CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Grammar ବ୍ୟାକରଣ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ

୧ । ରୂଢ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଗ

ରୂଢ଼ି, ସଂଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରକାରଭେଦ :
ଅଭିଧାନିକ ଅର୍ଥକୁ ନ ବୁଝାଇ ଅନ୍ୟ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ଅର୍ଥରେ ପଦଗୁଡ଼ିକ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଲେ ତାହାକୁ ‘ରୂଢ଼ି’ କୁହାଯାଏ । ମନର ଭାବନାକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ସରସ, ସୁନ୍ଦର ତଥା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ରୂପେ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ‘ରୂଢ଼’ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
ରୂଢ଼ି ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିପ୍ରକାର; ଯଥା –
(କ) କ୍ରିୟାହୀନ ରୂଢ଼ି
(ଖ) କ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ରୂଢ଼ି ଏବଂ
(ଗ) ତୁଳନାତ୍ମକ ରୂଢ଼ି

(କ) କ୍ରିୟାହୀନ ରୂଢ଼ି –
ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବାକ୍ୟଶ ଯେଉଁଠାରେ ବିଶିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରାଇଥାଏ ଓ ଏଥରେ କ୍ରିୟାପଦ ସହିତ କୌଣସି ସହଯୋଗ ନ ଥାଏ ତାକୁ କ୍ରିୟାହୀନ ରୂଢ଼ି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ –
(୧) ଏକଇର ବଳା
(୨) ମୁହଁ ଯେଣେ ଅନୁକୂଳ ତେଣେ
(୩) ଗରିବ ମାଇପ ସବୁରି ଶାଳୀ,
(୩) ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି,
(୪) ବୋଝ ଉପରେ ନଳିତା ବିଡ଼ା,
(୫) ଗୋବର ଗଣେଶ,
(୬) ଜଡ଼ା ତେଲକୁ ମେଣ୍ଢାବାଳ ।

(ଖ) କ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ରୂଢ଼ି –
ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଯେଉଁ ବାକ୍ୟାଶରେ କ୍ରିୟାର ସଂଯୋଗ ଘଟି ବିଶେଷ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ, ତାହାକୁ କ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ରୂଢ଼ି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ –
ବୁଦ୍ଧି + ଶିଖାଇବା = ବୁଦ୍ଧି ଶିଖାଇବା = ଠକାଇବା, ଅକଲ ଦେବା
ହାତ + କରିବା = ହାତ କରିବା = ଆପଣାର କରିନେବା
ଆଖି + ପକାଇବା = ଆଖି ପକାଇବା = ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟିଦେବା

(ଗ) ତୁଳନାତ୍ମକ ରୂଢ଼ି –
କ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ଓ କ୍ରିୟାହୀନ ରୂଢ଼ି ବ୍ୟତୀତ ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ରୂଢ଼ି ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ଦୁଇ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା କରିବା ସମୟରେ ଏଇ ଧରଣର ରୂଢ଼ି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ହେତୁ ଏଇ ଧରଣର ରୂଢ଼ିକୁ ତୁଳନାତ୍ମକ ରୂଢ଼ି କୁହାଯାଏ ।

ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ :
(୧) ବରଡ଼ା ପତର ପରି ଥରିବା,
(୨) ସୁନା ପରି ଝଟକିବା,
(୩) କୁକୁର ପରି ଧାଉଡ଼ି କରିବା,
(୪) କୋଇଲି ପରି ଗାଇବା,
(୫) ଜୋକ ପରି ଲାଗିବା,
(୬) ଗଧପରି ଖଟିବା,
(୭) କାଉପରି ରାଉ ରାଉ ହେବା ।

ମୋଟ ଉପରେ ବକ୍ତା ଶ୍ରୋତା ନିକଟରେ ନିଜର ମନର ଭାବକୁ ସରସ, ସୁନ୍ଦର, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମୂଳକ ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିବାପାଇଁ ରୂଢ଼ିର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ରୂଢ଼ି ଆଭିଧାନିକ ମୂଳ ଅର୍ଥକୁ ତ୍ୟାଗକରି ଏକ ପ୍ରୟୋଜନାତ୍ମକ ପ୍ରତୀୟମାନ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଭାଷାର ବିଶିଷ୍ଟ କଥନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ଖଣ୍ଡବାକ୍ୟର ଲାକ୍ଷଣିକ ଅର୍ଥକାରକ ରୂପକୁ ରୂଢ଼ି କୁହାଯାଏ । ଉପଦେଶ, ପରାମର୍ଶ, ତୁଳନା, ଉତ୍କର୍ଷ-ଅପକର୍ଷ ବିଚାର ନିମନ୍ତେ ଏପ୍ରକାର ଲୋକ-ଉକ୍ତ ଆମ ଭାଷାରେ ପଦସଂହତି ରୂପରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ନିମ୍ନମତେ କେତେକ ରୂଢ଼ିର ଅର୍ଥ ଓ ବ୍ୟାବହାରିକ କୌଶଳ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଛି ।

୧. କ୍ରିୟାହୀନ ରୂଢ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଗ

  • ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି (ଅସହାୟର ସହାୟ) – କୃଷ୍ଣ ଯଶୋଦାଙ୍କର ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି ଥିଲେ।
  • ଅନ୍ଧ ବୁଝାମଣା (ଅନ୍ୟାୟ ବିଚାର) – ଜମିଦାରମାନେ ବହୁ ସମୟରେ ପ୍ରଜାଙ୍କ ପ୍ରତି ଅନ୍ଧ ବୁଝାମଣା କରୁଥିଲେ ।
  • ଅରଣ୍ୟରୋଦନ (ନିଷ୍ଫଳ ପ୍ରାର୍ଥନା/ବୃଥା ପ୍ରାର୍ଥନା) – ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ବ୍ୟାକୁଳ ଅନୁରୋଧ ଅରଣ୍ୟରୋଦନରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।
  • ଅହିନକୁଳ ସମ୍ପର୍କ (ଘୋର ଶତ୍ରୁତା) – କୁରୁପାଣ୍ଡବଙ୍କ ଭଳି ସ୍ୱାଇଁ ଓ ପରିଡ଼ା ସାହି ଭିତରେ ଅହିନକୁଳ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ।
  • ଅଲଣା କଥା (ମୂଲ୍ୟହୀନ କଥା) – ନଟିଆର ଅଲଣା କଥା ଶୁଣିବାକୁ ମୋର ବେଳ ନାହିଁ ।
  • ଅକଲ ଗୁଡୁମ (ବୁଦ୍ଧି ବଣାହେବା ) – ପୋଲିସ୍‌ର ପ୍ରଶ୍ନବାଣରେ ଚୋରଟିର ଅକଲ ଗୁଡୁମ୍ ହୋଇଗଲା ।
  • ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟା ଭୟଙ୍କରୀ (ଅଳ୍ପ ଜ୍ଞାନ ଯୋଗୁ ଅପଦସ୍ଥ ହେବା) – ତୋର ପାଠଶାଠ ନାହିଁ କି ବିଚାର ନାହିଁ, ସାବଧାନ ଥୁବୁ, ଅଳ୍ପବିଦ୍ୟା ଭୟଙ୍କରୀ ହୋଇଯିବ ।
  • ଆକାଶ କୁସୁମ (ବୃଥା ସ୍ଵପ୍ନ) – ରଘୁର ସବୁ ସ୍ବପ୍ନ ଆକାଶ କୁସୁମ ହୋଇଗଲା ।
  • ଆପଣା ସୁନା ଭେଣ୍ଡି (ନିଜ ଲୋକ ଅଯୋଗ୍ୟ) – ସନାତନର ଆପଣା ସୁନା ତ ଭେଣ୍ଡି, ପର ପୁଅ ସହିତ କଳି କରି ଲାଭ କ’ଣ ?
  • ଉପୁରି ମାଲ (ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟରୁ ଅଧ୍ବକ/ମାଗଣା ମିଳିବା) – ଉପୁରି ମାଲ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଦେଶର କଳଙ୍କ ।
  • ଉପରଠାଉରିଆ (ଗଭୀରତାର ଅଭାବ, ସାରବତ୍ତାର ଅଭାବ) – କୌଣସି ଲୋକର ଉପରଠାଉରିଆ କଥାରେ ତୁମେ ମାତ ନାହିଁ ।
  • ଏ ଘର ମାଉସୀ ସେ ଘର ପିଉସୀ (ଏପଟ ସେପଟ ଛିଦ୍ର କହି ଯେ ସବୁଠାର ଭଲେଇ ହୁଏ) – ସାବି ଅପାର କଥାକୁ ମୋଟେ ବିଶ୍ଵାସ କରନାହିଁ, ସେ ପରା ଏ ଘର ମାଉସୀ ସେ ଘର ପିଉସୀ ।
  • ଏକଘରକିଆ (ସାମାଜିକ ବାସନ୍ଦ) – ଜଣକୁ ଏକଘରକିଆ କରି ରଖୁବା ମାନବିକ କାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ ।
  • ଓଳିଆରୁ ଗଜା (ଜନ୍ମରୁ ଚତୁର ବା ସିଆଣିଆ) – ମାଗା ପୁଅଟା ତ ଓଳିଆରୁ ଗଜା, ତାକୁ ଶିଖାଇବା କ’ଣ ?
  • କରଛଡ଼ା (ଦାୟିତ୍ୱ ନ ନେବା) – ହିତକର କାର୍ଯ୍ୟରେ କରଛଡ଼ା ଦେବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ ।
  • କାଠିକର ପାଠ (କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ) – ଜନମଙ୍ଗଳ କାର୍ଯ୍ୟ ନ କଲେ ନିର୍ବାଚନ ବୈତରଣୀ ପାର ହେବା କାଠିକର ପାଠ ।
  • କୁହାମୁଣ୍ଡା କପିଳା (ବହୁ ଅବାନ୍ତର କଥା କହିବା) – ଉପରସାହି ମାଧୂ କୁହାମୁଣ୍ଡା କପିଳାଟେ, ତା’ କଥାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରନାହିଁ ।
  • କପାଳ ଲିଖନ (ଭାଗ୍ୟଫଳ) – କପାଳଲିଖନକୁ କିଏ ବା ବଦଳେଇ ଦେଇପାରିବ ?
  • କୁମ୍ଭୀର କାନ୍ଦଣା (ଛଳନା/ଉପରଠାଉରିଆ ସହାନୁଭୂତି) – ସବୁଜମି ଲଚାଛପାରେ ବିକି ବଡ଼ଭାଇ ମୋ ପାଖରେ କୁମ୍ଭୀର କାନ୍ଦଣା କାନ୍ଦୁଛ।
  • କୂପ ମଣ୍ଡୁକ (ସଂକୁଚିତ ପରିବେଶରେ ବଢ଼ିଥିବା) – କୂପମଣ୍ଡୁକ ହେଲେ ଏ ଯୁଗରେ ଆଗେଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
  • ଖତଗଦାରେ ପଦ୍ମ (ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତିଭା ସ୍ଫୁରଣ) – ରେଢ଼ାଖୋଲର କନ୍ଧ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ବି କବି ଭୀମ ଭୋଇ ହୋଇଥିଲେ ଖତଗଦାରେ ପଦ୍ମ ସଦୃଶ ।
  • ଗୋଟିଏ ଚାଉଳରେ ଗଢ଼ା (ଅତି ସୁନ୍ଦର) – ନରିବାବୁଙ୍କ ସାନ ଝିଅଟା ପରା ଗୋଟିଏ ଚାଉଳରେ ଗଢ଼ା ।
  • ଗୋଠଖଣ୍ଡିଆ (ଅସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତି/ଗୋଷ୍ଠୀରୁ ଅଲଗା) – ଗୋଠଖଣ୍ଡିଆ ଲୋକ ଅନେକ ଅସୁବିଧାରେ ପଡ଼େ ଓ ଅନେକଙ୍କୁ ବି ପକାଏ ।
  • ଗୋବର ଗଣେଶ (ନିର୍ବୋଧ/ମୂର୍ଖ) – ଏବେ ବି ସମାଜରେ ସାଧାରଣ ପାଠ କଥା ଜାଣି ନ ଥ‌ିବା ଅନେକ ଗୋବରଗଣେଶ ଅଛନ୍ତି ।
    ଘର ଢିଙ୍କି କୁମ୍ଭୀର (ନିଜ ଲୋକ ଶତ୍ରୁ) – କହ୍ନେଇର ବଡ଼ଭାଇଟି ଘର ଢିଙ୍କି କୁମ୍ଭୀର ପରି ପରିବାରଟାକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେଲ। ।
  • ଘରବୁଡ଼ି ପାଣି ଆଣ୍ଠୁଏ (ଅବସ୍ଥା ଅସମ୍ଭାଳ ହେବା/ବିପଦ ଉପରେ ବିପଦ) – ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁନି ଯେ ଦେଶ ପାଇଁ ଘର ବୁଡ଼ି ପାଣି ଆଣ୍ଠୁଏ ଅବସ୍ଥା ହେଲାଣି ।
  • ଘୋଷା ବଳଦ (କିଛି ନ ବୁଝି ମୁଖସ୍ଥ କରିବା) – ଘୋଷା ବଳଦ ହୋଇ ଲାଭ କ’ଣ ? ପାଠ ଟିକେ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକର ।
  • ଛୁଞ୍ଚିମାଛି ପରୀକ୍ଷା/ପରଖ (ତନ୍ନ ତନ୍ନ କରି ଦେଖିବା ) – ସବୁକଥାରେ ଛୁଞ୍ଚିମାଛି ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଶିବନାଥଙ୍କର ଏକ ବଦ ଅଭ୍ୟାସ ।
  • ଛକାପଞ୍ଝା (ଉଭୟ ପକ୍ଷର ସତର୍କ ଭାବ) – ଏଇ ପାହାଡ଼ ତଳେ ଗତକାଲି ପୋଲିସ୍ ଓ ଚୋରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଛକାପଞ୍ଚା ଚାଲିଥିଲା
  • ଜୀବନମୂର୍ଚ୍ଛା (ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମ) – ଭାରତୀୟ ସୀମାନ୍ତରକ୍ଷୀମାନେ ଦେଶର ଗୌରବ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜୀବନମୂର୍ଚ୍ଛା ସଂଗ୍ରାମ କରୁଛନ୍ତି ।
  • ଜୋକ ମୁହଁରେ ଲୁଣ (ଗର୍ବ ଭାଙ୍ଗିବା/ଅହଙ୍କାର ଭାଙ୍ଗିବା) – ଜୋକ ମୁହଁରେ ଲୁଣ ଦେବାପରି ରାମବାବୁ ରଘୁଆର ଆଣ୍ଟ ଭାଙ୍ଗିଦେଲେ ।
  • ଝାଳବୁହା ଧନ (କଷ୍ଟ ଅର୍ଜିତ) – ଝାଳବୁହା ଧନ ବିପଦବେଳେ କାମରେ ଲାଗେ ।
  • ଝିମିଟି ଖେଳରୁ ମହାଭାରତ (ସାମାନ୍ୟ ଘଟଣାରୁ ବିରାଟ କାଣ୍ଡ ବା ଭୟଙ୍କର ପରିସ୍ଥିତିର ସୂତ୍ରପାତ) – ପିଲାକଳିରୁ ଏ ଭୟଙ୍କର ପରିସ୍ଥିତି, ଝିମିଟି ଖେଳରୁ ମହାଭାରତ ସୃଷ୍ଟି ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କିଛି ନୁହେଁ ।
  • ଡେଙ୍ଗା ମୁଣ୍ଡରେ ଠେଙ୍ଗା (ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ବିପଦର ମାତ୍ରା ଅଧ‌ିକ ଥାଏ) – ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ଯାହା ଘଟିବ ସମସ୍ତେ ତୋତେ ଦାୟୀ କରିବେ, କାରଣ ଡେଙ୍ଗା ମୁଣ୍ଡରେ ଠେଙ୍ଗା ।
  • ଢୋଲ ଭିତରେ ମୂଷା (ଶତ୍ରୁ ଗୁପ୍ତରେ ଘରେ ଲୁଚି ରହିବା)। – ତୁ କ’ଣ ଗୋପନ ରଖୁଛୁ, ତୋ ପୁଅ ପରା ଢୋଲ ଭିତରେ ମୂଷା ପରି କଥାଟା ପ୍ରଘଟ କରିଦେଲାଣି ।
  • ତେଲିଆ ମୁଣ୍ଡରେ ତେଲ (ଥିଲାବାଲାକୁ ଅଧ୍ଵକ ସାହାଯ୍ୟ) – ଏ ସମାଜରେ ସବୁବେଳେ ତେଲିଆ ମୁଣ୍ଡରେ ତେଲ, କିନ୍ତୁ ଗରିବର ଅବସ୍ଥା ତଳକୁ ତଳକୁ ଯାଉଛି ।
  • ଦେହଲଗା ଅତି ବିଶ୍ଵାସା – ସନାତନ ତ ଜମିଦାରଙ୍କ ଦେହଲଗା ଲୋକ, ତାକୁ କିଏ ଡରେଇବ ?
  • ନଈ ନ ଦେଖୁଣୁ ଲଙ୍ଗଳା (ବିପଦ ନ ଆସୁଣୁ ଛାନିଆ ହେବା )। – ନିର୍ବାଚନ ଦେଢ଼ବର୍ଷ ଅଛି, ବିପକ୍ଷବାଦୀଏ ନଈ ନ ଦେଖୁଣୁ ଲଙ୍ଗଳା ହେଉଛନ୍ତି ।
  • ନଛୋଡ଼ବନ୍ଧା (ଏକଜିଦିଆ) – ତାଙ୍କର ନଛୋଡ଼ବନ୍ଧା ମନୋଭାବ ଯୋଗୁଁ ଗାଁ ମନ୍ଦିରଟା ତିଆରି ହୋଇପାରିଲାନି।
  • ନାଟର ଗୋବର୍ଦ୍ଧନ (ଅନର୍ଥର ମୂଳ) – ଟାଉଟର ହରି ମିଶ୍ର ସବୁ ନାଟର ଗୋବର୍ଦ୍ଧନ, ସାହି ସାହିରେ ମନାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିଦେଲେଣି ।
  • ଫାଙ୍କା ଆୱାଜ (ବୃଥା ଧମକ) – ଜିତିବାପାଇଁ ଆଗରୁ ବିରୋଧୀଏ ଫାଙ୍କା ଆୱାଜ ଦେବାକୁ ଲାଗିପଡ଼ିଲେଣି।
  • ଫଟା କପାଳ (ମନ୍ଦଭାଗ୍ୟ) – ଶ୍ୟାମଘନଙ୍କର ଫଟା କପାଳକୁ ଗୋଟିଏ ହେଲେ ପିଲା ଯୋଗ୍ୟ ହେଲେନି ।
  • ବଣବିଛୁଆତି (ଅତିଦୁଷ୍ଟ/ମୂଳରୁ ଦୁଷ୍ଟ) – ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ପିଲାଟା ବଣବିଛୁଆତି, ତା’ ସାଙ୍ଗରେ ମିଶିଲେ ଭଲପିଲା ବି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ ।
  • ବାଆକୁ ବତା (କ୍ଷୀଣ ଆଶ୍ରୟ) – ହଁ, ଦି’ ପଇସା ଏବେଠୁ ସଞ୍ଚା, ଝିଅ ବାହାଘରବେଳେ ବାଆକୁ ବତା ପରି କାମ ଦେବ ।
  • ବାପରାଣ ଢିଙ୍କି ଗିଳ୍ (ବାଧ୍ୟ କରିବା) – ହରେକୃଷ୍ଣ ଏ କାମ କରିପାରିବନି ବୋଲି ବାରମ୍ବାର କହିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବାପରାଣ ଢିଙ୍କି ଗିଳ୍ କଥା କହୁଛ କାହିଁକି ?
  • ବାହାଘର ବେଳେ ବାଇଗଣ ରୁଆ (ଆଗରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ହୋଇ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିବା) – ପରୀକ୍ଷା ବେଳେ ବହି କିଣା, ବାହାଘର ବେଳେ ବାଇଗଣ ରୁଆ ସହିତ ସମାନ ।
  • ବାଘ ଘରେ ମିରିଗ ନାଟ (ମୁରବିଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ବିଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି କରିବା) – ସରପଞ୍ଚ ନ ଥ‌ିବାରୁ ଗାଁରେ ମେମ୍ବରମାନେ ବାଘ ଘରେ ମିରିଗ ନାଟ ଚଳେଇଛନ୍ତି ।
  • ବିରାଡ଼ି ବୈଷ୍ଣବ/ବକ ଧାର୍ମିକ (ଠକ) – ଏବେବି ସମୟ ଅଛି, ତୁମେ ବିରାଡ଼ି ବୈଷ୍ଣବ ନୀତି ଛାଡ଼ ।
  • ବୋଝ ଉପରେ ନଳିତା ବିଡ଼ା (ଦୁଃଖ ଉପରେ ଦୁଃଖ) – ତାଙ୍କର ସ୍ଵାମୀ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଲେ, ପରେ ପରେ ପୁଅଟି ଚାଲିଗଲା, ଏବେ ତାଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ବୋଝ ଉପରେ ନଳିତା ବିଡ଼ା ଭଳି ।
  • ରାଣ୍ଡୀପୁଅ ଅନନ୍ତ। ଲଙ୍ଗଳା କର୍ଗୁରୀ /ଚାରିଦଉଡ଼ି କଟା (ଅନ୍ୟାୟଭ / ଶାସନର ବାହାରେ) – ଘରଦୁଆର, ଭାଇବନ୍ଧୁ, ମାୟାମମତା ଛାଡ଼ି ନଛିଆ ରାଣ୍ଡୀପୁଅ ଅନନ୍ତା ପରି ବୁଲୁଛା
  • ହାତବାରିସି (ଯାହା ସାହାଯ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ ହାସଲ ହୁଏ) – ଅ।ଜିକାଲି କଲେଜଛାତ୍ରମାନେ ରାଜନେତାଙ୍କର ହାତବାରିସି ସାଜିଛନ୍ତି ।
  • ହୁଙ୍କାପିଟା (କିଛି ନ ବୁଝି ହଠାତ୍ କାମରେ ଲାଗିଯିବା) – ଶେଷକୁ ତାଙ୍କର ହୁଙ୍କପିଟା ନାତି ତାଙ୍କ ବିଫଳତାର କାରଣ ହେଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ

୨. କ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ରୂଢ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଗ

  • ଅହନ୍ତା ରଗବା ଅକସ ରଗ୍ନବା ପ୍ରତିହିଂସା ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିବା – ଅହନ୍ତା ରଖ୍ କାମ କଲେ ଆପଣାର କ୍ଷତି ହୁଏ ।
  • ଅନ୍ଧାରକୁ ଟେକା ପକାଇବା/ଅନ୍ଧାରଘରେ ବାଡ଼ି ବୁଲାଇବା (ଅନୁମାନ କରିବା) – ପ୍ରକୃତ ପାଠ ନ ଜାଣି ଅନ୍ଧାରକୁ ଟେକା ପକାଇବା ଭଳି ଉତ୍ତର ଦେବାରୁ ଶିକ୍ଷକ ଧୀରେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ରାଗିଲେ ।
  • ଆଖୁ ରଖୁବା (ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍/ଯତ୍ନ ନେବା) – ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ଦୂରରୁ ଆଖୁ ରଖୁଥାଅ ।
  • ଆଖ୍ ଦେବା/ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇବା (ବିଷଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁବା/ଲୋଭ କରିବା) – ପର ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରତି ଆଦେବା/ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ ।
  • ଆଖ୍ ପକାଇବା (ଲୋଲୁପଦୃଷ୍ଟି ପକାଇବା) – ସେ ନଈକୂଳ ଜମିଟି ଉପରେ ଆଖୁ ପକାଇଲେଣି ।
  • ଆଖୁରେ ଧୂଳିଦେବା (ଠକିଦେବା) – କୃତଘ୍ନ ହୋଇ ସୁର ମୋ ଆଖୁରେ ଧୂଳିଦେଇ ଚାଲିଗଲା ।
  • ଆଡ଼ ଆଖରେ ନ ଚାହିଁବା (ସାମାନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି ନ ଦେବା/ସମ୍ପର୍କ ନ ରଖିବା) – ଅଧିକାଂଶ ଧନୀ ଲୋକମାନେ ଗରିବଙ୍କୁ ଆଡ଼ ଆସ୍‌ରେ ଚାହାନ୍ତି ନାହିଁ ।
  • ଆ ବଳଦ ମତେ ବିନ୍ଧ (ବିପଦକୁ ଡାକି ଆଣିବା) – ଅନ୍ୟ ଦେଶର ଅପରାଧୀଙ୍କୁ ଆମ ଦେଶରେ ସ୍ଥାନ ଦେବା ମାନେ ଆ’ ବଳଦ ମୋତେ ବିନ୍ଦ୍ ସହିତ ସମାନ ।
  • ଉଷୁନା ଧାନ ଗଜା ହେବା (ଅସମ୍ଭବ ସମ୍ଭବ ହେବା) – ତାଙ୍କ ପୁଅଟି ବ୍ୟାଧମୁକ୍ତ ହେଲାନି ଯେ ଜାଣ ଉଷୁନା ଧାନ ଗଜା ହେଲା ।
  • ଉପରେ ପଡ଼ି କହିବା/ଆବୁଡ଼ି ପଡ଼ିବା (ନ ପଚାରୁଣୁ କହିବା/ଅନ୍ୟର କଥା ନ ସରୁଣୁ କହିବା) – ଉପରେ ପଡ଼ି କହିବା ତା’ର ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦ ଅଭ୍ୟାସ ।
  • କପାଳ ଖୋଲିବା (ଭଲ ବେଳ ପଡ଼ିବା/ଉନ୍ନତି ହେବା) – ର।ମବାବୁଙ୍କର ପଦେ।ନ୍ନତି ସାଙ୍ଗକୁ ପୁଅ ଚାକିରି ପାଇଲା, ତାଙ୍କର କପାଳ ଖୋଲିଗଲା ଜାଣ ।
  • କପାଳ ଫାଟିବା (ସର୍ବନାଶ ହେବା) – ମହାବାତ୍ୟା ପରେ ପୁଣି ମରୁଡ଼ି ହେବାରୁ ଲୋକଙ୍କ କପାଳ ଫାଟିଲା ।
  • କଳାକାଠ ପଡ଼ିଯିବା (ମଳିନ ପଡ଼ିଯିବା) – ପରୀକ୍ଷାରେ କପି କରି ଧରା ପଡ଼ିଯିବାରୁ ଛାତ୍ରଟି ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଦେଖ୍ କଳାକାଠ ପଡ଼ିଗଲା ।
  • କଟା ଘା’ରେ ଚୂନ ଦେବା (ଯନ୍ତ୍ରଣା ଉପରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଦେବା) – ହରିଆ ଦୋଷ ନ କରି ଜୋରିମାନା ଦେଲା, ପୁଣି ତାକୁ ବାସନ୍ଦ କଲେ କଟା ଘା’ରେ ଚୂନଦେବା ଭଳି ହେବ ।
  • କଳାକନା ବୁଲାଇବା (ସର୍ବସ୍ଵ ଲୁଟିନେବା/ସର୍ବନାଶ କରିବା) – ଚୋରମାନେ ଗତ ରାତିରେ ପରିଡ଼ାଘରୁ ସମସ୍ତ ଜିନିଷ ଲୁଟିନେଇ କଳାକନା ବୁଲାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।
  • କାମରେ ହାତଦେବା (କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିବା) – ବୁଦ୍ଧିମାନ ଲୋକ କୌଣସି କାମରେ ହାତଦେବା ପୂର୍ବରୁ ଖୁବ୍ ଭାବିଥା’ନ୍ତି ।
  • କାନରେ ହାତଦେବା (ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବା) – ରଘୁବାବୁ ତାଙ୍କ କଥାଶୁଣି କାନରେ ହାତ ଦେଲେ ।
  • କୁହୁଡ଼ି ପହଁରିବା (ବୃଥା ପରିଶ୍ରମ/ବୃଥା ପ୍ରୟାସ କରିବା) – ପାଠ ନ ପଢ଼ି ପରୀକ୍ଷାରେ ପ୍ରଥମ ହେବାକୁ ଗୋପାଳ କୁହୁଡ଼ି ପହଁରୁଛି ।
  • ଖାଲରେ ପକାଇବା (ବିପଦରେ ପକାଇବା) – ସେ ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥ ସିଦ୍ଧି ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ଲୋକକୁ ଖାଲରେ ପକାଇବାକୁ କୁଣ୍ଠିତ ନୁହଁନ୍ତି ।
  • ଖ୍ଅ କାଢ଼ିବା (କଥାକୁ ଘାଣ୍ଟି ଦୋଷ ଖୋଜିବା) – ଖଳ ଲୋକମାନେ ସବୁକଥାରେ ଖୁଅ କାଢ଼ିଥା’ନ୍ତି ।
  • ଖାଇବା ପତରରେ ଧୂଳି ଦେବା (ଜୀବିକା ଛଡ଼ାଇନେବା) – ଆକ୍ରୋଶମୂଳକ ଭାବରେ କାହାର ଖାଇବା ପତରରେ ଧୂଳିଦେବା ବଡ଼ ପାପ ।
  • ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବା (କଷୃସହି କଷୃକରି କୌଣସିମତେ ଚଳିବା) – ଏବେ ଦୀନବନ୍ଧୁ ମୂଲମଜୁରି ଲାଗି କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଉଛି ।
  • ଗାଲରେ ହାତଦେବା (ଚିନ୍ତିତ ହେବା) – ଭେ।ଗରେ ହାରିଯିବାରୁ ଲାଗି କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଗୁଜୁରାଣ ମେଣୃ। ଉଚ୍ଛା
  • ଗୋଡ଼ହାତ ଧରିବା (ବିନମ୍ର ଗୁହାରି କରିବା) – ଦୋଷ କରି ମିଛ କହି ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ଗୋଡ଼ହାତ ଧରିଲା ।
  • ଗୋଡ଼ ଟେକି ବସିବା (ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ରହିବା) – ମକରଯାତ ବୁଲି ଯିବାପାଇଁ ପିଲାଏ ଗୋଡ଼ଟେକି ବସିଛନ୍ତି ।
  • ଚିତା କାଟିବା (ଠକିବା) – ଅନେକ ଭଣ୍ଡ ସାଧୁ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ କି ଧର୍ମ ନାମରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଚିତା କାଟୁଛନ୍ତି ।
  • ନାଁ କରିବା (ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିବା) – ଧର୍ମପଦ ଭଳି ଦେଶର ନାଁ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତା
  • ନାଁ ରଖୁବା (ଯଶ ରଖିବା) – ଏବେ ଦେଉଳ ତୋଳି ନାଁ ରଖୁବାକୁ କେତେଜଣ ପସନ୍ଦ କରୁଛନ୍ତି ?
  • ନାକ ଛିଞ୍ଚାଡ଼ିବା (ବିରକ୍ତ ହେବା) – ସବୁ କଥାରେ ନାକ ଛିଞ୍ଚାଡ଼ିବା ପ୍ରକୃତିକୁ କୈଳାସବାବୁ ଛାଡ଼ିପାରିଲେନି ।
  • ନାକ ଟେକିବା (ଘୃଣା କରିବା) – ରୋଗୀ ସେବା କଲାବେଳେ ନାକ ଟେକିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
  • ନାକେଦମ୍ କରିବା (ଅଥୟ କରିବା) – ପଡ଼ିଶାଘର ବାହାଘର ଭୋଜି ଖାଇବାକୁ ଯିବ ବୋଲି ପିଲାଟା କାନ୍ଦି ନାକେଦମ୍ କଲାଣି ।
  • ପିଠିରେ ପଡ଼ିବା (ସାହା ହେବା) – ଯେତେ କହିଲେ ବି ପାଠ ପଢୁନୁ, ଫେଲ୍ ହେଲେ କେହି ପିଠିରେ ପଡ଼ିବେନି ।
  • ଫସର ଫାଟିବା (ବ୍ୟର୍ଥ ହେବା) – ହରବାବୁଙ୍କ ପୁଅ ମାଟ୍ରିକ୍ ପରୀକ୍ଷାରେ ଫେଲ୍ ହେବାରୁ ତାଙ୍କର ସବୁ ଯୋଜନା ଫସର ଫାଟିଲା ।
  • ଫଟେଇ ହେବା (ଗୋଟିଏ କଥାକୁ ବାରମ୍ବାର ପଚାରିବା) – ନଖ୍ ନାନୀ ସବୁ କଥାରେ ଫଟେଇ ହେବାକୁ ଭଲପାଏ ।
  • ବାଟ କାଟିବା (ନିଜ ସୁବିଧା ଦେଖୁବା) – ସବୁ ଶୁଣିସାରି ମାମୁ ତାଙ୍କ ହିସାବରେ ବାଟ କାଟିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
  • ବାଟ ଭାଙ୍ଗିବା (ଉପେକ୍ଷା କରିବା) – ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ ନ କରି ବାଟଭାଙ୍ଗି ଚାଲିଯିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ ।
  • ବାଟମାରଣା ହେବା (ମଝିରେ ଅନ୍ୟଦ୍ୱାରା ଅପହୃତ ହୋଇଯିବା) – ବାତ୍ୟା ସମୟରେ ଦେଶବିଦେଶରୁ ଆସିଥ୍ୟା ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବାଟମାରଣା ହେଲା ବୋଲି ଲୋକେ କହୁଛନ୍ତି ।
  • ବିରାଡ଼ି ଛିଙ୍କିବା (ଅନୁକୂଳ ବିଗିଡ଼ିଯିବା) – ତୁମେ ଖାଲି ହାତରେ ଫେରିଆସିଲନି ଯେ ବିରାଡ଼ି ଛିଙ୍କିବା ଭଳି କଥାଟେ ହେଲା ।
  • ବିରାଡ଼ି କପାଳକୁ ଶିକା ଛିଣ୍ଡିବା (ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ ସୁବିଧା ମିଳିବା) – ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଦେଖୁ ଯିବାକୁ କେହି ସାଙ୍ଗ ମିଳୁ ନ ଥିଲେ, ବିରାଡ଼ି କପାଳକୁ ଶିକା ଛିଣ୍ଡିଲା ପରି ସାନମାମୁ ଆସି ପହଞ୍ଚିଗଲେ ।
  • ଭାଲୁ ଧରାଇବା (କୌଶଳରେ ଜଞ୍ଜାଳଗ୍ରସ୍ତ କରାଇବା) – ସୁବିଧା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ଭାଲୁ ଧରାଇ ନିଜେ ଖସିଯିବା ବିବେକୀ ଲୋକର କାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ ।
  • ଭୂତ ଖାଇବା (ଅନ୍ୟ ହାତରେ ପଡ଼ିବା) – କଳାବଜାରୀ ଧନ ଭୂତ ଖାଇବା ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି କାମରେ ଲାଗେନି।
  • ମହରଗରୁ ଯାଇ କାନ୍ତାରରେ ପଡ଼ିବା (ସାମାନ୍ୟ ବିପଦରୁ ଯାଇ ବଡ଼ ବିପଦରେ ପଡ଼ିବା) – ବନ୍ୟା ଭୟରେ ନଦୀକୂଳ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟତ୍ର ଘରକରି ରହିଲି ଯେ ସେଠି ସବୁବର୍ଷ ମରୁଡ଼ି । ମହରଗରୁ ଯାଇ କାନ୍ତାରରେ ପଡ଼ିବା ସାର ହେଲା ।
  • ହାତବାନ୍ଧି (ନିରୁପାୟ ହେବା) – ଲଘୁଚାପ ବର୍ଷା ଚାରିଦିନ ଧରି ଲାଗିରହିଥିବାରୁ କାମ ନପାଇ ମୂଲିଆମାନେ ହାତବାନ୍ଧି ବସିଛନ୍ତି ।
  • ଛାତିକି ପଥର କରିବା (ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଧରିବା) – ବିପଦ ପରେ ବିପଦକୁ ଭୋଗି ସେ ଛାତିକୁ ପଥର କରିବା ଜାଣିଗଲେ ।
  • ଛାଇ ନ ମାଡ଼ିବା (ସବୁ ସମ୍ପର୍କ ଛିନ୍ନ କରିବା) – ପରିବାରରୁ ଅଲଗା ହେଲାପରେ ବଡ଼ଭାଇ ସାନଭାଇର ଛାଇ ମାଡୁନି ।
  • ଛାତି ଫୁଲେଇ ଚାଲିବା (ଗର୍ବ ଦେଖାଇବା) – ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଭାରତବାସୀ ବିଶ୍ଵଦରବାରରେ ଛାତି ଫୁଲେଇ ଚାଲିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଲୋ
  • ଜିରାରୁ ଶିରା କାଢ଼ିବା (ଅଯଥା ଦୋଷ ଦେଖାଇବା) – ଖଳ ଲୋକମାନେ ଜିରାରୁ ଶିରା କାଢ଼ି ନିଜର ବାହାଦୂରି ଦେଖାନ୍ତି ।
  • ଝିଣ୍ଟିକା ମାରି ବଣି ପୋଷିବା (ଦୁର୍ବଳକୁ ମାରି ସବଳକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା) – ଝିଣ୍ଟିକା ମାରି ବଣି ପୋଷିଲେ ଆସନ୍ତା ଥରକୁ ଭୋଟ ପାଇବ ତ ?
  • ଠାସ୍‌କୁ ମାରିବା (ଅନୁମାନ କରି କହିବା) – ସବୁ କଥାରେ ଠାସକୁ ମାରିଲେ ନିଜର କ୍ଷତି ହେବ ।
  • ତଳେ ପକାଇବା (ଅମାନ୍ୟ କରିବା) – ଗୁରୁ ବଚନ ଶିଷ୍ୟ ତଳେ ପକାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
  • ତିଳକୁ ତାଳ କରିବା (ଛୋଟ କଥାକୁ ବଡ଼ କରିବା) – ସବୁ କଥାରେ ତିଳକୁ ତାଳ କରି ଖରାପ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରିବା ମଦନର ସ୍ବଭାବ ।
  • ଦାଉ ସାଧ୍ (ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା) – କାହା ଉପରେ ବିପଦ ପଡ଼ିଥିବାବେଳେ ସୁଯୋଗ ନେଇ ଦାଉ ସାଧୁବା ଭଲ ନୁହେଁ ।
  • ମନ ଘର ଧରିବା (ଅସୁବିଧାରେ ପଡ଼ି ସଚେତନ ହେବା) – ପରୀକ୍ଷାରେ ଫେଲ୍ ହେବାପରେ ପୁଅର ମନ ଘର ଧରିବାକୁ ବସିଛି ।
  • ମାଛକି ମ’ (ମର୍) ନ କହିବା (ଖୁବ୍ ନିରୀହ) – ମାଛିକି ମ’ ନ କହିବା ଲୋକଟିକୁ ପୋଲିସ୍ ଗୁଣ୍ଡା କହି ଗିରଫ କରିନେଲା ।
  • ମୁହଁ ବଢ଼ାଇବା (ସୁବିଧା ଦେବା) – ସବୁବେଳେ ନ ମାଗୁଣୁ ଟଙ୍କା ଦେଇ ସଦାନନ୍ଦ ପୁଅର ମୁହଁ ବଢ଼ାଇ ଦେଲେଣି ।
  • ମୁହଁ ଦେବା (ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା) – ପିଲାଟିକୁ ମୁହଁ ଦେବାରୁ ସେ ବିଗିଡ଼ିଗଲା ।
  • ମୁଣ୍ଡଝାଳ ତୁଣ୍ଡରେ ମାରିବା (କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରି ପେଟ ପୋଷିବା) – ଭଲଘର ଖଣ୍ଡେ କରିବ ବୋଲି ମୁଣ୍ଡଝାଳ ତୁଣ୍ଡରେ ମାରି ସେ ଯାହା କିଛି ସଞ୍ଚୟ କରିଥିଲା, ସବୁତକ ଚୋର ନେଇଗଲେ ।
  • ମୁଣ୍ଡକୁ ତେନ୍ତୁଳିଆ ବିଛା କାମୁଡ଼ିବା (ଭୀଷଣ ଚିନ୍ତାରେ ପଡ଼ିଯିବା) – ଝିଅ ବାହାଘର ନାଁ ଧରୁ ନ ଥିଲେ, ଏବେ ଝିଅର ବୟସ ଗଡ଼ିଯିବାରୁ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡକୁ ତେନ୍ତୁଳିଆ ବିଛା କାମୁଡ଼ିଲାଣି ।
  • ରକ୍ତଚାଉଳ ଚୋବାଇବା (ରାଗ ଜର୍ଜରିତ ହେବା) – ଗାଁ ରାସ୍ତାର ଠିକାଦାରୀରେ ଲାଭ ନି ପାଇବାରୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଉପରେ ବସନ୍ତ ଖାଲି ରକ୍ତଚାଉଳ ଚୋବାଉଛି ।
  • ସୁଅ ମୁହଁରେ ଯିବା/ପଡ଼ିବା (ବୃଥାରେ ଧନ ଦଉଲତ ଉଜାଡ଼ି ଦେବା) – ପୁଅ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ବାପର ସବୁ ଧନ ସୁଅ ମୁହଁରେ ଯାଏ ।
  • ହାତ ଧରିବା (ବିବାହ କରିବା/ନେହୁରା ହେବା) – ଗୁଣୀ ପୁରୁଷର ହାତ ଧରିବାକୁ ସବୁ ଝିଅ ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି ।
  • ହାତ କରିବା (କୌଶଳରେ ଆୟତ୍ତ କରିବା) – ଅନ୍ୟପକ୍ଷର ସାକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ହାତ କରି ସେ ମକଦ୍ଦମା ଜିତିଗଲେ ।
  • ହାତରେ ନ ମାରି ଭାତରେ ମାରିବା (କୌଶଳରେ ଜୀବିକା ବା ବୃତ୍ତିରୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା) – ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ହାତରେ ନ ମାରି ଭାତରେ ମାରିବା ନୀତି ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କ କାରଖାନାରେ ସବୁବେଳେ ଧର୍ମଘଟ ଲାଗିରହିଛି।

୩. ତୁଳନାତ୍ମକ ରୂଢ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଗ

  • କେରାଣ୍ଡି ପରି ଫକର ଫକର – ଅଳପ କଥାରେ ମଧୁ କେରାଣ୍ଡି ପରି ଫକର ଫକର ହୁଏ ।
  • ଏଣ୍ଡୁଅ ପରି ମୁଣ୍ଡ ଟୁଙ୍ଗାରିବା – ସେ କିଛି ବୁଝୁ ନ ବୁଝୁ ସବୁବେଳେ ଏଣ୍ଡୁଅ ପରି ମୁଣ୍ଡ ଟୁଙ୍ଗାରୁଥାଏ ।
  • କୁକୁର ପରି ଧାଇଁବା – ଟଙ୍କା କେଇଟା ଲୋଭରେ ସେ କୁକୁର ପରି ଧାଉଁଛି ।
  • ଖୁଣ୍ଟଟା ପରି ଠିଆହେବା – ବସିବାକୁ କହିଲି, ନ ବସି ଖୁଣ୍ଟଟା ପରି ଠିଆ ହୋଇ ରହିଲୁ କାହିଁକି ?
  • ଗଡ଼ ପରି ପଡ଼ିବା/ଢିଙ୍କି ପରି ପଡ଼ିବା – ଲୋକଟା ଗଡ଼ପରି ପଡ଼ିଛି, ପଦେ ବି ଜବାବ ନାହିଁ । / ଢିଙ୍କିଟା ପରି ପଡ଼ିରହିବା ଅଳସୁଆଙ୍କ ଲକ୍ଷଣ ।
  • ଛୁଞ୍ଚି ପରି ମୁହଁ କରିବା – ସବୁବେଳେ ଛୁଞ୍ଚିପରି ମୁହଁ କଲେ କିଏ ତୋତେ ଭଲ ପାଇବ ?
  • ଜୋକ ପରି ଲାଗିବା – ଯେଉଁମାନେ କର୍ମଠ, ସେମାନେ କାମରେ ସର୍ବଦା ଜୋକ ପରି ଲାଗିଥା’ନ୍ତି ।
  • ପେଡ଼ି ପରି ମୁହଁ କରିବା/ଫୁଲାଇବା – ସତକଥା କହିଦେବାରୁ ସେ ପେଡ଼ି ପରି ମୁହଁ ଫୁଲାଇ ବସିଛି ।
  • ପବନ ପରି ଧାଇଁବା – କିଏ ବିପଦରେ ପଡ଼ିଛି ଶୁଣିଲେ, ତାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ସେ ପବନ ପରି ଧାଇଁଯା’ନ୍ତି ।
  • ପ୍ରସାଦ ପରି ପାଇଦେବା – ପଡ଼ୋଶୀଘରୁ ଆସିଥିବା ତରକାରିକୁ ସେ ପ୍ରସାଦ ପରି ପାଇଦେଲା ।
  • ବରଡ଼ା ପତ୍ର ପରି ଥରିବା – ମିଛକଥା ଧରାପଡ଼ିଯିବାରୁ ବାପାଙ୍କ ଆଗରେ ମନୁଆ ବରଡ଼ାପତ୍ର ପରି ଥରୁଛି ।
  • ସାପ ପରି ଫ ଫ ହେବା – ସାମାନ୍ୟ କଥାରେ ରାଗିଯାଇ ସାପପରି ମୁଁ ଫି ହେବା ଭଲ ଲୋକର ଗୁଣ ନୁହେଁ ।
  • ସିଂହ ପରି ଯୁଝିବା – ବାଳକ ଅଭିମନ୍ୟୁ ସପ୍ତରଥୀଙ୍କ ସହିତ ସିଂହ ପରି ଯୁଝିଥିଲେ ।
  • ଶୁଆ ପରି ଘୋଷିବା – କୃଷ୍ଣ ନାମକୁ ଯଶୋଦା ଶୁଆ ପରି ଘୋଷି ହେଉଥିଲେ ।
  • ଧଣ୍ଡ ପରି ଶୋଇବା – ଠିକ୍ ଲାଭ ପାଇବା ବେଳକୁ ନରହରି ଧଣ୍ଡଟା ପରି ଶୋଇଗଲା ।

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

୧। ରୂଢ଼ି ପ୍ରୟୋଗ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
କୌଣସି ଶବ୍ଦ ନିଜସ୍ୱ ମୌଳିକ ଅର୍ଥକୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ଶବ୍ଦ ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ଏକ ଭିନ୍ନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭଙ୍ଗୀର ବିଶିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହାକୁ ‘ରୂଢ଼ି’ କୁହାଯାଏ । ରୂଢ଼ି – ଚମତ୍କାର ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଢଙ୍ଗର ପଦସଂହତି । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ : ‘କପାଳ ଫାଟିବା’ ।
ଏଠାରେ ‘କପାଳ’ର ସାଧାରଣ ମୂଳ ଅର୍ଥ – ମଥା
ଫାଟିବାର ସାଧାରଣ ଅର୍ଥ – ଅ।ଘାତ ପାଇ ଭାଙ୍ଗିପିବା
ମାତ୍ର ‘କପାଳ ଫାଟିବା’ ପଦସଂହତିରେ ଏ ଉଭୟ ସାଧାରଣ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଉନି । ଉଭୟ ମୂଳ ଅର୍ଥକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରି ମିଶି ଏକ ନୂତନ ବିଶିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରୁଛି । ଅର୍ଥଟି ହେଉଛି – ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ପଡ଼ିବା । ଏହିପରି ପଦ ସହିତ ପଦ ମିଶି ଚମତ୍କାର ଓ ବିଶେଷ ଭଙ୍ଗୀର ନୂଆ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ କଲେ ତାହା ରୂଢ଼ି ରୂପରେ ପରିଚିତ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ

୨। ନିମ୍ନଲିଖ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ରୂଢ଼ିମାନ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କର । (ପ୍ରଶ୍ ସହ ଉଭର)
Answer:

  • ଅନ୍ୟ ଉପରେ ଦୋଷ ଲଦିବା (ଅଠା ବୋଳିବା) – ନିଜେ ଦୋଷ କରି ପରମୁଣ୍ଡରେ ଅଠା ବୋଳିବା ପଟ୍ଟନାୟକବାବୁଙ୍କ ଚିରାଚରିତ ଅଭ୍ୟାସ ।
  • ମୂର୍ଖ ନିକଟରେ ଜ୍ଞାନ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିବା (ଅନ୍ଧ ଦେଶରେ ଦର୍ପଣ ବିକିବା) – ଅଜ୍ଞାନ ବ୍ୟକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନ-ଚର୍ଚ୍ଚା କରିବା ଯାହା ଅନ୍ଧ ଦେଶରେ ଦର୍ପଣ ବିକିବା ସେଇଆ ।
  • ଅନୁମାନ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା (ଅନ୍ଧାରରେ ବାଡ଼ି ବୁଲାଇବା) – ଉତ୍ତମ ରୂପେ ଅନୁସନ୍ଧାନ ନ କରି ଖାଲି ଅନ୍ଧାରରେ ବାଡ଼ି ବୁଲାଇଲେ ପ୍ରକୃତ ସତ୍ୟ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
  • ଅସମ୍ଭବକୁ ସମ୍ଭବ କରିବା (ଉଷୁନା ଧାନ ଗଜା ହେବା) – ହରିବାବୁ କର୍କଟ ରୋଗରୁ ଭଲ ହେବେ ନା ଉଷୁନା ଧାନ ଗଜା ହେବ ।
  • ବୃଥା ପରିଶ୍ରମ କରିବା (କୁହୁଡ଼ି ପହଁରିବା) – ରମାକାନ୍ତ ବାବୁ ଲାଭ ନିଶାରେ ଦିନରାତି କୁହୁଡ଼ି ପହଁରୁଛନ୍ତି ।
  • ଜୀବିକାରେ ବାଧା ଦେବା (ଖାଇବା ପତରରେ ଧୂଳି ଦେବା) – କାହା ଖାଇବା ପତ୍ରରେ ଧୂଳି ଦେବା ଅନୁଚିତ ।
  • ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଧରିବା (ଛାତିକୁ ପଥର କରିବା) – ସ୍ବାମୀର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ କେତକୀ ଛାତିକୁ ପଥର କରି ବଞ୍ଚ୍ ରହିଛି ।
  • ବୃଥା ଦୋଷ ଦେଖାଇବା (ଜିରାରୁ ଶିରା କାଢ଼ିବା) – ଯତୀନ୍ଦ୍ରବାବୁ ଗ୍ରନ୍ଥଟିର ପ୍ରକୃତ ସମୀକ୍ଷା ନ କରି କେବଳ ଜିରାରୁ ଶିରା କାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯାହା ।
  • ଦୁର୍ବଳକୁ ମାରି ସବଳକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା (ଝିଣ୍ଟିକା ମାରି ବଣି ପୋଷିବା) – ସରକାରଙ୍କ ଅନେକ ଯୋଜନା କେବଳ ଝିଣ୍ଟିକା ମାରି ବଣି ପୋଷିବା ସଦୃଶ ଉଚ୍ଚବର୍ଗଙ୍କୁ ସୁହାଉଛି ।
  • ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଲୋକ ବିରୋଧରେ ବାହାରିବା (ବିରାଡ଼ି ବେକରେ ଘଣ୍ଟି ବାନ୍ଧିବା) – ବଡ଼ବଡ଼ିଆଙ୍କ ଟିକସ ଫାଙ୍କି ବିଷୟରେ ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି, ହେଲେ ବିରାଡ଼ି ବେକରେ ଘଣ୍ଟି ବାନ୍ଧିବ କିଏ ?
  • ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଲାଭ ଉଠେଇବା (କେରାଣ୍ଡି ଗୁଛି ବାଳିଆ ଧରିବା) – ରାଜେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କ କଥା କାହିଁକି କହୁଛ ? ସେ ତ କେରାଣ୍ଡି ଗୁଛି ବାଳିଆ ଧରିବା ଲୋକ।
  • ଅସହାୟର ସହାୟ (ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି) – ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯଶୋଦାଙ୍କର ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି ଥିଲେ ।
  • ମୂଲ୍ୟହୀନ କଥା (ଅଲଣା କଥା) – ତାଙ୍କର ସେ ଅଲଣା କଥା ଶୁଣିବାକୁ ମୋର ବେଳ ନାହିଁ ।
  • ଜନ୍ମରୁ ସିଆଣିଆ (ଓଳିଆରୁ ଗଜା) – ସେ ତ ଓଳିଆରୁ ଗଜା । ତାକୁ କ’ଣ କଥା କହି ତୁ ଜିତି ପାରିବୁ ?
  • ଅତି ସୁନ୍ଦର (ଗୋଟିଏ ଚାଉଳରେ ଗଢ଼ା) – ନାରଣବାବୁଙ୍କ ସାନଝିଅଟି ଗୋଟିଏ ଚାଉଳରେ ଗଢ଼ା ।
  • ଟିକିନିଖ୍ ପରୀକ୍ଷା (ଛୁଞ୍ଚିମାଛି ପରୀକ୍ଷା କରିବା) – ପ୍ରତ୍ୟେକ କାମରେ ଛୁଞ୍ଚିମାଛି ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଅଲେଖବାବୁଙ୍କ ଅଭ୍ୟାସରେ ପଡ଼ିଗଲାଣି ।
  • ଆନନ୍ଦରେ ମୂଳ (ଜପାମାଳି) – ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯଶୋଦାଙ୍କର ଜପାମାଳି ଥିଲେ ।
  • କ୍ଷୀଣ ଆଶ୍ରୟ (ବାଆକୁ ବତା) – ଈଶ୍ଵର ଯାହା କରିବେ, ତାହା ହେବ । ମଣିଷର ଚେଷ୍ଟା କେବଳ ବାଆକୁ ବତା ମାତ୍ର ।
  • ଅସମର୍ଥ ବ୍ୟକ୍ତି ହାତରେ ଦାୟିତ୍ବ ଅର୍ପଣ (ମାଙ୍କଡ଼ ହାତରେ ଶାଳଗ୍ରାମ) – ସୁଶାନ୍ତ ପରି ଦାୟିତ୍ୱହୀନ ପିଲା ହାତରେ ଝିଅ ବିଭାଘରର ସମସ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵ ଦେବା ମାଙ୍କଡ଼ ହାତରେ ଶାଳଗ୍ରାମ ସଦୃଶ ।

୩ । ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ବିଭିନ୍ନ ରୂଢ଼ି ଓ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ବିଭିନ୍ନ ରୂଢ଼ିର ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 1
Answer:
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 2

୨. ଏକପଦୀକରଣ

ସଂଜ୍ଞା ଓ ସ୍ବରୂପ :
ଆମ ଭାଷା ଓଡ଼ିଆରେ ଆମେ ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ତତ୍ସମ, ତଦ୍‌ଭବ, ଦେଶ୍ୟ ଓ ବୈଦେଶିକ – ଏପରି ଚାରିପ୍ରକାର ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଉ । ବେଳେବେଳେ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ଆମେ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶବ୍ଦ ନପାଇ ବହୁ ଶବ୍ଦ ମିଶାଇ ସେହି ଅର୍ଥଟି ପ୍ରକାଶ କରିଥାଉ । ଏହା ଆମର ଶବ୍ଦଜ୍ଞାନର ଓ ବ୍ୟବହାରର ଏକ ଦୁର୍ବଳତା । ଅନେକ ସମୟରେ ସହଜରେ, ସଂକ୍ଷେପରେ ଓ ସିଧାସଳଖ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ । ଏପ୍ରକାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଆମକୁ ଜ୍ଞାନୀ ବିବେଚିତ କରେ । ଭାବ ସଂକ୍ଷେପରେ ଚମତ୍କାର ଭାବାର୍ଥ ଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ । ସୁତରାଂ ଏକାଧ୍ଵ ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅର୍ଥ ଏକ ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ପ୍ରକରଣ ବା କୌଶଳକୁ ‘ଏକପଦୀକରଣ’ କୁହାଯାଏ ।

ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଏକାଧ୍ଯକ ଶବ୍ଦକୁ ଏକ ଶବ୍ଦରେ ରୂପାନ୍ତର କରି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ସମାନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ‘ଏକପଦୀକରଣ’ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ଆମେ ଅନେକ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର ନକରି ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ କରିଥାଉ । ଅତଏବ ଏକାଧିକ ପଦକୁ ଏକପଦରେ ବୂପାନ୍ତରିତ କରିବା ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକପଦୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

ସଂକ୍ଷେପରେ ଏକପଦୀକରଣଦ୍ୱାରା ବାକ୍ୟଟି ସରଳୀକୃତ ଓ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ସଂକ୍ଷେପୀକରଣ ପାଇଁ ଭାଷାରେ ଏକପଦୀକରଣ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ । ସନ୍ଧି, ସମାସ ଓ କୃଦନ୍ତ ବା ତଦ୍ଧିତାଦି ପ୍ରତ୍ୟୟଦ୍ୱାରା ଆମେ ବହୁଶବ୍ଦକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସମାନ ଭାବେ ଏକପଦରେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରୁ; ଯଥା –

୧। ସନ୍ଧି ଯୋଗେ ଏକପଦୀକରଣ :

  • ଜାୟା ଓ ପତି = ଦମ୍ପତି (ଜାୟା + ପତି)
  • ମଗଧର ଅଧୂତି = ମଗଧ + ଅଧୂତି = ମଗଧାପତି
  • ଜଗତର ନାଥ = ଜଗତ + ନାଥ = ଜଗନ୍ନାଥ
  • ନରକର ଅସୁର = ନରକ + ଅସୁର = ନରକାସୁର

୨। ସମାସ ଯୋଗେ ଏକପଦୀକରଣ

  • ପଞ୍ଚବଟର ସମାହାର ସ୍ଥଳ – ପଞ୍ଚବଟୀ
  • ଇତିହାସରେ ଯେ ବିଦ୍ବାନ୍ – ଐତିହାସିକ
  • ଯେ ଗଳ୍ପ ରଚନା କରନ୍ତି – ଗାଳ୍ପିକ
  • ଯେ ଦେଶସେବା କରେ – ଦେଶସେବକ
  • ବୀଣା ପାଣିରେ ଯାହାର – ବାଣ।ପାଣି

୩ । ଉପସର୍ଗ/ପର ପ୍ରତ୍ୟୟ / ପୂର୍ବ ପ୍ରତ୍ୟୟ / ତଦ୍ଧିତ / କୃଦନ୍ତ / ସମାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ ଏକପଦୀକରଣ :

  • କଣ୍ଠ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥିବା – ଆ + କଣ୍ଠ = ଆକଣ୍ଠ
  • ଶିବଙ୍କର ଭକ୍ତ ଯେ ସେ – ଶିବ + ଅ = ଶୈବ (ତଦ୍ଧିତ)
  • ଦର୍ଶନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯେ ଜାଣନ୍ତି – ଦର୍ଶନ + ଇକ = ପାର୍ଶନିକ
  • ଯେ ଆଗରୁ ଆସନ୍ତି – ଆଗନ୍ତୁକ
  • ଯାହାର ଇଚ୍ଛା ନାହିଁ – ଅନିଚ୍ଛୁକ
  • ଯିଏ କାମ କରେନି – ଅକର୍ମା
  • ଯୋଗ ସାଧନା ଜାଣିଥୁବା ବ୍ୟକ୍ତି – ଯୋଗ + ଈ = ଯୋଗୀ (ତଦ୍ଧିତ)
  • ଦେଖିବାର ଯୋଗ୍ୟ – ଦର୍ଶନ + ଈୟ = ଦର୍ଶନୀୟ (କୃଦନ୍ତ)
  • ଖେଳି ପାରୁଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି – ଖେଳ୍ + ଆଳି = ଖେଳାଳି (ବୃଦନ୍ତ)
  • ପଛେ ପଛେ ଗମନ କରିବା – ଅନୁ – ଗମ୍ + ଅନ୍ = ଅନୁଗମନ (ଉପସର୍ଗଭିଭିକ)
  • ଚାଷ କରାଯାଇ ନଥିବା ଜମି – ପଡ଼ିଆ ( ସମାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ )
  • ମାଗଣା ପାଇବାର – ଫୋକଟ/ଫୋକଡ଼ (ସମାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ )
  • ମାଟିକୁ ଯାହା ସମତୁଲ କରେ – ମଇ (ସମାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ)

ନିମ୍ନରେ କେତେକ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକପଦୀକରଣର ପୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି ।
(କ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 3
(ଖ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 4

(ଗ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 5

(ଘ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 6

(ଙ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 7

(ଚ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 8

(ଛ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 9

(ଜ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 10

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ

(ଝ) ଶବ୍ଦ ପୁଞ୍ଜ – ଏକପଦୀକରଣର
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 11
ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

୧। ଏକପଦରେ ପ୍ରକାଶ କର। (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 12

୨। ଏକପଦରେ ପ୍ରକାଶ କର । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 13

୩ । ଏକପହରେ ପ୍ରକାଶ କର । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 14

୩. ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଭିନ୍ନାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ

ସୂଚନା :
ଧ୍ବନି ସହିତ ଧ୍ବନି ବା ବର୍ଷ ସହିତ ବର୍ଷ ମିଶିଲେ ଶବ୍ଦ ହୁଏ ନାହିଁ; ଯଥା – କବପ|ଟବଡ଼ । ଏଠାରେ କବ-ପ ଧ୍ବନି ଅଛି; ମାତ୍ର ଏହା ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏହି ଧ୍ଵନି ବା ବର୍ଷ ମିଶି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରୁନାହିଁ । ତେଣୁ ଧ୍ଵନି ବା ବର୍ଷ ମିଶି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହା ଶବ୍ଦ ହୁଏ । ଶବ୍ଦକୁ ସଜାଇ ଆମେ ବାକ୍ୟ ଗଠନ କରି ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଉ । ଅନେକ ଶବ୍ଦ ଅଛି, ଯାହା ଉଚ୍ଚାରଣ ଦିଗରୁ ଭିନ୍ନ, ମାତ୍ର ଅର୍ଥ ସମାନ; ଯଥା- · ଆଦିତ୍ୟ-ସୂର୍ଯ୍ୟ-ତପନ-ସବିତା-ଅଂଶୁମାଳି । ଏ ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ ଦିଗରୁ ଅଲଗା ଅଲଗା । ମାତ୍ର ସମସ୍ତଙ୍କ ଅର୍ଥ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବୁଝାଏ ।

ଏପରି କେତେକ ଶବ୍ଦ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକର ଉଚ୍ଚାରଣ ଏକ ଓ ରୂପ ପ୍ରାୟ ଏକ; ମାତ୍ର ସେଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ଯେଉଁ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚାରଣ ଦିଗରୁ ପ୍ରାୟ ସମାନ ବା ପାଖାପାଖ୍, ସେସବୁ ଶବ୍ଦକୁ ‘ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦ’ କୁହାଯାଏ । ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦରେ ସମାନ ଧ୍ଵନି ଥାଏ, ମାତ୍ର ଅର୍ଥ ଅସମାନ ବା ଭିନ୍ନ ଥାଏ ।

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଅନ୍ୟତମ ବୈଚିତ୍ର ହେଲା ଆମ ଭାଷା ଭଣ୍ଡାରରେ ଏପରି ଅନେକ ଶବ୍ଦ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଉଚ୍ଚାରଣ ଦିଗରୁ ଶୁଣିବାକୁ ଏକ।ଉଲି ମାତ୍ର ସେମାନଙ୍କର ଅର୍ଥ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଯଥା –
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 15

(୧) ଶଦ୍ଦ – ଅର୍ଥ
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 16

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

୧। ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଲେଖ । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 17

୪. ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ

ସୂଚନା :
ଭାବ ବିନିମୟ ପାଇଁ ଆମେ ଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରୁ। ସାର୍ଥକ ଶବ୍ଦ ମାଧ୍ୟମରେ କର୍ତ୍ତା-କର୍ମ-କ୍ରିୟା ଅନୁସାରେ ସଜାଇ ଆମେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଉକ୍ତି ବାକ୍ୟ ରୂପରେ କହୁ । ଏହି ବାକ୍ୟରେ ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଏ । ଭାଷାର ସାର୍ଥକ ସର୍ବନିମ୍ନ ଏକକ ହେଉଛି – ‘ଶବ୍ଦ’ । ଶବ୍ଦକୁ ଆମେ ହଁ ନା – ଏପରି ଦୁଇଟି ଦିଗରୁ ପ୍ରାୟତଃ ବ୍ୟବହାର କରୁ । ଅର୍ଥାତ୍ ଆମର ଭାବ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ସରଳଭଙ୍ଗୀରେ ନାସ୍ତିବାଚକ ଅଥବା ଅସ୍ତିବାଚକ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରକାଶ ପାଏ । ତେଣୁ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଶବ୍ଦର ପ୍ରାୟତଃ ଅସ୍ତିବାଚକ ରୂପ ଓ ନାସ୍ତିବାଚକ ରୂପ ରହିଛି । ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦର ବିପରୀତ ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ଆମେ ଯେଉଁ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଉ ତାହାକୁ ‘‘ବିପରୀତାର୍ଥକ’ ବା ‘ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ’ ଶବ୍ଦ କୁହାଯାଏ; ଯଥା – ହଁ – ନା, ସୁଖ- ଦୁଃଖ, ଦିନ-ରାତି, ନାରୀ-ପୁରୁଷ, ପ୍ରାଣୀ-ଅପ୍ରାଣୀ……ଇତ୍ୟାଦି । ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ଚାରିଟି ଦିଗରୁ ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଉ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଏହିପରି :

୧। ଲିଙ୍ଗଭିଭିକ ବିପରୀତାର୍ଥକ ଶବ୍ଦ :
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 18

୨। ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରରୀତିକ ବିପରୀତାର୍ଥକ ଶବ୍ଦ :
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 19
ମନେରଖ – ଅନୁଭୂତିର ଭିନ୍ନତାକୁ ଭିନ୍ନ ଏକ ଶବ୍ଦ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ଅନୁଭୂତିର ଭିନ୍ନ ଅନୁଭୂତି ଓ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲେ ତାହାକୁ ବିପରୀତାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ନାସ୍ତିବାଚକ ଉପସର୍ଗ ଯୋଗରେ ଗଠିତ ବିପରୀତୀର୍ଥିକ ଶବ୍ଦ:
ବୁଦ୍ଧିଆ – ନିର୍ବୁଦ୍ଧିଆ (ନିଃ – ନିଃ + ବୁଦ୍ଧିଆ)
ଲେଉଟା – ଅଣଲେଉଟା (ଅଣ – ଅଣ + ଲେଉଟା)
ବାପୁଆ – ଅଣବାପୁଆ (ଅଣ + ବାପୁଆ)
ଆସ୍ଥା – ଅନାସ୍ଥା (ଅନ + ଆସ୍ଥା)
ଆବିଳ – ଅନାବିଳ (ଅନ + ଆବିଳ)
ଅକଲ – ବେଅକଲ (ବେ + ଅକଲ)
ହିସାବୀ – ବେହିସାବୀ (ବେ + ହିସାବୀ)
କର୍ମ – ଅକର୍ମ (ଅ + କର୍ମ)
ମନେରଖ – ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶବ୍ଦର ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ତା’ର ନାସ୍ତିବାଚକ ରୂପ କେବଳ ନୁହେଁ; ଯଥା ଖେଳିବା/ଖେଳିବାନି, ଖେଳିବା ନାହିଁ, ନ ଖେଳିବା, ନାଇଁ ଖେଳିବା ଇତ୍ୟାଦି ଖେଳିବାର ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ ହେବନାହିଁ । ସେହିପରି ଭିନ୍ନ । ତେଣୁ ‘ଶୋଇବା’ର ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ ‘ଚେଇଁବା’ ହେବ । ‘ହସିବା’ର ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ ‘ହସିବା ନାହିଁ’ ନହୋଇ ‘କାନ୍ଦିବା’ ହେବ । ଅନେକ ସମୟରେ ନାସ୍ତିବାଚକ ଉପସର୍ଗ ନପାଇ ଶବ୍ଦର ବିପରୀତ କରାଯାଏ; ଯଥା – କର୍ମ – ଅକର୍ମ । ଆବିଳ – ଅନାବିଳ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ

୪ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପସର୍ଗ ଯୋଗକରି ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ ଗଢ଼ାଯାଏ; ଯଥା –
କୁ + କର୍ମ = କୁକର୍ମ – ସୁ + କର୍ମ = ସୁକର୍ମ
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 20
ବିପରୀତୀର୍ଥ ଶବ୍ଦ:
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 21

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

୧ । ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦର ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 22

୨। ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦର ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 23

(୫) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ (ଶବ୍ଦ)

ଠିକ୍ ଭାବରେ ଲେଖୁବା ଓ ଠିକ୍ ଭାବରେ ପଢ଼ିବା ଗୋଟିଏ ଉନ୍ନତ ଭାଷାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷଣ । ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ଲେଖୁଥିବାବେଳେ ଅନେକ ଭ୍ରମ ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ଶୁଦ୍ଧ ଭାଷା ବା ଶୁଦ୍ଧ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟାକରଣ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ବେଳେବେଳେ ପ୍ରମାଦପୂର୍ଣ ଭାଷାଶିକ୍ଷା ଯୋଗୁଁ ବା ନିରନ୍ତର ଅବହେଳା ଯୋଗୁଁ ଆମେ ଭାଷାର ଉଚ୍ଚାରଣ ଓ ଲିଖନରେ ଭୁଲ କରିଥାଉ । ନିରନ୍ତର ପଠନ, ଲିଖନ, ଶ୍ରବଣ ଓ ବ୍ୟାକରଣ ନିୟମ ଅଭ୍ୟାସଦ୍ବାରା ଏପରି ଅଶୁଦ୍ଧିକୁ ଦୂର କରାଯାଇପାରେ । ବିଶେଷକରି ପ୍ରତ୍ୟୟଗତ, ଲିଙ୍ଗଗତ, ବିଶେଷ୍ୟ-ବିଶେଷଣଗତ, ଷତ୍ଵ-ଣତ୍ୱ ବିଧ୍ଵତ, ବଚନଗତ, ସନ୍ଧିଗତ, ସମାସଗତ ଓ ମାତ୍ରାଗତ ଅଶୁଦ୍ଧି ପ୍ରତି ସଚେତନ ରହିଲେ ଭାଷା (ଶବ୍ଦ)ର ଶୁଦ୍ଧିକରଣ ସହଜ ହୁଏ । ନିମ୍ନରେ କେତେକ ସାଧାରଣ ଅଶୁଦ୍ଧି ଓ ଶବ୍ଦରୂପ ଅଭ୍ୟାସ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଛି।
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 24
(୨) ଅଶୁଦ୍ଧ – ଶୁଦ୍ଧ
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 25

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

୧। ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ଅଶୁଦ୍ଧ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଶୁଦ୍ଧ ରୂପ ଲେଖ । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
Answer:
CHSE Odisha Class 12 Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ 26

୨। ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଶୁଦ୍ଧ ଶବ୍ଦ, ଚିହ୍ନାଅ ।
ଆବିଷ୍କାର, ପର୍ବପର୍ବାଣୀ, ମଧ୍ୟରାତ୍ର, ଦାୟିତ୍ଵ, ଜୀବାଣୁ, ସ୍ଵଭାବିକ, ସ୍ଵୀକାର, ସରିସୃପ ।
Answer:
ଆବିଷ୍କାର, ମଧ୍ୟରାତ୍ର, ଦାୟିତ୍ଵ, ଜୀବାଣୁ, ସ୍ଵୀକାର

୩। ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅଶୁଦ୍ଧ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥକ୍ ଭାବରେ ବାଛି ଲେଖ ।
ପରିଚ୍ଛଦ, ତପସ୍ବିନୀ, ପୁଷ୍ପାଞ୍ଜଳି, ପାବନୀ, ପାଚେରୀ, ପରିଛେଦ, ବିଶ୍ବଜନିନ, ଅଭିସେକ, ମଧ୍ୟରାତ୍ରି, ପାଟବତା, ନିଘୋଷୀ, ମହାରାଜା ।
Answer:
ପାଚେରୀ, ବିଶ୍ୱଜନିନ, ଅଭିସେକ, ମଧ୍ୟରାତ୍ରି, ପାଟବତା, ନିଘୋଷୀ, ମହାରାଜା

Leave a Comment