CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Solutions Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ

ସମାସ

(୧) ଅବ୍ୟୟୀଭାବ –

ଅଧୁରି = ହରୌ ଇତି
ଉପକୃଷ୍ଣମ୍ = କୃଷ୍ଣସ୍ୟ ସମୀପମ୍
ସୁକଳିଙ୍ଗମ୍ = କଳିଙ୍ଗାନାଂ ସମୃଦ୍ଧିଃ
ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟମ୍ = ଭାଗ୍ୟାନାଂ ବୃଦ୍ଧିଃ
ନିର୍ଜନମ୍ = ଜନାନାମ୍ ଅଭାବ
ଅତିହିମମ୍ = ହିମସ୍ୟ ଅତ୍ୟୟଃ
ଅନୁବିଷ୍ଣୁ = ବିଷୋ ପଶ୍ଚାତ୍
ଅନୁରୂପମ୍ = ରୂପସ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟମ୍
ଯଥାଶକ୍ତି = ଶକ୍ତିମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ
ସହରି = ହରଃ ସାଦୃଶ୍ୟମ୍
ସଚକ୍ରମ = ଚକ୍ରଣ ଯୁଗପତ୍
ସକ୍ଷତ୍ରମ୍ = କ୍ଷତ୍ରାମାଂ ସମ୍ପରିଂ
ସାଗ୍ନି = ଅଗ୍ନି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତମ୍ ଅଧୀତେ
ଆମୁକ୍ତି = ଆ ମୁକ୍ତେଃ
ପାରେଗଙ୍ଗମ୍ = ଗଙ୍ଗାୟା ପାରମ୍

(୨) ତତ୍‌ପୁରୁଷ – ଦ୍ଵିତୀୟା – ତତ୍‌ –

କୃଷ୍ଣଶ୍ରିତଃ = କୃଷ୍ଣ ଶ୍ରିତଃ
ଉପକୂଳମ୍ = କୂଳସ୍ୟ ସମୀପମ୍
ସୁମଦ୍ରମ୍ = ମଦ୍ରାମାଂ ସମୃଦ୍ଧିଃ
ଦୁର୍ଯବନମ୍ = ଯବନାନାଂ ବୃଦ୍ଧିଃ
ନିର୍ମକ୍ଷିକମ୍ = ମକ୍ଷିକାଣାମ୍ ଅଭାରଃ
ଦୁର୍ଭିକ୍ଷମ୍ = ଭିକ୍ଷାୟାଃ ଅଭାବ
ଅତିଗ୍ରୀଷ୍ମମ୍ = ଗ୍ରୀଷ୍ମସ୍ୟ ଅତ୍ୟୟଃ
ଅନୁରଥମ୍ = ରଥସ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍
ପ୍ରତିଦିନମ୍ = ଦିନଂ ଦିନମ୍
ଯଥାବିଧ୍ = ବିଧୂମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ
ଅନୁଜ୍ୟେଷ୍ଠମ୍ = ଜ୍ୟେଷ୍ଠସ୍ୟ ଆନୁପୂର୍ବେଣ
ସସଖ୍ = ସଖ୍ୟା ସଦୃଶଃ
ସତୃଣମ୍ = ତୃଣମ୍ ଅପି ଅପରିତ୍ୟଜ୍ୟ
ଯାବଚ୍ଛୋକମ୍ = ଯାବନ୍ତଃ ଶ୍ଳୋକା
ଆବାଳମ୍ = ଆ ବାଳେଭ୍ୟ
ମଧ୍ୟଗଙ୍ଗମ୍ = ଗଙ୍ଗାଯା ମଧ୍ୟମ୍ ।
ଦୁଃଖାତୀତଃ = ଦୁଃଖମ୍ ଅତୀତଃ
ଗ୍ରାମଗତଃ = ଗ୍ରାମଂ ଗତଃ
ପ୍ରାପ୍ତଜୀବନଃ = ଜୀବନଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ
କୂପପତିତଃ = କୂଫ ପତିତଃ
ମୁହ୍ୱର୍ଭସୁଖମ୍ = ମୁହୂର୍ଭିଂ ସୁଗମ୍

CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ

ତୃତୀୟା ତତ୍ –

ଦ୍ରିରିତ୍ରାତଃ = ହରିଶା ତ୍ରାତଃ
ମାସପୂର୍ବଃ = ମାସେନ ପୂର୍ବଃ
ମାତୃସତୃଣଃ = ମାତ୍ରା ସଦୃଶଃ
ଆଚାରନିପୁନଃ = ଆଚାରେଣ ନିପୁନଃ
ମାସାବରଃ = ମାସେନ ଅବରଃ
ନଖଭିନଃ = ନଖିଃ ଭିନଃ
ପିତୃସମଃ = ପିତ୍ରାସମଃ
ବାକ୍କଳହଃ = ବାଚା କଲହଃ
ଗୁଡ଼ମିଶ୍ର = ଗୁଡ଼େନ ମିଶ୍ର
ଗୁଡ଼ଧାନଃ = ଗୁଡ଼େନ ଧାନଃ

ଚତୁର୍ଥା ତତ୍‌ –

ଯୂପଦାରୁ = ପୂପାୟ ଦାରୁ
ଭୂତବହିଃ = ଭୂତେଭ୍ୟଃ ବଳି
ଗୋସୁଖମ୍ = ଗୋଭ୍ୟ ସୁଖମ୍
ବାଳକାର୍ଥିଃ = ବାଳକାୟ ଅୟମ୍
ଗୋହିତମ୍ = ଗୋଭ୍ୟ ହିତମ୍
ଗୋରଷିତମ୍ = ଗୋଭ୍ୟଃ ରଷିତମ୍

ପଞ୍ଚମୀ ତତ୍ –

ଚୋରଭୟମ୍ = ଚୋରାଦ୍ ଭୟମ୍
ଗ୍ରାମନିର୍ଗତଃ = ଗ୍ରାମାତ୍‌ ନିର୍ଗତଃ
ସ୍ଵର୍ଗପଡିତଃ = ସ୍ୱର୍ଗାତ୍ ପତିତଃ
ଦୂରାଦାଗତଃ = ଦୂରାତ୍‌ ଆଗତଃ
ବ୍ୟାଘ୍ରଭୀତଃ = ବ୍ୟାଘ୍ରାତ୍ ଭୀତଃ
ସୁଖାପେତଃ = ସୁଖାତ୍ ଅପେତଃ
ଚନ୍ଦ୍ରମୁନଃ = ଚକ୍ରାତ୍‌ ମୁନଃ
ପରଷ୍ପତଃ = ଶତାତ୍ ପରେ

ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍ –

ଦେଶସେବକଃ = ଦେଶସ୍ୟ ସେବକଃ
ବ୍ରାହ୍ମଣଯାଜକଃ = ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ଯାଜକଃ
ସର୍ବମହାନ୍ = ସର୍ବେକ୍ଷାଂ ମହତ୍ତରଃ
ଅର୍ଥଗୌରବମ୍ = ଅର୍ଥସ୍ୟ ଗୌରବମ୍
ବୃକ୍ଷୋପରି = ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଉପରି
ଦେବପୂଜନମ = ଦେବସ୍ୟ ପୂଜକଃ
ଦେବପୂଜନମ୍ = ଦେବସ୍ୟ ପୂଜନମ୍
ସ୍ୱକର୍ତ୍ତବ୍ଯମ୍ = ସ୍ବସ୍ଯ କର୍ତ୍ତବ୍ଯମ୍
ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ଦ୍ୟମ୍ = ବୁଦ୍ଧେଃ ମାନ୍ଦ୍ୟାମ୍
କଳିଙ୍ଗରାଜଃ = କଳିଙ୍ଗାନାଂ ରାଜା

ସପ୍ତମୀ ତତ୍ –

ଅକ୍ଷଶୌନଃ = ଅକ୍ଷେଷୁ ଶୌଣ୍ଡୀ
ବେଦପଣ୍ଡିତଃ = ବେଦେ ପଣ୍ଡିତଃ
କାର୍ଯ୍ୟଚପଳୀ = କାର୍ଯ୍ୟ ଚପଳଃ
ଶାସ୍ତ୍ରପ୍ରବୀଣୀ = ଶାସ୍ତ୍ରପ୍ରବୀଣୀ
କାବ୍ୟକୁ ଶଳଃ = କାବ୍ୟେ କୁଶଳଃ
କାଶୀସିଦ୍ଧଃ = କାଶ୍ୟା ସିଦ୍ଧଃ
ଆତପଶୁଷ୍କଃ = ଆତପେ ଶୁନଃ
ତୀର୍ଥକାକଃ = ତୀର୍ଥେ କାକଃ
ଚକ୍ରବନ୍ଧ = ଚକ୍ରେ ବନ୍ଧଃ
କଟାହପକ୍ଵଃ = କଟାହେ ପକ୍ଵଃ

ନଞ ତତ୍ –

ଅବିଘ୍ନଃ = ନ ବିଘ୍ନଃ
ଅନକଃ = ନ ଅଶ୍ଳଃ
ଅସନ୍ଦେହଃ = ନ ସନ୍ଦେହଃ
ଅପନ୍ଥାଃ = ନ ପନ୍ଥାଃ

ପ୍ରାଦି ତତ୍ –

ସୁପୁରୁଷଃ ଶୋଭନଃ ପୁରୁଷଃ
ପ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ = ପ୍ରଗତଃ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଃ

ଉପପଦ ତତ୍ –

କୁମ୍ଭକାରଃ = କୁମ୍ଭୀ କରୋତି ଇତି
ଜଳଦଃ = ଜଳଂ ଦଦାତି ଇତି
ନିଶାକରଃ = ନିଶା କରୋତି ଇତି
ପାଦପଃ = ପାଦେ ପିବତି ଇତି ।

(୩) କର୍ମଧାରୟ –

ନୀଳୋତ୍ପଳମ୍ = ନୀଳମ୍ ଉତ୍ପଳମ୍
ଭୀମକାନ୍ତଃ = ଭୀମ କାନ୍ତଃ
ଘନଶ୍ୟାମଃ = ଘନଃ ଇବ ଶ୍ୟାମଃ
ବିଦ୍ୟାସାଗରଃ = ବିଦ୍ୟା ଏବ ସାଗରଃ
ଶାକପାର୍ଥ୍ବଃ = ଶାକପ୍ରିୟଃ ପାର୍ଥିବଃ
କୃତାକୃତମ୍ = କୃତମ୍ ଅକୃତମ୍
ତପୋଧନମ୍ = ତପଃ ଏବ ଧନମ୍
ବୈୟାକରଣଖପୂଚିଃ = ବୈୟାକରଣଃ ଖସୂଚିଃ
ରାମକୃଷ୍ଣଃ = ରାମଃ କୃଷ୍ଣଃ
ପୁରୁଷବ୍ୟାଘ୍ର = ପୁରୁଷ ବ୍ୟାଘ୍ର ଇବ
ବଟବୃକ୍ଷଃ = ବରଂ ଇତି ବୃକ୍ଷଃ
ଗ୍ରାମାନ୍ତରମ୍ = ଅନ୍ୟଃ ଗ୍ରାମଃ
ପୂର୍ବପୁରୁଷ = ପୂର୍ବଃ ପୁରୁଷଃ
ମହାପୁରୁଷ = ମହାନ୍ ପୁରୁଷଃ
ମୁଖପଦ୍ମମ୍ = ମୁଖ୍ୟ ପଦ୍ମମ୍ ଇବ
ଅଧ୍ୟାନଗରୀ = ଅଯୋଧ୍ୟା ଇତି ନଗରୀ

CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ

(୪) ଦ୍ବିଗୁ –

ଷାଣ୍କ।ତୁରଃ = ଷଣ୍ଣା ମାତୃ ଣାମ୍ ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍
ପଞ୍ଚବଟୀ = ପଞ୍ଚାନା ବଟାନାଂ ସମାହାରଃ
ତ୍ରିଭୁବନମ୍ = ତ୍ରୟାନାଂ ଭୁବନାନାଂ ସମାହାରଃ
ସପ୍ତାହଃ = ସପ୍ତାନାମ୍ ଅହ୍ନା ସମାହାରଃ
ପଞ୍ଚରବଧନଃ = ପଞ୍ଚଗାବଃ ଧନଂ ଯସ୍ୟ ସଃ
ତ୍ରିଲୋକୀ = ତ୍ରୟାନାଂ ଲୋକାନାଂ ସମାହାରଃ
ଚତୁର୍ୟୁଗମ୍ = ଚତୁର୍ବିଂ ଯୁଗାନାଂ ସମାହାରଃ
ତ୍ରିଫଳା = ତ୍ରୟାଣାଂ ଫଳାନାଂ ସମାହାରଃ

(୫) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ –

ହରିହରୌ = ହରିଶ୍ଚ ହରଶ୍ଚ
ମାତାପିତଗୌ = ମାତା ଚ ପିତା ଚ
ପାଣିପାଦମ୍ = ପାଣି ଚ ପାଦୌ ଚ
ଘଟପଟମ୍ = ଘଟଣ୍ଟ ପଟଣ୍ଟ ଅନୟୋ ସମାହାରଃ
ଅହିନକୁଳମ୍ = ଅହିଷ୍ଟ ନକୁଳଶ୍ଚ

(୬) ବହୁବ୍ରୀହି –

ପ୍ରାୟୋଦକଃ = ପ୍ରାପ୍ତମ୍ ଉଦକଂ ଯଃ ଡଃ
ଅପୁନଃ = ଅବିଦ୍ୟମାନଃ ପୁନଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ
ବୀଣାପାଣିଃ = ବୀଣା ପାଣି ଯସ୍ୟା ସା
କଣ୍ଠେକାଳୀ = କଣ୍ଠେ କାଳେ ଯସ୍ୟ ସ୍ୱ
ଦ୍ଵିତ୍ରାଃ = ଦୌ ବା ତ୍ରୟୋ ବା
ସପୁତ୍ରଃ = ପୁତ୍ରେଣ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନଃ
ଅପ୍ରଜାଃ = ଅବିଦ୍ୟମାନା ପ୍ରଜା ଯସ୍ୟ ଡଃ
ସୁଗନ୍ଧି = ଶୋଭନଃ ଗନ୍ଧ ଯସ୍ୟ ସ୍ଃ
ପୀତାମ୍ବରଃ = ପୀତମ୍ ଅମ୍ବରଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ
ଦୃଢ଼ାଭକ୍ତି = ଦୃଢ଼ା ଭକ୍ତି ଯସ୍ୟ ଡଃ
ଚନ୍ଦ୍ରମୌଳି = ଚନ୍ଦ୍ର ମୌନୌ ଯସ୍ୟ ଡଃ
ଉପଦଶା = ଦଶାନାଂ ସମୀପେ ଯେ ସନ୍ତ ତେ
ସପୁନଃ = ପୁତ୍ରେଣ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନଃ
କେଶାକେଶି = କେଶେଷୁ କେଶେଷୁ ଗୃହୀତ୍ମା ଇଦଂ ଯୁଦ୍ଧଂ ପ୍ରବୃତ୍ତମ୍
ନିର୍ଭୟ = ନିର୍ଗତା ଦୟା ଯସ୍ମାତ୍
ଗଜାନନଃ = ଗଜାନାମ୍ ଇବ ଆନନଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ

ଏକପଦୀକରଣ

ଅସ୍କିନ୍‌ ଦିନେ = ଅଦ୍ୟ
ସମୀପମ୍ = ସମକ୍ଷମ୍
ଅହଞ୍ଚ ତ୍ଵଞ୍ଚ = ଆବାମ୍
ଅକ୍ଷଣୋ ପଶ୍ଚାତ୍ = ଅନ୍ନକ୍ଷମ୍
ଅନ୍ତେ ବସତି ଇତି = ଅନ୍ତେବାସୀ
ଆଗମନଂ କୃତ୍ୱା = ଆଗମ୍ୟ|ଆଗତ୍ୟ
ଯୁନଃ ଭାକଃ = ଯୌବନମ୍
ନରସ୍ୟ ଭାକଃ = ନରତ୍ୱ, ନରଡା
ନରତା ବିକାରଃ = ମୃଣ୍ମୟଃ
ବିଦୁଷୀ ପତ୍ନୀ = ବିଦୁଷୀ
ବିଳେ ସ୍ଥିତ୍ରା = ବିଳାତ୍
ବଚାରଂ କୃତ୍ୱା = ବିଚାର୍ଯ୍ୟ
ବିଦ୍ୟା ଅସ୍ୟ ଅସ୍ତୀତି = ବିଦ୍ୱାନ୍
ରାଜ୍ଞଃ ପୁରୁଷଃ = ରାଜପୁରୁଷଃ
ଶୟନଂ କର୍ଭୁମ୍ = ଶୟିତୁମ୍
ଜ୍ଞାତୁ ପ୍ରେରୟତୁ = ଜ୍ଞାପୟତୁ
କୁତ୍ସିତଂ ଅନ୍ତଃ = କଦଂଶଃ
ଆଦାନଂ କୃତ୍ୱା = ଆଦାୟ
ନନ୍ଦୟତି ଯଃ ସ = ନନ୍ଦନଃ
କୃଷ୍ଣସ୍ୟ ସମୀପମ୍ = ଉପକୃଷ୍ଣମ୍
ବସ୍ତୁ ମନଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ବକ୍ତୁମନାଃ
ମନୋ ସ୍ତ୍ରୀ = ମନବୀ, ମନାୟୀ
ଶାସ୍ତି ଯା = ଶାସତୀ
ଜଳମାନେତୁମ୍ = ଜଳାୟ
କାଲ୍ୟା ଦାସ = କାଳିଦାସ୍ଯ
ଶିବୋ ଦେବତା ଅସ୍ୟ = ଶୈବାଃ
ବୃକ୍ଷମ୍ ଆରୁହ୍ୟ = ବୃକ୍ଷାତ୍
ବିଭେତି ଯା = ବିଦ୍ୟୁତୀ
ବିଷୋ ପୁରମ୍ = ବିଷ୍ଣୁପୁରମ୍
ଦାତ୍ମ୍ଯ ପ୍ରେରୟତୁ = ଦାପୟତୁ
ଶୟନଂ ପ୍ରେରୟତି = ଶାୟୟତି
ଗଚ୍ଛତି ଯା = ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ
ଗୃହେ ଇତି = ଅଧ୍ଗୃହମ୍
ବନେଚରତି ଯା ସା = ବନେଚରୀ
ଶ୍ରବଣାଦନନ୍ତରମ୍ = ଶୁଦ୍ଧା
ସୂର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ସୂରୀ/ସୂର୍ଯ୍ୟା
କୃତ୍ରିମା ଭୂମି = ସ୍ଥଳା
ଈଷତ୍ ଉଷୁମ୍ = କବୋଷମ୍
ଶ୍ରୀ ଅସ୍ୟା ଅସ୍ତୀତି = ଶ୍ରୀମତୀ
ଯୁବତିଃ ଜାୟା ଯସ୍ୟ ଡଃ = ଯୁବଜାନିଃ
ଶୂରସ୍ୟ ଭାବଃ = ଶୂରତା ଣୌର୍ଯ୍ୟମ୍
ସୂରଭେ ଅପତ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ସୌରଭେୟୀ
କନ୍ୟାୟ ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍ = କାନୀନଃ
ଶୋଭନଂ ହୃଦୟଂ ଯସ୍ୟ କଃ = ସୁହୃତ୍
ତ୍ରୟାନାଂ ଭୁବନାନାଂ ସମାହାର = ତ୍ରିଭୁବନମ୍
ଶୋଭନା ମତି ଯସ୍ୟ ଡଃ = ସୁମତିଃ ଭୋଜନଂ କୁର୍ବନ୍ = ଭୁଜ୍ୟମାନଃ
ଭୋଜନାଦନନ୍ତରମ୍ = ଭୁକ୍କା
ଚଣ୍ଡୀ ଏବ ରୂପଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ଚଣ୍ଡରବ
ଅନେନି କୁର୍ବନ୍ = ଇତ୍ଥମ୍
ଅପରମ୍ ଅନ୍ତଃ = ଅପରାହ୍ଣ
ତ୍ରୟାନାଂ ଲୋକାନାଂ ସମାହାରଃ = ତ୍ରିଲୋକୀ
ପଞ୍ଚାନାଂ ନଳାନାଂ ସମାହାରଃ = ପଞ୍ଚନଳମ୍
ସକୃତ୍ ପ୍ରସବା ଗୌଃ = ଗୃଷିଃ
ଶୟନଂ କୃତବାନ୍ = ଶୟିତବାନ୍
କ୍ଷୁଧାୟା ହେତୋ = କ୍ଷୁଧୟା
ବାରୀମାଂ ବାହକଃ = ବଳାହକଃ
ନ ଇଷ୍ଟମ୍ = ଅନିଷ୍ଟମ୍
ସାକ୍ଷାତ୍ ଦୃଷ୍ଟବାନ୍ = ସାକ୍ଷୀ
ମନୁନା ପ୍ରୋକ୍ତମ୍ = ମନୁପ୍ରୋକ୍ତମ୍
ଭିକ୍ଷାର୍ଥେ ଇଦମ୍ = ଭିକ୍ଷାର୍ଥମ୍
ହରୌ ଇତି = ଅଧୂରି
ଈଶ୍ବରସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ଈଶ୍ବରୀ
ମହତ୍ ହିମମ୍ = ହିମାନୀ
ଦୟା ଅସ୍ତି ଅସ୍ୟ = ଦୟାନୁଃ
ପିନାକଃ ଧନୁଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ପିନାକଧନ୍ବା
ନ ଶଃ = ଅଗ|ନମଃ
କୁଶଣ୍ଢ ଲବଷ୍ଟ = କୁଶୀଲର୍ବୋ
ଦାତ୍ମ୍ଯ ଯୋଗ୍ୟମ୍ = ଦାତବ୍ୟମ୍
ମତିଃ ଅନ୍ୟ ଅସ୍ତୀତି = ମତିମାନ୍
ରାଜ୍ଞ ଧୁରମ୍ = ରାଜଧୁରମ୍
ସମ୍ୟକ୍ ଦାନମ୍ = ସମ୍ପ୍ରଦାନମ୍
ବର୍ଦ୍ଧନଂ କୁର୍ବାଶଃ = ବର୍ଷମାନଃ
ନିଶାୟାଂ ଚରତି ଯା ସା = ନିଶାଚରୀ
ପୁନଃ ପୁନଃ ଗଚ୍ଛତି = ଜଙ୍ଗମ୍ୟତେ
ବୃତ୍ତୟେ ଇଦମ୍ = ବୃତ୍ତୀର୍ଥମ୍
ଦାନଂ କୃତମ୍ = ଦତ୍ତମ୍
ପାନଂ କୃତମ୍ = ପୀତମ୍
ଆସନେ ଉପବିଶ୍ୟ = ଆସନାତ୍
ଉନ୍ନତଂ ମନଃ ଯସ୍ୟ କଃ = ଉନ୍ନତମନାଃ
ଦର୍ଶନଂ କୁର୍ବନ୍ = ପଶ୍ୟନ୍‌
ବର୍ଣ୍ଣ ଏବ = ବର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରମ୍
ପାନସ୍ୟ ନିମିତ୍ତମ୍ = ପାନୀୟ, ପାତୁମ୍
ବିବାହିତା ସ୍ତ୍ରୀ = ପାଣିଗୃହିତୀ
ସିଂହାସନେ ଉପବିଶ୍ୟ = ସିଂହାସନାତ୍
ପ୍ରିୟା ସହ ବର୍ତ୍ତମାନଃ = ସସ୍ତ୍ରୀକଃ
ଅସ୍ଥିନ୍ ବର୍ଷେ = ଐଷମ
ପୃଥାୟା ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍ = ରାଧେୟଃ
ଅଧ୍ୟୟନାତ୍ ପରମ୍ = ଅଧୀତ୍ୟ
ସମାନଃ ପତିଃ ଯସ୍ୟା ସା =
ମଗଧସ୍ୟ (ମଗଧାନାଂ) ରାଜା = ମଗଧରାଜଃ
ମକ୍ଷିକାଣାମ୍ ଭାବଃ = ନିର୍ମକ୍ଷିକମ୍
ତୃଣମପି ଅପରିତ୍ୟଜ୍ୟ = ସତୃଣମ୍
ତେଜଃ ବିଦ୍ୟତେ ଯସ୍ୟାଃ = ତେଜସ୍ଵୀ
ହିରଣସ୍ୟ ବିକାରଃ = ହିରଣ୍ମୟମ୍
କୁତ୍ସିତମ୍ ଅକ୍ଷମ୍ = କାକ୍ଷମ୍
ତରୁଣା ଛାୟା = ତରୁଛାୟମ୍ ଦଦାତି ଯା = ଦଦତୀ
ହରଃ ସାଦୃଶ୍ୟମ୍‌ = ସହରି = ସତୃଣମ୍
ତେଜଃ ବିଦ୍ୟତେ ଯସ୍ୟା = ତେଜସ୍ବୀ
ହିରଣସ୍ୟ ବିକାରଃ = ହିରଣ୍ମୟମ୍
ମୃଗସ୍ୟ ଇବ ନୟନେ ଯସ୍ୟା ସା = ମୃଗନୟନା
କୁସିତମ୍ ଅଷ୍ଟମ୍ = କାନ୍ଧମ୍
ରାଜ୍ଞ ଗୌ = ରାଜଗବ
ତତ୍ ଏବ = ତନ୍ମାତ୍ରମ୍
ଦଦାତି ଯା = ଦଦତୀ
ହରଃ ସାଦୃଶ୍ୟମ୍‌ = ସହରି
କସ୍ମାତ୍ କାରଣାତ୍ = କୃତଃ
ନୀୟତେ ଅନେନ ଇତି = ନୟନମ୍
ଗ୍ରାମେ ବସତି ଇତି = ଗ୍ରାମବାସୀ
ଗ୍ରାମେ ଭରଃ = ଗ୍ରାମ୍ୟ
ପଣ୍ଡା ଅସ୍ତି ଅସ୍ୟ ଇତି = ପଣ୍ଡିତଃ
ଗସ୍ତ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟମ୍ = ଗନ୍ତବ୍ୟମ୍
ଗାନଂ କୃତଃ = ଗୀତଃ
ନୟନଂ ପ୍ରେରୟତି = ନାୟୟତି

CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ

ନ ଆଗତଃ = ଅନାଗତଃ
ପଥସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ପଥୁକୀ
ଲିଖନଂ କୃତବତୀ = ଲିଖ୍ବତବତୀ
ନ ମିତ୍ରମ୍ = ଅମିତ୍ରଃ
ଆଚାର୍ଯ୍ୟସ୍ଯ ପତ୍ନୀ = ଆଚାର୍ଯ୍ୟାଣୀ
ବୃହତାଂ ପତିଃ = ବୃହସ୍ପତିଃ
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ପତ୍ନୀ = ବ୍ରାହ୍ମଣୀ
ମନୋ ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍ = ମନୁଜଃ/ମାନମଃ
ପଞ୍ଚାନାଂ ରାତ୍ରାମିଂ ସମାହାରଃ = ପଞ୍ଚର।ତ୍ରମ୍
ମହତ୍ ଅରଣ୍ୟମ୍ = ଅରଶ୍ୟାନୀ
ଏକାବାରମ୍ = ସକୃତ୍
ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚନ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ଅକିଞ୍ଚନଃ
ବସୂନି ଧରତି ଯା ସା = ବସୁନ୍ଧରା
ବନସ୍ୟ ସମୀପମ୍ = ଉପବନମ୍
କୁତ୍ସିତଂ ଜଳମ୍ = କାଜଳମ୍
ଶୂଦ୍ରଜାତୀୟା ସ୍ତ୍ରୀ = ଶୂଦ୍ରା
ବାଚା କଳହଃ = ବାକ୍‌କଳହଃ
ଯା ଗଚ୍ଛତି = ଗଚ୍ଛନ୍ତି
ଶରଦଃ ସମୀପମ୍ = ଉପଶରଦମ୍
ଅକ୍ଷ୍ଶୋ ପଶ୍ଚାତ୍ = ଅନ୍ବକ୍ଷମ୍

ସ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରତ୍ୟୟ

CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ 1
CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ 2

Leave a Comment