Bhagya

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 6 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 6 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦର କିପରି ବିକାଶ ଘଟିଲା, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ହିମାଳୟଠାରୁ କୁମାରିକା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ବିଶାଳ ଭୂଖଣ୍ଡ ଭାରତବର୍ଷକୁ ନିଜର ମାତୃଭୂମିରୂପେ ବିବେଚନା କରୁଥିଲେ ଓ ମାତୃଭୂମିର ଅଖଣ୍ଡତା ଓ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇଁ ମୁକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ରତୀ ହେଲେ ।
• ଇଂରେଜ ଶାସନ ସମୟରେ ସମଗ୍ର ଦେଶପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଏକପ୍ରକାର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ନ୍ୟାୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ଆଦି ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।
• ରେଳପଥ, ଡାକତାର ଓ ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ ଫଳରେ ଜନସମ୍ପର୍କ ଓ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧିପାଇଲା ।
• ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରାହ୍ମ ସମାଜ, ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ, ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନ୍‌ର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ନବଜାଗରଣ ଆଣି ଜାତୀୟ ଚେତନାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥିଲା ।
• ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତ ଭାରତୀୟ ନବ-ସାମାଜିକ ଶ୍ରେଣୀଙ୍କର ଦେଶପ୍ରେମ ତଥା ସାର୍ ଉଇଲିୟମ୍ ଜୋନ୍ସ,ମ୍ୟାକ୍‌ମୁଲାର ଆଦି ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମନୀଷୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶଲାଭରେ ସହାୟକ ଥିଲା ।
• ତତ୍‌କାଳୀନ ସମ୍ବପତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଭାରତୀୟ ଜନମତର ପ୍ରତିଫଳନ ଘଟୁଥିଲା ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ପ୍ରତିଫଳନ ସଦୃଶ ଥିଲା ।
• ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି ତଥା ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନ ଓ ଲର୍ଡ଼ ଲିଟନ୍‌ଙ୍କ କୁଶାସନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶରେ ପରୋକ୍ଷରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।

(ଖ) ଜାତୀୟତାବାଦ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:

• ଆଲଫ୍ରେଡ୍‌ ଗ୍ରାଜିଆଙ୍କ ମତରେ ଜାତୀୟତାବାଦର ସଂଜ୍ଞା ହେଉଛି – ‘ଜାତୀୟତାବାଦ ଏକତ୍ଵର, ରାଜନୈତିକ ଏକତାର ଏବଂ ଦେଶର ସ୍ବାଧୀନତାର ଏକ ଅନୁଭବ, ଯାହା ଜନସମଷ୍ଟିକୁ ଏକ ଜାତି ତଥା ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିଥାଏ ।’’
• ଜାତୀୟତାବାଦ ଏକ ମାନସିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି । ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିସମୂହ ଯେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ, ଧର୍ମ, ଭାଷା ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଭିନ୍ନତାକୁ ଭୁଲିଯାଇ ଦେଶାତ୍ମବୋଧରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୁଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଜାତୀୟତାବାଦ ଜନ୍ମନିଏ । ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଦେଶପ୍ରେମ ସହିତ ପ୍ରକୃତ
• ଜାତୀୟତାବାଦ କହିଲେ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ, ଦେଶପ୍ରୀତି, ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ, ଦେଶପ୍ରାଣତା ତଥା ଦେଶ ପାଇଁ ଆୟୋତ୍ସର୍ଗକୁ ବୁଝାଏ । ଜାତୀୟତାବାଦ ଏପରି ଏକ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଭାବଧାରା ଯାହା ଉଚ୍ଚ-ନୀଚ, ଧନୀ-ଗରିବ ଇତ୍ୟାଦି ମାନସିକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତାଠାରୁ ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ।
• ସମାନ ପ୍ରକାର ପରମ୍ପରା, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଐତିହ୍ୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ପ୍ରଧାନ ଉତ୍ସ ଅଟେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତାର ମୂଳଦୁଆ ପଡ଼ିଥାଏ ।
• ଦେଶ ପ୍ରତି ପ୍ରଗାଢ଼ ଅନୁରକ୍ତି, ଦେଶପ୍ରାଣତା, ପ୍ରାଣବଳି ତଥା ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ଜାତୀୟତାବାଦ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତ, ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଓ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକତା ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁବା ସହିତ ଦେଶର ଅଖଣ୍ଡତା, ଅଗ୍ରଗତି ଓ ସୁରକ୍ଷାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ ।

(ଗ) ଇଂରେଜ ଶାସକଙ୍କର ଶାସନ ନୀତି ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ ପାଇଁ କିପରି ଦାୟୀ ଥିଲା, ତାହା ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଇଂରେଜ ଶାସନ ସମୟରେ ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ଏକ ଶାସନାଧୀନ କରାଯାଇ ଏକ ପ୍ରକାର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରାଗଲା ଓ ସବୁ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ଆଇନ ପ୍ରଚଳିତ ହେଲା । ଏହା ଫଳରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ମନୋଭାବ ଆସିଲା ।
• ଇଂରେଜମାନେ ଶାସନକାର୍ଯ୍ୟ ଚଳାଇବାପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ରେଳପଥ ଓ ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଡାକ, ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ, ଶିକ୍ଷାଗତ, ବୌଦ୍ଧିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଜୀବନରେ ଆଶାତୀତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟାଇଲା ଓ ଜନସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନାଧୀନ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ବାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ବ୍ରତୀ ହେଲେ ।
• ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ପ୍ରକାରର ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ନ୍ୟାୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗୁଁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର ପ୍ରଚଳନ ଫଳରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ହେଲା । ସରକାରୀ ଚାକିରି ପାଇଁ ଭାରତୀୟମାନେ ଇଂରାଜୀ ପୁସ୍ତକ ପଢ଼ିବାଦ୍ଵାରା ଜ୍ଞାନର ପରିସୀମା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଜନ୍ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ ମିଲ୍, ହରବର୍ଟ ସେନସର ଓ ଏଡ଼ମଣ୍ଡ ବର୍କଙ୍କଦ୍ବାରା ଲିଖ ପୁସ୍ତକମାନ ପାଠକରି ଭାରତୀୟମାନେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହେଲେ ।
• ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ସମୟରୁ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିବା ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଜାତୀୟତାବାଦର ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ନବ-ସାମାଜିକ ଶ୍ରେଣୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ଏହା ଦେଶପ୍ରେମ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।
(କ) ଜାତୀୟତାବାଦର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟତାବାଦର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ
(କ) ଭୌଗୋଳିକ ଅଖଣ୍ଡତା, (ଖ) ଜନ୍ମ ବା ଜାତିଗତ ଐକ୍ୟ, (ଗ) ଭାବଗତ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐକ୍ୟ, (ଘ) ସାହିତ୍ୟ ତଥା ଭାଷାଗତ ଐକ୍ୟ, (ଙ) ଧର୍ମଗତ ଐକ୍ୟ, (ଚ) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ, (ଛ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ କ୍ରୀଡ଼ା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, (ଜ) ଯୁଦ୍ଧର ଭୟ, (ଝ) ଦେଶାତ୍ମବୋଧ, (ଞ) ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ବା ସ୍ବରାଜ ।

(ଖ) ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜନସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧିରେ କିପରି ସହାୟକ ହେଲା, ତାହା ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:

• ରେଳପଥ ଓ ସଡ଼କପଥଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ଯାତ୍ରୀ ଓ ମାଲ ପରିବହନ ସହଜ ଓ ସୁବିଧାଜନକ ହେଲା; ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜନସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି ହେଲା ।
• ସେହିପରି ଡାକ ଓ ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ଶୀଘ୍ର ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଚିଠିପତ୍ର ତଥା ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ଆଦାନପ୍ରଦାନ ହେଲା; ଫଳରେ ଲୋକସମ୍ପର୍କ ବଢ଼ିଲା ।

(ଗ) କେଉଁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ପାଠକରି ଭାରତୀୟମାନେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହେଲେ ?
Answer:
ଜନ୍ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ ମିଲ୍, ହରବର୍ଟ ସେନସର୍ ଓ ଏଡ଼ମଣ୍ଡ ବର୍କ ଆଦି ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖ୍ ପୁସ୍ତକମାନ ପାଠକରି ଭାରତୀୟମାନେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲେ ।

(ଘ) ଇଂରେଜ ଶାସକମାନେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ କିପରି ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଶୋଷଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:

• ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତରୁ ଶସ୍ତା ମୂଲ୍ୟରେ କଞ୍ଚାମାଲ୍ କିଣି ନିଜ ଦେଶକୁ ପଠାଇଲେ ଓ ସେଥୁରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଭାରତରେ ଅର୍ଧ ଦାମ୍‌ରେ ବିକ୍ରି କଲେ ।
• ଫଳରେ ଭାରତର କୁଟୀରଶିଳ୍ପ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଲା । ଇଂରେଜମାନେ ଏହିଭଳି ଭାବରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଶୋଷଣ କରୁଥିଲେ ।

(ଙ) ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ଅବଦାନ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ରଚିତ ଉପନ୍ୟାସ ‘ଆନନ୍ଦ ମଠ’ରେ ସେ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’’ ସଂଗୀତଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଦେଶପ୍ରେମ ଜାଗ୍ରତ

(ଚ) ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଭାବର ପ୍ରସାର ଓ ଜାତୀୟ ଏକତାର ବିକାଶ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତ କେଉଁ ଦିନ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା ?
Answer:
ଭାରତ ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସ ୧୫ ତାରିଖ ଦିନ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା ।

(ଖ) କେଉଁଦିନ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଗଣିତ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୨୬ ତାରିଖ ଦିନ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଗଣିତ ହେଲା ।

(ଗ) କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଇଂରେଜୀ ଭାଷାର ପ୍ରଚଳନ ହେଲା ?
Answer:
୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଇଂରେଜୀ ଭାଷାର ପ୍ରଚଳନ ହେଲା ।

(ଘ) କେଉଁ ସ୍ଵାଧୀନଚେତା ଲେଖକମାନଙ୍କର ବୈପ୍ଳବିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ?
Answer:
ମାଜିନୀ, ଗାରିବାଲ୍ଟି, ଋଷୋ ଓ ମଣ୍ଡେସ୍କୁଙ୍କ ପରି ସ୍ଵାଧୀନଚେତା ଲେଖକମାନଙ୍କର ବୈପ୍ଳବିକ ଚିନ୍ତାଧାରା

(ଙ) କିଏ ‘ବିତ୍ତର ବହିଃ ପ୍ରବାହ ତତ୍ତ୍ବ’ର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ?
Answer:
ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜୀ ‘ବିତ୍ତର ବହିଃ ପ୍ରବାହ ତତ୍ତ୍ଵ’ର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ।

(ଚ) କିଏ ‘ବ୍ରାହ୍ମ ସମାଜ’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ ‘ବ୍ରାହ୍ମ ସମାଜ’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ।

(ଛ) କିଏ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ସଙ୍ଗୀତର ରଚୟିତା ଥିଲେ ?
Answer:
ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ର ଚାଟାର୍ଜୀ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ସଙ୍ଗୀତର ରଚୟିତା ଥିଲେ ।

(ଜ) ‘ରୟାଲ୍ ଏସିଆଟିକ୍ ସୋସାଇଟି ଅଫ୍ ବେଙ୍ଗଲ’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଉଇଲିୟମ୍ ଜୋନ୍ସ ‘ରୟାଲ୍ ଏସିଆଟିକ୍ ସୋସାଇଟି ଅଫ୍ ବେଙ୍ଗଲ’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ।

(ଝ) କିଏ ‘ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ’ର ପ୍ରଥମ ଅଧୂବେଶନରେ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଉମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବାନାର୍ଜୀ ‘ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ’ର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନରେ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ।

Odisha State Board Elements of Mathematics Class 12 Solutions CHSE Odisha Chapter 9 Integration Ex 9(g) Textbook Exercise questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Math Solutions Chapter 9 Integration Exercise 9(g)

Evaluate the following Integrals.
Question 1.
(i) ∫\(\frac{\sqrt{2 x+3}}{x}\) dx
Solution:

(ii) ∫\(\frac{\sqrt{x^2-7}}{x}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\frac{\sqrt{x}}{x+2}\) dx
Solution:

(iv) ∫x\((3 x+2)^{\frac{1}{3}}\) dx
Solution:

(v) ∫\(\frac{x+2}{(2 x-1)^{\frac{1}{3}}}\) dx
Solution:

(vi) ∫(x + 2)\((x+1)^{\frac{1}{4}}\) dx
Solution:

(vii) ∫\(\frac{x-1}{(x+2)^{\frac{3}{4}}}\) dx
Solution:

(viii) ∫\(\frac{d x}{\sqrt{x}-\sqrt[3]{x}}\) (x = t⁶)
Solution:

Question 2.
(i) ∫\(\frac{3 x+4}{\sqrt{2 x-3}}\) dx
Solution:

(ii) ∫(7x + 4)\(\sqrt{3 x+2}\) dx
Solution:

(iii) ∫(3x + 1)\((x-2)^{\frac{9}{2}}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\frac{2 x+5}{(x+2)^{\frac{7}{2}}}\) dx
Solution:

(v) ∫\(\frac{x^2+2 x+1}{\sqrt{x+4}}\) dx
Solution:

(vi) ∫(x² + 2x + 7)\(\sqrt{x+1}\) dx
Solution:

Question 3.
(i) ∫\(\frac{d x}{\sqrt{4 x^2-4 x+5}}\)
Solution:

(ii) ∫\(\sqrt{4 x^2-4 x+5}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\frac{d x}{\sqrt{x^2-6 x+5}}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\sqrt{x^2-6 x+5}\) dx
Solution:

(v) ∫\(\frac{d x}{\sqrt{1+2 x-x^2}}\) dx
Solution:

(vi) ∫\(\sqrt{1+2 x-x^2}\) dx
Solution:

Question 4.
(i) ∫\(\frac{d x}{(1+x) \sqrt{1-x^2}}\) (1 + x = \(\frac{1}{t}\))
Solution:

(ii) ∫\(\frac{d x}{(2-x) \sqrt{5-4 x+x^2}}\)
Solution:

Question 5.
(i) ∫\(\frac{d x}{(2 x+5) \sqrt{x+2}}\)
Solution:

(ii) ∫\(\frac{1+x^2}{x \sqrt{x^4+1}}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\sqrt{\frac{x-1}{2 x+1}}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\frac{x}{\left(a^2-x^2\right)\left(x^2-b^2\right)}\) dx
Solution:

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 5 ସୂଚନା ଅଧିକାର: ଭାରତର ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 5 ସୂଚନା ଅଧିକାର : ଭାରତର ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବର୍ଦ୍ଧନ କର ।
Answer:
ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ ତିନିଗୋଟି ବିଷୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

• ସରକାରଙ୍କର ତଥା ସୂଚନା ଅଧିକାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀକୁ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରି ସ୍ଵଚ୍ଛତା ରକ୍ଷା କରିବା ।
• ଦେଶର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ସରକାରୀ କଳ ଏହାର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବା, ଅର୍ଥାତ୍ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅବହେଳା କରୁଥିବା କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିବା କର୍ମଚାରୀ ନିଜେ ଏଥିଲାଗି ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବା ।
• ସର୍ବୋପରି ଦେଶରୁ ତଥା ସମାଜରୁ ଦୁର୍ନୀତିକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବା ।

(ଖ) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନର ମୁଖ୍ୟ ଭାବେ ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୁକ୍ତ ବା ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ରହିବେ । ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନରଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଦଶଜଣ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା ଆୟୁକ୍ତଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯିବ ।
• ଏକ କମିଟି ଏହି ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ସୁପାରିସ କରିବା ପରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଓ ଅନ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନରମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବେ । ନିଯୁକ୍ତି ଲାଗି ସୁପାରିସ କରିବା କମିଟି ନିମ୍ନଲିଖତ ଭାବେ ଗଠିତ ହେବ ।
  (କ) ଏହି କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରହିବେ ।
  (ଖ) ଲୋକସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତା ଏହି କମିଟିର ସଦସ୍ୟ ରହିବେ ।
  (ଗ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମନୋନୀତ କରିଥିବା ଜଣେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି କମିଟିର ଅନ୍ୟତମ ସଦସ୍ୟ ରହିବେ ।
• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଭାବରେ ଯେଉଁମାନେ ନିଯୁକ୍ତ ହେବେ, ସେମାନଙ୍କର ବିଧ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟା, ସମାଜସେବା, ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ, ଗଣମାଧ୍ୟମ, ସାମ୍ବାଦିକତା ବା ପ୍ରଶାସନ ଓ ଶାସନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗଭୀର ଜ୍ଞାନ ଥୁବା ସହିତ ସେମାନେ ସାଧାରଣ ଜୀବନରେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ସେମାନେ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ସଭ୍ୟ ବା କୌଣସି ରାଜ୍ୟ ବା କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ବିଧାନସଭା ବା ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଭ୍ୟ ହୋଇନଥ‌ିବେ । ସେମାନେ କୌଣସି ଲାଭଜନକ ପଦ ଧାରଣ କରିନଥୁବେ କିମ୍ବା କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନଥ‌ିବେ ।
• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଦିଲ୍ଲୀରେ ରହିବ ।

(ଗ) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନରଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ସୂଚନା ଆଇନ ଅନୁସାରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ତଦନ୍ତ କରିବା କେନ୍ଦ୍ର ସୂଚନା କମିଶନ ବା ରାଜ୍ୟ
• ଯଦି ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ପଦବୀ ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବାରୁ ନାଗରିକଙ୍କ ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ପାରୁନାହିଁ;
  (ଖ) ଆବେଦନକାରୀଙ୍କ ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ମନାକଲେ;
  (ଗ) ସୂଚନା ପାଇବାକୁ ଦରଖାସ୍ତ ଦେଇ ଯଦି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ଯରେ ଲୋକ ସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ସୂଚନା ଦେଇପାରିଲେ ନାହିଁ; ଭାବନ୍ତି;
  (ଙ)ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ଭୁଲ୍ ବା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ବିଭ୍ରାନ୍ତିକର ବା ମିଥ୍ୟା ତଥ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଯଦି ଦରଖାସ୍ତକାରୀ ଭାବନ୍ତି । ତଥ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଯଦି
• ଯଦି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନ ବା ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନ ଇଚ୍ଛା କଲେ ଓ ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ଯଥାଯଥ କାରଣ ରହିଛି ବୋଲି ବିଚାର କଲେ, ତେବେ ନିର୍ଭୁଲ୍ ତଥ୍ୟ ଜାଣିବାଲାଗି ଏହାର ବିଧବଦ୍ଧ ତଦନ୍ତ ଆରମ୍ଭ କରିପାରିବେ ।
• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନ ବା ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନ କୌଣସି ଦରଖାସ୍ତ ଉପରେ ତଦନ୍ତ କଲାବେଳେ କମିଶନଙ୍କର ଏକ ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ବା ସିଭିଲ୍ କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ରହିବ ଓ କମିଶନ –
  (କ) ସମନ ଜାରି କରି ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଶପଥ ପୂର୍ବକ ଲିଷ୍କୃତ ବା ମୌଖ୍କ ସାକ୍ଷ୍ୟ ଦେବାପାଇଁ ହାଜର
  (ଗ) ସତ୍ୟପାଠ ବା ଆଫିଡ଼େଭିଦ୍ଵାରା ସାକ୍ଷ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବେ;
  (ଘ) ସାକ୍ଷୀ କିମ୍ବା ଦସ୍ତାବିଜ୍ ବା ଦଲିଲ୍‌ର ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ସମନ ଜାରି କରିପାରିବେ;
  (ଙ) ଯେକୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟ ବା କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ବା ଦପ୍ତରରୁ ସରକାରୀ ରେକର୍ଡ଼ପତ୍ର ମଗାଇ ପାରିବେ ବା ତାହାର ନକଲମାନ ବରାଦ କରିପାରିବେ ।
• ସଂସଦ ବା ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳଦ୍ଵାରା କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରୀ ରେକର୍ଡ଼ ଯାଞ୍ଚ ନ କରିବାପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥାଏ । ମାତ୍ର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ସୂଚନା ଆଇନ ବଳରେ ସେସବୁ ରେକର୍ଡପତ୍ର ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ମଗାଯାଇ ପାରିବ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

(କ) ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିବା ଶାସ୍ତିବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ବଳରେ ସୂଚନା କମିଶନ ଯେତେବେଳେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ଲୋକ ସୂଚନା ଅଧିକାରୀ

• ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ବଳରେ ସୂଚନା କମିଶନ ଯେତେବେଳେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ଲୋକ ସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଛନ୍ତି କିମ୍ବା ସୂଚନା ଦେବାକୁ ମନା କରିଛନ୍ତି ବା ଦେଇଥ‌ିବା ସୂଚନା ଅସତ୍ୟ, ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ, ଭ୍ରମାତ୍ମକ କିମ୍ବା ମଗାଯାଇଥିବା ରେକର୍ଡକୁ ନଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି, ଧାର୍ଯ୍ୟ ଦିନ ପରେ  ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ତେବେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଶାସ୍ତିବିଧାନ କରିବେ ।
• ପାଇଁ ପ୍ରତି ଦିନକୁ ୨୫୦ଟଙ୍କା ହିସାବରେ ସର୍ବାଧ୍ଵକ ୨୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୋରିମାନା ବା ଶାସ୍ତିବିଧାନ ହୋଇପାରିବ ।

(ଖ) ସୂଚନା କିପରି ମିଳିପାରିବ, ସେହି ପ୍ରଣାଳୀ ସୂଚିତ କର ।
Answer:

• ଦେଶର ଯେକୌଣସି ନାଗରିକ ଯେ କୌଣସି ଘଟଣା, ନିଷ୍ପଭି ବା ଯୋଜନାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ପାଇବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫର୍ମରେ ଦରଖାସ୍ତ କରିପାରିବେ ଓ ତାହାକୁ ସହକାରୀ ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟମାନେ ୧୦ଟଙ୍କା ଲେଖାଏଁ ଫିସ୍ ନଗଦ ଅର୍ଥ କିମ୍ବା ଟ୍ରେଜେରି ଚାଲାଣ ଜରିଆରେ ଦେବେ । ଏହି ଦରଖାସ୍ତକୁ ଡାକ ଯୋଗେ ବା ଇ-ମେଲ୍ ଜରିଆରେ ପଠାଯାଇପାରିବ ।
• ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ଦେବାର ୩୦ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ମିଳିପାରିବ ।

(ଗ) କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆବେଦନକାରୀ ମାଗିଥ୍ୟା ତଥ୍ୟର ସୂଚନା ତାଙ୍କୁ ମିଳିବ ନାହିଁ, ତାହା ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଦେଶର ସାର୍ବଭୌମ, ସଂହତି, ଅଖଣ୍ଡତା, ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତି ଆଞ୍ଚ ଆସୁଥୁବା ଭଳି ସୂଚନା; ସାମରିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ସମ୍ପର୍କିତ ସୂଚନା; ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ବା ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ସ୍ବାଧ୍ୟାକାର ଭଙ୍ଗ କଲା ଭଳି ସୂଚନା; ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ବା ସଚିବ ସ୍ତରୀୟ ବୈଠକର ଆଲୋଚନା ଓ ଯେଉଁ ସୂଚନା ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବାରଣ କରିଥାଆନ୍ତି ବା ଯାହାକୁ ଘୋଷଣା କଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତି ଅବମାନନା ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ, ସେପରି କୌଣସି ସୂଚନା ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ମିଳିପାରିବ ନାହିଁ ।

(ଗ) କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆବେଦନକାରୀ ମାଗିଥ୍ୟା ତଥ୍ୟର ସୂଚନା ତାଙ୍କୁ ମିଳିବ ନାହିଁ, ତାହା ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଦେଶର ସାର୍ବଭୌମ, ସଂହତି, ଅଖଣ୍ଡତା, ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତି ଆଞ୍ଚ ଆସୁଥୁବା ଭଳି ସୂଚନା; ସାମରିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ସମ୍ପର୍କିତ ସୂଚନା; ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ବା ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ସ୍ବାଧ୍ୟାକାର ଭଙ୍ଗ କଲା ଭଳି ସୂଚନା; ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ବା ସଚିବ ସ୍ତରୀୟ ବୈଠକର ଆଲୋଚନା ଓ ଯେଉଁ ସୂଚନା ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବାରଣ କରିଥାଆନ୍ତି ବା ଯାହାକୁ ଘୋଷଣା କଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତି ଅବମାନନା ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ, ସେପରି କୌଣସି ସୂଚନା ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ମିଳିପାରିବ ନାହିଁ ।

(ଘ) ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରି ତାଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରଥମେ ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବେ । ତାଙ୍କ ଅଫିସ୍‌ରେ ତଥ୍ୟ ନଥିଲେ, ପାଞ୍ଚଦିନ ମଧ୍ଯରେ ଦରଖାସ୍ତଟିକୁ ତଥ୍ୟ ମିଳୁଥିବା ଅଫିସ୍‌ର ଗ୍ରହଣ କରିବେ ।
• ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ଦରଖାସ୍ତ ପାଇବାର ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ଦେବେ । ଜୀବନ ବା ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ବିପଦ ଥ‌ିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇ ଦିନ ବା ୪୮ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ଦେବେ । ଆବେଦନକାରୀ ଚାହିଁବା ଅନୁସାରେ ସୂଚନାଟିକୁ ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କ ପାଖକୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ବା ରେଜିଷ୍ଟର୍ଡ ଡାକ ବା ସ୍ପିଡ୍‌ପୋଷ୍ଟଦ୍ଵାରା ପଠାଇବେ ।

(ଙ) ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନ କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:

• ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ଏକ କମିଟିର ସୁପାରିସ କ୍ରମେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ବାରା ରାଜ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୁକ୍ତ ବା କମିଶନର ଓ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଦଶଜଣ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୁକ୍ତ ବା କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତ ହେବେ । ଏହି ପଦବୀରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହେବାପାଇଁ ବିଧ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟା, ସମାଜସେବା, ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ, ସାମ୍ବାଦିକତା, ପ୍ରଶାସନ ଓ ଶାସନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗଭୀର ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ଥ‌ିବା ଦରକାର ।
• ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପଦବୀରେ ନିଯୁକ୍ତ ହେବେ ସେମାନେ ସଂସଦର ସଭ୍ୟ କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟ ବା କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ବିଧାନସଭା ବା ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଭ୍ୟ ହୋଇନଥ୍, କୌଣସି ବ୍ୟବସାୟ କରୁନଥ୍ ବା କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ନଥ‌ିବେ ।

(ଚ) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଓ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଅବସର ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୟସସୀମା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଓ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୫ ବର୍ଷ ।
• ସେମାନେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା ଦିନଠାରୁ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବା ସେମାନଙ୍କୁ ପଞ୍ଚଷଠି ବର୍ଷ ବୟସ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେହି ପଦରେ ରହିବେ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) କେତେ ବର୍ଷ ପୂର୍ବର ଘଟଣା ହୋଇଥିଲେ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ?
Answer:
୨୦ବର୍ଷ ପୂର୍ବର ଘଟଣା ହୋଇଥିଲେ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

(ଖ) କେତେଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Answer:
ଦରଖାସ୍ତ ପାଇବାର ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ହେବ; କିନ୍ତୁ ଜୀବନ ବା ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରତି ବିପଦ ଥ‌ିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଦିନ ମଧ୍ଯରେ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

(ଗ) କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୪୮ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Answer:
ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କ ଜୀବନ ବା ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ବିପଦ ଥ‌ିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ୪୮ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

(ଘ) ଆବେଦନକାରୀ କେତେ ଟଙ୍କା ଫିସ୍ ଦାଖଲ କରିବେ ଓ କେଉଁ ବର୍ଗର ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କୁ ଫିସ୍ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ଆବେଦନକାରୀ ୧୦ ଟଙ୍କା ଫିସ୍ ଦାଖଲ କରିବେ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ (ବି. ପି. ଏଲ୍)ଥବା ବର୍ଗର ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କୁ ଫିସ୍ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ।

(ଘ) ଆବେଦନକାରୀ କେତେ ଟଙ୍କା ଫିସ୍ ଦାଖଲ କରିବେ ଓ କେଉଁ ବର୍ଗର ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କୁ ଫିସ୍ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ଆବେଦନକାରୀ ୧୦ ଟଙ୍କା ଫିସ୍ ଦାଖଲ କରିବେ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ (ବି. ପି. ଏଲ୍)ଥ‌ିବା ବର୍ଗର ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କୁ ଫିସ୍ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ।

(ଙ) ପ୍ରତି କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ କେଉଁ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ନିକଟରେ ସୂଚନା ପାଇବାପାଇଁ ଦରଖାସ୍ତ ଦାଖଲ କରାଯିବ ?
Answer:
ପ୍ରତି କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ସହକାରୀ ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ (ଏ.ପି.ଆଇ.ଓ.) ବା ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ (ପି. ଆଇ. ଓ)ଙ୍କ ନିକଟରେ ସୂଚନା ପାଇବାପାଇଁ ଦରଖାସ୍ତ ଦାଖଲ କରାଯିବ ।

(ଚ) ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ କେଉଁଦିନ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ?
Answer:
ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ୨୦୦୫ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସ ୧୯ ତାରିଖ ଦିନ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ।

(ଛ) କେତେ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ ଦାୟର କରାଯିବ ଓ କେତେ ଟଙ୍କାର କୋର୍ଟ ଫି ଷ୍ଟାମ୍ପ ଲଗାଇ ଦରଖାସ୍ତ କରାଯିବ ?
Answer:
ଦରଖାସ୍ତକାରୀ ମାଗିଥିବା ସୂଚନା ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ନ ପାଇଲେ ସେ ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ ଦାୟର କରିପାରିବେ ଏବଂ ଏଥ‌ିପାଇଁ ବି. ପି. ଏଲ୍. ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ଦରଖାସ୍ତକାରୀମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟମାନେ ୨୦ ଟଙ୍କାର କୋର୍ଟ ଫି ଷ୍ଟାମ୍ପ ଲଗାଇ ଦରଖାସ୍ତ କରିବେ ।

(ଜ) କେତେ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ ଅଧିକାରୀ ତାଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଜଣାଇବେ ?
Answer:
ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ ଅଧିକାରୀ ତାଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତି ୩୦ଦିନ ବା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ କାରଣ ଦର୍ଶାଇ ସର୍ବମୋଟ ୪୫ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଜଣାଇବେ ।

(ଝ) କେତେ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ନିକଟରେ ଦ୍ଵିତୀୟବାର ଅପିଲ୍ କରିହେବ ଓ ସେଥ୍ପାଇଁ କେତେ ଟଙ୍କାର କୋର୍ଟ ଫି ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Answer:
ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ନିଷ୍ପଭି ତାରିଖଠାରୁ ୯୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ନିକଟରେ ଦ୍ଵିତୀୟବାର ଅପିଲ୍ କରିହେବ ଓ ଏଥପାଇଁ ଦରଖାସ୍ତରେ ୨୫ଟଙ୍କାର କୋର୍ଟ ଫି ଲଗାଇବାକୁ ହେବ; କିନ୍ତୁ ବି. ପି. ଏଲ୍. ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ କୌଣସି ଅର୍ଥ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ।

(ଞ) ଭାରତରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ କେଉଁଦିନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ?
Answer:
ଭାରତରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ୨୦୦୫ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୨ ତାରିଖରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ।

(ଟ) ଭାରତରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଦେଶର ଅନ୍ୟ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ଏ ସମ୍ପର୍କିତ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ତାମିଲନାଡୁ, ଗୋଆ, ରାଜସ୍ଥାନ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଆସାମ ପ୍ରଭୃତି ରାଜ୍ୟରେ ଏ ସମ୍ପର୍କିତ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ।

(୦) ସୂଚନା କମିଶନ ସର୍ବାଧ‌ିକ କେତେ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୋରିମାନା ବା ଶାସ୍ତିବିଧାନ କରିପାରିବେ ?
Answer:
ସୂଚନା କମିଶନ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୨୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା (ପଚିଶ ହଜାର ଟଙ୍କା) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୋରିମାନା ବା ଶାସ୍ତିବିଧାନ କରିପାରିବେ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Invitation to English 2 Solutions Non-Detailed Chapter 2 After Twenty Years Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class English Solutions Non-Detailed Chapter 2 After Twenty Years

CHSE Odisha Class 11 English After Twenty Years Text Book Questions and Answers

Unit – I

Gist:
One day, in a locality of New York a smart policeman was on the route doing patrol duty. The time was only 10 o’ clock at night. People in the streets had gone home early because of a drizzle and chilly weather. The majority of the houses in the locality were business places that were also closed early. The entire place was dark but a few lights were coming from a cigar store, an all-night hotel and one or two tailoring shops completing the day’s work. The policeman with his stalwart figure and smart movements was inspecting the closed doors as he went in the street.

Every now and then he was casting his watchful eyes here and there and was searching a man seriously. His boss had said him in the morning while giving the description of the man wanted : “Pale face, square jaws, deep and dark eyes and a little white scar near the right eyebrow.” He was ashamed that the name of the notorious criminal who Was printing counterfeit notes was not known to the Police Department. The criminal had fled away from Chicago and was moving in New York. The policeman had much confidence on himself and he felt pride of being a dutiful officer for the last eighteen years.

He had a feeling of luck with him as a debt. He had kept the reconstructed photograph of the criminal and a five-dollar note in his pocket which he looked at under a lamp-post. The policeman was in the habit of talking to himself when nobody was nearby. He suddenly looked at his watch and it was a quarter past ten. There was another thing in his mind. He hurried up to finish his duty. After a minute he saw a man standing near the doorway of a hardware store. He walked speedily to the man. He could not see the face of the man clearly as it was dark.

He was just going to address the man but suddenly changed his mind and waited the man to begin. The man, on the other hand, who thought to be looked suspicious in the eyes of the police started talking from his side. He said to the policeman that he was waiting for a friend with whom an appointment was made twenty years ago. Though it appears a little funny, he said to the policeman, it was the truth. About twenty years ago there was a restaurant where this store stands. Its name was ‘Brady’s Restaurant’. The policeman agreed to this and said it was changed into a store only in five years ago. The policeman had a chance to see the face of the man when he struck a match and lit a cigar.

ସାରାଂଶ :
ନିଉୟର୍କ ସହରର ଏକ ଗଳିରେ ସବୁଦିନ ଭଳି ଦିନେ ଜଣେ ପୋଲିସ୍ ପହରା ଦେଉଥିଲେ । ସମୟ ରାତ୍ରି ୧୦ଟା ହୋଇଥାଏ । ଲୋକମାନେ ସେଦିନ ଝିପିଝିପି ବର୍ଷା ଓ ଥଣ୍ଡା ଫେରି ଯାଇଥିଲେ । ପାଗ ଯୋଗୁଁ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ବେଳାବେଳି ଗୃହକୁ ଦୋକାନ ଗୃହଗୁଡ଼ିକ ବନ୍ଦ ଥିଲା । ସ୍ଥାନଟି ପ୍ରାୟ ସେହ ଗଳିରେ ସେଦିନ ରାସ୍ତାକୁ ଲାଗିଥିବା ଅନ୍ଧକାରମୟ ଦିଶୁଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ସିଗାରେଟ୍ ଷ୍ଟୋର, ଅହୋରାତ୍ର ଖୋଲାଥିବା ଏକ ହୋଟେଲ ଏବଂ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ଦରଜି ଦୋକାନରୁ ଆଲୋକ ଆସୁଥୁଲୀ । ପୋଲିସ୍ ବାବୁଜଣକ ତାଙ୍କ ବଳିଷ୍ଠ ଚେହେରା ଓ କ୍ଷିପ୍ର ଗତି ବଳରେ ସେହି ଗଳିର ବନ୍ଦ ଦ୍ଵାରଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରୁଥିଲେ ।

ବହୁ ସମୟରେ ସେ ତାଙ୍କର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଏଠି ସେଠି ନିକ୍ଷେପ କରୁଥିଲେ । ସେ ଜଣେ ଲୋକକୁ ଜରୁରୀ ଭାବରେ ଖୋଜୁଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଉଚ୍ଚପଦସ୍ଥ ଅଫିସର ଆଜି ସକାଳେ ସେହି ଲୋକର ବର୍ଣ୍ଣନାରେ କହିଥିଲେ ‘ଲୋକଟିର ଶେତା ମୁଖମଣ୍ଡଳ, ବର୍ଗାକାର ମାଢ଼ି, ଗଭୀର ଓ କଳା ଆଖ୍ ଏବଂ ଡାହାଣ ଆସ୍ପତା ପାଖରେ ଏକ ଛୋଟ ଧଳା ଦାଗ ।’’ ଲୋକଟି ଜଣେ ବଡ଼ଧରଣର ଅପରାଧୀ ଥିଲା ଏବଂ ସେ ଚିକାଗୋରେ ଜାଲନୋଟ୍ ଛାପୁଥୁଲା । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କୁ ଲଜ୍ଜା ଲାଗୁଥିଲା କାରଣ ପୋଲିସ୍ ବିଭାଗକୁ ଏଭଳି ଏକ ଅପରାଧୀର ନାମ ଜଣା ନ ଥିଲା । ଏହି ଅପରାଧୀ ଜଣକ ଚିକାଗୋରୁ ଆସି ନିଉୟର୍କରେ ଥବର ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ବାବୁଜଣଙ୍କର ନିଜ ଉପରେ ବହୁତ ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା ଏବଂ ସେ ଅଠର ବର୍ଷ ହେଲା ଜଣେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟନିଷ୍ଠ ଅଫିସରଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସିଥ‌ିବାରୁ ବହତୁ ଗର୍ବିତ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ଭାଗ୍ୟ ଏକ ଋଣ ଆକାରରେ ଅଛି ବୋଲି ସେ ଅନୁଭବ କରୁଥିଲେ ।

ସେ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଏକ ପାଞ୍ଚ ଡଲାର ନୋଟ୍ ଏବଂ ସେ ଅପରାଧୀର ଅଙ୍କା ଫଟୋ ରଖୁଥିଲେ ଏବଂ ସମୟ ସମୟରେ ତାକୁ ଦେଖୁଥିଲେ । ପୋଲିସ୍ ବାବୁଜଣକ କେହି ନ ଥିଲାବେଳେ ନିଜ ସହିତ କଥା ହେଉଥିଲେ । ହଠାତ୍‌ ହାତଘଣ୍ଟା ଉପରେ ନଜର ହେଉଥିଲେ । ହଠାତ୍ ହାତଘଣ୍ଟା ଉପରେ ନଜର ଗୋଟିଏ କଥା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ମନରେ ଥିଲା । ସେ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ ତତ୍ପର ହୋଇଉଠିଲେ । କିଛି ସମୟ ପରେ ସେ ଦେଖ‌ିଲେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି hardware ପୋଲିସ୍ ବାବୁଜଣକ କେହି ନ ଥିଲାବେଳେ ନିଜ ସହିତ କଥା ପକାଇ ଦେଖିଲେ ସମୟ ଦଶଟା ବାଜି ୧୫ ମିନିଟ୍ ହେଲାଣି । ଅନ୍ୟ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ ତତ୍ପର ହୋଇଉଠିଲେ ।

କିଛି ସମୟ ପରେ ସେ ଦେଖ‌ିଲେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି hardware ଦୋକାନ ଆଗରେ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଶୀଘ୍ର ଗଲେ, କିନ୍ତୁ ଅନ୍ଧାର ହେତୁ ସେ ତାଙ୍କ ମୁହଁ ଦେଖିପାରୁ ନ ଥିଲେ । ସେ ଲୋକଜଣକୁ କିଛି କହିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମନ ବଦଳାଇ ରହିଗଲେ । ଲୋକଜଣକ ନିଜକୁ ପୋଲିସ୍ ସନ୍ଦେହରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ନିଜଆଡ଼ୁ କଥା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ସେ ପୋଲିସ୍‌ବାବୁଙ୍କୁ କହିଲେ ସେ ଏଠି ଜଣେ ସାଙ୍ଗକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ଯାହା ସହିତ ଆଜି ଦିନରେ ଭେଟ ହେବାପାଇଁ ୨୦ ବର୍ଷ ତଳେ ସେମାନେ କଥା ହୋଇଥିଲେ । କଥାଟା ବଡ଼ ମଜାଳିଆ ହେଲେ ବି ସତ୍ୟ ଥିଲା । ୨୦ ବର୍ଷ ତଳେ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଏକ ଭୋଜନାଳୟ ଥିଲା ଯାହାର ନାମ ଥିଲା Brady’s Restaurant । ପୋଲିସ୍ ବାବୁଜଣକ ତାଙ୍କ କଥାରେ ସମ୍ମତ ହେଲେ ଓ କହିଲେ ଏହି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ତଳେ ଏହାକୁ ଏକ ଷ୍ଟୋରରେ ପରିଣତ କରାଯାଇଛି । ଲୋକଟି ଠିକ୍ ଏହି ସମୟରେ ଦିଆସିଲି କାଠି ମାରି ସିଗାରେଟ୍ ଲଗାଇବାବେଳେ ପୋଲିସ୍ ଜଣଙ୍କ ତାଙ୍କ ମୁହଁ ସାମାନ୍ୟ ଦେଖୁ ପାରିଥିଲେ ।

Glossary:
wit (n): the ability to say or write things that are both clever and amusing She is a women of wit and intelligence.
wordplay: use of words (ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର) He makes better wordplay in his writings.
characterization: characters in a book or play seem real (ଖେଳ ବାସ୍ତବ ମନେହୁଏ). The success of the play depends much on its characterization.
surprise: unexpected event or happenings, a feeling of astonishment (ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ) Her position in the top ten was a surprise in the last H.S.C. examination.
value: worth (ମୂଲ୍ୟ) We should better understand the value of life.
relationship: relation among people, friendship (ଲୋକମାନେ, ବନ୍ଧୁତା) He should regard our relationship.
triumph: victory, win (ଜିତନ୍ତୁ) Indians are happy with our World-Cup triumph.
on the beat: on the route doing patrol duty (ପାଟ୍ରୋଲିଂ କରୁଥିବା ମାର୍ଗରେ | କର୍ତ୍ତବ୍ୟ)
quiet road: road free from noise (ଶବ୍ଦରୁ ମୁକ୍ତ ରାସ୍ତା) He was walking freely on a quiet road.
habitual: doing something continuously (କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ କିଛି କରିବା)
spectators: unlookers, viewers (ଦର୍ଶକ) Spectators sit in the gallery to watch the match.
kept early hours : went back home early in the night (ଶୀଘ୍ର ଘରକୁ ଫେରିଗଲେ ରାତିରେ)
chilly winds: too cold winds (ଅତ୍ୟଧିକ ଥଣ୍ଡା ପବନ) We could not go out because of chilly winds blowing outside.
drizzle: dribble, raining lightly (ହାଲୁକା ବର୍ଷା) There was a drizzle in the morning.
depeopled: emptied of people (ଲୋକମାନେ) The streets of the city were depeopled by the evening as curfew was declared.
examining : inspecting, searching, checking (ଯାଞ୍ଚ, ଖୋଜିବା, ଯାଞ୍ଚ କରୁଛି )
playful : full of fun (ମଜା ରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ) His activities were mostly playful.
movements: moving (ଗତିଶୀଳ) We cannot feel the movements of earth.
small stick : (here) lathi (ଏଠାରେ) ଲାଥୀThe policeman always moves with a small stick or lathi.
stalwart: sturdy, well-built (ବଳିଷ୍ଠ, ସୁଗଠିତ) He is a man of stalwart figure.
guardian of the law: protector of law (ଆଇନର ରକ୍ଷକ) The policeman is a guardian of the law.
tailoring shop : dressmaker’s shop (ଡ୍ରେସମେକରଙ୍କ ଦୋକାନ)
watchful eyes: vigilant eyes (ସଜାଗ ଆଖି) Nobody can escape from his watchful eye.
pale face : whitish face (ଧଳା ଚେହେରା)
square jaws : jaws having equal sides (ସମାନ ପାର୍ଶ୍ୱ ଥିବା ଜହ୍ନଗୁଡିକ)
white scar: a white mark left on the skin (ଧଳା ଦାଗ)
ashamed: felt shame (ଲଜ୍ଜା ଅନୁଭବ କଲା) He is ashamed of his bad manner.
notorious: famous for bad quality (କୁଖ୍ୟାତ) Terrorists are notorious criminals.
counterfeit: illegal (ନକଲି)
serious affair: grave matter (ଗୁରୁତର ବିଷୟ) Terrorism is a serious affair of our country.
lamp-post: a post giving light (ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଏକ ପୋଷ୍ଟ) He was standing under a lamp-post and waiting for a friend.
five-dollar note : ପାଞ୍ଚ ଡଲାରର ନୋଟ୍
reconstructed photograph: picture of a person drawn by experts basing on the reports about his or her face (ଚିତ୍ରିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଚିତ୍ର | ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଦ୍ ରା)The reconstructed photograph of the leader of the terrorist was broadcasted in T.V
described: saw (from a distance) ଦେଖ (ଦୂରରୁ)
suspicious: doubtful (ସନ୍ଦେହଜନକ) Police can detain suspicious people for investivation.

Think it out:

Question 1.
How does the writer describe the atmosphere of the story?
Answer:
The story begins with a policeman doing the patroling duty in a street of New York. The time was 10 o’ clock at night. The strict was almost calm and quiet and people had gone home in the early hours of the evening because of bad weather. The business houses were mostly closed and darkness has covered the major part of the street. It was all due to chilly winds and light raining. Few lights were coming from a cigar store, an whole-night hotel and one or two tailoring shops completing the day’s work. The area coming under the lamp-posts were little lighted. Thus, the atmosphere was somewhat unsuitable and unfavourable.

Question 2.
How did the policeman perform his duties?
Answer:
The polieman was on the route doing patrol duty. He was moving smartly. His smartness was real and not for the show. It was night and most of the business houses in the street were closed early due to bad weather. There was darkness everywhere except light coming from few shops and lamp-posts. In spite of this, the policeman was inspecting every closed doors. He was holding a lathi and making some funny movements. The policeman, with his well-built figure and smart movements was proving himself as the guardian of law. He was very watchful and cast his eyes on the entire peaceful road. He was seriously searching a notorious criminal from Chicago. This duty was assigned to him by his boss and he was very confident as a dutiful officer for the last eighteen years to do the job perfectly.

Question 3.
What picture of the wanted criminal do you get from the text?
Answer:
The picture of the wanted criminal given to the polcieman in the morning of the said day was as follows. The criminal had a pale face, square jaws, deep and dark eyes, and a little white scar near the right eyebrow. The criminal’s name was not known and he was involved in a serious affair of printing counterfeit notes. The criminal was from Chicago. The policeman had a five dollar note and a reconstructed photograph of the criminal in his pocket.

Question 4.
How did the stranger try to interact with the policeman?
Answer:
The stranger, who was standing in front of a darkened hardware store, saw a policeman coming towards him. He thought that the policeman would suspect him as he did not know his story. So when the policeman walked upto him, he said to him that he was just waiting for a friend. It was an appointment made twenty years ago. It was a truth, though it seemed funny. To remove the doubts of the policeman, he narrated that about twenty years ago there was a restaurant where this store stands. Its name was “Brady’s Restaurant”. Then the policeman said that it was changed into a store just five years ago. In this way the stranger interacted with the policeman.

Question 5.
How did the policeman see the stranger’s face?
Answer:
The stranger standing at the doorway of the hardware store, was interacting with the policeman. As the place was dark the face of the stranger could not be seen. In the meanwhile, he wanted to smoke and thus struck a match and lit his cigar. This provided a chance to the policeman to see the face of the man.

Unit – II

Gist :
The man narrating about his friend said that he had last dined with his friend Jimmy Wells at Brady’s Restaurant twenty years ago tonight. Jimmy was his best friend and the finest man in the world. He said that they were bom and brought up in New York just like two brothers. When they left each other he was eighteen and Jimmy was twenty. He went to Chicago in the West to make my fortune. But Jimmy, as liked to stay at home, was unwilling to go the West with him. For Jimmy New York was the best place to live in on the earth.

Accordingly they took our last parting dinner at Brady’s Restaurant that night and agreed that they would meet here again exactly twenty years from that date and time in spite of their distant living or whatever conditions of life of theirs. They also felt that in twenty years each of them have made his career and met the destiny of life. The policeman listening to it said that it was very interesting. He asked the man about their contacts between this long gap. The man said that they were in touch for a year or two. But after that they lost contact of each other and remained busy in their own affairs. The man said that though Chicago was his headquarter, he kept on moving here and there.

That time he had come to meet his friend after a long interval and he had deep faith to meet his friend there. He said that his friend was very sincere and true to his words. He would never forget it. His coming to that place from a distance of thousand miles would be fruitful if he could meet his old friend there. His friend would come difinitely. Saying so, he looked at his diamond watch and it was ten twenty-five. He remembered the time that was exactly half past ten when they parted here at the restaumt door. Then the policeman wanted to know whether he had earned lots of money in the West.

He admitted of his good earnings and expressed his hope that his friend Jimmy also had earned the half of his income. He said that his friend, though a nice man, was very slow in his earnings. But he had to compete with the most cunning people of the world to earn his dollars. A man in the New York becomes very ordinary but the West makes a man to face much competition. The policeman while leaving asked the man whether he would wait his friend or not, if he would not come at the appointed time. He said that he would give his friend half an hour to come. If he was alive on earth he would be there by that time. After that, the policeman took leave of this man by wishing ‘Good-night’.

ସାରାଂଶ :
ଲୋକଟି ତାଙ୍କ ସାଙ୍ଗ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଲେ, ସେ ଆଜକୁ କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷତଳେ ଏହି ବ୍ରାଡ଼ି ଭୋଜନାଳୟରେ ଆଜି ରାତିରେ ଶେଷଥର ପାଇଁ ମିଶି ଖାଇଥିଲେ । ଜିମି ତାଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ଉତ୍ତମ ବନ୍ଧୁ ଥିଲା ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଅତି ଭଲ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଜଣେ । ସେ କହିଲେ, ଆମେ ଦୁଇଜଣ ନିଉୟର୍କରେ ଦୁଇ ଭାଇ ଭଳି ଜନ୍ମ ହୋଇ ବଢ଼ିଥିଲୁ । ଆମେ ଯେତେବେଳେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଅଲଗା ହେଲୁ ମୋତେ ଅଠର ବର୍ଷ ଏବଂ ଜିହ୍ନିକୁ କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।

ମୁଁ ମୋର ଭବିଷ୍ୟତ ଗଢ଼ିବାକୁ ଚିକାଗୋ ଗଲି । ଜିଛି କିନ୍ତୁ ଘର ଛାଡ଼ି କୁଆଡ଼େ ଯିବ ନାହିଁ ବୋଲି କହିଲା । ନିଉୟର୍କ ତା’ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଠାରୁ ଭଲ ସ୍ଥାନ ଥିଲା । ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ଆମେ ଶେଷଥର ପାଇଁ ବ୍ରାଡ଼ି ଭୋଜନାଳୟରେ ରାତ୍ରିଭୋଜନ ଖାଇଲୁ ଏବଂ ରାଜି ହେଲୁ ଆଜକୁ ୨୦ ବର୍ଷ ପରେ ଏହି ଦିନ ଏହି ତାରିଖ ଏହି ସମୟ ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଆମେ ଯେକୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଥିଲେ ବି ଆସି ଭେଟ ହେବା । ସେଦିନ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଅଲଗା ହେଲାବେଳକୁ ସମୟ ଥିଲା ରାତ୍ର ୧୦ ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍ ।

ଆମେ ମଧ୍ୟ ଭାବିଲୁ ୨୦ ବର୍ଷ ପରେ ଆମେ ନିଜର ଭବିଷ୍ୟତ ଗଢ଼ି ସାରି । ଲୋକଟିର କଥାକୁ ପୋଲିସ୍ ବାବୁଜଣକ ଶୁଣୁଥିଲେ ଏବଂ କହିଲେ ଏହା ତ ବଡ଼ କୌତୁହଳପ୍ରଦ କଥା ! ସେ ପଚାରିଲେ, ଆଚ୍ଛା ଏହି କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆପଣଙ୍କ ଭିତରେ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନ ଥିଲା କି ? ଲୋକଜଣକ କହିଲେ, ହଁ ଥିଲା, ତାହା କେବଳ ପ୍ରଥମ ବର୍ଷେ କିମ୍ବା ୨ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏବଂ ପରେ ପରେ ଆମେ ନିଜ ନିଜ କାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିଗଲୁ ।

ଲୋକଟି କହିଲା, ଚିକାଗୋ ମୋର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ହେଲେ ବି ମୁଁ ଚାରିଆଡ଼େ ଘୂରି ବୁଲୁଥୁଲି । ଆଜି ସେ ଆସିଛି ତା’ର ସାଙ୍ଗକୁ ଭେଟିବାପାଇଁ ସୁଦୂର ଚିକାଗୋରୁ ହଜାର ମାଇଲ ଅତିକ୍ରମ କରି ଏବଂ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ଭେଟିବ । ସେ କହିଲେ ମୋର ସାଙ୍ଗ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସତ୍ୟବାନ୍ ଏବଂ ସଚ୍ଚା ଏବଂ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ମୋତେ ଭେଟିବାକୁ ଆସିବ । ଏହା କହି ଲୋକଟି ତାଙ୍କ ହାତରେ ଥ‌ିବା ହୀରା ଘଣ୍ଟାଟିକୁ ଚାହିଁଲେ । ସେତେବେଳକୁ ୧୦ଟା ୨୫ ମିନିଟ୍ ହୋଇଥିଲା । ସେ ମନେ ପକାଇଲେ ସେ ସେଦିନ ରାତ୍ର ୧୦ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍‌ରେ ସେମାନେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇଥିଲେ । ତା’ପରେ ପୋଲିସ୍ ବାବୁଜଣଙ୍କ ଚିକାଗୋରେ ତାଙ୍କ ରୋଜଗାର ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଲେ । ସେ ସେଠାରେ ତାଙ୍କ ଭଲ ରୋଜଗାର କଥା ମାନିଲେ ଏବଂ ଆଶା କଲେ ତାଙ୍କ ସାଙ୍ଗ ମଧ୍ଯ ଅତି କମ୍‌ରେ ତାଙ୍କ ରୋଜଗାରର।

Think it out

Question 1.
What was the appointment made between two friends twenty years before?
Answer:
The two friends in the story are Bob and Jimmy Wells. Both were born and brought up in New York and bred like two brothers. When they come of age, Bob went to the West to make his fortune but Jimmy stayed in New York. On the day of parting, they had dined together in a restaurant and agreed that night that they would meet here again exactly twenty years from that date and time in spite of their distant living and conditions. This appointment was made between two friends twenty years ago.

Question 2.
What information about the friends do you gather from their conversation?
Answer:
After listening to the man about their appointment that was made twenty years ago, the policeman expressed his curiosity to know more about them. He asked the man about their correspondence, if any, during this long gap. The man said that they were in touch for a year or two but after that they lost contact of each other. It was perhaps due to increase of work and personal involvement. He said that though Chicago was his main place of living, he moved extensively in and outside of it. Then shifting his mind to his friend the man said that his friend Jimmy was always very sincere and true to his words.

He would never forget their appointment. He would meet him definitely. He had come from a distance of thousand miles to meet him and it would be worthwhile if his old friend comes back. Saying so he looked at his diamond watch and the time was ten twenty-five. He said that it was exactly half past ten when they parted there at the restaurant door twenty years ago. This Brady’s Restaurant had been changed into a hardware store. The policeman asked about his good income in the West which he admitted. He also expressed that his friend Jimmy would be earning at least half of his income.

Though a good human being, Jimmy was very slow in brain. He had to compete with the cleverest people of the world in Chicago for his livelihood. He said that life in the West was very fast and one had to struggle hard for earning and living. But in New York one became very ordinary. The policeman listened to all these and said him that his friend would be coming around. Before leaving him, he asked him whether he would wait for his friend or not. The man said that he would wait for his friend for an hour only. He would definitely come by that time. In short, two friends naturally exchanged pleasant words and talked old times without recognizing each other.

Unit – III

Introduction:
In this part of the story “After Twenty Years” the readers get surprised by coming across an unexpected situation. It gives a kind of displeasure as well as pleasure to the readers when they read about the arrest of a friend by another friend who has done it for the sake of his duty at the cost of personal relationship. Readers express sympathy on the friend who had come to meet his friend from a long distance after twenty years and got arrested by his friend. They also admire the another friend who out of his devotion to duty got his friend arrested by keeping personal relationship away from duty. Let us read the story to know the interesting happenings.

Gist:
The cold wind was blowing severely with the rain continuing all over the street. The few people who were out had hurried home. The man, who had come from thousand miles to meet an appointment at the doorway of the hardware store, was smoking and waiting his friend Jimmy Wells. About twenty minutes of his waiting a tall man wearing a long overcoat with collar turned upto his ears appeared before the man. “Is that you, Bob ? ” he asked doubtfully. “Is that you, Jimmy Wells ?” asked the man.

They shook their hands. Bob said that he was sure to find him there if he was alive. Jimmy said that they would have dined again if that old restaurant had existed. Then, he asked his friend about his days in the West. He said that the West had given him every thing. The man also enquired about Jimmy. Jimmy said that he was well and working in a departmental store as assitant manager. He was getting good salary and other benefits. Then he told Bob to go round to a place and talk about their old days. The two friends walked on the street holding arm in arm. Bob was talking of his possessions and of his important friend’s in Chicago elsewhere. The other friend wearing a overcoat was listening with deep attention.

They could not see each other’s face in the darkness. They came near a medicine store located in a lighted area. There they could see each other’s face. Bob stopped suddenly and freed his arm from his friend’s arm. He said to tha man that he was not Jimmy. Twenty years is a long time but not long enough to change a man’s sharp nose to a flat one. The tall man said that it sometimes changes a good man into a bad one. Then he arrested Bob and told that the Commissioner of Police, Chicago wanted to talk with Bob in connection with some bundles of five dollar counterfeit notes. He took Bob to the police station.

While going to the police station, the tall man handed over a letter to Bob by saying that it was from Assistant Sub-Inspector Jimmy Wells. The friend from Chicago opened the letter and it was a short note. “Bob: I was at the apointed place on time. When you struck the match to light your cigar I saw it was the face of the man wanted in Chicago. Somehow I could not do it myself, so I went around and got a plain-clothes policeman to do the job.” It was revealed from the story that though Jimmy knew his friend, the wanted criminal he made him arrested. He ignored his personal relationship when it came in the way of his duty. His devotion to duty was so much that it undermined his personal relationship. Only a few people could do it and Jimmy Wells was one of them.

ସାରାଂଶ :
ନିଉୟର୍କ ସହରର ସେହି ଗଳିରେ ସେଦିନ ଥଣ୍ଡା ବଢ଼ି ବଢ଼ି ଯାଉଥିଲା ଏବଂ ତା’ ସାଙ୍ଗକୁ ବର୍ଷା ମଧ୍ଯ । ଯେଉଁ କେତେକ ଅଳ୍ପ ଲୋକ ବାହାରେ ରହିଥିଲେ ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଘରକୁ ଶୀଘ୍ର ଫେରି ଗଲେଣି । କିନ୍ତୁ ହଜାର ମାଇଲ ଅତିକ୍ରମ କରି ସୁଦୂର ଚିକାଗୋରୁ ନିଜ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ୨୦ ବର୍ଷ ପରେ ଦେଖା କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ଲୋକଟି ସେହି hardware ଷ୍ଟୋର ଆଗରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥିଲା । ସେ ସିଗାରେଟ୍ ଟାଣୁଥିଲେ ଏବଂ ସାଙ୍ଗ ଜିୱି ୱେଲସ୍ ଆସିବା ବାଟକୁ ଅନାଇ ବସିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା କରିବାର ପ୍ରାୟ ୨୦ ମିନିଟ୍ ପରେ ଜଣେ ଡେଙ୍ଗା ଲୋକ ସାଧା ପୋଷାକରେ ଏକ ଲମ୍ବାକୋର୍ଟ ପିନ୍ଧି ତାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ପହଞ୍ଚିଲେ।

‘ତୁମେ ବବ୍ କି ?”’ ସେ ସହେନ୍ଦରେ ପଚାରିଲେ । ‘ତୁମେ କ’ଣ ଜିହ୍ନି ୱେଲସ୍ ?”’ ଲୋକଟି ପଚାରିଲା । ପରିଚୟ ମିଳିଥିବାରୁ ସେମାନେ ହାତ ମିଳାଇଲେ । ବବ୍ କହିଲେ, ‘ମୁଁ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ଥୁଲି, ତୁମେ ଯଦି ବଞ୍ଚାଅ ଆସିବ ।’’ ଜିହ୍ନି କହିଲେ, ‘ଆଜି ଯଦି ସେ ପୁରୁଣା ଭୋଜନାଳୟଟି ଥାଆନ୍ତା ଆମେ ପୁଣିଥରେ ସେଠି ଭୋଜନ କରିଥା’ନ୍ତେ । ଆଚ୍ଛା ହେଉ, ତୁମେ ପଶ୍ଚିମରେ କେମିତି ଅଛ କୁହ।’’ ଉତ୍ତରରେ ବବ୍ କହିଲେ, ‘ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳ ମତେ ସବୁକିଛି ଦେଇଛି । ତୁମେ ନିଉୟର୍କରେ କେମିତି ଅଛ ?’’ ସେ କହିଲେ ‘ମୁଁ ଭଲରେ ଅଛି ଏବଂ ଏକ ଡିପାର୍ଟମେଣ୍ଟାଲ ଷ୍ଟୋରରେ ଉପମ୍ୟାନେଜର ଭାବରେ କାମ କରୁଛି । ମୁଁ ଭଲ ଦରମା ସହ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ମଧ୍ଯ ପାଉଛି ।’’ ତା’ପରେ ସେ କହିଲେ ‘ବବ୍, ଆସ ଆଗକୁ ଟିକେ ବୁଲିଯିବା ଏବଂ ଆମର ସେହି ପୁରୁଣା ଦିନଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ କଥା ହେବା ।’’ ଦୁଇ ଜଣଯାକ ସାଙ୍ଗ ହାତ ଧରାଧରି ହୋଇ ଗଳି ରାସ୍ତାରେ ଆଗେଇ ଚାଲିଲେ ।

ବବ୍ ଚିକାଗୋରେ ଥିବା ତାଙ୍କର ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି, କୋଠାବାଡ଼ି ଏବଂ ଧନୀ ଓ ପ୍ରତିପତ୍ତିଶାଳୀ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ କହି ଚାଲିଲେ । ଅନ୍ୟ ସାଙ୍ଗଟି ସାଧା ପୋଷାକ ଉପରେ ଏକ ଓଭରକୋର୍ଟ ପିନ୍ଧି ବାଟ ଚାଲୁଥିଲାବେଳେ ତାଙ୍କ କଥା ମନଦେଇ ଶୁଣୁଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ପରସ୍ପରର ମୁହଁକୁ ଅନ୍ଧାରରେ ଦେଖ୍ ପାରୁନଥିଲେ । ସେମାନେ ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ ଆଲୋକିତ ସ୍ଥାନରେ ଥ‌ିବା ଏକ ଔଷଧ ଦୋକାନ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ସେଠାରେ ସେମାନେ ପରସ୍ପରର ମୁହଁକୁ ଦେଖିପାରିଲେ । ବବ୍ ହଠାତ୍ ରହିଗଲେ ଏବଂ ସାଙ୍ଗ ହାତରୁ ହାତ କାଢ଼ିନେଲେ ଏବଂ କହିଲେ ‘ଆପଣ ତ ଜିଛି ୱେଲସ୍ ନୁହଁନ୍ତି । କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ଏକ ଲମ୍ବା ସମୟ ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏତେ ଲମ୍ବା ନୁହେଁ ଯେ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଗୋଜିଆ ନାକକୁ ଚେପ୍‌ଟା ବବ୍ ହଠାତ୍ ରହିଗଲେ ଏବଂ ସାଙ୍ଗ ହାତରୁ ହାତ କାଢ଼ିନେଲେ ଏବଂ କହିଲେ ‘ଆପଣ ତ ଜିଛି ୱେଲସ୍ ନୁହଁନ୍ତି । କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ଏକ ଲମ୍ବା ସମୟ ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏତେ ଲମ୍ବା ନୁହେଁ ଯେ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଗୋଜିଆ ନାକକୁ ଚେପ୍‌ଟା ନାକରେ ବଦଳାଇ ଦେବ ।’’

ଡେଙ୍ଗା ଲୋକଟି କହିଲେ, ‘ଏହି ଲମ୍ବା ସମୟ ବେଳେବେଳେ ଜଣେ ଭଲ ଲୋକକୁ ଖରାପ ଲୋକ କରିଦିଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ତୁମକୁ ଆରେଷ୍ଟ କରାଗଲା। ଚିକାଗୋର ପୋଲିସ୍ କମିଶନର ତୁମ ସାଙ୍ଗରେ କଥା ହେବାପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ସେ ତୁମ ସହିତ କିଛି ଜାଲନୋଟ୍ ବିଷୟରେ କଥା ହେବେ । ତୁମେ କୌଣସି ଚାଲବାଜି ନ କରି ମୋ ସାଙ୍ଗରେ ଆସ ।’’ ପୋଲିସ୍ ଷ୍ଟେସନ୍‌କୁ ଗଲାବାଟରେ ସାଧା ପୋଷାକଧାରୀ ପୋଲିସ୍‌ ତାଙ୍କ “‘ବବ୍, ମୁଁ ଠିକ୍ ସମୟରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସ୍ଥାନରେ ଥୁଲି । ତୁମେ ଯେତେବେଳେ ସିଗାରେଟ୍ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ଦିଆସିଲି କାଠି ଲଗାଇଲ ମୁଁ ସେହି ଆଲୋକରେ ତୁମ ମୁହଁକୁ ଦେଖୁଲି ଓ ଜାଣିଲି ଏ ହେଉଛି ସେହି ମୁହଁ ଯାହାକୁ ଚିକାଗୋରେ ମୋଷ୍ଟ ୱାଣ୍ଟେଡ୍ ତାଲିକାରେ ରଖାଯାଇଛି ।ଯାହାହେଉ ମୁଁ ସେ କାମ କରିପାରିଲିନି । ତେଣୁ ମୁଁ ଚାଲିଗଲି ଏବଂ ଏକ ସାଧାପୋଷାକଧାରୀ ପୋଲିସ୍ ଜରିଆରେ ତୁମକୁ ବନ୍ଦୀ କଲି ।’’ ଏହି ଗଳ୍ପରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଛି ଯେ ଜିୱି ଏକ ପୋଲିସ୍ ଭାବରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ଯାଇ ତାଙ୍କର ଜଣେ ଅପରାଧୀ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କଲେ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଆଗରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଆସିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ପ୍ରଥମଟିକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଲେ । ଏହା କେବଳ ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଜିମି ୱେଲସ୍ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଥିଲେ ଜଣେ ।

Glossary:
unexpected: not expected An unexpected (ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ) danger puzzled him.
twist: put into confusion (ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱରେ ପକାନ୍ତୁ) He is twist and is unable to take a decision about his future.
hardware store: deals with hardware (ହାର୍ଡୱେର୍) He is a manager of a hardware store.
puffed up: feeling proud (ଗର୍ବିତ ଅନୁଭବ କରୁଛି )He was puffed up by the his success in the civil examination.
sure as fate: very certain (ବହୁତ ନିଶ୍ଚିତ) His achievement was sure as fate.
rapt: deep (ଗଭୀର) He listened to the discussion with rapt attention.

Think it out:

Question 1.
How long did the man from the West wait? What was weather then?
Answer:
The man from the West waited about twenty minutes and then a tallman in a long overcoat came from the opposite side of the street to meet him. The weather then was very bad. The wind was too cold and the rain was continuing. People who were out hurried up home.

Question 2.
How did the man from the West and the man in a long overcoat greet each other?
Answer:
When the man from the West was waiting at the doorway of the hardware store, the man in a long overcoat appeared. Looking at the man at the hardware store he doubtfully asked, “Is that you, Bob ?” “Is that you, Jimmy Wells V asked Bob. Then they could know each other and shook hands. “Bless my heart !” exclaimed the new arrival. In this way they greeted each other.

Question 3.
When did Bob realise that the tall man he had met was not Jimmy Wells?
Answer:
When Bob and the tall man reached at the medicine store walking arm in arm, they could see each other’s face in the electric lights. Bob suddenly stopped by leaving his arm. He thought that how this tall man with flat nose would be Jimmy Wells who had a sharp nose. One could be 6 to 8 inch long in twenty years time but it is not long enough to convert a sharp nose to a flat nose. Thus Bob realised that the tall man he had met was not Jimmy Wells.

Question 4.
Why did Jimmy get Bob arrested?
Answer:
Jimmy, who was a policeman, was a man of principle, honest and dutiful. Bob, on the other hand, was a professional criminal who printed counterfeit notes and earned easy money. Once upon a time in twenty years ago they were good friends. Before they got separated, they had promised to meet each other at the Brady’s Restaurant where they had taken their last dinner. But when they meet, Jimmy saw the
face of the man who was wanted in Chicago. The responsibility and devotion of his duty made him to ignore his personal relationship. Therefore he got him arrested.

Question 5.
Did Jimmy keep his appointment with Bob after twenty years? What consideration did he show for his old friend?
Answer:
Yes, Jimmy did so because he was exactly on time at the hardware store where they decided to meet after twenty years. He kept his appointment. At the same time he was assigned the duty to catch a notorious criminal from Chicago. He had the reconstructed photograph of the criminal with him which matched the face of his friend. So he did not disclose his identity. As a policeman he considered his duty more than his friendship. Thus instead of enjoying with his old friend Bob after twenty years, he made him arrested by another policeman’ who played the role of Jimmy Wells. Though he did not arrest his friend directly he did it by another policeman. This could be his only

CHSE Odisha Class 11 English After Twenty Years Important Questions and Answers

Question 1.
Read through the extract and answer the questions that follow.
Examining closed doors as he went, making various interesting and playful movements with his small stick, the officer, with his stalwart figure and smart movements made a fine picture of the guardian of the law. He could see a few lights coming from a cigar store, an all-night hotel, and one or two tailoring shops completing the day’s work. The majority of the houses were business places that had long since been closed. Now and then he would suddenly turn about, and cast his watchful eye along the peaceful road. He was thinking of what his boss had said in the morning: “Pale face, square jaws, deep and dark eyes, and a little white scar near the right eyebrow.” As a part of the police organization, he felt a little ashamed that the name of this notorious criminal was still unknown, and that he was still at large. Printing counterfeit notes was a serious affair, he knew, and the criminal must be caught. He took out his pocket-book under a lamp-post and looked at the five-dollar note and the reconstructed photograph. He became thoughtful: Chicago – a thousand miles away. What chance ?” Then he said to himself aloud, ‘Never mind, my boy, you have been a dutiful one these last eighteen years, and luck owes you a debt.’ He was in the habit of talking to himself, sometimes,- when nobody was by. And he liked to refer to himself as a boy, though he was forty. There was another thing in his mind. He looked at his watch, – a quarter past ten; fifteen minutes more. It was a long road; but there was enough time. After a minute he descried about five hundred metres ahead the outline of a man near the doorway of a darkened hardware store. He quickened his steps. The place was slightly dark, lying exactly midway between two lamp-posts. He was about to address the man, but changed his mind and allowed the man to begin. The man realised that the way he was standing there must look suspicious to one who didn’t know his story. So he said, as the policeman walked up to him: ‘It’s all right, officer; I’am just waiting for a friend. It is an appointment made twenty years ago. It sounds a little funny to you, doesn’t it? Well, I’ll explain so as to remove all suspicion from your mind: About twenty years ago there used to be a restaurant where this store stands, “Brady’s Restaurant.”

Questions :
(i) Describe the policeman’s feelings while doing patrol duty?
(ii) ‘There was another thing in his mind.’ What was that?

Answers :
(i) The policeman was assigned a duty to catch a die-hard criminal. He was in search of that notorious criminal. He was quite sure to be successful in performing his duty. He thought that he had been a sincere and dutiful policeman since last eighteen years and luck always remained with him. At the same time he felt a little ashamed that the name of such a notorious criminal was still unknown to the police department. Thus, the policeman had serious feelings while doing patrol duty.
(ii) Though police man was assigned a duty to catch a notorious criminal, still there was another thing in his mind. Perhaps he had to meet someone or to do something on a particular time. Therefore, he looked at his watch and said that there was more fifteen minutes in his hand.

Question 2.
Read through the extract and answer the questions that follow.
The two men started up the streets, arm in arm. The man from the West, somewhat puffed up by success, was talking of his possessions and of his important friends in Chicago and elsewhere. The other, covered with his overcoat, was listening with rapt attention. They had not yet taken a good look at each other’s face. They neared a medicine store lit brilliantly, with electric lights. There each of them turned simultaneously to gaze at the other’s face. The man from the West stopped suddenly and let go the other’s arm.
‘You’re not Jimmy Wells’, he faltered. ‘Twenty year is a long time, but not long enough to change a man’s sharp nose to a flat one?’
‘It sometimes changes a good man into a bad one’, said the tall man.
‘You’ve been under arrest for ten minutes, Bob, or whatever your name is. The Commissioner of police, Chicago, longs to have a chat with you in connection with some bundles of five-dollar notes, which have come his way. Come quietly, please, and no tricks. Before we gQ to the station, here’s a note I was asked to give you. It’s from Assistant Sub-Inspector Jimmy Wells.’ The man from the West unfolded the little piece of paper handed to him. His hand was steady when he began to read, but it trembled a little by the time he had finished. The note was rather short.
‘Bob: I was at the appointed place on time. When you struck the match to light your cigar I saw it was theface of the man wanted in Chicago. Somehow I couldn ’t do it myself, so I went around and got a plain-clothes policeman to do the job.’

Questions :
(i) Give a picture of Bob and Jimmy when they were in the streets?
(ii) Comment on the ending of the story.

Answers :
(i) We find the two friends, Bob and Jimmy, in the streets walking arm in arm. Bob who had now come from the West was in high spirits. Unprecedented success had made him as if he were over the moon. He kept on talking of his wealth and of his great friends in Chicago. Jimmy, covered with his overcoat, was listening with deep attention. In spite of being with each other for some time, they had not looked distinctly at each other. The inevitable happened. They gazed at each other’s face at the same time.
(ii) The two friends, Bob and Jimmy, have kept their appointment after twenty years, but there is a turning point in the end. Bob is shocked in disbelief when the man tells him that he has been under arrest. The man talking to him is asked to hand over him a note which outlines Jimmy’s arrival at the appointed place on time and recognition of his face wanted in Chicago while lighting his cigar and his inability to arrest his friend and hence through a plain-clothes policeman. This is the consideration Jimmy Wells showed for his old friend Bob. Honest and dutiful as he is, Jimmy Wells has done his job perfectly. The ending is superb for its ‘O’ Henry Twist’ or suprising ending.

Introducing the Author:
William Sydney Porter was an American writer. He was known by his pen name O’ Henry. He lived for a successful period of forty-eight years. Before his death, he had written a good number of short stories. All his short stories are known for their wit, wordplay, warm characterization and surprise.

About the Story: 
Now-a-days people mostly value their personal relationship. They even undermine their duty when it clashes with their personal relationship. But there are still people who prefer duty to their relationship. Duty is god to them. O’ Henry describes this story to show – ‘Devotion to duty triumps over personal relationship’. In the story, there are two friends who gets separated at a point of time and meet again after a period of twenty years. But the duty of a friend compels him to undermine his relationship. A friend in the way of his duty has been forced to arrest his friend. The story is narrated in three units which depicts the irony and pathos of life in a subtle and dramatic manner.

Odisha State Board Elements of Mathematics Class 12 Solutions CHSE Odisha Chapter 9 Integration Ex 9(f) Textbook Exercise questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Math Solutions Chapter 9 Integration Exercise 9(f)

Evaluate the following Integrals.
Question 1.
(i) ∫\(\frac{4 x-9}{x^2-5 x+6}\) dx
Solution:

(ii) ∫\(\frac{3 x}{(x-4)(x+2)}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\frac{5 x-12}{(2 x-3)(x-6)}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\frac{20 x+3}{6 x^2-x-2}\) dx
Solution:

(v) ∫\(\frac{2 x^2}{(x-1)(x-2)(x-3)}\) dx
Solution:

(vi) ∫\(\frac{12 x^4-2 x^3-4 x^2+x-3}{6 x^2-x-2}\) dx
Solution:

Question 2.
(i) ∫\(\frac{2 x+9}{(x+3)^2}\) dx
Solution:

(ii) ∫\(\frac{5 x^2+4 x+4}{(x+2)(x+2)^2}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\frac{x^2+7 x+4}{x^3+x^2-x-1}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\frac{x^4+3 x^3+x^2-1}{x^3+x^2-x-1}\) dx
Solution:

Question 3.
(i) ∫\(\frac{4 x^2-x+3}{\left(x^2+1\right)(x-1)}\) dx
Solution:

(ii) ∫\(\frac{5 x}{\left(x^2-2 x+2\right)(x+1)}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\frac{3}{x^3-1}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\frac{x^5+x^4+x^3+x^2+4 x+1}{x^3+1}\) dx
Solution:

Question 4.
(i) ∫\(\frac{d x}{x^2-5}\)
Solution:

(ii) ∫\(\frac{d x}{2 x^2+8 x+7}\)
Solution:

(iii) ∫\(\frac{x+3}{2 x^2+8 x+7}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\frac{4 x^2+20 x+25}{2 x^2+8 x+7}\) dx
Solution:

(v) ∫\(\frac{e^x}{e^{2 x}+3 e^x+1}\) dx
Solution:

(vi) ∫\(\frac{\tan ^2 \theta+1}{\tan ^2 \theta-1}\) dθ
Solution:

Question 5.
(i) ∫\(\frac{d x}{3-x^2}\)
Solution:

(ii) ∫\(\frac{d x}{7-x^2+6 x}\)
Solution:

(iii) ∫\(\frac{x-5}{7-x^2+6 x}\) dx
Solution:

(iv) ∫\(\frac{\cos \theta}{3-\sin ^2 \theta}\) dθ
Solution:

(v) ∫\(\frac{x^2 d x}{\left(x^2+3\right)\left(x^2+2\right)}\)
Solution:

(vi) ∫\(\frac{x^3 d x}{x^4+3 x^2+2}\) (Put x² = t)
Solution:

(vii) ∫\(\frac{d x}{\sin x(3+2 \cos x)}\) (Put cos x = z)
Solution:

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Physical Science Solutions Chapter 3 ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Physical Science Solutions Chapter 3 ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ

Question 1.
ନିମ୍ନଲିଖତ କେଉଁ ଯୋଡ଼ା ବିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ।
(a) ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଦ୍ରବଣ ଏବଂ ତମ୍ବାଧାତୁ ।
(b) ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଦ୍ରବଣ ଏବଂ ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଧାତୁ ।
(c) ଫେରସ୍ ସଲ୍‌ଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ଏବଂ ସିଲ୍‌ଭର୍ ଧାତୁ । ତମ୍ବା ଧାତୁ ।
(d) ସିଲ୍‌ଭର୍ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ଏବଂ ଧାତୁ
Answer:
(d) ସିଲ୍‌ଭର ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ଓ ତମ୍ବା

Question 2.
ନିମ୍ନଲିଖ କେଉଁ ପ୍ରଣାଳୀ ଲୁହା ତାୱାକୁ କଳଙ୍କି ନିରୋଧପାଇଁ ବିନିଯୋଗ କରିହେବ ?
(a) ଗ୍ରୀକ୍ ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ଵାରା
(b) ରଙ୍ଗ ପ୍ରଲେପ ଦ୍ଵାରା
(c) ଜିଙ୍କର ଆବରଣ ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ଵାରା
(d) ତପତୋକ୍ର ସମସ୍ତ ପ୍ରଣାଳ1 ଦ୍ବ|ରା
Answer:
(c) ଜିଙ୍କର ଆବରଣ ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ଵାରା ।

Question 3.
ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ଅମ୍ଳଜାନ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ଗଳନାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଯୌଗିକ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏହା ଜଳରେ ଦ୍ରବଣୀୟ । ନିମ୍ନ ଉତ୍ତରରୁ ଉକ୍ତ ମୌଳିକଟି ବାଛ ।
(a) କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍‌
(b) କାରନ୍
(c) ପିଲିକନ୍
(d) ଆଇନ୍
Answer:
(a) କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍

Question 4.
ଖାଦ୍ୟ ଡବାଗୁଡ଼ିକରେ ଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଲେପ ନ ହୋଇ ଟିଣରେ ହୋଇଥାଏ କାରଣ–
(a) ଜିଙ୍କ୍ ଟିଣଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ମୂଲ୍ୟବାନ ଅଟେ ।
(b) ଜିଙ୍କ୍ ଟିଣଠାରୁ ଉଚ୍ଚ ଗଳନାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ।
(c) ଜିଜ୍ ଟିଣଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ।
(d) ଜିଙ୍କ୍ ଟିଣଠାରୁ କମ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ।
Answer:
(c) ଜିଙ୍କ୍ ଟିଣଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ।

Question 5.
ତୁମକୁ ଗୋଟିଏ ହାତୁଡ଼ି, ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାଟେରୀ, ଗୋଟିଏ ବଲ୍‌ , ତାର ଏବଂ ଗୋଟିଏ ସ୍ଵିଚ୍ ଦିଆଯାଇଛି ।
(a) ଧାତୁ ଏବଂ ଅଧାତୁର ନମୁନାକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବାପାଇଁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ କିପରି ବ୍ୟବହାର କରିବ ?
(b) ଏହି ପରୀକ୍ଷାର ଉପଯୋଗିତାକୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ (Assess) କରି ଧାତବ ଏବଂ ଅଧାତବ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ |
Answer:
(a)
(i) ପ୍ରଦତ୍ତ ନମୁନାକୁ ହାତୁଡ଼ି ସାହାଯ୍ୟରେ ପିଟିଲେ ଯଦି ତାହା ପ୍ରସାରିତ ହୋଇ ପତଳା ତେବେ ତାହା ଧାତୁ । ଯଦି ନମୁନାଟି ଭାଙ୍ଗି ଗୁଣ୍ଡ ହୋଇଯାଏ ତେବେ ତାହା ଅଧାତୁ ।
(ii) ଧାତୁକୁ ହାତୁଡ଼ିରେ ଆଘାତ କଲେ ସେଥୁରୁ ଧ୍ଵନି ବାହାରେ, କିନ୍ତୁ ଅଧାତୁରୁ କୌଣସି ଧ୍ବନି ବାହାରେ ନାହିଁ ।

(b) ବ୍ୟାଟେରୀ, ବଲ୍‌ବ, ତାର ଓ ସ୍ଵିକୁ ନେଇ ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାଭଳି ପରିପଥ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉ, ପରିପଥର A ଓ B ପ୍ରାନ୍ତରେ ନମୁନାକୁ ଲଗାଇ ସୁଇଚ୍ ON କଲେ ଯଦି ବଲ୍‌ବ ଜଳିବ ତେବେ ନମୁନାଟି ଧାତୁ, ନଚେତ୍ ଅଧାତୁ ।

Question 6.
ଏମ୍ପୋଟେରିକ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହି ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଉଭୟ ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ସହ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟିକରେ ତାହାକୁ ଉଭୟ ଧର୍ମୀ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ବା ଏମ୍ପୋଟେରିକ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ କହନ୍ତି ।

ଉଦାହରଣ :
ଜିଙ୍ଗ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ (ZnO) ଓ ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ (Al₂0₃) ଦୁଇଟି ଏମୋଟେରିକ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ।
ZnO + 2HC → ZnCl₂ + H₂O
ZnO + 2NaOH → Na₂ ZnO₂ + H₂O
Al₂O₃ + 6HCI → 2AlCl₃ + 3H₂O
Al₂O₃ + 2NaOH → 2NaAlO₂ + H₂O

Question 7.
ଦୁଇଟି ଧାତୁର ନାମ ଦର୍ଶାଅ ଯାହାକି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌କୁ ଲଘୁ ଅମ୍ଳରୁ ବିସ୍ଥାପନ କରେ ଏବଂ ଦୁଇଟି ଧାତୁର ନାମ ଦର୍ଶାଅ ଯାହା ଏପରି କରେ ନାହିଁ ।
Answer:
(i) ସକ୍ରିୟତା ଅନୁ କ୍ରମରେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଉପରେ ଥ‌ିବା ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ନେଲେ ତାହା ହାଇଡ୍ରୋଜେନକୁ ବିସ୍ଥାପନ କରିବ । ଲଘୁ ଅମ୍ଳରୁ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଓ ଆଲୁମିନିୟମ୍‌କୁ ବିସ୍ଥାପନ କରିବ ।
(ii) କପର ଓ ସିଲ୍‌ଭର ଲଘୁ ଅମ୍ଳରୁ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌କୁ ବିସ୍ଥାପନ କରେ ନାହିଁ ।

Question 8.
ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଶୋଧନ ଗୋଟିଏ ଧାତୁ M ପାଇଁ, ଏନୋଡ୍, କ୍ୟାଥୋଡ୍ ଏବଂ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ବିଶ୍ଳେଷ୍ୟ ରୂପେ କାହାକୁ ନିଆଯିବ ?
Answer:
ଅଶୋଧ ଧାତୁ Mକୁ ଏନୋଡ୍ ରୂପେ,ବିଶୁଦ୍ଧ ଧାତୁ Mକୁ କ୍ୟାଥୋଡ୍ ରୂପେ ଏବଂ ଧାତୁ Mର ଲବଣକୁ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ବିଶ୍ଳେଷ୍ୟରୂପେ ନିଆଯିବ ।

Question 9.
ଜଣେ ଚେପ୍‌ଟା ଚାମଚରେ ସଲ୍ଫର ପାଉଡ଼ର ନେଇ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲା ଏବଂ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାନଳୀକୁ ଓଲଟାଇ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ସଂଗ୍ରହ କଲା । (ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲାପରି)
(a) ଗ୍ୟାସ୍‌ର କ୍ରିୟାଶୀଳତା
(i) ଶୁଷ୍କ ଲିଟମସ୍ କାଗଜ ଉପରେ କ’ଣ ହେବ ?
ଉ : ଶୁଷ୍କ ଲିଟମସ୍ କାଗଜ ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେବ ନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ର କ୍ରିୟାଶୀଳତା ଅପରିବତ୍ତତ ରହିବ ।

(ii) ଆର୍ଦ୍ର ଲିଟମସ୍ କାଗଜ ଉପରେ କ’ଣ ହେବେ ?
ଉ : ଆର୍ଦ୍ର ନୀଳ ଲିଟମସ୍ କାଗଜ ଲାଲ୍ ହେବ ।

(b) ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ଏକ ସମତୁଲ
ଉ :

Question 10.
ଲୁହାର କଳଙ୍କି ନିରୋଧ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
Answer:
(a) ଗାନାଇଜିଙ୍ଗ୍ (ଜିଙ୍କ୍ ଲେପନ) : ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ଜିଙ୍କର ଏକ ପତଳା ସ୍ତରର ଆଚ୍ଛାଦନ ଦ୍ଵାରା ଲୁହାକୁ କଳଙ୍କି ନିରୋଧ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
(b) ରଙ୍ଗ ଲେପନ: ଲୌହ ପଦାର୍ଥ ଉପରେ ରଙ୍ଗର ଲେପ ଦେଇ କଳଙ୍କିରୋଧ କରାଯାଇପାରିବ ।

Question 11.
ଅଧାତୁ ସହ ଅକ୍ସିଜେନ୍‌ର ସଂଯୋଗ ହେଲେ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
Answer:
ଅଧାତୁ ସହ ଅକ୍ସିଜେନ୍ ସଂଯୋଗ ହେଲେ ଅମ୍ଳୀୟ ବା ନିରପେକ୍ଷ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।

ଉଦାହରଣ:
ଅମ୍ଳୀୟ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ – CO₂, SO₂
ନିରପେକ୍ଷ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ – H₂O, CO, N₂O

Question 12.
କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
(a) ପ୍ଲାଟିନମ, ସୁନା ଏବଂ ରୁପା ଗହଣା ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
ଉ :
(i) ପ୍ଲାଟିନମ୍, ସୁନା ଓ ରୁପା ସବୁଠାରୁ କମ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁ । ଏଗୁଡ଼ିକ ସହଜରେ ବାୟୁଦ୍ବାରା କ୍ଷୟପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।
(ii) ଏଗୁଡ଼ିକ ଅତି ନମନୀୟ, ତନ୍ୟ ଓ ଉଜ୍ଜଳ । ତେଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ଗହଣା ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ

(b) ତେଲ ଭିତରେ ସୋଡ଼ିୟମ୍, ପୋଟାସିୟମ୍କୁ ଓ ଲିଥ୍ୟମ୍‌କୁ ରଖାଯାଏ ।
ଉ :
(i) ପୋଟାସିୟମ୍, ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଓ ଲିଥ୍ମ୍‌ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ଏତେ ଜୋରରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ଯେ ସେଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଏ ।
(ii) ତେଣୁ ଦୁର୍ଘଟଣାଜନିତ ନିଆଁରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସର୍ବଦା କିରୋସିନ୍‌ରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖାଯାଏ ।

(c) ଯଦିଓ ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଏକ ଉଚ୍ଚ କ୍ରିୟାଶୀଳ ମୌଳିକ, ତଥାପି ଏହାକୁ ରନ୍ଧନ ବାସନକୁସନ ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(i) ଏଲୁମିନିୟମ୍ କ୍ଷୟରୋଧୀ ଓ ତାପର ସୁପରିବାହୀ । ଏହାର ପୃଷ୍ଠଦେଶ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ଏକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାହୀନ ସ୍ତର ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
(ii) ଏହି ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ଆସ୍ତରଣ ଧାତୁକୁ ସଂକ୍ଷାରଣରୁ ରକ୍ଷାକରେ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ରନ୍ଧନ ବାସନକୁସନ ତିଆରିରେ କରାଯାଏ ।

(d) ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ ପ୍ରଣାଳୀରେ କାର୍ବୋନେଟ୍ ଓ ସଲଫାଇଡ୍ ଧାତୁପିଣ୍ଡକୁ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ରେ ପରିଣତ କରାଯାଏ ।
ଉ : ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌କୁ ସହଜରେ ବିଜାରଣ କରି ସେଥୁରୁ ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ କରାଯାଇ ପାରିବ । କିନ୍ତୁ ସଲଫାଇଡ୍ ଓ କାର୍ବୋନେଟ୍ ଧାତୁପିଣ୍ଡରୁ ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ ସହଜରେ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

Question 13.
ତୁମ୍ଭେମାନେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ମଳିନ ପଡ଼ିଥିବା ତମ୍ବା ପାତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଲେମ୍ବୁ ଏବଂ ତେନ୍ତୁଳି ରସଦ୍ଵାରା ସଫା କରାଯାଏ । କାହିଁକି ଏହି ଖଟାଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ଦ୍ଵାରା ପାତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସଫା କରିବା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ? ବୁଝାଅ । ମଳିନ ପଡ଼ିଥିବା ତମ୍ବା ପାତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କପର କାର୍ବୋନେଟ୍‌ର ଏକ ସ୍ତର ଥାଏ ।
Answer:
(i) ମଳିନ ପଡ଼ିଥିବା ତମ୍ବା ପାତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କପର କାର୍ବୋନେଟ୍‌ର ଏକ ସ୍ତର ଥାଏ ।
(ii) କ୍ଷାରୀୟ କପର କାର୍ବୋନେଟ୍ ଜଳରେ ଅଦ୍ରବଣୀୟ । କିନ୍ତୁ ଲେମ୍ବୁରସ ଏବଂ ତେନ୍ତୁଳି ରସ ଭଳି ଅମ୍ଳରେ ଦ୍ରୁତ ଦ୍ରବଣୀୟ । ତେଣୁ ସହଜରେ ତମ୍ବା ପାତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସଫା ହୋଇଯାଏ ।

Question 14.
ଧାତୁ ଏବଂ ଅଧାତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ରାସାୟନିକ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:

Question 15.
ଗୋଟିଏ ଲୋକ ଦୁଆର ଦୁଆର ବୁଲି ନିଜକୁ ବଣିଆ ବୋଲି କହିଲା । ସେ ପୁରୁଣା ଏବଂ ମାନ୍ଦା ସୁନା ଅଳଙ୍କାରକୁ ନୂତନ କରିଦେବ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଲା । ନିଃସନ୍ଦେହରେ ଜଣେ ଭଦ୍ର ମହିଳା ଏକ ଯୋଡ଼ା ଚୁଡ଼ି ତାକୁ ଦେବାରୁ ସେ ତାକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବଣରେ ବୁଡ଼ାଇଦେଲା । ଏହାପରେ ସେହି ଚୁଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ନୂଆପରି ଚକ୍ ଚକ୍ ହୋଇଗଲା । ମାତ୍ର ତା’ର ଓଜନ ବହୁତ କମିଗଲା । ସେହି ସ୍ତ୍ରୀଲୋକଟି ଅଶାନ୍ତ ହୋଇ କିଛି ସମୟ ଯୁକ୍ତିତର୍କ କଲାପରେ
Answer:
(i) ଲୋକଟି ବ୍ୟବହାର କରିଥିବା ଉକ୍ତ ଦ୍ରବଣର ନାମ ଆକ୍କାରେଜିଆ ବା ଅମ୍ଳରାଜ। ସଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଗାଢ଼ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଏସିଡ୍ ଏବଂ ଗାଢ଼ ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର 3 : 1 ମିଶ୍ରଣ । ଏ ଦୁଇ ଅମ୍ଳ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ସୁନାକୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିପାରେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଏହାର ମିଶ୍ରଣ ସୁନାକୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିପାରେ ।
(ii) ଅମ୍ଳରାଜରେ ଏକ ଯୋଡ଼ା ଚୁଡ଼ିକୁ ପକାଇବା ଦ୍ଵାରା କିଛି ସୁନା ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଗଲା, ଫଳରେ ଓଜନରେ

Question 16.
ଗରମ ପାଣି ଟାଙ୍କି ପାଇଁ ଷ୍ଟିଲ୍‌ ପରିବର୍ତ୍ତେ ତମ୍ବା କାହିଁକି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
Answer:
(i) ଷ୍ଟିଲ୍ ଲୁହାରେ ତିଆରି ଯାହାକି ଗରମପାଣିର ବାମ୍ଫ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ; କିନ୍ତୁ କପର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ନାହିଁ ।
3Fe(s) + 4H₂O → Fe₃O₄(s) + 4H₂(g)
( ଗରମ)
(ii) ଷ୍ଟିଲ୍ ତୁଳନାରେ ତମ୍ବାର ଗଳନାଙ୍କ ଅତି ଉଚ୍ଚ ଏବଂ ତମ୍ବା ମଧ୍ୟ ଅଧିକ ତାପ ସୁପରିବାହୀ । ତେଣୁ ଗରମ ପାଣି ଟାଙ୍କି ପାଇଁ ଷ୍ଟିଲ୍‌ ପରିବର୍ତ୍ତେ ତମ୍ବା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର:

Question 1.
ଗୋଟିଏ ଧାତୁର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ଯାହାକି
(i) ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ତରଳ ଅଟେ
(ii) ସହଜରେ ଛୁରୀରେ କଟାଯାଇ ପାରିବ
(iii) ତାପର ସୁପରିବାହୀ
(iv) ତାପର କୁପରିବାହୀ
Answer:
(i) ପାରଦ, (ii) ସୋଡ଼ିୟମ୍, (iii) ରୁପା, ଲୁହା, (iv) ଲେଡ଼

Question 2.
ନମନୀୟ ଓ ତନ୍ୟର ଅର୍ଥ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ନମନୀୟ – ଧାତୁକୁ ଆଘାତ କରି ଚଦରରେ ପରିଣତ କରିବା ଗୁଣକୁ ନମନୀୟ ଗୁଣ କହନ୍ତି ।
ତନ୍ୟ – ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ତାରରେ ରୂପାନ୍ତରଣ ହେବା ଗୁଣକୁ ତନ୍ୟ ଗୁଣ କହନ୍ତି ।

Question 3.
ସୋଡ଼ିୟମ୍‌କୁ କାହିଁକି କିରୋସିନ୍ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖାଯାଏ ?
Answer:
ସୋଡ଼ିୟମ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ବାୟୁ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଜଳିଯାଏ । ସୋଡ଼ିୟମ୍ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ (ଆର୍ଦ୍ର ବାୟୁ) ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ । କିନ୍ତୁ କିରୋସିନ୍‌ରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖିଲେ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ନାହିଁ ।

Question 4.
ନିମ୍ନଲିଖୁତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପାଇଁ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ ଲେଖ ।
(i) ଆଇରନ୍ ସହିତ ବାମ୍ଫ
(ii) କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ ଏବଂ ପୋଟାସିୟମ୍ ସହିତ ଜଳ ।
Answer:

Question 5.
ଚାରୋଟି ଧାତୁର ନମୁନା A, B, C ଏବଂ D ନିଆଯାଇଛି ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଧାତୁକୁ ପକାଯାଇଛି । ଫଳାଫଳକୁ ନିମ୍ନସାରଣୀରେ ଲେଖା ଧାତୁ |

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀ ବ୍ୟବହାର କରି A, B, C ଏବଂ D ଧାତୁ ବିଷୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦିଅ |
(i) କେଉଁ ଧାତୁଟି ସବୁଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଅଟେ ?
ଉ : B ଧାତୁଟି ସବୁଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଅଟେ

(ii) B ଧାତୁକୁ କପର (II) ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ସହ ମିଶାଇଲେ କ’ଣ ଦେଖୁବ ?
ଉ : B ଧାତୁ ଆଇରନ୍‌ଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଏକ ଆଇରନ୍ କପରଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ । ତେଣୁ B ଧାତୁ କର୍ପରଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ । ତେଣୁ କପର ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣରୁ କପ୍‌କୁ ବିସ୍ଥାପିତ କରିବ । :
B + CuSO₄ → Cu + BSO₄

(iii) ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତାର ଅଧଃକ୍ରମରେ A, B, C ଏବଂ D ଧାତୁକୁ ସଜାଇ ଲେଖ ।
ଉ : ଧାତୁ B > ଧାତୁ A > ଧାତୁ C > ଧାତୁ D

Question 6.
ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁ ସହ ଲଘୁ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଏସିଡ୍ ମିଶାଇଲେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ପାଇବ ? ଲୁହା ସହିତ ଲଘୁ H₂SO₄ ର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ସମୀକରଣ ସହ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁ ସହ ଲଘୁ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଏସିଡ୍ ମିଶାଇଲେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ସୃଷ୍ଟି ହେବ
Fe(s) + H₂SO₄ (aq) → FeSO₄(aq) + H₂(g)

Question 7.
ଜିକ୍ ସହିତ ଆଇରନ୍ (II) ସଲ୍‌ଫେଟ୍‌କୁ ମିଶାଇଲେ କ’ଣ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିବ ? ଏହି ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଟିକୁ ସମୀକରଣ ସହ ଲେଖ ।
Answer:
ଜିଙ୍କ୍ ଆଇରନ୍‌ଠାରୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ । ତେଣୁ ଜିଙ୍କ୍କୁ ଆଇରନ୍‌ ସଲଫେଟ୍ ସହ ମିଶାଇଲେ ଜିଙ୍କ୍ ଆଇରନକୁ
Zn(s) + FeSO₄(aq) → ZnSO₄(aq) + Fe

Question 8.
(i) ସୋଡ଼ିୟମ୍‌, ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ଏବଂ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍‌ର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ସଂରଚନା ଲେଖ । (ଏହାକୁ ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କର)
ଉ :

(ii) ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଦ୍ୱାରା (Na₂O) ଏବଂ (MgO)ର ଗଠନ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ :

(iii) ଏହି ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକରେ କେଉଁ ଆୟନସବୁ ରହିଅଛି ?
ଉ : Na₂O ରେ Na⁺ ଓ O^2- ଏବଂ MgO ରେ Mg²⁺ ଓ O^2- ଏନାୟନ୍ ସବୁ ରହିଅଛି ।

Question 9.
ଆୟନିକ ଯୌଗିକର କାହିଁକି ଉଚ୍ଚ ଗଳନାଙ୍କ ହୁଏ ?
Answer:
ଆୟନିକ ଯୌଗିକର ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହିତ ଦ୍ରୁତ ରାସାୟନିକ ବନ୍ଧଦ୍ୱାରା ବାନ୍ଧିହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି । ଆୟନିକ ଯୌଗିକର ଶକ୍ତ ଅନ୍ତଃ ଆୟନୀୟ ଆକର୍ଷଣ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ପ୍ରଚୁର ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଆୟନିକ ଯୌଗିକର ଗଳନାଙ୍କ ଉଚ୍ଚ ହୋଇଥାଏ ।

Question 10.
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
(i) ଖଣିଜ
(ii) ଧାତୁପିଣ୍ଡ
(iii) ଗାର୍ଲ୍
Answer:
(i) ଖଣିଜ – ପ୍ରକୃତିରେ ଭୂତ୍ବକ୍‌ରୁ ମିଳୁଥିବା ମୌଳିକ ବା ଯୌଗିକକୁ ଖଣିଜ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଧାତୁପିଣ୍ଡ – ଯେଉଁ ଖଣିଜରୁ ଧାତୁକୁ ନିଷ୍କାସନ କରିବା ଲାଭଜନକ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଖଣିଜକୁ ଓର୍ ବା ଧାତୁପିଣ୍ଡ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗାଙ୍ଗ୍ – ଧାତୁପିଣ୍ଡରେ ମିଶିରହିଥ‌ିବା ମାଟି, ବାଲି ଆଦି ଅପଦ୍ରବକୁ ଗାଙ୍ଗୁ କୁହାଯାଏ ।

Question 11.
ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ପ୍ରକୃତିରୁ ମିଳୁଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଧାତୁର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ସୁନା, ପ୍ଲାଟିନମ୍

Question 12.
କେଉଁ ରାସାୟନିକ ପ୍ରଣାଳୀ ବ୍ୟବହାର କରି ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ରୁ ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ବିଜାରଣ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟବହାର କରି ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ରୁ ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ କରାଯାଏ ।

Question 13.
ଜିଙ୍କ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଏବଂ ତମ୍ବାର ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନଧାତୁ ସହ ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଗଲା । ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍

କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅପସାରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେବାର ଦେଖିପାରିବ ?
Answer:

Question 14.
କେଉଁ ଧାତୁ ସହଜରେ ସଂକ୍ଷାରଣ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ସୁନା, ରୁପା ଓ ପ୍ଲାଟିନମ୍

Question 15.
ମିଶ୍ରଧାତୁ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ କିମ୍ବା ଧାତୁ ଓ ଧାତୁ କିମ୍ବା ଧାତୁ ଓ ଉପଧାତୁର ମିଶ୍ରଣକୁ ମିଶ୍ରଧାତୁ କୁହାଯାଏ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ (Activity):

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -1 (Activity-1)
(a) ଧାତବ ଦୀପ୍ତି ବା ଧାତବ ଉଜ୍ଜଳତା :
ବିଶୁଦ୍ଧ ଅବସ୍ଥାରେ ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ଚକ୍ ଚକ୍ କରୁଥବାରୁ, ଏହି ଗୁଣକୁ ଧାତବ ଦୀପ୍ତି କୁହାଯାଏ

ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି:
ବାଲିକାଗଜ ଦ୍ବାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ନମୁନା ଧାତୁକୁ ଭଲଭାବରେ ଘଷ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଘଷାଯାଇଥିବା ପାର୍ଶ୍ଵ ଓ ଘଷା ଯାଇନଥ‌ିବା ଅଂଶକୁ ଦେଖୁଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଘଷାଯାଇଥିବା ପାର୍ଶ୍ୱ

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ବିଶୁଦ୍ଧ ଅବସ୍ଥାରେ ଧାତୁର ପୃଷ୍ଠ ଚକ୍ ଚକ୍ କରେ । ଧାତୁର ଏହି ଧର୍ମକୁ ଧାତବ ଦୀପ୍ତି ବା ଧାତବ ଉଜ୍ଜ୍ବଳତା କୁହାଯାଏ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -2 (Activity-2)
(b) ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ଦୃଢ଼ ବା ଶକ୍ତ:

ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଲୁହା, ତମ୍ବା, ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଏବଂ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମର ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ ନିଅ । ସୋଡ଼ିୟମ ଖଣ୍ଡ ଚାପି ଶୁଖାଅ ଓ ୱାସ ଉପରେ ରଖ ।

ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖଣ୍ଡକୁ ଧାରୁଆ ଛୁରିରେ କାଟିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକର ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଲୁହା, ତମ୍ବା, ଏଲୁମିନିୟମ୍ ସହଜରେ ଛୁରୀଦ୍ଵାରା କାଟି ହେଉନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ସୋଡ଼ିୟମ ଧାତୁ ସହଜରେ

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ସାଧାରଣତଃ ଧାତୁ ଗୁଡ଼ିକ ଦୃଢ଼ ବା ଶକ୍ତ । କିନ୍ତୁ ସୋଡ଼ିୟମ ପରି ଧାତୁର ଦୃଢ଼ତା ଅନ୍ୟଧାତୁଠାରୁ କମ୍ ( ନରମ ) ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -3 (Activity-3)
(c) ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ଦୃଢ଼ ବା ଶକ୍ତ:
ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପକରଣ:
ଲୁହା, ଜିଙ୍କ୍, ଲେଡ୍ ଏବଂ ତମ୍ବାର ଧାତୁ ଖଣ୍ଡ ମାନ ନିଅ ।

ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି:
ଏକ ଲୁହା ଖଣ୍ଡ ଉପରେ ଯେ କୌଣସି ଧାତୁକୁ ରଖ୍ ହାତୁଡ଼ିରେ ଚାରିପାଞ୍ଚ ଥର ଆଘାତ କର । ଏହି ପରି ଅନ୍ୟ ଧାତୁ ଖଣ୍ଡକୁ ରଖ୍ ଆଘାତ କରି ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଧାତୁଖଣ୍ଡକୁ ବାରମ୍ବାର ଆଘାତକଲେ ତାହା ପତଳା ଚଦର ପରି ହୋଇଯାଉଛି ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ଧାତୁ ପ୍ରସାରଣଶୀଳ ବା ନମନୀୟ । ଧାତୁର ଏହି ଗୁଣକୁ ନମନୀୟତା କୁହାଯାଏ । ସୁନା ଓ ରୁପାର ନମନୀୟଗୁଣ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -4 (Activity-4)
(d) କାର୍ଯ୍ୟ|ଚ୍ଳ| (Ductility):

ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଲୁହା, ତମ୍ବା, ଏଲୁମିନିୟମ, ଲେଡ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଧାତୁ ନିଆଯାଉ । ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି: ଧାତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଗରମ କରି ଚିମୁଟାରେ ଟଣାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଧାତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଚିମୁଟାରେ ଟାଣିଲେ ଧାତୁରୁ ତାର ମିଳୁଛି ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ଧାତୁ ତାରରେ ପରିଣତ ହେବା ଗୁଣକୁ ତନ୍ୟତା କୁହାଯାଏ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -5 (Activity-5)
(e) ଧାତୁ ଗୁଡ଼ିକ ତାପ ସୁପରି ବାହୀ ଓ ଭଚ୍ଚଗଳନାକ ଚିଣିଷ୍ଟ:

ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଟଣ୍ଡେ ତମ୍ବା ଜିମ୍ବା ଏଲୁମିନିୟମ୍ ତାର, କ୍ଲାମ୍ପ ଷ୍ଟାଣ୍ଡ, ସ୍ପିରିଟ୍ ଲ୍ୟାମ୍ପ କିମ୍ବା ମହମବତୀ, ମହମ, ପିନ୍ କଣ୍ଟା ।

ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି:
ତମ୍ବା ତାରଖଣ୍ଡ ନେଇ ଗୋଟିଏ କ୍ଲାମ୍ପ ସାହାଯ୍ୟରେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡରେ ଧରି ରଖାଯାଉ । ମହମ ସାହାଯ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପିନ୍ କଣ୍ଟାକୁ ତାରର ମୁକ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଯୋଡ୍ ରଖାଯାଉ । ସ୍ପିରିଟ୍ ଲ୍ୟାମ୍ପ/ ମହମବତୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ତାରର ମଝି ସ୍ଥାନରେ ଗରମ କରାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
କିଛି ସମୟପରେ ମହମ ତରଳିବାକୁ ଆରମ୍ଭକରିବ ଏବଂ ପିକଣ୍ଟାଟି ତଳକୁ ଖସି ପଡ଼ିବ । କିନ୍ତୁ ଧାତବ ତାର, ତରଳୁ ନାହିଁ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ଧାତୁ ଗୁଡ଼ିକ ତାପ ସୁପରିବାହୀ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ଗଳନାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ।

ରୁପା ଓ ତମ୍ବା ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ଉତ୍ତମ ତାପ ପରିବାହୀ । ଲେଡ୍ ଓ ପାରଦ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ତାପ ପରିବାହୀ

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -6 (Activity-6)
(f) ଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରେ:
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ: ବ୍ୟାଟେରୀ, ସୁଇଚ୍, ନମୁନା ଧାତୁ, କ୍ଳିପ୍ , ରବର କିମ୍ବା PVC ଭଳି ପଦାର୍ଥ ଦ୍ଵାରା ଆବୃତ ପରିବାହୀ ତାର, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ହୋଲଡର ସହ ବଲ୍‌ବ ।

ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି :
ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥ‌ିବା ଭଳି ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ସଂଯୋଗ କରାଯାଉ । A ଓ B ଅଗ୍ରମଧ୍ଯରେ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଥିବା ନମୁନା ଧାତୁଟିକୁ ସଂଯୋଗ କରାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ :
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲବଟି ଜଳୁଛି ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :
ଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରେ ।

(g) ଧାତୁ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟିକରେ:
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ: ନମୁନା ଧାତୁ କିମ୍ବା ବିଦ୍ୟାଳୟ ଧାତବ ପିଟା ଘଣ୍ଟା କିମ୍ବା କଠିନ ପଦାର୍ଥ । ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକର ଘଣ୍ଟ,

ପରୀକ୍ଷା:
ନମୁନା ଧାତୁଖଣ୍ଡ ନେଇ ଯେ କୌଣସି କଠିନ ପଦାର୍ଥ ଦ୍ଵାରା ଆଘାତ କରାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଧାତୁକୁ କଠିନ ବସ୍ତୁରେ ଆଘାତ କଲେ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ଅଧାତୁ (Non-metals):
ଅଧାତୁ ଗୁଡ଼ିକ ତିନୋଟି (କଠିନ ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ) ଅବସ୍ଥାରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି । କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ମିଳୁଥ‌ିବା ଅଧାତୁ – କାର୍ବନ, ସଲଫର୍‌, ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ଇତ୍ୟାଦି । ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ମିଳୁଥିବା ଅଧାତୁ – ବ୍ରୋମିନ୍ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ମିଳୁଥ‌ିବା ଅଧାତୁ – ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, ଅକ୍‌ସିଜେନ୍, କ୍ଲୋରିନ୍, ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍, ଫ୍ଲୋରିନ୍,  ହିଲିୟମ, ନିୟନ ଓ ଆର୍ଗନ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -7 (Activity-7)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
କାର୍ବନ, ସଲ୍‌ଫର ଓ ଆୟୋଡ଼ିନ୍‌ର କିଛି ନମୁନା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଏହି ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ-1ରୁ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ-7 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରି ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରାଯାଉ ।

ଅଧାତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ସାରଣୀ

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :
ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁକୁ କେବଳ ଭୌତିକ ଧର୍ମ ଅନୁଯାୟୀ ବର୍ଗୀକରଣ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ କାରଣ ଏଥରେ ଅନେକ

• ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ସମସ୍ତ ଧାତୁ କଠିନ; କିନ୍ତୁ ପାରଦ ତରଳ ।
• ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚ ଗଳନାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ କିନ୍ତୁ ଗାଲିୟମ୍ ଏବଂ ସୀସିୟମ୍ ଅତି ନିମ୍ନ ଗଳନାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ।
• ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ଏକ ଅଧାତୁ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଧାତବ ଔଜଲ୍ୟ ଅଛି ।
• ମୁଖ୍ୟତଃ କଠିନ ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ନରମ; କିନ୍ତୁ କାର୍ବନର ଏକ ରୂପ ହୀରା ଯାହାକି ଗୋଟିଏ କଠିନତମ ପ୍ରାକୃତିକ ଅପରରୂପ (allotrope) ।
• ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ କଠିନ; କିନ୍ତୁ କ୍ଷାରୀୟ ଧାତୁ (Alkali metals) ( ସୋଡ଼ିୟମ୍‌, ଲିଥ୍ୟମ, ପୋଟାସିୟମ୍ ଇତ୍ୟାଦି) ନରମ ଯାହାକୁ ଛୁରୀରେ କଟାଯାଇପାରିବ।
• ଅଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ; କିନ୍ତୁ କାର୍ବନର ଏକ ଅପର ରୂପ ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରେ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -8 (Activity-8)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ସଲଫର ପାଉଡ଼ର, ଜଳ, ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ, ପରୀକ୍ଷାନଳୀ

ପରୀକ୍ଷଣ:
ସଲଫର ପାଉଡ଼ରକୁ ଜାଳି ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ଧୂଆଁକୁ ଏକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉ । ଏହି ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କିଛି ଜଳ ମିଶାଇ ଜୋରରେ ହଲାଇଦିଅ । ଏହି ଦ୍ରବଣରେ ନୀଳ ଓ ନାଲି ଲିଟମସ୍ କାଗଜ ବୁଡ଼ାଇ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଦ୍ରବଣ ନୀଳ ଲିଟମସ୍ କାଗଜକୁ ନାଲି କରିବ । କିନ୍ତୁ ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜର ରଙ୍ଗରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ନାହିଁ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ଅମ୍ଳ ନୀଳ ଲିଟମସ୍ କାଗଜକୁ ଲାଲ୍ କରିଥାଏ । ଏଠାରେ SO₂ ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ଅମ୍ଳୀୟ ଅଟେ । ଅଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ଅମ୍ଳୀୟ ।
ସମୀକରଣ S + 0₂ → SO₂
SO₂ + H₂O → H₂SO₃ (AM&NA UF)

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -9 (Activity-9)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଏଲୁମିନିୟମ୍, ତମ୍ବା, ଲୁହା, ଲେଡ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ, ଜିଙ୍କ୍, ସୋଡ଼ିୟମ୍, ସୁନା ଓ ରୁପା ଧାତୁର ନମୁନା ସଂଗ୍ରହ କର ।

ପରୀକ୍ଷଣ:
ଉପର ଲିଖ୍ ଧାତୁର ନମୁନା ଗୁଡ଼ିକୁ ଚିମୁଟାରେ ଧରି ନିଆଁରେ ଜଳାଯାଉ । ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବା ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉ । ଧାତୁର ପୃଷ୍ଠ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦକ ଥଣ୍ଡା ହେବାକୁ ଦିଅ । ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିବାକୁ ରେଷ୍ଠ| ଇର|ତ୍ପ|ଉ |

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:

• ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ ଧାତୁ ସହଜରେ ଜଳିଲା ଏବଂ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଆଲୋକ ଶିଖା ଦେଖାଗଲା ।
• ଧାତୁର ପୃଷ୍ଠଟି ରୂପେଲୀ ଧଳା ରଙ୍ଗର ଦେଖାଗଲା ।
• ସୋଡ଼ିୟମ୍ ସହଜରେ ଜଳିଲା ଏବଂ ସୁନେଲୀ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ଶିଖା ଦେଖାଗଲା ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:

• ଅକ୍‌ସିଜେନ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତାର ହ୍ରାସ ଅନୁସାରେ
  Na > Mg > Al > Zn > Fe > Pb > Cu
• ସୋଡ଼ିୟମ ଅକ୍‌ସାଇଡ ଜଳରେ ଦ୍ରବଣୀୟ ।
• ଆଲୁମିନିୟମ, କପର, ଲୌହ, ଲେଡ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍, ଜିଙ୍କ୍ ଆଦି ଧାତୁର ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଜଳରେ ଅଦ୍ରବଣୀୟ ।
• ଅଧିକାଂଶ ଧାତୁ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରୟାକରି ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
  ଧାତୁ + ଅକ୍‌ସିଜେନ → ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍

ଉଦାହରଣ:
(i) କପର ବାୟୁର ଉପସ୍ଥିତିରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେଲେ ଅକ୍‌ସିଜେନ ସହ ମିଶି କଳାରଙ୍ଗର କପର

(ii) ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଅକ୍‌ସିଜେନ ସହ ମିଶି ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ଉଭୟଧର୍ମୀ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ବା ଏମ୍ପୋଟେରିକ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ :
ଯେଉଁ ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଉଭୟ ଅମ୍ଳସହ ଓ କ୍ଷାରସହ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟିକରେ ତାହାକୁ ଉଭୟଧର୍ମୀ ଅକସାଇଡ୍ ବା ଏମ୍ପୋଟେରିକ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ (amphoteric oxide) କହନ୍ତି ।
Al₂O₃ + 6HCI → 2ACl₃ + 3H₂O
Al₂O₃ + 2NaOH → 2NaAlO₃ + H₂O
(ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ଏଲୁମିନେଟ୍)
ଅଧିକାଂଶ ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଜଳରେ ଅଦ୍ରବଣୀୟ ; କିନ୍ତୁ କିଛି ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ କ୍ଷାର (Alkali) ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ସୋଡ଼ିୟମ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଏବଂ ପୋଟାସିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ କ୍ଷାର ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ।
Na₂O(s) + H₂O(l) → 2NaOH(aq)
K₂O(s) + H₂O(l) → 2KOH(aq)

(iii) ପୋଟାସିୟମ୍ ଓ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ପରି ଧାତୁକୁ ବାହାରେ ରଖୁଦେଲେ ଜୋର୍‌ରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହୁଏ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଏ ।

(iv) ଲୁହାକୁ ଉତ୍ତପ୍ତକଲେ ଜଳେ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ଲୁହାର ଗୁଣ୍ଡକୁ ଅଗ୍ନିଶିଖାରେ ଛିଞ୍ଚିଦେଲେ ଖୁବ୍‌ଶୀଘ୍ର ଜଳିଯାଏ ।

ରୁପା ଓ ସୁନା ଅକ୍‌ସିଜେନ ସହ ଏପରିକି ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରାରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:

• ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ଅକ୍‌ସିଜେନ ସହ ସମାନ ବେଗରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଧାତୁ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ସହ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।
• ପୋଟାସିୟମ୍ ଓ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ସବୁଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁ ।
• ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍‌ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କମ୍ ।
• ଜିଙ୍କ, ଲୁହା, ତମ୍ବା ଏବଂ ଲେଡ୍‌କୁ ଅକ୍‌ସିଜେନ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଜଳାଇଲେ ଏଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତା କ୍ରମ ବିଷୟରେ କୌଣସି ସୂଚନା ମିଳେ ନାହିଁ ।
• ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍, ଏଲୁମିନିୟମ୍, ଜିଙ୍କ୍, ଲେଡ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଧାତୁଗୁଡ଼ିକର ପୃଷ୍ଠତଳରେ ଏକ ପତଳା ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଆବରଣ ରହିଥାଏ । ସଂରକ୍ଷୀ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ସ୍ତର ଧାତୁକୁ ଅଧିକ ଜାରଣରୁ ରକ୍ଷାକରେ ।
• ତମ୍ବା ନିଆଁରେ ଜଳେ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଉତ୍ତପ୍ତ ଧାତୁ କପର (II) ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ଏକ କଳା ଆବରଣ ଦ୍ଵାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।

ମନେତଟ:
ଏନୋଡ଼ାଇଜିଂ ଏଲୁମିନିୟମ୍‌ରେ ଏକ ମୋଟା ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ପ୍ରଲେପ ଦେବାର ଏକ ପ୍ରଣାଳୀ । ଏଲୁମିନିୟମ୍ ବାୟୁରେ ରହିଲେ ଏକ ପତଳା ଅକ୍‌ସାଇଡ଼ର ଆବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏହି ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ର ପ୍ରଲେପ ଅଧ‌ିକ ସଂକ୍ଷାରଣ ହେବାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରେ ।
ଏନୋଡ଼ାଇଜିଂ ପଦ୍ଧତିରେ ପରିଷ୍କାର ଏଲୁମିନିୟମ୍‌କୁ ଏନୋଡ଼ରେ ସଂଯୁକ୍ତ କରି ଲଘୁ ସଫ୍ୟୁରିକ୍ ଅମ୍ଳରେ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଏ । ଏନୋଡ଼ରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ଏଲୁମିନିୟମ୍ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଏହା ଉପରେ ଏକ ମୋଟା ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରଣ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଆବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

(b) ଧାତୁର ଜଳ ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା | (Reaction of Metals with Water):

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -10 (Activity-10)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଏଲୁମିନିୟମ୍, ତମ୍ବା, ଲୁହା, ଲେଡ୍ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍, ଜିଙ୍କ୍, ସୋଡ଼ିୟମ, ସୁନା, ରୁପା ଧାତୁର ନମୁନା, ବିକର ଓ ଥଣ୍ଡା ଜଳ ।

ପରୀକ୍ଷଣ:
ସଂଗୃହୀତ ନମୁନାର ଛୋଟ ଖଣ୍ଡକୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ବିକର୍‌ରେ ଅଧା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଥଣ୍ଡାଜଳ ପୂରାଇ ରଖ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:

• ସୋଡ଼ିୟମ, ପୋଟାସିୟମ ଏବଂ କ୍ୟାଲସିୟମ ଜଳ ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତା ଅନୁଯାୟୀ
  କ୍ୟାଲସିୟମ୍ < ପୋଟାସିୟମ୍ < ସୋଡ଼ିୟମ୍
• ହଁ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଓ ପୋଟାସିୟମ ଧାତୁ ଜଳ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ନିଆଁ ସୃଷ୍ଟି କଲା ।
• କିଛି ସମୟ ପରେ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ଭାସିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା ।

ପରୀକ୍ଷଣ:
ଯେଉଁ ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ଥଣ୍ଡା ଯେଉଁ ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ଥଣ୍ଡା କିମ୍ବା ଜଳରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲାନାହିଁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧା ବିକର ଗରମ ପାଣିରେ ପକାଅ । ଗରମ ପାଣିରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲାନାହିଁ, ସେଗୁଡ଼ିକ ବାମ୍ଫ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ । ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଓ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ଥଣ୍ଡାଜଳରେ କମ୍ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଫୁଟନ୍ତା ପାଣିରେ ତୀବ୍ର ବେଗରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।
Mg + H₂O → MgO + H₂
Zn + H₂O → ZnO + H₂

ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଲୌହ, ଜିଙ୍କ୍ ବାମ୍ଫସହ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ।
ଲେଡ୍, କପର, ସୁନା ଓ ରୁପା ଆଦି ଧାତୁ ଜଳସହ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
ସୋଡ଼ିୟମ୍ > ପୋଟାସିୟମ୍ > କ୍ୟାଲସିୟମ୍ > ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ > ଏଲୁମିନିୟମ୍ > ଲୌହ > ସୀସା > ତମ୍ବା > ରୁପା > ପାରଦ > ସୁନା ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :
(i) ଧାତୁ + ଜଳ → ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ + ହାଇଡ୍ରୋଜେନ

(ii) ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ + ଜଳ → ଧାତବ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍

(iii) ସୋଡ଼ିୟମ୍ ପୋଟାସିୟମ୍ ଭଳି ଧାତୁ ଥଣ୍ଡାଜଳ ସହ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ।
2K(s) + 2H2O(l) → 2KOH(aq) + H₂(g) + ତାପଶକ୍ତି
(iv) 2Na(s) + 2H₂O(l) → 2NaOH(aq) + H₂(g) + ତାପଶକ୍ତି
କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ଜଳସହ କମ୍ ତୀବ୍ରତାରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ।
Ca(s) + 2H₂O(l) → Ca(OH)₂(aq) + H₂(g)

(v) କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ ଜଳରେ ଭାସେ କାରଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିବା ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଫୋଟକାଗୁଡ଼ିକ ଧାତୁର ଉପର ଭାଗରେ ଲାଖ୍ ରହିଯାଏ ।

(vi) ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଗରମ ପାଣି ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ ଓ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ । ଏହାର ପୃଷ୍ଠଭାଗରେ ଲାଗିଥିବା ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଫୋଟକା ଯୋଗୁଁ ଏହା ଭାସିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ ।

(vii) ଏଲୁମିନିୟମ୍, ଲୌହ, ଜିଙ୍କ୍ ପରି ଧାତୁ ବାମ୍ଫସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଏବଂ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
2Al(s) + 3H₂O(g) → Al₂O₃(s) + 3H₂(g)
3Fe(s) + 4H₂O(g) → Fe₃O₄(s) + 4H₂(g)
ଲେଡ୍, ତମ୍ବା, ରୁପା, ସୁନା ଆଦୌ ଜଳସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -11 (Activity-11)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଓ ପୋଟାସିୟମ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଧାତୁର ନମୁନା ସଂଗ୍ରହକର । ନମୁନା ମଳିନ ପଡ଼ିଥିଲେ ବାଲି କାଗଜରେ ଘଷି ସଫାକର ।

ପରୀକ୍ଷା:

• ଲଘୁ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଏସିଡ୍ ଥ‌ିବା ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ନମୁନାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ଭର୍ତ୍ତି କର ।
• ଥର୍ମୋମିଟରକୁ ପରୀକ୍ଷାନଳୀ ମଧ୍ଯରେ ରଖି । ଏହାର ବଲ୍‌ବ ଏସିଡ୍ ଭିତରେ ବୁଡ଼ିରହୁ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
କେତେକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରୁ ଫୋଟକା ବିଭିନ୍ନ ବେଗରେ ବାହାରୁଛି ଲକ୍ଷ୍ୟକର ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :
(i) ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ତୀବ୍ରଭାବରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରୁଛି ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଦ୍ରୁତବେଗରେ ଫୋଟକା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।

(ii) ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଥ‌ିବା ପରୀକ୍ଷାନଳୀର ତାପମାତ୍ରା ଅଧ‌ିକ ।

(iii) Mg > Al > Zn > Fe (କ୍ରମରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତା କମିଥାଏ)

(iv) ତମ୍ବା, ରୁପା, ସୁନା, ଲଘୁ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଅମ୍ଳ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

(v)

କୌଣସି ଧାତୁ HNO₃ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ନାହିଁ କାରଣ HNO₃ ସବଳ ଜାରକ ।
ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ହାଇଡ୍ରୋଜେନକୁ ଜାରଣ କରି ଜଳ ସୃଷ୍ଟିକରେ ଏବଂ ନିଜେ ବିଜାରିତ ହୋଇ ଯେକୌଣସି ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ (N₂O, NO, NO₂,) ହୁଏ ।
କିନ୍ତୁ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ (Mg) ଓ ମାଙ୍ଗାନିଜ (Mn) ଲଘୁ ନାଇଟ୍ରିକ ଏସିଡ଼୍ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି H₂ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ

ଅମ୍ଳରାଜ :
ଅମ୍ଳରାଜ(Aquaregia) ହେଉଛି ସଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଗାଢ଼ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଏସିଡ୍ ଏବଂ ଗାଢ଼ ନାଇଟ୍ରିକ ଏସିଡ୍ 3 : 1 ଅନୁପାତର ଏକ ମିଶ୍ରଣ । ଏହି ଦୁଇ ଅମ୍ଳମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ସୁନାକୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିପାରେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଏହାର ମିଶ୍ରଣ ସୁନାକୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିପାରେ । ଆକ୍ସାରେଜିଆ (ଅମ୍ଳରାଜ) ଏକ ଭଲ ସଂକ୍ଷାରଣ, ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିବାର କ୍ଷମତା ରହିଛି ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -12 (Activity-12)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଖଣ୍ଡିଏ ସଫା ତମ୍ବାତାର, ଲୁହା କଣ୍ଟା, ଆଇରନ୍ ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣ, କପର ସଲ୍‌ଫେଟ ଦ୍ରବଣ । ଆଇରନ୍ ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ନେଇ ସେଥୁରେ ତମ୍ବାତାରଟିକୁ

ପରୀକ୍ଷଣ:
ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଆଇରନ୍ ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ନେଇ ସେଥ‌ିରେ ତମ୍ବାତାରଟିକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଏକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କପଟ ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ନେଇ ସେଥ‌ିରେ ଲୁହାକଣ୍ଟା ଭର୍ତ୍ତି କର ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
20 ମିନିଟ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରୀକ୍ଷଣଟିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକର ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
(i) ଯେଉଁ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କପର ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣରେ ଲୁହାକଣ୍ଟାଟିକୁ ଭର୍ତି କରାଯାଇଥିଲା, ସେହି ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ନିମ୍ନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଗଲା

(ii) ନୀଳରଙ୍ଗର CuSO₄ ଦ୍ରବଣ କ୍ରମଶଃ ସବୁଜ ଦ୍ରବଣରେ ପରିଣତ ହୋଇ ମାଟିଆଲାଲ୍ କପର ବାହାରିବ । ଏ ପ୍ରକାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ନାମ ହେଉଛି ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ।

(iii) ଏ ପ୍ରକାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ନାମ ହେଉଛି ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଅଧ୍ଵ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁ କମ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଧାତୁକୁ ସେମାନଙ୍କର ଦ୍ରବଣୀୟ ଯୌଗିକରୁ କିମ୍ବା ତରଳ ଅବସ୍ଥାରୁ ବିସ୍ଥାପନ କରେ । ସାଧାରଣ ଭାବେ କୁହାଯାଇପାରିବ ଯେ ଯଦି ଧାତୁ A, ଧାତୁ Bକୁ ଏହାର ଦ୍ରବଣରୁ ବିସ୍ଥାପନ କରେ ତେବେ Bଠାରୁ A ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବ ।
ଧାତୁ A + Bର ଲବଣ ଦ୍ରବଣ → Aର ଲବଣ ଦ୍ରବଣ + ଧାତୁ B B ଠାରୁ A ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ।

ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତାର ଅନୁକ୍ରମ (The Reactivity Series):
ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତାର ଅନୁକ୍ରମ ହେଉଛି କେତେକ ଧାତୁର ସକ୍ରିୟତାର ଅଧଃକ୍ରମ ସଜ୍ଜାର ସାରଣୀ ।
ସକ୍ରିୟତାର ଅନୁକ୍ରମ : ଧାତୁର ଆପେକ୍ଷିକ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତା

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -13 (Activity-13)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ :
ବିଜ୍ଞାନାଗାରରେ ଯେକୌଣସି ଲବଣର ନମୁନା ; ଯଥା – ସୋଡ଼ିୟମ କ୍ଲୋରାଇଡ୍, ପୋଟାସିୟମ ଆୟୋଡାଇଡ୍, ବ୍ରେରିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ସଂଗ୍ରହ କର ।

ପରୀକ୍ଷଣ:

• ଏହିସବୁ ଲବଣର ଭୌତିକ ସ୍ଥିତି ଲକ୍ଷ୍ୟକର ।
• ଧାତବ ଚେପ୍‌ଟା ଚାମଚରେ ଗୋଟିଏ ଧାତୁର କିଛି ନମୁନା ନେଇ ସିଧାସଳଖ ଗରମ କର । ସେହିପରି ଅନ୍ୟ ନମୁନାଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ନେଇ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ଗରମ କର ।
• ନମୁନାଗୁଡ଼ିକୁ ଜଳ, ପେଟ୍ରୋଲ ଏବଂ କିରୋସିନ୍‌ରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକର ।
• ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲାପରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ତିଆରି କରି ଲବଣର ଦ୍ରବଣରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋଡ୍ ଦଣ୍ଡକୁ ବୁଡ଼ାଅ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:

• ନମୁନାଗୁଡ଼ିକରେ ଭୌତିକ ସ୍ଥିତି ହେଉଛି କଠିନ । ଏହି ନମୁନାଗୁଡ଼ିକ ଶିଖାର ବର୍ଣ୍ଣ ବଦଳାଇଲା । ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକ ତରଳିଲା ନାହିଁ ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ଜଳରେ ଦ୍ରବଣୀୟ କିନ୍ତୁ ପେଟ୍ରୋଲ ଏବଂ କିରାସିନ୍‌ରେ ଦ୍ରବଣୀୟ ନୁହଁନ୍ତି ।
• ଆୟନିକ, ଯୌଗିକ କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରନ୍ତି ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଲବଣ ଦ୍ରବଣରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରେ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:

ଆୟନିକ୍ ଯୌଗିକର ଧର୍ମ;

• ୟନିକ୍ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକ କଠିନ : ଆୟନିକ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଏବଂ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଆୟନ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ଆକର୍ଷଣ ବଳ ଯୋଗୁଁ ଏଗୁଡ଼ିକ କଠିନ ଏବଂ କିଛି ପରିମାଣରେ ଶକ୍ତ । ଏହି ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ଭଙ୍ଗୁର ଏବଂ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହୋଇ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ।
• ଗଳନାଙ୍କ ଓ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ : ଆୟନିକ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକର ଉଚ୍ଚ ଗଳନାଙ୍କ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ ଥାଏ । ଆୟନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଶକ୍ତ ଆନ୍ତଃ ଆୟନୀୟ ଆକର୍ଷଣ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ବିପୁଳ ପରିମାଣର ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।
• ଦ୍ରବଣୀୟତା : ଏହି ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ଜଳରେ ଦ୍ରବଣୀୟ କିନ୍ତୁ କିରୋସିନ୍, ପେଟ୍ରୋଲ ଆଦି ଦ୍ରାବକରେ ଅଦ୍ରବଣୀୟ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରନ୍ତି : କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ଆୟନିକ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଆୟନ ମୁକ୍ତ ହେବାରୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରିପାରେ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -14 (Activity-14)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ : ତିନୋଟି ପରୀକ୍ଷାନଳୀ, ପ୍ରତ୍ୟେକଟିରେ ପରିଷ୍କୃତ ଲୁହା କଣ୍ଟା, କର୍କ, ପାତିତ ଜଳ, ନିର୍ଜଳୀୟ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ , ତେଲ

ପରୀକ୍ଷଣ:

• ପରୀକ୍ଷାନଳୀ ତିନୋଟିର ନାମକରଣ A, B ଓ C ଦିଅ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଲୁହା କଣ୍ଟା ରଖ । À ନଳୀରେ କିଛି ଜଳ ଢାଳି କର୍କଦ୍ଵାରା ବନ୍ଦ କର।
• B ନଳୀରେ ଫୁଟାହୋଇଥିବା ପାତିତ ଜଳ ଢାଳ । ପ୍ରାୟ 1 ମିଲିଲି ତେଲ ମିଶାଇ କର୍କ ଦ୍ଵାରା ବନ୍ଦ କର । ତେଲ ଜଳରେ ଭାସିବ ଏବଂ ବାୟୁ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରାଇ ଦେବ ନାହିଁ ।
• C ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କିଛି ନିର୍ଜଳୀୟ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ ନେଇ ନଳୀରେ | ରଖ ଓ କର୍କଦ୍ଵାରା ବନ୍ଦକର । ପରୀକ୍ଷା ନଳୀକୁ କିଛିଦିନ ରଖିଦିଅ । ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:

• A ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଥ‌ିବା ଲୁହାକଣ୍ଟାରେ କଳଙ୍କି ଲାଗିଛି ।
• B ଓ C ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଥିବା ଲୁହାକଣ୍ଟାଗୁଡ଼ିକରେ କଳଙ୍କି ଲାଗିନାହିଁ ।
• À ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କଣ୍ଟାଗୁଡ଼ିକ ଉଭୟ ଜଳ ଓ ବାୟୁ ସଂସ୍ପର୍ଶ ଆସିବା ଫଳରେ କଳଙ୍କି ଲାଗିଲା ।
• B ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କଣ୍ଟାଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲା । C ପରୀକ୍ଷାନଳୀର କଣ୍ଟାଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଶୁଷ୍କବାୟୁ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲା ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ଉଭୟ ବାୟୁ ଓ ଜଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଲୌହ ବସ୍ତୁରେ କଳଙ୍କି ଲାଗେ ।

ସଂକ୍ଷାରଣର ପ୍ରତିରୋଧ (Prevention of Corrosion):
ସଂକ୍ଷାରଣର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ଉପାୟଗୁଡ଼ିକ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଥାଏ ।

• ତୈଳଦ୍ଵାରା: ଧାତୁ ନିର୍ମିତ ପଦାର୍ଥ ଉପରେ ତୈଳ ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ଲେପନ କଲେ ଧାତୁ ଆର୍ଦ୍ର ବାୟୁର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସେନାହିଁ । ଫଳରେ ସଂକ୍ଷାରଣ ହୁଏ ନାହିଁ।
• ଗ୍ରୀଜଦ୍ଵାରା: ଶ୍ରୀଜଲେପ ଦେଲେ କଳଙ୍କି ଲାଗେ ନାହିଁ ।
• ରଙ୍ଗ ଲେପନଦ୍ଵାରା କ୍ଷୟରୋଧ କରାଯାଏ ।
• ଜିଙ୍କ୍ ଲେପନ (ଗାନାଇଜିଙ୍ଗ୍) – ଜିଙ୍କର ଏକ ପତଳା ସ୍ତରର ଆଚ୍ଛାଦନ ଦ୍ବାରା ଷ୍ଟିଲ ଓ ଲୁହାକୁ କଳଙ୍କି ଲାଗିବାରେ ପ୍ରତିରୋଧ କରାଯାଇ ପାରିବ । ଜିଙ୍କ ଆବରଣ ନଷ୍ଟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଜିଙ୍କ ଲେପିତ ଜିନିଷ ଗୁଡ଼ିକ କଳଙ୍କି ଲାଗିବାରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ ।
• ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋସ୍ଟେଟିଂ ଦ୍ଵାରା : ଲୁହାରେ ନିର୍ମିତ ଦ୍ରବ୍ୟାଦିଗୁଡ଼ିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ ଅନ୍ୟଧାତୁର ପ୍ରଲେପଦ୍ବାରା କ୍ଷୟରୋଧ କରାଯାଏ ।
• ଟିନିଂ ଦ୍ଵାରା: ବଜାରରେ ମିଳୁଥିବା ଟିଣ ଡବା ଲୁହାରେ ତିଆରି । ଏହି ଲୁହାଡ଼ବା ଉପରେ ଟିଣର ଲେପ ଦିଆଯାଇଛି । ତେଣୁ ସେହିଡବାରେ କଳଙ୍କି ଲାଗିପାରେ ନାହିଁ ।
• କେତକ ମିଶ୍ରଧାତୁରେ ଆଦୌ କଳଙ୍କି ଲାଗେନାହିଁ । ବିଶୁଦ୍ଧ ଲୁହା ନରମ ଅଟେ । ମାତ୍ର ଅଳ୍ପ ପରିମାଣର କାର୍ବନ (0.05%) ସହ ମିଶାଇଲେ ତାହା ଶକ୍ତ ଓ କଠିନ ହୋଇଯାଏ ।

ଲୁହାରେ ନିକେଲ୍‌ ଓ କ୍ରୋମିୟମ୍ ମିଶିଲେ ଷ୍ଟେନ୍‌ଲେସ୍‌ ଷ୍ଟିଲ୍‌ ମିଳେ ଯାହାକି ଶକ୍ତ ହୁଏ ଓ କଳଙ୍କି ଲାଗେନାହିଁ ।

ମିଶ୍ରଧାତୁ (Alloy) – ଦୁଇ ବା ଅଧ୍ଵ ଧାତୁର କିମ୍ବା ଧାତୁ ଓ ଉପଧାତୁ କିମ୍ବା ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁର ମିଶ୍ରଣକୁ ମିଶ୍ରଧାତୁ କହନ୍ତି । ଏହା ସମଜାତୀୟ ଅଟେ ।

ପାରଦର ମିଶ୍ରଧାତୁକୁ ଅମାଲ୍‌ଗାମ୍ କୁହାଯାଏ । ପିତ୍ତଳ ହେଉଛି ତମ୍ବା ଏବଂ ଜିଙ୍କ୍ (Cu ଓ Zn) ର ଏକ ମିଶ୍ର ଧାତୁ ।
ବ୍ରୋଞ୍ଜ୍ ହେଉଛି ତମ୍ବା ଏବଂ ଟିଣ (Cu ଓ Sn) ର ଏକ ମିଶ୍ରଧାତୁ ।
ସୋଲ୍ଡର ହେଉଛି ସୀସା ଓ ଟିଣ (Pb ଓ Sn) ର ଏକ ମିଶ୍ରଧାତୁ ।

ବିଶୁଦ୍ଧ ସୁନା 24 କ୍ୟାରେଟ୍ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା । ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନରମ ହୋଇଥିବାରୁ ସେଥିରେ ଅଳଙ୍କାର ତିଆରି ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଏହାକୁ ଶକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଏଥିରେ ରୁପା କିମ୍ବା ତମ୍ବା ମିଶାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ 22 କ୍ୟାରେଟ୍‌ ସୁନା ଅଳଙ୍କାର ତିଆରି ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍‌ 22 ଭାଗ ବିଶୁଦ୍ଧ ସୁନା ସହ 2 ଭାଗ ତମ୍ବା କିମ୍ବା ରୁପା ମିଶାଯାଇ ମିଶ୍ରଧାତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । 1600 ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଦିଲ୍ଲୀର କୁତୁବ୍‌ମିନାର ଠାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିବା ଲୌହସ୍ତମ୍ଭର ଉଚ୍ଚତା 8 ମିଟର ଏବଂ ଓଜନ 6 ଟନ୍ । ଏହି ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଏପରି ପ୍ରଣାଳୀରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ଯେ ଏହା ଏବେବି କଳଙ୍କହୀନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଛି ।

Odisha State Board Elements of Mathematics Class 12 Solutions CHSE Odisha Chapter 9 Integration Ex 9(e) Textbook Exercise questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Math Solutions Chapter 9 Integration Exercise 9(e)

Evaluate the following:
Question 1.
(i) ∫(1 + x) e^x dx
Solution:
∫(1 + x) e^x dx
[Choolse 1 + x as first and ex as second function
= (1 + x) e^x – ∫1 . e^x dx
= ( 1 + x) e^x – e^x + C = xe^x + C

(ii) ∫x³ e^x dx
Solution:
∫x³ e^x dx = x³ e^x – ∫3x² e^x dx
= x³ e^x – 3{x² e^x – ∫2x e^x dx}
= x³ e^x – 3x² e^x + 6 ∫x e^x dx
= x³ e^x – 3x² e^x +6 {x . e^x – ∫1 . e^x dx}
= x³ e^x – 3x² e^x + 6x e^x – 6e^x + C

(iii) ∫x² e^ax dx
Solution:

(iv) ∫(3x + 2)² e^2x dx
Solution:

Question 2.
(i) ∫x sin x dx
Solution:
∫x sin x dx
[x = first function
sin x = 2nd function]
= x (-cosx) – ∫\(\frac{d}{d x}\)(x) . (-cos x) dx
= -x cos x + ∫cos x dx
= -x cos x + sin x + C

(ii) ∫x² cos x dx
Solution:
∫x² cos x dx
[x² = 1st
cos x = 2nd]
= x² . sin x – ∫\(\frac{d}{d x}\)(x²) sin x dx
= x² sin x – ∫2x . sin x dx
[x = 1st
sin x = 2nd]
= x² sin x – 2 {x . (-cos x) – ∫1 . (-cos x) dx}
= x² sin x + 2x cos x – 2∫cos x dx
= x² sin x + 2x cos x – 2 sin x + C

(iii) ∫x² sin ax dx
Solution:

(iv) ∫x cos² x dx
Solution:

(v) ∫x sin³ x dx
Solution:

(vi) ∫2x sin 2x cos x dx
Solution:

(vii) ∫2x cos 3x cos 2x dx
Solution:

(viii)∫2x³ cos x² dx
Solution:
∫2x³ cos x² dx
[Put x² =t
Then 2x dx = dt]
= ∫x² . cos x² . 2x dx
= ∫t . cos t dt
= t . sin t – ∫1 . sin t dt
= t sin t + cos t + C
= x² sin x² + cos x² + C

(ix) ∫x cosec² x dx
Solution:
∫x cosec² x dx
[x = 1st
cosec² x = 2nd]
= x ∫cosec² x dx – ∫[\(\frac{d}{d x}\)(x) × ∫cosec² x dx] dx
= -x cot x + ∫cot x dx
= -x cot x + ln |sin x| + C

(x) ∫x tan² x dx
Solution:
∫x tan² x dx = ∫x (sec² x – 1) dx
= ∫x sec² x dx – ∫x dx
= x tan x – ∫1 . tan x dx – \(\frac{1}{2}\)x²
[x = 1st
sec² x = 2nd]
= x tan x + ln |cos x| – \(\frac{x^2}{2}\) + C

Question 3.
(i) ∫x ln (1 + x) dx
Solution:

(ii) ∫x⁷ ln x dx
Solution:

(iii) ∫(ln x)³ dx
Solution:

(iv) ∫ln(x² + 1) dx
Solution:
∫ln (x² + 1) dx
= ∫ln (x² + 1) . 1 dx
[Put ln (x² + 1 ) as first function and 1 as the second function.]

(v) ∫\(\frac{\ln x}{x^5}\) dx
Solution:

(vi) ∫ln (x² + x + 2) dx
Solution:

(vii) ∫ln (x + \(\sqrt{x^2+a^2}\)) dx
Solution:

(viii) ∫ln (x + \(\sqrt{x^2-a^2}\)) dx
Solution:

Question 4.
(i) ∫sin^-1 x dx
Solution:

(ii) ∫x sin^-1 dx
Solution:

(iii) ∫cos^-1 x dx
Solution:

(iv) ∫x tan^-1 dx
Solution:

(v) ∫x² tan^-1 x dx
Solution:

(vi) ∫sec^-1 x dx
Solution:

(vii) ∫x cosec^-1 x dx
Solution:

Question 5.
(i) ∫e^3x cos 2x dx
Solution:

(ii) ∫e^x sin x dx
Solution:

(iii) ∫e^x cos² x dx
Solution:

(iv) ∫x \(e^{x^2}\) sin x² dx
Solution:

(v) ∫e^ax sin (bx + c) dx
Solution:
Let I = ∫e^ax sin (bx + c) dx
Integrating by parts we get

(vi) ∫(2x² + 1)\(e^{x^2}\) dx
Solution:
I = ∫(2x² + 1)\(e^{x^2}\) dx
= ∫2x² \(e^{x^2}\) dx + ∫\(e^{x^2}\) . 1 dx
= ∫2x² \(e^{x^2}\) dx + x² \(e^{x^2}\) ∫2x\(e^{x^2}\) .x dx
= x\(e^{x^2}\) + C

Question 6.
(i) ∫\(\sqrt{9-x^2}\) dx
Solution:

(ii) ∫\(\sqrt{5-4 x^2}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\sqrt{1-x^2-2 x}\) dx
Solution:

(iv) ∫e^z \(\sqrt{4-e^{2 z}}\) dz
Solution:

(v) ∫cos θ \(\sqrt{5-\sin ^2 \theta}\) dθ
Solution:

Question 7.
(i) ∫\(\sqrt{x^2+4}\) dx
Solution:

(ii) ∫\(\sqrt{7 x^2+2}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\sqrt{4 x^2+12 x+13}\) dx (2x + 3 = z)
Solution:

(iv) ∫e^2z \(\sqrt{e^{4 z}+6}\) dz
Solution:

(v) ∫sec² θ \(\sqrt{\sec ^2 \theta+3}\) dθ
Solution:

(vi) ∫(2x² +1) \(e^{x^2}\) dx
Solution:
Same as No. 5 (vi).

Question 8.
(i) ∫\(\sqrt{x^2-8}\) dx
Solution:

(ii) ∫\(\sqrt{3 x^2-2}\) dx
Solution:

(iii) ∫\(\sqrt{x^2-4 x+2}\) dx (x – 2 = z)
Solution:

(iv) ∫a^z \(\sqrt{a^{2 z}-4}\) dz
Solution:

(v) ∫sec θ tan θ \(\sqrt{\tan ^2 \theta-3}\) dθ
Solution:

Question 9.
(i)∫e^x (tan x + ln sec x) dx
Solution:
∫e^x (tan x + ln sec x) dx
= ∫e^x tan x dx + ∫e^x ln sec x dx
(Integrating by parts)
= ∫e^x tan x dx + e^x ln sec x – ∫e^x tan x dx
= e^x ln(sec x) + C

(ii) ∫e^x (cot x + ln sin x) dx
Solution:
∫e^x (cot x + ln sin x) dx
[Integrating by parts taking e^x as first function and cot x as second function.]
= ∫e^x ln sin x – ∫e^x ln sin x dx + ∫e^x ln sin x dx + C
= e^x ln sin x + C

(iii) ∫\(\frac{e^x}{x}\) (1 + x ln x) dx
Solution:
∫\(\frac{e^x}{x}\) (1 + x ln x) dx
= ∫\(\frac{e^x}{x}\) dx + ∫\(\frac{e^x}{x}\) e^x ln x dx + C
= e^x ln x + C

(iv) ∫\(\frac{x e^x}{(1+x)^2}\) dx
Solution:

Question 10.
(i) ∫\(\left[\frac{1}{\ln x}-\frac{1}{(\ln x)^2}\right]\) dx
Solution:

(ii) ∫sin (ln x) dx
Solution:
Let I = ∫sin (ln x) dx
[Integrating by parts taking sin (ln x) as first and 1 as second function.]

(iii) ∫sin x ln (cosec x – cot x) dx
Solution:
∫sin x ln (cosec x – cot x) dx
[Integrating by parts taking In (cosec x cot x) as first function and sin x as second function.]
= ln (cosec x – cot x) . – cos x – ∫\(\frac{1}{{cosec} x-\cot x}\)× – cosec x . cot x + cosec² x × – cos x dx
= -cos x . ln (cosec x – cot x) + ∫\(\frac{{cosec} x({cosec} x-\cot x)}{{cosec} x-\cot x}\) . cos x dx
= -cos x . ln (cosec x – cot x) + ∫cot x dx
= -cos x . ln (cosec x – cot x) + ln sin x + C

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class History Solutions Chapter 14 ଭାରତର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପକୌଶଳ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 History Solutions Chapter 14 ଭାରତର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପକୌଶଳ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟା

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ନିର୍ମିତ ପଲ୍ଲବ, ଚୋଳ ଓ ପାଣ୍ଡମାନଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିକଳାର ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ନିର୍ମିତ ପଲ୍ଲବ, ଚୋଳ ଓ ପାଣ୍ଡମାନଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିକଳାର ଏକ ବିବରଣୀ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

• ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ପଲ୍ଲବ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଶୈଳୀ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ମୂର୍ତ୍ତିକଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ତାମିଲନାଡୁର ମହାବଳୀପୁରମ୍ ବା ମାମଲାପୁରମ୍ ସହରରେ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଥିବା ମଣ୍ଡପଗୁଡ଼ିକ ସେ ସମୟର କଳାର ଉତ୍କର୍ଷତାର ପ୍ରମାଣ ଦିଏ । ଏଠାରେ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକ ନିକଟରୁ ମିଳିଥିବା ପଥର ଖୋଦିତ ସିଂହ, ହାତୀ ଓ ବୃଷଭର ପ୍ରତିକୃତି ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଭାବେ ଯଥାକ୍ରମେ ଦୁର୍ଗା, ଇନ୍ଦ୍ର ଓ ଶିବଙ୍କୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲା ।
• ଚୋଳବଂଶର ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ତ୍ରିଚିନାପଲ୍ଲୀ ଜିଲ୍ଲାର ଶ୍ରୀନିଭାସାନାଲୁରଠାରେ ନିର୍ମିତ କେରଙ୍ଗନାଥ ମନ୍ଦିର କାନ୍ତରେ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିସମୂହ, ତାଞ୍ଜାଭୁରଠାରେ ନିର୍ମିତ ବୃହଦୀଶ୍ଵର ମନ୍ଦିରର ମୂର୍ତ୍ତିକଳା, ନଟରାଜ ଶିବ ଓ ଅନ୍ୟ ହିନ୍ଦୁ ଦେବଦେବୀ ଓ ସନ୍ଥମାନଙ୍କର ବ୍ରୋଞ୍ଜ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛି ।
• ପାଣ୍ଡବଂଶର ରାଜତ୍ୱ ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକର ଗୋପୁରମରେ ଖୋଦିତ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ, ଦରସୁରମଠାରେ ନିର୍ମିତ କୁମ୍ଭକୋନମ ମନ୍ଦିରର ଗୋପୁରମ୍ରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଚିତ୍ରକଳା ପାଠ୍ୟକଳାର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ନିଦର୍ଶନ ।
• ସପ୍ତଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ରାମେଶ୍ଵରମ୍ ଓ ମଦୁରାଠାରେ ନିର୍ମିତ ଶିବ ଓ ମିନାକ୍ଷୀ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିକଳାରେ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଶୈଳୀର ଚରମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।

(ଖ) ସୁଲତାନୀୟ ଓ ମୋଗଲ ଶାସନ ସମୟରେ ସଙ୍ଗୀତ କଳାର କିପରି ବିକାଶ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ସୁଲତାନୀୟ ଶାସନ କାଳରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ଅମୀର ଖୁସ୍‌ଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ବରରେ ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ଆବୃତ୍ତି କରିବା ସହିତ ଦୁଇଟି ନୂତନ ସଙ୍ଗୀତ ଶୈଳୀ କୱାଲୀ ଓ ଖେୟାଲ୍ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।
• ମୁସଲମାନମାନେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ଓ ‘ଧୁପଦ୍’ ରାଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଓ ଦୁଇ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ସୀତାର ଓ ତବଲା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
• ମୋଗଲ ଶାସକମାନେ ଭାରତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ କଳାର ଅନେକ ବିକାଶ ଘଟାଇଥିଲେ । ଆକବର ତାଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଗ୍ବାଲିୟରର ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ମିଆଁ ତାନ୍‌ସେନ୍ ଓ ମାଓ୍ବାର ବାଜ୍ ବାହାଦୂରଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସମୟରେ ତରାନା, ଠୁମ୍‌ରୀ, ଗଜଲ ଭଳି ସଙ୍ଗୀତର ନୂତନ ରାଗର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
• ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଶାହାଜାହାନ୍ ନିଜେ କେତେକ ଗୀତ ରଚନା କରିବା ସହିତ ବିକାନିର୍‌ର ଜଗନ୍ନାଥ ଭଟ୍ଟ ଏବଂ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଭଟ୍ଟଙ୍କ ଭଳି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହିନ୍ଦୁ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ ।
• ସୁଲତାନ ମହମ୍ମଦ ଶାହାଙ୍କ ଦରବାରରେ ଅଦରଙ୍ଗ ଓ ସଦରଙ୍ଗ ନାମକ ଦୁଇଜଣ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ଖେୟାଲ୍ ପରିବେଷଣ କରୁଥିଲେ । ଏହିପରିଭାବେ ସୁଲତାନୀୟ ଓ ମୋଗଲ ଶାସନ କାଳରେ ସଙ୍ଗୀତ କଳାର ପ୍ରଭୂତ ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା ।

(ଗ) ମୌର୍ଯ୍ୟ ଓ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟର ଅଗ୍ରଗତି ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖ ।
Answer:

• ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗରେ କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ରଚିତ ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ରାଜନୈତିକ ଦର୍ଶନର ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ’ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟର ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ ।
• ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟ୍ୟକାର ଓ କବି କାଳିଦାସଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ‘ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍’ ନାଟକ, ‘ମାଳାବିକାଗ୍ନିମିତ୍ରମ୍’, ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’, ‘ରଘୁବଂଶମ୍’, ‘ଋତୁ ସଂହାର’ ଓ ‘ମେଘଦୂତମ୍’ ପ୍ରଭୃତି କାବ୍ୟ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛି ।
• ସେ ସମୟରେ ରଚିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନାଟ୍ୟକୃତି ମଧ୍ୟରେ ଶୂଦ୍ରକଙ୍କ ‘ମୂଚ୍ଛକଟିକମ୍, ବିଶାଖାଦତ୍ତଙ୍କ ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ . ଓ ଐତିହାସିକ ନାଟକ ‘ଦେବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତମ୍’ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟକୁ ବିଶେଷ ଅବଦାନ ଅଟେ ।
• ଦଣ୍ଡିନ୍‌ଙ୍କ ରଚିତ କବିତା କଳା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ‘କାବ୍ୟାଦର୍ଶ’ ଓ ରୋମାଞ୍ଚ କର ଗଳ୍ପ ‘ଦଶକୁମାର ଚରିତମ୍’, ଭାରବିଙ୍କ କବିତା ‘କିରାତାର୍ଜୁନୀୟମ୍’, ଅମରସିଂହଙ୍କ ଅଭିଧାନ ‘ଅମର କୋଷ’ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କ ରଚିତ ଗଳ୍ପଗୁଚ୍ଛ ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ରମ୍’ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛି ।
• କହୁଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ‘ରାଜତରଙ୍ଗିଣୀ’, ବାଣଭଟ୍ଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ‘ହର୍ଷ ଚରିତ’ ଓ ‘କାଦମ୍ବରୀ’, ଜୟଦେବଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ’ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟରେ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ସଦୃଶ । ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଓ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟର ଅଗ୍ରଗତି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।

(ଘ)ଗଣିତ ବିଜ୍ଞାନରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଅବଦାନଗୁଡ଼ିକ ବର୍ତ୍ତନ କର ।
Answer:

• ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥ‌ିବା ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତା ସମୟର କେତେକ ବଟକରାରୁ ସେ ସମୟର ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କର ଗଣିତ ଜ୍ଞାନ ଥ‌ିବା ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
• ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଗାଣିତିକ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଜ୍ୟାମିତିକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଚଳନ ଥିବାର ସୁଲ୍ସସୂତ୍ରରୁ ଜଣାଯାଏ ।
• ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବିଶିଷ୍ଟ ଗଣିତଜ୍ଞ ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ଓ ବ୍ରହ୍ମଗୁପ୍ତଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବା ଘନଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଏବଂ ଏକ ବୃତ୍ତର ପରିସ୍ ଉପରେ ଚାରୋଟି କୋଣକୁ ରଖ୍ ଏକ ଚତୁର୍ଭୁଜାକାର କ୍ଷେ କରିବା ପଦ୍ଧତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଖ୍ରୀ.ପୂ. ପଞ୍ଚମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାଣିନୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଓ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଦ୍ଵିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପିଙ୍ଗଳାଙ୍କ ‘ଚନ୍ଦ୍ରଶାସ୍ତ୍ର’ରେ ଶୂନ୍ୟ ବିଷୟରେ ଧାରଣା ଦିଆଯାଇଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ଶୂନ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ସମ୍ପର୍କରେ ଏବଂ ବ୍ରହ୍ମଗୁପ୍ତ ଶୂନ୍ୟଟ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାର ନିୟମ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ‌ିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବୁଝାଇଛନ୍ତି ।
• ଗଣିତ ବିଦ୍ୟାକୁ ଭାରତର ଦୁଇଟି ଅନନ୍ୟ ଅବଦାନ ହେଉଛି ଦଶମିକ ସଂଖ୍ୟାଙ୍କନ ଓ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଥମ ନଅଟି ସଂଖ୍ୟାର ମୂଲ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ନିର୍ମିତ ଦୁଇଟି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମୂର୍ତ୍ତିକଳା କ’ଣ ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ସାରନାଥ ସ୍ତମ୍ଭର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ସିଂହର ପ୍ରତିକୃତି ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଧଉଳି ପାହାଡ଼ ନିକଟରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରସ୍ତର ଖୋଦିତ ହସ୍ତୀର ବାହ୍ୟରୂପର ଚିତ୍ର ସେ ସମୟର ଦୁଇଟି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମୂର୍ତ୍ତିକଳାର ପରିଚୟ ଦେଇଥାଏ ।

(ଖ) କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ଉତ୍ତର-ଭାରତ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ଅନୁସୃତ ଶୈଳୀ କ’ଣ ଭାବରେ ପରିଚିତ ଲେଖ ।
Answer:
କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ଅନୁସୃତ ଶୈଳୀ ଇଣ୍ଡୋ-ଆରିଆନ୍ ବା ‘ନାଗର ଶୈଳୀ’ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ଅନୁସୃତ ଶୈଳୀ ‘ଦ୍ରାବିଡ଼ୀୟ ଶୈଳୀ’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ।

(ଗ) କେଉଁ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ଚିତ୍ରକଳା ଗୁପ୍ତଯୁଗର କଳାନୈପୁଣ୍ୟ ଦର୍ଶାଏ ?
Answer:
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଉରଙ୍ଗାବାଦ ନିକଟରେ ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାରେ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଗ୍ବାଲିଅରଠାରେ ବାଘ ଗୁମ୍ଫାରେ, ତାମିଲନାଡୁରେ ପୁଦ୍ଧକୋଟାଇଠାରେ ସିଭାନାଭାସାଲ୍ ମନ୍ଦିରରେ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ସିଗିରିଆଠାରେ ପଥରକଟା କୋଠରିଗୁଡ଼ିକରେ ଜଳରଙ୍ଗର ଚିତ୍ରକଳା ଗୁପ୍ତଯୁଗର କଳାନୈପୁଣ୍ୟର ନିଦର୍ଶନ ବହନ କରେ ।

(ଘ) କେଉଁ ଦୁଇଟି ଆବିଷ୍କାର ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ନୃତ୍ୟକଳାର ସୂଚନା ଦିଏ ?
Answer:
ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ଏକ ନର୍ତ୍ତକୀର ପଥର ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ହରପ୍‌ପାରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ଏକ ନୃତ୍ୟରତା ମହିଳାର ବ୍ରୋଞ୍ଜ ମୂର୍ତ୍ତିର ଆବିଷ୍କାର ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ନୃତ୍ୟକଳାର ସୂଚନା ଦିଏ ।

(ଙ) ଭାରତର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତର ନାମ କ’ଣ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ ଯଥାକ୍ରମେ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
Answer:

• ଭାରତର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତର ନାମ ହେଲା – ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନୀ ସଙ୍ଗୀତ ଏବଂ କର୍ଣାଟିକ୍ ସଙ୍ଗୀତ ।
• ଏହା ଯଥାକ୍ରମେ ଉତ୍ତର ଭାରତ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତ ଅଞ୍ଚଳରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

(ଚ) ଆସାମ, କେରଳ, ଓଡ଼ିଶା ଓ ପଞ୍ଜାବର ସାମରିକ ନୃତ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
ସାମରିକ ନୃତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆସାମର ସତ୍‌ରିଆ, କେରଳର କଲ୍ଲାରିପାୟଟୁ, ଓଡ଼ିଶାର ପାଇକ ଏବଂ ପଞ୍ଜାବର ସତେବ୍‌ଜୀ ନୃତ୍ୟ ଜନପ୍ରିୟ ଅଟେ ।

(ଛ) ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟର ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ କେଉଁ ଚାରିଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ?
Answer:

• ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟର ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ ଚାରୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ସ୍ତୁପ, ସ୍ତମ୍ଭ, ପ୍ରାସାଦ ଓ ଗୁମ୍ଫା ।

(ଜ) ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବହନ କରୁଥିବା ଚାରିଟି ପ୍ରଧାନ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥିତି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବହନ କରୁଥିବା ଚାରୋଟି ପ୍ରଧାନ ମନ୍ଦିରର ନାମ ହେଲା – ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଦେଓଗଡ଼ଠାରେ ଥ‌ିବା ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର, ଭିତରଗାଁଓଠାରେ ଥ‌ିବା ଇଟାରେ ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ତିଠାରେ ଥ‌ିବା ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିର, ଭୁମରାଠାରେ ଥ‌ିବା ଶିବ ମନ୍ଦିର ।

(ଝ) ବରାହମିହିରଙ୍କ ରଚିତ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ବରାହମିହିରଙ୍କର ରଚିତ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକର ନାମ ହେଲା, ବୃହତ୍ ସଂହିତା ଏବଂ ପଞ୍ଚ ସିଦ୍ଧାନ୍ତିକା ।

(ଞ) ପ୍ରାଚୀନ ଯୁଗରେ ଚରକ ଓ ଶୁଶ୍ରୁତ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେଉଁ କେଉଁ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:

• ପ୍ରାଚୀନ ଯୁଗରେ ଚରକ କାମଳ ରୋଗର ନିଦାନ ଓ ଚିକିତ୍ସା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ।
• ଶରୀର ଗଠନ ବିଦ୍ୟା ପାଇଁ ଶୁଶ୍ରୁତ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ତାଞ୍ଜାଭୁରଠାରେ ବୃହଦୀଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର କେଉଁ ସମ୍ରାଟ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ତାଞ୍ଜାଭୁରଠାରେ ବୃହଦୀଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର ରାଜରାଜ ଚୋଳ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ଏଲୋରାର କେଉଁ ମନ୍ଦିର ରାଷ୍ଟ୍ରକୂଟ ସମୟର ବିସ୍ମୟକର କଳାର ନିଦର୍ଶନ ?
Answer:
ଏଲୋରାର କୈଳାସ ମନ୍ଦିର ରାଷ୍ଟ୍ରକୂଟ ସମୟର ବିସ୍ମୟକର କଳାର ନିଦର୍ଶନ ଅଟେ ।

(ଗ) କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ପାରସିକ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ସହାୟତାରେ ହୁମାୟୁନ୍ ଭାରତରେ ଚିତ୍ରକଳାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥିଲେ ?
Answer:
ହୁମାୟୁନ୍ ପାରସ୍ୟର ଦୁଇଜଣ ଦକ୍ଷ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ସୟଦ୍ ଅଲ୍ଲୀ ତାବରେଜୀ ଓ ବ୍ଲାଜା ଅବଦୁସ୍ ସମଦ୍‌ଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଭାରତରେ ଚିତ୍ରକଳାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥିଲେ ।

(ଘ) ପଞ୍ଜାବ-ହିମାଳୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ରାଜପୁତ୍ ଚିତ୍ରକଳା ଶୈଳୀର ଉପଶାଖା କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ?
Answer:
ପଞ୍ଜାବ-ହିମାଳୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବା ରାଜପୁତ୍ ଚିତ୍ରକଳା ଶୈଳୀର ଉପଶାଖା କାଙ୍ଗ୍ରା ଶୈଳୀ ଭାବେ ଏବଂ ଉକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ପାହାଡ଼ିଆ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ‘ପାହାଡ଼ୀ ଶୈଳୀ’ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ।

(ଙ) ‘ଲକ୍ଷ୍ମଣୀ’ କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ଲୋକନୃତ୍ୟ ?
Answer:
‘ଲୱଣୀ’ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜ୍ୟର ଲୋକନୃତ୍ୟ ଅଟେ ।

(ଚ) ସମଗ୍ର ଏସିଆରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବା କନିଷ୍କଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଉଚ୍ଚ ଗମ୍ବୁଜ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଏସିଆରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବା କନିଷ୍କଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଉଚ୍ଚ ଗମ୍ବୁଜ ପୁରୁଷପୁରଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(ଛ) କେଉଁ ଶାସକ କୁତବ୍‌ମିନାରର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସାମ୍‌ସୁଦ୍ଦିନ୍ ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍ କୁତବ୍‌ମିନାରର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ ।

(ଜି) ଦିଲ୍ଲୀର ଲାଲ୍‌କିଲ୍ଲା କିଏ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଦିଲ୍ଲୀର ଲାଲକିଲ୍ଲା ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଶାହାଜାହାନ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।

(ଝ) କାବୁଲ୍ ବାଗ୍ ବା କାବୁଲ୍ ଉଦ୍ୟାନ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
କାବୁଲ୍ ବାଗ୍ ବା କାବୁଲ୍ ଉଦ୍ୟାନ ପାନିପଥଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(ଞ) ଶିଖ୍ମାନଙ୍କ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ମନ୍ଦିର କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ପଞ୍ଜାବର ଅମୃତସର ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିଖ୍ମାନଙ୍କ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ ।

୪। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରିଗୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ସଙ୍ଗେ ତା’ର କ୍ରମିକ ନମ୍ବର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ କେଉଁ କଳା ମୌର୍ଯ୍ୟ କଳା ଲୋପ ପାଇ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାରତୀୟ ଶୈଳୀରେ ମୂର୍ତ୍ତିକଳା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ମୌର୍ଯ୍ୟ କଳା
(ii) ମଥୁରା କଳା
(iii) ଗାନ୍ଧାର କଳା
(iv) ଦ୍ରାବିଡ଼ ଶୈଳୀ
Answer:
(iii) ଗାନ୍ଧାର କଳା

(ଖ) ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ସମୟରେ ରାଜସ୍ଥାନର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଏକ-ଲିଙ୍ଗ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ଓସିଆ
(ii) ଚିତୋରଗଡ଼
(iii) ମାଉଣ୍ଟ ଆବୁ
(iv) ଉଦୟପୁର
Answer:
(iv) ଉଦୟପୁର

(ଗ) କେଉଁ ରାଜ୍ୟରୁ ‘କଥାକଲି’ ଶସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
(i) କୋରଳ
(ii) ତାମିଲନାଡୁ
(iii) ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ
(iv) ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ
Answer:
(i) କୋରଳ

(ଘ) କାଶ୍ମୀର ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀରେ କେଉଁଠାରେ ଏକ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ଗ୍ବାଲିୟର
(ii) ମଉଁଳ
(iii) କୋଣାର୍କ
(iv) ଅବନ୍ତୀପୁର
Answer:
(ii) ମଉଁଳ

(ଙ) ଦକ୍ଷିଣରେ ଭିଥଲ ମନ୍ଦିର କାହାଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ରାଜରାଜ ଚୋଳ
(ii) ଖାରବେଳ
(iii) କୃଷ୍ଣଦେବ ରାୟ
(iv) ରାଣାକୁମ୍ଭ
Answer:
(iii) କୃଷ୍ଣଦେବ ରାୟ

(ଚ) ଜାହଙ୍ଗୀରଙ୍କଦ୍ଵାରା କେଉଁଠାରେ ଆକବର ମକବରା ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
(i) ଫତେବାଦ
(ii) ଫତେପୁର ସିକ୍ରି
(iii) ସିକନ୍ଦରା
(iv) ସାହାଦାରା
Answer:
(iii) ସିକନ୍ଦରା

(ଛ) ଦିଲ୍ଲୀର ପୁରୁଣା ଜିଲ୍ଲା କେଉଁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସମୟର କୀର୍ତ୍ତି ?
(i) ବାବର
(ii) ଶେରଶାହ
(iii) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖ୍ଜୀ
(iv) ଶାହାଜାହାନ୍
Answer:
(ii) ଶେରଶାହ

(ଜ) କେଉଁ ରାଜ୍ୟ ‘ଜମ୍ପାନୀ’ ଶାଢ଼ି ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
(i) ଆସାମ
(ii) ରାଜସ୍ଥାନ
(iii) ତ୍ରିପୁରା
(iv) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ
Answer:
(iv) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ

(ଝ) ‘ଆଇନ୍-ଇ-ଆକ୍‌ବରୀ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(i) ଅମୀର ଖୁସ୍‌
(ii) ଜିଆଉଦ୍ଦିନ୍ ବରାନୀ
(iii) ଆବୁଲ ଫାଜଲ
(iv) ଆକବର
Answer:
(iii) ଆବୁଲ ଫାଜଲ

(ଞ) ଗୁପ୍ତଯୁଗର କେଉଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶୋଧନ କରିବା ଆକବର ପଦ୍ଧତି ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ?
(i) ଭଗଚତ
(ii) ପାଳକପ୍ଯ
(iii) ବରାହ ମିହିର
(iv) ନାଗାର୍ଜୁନ
Answer:
(iv) ନାଗାର୍ଜୁନ

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Physical Science Notes Chapter 9 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Physical Science Notes Chapter 9 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ

→ ବିତ୍ତ୍ୟତ୍‌ ପ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକ1ଯ ପ୍ରଭାବ (Magnetic Effect of Electric Current) :
ଚୁମ୍ବକୀୟକ୍ଷେତ୍ର ଓ କ୍ଷେତ୍ରରେଖା (Magnetic Field and Field Lines) :

• ଚୁମ୍ବକର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ତାହାକୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
• କମ୍ପାସ ସୂଚୀଟି ମୁକ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ଉତ୍ତର ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରେ ।
• ସୂଚୀର ଯେଉଁ ପ୍ରାନ୍ତଟି ଉତ୍ତର ଆଡ଼କୁ ରହେ ତାହାକୁ ଉତ୍ତର ମେରୁ ଓ ଯେଉଁ ପ୍ରାନ୍ତଟି ଦକ୍ଷିଣ ଆଡ଼କୁ ରହେ ତାକୁ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ କୁହାଯାଏ ।
  
• ସମମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ବିକର୍ଷଣ କରନ୍ତି ଏବଂ ବିଷମ ମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି ।

→ ପରିବାହୀରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଜନିତ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର(Magnetic Field due to a Current carrying Conductor) :

→ ସଳଖ ପରିବାହୀରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଜନିତ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର (Magnetic Field due to Current through a Straight Conductor):

→ କୁଣ୍ଡଳୀ ବା ବୃତ୍ତାକାର ପରିବାହୀରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଜନିତ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର (Magnetic Field due to a Current through a Circular Loop):

• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ବହନ କରୁଥିବା ବୃତ୍ତାକାର ପରିବାହୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାରଠାରୁ ଦୂରେଇଗଲେ ସମକେନ୍ଦ୍ରିକ ବୃତ୍ତର ଆକାର ବଢ଼େ ।
• କୁଣ୍ଡଳୀର କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ବୃତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ସରଳରେଖାଭଳି ଦେଖାଯିବ ।
• ତାରର ପ୍ରତିଟି ଅଂଶ କୁଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ଯରେ ଏକାଦିଗରେ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।
• ପରିବାହୀରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ପରିମାଣ ବଢ଼ିଲେ ସଂପୃକ୍ତ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରର ପରିମାଣ ବଢ଼େ ।
• କୁଣ୍ଡଳୀରେ ଯଦି n ସଂଖ୍ୟକ ଘର ରହେ ତେବେ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପାଇଁ ଚୁମ୍ବକୀୟ ପରିମାଣ ଗୋଟିଏ ଘେର ତୁଳନାରେ n ଗୁଣ ହେବ ।

→ ସଲେନଏଡ଼ରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଜନିତ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର (Magnetic Field due to a Current in a Solenoid) :
ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ରୋଧୀ ଆବରଣ ଯୁକ୍ତ ତମ୍ବାତାରରୁ ତିଆରି ବହୁ ବୃତ୍ତାକାର ଘେର ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସିଲିଣ୍ଡର ସଦୃଶ କୁଣ୍ଡଳୀକୁ ସଲେନଏଡ୍ କହନ୍ତି ।

• ଏହାର ଢାଞ୍ଚାଟି ଗୋଟିଏ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକ ଜନିତ ଢାଞ୍ଚା ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ କଲେ ତାହା ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକ ଭଳି ଚାରିପାଖରେ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେଖା ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
  
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତଧାରୀ ସଲେନଏଡ୍ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତ ଚୁମ୍ବକୀୟ ଉତ୍ତର ମେରୁ ଓ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତଟି ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ଭଳି ଆଚରଣ କରେ ।
• ସଲେନଏଡ୍ ଭିତର ପଟରେ କ୍ଷେତ୍ରରେଖାଗୁଡ଼ିକ ସରଳରୈଖ୍ୟକ ଓ ପରସ୍ପର ସହ ସମାନ୍ତର ।
• ସଲେନଏଡ୍‌ର ଭିତର ପଟେ ସବୁଠାରେ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରର ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ ସମାନ ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ଏକ ସମଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର (Uniform magnetic field) ।
• ନରମ ଲୁହାଭଳି ଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁଟିଏ ସଲେନଏଡ୍ ଭିତରେ ରଖିଲେ ସଲେନଏଡ୍ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରର ପ୍ରଭାବରେ ତାହା ଚୁମ୍ବକରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଏ ପ୍ରକାର ଚୁମ୍ବକକୁ ବିଦ୍ୟୁତଚୁମ୍ବକ କହନ୍ତି |
  

→ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତଧାରୀ ପରିବାହୀ ଉପରେ ବଳ (Force on a Current Carrying Conductor in a Magnetic Field):

• ପରିବାହୀରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହେଲେ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।
• ଏହି ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୁମ୍ବକଟିଏ ରହିଲେ ତା ଉପରେ ଏକ ବଳ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ।
• ଫରାସୀ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆନ୍ଦ୍ର-ମ୍ୟାରୀ ଏମ୍ପିୟର ଦର୍ଶାଇଲେ ଯେ ଚୁମ୍ବକଟି ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଧାରୀ ପରିବାହୀ ଉପରେ ସମପରିମାଣର ବିପରୀତ ବଳପ୍ରୟୋଗ କରେ ।

→ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରେରଣ (Electromagnetic induction) :
1831 ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ବୈଜ୍ଞାନିକ ମାଇକେଲ୍‌ ଫାରାଡେ ଗତିଶୀଳ ଚୁମ୍ବକଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ଚୁମ୍ବକତ୍ଵରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୃଷ୍ଟିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରେରଣ କହନ୍ତି ।

→ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଜେନେରେଟର (Electric Generator) :
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଜେନେରେଟର ଦ୍ଵାରା ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ତାର କୁଣ୍ଡଳୀର ଘୁର୍ଣ୍ଣନ ଯୋଗୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତିରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ । ଏହି ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟବହାର କରି ଘରେ ଓ କଳକାରଖାନାରେ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥ‌ିବା ଅଧ୍ବକ ପରିମାଣର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ମଧ୍ଯ ମିଳିଥାଏ ।

• ABCD ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ।ପ୍ମାନ ଆୟତାକାର କୁଣ୍ଡଳୀ ।
• ସ୍ଥାୟ1 ରୁମ୍ବକ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅଖ ଯୋଡ଼ାଯାଇଥାଏ, ଯାହାକୁ ଏକ ବାହ୍ୟ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦ୍ୱାରା ଏକ ଅକ୍ଷ ଚାରି ପଟେ ଘୂରେ ।
• କୁଣ୍ଡଳୀରେ ଯେତେ ସଂଖ୍ୟକ ଘେର ରହିବ ପ୍ରେରିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ତଦନୁ ସାରେ ଅଧ୍ଵ ହେବ ଏବଂ ଅଧ‌ିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ପାରିବ।
• ପ୍ରତି ଅର୍ଥ ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ପରେ ପ୍ରେରିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଦିଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ । ଏ ପ୍ରକାର ସ୍ରୋତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ (AC) କହନ୍ତି ।
• ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ ସ୍ରୋତ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ଦିଗ ବଦଳାଏ । ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା ଜେନେରେଟରକୁ AC ଜେନେରେଟର୍‌ କହନ୍ତି ।
• ଆଦୌ ଦିଗ ବଦଳାଉ ନଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହକୁ ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ (DC) କହନ୍ତି ।
• ଏ.ସି. ଜେନେରେଟର୍‌ ବଳୟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ବିଖଣ୍ଡିତ ବଳୟ ବା କମ୍ୟୁଟେଟ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କଲେ ତାକୁ D.C.

→ ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ (Direct Current and Alternating Current) :

• ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ସର୍ବଦା ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ।
• ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ଯେତେ ଥର ଦିଗ ବଦଳାଇ ପୂର୍ବାବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସେ, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଆବୃତ୍ତି କହନ୍ତି ।
• ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପମାନଙ୍କରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ । ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ବ୍ୟାଟେରୀ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ।
• ଦୂର ସ୍ଥାନକୁ ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହଦ୍ବାରା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପଠାଇଲେ ଶକ୍ତି ଅପଚୟ ଅଧିକ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପଠାଇବାଦ୍ୱାରା ଶକ୍ତି ଅପଚୟ କମ୍ ହୁଏ । ଭାରତରେ ମିଳୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରତି \(\frac { 1 }{ 100 }\) ସେକେଣ୍ଡରେ ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାର ଆବୃତ୍ତି 50 ହର୍ସ ।
• ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପମାନଙ୍କରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ । ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ବ୍ୟାଟେରୀ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ।
• ଦୂର ସ୍ଥାନକୁ ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହଦ୍ଵାରା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପଠାଇଲେ ଶକ୍ତି ଅପଚୟ ଅଧୂକ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପଠାଇବାଦ୍ୱାରା ଶକ୍ତି ଅପଚୟ କମ୍ ହୁଏ ।
• ଟର୍ଚ୍ଚ, କାଲ୍‌କୁଲେଟର, ଘଣ୍ଟା ଇତ୍ୟାଦି ସଳଖ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହଦ୍ଵାରା ଚାଲେ କିନ୍ତୁ ପଙ୍ଖା, ବଲ୍‌ବ, ମୋଟର୍ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ୟୁଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ।

→ ଖୃହ ବିହ୍ୟବ ପରିପଥ (Domestic Electric Circuits) :

• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଖୁଣ୍ଟିରୁ ଝୁଲନ୍ତା ତାର ବା ମାଟିତଳ କେବଲ୍ (Cable) ଦ୍ବାରା ଦୁଇଟି ତାର ଘରକୁ ଆସିଥାଏ । ଏହାକୁ ମୁଖ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗାଣ (Mains) ତାର କହନ୍ତି ।
• ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ଲାଲ୍ ରଙ୍ଗର ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ରୋଧୀ ଦ୍ଵାରା ଆବୃତ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଲାଇଭ୍ (Live) ଲାଇନ୍ (Positive) ବାଫେଜ୍ (Phase) ଲାଇନ୍‌ କହନ୍ତି |
• ଅନ୍ୟ ତାରଟିର ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ରୋଧୀ ଆବରଣ କଳାରଙ୍ଗର ଏବଂ ଏହାକୁ ନିଉଟ୍ରାଲ୍ (Negative) ଲାଇନ୍ କହନ୍ତି । ଆମ ଦେଶରେ ଫେଜ୍ ଲାଇନ୍ ଓ ନିଉଟ୍ରାଲ୍ ଲାଇନ୍ ମଧ୍ଯରେ ବିଭବାନ୍ତର 220 V ।
• ଏହି ତାରଦ୍ଵୟର ମୁଖ୍ୟ ଫ୍ୟୁଜ୍ (Fuse) ଜରିଆରେ ଘରର କାନ୍ଥରେ ଲାଗିଥିବା ମିଟର ବୋର୍ଡ଼କୁ ଆସେ ।
• ୱାଟ୍ ମିଟରରୁ ଦୁଇଟି ତାର ଲାଇଭ୍ ଓ ନିଉଟ୍ରାଲ୍ ତାର ରୂପରେ ବଣ୍ଟନ ବାକ୍‌ସକୁ ଯାଇଥାଏ ।
• ବଣ୍ଟନ ବାକ୍‌ସରେ ଲାଇଭ୍ ତାରରେ ଫ୍ୟୁଜ୍ ଲାଗିଥାଏ ।
  
• ଘର ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ଥାଏ ।
  • ଅଧିକ ପାୱାର ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଜଳ ତାପକ ବା ଗିଜର (Geyser) ଓ ବାୟୁ ଶୀତଳକ (Aircooler) ପାଇଁ 15 A ରେଟିଂର ପରିପଥ।
  • ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବ, ପଙ୍ଖା ଆଦି ଉପକରଣ ପାଇଁ 5A ରେଟିଂର ପରିପଥ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
• ଘରେ ଫେଜ୍ ତାର ଓ ନିଉଟ୍ରାଲ୍ ତାର ସହିତ ଏକ ତୃତୀୟ ତାର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ । ଏହାକୁ ଭୂ-ତାର (Earthwire) କହନ୍ତି । ଏହା ସବୁଜ ବର୍ଣ୍ଣର ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ରୋଧୀ ଦ୍ଵାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତ ଧାତବ ଫଳକ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଅନ୍ୟପ୍ରାନ୍ତ ଘରର ବାହାରେ ମାଟିରେ ବହୁ ଗଭୀରକୁ ପୋତା ଯାଇଥାଏ ।
• ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଇସ୍ତ୍ରୀ, ଟୋଷ୍ଟର, ରେଫ୍ରେଜରେଟର ଆଦି ଉପକରଣର ଧାତବ ଖୋଳକୁ ଭୂ-ତାର ସଂଲଗ୍ନ କରାଯାଇଥାଏ ।
  ଯଦି କେତେବେଳେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଲିକ୍ କରି ଧାତବ ଖୋଳକୁ ଚାଲିଆସେ ତାହା ଭୂ-ତାର ଯୋଗେ ମାଟିକୁ ଚାଲିଯାଏ ଓ ଧାତବ ଉପକରଣକୁ ଛୁଇଁଲେ ଆଘାତ ଲାଗେ ନାହିଁ ।
• ସମସ୍ତ ଉପକରଣ ପାଇଁ ସମାନ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଭବାନ୍ତର ରଖୁବା ସକାଶେ ସେଗୁଡ଼ିକର ସମାନ୍ତରାଳ ସଂଯୋଗ କରାଯାଏ ।
• ଫ୍ୟୁଜ୍ ଉପକରଣ ଓ ପରିପଥକୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଜନିତ କ୍ଷତିରୁ ଫ୍ୟୁଜ୍ ରକ୍ଷାକରେ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ରୋଧୀ ଆବରଣ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବା ଯୋଗୁଁ ବା ଉପକରଣରେ ତ୍ରୁଟି ଥିଲେ ଲାଇଭ୍ ତାର ଓ ନିଉଟ୍ରାଲ୍ ତାର ସିଧାସଳଖ ପରସ୍ପରକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । ଏପରି ହେଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହର ପରିମାଣ ହଠାତ୍ ବଢ଼ିଯାଏ। ଏହାକୁ ଲଘୁପଥନ (Short-circuiting) କହନ୍ତି ।
• ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ଘରକୁ ଆସିଥିବା ଯୋଗାଣ ତାରର ବିଭବାନ୍ତର ବଢ଼ିଯାଏ ବା ଗୋଟିଏ ପ୍ଲଗ୍ ସକେଟ୍‌ରେ ଏକାଧ୍ଵକ ଉପକରଣ ସଂଯୋଗ କରାଯାଏ ତାହେଲେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ପରିମାଣ ବଢ଼ିଯାଇପାରେ । ଏହାକୁ ଓଭରଲୋଡିଂ (Overloading) କହନ୍ତି । ଏଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଯୋଗୁଁ ଫ୍ୟୁଜ୍ ତାର ତରଳି ଯାଇ ପରିପଥକୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିଦିଏ ଓ ଉପକରଣକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Solutions Geometry Chapter 1 ରେଖା ଓ କୋଣ Ex 1(b) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Maths Solutions Geometry Chapter 1 ରେଖା ଓ କୋଣ Ex 1(b)

Question 1.
ନିମ୍ନଲିଖତ ପଦଗୁଡ଼ିକର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ, ସନ୍ନିହିତ କୋଣ, ପ୍ରତୀପ କୋଣ, ପରିପୂରକ କୋଣ, ଅନୁପୂରକ କୋଣ ।
ସମାଧାନ:
କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ:
∠ABC ର \(\overleftrightarrow{\mathrm{BC}}\) ର A – ପାର୍ଶ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ର C – ପାର୍ଶ୍ଵର ଛେଦକୁ ∠ABC ର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ କୁହାଯାଏ । ∠ABC ର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିନ୍ଦୁକୁ ∠ABC ର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ । ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ P, ∠ABC ର ଗୋଟିଏ ଅନ୍ତସ୍ଥ  ବିନ୍ଦୁ ଅଟେ । ଏହିପରି ଅସଂଖ୍ୟ ବିନ୍ଦୁକୁ ନେଇ କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଗଠିତ ।

ସନ୍ନିହିତ କୋଣ: 
ଦୁଇଟି କୋଣର ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ବାହୁ ଓ କୋଣଦ୍ୱୟର ଅନ୍ୟ ବାହୁ ଦୁଇଟି ସାଧାରଣ ବାହୁର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ବିସ୍ତୃତ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ସନ୍ନିହିତ କୋଣ (Adjacent angles) କୁହାଯାଏ ।
ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ∠PSQ ଓ ∠QSR ସନ୍ନିହିତ ଅଟନ୍ତି ।

ପ୍ରତୀପ କୋଣ:
ଗୋଟିଏ କୋଣର ବାହୁଦ୍ୱୟର ବିପରୀତ ରଶ୍ମିମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଗଠିତ କୋଣକୁ ଉକ୍ତ  କୋଣର ପ୍ରତୀପ କୋଣ (Vertically OppositeAngle) କୁହାଯାଏ । ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ∠BOC ଓ ∠AOD ପରସ୍ପର ପ୍ରତୀପ ଏବଂ ∠AOC ଓ ∠BOD  ପରସ୍ପର ପ୍ରତୀପ ଅଟନ୍ତି ।

ପରିପୂରକ କୋଣ:
ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମିର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେଲେ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ କୋଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି, ସେମାନେ ପରସ୍ପର ପରି ପୂରକ (Supplementary angle); ଅର୍ଥାତ୍ ସେମାନଙ୍କର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 180° ଅଟେ ।

ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ m∠ACD + m∠BCD = 180° ଅର୍ଥାତ୍ ∠ACD ଓ ∠BCD ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

ଅନୁପୂରକ କୋଣ:
 ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 90° ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରସ୍ପର ଅନୁପୂରକ କୋଣ (Complementary angles) କୁହାଯାଏ ।

Question 2.
ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ଗୋଟିଏ କୋଣର କେତୋଟି ବାହୁ ଥାଏ ?
ସମାଧାନ:
ଦୁଇଟି

(ii) ଗୋଟିଏ କୋଣର କେତୋଟି ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଥାଏ ?
ସମାଧାନ:
ଗୋଟିଏ

(ii) କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ କେତୋଟି ବିନ୍ଦୁ ଥାଏ ?
ସମାଧାନ:
ଅସଂଖ୍ୟ

(iv) କୋଣ ଓ ଏହାର ଅନ୍ତର୍ଦେଶର ଛେଦରେ କେତୋଟି ବିନ୍ଦୁ ଥାଏ ?
ସମାଧାନ:
କୌଣସି ବିନ୍ଦୁ ନଥାଏ

Question 3.
ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ତାଲିକାରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ ଦର୍ଶାଅ ।
(i) ରେଖାଖଣ୍ଡ 
(ii) ରଶ୍ମି
(iii) ରେଖା
(iv) କୋଣ
(v) କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଦେଶ 
(vi) ସମତଳ
(vii) କୋଣର ବହିର୍ଦେଶ
ସମାଧାନ:
(i) ରେଖାଖଣ୍ଡ 
(ii) ରଶ୍ମି 
(iii) ରେଖା 
(v) କୋଣର ଅନ୍ତଦ୍ଦେଶ ଓ 
(vi) ସମତଳ

Question 4.
ତିନୋଟି ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦକରୁଥିବାର ଏକ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର । ତତ୍ପରେ ଚିତ୍ରକୁ ଦେଖ୍ ପ୍ରତୀପ କୋଣ ।
ସମାଧାନ:
ପ୍ରତୀପ କୋଣ ଯୋଡ଼ା:
(i) ∠EAD ଓ ∠BAC
(ii) ∠EAB ଓ ∠CAD
(iii) ∠FBG ଓ ∠ABC
(iv) ∠FBA ଓ ∠GBC
(v) ∠ICH ଓ ∠ACB
(vi) ∠ACI ଓ ∠BCH

Question 5.
ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁଥ‌ିବାର ଚିତ୍ରଟିଏ ଅଙ୍କନ କର । ତତ୍ପରେ ଚିତ୍ରରୁ ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣଯୋଡ଼ାଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
(i) ∠AOBର ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ∠AOD
(ii) ∠AOBର ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ∠BOC
(ii) ∠BOCର ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ∠COD
(iv) ∠CODର ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ∠AOD

Question 6.
XY ସରଳରେଖାର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ M ଓ N ବିନ୍ଦୁକୁ ଚିହ୍ନଟ କର । ଅଙ୍କିତ ସରଳରେଖାର N-ପାର୍ଶ୍ଵରେ C ବିନ୍ଦୁ ଏବଂ M-ପାର୍ଶ୍ବରେ B ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କର । ଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଅ ଯେ, BM ଓ NC ରେଖାଖଣ୍ଡଦ୍ଵୟ ସରଳରେଖାର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ରହିବେ ?
ସମାଧାନ:
 (i) \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) (ସରଳରେଖା)ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ M ଓ N ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଛି ।
(ii) ଅଙ୍କିତ ସରଳରେଖାର N ପାର୍ଶ୍ଵରେ C ବିନ୍ଦୁ ଓ M ପାର୍ଶ୍ବରେ B ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଛି ।
(iii) ଚିତ୍ରରୁ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ, \(\overline{\mathrm{BM}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{NC}}\) ରେଖାଖଣ୍ଡଦ୍ଵୟ \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ସରଳରେଖାର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଛନ୍ତି ।

Question 7.
ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ । ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
(i) X ବିନ୍ଦୁ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ନ ହେଲେ ଓ A – O – B ହେଲେ,
m∠XOA + m∠XOB କେତେ ?
ସମାଧାନ:
m∠XOA + m∠XOB = 180°
( ∵ ∠XOA ଏବଂ ∠XOB ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ)

(ii) \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{CD}}\) ର ଛେଦବିନ୍ଦୁ O ହେଲେ, ∠AOC ର ପ୍ରତୀପ କୋଣ
କେଉଁଟି ?
ସମାଧାନ:
\(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{CD}}\) ଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ O ।
∠AOC ର ପ୍ରତୀପ କୋଣ ∠BOD ।

(iii) m∠AOB ର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ m∠AOC = x ଓ m∠AOB = y ହେଲେ, m∠BOC କେତେ ?
ସମାଧାନ:
m∠AOB ର ଏକ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ C NC
m∠AOC = x ଏବଂ m∠AOB = y
∴ m∠BOC = m∠AOB – m∠AOC = y – x

(iv) ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦକଲେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା କୋଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଯଦି ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ 30° ହୁଏ, ତେବେ ଏହାର ପ୍ରତୀପ କୋଣର ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣ କେତେ ହେବ ?
ସମାଧାନ:
\(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{CD}}\) ଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ O ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତି ।
ମନେକର m∠BOC = 30°
m∠BOC = m∠AOD (∵ ପ୍ରତୀପ କୋଣ)
m∠AOD ର ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣ = 180° – 30° = 150° (∵ ପରିପୂରକ କୋଣଦ୍ଵୟର ସମଷ୍ଟି 180° ।)

Question 8.
(i) m∠AOB = x ଓ∠AOB ର ଅନୁପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣ 2x° ହେଲେ xର ମାନ ଡିଗ୍ରୀରେ ପ୍ରକାଶ କର ।
ସମାଧାନ:
m∠AOB = x
m∠AOB କୋଣର ଅନୁପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣ = 2x
⇒ ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ, 90°- x = 2x
⇒ 2x + x = 90°
⇒ 3x = 90°
⇒ x = \(\frac{90^{\circ}}{3}\) = 30°

(ii) ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ, ଏହାର ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣର ଦୁଇଗୁଣରୁ 18° ଅଧିକ ହେଲେ, କୋଣଟିର ପରିମାଣ କେତେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ମନେକର କୋଣ ଦ୍ଵୟର ପରିମାଣ ଯଥାକ୍ରମେ θ ଏବଂ 2θ + 18° ।
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ କୌଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ଅର୍ଥାତ୍ θ + 2θ + 18° = 180°
⇒ 3θ = 180° – 18° = 162°
⇒ θ = \(\frac{162}{3}\) = 54°
∴ ନିଶ୍ଚେୟ କୋଣର ପରିମାଣ = 2θ + 18° = 2 × 54 + 18 = 108 + 18 = 126°
ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ:
ମନେକର କୋଣଟିର ପରିମାଣ θ । ଏହାର ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣ (180 – θ°) ।
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ θ = 2(180°- θ) + 18°
⇒ θ = 360° – 2θ + 18°
⇒ 3θ = 378°
⇒ θ = \(\frac{378}{3}\) = 126°

(iii) ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ ତାହାର ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣର ଏକପଞ୍ଚମାଂଶ ହେଲେ କୋଣଟିର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ:
ମନେକର କୋଣଦ୍ଵୟର ପରିମାଣ θ ଏବଂ \(\frac{θ}{5}\) ।
ପ୍ରଶାନୁସାରେ, କୋଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ।
⇒ θ + \(\frac{θ}{5}\) = 180° 
⇒ \(\frac{5 \theta+\theta}{5}\) = 180°
⇒ 6θ = 180° × 5
⇒ \(\frac{180^{\circ} \times 5}{6}\) = 150°
∴ ନିଶ୍ଚେୟ କୋଣର ପରିମାଣ = \(\frac{θ}{5}\) = \(\frac{150^{\circ}}{5}\) = 30°
ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ:
ମନେକର କୋଣଟିର ପରିମାଣ θ । ଏହାର ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣ (180 – θ°)
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ θ = \(\frac{180^{\circ}-\theta}{5}\) 
⇒ 5θ = 180° – θ
⇒ 6θ = 180°
⇒ θ = 30°

(iv) ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣର ଅନୁପାତ 4 : 5 ହେଲେ, କୋଣଦ୍ୱୟର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ମନେକର ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣଦ୍ୱୟର ପରିମାଣ ଯଥାକ୍ରମେ 4θ ଓ 5θ ।
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ, 4θ + 5θ = 180° 
9θ = 180° 
θ = \(\frac{180}{9}\) = 20°
∴ 4θ = 4 × 20° = 80° ଓ 5θ = 5 × 20° = 100°
∴ ନିର୍ଦେୟ କୋଣଦ୍ଵୟର ପରିମାଣ ଯଥାକ୍ରମେ 80° ଓ 100° ।

(v) ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ, ତାହାର ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣଠାରୁ 20° କମ୍ ହେଲେ, କୋଣଟିର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ମନେକର କୋଣଦ୍ଵୟର ପରିମାଣ ଯଥାକ୍ରମେ θ ଓ θ – 20° ।
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ, କୋଣଦ୍ୱୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ।
⇒ θ + θ – 20° = 180°
⇒ 20 = 180° + 20°
⇒ θ = \(\frac{200}{2}\) = 100°
∴ ନିଶ୍ଚେୟ କୋଣର ପରିମାଣ = θ – 20° = 100° – 20° = 80°

(vi) ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣର ଅନ୍ତର 30° ହେଲେ କୋଣଦ୍ୱୟର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ:
ମନେକର କୋଣଦ୍ବୟର ପରିମାଣ ଯଥାକ୍ରମେ θ ଓ θ + 30° ।
θ + θ + 30° = 180°
⇒  2θ + 30° = 180°
⇒ 2θ = 180° – 30°
⇒ θ = \(\frac{150}{2}\) = 75°
∴ ବୃହତ୍ତର ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣର ପରିମାଣ = θ + 30° = 75° + 30° = 105° ।

(vii) ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ ତାହାର ଅନୁପୂରକ କୋଣ ପରିମାଣର ଏକ-ପଞ୍ଚମାଂଶ ହେଲେ, କୋଣଟିର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ: 
ମନେକର କୋଣଟିର ପରିମାଣ x° ।
ଏହାର ଅନୁପୂରକ କୋଣର ପରିମାଣ (90 – x°) ।
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ, x = \(\frac{90-x}{5}\)
⇒ 5x = 90 − x
6x = 90
⇒ x = \(\frac{90}{6}\) = 15°
∴ କୋଣଟିର ପରିମାଣ 15° ।

Question 9.
ନିମ୍ନସ୍ଥ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଅନୁସାରେ x ର ମାନ କେତେ ହେବ ସ୍ଥିର କର ।

ସମାଧାନ:
(i) ଚିତ୍ର (କ) ରେ ∠AOC ଓ ∠BOC ଦ୍ବୟ ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ହେତୁ m∠AOC + m∠BOC = 180°
⇒ 3x + 2x = 180
⇒ 5x = 180
⇒ x = \(\frac{180}{5}\) = 36
∴ x = 36°

(ii) ଚିତ୍ର (ଖ) ରେ ∠PRS ଓ ∠ORS ଦ୍ବୟ ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ହେତୁ m∠PRS + m∠QRS = 180°
(x – 4) + (3x + 8) = 180
⇒ 4x + 4 = 180
⇒ 4x = 180 – 4
⇒ x = \(\frac{176}{4}\) = 44
∴ x = 44°

(iii) ଚିତ୍ର (ଗ) ରେ m∠MOP + m∠POQ + m∠QON = 180°
⇒ (x + 20) + (2x – 30) + (x + 10) = 180°
⇒ 4x = 180°
⇒ x = \(\frac{180}{4}\) = 45°
∴ x = 45°

Question 10.
ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{CD}}\) ସରଳରେଖାଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ O ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତି ।
m∠COE = 90° ହେଲେ x, Y ଓ z ର ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
m∠AOC = m∠BOD (ପ୍ରତୀପ) ⇒ 2x = y
ସେହିପରି m∠AOD = m∠BOC (ପ୍ରତୀପ)
⇒ z = 90° + x (∴ m∠COE = 90°)
m∠AOC + m∠AOD = 180°
⇒ 2x + 90° + x = 180°
⇒ 3x = 90°
⇒ x = 30° (∵ m∠AOD = 90° + x)
y = 2x = 2 × 30° = 60°,
z = 90° + x = 90° + 30° = 120°

Question 11.
ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ \(\overleftrightarrow{\mathrm{PQ}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{RS}}\) ଦ୍ବୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ O ଓ m∠POC = 75° ହେଲେ, a, b ଏବଂ c ର ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
∠ROP ଓ ∠POS ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ହେତୁ,
m∠ROP + m∠POS = 180°
⇒ m∠ROP + m∠POC + m∠COS = 180°
⇒ 4b + 75° + b = 180°
⇒ 5b + 75° = 180°
⇒ 5b = 180° – 75° = 105°
⇒ b = \(\frac{105}{5}\) = 21°
m∠QOS = m∠ROP (ପ୍ରତୀପ କୋଣ) 
⇒ a = 4b = b × 21 = 84°
∠ROQ ଓ ∠QOS  m∠ROQ + m∠QOS = 180°
⇒ 2c + a = 180°
⇒ 2c + 84° = 180°
⇒ 2c = 180° – 84° = 96°
∴ c = \(\frac{96°}{2}\) =48°
∴ a = 84°, b = 21°, c = 48°

Question 12.
ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ଦୁଇଟି ପ୍ରତୀପ କୋଣର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଏକ ସରଳରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ଦୁଇଟି ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ହେବେ । 
ସମାଧାନ:
 ଦତ୍ତ : \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{CD}}\) ରେଖାଦ୍ବୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ O ।
\(\overrightarrow{\mathrm{OM}}\) ଏବଂ \(\overrightarrow{\mathrm{ON}}\) ଯଥାକ୍ରମେ ∠AOC ଓ ∠BOD ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ : \(\overrightarrow{\mathrm{OM}}\) ଏବଂ \(\overrightarrow{\mathrm{ON}}\) ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ଅଟନ୍ତି ।
ପ୍ରାମାଣ୍ :  m∠AOC + m∠AOD = 180°
⇒ \(\frac{1}{2}\)m∠AOC + \(\frac{1}{2}\)m∠AOC + m∠AOD = 180°
(∵ m∠AOC = \(\frac{1}{2}\)m∠AOC + \(\frac{1}{2}\)m∠AOC)
\(\frac{1}{2}\)m∠AOC + \(\frac{1}{2}\)m∠BOD + m∠AOD = 180°
m∠AOM + m∠DON + m∠AOD = 180°
m∠AOM + m∠AON = 180°
\(\overrightarrow{\mathrm{OM}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{ON}}\) ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ଅଟନ୍ତି । 
(ପ୍ରମାଣିତ)

Question 13.
ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ରଶ୍ମିଦ୍ବୟ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଲମ୍ବ ।
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ : ∠AOC ଓ ∠BOC ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ।
OM ଓ ON ଯଥାକ୍ରମେ ∠BOC ଏବଂ ∠AOC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ : \(\overrightarrow{\mathrm{OM}} \perp \overrightarrow{\mathrm{ON}}\) ଅର୍ଥାତ୍ m∠MON = 90°
ପ୍ରମାଣ : ∠AOC ଓ ∠BOC ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ।
⇒ m∠AOC +m∠BOC = 180°
⇒ \(\frac{1}{2}\)m∠AOC + \(\frac{1}{2}\)m∠BOC = \(\frac{1}{2}\) × 180°
⇒ m∠CON + m∠COM = 90° (∵ \(\overrightarrow{\mathrm{OM}}\), ∠BOC ର ଏବଂ \(\overrightarrow{\mathrm{ON}}\), ∠AOC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ)
⇒ m∠MON = 90°
∴ \(\overrightarrow{\mathrm{OM}} \perp \overrightarrow{\mathrm{ON}}\)
(ପ୍ରମାଣିତ)

Question 14.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ∠AOE ଏବଂ ∠EOB ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣ ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{OC}}\), ∠AOC କୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କରେ ।
m∠COD = 90° ହେଲେ ଦର୍ଶାଅ ଯେ, \(\overrightarrow{\mathrm{OD}}\), ∠EOB ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ହେବ ।
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ : ∠AOE ଏବଂ ∠EOB ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ।
\(\overrightarrow{\mathrm{OC}}\), ∠AOE କୁ ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡ କରେ ଏବଂ m∠COD = 90° ।
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ : \(\overrightarrow{\mathrm{OD}}\), ∠EOB ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
ପ୍ରମାଣ : ∠AOE ଏବଂ ∠EOB ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ।
⇒ m∠AOE + m∠EOB = 180°
⇒ \(\frac{1}{2}\)m∠AOE + \(\frac{1}{2}\)∠EOB = 90°
⇒ m∠COE + \(\frac{1}{2}\)m∠EOB = 90° … (i)
କିନ୍ତୁ mZCOD = 90° (ଦତ୍ତ)
∴ m∠COE + m∠EOD = 90° … (ii)
⇒ (i) ଓ (ii) ରୁ m∠COE + \(\frac{1}{2}\)m∠EOB = m∠COE + m∠EOD
⇒ \(\frac{1}{2}\)m∠EOB = m∠EOD
⇒ \(\overrightarrow{\mathrm{OD}}\), ∠EOB ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ । 
(ପ୍ରମାଣିତ)

Question 15.
\(\overleftrightarrow{AB}\) ଓ \(\overleftrightarrow{CD}\) ପରସ୍ପରକୁ O ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତି । m∠AOC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ \(\overrightarrow{OX}\) । ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, \(\overleftrightarrow{XO}\) କୋଣ BOD କୁ ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡ କରେ ।
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ : \(\overleftrightarrow{AB}\) ଓ \(\overleftrightarrow{CD}\) ପରସ୍ପରକୁ ଠ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତି ।
\(\overrightarrow{OX}\), ∠AOC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
\(\overrightarrow{OX}\) ର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି \(\overrightarrow{OY}\) ।
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ : \(\overrightarrow{OY}\), ZBOD ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
ପ୍ରମାଣ : \(\overrightarrow{OX}\) ର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି OY ହେତୁ ଏକ ସରଳରେଖା \(\overleftrightarrow{XY}\)
ଏବଂ \(\overleftrightarrow{AB}\) ପରସ୍ପରକୁ ଠ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତି । 
⇒ m∠AOX = m∠BOY (ପ୍ରତୀପ କୋଣ)
ପୁନଶ୍ଚ, \(\overleftrightarrow{XY}\) ଏବଂ \(\overleftrightarrow{CD}\) ପରସ୍ପରକୁ ଠ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତି । 
⇒ m∠XOC = m∠YOD (ପ୍ରତୀପ କୋଣ)
\(\overrightarrow{OX}\), ∠AOC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ।
⇒ m∠A0X = m∠XOC
⇒ m∠BOY = m∠YOD (∵ ∠AOX = ∠BOY ଏବଂ ∠XOC = ∠YOD)
∴ \(\overrightarrow{OY}\), ∠BOD ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
(ପ୍ରମାଣିତ)

Question 16.
\(\overrightarrow{\mathrm{OA}}\), \(\overrightarrow{\mathrm{OB}}\), \(\overrightarrow{\mathrm{OC}}\) ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ରଶି । କୌଣସି ରଶି ଅନ୍ୟ ରଶି ଦଇଟି ଦାରା ଗଠିତ କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ବିସ୍ତୃତ ନୁହେଁ । ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, m∠AOB + m∠BOC + m∠COA =360°
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ : \(\overrightarrow{\mathrm{OA}}\), \(\overrightarrow{\mathrm{OB}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{OC}}\) , O ବିନ୍ଦୁଗାମୀ ତିନୋଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରଶ୍ମି ।
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ : m∠AOB + m∠BOC + m∠AOC = 360°
ଅଙ୍କନ : \(\overrightarrow{\mathrm{OA}}\) ର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି \(\overrightarrow{\mathrm{OD}}\) ଏବଂ \(\overrightarrow{\mathrm{OB}}\) ର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି \(\overrightarrow{\mathrm{OE}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
ପ୍ରମାଣ : m∠AOE +m∠EOD = 180° (ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣ)
⇒ m∠AOE + m∠EOC + m∠COD = 180° … (i)
[∵ m∠EOD = m∠EOC + m∠COD]
ସେହିପରି m∠AOB + m∠BOD = 180° (ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣ) … (ii) 
ସମୀକରଣ (i) ଓ (ii)କୁ ଯୋଗକଲେ,
m∠AOE + m∠EOC + m∠COD + m∠AOB + m∠BOD = 180° + 180°
⇒ m∠AOB + (m∠BOD + m∠DOC) + (m∠AOE + m∠EOC) = 360°
⇒ m∠AOB + m∠BOC + m∠COA = 360°
  (ପ୍ରମାଣିତ)

Question 17.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ \(\overrightarrow{\mathrm{OE}}\), ∠AOB ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ରଶ୍ମି । \(\overrightarrow{\mathrm{OF}}\), \(\overrightarrow{\mathrm{OE}}\) ର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ହେଲେ, ଦର୍ଶାଅ ଯେ,
m∠BOF = m∠AOF l
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ : \(\overrightarrow{\mathrm{OE}}\), ∠AOB ର ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡକ । \(\overrightarrow{\mathrm{OF}}\) ର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି \(\overrightarrow{\mathrm{OE}}\) l
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ : m∠BOF=m∠AOF
ପ୍ରମାଣ : ∠BOF ଏବଂ ∠BOE ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ।
⇒ m∠BOF + m∠BOE = 180° … (i)
ପୁନଶ୍ଚ, ∠AOF ଏବଂ ∠AOE ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ ।
⇒ m∠AOF + m∠AOE = 180° … (ii)
⇒ (i) ଓ (ii) ରୁ m∠BOF + m∠BOE = m∠AOF + m∠AOE
⇒ m∠BOF = m∠AOF (∵\(\overrightarrow{\mathrm{OE}}\), ∠AOB ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ)
  (ପ୍ରମାଣିତ)

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 1 ମୌଳିକ ଅଧୂକାରTextbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 1 ମୌଳିକ ଅଧୂକାର

୧ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖି ।

(କ) ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ତୃତୀୟ ଭାଗରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ଭାରତ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିକାଶ । ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ମୁଖ୍ୟତଃ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଛି ।
• ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ବାଧୀନତା ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରର କ୍ଷମତା ମଧ୍ଯରେ ଭାରସାମ୍ୟ ରହିବା ଦରକାର ।
• ବିଶ୍ଵର ଅନେକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏହି ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।
•  ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରି ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନର ତୃତୀୟ ଭାଗରେ ଥିବା ଧାରା ୧୨ରୁ ୩୫ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।
• ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ମୌଳିକ ଅଧ୍ୟାର କୁହାଯ ଏ, କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ଉତ୍ତମ ଜୀବନଯାପନ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସୁରକ୍ଷା ଲାଗି ଏଗୁଡ଼ିକର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ କାହାରି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଇଚ୍ଛାରେ ସଂଶୋଧ ବା ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

(ଖ) ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ଲକ୍ଷଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।
• ସରକାରଙ୍କର ଯଥେଚ୍ଛାଚାର ଶାସନ ଉପରେ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅଙ୍କୁଶ ଲଗାଇଥାଏ ।
• ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ ବା ପ୍ରତ୍ୟାହାର ସାଧାରଣ ଆଇନ ବଳରେ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
• ଭାରତର ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମାନ ଭାବରେ ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ
• ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ । ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଓ ପ୍ରତିଷେଧମୂଳକ ଅଟକ (Preventive Detention) କାରଣରୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସାମୟିକ ଭାବେ ସଙ୍କୁଚିତ ବା ସ୍ଥଗିତ ବା ନିଲମ୍ବିତ ରଖାଯାଇପାରିବ ।

(ଗ) ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ସମାନତାର ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନରେ ସମାନତାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇ ଧାରା ୧୪ରୁ ୧୮ ମଧ୍ଯରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନତା ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

•  ଧାରା ୧୪ ଅନୁଯାୟୀ ଆଇନ ଆଗରେ ଭାରତର ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ସମାନ ଓ ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ।
• ଧାରା ୧୫ ଅନୁସାରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଭିଭିରେ ରାଷ୍ଟ୍ର କୌଣସି ପାତରଅନ୍ତର କରିପାରିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଶିଶୁ, ମହିଳା, ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିବ, ସେତେବେଳ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ ।
• ଧାରା ୧୬ ଅନୁସାରେ ସରକାରୀ ଚାକିରି ତଥା ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ । କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗ ବା ଅନୁନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କ
• ଧାରା ୧୭ ଅନୁସାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ କରାଯିବା ସହିତ ଏହାର ବିଲୋପ ସାଧନ କରାଯାଇଛି ।
• ଧାରା ୧୮ ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଆଳଙ୍କାରିକ ଉପାଧୁଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଛି ।

୨।ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୩୨ରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ପାଞ୍ଚଗୋଟି ହୁକୁମ୍‌ନାମା ବା ‘ରିଟ୍’ (Writs)ର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଧାରା ୩୨ ଅନୁସାରେ ଜଣେ ନାଗରିକ ନିଜର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅଦାଲତର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇପାରିବ । ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର ‘ରିଟ୍’ ବା ‘ହୁକୁମନାମା’ ବା ‘ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା’ ଜାରି କରିପାରିବେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (୧) ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀକରଣ, (୨) ପରମାଦେଶ, (୩) ନିଷେଧାଦେଶ, (୪) ଅଧିର ପୃଚ୍ଛା, (୫) ଉତ୍ପ୍ରେକ୍ଷଣ ।

(ଖ) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ କ’ଣ କରିବେ ?
Answer:
ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧ‌ିକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ଅଦାଲତର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇପାରିବେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ମୌଳିକ ଅଧ୍ୟାକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସିଧାସଳଖ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ।

(ଗ) ‘ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ମାମଲା’ (P.I.L.) କହିଲେ, ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ମୌଳିକ ଅଧ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାରର ବା ଗୋଷ୍ଠୀ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ । ଏହାଛଡ଼ା ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଚାହିଁଲେ, ସେ ଏଥ‌ିପାଇଁ ଅଦାଲତ ବା କୋର୍ଟକୁ ଯାଇପାରନ୍ତି । ଏହିପରି ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ଜଡ଼ିତ ମାମଲାକୁ ‘ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା’ କୁହାଯାଏ ।

(ଘ) କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୌଳିକ ଅଧ୍ୟାର ସାମୟିକ ଭାବେ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଏ ?
Answer:
ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଓ ପ୍ରତିଷେଧମୂଳକ ଅଟକ କାରଣରୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସାମୟିକଭାବେ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଏ ।

(ଙ) ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ସମ୍ବିଧାନର ୨୫ ଧାରାରୁ ୨୮ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଅଧିକାର ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।
• ଏହି ଅଧିକାର ବଳରେ ସମସ୍ତେ ନିଜ ନିଜର ବିବେକ ଅନୁସାରେ ସ୍ବାଧୀନଭାବେ ଧର୍ମଗ୍ରହଣ, ଧର୍ମାଚରଣ ଓ
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ନିଜର ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସହିତ ଏହାର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରିପାରିବେ । କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧର୍ମର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଏବଂ କୌଣସି ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନର ସୁରକ୍ଷା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ନାଗରିକମାନଙ୍କଠାରୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କର ବା ଅର୍ଥ ଆଦାୟ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

(ଚ) ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୯ରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଛଅଗୋଟି ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅଧିକାର ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:
ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୯ରେ ଛଅଗୋଟି ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି–
(୧) ଭାଷଣ ତଥା ମତାମତ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
(୨) ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଓ ନିରସ୍ତ ହୋଇ ସମାବେଶରେ ମିଳିତ ହେବାର ସ୍ବାଧୀନତା ।
(୩) ସଂଘ ବା ସମିତି ଗଠନର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
(୪) ଭାରତ ଭୂଖଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ଅବାଧ ବିଚରଣର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
(୫) ଭାରତର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବସବାସ କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
(୬) ଯେକୌଣସି ବୃତ୍ତି, ଜୀବିକା, ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ କରିବାର ସ୍ୱାଧୀନତା ।
ଉକ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନତାଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଐକ୍ୟ ଓ ନିରାପତ୍ତା, ଶାନ୍ତି ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା, ନୈତିକତା ଓ ବିଦେଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ବନ୍ଧୁତାପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସରକାର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଭାବରେ ନାଗରିକର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିବେ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଅଧ୍ୟାୟରେ ମୌଳିକ ଅଧ୍ବକାରଗୁଡ଼ିକ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନର ତୃତୀୟ ଭାଗରେ ଥିବା ଧାରା ୧୨ରୁ ଧାରା ୩୫ ମଧ୍ୟରେ ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।

(ଖ) କେଉଁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ।

(ଗ) ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଅଧ‌ିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ସଙ୍କୁଚିତ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବା କ୍ଷମତା କାହାର ଅଛି ?
Answer:
ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ସଙ୍କୁଚିତ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବା କ୍ଷମତା କେବଳ ଭାରତର ସଂସଦର ରହିଛି ।

ଘ) ‘ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର’ – ଏହାର ସୂଚନା କେଉଁ ମୌଳିକ ଅଧିକାରରୁ ମିଳୁଅଛି ?
Answer:
‘ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର’ – ଏହାର ସୂଚନା ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଅଧକାରରୁ ମିଳୁଅଛି ।

(ଙ) କେଉଁ କାରଣରୁ ସ୍ବାଧୀନତାର ଅଧିକାର ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ର କଟକଣା ଜାରି କରିପାରିବ ?
Anwer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ଐକ୍ୟ ଓ ନିରାପତ୍ତା, ଶାନ୍ତି ଓ ଶାନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା, ନୈତିକତା ଓ ବିଦେଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ବନ୍ଧୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଭାବରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଅଧିକାର ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କରିପାରିବ ।

(ଚ) ଆମ ମୌଳିକ ଅସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ‘ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ପ୍ରତିପାଦନୀୟ’ ବୋଲି ତୁମେ କିପରି ଜାଣୁଛ ?
Answer:
ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ‘ରିଟ୍’ ଜାରି କରୁଥିବାରୁ ଆମ ମୌଳିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ‘ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ପ୍ରତିପାଦନୀୟ’ ବୋଲି ଆମେ ଜାଣିପାରୁଛୁ ।