

ସମାଧାନ :
(a) xy = 50 × 5 ≠ 40 × 6 ≠ 30 × 7 ≠ 20 × 8
ଏଣୁ ଏହା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନରେ ନାହିଁ ।

(b) xy = 100 × 60 = 200 × 30 = 300 × 20 = 400 × 15 = 6000
ତେଣୁ ଏହା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନରେ ଅଛନ୍ତି ।

(c) xy = 90 × 10 = 60 × 15 = 45 × 20 ≠ 30 × 25 ≠ 5 × 35
ତେଣୁ ଏହା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନରେ ନାହିଁ ।

Question 2.
x ଓ y ଚଳରାଶିଦ୍ଵୟ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ନିମ୍ନ ସାରଣୀରୁ p ଓ q ର ମାନ ସ୍ଥିର କର ।

X	6	5	q
y	80	P	24

ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ x ∝ \(\frac{1}{y}\) ⇒ 6 × 80 = 5 × p = q × 24
ବର୍ତ୍ତମାନ 6 × 80 = 5 × p ⇒ p = \(\frac{6 \times 80}{5}\) = 96
ପୁନଶ୍ଚ 5 × 80 = 6 × 24 ⇒ q = \(\frac{6 \times 80}{24}\) = 20
∴ p = 96 ଓ q = 20

ଉଦାହରଣ :
ଗୋଟିଏ ମହମବତି ଦୈନିକ \(\frac{1}{2}\) ଘଣ୍ଟା ଜଳିଲେ 8 ଦିନ ଯାଏ । ତେବେ ଦିନକୁ 2 ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଜାଳିଲେ ଉକ୍ତ ମହମବତିଟି କେତେ ଦିନ ଜଳିବ ?
ସମାଧାନ :
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ଗୋଟିଏ ସାରଣୀରେ ସନ୍ନିବେଶ କରାଇଲେ ପାଇବା,

ଏଠାରେ ମହମବତି ଜଳିବା ସମୟ ଓ ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x₁y₁ = x₂y₂ ⇒ \(\frac{3}{2}\) ×8 = 2y₂ ⇒ 12 = 2y₂ ⇒ y₂ = \(\frac{12}{2}\) = 6
ଦିନକୁ 2 ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଜାଳିଲେ ଉକ୍ତ ମହମବତିଟି 6 ଦିନ ଜଳିବ ।

→ ଯୌଥ ଚଳନ (Joint Variation):

• ତିନି ବା ତତୋଽଧୂକ ଅଣଶୂନ୍ୟ ଚଳରାଶି ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ରାଶି ଅନ୍ୟ ରାଶିମାନଙ୍କର ଗୁଣଫଳ ସହିତ ସଳଖ ଚଳନରେ ରହିଲେ, ପ୍ରଥମ ରାଶିଟି ଅନ୍ୟ ରାଶିମାନଙ୍କ ସହ ଯୌଥ ଚଳନରେ ରହିବ ।

ମନେକର, x, y ଓ z ତିନୋଟି ଅଣଶୂନ୍ୟ ଚଳରାଶି ।
(i) ଯଦି x ∝ y (z ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ) ଓ x ∝ z (y ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ)
ତେବେ x ∝ yz (y ଓ z ଉଭୟେ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ)
ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ x, y ଓ z ସହିତ ଯୌଥ ଚଳନରେ ରହୁଛି ବୋଲି କହିବା ।

(ii) ଯଦି x ∝ y, (z ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ) ଏବଂ x ∝ \(\frac{1}{z}\) (y ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ)
ତେବେ x ∝ \(\frac{y}{z}\) (y ଓ z ଉଭୟେ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ)
ଏହା ମଧ୍ଯ x ସହିତ y ଓ z ଏକ ଯୌଥ ଚଳନ ।
ଯଦି x₁ ଓ x₂, x ର ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ; y₁ ଓ y₂ , y ର ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ଏବଂ z₁ ଓ z₂, z ର ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ହୁଏ ।

ନିଜେ କର
15 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ 12 ସେ.ମି. ପ୍ରସ୍ଥ ବିଶିଷ୍ଟ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପରୋକ୍ତ ଚଳନଗୁଡ଼ିକର ସତ୍ୟତା ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କର ।
ମନେରଖ :
ଯଦି x₁ ଓ x₂, xର ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ y₁ ଓ y₂, yର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ଏବଂ z₁ ଓ z₂, zର ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ହୁଏ ।
ଯୌଥ ଚଳନ x ∝ yz ପାଇଁ \(\frac{x_1}{x_2}=\frac{y_1}{y_2} \times \frac{z_1}{z_2}\) ହେବ ।
ଯୌଥ ଚଳନ x ∝ \(\frac{y}{z}\) ପାଇଁ\(\frac{x_1}{x_2}=\frac{y_1}{y_2} \times \frac{z_2}{z_1}\) ହେବ ।

ଉଦାହରଣ :
6 ଜଣ ପରୀକ୍ଷକ 40 ଘଣ୍ଟାରେ 750 ଖାତା ଦେଖିପାରନ୍ତି; ତେବେ 4 ଜଣ ପରୀକ୍ଷକ କେତେ ଘଣ୍ଟାରେ 800 ଖାତା ଦେଖପାରିବେ ?
ସମାଧାନ :

ଏଠାରେ ଖାତା ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର ରହିଲେ, ଖାତା ଦେଖିବା ସମୟ ଓ ପରୀକ୍ଷକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବେ ।
ଅର୍ଥାତ y ∝ \(\frac{1}{x}\) ହେବ । ……….(i)
ପରୀକ୍ଷକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର ରହିଲେ, ଖାତା ଦେଖା ସମୟ ଓ ଖାତା ସଂଖ୍ୟା ସଳଖ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବେ
y ∝ z ହେବ । ……….(ii)
Eqⁿ. (i) ଓ Eqⁿ. (ii)ରୁ ପାଇବା x, y ଓ z ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଚଳନ ଯୌଥ ଚଳନ ହୋଇଥିବାରୁ y ∝ \(\frac{z}{x}\) ହେବ ।
\(\frac{y_1}{y_2}=\frac{z_1}{z_2} \times \frac{x_2}{x_1} \Rightarrow y_2=\frac{x_1 y_1 z_2}{z_1 x_2} \Rightarrow y_2=\frac{6 \times 40 \times 800}{750 \times 4}=\) = 64 ଘଣ୍ଟା
4 ଜଣ ପରୀକ୍ଷକ 800 ଖାତା ଦେଖିବାପାଇଁ 64 ଘଣ୍ଟା ସମୟ ନେବେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 3.1 କୃଷି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Geography Solutions Chapter 3.1 କୃଷି

1. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ପ୍ରାୟ 50 ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) କୃଷି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଚାରିଗୋଟି କୃଷିର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:

• ଭୂମିକୁ କର୍ଷଣ କରି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଲୋକସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା 65 ଭାଗରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ଭାରତ ପରି ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଲୋକସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ଲୋକ କୃଷିକୁ ଜୀବିକା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।
• କୃଷି କେବଳ ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକୁ ବୁଝାଏ, ତାହା ନୁହେଁ; ପଶୁପାଳନ, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ମହୁଚାଷ, ରେଶମ କୀଟ ପାଳନ, ପନିପରିବା, ଫୁଲ ଓ ଫଳ ଚାଷ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

(ଖ) କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପ୍ରାକୃତିକ ବା ଭୌତିକ ନିବେଶ ଓ ମାନବୀୟ ନିବେଶ ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ବା ଭୌତିକ ନିବେଶ– ସୌରତାପ, ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଭୂମିର ଗଠନ, ଉପଯୋଗୀ ମୃତ୍ତିକା ଭୌତିକ ନିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
• ମାନବୀୟ ନିବେଶ– କୃଷି ପାଇଁ ଶ୍ରମ, ବିହନ, କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ରାସାୟନିକ ସାର, କୀଟନାଶକ, ଜଳସେଚନ, ଶସ୍ୟ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଦି ମାନବୀୟ ନିବେଶ ।
• ଏହି ଦୁଇ ନିବେଶ ବ୍ୟତୀତ ଜମିର ମାଲିକାନା, ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ, କୃଷିନୀତି ଆଦି କୃଷିର ମାନ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ।

(ଗ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ? ଭାରତର ତିନିଗୋଟି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିର ନାମ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ କେଉଁ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ କରାଯାଇଥାଏ ଲେଖା।
Answer:

• ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିରେ ଜଙ୍ଗଲର କିଛି ଅଂଶ ପ୍ରଥମେ ସଫା କରାଯାଇ ଗଛର ଗଣ୍ଠି, ଡାଳ, ପତ୍ର ଆଦି ଶୁଖାଇ ପୋଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ଏହି ପାଉଁଶ ଜମିର ଉର୍ବରତା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ
• ଏହି ଜମିରେ ଦୁଇ ତିନିବର୍ଷ ଚାଷ କଲା ପରେ ଜମିର ଉର୍ବରତା ଶକ୍ତି କମିଯାଏ, ତେଣୁ ଏହାକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଜଙ୍ଗଲର ଅନ୍ୟତ୍ର ଏହିପରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଂଶ ପୋଡ଼ି ଚାଷ କରାଯାଏ ।
• ଏହି କୃଷିରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ କର୍ଶନ ଓ ଦହନ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ଭାରତର ତିନିଗୋଟି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିର ନାମ ହେଲା ଝୁମ୍, ପୁନମ୍ ଓ ପୋଡ଼ୁ ।
• ଝୁମ୍ ଚାଷ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତ, ଯଥା – ଆସାମ, ମେଘାଳୟ ରାଜ୍ୟରେ, ପୁନମ୍ କେରଳରେ ଏବଂ ପୋଡୁ ଚାଷ ଓଡ଼ିଶାରେ କରାଯାଇଥାଏ।

(ଘ) ରୋପଣ କୃଷି କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଦୁଇଟି ରୋପଣ କୃଷିର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ଫସଲ ରୋପଣଦ୍ୱାରା କରାଯାଉଥିବା କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟକୁ ରୋପଣ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• କ୍ଳାନ୍ତି ମଣ୍ଡଳର ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକକ ଫସଲ ଭାବରେ ଏହି କୃଷି କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଏହା ଏକ ବାଣିଜ୍ୟଭିଭିକ ବା ଅର୍ଥକରୀ କୃଷି, ତେଣୁ ଏହି କୃଷି ପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ପୁଞ୍ଜି, ବିସ୍ତୃତ ଭୂମି ଓ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।
• ରୋପଣ କୃଷିର ଉଦାହରଣ –ଚାହା, କଫି, ଆଖୁ, ରବର ।

(ଘ) ଦୁଇଟି ତନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଫସଲର ନାମ ଲେଖ । କେଉଁ ପ୍ରାକୃତିକ
Answer:
ପରିବେଶରେ ସେହି ଫସଲଗୁଡ଼ିକ ଭଲ ହୁଏ ଲେଖ ।

• କପା ଓ ଝୋଟ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ତନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଫସଲ ।
• କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ କପାଚାଷ ଭଲ ହୁଏ। ଅଧିକ ଉତ୍ତାପ, ଅଧୂକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ଉତ୍ତମ ଜଳସେଚନ ତଥା କୃଷ୍ଣମୃରିକା ଏବଂ ପଟୁ, ପଙ୍କ ଓ ଜୈବସାର ଥିବା ଘୂରିକା କପାଚାଷ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥାଏ।
• ସେହିପରି କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଝୋଟଚାଷ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ଉର୍ବର ପଟୁମ୍ବରିକା, ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଝୋଟ ଚାଷ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅନୁକୂଳ ।

2. ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ । (ପ୍ରାୟ 20 ଟି ଶବ୍ଦରେ)

(କ) ମିଶ୍ରିତ କୃଷି :
Answer:

• ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ, ପଶୁଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସହ ପଶୁପାଳନକୁ ମିଶ୍ରିତ କୃଷି କୁହାଯାଏ।
• କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଜଳବାୟୁ ଅଞ୍ଚଳ, ଯଥା- ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ପୂର୍ବଭାଗ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବାଶ, ଇଉରୋପ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାରେ ମିଶ୍ରିତ କୃଷି କରାଯାଇଥାଏ ।

(ଖ) ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି :
Answer:

• ସହର ଓ ବଡ଼ବଡ଼ ନଗରରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ତାହାର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପନିପରିବା ଓ ଫଳ ଫୁଲ ଇତ୍ୟାଦି କରାଯାଉଥିବା ଚାଷକୁ ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି କୁହାଯାଏ।
• ଏହା ସବୁ ଲାଭଜନକ କୃଷି । ଓଡ଼ିଶାର ପାନ ଓ କେରଳର ନଡ଼ିଆ ଏହି କୃଷିର ଉଦାହରଣ।

(ଗ) ସଘନ ପ୍ରୟୋଜନ ଭିତ୍ତିକ କୃଷି :
Answer:

• ଛୋଟ ଛୋଟ ଜମିରେ ଉନ୍ନତ ବିହନ, ନିୟମିତ ଜଳସେଚନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରି ଅଧିକ ଶ୍ରମିକଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନକୁ ସଘନ ପ୍ରୟୋଜନ ଭିତ୍ତିକ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ଦକ୍ଷିଣ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଓ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ମୌସୁମୀ ଅଞ୍ଚଳ, ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପ ଓ ଭୂମଧ୍ଯସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏ ପ୍ରକାର କୃଷିରେ ଧାନ, ମକା, ଗହମ, ଡାଲିଜାତୀୟ ଶସ୍ୟ, ତୈଳବୀଜ ଚାଷ କରାଯାଏ ।

3. ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।

(କ) ଆସାମରେ ବାହା ଚାଷ ହୁଏ।
Answer:

• ଆସାମରେ ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
• ଏଠାରେ ବାର୍ଷିକ ବୃଷ୍ଟିପାତର 200 ସେ.ମି. ରୁ ଅଧିକ।
• ଏହାର ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଂଶରେ ଚାହା ଚାଷ କରାଯାଏ।
• ଏହି ସବୁ ଭୌଗୋଳିକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ଯୋଗୁ ଆସାମରେ ଚାହା ଚାଷ ହୁଏ ।

(ଖ) ଧାନ ଏକ କ୍ରାନ୍ତିମଣ୍ଡଳୀୟ ଫସଲ ।
Answer:

• କ୍ରରିମଣ୍ଡଳରେ ତାପମାତ୍ରା, ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ଆର୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
• କ୍ରାନ୍ତିମଣ୍ଡଳୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଅନେକ ନଦୀ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥୁବା ହେତୁ ପଟୁ, ଦୋରସା ଓ ମଟାଳ ମୃରିକା ଅଧୁକ ପରିମାଣରେ ଦେଖାଯାଏ। ଏହା ଧାନ ଚାଷପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉପଯୋଗୀ। ତେଣୁ କ୍ରାନ୍ତି ମଣ୍ଡଳରେ ଧାନଚାଷ ଅଧିକ ପରିମାଣରେ ହୋଇଥାଏ ।

(ଗ) ଇଜିପଟ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ତୁଳା ରପ୍ତାନିକାରୀ ଦେଶ ।
Answer:

• ଇଜିପ୍‌ଟର ଉର୍ବର ପଟୁମାଟି, ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ସାର ପ୍ରୟୋଗ, ଜଳସେଚନର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ସରକାରୀ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନ ଯୋଗୁ ସେଠାରେ ତୁଳା ଉତ୍ପାଦନ ଯଥେଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।
• ଇଜିପ୍‌ଟରେ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ କପା ଅମଳ କରାଯାଏ । ତେଣୁ ଇଜିପ୍‌ଟ ବହୁପରିମାଣରେ ତୁଳା ରପ୍ତାନି କରେ ।

4. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ

(କ) ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ତୃତୀୟକ ପ୍ରକ୍ରିୟା :

(ଖ) ପ୍ରୟୋଜନଭିତ୍ତିକ କୃଷି ଓ ବାଣିଜ୍ୟଭିତ୍ତିକ କୃଷି

(ଗ) ଶୁଷ୍କ କୃଷି ଓ ଆର୍ଦ୍ର କୃଷି :

5. ସଂକ୍ଷେପରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) ଝୋଟ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଦେଶର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ଭାରତ ଓ ବାଂଲାଦେଶ ।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀରେ କପାଚାଷରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଥୁବା ଚାରିଗୋଟି ଦେଶର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଚୀନ୍, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଭାରତ ଓ ଇଜିପ୍ଟ ।

(ଗ) ବାଜରା ଫସଲ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥ‌ିବା ମୃଭିକା ଓ ଜଳବାୟୁର ବିବରଣୀ ଦିଅଁ ।
Answer:

• ବାଜରା ଫସଲ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ମୃତ୍ତିକା – ଅନୁର୍ବର ମୃଭିକା।
• ଆବଶ୍ୟକ ଜଳବାୟୁ – 27° ରୁ 32° ସେଲସିୟସ୍ ତାପମାତ୍ରା ଓ 50 ସେ.ମି. ରୁ 120 ସେ.ମି. ବୃଷ୍ଟିପାତ ।

6. ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁଟି ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି ?
(i) ଚାହାଚାଷ
(iii) ଗୋପାଳନ
(ii) ପନିପରିବା ଚାଷ
(iv) ମାଛଚାଷ
Answer:
(ii) ପନିପରିବା ଚାଷ

(ଖ) କେଉଁଟି ମୁଖ୍ୟ କଫି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ ?
(i) ବ୍ରାଜିଲ
(ii) ଭାରତ
(iii) କେନିଆ
(iv) ପେରୁ
Answer:
(i) ବ୍ରାଜିଲ

(ଗ) କେଉଁ ଚାଷଟି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ?
(i) ଧାନ
(ii) ଗହମ
(iii) ମକା
(iv) କପା
Answer:
(iv) କପା

7. ପ୍ରାଥମିକ, ଦ୍ଵିତୀୟକ ଓ ତୃତୀୟକ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପର୍କିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନ ତାଲିକାରୁ ଠିକ୍ ରୂପେ ବାଛି ସଜାଅ।

• ଶିକ୍ଷକ
• ଦିଆସିଲି କାରଖାନାର ଶ୍ରମିକ
• ଟୋକେଇ ବୁଣାକାର
• ମହାଜନ
• ମାଳୀ
• ଫୁଲଚାଷୀ
• ଦୁଗ୍ଧବିକାଳି
• କେଉଟ
• ଧର୍ମଯାଜକ
• ଡାକବାଲା
• କୁମ୍ଭାର
• ମହୁଚାଷୀ
• ମହାକାଶଚାରୀ
• କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଇଞ୍ଜିନିୟର

Answer:

ତୁମ ପାଇଁ କାମ

ଅକ୍ଟୋବର 16 ତାରିଖରେ ବିଶ୍ଵ ଖାଦ୍ୟ ଦିବସ । ସେହିଦିନ ତୁମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଏକ ଆଲୋଚନା ସଭାର ଆୟୋଜନ କର ଏବଂ ଏହି ଦିବସରେ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ନିଜେ କର।

ମନେକର ତୁମ ଚାଷଜମି ପାହାଡ଼ର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ । ସେ ଅଞ୍ଚଳରେ ତୁମେ କିପରି ଚାଷ କରିବ ସେ ବିଷୟରେ ଶ୍ରେଣୀରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପାହାଡ଼ର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥାକ ଥାକ କରି ସୋପାନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଷ କରିବୁ। କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ମୃରିକା କ୍ଷୟ ହେବ ନାହିଁ । ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ସାଧାରଣତଃ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ବ୍ୟତୀତ ରୋପଣ କୃଷି ଅନ୍ତର୍ଗତ ଚାହା, କଫି, ଫଳ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ।

ଭାରତର ରେଖାଙ୍କିତ ମାନଚିତ୍ରରେ ଧାନ ଓ ଗହମ ଚାଷ ହେଉଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ସଂକେତ ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:

ପୃଥ‌ିବୀର ରେଖାଙ୍କିତ ମାନଚିତ୍ରରେ କପା, ମଜା ଓ ଗହମ ଚାଷ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ସଙ୍କେତ ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଆଟ୍‌ଲାସ୍ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ ନିଜେ ଅଭ୍ୟାସ କର।

BSE Odisha 8th Class Geography Notes Chapter 3.1 ସମ୍ବଳ

ଉପକ୍ରମ :
ତିନିଗୋଟି ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ ଉପଲ୍‌ବଧ ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ କରାଯାଇପାରୁଛି।

ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା 65 ଭାଗରୁ ଅଧିକ ଓ ଭାରତର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ଲୋକ କୃଷିକୁ ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।

କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟର ଅନୁକୂଳ ଅବସ୍ଥା :
କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟକୁ ତିନିପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରଭାବିତ କରେ। ଯଥା—

• ପ୍ରାକୃତିକ (ଭୌତିକ) ନିବେଶ, ଯଥା – ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଭୂମିର ଗଠନ, ଉପଯୋଗୀ ମୃଭିକା। ସୌରତାପ,
• ମାନବୀୟ ନିବେଶ, ଯଥା- ଶ୍ରମ, ବିହନ, କୃଷି, ରାସାୟନିକ ସାର, କୀଟନାଶକ, ଜଳସେଚନ।
• ସହାୟକ ନିବେଶ, ଯଥା – ଜମିର ମାଲିକାନା, ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ଓ କୃଷି ନୀତି ।

ଜାଣିବା କଥା
ପଶୁପାଳନ, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ମହୁଚାଷ, ଫୁଲ ଫଳ ଚାଷ, ରେଶମ କୀଟ ପାଳନ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

କୃଷିର ପ୍ରକାରଭେଦ :
ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ, ଭୂମିର ଆକାର, ଭୌଗୋଳିକ ପରିବେଶ, ଶ୍ରମ, ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦା, କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଭିଭିକରି କୃଷି ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ।

ପ୍ରୟୋଜନଭିଭିକ କୃଷି :
କୃଷକ ତା’ର ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଛୋଟ ଛୋଟ ଜମିରେ ପାରମ୍ପରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଚାଷ କରାଯିବାକୁ ପ୍ରୟୋଜନ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।

• ପଶୁଚାରଣ : ସାହାରାର ଶୁଷ୍କ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳ, ପୂର୍ବ- ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକା, ମଧ୍ୟ-ଏସିଆ, ଇଉରେସିଆର କେତେକ ଭାଗରେ ଯାଯାବର ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ପଶୁଚାରଣ କରାଯାଏ।
• ସ୍ନାନାନ୍ତରିତ କୃଷି : ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଆମାଜନ ଅବବାହିକାର ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟ, ଆଫ୍ରିକାର କ୍ରାନ୍ତି ଅଞ୍ଚଳ, ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଓ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତର କେତେକ, ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ ହୁଏ।
• ସଘନପ୍ରୟୋଜନ ଭିତ୍ତିକ କୃଷି : ଦକ୍ଷିଣ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ, ପୂର୍ବ ଏସିଆର ମୌସୁମୀ ଅଞ୍ଚଳ, ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପ ଓ ଭୂମଧ୍ୟ ସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି କୃଷି କରାଯାଏ ।

ଜାଣିବା କଥା
ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିକୁ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ଝୁମ୍, ଓଡ଼ିଶାରେ ପୋଡୁଚାଷ, କେରଳରେ ପୁନମ୍ ଓ ବ୍ରାଜିଲରେ ରୋକା କୁହାଯାଏ।

ବାଣିଜ୍ୟଭିଭିକ କୃଷି :
ବାଣିଜ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କରାଯାଉଥିବା କୃଷି, ଯଥା – ମକା, ଗହମ ଆଦି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ, ରବର, ଚାହା, କଫି, ଫଳ, ପନିପରିବା ଆଦି ବାଣିଜ୍ୟ ଭିଭିକ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ମିଶ୍ରିତ କୃଷି :
ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ, ପଶୁଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସହ ପଶୁପାଳନ ଏହି କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ପୂର୍ବଭାଗ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବାଶ, ଇଉରୋପ ଓ ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାରେ ଏହି କୃଷି ବିଶେଷ ଭାବେ କରାଯାଇଥାଏ।

ଜାଣିବା କଥା
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ପଶୁଚାରଣ ଭୂମିକାକୁ ରାଞ୍ଚ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି :

• ସହର ଓ ବଡ଼ ବଡ଼ ନଗରୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳ ପନିପରିବା ଓ ଫଳଫୁଲ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
• ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବାଶ ଓ ଭାରତର ଉପକୂଳବର୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି କରାଯାଇଥାଏ।

ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି :
ଓଡ଼ିଶାର ପାନ ଓ କେରଳର ନଡ଼ିଆ ଉଦ୍ୟାନ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ରୋପଣ କୃଷି :
ଚାହା, କଫି, ରବର, ଆଖୁ, ନଡ଼ିଆ, ସପୁରୀ, କଦଳୀ, କାଜୁ ରୋପଣ କୃଷିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ଜଳର ବ୍ୟବହାର ଉପରେ କୃଷିର ପ୍ରକାରଭେଦ :

ପ୍ରଧାନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ :

କେତେକ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଚାଷପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଭୌଗୋଳିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ମୁଖ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ:

ଭାରତ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥ‌ିବା ପ୍ରଧାନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ :

ଭୌଗୋଳିକ ଶବ୍ଦାବଳୀ

• ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରୁ ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ଦ୍ବିତୀୟକ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ସାମଗ୍ରୀରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
• ତୃତୀୟକ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ପରିବହନ, ବ୍ୟାଙ୍କ, ‍ବୀମା, ବାଣିଜ୍ୟ, ଟେଲିଫୋନ୍ ପରି ସେବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତୃତୀୟକୁ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ନିବେଶ : ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାଦାନ।
• ପ୍ରୟୋଜନଭିଭିକ କୃଷି: ସାଧାରଣତଃ କୃଷକ ଓ ତା’ର ପରିବାରର ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ କରୁଥିବା କୃଷି ।
• ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି : ଯେଉଁ ପ୍ରକାର କୃଷିରେ ଜଙ୍ଗଲର କିଛି ଅଂଶ ପୋଡ଼ି ସେଠାରେ ଦୁଇ ତିନି ବର୍ଷ ଚାଷ କଲା ପରେ ସେ ସ୍ଥାନ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଜଙ୍ଗଲର ଅନ୍ୟତ୍ର ଏକ
• ଅଂଶକୁ ପୋଡ଼ି ଚାଷ କରିବାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ଝୁମ୍ : ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତରେ କରାଯାଉଥିବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି ।
• ପୋଡ଼ୁ : ଓଡ଼ିଶାର ପାହାଡ଼ିଆ କରାଯାଉଥ‌ିବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି।
• ପୁନମ୍ : କେରଳର ଆଦିବାସୀଙ୍କଦ୍ଵାରା କରାଯାଉଥ‌ିବା ସ୍ନାନାନ୍ତରିତ କୃଷି ।

• ସଘନ ପ୍ରୟୋଜନ : ଦେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ସହ
• ଭିଭିକ କୃଷି : ନିୟମିତ ଜଳସେଚନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ସାରପ୍ରୟୋଗ କରି ଅଧିକ ଶ୍ରମିକ ଦ୍ଵାରା ଚାଷ କରି ଅଧିକ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ କରାଯାଉଥ‌ିବା କୃଷି ।
• ଅର୍ଥକରୀ କୃଷି : ଦେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ସହ – ବଳକା ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଅନ୍ୟଦେଶକୁ ରପ୍ତାନି ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା କୃଷିକୁ ଅର୍ଥକରୀ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।
• ମିଶ୍ରିତ କୃଷି : ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ, ପଶୁଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସହ ପଶୁପାଳନ କରିବା ।
• ଏକକ କୃଷି : ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜମିରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଚାଷ କରାଯାଉଥ‌ିବା ମୁଖ୍ୟ କୃଷି ।
• ରୋପଣ କୃଷି : ଏକକ ଫସଲ ଭାବେ ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳରେ ରୋପଣ କରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଥିବା କୃଷି ପଦ୍ଧତି ।
• ଶୁଷ୍କ କୃଷି : ସାଧାରଣତଃ 50 ସେ.ମି.ରୁ କମ୍ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥୁବା ଅଞ୍ଚଳରେ କରାଯାଉଥବା କୃଷି।
• ଆର୍ଦ୍ର କୃଷି : ସାଧାରଣତଃ 50 ସେ.ମି.ରୁ ଅଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥୁବା ଅଞ୍ଚଳରେ କରାଯାଉଥିବା କୃଷି।
• ରବି ଫସଲ : ଶୀତଋତୁର ଆରମ୍ଭରେ ବୁଣାଯାଇ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଅମଳ କରାଯାଉଥିବା ଫସଲ ।
• ଖରିଫ୍ ଫସଲ : ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁର ଆରମ୍ଭରେ ବୁଣାଯାଇ ଶୀତଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଅମଳ କରାଯାଉଥିବା ଫସଲ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 4 ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 4 ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ

Question 1.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟିକୁ ଲେଖ ।
(i) କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ?
(କ) ସବୁ ଧାତୁ ତନ୍ୟ
(ଖ) ସବୁ ଅଧାତୁ ତନ୍ୟ
(ଗ) ସାଧାରଣତଃ ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ତନ୍ୟ
(ଘ) କେତେକ ଅଧାତୁ ତନ୍ୟ

(ii) କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ?
(କ) ସବୁ ଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ
(ଖ) ସବୁ ଅଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅପରିବାହୀ
(ଘ) କେତେକ ଅଧାତୁ ତନ୍ୟ
(ଗ) ଅଧିକାଂଶ ଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ

(iii) X ଧାତୁ Y ଧାତୁଠାରୁ କମ୍ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଏବଂ Y ଧାତୁ I ଧାତୁଠାରୁ କମ୍ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୋଇଥଲେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ?
(କ) X ଧାତୁ, Y ଧାତୁର ଲବଣର ଦ୍ରବଣରୁ Y ଧାତୁ ବିସ୍ଥାପିତ କରିପାରିବ ।
(ଖ) Y ଧାତୁ, Z ଧାତୁ ଲବଣର ଦ୍ରବଣରୁ Z ଧାତୁକୁ ବିସ୍ଥାପିତ କରିପାରିବ ।
(ଗ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ) ଠିକ୍
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ) ଠିକ୍ ନୁହେଁ ।

(iv) କେଉଁଟି ପ୍ରକୃତିରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ନୁହେଁ ?
(କ) ଧାତୁ
(ଖ) ଅଧାତୁ
(ଗ ) ଉପଧାତୁ
(ଘ) ମିଶ୍ରଧାତୁ

Answers:
(i) ସାଧାରଣ ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ତନ୍ୟ
(ii) ସବୁ ଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ
(iii) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ) ଠିକ୍ ନୁହେଁ
(iv) ମିଶ୍ରଧାତୁ

Question 2.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକର ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଉଦାହରଣ ଲେଖ । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
(i) ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁ → ସୋଡ଼ିୟମ୍‌
(ii) ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଅଧାତୁ → ଉଦଜାନ୍
(iii) ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ଧାତୁ → ପାରଦ
(iv) ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ଅଧାତୁ → ବ୍ରୋମିନ୍
(v) ଉପଧାତୁ → ସିଲିକନ୍
(vi) ଲୁହା ଥିବା ଏଲୟ → ଇସ୍ପାତ୍ | ଷ୍ଟିଲ୍
(vii) ଲୁହା ନଥିବା ଏଲୟ → ପିତ୍ତଳ
(viii) କୃତ୍ରିମ ମୌଳିକ → ହାସିୟମ୍
(ix) ମୁକ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରକୃତିରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ମୌଳିକ → ସୁନା, ରୁପା

Question 3.
ତଳ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରି ପୂରା ବାକ୍ୟଟିକୁ ଖାତାରେ ଲେଖ ।
(i) ଧାତୁ + ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ → A (A ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ)
(ii) A + ଜଳ → P (P ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ)
(iii) P, …………… ଲିଟମ ସ୍କୁ ………………… ଲିଟ୍ସ୍‌ରେ ପରିଣତ କରେ ।
(iv) ଅଧାତୁ + ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ → B (B ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ
(v) B + ଜଳ → Q (Q ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ)
(vi) Q, ………….. ଲିଟମ ସ୍କୁ ……………………. ଲିଟ୍ସ୍‌ରେ ପରିଣତ କରେ ।
(vii) Fe + O₂ → C (C ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ)
(viii) C+ H₂O → R (R ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ)
(ix) Mg + O₂ → D (D ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ)
(x) D + H₂O → S (S ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ରହିବ ଲେଖ)

Answers:
(i) ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍
(ii) ଧାତବ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍
(iii) ଲାଲ୍, ନୀଳ
(iv) ଅଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍
(v) ଅମ୍ଳ
(vi) ନୀଳ, ଲାଲ୍
( vii) Fe₂O₃
(viii) Fe(OH)₃
(ix) MgO
(x) Mg(OH)₂

Question 4.
P ଧାତୁର ଲବଣର ଦ୍ରବଣରେ ( ଧାତୁ ପକାଇବାରୁ ( ଧାତୁର ଲବଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । P ଓ () ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଅଧ୍ଵ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଲେଖ ଏବଂ କାହିଁକି ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) P ଧାତୁର ଲବଣର ଦ୍ରବଣରେ Q ଧାତୁ ପକାଇବାରୁ ଠୁ ଧାତୁର ଲବଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା; ତେବେ P ଓ Q ମଧ୍ୟରୁ Q ଅଧ୍ଵ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଅଟେ ।
(ii) କାରଣ ( ଧାତୁ P ଧାତୁର ଲବଣରୁ P ଧାତୁକୁ ବିସ୍ଥାପିତ କରି ନିଜେ ଲବଣ ସୃଷ୍ଟି କଲା ।

Question 5.
ଏକ ଉପଧାତୁର ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ଲାଲ ଓ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ ପକାଇଲେ କେଉଁଟିର ରଙ୍ଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ଲେଖ ଏବଂ ତୁମର ଉତ୍ତରର ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ କାରଣ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ଏକ ଉପଧାତୁର ଅକ୍‌ସାଇଡ଼ର ଜଳୀୟଦ୍ରବଣରେ ଲାଲ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ ପକାଇଲେ ଏହାର ରଙ୍ଗରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ନାହିଁ ।
(ii) କିନ୍ତୁ ଉପଧାତୁର ଅକ୍‌ସାଇଡ଼ର ଜଳୀୟଦ୍ରବଣରେ ନୀଳ ଲିଟମସ୍ କାଗଜ ପକାଇଲେ ଏହାର ରଙ୍ଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ଲାଲ ବର୍ଷ ଧାରଣ କରିବ ।
କାରଣ :
ତେଣୁ ଉପଧାତୁର ଅକ୍‌ସାଇଡ଼ର ଜଳୀୟଦ୍ରବଣ ଅମ୍ଳୀୟ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ନୀଳ ଲିଟମସ୍ କାଗଜକୁ ଲାଲ୍‌ରେ ପରିଣତ କରିଥାଏ ।

Question 6.
ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ ମଧ୍ୟରେ ଚାରୋଟି ଭୌତିକ ପ୍ରକୃତିଭିତ୍ତିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ-

Question 7.
ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ ମଧ୍ୟରେ ତିନୋଟି ରାସାୟନିକ ପ୍ରକୃତିଭିତ୍ତିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ-

Question 8.
ମିଶ୍ର ଧାତୁଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ-
ମିଶ୍ରଧାତୁର ବିଶେଷତ୍ଵ :
(i) ଏକାଧ୍ଵ ଧାତୁ ଓ ଧାତୁ କିମ୍ବା ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ କିମ୍ବା ଧାତୁ ଓ ଉପଧାତୁର ସମଜାତୀୟ ମିଶ୍ରଣକୁ ମିଶ୍ରଧାତୁ (Alloy) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଏଲୟରେ ଏକାଧ୍ଵ ମୌଳିକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅନୁପାତରେ ମିଶି ରହିଥା’ନ୍ତି ।
(iii) ଏଲୟର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି ଯେ ଏହାର ପ୍ରକୃତି ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ଅଂଶୀଦାର ମୌଳିକର କେତେକ ପ୍ରକୃତିଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହୋଇଥାଏ । ବିଶେଷକରି ଶକ୍ତତା, ଗଳନାଙ୍କ, କ୍ଷୟ ପ୍ରତିରୋଧ କ୍ଷମତା, ତାପ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହିତା ପ୍ରଭୃତି କେତେକ ଭୌତିକ ପ୍ରକୃତିର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :

(i) ସୁନା ଓ ରୁପା ବେଶ୍ ନରମ ଧାତୁ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ନେଇ ଅଳଙ୍କାର ଗଢ଼ିହୁଏ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏମାନେ ତମ୍ବା ସହ ଏଲୟ ଗଢ଼ିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶକ୍ତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
(ii) ସୋଲଡରର ଗଳନାଙ୍କ ଏହାର ଅଂଶୀଦାର ସୀସା ଓ ଟିଣର ଗଳନାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।

ଅଧୁକ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ ପାଇଁ ଆଉ କ ଣ କରିହେବ ?

Question 1.
ଇସ୍ପାତ୍ (ଷ୍ଟିଲ୍) କାରଖାନା ଭାରତର କେଉଁ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ଅଛି ଲେଖ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
ଇସ୍ପାତ୍ (ଷ୍ଟିଲ୍) କାରଖାନା ଭାରତର ଓଡ଼ିଶା, ବିହାର, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଇତ୍ୟାଦି ରାଜ୍ୟରେ ଅଛି ।

Question 2.
କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳରେ କ’ଣ ସବୁ ସୁବିଧା ଥିଲେ ସେଠାରେ ଷ୍ଟିଲ୍ କାରଖାନା ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଖାତାରେ ଲେଖ ।
ଉ-
ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ କଞ୍ଚାମାଲ; ଯଥା- ଲୁହାପଥର, କୋଇଲା ଇତ୍ୟାଦି ସୁବିଧାରେ ମିଳେ ସେଠାରେ ଷ୍ଟିଲ୍ କାରଖାନା ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ।

Question 3.
ଗୋଟିଏ ମୋଟା ଖାତା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ତାହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୃଷ୍ଠାରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଧାତୁ, ଅଧାତୁ, ଉପଧାତୁ ଓ ମିଶ୍ରଧାତୁର ନାମ ଲେଖ । ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ପ୍ରତ୍ୟେକର ଉପଯୋଗିତା ଲେଖ । (ମନେରଖ-ଏହା ଏକ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ।)
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 4.
ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ତଥା ସଂଗ୍ରହ କରି ମାନବ ଶରୀର, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ଶରୀର ଓ ଉଭିଦ ଶରୀରରେ ସାଧାରଣତଃ କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁ, ଅଧାତୁ ଓ ଉପଧାତୁ ଥାଏ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) କାର୍ବନ, ନାଇଟ୍ରୋଜେନ, ସଲ୍‌ଫର୍‌, ଫସ୍‌ଫରସ୍, ଅକ୍ସିଜେନ୍, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ, ଆୟୋଡି଼ନ ଆଦି ଅଧାତୁମାନ ରହିଛି ।
(ii) ଲୌହ, ସୋଡ଼ିୟମ୍, ପୋଟାସିୟମ୍ ଆଦି ଧାତୁମାନ ରହିଛି ।

ଉଭିଦ ଶରୀର-
(i) କାର୍ବନ, ଅକ୍ସିଜେନ, ନାଇଟ୍ରୋଜେନ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ, ଆୟୋଡି଼ନ, କ୍ଲୋରିନ୍ ଆଦି ଅଧାତୁମାନ ରହିଛି ।
(ii) ଲୌହ, ସୋଡିୟମ୍, ପୋଟାସିୟମ୍ ଆଦି ଧାତୁମାନ ରହିଛି ।

Question 5.
ଜଡ଼ଜଗତ; ଯଥା – ମୃତ୍ତିକା, ବାଲି, ଶିଳା, ବାୟୁ, ଜଳ ଆଦିରେ କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁ, ଅଧାତୁ ଓ ଉପଧାତୁ ଅଛି, ଅଲଗା ଅଲଗା ତାଲିକା କର ।
ଉ-
ଆମର ଖାଦ୍ୟ; ଯଥା – ଶ୍ଵେତସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର, ସ୍ନେହସାର, ଭିଟାମିନ୍ ଆଦିରେ କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁ, ଅଧାତୁ ଓ ଉପଧାତୁ ଅଛି, ଅଲଗା ଅଲଗା ତାଲିକା କର ।

Question 6.
ଆମର ଖାଦ୍ୟ; ଯଥା – ଶ୍ଵେତସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର, ସ୍ନେହସାର, ଭିଟାମିନ୍ ଆଦିରେ କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁ, ଅଧାତୁ ଓ ଉପଧାତୁ ଅଛି, ଅଲଗା ଅଲଗା ତାଲିକା କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 7.
“ଷ୍ଟିଲ୍‌ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତା ହେଉଛି ଯେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥନୀତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଏବଂ ବିକାଶର ସୂଚକ ।’’- ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଏକ ସନ୍ଦର୍ଭ ଲେଖ ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 8.
“ବର୍ତ୍ତମାନର ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଯୁଗରେ ଧାତୁର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ନା ନାହିଁ ।’’ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ତୁମର ଶ୍ରେଣୀରେ କିମ୍ବା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଏକ ତର୍କ (debate) ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଆୟୋଜନ କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 9.
ଯଦି ସୁଯୋଗ ମିଳେ, ଏକ ଷ୍ଟିଲ୍‌ କାରଖାନା ପରିଦର୍ଶନରେ ଯାଅ ଏବଂ ନିମ୍ନମତେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଏକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
(1) ପରିଦର୍ଶନ ତାରିଖ
(2) ପରିଦର୍ଶନ ସ୍ଥାନ ବା ଷ୍ଟିଲ କାରଖାନା
(3) କଞ୍ଚାମାଲଗୁଡ଼ିକର ନାମ
(4) କାରଖାନା – ଠାରୁ କେତେ କି.ମି. ଦୂରରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉପଲବ୍‌ଧ ?
(5) କଞ୍ଚାମାଲଗୁଡ଼ିକର ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(6) ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରଣାଳୀର ବର୍ଣ୍ଣନା
(7) କାରଖାନାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
(8) କେଉଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ପଠାଯାଏ
(9) କାରଖାନାର ଆଖପାଖରେ ଆଉ କେଉଁ କେଉଁ ଶିଳ୍ପ ଅଛି ?
(10) କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ପ୍ରଦୂଷକଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
(11) ପ୍ରଦୂଷଣଗୁଡ଼ିକ ପରିବେଶକୁ କିଭଳି ଭାବେ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିଥା’ନ୍ତି ?
(12) ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
(13) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁଷାଙ୍ଗିକ ତଥ୍ୟ ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 10.
ତୁମର ସାହିର ବା ପଡ଼ାର ଦଶଟି ପରିବାରର ଘରକୁ ଯାଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାର କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁର କେଉଁ କେଉଁ ଜିନିଷ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି ତାଲିକା କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 11.
ଏକ ବଡ଼ ମନୋହରୀ ଦୋକାନକୁ ଯାଅ ଏବଂ କେଉଁ କେଉଁ ଜିନିଷ ମେଟାଲ୍ ପ୍ୟାକିଙ୍ଗ୍ (ଧାତୁ ଖୋଳ)ରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ଏକ ତାଲିକା କର । କେଉଁ ଜିନିଷ କେଉଁ ଧାତୁର ଖୋଳରେ ମିଳୁଛି ଲେଖ ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 12.
ଏକ ବଡ଼ ଔଷଧ ଦୋକାନକୁ ଯାଅ ଏବଂ କେଉଁ କେଉଁ ଜିନିଷ କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁ ଖୋଳରେ ମିଳୁଛି ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 13.
ଏକ ବଡ଼ ସଉଦା ଦୋକାନକୁ ଯାଅ ଏବଂ କେଉଁ କେଉଁ ଜିନିଷ କେଉଁ କେଉଁ ଧାତୁ ଖୋଳରେ ମିଳୁଛି ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 14.
ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଶସ୍ତା ଓ ସହଜରେ ମିଳୁଥିଲେ ହେଁ କେତେକ ଜିନିଷକୁ କେବଳ ଧାତୁରେ ହିଁ ପ୍ୟାକିଙ୍ଗ୍ କରାଯାଉଛି କାହିଁକି- ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 15.
ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ବ୍ୟବହୃତ ଏଲୟରେ ନିର୍ମିତ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକର ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) କେତେକ ରୋତକ୍ଷଇ ସରଞ୍ଜାମ ……………….. ରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଟର୍ଚ୍ଚ ବ୍ୟାଟେରୀ ଖୋଳ …………………… ରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପ୍ରକୃତିରୁ ମିଳୁଥିବା ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ …………………… କଠିନତମ ।
(iv) ଝଳେଇ କରିବାରେ …………………… ଓ …………………… ମୌଳିକ ମିଶାଇ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(v) କାଚ କାଟିବାରେ …………………… ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(vi) Na କୁ ଥଣ୍ଡାଜଳରେ ପକାଇଲେ …………………… ଗ୍ୟାସ୍ ବାହାରେ ।
(vii) ବାୟୁରୁ ଜଳକଣା ଶୋଷଣ କରୁଥିବା ଦ୍ରବଣର ନାମ …………………… ।
(viii) ରଷ୍ଟ ର ରାସାୟନିକ ନାମ …………………… ।
(ix)…………………… ଗ୍ୟାସର ଦହନରୁ ପପ୍ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(x)…………………… ଦ୍ରବଣରେ ଲିଟ୍ସ୍‌ର ରଙ୍ଗ ବଦଳେ ନାହିଁ ।
(xi) ମୃଦୁ ପାନୀୟରେ …………………… ଗ୍ୟାସ୍ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।
(xii) P₂O₅ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ …………………… ପ୍ରକାର ଅମ୍ଳ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(xiii) …………………… ଧାତୁକୁ କିରୋସିନ୍‌ରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖାଯାଏ ।
(xiv) ଅଧାତୁ ହେଲେ ମଧ୍ୟ …………………… ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ ।
(xv) ସଲ୍‌ଫରସ୍ ଅମ୍ଳରେ ନୀଳ ଲିଟ୍ମସ୍ କାଗଜକୁ ବୁଡ଼ାଇଲେ …………………… ଏହା ରଙ୍ଗ ଧାରଣ କରେ ।
(xvi) ଫସ୍‌ଫରସ୍ ବାୟୁର …………………… ଗ୍ୟାସ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ । –
(xvii) ବୋତଲରେ ଜଳ ପୂର୍ଣ୍ଣକରି …………………… ଅଧାତୁକୁ ରଖାଯାଏ ।
(xviii) ଧାତୁର …………………… ଗୁଣଯୋଗୁଁ ଅଳଙ୍କାର କରାଯାଇପାରୁଛି ।
(xix) …………………… ଧାତୁ ଲଘୁ ଲବଣାମ୍ଳ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ନାହିଁ ।

Answers:
(i) ଆଲୁମିନିୟମ୍
(ii) ଦସ୍ତ।
(iii) ହୀରା
(iv) ସୀସା, ଟିନ୍
(v) ହୀରା
(vi) H
(vii) NaOH
(viii) ଆଇରନ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍
(ix) H
(x) ଉଦ।ସୀନ
(xi) CO₂
(xii) 3
(xiii) Na
(xiv) ଗ୍ରାଫାଇଟ୍
(xv) ଲାଲ୍
(xvi) O₂
(xvii) ଫସ୍‌ଫରସ୍
(xviii) ନମନୀୟତା
(xix) Cu

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ତରଳ ଅଧାତୁର ନାମ ………………….. ଅଟେ । (Hg, Cu, Cl, Br)
(ii) ତରଳ ଧାତୁର ନାମ ……………… ଅଟେ । (Hg, Cl, Br, I)
(iii) ଚକ୍‌କ୍ କରୁଥିବା ଅଧାତୁର ନାମ ……………………….. ଅଟେ । (S, Fe, Bo, I)
(vi) ଧାତବ ଅକ୍ସାଇଡ଼ଗୁଡ଼ିକ ………………………. (ଲବଣ, ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାର, ଏଲୟ)
(iv) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ଅଧାତୁର ନାମ — ଅଟେ । (S, Fe, ଗ୍ରାଫାଇଟ୍, ହୀରା)
(v) ଜଳସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରୁ ନଥ‌ିବା ମୌଳିକର ନାମ — (Na, Fe, C, K) ଧର୍ମ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।
(vii) SO2 ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହେଲେ …………………… ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । (ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାର, ଲବଣ, ଚୂନ)
(viii) ……………….. ପ୍ରକୃତିରେ ଉପଲବ୍ଧ ନୁହେଁ । (ଧାତୁ, ଅଧାତୁ, ଉପଧାତୁ, ମିଶ୍ରଧାତୁ)
(ix) ……………. ଲବଣ ନୁହେ । (Cu SO₄, ZnSO₄, NaCl, Ca(OH)₂)
(x) ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁର ନାମ …………………….. । (Fe, Mg, Na, Al)

Answers:
(i) Br
(ii) Hg
(iii) I
(iv) ଗ୍ରାଫାଇଟ୍
(v) C
(vi) କ୍ଷାର
(vii) ଅମ୍ଳ
(viii) ମିଶ୍ରଧାତୁ
(ix) Ca(OH)₂
(x) Na

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ରେଡ଼ିୟମ୍ : କୃତ୍ରିମ ମୌଳିକ :: ସୁନା ………………. ।
(ii) Na OH : କ୍ଷାର :: H₂CO₃ : ………………. ।
(iii) ପାରଦ : ତରଳ ଧାତୁ :: ବ୍ରୋମିନ୍ : ………………. ।
(iv) ସିଲିକନ୍ : ଉପଧାତୁ :: ଲୌହ : ………………. ।
(v) ପିତ୍ତଳ : ମିଶ୍ରଧାତୁ :: ଅମ୍ଳଜାନ ………………. ।
(vi) Na: କ୍ରୟାଶୀଳ ଧାତୁ :: F: ………………. ।
(vii) ଷ୍ଟିଲ୍ : ଲୁହାଥ୍‌ବା ଏଲୟ :: ପିତ୍ତଳ : ………………. ।
(viii) CaSO₄ : ZnSO₄ : ନୀଳ : ………………. ।
(ix) ନୀଳ → ଲାଲ : ଅମ୍ଳ :: ଲାଲ → ନୀଳ : ………………. ।
(x) NaOH : H₂O :: କ୍ଷାର : ………………. ।

Answers:
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ମୌଳିକ
(ii) ଅମ୍ଳ
(iii) ତରଳ ଅଧାତୁ
(iv) ଧାତୁ
(v) ଅଧାତୁ
(vi) କ୍ରିୟାଶୀଳ ଅଧାତୁ
(vii) ଲୁହା ନଥିବା ଏଲୟ
(viii) ରଙ୍ଗହୀନ
(ix) କ୍ଷାର
(x) ନିଉଟ୍ରାଲ

4. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦକୁ ମିଳାଅ ।

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) Hg	ସିଲିକନ୍
(ii) Br	ଧଳା
(iii) ବ୍ରେ।ଞ୍ଜ	ଈଷତ୍ ସବୁଜ
(iv) ଇସ୍ସାତ	ରଙ୍ଗହୀନ
(v) I	ବାଇଗଣୀ
(vi) MgO	ନୀଳ
(vii) ଉଭୟଧର୍ମୀ	ତରଳ ଧାତୁ
(viii) FeSO4	ଲୌହହୀନ ଏଲୟ
(ix) ZnSO4	ତରଳ ଅଧାତୁ
(x) CaSO4	ଲୌହମିଶ୍ରିତ ଏଲୟ

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) Hg	ତରଳ ଧାତୁ
(ii) Br	ତରଳ ଅଧାତୁ
(iii) ବ୍ରେ।ଞ୍ଜ	ଲୌହହୀନ ଏଲୟ
(iv) ଇସ୍ସାତ	ଲୌହମିଶ୍ରିତ ଏଲୟ
(v) I	ବାଇଗଣୀ
(vi) MgO	ଧଳା
(vii) ଉଭୟଧର୍ମୀ	ସିଲିକନ୍
(viii) FeSO4	ଈଷତ୍ ସବୁଜ
(ix) ZnSO4	ରଙ୍ଗହୀନ
(x) CaSO4	ନୀଳ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Odia Solutions Chapter 15 ଆହୁତି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Odia Solutions Chapter 15 ଆହୁତି

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧ ।
ଆସ, କଥାବାର୍ତ୍ତାହେବା ।
(କ) ବାପାଙ୍କ ଫଟୋକୁ ଦାଣ୍ଡଘରେ କାହିଁକି ଟଙ୍ଗାହେଲା?
Answer:
ଯେହେତୁ ବାପା ସବୁବେଳେ ଦାଣ୍ଡଘର ବା ବୈଠକଖାନାରେ ବସି ରହୁଥିଲେ ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଖୁସିରେ ଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁପରେ ବାପାଙ୍କ ଫଟୋକୁ ଦାଣ୍ଡଘରେ ଟଙ୍ଗା ହୋଇଥିଲା ।

(ଖ) ଚଞ୍ଚଳା ଝିଅ ବାହାଘର ପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥୁଲେ କାହିଁକି?
Answer:
ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କର ଥିଲେ ପାଞ୍ଚ ଝିଅ ଏବଂ ବଡ଼ଝିଅର ବାହାଘର ପାଇଁ ମିଳିଥିବା ସୁନ୍ଦର ଘର ଓ ଗୁଣର ବରକୁ ସେ ହାତଛଡ଼ା କରିବାକୁ ଚାହୁଁ ନଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଝିଅ ବାହାଘର ପାଇଁ ସେ ବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥିଲେ ।

(ଗ) ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଟଙ୍କା ମାଗିବାର କାରଣ କ’ଣ ଥିଲା?
Answer:
ପୂଜାରୀଟା ଯାହା ସଉଦା ବରାଦ ଦବ ସେତକ ଆଣିବାପାଇଁ କିଛି ଟଙ୍କା ଦରକାର ହେଉଥିଲା । ତେଣୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଟଙ୍କା ମାଗିଥିଲା ।

(ଘ) ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କ କଥାରେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର କାହିଁକି ଚମକି ପଡ଼ିଥିଲେ?
Answer:
ବାପାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଓ ପୁଅମାନେ ବାହାରେ ରହୁଥ‌ିବାରୁ, କାଳେ ଗାଁର ସମ୍ପତ୍ତିବାଡ଼ି ଭାଇଭଗାରି ମାଡ଼ିବସିବେ, ଚୋର ଡକେଇତ ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ମା’କୁ ମାରିଦେବେ, ଚଞ୍ଚଳା ମୁହଁରୁ ଏପରି କଥା ଶୁଣି ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଚମକି ପଡ଼ିଲେ ।

(ଙ) ମା’ଙ୍କୁ କେଉଁ କଥା ବୁଝାଇ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ମହେନ୍ଦ୍ର କହିଥିଲେ?
Answer:
ବାପାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ କୁନି ମା’କୁ ବୁଝେଇ ବୁଝେଇ ଥକି ପଡ଼ିଥିଲେ ବି ମା’ଙ୍କର କାନ୍ଦ ବନ୍ଦ ହେଉନଥିଲା କିମ୍ବା ମା’କିଛି ବୁଝୁନଥିଲେ । ଯେତେ କନ୍ଦାକଟା କଲେ କି ଛେଚି କଚାଡ଼ି ହେଲେ ବାପା କ’ଣ ଆଉ ଫେରି ଆସିବେ । ଏକଥା ମା’ଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ହେବନାହିଁ ବୋଲି ମହେନ୍ଦ୍ର ବଡ଼ଭାଇ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

Question ୨ ।
ଆସ, ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖୁବା ।
(କ) ‘ମୁଗୁରାମେଲା’ ବୋଲି ଚଞ୍ଚଳା କାହିଁକି କହିଥିଲେ?
Answer:
ସାରାରାତି ଉଜାଗର ରହି ପନ୍ଥୀ ଚଞ୍ଚଳା ସ୍ଵାମୀ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାଗବଣ୍ଟା ବିଷୟରେ ମା’ଙ୍କୁ ଓ ଭାଇମାନଙ୍କୁ ବୁଝେଇ ରାଜି କରାଇବାକୁ କହିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ର ତାହା ନକରି, ବୈଠକଖାନାରେ ବାପାଙ୍କ ଫଟୋ ଟଙ୍ଗା କରାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିବା ଦେଖ୍, ଚଞ୍ଚଳା ଦେବୀ ‘ମୁଗୁରାମେଲା’ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ରାତିସାରା ଉଜାଗର ରହି ଯାହାସବୁ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସେ ଦିଗରେ କିଛି ଚେଷ୍ଟା କରିନଥିଲା ।

(ଖ) ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଖରେ ନିଜ ମନ କଥା କହିବାକୁ ଚଞ୍ଚଳା କିପରି ଛଳନା କରିଥିଲେ?
Answer:
ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି କିପରି ଯଥାଶୀଘ୍ର ତିନିଭାଇଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାଗବଣ୍ଟା ହୋଇପାରିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରାଜି କରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଚଞ୍ଚଳା ଛଳନାର ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ସେ ଚତୁରତାର ସହିତ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ପ୍ୟାକ୍ଟରୀଟିଏ କରିବାପାଇଁ ତାଙ୍କର ଟଙ୍କା ଯୋଗାଡ଼ କରିବା ଦରକାର । ତେଣୁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ବଣ୍ଟା ହୋଇଗଲେ ସେ ଆବଶ୍ୟକ ଟଙ୍କା ପାଇପାରିବେ ।

(ଗ) ଭାଇଭାଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର କ’ଣ କହିଥିଲେ?
Answer:
ଭାଇଭାଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ତିନୋଟି କଥା କହିଥିଲେ । ପ୍ରଥମ କଥା ଥିଲା ପୁରୁଣା ଖାନଦାନୀ ଘର ସହିତ ଖଞ୍ଜାଟିକୁ ମହେନ୍ଦ୍ର ନେବ । ଦ୍ଵିତୀୟ କଥା ଥିଲା, ପୋଖରୀ ସହିତ ତୋଟାକୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନେବ ଏବଂ ତୃତୀୟ କଥା ଥିଲା ଚାଷ ଜମିତକ ନିଜେ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ନେବେ ।

(ଘ) ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମା’ କ’ଣ କହିଥିଲେ?
Answer:
ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମା’ କହିଥିଲେ, ଭାଇମାନେ ବାପା ସମ୍ପତ୍ତି ବାଣ୍ଡ କଲାବେଳେ, ଗୋଟିଏ ବୋଲି ଭଉଣୀ କୁନି କଥାକୁ ବିଚାର କରିବାପାଇଁ, କାରଣ ବାହାସାହା ହୋଇ ପରଘରକୁ ଚାଲିଗଲେ ବି ତା’ର ମଧ୍ୟ ବାପା ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଭାଗ ରହିଛି । ତା’ ଭାଗଟାକୁ ଯେମିତି ଭାଇମାନେ ଭାଗବଣ୍ଟା ବେଳେ ବୁଡ଼େଇ ନ ଦିଅନ୍ତି, ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ମା’ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

(ଙ) ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖୁବାକୁ କୁନି ମନାକଲେ କାହିଁକି?
Answer:
ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ନ ରଖୁବାପାଇଁ କୁନି ଚତୁରତାର ସହିତ କହିଲା, ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖିଲେ ସବୁଠୁ ସେ ବେଶି ଖୁସି ହୁଅନ୍ତା । ମାତ୍ର ସେ ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖିଲେ ଲୋକମାନେ ନିନ୍ଦା କରିବେ । ପୁଅମାନେ ଥାଉ ଥାଉ ମା’ଝିଅ ଜୋଇଁଙ୍କ ଘରେ ରହିଲେ, ଲୋକନିନ୍ଦା ହେବ ଏବଂ ଏହି କାରଣରୁ ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖୁବାକୁ କୁନି ମନା କରିଥିଲେ ।

Question ୩ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ବାକ୍ୟକୁ ଉତ୍ତର ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
(କ) ଏଡ଼େ ସୁନ୍ଦର ଘର…….. ଏଡ଼େ ଗୁଣର ବରକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ, ତମ ଝିଅର କପାଳ ତ ଫିଟିବନି, ହେଲେ ଜରୁର ଫାଟିବ – ମୁଁ କହି ରଖୁଛି, ହଁ…………!
Answer:
‘‘ଏଡ଼େ ସୁନ୍ଦର ଘ ……………… ମୁଁ କହିରଖୁଚି, ହଁ ………………. !’’
ଆଲୋଚ୍ୟ ଉକ୍ତିଟି ନାଟ୍ୟକାର କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥଙ୍କ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ, ସ୍ଵାର୍ଥାନ୍ଵେଷୀ ନାରୀର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମାନସିକତାକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି । ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଥିଲେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣମନା । ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ଶୁଦ୍ଧିକ୍ରିୟାରେ ଯୋଗ ଦେବାକୁ ଆସି, ଦଶାହ କାମ କିପରି ସୁରୁଖୁରରେ ହେବ, ସେ କଥା ଚିନ୍ତା କରିନାହାଁନ୍ତି । ଶାଶୁଙ୍କୁ ବୁଝାସୁଝା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିନାହାଁନ୍ତି । କେବଳ ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥ କଥା ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି । ଭାଇଭାଗ ନେଇ, ନିଜର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଝିଅ ବାହାଘର କରିବା କଥା ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ବଡ଼ଝିଅର ବାହାଘର ପାଇଁ ସୁନ୍ଦର ଘର ଓ ଗୁଣର ବର ମିଳିଛି । ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ହୁଏତ ସେହି ପ୍ରସ୍ତାବ ହାତଛଡ଼ା ହୋଇଯିବ ବୋଲି ସେ ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି । ସେଠାରେ ଝିଅ ବାହାଘର ନକଲେ ଝିଅର କପାଳ ଫାଟିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏତେ ସୁନ୍ଦର ଘର ଓ ଗୁଣର ବର ସେ ଆଉ ପାଇବେ ନାହିଁ । ଏଭଳି ଆଶଙ୍କା କରି ଚଞ୍ଚଳା ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ଓ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ଆଜିଠୁ ସେ ସବୁ ଝାମେଲା ତୁଟେଇ ନଦେଲେ, ତୁମର ଏଇ ଯୋଉ ଭାଇ ନା………….ଛାଡ଼ ।
Answer:
ଆଜିଠୁ ସେ ସବୁ ……………….. ନା……………. ଛାଡ଼ ।’’
ଆଲୋଚ୍ୟ ଉକ୍ତିଟି ନାଟ୍ୟକାର କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥଙ୍କ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସୁବିଧାବାଦୀ ନାରୀର ଚତୁରୀ କଥାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା, ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ଦଶାହ କର୍ମକୁ ଆସି, ନିଜର ସୁବିଧାବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସଫଳ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛି । ସେ ପ୍ରଥମେ ନିଜର ସ୍ଵାମୀ ଦେବେନ୍ଦ୍ରକୁ ରାତିସାରା ଭାଇଭାଗ କଥା ବୁଝାଇ କହିଛି । ମାତ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ ନ କରିବାରୁ, ଚଞ୍ଚଳା ନିଜେ ଦିଅର ରାଜେନ୍ଦ୍ରକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଚାହିଁଛି । ନିଜର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଗୋପନ ରଖୁ, ବରଂ ଦିଅରରର ସୁବିଧା କଥାକୁ ଆଗେ କହିଛି । କାଳେ ବାପାଙ୍କର ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି ଚୋରି ବା ଡକେଇତି ହୋଇଯିବ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମଧ୍ଯ ବୁଝାଇ କହିଛି । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଭାଉଜ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିଯାଇଛି । ରାଜେନ୍ଦ୍ରକୁ ବୁଝାଇ ଥିବାରୁ ଚଞ୍ଚଳାର ପଡ଼ିବ । କାରଣ ସେପରି ନକଲେ, ତାଙ୍କର ଭାଇ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଏସବୁ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଦିଅରମାନଙ୍କୁ ଧରି ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା କିପରି ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ବାଣ୍ଟ କରି ନିଜ ଭାଗ ଗଣ୍ଡାକ ପାଇଯିବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏଭଳି କଥା କହିଛି ।

Question ୪ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ବୁଝାଇ ଲେଖୁବା ।
(କ) ‘ମୁଗୁରାମେଲା’ _________
Answer:
ମୁଗୁରାମେଲା – ବହୁ ପରିଶ୍ରମ କରି କାମରେ ସଫଳ ନହେବା / ଅଯଥା ପରିଶ୍ରମ । ( ଓଡ଼ିଆରେ ଏକ ରୂଢ଼ି ରହିଛି, ‘ବାପା ପୁଅ ରାତି ଅନିଦ୍ରା, ମୁଗୁରା ପଛ ମେଲା ।’ ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଭାଗବଣ୍ଟା କରିବା ନେଇ ସ୍ଵାମୀ ଦେବେନ୍ଦ୍ରକୁ ରାତିସାରା ବୁଝାଇଛି । ମାତ୍ର ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସେକଥା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ନ ଦେବାରୁ, ଚଞ୍ଚଳା ଏପରି କହିଛି ।)

(ଖ) ‘୦ ଠା ଠି’ ହେଇ ଛାଡ଼ିଯିବ _________
Answer:
‘୦, ଠା, ଠି’ ହୋଇ ଛିଡ଼ିଯିବ – କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନହୋଇ ହିସାବ ଛିଡ଼ିଯିବା । (ଓଡିଆରେ ଏକ ରୂଢ଼ି ରହିଛି ‘୦, ଠା, ଠି’ । ବାପାଙ୍କ ଅନ୍ତେ ତାଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି କିପରି ଭାଇମାନଙ୍କ ଭିତରେ ବାଣ୍ଟକୁଣ୍ଟ ସେହି ଚିନ୍ତାରେ ଥିଲାବେଳେ ଚଞ୍ଚଳା ଯେତେବେଳେ ଶୁଣିଛି ଖଞ୍ଜା ସହ ଖାନଦାନୀ ଘର, ତୋଟା ସହ ପୋଖରୀ ଏବଂ ଚାଷଜମି – ଏ ତିନି ଭାଗର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ସମାନ ସେତେବେଳେ ସେ ଏକଥା କହିଛି ।)

(ଗ) ନା ଊପୁରି ଅଛି ନା ସପୁରୀ _________
Answer:
ନା ଉପୁରି ଅଛି ନା ସପୁରୀ – ବୃତ୍ତିରେ ବେତନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ରୋଜଗାର ନ ଥ‌ିବା (‘ନା ଉପୁରି ଅଛି ନା ସପୁରୀ’, ଏକଥା ଚଞ୍ଚଳା ମା’ଙ୍କୁ ନେଇ ନିଜ ପାଖରେ ରଖୁବା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଥିଲେ । ଚଞ୍ଚଳା ଏପରି କହିବାର କାରଣ ହେଉଛି, ସହରରେ ସେମାନେ ଅଢ଼େଇ ବଖରା ଭଡ଼ାଘରେ ରହୁଛନ୍ତି । ପାଞ୍ଚଜଣ ପାଠ ପଢୁଆ ଝିଅଙ୍କୁ ନେଇ ଓ ଚଢ଼ା ବଜାର ଦରରେ ସେମାନେ କଷ୍ଟରେ ରହୁଛନ୍ତି । ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଦରମା ଛଡ଼ା କୌଣସି ଉପୁରି ରୋଜଗାର ନାହିଁ । ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ମା’ଙ୍କୁ ନେଇ ପାଖରେ ରଖୁ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

(ଘ) ‘ଚକେ ଗଲେ ବାର ହାତ’ _________
Answer:
‘ଚକେ ଗଲେ ବାରହାତ’ – ହେଳା କଲେ ପରିସ୍ଥିତି ଅସମ୍ଭାଳ ହେବା
(ସୁବିଧାବାଦୀ ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଭାଇମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଣ୍ଟାକୁଣ୍ଟା କରି ନିଜ ଭାଗ ଗଣ୍ଡାକ ପାଇଯିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଦିଅର ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ବୁଝାଇ କହିଛି । ତିନିଭାଇ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଏହାର ଫଇସଲା କରିବାକୁ ହେବ ବୋଲି ଚଞ୍ଚଳା ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛି । ଏ କାମରେ ହେଲାକଲେ, ଏଭଳି ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଆଉ ଆସିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସବୁ ଝାମେଲା ପ୍ରଥମରୁ ହିଁ ତୁଟାଇଦେବା ଉଚିତ ।)

(ଙ) ପୋଡ଼ାକପାଳକୁ ଝିଅଗୁଡ଼ାକ ଟିକେ ସୁନ୍ଦର ହୋଇଥା’ନ୍ତେ ଭଲା !_________
Answer:
ପୋଡ଼ାକପାଳକୁ ଝିଅଗୁଡ଼ାକ ଟିକେ ସୁନ୍ଦର ହୋଇଥା’ନ୍ତେ ଭଲା – ପାଖରେ ଅର୍ଥ ନ ଥ‌ିବା ଅବସ୍ଥା ସାଙ୍ଗକୁ ଦେଖିବାକୁ ସୁନ୍ଦର ନ ଥିବା ପାଞ୍ଚ ଝିଅଙ୍କ ପାଇଁ ଯୌତୁକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଅସାମର୍ଥ୍ୟ (ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଶ୍ଵଶୁରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ବିକ୍ରି କରି ଝିଅ ବାହାଘର କରିବା କଥା ଚିନ୍ତା କରିଛି । କାରଣ ତାଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି ଝିଅ । ଝିଅଗୁଡ଼ିକ ଦେଖିବାକୁ ସୁନ୍ଦର ନୁହଁନ୍ତି । ତେଣୁ ଖଣ୍ଡେ ଖଣ୍ଡେ ଜମି ବିକିଲେ, ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଝିଅ ବିବାହ ଦେବେ ଏବଂ ଯୌତୁକ ଦେବେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାଗବଣ୍ଟା ହୋଇଯାଉ ବୋଲି ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ବାକ୍ୟ ଗଠନ କରିବା ।
ସାନ୍ତନା, ବିବ୍ରତ, ସାନିଧ୍ୟ, ବୁଝାମଣା, ଉଜାଗର
Answer:
ସାର୍ଚ୍ଚନା – ଦୁଃଖବେଳେ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ସାନ୍ତନା ଦେଇ ବୁଝାଇବା ଉଚିତ ।
ବିବ୍ରତ – ବିପଦ ସମୟରେ ଅଯଥା ବିବ୍ରତ ହୁଅ ନାହିଁ ।
ସାନିଧ୍ୟ – ସଦ୍‌ଗୁରୁଙ୍କର ସାନିଧ୍ୟ ଲାଭ, ଆମକୁ ଭଲମଣିଷ କରିପାରିବ ।
ବୁଝାମଣା – ପରିବାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ବୁଝାମଣା ରହିବା ଉଚିତ ।
ଉଚ୍ଚାଗର – ସବୁବେଳେ ରାତି ଉଜାଗର ରହି ପାଠ ପଢ଼ି ନାହିଁ ।

Question ୬ ।
ଆସ, ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ଲେଖୁବା ।
ବ।ଚଖର୍ଚ୍ଚ, ତୀର୍ଥ, ଯେ।ଗ।ଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଥଇଥାନ, ସମ୍ପାଦନ, ଅର୍ଚ୍ଚନ, ବର।ଦ
Answer:
ରାମ ଓ ଦାମ ଦୁଇ ବନ୍ଧୁ । ସେମାନେ ନିଜ ଅର୍ଜିତ ପଇସାରେ ବାଟଖର୍ଚ୍ଚ କରି ତୀର୍ଥ କରିବାକୁ ବାହାରିଲେ । ବାଟରେ ଯେଉଁସବୁ ଜିନିଷ ଦରକାର, ସେ ସବୁକୁ ଯୋଗାଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କଲେ । ସହରରେ କିପରି ଥଇଥାନ ହେବେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଚିନ୍ତା କଲେ । ସହରରେ ରହୁଥ‌ିବା ବନ୍ଧୁ ଯଦୁକୁ, ଏ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ବରାଦ କଲେ । ଶୁଭଦିନ ଦେଖ୍ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରାରେ ବାହାରିଲେ ।

Question ୭ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ସଂଳାପଗୁଡ଼ିକ କିଏ କହିଛନ୍ତି, ଡାହାଣ ପାଖ ବନ୍ଧନୀରେ ତାଙ୍କ ନାମ ଲେଖୁବା ।
(କ) ହଁ, ଭାଇ – ଚାକିରିରୁ ରିଟାୟାର୍ଡ କରି ଗାଁକୁ ଫେରିଲା ପରେ ଏଇ ବୈଠକଖାନା ଇ ତ ଥିଲା ବାପାଙ୍କର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ତୀର୍ଥ । __________
(ଖ) ବାପା ଗଲା ଦିନଠୁ ମା’ର ଅବସ୍ଥା ତ ଦେଖୁଛ ! ପାଞ୍ଚଦିନ ହୋଇଗଲା, ପାଣି ଟୋପାଏ ବି ମୁହଁରେ ଦଉନି । __________
(ଗ) ହଁ, ଆଜି ବସି ସବୁ ଭାବିଲା ବେଳକୁ ବହୁତ ଡେରି ହୋଇଗଲାଣି ! __________
(ଘ) ବାପା ତମର ଯେ କେବେଠୁଁ ତାଙ୍କର ସ୍ବ-ଅର୍ଜିତ ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଏକା ତୁମ ମା’ଙ୍କ ନାଁରେ ଇ ଉଇଲ୍ କରି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି । __________
(ଙ) ଯଦି ଏଇଟା ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା, ତା’ହେଲେ ତ ସବୁଠୁ ବେଶି ଖୁସି ମୁଁ ହୁଅନ୍ତି । __________
Answer:
(କ) ହଁ, ଭାଇ – ଚାକିରିରୁ ରିଟାୟାର୍ଡ କରି ଗାଁକୁ ଫେରିଲା ପରେ ଏଇ ବୈଠକଖାନା ଇ ତ ଥିଲା ବାପାଙ୍କର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ତୀର୍ଥ । ରାଜେନ୍ଦ୍ର
(ଖ) ବାପା ଗଲା ଦିନଠୁ ମା’ର ଅବସ୍ଥା ତ ଦେଖୁଛ ! ପାଞ୍ଚଦିନ ହୋଇଗଲା, ପାଣି ଟୋପାଏ ବି ମୁହଁରେ ଦଉନି । ଦେବେନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ହଁ, ଆଜି ବସି ସବୁ ଭାବିଲା ବେଳକୁ ବହୁତ ଡେରି ହୋଇଗଲାଣି । ମା’
(ଘ) ବାପା.ତମର ଯେ କେବେଠୁଁ ତାଙ୍କର ସ୍ୱ-ଅର୍ଜିତ ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଏକା ତୁମ ମା’ଙ୍କ ନାଁରେ ଇ ଉଇଲ୍ କରି ଦେଚ୍ଚଇ ଛନ୍ତ୍ରି । ଓକିଲ
(ଙ) ଯଦି ଏଇଟା ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା, ତା’ହେଲେ ତ ସବୁଠୁ ବେଶି ଖୁସି ମୁଁ ହୁଅନ୍ତି ।  କୁନି

Question ୮ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଅନୁଚ୍ଛେଦଟିକୁ ପଢ଼ି ତା’ପାଇଁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ପ୍ରଶ୍ନ ତିଆରି କରିବା ।
ବୁଝିଲେ ଭାଇ – ସେଇ ଦୁଇ ପ୍ରାଣୀ ବୋଲି ଇ ତ ସବୁଠୁ ବେଶି ସମସ୍ୟା ! ସେ ଗୋଟାଏ ଜାଗାରେ ଏକା ତ ମୁଁ ଆଉ ଗୋଟାଏ ଏକେଲା ! ସେ ତା’ଚାକିରିକୁ ନେଇ ବ୍ୟସ୍ତ ତ ମୁଁ ପ୍ୟାକରୀ କରିବି ବୋଲି ବିବ୍ରତ ! ନା ତାକୁ ଫୁରସତ୍ ମିଳୁଚି, ନା ମତେ ! ନା ସେ ସେଠି ଦିନସାରା ଘରେ ରହୁଚି, ନା ମୋର କୋଉଠି ଘର ବୋଲି କିଛି ଠିକଣା ଅଛି ? ଏମିତିରେ ମା’ର ଦେଖାଶୁଣା କିଏ କରିବ ? ତା’ର ଯନ୍ତ୍ର କିଏ ନେବ ? ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ଯୋଗୁଁ ଇ ତ ସେ ଏତେଗୁଡ଼ାଏ ଦିନ ଛୁଟି ନେଇ ଏତେ ବାଟରୁ ଦଶାହ ଖଟିବାକୁ ଆସିପାରିଲାନି । ଚାକିରିର ଚାପ ! କ’ଣ ଆଉ କରାଯାଏ । ଆଚ୍ଛା କୁନି ! ମା’ଯଦି ତୋ’ ପାଖରେ ରହିଯାନ୍ତା ……………………?
Answer:
(କ) କେତେ ପ୍ରାଣୀ ବୋଲି ଅଧ‌ିକ ସମସ୍ୟା ହୋଇଛି?
(ଖ) ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଦୁହେଁ କିପରି ରହୁଥିଲେ ?
(ଗ) ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଦୁଇଜଣ କେଉଁ କାମ ନେଇ ବ୍ୟସ୍ତ ଓ ବିବ୍ରତ ?
(ଘ) ସେମାନଙ୍କୁ କାହିଁକି ଫୁରସତ୍ ମିଳୁ ନଥୁଲା ?
(ଙ) ସେମାନେ କାହିଁକି ମା’ର ଦେଖାଶୁଣା କରିପାରିବେ ନାହିଁ ?
(ଚ) ସେ କ’ଣ ପାଇଁ ଏତେଗୁଡ଼ାଏ ଦିନ ଛୁଟିରେ ଆସିପାରିଲା ନାହିଁ ?
(ଛ) କାହାର ଚାପ ପାଇଁ ସେ ଆସିପାରିଲା ନାହିଁ ?
(କ) କାହା ପାଖରେ ମା’ ରହିଯିବା କଥା କୁହାଯାଇଛି ?

Question ୯ ।
‘ହରବର’ ପରି ଆଉ ପାଞ୍ଚଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖୁବ। ।
Answer:
ଗପସପ, ମୋଟାସୋଟା, ବାକିତ୍ସାକି, ବନ୍ଧାଛନ୍ଦା, ଖରତର, ଥରହର, ଗଡ଼ବଡ଼ ।

Question ୧୦ ।
ଭୁଲ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦକୁ ବାଛି ତା’ ପାଖରେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖିବା ।
ବଇରି ————-
ସିନ୍ଦୁର ————-
ପ୍ରସ୍ଥ।ବ ————-
ଅର୍ଥନିତୀ ————-
ପୁଝ।ର। ————-
ପ୍ରସଂସ। ————-
ବେ।ହ୍ନୁ ————-
ପୁରା ————-
ଯାଗା ————-
ମୁହୁର୍ତ୍ତ ————-
Answers:
ବଇରି – ବଇର।
ସିନ୍ଦୁର – ସିନ୍ଦୁର
ପ୍ରସ୍ଥ।ବ – ପ୍ରସ୍ତ।ବ
ଅର୍ଥନିତୀ – ଅର୍ଥନିତି
ପୁଝ।ର। – ପୂଝ।ର।
ପ୍ରସଂସ। – ପ୍ରଣଂସ।
ବେ।ହ୍ନୁ – ବେ।ହୂ
ପୁରା – ପୂରା
ଯାଗା – କ।ଗା
ମୁହୁର୍ତ୍ତ – ମୁହୂର୍ତ୍ତ

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକା ମାଧ୍ୟମରେ ନାଟ୍ୟକାର କ’ଣ ପ୍ରତିଫଳନ କରାଇବାକୁ ରହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବାସ୍ତବବାଦୀ ନାଟ୍ୟକାର କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାର ରଚୟିତା । ଆଧୁନିକ ସମାଜର ବସ୍ତୁବାଦୀ
ଜୀବନଶୈଳୀ ସଂଯୁକ୍ତ ପରିବାରକୁ କିପରି ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଛି ତାହାର ରୂପଚିତ୍ର ଏହି ଏକାଙ୍କିକାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି । ପିତାମାତାଙ୍କ ସ୍ଵପ୍ନକୁ ପଛକୁ ଠେଲିଦେଇ ସନ୍ତାନମାନେ ନିଜ ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ବଡ଼ ମନେକରିଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚିନ୍ତା ପାଖରେ ପରିବାରର ମଙ୍ଗଳ, ବଂଶର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ପିତାମାତାଙ୍କ ସମ୍ମାନ ତୁଚ୍ଛ ହୋଇଛି । ଏହିପରି ଏକ ନଷ୍ଟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ପାରିବାରିକ ସଂପର୍କର ମଳିନ ଦିଗକୁ ନେଇ ‘ଆହୁତି’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ରଚିତ । ଏଥରେ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛିା

Question ୨।
ସ୍ଵର୍ଗତ ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ପରିବାର ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ସ୍ଵର୍ଗତ ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ପରିବାରଟି ଗାଁରେ ଏକ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ସମ୍ମାନଜନକ ପରିବାର । ଜୀବିତାବସ୍ଥାରେ ଗାଁଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଦେବତାଭଳି ଭାବୁଥିଲେ । ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ତିନି ପୁଅ ଦେବେନ୍ଦ୍ର, ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଝିଅ କୁନି । ସମସ୍ତେ ବିବାହିତ ଓ ନିଜ ନିଜ ପରିବାର ସହ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ରହନ୍ତି । ବାହାରକୁ ସମସ୍ତେ ଭଦ୍ର, ନିର୍ମାୟା ଓ ସରଳ ଜଣାପଡୁଥିଲେ ବି ଭିତରେ ସମସ୍ତେ ସ୍ବାର୍ଥପର । ତିନିପୁଅଯାକ ନିଜ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କ କଥାରେ ପରିଚାଳିତ ଓ ଝିଅ କୁନି ମଧ୍ୟ ବେଶ୍ ଚତୁରୀ ।

ଏକାଙ୍କିକାକାର ପରିଚୟ:

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ନାଟକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥ ଜଣେ ବାସ୍ତବବାଦୀ ନାଟ୍ୟକାର ଭାବରେ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସମାଜ ସଂସ୍କାର, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସାମାଜିକ ଦାୟବଦ୍ଧତା ତାଙ୍କ ନାଟକରେ ପ୍ରତିଫଳିତ । ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ତାଙ୍କ ନାଟକର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ୱର । ମଣିଷର ସ୍ୱାର୍ଥ-ଅହମିକା-ଅମଣିଷପଣିଆକୁ ସେ ନାଟକ ରଚନା ଛଳରେ ଉପହାସ କରିଛନ୍ତି । ଜଣେ ନାଟ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଓ ନାଟ୍ୟ ସଂଗଠକ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ସେ ସୁପରିଚିତ । ‘ଜୀବନ ଯଜ୍ଞ’, ‘ମାଂସର ଫୁଲ’, ‘ଅନ୍ୟ ଆକାଶ’, ‘ମୁଁ ଦୁହେଁ”, ‘ଚନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ’, ‘ଆଜିର ରାଜା’, ‘ତୃତୀୟ ପୃଥ‌ିବୀ’, ‘ସ୍ଵର୍ଗଦ୍ଵାର’, ‘ଜଉଘର’, ‘କ୍ରୀତଦାସ’, ‘ଅସ୍ତସୂର୍ଯ୍ୟର ଶ୍ମଶାନ’, ‘ଦର୍ପଣ’, ‘ନିଃସଙ୍ଗ ବିସର୍ଗ’ ଓ ‘ଆଗାମୀ ଅତୀତ’ ଇତ୍ୟାଦି ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ରଚନା ।

ଏକାଙ୍କିକାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି:
ପଠିତ ପୁସ୍ତକ ‘ସାହିତ୍ୟିକା’ରେ ସଂକଳିତ ‘ଆହୁତି ଏକ ପାରିବାରିକ ଏକାଙ୍କିକା। ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଜୀବନଶୈଳୀ ସଂଯୁକ୍ତ ପରିବାରକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେଇଛି । ପିତାମାତାଙ୍କ ସ୍ବପ୍ନ ଓ ଆଶାକୁ ପଛକୁ ଠେଲିଦେଇ ସନ୍ତାନମାନେ ନିଜ ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥକୁ ବଡ଼ ମନେକରିଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚିନ୍ତା ପାଖରେ ପରିବାରର ମଙ୍ଗଳ, ବଂଶର ଗୁରୁତ୍ଵ ଓ ପିତାମାତାଙ୍କ ସମ୍ମାନ ତୁଚ୍ଛ ହୋଇଉଠିଛି । ଏହିପରି ଏକ ନଷ୍ଟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ପାରିବାରିକ ସମ୍ପର୍କର ମଳିନ ଦିଗକୁ ନେଇ ‘ ଆହୁତି ଏକାଙ୍କିକାଟି ରଚିତ । ଏଥରେ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଚେତନା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ।

ଏକାଙ୍କିକାର ସାରକଥା:
ସ୍ଵର୍ଗତ ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କର ପରିବାରଟି ଗାଁରେ ଏକ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ସମ୍ମାନଜନକ ପରିବାର । ବଞ୍ଚିବାବେଳେ ତାଙ୍କୁ ଗାଁ ଲୋକେ ଦେବତା ଭଳି ସମ୍ମାନ କରୁଥିଲେ । ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ତିନିପୁଅ ଦେବେନ୍ଦ୍ର, ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଝିଅ କୁନି । ସମସ୍ତେ ବିବାହିତ ଓ ନିଜ ନିଜ ପରିବାରକୁ ନେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ରୁହନ୍ତି । ବାହାରକୁ ସମସ୍ତେ ଭଦ୍ର, ନିର୍ମାୟା ଓ ସରଳ ଜଣାପଡୁଥିଲେ ବି ଭିତରେ ସମସ୍ତେ ସ୍ବାର୍ଥପର । ତିନିପୁଅଯାକ ନିଜ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ଓ ଝିଅ କୁନି ମଧ୍ୟ ବେଶ୍ ଚତୁରୀ । ଗଜେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କର ଶୁଦ୍ଧିକ୍ରିୟା କରିବାପାଇଁ ତିନିପୁଅ ଓ ଝିଅ ଗାଁ ଘରକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ମଝିଆଁ ପୁଅ ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପତ୍ନୀ ନିଜ ନିଜର ସ୍ବାଭିମାନ ଓ କ୍ରୋଧ ହେତୁ ଆସିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ବଡ଼ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହିଛନ୍ତି ।

ଝିଅ କୁନି ଓ ମଧ୍ୟମପୁତ୍ର ମହେନ୍ଦ୍ର ସଦ୍ୟବିଧବା ମା’ଙ୍କ ପାଖରେ ବସିଛନ୍ତି । ବୈଠକଖାନାର କାନ୍ଥରେ ଫୁଲମାଳଟିଏ ପିନ୍ଧାଇ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଫଟୋଚିତ୍ରକୁ ବଡ଼ପୁଅ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଟାଙ୍ଗି ଦେଇଛି । ଅବସର ପରେ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅବଶିଷ୍ଟ ଜୀବନ ବୈଠକଖାନା ଭିତରେ ହସଖୁସିରେ କଟିଥିଲା । ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଆଉ ଚାରୋଟି ଛୋଟ ଫଟୋ କପି ଆଣିଛି । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଚାରି ଭାଇଭଉଣୀ ବାଣ୍ଟିନେଇ ନିଜ ନିଜ ଘରେ ରଖିବେ । ଏହିପରି ଏକ ପରିବେଶକୁ ହଠାତ୍ ପହଞ୍ଚ୍ ଚଞ୍ଚଳା ଭିନ୍ନ ଧରଣର କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଅତି ଚତୁରତାର ସହିତ ଗାଁରୁ ଫେରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ପ୍ରଥମେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଓ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଦୁଇଭାଇଙ୍କୁ ବାପାଙ୍କ ସମ୍ପଭିସବୁକୁ ବଣ୍ଟାବଣ୍ଟି କରିନେବାର ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜି କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଦେବେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ଚାହୁଁନଥିଲେ ବି ପରେ ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କ କଥାକୁ ମାନି ନେଇଛନ୍ତି । ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ପଛକୁ ଠେଲିଦେଇ ତାଙ୍କୁ ନିରୀହ ବୋକା କରିଦେଇ ଚଞ୍ଚଳା ଉପରେ ପଡ଼ି ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ସମ୍ପତ୍ତି ବଣ୍ଟାକୁଣ୍ଟା ଓ ବିକ୍ରି କରିବାର ଲୋଭଟିକୁ ଭର୍ତ୍ତି କରିଦେଇଛନ୍ତି ।

ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି ଅସୁନ୍ଦରୀ ଝିଅ ଅଛନ୍ତି । ବାପାଙ୍କ ଅନ୍ତେ ଗାଁର ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ବିକି ସେହି ପଇସାରେ ସେ ନିଜ ଝିଅଙ୍କୁ ଯୌତୁକ ଦେଇ ବିଭା କରିବାର ଆଶା ବାନ୍ଧିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ବଡ଼ବୋହୂ ହୋଇ ବି ପରିବାରର ଯଶ ସମ୍ମାନକୁ ଆହୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ନିଜର ବିବେକକୁ ବି ଆହୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ତ୍ରୀ ଗୋଟିଏ ଅଲଗା ସ୍ଥାନରେ ଚାକିରି କରି ରହେ । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଅନ୍ୟ ଏକ ସ୍ଥାନରେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା (ଫାକ୍‌ଟ୍ରି) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବହୁଆଡ଼େ ଧାଁଧପଡ଼ କରୁଛନ୍ତି । ଭାଗଜମିକୁ ବିକି ସେହି ଟଙ୍କା ନେଇ ଫାକ୍‌ଟ୍ରି ବସାଇବାର ଯୋଜନା କରିଛି । ତେଣୁ ଚଞ୍ଚଳାଙ୍କ କଥାରେ ସେ ରାଜି ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ।

ମା’ଙ୍କୁ ପ୍ରବୋଧନା ଦେଇ ମହେନ୍ଦ୍ର ବୈଠକଖାନା ଭିତରକୁ ଆସିବା ପରେ ଚଞ୍ଚଳା ଓ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ସମ୍ପତ୍ତି ବଣ୍ଟା ପ୍ରସ୍ତାବ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ବାପା ମରିବାର ମାତ୍ର ଦଶଦିନ ନପୂରୁଣୁ ସମ୍ପରି ବଣ୍ଟାକୁ ପ୍ରଥମେ ମହେନ୍ଦ୍ର ଉଚିତ ମନେକରି ନାହାଁନ୍ତି । ମାତ୍ର ତାଙ୍କୁ ଚଞ୍ଚଳା ଚତୁରତାର ସହିତ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ମା’ଙ୍କ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ହେତୁ ସମ୍ପରି ଡକାୟତି ହୋଇପାରେ, ଗାଁ ସାଇପଡ଼ିଶା ମା’ଙ୍କଠାରୁ କୌଶଳକରି ଜମିବାଡ଼ି ନେଇଯାଇ ପାରନ୍ତି, କଥାକଥାକେ ବନ୍ଧୁକ ବୋମା ଫୁଟୁଥ‌ିବା ଗାଁର ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଜମିବାଡ଼ିକୁ ମାଡ଼ିବସି ପାରନ୍ତି – ଚଞ୍ଚଳା ଏହିପରି ବୁଝ।ଚ୍ଇବ।ତ୍ୱ।ରତି। ତିନିଚ୍ଚ ନିଜ ଭିତରେ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାଗକରି ନେଇ ତାକୁ ଉଚିତ ଗ୍ରାହକ ଦେଖ୍ ବିକ୍ରିକରିବାର ମନସ୍ଥ କରିଛନ୍ତି । ମଝିଆଁ ଭାଇ ମହେନ୍ଦ୍ର ଖାନଦାନୀ ଘର ଖଞ୍ଜାଟିକୁ ନେବାକୁ, ସାନଭାଇ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ତୋଟା ଓ ପୋଖରୀ ନେବାକୁ ଏବଂ ଖଣ୍ଡେ ଖଣ୍ଡେ ଜମି ବିକି ଝିଅ ବାହାଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବଡ଼ଭାଇ ଧର୍ମେନ୍ଦ୍ର ଚାଷଜମିସବୁ ନେବାକୁ ଆପୋଷ ବୁଝାମଣା କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ସମୟରେ ଝିଅ କୁନିକୁ ଧରି ମା’ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ତିନିଭାଇଙ୍କ କଥା ମା’ ଶୁଣିଛନ୍ତି । ଦେବତା ଭଳି ବାପାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପୁଅମାନେ ସମ୍ପରି ଉପରେ ଲୋଭ କରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ବାପାଙ୍କ ଶୁଦ୍ଧିକ୍ରିୟା ଓ ମା’ର ଚିନ୍ତା ସେମାନଙ୍କର ନାହିଁ । ମା’ ବି ଆଉ ବୋଝ ମୁଣ୍ଡାଇବାକୁ ଚାହିଁ ନାହାଁନ୍ତି । ପୁଅଙ୍କ କଥାରେ ସେ ରାଜି ହୋଇଛନ୍ତି । ଝିଅ କୁନିକୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ଭାଗଦେବାକୁ ସେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛନ୍ତି । ବୋହୂ ଚଞ୍ଚଳା କୁନି ବାହାଘରରେ ବାପା ବେଶ୍ ଯାନିଯୌତୁକ ଦେଇଥ‌ିବାରୁ କୁନିର ସମ୍ପତ୍ତିରେ ଭାଗ ପାଇବାର ନାହିଁ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ମହେନ୍ଦ୍ର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ କୁନିର ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ଭାଗ ନେବାର ଅଧିକାର କଥା କହିବାପରେ କୁନି ନିଜ ତରଫରୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛି – ମା’ଙ୍କ ସୁନାଗହଣାତକ ନେବାକୁ । ସମସ୍ତେ ସମ୍ପରି ପାଇବା ନେଇ ଖୁସି ଥିଲାବେଳେ ଭାଗବଣ୍ଟାରେ ବିଧବା ମା’ଟା କାହା

ଭାଗରେ ପଡ଼ିଲା ବୋଲି ପଚାରିଛନ୍ତି । ଏକଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ଓ ନିରୁତ୍ତର ରହିଛନ୍ତି । ଜୀବନରେ ବାକିତକ ଦିନ କାହା ପାଖରେ କାଟିବେ, କିଏ ତାଙ୍କୁ ରଖୁ – ମା’ଙ୍କ ଏ ପ୍ରକାର ପ୍ରଶ୍ନରେ ପୁଅ, ଝିଅ, ବୋହୂ ନୀରବ ରହିଛନ୍ତି । ଅଢ଼େଇ ବଖରା ସହରର ଭଡ଼ାଘରେ ମା’ଙ୍କୁରଖ୍ ହେବନି ବୋଲି ବଡ଼ ପୁଅବୋହୂ ସଫେଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ମଝିଆଁ ପୁଅ ମହେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସହିତ ମା’ଙ୍କର ଭଲ ଭାବରେ ପଡୁନଥ‌ିବାରୁ ମା’ ତାଙ୍କ ଘରେ ରହିବା ଉଚିତ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ସେ ସଫେଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ସ୍ଵାମୀ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଅଲଗା ଅଲଗା ରହୁଥ‌ିବାରୁ ମା’ଙ୍କୁ ପାଖରେ ରଖୁବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ସାନପୁଅ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଯୁକ୍ତି କରିଛନ୍ତି । ପୁଅମାନେ ଥାଉଥାଉ ମା’ ଝିଅ ଜୋଇଁଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଲେ ଲୋକନିନ୍ଦା ହେବ କହି ଝିଅ କୁନି ବି ମା’ଙ୍କୁ ରଖୁବାକୁ ଅରାଜି ହୋଇଛି ।

ଏସବୁ ଶୁଣିବା ପରେ ମା’ ପୁଅଝିଅମାନଙ୍କୁ କାନ୍ଦିକାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ କହିଛନ୍ତି – ‘ଜୀବନସାରା କଷ୍ଟକରି ବାପା ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ନିଜ ନିଜ ଭିତରେ ସହଜରେ ବାଣ୍ଟି ଦେଇପାରିଲ, ଅଥଚ ଦଶମାସ ଦଶଦିନ ଗର୍ଭରେ ଧରି ଜନ୍ମ କରିଥିବା ଏଇ ବିଧବା ମା’ଟାକୁ ବାଣ୍ଟିନେଇ ପାରିଲନି ।’’ ପ୍ରିୟବନ୍ଧୁ ଓକିଲ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଇଚ୍ଛାନାମା (ଉଇଲ୍ସପତ୍ର)ଟିକୁ ଧରି ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ଦେବତା ପରି ବାପା ପାଇଥିବାରୁ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁଅଝିଅଙ୍କୁ ସେ ଭାଗ୍ୟବାନ୍ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ସମ୍ପତ୍ତି ବାଣ୍ଟିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ପାଇଁ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଓକିଲଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରି ତାଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଓକିଲ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ଯେ – ଗଜେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ମୃତ୍ୟୁପୂର୍ବରୁ ସବୁ ସମ୍ପତ୍ତି ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ତଥା ଚାରିସନ୍ତାନଙ୍କ ମା’ଙ୍କ ନାଁରେ ଉଇଲ୍ କରି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି । ଏକଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ କିଂକର୍ତ୍ତବ୍ୟବିମୂଢ଼ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । ଓକିଲଙ୍କଠାରୁ ଇଚ୍ଛାପତ୍ରଟିକୁ ନେଇ ଚାପିଧରି ମା’ ହସିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରି କାନ୍ଦି ପକେଇଛନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ଏକାଙ୍କିକା ‘ଆହୁତି’ରେ ସ୍ଵାର୍ଥପର ସନ୍ତାନମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଆଶା ଓ ବସ୍ତୁବାଦୀ ମୋହର ଆହୁତି ପଡ଼ିଛି । ‘ଦୃଶ୍ୟାରମ୍ଭ’ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ସ୍ଵାର୍ଥପର ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ଓ ସ୍ବାର୍ଥଚେତନା ଦୃଶ୍ୟ ଶେଷରେ ଆହୁତି ପାଇଛି ।

ସୂଚନା ଓ କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ :

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Odia Solutions Chapter 1 ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Odia Solutions Chapter 1 ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧।
ଆସ, କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବା ।
(କ) ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତର ରଚୟିତା ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ।

(ଖ) କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଶେଷାର୍ଦ୍ଧରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

(ଗ) ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତର କେଉଁ ସ୍କନ୍ଧରୁ ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାଟି ଅଣାଯାଇଛି ?
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତର ଦଶମ ସ୍କନ୍ଧ (ଗୋପଲୀଳା) ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟରୁ ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାଟି ଅଣାଯାଇଛି ।

(ଘ) କେଉଁମାନଙ୍କ ଆଗରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷର ମହିମା କଥା କହୁଥିଲେ ?
Answer:
ଗୋପାଳ ଚାଳକମାନଙ୍କ ଆଗରେ ଶ୍ରାକୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷର ମହିମା କଥା କହ୍ନଥ୍ଲେ।

(ଙ) ଯମୁନା ବିଷୟରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଯମୁନାର ଶୀତଳ ଜଳ ନରହରି ପାନ କଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨।
ଆସ, ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ତଳ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଲେଖିବା ।
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ନାମ ‘ଦାମୋଦର’ ହୋଇଛି; ଏହାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
‘ଦାମ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଦଉଡ଼ି । ପିଲାଦିନେ ଅମାନିଆ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମାତା ଯଶୋଦା ଥରେ ଦଉଡ଼ିରେ ବାନ୍ଧିଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ସେହି ଦଉଡ଼ିର ଚିହ୍ନ ରହିଯାଇଥିଲା । ସେହି କାରଣରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅନ୍ୟ ନାମ ହେଉଛି ଦାମୋଦର ।

(ଖ) ଗୋପବାଳକମାନେ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରୁଥୁଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ଗୋପାଳ ବାଳକମାନେ ବନରେ ଧେନୁ ଚରାଉଥିଲେ । ମଧ୍ୟାହ୍ନ ସମୟର ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣର ଅସହ୍ଯ ତେଜ ଶରୀରରେ ଲାଗିବାରୁ ସେମାନେ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

(ଗ) ବୃକ୍ଷକୁ ସୁଜନଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସୁଜନ ବା ଭଲ ମଣିଷ ନିକଟକୁ ଯାଇଥିବା ଅତିଥିକୁ ସେ ଯେପରି ନିରାଶ ନକରି ଉପଯୁକ୍ତ ଆତିଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ବୃକ୍ଷ ନିକଟକୁ ଯାଇଥବା ପ୍ରାଣୀକୁ ବୃକ୍ଷ ତା’ର ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ, ଛାଇ, ମୂଳ, ବକଳ ଓ ଦାରୁ ଦେଇ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିଥାଏ । ତେଣୁ କବି ବୃକ୍ଷକୁ ସୁଜନ ବା ଭଲ ମଣିଷଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା

(ଘ) ‘ଜୀବିକା ହୋନ୍ତି ପ୍ରାଣୀଙ୍କର’– ଏହି ଧାଡ଼ିରୁ ବୃକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କରେ ତୁମେ କ’ଣ ଜାଣିବାକୁ ପାଉଛ ?
Answer:
‘ଜୀବିକା ହୋନ୍ତି ପ୍ରାଣୀଙ୍କର’ – ଏହି ଧାଡ଼ିରୁ ବୃକ୍ଷର ଉପକାରିତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆମେ ଜାଣିବାକୁ ପାଉଛୁ । ବୃକ୍ଷ ଖରା, ବର୍ଷା, ଶୀତ ସହି ମଧ୍ଯ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ଉପକାରରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥାଏ ଓ ଜୀବନ ଧାରଣର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥାଏ ।

(ଙ) କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ଗଲେ ଅତିଥିଙ୍କୁ ନିରାଶ ହେବାକୁ ପଡ଼େନାହିଁ ?
Answer:
ସୁଜନ ବା ଭଲ ମଣିଷଙ୍କ ଘରକୁ ଗଲେ ଅତିଥିଙ୍କୁ ନିରାଶ ହେବାକୁ ପଡ଼େନାହିଁ ।

Question ୩ ।
ଆସ, ୧୦୦ରୁ ୧୨୦ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ତଳ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡିକର ଉତ୍ତର ଲେଖୁ ।
(କ) ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଧନ୍ୟ – କବି ଏପରି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି?
ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦାର ଭକ୍ଳାୟ କାବ୍ୟ ୟୁଗକୁ ଭକ୍ତିରସର ଧର୍ମଧାରାରେ ପ୍ଲାବିତ କରି ଉକ୍କର ଜନଜାବନରେ ବୈଷ୍ଣବୀୟ ଚେତନା ଭରି ଦେଇଥ‌ିବା ସାରସ୍ଵତ ସାଧକଗଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ । ଓଡ଼ିଶାର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ଭାଗବତ’ ଅତି ପରିଚିତ ଓ ଉପାଦେୟ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାବରେ ସ୍ଵୀକୃତ। ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିଙ୍କ ‘ଭାଗବତ’ର ଦଶମ ସ୍କନ୍ଧ (ଗୋପଲୀଳା) ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟରୁ ଅଣାଯାଇଛି । ଏଥ‌ିରେ କବି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମାନବୀୟ ଲୀଳା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବରେ କବି ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଦର୍ଶାଇବାକୁ ଯାଇ ତାହାକୁ ସୁପୁରୁଷ ବା ସାଧୁମାନଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ନିଦାଘ କ୍ଳାନ୍ତିରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ କୃଷ୍ଣ ଗୋପବାଳକମାନଙ୍କ ସହିତ ବୃକ୍ଷର ଛାୟାରେ ବସିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷର ସୁଶୀତଳ ଛାୟାରେ ସେ ଆନନ୍ଦ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମନରେ ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବେ ବୃକ୍ଷ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ଭାବ ଆସିଛି । ବୃକ୍ଷର ମହିମା ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ସେ ଶତମୁଖ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ବୃକ୍ଷର ମହିମା ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପ୍ରଥମେ ସେ ବୃକ୍ଷକୁ ସୁଜନ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସାଧୁଲୋକ ନିଜେ କଷ୍ଟ ସହିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ କାହାକୁ କଷ୍ଟ ଦେବାକୁ ଚାହେଁ ନାହିଁ । ସେ ସବୁବେଳେ ଅନ୍ୟର ମଙ୍ଗଳ ଆଶାୟୀ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ସେହିପରି ବୃକ୍ଷ ପ୍ରକୃତିଜନିତ ସବୁକିଛି ଦୁଃଖ ସହିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହାର ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ କେବେହେଲେ ଦୁଃଖ ଦେବାକୁ ଚାହେଁ ନାହିଁ । ସେ ଶୀତ, ବର୍ଷା, ଖରା ଦୁଃଖ ସହି ଆମମାନଙ୍କୁ ସୁଖ ଦେଇଥାଏ ବୋଲି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେମାନଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତିା

ବୃକ୍ଷ କେବଳ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ସହାୟ ହୋଇନଥାଏ, ସେ ମଧ୍ଯ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଜୀବିକାର ମାଧ୍ଯମ ହୋଇଥାଏ । ତା’ର ପତ୍ରକୁ ମଣିଷ ଔଷଧ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ଦୁଃସାଧ୍ୟ ରୋଗ ଯନ୍ତ୍ରଣାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଏ । ତା’ର ଫୁଲର ସୁବାସ ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ମଣିଷକୁ ବିମୋହିତ କରାଏ । ଫଳର ରସାଳ ରସରେ ମଣିଷ ନିଜର ଉଦରଜ୍ଵାଳାକୁ ପ୍ରଶମିତ କରେ । ଗଛର ମୂଳ ପାଇଁ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇ ନଥାଏ ଏବଂ ଜଳସ୍ତର ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇନଥାଏ । ଗଛର ଛେଲି, ଭସ୍ମ, ଅଠାକୁ ମଣିଷ ନିଜର ବ୍ୟବହାରରେ ଲଗାଇ ଅନେକ ସମସ୍ୟାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥାଏ। ବୃକ୍ଷ ମଣିଷର ବା ପ୍ରାଣୀଜଗତର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କରିଥିବାରୁ କବି ତା’ ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ-

“ଶାତ ବରଷ। ଘର୍ମ ଦୁଃଖ
ସହି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଦ୍ୟନ୍ତି ସୁଖ ।
ଜୀବିକା ହୋନ୍ତି ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ।’’
କାବିକା ହୋନ୍ତି ପ୍ରାଶାଙ୍କର”

(ଖ) ଅବିଚାରିତ ଭାବରେ ବୃକ୍ଷଛେଦନ ଫଳରେ ସମାଜରେ କି ପ୍ରକାର କ୍ଷତି ଘଟୁଛି ?
Answer:
ବୃକ୍ଷହିଁ ମଣିଷର ଜୀବନ ଜୀବିକା । ବୃକ୍ଷ ଯୋଗୁଁ ମଣିଷ ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ରହିଛି । ଆଦିମାନବର ବାସସ୍ଥାନ ଥିଲା ବୃକ୍ଷତଳ ବା ଘନ ଅରଣ୍ୟ । ମଣିଷ ସଭ୍ୟତା ତଥା ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶରେ ବୃକ୍ଷର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶ ପୂର୍ବରୁ ମଣିଷର ସବୁପ୍ରକାର ଆବଶ୍ୟକତା ବୃକ୍ଷହିଁ ପୂରଣ କରୁଥିଲା । ତା’ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହର ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣରେ ବୃକ୍ଷହିଁ ଏକମାତ୍ର ସହାୟ ଥିଲା ।

ଆଜିକାଲି ଅବାରିତ ଓ ଅବିଚାରିତ ଭାବରେ ଯେପରି ବୃକ୍ଷଛେଦନ ହେଉଛି, ତାହାର କୁପ୍ରଭାବ ମଣିଷ ସମାଜ ଉପରେ ନିଶ୍ଚୟ ପଡ଼ିବ। ସେହି କୁପ୍ରଭାବରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ମଣିଷପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଉତ୍ତର ଆଫ୍ରିକା, ପାରସ୍ୟ, ମିଶର ଆଦି ବହୁ ଦେଶ ବୃକ୍ଷ କ୍ଷୟ ହେତୁ ଶୁଷ୍କ ମରୁଭୂମିରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଇଛି । ଭାରତରେ ଅରଣ୍ୟ ସମ୍ପଦ କ୍ଷୟ ବା ବୃକ୍ଷଛେଦନ ସେହିପରି ବିପଦ ଟାଣି ଆଣିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି । ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଯେଉଁ ଜଙ୍ଗଲ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା, ସେଥ‌ିରେ କୁହାଯାଇଥିଲା ଦେଶର ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ବୃକ୍ଷ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇ ରହିବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ। ମାତ୍ର ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନାହିଁ । ପୁରୁଣା ଜଙ୍ଗଲସବୁ ନଷ୍ଟ ହେଉଛି, ଅଥଚ ନୂଆ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ହେଉନାହିଁ । ଅବିଚାରିତ ବୃକ୍ଷ କ୍ଷୟ ହେତୁ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଠିକ୍ ସମୟରେ ବର୍ଷା ହେଉନାର୍ହିା ଅନିୟମିତ ବର୍ଷା ଯୋଗୁଁ ଫସତ୍ତର ପ୍ରଭୃତ କ୍ଷତିସାଧନ ହେଉଛି । ବାକ୍ଷୁମଣ୍ଡଳରେ ଅଧ୍କରୁ ଅଧିକ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ

ବାଷ୍ପ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ମଣିଷ ସମାଜ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ସାଧାରଣତଃ ବୃକ୍ଷମାନେ ଏହି ବିଷାକ୍ତ ବାଷ୍ପକୁ ଶୋଷି ନେଇ ବିଶୁଦ୍ଧ ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । ମାତ୍ର ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ବୃକ୍ଷ କ୍ଷୟ ଯୋଗୁଁ ତାହା ସମ୍ଭବ ହେଉନାହିଁ । ଶିଳ୍ପ ତଥା ଗାଡ଼ିମଟରରୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୂଷିତ ବାଷ୍ପ ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଉଛି । ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ପରିବେଶବିତ୍‌ମାନେ ଏଥ‌ିପାଇଁ ଉଦ୍‌ବେଗ ପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି । ଯଦି ଏହିପରି ବୃକ୍ଷ ନଷ୍ଟ ହୋଇ ଚାଲେ, ତା’ହେଲେ ମାନବ ସମାଜର ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇ ପଢ଼ିବା

ବୃକ୍ଷଛେଦନ ପାଇଁ ଆଜି ମଣିଷ ବିପଦର ଦ୍ଵାରଦେଶରେ ପହଞ୍ଚି ସାରିଛି । ମଣିଷକୁ ଆସନ୍ନ ବିପଦରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ହେଲେ ନୂତନ ବୃକ୍ଷ ଲଗାଇ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ହେବ । ପିଲାଠାରୁ ବୁଢ଼ା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସହରଠାରୁ ପଲ୍ଲୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଯଦି ବୃକ୍ଷ ରୋପଣ କରି ତା’ର ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଆମକୁ ଆଉ ପଶ୍ଚାତ୍ତାପ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ।

(ଗ) ବୃକ୍ଷମାନେ ପରର ଉପକାର କିପରି କରନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳର ଭକ୍ତିଯୁଗର କାବ୍ଯସାହିତ୍ୟ ଯେଉଁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାସ୍ନାତ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକମାନଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭାରରେ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତକବି ଅତିବଡ଼ୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ନାମ ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ । ଉତ୍କଳର ଗଣଚେତନାକୁ ନୀତିନିଷ୍ଠ, ମାନବପ୍ରେମୀ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାଶ୍ରୟୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଭକ୍ତି, ପ୍ରେମ ଓ ସମର୍ପଣର କାବ୍ୟ ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀରୁ ନିଃସୃତ ହୋଇଥିଲା ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ଗହଣରେ ଧେନୁ ଚରାଇବାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । କ୍ରମଶଃ ଦିନର ବୟଃ ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣର ତାପ ପ୍ରବଳରୁ ପ୍ରବଳତର ହୋଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟତାପ ସହି ନପାରି ସେମାନେ ବୃକ୍ଷମୂଳରେ ବିଶ୍ରାମ ନେଇଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷର ସୁଶୀତଳ ଛାୟା ସେମାନଙ୍କୁ ଆମୋଦିତ ଓ ଆନନ୍ଦିତ କରିଛି । ତେଣୁ ଲୀଳାସୁନ୍ଦର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଆନୁଗତ୍ୟ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ତା’ର ଉପକାର ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ସେ ଶତମୁଖ ହୋଇ ଉଠିଛନ୍ତି । ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ଆଗରେ ସେ ବୃକ୍ଷର ମହିମା ବଖାଣିଛନ୍ତି ।

ବୃକ୍ଷ ତା’ର ସୁଶୀତଳ ଛାୟା ପ୍ରଦାନ କରି କ୍ଳାନ୍ତ ମଣିଷ ବା ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ଉପକାର କରିଥାଏ । ନିଜେ ଖରା ସହି ପତ୍ରକୁ ଏଭଳି ସଜାଇ ରଖେ ଯେ ତା’ଛାୟାରେ ବସିଥ‌ିବା କ୍ଳାନ୍ତ ମଣିଷର ସବୁକିଛି କ୍ଳାନ୍ତି ଦୂରେଇଯାଏ । କେବଳ ଖରା ନୁହେଁ, ସେ ମଧ୍ୟ ବର୍ଷା ଓ ଶୀତ ସହ୍ୟକରି ପରର ଉପକାର କରିଥାଏ ।

ବୃକ୍ଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶ ମଣିଷ କାହିଁକି, ସମଗ୍ର ପ୍ରାଣୀଜଗତଙ୍କର ବଞ୍ଚିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ପତ୍ର ଛାଇ ଦେବା ସହିତ ଔଷଧ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଅନେକ ସମୟରେ ତା’ର ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ରୋଗମୁକ୍ତ କରେ । ତୃଣଭୋଜୀ ପ୍ରାଣୀମାନେ ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଖାଇ ସେମାନଙ୍କର ଉଦର ପୂରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେହିପରି ଫୁଲ ଗଛର ଶୋଭାବର୍ଦ୍ଧନ କରିବା ସହିତ ପ୍ରକୃତିକୁ ମନୋରମ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । କେତେକ ଫୁଲର ମଧ୍ୟ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ଥାଏ । ସେହି ଫୁଲ ଦିନେ ଫଳରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ । ସେହି ଫଳକୁ ପ୍ରାଣୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି । ମୂଳରେ ଥିବା ଚେର ମୃଭିକାକୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ବୃକ୍ଷର ଚେରପାଇଁ ହିଁ ମୃତ୍ତିକାର ଜଳ ଧାରଣ କରିବାର ଶକ୍ତି ବଢ଼ିଥାଏ।

ଗଛର ବକଳ ବା ଛେଲିକୁ କେତେକ ଔଷଧରୂପେ, କେହି କେହି କୌପୀନରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି । ତା’ର କାଠ ଘର ତିଆରି ଓ ଘରକରଣା ଜିନିଷ ତିଆରି କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ତା’ର କ୍ଷାର, ଅଙ୍ଗାର, ଭସ୍ମ, ଅଠା ଆଦି ମଣିଷ ପାଇଁ ଉପାଦେୟ ହୋଇଥାଏ । ସବୁପ୍ରକାର ସେବା କରୁଥିବାରୁ ଓ ବୃକ୍ଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶ କାମରେ ଲାଗୁଥ୍ ବାରୁ ଶ୍ରାକୃଷ୍ଣ ତାହାକୁ ପରୋପକାରା ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛିନ୍ତି। ବାସ୍ତବିକ ପଞ୍ଚସଖା ଯୁଗର ଭକ୍ତକବି ଭକ୍ତିଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହିତ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଗଛର ଉପକାରିତା ଯେଭଳି ବୁଝାଇଛନ୍ତି, ତାହା ସର୍ବକାଳୀନ ଚିନ୍ତାଧାରା କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ ।

ଆସ, କବିତାର ପଦ ପୂରଣ କରିବା।
(କ) କ୍ଷାର, ଅଙ୍ଗାର, ଭସ୍ମ, ଅଠା ।
…………………………….

(ଖ) ଧନ୍ୟ ଜୀବନ ଏହାଙ୍କର ।
……………………………

(ଗ) ପତ୍ର କୁସୁମ ଫଳ ଛାଇ ।
……………………………

(କ) କ୍ଷାର, ଅଙ୍ଗାର, ଭସ୍ମ, ଅଠା ।
Answer:
ଗ୍ରହକୁ ସାଜି ବାଡ କଣା ॥

(ଖ) ଧନ୍ୟ ଜୀବନ ଏହାଙ୍କର ।
Answer:
ଜାବିକା ହୋନ୍ତି ପ୍ରାଣାଙ୍କର ॥

(ଗ) ପତ୍ର କୁସୁମ ଫଳ ଛାଇ ।
Answer:
ମୂଳ ବିକଳ ଦାରୁ ଦେଇ॥

Question ୪।
ଏହି କବିତାରୁ ଭଲ ଲାଗୁଥ‌ିବା ପଦଗୁଡିକ ନିର୍ବାଚନ କରି ଆବୃତ୍ତି କରିବା ?
Answer:
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ଗାଇବେ ।

Question ୫।
ଆସ, ସରଳଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖୁବା :
(କ) ଏହାଙ୍କ ପ୍ରାୟେ ଯେବେ ହୋଇ
ସଂସାର ମଧେ ଦେହ ବହି ।
Answer:
ଏହାଙ୍କ ପ୍ରାୟେ ………………………… ଦେହ ବହି ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟକୃତି ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ର ଦଶମସ୍କନ୍ଧ (ଗୋପଲୀଳା) ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟର ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ । ଏଠାରେ କବି ବୃକ୍ଷର ଉପକାରୀ ସ୍ଵଭାବ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶଦ ବର୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ସହିତ ଧେନୁଚାରଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜନବସତିଠାରୁ ଦୂରକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ଧେନୁମାନଙ୍କୁ ଚାରଣଭୂମିରେ ଛାଡ଼ିଦେଇ ସେ ସାଥୀମାନଙ୍କ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କ୍ରୀଡ଼ା କୌତୁକ କରିଛନ୍ତି । କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଦିନ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ମଧ୍ୟାହ୍ନ ହୋଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ମୁଣ୍ଡ ଉପରକୁ ଯିବାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଛି । ଅସହ୍ୟ କିରଣରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ କୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷର ସୁଶୀତଳ ଛାୟାତଳେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ସଖାମାନଙ୍କୁ ସେହି ଶୀତଳ ସ୍ଥାନକୁ ଆସିବାପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ଲୀଳାସୁନ୍ଦର । ସେ ତାଙ୍କର ମାନବୀୟ ଲୀଳା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଅବକାଶରେ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ଉପକାରୀ ସେ ସେମାନଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵ ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷ ସାଧାରଣ ମଣିଷ ବିଚାରରେ ହେୟ ହେଲେହେଁ ସେ ତାହାର ମହତ୍ତ୍ବ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ଆଗରେ ବୃକ୍ଷର ବିଶେଷତା ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷ ସଦା ପରୋପକାରୀ । ସେ କଷ୍ଟ ସହି ଅନ୍ୟକୁ ସୁଖ ଦିଏ । ଅନ୍ୟର ବଞ୍ଚିବାରେ ଓ ଚ୍ଚାବନଧାରଣ କରିବାରେ ସେ ସହାୟକ ହୁଏ। ବୃଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶକୁ ବ୍ୟବହାର କର ପ୍ରାଶାମାନେ ଜାବନ ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ, ମୂଳ, ବକଳ ସବୁକିଛି ମଣିଷ ପାଇଁ ଉପାଦେୟ । ତେଣୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷଙ୍କୁ ସୁଜନ ବା

ସାଧୁଲୋକଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଜନ୍ମ ନେଇ ଯେପରି ସମସ୍ତଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ କରିଥାଏ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁଖରେ ଓ ଜୀବନ ଧାରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ, ସବୁ ପ୍ରାଣୀ ସେହିପରି ମନୋଭାବ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିବା ଉଚିତ । ବିଶ୍ୱସ୍ରଷ୍ଟା କେବଳ ଅନ୍ୟର ଉପକାର ପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ବା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଜନ୍ମ ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସଂସାରରେ ଜନ୍ମ ନେଇ, ଦେହଧାରଣ କରି ବୃକ୍ଷ ସଦୃଶ ମଙ୍ଗଳକାରୀ ହେବାକୁ ସେ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଖ) ମନ ବଚନ ଧନେ କରି
ଯେ ହୋଏ ପର ଉପକାରୀ ।
ଦିନ ହରନ୍ତି ଦୁଃଖ ସୁଖେ
ସେ ଧନ୍ୟ ଇହପର ଲୋକେ ।
Answer:
ମନ ବଚନ ………………….. ପରଲୋକେ ।
ଉକ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟକୃତି ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ର ଦଶମସ୍କନ୍ଧ (ଗୋପଲୀଳା) ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟର ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି । ଏଠାରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବୃକ୍ଷର ମହିିମା ଗାନ କରିବା ସହିତ ମହତ୍ ଜନଙ୍କର ଗୁଣାବଳା ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନିଜର ସାଥୀ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଧେନୁ ଚରାଇବା ପାଇଁ ଯାଇଛନ୍ତି । କ୍ରମଶଃ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ସମୟ ଉପସ୍ଥିତ ହେବାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଛି । କୃଷ୍ଣ ସାଥୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଦାଉରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ବୃକ୍ଷତଳକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷର ସୁଶୀତଳ ଛାୟାରେ ବସି ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେହି ଅବସରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନିଜର ସଖାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରି ବୃକ୍ଷର ବିଶେଷତା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶ ଯେ ପ୍ରାଣୀ ଜଗତର ବଞ୍ଚିବାର କାରଣ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏପରିକି ବୃକ୍ଷକୁ ମଧ୍ଯ ସେ ସାଧୁ ଲୋକ ବା ଉତ୍ତମ ଲୋକଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

ଯେଉଁମାନେ ମହତ୍ ଲୋକ, ସେମାନେ ନିଜ ଅପେକ୍ଷା ଅନ୍ୟର ସୁଖକୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ଯେତେ କଷ୍ଟ ପାଇଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ପାଇଁ ସେମାନେ ଅଧ୍ଵ ଚିନ୍ତା ନକରି ଅନ୍ୟର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ କେବଳ ମନରେ ଯେ ଅନ୍ୟର ଉପକାର କରିବା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଥା’ନ୍ତି, ସେପରି ନୁହେଁ । ସେମାନେ ମଧ୍ଯ ମଧୁର ବଚନ କହି ଅନ୍ୟର ଦୁଃଖ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି । କାରଣ ସହାନୁଭୂତିପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା କେବଳ ମହତ୍ ଲୋକ ପାଖରୁ ହିଁ ମିଳିଥାଏ। ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନେ ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ ଦୁଃଖୀଲୋକଙ୍କୁ ଧନ ଦେଇ ତା’ ମୁହଁରେ ହସ ଫୁଟାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଅର୍ଥାତ୍‌ ମନ, ବଚନ ଓ ଧନ ବଳରେ ସାଧୁଲୋକମାନେ ଜଗତର ମଙ୍ଗଳ କରିବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଥା’ନ୍ତି । ସାଂସାରିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜନ୍ମ ନେଇ ସେମାନେ ଦୁଃଖ ସୁଖ ଭୋଗକଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟକୁ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସେବା କରିଥିବାରୁ ସେମାନେ ପୁଣ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ଜୀବନ ଦେଇ ଇହଜନ୍ମକୁ ସାର୍ଥକ କରିବା ସହିତ ପୁଣ୍ୟ ବଳରେ ପରଲୋକରେ ଆନନ୍ଦ ଅନୁଭବ କରିଥା’ନ୍ତି। କବି ଏଠାରେ ନିଜର ଦାର୍ଶନିକ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୬ ।
ତଳଲିଖୂତ ନାମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ସଖାଙ୍କ ନାମ ନୁହେଁ, ତାହାକୁ ବାଛି ଲେଖ । ଶ୍ରୀଦାମ, ସୁବଳ, ଭୀମ, ଅର୍ଜୁନ, ପ୍ରାଶୁ, ଅଂଶୁ, ବଜ୍ରହସ୍ତ, ଦେବପ୍ରସ୍ଥ ।
Answer:
ଭୀମ, ପ୍ରାଶ୍ରୁ, ବଜ୍ରହସ୍ତ ।

Question ୭।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ସେମାନଙ୍କ ଡାହାଣ’ ପଟରେ ଥ‌ିବା ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ଘର୍ମ (ବର୍ଷା, ଝାଳ, ଲାଳ, ଚମଡ଼ା)
(ଖ) ଦାରୁ (ସୁନ୍ଦର, କର୍କଶ, ମଠ, କାଠ)
(ଗ) ଦ୍ୟନ୍ତି (ଥୁଅଛି, କୁହନ୍ତି, ନିଅନ୍ତି, ଦିଅନ୍ତି)
Answer:
(କ) ଘର୍ମ – ଝାଳ
(ଖ) ଦାରୁ – କାଠ
(ଗ) ବ୍ୟକ୍ତି – ଦିଅନ୍ତି
ଆସ, ନୂତନ ଶବ୍ଦ ଲେଖୁବା :

Question ୮।
‘ମହତ୍’ ଶବ୍ଦରେ ‘ତ୍ଵ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗ କଲେ ଶବ୍ଦଟି ହୁଏ ‘ମହତ୍ତ୍ବ’ । ସେହିପରି ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦମାନଙ୍କରେ ‘ତ୍ୱ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗ କରି ନୂତନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖୁବା ।
ଗୁରୁ, ବିଶେଷ, ସତ୍, କ୍ଷୁଦ୍ର, ଦୂର, ସ୍ୱ
Answer:
ଗୁରୁ + ତ୍ବ = ଗୁରୁତ୍ୱ
ସତ୍ + ତ୍ବ = ସତ୍ତ୍ଵେ
ଦୂର + ତ୍ଵ = ଦୂରତ୍ବ
ବିଶେଷ + ତ୍ଵ = ବିଶେଷତ୍ଵ
କ୍ଷୁଦ୍ର + ତ୍ଵ = କ୍ଷୁଦ୍ରତ୍ୱ
ସ୍ବ + ତ୍ବ = ସ୍ଵତ୍ଵ

Question ୯।
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଶବ୍ଦ ବାଛି ପଦ ପୂରଣ କରିବା ।
(କ) ମନ ବଚନ ………………..କରି
ଯେ ହୋଏ ………………….. ଉପକାରା ।
(ଏକ, ନିଜ, ଧନେ, ବନେ, ସର୍ବ, ଜନେ, ପର, ତୋର )

(ଖ) ଶୀତ ବରଷା ……………….. ଦୁଃଖ
ସହି ……………………. ଦ୍ୟନ୍ତି ସୁଖ ।
(କର୍ମ, ମର୍ମ, ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ, ଆମ୍ଭଙ୍କୁ, ଘର୍ମ, ସଭିଙ୍କୁ)
Answer:
(କ) ମନ ବଚନ ଧନେ କରି
ଯେ ହୋଏ ପର ଉପକାରୀ ।

(ଖ) ଶୀତ ବରଷା ……………….. ଦୁଃଖ
ସହି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଦ୍ୟନ୍ତି ସୁଖ ।

Question ୧୦ ।
ନିମ୍ନଲିଖତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ପାଖ କୋଠରିରେ ଲେଖ ।
(କ) ନିଦାଘ ରବି ତେଜ ଲାଗି
ଝୁରୁଛି ମୁହିଁ ପୁତ୍ର ଲାଗି ।

(ଖ) ମିଳିଲେ ଯମୁନାର ଲାଗେ
ସତ୍ତ୍ୱେ ଧନ କର୍ମେ ଲାଗେ ।
Answer:
(କ) ନିଦାଘ ରବି ତେଜ ଲାଗି – ‘ଲାଗି’ ଅର୍ଥ ସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିବାରୁ
ଝୁରୁଛି ମୁହିଁ ପୁତ୍ର ଲାଗି – ‘ଲାଗି’ ଅର୍ଥ ପାଇଁ ନିମିତ୍ତ ।

(ଖ) ମିଳିଲେ ଯମୁନାର ଲାଗେ – ‘ଲାଗେ’ ଅର୍ଥ ତଟଦେଶରେ / ତ୍କଳରେ
ସଞ୍ଚିତ ଧନ କର୍ମେ ଲାଗେ – ‘ଲାଗେ’ ଅର୍ଥ ବିନିଯୋଗ ହୋଇଥାଏ|ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୧୧ ।
ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖୁବା –
ରବି………………….., ବୃକ୍ଷ………………………., ପୁଷ୍ପ……………………….., ପଲ୍ଲବ……………………
Answer:
ରବି – ସୂର୍ଯ୍ୟ, ବୃକ୍ଷ – ଗଛ, ପୁଷ୍ପ – ଫୁଲ, ପଲ୍ଲବ – ପତ୍ର

Question ୧୨ ।
ତୁମପାଇଁ କାମ ।
(କ) ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ତୁମ ସାହିତ୍ୟ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଦିଅ ।
(ଖ) ବୃକ୍ଷର ଉପକାରିତା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ କବିତା, ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକରୁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଖାତାରେ ଲେଖୁ ରଖୁ ଓ ଶ୍ରେଣୀରେ ଆଲୋଚନା କର ।

ପରାକ୍ଷା ଉପଯେ।ଗା ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନେ।ତ୍ତର:

Question ୧ ।
‘ଦାମ’ ଏବଂ ‘ଉଦର’, ଏ ଦୁଇ ଶବ୍ଦକୁ ସନ୍ଧି କରାଯାଇ ‘ଦାମୋଦର’ ଶବ୍ଦଟି ଗଠିତ ହୋଇଛି । ଶେଷକୁ ‘ଉଦର’ ଶବ୍ଦ ଥ‌ିବା ଆଉ ତିନି ବା ଚାରୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ତୁମକୁ ଜଣା ନଥୁଲେ ଅଭିଧାନରୁ ଖୋଜି ତାହାର ଅର୍ଥ ଟିପି ରଖ ।
କାକୋଦର (କାକ + ଉଦର) – ସର୍ପ
କୃଶୋଦର (କୃଶ + ଉଦର) – କ୍ଷୀଣ କଟିଯୁକ୍ତ
ଲମ୍ବୋଦର (ଲମ୍ବ + ଉଦର) – ଗଣେଶ
କୃଶୋଦର ( କୃଶ + ତ୍ତଦର) – କ୍ଷାଶ କଟିଯୁକ୍ତ

Question ୨ ।
‘ବେଭାର’ ଶବ୍ଦର ଗଦ୍ୟରୂପ ହେଉଛି ‘ବ୍ୟବହାର’ । ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଗଦ୍ୟରେ କିପରି ଲେଖାଯିବ ?
ଦ୍ୟନ୍ତ, ପୋଏ, କନ୍ୟାଏ, ବୋଲନ୍ତି, ହୋନ୍ତି

ପଦ୍ୟରୂପ	ମଦ୍ୟରୂପ
ବ୍ୟନ୍ତ୍ରି	ଦେଇଥା’ ନ୍ତି/ ଦି ଅନ୍ତି
ପୋଏ	ପୁଅମାନେ
କନ୍ୟାଏ	କନ୍ୟାମାନେ
ବୋଲନ୍ତି	ବୋଲିଥା’ନ୍ତି
ହୋନ୍ତି	ହୋଇଥା’ ନ୍ତି / ହ୍ ଅନ୍ତି

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question ୧ ।
‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Answer:
ପଞ୍ଚସଖା ଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାର କବି ଅଟନ୍ତି ।

Question ୨ ।
‘କନ୍ୟାଏ ଗଲେ ତୋଷ ହୋଇ’- କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଏଠାରେ କନ୍ୟାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
‘କନ୍ୟାଏ ଗଲେ ତୋଷ ହୋଇ’ – ଏଠାରେ ଗୋପବାଳାମାନଙ୍କୁ କନ୍ୟାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩ ।
ଦାମୋଦର କିଏ ?
Answer:
ଦାମୋଦର ହେତ୍ତଛନ୍ତି ଲାଳାସୁନ୍ଦର ଶ୍ରାକୃଷ୍ଣା

Question ୪ ।
‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାରେ କେଉଁ ଋତୁର ଘଟଣା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାରେ ହେମନ୍ତ ଋତୁର ମଧ୍ୟାହ୍ନ ସମୟର ଘଟଣା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୫ ।
‘ପୋଏ ହୋଇଲେ ଦୁଃଖ ଭାଗୀ’– କେଉଁମାନେ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହିତ ଗୋଚାରଣ କରୁଥିବା ଗୋପବାଳକମାନେ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

Question ୬।
ସ୍ତୋକକୃଷ୍ଣ କିଏ ?
Answer:
ସ୍ତୋକକୃଷ୍ଣ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ସଖା ଯିଏ ଗୋଚାରଣ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ସହିତ ବନକୁ ଯାଉଥିଲେ ।

Question ୭ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କେଉଁ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷର ମହତ୍ତ୍ଵ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ ।

Question ୮।
‘ଧନ୍ୟ ଜୀବନ ଏହାଙ୍କର’– ଏଠାରେ କେଉଁମାନଙ୍କ ଜୀବନ ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବୃକ୍ଷମାନେ ସୁଜନ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପରି ଶୀତ, ବର୍ଷା, ଖରା ଭଳି ଦୁଃଖ ସହି ମଧ୍ୟ ଆମକୁ ସୁଖ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସେହି ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କ ଜାଗନ ବିଷୟରେ ଏଠାରେ କୁହାଯାଇଛି।

Question ୯।
ଇହଲୋକ ଓ ପରଲୋକରେ କେଉଁମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହୁଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଯେଉଁମାନେ ସଂସାରରେ ମନ, ବଚନ ଓ ଧନ ଦେଇ ପରର ଉପକାର କରନ୍ତି, ଇହଲୋକ ଓ ପରଲୋକରେ ସେହିମାନେଙ୍କ ଜାବନ ଧନ୍ୟ ହୁଏ ଚୋଲ କବ କହିଛନ୍ତି।

Question ୧୦ ।
‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାରେ କାହାକୁ ରାମ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାରେ ବଳରାମଙ୍କୁ ରାମ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୧।
ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ କେବେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅବଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷାର୍ଦ୍ଧରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ ତାଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ

Question ୧୨।
କବି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଚିତ ‘ଭାଗବତ’ର କେଉଁ ସ୍କନ୍ଧ ଓ କେଉଁ ଅଧ୍ୟାୟରୁ ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତା ଆନୀତ ?
Answer:
କବି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଚିତ ଭାଗବତର ଦଶମ ସ୍କନ୍ଧ ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟରୁ ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତା ଆନୀତ ।

Question ୧୩ ।
ଗୋପବାଳକମାନେ କାହିଁକି ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କ୍ରମେ ଦିନ ବଢ଼ି ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଉପଗତ ହେବାରୁ ଗ୍ରୀଷ୍ମର ପ୍ରକୋପ ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା । ତେଣୁ ଅସହ୍ୟ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣକୁ ସହ୍ୟ କରିନପାରି ଗୋପବାଳକମାନେ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କେଉଁମାନଙ୍କ ଆଗରେ ବୃକ୍ଷର କେଉଁ ମହତ୍ତ୍ବ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗୋଚାରଣ କାଳରେ ଅସହ୍ୟ ଗ୍ରୀଷ୍ମତାପରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସମସ୍ତ ଗୋପବାଳକମାନ ଙ୍କୁ ବୃକ୍ଷ ମୂଳକୁ ଡାକି ଛନ୍ତି । ସେଠାରେ ସେ ନିଜର ସଖାମାନଙ୍କ ଆଗରେ ବୃକ୍ଷର ପରୋପକାରୀ ଗୁଣ ବିଷୟରେ କହି ଛନ୍ତି ।

ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ :

Question ୧।
“ ଧନ୍ୟ ଜୀବନ ଏହାଙ୍କର
ଜୀବିକା ହୋନ୍ତି ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ।”’
Answer:
ଧନ୍ୟ ଜାବନ ………………………….. ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟକୃତି ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ର ଦଶମ ସ୍କନ୍ଧ (ଗୋପଲୀଳା) ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟର ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି । ଏଠାରେ କବି ବୃକ୍ଷର ବିଶେଷତା ଓ ଉପକାରା ସ୍ୱଭାବ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଲେ।ଚନା କରିଛନ୍ତି।

କୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକାମାନଙ୍କ ସହିତ ଧେନୁ ଚରାଇବାପାଇଁ ଚାରଣଭୂମିକୁ ଯାଇଛନ୍ତି। ଦୂର ଚାରଶଭୂମିରେ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ଚରିବାପାଇଁ ଛାଡ଼ି ଦେଇଛନ୍ତି । କ୍ରମଶଃ ଦିନର ବୟସ ବଢ଼ି ମଧ୍ୟାହ୍ନ ସମୟ ହୋଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପ୍ରଚଣ୍ଡ କିରଣ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଓ ତାଙ୍କର ସଖାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ତାତି କିରଣରେ ସେମାନେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ।

ବୃକ୍ଷତଳେ ବିଶ୍ରାମ ନେବା ଅବକାଶରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ଆଗରେ ବୃକ୍ଷର ବିଶେଷ ଗୁଣ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷମାନେ ସଦା ପରୋପକାରୀ । ଅନ୍ୟକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେମାନେ ନିଜେ ବହୁ କଷ୍ଟ ଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ବୃକ୍ଷକୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସାଧୁଲୋକଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ସାଧୁଲୋକଙ୍କୁ ଯେତେ କଷ୍ଟ ପଡ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ କେବେହେଲେ ଅନ୍ୟର ଅମଙ୍ଗଳ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେହିପରି ବୃକ୍ଷ ଖରା, ବର୍ଷା, ଶୀତ ସହିଲେ ମଧ୍ୟ ସଦାବେଳେ ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ଏପରିକି ତାହାକୁ ହାଣୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ମଧ୍ୟ ସେ ଶୀତଳ ଛାୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ସେ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଜୀବନଧାରଣର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥାଏ ।

ବୃକ୍ଷର ଫଳକୁ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ପତ୍ରକୁ ଔଷଧ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ଓ ବୃକ୍ଷର ସୁଶୀତଳ ଛାୟାତଳେ ବିଶ୍ରାମ କରନ୍ତି । ଘର କରିବାପାଇଁ ଏବଂ ଘରର ସାଜ ସରଞ୍ଜାମ ତିଆରି ପାଇଁ ଲୋକମାନେ ବୃକ୍ଷର କାଠଗଣ୍ଡିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି । ସୁତରାଂ ବୃକ୍ଷ ସବୁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥାଏ । କବି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ସହିତ ପ୍ରକୃତିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଯେଭଳି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେହୁଏ ।

Question ୨।
ସୁଜନ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବେଭାର ।
ସୁଜନ ପ୍ରାଣାଙ୍କ ବେଭାରା
Answer:
ପରେ କରନ୍ତି ……………………. ବେଭାର।
ଭଲ୍ମିଖିତ ପଦ୍ୟାଟି ପଠିତ ସାହିତ୍ୟ ପୁସ୍ତକର “ବୃକ୍ଷ ମାହାମ୍ୟ” ଶାର୍ଷକ କବିତାଗୁ ସଂଗୃହାତା ଆଲୋଗ୍ୟ ପଦ୍ୟାଖରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ବୃକ୍ଷରାଜିଙ୍କୁ ସୁମହତ୍ ପ୍ରାଶାମାନଙ୍କ ସଦୃଶ ପରୋପକାରା ବୋଲି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁଖରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପବାଳକମାନଙ୍କ ସହିତ ଗୋଚାରଣ କରୁଥିବା ସମୟରେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ରୌଦ୍ରତାପରୁ କ୍ଷାନ୍ତ ହେବା ନିମିତ୍ତ ବୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ଉପବେଶନକରି ବୃଷର ଶାତଳ ଛାୟା ଉପଲବ୍ ଧି କରୁଥିଲୋ ଇତ୍ୟବସରରେ ଶ୍ରାକୃତ୍ର ଗୋପବାଳକମାନଙ୍କୁ ବୃକ୍ଷର ମହତ୍ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥ୍ ଲୋ ସୁମହତ୍ ଜନସମୂହ ସ୍ୱଭାବତଃ ପରେ।ପକାରା ତାଦୃଶ ବୃକ୍ଷରାଜି “ ପରୋପକାରାୟ ସ୍ୱର୍ଗାୟ ”କୁ ପାଥେୟ କରି ନିଜ ଜୀବନକୁ ଧନ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ବାସ୍ତବିକ କବିଙ୍କ ମନ୍ତବ୍ୟ ବେଶ୍ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେହୁଏ ।

ଦୀର୍ଘ ତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର:

Question ୧।
କବିତାଟିର ନାମ ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ ରଖାଯିବାର ଯଥାର୍ଥତା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତାର କବି ପଞ୍ଚସଖା ଯୁଗର ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଉତ୍କଳୀୟ କାବ୍ୟଯୁଗକୁ ଭକ୍ତିରସର ଧର୍ମଧାରାରେ ସେ ପ୍ଲାବିତ କରିଥିଲେ । ସେ ଉତ୍କଳୀୟ ଜନଜୀବନକୁ ବୈଷ୍ଣବୀୟ ଚିନ୍ତା ଓ ଚେତନାରେ ତଲ୍ଲୀନ କରିଥିଲେ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟି କବିଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟକୃତି ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ ର ଦଶମ ସ୍କନ୍ଧ (ଗୋପଲୀଳା) ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟରେ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇଛି । ଉକ୍ତ ଅଧ୍ୟାୟରେ ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ ନାମରେ କୌଣସି ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଅଂଶଟିର ମୁଖ୍ୟ କଥାବସ୍ତୁ ଭାବରେ ବୃକ୍ଷର ଉପାଦେୟତାକୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁଖରେ କବି ପ୍ରକାଶ କରାଇଥିବାରୁ ଆଲୋଚ୍ୟ ପାଠ୍ୟଶଟିର ଏପରି ନାମକରଣ କରାଯାଇଛି । ଏଭଳି ନାମକରଣ କଥାବସ୍ତୁ ଅନୁଯାୟୀ ସାର୍ଥକ ହୋଇଛି ।

କୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ସହିତ ଧେନୁ ଚରାଇବାକୁ ଚାରଣଭୂମିକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରଖର କିରଣରୁ ରକ୍ଷା ବୃକ୍ଷତଳେ ନିଜ ପ୍ରିୟ ସଖାମାନଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ରାମ ନେଇଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷର ଶୀତଳ ଛାୟାରେ ସେ ନିଜର କ୍ଳାନ୍ତି ମେଣ୍ଢାଇଛନ୍ତି । ନିଜର ସଖାମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ

“ଚରାନ୍ତି ଗୋରୁ ଗୋପ ମେଳେ
ଶୀତଳ ଛାୟା ବୃକ୍ଷ ତଳେ ।
ବୃକ୍ଷକୁ ଚାର୍ହିଁ ଦାମେ।ଦର
ବୋଲନ୍ତି ଗୋପଙ୍କ ଆଗର ।’’

ବୃକ୍ଷର ମହତ୍ତ୍ବ ବର୍ଣନା କରିବାକୁ ଯାଇ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବୃକ୍ଷମାନେ ସବୁସମୟରେ ପରର ଉପକାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଖରା, ବର୍ଷା, ଶୀତ ସହି, ନିଜେ କଷ୍ଟ ଅନୁଭବ କରି ମଧ୍ୟ ସେ ଅନ୍ୟର ମଙ୍ଗଳ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷର ଜୀବନକୁ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷ ମଧ୍ଯ ମଣିଷଙ୍କର ଜୀବନ ଜୀବିକାର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । କୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷକୁ ସାଧୁଲୋକ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ସାଧୁଲୋକ ଯେପରି ଅନ୍ୟର ଉପକାରରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ବୃକ୍ଷ ନିଜର ଡାଳ, ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ, ବକଳ, କ୍ଷାର, ଅଙ୍ଗାର, ଅଠା ଦେଇ ସମସ୍ତଙ୍କ ଜୀବନ ଧାରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
ଏଠାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କେବଳ ଗୋଟିଏ ବୃକ୍ଷର ବିଶେଷତା ବର୍ଣ୍ଣନା ନକରି ସମଗ୍ର ବୃକ୍ଷଜଗତର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି । କରିଙ୍କ ଭାଷାରେ-

“ପତ୍ର କୁସୁମ ଫଳ ଛ।ଇ
ମୂଳ ବକଳ ଦାରୁ ଦେଇ ।
କ୍ଷୀର, ଅଙ୍ଗାର, ଭସ୍ମ, ଅଠା
ଗୃହକୁ ସାଢି ବାଡ଼ କଣ୍ଟା ।
ଏତେ ପ୍ରକାର ସେବା କରି
ନିତ୍ୟେ ଏ ପର ଉପକାରୀ ।’’

ଉକ୍ତ କାବ୍ୟଂଶରେ କେବଳ ବୃକ୍ଷର ବିଶେଷତା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବାରୁ କାବ୍ୟାଶଟିର ‘ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ ନାମକରଣ ସାର୍ଥକ ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୨।
ବୃକ୍ଷରୋପଣର ଆଚ୍ଶ୍ୟକତା ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରେଣାଗୃହରେ ଅଥବା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ହେବାକୁ ଥିବା ଆଲୋଚନା ସଭାରେ ଭାଗ ନେବା ନିମନ୍ତେ ତୁମ ବକ୍ତବ୍ୟର ଏକ ପ୍ରତିଲିପି ପ୍ରସ୍ତୁୁତ କରା
Answer:
(ପ୍ରଥମେ ବକ୍ତବ୍ୟ ବା ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେବା ପୂର୍ବରୁ ଇଷ୍ଟଦେବଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରିବ । ସେଠାକାର ପରିବେଶ ପ୍ରତି ନଜର ରଖୁ । ଗୁରୁଜନଙ୍କ ପ୍ରତି ଯଥାର୍ଥ ମର୍ଯ୍ୟାଦାଜନକ ସମ୍ବୋଧନ କରିବା ସହିତ ସାଥୀ ପିଲାମାନଙ୍କୁଆୟୋଜକଙ୍କୁ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବ । ନିଜର ମତକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଏବଂ ମୁଖ, ଆଖ୍ ଓ ହାତକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ଉପଯୋଗ କରି ଆଲୋଚନାର ବିଷୟକୁ ଅବତାରଣା କରିବ ।)

ମଣିଷ ଜୀବନ, ସମାଜ ଓ ସଭ୍ୟତା ସହିତ ବୃକ୍ଷର ସମନ୍ଵୟସ୍ଥଳୀ ଅରଣ୍ୟ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ନାନାପ୍ରକାର ବୃକ୍ଷଲତା ସମାକୀର୍ଣ୍ଣ ବିସ୍ତୃତ ବନଭୂମି ଏକଦା ଥିଲା ମାନବ ଜାତିର ଜନ୍ମଭୂମି ଓ କର୍ମଭୂମି । ଆଦିମ ମାନବ ବୃକ୍ଷଠାରୁ ନିଜ ଜୀବନଧାରଣର ସବୁକିଛି ଚିଜ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିଲା । ମୁନିଋଷିମାନେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରି ଆଶ୍ରମ ପରିବେଶକୁ ଶାନ୍ତ, ସୁନ୍ଦର ଓ କମନୀୟ କରୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ଯାନ୍ତ୍ରିକ ସଭ୍ୟତା ଅନେକ ବୃକ୍ଷକୁ ନଷ୍ଟ କରି ଶିଳ୍ପ, ବାସଗୃହ ଓ ସହର ନିର୍ମାଣ କଲା । ଜୀବନରେ ସେ ଅନେକ ଅର୍ଥ ରୋଜଗାର କଲା; ମାତ୍ର ତା’ ଜୀବନର ସରସତା ଅପସରି ଗଲା ।

ପ୍ରକୃତରେ ଉଭିଦ ନାହିଁ ତ ଜୀବନ ନାହିଁ । ମଣିଷ ପାଇଁ ଉଭିଦ ବା ବୃକ୍ଷ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ । ମଣିଷ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୀବ କେବଳ ଖାଉଟି ଶ୍ରେଣୀ । ବୃକ୍ଷହୀନ ଜଗତ ଏକ ମୃତ ଜଗତ । ବୃକ୍ଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବାରୁ ପ୍ରାଣୀ ବୃକ୍ଷ ବିନା କ୍ଷୁଧାର ଜ୍ୱାଳା ସହିନପାରି ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବ । ବୃକ୍ଷ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ । ଉତ୍ତମ ମୃତ୍ତିକା, ନିର୍ମଳ ଜଳ ଓ ବିଶୁଦ୍ଧ ବାୟୁ କେବଳ ବୃକ୍ଷ ପରିବେଷ୍ଟିତ ଅରଣ୍ୟଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଏହି ତିନୋଟିର ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ‘ବିଷ୍ଣୁପୁରାଣ’ରେ ଗୋଟିଏ ବୃକ୍ଷକୁ ଦଶଗୋଟି ପୁତ୍ର ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି । ବୃକ୍ଷର ଦଶଗୋଟି ଅବଦାନ ହେଉଛି- ଅମ୍ଳଜାନ, ଜଳ, ମୃତ୍ତିକା, ତାପ ବା ଶକ୍ତି, ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ଆଶ୍ରୟ, ଔଷଧ, ଜାଳେଣି ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଛାୟା ।

ଯାଦୁକର ଶୂନ୍ୟରେ ପଦାର୍ଥ ତିଆରି କରିବାର ଛଳନା କରେ; ମାତ୍ର ଉଭିଦ ସତକୁ ସତ ଶୂନ୍ୟରୁ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣରୁ ଶକ୍ତି, ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍, ମାଟିରୁ ଜଳ ଓ ଖଣିଜ ଲବଣ ସଂଗ୍ରହ କରି ଉଭିଦ ପତ୍ରରେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ଓ ବିଶୁଦ୍ଧ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ୟାସ୍ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼େ । ସେହି ଖାଦ୍ୟ ନିଜେ ଗ୍ରହଣ କରି ବଢ଼େ ଓ ବଳକାତକ ଖାଦ୍ୟ ଆକାରରେ ଫୁଲ ଫଳରେ ସଞ୍ଚୟ କରେ ଯାହାକୁ ଖାଇ ଜୀବଜଗତ ଜୀବନଧାରଣ କରନ୍ତି । ଅମ୍ଳଜାନ ହେଉଛି ପ୍ରାଣୀ ଜଗତର ପ୍ରାଣ । ଉଦ୍ଭିଦ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବାରୁ ପ୍ରାଣୀଜଗତର ଅଶେଷ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ କରିଥାଏ । ବୃକ୍ଷହୀନ ଜଗତ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯିବା ସେଭଳି ସ୍ଥାନରେ ଜାବଜଗତର ଜାବନଧାରଣ ଅସ୍ ମ୍ଭବ ହେବା ଏହି କାରଣରୁ କୁହାଯାଇଥାଏ, ଉଦ୍ଭଦହୀନ ଜଗତ ଏକ ମୃତ ଜଗତ ।

ଉତ୍ତର ଆଫ୍ରିକା, ମିଶର, ବେବିଲୋନ୍, ପାରସ୍ୟ ଓ ଗ୍ରୀସ୍ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଅରଣ୍ୟ ଧ୍ବଂସ ପାଇଯିବାରୁ ସେଠାକାର ଉର୍ବର ଭୂଭାଗ ଶୁଷ୍କ ମରୁଭୂମିରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଇଛି । ଅତୀତରେ ବିଜ୍ଞ ଦୂରଦ୍ରଷ୍ଟା ମନୀଷୀମାନେ ବୃକ୍ଷନଷ୍ଟକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଭୟାଭୟ ପରିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଚେତାବନୀ ଶୁଣାଇଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଶେଷବେଳକୁ ଆମେରିକାକୁ ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ୱଂସ ସମ୍ପର୍କରେ ସତର୍କ କରାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଆମେରିକାର ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ୱଂସ ଚାଲିଲା । ବୃକ୍ଷସବୁ କଟାଗଲା। ଏହା ଫଳରେ ନଦୀସବୁ ଶୁଷ୍କ ହୋଇଗଲା, ମରୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା ଓ ଜଳବାୟୁ ଦୂଷିତ ହୋଇଗଲା । ସର୍ବଶେଷରେ ମୁଁ ଏତିକି କହିବାକୁ ଚାହେଁ ଯେ ଏଭଳି ଅବିଚାରିତ ବୃକ୍ଷ ଛେଦନକୁ ଯଦି ରୋକା ନଯାଏ, ତା’ହେଲେ ଆଗାମୀ ୩୫ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୫୦ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅକ୍ଷତ ବନଭୂମି ବନ୍ଧ୍ୟାଭୂମିରେ ପରିଣତ ହେବ ବୋଲି ଯାହା ବୈଜ୍ଞାନିକ କହିଛନ୍ତି, ତାହା ଅକ୍ଷରେ ଅକ୍ଷରେ ସତ୍ୟ ହେବ ।

Question ୩ ।
ଏହି କବିତାରେ ବୃକ୍ଷର କେତେକ ଉପକାର ବର୍ଣିତ ହୋଇଛି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଆମେ ବୃକ୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଆହୁରି ଅଧ୍ଵ କିଛି ଉପକାର ପାଉ । ନିଜ ସହପାଠୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା କରି ବୃକ୍ଷରୁ ମିଳୁଥ‌ିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପକାର ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାରେ ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁଖରେ ନିଜର ସଖାମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବୃକ୍ଷର ବହୁବିଧ ଉପକାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଆମେ ବୃକ୍ଷ ଯୋଗୁଁ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଉପକାରମାନ ପାଇଥାଉ ।
(୧) ବୃକ୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବର୍ଷା ହୁଏ । ବର୍ଷା ହେବାରୁ ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଫଳରେ ସାରା ଜୀବଜଗତ ଖାଦ୍ୟ ପାଇ ଜାବନଧାରଣ କରନ୍ତି।
(୨) ବୃକ୍ଷ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଭଳି ବିଷାକ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍ ଗ୍ରହଣ କରି ଅମ୍ଳଜାନ ଭଳି ବିଶୁଦ୍ଧ ଗ୍ୟାସ୍ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ ।
(୩) ବୃକ୍ଷ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହ୍ରାସ କରେ ।
(୪) ବୃକ୍ଷ ମୃତ୍ତିକାର ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି କରେ । ବୃକ୍ଷ ବିନା ଜଳସ୍ତର ବହୁ ନିମ୍ନକୁ ଚାଲିଯାଏ ।
(୫) ବୃକ୍ଷ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ତାପମାତ୍ରାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ ।
(୬) କେତେକ ବୃକ୍ଷର ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ଥିବାରୁ ସେଥୁ ଜୀବନ ରକ୍ଷାକାରୀ ଔଷଧ ତିଆରି ହୁଏ ।
(୭) ବୃକ୍ଷ ବନ୍ୟାର ପ୍ରଖର ସ୍ରୋତକୁ ଧୀର କରିବା ଫଳରେ କ୍ଷୟକ୍ଷତି କମ୍ ହୁଏ ।
(୮) ବୃକ୍ଷ ଝଡ଼ ଓ ବାତ୍ୟାର ବେଗ କମାଇଦେବା ଫଳରେ କ୍ଷୟକ୍ଷତି କମ୍ ହୁଏ ।
(୯) ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳର ଜଙ୍ଗଲ ସୁନାମୀକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିଥାଏ ।
(୧୦) ବୃକ୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଭୂଭାଗର ପାଣିପାଗ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।

କବି ପରିଚୟ :

ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଉତ୍କଳୀୟ ଜନଜୀବନରେ ସ୍ବକୀୟ କାବ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ କତିପୟ କବିଗଣ ଭକ୍ତରସର ମନ୍ଦାକିନୀର ପ୍ଲାବନ ଘଟାଇଥିଲେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧକ ଥିଲେ ଅତିବଡ଼ୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ବାସ୍ତବରେ ମାନବ ଜୀବନରେ ଆଦର୍ଶ ମାନବିକ ଚେତନା ସଞ୍ଚାରର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ନବାକ୍ଷରୀ ଛନ୍ଦରେ ରଚିତ ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ପାଇଁ ଏହି ପ୍ରଜ୍ଞାପୁରୁଷଙ୍କର ଅନନ୍ୟ ଅବଦାନ। ଏହା ସଂସୃତ ‘ଶ୍ରାମଦ୍ ଭାଗବତ’ର ଥାନୁବାଦ ନୁହେଁ; ପରନ୍ତୁ ଉକ୍ତ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକଙ୍କର ଆଧାୟିକ ଭାବାବେଗର ଏକ ମୁକ୍ତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି । ଉତ୍କଳର ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାରେ ସମୃଦ୍ଧ କରି ବୈଦିକ ସଂସ୍କୃତିର ଅନୁଗୁଞ୍ଜନ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ, ଜନପ୍ରିୟ ତଥା ଶ୍ରୁତିମଧୁର କରିବା ନିମନ୍ତେ କବିଙ୍କର ଅପାର୍ଥିବ ସାଧନା ଅବର୍ଣ୍ଣନାୟା ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥର ସାମାଜିକ ଉପଯୋଗିତା ଏହାକୁ ‘ଭାଗବତ ଦେବତା’ ଭାବରେ ଓଡ଼ିଆ ପରିବାରରେ ଚିରପୂଜ୍ୟ କରି ରଖିଛି ।

ଏହାର ପଠନ, ଶ୍ରବଣ ଓ ଆଲୋଚନା ନିମନ୍ତେ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ‘ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗି’ ଦିନେ ଉତ୍କଳୀୟ ପଲ୍ଲୀପ୍ରାଣର ଐକ୍ୟ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା, ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବ ବିନିମୟ ନିମନ୍ତେ ମାର୍ଜିତ ଓ ଉନ୍ନତ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟିର ଅମୃତାୟନ ଥିଲା । ପୁରୀ ମନ୍ଦିରବେଢ଼ାରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହି ଭାଗବତର ପଠନ ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣଦ୍ଵାରା ଭକ୍ତ ତଥା ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କୁ ମୁଗ୍ଧ କରୁଥ‌ିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ଦେବ ତାଙ୍କୁ ‘ଅତିବଡ଼ୀ’ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥିଲେ । ସର୍ବୋପରି ‘ଭକ୍ତକବି’ ଭାବେ ଓଡ଼ିଶାର ଜନଜୀବନ ସହ ଓତପ୍ରୋତଭାବେ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବାଧ‌ିକ ଜନପ୍ରିୟ କବି ଥିଲେ ।

କବି ଓ କବିତା :

କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥର ଭାବଧାରାକୁ ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରଖ୍ ସେଥ୍ରେ ଉତ୍କଳୀୟ ପରମ୍ପରା, ବିଧିବିଧାନକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତକୁ ଜନିକା ଚନ ଉପଯୋଗୀ କରିଛନ୍ତି। ‘ଓଢ଼ିଆ ଭାଗବତ’ ବ୍ୟତୀତ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କର ଆଉ କେତେକ ଜଣାଶୁଣା ରଚନା ହେଉଛି ‘ତୁଳାଭିଣା’, ‘ଅର୍ଥକୋଇଲି’, ‘ଦାରୁବ୍ରହ୍ମ ଗୀତା’, ‘ଉଷା ହରଣ’, ‘ଶୈବାଗମ ଭାଗବତ’, ‘ମୃଗୁଣୀ ସ୍ତୁତି’ ଇତ୍ୟାଦି ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ପାଠ୍ୟଶଟି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତର ଦଶମ ସ୍କନ୍ଧ (ଗୋପଲୀଳା) ଅନ୍ତର୍ଗତ ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟରୁ ଅଣାଯାଇଛି । ଏହି ଅଧ୍ୟୟର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ବାଲୁକା ପୂଜା, କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ ଓ ଗୋପୀଙ୍କର ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ମନୋଭାବର ବର୍ଣ୍ଣନା ରହିଛି । ଅଧ୍ୟାୟର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁଖରେ ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ସାରକଥା :
(୧) କବିତାର ପ୍ରେକ୍ଷାପଟ : ଲୀଳାମୟ କୃଷ୍ଣ ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନଙ୍କର ମନରେ ଭାବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମନରେ କୃଷ୍ଣପ୍ରାଣତାର ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନେ ହରଷ ମନରେ ନିଜ ନିଜର ଘରକୁ ବାହୁଡ଼ି ଯାଇଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ସେମାନେ ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ପାଳନ କରି ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ମିଳିତ ହେବାର ଆଶା ରଖୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ରହିଛି କୃଷ୍ଣଙ୍କର କଥା, ହୃଦୟରେ ରହିଛି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଭାବ । ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦରେ ମନ ଦେଇ ସେମାନେ ନିଜ ନିଜ ଘରକୁ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି ।

(୨) କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୋଚାରଣ : ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ମେଳରେ କୃଷ୍ଣ ବନକୁ ଗାଈ ଚରାଇବାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେତିକିବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ଉପରକୁ ଉପରକୁ ଉଠିବାରୁ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ସମୟ ହୋଇଛି । ପ୍ରଚଣ୍ଡ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନେ ବୃକ୍ଷତଳକୁ ଯାଇଛନ୍ତି। ଗୃକ୍ଷତଳର ସୁଶାତଳ ଛାୟାରେ ସେମାନେ ଶରୀର କ୍ଳାନ୍ତି ଅପନୋଦନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

(୩) କୃଷ୍ଣଙ୍କର ସଖାପ୍ରିୟ ଭାବ : କୃଷ୍ଣ ପ୍ରିୟ ସଖାମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ବିଭିନ୍ନ ଲୀଳାଖେଳା କରିଛନ୍ତି । ସଖାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରିୟ ସମ୍ବୋଧନ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ବୃକ୍ଷର ବିଶେଷତା ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ସ୍ତୋକକୃଷ୍ଣ, ଶ୍ରୀଦାମ, ଅର୍ଜୁନ, ସୁବଳ, ଅଂଶୁ, ବିଶାଳ ଓ ଦେବପ୍ରସ୍ଥ ପ୍ରଭୃତି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ପ୍ରିୟ ସଖା ଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଲୀଳାସୁନ୍ଦର କୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷର ମହତ୍ତ୍ବ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ନିଜର ସଖାପ୍ରିୟ ଭାବର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(୪) ବୃକ୍ଷର ମହତ୍ତ୍ବ : ସମଗ୍ର ଧରାରେ ଜୀବଜଗତ ଜୀବନଧାରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ବୃକ୍ଷରାଜି । ସେମାନେ ପରର ଉପକାର ପାଇଁ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ମନୋଭାବକୁ କବି ସୁଜନଙ୍କ ବ୍ୟବହାର ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ବୃକ୍ଷମାନେ ନିଜେ ଶୀତ, ବର୍ଷା ଓ ଖରାର ଦୁଃଖ ସହି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁଖ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନକୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେମାନେ ଜୀବଜଗତର ଜୀବିକା ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(୫) ବୃକ୍ଷକୁ ସାଧୁ ସହିତ ତୁଳନା : ସାଧୁମାନେ ବେଶ୍ ଅତିଥ୍ୟପରାୟଣ । ସାଧୁଙ୍କ ଘରକୁ ଅତିଥି ଗଲେ ସେ ତାଙ୍କର ଯଥାର୍ଥ ସେବା କରିଥା’ନ୍ତି । ସାଧୁଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଇ ଅତିଥ୍ କେବେ ନିରାଶ ହୋଇ ନଥା’ନ୍ତି । ସେହିପରି ବୃକ୍ଷ ନିଜର ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ, ମୂଳ, ବକଳ ଓ ଦାରୁ ବା କାଠ ଦେଇ ଜୀବଜଗତର ଜୀବନ ଧାରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ, ବଞ୍ଝାର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ବୃକ୍ଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶ ମଣିଷ ପାଇଁ ଉପାଦେୟ ହୋଇଥାଏ । ବୃକ୍ଷର କ୍ଷାରକୁ ମଣିଷ ସଫା କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରେ । ଅଙ୍ଗାରକୁ ସେ ଜାଳେଣି କରିଥାଏ । ଭସ୍ମକୁ ସବୁଜସାର କରେ । ଅଠାରେ ସେ ଗୃହକୁ ସଜାଏ ଏବଂ କଣ୍ଟାରେ ବାଡ଼ବନ୍ଦି କରି ନିଜ ଚଳଣିର ଶୋଭା ବର୍ଜନ କରେ । ଏହିପରି ସଦାସର୍ବଦା ପରର ସେବା କରିବାରେ ବୃକ୍ଷ ନିଜ ଜୀବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥାଏ ।

(୬) ବୃକ୍ଷ ହିଁ ଆଦର୍ଶ : ବୃକ୍ଷ ହିଁ ମାନବ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶ ବୋଲି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସଖାମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ଯେଉଁ ମଣିଷ ବୃକ୍ଷ ସଦୃଶ ମନ, ବଚନ ଓ ଧନରେ ଅନ୍ୟର ଉପକାର କରେ, ତା’ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ସେ ହୁଏତ ସାଂସାରିକ ଜୀବନରେ କିଛିଟା ଦୁଃଖ ଭୋଗ କରିଥାଇପାରେ; ମାତ୍ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ସ୍ୱର୍ଗସୁଖର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥାଏ ।

(୭) କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମାନବୀୟ ଲୀଳା : ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୃକ୍ଷର ପଲ୍ଲବ ଆଚ୍ଛାଦିତ ଲମ୍ବ ତରୁ ଡାଳ ତଳେ ସଖାମାନଙ୍କ ମେଳରେ ବସିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସହିତ ଗୋରୁପଲ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । ଯମୁନା ନିକଟସ୍ଥ ଏଭଳି କମନୀୟ ପରିବେଶରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସତେଯେପରି ନିଜକୁ ହଜାଇ ଦେଇଥିଲେ । ବୃକ୍ଷର ମହତ୍ତ୍ବ ଚିନ୍ତାକରି ସେ ବିଭୋର ହୋଇ ଯାଇଥିଲେ । ଯମୁନାର ଶୀତଳ ଜଳ ପାନ କରି ସେ ନିଜକୁ ଧନ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସଖାମାନେ କ୍ଷୁଧା ଅନୁଭବ କରିଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଦୁଃଖକୁ କୃଷ୍ଣ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ । କବିତା ଶେଷରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ନିଜର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ଭଣିତା ଛଳରେ ସେ କୃଷ୍ଣିକପ୍ରାଣତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।+

ସୂଚନା ଓ କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ:

• ଏମନ୍ତେ – ଏହିପରି।
• କନ୍ୟାଏ – ଗୋପଚାଳାମାନେ।
• ଗୋବିନ୍ଦ – ଶ୍ରାକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏକ ନାମ।
• ଶେଷ – ସନ୍ତୁ ଷ୍ଟା
• ପାମୋଦର – ଦାମ + ଉଦର = ଦାମୋଦର । ‘ଦାମ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଦଉଡି। ପିଲାଦିନେ ଅମାନିଆ ଶ୍ରାକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମାତା ଯଶୋଦା ଥରେ ଦଉଡ଼ିରେ ବାନ୍ଧି ଥିଲେ । ବାନ୍ଧିଥିଲୋ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ସେହି ଦଉଡ଼ିର ଚିହ୍ନ ରହିଯାଇଥିଲା । ସେହି
• କାରଣରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୋଟିଏ ନାଁ ହେଉଛି ‘ଦାମୋଦର’ ।
• ନିଦାଘ – ଗ୍ରାଷ୍ଟକାଳା
• ରବି – ସ୍ୱର୍ଯ୍ୟା
• ପରେ – ଅନ୍ୟ ପାଇଁ, ପର ପାଇଁ
• ପୋଏ – ଗେ।ପାଳ .ବାଳକମାନେ, ଯେଉଁମାନେ କି ଶ୍ଵାତୃଷ୍ନଙ୍କ ସହିତ ଗୋଚାରଶ କରୁଥ୍ ଲୋ
• ବେଭାର – ବ୍ୟବହାରା
• ଗୋପ – ଗୋପାଳ ବାଳକା
• ସ୍ଟ୍ରୋକକୃଷ୍ଣ – ଶ୍ରୀକୃଷ୍ତ୍ରଙ୍କର ଜଣେ ପଖା ।
• ଘର୍ମ – ଝାଳ/ ସ୍ପେଦା
• ବ୍ୟକ୍ତି – ଦେଇଥା’ ନ୍ତି/ ଦି ଅନ୍ତି।
• ହୋନ୍ତି – ହୋଇଥା’ନ୍ତି / ହୁଅନ୍ତି।
• ସୁଜନ – ସାଧୁ
• ବକଳ – ଛେଲି / ଗଛର ଉପର ଚମଡ଼ା ।
• ଦାରୁ – କାଠା
• ଭସ୍ମ – ପାଇଁଶା
• ଦଳ – ପତ୍ରା
• ତରୁ – ଗଛ / ବୃକ୍ଷା
• ଲାଗେ – ନିକଟରେ
• ଲାଗେ – ନୃସିଂହ ଅବତାର ନେଇଥିବାରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅନ୍ୟନାମା ‘ନର’ ଅର୍ଥ ‘ମଣିଷ’ ଓ ‘ହରି’ ଅର୍ଥ ‘ସିଂହ’।
• କ୍ଷାର – ଲବଣରସ / ଖାରିଆରସ
• ପୋଷ – ସନ୍ତୁଷ୍ଟ / ଖୁସି

କେତୋଟି ନୂତନ ଶବ୍ଦ ଓ ତା’ର ଅର୍ଥ :

ମହାମ୍ୟ – ମହାତ୍ତ୍ଵ / ମହିମା / ଗୌରବ
କ୍ଷାର – ଲବଣରସ / ଖାରି ଆରମ
ନିତ୍ୟେ – ସବୁ ସମୟ ପାଇଁ / ସବୁଦିନ ପାଇଁ
ଚୋଷ – ସନ୍ତୁଷ୍ଟ / ଖୁସି
ବାହାସର ଲୋକ – ଏ ଜନ୍ମରେ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁପରେ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Algebra Chapter 3 ବୀଜଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅଭେଦ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Algebra Chapter 3 ବୀଜଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅଭେଦ

→ ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction) :
→ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Polynomial) :
ଯେଉଁ ବୀଜଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ (Algebraic expression) ଗୁଡ଼ିକରେ ଚଳରାଶିର ଘାତାଙ୍କ (Exponent) ଅଣରଣାତ୍ମକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Polynomial) କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ : –\(\frac{1}{2}\)x, 3x², 7x⁹ ………(Monomials)
2 + 3x, 5x² + 2, 4x³ – 9x² …………. (Binomials)
2x² + 3x + 1, 2x⁴ – 9x – 7 ………. (Trinomials)

→ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଘାତ :
ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ରେ ଥିବା ଚଳରାଶି (x)ର ଉଚ୍ଚତମ ଘାତାଙ୍କକୁ ଦତ୍ତ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଘାତ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
3, -5, √3, \(\frac{1}{2}\) ଶୂନଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ବା ଧ୍ରୁବ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Constant Polynomial)
3 = 3x°, – 5 = – 5x° ‘0’ଘାତ ବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ।

2x + 3 ଏକଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (First degree or Linear Polynomial)
2x² – 3x – 6 ଦ୍ୱିତୀୟ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Second degree or Quadratic Polynomial)
3x³ – 2x + 7 ତ୍ରିଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Third degree or Cubic Polynomial)
x⁴ – 2x³ + 5x – 3 de um (Quartic or Biquartic Polynomial)

ନିଜେ କର :
Question 1.
x + 1 ଏକଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ । ଏହାକୁ (0). x² + x + 1 ଆକାରରେ ଲେଖିଲେ ଏହାର ଘାତ କେତେ ହେବ ?
ଉ –
ଏହାର ଘାତ 1 ହେବ ।

Question 2.
x² + x + 1 କୁ x³ + x² + x + 1 ଆକାରରେ ଲେଖିଲେ ଏହା ତିନିଘାତୀ ହେବ କି ?
ଉ –
ଏହା ତିନିଘାତୀ ହେବ ନାହିଁ । ଏହା ଦୁଇଘାତୀ ହେବ ।
ଯେ କୌଣସି ଅଣଶୂନ୍ୟ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ଏକ 0 ଘାତ ବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ ହୋଇପାରିବ । ଏହାକୁ ଧ୍ରୁବ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Constant Polynomial) କୁହାଯାଏ ।

→ ଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପଦ :
(i) ଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦକୁ ମନୋମିଆଲ୍ (Monomial) କୁହାଯାଏ ।
x² – 5x + 6 ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର x², -5x ଓ 6 ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଟିଏ ମନୋମିଆଲ ଅଟନ୍ତି ।

(ii) ଲିନୋମିଆଲ, ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲେ ତାକୁ ଦ୍ଵିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Binomial) ଏବଂ ତିନି ସଂଖ୍ୟକ ମନୋମିଆଲଠାରୁ ଅଧିକ ଥିଲେ କେବଳ ପଲିନୋମିଆଲ କୁହାଯାଏ ।

→ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ସହଗ :
ପଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ କେତେକ ଉତ୍ପାଦକ (Factor) ର ଗୁଣଫଳ ହୋଇପାରେ ।

3x² – 5x – 7 ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍ । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ମନୋମିଆଲ୍ । ଏଠାରେ x², xର ସହଗ (Co-efficient) ଯଥାକ୍ରମେ 3 ଓ -5 । – 7x° ର ସହଗ ବା ଏକ ଧ୍ରୁବକ (Constant) । ଉପରୋକ୍ତ ସହଗଗୁଡ଼ିକୁ ସାଂଖ୍ୟକ ସହର (Numerical Co-efficient) କୁହାଯାଏ ।

ନିଜେ କର :
Question 1.
2x – 5 ଓ 3x² – 2x + 7 ପଲିନୋମିଆଲରେ ଥ‌ିବା ପଦଗୁଡ଼ିକର ସହଗଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର କର ।
ଉ –
2x – 5 ରେ x ର ସହଗ 2 ଓ 3x² – 2x + 7 ରେ x’ର ସହଗ 3 ଓ x ର ସହଗ -2 ।

Question 2.
ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ଦ୍ବିପଦୀ ଏବଂ ତ୍ରିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ନେଇ ସେମାନଙ୍କର ପଦସଂଖ୍ୟା, ଘାତ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦର ପଦର ସାଂଖ୍ୟକ ସହଗଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।
ଉ –
ଦ୍ବିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ ; 2x + 3 ଓ 4x – 5
ଏଠାରେ ପଦସଂଖ୍ୟା = 2, ଘାତ = 1
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦର ସାଂଖ୍ୟକ ସହଜ ଯଥାକ୍ରମେ 2 ଓ 4 ।

ତ୍ରିପଦୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ :
4x² – 3x + 7, 5x² + 7x + 1
ଏଠାରେ ପଦସଂଖ୍ୟା = 3, ଘାତ = 2, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦର ସାଂଖ୍ୟକ ସହଗ ଯଥାକ୍ରମେ 4, -3 ଏବଂ -5, 7 ।

ସଦୃଶ ପଦ (Like Monomials):
ଯଦି ଏକ ଚଳରାଶି ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲ୍ ବା ଏକାଧିକ ମନୋମିଆଲ୍ ସମାନ ଘାତ ବିଶିଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ; ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ସଦୃଶ ମନୋମିଆଲ୍ ବା ସଦୃଶ ପଦ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା 2x, 3x, – 5x ଆଦି ସଦୃଶ ମନୋମିଆଲ୍ ।

→ ଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପଦ :
(i) ବଣ୍ଟନ ନିୟମ ବ୍ୟବହାର କରି ସଦୃଶ ପଦମାନଙ୍କର ଯୋଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
(ii) ଯେ କୌଣସି ଦୁଇଟି ପଲିନୋମିଆଲର ଯୋଗଫଳ ନିରୂପଣ ବେଳେ ସଦୃଶ ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଏକାଠି କରି ଯୋଗ କରାଯାଏ ।
(iii) ଯୋଗକ୍ରିୟାର ସୁବିଧାପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଚଳରାଶିର ଘାତ ଅନୁସାରେ (ଊକ୍ରମ ବା ଅଧଃକ୍ରମରେ) ଲେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଯୋଗଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର : 2x² + 5x + 3 ଏବଂ 4x² – 9x – 5
ସମାଧାନ :
ଧାଡ଼ି ପ୍ରଣାଳୀ :
(2x² + 5x + 3) + (4x² – 9x – 5)
= (2x² + 4x?) + (5x – 9x) + (3 – 5) (ସଦୃଶ ପଦ ଏକାଠି କରାଗଲା)
= (2 + 4)x² + (5 – 9)x + (3 – 5) (ବଣ୍ଟନ ନିୟମ ପ୍ରୟୋଗ କରାଗଲା)
= 6x² + (-4)x+(-2) = 6x² – 4x – 2
ସ୍ତମ୍ଭ ପ୍ରଣାଳୀ :
Img 1

ଲିନୋମିଆଲ୍‌ମାନଙ୍କର ବିୟୋଗ :
(i) a ରୁ b ବିୟୋଗକରିବା ଯାହା, a ସହ b ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ଯୋଗକରିବା ତାହା, ତେଣୁ a – b = a + (-b) ଲେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଧାଡ଼ି ପ୍ରଣାଳୀ :
(5x² – 6x + 12) ରୁ (4x – 3x² + 15) ବିୟୋଗ କର ।
ନିର୍ଦେୟ ବିୟୋଗଫଳ :
= (5x² – 6x + 12) – (4x – 3x² + 15)
= (5x² – 6x + 12) + (3x² – 4x – 15)
= (5x² + 3x²) + (-6x – 4x) + (12 – 15)
= (5 + 3)x² + (6 – 4)x + (12 – 15)
= 8x² – 10x – 3

ସ୍ତମ୍ଭ ପ୍ରଣାଳୀ :
Img 2

ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :
(a) ଏକ ମନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :
(i) ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲର ଗୁଣଫଳ ଏକ ମନୋମିଆଲ୍ ଅଟେ ।
(ii) ଦୁଇଟି ମନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣଫଳର ସହଗ = ପ୍ରଥମ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ସହଗ × ଦ୍ୱିତୀୟ ମନୋମିଆଲ୍‌ର
(iii) ତିନି ବା ତତୋଽଧ୍ଵ ମନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣଫଳ ସ୍ଥିର କରିବାକୁ ହେଲେ, ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିର ଗୁଣଫଳ ବାହାର କରାଯାଏ । ତତ୍ପରେ ଉକ୍ତ ଗୁଣଫଳକୁ ତୃତୀୟ ମନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଗୁଣନ କରାଯାଏ ।
ଏହିପରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ମନୋମିଆଲ୍‌କୁ ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଗୁଣଫଳ ସହ ଗୁଣନ କରାଯାଇ ଗୁଣଫଳ ସ୍ଥିର କରାଯାଇପାରେ ।
(iv) ଗୁଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ଓ ସହଯୋଗୀ ନିୟମକୁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ ।

ଉଦାହରଣ :
4x ଓ 6x² ର ଗୁଣଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର ।
ଉ –
4x × 6x² = (4 × 6) × (x × x²) = 24x³

(b) ଏକ ମନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଏକ ବାଇନୋମିଆଲ୍ ଓ ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :

ଉଦାହରଣ :
5x ଓ 4x – 7 ର ଗୁଣଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
5x × (4x – 7) = 5x × 4x – 5x × 7 (ବଣ୍ଢନ ନିୟମ) = 20×2 – 35x

(c) ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ସହିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ :
(i) ଲିନୋମିଆଲ୍‌କୁ 0 (ଶୂନ) ଦ୍ବାରା ଗୁଣିଲେ, ଗୁଣଫଳ ଶୂନ ହୁଏ ।
(ii) ପଲିନୋମିଆଲ୍‌କୁ 1 ଦ୍ଵାରା ଗୁଣିଲେ, ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ ନିଜେ ଗୁଣଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଗୁଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ଘାତାଙ୍କ କ୍ରମରେ ସଜାଇ ଲେଖାଯାଏ ।
(iv) ବଣ୍ଟନ ନିୟମ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଗୁଣନ କରାଯାଏ ।
(v) ଗୁଣଫଳର ସଦୃଶ ପଦମାନଙ୍କୁ ସଜାଇ ଏକତ୍ର ଲେଖୁ ସରଳ କରାଯାଏ ।
(vi) ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଗୁଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ଓ ସହଯୋଗୀ ନିୟମ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଗୁଣଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର : (5x + 7) ଏବଂ (x² – 2x + 4)
ଉ –
ନିଶ୍ଚୟ ଗୁଣଫଳ = (5x + 7) (x² – 2x + 4)
= 5x (x² – 2x + 4) + 7 (x² – 2x + 4)
= 5x. x² – 5x . 2x + 5x . 4 + 7 . x² – 7 . 2x + 7 . 4
= 5x³ – 10x² + 20x + 7x² + 20x – 14x + 28
= 5x³ – 10x² + 7x² + 20x – 14x + 28
= 5x³ – 3x² – 6x + 28

→ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଭାଗକ୍ରିୟା :
(a) ଶୂନଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (ଧ୍ରୁବରାଶି) ଭାଜକ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକ୍ରିୟା –
(i) ଯଦି c ≠ 0 ହୁଏ; ତେବେ (ax + b) + c = \(\frac{a x+b}{c}=\frac{a}{c} x+\frac{b}{c}\)
(ii) ଯଦି x ≠ 0 ହୁଏ; ତେବେ \(\frac{x}{x}=1\) ହେବ ।

ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର : (25x + 5) ÷ 5
ଉ –
(25x + 5) ÷ 5 = \(\frac{25 x+5}{5}=\frac{25}{5} x+\frac{5}{5}\) = 5x + 1

(b) ଏକଘାତୀ ପଲିନୋମିଆଲ୍-ଭାଜକ ଦ୍ବାରା ଭାଗକ୍ରିୟା-
ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର : (20x² + 8) ÷ 4
ଉ –
(20x² + 8) ÷ 4 = \(\frac{20 x^2+8}{4}=\frac{20}{4} x^2+\frac{8}{4}\) = 5x² + 2

ନିଜେ କର :
Img 3
ଉ –
ପିଲାମାନେ ନିଜେ କରିବେ ।

→ ବିସ୍ତୃତ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଭାଗକ୍ରିୟା :
ଏକାଧ୍ବକ ପଦବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ – ଭାଜକ ଦ୍ବାରା ଭାଗକ୍ରିୟା
ଏକାଧ୍ଵକ ପଦବିଶିଷ୍ଟ ପଲିନୋମିଆଲ – ଭାଜକ ଦ୍ବାରା ଭାଗକ୍ରିୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ବିଭିନ୍ନ ସୋପାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(i) ପ୍ରଥମେ ଭାଗ୍ୟ ଓ ଭାଜକ ଉଭୟର ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ବଡ଼ରୁ ସାନ (ବା ସାନରୁ ବଡ଼) ଘାତ କ୍ରମରେ ସଜାଯାଏ ।
(ii) ଭାଜକ ଏକାଧ୍ଵ ପଦବିଶିଷ୍ଟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଭାଜ୍ୟର ପ୍ରଥମ ପଦକୁ ଭାଜକର ପ୍ରଥମ ପଦ ଦ୍ବାରା ଭାଗ କରି
(iii) ଭାଜକ ଓ ଭାଗଫଳର ପ୍ରଥମ ପଦର ଗୁଣଫଳକୁ ଭାଜ୍ୟରୁ ବିୟୋଗ କରାଯାଏ ।
(iv) ଉତ୍ପନ୍ନ ବିୟୋଗଫଳକୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଭାଜ୍ୟ ରୂପେ ନିଆଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଭାଜ୍ୟର ପ୍ରଥମ ପଦକୁ ଭାଜକର ପ୍ରଥମ ପଦଦ୍ୱାରା ଭାଗକରାଯାଇ ଭାଗଫଳର ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦ ସ୍ଥିର କରାଯାଏ । ଏହିପରି ଭାବରେ ଭାଗଶେଷ () ହେବାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ କରାଯାଇ ଭାଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ନିଶ୍ଚୟ କର : (x³ – x² + 2x + 4) + (x + 1)
Img 4

→ ଭାଗକ୍ରିୟାରେ ଇଉକ୍ଲିଡ଼ୀୟ ପଦ୍ଧତି (Euclidian Algorithm) :
ଭାଜ୍ୟ = ଭାଜକ × ଭାଗଫଳ + ଭାଗଶେଷ
ଏହାକୁ ଇଉକ୍ଲିଡ଼ୀୟ ଆଲଗୋରିଦ୍‌ମ୍ (Euclidian Algorithm) କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
ଭାଗଫଳ ଓ ଭାଗଶେଷ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର : (x² + 7x + 17) + (x + 3)
ସମାଧାନ :
Img 5

→ ଅଭେଦ (Identity): ଯେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ବୀଜଗାଣିତିକ ସଂକେତମାନଙ୍କର ଯେ କୌଣସି ମାନ ପାଇଁ ସତ୍ୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅଭେଦ କୁହାଯାଏ ।
(a + 1) (a + 2) = a² + 3a + 2 ଏକ ଅଭେଦ ଅଟେ ।

ସମୀକରଣ (Equation) : ଯେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ବୀଜଗାଣିତିକ ସଂକେତର କେବଳ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ପାଇଁ ସତ୍ୟ ହେଉଥାଏ ସେହି ଉକ୍ତିଟିକୁ ସମୀକରଣ (Equation) କୁହାଯାଏ ।
a² + 3a + 2 = 132 ଏହା ଏକ ସମୀକରଣ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୀଜଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଭେଦ ଅଟନ୍ତି ।

→ କେତେକ ଉପଯୋଗୀ ଅଭେଦ :
(i) (x + a) (x + b) = x² + (a + b) x + ab
(ii) (x + a) (x – b) = x² + (a – b)x – ab
(iii) (x – a)(x + b) = x² – (a – b)x – ab
(iv) (x – a)(x – b)=x² – (a + b)x + ab
(v) (a + b)² = a² + 2ab + b²
(vi) (a – b)² = a² – 2ab + b²
(vii) (a + b + c)² = a² + b² + c² + 2(ab + bc + ca)
(viii) (a – b + c)² = a² + b² + c² – 2(ab + bc – ac)
(ix) (a + b – c)² = a² + b² + c² + 2(ab – bc – ac)
(x) (a – b – c)² = a² + b² + c² – 2(ab – bc + ac)
(xi) (a + b)³ = a³ + 3a²b + 3ab² + b³ = a³ + b³ + 3ab(a + b)
(xii) (a – b)³ = a³ – 3a²b + 3ab² – b³ = a³ – b³ – 3ab(a – b)
(xiii) a² – b² = (a + b)(a – b)

ନିଜେ କର
1. ଅଭେଦ (I)ରେ b ସ୍ଥାନରେ -b ନେଇ ଦେଖ; ଅଭେଦ (II) ମିଳୁଛି କି ?
2. a = 2, b = 3, x = 5 ନେଇ, ଅଭେଦ (IV)ର ସତ୍ୟତା ପରୀକ୍ଷା କର ।
3. ଅଭେଦ (IV)ରେ a = b ନେଲେ ତୁମକୁ କ’ଣ ମିଳିବ ?
ଏହାର କ’ଣ ଅଭେଦ (I) ସହିତ କିଛି ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ?
4. ଅଭେଦ (IV)ରେ a = -c ଏବଂ b = -c ନେଲେ କ’ଣ ମିଳିବ ? ଏହାର ଅଭେଦ (II) ସହିତ କ’ଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ?
5. ଅଭେଦ (IV)ରେ b = -a ନେଲେ ତୁମେ କ’ଣ ପାଇଲ ଏହାର ଅଭେଦ (III) ସହିତ କ’ଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ?

ଉଦାହରଣ :
5x – 2y ର ବର୍ଗ ନିରୂପଣ କର ।
ସମାଧାନ :
(5x – 2y)² = (5x)² – 2 . 5x · 2y + (2y)² = 25x² – 20xy + 4y²

ଉଦାହରଣ :
(a + 2) (a + 3) ର ଗୁଣଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
(a + 2) (a + 3) = a² + (2 + 3) a + 2 × 3 = a² + 5a + 6

ଉଦାହରଣ :
(2x + y – 3z) ର ବର୍ଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
(2x + y – 3z)² = (2x)² + (y)² + (-3z)² + 2 . 2xy + 2y (-3z) + 2(- 3z) · 2x
= 4x² + y² + 9z² + 4xy – 6yz – 12 zx

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Odia Solutions Chapter 2 ଉଦ୍‌ବୋଧନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Odia Solutions Chapter 2 ଉଦ୍‌ବୋଧନ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତ୍ରକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧।
ଆସ, କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବା ।
(କ) କାହା କିରଣର ସ୍ପର୍ଶରେ ପଦ୍ମଫୁଲ ଫୁଟିଥାଏ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କିରଣର ସ୍ପର୍ଶରେ ପଦ୍ମଫୁଲ ଫୁଟିଥାଏ ।

(ଖ) ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରେ ମହୁମାଛି ବିଷୟରେ କବି କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମହୁମାଛି ମଧୁ ସଂଗ୍ରହ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆଳସ୍ୟ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଅଗମ୍ୟ ବନ ପର୍ବତରେ ବିଚରଣ କରେ । ଆମ ଦେଶବାସୀ ବଳବିକ୍ରମ ଥ‌ିବା ସତ୍ତ୍ବେ ଆଳସ୍ୟପରାୟଣ ହୋଇ ଦୟନୀୟ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବା ଦେଖ୍ କବି ସେମାନଙ୍କୁ କର୍ମତତ୍ପର ହେବାପାଇଁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରେ ମହୁମାଛି କଥା ଲେଖ୍ଛନ୍ତି।

(ଗ) ପିମ୍ପୁଡ଼ିଠାରୁ ଆମର କ’ଣ ଶିଖୁବାର ଅଛି ?
Answer:
ଆଗାମୀ ଦିନର ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ଅନବରତ ଶ୍ରମ କରି ଖାଦ୍ୟ ସାଇତି ରଖ୍ କଥା ଆମର ପିମ୍ପୁଡ଼ିଠାରୁ ଶିଖୁବାର ଅଛି ।

(ଘ) ଜାତିର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ପାଇଁ କବି କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜାତିର ଉନ୍ନତି କରିବାପାଇଁ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ନିଜର ମାତୃଭାଷାକୁ ଉଚ୍ଚ ଓ ଉନ୍ନତ କରିବାପାଇଁ କବି ପରାମର୍ଶ

(ଙ) ‘ମାତୃଭାଷା ପୋଥ୍ ଛୁଇଁବାକୁ କରେ, ଅନ୍ୟ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଜାତି ଲଜ୍ଜାବୋଧ କରେ ?’– କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଏହା କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
‘‘ମାତୃଭାଷା ପୋଥି ଛୁଇଁବାକୁ କରେ,
ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଜାତି ଲଜ୍ଜାବୋଧ କରେ ?’’
ଏକଥା ମାତୃଭାଷାକୁ ନିନ୍ଦା କରୁଥ୍ବା ଓ ଉପୟୁକ୍ତ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେଉନଥ୍ ବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଲଯ୍ୟକରି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨।
ଆସ, ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ତଳ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଲେଖିବା ।
(କ) ଶୋଇ ରହିଥ‌ିବା ସିଂହ କି ପ୍ରକାର ଅସୁବିଧା ଭୋଗ କରେ ?
Answer:
ଶୋଇ ରହିଥ‌ିବା ସିଂହକୁ ଉପବାସ ରହିବାକୁ ହୋଇଥାଏ, କାରଣ ସେ ଯେତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ ମୁହଁରେ ଆପେ ଆପେ ଆହାର ଆସି ପ୍ରବେଶ କରେନାହିଁ ।

(ଖ) ନିଜଠାରୁ ଅଧିକ ବଳଶାଳୀ ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କୁ ମଣିଷ ଆୟତ୍ତ କରିପାରିଛି, ଏହାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ମଣିଷ ନିଜର ଜ୍ଞାନ କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ନିଜଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ବଳଶାଳୀ ଗଜ, ସିଂହ ଓ ବ୍ୟାଘ୍ର ଆଦି

(ଗ) ମଣିଷର ଉନ୍ନତି ସହିତ ଭାଷାର କି ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?
Answer:
ମଣିଷର ଉନ୍ନତି ସହିତ ଭାଷାର ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି; କାରଣ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାଷାଜ୍ଞାନ ନଥିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ

(ଘ) କ’ଣ ପାଇଁ ଆମେ ହୃଦୟରେ ଉଚ୍ଚ ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିବା ?
Answer:
ମାତୃଭାଷାର ସ୍ୱାଭିମାନ, ସୁରକ୍ଷା ଓ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ହୃଦୟରେ ଉଚ୍ଚ ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିବା ଦରକାର । ଫଳରେ ଆମେ ସମାଜରେ ଉଚ୍ଚ ସମ୍ମାନର ଅଧ୍ୟାକାରୀ ହୋଇପାରିବା ।

(ଙ) କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ କି ଆହ୍ବାନ ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଆହ୍ଵାନ ଜଣାଇ କହିଛନ୍ତି, ନିଜକୁ ଉଚ୍ଚ କରିବାକୁ ହେଲେ, ନିଜର ମାତୃଭାଷା ଓ ମାତୃଭିର ଉନ୍ନତି କର । ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କ ସହିତ ସମକକ୍ଷ ହେବାକୁ ହେଲେ, ଶୁଭକର୍ମ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୁଁ, ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷା ପାଇଁ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କର ।

Question ୩।
ତୁମକୁ ଭଲ ଲାଗୁଥ‌ିବା ପଦଗୁଡିକ ଆବୃତ୍ତି କରି ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ଶୁଣାଅ ।
Answer:
ପିଲାମାନେ ନିଜେ ଆବୃତ୍ତି କରିବେ ।

Question ୪।
ଆସ, ତଳ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡିକର ଉତ୍ତର ୧୦୦ରୁ ୧୨୦ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖିବା ।
(କ) ଜୀବନକୁ ସଫଳ କରିବାପାଇଁ କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ କି ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ଆଧୁନିକ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ପଟ୍ଟ-ପୁରୋଧା ଥିଲେ ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର । ଓଡ଼ିଶାର ନଦନଦୀ, ବନଗିରି, କାନନକାନ୍ତାର ତାଙ୍କ ଯଶସ୍ୱୀ ଲେଖନୀ ମୁନରେ ଅମରତ୍ୱ ଲାଭ କରିଛି । ତାଙ୍କର ରଚନାଗୁଡ଼ିକ

ମଧ୍ୟରେ ‘ତପସ୍ବିନୀ’, ‘ପ୍ରଣୟବଲ୍ଲରୀ’, ‘କୀଚକ ବଧ’, ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’, ‘ଉତ୍କଳ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ’, ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’, ‘କୃଷକ ସଙ୍ଗୀତ’ ଇତ୍ୟାଦି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏଠାରେ ଜୀବନର ସାଫଲ୍ୟ ନିମିତ୍ତ କେତେକ ଅମୂଲ୍ୟ ସୁପରାମର୍ଶ ଉଦ୍‌ବୋଧତ ହୋଇଛି ।

ଜୀବନର ସାଫଲ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ମପ୍ରବଣତା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ନବୋଦିତ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟର ପାବନ ସ୍ପର୍ଶରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୋଇ ପଦ୍ମ ବିକଶିତ ହୁଏ । ପ୍ରଭାତର ମାଙ୍ଗଳିକ ଗାଇ ଗାଇ ଦଳ ଦଳ ବିହଙ୍ଗ ଆହାର ବିହାର ପାଇଁ ତତ୍ପର ହୋଇଉଠି ଦୂରଦୂରାନ୍ତକୁ ଉଡ଼ିଯାଆନ୍ତି । ବନବନାନୀ ଓ ଶୈଳଶିଖରରେ ଘୂରିବୁଲି ମଧୁମକ୍ଷିକା ମଧୁ ସଂଗ୍ରହ କରେ । ଜୀବନକାଳର ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ କର୍ମ ନକରି କେହି ମୌନତା ଅବଲମ୍ବନ କରେନାହିଁ । କାହାରି ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଜୀବନ କେବେ ନୂନ ହୋଇ ନପାରେ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

‘‘ବଳ ଥାଉଁ କେହି ନିଶ୍ଚୟ ମଉନ,
ଥାଇ ନ କରନ୍ତି ଜୀବନ ନିଜନ ।’’

ନାନାଦି କଳକୌଶଳରେ କର୍ମ କଲେ କାହାରିକୁ କ୍ଷୁଧାର ତାଡ଼ନା ସହ୍ୟ କରି ଉପବାସରେ ସନ୍ତୁଳିତ ହେବାକୁ ପଡ଼େନାହିଁ । ଦୁନିଆର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବଳଶାଳୀ ଜୀବ ନିଜ ନିଜର ଉଦରପୂର୍ତ୍ତି ନିମିତ୍ତ କର୍ମତତ୍ପର ହୁଅନ୍ତି । କଳେ-ବଳେ- କୌଶଳେ ନିଜର ଆହାର ଆହରଣ କରନ୍ତି । ଅମିତ ବଳଶାଳୀ ବନପତି ସିଂହ ଜାଗ୍ରତ ନ ହେଲେ ତା’ ମୁଖରେ ସ୍ଵତଃ ଆହାର ପ୍ରବେଶ କରେନାହିଁ । ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଅନବରତ ଶ୍ରମ କରି ତା’ ଖାଦ୍ୟଭଣ୍ଡାରକୁ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ସାଇତି ରଖେ । ବୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ପାଟି ଖୋଲି ଶ୍ରମବିମୁଖ ହୋଇ କେବଳ ଶୋଇରହିଲେ ବୃକ୍ଷଚ୍ୟୁତ ଫଳ ସ୍ଵତଃ ଆମର ପାଟିକୁ ଆସେନାହିଁ କି ଆମର ଭୋକ ମେଣ୍ଟାଏ ନାହିଁ । ଅଶେଷ ବଳବାନ୍ ହୋଇଥିଲେ ବି ଗଜ, ସିଂହ ଓ ବ୍ୟାଘ୍ର ଆଦି ଭୟଙ୍କର ପଶୁଙ୍କୁ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ମଣିଷ କଳ- କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ବନ୍ଧନଯୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ସଫଳ ଓ ସାର୍ଥକ ଜୀବନ ପାଇଁ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା ଓ ପାରଦର୍ଶିତା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଗଜ ସିଂହ ବ୍ୟାଘ୍ର ଦେହେ ଅଛି ବଳ,
ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ଧେ ନର ପ୍ରକାଶି କୌଶଳ ।’’

ନିଜ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ଉପରେ ଜୀବନର ସଫଳତା ନିର୍ଭର କରେ । ଆମ ମାତୃଭାଷାକୁ ହୀନ ମନେକଲେ ଆମେ ସବୁଦିନେ ହୀନମନ୍ୟ ହୋଇ ରହିବା । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆମେ ସତତ ଚେଷ୍ଟିତ ହେବା ଉଚିତ । ସୁତରାଂ ଆମ ମାତୃଭାଷାରେ ରଚିତ ପୋଥ୍-ପୁସ୍ତକର ପ୍ରଶଂସାରେ ଆମେ ଶତମୁଖ ହୋଇଉଠିବା । ଆମ ଭାଷାଗତ ସମୃଦ୍ଧିର ନବୀନ ଆଲୋକରେ ଆମେ ଆଲୋକିତ ହେବା । ସୁପ୍ତ ହୋଇ ଆମେ ଲୋକହସା ହେବାନାହିଁ । ଆମେ ସଦା ଜାଗ୍ରତ ରହିବା । ଆମ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଶୁଭ କର୍ମପଥରେ ଆମେ ଅଗ୍ରସର ହେବା । ଜାତିଗତ ଓ ଭାଷାଗତ ଚିନ୍ତାରେ ଆମ ମନରୁ ଆଳସ୍ୟ ଅପସରି ଯିବ । ଏହାର ସମୃଦ୍ଧି ନିମିତ୍ତ ଆମେ ଧନ-ଧାନ-ମନ ସବୁକିଛି ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେବା । ଏପରି ଏକ ଶୁଭକର୍ମ ନିମନ୍ତେ ବିଭୁକୃପା ଆମ ପାଇଁ ଶୁଭଙ୍କର ହେବ। ସୁତରାଂ, କବିଙ୍କର ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ କର୍ମପ୍ରବଣତା, କଳକୌଶଳ ଓ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି କରିପାରିଲେ ହିଁ ଆମେ ଆମ ଜୀବନକୁ ସଫଳ କରିପାରିବା ।

(ଖ) ‘ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ନ ହେଲେ ଜାତିର ଉନ୍ନତି ଆସିବା ଅସମ୍ଭବ’ – ଏ ଉକ୍ତିଟିକୁ ଉଦାହରଣ ସହ, ବୁଝାଇ ଲେଖୁବା ।
Answer:
ରଙ୍ଗାଜୀବ ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ କାଳଜୟୀ କାବ୍ୟକବିତା ମାନବୀୟ ଅଟେ । ଉତ୍କଳର ବାଣୀଭଣ୍ଡାର ତାଙ୍କର ରଚନାବଳୀରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି । ତାଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ତପସ୍ବିନୀ’, ‘ପ୍ରଣୟବଲ୍ଲରୀ’, ‘କୀଚକ ବଧ’, ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’, ‘ଉତ୍କଳ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ’, ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’, ‘କୃଷକ ସଙ୍ଗୀତ’ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଧାନ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ ପୁସ୍ତକର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଠାରେ ଦେଶ ଓ ଦଶର ଉନ୍ନତି ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ଉପରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ନିର୍ଭରଶୀଳ ବୋଲି ସୂଚନା ଦେଇ କବି ନାନା ଉଦାହରଣ ପ୍ରଦାନ କରିଅଛନ୍ତି ।

ଦୁର୍ବଳ ଭାଷା ନେଇ କେହି ବିଶ୍ଵରେ ରାଜପଣ କରେନାହିଁ । ସାଧାରଣତଃ ନିଜ ମାତୃଭାଷାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଜ୍ଞାନ ନଥିଲେ ନାହିଁ । ସେଇଥ୍‌ପାଇଁ ତ ଭାଷାବିହୀନ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମୂକ ଜୀବଗଣ ଆଜି ଭାଷା-ଅଭିଜ୍ଞ ମାନବ ନିକଟରେ ଚିର ପଦାନତ ହୋଇ ପଡିରହିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ମତରେ ମାତ ଭାଷାରେ ଦର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତି ମାନେହିଁ ଅଧମ ପଦବାଚ୍ୟ । ସେମାନେ ଭାଷା ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ କେବେ ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ ସମାଜରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିବା ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ହୀନ, ହେୟ ଓ ନୀଚ ଭାବେ ବିବେଚନା କରିବେ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ

‘‘ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ,
କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ ?’’

ଭାଷା ଅନଭିଜ୍ଞ ଲାଞ୍ଚିତ ଓ ଅପମାନିତ ମୂର୍ଖ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣ ଜ୍ଞାନହୀନ ପଶୁ ସହିତ ସମାନ । ଭାଷାଗତ ଦୁର୍ବଳତା ନେଇ ଅଜ୍ଞାନ ବକ୍ତି ଶିକ୍ଷିତଜନଙ୍କ ରାଜଦାରବାରରେ କେବେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇପାରନ୍ତି ନାର୍ହି। ଆମୋଦପ୍ରମୋଦର ପଲଙ୍କରେବିଳାସବ୍ୟସନର ସୁଖସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଶୟନ କଲେ ଆମେ କେବେ ପ୍ରଗତି ପଥର ପଥକ ହୋଇପାରିବା ନାହିଁ । ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟର କ୍ରମୋନ୍ନତ ପ୍ରତିବେଶୀମାନେ ଆମକୁ ହୀନହେୟ ଭାବେ ବିବେଚନା କରିବେ । ଆମର ପ୍ରଗତି ବିନା, ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ବିନା ଆମେ କେବେ ରାଜାନୁଗ୍ରହ ଲାଭ କରିପାରିବା ନାହିଁ, ଶାସିତ ହେବା ପଛେ ଶାସକ ହୋଇପାରିବା ନାହିଁ। ଆମ ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କ ସହିତ ଆମ ନିଜକୁ ତୁଳନା କଲେ ଆମର ଦୀନତା ଓ ନ୍ୟୁନତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ବିଧାନ ଉଦ୍ଦେ ଘ୍ୟରେ କବି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି

‘ଉଚ୍ଚ ହେବା ପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା,
ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା ।’’

ଆମ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ଉପରେ ଆମ ଜୀବନର ସଫଳତା ନିର୍ଭର କରେ । ଆମ ମାତୃଭାଷାକୁ ହୀନକଲେ ଆମେ ସବୁଦିନ ହୀନମନ୍ୟ ହୋଇ ରହିଯିବା । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆମେ ସତତ ଚେଷ୍ଟିତ ହେବା ଉଚିତ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ଆମ ମାତୃଭାଷାରେ ରଚିତ ପୋଥ୍-ପୁସ୍ତକର ପ୍ରଶଂସାରେ ଆମେ ଶତମୁଖ ହୋଇଉଠିବା । ଆମ ଭାଷାଗତ ସମୃଦ୍ଧିର ନବୀନ ଆଲୋକରେ ଆମେ ଆଲୋକିତ ହେବା । ସୁପ୍ତ ହୋଇ ଆମେ ଲୋକହସା ହେବାନାହିଁ । ଆମେ ଜାଗ୍ରତ ହେବା । ଆମ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଶୁଭ କର୍ମପଥରେ ଆମେ ଅଗ୍ରସର ହେବା । ଜାତିଗତ ଓ ଭାଷାଗତ ଚିନ୍ତାଚେତନାରେ ଆମ ମନରୁ ଆଳସ୍ୟ ଅପସରି ଯିବ । ଏହାର ସମୃଦ୍ଧି ନିମିତ୍ତ ଆମେ ଧନ-ଧାନ-ମନ ସବୁକିଛି ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେବା । ଏପରି ଏକ ଶୁଭକର୍ମ ପାଇଁ ବିଭୁକୃପା ଆମ ପାଇଁ ଶୁଭଙ୍କର ହେବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଆମର ଜୀବନପଥ ଶୁଭପ୍ରଦ ହେବ ଏବଂ ମାତୃଭାଷାର ଗୁଣଗାନରେ ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଜୀବନ ସଫଳ ହେବ । ସୁତରାଂ, ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ସମୁନ୍ନତିକୁ ଆମ ଜୀବନପଣ କଲେ ଆମ ଦେଶ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୋଇଉଠିବ ଏବଂ ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଜୀବନ ସଫଳ ହେବ ।

(ଗ) ଏହି କବିତାର ନାମ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ ରଖାଯିବାର କି ଯଥାର୍ଥତା ରହିଛି ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିପ୍ରାଣତା ଓ ଦେଶବତ୍ସଳତା ଯାହାଙ୍କର କାବ୍ୟ-କବିତାର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ବର, ସେ ହେଲେ ବରପାଲିର ବରପୁତ୍ର ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର । ତାଙ୍କର ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟି ଅନନ୍ୟ ଓ ଅସାଧାରଣ । ତାଙ୍କ କାବ୍ୟକବିତାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ତପସ୍ବିନୀ’, ‘ପ୍ରଣୟବଲ୍ଲରୀ’, ‘କୀଚକ ବଧ’, ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’, ‘ଉତ୍କଳ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ’, ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’, ‘କୃଷକ ସଙ୍ଗୀତ’ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଧାନ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏହି କବିତାର ପ୍ରତିଟି ପଂକ୍ତି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଉଦ୍ବୁଦ୍ଧି କରିବାରେ ସହାୟ୍ଟତା ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।

ମଣିଷ ଏକ ବିବେକୀ ପ୍ରାଣୀ । ନିଜର ଜ୍ଞାନ, ଗୁଣ ଓ କଳକୌଶଳ ବଳରେ ସେ ଅସାଧ୍ୟ ସାଧନ କରିପାରୁଛି । ବୁଦ୍ଧିବିବେକ ନଥ‌ିବା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଏବଂ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ହିଂସ୍ର ଗଜ, ସିଂହ ଓ ବ୍ୟାଘ୍ର ଆଦି ପଶୁମାନଙ୍କୁ ସେ ବନ୍ଧନ କରି ଆୟତ୍ତରେ ରଖ୍ଯାରୁଛି । ଏହି ବିଶ୍ୱବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ମଣିଷ ଜୀବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗୌରବରେ ଗୌରବାନ୍ବିତ ହୋଇପାରିଛି; କିନ୍ତୁ ସବୁ ପାରଙ୍ଗମତା ସତ୍ତ୍ବେ ବି ବେଳେବେଳେ ସୁପ୍ତ ସିଂହ ପରି ଆଳସ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିରହି ସେ ବିଳାସବ୍ୟସନରେ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରେ । ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ହେଲେ ବି ପିମ୍ପୁଡ଼ିଟିଏ ଅନବରତ ପରିଶ୍ରମ କରି ଆଗାମୀ ଦିନର ଦୁର୍ଦ୍ଦିନରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଖାଦ୍ୟସଂଗ୍ରହ କରେ ।

ତା’ର ଖାଦ୍ୟଭଣ୍ଡାରକୁ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ସାଇତି ରଖେ; କିନ୍ତୁ ଆମେ ବେଳେବେଳେ ଆମ ଭବିଷ୍ୟତ୍ ଚିନ୍ତାରୁ ବିରତ ରହିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁ । ଆମ ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କ ପାଖରେ ପଦାନତ ହୋଇ ରହିବାକୁ ଶ୍ରେୟ ମନେକରୁ । ହୁଏତ ସେଇଥପାଇଁ ଆମ ସ୍ବଭାବକବି ରଙ୍ଗାଜୀବ ଗଙ୍ଗାଧର ତାଙ୍କ ବିରଚିତ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିର ନାମକରଣ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କରିଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିରେ ସେ ଆମ ସୁପ୍ତ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଜାଗୃତିର ଆବାହନୀ ଶୁଣାଇଅଛନ୍ତି । ନିଜ ଗୁଣକୁ ବିକଶିତ କରି କର୍ମପ୍ରବଣ ହେବାପାଇଁ କବି ଆମକୁ ଉଦ୍‌ବୋଧ କରି ଗାଇଉଠିଛନ୍ତି-

“ବୃକ୍ଷଚ୍ୟୁତ ଫଳ ନ ପଡ଼େ କବଳେ ।’
ବୃକ୍ଷଗ୍ୟୁତ ଫଳ ନ ପଡ଼େ କଚଳେ ।”

ସମୃଦ୍ଧ ମାତୃଭାଷା ମାତୃଭୂମିର ନରନାରୀଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚାସୀନ କରେ । ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ହେବାକୁ ହେଲେ ନିଜ ମାତୃଭାଷାକୁ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଉଚ୍ଚ ଓ ଉନ୍ନତ କରିବାକୁ ହେବ । ଆମୋଦପ୍ରମୋଦର ପଲଙ୍କରେ ବିଳାସବ୍ୟସନର ସୁଖସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଶୟନ କଲେ ଆମ ରାଜ୍ୟର ଉନ୍ନତି କେବେ ସମ୍ଭବପର ହେବନାହିଁ । ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟର କ୍ରମୋନ୍ନତ ପ୍ରତିବେଶୀମାନେ ଆମକୁ ହୀନହେୟ ଭାବେ ବିବେଚନା କରିବେ । ଆମର ପ୍ରଗତି ବିନା, ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ବିନା ଆମେ କେବେ ଶାସକର ରାଜାନୁଗ୍ରହ ଲାଭ କରିପାରିବା ନାହିଁ । ତେଣୁ ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରେ ଜଣେ ସ୍ମାରକଭାବରେ କବି ଆମକୁ ସ୍ମରଣ କରାଇଦେଇ କହିଛନ୍ତି ।

‘ଉଚ୍ଚ ହେବା ପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା,
ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା ।’’

ଲାଞ୍ଛିତ ଓ ଅପମାନିତ ମୂର୍ଖବ୍ୟକ୍ତି ଜ୍ଞାନହୀନ ପଶୁ ସହିତ ସମାନ । ଭାଷାଗତ ଦୁର୍ବଳତା ନେଇ ଅଜ୍ଞାନ ଅଧମ ବ୍ୟକ୍ତି ଶିକ୍ଷିତଜନଙ୍କ ରାଜଦରବାରରେ କେବେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆମେ ସତତ ଚେଷ୍ଟିତ ହେବା ଉଚିତ । ଏଥିପାଇଁ ଆମ ଭାଷାଗତ ସମୃଦ୍ଧିର ନବୀନ ଆଲୋକରେ ଆମେ ଆଲୋକିତ ହେବା । ସୁପ୍ତ ହୋଇ ଆମେ ଲୋକହସା ହେବାନାହିଁ । ଜାତିଗତ ଓ ଭାଷାଗତ ଚିନ୍ତାରେ ଆମ ମନରୁ ଆଳସ୍ୟ ଅପସରି ଯିବ । ଏହାର ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଆମେ ଧନ-ଧାନ-ମନ ସବୁକିଛି ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେବା । ସେଇଥପାଇଁ ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରେ କବି ଆମକୁ ଉଦ୍‌ବୋଧ କରି ଶୁଣାଇ ଅଛନ୍ତି –

“ଶୁଭ ପଥେ ବିଭୁ କରିବେ ମଙ୍ଗଳ
ଶୁଭ କର୍ମେ ହେବ ଜୀବନ ସଫଳ ।’’

ସୁତରାଂ, ଆମ ପଠିତ କବିତା ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ର ପ୍ରତି ପଦରେ ଉଦ୍‌ବୋଧନର ବାଣୀ ଶୁଣାଇ କବି ଆମକୁ ଆମର ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉଦ୍‌ବୋଧତ କରାଇ ଥ‌ିବାରୁ କବିତାଟିର ନାମକରଣ ଯଥାର୍ଥ ଅଟେ ।

Question ୫।
ଆସ, ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖୁବା ।
(କ) ସୁପ୍ତ ସିଂହ ମୁଖେ ନ ପଶେ ଆହାର,
ଶ୍ରମେ ପିପୀଲିକା ପୂରାଏ ଭଣ୍ଡାର ।
Answer:
ସୁପ୍ତ ସିଂହ ………………………….. ପୂରାଏ ଭଣ୍ଡାର ।
ଉକ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ରଚିତ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ କବି ସବୁବେଳେ ଶୋଇରହିଥ‌ିବା ସିଂହଟିର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ଓ ଅନବରତ ଶ୍ରମ କରି ଖାଦ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରୁଥିବା ପିମ୍ପୁଡ଼ିର ସୌଭାଗ୍ୟ କଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଅଛନ୍ତି ।

ଏହି ବିଶ୍ୱ ସୃଷ୍ଟିରେ ଭଗବାନ୍ କର୍ମତତ୍ପର ହେବାପାଇଁ ଆମକୁ ବଳ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ନିଜ ନିଜର ସୁଖ ସୌଭାଗ୍ୟପାଇଁ ସମସ୍ତେ କର୍ମକ୍ଷମ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସକାଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଇଁଲେ ପଦ୍ମ ପାଖୁଡ଼ା ମେଲାଏ, ପକ୍ଷୀମାନେ ଆହାର ବିହାର ପାଇଁ ବସା ଛାଡ଼ି ଚାରିଆଡ଼େ ଉଡ଼ିବୁଲନ୍ତି, ମହୁମାଛି ମହୁ ସଂଗ୍ରହ କରେ । ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟ ଥାଉ ଥାଉ କେହି ନୂନ ହୋଇ ମୌନଭାବେ ବସି ନରହି ସତତ କର୍ମପ୍ରବଣ ହୋଇଉଠନ୍ତି ।

ପଶୁରାଜ ସିଂହ ବନପତି । ସେ ଅପ୍ରମିତ ବଳର ଅଧିକାରୀ । ତା’ର ଭୀମ ଭୈରବ ଗର୍ଜନରେ ବନପର୍ବତ ପ୍ରକମ୍ପିତ . ଶୋଇରହି ଆଳସ୍ୟପରାୟଣ ହୁଏ, ତେବେ ତାକୁ ଉପବାସରେ ଭୋକିଲା ରହିବାକୁ ପଡ଼େ । ତା’ ମୁହଁରେ ଆହାର ଆସି ଆପେ ଆପେ ପ୍ରବେଶ କରେନାହିଁ । ଆହାର ପାଇବାକୁ ହେଲେ ତାକୁ ଶିକାର କରିବାକୁ ହୋଇଉଠେ; ମାତ୍ର ସିଂହଟି ଯଦି ସର୍ବଦା ପୂର୍ଣ୍ଣ କରେ । କ୍ଷୁଦ୍ର ହେଲେ ବି ସେ ନିଜ ଗୁଣରେ ମହାନ୍ ଅଟେ । ସୁତରାଂ, ଆଳସ୍ୟପରାୟଣ ବଳଶାଳୀ ସିଂହ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଆମେ ଆଳସ୍ୟ ତ୍ୟାଗକରି ଆସନ୍ନ ବିପଦ ପାଇଁ ସତର୍କ ଓ ସାବଧାନ ହେବା ଦରକାର ।

ପଶୁରାଜ ସିଂହ ବନପତି । ସେ ଅପ୍ରମିତ ବଳର ଅଧିକାରୀ । ତା’ର ଭୀମ ଭୈରବ ଗର୍ଜନରେ ବନପର୍ବତ ପ୍ରକମ୍ପିତ ହୋଇଉଠେ; ମାତ୍ର ସିଂହଟି ଯଦି ସର୍ବଦା ଶୋଇରହି ଆଳସ୍ୟପରାୟଣ ହୁଏ, ତେବେ ତାକୁ ଉପବାସରେ ଭୋକିଲା ରହିବାକୁ ପଡ଼େ। ତା’ ମୁହଁରେ ଆହାର ଆସି ଆପେ ଆପେ ପ୍ରବେଶ କରେନାହିଁ । ଆହାର ପାଇବାକୁ ହେଲେ ତାକୁ ଶିକାର କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ପିମ୍ପୁଡ଼ିଟିଏ ଅନବରତ ଶ୍ରମ କରି ଆଗାମୀ ଦିନର ଦୁର୍ଦ୍ଦିନକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟରଖ୍ ଖାଦ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ଓ ସଞ୍ଚୟ କରି ତା’ର ଭଣ୍ଡାର ପୂର୍ଣ୍ଣ କରେ । କ୍ଷୁଦ୍ର ହେଲେ ବି ସେ ନିଜ ଗୁଣରେ ମହାନ୍ ଅଟେ । ସୁତରାଂ, ଆଳସ୍ୟପରାୟଣ ବଳଶାଳୀ ସିଂହ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଆମେ ଆଳସ୍ୟ ତ୍ୟାଗକରି ଆସନ୍ନ ବିପଦ ପାଇଁ ସତର୍କ ଓ ସାବଧାନ ହେବା ଦରକାର ।

(ଖ) ଉଚ୍ଚ ହେବାପାଇଁ କର ଯେବେ ଆଶା,
ଉଚ୍ଚ କର ଆଗେ ନିଜ ମାତୃଭାଷା ।
Answer:
ଉଚ୍ଚ ହେବାପାଇଁ ………………………ନିଜ ମାତୃଭାଷା ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ଲିଖ୍ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରୁ ଗୃହୀତ । ଏଠାରେ କବି ନିଜର ମାତୃଭାଷାର ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିବାକୁ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ଏହି ଧୂଳି ଧରଣୀରେ ଯେଉଁଠି ଆମର ପ୍ରଥମ କୁଆଁରବ ଶୁଭିଛି, ସେ ଆମର ମାତୃଭୂମି। ଏହାର ଫୁଲଫଳ, ଶାକତଣ୍ଡୁଳ ଆମ ଶରୀରକୁ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିଛି । ଏହାର ସକାଳ, ସଞ୍ଜ ଆମ କଣ୍ଠରେ ଭାଷା ଦେଇଛି । ସେ ଭାଷା ଆମର ପ୍ରଥମ ଭାଷା, ଆମର ମାତୃଭାଷା । ଏହି ମାତୃଭାଷା ସାହାଯ୍ୟରେ ଆମେ ଆମର ଭାବ ଆଦାନପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିଛୁ ।

ଆମ ମାତୃଭାଷାରେ ଆମେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁ । ଆମେ ମଣିଷ ହେଉ । ଦୁନିଆକୁ ଚିହ୍ନ । ଶିକ୍ଷିତ ବୋଲି ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରୁ । ଏହି ଆଦ୍ୟଭାଷା ଆମକୁ ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷର, ପ୍ରଥମ କଥା କହିବା ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛି । ଏହାର ଉନ୍ନତି ସହ ଆମର ଉନ୍ନତି ଜଡ଼ିତ । ଏହାର ସମୃଦ୍ଧିହିଁ ଆମର ସମୃଦ୍ଧି । ଏହା ପ୍ରତି ଆମର ମମତା ରହିବା ଦରକାର । ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାକୁ ଅବଜ୍ଞା କରୁଥିବା ଲୋକ ଅଜ୍ଞାନ ଅଟେ । ଯାହାର ଭାଷା ଯେତେ ଉନ୍ନତ, ସେ ଜାତି ସେତେ ଶିକ୍ଷିତ । ନିଜ ଭାଷାର ସମୃଦ୍ଧିକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଜାତି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବା ସମ୍ମାନ ଲାଭ କରେ । ଗୋଟିଏ ଦେଶର ପ୍ରଗତି ତା’ର ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ସୁତରାଂ, ନିଜେ ଉଚ୍ଚ ହେବାପାଇଁ ହୃଦୟରେ ଆଶାପୋଷଣ କଲେ ନିଜ ମାତୃଭାଷାକୁ ସର୍ବାଦୌ ଉଚ୍ଚ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାର ପୋଥ୍-ପୁସ୍ତକ ଅଧ୍ୟୟନ କରି, ଏହାର ଗୁଣଗାନ କରି, ଏହାରି ପ୍ରଶଂସାରେ ଶତମୁଖ ହେବା ଉଚିତ ।

(ଗ) ଶୁଭ ପଥେ ବିଭୁ କରିବେ ମଙ୍ଗଳ,
ଶୁଭ କର୍ମେ ହେବ ଜୀବନ ସଫଳ ।
Answer:
ଶୁଭ ପଥେ ……………………………… ଜାଗନ ସଫଳା
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ସ୍ୱଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ଲିଖ୍ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରୁ ଗୃହୀତ । ଏଠାରେ କବି ଉତ୍କଳୀୟମାନଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରେରଣା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ, ଭଲକାମ ଲାଗି ଭଗବାନ ନିଶ୍ଚୟ ସହାୟ ହେବେ ବୋଲି ସୂଚନା ଦେଇଛିନ୍ତା

କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ନିଜର ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାକୁ କେବେହେଲେ ହୀନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁବା ନାହିଁ । ବରଂ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ହୋଇ, ଆମ ମାତୃଭାଷାରେ ରଚିତ ପୋଥ୍ ପୁସ୍ତକରେ ଶତମୁଖ ହୋଇ ଉଠିବା । ଆମ ଭାଷାଗତ ସମୃଦ୍ଧିର ନବୀନ ଆଲୋକରେ ଆମେ ଆଲୋକିତ ହେବା । ଆମ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଶୁଭ କର୍ମ ପଥରେ ଆଗେଇ ଯିବା । ଏଭଳି ଶୁଭକର୍ମ କଲେ, ଆମର ପରିଶ୍ରମ କେବେହେଲେ ବ୍ୟର୍ଥ ହେବ ନାହିଁ । ବରଂ ଏହି କର୍ମପାଇଁ ଆମକୁ ବିଭୁ ସହାୟ ହେବେ । ବିଭୁ କୃପା ଲାଭକରି, ଆମର ଏହି ମଙ୍ଗଳମୟ, ଶୁକକାର୍ଯ୍ୟରେ ଆମେ ଆଗେଇଯିବା । ଉତ୍କଳ ମାତାର ଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନ ରୂପେ ଆମେ ପରିଚିତ ହେବା । ଆମ ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହେବ । ଉତ୍କଳ ଭୂମି ଓ ଉତ୍କଳ ଭାଷାର ଆମେ ଗୌରବମୟ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବା । ଜୀବନରେ ଆଉ କୌଣସି ଅବଶୋଷ ରହିବ ନାହିଁ । ବାସ୍ତବରେ କବିତାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏହାକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଯଥାର୍ଥ ଉଦ୍‌ବୋଧନଦେଇଛିନ୍ତା

Question ୬ ।
ଆସ, କବିତାରେ କେତେକ ପଦ ପୂରଣ କରିବା ।
(କ) ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ କାହିଁ ତାର ଜ୍ଞାନ ?
…………………………………..
Answer:
କାହିଁ ତା’ର ରାଜଦୁଆରେ ସମ୍ମାନ !

(ଖ) …………………………………………………..,
ଚକ୍ଷୁ ମିଳିବାକୁ ନାହିଁ ଅବସର ।
Answer:
ଶୁଭ କର୍ମ ପଥେ ହୁଅ ଅଗ୍ରସର,

Question ୭ ।
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଧାଡି ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଉପଯୁକ୍ତ ଧାଡିକୁ ଯୋଗ କରି କବିତାଂଶଟିକୁ ସଜାଡି ଲେଖୁବା !
ଗଜ ସିଂହ ବ୍ୟାଘ୍ର ଦେହେ ଅଛି ବଳ, – ଜନମି ନ ପାରେ ଜ୍ଞାନ ଭାଷା ବିନା ।
କୌଶଳ ଜନକ ଜ୍ଞାନ ଅଟେ ସିନା, – କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ ?
ଭାଷା ଯୋଗୁଁ ସିନା ଦମି ଜୀବଗଣ, – ନୁହଁଇ କି ସେତୁ ପଶୁର ସମାନ ?
ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ, – ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ନର ପ୍ରକାଶି କୌଶଳ ।
ଯେ ନର ନ ବୁଝେ ମାନ ଅପମାନ, – ମାନବ କରଇ ବିଶ୍ଵ ରାଜପଣ ।
Answer:
ଗଜ ସିଂହ ବ୍ୟାଘ୍ର ଦେହେ ଅଛି ବଳ, – ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ନର ପ୍ରକାଶି କୌଶଳ ।
କୌଶଳ ଜନକ ଜ୍ଞାନ ଅଟେ ସିନା, – ଜନମି ନ ପାରେ ଜ୍ଞାନ ଭାଷା ବିନା ।
ଭାଷା ଯୋଗୁଁ ସିନା ଦମି ଜୀବଗଣ, – ମାନବ କରଇ ବିଶ୍ଵ ରାଜପଣ ।
ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ, – କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ ?
ଯେ ନର ନ ବୁଝେ ମାନ ଅପମାନ, – ନୁହଁଇ କି ସେତୁ ପଶୁର ସମାନ ?

Question ୮।
ଆସ, ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡିକର ଗଦ୍ୟରୂପ ଲେଖୁବା ।
ପଦ୍ୟରୂପ …………
ମଉନ …………..
ନିଉନ …………….
ଦୁଆର ……………
ଜନମି …………….
Answer:

ପଦ୍ୟରୂପ	ଗଦ୍ୟରୂପ
ମଉନ	ମୌନ
ନିଉନ	ନ୍ୟୁନ
ଦୁଆର	ଦ୍ଵାର
ଜନମି	ଜନ୍ମି

Question ୯।
ଶ୍ରୁତିମଧୁର କରିବାପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡିକୁ ପଦ୍ୟରେ କିପରି ଲେଖୁବା ?

ପ୍ରକାଶ …………………
କୌଶଳ ……………….
ଦୁର୍ବଳ …………………
ମୂର୍ଚ୍ଛନା ………………..
ଶୈଶବ ………………
ପର୍ବତ ……………….
Answer:

ପ୍ରକାଶ	ଶୁତିମଧୁର ପଦ୍ୟରୂପ
କୌଶଳ	ପରକାଶ
ଦୁର୍ବଳ	କଉଶଳ
ମୂର୍ଚ୍ଛନା	ଦୁରୁବଳ
ଶୈଶବ	ମୂରୁଛନା
ପର୍ବତ	ଶଇଶବ

Question ୧୦ ।
ତଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧାଡିରେ ଚାରୋଟି ଲେଖାଏଁ ଶବ୍ଦ ଲେଖାଯାଇଛି । ପ୍ରତି ଧାଡିରେ ଥ‌ିବା ଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ଶବ୍ଦଟିକ ଚିହ୍ନଟ କରି ଲେଖୁବା ।
(କ) ଭଜନ, ଭୋଜନ, ପୂଜନ, ରାଜନ
(ଖ) ଟାଣପଣ, ରାଜପଣ, ଷୋଳପଣ, ବଡ଼ପଣ
(ଗ) ହିନ୍ଦୀଭାଷୀ, ଉଚ୍ଚଭାଷୀ, ସ୍ପଷ୍ଟଭାଷୀ, ମିଷ୍ଟଭାଷୀ
Answer:
(କ) ରାଜନ,
(ଖ) ଷୋଳପଣ,
(ଗ) ହିନ୍ଦୀଭାଷୀ

Question ୧୧ ।
ଆସ, ତଳ ଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡିକର ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖୁବା
ସୁପ୍ତ ……., ଦୁର୍ବଳ …….., କ୍ଷମ…………., ନାଚ…………, ଆଶା …………, ଶୁଭ…………., ମଙ୍ଗଳ…………….
Answer:

ଶବ୍ଦ	ବିପରୀତ ଅଧିବେ।ଧକ ଶବ୍ଦ
ପୁସ୍ତ	କାଗ୍ରତ
ଷମ	ଅକ୍ଷମ
ଆଶା	ନିରାଶା
ମଙ୍ଗଳ	ଅମଙ୍ଗଳ
ହୁଗୁଳ	ସବୁକ
ନାଚ	ଉଚ୍ଚ
ଶୁଭ	ଅଶୁଭ

Question ୧୨ ।
ଆସ, ତଳଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡିକର ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖୁବା ।
କମଳ………, ପକ୍ଷୀ……., ସିଂହ………., ଚକ୍ଷୁ……, ମଣିଷ……….
Answer:

ଶବ୍ଦ	ପ୍ରତିଶବ୍ଦ
କାମଳ	ପଦ୍ମ
ପକ୍ଷା	ଚିହଙ୍ଗ
ସିଂହ	କେଶରା
ଚକ୍ଷୁ	ଆଖି
ମଣିଷ	ନର

Question ୧୩ ।
ଆସ, ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଲେଖୁବା ।
କର ………………
କର ……………..
ପୁର …………….
ପୁର …………….
Answer:
କର – ହାତ
କର – ଖଜଣା
ପୁର – ଘର
ପୁର – ପିଠାର ପୂର

Question ୧୪ ।
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବା ।
(କ) ……………. ଲୋକେ ତାକୁ …………..
ଉଚ୍ଚ ସମାଜରେ ………………।
(ଲୋକେ, ଉଚ୍ଚଭାଷୀ, ଗଣି, ଅଗ୍ରଣୀ, ହୁଅନ୍ତି, ନୀଚ)
Answer:
ଉଚ୍ଚାଭାଷୀ ଲୋକେ ତାକୁ ନୀଚ ଗଣି
ଉଚ୍ଚ ସମାଜରେ ହୁଥନ୍ମ୍ରି ଅଗ୍ରଶିା

(ଖ)ଯା ଭାଷା………….. ସେ, ………….. ଅଧମା
ନାହିଁ ହେବ …………. ପ୍ରତିଯୋଗେ …………….?
(ସବଳା, ନିଶ୍ଚଳା, ଦୁର୍ବଳା, ପରା, ନିଶ୍ଚେ, ସତେ, ଆନ, ମନେ, ଦିନେ, କ୍ଷମ, ସମ, ବାମ)
Answer:
ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ, ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ ।
କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ ?

Question ୧୫ ।
‘କାହିଁ ତା’ର ରାଜଦୁଆରେ ସମ୍ମାନ ?’ ଏଠାରେ ‘ରାଜଦୁଆର’ ଶବ୍ଦର ଠିକ୍ ଉତ୍ତରକୁ ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବାଛ ।
(କ) ରାଜା ରହୁଥ‌ିବା ଘରର ଦ୍ଵାର
(ଖ) ଯେଉଁ ଦ୍ବାରବାଟେ ରାଜା ଯିବାଆସିବା କରନ୍ତି
(ଗ) ରାଜା ବସାଉଥ୍‌ ଦରବାର
(ଘ) ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ରାଜା ଦେଖାଦେବା ସ୍ଥାନ
Answer:
(ଗ) ରାଜା ବସାଉଥ୍ ଦରବାର ।

Question ୧୬ ।
ସିନା, ବିନା, ପ୍ରହାର, ଜୁହାର, ବଦନ, ସପନ, ଦୀନ, ହୀନ, ଆହାର, ବିହାର – ଏହି ଶବ୍ଦଗୁଡିକୁ ବିଭିନ୍ନ ଧାଡିରେ ଶେଷ ଶବ୍ଦ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରି ଛୋଟ କବିତାଟିଏ ଲେଖୁବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା । ଧାଡିରେ ଶେଷ ଶବ୍ଦ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରି ଛୋଟ କବିତାଟିଏ ଲେଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗଲେ ବିଦ୍ୟା ହେବ ସିନା,
ବିଦ୍ୟାହୀନ ହେବା ବିଦ୍ୟାଳୟ ବିନା ।
ବିଦ୍ୟାଳୟ ଠାରେ ନଥାଏ ପ୍ରହାର,
ଗୁରୁଙ୍କ ଆମର ଭକ୍ତିରେ ଜୁହାର ।
ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀର ଥାଏ ସରସ ବଦନ,
ଭବିଷ୍ୟତେ ତା’ର ପୂରିବ ସପନ ।
ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ ନ ହୋଇବା ହୀନ,
ନିଜେ ନ ମିଶିବା କେବେହେଲେ ହୀନ ।
ବିଦ୍ୟାଳୟେ ମିଳେ ଉତ୍ତମ ଆହାର,
ସ୍ବଚ୍ଛ ପରିବେଶ କରିବା ବିହାର ।

Question ୧୭ ।
‘ମାତୃଭାଷା ପୋଥ୍ ଛୁଇଁବାକୁ କରେ,
ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଜାତି ଲଜ୍ଜାବୋଧ କରେ ?’
ଏହା କହିବା ମୂଳରେ କବିଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଟି କ’ଣ ? ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛ ।
(କ) ପ୍ରଶଂସା କରିବା
(ଖ) ନିନ୍ଦା କରିବା
(ଗ) ପରିହାସ କରିବା
(ଘ) ଖୋସାମତ କରିବା
Answer:
(ଖ) ନିନ୍ଦା କରିବା ।

ପରାକ୍ଷା ଉପଯେ।ଗା ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନେ।ତ୍ତର :

Question ୧ ।
‘ଆହାରବିହାର’, ‘ମାନଅପମାନ’ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଯୁଗ୍ମଶବ୍ଦ । ତୁମେ ଆଉ ପାଞ୍ଚୋଟି ଯୁଗ୍ମ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ଆମୋଦପ୍ରମୋଦ, ଜୀବନଜୀବିକା, ଦୁଃଖକଷ୍ଟ, ଘରଦ୍ୱାର, ଖାଦ୍ୟପେୟ ।

Question ୨ ।
ବୃକ୍ଷରୁ ଯାହା ଖସି ପଡ଼ିଥାଏ ତାକୁ କୁହାଯାଏ ‘ବୃକ୍ଷଚ୍ୟୁତ’ । ସେହିପରି ଶେଷରେ ‘ବ୍ୟତ’ ଥ‌ିବା ଆଉ ଚାରୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟ ଗଠନ କର ।
Answer:
ବୃନ୍ତ – ବୃନ୍ତଚ୍ୟୁତ ।
କକ୍ଷ – କକ୍ଷଚ୍ୟୁତ ।
ଲକ୍ଷ୍ୟ – ଲକ୍ଷ୍ୟଚ୍ୟୁତ ।
ପଦ – ପଦଚ୍ୟୁତ ।
ବାକ୍ୟ – ପତ୍ରଟି ବୃନ୍ତଚ୍ୟୁତ ହେଲା ।
ବାକ୍ୟ – ଉଲ୍‌କା କକ୍ଷଚ୍ୟୁତ ହେଲେ ତଳକୁ ଖସିପଡ଼େ ।
ବାକ୍ୟ – ଛାତ୍ରମାନେ କେବେବି ଲକ୍ଷ୍ୟଚ୍ୟୁତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
ବାକ୍ୟ – ଭୁଲ୍ କଲେ ନିଶ୍ଚୟ ପଦଚ୍ୟୁତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question ୩ ।
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
………………………. ସିଂହ ମୁଖେ ନ ପଶେ
ଶ୍ରମେ ପିପୀଲିକା ଭଣ୍ଡାର ।
(କ୍ଷିପ୍ତ, ସୁପ୍ତ, ଦୃପ୍ତ, ଫେରାଏ, ଘୂରାଏ, ପୂରାଏ, ଆହାର, ବିହାର, ତାହାର )
Answer:
ସୁପ୍ତ ସିଂହ ମୁଖେ ନ ପଶେ ଆହାର,
ଶ୍ରମେ ପିପୀଲିକା ପୂରାଏ ଭଣ୍ଡାର ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନେ।ତ୍ତର :

Question ୧।
‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାଟି କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଲେଖାଯାଇଛି ?
Answer:
‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାଟି ମାତୃଭାଷାକୁ ଯଥାର୍ଥ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ କରୁନଥ‌ିବା ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଲେଖାଯାଇଛି ।

Question ୨ ।
ସକାଳ ହେଲେ ପକ୍ଷୀମାନେ ଖାଦ୍ୟ ଅନ୍ଵେଷଣ ପାଇଁ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲୀଳାଖେଳା କରିବାପାଇଁ ନିଜ ନିଜ
Answer:
ସକାଳ ହେଲେ ପକ୍ଷାମାନେ ଖାଦ୍ୟ ଅନ୍ୱେଷଶ ପାଙ୍ଗଁ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲାଳାଖେଳା କରିବାପାଇଁ ନିଜ ନିଜ ବସାରୁ ବାହାରି ହରକୁ ଉଢ଼ିଯାଇଥାଆନ୍ତି।

Question ୩ ।
ପକ୍ଷୀ, ମହୁମାଛି, ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଓ ସିଂହ ବିଷୟରେ କହିବା ମୂଳରେ କବିଙ୍କର କି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରହିଛି ?
Answer:
ସକାଳ ହେଲେ ପକ୍ଷୀମାନେ ଖାଦ୍ୟ ଅନ୍ଵେଷଣ ପାଇଁ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲୀଳାଖେଳା କରିବାପାଇଁ ନିଜ ନିଜ ବସାରୁ ବାହାରି ଦୂରକୁ ଉଡ଼ିଯାଇଥାଆନ୍ତି । ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କବି ପକ୍ଷୀ, ମହୁମାଛି, ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଓ ସିଂହ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି । ପକ୍ଷୀ, ମହୁମାଛି, ପିମ୍ପୁଡ଼ି କ୍ଷୁଦ୍ରଜୀବ ହେଲେ ବି ନିଜର କର୍ମଚଞ୍ଚଳତା ପାଇଁ ସେମାନେ ଖୁସିରେ ରହିଥିଲାବେଳେ, ସିଂହ ଭଳି ବଳଶାଳୀ ଜୀବ ନିଜ ଆଳସ୍ୟ କାରଣରୁ ଉପବାସରେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

Question ୪।
ଭାଷାର ଉନ୍ନତି ନହେଲେ ଆମର କି କି ଅସୁବିଧା ହେବ ?
Answer:
ଭାଷାର ଉନ୍ନତି ନ ହେଲେ ଆମେ ଅଧମ ରୂପେ ଗଣ୍ୟ ହେବା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ରତିଯୋଗତା କରିପାରିବା ନାହିଁ । ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ଲୋକମାନେ ଆମକୁ ହୀନହେୟ ମନେକରିବେ ଓ ଆମେ ସମାଜରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବା ନାହିଁ।

Question ୫।
କବିଙ୍କ ବିଚାରରେ ଅଧମ କିଏ ?
କବିଙ୍କ ବିଚାରରେ ଯାହାର ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ, ସେ ଅଧମ । କାରଣ ସେ କାହାରି ସହିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର କ୍ଷମତା ହାସଲ କରିନଥାଏ ।

Question ୬ ।
ମାନ ଓ ଅପମାନ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବୁଝୁନଥିବା ଲୋକ ପଶୁ ସହିତ ସମାନ ବୋଲି କବି କାହିଁକି ଭାବିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଶୁ ମାନ ଓ ଅପମାନ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବୁଝିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ମାନ ଓ ଅପମାନ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବୁଝୁ ନ ଥ‌ିବା ଲୋକଙ୍କୁ କବି ପଶୁ ସହ ସମାନ ବୋଲି ଭାବିଛନ୍ତି।

Question ୭ ।
କେଉଁ କେଉଁ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତିବେଶୀ ?
Answer:
ବଙ୍ଗଳା, ତେଲୁଗୁ ଓ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତିବେଶୀ ।.

Question ୮।
“ଉଦ୍‌ବୋଧନ” କବିତାର କବି କିଏ ? ତାଙ୍କର କେଉଁ ପୁସ୍ତକରୁ ଏହି କବିତାଟି ଆନୀତ ?
Answer:
“ ଉଦ୍‌ବୋଧନ” କବିତାର କବି ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ବଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର। ତାଙ୍କର ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ ପୁସ୍ତକରୁ ଏହି କବିତାଟି ଆନୀତ ।

Question ୯ ।
କାହାର ଜ୍ଞାନ ନଥାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଭାଷା ଅନୁନ୍ନତ ତଥା ଦୁର୍ବଳ, ସେ ଜ୍ଞାନହୀନ ଅଟେ । କାରଣ ସେ କୌଣସି କଥା ଠିକ୍ ଭାବେ ବୁଝିପାରେନା କିମ୍ବା ନିଜର ମନୋଭାବ ମଧ୍ୟ ଠିକ୍ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରେନା ।

Question ୧୦ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ କାହିଁକି କର୍ମତତ୍ପର ହୁଏ ଓ କିପରି ଉଦରପୂର୍ତ୍ତି କରିଥାଏ ?
Answer:
ସଂସାରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ନିଜ ନିଜର ଉଦରପୂର୍ତ୍ତି ନିମିତ୍ତ କର୍ମତତ୍ପର ହୁଅନ୍ତି । ଉଦରପୂର୍ତ୍ତି ନିମିତ୍ତ ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ କଳକୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଖାଦ୍ୟ ଆହରଣ କରନ୍ତି ।

ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ :

Question ୧।
ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କର ସହିତ ତୁଳନା,
କରି କର ନିଜ ମଧ୍ୟରେ କଳନା ।
Answer:
ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କର ………………………..ମଧ୍ୟରେ କଳନା।
ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କ ଭାଷାଗତ ସମୃଦ୍ଧିକୁ ଆମର ସ୍ଥିତାବସ୍ଥା ସହିତ ତୁଳନା କରିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ଯାହାର ମାତୃଭାଷା ଯେତେ ଦୁର୍ବଳ ସେ ସେତେ ଅଜ୍ଞାନ, ଅଧମ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ । ମାତୃଭାଷାକୁ ଉଚ୍ଚ କଲେ ଜଣେ ନିଜ ହୃଦୟରେ ଉଚ୍ଚ ଆଶା ପୋଷଣ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବ । ନିଜ ଭାଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ ନଥିଲେ କେହି ରାଜଦରବାରରେ, ଶାସନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଯୋଗ୍ୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପାରିବନାର୍ହିଁ।

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ଆମ ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କର ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପ୍ରତି ଆମକୁ ଦୃଷ୍ଟିନିବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ନିଜର ସମୃଦ୍ଧ ମାତୃଭାଷା ପାଇଁ ସେମାନେ ଅଧ୍ବକ ଶିକ୍ଷିତ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହୋଇ ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ନିଜ ମାତୃଭାଷାରେ ଉନ୍ନତ କାବ୍ୟକବିତା ରଚନା କରି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିପାରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଆମେ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରି ଆମ ଭାଷାଗତ ଶକ୍ତିସାମର୍ଥ୍ୟକୁ କଳନା କରିବାର ବେଳ ଆସିଛି । ଏଥୁରୁ ଆମର ଦୀନତା, ଆମର ହୀନମନ୍ୟତା ସ୍ପଷ୍ଟ ବାରିହୋଇଯିବ । ସୁତରାଂ ନିଜ ମାତୃଭାଷାର ପ୍ରଶଂସା କରିବାରେ ଲଜ୍ଜାବୋଧ ନକରି ଏହାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆମର ଧନ, ଧ୍ୟାନ, ମନ ଅର୍ପଣ କରିବା ବିଧେୟ ।

Question ୨ ।
ଶୁଭ କର୍ମପଥେ ହୁଅ ଅଗ୍ରସର,
ଚକ୍ଷୁ ମଳିବାକୁ ନାହିଁ ଅବସର ।
Answer:
ଶୁଭ କର୍ମପଥେ …………………………. ନାହିଁ ଅବସରା
ଉପର୍ୟ୍ୟକ୍ତ କବିତାଂଶଟି ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ କବି ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ କର୍ମପ୍ରବଣ ହେବା ଶୁଭଙ୍କର ଅଟେ ବୋଲି ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ମଣିଷର ଶୁଭାଶୁଭ ନିଜର କର୍ମ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । କର୍ମହିଁ ଆମ ପ୍ରଗତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର । ମାତୃଭାଷାକୁ ଉଚ୍ଚ ଓ ସମୃଦ୍ଧ କରିବାଦ୍ୱାରା ଆମର ମଙ୍ଗଳ ହେବ । ଏହି ସତ୍ଵକର୍ମ ବଳରେ ଦେଶବାସୀ ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିପାରିବେ । ନିଜ ମାତୃଭାଷା ଏହି କର୍ମ ପାଇଁ ଉନ୍ନତ, ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇଉଠିବ । ଆମେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଉଠିଲେ ନବୀନ ଆଲୋକରେ ଆମ କର୍ମପ୍ରବଣତା ଉଦ୍ଭାସିତ ହୋଇଉଠିବା

ନିଜ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷା ପାଇଁ କର୍ମ କରିବା ଶୁଭକର୍ମ ଅଟେ । ଆମେ ନିଜର ଧନ, ଧାନ, ମନ ଏହାରି ପାଇଁ ଅର୍ପଣ କଲେ ଆମ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ବଦନ ଉଦୀପ୍ତ ହୋଇଉଠିବ । ସୁପ୍ତ ମନୋଭାବ ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ ଆମେ ଲୋକହସା ହେବା । ନୀରବରେ ଆଖୁମଳି ଲୁହ ଝରେଇବାର ଅବକାଶ ଆଉ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ, ନିଜ ମାତୃଭାଷାର ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ କର୍ମପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେଲେ ଆମର ମଙ୍ଗଳବିଧାନ ହେବ ଏବଂ ଜୀବନ ସଫଳ ହେବ ।

Question ୩ ।
ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ ।
ଯା ଭାଷା ଦୁର୍ବଳା ସେ ନିଶ୍ଚେ ଅଧମ,
କାହିଁ ହେବ ଆନେ ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ ।
Answer:
ଯା ଭାଷା ………………………….ପ୍ରତିଯୋଗେ କ୍ଷମ ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ପୁସ୍ତକର “ଉଦ୍‌ବୋଧନ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଗୃହୀତ। ଆଲୋଚିତ କବିତାଂଶରେ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଭାଷାରେ ଦୁର୍ବଳା ଥିବା ମନୁଷ୍ୟ କିପରି ନରାଧମ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଅକ୍ଷମ ବା ଅସମର୍ଥ, ତତ୍ ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

କବିଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ଜାତୀୟ ଚେତନା ଓ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରୀତି କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ମାତୃଭାଷାର ପ୍ରଗତି ନିମିତ୍ତ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ଜନସମାଜକୁ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ମତରେ ଜ୍ଞାନ ହେଉଛି କୌଶଳର ଜନକ। ଭାଷା ବ୍ୟତିରେକେ ଜ୍ଞାନର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଆସମ୍ଭବା ଭାଷାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶରେ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ଶ୍ରେଷ୍ଠତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ। ଯେଉଁ ମନୁଷ୍ୟର ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ସେ ନରାଧମ, ଏତାଦୃଶ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରତିଯୋଗିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ। କବିଙ୍କର ଏପରି ଚିନ୍ତାଧାରା ଯଥାର୍ଥରେ ଉଚ୍ଚ ଭାବାପନ୍ନ।

ବାର୍ଘ ତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question ୧।
ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ କବି ଯେଉଁ ସନ୍ଦେଶ ଓ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ରଙ୍ଗାଜୀବ ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଥିଲେ ବରପାଲିର ବରପୁତ୍ର । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ସ୍ରଷ୍ଟାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନର ଅଧିକାରୀ । ତାଙ୍କ ରଚନାସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ‘ତପସ୍ବିନୀ’, ‘ପ୍ରଣୟବଲ୍ଲରୀ’, ‘କୀଚକ ବଧ’, ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’, ‘ଉତ୍କଳ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ’, ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’, ‘କୃଷକ ସଙ୍ଗୀତ’ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଧାନ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାଟି ତାଙ୍କର ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏଠାରେ କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କ ପ୍ରଗତି ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି ।

ଗୋଟିଏ ଦେଶର ପ୍ରଗତି ସେ ଦେଶର ଦେଶବାସୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟପଦ୍ଧତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ବଳ ଥାଉ ଥାଉ ନିର୍ବଳର ଅଭିନୟ କଲେ, ସୁପ୍ତ ସିଂହ ପରି ଶୋଇରହିଲେ, କ୍ଷୁଦ୍ର ପିମ୍ପୁଡ଼ି ପରି କର୍ମତତ୍ପର ନ ହେଲେ ଏବଂ ମହୁମାଛି ପରି ସଞ୍ଚୟ ମନୋବୃତ୍ତି ପୋଷଣ ନ କଲେ କେହି କେବେ ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିପାରିବ ନାହିଁ । କଳକୌଶଳ ଜ୍ଞାନରେ ମହାବଳବାନ୍ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଆୟତ୍ତାଧୀନ କରି ଆମ କର୍ମରେ ଆମେ ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିପାରିବା ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଭାଷାଜ୍ଞାନର ଆବଶ୍ୟକତା ଅତି ଜରୁରୀ ଅଟେ । ଦୁର୍ବଳ ଭାଷା ନେଇ କେହି ବିଶ୍ଵରେ ରାଜପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ। ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ହେଲେ ଆମେ ଆମ ସମାଜରେ ଅଗ୍ରଣୀ ହୋଇପାରିବା । ନିଜର ମାତୃଭାଷାକୁ ଉଚ୍ଚ କଲେ ଆମେ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୋଇ ହୃଦୟରେ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିପାରିବା । କାରଣ-

“ଯା ଭାକ୍ଷା ଦୁର୍ବଳା କାର୍ଦିତା’ର ଜ୍ଞାନ?
କାହିଁ ତା’ର ରାଜଦୁଆରେ ସମ୍ମାନ ?’’

ଆମୋଦପ୍ରମୋଦର ପଲଙ୍କରେ ବିଳାସବ୍ୟସନର ସୁଖସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଶୟନ କଲେ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଦେଶବାସୀ କେବେ ପ୍ରଗତିପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ପ୍ରଗତି ହାସଲ ପାଇଁ ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତିବେଶୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଆମକୁ ସମକକ୍ଷ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଆମ ମନରୁ ହୀନମନ୍ୟତା ପରିହାର କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ରାଜାନୁଗ୍ରହ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ଆମର ଦକ୍ଷତା ଅଛି କି ନାହିଁ ତାକୁ ତଉଲିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ସେଇଥପାଇଁ ତ କବି ଆମକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି—

‘ଉଚ୍ଚ ପଦ ପାଇଁ ଡାକିଲେ ରାଜନ,
କେତେ ଜଣ ଅଛ ନାହିଁକି ଭାବନ?

ଆମ ଦୀନତାକୁ ଆମେ ଦୂରେଇ ଦେବା । ମାନ ଅପମାନକୁ ଗୁରୁତ୍ବ ସହକାରେ ବିଚାର ନକଲେ ଆମେ ପଶୁ ସହିତ ସମାନ ହୋଇଯିବା । ଜାଗ୍ରତ ହେଲେ, ଆମ ପ୍ରଗତିର ପୃଷ୍ଠା ଉନ୍ମୋଚିତ ହେବ । କେବଳ ଚକ୍ଷୁମଳି ବସିରହିଲେ ପ୍ରଗତି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ସଫଳ ଜୀବନ ପାଇଁ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷା ସମୃଦ୍ଧ ହେବା ଦରକାର । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ-

“ମାତୃଭୂମି ମାତୃଭାଷାର ବଦନ,
ଦାପ୍ତ କର ଦେଇ ଧନ ଧ୍ୟାନ ମନା”

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ପ୍ରଗତି ହାସଲ ନିମିତ୍ତ କବି କିପରି ସୁପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ତା’ର ସୂଚନା ମିଳେ ।

Question ୨ ।
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ପଢ଼ିବା, ବୁଝିବା ଓ ଉତ୍ତର ଲେଖୁବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଜ୍ଞାନ ତୁମକୁ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି ଲେଖ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ମୋର ମାତୃଭାଷା । ମୁଁ ମୋର ମାତୃଭାଷା ଓଡ଼ିଆରେ ହିଁ ପ୍ରଥମେ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ କରିଛି । ସେହି ଭାଷାରେ ଲେଖୁବା ଓ ପଢ଼ିବାରେ ମୋର କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ । ମୋ ପରିବାର ହେଉଛି ଏକ ଓଡ଼ିଆ ପରିବାର । ମୋର ବାପା, ମା’ ଓ ବଡ଼ ଭାଇଭଉଣୀମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରନ୍ତି । ସୁତରାଂ ମୁଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରି ମୋର ମନର ଭାବକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ଅଧୂକ ସହଜ ମନେକରେ ।

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ବ୍ୟତୀତ ମୁଁ ଗଣିତ, ବିଜ୍ଞାନ, ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ଆଦି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟସବୁକୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପଢୁଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପଡୁଥିବା ଗଣିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ତାହାର ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ଅଙ୍କର ସମନ୍ଵୟରେ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ, ସେହି ପ୍ରଶ୍ନ ମୋତେ ବେଶ୍ ସହଜ ଲାଗେ । ସେସବୁ ପ୍ରଶ୍ନକୁ ମୁଁ ଠିକ୍ ରୂପେ ବୁଝିପାରେ । ତାହାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଧାରାରେ ସମାଧାନ କରିପାରେ । ଏପରିକି ମିଶାଣ, ଫେଡ଼ାଣ, ହରଣ, ଗୁଣନ ସବୁକିଛି ଓଡ଼ିଆ ଅଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସହଜରେ କରିପାରେ ।

ସେହିପରି ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଧ୍ୟାୟକୁ ମୁଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପଢ଼ୁଥ‌ିବାରୁ ସେସବୁ ମୋତେ ସହଜ ଲାଗେ । ଜୀବବିଜ୍ଞାନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ ସବୁକିଛି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପଢୁଥ‌ିବାରୁ ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା ଖାତାରେ ଉତ୍ତର ଲେଖିବାପାଇଁ ସୁବିଧା ହୁଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଇତିହାସ ଓ ଭୂଗୋଳକୁ ମୁଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପଢ଼ୁଥ‌ିବାରୁ ସେସବୁକୁ ଠିକ୍‌ଭାବେ ବୁଝିପାରେ । ସେହି ବିଷୟରେ ପଡ଼ୁଥ‌ିବା ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରକୁ ସହଜରେ ଲେଖିପାରେ ।

ମୁଁ ଯଦି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପାଠ ନପଢ଼ି ଇଂରାଜୀ ବା ଅନ୍ୟ କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ପାଠ ପଢ଼ିଥା’ନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ସେହି ଭାଷାରେ ସ୍ଵଳ୍ପ ଜ୍ଞାନ ଯୋଗୁଁ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ସଠିକ୍‌ଭାବେ ଦେଇପାରି ନଥା’ନ୍ତି । କାରଣ ତାହା ମୋର ମାତୃଭାଷା ହୋଇ ନ ଥ‌ିବାରୁ ସେଥୁରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭଦ୍ବାରା ମୋର କୌଣସି ଉପକାର ହୋଇ ନଥା’ନ୍ତା କିମ୍ବା ପାଠପଢ଼ାରେ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ନଥା’ନ୍ତା । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପଢ଼ିବାଦ୍ଵାରା ମୋର ଶବ୍ଦଜ୍ଞାନ, ବ୍ୟାକରଣଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି ହୋଇଛି । ପାଠକୁ ମୁଁ ଆଗ୍ରହ ସହିତ ଅନୁଭବ କରି, ବୁଝି ଅଭ୍ୟାସ କରୁଛି । ଏସବୁ କେବଳ ମୋର ମାତୃଭାଷା ଓଡ଼ିଆ ପାଇଁ ସମ୍ଭବ ହେଉଛି । ପୁନଶ୍ଚ ମାତୃଭାଷାରେ ବ୍ୟାକରଣ ପାଠ ବୁଝିଲା ପରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାଷାର ବ୍ୟାକରଣ ପାଠ ବୁଝିବା ମୋତେ ସହଜ ହେଉଛି ।

Question ୩ ।
ତୁମର କେଉଁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ଦିଗରେ ସହାୟକ ହେବ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସହପାଠୀମାନଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରି ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନେଇ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟଯୋଜନା ଫର୍ଦ୍ଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ଦେଶର ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ତଥା ବିଶିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ମାନେ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଛନ୍ତି । ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମଧ୍ୟ ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ। ଡକ୍ଟର ଜୀବରାମ ମେହେଟ୍ଟା ଡାକ୍ତରୀ ପାଠକୁ ଏବଂ ଡକ୍ଟର ସତ୍ୟେନ୍ ବୋଷ ବିଜ୍ଞାନ ପାଠକୁ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଅବଶ୍ୟ ଏଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ନେଲେ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ଅସୁବିଧା ହୋଇପାରେ, ମାତ୍ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ମାତୃଭାଷାରେ ସେହିସବୁ ବିଷୟରେ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶନ, ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ପାଠଦାନରେ ଆଗ୍ରହ ରହିଲେ, ଯେ କୌଣସି ପାଠକୁ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଇପାରେ । ଯଦି ସେଥ‌ିରେ

ଅସୁବିଧା ହୁଏ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ତାଲିମ୍ ଦେଲେ କ୍ରମଶଃ ସେହି ଅସୁବିଧା ସୁଧୁରିଯିବ । କୋଠାରୀ କମିଶନ ମଧ୍ୟ ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସପକ୍ଷରେ ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସୁତରାଂ ସମସ୍ତେ ପ୍ରଥମେ ନିଜ ମାତୃଭାଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୁଝିବା ଉଚିତ । ତା’ ନକରି ଯଦି ଗୋଡ଼ାଣିଆ ମନୋଭାବ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରି କେବଳ ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ବା ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛାକରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ନିଜର ସ୍ଵାଭିମାନ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେବ । ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ

ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ :

ପ୍ରଥମେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାତୃଭାଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଭଳି ନହେଲେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିବେ ନାହିଁ । ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଆଲୋଚନାଚକ୍ର ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବା ଉଚିତ । ଏପରି କି ମାତୃଭାଷାରେ ସୃଜନଶାଳ ଲେଖା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ବିଧେୟ। ସଭାସମିତିରେ ଭାଷଣ ମାତୃଭାଷାରେ ଦେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବକ୍ତାର ବକ୍ତବ୍ୟ ବା ଅଭିଭାଷଣକୁ ସମସ୍ତେ ଠିକ୍ ରୂପେ ବୁଝିପାରିବେ । ଓଡ଼ିଆ ଘରର ବିବାହ, ବ୍ରତ ଆଦି ନିମନ୍ତ୍ରଣପତ୍ର ମାତୃଭାଷାରେ ଛାପିବା ଦରକାର । ମାତୃଭାଷାରେ ନଛାପି ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ନିମନ୍ତ୍ରଣପତ୍ର ଛାପିବାଦ୍ୱାରା ହୀନମନ୍ୟତା ପ୍ରକାଶ ପାଏ ବୋଲି ମନେକରିବା ଉଚିତ ।

ସବୁବେଳେ ଆମର ସମ୍ଭାଷଣ ମାତୃଭାଷାରେ ହେବା ବାଞ୍ଚନାୟ । ମାତୃଭାଷାରେ ନିଜ ନିଜ ଭିତରେ ସ୍ୱାଗତ ସମ୍ଭାଷଣଦ୍ଵାରା ମନ ଭିତରେ ଆନ୍ତରିକତା ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ସମ୍ଭାଷଣ କେବଳ ଦେଖାଣିଆ ଭଳି ମନେ ହୋଇଥାଏ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପତ୍ରପତ୍ରିକାକୁ ନିଜର ବୋଲି ଭାବିବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶିତ ପୁସ୍ତକ, ପତ୍ରପତ୍ରିକାକୁ କ୍ରୟ କରି ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାର ମାନସିକତା ରଖୁବା ଦରକାର ।

ଆମ ମାତୃଭାଷାରେ ଯଦି କିଛି ଭୁଲ ଥାଏ କିମ୍ବା କିଛି ବିଶେଷତ୍ଵ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଗବେଷଣା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା ବିଧେୟ । ଠିକ୍ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇ ପାରୁନାହିଁ । ତେଣୁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟ କରିବା ବାଞ୍ଚନାୟା ଜାତି ବଞ୍ଚେ ଭାଷାକୁ ନେଇ । ଗୋଟିଏ ଜାତିର ଭାଷା ତା’ର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସମ୍ପଦ । ଭାଷାକୁ ନେଇ ଜାତି ଗର୍ବ କରେ । ଭାଷାହିଁ ତା’ ଜାତି ପ୍ରଗତିର ଦ୍ୟୋତକ । ମାତୃଭାଷା ହିଁ ଜାତି ମନରେ ଭରିଦିଏ ସ୍ବାଭିମାନ । ସୁତରାଂ ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତିରେ ଯେ ଜାତିର ଉନ୍ନତି ଏହା ସମସ୍ତେ ବୁଝିବା ଉଚିତ ।

କବି ପରିଚୟ :

ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ – ସମାଜରେ ସ୍ୱଭାବ କବି ରୂପେ ଚିରପୂଜିତ ରଙ୍ଗାଜାବ ଗଇଂ।ଧର ମେହେର ସମ୍ବଲପୁରସ୍ଥ ବରପାଲିରେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ । ଉତ୍କଳର ନୈସର୍ଗିକ ରୂପ ମାଧୁରୀରେ ସେ ମୁଗ୍‌ଧ ବିଭୋର ହୋଇ ଅଜସ୍ର ମଧୁସ୍ରାବୀ ସୃଷ୍ଟିସମୂହ ସର୍ଜନା କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାର ନଦ-ନଦୀ, ବନ-ଗିରି, କାନନ-କାନ୍ତାର ତାଙ୍କ ଅମୃତ-ହସ୍ତର ଲେଖନୀ ସ୍ପର୍ଶରେ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଓ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ଦରିଦ୍ର ତନ୍ତୁବାୟ ପରିବାରରେ ସମ୍ଭୂତ ହୋଇ ସ୍ଵଳ୍ପ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ବି ତାଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟି ଅନନ୍ୟ ଓ ଅସାଧାରଣ ଥିଲା । ପିତା ଚୈତନ୍ୟ ମେହେରଙ୍କ କୌଳିକ ବୃତ୍ତିକୁ ସେ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ । ସ୍ଵକୀୟ ସାଧନା ଓ ଏକାଗ୍ରତା ବଳରେ କବି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ଯୁଗନ୍ଧର ସ୍ରଷ୍ଟାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମାସାନ ହେ।ଇପାରିଥ୍ ଲୋ ପ୍ରକୃତିପ୍ରାଣତା ଓ ଦେଶପ୍ରାତିରେ ତାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିସମୂହ ଚିରଜାକ୍ଵ ଲ୍ୟମାନା

କବି ଓ କବିତା :

ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ କାବ୍ୟ-ପ୍ରକୃତି ମାନବୀୟ । ତାଙ୍କର କାଳଜୟୀ କାବ୍ୟକବିତା ଉତ୍କଳର ବାଣୀ -ଭଣ୍ଡାରକୁ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିଅଛି । ତାଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ତପସ୍ବିନୀ’, ‘ପ୍ରଣୟବଲ୍ଲରୀ’, ‘କୀଚକ ବଧ’, ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’, ‘ଉତ୍କଳଲକ୍ଷ୍ମୀ’, ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’, ‘କୃଷକ ସଙ୍ଗୀତ’ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଧାନ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଉଦ୍‌ବୋଧନ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ ପୁସ୍ତକର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଠାରେ ଦେଶ ଓ ଦଶ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କବି ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଅନେକ ଅମୂଲ୍ୟ ସଦୁପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତ୍ରି

କବିତାର ସାରକଥା:

(୧) ଶକ୍ତିବାନ୍ କେବେ ନୂନ ହୋଇ ବସେନାହିଁ : ନବୋଦିତ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରକ୍ତିମ ଆଭାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପର୍ଶରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ହୁଏ କମଳ କଳିକା । ପ୍ରଭାତର ଶୁଭାଗମନରେ ପକ୍ଷୀଦଳ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠନ୍ତି । ଆହାର ବିହାର ପାଇଁ ବସା ଛାଡ଼ନ୍ତି । ନୀଳାକାଶ ତଳେ ଦୂରଦୂରାନ୍ତକୁ ଉଡ଼ିଯାଆନ୍ତି । ମଧୁ ସଞ୍ଚୟ ଆଶାରେ ଆଳସ୍ୟ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଧୁମକ୍ଷିକା ଅଗମ୍ୟ ବନପର୍ବତରେ ବିଚରଣ କରେ । ଏହିପରିଭାବେ ଶୁଭ ସକାଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚଳମାନ ଓ ବଳବାନ୍ ପ୍ରାଣୀ ଆଳସ୍ୟ ପରିତ୍ୟାଗ କରି କର୍ମକ୍ଷମ ହୋଇଉଠନ୍ତି । କେହି ମୌନ ହୋଇ ନୀରବତା ଅବଲମ୍ବନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କେହି ବଳ ଥାଉ ଥାଉ
ନିଜକୁ ନ୍ୟୁନ କରିଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

(୨) କଳକୌଶଳରେ କର୍ମ କଲେ କେହି ଉପବାସ ରହେନାହିଁ : ଦୁନିଆର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବଳଶାଳୀ ଜୀବ ନିଜ ନିଜର ଉଦରପୂର୍ତ୍ତି ନିମିତ୍ତ କର୍ମତତ୍ପର ହୁଅନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ କଳକୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଖାଦ୍ୟ ଆହରଣ କରନ୍ତି । ଅମିତ ବଳଶାଳୀ ବନପତି ସିଂହ ଜାଗ୍ରତ ନ ହେଲେ ତା’ ମୁଖକୁ ସ୍ୱତଃ ଆହାର ଆସିଯାଏ ନାହିଁ । ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଅନବରତ ଶ୍ରମକରି ତା’ର ଖାଦ୍ୟଭଣ୍ଡାରକୁ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ସାଇତି ରଖେ । ବୃକ୍ଷମୂଳରେ ପାଟି ଖୋଲି ଶ୍ରମବିମୁଖ ହୋଇ କେବଳ ଶୋଇ ରହିଲେ ବୃକ୍ଷଚ୍ୟୁତ ଫଳ ସ୍ଵତଃ ଆମର ପାଟିକୁ ଆସିଯାଇ ଆମର ଭୋକ ମେଣ୍ଟାଏ ନାହିଁ । ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ମଣିଷ ନିଜ ବୁଦ୍ଧି କୌଶଳ ବଳରେ ଗଜ, ସିଂହ ଓ ବ୍ୟାଘ୍ର ପରି ବଳବାନ୍‌ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ରଖ୍ଯାରିଥାଏ ।

(୩) ଦୁର୍ବଳ ଭାଷା ନେଇ କେହି ବିଶ୍ଵରେ ରାଜପଣ କରେନାହିଁ : ଜ୍ଞାନୀମାନେହିଁ କୌଶଳୀ । ଯଥେଷ୍ଟ ଭାଷାଜ୍ଞାନ ନ ଥୁଲେ କେହି ଜ୍ଞାନୀଗୁଣୀ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ବଳଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ମୂକ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସେ କେବେ ବିଶ୍ବରେ ରାଜପଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ସେଇଥପାଇଁ ତ ଭାଷାବିହୀନ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମୂକ ଜୀବଗଣ ଆଜି ଭାଷା-ଅଭିଜ୍ଞ ମାନବ ନିକଟରେ ପଦାନତ ହୋଇ ଗର୍ଡରହିଛନ୍ତି। ଯେଉଁମାନଙ୍କ ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ସେମାନେ ଅଧମ ପଦବାଚ୍ୟ । ସେମାନେ ଭାଷା –

ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରି ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ ସମାଜରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥ‌ିବା ଉଚ୍ଚଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ହୀନ, ହେୟ ଓ ନୀଚ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବେ । ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ମାନ ଆପମାନ କ’ଣ ଜାଣିପାରେ ନାହିଁ, ସେ ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ଜ୍ଞାନହୀନ ପଶୁ ସହିତ ସମାନ । ଯାହାର ଭାଷା ଦୁର୍ବଳ ସେ କେବେ ଜ୍ଞାନୀ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ଏବଂ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପରି ରାଜଦରବାରରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

(୪) ସମୃଦ୍ଧ ମାତୃଭାଷାହିଁ ମାତୃଭୂମିର ନରନାରୀଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚାସୀନ କରେ ; ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ହେବାକୁ ହେଲେ ନିଜ ମାତୃଭାଷାକୁ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଉଚ୍ଚ ଓ ଉନ୍ନତ କରିବାକୁ ହେବ । ନିଜ ହୃଦୟରେ ସର୍ବଦା ଉଚ୍ଚ ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିବାକୁ ହେବ । ଆମୋଦପ୍ରମୋଦର ପଲଙ୍କରେ ବିଳାସବ୍ୟସନର ସୁଖସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଶୟନ କଲେ ହୃଦୟର ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷ କେବେ ପୂରଣ ହେବନାହିଁ । ଆମ ରାଜ୍ୟ ସେହିପରି ଅନୁନ୍ନତ ଅବସ୍ଥାରେ ପଡ଼ିରହିବ । ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟର କ୍ରମୋନ୍ନତ ପ୍ରତିବେଶୀମାନେ ଆମକୁ ହୀନହେୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବେ । ଆମର ପ୍ରଗତି ବିନା, ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ବିନା ଆମେ କେବେ ରାଜାନୁଗ୍ରହ ଲାଭ କରିପାରିବା ନାହିଁ ଆମ ପ୍ରତିବେଶୀଙ୍କ ସହିତ ଆମେ କେବେ ତୁଳନୀୟ ହୋଇପାରିବା ନାହିଁ । ଏଥୁରୁ ଆମର ଦୀନତା, ନୂନତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହେବ ।

(୫) ମାତୃଭାଷାର ଉନ୍ନତି ଉପରେ ଜୀବନର ସଫଳତା ନିର୍ଭର କରେ : ଆମ ମାତୃଭାଷାକୁ ହୀନ ବିବେଚନା କଲେ ଆମେ ସବୁଦିନ ହୀନମନ୍ୟ ହୋଇ ରହିଯିବା । ତେଣୁ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ହେବାକୁ ହେଲେ ଆମ ମାତୃଭାଷାରେ ରଚିତ ପୋଥୁପୁସ୍ତକର ପ୍ରଶଂସାରେ ଆମେ ଶତମୁଖ ହୋଇଉଠିବା । ଆମ ଭାଷାଗତ ସମୃଦ୍ଧିର ନବୀନ ଆଲୋକରେ ଆମେ ଆଲୋକିତ ହେବା । ସୁପ୍ତ ହୋଇ ଆମେ ଲୋକହସା ହେବାନାହିଁ । ଆମେ ଜାଗ୍ରତ ହେବା । ଆମ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଶୁଭ କର୍ମପଥରେ ଆମେ ଅଗ୍ରସର ହେବା । ଜାତିଗତ ଓ ଭାଷାଗତ ଚିନ୍ତାରେ ଆମ ମନରୁ ଆଳସ୍ୟ ଅପସରି ଯିବ । ଏହାର ସମୃଦ୍ଧି ନିମିତ୍ତ ଆମେ ଧନ-ଧାନ-ମନ ସବୁକିଛି ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେବା । ଏପରି ଏକ ଶୁଭକର୍ମ ପାଇଁ ବିଭୁକୃପା ଆମ ପାଇଁ ଶୁଭଙ୍କର ହେବ । ଆମର ଜୀବନପଥ ଶୁଭପ୍ରଦ ହେବ ଏବଂ ମାତୃଭାଷାର ଗୁଣଗାନରେ ଆମ ଜୀବନ ସଫଳ ହେବ ।

ସୂଚନା ଓ କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ :

• ଉଦବୋଧନ – ବର୍ତ୍ତମାନର ଦୁରବସ୍ଥାକୁ ଦେଖୁ ଚାର୍ହିରେ ଉନ୍ନତି ଆଶିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ଜାଗରଣ ଆଣିବା ନିମନ୍ତେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପରାମର୍ଶ ।
• ରବି କରେ – ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କିରଣରେ ।
• କମଳ – ପଦ୍ମା
• ଭତ୍ ଫୁଲ୍ଲେ – ଆନନ୍ଦରେ ।
• ଆକାର – ଖାଦ୍ୟ ।
• ବିହାର – ବିଚରଣ, ଚୁଲିବା
• ବିହଙ୍ଗମଦଳ – ପକ୍ଷୀଦଳା (ଏମାନେ ବିହାୟସ ଅର୍ଥାତ୍ ଆକାଶରେ ଗମନ କରି ପାରୁଥିବା ହେତୁ ଏମାନଙ୍କୁ ବିହଙ୍ଗମ କୁହାଯାଏ।)
• ଲାଳସେ – ଲୋଭରେ | ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ।
• ବିଲେସ – ବୁଲେ| / ବିହାର କରେ ।
• ନିଉନ (ନୂନ) – ଛୋଟ ।
• ସଭନ – ନୀରବ ।
• ସୁପ୍ତ – ଶୋଇଥ‌ିବା ।
• ପିପାଲିକା – ପିମ୍ପୁଡ଼ି ।
• ବୃକ୍ଷଗ୍ୟୁତ – ଗଛରୁ ପଡ଼ିବା ।
• କବଳେ – ପାଟିରେ ମୁଖଗହ୍ଵରରେ ।
• ଗଜ – ହାତୀ ।
• ପ୍ରକାଶି – ପ୍ରକାଶ କରି ।

କେତୋଟି ନୂତନ ଶବ୍ଦ ଓ ତା’ର ଅର୍ଥ:

• ତେଜି – ତ୍ୟାଗ କରିା
• ଅଧମ – ନାଚ / ହାନ
• ଭାଜନ – ଯୋଗ୍ୟ।
• ପ୍ରତିଯୋଗେ – ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ।
• କ୍ଷମ – ସମାନ।
• ଉଚ୍ଚଭାଷା – ଉଚ୍ଚଭା କହେ ଯେ (ଉପପଦ ତତ୍ପୁରୁଷ ସମାସ)।
• ନାଚ – ଛୋଟା
• ଅପ୍ରଶା – ଆଗୁଆ ।
• ରାଜକୁଆରେ – ରାଜଦରବାରରେ / ସରକାରା ଦପ୍ତରରେ।
• ପିଲାସ – ସୁଖା
• ପ୍ରତିବେଶୀ – ପଡ଼େ।ଶା ।
• ଶ୍ରେଣୀ – ସୋପାନା
• ନବାନ – ନୂଆା
• ଅଗ୍ରସର – ଆଗୁଥା
• ଦାସ୍ତ – ଉଢୃଳା
• ଧ୍ୟାନ – ଦୃଷ୍ଟି।
• ଆମୋଦ – କ୍ରାଡ଼ା କୌତୁକ / ମଚ୍ଚା / ଆନନ୍ଦା
• ବିଭୁ – ଈଶ୍ଵରା
• କଳନା – କଳନା କରିବା
• ଅବସର – ଛୁଟି।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Notes Algebra Chapter 2 ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 8 Maths Notes Algebra Chapter 2 ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା

→ ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction):
→ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ବା ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା (Natural Numbers) :
(i) ଆମ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ ଓ ଜୀବିକାରେ ପ୍ରଥମେ ଯେଉଁ ସଂଖ୍ୟାସମୂହ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ବା ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା କହନ୍ତି ।
(ii) ଏହି ସଂଖ୍ୟାସମୂହକୁ N ସେଟ୍‌ଦ୍ୱାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ ।
N = {1,2,3,4,5,6, …}

→ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ସ୍ବାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା (Extended Natural Numbers) :
(i) ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ ସହ 0 କୁ ନେଇ ଗଠିତ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍‌କୁ ସଂପ୍ରସାରିତ ସ୍ବାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ କହନ୍ତି ।
(ii) ଏହି ସଂଖ୍ୟାସମୂହକୁ ସାମଗ୍ରୀକ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ (Whole number set) N* ବା W (Extended natural number set) ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ ।
N* = {0, 1, 2, 3, 4 …}

→ ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା (Integers) :
(i) 0 ଏକମାତ୍ର ସଂଖ୍ୟା, ଯାହା ଧନାତ୍ମକ ନୁହେଁ କି ଋଣାତ୍ମକ ନୁହେଁ ।

(ii) ଧନାତ୍ମକ ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା, ଶୂନ ଓ ଋଣାତ୍ମକ ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା ସମୂହକୁ Z ସେଟ୍‌ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
Z = {… -5, -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, …}

• Z ସେଟ୍ ଏକ ଅସୀମ ସେଟ୍ । N ସେଟ୍ Z ସେଟ୍‌ ଏକ ଉପସେଟ୍‌ ।

(iii) ଅଣ ଧନାତ୍ମକ ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା (Non-positive Integers) ସେଟ୍ = {… – 5, – 4, – 3, -2, -1, 0}
ଏବଂ ଅଣ ଋଣାତ୍ମକ ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା (Non-Negative Integers) ବା ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ସ୍ବାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା 696= {0, 1, 2, 3, …} ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍‌ର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଉପସେଟ୍ ।
N ⊂ N* ⊂ Z

→ ସଂଖ୍ୟାରେଖା (Number line) :
ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରେ ।

(i) ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ଯେ କୌଣସି ଏକ ବିନ୍ଦୁକୁ O ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଉ ।
(ii) O ବିନ୍ଦୁର ଡାହାଣକୁ A, B, C, D …….. ବିନ୍ଦୁମାନ ଚିହ୍ନଟ କର, ଯାହା ଧନାତ୍ମକ ସଂଖ୍ୟା 1, 2, 3, 4 ………. ମାନଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ହେବ ।
(iii) O ବିନ୍ଦୁର ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ A’, B’, C’, D’ ବିନ୍ଦୁମାନ ଚିହ୍ନଟ କର, ଯାହା ଋଣାତ୍ମକ ସଂଖ୍ୟା -1, -2, -3, -4 ….. ମାନଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ହେବ ।
(iv) ଏହି ପ୍ରକାରରେ Z ସେଟ୍‌ର ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପାଇଁ ବିନ୍ଦୁମାନ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରିବ । ଉକ୍ତ ସରଳରେଖାକୁ ସଂଖ୍ୟାରେଖା (Number line) କୁହାଯାଏ । ଉକ୍ତ ସଂଖ୍ୟାରେଖାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା ସୂଚକ ରେଖାଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

ସଂଖ୍ୟାରେଖାର ଧର୍ମ :

• ସଂଖ୍ୟାରେଖାରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁଟି ଡାହାଣରେ ଅବସ୍ଥିତ ତାର ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟାଟି ଅନ୍ୟ ବିନ୍ଦୁର ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ ବଡ଼ ।
• ସଂଖ୍ୟାରେଖାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉପାଦାନ, ରେଖାଚିତ୍ରର ଏହାର ବାମକୁ ଥ‌ିବା ଉପାଦାନ ଅପେକ୍ଷା ବଡ଼ ।

→ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା (Rational Number) :
(i) ଯଦି p ଓ q ଦୁଇଟି ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା ଓ q ≠ 0; ତେବେ p ÷ q ବା \(\frac{p}{q}\) କୁ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା କହନ୍ତି ।
(ii) ସମସ୍ତ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାର ସେଟ୍‌କୁ Q ସଙ୍କେତଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
(iii) Q ଏକ ଅସୀମ ସେଟ୍ ଏବଂ N ⊂ Z ⊂ Q ।
(iv) 0 ମଧ୍ଯ ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ।

• \(\frac{p}{q}\)ରେ q = 0 ହେଲେ, \(\frac{p}{q}\)

→ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାର ଧର୍ମ (Properties of Rational numbers) :
ସଂବୃତ୍ତି ନିୟମ (Closure Law):
ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା (Natural Numbers) ଏବଂ ସଂପ୍ରସାରିତ ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା (Extended Natural Numbers):

ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା (Integers) :

(iii) ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା (Rational Numbers) :
(a) ଯୋଗକ୍ରିୟା :
ମନେକର \(\frac{2}{5}\) ∈ Q ଓ \(\frac{3}{7}\) ∈ Q
\(\frac{2}{5}+\frac{3}{7}=\frac{2 \times 7+5 \times 3}{5 \times 7}=\frac{14+15}{35}=\frac{29}{35}\) (∵ \(\frac{29}{35}\) ∈ Q)
a ∈ Q, b ∈ Q ⇒ a + b ∈ Q
ଅର୍ଥାତ୍ ଯୋଗକ୍ରିୟା ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍‌ରେ ଯୋଗକ୍ରିୟା ନିୟମ ପାଳନ କରେ ।

(b) ବିୟୋଗକ୍ରିୟା :
ମନେକର \(\frac{2}{3}\) ∈ Q ଓ \(\frac{3}{7}\) ∈ Q
ବର୍ତ୍ତମାନ \(\frac{2}{3}-\frac{4}{7}=\frac{2 \times 7-4 \times 3}{3 \times 7}=\frac{14-12}{21}=\frac{2}{21}\) ଏଠାରେ \(\frac{2}{21}\) ∈ Q
ସେହିପରି ମନେକର \(– \frac{2}{3}\) ∈ Q ଓ \(– \frac{1}{2}\) ∈ Q
\(\left(-\frac{2}{3}\right)-\left(-\frac{1}{2}\right)=-\frac{2}{3}+\frac{1}{2}=\frac{-2 \times 2+1 \times 3}{3 \times 2}=\frac{-4+3}{6}=-\frac{1}{6},-\frac{1}{6}\) ∈ Q
a ∈ Q, b ∈ Q ⇒ a – b ∈ Q
ଅର୍ଥାତ୍ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍‌ରେ ବିୟୋଗକ୍ରିୟା ସଂବୃତ୍ତି ନିୟମ ପାଳନ କରେ ।

(c) ଗୁଣନକ୍ରିୟା :
ମନେକର \(– \frac{7}{8}\) ∈ Q ଓ \(– \frac{5}{6}\) ∈ Q
∴ \(\left(-\frac{7}{8}\right) \times\left(-\frac{5}{6}\right)=\frac{+35}{48} \in \mathrm{Q}\)
ସେହିପରି \(\frac{4}{5}\) ∈ Q ଓ 0 ∈ Q ହେଲେ, \(\frac{4}{5}\) × 0 = 0 ∈ Q
ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାର ଗୁଣଫଳ ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ଅର୍ଥାତ୍ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍‌ରେ ଗୁଣନକ୍ରିୟା
a ∈ Q, b ∈ Q ⇒ a × b ∈ Q

(d) ଭାଗକ୍ରିୟା :
ମନେକର \(– \frac{2}{3}\) ∈ Q ଓ \(\frac{4}{9}\) ∈ Q
∴ \(-\frac{2}{3} \div \frac{4}{9}=-\frac{2}{3} \times \frac{9}{4}=-\frac{3}{2} \in Q\)
ସେହିପରି \(-\frac{3}{8} \div-\frac{2}{9}=-\frac{3}{8} \times \frac{-9}{2}=\frac{27}{16}\) ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା

କିନ୍ତୁ \(– \frac{5}{7}\) ଓ 0 ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ, \(– \frac{5}{7}\) ÷ 0 ନିରର୍ଥକ ।

ଯେ କୌଣସି ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା a ପାଇଁ a ÷ 0 ନିରର୍ଥକ । ତେଣୁ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍‌ରେ ଭାଗକ୍ରିୟା ସଂବୃତ୍ତି ନିୟମ ପାଳନ କରେ ନାହିଁ । ଶୂନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଭାଗକ୍ରିୟା ସଂବୃତ୍ତି ନିୟମ ପାଳନ କରେ ।

ନିଜେ କର :
ଦତ୍ତ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସଂବୃତ୍ତି ନିୟମ ପାଳନ କରେ କି ନାହିଁ (ହଁ ନାହିଁ) ମାଧ୍ୟମରେ ଦତ୍ତ ସାରଣୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କର ।

ଡ –

→ କ୍ରମବିନିମୟୀ ନିୟମ (Commutative Law):
(i) ସ୍ବାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା :

(ii) ସଂପ୍ରସାରିତ ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା :

(iii) ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା :

(iv) ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା :
(a) ଯୋଗକ୍ରିୟା :
ମନେକର \(– \frac{1}{7}\) ଓ \(\frac{1}{5}\) ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ।
∴ \(-\frac{1}{7}+\frac{1}{5}=\frac{-5+7}{35}=\frac{2}{35}\)
\(\frac{1}{5}-\frac{1}{7}=\frac{7-5}{35}=\frac{2}{35}\) ତେଣୁ \(-\frac{1}{7}+\frac{1}{5}=\frac{1}{5}-\frac{1}{7}\)
ଅର୍ଥାତ୍ a ଓ b ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ a + b = b + a
ଅର୍ଥାତ୍ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୋଗକ୍ରିୟା କ୍ରମବିନିମୟୀ ।

(b) ବିୟୋଗକ୍ରିୟା :
\(\frac{2}{5}-\frac{4}{7}=\frac{14-20}{35}=\frac{-6}{35}, \frac{4}{7}-\frac{2}{5}=\frac{20-14}{35}=\frac{6}{35}\)
ଅର୍ଥାତ୍ \(\frac{2}{5}-\frac{4}{7} \neq \frac{4}{7}-\frac{2}{5}\)
a ଓ b ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ a – b ≠ b – a
ଅର୍ଥାତ୍ ବିୟୋଗକ୍ରିୟା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାକ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ନିୟମ ପାଳନ କରେ ନାହିଁ ।

(c) ଗୁଣନକ୍ରିୟା :
\(\left(-\frac{5}{7}\right) \times \frac{2}{3}=\frac{-10}{21},\left(\frac{2}{3}\right) \times\left(\frac{-5}{7}\right)=\frac{-10}{21}\) ଅର୍ଥାତ୍ \(\left(\frac{-5}{7}\right) \times \frac{2}{3}=\frac{2}{3} \times\left(-\frac{5}{7}\right)\)
ତେଣୁ ଗୁଣନକ୍ରିୟା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ନିୟମ ପାଳନ କରେ ।
ଅର୍ଥାତ୍‌ a ଓ b ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ a × b = b × a ବା ab = ba

(d) ଭାଗକ୍ରିୟା :
\(\left(-\frac{5}{4}\right) \div\left(-\frac{3}{7}\right)=-\frac{5}{4} \times\left(\frac{-7}{3}\right)=\frac{35}{12},\left(-\frac{3}{7}\right) \div\left(-\frac{5}{4}\right)=-\frac{3}{7} \times \frac{-4}{5}=\frac{12}{35}\)
ଅର୍ଥାତ୍ \(\left(-\frac{5}{4}\right) \div\left(-\frac{3}{7}\right) \neq\left(-\frac{3}{7}\right) \div\left(-\frac{5}{4}\right)\)
ଯେ କୌଣସି ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅଣଶୂନ୍ୟ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା a ଓ b ପାଇଁ a ÷ b ≠ b ÷ a
ଅର୍ଥାତ୍ ଭାଗକ୍ରିୟା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ନିୟମ ପାଳନ କରେ ନାହିଁ ।

ନିଜେ କର :
ଦତ୍ତ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କ୍ରମବିନିମୟୀ ନିୟମ ପାଳନ କରେ କି ନାହିଁ (ହଁ / ନାହିଁ) ମାଧ୍ୟମରେ ଦତ୍ତ ସାରଣୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

ତ୍ତ –

→ ସହଯୋଗୀ ନିୟମ (Associative Law) :

(i) ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା : ଗଣନ ସଂଖ୍ୟାରେ ପୂର୍ବ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢ଼ିଥ‌ିବା ସହଯୋଗୀ ନିୟମକୁ ମନେପକାଇବା ।

(ii) ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା : ପୂର୍ବ ସଂଖ୍ୟାରେ ସହଯୋଗ ନିୟମକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଦିଆଗଲା ।

(iii) ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା :
(a) ଯୋଗକ୍ରିୟା :

ତେଣୁ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ପାଇଁ ଯୋଗକ୍ରିୟା ସହଯୋଗୀ ଅର୍ଥାତ୍ a, b, c ∈ Q ହେଲେ a + (b + c) = (a + b) + c

(b) ବିୟୋଗକ୍ରିୟା :

ଅର୍ଥାତ୍ ବିୟୋଗ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାରେ ସହଯୋଗୀ ନିୟମ ପାଳନ କରେ ନାହିଁ ।

(c) ଗୁଣନକ୍ରିୟା :

ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁଣନକ୍ରିୟା ସହଯୋଗୀ । ଅର୍ଥାତ୍ a,b,c ∈ Q ପାଇଁ a × (b × c) = ( a × b) × c

(d) ଭାଗକ୍ରିୟା :

a ÷ (b ÷ c) + (a ÷ b) ÷ c ଅର୍ଥାତ୍ ଭାଗକ୍ରିୟା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାରେ ସହଯୋଗୀ ନିୟମ ପାଳନ କରେ ନାହିଁ ।

ନିଜେ କର :
ଦତ୍ତ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସହଯୋଗୀ ନିୟମ ପାଳନ କରେ କି ନାହିଁ (ହଁ / ନାହିଁ) ମାଧ୍ୟମରେ ଦତ୍ତ ସାରଣୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

ତ୍ତ –

→ ଶୂନର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ :
5 + 0 = 0 + 5 = 5, (-5) + 0 = 0 + (-5)= -5
\(\left(-\frac{3}{5}\right)+0=0+\left(-\frac{3}{5}\right)=-\frac{3}{5}\)
-a ଏକ ପୂର୍ଣସଂଖ୍ୟା ହେଲେ a + 0 = 0 + a = a
x ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ x + 0 = 0 + x = x

• ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ (Q ସେଟ୍‌ରେ) 0 (ଶୂନ)କୁ ଯୋଗାତ୍ମକ ଅଭେଦ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

→ ସଂଖ୍ୟା 1 ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ :
7 × 1 = 1 × 7 = 7, (-5) × 1 = 1 × (-5) = -5
\(\left(-\frac{3}{8}\right)×1=1×\left(-\frac{3}{8}\right)=-\frac{3}{8}\)
ଯେକୌଣସି ଗଣନସଂଖ୍ୟା, ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା ବା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାକୁ 1 ଦ୍ଵାରା ଗୁଣନ କଲେ ସେହି ସଂଖ୍ୟାଟି ମିଳିଥାଏ ।
ଅର୍ଥାତ୍ x ∈ Q ହେଲେ, 1 × x = x × 1 = x

• 1 କୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ (Q ସେଟ୍‌ରେ) ଗୁଣନାତ୍ମକ ଅଭେଦ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

→ ସଂଖ୍ୟାର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ (Additive Inverse of a Number) :
(-3) + 3 = 3+ (-3) = 0, (-4) + 4 = 4+ (-4) = 0
∴ a ଏକ ପୂର୍ଣସଂଖ୍ୟା ହେଲେ, a + (- a) = (- a) + a = 0 ହେବ ।
ଏଠାରେ a ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ -a ଓ a ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ + a ।
ସେହିପରି ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ, \(\left(\frac{a}{b}\right)+\left(\frac{-a}{b}\right)=\left(\frac{-a}{b}\right)+\frac{a}{b}=0\)
ଅର୍ଥାତ୍ \(\frac{a}{b}\) ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ –\(\frac{a}{b}\) ଓ –\(\frac{a}{b}\) ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ \(\frac{a}{b}\) ।
ଯେ କୌଣସି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା x ର ଯୋଗାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ -x ଅଟେ ।
ଅର୍ଥାତ୍ x + (-x) = (- x ) + x = 0

→ ବ୍ୟତ୍‌କ୍ରମ : (Reciprocal of a Number) :
\(\frac{5}{13}\) କୁ \(\frac{13}{5}\) ସହ ଗୁଣନକଲେ ଗୁଣଫଳ 1 ହେବ ।
ଏଠାରେ \(\frac{13}{5}\) ସଂଖ୍ୟାଟି \(\frac{5}{13}\) ସଂଖ୍ୟାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ (Inverse) । ସେହିପରି \(\frac{-2}{5}\)ର ବ୍ୟତ୍‌କ୍ରମ \(\frac{-5}{2}\) (ବା \(\frac{5}{-2}\)) ।
ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟାର ବ୍ୟକ୍ରମକୁ ତା’ର ଗୁଣନାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
\(\frac{a}{b}\)ର ଗୁଣନାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ \(\frac{c}{d}\) ହେଲେ, (b ≠ 0 ଓ d ≠ 0) \(\frac{a}{b} \times \frac{c}{d}=1\)
ଯଦି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା x ≠ 0 ହୁଏ; ତେବେ xର ଗୁଣନାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ \(\frac{1}{x}\) ଓ \(\frac{1}{x}\) ର ଗୁଣନାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ x ହେବ ।

• 0 ର ଗୁଣନାତ୍ମକ ବିଲୋମୀ ନାହିଁ ।

→ ବଣ୍ଟନ ନିୟମ (Distributive Law):

a, b, c ତିନୋଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ, a(b + c) = a × b + a × c । ଏହି ନିୟମକୁ ବଣ୍ଟନ ନିୟମ କହନ୍ତି ।

→ ବିଭିନ୍ନ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ ସମ୍ପର୍କ ।

N – ଗଣନ ବା ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ ।
N* – ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ସ୍ଵାଭାବିକ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍
Z – ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍
Q – ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ ହେଲେ

• N ⊂ N* ⊂ Z ⊂ Q

→ ସଂଖ୍ୟାରେଖାରେ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା :
ସଂଖ୍ୟାରେଖାର ଧନାତ୍ମକ ଦିଗରେ ଧନାତ୍ମକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଓ ରଣାମ୍କ ଦିଗରେ ରଣାମକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ବିନ୍ଦୁଭାବେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ – 1:
ସଂଖ୍ୟାରେଖାରେ \(\frac{2}{3}\) ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାଟିକୁ ସୂଚାଅ ।
ସମାଧାନ :
\(\frac{2}{3}\) ର ଅର୍ଥ 3 ସମାନ ଭାଗରୁ 2 ଭାଗ । 0 < \(\frac{2}{3}\) < 1
ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାରେଖାରେ ଧନାତ୍ମକ ଦିଗରେ 0 ଓ 1 ର ସୂଚକ ବିଦୁ୍ୟଦ୍ବୟ ଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ରେଖାଖଣ୍ଡ \(\overrightarrow{OA}\) ଉପରେ ସଂଖ୍ୟାଟିର ସୂଚକବିନ୍ଦୁଟି ଅବସ୍ଥିତ ।

\(\overrightarrow{OA}\) କୁ ସମାନ ତିନିଭାଗ କଲେ ଆମେ P, Q ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ ପାଇବା । \(\overline{\mathrm{OP}}\), \(\overline{\mathrm{PQ}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{QA}}\) ଯଥାକ୍ରମେ ପ୍ରଥମ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଓ ତୃତୀୟ ଭାଗ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଠQ ବିନ୍ଦୁଟି \(\frac{2}{3}\) ସଂଖ୍ୟାଟିର ସୂଚକ ବିନ୍ଦୁ ।

ଉଦାହରଣ – 2:
\(\frac{2}{3}\) ଓ \(\frac{3}{4}\) ମଧ୍ୟରେ କେଉଁଟି ବଡ଼ ।
ସମାଧାନ :
3 ଓ 4 ର ଲ.ସା.ଗୁ. = 12
\(\frac{2}{3}=\frac{2 \times 4}{3 \times 4}=\frac{8}{12}, \frac{3}{4}=\frac{3 \times 3}{4 \times 3}=\frac{9}{12}\)
9 > 8 ହେତୁ \(\frac{9}{12}\) > \(\frac{8}{12}\) ଅର୍ଥାତ୍ \(\frac{3}{4}\) > \(\frac{2}{3}\)

→ ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା :
(i) ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟକ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ରହିଛି ।
(ii) ସେହିପରି ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟକ ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା ରହିଛି । 4 ଓ 6 ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା 5 ଅଛି । ସେହିପରି 20 ଓ 30 ଦୁଇଟି ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଗଣନ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28 ଓ 2 । କିନ୍ତୁ 4 ଓ 5 ମଧ୍ୟରେ ଆଦୌ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ନାହିଁ ।
(iii)

• ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଅସଂଖ୍ୟ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ବିଦ୍ୟମାନ ।
• ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା ରହି ନ ପାରେ ମାତ୍ର ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ରହିବା ସୁନିଶ୍ଚିତ।

ଉଦାହରଣ – 3:
– 1 ଓ 0 ମଧ୍ୟରେ 5ଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖ ।
ସମାଧାନ :
-1 = \(\frac{-10}{10}\) ଓ 0 = \(\frac{10}{10}\)
\(\frac{-10}{10}\) ଓ \(\frac{10}{10}\) ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା
\(-\frac{9}{10},-\frac{8}{10}, \frac{-7}{10}, \frac{-6}{10}, \frac{-5}{10}, \frac{-4}{10}, \frac{-3}{10}, \frac{-2}{10}, \frac{-1}{10}\)
ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେ କୌଣସି 5 ଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ନେଇ ଉତ୍ତରଟି ଲେଖାଯାଇପାରେ
ଯଥା : \(\frac{-9}{10}<\frac{-8}{10}<\frac{-6}{10}<\frac{-4}{10}<\frac{-2}{10}\) ।

ଉଦାହରଣ – 4:
\(– \frac{1}{2}\) ଓ \(\frac{1}{2}\) ମଧ୍ୟରେ 12ଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ :
\(– \frac{1}{2}=- \frac{10}{20}\) ଓ \(\frac{1}{2}=\frac{10}{20}\)
ବର୍ତ୍ତମାନ \(\frac{-10}{20}\) ଓ \(\frac{10}{20}\) ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ
\(-\frac{9}{20},-\frac{8}{20}, \frac{-7}{20}, \frac{-6}{20}, \frac{-5}{20}, \frac{-4}{20}, \frac{-3}{20}, \frac{-2}{20}, \frac{-1}{20},0,\frac{1}{20}\) ……….. \(\frac{9}{20}\)
ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଯେ କୌଣସି 12 ଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାନେଇ ଉତ୍ତର ଲେଖାଯାଇପାରିବ ।

• a ଓ b ଦୁଇଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ, \(\frac{a+b}{2}\), a ଓ bର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା । a < b ହେଲେ, a < \(\frac{a+b}{2}\) < b ହେବ ।

ଉଦାହରଣ – 5:
\(\frac{1}{2}\) ଓ \(\frac{1}{3}\) ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ :
\(\frac{1}{2}\) ଓ \(\frac{1}{3}\) ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା = \(\frac{1}{2}\left(\frac{1}{2}+\frac{1}{3}\right)=\frac{1}{2} \times \frac{3+2}{6}=\frac{5}{12}\) ଅର୍ଥାତ୍ \(\frac{1}{2} > \frac{5}{2} > \frac{1}{3}\)

ଉଦାହରଣ – 6:
\(\frac{1}{3}\) ଓ \(\frac{1}{4}\) ମଧ୍ୟରେ ତିନୋଟି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥାପନ କର ।
ସମାଧାନ :

ହାରାହାରି ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗରେ ଆମେ ସଂଖ୍ୟା ରେଖାରେ ସୂଚିତ ଯେ କୌଣସି ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଅସଂଖ୍ୟ ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା ପାଇପାରିବା ।

→ ସଂଖ୍ୟା ଖେଳ (Playing With Numbers):
ଦଶମିକ ସଂଖ୍ୟା ପଦ୍ଧତିରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ହେଲା 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ଓ 9 ।
ଏ ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକଦ୍ଵାରା ସଂଖ୍ୟା ଗଠିତ ହୁଏ । ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନୀୟମାନ ଅନୁସାରେ ଲେଖାଯାଏ ।

→ ସଂଖ୍ୟାର ବିସ୍ତାରିତ ରୂପ (General Form of Numbers) :
67 = 6 × 10 + 7 ଏଠାରେ ରେ ସ୍ଥାନୀୟମାନ ଛଅଦଶ ଅର୍ଥାତ୍ 60 ଓ 7 ର ସ୍ଥାନୀୟମାନ 7 ଏକକ ବା, 7
ସେହିପରି 2563 କୁ ବିସ୍ତାରିତ ରୂପରେ ଲେଖୁଲେ ହେବ 2 × 1000 + 5 × 100 +6 × 10 + 3 × 1 ।

• ଏକ ଦୁଇଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାର ଦଶକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ a ଓ ଏକକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ b ହେଲେ, ସଂଖ୍ୟାଟିର ମାନ 10 × a + 1 × b = 10 a + b ।
• ଏକ ତିନି ଅଙ୍କବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାର ଶତକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ a, ଦଶକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ b ଓ ଏକକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ ଧ ହେଲେ, ସଂଖ୍ୟାଟିର ମାନ 100a + 10b + c ହେବ ।

ନିଜେ କର:
Question 1.
ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାପକ ରୂପ ଲେଖ ।
(i) 25
(ii) 73
(iii) 569
ଉ –
(i) 25ର ବ୍ୟାପକ ରୂପ = 10 × 2 + 1 × 5
(ii) 73ର ବ୍ୟାପକ ରୂପ = = 10 × 7 + 1 × 3
(iii) 569ର ବ୍ୟାପକ ରୂପ = 100 × 5 + 10 × 6 + 1 × 9

Question 2.
ନିମ୍ନରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସଂଖ୍ୟାର ବ୍ୟାପକ ରୂପ ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।
(i) 10 × 5 + 6
(ii) 100 × 7 + 10 × 1 + 8
(iii) 10p + 10q + r
ଉ –
(i) 10 × 5+ 6 = 56
(ii) 100 × 7 + 10 × 1 + 8 = 718
(iii) 10p + 10q + r = 10 (p + q) + r

→ ସଂଖ୍ୟାକୁ ନେଇ ଖେଳ (Game with Numbers) :
ଦୁଇ ଅଙ୍କବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାକୁ ନେଇ ଖେଳ :
ପ୍ରଥମ ଖେଳ :

ଶରତ	ସୁନିତା
(1) ଯେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଦୁଇଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଭାବ ।	ମନେକର ସଂଖ୍ୟାଟି (49)
(2) ଭାବିଥିବା ସଂଖ୍ୟାଟିର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ କର ।	ସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ କଲେ (94)
(3) ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାକୁ ପ୍ରଥମେ ନେଇଥିବା ସଂଖ୍ୟା ସହ ମିଶାଅ ।	ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟା ଓ ପୂର୍ବ ସଂଖ୍ୟାର ସମଷ୍ଟି (143)
(4) ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଯୋଗଫଳକୁ ‘11’ ଦ୍ବାରା ଭାଗ କରି ଭାଗଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।	ସମଷ୍ଟିକୁ ‘‘11’’ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ, ଭାଗଫଳ (13)
(5) ଦେଖୁ ‘11’’ ଦ୍ବାରା ଭାଗ କରିବା ଫଳରେ ଭାଗଶେଷ ନାହିଁ ।	ଭାଗଶେଷ (0) ଶୂନ ।

ସୁନିତା ପୁଣି ଶରତକୁ କହିଲା ଭାଇ ତୁମେ କିପରି ଜାଣିଲ ଯେ, ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାଗଶେଷ କିଛି ରହିବ ନାହିଁ ? ବର୍ତ୍ତମାନ ଆସ ଏ ଖେଳ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କୌଶଳଟି କ’ଣ ବୁଝିବା ।

→ ଖେଳରେ ବ୍ୟବହୃତ କୌଶଳର ବିଶ୍ଳେକ୍ଷଣ :
ମନେକର ସଂଖ୍ୟାଟି ab, ଯାହାର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 10a + b । ସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ କରିବା ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି ba ହେବ, ଯାହାର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 10b + a ହେବ ।
ସଂଖ୍ୟାଦ୍ବୟର ସୁନିତା = 10a + b + 10b + a
= 10a + a + 10b + b
= 11a + 11b
= 11′(a + b)
[ଯଦି a > b ହୋଇଥାଏ ଅନ୍ତରଫଳ 9(a – b) ହେବ ।

ବିଶ୍ଳେକ୍ଷଣ : (10a + b) – (10b + a) = 10a + b – 10b – a
= 10a – a + b – 10b = 9a – 9b = 9(a – b)]

ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ, ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସଦାସର୍ବଦା ‘‘9’’ ର ଗୁଣିତକ । ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତରଫଳକୁ ‘‘9” ଦ୍ବାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଶେଷ ରହିବ ନାହିଁ ।
ସଂଖ୍ୟାଦ୍ବୟର ଅନ୍ତରଫଳକୁ ‘‘9’’ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଫଳ, ଭାବିଥ୍ୟା ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସହ ସମାନ ହେବ ।
(i) a < b ହେଲେ b – a ଏବଂ (ii) a > b ହେଲେ, a – b ହେବ ।
ଦ୍ଵିତୀୟ ଖେଳରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେବ ଯେ, ଭୋଗ କରିବା ଦ୍ବାରା ଭାଗଫଳଟି ‘‘7’’ ଯାହା ଭାବିଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟା 29ର ଅଙ୍କଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସହ ସମାନ ।

ନିଜେ କର:
ପ୍ରଥମ ଖେଳକୁ ଅନୁସରଣ କରି ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାଗଶେଷ ଏବଂ ଭାଗଫଳ କେତେ ରହୁଛି ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
(i) 27
(ii) 39
(iii) 64
(iv) 78
ଉ –
ସଂଖ୍ୟାଟି = 27 ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟା = 72
ଯୋଗଫଳ = 27 + 72 = 99
99 ÷ 11 = ୨ (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସମଷ୍ଟି = 2 + 7 = 9

(ii) ସଂଖ୍ୟାଟି = 39, ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟା = 93
ଯୋଗଫଳ = 39 + 93 = 132, 132 ÷ 11 = 12 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସମଷ୍ଟି = 3 +9 = 12

(iii) ସଂଖ୍ୟାଟି = 64 । ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟା = 46
ଯୋଗଫଳ = 64 + 46 = 110, 110 ÷ 11 = 10 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସମଷ୍ଟି = 6 + 4 = 10

(iv) ସଂଖ୍ୟାଟି = 78 । ଅଙ୍କଦ୍ବୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟା = 87
ଯୋଗଫଳ = 78 + 87 = 165, 165 ÷ 11 = 15 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ବୟର ସମଷ୍ଟି = 7+ 8 = 15

ଦ୍ବିତୀୟ ଖେଳ :
ଶରତ ପୁଣି ସୁନିତାକୁ ଗୋଟିଏ ଦୁଇ ଅଙ୍କବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଭାବିବାକୁ କହି ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେବାକୁ ଲାଗିଲା ।

ଶରତ	ସୁନିତା
(1) ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଦୁଇଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଭାବ ।	ମନେକର ସଂଖ୍ୟାଟି (29)
(2) ଭାବିଥିବା ସଂଖ୍ୟାଟିର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ କର ।	ସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ କଲେ (92)
(3) ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାକୁ ପ୍ରଥମେ ନେଇ ଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟାଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସ୍ଥିର କର । ( ଅନ୍ତରଫଳ ଧନାତ୍ମକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।)	ସଂଖ୍ୟାଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତରଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କଲା (92 – 29 = 63)
(4) ଅନ୍ତରଫଳକୁ ‘‘9’’ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକର ।	ଅନ୍ତରଫଳକୁ ‘‘9’’ ଦ୍ବାରା ଭାଗ କଲେ ଭାଗଫଳ (7)
(5) ଦେଖୁବ ‘‘9”” ଦ୍ଵାରା ଭାଗ କରିବା ଫଳରେ ଭାଗଶେଷ ରହିବ ନାହିଁ ।	ଭାଗଶେଷ (0) ।

ସୁନିତା ପୁଣି ଶରତକୁ କହିଲା ଭାଇ ତୁମେ କିପରି ଜାଣିଲ ଯେ, ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାଗଶେଷ କିଛି ରହିବ ନାହିଁ ? ବର୍ତ୍ତମାନ ଆସ ଏ ଖେଳ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କୌଶଳଟି କ’ଣ ବୁଝିବା ।

ଖେଳରେ ବ୍ୟବହୃତ କୌଶଳର ବିଶ୍ଳେଷଣ :
ମନେକର ସଂଖ୍ୟାଟି ab ଯାହାର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 10a + b । ସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ କରିବା ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି ba ହେବ, ଯାହାର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 10 b + a ହେବ ।
= (10 b + a) (10a + b) (a < b) = 10 ba – 10 a- b = 10b – b + a – 10 a = 9b – 9a = 9 (b – a) [ଯଦି a > b ହୋଇଥାଏ ଅନ୍ତରଫଳ 9 (a – b) ହେବ ।
ବିଶ୍ଳେଷଣ :
(10a + b) – (10b + a) = 10a + b – 10b – a
= 10a – a + b – 10b = 9a – 9b = 9(a – b)]
ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ, ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସଦାସର୍ବଦା ‘‘9’’ର ଗୁଣିତକ । ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଅନ୍ତରଫଳକୁ ‘‘9’’ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଶେଷ ରହିବ ନାହିଁ ।
ଲକ୍ଷ୍ୟ କର :
ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଅନ୍ତରଫଳକୁ ‘9’’ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଫଳ, ଭାବିଥ୍ୟା ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସହ ସମାନ ହେବ ।
(i) a < b ହେଲେ, b – a ଏବଂ (ii) a > b ହେଲେ a – b ହେବ ।
ଦ୍ଵିତୀୟ ଖେଳରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେବ ଯେ, ଭାଗ କରିବା ଦ୍ବାରା ଭାଗଫଳଟି ‘7” ଯାହା ଭାବିଥିବା ସଂଖ୍ୟା 29 ର ଅଙ୍କଦ୍ବୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସହ ସମାନ ।

ନିଜେ କର:
(i) 17
(ii) 21
(iii) 96
(iv) 37
ଉ –
(i) ସଂଖ୍ୟାଟି = 17, ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 71
ବିୟୋଗଫଳ = 71 – 17 = 54, 54 ÷ 9 = 6 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ବୟର ବିୟୋଗଫଳ = 7 – 1 = 6

(ii) ସଂଖ୍ୟାଟି = 21, ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟଦ୍ୱାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 12
ବିୟୋଗଫଳ = 21 – 12 = 9, 9 ÷ 9 = 1 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ବୟର ବିୟୋଗଫଳ = 2 – 1 = 1.

(iii) ସଂଖ୍ୟାଟି = 96, ଅଙ୍କଦ୍ବୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 69
ବିୟୋଗଫଳ = 96 – 69 = 27, 27 ÷ 9 = 3 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳ = 9 – 6 = 3 (ଭାଗଫଳ)

(iv) ସଂଖ୍ୟାଟି = 37, ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ବିନିମୟ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 73
ବିୟୋଗଫଳ = 73 – 37 = 36, 36 ÷ 9 = 4 (ଭାଗଫଳ).
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳ = 7 – 3 = 4

ତିନି ଅଙ୍କବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାକୁ ନେଇ ଖେଳ :
ତୃତୀୟ ଖେଳ :
ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁନିତାର ପାଳି । ସୁନିତା, ଶରତକୁ ଗୋଟିଏ ତିନି ଅଙ୍କବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଭାବିବାକୁ କହିଲା ଏବଂ ପରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ କହିଲା ।

ଖେଳରେ ବ୍ୟବହୃତ କୌଶଳର ବିଶ୍ଳେଷଣ :
ମନେକର ସଂଖ୍ୟାଟି abc ଯାହାର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 100a + 10b + c (a > c) ସଂଖ୍ୟାଟିକୁ ଓଲଟା କ୍ରମରେ ଲେଖୁଲେ cba ହେବ ।
cba ବ୍ୟାପକ ରୂପ ହେଲା : 100c + 10b + a ହେବ ।
ବଡ଼ ସଂଖ୍ୟାରୁ ସାନ ସଂଖ୍ୟା ବିୟୋଗ କଲେ ପାଇବା :
(100a + 10b + c) – (100c + 10b + a)
= 100a + 10b + c – 100c – 10b – a
= 100a – a – 100c + c = 99a – 99c = 99 (a – c)
(ଯଦି c > a ହୋଇଥାଏ ତେବେ ବିୟୋଗଫଳ 99 (c – a) ହେବ)
ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ, ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳ ‘“99’’ ର ଏକ ଗୁଣିତକ । ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ୱୟର ବିୟୋଗଫଳକୁ ‘‘99’’ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଶେଷ ରହିଲା ନାହିଁ ।

ଲକ୍ଷ୍ୟ କର :
ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳକୁ ‘‘99’’ ଦ୍ୱାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଫଳ ଶତକ ଏବଂ ଏକକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ ଦ୍ବୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସହ ସମାନ ହେବ ।
ଉକ୍ତ ଖେଳରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେବ ଯେ, ଭାଗ କରିବା ଦ୍ଵାରା ଭାଗଫଳ ‘‘6” ଯାହା ଭାବିଥ୍‌ ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ‘‘349’’ର ଏକକ ଓ ଶତକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ଅନ୍ତରଫଳ ସହ ସମାନ ।

ନିଜେ କର :
ତୃତୀୟ ଖେଳକୁ ଅନୁସରଣ କରି ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାଗଶେଷ ଓ ଭାଗଫଳ କେତେ ରହୁଛି ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
(i) 132
(ii) 469
(iii) 543
(iv) 901 = 231
ଉ –
(i) ସଂଖ୍ୟାଟି = 132, ଓଲଟାଇ କ୍ରମରେ ଲେଖୁଲେ ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 231
ବିୟୋଗଫଳ = 231 – 132 = 99, 99 ÷ 99 = 1 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳ = 2 – 1 = 1

(ii) ସଂଖ୍ୟାଟି = 469, ଓଲଟାଇ କ୍ରମରେ ଲେଖୁଲେ ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 964
ବିୟୋଗଫଳ = 964 – 469 = 495, 495 ÷ 99 = 5 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳ = 9 – 4 = 5

(iii) ସଂଖ୍ୟାଟି = 543, ଓଲଟାଇ କ୍ରମରେ ଲେଖୁଲେ ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 345
ବିୟୋଗଫଳ = 543 – 345 = 198, 198 ÷ 99 = 2 (ଭାଗଫଳ)
ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳ = 5 – 3 = 2

(iv) ସଂଖ୍ୟାଟି = 901, ଓଲଟାଇ କ୍ରମରେ ଲେଖୁଲେ ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଟି = 109
ବିୟୋଗଫଳ = 231 – 132 = 792, 792 ÷ 99 = 8 (ଭାଗଫଳ)
ଶତକ ଓ ଏକକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କଦ୍ଵୟର ବିୟୋଗଫଳ = 9 – 1=8

ଚତୁର୍ଥ ଖେଳ :
ବର୍ତ୍ତମାନ ଶରତର ପାଳି । ଶରତ ସୁନିତାକୁ ତିନୋଟି ଅଙ୍କ ଭାବିବାକୁ କହିଲା ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ମୁତାବକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ କହିଲା ।

ଖେଳରେ ବ୍ୟବହୃତ କୌଶଳର ବିଶ୍ଳେଷଣ :
abcର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 100a + 10b + c
cabର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 100c + 10a + b ଓ bcaର ବ୍ୟାପକ ରୂପ 100b+ 10c + a
ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟର ସମଷ୍ଟି = (100a + 10b+c) + (100c + 10a + b) + (100b + 10c + a)
= (100a + 10a + a) + (100b+ 10b + 10b) + (100c + 10c + c)
= 111a + 111b + 111c = 111 (a + b + c) = 37 × 3 (a + b + c)
ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ, ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟର ସମଷ୍ଟି ସଦାସର୍ବଦା ‘‘37’’ ର ଏକ ଗୁଣିତକ । ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟର ସମଷ୍ଟିକୁ 37 ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଶେଷ ରହିବ ନାହିଁ ।

ଲକ୍ଷ୍ୟକର :
ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟର ସମଷ୍ଟିକୁ ‘37’ ଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ ଭାଗଫଳ, ଭାବିଥିବା ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କତ୍ରୟର ସମଷ୍ଟିର 3 ଗୁଣ ସହ ସମାନ ହେବ ।

ନିଜେ କର :
Question 1.
ଚତୁର୍ଥ ଖେଳକୁ ଅନୁସରଣ କରି ନିମ୍ନ ଅଙ୍କଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାଗଶେଷ ଓ ଭାଗଫଳ କେତେ ରହୁଛି ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
(i) 4, 1, 7
(ii) 6, 3, 2
(iii) 1, 2, 3
(iv) 9, 3, 7
ଉ –
(i) 4, 1, 7 କୁ ନେଇ ଗଠିତ ତିନୋଟି ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖୁଲେ ହେବ 417, 174, 741 ।
ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳ = 417 + 174 + 741 = 1332
1332 ÷ 37 = 36 (ଭାଗଫଳ)
ଅଙ୍କତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳର ତିନିଗୁଣ 3(4 + 1 + 7) = 36

(ii) 6, 3, 2 କୁ ନେଇ ଗଠିତ ତିନୋଟି ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖୁଲେ ହେବ 632, 326 ଓ 263 ।
ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳ = 632 + 326 + 263 = 1221
1221 ÷ 37 = 33 (ଭାଗଫଳ)
ଅଙ୍କତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳର ତିନିଗୁଣ = 3(6 + 3 + 2) = 33

(iii) 1, 2, 3 କୁ ନେଇ ଗଠିତ ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ତିନୋଟି ହେବ 123, 231, 312 ।
ସଂଖ୍ୟା ତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳ = 123 + 231 + 312 = 666
666 ÷ 37 = 18 (ଭାଗଫଳ)
ଅଙ୍କ ତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳର ତିନିଗୁଣ = 3 (1 + 2 + 3) = 18

(iv) 9, 3, 7 କୁ ନେଇ ଗଠିତ ତିନୋଟି ତିନିଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଲେଖୁଲେ ହେବ 937, 379, 793 ।
ସଂଖ୍ୟତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳ = 937 + 379 + 793 = 2109
2109 ÷ 37 = 57 (ଭାଗଫଳ), ଅଙ୍କ ତ୍ରୟର ଯୋଗଫଳର ତିନିଗୁଣ = 3(9 + 3 + 7) = 57

Question 2.
(a) 7 × 9 = 63
77 × 99 = 7623
777 × 999 = 776223
7777 × 9999 = 77762223
ଉ –
77777 × 99999 = 7777622223
777777 × 999999 = 777776222223

(b) 2178 × 4 = 8712
21978 × 4 = 87912
219978 × 4 = 879912
2199978 × 4 = 8799912
ଉ –
21999978 × 4 = 87999912
219999978 × 4 = 879999912

→ ବିଭାଜ୍ୟତା ପରୀକ୍ଷା (Tests of Divisibility) :
→ ସଂଖ୍ୟା 10 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟତା (Divisibility by 10) :
କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଏକକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ ( ହୋଇଥିଲେ, ଦତ୍ତ ସଂଖ୍ୟାଟି 10 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

ନିଜେ କର :
ନିମ୍ନ ସଂରଚନାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦୁଇ ଧାଡ଼ି ଲେଖ ।
(a) 10 = 10¹
10 × 10 = 100 = 10²
10 × 10 × 10 = 1000 = 10³
10 × 10 × 10 × 10 = 10000 = 10⁴

(b) \(\frac{1}{10}=10^{-1}=0.1\)
\(\frac{1}{10} \times \frac{1}{10}=10^{-2}=0.01\)
\(\frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10}=10^{-3}=0.001\)
\(\frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10}=10^{-4}=0.0001\)
ଉ –
(a) 10 × 10 × 10 × 10 × 10 = 100000 = 105
10 × 10 × 10 × 10 × 10 × 10 = 100000 = 106

(b) \(\frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10}=10^{-5}=0.00001\)
\(\frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10} \times \frac{1}{10}=10^{-6}=0.000001\)

→ ସଂଖ୍ୟା 5 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟତା (Divisibility by 5) :
କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଏକକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ ( ବା 5 ହୋଇଥିଲେ, ସଂଖ୍ୟାଟି 5 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

→ ସଂଖ୍ୟା 2 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟତା (Divisibility by 2) :
କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଏକକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କ ଯଦି (, 2, 4, 6 ବା 8 ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସଂଖ୍ୟାଟି 2 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

→ ସଂଖ୍ୟା 9 ଏବଂ3 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟତା (Divisibility by 9 and 3) :
(i) କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜିତ ହେଲେ ସଂଖ୍ୟାଟି 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
(ii) କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜିତ ହେଲେ ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
(iii) 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜିତ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ଯ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

• କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଅଙ୍କମାନଙ୍କ ସମଷ୍ଟି 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ସଂଖ୍ୟାଟି 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହୁଏ । ଅନ୍ୟଥା ସଂଖ୍ୟାଟି 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବନାହିଁ ।
• 9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ସମସ୍ତ ସଂଖ୍ୟା 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ । କିନ୍ତୁ 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ସମସ୍ତ ସଂଖ୍ୟା 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନ ହୋଇପାରେ ।

ନିଜେ କର :
Question 1.
‘9’ର ବିଭାଜ୍ୟତା ନିୟମକୁ ଆଧାର କରି ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ‘9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟତାକୁ ପରୀକ୍ଷା କର ।
(i) 108
(ii) 616
(iii) 294
(iv) 432
(v) 927
ଉ –
(i) 108ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 1 + 0 + 8 = 9, ଯାହା 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
(ii) 616ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 6 + 1 + 6 = 13, 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ 616, 9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(iii) 294ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 2 + 9 + 4 = 15, 9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ 294, 9ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(iv) 432ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 4 + 3 + 2 = 9, ଯାହା 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ତେଣୁ 432, 9ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
(v) 927ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 9 + 2 + 7 = 18, ଯାହା 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ତେଣୁ 927, 9ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

Question 2.
‘3’ ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜିତ ନିୟମକୁ ଆଧାର କରି ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର “‘3” ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟତାକୁ ପରୀକ୍ଷା କର । ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଉଭୟ 3 ଏବଂ 9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ?
(i) 117
(ii) 213
(iii) 1735
(iv) 52722
(v) 317424
(vi) 63171423
ଉ –
(i) 117ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 1 + 1 + 7 = 9, ଏହା ୨ ଓ 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ତେଣୁ 117 ଉଭୟ 3 ଓ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
(ii) 213ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 2 + 1 + 3 = 6, ଯାହା 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ; କିନ୍ତୁ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ 213 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ; ମାତ୍ର 9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(iii) 1735ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 1 + 7 + 3 + 5 = 16, ଏହା ଉଭୟ 3 ଓ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ 1735 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଓ 9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(iv) 52722ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 5 + 2 + 7 + 2 + 2 = 18, ଏହା ଉଭୟ 3 ଓ 9 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଟି ଉଭୟ 3 ଓ 9 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
(v) 317424ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 3 + 1 +7+4+2+4= 21, ଏହା 3 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ; ମାତ୍ର 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ 317424 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ; ମାତ୍ର 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(vi) 63171423ରେ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି 6 + 3 + 1 + 7 + 1 + 4 + 2 + 3 = 27, ଏହା ଉଭୟ 3 ଓ 9 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ । ତେଣୁ 63171423 ସଂଖ୍ୟାଟି 3 ଓ 9 ଉଭୟ ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

→ ସଂଖ୍ୟା 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟତା (Divisibility by 11) :
କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଯୁଗ୍ମ ସ୍ଥାନୀୟ ଏବଂ ଅଯୁଗ୍ମ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟିର ଅନ୍ତର ଯଦି 11 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହୁଏ ତେବେ ସଂଖ୍ୟାଟି 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

କୌଣସି ସଂଖ୍ୟାର ଯୁଗ୍ମସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି ଏବଂ ଅଯୁଗ୍ମ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟିର ଅନ୍ତର, 11 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜିତ ହେଲେ ସଂଖ୍ୟାଟି 11 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜିତ ହେବ ।

ନିଜେ କର :
Question 1.
11’ ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟତା ନିୟମକୁ ଆଧାର କରି ନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର 11 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟତାକୁ ପରୀକ୍ଷା କର ।
(i) 1331
(ii) 14641
(iii) 132055
(iv) 2354012
(v) 2573439
ଉ –
(i) 1331 ରେ ଅଯୁଗ୍ମ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି =1+3 = 4
ଯୁଗ୍ମ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି = 3 + 1 = 4
ଅନ୍ତର 4 – 4 = 0, 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ .:. 1331, ଏହା 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

(ii) 14641ରେ (1 + 6 + 1) − (4 + 4) = 8 – 8 = 0, ଏହା 11 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

(iii) 132055 ରେ (5 + 0 + 3) – (5 + 2 + 1) = 8 – 8 = 0, ଏହା 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

(iv) 2354012 ରେ (2 + 0 + 5 + 2) – (1 + 4 + 3) = 9 – 8 = 1, ଏହା 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।

(v) 2573439 ରେ (9 + 4 + 7 + 2) – (3 + 3 + 5) = 22 – 11 = 11, ଏହା 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
ତେଣୁ ସଂଖ୍ୟାଟି 11 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।

Question 2.
ନିମ୍ନ ସଂରଚନାଗୁଡ଼ିକୁ ଦେଖ୍ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଧାଡ଼ିଟି ଲେଖ ।
11 = 11
11 × 11 = 121
11 × 11 × 11 = 1331
11 × 11 × 11 × 11 = 14641

1 + 1 = 2¹
1 + 2 + 1 = 2²
1 + 3 + 3 + 1 = 2³
1+ 4 + 6 + 4 + 1 = 2⁴
ଉ –
11 × 11 × 11 × 11 × 11 =161051 ≠ 2⁵
11 × 11 × 11 × 11 × 11 × 11 = 1771561 ≠ 2⁶
(i) ଉତ୍ପନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଓଲଟାଇ ଲେଖୁଲେ ମଧ୍ୟ ସଂଖ୍ୟାଟି ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ ।
(ii) ଗୁଣଫଳର ଅଙ୍କମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟି ଯଥାକ୍ରମେ 2, 22, 23, 24 ଇତ୍ୟାଦି ହେବ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 3 ସଂଶ୍ଳେଷିତ ତନ୍ତୁ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 3 ସଂଶ୍ଳେଷିତ ତନ୍ତୁ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍

Question 1.

(i) କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁକୁ ତନ୍ତୁ ଏବଂ …………………. ତନ୍ତୁ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପ୍ରଥମ ସଂଶ୍ଳେଷିତ ତନ୍ତୁ ହେଉଛି …………………. ।
(iii) କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ଭଳି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ମଧ୍ୟ …………………. ଅଟେ ।
(iv) ପଲିମରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶକୁ ……………………. କୁହାଯାଏ ।

Answers:
(i) ସଂଶ୍ଳେଷିତ, ପଲିମର୍,
(ii) ପଲିଥ୍,
(iii) ପଲିମର୍,
(iv) ଏକକ

Question 2.
ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟିକୁ ବାଛି ଲେଖ ।
(i) କେଉଁଟି ବସ୍ତ୍ରରୂପେ ଏବଂ କାଚ ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ?
(କ) ଫର୍ମିକା
(ଖ) ମେଲାମାଇନ୍
(ଗ) ପଲିସ୍ପିରିନ୍
(ଘ) ଏକ୍ରିଲିକ୍

(ii) କେଉଁଟି ନନ୍‌ଷ୍ଟିକ୍ ବାସନରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ?
(କ) ପି. ଭି. ସି.
(ଖ) ଟେଫୁଲନ୍
(ଗ) ବେକେଲାଇଟ୍
(ଘ) ଫର୍ମିକା

(iii) ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକ୍‌ ସ୍ଵିଚ୍, ପ୍ଲଗ୍ ଆଦି କେଉଁଟିରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି ?
(କ) ମେଲାମାଇନ୍
(ଖ) ବେକେଲାଇଟ୍
(ଗ) ପଲିଷ୍ଟିରିନ୍
(ଘ) ପଲିଷ୍ଟିରିନ୍

(iv) କେଉଁଟିରୁ କାନ୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ଟାଇଲ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ?
(କ) ଫର୍ମିକା
(ଖ) ମେଲାମାଇନ୍
(ଗ) ଟେଫ୍‌ଲନ୍
(ଘ) ପଲିସ୍ଟିରିନ୍

Answers:
(i) ଏପ୍ରିଲିକ୍,
(ii) ଟେଫ୍‌ଲନ୍
(iii) ବେକେଲାଇଟ୍,
(iv) ମେଲାମାଇନ୍

Question 3.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ‘ପୁନଃଚକ୍ରଣ ଯୋଗ୍ୟ’ ଏବଂ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ‘ପୁନଃଚକ୍ରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ’ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଅଲଗା ଅଲଗା ତାଲିକା କର ।
ଊ-
ଟେଲିଫୋନ୍ ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଖେଳନା, ରୋଷେଇ ବାସନର ହ୍ୟାଣ୍ଡେଲ୍, ଡଟ୍‌ପେନ୍, ଚୌକି, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାରର ବାହ୍ୟ ଆବରଣ, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ବିଚ୍ ।

Question 4.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ଥର୍ମୋସେଟିଙ୍ଗ୍ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ରୁ କାହିଁକି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ, ବୁଝାଅ ।
(i) ସସ୍‌ମ୍ୟାନ୍, ତାୱା, ପ୍ରେସରକୁକର୍‌ର ହ୍ୟାଣ୍ଡେଲ୍
(ii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ଲଗ୍, ସ୍ଵିଚ୍, ପ୍ଲଗ୍ ଓ ସ୍ଵିଚ୍ ବୋର୍ଡ
ଉ-
ଏଥିରେ ବ୍ୟବହୃତ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ (ବେକେଲାଇଟ୍)କୁ ଉତ୍ତପ୍ତକଲେ ତାହା ନରମ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସେ ନାହିଁ ଓ ପ୍ରସ୍ତୁତିବେଳେ ଏଗୁଡ଼ିକର ଆକାର ଓ ଆକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏହା
(i) ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ଅଟେ ।
(ii) ତାପ ସହନଶୀଳ ଗୁଣ ରହିଥାଏ ।

Question 5.
ନାଇଲନ୍ ତନ୍ତୁ ଖୁବ୍ ଶକ୍ତ ବୁଝାଇବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ନାଇଲନ୍ ତନ୍ତୁରେ ଥିବା ଉଚ୍ଚ ମାନର ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତା, ହାଲୁକା ଓ ଶକ୍ତ ଗୁଣ ଯୋଗୁଁ ଏଥୁରୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମୋଟେଇର ଦଉଡ଼ି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଏହାକୁ ପର୍ବତ ଆରୋହଣ, ଆକାଶଛତା ଓ ପର୍ବତାରୋହଣରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ii) ସମାନ ଲମ୍ବ ଓ ସମାନ ମୋଟେଇର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରସି ନେଇ ପ୍ରତ୍ୟେକର ଭାର ପରିବହନ କ୍ଷମତା ପରୀକ୍ଷାକଲେ ଦେଖାଯିବ ଯେ ନାଇଲନ୍ ତନ୍ତୁର ପରିବହନ କ୍ଷମତା ସର୍ବାଧ‌ିକ !

Question 6.
ରେୟକୁ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ରେୟନ୍ ତନ୍ତୁର ମୂଳ ଉପାଦାନ ହେଉଛି ପ୍ରାକୃତିକ ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍ ତନ୍ତୁ । ପ୍ରଥମେ ନରମ କାଠରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦ୍ଧତିରେ କାଠମଣ୍ଡ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । କାଠମଣ୍ଡରେ ଥ‌ିବା ଅଶୁଦ୍ଧସେଲ୍ୟୁଲୋଜକୁ କେତେକ ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ବିଶୁଦ୍ଧ ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍‌ରେ ପରିଣତ କରାଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଆଉ କେତେକ ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ରେୟନ୍ ତନ୍ତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
(ii) ରେୟନ୍ ତନ୍ତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ କୃତ୍ରିମ ଉପାୟ ତଥା ମନୁଷ୍ୟ କୃତ ଉପାୟମାନ ଅବଲମ୍ବନ କରି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।

Question 7.
ଶୀଲା ଓ ଇଲା ଖରାଦିନେ ପିନ୍ଧିବାପାଇଁ ପୋଷାକ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଗଲେ । ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେଉଁ କପଡ଼ାର ପୋଷାକ ଆରାମଦାୟକ ହେବ, କାରଣ ସହ ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ-
ଖରା ଦିନେ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ପୋଖାଳ ଦିବାପାଇଁ ହେଲେ ପ୍ରାକୃତିକ ତରୁ (କପା)ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପୋଷାଳ ଆରାମଦାୟଳ ହେବ; କାରଣ ପଲିମର ବସ୍ତ୍ର ଝାଳ ଅବଶୋଷଣ କରି ପାରିବ ନାହିଁ; ଫଳରେ ଅଶ୍ୱସ୍ତିକର ଉପଲବ୍ଧ ହେବ ।

Question 8.
ହୋଇକରିବା ସମୟରେ କିଛି କରିବାର ପୋଷାକ ନିରାପଦ ହୁଅ ।
(i) ଗୋଲ କରିବା ସମୟରେ କପାସୂତାରେ ନିର୍ମିତ ଘୋଷାଳ ଅଧୂକ ନିଶା ପର୍ବ । ଏହି ପୋଷାକ ପଲିମର୍ ଘୋଷାଳ ଭଳି ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ନିଆଁ ଧରେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ତରଳି ଶରୀରର ଚର୍ମ ଓ ମାଂସ ସହ ଲାଖ୍ ହୋଇ ରହିଯାଏ ନାହିଁ ।
(ii) ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ପୋଷାକରେ ଲାଗିଥିବା ନିଆଁକୁ ଶୀଘ୍ର ଓ ସହଜରେ ଲିଭାଇ ହୁଏ ।

Question 9.
ଥର୍ମୋପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ ଏବଂ ଥର୍ମୋସେଟିଙ୍ଗ୍ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ-

Question 10.
ଜୈବ-ଅବକ୍ଷୟ ଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଜୈବ-ଅବକ୍ଷୟ ଅଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ-

Question 11.
ପୁନଃ-ଚକ୍ରଣ ଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ପୁନଃ-ଚକ୍ରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ-

Question 12.
ପଲିମର୍ କ’ଣ ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
କେତେଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ଏକତ୍ର ସଂଶ୍ଳେଷିତ ହୋଇ ଗଠନ କରୁଥିବା ଏକ ଲମ୍ବା ଶିକୁଳୀକୁ ପଲିମର୍ କୁହାଯାଏ ।
(i) ପଲିଥୁନରେ ଥ‌ିବା ଏକପ୍ରକାର କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ଏଥୁଲିନ୍ ନାମକ ଗ୍ୟାସୀୟ ଯୌଗିକରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ଓ ଚାପରେ ଏଥୁଲିନ୍‌ର ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଅଣୁ ଏକତ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଗୋଟିଏ ବୃହତ୍ ଅଣୁ ଗଠନ
(iii) ଏହି ବୃହତ୍ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଏକକ କୁହାଯାଏ ।
(iv) କେତେକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ଏହି ଏକକଗୁଡ଼ିକ ଏକତ୍ର ସଂଶ୍ଳେଷିତ ହୋଇ ଗଠନ କରୁଥିବା ଆହୁରି ବୃହତ୍ତର ଏକକ ହେଉଛି ପଲିଥୁନ୍ ।
(v) ଏହି ପଲିଥନ୍ ହେଉଛି ଏକ ପଲିମର୍ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

Question 13.
କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ଉତ୍ପାଦନ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣର ସହାୟକ କି ? ଦଶଟି ବାକ୍ୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ-
ଉତ୍ପାଦିତ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କୃତ୍ରିମ ପଲିମରରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଉକ୍ତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ସହଜରେ ମାଟିରେ ମିଶେନାହିଁ ।
(i) ଉତ୍ପାଦିତ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କୃତ୍ରିମ ପଲିମରରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବାରୁ ଉକ୍ତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ସହଜରେ ମାଟିରେ ମିଶେନାହିଁ ।
(ii) ଏହି କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁରୁ ନିର୍ମିତ ପଲିବସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧିଯୋଗୁଁ ପ୍ରାକୃତିକ ପଲିମରର ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ପାଇବ, ଫଳରେ କପାଚାଷ, ନଳିତା ଚାଷ, ଶିମିଳି ଗଛ ରୋପଣର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିବ ନାହିଁ ।
(iii) କୃତ୍ରିମ ପଲିମରରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନିର୍ମିତ ସମ୍ଭବ । ଉକ୍ତ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନିର୍ମିତ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣରେ
(iv) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ଜୈବ-ଅବକ୍ଷୟ ଅଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ । ତେଣୁ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ ଆବର୍ଜନାଗୁଡ଼ିକ ଭୂମିରେ ବୀଜାଣୁମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବିଘଟନ ହୋଇ ନ ପାରି ମୁଭିକା ପ୍ରଦୂଷଣ କରିଥାଏ ଓ ଉଭିଦ ବୃଦ୍ଧିରେ ବାଧାସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(v) କମିବାରେ ଲାଗିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗଛର ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହେବନାହିଁ ।
(vi) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଆବର୍ଜନା ପୋଡ଼ିଲେ ସେଥୁରୁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ମିଥେନ୍ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷାକ୍ତ ବାଷ୍ପ ବାହାରି ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରେ । ଏହା ଉଭିଦଜଗତ ପାଇଁ ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(vii) ରେୟନର ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଥ‌ିବା ବେଳେ ଏହାର ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଉଭିଦ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଫଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ହ୍ରାସ ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । କୃତ୍ରିମ ବା ସଂଶ୍ଳେଷିତ ତନ୍ତୁର ନିର୍ମିତ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହି ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଆବର୍ଜନା ମୃତ୍ତିକା, ବାୟୁ ଓ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ ପାଇଁ ସମପରିମାଣରେ ଦାୟୀ ।
(viii) ତେଣୁ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁର ଉତ୍ପାଦନ କୌଣସିମତେ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସହାୟକ ହେବନାହିଁ ।

Question 14.
ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍‌ଠାରୁ ଦୂରରେ ରୁହ’- ଏହି ଉକ୍ତିର ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ଦଶଟି ବାକ୍ୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ-
(i) ଏବେ ସାରା ପୃଥ‌ିବୀରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ଏକ ଭୟାବହ ପ୍ରଦୂଷଣକାରୀ ପଦାର୍ଥ ରୂପେ ଦେଖାଦେଇ ଜୀବଜଗତ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କଲାଣି ।
(ii) ଗୋରୁଗାଈ ଓ ଅନେକ ଜଳଚର ଜୀବ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ ଖାଇ ଅସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡୁଛନ୍ତି ।
(iii) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ଅଣୁଜୀବମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଘଟିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏମାନେ ଜୈବ ଅବକ୍ଷୟ ଅଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଅଟନ୍ତି ।
(iv) ଅଦରକାରୀ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ମାଟିରେ ପୋତିବା, ଏଣେତେଣେ ଫୋପାଡ଼ିବା, ଜଳରେ ପକାଇଦେବା ବା ନିଆଁରେ ପୋଡ଼ିବା ପରିବେଶ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ ।
(v) ସୁତରାଂ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବ୍ୟବହାରକୁ ସୀମିତ କରିବାବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନଥ‌ିବାରୁ ଏହାଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିବା ଭଲ ।

Question 15.
‘ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ମନୁଷ୍ୟର ଉତ୍ତମ ବନ୍ଧୁ, କିନ୍ତୁ ପରମ ଶତ୍ରୁ ।’’– ଦଶଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଏହି ଉକ୍ତିର ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଉ-
ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ମନୁଷ୍ୟର ଉତ୍ତମ ବନ୍ଧୁ କାରଣ :
(i) ଧାତବ ଦ୍ରବ୍ୟ ତୁଳନାରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ କମ୍ ଅଟେ ।
(ii) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍‌ ନିର୍ମିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ହାଲୁକା, ଅଭଙ୍ଗୁର, ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ, ସୁନ୍ଦର ଓ ଶସ୍ତା ଅଟେ ।
(iii) ନମନୀୟତା ଗୁଣ ଯୋଗୁଁ ଏଥୁରୁ ଯେ କୌଣସି ଆକୃତିର ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇପାରେ ।
(iv) ତାପ କୁପରିବାହୀ ହୋଇଥିବାରୁ ରୋଷେଇ ସାମଗ୍ରୀର ହ୍ୟାଣ୍ଡେଲ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସାମଗ୍ରୀ କରାଯାଇଥାଏ ।
(v) ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରଆଦି ଦ୍ଵାରା ଏହା କ୍ଷୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ମନୁଷ୍ୟର ପରମ ଶତ୍ରୁ କାରଣ :
(i) ଜଳଚର ଜୀବମାନଙ୍କର ଅସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ଅଟେ ।
(ii) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ଅକ୍ଷୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହି ମୃଭିକା ପ୍ରଦୂଷିତ କରୁଛନ୍ତି ।
(iii) ବର୍ଷାଜଳ ମାଟିର ତଳ ସ୍ତରକୁ ଯିବାରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ଅବରୋଧ କରୁଅଛି ।
(iv) ଭୂତଳ ଜଳ ସ୍ତର ହ୍ରାସର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ।
(v) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ନିଆଁରେ ପୋଡ଼ିଲେ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଛି ।

Question 16.
ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ ସ୍‌କୁ ପୋତିବା ଅନୁଚିତ ଏବଂ ପୋଡ଼ିବା ବି ଅନୁଚିତ’’ କାହିଁକି, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌କୁ ପୋତିବା ଅନୁଚିତ କାରଣ :

(i) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ ଜୈବ ଅବକ୍ଷୟ ଅଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଶହଶହ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଟିରେ ଅକ୍ଷୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହି ମୃତ୍ତିକାକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିଥାଏ ।
(ii) ବର୍ଷାଜଳ ମାଟିର ତଳ ସ୍ତରକୁ ଯିବାରେ ପଲିଥୁନ୍ ଅବରୋଧ କରୁଥିବାରୁ ଭୂତଳ ଜଳ ସ୍ତରର ପରିମାଣ କମିବାରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ପୋଡ଼ିବା ଅନୁଚିତ କାରଣ :
(i) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ନିଆଁରେ ପୋଡ଼ିଲେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣର ମିଥେନ୍ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷାକ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ କରିଥାଏ ।
(ii) ପୋଡ଼ିସାରିବା ପରେ ଏଥିରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥ‌ିବା କଠିନ ଅବଶେଷ ମୁଭିକା ପ୍ରଦୂଷଣ କରିଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗୁଁ ପ୍ଲାଷ୍ଟକ୍‌ସ୍ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ପୋତିବା ବା ପୋଡ଼ିବା ନିରାପଦ ନୁହେଁ ।

Question 17.
PVC ର ପୂରାନାମ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖ ।
ଊ-

Question 18.
PET ର ପୂରାନାମ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖ ।
ଉ-

Question 19.
ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(a) ଥର୍ମୋପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ : ବୈଖ୍ୟକ ଏକକ ସଜ୍ଜା : : ଥର୍ମୋସେଟିଙ୍ଗ୍ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ : ………………………… ।
(b) ଥର୍ମୋପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ : ପୁନଃଚକ୍ରଣ ଯୋଗ୍ୟ :: ଥର୍ମୋସେଟିଙ୍ଗ୍‌ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ : …………………………. ।
ଉ-
(a) ପୁନଃଚକ୍ରଶ ଅଯେ।ଗ୍ୟ
(b) ପୁନଃଚକ୍ରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଉଦ୍ଭବ ତଥା ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ତନ୍ତୁକୁ ……………………… କୁହାଯାଏ ।
(ii) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ତନ୍ତୁକୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
(iii) ପଲିଥୁନ୍ ……………………. ନାମକ ଗ୍ୟାସୀୟ ଯୌଗିକରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ପଲି + ଇଷ୍ଟର = …………………….
(v) ଲିଷ୍ଟର + ଉଲ୍ = ……………………….
(vi) ପଲିଷ୍ଟର + କଟନ୍ = ……………………….
(vii) ଟେରିଲିନ୍ + ଉଲ୍ …………………….
(viii) କପାର ତନ୍ତୁ ……………………….. ପଲିମର୍‌ରେ ଗଠିତ ।
(ix) ଝୁଣା ଓ ରବର …………………..
(x) ଟେରିଲିନ୍‌କୁ ……………………… ତନ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।
(xi) ସୂତାରୁ ବୁଣାଯାଇଥିବା କପଡ଼ାକୁ ………………….. ବସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
(xii) ଉଲ୍‌ରେ ବୁଣାଯାଉଥିବା କପଡ଼ାକୁ ………………… ବସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
(xiii) ଉଭୟ ରେଶମ ଓ ପଶମ ବସ୍ତ୍ର ……………………. ତନ୍ତୁ ଅଟନ୍ତି
(xiv) ସଂଶ୍ଳେଷିତ ତନ୍ତୁରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କପଡ଼ାକୁ ………………………. ବସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
(xv) କୋଇଲା, ଜଳ ଓ ବାୟୁରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କପଡ଼ାକୁ ………………………. ବସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
(xvi) ଇଷ୍ଟର ଏକକକୁ ନେଇ ଗଠିତ ପଲିମର୍‌କୁ ……………………. କୁହାଯାଏ ।
(xvii) ଟେରିଲିନ୍ ସୂତା ଓ କପାସୂତା ମିଶାଯାଇ ……………………… କପଡ଼ା ବୁଣାଯାଏ ।
(xviii) ପାଲବନ୍ଧା ଡଙ୍ଗାର ପାଲ ………………….. ପଲିଷ୍ଟରରେ ତିଆରି କରାଯାଏ ।
(xix) ଏକ୍ରିଲିକ୍ ତନ୍ତୁ ଦେଖିବାକୁ ଭଲ ବା ପଶ୍ଚିମ ତନ୍ତୁ ଭଳି ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ …………………… କୁହାଯାଏ ।

Answers:
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ
(ii) କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ
(iii) ଏଥୁଲିନ୍
(iv) ପଲିଷ୍ଟର
(v) ପଲିଉଲ୍
(vi) ପଲିକଟ୍
(vii) ଟେରିଭଲ୍
(viii) ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍
(ix) ପ୍ରାକୃତିକ
(x) ସଂଶ୍ଲେଷିତ
(xi) କପାସୂତା
(xii) ପଶମ
(xiii) ପ୍ରାଣୀଜ ପ୍ରାକୃତିକ
(xiv) ପଲିମର୍
(xv) ନାଇଲନ୍
(xvi) ପଲି-ଇଷ୍ଟର
(xvii) ଡେକ୍ରନ୍
(xviii)PET (ପେଟ୍)
(xix) କୃତ୍ରିମ ଉଲ୍

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) …………… ତନ୍ତୁ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍ ଜଳେ ଓ କାଗଜ ପୋଡ଼ା ଗନ୍ଧ ହୁଏ । (ରେୟନ, କଟନ୍, ସିଲ୍‌କ୍, ପଶମ)
(ii) ……………. ତନ୍ତୁ ବିଳମ୍ବରେ ଜଳେ ଓ କେଶ ପୋଡ଼ା ଗନ୍ଧ ହୁଏ । (କଟନ୍, ରେୟନ୍, ନାଇଲନ୍, ପଲିଷ୍ଟର )
(iii) ……………… ତନ୍ତୁ ବହୁତ ବିଳମ୍ବରେ ଜଳେ ଓ କଳାଧୂଆଁ ବାହାରେ । (ସିଲ୍‌କ୍, ରେୟନ୍, ନାଇଲନ୍, ପଲିଷ୍ଟର)
(iv) ……………… ତନ୍ତୁ କଳା ଧୂଆଁ ସହ ଜଳେ ଓ କଳାରଙ୍ଗର କଠିନ କଣ୍ଠି ସୃଷ୍ଟିକରେ । (ଏକ୍ରିଲିକ୍, ନାଇଲନ୍, ରେୟନ୍, କଟନ୍)
(v) ……………… ତନ୍ତୁ ଶିଖା ସହ ଜଳେ ଓ ପୋଡ଼ିଗଲେ ପାଉଁଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ । (ଏକ୍ରିଲିକ୍, ନାଇଲନ୍, ରେୟନ, କଟନ୍)
(vi) ………………… ତନ୍ତୁ ଶିଖା ସହ ଜଳେ ଓ ପୋଡ଼ିଗଲେ ପାଉଁଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ । (ମେଲାମାଇନ୍, ଫର୍ମିକା, ବେକେଲାଇଟ୍, ଏକ୍ରିଲିକ୍)
(vii) ……………… ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍‌ରୁ ସନ୍‌ମାଇକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । (ମେଲାମାଇନ୍, ଫର୍ମିକା, ବେକେଲାଇଟ୍, ଏବ୍ରିଲିକ୍)
(viii) ……………… ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉପକରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । (ମେଲାମାଇନ୍, ଫର୍ମିକା, ବେକେଲାଇଟ୍, ଏକ୍ରିଲିକ୍)
(ix) ……………… ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍‌ରୁ ବସ ଓ କାର ଇତ୍ୟାଦିର କାଚ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । (ମେଲାମାଇନ୍, ଫର୍ମିକା, ବେକେଲାଇଟ୍, ଏକ୍ରିଲିକ୍)
(x) ……………… ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍‌ର ଆବରଣ ନନ୍‌ଷ୍ଟିକ୍ କଡ଼େଇରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । (ଟେପ୍‌ଲନ, ପଲିଷ୍ଟିରିନ୍, ପଲିପ୍ରପିନ୍, PVC)

Answers:
(i) ରେୟନ
(ii) ‘ନାଇଲନ୍
(iii) ପଲିଷ୍ଟର
(iv) ଏକ୍ରିଲିକ୍
(v) କଟନ୍
(vi) ମେଲାମାଇନ୍
(vii) ଫର୍ମିକା
(viii) ବେଜେଲାଇଟ୍
(ix) ଏକ୍ରିଲିକ୍
(x) ଟେଫଲନ୍

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଦଉଡ଼ି : ପଲିପ୍ରପିନ୍ :: ଥର୍ମୋକୋଲ : ……………………… ।
(ii) କୃତ୍ରିମ ସୋଲ : ପଲିଷ୍ଟିରିନ୍‌ :: ନନ୍‌ଷ୍ଟିକ କଡ଼େଇର ଲେପ : ……………………… ।
(iii) ବର୍ଷାତି : PVC :: ଉଡ଼ାଜାହାଜ ଝରକା : ……………………… ।
(iv) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉପକରଣ : ବେକେଲାଇଟ୍ : : ସାନ୍‌ମାଇକା : ……………………… ।
(v)ପ୍ରେସର କୁକର ହାଣ୍ଡଲ : ବେକେଲାଇଟ୍ :: ଅଗ୍ନିନିରୋଧକ କପଡ଼ା : ……………………… ।
(vi) ପୁନଃଚକ୍ରଣ ଯୋଗ୍ୟ : ଥର୍ମୋପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ :: ପୁନଃ-ଚକ୍ରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ : ……………………… ।
(vii) ଥର୍ମୋପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍‌ : ରୈଖ୍ୟକ ଏକକ ସଜ୍ଜା :: ଥର୍ମୋସେଟିଙ୍ଗ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ : ……………………… ।
(viii) ବହୁତ ବିଳମ୍ବରେ ଜଳେ : ପଲିଷ୍ଟର :: ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍ ଜଳେ : ……………………… ।
(ix) ପାଉଁଶ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ; କଟନ୍ :: କଠିନ କଣ୍ଠି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ : ……………………… ।
(x) ରେଶମ ଓ ପଶମ ବସ୍ତ୍ର : ପ୍ରାଣୀଜ ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ :: ନଳିତା ଗଛର ବଳ୍‌କଳରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ତନ୍ତୁ : ……………………… ।

Answers:
(i) ପଲିଷ୍ଟିରିନ୍
(ii) ଟେଫୁଲନ୍
(iii) ଏକ୍ରିଲିକ୍
(iv) ଫମିକା
(v) ମେଲାମାଇନ୍
(vi) ଥର୍ମୋସେଟିଙ୍ଗ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ
(vii) କ୍ରସଲିଙ୍କଡ଼ ଏକକ ସଜ୍ଜା
(viii)ରେୟନ
(ix) ପଲିଷ୍ଟର
(x) ଉଦ୍ଭିଦଜ ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ

4. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ମିଳାଅ !

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଗୁ କୋଜ ଏକକର ସମାହାର	(i) ସଂଶ୍ଳେଷିତ ତନ୍ତୁ
(ii) କପା ତନ୍ତୁ	(ii) NYLON
(iii) ଝୋଟ	(iii) ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍ ପଲିମର
(iv) ଟେରିଲିନ୍	(iv) ଟେରିଲିନ୍ ବସ୍ତ୍ର
(v) ରେୟନ୍	(v) ପ୍ରାକୃତିକ ପଲିମର
(vi) ନ୍ୟୁୟର୍କ ଓ ଲଣ୍ଡନ	(vi) ଟେରିକଟ୍
(vii) Wash & wear	(vii) ଉଦ୍ଭିଦଜ ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ
(viii) ଟେରିଲିନ୍ + କପା	(viii) ଟେରିଉଲ୍
(ix) ଫଟୋ ଉଠାଇବା ଫିଲ୍ମ	(ix) PET
(x) ଟେରିଲିନ୍ + ଉଲ୍	(x) କାଠମଣ୍ଡ

Answers:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଗୁ କୋଜ ଏକକର ସମାହାର	(iii) ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍ ପଲିମର
(ii) କପା ତନ୍ତୁ	(v) ପ୍ରାକୃତିକ ପଲିମର
(iii) ଝୋଟ	(vii) ଉଦ୍ଭିଦଜ ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ
(iv) ଟେରିଲିନ୍	(i) ଗୁ କୋଜ ଏକକର ସମାହାର
(v) ରେୟନ୍	(x) କାଠମଣ୍ଡ
(vi) ନ୍ୟୁୟର୍କ ଓ ଲଣ୍ଡନ	(ii) NYLON
(vii) Wash & wear	(iv) ଟେରିଲିନ୍ ବସ୍ତ୍ର
(viii) ଟେରିଲିନ୍ + କପା	(vi) ଟେରିକଟ୍
(ix) ଫଟୋ ଉଠାଇବା ଫିଲ୍ମ	(viii) ଟେରିଉଲ୍
(x) ଟେରିଲିନ୍ + ଉଲ୍	(ix) PET

5. କେବଳ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(i) ଇଷ୍ଟର ଏକକକୁ ନେଇ ଗଠିତ ପଲିମର୍‌କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(ii) ଏକ୍ରିଲିକ୍‌ର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ?
(iii) ଅଡ଼ିଓ କ୍ୟାସେଟ୍‌ର ଟେପ୍ କେଉଁ ପଲିଷ୍ଟରରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ?
(iv) କେଉଁ କପଡ଼ା wash & wear ରୂପେ ପରିଚିତ ?
(v) କେଉଁ ତନ୍ତୁ ଶିଖା ସହ ଜଳେ ଓ ପାଉଁଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
(vi) କେଉଁ ତନ୍ତୁ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ଜଳେ ଓ କାଗଜ ପୋଡ଼ା ଗନ୍ଧ କରେ ?
(vii) କେଉଁ ତନ୍ତୁ କଳା ଧୂଆଁ ସହ ଜଳେ ଓ କଠିନ କଣ୍ଠି ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
(viii) କେଉଁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପୁନଃଚକ୍ରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ?
(ix) କେଉଁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍‌ ଅଗ୍ନିନିରୋଧକ ?
(x) କେଉଁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପୁନଃଚକ୍ରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ?
(xi) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ୍ ସମ୍ପର୍କିତ ଆଇନର ନାମ କ’ଣ ?
(xii) କେଉଁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସରେ ତେଲ କିମ୍ବା ପାଣି ଲାଗେ ନାହିଁ ? .
(xiii) ଧାତବ ପଦାର୍ଥର ଅବକ୍ଷୟ ହେବା ଆନୁମାନିକ ସମୟସୀମା କେତେ ?
(xiv) ପଶମ ବସ୍ତ୍ରର ଅବକ୍ଷୟ ହେବା ଆନୁମାନିକ ସମୟସୀମା କେତେ ?
(xv) କାଠର ଅବକ୍ଷୟ ହେବା ଆନୁମାନିକ ସମୟସୀମା କେତେ ?
(xvi) ଉଭୟ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ କ’ଣ ଅଟନ୍ତି ?
(xvii) ରେୟନ୍ କେଉଁ ତନ୍ତୁର ରୂପାନ୍ତରଣ ଅଟେ ?
(xviii)ପ୍ରାୟ ସବୁ ପ୍ରକାର ପ୍ଲାଷ୍ଟିକସ୍ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ପଦାର୍ଥ ଅଟନ୍ତି ?
(xix) ଟେରିଲିନ୍‌ର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
(xx) ଝୁଣା ଓ ରବର କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ପଲିମର ଅଟନ୍ତି ?

Answers:
(i) ପଲି-ଇଷ୍ଟର
(ii) କୃତ୍ରିମ ଉଲ୍
(iii) PET
(vi) ଟେରିଲିନ୍
(v) କଟନ୍
(vi) ରେଯନ୍
(vii) ଏକ୍ରିଲିକ୍
(viii) ଅର୍ମେ।ପ୍ଳାଷ୍ଟିକ୍ସ୍
(ix) ଥର୍ମୋସେଟିଙ୍ଗ୍ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ସ
(x) ମେଲାମାଇନ୍, ବେକେଲାଇଟ୍, ଫର୍ମିକା
(xi) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ ବ୍ୟବହାର ଆଇନ ୨୦୦୯
(xii) ଟେଫ୍ଲନ୍
(xiii) 100 ରୁ 500 ବର୍ଷ
(xiv) 1 ବର୍ଷ
(xv) 10 ରୁ 15 ବର୍ଷ
(xvi) ପଲିମର
(xvii) ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ
(xviii) ଜୈବ- ଅବକ୍ଷୟ ଅଯୋଗ୍ୟ
(xix) ଡେକ୍ରନ
(xx) ପ୍ରାକୃତିକ ପଲିମର

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Geography Solutions Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

1. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(i) ଭୂମିକୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବଳ ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ଜୀବନ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଭୂସମ୍ବଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ।
• ବସତିସ୍ଥାପନ, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, ପଶୁପାଳନ, ଗମନାଗମନ ପଥ ନିର୍ମାଣ, ବନୀକରଣ, ଖଣିଜ ଉତ୍ତୋଳନ, କାରଖାନା ଓ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ନିର୍ମାଣ ଆଦିରେ ଭୂମିର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।
• ଭୂମି ବ୍ୟତିରେକ ଜୀବଜଗତ ତିଷ୍ଠିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ, ତେଣୁ ଭୂମିକୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ସମ୍ବଳ କୁହାଯାଏ।

(ii) ମରିକାର ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵଚ୍ଛେଦ ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରେ ମୂଭିକାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:

• ପାର୍ଶ୍ୱଚ୍ଛେଦର ଉପରିଭାଗରେ ଜୈବାଂଶ ଓ ଉଭିଦ ମୃତ୍ତିକା ସ୍ତର ରହିଥାଏ।
• ତା’ ତଳକୁ ବାଲି, ପଟୁ ଓ କର୍ଦ୍ଦମ ମିଶ୍ରିତ ଉପମୁଭିକା ସ୍ତର ଏବଂ ଉପମ୍ପରିକା ସ୍ତର ତଳେ ଚୂର୍ଶୀଭୂତ ଶିଳାଦ୍ରବ୍ୟ ରହିଛି ।
• ଚୂଷ୍ଣୀଭୂତ ଶିଳାଦ୍ରବ୍ୟ ତଳେ ଅର୍ଥାତ୍ ନିମ୍ନ ଭାଗରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା ରହିଛି ।

(iii) ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥିବା ଜଳରୁ ମୋଟ ପରିମାଣ ସର୍ବଦା ସମାନ ରହିଥାଏ। ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ହୁଏ ଚିତ୍ର ବୁଝାଅ ।
Answer:

• ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସମୁଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶେ।
• ସେଠାରେ ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳ ବିନ୍ଦୁରେ ଓ ମେଘରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ମେଘ ଅଧ୍ଵକ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ବୃଷ୍ଟିପାତ ବା ହିମପାତ ରୂପେ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଜଳଭାଗ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗ ଉପରେ ପଡ଼େ।
• ବୃଷ୍ଟି ଆକାରରେ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ଉପରେ ପଡୁଥ‌ିବା ଜଳର କିଛି ଅଂଶ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରି ସେଠାରେ ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳରୂପେ ସଞ୍ଚିତ ହୁଏ। ଅବଶିଷ୍ଟ ଜଳ ଝରଣା, ନଦୀ, ନାଳ ଆକାରରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ପୁନର୍ବାର ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶେ ।

(iv) ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ମନୁଷ୍ୟର କି କି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ମନୁଷ୍ୟର ବିବିଧ ବ୍ୟବହାରରେ ଲାଗିଥାଏ; ଯଥା—

• ବୃକ୍ଷ ମନୁଷ୍ୟକୁ କାଠ ଯୋଗାଏ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ ଦିଏ ।
• ଅମ୍ଳଜାନ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଉଭିଦ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
• ମୃତ୍ତିକା ଅବକ୍ଷୟ ରୋକିଥାଏ ଏବଂ ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳ ସଞ୍ଚୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ଅରଣ୍ୟଜାତ ପଦାର୍ଥ ଫଳ, ମଞ୍ଜି, କ୍ଷୀର, ଅଠା, ଔଷଧୀୟ ପଦାର୍ଥ ମିଳେ ।
• ଅରଣ୍ୟର କାଠ, ସବାଇଘାସ ଆଦିକୁ କଞ୍ଚାମାଲ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି କାଗଜ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ।

(v) ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ନିଆଯାଉଥ‌ିବା ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ବିଭିନ୍ନ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଚମଡ଼ା, ମାଂସ, ଦାନ୍ତ, ଶିଙ୍ଗ ଆଦିର ବେପାର ପାଇଁ ମରାଯିବା କିମ୍ବା ଅପହରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭଳି ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ ପାଇଁ ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଛି ।
• ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷିତ ବାସସ୍ଥାନ ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ, ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଜୈବମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
• ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ଆମ ଦେଶରେ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ‘ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବୋର୍ଡ଼” ଗଠନ କରାଯାଇଛି।
• ଆମ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ବାଘ, ହାତୀ, ଗଣ୍ଡା, ସିଂହ ପ୍ରକଳ୍ପ, କୁମ୍ଭୀର ପ୍ରକଳ୍ପ ଓ ପକ୍ଷୀ ବିହାର ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

(vi) ତୁମ ଘରେ ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ପଦକ୍ଷେପ ଲେଖ ।
Answer:

• ଯେକୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଲକ୍ଷେ ଅକଦୂରକୁ ଯିବାର ଥିଲେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର ନ କରି ସାଇକେଲ୍‌ ବ୍ୟବହାର କରିବା। ”
• ନିୟମିତ ଭାବେ ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସକ ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
• କୋଠରିରୁ ବାହାରିବାବେଳେ କୋଠରିର ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍ ବନ୍ଦ କରିବା ।
• ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଅଧିକ ଆଲୋକ ପାଇବା ପାଇଁ ଘରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପଏଣ୍ଟରେ ବଚିତ ବଲ୍‌ବ ଲଗାଇବା।
• ରୋଷେଇ ସମୟରେ ରୋଷେଇ ପାତ୍ରରେ ଘୋଡ଼ଣି ବ୍ୟବହାର କରିବା ।

2. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ।

(i) ଭୂବ୍ୟବହାରର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ନିୟାମକର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ଭୂବ୍ୟବହାରର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ନିୟାମକର ନାମ ହେଉଛି– ଭୂପ୍ରକୃତି, ମୃତ୍ତିକା, ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ଜଳର ସୁଲଭତା ।

(ii) ମୃତ୍ତିକା ଯେଉଁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ସେହି ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା ମୃରିକାର କେଉଁ କେଉଁ ଗୁଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ଲେଖ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା ମୃରିକାର ରଙ୍ଗ, ବିନ୍ୟାସ, ରାସାୟନିକ ଗୁଣ, ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଖଣିଜ ଓ ରେଦ୍ୟତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।

(iii) ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଚାରିଗୋଟି ପଦକ୍ଷେପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଚାରିଗୋଟି ପଦକ୍ଷେପ ହେଉଛି, ଯଥା—

• ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ ଦ୍ବାରା ବୃଷ୍ଟିଜଳକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଶୁଷ୍କ ଋତୁରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାପାଇଁ ସାଇତି ରଖୁବା ।
• ଭୂଗର୍ଭରେ ସଞ୍ଚିତ ଜଳର ଅନାବଶ୍ୟକ ଓ ମାତ୍ରାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାରଓ ଅପଚୟ ବନ୍ଦ କରି ସତ ଜଳର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା।
• ବୁନ୍ଦା ଜଳସେଚନ ଓ ଛିଞ୍ଚା ଜଳସେଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣ କରି ଜଳସେଚନରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ସେଚ ଜଳର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ କରିବା ।
•  ନଦୀବନ୍ଧରେ ଆନିକଟ୍, ବ୍ୟାରେଜ୍, ବନ୍ଧ (ଜ୍ୟାମ୍) ତିଆରି କରି ବର୍ଷାଋତୁରେ ନଦୀଦ୍ଵାରା ସମୁଦ୍ରକୁ ନିଷ୍କାସିତ ହେଉଥ‌ିବା ବିପୁଳ ଜଳରାଶିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇ ବହୁମୁଖୀ ଆବଶ୍ୟକତା ମେଣ୍ଟାଇବା ଓ ଜଳର ସମାନ ବ୍ୟବହାର ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ପ୍ରତି ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

(iv) ସ୍ଵଚ୍ଛ ବୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳର ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖା ।
Answer:
ସ୍ଵଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷତ୍ଵ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାରର, ଯଥା—

• ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକର ଚେର ଜଳ ପାଇବା ପାଇଁ ଭୂମିର ଅଧିକ ଗଭୀରକୁ ଯାଇଥାଏ ।
• ଅଧୁକ ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ତ୍ୟାଗରୁ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକର ପତ୍ରପୃଷ୍ଠ ଚିକ୍‌କଣ ଓ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମୋଟା ଏବଂ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ

(v) ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଲୋପର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ କାରଣ ଲେଖି ।
Answer:
ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଲୋପର ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ କାରଣ ହେଉଛି, ଯଥା—

• ଅରଣ୍ୟକ୍ଷୟ,
• ନିର୍ମାଣ ଶିଳ୍ପ,
• ବନାଗ୍ନି ଏବଂ
• ସାମୁଦ୍ରିକ ବାତ୍ୟା।

(vi) ଅଧ‌ିକ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଗଚ୍ଛିତ ଥିବା ଦୁଇଟି ଅଞ୍ଚଳର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଗଚ୍ଛିତ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ହେଉଛି ରୁଷିଆ ଓ ନର।

(vii) ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଦୃତ ହେଲା ଭଳି ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ଉତ୍ସର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଦୃତ ହେଲା ଭଳି ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ହେଲା – ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଓ ସୌରଶକ୍ତି ।

3. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(i) କେଉଁଟି ଭୂବ୍ୟବହାରର ମାନବୀୟ ନିୟାମକ ନୁହେଁ ?
(a) ଶ୍ରମଶକ୍ତି
(b) ଖଣିଜ
(c) ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ କୌଶଳ
(d) ଜନସଂଖ୍ୟା
Answer:
(b) ଖଣିଜ

(ii) ଭିକାସ୍ତରର ବହଳତା କେଉଁ ନିୟାମକ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ?
(a) ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା
(b) ଜଳବାୟୁ
(c) ଗଠନ ସମୟର ଅବଧୂ
(d) ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ
Answer:
(c) ଗଠନ ସମୟର ଅବଧୂ

(iii) ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥିବା ମଧୁର ଜଳର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ଉପଯୂକ୍ତ ?
(a) ଏକ
(b) ଦୁଇ
(c) ତିନି
(d) ଚାରି
Answer:
(a) ଏକ

(iv) ଫୁଲରେ ପରାଗ ସଂଗମ ପାଇଁ କିଏ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଦାୟୀ ?
(a) ପଶୁ
(b) ପକ୍ଷୀ
(c) ମହୁମାଛି
(d) ଝିଣ୍ଟିକା
Answer:
(c) ମହୁମାଛି

(v) କେଉଁ ଖଣିଜପିଣ୍ଡରୁ ଆଲୁମିନିୟମ୍ ମିଳେ ?
(a) କ୍ରୋମାଇଟ୍
(b) ବକ୍‌ସାଇଟ୍
(c) ମାଙ୍ଗାନିକ
(d) ଅଭ୍ର
Answer:
(b) ବକ୍‌ସାଇଟ୍

(vi) ପୁଗା ଉପତ୍ୟକା କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(a) ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
(b) ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
(c) ଲଦାଖ
(d) ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
Answer:
(c) ଲଦାଖ

(vii) କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ଅଭ୍ର ଖଣି ନାହିଁ ?
(a) ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ
(b) ରାଜସ୍ଥାନ
(c) କର୍ଣ୍ଣାଟକ
(d) ବିହାର
Answer:
(c) କର୍ଣ୍ଣାଟକ

4. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ବିଷୟ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସଂପୃକ୍ତ ବିଷୟକୁ ଯୋଡ଼ ।

“କ” ସ୍ତମ	‘ଖ’ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଭୂ-ଅବକ୍ଷୟ ନିରୋଧ	ଭୂତଳ ଜଳ ସୟରେ ସାହାଯ୍ୟ
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ	ଜନ ସଚେତନତା
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ	ମୃରିକାକ୍ଷୟ ନିରୋଧ
(iv) ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ	ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପଶୁଚାରଣ
(v) କୃଷ୍ଣସୁବର୍ଣ୍ଣ	ସୋପାନ ଚାଷ
	ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍

Answer:

“କ” ସ୍ତମ	‘ଖ’ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଭୂ-ଅବକ୍ଷୟ ନିରୋଧ	ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପଶୁଚାରଣ
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ	ମୃତ୍ତିକାକ୍ଷୟ ନିରୋଧ
(ii) ପଥର ବନ୍ଧ	ସୋପାନ ଚାଷ
(iv) ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ	ଭୂତଳ ଜଳ ସଞ୍ଚୟରେ ସାହାଯ୍ୟ
(v) କୃଷ୍ଣସୁବର୍ଣ୍ଣ	ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍

5. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

(i) ପାର୍ବତ୍ୟ ଭୂମି ଓ ସମତଳ ଭୂମି :

(ii) ପରିବାହିତ ମୃତ୍ତିକା ଓ ଅବକ୍ଷିପ୍ତ ମୃତ୍ତିକା :

(iii) ଚିରହରିତ୍ ଅରଣ୍ୟ ଓ ପଶ୍ଚିମୋଚୀ ଅରଣ୍ୟ :

(iv) ଜୈବ ମଣ୍ଡଳ ଓ ବାରି ମଣ୍ଡଳ :

(v) ଧାତବ ଖଣିଜ ଓ ଅଧାତବ ଖଣିଜ:

(vi) ଖଣିଜ ଓ ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ :

(vii) ପାରମ୍ପରିକ ଶରି ଓ ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି

(viii) ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ :

Question 6.
ଭାରତର ରେଖାଙ୍କିତ ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଅ ।
(i) ଚନ୍ଦକା ହାତୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ
(ii) ବମ୍ବେ ହାଇ
(iii) କର୍ନେଟ୍ ଜାତୀୟ ଅରଣ୍ୟ
(iv) କାଜିରଙ୍ଗା ଜାତୀୟ ଅରଣ୍ୟ
(v) ଗିର୍ ଜାତୀୟ ଅରଣ୍ୟ
(vi), କଳକମ୍ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର
(vii) ରାଣାପ୍ରତାପ ସାଗର
(viii) କଇଗା ଆଣବିକ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର
Answer:

7. କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।

(i) ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ସମତଳ ଭୂମିଗୁଡ଼ିକ ଊର୍ବର ।
Answer:

• ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ସମତଳ ଭୂମିଗୁଡ଼ିକରେ ମୃତ୍ତିକାର ସ୍ତର ବହଳ ଓ ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତା ଅଧିକ ।
• ତେଣୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉର୍ବର ଏବଂ ସେଠାରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଲାଭଜନକ ।

(ii) ପରିବାହିତ ମୃତ୍ତିକାର ଅନ୍ତଃଭୂମି ସହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ନ ଥାଏ ।
Answer:

• ପରିବାହିତ ମୁଭିକା ଯେଉଁଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହା ସେଠାରେ ସଞ୍ଚିତ ହୋଇ ନଥାଏ ।
• ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷୟଜାତ ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତି, ଯଥା – ବାୟୁ, ଜଳସ୍ରୋତ, ହିମବାହଦ୍ଵାରା ପରିବାହିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟତ୍ର ସଞ୍ଚ ହୁଏ। ତେଣୁ ଏହାର ଅନ୍ତଭୂମି ସହିତ କୌଣସି ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ନଥାଏ।

(iii) ମନୁଷ୍ୟ ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ଜଳ ପୃଥ‌ିବୀର ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ ।
Answer:

• ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର 71 ଭାଗ ଜଳଭାଗ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ଜଳଭାଗ ବିଭିନ୍ନ ସାଗର ଓ ମହାସାଗରରେ ବିଭକ୍ତ । ସମୁଦ୍ରର ଜଳ ଲୁଣିଆ ଥୁବାରୁ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ନୁହେଁ ।
• ପୃଥ‌ିବୀରେ ମିଳୁଥିବା ମଧୁର ଜଳର ଶତକଡ଼ା l ଭାଗ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ଏବଂ ଏହା ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳ ରୂପେ, ଭୂପୃଷ୍ଠ ଜଳ ରୂପେ ନଦୀ, ହ୍ରଦମାନଙ୍କରେ କିମ୍ବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ରହିଥାଏ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ମଧୁର ଜଳ ପୃଥୁବୀର ଅତି ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ ।

(iv) ଅଳ୍ପବୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଭିଦର ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ । ”
Answer:
ଅଳ୍ପବୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକ ଅଧ‌ିକ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ତ୍ୟାଗରୁ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସେଗୁଡ଼ିକର ପତ୍ରପୃଷ୍ଠ ଚିକ୍‌କଣ ଓ ମୋଟା ଏବଂ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ।

(v) ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନରେ ତମ୍ବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଧାତୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ।
Answer:

• ତମ୍ବା ଧାତୁର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର କରାଗଲେ ଦିନେ ନା ଦିନେ ଏଗୁଡ଼ିକର ଭଣ୍ଡାର ସରିଯିବ।
• ତେଣୁ ତମ୍ବା ଧାତୁ ବଦଳରେ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ବ୍ୟବହାର କଲେ ତମ୍ବା ଧାତୁର ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇ ପାରିବ।

(vi) କୋଇଲାକୁ ପୋତା ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀ ଗର୍ଭରେ ପୋତି ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବାରୁ କୋଇଲାକୁ ପୋତା ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(vii) ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଜାଳେଣି ଅଧୂକ ଲୋକପ୍ରିୟ ।
Answer:

• ଜୈବିକ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ, ଯଥା— ଗୋବର, ମୃତ ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆଦ୍ଵାରା ପଚାଇ ସଢ଼ାଇ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ।
• ମଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ଜାଳେଣି ପାଇଁ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼େନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ଜାଳେଣି ସେଠାରେ ଅଧୁକ ଲୋକପ୍ରିୟ ।

BSE Odisha 8th Class Geography Notes Chapter 2 ଭୂ-ସମ୍ବଳ, ଜଳ ସମ୍ବଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ଓ ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

ଭୂ-ସମ୍ବଳ

• ପୂର୍ବ ଅଧ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିଲେ। ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରୁ ମିଳୁଥିବା ପଦାର୍ଥ, ଯଥା—ପବନ, ସୂର୍ଯ୍ୟରଶ୍ମି, ନଦୀ– ହ୍ରଦ-ସାଗରର ଜଳ, ମୃଭିକା, ଅରଣ୍ୟ, ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଆଦି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ଭୂ- ସମ୍ବଳର ବିତରଣ :

• ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ 29 ଭାଗ ସ୍ଥଳ ଓ ଏହା 7 ଗୋଟି ମହାଦେଶକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି ସ୍ଥଳଭାଗ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ।

ଜାଣିବା କଥା
ଆମ ପୃଥ‌ିବୀର ସ୍ଥଳଭାଗ 7 ଗୋଟି ମହାଦେଶ, ଯଥା – ଏସିଆ, ଇଉରୋପ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକା, ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା, ଆଫ୍ରିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଓ ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ।

ଭୂ-ସମ୍ବଳର ପ୍ରକାରଭେଦ :

• ଅଧିକ ଉଚ୍ଚତାବିଶିଷ୍ଟ ପାହାଡ଼ ଓ ପର୍ବତଗୁଡ଼ିକର ଗଠିତ ପାର୍ବତ୍ୟଭୂମି ।
• ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚନୀଚ ହୋଇଥିବା ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ପଥୁରିଆ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ମାଳଭୂମି।
  (ମୃତ୍ତିକା ସ୍ତର ପତଳା, ପଥୁରିଆ ଓ ଜଳଧାରଣ ଶକ୍ତି କମ୍)
• ସମୁଦ୍ରପତ୍ତନରୁ ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚରେ ସମାନପ୍ରାୟ ଥିବା ଭୂମି ସମତଳଭୂମି ।
  (ମୃଭିକା ସ୍ତର ବହଳ ଓ ଜଳଧାରଣ ଶକ୍ତି ଅଧ୍ବକ)

ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଭୂମିରୂପର ଅବସ୍ଥିତି ଓ ନାମ :

ଭୂ – ବ୍ୟବହାର:

କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳ ଭୂ-ବ୍ୟବହାର ଦୁଇଟି ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ; ଯଥା—

ପୃଥ‌ିବୀର ମୋଟ ଭୂମିର 11 ଶତାଂଶ ଭୂମିରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, 26 ଶତାଂଶ ଚାରଣଭୂମି, 31 ଶତାଂଶ ବନଭୂମି ଏବଂ 32 ଶତାଂଶ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ।

କେତେକ ମୁଖ୍ୟ ଦେଶର ଭୂ-ବ୍ୟବହାର :

• କୃଷିପାଇଁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା
  ଦେଶ → ଭାରତ
• ଚାରଣଭୂମିପାଇଁ ସର୍ବାଧକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା
  ଦେଶ → ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ
• ବନଭୂମିପାଇଁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା
  ଦେଶ → ଜାପାନ
• ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବହାରପାଇଁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଶତାଂଶ ଭୂମି ବ୍ୟବହାର କରୁଥ‌ିବା
  ଦେଶ → କାନାଡ଼ା

ଭୂବ୍ୟବହାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତ ଓ ଓଡ଼ିଶା ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା :

ଜନସଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ମଣିଷର ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ଭୂବ୍ୟବହାର ଢାଞ୍ଚା ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି।

କେତେକ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ମାନବୀୟ କାରଣରୁ ଭୂମି ଅବକ୍ଷୟ ହେଉଛି ।

ଜାଣିବା କଥା :
ପାରିସ୍ଥିତିକ ସନ୍ତୁଳନ ପାଇଁ ଦେଶର ସମୁଦାୟ ଆୟତନର 33 ଭାଗ ଭୂମିରେ ଅରଣ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଭୂ ସମ୍ବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :
ଭୂ-ଅବକ୍ଷୟ ପାଇଁ କେତେକ ସତର୍କତା ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ବିଧେୟ; ଯଥା—

• ପାର୍ବତ୍ୟଭୂମିର ତୀକ୍ଷଣ ଗଡ଼ାଣି ଅଞ୍ଚଳରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଓ ପଥର କାନ୍ଥ ନିର୍ମାଣ
• ବୃଷ୍ଟିଜଳ ନିଷ୍କାସନପାଇଁ ନାଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା
• ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଝାଉଁବଣ ଓ ହେନ୍ତାଳ (ଲୁଣା) ଜଙ୍ଗଲର ସଂରକ୍ଷଣ
• ନଦୀର ବଜ୍ରସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ବୁରୁଜ ନିର୍ମାଣ
• ନୂତନ ବନୀକରଣ ଓ ଜଙ୍ଗଲକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିବା
• ପଶୁଚାରଣର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ

ମୃରିକା

• ଆମ ଦେଶର ବା ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ମୃଭିକା ପ୍ରାୟ ଏକାପରି ନୁହେଁ ।
• ମ୍ପରିକା ଏକ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ। ଏଥରେ ଜଳ, ବାୟୁ, କ୍ଷୟିତ ଜୈବାଂଶ ଆଦି ମିଶି ରହିଥାଏ ।
• ଚୂର୍ଣ୍ଣୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିଳା କ୍ଷୟପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ରେଣୁରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ଏଥରେ ଜଳ, ବାୟୁ, କ୍ଷୟଜାତ ଜୈବାଂଶ ଓ ଖଣିଜ ମିଶି ଭୂମିର ଉପରିଭାଗରେ ପତଳା ଆସ୍ତରଣ ଭାବରେ ବସିଯାଏ। ଏହାକୁ ମୃଭିକା କୁହାଯାଏ।

ଜାଣିବା କଥା :
ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାହାରକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଶିଳା ଉତ୍ତାପର ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମିକ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧି, କରକାର ପ୍ରଭାବ, ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ ଓ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ କ୍ଷୁଦ୍ରକ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳାରେଣୁ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ, ତାହାକୁ ଚୂଷ୍ଣୀଭବନ କୁହାଯାଏ ।

ମୃତ୍ତିକା ସୃଷ୍ଟିର ନିୟାମକ ଓ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ :

• ପ୍ରାଥମିକ ଶିଳା : ମୃଭିକା ରଂଗ,ବିନ୍ୟାସ, ରାସାୟନିକ ବିଭବ, ଖଣିଜ ଓ ଭେଦ୍ୟତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।
• ଜଳବାୟୁ : ଉଷ୍ଣତା, ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଅବକ୍ଷୟ ଓ ଜୈବାଂଶଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ।
• ଭୂ-ପ୍ରକୃତି : ଭୂମିର ଉଚ୍ଚତା ଓ ଗଡ଼ାଣି ମୃଭିକାର ସଞ୍ଚୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।
• ଉଭିଦ, ପ୍ରାଣୀ, ସୂକ୍ଷ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମ ଜୀବ : ଜୈବାଂଶର ଅନୁପାତକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।
• ସମୟ : ମୃଭିକାର ବହଳତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।

ମୃତ୍ତିକାର ପାର୍ଶ୍ଵଚ୍ଛେଦ :

ଜାଣିବା କଥା
1 ସେ.ମି. ମୃଭିକା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଲାଗେ।

ମୃତ୍ତିକାର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ :

ଜାଣିବା କଥା
ପରିବାହିତ ମୃତ୍ତିକା, ଅବଶିଷ୍ଟ ମୃତ୍ତିକାଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଉର୍ବର । କାରଣ ପରିବାହିତ ମୃଭିକା କ୍ଷୟଜାତ ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ପରିବାହିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏଥୁରେ ଜୈବାଂଶ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଖଣିଜ ମିଶି ଅଧୂକ ଉର୍ବର କରିଥାଏ।

ମୃତ୍ତିକାର ବିତରଣ :

ମୃତ୍ତିକାର ବ୍ୟବହାର :

• କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ
• ପାନୀୟ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ
• କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର କଞ୍ଚାମାଲ
• ତନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ
• ଗୃହ ନିର୍ମାଣ
• ଉତ୍ପନ୍ନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଶିଳ୍ପର କଞ୍ଚାମାଲ ଭାବେ ବ୍ୟବହୃତ

ଜାଣିବା କଥା : ମୃଭିକା ଏକ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ବଳ।

ମୃତ୍ତିକାର ସଂରକ୍ଷଣ :
ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରେ :

• ଉଭିଦ-ଉଭିଦ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ଶୁଷ୍କ ଉଭିଦ (ନଡ଼ା, କୁଟା, ଶୁଖୁଲା ପତ୍ର) ଦ୍ଵାରା ଘୋଡ଼ାଇବା।
• ସମାନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଡ଼ି, ମାଟି, ଘାସରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୁଡ଼ା ନିର୍ମାଣ ଓ ହୁଡ଼ା ସାମନାରେ ନାଳୀ ନିର୍ମାଣ। ଜଳ ପ୍ରବାହର ପ୍ରତିକୂଳରେ ପଥରବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ।
• ପାହାଡ଼ ବା ମାଳଭୂମିର ତୀଖ ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାହାଚ ଆକାରରେ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି ।
• ଗୋଟିଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ଫସଲ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ କରିବା ।
• ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାୟୁର ପ୍ରତିକୂଳ ଦିଗରେ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ବୃକ୍ଷ ରୋପଣ ।
• ପଶୁଚାରଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ।
• ସାର ଓ କୀଟନାଶକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ୟବହାର।
• ମ୍ପଭିକା କ୍ଷୟର କୁପରିଣାମ ସଂପର୍କରେ ଜନସଚେତନତା।

ଜାଣିବା କଥା :
ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥାକଥାକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଷ କରିବାକୁ ସୋପାନ ଚାଷ କୁହାଯାଏ।

ଜଳ ସମ୍ବଳ

• ଆମେ ଜାଣିଛେ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠର 71 ଭାଗ ଜଳଭାଗଦ୍ଵାରା ଆବୃତ, ତେଣୁ ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଜଳୀୟ ଗ୍ରହ ।
• ପୃଥିବୀର ମୋଟ ଜଳ ସମ୍ବଳର ଶତକଡ଼ା 2-7 ଭାଗ ମଧୁର ଜଳ ଏବଂ ସେଥିରୁ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ମୋଟ୍ ମଧୁର ଜଳର ଶତକଡ଼ା 1 ଭାଗ ।

ଜଳଚକ୍ର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ଜଳ ପ୍ରବାହ ଘଟୁଥ‌ିବାରୁ ପୃଥୁବୀରେ ମୋଟ୍ ଜଳର ପରିମାଣ ସମାନ ରହେ ।

ଜାଣିବା କଥା :
ଭୂପୃଷ୍ଠର ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ରୂପେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଯାଇ ସେଠାରେ ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳବିନ୍ଦୁ ଓ ମେଘରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ହିମାପାତ ରୂପେ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼େ । କିଛି ଜଳ ଭୂଗର୍ଭରେ ସମ୍ପ୍ରତ ହୋଇ ରହେ ଓ ଅବଶିଷ୍ଟ ଜଳ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଝରଣା, ନଦୀରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶେ । ଏହାକୁ ଜଳପ୍ରବାହ କୁହାଯାଏ।

ମୁଖ୍ୟ ନଦୀ ଓ ହ୍ରଦ : ନଦୀ
ପୃଥ‌ିବୀ : ଆମାଜନ, ମିସୋରି-ମିସିସିପି, ନୀଳନଦୀ, କଙ୍ଗୋ, ହୋୟାଂହୋ, ସିକିୟାଙ୍ଗ୍, ଓବ୍‌, ଇନ୍‌ସୀ,ଲେନା, ଟାଇଗ୍ରୀସ୍, ଇଉଫ୍ରେଟିସ୍, ଭଲ୍‌ଗା, ରାଇନ୍, ରୋନ୍, ସେଣ୍ଟଲରେନ୍ସ, ପାରାନାପାରାଗୁଏ, ମରେ-ଡାଲିଂ ।

ଜଳର ବ୍ୟବହାର :
(i) ପାନୀୟ, ରନ୍ଧନ ଓ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ (ii) ଶିଳ୍ପ (iii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ (iv) ଜଳପଥରୂପେ ଯାତ୍ରୀ ଓ ମାଲପରିବହନ (v) କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ (vi) ଜଳଜୀବ ସଂରକ୍ଷଣ

ଜାଣିବା କଥା :
ଜଣେ ସହରୀଲୋକର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜଳ ବ୍ୟବହାର ୧୫୦ ଲିଟର।

ଜଳାଭାବ :

• ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ତଦନୁପାତରେ ବୃଦ୍ଧିପାଇ ଚାଲିଛି।
• ଚାହିଦାଠାରୁ ଜଳ ଯୋଗାଣ କମ୍ ହେବାରୁ ଜଳାଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି ।
• ବାର୍ଷିକ ଓ ଋତୁକାଳୀନ ବୃଷ୍ଟିପାତର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଜଳାଭାବର ପ୍ରଧାନ କାରଣ।
• ଜଳାଭାବ ଯୋଗୁ ପୃଥ‌ିବୀର ବହୁ ଅଞ୍ଚଳ ମରୁଡ଼ି ପ୍ରବଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି।

ଜଳ ସଂବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :

• ଅପରିଷ୍କାର ଜଳ, ଶିଳ୍ପ-କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଦୂଷିତ ଜଳ, ସହରାଞ୍ଚଳ ଓ ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଆବର୍ଜନାଯୁକ୍ତ ଜଳକୁ ପରିଷ୍କୃତ କରାଯାଇ ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ମିଶାଇବା।
• କୀଟନାଶକ ଓ ସାରଯୁକ୍ତ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରର ଜଳକୁ ଶୋଧନ କରି ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ଛାଡ଼ିବା।
• ଶବ, ମୃତ ପ୍ରାଣୀ ଜଳରେ ଭସାଇବା ଅନୁଚିତ।
• ଭୂଗର୍ଭ ଜଳର ମାତ୍ରାଧୂକ ବ୍ୟବହାର ରୋକିବା ଓ ଜଳ ସଞ୍ଚୟ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା।
• ବନୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଭିଦ ଆଚ୍ଛାଦନ କରି ବୃଷ୍ଟିଜଳର ଗତି ରୋକିବା ।
• ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ବାରା ଜଳକୁ ସାଇତି ରଖୁବା ।

ଜାଣିବା କଥା
ବର୍ଷା ଜଳକୁ ନଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଏକତ୍ର କରି ଜଳାଭାବ ସମୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ କୁହାଯାଏ।

• ବୁନ୍ଦା ଓ ଛିଞ୍ଚା ଜଳସେଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରିବା।
• ନଦୀରେ ଆନିକଟ୍, ବ୍ୟାରେଜ, ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ବର୍ଷାଜଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇ ସେହି ଜଳର ବହୁମୁଖୀ ବ୍ୟବହାର କରିବା।

ଜଳର ବ୍ୟବହାର :

• ପାନୀୟ, ରନ୍ଧନ ଓ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ
• ଶିଳ୍ପ
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ
• ଜଳପଥରୂପେ ଯାତ୍ରୀ ଓ ମାଲପରିବହନ
• କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ
• ଜଳଜୀବ ସଂରକ୍ଷଣ

ଜାଣିବା କଥା :
ଜଣେ ସହରୀଲୋକର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜଳ ବ୍ୟବହାର ୧୫୦ ଲିଟର।

ଜଳାଭାବ :

• ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ତଦନୁପାତରେ ବୃଦ୍ଧିପାଇ ଚାଲିଛି।
• ଚାହିଦାଠାରୁ ଜଳ ଯୋଗାଣ କମ୍ ହେବାରୁ ଜଳାଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି ।
• ବାର୍ଷିକ ଓ ଋତୁକାଳୀନ ବୃଷ୍ଟିପାତର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଜଳାଭାବର ପ୍ରଧାନ କାରଣ।
• ଜଳାଭାବ ଯୋଗୁ ପୃଥ‌ିବୀର ବହୁ ଅଞ୍ଚଳ ମରୁଡ଼ି ପ୍ରବଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି।

ଜଳ ସଂବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :

• ଅପରିଷ୍କାର ଜଳ, ଶିଳ୍ପ-କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଦୂଷିତ ଜଳ, ସହରାଞ୍ଚଳ ଓ ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଆବର୍ଜନାଯୁକ୍ତ ଜଳକୁ ପରିଷ୍କୃତ କରାଯାଇ ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ମିଶାଇବା।
• କୀଟନାଶକ ଓ ସାରଯୁକ୍ତ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରର ଜଳକୁ ଶୋଧନ କରି ପ୍ରବାହ ଜଳରେ ଛାଡ଼ିବା।
• ଶବ, ମୃତ ପ୍ରାଣୀ ଜଳରେ ଭସାଇବା ଅନୁଚିତ।
• ଭୂଗର୍ଭ ଜଳର ମାତ୍ରାଧୂକ ବ୍ୟବହାର ରୋକିବା ଓ ଜଳ ସଞ୍ଚୟ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା।
• ବନୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଭିଦ ଆଚ୍ଛାଦନ କରି ବୃଷ୍ଟିଜଳର ଗତି ରୋକିବା ।
• ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ବାରା ଜଳକୁ ସାଇତି ରଖୁବା ।

ଜାଣିବା କଥା
ବର୍ଷା ଜଳକୁ ନଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଏକତ୍ର କରି ଜଳାଭାବ ସମୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ କୁହାଯାଏ।

• ବୁନ୍ଦା ଓ ଛିଞ୍ଚା ଜଳସେଚନ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରିବା।
• ନଦୀରେ ଆନିକଟ୍, ବ୍ୟାରେଜ, ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ବର୍ଷାଜଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇ ସେହି ଜଳର ବହୁମୁଖୀ ବ୍ୟବହାର କରିବା।

ପ୍ରାକୃତିକ ଉଦ୍ଭଦ /ଅରଣ୍ୟ ସମ୍ବଳ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳ :

• ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅତି ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ କହିଲେ ମନୁଷ୍ୟର ବିନ୍ଧା ସାହାଯ୍ୟରେ ଆପେ ଆପେ ଜନ୍ମିଥିବା ବୃକ୍ଷ, ଲତା ଓ ତୃଣ ।
• ଜୈବମଣ୍ଡଳ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଲେ ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀର ବଂଶବୃଦ୍ଧି ଓ ସହାବସ୍ଥାନରେ ଉନ୍ନତି ଘଟେ ଓ ପରିବେଶର ଭାରସାମ୍ୟ . . . ରକ୍ଷା ହୁଏ । ।

ବ୍ୟବହାର :
ଅରଣ୍ୟର ବୃକ୍ଷସଂପଦ ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାରରେ ଆସେ । ଯଥା –

• ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳ ହୁଏ।
• ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗାଏ।
• ଫଳ, ମଞ୍ଜି, ଅଠା, ଲାଖ, ଝୁଣା, ଶିଘ୍ର ଆଦି ଅରଣ୍ୟଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ମିଳେ।
• ମ୍ପରିକା ସଂରକ୍ଷଣ କରେ ।
• ଭୂଗର୍ଭ ଜଳ ସଞ୍ଚୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
• କାଠ, ବାଉଁଶ, ସବାଇଘାସ ମିଳେ ଓ ଶିଳ୍ପପାଇଁ କଞ୍ଚାମାଲ ଯୋଗାଏ ।

ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦର ବିତରଣ :
ପୃଥ‌ିବୀରେ ୪ ପ୍ରକାର ଉଭିଦ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ।

• ଅରଣ୍ୟ ଅଧିକ ଦୃଷ୍ଟିଯୁକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ। ,
• ତୃଣଭୂମି : ମଧ୍ଯମ ଦୃଷ୍ଟିଯୁକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।
• କଣ୍ଟାବନ :ଅଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟି ବା ଶୁଷ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ବେଖାଯାଏ।
• ତୁନ୍ଦ୍ରା : ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।

ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଅକ୍ଷାଂଶକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଅରଣ୍ୟକୁ ତିନି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭାଗ କରାଯାଇଛି; ଯଥା –

• ନିରକ୍ଷୀୟ ଅରଣ୍ୟ,
• କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅରଣ୍ୟ,
• ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ଅରଣ୍ୟ ।

ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅରଣ୍ୟ, ଏହାର ଅକ୍ଷାଂଶ, ଅବସ୍ଥିତି ଓ ମୁଖ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ :

ଓଡ଼ିଶାରେ ଶତକଡ଼ା 32 ଭାଗ ଭୂମିରେ ଅରଣ୍ୟ ଅଛି ।

ପ୍ରାକୃତିକ ଉଭିଦର ସଂରକ୍ଷଣ :

• ମନଇଚ୍ଛା ଜଙ୍ଗଲ କଟା ବନ୍ଦ କରିବା ଓ ନୂତନ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କରିବା।
• ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି, ଯଥା— ପୋଡୁଚାଷ ବନ୍ଦ କରିବା ।
• ଅନିୟମିତ ପଶୁଚାରଣ ବନ୍ଦ କରିବା।
• ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ, ପର୍ଥପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ସମୁଦ୍ର ଉପକୂଳବର୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ବନୀକରଣ କରିବା ।

ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳ

• ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଆମର ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ବଳ ରୂପେ ପରିଗଣିତ ।
• ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ, କୀଟପତଙ୍ଗ ଓ ଜଳଜୀବ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
• ପରିସଂସ୍ଥାର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷାରେ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।

ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳର ଉପକାରିତା :

• ଦୁଗ୍‌ଧ, ମାଂସ, ଚମଡ଼ା ଓ ପଶମ ମିଳେ।
• କେତେକ ପକ୍ଷୀ, ଶାଗୁଣା, କୁଆ ଆଦିଙ୍କଦ୍ୱାରା ମୃତପ୍ରାଣୀ ଭକ୍ଷଣକରି ପରିବେଶକୁ ସଫା କରନ୍ତି ।
• କେତେକ କୀଟ ଓ ପୋକଙ୍କଦ୍ବାରା ଆବର୍ଜନା ପରିଷ୍କରଣ ।
  ପରିସଂସ୍ଥାର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା ହୋଇଥାଏ।

ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳର ବିତରଣ :
ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମ୍ବଳକୁ ଆହାର ଦୃଷ୍ଟିରେ 3 ଭାଗରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଯଥା –

• ତୃଣଭୋଜୀ (ହାତୀ, ସମ୍ବର, ହରିଣ, ଜେବ୍ରା, ଜିରାଫ ଆଦି)
• ମାଂସାଶୀ (ସିଂହ, ବାଘ, ହେଟାବାଘ ଆଦି)
• ଉଭୟ ଭୋଜୀ (ବିଲୁଆ, ଭାଲୁ ଇତ୍ୟାଦି )

ଭୂ-ପ୍ରକୃତି ଓ ଜଳବାୟୁ ଅନୁସାରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅରଣ୍ୟରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।

ଭାରତର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ
ହାତୀ, ବାଘ, ସିଂହ, ଗଣ୍ଡା, ଭାଲୁ, ଗୟଳ, ହରିଣ, ବାରହା, କସ୍ତୁରୀ ମୃଗ ଓ ଚମରୀ ଗାଈ, ବିଭିନ୍ନ ବିଷଧର ସର୍ପ, ଗୋଧ, କୁମ୍ଭୀର ଓ ଜଳହସ୍ତୀ; .ମୟୂର, ଶୁଆ, ଶାରୀ ଆଦି ପକ୍ଷୀ; ଜଳଭାଗରେ ହଂସ, ହଂସରାଳୀ, ସାରସ, ପାଣିକୁଆ ଇତ୍ୟାଦି

ଓଡ଼ିଶାର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ
ନୀଳଗାଈ ଓ ଚଉଶିଙ୍ଗା ହରିଣ (ଅନୁଗୁଳ, ସମ୍ବଲପୁର, କୋରାପୁଟ), ବନ୍ଯ ମହିଷି (ଖଡ଼ିଆଳ), ହରିଣ, କୁଟୁରା, ସମ୍ବର, ବାରହା, ମୟୂର, କୁମ୍ଭାଟୁଆ, ଶୁଆ, ଶାରୀ, ଝିଙ୍କ ପକ୍ଷୀ, ନଦୀ ଓ ହ୍ରଦରେ ପାଣିକୁଆ, ହଂସରାଳି, ବଗ, ଗେଣ୍ଡାଳିଆ, କୁମ୍ଭୀର, ମଗର, କଇଁଛ ଆଦି ପ୍ରାଣୀ.

ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ :

• ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ 1972 ମସିହାରେ ଆମ ଦେଶରେ ‘ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବୋର୍ଡ଼’ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
• ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ, ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ, କୁମ୍ଭୀର ପ୍ରକଳ୍ପ ଓ ପକ୍ଷୀବିହାର ଆଦି ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।
• ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ପଶୁପକ୍ଷୀ ଶିକାର ବନ୍ଦ କରି ସେମାନଙ୍କ ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ପ୍ରତି ଜନସଚେତନା ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା ପକ୍ଷରୁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ଭାରତର କେତେକ ଅଭୟାରଣ୍ୟର ତାଲିକା

ଖଣିଜ ସମ୍ବଳ

• ଖଣିଜ ସମ୍ବଳ ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ତଥା ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିଳା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଖଣିଜ ମିଶି ରହିଅଛି ।
• ସୃଷ୍ଟି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଖଣିଜକୁ 2 ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭିନ୍ନ କରାଯାଏ।

ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିତରଣ .

ଖଣିଜ ସମ୍ବଳର ବ୍ୟବହାର, :

ଖଣିଜ ସମ୍ବଳର ସଂରକ୍ଷଣ :

• ଖଣିଜ ଉତ୍ତୋଳନ ଓ ଏହାର ପରିବହନରେ ଖଣିଜ ନଷ୍ଟ ନହେବା ପାଇଁ ସାବଧାନତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ।
• ପୁନଃଚକ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟବହୃତ ଧାତୁର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
• ଧାତୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ବଦଳରେ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବା ।
• ଉଚ୍ଚମାନ ବିଶିଷ୍ଟ ଖଣିଜପିଣ୍ଡ ବଦଳରେ ନିମ୍ନମାନର ଖଣିଜପିଣ୍ଡର ବ୍ୟବହାର କରିବା ।

ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ

• ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳ ଏକ ନବୀକରଣ-ଅଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ।
• ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ଆରାମଦାୟକ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀ ନିମିତ୍ତ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ପରିବହନ, ଯୋଗାଯୋଗ, ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶକ୍ତି ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି; ମାତ୍ର ତଦନୁସାରେ ଶକ୍ତିର ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି ହେଉନାହିଁ ।

ଜାଣିବା କଥା

• ମଣିଷ ପୂର୍ବ କାଳରେ ପଶୁଶକ୍ତି ଓ ଶାରୀରିକ ଶକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା ।

ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି :
ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ; ଯଥା – କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଆଦି ଜୈବାଶ୍ମ ଜାଳେଣି ଅଟନ୍ତି ।

କୋଇଲାର ବ୍ୟବହାର :
ଘରୋଇ ଜାଳେଣି, ଲୌହଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ, ବାଷଚାଳିତ ଇଂଜିନ୍, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ। କୋଇଲାକୁ କୃଷ୍ଣହୀରକ କୁହାଯାଏ।

ମୁଖ୍ୟ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅଞ୍ଚଳ :

ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ର ବ୍ୟବହାର :
(ପେଟ୍ରୋ = ଶିଳା, ଲିୟମ = ତେଲ)
ଗାଡ଼ିମଟରକୁ ଚଳାଇବା ପାଇଁ ଜାଳେଣି ତେଲ, ଘର୍ଷଣ ନିରୋଧକ ତେଲ, କିରୋସିନି, ୱାକ୍‌ସ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ର ବ୍ୟବହାର ହୁଏ।

ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଉତ୍ପାଦନ ଅଞ୍ଚଳ :

ଜାଣିବା କଥା:
ଓଡ଼ିଶାର ମହାନଦୀ ଅବବାହିକା ଓ ପାରାଦ୍ବୀପ ନିକଟସ୍ଥ ସମୁଦ୍ର ଗର୍ଭରେ ତୈଳର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଛି।

ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପ :

• ଭୂଗର୍ଭର ସ୍ତରୀୟ ଶିଳାରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ସହ ମିଶି ସଞ୍ଚତ ହୋଇ ରହିଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପକୁ ଅଶୋଧ ତୈଳ ସହ କିମ୍ବା ନଳକୂପ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭୂ-ଗର୍ଭରୁ ବାହାରକୁ ଅଣାଯାଏ।
• ବ୍ୟବହାର : ଘରୋଇ ଇନ୍ଧନ ଓ କଳକାରଖାନାରେ ଜାଳେଣି ଇନ୍ଧନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।

ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ ଓ ଅଞ୍ଚଳ :

ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ :

• ନଦୀ ବା ଝରଣାରେ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରି ଜଳସ୍ରୋତଦ୍ୱାରା ଟରବାଇନ୍‌କୁ ଘୂରାଇ ଜେନେରେଟରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ । ଅଞ୍ଚଳ :

• ପୃଥ‌ିବୀ : ବ୍ରାଜିଲ, ପାରାଗୁଏ, ନରୱେ, ଚୀନ୍
• ଭାରତ : ରାକ୍ରାନଙ୍ଗଲ, ଗନ୍ଧିସାଗର, ନାଗାର୍ଜୁନ ସାଗର, ଦାମୋଦର ଉପତ୍ୟକା ଯୋଜନା
• ଓଡ଼ିଶା : ହୀରାକୁଦ, ରେଙ୍ଗାଲି, ବାଲିମେଳା, ମାଛକୁଣ୍ଡ

ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ :

• ସୌରଶକ୍ତି, ପବନଶକ୍ତି, ଜୁଆରି ଶକ୍ତି, ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଆଦି ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ।
• ସୌରଶକ୍ତିକୁ ରାସ୍ତା ଆଲୋକ, ଟ୍ରାଫିକ୍ ସିଗ୍‌ନାଲ୍, ସୌର ଚୁଲ୍ଲା ଓ ସୌର କୁକରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ଜାଣିବା କଥା :

• ନେଦରଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ଜର୍ମାନୀ, ଡେନମାର୍କ, ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ, ସ୍ପେନ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ପବନ ଫାର୍ମ ଗଢ଼ି ଉଠୁଛି, ଯାହାଦ୍ଵାରା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଛି ।
  ପବନ ଶକ୍ତି ଉପଯୋଗ କରି ପବନଚକ୍ରୀ ଘୂରାଇ ଜେନେରେଟରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ ।
• ଭାରତର କର୍ଣାଟକ, ତାମିଲନାଡୁ, ଓଡ଼ିଶା ଓ ଆଣ୍ଡମାନ- ନିକୋବର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜରେ ପବନ ଶକ୍ତିର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଛି ।

ଜୁଆର ଶକ୍ତି :

• ସମୁଦ୍ରର ଜୁଆର ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ପାଇଁ ରୁଷିଆ, ଗ୍ରୀସ୍ ଓ ଭାରତର କାୟେ ଉପକୂଳ, ପଶ୍ଚିମବଂଗର ସୁନ୍ଦରବନରେ ଜୁଆର ଫାର୍ମମାନ ଗଢ଼ିଉଠିଛି ।

ଜୈବ ଗ୍ୟାସ୍‌ :

• ଜୈବିକ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁରୁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ରନ୍ଧନ ଓ ଆଲୋକ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।

ଭୂତାପଜ ଶକ୍ତି :

• ଭୂତାପଜ ଶକ୍ତିକୁ ରନ୍ଧନ, ସ୍ନାନ ଓ ଉତ୍ତପ୍ତ କରିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।
• ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଆଇସ୍‌ଲାଣ୍ଡ, ଫିଲିପାଇନ୍ସ ଏବଂ ଭାରତର ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ମନିକରଣ ଏବଂ ଲଦାଖର ପ୍ଲୁଗା ଉପତ୍ୟକାରେ ଭୂତାପଜ କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।

ଜାଣିବା କଥା
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବବୃହତ୍ ଭୂ-ତାପଜ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ ।

ଆଣବିକ ଶକ୍ତି : ୟୁରାନିୟମ୍, ଥୋରିୟମରୁ ଆଣବିକ ରିଆକ୍ଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିକୁ ଆଣବିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ।

ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର :

ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ :

• ଆଜିର ଯାତ୍ତ୍ୱିକ ଯୁଗରେ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶକ୍ତିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
• ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ;ଯଥା – କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଆଦି କ୍ଷୟଶୀଳ ସମ୍ବଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଶକ୍ତିର ସଂରକ୍ଷଣ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣର ଉପାୟ :

• ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ି ପରିବର୍ତ୍ତେ ସାଇକେଲ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କରିବା।
• ରୋଷେଇବେଳେ ରୋଷେଇ ପାତ୍ରରେ ଘୋଡ଼ଣି ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
• ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ିକୁ ଅଯଥାରେ ଷ୍ଟାର୍ଟରେ ନ ରଖୁବା ।
• ଗ୍ୟାସଚୁଲା, ହିଟରର ଅଯଥା ବ୍ୟବହାର ରୋକିବା।
• ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକର ଗ୍ୟାରେଜରେ ମରାମତି କରିବା ।
• ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇଁ ବଚତ ବଲ୍‌ବର ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
• ଆବଶ୍ୟକ ନଥୁଲେ ଘରର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍‌କୁ ବନ୍ଦ ରଖୁବା ।
• ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟବହାର କରିବା।

ଭୌଗୋଳିକ ଶବ୍ଦାବଳୀ

• ପାର୍ବତ୍ୟ ଭୂମି : ଅଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାବିଶିଷ୍ଟ ପାହାଡ଼ ଓ ପର୍ବତ ଥିବା ଭୂମିକୁ ପାର୍ବତ୍ୟଭୂମି କୁହାଯାଏ ।
• ମାଳଭୂମି : ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚନୀଚ ହୋଇଥିବା ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ପଥୁରିଆ ଅଞ୍ଚଳକୁ ମାଳଭୂମି କୁହାଯାଏ।
• ସମତଳଭୂମି : ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରୁ ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚରେ ଥିବା ପ୍ରାୟ ସମାନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମତଳ ଭୂମି କୁହାଯାଏ ।
• ଭୂ-ବ୍ଯବହାର : ମନୁଷ୍ୟ ’ ତା’ର ଜୀବନ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଭୂସମ୍ବଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ (ବସତି ସ୍ଥାପନ, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, ପଶୁପାଳନ, ଗମନାଗମନ ପଥ ନିର୍ମାଣ, କାରଖାନା ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି) ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଭୂବ୍ୟବହାର କୁହାଯାଏ।
• ଚୂର୍ଣ୍ଣୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା : ବାହାରକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଶିଳା ଉତ୍ତାପର ପର୍ଯ୍ୟାୟ ମୃଭିକା କ୍ରମିକ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧି, କରକାର ପ୍ରଭାବ, ଉଭିଦ, ପ୍ରାଣୀ ଓ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ରେଣୁରେ ପରିଣତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଚୂର୍ଥୀଭବନ କୁହାଯାଏ।
• ମୃତ୍ତିକା : ବିଭିନ୍ନ ଶିଳାର କ୍ଷୟଜାତ ସୂକ୍ଷ୍ମ ରେଣୁଗୁଡ଼ିକ ଜଳ, ବାୟୁ, କ୍ଷୟଜାତ ଜୈବାଂଶ ଓ ଖଣିଜ ସହିତ ମିଶି ଭୂମିର ଉପରି ଭାଗରେ ଯେଉଁ ପତଳା ଆବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ, ତାହାକୁ ମୃଭିକା କୁହାଯାଏ ।

• ପରିବାହିତ ମୁଭିକା : ଶିଳାକ୍ଷୟ ହେବାପରେ କ୍ଷୟଜାତ ଶିଳାରାଶି ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପରିବାହିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟତ୍ର ସମ୍ପ୍ରତ ହେବାଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ମ୍ପରିକା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ପରିବାହିତ ମୃଭିକା କୁହାଯାଏ।
• ବ୍ୟାରେଜ୍ : ନିକଟଠାରୁ ଅଧୂକ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଲୌହଫଳକ ସଂଯୋଗରେ ନିର୍ମିତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।
• ଡ୍ୟାମ୍ : ନଦୀର ଉଭୟ କୂଳକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା କଂକ୍ରିଟ୍ ଓ ମାଟିର ବନ୍ଧ।
• ପରିସଂସ୍ଥା : ଜୈବମଣ୍ଡଳରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସହାବସ୍ଥାନ ଓ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ପରିସଂସ୍ଥା କୁହାଯାଏ।
• ଜୈବମଣ୍ଡଳ : ଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ବାରିମଣ୍ଡଳ ଓ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ମିଳନ ସ୍ଥଳରେ ଥିବା ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଯେଉଁ ଠାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଉଦ୍ଭଦ ଓ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀମାନେ ରହିଥାନ୍ତି ।
• ଚିରହରିତ୍ ଅରଣ୍ୟ : ବର୍ଷସାରା ଅରଣ୍ୟର ଗଛଗୁଡ଼ିକର ପତ୍ର ସବୁଜ ଥବା ଓ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ସେମାନେ ସବୁପତ୍ର ଏକକାଳୀନ ଝଡ଼ୁ ନଥ‌ିବା ଉଭିଦ ।
• ପଶ୍ଚିମୋଚୀ ଅରଣ୍ୟ : ବର୍ଷର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଷ୍କ ଋତୁରେ ଜଳାଭାବରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପତ୍ରଝଡ଼ା ଦେଉଥ‌ିବା ଅରଣ୍ୟ ।
• ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ଅରଣ୍ୟ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର 25 ରୁ 65° ଅକ୍ଷାଂଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅରଣ୍ୟ ।
• ସାଭାନ୍ନା : ଆଫ୍ରିକାର ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳୀୟ ତୃଣଭୂମି।
• ଷ୍ଟେପୀ : ଏସିଆର ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି।
• ପ୍ରେରୀ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ନାତି ଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି ।
• ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବୋର୍ଡ଼ : ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ 1972 ମସିହାରେ ଆମ ଦେଶରେ ଗଠିତ ଏକ ବୋର୍ଡ / ସଂସ୍ଥା ।
• ଖଣିଜ : ମନୁଷ୍ୟର ବିନା ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ସ୍ଥିତ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାସାୟନିକ ଯୁକ୍ତ ବସ୍ତୁ ।
• ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ : ଯେଉଁ ଶିଳାରେ ଖଣିଜ ମିଶି ରହିଥାଏ।
• ଜୈବ ଖଣିଜ : ଜୈବ ବସ୍ତୁରୁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଖଣିଜ ।
• ଅଜୈବ ଖଣିଜ : ଅଜୈବ ବସ୍ତୁରୁ ସୃଷ୍ଟ ଖଣିଜ, ଯଥା— ଲୁହା, ସୁନା, ତମ୍ବା ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଧାତବ ଖଣିଜ : ଧାତୁ ଥିବା ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ ।
• ଅଧାତବ ଖଣିଜ : ଧାତୁ ନ ଥିବା ଖଣିଜ ପିଣ୍ଡ (ଚୂନପଥର, ଜିପ୍‌ସମ୍) ।
• ଖଣି ଖନନ : ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ବା ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଅଧିକ ଗଭୀରତାରେ ଥବା ଶିଳାସ୍ତରରେ ଗଚ୍ଛିତ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥକୁ ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ତୋଳନ କରାଯାଏ।
• ଡ୍ରିଲିଂ : ଭୂଗର୍ଭର ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଗଭୀରତାରେ ଥିବା ପେଟ୍ରୋଲ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା ଗଭୀର କୂପ ଖନନ ପ୍ରକ୍ରିୟା।
• ନିଷ୍କାସନ : ଖଣିଜପିଣ୍ଡକୁ ଭୂ-ଗର୍ଭରୁ ବାହାରକୁ ଅଣାଯାଇ କାରଖାନାକୁ ନିଆଯିବା ପରେ ତହିଁରୁ ଖଣିଜକୁ ପୃଥକ୍ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
• ଜୈବାଶ୍ମ ଜାଳେଣି : ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ନଷ୍ଟାବଶେଷ ନିୟୁତ ନିୟୁତ ବର୍ଷ ଧରି ଭୂଗର୍ଭରେ ତାପ ଓ ଚାପ ପ୍ରଭାବରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଆଦି ପଦାର୍ଥ ।

• ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି : ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ବହୁକାଳ ଧରି ସାଧାରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ଆସୁଛି, ଯଥା— ଜାଳେଣି କାଠ, କୋଇଲା, ଖଣିଜ ତୈଳ ଇତ୍ୟାଦି।
• ଅଣପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି : ପାରମ୍ପରିକ ଶକ୍ତି ବଦଳରେ ସୌରଶକ୍ତି, ପବନ ଶକ୍ତି, ଜୁଆର ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶକ୍ତି।
• ଭୂତାପଜ ଶକ୍ତି : ପୃଥ‌ିବୀର କୈନ୍ଦ୍ରିକ ତାପରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ଶକ୍ତି।
• ଜୁଆର ଶକ୍ତି, : ସମୁଦ୍ରର ଜୁଆରର ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଉଥିବା ଶକ୍ତି ।
• ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ : ଜୈବିକ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁକୁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆଦ୍ଵାରା ପଚାଇବା ଫଳରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ମିଥେନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକର ମିଶ୍ରିତ ଗ୍ୟାସ୍ ।