Bhagya

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Geography Solutions Chapter 4 ପୃଥିବୀର ଗତି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Geography Solutions Chapter 4 ପୃଥିବୀର ଗତି

୧। ନିମ୍ନଲିଖତ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

(କ) ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି ______ କିଲୋମିଟର।
Answer:
୧୭୭୦

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀର ଦୁଇମେରୁଠାରେ ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ ଘଣ୍ଟାକୁ ____________ କି,ମି.।
Answer:
ଶୂନ

(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀର ଅକ୍ଷ ତା’ର କକ୍ଷ ତଳ ସହିତ ___________ ଡିଗ୍ରୀ କୋଣ କରି ଆନତ ଥାଏ।
Answer:
୬୬ ୧/୨

(ଘ) ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇଟି ଅଧ୍ବବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ _______ ବର୍ଷ ଅଟେ।
Answer:
୪ ବର୍ଷ

୨। ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ।

(କ) ପୃଥ‌ିବୀର କେତେ ପ୍ରକାର ଗତି ଅଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଗତି ଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି– ଆବର୍ତ୍ତନ ବା ଦୈନିକ ଗତି ଓ ପରିକ୍ରମଣ ବା ବାର୍ଷିକ ଗତି।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ ଭୂପୃଷ୍ଠର କେଉଁଠାରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ ବିଷୁବବୃତ୍ତଠାରେ ସର୍ବାଧିକ, କାରଣ ବିଷୁବ ବୃତ୍ତର ପରିସ୍ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ । ତେଣୁ ଏହା ସେଠାରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ବେଗରେ ଆବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ।

(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ ଖୁବ୍ ଅର୍ଧ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆମେ କାହିଁକି ତାହା ଅନୁଭବ କରିପାରୁନାହିଁ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀ ଅଧ୍ବକ ବେଗରେ ଗତି କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ଆମକୁ ଜଣାପଡ଼େ ନାହିଁ । କାରଣ, ପୃଥ‌ିବୀର ଆକାର ବହୁତ ବଡ଼ । ତା’ର ଆୟତନ ତୁଳନାରେ ଆମର ସ୍ଥିତି ଏକ ଗ୍ଲୋବ୍‌ରେ ସାମାନ୍ୟ ବିନ୍ଦୁ ସଦୃଶ। ତେଣୁ ଆମେ ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ ଖୁବ୍ ଅଧିକ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ଅନୁଭବ କରିପାରୁନାହୁଁ ।

(ଘ) ପୃଥ‌ବୀର ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ କେଉଁଠାରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ମେରୁଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନର ବେଗ ସର୍ବନିମ୍ନ ହୋଇଥାଏ। କାରଣ ଆବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ଏହାର ମେରୁ ଦୁଇଟି ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ।

(ଙ) ପୃଥ‌ିବୀର ପରିକ୍ରମଣକୁ କାହିଁକି ତା’ର ବାର୍ଷିକ ଗତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ପରିକ୍ରମଣ ଗତି ଫଳରେ ବର୍ଷ ସଂଘଟିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ପୃଥ‌ିବୀର ବାର୍ଷିକ ଗତି ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।

୩। ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର୍ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ପୃଥ‌ିବୀର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ବର୍ଷର କେଉଁ କେଉଁ ସମୟରେ କିପରି ସଂଘଟିତ ହୁଏ ଚିତ୍ର ସହ ବୁଝାଇ ଲେଖ।

ପୃଥ‌ିବୀର ପରିକ୍ରମଣ ଗତ୍ର ପରିବୀର୍ତ୍ତନ
(୧) ଜୁନ୍ ମାସ ୨୧ ତାରିଖ ବେଳକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଆନତ ହୋଇ ରହିଥାଏ। ଏହି ଦିନ କର୍କଟ କ୍ରାନ୍ତି ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଲମ୍ବଭାବରେ ପଡ଼ିଥାଏ। ଏହି ଦିବସକୁ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ କୁହାଯାଏ। ସେତେବେଳେ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ। ତେଣୁ ସେଠାରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ହୋଇଥାଏ।
(୨) ଠିକ୍ ସେହିପରି ଡିସେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖ ବେଳକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଆନତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ଏବଂ ମକରକ୍ରାନ୍ତି ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଲମ୍ବଭାବରେ ପଡ଼ିଥାଏ। ତେଣୁ ସେଠାରେ ତାପମାତ୍ର ଅଧୂକ ହୁଏ ଏବଂ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ହୋଇଥାଏ।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀରେ ଦିନରାତି କିପରି ସଂଘଟିତ ହୁଏ ଚିତ୍ର ସହ ବୁଝାଇ ଲେଖ।
Answer:
(୧) ଆବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ପୃଷ୍ଠଭାଗରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥାନ ଦିନର ୨୪ ଘଣ୍ଟାରୁ ପ୍ରାୟ ୧୨ ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଆଲୋକିତ ଅକ୍ଷାଂଶରେ ଓ ଅବଶିଷ୍ଟ ୧୨ ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଅନ୍ଧକାର ଅକ୍ଷାଂଶରେ ରହେ। ଏହି ଦୁଇ ଅକ୍ଷାଂଶର ସନ୍ଧିସ୍ଥଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବୃତ୍ତାକାର ଆଲୋକ ବଳୟକୁ ଆଲୋକ ବୃତ୍ତ କୁହାଯାଏ।

(୨) ଆବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ରାଘିମା ଓ ତାହା ଉପରିସ୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥାନ ପ୍ରତିଦିନ ଦୁଇଥର ପାଇଁ ଆଲୋକ ବୃତ୍ତକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଥାଏ।
(୩) ଯେତେବେଳେ ସଂପୃକ୍ତ ଦ୍ରାଘିମା ରେଖାଟି ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ଧକାର ଅକ୍ଷାଂଶ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଆଲୋକିତ ଅକ୍ଷାଂଶରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ସେତେବେଳେ ସେହି ଦ୍ରାଘିମା ରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ସମସ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ପୂର୍ବଦିଗରେ ଘଟିଥାଏ।
(୪) ତା’ପରେ ସଂପୃକ୍ତ ଦ୍ରାଘିମାଟି ଆବର୍ତ୍ତନ କ୍ରମରେ ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଅଧିକରୁ ଅଧ୍ଵ ଅଗ୍ରଗତି କରିବା ହେତୁ ସେହି ଦ୍ରାଘିମା ଉପରିସ୍ଥ ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ଦିନ କ୍ରମଶଃ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ଚାଲେ । ମଧ୍ୟାହ୍ନ ହେଲେ ଦ୍ରାଘିମାଟି ସିଧାସଳଖ ସୂର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥାଏ।
(୫) ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟଠାରୁ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟକୁ ପୂର୍ବାହ୍ନ କୁହାଯାଏ। ମଧ୍ୟାହ୍ନ ପରଠାରୁ ପୃଥ‌ିବୀ କ୍ରମଶଃ ଅଧୂକ ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଗତି କରିବା ଫଳରେ ସେହି ସ୍ଥାନ ଉପରେ ଅପରାହ୍ନ, ସନ୍ଧ୍ୟା, ମଧ୍ୟରାତ୍ରି ଏବଂ ପୁନଃ ସକାଳ ହୋଇଥାଏ। ଏହିପରି ପୃଥ‌ିବୀରେ ଦିନରାତି ସଂଘଟିତ ହୁଏ।

(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀର ଅକ୍ଷଦଣ୍ଡ ତା’ର କକ୍ଷତଳ ସହିତ ଲମ୍ବଭାବରେ ଥିଲେ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ କ’ଣ ଘଟନ୍ତା ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ଅକ୍ଷଦଣ୍ଡ ତା’ର କକ୍ଷତଳ ସହିତ ଲମ୍ବଭାବରେ ଥିଲେ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇପାରନ୍ତା ନାହିଁ ଏବଂ ଦିନ ଓ ରାତ୍ରିର ଅବସ୍‌ରେ ତାରତମ୍ୟ ରହନ୍ତା ନାହିଁ।

୪। ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ :
(କ) ଆବର୍ତ୍ତନ ଓ ପରିକ୍ରମଣ
Answer:

ଆବର୍ତ୍ତନ	ପରିକ୍ରମଣ
(୧) ପୃଥ‌ିବୀ ତା’ର ଅକ୍ଷ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘୂରିବାକୁ| ଆବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (୨) ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରାୟ ୨୪ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ନିଏ। (୩) ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନ ଗତି ଯୋଗୁ ଦିନ ଓ ରାତି ସଙ୍ଗଠିତ ହୁଏ।	(୧) ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଉପବୃତ୍ତାକାର କକ୍ଷପଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚାରିପଟେ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣ କରିବାକୁ ପରିକ୍ରମଣ କୁହାଯାଏ । (୨)  ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିକ୍ରମଣ ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରାୟ ୩୬୫ ୧/୪ ଦିନ ବା୧ ବର୍ଷ ସମୟ ନିଏ । (୩) ପୃଥ‌ିବୀର ପରିକ୍ରମଣ ଗତି ଯୋଗୁ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଙ୍ଗଠିତ ହୁଏ ।

(ଖ) ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ ଓ ଶୀତ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ
Answer:

ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ	ଶୀତ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ
(୧) ଜୁନ୍ ମାସ ୨୧ ତାରିଖ ଦିନଟିକୁ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ କୁହାଯାଏ। (୨) ଏହିଦିନ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଆନତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ କର୍କ ଟକ୍ରାନ୍ତି ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଲମ୍ବଭାବେ ପଡ଼ିଥାଏ। (୩) ଏହି ସମୟରେ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଶୀତଋତୁ ହୋଇଥାଏ।	(୧) ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୨୨ ତାରିଖ ଦିନଟିକୁ ଶୀତ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ କୁହାଯାଏ। (୨) ଏହି ଦିନ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଆନତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ମକର କ୍ରାନ୍ତି ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଲମ୍ବଭାବେ ପଡ଼ିଥାଏ। (୩) ଏହି ସମୟରେ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଶୀତଋତୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ହୋଇଥାଏ।

୫। ଯଦି ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଚାରିପଟେ ଆବର୍ତ୍ତନ କରୁ ନଥା’ନ୍ତା ତେବେ ଆମେ କି କି ସୁବିଧା ଓ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତେ ?
Answer:
(୧) ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଚାରିପଟେ ଆବର୍ତ୍ତନ କରୁନଥୁଲେ ଦିନ ଓ ରାତି ସଂଘଟିତ ହୁଅନ୍ତା। ନାହିଁ।
(୨) ପୃଥ‌ିବୀର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ସର୍ବଦା ଦିନ ଓ ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ସର୍ବଦା ରାତି ହୋଇଥା’ନ୍ତା। ପୃଥ‌ିବୀର ଦିନ ହେଉଥ‌ିବା ପାର୍ଶ୍ବରେ ଅତିଶୟ ତାପମାତ୍ରା ଓ ରାତ୍ରି ହେଉଥିବା ଅତିଶୟ ଶୀତଳତା ଯୋଗୁଁ ଜୀବଜଗତ ବଞ୍ଚିବା ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ।
(୩) ବାୟୁ ପ୍ରବାହରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥା’ନ୍ତା।
(୪) ଜଳବାୟୁରେ ଗୁରୁତର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତା।

BSE Odisha 6th Class Geography Notes Chapter 4 ପୃଥିବୀର ଗତି

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା

• ପୃଥ‌ିବୀକୁ ନିଜର ଅକ୍ଷ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଥରେ ଘୂରି ଆସିବାକୁ ପ୍ରାୟ ୨୪ ଘଣ୍ଟା (ବାସ୍ତବରେ ୨୩ ଘଣ୍ଟା ୫୬ ମିନିଟ୍ ୪ ସେକେଣ୍ଡ) ସମୟ ଲାଗେ । ଏହାକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନ ବା ଦୈନିକ ଗତି କୁହାଯାଏ। ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜର ଉପବୃତ୍ତାକାର କକ୍ଷପଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଥରେ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣ କରିବାକୁ ଏକ ବର୍ଷ (୩୬୫୧/୪ଦିନ) ଲାଗେ । ଏହାକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ପରିକ୍ରମଣ ବା ବାର୍ଷିକ ଗତି କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ବେଗ ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ । ପ୍ରତି ଏକ ଘଣ୍ଟାରେ ଏହି ବେଗ ପ୍ରାୟ ୧୭୭୦ କି.ମି. ହୋଇଥାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ତାହାର ପୃଷ୍ଠଭାଗରେ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥାନ ଦିନର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୧୨ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଆଲୋକିତ ଅବାଂଶରେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୧୨ ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଅନ୍ଧକାର ଅକ୍ଷାଂଶରେ ରହିଥାଏ । ଫଳରେ ଦିନ ଓ ରାତି ହୋଇଥାଏ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଥରେ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣ କରି ଆସିବାକୁ ପୃଥିବୀକୁ ପ୍ରାୟ ୩୬୫୧/୪ ଦିନ ବା ଏକ ବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗେ। ଏହି ବଳକା ୬ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ପ୍ରତି ୪ ବର୍ଷରେ ୨୪ ଘଣ୍ଟା ବା ୧ ଦିନ ହୁଏ । ଏହାକୁ ସେହି ବର୍ଷର ୨୯ ଦିନ ଫେବୃଆରୀ ମାସରେ ଯୋଗ କରାଯାଏ। ଫଳରେ ଏହାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ୨୯ହୋଇଥାଏ। ସେହି ବର୍ଷକୁ ଅଧୂବର୍ଷ କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ପରିକ୍ରମଣ କରୁଥିବା ସମୟରେ ତା’ର ଅକ୍ଷଦଣ୍ଡ କକ୍ଷତଳ ସହିତ ସମକୋଣରେ ନରହି ଲମ୍ବଠାରେ ୨୩ ୧/୨ ଡିଗ୍ରୀ କୋଣ ସୃଷ୍ଟି କରି ଘୂର୍ଶନ କରୁଥାଏ। ଅର୍ଥାତ୍‌ ପରିକ୍ରମଣ କରୁଥିବା ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଅକ୍ଷ ତା’ର କକ୍ଷ ତଳ ସହିତ ଲମ୍ବଭାବରେ ନଥାଇ ୬୬ ୧/୨ ଡିଗ୍ରୀ ଆନତ ଥାଏ। ପୃଥ‌ିବୀର ଉତ୍ତର ମେରୁ ସଦାବେଳେ ଉତ୍ତରଦିଗସ୍ଥ ଧ୍ରୁବ ନକ୍ଷତ୍ର ଆଡ଼କୁ ଥାଏ।
• ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଛଅଟି ଋତୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷା, ଶରତ, ହେମନ୍ତ, ଶୀତ ଓ ବସନ୍ତ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଆମେ ଜାଣୁ। ମାତ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ପରିକ୍ରମଣ ଯୋଗୁଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରୋଟି ଋତୁ; ଯଥା— ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ଶରତ, ଶୀତ ଓ ବସନ୍ତ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀର କକ୍ଷପଥ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୃତ୍ତାକାର ନହୋଇ ଉପବୃତ୍ତାକାର ହୋଇଥାଏ। ତେଣୁ ଉତ୍ତର ମେରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଆନତ ଥିବା ସମୟରେ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହେ। ତେଣୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କକ୍ଷପଥରେ ପୃଥିବୀର ଆନତ ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ ଉପବୃତ୍ତାକାର କକ୍ଷପଥ ହେତୁ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ।
• ଜୁନ୍ ୨୧ ତାରିଖ ବେଳକୁ ପୃଥିବୀର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ସୂର୍ଯ୍ୟଆଡ଼କୁ ଆନତ ରହିଥାଏ ଓ କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତି ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଲମ୍ବଭାବେ ପଡ଼େ। ଏହାକୁ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ କୁହାଯାଏ। ଏହି ସମୟରେ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଶୀତଋତୁ ହୋଇଥାଏ।
• ଡିସେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖ ବେଳକୁ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଢଳି ରହିଥାଏ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଲମ୍ବ କିରଣ ମକରକ୍ରାନ୍ତି ଉପରେ ପଡ଼ିଥାଏ। ତେଣୁ ସେଠାକାର ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ। ସେଠାରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ହୋଇଥାଏ। ତେଣୁ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଏହାର ବିପରୀତ ଅବସ୍ଥା ଅର୍ଥାତ୍ ଶୀତଋତୁ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଦିବସଟି ଶୀତ ଅୟନାନ୍ତ ଦିବସ ରୂପେ ପରିଚିତ।
• ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୧ ତାରିଖ ଓ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ ତାରିଖ ଦିନ ବିଷୁବ ବୃତ୍ତ ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଲମ୍ବଭାବେ ପଡ଼େ ଓ ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ସୂର୍ଯ୍ୟଠାରୁ ସମାନ ଦୂରରେ ଥାଏ। ତେଣୁ ଏହି ଉଭୟ ତାରିଖରେ ଦିନ ଓ ରାତି ସମାନ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ସମଦିବାରାତ୍ର ଦିବସ କୁହାଯାଏ।
• ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୧ ତାରିଖଠାରୁ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଅଧିକ ଆନତ ହୁଏ ଏବଂ ଏହି ଆନତ ଅବସ୍ଥା ଜୁନ୍ ୨୧ ତାରିଖକୁ ସର୍ବାଧ୍ଵକ ହୁଏ। ଏହାକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉତ୍ତରାୟଣ ଗତି କୁହାଯାଏ। ସେହିପରି ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ ତାରିଖରୁ ଡିସେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ଗତିକୁ ଦକ୍ଷିଣାୟନ ଗତି କୁହାଯାଏ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.2

Question 1.
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି 1200 ଟଙ୍କାରେ 40 ଟି ଖେଳଣା କାର୍ କିଣି 16% ଲାଭରେ ବିକିଲେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖେଳଣା କାର୍‌କୁ ସେ କେତେ ଦାମରେ ବିକିଲେ ?
ସମାଧାନ:
40 ଟି ଖେଳଣା କାରର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 1200 ଟଙ୍କା
ଲାଉ = କିଣାମୂଲ୍ୟର 16% = 1200 × \(\frac{16}{100}\) ଟ. = 192 ଟଙ୍କା
ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = କିଣାମୂଲ୍ୟ + ଲାଭ = 1200 ଟ + 192 ଟ = 1392 ଟଙ୍କା
40 ଟି ଖେଳଣା କାରର ବିକ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 1392 ଟଙ୍କା ।
1 ଟି ଖେଳଣା କାରର ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ଟ. \(\frac{1392}{40}\) = ଟ. 34.80 ପଇସା 
∴ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖେଳଣା କାରକୁ ସେ ଟ. 34.80 ରେ ବିକିଲେ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବଳଦକୁ 900 ଟଙ୍କାରେ ବିକିବାରୁ ସୁଧାକର ବାବୁଙ୍କର 10% କ୍ଷତି ହେଲା । ତେବେ ସେ କେତେ ଟଙ୍କାରେ ବଳଦଟିକୁ କିଣିଥିଲେ ? କେତେ ଟଙ୍କାରେ ବିକିଥିଲେ ତାଙ୍କର 10% ଲାଭ ହୋଇଥା’ନ୍ତା ?
ସମାଧାନ:
ମନେକର ବଳଦର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 100 ଟଙ୍କା ଓ କ୍ଷତି = 10% ।
ଅର୍ଥାତ୍‌ 90 ଟଙ୍କା ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 100 ଟଙ୍କା ।
1 ଟଙ୍କା ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ \(\frac{100}{90}\) ଟଙ୍କା ।
900 ଟଙ୍କା ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = \(\frac{100}{90}\) × 900 = 1000 ଟଙ୍କା

∴ ବଳଦର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ 1000 ଟଙ୍କା ।
ଲାଭ = କ୍ରୟମୂଲ୍ୟର 10% = 1000 ଟ. × \(\frac{10}{100}\) = 100 ଟଙ୍କା
∴ ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ + ଲାଭ = 1000 ଟ. + 100 ଟ. = 1100 ଟଙ୍କା  
∴ ବଳଦଟିକୁ 1100 ଟଙ୍କାରେ ବିକିଥିଲେ ତାଙ୍କର 10% ଲାଭ ହୋଇଥା’ନ୍ତା ।

Question 3.
10 ଟି ନାଲି ବେଲୁକୁ 1 ଟଙ୍କାରେ ଓ 8 ଟି ଛିଟ ବେଲୁକୁ 1 ଟଙ୍କାରେ କିଣି ସବୁତକ ବେଲୁକୁ ଏକ ଟଙ୍କାରେ ବିକିଲେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେବ ?
ସମାଧାନ:
ମୋଟ ବେଲୁନ୍ ସଂଖ୍ୟା = 10 + 8 = 18 ଟି
18 ଟି ବେଲୁନ୍‌ର କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ = 1 ଟ. + 1 ଟ. = 2 ଟଙ୍କା ଓ 18 ଟି ବେଲୁନ୍‌ର ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = 1 ଟଙ୍କା
∴ କ୍ଷତି = କ୍ରୟମୂଲ୍ୟ – ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = 2 ଟ. – 1 ଟ. = 1 ଟଙ୍କା

∴ ସବୁତକ ବେଲୁନ୍‌କୁ ଏକ ଟଙ୍କାରେ ବିକିଲେ 50% କ୍ଷତି ହେବ ।

Question 4.
ରହିମ୍ ବାବୁ 800 ଟଙ୍କାର ଚାଉଳ କିଣିଲେ । କିଣିଥିବା ଚାଉଳର \(\frac{3}{4}\) ଅଂଶକୁ 10% ଲାଭରେ ଓ ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଂଶକୁ 10% କ୍ଷତିରେ ବିକିଲେ । ତେବେ ସମସ୍ତ ଚାଉଳ ବିକ୍ରିରେ ତାଙ୍କର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେଲା ?
ସମାଧାନ:
ମୋଟ ଚାଉଳର କିଣାମୂଲ୍ୟ = 800 ଟଙ୍କା । \(\frac{3}{4}\)  ଅଂଶର ଦାମ୍ = 800 x \(\frac{3}{4}\) ଟ. = 600 ଟଙ୍କା
ଲାଉ = 600 ଟଙ୍କାର 10% = 600 × \(\frac{10}{100}\) ଟଙ୍କା = 60 ଟଙ୍କା
∴ ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = କିଣାମୂଲ୍ୟ + ଲାଭ = 600 ଟ. + 60 ଟ. = 660 ଟଙ୍କା 
ଅବଶିଷ୍ଟ ଚାଉଳର କିଣାମୂଲ୍ୟ = 800 ଟ. – 600 ଟ. = 200 ଟଙ୍କା ।
କ୍ଷତି = 200 ଟଙ୍କାର 10% = 200 × \(\frac{10}{100}\) = 20 ଟଙ୍କା ।
ତେଣୁ ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = କିଣାମୂଲ୍ୟ – କ୍ଷତି = ଟ. 200 – ଟ. 20 = 180 ଟଙ୍କା
ମୋଟ ଚାଉଳର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = 660 ଟଙ୍କା + 180 ଟଙ୍କା = 840 ଟଙ୍କା
ମୋଟ ଚାଉଳରେ ଲାଭ = 840 ଟ. – 800 ଟ. = 40 ଟଙ୍କା

∴ ସମସ୍ତ ଚାଉଳ ବିକ୍ରିରେ ତାଙ୍କର 5% ଲାଭ ହେଲା ।

Question 5.
ଜଣେ ମାଲଗୋଦାମ ବ୍ୟବସାୟୀ 800 ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟରେ କିଣିଥ‌ିବା ଚାଉଳ ବସ୍ତାକୁ 10% ଲାଭ ରଖ୍ ଖୁଚୁରା ଦୋକାନୀକୁ ବିକ୍ରି କଲା, ଖୁଚୁରା ଦୋକାନୀଟି ସେହି ଚାଉଳ ବସ୍ତାକୁ 15% ଲାଭ ରଖ୍ ଗ୍ରାହକକୁ ବିକିଲା । ତେବେ ଗ୍ରାହକ ଜଣକ କେତେ ଦାମ୍ ନେଇ ଚାଉଳ ବସ୍ତାଟି କିଣିଲା ?
ସମାଧାନ:
ମାଲଗୋଦାମ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କର ଚାଉଳର କିଣାମୂଲ୍ୟ = 800 ଟଙ୍କା
ଲାଉ = 800 ଟଙ୍କାର 10% = 800 × \(\frac{10}{100}\) ଟଙ୍କା = 80 ଟଙ୍କା
∴ ମାଲଗୋଦାମ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କର ଚାଉଳର ବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ = 800 ଟ. + 80 ଟ. = 880 ଟଙ୍କା
ଖୁଚୁରା ଦୋକାନୀଟିର ଲାଭ = 880 ଟଙ୍କାର 15% = 880 × \(\frac{15}{100}\) = 132 ଟଙ୍କା
ଗ୍ରାହକର କିଣାଦାମ୍ = 880 ଟ. + 132 ଟ. = 1012 ଟଙ୍କା
∴ ଗ୍ରାହକ ଜଣକ 1012 ଟଙ୍କା ଦେଇ ଚାଉଳ ବସ୍ତା କିଣିଲା ।

Question 6.
ଜଣେ ଦୋକାନୀ 5 ଟା ନଡ଼ିଆକୁ 24 ଟଙ୍କା ଦରରେ କିଛି ନଡ଼ିଆ କିଣି ସେଗୁଡ଼ିକୁ 20 ଟଙ୍କାରେ 3 ଟି ଲେଖାଏଁ ବିକ୍ରି କଲା । ତେବେ ତା’ର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେଲା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
5 ଓ 3 ର ଲ.ସା.ଗୁ. = 15 । 5 ଟି ନଡ଼ିଆର କିଣାଦାମ୍ 24 ଟଙ୍କା ।
15 ଟି ନଡ଼ିଆର କିଣାଦାମ୍ = 24 × 3 = 72 ଟଙ୍କା
3 ଟି ନଡ଼ିଆର ବିକ୍ରିଦାମ୍ 20 ଟଙ୍କା । 15 ଟି ନଡ଼ିଆର ବିକ୍ରିଦାମ୍ = 20 × 5 = 100 ଟଙ୍କା
ଲାଭର ପରିମାଣ = ବିକ୍ରିଦାମ୍ – କିଣାଦାମ୍ = 100 ଟଙ୍କା – 72 ଟଙ୍କା = 28 ଟଙ୍କା

∴ ତାଙ୍କର 38 \(\frac{8}{9}\)% ଲାଭ ହେଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Geography Solutions Chapter 3 ମାନଚିତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Geography Solutions Chapter 3 ମାନଚିତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ

୧। ଭୂଗୋଲକ ଅପେକ୍ଷା ମାନଚିତ୍ର କିପରି ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
(୧) ଭୂଗୋଲକ ପୃଥ‌ିବୀର ଏକ ପ୍ରତିରୂପ। ଏଥୁରୁ ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ମହାଦେଶ, ମହାସାଗରର ଅବସ୍ଥିତି, ଆକାର, ଆକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଧାରଣା କରିହୁଏ। ମାତ୍ର ବିଶାଳ ପୃଥ‌ିବୀ ତୁଳନାରେ ଏହା ଅନେକ ଛୋଟ। ଫଳରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ସବିଶେଷ ତଥ୍ୟ ଏଥୁରୁ ମିଳି ନଥାଏ।
(୨) ଛୋଟ ତଥା ବଡ଼ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ମାନର ମାନଚିତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ। ମାନଚିତ୍ରରେ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ଅଥବା ଏହାର ଅଂଶକୁ ଏକ ସମତଳ କାଗଜ ଉପରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ। ତେଣୁ ଭୂଗୋଲକ ଅପେକ୍ଷା ମାନଚିତ୍ର ଅଧୂକ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ। ଫଳରେ ମାନଚିତ୍ରରୁ ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ସବିଶେଷ ତଥ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହାକୁ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନକୁ ସହଜରେ ନେଇହୁଏ।

୨। ମାନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠର ଦୁଇଟି ସ୍ଥାନର ପ୍ରକୃତ ଦୂରତା ଏବଂ ମାନଚିତ୍ର ଉପରେ ଥ‌ିବା ସ୍ଥାନ ଦୁଇଟିର ଦୂରତାର ଅନୁପାତକୁ ମାନ କୁହାଯାଏ।

୩। ମାନଚିତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ମୁଖ୍ୟ ଦିଗ ଓ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦିଗଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ମାନଚିତ୍ରର ଉପରିଭାଗ ଉତ୍ତର ଦିଗ ଓ ନିମ୍ନଭାଗ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ଅଟେ । ମାନଚିତ୍ର ଆଡ଼କୁ ମୁହଁ କରି ଛିଡ଼ା ହେଲେ ଡାହାଣ ହାତ ଆଡ଼କୁ ପୂର୍ବ ଦିଗ ଏବଂ ବାମହାତ ଆଡ଼କୁ ପଶ୍ଚିମ ଦିଗ ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ଉତ୍ତର, ଦକ୍ଷିଣ, ପୂର୍ବ ଓ ପଶ୍ଚିମ ହେଉଛି ମାନଚିତ୍ରର ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଦିଗ । ଏହି ମୁଖ୍ୟ ଦିଗଗୁଡ଼ିକର ଆଉ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦିଗ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ (ଐଶାନ୍ୟ), ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ (ଅଗ୍ନି), ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ (ନୈଋତ) ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ (ବାୟୁ) । ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନର ସଠିକ୍ ଅବସ୍ଥିତି ଦର୍ଶାଇବା ପାଇଁ ଏହି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ଯଥେଷ୍ଟ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଆନ୍ତି।

୪। ମାନଚିତ୍ରର ତିନୋଟି ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମାନଚିତ୍ରର ତିନୋଟି ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଲା— ଦୂରତା, ଦିଗ ଓ ସଙ୍କେତ।

୫। କେଉଁ ମାନବିଶିଷ୍ଟ ମାନଚିତ୍ର ସବିଶେଷ ବିବରଣୀ ଦେଇଥାଏ ?
Answer:
ବୃହତ୍ତମାନବିଶିଷ୍ଟ ମାନଚିତ୍ରରେ ଛୋଟ ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ସହର, ନଗର, ଗ୍ରାମ ଆଦି ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ। ଏଥୁରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନର ସବିଶେଷ ବିବରଣୀ ମିଳିଥାଏ।

୬। ମାନଚିତ୍ରରେ ସଙ୍କେତ ବ୍ୟବହାର କାହିଁକି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ମାନଚିତ୍ରରେ ଘର, ରାସ୍ତା, ମନ୍ଦିର, ପୋଲ, ବୃକ୍ଷ ଆଦିର ଆକାର ଓ ଆକୃତି ସଠିକ୍ ଭାବେ ଦର୍ଶାଇବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଅକ୍ଷର, ଛାୟାଚିତ୍ର, ଚିତ୍ର, ରଙ୍ଗ, ରେଖା ଆଦି ସଙ୍କେତଦ୍ୱାରା ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଷୟକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସଙ୍କେତ ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଇବା ମାନଚିତ୍ରର ବିଶେଷତ୍ଵ।

୭। ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ରଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଭୂମିରୂପ ସହିତ ଯୋଡ଼।

୮ । ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ତିନୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇଛି । ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟିକୁ ବାଛି ଲେଖ।

(କ) କମ୍ପାସ୍ ଯନ୍ତ୍ର କେଉଁଥିପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ?
(୧) ସଙ୍କେତ
(୨) ଦିଗ
(୩) ଦୂରତା
Answer:
(୨) ଦିଗ

(ଖ) କେଉଁ ମାନଚିତ୍ରରେ ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୀମା ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ?
(୧) ରାଜନୀତିକ
(୨) ପ୍ରାକୃତିକ
(୩) ତଥ୍ୟଭିଭିକ
Answer:
ରାଜନୀତିକ

(ଗ) କେଉଁଥ୍ରେ ମାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ?
(୧) ରେଖାଚିତ୍ର
(୨) ମାନଚିତ୍ର
(୩) ସଙ୍କେତ
Answer:
(୧) ରାଜନୀତିକ

BSE Odisha 6th Class Geography Notes Chapter 3 ମାନଚିତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା

• ପୃଥ‌ିବୀ ବିଷୟରେ ସବିଶେଷ ଜାଣିବାପାଇଁ ଭୂ-ଗୋଲକ ଏବଂ ମାନଚିତ୍ର ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଥାଏ। ଭୂ-ଗୋଲକରେ ବିଶାଳ ପୃଥ‌ିବୀର ଛୋଟ ଛୋଟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ସବିଶେଷ ତଥ୍ୟ ମିଳିବା କଷ୍ଟକର। ତେଣୁ ମାନଚିତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ। ଛୋଟ ତଥା ବଡ଼ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ମାନର ମାନଚିତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ। ମାନଚିତ୍ରରେ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ଅଥବା ଏହାର ଅଂଶକୁ ଏକ ସମତଳ କାଗଜ ଉପରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ। ମାନ ବା ସ୍କେଲ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ ମାନଚିତ୍ର କୁହାଯାଏ।
• ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅନେକ ମାନଚିତ୍ର ପୁସ୍ତକ ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲେ ତାହାକୁ ଆଟ୍‌ଲାସ୍ କୁହାଯାଏ। ମାନଚିତ୍ର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ। ଯଥା—
  (୧) ପ୍ରାକୃତିକ ମାନଚିତ୍ର
  (୨) ରାଜନୀତିକ ମାନଚିତ୍ର
  (୩) ତଥ୍ୟଭିଭିକ ବା ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ମାନଚିତ୍ର
• ପ୍ରାକୃତିକ ମାନଚିତ୍ର – ପ୍ରାକୃତିକ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ନେଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ ମାନଚିତ୍ରକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ମାନଚିତ୍ର କୁହାଯାଏ।
• ରାଜନୀତିକ ମାନଚିତ୍ର – ରାଜନୀତିକ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ନେଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ ମାନଚିତ୍ରକୁ ରାଜନୀତିକ ମାନଚିତ୍ର କୁହାଯାଏ।
• ତଥ୍ୟଭିତ୍ତିକ ମାନଚିତ୍ର – ଏହି ମାନଚିତ୍ରରେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବା ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥାଏ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ଶିଳ୍ପ ମାନଚିତ୍ର, ରେଳପଥ ମାନଚିତ୍ର, ସଡ଼କ ମାନଚିତ୍ର ଓ ଅରଣ୍ୟ ମାନଚିତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଚିତ୍ରରେ ତିନୋଟି ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥାଏ; ଯଥା— ଦୂରତା, ଦିଗ ଓ ସଙ୍କେତ।
• ମାନର ବ୍ୟବହାରଦ୍ଵାରା ଦୂରତା ମପାଯାଏ। ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଅବସ୍ଥିତ ଦୁଇଟି ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତାକୁ ମାନଚିତ୍ର ଉପରେ ମାତ୍ର ଅଳ୍ପ କେତେ ସେଣ୍ଟିମିଟରରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ।
  ମାନ ଭିତ୍ତିରେ ମାନଚିତ୍ର ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ; ଯଥା – ବୃହତ୍ ମାନବିଶିଷ୍ଟ ମାନଚିତ୍ର ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ମାନବିଶିଷ୍ଟ ମାନଚିତ୍ର। ବୃହତ୍ ମାନବିଶିଷ୍ଟ ମାନଚିତ୍ରରେ ଛୋଟ ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ସହର, ନଗର, ଗ୍ରାମ ଆଦି ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ। ବଡ଼ ବଡ଼ ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ଦେଶ, ମହାଦେଶ, ମହାସାଗର ଆଦିକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ମାନବିଶିଷ୍ଟ ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଚିତ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵର ଉପରିଭାଗରେ ଏକ ତୀର ଚିହ୍ନ ଥାଏ। ଏହାକୁ ଦିଗସୂଚକ ରେଖା ବା ଉତ୍ତର ରେଖା କୁହାଯାଏ। ଏହା ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ ସୂଚାଏ।
• କମ୍ପାସ୍ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଦିଗ ନିରୂପଣ କରିହୁଏ। ଏଥିରେ ଥିବା ଚୁମ୍ବକୀୟ ସୂଚକରେ ଥିବା ତୀରଚିହ୍ନ ଉତ୍ତର ଦିଗ ଦର୍ଶାଇଥାଏ। ସ୍ଥିର ଅବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ସୂଚକଟି ସର୍ବଦା ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ହୋଇ ରହିଥାଏ।
• ମାନଚିତ୍ରରେ ଘର, ରାସ୍ତା, ମନ୍ଦିର, ପୋଲ, ବୃକ୍ଷ ଆଦିର ଆକାର ଓ ଆକୃତି ସଠିକ୍ ଭାବେ ଦର୍ଶାଇବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଅକ୍ଷର, ଛାୟାଚିତ୍ର, ଚିତ୍ର, ରଙ୍ଗ, ରେଖା ଆଦି ସଙ୍କେତଦ୍ୱାରା ମାନଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ।
• ରେଖାଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନର ଓ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥିତି ଜାଣିବାପାଇଁ ମନରୁ ଯେଉଁ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କଯାଏ, ତାହାକୁ ରେଖାଚିତ୍ର କୁହାଯାଏ। ଏଥିରେ ମାନ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ନାହିଁ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Geography Solutions Chapter 2 ଭୂଗୋଲକ: ଅକ୍ଷାଂଶ ଓ ଦ୍ରାଘିମା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Geography Solutions Chapter 2 ଭୂଗୋଲକ : ଅକ୍ଷାଂଶ ଓ ଦ୍ରାଘିମା

୧। (କ) ପୃଥ‌ବୀରେ କେତୋଟି ତାପମଣ୍ଡଳ ଅଛି ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
(୧) ପୃଥ‌ିବୀରେ ତିନିଗୋଟି ତାପମଣ୍ଡଳ ଅଛି।
(୨) ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା – ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳ, ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ମଣ୍ଡଳ ଓ ହିମମଣ୍ଡଳ।

(ଖ) ହିମମଣ୍ଡଳର ଉତ୍ତାପ ସବୁଠାରୁ କମ୍ କାହିଁକି ?
Answer:
(୧) ହିମମଣ୍ଡଳ ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ମେରୁବୃତ୍ତ ଏବଂ ମେରୁର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ହୋଇଥିବାରୁ ପଡ଼ିଥାଏ।
(୨) ଫଳରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳଦ୍ୱୟ କମ୍ ସୂର୍ଯ୍ୟତାପ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ପାଇଥାଏ ଏବଂ ସର୍ବଦା ବରଫାଚ୍ଛନ୍ନ ରହିଥାଏ। ତେଣୁ ହିମମଣ୍ଡଳର ଉତ୍ତାପ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ହୋଇଥାଏ।

(ଗ) ସମାକ୍ଷରେଖା ଓ ଦ୍ରାଘିମାରେଖା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
(୧) ଗ୍ଲୋବ୍ ଉପରେ କେତେକ ବୃତ୍ତାକାର ରେଖା ପୂର୍ବ-ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତରାଳ ଭାବରେ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି। ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସମାକ୍ଷରେଖା କୁହାଯାଏ।
(୨) ଗ୍ଲୋବ ଉପରେ କିଛି ଅଦ୍ଧବୃତ୍ତାକାର ରେଖା ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ଭାବେ ଉତ୍ତରମେରୁଠାରୁ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଛି । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଦ୍ରାଘିମା ରେଖା ବା ମଧ୍ଯନ୍ଦିନ ରେଖା କୁହାଯାଏ।

(ଘ) ଲଣ୍ଡନରେ ଦିନ ୧୨ ଘଣ୍ଟା ସମୟରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ୫ ଘଣ୍ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍ କାହିଁକି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଗ୍ରୀନିଟ୍ ସମୟ ହେଉଛି ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରମାଣ ସମୟ । ଆମ ଦେଶର ପ୍ରମାଣ ଦ୍ରାଘିମା ହେଉଛି ୮୨ ଡିଗ୍ରୀ ୩୦ ମିନିଟ୍ ପୂର୍ବ । ଅର୍ଥାତ୍ ମୂଳ ଦ୍ରାଘିମାଠାରୁ ୮୨ ଡିଗ୍ରୀ ୩୦ ମିନିଟ୍ ପୂର୍ବ । ଏକ ଡିଗ୍ରୀ ଦ୍ରାଘିମାର ବ୍ୟବଧାନକୁ ୪ ମିନିଟ୍ ହିସାବରେ ଆମ ସମୟ ଗ୍ରୀନିଟ୍ ବା ଇଂଲଣ୍ଡଠାରୁ ୫ଘ, ୩୦ ମିନିଟ୍ ଆଗୁଆ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଲଣ୍ଡନରେ ଦିନ ୧୨ ଘଣ୍ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍ ସମୟ ହୋଇଥାଏ।

୨। ଠିକ୍ ଉତ୍ତରରେ ✓ ଚିହ୍ନ ଦିଅ।

(କ) ମୂଳ ଦ୍ରାଘିମାରେଖା କେତେ ଡିଗ୍ରୀ?
(କ)୯୦°
(ଖ) ୦°
(ଗ) ୬୦°
(ଘ) ୧୮୦°
Answer:
(ଖ) ୦° ✓

(ଖ) ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳ ମଝିରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟି ଅଛି?
(କ) କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତି
(ଖ) ବିଷୁବରେଖା
(ଗ) ମକର କ୍ରାନ୍ତି
(ଘ) କ୍ରମେରୁବୃତ୍ତ
Answer:
(ଖ) ବିଷୁବରେଖା ✓

(ଗ) ସର୍ବମୋଟ ଦ୍ରାଘିମା ରେଖା କେତୋଟି ରହିଛି?
(କ) ୩୬୦
(ଖ) ୧୮୦
(ଗ) ୯୦
(ଘ) ୨୪୦
Answer:
(କ) ୩୬୦ ✓

(ଘ) କୁମେରୁ ବୃତ୍ତର ଅବସ୍ଥିତି?
(କ) ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ
(ଖ) ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ
(ଗ) ପୂର୍ବ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ
(ଘ) ପଶ୍ଚିମ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ
Answer:
(ଖ) ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ✓

୩। ଗୋଟିଏ ଗ୍ଲୋବ୍‌ର ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରି ପୃଥ‌ିବୀର ମୁଖ୍ୟ ସାତୋଟି ସମାକ୍ଷରେଖା ଦର୍ଶାଅ।
Answer:
ମୁଖ୍ୟ ସାତଗୋଟି ସମାକ୍ଷରେଖା ହେଲା—
୦ ଅକ୍ଷାଂଶ, ୫° ଉତ୍ତର ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଅକ୍ଷାଂଶ,

BSE Odisha 6th Class Geography Notes Chapter 2 ଭୂଗୋଲକ : ଅକ୍ଷାଂଶ ଓ ଦ୍ରାଘିମା

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା

ଭୂଗୋଲକ :

• ପୃଥବୀର ପ୍ରତିରୂପକୁ ଗ୍ଲୋବ୍ ବା ଭୂଗୋଲକ କୁହାଯାଏ। ଏଥରେ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠର ବିଭିନ୍ନ ଭୂମିରୂପ, ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗର ବଣ୍ଟନ, ଦେଶ, ମହାଦେଶ ପ୍ରଭୃତିର ଅବସ୍ଥିତି ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ।
• ଗ୍ଲୋବ୍‌ରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥ‌ିବା ଉଭୟ ମେରୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁକୁ ଏକ ଦଣ୍ଡଦ୍ୱାରା ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ, ଯାହାକୁ ଅକ୍ଷ କୁହାଯାଏ।
• ଗ୍ଲୋବଟି ଯେପରି ତା’ର ଅକ୍ଷ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘୂରିପାରେ, ପୃଥ‌ିବୀ ସେହିପରି ଏକ କାଳ୍ପନିକ ଅକ୍ଷ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ପଶ୍ଚିମରୁ ପୂର୍ବକୁ ଅନବରତ ଘୁରୁଥାଏ। ପୃଥ‌ିବୀର ଏହି ଘୂର୍ଶନକୁ ଆବର୍ତ୍ତନ ଗତି କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜର ଆବର୍ତ୍ତନ ଗତି ସହିତ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପାଖେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଥରେ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣ କରିଥାଏ । ପୃଥ‌ିବୀର ଏହି ଗତିକୁ ପରିକ୍ରମଣ କୁହାଯାଏ। ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଥକୁ କକ୍ଷପଥ କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଅକ୍ଷ ତାହାର କକ୍ଷତଳ ସହ ୬୬,୧°/୨ ଆନତ ରହିଲା ଭଳି ଗ୍ଲୋବ୍‌ର ଅକ୍ଷଦଣ୍ଡ ଭୂପୃଷ୍ଠ ସହ ୬୬,୧°/୨ ଆନତ ହୋଇ ରହିଥାଏ।
• ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଥବା ଦେଶ, ମହାଦେଶ ଏବଂ ସାଗର, ମହାସାଗର ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ମାନ ଅନୁଯାୟୀ ଗ୍ଲୋବ୍‌ରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ।

→ ଅକ୍ଷାଂଶ :

• ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଅବସ୍ଥିତ କୌଣସି ସ୍ଥାନ ଭୂ-କେନ୍ଦ୍ରଠାରେ ବିଷୁବ ରେଖା ସହିତ ଯେଉଁ କୋଣ ସୃଷ୍ଟିକରେ ତାହାକୁ ସେହି ସ୍ଥାନର ଅକ୍ଷାଂଶ କୁହାଯାଏ।
• ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଅବସ୍ଥିତ କୌଣସି ସ୍ଥାନ ଭୂ-କେନ୍ଦ୍ରଠାରେ ବିଷୁବ ରେଖା ସହିତ ଯେଉଁ କୋଣ ସୃଷ୍ଟିକରେ ତାହାକୁ ସେହି ସ୍ଥାନର ଅକ୍ଷାଂଶ କୁହାଯାଏ।
• ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ସମାକ୍ଷରେଖା ହେଉଛି ବିଷୁବ ରେଖା ବା ବିଷୁବ ବୃତ୍ତ । ଏହା ଭୂପୃଷ୍ଠର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଅବସ୍ଥିତ । ବୃତ୍ତ କୁହାଯାଏ । ସେହିପରି ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ୨୩,୧/୨ ଡିଗ୍ରୀ ଓ ୬୬,୧/୨ ଡିଗ୍ରୀ
• ସମାକ୍ଷରେଖାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ମକରକ୍ରାନ୍ତି ଏବଂ କୁମେରୁ ବୃତ୍ତ କୁହାଯାଏ।
• ଉତ୍ତରମେରୁର ଅକ୍ଷାଂଶକୁ ୯୦ ଡିଗ୍ରୀ ଉତ୍ତର ଓ ଦକ୍ଷିଣମେରୁର ଅକ୍ଷାଂଶକୁ ୯୦ ଡିଗ୍ରୀ ଦକ୍ଷିଣ କୁହାଯାଏ । ବିଷୁବରେଖାର ଅକ୍ଷାଂଶ ହେଉଛି ୦ ଡ଼ିଗ୍ରୀ।

→ ପୃଥ‌ିବୀର ତାପମଣ୍ଡଳ :

• ୦ ଡ଼ିଗ୍ରୀ ଅକ୍ଷାଂଶଠାରୁ ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ୨୩, ଡିଗ୍ରୀ ଅକ୍ଷାଂଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ମଣ୍ଡଳ କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ତାପମାତ୍ରା ସର୍ବାଧିକ ହୋଇଥାଏ। ଏଠାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଲମ୍ବ କିରଣ ପଡ଼ିଥାଏ।
• ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ୨୩,୧/୨ ଡିଗ୍ରୀ ଅକ୍ଷାଂଶଠାରୁ ୬୬,୧/୨ ଡିଗ୍ରୀ ଅକ୍ଷାଂଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ମଣ୍ଡଳ କୁହାଯାଏ।
• ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ୬୬, ଡିଗ୍ରୀ ଅକ୍ଷାଂଶରୁ ୯୦ ଡିଗ୍ରୀ ଅକ୍ଷାଂଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ହିମ ମଣ୍ଡଳ କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ପ୍ରବଳ ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭୂତ ହୁଏ।

→ ଦ୍ରାଘିମା :

• ବିଷୁବ ରେଖାର ଉତ୍ତର ଓ ଦକ୍ଷିଣରେ ଅବସ୍ଥିତ ସ୍ଥାନର ଦୂରତ୍ବ ଯେପରି ଅକ୍ଷାଂଶଦ୍ଵାରା ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ ସେହିପରି ୦ ଡିଗ୍ରୀ ପ୍ରଧାନ ମଧଦିନ ରେଖାଠାରୁ ପୂର୍ବ ଓ ପଶ୍ଚିମରେ ଅବସ୍ଥିତ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ଦୂରତ୍ୱ
• ୧୮୦ ଡିଗ୍ରୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମପାଯାଏ। ଏହି ଦୂରତ୍ବକୁ ସେହି ସ୍ଥାନର କୌଣିକ ଦୂରତ୍ବ ବା ଦ୍ରାଘିମା କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଦେଶର ସମ୍ମତିକ୍ରମେ ଇଂଲଣ୍ଡର ଗ୍ରୀନିଟ୍‌ରେ ସ୍ଥାପିତ ବ୍ରିଟିଶ ରୟାଲ୍ ଅବଜରଭେଟୋରି କେନ୍ଦ୍ର ଦେଇ କଳ୍ପିତ ରେଖାକୁ ୦ ଡିଗ୍ରୀ ବା ମୂଳ ଦ୍ରାଘିମାରେଖା ରୂପେ ମାନି ନିଆଯାଇଛି।

→ ଦ୍ରାଘିମା ଓ ସମୟ :

• ପୃଥ‌ିବୀ ୧ ଡିଗ୍ରୀ ବୁଲିବା ପାଇଁ ୪ ମିନିଟ୍ ସମୟ ନିଏ । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଗ୍ରୀନିଚ୍‌ର ପଶ୍ଚିମରେ ଥିବା ୧ ଡିଗ୍ରୀ ଦ୍ରାଘିମା ରେଖା ଉପରେ ସମୟ ୪ ମିନିଟ୍ ପଛୁଆ ଏବଂ ୧ ଡିଗ୍ରୀ ପୂର୍ବରେ ଥ‌ିବା ଦ୍ରାଘିମା ଉପରେ
• ସମୟ ୪ ମିନିଟ୍ ଆଗୁଆ ହେବ। ଗ୍ରୀନିଚ୍ ଦ୍ରାଘିମା ଦେଇ ଯାଇଥବା ମୂଳ ଦ୍ରାଘିମାର ସମୟକୁ ଗ୍ରୀନିତ୍‌ ପ୍ରମାଣ ସମୟ କୁହାଯାଏ । ଆହାବାଦ୍ ସହର ନିକଟରେ ଯାଇଥିବା ୮୨ ଡିଗ୍ରୀ ୩୦ ମିନିଟ୍ ପୂର୍ବ ଦ୍ରାଘିମାକୁ ଭାରତର ପ୍ରମାଣ ଦ୍ରାଘିମା ଏବଂ ଏହାର ସ୍ଥାନୀୟ ସମୟକୁ ଭାରତର ପ୍ରମାଣ ସମୟ କୁହାଯାଏ।

→ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ତାରିଖ ରେଖା :

• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ତାରିଖ ରେଖାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଯଥେଷ୍ଟ ବେଶି। ଆପାତତଃ ୧୮୦ ଡିଗ୍ରୀ ପୂର୍ବ ତଥା ୧୮୦ ଡିଗ୍ରୀ ପଶ୍ଚିମ ଦ୍ରାଘିମା ରେଖାକୁ ଏକ ତାରିଖ ରେଖା ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ।
• ୧୮୦ ଡିଗ୍ରୀ ଦ୍ରାଘିମାରେଖା ସ୍ଥଳଭାଗ ଓ ଜଳଭାଗ ଉପରଦେଇ ଯାଇଥାଏ। ଏହା ଏକ ଦ୍ବୀପ କିମ୍ବା ଦେଶ ମଧ୍ୟଦେଇ ଗଲାବେଳେ ସେଠାରେ ଉକ୍ତ ଦ୍ରାଘିମାର ପୂର୍ବ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ତାରିଖର ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥାଏ। ଏହି ଅସୁବିଧା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ସେହି ଦ୍ବୀପ ବା ଦେଶଠାରେ ଏହି ଦ୍ରାଘିମାର ଦିଗ ସାମାନ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ଜଳଭାଗ ଉପରେ ଟଣାଯାଇଛି। ଏହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ତାରିଖ ରେଖା କୁହାଯାଏ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Geography Solutions Chapter 1 ପୃଥିବୀ ଓ ସୌର ଜଗତ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Geography Solutions Chapter 1 ପୃଥିବୀ ଓ ସୌର ଜଗତ

୧। ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ସୌରଜଗତ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇ ଶୂନ୍ୟରେ ଘୂରିବୁଲୁଥିବା ଆଠଟି ଗ୍ରହ, ତିନୋଟି ବାମନ ଗ୍ରହ, ଅନେକ ଉପଗ୍ରହ, ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ, ଅସଂଖ୍ୟ ଉଲ୍‌କା ଓ ଧୂମକେତୁକୁ ନେଇ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଗଠିତ ହୋଇଥ‌ିବା ପରିବାରକୁ ସୌର ଜଗତ କୁହାଯାଏ।

(ଖ) ଦୂରତା କ୍ରମରେ ସୌର ଜଗତରେ ଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ଦୂରତା କ୍ରମରେ ସୌର ଜଗତରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା – ବୁଧ, ଶୁକ୍ର, ପୃଥ‌ିବୀ, ମଙ୍ଗଳ, ବୃହସ୍ପତି, ଶନି, ୟୁରେନ୍ସ ଓ ନେପ୍‌ଚ୍ୟୁନ୍।

(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀକୁ କାହିଁକି ଅଦ୍ବିତୀୟ ଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଏକ ଅଦ୍ବିତୀୟ ଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ, କାରଣ :
(୧) ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଅଧ‌ିକ ଗରମ ବା ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ନାହିଁ।
(୨) ଏଥିରେ ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପାଦାନ ରହିଥ‌ିବାରୁ ଏହା ପୃଷ୍ଠରେ ଜୀବଜଗତର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିଛି ଓ ଏହା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜୀବଜନ୍ତୁ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତାମାନଙ୍କର ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳୀ ହୋଇପାରିଛି।

(ଘ) ଆମେ ସବୁବେଳେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱ ଦେଖୁ କାହିଁକି ?
Answer:
(୧) ଚନ୍ଦ୍ର ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପଟେ ଘୂରିବା ପାଇଁ ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀ ଚାରିପାଖରେ ପରିକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୨୭ଦିନ ୮ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ନେଇଥାଏ।
(୨) ତେଣୁ ଏହାର ଆବର୍ତ୍ତନ ଓ ପରିକ୍ରମଣ ସମୟ ପ୍ରାୟ ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ ଆମେ ସବୁବେଳେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱ ଦେଖୁଥାଉ।

ଙ) ବିଶ୍ୱବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କାହାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ?
Answer:
ଅନେକ ଛାୟାପଥ, ନୀହାରିକା ବା ନକ୍ଷତ୍ରପୁଞ୍ଜ, ତାରକା ବା ନକ୍ଷତ୍ର, ଗ୍ରହ, ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ, ଉପଗ୍ରହ, ଉଲ୍‌କା, ଧୂମକେତୁ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ନେଇ ବିଶ୍ବବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଗଠିତ ହୋଇଛି।

(ଚ) ଉପଗ୍ରହ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
(୧) ନିଜସ୍ଵ ଆଲୋକ ନଥିବା, ସ୍ଥିର ଆଲୋକ ଦେଉଥ‌ିବା ଯେଉଁ ଜ୍ୟୋତିଷଗୁଡ଼ିକ କୌଣସି ଗ୍ରହ ଚାରିପଟେ ପରିକ୍ରମଣ କରୁଥା’ନ୍ତି, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ।
(୨) ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ଏକ ଉପଗ୍ରହ।

(ଛ) ସପ୍ତର୍ଷି ମଣ୍ଡଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ତୁମେ ଧ୍ରୁବତାରାର ଅବସ୍ଥାନ କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବ ?
Answer:
ସପ୍ତର୍ଷିମଣ୍ଡଳ ମଧ୍ୟରୁ ପୁଲହ ଓ କ୍ରତୁ ନକ୍ଷତ୍ର ଦୁଇଟିକୁ ଏକ କାଳ୍ପନିକ ରେଖାରେ ଯୋଗକରି ବ୍ରତ ଦିଗରେ ଉତ୍ତରକୁ ବଢ଼ାଇଲେ ତାହା ଯେଉଁ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ତାରକା ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି, ତାହାହିଁ ହେଉଛି ଧ୍ରୁବତାରା।

(ଜ) ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠ କେଉଁ କେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ ଗଠିତ ?
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠ ଅନେକ ଶିଳା, ସୁପ୍ତ ଆଗ୍ନେୟଗିରି, ଗହ୍ଵର, ପର୍ବତ ଓ ଧୂସର ବର୍ଷର ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ବାଲୁକାରାଶିକୁ ନେଇ ଗଠିତ।

(ଝ) ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
(୧) ସୌରଜଗତର ମଙ୍ଗଳ ଓ ବୃହସ୍ପତି ଗ୍ରହ ମଧ୍ଯରେ ରହିଥ‌ିବା ଅସଂଖ୍ୟ ଛୋଟ ଛୋଟ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ପିଣ୍ଡ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ନିଜର କକ୍ଷ ପଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପରିକ୍ରମଣ କରିଥା’ନ୍ତି, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ କୁହାଯାଏ।
(୨) ଏଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବୃହତ୍ ଗ୍ରହର ବିଭାଜନଜନିତ ଭଗ୍ନ ଅଂଶ ସମୂହ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ିଛି ।

(ଞ) ଛାୟାପଥ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
(୧) ଶୀତଦିନେ ଆକାଶରେ ଉତ୍ତର ଦକ୍ଷିଣ ଭାବରେ ରହି ଧଳା ଦିଶୁଥ‌ିବା ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଆଲୋକପଥ ଦେଖାଯାଏ, ଯାହା ଅସଂଖ୍ୟ ନକ୍ଷତ୍ର ପୁଞ୍ଜ ବା ନୀହାରିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ।
(୨) ତାହାକୁ ଛାୟାପଥ କୁହାଯାଏ।

୨। ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

(କ) ଉଲ୍‌କା ___________ ରେ ଗଠିତ।
Answer:
ଧୂମକେତୁର ସଲଫାଇଡ୍।

(ଖ) ଆମ ସୌର ଜଗତ _____________ ଛାୟାପଥରେ ଅବସ୍ଥିତ।
Answer:
(ଖ) ଆକାଶ ଗଙ୍ଗା

(ଗ) ଦୂରତା ଅନୁସାରେ __________ ଗ୍ରହ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ନିକଟତମ।
Answer:
ବୁଧ

(ଘ) ପୃଥ‌ିବୀର ___________ ଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହ ରହିଅଛି।
Answer:
୧

(ଙ) ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ____________ ଗ୍ରହକୁ ସୌଜଗତରୁ ବାଦ୍ ଦେଇଛନ୍ତି।
Answer:
ପ୍ଲା ଟୋ

୩। ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଭକ୍ତି ପାଖରେ √ ଚିହ୍ନ ଦିଅ।

(କ) ନକ୍ଷତ୍ରମାନଙ୍କର ନିଜର ଆଲୋକ ଓ ଉତ୍ତାପ ରହିଅଛି।
(ଖ) ଗ୍ରହମାନଙ୍କର କକ୍ଷପଥ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବୃତ୍ତାକାର।
(ଗ) ଗ୍ରହମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ପରିକ୍ରମଣ କରିଥାଆନ୍ତି।
(ଘ) ୟୁରେନ୍ସ ଗ୍ରହର ପରିକ୍ରମଣ ସମୟ ୪୮ ବର୍ଷ।
(ଙ) କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥ‌ିବୀ ତଥା ଅନ୍ୟ ଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକୁ ପରିକ୍ରମଣ କରନ୍ତି।

Answers
(କ) (√)
(ଖ) (×)
(ଗ) (√)
(ଘ) (×)
(ଙ) (√)

୪। ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୋଡ଼ା ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିରୂପଣ କର।
(କ) ଗ୍ରହ ଓ ନକ୍ଷତ୍ର
Answer:

ଗ୍ରହ	ନକ୍ଷତ୍ର
(୧) ଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକର ନିଜର ଆଲୋକ ଓ ଉତ୍ତାପ ନଥାଏ। (୨) ଏଗୁଡ଼ିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ହୋଇ  ସ୍ଥିର ଆଲୋକ ଦେଇଥା’ନ୍ତି। (୩) ଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାରେ ରହିଥା’ନ୍ତି।	(୧) ନକ୍ଷତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ନିଜର ଆଲୋକ ଓ ଉତ୍ତାପ ଥାଏ। (୨) ଏଗୁଡ଼ିକର ନିଜର ଆଲୋକ ଥିବାରୁ ସର୍ବଦା ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ଭାବରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି। (୩) ନକ୍ଷତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସେପରି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତା ନ ଥାଏ।

(ଖ) ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହ ଓ କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ
Answer:

ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହ	କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ
(୧) ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥାଏ।	(୧) କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକ ମନୁଷ୍ୟଦ୍ଵାରା ତିଆରି ହୋଇଥାଏ।
(୨) ଏହି ଉପଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବଦା ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପଟେ ଆବର୍ତ୍ତନ ଓ ଗ୍ରହ ଚାରିପାଖରେ ପରିକ୍ରମଣ କରିବା ସହ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚାରିପଟେ ଘୂରିଥା’ନ୍ତି । ସହ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚାରିପଟେ ଘୂରିଥା’ନ୍ତି।	(୨) କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ବବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବିଷୟରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ରକେଟ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ନିଜସ୍ଵ କକ୍ଷ ପଥରେ ସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥାଏ।
(୩) ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକର ଆବର୍ତ୍ତନ ଓ ପରିକ୍ରମଣ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥାଏ।	(୩) ଏମାନଙ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବର୍ତ୍ତନ ଓ ପରିକ୍ରମଣ ସମୟ ନଥାଏ।
(୪) ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହ।	(୪) INSAT, IRS ଇତ୍ୟାଦି କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ।

(ଗ) ନକ୍ଷତ୍ର ଓ ନୀହାରିକା
Answer:

ନକ୍ଷତ୍ର	ନୀହାରିକା
(୧) ରାତ୍ରିରେ ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ ନକ୍ଷତ୍ର କୁହାଯାଏ। (୨) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ନକ୍ଷତ୍ର।	(୧) ନକ୍ଷତ୍ର ମାନଙ୍କର ବା ନକ୍ଷତ୍ରପୁଞ୍ଜର ସମଷ୍ଟିକୁ ନୀହାରିକା କୁହାଯାଏ। (୨) ନୀହାରିକାରୁ ଅସଂଖ୍ୟ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ।

 

BSE Odisha 6th Class Geography Notes Chapter 1 ପୃଥିବୀ ଓ ସୌର ଜଗତ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା

• ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଗ୍ରହ । ଆମେ ସମସ୍ତେ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ବାସ କରିଥାଉ । ଦିନବେଳେ ପୃଥ‌ିବୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଆଲୋକ ଓ ଉତ୍ତାପ ପାଇଥାଏ।
• ଆକାଶରେ ଦିନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ରାତିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଦେଖାଯା’ନ୍ତି।
• ଆକାଶରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକାର, ଉଦୟ ସମୟ ଓ ଅବସ୍ଥିତି ପ୍ରତିଦିନ ବଦଳିଥାଏ।
• ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକାର ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ଦିନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୋଲ ଚନ୍ଦ୍ର ଦେଖାଯା’ନ୍ତି ଓ ଏହାପରେ ଦିନକୁ ଦିନ ହ୍ରାସ ପାଇ ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଦୌ ଦେଖାଯା’ନ୍ତି ନାହିଁ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସହିତ ମହାକାଶରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଅସଂଖ୍ୟ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ପିଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡ କୁହାଯାଏ।
• ଏହି ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକଙ୍କର ନିଜସ୍ବ ଆଲୋକ ଓ ଉତ୍ତାପ ଥାଏ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ଦୂରତା ଅନୁସାରେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଆକାର ଛୋଟ ବା ବଡ଼ ଦେଖା ଯାଇଥାଏ।
• ଆକାଶରେ ରାତ୍ରିରେ ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି କରୁଥିବା ଏହି ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ପିଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ ନକ୍ଷତ୍ର ବା ତାରକା କୁହାଯାଏ।
• ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକର ଦୂରତ୍ବକୁ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଆଲୋକ ବର୍ଷ ସାହାଯ୍ୟରେ ମାପିଥା’ନ୍ତି।

→ ଆଲୋକ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ପ୍ରାୟ ୩,୦୦, ୦୦୦ କିଲୋମିଟର ବେଗରେ ଗତି କରେ । ଏକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆଲୋକ ଯେତେ ଦୂରତ୍ୱ ଅତିକ୍ରମ କରେ, ତାହାକୁ ଏକ ଆଲୋକ ବର୍ଷ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏକ ଆଲୋକ ବର୍ଷ = ୩,୦୦,୦୦୦ x ୬୦ x ୬୦ x ୨୪x ୩୬୫ କିଲୋମିଟର।

• ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ନକ୍ଷତ୍ର।
• ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ସହସ୍ର ଗୁଣ ଅଧିକ ବଡ଼ ନକ୍ଷତ୍ର ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି; ମାତ୍ର ସେଗୁଡ଼ିକ ପୃଥ‌ିବୀଠାରୁ ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବାରୁ ଆକାରରେ ଛୋଟ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି।
• ଆକାଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି କେତେକ ନକ୍ଷତ୍ର ପାଖାପାଖି ହୋଇ ବିଭିନ୍ନ ଆକାରରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଥା’ଛି। ଏମାନଙ୍କୁ ନକ୍ଷତ୍ର ମଣ୍ଡଳ ବା ନକ୍ଷତ୍ର ପୁଞ୍ଜ କୁହାଯାଏ । ସପ୍ତର୍ଷି ମଣ୍ଡଳ, କ୍ଷୁଦ୍ର ସପ୍ତର୍ଷି ମଣ୍ଡଳ (ଶିଶୁମାର) ଏହାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ।
• ଆକାଶରେ ରାତିରେ ସପ୍ତର୍ଷି ମଣ୍ଡଳ ଏକ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ (?) ଚିହ୍ନ ପରି ଦେଖାଯା’ନ୍ତି । ଏଥ‌ିରେ କ୍ରତୁ, ପୁଲହ, ପୁଲସ୍ତ୍ୟ, ଅତ୍ରି, ଅଙ୍ଗିରା, ବଶିଷ୍ଟ ଓ ମରୀଚି ନାମକ ସାତଟି ନକ୍ଷତ୍ର ରହିଥା’ନ୍ତି।
• ପୁଲହ ଓ କ୍ରତୁ ନକ୍ଷତ୍ର ଦୁଇଟିକୁ ଏକ କାଳ୍ପନିକ ରେଖାରେ ଯୋଗକରି କ୍ରତୁ ଦିଗରେ ଉତ୍ତରକୁ ବଢ଼ାଇଲେ ତାହା ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ତାରକା ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବ। ଏହି ତାରକାକୁ ଧ୍ରୁବତାରା କୁହାଯାଏ।
• ଧ୍ରୁବତାରା ସାହାଯ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ମେରୁ ତାରକା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।
• କେତେକ ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକର ନିଜସ୍ଵ ଆଲୋକ ଓ ଉତ୍ତାପ ନଥାଏ। ସେଗୁଡ଼ିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଆଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କୁ ଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଗ୍ରହ । ଏହା ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କିରଣ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଆଲୋକିତ ହୋଇଥାଏ।

→ ସୌର ଜଗତ :

• ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରିବାରରେ ଥ‌ିବା ଆଠଟି ଗ୍ରହ, ତିନୋଟି ବାମନ ଗ୍ରହ, ଅନେକ ଉପଗ୍ରହ, ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ, ଅସଂଖ୍ୟ ଉଲ୍‌କା ଓ ଧୂମକେତୁ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ସୌର ଜଗତ କୁହାଯାଏ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟ ସୌର ଜଗତର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହାର ପୃଥ‌ିବୀଠାରୁ ୧୩୦ ନିୟୁତ କି.ମି. ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆଲୋକ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପ୍ରାୟ ୮ ମିନିଟ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚୁଥାଏ।
• ଏହାର ଆୟତନ ପୃଥ‌ିବୀର ଆୟତନଠାରୁ ୧୩ ଲକ୍ଷ ଗୁଣ ବଡ଼।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ମହାଜାଗତିକ ପିଣ୍ଡ ନିଜର କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରୁଥିବା ଶକ୍ତିକୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାରସ୍ପରିକ ଆକର୍ଷଣ ଶକ୍ତିକୁ ମହାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମହାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତିର ପ୍ରାୟ ୨୭ ଗୁଣ।
• ବୁଧ, ଶୁକ୍ର, ପୃଥ‌ିବୀ, ମଙ୍ଗଳ, ବୃହସ୍ପତି, ଶନି, ୟୁରେନ୍ସ ଓ ନେପଚୁନ୍ ଆଦି ଆଠଟି ଗ୍ରହ ନିଜ ନିଜର ଉପବୃତ୍ତାକାର କକ୍ଷ ପଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚାରିପାଖରେ ବୁଲିବାକୁ ପରିକ୍ରମଣ ଓ ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପାଖରେ ବୁଲିବାକୁ ଆବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ।
• ବୃହସ୍ପତି ଆୟତନରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଗ୍ରହ ଓ ବୁଧ ସବୁଠାରୁ ସାନ ଗ୍ରହ।
• ଶନି ଗ୍ରହ ଚାରିପାଖରେ ବଳୟ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ବଳୟ ଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ।
• ବୁଧ, ଶୁକ୍ର, ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ମଙ୍ଗଳ ଏହି ଚାରୋଟି ଗ୍ରହ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ‘ଅନ୍ତଃଗ୍ରହ’ କୁହାଯାଏ।
• ବୃହସ୍ପତି, ଶନି, ୟୁରେନ୍ସ ଓ ନେପଚୁନ୍‌ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିଥିବାରୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ‘ବହିଃଗ୍ରହ’ କୁହାଯାଏ।

→ ପୃଥ‌ିବୀ :

• ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଗ୍ରହ । ଏହା ଆୟତନରେ ପଞ୍ଚମ ବୃହତ୍ତମ ଗ୍ରହ।
• ଏହାର ଉତ୍ତର ବିନ୍ଦୁକୁ ଉତ୍ତର ମେରୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ବିନ୍ଦୁକୁ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ କୁହାଯାଏ।
• ଉଭୟ ମେରୁକୁ କେନ୍ଦ୍ର ସହିତ ଯୋଗକରି ଯେଉଁ କାଳ୍ପନିକ ରେଖା କଳ୍ପନା କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଅକ୍ଷ ବା ମେରୁଦଣ୍ଡ କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଆକାର ଏକ ଅଭିଗତ ଗୋଲକ ପରି।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଉଭୟ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳ ସାମାନ୍ୟ ଚେପ୍‌ଟା ଓ ମଧ୍ୟଭାଗ ସ୍ତ୍ରୀତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ମେରୁ ବ୍ୟାସ ଓ ବିଷୁବ ବ୍ୟାସ ସମାନ ନୁହେଁ।
• ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠର ଚାରିଭାଗରୁ ତିନିଭାଗ ଜଳଦ୍ଵାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଜଳୀୟ ଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ ଓ ମହାକାଶରୁ ଏହାର ରଙ୍ଗ ନୀଳ ଦିଶୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ‘ନୀଳ ଗ୍ରହ’ କୁହାଯାଏ।

→ ଚନ୍ଦ୍ର :

• ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ଏକମାତ୍ର ଉପଗ୍ରହ ଅଟେ।
• ଏହାର ଆୟତନ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରାୟ ୪୯ ଭାଗରୁ ଏକଭାଗ।
• ଏଠାରେ ଜଳ ବା ବାୟୁ ନଥିବାରୁ ଜୀବଜଗତ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ।
• ଚନ୍ଦ୍ର ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପାଖରେ ବୁଲିବାପାଇଁ ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀ ଚାରିପାଖରେ ପରିକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ୨୭ ଦିନ ୮ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ନେଇଥାଏ । ଏହାର ଆବର୍ତ୍ତନ ଓ ପରିକ୍ରମଣ ସମୟ ପ୍ରାୟ ସମାନ।

* ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ବିଶ୍ୱବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବିଷୟରେ ଅଧ୍ଵକ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ସ୍ଥାପନ ତଥା ପାଣିପାଗ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ତିଆରି କରି ମହାକାଶକୁ ପଠାଉଛନ୍ତି । ଏଗୁଡ଼ିକ ରକେଟ୍‌ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ନିଜସ୍ବ କକ୍ଷ ପଥରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ଉଦାହରଣ – INSAT, IRS ଇତ୍ୟାଦି କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ । ୨୦୦୮ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ତାରିଖରେ ଭାରତ ‘ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ’ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ।

→ ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ :

• ସୌରଜଗତର ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହ ଓ ବୃହସ୍ପତି ଗ୍ରହ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅସଂଖ୍ୟ ଛୋଟ ଛୋଟ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ପିଣ୍ଡ ବା ଗ୍ରହାଣୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କକ୍ଷ ପଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପରିକ୍ରମଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାକୁ ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ କୁହାଯାଏ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବୃହତ୍ ଗ୍ରହର ବିଭାଜନଜନିତ ଭଗ୍ନଅଂଶ ସମୂହ ବୋଲି ଜଣାଯାଇଛି।

→ ଧୂମକେତୁ :

• ସୌରଜଗତରେ ଥିବା ଏକ ଜ୍ୟୋତିଷ୍କର ସମ୍ମୁଖ ଭାଗ ଏକ ଝାପ୍‌ସା କୁହୁଡ଼ିପରି ଆବରଣଦ୍ୱାରା ଆବୃତ ଓ ପଶ୍ଚାତ୍‌ଭାଗ ବହୁ ଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ଲାଞ୍ଜ ପରି ବିସ୍ତୃତ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ଏହାକୁ ଲଞ୍ଜାତାରା ବା ଧୂମକେତୁ କୁହାଯାଏ ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ଯେତେବେଳେ ପୃଥିବୀ ନିକଟକୁ ଚାଲିଆସନ୍ତି, ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ଖାଲି ଆଖ‌ିରେ ଦେଖିପାରୁ।

→ ଉଲ୍‌କା :

• ବେଳେବେଳେ ରାତିରେ ଆକାଶରୁ ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆଲୋକପିଣ୍ଡ ତୀବ୍ର ଗତିରେ ପୃଥିବୀକୁ ଖସି ପଡ଼ିଥାଏ। ଏହାକୁ ଉଲ୍‌କା କୁହାଯାଏ। ପ୍ରକୃତରେ ଉଲ୍‌କାଗୁଡ଼ିକ ଧୂମକେତୁର ଭଗ୍ନାବଶେଷ। ଏହା ବାୟୁ ସହିତ ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ଜଳି ଉଠନ୍ତି।
• କେତେକ ବଡ଼ ବଡ଼ ଉଲ୍‌କା ସମ୍ପୂର୍ଣ ଜଳି ନପାରି ପୃଥ‌ିବୀ ଉପରେ ପଡ଼ନ୍ତି ଓ ପଡ଼ିଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଗର୍ଭ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ।

→ ନୀହାରିକା :

• ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରି ଅନେକ ନକ୍ଷତ୍ରପୁଞ୍ଜର ସମଷ୍ଟିରେ ନୀହାରିକା ଗଠିତ।
• ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ନୀହାରିକାରୁ ଅସଂଖ୍ୟ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ।

→ ଛାୟାପଥ :

• ଶୀତଦିନେ ଆକାଶରେ ଉତ୍ତର ଦକ୍ଷିଣଭାବେ ଧଳା ଦିଶୁଥ‌ିବା ଏକ ଆଲୋକ ପଥ ଦେଖାଯାଏ ଯାହା ଅନେକ ଗ୍ରହାଣୁପୁଞ୍ଜ ବା ନୀହାରିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ। ଏହାକୁ ଛାୟାପଥ କୁହାଯାଏ।
• ଆମର ସୌରଜଗତ ଯେଉଁ ଛାୟାପଥରେ ଅବସ୍ଥିତ ତାହାକୁ ଆକାଶଗଙ୍ଗା କୁହାଯାଏ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 7 ତ୍ରିଭୁଜର ଧର୍ମ Ex 7.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 7 ତ୍ରିଭୁଜର ଧର୍ମ Ex 7.2

Question 1.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ବହିଃସ୍ଥ କୌଣଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ। ।

ସମାଧାନ:
∠ABZ, ∠YAC ଓ ∠XAB ତିନୋଟି ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ମୋଟ କେତେ ଗୋଟି ବହିଃସ୍ଥ କୌଣ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ?
ସମାଧାନ:
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ମୋଟ 6 ଗୋଟି ବହିଃସ୍ଥ କୌଣ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ।

Question 3.
ନିମ୍ନସ୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚିତ୍ରରେ ଦେଖୁଥୁବା ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣ ଦିଆଯାଇଛି ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ଉକ୍ତ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ତ୍ରି ଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ ଏହାର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ କୋଣଦ୍ଵୟର ସମଷ୍ଟି ସହ ସମାନ ।
(କ)

ସମାଧାନ:
ବହିଃସ୍ଥ m∠ACP = m∠A + m∠B = 52° + 58° = 110°

(ଖ)

ସମାଧାନ:
ବହିଃସ୍ଥ m∠EFQ = m∠D + m∠E = 88° + 64° = 152°

(ଗ)

ସମାଧାନ:
ବହିଃସ୍ଥ m∠REF = m∠F + m∠G = 106° + 35° = 141°

(ଘ)

ସମାଧାନ:
ବହିଃସ୍ଥ m∠LKS = m∠H + m∠L = 92° + 46° = 138°

(ଙ)

ସମାଧାନ:
ବହିଃସ୍ଥ m∠MLT = m∠M + m∠N = 40° + 36° = 76°

(ଚ)

ସମାଧାନ:
ବହିଃସ୍ଥ m∠VXZ = m∠Y + ∠Z = 64° + 36° = 100°

Question 4.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ Δ ABC ର ∠B ଓ ବହିଃସ୍ଥ ∠PAC ର ପରିମାଣ ଯଥାକ୍ରମେ 75° ଓ 112° । ∠C ର ପରିମାଣକୁ x° ରୂପେ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି । x ର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ସମାଧାନ:
ବହିଃସ୍ଥ m∠PAC = m∠B + m∠C
⇒ 112° = 75° + x
⇒ 75° + x = 112°
⇒ x = 112° – 75° = 37°
[ତ୍ରି ଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ ଏହାର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ କୋଣଦ୍ଵୟର ସମଷ୍ଟି ସହ ସମାନ । ]

Question 5.
Δ ABC ରେ m∠B ର ପରିମାଣ ∠C ର ପରିମାଣର ଦୁଇଗୁଣ । ଏହି ତ୍ରିଭୁଜର A ଠାରେ ଅଙ୍କିତ ଗୋଟିଏ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ 114° ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜଟିର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ଏଠାରେ Δ ABC ର m∠C = x° ।
m∠B = 2 × m∠C = 2x° ।
Δ ABC ର ଶୀର୍ଷରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ = m∠B + m∠C
କିମ୍ବା 114° = x° + 2x°
କିମ୍ବା 3x° = 1 14° କିମ୍ବା x° = 38°
m∠C = 38°, m∠B = 2x° = 2 × 38° = 76°
∴ ∠B ଓ ∠C ର ପରିମାଣ ଯଥାକ୍ରମେ 38° ଓ 76° ।

Question 6.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ Δ ABC ରେ AC = BC । ବହିଃସ୍ଥ ∠ACP ର ପରିମାଣ 160° ହେଲେ, ∠B ଓ ∠A ର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:

ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇଟି ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ହେଲେ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖୀନ କୋଣର ପରିମାଣ ସମାନ ।
ଅର୍ଥାତ୍ AC = BC
⇒ m∠A = m∠B
ମନେକର m∠A = x°
⇒ m∠B = x°
ପୁନଶ୍ଚ ଆମେ ଜାଣୁ m∠A + m∠B = m∠ACP
⇒ x + x = 160°
⇒  2x = 160°
⇒  x = \(\frac{160°}{2}\) = 80­°

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 1 ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥ Important Questions and Answers.

BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 1 ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥ

SUBJECTIVE TYPE QUESTIONS WITH ANSWERS

1. ବାଷ୍ପୀଭବନ କ’ଣ ? ବାଷ୍ପୀଭବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା କାରକଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ-
ବାଷ୍ପୀଭବନ : ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କଠାରୁ କମ୍ ଥ‌ିବା ଯେକୌଣସି ତାପମାତ୍ରାରେ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ କୁହାଯାଏ ।

ବାଷ୍ପୀଭବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା କାରକଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ –

• ପୃଷ୍ଠତଳ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ବୃଦ୍ଧି
• ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି
• ଆର୍ଦ୍ରତାର ହ୍ରାସ
• ପବନ ବେଗର ବୃଦ୍ଧି

(i) ପୃଷ୍ଠତଳ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ବୃଦ୍ଧି – ପୃଷ୍ଠ ଭ ଗ ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ବରାଷ୍ଠୀରନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ଉଦ। ହ ର ଣ ସ୍ଵ ରୂ ପି, ଲୁ ଗାଁ କୁ ଶୁଖାଇବାବେଳେ ଏହାକୁ ଖୋଲାକରି ଶୁଖାଇଲେ ତାହା ଶୀଘ୍ର ଶୁଖୁଏ ।
(ii) ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି – ତରଳର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଅଣୁମାନେ ତାପଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରି ଅଧ‌ିକ ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
(iii) ଆର୍ଦ୍ରତାର ହ୍ରାସ – ବାୟୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥ‌ିବ। ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣକୁ ଆର୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ । ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତାପମାତ୍ରାରେ ସୀମି ତ ପରି ମାଣର ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଧାର ଣ କରିପାରେ । ଯଦି ବାୟୁରେ ପୂର୍ବରୁ ଅଧ୍ୱ କ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଉପସ୍ଥିତ ଥବ ତେବେ ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ ହ୍ରାସ ପାଇବ ।
(iv) ପବନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି – ପବନର ବେଗ ବଢିଲେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ପବନ ସହ ଏକାଠି ହୋଇ ଉଡ଼ିଯାଏ । ତେଣୁ ପରିପାର୍ଶ୍ବରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣ କମିଯାଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ବାଷ୍ପୀଭବନର ହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ପବନ ବହୁଥିବା ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ଓଦାଲୁଗା ଶୀଘ୍ର ଶୁଖୁଏ ।

2. ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାକୁ ତାପମାତ୍ରା କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରେ, ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଦ୍ଵାରା ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ତଃ ମ ଶ୍ରି ତ କ ର ଣକୁ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ଦୁଇଟି ଗ୍ଲାସ୍ ନେଇ ଗୋଟିକରେ ଗରମ ଜଳ ଓ ଅନ୍ୟଟିରେ ଥଣ୍ଡା ଜଳ ନିଅ ।
• ଉଭୟ ଗ୍ଲାସ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ କପର ସଲ୍‌ଫେଟ୍ (CuSO4) କିମ୍ବା ପୋଟାସିୟମ୍ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍‌ ସ୍ଫଟିକ ପକାଅ ।
• ଉଭୟଗ୍ଲାସ୍‌କୁ ଗୋଳାଅ ନାହିଁ ଓ ସ୍ଫଟିକ ଦ୍ଵୟକୁ ଗ୍ଲାସ୍ଵତଳେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବସିଯିବାକୁ ଦିଅ ।
• ଏଠାରେ ଦେଖାଯିବ ଯେ ଉଭୟ ପାତ୍ରରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯୋଗୁଁ ସ୍ଫଟିକଗୁଡ଼ିକ ଜଳରେ ମିଳାଇଯିବ । କିନ୍ତୁ ଗରମ ଜଳଥିବା ଗ୍ଲାସ୍‌ରେ
• ଏଥୁରୁ ଜଣାଗଲା ଯେ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ପଦାର୍ଥରେ ଥ‌ିବା କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ବେଗ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସେମାନଙ୍କର ଗତି ଜଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିପାଏ, ତେଣୁ ବିସରଣ ହାର ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।

3. ପଦାର୍ଥର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡିକ ଆଲୋଚନାକର କର ।
ଉ –
ଆମ ଚାରି ପାଖରେ ଥ‌ିବା ପଦାର୍ଥ ଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥା’ନ୍ତ; ଯଥା- କଠିନ ଅବସ୍ଥା, ତରଳ ଅବସ୍ଥା ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା ।
(a) କଠିନ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :

• କଠିନ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର, ଆକୃତି ଓ ଆୟତନ ଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକର ଖୁବ୍ କମ୍ ସଙ୍କୋଚନ ହୋଇଥାଏ ।
• କଠିନ ପଦାର୍ଥ ସର୍ବଦା ନିଜର ଆକାର ବଜାୟ ରଖୁଥାଏ ।
• ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି କଠିନ ପଦାର୍ଥ କୁ ଭଙ୍ଗାଯାଇ ପାରେ, ହେଲେ ଏହାର ଆକାର ପରିବର୍ତନ କରିବା କଷ୍ଟକର ଅଟେ |

(b) ତରଳ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :

• ତରଳ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ରହିଛି ।
• ଏହା ଯେଉଁ ପାତ୍ରରେ ରହେ, ତାହାର ଆକାର ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
• ତରଳ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଆକାର ମଧ୍ୟ ବଦଳାଇଥାଏ ତେଣୁ ଏହା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପରି ଦୃଢ଼ ନୁ ହେଁ । ଏହା ସହଜରେ ବହିଯାଇପାରେ ବୋଲି ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରବହ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

(c) ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :

• ଚାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ କଠିନ ଓ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ତୁଳନାରେ ସହଜରେ ଅଧ୍ଵକ ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ତରଳୀକୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ (LPG) ଏବଂ ଡାକ୍ତ ର ଖାନ ରେ ରେ । ଗୀମାନ ଙ୍କ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ୟାସ୍ ସଂପୀଡ଼ିତ ଗ୍ୟାସ୍ ଅଟେ । କାର୍‌, ଅଟୋରିକ୍‌ସା ଆଦି ଯାନରେ ସଂପୀଡ଼ିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ (CNG) ଇନ୍ଧନ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• କଠିନ ଓ ତରଳ ପଦାର୍ଥର ବିସରଣ ହାରଠାରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ବିସରଣ ହାର ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ୟାସ୍‌ ଅଣୁମାନଙ୍କ ଦ୍ରୁତ ବେଗ ଓ ଅଣୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅଧିକ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ଯୋଗୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବିସରଣ ଅନ୍ୟ ଗ୍ୟାସ୍ମାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅତି ଶୀଘ୍ର ହୋଇଥାଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କଣିକାର ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକ ଉଦାହରଣ ସହ ଲେଖ |
ଉ –
(i) ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ଅଛି । ଉଦାହରଣ – ଚା, କଫି କିମ୍ବା ଲେମ୍ବୁପାଣି ତିଆରି କରୁଥିବା ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପ୍ର କ ର ପଦା। ର୍ଥ ର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ପଦାର୍ଥର କଣିକା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ରହିଯାଆନ୍ତି ।

(ii) ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନ ଅନବରତ ଗତି କରିଥାଆନ୍ତି ଉଦାହରଣ ଗୋଟିଏ ନିଆଁ ଲାଗିନଥୁବା ଧୂପକାଠି ନେଇ ଶ୍ରେଣୀଗୃହର ଗୋଟିଏ କୋଣରେ ରଖା ଯାଉ । ଧୂପକାଠିରେ ନିଆଁ ଲଗାଇଲେ ଧୂପବତୀର ବାସ୍ନା ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ ସମସ୍ତେ ଜାଣିପାରିବେ ।

(iii) ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି । ଉଦାହରଣ – ଗୋଟିଏ ପାଣି ଟ୍ୟାପ୍ ଖୋଲି ସେଥୁରୁ ନିର୍ଗତ ଜଳଧାରାକୁ ଆଙ୍ଗୁଳି ସାହାଯ୍ୟରେ ଛିନ୍ନ କଲେ ଜଣାଯିବ ଯେ, ଜଳଧାର ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡରେ ବିଭକ୍ତ ହେବ ନାହିଁ । ଜଳର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ ରହିଥ‌ିବାରୁ ଜଳର ସ୍ରୋତ ଏକାଠି ରହିଥାଏ ।

2. ଆମେ ଖରାଦିନେ ସୂତା ପୋଷାକ ପିନ୍ଧୁ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଖରା ଦିନେ ଆମ ଦେହରୁ ବହୁତ ଝାଳ ବାହାରିବାରୁ ଦେହ ଥଣ୍ଡା ରହେ ।
• ବାଷ୍ପୀଭବନ ସମୟରେ ତରଳ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା କଣିକାମାନେ ପରି ପାର୍ଶ୍ଵ ରୁ କିମ୍ବା ଶରୀର ପୃଷ୍ଠରୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରି ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବାଷ୍ପୀଭବନର ଗୁପ୍ତ ତାପ ସହିତ ସମାନ ତାପଶକ୍ତି ଶରୀରରୁ ଅବଶୋଷିତ ହୁଏ । ଯାହା ଫଳରେ ଶରୀର ଶୀତଳ ରହେ ।
• ସୂତା ପୋଷାକ ଜଳର ଭଲ ଅବଶୋଷକ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଶରୀରର ଝାଳକୁ ଭଲରୂପେ ଅବଶୋଷଣ କରେ, ଯାହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସେ ଓ ଶୀଘ୍ର ବାଷ୍ପୀଭୂ ତ ହୋଇଥାଏ ।

3. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ଥାଏ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କୌଣସି ପଦାର୍ଥ କଠି ନରୁ ତରଳ ବା ତ ର ଳ ରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବ ସ୍ଥାକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେଲା । ବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ । କାରଣ ଏହି ସମୟରେ ପ୍ରୟୋଗ ତାପଶକ୍ତି କଣିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳର ବନ୍ଧନକୁ ଟପି କେବଳ ଅବସ୍ଥା ପରି ବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ।
• ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଚାଲିଥିବା ସମୟରେ ଆମେ ଯୋଗାଉଥ‌ିବା ତାପଶକ୍ତି ପଦାର୍ଥଦ୍ଵାରା ଶୋଷିତ ହୋଇ କଠି ନ ପଦ। ର୍ଥ କୁ ତରଳାଇବାରେ କିମ୍ବା ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ ଗ୍ୟାସରେ ପରିଣତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରି ଥାଏ ।
• ତେଣୁ ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତାପକୁ ଗୁପ୍ତତାପ କୁହାଯାଏ ଏହି ଗୁପ୍ତତାପ ପଦାର୍ଥର ତାପମାତ୍ରାରେ ବୃଦ୍ଧି କରାଏ ନାହିଁ । ଏହା ଫଳରେ ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ।

4. ପଦାର୍ଥର ପ୍ଲାଜମା ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ପଦାର୍ଥରେ ଏହି ଅବସ୍ଥା, ଅତି ଶକ୍ତଶାଳୀ ଓ ଅତି ଉତ୍ତେଜିତ କଣିକାମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଆୟନନ ହୋଇଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସ୍ଟ୍ରୋରେ ଆୟନ ଅବସ୍ଥାରେ
• ପ୍ରତି ଦୀପ୍ତ ନଳୀରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ଯରେ ଯେତେ ବେଳେ ଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର କାଣିକାମାନେ ଚାର୍ଜରି ହୋଇପାଆନ୍ତି ଓ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପ୍ଲାଜମା କଣିକାମାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି ।
• ଏହି ପ୍ଲାଜମା କଣିକାମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ହେତୁ ଆମେ ପ୍ରତିଦୀପ୍ତ ନଳୀରେ ଏକ ଶିଖାହୀନ ଆଲୋକ ଦୀପ୍ତି ଦେଖିପାରୁ ।

5. ଚାପ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସଦ୍ଵାରା ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାରେ କି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ, ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ପଦାର୍ଥର ଅଣୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତା ପରି ବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ, ଏହାର ଅବସ୍ଥା ରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
• ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଖ୍ୟାସକୁ ପିଲିଣ୍ଡର ମଧ୍ୟରେ ରଖୁ ଏହା ଉପରେ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଏହା ସହଜରେ ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇ ତରଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ତରଳୀକୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଗ୍ୟାସ୍ (L. P. G) କୁହାଯାଏ |
• ସେହିପରି କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଗ୍ୟାସକୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରି କଠିନ କାର୍ବନ ଡା। ଇଅକ୍ସାଇଡ୍ ରେ ପରି ଣତ କ ର ଯାଇ ଥାଏ । ଏହାକୁ ଶୁଷ୍କ ବ ର ଫ କୁହାଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଚାପକୁ ଏକକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପକୁ କମାଇ ଆଣିଲେ, କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ ସାଇଡ୍ ତ ର ଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନ ଯାଇ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଆମେ କାହିଁକି ଗରମ ଚା’କୁ କପୁରୁ ପ୍ଲେଟ୍‌ରେ ଢାଳି ପିଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁ ।
ଉ –

• ବାଷ୍ପୀଭବନ ପୃଷ୍ଠଭାଗରେ ସମ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ । ପୃଷ୍ଠଭାଗର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧିଦେଲେ ବାଷ୍ପୀଉବନର ବେଖ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ |
• ଗରମ ଚା’କୁ ପ୍ଲେଟ୍‌ରେ ଢାଳି ବାଦ୍ୱାରା ପୃଷ୍ଠଭାଗର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ହେତୁ ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
• ବାଷ୍ପୀଭବନ ଶୀତଳତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥ‌ିବାରୁ ଗରମ ଚା’ ଶୀଘ୍ର ଶୀତଳ ହୋଇଯାଏ ।

7. ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକରେ ତରଳୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରଣାଳୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

• ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ , ଅକ୍ ସି ଜେନ୍ , ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିରଳ ଗ୍ୟାସ୍ (ହିଲିୟମ୍, ନିୟନ, ଆରଗନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ରେଡ଼ନ ବ୍ୟତୀତ) ।
• ଅତ୍ୟଧିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରାର ହ୍ରାସ ଯୋଗୁ ଏହି ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ତରଳ1କୃତ ଏହ୍ଵାଇଥା’ନ୍ତି |
• ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଚାପକୁ ଏକକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପକୁ କମାଇ ଆଣିଲେ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି କରାଇଲେ ଏହି ତରଳ1କୃତ ଉପାମାତ୍ରା ପୁନଶ୍ଚ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହେବ ।

ଅତିସଂଯିପ୍ର ଉତ୍ତରମ୍ଜଲକ ପ୍ରଣ୍ଟୋତ୍ତର

1. ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ଵ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-

• ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ପାଞ୍ଚଟେ।ଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହାକୁ ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ଵ କୁହାଯାଏ ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ମାଟି, ଜଳ, ବାୟୁ, ଅଗ୍ନି ଓ ଆକାଶ ।

2. ପଦାର୍ଥର ଦୁଇଟି ଭୌତିକ ପ୍ରକୃତି ଲେଖ ।
ଉ –

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥ କଣିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
• ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ।

3. ବିସରଣ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ଓ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେତେବେଳେ ଦ୍ରୁତତର ହୁଏ ?
ଉ –

• ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ତଃମଶ୍ରିତକରଣକୁ ବିସରଣ (Diffusion) କୁହାଯାଏ ।
• ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ରୁତତର ହୋଇଥାଏ ।

4. ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ –

• ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ।
• ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ରହିଥାଏ ।

5. ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କଠିନ ପଦାର୍ଥ କାହିଁକି ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ ?
ଉ-

• କଠିନ ପଦାର୍ଥକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ, ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ୟା ଗତି ଜଶକ୍ତି ଲ।ଭ କରି ଅଧୂକ
• ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଣୁ ଅଧ‌ିକ ସ୍ଥାନ ଦଖଲ କରିବାଦ୍ଵାରା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ ।

6. ତରଳ ପଦାର୍ଥ, କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପରି ଦୃଢ଼ ନୁହେଁ କାହିଁକି ?
ଉ-

• ତରଳ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଅଛି । ଏହା ଯେଉଁ ପାତ୍ରରେ ରହେ, ତାହାର ଆକାର ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
• ତରଳ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଆକାର ମଧ୍ୟ ବଦଳାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପରି ଦୃଢ଼ ନୁହେଁ ।

7. ସଂପୀଡ଼ିତ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
ଉ-

• ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା । ତରଳୀକୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ (LPG) ଏବଂ ଡାକ୍ତର ଖାନାରେ ରୋଗୀମାନ ଙ୍କୁ ଯୋଗାଇ ଦି ଆଯାଉଥ‌ିବ। ଅକ୍ ସି ଜେନ୍ ସିଲିଣ୍ଡରରେ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ସଂପୀଡ଼ିତ ଗ୍ୟାସ୍ ଅଟେ ।
• କାର୍, ଅଟୋରିକ୍‌ସା ଆଦି ଯାନରେ ଆଜିକାଲି ସଂପୀଡ଼ିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ (CNG) କୁ ଇଦ୍ଧନାରୂପେ ବ୍ୟବଦ୍ଵାର କରାଯାଉଛି |

8. କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଗଳନାଙ୍କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏଥୁରୁ କେଉଁ ସୂଚନା ମିଳେ ?
ଉ-

• ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରା ରେ ଏକ କଠି ନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ ତରଳି ଏକ ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସେହି କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଗଳନାଙ୍କ (melting point) କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ କଠିନର ଗଳନାଙ୍କ, ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କଣିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥ‌ିବ । ଆକର୍ଷଣ ବଳର ସାମର୍ଥ୍ୟର ସୂଚନା ଦିଏ ।

9. ବର୍ତ୍ତମାନ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପଦାର୍ଥର କୋରୋଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି ବୋଲି ଜାଣିଲେଣି ?
ଉ-

• ବର୍ତ୍ତମାନ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପଦାର୍ଥର ପାଞ୍ଚଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି ବୋଲି ଜାଣିଲେଣି ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା।– କଠିନ, ତ ର ଳ, ଗ୍ୟାସୀୟ, ପ୍ଲାଜମା ଓ ବୋଷ –ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ ସଂଘନିତ ଅବସ୍ଥା ।

10. ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ – କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-

• ପ୍ରତ୍ୟେକ କଠିନ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର, ଆକୃତି ଓ ଆୟତନ ଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକର ଖୁବ୍ କମ୍ ସଙ୍କୋଚନ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହା ସର୍ବଦା ନିଜର ଆକାର ବଜାୟ ରଖୁଥାଏ ।
• ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍‌ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଏହାର ଆକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବଳ ଅପସାରଣ କଲେ ଏହା ପୁନର୍ବାର ପୂର୍ବାବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସେ । ଯଦି ଅଧ‌ିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହା ଛିଣ୍ଡିଯାଏ । ତେଣୁ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ।

11. ଲୁଣ ଓ ଚିନି ପ୍ରତ୍ୟେକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ – କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୁଣ ବା ଚିନି କଣିକାର ଆକାର ଦର୍ଶାଅ ଅଟେ |
• ଆମେ ଲୁଣ ବା ଚିନିକୁ ହାତରେ, ପ୍ଲେଟ୍‌ରେ କିମ୍ବା ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିର ଜାରରେ ରଖିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର କଣିକାର ଆକାର ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ଲୁଣ ବା ଚିନି କଠିନ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ

12. ମାଟିପାତ୍ରରେ ରଖାଯାଇଥିବା ଜଳ କାହିଁକି ଖରାଦିନେ ଥଣ୍ଡା ରହେ ?
ଉ-

• ମାଟିପାତ୍ରରେ ଅସଂଖ୍ୟ ଛିଦ୍ର ରହିଥାଏ । ଏହି ଚ୍ଛଚି ମଧ୍ୟଦେଇ ମାଟିପାତ୍ରରେ ଥିବା ଜଳର ବାଷ୍ପୀଭବନ ଘଟିଥାଏ ।
• ଖରାଦିନେ ମାଟିପାତ୍ର ବାହାରେ ଥ‌ିବ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ଥିବାରୁ, ଜଳର ବାଷ୍ପୀଭବନ ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ବାଷ୍ପୀଭବନ ଶୀତଳତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବାରୁ, ମାଟି ପାତ୍ରର ଜଳ ଥଣ୍ଡା ରହିଥାଏ ।

13. ଓଦା ଲୁଗାକୁ ମେଲାକରି ଶୁଖାଇଲେ ଶୀଘ୍ର ଶୁଖୁଯାଏ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଓଦାଲୁଗାକୁ ମେଲାକରି ଶୁଖାଇଲେ ପୃଷ୍ଠର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
• ପୃଷ୍ଠର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ବାଷ୍ପୀଭବନ ହାର ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ତେଣୁ ଓଦାଲୁଗା ଶୀଘ୍ର ଶୁଖାଯାଏ ।

14. ହାତ ପାପୁଲିରେ ଏସିଟୋନ୍ ପଡ଼ିଲେ ଥଣ୍ଡା ଲାଗେ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଏସିଟୋନ୍ ହାତ ପାପୁଲିରେ ପଡ଼ିଲେ ଏହାର କଣିକା ହାତ ପାପୁଲିରୁ ଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରେ ଓ ପରିପାର୍ଶ୍ଵରୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।
• ଏହା ଯୋଗୁଁ ଏସିଟୋନ୍ ର ବାଷ୍ପୀଭବନ ହୁଏ । ହାତର ପାପୁଲିକୁ ତାହା ଥଣ୍ଡା ଲାଗେ ।

15. ସ୍ପଞ୍ଜ ଯଦିଓ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ତଥାପି ଆମେ ଏହାକୁ ସହଜରେ ଚିପି ସଙ୍କୁଚିତ କରିପାରୁ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ସ୍ପଞ୍ଜରେ ଅନେକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଛିଦ୍ର ରହିଛି, ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁ ଭର୍ଜିହୋଇ ରହିଥାଏ ।
• ଯେତେବେଳେ ଆମେ ସ୍ପଞ୍ଜକୁ ଚାପୁ ବାୟୁ ବାହାରି ଆସେ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ସହଜରେ

Objective Type Questions with Answers 

1. ‘ଗଳନର ଗୁପ୍ତତାପ’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –
ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ 1 କି.ଗ୍ରା.ର ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥକୁ ତା’ର ଗଳନାଙ୍କ ତାପମାତ୍ରା।ରେ ତରଳରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ଯେତିକି ପରିମାଣର ତାପଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସେହି ପଦାର୍ଥର ଗଳନର ଗୁପ୍ତତାପ କୁହାଯାଏ ।

2. ସାନ୍ଦ୍ରତାର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
ଉ –
କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଏକକ ଆୟତନରେ ଥିବା ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

3. ଚାପ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଗ୍ୟାସୀୟ ଅଣୁମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଧାରକ କାନ୍ଥର ପ୍ରତି ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବଳକୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଚାପ କୁହାଯାଏ ।

4. ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ କାହିଁକି ପ୍ରବହ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ତରଳ ପଦାର୍ଥ ସହଜରେ ବହିଯାଇ ପାରୁଥିବାରୁ ତାହାକୁ ପ୍ରବହ କୁହାଯାଏ ।

5. ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଏକ ତରଳ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ ଫୁଟିବା ଆରମ୍ଭ କରେ ତାହାକୁ ସେହି ତରଳର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

6. ତରଳନ ବା ବିଗଳନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –
ପଦାର୍ଥ କଠିନ ଅବସ୍ଥାରୁ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରକ୍ରି ୟାକୁ ବିଗଳନ ବା ତରଳ ନ କୁହାଯାଏ ।

7. ‘ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବପାତନ’ କ’ଣ ?
ଉ –
ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥା ପରି ବର୍ତ୍ତନରେ କଠିନ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନଯାଇ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରି ବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ ଏବଂ ସଂଯୁକ୍ତି ନ ବଦଳାଇ ଗ୍ୟାସ୍‌ରୁ କଠିନ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବପାତନ କୁହାଯାଏ ।

8. କେଉଁ କେଉଁ କାରକ ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥ ର ଅବସ୍ଥାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ?
ଉ –
ତାପମାତ୍ରା ଓ ଚାପ ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ।

9. କେ ଉଁ କାର ଣ ରୁ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌କୁ ଶୁଷ୍କ ବରଫ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ (CO₂) କୁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଗଚ୍ଛି ରଖାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଚାପ କୁ ଏକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପକୁ କମାଇ ଆଣିଲେ କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନଯାଇ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରି ଣତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ଼କୁ ଶୁଷ୍କ ବରଫ କୁହାଯାଏ ।

10. ଗଳନାଙ୍କ କ’ଣ ?
ଉ –
ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଏକ କଠିନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ ତରଳି ଏକ ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସେହି କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଗଳନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

11. CO₂ କୁ ସହଜରେ କଠିନରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରେ । କାରଣ ଲେଖ ।
ଉ –
ଅନ୍ୟ ଗ୍ୟାସ୍ ତୁଳନାରେ CO₂ ର ଆକର୍ଷଣ ବଳ ଅଧ୍ବକ, ତେଣୁ ଏହାକୁ ସହଜରେ କଠିନରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରେ ।

12. ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ସଂପୀଡନ କଲେ କ’ଣ ଘଟେ ?
ଉ –
ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ସଂପୀଡନ କଲେ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅଣୁଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘାତର ହ୍ରାସ ଘଟେ |

13. ହିଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ଭର୍ତ୍ତି ବେଲୁନ୍ ବାୟୁରେ ଉପରକୁ ଉଠେ । ଏହାର ସର୍ବାଦୃତ କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ଅଶୁଗୁଡିକର ଦ୍ଵାରାଦ୍ଵୀରି ବସ୍ତୁବଠାରୁ ହିଲିୟମ୍ ପରମାଣୁଗୁଡିକର ବସ୍ତତ୍ଵ କମ୍ ଏବଂ ବାୟୁର ଘନତାଠାରୁ ହିଲିୟମ୍‌ର ଘନତା କମ୍ । ବେଲୁନ୍‌ର ଆୟତନଦ୍ଵାରା ଅପସାରିତ ବାୟୁର ଓଜନଠାରୁ ହିଲିୟମ୍‌ର ଓଜନ କମ୍ । ତେଣୁ ହିଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଭର୍ତ୍ତି ବେଲୁନ୍ ବାୟୁରେ ଉପରକୁ ଉଠେ ।

14. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟାଇପାରୁଥିବା କାରକ କ’ଣ ?
ଉ –
ଚାପ ଓ ତାପ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟାଇପାରୁଥିବା କାରକ ଅଟେ ।

15. ଯେତେବେଳେ ଜଳରେ ଚିନି ମିଶାଯାଏ, ଚିନି କଣିକାଗୁଡିକ ଜଳରେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । କାରକ କ’ଣ ?
ଉ –
ଯେତେବେଳେ ଜଳରେ ଚିନି ମିଶାଯାଏ, ଚିନି କଣିକାଗୁଡିକ ଜଳରେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । ହୋଇଯାଏ । କାରଣ ସେଗୁଡିକ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳକଣିକାଗୁଡିକର ଫାଙ୍କ ଜାଗାରେ ରହିପା’ନ୍ତି ଓ ଗତିଶୀଳ ଥାଆନ୍ତି ।

16. କଠିନ CO₂ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହେବାପାଇଁ କେଉଁ କାରକ ଦାୟୀ ?
ଉ –
କଠିନ CO₂ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହେବାପାଇଁ ଚାପ ହ୍ରାସ ଓ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଦାୟୀ ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଖୁବ୍‌ କମ୍ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ଅଛି ?
2. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ନିର୍ଦିଷ୍ଠ ଆୟତନ ଅଛି ମାତ୍ର ଆକାର ନାହିଁ ?
3. ବାଲି ଓ ଗନ୍ଧକର୍ପୂର ମଶ୍ରଣକୁ କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ପୃଥକ୍ କରାଯାଇଥାଏ ?
4. ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିହେଲେ କଣିକାମାନଙ୍କର କ’ଣ ବୃଦ୍ଧି 24?
5. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତାପକୁ କେଉଁ ତାପ କୁହାଯାଏ ?
6. ଜଳର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କେତେ ?
7. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥା ଅତି ଶକ୍ତ ଶାଳୀ ଓ ଅରିଡ୍‌ତ୍ତେଜିତ ଜାଣିକାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ?
8. – 30°Cକୁ କେଲ୍‌ଭିନ୍ ସ୍କେଲ୍‌ରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ କେତେ ହେବ ?
9. ଚାପର ଏକକ କ’ଣ ?
10. ଶୁଷ୍କ ବରଫ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ତୁରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ?
11. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ?
12. ବରଫ ତରଳିବା ବେଳେ ତାହାର କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ?
13. କଠିନ ଆୟୋଡ଼ିନ୍‌ର ଉର୍ଦ୍ଧପାତନରେ କେଉଁ ରଙ୍ଗର ବାଷ୍ପ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ?
14. କେଉଁ ପରି ଘଟଣାରେ ଜଳ ନିମ୍ନ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କରେ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୁଏ ?
15. ଗୋଟିଏ ଚାମଚ ଚିନିକୁ ଏକ ଗ୍ଲାସ୍ ଜଳରେ ମି ଶାଗଲା।। ମିଶ୍ରଣ ପରେ କେଉଁ ଅବ ସ୍ଥା । ଦେଖାଯାଏ ?
16. ସ୍ଥି ର ତାପମାତ୍ରାରେ ତ ର ଳାବସ୍ଥା ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିଣତ ହେବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
17. କେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ସମସ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଆୟତନ 0 ହେବ ?
18. କେଉଁ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ବିପୁଳ ପରିମାଣ ରେ ସଂପୀଡିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଖ୍ୟାସକୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ସିଲିଣ୍ଡରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇପାରେ ?
19. ବାଷ୍ପୀ ଭ ବ ନ ବେଳେ ତରଳର କଣି କ ଗୁ ଡି କ କେଉଁଠାରେ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି ?

ANSWERS

1. କାଠିନ
2. ତରଳ
3. ଉର୍ଦ୍ଧ ପାତନ
4. ଗତିଜ ଶକ୍ତି
5. ଗୁପ୍ତତାପ
6. 373 K
7. ପ୍ଲାଜ୍‌
8. 243 K
9. ପାସୂକାଲ୍‌
10. ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
11. ତରଳ
12. ତାପମାତ୍ରା
13. ବାଇଗଣି
14. ବାଷ୍ପୀଭବନ
15. କେବଳ ତରଳ
16. ସ୍ଫୁଟନ
17. 0°C
18. ଉଚ୍ଚ ସଂପୀଡ଼ତା
19. ପୃଷ୍ଠଭାଗରୁ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା …………………… ହୋଇଥାଏ ।
2. ………………….. ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରବହ କୁହାଯାଏ ।
3. ପ୍ରାର1ନ ଭାରତୀୟ ତାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ସମସ୍ତ୍ର ବସ୍ତୁ ……………. ଗୋଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
4. ବାୟରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣକୁ …………… କୁହାଯାଏ ।
5. ଗୋଟିଏ ଖୋଲା ପାତ୍ରରେ ଥିବା ତରଳ ପଦାର୍ଥ ………………….. ରୁ ଶକ୍ତି ଅବଶୋଷଣ କରେ ।
6. ଜଳର ଗଳନାଙ୍କ ତାପମାତ୍ରା ହେଉଛି ………………… °C |
7. ବାୟୁରେ ଅଧ୍ଵ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ରହିଲେ ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ …………………. ହୁଏ ।
8. ବାଷ୍ପର କଣିକାଗୁଡିକ ………………. ରୂପରେ ଅଧୂକ ଶକ୍ତି ଶୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି ।
9. ବରଫର ଗଳନାଙ୍କ ………………….
10. …………………… ଯୋଗୁଁ ଶୀତଳୀକରଣ ହୁଏ ।
11. ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଏକକ ……………… |
12. ପୋଟାସି ୟମ୍ ପର ମାଙ୍ଗାନେ ଟ୍ରର ସଙ୍କେ ତ ହେଉଛି …………………
13. କପର ସଲ୍‌ଫେଟ୍‌ର ସଙ୍କେତ ହେଉଛି …………………. |
14. କାର୍, ଅଟୋରିକ୍‌ସା ଆଦି ଯାନରେ, ଆଜିକାଲି …………………….. କୁ ଇନ୍ଧନ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।
15. କଠିନ କାର୍ବନ – ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ କୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
16. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତାପକୁ …………………….. କୁହାଯାଏ ।
17. ବାୟୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣକୁ …………………….. କୁହାଯାଏ ।
18. ତରଳ ପଦାର୍ଥର ବାଷ୍ଟୀଉଚନ ………………….. ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
19. ତାରାମାନଙ୍କରେ ଅତି ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ଯୋଗୁ …………………….. ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
20. ଅଣୁ ଅଣୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳ …………………. ପଦାର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।
21. ତରଳର ସ୍ଫୁଟନ ଏକ ……………….. ପରିଘଟଣା ।
22. କଠିନର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଏହାର ଅଣୁଖୁଡିକର …………………… ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
23. ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନଙ୍କର ଗତି …………… ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
24. ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପରିଣତ ହେବାକୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
25. ତରଳର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଅଣୁଗୁଡିକ ……………… ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥାନ୍ତି |

ANSWERS

1. ଦ୍ରୁତତର
2. ତରଳ
3. 5
4. ଆର୍ଦ୍ରତା
5. ପରିପାର୍ଶ୍ବ
6. 100
7. ଦ୍ଵାସ
8. ରାଷ୍ଟ1ଭବନ ଖୁପ୍ରତାସ
9. 273.16K
10. ବାଷ୍ପୀକରଣ
11. kg m^-3
12. KMnO₄
13. CuSO₄
14. ସଂପୀଡ଼ିତ ପ୍ରାକୃତିକ
15. ଶୁଷ୍କ ବରଫ
16. ଗୁପ୍ତତାପ
17. ଆର୍ଦ୍ରତା
18. ଶୀତଳତା
19. ପ୍ଲାଜ୍‌
20. କଠିନ
21. ସାମଗ୍ରିକ
22. ଗତିଜ
23. ତାପମାତ୍ରା
24. ଉର୍ଦ୍ଧ ପାତନ
25. ଗତିକ

(D) ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଓ ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (x) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ବିଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ତାକୁ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
2. ବାଲିର କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକା ପଦାର୍ଥର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
3. ପୋଟାସି ୟମ୍ ପର ମାଙ୍ଗାନେଟ୍‌ ର ସଂକେତ K₂MnO₄
4. ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନଙ୍କର ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
5. କେବଳ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦେଖାଯାଏ ।
6. K ପ୍ରତୀକଟି ତାପମାତ୍ରାର ଏକକରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
7. ଖ୍ୟାସ1ଯ ଅଣୁମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଧାରକ କାନ୍ଥର ପ୍ରତି ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବଳକୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଚାପ କୁହାଯାଏ ।
8.
9. ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ପଥର ମଧ୍ଯରେ ବାୟୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ସର୍ବାପେକ୍ଷା ଅଧିକ ।
10. ଓଜନର ଏକକ ନିଉଟନ୍ ।
11. ତାରାମାନଙ୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ ପ୍ଲାଜ୍‌ମା ଭୌତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
12. ବାୟୁ ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବିସରଣ ଅଧିକ ହେବ ।
13. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତାପକୁ ଗୁପ୍ତତାପ କୁହାଯାଏ ।
14. ପଦାର୍ଥର ପ୍ଲାଜ୍‌ମା ଅବସ୍ଥା ଅତି ଶକ୍ତଶାଳୀ ଓ ଉତ୍ତେଜିତ କଣିକାମାନଙ୍କ ନେଇ ଗଠିତ |
15. ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ ଚାପ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ ।
16. ପାସ୍‌କାଲ୍ ଚାପର ଏକକ ଅଟେ ।
17. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
18. ଜଳର ଗଳନାଙ୍କ 373 K |
19. ଶୁଷ୍କ ବରଫ ହେଉଛି CO₂ |
20. ସାନ୍ଦ୍ରତା ହେଉଛି ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ଆୟତନର ଗୁଣଫଳ ।

ANSWERS

1. (✓)
2. (x)
3. (×)
4. (√)
5. (×)
6. (√)
7. (√)
9. (x)
10. (√)
11. (√)
12. (✓)
13. (✓)
14. (✓)
15. (✓)
16. (✓)
17. (x)
18. (✓)
19. (x)
20. (x)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

F ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଆକର୍ଷଣ ବଳ ସର୍ବାଧ‌ିକ : କଠିନ ପଦାର୍ଥ :: ଆକର୍ଷଣ ବଳ ସର୍ବନିମ୍ନ : ………………….
2. ତରଳ ପଦାର୍ଥରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ : ବାଷ୍ପୀଭବନ :: କଠିନରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା : …………………..
3. ଜଳର ଗଳନାଙ୍କ :373K :: ବରଫର ଗଳନାଙ୍କ : ……………………
4. କଠିନ ପଦାର୍ଥ : ଆକାର ଓ ଆୟତନ ଅଛି :: ତରଳ ପଦାର୍ଥ : ………………
5. ଆୟତନ : m³ :: ସାନ୍ଦ୍ରତା : ……………………….
6. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଗ୍ୟାସ୍ : L.P.G. :: କାର୍, ଅଟୋରିକ୍‌ସାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଇନ୍ଧନ : ……………………….

ANSWERS

1. ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ
2. ଉଦ୍ଧପାତନ
3. 273.16K
4. ଆକାର ନାହିଁ ଓ ଆୟତନ ଅଛି
5. kg m^-3
6. C.N.G.

G ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁଟି ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ଵର ଅଂଶ ନୁହେଁ ?
(A) ମାଟି
(B) ଜଳ
(C) ଅଗ୍ନି
(D) ଚନ୍ଦ୍ର
Answer:
(D) ଚନ୍ଦ୍ର

2. ନିମ୍ନଲିଖିତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ ?
(A) କାଠ
(B) ବାୟୁ
(C) ଗନ୍ଧ
(D) m
Answer:
(C) ଗନ୍ଧ

3. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କାହା ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବିସରଣ ଅଧ୍ଵକ ହେବ ?
(A) ଲୁହା
(B) ବାୟୁ
(C) ଜଳ
(D) ବରଫ
Answer:
(B) ବାୟୁ

4. ନିମ୍ନସ୍ଥ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ ?
(A) ସ୍ଵ ଞ୍ଜ
(B) ପାରଦ
(C) ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ
(D) ଚିନି
Answer:
(B) ପାରଦ

5. ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସଂବହୀ
(B) କୁବହୀ
(C) ପ୍ରବହୀ
(D) ସୁବହୀ
Answer:
(C) ପ୍ରବହୀ

6. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତାପକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସୁପ୍ତତାପ
(B) ଗୁପ୍ତତାପ
(C) ସ୍ଵଳ୍ପତାପ
(D) ତାପମାତ୍ରା
Answer:
(B) ଗୁପ୍ତତାପ

7. ଜଳର ସ୍କୁଟନାଙ୍କ କେତେ
(A) –273K
(B) 173K
(C) 273K
(D) 373 K
Answer:
(D) 373 K

8. ନିମ୍ନସ୍ଥ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ ଊର୍ଷ୍ଟପାତୀ ପଦାର୍ଥ ?
(A) ଜଳ
(B) ମହମ
(C) କର୍ପୂର
(D) ଚିନି
Answer:
(C) କର୍ପୂର

9. ବାଷ୍ପୀଭବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା କେଉଁଟି ଏକ କାରକ ନୁହେଁ ?
(A) ଚାପ ବୃଦ୍ଧି
(B) ପବନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି
(C) ଆର୍ଦ୍ରତା ହ୍ରାସ
(D) ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି
Answer:
(A) ଚାପ ବୃଦ୍ଧି

10. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥା ଅତି ଶକ୍ତି ଶାଳୀ ଓ
(A) କଠିନ
(C) ଗ୍ୟାସୀୟ
(B) ତରଳ
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌
Answer:
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌

11. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍‌ରୁ ଶୁଷ୍କ ବରଫ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ?
(A) ଅମ୍ଳଜାନ
(B) ଉଦ୍‌ଜାନ
(C) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(D) ଏମୋନି ଆ
Answer:
(C) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ

12. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ?
(A) କଠିନ
(C) ଗ୍ୟାସୀୟ
(B) ତରଳ
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌ମା
Answer:
(B) ତରଳ

13. ବରଫ ତରଳିବା ବେଳେ ତାହାର କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(A) ଆକାର
(B) ଆକୃତି
(C) ତାପମାତ୍ରା
(D) ସାନ୍ଦ୍ରତା
Answer:
(C) ତାପମାତ୍ରା

14. ନଖରୁ ପଲିସ୍ ଛଡ଼ାଇବା ପାଇଁ କ’ଣ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ?
(A) ମିଥାନଲ୍
(B) ଭିନେଗାର୍
(C) ଏସିଟୋନ୍
(D) ତରଳ ଏମୋନିଆ
Answer:
(C) ଏସିଟୋନ୍

15. ଟୋପାଏ ମହୁ ଜଳରେ ସମ ଭାବରେ ମିଶିବାପାଇଁ କେତେ ସମୟ ଲାଗିବ ?
(A) 2ରୁ 3 ସେକେଣ୍ଡ
(B) 2ରୁ 3 ମିନିଟ୍
(C) 2ରୁ 3 ଘଣ୍ଟା।
(D) 2ରୁ 3 ବିନ।
Answer:
(D) 2ରୁ 3 ବିନ।

16. ପ୍ରତିଦୀପ୍ତ ନଳୀରେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍‌ ରହିଥାଏ ?
(A) ଉଦ୍‌ଜାନ
(C) ହିଲିୟମ୍
(B) ଆରଗନ୍
(D) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
Answer:
(C) ହିଲିୟମ୍

17. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ ଦୃଢ଼ ଆନ୍ତଃଆଣବିକ ବଳ ରହିଥାଏ ?
(A) ଜଳ
(C) ସୁରାସାର
(B) ଚିନି
(D) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
Answer:
(B) ଚିନି

18. ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥ କେତୋଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ ?
(A) 3
(B) 4
(C) 5
(D) 6
Answer:
(C) 5

19. ତରଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧ‌ିକ ହେଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
(A) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍
(B) କଠିନ
(C) ରବର
(D) ସଞ୍ଜ୍
Answer:
(B) କଠିନ

20. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଗୋଟିଏ ପାତ୍ର କୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦିଏ ?
(A) ଧୂଆଁ
(C) ମାଟି
(B) ଜଳ
(D) କାଚ
Answer:
(A) ଧୂଆଁ

21. ବାଷ୍ପୀଭବନ ଏକ କି ପ୍ରକାର ପରିଘଟଣା ?
(A) ଚାପ
(B) ଅପନଭିତ୍ତିକ
(C) ପୃଷ୍ଠଭିଭିକ
(D) ଆୟତନଭିଭିକ
Answer:
(C) ପୃଷ୍ଠଭିଭିକ

22. ଅଣୁ-ଅଣୁ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ କେଉଁପରି ପଦାର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ?
(A) କଠିନ
(B) ତରଳ
(C) ଗ୍ୟାସୀୟ
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌ମା
Answer:
(A) କଠିନ

23. ତରଳ ପଦାର୍ଥର ବାଷ୍ପୀଭବନ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟିକରେ ?
(A) ଉଚ୍ଚତାପ
(B) ଉଚ୍ଚଚାପ
(C) ଶୁଷ୍କତା
(D) ଆର୍ଦ୍ରତା
Answer:
(D) ଆର୍ଦ୍ରତା

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Life Science Important Questions Chapter 8 ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Life Science Important Questions 8 ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ

Objective Type Questions with Answers

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ନୂତନ ଉଭିଦର 4ଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ-
ବୃକ୍ଷ, ଉଭିଦ, ଶସ୍ୟ, ଶୈବାଳ ଇତ୍ୟାଦି ।

2. ଅବଶେଷର 4ଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ-
କୁଟା, କୁଣ୍ଡା, ଆଖୁଖଦା, ଜଙ୍ଗଲର ଅବଶେଷ ଇତ୍ୟାଦି ।

3. ଆବର୍ଜନାର 4ଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ-
ଅପଘଟନଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା, ମଳ, ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମାର ଅଳିଆ, କାରଖାନାର ଜୈବ ଆବର୍ଜନା, ଗୋବର, ଇତ୍ୟାଦି ।

4. ଧାତୁ ନିର୍ମିତ ଡୋମରେ କିଣ୍ବନରୁ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ?
ଉ-
ମିଥେନ, କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ସଲଫାଇଡ୍ ।

5. ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନ ପରିମାଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନ୍‌ର ପରିମାଣ ପ୍ରାୟ 94% ରୁ 98% ।

6. ବିଟୁମିନସ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନ ପରିମାଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
ବିଟୁମିନ୍‌ସ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନ୍‌ ପରିମାଣ ପ୍ରାୟ 79% ରୁ 93% ।

7. ଲିଗ୍‌ ନାଇଟ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନର ପରିମାଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନ୍‌ର ପରିମାଣ ପ୍ରାୟ 72% 78% ।

8. ପିଟ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନର ପରିମାଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଊ-
ପିଟ୍ ଜାତୀୟ କୋଇଲାରେ ପ୍ରାୟ 44% ରୁ 71% କାର୍ବନ୍ ଥାଏ ।

9. ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ କିପରି ସୃଷ୍ଟି ??
ଉ-
ମୃତ ଉଭିଦର ଦେହାବଶେଷରୁ କୋଇଲା ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବ ଓ ଉଦ୍ଭଦର ଦେହାବଶେଷରୁ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

10. ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
କୋଇଲାରୁ ସୃଷ୍ଟ ଶକ୍ତି ତାପଜ ଶକ୍ତି ଭାବେ ଘରେ ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏଥି ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । ଏହାକୁ ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି (Thermal electricity) କୁହାଯାଏ ।

11. କୋକ୍‌ର 2ଟି ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
ଊ-
(କ) ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

12. ଅଶୋଧୀତ ତୈଳ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଭୂଗର୍ଭର ସଚ୍ଛିଦ୍ର ଶିଳାସ୍ତର ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରକୃତି ଏହି ମୂଲ୍ୟବାନ ପଦାର୍ଥକୁ ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖୁଛି । ଏହି ସମ୍ପ୍ର ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍‌ ଅଶୋଧ ତୈଳ କୁହାଯାଏ ।

13. ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ
ଭୂଗର୍ଭର ସଚ୍ଛିଦ୍ର ଶିଳାସ୍ତର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତି ଏହି ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ସହ ମିଶି କିଛି ଗ୍ୟାସ୍ ମଧ୍ୟ ଆସିଥାଏ । ଏହି ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ କୁହାଯାଏ ।

14. ଭାରତର କେଉଁଠାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଗଚ୍ଛିତ ଥ‌ିବାର ସୂଚନା ମିଳୁଛି ?
ଉ
ଆମ ଦେଶର ରାଜସ୍ଥାନ, ମୁମ୍ବାଇ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ କୃଷ୍ଣା ଓ ଗୋଦାବରୀ ନଦୀର ତ୍ରିକୋଣଭୂମି (Delta) ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଗଚ୍ଛିତ ଥ‌ିବାର ସୂଚନା ମିଳେ ।

15. ଅମ୍ଲବୃଷ୍ଟିର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ-
କୋଇଲା ଓ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଜଳିବା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦୂଷଣ ହୋଇଥାଏ । ତା’ଛଡ଼ା ଏହାଦ୍ଵାରା କାବିନ୍, ଯାହାକି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଅମ୍ଳବୃଷ୍ଟିର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍କୁ ବିଶୋଧନ କରାଯାଏ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥାଏ ?
2. ଷ୍ଟିଲ୍‌ ତିଆରି ପାଇଁ ବିଜାରକ ଭାବେ କାହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
3. ଗୁଜରାଟର କେଉଁଠାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ପାଇପ୍‌ଦ୍ବାରା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି ?
4. କେଉଁ କୋଇଲାରୁ କମ୍ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ?
5. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ଜାଳେଣି ଶୁଖୁଲା ଗୋବର ଠାରୁ କେତେ ଗୁଣ ଦକ୍ଷ ?
6. ଅମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଜୈବ ପଦାର୍ଥର ବିଘଟନ ଦ୍ଵାରା କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
7. କେଉଁ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଜୈବ ପଦାର୍ଥରୁ ଜୈବ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ନାହିଁ ?

9. କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା କୋଇଲାକୁ କୋଲ୍‌ରେ ପରିଣତ କରାଯାଏ ?
10. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ମିଥେନ୍‌ର ପରିମାଣ ଶତକଡ଼ା କେତେ ?
11. ଗୋବରକୁ ସିଧା ଖତ କଲେ ଶତକଡ଼ା ପ୍ରାୟ କେତେ ଭାଗ ନଷ୍ଟ ହୁଏ ?
12. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟର ପ୍ରବେଶ ପାତ୍ରରେ ଗୋବର ଓ ପାଣିର ଅନୁପାତ କେତେ ଥାଏ ?
13. 4 – 5 ଗାଈ ଗୋରୁଙ୍କ ଗୋବରରେ ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ କରିପାରିବେ ?
14. ଭୂଗର୍ଭର ସହିଦ୍ର ଶିଳାସ୍ତର ମଧ୍ଯରେ କ’ଣ ସଞ୍ଚିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ?
15. ଗୁଜରାଟର କେଉଁଠାରେ ନାଭିକୀୟ ଶକ୍ତିରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ର ଅଛି ?
16. କର୍ଣ୍ଣାଟକର କେଉଁଠାରେ ନାଭିକୀୟ ପାରମାଣବିକ କେନ୍ଦ୍ର ଅଛି ?
17. କାର୍ବନର ପରିମାଣ ଅନୁଯାୟୀ କୋଇଲାକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
18. ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବଙ୍କ ଦେହାବଶେଷରୁ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ?
19. ଗୋବର ଓ ବିଭିନ୍ନ ଆବର୍ଜନାରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଗ୍ୟାସ୍ କ’ଣ ଅଟେ ?
20. ଆମ ଦେଶରେ ଥ‌ିବା ଗୋରୁ ଓ ମଇଁଷିଙ୍କଠାରୁ ବର୍ଷକୁ ପ୍ରାୟ କେତେ କୋଟି ଟନ୍ ଗୋବର ମିଳିଥାଏ ?

Answer
1. ଆଂଶିକ ପାତନ
2. କୋକ୍
3. ବରୋଦା
4. ପିଟ୍
5. 6
6. ଜୈବ ଗ୍ୟାସ୍
7. ପଚନ
8. ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍
9. ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନ
10. 65-75
11. 25.
12. 4:5
13. 7-8
14. ଅଶୋଧ ତୈଳ
15. କାକ୍ରାପୁର
16. କାଇଗା
17. 4
18. ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍
19. ମିଥେନ୍
20. 90

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. . ଆମ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ 1 ବର୍ଗମିଟର ଅଞ୍ଚଳରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ପ୍ରାୟ ……………. ସୌରଶକ୍ତି ପଡ଼ିଥାଏ ।
2. ଯେଉଁ ଉପକରଣ ଦ୍ଵାରା ସୌର ତାପରେ ରୋଷେଇ ତାହାକୁ କୁରାଯାଏ । …………….. କୁହାଯାଏ ।
3. ଯେଉଁ ଉପକରଣ ଦ୍ବାରା ସୌରଶକ୍ତିକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିରେ ତାହାକୁ କୁରାଯାଏ । ……………. କୁହାଯାଏ ।
4. ଏକ ସୌର ସେଲ୍ ଆଲୋକିତ ହେଲେ ପ୍ରାୟ …………………….. W ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ।
5. ପବନ କଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାୟୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ………………… ଚଳାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ ।
6. ପବନ କଳଦ୍ଵାରା ପୁରୀରୁ ବାର୍ଷିକ ପ୍ରାୟ ………………….. ମେଗାୱାଟ୍ ଶକ୍ତି ମିଳିପାରୁଛି ।
7. କନ୍ୟାକୁମାରୀଠାରେ ସ୍ଥାପିତ ପବନ ଶକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରୁ ପ୍ରାୟ ……………… ମେଗାୱାଟ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରୁଛି ।
8. ରାନ୍ସ ନଦୀ ମୁହାଣରେ ଜୁଆର ଓ ଭଟ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ଜଳପତ୍ତନର ଉଚ୍ଚତାରେ ପ୍ରାୟ …………….. ମିଟର ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହେ ।


11. ଅମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଜୈବ ପଦାର୍ଥର ବିଘଟନ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଗତ ଗ୍ୟାସ୍‌ ମିଶ୍ରଣକୁ …………………. ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଗତ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ମିଶ୍ରଣକୁ କୁହାଯାଏ ।
12. କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଆବର୍ଜନାରୁ ମିଳୁଥିବା ଶକ୍ତିକୁ ……………………. କୁହାଯାଏ ।
13. ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ …………………… କୋଟି ଗୋରୁ ଗାଈ ଓ ମଇଁଷି ଅଛନ୍ତି ।
14. ଗୋବରରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଗ୍ୟାସରେ ମିଥେନ୍‌ ପରିମାଣ …………………… ଶତକଡା ଅଟେ ।
15. ଗୋବରକୁ ସିଧା ଖତ କଲେ ଶତକଡ଼ା ପ୍ରାୟ ……………………. ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।
16. ପ୍ଲେଟଟିଏ ତଳେ ପଡ଼ିଲେ ସ୍ଥିତିଜ ……………………. ଶକ୍ତି ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।
17. ଏକ ମିନିଟ୍‌ରେ ପ୍ରତି ବର୍ଗ ସେ.ମି. ପାଇଁ ସୌର ପ୍ରବାହର ପରିମାଣ ……………. କ୍ୟାଲୋରୀ ।
18. ନିର୍ମଳ ମେଘମୁକ୍ତ ଆକାଶରେ ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାୟ ………………………… Kwh/mଙ୍କ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ।
19. ସୌରସେଲ ଉପରେ ପ୍ରଥମ ସଫଳ ଗବେଷଣା ………………………. ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ।
20. ପବନ କଳରେ ବ୍ୟବହୃତ ପ୍ରଲେପର ଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାସ ପ୍ରାୟ ………………….. ମିଟର ।
21. ଆମ ଦେଶରେ …………………… ମସିହାରୁ ପବନ କଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ପାଣି ଉଠାଇବା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ।
22 ……………… ମସିହାରେ ଫରାସୀ ବୈଜ୍ଞାନି କମାନେ ଜୁଆରରୁ ଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ।
23. ସମୁଦ୍ରର ପୃଷ୍ଠଭାଗ ଜଳ ଓ 2 କି.ଗ୍ରା. ଗଭୀର ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ତାପମାତ୍ରାର ପାର୍ଥକ୍ୟ ………….. °C ଅଟେ ।
24. ଭାରତ ସରକାର …………………. ମସିହାରୁ ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗାଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ।
25. ଗୋବର ଓ ବିଭିନ୍ନ ଆବର୍ଜନାରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଗ୍ୟାସ ହେଉଛି ………………. ।
26. ଭାରତରେ ଥିବା ଗୋରୁ ଓ ମଇଁଷିମାନଙ୍କଠାରୁ ବର୍ଷକୁ ପ୍ରାୟ ……………. କୋଟି ଟନ୍ ଗୋବର ମିଳେ ।
27. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟରେ ଗୋବର ଓ ପାଣି …………………… ଅନୁପାତରେ ମିଶାଇ ମଣ୍ଡ କରାଯାଏ ।
28. ଆନ୍ତଃସାଇଟ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନର ପରିମାଣ ……………….. ।
29. ବିଟୁମିନସ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନର ପରିମାଣ ……………………….. ।
30. ଲି ଗ୍‌ ନାଇଟ୍ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନର ପରିମାଣ …………………… ।

Answers
1. 1.2 K.watt
2. ସୌରବୁଲା
3. ସୌରସେଲ୍
4. 7
5. ଜେନେରେଟର
6. 5.5
7. 380
8. 14
9. ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
10. 1.602 x 10^-19
11. ଜୈବଗ୍ୟାସ
12. ଜୈବଶକ୍ତି
13. 30
14. 65-75
15. 50 ଭାଗ
16. ଶଦ୍ଦ
17. 2
18. 4ରୁ7
19. 1954
20. 6
21. 1966
22. 1961
23. 20
24. 48
25. ମିଥେନ
26.90
27. 4:5
28. 94ରୁ98
29. 79ରୁ 93
30. 72ରୁ 78

(D) ନିମ୍ନସ୍ଥ ଭକ୍ତିଗୁଡିକରୁ କେଉଁଟି ଠିକ୍ (✓ ) ବା ଭୁଲ୍ (✗) ଦର୍ଶାଅ ।

1. ସୌରରନ୍ଧକରେ ପ୍ରତିଫଳକ ରୂପେ ଉତ୍ତଳ ପ୍ରତିଫଳକ ଲଗାଯାଏ ।
2. ସୌରସେଲରେ ସୌରଶକ୍ତିର ସିଧାସଳଖ ବିନିଯୋଗ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଭବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପଦ୍ଧତିକୁ ଆଲୋକ ଭୋଲ୍‌ଟୀୟ ପ୍ରଭାବ କୁହାଯାଏ ।
3. ଜର୍ମାନୀକୁ ପବନର ଦେଶ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
4. ତାପମାତ୍ରାର ପାର୍ଥକ୍ୟ 20°C ନ ହେଲେ ରୂପାନ୍ତରଣ ପାୱାର ପ୍ଲାଣ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇ ନଥାଏ ।
5. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟରେ କୋଷ୍ଟ୍ରିଡିୟମ୍ ନାମକ ବ୍ୟାକ୍ଟେ ରିଆ ଅମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ବଢ଼ି ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ ।
6. ଆମ ଦେଶରେ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଓ ଗୁଜୁରାଟ ରାଜ୍ୟରେ ପବନକଳ ବହୁଳଭାବେ ପ୍ରଚଳିତ ।
7. . ସୌରସେଲ୍ଫ ଆଲୋକିତ ହେଲେ ପ୍ରାୟ 10 ରୁ 20 V ଭୋଲ୍ଟେଜ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ।
8. ସୌରଚୁଲ୍ଲାର ପ୍ରତିଫଳକରୂପେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
9. ସୌରଚୁଲ୍ଲାର ଭିତରପାର୍ଶ୍ଵରେ କଳାରଙ୍ଗର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
10. ମେଘମୁକ୍ତ ଆକାଶରେ ପ୍ରତିଦିନ 10 14kwh ପରିମାଣର ସୌରଶକ୍ତି l ବର୍ଗମିଟର ଅଞ୍ଚଳ ପାଏ ।

Answers
1. (✗)
2. (✓)
3. (✗)
4. (✓)
5. (✗)
6. (✓)
7. (✗)
8. (✓)
9. (✓)
10. (✗)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ପ୍ରଥମ ଯୋଡାର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଦ୍ଵିତୀୟଟିରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	ଖ’ ସ୍ତମ୍
ପେଟ ତଳେ ପଡ଼ିବା : କିତିକ → ଣଦ୍ଦଶକ୍ତ	ମହିମବତାକଳିବା:
ଜଳ ଶକ୍ତି : ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ	କୋଇଲା ଶକ୍ତି :
ଆଧାରପାତ୍ର : ସୌରଭୁଲା	P, N ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ :
ତାପକୋଷୀ ଆଚ୍ଛାଦାନ : ସୌରସେଲ୍	ପ୍ରପେଲର୍ :
ଅବତଳ ପ୍ରତିଫଳକ : ସୌରସେଲ୍	ସ୍କୁ ଇସ୍‌ଗେଟ୍ :

Answer

ଉ ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	ଖ’ ସ୍ତମ୍
ପେଟ ତଳେ ପଡ଼ିବା : କିତିକ → ଣଦ୍ଦଶକ୍ତ	ମହିମବତାକଳିବା: ରାସାୟନିକ → ତାପ ଶକ୍ତି
ଜଳ ଶକ୍ତି : ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ	କୋଇଲା ଶକ୍ତି : ନବୀକରଣ ଆଯେ।ଗ୍ୟ
ଆଧାରପାତ୍ର : ସୌରଭୁଲା	P, N ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ : ସୋଲ।ର ସେଲ
ତାପକୋଷୀ ଆଚ୍ଛାଦାନ : ସୌରସେଲ୍	ପ୍ରପେଲର୍ : ପବନ କଳ
ଅବତଳ ପ୍ରତିଫଳକ : ସୌରସେଲ	ସ୍କୁ ଇସ୍‌ଟ୍ : ଜୁଆର ଶକ୍ତି

 

2. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	ଖ’ ସ୍ତମ୍
ପବନଦେଶ : ଡେନ୍‌ମାର୍କ	ପବନ ଶକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ର (ଭାରତ) :
ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ବିଭାବାନ୍ତର : ସୋଲାରସେଲ	ଜେନେରେଟର :
କୋଇଲା : ତାପଜବିଦ୍ୟୁତ୍‌ଉତ୍ପାଦନ	ଗୋବର :
ୟୁରାନିୟମ୍ : ନାଭିକୀୟ ଶକ୍ତି	ଗୋବର :
ଗୁଜରାଟ : କାକ୍ରାପୁର	ମହାରାଷ୍ଟ୍ର :

Answer

ଉ ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	ଖ’ ସ୍ତମ୍
ପବନଦେଶ : ଡେନ୍‌ମାର୍କ	ପବନ ଶକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ର (ଭାରତ) :  କନ୍ୟାକୁମାରା
ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ବିଭାବାନ୍ତର : ସୋଲାରସେଲ	ଜେନେରେଟର : ପବନ କଳ
କୋଇଲା : ତାପଜବିଦ୍ୟୁତ୍‌ଉତ୍ପାଦନ	ଗୋବର : ଗୋବର ଗ୍ୟାସ ପ୍ଲାଣ୍ଟ
ୟୁରାନିୟମ୍ : ନାଭିକୀୟ ଶକ୍ତି	ଗୋବର : ଜୈବଶକ୍ତି
ଗୁଜରାଟ : କାକ୍ରାପୁର	ମହାରାଷ୍ଟ୍ର : ତାରାପୁର

 

3. ‘କ ସ୍ତମ୍ଭ	ଖ’ ସ୍ତମ୍
ଗୋବର : ଜୈବ ଜାଳେଣୀ	ଜୈବ ଆବର୍ଜନା :
ଶୈବାଳ : ନୂତନ ଉଭିଦ	ଆଖୁଖଦା :
କୁଣ୍ଡା : ଅବଶେଷ	ନାଳନର୍ଦ୍ଦମାର ଅଳିଆ :
ଗୋବରରୁ ଜାଳେଣୀ : 30%	କଷିକାତଅବଣେଷରୁକାଳେଶୀ :
ନବାକରଣଯେ।ଗ୍ୟ :ସୌରଶକ୍କ୍ତି	ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ :

Answer

ଉ ‘କ ସ୍ତମ୍ଭ	ଖ’ ସ୍ତମ୍
ଗୋବର : ଜୈବ ଜାଳେଣୀ	ଜୈବ ଆବର୍ଜନା : ଜୈବଶକ୍ତି
ଶୈବାଳ : ନୂତନ ଉଭିଦ	ଆଖୁଖଦା : ଅବଶେଷ
କୁଣ୍ଡା : ଅବଶେଷ	ନାଳନର୍ଦ୍ଦମାର ଅଳିଆ : ଆବର୍ଜନା
ଗୋବରରୁ ଜାଳେଣୀ : 30%	କୃଷିଜାତ ଅବଶେଷରୁ ଜାଳେଣୀ : 34%
ନବାକରଣଯେ।ଗ୍ୟ :ସୌରଶକ୍କ୍ତି	ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ : କୋଇଲା

Multiple Choice Questions (Mcqs) With Answers

1. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍‌ର କେଉଁଟି ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ?
(A) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(B) ମିଥେନ
(C) ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍
(D) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
Answer
(B) ମିଥେନ

2. କେଉଁ ଶକ୍ତି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ଜୀବଜଗତକୁ ଜୈବ
(A) ଆଲୋକ
(B) ପବନ
(C) ଜୁଆର
(D) ଢେଉ
Answer
(A) ଆଲୋକ

3. କେଉଁଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ?
(A) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(B) ମିଥେନ୍
(C) ଅମ୍ଳଜାନ
(D) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
Answer
(B) ମିଥେନ୍

4. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ କେଉଁ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ
(B) ମିଥାନୋଜେନ୍
(C) ଗନ୍ଧକ
(D) ରସାୟଶ୍ଳେଷଣ
Answer
(B) ମିଥାନୋଜେନ୍

5. କେଉଁ କୋଇଲାରେ କାର୍ବନ୍‌ର ପରିମାଣ ସବୁଠାଙ୍କୁ କମ୍ ?
(A) ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍
(B) ପିଟ୍
(C) ବିଟୁମିନସ୍
(D) ଆଡ୍ଡାସାଇଟ୍
Answer
(B) ପିଟ୍

6. କେଉଁ ଶକ୍ତିଟି ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(A) ଭୂତାପଜ
(B) ସମୁଦ୍ର ତରଙ୍ଗ
(C) ନାଭିକୀୟ
(D) କୋଇଲା
Answer
(D) କୋଇଲା

7. ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
(A) ମିଥେନ୍
(B) ଅମ୍ଳଜାନ
(C) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(D) ଉଦ୍‌ଜାନ
Answer
(A) ମିଥେନ୍

8. କେଉଁ ପ୍ରକାର କୋଇଲାରୁ ଅଧ୍ଵକ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ?
(A) ବିଟୁମିନ୍ସ
(B) ଆନ୍ତଃସାଇଟ୍
(C) ଲିଗ୍‌ ନାଇଟ୍
(D) ପିଟ୍
Answer
(B) ଆନ୍ତଃସାଇଟ୍

9. ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ କୋଇଲା କେଉଁଟି ?
(A) ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍
(B) ବିଟୁମିନ୍ସ
(C) ପିଟ୍
(D) ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍
Answer
(D) ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍

10. କେଉଁଟି ଏକ ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ ?
(A) ଜଳଶକ୍ତି
(B) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍
(C) ବାୟୁଶକ୍ତି
(D) ସୌରଶକ୍ତି
Answer
(B) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍

11. ଜୈବଶକ୍ତି କେଉଁ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଜୈବ ପଦାର୍ଥରୁ ମିଳି ନ ଥାଏ ?
(A) ଅପଘଟନ
(B) ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନ
(C) ତରଳୀକରଣ
(D) ଗ୍ୟାସୀକରଣ
Answer
(B) ଅନ୍ତର୍ଧୂମ ପାତନ

12. କେଉଁଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ଅଟେ ?
(A) ମିଥେନ୍
(B) ଇଥେନ୍
(C) ପ୍ରୋପେନ୍‌
(D) ବ୍ୟୁଟେନ୍
Answer
(A) ମିଥେନ୍

13. କେଉଁଟି ସବୁଠାରୁ ଭଲ କୋଇଲା ଅଟେ ?
(A) ପିଟ୍
(B) ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍
(C) ବିଟୁମିନ୍ସ
(D) ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍
Answer
(B) ଆଷ୍ଟ୍ରାସାଇଟ୍

14. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ମିଥେନ୍‌ର ପରିମାଣ ଶତକଡ଼ା କେତେ ?
(A) 45-55
(B) 55-65
(C) 65-75
(D) 75-85
Answer
(C) 65-75

15. ଗୋବରକୁ ସିଧା ଖତ କଲେ ଶତକଡ଼ା ପ୍ରାୟ କେତେ ଭାଗ ନଷ୍ଟ ହୁଏ ?
(A) 10
(B) 15
(C) 25
(D) 35
Answer
(C) 25

16. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟର ପ୍ରବେଶ ପାତ୍ରରେ ଗୋବର ଓ ପାଣିର ଅନୁପାତ କେତେ ଥାଏ ?
(A) 2:3
(B) 3 :4
(C) 4 : 5
(D) 5:6
Answer
(C) 4 : 5

1. ସୌରଶକ୍ତି ବିଷୟରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର । ଏହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି କାର୍ଯ୍ୟ ଉପକରଣ ଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ-

• ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚଶହ କୋଟି ବର୍ଷ ହେଲା ସୌରମଣ୍ଡଳକୁ ବିପୁଳ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇ ଆସୁଛି ଓ ଆହୁରି ଅନେକ କୋଟି ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହିପରି ଶକ୍ତି ଯୋଗାଉଥ‌ିବ ।
• ଏହା ଅନନ୍ତ ଆକାଶକୁ ଯେତେ ଶକ୍ତି ବିକିରଣ କରେ ତାହାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପଭାଗ ପ୍ରାୟ 50 ନିୟୁତ ଭାଗରୁ । ଭାଗ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରି ମାଣ ର ସୌର ପ୍ରବାହ କୁହାଯାଏ ।
• ଏକ ମିନିଟ୍‌ରେ ପ୍ରତି ବ.ସେ.ମି.କୁ ଏହାର ପରିମାଣ ହେଉଛି 2 କ୍ୟାଲୋରୀ । ଏହା ଏକ ସ୍ଥିରୀଙ୍କ ।
• ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚେ ତା’ର ପ୍ରାୟ ଅଧା ପୃଥ‌ିବୀ ଅବଶୋଷଣ କରେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ଚାଲିଯାଏ । ଏହି ପ୍ରତିଫଳନକୁ ଆଲବେଡ଼ୋ କହନ୍ତି ।
• ଅବଶୋଷିତ ଶକ୍ତି ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା କୋଇଲା ଓ ପେଟ୍ରୋଲଜାତ ଶକ୍ତିଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧ୍ଵ ।
• ଆମ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଏକ ବର୍ଗମିଟର ଅଞ୍ଚଳରେ ଲମ୍ବଭାବରେ ପ୍ରାୟ 1.2 କିଲୋୱାଟ ସୌରଶକ୍ତି ପଡ଼ିଥାଏ ।
• ହିସାବରୁ ଜଣାଯାଇଛି ଏକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ ଯେଉଁ ସୌରଶକ୍ତି ଲାଭ କରିଥାଏ ତାହା 5000 ନିୟୁତ କିଲୋୱାଟ ଆଓ୍ବାର ଶକ୍ତିଠାରୁ ଅଧ‌ିକ । ନିର୍ମଳ ମେଘମୁକ୍ତ ଆକାଶରେ ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାୟ 4 ରୁ 7 KWh/m² ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ।
• ସୌର କୁ କର ବା ବୁର୍ଲା ଓ ସୌର ଜଳଉତ୍ତାପକର କାର୍ଯ୍ୟପଦ୍ଧତି ଏହି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ।

2. ସୋଲାର ସେଲ୍‌ର ଗଠନ ଚିତ୍ର ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ସୌରସେଲ ଉପରେ ପ୍ରଥମ ସଫଳ ଗବେଷଣା 1954 ମସିହାରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ବେଲ୍‌ ଫୋନ୍ ଲାବୋରେଟୋରିରେ କରାଯାଇଥିଲା ।

• ସୌର ସେଲ୍ ରେ ସୌରଶକ୍ତି ସିଧାସଳଖ ବିନିଯୋଗ କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଭବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟିକରେ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ଆଲୋକ ଭୋଲ୍‌ୟ ପ୍ରଭାବ କୁହାଯାଏ ।
• ସୌରସେଲ୍‌ରେ N-ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍‌କୁ P- ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ ଉପରେ ଚପାଇ ରଖାଯାଇଛି ।

• ସିଲିକନ୍‌ର ପରମାଣୁର ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷରେ 4 ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ଥ‌ିବାରୁ ଏହା ଚତୁଃସଂଯୋଜୀ । ସିଲିକନ୍ ସ୍ଫଟିକରେ ଆର୍ସେନିକ୍ ମିଶାଇ N- ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ ହୁଏ ।
• ଆର୍ସେନିକ୍ ପଞ୍ଚସଂଯୋଜୀ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ସିଲିକନ୍ ସହିତ ମିଶିବା ବେଳେ ଗୋଟିଏ ଇଲେକ୍‌ ଟ୍ରନ୍ ବଳି ପଡ଼େ ଏବଂ ଏହି ମୁକ୍ତ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ଚାର୍ଜବାହକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
• ଏହା ବିଯୁକ୍ତ ଚାର୍ଜ ହୋଇଥିବାରୁ ଏପରି ଆର୍ସେନିକ ମିଶା ସିଲିକନ୍‌କୁ N-ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ କୁହାଯାଏ ।
• ସିଲିକନ୍‌ରେ ବୋରନ୍ ଖାଦ ମିଶାଇଲେ ତାହାକୁ P ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ କହନ୍ତି ।
• N-ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ ଓ P-ପ୍ରକାର ସିଲିକନ୍ ଉପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ିଲେ ଯୁକ୍ତ ଓ ବିଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ରମଧ୍ଯରେ ବିଭବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଉଭୟ ଅଗ୍ରକୁ ତାରଦ୍ଵାରା ସଂଯୋଗ କଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏକ ସୌର ସେଲ୍ ଆଲୋକିତ ହେଲେ ପ୍ରାୟ 0.5 ରୁ 10 V ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୋଲଟେଜ୍ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ଏବଂ 1.0 W ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରିବ । ଅଧ୍ଵ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଭବାନ୍ତର ପାଇଁ ଗୁଡ଼ିଏ ସେଲ୍‌କୁ ପକ୍ତିରେ ଓ ସ୍ତମ୍ଭରେ ସଜାଇ ସୋଲାର ପ୍ୟାନେଲ ତିଆରି କରାଯାଏ ।

1. ସୌର ପ୍ରବାହ ଓ ଆଲବେଡ଼େ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଊ-

• ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଆକାଶରୁ ଯେତେ ଶକ୍ତି ବିକିରଣ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାଗ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ (ପ୍ରାୟ 50 ନିୟୁତ ଭାଗରୁ l ଭାଗ) ଏହାକୁ ସୌର ପ୍ରବାହ କହନ୍ତି ।
• ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରୁ ସୌରଶକ୍ତି ପୃଥ‌ିବୀକୁ ମିଳିଥାଏ । ଏକ ମିନିଟ୍‌ରେ ପ୍ରତି ବର୍ଗସେ.ମି.କୁ ଏହାର ପରିମାଣ ପ୍ରାୟ 2 କ୍ୟାଲୋରୀ । ଏହା ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ।
• ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚେ ତା’ର ପ୍ରାୟ ଅଧା ପୃଥ‌ିବୀ ଅବଶୋଷଣ କରେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଫଳିତ ଓ ବିକିରିତ ହୋଇ ମହାକାଶକୁ ଚାଲିଯାଏ । ଏହି ପ୍ରତିଫଳନକୁ ‘ଆଲ୍‌ବେଡ଼ୋ’ କହନ୍ତି ।

2. ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନକୁ ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ ବୋଲି କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
ଉ-

• ମୃତ ଉଭିଦ ଦେହାବଶେଷରୁ କୋଇଲା ଓ ବ ଓ ଉଦ୍ଭବର ଦେହାବଶେଷରୁ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ପ୍ରକୃତିରେ କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ ପରିମାଣ ସୀମିତ ।
• ଏହି ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ଥରେ ବ୍ୟବହାର ହେଲାପରେ ଆଉ ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରିହୁଏ ନାହିଁ । ଏଣୁ କୁହାଯାଏ ।

3. ଜୈବ ଗ୍ୟାସ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏହା କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ ?
ଊ –

• ଅମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଜୈବପଦାର୍ଥର ବିଘଟନ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଗତ ଗ୍ୟାସର ମିଶ୍ରଣକୁ ଜୈବଗ୍ୟାସ କୁହାଯାଏ । ଗୋବରରୁ ଏହି ଗ୍ୟାସ ମିଳୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋବର ଓ ବିଭିନ୍ନ ଆବର୍ଜନାରୁ ଯେଉଁ ଗ୍ୟାସ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ତାହା ହେଉଛି ମିଥେନ୍ ।
• ଆମ ଦେଶରେ ଗୋରୁ ମଇଁଷିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ 30 କୋଟି ଗୋବରରୁ ମିଳୁଥିବା ଜାଳେଣି ପ୍ରାୟ 30 ଭାଗ । କୃଷିଜାତ ଅବଶେଷରୁ ମିଳୁଥି ଜାଳେଣି ପ୍ରାୟ 34 ଭାଗ ।
• ଆମ ଦେଶରେ ଗୋରୁ ମଇଁଷିଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୨୦ କୋଟି ଟନ୍ ଗୋବର ମିଳିଥାଏ ।
• ଗୋବର ଗ୍ୟାସ ପ୍ଳାଣ୍ଟ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ମିଳିଥାଏ ।
• ଚାରି ବା ପାଞ୍ଚଟି ଗାଈଗୋରୁଙ୍କ ଗୋବରରୁ ଏକ ପ୍ଲାଣ୍ଟ ନିର୍ମାଣ କରାଗଲେ ଏକ ସାତ ଆଠ ଜଣିଆ ପରିବାର ନିମନ୍ତେ ଗ୍ୟାସ ମିଳିଥାଏ ।

4. ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟରେ ଧାତୁନିର୍ମିତ ଡୋମ୍ବର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଲେଖ ।
ଊ –

• ଏହା କୂପକୁ ଘୋଡ଼ାଇ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ବାୟୁରୋଧୀ କରିଥାଏ ।
• କୂପଟି ବାୟୁରୋଧୀ ହେବାଦ୍ଵାରା ଅମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ବଢ଼ିପାରୁଥିବା ମିଆନୋଜେନ୍ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଏହି ମିଶ୍ରଣରୁ ବିଶ୍ବନଦ୍ୱାରା ମି, ବାବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ସଲଫାଇନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଉପୂଜ କରନ୍ତି ।
• ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ମିଥେନ୍ ପରିମାଣ ଶତକଡ଼ା 65-75 ଭାଗ । ଗ୍ୟାସ୍ ଚାପରେ ଡୋମଟି ଉପର କୁ ଉଠେ । ଏହି ମିଥେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଦହନୀୟ ଅଟେ ।

5. ସୌରଚୁଲାର କାର୍ଯ୍ୟ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ । (ଚିତ୍ର ଅନାବଶ୍ଯକ)
ଊ –

• ଧାତୁ ନିର୍ମିତ ଆଧାର ପାତ୍ରର ବାହାର ପାଖରେ ଓ ତାପଶୋଷୀ ଆଛାଦନର ଭିତର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବା ପ୍ରତିଫଳନ କରୁଥିବା ପୃଷ୍ଠଠାରୁ ଅଧିକ ତାପ ଶୋଷଣ କରେ ।
• ତାପଶୋଷୀ ଆଚ୍ଛାଦନର ଉପରି ଭାଗକୁ କାଚ ଫଳକରେ ଆଦୃତ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଅନ୍ୟନ୍ତର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିପାଏ କାରଣ ଅବଶୋଷିତ ତାପ ସହଜରେ ବାହାରିପାରେ ନାହିଁ ।
• ଅଧ୍ଵ ପ୍ରତିଫଳନ ପାଇଁ ପ୍ରତିଫଳକର ଭିତର ସେଇଟୁଲାଇ ଅଭ୍ୟନ୍ତର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିପାଏ ଓ ରୋଷେଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ ।

6. ସୌରଶକ୍ତି ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଅପେକ୍ଷା ଅଧ୍ଵ ଉପଯୋଗୀ କାହିଁକି ?
ଉ-
ସୌରଶକ୍ତି ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଅପେକ୍ଷା ଅଧ୍ଵ ଉପଯୋଗୀ କାହିଁକି ?

• ସୌରଶକ୍ତି ଏକ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ଅଟେ ।
• ଏହି ପ୍ରକାର ଶକ୍ତି ଉତ୍ସରୁ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କଲାପରେ ପୁନର୍ବାର ସେହି ଉତ୍ସ ସୃଷ୍ଟି କରିହୁଏ ବା ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ସେ ସମସ୍ତ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସରୁ ବାରମ୍ବାର ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ । ଯାହା ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
• ସୌରପ୍ରବାହ ଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ 1 ମିନିଟ୍‌ରେ ପ୍ରତି ବର୍ଗ ସେ.ମି.ରେ ପ୍ରାୟ 2 କ୍ୟାଲୋରୀ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ଓ ଏହା ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ଅଟେ ।

7. ଉତ୍ତମ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ କିପରି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ?
ଊ-

• ଶାରିରୀକ ପରିଶ୍ରମ ପାଇଁ ପେଶୀରେ ସଞ୍ଚ ଶକ୍ତି, ଯନ୍ତ୍ର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି, ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ଶକ୍ତି କୌଣସି ଏକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସରୁ ହିଁ ଆସିଥାଏ ।
• ଏହି ଶକ୍ତି ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଭାରଭେଦ, ସେଗୁଡ଼ିକର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ସର୍ବୋପରି ସଂରକ୍ଷଣ ବିଷୟରୁ ହିଁ ଉତ୍ତମ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ (କ) ପ୍ରତି ଘନଫଳ ବା ବସ୍ତୁତ୍ୱ ପ୍ରତି ଅଧ୍ବକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ, (ଖ) ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରେ, (ଗ) ସହଜରେ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରେ, ଏବଂ (ଘ) ସର୍ବୋପରି କମ ବ୍ୟୟସାପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଆମେ ଏକ ଉତ୍ତମ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ବୋଲି କହିପାରିବା ।

8. ଶକ୍ତିର ରୂପାନ୍ତରଣ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ଶକ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୁଏ ଏବଂ ଏକ ପ୍ରକାରର ଶକ୍ତି ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାର ଶକ୍ତିକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇପାରେ ।
• ଉଦାହରଣ – I : ଆମେ ଯଦି ଏକ ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନରୁ ଏକ ପ୍ଲେଟ୍‌କୁ ତଳକୁ ପକାଉ, ପ୍ଲେଟ୍‌ଟି ତଳେ ପଡ଼ିବା ବେଳେ ସେଥୁରେ ଥ‌ିବା ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।
• ଉଦାହରଣ- II : ଆମେ ଯଦି ଏକ ମହମବତୀକୁ ଜାଳିବା, ମହମରେ ଥ‌ିବା ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତି ତାପଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ’।
• ଶକ୍ତି ଏକ ରୂପରୁ ଅନ୍ୟ ରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେବା ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମେ ମହବତୀ ଜଳିବା ଉଦାହରଣକୁ ବିଚାର କରିବା ।

9. କେବଳ ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କର । ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନାବଶ୍ୟକ ।
(a) ସୌରଚୁଲା
(b) ସୌରସେଲ୍
(c) ପବଳ କଳ
(d) ଜୁଆରରୁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଣାଳୀ
(e) ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ସୌରଚୁଲା –
ଉ-
(a) ସୌରଚୁଲା

ଉ-
1. ଉତ୍ତମ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରେ କେଉଁ ଲକ୍ଷଣ ମାନ ଦେଖାଯାଏ ?
ଉ-

• ପ୍ରତି ଘନଫଳ ବା ବସ୍ତୁତ୍ବ ପ୍ରତି ଅଧ‌ିକ କାର୍ଯ୍ୟ
• ସହଜରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୋଇପାରେ ।
• ସହଜରେ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରେ ।
• ସର୍ବୋପରି କମ୍ ବ୍ୟୟସାପେକ୍ଷ ହୋଇପାରେ ।

2. କବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
ଉ-

• ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ଯେଉଁ ଉତ୍ସରୁ ଶକ୍ତି ବାରମ୍ବାର ମିଳି ଥାଏ ଓ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କଲାପରେ ବାରମ୍ବାର ଉତ୍ସ ସୃଷ୍ଟି କରି ହୁଏ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଶକ୍ତି ଉତ୍ସର ଉଦାହରଣ- ଜୈବବସ୍ତୁତ୍ୱରୁ ଜାତ ଶକ୍ତି, ବାୟୁ ଶକ୍ତି, ନାଭିକୀୟ ଶକ୍ତି ଇତ୍ୟାଦି ।

3. ପବନ କଳରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି କିପରି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
ଉ-

• ପବନ କଳରେ କେତେକ ପ୍ରପେଲ ର ଲଗାଯାଇଛି ଯାହାର ବ୍ୟାସ ପ୍ରାୟ 6 ମିଟର ।
• ପବନ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ପ୍ରପେଲର ଘୁରେ ଏବଂ ଘୁରିବା ସହ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।

4. ସୌର ରନ୍ଧକ ଥ‌ିବା ତାପଶୋଷୀ ଆଚ୍ଛାଦନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
ଭ-

• ଆଧାର ପାତ୍ର ଗୁଡ଼ିକୁ ର ଖା ଯାଇଥ‌ି ଆବୃତ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ତାପଶୋଷୀ ଆଚ୍ଛାଦନ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଆଚ୍ଛାଦନ ଦ୍ଵାରା ପାତ୍ରର ଭିତର ପାର୍ଶ୍ଵର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ଓ ପାତ୍ର ଦ୍ଵାରା ଅବଶୋଷିତ ତାପ ସହଜରେ କାଚ ବାହାରକୁ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।

5. କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପବନ କଳ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବ ନାହିଁ ?
ଉ-

• ପବନର ବେଗ ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ କମିଗଲେ ପବନ ଚକି ସମ୍ଭବପର ହୁଏ ନାହିଁ ।
• ପବନର ବେଗ ଅତ୍ୟଧୁକ ବା ପବନ ଅଧ୍ଵ ବେଗରେ ବହିଲେ ପବନ ଚକି ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ।

6. ରାନସ୍ ନଦୀ ମୁହାଣରେ କିପରି ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ ?
ଉ-

• ରାନସ୍ ନଦୀ ମୁହାଣରେ ଜୁଆର ଓ ଭଟ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ରହେ । ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଥର ଜୁଆର ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ । ଜୁଆର ଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହପାଇଁ ନଦୀ ମୁହାଣରେ ପ୍ରାୟ 20 Km ସୁଇସ୍ ଗେଟ୍ ଲଗାଯାଏ । ଉଚ୍ଚ ସମୟରେ ଗେଟ୍‌କୁ ଖୋଲି ଦିଆଯାଏ ଓ ଜୁଆର ଗେଟ୍ ବନ୍ଦ କରାଯାଏ ।
• ଜଳ ପତ୍ତନରୁ ଜଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭାବରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ଖଲାସ କରାଯାଏ । ଏହି ଖଲାସ ହେଉଥ‌ିବା ଜଳସ୍ରୋତରେ ଟରବାଇନ୍ ଘୁରାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଏ ।

7. ସୁଇସ୍ ଗେଟ୍‌ର କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
ଊ-

• ନଦୀ ମୁହାଣରେ ଜଳାଶୟ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇ ଯେଉଁ ଗେଟ୍ ଲଗାଯାଏ ତାହାକୁ ସୁଇସ୍ ଗେଟ୍
• ଜଳ ପତ୍ତନରୁ ଜଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭାବରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ଖଲାସ କରାଯାଏ । ଏହି ଖଲାସ ହେଉଥ‌ିବା ଜଳସ୍ରୋତରେ ଟରବାଇନ୍ ଘୁରାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଏ ।

8. ଢେଉରୁ କିପରି ଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ ?
ଉ-

• ଜୁଆର ପରି ଢେଉରେ ଥ‌ିବା ଗତିଜ ଶକ୍ତିକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରବଳ ବାୟୁପ୍ରବାହ ହେବାଦ୍ଵାରା ଢେଉ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
• ଢେଉ ଶକ୍ତିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଟରବାଇନ୍ ଚଳାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଉ-

• ନଦୀରେ ବନ୍ଧ ପକାଇ ଏକ ବୃହତ୍ ଜଳଭଣ୍ଡାର ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ । ପରେ ଜଳକୁ ଉଚ୍ଚ ପତ୍ତନରୁ ନିମ୍ନ ପତ୍ତନକୁ ପ୍ରବଳ ବେଗରେ ଛଡ଼ାଯାଏ । ସେଥୁରୁ ଜାତ ହେଉଥ‌ିବା ଜଳସ୍ରୋତ ଶକ୍ତି ଟରବାଇନ୍ ଘୁରାଇବାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ଟର ବାଇନ୍ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଜେନେରେ ଟର ଆର୍ମେଚର ଘୁରିବାଦ୍ଵାରା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ।

10. ଭୂ-ତାପୀୟ ଶକ୍ତିର ଉପକାରିତାଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଊ-

• ଏହି ଶକ୍ତି ବର୍ଷର ସବୁ ସମୟରେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇପାରେ । ଏହା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରେ ନାହିଁ ।
• ଅନ୍ୟ ଉପାୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ତୁଳନାରେ ଏହି ଉପାୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିର ଖର୍ଚ୍ଚ ପରିମାଣ କମ୍ ।

11. ଭୂ-ତାପଜ ଶକ୍ତି କ’ଣ ? କେଉଁ ଦେଶରେ ଭୂତାପୀୟ ଶକ୍ତିର ବ୍ୟବହାର ଅଧିକ ?
ଉ-

• ପୃଥ୍ବୀ ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ଥ‌ିବା ତାପଶକ୍ତି କୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ଭୂ-ତାପଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
• ନିଉଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଏହି ପ୍ରକାରର ଶକ୍ତିର ବ୍ୟବହାର ବହୁଳ ଅଟେ ।

12. ମାସ୍‌ମା କ’ଣ ? ମାମା ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଏ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-

• ପୃଥ‌ିବୀର ଗଭୀରତମ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ତପ୍ତ ଏଠାରେ ଶିଳାଗୁଡ଼ି କ ତରଳିଯାଇଥାଏ ଏହି ତରଳ ଶିଳାକୁ ମାମା କୁହାଯାଏ ।
• ତରଳ ଶିଳା ବା ମାସ୍‌ମା ଯେଉଁ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ରହିଥାଏ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ସ୍ଥାନ କହନ୍ତି ।

13. ସୌର ଚୁଲାର 2ଟି ଉପକାରିତା ଲେଖ ।

• କୌଣସି ଇନ୍ଧନର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼େ ନାହିଁ ।
• ପ୍ରତିଫଳକର ଭିତର ପୃଷ୍ଠକୁ ଅତି ମସୃଣ କରାଯାଇଥ‌ିବାରୁ ରୋଷେଇ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଧ‌ିକ ତାପମାତ୍ରାରେ ଗରମ କରାଯାଏ ।

14. ନାଭିକୀୟ ଶକ୍ତି ବିନିଯୋଗର 2ଟି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ?
ଉ-

• ଏହି ବିଭାଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ବିଶେଷ ଅସୁବିଧା ଏହାର ଠିକ୍ ଉପାୟରେ ପରିଚାଳନା । ଏହା ସମ୍ଭାବନା ରହିଥାଏ ।
• ନାଭିକୀୟ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଖର୍ଚ୍ଚ, ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଯଥେଷ୍ଟ ସମ୍ଭାବନା ଓ ଗୁରୁ ପରମାଣୁର ସୀମିତ ଲଭ୍ୟତା ଏହି ଶକ୍ତିର ବିନିଯୋଗ ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।

15. ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନର 2ଟି ଉପକାରିତା ଲେଖ ।
ଉ-

• କୋଇଲାକୁ ଶକ୍ତିଉତ୍ସଭାବେ ବ୍ୟବହାରକରି ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି ।
• ଶିଳ୍ପ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରୁ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଛି ।

16. ସୌରଶକ୍ତି ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଅପେକ୍ଷା ଅଧୂକ ଉପଯୋଗୀ କାହିଁକି ?
ଉ-
ସୌରଶକ୍ତି ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଅପେକ୍ଷା ଅଧ୍ଵ ଉପଯୋଗୀ କାରଣ –

• ସୌରଶକ୍ତି ଏକ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ଅଟେ ।
• ଏହି ପ୍ରକାର ଶକ୍ତି ଉତ୍ସରୁ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କଲାପରେ ପୁନର୍ବାର ସେହି ଉତ୍ସ ସୃଷ୍ଟି କରିହୁଏ ବା ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ସେ ସମସ୍ତ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସରୁ ବାରମ୍ବାର ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ । ଯାହା ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
• ସୌରପ୍ରବାହ ଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ l ମିନିଟ୍‌ରେ ପ୍ରତି ବର୍ଗ ସେ.ମି.ରେ ପ୍ରାୟ 2 କ୍ୟାଲୋରୀ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ଓ ଏହା ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ଅଟେ ।

17. ସୌରଶକ୍ତି ବାୟୁପ୍ରବାହ ପାଇଁ କିପରି ଦାୟୀ ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପ୍ରଭାବରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ସମାନ ଭାବେ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ନଥିବାରୁ ଅଟେ ।
• ବାୟୁ ଚାପର ଏହି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ବାୟୁସ୍ରୋତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ସୌରଶକ୍ତି ବାୟୁ ପ୍ରବାହପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ ।

18. ଉତ୍ତମ ଶକ୍ତଉ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ

• ପ୍ରତି ଘନଫଳ ବା ବସ୍ତୁତ୍ଵ ପ୍ରତି ଅଧ୍ବକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ,
• ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରେ,
• ସହଜରେ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରେ, ଏବଂ
• ସର୍ବୋପରି କମ ବ୍ୟୟସାପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଏକ ଉତ୍ତମ ଶକ୍ତି ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।

19. ଢେଉରୁ କିପରି ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ ?
ଉ-

• ଜୁଆର ପରି ଢେଉରେ ଥ‌ିବା ଗତିଜଶକ୍ତିକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରିବ ।
• ସମୁଦ୍ରର ଉପରିଭାଗରେ ପ୍ରବଳ ବାୟୁପ୍ରବାହରୁ ଢେଉର ସୃଷ୍ଟି ।
• ଏହି ଢେଉଶକ୍ତିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଟର୍‌ବାଇନ୍ ଚଳାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରୁଛି ।

20. ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ-
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ହୀରାକୁଦ, ମାଛକୁ ଣ୍ଡ, ବାଲିମେଳା ରେଙ୍ଗାଲି, ଉପର କୋଲାବ, ଉପର ଇନ୍ଦ୍ରାବତୀ ଆଦି ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପମାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Political Science Important Questions Chapter 4 ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Political Science Important Questions Chapter 4 ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର

Subjective Type Questions With Answers
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଦୁଇଟି ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦାନ କର।
Answer:

• ୨୦୦୧ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୧ ତାରିଖରେ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆମେରିକାର ବିଶ୍ଵ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ
• ୨୦୦୮ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୨୬ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇ ନଗରୀର ତାଜ ହୋଟେଲରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କ ଆଖିବୁଜା ଗୁଳିଚାଳନା ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ପ୍ରମାଣ ଅଟେ ।

୨। କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନାଗରିକମାନେ ଅଧ୍ବ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ? କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନାଗରିକମାନେ କମ୍ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ?
Answer:

• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନାଗରିକମାନେ ଅଧ‌ିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ।
• ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ ବା ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନାଗରିକମାନେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି।

୩। ୮୬ ତମ ସଂବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କି କି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସର ସମସ୍ତ ଶିଶୁକୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
• ଶିଶୁମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କ ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।

୪। ପ୍ରତିବର୍ଷ କେଉଁ ଦିନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନାରୀ ଦିବସ ପାଳିତ ହୁଏ ? ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣର ସ୍ଲୋଗାନ୍ କ’ଣ ?
Answer:

• ପ୍ରତିବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ ୮ ତାରିଖକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନାରୀ ଦିବସରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
• ନାରୀ ଶକ୍ତି ଜିନ୍ଦାବାଦ୍ – ଏହା ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣର ସ୍ଲୋଗାନ୍ ଅଟେ ।

୫। କେଉଁ ଜର୍ମାନ୍ ଲେଖୁବା ସାହିତ୍ୟରେ ଓ କେଉଁ ଆମେରିକୀୟ ମହିଳା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ନୋବେଲ୍‌ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛନ୍ତି ?

• ଜର୍ମାନ୍ ଲେଖ୍କା ହର୍ତା ମୁଲର ସାହିତ୍ୟରେ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛନ୍ତି ।
• ଆମେରିକାର ଏଲିନର ଓଷ୍ଟ୍ରମ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛନ୍ତି ।

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ଶାରଦୀୟ ଉତ୍ସବ ଦଶହରାରେ କେଉଁ ହିନ୍ଦୁ ଦେବୀଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରାଯାଏ ?
Answer:
ଶାରଦୀୟ ଉତ୍ସବ ଦଶହରାରେ ଶକ୍ତିମୟୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ଆରାଧନା କରାଯାଏ ।

୨। ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତିରେ କାହାକୁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତିରେ ମା’ଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇଛି ।

୩। ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣର ସ୍ଲୋଗାନ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣର ସ୍ଲୋଗାନ୍ ହେଲା – ‘ନାରୀ ଶକ୍ତି ଜିନ୍ଦାବାଦ’ ।

୪। ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଅତ୍‌ରରେ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ କେଉଁ କାମରେ ନିଯୁକ୍ତ ନ କରାଇବାପାଇଁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଉ ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଅଧିକାରରେ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଖଣି ଓ କଠିନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତ ନ କରାଇବା ପାଇଁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।

୫। କେଉଁ ଆଇନ ବଳରେ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ଏକା କାମ ପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରୀ ପାଇବେ ବୋଲି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ?
Answer:
‘୧୯୭୬ ମସିହା ସମାନ ମଜୁରୀ ଆଇନ’ ବଳରେ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ଏକା କାମ ପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରୀ ପାଇବେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାରଛି ।

୬। ସନ୍ତାନର ବାଲ୍ୟଶିକ୍ଷା କେଉଁଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ?
Answer:
ସନ୍ତାନର ବାଲ୍ୟଶିକ୍ଷା ମା’ କୋଳରୁ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

୭। ଆମ ରାଜ୍ୟରେ କେଉଁ ମସିହାରୁ ମାନବ ଅଧ୍ୟାର ଆୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ୨୦୦୩ ମସିହାରୁ ମାନବ ଅଧିକାର ଆୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।

୮। ବିଲାତର ‘ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ’ କେଉଁ ମସିହାରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ବିଲାତର ‘ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ’ ୧୨୧୫ ମସିହାରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।

୯। ଆମେରିକାର କେଉଁ ଘୋଷଣାନାମାରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ମିଳିଛି ?
Answer:
ଆମେରିକାର ୧୭୭୬ ମସିହା ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମାରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ମିଳିଛି ।

୧୦। କେଉଁ ମସିହା କେତେ ତାରିଖରେ ବମ୍ବେର ତାଜ ହୋଟେଲରେ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
୨୦୦୮ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୨୬ ତାରିଖରେ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ବମ୍ବେର ତାଜ ହୋଟେଲରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।

Objective Type Questions With Answers
ବସ୍ତୁନଷ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ଆମେରିକାର ବିଶ୍ଵ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ _______ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୧ ତାରିଖ ଦିନ ଧ୍ବଂସ କରି
Answer:
୨୦୦୧

୨ । ମାନବ ଅଧିକାର ___________ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କରିଛି ।(ଊନବିଂଶ, ବିଂଶ, ଏକବିଂଶ)
Answer:
ବିଂଶ

୩। _______________ ମସିହାର ଫ୍ରାନ୍ସର ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣା ମାନବିକ ଅଧିକାରରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । (୧୨୧୫, ୧୭୭୬, ୧୭୮୯)
Answer:
୧୭୮୯

୪। ଜାତିସଂଘର ସନନ୍ଦ (Charter) __________ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୫ ମସିହାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଆସୁଛି । (୫, ୨୦, ୨୪)
Answer:
୨୪

୫। ________________ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ମାନବିକ ଅଧୂକାର ଆୟୋଗ କାମ କରୁଛି । (୧୯୯୦, ୧୯୯୨, ୧୯୯୩)
Answer:
୧୯୯୩

୬ । ସନ୍ତାନର ବାଲ୍ୟଶିକ୍ଷା _____________________ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । (ବିଦ୍ୟାଳୟ, ମା’ କୋଳ, ସମାଜ)
Answer:
ମା’ କୋଳ

୭ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରୂପେ ସମ୍ବିଧାନର___________ ଧାରାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । (୨୧ (କ), ୧୪ (କ), ୫୧(କ))
Answer:
୫୧ (କ)

୮। ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ମେ ମାସର ___________ ରବିବାରକୁ ମାତୃ ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । (ପ୍ରଥମ, ଦ୍ଵିତୀୟ, ତୃତୀୟ)
Answer:
ଦ୍ୱିତୀୟ

୯। _________ ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣର ସ୍ଲୋଗାନ୍ ।
(ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହ ସମାନ ଅଧିକାର, ଜୟତେ ନାରୀଶକ୍ତି, ନାରୀଶକ୍ତି ଜିନ୍ଦାବାଦ)
Answer:
ନାରୀଶକ୍ତି ଜିନ୍ଦାବାଦ

୧୦। _____________ ମସିହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନାରୀବର୍ଷ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା। (୧୯୭୪, ୧୯୭୫, ୧୯୭୭)
Answer:
୧୯୭୫

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class History Solutions Chapter 10 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୩୦୦ ରୁ ୮୦୦ ମଧ୍ଯରେ ଭାରତ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 History Solutions Chapter 10 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୩୦୦ ରୁ ୮୦୦ ମଧ୍ଯରେ ଭାରତ

୧। ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ନିଜକୁ କେଉଁ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେ କିପରି ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ବିସ୍ତୃତ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପରେ ତାଙ୍କର ଯୋଗ୍ୟପୁତ୍ର ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ନିଜକୁ ‘ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ’ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଶକମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବିଜୟ ଅଭିଯାନ ଚଳାଇ ପଶ୍ଚିମ ମାଳବ ଓ ସୌରାଷ୍ଟ୍ର ଅଧ୍ୟାର କରିଥିଲେ ।
• ଏହା ଫଳରେ ଗୁପ୍ତ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଆରବ ସାଗର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର ଲାଭ କରିଥିଲା ।
• ତେଣୁ ଭାରତର ପଶ୍ଚିମ ଉପକୂଳରେ ଥ‌ିବା ବନ୍ଦର ଗୁପ୍ତ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଖ) ଫା-ସିଆଙ୍କ ଭାରତ ଭ୍ରମଣ ବିବରଣୀରୁ ସେହି ସମୟରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଅବସ୍ଥା କପରି ଥିଲା, ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ଫା-ସିଆଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ଭାରତୀୟମାନେ ସେତେବେଳେ ଖୁସିରେ ଥିଲେ । ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ଅବାଧରେ ଯାତାୟାତ କରିପାରୁଥିଲେ । ଲୋକମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ଭଲଥିଲା ।
• ରାଜାମାନେ ସୁଶାସକ ଥିଲେ । ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିଲା । ଗୁରୁତର ଅପରାଧରେ କିମ୍ବା ବାରମ୍ବାର ବିଦ୍ରୋହକଲେ ଅଙ୍ଗଚ୍ଛେଦ କରାଯାଉଥିଲା । ଦୋଷୀମାନେ ଅର୍ଥଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ ହେଉଥିଲେ ।
• ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଅନେକ ଥିଲା । ରାଜା ଚାଷୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଫସଲ କର ଆକାରରେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ।
• ଭାରତରେ ଅନେକ ଧର୍ମଶାଳା ଥ‌ିବା କଥା ମଧ୍ୟ ସେ କହିଛନ୍ତି । ଉଭୟ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଲୋକ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ରହୁଥିଲେ ।

(ଗ) ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅବନତି ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମର ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ କିପରି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ଦୁଇ ଶହରୁ ଅଧ୍ଵ ବର୍ଷ ଶାସନ କରିଥିବା ଗୁପ୍ତରାଜାମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିବାରୁ ଓ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ଅନେକ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥର ବିକାଶ ଦ୍ବାରା ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ପୂର୍ବ ଗୌରବ ହ୍ରାସ ପାଇଲା ।
• ସେ ସମୟରେ ମହାଯାନ ପନ୍ଥାର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଯୋଗୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରଭେଦ ହ୍ରାସ ପାଇଲା । ଏପରିକି ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଏକ ଅବତାର ରୂପେ ପରିଗଣିତ କରାଗଲା ।
• ଶଙ୍କରଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଚାରିତ ଅଦୈତବାଦର ପ୍ରଚାର ଓ ତାଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ଦାର୍ଶନିକ ତର୍କ ନିକଟରେ ବୌଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତମାନେ ତାଙ୍କର ସମକକ୍ଷ ହୋଇ ପାରିଲେ ନାହିଁ ।
• ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ପ୍ରଭାବରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ତନ୍ତ୍ର ପ୍ରବେଶ କରିବାରୁ ବଜ୍ରଯାନର ଆବିର୍ଭାବ ହେଲା । ଏଣୁ ଏହିସବୁ କାରଣମାନ ଯୋଗୁଁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅବନତି ଘଟିଥୁଲା ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣଧର୍ମର ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ହୋଇଥିଲା ।

(ଘ) ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଶାସକମାନଙ୍କ ସମୟରେ ସାହିତ୍ୟ, କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର କିପରି ଉନ୍ନତି ହୋଇଥିଲା, ଲେଖ ।
Answer:

• ଗୁପ୍ତ ଯୁଗରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଓ ନାଟ୍ୟକାର ଥିଲେ କାଳିଦାସ । ସେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍, ମାଳବିକାଗ୍ନିମିତ୍ରମ୍, ରଘୁବଂଶମ୍, କୁମାରସମ୍ଭବମ୍ ଓ ମେଘଦୂତମ୍ ଆଦି କାଳଜୟୀ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ସେହିପରି ଶୁଦ୍ରକଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ‘ମୃଚ୍ଛକଟିକମ୍’ ଏକ ସାମାଜିକ ନାଟକ, ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’, ଅମରସିଂହଙ୍କ ‘ଅମରକୋଷ’ ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ ଓ ପୁରାଣଗୁଡ଼ିକର ସଙ୍କଳନ ଇତ୍ୟାଦି ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍କର୍ଷତା ବହନ କରିଥିଲା ।
• ଗୁପ୍ତଯୁଗର କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ପୂଣ୍ଣଭାବରେ ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା । ଏହି ଯୁଗରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମର ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଝାନ୍ସୀ ଜିଲ୍ଲାର ଦେଓଗଡ଼ଠାରେ ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଜବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ତିମ୍ୱାଠାରେ ଥ‌ିବା ବିଷ୍ଣୁମନ୍ଦିର, ଭୂମାରାଠାରେ ଥ‌ିବା ଶିବମନ୍ଦିର ଓ ଭିତରଗାଓଁର ଇଟାରେ ତିଆରି ମନ୍ଦିର ଆଦି ଗୁପ୍ତଯୁଗ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ନିଦର୍ଶନ ।
• ଏହି ସମୟରେ ଅନେକ ବୌଦ୍ଧ ଚୈତ୍ୟଗୃହ ଓ ବିହାର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

(ଙ) ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଚାଲୁକ୍ୟମାନଙ୍କର ଅବଦାନ ବିଷୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଚାଲୁକ୍ୟମାନଙ୍କର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଚାଲୁକ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ବାତାପି (କର୍ଣ୍ଣାଟକ ରାଜ୍ୟ) ଏକ ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ ସହରଥୁଲା ଓ ବାଣିଜ୍ୟଗତ ସମ୍ପର୍କ ଚାଲୁକ୍ୟର ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତି ଘଟାଇଥିଲା ।
• ଚାଲୁକ୍ୟ ବଣିକମାନେ ଇରାନ୍, ଆରବ ଦେଶ ଏବଂ ଲୋହିତ ସାଗରସ୍ଥିତ ବିଭିନ୍ନ ବନ୍ଦର ସହିତ ବ୍ୟବସାୟ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା ।
• ହାଡ଼ଖୋଳି ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରିବା ଚାଲୁକ୍ୟର ରାଜ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ବାତାପି ବା ବାଦାମିରେ ଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ଦିରରେ ବିଷ୍ଣୁ, ବ୍ରହ୍ମା ଓ ଶିବଙ୍କର ଅତିକମନୀୟ ମୂର୍ତ୍ତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
• ଏହି ସମୟରେ ଅଜନ୍ତାର ଚୈତ୍ୟଗୃହଗୁଡ଼ିକ ପାହାଡ଼ରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିଲା । ଏଲୋରା, ମେଗୁତି, ଅହିହୋଲ୍ ଏବଂ ପଟ୍ଟଦକଲଠାରେ ମନ୍ଦିର ଚାଲୁକ୍ୟ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଚ) ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଲ୍ଲବ ରାଜବଂଶର ଶାସକମାନଙ୍କର ଦାନ କିପରି ଅତୁଳନୀୟ ଥିଲା ?
Answer:

• ପଲ୍ଲବମାନଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଭାରବୀ ଓ ଦଣ୍ଡୀଙ୍କ ପରି ମହାନ୍ ପଣ୍ଡିତମାନେ ପଲ୍ଲବ ରାଜସଭାରେ ଥିଲେ ।
• ଭାରବୀଙ୍କ ରଚିତ ‘ଜୀରାତାର୍ଜନୀୟମ’ ଏବଂ ‘ଦଶକମାର ଚରିତମ’ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ଦୁଇଟି ସବିଦିତ ଗ୍ରନ୍ଥ ଏବଂ ରାଜା ପ୍ରଥମ ମହେନ୍ଦ୍ର ବର୍ମନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ‘ମତ୍ତବିଳାସ ପ୍ରହସନ’ ଏକ ସାମାଜିକ ନାଟକ ।
• ସେ ସମୟରେ କାଞ୍ଚି ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ କାଞ୍ଚ୍ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ଆର୍ଯ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରସାରର ଏକ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା ।
• ଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ବୈଷ୍ଣବ ଓ ଶୈବ ସନ୍ଥମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମେ ପଲ୍ଲବ ରାଜ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ସଂସ୍କୃତିକୁ ସେମାନଙ୍କ ଦାନ ଅତୁଳନୀୟ ଥିଲା ।

(ଛ) ଜୁଆଇ-ଜାଈ (ହୁଏନ୍‌ସାଂ) କିଏ ? ସେ ତାଙ୍କ ଭ୍ରମଣ ବୃତ୍ତାନ୍ତରେ କ’ଣ ଲେଖିଛନ୍ତି ?
Answer:

• ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତକ ଆସିଥିବା ଚୀନ ପରିବ୍ରାଜକ ଜୁଆଙ୍ଗ-ଜାଈ ବା ହୁଏନସାଙ୍ଗଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନ ସରଳଥିଲା ଓ ସେମାନେ ନିରାମିଶ ଖାଦ୍ୟପ୍ରିୟ ଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ଜାତିପ୍ରଥା ଅତି କଠୋର ଥିଲା ।
• ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ଅଠରଟି ଶାଖା ମଧ୍ୟରୁ ମହାଯାନ ଓ ହୀନଯାନ ଶାଖା ଦୁଇଟି ପ୍ରଧାନ ଥିଲା ।
• ହର୍ଷଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ଏକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ସମ୍ମାନଜନକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା, ଯେଉଁଥରେ
• ଜୁଆଙ୍ଗ୍-ଜାଙ୍ଗ୍ ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କୁ ଜଣେ ପ୍ରଜାବତ୍ସଳ ଶାସକ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ସହିତ ହର୍ଷଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଆୟୋଜିତ କନୌଜ ସଭା ଓ ପ୍ରୟୋଗ ଧର୍ମସଭାର ବିଶେଷ ବିବରଣୀ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଜ) ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କ ରାଜ୍ୟଶାସନ ପ୍ରଣାଳୀ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:

• ବଦ୍ଧନ ରାଜବଂଶର ରାଜା ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ଗୁପ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସାମାନ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ସୁଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ସେ ବହୁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ।
• ଅଶୋକଙ୍କ ଭଳି ସେ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ଗସ୍ତକରି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଥିଲେ ।
• ସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶସ୍ୟର ଏକ-ଷତାଂଶ କର ରୂପରେ ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ ।
• ଗୁରୁତର ଅପରାଧ ପାଇଁ ଝଟ୍ଟ ଅଙ୍ଗଚ୍ଛେଦର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

(ଝ) ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ କିପରି ନିଜ ରାଜ୍ୟକୁ ସଂଗଠିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ନଅଜଣ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ସେମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ନିଜ ରାଜ୍ୟ ସହିତ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତକୁ ଯୁଦ୍ଧ ଅଭିଯାନରେ ଯାଇ ବାରଜଣ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ । ପରାଜିତ ରାଜାମାନେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ବଶତା ସ୍ବୀକାର କରିଥିଲେ ।
• ଗୁପ୍ତ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସୀମାକୁ ଲାଗିଥିବା ସମତଟ, ଦାବକ, କାମରୂପ, ନେପାଳ ପ୍ରଭୃତି ରାଜ୍ୟର ନରପତିମାନେ ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ବଶତା ସ୍ବୀକାର କରିଥିଲେ ।
• ସୀମାନ୍ତରେ ଥ‌ିବା ନଅଟି ଜନଜାତିମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟମାନେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ବଶତା ସ୍ବୀକାର କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କୁ କର ଓ ଉପହାର ଦେବା ସହିତ ତାଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ କଲେ ।
• ଶକ, କୁଶାଣ ଏବଂ ମୁରୁଣ୍ଡମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଓ ସିଂହଳର ରାଜା ମେଘବର୍ଣ୍ଣ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ସହ ବନ୍ଧୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ସନ୍ଧିରେ ଆବଦ୍ଧ ହେଲେ । ଫଳରେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ଭାରତବର୍ଷର ଅଧିକାଂଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାପିତ ହେବା ସହିତ ସିଂହଳ ବା ବର୍ତ୍ତମାନର ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥିଲା । ଏହିପରି ‘ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ତାଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ସଂଗଠିତ କରିଥିଲେ ।

(ଞ ) ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ଭାରତର ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:

• ଫାହିୟାନଙ୍କ ଭାରତ ବିବରଣୀ ପୁସ୍ତକରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଏହି ସମୟରେ ରାଜ୍ୟରେ ସୁଖଶାନ୍ତି ବିରାଜମାନ କରୁଥିଲା । ବାହ୍ୟ ଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣ ନଥିଲା କିମ୍ବା ଚୋରି ଡକାୟତିର ଭୟ ଇଥିଲା ।
• କୃଷି ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, କଳା, ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଆଦି ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଶର ଉନ୍ନତି ସାଧୂତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅଳ୍ପ କରି ଦେବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା । ଲୋକମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ସ୍ଵଚ୍ଛଳ ଥିଲା । ରାଜାମାନେ ଅତ୍ୟାଚାରୀ ନଥିଲେ ଓ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଚାର କରାଯାଉଥିଲା ।
• ଦାତବ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାଳୟମାନ ଖୋଲା ହୋଇ ରୋଗୀମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା । ଧନୀକ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନେ ଧର୍ମଶାଳାମାନ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

୨। ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶର ଉତ୍ତର ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ । (ତିନୋଟି କରି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ)

(କ) ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେଉଁ ବଂଶର ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାଦ୍ଵାରା ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ କିପରି ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା ?
Answer:

• ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଲଚ୍ଛବୀ ବଂଶର ରାଜକୁମାରୀ କୁମାରଦେବୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ।
• ଏହାଦ୍ଵାରା ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା ।
• ତାଙ୍କର ରାଜ୍ୟ ବିହାର, ବଙ୍ଗଳା ଓ ଉତ୍ତର ଭାରତର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଖ) ଆହ୍ଲାବାଦ ସ୍ତମ୍ଭଲେଖକୁ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ କାହିଁକି ପ୍ରଶସ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ଆହ୍ଲାବାଦ ସ୍ତମ୍ଭଲେଖକୁ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀ ହରିସେଣ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ସ୍ତମ୍ଭଲେଖରେ ଗୁପ୍ତବଂଶର ରାଜା ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପ୍ରଶସ୍ତି ଗାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏଣୁ ଏହାକୁ ପ୍ରଶସ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

(ଗ) ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରତି ଅନୁରାଗ ଥୁଲା, ଏହା କିପରି ଜଣାପଡ଼େ ?
Answer:

• ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଚଳିତ ଏକ ମୁଦ୍ରାର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଖୋଦିତ ବୀଣା ସଦୃଶ ଏକ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ସେ ବଜାଉ ଥିବାର ଚିତ୍ରରୁ ଜଣାପଡ଼େ ।
• ତେଣୁ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ସଙ୍ଗୀତାନୁରାଗୀ ଥ‌ିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ।
• ସେ ମଧ୍ୟ ‘କବିରାଜ’ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ଫା-ସିଅଁଙ୍କ ଭାରତ ଭ୍ରମଣ ବିବରଣୀରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଦୋଷୀମାନେ କିପରି ଦଣ୍ଡିତ ହେଉଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼େ ?
Answer:

• ଫା-ସିଆଁଙ୍କ ଭାରତ ଭ୍ରମଣ ବିବରଣୀରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ଯେ ସେତେବେଳେ ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିଲା ।
• ଗୁରୁତର ଅପରାଧ କିମ୍ବା ବାରମ୍ବାର ବିଦ୍ରୋହ କଲେ ଦୋଷୀମାନଙ୍କର ଅଙ୍ଗଚ୍ଛେଦନ କରାଯାଉଥିଲା ।
• ଅନ୍ୟ ଦୋଷୀମାନେ ଅର୍ଥଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ ହେଉଥିଲେ ।

(ଙ) ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଓ ନାଟ୍ୟକାର କାଳିଦାସ କ’ଣ କ’ଣ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଓ ନାଟ୍ୟକାର କାଳିଦାସ ‘ଅଭଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍’, ‘ମାଳବିକାଗ୍ନିମିତ୍ରମ୍’ ଓ ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ‘ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍’ ନାଟକ ଖୁବ୍ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ।
• ସେ ‘ରଘୁବଂଶମ୍’, ‘କୁମାରସମ୍ଭବମ୍’, ‘ମେଘଦୂତମ୍’ କାବ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

(ଚ) ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବିଜ୍ଞାନର ବିକାଶ କିପରି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ଗଣିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦଶମିକ ପଦ୍ଧତି, ଶୂନ୍ୟର ପ୍ରଚଳନ ଆଦି ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଅବଦାନ ଅଟେ ।
• ବିଖ୍ୟାତ ଗଣିତ ବିଶାରଦ ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ଗଣିତ ଓ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନରେ ପାରଙ୍ଗମ ଥିଲେ । ସେ ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଙ୍ଗୀୟମ୍’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ଆଉ ଜଣେ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀ ବରାହମିହିର ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ରଚନା କରିଥିଲେ । ସେ ‘ସିଦ୍ଧାନ୍ତିକା’ରେ ‘ରୋମକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ କଥା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ର ବିଶାରଦ ବାଗଭଟ୍ଟ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଥିଲେ ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ।

(ଛ) ମହମ୍ମଦ କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:

• ମହମ୍ମଦ ୫୭୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ମକ୍କାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ଭଗବାନ ଏକ ଓ ଅଦ୍ୱିତୀୟ ।
• ଆଲ୍ଲା ହେଉଛନ୍ତି ଭଗବାନ ଓ ମହମ୍ମଦ ତାଙ୍କର ପ୍ରତିନିଧୂ ।

(ଜ) କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଖଲିଫାମାନେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଖଲିଫାମାନେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
• ସେମାନେ ଭାରତର ଧନରତ୍ନ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ ।
• ତତ୍‌କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ।

(ଝ) ଇସ୍‌ଲାମ୍‌ର ଆବିର୍ଭାବ ପୂର୍ବରୁ ଆରବ ବଣିକମାନେ ଭାରତ ସହିତ କିପରି ବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ରଖିଥିଲେ ?
Answer:

• ଇସ୍‌ଲାମ୍‌ର ଆବିର୍ଭାବ ପୂର୍ବରୁ ଆରବୀୟ ବଣିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ କେରଳର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟଗତ ସମ୍ପର୍କ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
• ସେଠାରୁ ଭାରତୀୟ ମସଲା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ସାମଗ୍ରୀକୁ କିଣି ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ବଜାରରେ ବିକ୍ରୟ କରିବା ସହିତ ନିଜ ଦେଶକୁ ମଧ୍ୟ ନେଉଥିଲେ।
• ଏହିପରି ଭାବରେ ଇସ୍‌ଲାମ୍‌ର ଆବିର୍ଭାବ ପୂର୍ବରୁ ଆରବ ସହିତ ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟଗତ ସମ୍ପର୍କ ଆରମ୍ଭ ନେଉଥିଲେ।

୩। ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଥ‌ିବା ଦୁଇଜଣ ଗୁପ୍ତବଂଶର ରାଜାଙ୍କ ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଥ‌ିବା ଦୁଇଜଣ ଗୁପ୍ତବଂଶର ରାଜା ଥିଲେ – ଶ୍ରୀଗୁପ୍ତ ଓ ଘଟୋତ୍କଚ ଗୁପ୍ତ ।

(ଖ) ଗୁପ୍ତବଂଶର ତୃତୀୟ ରାଜା ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେଉଁ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତବଂଶର ତୃତୀୟ ରାଜା ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମହାରାଜାଧୁରାଜ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।

(ଗ) କେଉଁ ବର୍ଷଠାରୁ ଭାରତରେ ଗୁପ୍ତାବ୍ଦ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
ଖ୍ରୀ.ଅ. ୩୨୦ଠାରୁ ଭାରତରେ ଗୁପ୍ତାବ୍ଦ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।

(ଘ) ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେଉଁ ଯଜ୍ଞ କରି ନିଜକୁ ସାର୍ବଭୌମ ରାଜା ବା ସମ୍ରାଟ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରି ନିଜକୁ ସାର୍ବଭୌମ ରାଜା ବା ସମ୍ରାଟ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଥିଲେ ।

(ଡ) ଗୁପ୍ତସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଚାଷୀମାନଙ୍କଠାରୁ କିପରି କର ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଚାଷୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶସ୍ୟର ଏକ-ଚତୁର୍ଥାଂଶ କର ଆକାରରେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ।

(ଚ) ଶଙ୍କରଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଚାରିତ ଅଦ୍ୱୈତବାଦର ପ୍ରଭାବ କେଉଁ ଧର୍ମ ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା ?
Answer:
ଶଙ୍କରଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଚାରିତ ଅଦ୍ୱୈତବାଦର ପ୍ରଭାବ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା ।

(ଛ) ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ରାଂ’ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମା ରଚନା କରିଥିଲେ ।

(ଜ) କେଉଁ ଗୁପ୍ତରାଜାଙ୍କ ଦରବାରରେ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ବା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ଦରବାରରେ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ।

(ଝ) କେଉଁ ପଲ୍ଲବ ରାଜା ‘ବାତାପିକେଣ୍ଡା’ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପଲ୍ଲବ ରାଜା ପ୍ରଥମ ନରସିଂହ ବର୍ମନ ‘ବାତାପିକୋଣ୍ଡା’ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ।

(ଞ) ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ପ୍ରଭାକର ବର୍ଶନ ।

(ଟ) ହର୍ଷଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ହର୍ଷଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ‘ନାଗାନନ୍ଦ’, ‘ରତ୍ନାବଳୀ’ ଏବଂ ‘ପ୍ରିୟଦର୍ଶିକା’ ।

(୦) ମହମ୍ମଦ କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହମ୍ମଦ ୫୭୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ଡ) ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ‘କୋରାନ୍’ ।

୪। ‘କ’ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ସହ ଗାର ଟାଣି ଯୋଡ଼ ।

୫। ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(କ) ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ________________ ମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ । (ଶକ, ହୁଣ, ଗ୍ରୀକ୍, କୁଶାଣ)
Answer:
ଶକ

(ଖ) ଶଶାଙ୍କ ______________ ଦେଶର ରାଜା ଥିଲେ । (ଗୌଡ଼, ପାଞ୍ଚାଳ, କଳିଙ୍ଗ, କାମରୂପ)
Answer:
ଗୌଡ଼

(ଗ) ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ ଓ ପୁରାଣଗୁଡ଼ିକ _______________ ଯୁଗରେ ସଂକଳନ ସଂପତ୍ତି କରାଯାଇଥିଲା । (ମୌର୍ଯ୍ୟ, ନନ୍ଦ, ଗୁପ୍ତ, ବୈଦିକ)
Answer:
ଗୁପ୍ତ

(ଘ) ପ୍ରଭାକର ବଦ୍ଧନ ______________ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ( ବାତାପିକୋଣ୍ଡା, ମହାରାଜାଧରାଜ, କବିରାଜ, ଗଜରାଜ)
Answer:
ମହାରାଜାଧୁରାଜ

(ଙ) ଜୁଆଙ୍ଗ-ଜାଙ୍ଗ୍ ________________ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସ୍ଵଦେଶ ଫେରିଯାଇଥିଲେ । (୬୨୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ, ୬୪୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ, ୫୭୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ, ୭୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)
Answer:
୬୪୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ

(ଚ) ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଲକେଶୀନ୍ _______________ ବଂଶର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଥିଲେ । (ଗୁପ୍ତ, ପଲ୍ଲବ, ଚାଲୁକ୍ୟ, ବର୍ଦ୍ଧନ)
Answer:
ଚାଲୁକ୍ୟ

(ଛ) ହର୍ଷ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚବର୍ଷରେ ________________ ଠାରେ ଏକ ଧର୍ମ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । (କନୌଜ, ପ୍ରୟାଗ, ଥାନେଶ୍ଵର, ଏଲୋରା)
Answer:
ପ୍ରୟାଗ

(ଜ) ‘ସକଳାଭର ପଥନାଥ’ ________________ ଙ୍କୁ କୁହାଯାଉଥିଲା । (ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ, ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ, ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ, ଶଶାଙ୍କ)
Answer:
ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Political Science Important Questions Chapter 3 ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Political Science Important Questions Chapter 3 ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ

Subjective Type Questions With Answers
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭାର ପ୍ରଥମ ବୈଠକ କେବେ ବସିଥିଲା ? ଏଥରେ କିଏ ସଭାପତିତ୍ବ କରିଥିଲେ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭାର ପ୍ରଥମ ବୈଠକ ୧୯୪୬ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ବସିଥିଲା ।
• ଏଥରେ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ସିହ୍ନା ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ।

୨। ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭାର ସ୍ଥାୟୀ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ? ଚିଠା ପ୍ରଣୟନ ସମିତିର ସଭାପତି ରୂପେ କିଏ ସଭାପତି କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:

• ଡକ୍ଟର ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭାର ସ୍ଥାୟୀ ସଭାପତି ଥିଲେ ।
• ଡକ୍ଟର ଭୀମରାଓ ଆମ୍ବେଦକର ଚିଠା ପ୍ରଣୟନ ସମିତିର ସଭାପତିରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

୩ । ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ? ସେ କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମୟଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ନାମ ଥିଲା ଆତ୍ମାଭାଦେକର ।
• ସେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ରତ୍ନଗିରିଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୪। ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନରେ କେତୋଟି ଧାରା, ଅନୁସୂଚୀ ଓ ଭାଗ ରହିଛି ?
Answer:

• ଭାରତା ସମ୍ବିଧାନରେ ୩୯୫ଟି ଧାରା ଅଛି ।
• ଏଥରେ ୮ଟି ଅନୁସୂଚୀ ଓ ୨୨ଟି ଭାଗ ରହିଛି ।

୫। ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନ ଏକ ନମନୀୟ ଓ ଅନମନୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ମିଶ୍ରଣ-କିପରି ?
Answer:

• ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର କେତେକ ଧାରା କେନ୍ଦ୍ର ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହର ସରଳ ସଂଖ୍ୟା ଗରିଷ୍ଠ ସମର୍ଥନରେ ସଂଶୋଧନ ହୋଇଥାଏ, ମାତ୍ର ଅନ୍ୟ କେତେକ ଧାରାରେ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣାଳୀ ଖୁବ୍‌ ଜଟିଳ ।
• ତେଣୁ ଏହା ନମନୀୟ ଓ ଅନମନୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ଅଟେ ।

୬। ଭାରତକୁ ଏକ ଅର୍ଥସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:

• ଭାରତ ଏକ ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲେହେଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଅଧ‌ିକ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ।
• ତେଣୁ ଭାରତକୁ ଏକ ଅର୍ଥସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।

୭। ଆମ ଭାରତର ସଂସଦରେ କେତୋଟି ସଦନ ଅଛି ? ସେହି ସଦନଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:

• ଆମ ଭାରତର ସଂସଦରେ ଦୁଇଟି ସଦନ ଅଛି ।
• ଏହି ଦୁଇଟି ସଦନ ହେଉଛି ଲୋକସଭା ଓ ରାଜ୍ୟସଭା ।

୮। ଭାରତର ଶାସନମୁଖ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ମାତ୍ର ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରପତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ନୁହେଁ କିପରି ?
Answer:

• ଭାରତର ଶାସନମୁଖ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହେଲେହେଁ ପ୍ରକୃତ କ୍ଷମତା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ହାତରେ ଥାଏ ।
• ତେଣୁ ଭାରତ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରପତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ନୁହେଁ ।

୯। ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ୪ଟି ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ଲିଖ୍ ଓ ଅନମନୀୟ ସମ୍ବିଧାନ
• ଦ୍ଵୈତ ଶାସନ
• କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷମତା ବଣ୍ଟନ
• ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ୧୯୭୮ ମସିହା ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ କେତୋଟି ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୭୮ ମସିହା ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ୭ଟି ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ ।

୨। ତୁମ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ଯୁବକ ସଂଘ ଗଠନ କରିବା ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ଅନ୍ତର୍ଗତ ?
Answer:
ଏହା ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧିକାରର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

୩। ସଂସଦୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରକୃତ କ୍ଷମତା କାହା ହାତରେ ଥାଏ ?
Answer:
ସଂସଦୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରକୃତ କ୍ଷମତା ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ହାତରେ ରହିଥାଏ।

୪। କେନ୍ଦ୍ରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭଳି ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟପାଳ ଅଟନ୍ତି ।

୫। ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନକୁ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ କେଉଁ ଧାରାରେ ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ଶିଶୁଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ଏକ ଅଂଶ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଧାରା ୨୧(କ) ରେ ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ଶିଶୁଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ଏକ ଅଂଶ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।

୬। ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ବର୍ତ୍ତମାନ କେତୋଟି ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ରହିଅଛି ?
Answer:
ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ବର୍ତ୍ତମାନ୧୧ଟି ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ରହିଅଛି ।

୭। “ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିର୍ଦ୍ଦେଶମୂଳକ ନୀତି “ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ପରିଚ୍ଛେଦରେ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିର୍ଦ୍ଦେଶମୂଳକ ନୀତି ସମ୍ବିଧାନର ୪ର୍ଥ ପରିଚ୍ଛେଦରେ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ।

୮। ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ କେତୋ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।

୯। ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରେ ?
Answer:
ମୌଳକ ଅଧ୍ଵର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରେ ।

Objective Type Questions With Answers
ବସ୍ତୁନଷ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ପାଇଁ କେତେ ସମୟ ନେଇଥିଲେ ?
(୧ ବର୍ଷ ୫ ମାସ ୧୮ ଦିନ, ୨ ବର୍ଷ ୫ ମାସ ୧୮ ଦିନ, ୨ ବର୍ଷ ୧୧ ମାସ ୧୨ ଦିନ, ୨ ବର୍ଷ ୧୧ମାସ ୧୮ ଦିନ)
Answer:
୨ ବର୍ଷ ୧୧ ମାସ ୧୮ ଦିନ

୨। ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଚିଠା ପ୍ରଣୟନ ସମିତିର ସଭାପତି ଡକ୍ଟର ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ବାସିନ୍ଦା ଥୁଲେ ?
(ଓଡ଼ିଶା, ବଙ୍ଗଳା, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, କର୍ଣ୍ଣାଟକ)
Answer:
ମହାରାଷ୍ଟ୍ର

୩। ବିଶିଷ୍ଟ ସମ୍ବିଧାନବିତ୍ ପାଲଓ୍ୱାଲା ସମ୍ବିଧାନର ‘ପ୍ରସ୍ତାବନା’କୁ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ପରିଚୟ ପତ୍ର

୫। ଆମେରିକା ସମ୍ବିଧାନରେ କେତୋଟି ଧାରା ଅଛି ?
(୨୦୦ଟି, ୩୦୦ଟି, ୬ଟି, ୭ଟି)
Answer:
୭ଟି

୪। ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲାବେଳକୁ ସେଥ‌ିରେ କେତୋଟି ଧାରା ଥିଲା ?
(୭ଟି, ୨୨୦ଟି, ୨୯୫ଟି, ୩୯୫ଟି)
Answer:
୩୯୫ଟି

୬। ଆମ ଭାରତବର୍ଷର ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
(ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ବାଚସ୍ପତି, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି)
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୭। ଆମ ଭାରତବର୍ଷର ସଂସଦର ନିମ୍ନ ସଦନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(ସଂସଦ ଭବନ, ରାଜ୍ୟସଭା, ଲୋକସଭା, ବିଧାନସଭା )
Answer:
ଲୋକସଭା

୮। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲକ୍ଷଣ ନୁହେଁ ?
(ଏକ ଲିଖ୍ ଅନମନୀୟ ସମ୍ବିଧାନ, ଦ୍ଵୈତ ଶାସନ, ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ, ଏକ ଅଲିଖ ନମନୀୟ ସମ୍ବିଧାନ)
Answer:
ଏକ ଅଲିଖିତ ନମନୀୟ ସମ୍ବିଧାନ

୯। କୌଣସି ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ?
(ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ବିଦାୟୀ ରାଜ୍ୟପାଳ)
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୧୦। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ?
(ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧିକାର, ସମତାର ଅଧିକାର, ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧ୍ୟାକାର, ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଧିକାର)
Answer:
ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧିକାର।