Prasanna

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 8 ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 8 ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦଟି _________ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
(କ) ଜର୍ଜ ଜାକୋର୍ ହୋଲିଓକ୍
(ଖ) ଆଲ୍‌ବେରିକୋ ଜେଣ୍ଟିଲି
(ଗ) ବାରୁଚ ସ୍ନିବୋଞ୍ଜା
(ଘ) ବର୍ଟାଣ୍ଡ ରସେଲ୍
Answer:
(କ) ଜର୍ଜ ଜାକୋର୍ ହୋଲିଓକ୍

୨ । ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦଟି ପ୍ରଥମେ _________ ମସିହାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଲା ।
(କ) ୧୮୫୭
(ଖ) ୧୮୫୩
(ଗ) ୧୮୫୧
(ଘ) ୧୮୮୫
Answer:
(ଗ) ୧୮୫୧

୩ । ରାଜନୈତିକ ଅର୍ଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚଠାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପୃଥକୀକରଣକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା
(ଖ) ଧାର୍ମିକ ଅସହିଷ୍ଣୁତା
(ଗ) ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦ
(ଘ) ରକ୍ଷଣଶୀଳତା
Answer:
(କ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା

୪ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାକ୍‌କଥନରେ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦକୁ __________ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନରେ ଯୋଗ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୧୯୭୬ ମସିହାର ୪୨ ତମ
(ଖ) ୧୯୭୮ ମସିହାର ୪୪ ତମ
(ଗ) ୯୧ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ
(ଘ) ୭୩ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ
Answer:
(କ) ୧୯୭୬ ମସିହାର ୪୨ ତମ

(B) ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଭାରତ କାହିଁକି ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ?
Answer:
ଭାରତରେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମ ନଥିବାରୁ ଓ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।

୨ । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଧାର୍ମିକତାର ବିରୋଧୀ କି ?
ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଧାର୍ମିକତାର ବିରୋଧୀ ନୁହେଁ ବରଂ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରଭୁତ୍ଵର ବିରୋଧୀ ଅଟେ ।

(C) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର

୧ । ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପର ସଂଯୋଜିତ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ଭାରତରେ ଧର୍ମ ଉପରେ କର ବସେ ।
Answer:
ଭାରତରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଉପରେ କର ବସେ ନାହିଁ ।

୩ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୨୫-୨୯ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୨୫-୨୮ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

୪ । ଜଗତୀକରଣ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାକୁ ବିରୋଧ କରେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ଭାରତୀୟ ନିରପେକ୍ଷ ଢାଞ୍ଚାର ଆଦର ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।

(D) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ କମ୍ ଥାଏ ତାହାକୁ ________ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ

୨ । ଇଂରାଜୀ ଅଭିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସାଧାରଣ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜେନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାରେ ଧର୍ମର ସଂପୃକ୍ତି ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ତାହାକୁ __________ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ।

୩ । ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ (Secular) ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ___________ ରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ଯାହାର ଅର୍ଥ ____________ ।
Answer:
‘ସେକ୍ସଲାରିସ୍’ (Seacularis); ଗୋଟିଏ ଯୁଗ ବା ପିଢ଼ି ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

୪ । ଧର୍ମ ଓ ରାଜନୀତି ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପୃଥକ୍ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ରାଷ୍ଟ୍ରଧର୍ମକୁ ଆଦୌ ସମର୍ଥନ ଦେଉ ନଥିବା, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା _____________ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପାଞ୍ଚଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଧର୍ମନରିପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଆଦୌ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ପୃଥକ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି ତାହାକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ଉଭୟ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିସରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଧର୍ମଭିଭିରେ କୌଣସି ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବା ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇ ନଥାଏ ।

ଧର୍ମ ଆଇନଗତ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ଯଦି ଧର୍ମ କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଅଧିକାର ନ ଦିଏ, ତେବେ ରାଷ୍ଟ୍ର ସେଥିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ପ୍ରଦାୟଭିତ୍ତିକ ବା ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇପାରେ ନାହିଁ । ଅଧୁକାଂଶ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅପେକ୍ଷା ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

୨ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପ୍ରତି ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ବିବିଧତା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଏଠାରେ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଆଇନ ଓ ନୀତିସମ୍ମତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିଥାଏ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସମାନତା ଓ ଶାନ୍ତି ବ୍ୟାହତ ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ । ଏଠାରେ ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ସମସ୍ତଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ସମାନତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ।

ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଯୋଗଦାନ ମଧ୍ଯ ରହିଥାଏ । ଭାରତରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ, ବାଲ୍ୟବିବାହ ପ୍ରଥା, ସତୀପ୍ରଥା ଇତ୍ୟାଦିର ନିଷେଧ ଆଦି ଏହାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଭାରତରେ ଧର୍ମର ବହୁଳତା ରହିଥିବାରୁ ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତା ଓ ସବୁ ଧର୍ମର ସମାନ ସହାବସ୍ଥାନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ଯ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ସହ ଯୋଡ଼ିହୋଇ ରହିଛି । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ, ଜାତିବାଦ, ସାମାଜିକ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ।

୩ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଓ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମର ପୃଥକୀକରଣର ପ୍ରକୃତି ଭିଭିରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଓ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ଦୁଇ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ :
(i) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ନିଜସ୍ଵ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କେହି କାହାର ବ୍ୟାବାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାରକୁ ସମର୍ଥନ କରେ ।
(ii) ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବା ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାର ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ କମ୍ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିବାବେଳେ ଅଧିକାର ଓ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଯତ୍ନବାନ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ଗୁରୁତ୍ଵ ପାଉଥିବାବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ସମାନତା ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ସାଦୃଶ୍ୟତାର ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଧାର୍ମିକ ବିବିଧତାର ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(v) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧର୍ମକୁ ଆଦୌ ସମର୍ଥନ ଦେଉ ନଥିବା ବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନସମ୍ମତ ସମର୍ଥନ ଧର୍ମକୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସମସ୍ୟାବଳୀ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ପରବର୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାକ୍‌କଥନ ଏହାକୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ, ସମାଜବାଦୀ, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରିଛି । ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଦର୍ଶରୂପେ ଗ୍ରହଣକରି ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ, ବିଶ୍ଵାସ, ପୂଜା ଉପାସନା ଇତ୍ୟାଦିରୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଏହା ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ଅଟେ । ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅଧ୍ୟାୟରେ ୨୫ ଠାରୁ ୩୦ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଧର୍ମ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଧୁକାର (Right to Religion)ରେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର, ଉପାସନା, ପ୍ରସାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

ଅତୀତ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ‘ଜିଜିୟା’ ଭଳି ଅନେକ କର (Tax) ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ ଉପରେ ବସାଯାଉଥିଲା । ମାତ୍ର ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଉପାସନା ବା ପ୍ରଚାର କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି କରଧାର୍ଯ୍ୟର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି । ଏଣୁ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କର ଧର୍ମ ଅସହିଷ୍ଣୁ ନୀତିକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରି ଆକବରଙ୍କର ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁ ନୀତିକୁ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ଇତିହାସ ହିଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛି ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ରକ୍ତାକ୍ତ ସଂଘର୍ଷ ହିଁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତକୁ ଏକ “ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ” ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଚିତ୍ରିତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଆଣି ଦେଲା । ଭାରତରେ ଧର୍ମର ବହୁଳତା (Religious Pluralism) ହେତୁ ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ଅଧିକ ବାସ୍ତବ ଓ ସ୍ପୃହଣୀୟ ବୋଧ ହେଲା ।

ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଅର୍ଥ ଯାହା ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କର ଏହାର ଅର୍ଥ ଠିକ୍ ବିପରୀତ ଅଟେ । ସେହି ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଗୋଟିଏ ଦେଶର, ଧର୍ମପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ବା ଅପକ୍ଷପାତିତାକୁ ତାହାର ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ମାତ୍ର ଭାରତରେ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତାର ଅର୍ଥ କୌଣସି ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ନାହି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବ ।

ଭାରତରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତି ଅନୁସୃତ ହେଉଛି । ଡଃ ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “କୌଣସି ଲୋକକୁ ଧର୍ମଗତ କାରଣରୁ କୌଣସି ଜିନିଷର ଉପଭୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ଓ ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ରହିବ ।’’ ତେଣୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି, ଉପଜାତି, ସାମାଜିକ ଅନୁନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀ, ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି, ତାହା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ବିରୋଧୀ ନୁହେଁ ।

ପୃଥିବୀର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଧର୍ମକୁ ରାଜନୀତିଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ହିଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଜନ୍ମ । ମାତ୍ର ଭାରତରେ ସେହି ସୂତ୍ରରେ କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ପଡ଼ିନାହିଁ ।

ଭାରତ ନିଜକୁ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରିସାରିବା ପରଠାରୁ ଭାରତର ଏହି ନୀତି ଘାତ ପ୍ରତିଘାତର ସ୍ତର ଦେଇ ଗତି କରିଆସୁଅଛି । ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଏହାର ରାଜନୈତିକ ପଦାଧ୍ୟାକାରୀମାନେ ଧର୍ମକୁ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ରାଜନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ କରୁଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏହି ସୁଯୋଗ ଫଳରେ ଧର୍ମ, ରାଜନୀତିର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନଧିକାର ପ୍ରବେଶ କରୁଛି । ଏଣୁ ଉଭୟ ଆଡ଼ୁ ଆଚରଣ ନୀତିକୁ ଅମାନ୍ୟ କରିଯିବା ଫଳରେ ଆଜି ଭାରତରେ ଏହି ନୀତି ଏକ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ଦେଖାଦେଇଛି ।

ରାମ ଜନ୍ମଭୂମି-ବାବ୍ରି ମସ୍‌ଜିଦ୍, ହରିଜନ ଓ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଶାହାବାନୁ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ, ତଲାକ୍‌ପ୍ରାପ୍ତ ମୁସଲମାନ ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଇନ, ଏକ ଏକବିଧ ଦେୱାନୀ ଆଇନ (Uniform Civil Code) ପାଇଁ ଦାବୀ ମିରଟ୍ ଦଙ୍ଗା ଇତ୍ୟାଦି ଏହି ସମସ୍ୟାକୁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିପାରିଛି । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା (Communal- ism) ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଆଦର୍ଶକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବାପାଇଁ ରାଜନୀତିର ବଳୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅସହିଷ୍ଣୁ ନୀତି କରିବା ହିଁ ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଅଟେ । ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ବିରୋଧୀ ଅଟେ । ଭାରତ ବିଭାଜନ ସମୟଠାରୁ ସ୍ଵାଧୀନତୋର ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ନୀତିର ବହୁଳ ପ୍ରସାର ଘଟିଛି ।

ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ବା ଦଳ ପ୍ରତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ କୌଣସି ପକ୍ଷପାତ ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥାଏ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସମସ୍ୟା :
ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ନୀତି ପାଇଁ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ନିମ୍ନଲିଖତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

(୧) ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସମସ୍ୟା- ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବା ବୁଝାଉଥିବାରୁ, ଏଠାରେ ୨୫ ଧାରାରେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକକୁ ଯେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ପ୍ରଚାର ଓ ବ୍ୟବହାର କରି ପାରିବାର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କର (Tax) ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ଥିର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ବାସ୍ତବ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।

(୨) ସଂଖ୍ୟାନ୍‌ନ ଧର୍ମର ନିରାପତ୍ତା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସମସ୍ୟା – ୨୬ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଧାର୍ମିକ ବିଷୟାବଳୀର ସୂଚାରୁ ବିନ୍ୟାସ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି | ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ଧର୍ମର ବ୍ୟବହାର, ପ୍ରଚାର ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ସ୍ଥାବର ଓ ଅସ୍ଥାବର ସମ୍ପତ୍ତି କ୍ରୟ କରି ପାରିବାର ଓ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନିଜସ୍ଵ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିବାର ପୂଣ୍ଡି ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ୨୮ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ସରକାରୀ ବା ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ପାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିପାରିବେ, ମାତ୍ର ନିଜ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

(୩) ଧାର୍ମିକ ନିଜତ୍ବକୁ ପରିତ୍ୟାଗ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସମସ୍ୟା – ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବା ନିଜତ୍ଵ ବଜାୟ ରଖୁବାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧିକାର ଦେଇଛି । ତେଣୁ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ବଜାୟ ରଖୁଥିବାବେଳେ ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଓ ଏହି କୁ-ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ନୀତି ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ବିଦ୍ବେଷ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ଜାତୀୟ ଏକତା ଓ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏଣୁ ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରକ୍ଷା ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତି ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରୁ ନ ଥିବାରୁ ଅନେକ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଗୋଟିଏ ପକ୍ଷରେ ଧାର୍ମିକ ନିଜତ୍ଵ ରକ୍ଷାର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଜାତୀୟ ମହାସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହେବା ପାଇଁ ଏହି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଭାବଧାରା ବା ବିଶ୍ଵାସକୁ ପରିତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଆହ୍ବାନ ବାସ୍ତବରେ ଦୁଇ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ମତ ଅଟେ।

(୪) ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଧୁନିକତାର ପ୍ରଭାବଜନିତ ସମସ୍ୟା ନୀତିନିୟମ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସାମାଜିକ ସଂସ୍ଥାର ମାଧ୍ୟମରେ ଧାର୍ମିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତି ଆଣିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର କିଛି ପ୍ରୟାସ କଲେ ମୌଳିକତାବାଦୀ (Fundamentalist) ମାନେ ଏହାର ଘୋର ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ବେଷ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ଓ ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବ ପରିବର୍ତ୍ତେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ବିଭୀଷିକାମୟ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଶାହାବାନୁ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ ପରେ ମୁସଲମାନ ଧର୍ମର ମୌଳିକତାବାଦୀମାନେ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ରାୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ । ଏକବିଧ ଦେୱାନୀ ଆଇନ (Uniform Civil Code) ପ୍ରଚଳିତ ପାଇଁ ଦାବୀକୁ ଏହି କାରଣରୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଛି ।

(୫) ଜାତିଗତ ରାଜନୀତିଜନିତ ସମସ୍ୟା ଜାତିଗତ ବିଭେଦତା ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ଆସନ ପାତି ବସିଛି । ରାଜନୀତିରେ ଜାତିଗତ ଅନ୍ତଃଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଶ୍ରୟ ଓ ଉତ୍ସାହ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହା ଫଳରେ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଦୃଷ୍ଟି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦରେଖାମାନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଜାତିଗତ ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ପାଇଁ ଅନ୍ତଃଯୁଦ୍ଧ ଫଳରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି; କାରଣ ଜାତି ସହିତ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ଵାସ, ପୂଜାପଦ୍ଧତି ଇତ୍ୟାଦି ଓତଃପ୍ରୋତ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ପ୍ରତି ଏହି ନୂତନ ବିପଦ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଅନେକାଂଶରେ ଦାୟୀ ଅଟେ ।

(୬) ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନଜନିତ ସମସ୍ୟା – ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । ମାତ୍ର ସରକାର ଏବଂ ବିଶେଷ କରି କ୍ଷମତାସୀନ ଦଳ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ “ଭୋଟ୍‌ବ୍ୟାଙ୍କ୍’ ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗୋଷ୍ଠୀ ହୋଇ ରହିବାପାଇଁ ଉଚିତ ମନେ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହା ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ଓ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରୁଛି । ଏହା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷନୀତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

(୭) ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ସମସ୍ୟା – ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଭାରତୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ଏହା ଜନମତର ଜନ୍ମଦାତା ଓ ବାହକ ମଧ୍ୟ ଅଟେ । ଏହା ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଦର୍ଶନକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଧର୍ମକୁ ଭିଭିକରି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଏହା ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାର୍ଥାନ୍ଵେଷୀ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଧର୍ମକୁ ରାଜନୀତିଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏହାଦ୍ଵାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଧର୍ମ ରାଜନୀତିର ନିଭୃତ ଇଲାକା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାଦ୍ଵାରା ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବର ସଞ୍ଚାଳନ ଦିଗରେ ଘୋର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ।

(୮) ଧର୍ମଭିତ୍ତିକ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଦାବି ଜନିତ ସମସ୍ୟା ପଞ୍ଜାବରେ ହିଂସାତ୍ମକ ଘଟଣା ସୃଷ୍ଟି କରି ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ‘ଖଲିସ୍ଥାନ (Khalistan) ରାଜ୍ୟ ଦାବି କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପବିତ୍ର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଅପବ୍ୟବହାର ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଗୁର୍ଖମାନେ ପବିତ୍ର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଅପବ୍ୟବହାର ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଗୁର୍ଖମାନେ । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଦାର୍ଜିଲିଂ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ‘ଗୁର୍ଖାଲ୍ୟାଣ୍ଡ’ (Gorkhaland) ପାଇଁ କରୁଥିବା ଦାବି ମଧ୍ଯ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପାଇଁ ଏକ ବିପଦ ଅଟେ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ତର୍ଜମା କଲେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଶାସନର ନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦେବା ବା ଧର୍ମ ଆପେ ଆପେ ରାଜନୀତିର ବଳୟ ମଧ୍ୟକୁ ଚାଲି ଆସିବା ଫଳରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ୧୯୮୬-୮୭ ମସିହାରେ ୨୦୦୦ ଗୋଟି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ଅପ୍ରେଲ ମାସରୁ ଜୁନ୍ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଜରାଟ, ମିରଟ, ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଜାଗାଓଁଠାରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ହୋଇ ସରକାରୀ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ୧୫୭ ଜଣ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ଓ ୩୦୨ ଜଣ ଗୁରୁତରଭାବେ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଧର୍ମଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଭୟାବହତା ଓ କୁ-ପ୍ରକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।

ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସୂତ୍ର :
ପ୍ରଫେସର ଡି.ଇ. ସ୍ମିଥ୍ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପ୍ରତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ବିପଦର ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରିବା ନିମନ୍ତେ ମତାମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମତଃ, ଇତିହାସର ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଗତି ଓ ପ୍ରକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରାଗଲେ ଏହାର ଯଥାଯୋଗ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଆନ୍ତଃଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତିର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିବା ଉଚିତ । ଧର୍ମ ବିଶ୍ଵାସର ପ୍ରଚାର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଚତୁର୍ଥତଃ, ରାଜନୀତି ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ପୃଥକ୍ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ପଞ୍ଚମତଃ, ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନ ଓ ସମ୍ପର୍କ ଧାର୍ମିକ ନୀତିଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ପରିଚାଳିତ ନ ହୋଇ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଆଇନ କାନୁନ ଅନୁଯାୟୀ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବା ଉଚିତ ।

ଷଷ୍ଠତଃ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ପରିମାଣରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧୂକାର ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ।

ସପ୍ତମତଃ, ଧର୍ମ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସ୍ଥାପିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, କିମ୍ବା ସ୍ଥାପିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ନବମତଃ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦ୍ଵନ୍ଦର ଆଶୁ ସମାଧାନ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଚା ବିଭାଗୀୟ ସଂସ୍ଥା ସ୍ଥାପିତ ହେବା ଉଚିତ । ଏହା ଏକ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଏହା ଫଳରେ ଏହାକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ କରୁଥିବ ।

ଦଶମତଃ, ସରକାରଙ୍କର ସଂରକ୍ଷଣ ନୀତି (Reservation Policy)ର ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା କେବଳ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଅନୁନ୍ନତ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନ ‘ହାଇ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ମାନଦଣ୍ଡ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହା ଫଳରେ ଜାତିର୍ଗତ ବିଭେଦତା ସୃଷ୍ଟି ହେବ ନାହିଁ ଓ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ସଠିକ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ।

ବୈଜ୍ଞାନିକ ମନୋବୃତ୍ତି, ଅନ୍ଵେଷଣ ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା, ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଉଦ୍‌ଭାସ୍ଥିତ ହେବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ, ଐତିହାସିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧସମ୍ପନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଧର୍ମଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରଶାସନ ନୀତି ଓ ରାଜନୀତି, ବୃହତ୍ତର ଲକ୍ଷ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ, ଲୋକମାନଙ୍କର ପାର୍ଥିବ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂରଣ, ଉତ୍ତମ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ, ଧାର୍ମିକ ନୀତିରେ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଗତିଶୀଳତାର ସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରଦାନ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ-ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ସମୟିକ ବିଦ୍ବେଷ ଭାବର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରାଯାଇପାରିବ ।

୨ । ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସ୍ଥିତି ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ଏକ ମୌଳିକ ଭିଭି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏଭଳି ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯେଉଁଥରେ ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ପ୍ରେମ, ଦୟାଭାବ, ଭ୍ରାତୃଭାବ ଏବଂ ମାନବ ଜାତିର ସେବା ଆଦି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନିହିତ ଥାଏ । ଏହି ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହି ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦର ରୂପାୟନ ପାଇଁ ଏକ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର’ ତତ୍ତ୍ଵର ‘ସର୍ବଧର୍ମ ସମଭାବ’ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତା କେବଳ ସାଂପ୍ରଦାୟିକତାବାଦକୁ ଘୃଣା କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ସମାନ ମନୋଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ।

ଭାରତ ଧର୍ମନିରପେ ଚରିତ୍ର ବହନ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟର ‘ଅଣଧାର୍ମିକ ଜାତୀୟତାବାଦ’ (Non-religus Nationalism) ବା ‘ଅଣ–ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଜାତୀୟତାବାଦ’ (Non-Communalised Nationalism) ରୂପକ ଆଦର୍ଶଦ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଧର୍ମ ଭିଭିରେ ଭାରତ ବିଭାଜନ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ, ମୁସଲମାନ ଭାରତରେ ରହିବାକୁ ପଦ କରିବା କାରଣରୁ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅନ୍ୟତମ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୁଃଖଦ ହତ୍ୟା ଭାରତରେ ପ୍ରମାଣ କରିଦେଲା ଯେ କେବଳ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ବ୍ୟସ୍ତୁ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର କଷ୍ଟ ଅର୍ଜିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପଇଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା : ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରାକ୍ କଥନର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ଭାରତକୁ ଏକ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ରାଷ୍ଟ୍ର ରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟବହୃ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗାର ବିଜନକାରୀ ପ୍ରଭାବଠାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଦେଶରେ ଏକତା ଓ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବା କେବଳ ‘ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାର ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଦେଶରେ ସୃଷ୍ଟ ଅନେକ ଦଙ୍ଗା ମାଧ୍ୟମରେ ସୃଷ୍ଟି ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ଭାରତ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଚରିତ୍ର ଶ୍ରୁତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖୂତ ମୁଖ୍ୟ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି –
(1) ଭାରତରେ କୌଣସି ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ ।
(2) ସମ୍ବିଧାନର ୧୫(୧) ଧାରାନୁସାର ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ରାଷ୍ଟ୍ର କୌଣସି ନାଗରିକଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପକ୍ଷପାତ ନୀତି କରାଯାଇଛି ।
(3) ୧୬(୧) ଧାରାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ କେବଳ ଧର୍ମଗତ କାରଣରୁ କୌଣସି ନାଗରିକ ସରକାରୀ ପଦବୀ ବା ଚାକିରୀରେ ନିଯୁକ୍ତିରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ନାହିଁ ବୋଲି ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
(4) ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଛି । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବାରୁ ତାହାର ବିଲୋପ ପାଇଁ ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ନାଗରିକ ଅଧୁକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
(5) ସମ୍ବିଧାନର ୨୫(୧) ଧର୍ମରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିଜର ବିବେକ ଅନୁଯାୟୀ ଯେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ, ଧର୍ମପ୍ରଚାର ଓ ଧର୍ମପାଳନର ସ୍ଵାଧୀନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
(6) ୨୬ ଧାରାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମସମ୍ପ୍ରଦାୟ ନିଜର ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଛନ୍ତି ।
(7) ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣ ଧର୍ମ ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ର କର ଧାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆଦାୟ କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।
(8) ୨୮ ଧାରାରେ ସରଗରୀ ବା ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଧର୍ମଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।
(9) ୨୯(୨) ଧାରାନୁସରେ କେବଳ ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ ନିମନ୍ତେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବାରଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(10) ୩୦ ଧାରାରେ ବୌଣସି ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜସ୍ଵ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନରୁ ବଞ୍ଚତ ନ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି।
(11) ୪୪ ଧାରାରେ ଭାରତର ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ‘ସମାନ ଦେୱାନି ସଂହିତା’ (Uniform Civil Code) ପ୍ରଣୟନର ନିଶ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଦିଆଯାଇଛି ।
(12) ୫୧(କ) ଧାରେ ବିଭେଦତା ସତ୍ତ୍ଵେ ଦେଶର ମିଶ୍ର ସଂସ୍କୃତିର ସୁରକ୍ଷା, ଭ୍ରାତୃଭାବର ଉଦ୍ରେକ, ଜାତୀୟ ଏକତା ଓ ସଂହତି ା ପାଇଁ ନାଗରିକର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଚରିତ୍ର ରକ୍ଷା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :

• ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ସୃଷ୍ଟି ଓ ଜନମତକୁ ନିଜ ସପକ୍ଷରେ ନେବାପାଇଁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଧାର୍ମିକ ନୀତିର
• ଖଲିସ୍ଥାନ ପରି ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଦାବି ।
• ଧର୍ମକୁ ଭୋଟବ୍ୟାଙ୍କ ରୂପେ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଉପଯୋଗ ।
• ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଗୋଷ୍ଠୀର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ଉପରେ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ।
• ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ।
• ଧର୍ମାନ୍ତରୀକରଣ ଆଦି ଭାରତର ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଚରିତ୍ରକୁ ବିବର୍ଣ୍ଣ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ ବିପନ୍ନ କରୁଛି ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଚରିତ୍ର ରକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଗୃହୀତ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ :

• ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବା ଉଚିତ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ମୁଖ୍ୟ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବକୁ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ସଦ୍‌ଭାବନା ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଧାର୍ମିକ ସହିଷ୍ଣୁତାଭାବର ପାଳନ ।
• ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସୁପ୍ରସାରିତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମାନବବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ସମ୍ମିଳନୀ ଅବା ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ଆୟୋଜନ ।
• ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପ୍ରଶାସନିକ ତତ୍ପରତା ବୃଦ୍ଧି ଓ ବେସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକାରୀ ଭୂମିକା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 15 ନ୍ୟାୟପାଳିକା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 15 ନ୍ୟାୟପାଳିକା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି _________ ।
(କ) ଆଇନ ତିଆରି କରିବା
(ଖ) ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା
(ଗ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା
(ଘ) ଦଣ୍ଡ ଦେବା
Answer:
(ଗ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୨ । ଆଇନର ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷା _______ ର ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।
(କ) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା
(ଖ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଗ) କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା
(ଘ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ
Answer:
(ଘ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ

୩ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ________ ର ଜଗୁଆଳୀ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(କ) ଦେଶ
(ଖ) ଜନସାଧାରଣ
(ଗ) ସମ୍ବିଧାନ
(ଘ) ସଂପତ୍ତ
Answer:
(ଗ) ସମ୍ବିଧାନ

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ଅଧିକାରର ___________ କରିଥାଏ ।
(କ) ହ୍ରାସ
(ଖ) ପରିବର୍ଦ୍ଧନ
(ଗ) ସୁରକ୍ଷା
(ଘ) ବ୍ୟାଖ୍ୟା
Answer:
(ଗ) ସୁରକ୍ଷା

୫ । ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ __________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମାରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ
Answer:
(କ) ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୬ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି _________ ବର୍ଷ ସମୟରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।
(କ) ୬୨
(ଖ) ୬୦
(ଗ) ୬୫
(ଘ) ୭୦
Answer:
(ଗ) ୬୫ ବର୍ଷ

୭ । କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନ କିମ୍ବା ତଥ୍ୟ ବିଷୟରେ _______ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କର ମତାମତ ଲୋଡ଼ିବାର କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଅଛନ୍ତି ।
(କ) ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ବାଚସ୍ପତି
(ଘ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
Answer:
(ଘ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୮ । ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ________ ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(କ) କଟକ
(ଖ) ଚଣ୍ଡିଗଡ଼
(ଗ) ଦିଲ୍ଲୀ
(ଘ) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ
Answer:
(ଗ) ଦିଲ୍ଲୀ

୯ । ସମ୍ବିଧାନର ________ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
(କ) ୧୨୩
(ଖ) ୧୨୨
(ଗ) ୧୨୪
(ଘ) ୧୨୫
Answer:
(ଗ) ୧୨୪

୧୦ । _______ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମଧୁକର ହୀରାଲାଲ କାନିଆ
(ଖ) ଅଜିତ୍ ନାଥ ରାୟ
(ଗ) ଏଚ.ଏନ୍. ଖାନ୍ନା
(ଘ) ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମଧୁକର ହୀରାଲାଲ କାନିଆ,

୧୧ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ________ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଘ) ବାଚସ୍ପତି
Answer:
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୧୨ । __________ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମୀରା ସାହେବ ଫାତିମା ବିବି
(ଖ) ଅମୀୟା ପାଢ଼ୀ
(ଗ) ନମିତା ପଣ୍ଡା
(ଘ) ଜୟନ୍ତୀ ପଟ୍ଟନାୟକ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମୀରା ସାହେବ ଫାତିମା

୧୩ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ _________ ପାଣ୍ଠିରୁ ଦରମା ଦିଆଯାଏ ।
(କ) ସଞ୍ଚତ
(ଖ) ଜରୁରୀ
(ଗ) ହାତପାଣ୍ଠି
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସଞ୍ଚ

୧୪ । ସଂଘୀୟ ବିବାଦଗୁଡ଼ିକ _________ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସମାଧାନ ହୁଏ ।
(କ) ଉଚ୍ଚ
(ଖ) ଅଧସ୍ତନ
(ଗ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ
(ଘ) ସାମରିକ
Answer:
(ଗ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ

୧୫ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ________ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକ ଅଟେ ।
Answer:
(କ) ରାଜନୈତିକ
(ଖ) ସାମାଜିକ
(ଗ) ମୌଳିକ
(ଘ) ନୈତିକ
Answer:
(ଗ) ମୌଳିକ

୧୬ । _________ ର ବିଚାର ବିରୋଧରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(କ) ପ୍ରଶାସନିକ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ
(ଖ) ଆୟକର ଟ୍ରିବୁନାଲ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ଶ୍ରମ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ

୧୭ | _________ ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ଅଟେ ।
(କ) ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଖ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୧୮ । ସଂସଦଦ୍ବାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ‘ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରୋବଲୋକନ
(ଖ) ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା
(ଗ) ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟଖ୍ୟା
(ଘ) ନ୍ୟାୟିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରୋବଲୋକନ

୧୯। ___________ କାରଣରୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି ପଦଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ଓ ଅଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ସଂସଦଦ୍ବାରା ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ
(ଖ) ଆଇନ ନଜାଣିବା
(ଗ) ପକ୍ଷପାତ କରିବା
(ଘ) ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହେବା
Answer:
(କ) ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ଓ ଅଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ସଂସଦଦ୍ବାରା ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ

୨୦ । ___________ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ତ ମାମଲାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି ।
(କ) ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୨୧ । ରାଜ୍ୟସ୍ତରରେ ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ରାଜ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ କୋର୍ଟ
Answer:
(କ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୨୨ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ___________ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ରାଜ୍ୟପାଳ
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଘ) ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ
Answer:
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୨୩ । ଆମ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମିଶାଇ ସର୍ବମୋଟ ____________ ଜଣ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି |
(କ) ୧୭
(ଖ) ୧୮
(ଗ) ୧୬
(ଘ) ୧୫
Answer:
(ଗ) ୧୬

୨୪ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ _________ ବର୍ଷ ବୟସ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ନିଅନ୍ତି ।
(କ) ୬୫
(ଖ) ୬୪
(ଗ) ୬୩
(ଘ) ୬୨
Answer:
(ଘ) ୬୨

୨୫ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ମାସିକ ଦରମା ___________ ଟଙ୍କା ।
(କ) ୯୦, ୦୦୦
(ଖ) ୩୩, ୫୦୦
(ଗ) ୩୩, ୦୦୦
(ଘ) ୩୫, ୦୦୦
Answer:
(କ) ୯୦,୦୦୦

୨୬ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ____________ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଭାରତର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟ ବା ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ଏକାଧିକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୧୨୪
(ଖ) ୨୧୫
(ଗ) ୨୧୩
(ଘ) ୨୧୪
Answer:
(ଘ) ୨୧୪

୨୭ । ସମ୍ବିଧାନର __________ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କରିବା କ୍ଷମତା ଙ୍କ ଉପରେ ____________ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ ।
(କ) ୨୧୮, ରାଜ୍ୟପାଳ
(ଖ) ୨୧୬, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଗ) ୨୧୫, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଘ) ୨୧୬, ବିଧାନସଭା
Answer:
(ଖ) ୨୧୬, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୨୮। ____________ ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଗତିକୃଷ୍ଣ ମିଶ୍ର
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ବୀରକିଶୋର ରାୟ
(ଗ) ଯୁଗଳ କିଶୋର ମହାନ୍ତି
(ଘ) ଅରଜିତ୍ ପଶାୟତ୍
Answer:
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ବୀରକିଶୋର ରାୟ

୨୯ । ____________ ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଫତିମା ବିବି
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଅମୀୟ କୁମାରୀ ପାଢ଼ୀ
(ଗ) ନମ୍ରତା ଚଢ଼ା
(ଘ) ଆଶା ହନ୍ତି
Answer:
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଅମୀୟ କୁମାରୀ ପାଢ଼ୀ

୩୦ । _____________ ସମୟରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ଦରମା ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ ।
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର
(ଖ) ଯୁଦ୍ଧ
(ଗ) ପ୍ରାକୃତିକ ଦୂର୍ବିପାକ
(ଘ) ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି
Answer:
(ଘ) ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି

୩୧ । __________ ଅଧିକାର, __________ ଓ ____________ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ସିଧାସଳଖ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଆଗତ କରାଯାଇ ବିଚାର ହୁଏ ।
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର
(ଖ) ରାଜନୈତିକ, ଆୟକର, ସଂପରି କର
(ଗ) ସାମାଜିକ, ନିର୍ବାଚନ, ଫୌଜଦାରୀ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ, ବିବାହ, ହତ୍ୟା
Answer:
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର

୩୨ । ___________ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବିଚାରକ ଅଟନ୍ତି ।
(କ) ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି
(ଖ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍
(ଗ) ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍
(ଘ) ଅତିରିକ୍ତ ସେସ୍‌ନ୍ସ ଜଜ୍
Answer:
(ଖ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍

୩୩ । ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଆଦେଶ
(ଖ) ରିଟ୍
(ଗ) ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା
(ଘ) ଅଧ୍ୟାଦେଶ
Answer:
(ଖ) ରିଟ୍

୩୪ । ସମ୍ପତ୍ତି ସମ୍ପର୍କୀୟ ମାମଲା ____________ କୋର୍ଟ ବିଚାର କରେ ।
(କ) ଫୌଜଦାରୀ
(ଖ) ଦେୱାନୀ
(ଖ) ପ୍ରଶାସନିକ
(ଘ) ପରିବାର
Answer:
(ଖ) ଦେୱାନୀ

୩୫ । ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟ ___________ ଠାରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।
(କ) ଭୁବନେଶ୍ବର
(ଖ) ପୁରୀ
(ଗ) କଟକ
(ଘ) ସମୃଲପୁର
Answer:
(ଗ) କଟକ

(B) ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାହାର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:
ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

୨ । କିଏ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ ଅଟେ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ ଅଟେ ।

୩ । ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରମୁଖ ଆବଶ୍ୟକତା ?
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରମୁଖ ଆବଶ୍ୟକତା ।

୪ । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଓ ପରାମର୍ଶ କିଏ ପ୍ରଦାନ କରେ ?
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଓ ପରାମର୍ଶ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

୫ । ଭାରତର ନ୍ୟାୟାପାଳିକାର ଚରିତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତର ନ୍ୟାୟାପାଳିକା ଏକୀଭୂତ, ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ ।

୬ । କିଏ ଭାରତର ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ ହିସାବରେ କାମ କରୁଛି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ବା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଭାରତର ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ ହିସାବରେ କାମ କରୁଛି ।

୭ । ଭାରତରେ କେଉଁ ଅଦାଲତ ପରାମର୍ଶପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରେ ?
Answer:
ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ପରାମର୍ଶପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରେ ।

୮ । କେଉଁ ମାମଲାଦ୍ବାରା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ଅଧ୍ବକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲାଦ୍ଵାରା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ଅଧ୍ବକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଅଛି ।

୯ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ କାହାଦ୍ଵାରା ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାଳୟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରନ୍ତି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରନ୍ତି ।

୧୦ । କେଉଁ କାରଣରୁ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତାହାର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରତିପକ୍ଷ ପରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୁହେଁ ?
Answer:
ଭାରତରେ ସଂସଦୀୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ଥିବା କାରଣରୁ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତାହାର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରତିପକ୍ଷ ପରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୁହେଁ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ବା ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ବା ତର୍ଜମା କରିବା କାହାର କାର୍ଯ୍ୟ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୨ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୩ । ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟଳୟ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ?
Answer:
ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର

୪ । କାହାର ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକୁ ସମସ୍ତେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୫ । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ‘ବିଧୂର ଯଥୋଚିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ ପ୍ରଚଳିତ ଥିବାବେଳେ ଭାରତରେ କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ବିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୬ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କେଉଁ କ୍ଷମତା ସଂପର୍କରେ ଭାରତ ସମ୍ବଧାନରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟିଳ ପୁନରାବଲୋକନ ।

୭ । କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ପାରମ୍ପରିକ କାର୍ଯ୍ୟଠାରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠି ପ୍ରଶାସନର ସ୍ଥାଣୁତା, ଅପାରଗତା ଆଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସକ୍ରିୟଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ନ୍ୟାୟିଳ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ।

୮ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିପଦ କାହାଠାରୁ ଆସିଥାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ।

୯ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସଶରୀରେ ଅଦାଲତ ସମ୍ମୁଖରେ ହାଜର କରାଇବା ପାଇଁ କେଉଁ ଆଜ୍ଞାଦେଶ (ରିଟ୍) ଜାରି ହୁଏ ?
Answer:
ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀକରଣ ।

୧୦ | କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାକୁ ଅଧ୍ଵକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ ବ୍ୟାପକ କରିଛି ?
Answer:
ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା ଓ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ।

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ।

୨ । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।

୩ । ସମାଜ ଓ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ନ୍ୟାୟର ରୂପ ବା ଗତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ସମାଜ ଓ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ନ୍ୟାୟର ରୂପ ବା ଗତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପରାମର୍ଶ ମାନିବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ବାଧ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପରାମର୍ଶ ମାନିବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ବାଧ୍ୟ ନୁହେଁ ।

୫ । ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସଂଶୋଧନ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବ ।
Answer:
ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚାକୁ ସଂଶୋଧନ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

୬ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନ ଦେଲେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁମତି ବଳରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ।

୭ । ଏକାଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ବା ରାଜ୍ୟ ସହ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ ।

୮ । ଭାରତରେ ‘ ବିଧୂର ଯଥୋଚିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।
Answer:
ଭାରତରେ ‘ ବିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।

୯ । ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରତିକାର ଅଧୂକାର ୩୦ ଧାରାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି ।
Answer:
ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରତିକାର ଅଧିକାର ୩୨ ଧାରାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ____________ କ୍ଷମତା ବଳରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟିକା ପୁନରାବଲୋକନ (Judicial Review)

୨ । ଆଇନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା କେବଳ ______________ ର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୩ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ନିଷ୍ପଭି ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ତାହାକୁ _______________ କୁହାଯାଏ।
Answer:
ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ ଆଇନ (Judicial Legislation) ବା ମାମଲା ଆଇନ (Case Law)

୪ । ______________ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁମତି ଯାଚିକା ଅନୁମୋଦନ କରନ୍ତି |
Answer:
ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ।

୫। ______________ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଶପଥ ପାଠ କରାନ୍ତି ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ।

୬ । ସମ୍ବିଧାନ ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ______________ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହନ୍ତି |
Answer:
୫ (ପାଞ୍ଚ)

୭ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ______________ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି ।
Answer:
୩୧ (୩୦+୧)

୮ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ମାସିକ ______________ ଟଙ୍କା ଦରମା ପାଆନ୍ତି ।
Answer:
୧,୦୦,୦୦୦

୯ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଓ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନେ ମାସିକ _____________ ଦରମା ପାଆନ୍ତି।
Answer:
୯୦,୦୦୦

୧୦ । ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ _____________ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୮

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ବା ସ୍ଵାଧୀନତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? କିମ୍ବା, ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାହିଁକି ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଉଚିତ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ଓ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସୁସ୍ଥ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତି, ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା, ଭତ୍ତା, ସ୍ଥିର ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚାକିରିକାଳ, ଜଟିଳ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ଇତ୍ୟାଦି ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲେ ବିଚାରପତି ତଥା ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।

୨ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ମଧ୍ଯରେ କିପରି ସଂପର୍କ ରହିବା ଦରକାର ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ରହିଲେ ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ।

୩ । ଭାରତର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ କେବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।

୪ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୨୬ ଅଟେ ।

୫ । କେଉଁ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ ଓ ଅପାରଗତା ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଏ ।

୬ । ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ ଓ ଅପାରଗତା ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ।

୭ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା କାହାର ଅଛି ?
Answer:
ଭାରତର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନକ୍ରମେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ରହିଛି ।

୮ । ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରା ଅନୁସାରେ କୌଣସି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସିଧାସଳଖ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ନାଗରିକ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସିଧାସଳଖ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ ।

୯ । ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାର ପିତା କିଏ ?
Answer:
ଆମେରିକା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମାର୍ଶାଲ ୧୮୦୩ ମସିହାରେ ଏହି କ୍ଷମତାକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ସେ ଏହାର ପିତା ଅଟନ୍ତି ।

୧୦ । ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି, ତାହା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ଯ କି ?
Answer:
ନା, ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବାଧ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି |

୧୧ । ଓଡ଼ିଶାର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ କେଉଁ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୨ । ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି ସ୍ଥିର କରନ୍ତି କି ?
Answer:
ହଁ, ସ୍ଥିର କରନ୍ତି ।

୧୩ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ କିଏ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ।

୧୪ । କେଉଁ ସମୟରେ ହାଇକୋର୍ଟ କୌଣସି ଏକ ମାମଲାକୁ ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଆଣିଥାଏ
Answer:
ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ଅନୁଭବ କରେ ଯେ କୌଣସି ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରେ ଏକ ଜଟିଳ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମାମଲା ବିଚାର ପାଇଁ ଅଦାଲତରେ ପଡ଼ିରହିଛି, ତେବେ ଉକ୍ତ ମାମଲାକୁ ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଆଣି ତା’ର ବିଚାର କରିଥାଏ ।

୧୫ । ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କୁ କିଏ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ।

୧୬ । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି କରିବାର କ୍ଷମତା କାହାର ରହିଛି ?
Answer:
ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି କରିବାର କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ଅଛି

୧୭ । କୌଣସି ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ କିଏ ସାମୟିକଭାବରେ ତାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇଥା’ନ୍ତି?
Answer:
କୌଣସି ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାନ୍ତି।

୧୮ । ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାଜଜ୍ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

୧୯ । ନିମ୍ନ ଅଦାଲତର କେଉଁ ବିଚାରପତି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ?
Answer:
ନିମ୍ନ ଅଦାଲତର ସହକାରୀ ସେସନ୍ସ ଜଜ୍ ଓ ଜିଲ୍ଲା ସେସନ୍ସ ଜଜ୍ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବାହ୍ୟ ଚାପରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ଯଦି ନ୍ୟାୟାୟଳ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇପାରେ ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବା ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା କୁହାଯାଏ । ନିମ୍ନଲିଖତ ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇପାରେ । ପ୍ରଥମତଃ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପରିବେଶ ବିନା ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜନୈତିକ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ବିଚାରପତିଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି, ପଦୋନ୍ନତି ଓ ଚାକିରି ସର୍ଭାବଳୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତିର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବ । ତୃତୀୟତଃ, ବିଚାରପତିମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପାଇବା ଉଚିତ । ଚତୁର୍ଥତଃ, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ପ୍ରଭାବରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ମୁକ୍ତ ରହିବା ଉଚିତ । ପଞ୍ଚମତଃ, ବିଚାରପତିଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସ୍ଥିର ଓ ବହିଷ୍କାର ପ୍ରଣାଳୀ ଜଟିଳ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

୨। ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିମ୍ନଲିଖତ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ, ଯଥା – (୧) ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, (୨) ଆଇନ ଭଙ୍ଗକାରୀ ପ୍ରତି ଦଣ୍ଡବିଧାନ, (୩) ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, (୪) ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, (୫) ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ, (୬) ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ପରାମର୍ଶ କାର୍ଯ୍ୟ (୭) ନ୍ୟାୟବୋଧ ସମୀକ୍ଷା ।

୩। ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କ’ଣ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳି, ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକ, ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପରି ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରି ନ୍ୟାୟ ଓ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ । ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ବିବାଦୀୟ ଆଇନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଏହାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରେ । ଏହି ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଆଇନର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବହନ କରେ । ଏହା ବ୍ୟାଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ନୂତନ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବିଚାରପତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଆଇନ (Judge-made Law) କୁହାଯାଏ ।

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ବା ଜଗୁଆଳି ଅଟେ – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ବିଚାର ଓ ନ୍ୟାୟଦାନ, ଆଇନର ତର୍ଜମା, ନ୍ୟାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ରକ୍ଷକ ଅଟେ । ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୁକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରିପାରେ ଓ ସୁରକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ପାଇଥାଏ । ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟର ସାମ୍ବିଧାନିକତାକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପରୀକ୍ଷା କରିପାରେ ଓ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ହେଲେ ତାହାକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିପାରେ । ଏଣୁ ବାସ୍ତବରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ଅଟେ ।

୫। ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକ (Judicial Review) କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରି ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ ନହେଲେ ତାହାକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିପାରିବାର ଉଚ୍ଚତମ ଓ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଫଳରେ ଉଚ୍ଚତମ ଓ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳିରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ । ଏହା ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂସ୍ଥାପିତ ପଦ୍ଧତିଗତ କିମ୍ବା ଆଇନର ଅନ୍ତଃସ୍ଵରଭିଭିକ ହୋଇପାରେ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ପଦ୍ଧତିଗତ ହୋଇଥିବାରୁ ଆଇନର ଅନ୍ତଃସ୍ବର ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସୀମିତ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆମେରିକା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମାର୍‌ବୁରୀ ବନାମ୍ ମାଡ଼ିସନ ମକଦ୍ଦମାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଵୀକୃତିଲାଭ କରିଛି ।

୬ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା କ’ଣ ?’
Answer:
ସେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥବେ । ଅନ୍ୟୁନ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ହୋଇଥିବା ଦରକାର । ଅନ୍ତତଃ ୧୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି ଅଭିଜ୍ଞତା ଥିବା ଦରକାର ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମତରେ ସେ ଜଣେ ଆଇନଜ୍ଞ ହୋଇଥିବେ ।

୭ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୧ ଧାରାନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ସିଧାସଳଖ ମକଦ୍ଦମା କରାଯାଇପାରିବ । ତଳ କୋର୍ଟକୁ ନ ଯାଇ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଯେଉଁସବୁ ମକଦ୍ଦମା ଦାଖଲ କରାଯାଏ ସେସବୁ ବିଚାର କ୍ଷମତାକୁ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ; ଯଥା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ ଏକ ବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ, (୨) କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଏକ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ବନାମ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ; (୩) ଏକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉପୁଜିଥ‌ିବା ବିବାଦଗୁଡ଼ିକ ସିଧାସଳଖ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଯାଇପାରିବ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଏବଂ ୭୧ ଧାରା (୧) ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ମକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ପରିସରଭୁକ୍ତ ।

୮ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ କାହିଁକି ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ କୁହାଯାଏ ?
କିମ୍ବା, ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକାଧାରରେ ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ, ସମ୍ବିଧାନ ସଂରକ୍ଷକ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକାର ଅଟେ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିବା ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଯଦି କୌଣସି ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନର ନୀତିନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରେ ତା’ହେଲେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରେ । ଏହାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୯ । ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଭାରତର ଶୀର୍ଷତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ଏହାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଯେତେବେଳେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ରାୟରେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ପ୍ରମାଦ ରହିଯାଇଛି, ସେତେବେଳେ ଏହା ଆଉ ଥରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାର କରିଥାଏ । ଦେଶର ନ୍ୟାୟ ତଥା ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଏହାକୁ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ ।

୧୦ । ଜନସ୍ବାର୍ଥ ସମ୍ବଳିତ ମକଦ୍ଦମା କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବଳିତ ମକଦ୍ଦମା କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ମକଦ୍ଦମା ବିଚାରପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ଭାରତରେ ଅଗଣିତ ଦରିଦ୍ର ଓ ଅଶିକ୍ଷିତ ଜନଗଣଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥସାଧନ ନିମିତ୍ତ ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅଧିକାର ଓ ଆଇନର ସୁଫଳ ଭୋଗ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସୁଯୋଗ ଦେବାପାଇଁ ଏହି ପ୍ରକାର ନୂଆ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵର ସଫଳ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ମତାଦର୍ଶ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ଏଥୁରେ ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅନାଚାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ଚିଠି ପଠାଇ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଅଭିଯୋଗର ଯଥାର୍ଥତାକୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଉଚିତ ମନେକଲେ ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ରିଟ୍ ଜାରିକରି ଦାୟରକାରୀ ପକ୍ଷକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ।

୧୧ । ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ କ’ଣ ?
କିମ୍ବା, କୋର୍ଟ ଅଫ୍ ରେକର୍ଡ଼ କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୯ ଧାରାରେ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଏହାର ସମସ୍ତ ରାୟ ବା ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପଭି ନଥୁପତ୍ରଭାବେ ସଂରକ୍ଷିତ କରାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ଯେକୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ପ୍ରମାଣ ସ୍ଵରୂପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଏହା ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ମକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିଥାଏ ।

୧୨ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆବେଦନକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୨ ଧାରାନୁସାରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । କିନ୍ତୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ମକଦ୍ଦମାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ବା ସମ୍ବିଧାନ ତର୍ଜମାଜନିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ବୋଲି ଏକ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ପ୍ରମାଣପତ୍ରର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବେଦନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଏହି ଆବେଦନକୁ ବିଚାରପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଦେୱାନୀ, ଫୌଜଦାରୀ, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ମକଦ୍ଦମା ଏହି କ୍ଷତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

୧୩ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନକାରୀ କ୍ଷମତା ପରିସର କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୩ (୧) ଧାରାନୁସାରେ ଯଦି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମନେକରନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନପାଇଁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରାମର୍ଶ ଆବଶ୍ୟକ, ତେବେ ସେ ପରାମର୍ଶ ମାଗିପାରନ୍ତି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହି ପରାମର୍ଶକୁ ମାନିବାପାଇଁ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହନ୍ତି । ୧୯୫୯ ମସିହାର କେରଳ ଶିକ୍ଷା ଆଇନର ବୈଧତାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧୯୯୧ କାବେରୀ ନଦୀଜଳ ବଣ୍ଟନ ବିବାଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

୧୪ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ବିଚାରପତିମାନେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭା ଓ ଶାସକଗୋଷ୍ଠୀ କବଳରୁ ମୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁସ୍ଥ । ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ବିଚାରପତିଙ୍କ ବହିଷ୍କାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ । ସେମାନଙ୍କୁ ମୋଟା ଅଙ୍କର ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅବସରକାଳୀନ ସୁବିଧା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ସେମାନେ ବଶୀଭୂତ ନହୋଇ ସ୍ଵାଧନ ଓ ନିର୍ଭିକଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୧୫ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ମୁରବି କହନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ନ୍ୟାୟଯୋଗ୍ୟ ଅନ୍ୟାୟଭାବେ ସଙ୍କୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେ ସମ୍ବିଧାନର ୩୭ ଧାରା ଅଟେ । ଜଣେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ବଳରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀକରଣ, ଅଧିକାରପୂଚ୍ଛା, ପରମାଦେଶ, ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରତିରୋଧ ନାମକ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ରିଟ୍ ବା ଆଜ୍ଞାପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଏଣୁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ମୁରବି କୁହାଯାଏ ।

୧୬ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କିପରି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ସଂସଦର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରିବେ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କେବଳ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ କିମ୍ବା ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ଆଦି କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ । ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିବା ଜନିତ ପ୍ରସ୍ତାବ ସଂସଦର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଭ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଲାଭ କଲାପରେ ଯାଇ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉକ୍ତ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

୧୭ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କି କି ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ରହିଛି ?
Answer:
ରାଜ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କେତେକ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ମକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକର ବିଚାର ହୋଇଥାଏ । ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ବିଚାରଗୁଡ଼ିକର ବିଚାର କରିବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣଜନିତ କୌଣସି ମକଦ୍ଦମା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୌଳିକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର ଅଧୀନରେ ଦାଏର କରାଯାଇପାରେ ।

୧୮ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରିଦର୍ଶନ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କ୍ଷମତା କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୭ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟସମସ୍ତ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାରାଳୟକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରହିଛି । ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନୀତି ଓ ନିୟମାନୁଯାୟୀ ପରିଚାଳିତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହା ନିମ୍ନ ଅଦାଲତରୁ ଖବର ମଗାଇ ପାରନ୍ତି, ଫର୍ମ ଓ ତାଲିକା ଯୋଗାଣ କରିପାରନ୍ତି ଏବଂ ଓକିଲ ପାଉଣା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାଉଣା ସ୍ଥିର କରିପାରନ୍ତି । କୌଣସି ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ନିଜ କ୍ଷମତା ପରିସର ବହିର୍ଭୂତ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରନ୍ତି । ମୋଟ ଉପରେ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାର ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷମତା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରହିଛି ।

୧୯ । “ ହାଇକୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ।” – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ଅଟେ । ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହେ । ଏହି ରାୟକୁ ସାକ୍ଷ୍ୟରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟକୁ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ହାଇକୋର୍ଟ ତାଙ୍କର ଅବମାନନା କଲେ ଦୋଷୀକୁ ଦଣ୍ଡଦେଇ ପାରନ୍ତି ।

୨୦ । ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା ପରିସର କ’ଣ ?
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ରାଜ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ହୋଇଥିବାରୁ ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ନିମ୍ନ ଅଦାତଲତମାନଙ୍କରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ହୋଇ ସାରିଥିବା ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକର ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରାଯାଇପାରେ । ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ହାଇକୋର୍ଟ ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ପାଇଁ ଜଣେ ଜଣେ ବିଚାରପତି ବା ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ଦୌରାଜଜ୍ ବିଚାର କରନ୍ତି ।

୨୧ । ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା ବଳରେ ନିଜର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରେ । ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି । ଏହାର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ଦରମା ଓ ଚାକିରି ସର୍ଭେ ହାଇକୋର୍ଟଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାରିତ ହୁଏ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ବଦଳି ଉପରେ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ଏହା ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାୟଳର ନିଷ୍ପଭିକୁ ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଥାଏ ।

୨୨ । ରାଜ୍ୟର ମହାଧ୍ଵବକ୍ତା କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଆଇନଗତ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ଜଣେ ମହାଧ୍ଵବକ୍ତା ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦରମା ପାଇଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପଦବୀ ରାଜନୈତିକ ଅଟେ । ତେଣୁ ସରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନକ୍ରମେ ‘ ଆଡ଼ଭୋକେଟ୍ ଜେନେରାଲ’ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ହାଇକୋର୍ଟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ‘ମହାଧବକ୍ତା’ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଏ।

୨୩ । ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ କ’ଣ ?
Answer:
ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଛୋଟ ଛୋଟ ଫୌଜଦାରୀ ମକଦ୍ଦମା ଏଠାରେ ବିଚାର ହୁଏ । ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ଅତିବେଶୀରେ ୧୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୋରିମାନା କରିପାରନ୍ତି । ସମ୍ବିଧାନର ୨୩୪ ଧାରାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଯେ ଜିଲ୍ଲାଜଜ୍ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସାଧାରଣ ସେବା ଆୟୋଗ ସୁପାରିଶ କ୍ରମେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାଇକୋର୍ଟର ସ୍ଵୀକୃତି ନେଇ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଚାକିରି ସର୍ଭାବଳୀ ହାଇକୋର୍ଟଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ।

୨୪ । ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ (Civil Court) କ’ଣ ?
Answer:
ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀୟ ଅଦାଲତକୁ ନେଇ ଗଠିତ; ଯଥା ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ଅଦାଲତ । ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ସମ୍ପତ୍ତି ଆଦି ବିବାଦର ବିଚାରପାଇଁ ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ରହିଛି । ଏହା ତିନିଗୋଟି ଅଦାଲତ ଶ୍ରେଣୀକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସୋପାନରେ ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଉଭୟ ମୌଳିକ ଓ ଆବେଦନୀୟ କ୍ଷମତା ପରିସର ରହିଛି । ସେ ଅତିରିକ୍ତ ତଥା ଅଧସ୍ତନ ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କର ନିଷ୍ପଭି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଗତ ଆବେଦନର ‘ବିଚାର କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କ ତଳକୁ ଅତିରିକ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ଓ ସବ୍ ଜଜ୍ ଅଦାଲତ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ସୋପାନରେ ମୁନସିଫ୍ କୋର୍ଟ ଦେୱାନି

୨୫ । ଭାରତରେ ଏକକ ଏବଂ ସଂହତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପ୍ରଚଳିତ ।
Answer:
ଭାରତ ଏକ ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଐକିକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅନ୍ୟତମ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ରୂପେ ପରିଚିତ ଏକକ ଓ ସଂହତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏଠାରେ ପ୍ରଚଳିତ । ଏହା ଏକ ପିରାମିଡ ଆକୃତିର ନ୍ୟାୟିକ ସଂଗଠନକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି । ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶିଖରରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ, ମଧ୍ଯ ସୋପାନରେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଥିବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ସୋପନରେ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି । କୌଣସି ସୋପାନକୁ ନ୍ୟାୟିକ ସଂଗଠନର ଶୃଙ୍ଖଳାମଧ୍ୟରୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ହେବନାହିଁ । ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତର ମଧ୍ଯରେ ‘ଅନ୍ତଃ- ସଂପର୍କ’ ରହିଛି । ଏଣୁ ଭାରତର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏକ ସୁସଂଯୋଜିତ ଓ ସୁସଂହତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା କ’ଣ ? ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର । ଏହାର ସ୍ଵାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଲର୍ଡ଼ ଆକଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “କ୍ଷମତା ମଣିଷକୁ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ କରେ ଓ ନିରଙ୍କୁଶ କ୍ଷମତା ନିରଙ୍କୁଶଭାବେ ତତ୍ତ୍ଵ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ। ସରକାରର ତିନୋଟି ଅଙ୍ଗ; ଯଥା- କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଯଥାକ୍ରମେ ଆଇନ ଓ ଶାସନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା, ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ‘ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, ସରକାରୀ କ୍ଷମତାର ଆଇନଗତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବହାର ଆଦି ଲକ୍ଷ୍ୟନେଇ ‘ଆଇନର ଶାସନ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।

ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଡଃ. ଗାର୍ଶ୍ଵର ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ “ ଆମ୍ଭେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଏକ ସଭ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପରିକଳ୍ପନା କରିପାରିବା ନାହିଁ।” ଜଙ୍ଗଲୀ ଆଇନ ଓ ଜୋର୍ ଯା’ର ମୁଲକ ତା’ର ନୀତିର ‘ସରକାରର ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତିପାଦନ ପାଇଁ ସର୍ବୋକୃଷ୍ଟ ମାନଦଣ୍ଡ ହେଉଛି ଏହାର ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦକ୍ଷତା।’ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ :
(୧) ବିଚାର ଏବଂ ନ୍ୟାୟଦାନ – ସମାଜରେ ବିଭିନ୍ନ କିସମର ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ଅନୁଷ୍ଠାନ ରହିଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ କଳହ ଉପୁଜିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵାଭାବିକ। ଏହିସବୁ କଳହ ସମାଧାନ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବହନ କରିଥାଏ। ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ବିଚାର କରେ। ଆଇନଭଙ୍ଗକାରୀର ଦୋଷ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିଥାଏ। ଏହା ଆଇନ ରକ୍ଷୀ ଓ ନ୍ୟାୟଦାନର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଅଟେ।

(୨) ଆଇନର ତର୍ଜମା – ଅନେକ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନର ଭାଷା ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥବୋଧକ ହୋଇଥାଏ। ଏପରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଚାରପତିମାନେ ଆଇନକୁ ତର୍ଜମା କରି ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ କରନ୍ତି।

(୩) ମୌଳିକ ଅଧ୍ବକାରର ସୁରକ୍ଷା – ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ନାଗରିକମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ତାହାର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ କେତେକ ମୌଳିକ ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ; ତା’ହେଲେ ସେ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ। ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ଆବେଦନକୁ ବିଚାର କରି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

(୪) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ – ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ କି ନୁହେଁ, ତାହା ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ ଓ ଜାଗ୍ରତ କଣ୍ଠ।

(୫) ପରାମର୍ଶ ଦାନ – ନ୍ୟାୟପାଳିକା କେତେକ ପରାମର୍ଶ ଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ। କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ଆବେଦନ ଅନୁଯାୟୀ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସମ୍ବିଧାନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିଥାନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ମାନିବାପାଇଁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହନ୍ତି ।

(୬) ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟ – ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଦେଶରେ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ଵ ବହନ କରିଥାଏ। ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟବିଚାର ହିଁ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ସୁସ୍ଥ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତି, ଆକର୍ଷଣୀୟ ବେତନ, ଭତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, କାର୍ଯ୍ୟକାଳର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, କଠିନ ବହିଷ୍କରଣ ପଦ୍ଧତି, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଠାରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପୃଥକୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ପଦ୍ଧତିର ଅବଲମ୍ବନରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରହିପାରିବ। ଏହା ଫଳରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପାଦନ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବ।

୨ । ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ (Supreme Court)ର ଗଠନ ଓ କ୍ଷମତା ପରିସର ଆଲୋଚନା କର। ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ବାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇଛି ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ଭାବପ୍ରବଣତା ଓ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ବା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦିତାର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ସୀମିତ ହୋଇଥାଏ ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାଭବରେ। ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ସମ୍ମାନହାନି କରିବା ଭଳି କେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏପରି ଅକ୍ଷୟ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ପଦବୀ ସମ୍ବିଧାନ ଅନ୍ୟ କାହାପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି କରିନାହିଁ । ନ୍ୟାୟର ନିକିତି ଧରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନାଗରିକର ରକ୍ଷକ, ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରହରୀ, ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତା ତଥା ସଂହତିର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଓ ସର୍ବୋପରି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ହିସାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଏହା ଏକକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

ଗଠନ – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଜଣେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ରହିବେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଆଉ ୨୫ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହିବେ।
ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪(୨) ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି। ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାବେଳେ ସେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ବା ଦୀର୍ଘତମ ଚାକିରି କରିଥିବା ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବେ ।
ଯୋଗ୍ୟତା – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ ଧାରାର (୩) ଉପଧାରା ଅନୁସାରେ ବିଚାରପତି ହେବା ପାଇଁ ନିମ୍ନ ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଅଛି ।

(୧) ସେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥିବେ।
(୨) ଅନ୍ୟୁନ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ବିଚାରପତି ହୋଇଥିବା ଦରକାର।
(୩) ଅନ୍ତତଃ ୧୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି କରିଥିବେ ।
(୪) ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମତରେ ସେ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜ୍ଞ ହୋଇଥିବେ।

ଶପଥପାଠ – ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି। ସେଥିରେ ସେ ଘୋଷଣା କରନ୍ତି ଯେ “ ମୁଁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରତି ଅନୁଗତ ହେବି, ଭାରତର ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବି, ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନ୍ୟାୟଭାବରେ ନିର୍ଭୟରେ ପାଳନ କରିବି ଏବଂ ସମ୍ବିଧାନକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବି” ।
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାକିରିରେ ରହିପାରିବେ । ଆମେରିକାରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୭୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହନ୍ତି |
ପଦଚ୍ୟୁତି – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ (୪) ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ସୁପାରିସ କରାଯାଇପାରିବ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରେ ସର୍ବମୋଟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତ ଓ ଭୋଟ ଦେଇଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇ- ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ବଳରେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମନ୍ଦ ଆଚରଣ ବା ଅକ୍ଷମତା ଯୋଗୁଁ ପଦଚ୍ୟୁତ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ପଦ୍ଧତି। ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ରାମାସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ହଟାଇବାପାଇଁ ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ କରାଯାଇ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ ସରକାରୀଦଳ ଭୋଟରୁ ବିରତ ହେବାରୁ ଏହି ବହିଷ୍କାର ପ୍ରସ୍ତାବ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନଥିଲା ।

ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ପରିସର – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ। ଏହି କ୍ଷମତାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି।
(୧) ମୌଳିକ କ୍ଷମତା, (୨) ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା, (୩) ପରାମର୍ଶଦାନ କ୍ଷମତା।

(୧) ମୌଳିକ କ୍ଷମତା :
ତଳକୋର୍ଟକୁ ନଯାଇ ସିଧାସଳଖ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ଯାଏ ତାକୁ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ। ଏହି କ୍ଷମତାର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ନିମ୍ନ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
(i) ସଂଘୀୟ ବିବାଦ – ଭାରତ ସରକାର ଓ ଏକ ବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ।
(ii) ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଏକ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
(iii) ଏକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ ଅନ୍ୟ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ ସବୁ
(iv) ମୌଳିକ ଅଧୂକାରଜନିତ ବିବାଦ – ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଯେକୌଣସି ନାଗରିକ ସିଧାସଳଖ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ।

(v) ନିର୍ବାଚନରେ ବିବାଦ – ସମ୍ବିଧାନର ୭୧ ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯଦି କୌଣସି ବିବାଦ ଉପୁଜେ ତାହାହେଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ତାହା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଶେଷ ନିଷ୍ପଭି ନେଇପାରିବ। ଏହି ଧାରାରେ ୧୯୬୯ ମସ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ଓ ୧୯୯୨ ମସିହା ନିର୍ବାଚନରେ ମୋକଦ୍ଦମା କରାଯାଇଥିଲା। ମାତ୍ର ନିର୍ବାଚନ ପଦ୍ଧତି ଠିକ୍ ବୋଲି ରାୟ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

(୨) ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା : ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୨ ଧାରାନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ହାଇକାର୍ଟର ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। କିନ୍ତୁ ହାଇକୋର୍ଟ ଯଦି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବ ଯେ ଏହି ମୋକଦ୍ଦମାରେ ମ୍ବିଧାନ ତର୍ଜମାଜନିତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ତେବେ ଯାଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଅପିଲ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ଗୃହୀତ ହେବ ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ସେପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ମନା କରନ୍ତି, ତେବେ ମଧ୍ୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବିଶେଷ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଉକ୍ତ ଅପିଳ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇପାରିବେ । ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତାକୁ ୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ (i) ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋବମା, (i) ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା, (iii) ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା, (iv) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବା ସ୍ପେଶିଆଲ ବିବାଦ ।

(i) ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋକଦ୍ଦମା – ହାଇକୋର୍ଟ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମାକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରନ୍ତି। ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦିଏ ଯେ ଏଥରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ତାହେଲେ ଏ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ଏପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ନଦିଏ, ତେବେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଚାହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନଦ୍ଵାରା ଉକ୍ତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋକଦ୍ଦମାକୁ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଉଠାଇ ଆଣି ନିଜେ ବିଚା କରିପାରିବେ ।

(ii) ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା – ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ବିଚାର ହେଙ୍ଗୁବା ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମାର ରାୟ ଉପରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହାଇକୋର୍ଟ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ହେବ ଯେ ଏହି ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନ ନିହିତ ଅଛି। ଉଚ୍ଚ ସ୍ଵାୟାଳୟ ଏପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ନଦେଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରି ସେହି ମୋକଦ୍ଦମାକୁ ହାଇକୋରୁ ଉଠାଇ ନେଇ ତା ଉପରେ ବିଚାର କରିପାରିବେ ।

(iii) ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା – ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମାର ହାଇକୋର୍ଟ ରାୟ ବିରୋଧରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହା କେବଳ ନ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇଥିବା ରାୟ ବିରୋଧରେ ହୋଇପାରିବ। ଅନ୍ୟ ଦଣ୍ଡ ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ପାର୍ଲିଆମଣ୍ଟ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ରିପାରିବେ ।

(iv) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବା ସ୍ପେସିଆଲ ମୋକଦ୍ଦମା – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ନିଜର ବିବେ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଯେକୌଣସି କୋର୍ଟ ବା ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲର ରାୟ, ନିଷ୍ପଭି ବା ଦଣ୍ଡାଦେଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରିବାପାଇଁ ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ମୋକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ବିଷ ହୋଇପାରିବ। ମାତ୍ର ସାମରିକ ଅଦାଲତ ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୋକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଆଗତ କରାଯାଇପାରିବ ା ।

(୩) ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା :
ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୩ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ରଛି । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଯଦି ମନେକରନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ବା ତଥ୍ୟଗତ ବିଷୟରେ ସାଧାରଣ ସ୍ଵାର୍ଥସମ୍ବଳିତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୃଶ୍ମିର ଉଦ୍ଭବ ହେଉଛି ତେବେ ସେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଉପରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିପାରନ୍ତି। ଏହି ପରାମର୍ଶ ଦେବା ମତା କେବଳ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଥାଏ। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶଙ୍କର ଦୟାଲ ଶର୍ମା ରାମଜନ୍ମଭୂମି ଓ ବାବରୀ ମସଜିଦ୍ ଘଟଣା ଉପରେପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ; ମାତ୍ର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଗିତ ରହିଛି।

(୪) ନିଷ୍ପତ୍ତି ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା : ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମା ଉପରେ ପୂରୁ ଦେଇଥିବା ରାୟ ଉପରେ ଯଦି ଆଇନଗତ ପ୍ରମାଦ ରହିଛି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରେ, ତେବେ ସେତେବେଳେ ଏକୁ ଆଉଥରେ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥାଏ। ଦେଶରେ ନ୍ୟାୟ ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନତା ଆଣିବାପାଇଁ ଏହି ନବସ୍ଥା ଅନୁସୃତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୭ ଧାରାରେ ରହିଛି।

(୫) ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନ କ୍ଷମତା : ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଲ ହୋଇଥିବାରୁ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ଉପରେ ଏହାର କ୍ଷମତା ରହିଛି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ରାଜ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣଳୀ, କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଓ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନ କରନ୍ତି। ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ହାଇକୋମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଭିନ୍ନ ତଥ୍ୟ ଓ ବିବରଣୀ ମଗାଇ ପାରନ୍ତି।

(୬) ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ : ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୯ ଧାରା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତର ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛି। ଏହାଦ୍ଵାରା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ରାୟ ନିମ୍ନ କୋର୍ଟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରମାଣସିଦ୍ଧ ଭାରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ନିଷ୍ପଭିକୁ ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୧ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତେ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ। ସୁପ୍ରିକୋର୍ଟ ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ଅଭିଯୋଗରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରେ ।

(୭) ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା : ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୭ ଧାରା ଅନୁସାର କୌଣସି ଆଇନରେ ମୌଳିକ ପ୍ରଶ୍ନ ବିଚାର କଲାବେଳେ ଯଦି ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାକୁ ପଡ଼େ, ତେବେ ସୁଦ୍ରାକୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥାଏ ।

(୮) କର୍ମଚାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ : ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୫ ଧାରା ଅଂସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ କୋର୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତି। ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ ଜାମିନ ନାମଞ୍ଜୁର, ଓକିଲମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିବାର କ୍ଷମତା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଅଛି। ୧୪୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ନିଜର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ।

(୯) ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ : ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର କ୍ଷାକବଚରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ କାର୍ଯ୍ୟଭାର ଗ୍ରହଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ବିଧାନର ସୁର୍ଗାକରିବା ପାଇଁ ଶପଥପାଠ କରିଥାଆନ୍ତି। ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ, ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ବା ପ୍ରଶାସନିକ ସଂସ୍ଥା ସମ୍ବିଧାନର ହିର୍ଭୁତ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ନାକଚ କରିଦିଏ। ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ବା ରାଜ୍ୟ-ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଉପୁଜିଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ତାହାର ସମାଧାନ କରେ।

(୧୦) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନଗବଲୋକନ କ୍ଷମତା :
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାର ରକ୍ଷକ ଓ ଭାଷ୍ୟକାର ହିସାବରେ ସମ୍ବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ଜାଗ୍ରତ ଘଣ୍ଟି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରଧାନ ଓ ଶେ ଭାଷ୍ୟକାର। ନିଜଆଡୁ ଭାଷ୍ୟଦାନ ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଆଗେଇ ଆସେ ନାହିଁ। କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମା ଉପସ୍ଥାପନ ଫର ସେ ରାୟ ଦିଅନ୍ତି ।

ନ୍ୟାୟଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା – ବିଚାର ବିଭାଗ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରାଏ। ସ୍ଵାଧୀନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳ ରୂପାୟନ ପାଇଁ ସହାୟତା କରିଥାଏ।
(i) ଚାକିରି ନିରାପତ୍ତା – ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଚାକିରି ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆକ୍ରୋଶ କିମ୍ବା ରାଜନୈତିକ ଅଭିସନ୍ଧିକୁ ଆଖୁ ଆଗରେ ରଖ୍ କାହାରିକୁ ଚାକିରିରୁ ବିଚାର ନୁହେଁ ।
(ii) ନିଯୁକ୍ତି – ଏମାନଙ୍କୁ ଜଣେ ନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବୋଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତା ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି। ନିଯୁକ୍ତିବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତି। ଥରେ ଜଣେ ବିଚାରପତି ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲା ପରେ ୬୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କରିଥାଏ ।
(iii) ଦରମା – ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଦରମା ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ ନଚେତ୍ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନୁହେଁ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ବାସଗୃହ, ଅବସରକାଳୀନ ସୁଯୋଗ ଓ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ।

ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ ନିଷିଦ୍ଧ :
ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କଲାପରେ ଓକିଲାତି କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ବିଧାନ କେତେକ କଟକଣା ଜାରି କରିଛି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସର ନେଲା ପରେ କୌଣସି କୋର୍ଟରେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବିଚାରପତିମାନେ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ବରିଷ୍ଠ ତଥା ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଅଯଥା ଅନୁଗ୍ରହ ପ୍ରଦାନରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିପାରିବେ ।

ଅନେକ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ନେତାମାନେ ଅଭିଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି ଯେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ବିଚାରାଳୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଭାବରେ ଠିଆ ହେଉଛି। ମାତ୍ର ଏହା ଆଦୌ ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ବରଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ଯାହା ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡୁନା କାହିଁକି ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ଅବ୍ୟାହତ ରଖିବା ଦରକାର। ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷମତା ପରିସର ସଙ୍କୁଚିତ କରିଥିବା ବେଳେ ୪୪ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପୂର୍ବାବସ୍ଥା ଫେରାଇ ଆଣିଥିଲା ।

୩ । ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ (High Court)ର ଗଠନ ଓ କ୍ଷମତା ପରିସର ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ଏହାର ଅଧୀନରେ ଜିଲ୍ଲା ବିଚାରାଳୟ ଥାଏ। ଆମ ରାଜ୍ୟର ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଠାରୁ ପୁରାତନ। କାରଣ ଏହା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୧୪ ଅଟେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଭିନିତ୍ ସରନ ବର୍ମନ୍ ଅଟନ୍ତି।
ଗଠନ – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କରିବା କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ହସ୍ତରେ ନ୍ୟସ୍ତ ।

ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଚାହିଁଲେ ୨ ବର୍ଷ ପାଇଁ ହାଇକୋର୍ଟର ଅତିରିକ୍ତ ବିଚାରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରିପାରିବେ ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଅସ୍ଥାୟୀଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ବିଚାରପତି ମଧ୍ଯ ନିଯୁକ୍ତ କରିପାରିବେ। ରାଜ୍ୟର ସ୍ଵାର୍ଥଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋକଦ୍ଦମାର ମାତ୍ରା ଅତିରିକ୍ତ ବଢ଼ିଗଲେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଠାରୁ ସମ୍ମତି ଆଣି ହାଇକୋର୍ଟର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ହାଇକୋର୍ଟରେ କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିପାରନ୍ତି। ସବୁ ହାଇକୋର୍ଟମାନଙ୍କରେ ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ବିଚାରପତି ନଥା’ନ୍ତି। କେତେକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ୫୦ରୁ ଅଧିକ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି ।

ନିଯୁକ୍ତି – ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଓ ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି। ମୁଖ୍ୟ ବିଚାର ବିମର୍ଶ କରନ୍ତି । ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି। ଏହା ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପରମ୍ପରା ଅଟେ। ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ନିମିତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ଉପର୍ୟ୍ୟକ୍ତ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସମେତ ରାଜ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରିବାକୁ ହୁଏ। ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ (୧) ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରନ୍ତି ।

ପଦଚୁ୍୍ୟତି – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ ଧାରାରେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ବହିଷ୍କାର ପ୍ରଣାଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସେ ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ପଦଚ୍ୟୁତି ଘଟେ କିମ୍ବା ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବଦ୍ଵାରା ତାଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରେ। ଏହି ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଣେ। ଏଥିପାଇଁ ୧୪ ଦିନିଆ ନୋଟିସ୍ ଦେଇ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରେ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହର ଅର୍ଦ୍ଧାଧିକ ସଭ୍ୟ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଇ ଭୋଟ ଦେଇଥିବା ସଭ୍ୟଙ୍କର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନ ଲାଭକରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ୬୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।

ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ (୨) ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ରହିପାରିବେ।
(i) ସେ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥବେ ।
(ii) ସେ ଭାରତର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦ ବର୍ଷପାଇଁ ବିଚାରପତିଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିବେ ।
(iii) ସେ ଭାରତର ଏକ ବା ଅଧିକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଓକିଲାତି କରିଥିବେ।
(iv) କୌଣସି କୋର୍ଟ ବା ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ୍‌ରେ ଚାକିରି ଅଭିଜ୍ଞତା ଥ‌ିବ।
(v) ୪୪ତମ ସଂଶୋଧନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ଆଇନ ଜ୍ଞାନ ଦରକାର କରୁଥିବା ପଦବୀରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହେବେ ବୋଲି ଆଶା ରହିଛି।
ବିଦଳି – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଦ୍ବାରା ଗୋଟିଏ ହାଇକୋର୍ଟରୁ ଅନ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରିବେ ।
ଦରମା – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଦରମା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ରହିଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ୯୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଓ ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନେ ୩୧ ହଜାର ଟଙ୍କା ମାସିକ ଦରମା ପାଉଛନ୍ତି। ଏଥୁ ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ହୋଇପାରିବେ ।

ଓକିଲାତିରୁ – ବିଚାରପତିଭାବେ ହାଇକୋର୍ଟରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କଲା ପରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କରିବାରୁ ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୦ ଧାରାରେ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି। ଏହା କେବଳ ହାଇକୋର୍ଟ ଏବଂ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ।

କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର :
ମୌଳିକ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୫ ଧାରାରେ ହାଇକୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି। ହାଇକୋର୍ଟରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧୁକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନାଗରିକ ସିଧାସଳଖ ହାଇକୋର୍ଟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବ। ନିର୍ବାଚନ ମୋକଦ୍ଦମା ମଧ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର – ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା କ୍ଷେତ୍ରରେ ହାଇକୋର୍ଟର ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର ଅଛି। ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ଅପିଲ ଅଦାଲତ ଅଟେ । ରାଜସ୍ଵ ଆଇନ, ପ୍ରଜାସ୍ଵତ୍ଵ ଆଇନ ଓ କର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିବାଦ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଏ। ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟରେ ବିଚାର ହୁଏ।

ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୫ ଧାରା ହାଇକୋର୍ଟକୁ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି। ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ଅଦାଲତମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣ ଓ ସାକ୍ଷୀଭାବେ ଗୃହୀତ ହୁଏ।

ଅଦାଲତ ଅବମାନନା – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନ ହାଇକୋର୍ଟର ବା ଅବମାନନା କଲେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ଅନୁଷ୍ଠାନର ଦୋଷ ବିଚାର କରି ଦଣ୍ଡ ଦେବା ବିଚାର ହୁଏ।

ବିବାହ ଓ ଛାଡ଼ପତ୍ର – ବିବାହ ଓ ଛାଡ଼ପତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ସିଧାସଳଖ ବିଚାର ବିଚାର ହୁଏ।

ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନ କ୍ଷମତା – ରାଜ୍ୟର ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ହାଇକୋର୍ଟର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍‌ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକରୁଛି କି ନାହିଁ ହାଇକୋର୍ଟ ସେଥୁପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଏ। ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ପରୀକ୍ଷାକରି ଦେଖୁବାପାଇଁ ହାଇକୋର୍ଟ ୨୨୭ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତମାନଙ୍କଠାରୁ ବିବରଣୀ ମଗାନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ସାଧାରଣ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଅନ୍ତି ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫର୍ମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତି।

ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ହାଇକୋର୍ଟର କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରିବେ। ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।
ମୋକଦ୍ଦମା ସ୍ଥାନାନ୍ତର କ୍ଷମତା – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୮ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ଆଦେଶ ବଳରେ ମୋକଦ୍ଦମାର ନିରପେକ୍ଷ ସୁବିଚାର ନିମନ୍ତେ ଗୋଟିଏ ଅଦାଲତରୁ ଅନ୍ୟ ଅଦାଲତକୁ ମୋକଦ୍ଦମା ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇପାରେ।

ଶାସ୍ତ୍ରନଗତ କ୍ଷମତା – ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀମାନେ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହାର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶ୍ରେଣୀର କର୍ମଚାରୀ ରାଜ୍ୟ ଲୋକସେବା ଆୟୋଗର ସୁପାରିସ ଅନୁଯାୟୀ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାଦ୍ଵାରା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହାଇକୋର୍ଟର ସମସ୍ତ ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଚାକିରି ହୁଏ ।

ହାଇକୋର୍ଟର ସ୍ଵାଧୀନତୀ – ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ସରକାରୀ କଳର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତରହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ । ସେମାନଙ୍କୁ ଚାକିରିରୁ ବିତାଡ଼ିତ କରିବାର ପଦ୍ଧତି ଜଟିଳ । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଦରମା ଉପରେ ବିଧାନସଭାରେ ଭୋଟ ନିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ହାଇକୋର୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିପାରିବେ । ସେମାନଙ୍କର ଦରମା ଆର୍ଥକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ କମାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ସେମାନଙ୍କ ଦରମା ଭାରତର ‘ ସଞ୍ଚିତ ପାଣ୍ଠିରୁ’ ମିଳେ। କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଚାପ ଆଗରେ ବିଚାରପତିମାନେ ମୁଣ୍ଡ ନୁଆଁନ୍ତି ନାହିଁ।

୪ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାଧୀନତା ରକ୍ଷା (Independence of Judiciary) ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ତାହା ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ବେଙ୍କନ୍ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ ଆଇନର ଯନ୍ତ୍ରଣାଠାରୁ ଅଧିକ କ୍ରୂର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଆଉ ନାହିଁ ।” ସ୍ଵାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକ ପାଇଁ ଆଲୋକଶିଖା ଅଟେ । ଏଣୁ ବ୍ରାଇସୀ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ଯଦି ନ୍ୟାୟର ପ୍ରଦୀପ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ବାପିତ ହୋଇଯାଏ, ସେହି ଅନ୍ଧକାର ଅତୀବ ତୀବ୍ର ହୋଇଥାଏ ।” ଏଣୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବଶୀଭୂତ (Committed) ନ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବାହ୍ୟ ଚାପରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ଯଦି ନ୍ୟାୟଳୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇପାରେ ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବା ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ଅଧିକାର ନ୍ୟାୟଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଉପାଦାନକୁ ସୂଚିତ କରେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସରକାରଙ୍କ ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ଅଙ୍ଗ; ଯଥା – ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣଠାରୁ ମୁକ୍ତ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଖ) ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଓ ପ୍ରଭାବଠାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଗ) ବିଚାରପତିମାନେ ବିନା ଭୟ ଓ ଅନୁଗ୍ରହରେ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉଚିତ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭାବଳୀ :
(୧) ଉଚ୍ଚ ଯୋଗ୍ୟତା : ବିଚାରପତିମାନେ ଉଚ୍ଚ ଆଇନଗତ ଯୋଗ୍ୟତାସଂପନ୍ନ ଓ ଦକ୍ଷତାଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେମାନେ ଶିକ୍ଷାଗତ ଓ ବୃତ୍ତିଗତ ଯୋଗ୍ୟତା ସହିତ ବ୍ୟବହାରିକ ଦକ୍ଷତା ଓ ମାନବିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀସଂପନ୍ନ ହୋଇଥବା ଉଚିତ । ଏହି ଯୋଗ୍ୟ, ଦକ୍ଷ ଓ ଅଭିଜ୍ଞ ବିଚାରପତିମାନେ ହିଁ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ନିର୍ଭିକ ଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ । ସଂପାଦନ କରିପାରିବେ ।

(୨) ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ : ବିଚାରପତିମାନେ ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କ ଭଳି ନିର୍ବାଚିତ ବା ମନୋନୀତି ହେଲେ କେବଳ ଦକ୍ଷତା ଓ ଯୋଗ୍ୟତା ଭିଭିରେ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(୩) ଦୀର୍ଘ ଓ ସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ : ବିଚାରପତିମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ଦୀର୍ଘ ଓ ସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଉପଭୋଗ କଲେ ଭୟଶୂନ୍ୟ ଭାବେ ସେମାନେ ନିଜର ନିଷ୍ପଭି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ନିଅନ୍ତି ।

(୪) ଜଟିଳ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା : ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟ ଓ ଜଟଳି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ଫଳରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀଭାବେ ସେମାନଙ୍କୁ ପଦଚ୍ୟୁତ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଭାରତରେ ‘ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ’ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ବା ଅକ୍ଷମତା କାରଣରୁ ଆଗତ ହୋଇ ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହଦ୍ଵାରା ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସମର୍ଥନରେ ଗୃହୀତ ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ତାଙ୍କୁ ପଦଚ୍ୟୁତ ବା ବହିଷ୍କାର କରିଥା’ନ୍ତି | ଚାକରିର ସ୍ଥାୟୀତ୍ଵ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ନିଭୀକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।

(୫) ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା ଓ ଭତ୍ତା : ଆର୍ଥିକ ଦୁରବସ୍ଥା ବା ଅନଟନ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିବେକକୁ ଦମନ କରେ ଓ ସେ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏଣୁ ବିଚାରପତିମାନେ ପ୍ରଲୋଭନହୀନ ହୋଇ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ବିଚାରପତିମାନେ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା ଓ ଭତ୍ତା ପାଇଲେ ନିର୍ଭିକ ଭାବେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିପାରନ୍ତି । ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(୬) କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ : ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଠାରୁ ପୃଥକ୍ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେମାନେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ରହିବା ଫଳରେ ନ୍ୟାୟଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁସ୍ଥ, ଦୃତ, ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ ।

(୭) ବିଚାରପତିଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀକାର : ନ୍ୟାୟପାଳିକାରେ ବିଚାରପତିମାନେ ନିଜର ପ୍ରଦତ୍ତ ନ୍ୟାୟିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ସମାଲୋଚ଼ନାର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଏଣୁ ବିଚାରପତିମାନେ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଛି । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅଦାଲତ ବାହାରେ ସମାଲୋଚିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(୮) ବୃତ୍ତିଗତ ବାରଣ : ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସରଗ୍ରହଣ ପରେ କୌଣସି ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେମାନେ ଅବସର ପରେ ଅଦାଲତରେ ଓକିଲାତି କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ୧୨୪(୭) ଧାରାରେ ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ ଘରେ କୌଣସି ଅଦାଲତରେ ଓକିଲାତି କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।

ଭାରତରେ ବଶୀଭୂତ ବିଚାରସଂସ୍କାର ସ୍ବରୂପ : ଭାରତରେ ୧୯୭୩ ମସିହାର କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ପରେ ବିଶେଷତଃ ୧୯୭୫-୭୬ ମସିହାର ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ସରକାର ବିଚାର ବିଭାଗର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ହସ୍ତପେକ୍ଷ କରି ଏହାକୁ ଏକ ବଶୀଭୂତ ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ଆଜ୍ଞାଧୀନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା (Compitted Judicary)ର ରୂପ ପ୍ରଦାନ କଲେ ବୋଲି ସମାଲୋଚକମାନେ ମତ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ନିୟୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବରିଷ୍ଠତା ନୀତି ପରିବର୍ତ୍ତେ ଦକ୍ଷତାକୁ ଆଧାର କରି ଏହି ନିଯୁକ୍ତି, ପ୍ରଦାନ, ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନ ଆକ୍ରୋଶମୂଳକ ବଦଳି, ଅବସରଗ୍ରହଣ ପରେ ବିଚାରପତମାନଙ୍କ ପାଇ ହସ୍ତପେକ୍ଷ ଓ ବଶ୍ୟତାର ଅଧୀନ କରେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ଆଞ୍ଚ ଆଣିଥାଏ ।

୧୯୫୦ ମସିହାଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଳ୍ପ କେତେଗୋଟି ଘଟଣାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନାଗରିକର ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା, ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳି, ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଂରକ୍ଷକ ହିସାବରେ ନିଜର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ସଂପାଦନ କରି ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତାର ପରିଚୟ ଦେଇଆସୁଛି ।

୫ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ (Judicial Review) ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲେକନ ହେଉଛି ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତା । ବିଧାନମଣ୍ଡଳଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ (Law) ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ‘ ଆଦେଶନାମା’ (Executive Orders) ଗୁଡ଼ିକର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ବୈଧତା ନିରୂପଣ କ୍ଷମତାକୁ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ କୁହାଯାଏ। ଯଦି ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସି ଆଇନ ଏବଂ ଆଦେଶନାମା ସମ୍ବିଧାନର ବିରୋଧାଚରଣ କରୁଥାଏ, ତେବେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସେଗିଡ଼ିକୁ ‘ଅବୈଧ’(Void) ଘୋଷଣା ବା ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ନିଜର କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି, ତେବେ ତାହା ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ (Unconstitutional) ତଥା ଅବୈଧ (Void) ଅଟେ ଏ ପ୍ରକାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର କ୍ଷମତା କେବଳ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଅଛି। କାରଣ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ (Guardian) ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଛି; ଯଥା-

(କ) ସରକାରକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ‘ବୈଧ’ (Legitimate) ଘୋଷଣା କରିବା; ଏବଂ
(ଖ) ସମ୍ବିଧାନ ଉପରେ ସରକାରଙ୍କର ବେଆଇନ ହସ୍ତକ୍ଷେପ (Encroachment) ଓ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତା ଆଚରଣକୁ ପ୍ରତିହତ କରି ସମ୍ବିଧାନକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା। ତେଣୁ ପ୍ରାୟ ସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଲିଖତ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ଆବଶ୍ୟକମତେ ସମ୍ବିଧାନକୁ ତର୍ଜମା କରିବା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ବର ଉତ୍ପତ୍ତି (Origin) :
ଆମେରିକାର ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ଵର ଜନ୍ମ ହେଉଛି 1803 ମସିହା ସୁପରିଚିତ ‘ ମାରବରି ବନାମ ମ୍ୟାଡ଼ିସନ’ ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରି ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ତତ୍‌କାଳୀନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ‘ମାର୍ଶାଲ୍’ (Marshall) ଏହି ନୂତନ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଜୀବଦାନ କରିଥିଲେ। ସେହିଦିନଠାରୁ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଉପରୋକ୍ତ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ମୁଖ୍ୟ ବିଚାପ୍‌ପତି ମାର୍ଶାଲ୍ ‘ଜୁଡ଼ିସାଆରୀ ଆକ୍ଟ, 1789 ର ଧାରା 13’ (Section 13 of the Judiciary Act 1789) କୁ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ ଘୋଷଣା କରିବା ସହିତ ବାତିଲ କରିଦେଲେ। ତେବେ ଘଟଣାଟି ଏହିପରି ଥୁଲା –

ଆମେରିକାର ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ‘କଂଗ୍ରେସ’ ଦ୍ଵାରା ଗୃହୀତ ଉପରୋକ୍ତ ଆଇନର ଧାରା 13 ରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ଯେ, ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଯେକୌଣସି ‘ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ’ (Lwer Courts) ବା ଯେକୌଣସି ପଦାଧ୍ଵକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ‘ମାଣ୍ଡାମସ୍ ରିଟ୍’ (Writ) ପ୍ରୟୋଗ କରିପାରିବେ । ତେବେ ଗ୍ରେସଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଓ ଅନୁମୋଦିତ ଉପରୋକ୍ତ ଆଇନ ବଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତା ପରିସର ପରିଂର୍ଦ୍ଧିତ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଏହି ଆଇନଟି ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ଅଟେ; ତେଣୁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅବୈଧ। ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ମାର୍ଶାଲଙ୍କ ଏହି ଐତିହାସିକ ରାୟ ତିନିଗୋଟି ‘ସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ (Proposition) ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥୁଲା –

(୧) ଆମେରିକାର ଲିଖୁତ ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଆନ ଏବଂ ପ୍ରଚଳିତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ‘ସାଧାରଣ ଆଇନ’ (Ordinary Status) ଓ ‘ଅଧ୍ୟାଦେଶ’ (Ordinance) ତୁଳନାରେ ଏହା ସର୍ବୋକୃଷ୍ଟ ଆଇନ।

(୨) ସମ୍ବିଧାନ ଓ ସାଧାରଣ ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ବିବାଦ ଉପୁଇଁଲେ ସମ୍ବିଧାନର ଅଧିକ ମାନ୍ୟତା ରହିବ।

(୩) ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଏପରି ଏକ ବିବାଦ ଯଦି ବିଚାରପାଇଁ ଆସେ, ତେବେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନକୁ ଅଧୂକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ରଷ୍ଟା ହେଉଛି ସେହି ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ। ମାତ୍ର ପ୍ରଥମେ ସମ୍ବିଧାନରେ ଏପରି ଏକ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇନଥିଲା। ପରେ ପରେ ସମ୍ବିଧାନର ‘ବ୍ୟାଖ୍ୟା’ ବା ‘ତର୍ଜମା’ (Interpretation) କ୍ଷମତା ବଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଲେ। ବସ୍ତୁତଃ, ଆମେରିକାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ସ୍ଵିଜରଲାଣ୍ଡ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଏପରି ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଏକ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ଫଳରେ ସେଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ବା ସଂସଦ ହେଉଛି ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଖଣ୍ଡ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ। କୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ସଂପର୍କିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଇଂଲଣ୍ଡରେ ‘ସଂସଦୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ’ (Par- liamentary Sovereignty) ନୀତି ବେଶ୍ ଫଳପ୍ରଦ ଓ ଜନପ୍ରିୟ। ଆମେରିକାରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ’ (Judicial Supremacy) ନୀତି ଇଂଲଣ୍ଡରେ ନାହିଁ। ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଆମେରିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଙ୍ଗେ ଆବଶ୍ୟକ ମନେକଲେ ଏହି ଆଇନକୁ ‘ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ’ବା ‘ଅସିଦ୍ଧ’ (Void) ଘୋଷଣା କରିପାରନ୍ତି। ତେଣୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଆମେରିକାର ନ୍ୟାୟାଳୟ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ’ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରୁଛି ।

ଏହି ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ତତ୍ତ୍ଵର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଆଉ ଦୁଇଟି ତତ୍ତ୍ଵ ରହିଛି, ଯଥ
(କ) ସରକାରଙ୍କର ସୀମିତ – କ୍ଷମତା ତତ୍ତ୍ଵ (Theory of Limited Govt.) ଏବଂ
(ଖ) ‘ସାଧାରଣ – ଆଇନ ବନାମ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଇନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵ’ (Theory of Ordinary Law Vrs. Constitutional Law Supremacy)

ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
ଆମେରିକାରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ଆଇନର ଯାଥାର୍ଥ’ (Due Process of Law) ନୀତି ଆତ୍ମ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭା (Constituent Assembly) ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ୨୧ ଧାରାରେ ‘ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପ୍ରଣାଳୀ’ (Procedure Established by Law) ଅନୁସୃତ ହୋଇଅଛି ।

ଏଠାରେ ସୂଚିତ କରାଯାଇପାରେ ଯେ, ଭାରତ ଏକ ‘ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର’ (Federal State) ଓ ଏକ ଲିଷ୍କୃତ ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷମତା ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଛି। ତିନିଗୋଟି ‘ତାଲିକା’ (List); ଯଥା କେନ୍ଦ୍ର ତାଲିକା (Union List), ରାଜ୍ୟ ତାଲିକା (State List), ଯୁଗ୍ମ ତାଲିକା(Concurrent List)ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷମତାର ଆବଣ୍ଟନ ହୋଇଛି। ତେବେ କ୍ଷମତା ସମାଧାନପାଇଁ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସୀମିତ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ସେ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୩ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝିବାକୁ ହେବ।, ବ୍ୟବହାର ବା ପ୍ରୟୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ କନ୍ଦଳ ବା ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ।

ଏହାର ରହିଛି, ଯାହାର ଶୀର୍ଷରେ ଅଛନ୍ତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ; ମାତ୍ର ଭାରତରେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଆମକୁ ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ୧୩ ଧାରାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ଯେ, ଯଦି କୌଣସି ଆଇନ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଥାଏ; ତେବେ ସେହି ଆଇନ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ଅସିଦ୍ଧ ବା ଅବୈଧ ଘୋଷିତ ହେବ। ତେବେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ତିନିଗୋଟି କାରଣରୁ କୌଣସି ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଉତ୍‌ଥାପନ କରାଯାଇପାରିବ।

ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(୧) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ବିଷୟବସ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ବିଧାୟିକା କ୍ଷମତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ।
(୨) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧାଚରଣ କରୁଛି।
(୩) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନଟି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଅଛି ।

ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଉଭୟ ସଂସଦ ଓ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆର୍ଥନୀତିକ ଓ କୃଷିର ଉନ୍ନତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବହୁତ ପ୍ରଗତିମୂଳକ ଆଇନ (Progressive Law) ପ୍ରଣୟନ କଲେ। ସେ ଆଇନର ବୈଧତା ସଂପର୍କରେ ନ୍ୟାୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପିତ ହେଲା। ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ (Judgement) କୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସଂସଦରେ ଆବଶ୍ୟକ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ଗୃହୀତ କରାଯାଇ ଉପରୋକ୍ତ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ସଂପର୍କିତ ଆଇନଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ୧୯୫୧ ମସିହାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ନୂତନ ଧାରା ୩୧।

(ବି) (Article 31-B) ସମ୍ବିଧାନରେ ଯୋଗ କରାଯାଇ କେତେକ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ସଂସ୍କାର ସଂପର୍କିତ ବିତର୍କିତ ଆଇନ (Agrarian Reforms Luws) କୁ ‘୯ମ ପରିଶିଷ୍ଟ’ (9th Schedule) ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯିବା ସହିତ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଏ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରାଗଲା। ଫଳରେ ସଂସଦର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଜାହିର ହେଲା ଓ ଗୋଲକନାଥ ବନାମ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ ମଧ୍ୟ ବିଚାର୍ଯ୍ୟ। ଏହି ରାୟ ୧୯୬୭ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସ ୨୭ ତାରିଖ ଦିନ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା।

ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୬୭) :
ଏହି ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ୬-୫ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ମାନ୍ୟବର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକଥା ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଲେ ଯେ

(୧) ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ୩୬୮ ଧାରା କେବଳ ‘ପ୍ରଣାଳୀ (Procedural) ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି, କିନ୍ତୁ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଏହି ଧାରା ବଳରେ ସଂସଦ ହାତରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇନାହିଁ।

(୨) ଏହି ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ସଂଖ୍ୟା (Entry) ୯୭ ର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ତେଣୁ ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୨୪୫, ୨୪୬ ଓ ୨୪୮ ତତ୍‌ସଂପର୍କିତ କ୍ରମିକ ଏକ ସାଧାରଣ ବୈଧାନିକ କ୍ଷମତା (Legislative Power) ଅଟେ ।

(୩) ସମ୍ବିଧାନା ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୩ (୨) ରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ‘ଆଇନ’ର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ସୁତରାଂ, ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ କୌଣସି ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ।

(୪) ସଜନ ସିଂହ ବନାମ ରାଜସ୍ଥାନ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୬୫) ରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ପଦତ୍ତ ରାୟର ସାରାଂଶ ଏହି ଯେ, ସଂସଦର ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ଅସୀମ ନାହିଁ। ତେବେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସଂସଦରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ, ଚତୁର୍ଥ ଓ ସପ୍ତଦଶ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପୂର୍ବପରି ବଳବତ୍ତର ରହିବ ଓ ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାର ରାୟ ଏହି ସଂଶୋଧନ ଆଇନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ନାହିଁ। କାରଣ ଏହି ରାୟ ଭବିଷ୍ୟତ୍ ବା ଆଗାମୀ ଦିନପାଇଁ ଲାଗୁହେବ ।

ତେବେ ଏହି ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏତିକି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଲେ ଯେ, ସମ୍ବିଧାନର ୩୬୮ ଧାରା ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସଂକୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରାଯିବ ନାହିଁ। ତତ୍‌କାଳୀନ (୧୯୬୭) ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି କେ.ସୁବାରାଓ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ଯେ “ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅଖଣ୍ଡ ଓ ପବିତ୍ର; ତେଣୁ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ଏହା ସଂକୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ।’ ଏ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୭୧ ନିର୍ବାଚନରେ ସଂସଦରେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଲାଭ କରି ଶ୍ରୀମତୀ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସରକାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କଲେ।

ଗୋଟିଏ ହେଲା, ୨୪ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ; ଯାହା ୩୬୮ ଧାରାରେ ସଂଶୋଧନ ଆଣି ସଂସଦ ହାତରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ପୁନଃ ପ୍ରଦାନ କଲା। ଅନ୍ୟଟି ହେଲା, ୨୫ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ, ଯାହା ସମ୍ବିଧାନର ୩୧ ଧାରାରେ କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୭୩)

୧୯୭୩ ମସିହାରେ କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ବନାମ କେରଳ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଐତିହାସିକ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ଭାରତର ନ୍ୟାୟିକ ଓ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ବିପ୍ଳବ ଆଣିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ଏହାକୁ ‘ମୌଳିକ ଅଧୂକାର’ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମା କୁହାଯାଏ। ଏହି ରାୟ ଫଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ରାୟର ବିଶେଷତ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ହେଲା

(୧) ସଂସଦ ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ସୃଷ୍ଟି (Creation) ।

(୨) ସଂସଦର ନିମ୍ନ ସଦନ ଲୋକସଭାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ଓ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ନ ପୂରୁଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଲୋକସଭାକୁ ଭାଙ୍ଗି ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ ନୂତନ ଲୋକସଭା ଗଠନ କରାନ୍ତି। ମାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ସଦନ ରାଜ୍ୟସଭା, ହେଉଛି ସର୍ବକ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଓ ଏହା ଏକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସଂସ୍ଥା। ସଂସଦର ସ୍ଥାନ ସମ୍ବିଧାନର ତଳ ସୋପାନରେ।

(୩) ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ‘ସ୍ରଷ୍ଟା’ (Creator)ଓ ସଂସଦ ହେଉଛି ‘ସୃଷ୍ଟି’ (Creation) । ଅତଏବ, ସଂସଦ କଦାପି ସମ୍ବିଧାନ ସ୍ରଷ୍ଟା (Creator) ର ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର (Basic Structure) କୁ ପରିବର୍ତନ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ସଂସଦର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିନକୁ ନଷ୍ଟ କରିବା ଏକ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ।

(୪) ୨୪ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନସିଦ୍ଧ ଅଟେ।

(୫) ୩୬୮ ଧାରାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କଦାଚିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ୩୬୮ ଧାରାକୁ ବିଲୁପ୍ତ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ‘ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ’ ଅଟେ । ତେଣୁ ବା ବିକଳାଙ୍ଗ କରିହେବ ନାହିଁ।

(୬) ଶେଷରେ ଧାରା ୩୧-ସି (C) ଜରିଆରେ ଯେପରି ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ କ୍ଷମତା’(Judicial Review Power) କୁ ସଂକୁଚିତ କରାଯାଇଛି, ତାହା ସମ୍ବିଧାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅବୈଧ ଓ ଅସିଦ୍ଧ ଅଟେ। ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ ତତ୍ତ୍ଵ (Basic Structure Theory of the Constitution) ସୁସ୍ଥ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପରମ୍ପରା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରାଗଲା ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣକୁ ନିରାପତ୍ତା ଦେଇ ଆବଶ୍ୟକମତେ ତତ୍ତ୍ବ’ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପରିସୀମା କ’ଣ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ରାୟ (Judgement) ରେ କୌଣସି ସୂଚନା ଦେଇନାହାନ୍ତି । ତେବେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ରାୟ (Judgement) ଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ୟୟନ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆପେ ଆପେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(କ) ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ
(ଖ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା
(ଗ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଘ) କ୍ଷମତାର ପୃଥକାକରଶ
(ଙ) ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲକ୍ଷଣ
(ଚ) ବ୍ୟକ୍ତିର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା (Dignity)ଓ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର (Basic Rights)ର ସୁରକ୍ଷା
(ଛ) ରାଷ୍ଟ୍ରର ଐକ୍ୟ ଓ ସଂହତି
(ଜ) ମୌଳିକ ଅଧ୍ବକାର (Fundamental Right)
(ଝ) ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାତ୍ମକ ନୀତି (Directive Principles of State Policy)
(ଞ) ପ୍ରାକ୍ କଥନ (Preamble)
(ଟ) ସଂସଦର ଗଠନ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(୦) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ (Judicial-Review)
(ଙ) ଆଇନର ଶାସନ (Rule of Law)
(ଢ) ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ଅନୁଷ୍ଠାନ (Institutional Framework of the Constitution) ଗୁଡ଼ିକ, ଯଥା – ସଂସଦ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦ, ନ୍ୟାୟପାଳିକା
(ଣ) ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା (Status) ଓ ସୁବିଧାର ସମାନତା
(ତ) ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଓ ସମର୍ଥିତ ସରକାର।

ସୁତରାଂ, ଆମେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲେ ଯେ, “ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର ବା ଲକ୍ଷଣ। ଯଦି ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର କରି କଦାଚିତ୍ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଲୁପ୍ତ କରିବାପାଇଁ ବା ବିକଳାଙ୍ଗ କରିବାକୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ତେବେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିଜର ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବ୍‌ଲୋକନ’ କ୍ଷମତା (ଯାହା ବି ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର) ପ୍ରୟୋଗ କରି ଏକ ସମୁଚିତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚିବେ ଯେ ସଂସଦ ନିଜର କ୍ଷମତା ପରିସର ଭିତରେ ରହିଛି ନା ପରିସୀମାର ଲକ୍ଷ୍ମଣରେଖା ପାର ହୋଇଯାଇଛି। ଏ ସଂପର୍କିତ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଓ ସର୍ବାଦୌ ଗ୍ରହଣୀୟ।

ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମ୍ବିଧାନର ୨୪ ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ :
୧୯୭୬ ମସିହାରେ ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସଂସଦରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା। ତେବେ ୪୨ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପାସ୍‌ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଆମ୍ଭର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂସଦ ଉପରେ ଆବଶ୍ୟକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି ରଖୁଥିଲା। ସମ୍ବିଧାନର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ବିରୋଧାଚରଣ (Violation of Constitution), ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସର୍ବୋପରି ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ବିଧ୍ଵ ପ୍ରଣୟନ ଯୋଗ୍ୟତା (Legislative Competence) ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ସାମ୍ବିଧାନିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Judicial Control) ଜାହିର ରଖୁପାରୁଛି। ପରମାଦେଶ ବା ରିଟ୍ (Writ) ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଭୂମିକା ବେଶ୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ।

୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂଶୋଧୃତ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ’ ପରିସରକୁ ସଂକୁଚିତ କରିଅଛି। ଫଳରେ ବା ନିର୍ଦେଶାତ୍ମକ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ଯଦି ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସଂକୁଚିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ମନେହୁଏ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ସରକାର ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାକୁ ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂକୁଚିତ କରଦେଲେ, ମାତ୍ର ଇନ୍ଦିରା ସରକାର ଅପସାରିତ ହେବା ପରେ ପ୍ରଥମ ଅଣକଂଗ୍ରେସ ଜନତା ।

ସରକାର ୧୯୭୭ ମସିହାରେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲେ ଏବଂ ୪୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନର ପୂର୍ବାବସ୍ଥାକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପିତ କଲେ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ୩୬୮ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସଂସଦରେ ପ୍ରଣୀତ ହେଉଥିବା ସମସ୍ତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଗତ ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ୪୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରିଲା ଓ ୧୯୭୬ ମସିହାର ପୂର୍ବାବସ୍ଥା କାଏମ ରହିଲା ।

ମିନର୍ଭା ମିଲ୍ସ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୮୦) :
୧୯୮୦ ମସିହାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ‘ ମିନର୍ଭା ମିଲ୍‌ ମୋକଦ୍ଦମା’ ଫଏସଲା କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ରାୟ ଦେଲେ। ସେହି ରାୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ କୁହାଗଲା ଯେ, ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ (Judicial Review) ଓ ସଂସଦର ସୀମିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା’ ଉଭୟ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ (Basic structure) ଅଟେ ।

ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ଵର ସମାଲୋଚନା : କେତେକ ସମାଲୋଚକ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କଟୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚିତ ହେଉଛି ।

ପ୍ରଥମରେ, ଏହା ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିରୋଧୀ ଅଟେ । କାରଣ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚିତ ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ବିଧାନମଣ୍ଡଳରେ ଗୃହୀତ ଆଇନକୁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରିଥା’ନ୍ତି।

ଦ୍ଵିତୀୟରେ, ନ୍ୟାୟାଳୟର ‘ରକ୍ଷଣଶୀଳ’ (Conservative) ମନୋଭାବ ଯୋଗୁଁ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ଗୃହୀତ ‘ ପ୍ରଗତିବାଦୀ ଆଇନ’ (Progressive laws)ଗୁଡ଼ିକ ଅବୈଧ ଓ ଅସିଦ୍ଧ ବିବେଚିତ ହୁଏ। ଫଳରେ ‘ନ୍ୟାୟିକ ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ’ (Judicial despotism) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ପଥ ପରିଷ୍କାର ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ, ଏହା ଏକ ଜନସ୍ଵାର୍ଥ ବିରୋଧୀ ମନୋଭାବ।

ତୃତୀୟରେ, ସଂସଦରେ ପ୍ରଣୀତ ଆଇନଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦିଗରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସହଯୋଗ କରିବା ତ ଦୂରର କଥା; ବରଂ ଏହି ଆଇନଗୁଡ଼ିକୁ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଜନମତକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିଥାଏ। ତେବେ ଏହାର ପରିସର ମଧ୍ୟ ସୀମିତ। ଆମେରିକାର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ପରି ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏତେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନୁହେଁ । ଉଭୟଙ୍କର କ୍ଷମତାର ବିଭିନ୍ନତା ରହିଛି। ଆମେରିକାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଟି ଆଇନକୁ ‘ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତତା’ (Rea- sonability/ Rationality) ର କଷଟି ପଥରରେ ଘଷି ଓ ପରୀକ୍ଷା କରି ଆଇନଟି ଭଲ କି ମନ୍ଦ ତାହା ବିଚାର କରି ଆଇନଟିର ‘ସାମ୍ବିଧାନିକ ଯୌକ୍ତିକତା’ (Constitutional Rationality) ନିର୍ଧାରଣ କରନ୍ତି। ଫଳରେ ‘ଭଲ ଆଇନଟି’ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ଓ ‘ମନ୍ଦ ଆଇନଟି’ ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ।

ମାତ୍ର ଭାରତର କଥା ଭିନ୍ନ। ଆମ ଦେଶର ନ୍ୟାୟାଳୟ କୌଣସି ଆଇନର ‘ଯୌକ୍ତିକତା’ (Rationality or Reasonability) ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ନୀତିଟି ହେଲା– ‘ଆଇନସମ୍ମତ ବା ଆଇନସିଦ୍ଧ ପ୍ରଣାଳୀ’ (Procedure established by law)। ଆଇନର ‘ପ୍ରଣାଳୀଗତ ସଠିକତା’ ବିବେଚନା କରାଯାଇ କ୍ଷମତା’ (Limited Judicial Review Power)। ପୁଣି ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଉ ଗୋଟିଏ ସୀମିତ କ୍ଷମତା ରହିଛି।

ସେଇଟି ହେଲା ଏହିପରି କେବଳ ଅଦାଲତରେ ବିଚାରପାଇଁ ଆସିଥିବା ମୋକଦ୍ଦମା ଜରିଆରେ ଆଇନର ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ଆବେଦନକାରୀ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିବା ପରେ ହିଁ ବିଚାରପତିମାନେ ସେହି ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରିବା ସହିତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିଥା’ନ୍ତି| ଏହାହିଁ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ।

୫ । ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ (Judicial Activism) କ’ଣ ? ଭାରତର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏହାକୁ କିପରି ଉପଯୋଗ କରୁଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିଚାର ବିଭାଗ ନିଜର ସଙ୍ଗଠନଗତ, ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଓ ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହି ପ୍ରଶାସନର ସ୍ଥାଣୁତା, ଦୁର୍ନୀତି, ଅରାଜକତା, ଅନ୍ୟାୟ ଆଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଫଳରେ ଏହି ‘ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଏହା ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଉତ୍ପ୍ରେରକ (Catalyst) ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି। ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ‘ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ’ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଳିକାର ‘ନୀତି ନିଦ୍ଧାରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂପାଦନ କରୁଛି। ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ଓ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ଜଗୁଆଳି ହିସାବରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏହି ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା ବା ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛି। ୧୯୮୦ ଦଶକରୁ ଭାରତରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ରମୋନ୍ନତି ହୋଇଛି।

ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ (Features) :
ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ନିମ୍ନଲିଖତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବା ଲକ୍ଷଣମାନ ଦେଖାଯାଏ।
(୧) ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଧରାବନ୍ଧା ତଥା ପାରମ୍ପରିକ କ୍ଷମତା ଓ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠି ନିଜକୁ ଅଧ୍ୟକ ବା ତୀବ୍ର ଭାବରେ ସକ୍ରିୟ କରି ନିଷ୍ପଭିମୂଳକ ଓ ସାହସିକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାଏ।
(୨) ସମୟ ସହ ତାଳ ଦେଇ ଗତି କରି ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ ପ୍ରଶାସନ ଉପରେ ଏହା ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।
(୩) ଏହା ଦୁର୍ନୀତି, ଅନୀତି, ଅନ୍ୟାୟ, ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅବକ୍ଷୟ ରୋକି ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଅପରାଧୀମାନଙ୍କ ମୁଖା ଖୋଲିଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

(୪) ସ୍ଥାଣୁ, ଉଦାସୀନ ଓ ଅନାଗ୍ରହୀ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ ପ୍ରଶାସନକୁ ଏହା ସହିତ ସ୍ଵଚ୍ଛ, ଦାୟିତ୍ଵବାନ୍ ତଥା ଗତିଶୀଳ କରିବା ଦିଗରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିର୍ଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଓ ବୈଧାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ତୁଲାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ।
(୫) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଓ ବିଭିନ୍ନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ନିଜ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରୁନଥିଲେ, ସେଥ‌ିରେ ଅବହେଳା କିମ୍ବା ବିଳମ୍ବ କରୁଥିଲେ ଅଥବା ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ କରୁଥିଲେ ‘କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ’ (Separation of Powers) ର ଦ୍ବାହିଦେଇ ବା ‘ଏହା ସେମାନଙ୍କର କାମ’ କହି ଏହାକୁ ଏଡ଼ାଇ ନଯାଇ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷମତା ପରିସରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ ଏବଂ ସମ୍ପୃକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ଅଥବା କରାଇବା ଦିଗରେ ଦୃଢ଼ତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ।
(୬) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ‘ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ’ ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ‘ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟ ନ୍ୟାୟପାଳିକାଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦନ ହେବାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ପ୍ରତିଫଳକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(୭) ‘ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ’ ବିଷୟଟି ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ କିମ୍ବା ବୈଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ। ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ଏହି ଅମୋଘ ଅସ୍ତ୍ର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଯୋଜନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାରେ ଏକ ଉତ୍ପ୍ରେରକ (Catalyst) ରୂପେ କରୁଛି ।
(୮) ୧୯୮୦ ମସିହାରୁ ଏବଂ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଭାବେ ୧୯୯୬ ମସିହାଠାରୁ ଏହି କ୍ଷମତା ବଳରେ ଦେଶର ଦିଗ ଓ ସମସ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଆଶା ହରାଇ ଏକ ପ୍ରକାର ନିରାଶା ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଏହା ଏକ ଆଶାର ଝଲକ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।
(୯) ଏହାକୁ ‘ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସରକାର’ ତଥା ଏହା ଯୋଗୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ତୃତୀୟ କକ୍ଷ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
(୧୦) ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ (Guardian of the Constitution) ଓ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ (Protector of Fundamental Rights) ହିସାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଯାଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଯଥାର୍ଥ ମନେକରନ୍ତି।

(୧୧) ଏହି କ୍ଷମତା ବଳରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବ, କୌଣସି ଯୋଜନା ବା ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଢଙ୍ଗରେ କରିବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇପାରିବ ଅଥବା ନ କରିବାପାଇଁ କୁହାଯାଏ ।
(୧୨) ଜନସାଧାରଣ ଓ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲାର ବିଚାର କରିବା, ଗଣମାଧମ କିମ୍ବା ଆବେଦନ କିମ୍ବା ମକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିବା ଓ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା।
(୧୩) ସମ୍ବିଧାନ ଓ ବିଧାନଗୁଡ଼ିକର ତର୍ଜମା ଓ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ଏବଂ ଏପରିକି ସେଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵୀକୃତ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ ଅର୍ଥ ବାହାର କରାଯିବା।

ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ବିବର୍ତ୍ତନ (Origin and Evolution)
ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ 1980 ମସିହାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଦେଖାଯାଏ। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ତିନି ଦଶନ୍ଧି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଢାଞ୍ଚାଗତ ଏବଂ ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ସୀମିତ ରଖୁଥଲା । ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା (Basic Structure) ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର କ୍ଷମତା ସଂସଦର ନାହିଁ। ଏହା ସତ୍ତ୍ଵେ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧିଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ କଂଗ୍ରେସ ସରକାର ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ବଳରେ ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା ସହ ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନୀରବ ଦର୍ଶକ ସାଜିଥିଲେ। ।

୧୯୮୦ ମସିହା ବେଳକୁ ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଦୁର୍ନୀତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା। ଦୁର୍ବଳ, ଅସହାୟ, ଅବହେଳିତ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଶୋଷଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା। ଗଣମାଧ୍ୟମ ସକ୍ରିୟ ହେବଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ଦୁର୍ନୀତି, ଅପରାଧ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ମାନବାଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ମାମଲାମାନ ମଧ୍ୟ ଅଧୁକରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକାଶ ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା। ଜନସାଧାରଣ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ସଚେତନ ହେବାଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପ୍ରତିବାଦ, ଆନ୍ଦୋଳନ ବି ଦେଖାଦେଲା। ମୋଟ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରମଶଃ ହତାଶା ଓ ଅବଶୋଷ ବୃଦ୍ଧି ସ୍ଥିତି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ସମ୍ଭାଳିବାକୁ ସକ୍ଷମ ବୋଲି କରାଯିବା।

ନିମ୍ନଲିଖତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ଦାୟୀ। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- (କ) ପ୍ରାଶାସନିକ ସ୍ତରରେ ବିଚାର ପାଇଁ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, (ଖ) କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଓ ପ୍ରଶାସନକୁ ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ଷମତା ଅର୍ପର ବା ହସ୍ତାନ୍ତର(Delegation of excess powers), (ଗ) ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବୃଦ୍ଧି, (ଘ) ପ୍ରଶାସନ ଉପରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ, (ଙ) ନିର୍ବିଚାର ଭାବେ ଅବମାନନା କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ, (ଚ) ବ୍ୟାଖ୍ୟା ନିମନ୍ତେ ମାନକ ନିୟମାବଳୀ (Standard rules) ର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ।

(ଛ) ଆପେ ଆପେ ଅକାମୀ ହୋଇଯାଉଥବା ଆଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା, (ଜ) ରାଜନୈତିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଉପରେ ସରକାରର ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗ ନିଷ୍ପଭି ନନେଇ ଅନ୍ୟ ଅଙ୍ଗକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବା କିମ୍ବା କୌଣସି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନଦେବା ଫଳରେ ଅଶାନ୍ତ ଜନସାଧାରଣ ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିକଟକୁ ନେଇଯିବା ଏବଂ (ଝ) କଠିନ ଓ ଅପ୍ରିୟ ନିଷ୍ପତି ନେବାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଅନିଚ୍ଛୁକ ହେବା। ଏସବୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଏ.ଏମ୍. ଅହମଦି (A,M, Ahmadi)

ବିହାରର୍‌ ବିଚାରାଧୀନ ବନ୍ଦୀ ମାମଲା ପରେ ୧୯୮୦ ରେ ଆଗ୍ରା ସୁରକ୍ଷା ଗୃହ (Agra Protective Home) ରେ ଅଟଳ ଲୋକଙ୍କ ବର୍ବରୋଚିତ ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ପ୍ରକାଶିତ ଦୁଇ ଆଇନ ପ୍ରଫେସରଙ୍କ ପତ୍ର, ପଶୁମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ତିନିଜଣ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କ ବିବରଣୀ ଭିଭିରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି ମାମଲାଗୁଡ଼ିକରେ ବିଚାର କରି ‘ ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ୧୯୮୦ ଦଶକରେ ଏ ଦିଗରେ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପଦକ୍ଷେପ ସ୍ବରୂପ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟମୂର୍ତି ପି.ଏନ୍. ଭଗବତୀ ଓ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତି ଭି.ଆର୍. କ୍ରିଷ୍ଣାଆୟାର ‘ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା’ (Public Interest Litigation) ର ପ୍ରଚଳନ କଲେ ।

ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ଭାବେ ଦରଖାସ୍ତ ନକରି ମଧ୍ୟ ଜନସ୍ଵାର୍ଥର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଏପରିକି ଗୋଟିଏ ଚିଠି ବା ଟେଲିଗ୍ରାମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମାମଲାର ବିଚାର୍ କରି ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ନିଷ୍ପତି ବଳରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଲୋକ ଅଦାଲତମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇ ସରଳ ପଦ୍ଧତି, କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ, ଆପୋଷ ସମାଧାନ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜ ଦ୍ଵାର ନିକଟରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ମିଳିପାରୁଛି ଏବଂ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କରାଯିବା।

ଏହାପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପୁଲିସ ହାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ, ବଧୂପୋଡ଼ି,ପୁଲିସ ଷ୍ଟେସନରେ ଧର୍ଷଣ, ଯୌତୁକଜନିତ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଓ ହତ୍ୟା ଆଦିକୁ ଗୁରୁତର ସହ ବିଚାର କଲେ। ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ପରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଥାନାରେ ଅଟଳ ରଖୁବା ଏବଂ କେବଳ ସନ୍ଦେହ ଯୋଗୁ ଗିରଫ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ହାତକଡ଼ା ପିନ୍ଧାଇବା ବନ୍ଦ ହେଲା।

୧୯୯୩ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗକୁ ଏକକ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂସ୍ଥାରୁ ଏକ ବହୁସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂସ୍ଥାରେ ପରିଣତ କରାଯିବାରୁ ତତ୍‌କାଳୀନ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତ ଟି.ଏନ୍.ଶେଷାନ୍ (T.N.Seshan) ନିଜର ଆଧ୍ଵପତ୍ୟ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେବା ଭାବି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦ୍ଵରସ୍ଥ ହେଲେ। ୧୯୯୫ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୪ ତାରିଖରେ ମାମଲାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ- ନୁହନ୍ତି। ସେ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଜୀବ ମାତ୍ର; ସେ ତିଷ୍ଠିବେ ଯଦି ଅନୁଷ୍ଠାନ ତିଷ୍ଠି ରହେ। ବ୍ୟକ୍ତି ଅନୁଷ୍ଠାନଠାରୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦର୍ଶାଇବା ଗୁରୁତର ଅନ୍ୟାୟ ହେବ।” ଏହି ରାୟ ଫଳରେ ପ୍ରାୟ ଦୁଇବର୍ଷ ଧରି ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତ ଓ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲାଗି ରହିଥିବା ବିବାଦ ଓ ଅସହଯୋଗର ଅବସାନ ଘଟିଲା।

୧୯୯୩ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ସେଦନଶୀଳ ମାମଲାର ରାୟ ଶୁଣାଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଛୁଆଶ୍ରେଣୀ (O B.C)ଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଚାକିରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ୨୭% ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ କାଏମ ରଖିଥିଲେ; ମାତ୍ର ସମ୍ପୃକ୍ତ ଶ୍ରେଣୀମାନଙ୍କର ‘ସ୍ୱଚ୍ଛଳବର୍ଗ’ (Creamy layer) ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି ସୁବିଧାରୁ ବାଦ୍ ଦେବା ଓ ସମୁଦାୟ ସଂରକ୍ଷଣ ଦ୍ଵାର 50%କୁ ଅତିକ୍ରମ ନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ।

୧୯୯୪ରୁ ୨୦୦୩ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ପ୍ରମୁଖ ତଦନ୍ତକାରୀ ସଂସ୍ଥା ସି.ବି.ଆଇ. (Central Bureau of Investigation) ନିସ୍ପୃହତା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ଅବହେଳା, ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ଓ ସର୍ବୋପରି ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଚେତାବନୀ ଓ ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଦୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁ ଏହା ଠିକଣା ବାଟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା। ଜୈନ ହାୱଲା ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା ଯେଉଁଥରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ଏବଂ ଜୈନ ଭ୍ରାତୃଦ୍ଵୟ-ଏସ.କେ.ଜୈନ ଓ ଏନ୍.କେ ଜୈନ କ୍ତ ଥିଲେ, ବିବାଦୀୟ ତାନ୍ତ୍ରିକ ଚନ୍ଦ୍ରସ୍ଵାମୀ ଠକେଇ ମାମଲା, ଲାଖୁଭା ପାଠକ ଠକେଇ ମାମଲା, ଦଲାଲ ହର୍ଷଦ ମେହେଟ୍ଟା ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିବା ପ୍ରତିଭୂତି (Securities) ।

ହେରଫେର ମାମଲା, ସେଣ୍ଟ କିଟ୍ସ ଜାଲିଆତି ମାମଲା, ବିହାରରେ ଲାଲୁପ୍ରସାଦ ଯାଦବ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା 500 କୋଟି ଟଙ୍କାର ଗୋଖାଦ୍ୟ ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା, ଜେ.ଏମ୍.ଏମ୍ (ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ମୁକ୍ତିମୋର୍ଚ୍ଚା) ଲାଞ୍ଚ ମାମଲା, ଦିଲ୍ଲୀରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ସି, ଏନ୍. ଜି. (Compressd Natural Gas) ଇଞ୍ଜିନ ଚାଳିତ ବସ୍ ମାମଲା, ଚିନି ଓ ୟୁରିଆ ସାର ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା, ଷ୍ଟାମ୍ପ କାଗଜ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ଦେଇଥିଲେ।

୧୯୯୫ ମସିହା ମେ ମାସରେ ସମ୍ବିଧାନର ୪୪ ଧାରାକୁ ଆଧାର କରି ସମାନ ବା ଏକକ ଦେୱାନୀ ସଂହିତା (Uniform Civil Code) ପ୍ରଣୟନ କରିବାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଆହ୍ବାନ ଦେଲେ ଏବଂ ପୁଣି ୨୦୦୩ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୧ ତାରିଖ ଦିନ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟ ଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ, “ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ସମସ୍ତ ଅଧ୍ଵବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ବା ଏକକ ଦେୱାନୀ ସଂହିତା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ୪୪ ଧାରାରେ ଉଲ୍ଲିଖିତ ଅଛି। ତେଣୁ ଧର୍ମ କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନଭିଭିକ ବାଛ ବିଚାର ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ସରକାର ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ସହାୟକ ହେବ।” ତାମିଲନାଡୁର ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ।

୨୦୦୩ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୬ ତାରିଖର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୃଷ୍ଟ ଭାବେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, “ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ (Strike) ବା କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ କରିବାର ସାମ୍ବିଧାନିକ, ମୌଳିକ, ଆଇନଗତ କିମ୍ବା ନୈତିକ ଅଧିକାର ନାହିଁ। ଏପରିକି ୧୯(୧) (ଗ) ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ଅରାଜକତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ଅକାମୀ କରିବାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ଅଭାବ ଅସୁବିଧାକୁ ଆଇନ ବାଟରେ ସୁଧାରି ହେବ।” ଏହାପୂର୍ବରୁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂଗଠନମାନଙ୍କ ତରଫରୁ କରାଯାଉଥ‌ିବା ‘ବନ୍ଦ’କୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ନାମରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବା ତଥା ନିଜର ସ୍ଵାଭାବିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅବହେଳା କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୁଣ୍ଡ ପୂରାଇବା ଆଦି ଅଭିଯୋଗ ବାସ୍ତବତାର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପସ୍ଥାପନା ମାତ୍ର।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 1 ଅନୁମାନ – ଅନୁମାନର ପ୍ରକାରଭେଦ – ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କହନ୍ତି ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । – ହେତୁବାକ୍ୟ
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । ହେତୁବାକ୍ଯ
∴ କେତେକ ଖ କ ଅଟେ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
ଏଥ‌ିରେ ହେତୁବଚନରେ ନିହିତ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟ ହୁଏ । ତେଣୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ ହେତୁବଚନ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସମାର୍ଥବୋଧକ ଅଟନ୍ତି ।

2. ବ୍ୟବହିତ ବା ପରୋକ୍ଷ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ବା ପରୋକ୍ଷ ଅନୁମାନ
କହନ୍ତି ।

ଏହାକୁ ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

3. ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ। – ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
∴ କୌଣସି ପକ୍ଷୀ ପଶୁ ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତିତ
କୌଣସି ଉ ବି ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
କୌଣସି ବି ଉ ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତିତ

4. ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳା
Answer:
(୧) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ତ୍ତିତର
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ ।
(୨) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ; ଯଥା- ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ, ସମବର୍ତ୍ତିତ
ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୩) ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।

5. ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ
ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି । ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ‘ଏ’ ଏବଂ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଷିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ, କିନ୍ତୁ ସମବର୍ଜିତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ‘ଆ’- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ଅଟେ । ତେଣୁ ଆ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

7. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି ଏକ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ଯେଉଁଥରେ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଅନୁମାନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ହୋଇ ରହେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର
ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କାକ ଅ-କୃଷ୍ଣ ନୁହନ୍ତି । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ ଉ ବି ଅଟେ । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି ଉ ଅ-ବି ନୁହେଁ । – ଏ

8. ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳା
Answer:
(୧) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୩) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ନାହିଁ ।
(୪) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
(୫) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ କୌଣସି ପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

9. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ କରାଯାଏ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ, ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳଦାୟକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଦିବସ ଉତ୍ତପ୍ତ ଅଟେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ରାତ୍ରି ଶୀତଳ ଅଟେ ।

10. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

11. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ
Answer:
(୧) ଏହା ଏକ ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ ଅଟେ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ମାତ୍ର ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଓ ତିନୋଟି ପଦ ଥାଏ ।
(୩) ଏହି ତିନୋଟି ତର୍କବଚନ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି ହେଉଛି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅଟେ ।
(୪) ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଭାବରେ ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରେ । (୫) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏହାର ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବ୍ୟାପକତର ବା ସାଧାରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

12. ନ୍ୟାୟ-ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ହେତୁପଦର ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟ-ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଚାରିପ୍ରକାର ଅଟେ; ଯଥା- ୧ମ ସଂସ୍ଥାନ,

13. ନ୍ଯାୟରୂପ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟରୂପ ବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଦାର୍ଶନିକମାନେ ସାଧାରଣତଃ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିକୁ ତିନିଗୋଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥରେ କୌଣସି ଏକ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ । ଏଥ‌ିରେ ୬୪ × ୪ = ୨୫୬ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥରେ କେବଳ ହେତୁବଚନଦ୍ଵୟର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣ ଭେଦକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ନିରୂପଣ କରିହୁଏ । ଏଥିରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥରେ ତଥା ତାର୍କିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ହୁଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ୧୯ଟି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବା ସବଳ ଓ ୫ଟି ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।

14. ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ
Answer:
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପଦ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ତିନୋଟି ହେବା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ମାତ୍ର ଚାରିଗୋଟି ପଦବିଶିଷ୍ଟ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ; ଯଥା-
ଯଥା- ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ।
ଲବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ।
_____________________
ଲବ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି । ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

15. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(୧) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୩) ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟଆବଶ୍ୟକ ।
(୪) ଯେଉଁ ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନାହିଁ ।
(୫) ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
(୬) ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୭) ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୮) ଦୁଇଟି ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
(୯) ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ହୁଏ ।
(୧୦) ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।

16. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।

17. ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।

18. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର ।

19. ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
କୌଣସି ପତ୍ର ଫଳ ନୁହେଁ ।

20. ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପକ୍ଷ ପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ ନାରୀର ନାମ ନୁହେଁ ।
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ ଅଟେ ।
_____________
∴ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ନାରୀର ନାମ ନୁହେଁ ।
ପକ୍ଷାବୟବରେ ‘ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା’ ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକକୁ ବୁଝାଉଥିବା ସ୍ଥଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହା ଗୋଟିଏ ଝିଅର ନାମକୁ ବୁଝାଉଅଛି ।

21. ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାଧପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୃଷ୍ଣ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ସଖା ।
କାକ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ସଖା ନୁହେଁ ।
________________
∴ କାକ କୃଷ୍ଣ ନୁହେଁ ।

22. ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେତୁପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ ଦୋଷ ଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ଅରୁଣ ତିମିର ଧ୍ୱଂସକାରୀ ।
ଜବାପୁଷ୍ପ ଅରୁଣ ।
_______________________
∴ ଜବାପୁଷ୍ପ ତିମିର ଧ୍ୱଂସକାରୀ ।
ଏଠାରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବୁଝାଉଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ପକ୍ଷାବୟବରେ ମନ୍ଦାର ଫୁଲର ଲାଲ୍‌ବର୍ଣ୍ଣକୁ ବୁଝାଉଅଛି ।

23. ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମ ମଧ୍ୟରୁ ତୃତୀୟ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଯୁକ୍ତିଟି ଭ୍ରମଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଏହା ଥରେ ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ୟ ନ ହେଲେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
_________________________
∴ ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ଆ
24. ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ
କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଥଚ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଯୁକ୍ତିଟିରେ ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ଦାର୍ଶନିକ ପଣ୍ଡିତ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
କୌଣସି ଅସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଦାର୍ଶନିକ ନୁହନ୍ତି । -ଏ
______________________________________
∴ କୌଣସି ଆସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତି ପଣ୍ଡିତ ନୁହନ୍ତି । -ଏ

25. ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
Answer:
କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୌଣସି ଭାରତୀୟ ହିଂସାପ୍ରିୟ ନୁହନ୍ତି । – ଏ
ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମପରାୟଣ ଅଟନ୍ତି । – ଅ
__________________________________________
∴ କୌଣସି ଧର୍ମପରାୟଣ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଂସାପ୍ରିୟ ନୁହନ୍ତି । – ଏ

26. ଉଭୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପଞ୍ଚମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । ତେଣୁ କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

27. ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଷ୍ଟମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇଟି ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ଯଥା- କେତେକ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ।
କେତେକ ପୁଷ୍ପ ଧବଳ ।
____________________________
∴ କେତେକ ଧବଳ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ।

28. ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୪ଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ବାର୍ବାରା (୨) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ (୩) ଡାରିଇ (୪) ଫେରିଓ ।

29. ଦ୍ଵିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୪ଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ (୨) ସେସାରେ (୩) ବାରୋକୋ (୪) ଫେଷ୍ଟିନୋ ।

30. ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୬ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ଡାରାପ୍‌ଟି (୨) ଡାଟିସି (୩) ଡିସାମିସ୍ (୪) ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍‌ (୫) ଫେରିସୋନ୍ (୬) ବୋକାର୍ଡ଼ ।

31. ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୫ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍ (୨) ସାମେନେସ୍ (୩) ଡିମାରିସ୍ (୪) ଫେସାପୋ (୫) ଫ୍ରେସିସୋନ୍ ।

B. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ବା ବୁଝାଅ ବା ପ୍ରମାଣ କର ।

1. ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଗୃହୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ହେତୁବାକ୍ୟ
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଏକପ୍ରକାର ଏକାଧ୍ଵ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଗୃହୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।

2. ସରଳ ଏବଂ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ଉଭୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି ଅଥବା ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ଯଥା- ‘ଏ’ର ସମବର୍ଜିତ ‘ଏ’ ଏବଂ ‘ଇ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ ।
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଭନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତିତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ । ତେଣୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

3. କାହିଁକି ‘ଓ’-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ନିୟମାନୁସାରେ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଗୋଟିଏ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଗଠନ କଲେ ତାହାର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ । କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏତଦ୍ଵାରା ତୃତୀୟ ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବ । ତେଣୁ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

4. କାହିଁକି ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ନ ପାରେ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ତଥା ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ଅଭିନ୍ନ ରହେ ।
ଯଥା- (କ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଧାର୍ମିକ ସୁଖୀ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ – ପାପୀ ଅସୁଖୀ ।
ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆପାତତଃ ଠିକ୍ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବଭିତର ଗୁଣଗତ ପାର୍ଥକୀ ନାହିଁ । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ନୁହେଁ । ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିମାନଙ୍କର ପ୍ରାମାଣିକତା କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ଲେଖ ।

5. ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିମାନଙ୍କର ପ୍ରାମାଣିକତା କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ଲେଖ ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସିଦ୍ଧ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ନିୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ –
(୧) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମାବଳୀ ।
(୩) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ମୌଳିକ ସୂତ୍ର ।

6. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ;
ଯଥା – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଣଶୀଳ ।

ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ; ଯଥା-
କୌଣସି ପତ୍ର ଫଳ ନୁହେଁ ।
କେତେକ ଫଳ ସବୁଜ ।
____________________________
∴ କେତେକ ସବୁଜ ବସ୍ତୁ ପତ୍ର ନୁହେଁ ।

7. ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଦ୍ବିପଦ ।
କୌଣସି ପଶୁ ଦ୍ବିପଦ ନୁହେଁ ।
_______________________
∴ କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ ।

ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର ।
କେତେକ ପୁଷ୍ପ ଗନ୍ଧହୀନ ।
___________________________
∴ କେତେକ ଗନ୍ଧହୀନ ବସ୍ତୁ ସୁନ୍ଦର ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ସମବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଇ ଲେଖ ଓ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଆ, ଏ, ଇ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସମବର୍ତ୍ତନ ଦିଅ । କାହିଁକି ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ଣନୀୟ କୁହାଯାଏ ।
ସମବର୍ତ୍ତିତ – ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ପିତ କୁହାଯାଏ ।

ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳୀ :
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଗିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ ।
(ଖ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ଅର୍ଥାତ୍ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ, ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(ଗ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ପରିମାଣ ସମାନ ରହେନାହିଁ । ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଏହି ପରିମାଣ ସମାନ ଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ସୀମିତ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଏହି ପରିମାଣ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
(ଘ) ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ଉପରୋକ୍ତ ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗଦାୃରା

ଆ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଇ
ଇ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଇ
ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଏ
ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗ
(୧) ଆ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ କ ଖ । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ଖ କ । ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ସୁନ୍ଦର ବସ୍ତୁ ପୁଷ୍ପ ! – ଇ

‘ଆ’ ତର୍କବଚନର ସମବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଇ’ ତର୍କବଚନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଭାବେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେବାଦ୍ଵାରା ସମବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ ହେଉନାହିଁ । ପ୍ରଥମତଃ ସମବର୍ଣନୀୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଗିତରେ ବିଧେୟ ହୋଇଅଛି ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଗିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭାବେ ନିଆଯାଇଛି । ଉଭୟ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହିଅଛି । ମାତ୍ର ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ ଯେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାର୍କିକ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ଆଂଶିକ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଅଛି । ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଆଂଶିକ ତର୍କବଚନ ହେବାଦ୍ଵାରା କୌଣସି ତର୍କଦୋଷ ସଂଘଟିତ ହେଲାନାହିଁ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ଚତୁର୍ଥ
ନିୟମଟି ମଧ୍ୟ ଲଙ୍ଘିତ ହେଲାନାହିଁ । ତେଣୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ଇ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।

(୨) ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ କ ଖ ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ଖ କ ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ପୁଷ୍ପ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଆମ୍ବ ମିଠା ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ମିଠା ବସ୍ତୁ ଆମ୍ବ ଅଟେ । – ଇ

ଏଠାରେ ପ୍ରଥମ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଅଛି । ଇ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣାତ୍ମକ ସାମ୍ୟତା ରହିଅଛି । ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ୪ର୍ଥ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହେଲେ କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ । ତେଣୁ ଇ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।

(୩) ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି କ ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ଷିତ – କୌଣସି ଖ କ୍ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି ବ୍ୟାଘ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ବ୍ୟାଘ୍ର ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ଗୋରୁ ଘୋଡ଼ା ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ଷିତ – କୌଣସି ଘୋଡ଼ା ଗୋରୁ ନୁହେଁ । – ଏ

ଏଠାରେ ଯଥମ ନିୟମାନୁସାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଅଛି । ଏତର୍କବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ଯ ନଞର୍ଥକ ହେବା ଉଚିତ । ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଭୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ତେଣୁ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଏ’ ହେଲେ ତୃତୀୟ ନିୟମ ଲଘିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ । ଏଣୁ ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମ୍ବବର୍ତିତ ‘ଏ’ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।
(୪) ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ – ଏ
ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ନିୟମାନୁସାରେ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଗୋଟିଏ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଗଠନ କଲେ ତାହାର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଏତଦ୍ବାରା ଶେଷ ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବ । ତେଣୁ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କେତେକ ତାର୍କିକ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ସମବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।
ଯଥା- ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ ଫଳ ମିଷ୍ଟ ନୁହନ୍ତି । – ଓ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଫଳ ଅ-ମିଷ୍ଟ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ ଅ-ମିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ଫଳ ଅଟେ । – ଇ
ଅଧିକାଂଶ ତାର୍କିକଙ୍କ ମତରେ, ନିଷେଧଭିଭିକ ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବା ଯଥାର୍ଥ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଠାରେ ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଯଥାଯଥ ଭାବେ ପାଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

2. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ୍ ଆ, ଏ, ଇ ଏବଂ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପମାନ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । – ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଆ
∴ କୌଣସି କ ଅ-ଖ ନୁହଁନ୍ତି । – ବ୍ଯାବର୍ଷିତ – ଏ

ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି – ଆ
∴ କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଅ – ମରଣଶୀଳ ନୁହେଁ – ଏ – ବ୍ୟାବର୍ଜିତ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳୀ :
(୧) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୩) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବଭିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେନାହିଁ ।
(୪) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
(୫) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ କୌଣସି ପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
ଆ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଏ
ଇ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ଷିତ – ଓ
ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ଷିତ – ଆ
ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଇ ହୁଏ ।

ନିୟମମାନଙ୍କର ପ୍ରୟୋଗ :
(୧) ଆ-ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟଙ୍କ ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । – ଆ.
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କ ଅ-ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ସମସ୍ତ କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କାକ ଅ-କୃଷ୍ଣ ନୁହନ୍ତି । – ଏ

ଉପରୋକ୍ତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇନାହିଁ । କାରଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ଗୃହୀତ ହୋଇଅଛି । ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟେ । ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ଅଟେ; ମାତ୍ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ନଞର୍ଥକ ଅଟେ । କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାବଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଅବଶ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ବିଧେୟ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ବାଧା ନାହିଁ ।
(୨) ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :

ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି କ ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ସମସ୍ତ କ ଅ-ଖ ଅଟେ । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଚତୁଷ୍ପଦ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଅ-ଚତୁଷ୍ପଦ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇନାହିଁ । ଏଣୁ ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ‘ଆ’ ଅଟେ ।

(୩) ଇ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ଅଟେ । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – .. କେତେକ କ ଅ-ଖ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ମନୁଷ୍ୟ ସାଧୁ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ ମନୁଷ୍ୟ ଅ-ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ
ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସମସ୍ତ ନିୟମ ଯଥାରୀତି ପାଳିତ ହୋଇଅଛି । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଏକ ନିର୍ଭୁଲ୍ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ । ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

(୪) ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ କ ଅ-ଖ ଅଟେ । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଫଳ ସ୍ଵାଦିଷ୍ଟ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ∴ କେତେକ ଫଳ ଅ-ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଅଟେ । – ଇ
ଉକ୍ତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ସମସ୍ତ ନିୟମ ପାଳନ କରାଯାଇଅଛି । ତେଣୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

3. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ବା ବିପରୀତ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ, ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ତଥା ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣ ଅଭିନ୍ନ ରହେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳଦାୟକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଧାର୍ମିକ ସୁଖୀ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ପାପୀ ଅସୁଖୀ ।
ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ନାହିଁ, ଯେହେତୁ ଏହି ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାଯଥ ଭାବରେ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ ନାହିଁ । କାରଣ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ଗୁଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ତାହା କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

4. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ସର୍ବାସ୍ତିନାସ୍ତି ସୂତ୍ରଟିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ତିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧତା ଜାଣିବାପାଇଁ ଦଶଗୋଟି ସାଧାରଣ ନିୟମ ରହିଛି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଆଉ ଏକ ନିୟମ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ଯାହାକୁ ‘ସର୍ବାସ୍ତିନାପ୍ତି ସୂତ୍ର’ କୁହାଯାଏ । ସୂତ୍ରଟିର ଅର୍ଥ ହେଲା- ‘ଯଦି କୌଣସି ବିଧେୟ କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମଗ୍ର ବାସ୍ୟାର୍ଥଠାରେ ସ୍ବୀକୃତ ବା ଅସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁଠାରେ ସେହି ବିଧେୟକୁ ଅନୁରୂପଭାବେ ସ୍ଵୀକାର ବା ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇପାରେ ।’’
ଉଦାହରଣ – (୧) ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।

ସମସ୍ତ କୃଷକ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
∴ ସମସ୍ତ କୃଷକ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ – (୨) କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଅମର ନୁହଁନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ କୃଷକ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
∴ କୌଣସି କୃଷକ ଅମର ନୁହଁନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମ ଉଦାହରଣରେ ‘ମରଣଶୀଳତା’କୁ ‘ମନୁଷ୍ୟ’ଠାରେ ସ୍ବୀକାର କରାଯାଇଛି । ଏଠାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଉଦାହରଣରେ ‘ଅମରତ୍ୱ’କୁ ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ସ୍ୱୀକାର କରାଯାଇଛି । ଏଠାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ‘ମନୁଷ୍ୟ’ ଯଦି ସୂତ୍ରଟିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଏ ତେବେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ଏହି ନିୟମ ଅନୁସାରେ ସିଦ୍ଧ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର (୧) ସାଧାବୟବ ଅବଶ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ଓ (୨) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦଟିର ସମଗ୍ର ବାଚ୍ୟାର୍ଥରେ ବିଧେୟ ପଦ ସ୍ୱୀକୃତ ବା ଅସ୍ୱୀକୃତ, ଅର୍ଥାତ୍‌ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦଟି ବ୍ୟାପ୍ୟ; ଏହାର ଅର୍ଥ – ସାଧାବୟବଟି ଗୋଟିଏ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ପୁନଶ୍ଚ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଦେଖାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ ଯେ, ପକ୍ଷ ପଦଟି ସାଧ୍ୟାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦର ଅର୍ଥାତ୍ ହେତୁପଦର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ; ଏହାର ଅର୍ଥ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ- ଏହା ସଦର୍ଥକ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଲା ଯେ, ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ଏହି ସୂତ୍ର କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ ପ୍ରତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ- ବାର୍ବରା, ଡାରିଇ, ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଓ ଫେରିଓ ପ୍ରାମାଣିକ । ତେଣୁ କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନଟି ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ; ମାତ୍ର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାମାଣିକ ନୁହଁନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ସଂସ୍ଥାନ ।

5. ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ଯଦି ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୁଏ, ତେବେ ଇଇ, ଇଓ, ଓଇ ଏବଂ ଓଓ, ଏହି ଚାରିପ୍ରକାର ସମନ୍ଵୟ ମିଳେ । ଇଇ ସମନ୍ଵୟରେ କୌଣସି ପଦ ବ୍ଯାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ନିୟମ ଅନୁସାରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ୟୁନ୍ୟ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ, ତେଣୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆଣିଲେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ହୁଏ । ଇଓ ଏବଂ ଓଇ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସାଧପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ।

ନିୟମାନୁସାରେ ମଧ୍ୟପଦ ଓ ହେତପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ‘ଇ’ । ଏଥରେ ଯଦି କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ; ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ହୁଏ । ଓଓ ସମନ୍ଵୟରେ ଉଭୟେ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।

6. ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ନିଶ୍ଚୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ । କାରଣ ନିୟମାନୁସାରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟଟି ବିଶେଷ ହେଲେ, ଆଇ, ଏଇ, ଏଓ, ଇଆ, ଇଏ, ଓଆ ଏବଂ ଓଏ ସମନ୍ଵୟ ମିଳେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏଓ ଏବଂ ଓଏକୁ ବାଦ୍ ଦିଆଯାଇପାରେ, କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।

ଆଇ କିମ୍ବା ଇଆ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ନିୟମାନୁସାରେ ତାହା ହେତୁପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ, ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ । ଆଓ କିମ୍ବା ଓଆ ପଦ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ, ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବାପ୍ୟ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ଅନ୍ୟଟି ହେତୁପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ; ତେଣୁ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।

ଏଇ କିମ୍ବା ଇଏ ସମନ୍ଵୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ କାରଣ ‘ଇ’ର କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ‘ଏ’ର ଉଭୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଦୁଇଟି ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେତୁପଦ, ଅନ୍ୟଟି ସାଧପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ସାଧପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ।

ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ; ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।
ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ ।

7. ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଓ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଓ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । କାରଣ ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ବା ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ନିୟମାନୁସାରେ ସାଧୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ; କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ । ତେଣୁ ଅବୈଧ ସାଧଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଦି କୁହାଯାଏ ଯେ, ସାଧାବୟବ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେଲେ ସାଧୁପଦ ଏଥିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ; କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ଯେହେତୁ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

8. ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ଗଠନ କାହାକୁ କହନ୍ତି, ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟବହିତାନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।
ଡ.ଏ.କେ.ମୋଙ୍ଗାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟର ସମନ୍ବିତ ଅର୍ଥରୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।
ଆରିଷ୍ଟଲ୍‌ ମତରେ, ‘ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଏକ ପ୍ରକାର ଅନୁମାନ, ଯେଉଁଠି ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ନିହିତାର୍ଥରୁ ତୃତୀୟଟି ନିସୃତ ହୋଇଥାଏ।’’
ସିଲରଙ୍କ ଭାଷାରେ ‘ତିନୋଟି ସମନ୍ବିତ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ତୃତୀୟଟି ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରୁ ଅବଶ୍ୟ ଭାବେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିଲେ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।

ଉଦାହରଣ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ରାଜା ମନୁଷ୍ୟ ।
______________________
∴ ସମସ୍ତ ରାଜା ମରଣଶୀଳ ।

ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଥାଏ । ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିକୁ ହେତୁ ବାକ୍ୟ ଓ ଶେଷଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କୁହାଯାଏ । ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଲେ, ତାହା ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ବା ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ନ ହୋଇ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ହୋଇଥାଏ । ଦୁଇରୁ ଅଧ‌ିକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ତେବେ ତାହା ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ନହୋଇ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିମାଳା ହୁଏ।

ନିମ୍ନରେ ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇଛି ।
ଉଦାହରଣ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ରାଜା ମନୁଷ୍ୟ ।
∴ ସମସ୍ତ ରାଜା ମରଣଶୀଳ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି ପଦଥାଏ । ମାତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ । ତେଣୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସର୍ବମୋଟ ଛଅଗୋଟି ପଦ ରହିବା କଥା; ବାସ୍ତବରେ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନିଗୋଟି ପଦ ଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ଯୁକ୍ତିରେ ମନୁଷ୍ୟ, ମରଣଶୀଳ ଓ ରାଜା, ଏହିପରି ତିନିଗୋଟି ପଦ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଅଛି । ଏହି ଉଦାହରଣରେ ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ମରଣଶୀଳତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରାଯିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଅଛି । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନକିକଗଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦକୁ ‘ପକ୍ଷ’ ଓ ବିଧେୟପଦକୁ ‘ସାଧ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଏବଂ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍ମାନେ ଏହାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ (ପକ୍ଷ) ଓ ପ୍ରଧାନ ପଦ (ସାଧ୍ୟ) ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ ତାହାକୁ ହେତୁପଦ କୁହାଯାଏ । ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ତାହାକୁ ମଧ୍ୟମପଦ (ହେତୁ) କୁହାଯାଏ । ଏହି ହେତୁପଦଟି ପ୍ରଧାନ ପଦ ଓ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଅପ୍ରଧାନ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ଅ’ । ପ୍ରଧାନ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ପ’ ଅଟେ । ମଧ୍ୟମ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ମଧ୍ୟମ ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ମ’ ଅଟେ । ‘ହେତୁ’ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା କରେ । ହେତୁର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଅର୍ଥାତ୍ ମଧ୍ୟମ ପଦର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତରେ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ଯ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ସେହି ଦୁଇଟିକୁ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ୟ ବା ପ୍ରଧାନପଦ ଉପସ୍ଥିତ ରହେ ଅଥବା ହେତୁ ସହିତ ସାଧର ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ, ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସାଧାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷ ବା ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ଉପସ୍ଥିତ ରହେ ଅଥବା ହେତୁ ସହିତ ପକ୍ଷର ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ, ସେହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏଣୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ, ପକ୍ଷାବୟବ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏହିପରି ତିନିଗୋଟି ଅଂଶ ଥାଏ । ଏହାକୁ ନ୍ୟାୟର ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବାବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ କେବଳ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ୟ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

9. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ? ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – (୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୨) ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି । ପୁଣି ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – (୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୨) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୩) ବୈକଚ୍ଛିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୪) ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ।
(୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉ – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଣଶୀଳ ।
(୨) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ । ତାହାକୁ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉ – ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ଯଦି ବନ୍ୟା ହୁଏ ତେବେ ଫସଲହାନି ହୁଏ ।
_________________________________
∴ ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ ତେବେ ଫସଲହାନି ହୁଏ ।
(୩) ବୈକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ତାହାକୁ ବୈକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ଶିକ୍ଷକ ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ ନୁହଁନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ଅ-ଶିକ୍ଷିତ ଓ ବିଶ୍ବସ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି ।
_______________________________________
∴ ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ବିଶ୍ବସ୍ତ ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ ନୁହଁନ୍ତି ।
(୪) ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ବିଯୋଜକ ଅଟେ, ତାହାକୁ ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କହନ୍ତି ।
ଉ – ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ସଟ କିମ୍ବା କଳାପ୍ରେମୀ ଅଟନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ଅ-ସଟ କିମ୍ବା ପରିଶ୍ରମୀ ଅଟନ୍ତି ।
_____________________________________
ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ପରିଶ୍ରମୀ କିମ୍ବା କଳାପ୍ରେମୀ ଅଟନ୍ତି ।

10. ସଂସ୍ଥାନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ଓ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ଅନୁମାନର ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ହେତୁପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ରୂପରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟିରେ ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥାନର ଭିନ୍ନତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଆକାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦୁଇ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ହେତୁପଦର ଉପସ୍ଥିତି ଚାରି ପ୍ରକାର ହେଉଥ‌ିବାରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଚାରିପ୍ରକାର ସଂସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ, ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ, ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି।

ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ :
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।

ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ଆ ମ ଅଟେ ।
__________________
∴ ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଶଶୀଳ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ କୁହାଯାଏ ।

ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
କୌଣସି ଆ ମ ନୁହେଁ ।
___________________
∴ କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ସମସ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଦ୍ବିପଦ ।
କୌଣସି ପଶୁ ଦ୍ବିପଦ ନୁହେଁ ।
_______________________
∴ କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି ।

କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
____________________
∴ କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।
କେତେକ ଶିକ୍ଷକ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ।
କେତେକ ଶିକ୍ଷକ ଖେଳାଳି ।
___________________________
∴ କେତେକ ଖେଳାଳି ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ।

ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରହେ ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି ।

କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
___________________
∴ କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
କୌଣସି ଶ୍ବାନ ମାର୍ଜାର ନୁହେଁ ।
କେତେକ ମାର୍ଜାର ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ।
________________________________
∴ କେତେକ ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ଶ୍ଵାନ ନୁହେଁ ।

11. ନ୍ୟାୟରୂପ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣ ଭେଦରେ ଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଆକାରଗତ ପ୍ରକାରତାକୁ ନ୍ୟାୟରୂପ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଏହା ତିନୋଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥ, (୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥ, (୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥ
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥ – ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣଭେଦକୁ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟରୂପର ସଂଖ୍ୟା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ । ଏହି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ୪ଟି ସଂସ୍ଥାନରେ ୬୪ × ୪ = ୨୫୬ଟି ନ୍ୟାୟ ରୂପ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।
(୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥ – ଏହି ଅର୍ଥରେ କେବଳ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣଭେଦକୁ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟରୂପର ସଂଖ୍ୟା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ । ଯଦି ଆ, ଏ, ଇ ଏବଂ ଓ ଏହିପରି ଚାରୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ନେଇ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଏ । ତେବେ ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନରେ ୪ × ୪ = ୧୬ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଓ ୪ଟି ସଂସ୍ଥାନରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
(୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥ – ଏହି ଅର୍ଥରେ କେବଳ ୧୯ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।

13. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନ ଲେଖ ।
Answer:
(୧) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୩) ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ଅଟେ ।
(୪) କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(୫) ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।
(୬) ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୭) ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୮) ଦୁଇଟି ବିଶେଷହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(୧୦) ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।

13. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । (ପ୍ରଥମ ନିୟମ)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ଏହି ତିନୋଟି ପଦ ହେଲା – (୧) ସାଧପଦ, (୨) ପକ୍ଷପଦ, (୩) ହେତୁପଦ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପଦ ତିନୋଟିରୁ ଅଧ‌ିକ ଓ କିମ୍ବା ତିନୋଟିରୁ କମ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ । ଯଦି ତିନୋଟି ପଦରୁ କମ୍ ପଦ ବା ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ ତେବେ ଏହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ।
ଯଦି ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦରୁ ଅଧିକ ପଦ ବା ଚାରୋଟି ପଦ ରହିଥାଏ ତାକୁ ଚତୁଷ୍ପଦୀପଦ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା-
ମୋ ହସ୍ତ ଟେବୁଲ୍ ଉପରେ ଅଛି ।
ଟେବୁଲ୍ ଭୂମି ଉପରେ ଅଛି ।
________________________
∴ ମୋ ହସ୍ତ ଭୂମି ଉପରେ ଅଛି ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ।
∴ ଲବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ।
________________
ଲବ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ।

ଏଠାରେ ଲବ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର, ଦଶରଥ ଓ ପୁତ୍ର ଏହିପରି ଚାରୋଟି ପଦ ଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହାକୁ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି କୌଣସି ପଦ ଏକାଧିକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ଏହି ପ୍ରକାର ଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦଦୋଷ ତିନି ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ, ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ ଓ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ – ଯଦି ସାଧୂପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏକାଧିକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତାହା ଏକ ତର୍କଦୋଷ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ସେହି ତର୍କଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ-ସାଧଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ – ସରକାରୀ ରାଜସ୍ଵ କର ଅଟେ ।
ମୋ ହସ୍ତ ରାଜସ୍ଵ ନୁହେଁ ।
___________________
∴ ମୋ ହସ୍ତ କର ନୁହେଁ ।

ଏହି ଉଦାହରଣରେ ‘କର’ ପଦଟିକୁ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଠିକ୍ ହୋଇନାହିଁ । ସାଧାବୟବରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘ଖଜଣା’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘ହାତ’ ଭାବରେ ନିଆଯାଇଛି । ତେଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ – ହେତୁପଦ ଦୋଷ : ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏକାଧ୍ଯକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତେବେ ତାହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୁଏ । ସେହି ତର୍କଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ କହନ୍ତି । ଯଥା-
ଲୌହ ଗୁରୁ ଅଟେ ।
ଗୁରୁ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ।
________________________
∴ ଲୌହ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ।

ଏଠାରେ ହେତୁପଦ ‘ଗୁରୁ’ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି । ସାଧାବୟବରେ ଏହା ‘ଭାରି’ ଅର୍ଥରେ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏହା ‘ଶିକ୍ଷକ’ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି । ଏହି ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷ – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ଦୁଇ ଅର୍ଥ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ କୁହାଯାଏ ; ଯଥା-
କାକ ଦେବତା ନୁହେଁ ।
କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟେ ।
__________________
∴ କୃଷ୍ଣ ଦେବତା ନୁହେଁ ।

ଏହି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ‘କୃଷ୍ଣ’ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘କଳା’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହା ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅର୍ଥରେ ନିଆଯାଇଛି । ଏହା ଅବୈଧ ଏବଂ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

14. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଥରେମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ଅଟେ । (ତୃତୀୟ ନିୟମ)
Answer:
ହେତୁପଦ ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କର ସେତୁ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପଦର ବ୍ୟାପକତାର ଅର୍ଥ ସେହି ପଦଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅର୍ଥାତ୍ ସେହି ପଦର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ଅଟେ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ସାଧ୍ଯ ସହିତ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ପକ୍ଷପଦ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଯଦି ସାଧାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ସାଧପଦ ହେତୁପଦର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହେବ । ସେହିପରି ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ତେବେ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟ ହେତୁପଦର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହେବ । ଏପରି ସ୍ଥଳେ ସେମାନେ ହେତୁପଦର ସମାନ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇ ନପାରନ୍ତି ।

ଅର୍ଥାତ୍ ସାଧ୍ୟପଦ ଏହାର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ଏବଂ ପକ୍ଷପଦ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇପାରେ । ଯାହାଫଳରେ କି ସାଧ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ସମ୍ଭବ ହେବନାହିଁ । ଏଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆସିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ହେତୁପଦ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରନ୍ତା ତେବେ ହେତୁପଦର ସମଗ୍ର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସାଧ୍ଯ ହେଉ ବା ପକ୍ଷ ହେଉ କାହାରି ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇପାରନ୍ତା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପଦଟି ସମ୍ପର୍କିତ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା ।

ମାତ୍ର ଯଦି ହେତୁପଦ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ଥରେ ବି ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ତେବେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହେତୁପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହେବ ।
ଉଦାହରଣ – ଆ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ଆ- ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମରଣଶୀଳ ।
______________________
∴ ଆ- ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ

ଏଠାରେ ସମସ୍ତ ତର୍କବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ବିଧେୟପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ଏଠାରେ ‘ମରଣଶୀଳ’ ବିଧେୟ ପଦ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହେତୁ ପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଅଛି ।

15. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । (ଚତୁର୍ଥ ନିୟମ)
Answer:
ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପକ୍ଷପଦ ଓ ସାଧପଦ ଦୁଇଟି ଯଥାକ୍ରମେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟ ଭାବେ ରହିଥାଏ । ଯଦି ଏହି ପଦଦ୍ୱୟ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ରହେ, ତେବେ ବୁଝିବାକୁ ହେବ ଯେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହିପଦର ସମସ୍ତ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ହେତୁବାକ୍ୟରେ କେତେକ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଅବରୋହାନୁମାନର ନିୟମକୁ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କରୁଅଛି । ଆଂଶିକ ବ୍ୟାପ୍ତ ବିଷୟରୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟାପ୍ତ ବିଷୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରୂପେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅବରୋହାନୁମାନରେ ସମସ୍ତରୁ କେତେକକୁ ଗତିକରିବା ସ୍ବୀକୃତ ମାତ୍ର କେତେକରୁ ସମସ୍ତକୁ ଗତି କରିବା ସ୍ୱୀକୃତ ନୁହେଁ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ଅଥବା ସାପଦ ଯଥାକ୍ରମେ ପକ୍ଷାବୟବ ଓ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ତେବେ ଏହି ନିୟମଟି ଲଙ୍ଘନ କରିବାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ଦୁଇପ୍ରକାରର ଅବୈଧ ଦୋଷରେ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ଓ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ ।

ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ :
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷକୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ । – ଆ
∴ କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । – ଏ
_______________________
∴ କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । – ଏ

ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
କୌଣସି ଗାଈ ମନୁଷ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
___________________________
∴ କୌଣସି ଗାଈ ପ୍ରାଣୀ ନୁହଁନ୍ତି ! – ଏ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ସାଧ୍ୟପଦ ‘ପ୍ରାଣୀ’ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି ।

ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ :
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷକୁ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ। – ଆ
ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । – ଆ
____________________
∴ ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । ଆ

ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ସତ୍ୟବାଦୀ । – ଆ
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ସାଧୁ । – ଆ
_______________________________
∴ ସମସ୍ତ ସାଧୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସତ୍ୟବାଦୀ । – ଆ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ‘ସାଧୁ’ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅଦ୍ୟାପ୍ତ ରହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷରେ ଦୁଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି ।

16. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏନାହିଁ । (ପଞ୍ଚମ ନିୟମ)
Answer:
ତର୍କବାକ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ବିଧେୟ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବହିର୍ଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦ ସହିତ ବିଧେୟର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥାଏ । ଦୁଇଟିଯାକ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ସହିତ ସମ୍ପର୍କହୀନ ହୋଇଯାଏ । ଫଳରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଯଥା ସାପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୁଏ ।

ଯଥା- କୌଣସି ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
କେତେକ ଛାତ୍ର ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ
କେତେକ ଛାତ୍ର ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁପଦ ‘ସାଧୁ’ ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦ ‘ରାଜନୀତିଜ୍ଞ’ ଓ ‘ଛାତ୍ର’ର ସମ୍ପର୍କକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଛି । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିନଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଦୁଇ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବୈଧ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏଥିରୁ ପ୍ରମାଣିତ ଯେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ଅବଶ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

17. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଆଠଟି ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ବିଚାର କରି ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଥାଏ ।
(୧) ଅ ଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
____________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।
ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସମସ୍ତ ନିୟମକୁ ମାନ୍ୟକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ, ପକ୍ଷ ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସହ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ-ଆ ଆ ଆ । ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ନାମ ବାର୍ବାରା ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପ ଆଆଇ ମଧ୍ୟ ଆଆଆ ଭଳି ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାକୁ ବାର୍ବାରି ନାମ ଦିଆଯାଇଛି । ଏଠାରେ ମନେ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଯେଉଁ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିପାରେ ସେଠାରେ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୋଇପାରେ । ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସଗୁଣ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ବାର୍ବାରା ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ବାର୍କାରି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
ଏହି ସଂଯୋଗରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ଆ ତର୍କବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ଫଳରେ ଯଦି ଏହି ଦୁଇ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଏ ତେବେ ତାହା ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ହେବ । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଏ
ସଂଯୋଗ ଅବୈଧ ଅଟେ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ଅନୁସରଣ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଇଇ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଅଟେ । ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ତ ପଦ ‘ପ’ ହେତୁପଦ ହୋଇଥିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷରୁ ସୁରକ୍ଷିତ । ତେଣୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ଏବ ଏହାକୁ ଡାରିଇ କୁହାଯାଏ ।
(୪) ଆଓ:
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଓ – କେତେକ ଅ ମ ନୁହେଁ ।
ଏହି ଆଓ ସଂଯୋଗରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଧେୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ଆ ର ବିଧେୟ, ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗଠିତ ହେଲେ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ସାଧପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହେବ । ତେଣୁ ଆଓ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ ।

(୫) ଏଆ:
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ । ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ । ସମସ୍ତ ନିୟମ ଅନୁସରଣ କରିଥିବା ହେତୁ ଏଆଏ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ ଏବଂ ଏହାକୁ ସେଲାରେଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହେଲେ ଏକ ଗୌଣ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିପାରେ । ତାହାକୁ ସେଲାରୋଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
_____________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପ ଏଇଓ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ, ଅର୍ଥାତ୍ ଓ ଅଟେ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏବଂ ସାଧ୍ୟ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଓ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ସମସ୍ତ ନିୟମ ପାଳନ କରିଛି । ଏହି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ଫେରିଓ କୁହାଯାଏ ।

(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏହି ସଂଯୋଗରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

(୮) ଓଆ:
ଓ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ |
ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଥିରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ଅତଏବ, ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରୟୋଗ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଯଥା-
ବାର୍ବାରା (ଆ ଆ ଆ)
ସେଲାରେଣ୍ଟ (ଏ ଆ ଏ)
ଡାରିଇ (ଆ ଇ ଇ) ଏବଂ
ଫେରିଓ (ଏ ଇ ଓ)
ଏହି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାଛଡ଼ା ଦୁଇଟି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ରହିଛି । ସେମାନେ ହେଲେ-ବାର୍ବାରି (ଆ ଆ ଇ) ଏବଂ ସୋଲରୋଣ୍ଟ (ଏ ଆ ଓ) ।

18. ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ସେହି ଆଠଗୋଟି ସଂଯୋଗକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ବିଚାର କରି ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ । ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଏ ।
(୧) ଆଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଏହି ସଂଯୋଗର ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବ ନାହିଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବିଧେୟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆ ଏ ଏ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । ହେତୁପଦ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ଉଭୟେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ହେତୁବଚନରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ନିୟମ ଭଙ୍ଗ ହୋଇନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ଆଏ ସଂଯୋଗ ସହିତ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଓ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସାମେଷ୍ଟୋପ କୁହାଯାଏ । ସେହି ସଂଯୋଗରୁ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଯୋଗୁଁ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ ମୂଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ସଂଯୋଗରେ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ମ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ।

(୪) ଆଓ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଓ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
______________________
∴ ଓ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ସମସ୍ତ ନିୟମ ଅନୁସରଣ କରି ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଛି । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ସାଧୁପଦ ପ ସାଧାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଅଛି । କୌଣସି ନିୟମ ଲଂଘନ କରି ନଥିବାରୁ ଆଓଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ବାରୋକୋ କୁହାଯାଏ ।

(୫) ଏଆ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଥାଏ ମଧ୍ଯ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ହେତୁପଦ ମ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଉଭୟ ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷରୁ ଏହା ମୁକ୍ତ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାଚ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସେସାରେ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସଂଯୋଗରେ ବିଶେଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ଏକ ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ସେସାରୋ (ଏଆଓ) ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଆସେ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ତର୍କବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରୁ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଓ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ପ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହା ସାଧାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ । ପକ୍ଷପଦ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁନାହିଁ ।
(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ପ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ହେତୁପଦ ମ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ରହୁଥିବାର ଏହା ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ତେଣୁ ଇଆ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ ।

(୮) ଓଆ :
ଓ – କେତେକ ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଓ ଆ ସଂଯୋଗରେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେବ ଯାହାକି ବିଧେୟରେ ସାଧପଦକୁ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ । ଏହା ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ । ତେଣୁ ଏହା ପ୍ରାମାଣିକ ନୁହେଁ ।

ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଏହିପରି ଭାବରେ ଆମେ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ପାଇଥାଉ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ-
ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ (ଆଏଏ)
ସେସାରେ (ଏଆଏ)
ବାରୋକୋ (ଆଓଓ) ଏବଂ
ଫେଷ୍ଟିନୋ (ଏଇଓ)

ଏହି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାଛଡ଼ା ଦୁଇଟି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ହେଲେ-
ସାମେଷ୍ଟ୍ରୋପ (ଆଏଓ) ଏବଂ
ସେସାରୋ (ଏଆଓ)

19. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଏ । ଆଲୋଚିତ ଆଠଟି ସଂଯୋଗ ଏହି ସଂସ୍ଥାନରେ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ ।
(୧) ଆଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟନ୍ତି ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟନ୍ତି ।
_____________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟନ୍ତି ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଆ ସଂଯୋଗରେ ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆ ନିଆଯାଏ ତେବେ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ହେବ । କାରଣ ପକ୍ଷପଦ ଆ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ । ଏହା ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ କରେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ସଂଯୋଗରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଇ ହୋଇପରେ –
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ |
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଯେହେତୁ ଇ ତର୍କବାକ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରୁନାହିଁ । ହେତୁପଢ଼ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଆଇ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାକୁ ପରିଭାଷାରେ ଢାରାପ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ମ ଅ ନୁହେଁ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଏ ସଂଯୋଗରେ ନ୍ୟାୟରୂପ ସିଦ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବିଧେୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷଜାତ ହେବ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ଥ‌ିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । · ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧ ଓ ପକ୍ଷ ବ୍ୟାପ୍ତ ନଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରାତ୍ୟଧିକ ଅବୈଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଇଇ ପ୍ରାମାଣିକ ଏବଂ ଏହାକୁ ଡାଟିସି କୁହାଯାଏ ।

(୪) ଆଓ:
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଓ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ଆ ଓ ସଂଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଦେବାକୁ ଅସମର୍ଥ । କାରଣ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ ।

(୫) ଏଆ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏଆ ସଂଯୋଗରେ ସାର୍ବିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ତାହା ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିବ । କିନ୍ତୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୁଏ । ଉଭୟ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏବଂ ସାଧ୍ୟପଦ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପକ୍ଷପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ନିୟମର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଆଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ଏହା ଏକ ସୁସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ଓ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ଓ ତର୍କବାକ୍ୟ । ସାଧୁପଦ ପ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏବଂ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସଂଯୋଗଟି କୌଣସି ନିୟମ ଲଂଘନ । କରୁନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଇଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ଫେରିସୋଡ୍ କୁହାଯାଏ ।

(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ; ମାତ୍ର ସାଧ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହନ୍ତି । ତେଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହେଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରୁନାହିଁ । ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଇଆଇ ସଂଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ଏବଂ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ପରିଭାଷାରେ ଡିସାମିସ୍ କୁହାଯାଏ ।

(୮) ଓଆ:
ଅ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ । ସାଧପଦ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏବଂ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହି ସଂସ୍ଥାନରେ ଓଆଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ବୋକାର୍ଡ଼ କୁହାଯାଏ ।
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ନିୟମାବଳୀ ଅନୁସାରେ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଛଅଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ –
ଡାରାପ୍‌ (ଆ ଆ ଇ)
ଡାଟିସି (ଆ ଇ ଇ) ଡିସାମିସ୍ (ଇ ଆ ଇ)
ଫେଲାପ୍ଟୋନ (ଏ ଆ ଓ)
ଫେରିସୋନ (ଏ ଇ ଓ) ଏବଂ
ବୋକାର୍ଡ଼ (ଓ ଆ ଓ)

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 4 ମିଲ୍‌ଙ୍କ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ Objective Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରୀକ୍ଷଣମୂଳକ ପଦ୍ଧତିର ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ଆରିଷ୍ଟଲ୍
(ଗ) ଡ. ବେନ୍
(ଘ) ପ୍ଲାଟୋ
Answer:
(କ ) ମିଲ୍

2. ପରୀକ୍ଷଣମୂଳକ ପଦ୍ଧତି କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
(କ) ୪
(ଖ) ୫
(ଗ) ୬
(ଘ) ୭
Answer:
(ଖ) ୫

3. ନିରସନ ନିୟମ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
(କ) ୨
(ଖ) ୩
(ଗ) ୪
(ଘ) ୫
Answer:
(ଖ) ୩

4. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ପାଇଁ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିରସନ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଗ) ଯୋସେଫ୍
(ଘ) କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(ଗ) ଯୋସେଫ୍

5. କେଉଁ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

6. କେଉଁ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

7. କେଉଁ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

8. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭବପର ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

9. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସମ୍ଭବପର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସୂତ୍ରରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ବେନ୍
(ଗ) କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍
(ଘ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
Answer:
(ଗ ) କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍

10. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ବ୍ୟାପକତର ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

11. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ବହୁତ ଉଦାହରଣର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

12. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ବହୁ କାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

13. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

14. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

15. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ କେବଳ ଦୁଇଟି ମାତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

16. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ମଧ୍ୟ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

17. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ଦ୍ଵୟ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମେଲୋନ୍‌ ଏବଂ କଫେ
(ଗ) ପ୍ଲାଟୋ ଏବଂ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଖ) ମିଲ୍ ଏବଂ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଘ) ମିଲ୍ ଏବଂ ବେନ୍‌
Answer:
(କ) ମେଲୋନ୍ ଏବଂ କଫେ

18. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

19. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

20. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ନିଶ୍ଚିତ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

21. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ କାକତାଳୀୟ ଦୋଷର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

22. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

23. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଆମେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କରିପାରିବା ନାହିଁ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

24. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

25. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

26. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

27. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଘ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

28. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଉଭୟ ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୁଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

29. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ହେଉଛି ଅନ୍ଵୟ ପଦ୍ଧତି କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

30. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତା ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

31. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୋଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

32. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବା ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

33. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

34. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ସଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

35. ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
(ଖ) ଅଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
(ଗ) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:’
(ଗ ) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ

36. କୌଣସି ଘଟଣାକୁ ପୂଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଭାବେ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖୁବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବିଶ୍ଳେଷଣ
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତକରଣ
(ଗ) ଅନ୍ତର୍ଗତକରଣ
(ଘ) ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
Answer:
(କ) ବିଶ୍ଳେଷଣ

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ମିଲ୍

2. ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
୫

3. ନିରସନ ନିୟମ କେତେ ପ୍ରକାର ଅଟେ ?
Answer:
୩

4. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
୧ମ

5. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
୨ୟ

6. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
୩ୟ

7. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ କେଉଁ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଏକଧା

8. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
ପର୍ପ୍ୟବେକ୍ଷଶ

9. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
Answer:
ବହୁକାରଣତାବାଦ

10. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଭ୍ରମ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ?
Answer:
ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷ

11. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସମୃ‍।ବନାମୁଳକ

12. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମେଲୋନ୍ ଏବଂ କଫେ

13. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ କେଉଁପ୍ରକାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

14. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିରେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ?
Answer:
କାକତାଳୀୟ ଦୋଷ

15. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

16. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ ?
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

17. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

18. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

19. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

20. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଟେ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

21. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

22. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

23. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
ଅବରୋହ

24. କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ

25. ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ

26. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ‘ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ ?
Answer:
କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍

27. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ତିନି ପ୍ରକାର ଅଟେ ?
Answer:
ମିଲ୍ ଓ କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍

28. ସଂଯୋଗକାରୀ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵରୂପ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତକରଣ

29. କୌଣସି ଏକ ନିୟମକୁ ତାହାର ଉଚ୍ଚତର ନିୟମର ଅନ୍ତର୍ଗତ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
‍Answer:
ଅନ୍ତର୍ଗତକରଣ

30. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରିପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ନାଗେଲ୍

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ମିଲ୍ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

2. ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ୬ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ୫ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । (ଠିକ୍)

3. ନିରସନ ନିୟମ ୨ ପ୍ରକାର ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନିରସନ ନିୟମ ୩ ପ୍ରକାର ଅଟେ । (ଠିକ୍)

4. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ୨ୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

5. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ୨ୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

6. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ୩ୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

7. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । (ଠିକ୍)

8. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

9. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଭ୍ରମ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଭ୍ରମ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । (ଠିକ୍)

10. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

11. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ । (ଠିକ୍)

12. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

13. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

14. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିହୁଏ । (ଠିକ୍)

15. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ୱିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ବିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

16. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ । (ଠିକ୍)

17. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

18. ବିଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

19. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବା ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବା ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

20. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

21. ମିଲ୍ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନାଗେଲ୍ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

22. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ଼ଙ୍କ ମତରେ, ‘ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. __________ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ମିଲ

2. ମିଲଙ୍କ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ________ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
୫

3. ନିରସନ ନିୟମ _________ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ।
Answer:
୩

4. _________ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ପାଇଁ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିରସନ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଯୋସେଫ୍

5. ________ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅନ୍ବୟ

6. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ________ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ପର୍ପ୍ୟବେକ୍ଷଶ

7. ________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ଅନ୍ବୟ

8. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା _________ ଅଟେ ।
Answer:
ସମୃ‍।ବନାମୁଳକ

9. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି __________ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ।
Answer:
ବହୁକାରଣତାବାଦ

10. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ _________ ଦୋଷର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ।
Answer:
ଅନବେକ୍ଷଶ

11. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି __________ ଏବଂ _______ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
କାରଣ, ଉପକାରଣ

12. ________ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ଅନ୍ବୟ

13. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ________ ଅଟେ ।
Answer:
ସମୃ‍।ବନାମୁଳକ

14. ________ ପଦ୍ଧତିରେ ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

15. ______ ପଦ୍ଧତିକୁ ମଧ୍ୟ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

16. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଏକ _________ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ପରାକ୍ଷଶ

17. ________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପ୍ରମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

18. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ________ ଅଟେ ।
Answer:
ନିଣୂିତ

19. _________ ପଦ୍ଧତିରେ କାକତାଳୀୟ ଦୋଷ ଜାତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

20. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି __________ ଏବଂ _______ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ।
Answer:
କାରଣ, ଉପକାରଣ

21. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି _________ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ନିୟତ

22. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର _________ ଅଟେ ।
Answer:
ସାମିତ

23. _________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

24. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ __________ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରୋକ୍ଷ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ମିଲ୍

25. _________ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ଯ ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

26. ________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

27. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି __________ ଏବଂ _______ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
କାରଣ, ସହକାର୍ଯ୍ୟ

28. ________ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହାବସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

29. _______ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

30. _______ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ଵୟ କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

31. ________ ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତାର ପରିମାଣତ୍ଵ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

32. ________ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ଯ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

33. ________ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

34. ________ ପଦ୍ଧତି ଏକ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଟେ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

35. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି _________ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ଗୁଶଗତ

36. _________ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରିଶେଷ

37. _________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ପରିଶେଷ

38. _______ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

39. ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ _________ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ

40. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ __________ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ।
Answer:
ପ୍ରକଜ୍ଘ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः Question Answer

୨. एकेन पदेन उत्तरं लिखत –

(क) अथैकदा गुरुशिष्यौ किं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरी नामक स्थानं सम्प्रातौ ?
Solution:
ତୀର୍ଥାଟନମ୍ ।

(ख) मिष्टान्नसेवनेन तौ उभौ कीदृशौ संजातौ ?
Solution:
ପରିପୁଷ୍ଟି ।

(ग) भित्तेः अधस्तात् का पंञ्चत्वं गता ?
Solution:
ଅଜା ।

(घ) आहूय आनीतः कः मृत्युदण्डेन दण्डित : ?
Solution:
ଶ୍ରମିକଃ ।

(ङ) राजपुरुषैः कः वधस्थानं नीतः ?
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ।

२. एकेन वाक्येन उत्तरं लिखत –

(क) तेन प्रसन्नचित्तः शिष्यः किं निवेदितवान् ?
Solution:
ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗରେ ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବାସ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଇତି ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

(ख) नगर्यां का अकस्मात् धराशायिनी अभूत् ?
Solution:
ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ ।

(ग) गृहस्वामिना बद्धान्जलिना किं विज्ञापितम् ?
Solution:
ଗୃହସ୍ଵାମିନା ବଦ୍ଧାଜ୍ଞଳିନା ବିଜ୍ଞାପିତଂ ଯତ୍ ନ ତସ୍ୟ ଡଃ ଅପରାଧଃ ଅପିତୁ ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ, ଯେନ ଭିଭିନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ ।

(घ) वधाय नियोजितं रज्जुबन्धनं कीदृशमासीत् ?
Solution:
ବିଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ବୃହଦା– କାରମ୍ ଆସୀତ୍ !

(ङ) गुरो वचनं श्रुत्वा राज्ञा किमुक्तम् ?
Solution:
ଗୁରୋ ବଚନଂ ଶତ୍ବା ରାଜ୍ଞା ଉକ୍ତ ଯଦ୍ ଅସ୍ୟା ପରିସ୍ଥିତ୍ୟାମ୍ ଅହମେବ ବଧସ୍ୟ ଇଚ୍ଛୁକଃ ।

३. बन्धनिमध्यात् उपयुक्तं पदं निरूप्य शून्यस्थानं पूरय-

(क) अतः लेपकारम् ________ तस्मै अपि सः एव देहदण्डः आज्ञापितः । ( श्रुत्वा, आहूय, उक्त्वा)
Solution:
ଆହୂୟ ।

(ख) _______ न कोऽपि अपराधः कृतः । (मया, अहं, त्वं)
Solution:
ମୟା ।

(ग) किन्तु तस्य परिदेवनं केनापि न _______ । (भुक्तम्, श्रुतम् दृष्टम् )
Solution:
ଶ୍ରୁତମ ।

(घ) ममैव _______ अपहर्त्तव्याः इति । (पदार्थाः, प्राणाः, वालाकाः )
Solution:
ପ୍ରାଣା ।

(ङ) गुरुणा शिष्यस्य _________ किमपि उपायरूपेण कथितम् । (हस्ते, शरीरे, कर्णे )
Solution:
କଣ୍ଢେ ।

४. सन्धिं कुरुत – 

अथ + एकदा, न + एषः, बृहत् + आकारम्, मम + अपि, अहम् + एव, प्रथमम् + एव तेन + एव ।
Solution:
ଅଥ + ଏକଦା – ଅଥୈକଦା ।
ନ + ଏଷ = ନୈଷ ।
ବୃହତ୍ + ଆକାରମ୍ = ବୃହଦାକାରମ୍ ।
ମମ + ଅପି = ମମାପି ।
ଅହମ୍ + ଏବ = ଅହମେବ ।
ପ୍ରଥମମ୍ + ଏବ = ପ୍ରଥମମେବ ।
ତେନ + ଏବ = ତେନୈବ ।

५. सन्धिविच्छेदं कुरुत –

कस्यापि, कोऽपि, इत्येतयोः आवश्यकमेव, तच्छ्रुत्वा, अस्मिन्नेव, अधस्तात् ।
Solution:
କସୟାପି = କସ୍ୟ + ଅପି ।
ହୋଇପ = କଃ + ଅପି ।
ଲଣ୍ୟେଜଣେ : = ଇତି + ଏତୟୋ ।
ଆବଶ୍ୟକମେବ = ଆବଶ୍ୟକମ୍ + ଏବ ।
ଡଛଦ୍ବା = ତତ୍ + ଶ୍ରୁତ୍ବା ।
ଅସ୍ମିନ୍ନେବ = ଅସ୍କ୍ରିନ୍ + ଏବ ।
ଅଧଶ୍ଵାତ = ଅଧଃ + ତାତ୍ ।

६. सविग्रहं समासनामानि लिखत –

भोजनसामग्री, समानमूल्येन, अगतिकः, गृहनिर्माणकर्त्ता, गृहस्वामिना, भित्तिनिर्माणकार्यम्, वधस्थानम्, साग्रहम् विस्मयचकितेन, अंधकारनगरीम् ।
Solution:
ସମାନତ୍ମଲେଖାନ = ସମାନଃ ମୂଲ୍ୟ, ତେନ (କର୍ମଧାରୟ)
ଅଗତିକ = ନ ଗତିକଃ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍)
ମହିଳିମାଣକରା = ଗୃହସ୍ୟ ନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତା ( ୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍)
ଗୃହପାମିନା = ଗୃହସ୍ୟ ସ୍ଵାମୀ, ତେନ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍)
ରିଭିନିମାଣକାମ୍ୟମ = ଭିତ୍ତେ ନିର୍ମାଣଂ, ତଥ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍)
ବଧସ୍ଥାନମ୍ବ = ବଧସ୍ୟ ସ୍ଥାନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍)
ବିସୟଚକିଜେନ = ବିସ୍ମୟନ ଚକିତଃ, ତେନ (୩ୟା ତତ୍)
ଅନ୍ଧିକାରକଗ୍ରାମ୍ = ଆଗ୍ରହେଣ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ ( ସହାର୍ଥ ବହୁବ୍ରୀହିଃ)

७. अधोलिखित पदानां मूलशब्द – लिङ्ग विभाक्ति – वचनानि निरूपयत –

शिष्येण, नगरे, निवासः, नगर्याम्, आदेशेन, अजायाः, त्वया, गुरुणा ।
Solution:
IMG

८. शून्यस्थानं पूरयत ( प्रकृति + प्रत्यय)

…………….. क्त = दृष्टं
क्री + ……………. = क्रेतुम्
………….. + क्त = नीतः
आ + …………… + तव्य = आनेतव्यः
…………….. + क्त = श्रुतम्
अप + ………. + ………… + टाप् = अपहर्त्तव्या
आ + ………… + क्तः = आहूतः
Solution:
ହଣ
ତୁମୁନ୍ନ
ନା
ନା
ସ୍ତ
ଦ୍ଵ, ତବ୍ୟ
ତେ

୧. अधोलिखितानि पदानि व्यवहृत्य वाक्यानि रचयत –

पुरतः, पञ्चत्वम्, मिष्टान्नम्, केनापि, कर्त्तव्यः, आहूय ।
Solution:
ପୁରଡ (ଆଗରେ) = ମମ ପୁରତଃ ଉପବିଶ ।
ପଞ୍ଚତ୍ଵମ୍ (ମୃତ୍ୟୁ) = ଧଃ ଅକାଳେ ପଞ୍ଚତ୍ଵ ଗତଃ ।
ମିଷ୍ଟାନ୍ନମ୍ (ମିଠା) = ମତ୍ସ୍ୟ ମିଷ୍ଟାନଂ ରୋଚତେ ।
କେନାପି (କେହି ମଧ୍ୟ) = ଅଦ୍ୟ କେନାପି ନୋକ୍ତମ୍ ।
କର୍ତ୍ତବ୍ୟ (କରଣୀୟ) = ଇଦଂ ମମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।
ଆହମ୍ (ଡାକି) = ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରାନ୍ ଆହୂୟ ଅବଦତ୍ ।

୨०. अनुवादं कुरुत –

(क) मया न कोडपि अपराध: कृत: ।
Solution:
ମୁଁ କିଛି ମଧ୍ୟ ଅପରାଧ କରିନାହିଁ ।

(ख) किन्तु तस्य परिदेवनं न केनापि श्रुतम् ।
Solution:
କିନ୍ତୁ ତା’ର ବିଳାପ କେହି ମଧ୍ୟ ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

(ग) भोजनसामग्री क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे ।
Solution:
ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇଥବା ଶିଷ୍ୟ ଦେଖୁଲା ଯେ ଶାଗ ତଥା ମିଠା ସମାନ ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି ।

(घ) शिष्यः बहु प्रकारेण राजानं प्रार्थितवान् यत् अहं सर्वथा निर्दोषः अस्मि ।
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଅନେକ ପ୍ରକାରେ ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ମୁଁ ସର୍ବଦା ଦୋଷଶୂନ୍ୟ ଅଟେ ।

(ङ) अतः आहूय आनीतः स श्रमिकः अपि मृत्युदण्डेन दण्डितः ।
Solution:
ଏଣୁ ଡାକି ଅଣାଯାଇଥିବା ସେ ଶ୍ରମିକ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ ହେଲା ।

୨୨. दशमप्रश्नस्थ रेखाङ्कित पदानां सकारणं विभक्तिं निर्दिशत् ।
Solution:
ମଯ୍ଯା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା
ଦସ୍ୟ = ସମୃଦ୍ଧେ ୬ଯା
ଶିଯୋପଣ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।
ମିଯାନି = କଉଁରି ୧ ମା
ରାଜାନଂ = କମାଣ ୨ ପ୍ରା
ସ୍ତମିକ = ‘ଅପି’ ଅବ୍ୟୟ ଯୋଗେ ୧ମା ।

ପରାଯା ଇପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପୃଣୋଇର

୨. कोष्ठकमध्यात् उपयुक्त पदं निरूप्य शून्यस्थानं पूरयत ।
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦ ନିରୂପଣ କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

1. अथैकदा गुरुशिष्यौ ________ कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थानं संप्राप्तौ । (तीर्थाटनं, भ्रमणं, प्रवासयात्रां)
Solution:
ଅଥୈକଦା ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥାଟନଂ କୁର୍ବନ୍ତୋ ଅନ୍ଧରନଗରୀନାମକଂ ସ୍ଥାନଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତି ।

2. गुरुशिष्य तीर्थाटनं कुर्वन्तौ _______ नामकं स्थानं संप्राप्तौ । (काशीनगरी, अन्धेरनगरी, मायानगरी)
Solution:
ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥାଟନଂ କୁର୍ବନ୍ତୋ ଅନ୍ଧରନଗରୀ ନାମକଂ ସ୍ଥାନଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତି ।

3. _______ क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे । (रसगोलकं, मोदकं, भोजनसामग्रीं)
Solution:
ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କେତୁମ୍ ଆପଣ ଗତେନ ଶିଷ୍ୟଣ ଦୃଷ୍ଟି ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ ।

4. शिष्य : भोजनसामग्रीं _______ आपणं गतवान् । ( नेतुम्, दातुम्, क्रेतुम् )
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କ୍ରତୁମ୍ ଆପଣଂ ଗତବାନ୍ ।

5. शिष्यः भोजनसामग्रीं क्रेतुम् _______ गतवान् । (विपणं, आपणं, मन्दिरं )
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କ୍ରେତୁମ୍ ଆପଣଂ ଗତବାନ୍ ।

6. _______ तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे । (मूलं, शाकं फलं )
Solution:
ଶାକଂ ତଥା ମିଯାନ ସମାନମଲେକ ଉପଳଛେ |

7. तेन _______ शिष्यः अग्रे प्रवासं परित्यज्य अस्मिन्नेव नगरे स्थायिरूपेण निबासः कर्तव्य:, इति गुरवे साग्रहं निवेदितवान् । (हृष्टमनाः, प्रसन्नचित्तः, परमसन्तुष्टः )
Solution:
ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅଗ୍ନିନେବ ନଗରେ ସ୍ଥାୟୀରୂପେଣ ନିବାସ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଇତି ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

8. शिष्यः _______ साग्रहं निवेदितवान् । (गुरवे, राज्ञे, स्वामिने)
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

9. तेन प्रसन्नचित्तः शिष्यः अग्रे प्रवासं परित्यज्य अस्मिन्नेव नगरे स्थायिरूपेण निवासः कर्त्तव्यः इति गुरवे _______ निवेदितवान् । ( साग्रहं, सादरं, साभिप्रायं )
Solution:
ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅଗ୍ନିନେବ ନଗରେ ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବାସ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଇତି ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

10. तस्य _______ अगतिकः गुरु: प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् । (स्पृहया, अनुरोधेन, आग्रहातिरायेन)
Solution:
ତଥ୍ୟ ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ ଅଗତିକଃ ଗୁରୁ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅମୃମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ ।

11. मिष्टान्नसेवनेन तौ उभौ _______ संजातौ । ( सन्तुष्टी, परिपुष्टौ प्रीती)
Solution:
ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ ତୌ ଉଭୌ ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ ।

12. गृहस्य _______ अकस्मात् धराशायिनी अभूत् । (प्राचीरं, छत्तं, भित्ति:)
Solution:
ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ ।

13. तस्याश्च अधस्तात् _______ एका पञ्चत्वं गता । (अजा, चटका, कन्या)
Solution:
ତସ୍ୟାଶ୍ଚ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ଏକା ପଞ୍ଚବଂ ଗତା ।

14. अजायाः स्वामिना _______ पुरतः अभियोगः उपस्यापितः । (गुरो:, शिष्यस्य, राज्ञः)
Solution:
ଅଜାୟା ସ୍ୱାମିନା ରାଜ୍ଞ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପିତଃ ।

15. गृहस्वामी _______ दण्डितः । (शतरुप्यकेण, अङ्गछेदेन, देहदण्डेन)
Solution:
ଗୃହସ୍ବାମୀ ଦେହଦଣ୍ଡନ ଦଣ୍ଡିତଃ ।

16. तेन गृहस्वामिना _______ विज्ञापितं यत् न तस्य सः अपराधः । (कृतप्रणामेन, बद्धाञ्जलिना, नतमस्तकेन )
Solution:
ତେନ ଗୃହସ୍ଵାମିନା ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା ବିଜ୍ଞାପିତଂ ଯତ୍ ନ ତଥ୍ୟ ଡଃ ଅପରାଧଃ ।

17. _______ भित्तिनिर्माणकार्यं सम्यक् न अनुष्ठितम् । (चूर्णकारेण, लेपकारेण, कर्मकारेण )
Solution:
ଲେପକାରେଣ ଭିଭିନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ ।

18. _______ अधिकं जलं प्रदत्तम् । (कृषकेण, श्रमिकेण, ब्राह्मणेन )
Solution:
ଶ୍ରମିକେଣ ଅଧ୍ୟା ଜଳଂ ପ୍ରଦତ୍ତମ୍ ।

19. तदा एतद् निर्णितं यत् रज्जुवन्धनयोग्यः कोऽपि _______ आनेतव्यः । (पुष्टवक्षाः पुष्टस्कन्धः, पृष्टग्रीवः )
Solution:
ତଦା ଏତଦ୍ ନିଶ୍ଚିତଂ ଯତ୍ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୋଽପି ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀବ ଆନେତବ୍ୟ ।

20. अन्वेषणकार्ये नियुक्तैः _______ संयोगवशात् तेनैव पथा गच्छन्तौ गुरुशिष्यौ दृष्टौ । (राजपुरुषैः, राजकर्मचारिभि:, राजाज्ञापालकैः)
Solution:
ଅନ୍ତେଜଣକାଯ୍ୟେ ନିୟନ୍ତ୍ତେ ରାକସ୍ମରୁଯୌ ସଯୋଗବଣାତ୍ ତେନୈଆ ଗଛନ୍ତେ ଖୁବଶପେନୀ ଦ୍ଵଯେଗ |

21. _______ शिष्यं गृहीत्वा वधस्थानं नीतः । (राजपुरुषै:, राजरक्षिभिः, जनै: )
Solution:
ରାଜପୁରୁଷେ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ମା ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ।

22. अहं सर्बथा _______ अस्मि । (निष्पाप, निर्दोष, निरहंकार: )
Solution:
ଅହଂ ସର୍ବଥା ନିର୍ବୋଷ ଅସ୍ଥି ।

23. मया न कोऽपि _______ कृतः । ( दोष:, दुर्व्यवहारः, अपराध:)
Solution:
ମୟା ନ କୋଽପି ଅପରାଧଃ କୃତଃ ।

24. किन्तु तस्य _______ केनापि न श्रुतम् । (विलपनं, परिदेवनं, वचनं )
Solution:
କିନ୍ତୁ ତଥ୍ୟ ପରିଦେବନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

25. किन्तु तदा त्वया _______ न दत्तम् । ( अवधानं, कर्ण, मनयोगम्)
Solution:
କିନ୍ତୁ ତଦା ଦ୍ଵୟା ଅବଧାନଂ ନ ଦତ୍ତମ୍ ।

26. परन्तु तस्मात् _______ कथमपि निर्गमनम् आवश्यकमेव आसीत् । (संकटात्, विपत्पूर्णकार्यात्, मृत्युदण्डात् )
Solution:
ପରନ୍ତୁ ତସ୍ମାତ୍ ସଂକଟାତ୍ କଥମପି ନିର୍ଗମନମ୍ ଆବଶ୍ୟକମେବ ଆସୀତ୍ ।

27. गुरुणा _______ कर्णे किमपि उपायरूपेण कथितम् । ( शिष्यस्य, राज्ञः, घातकस्य )
Solution:
ଗୁରୁଣା ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ କର୍ତେ କିମପି ଉପାୟରୂପେଣ କଥ୍ତମ୍ ।

28. शिष्यस्य स्थाने _______ वधः कर्त्तव्यः । (तव, मम, राज्ञः )
Solution:
ଶିଯ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ୱାନେ ମମ ବଧ କରତ୍ୟ |

29. ममापि ग्रीवा _______ अस्ति । (पृथुला, क्षीणा, पुष्टा)
Solution:
ମମାପି ଗ୍ରୀବା ପୁଷ୍ପା ଅସ୍ତି ।

30. तदा शिष्योऽपि _______ अब्रवीत् यद् मा एवम् । (सादरम्, साग्रहम्, साशयम्)
Solution:
ତଦା ଶିଷ୍ୟାଽପି ସାଗ୍ରହମ୍ ଅବ୍ରବୀତ୍ ଯତ୍ ମା ଏବମ୍ ।

31. अहमेव _______ इच्छुकः इति ।
(वधस्य, मृत्युदण्डस्य, प्राणदानस्य )
Solution:
ଅହମେବ ବଧସ୍ୟ ଇଚ୍ଛୁକଃ ଇତି ।

अतिसंक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. गुरुशिष्य किं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थानं संप्राप्तौ ?
Solution:
ତୀର୍ଥାଟନମ୍

2. गुरुशिष्यौ तीर्थाटनं कुर्वन्तौ किं नामकं स्थानं संप्राप्तौ ?
Solution:
ଅଦ୍ଦେରନଗରା

3. कौ तीर्थाटनं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थानं संप्राप्तौ ?
Solution:
ଗ୍ନତଣିଯ୍ୟେ

4. किं क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समान मूल्येन उपलब्धे ?
Solution:
ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀମ

5. भोजनसामग्रीं क्रेतुम् आपणं गतेन केन दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे ?
Solution:
ଶିଷ୍ୟଣ

6. किं परित्यज्य अस्मिन्नेवनगरे स्थायिरूपेण निवासः कर्त्तव्यः इति शिष्यः गुरवे निवेदितवान् ?
Solution:
ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସମ୍

7. तस्य आग्रहातिशयेन किम्भूतः गुरुः प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् ?
Solution:
ଅଗତିକ

8. मिष्टान्नसेवनेन गुरुशिष्यौ किम्भूतौ संजातौ ?
Solution:
ପରିପ୍ପଫୌ

9. केन हेतुना गुरुशिष्य परिपुष्टौ संजातौ ?
Solution:
ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ

10. नगीं किम्भूतस्य गृहस्य भित्तिः अकस्मात् धराशायिनी अभूत् ?
Solution:
ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ

11. कस्याः अधस्तात् अजा एका पञ्चत्वं गता ?
Solution:
ଭିରେ

12. अजायाः स्वामिना कस्य पुरतः अभियोगः उपस्यापित: ?
Solution:
ଭାଗ

13. राज्ञः आदेशेन कः आहूतः ?
Solution:
ତ୍ରଦୃନିମାଶବ୍ଦଭା

14. राजा गृहनिर्माणकर्त्ती केन दण्डित: ?
Solution:
ଦେହଦଶେନ

15. केन पङ्कः तरलतरः जातः ?
Solution:
ଶ୍ରମିକେଣ

16. अन्वषणकार्ये के नियुक्तमासन् ?
Solution:
ରାଜ୍ପୁରୁପା:

17. रज्जुबन्धनयोग्यः किम्भूतः जनः आनेतव्यः ?
Solution:
ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀବ

18. अन्वेषमाणा राजपुरुषाः कौ दृष्टौ ?
Solution:
ଗୁରୁଶିଷେ

19. कस्य परिदेवनं केनापि न श्रुतम् ?
Solution:
ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ

20. किन्तु तदा त्वया किं न दत्तम् ?
Solution:
ଅବଧାନମ୍ବ

21. कस्मात् निर्गमनम् आवश्यकमेव आसीत् ?
Solution:
ସଙ୍କଟାତ୍

22. गुरुशिष्ययोः वचनं श्रुत्वा राजा किमभूत् ?
Solution:
ବିସ୍ମୟଚକିତମ୍

23. विस्मयचकितेन केन पृष्टं कः एषः व्यापार : इति ?
Solution:
ରାଳ

संक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. अन्धेरनगरीं प्राप्य गुरुशिष्यौ किं कृतवन्तौ ?
Solution:
ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ତସ୍ମିନ୍ ନଗରେ ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବସିତଂ ଗୁରବେ ନିବେଦିତବାନ୍ । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ ଅଗତିକ ଗୁରୁ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅମୁମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ । ତୋ ଉଭୌ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ମିଯାନ୍ନମୋବନେନ ପରିପ୍ଯେ ସଂକାଣେ |

2. आपणं गतेन शिष्येण किं दृष्टम् ?
Solution:
ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ନିବସତଃ । ତତ୍ର ଆପଣ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ଅତ୍ର ତତ୍ରୈବ ସ୍ଥାୟୀରୂପେଣ ବସିତୁଃ ଶିଷ୍ୟ ଗତେନ ଶିଷ୍ୟଣ ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ଗୁରବେ ନିବେଦୟତ୍ ।

3. कथं गृहनिर्माणकर्त्ती देहदण्डेन दण्डितः ?
Solution:
ଏକସ୍ମିନ୍ ସମୟେ ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ । ତସ୍ୟାଶ୍ଚ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ଏକା ପଞ୍ଚବଂ ଗତା । ଅଜାୟୀ ସ୍ଵାମିନା ରାଜଃ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗୀ ଉପସ୍ଥାପିତଃ । ରାଜ୍ଞ ଆଦେଶେନ ଗୃହନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତା ଆହୂତଃ ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟା କାରଣମ୍ ଇତି କୃତ୍ୱ ଦେହଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ଚ ।

4. कथं लेपकारः देहदण्डः आज्ञापित: ?
Solution:
ଗୃହସ୍ୱାମିନା ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା ବିଜ୍ଞାପିତଂ ଯତ୍ ନ ତସ୍ୟ ଡଃ ଅପରାଧଃ ଅପିତୁ ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ, ଯେନ ଭିଭିନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ । ଅତଃ ଲେପକାରମ୍ ଆହୂୟ ତସ୍ମି ଅପି ଡଃ ଏବ ଦେହଦଣ୍ଡ ଆଜ୍ଞାପିତଃ ।

5. कथं श्रमिकः मृत्युदण्डेन दण्डितः ?
Solution:
ଲେପକାରେଣ ସଗଦ୍‌ଗଦଂ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଅଧିକଂ ଜଳଂ ପ୍ରଦରଂ ଯେନ ପକଃ ତରଳତରଃ ଯତ୍ ନୈଷ ମମ ଦୋଷ ଅପିତୃ ମୃତ୍ତିକାୟାଂ ଜଳପ୍ରଦାତଃ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଯେନ ଜାତଃ ଇତି ରାଜ୍ଞା ତସ୍ୟ ବଚନମ୍ ଅନୁମତମ୍ । ଅତଃ ଆହୂୟ ଆନୀତଃ ସ୍ୱ ଣ୍ଡମିକ: ଅର୍ପି ତେଳେବ ମତ୍ୟୁଜଣେନ ଦଣ୍ଡିତ |

6. वधायनियोजितं रज्जुवन्धनं कीदृशमासीत् ?
Solution:
ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟା କାରଣଂ ଶ୍ରମିକଃ ଇତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତେ ସତି ଆହୂୟ ଆନୀତଃ ନଃ ଶ୍ରମିକଃ ଅପି ତଦୈବ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ଯଦା ନଃ ଶ୍ରମିକ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ତଦା ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ ଆୟାତଂ ଯଦ୍ ବଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜୁବନ୍ଧନଂ ତସ୍ୟ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ବୃହଦାକାରମ୍ ଆସୀତ୍ ।

7. रज्जुवन्धनं दृष्ट्वा महामन्त्रिणा किम् उक्तम् ?
Solution:
ଯଦା ଶ୍ରମିକ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ତଦା ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ବଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ବୃହଦାକାରମ୍ ଆସୀତ୍ । ତଦା କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ବିଚାରେ କ୍ରିୟମାଣେ ସମୀପସ୍ଥିତେନ ମହାମନ୍ତ୍ରଣା ଉକ୍ତ ଯଦ୍ ଏକସ୍ୟ ପ୍ରାଣାନ୍ତେ ଘଟିତେ ଅନ୍ୟସ୍ୟ କନ୍ୟାପି ପ୍ରାଣୀ ତୁ ହର୍ଭବ୍ୟା ଏବଂ ଇତି । ତଦା ଏତଦ୍ ନିଶ୍ଚିତଂ ଯଦ୍ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୋଽପି ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀନଃ ଆନେତବ୍ଯ ଇତି ।

8. राजपुरुषैः धृतः शिष्यः किं कृतवान् ?
Solution:
ରଜ୍ଜୁ ବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ଵା ପଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ । ଶିଷ୍ୟ କୋଽପି ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀବମ୍ ଆନେତୁଃ ରାଜପୁରୁଷେ ଗୁରୁଶିଷେ ଦୃଷ୍ଟି । ରାଜପୁରୁଷୋ ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେଣ ରାଜାନଂ ପ୍ରାର୍ଥିତବାନ୍ । ଯଦ୍ ଅହଂ ସର୍ବଥା ନିର୍ବୋଷ ଅସ୍ଥି । ମୟା ନ କୋଽପି ଅପରାଧଃ କୃତଃ । କିନ୍ତୁ ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ପରିଦେବନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

9. संकट निर्गमनाय गुरुः किं कृतम् ?
Solution:
ଯଦା ରାଜପୁରୁଷେ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ବା ଡଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ, ତସ୍ମିନ୍‌କାଳେ ଗୁରୁ କଥ୍ତବାନ୍ ଯତ୍ – ଅସ୍ୟାମ୍ ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଉଚିତମ୍, ଅନୁଚିତଂ, ନ୍ୟାୟମ୍, ଅନ୍ୟାୟମ୍ ଇତ୍ୟେତ ବିଚାରଃ ନୈବ କ୍ରିୟତେ । କିନ୍ତୁ ତଦା ତ୍ୱୟା ଅବଧାନଂ ନ ଦତ୍ତମ୍ । ପରନ୍ତୁ ତସ୍ମାତ୍ ସଂକଟାତ୍ କଥମପି ନିର୍ଗମନମ୍ ଆବଶ୍ୟକମେବ ଆସୀତ୍ । ଗୁରୁଣା ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ କର୍ତେ କିମପି ଉପାୟରୂପେଣ କମ୍ ।

10. गुरुः किं गुरोः वचनं श्रुत्वा राज्ञा किमुक्तम् ?
Solution:
ଜନ୍ମନି ଅହମେବ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ସମ୍ରାଟ୍ ଭବିଷ୍ୟାମି । ରାଜ୍ଞ ଏତାଦୃଶୀ ଇଚ୍ଛା ତଥ୍ୟ ଗୁଣହୀନତାୟା ପରିଚୟ ।

11. कथं पृथक् पृथक् नियमा: उपदिष्टा: ?
Solution:
ଅସ୍ମାକଂ ଶାସ୍ତ୍ରକାରେ ସର୍ବେପି ଜନଃ ବ୍ୟବହାରୋପଦେଶବିଷୟେ ଏକସ୍ୟାମେବ ଶ୍ରେଣ୍ୟ ନ ସ୍ଥାପିତା । ଅପି ତୁ ଏକୈକସ୍ୟ ପ୍ରକୃତଂ ପ୍ରବୃଭିମ୍ ଆକଳନଶକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାଂ ଚ ସମ୍ୟକ୍ତୟା ଅଭ୍ୟସ୍ୟ ତଃ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ନିୟମଃ ଜନେଭ୍ୟ ଉପଦିଷ୍ଟା ।

12. कथं किं कृत्वा सर्वेषां मूल्यनिर्धारणम् उचितम् ?
Solution:
ଅନବସ୍ଥାପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରସଜ୍ୟତେ । ଅତଃ ଏକୈକସ୍ୟ ଯୋଗ୍ଯତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦୀନାଂ ବିଚାରଂ କୃତ୍ୱ ଏବ ସର୍ବେକ୍ଷାଂ ମୂଲ୍ୟନିର୍ଧାରଣମ୍ ଉଚିତମ୍ । ଅତଃ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ବ୍ୟବହାରଃ ସ୍ଵାଭାବିକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚ ।

दीर्घप्रश्नोत्तरम्

1. तीर्थाटने गुरुशिष्ययोः अन्धेरनगरीनिवासकारणं विवृणुत ।
Solution:
ଏକଦା ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥାଟନଂ କୁର୍ବରୌ ଅନ୍ଧରନଗରୀନାମକ ସ୍ଥାନଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତି । ତସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗର୍ଯ୍ୟା ଶିଷ୍ୟ ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କ୍ରତୁମ୍ ଆପଣଂ ଗତବାନ୍ । ଆପଣେ ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ମନଃ ପ୍ରସନ୍ନ ଅଭିବତ୍ । ଅତଃ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅସ୍ମିନ୍ ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ସ୍ଥାୟୀରୂପେଣ ନିବାସାର୍ଥୀ ଶିଷ୍ୟ ସାଗ୍ରହଂ ଗୁରବେ ନିବେଦିତବାନ୍ । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ଏତାଦୃଶଃ ନିବେଦନେନ ଅଗତିକଃ ଗୁରୁ ତସ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ । ଅତଃ ତୌ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ସେବନେନ ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ । ଅସ୍ମାତ୍ କାରଣାତ୍ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତସ୍ମିନ୍ ଅଛେରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଅବସ୍ଥିତୌ ।

2. राज्ञा कथं कौ देहदण्डेन दण्डितः ?
Solution:
ଏକସ୍ମିନ୍ ସମୟେ ଅକ୍ଷେରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧ ନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ । ତତ୍ର ଭିତ୍ତେ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଏକା ଅଜା ପଞ୍ଚତ୍ୱ ଗତା । ଅଜାୟା ସ୍ୱାମିନା ରାଜ୍ଞ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପିତଃ । ରାଜା ଗୃହନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତାମ୍ ଆହୂୟ ତମ୍ ଅଜାୟୀ ମୃତ୍ୟା କାରଣମ୍ ଇତି କୃତ୍ଵା ଦେହଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ଚ । ପରଂ ଗୃହସ୍ୱାମିନା କଥ୍ ଯତ୍ – ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରେଣ ଭିଭିନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ । ଏତତ୍ ଶୁତ୍ବା ରାଜା ଲେପକାରମ୍ ଆହୂୟ ତସ୍ମି ଅପି ଦେହଦଣ୍ଡନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ଲେପକାରଃ ସଗଦ୍‌ଗଦଂ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଯତ୍ ନୈଷ ମମ ଦୋଷୀ ଅପି ତୁ ମୃତ୍ତିକାୟାଂ ଜଳପ୍ରଦାତୁଃ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଯେନ ଅଧିକଂ ଜଳଂ ପ୍ରଦରଂ ଯେନ ପଙ୍କା ତରଳତରଃ ଜାତଃ ଇତି ରାଜ୍ଞା ତଥ୍ୟ ବଚନମ୍ ଅନୁମତମ୍ । ଅତଃ ଆହୂୟ ଆନୀତଃ ସ ଶ୍ରମିକ ଅପି ତେନୈବ. ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ।

3. अन्धेरनगरर्या न्यायव्यवस्थाः कीदृशी आसन् ?
Solution:
ଅନ୍ଧରନଗରୀ ବସ୍ତୁତଃ ଏକା ଭିନ୍ନା ନଗରୀ ଆସୀତ୍ । ଯତ୍ର ଉଚିତମ୍, ଅନୁଚିତଂ, ନ୍ୟାୟମ୍, ଅନ୍ୟାୟମ୍ ଇତ୍ୟେତୟୋ ବିଚାରଃ ନୈବ କ୍ରିୟତେ । ଅସ୍ମିନ୍ ନଗର୍ଯ୍ୟା ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧମ୍ । ଭିତ୍ୟାମ୍ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ମୃତ୍ୟୁ କାରଣଂ ଗୃହସ୍ଵାମୀ ଇତି ନିଶ୍ଚିତମ୍ । ସ ଯଦା ଯୁକ୍ତା ଲେପକାରସ୍ୟ ଦୋଷ ପ୍ରଦର୍ଶିତଂ ତଦା ରାଜ୍ଞା ତେନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ପୁନଶ୍ଚ ବିଚାରଶକ୍ତି ନାସୀତ୍ । ଅସ୍ମିନ୍ ନଗର୍ଯ୍ୟା ଶାସନବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁଶୃଙ୍ଖଳିତଃ ନାସୀତ୍ । ସର୍ବେଷା ବୁଦ୍ଧି ଭ୍ରଷ୍ଟ ଆସୀତ୍ । ଯଦା ଶ୍ରମିକ ଆନୀତଃ ମୃତ୍ୟୁ ନିମିତ୍ତ ତଦା ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ଅଧ୍ଵକମ୍ ଆସୀତ୍ । ଅତଃ ମହାମନ୍ତ୍ରଣା ନିଶ୍ଚିତଂ ଯତ୍ନ ଏକ ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀବ ଆନେତବ୍ୟ ଇତି । ଅସ୍ମାତ୍ ଏବ ମହାମନ୍ତ୍ରଶଃ ଅଜ୍ଞତା ପରିଲକ୍ଷ୍ୟତେ । ଅନନ୍ତରଂ ତୁ ରାଜମାର୍ଗ ଗଚ୍ଛନ୍ତଃ ରାଜପୁରୁଷା ଶିଷ୍ୟ ଧୃତ୍ଵା ବଧାର୍ଥମ୍ ଆନୀତବନ୍ତଃ । ଇତଃ ରାଜପୁରୁଷାଣାମ୍ ଅଜ୍ଞତା ପରିଲକ୍ଷ୍ୟତେ । ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ସର୍ବେଷା ରାଜ୍ଞ, ମହାମନ୍ତ୍ରଣ, ରାଜପୁରୁଷାନାଂ ଚ ବୁଦ୍ଧି ବିପରୀତଃ ଆସନ୍ । ଅନେନ ନଗରୀ ଇୟଂ ସ୍ବନାମ୍ନା ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦିତା ।

4. व्यवहारोपदेशविषये अस्माकं शास्त्रकाराः किं कृतम् ?
Solution:
ବ୍ୟବହାର ଉପଦେଶ ବିଷୟେ ଅସ୍ମାକଂ ଶାସ୍ତ୍ରକାରଃ ସର୍ବେପି ଜନଃ ଏକସ୍ୟାମେବ ଶ୍ରେଣଂ ନ ସ୍ଥାପିତା । ଅପି ତୁ ଏକୈକସ୍ୟ ପ୍ରବୃଭିମ୍ ଆକଳନଶଣ୍ଡିଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାଂ ଚ ସମ୍ପୃକ୍ତୟା ଅଭ୍ୟସ୍ୟ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ନିୟମ ଭେଦ ଜନେଭ୍ୟ ଉପଦିଷ୍ଟା । ଅସ୍କ୍ରିନ୍ ଜଗତି ସମତାପ୍ରସ୍ଥାପନାର୍ଥେ ଗୁଣିଗୁଣହୀନୌ ଯଦା ଏକସ୍ୟାମେବ ଶ୍ରେଣ୍ୟ ସଂସ୍ଥାପ୍ୟତେ ତଦା ଅନବସ୍ଥାପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରସଜ୍ୟତେ । ଏକୈକସ୍ୟ ଗୁଣସ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦୀନାଂ ବିଚାରଂ କୃତ୍ରୈବ ସର୍ବେକ୍ଷାଂ ମୂଲ୍ୟନିର୍ଧାରଣମ୍ ଉଚିତମ୍ ।

भावसंप्रसारणम्

1. तस्य आग्रहातिशयेन अगतिकः गुरुः प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् ।
Solution:
ପ୍ରସଙ୍ଗୋଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ଥିନ୍ ବାକ୍ୟ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟୟୋ ଅନ୍ଧେରନଗରୀ ନିବାସବିଷୟଂ ବର୍ଣ୍ଣିତଂ ଭବତି । ଯଦା ଶିଷ୍ୟ ଗତବାନ୍ ତଦା ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ଅତଃ ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ତସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗର୍ଯ୍ୟା ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବସିତୁମିୟେଷ । ଏତଦର୍ଡିଂ ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ । ଅତଃ ଅଗତିକଃ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ଆଗ୍ରହାତିଶୟଂ ଦୃଷ୍ଟା ତତ୍ର ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବସିତୁଃ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅମୁମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ । ଅନନ୍ତରଂ ତୌ ଗୁରୁଶିଷେ ତସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗର୍ଯ୍ୟା ସ୍ଥିତ୍ଵା ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ ।

2. तस्याश्च अधस्तात् अजा एका पञ्चत्वं गता ।
Solution:
ପ୍ରସଙ୍ଗୋଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅର୍ଥିକସ୍ମିନ୍ ସମୟେ ଅକ୍ଷେରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ । ତସ୍ୟା ଭିତ୍ତେ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ଏକା ପଞ୍ଚବଂ ଗତା । ଅଜାୟା ସ୍ଵାମିନା ରାଜ୍ଞ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପିତଃ । ରାଜ୍ଞ ଆଦେଶେନ ଅଜାୟା ସ୍ଵାମୀ ଆହୂତ ଆନୀତଃ ଚ । ତମେବ ଦେହଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ଚ । ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟୁକାରଣେନ ଅନ୍ତତଃ ଗଡା଼ ରାଜ୍ଞ ମୃତ୍ୟୁ ଅଭବତ୍ ।

3. एकस्य प्राणान्ते घटिते अन्यस्य कस्यापि प्राणा तु हर्तव्याः ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକଃ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ଥିନ୍ ବାକ୍ୟ ମହାମନ୍ତ୍ରଣ ଉକ୍ତି ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟୁ କାରଣମ୍ ଇତି ଅନେନ ଶ୍ରମିକ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ଯଦା ନଃ ଶ୍ରମିକଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ତଦା ଏତଦ୍ ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ ଆୟାତଂ ଯଦ୍ ବିଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନାୟା ବୃହଦାକାରମ୍ ଆସୀତ୍ । ତଦା କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ବିଚାରେ କ୍ରିୟମାଣେ ସମୀପସ୍ଥିତେନ ମହାମନ୍ତ୍ରଣା ଉକ୍ତ ଯଦ୍ ଏକସ୍ୟ ପ୍ରାଣାନ୍ତେ ଘଟିତେ ଅନ୍ୟସ୍ୟ କନ୍ୟାପି ପ୍ରାଣା ତୁ ହର୍ତବ୍ୟା ଚ ଏବଂ ଇତି । ତଦା ଏତଦ୍ ନିଶ୍ଚିତଂ ଯଦ୍ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୋଽପି ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀକଃ ଆନେତବ୍ୟ ଇତି । ଅସ୍ମାତ୍ ବ୍ୟାକ୍ୟାତ୍ ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ମନ୍ତ୍ରଣ ବୁଦ୍ଧିହୀନତା ପରିପ୍ରକାଶିତଂ ଭବତି ।

4. किन्तु तस्य परिदेवनं केनापि न श्रुतम् ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ୟାଶୟଃ ଭବତି ଯତ୍ ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ କ୍ରନ୍ଦନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ । ରାଜପୁରୁଷେ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ମା ନଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ! ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେଣ ରାଜାନଂ ପ୍ରାର୍ଥିତବାନ୍ ଯଦ୍ ଅହଂ ସର୍ବଥା ନିର୍ବୋଷ ଅସ୍ଥି । ମୟା ନ କୋଽପି ଅପରାଧଃ କୃତଃ । କିନ୍ତୁ ତଥ୍ୟ ପରିଦେବନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

5. तदा विस्मयचकितेन राज्ञा पृष्टं कः एषः व्यापारः इति ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’କଥାତଃ ଆନୀତଃ । ଅତ୍ର ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ରାଜ୍ଞ ବିସ୍ମୟ –ଚକିତଭାବଂ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ବଧନିମିତ୍ତ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନସ୍ୟ ବୃହଦାକାରଂ ଦୃଷ୍ଟା ଯଦା ମହାମନ୍ତ୍ରୀ ଏକସ୍ୟ ପ୍ରାଣାନ୍ତେ ଅପରସ୍ୟ ଜୀବନମ୍ ଅପହର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ଉଲ୍ଲେ ରାଜପୁରୁଷୋ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ବା ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ । ଶିଷ୍ୟାଽପି ବହୁପ୍ରକାରେଣ ରାଜାନଂ ପ୍ରାର୍ଥିତବାନ୍ ଯତ୍ ତଥ୍ୟ କିମପି ଦୋଷ ନାସ୍ତି ଇତି । ପରନ୍ତୁ କୋଽପି ତସ୍ୟ ପରିବେଦନଂ ନ ଶ୍ରୁତମ୍ । ଅସ୍ଥିନ୍ ଏବ କାଳେ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟ ରକ୍ଷାର୍ଥୀ ତଥ୍ୟ କର୍ତେ ଉପାୟରୂପେଣ କିଞ୍ଚିତ୍ କମ୍ । ଅନନ୍ତରଂ ତୁ ଉଭୌ ଗୁରୁଶିର୍ଷେ ପରସ୍ପର ସ୍ଵଜୀବନାପହାରଣାର୍ଥମ୍ ଇଚ୍ଛିତବର୍ଷେ । ଏତଦ୍ ଦୃଷ୍ଟା ରାଜା ବିସ୍ମୟଚକିତଃ ଅଦ୍ଭୁତ୍ । ତେନ ଉକ୍ତ ଯତ୍ କଃ ଏଷ ବ୍ୟାପାରଃ ଇତି । ଗୁରୁ ଯଦେବ କାରଣମ୍ ଉକ୍ତ ତେନ ରାଜ୍ଞା ସ୍ଵାସ୍ୟ ବଧାର୍ଥମ୍ ଇଚ୍ଛୁକଃ ।

उत्कलभाषया अनुवादं कुरुत :

1. अथैकदा गुरुशिष्यौ तीर्थाटनं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थाने सम्प्राप्तौ ।
Solution:
ଥରେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥଭ୍ରମଣ କରି କରି ଅନ୍ଧରନଗରୀ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ଯାଇ ପହଞ୍ଚିଲେ ।

2. भोजनसामग्रीं क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे ।
Solution:
ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇଥବା ଶିଷ୍ୟ ଦେଖୁଲା ଯେ ଶାଗ ଓ ମିଠା ଏକା ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି ।

3. तस्य आग्रहातिशयेन अगतिकः गुरुः प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् ।
Solution:
ତା’ର ଅତ୍ୟଧିକ ଆଗ୍ରହ ହେତୁ ଗତିଶୂନ୍ୟ ଗୁରୁ ସେହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲେ ।

4. अथैकस्मिन् समये नगर्याम् आरब्धनिर्माणस्य गृहस्य भित्तिः अकस्मात् धराशायिनी अभूत् ।
Solution:
ଏହାପରେ କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ନଗରୀରେ ତିଆରି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏକ ଘରର କାନ୍ଥ ହଠାତ୍ ମାଟିରେ ମିଶିଗଲା ।

5. तस्याश्च अधस्तात् अजा एका पञ्चत्वं गता ।
Solution:
ତାହାର ତଳେ (ଚାପିହୋଇ) ଏକ ମାଈଛେଳି ମରିଗଲା ।

6. अतः लेपकारम् आहूय तस्मै अपि सः एव देहदण्डः आज्ञापितः ।
Solution:
ଏଣୁ ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀକୁ ଡାକି ତାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ହିଁ ଦଣ୍ଡିତ କରାଗଲା ।

7. अतः आहूय आनीतः सः श्रमिकः अपि तेनैव मृत्युदण्डेन दण्डितः ।
Solution:
ଏଣୁ ସେହି ଶ୍ରମିକକୁ ଡାକି ଆଣି ତାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଗଲା ।

8. तदा एतत् निर्णीतं यत् रज्जुवन्धनयोग्यः कोऽपि पुष्टग्रीवः आनेतव्यः इति ।
Solution:
ସେତେବେଳେ ଏହା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହେଲା ଯେ ଦଉଡ଼ି ଫାଶର ଯୋଗ୍ୟ କୌଣସି ମୋଟା ବେକ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅଣାଯିବା ଉଚିତ ।

9. अन्वेषणकार्ये नियुक्तैः राजपुरुषैः संयोगवशात् तनैव पथा गच्छन्तौ गुरुशिष्यौ दृष्टौ ।
Solution:
ଖୋଜିବା କାମରେ ନିୟୋଜିତ ରାଜପୁରୁଷମାନେ ଯୋଗକୁ ସେହି ବାଟରେ ଯାଉଥ‌ିବା ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ।

10. शिष्यः वहुप्रकारेण राजानं प्रार्थितवान् यद् अहं सर्वथा निर्दोषः अस्मि ।
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ନାନାପ୍ରକାରେ ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ମୁଁ ସବୁପ୍ରକାରେ ଦୋଷଶୂନ୍ୟ ଅଟେ ।

11. परन्तु तस्मात् संकटात् कथमपि निर्गमनम् आवश्यकमेव आसीत् ।
Solution:
କିନ୍ତୁ ସେହି ବିପଦରୁ କୌଣସିମତେ ବାହାରିଆସିବା ହିଁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା ।

12. तदा शिष्योऽपि साग्रहम् अब्रवीत् यत् मा एवम् ।
Solution:
ସେତେବେଳେ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆଗ୍ରହ ସହ କହିଲା ଯେ ଏପରି କରନାହିଁ ।

13. तच्छ्रुत्वा राज्ञा उक्तं यद् अस्यां परिस्थित्याम् अहमेव वधस्य इच्छुकः इति ।
Solution:
ତାହା ଶୁଣି ରାଜା କହିଲେ ଯେ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୁଁ ହିଁ ମରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଅଛି ।

14. अस्माकं शास्त्रकारैः सर्वेपि जनाः व्यवहारोप- देशविषये एकस्यामेव श्रेण्यां न स्थापिताः ।
Solution:
ଆମର ଶାସ୍ତ୍ରକାରମାନେ ସମସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟବହାର ଉପଦେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ହିଁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିନାହାନ୍ତି ।

15. एकैकस्य गुणस्य योग्यता, प्रतिभा इत्यादीनां विचारं कृत्यैव सर्वेषां मूल्यनिर्धारणम् उचितम् ।
Solution:
ଜଣଜଣଙ୍କର ଗୁଣର ଯୋଗ୍ୟତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦିର ବିଚାର କରି ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

गुणिगुणहीनविवेकः (ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକଃ)

ଲେଖକପରିତୟ – ଲେଖକମାନ୍ୟ ମାଧବ ପାଣାଲେ ତେବେକର ମହାଦପ ମଦେଶର ପୁଣ୍ୟଘରନ ନିବାସୀ ଅଟନ୍ତି । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରୀତି ଏ ମହୋଦୟଙ୍କୁ ଆଜନ୍ମରୁ ବ୍ରହ୍ମଗରୀ କରିଥିଲା । ୧୯୪୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସଂସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ସେବେଠାରୁ ଏ ମହୋଦୟ ସଂସ୍କୃତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମନୋନିବେଶ କରିଛନ୍ତି । ବିଶ୍ଵ ସଂସ୍କୃତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ସଂଗଠନ ରଚନା ସହ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ‘ହେରମ୍ବପ୍ରକାଶନମ୍’ ନାମକ ସଂସ୍ଥା ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ଅନେକ ସଂସ୍କୃତ ପୁସ୍ତକମାନଙ୍କର ପ୍ରକାଶନ ହେଉଛି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ନାନାଙ୍ଗେ ଏକବଂ’, ‘ସୋମନାଥବିଜୟ’, ‘ଧର୍ମୋରକ୍ଷତି ରକ୍ଷିତଃ’ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରମୁଖ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

ବିଷୟପ୍ରବେଶ – ଆମର ଶାସ୍ତ୍ରକାରମାନେ ସମସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଓ ଉପଦେଶ ବିଷୟକୁ ଏକ ଶ୍ରେଣୀରେ ସ୍ଥାପନ କରିନାହାନ୍ତି । ଜଣଜଣକର ପ୍ରକୃତି, ପ୍ରବୃତ୍ତି, ଆକଳନ ଶକ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାକୁ ଭଲଭାବେ ନିରୀକ୍ଷଣ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ନିୟମର ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଏ ସଂସାରରେ ଯଦି ସମତା ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ଗୁଣୀ ଓ ଗୁଣହୀନଙ୍କୁ ଯଦି ଏକ ଶ୍ରେଣୀରେ ସଂସ୍ଥାପିତ କରିବା ତେବେ ଅନବସ୍ଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆସିବ । ଅନର୍ଥ ବା ଅଘଟଣ ହିଁ ଘଟିବ । ଏଣୁ ଜଣଜଣଙ୍କର (ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର) ଗୁଣର ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ପ୍ରତିଭାଦି ବିପ୍ଟରକରି ସମସ୍ତଙ୍କର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ବା ଉଚିତ। ଏହି ତଥ୍ୟ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ଆଲୋଚିତ କଥା ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

ସାରକଥା – ଏକଦା ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥଭ୍ରମଣରେ ଯାଇ ଅନ୍ଧର–ନଗରୀରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଭୋଜନ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇ ଶିଷ୍ୟ ଦେଖେତ ସେଠାରେ ଶାଗ ଏବଂ ମିଠା ସମାନ ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି । ଶିଷ୍ୟ ଆନନ୍ଦମନା ହୋଇ ସେହି ନଗରୀରେ ନିବାସ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଗୁରୁଙ୍କୁ ନିବେଦନ କଲା । ଶିଷ୍ୟର ଅତିଶୟ ଆଗ୍ରହ ଦେଖ୍ ଗୁରୁ ତାହା ଅନୁମୋଦନ କଲେ ଓ ଦୋଷ ନୁହେଁ । ପରନ୍ତୁ ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀ ଯେ କି କାନ୍ଥ ଭଲଭାବେ ନିର୍ମାଣ କଲା ନାହିଁ ସେ ହିଁ ଦୋଷୀ । ଏହାପରେ ରାଜା ଲେପକାର (ମିସ୍ତ୍ରୀ)କୁ ଡକାଇ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦେଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ଦୋଷକୁ ସ୍ଵୀକାର ନକରି ଏହା ଶ୍ରମିକର ଦୋଷ ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କଲା । କାରଣ ଅଧିକ ଜଳଦେବାରୁ କାଦୁଆମାଟି ହେତୁ ଏପରି ହେଲା । ରାଜା ତା’ର ଏପରି କଥାରେ ସମ୍ମତ ହୋଇ ଶ୍ରମିକକୁ ଡକାଇ ତାକୁ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କଲେ ।

ଯେତେବେଳେ ସେ ଶ୍ରମିକଟିକୁ ବଧସ୍ଥାନକୁ ନିଆଗଲା ସେତେବେଳେ ଦେଖାଗଲା ଯେ ବଧ ନିମନ୍ତେ ଥିବା ରଜ୍ଜୁ ବା ଫାଶ ତା’ ବେକଠାରୁ ବଡ଼ ଥିଲା । କ’ଣ କରାଯିବ ବୋଲି ବିୟର କରନ୍ତେ ମହାମନ୍ତ୍ରୀ କହିଲେ– ଜଣକର ପ୍ରାଣ ପାଇଁ ଆଉ ଜଣଙ୍କୁ ପ୍ରାଣଦାନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ତାପରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେଲା ଯେ ରଜ୍ଜୁ ବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୌଣସି ପୃଥୁଳ ବା ମୋଟା ବେକ ଥିବା

ଧରିନେଇ ବଧସ୍ଥାନକୁ ଗଲେ | ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ
କରିନାହିଁ । ହେଲେ ତା’ର ବିଳପନ ବା କ୍ରନ୍ଦନ କେହି ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

ଅପରାଧ ଏହାପରେ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟକୁ କହିଲେ– ମୁଁ ପ୍ରଥମରୁ ତୁମକୁ କହିଥିଲି ଯେ– ଏ ହେଉଛି ଅନ୍ଧକାର ନଗରୀ । ଏଠି ଉଚିତ ଅନୁଚିତ, ନ୍ୟାୟ ଅନ୍ୟାୟ କିଛି ବିଋର କରାଯାଏ ନାହିଁ । ସେତେବେଳେ ତୁମେ ମୋ କଥା ଶୁଣିଲ ନାହିଁ । ତଥାପି ଗୁରୁଶିଷ୍ୟକୁ ଏପରି ବିପଦରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ନିମନ୍ତେ ଚିନ୍ତାକରି ଶିଷ୍ୟର କାନରେ କିଛି ଉପାୟ କହିଲେ ।

ଯେତେବେଳେ ଶିଷ୍ୟକୁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ନିଆଗଲା, ତା’ ସମ୍ମୁଖକୁ ଗୁରୁ ଋଲିଆସି କହିଲେ, ଶିଷ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ମୋତେ ବଧ କରାଯାଉ କାରଣ ମୋର ଗ୍ରୀବା ପରିପୁଷ୍ଟ । ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ତାକୁ ମାରିବାକୁ ନିବେଦନ କଲା । ଏପରି ଘଟଣା ଦେଖୁ ରାଜା ବିସ୍ମିତ ହେଲେ ଓ ଏହାର କାରଣ ପୟରନ୍ତେ ଗୁରୁ କହିଲେ ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହିକ୍ଷଣି ଯେ ବଧ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରାଣ ବିସର୍ଜନ କରିବ ସେ ଆଗାମୀ ଜନ୍ମରେ ଚକ୍ରବର୍ତୀ ସମ୍ରାଟ୍ ହେବ । ଗୁରୁଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏକଥା ଶୁଣିବାମାତ୍ରେ ରାଜା ଏ ମୁହୂର୍ଭରେ ମୁଁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ସୁକ ବୋଲି କହିଲେ- ଏ କଥାରୁ ଆମକୁ ଶିକ୍ଷା ମିଳୁଛି ଯେ ଗୁଣୀ ଓ ଗୁଣହୀନ ବିବେକ ବା ଜ୍ଞାନ ଆମର ତଦନୁସାରେ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ବ୍ୟବହାର ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ଗୁଣର ହେ ରାଜା ମୁଁ ଦୋଷୀ ନୁହେଁ ।

TEXT – 1

ଅଥେକବା …………………………………………ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ତୀର୍ଥାଟନଂ = ତୀର୍ଥଭ୍ରମଣ । କେତୁମ୍ = କିଣିବାକୁ । ଆପଣ = ଦୋକାନକୁ । ଶାକ୍ୟ = ଶାଗ । ଅଗ୍ରେ ଆଗରେ । ପ୍ରବାସଂ = ଅନ୍ୟଦେଶ ଗମନ । ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ = ପରିତ୍ୟାଗ କରି । ସାଗ୍ରହଂ ଆଗ୍ରହର ସହିତ । ଅଗତିକ କୌଣସି ଗତିନପାଇ । ଉଭୌ = ଉଭୟେ । ପରିପୁଷ୍ଟି = ବଳିଷ୍ଠ । ସଂଜାତୌ = ହୋଇଗଲେ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହାପରେ ଥରେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥ ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଅଵେରନଗରୀ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଭୋଜନ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇ ଶିଷ୍ୟ ଦେଖୁଲା ଯେ ଶାଗ ତଥା ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ସମାନ ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି । ତଦ୍ଵାରା ଆନନ୍ଦମନା ଶିଷ୍ୟ ଆଗକୁ ଯାତ୍ରା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଏହି ନଗରୀରେ ହିଁ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ନିବାସ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଗୁରୁଙ୍କୁ ଆଗ୍ରହର ସହ ନିବେଦନ କଲା ବା ଜଣାଇଲା । ତା’ର ଅତିଶୟ ଆଗ୍ରହ ହେତୁ ଗତିହୀନ ଗୁରୁ ଏହାର ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲେ । ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ଭକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଉଭୟ ପରିପୁଷ୍ଟ ବା ବଳିଷ୍ଠ ହେଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିରେଦ – ଅନେକବା = ଅଥ + ଏକଦା । ତୀର୍ଥାଟନଂ = ତୀର୍ଥ + ଅଟନମ୍ । ସମ୍ରାପ୍ତି = ସମ୍ + ପ୍ରାପ୍ତି । ଅସ୍ପିନେବ = ଅସ୍କ୍ରିନ୍ + ଏବ । ଆଗ୍ରହୀତିଶୟନ = ଆଗ୍ରହ + ଅତିଶୟନ । ସଂଜାତୌ ସମ୍ + ଜାତୌ ।

ସମାସ – ଗୁରୁଶିକ୍ଷୌ = ଗୁରୁ ଚ ଶିଷ୍ୟ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ = ତେନ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍)। ସମାନମୂଲ୍ୟନ = ସମାନଃ ମୂଲ୍ୟ ତେନ (କର୍ମଧାରୟ) । ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ = ପ୍ରସନ୍ନ ଚିତଃ (କର୍ମଧାରୟଃ) । ସାଗ୍ରହଂ = ଆଗ୍ରହେନ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ (ସହାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ = ଆଗ୍ରହାଣାମ୍ ଅତିଶୟଂ, = ନ ଗତିକଃ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଭୋଜନାନାଂ ସାମଗ୍ରୀ, ତମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ = ମିଷ୍ଟାନ୍ନାନାଂ ସେବନମ୍, ତେନ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ତୀର୍ଥାଟନଂ, ସ୍ଥାନମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଆପଣଂ ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଶାକଂ, ମିଷ୍ଟାନଂ = କଉଁରି ୧ ମା । ସମାନମୂଲ୍ୟନ = କରଣେ ୩ୟା । ତେନ = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ, ଶିଷ୍ୟ = କଉଁରି ୧ ମା । ପ୍ରବାସଂ = ନିବେଦନାର୍ଥେ ୪ ର୍ଥୀ କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅସ୍ଟିନ୍, ନଗରେ । ତଥ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ = ହେତୌ ୩ୟା = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଗୁରବେ । ଅଗତିକଃ, ଗୁରୁ = କଉଁରି ୧ ମା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଅଟନଂ = ଅଟ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ସ୍ଥାନମ୍ = ସ୍ପା + ଲ୍ୟୁଟ୍ । କେତୁମ୍ = କ୍ରୀଣ୍ + ତୁମୁନ୍ । ଦୃଷ୍ଟୀ = ଦୃଶ୍ = + କ୍ତ । ଉପଲବ୍ଧ = ଉପ୍ + ଲଭ୍ + କ୍ତ । ପ୍ରସନ୍ନ = ପ୍ର + ସଦ୍ + କ୍ତ । ପ୍ରବାସଂ ପରି + ତ୍ୟଜ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ନିବାସ କ୍ତବତୁ । ପୁଷ୍ଟ = ନି + ବସ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟ = କୃ + ତବ୍ୟ = ପୁଷ୍ + କ୍ତ । ସଂଜାତୌ ସମ୍ + ଜନ୍ + କ୍ତ (ଦ୍ବିବଚନେ) ।

TEXT – 2

ଅର୍ଥେକମିନ୍ନ …………………………………………. ମ୍ତ୍ୟୁଦଣେନ ଦଣ୍ଡତ |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ନଗରୀରେ । ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ = ଆରମ୍ଭ ନିର୍ମାଣର । ଭିଭିଂ ହଠାତ୍ । ଧରାଶାୟିନୀ = ଭୂଲୁଣ୍ଠିତ । ଅଭୂତ୍ = ହେଲା । ଅଜା = ମାଈଛେଳି । ପଞ୍ଚତ୍ବ = ମୃତ୍ୟୁ । ଅଜାୟା ସ୍ଵାମିନା = ମାଲିକଦ୍ଵାରା । ରାଜ୍ଞ = ରାଜାଙ୍କର । ପୁରତଃ = ସମ୍ମୁଖରେ । ଆଦେଶେନ = ଆଦେଶଦ୍ଵାରା । ଆହୂତଃ ଡକାଯାଇ । ମୃତ୍ୟା = ମୃତ୍ୟୁର । ଦେହଦଣ୍ଡେନ = ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ । ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା ଜଣାଇଲା । ଅପରାଧଃ = ଦୋଷ । ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ = ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀର । ସମ୍ୟକ୍ = ଭଲଭାବେ । ଲେପକାରମ୍ = ମିସ୍ତ୍ରୀକୁ । ଆହୂୟ = ଡାକି । ସଗଦ୍‌ଗଦଂ = ବାଷ୍ପରୁଦ୍ଧ କଣ୍ଠରେ । ତୁ = କିନ୍ତୁ । ମୃଭିକାୟାଂ = ମାଟିରେ । ତରଳତରଃ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଦଣ୍ଡିତଃ = ଦଣ୍ଡ ଦେଲେ ।

ତଳେ ଏକ ମାଈଛେଳି ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲା । ଛେଳିର ମାଲିକ ରାଜାଙ୍କ ଆଗରେ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପନ କଲା । ରାଜାଙ୍କ ଗୃହସ୍ଵାମୀ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ଜଣାଇଲା ଯେ ତାହା ତା’ର ଦୋଷ ନୁହେଁ | କିନ୍ତୁ, ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀର ଦୋଷ, ଯାହାଦ୍ଵାରା କାନ୍ଥର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭଲଭାବେ କରାଯାଇନାହିଁ । ଏଣୁ ମିସ୍ତ୍ରୀକୁ ଡାକି ତାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡର ହିଁ ଆଜ୍ଞାଦେଲେ । ସେ ବାଷ୍ପରୁଦ୍ଧ କଣ୍ଠରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ଏହା ମୋର ଦୋଷ ନୁହେଁ । ପରନ୍ତୁ ମାଟିରେ ଜଳ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକର ଯେ କି ଅଧୁକ ଜଳ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ଯଦ୍ବାରା ପଙ୍କ ତରଳ ବା ପାଣିଆ ହୋଇଯାଇଛି, ରାଜା ତା’ର ଏପରି କଥାକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଏଣୁ ତାବ୍ଦ ଆଶାମାରବା ସେ ଶ୍ରମିକାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଗଲା ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଅଥେକସ୍ମିନ୍ = ଅଥ + ଏକସ୍କ୍ରିନ୍ । ତସ୍ୟାଶ୍ଚ = ତସ୍ୟା + ଚ । ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା = ଅଞ୍ଜଳିନା । ନୈଷ = ନ + ଏଷ । ତନୈବ = ତେନ + ଏବ ।

ସମାସ – ଧରାଶାୟିନୀ = ଧରାୟାଂ ଶାୟିନୀ (୭୩ ତତ୍ତ୍ଵ) । ଗୃହନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତା (୬୩ ତତ୍) । ଦେହଦଣ୍ଡେନ = ଦେହସ୍ୟ ଦଣ୍ଡ, ତେନ (୬୩ ତତ୍) । ଗୃହସ୍ଵାମିନା = ଗୃହସ୍ୟ ନିର୍ମାଣଂ, ତସ୍ୟ କର୍ତ୍ତା ଗୃହସ୍ୟ ସ୍ଵାମୀ, ତେନ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା = ବଦ୍ଧମ୍ ଅଞ୍ଜଳି ଯେନ ଧଃ, ତେନ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ = ଇଷ୍ଟିକାୟା ଲେପକାରଃ ତସ୍ୟ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଲୋପକାରକ = ଲେଫ କରୋତି ଇତି, ତମ୍ (ଉପପଦ ତତ୍) । ଭିଭିନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟମ୍ = ଭିତ୍ତେ ଗଦ୍‌ଗଦେନ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ (ସହାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡନ = ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ସଗଦ୍‌ଗଦଂ ମୃତ୍ୟୁ ରୂପକ ଦଣ୍ଡ, ତେନ (ରୂପକ କର୍ମଧାରୟ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସମୟେ, ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ, ଗୃହସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କଉଁରି ୧ ମା । ତସ୍ୟା = ଅଧସ୍ତାତ୍ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅଜାୟା = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ରାଜ୍ଞ ୬ଷ୍ଠୀ । ସ୍ଵାମିନା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଅଭିଯୋଗ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଆଦେଶେନ = କଉଁରି ୩ୟା ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସମୟ, ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ଅକାରଣେ ୭ମୀ । ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ, ଗୃହସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଭିଭିଂ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ତସ୍ୟା = ଅଧସ୍ତାତ୍ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅଜାୟା = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ରାଜ୍ଞ = ପୁରତଃ ଯୋଗେ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬୩ । ଜିଭି ୬ଷ୍ଠୀ । ସ୍ଵାମିନା = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଅଭିଯୋଗ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଆଦେଶେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ତେନ, ଗୃହସ୍ଵାମିନା, ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା = ଅନୁସ୍ତେ କର୍ଭରି ୩ୟା । ତସ୍ୟ, ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତସ୍ମି = ସଂପ୍ରଦାନେ ୪ର୍ଥୀ । ମୃତ୍ତିକାୟାମ୍ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଶ୍ରମିକସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଯେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ମଜ୍ଞ, ତରଳତରଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ରାଜ୍ଞା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ବଚନମ୍ : = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଡଃ, ଶ୍ରମିକଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ତେନ, ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆରବ୍ଧ = ଆ + ରଭ୍ + କ୍ତ । ନିର୍ମାଣମ୍ = ନିଃ + ମା + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ଗତା = ଗମ୍ + କ୍ତ (ଟାପ୍) । ଅଭିଯୋଗ = ଅଭି + ଯୁଜ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ = କୃତ୍ୱା = କୃ + କ୍ରାଚ୍ । ଦଣ୍ଡିତଃ = ଦଣ୍ଡ୍ + କ୍ତ। ଅପରାଧଃ = ଅପ + ରାଧ + ଘଞ୍ଜ୍ । ଆ + ହେ + ଲାପ୍। ଦୋଷ = ଦୁଷ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । ପ୍ରଦରଂ = ପ୍ର + ଦା + କ୍ତ । ଜାତଃ ବଚ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍। ଆନୀତଃ = ଆ + ନୀ + କ୍ତ ।

TEXT – 3

ଯଦା ନଃ ଶ୍ରମିକଃ ……………………………………………………………………………………….. କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବଧସ୍ଥାନଂ = ମାରିବାର ଜାଗାକୁ । ନୀତଃ = ନିଆଗଲା । ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ = ଆଖୁ ଆଗକୁ । ଆୟାତଂ ଆସିଲା । ବଧାୟ = ବଧ ନିମନ୍ତେ । ଗ୍ରୀବାୟଃ = ବେକର । ବିଗ୍‌ରେ କ୍ରିୟାମାଣେ = ବିଋର କରାଯାଆନ୍ତେ। ଘଟିତେ = ଘଟନ୍ତେ । ହୁଅନ୍ତେ । ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀବ = ମୋଟା ବେକ ଥିବା ମନୁଷ୍ୟ । ସଂଯୋଗବଶାତ୍ = ଯୋଗକୁ । ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହଣ କରି । ପ୍ରାର୍ଥତବାନ୍ = ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ । ସର୍ବଥା = ସଦା । ଅପରାଧଃ = ଦୋଷ । ପରିଦେବନଂ = ବିଳାପ । କେନାପି ମଧ୍ୟ । ନ ଶ୍ରୁତମ୍ = ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

ଅନୁବାଦ – ଯେତେବେଳେ ସେ ଶ୍ରମିକକୁ ବଧ ସ୍ଥାନକୁ ନିଆଗଲା ସେତେବେଳେ ଏହା ଆଖୁ ଆଗକୁ ଆସିଲା (ଦେଖାଗଲା) ଯେ ବଧ ନିମନ୍ତେ ନିୟୋଜିତ (ବ୍ୟବହୃତ) ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନ ତା’ର ବେକ ତୁଳନାରେ ବୃହତ୍ ଆକାର ଥିଲା । ସେତେବେଳେ କ’ଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ବିୟର କରାଯାନ୍ତେ ନିକଟରେ ଥିବା ମହାମନ୍ତ୍ରୀ କହିଲେ ଯେ ଜଣଙ୍କର ଜୀବନ ଶେଷ ହୁଅନ୍ତେ ଅନ୍ୟ କାହାର ଜୀବନ କିନ୍ତୁ ହରଣ୍ୟଯୋଗ୍ୟ ହିଁ ଅଟେ । ସେତେବେଳେ ଏହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେଲା ଯେ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୌଣସି ମୋଟା ବେକ ଥବାବାଲାକୁ ଆଣିବା ଉଚିତ ବୋଲି । ଖୋଜିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତ ରାଜ- ପୁରୁଷମାନେ ସଂଯୋଗବଶରୁ (ଯୋଗକୁ) ସେହି ବାଟରେ ହିଁ ଯାଉଥ‌ିବା ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖ‌ିଲେ । ରାଜପୁରୁଷମାନେ ଶିଷ୍ୟକୁ ଧରି ସେ ବଧସ୍ଥାନକୁ ନେଲେ । ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେ ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ମୁଁ ସଦା ନିଘୋଷ ଅଟେ । ମୁଁ କିଛି ମଧ୍ୟ ଅପରାଧ କରିନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ତା’ର୍ ବିଳପନ (ରୋଦନ) କେହି ମଧ୍ୟ ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – କନ୍ୟାପି = କସ୍ୟ + ଅପି । କୋଽପି = କଃ + ଅପି। ତେଜୈବ = ତେନ + ଏବ । କେନାପି = କେନ + ଅପି । ବୃହଦାକାର୍‌ମ୍ = ବୃହତ୍ + ଆକାରମ୍ ।

ସମାସ – ବଧସ୍ଥାନଂ = ବଧସ୍ୟ ସ୍ଥାନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ = ଦୃଷ୍ଟୀ ପଥମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ରଜ୍ଜୁ ବନ୍ଧନମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ସମୀପସ୍ଥିତେନ = ସମୀପେସ୍ଥିତଃ, ତେନ (୭ମୀ ତତ୍) । ମହାମନ୍ତ୍ରଣା = ମହାନ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ତେନ (କର୍ମଧାରୟ) । ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ = ରତ୍ନାବନ୍ଧନଂ (୩ୟା ତତ୍), ତସ୍ୟ ଯୋଗୀ (୬୩ ତତ୍) । ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀକଃ = ପୁଷ୍ପା ଗ୍ରୀବା ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଅନ୍ଵେଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ = ଅନ୍ଵେଷଣକ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ, ତସ୍ମିନ୍ (୬୩ ତତ୍) । ରାଜପୁରୁଷି = ରାଜ୍ଞ ପୁରୁଷ, ତିଃ ( ୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଗୁରୁଶିଷି = ଗୁରୁ ଚ ଶିଷ୍ୟ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି- ଧଃ, ଶ୍ରମିକଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ବଧସ୍ଥାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା / ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ବଧାୟ = ନିମିତ୍ତାର୍ଥେ ୪ର୍ଥୀ । ତଥ୍ୟ, ଗ୍ରୀବାୟା = ‘ତୁଳା’ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । ବିଗ୍‌ରେ, କ୍ରିୟମାଣେ ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଏକସ୍ୟ, ଅନ୍ୟସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅନ୍ଵେଷଣକାର୍ଯ୍ୟ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ନିଯୁକ୍ତି, ରାଜପୁରୁଷୋ = ଅନୁସ୍ତେ କର୍ଭରି ୩ୟା । ସଂଯୋଗବଶାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ । ତେନ, ପଥା= ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟମାର୍ଗବାଚୀ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ ୩ୟା। ଗଛର୍ଡୋ, ଗୁରୁଶିଷ୍ୟା = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା ! ଶିଷ୍ୟ, ବଧସ୍ଥାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଶିଷ୍ୟ = କଉଁରି ୧ମା । ବହୁପ୍ରକାରେଣ = କରଣେ ୩ୟା । ରାଜାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅହଂ = କଉଁରି ୧ ମା । ମହା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଅପରାଧଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ପରିଦେବନଂ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । କେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସ୍ଥାନମ୍ = ସ୍ପା + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ନୀତଃ = ନୀ + କ୍ତ । ବନ୍ଧନଂ ତଥ୍ୟ । ଉକ୍ତ = ବଚ୍ + କ୍ତ । ହର୍ଭବ୍ୟା = ଦୃ + ତଥ୍ୟ ! ଯୋଗ୍ୟ = ୟୁଜ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ = ବନ୍ଦ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ = କୃ + ପୁଷ୍ଟ = ପୃଶ୍ + କ୍ତ । ଆନେତବ୍ୟ ସମ୍ + ଯୁଜ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । ଦୃଷ୍ଟ = ଆ + ନୀ + ତଥ୍ୟ । ନିଯୁକ୍ତ = ନି + ୟୁଜ୍ + କ୍ତ । ସଂଯୋଗ ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହ + ଣିଚ୍ + କ୍ରାଚ୍ । ପ୍ରାର୍ଥତବାନ = ପ୍ରାର୍ଥ + କ୍ତବତୁ । ନିଦୋଷ = ନିଃ + ରାଣ୍ଡ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । କୃତଃ = କୃ + କ୍ତ । ଶ୍ରୁତମ୍ = ଶୁ + କ୍ତ ।

TEXT – 4

ଗ୍ନଗୁଣା ଶିଫ୍ୟ ………………………………………………………….. ଉପାୟରୂପେଣ କଥ୍ତମ୍ ।

ଶିଷ୍ୟ …… ସଂବୋଧ୍ଵତଃ = ସମ୍ବୋଧନ କରାଗଲା । କଥ୍ତମ୍ = କହିଦେଲେ । ଅବଧାନଂ = ମନଯୋଗ । ସଂକଟାତ୍ = ବିପଦରୁ । କଥମପି = କୌଣସି ପ୍ରକାରେ । ନିର୍ଗମନମ୍ = ବାହାରିଆସିବା। କର୍ଣ୍ଣେ = କାନରେ । ଉପାୟରୂପେଣ = ଉପାୟ ରୂପରେ ।

ଅନୁବାଦ – ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟକୁ ସଂବୋଧନ କଲେ ଯେ ମୁଁ ପ୍ରଥମରୁ ହିଁ କହିଥୁଲି ଯେ ଏହି ଅନ୍ଧକାର ନଗରୀରେ ଉଚିତ, ଅନୁଚିତ ନ୍ୟାୟ, ଅନ୍ୟାୟ ଏ ମଧ୍ଯରେ ବିଗର କରାଯାଏ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେତେବେଳେ ତୁମେ ମନଯୋଗ ଦେଲ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେ ବିପଦରୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ବାହାରିବା ହିଁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା । ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟର କାନରେ କିଛି ଉପାୟ କହିଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ପ୍ରଥମମେବ = ପ୍ରଥମମ୍ + ଏବ। ଇତ୍ୟେତୟୋ = ଇତି + ଏତ । ନୈବ = ନ + ଏବ । କଥମପି = କଥମ୍ + ଅପି । ନିର୍ଗମନମ୍ = ନିଃ + ଗମନମ୍ । ଆବଶ୍ୟକମେବ = ଆବଶ୍ୟକମ୍ + ଏବ । କିମପି = କିମ୍ + ଅପି ।

ସମାସ – ଅନ୍ଧକାରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ଅନ୍ଧକାର ନାମା ନଗରୀ, ତସ୍ୟାମ୍ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଅନୁଚିତଂ ନ ଉଚିତମ୍ (ନଞ ତତ୍) । ଅନ୍ୟାୟମ୍ = ନ ନ୍ୟାୟମ୍ (ନଵ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଗୁରୁଣା, ମୟା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଶିଷ୍ୟ, ପ୍ରଥମମ୍ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଅସ୍ୟାମ୍ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ବିଗ୍‌ରଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ତ୍ରୟା = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ତସ୍ମାତ୍, ସଂକଟାତ୍ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଅବଧାନଂ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କର୍ମେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ତତ୍କତିପୃତ୍ୟମ୍ – ସଂବୋଧଙ = ସମ୍ + ବୁଧ୍ + ଣିଚ୍ + କ୍ତ । କଥ୍ତମ୍ । କଥ୍ + କ୍ତ । ବିଗ୍‌ରଃ = ବି + ଚର୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । ଦତ୍ତମ୍ = ଦା + କ୍ତ ।

TEXT – 5

ଯଦା ନଃ ଶିଷ୍ୟ ……………………………………………………………… ଲଛ୍କ ଲତା ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବଧୀୟ = ଇଚ୍ଛୁକଃ ଇତି । ବଧନିମନ୍ତେ । ଅଗ୍ରେ = ସମ୍ମୁଖକୁ । ଆଗତ୍ୟ ଆସି । କର୍ତ୍ତବ୍ୟ = କରିବା ଉଚିତ । ଯତଃ = ଯେହେତୁ । ପୁଷ୍ପା = ମୋଟା । ସାଗ୍ରହମ୍ = ଆଗ୍ରହର ସହିତ । ଅବ୍ରବୀତ୍ = କହିଲା । ଅପହର୍ଭବ୍ୟା = ଅପହରଣଯୋଗ୍ୟ । = ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ । ବ୍ୟାପାରଃ = ବିଷୟ । ମୁହୂର୍ଭେ = କ୍ଷଣରେ । ବିଯୁଜ୍ୟୋତ = ବିଯୁକ୍ତ ହେବ । ଜନ୍ମନି ଜନ୍ମରେ । ତଚ୍ଛତ୍ବା = ତାହା ଶୁଣି । ପରିସ୍ଥିତ୍ୟାମ୍ = ପରିସ୍ଥିତିରେ । ଇଚ୍ଛୁକଃ = ଇଚ୍ଛାକାରୀ ।

ଅନୁବାଦ – ଯେତେବେଳେ ସେ ଶିଷ୍ୟକୁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ନିଆଗଲା ସେତେବେଳେ ଗୁରୁ ସମ୍ମୁଖକୁ ଆସି କହିଲେ ଯେ ଶିଷ୍ୟସ୍ଥାନରେ ମୋର ବଧ କରାଯିବା ଉଚିତ ଯେହେତୁ ମୋର ମଧ୍ୟ ବେକ ମୋଟା ଅଟେ । ସେତେବେଳେ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆଗ୍ରହର ସହିତ କହିଲା ଯେ ଏପରି ନୁହେଁ । ମୋର ଜୀବନ ଅପହରଣ ହେବା ଉଚିତ । ସେତେବେଳେ ରାଜା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ ହୋଇ ପରରିଲେ ଏ ବ୍ୟାପାର (ବିଷୟ) କ’ଣ ବୋଲି । ଗୁରୁ କହିଲେ ଯେ ଏହିକ୍ଷଣି ବଧସ୍ଥାନରେ ଯିଏ ପ୍ରାଣ (ଜୀବନ) ବିସର୍ଜନ କରିବ, ସେ ଆଗାମୀ ଜନ୍ମରେ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ସମ୍ରାଟ ହେବ । ତାହା ଶୁଣି ରାଜା କହିଲେ ଯେ ଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୁଁ ହିଁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ମମାପି = ମମ + ଅପି । ଶିଷ୍ୟାଽପି = ଶିଷ୍ୟ + ଅପି । ସାଗ୍ରହମ୍ = ସ + ଆଗ୍ରହମ୍ । ମମିବ = ମମ + ଏବ । ତଚ୍ଛତ୍ମା = ତତ୍ + ଶୃତ୍ଵ । ଅହମେବ = ଅହମ୍ + ଏବ ।

ସମାସ – ସାଗ୍ରହମ୍ = ଆଗ୍ରହେଶ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ (ସହାର୍ଥ ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ବିସ୍ମୟଚକିତେନ = ବିସ୍ମୟନ ଚକିତଃ, ତେନ (୩ୟା ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଧଃ, ଶିଷ୍ୟ କଉଁରି ୧ ମା । ବଧାୟ = ନିମିତ୍ତାର୍ଥେ ୪ ର୍ଥୀ । ଗୁରୁଣା ୩ୟା । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ, ମମ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ସ୍ଥାନେ ୩ୟା । କଃ, ଏହିଃବ୍ୟାପାରଃ କଉଁରି ୧ ମା । ବିସ୍ମୟଚକିତେନ, ରାଜ୍ଞା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି । ଅସ୍କ୍ରିନ, ମୁହୂର୍ଭେ, ବଧସ୍ଥାନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ପାଣ୍ଠି = କରଣେ ୩ୟ । ଆଗାମିନି, ଜନ୍ମନି = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଅହମ୍ = କଉଁରି ୧ ମା । ବଧସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆଗତ୍ୟ = ଆ + ଗମ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଉକ୍ତ = ବିଚ୍ + କ୍ତ । ବଧଃ = ବଧୂ + କ୍ତ । କର୍ଭବ୍ୟ = କୃ + ତଥ୍ୟ । ପୁଷ୍ପା = ପୁଷ୍ + କ୍ତ । ଅପହର୍ତ୍ତବ୍ୟା = ଅପ୍ + ହୃ + ତଥ୍ୟ । ପୃଷ୍ଟ = ପ୍ରଭୁ + କ୍ତ । ପ୍ରୋକ୍ତମ୍ = ପ୍ର + ବଚ୍ = ଶୁ + କ୍ରାଚ୍ ।

TEXT – 6

ର୍ଥମାକଂ ଶାପୃକାତେ: ……………………………………………………….. ସ୍ଵାଭାବିକଃ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶାସ୍ତ୍ରକାରଃ = ଶାସ୍ତ୍ରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା । ଶ୍ରେନିଂ = ଶ୍ରେଣୀରେ । ଐକୈକସ୍ୟ = ଗୋଟି ଗୋଟିକର । ସମ୍ୟକ୍ତମା = ଭଲଭାବରେ । ପୃଥକ୍ = ଭିନ୍ନ । ଜଗତି = ଜଗତରେ । ସମତାପ୍ରସ୍ଥାପନାର୍ଥୀ = ସମାନତା ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ । ପ୍ରସଭ୍ଯତେ = ଜାତହୁଏ । ତଥ୍ୟମ୍ = ସୂଚନା । ଋରୁତୟା = ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଅନ୍ନଡ଼ାଦ – ଆମର ପାପକାର ସମସ୍ତ ଲୋକକ ବ୍ୟବହାର ଓ ଭପଦେଶ ବିଯମରେ ଏକ ପ୍ରୋଗାରେ ସ୍ମାପନ କରିନାହାଁନ୍ତି । ପରନ୍ତୁ ଜଣଜଣକର ପ୍ରକୃତି (ସ୍ଵଭାବ), ପ୍ରବୃତ୍ତି (ଆଚରଣ) ଆକଳନ ଶକ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷମତାକୁ ଭଲଭାବରେ ଅଭ୍ୟାସକରି, ସେମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନିୟମମାନ ସେହି ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଦେଶ କରିଛନ୍ତି । ଏ ସଂସାରରେ ସମାନତା ପ୍ରସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ଗୁଣୀ ଓ ଗୁଣହୀନଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ଏକ ଶ୍ରେଣୀରେ ସଂସ୍ଥାପନ କରୁଛୁ ସେତେବେଳେ ଅନବସ୍ଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଜଣଜଣଙ୍କର ଗୁଣର ଯୋଗ୍ୟତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦିର ବିୟର କରି ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଏହି ସୂଚନା ହିଁ ଉପରିବର୍ଦ୍ଧିତ କଥାରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି । ତଦନୁସାରେ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟବହାର ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସର୍ବେପି = ସର୍ବେ + ଅପି । ବ୍ୟବହାରୋପଦେଶବିଷୟ = ବ୍ୟବହାର + ଉପଦେଶବିଷୟ । ଏକସ୍ୟାମେବ = ଏକସ୍ୟାମ୍ + ଏବ । ଏକୈକସ୍ୟ = ଏକ + ଏକସ୍ୟ । ତତ୍ତଦ୍ଵନେଭ୍ୟ = ତତ୍ + ତତ୍ + ଜନେଭ୍ୟ । ଇତ୍ୟାଦୀନାଂ = ଇତି + ଆଦୀନାମ୍ । କୃତ୍ତିବ = କୃଷ୍ଣା + ଏବ । ଇଦମେବ = ଇଦମ୍ + ଏବ । ତଦନୁସାରଂ = ତତ୍ + ଅନୁସାରମ୍ । ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚ = ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ + ଚ ।

ସମାସ – କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତା = କାର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ କ୍ଷମତାମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଆକଳନଶକ୍ତି = ଆକଳନସ୍ୟ ଶକ୍ତିମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ = ଗୁଣୀ ଚ ଗୁଣହୀନଃ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ମୂଲ୍ୟନିର୍ଦ୍ଧାରଣମ୍ = ମୂଲ୍ୟାନାଂ ନିର୍ଧାରଣମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । = ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରମ୍ ( ୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ = ନ ପରିହାର୍ଯ୍ୟ (ନୡ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଅସ୍ଵାକଂ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶାସ୍ତ୍ରକାରେ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ସର୍ବେ, ଜନାଃ କର୍ମଣି ୧ ମା । ପ୍ରକୃତି, ପ୍ରବୃଷ୍ଟିମ୍, ଆକଳନଶକ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଡଃ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ନିୟମଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଜନେଭ୍ୟ = ସଂପ୍ରଦାନେ ୪ର୍ଥୀ । ଅସ୍ମିନ୍, ଜଗତି = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଏକସ୍ୟ, ଗୁଣସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବିଚାରଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ସର୍ବେକ୍ଷାଂ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଚାରୁତୟା = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ନିୟମଃ = ନି + ଯମ୍ + ଅଚ୍ । କୃତ୍ରା = କୃ + କ୍ଵାଚ୍

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 5 ତାକୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 5 ତାକୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
କାକ କୋଳରେ କାହା ଭଳି ଗୋପନାରୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଳିଥିଲେ ?
(କ) ଶୁକ
(ଖ) ଶାରୀ
(ଗ) ପିକ
(ଘ) କପୋତ
ଉ –
(ଗ) ପିକ

Question ୨ ।
ପୋଷନ୍ତା ଥଳକୁ ଛାଡ଼ି କୃଷ୍ଣ କେଉଁଠି ରହିଲେ ?
(କ) ଗୋପ
(ଖ) ବୃନ୍ଦାବନ
(ଗ) ଦ୍ଵାରକା
(ଘ) ମଥୁରା
ଉ –
(ଘ) ମଥୁରା

Question ୩ ।
ବର ବେଶ ଧରି କିଏ ଆସି ଲଜ୍ଜାରେ ଫେରିଗଲା ?
(କ) ଜଳନ୍ଧର
(ଖ) ଶିଶୁପାଳ
(ଗ) ବୈଲୋଚନ
(ଘ) ବାଳି
ଉ –
(ଖ) ଶିଶୁପାଳ

Question ୪ ।
କୃଷ୍ଣ କୂଟ କରି କାହାର ଚୁଟି ଉପାଡ଼ିଥିଲେ ?
(କ) ରାବଣ
(ଖ) ବୈଲୋଚନ
(ଗ) ବଳି
(ଘ) ବାଳୀ
ଉ –
(ଖ) ବୈଲୋଚନ

Question ୫ ।
ବିନା ଦୋଷରେ ବାଳିକୁ କିଏ ବିନାଶ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସୁଗ୍ରୀବ
(ଖ) ହନୁମାନ
(ଗ) ରାମ
(ଘ) ଲକ୍ଷ୍ମଣ
ଉ –
(ଗ) ରାମ

Question ୬ |
ବାମନ ବଳିକୁ କେଉଁଠାକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସ୍ୱର୍ଗପୁରକୁ
(ଖ) ମର୍ତ୍ତ୍ୟପୁରକୁ
(ଗ) ପାତାଳପୁରକୁ
(ଘ) କୈଳାସପୁରକୁ
ଉ –
(ଖ) ମର୍ତ୍ତ୍ୟପୁରକୁ

Question ୭ ।
ଜଳନ୍ଧର ସ୍ତ୍ରୀର ସତୀତ୍ଵ କିଏ ହରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ଚନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ବିଷ୍ଣୁ
(ଘ) ଇନ୍ଦ୍ର
ଉ –
(ଗ) ବିଷ୍ଣୁ

Question ୮ |
ଜଳନ୍ଧରକୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
(କ) ରାମ
(ଖ) ବିଷ୍ଣ
(ଗ) ହର
(ଘ) ବ୍ରହ୍ମା
ଉ –
(ଗ) ହର

Question ୯।
ବେଲାଳସେନ କାହାର ପୁତ୍ର ?
(କ) ଯୁଧ୍ର
(ଖ) ଭୀମ
(ଗ) ଅର୍ଜୁନ
(ଘ) ସହଦେବ
ଉ –
(ଖ) ଭୀମ

Question ୧୦ ।
ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅର୍ଜୁନ
(ଖ) ଭୀମ
(ଗ) କୃଷ୍ଣ
(ଘ) ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ
ଉ –
(ଘ) ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ

Question ୧୧ ।
ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ମାରିବାପାଇଁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କୁ କିଏ ଆଖୁ ଠାରିଥିଲେ ?
(କ) ଯୁକ୍ଷିର
(ଖ) ଦ୍ରୁପଦ
(ଗ) ଅର୍ଜୁନ
(ଘ) କୃଷ୍ଣ
ଉ –
(ଘ) କୃଷ୍ଣ

Question ୧୨ ।
ରାସ ମଣ୍ଡଳରୁ କାହାର ଭୁଜ ଧରି କୃଷ୍ଣ ଘେନି ଯାଇଥିଲେ ?
(କ) ରାଧା
(ଖ) ବିଶାଖା
(ଗ) ଲଳିତା
(ଘ) ବ୍ରଜଦେବୀ
ଉ –
(ଘ) ବ୍ରଜଦେବୀ

Question ୧୩ ।
କାହାକୁ କୁଶ ମୁନ ଭୁଷି କୃଷ୍ଣ କଣା କରିଥିଲେ ?
(କ) ବଳି
(ଖ) ଶୁକ୍ର
(ଗ) ବୈଲୋଚନ
(ଘ) ଜଳ
ଉ –
(ଖ) ଶୁକ୍ର

Question ୧୪ ।
ଗୋରୁହତ୍ୟା ଦୋଷ କାହାକୁ ଲାଗିଥିଲା ?
(କ) ବ୍ରହ୍ମା
(ଖ) ବିଷ୍ଣୁ
(ଗ) ମହେଶ
(ଘ) ଇନ୍ଦ୍ର
ଉ –
(ଗ) ମହେଶ

Question ୧୫ ।
କିଏ ଷଣ୍ଢାସୁରକୁ କୌତୁକରେ ମାରିଥିଲେ ?
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ଇନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ଶିବ
(ଘ) କୃଷ୍ଣ
ଉ
(ଘ) କୃଷ୍ଣ

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
କାକ କୋଳରେ ପିକ ପରି କିଏ କାହାକୁ ପାଳନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
କାକ କୋଳରେ ପିକ ପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦ ଯଶୋଦା ଓ ରୋଗୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପାଳିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨ ।
ମାମୁ ଓ ଭଣଜା ଏଠାରେ କାହା କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
ମଥୁରାରାଜା କଂସାସୁରଙ୍କୁ ମାମୁ ଓ ଦେବକୀପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭଣଜା ଭାବରେ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୩।
ଶିଶୁପାଳ ବିବାହ ନ କରି କାହିଁକି ଫେରିଗଲା ?
ଉ –
ଶିଶୁପାଳଙ୍କ ଭାବିପତ୍ନୀ ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦେବୀମନ୍ଦିରରୁ ଅପହରଣ କରିନେଇଥିବାରୁ ସେ ବିବାହ ନକରି ଅପମାନିତ ହୋଇ ଫେରିଗଲେ ।

Question ୪।
ସୂର୍ପଣଖା କାହିଁକି ହତଶିରୀ ହେଲା ?
ଉ –
ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ବିମୋହିତ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଅଭିଳାଷ ଶୋଷଣ କରିଥିବାରୁ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ତାଙ୍କର ନାସା, କର୍ଣ୍ଣ, ଛେଦନ କରି ତାକୁ ହତଶ୍ରୀ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୫ ।
କୂଟ କରି କାହାର ଚୁଟି କୃଷ୍ଣ ଉପାଡ଼ିଥିଲେ ?
ଉ –
ମାଳତୀ ରୂପରେ ମୋହିନୀ ମୂର୍ତ୍ତିଧାରଣ କରି ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୈଲୋଚନର ଆୟୁଷ ଚୁଟି ଉପାଡ଼ି ତାକୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୬।
ଜନକସୂତାଙ୍କୁ କିଏ କେଉଁଠାରୁ ହରଣ କରିଥିଲା ?
ଉ –
ମଥୁରାରାଜା କଂସାସୁରଙ୍କୁ ମାମୁ ଓ ଦେବକୀପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭଣଜା ଭାବରେ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୭।
ବାଳିକୁ ଛଳନାରେ କିଏ ବିନାଶ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ରାଜ ବାଳିକୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିନାଶ କରିଥିଲେ ।

Question ୮।
ବଳିକୁ କିଏ ଛଳନାରେ କେଉଁଠାକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଦୈତରାଜ ବଳିକୁ ତିନିପାଦ ଭୂମି ମାଗିବା ଛଳରେ ଭଗବାନ ବାମନ ପାତାଳପୁରୀକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ।

Question ୯ ।
ଜଳନ୍ଧର ବୀର କାହାର ଶାଳକ ଥିଲେ ?
ଉ –
ଜଳନ୍ଧର ବୀର ଶିବଙ୍କ କୋପରୂପକ ଅଗ୍ନିରୁ ସମୁଦ୍ରରୁ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବାରୁ ସାଗରକନ୍ୟା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ସାନୁଜ (ସାନଭାଇ) ଓ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଶାଳକ ଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଜଳନ୍ଧରକୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ କୈଳାସପତି ମହାଦେବ ଶିବ ଜଳନ୍ଧରକୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୧।
କୃଷ୍ଣଙ୍କର ସୁହୃଦ ବାନ୍ଧବ କିଏ ଥିଲେ ?
ଉ –
ପଞ୍ଚପାଣ୍ଡବମାନେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ସୁହୃଦ ବାନ୍ଧବ ଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ବେଲାଳସେନକୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ବେଲାଳସେନକୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କପଟରେ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୩ ।
ବେଲାଳସେନ କାହାର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ?
ଉ –
ବେଲାଳସେନା ଭୀମଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ କିଏ ମାରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୫ ।
ଶୁକ୍ରଙ୍କ ଚକ୍ଷୁକୁ କିପରି କୃଷ୍ଣ ନଷ୍ଟ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ବଳିଙ୍କଠାରୁ ଦାନ ଗ୍ରହଣ ସମୟରେ କୀଟ ରୂପରେ କମଣ୍ଡଳୁ ଛିଦ୍ରରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିବା ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚକ୍ଷୁକୁ ଭଗବାନ ବାମନ କୁଶମୁନରେ ବିଦ୍ଧକରି ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
ଗୋରୁହତ୍ୟା ଦୋଷ କାହାକୁ ଲାଗିଥିଲା ?
ଉ –
ଭଗବାନ ଶଙ୍କର ବେଦମାତା କପିଳା ଗାଈକୁ ତ୍ରିଶୁଳରେ ହତ୍ୟା କରିଥିବାରୁ ସେ ଗୋହତ୍ୟା ପାପରେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
ଗୋପୀମାନେ କେଉଁଠି ଜଳକେଳି କରୁଥିଲେ ?
ଉ –
ଗୋପୀମାନେ ସମୁନାନଦୀରେ ଜଳକେଳି କରୁଥିଲେ ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ଭଣଜା ମାମୁଙ୍କୁ ଜୀବନରେ ମାରିଲେ କାହିଁକି ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଦେବତା ଓ ସାଧୁମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଦେବକୀପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅତ୍ୟାଚାରୀ କଂସମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।

Question ୨।
ଶିଶୁପାଳ କାହାକୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ଫେରିଗଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭୀଷ୍ମଙ୍କ କନ୍ୟା ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ଶିଶୁପାଳ ଚଣ୍ଡୀ ମନ୍ଦିରରୁ ତାଙ୍କ ଭାବିପତ୍ନୀ ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କର କୃଷ୍ଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଅପହରଣ ହୋଇଥ‌ିବା ସମ୍ବାଦ ଶୁଣି ଅପମାନିତ ହୋଇ ପେରିଗଲେ ।

Question ୩।
ସୂର୍ପଣଖା କିଏ ଓ ତାକୁ ହତଶିରୀ କଲା କିଏ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ସୂର୍ପଣଖା ଲଙ୍କାଧୂପତି ରାବଣର ଭଗ୍ନୀ । ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର କମନୀୟ ରୂପଶ୍ରୀରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ ଜିଦ୍ କରିବାରୁ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଜ୍ୟେଷ୍ଠଭ୍ରାତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ତା’ର ନାସା, କଣ୍ଠ ଛେଦନ କରି ତାକୁ ହତଶ୍ରୀ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୪ ।
ବୈଲୋଚନର୍ ମୃତ୍ୟୁ କିପରି ହେଲା ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ମାଳତୀକନ୍ୟା ରୂପରେ ବୈଲୋଚନକୁ ବଶୀଭୂତ କରି ତା’ର ଆୟୁଷ ଚୁଟି ଉପାଡ଼ି ଦେବାରୁ ତା’ର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୫।
ସିନ୍ଧୁକୁ କିଏ କାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନ୍ଧିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ବାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ବାନରସେନାଙ୍କ ସହାୟତାରେ ସିନ୍ଧୁରେ ସେତୁବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

Question ୬ ।
ବାମନ କିଏ ଓ ସେ କାହିଁକି ଭିକାରି ହୋଇଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କ ଅଧିକାରୀଙ୍କଦ୍ବାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଅସୁରରାଜା ବଳିଙ୍କୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିବାପାଇଁ ଭଗବାନ ବାମନ ଅବତାର ଧାରଣ କରି ତିନିପାଦ ଭୂମି ଭିକ୍ଷା ମାଗିଥିଲେ ।

Question ୭ |
ଜଳନ୍ଧରର ସତୀ ସ୍ତ୍ରୀକୁ କିଏ ହରଣ କରିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
ଉ – ‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣଙ୍କ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଅସୁରରାଜ ଜଳନ୍ଧରର ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତିଦେବା ନିମନ୍ତେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଜଳନ୍ଧରର

Question ୮ ।
ବେଲାଳସେନକୁ କୃଷ୍ଣ କାହିଁକି ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ବେଲାଳସେନର ଅପୂର୍ବ ବୀରତ୍ଵରେ ଚମତ୍କୃତ ହୋଇ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଅରଞ୍ଜନବ୍ୟାପୀ ବିସ୍ତାରିତ କରିବା ଅଭିପ୍ରାୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତା’ର ମୁଣ୍ଡକାଟ କରିଥିଲେ ।

Question ୯ ।
କାହାର ଇଙ୍ଗିତରେ କିଏ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଇଙ୍ଗିତରେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ କିଏ ? ତାଙ୍କୁ କୁଶ ମୁନରେ କିଏ ଭୁସିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଦୈତ୍ୟଗୁରୁ ଅଟନ୍ତି ଓ ଭଗବାନ ବାମନ ତାଙ୍କୁ ବଳିଠାରୁ ଦାନଗ୍ରହଣ ସମୟରେ କୁଶମୁନରେ ଭୁସିଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଗୋପୀମାନେ କେଉଁଠି ଜଳକେଳି କରୁଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ବସନ କିଏ ଚୋରାଇ ନେଇଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଗୋପୀମାନେ ଯମୁନା ନଦୀରେ ଜଳକେଳି କରୁଥିଲାବେଳେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେମାନଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ। କରିଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
କବିତାର ଶେଷରେ କବି ଗୋପୀଗଣଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । କବିତାର ଶେଷରେ କବି ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ଜଗତର ସ୍ରଷ୍ଟା ମହାମହିମ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିନ୍ଦା ନକରିବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧ ।
କାକ କୋଳେ ପିକ ପାଳିଲା ପରାୟେ ସେବିଥିଲେ ଗୋପନାରୀ ଏହି ପଦଟିର ଅର୍ଥ ବୁଝାଇଦିଅ ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦେବକୀ ଓ ବସୁଦେବଙ୍କ ପୁତ୍ର ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଗୋପପୁରରେ ନନ୍ଦରାଜା ଓ ଯଶୋଦାଙ୍କ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଜନ୍ମଭୂମି ମଥୁରାରେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ । କୋଇଲି ଛୁଆ କାଉ ବସାରେ ଲାଳିତ ପାଳିତ ହୋଇ ପୁନରାୟ କୋଇଲି ପାଖକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୋପପୁର ପରିବର୍ତ୍ତେ ମଥୁରା ଅବସ୍ଥାନକୁ କବି ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
ଚଣ୍ଡୀ ପୁରରୁ କିଏ କନ୍ୟାକୁ କେମିତି ଭଣ୍ଡି ନେଇଗଲା ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଚେଦିରାଜ ଶିଶୁପାଳଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାପାଇଁ ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ନନ୍ଦିନୀ ରୁକ୍ମିଣୀ ଚଣ୍ଡୀ ମନ୍ଦିରକୁ ପୂଜା ଛଳରେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଯୋଜନା ଅନୁଯାୟୀ ଦ୍ଵାରକା ପତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେହିଠାରୁ ତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିନେଇଥିଲେ ।

Question ୩ ।
ବୈଲୋଚନ ବୀରକୁ କେଉଁଭଳି ଭାବରେ କୃଷ୍ଣ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ବୈଲୋଚନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟାଚାରୀ ଥିଲା । ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣପାଇଁ ଭଗବାନ ମାଳତୀକନ୍ୟା ରୂପ ଧାରଣ କରି ବୈଲୋଚନକୁ ବଶୀଭୂତ କରିଥିଲେ । ସମୟ ଓ ସୁଯୋଗ ପାଇ ତା’ର ଆୟୁଷ ଚୁଟିକୁ ଉପାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ଯାହା କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୪।
ବଳି ରାଜାଙ୍କୁ ଛଳନାରେ ବାମନରୂପୀ ବିଷ୍ଣୁ କିପରି ପାତାଳଗାମୀ କରାଇଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ବଳି ରାଜାଙ୍କୁ ବାମନ ମୂର୍ତ୍ତି ଧାରଣ କରି ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ତିନିପାଦ ଭୂମି ଦାନ ମାଗିଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ଦୁଇପାଦରେ ସ୍ଵର୍ଗ ଓ ମର୍ତ୍ତ୍ୟକୁ ଦାନରୂପେ ପ୍ରଦାନକଲାପରେ ତୃତୀୟ ପାଦ ନିମନ୍ତେ ସେ ତା’ର ମସ୍ତକକୁ ଦେଖାଇ ଦେଇଥିଲା । ତୃତୀୟ ୟାଙ୍କୁ ତା’ର ମସ୍ତକ ଉପରେ ରଖ୍ ତାକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୫।
ସତୀ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ କିପରି କିଏ ହରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ କାହିଁକି ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ରାକ୍ଷସରାଜ ଜଳନ୍ଧର ତ୍ରିପୁର ବିଜୟୀ ଥିଲା । ତା’ର ଅତ୍ୟାଚାରରେ ଦେବତାମାନେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଜଳନ୍ଧର ପତ୍ନୀ ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କ ସ୍ଵଧର୍ମନେଇ ଜଳନ୍ଧରର ଦୁର୍ଜୟ ଓ ଖୁବ୍ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା । ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଦେବଗଣଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ଛଦ୍ମବେଶରେ ଜଳନ୍ଧର ରୂପ ଧାରଣ କରି ତା’ର ସତୀ-ସ୍ୱାଧୀ ପତ୍ନୀର ସ୍ଵଧର୍ମ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ଜଳନ୍ଧର ଅନାୟାସରେ କୈଳାସପତି ଶିବଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଧନ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୬ |
ବେଲାଳସେନ ବିଷୟରେ ଯାହାଜାଣ ଲେଖ ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବଳଶାଳୀ ଓ ଦୁର୍ଜୟ ବୀର ଥିଲା । ସେ ଅପରଦିନ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ପରିସମାପ୍ତି କରିଦେଇ ବିଜୟୀ ହୋଇପାରିଥାନ୍ତା; ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମହାଭାରତକୁ ଅଠରଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ କରିବାପାଇଁ କପଟ ଆଚରଣ କରି ବେଲାଳସେନର ମୁଣ୍ଡକାଟ କରାଇଥିଲେ ।

Question ୭ |
ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ କାହିଁକି ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କ ପିତା ପାଞ୍ଚାଳରାଜ ଦ୍ରୁପଦ ଓ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ଶତ୍ରୁତା ଥିଲା। ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣ ଦ୍ରୁପଦଙ୍କୁ ନିଧନ କରିଥିବାରୁ ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଇଙ୍ଗିତରେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ସଂଜ୍ଞାହୀନ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୮।
ବ୍ରଜଦେବୀ କିଏ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ରାସ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ନେଇ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ନେଇଯାଇଥିବା ସମୟରେ ସେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଭାଗ୍ୟବତୀ ମନେକରି ଗର୍ବ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ‘ଗର୍ବଗଞ୍ଜନ’ ହରି ତାଙ୍କୁ କାନ୍ଧରୁ ନିର୍ଜନ ବନରେ ନିକ୍ଷେପ କରି ଅସହାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

Question ୯।
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବାମନ ରୂପୀ ବିଷ୍ଣୁ କଣା କରି ଦେଇଥଳେ ?
ଉ –
‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଦାନର ସଂକଳକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିଥିଲେ । କମଣ୍ଡଳୁରୁ ଜଳସ୍ରୋତ ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବାରୁ ସଂକଳ୍ପରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚକ୍ରାନ୍ତ ବୁଝିପାରି ଭଗବାନ୍ ବାମନ କୁଶମୁନରେ ଭୁସିଦେଇ ତାଙ୍କୁ କଣା କରିଦେଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ଗୋରୁହତ୍ୟା ଦୋଷ କାହିଁକି ଲାଗିଥିଲା ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ଭକ୍ଷଣ କରି ଦେଇଥିଲେ । ମହାଦେବ ଶିବ ଏହି ସାମାନ୍ୟ ଦୋଷରେ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇ ତ୍ରିଶୂଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି କୈଳାସ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” କବିତାର ମୂଲ୍ୟାୟନ କର ।
କିମ୍ବା, ପଠିତ କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଉକ୍ତ କବିତାରେ କବି ନିଜର ଇଷ୍ଟ ଓ ଆରାଧ୍ୟାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ନଦୀର ଧାରା ଉପଧାରାକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାରାଶି ପରି ପ୍ରତୀତ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ତା’ର ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ସ୍ନିଗ୍ଧ ବାରି ସମସ୍ତଙ୍କପାଇଁ ଶାନ୍ତିଦାୟକ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ଭଗବାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିଷ୍ଠୁରତାର ଅନ୍ତରାଳରେ କରୁଣାର ଦିବ୍ୟସ୍ରୋତ ସତତ ପ୍ରବାହିତ ।

ଭକ୍ତିମାର୍ଗରେ ଭକ୍ତ ଭଗବାନଙ୍କଠାରେ ରାଗ, ଅଭିମାନ, ଛଳୋକ୍ତି ଓ କଟୂକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କର ମହିମାଗାନ କରିଥାଏ । ଭକ୍ତକବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ, “ସର୍ପଜଣାଣ” ରେ “କାଳସର୍ପ ଆପଣ କବଳ କର ପ୍ରାଣ ପବନମାନଙ୍କୁ ସବୁରି” ବୋଲି କଟୂକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ । ସେହିପରି କବି ଗୌରଚରଣ ପଠିତ କବିତାରେ ଭଗବାନଙ୍କର ‘ପରମ ଦୟାଳୁ’ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି –

“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାକୁ ହରି” ।

କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ସେ ପ୍ରିୟ ଠାକୁରଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର କରୁଣା ସାଗର ନାମରେ ବ୍ୟଙ୍ଗୋକ୍ତି ବା ସାଟାୟାର ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମରେ ଭଣଜା ହୋଇ ସେ ମାମୁଙ୍କର ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । କୋଇଲି ଛୁଆ ବଡ଼ ହୋଇ କାଉବସା ଛାଡ଼ି ନିଜର ମା’ଙ୍କ ପାଖକୁ ଚାଲିଗଲା ପରି ଛାଡ଼ି ପଳାଇଲେ ରହିଲେ ମଥୁରା ପୁରୀ’’ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ । ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ବିବାହକରି ନିଜର ମାଉସୀପୁଅ ଭାଇ ଚେଦିରାଜ ଶିଶୁପାଳର ଅପମାନ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ପଣଖାର ଅନାବିଳ ପ୍ରେମରେ ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା କରି ଭାଇ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କଦ୍ବାରା ତା’ର ନାକ, କାନ କାଟି ତାକୁ ହତଶ୍ରୀ କରିଛନ୍ତି । ମାଳତୀ କନ୍ୟାରୂପେ ବୈଲୋଚନରେ ମନୋହରଣ କରି ତା’ର ଆୟୁଷ ଚୁଟିକୁ କାଟି ତାକୁ ମୃତ୍ୟୁପଥକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତା ହରଣ ପରେ ବିନା କାରଣରେ ବାଳିକୁ ମାରିବା ଓ ସମୁଦ୍ରରେ ସେତୁ ବାନ୍ଧିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ଭକ୍ତକବି ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେହିପରି ବାଳିକୁ ପାତାଳରେ ଚାପିବା, ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ କଣା କରିବା, ସୁହୃଦ ଶାଳକ ଜଳନ୍ଧର ସହ ବିଶ୍ଵାସଘାତକତା ଆଚରଣ କରି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବା ଏବଂ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବିନାଶ ପାଇଁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ କରିବା ପ୍ରଭୃତି କାର୍ଯ୍ୟକୁ କବି ଭଗବାନଙ୍କର ହୃଦୟହୀନତା ଓ ଅନ୍ୟାୟ ଆଚରଣ ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରି ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବ୍ରଜଦେବୀକୁ ଅନ୍ୟାୟ ଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା, ଷାଣ୍ଟାସୁରକୁ ମାରି ଗୋହତ୍ୟା ପାପରେ ଭାଗୀଦାର ନହେବା ଏବଂ ଗୋପୀମାଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ କରିବା ପ୍ରଭୃତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିନ୍ଦନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ କବି ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି ।

ମାତ୍ର କବିତାଟିର ଉପସଂହାରରେ କବି ବାସ୍ତବ ସତ୍ୟକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ଭଗବାନଙ୍କ ନିନ୍ଦା ନକରିବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରିବା ସହ “ଜଗତ ଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି” ବୋଲି ଈଶ୍ଵରଙ୍କର ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁ ନଦୀପରି ଈଶ୍ବରଙ୍କର ବିଧାନ ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର । କବି ଏହି ଚିରନ୍ତନୀ ସତ୍ୟକୁ ପଠିତ କବିତାରେ ଉନ୍ମୋରବେଲାଳସେନର ନ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟି “ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି” ଅଳଙ୍କାର ପ୍ରୟୋଗରେ ଚମତ୍କାର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୨ ।
କିମ୍ବା, ଏକ ବ୍ୟଙ୍ଗାରସାତ୍ମକ କବିତା ଭାବରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ଅଭିମାନ କିପରି କବିତାରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇଛି ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଉକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଗ, ଅଭିମାନ, ଥଟ୍ଟା, ପରିହାସ, ନିନ୍ଦା ସ୍ତୁତି ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରଚଳନ ରହିଛି । ଏକଥା କବି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ସହ ଆଠବର୍ଷର ମଧୁର ସମ୍ପର୍କର ସମସ୍ତ ବନ୍ଧନଛିନ୍ନ କରି ବିନାଦ୍ଧିଧାରେ ବ୍ରଜଧାମ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗୋପୀମାନେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦୟାଳୁ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିରେ ସନ୍ଧିହାନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ସେମାନେ ବିପରୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମକରି ନିଜର ଆରାଧ୍ୟଙ୍କୁ ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି –

‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାଳୁ ହରି’’।

କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ତୀବ୍ର ସମାଲୋଚନା କରି ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟିକରି ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଁ ଉଦାହରଣମାନ ଦେଇଚାଲିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମରେ ସେ ନିଜର ମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ଏକଥା ଅଦ୍ଭୁତପୂର୍ବ ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ଭଣଜାଙ୍କଦ୍ବାରା ଏପରି ଗର୍ହିତ ଅପରାଧ କେବେ ହୋଇନଥିଲା । ତେଣୁ କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି – “କାହିଁ ଦେଖୁଅଛ ମାମୁକୁ ଭଣଜା ଜୀବନେ ପକାଏ ମାରି” । ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କଂସମାମୁକୁ ମାରିଥିଲେ । କବି ଏକଥା ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସରଳା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ମନରେ କୌତୁକରେ ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।

ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଦୋଷତ୍ରୁଟିଗୁଡ଼ିକର ଖୋଳତାଡ଼ କରି ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନଙ୍କର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ କୋଇଲି ଛୁଆ ପରି କାଉବସାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁରରେ ବଢ଼ିଥିଲେ । ବର୍ଷିତ ପିକ, କାକବସା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସ୍ଵସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଗଲାପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁର ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରତାରଣା କରିଛନ୍ତି । ଏକା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନୁହେଁ ବିଭିନ୍ନ ଅବତାରରେ ବହୁତ ଲୋକଙ୍କ ସହ ଭଗବାନ ଏହିପରି କରି ଚଣ୍ଡୀମନ୍ଦିରରୁ ତାଙ୍କର ଭାବିପତ୍ନୀ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଛନ୍ତି ।

“ବିନା ଦୋଷେ ସିନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧି ପକାଇଲେ
ବାଳିକି ବିନାଶ କରି ।”

ସେହିପରି ବଳିକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିବା, ଶାଳକ ଜଳନ୍ଧରର ପତ୍ନୀକୁ ପ୍ରତାରିତ କରି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବା ମଧ୍ୟ ନିନ୍ଦନୀୟ । ପ୍ରିୟ ପାଣ୍ଡବଙ୍କର ମଧ୍ୟରୁ ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନର ନିଧନ କରିବା ମଧ୍ୟ ସ୍ବଜନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅଟେ ।

କବିତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଗୁରୁଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କଦ୍ୱାରା ହତ୍ୟା କରାଇବା ଓ ରାସ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ବିଶ୍ଵାସରେ ସାଥ୍‌ରେ ଆଖ୍ କଣା କରିବା ଓ ଷଣ୍ଢାସୁର ହତ୍ୟାକରି ଗୋହତ୍ୟା ପାତକରେ ଭାଗୀ ହେବାକୁ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କରିନାହାନ୍ତି । କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଗୋପୀମାରେ ସେମାନଙ୍କର ବିଗ୍ରହରଣ ନେଇ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ।

ମାତ୍ର କବି କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ନିଜର ସମସ୍ତ ଛଳୋକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେଇ ଭଗବାନଙ୍କୁ ମହିମାମୟ ଓ ପରମ ଦୟାଳୁ ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଯାହା ସେ ପୂର୍ବରୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ତାହା ଛଳୋକ୍ତି ମାତ୍ର । ସେସବୁର ଅନ୍ତରାଳରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ବିଦ୍ୟମାନ । ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ କବି ଏହି ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତାଟି ରଚନାକରି ଶେଷରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ଭ୍ରମଦୂରକରି କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ଗଉର ଚରଣ ବୋଲେ ଗୋପୀଗଣ
ହରିଙ୍କି ନିନ୍ଦା ନ କରି
ଜଗତ ଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି
ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି ।”

Question ୩।
ଛଳୋକ୍ତିରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୁଣ କୀର୍ତ୍ତନ କରି ତାଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା କବିଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଏହା ପ୍ରମାଣ କର ।
କିମ୍ବା, ଛଳୋକ୍ତିରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ଅଭିମାନକୁ କବି ଗୌରଚରଣ କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଉକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଗ, ଅଭିମାନ, ଥଟ୍ଟା, ପରିହାସ, ନିନ୍ଦା ସ୍ତୁତି ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରଚଳନ ରହିଛି । ଏକଥା କବି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ସେମାନେ ବିପରୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମକରି ନିଜର ଆରାଧ୍ୟଙ୍କୁ ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି –

‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାଳୁ ହରି’’।

କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ତୀବ୍ର ସମାଲୋଚନା କରି ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟିକରି ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଁ ଉଦାହରଣମାନ ଦେଇଚାଲିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମରେ ସେ ନିଜର ମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ଏକଥା ଅଶ୍ରୁତପୂର୍ବ ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ଭଣଜାଙ୍କଦ୍ବାରା ଏପରି ଗର୍ହିତ ଅପରାଧ କେବେ ହୋଇନଥିଲା। ତେଣୁ କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି – “କାହିଁ ଦେଖୁଅଛ ମାମୁକୁ ଭଣଜା ଜୀବନେ ପକାଏ ମାରି” । ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କଂସମାମୁକୁ ମାରିଥିଲେ । କବି ଏକଥା ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସରଳା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ମନରେ କୌତୁକରେ ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଭଗବାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାନକୁ ଅଭ୍ୟନକୁ ରଖ୍ ବାହ୍ୟ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଦୋଷତ୍ରୁଟିଗୁଡ଼ିକର ଖୋଳତାଡ଼ କରି ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନଙ୍କର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ କୋଇଲି ଛୁଆ ପରି କାଉବସାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁରରେ ବଢ଼ିଥିଲେ । ବର୍ଦ୍ଧିତ ପିକ, କାକବସା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସ୍ୱସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଗଲାପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁର ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରତାରଣା କରିଛନ୍ତି । ଏକା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନୁହେଁ ବିଭିନ୍ନ ଅବତାରରେ ବହୁତ ଲୋକଙ୍କ ସହ ଭଗବାନ ଏହିପରି କରି ଚଣ୍ଡୀମନ୍ଦିରରୁ ତାଙ୍କର ଭାବିପତ୍ନୀ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଛନ୍ତି ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେ ରାମ ଅବତାରରେ ସୂର୍ପଣଖାର ଅନାବିଳ ପ୍ରେମରେ ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା କରି ସାନଭାଇ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କଦ୍ବାରା ତା’ର ନାସା, କଣ୍ଠ ଛେଦନ କରିଛନ୍ତି । ମାଳତୀ କନ୍ୟା ରୂପେ ବଳିଙ୍କ ପିତା ବୈଲୋଚନର ମନକୁ ବଶୀଭୂତ କରି ତା’ର ପ୍ରାଣନାଶ କରିଛନ୍ତି । ସୀତାଙ୍କ ଅପହରଣ ପାଇଁ ବିନାଦୋଷରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ବନ୍ଧନ ଓ ବାଳିର ବିନାଶ ମଧ୍ଯ ନିନ୍ଦନୀୟ ଅଟେ । କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ କହିଛନ୍ତି –

“ବିନା ଦୋଷେ ସିନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧି ପକାଇଲେ
ବାଳିକି ବିନାଶ କରି । ”

ସେହିପରି ବଳିକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିବା, ଶାଳକ ଜଳନ୍ଧରର ପତ୍ନୀକୁ ପ୍ରତାରିତ କରି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବା ମଧ୍ଯ ନିନ୍ଦନୀୟ । ପ୍ରିୟ ପାଣ୍ଡବଙ୍କର ମଧ୍ୟରୁ ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନର ନିଧନ କରିବା ମଧ୍ୟ ସ୍ଵଜନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅଟେ ।

କବିତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଗୁରୁଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କଦ୍ୱାରା ହତ୍ୟା କରାଇବା ଓ ରାସ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ବିଶ୍ଵାସରେ ସାଥ୍‌ରେ ଆଖ୍ କଣା କରିବା ଓ ଷଣ୍ଢାସୁର ହତ୍ୟାକରି ଗୋହତ୍ୟା ପାତକରେ ଭାଗୀ ହେବାକୁ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁଣ୍ଠ!ବୋଧ କରିନାହାନ୍ତି । କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଗୋପୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ ନେଇ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ।

ପରମ ଦୟାଳୁ ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଯାହା ସେ ପୂର୍ବରୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ତାହା ଛଳୋକ୍ତି ମାତ୍ର । ସେସବୁର ଅନ୍ତରାଳରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ବିଦ୍ୟମାନ । ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ କବି ଏହି ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତାଟି ରଚନାକରି ଶେଷରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ଭ୍ରମଦୂରକରି କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ଗଉର ଚରଣ ବୋଲେ ଗୋପୀଗଣ
ହରିଙ୍କି ନିନ୍ଦା ନ କରି
ଜଗତ ଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି
ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି ।”

Question ୪।
କର ।
କିମ୍ବା, ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଲୀଳାବତାର ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
ଉ –
‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରେ କବି ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଲୀଳାଗାନ କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଗ ଅଭିମାନ ନିନ୍ଦାସ୍ତୁତି ଓ ଥଟ୍ଟା ଛଳୋକ୍ତିର ପ୍ରଚଳନ ଅଛି । ଭଗବାନ ଭାବଗ୍ରାହୀ ଭକ୍ତର ଗାଳିକୁ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ‘ସର୍ପ ଜଣାଣ’ରେ ତାଙ୍କୁ “କାଳସର୍ପ” ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । କବି ବଳରାମ ଦାସ ‘ଭାବ ସମୁଦ୍ର’ରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ କଟୁକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରି ପରିଶେଷରେ ତାଙ୍କୁ ସମୁଦ୍ର କୂଳରୂ ସେ ନଯିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରଥାଟଣା ବନ୍ଦ ରଖିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ଏଠାରେ ପଠିତ କବିତାରେ କବି ଗୌରଚରଣ ସେହିପରି ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କର ଲୀଳା ବର୍ଣ୍ଣନା ତାଙ୍କର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

ପ୍ରଥମରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭଗବାନ ଅତ୍ୟାଚାରୀ କଂସର ଧ୍ବଂସ ସାଧନ କରିଛନ୍ତି । ଭଣଜା ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ଜଗତ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଆହ୍ଵାନରେ ସେ ବ୍ରଜଧାମର ସମସ୍ତ ମାୟାମମତା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରି ସେ ଦୁଷ୍ଟ ଶିଶୁପାଳକୁ ଉଚିତ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି । ଏକପତ୍ନୀ ବ୍ରତଧାରୀ ଶ୍ରୀରାମ ରାବଣଭଗ୍ନୀ ସୂର୍ପଣଖାର ବିବାହ ପାଇଁ ଜିଦ୍‌ଖୋର ମନୋବୃତ୍ତି ନିମନ୍ତେ ତା’ର ଉପଯୁକ୍ତ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିଛନ୍ତି । ଅତ୍ୟାଚାରୀ ବୈଲୋଚନକୁ ମାଳତୀ କନ୍ୟାରୂପେ ବିମୋହିତ କରି ତା’ର ମୃତପଥକୁ ପରିଷ୍କାର କରିବା ମଧ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କର ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ।

ସେହିପରି ଅତ୍ୟାଚାରୀ ରାବଣର ବିନାଶ ପାଇଁ ସେ ସମୁଦ୍ରରେ ସେତୁ ବାନ୍ଧିଥିଲେ । ଅହଙ୍କାରୀ ବାଳିର ନିଜର ସାନଭାଇକୁ ବିନାକାରଣରେ ରାଜ୍ୟରୁ ବିତାଡ଼ିତ କରି ତା’ର ପତ୍ନୀ ରୋମାକୁ ଅପହରଣ କରିବା ଅନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ଶ୍ରୀରାମ ତାକୁ ନିଧନ କରିଥିଲେ । ବଳିର ଦାନୀପଣର ଅଭିମାନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାପାଇଁ ସେ ତାକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିଛନ୍ତି ।

ଗଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି । ଦୈତଗୁରୁ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଦାନକାର୍ଯ୍ୟ ପରି ପୁଣ୍ୟ ସଂକଳ୍ପରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରୁ ଭଗବାନ ବାମନ ଅବତାରରେ ତା’ର ଚକ୍ଷୁକୁ କଣା କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଦୁଷ୍ଟ ସଂହାର ନିମନ୍ତେ ସେ ଛଦ୍ମବେଶୀ ଦୈତ୍ୟ ଷଣ୍ଢାସୁରର ନିଧନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀଙ୍କ ବସ୍ତ୍ରହରଣ କରି ତାଙ୍କୁ ଭକ୍ତିମାର୍ଗରେ ସମର୍ପଣ ସୂତ୍ରକୁ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଏହିପରି ଭଗବାନଙ୍କର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଶ୍ରୀରାମ, ବାମନ ଓ ବିଷ୍ଣୁ ଅବତାରର ଲୀଳା କାହାଣୀମାନ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରେ କବି ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପରିଶେଷରେ ତାଙ୍କୁ ଜଗତପତି ଭାବରେ ପରିଚୟ ଦେଇ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ଜଗତଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି
ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି ।”

Question ୫ ।
ପଠିତ ଭଜନଟିରୁ କବି ଗୌରଚରଣଙ୍କର ମହନୀୟ କବିପ୍ରାଣର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
କିମ୍ବା ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁଧାର ପରି ପଠିତ କବିତାରେ କବିଙ୍କର ବିଭୁପ୍ରେମ କିପରି ଆତ୍ମଗୋପନ କରିଛି ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜ ପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କର ଗୁଣ କୀର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟି ବାହ୍ୟ ଭାବରେ ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାନ ଅଭିପ୍ରେତ ରହିଅଛି ।

ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ମାନ-ଅଭିମାନ, ନିନ୍ଦା-ସ୍ତୁତି ଓ ଛଳ-ଥଟ୍ଟାର ପ୍ରଚଳନ ମଧ୍ୟ ଭକ୍ତିମାର୍ଗର ଅନ୍ତର୍ଗତ । ଭଗବାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ସ୍ତୁତିଗାନ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ପରୋକ୍ଷରେ ତାଙ୍କର ଗୁଣ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଅତ୍ୟଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପରିବେଷଣ କରାଯାଏ । ମୃଦଙ୍ଗର ତାଳାନୁଯାୟୀ ପରୋକ୍ଷରେ ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ହରି ମହିମାଗାନ ପାଇଁ କବି

କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରୂପେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏଠାରେ କବିଙ୍କର ସିଦ୍ଧହସ୍ତତା ଓ ମହନୀୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଏ । ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟିର ଆବୃତ୍ତି ମାତ୍ରକେ ରାମ, କୃଷ୍ଣ, ବାମନ, ବିଷ୍ଣୁ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କର ରୂପଚିତ୍ର ଓ ସେମାନଙ୍କର

ଏହିଠାରେ ହିଁ କବିଙ୍କର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଓ କବିତାର ସାର୍ଥକତା ଯାହା ଦୃଶ୍ୟପଟରେ ଛବିଟିଏପରି ଉଦ୍ଭାସିତ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ କୁହାଯାଏ –
“The poetry is a speaking picture and the picture is a mute poetry” ଚିତ୍ର ଓ ଚିତ୍ର ନୀରବ କବିତା ଅଟେ ।

ମାନଙ୍କୁ ପାଠକର ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ କରିଛନ୍ତି ତାହା ସିନେମାର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପରି ରୋଚକ ଓ ଚମକପ୍ରଦ । ସଙ୍ଗୀତର ତାଳେ ତାଳେ ସଂକୀର୍ତନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ଆହୁରି ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠେ । ବିଶେଷକରି ଛଳୋକ୍ତି ଓ ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତିର ପ୍ରୟୋଗ କବିତାଟିକୁ ଏପରି ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ କରିଛି ଯେ, ଆବୃତ୍ତିମାତ୍ରକେ ଏହା ଭକ୍ତିରସ ସହ ବ୍ୟଙ୍ଗରସର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ରୋତରେ ପାଠକକୁ କବିତାଟିକୁ ଏପରି ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ କରିଛି ଯେ, ଆବୃତ୍ତିମାତ୍ରକେ ଏହା ଭକ୍ତିରସ ସହ ବ୍ୟଙ୍ଗରସର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ରୋତରେ ପାଠକକୁ ବିମୋହିତ କରେ । ଏହିଠାରେ ତ ଗୋଟିଏ କବିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପଠିତ ଓ ସାର୍ଥକତା ରହିଥାଏ ଯାହା ପଠିତ କବିତାଟିରେ କବି ରଚନା କରିଥିବାରୁ କବି ଗୌରଚରଣଙ୍କର ମହନୀୟତା କବିତାଟିର ପ୍ରତି ପୃଷ୍ଠାରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି ।

କବି ପରିଚିତି :

ବୈଷ୍ଣବ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସୁନାମଧନ୍ୟ କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀ ୧୮୧୪ ମସିହାରେ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ୧୯୮୦ ମସିହାରେ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ । ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହେବାପରେ କବି ନିଜର ସାରସ୍ଵତ ସୃଜନୀଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଅନେକ କାବ୍ୟ, କବିତା, ଭଜନ, ଜଣାଣ ଓ ଚଉତିଶାମାନ ରଚନା କରି ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ ସାହିତ୍ୟର ସମୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିବା ସହିତ ପାଠକ ମଣ୍ଡଳୀଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାଭାଜନ ହୋଇପାରିଥିଲା । ସରଳ ତରଳ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କର ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଅଟେ ।

ନିଜର ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ କବି ଅନେକ ଜଣାଣ, ଭଜନ, ଚଉତିଶା, ମନଶିକ୍ଷା ଓ ଚୌପଦୀମାନ ରଚନା କରି ବୈଷ୍ଣବ ପଦ୍ୟସାହିତ୍ୟକୁ ଜନପ୍ରିୟ କରିବା ସହିତ ଓଡ଼ିଆ ବାଣୀଭଣ୍ଡାରକୁ ମଧ୍ୟ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ଜନସାଧାରଣ ଓ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ମଣ୍ଡଳୀମାନଙ୍କରେ କବି ଗୌରୀଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଭଜନ ଓ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ସଙ୍ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଅଟେ ।

କରି ମାଧ୍ୟମରେ ଭକ୍ତ ଭଗବାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ କୀର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କଟାକ୍ଷପାତ କରି ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ ଶୈଳୀରେ କବିତା ରଚନା “ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି” ଅଟେ । ଉପରକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାପରି ମନେହେଲେ ହେଁ ଅନ୍ତସ୍ରବା ଫଲ୍‌ଗୁଧାରା ପରି କବି ହୃଦୟର ନିଭୃତ ଭକ୍ତିଧାରା “ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି”ମୂଳକ କବିତାମାନଙ୍କରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ “ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଏକ ‘ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି’ମୂଳକ କବିତା ଅଟେ । ଓଡ଼ିଶାର ଭଜନ ଓ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ମଣ୍ଡଳୀମାନଙ୍କର ଏହି ଭଜନଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜନପ୍ରିୟତା ଲାଭକରିଛି ।

ବିଷୟ ପ୍ରବେଶ :

“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି’ମୂଳକ ଭକ୍ତରସାତ୍ମକ କବିତା । ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳା କୀର୍ତ୍ତନ ଓ ମହିମାଗାନ ଭକ୍ତ କବିତାର ବିଶେଷତ୍ଵ ଅଟେ । କବି ବିଭିନ୍ନ ପୁରାଣରେ ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳା କାହାଣୀମାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବିତାଟିକୁ ଛଳୋକ୍ତି ସହିତ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର ପୌରାଣିକ ଅଭିଜ୍ଞତା, ରଚନାର ଅଭିନବ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ସର୍ବୋପରି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ଆରାଧଙ୍କର ଲୀଳା କୀର୍ତ୍ତନ କବିତାଟିର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଅଟେ । ଏହି କବିତାଟିରେ ‘‘ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି’’ ଅଳଙ୍କାରର ପ୍ରୟୋଗ ଓଡ଼ିଶାର ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ମଣ୍ଡଳୀଦ୍ଵାରା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମାଦୃତ ହୋଇଛି ।

କବିତାର ସାରକଥା :

‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଛଳୋକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ କବିତା ଅଟେ । ଏହି ଭଗବତ୍ ଭକ୍ତିର ଏକ ଅଭିନମ ଶୈଳୀ । ନିଜର ଇଷ୍ଟ ଓ ଆରାଧଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ ଲୀଳାକାହାଣୀକୁ ଭକ୍ତ ଭଜନର ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ଉପରକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାରାଶି ତୁଲ୍ୟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଲେ ହେଁ ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁଧାରା ପରି ଉକ୍ତ କବିତାଟିର ଅନ୍ତରାଳରେ କବିଙ୍କର ଅନାବିଳ ଭକ୍ତସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଅଛି ।

ଭଗବାନ କରୁଣାମୟ ଓ କରୁଣାସିନ୍ଧୁ ଭାବରେ ଭକ୍ତଜନ ମାନସରେ ପରମ ସ୍ଵାଗତଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର କବି ତାଙ୍କ କରୁଣାସିନ୍ଧୁ ନାମରେ ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତାରିତା ହୋଇଥିବା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କବିତାର ଆଦ୍ୟରେ କବି ଜିଜ୍ଞାସା କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ “କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାଳୁ ହରି ?” ଭଗବାନଙ୍କ ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରି କବି ବିଭିନ୍ନ ଅଭିଯୋଗମାନ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମରେ ନିଜର ମାତୁଳ କଂସାସୁରକୁ ବଧକରି ନିଜ ହୃଦୟହୀନତାର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଉପରକୁ ଏହା ଅନ୍ୟାୟ ବୋଲି ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ଅନ୍ତସ୍ରୋତ, ଫଲ୍‌ଗୁପରି ଏହାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଭାବଧାରା ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଥିଲା । କଂସାସୁର ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ତ୍ରିଭୁବନକୁ ମୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରି ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ କରିଥିଲେ ମାତ୍ର ଠିକ୍ କାଉ ବସାରେ କୋଇଲି ଛୁଆ ବଡ଼ ହୋଇ ନିଜର ମାଆକୋଳକୁ ଫେରିଗଲା ପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବ୍ରଜଧାମ ଓ ପାଳିତ ପିତାମାତା ନନ୍ଦ ଯଶୋଦାଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରା ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏହି ହୃଦୟହୀନତା ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ବୋଲି କବି ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

ସେହିପରି ଶିଶୁପାଳର ଆଶାରେ ଧୂଳି ପକାଇ ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଚଣ୍ଡୀମନ୍ଦିରରୁ ଅପହରଣ କରିବା ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ଅଟେ । ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ କମନୀୟ ରୂପକାନ୍ତିରେ ବିମୋହିତ ସୂର୍ପଣଖାର ପ୍ରେମକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି କପଟରେ ତା’ର ନାକ କାନ ଛେଦନ କରିବା ମଧ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁରତାର ପରିଚୟ ଦିଏ । ବୈଲୋଚନ ବୀରକୁ ପତ୍ନୀ ରୂପରେ ତାର କେଶକୁ ଉପାଡ଼ି ବଧ କରିବା ଭଗବାନଙ୍କର ପ୍ରତାରଣାକୁ ବୁଝାଏ । ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ରାବଣ ଅପହରଣ କରିଥିଲା । ମାତ୍ର ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିନାଦୋଷରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ଦୁଇଭାଗ କରି ତେଣୁ ବାନ୍ଧିବା ଓ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ରାଜା ବାଳିକୁ ବିନାଶ କରିବା ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ସେହିପରି ଛଳନାରେ ଦାନବୀର ବଳିକୁ ପାତାଳପୁରକୁ ଚାପିଦେବା ଭଗବାନଙ୍କର ନିଷ୍ଠୁରତାର ପରିଚୟ ଦିଏ ।

ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଶାଳକ ଅଟେ । ମାତ୍ର ଭଗବାନ ସୁହୃଦ ବାନ୍ଧବ ଭାବରେ ତାର ଗୃହରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ତା’ର ପତ୍ନୀ ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କ ସତୀତ୍ଵ ନାଶ କରିବା ସହିତ ଜଳନ୍ଧରକୁ ଶିବଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିନାଶ କରାଇଥିଲେ । କବି ଭଗବାନଙ୍କର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ହୃଦୟହୀନତା ରୂପରେ ଚିତ୍ରଣ କରି କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି –

“ଜଳନ୍ଧର ବୀର ଶାଳକ ତାଙ୍କର
ଭାବେ ରହି ତାର ପୁରୀ
ହରି ତା ସତୀକି ପୁଣି ତା ପତିକି
ହର କରେ ବଧ କରି ।”

କବିତାଟିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଚିର ଅନୁଗତ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନଙ୍କର କପଟରେ ମୁଣ୍ଡ କାଟିଦେବା ଓ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କଦ୍ଵାରା ସଂଜ୍ଞାହୀନ ଦ୍ରୋଣଗୁରୁଙ୍କର ବଧ କରାଇବା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ରାସମଣ୍ଡଳରୁ ବ୍ରଜଦେବୀଙ୍କୁ ସୂହୃଦତା ଦେଖାଇ ନିରାଶ୍ରୟରେ ଜଙ୍ଗଲରେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଚକ୍ଷୁନଷ୍ଟ ମଧ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କର ହୃଦୟହୀନତାର ପରିଚୟ ଦିଏ ।

କୈଳାସରୁ ନିର୍ବାସିତ ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବିନାଦ୍ଵିଧାରେ ଷଣ୍ଢାସୁରକୁ ହତ୍ୟାକରି ମଧ୍ୟ ପାପପୁଣ୍ୟରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହିଗଲେ । କବି ଏହି ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନପାଇଁ ଜିଜ୍ଞାସାର ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଛନ୍ତି –

‘ଯେଉଁ ଗୋରୁ ହତ୍ୟା ଶ୍ଵରେ ଲାଗିଲା
ଗଲେ କୈଳାସୁଁ ବାହାରି
କଉତୁକେ ଷଣ୍ଡା – ସୁରକୁ ମାଇଲେ
ପାପପୁଣ୍ୟ ନ ବିଚାରି ।”

କବିତାଟିର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିଯୋଗକୁ ଖଣ୍ଡନ କରି ଗୌରଚରଣ ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜର ଇଷ୍ଟ ଆରଧ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିନ୍ଦା ପାଇଁ ନିଷେଧ କରିଛନ୍ତି । ଭଗବାନ ମଙ୍ଗଳମୟ ଓ ତାଙ୍କର ମହିମା ଅବର୍ଣ୍ଣନୀୟ । ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିଷ୍କରୁଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମୂଳରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ବିଦ୍ୟମାନ । ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁ ଉପରକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାରାଶି ତୁଲ୍ୟ ପ୍ରତୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ର ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ସ୍ନିଗ୍ଧ ବାରିଧାରା ସତତ ପ୍ରବାହିତ । ସେହିପରି ଭଗବତ୍‌ବିଧାନ ବାହ୍ୟ ଭାବରେ ରୁକ୍ଷ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ର ଅନ୍ତରାଳରେ କରୁଣାର ଦିବ୍ୟସ୍ରୋତ ଚିର ବିଦ୍ୟମାନ ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 4 ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 4 ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧ ।
ମନ୍ଦିରରେ କିଏ ଡାକ ଦେଲା ?
(କ) ପିକ
(ଖ) ଶୁକ
(ଗ) ଶାରୀ
(ଘ) କଜଳପାତି
ଉ –
(ଖ) ଶୁକ

Question ୨ ।
ବୃକ୍ଷରେ କିଏ ରାବିଲା ?
(କ) ପିକ
(ଖ) ବକ
(ଗ) ଡାହୁକ
(ଘ) ଶୁକ
ଉ –
(କ) ପିକ

Question ୩ ।
କେଉଁମାନେ ପ୍ରଖର ଭାବରେ ଡାକ ଛାଡ଼ିଲେ ?
(କ) କୁମ୍ଭାଟୁଆ
(ଖ) ଖଞ୍ଜନ
(ଗ) ବଣି
(ଘ) କୁକ୍କୁଟ
ଉ –
(ଘ) କୁକ୍କୁଟ

Question ୪ ।
କେଉଁଥରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶ୍ରୀମୁଖ ପଖାଳିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
(କ) କ୍ଷୀର
(ଖ) ଦଧ୍
(ଗ) ବାସନୀର
(ଘ) ମହୁ
ଉ –
(ଘ) ମହୁ

Question ୫ ।
ନଦୀ କୂଳକୁ କ’ଣ ନେଇ କୃଷ୍ଣ ଆହାର କରିବେ ?
(କ) ଲବଣୀ
(ଖ) ସର
(ଗ) ଆଧାମ
(ଘ) ଦଧ୍ଅନ୍ନ
ଉ –
(ଘ) ଦଧ୍ଅନ୍ନ

Question ୬ ।
ଶୀଘ୍ର ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ନ କଲେ କ’ଣ ଉଛୁର ହୋଇଯିବ ?
(କ) ବଣକୁ ଯିବା
(ଖ) ଖେଳିବାକୁ ଯିବା
(ଗ) ଗୋ ଗୋଷ୍ଠୀ ନେଇଯିବା
(ଘ) ଯମୁନାକୁ ଯିବା
ଉ –
(ଗ) ଗୋ ଗୋଷ୍ଠୀ ନେଇଯିବା

Question ୭।
ସିଂହଦ୍ଵାରରେ କିଏ ଡାକୁଛନ୍ତି ?
(କ) ଗୋପନାରୀ
(ଖ) ଯଶୋଦା
(ଗ) ଗୋପସୁତ
(ଘ) ରାଧିକା
ଉ –
(ଗ) ଗୋପସୁତ

Question ୮ |
ଦିନକର କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ଚନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ତାରା
(ଘ) ଗ୍ରହାଣୁ
ଊ –
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
ମନ୍ଦିର ଓ ବୃକ୍ଷରେ କିଏ କିଏ ଡାକ ଦେଲେ ?
ଉ –
ମନ୍ଦିରରେ ଶୁକ ଓ ବୃକ୍ଷରେ ପିକ ଡାକଦେଇ ପ୍ରଭାତର ଆଗମନର ସୂଚନା ଦେଲେ ।

Question ୨ ।
ପ୍ରଖର ରାବ କାହାର ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଛି ?
ଉ –
କୁକ୍କୁଟର ପ୍ରଖର ରାବବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମୁଖ ପଖାଳିବାକୁ ଯଶୋଦା କ’ଣ ରଖୁଛନ୍ତି ?
ଉ –
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ମୁଖ ପ୍ରକ୍ଷାଳନ ପାଇଁ ମା’ ଯଶୋଦା ପାତ୍ରରେ ସୁବାସିତ ଜଳ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ରଖୁଥିଲେ ।

Question ୪।
କଦଳୀ ସହିତ କ’ଣ ଗୋଳିକରି ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଦେବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
କଦଳୀ ସହିତ ଅମୃତପାଣି ଓ ଲବଣୀ ଗୋଳିକରି ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଦେବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ଖଣ୍ଡ ସହିତ କ’ଣ ମିଶାଇ ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭୁଞ୍ଜାଇବେ ?
ଉ –
ଖଣ୍ଡ ସହି, ଅଧାମ, ଗୋଟିକା ଓ ପୁଳି ମିଶାଇ ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭୁଞ୍ଜାଇବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୬ ।
କ’ଣ ପାଇଁ ପଥଶ୍ରମ ହୋଇଥବ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ବତ୍ସା ଚରାଇବାକୁ ଗୋଗୋଷ୍ଠକୁ ଯାଇ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ପଥଶ୍ରମ ହୋଇଥବ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ।

Question ୭ |
‘ଅଶକତ ହୁଏ କି ଶରୀର’ – କିଏ କାହାକୁ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ହୋଇଥବ ବୋଲି ଆଶଙ୍କା କରି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୮ ।
‘ଦିନକର’ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଦିନକର’ର ଅର୍ଥ ସୂର୍ଯ୍ୟକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । (ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’ର କବି କିଏ ? ତାଙ୍କ ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମାତୃହୃଦୟ ବାତ୍ସଲ୍ୟରସମୟ ଏକ ଛାନ୍ଦ ଅଟେ । ଏହାର କବିଙ୍କ ନାମ ବନମାଳୀ ଦାସ ଅଟେ ।

Question ୨।
ନିଶି ଶେଷରେ କେଉଁ କେଉଁ ପକ୍ଷୀ କେଉଁ କେଉଁଠାରେ ଡାକ ଦେଲେ ?
ଉ –
‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’ ଶୀର୍ଷକ ଛାନ୍ଦଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ‘ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ’ର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ । ଗୋପପୁରରେ ନିଶାର ଅବସାନ ସହ ମନ୍ଦିରରେ ଶୁକ, ବୃକ୍ଷରେ କାକ ଓ ପିକ ଓ କୁକ୍କୁଟ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କ ପକ୍ଷୀଙ୍କର କୂଜନ ପ୍ରଭାତର ସୂଚନା ଦେଇଥିଲା ।

Question ୩।
କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶ୍ରୀମୁଖ ସେ କିପରି ପଖାଳିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’ ଶୀର୍ଷକ ଛାନ୍ଦଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଅଟେ । ଜନନୀ ଯଶୋଦା ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁଖ ପ୍ରକ୍ଷାଳନ ପାଇଁ ପାତ୍ରରେ ସୁବାସିତ ଜଳ ଭରି ରଖୁଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

Question ୪।
କ’ଣ କ’ଣ ଖାଦ୍ୟ ଗୋଳିକରି ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଖୁଆଇବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ‘ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ’ର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ । ସହ ଅଧାମ, ଗୋଟିକା, ପୁଳି ମଧ୍ଯ ଖଣ୍ଡ ସହିତ ତାଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦେବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
କୃଷ୍ଣ କାହିଁକି ଆଶଙ୍କିତ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଯଶୋଦା ଭାବୁଛନ୍ତି ?
(ବି.ଦ୍ର. – ମୂଳ କବିତାରେ ‘ଆଶଙ୍କିତ’ ପରିବର୍ତ୍ତେ ‘ଅଶକତ’ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ।)
ଉ –
‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ‘ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ’ର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ । ଏଠାରେ ଗୋଗୋଷ୍ଠକୁ ବତ୍ସା ଚରାଇବାକୁ ଯାଇ ପଥଶ୍ରମ ପାଇଥିବାରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅଶକତ ବା ଅବଶ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଜନନୀ ଯଶୋଦା ଆଶଙ୍କା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧ ।
କୃଷ୍ଣ ଉଠିଲେ ତାଙ୍କ ମୁଖ ଯଶୋଦା କିଭଳି ପଖାଳିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଗୋପପୁରରେ ପ୍ରଭାତର ଆଗମନରେ ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀଙ୍କର କୂଜନ ଶ୍ରୁତିଗୋଚର ହୋଇଛି । ଜନନୀ ଯଶୋଦା ଆଦରର ପୁଅ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ କରିଛନ୍ତି । ଜଳପାତ୍ରରେ ସୁବାସିତ ଜଳ ପୂର୍ଣ୍ଣକରି ସେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ମୁଖ ପ୍ରକ୍ଷାଳନ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟଗ୍ର ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
କି? କି ଖାଦ୍ୟ ଦେବାର ଲୋଭ ଦେଖାଇ ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନିଦ୍ରାରୁ ଜାଗ୍ରତ କରାଇବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ?
ଉ –
“ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ନିଶାର ଅବସାନ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର କାକଳିରେ ଗୋପପୁର ମୁଖରିତ ହୋଇଉଠିଛି । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗରେ ବିଳମ୍ବ କରିଛନ୍ତି । ଜନନୀ ଯଶୋଦା ତାଙ୍କୁ କଦଳୀ, ଲବଣୀକୁ ପାଣି ସହିତ ଗୋଳି ଏବଂ ଅଧାମ, ଗୋଟିକା, ପୁଳିକୁ ଖଣ୍ଡ ସହିତ ମିଶାଇ ଖାଇବାକୁ ଦେବେ ବୋଲି ଖାଦ୍ୟପ୍ରିୟ କହ୍ନାଇକୁ ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋଗୋଷ୍ଠର ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସେ ଦଧ୍ଵନ୍ନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ପୁତ୍ର କହ୍ନେଇକୁ ସୂଚେଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୩।
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପଥଶ୍ରମ ହୋଇଥବ ବୋଲି ଯଶୋଦା କାହିଁକି ଭାବୁଛନ୍ତି ?
ଉ –
“ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ନିଶାର ଅବସାନ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀଙ୍କର କାକଳିରେ ଗୋପପୁର ମୁଖରିତ ହୋଇଉଠିଛି । ମାତ୍ର ସୁକୁମାର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନିଶାର ଅବସାନ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀଙ୍କର କାକଳିରେ ଗୋପପୁର ମୁଖରିତ ହୋଇଉଠିଛି । ମାତ୍ର ସୁକୁମାର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପଥଶ୍ରାମ ପାଉଥବ ବୋଲି ଆଶଙ୍କା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪।
ସିଂହଦ୍ଵାରରେ ଗୋପସୁତମାନେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
“ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ନିଶାର ଅବସାନ ସହ ଗୋପପୁର କୋଳାହଳମୟ ଓ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଛି । ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀଙ୍କର କାକଳି ପ୍ରଭାତର ଆଗମନକୁ ସୂଚାଇ ଦେବା ସହ ଗୋପସୁତମାନେ ଗୋଚାରଣକୁ ଯିବାପାଇଁ ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କ ସିଂହଦ୍ଵାରରେ ସମବେତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସୁକୁମାର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରିନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ସାଥୀ ବାଳକମାନେ ବ୍ୟସ୍ତ ବିବ୍ରତ ହୋଇ ଆକାଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅବସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚାଇଦେବା ସହ ଗୋଗୋଷ୍ଠକୁ ଯିବାପାଇଁ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଯାଉଛି ବୋଲି ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
କବିତାର ଶେଷରେ କବି ବନମାଳୀ ଭକ୍ତି ଭାବରେ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
“ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ନିଶିର ଅବସାନ ସହିତ ଗୋପପୁର ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଛି । ମା’ ଯଶୋଦାଙ୍କର ଆହ୍ଵାନ ଓ ଚାଟୁକ୍ତି ସତ୍ତ୍ଵେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରିନାହାନ୍ତି । ସାଥୀ ବାଳକମାନେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିଦ୍ରାଭଙ୍ଗ ପାଇଁ ତତ୍ପର ହୋଇ ଗୋଚାରଣ ପାଇଁ ସୂଚନ ଜାଗରିତ ହେବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରି କବିତାଟିର ଉପସଂହାର କରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
‘‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’’ କବିତାର ଭାବଧର୍ମ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
କିମ୍ବା, ‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତିମାର୍ଗର କେଉଁ ଭାବକୁ ସୂଚାଇଦିଏ ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟରସର ଅନ୍ତସ୍ରାବୀ ଫଲ୍‌ଗୁ ନିରବିଚ୍ଛନ୍ନ ଭାବରେ ପ୍ରବାହନାମ ରହିଛି । କବି ବନମାଳୀ ଦାସ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହେଲାପରେ ନିଜର ସାହିତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସେହି ଧର୍ମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅନେକ ଜଣାଣ, ଭଜନ ଓ ଚଉତିଶାମାନ ରଚନା କରିଥିଲେ । ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମମାର୍ଗରେ ନବଧା ଭକ୍ତିର ପ୍ରଚଳନ ଅଛି । ଶାନ୍ତ, ଦାସ୍ୟ, ସଖ୍ୟ, ବାତ୍ସଲ୍ୟ ଓ ମଧୁର ପ୍ରଭୃତି ଭାବାମାନ ନେଇ ଭକ୍ତ ଭଗବାନଙ୍କ ସହିତ ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ ।

ବିଶେଷକରି ବାଲଗୋପାଳଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ଭାବରେ ବୈଷ୍ଣବ କବିମାନେ ସମଧିକ ଭାବରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟମମତା ସମସ୍ତ ବୈଷ୍ଣବ କବିମାନଙ୍କର ସାହିତ୍ୟକୁ ରସମୟ କରି ଦେଇଅଛି । କବି ବନମାଳୀ ଦାସ ମଧ୍ୟ ‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରେ ଏକମାତ୍ର ହୃଦୟର ଆବେଗ, ଉଦ୍‌ବେଗ ଓ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ନେଇ କବିତାଟିକୁ ରସାପ୍ତ ଓ ଶ୍ରୁତିମଧୁର କରି ପାଠକ ସମାଜର ଶ୍ରଦ୍ଧାଭାଜନ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି ।

ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରେ ଗୋପପୁରରେ ନିଶାର ଅବସାନ ହୋଇଛି । ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀଙ୍କର କାକଳିରେ ଗୋପପୁର ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଛି । ପ୍ରଭାତର ଆଗମନରେ ମଧ୍ଯ ପୁତ୍ର ଶ୍ୟାମଘନ ଶଯ୍ୟାରେ ନିଦ୍ରାଗତ । ମା’ ଯଶୋଦାଙ୍କର ମାତୃପ୍ରାଣ ବିଭିନ୍ନ ଆଶଙ୍କାରେ ଉଦ୍‌ବେଳିତ । ପୁଅର ନିଦ୍ରାଭଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ସେ ନାନା ପ୍ରକାର ଚାଟୁକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମରେ ସେ ବଂଶୀଧରଙ୍କୁ ବା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସେ ସେ ଶୁକ, ପିକ, କାକ ଓ କୁକ୍କୁଟ ପକ୍ଷୀର କୂଜନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନାଦେଇ ପ୍ରଭାତର ଆଗମନକୁ ତାଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇଛନ୍ତି । ପୁଅର ମୁଖ ଧୌତ ପାଇଁ ସେ ଝରିରେ ସୁବାସିତ ଜଳପୂର୍ଣ କରିଛନ୍ତି । ମାତୃ ହୃଦୟର ଏହି ବାତ୍ସଲ୍ୟପ୍ରେମ ଅତି ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ କବିଙ୍କ ଲେକନୀରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ ହୋଇଉଠିଛି

X X ‘‘ଉଠ ମୋର ବନମାଳୀ
ଶ୍ରୀମୁଖ ଦେବି ପଖାଳି ଝରିରେ ରଖୁଛି ବାସନାର ହେ ।’’

ଜଳରେ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ମୁଖ ପ୍ରକ୍ଷାଳନ ଅପେକ୍ଷା ସେ ତା’ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ସୁବାସିତ ଜଳର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି । ପୁଅର ପ୍ରାତଃଭୋଜନ ପାଇଁ ସେ କଦଳୀ, ଲବଣୀ, ସର, ଅଧାମ, ଗୋଟିକା ପ୍ରଭୃତି ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟର ଆୟୋଜନ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ ଗୋଗୋଷ୍ଠକୁ ଗଲେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ଦଧ୍ଵନ୍ନର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି । ଏହିପରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଲୋଭନ ଓ ଚାଟୁକ୍ତି ପରେ ମଧ୍ୟ କହ୍ନେଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରିନାହାନ୍ତି ।

ଯଶୋଦାଙ୍କ ମାତୃପ୍ରାଣ କାରଣ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଶେଷରେ ସ୍ଥିର କରି ନେଇଛି ଯେ –
ବାଛୁରୀ ଚରାଇ ଯାଇ – କାଲି ପଶଶ୍ରମ ପାଇ,
ଅଳସଇ ଅଛ ଶୋଇ,-ଅଶକତ ହୁଏ କି ଶରୀର ହେ ।’’

ମା ଯଶୋବନ୍ତୀ ପୁଅର ପଥଶ୍ରମ କଥା ଚିନ୍ତାକରି ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ମାତୃହୃଦୟର ଏହି ଅନାବିଳ ମମତା କବିତାଟିକୁ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ଭାବରେ ରସାଣିତ କରିଛି । ଗୋପସୁତମାନେ ଏକ୍‌ତ୍ରିତ ହୋଇ ପ୍ରିୟସଖା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ କରାଇ ଗୋଗୋଷ୍ଠ ଯିବାପାଇଁ ବିଳମ୍ବ ହେବାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହା ସଖ୍ୟ ଭାବର ଲକ୍ଷଣକୁ ପ୍ରତିପାଦିତ କରେ । ସର୍ବଶେଷରେ କବି ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ସହ ସ୍ବର ମିଳାଇ ଇଷ୍ଟଦେବତାକୁ ଜାଗ୍ରତ ହେବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରିବା ସହ ନିଜକୁ – ‘ବନମାଳୀ ଚରଣେ କିଙ୍କର’’ ପଦରେ ଦାସ୍ୟ ଭାବରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ସର୍ବଶେଷରେ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟି ବାତ୍ସଲ୍ୟ ଭାବପ୍ରଧାନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହି କବିତାରେ ସଖ୍ଯ ଭାବ ସହିତ ଦାସ୍ୟ ଭାବର ମଧ୍ୟ ସୁନ୍ଦର ସମନ୍ଵୟ ଅନୁଭବ କରିହୁଏ ।

Question ୨ ।
‘‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’’ କବିତାରୁ କବିଙ୍କ ଭକ୍ତିମତ୍ତାର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
କିମ୍ବା, ‘‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’’ କବିତାକୁ ଭିରି କରି କବିଙ୍କ ଭାବଭକ୍ତିର ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
“ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । କବି ବନମାଳୀ ଦାସ ଜାତିରେ କରଣ ଥିଲେ ଓ କବିଙ୍କର କୌଳିକ ସଂଜ୍ଞା ପଟ୍ଟନାୟକ ଥିଲା । ବୈଷ୍ଣବ ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ ପରେ ସେ ବନମାଳୀ ଦାସ ନାମରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟିକରି ନିଜକୁ କୃଷ୍ଣ ଭାବସ୍ରୋତରେ ନିମଜ୍ଜିତ କରିଥିଲେ । କବିଙ୍କର ସମସ୍ତ ରଚନା ବୈଷ୍ଣବ ଚେତନାମୂଳକ ଓ ତାହା ଭକ୍ତିରସରେ ରସାଣିତ ।

ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ ରଚନାରେ ସେ ଅଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ରଷ୍ଟା ଥିଲେ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟି ଏକ ଭକ୍ତରସାତ୍ମକ କବିତା ଯେଉଁଥରେ କବି ନିଜର ହୃଦୟର ଭାବୋଚ୍ଛାସକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନିଜର ଇଷ୍ଟ ବା ଆରାଧ ମନେ କରି ତାଙ୍କର ଅନୁଗତ ଦାସ ଭାବରେ ଦାସ୍ୟଭାବର ଅନୁସରଣ କରୁଥିଲେ । କବିତାଟିର ଶେଷ ଭାଗରେ ସେ ‘ବନମାଳୀ ଚରଣେ କିଙ୍କର’’ ପଦରେ ଏହି ଅନୁଗତ ଦାସ୍ୟ ଭାବର ସ୍ପଷ୍ଟ ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।

କବି ଇଷ୍ଟଦେବ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଦାସାନୁଦାସ, ତାଙ୍କ ଶ୍ରୀଚରଣର ସେବକ । ସବୁ ବୈଷ୍ଣବ କବିମାନଙ୍କ ପରି ବ୍ରଜଧାମର ଲୀଳା ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ସେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ । ବାଳଗୋବିନ୍ଦ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିଦ୍ରାଭଙ୍ଗ ପାଇଁ ସେ ମାତା ଯଶୋବନ୍ତୀ ଓ ଗୋପସୁତମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେବ୍ୟ ଓ ସେ ସେବକ । ତେଣୁ ନିଜ ଆରାଧ୍ୟାଙ୍କର ନିଦ୍ରାଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ଆଡ଼ମ୍ବରର ଆୟୋଜନ କରିଛନ୍ତି ।

ଗୋପପୁରରେ ନିଶି ଅବସାନ ସହିତ ଶୁକ, ପିକ, କାକ ଓ କୁକ୍କୁଟର କୂଜନରେ ପ୍ରକୃତି ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହୋଇ ଉଠିଛି । ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବଂଶୀଧର, ବନମାଳୀ ପ୍ରଭୃତି ନାମରେ ସମ୍ବୋଧନ କରି ଶର୍ଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ଯାଇ ଆହ୍ଵାନ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

କବିତାର ନୈସର୍ଗିକ ମାଧୁରୀରେ ସେ ପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କର ଦିନଚର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ରାଜାଧୁରାଜାଙ୍କ ପରି ମା ଯଶୋଦା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସୁବାସିତ ନୀରରେ ମୁଖ ପଖାଳିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି । ଏଥୁସହିତ ପ୍ରାତଃଭୋଜନ ପାଇଁ ସେ ଲବଣୀ ଓ କଦଳୀର ଆୟୋଜନ କରିଛନ୍ତି । ଏଣ୍ଟ୍‌ସହିତ ଅଧାମ, ଗୋଟିକା, ପୁଳି ପ୍ରଭୃତି ଦୁଗ୍ଧଜାତ ସୁମିଷ୍ଟ ସୁସ୍ୱାଦୁ

ନଦୀକୂଳେ ଭୋଜନ କରିବେ ।

ନିଜର ସୃଜନୀ ଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ କବି ଯଶୋଦାଙ୍କୁ ଉପଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ନିଜ ପ୍ରିୟ ଠାକୁରଙ୍କ ପାଇଁ ଏସବୁ ମାନସିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଛନ୍ତି । ସୁକୁମାର କୃଷ୍ଣ ପଥଶ୍ରମ ପାଇଛନ୍ତି – ଏଥ‌ିପାଇଁ କବି ଯଶୋଦାଙ୍କ ମାତୃହୃଦୟରେ ବାତ୍ସଲ୍ୟରସର ଅବତାରଣା କରିଛନ୍ତି –

“ x x x କାଲି ପଥଶ୍ରମ ପାଇ
ଅଳସଇ ଅଛ ଶୋଇ – ଅଶକତ ହୁଏ କି ଶରୀର ।”

କରିଛନ୍ତି – “ସିଂହଦ୍ଵାରେ ଗୋପସ୍ତୁତ ଡାକରି ଉଠ ଅଚ୍ୟୁତ” ପଦରେ ।

କବିତାରେ ଉପସଂହାରରେ କବି ନିଜର ବାହ୍ୟ ଭାବର ବାସ୍ତବ ପରିଚୟ ଦେଇ “ବନମାଳୀ ଚରଣେ କିଙ୍କର” ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ ।

Question ୩ ।
ସରଳ ଓ ଆବେଗମୟ ଶବ୍ଦ ବିନ୍ୟାସ ଉକ୍ତ ଗୀତିକାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜୀବନ୍ତ କରି ବୋଳିଛି ଆଲେ।ଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପଠିତ କବିତାଟି ସରଳ ସାବଲୀଳ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାଣସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇଛି ବିଶ୍ଳେଷଣ କର।
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଆବେଗଧର୍ମୀ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା । କବିଙ୍କ ସାବଲୀଳ ସରଳ ଶବ୍ଦବିନ୍ୟାସ ମାଧ୍ୟମରେ କବିତାଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୋଚକ ଓ ଶ୍ରୁତିମଧୁର ହୋଇପାରିଛି । ବନମାଳୀ ଦାସ ବୈଷ୍ଣବ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର କବି ଥିଲେ । ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଭକ୍ତମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଭଜନ କୀର୍ତ୍ତନପ୍ରିୟ ହୋଇଥିବାରୁ ବିଭିନ୍ନ ପଦାବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଏମାନେ ଇଷ୍ଟଦେବଙ୍କର ଯଶ ଓ ନାମ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

କବି ବନମାଳୀ ଦାସ ମଧ୍ୟରେ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିକୁ ସେହି ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଶୈଳୀରେ ସୁମଧୁର ସରଳ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା କରି ଶ୍ରୁତିମଧୁର କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟିର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପ୍ରକୃତିର ସୀମିତ ବର୍ଣନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୋଚକ ହୋଇଅଛି । ରାତିର ଅବସାନ ପରେ ପ୍ରଭାତର ସ୍ନିଗ୍ଧ ପରିବେଶକୁ କବି ପ୍ରଥମେ ପ୍ରକୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ସୂଚାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହି ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ, ସାବଲୀଳ ଓ ନୈସର୍ଗିକ ହୋଇଛି । ଶୁକ, କାକ, ପିକ ଓ କୁକ୍କୁଟ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରଭାତର ଅଗ୍ରଦୂତ ଅଟନ୍ତି । ଏଇମାନଙ୍କ ସୁମଧୁର କାକଳିରେ ପଲ୍ଲୀ ପ୍ରକୃତି ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠେ । କବି ନିଜର ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ବଳରେ ଏଇ –

“ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା ଏଥର ହେ ବଂଶୀଧର
ମନ୍ଦିରେ ଡାକିଲେ ଶୁକ, ବୃକ୍ଷରେ ରାବିଲେ କାକ,
କୁହୁକୁହୁ ରଟେ ପିକ, କୁକ୍କୁଟ ଡାକିଲେ ପରଖର ହେ ।” (୧)

ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ସ୍ଵଭାବ ଓ ଭାବ ସହିତ ସେ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ କବିତାରେ ସେମାନଙ୍କର ସଂଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି । ଶୁକପକ୍ଷୀ ଗୃହପାଳିତ ଓ ମଣିଷମାନଙ୍କ ପରି ସେ ଡାକିପାରେ, କାଉ ତା’ର ରାଉ ରାଉ ରାବ କରିଥାଏ, କୋଇଲିର କୁହୁତାନ ଏବଂ କୁକ୍କୁଟର ପ୍ରଖର ଡାକକୁ କବି କ୍ରମ ଅନୁସାରେ କବିତାରେ ସଂଯୋଜନା କରି ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଛନ୍ତି ।

ସେହିପରି “ଡାକେ ଯଶୋବନ୍ତୀ ଭାଳି, ଉଠ ମୋର ବନମାଳୀ” ପଦରେ କବି ମାତୃପ୍ରାଣର ଆବେଗ ଓ ଅନୁରୋଧକୁ ଅତି ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ପ୍ରାତଃ ଭୋଜନ ପାଇଁ ଯଶୋଦାଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟମାନ ମଧ୍ୟ ମାତୃହୃଦୟର ସ୍ଵାଭାବିକ ସହଜ ଭାବାବେଗକୁ ଉଦ୍‌ବେଳିତ କରେ । ସର, ଲବଣୀ, ଗୋଟିକା, ପାଚିଲା କଦଳୀ ଓ ଦଧ୍ଵନ୍ନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅତି ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ । ଏସବୁକୁ ଯଶୋଦାଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଇବା କବିଙ୍କର ଆବେଗଧର୍ମୀ ହୃଦୟର ପରିଚୟ ଦିଏ ।

ପୁଅର ରୁଚି ଅନୁଯାୟୀ ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ମା’ ପ୍ରାଣର ଆବେଗରେ “ଉଠ ମୋର ବନମାଳୀ, ଶ୍ରୀମୁଖ ଦେବି ପଖାଳି, ଝରିରେ ରଖୁଛି ବାସନୀର” ପଦଟି ଯଶୋଦାଙ୍କର ଅନାବିଳ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ପରିସ୍ଫୁଟିତ କରିଥାଏ । କବିଙ୍କ ସରଳ ସାବଲୀଳ ଆବେଗମୟ ଶବ୍ଦ ବିନ୍ୟାସ ମାଧ୍ୟମରେ କବିତାଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି ।

କବିତାର ଉପସଂହାରରେ କବି “ଉଠ ପ୍ରଭୁ ଚକ୍ରଧର, ଯିବାକୁ ହେବ ଉଛୁର” ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କବିତାର ସାବଲୀଳତାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ନିଜକୁ ଇଷ୍ଟଙ୍କର ଚରଣ କିଙ୍କର ଭାବରେ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଇ କବି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚମତ୍କାର ଢଙ୍ଗରେ କବିତାଟିର ପରିସମାପ୍ତି କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାଟିର ଆଦ୍ୟଠାରୁ ପ୍ରାନ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁନ୍ଦର ସାହିତ୍ୟିକତା, ସାବଲୀଳ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ସରଳ ପ୍ରକାଶଶୈଳୀ ଏହାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ କରିଅଛି ।

Question ୪।
ଉକ୍ତ ଗୀତିକାରେ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ମାତୃ ହୃଦୟର କମନୀୟ ଆବେଗ ପରିସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପଠିତ କବିତାକୁ ଭିଭିକରି ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
ଉ –
“ଉଠ ରାତି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସପୂର୍ଣ୍ଣ କବିତା । ଏହି କବିତାରେ ବାତ୍ସଲ୍ୟରସର ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇଛି । କବି ବୈଷ୍ଣବ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହେଲାପରେ ସାଧାରଣତଃ ବ୍ରଜଲୀଳା, କୃଷ୍ଣଚରିତ ପ୍ରଭୃତିକୁ ନେଇ ଅନେକ ବୈଷ୍ଣବ ପଦ୍ୟାବଳୀମାନ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୈଷ୍ଣବ କବିମାନଙ୍କ ରଚନାରେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ଓ ରାଧାଙ୍କ ପ୍ରେମ ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗରୂପେ ସେମାନଙ୍କର ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିସମୂହକୁ ସମୃଦ୍ଧିସମ୍ପନ୍ନ କରିଅଛି ।

ବିଶେଷକରି ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ସମସ୍ତ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କବିମାନଙ୍କ ରଚନାରେ ଅତି ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କର “ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ”ରେ, “ଆରେ ବାବୁ ଶ୍ୟାମଘନ” ପଂକ୍ତିଠାରୁ ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କର ‘କଳାମାଣିକରେ’ ପ୍ରଭୃତି କବିତାରେ ଏକ ଅନାବିଳ ମାତୃହୃଦୟର ନିରବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଫଲ୍‌ଗୁ ନିରନ୍ତର ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି । କବି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଭୃତି ବୈଷ୍ଣବ କବିଗଣ ନିଜସ୍ବ ଶୈଳୀରେ ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ସେମାନଙ୍କର ରଚନାରେ ପରିବେଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ବନମାଳୀ ଦାସ ମଧ୍ଯ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପରି ତାଙ୍କର “ପଦାବଳୀ” ମାନଙ୍କରେ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ “ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟିରେ ମାତୃହୃଦୟର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ଅତ୍ୟନ୍ତ କମନୀୟ ଓ ଆବେଗଧର୍ମୀ ଅଟେ । କବିତାଟିର ଅୟମାରମ୍ଭ ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ଓ ପ୍ରଭାତର ଆଗମନରେ ସଂଯୋଜନା କରାଯାଇଛି ।

ପ୍ରଭାତର ଆଗମନୀ ସହିତ ଗୋପପୁର ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଛି । ମାତ୍ର ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଯ୍ୟାରେ ନିଦ୍ରାଗତ । ମା’ ଯଶୋବନ୍ତୀ ପୁଅକୁ ଶୁକ, ପିକ, କାକ ଓ କୁକ୍କୁଟମାନଙ୍କର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ସଚେତନ କରି ମା’ ଯଶୋବନ୍ତୀ ପୁଅକୁ ଶୁକ, ପିକ, କାକ ଓ କୁକ୍କୁଟମାନଙ୍କର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ସଚେତନ କରି ଦେଇଛନ୍ତି – ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା ଏଥର ହେ ବଂଶୀଧର ପଦ ମାଧ୍ୟମରେ । ମା’ ପୁଅକୁ ବଂଶୀଧର ସମ୍ବୋଧନ କରିବାରେ କବିଙ୍କର ସୁନ୍ଦର ଭାବ ସମ୍ବେଦନା ରହିଛି । ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର କୂଜନରେ ଗୋପପୁରୀ ମୁଖରିତ; ମାତ୍ର ତାଙ୍କ ପୁଅ କହ୍ନେଇର ବଂଶୀର ସ୍ବର ନୀରବ ରହିଯାଇଛି । ତେଣୁ ଯଶୋଦା ପୁଅକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରି ପ୍ରକୃତି ସହିତ ସ୍ବର ମିଳାଇବାପାଇଁ ବଂଶୀଧର ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ।

ଜନନୀ ଯଶୋଦା ପୁତ୍ରର ନିଦ୍ରା ଭାଙ୍ଗିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଖ ପଖାଳିବାପାଇଁ ସୁବାସିତ ଜଳ ରଖୁଛନ୍ତି । ପୁଅକୁ ସେ ନିଜ ହାତରେ ମୁହଁ ଧୋଇଦେବେ । କବି “ଶ୍ରୀମୁଖ ଦେବି ପଖାଳି” ପଦ ମାଧ୍ୟମରେ ମାତୃହୃଦୟର ସହଜାତ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରାଇଛନ୍ତି । “ମା ହସ୍ତ ଭୋଜନ” ର ମହତ୍ଵ ରହିଛି । ମା’ ସନ୍ତାନର ମନଲାଖ୍ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଯଶୋଦା ସର, ଲବଣୀ ପ୍ରିୟ କହ୍ନେଇ ପାଇଁ ଲବଣୀ, ପାଚିଲା କଦଳୀ, ସର, ଗୋଟିକା ଅଧାମ ପ୍ରଭୃତି ପୁଅର ରୁଚି ମୁତାବକ ପ୍ରାତଃଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ତାହା କବିତାରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି –

“ଅମୃତ ପାଣି କଦଳୀ – ଲବଣୀ ସଙ୍ଗତେ ଗୋଳି,
ଅଧାମ ଗୋଟିକା ପୁଳି, ଖଣ୍ଡ ସଙ୍ଗେ ଭୁଞ୍ଜାଇବି ସର ହେ ।” (୩)

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ଦହିଭାତ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । ପୁଅକୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇ ଚାଟୁକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ ପରେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରିନାହାନ୍ତି । ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ ଆଶଙ୍କା ଆସିଛି । ପୁତ୍ରର ଗୋଚାରଣଜନିତ ପଥଶ୍ରମ କଥା ମନକୁ ଆଣି ସେ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନା ହୋଇଉଠିଛିନ୍ତି । ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ରସଭରା ଏକ କମନୀୟ ଭାବାବେଗ ନେଇ କବିତାଟିର ଉପସଂହାର ହୋଇଅଛି ।

Question ୫।
ପଠିତ କବିତାରେ ବାତ୍ସଲ୍ୟରସର ପରିସ୍ଫୁରଣ କିପରି ହୋଇଛି ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପଠିତ କବିତାକୁ ଭିଭିକରି ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟମମତାର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
ଉ –
“ଉଠ ରାତି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସପୂର୍ଣ୍ଣ କବିତା । ସାଧାରଣତଃ ବ୍ରଜଲୀଳା, କୃଷ୍ଣଚରିତ ପ୍ରଭୃତିକୁ ନେଇ ଅନେକ ବୈଷ୍ଣବ ପଦ୍ୟାବଳୀମାନ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୈଷ୍ଣବ କବିମାନଙ୍କ ରଚନାରେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ଓ ରାଧାଙ୍କ ପ୍ରେମ ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗରୂପେ ସେମାନଙ୍କର ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିସମୂହକୁ ସମୃଦ୍ଧିସମ୍ପନ୍ନ କରିଅଛି ।

ବିଶେଷକରି ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ସମସ୍ତ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କବିମାନଙ୍କ ରଚନାରେ ଅତି ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କର “ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ”ରେ, “ଆରେ ବାବୁ ଶ୍ୟାମଘନ” ପଂକ୍ତିଠାରୁ ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କର ‘କଳାମାଣିକରେ’ ପ୍ରଭୃତି କବିତାରେ ଏକ ଅନାବିଳ ମାତୃହୃଦୟର ନିରବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଫଲ୍‌ଗୁ ନିରନ୍ତର ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି । କବି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଭୃତି ବୈଷ୍ଣବ କବିଗଣ ନିଜସ୍ବ ଶୈଳୀରେ ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ସେମାନଙ୍କର ରଚନାରେ ପରିବେଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ବନମାଳୀ ଦାସ ମଧ୍ଯ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପରି ତାଙ୍କର “ପଦାବଳୀ” ମାନଙ୍କରେ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ “ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟିରେ ମାତୃହୃଦୟର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ଅତ୍ୟନ୍ତ କମନୀୟ ଓ ଆବେଗଧର୍ମୀ ଅଟେ । କବିତାଟିର ଅୟମାରମ୍ଭ ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ଓ ପ୍ରଭାତର ଆଗମନରେ ସଂଯୋଜନା କରାଯାଇଛି ।

ପ୍ରଭାତର ଆଗମନୀ ସହିତ ଗୋପପୁର ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଛି । ମାତ୍ର ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଯ୍ୟାରେ ନିଦ୍ରାଗତ । ମା’ ଯଶୋବନ୍ତୀ ପୁଅକୁ ଶୁକ, ପିକ, କାକ ଓ କୁକ୍କୁଟମାନଙ୍କର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ସଚେତନ କରି ମା’ ଯଶୋବନ୍ତୀ ପୁଅକୁ ଶୁକ, ପିକ, କାକ ଓ କୁକ୍କୁଟମାନଙ୍କର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ସଚେତନ କରି ଦେଇଛନ୍ତି – ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା ଏଥର ହେ ବଂଶୀଧର ପଦ ମାଧ୍ୟମରେ । ମା’ ପୁଅକୁ ବଂଶୀଧର ସମ୍ବୋଧନ କରିବାରେ କବିଙ୍କର ସୁନ୍ଦର ଭାବ ସମ୍ବେଦନା ରହିଛି । ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର କୂଜନରେ ଗୋପପୁରୀ ମୁଖରିତ; ମାତ୍ର ତାଙ୍କ ପୁଅ କହ୍ନେଇର ବଂଶୀର ସ୍ବର ନୀରବ ରହିଯାଇଛି । ତେଣୁ ଯଶୋଦା ପୁଅକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରି ପ୍ରକୃତି ସହିତ ସ୍ବର ମିଳାଇବାପାଇଁ ବଂଶୀଧର ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ।

ଜନନୀ ଯଶୋଦା ପୁତ୍ରର ନିଦ୍ରା ଭାଙ୍ଗିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଖ ପଖାଳିବାପାଇଁ ସୁବାସିତ ଜଳ ରଖୁଛନ୍ତି । ପୁଅକୁ ସେ ନିଜ ହାତରେ ମୁହଁ ଧୋଇଦେବେ । କବି “ଶ୍ରୀମୁଖ ଦେବି ପଖାଳି” ପଦ ମାଧ୍ୟମରେ ମାତୃହୃଦୟର ସହଜାତ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରାଇଛନ୍ତି । “ମା ହସ୍ତ ଭୋଜନ”ର ମହତ୍ତ୍ବ ରହିଛି। ମା’ ସନ୍ତାନର ମନଲାଖ୍ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଯଶୋଦା ସର, ଲବଣୀ ପ୍ରିୟ କହ୍ନେଇ ପାଇଁ ଲବଣୀ, ପାଚିଲା କଦଳୀ, ସର, ଗୋଟିକା ଅଧାମ ପ୍ରଭୃତି ପୁଅର ରୁଚି ମୁତାବକ ପ୍ରାତଃଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ତାହା କବିତାରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି –

“ଅମୃତ ପାଣି କଦଳୀ – ଲବଣୀ ସଙ୍ଗତେ ଗୋଳି,
ଅଧାମ ଗୋଟିକା ପୁଳି, ଖଣ୍ଡ ସଙ୍ଗେ ଭୁଞ୍ଚାଇବି ସର ହେ।” (୩)

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ଦହିଭାତ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । ପୁଅକୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇ ଚାଟୁକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ ପରେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରିନାହାନ୍ତି । ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ ଆଶଙ୍କା ଆସିଛି । ପୁତ୍ରର ଗୋଚାରଣଜନିତ ପଥଶ୍ରମ କଥା ମନକୁ ଆଣି ସେ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନା ହୋଇଉଠିଛିନ୍ତି । ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ରସଭରା ଏକ କମନୀୟ ଭାବାବେଗ ନେଇ କବିତାଟିର ଉପସଂହାର ହୋଇଅଛି ।

କବି ପରିଚିତି :

ସପ୍ତଦଶ ଓ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଆ ଗୀତି କବିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ଏକ କରଣ ପରିବାରେ କବି ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କବିଙ୍କର କୌଳିକ ସଂଜ୍ଞା ପଟ୍ଟନାୟକ ଥିଲା ଓ ଗୁରୁଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ ପରେ ସେ ବନମାଳୀ ଦାସ ନାମରେ ନିଜର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କଷାଘାତରେ କରି ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନଥଙ୍କର ଶରଣାଗତ ହୋଇଥିଲେ ।

କରିଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଭକ୍ତିଭାବ ସମ୍ବଳିତ କବିତାମାନ ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଓ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଭେଦତ୍ଵ ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶ ଥିଲା । କବି ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବୃନ୍ଦାବନ ଧାମରେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

କବିଙ୍କର ସାରସତ୍ଵ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ପଦ ମଧ୍ୟରେ ସଂସ୍କୃତ ‘ରାମାୟଣ ଚମ୍ପୂ’ ଅନୁକରଣରେ ‘ସଚ୍ଚିତ୍ର ରାମାୟଣ’ ରଚନା ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସେ ଅସଂଖ୍ୟ ଜଣାଣ, ଭଜନ ଓ ପଦାବଳୀମାନ ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ସ୍ରଷ୍ଟାର ଗୌରବ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ କବି ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ । କବିଙ୍କର ଶତାଧ୍ଵ ବୈଷ୍ଣବ କବିତା ‘ବନମାଳୀ ପଦାବଳୀ’ ନାମରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । ‘ଚାଟ ଇଚ୍ଛାବତୀ’ ଓ ‘ବନମାଳୀ ରାହାସ’ ନାମରେ ଦୁଇଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକ ତାଙ୍କ ନାମରେ ପ୍ରକାଶିତ ।

ବିଷୟ ପ୍ରବେଶ :

ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମରେ ନବଧା ଭକ୍ତିର ପ୍ରଚଳନ ଅଛି । ଶାନ୍ତ, ଦାସ୍ୟ ସଖ୍ୟ, ବାତ୍ସଲ୍ୟ, ମଧୁର ପ୍ରଭୃତି ଭକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଭକ୍ତି ଓ ଭଗବାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ଗଢ଼ିଉଠେ । ଆଲୋଚ୍ୟ “ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟିକୁ କବି ବାତ୍ସଲ୍ୟ ଭାବରେ ଉଦ୍‌ବେଳିତ ହୋଇଉଠିଛି । ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ପରେ ଜନନୀ ଯଶୋଦା ଆଦରର ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନିଜର କରିଦେଇଅଛି ।

କରିତାର ସାରକଥା :

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ ରଚନା କରି କବି ବନମାଳୀ ଦାସ ଅସଂଖ୍ୟା ପାଠକମାନଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ “ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟିରେ ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ଅନାବିଳ ମାତୃହୃଦୟର ବାତ୍ସଲ୍ୟପ୍ରେମ ଅତି ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଓଡ଼ିଆର ମାତୃପ୍ରାଣର ବାତ୍ସଲ୍ୟଧାରା ନିରବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଯଶୋଦାଙ୍କର ହୃଦୟରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଉଠିଛି ।

ନିଶି ଅବସାନ ପରେ ପ୍ରଭାତର ଆଗମନୀ ହୋଇଛି। ଶୁକ, ପିକ, କୁକ୍କୁଟ ପ୍ରଭୃତି ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମଧୁର କଳରବର ଗୋପପୁର ମୁଖରିତ । ସୁକୁମାର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଆଳସ୍ୟ ନିଦ୍ରାରେ ମାତୃହୃଦୟ ବ୍ୟସ୍ତ ବିବ୍ରତ । ଅଲିଅଳ ଆଦରର ପୁଅକୁ ସେ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ରାଗରେ ସୁମଧୁର ସଙ୍ଗୀତ ଗାଇ ନିଦ୍ରାଭଙ୍ଗ ପାଇଁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ମାତୃହୃଦୟର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ସୁମଧୁର ମୂର୍ଚ୍ଚନାମାନ ଶ୍ରୁତିପଟରେ ଶୁଣିବାପାଇଁ ସଚେତନ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । କବି ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାକୁ କବିତାରେ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି –

“ଉଠ ନିଶି ପାହିଲା ଏଥର ହେ ବଂଶୀଧର
ମନ୍ଦିରେ ଡାକିଲେ ଶୁକ, ବୃକ୍ଷରେ ଡାକିଲେ କାକ,
କୁହୁ କୁହୁ ରଟେ ପିକ, କୁକୁଟ ଡାକିଲେ ପରଖର ହେ।” (୧)

ମାତା ଯଶୋଦା ବଂଶୀଧର କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଶୁକ, ପିକ, କାକ ଓ କୁକ୍କୁଟଙ୍କର କୁଜନ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଇ ପ୍ରଭାତ ଆଗମନର ବାର୍ତ୍ତା ସୂଚାଇ ଦେଉଛନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କର ସୁମଧୁର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ ଗୋପପୁର ମୁଖରିତ । ମାତ୍ର ବଂଶୀଧର କୃଷ୍ଣ ନିଦ୍ରାଗତ । ତାଙ୍କର ବଂଶୀରେ ସୁମଧୁର ରାଗ ଫୁଟାଇବାପାଇଁ ମାତା ଯଶୋଦା ଏଠାରେ ପୁତ୍ରକୁ “ବଂଶୀଧର” ନାମରେ ଆହ୍ବାନ କରୁଛନ୍ତି ।

ପୁତ୍ରର ମୁଖ ପ୍ରକ୍ଷାଳନ ପାଇଁ ସେ ସୁବାସିତ ନୀର କୁମ୍ଭରେ ଭରିଦେଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପ୍ରାତଃଭୋଜନ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ସର, ଲବଣୀ, ଅଧାମ, ଗୋଟିକା ଓ ପାଚିଲା କଦଳୀ ପ୍ରଭୃତି ଆୟୋଜନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋଗୋଷ୍ଠକୁ ପାଇଁ ସେ ଦଧୂଅନ୍ନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି ଯାହା ସେ ସାଥ୍‌ରେ ନେଇ ନଦୀକୂଳରେ ଗୋଚାରଣ ଅବସରରେ ଭୋଜନ କରିବେ । ଏହିପରି ବିଭିନ୍ନ ଚାଟୁକ୍ତି ଓ ପ୍ରଲୋଭନ ସତ୍ତ୍ବେ ମଧ୍ୟ କହ୍ନେଇର ଅଳସ ନିଦ ଭାଙ୍ଗିନାହିଁ ।

ଅନାବିଳ ମାତୃପ୍ରାଣ ଆଶଙ୍କାରେ ବିବ୍ରତ ହୋଇଉଠିଛି । ହୁଏତ ଗୋଗୋଷ୍ଠୀକୁ ବତ୍ସା ଚରାଇବାକୁ ଯାଇ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ପରିଶ୍ରମଜନିତ କ୍ଳାନ୍ତିରେ ପୁତ୍ର ତାଙ୍କର ଅବଶ ହୋଇ ବିଛଣା ତ୍ୟାଗ କରିପାରୁ ନାହିଁ । ପୁତ୍ରର ଶାନ୍ତ କ୍ଳାନ୍ତ ଶରୀରକୁ ବିଚାର କରି ମା ଯଶୋଦା ବିବ୍ରତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ।

ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଗୋପସୁତମାନେ ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କର ସିଂହଦ୍ଵାର ପାଖରେ ସମବେତ ହୋଇ ଗଗନରେ ପ୍ରଭାତ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସୁନେଲି କୀରଣ ବିଷୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସଚେତନ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏଥିସହିତ ଗୋଚାରଣ ପାଇଁ ବିଳମ୍ବ ହେଉଥ‌ିବାର ସୂଚନା ଦେବା ସହିତ କବିତାଟିର ଉପସଂହାର ହେଇଅଛି । ଭକ୍ତକବି ସେହି ବ୍ରଜରାଜ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଚରଣରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରିବା ସହିତ କବିତାଟିର ପରିସମାପ୍ତି କରାଯାଇଅଛି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ଲିବର୍ଟି (ସ୍ଵାଧୀନତା) ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ________ ରୁ ଆନୀତ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ _____________ ।
(କ) ଲିବର, ମୁକ୍ତି
(ଖ) ପଲିସ୍; ନଗର-ରାଜ୍ୟ
(ଗ) ନେସିଓ, ଜାତି
(ଘ) ଫୋଏଡ଼ସ୍‌, ଚୁକ୍ତି
Answer:
(କ) ଲିବର; ମୁକ୍ତି

୨ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ __________ ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ ।
(କ) ଅସ୍ଵୀକାର
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ନିୟନୃଣ
Answer:
(ଘ) ନିୟନୃଣ

୩ । ___________ ବିନା ରାଜନୈନିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।
(କ) ସାମାଜିକ ସମାନତା
(ଖ) ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା
(ଘ) ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା
Answer:
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା

୪ । ଚିରନ୍ତନ _________ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ମୂଲ୍ୟ ଅଟେ ।
(କ) ଜାଗୃତି/ ସତର୍କତା
(ଖ) ଆଦୃତି
(ଗ) ବିକାର
(ଘ) ଆବଶ୍ୟକତା
Answer:
(କ) ଜାଗୃତି /ସତର୍କତା

୫ । ସରକାର ଗଠନ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମାଲୋଚନା କରିବା ___________ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାମିିିକ
Answer:
(ଗ) ରାଜନୈତିକ

୬ । ___________ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ ଅଟେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ଆଇନ
(ଘ) ନ୍ୟାୟାଳୟ
Answer:
(ଗ) ଆଇନ

୭ । ଏକ __________ ସମ୍ବିଧାନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ।
(କ) ଲିଖୁତ ଓ ଅନମନୀୟ
(ଖ) ଅଲିଖତ ଓ ନମନୀୟ
(ଗ) ଲିଖୁତ ଓ ନମନୀୟ
(ଘ) ଅଲିଖତ ଓ ଅନମନୀୟ
Answer:
(କ) ଲିଖତ ଓ ଅନମନୀୟ

୮। __________ ବିନା ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(କ) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ
(ଘ) ସମାନତା
Answer:
(ଘ) ସମାନତା

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧। ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବୈଦେଶିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ସ୍ଵାଧୀନଭାବରେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ସ୍ଥିର କଲେ ତାକୁ ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

୨ । ରାଜନୈତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା କ’ଣ ?
Answer:
ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗ ଦେବାକୁ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

୩ । ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Natural Liberty) କ’ଣ ?
Answer:
ମଣିଷ, ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ସଭ୍ୟ ସମାଜ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରକୃତି କୋଳରେ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ‘ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଣିଷର ସହଜାତ ବୋଲି ମନେକରାଯାଏ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ପରେ ଏହା ନିରର୍ଥକ ହୋଇଯାଇଛି ।

୪ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କିପରି କରାଯାଇ ପାରିବ ?
Answer:
ଆଇନର ଶାସନ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର, ସ୍ଵାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା, କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରିବ ।

୫ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରଭେଦ ସୂଚିତ କର ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସାମାଜିକ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ହେଉଛି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରଭେଦ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ଅବାଧରେ ବା ବିନା ପ୍ରତିବନ୍ଧକରେ ଯେକୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିରଙ୍କୁଶ ବା ନକାରାତ୍ମକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୨ । ଯୁକ୍ତଯୁକ୍ତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସହ ଉପଲବ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସକାରାତ୍ମକ ବା ବାସ୍ତବ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୩ । “ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ହେଉଛି ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ ଶାସନର ବିପରୀତ” ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ସିଲି

୪ । “ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ, ବରଂ ଅନୁଚିତ ଓ ଅବିବେକୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉଚିତ ଓ ବିଚାରବନ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଉପସ୍ଥିତି ।”– ଏହି ଉକ୍ତି କାହାର ?
Answer:
ମେକେୱି

୫ । “ ଯେଉଁଠାରେ ଆଇନ ନାହିଁ, ସେଠାରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନାହିଁ ।” – ଏହା କାହାର ମତ ?
Answer:
ଜନ୍ ଲକ୍

୬ । “ ମଣିଷ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବୁଠି ଶୁଙ୍ଖଳାବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।”–ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
Answer:
ରଷୋ

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ଚିରନ୍ତନ ସତର୍କତା ସ୍ଵତାନ୍ତ୍ରତାର ଶତ୍ରୁ ଅଟେ ।
Answer:
ଚିରନ୍ତନ ସତର୍କତା ସ୍ଵତାନ୍ତ୍ରତାର ମୂଲ୍ୟ ଅଟେ ।

୨ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରାଷ୍ଟ୍ର ବାହାରେ ମିଳିବା ସମ୍ଭବ ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରାଷ୍ଟ୍ର ବାହାରେ ମିଳିପାରେ ନାହିଁ ।

୩ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରେ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

୪ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ।
Answer:
ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିପରୀତ କ୍ରମେ ପରସ୍ପରର ସମାନୁପାତିକ ।

୫ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଲୟ ଘଟାଇଥାଏ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

୬ । ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଗଣମାଧ୍ଯମ ସହ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷାର କୌଣସି ସଂପର୍କ ନାହିଁ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଗଣମାଧ୍ଯମ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା _______ ଭାବରେ ସମାନୁପାତିକ ।
Answer:
ବିପରାତ

୨ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର _________ ।
Answer:
ପରିପୂରକ

୩ । ବାସ୍ତବ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ _________ ନୁହେଁ ।
Answer:
ଲାଇସେନ୍ସ (ଅନୁମତି ପତ୍ର)

୪ । _________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୟ ଅଟେ ।
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବା ସାମ୍ୟବାଦୀ

୫ । _________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘର କ୍ଷମତାଲାଭ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ ।
Answer:
ବହୁଳବାଦୀ (Pluralist)

୬। __________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇଥାଏ ।
Answer:
ଗଣତନୃବାଦା

୭ । ପ୍ରକୃତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା _______ ନୁହେଁ ।
Answer:
ନିରଙ୍କୁଶ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଅନ୍ୟର ଅଧ୍ଯକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ନକରି ସ୍ଵାଧିକାରକୁ ଆଇନଗତଭାବେ ଉପଭୋଗ କରିବା ହିଁ ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ, ଅର୍ଥାତ୍ ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଆଇନଗତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

୨ । ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା’ କ’ଣ ?
Answer:
ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ନିରଙ୍କୁଶ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୂଚିତ କରେନାହିଁ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ମେକଂଜିଙ୍କ ମତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ, ବରଂ ଅନୁଚିତ ଓ ଅବିବେକୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସ୍ଥାନରେ ଉଚିତ ଓ ବିଚାରଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତି ଉପଯୋଗ କରେ, ତାକୁ ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ ଅଟେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ କି ?
କିମ୍ବା ,
“ ଆଇନ ହେଉଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତାର ଏକ ସର୍ଭ” ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ଏକ ବିବଦମାନ ବିଷୟ ଅଟେ । କେତେକଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପରେ ଆଞ୍ଚ ଆଣେ ଏବଂ ଏହା ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ, ଅନ୍ୟକେତେକ ରାଜନୀତିବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ନୁହେଁ । ଅତଏବ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଓ ଆଇନ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ଓ ସଂରକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଲାଇସେନ୍ସ ବା ସ୍ଵେଚ୍ଛାମୂଳକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ନାସ୍ତିସୂଚକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ନୁହେଁ ବୋଲି ଆଇନର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମାନବୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଏ । ନିରଙ୍କୁଶ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରକୃତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ବାସ୍ତବତା ଦିଗରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସମ୍ପର୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ; କିନ୍ତୁ ଏ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପରର ସହାୟକ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । “ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ।” – ଏହା ସତ୍ୟ କି ?
କିମ୍ବା ,
ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାର ବା ଲାଇସେନ୍ସ ନୁହେଁ । – ଏହା ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
କେତେକ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା । ଏହା ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣବିହୀନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଏବଂ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ହିଁ ବୁଝାଏ । ଏଣୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନିରଙ୍କୁଶ ପରିଣତ ହେଲେ ତାହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଲୋପ ସାଧନ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଏଣୁ କୁହାଯାଏ ଯେ “My right to swing my hand ends, when other man’s nose begins” । ଏଣୁ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି | ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।

୩ । ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Political Liberty) କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗ ଦିଏ, ତାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ । ଭୋଟଦାନର ଅଧିକାର, ନିର୍ବାଚନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ସରକାରୀ ପଦପଦବୀ ଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବାର ଅଧୁକାର ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରକୃତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର । ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Types) ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଇତିହାସର ପ୍ରାକ୍‌କାଳରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ଆସୁଅଛି। ସେଥୁପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବା ସ୍ଵାଧୀନତା ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ମଣିଷ ବିପ୍ଳବ ଓ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ମଧ୍ଯ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦିଏ ନାହିଁ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅତ୍ୟାଚାର, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ। ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅଟେ ।

ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଲିବର’ (Liber) ରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ଶବ୍ଦଟି ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି। ଏହାର ସାଧାରଣ ଅର୍ଥ ‘ମୁକ୍ତ’ (Free) ବା କୌଣସି ବନ୍ଧନର ଅନୁପସ୍ଥିତି। ଏଣୁ କେତେକ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନ ଅବାଧ ସ୍ଵାଧୀନତା । ଏହାକୁ ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Negative Liberty) ବୋଲି କୁହାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ନୁହେଁ । ପ୍ରକୃତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଓ ଆଇନଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇଥାଏ। ଅନ୍ୟଥା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଅନୁମତିପତ୍ର (Licence) ରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ ଆସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Positive Liberty) କୁହାଯାଏ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହେଉଥିବାରୁ ଏହା ସମସ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ନିରଙ୍କୁଶ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏଭଳି ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଯେଉଁଥରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଶିଲେଙ୍କ ମତରେ, “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅତ୍ୟଧିକ ଶାସନର ବିପରୀତ ରୂପ ଅଟେ” । କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଇ ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ ବିକାଶ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ବୋଲି ଜି.ଡି.ଏଚ୍.କୋଲେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାଆନ୍ତି। ବର୍ଷସ୍‌ ମତରେ, “ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ତଥା ଯୋଗ୍ୟତାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ” । ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅଭାବ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଉଚିତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।”

ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତି :
(୧) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନ ଓ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହା ଉଭୟ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଓ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅଟେ ।
(୩) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।
(୪) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥାଏ।

ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକାରଭେଦ :
(୧) ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Natural Liberty) – ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାର କାଳ୍ପନିକ ଚିତ୍ର ଆମ୍ଭେମାନେ ହବସ୍, ଲକ୍ ଏବଂ ରୁଷୋଙ୍କ ରାଜନୀତି ଦର୍ଶନରେ ଦେଖିବାକୁ ପାଉ । ଏହି ତିନିଜଣ ରାଜନୀତି ବିଶାରଦ ତିନି ବିଭିନ୍ନଭାବରେ ପ୍ରାକୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା (State of Nature) ର ଚିତ୍ର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ହବସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନ ପରସ୍ପର ସହିତ ସୀମାହୀନ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଘନ୍ୟ, ଦୁଃଖପ୍ରଦ ଓ କ୍ଷଣିକ ଥଲା। ସେଠାରେ ପଶୁବଳର ଶାସନ ଥିଲା ଏବଂ ଯେ ଯାହା ପାରିଲା ଅନ୍ୟଠାରୁ ଛଡ଼ାଇ ନେଉଥିଲା। ସେଠାର ସଭ୍ୟତା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା ବା ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନର କୌଣସି ସମ୍ଭାବନା ନଥୁଲା। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଲକ୍ ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାର ଏକ ରଙ୍ଗିନ ଚିତ୍ର ଦେଇ ସେଠାରେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନ (Natural Law) ଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲେ ଏବଂ ଜୀବନ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସଂପରି ପ୍ରତି ସେମାନେ ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନରୁ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଏହା ସତ୍ୟର ଅପଳାପ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ। ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧୁକାର କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସମ୍ଭବ। ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଯେହେତୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନଥିଲା ସେଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରିବାର ପ୍ରଶ୍ନହିଁ ଉଠୁନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରଭାବରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁ ସେ ସର୍ବତ୍ର ବନ୍ଧନରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଗଲା ବୋଲି ରୁଷୋ ଯେଉଁ ମତପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ତାହା କାବ୍ୟକ ଅର୍ଥରେ ସତ୍ୟ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଦୌ ନୁହେଁ ।

ପୁଣି ସେହି ଆଦିମ ଯୁଗକୁ ଫେରିଯିବା ପାଇଁ ରୁଷୋଙ୍କ ନିବେଦନ ଅନ୍ଧାର, ଅଶିକ୍ଷା ଓ ଆଦିମତା ପ୍ରତି ଏକ ଅର୍ଥହୀନ ଆବେଗ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । କାରଣ ସମାଜକୁ ଛାଡ଼ି ମନୁଷ୍ୟର ଶିକ୍ଷା, ସଭ୍ୟତା ଓ ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ତାହାର ପ୍ରଗତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ମଧ୍ଯ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହିସାବରେ ଚଳିବାକୁ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାଜର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ।

(୨) ସାମାଜିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Civil Liberty) – ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ସୁବିଧାଭୋଗୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହାକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ ତାହାକୁ ବାସ୍ତବରେ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରିବ। ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ବର୍ଷଭେଦ ନୀତି, ଆମେରିକାର ନିଗ୍ରୋମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଭେଦଭାବ ବା ଭାରତରେ ଛୁଆଁ-ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବ ଏ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଘୋର ବିରୋଧୀ।

ବାର୍କରଙ୍କ ଭାଷାରେ ତିନୋଟି ଅଧିକାରକୁ ନେଇ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଗଠିତ । ଯଥା-
(i) ଜୀବନ ପ୍ରତି ବିପଦ ଆପଦରୁ ଶାରୀରିକ ମୁକ୍ତି, ସୁସ୍ଥ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଶରୀର ଧାରଣା।
(ii) ଚିନ୍ତାମୂଳକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ତଥା ବାକ୍ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏବଂ ଧର୍ମ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦି।
(iii) ଅନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବା ଏବଂ ନିଜ ରଚି ବା ମନୋନୀତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅନ୍ୟସହିତ ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ହେବା।
ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନଲିଖତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ –
(i) ଜୀବନ ଧାରଣ କରିବା, (ii) ସମାନତା, (iii) ବାକ୍ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, (iv) ଯିବା ଆସିବା କରିବା, (v) ଚୁକ୍ତି, (vi) ସଭାସମିତି ଗଠନ କରିବା, (vii) ଟ୍ରେଡ୍ ୟୁନିୟନ ଗଠନ କରିବା, (viii) ବ୍ୟବସାୟ କରିବା, (ix) ବିବାହ କରିବା, (x) ଚୁକ୍ତି କରିବା ଇତ୍ୟାଦି।

(୩) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Personal Liberty) – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ କେତେକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରେ ଏବଂ ସେଥିରେ ସେ କାହାର ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ତାହାର ବେଶଭୂଷା, ଚାଲିଚଳଣ, ଖାଦ୍ୟ, ବିବାହ ବନ୍ଧନ ଏବଂ ନିଜର ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାହାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବିନା ନିଜର ରୁଚି ଓ ପସନ୍ଦ ଅନୁଯାୟୀ ନିଜେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ଚାହେଁ । ଏସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟପ୍ରତି କୌଣସି ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ନ କଲେ ତାହାକୁ ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ଦେବାରେ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ। ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏସବୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

(୪) ରାଜନୀତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Political Liberty) – ନିଜ ଦେଶରେ ନିଜ ସରକାର ଗଠନ ଓ ତାହାର ପରିଚାଳନାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାବାଳକକୁ ଭୋଟାଧ୍ଵର ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଏହି ମତଦାନର ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଯାଇ ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ନାଗରିକତା ପ୍ରାପ୍ତ ବୋଲି କୁହାଯିବ । କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଭଳି କେତେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଭୋଟାଧ୍ଧକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିଛି । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ଧକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ସେମାନଙ୍କର ସୁଖ, ଦୁଃଖ ପ୍ରତି କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ନାହିଁ । ଲିକକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ଅର୍ଥ ସ୍ପଷ୍ଟ କ୍ବୋଲି କୁହାଯାଏ।

ନିମ୍ନଲିଖତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ; ଯଥା –
(i) ଭୋଟ ଦେବା, (ii) ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ପଦବୀ ମଣ୍ଡନ କରିବା, (iii) ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିବା, (iv) ଆପରି ଅଭିଯୋଗ କରିବା, (v) ସଭାସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା, (vi) ଶୋଭାଯାତ୍ରା, ସଂଗଠନରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା, (vii) ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବା ଏବଂ ବିରୁଦ୍ଧ ମତର ପ୍ରଚାର କରିବା, ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଆଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।

(୫) ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Economic Liberty) – ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଏହା ଯେ ଲୋକମାନଙ୍କ ନିଜସ୍ଵ ଇଚ୍ଛାରେ କାମଧନ୍ଦା, ବୃତ୍ତି, ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ବିକଳ୍ପ ଉପାୟ ବାଛିବାପାଇଁ ଅଧିକାର ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଏଥୁରେ କେହି ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିନା ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର କୌଣସି ଅର୍ଥ ନଥାଏ। ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଦୁଇମୁଠା ପେଟପୂରା ଖାଇବାକୁ ପାଏ ନାହିଁ ତାହାପାଇଁ କିଏ ସରକାର ଗଢ଼ିଲା ଏବଂ କେଉଁ ଦଳର ମତବାଦ କ’ଣ ତାହାର କୌଣସି ମାନେ ନଥାଏ। ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଏହା ଯେ ଦେଶରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ନିଜର ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ।

(୬) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (National Liberty) – ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ବୁଝାଏ। ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିନା କୌଣସି ଦେଶର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ପୂର୍ବକାଳରେ ସବୁଦେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାରରେ ଲାଗି ପଡ଼ିଥିଲେ। ଯେଉଁ ଦେଶ ଯେତେ ଅଧିକ ଦେଶ ଜୟକରି ନିଜର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତୃତି କରିପାରୁଥିଲା ତାହାକୁ ସେତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ କେଲୋଗ-ବ୍ରାଏଣ୍ଡ ଚୁକ୍ତି ଯୁଦ୍ଧକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଛି। ଜାତିସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ଯୁଦ୍ଧକୁ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ବିବାଦ ସମାଧାନର ପନ୍ଥାରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ରହିଛି ।

ଅବଶ୍ୟ ଗୋଟିଏ ପରାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଔପନିବେଶିକ ଶକ୍ତି ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିପାରେ । ଇଂଲଣ୍ଡ ବିରୋଧରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ଵରେ ସଂଗ୍ରାମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରିଭାବେ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର ବିଦେଶୀ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଇଟାଲୀରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଜୋର୍‌ସୋର୍‌ଭାବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବହୁ ଏସୀୟ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶରେ ମୁକ୍ତିର ସଂଗ୍ରାମ ଜୋର୍‌ସୋର୍‌ଭାବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ହାର ମାନିଲେ ଏବଂ ଅନେକ ନୂତନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା।

(୭) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (International Liberty) – ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵକୁ ନିଜ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ। ଏହା ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ବିରୋଧ କରେ, ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିଥାଏ। ଏ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ସାମରିକ ଶକ୍ତି ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରେ ଯାହା ଫଳରେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ବା ଅନ୍ୟ ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ ନାହିଁ । ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବାଦର ସମାଧାନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିବା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥାଏ।

୨ । ଆଇନ (Law) ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କର ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାର୍ଥକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରି ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଯଥାର୍ଥ ବିକାଶ କରାଇବାପାଇଁ ଯେଉଁ ମାଧ୍ୟମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଆଇନ କୁହାଯାଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ସେହି ସମସ୍ତ ଦାବିକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯାହା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ଵାରା ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାର ଉପସ୍ଥିତି ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ।

ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ସଂପର୍କ :
(କ) ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି – ଜେ.ଏସ୍.ମିଲଙ୍କ ପରି ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀ ଓ ପ୍ରୋଧନ, ବାକୁନିବଙ୍କ ପରି ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦୀଙ୍କ ମତରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି। ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଓ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ଯେଉଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ସଂକୁଚିତ କରିଥାଏ ଓ ଏହାଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକଶିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ପୁରାତନ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଏକ ‘କୁ-ଆବଶ୍ୟକତା’ (Necessary-evil) ରୂପରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ପୋଲିସ୍ ବା ‘ ନାସ୍ତିସୂଚକ’ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେତେ କମ୍ ଶାସନ କରେ ବା ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେତେ ଉନ୍ନତ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦୀ ଓ ସଂଘବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପସାଧନ ଆବଶ୍ୟକ । ବସ୍ତୁବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ରାଷ୍ଟ୍ର ନିରଙ୍କୁଶ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବର ଅଧ୍ଯକାରୀ ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଏଣୁ ସେମାନେ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵର ବିଭାଜନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ମଧ୍ଯରେ ଏହାର ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି। ଏହି ମତବାଦ ଅନୁଯାୟୀ ନିରଙ୍କୁଶ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ଆଇନର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ। ଏହା ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Negative Liberty) ଅଟେ ।

(ଖ) ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି – ଆଧୁନିକ ଉଦାରବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ; ଯଥା– ଗ୍ରୀନ୍, ଲାସ୍କି, ବାର୍କର ଏବଂ ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ; ଯଥା- ରୁଷୋ, ହିଗେଲ, ବୋସାଙ୍ଗେ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ଯମରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଲକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଲୋପ ବା ସଙ୍କୋଚନ, ବରଂ ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ। ସମାଜବାଦୀମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସ୍ଥିତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ମତପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଆଇନ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାର୍ଥକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରି ଏକ ସାମାଜିକ ପରିବେଶରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଉପଭୋଗ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଆଇନର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଅନୁମତିପତ୍ର ବା ଲାଇସେନ୍ସରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ରଚେଙ୍କ ମତରେ, “ ଆଇନ ହେଉଛି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ।” ଏହା ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ (Positive Liberty) ଅଟେ ।

ବାସ୍ତବତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିବେଚନା କଲେ କେତେକ ଆଇନ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସାମଗ୍ରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଉଇଲର୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ଅଟେ।” ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନ ହୋଇ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୩ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ ରହିପାରିବ ଦର୍ଶାଅ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭେ ଅଟେ । ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ବିଷୟ ଯାହା
ଆଇନଗତ ନିରାପତ୍ତାର ପରିବେଶରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । କେତେକ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ୟତିରେକ ଏହାର ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ଉପାଦାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ-

(୧) ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନରେ ମୌଳିକ ଅଧୁକାର ସ୍ଥାନିତ ହୋଇ ଘୋଷିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହି ଅଧିକାର ସରକାରଙ୍କ କ୍ଷମତା ଉପରେ ଅଙ୍କୁଶ ବସାଇଥାଏ ଓ ସାଧାରଣତଃ ଅନମନୀୟ ଅଟେ।
(୨) ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୁରକ୍ଷା କବଚ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।
(୩) ପ୍ରତିନିଧ୍ଵମୂଳକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଶାସନ, ସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତି ଆଦିର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଶାସକର ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଶାସନନୀତିର କୁପ୍ରଭାବରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ ।
(୪) କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ବା ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ କ୍ଷମତା ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ନୀତି ଫଳରେ ଶାସନର ବିଭିନ୍ନ ସୋପାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ଏକ ପରସ୍ପରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସହଯୋଗଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ।
(୫) କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ ତତ୍ତ୍ଵ ଫଳରେ କ୍ଷମତା କ୍ଷମତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ, ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ ।
(୬) ଆଇନର ଶାସନ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।
(୭) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିରାପତ୍ତାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏକ ‘ମୁକ୍ତ ସମାଜ’ରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ। ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅସ୍ତିସୂଚକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ଆୟ ଓ ସମ୍ପଭିଗତ ଅସମାନତା ଦୂର କରିଥାଏ ଯାହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
(୮) ଏକ ଦ୍ଵିଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏକ ଦାୟିତ୍ଵଶୀଳ ଦୃଢ଼ ବିରୋଧୀ ଦଳ, ବଳିଷ୍ଠ ଦଳୀୟ ଦର୍ଶନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆଦି ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵର ଅପବ୍ୟବହାର ରୋକିଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷାର ଦୃଢ଼ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
(୯) ସୁସ୍ଥ ଜନମତ ଓ ଏକ ମୁକ୍ତ ସମ୍ବାଦସଂସ୍ଥା ଲୋକମାନଙ୍କୁ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷୀ ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ।
(୧୦) ଶାସକଦଳ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର କରିବା ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣା ହୋଇଥିବାରୁ ଜନ ଜାଗୃତି, ବିରୋଧ ଓ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାର ସାହସ ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ।
(୧୧) ରାଜନୈତିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନଶୀଳତା ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଆଦି ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରିବା ଫଳରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜନଜାଗୃତି ଦେଖାଦେଇଥାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇପାରିବ । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ଶାଶ୍ଵତ ଅନ୍ତଃଦୃଷ୍ଟି ସଂ ଉପାଦାନଟି ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ଜୀବନ ଧାରଣର ଅଧିକାର ଓ ଧର୍ମଗତ ଅଧିକାର _________ ଅଧିକାରର ଉଦାହରଣ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାର୍ମିକ
Answer:
(କ) ସାମାଜିକ

୨। _________ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାରର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।
(କ) ଭୋଟ ଦେବା ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା
(ଖ) କର ଦେବା
(ଗ) ଆଇନକୁ ମାନିବା
(ଘ) ସରକାରଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା
Answer:
(କ) ଭୋଟ ଦେବା ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା

୩ । __________ନୈତିକ ଅଧୂକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଉନଥ‌ିବାବେଳେ ଆଇନଗତ ଅଧିକାରକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିଥାଏ ।
(କ) ରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ସମାଜ
(ଗ) ସଂଘ
(ଘ) ସରକାର
Answer:
(କ) ରାଷ୍ଟ୍ର

୪ । ଜଣକର ଅଧିକାର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ________ ।
(କ) ଅଧିକାର
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ଈର୍ଷାର ବିଷୟ
(ଘ) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
Answer:
(ଘ) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ

୫ । ଜାତିସଂଘର ମାନବିକ ଅଧୂକାର ଘୋଷଣାନାମା __________ ମସିହାରେ ଘୋଷିତ ହେଲା ।
(କ) ୧୯୫୦
(ଖ) ୧୯୪୮
(ଗ) ୧୯୪୭
(ଘ) ୧୯୪୬
Answer:
(ଖ) ୧୯୪୮

୬ । ମାନବିକ ଅଧିକାର ____________ ସମାନତା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାର୍ମିକ
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ

୭ । ଭର୍ସାଇଲଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଶାନ୍ତି ସମ୍ମିଳନୀର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ________ ଥଲା ।
(କ) ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସୁରକ୍ଷା
(ଖ) ଜାତିଗତ ଐକ୍ୟ
(ଗ) ଧାର୍ମିକ ବିଭେଦତା ଦୂର
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସାମ୍ୟ
Answer:
(କ) ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସୁରକ୍ଷା

୮ । ଇଉରୋପୀୟ ମାନବିକ ଅଧୂକାର କମିଶନ __________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
(କ) ୧୯୫୩
(ଖ) ୧୯୫୨
(ଗ) ୧୯୫୧
(ଘ) ୧୯୫୦
Answer:
(କ) ୧୯୫୩

୯ । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧୁକାର କମିଶନ _________ ମସିହାରେ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
(କ) ୧୯୯୨
(ଖ) ୧୯୯୧
(ଗ) ୧୯୯୩
(ଘ) ୧୯୯୪
Answer:
(ଗ) ୧୯୯୩

୧୦ । ଓଡ଼ିଶାରେ ରାଜ୍ୟ ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର କମିଶନ ________ ମସିହାରେ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୨୦୦୧
(ଖ) ୧୯୪୮
(ଗ) ୧୯୫୩
(ଘ) ୨୦୦୩
Answer:
(ଘ) ୨୦୦୩

୧୧ । ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ପ୍ରତିବର୍ଷ __________ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
(କ) ଡିସେମ୍ବର ୧୨
(ଖ) ଡିସେମ୍ବର ୧୪
(ଗ) ଡିସେମ୍ବର ୩୧
(ଘ) ଡିସେମ୍ବର ୧୦
Answer:
(ଘ) ଡିସେମ୍ବର ୧୦

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧିକାର (Human Right) କ’ଣ ?
Answer:
ଭାଷା, ଧର୍ମ ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏହାର ସୁରକ୍ଷିତ ଉପଭୋଗ, ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନ ଆଦି ବିଷୟକୁ ଆଧାର କରି ସାଧାରଣ କଲ୍ୟାଣ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟକୁ ‘ମାନବିକ ଅଧିକାର’ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ଆଇନଗତ ଅଧିକାର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ‘ ଆଇନଗତ ଅଧିକାର’ କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ବିପଦବେଳେ ବନ୍ଧୁଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ଆଶା କରିବା କି ପ୍ରକାର ଅଧୁକାର ?
Answer:
ନୈତିକ ଅଧୁକାର ।

୨। ମାନବାଧ୍ଧକାରର ପ୍ରଥମ ଲିଖୁତ ଓ ସ୍ବୀକୃତ ସନନ୍ଦର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ମାଗ୍ନା କାର୍ଚା (Magna Carta) ।

୩ । କେଉଁ ଅଧିକାର ବିନା ସମସ୍ତ ଅଧିକାର ନିରର୍ଥକ ?
Answer:
ସାମାଜିକ ଅଧୁକାର ।

୪ । କେଉଁ ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ବାରା ପ୍ରଦତ୍ତ, ସ୍ବୀକୃତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ଏହାର ଉଲଂଘନ ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦ୍ବାରସ୍ଥ ହୋଇପାରେ?
Answer:
ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ।

୫ । ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ ?
Answer:
ନାଗରିକ ଅଧିକାର ।

୬ । ଫ୍ରାନସ୍‌ର କେଉଁ ଘୋଷଣାନାମା ମାନବାଧିକାରକୁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ଦେଇଥୁଲା ?
Answer:
ମାନବର ଅଧୁକାର ଘୋଷଣାନାମ (୧୭୮୯) ।

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମାନବାଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ସଧାରଣ ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମାନବାଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।

୨ । ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ।
Answer:
ଅଧୂକାର ଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।

୩ । ସାମାଜିକ ଅଧୂକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ବିବେକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜନମତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ନୈତିକ ଅଧୂକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ବିବେକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜନମତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

୪ । ଆମେରିକାର ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ (୧୭୭୬) ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସୋପାନ ଥିଲା ।
Answer:
ଇଂଲଣ୍ଡର ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ (୧୨୧୫) ମାନବିକ ଅଧିକାରର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସୋପାନ ଥିଲା ।

୫ । ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାରକୁ ବିରୋଧ କରେ ।
Answer:
ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜୀବନ ଧାରଣର ଅଧିକାର ପରି ସମାଜିକ ଅଧିକାରକୁ ବିରୋଧ କରେ ।

୬ । ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ଅସ୍ଵୀକାର ଏକ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ।
Answer:
ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ଅଧୁକାର ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ।

୨ । ଅଧିକାର ଓ __________ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ବ ।
Answer:
କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ____________ ତାରିଖ ମାନବାଧୁକାର ଦିବସ ରୂପେ ବିଶ୍ଵରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ।

୪ । ଇଂଲଣ୍ଡ ରାଜା ___________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ___________ ଦିନ ମାଗ୍ନା କାଟା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ଜନ୍ ୧୨୧୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧୫ ତାରିଖ ।

୫ । ମାନବାଧିକାରର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ମଣିଷର ____________।
Answer:
ସଶକୁିକରଶ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କିଏ କେଉଁ ଅଧୁକାର ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ଓ କିଏ କରନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନାଗରିକ ଉଭୟ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିବାବେଳେ ବିଦେଶୀ କେବଳ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଉପଭୋଗ କରେ କିନ୍ତୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧୂକାର ଉପଭୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ରୁହେ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ପାଇଁ ଦାୟୀ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି, ଯୁଦ୍ଧ, ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ, କ୍ରମାଗତ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା, ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଲବ, ମୌଳବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟ, ବାହ୍ୟ ହସ୍ତକ୍ଷେପ, ଆତଙ୍କବାଦର ପରିସ୍ଥିତି ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହୋଇଥାଏ ।

୩ । ଭାରତୀୟ ମାନବିକ ଅଧ‌ିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ମାନବିକ ଅଧିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ହୁଅନ୍ତି ।

୪ । ଭାରତର କେଉଁ ସରକାରୀ ବିଭାଗ ମାନବିକ ଅଧିକାର କମିଶନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୁଏ।
Answer:
ଭାରତର ସେନାବାହିନୀ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର କମିଶନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନାଗରିକର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦିଅ ।
Answer:
ନାଗରିକର ଅଧିକାରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ଓ ଆଇଚ୍ଛାନୁମୋଦିତ ଅଧୁକାର । ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଅଧିକାରକୁ ପୁନଶ୍ଚ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର, ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ଭାବେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇନଥୁବା ତଥା ସମାଜର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ମାନବିକତା ଆଦି ନୈସର୍ଗିକ ଗୁଣ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଧୀକାରକୁ ନୈତିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର, ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧୂକାର, ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧିକାର ଇତ୍ୟାଦି କେତେକ ସାମାଜିକ ଅଧୁକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଅଧ‌ିକାର, ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ପାଇବାର ଅଧିକାର ଆଦି କେତେକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

୨ । ଅଧୂକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥିର କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ଜଣକର ଅଧିକାର ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ । ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ସାଧନାହିଁ ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଅଧିକାରର ଭିତ୍ତି ହେଉଛି ନୈତିକ ଚେତନା ଓ ଷ୍ଟ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ । ନାଗରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରଠାରୁ ଅଧିକାର ପାଉଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରେ । ଅଧୁକାର ଉପଭୋଗ ସହ କର୍ଭବ୍ୟ ପାଳନ ସୁନାଗରିକତାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ହକିନ୍ସଙ୍କ ମତରେ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ମୂଲ୍ୟଦେଇ ଅସ୍ଵୀକାରକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗର ସୁଯୋଗ ଦେବା ତାହାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ସୁତରାଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଧିକାର ସହ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ଅଟେ ।

୩ । ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧକାର (Natural Rights) କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିଦ୍ଵାରା ମଣିଷକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧ୍ବକାର’ ପଦବାଚ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । କେତେକ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ଗଠନ ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ମଣିଷ ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲା । ଇଂରେଜ ଦାର୍ଶନିକ ଲକ୍ ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକୁ ମଣିଷ ‘ପ୍ରକୃତି ରାଷ୍ଟ୍ର’ (State of Nature) ରେ ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ବୋଲି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଜୀବନଧାରଣ ଅଧିକାର, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅଧିକାର ଓ ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧ‌ିକାର ତିନିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧିକାର ଅଟେ । ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଭାବେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଚୁକ୍ତିବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧୂକାରରୂପରେ ପରିଚିତ କରାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ପ୍ରାକ୍-ରାଜନୈତିକ ଅଟେ ।

୪ । ମାନବିକ ଅଧୂକାର ଭଙ୍ଗର ପ୍ରଣାଳ।
Answer:
ଜାତି ଓ ବର୍ଷଗତ ବୈଷମ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି, ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଜାତି ପ୍ରଦର୍ଶନ, ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କଠାରୁ ତଥ୍ୟ ଓ ସ୍ଵୀକାରୋକ୍ତି ଆଦାୟପାଇଁ କଠୋର ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ, କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ଅମାନବୀୟ ପରିବେଶରେ ଅତ୍ୟାଚାର, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଶ୍ରେଣୀକୁ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ନକରିବା, ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପରିବାର ଗଠନ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କିତ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବା, ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ଓ ଶୋଷଣ, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ, ଶ୍ରମିକ ସଙ୍ଗଠନକୁ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ବିଚାର ଓ ଦଣ୍ଡବିଧାନ, ଧାର୍ମିକ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରି ମୌଳବାଦୀ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ସରକାରୀ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ପ୍ରଦାନ ଆଦି ବିବିଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ବା ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥାଏ ।

୫ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର (Civil Rights) ।
Answer:
ଯେଉଁ ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ସୁସ୍ଥ ଓ ସଭ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଲାଗି ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧୁକାର ଏକ ସାମାଜିକ ଅସ୍ଵୀକାର ଅଟେ । ମଣିଷ ଏକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି ହିସାବରେ ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନଚିନ୍ତନ ଓ ମତ ପ୍ରକାଶନର ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅନ୍ୟଥା ତା’ର ଯୁକ୍ତିଶୀଳତାର ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଏଣୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନାଗରିକର ଅଧିକାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାର ପ୍ରକୃତି ଓ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ (Types) ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତାର ଅନ୍ୟତମ ସର୍ଭ ଅଟେ । କୌଣସି ଗଣତନ୍ତ୍ର ଅଧିକାର ବିନା ବାସ୍ତବ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ବ୍ୟକ୍ତିର ବହୁବିଧ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଯେପରି ଅଧିକାରର ପରିବେଶ ଆବଶ୍ୟକ ସେହିପରି ସମାଜର ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ଅଧୁକାରର ସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟ ଜରୁରୀ। ଡ. ବେଣୀ ପ୍ରସାଦଙ୍କ ମତରେ, “ ମାନବିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ସର୍ଭଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ।” ଲାସ୍କି ଅଧିକାରର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ ଅଧୁକାର ସାମାଜିକ ଜୀବନର ସେହି ସମସ୍ତ ସର୍ଭ ଯାହା ବିନା ସାଧାରଣଭାବରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ନାହିଁ ।”

(Rights are those conditions of social life without which no man can seek in general, to be himself at his best.) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ନିଜସ୍ଵ ସମସ୍ତ ଦାବିକୁ ଅଧିକାର ପଦବାଚ୍ୟ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ବୋସାଙ୍କଙ୍କ ମତରେ, ଅଧିକାର ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। (A Right is a claim recognised by society and enforced by the State.)

ଅସ୍ଵୀକାରର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ :

• ଅଧୂକାରର ସ୍ଥିତି ଓ ଉପଭୋଗ କେବଳ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ।
• ଅଧିକାର କେବଳ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।
• ଅଧୁକାର ସର୍ବଦା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ (rational) ଓ ନୈତିକ (moral) ଅଟେ ।
• ଅଧିକାର କଦାପି ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
• ସମାଜ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ଅଧ୍ବକାରର ସ୍ୱରୂପରେ ମଧ୍ଯ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ।
• ଅସ୍ଵୀକାର ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ (Social good) ସାଧନ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।
• ଅଧୁକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଓ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।

ଅଧିକାରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ; ଯଥା- (କ) ନୈତିକ ଅଧ‌ିକାର ଓ (ଖ) ଆଇନଗତ ଅଧିକାର। ଆଇନଗତ ଅଧ‌ିକାର ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଅଧ୍ୟୟନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ଏହା ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ପରି ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥାଏ।

(କ) ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର (Moral Right) – ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ନୀତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ବିବେକପୂର୍ଣ ଭାବଧାରା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସୂକ୍ଷ୍ମ ମନନଶୀଳତାର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ ବୋଲି କହିଲେ ଭୁଲ୍ ହେବ ନାହିଁ । ଏହି ଅଧିକାର ପଛରେ କୌଣସି ପାର୍ଥିବ ଶକ୍ତି ନିହିତ ନଥାଏ। ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏ ଅଧୁକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରଦତ୍ତ ନୁହେଁ।

ତେଣୁ ଏହି ଅଧୁକାରର କୌଣସି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଘଟିଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇହୁଏ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହି ନୈତିକ ଅଧ୍ଯକାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ ବା ବିରୋଧାଚରଣ କରିବାକୁ ସାହସ କରେ ନାହିଁ । କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ଜନମାନସରେ ଘୋର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦିଏ ।

(ଖ) ଆଇନଗତ ଅଧିକାର (Legal Right) – ଆଇନଗତ ଅଧୁକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରଦତ୍ତ; ତେଣୁ ଏହି ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକରେ କୌଣସି ବ୍ୟାହତ ଘଟିଲେ ନାଗରିକମାନେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକ ଜାତି, ଧର୍ମ ଏବଂ ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଲାଗୁ ହୋଇଥାଏ। ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ଦୁଇ – ପ୍ରକାରର – (i) ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଏବଂ (ii) ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ।

(i) ସାମାଜିକ ଅସ୍ଵୀକାର (Civil Right) – ଯେଉଁ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ସୁସ୍ଥ ଏବଂ ସଭ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଲାଗି ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ଅଧ‌ିକାର କୁହାଯାଏ। ଜୀବନଧାରଣର ଅଧ‌ିକାର, ବୃତ୍ତି, ବକ୍ତବ୍ୟର ଅଧୁକାର, ଧର୍ମୀୟ ସମ୍ପର୍କରେ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(୧) ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର – ଏହି ଅଧୁକାର ଯୋଗୁଁ କୌଣସି ନାଗରିକକୁ ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିବାର ସୁଯୋଗରୁ , ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେଥିଲାଗି ହତ୍ୟା ଏବଂ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ଉଭୟ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧଭାବରେ ପରିଗଣିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ତା’ର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଏଇ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

(୨) ସମ୍ପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ସମ୍ପତ୍ତି ବିନା ମଣିଷ ଖାଇପିଇ ଜୀବନଧାରଣ କରିବା ଅସମ୍ଭବ; ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଭୋଗ କରିବାର ଥାଏ। ଯୁକ୍ତିବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ ଲକ୍ ଏହି ଅଧିକାର ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପିତ କରିଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ସମାଜବାଦୀମାନେ ଏହି ଅଧିକାରକୁ ସନ୍ଦେହ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖନ୍ତି ।

(୩) ବୃତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର – ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ଜଣେ ନାଗରିକ ଯେକୌଣସି ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏ ବୃଦ୍ଧି ସମାଜବିରୋଧୀ ହୋଇନଥୁବା ଦରକାର।

(୪) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର – ମଣିଷ ଏକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି। ପଶୁପରି ଲୋକ ଖାଇପିଇ ବଞ୍ଚୁବାରେ ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ନାହିଁ। ତେଣୁ ସେ ଯାହା ଚିନ୍ତା କରେ, ତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ତା’ର ଅଛି। ଏହାକୁ ବକ୍ତବ୍ୟର ଅଧିକାର ବା ପରିପ୍ରକାଶର ଅଧିକାର ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ।

(୫) ଧର୍ମୀୟ ଅଧ୍ବକାର – ଧର୍ମ ବା ବିଶ୍ବାସ ମଣିଷର ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବ୍ୟାପାର; ତେଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଧର୍ମରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ନ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଏହି ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ ଯୋଗୁଁ କରାଯାଏ।

(୬) ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ଅଧ୍ବକାର – ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଆଦର୍ଶ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସ୍ଵାଧୀନଭାବେ ଚିନ୍ତା ଓ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇଥାଏ। ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, ଏହି ଅଧିକାରରୁ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଗଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଚିନ୍ତା କରିପାରିବ ନାହିଁ ଓ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରକୃତ ନାଗରିକ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବ ।

(୭) ସଂଘ ଗଠନର ଅଧୁକାର – ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ସଦସ୍ୟତା ହାସଲ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶିତ ଓ ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଓ ସହଯୋଗିତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ। ବ୍ୟକ୍ତିର ବିବିଧ ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନକୁ ଏହି ସଂଘ ସହଜସାଧ୍ୟ କରିଥାଏ।

(୮) ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଅଧୁକାର – ଏକ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ‌ିକ ସଜାଗ ହୋଇ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଫଳତା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏଣୁ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶଜନିତ ଅଧିକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥାଏ।

(୯) କାମ କରିବା ଓ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଅସ୍ଵୀକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଜୀବନଧାରଣର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ ଯୋଗାଇଦେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏକ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ କାମ କରିବାର ଓ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ଘଣ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ଉପଯୁକ୍ତ ମଜୁରି ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁବିଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ।

(ii) ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର (Political Right) – ଯେଉଁ ଅଧିକାର ବଳରେ ନାଗରିକମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିପାରନ୍ତି, ତାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ମନେରଖୁବାର କଥା ଯେ ଉଭୟ ବିଦେଶୀ ଏବଂ ନାଗରିକମାନେ ସାମାଜିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେହେଁ ବିଦେଶୀମାନେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ଵକାରରୁ ବଞ୍ଚୁତ । ଭୋଟଦେବା, ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିବା, ରାଜନୈତିକ ପଦବୀ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ସରକାରଙ୍କୁ ଆବେଦନ କରିବା ଏବଂ ସମାଲୋଚନା କରିବା, ବିଦେଶରେ ରହୁଥିବା ସମୟରେ ନିଜ ଦେଶର ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ସାଧାରଣ ସଭାସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ ଆଦି ରାଜନୈତିକ ଅଧୂକାର ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧିକାର (Human Right) କ’ଣ ? ଏହାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆଘେରି ଶାଖାରୁତ୍ତ୍ୱଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ମାନବିକ ଅଧିକାର ଏକ ଅବିଭକ୍ତ ପୃଥବୀର ଶାନ୍ତି ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ ସ୍ଵରୂପ ।” ଏହା ମାନବ ଜୀବନକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ। ଏହାକୁ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉପେକ୍ଷା କରାନଯାଇପାରେ । ଏହା ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ଏବଂ ଜୀବନରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ। ମାନବିକ ଅଧୂକାର କେବେହେଲେ ଜାତୀୟ ସଂହତି, ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂଯୋଜନ ଓ ସଂଶକ୍ତିଠାରୁ ବଡ଼ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତି ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ କେତେକ ସଂହତିସଂପନ୍ନ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ କେତେକ ସଂଯୋଜନ ରକ୍ଷାକାରୀ ଗୁଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମୂଲ୍ୟବାନ୍। ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ।

ଏବଂ ସଙ୍ଗଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ସହାୟତାରେ ତା’ପକ୍ଷେ ସଭ୍ୟ ଓ ସଂସଂହତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ ଅସମ୍ଭବ । ଏଣୁ ଏହି ମୂଲ୍ୟବୋଧତା ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦୁର୍ବଳତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସମତା, ନ୍ୟାୟ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ଏବଂ ଆଲୋକିତ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏହା ବହନ କରେ। ମାନବିକ ଅଧିକାର ମାନବବାଦର ମଙ୍ଗଳ ଗୀତି। ସ୍ଵାଧୀନତା, ସମାନତା, ନିରାପତ୍ତା, ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ ଏକତ୍ଵ ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଏହାର ମୌଳିକ ଆଦର୍ଶ ଅଟେ ।

ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(i) ଏହା ସାର୍ବଜନୀନ ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ବା ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ନ ଥାଏ। ଏହା ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ଅଟେ। ଏହା କୌଣସି ଭେଦଭାବକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ ନାହିଁ। ସମସ୍ତଙ୍କର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧତାର ଏହା ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ଜାତିସଂଘ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାର ପ୍ରଥମ ଧାରାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ନିଜର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସମାନ ବୋଲି ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି ।

(ii) ଏହା ସମସ୍ତ ଅଧିକାରର ସମଷ୍ଟି ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ସହ ଶାନ୍ତି-ମୈତ୍ରୀ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ପରିବେଶ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରେ। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ ଯଦି ଏହି ଅଧିକାରର ମୂଲ୍ୟବୋଧତାକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଉପଭୋଗ ନକରନ୍ତି । ଏହା ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେଲେ ମାନବ ଜାତି ସରସ, ସୁନ୍ଦରଭାବେ ଗଢ଼ି ଉଠେ ।

(iii) ଏହା ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ – ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ଯଦି କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ମାନବର ସର୍ବନିମ୍ନ ଅଧିକାରକୁ ଯୋଗାଇବାରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତାହେଲେ ପୃଥବୀର ଯେକୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥିପାଇଁ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିପାରିବେ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇପାରିବେ ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ । ଏହା ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ସ୍ୱରୂପ । ଏଣୁ ଏଥିପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନାହିଁ କିମ୍ବା ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ନାହିଁ। ସମସ୍ତର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ମାନବ ଜାତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ବୋଲି ପରିଗଣିତ ହୁଏ।

(iv) ସମସ୍ତ ଅଧିକାରର ମୂଳପିଣ୍ଡ – ବ୍ୟକ୍ତିର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକର ଏହା ମୂଳପିଣ୍ଡ ବା ସୁରକ୍ଷା କବଚ। ଏହାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଅନ୍ୟ ଅଧ୍ଵକାରଗୁଡ଼ିକ ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥୁପ୍ରତି ପ୍ରଥମେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଅନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଦ୍‌ଭାବନା ବୃଦ୍ଧି କରେ । ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ଅନ୍ୟ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଭାବରେ ଜଡ଼ିତ ।

(v) ଏହା ନୈତିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ ଏହା ନୈତିକ ଅଧୁକାର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାନବର ବିବେକ ଅନୁମୋଦିତ ଅଟେ । ମାନବର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏହା ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ରାଷ୍ଟ୍ର ତା’ର ନିଜର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସଂସ୍କୃତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା କେତେକାଂଶରେ ପ୍ରୟୋଗରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାରକୁ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ମାନବିକ ଅଧିକାର ଆନ୍ଦୋଳନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ବିଶ୍ଵରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା। ମାନବିକ ଅଧୁକାର ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ଅଧିକାର ଅଟେ। ଏଣୁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଭିଭିଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ଭିତ୍ତିରେ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସଫଳ ଉଦ୍‌ଘୋଷଣ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ସମ୍ଭବ କରାଯାଇଥାଏ।

୩ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମାନବିକ ଅଧିକାର (Types of Human Rights) ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଏବଂ ସଂଗଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ସହାୟତାରେ ତା’ପକ୍ଷେ ସଭ୍ୟ ଓ ସୁସଂଯତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ ଅସମ୍ଭବ। ଏଣୁ ଏହି ମୂଲ୍ୟବୋଧତା ମାନବିକ ଅଧୁକାର କମିଶନଦ୍ଵାରା ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ମଣିଷ ପରି ବଞ୍ଚି ରହିବାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଭାବଧାରାରୁ ‘ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର’ ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ସମତା, ନ୍ୟାୟ, ମର୍ଯ୍ୟଦାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ, ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଓ ଆଲୋକିତ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏହା ବହନ କରେ। ମାନବିକ ଅଧିକାର ମାନବବାଦର ମଙ୍ଗଳ ଗୀତି । ସ୍ଵାଧୀନତା, ସମାନତା, ନିରାପତ୍ତା, ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ ଏକତ୍ଵ ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଏହାର ମୌଳିକ ଆଦର୍ଶ ଅଟେ ।

ଆନ୍ଦରି ଶାଖାରୁଭଙ୍କ ଭାଷାରେ, ମାନବିକ ଅଧିକାର ଏକ ଅବିଭକ୍ତ ପୃଥିବୀର ଶାନ୍ତି ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ। ସଂକ୍ଷେପରେ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏହାର ସୁରକ୍ଷିତ ଉପଭୋଗ, ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଆଦି ବିଷୟକୁ ଆଧାର କରି ସାଧାରଣ କଲ୍ୟାଣ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ପ୍ରକାରଭେଦ – ମାନବିକ ଅଧିକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଅଟେ। କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଭର କରୁଥିବାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏହା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟେ। ଏଣୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟଭାବେ ଏହାର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ତଥାପି ୧୯୪୧ ମସିହାର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟରର ଧାରା ୧ର ତୃତୀୟ ପାରାଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ବ୍ୟବସ୍ଥା, ବିସ୍ତୃତ ସ୍ଵାଧୀନତାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣ ମାନ ଆଦି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯାହାକି ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘର କଲା। ଏହି ଘୋଷଣାନାମର ପ୍ରାକ୍ କଥନରେ ମନୁଷ୍ୟର ଉପାଦେୟତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଛି।

(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର :
ଧାରା ୧ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି ।
ଧାରା ୩ – ଜୀବନଧାରଣ, ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ସଂପର୍କିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା।
ଧାରା ୪ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଦାସତ୍ଵର ବନ୍ଧନରେ ନରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୫ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ନିର୍ମମ, ଅମାନବିକ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାହାନିକାରକ ବ୍ୟବହାର ବା ଦଣ୍ଡର ଶିକାର ନହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୭ – ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ଆଇନର ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ।
ଧାରା ୮- କ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଜାତୀୟ ଅଦାଲତଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଆଇନଗତ ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୯ – ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ଗିରଫ ଓ ଅଟକର ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୧୧ – କୌଣସି ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଧାରଣ ବିଚାରଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଆଇନଗତଭାବେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଘୋଷ ବୋଲି ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୧୩ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ଯରେ ମୁକ୍ତ ବିଚରଣ ଓ ବସତିସ୍ଥାପନ।
ଧାରା ୧୭ – ସଂପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ।
ଧାରା ୧୮ ଓ ୧୯ – ବିବେକ, ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ ଓ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତ ।
ଧାରା ୨୦ – ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାବେଶ ଓ ସଂଘ ଗଠନର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୨- ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ; କାରଣ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
ଧାରା ୨୩ – କାମ କରିବାର ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୪ – ଅବସର ଓ ବିଶ୍ରାମର ସ୍ଵାଧୀନତା ଏବଂ ଦରମାଯୁକ୍ତ ଛୁଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୫-ଉତ୍ତମ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୮- ଅଧିକାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ସାମାଜିକ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ।
ଧାରା ୨୯ ଓ ୩୦ – ସମାଜ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନ ।

(ଖ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ସନନ୍ଦ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାର ସନନ୍ଦଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର- ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାର ସନନ୍ଦ ଦ୍ଵୟ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ୧୯୬୬ରେ ଗୃହୀତ ହୋଇ ୧୯୭୬ଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି। ଏହି ସନନ୍ଦଦ୍ଵୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି।

ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର, ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା, ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ସ୍ଵାଧୀନତା, ସ୍ଵାଧୀନ ବିଚରଣ ଆଦି ଅଧୁକାର ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଅମାନବିକ ନିର୍ମମ ଅତ୍ୟାଚାର, ଦାସତ୍ଵ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଗିରଫ ଆଦି ବିଷୟ ପ୍ରଥମ ସନନ୍ଦର ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ହୋଇଥିବାବେଳେ କାମ କରିବାର ଅଧୂକାର, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବୀୟ ପରିବେଶ, ଶ୍ରମିକ ସଂଗଠନ ଗଠନ ଓ ଯୋଗଦାନ, ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ଓ ବୀମା, ପରିବାର ଗଠନ, ବିବାହ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନ ମତ ପ୍ରଦାନ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର, ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାର ଅଧୁକାର ଆଦି ଦ୍ବିତୀୟ ସନନ୍ଦର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅଟେ ।

(ଗ) ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଂପର୍କିତ ଆମେରିକୀୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନୁମୋଦିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ – ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନୁମୋଦିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର ୧୯୭୮ ମସିହାଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଆସୁଅଛି । ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ଜଣେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିରୂପେ ପରିଚିତ ହେବା ଓ ସମ୍ମାନରସହ ଜୀବନଧାରଣ କରିବା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ନିରାପତ୍ତା, ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ନୈତିକ ସଂହତି ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆଦି ମୁଖ୍ୟ ମାନବିକ ଅଧୂକାରରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଛି । ସମାଜର ମୌଳିକ, ପ୍ରାଥମିକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂଗଠନରୂପେ ପରିବାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟ ପ୍ରଦାନ (Right to Asylum) ମଧ୍ୟ ସ୍ବୀକୃତିଲାଭ କରିଛି ।

(ଘ)୧୯୫୨ ମସିହାର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଘୋଷଣାନାମା ଓ ୧୯୯୫ ମସିହାର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ବିରୋଧୀ, ଅତ୍ୟାଚାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଲୋପ, ସାର୍ବଜନୀନ ମହିଳା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଉତ୍ତମ ସନ୍ତାନକ୍ଷମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଦି ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯାଇଛି ।

୧୯୯୫ ମସିହାର ବେଜିଂ ଘୋଷଣାନାମା ଯାହାକି ଚତୁର୍ଥ ବିଶ୍ବ ମହିଳା ସମ୍ମିଳନୀ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା, ତାହା ମହିଳାମାନଙ୍କ ମାନବିକ ଅଧିକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ।
ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ଦାସତ୍ଵ ବିରୁଦ୍ଧରେ, ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ଶିଶୁ ଅଧୂକାର ସମ୍ପର୍କିତ ଘୋଷଣାନାମା, ୧୯୬୫ ମସିହାର ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ସମ୍ପର୍କିତ ଘୋଷଣାନାମା ସେହି ସମ୍ପର୍କିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ କରିଥାଏ ।

ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଉତ୍ତେଜନା ହ୍ରାସ, ରାଜନୈତିକ ଶାନ୍ତି, ମାନବିକ ଅଧୂକାର ପ୍ରତି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ତଥା ସଚେତନଶୀଳତା ଆଇନଗତ ପରିବେଶ ଆଦିର ସୀମାରେଖା ମଧ୍ଯରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ପ୍ରକୃତ ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

୪ । ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧ‌ିକାର ଘୋଷଣାନାମାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି, ପ୍ରଦତ୍ତ ଅଧୂକାର, ଏହାର ଭଲ୍ଲଘଂନର କ୍ଷେତ୍ର ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ନ ରହିଲେ ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ଥିତି ରହିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ମନୁଷ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ପଦବାଚ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସାଲିସ୍‌ବିହୀନ ସଂଗ୍ରାମ କରିବାପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଅଧିକାରରୁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ମିଳେ ନାହିଁ । ମଣିଷ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାମନ୍ତବାଦୀ, ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ, ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ, ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ, ଉପନିବେଶବାଦୀ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଛି । ଆମେରିକାର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଘୋଷଣାନାମା ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ଓ ନାଗରିକର ଅଧିକାର ସଂପର୍କୀୟ ଫରାସୀ ଘୋଷଣାନାମା ଜରିଆରେ ମନୁଷ୍ୟର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରଚାରିତ ଓ ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ଦୁଇଟି ସଂପର୍କରେ ଆହ୍ବାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଉଦାରବାଦର ପ୍ରସାର ଓ ଦୁଇଟି ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହେଲା ।

ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାରଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତର ଆକ୍ରମଣର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ, ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀମାନେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ସଂସ୍କୃତି ଆଦି କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟ-ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଭେଦଭାବର ପ୍ରାଚୀର ଛିଡ଼ାକରି ମାନବିକ ସ୍ଵାଭିମାନ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଖୋଲା ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କଲେ । ଏହି କାରଣରୁ ମନେହେଲା ଯେ, ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ନ ରଖୂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶାନ୍ତି ଓ ବିକାଶର ଧାରା ସହିତ ସଂଯୋଜିତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଦୁଇଟି ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକା ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ଥିତିକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାପାଇଁ ଜାତିସଂଘ ଗଠନ କଲା । ଏହାର ସନନ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଧାରାରେ ଜାତିସଂଘର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଓ ଜାତି, ଧର୍ମ, ଲିଙ୍ଗ ଓ ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ସବୁ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ସଂପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ବିବରଣୀ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାତିସଂଘ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର କମିଶନ ଗଠନ କଲା । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ସଂପର୍କରେ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚିଠା ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା । ଏହି କମିଶନ ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଂପର୍କୀତ ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ପ୍ରକାଶ କଲା । ମାନବିକ ଅଧୁକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଥିବା ଦର୍ଶନ ହେଲା- “ ଜନ୍ମରୁ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାନ ।

ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେକ ଓ ଚେତନାଶକ୍ତି ଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ସହିତ ଭ୍ରାତୃତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି । ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ପରିଷଦର ଅଧୁବେଶନରେ ୫୮ଟି ଦେଶ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ । ସୋଭିଏତ୍ ଦେଶ ଓ ତା’ର ସମର୍ଥକ କେତେକ ଦେଶ ସେଥ‌ିରେ ନଥିଲା । ଏହି ଘୋଷଣାନାମାରେ ୩୦ଗୋଟି ଧାରା ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଅଧିକାରକୁ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି । ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ।

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର :
ଧାରା ୧ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି ।
ଧାରା ୩ – ଜୀବନଧାରଣ, ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ସଂପର୍କିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୪ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଦାସତ୍ଵର ବନ୍ଧନରେ ନ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୫ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ନିର୍ମମ, ଅମାନବିକ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ହାନିକାରକ ବ୍ୟବହାର ବା ଦଣ୍ଡର ଶିକାର ନହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୭ – ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ଆଇନର ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ।
ଧାରା ୮ – କ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଅଧିକାରର ଅଦାଲତଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଆଇନଗତ ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୯ – ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ଗିରଫ ଓ ଅଟକର ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୧୦ – କୌଣସି ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଧାରଣ ବିଚାରଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଆଇନଗତଭାବେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ଦେଶ ବୋଲି ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୧୩ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତ ବିଚରଣ ଓ ବସତି ସ୍ଥାପନ ।
ଧାରା ୧୭ – ସଂପରିଗତ ଅଧୂକାର ।
ଧାରା ୧୮ ଓ ୧୯- ବିବେକ, ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ ଓ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୧୦ – ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାବେଶ ଓ ସଂଘ ଗଠନର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୨ – ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ; କାରଣ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
ଧାରା ୨୩ – କାମ କରିବାର ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୪ – ଅବସର ଓ ବିଶ୍ରାମର ସ୍ଵାଧୀନତା ଏବଂ ଦରମାଯୁକ୍ତ ଛୁଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୫ – ଉତ୍ତମ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୬ – ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତିର ଅଧ୍ବକାର ।
ଧାରା ୨୮ – ଅଧିକାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ସାମାଜିକ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ।
ଧାରା ୨୯ ରୁ ୩୦ – ସମାଜ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନ ।

ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାରର ଗୁରୁତ୍ଵ : ମାନବିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ବ ସର୍ବଜନବିଦିତ । ଏହି ଅଧିକାଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତିରେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ନିମ୍ନମତେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ।

• ଉପନିବେଶବାଦଦ୍ବାରା ଶୋଷିତ ମନୁଷ୍ୟର ମୁକ୍ତି
• ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ମାନବ ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ସହଯୋଗ ସ୍ଥାପନ ଓ ବୁଝାମଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠା
• ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ଵୀକୃତି ପ୍ରଦାନ
• ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନକୁ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅପରାଧ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ :
ନିମ୍ନଲିଖତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ଘଟିଥାଏ ।

• ଗୋଟିଏ ଦେଶକୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ଆକ୍ରମଣ ବା ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ଅକ୍ତିଆରରେ ଥ‌ିବା ଦେଶରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ଘଟେ ।
• ଯୁଦ୍ଧବେଳେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହୁଏ ।
• ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି ଯୋଗୁଁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଙ୍କୁଚିତ ହୁଏ ।
• ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ଓ ଉପନିବେଶବାଦର ପ୍ରଭାବ
• ପୋଲିସ୍ ଓ ନିରାପତ୍ତା ବାହିନୀର ମାତ୍ରାତ୍ତ୍ଵିକ କାର୍ଯ୍ୟ
• ଆତଙ୍କବାଦ ଓ ହିଂସାର ପ୍ରସାର
• ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନୁନ୍ନତି
• ଶିକ୍ଷା ଓ ସଚେତନତାର ଅଭାବ
• ସାମାଜିକ କୁ-ପରମ୍ପରା
• ଦମନମୂଳକ ଆଇନର ପ୍ରଣୟନ ଓ କଠୋର ପ୍ରୟୋଗ ।
• ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ତୀବ୍ର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ଆୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ଅଧୂକାର ସଂପର୍କିତ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରହିଛନ୍ତି । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ରହିଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 7 ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 7 ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
ଚମ୍ପାଫୁଲଟିର ବର୍ଣ୍ଣ କିପରି ?
(କ) ହଳଦି ପ୍ରାୟ
(ଖ) ଆମ୍ବ ପ୍ରାୟ
(ଗ) ପଣସ ପ୍ରାୟ
(ଘ) ନଡ଼ିଆ ପ୍ରାୟ
ଉ –
(କ) ହଳଦି ପ୍ରାୟ ।

Question ୨ ।
କବିତାରେ ଚମ୍ପାଫୁଲ କହା ସହିତ ତୁଳନୀୟ ?
(କ) ଶୈଶବ
(ଖ) ଯୌବନ
(ଗ) କୈଶୋର
(ଘ) ବର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ
ଉ –
(ଖ) ଯୌବନ ।

Question ୩ ।
ରାଜକୁମାରୀ ଚମ୍ପାଫୁଲଟି ପାଇସାରିଲା ପରେ କେଉଁଠାରେ ଗୀତ ଗାଉଥିଲେ ?
(କ) ନିଜ ନବରରେ
(ଖ) ଉପବନରେ
(ଗ) ଜଇଲରେ
(ଘ) ପୁଷ୍ଟରିଣା କୂଳରେ
ଉ-
(କ) ନିଜ ନବରରେ ।

Question ୪।
ନବ ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ଚମ୍ପାବତୀ କେଉଁ ବିଷାଦରେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହେଲା ?
(କ) ବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ
(ଖ) ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ
(ଗ) ବିଷୟ ବିଷାଦ
(ଘ) ବିରହ ବିଷାଦ
ଉ-
(ଖ) ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ ।

Question ୫ |
ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ଚମ୍ପାବତୀର କ’ଣ ଉଭେଇଗଲା ?
(କ) ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା
(ଖ) ଦୁଃଖଭାବ
(ଗ) ଦରିଦ୍ରଭାବ
(ଘ) ରାଜକୀୟ ବଡ଼ପଣ
ଉ –
(କ) ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା ।

Question ୬ |
ଜନକ ଜନନୀ ସେନେହ ମନ ନ ମାନେ ଆଉ – କେତେବେଳେ ?
(କ) ବାଲ୍ୟକାଳରେ
(ଖ) ଯୌବନ ଆଗମନରେ
(ଗ) କୈଶୋରରେ
(ଘ) ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟରେ
ଉ –
(ଖ) ଯୌବନ ଆଗମନରେ

Question ୭ |
ବିଦେଶୀ କୁମର ସ୍ଵପ୍ନରେ କ’ଣ କହିଲେ ?
(କ) କର୍କଶ ବାଣୀ
(ଖ) ମଧୁବଚନ
(ଗ) କଠୋର କଥା
(ଘ) ଦୁଃଖ କାହାଣୀ
ଉ –
(ଖ) ମଧୁବଚନ ।

Question ୮ |
ରାଜକୁମାର ଦୀପାଲୋକରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କର କ’ଣ ଦେଖିବେ ?
(କ) ସ୍ରସ୍ତବେଶ
(ଖ) ଅନ୍ତଃପୁର
(ଗ) ଖଟ ପାଳଙ୍କ
(ଘ) ଧନରତ୍ନ
ଉ –
(କି) ସ୍ରସ୍ତବେଶ ।

Question ୯।
ଚମ୍ପାଫୁଲଦ୍ଵାରା ରାଜକୁମାରୀ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେବ ଆରଧନା କରିବେ ?
(କ) ବୁଢ଼ୀ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
(ଖ) ମାଆ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
(ଖ) ମନଦୁଃଖ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
(ଘ) କାନ୍ତ ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
ଉ –
(ଘ) କାନ୍ତ ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।

Question ୧୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ କାହା ସହିତ ଗହନବାସ କରିପାରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ନବ ତରୁଣ
(ଖ) ବାପା
(ଗ) ମାଆ
(ଘ) ଭାଇ
ଉ –
(କ) ନବ ତରୁଣ ।

Question ୧୧ ।
ନବଯୌବନରେ ଚମ୍ପାବତୀ କେଉଁ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ବ୍ୟଗ୍ର ଥିଲେ ?
(କ) ପ୍ରିୟ ଦର୍ଶନ
(ଖ) ପ୍ରକୃତି ଦର୍ଶନ
(ଗ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦର୍ଶନ
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ର ଦର୍ଶନ
ଉ –
(କ) ପ୍ରିୟ ଦର୍ଶନ ।

Question ୧୨ |
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ନୀଳ ଆକାଶଠାରୁ କ’ଣ ମାଗେ ?
(କ) ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି
(ଖ) କରକାପାତ
(ଗ) ତଟିନୀ
(ଘ) ପାହାଡ଼
ଉ –
(କ) ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି ।

Question ୧୩ ।
ପିତୃକୋଳ ତେଜି କିଏ ବାରିସ୍ ପାଖକୁ ଯାଏ ?
(କ) ସମୁଦ୍ର
(ଖ) ମେଘ
(ଗ) ତଟିନୀ
(ଘ) ପାହାଡ଼
ଉ –
(ଗ) ତଟିନୀ ।

Question ୧୪ ।
ନବନଳିନୀ ଭାବୁ କିରଣରେ କ’ଣ ଲାଭ କରେ ?
(କ) ମୁଦ
(ଖ) ଦୁଃଖ
(ଗ) ବିଷାଦ
(ଘ) ନିରାଶା
ଉ –
(କ) ମୁଦ ।

Question ୧୫ ।
ବିଧୁ ବିଭା ପାଇ କିଏ ହସ ହସ ହୋଇଉଠେ ?
(କ) ଚମ୍ପା
(ଖ) ପଦ୍ମ
(ଗ) କୁମୁଦ
(ଘ) ମଲ୍ଲୀ
ଉ –
(ଗ) କୁମୁଦ ।

Question ୧୬ ।
ଚପଳା କେଉଁଠାରେ ଖେଳେ ?
(କ) ଘନେ
(ଖ) ବନେ
(ଗ) ସଦନେ
(ଘ) ସମୁଦ୍ରେ
ଉ –
(କ) ଘନେ ।

Question ୧୭ ।
‘ବିଫଳ ଏ ଯୌବନ ମୋହରି’ କିଏ କହିଛି ?
(କ) ରାଜକୁମାର
(ଖ) ରାଜକୁମାରୀ
(ଗ) କୁମୁଦ
(ଘ) ସମୁଦ୍ରେ
ଉ –
(ଖ) ରାଜକୁମାରୀ ।

Question ୧୮ ।
ସୁକୁମାରୀ ଲତା କେଉଁଠି ଆଶ୍ରୟ ଲୋଡ଼ିଥାଏ ?
(କ) ପଥର ଉପରେ
(ଖ) ବିଟପୀ-ଅଙ୍ଗେ
(ଗ) ସମୁଦ୍ର ଭିତରେ
(ଘ) ପାଦପ ତଳେ
ଉ –
(ଖ) ବିଟପୀ -ଅଙ୍ଗେ ।

Question ୧୯ ।
ଯୁଗେ ଯୁଗେ ବିହି କ’ଣ ଖଞ୍ଜିଛି ?
(କ) ପ୍ରେମଭାବ
(ଖ) ବୈରଭାବ
(ଗ) ଘୃଣାଭାବ
(ଘ) ବିସ୍ମୟଭାବ
ଉ –
(କ) ପ୍ରେମଭାବ ।

Question ୨୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କ ଦଗ୍ଧ ବକ୍ଷରେ ଜୀବିତେଶ୍ଵରଙ୍କର କ’ଣ ସ୍ଥାପନ କରିବେ ?
(କ) ବିଦ୍ୟ ପୟର
(ଖ) ଫୁଲମାଳ
(ଗ) ଆଶୀର୍ବାଦ
(ଘ) ବରଦାନ
ଉ –
(କ) ଦିଦ୍ୟପୟର ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ରାଜକୁମାରୀ କେଉଁ ଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରୀ ଚମ୍ପାଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ।

Question ୨ ।
ସେ ଚମ୍ପାଫୁଲର ବର୍ଷ କିପରି ଥିଲା ?
ଉ –
ସେ ଚମ୍ପାଫୁଲର ବର୍ଣ୍ଣ ହଳଦି ପରି ଥିଲା ।

Question ୩ ।
କାନ୍ତ ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚମ୍ପାବତୀ କାହାକୁ ଉପାସନା କରିବେ ?
ଉ –
କାନ୍ତ ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚମ୍ପାବତୀ ଶିବ ଉପାସନା କରିବେ

Question ୪ ।
ନବ ଯୌବନର ମନ୍ତ୍ର ପାଠରେ ଚମ୍ପାବତୀର ମନ କ’ଣ ହେଲା ?
ଉ –
ନବ ଯୌବନର ମନ୍ତ୍ର ପାଠରେ ଚମ୍ପାବତୀର ମନ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ବ୍ୟାକୁଳ ହେଲା ।

Question ୫।
ରାଜକୁମାରୀର ବାଲ୍ୟଚପଳତା କାହିଁକି ଉଭେଇଗଲା ?
ଉ –
ନବଯୌବନ ଆସିବାରୁ ରଜାକୁମାରୀର ବାଲ୍ୟଚପଳତା ଉଭେଇଗଲା ।

Question ୬ |
ଖେଳ ହସଖୁସି ତାକୁ କାହିଁକି ସୁଖ ଲାଗୁ ନ ଥିଲା ?
ଉ –
ନବଯୌବନ ଆସିବାରୁ ଖେଳ ହସଖୁସି ସୁଖ ଲାଗିନଥୁଲା ଓ ତା’ ହୃଦୟରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଦୁଃଖ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

Question ୭ |
ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ରଜାକୁମାରୀଙ୍କୁ କିପରି ଲାଗୁଥିଲା ?
ଉ –
ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ କେଉଁଠି କିଛି ଛାଡ଼ିଆସିଲା ପରି ଲାଗୁଥିଲା ।

Question ୮ |
କ’ଣ ପାଇଁ ଜନକ ଜନନୀ ଛି ଛି ବୋଲିବେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରୀ ମନରେ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତର ଜାଣିଲେ ଜନକ ଜନନୀ ଛି ଛି ବୋଲିବେ ।

Question ୯ ।
ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ କାହିଁକି ଲାଜ ମାଡୁଥିଲା ?
ଉ –
ନିଜର ଯୌବନକାଳୀନ ରୂପକୁ ନିଜେ ଦେଖିଲା ପରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ ଲାଜ ମାଡୁଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ଚମ୍ପାବତୀ କ’ଣ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲା ?
ଉ –
ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ଚମ୍ପାବତୀ ନିଜର ନବଯୌବନ ଦେହକୁ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲା ।

Question ୧୧ ।
କାହାକୁ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁ ରାଜକୁମାରୀ ଉନ୍ମନ ହେଲେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖ୍ ରାଜକୁମାରୀ ଉନ୍ମନ ହେଲା ।

Question ୧୨ ।
କାହାର ଦିବ୍ଯ ଚରଣରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କ ପରାଣ ଅର୍ପଣ କରିବେ ?
ଉ –
ନିଜର ପ୍ରିୟତମ ବା ସ୍ବପ୍ନରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ଚରଣରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କର ପରାଣ ଅର୍ପଣ କରିବେ ।

Question ୧୩ ।
ବେନି ସୋଦରଙ୍କୁ ରାଜକୁମାରୀ କ’ଣ ପଚାରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ?

Question ୧୪।
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ନୀଳ ଆକାଶଠାରୁ ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି କାହିଁକି ମାଗିଥାଏ ?
ଉ –
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ନୀଳ ଆକାଶଠାରୁ ଶୀତ ପ୍ରେମବାରୀ ସ୍ଵତାପ ନାଶ କରିବାପାଇଁ ମାଗିଥାଏ ।

Question ୧୫ ।
ନବ ଯୌବନରେ ଚମ୍ପାବତୀ କେଉଁ ଦର୍ଶନ ଆଶା କରୁଥିଲେ ?
ଉ –
ନବ ଯୌବନରେ ଚମ୍ପାବତୀ ପ୍ରିୟ ଦର୍ଶନ ଆଶା କରୁଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
ପିତୃକୋଳ ତେଜି ତଟିନୀ କାହା ପାଖକୁ ଯାଏ ?
ଉ –
ପିତୃକୋଳ ତେଜି ତଟିନୀ ବାରିସ୍ ପାଖକୁ ଯାଏ ।

Question ୧୭ ।
ବିଟପୀ ଅଙ୍ଗରେ କିଏ ଆଶ୍ରୟ ଲୋଡ଼ିଥାଏ ?
ଉ –
ବିଟପୀ ଅଙ୍ଗରେ ସୁକୁମାରୀ ଲତା ଆଶ୍ରୟ ଲୋଡ଼ିଥାଏ ।

Question ୧୮ ।
ନବ ନଳିନୀ କେଉଁଥରେ ଆନନ୍ଦ ଲାଭକରେ ?
ଉ –
ନବ ନଳିନୀ ଭାନୁକିରଣ ପାଇ ଆନନ୍ଦ ଲାଭକରେ ।

Question ୧୯ ।
କ’ଣ ପାଇ କୁମୁଦ ହସିଉଠେ ?
ଉ –
ବିଧୁବିଭା ପାଇଲାପରେ କୁମୁଦ ହସିଉଠେ ।

Question ୨୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ କ’ଣ ଦେଇ ଜୀବିତେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ନିଜର କରିନେବେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରୀ ଆପଣାକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇ ଜୀବିତେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ନିଜର କରିନେବେ ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
କିଏ ଚମ୍ପାଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଚମ୍ପାବତୀର ରାଜକନ୍ୟା ଚମ୍ପାଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ।

Question ୨।
କାହାର ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା କେତେବେଳେ ଉଭେଇଗଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ରାଜକନ୍ୟା ଦେହରେ ନବଯୌବନ ଆସିଗଲା, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରୁ ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା ଉଭେଇଗଲା ।

Question ୩ ।
ନବଯୌବନ ଆଗମନରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କର ନିଭୃତ ଅନ୍ତରରେ କ’ଣ ହେଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନବଯୌବନ ଆଗମନରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ନିଭୃତ ଅନ୍ତରରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଦୁଃଖ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ।

Question ୪।
ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ ସ୍ନେହରେ କେତେବେଳେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କର ମନ ଆଉ ମାନୁନଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏବଂ ଜନକଜନନୀ ସ୍ନେହରେ ଆଉ ତାଙ୍କର ମନ ମାନୁନଥିଲା ।

Question ୫।
ସଖୀଙ୍କୁ ନ କହି କିଏ କେଉଁ ବ୍ୟଥା ସହିପାରିବେ ନାହିଁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସଖୀଙ୍କୁ ନକହି ରାଜକୁମାରୀ ଚମ୍ପାବତୀ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତର ବ୍ୟଥା ସହିପାରିବେ ନାହିଁ ।

Question ୬ ।
ନବଯୌବନ ସମୟରେ ଚମ୍ପାବତୀ କାହାକୁ ଖୋଜୁଥିଲେ ?
ଉ :
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନବଯୌବନ ସମୟରେ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜର ଜାବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲେ ।

Question ୭ |
କାହାର କୁଳଶୀଳ କିଏ ଜାଣି ନଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୮।
ରାଜକୁମାରୀ ଲାଜରେ କ’ଣ ସମର୍ପି ପାରିଲେ ନାହିଁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଲାଜରେ ନିଜର ଜୀବନ ଯୌବନକୁ ସମର୍ପି ପାରିଲେ ନାହିଁ ।

Question ୯ ।
ଚମ୍ପାବତୀ ବେନି ସୋଦରଙ୍କଠାରୁ କ’ଣ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ?
ଉ – ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୦ ।
ନବଯୌବନ ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରିୟଦର୍ଶନ ଲାଭକଲେ ରାଜକୁମାରୀ କ’ଣ କରିବେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୧ ।
ତଟନୀ ଓ ବାରିସ୍‌ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀର ମାନସିକତା ଦର୍ଶାଇବାପାଇଁ ପ୍ରେମିକା ତଟିନୀ ଓ ପ୍ରେମିକ ବାରିଧର ପ୍ରସଙ୍ଗ ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
କିଏ କାହିଁକି ଈପ୍‌ସିତ ଜୀବିତେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଈପସିତ ଜୀବିତେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲା, ତାଙ୍କର ଦିବ୍ୟପୟରରେ ନିଜର ଦଗ୍‌ଧବକ୍ଷକୁ ନିବେଶିବା ପାଇଁ ।

Question ୧୩ ।
ଦିବ୍ୟ ପୟରର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ତା’ର ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କ ପାଦତଳେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେବ, ତା’ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କ ପାଦ ହେଉଛି ଦିବ୍ୟ ବା ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ।

Question ୧୪ ।
ଆପଣାକୁ ଦେଇ ରାଜକୁମାରୀ କାହାକୁ ନିଜର କରିନେବେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆପଣାକୁ ଦେଇ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜର ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ନିଜର କରିନେବ, ଯେ କି ତା’ର ଯୌବନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବେ ।

Question ୧୫ ।
ଦେବ ଆରାଧନା କିଏ କିପରି କରିବେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ହଳଦି ରଙ୍ଗର ଚମ୍ପାଫୁଲ ଦେଇ ଦେବ ଆରାଧନା କରିବେ ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନ କାହିଁକି ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ସଖୀମେଳରେ ମନ ଆନନ୍ଦରେ ଖେଳୁଥିଲା । ଜନକ ଜନନୀର ସ୍ନେହରେ ରହି ଦିନରାତି ସେ କଟାଇ ଦେଉଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଯୌବନର ପହିଲି ସ୍ପର୍ଶ । ଲାଗିଥିଲା, ଯାହାକୁ କି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, କେଉଁ ଦେଶରୁ ଆସି ଯୌବନ କି ମନ୍ତ୍ର ପଢ଼ିଲା, ଫଳରେ ରାଜକୁମାରୀ ମନ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇଉଠିଲା । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଯୌବନ ଆସିବାରୁ ରାଜକୁମାରୀର ମନ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨ ।
ଚମ୍ପାବତୀର ବାଲ୍ୟଚପଳତା ଉଭେଇ ଯିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକନ୍ୟା ଦେହରେ ଯୌବନର ସ୍ପର୍ଶ ଲାଗିବାରୁ, ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ତା’ର ଆସିଥିଲା ପରିବର୍ତ୍ତନ । ପୂର୍ବର ସହିତ ଖେଳିବା ଓ ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ ସ୍ନେହ ଲାଭ କରିବା ତାହାକୁ ଆଉ ଭଲ ଲାଗିଲା ନାହିଁ । ବରଂ ଦେହରେ ଯୌବନ ଆସି ମନକୁ କଲା ବିଷାଦିତ । ସେ ମନେ ମନେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଫଳସ୍ୱରୂପ ବାଲ୍ୟଚପଳତା ତା’ଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା ।

Question ୩।
‘ଲାଗୁଛି ପରାଣ ଅପୂର୍ଣ୍ଣ’ର – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କର ।
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଯୌବନର ପହିଲି ସ୍ପର୍ଶ ଲାଗିବା ପରେ, ସେ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ବ୍ୟାକୁଳିତା ହୋଇଉଠିଛି ।
ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ସେ ଘାରିହୋଇଛି । ପୂର୍ବରୁ ମନରେ ରହିଥ‌ିବା ଚପଳତା କ୍ରମଶଃ ଦୂରେଇଯାଇଛି । ବରଂ ମନଟି କେମିତି ଏକୁଟିଆ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଛି । କିଛି ଛାଡ଼ି ଆସିଲା ପରି ଲାଗିଛି । ସେ ଯେପରି ଅନ୍ୟ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚି ଗଲାପରି ମନେକରିଛି । ତା’ର ପ୍ରାଣ ଯେପରି ଅପୂର୍ଣ ହେଲାପରି ମନେହୋଇଛି ।

Question ୪ ।
ସଖୀଏ ବା କିସ କହିବେ ଜାଣି ପାରିଲେ କଥା – କେଉଁ କଥା ଓ କାହାର ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୌବନର ସ୍ପର୍ଶ ପାଇଲାପରେ ରାଜକୁମାରୀ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ଘାରିହୋଇଛି । ସବୁବେଳେ ତାକୁ ଏକୁଟିଆ ଏକୁଟିଆ ମନେହୋଇଛି । ଜନନ ଜନନୀ ସ୍ନେହକୁ ସେ ଆଉ ଆଉ ଇଚ୍ଛାକରି ନାହିଁ । ଏଭଳି ଭାବାନ୍ତରର କାରଣ ସେ ଠିକ୍‌ରୂପେ ବୁଝି ପାରିନାହିଁ । ମାନସିକ ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ ରହିଥ‌ିବା ଚମ୍ପାବତୀର ଏଭଳି କଥା ତାହାର ସଖୀମାନେ ଜାଣିଲେ କ’ଣ ଭାବିବେ ବୋଲି ସେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି ।

Question ୫।
ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ କାହିଁକି ଲାଜ ମାଡୁଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଯୌବନର ସ୍ପର୍ଶ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଛି, ଫଳରେ ଶରୀରରେ ତା’ର ଆସିଛି ଅନେକ ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ । ନିଜେ ଉତ୍ସୁକତା ପ୍ରକାଶ କରି ନିଜକୁ ନିଜେ ଦେଖୁଛି । ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସକୁ ଓ ନିଜ ଶରୀରକୁ ଦେଖ୍ ତାହାକୁ ଲାଜ ମାଡ଼ିଛି ।

Question ୬।
ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ସେ କ’ଣ ଦେବାପାଇଁ ଚାହୁଁଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ତା’ର ନିଜ ଶରୀରକୁ ନିଜେ ଦେଖ୍ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସେ କାହାର କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ବୋଲି ଚିନ୍ତାକରିଛି । ଏହି ନବଯୌବନ ସମୟରେ ସେ ଆଉ ଏକୁଟିଆ ହୋଇ ରହିବାକୁ ଚାହିଁନାହିଁ । ବରଂ ମିଳନ ଆଶାୟୀ ହୋଇ ନିଜର ଯୌବନଭରା ଦେହକୁ ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ସମର୍ପି ଦେବାପାଇଁ ଚାହିଁଛି ।

Question ୭ ।
ରାଜକୁମାରୀ କାହିଁକି ଉନ୍ମନ ଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାଣ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନ ହୋଇଉଠିଛି । ମନ ଛନଛନ ହୋଇଛି । ସେହି ଅବସରରେ ସେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁଛି କୌଣସି ଏକ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେହି ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖିଲା ପରେ ସେ ଉନ୍ମନ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୮ ।
କିଏ କାହା ପାଖରେ କ’ଣ ସମର୍ପଣ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ଆସିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସେ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନ ମନେର ଦେଖୁଛି ସ୍ଵପ୍ନ । ସ୍ବପ୍ନରେ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ପରେ ତା’ର ମନ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଛି । ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଚାହାଣିରେ ସେ ହୋଇଛି ପ୍ରଲୁବ୍ଧ ।

Question ୯ ।
କିଏ କାହାର କେତେବେଳେ ମନ ଚୋରାଇ ନେଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରଙ୍କ ମ ବଚନ, ଢଳଢଳ ଚାହାଣି ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନକୁ କିଣିନେଇଛି । ଲଜ୍ୟା ହେତୁ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜର ଯୌବନ ଅର୍ପଣ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ସେହି ସ୍ଵପ୍ନର ତରୁଣ ରାଜକୁମାର ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନକୁ ନିମିଷକେରେ ଚୋରାଇ ନେଇଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ ଜାଗ୍ରତ ଅବସ୍ଥାରେ କ’ଣ ଦେଖୁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନଉଦାସ ଓ ପ୍ରାଣ ଛନଛନ ହୋଇଛି । ସେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି, କବାଟ କିଳାଯାଇଥିବା ଓ ରତ୍ନପ୍ରଦୀପ ଜଳୁଥିବା ଘରେ ରାଜକୁମାର କିପରି ପ୍ରବେଶ କଲେ । ସେ ନିଜର ଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ବେଶ ବାସ ଆୟତ୍ତରେ ନଥିଲା । ରାଜକୁମାରୀ ଜାଗ୍ରତ ଅବସ୍ଥାରେ ନିଜ ଅଙ୍ଗରୁ ଖସି ଯାଇଥିବା ବାସକୁ ଦେଖୁ ମନେମନେ ଲାଜ ପାଇଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ସହିତ ନୀଳ ଆକାଶର ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମିଳନ ଆଶାୟୀ ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି, ପ୍ରକୃତିରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ମିଳନର ଅପୂର୍ବ ମାଧୁର୍ଯ୍ୟକୁ । ସେ ଦେଖୁଛି, ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ସଦାସର୍ବଦା ନୀଳଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ରହିଛି । ନୀଳଆକାଶରୁ ଖସି ପଡୁଥିବା ଶୀତ ପ୍ରେମବାରିକୁ ମାଗି ସେ ତା’ର ତପ୍ତ ଶରୀରକୁ ଶୀତଳ କରିଥାଏ। ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ସହିତ ନୀଳ ଆକାଶର ସମ୍ପର୍କ ହେଉଛି ପ୍ରେମର ବା ସଦାମିଳନର ସମ୍ପର୍କ ।

Question ୧୨ ।
ଏ ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ ମୋ ବିରହ ଗାୟନ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କର ।
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସଦ୍ୟ ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା, ମିଳନଆଶାୟୀ ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖିଛି, ସମଗ୍ର ପ୍ରକୃତି ରାଜ୍ୟରେ ମିଳନର ମଧୁରତା । ସେ ଦେଖୁଛି ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଆକାଶକୁ, ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଛି ତଟିନୀ ଓ ସାଗରକୁ, ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛି ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ, ଚନ୍ଦ୍ର କୁମୁଦ, ବଲ୍ଲରୀ ଓ ବିଟପୀ ଏବଂ ଚପଳା ଓ ନୂଆମେଘକୁ । ସମସ୍ତେ ମିଳନର ମଧୁଭାବରେ ନିଜକୁ ହଜାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ଦେଖୁ ରାଜକୁମାରୀ ବିଚାର କରିଛି, ସେ ଏକମାତ୍ର ଏ ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ ବିରହର ରଗିଣୀ ତୋଳୁଛି ଓ ପ୍ରିୟତମଙ୍କଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିଛି ।

Question ୧୩ ।
‘ବିଫଳ ଏ ଯୌବନ ମୋହରି’ କିଏ କେତେବେଳେ କାହିଁକି କହିଛି ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମିଳନଆଶାୟୀ ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି, ସମଗ୍ର ପ୍ରକୃତି ରାଜ୍ୟରେ ମିଳନର ମଧୁର ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ । ସେ ଏକମାତ୍ର ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ ବିରହର କରୁଣ ରାଗିଣୀ ତୋଳୁଛି । ଫଳସ୍ଵରୂପ ତା’କୁ ସେହି ସମୟରେ ଶୁଣାଯାଇଛି, ସ୍ଵପ୍ନର ବିହଙ୍ଗ ଓ କୁସୁମିତ ବଲ୍ଲରୀ ସହାସେ ସୂଚାଇଛନ୍ତି ‘ବିଫଳ ଯୌବନ ମୋହରି’ ।

Question ୧୪ ।
ରାଜକନ୍ୟାର ଯୌବନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକନ୍ୟା ଯୌବନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି, ପ୍ରିୟତମଙ୍କ ସହିତ ମିଳିତହେବା । ତେଣୁ ସେ ବିଚାର କରିଛି, ଆପଣାକୁ ସମର୍ପଣ କରି ଈପ୍‌ସିତ୍ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ନିଜର କରିବି । ଏହାହିଁ ଥିଲା ରାଜକନ୍ୟାର ଯୌବନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

Question ୧୫ ।
କବିତାରେ ଚମ୍ପାଫୁଲର ମହତ୍ତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟିର କବି ଚମ୍ପାଫୁଲକୁ ଯୌବନ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଚମ୍ପାଫୁଲ ଭଳି ଯୌବନାବସ୍ଥା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ହେଲେ ହେଁ ସୌରଭଦୀପ୍ତ । ଉପଯୁକ୍ତ ସମୟରେ ବା ଯୌବନରେ ମିଳନର ମାଦକତା କିପରି ମଧୁମୟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କବି ଚମ୍ପାଫୁଲ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣକରି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି !

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ ଭାବନା ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପଲ୍ଲୀଚେତନାର ସାର୍ଥକ ରୂପକାର ଭାବରେ କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ପରିଚିତ ହେଲେ ବି, ସେ ନାରୀ ମାନସିକତା ଓ ଯୌବନକାଳୀନ ଆବେଦନ ଓ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ତାଙ୍କର କବିତାମାନଙ୍କରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଜୀବନରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ସମୟ ହେଉଛି ଯୌବନ ସମୟ । ସେହି ସମୟରେ ନାରୀ ମନରେ ଓ ଦେହରେ ଆସେ ଅନେକ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଫଳରେ ସେ ଯୌବନକାଳୀନ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ନେଇ ସ୍ବପ୍ନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସାହିତ୍ୟରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରାଚୀନ କବିମାନଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କବିମାନେ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଥରେ କି କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ କବିତାରେ ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକୁମାରୀର ସ୍ଵପ୍ନକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ନବଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଦେଖୁଛି ଏକ ଦିବ୍ୟ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେ ରାଜକୁମାରଙ୍କର କୌଣସି ପରିଚୟ ଜାଣି ନଥୁଲେ ବି, ତାହାଙ୍କୁ ଦେଖୁରିବା ପରେ ସେ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି । ସେହି ବିଦେଶୀ କୁମରଙ୍କର ସ୍ୱପ୍ନରେ କହିଥ‌ିବା ମଧୁର ବଚନକୁ ରାଜକୁମାରୀ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସବୁବେଳେ ସେହି ଭାଷା ତାଙ୍କର ମନେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ବିମୋହିତ ଢଳଢଳ ଚାହାଣିରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନ କିଣି ନେଇଛନ୍ତି । ମନ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଲାଜରେ ସେ ନିଜକୁ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ତାଙ୍କ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ପରେ ସେ ନିଜକୁ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ସଦାସର୍ବଦା ମିଳନଆଶାୟୀ ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ଘାରି ହୋଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଲାଜରେ ଜୀବନ ଯୌବନ ନ ସମ୍ପିଲି ପୟରେ
କାହିଁ ଗଲେ ନବତରୁଣ, ଏବେ ଝୁରିଣ ମର୍ରେ ।
ମନ ଚୋର ମନ ଚୋରଇ କାହିଁ ଗଲେ ନିମିଷେ
ଆକୁଳ ପରାଣ ମୋହର ତାଙ୍କ ବିନା ଏ ଦେଶେ ।”

ସ୍ଵପ୍ନ କଥା ଚିନ୍ତାକରି ରାଜକୁମାରୀ ଭାବିଛି, କବାଟ କିଳା ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ରତ୍ନପ୍ରଦୀପ ଜଳୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ କିପରି ଘରକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ । ସେ ନିଦ୍ରାରେ ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କର ବେଶବାସ ଅଣଆୟତ୍ତ ଥିଲା । ସେ ନିଶ୍ଚୟ ତାହାର ବସନମୁକ୍ତ ଉରସ ଓ କେଶକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ । ଏଭଳି ଚିନ୍ତାକରି ରାଜକୁମାରୀଟି ମନେ ମନେ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଛି । ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁବା ପରେ, ତାହାର ମନରେ ଆସିଛି, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ନିଜକୁ ନିଶ୍ଚୟ ସମର୍ପଣ କରିବ । କବିଙ୍କ

“ଚମ୍ପାଫୁଲେ କେଶ ମଣ୍ଡାଇ ହାର କଣ୍ଠେ ଲମ୍ବାଇ
ଅସ୍ପଷ୍ଟ ସ୍ବପନେ ସୁନ୍ଦର କେଣେ ଗଲେ ଉଭାଇ ।’’

କବିତାରେ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋମୁଗ୍ଧକର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୨।
ନରଯୌବନ ଆଗମନରେ ରାଜକନ୍ୟାଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁ ଭାବାନ୍ତର ଆସିଥିଲା, ତାହାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ, ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ଯୌବନକାଳୀନ ନାରୀ ମାନସିକତାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଜୀବନର ଯୌବନ ସମୟ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଓ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ସମୟ । ଏହି ସମୟରେ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ଆସେ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ମିଳନଆଶାୟୀ ଦେହ ଦେହ ଖୋଜେ । ସେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟପାଖରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେବା ଭାବରେ ବିଭୋର ହୋଇଉଠେ । ଫଳରେ ସାଂସାରିକ, ପାରିବାରିକ ଜୀବନରେ ସେ ବହୁଦିନ ଚଳିଆସିଥିଲେ ବି ନିଜକୁ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭବ କରେ । ନିଜର ବୋଲି କାହାକୁ ଦାବି କରିବାର ମାନସିକତାରେ ପ୍ରାଣ ଉଚ୍ଚାଟିତ ହୁଏ । ତାହାକୁ ପାଇ ନପାରିବାର ଦୁଃଖରେ ହୃଦୟରେ ଦାରୁଣ ଖେଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । କବି ନବଯୌବନ ପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ନବଯୌବନ ଆଣିଦେଇଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସତେଯେପରି ସେ ହୋଇଛି ଯୌବନମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ । ଯୌବନ ନିଶାରେ ତଲ୍ଲୀନ ହେଲାପରେ, ତା’ମନରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ ଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି । ମନରେ ଆସିଛି ଅନେକପ୍ରକାର ବ୍ୟାକୁଳଭାବ । ପୂର୍ବରୁ ରହିଥ‌ିବା ବାଲ୍ୟଚପଳତା ତା’ମନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସେ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛି । କ’ଣ କରିବ ନ କରିବ, ସେଭଳି ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ସେ ଘାରିହୋଇଛି । ତାହାର ମନେ ହୋଇଛି, ଅପୂର୍ଣ୍ଣ । ସାରା ସଂସାର ଲାଗିଛି ଶୂନ୍ୟ । ସେ ବିଚାର କରିଛି, ମୁଁ ଯେପରି ଆଉ ମୋର ହୋଇ ରହିନାହିଁ ।

ରାଜକୁମାରୀ ଏଭଳି ମାନସିକ ଅବସାଦରେ ରହିଥିଲାବେଳେ, ସେ ନିଜର ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ, ସାଙ୍ଗ ସଖୀଙ୍କ କଥା ସ୍ମରଣ କରିଛି । କାରଣ ତା’ମନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ହୃଦୟର ଭାଷାକୁ ଯଦି କେହି ଜାଣିଯାଆନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ତାହାକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଛି ଛି ବୋଲି କହିବେ ବୋଲି ସେ ଭାବିଛି । ସଖୀମାନଙ୍କ ପାଖରେ କହି ହେଉନାହିଁ କିମ୍ବା ନକହି ରହି ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ସେ ବିଚାର କରିଛି । ସମୟ ଆଣିଛି ନିଜ ଶରୀରର ଅପୂର୍ବ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସକୁ ଦେଖୁ ସେ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ଫଳସ୍ଵରୂପ ମନ ତାହାର ସ୍ଵପ୍ନରାଜ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିଯାଇଛି । ପ୍ରକୃତିର ମିଳନର ଦୃଶ୍ୟ ତାହା ମନରେ ଖେଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଏବଂ ସେ ନିଜକୁ ଅତି ଅସହାୟ ମନେକରିଛି । ତଥାପି ସେ ମନର ମଣିଷ ନିକଟରେ ନିଜକୁ କରିଛି ।

ବାସ୍ତବିକ କବିଙ୍କର ଯୌବନ ଆଗମନର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୩।
ପଠିତ କବିତାରେ ନବତରୁଣୀର ମନୋଭାବ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ, ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ଯୌବନକାଳୀନ ନାରୀ ମାନସିକତାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଜୀବନର ଯୌବନ ସମୟ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମୟ । ଏହି ସମୟରେ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ଆସେ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ମିଳନଆଶାୟୀ ଦେହ ଦେହ ଖୋଜେ । ସେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟପାଖରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେବା ଭାବରେ ବିଭୋର ହୋଇଉଠେ । ଫଳରେ ସାଂସାରିକ, ପାରିବାରିକ ଜୀବନରେ ସେ ବହୁଦିନ ଚଳିଆସିଥିଲେ ବି ନିଜକୁ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭବ କରେ । ନିଜର ବୋଲି କାହାକୁ ଦାବି କରିବାର ମାନସିକତାରେ ପ୍ରାଣ ଉଚ୍ଚାଟିତ ହୁଏ । ତାହାକୁ ପାଇ ନ ପାରିବାର ଦୁଃଖରେ ହୃଦୟରେ ଦାରୁଣ ଖେଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । କବି ନବଯୌବନ ପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ନବଯୌବନ ଆଣିଦେଇଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସତେଯେପରି ସେ ହୋଇଛି ମନରେ ଆସିଛି ଅନେକପ୍ରକାର ବ୍ୟାକୁଳଭାବ । ପୂର୍ବରୁ ରହିଥିବା ବାଲ୍ୟଚପଳତା ତା’ମନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସେ ଆଉ ତା’କୁ ଭଲ ଲାଗିନାହିଁ । ବରଂ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛି । କ’ଣ କରିବ ସେ ଯେପରି କିଛି ଛାଡ଼ିଆସିଛି କିମ୍ବା ଅପୂର୍ଣ୍ଣ । ସାରା ସଂସାର ଲାଗିଛି ଶୂନ୍ୟ ତା’ହୃଦୟରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଦୁଃଖ ପଶିଗଲା ଭଳି ମନେହୋଇଛି । ମନ ଏକ ପ୍ରକାର ନକରିବ, ସେଭଳି ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ସେ ଘାରିହୋଇଛି । ତାହାର ମନେ ହୋଇଛି, ତାକୁ କେହି ଅଜଣା ରାଜ୍ୟରେ ଛାଡ଼ି ଦେଇଯାଇଛି । ଫଳରେ ଜୀବନ ଲାଗିଛି । ସେ ବିଚାର କରିଛି, ମୁଁ ଯେପରି ଆଉ ମୋର ହୋଇ ରହିନାହିଁ ।

ରାଜକୁମାରୀ ଏଭଳି ମାନସିକ ଅବସାଦରେ ରହିଥିଲାବେଳେ, ସେ ନିଜର ଜନକ ଜନନୀ, ସାଙ୍ଗ ସଖୀଙ୍କ କଥା ସ୍ମରଣ କରିଛି । କାରଣ ତା’ମନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ହୃଦୟର ଭାଷାକୁ ଯଦି କେହି ଜାଣିଯାଆନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ତାହାକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଛି ଛି ବୋଲି କହିବେବୋଲି ସେ ଭାବିଛି । ସଖୀମାନଙ୍କ ପାଖରେ କହି ହେଉନାହିଁ କିମ୍ବା ନକହି ରହି ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ସେ ବିଚାର କରିଛି । ସମୟ ଆଣିଛି ନିଜ ଶରୀରରେ ଅପୂର୍ବ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସକୁ ଦେଖ୍ ସେ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ଫଳସ୍ବରୂପ ମନତାହାର ସ୍ଵପ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିଯାଇଛି । ପ୍ରକୃତିର ମିଳନର ଦୃଶ୍ୟ ତାହା ମନରେ ଖେଦ କରିଦେବ ବୋଲି ବିଚାର କରିଛି ।

Question ୪ ।
କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଯୁଗ୍ମଭାବର ବୈଶିଷ୍ଟ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
ସୃଷ୍ଟିର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ମିଳନର ମଧୁର ମୂଚ୍ଛନାରୁ । ପୁରୁଷ ଓ ପ୍ରକୃତିର ମିଳନରେ ସୃଷ୍ଟିର ଅମୃତଧାରା ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ । ସୃଷ୍ଟିର ଏହି ନିୟମରୁ କେହି ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ମନରେ ପ୍ରକୃତିର ଏହି ସଦାମିଳନ ଉତ୍ସବ, ନୂତନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ନାୟିକା ରାଜକୁମାରୀର ମିଳନଉତ୍ସୁକ ମାନସିକତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ପାଇଁ, ସୃଷ୍ଟିର ମିଳନ ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ଅତିମାନବୀୟ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରି, ନିଜର ସାରସ୍ଵତ ସାଧନାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଯୌବନର କାଉଁରୀ ସ୍ପର୍ଶ । ସେହି ଯୌବନ ପାଇଁ ତା’ହେହ ଓ ମନରେ ଆସିଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଫଳରେ ସେ ଆଉ ଚିତ୍ତ ସ୍ଥିର କରିପାରି ନାହିଁ, ବରଂ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ହୋଇଛି ବିଷାଦିତ । ଦୁନିଆ ତା’କୁ ଏକୁଟିଆ ମନେହୋଇଛି । ସେ ଯେପରି ଆଉ ତାହାର ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ନିଜ ଦେହକୁ ନିଜେ ଦେଖ୍ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ସେ ସ୍ୱପ୍ନରାଜ୍ୟରେ ଭାସିବୁଲିଛି । ସ୍ୱପ୍ନରେ ଦେଖୁଛି ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେହି ସ୍ଵପ୍ନକୁମାର ପାଦପଦ୍ମରେ ନିଜକୁ ନିଜେ ସମର୍ପିତ କରିଦେଇଛି । ମାତ୍ର ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ନ ପାଇବାରୁ ସେ ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୋଇଛି । ସେ ଦେଖଛି ସୃଷ୍ଟିରେ ଯୁଗ୍ମଭାବକୁ, ଯେଉଁ ଭାବ ତା’ମନରେ ହତାଶାର ବିକଳ ରାଗିଣୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ମିଳନଆଶାୟୀ ହୋଇ ନୀଳଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ରହିଛି । ନୀଳ ଆକାଶରୁ ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି ପାଇବା ପାଇଁ ସେ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଛି । ସେହି ଶୀତଳ ପ୍ରେମବାରିକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜର ତାପିତ ହୃଦୟକୁ ସେ ଶାନ୍ତକରିବ । ଫୁଲଫଳରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ମିଳନର ସାର୍ଥକତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ହେବାର ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଆଗେଇ ଯାଇଥାଏ । ସେ ଜାଣେ ସାଗର ସହିତ ମିଳିତ ହେଲେ, ନିଜ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା କରିଥାଏ । ସେହି ଆଲିଙ୍ଗନ ହେତୁ ମନରୁ ସବୁ ଭୟ ଦୂରେଇ ଦେଇଥାଏ । ଯୁଗ୍ମ ଜୀବନର ଅନ୍ୟତମ ସ୍ମାରକୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ନଳିନୀ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇ, ପ୍ରିୟତମଙ୍କୁ ସମ୍ଭାଷଣ ଜଣାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ବିଧୁ କିରଣରେ କୁମୁଦ ନିଜର ନିମୀଳିତ ନୟନକୁ ଖୋଲିଦେଇ, ପ୍ରିୟତମଙ୍କୁ ସାଦର ସ୍ଵାଗତିକା ଗାନକରିଛି । ସେହିପରି ନୂଆ ମେଘରେ ଚପଳା, ଅତି ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଖେଳି, ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣ କରିଛି ।

Question ୫।
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାର ସାର୍ଥକତା ବିଚାର କର ।
ଉ –
କବି ଜଣେ ନିଆରା ମଣିଷ । ତା’ନିକଟରେ ରହିଥାଏ ଅସାଧାରଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ ସେ ମଣିଷ ମନର ଗୋପନକଥାକୁ ଅନୁଭବ କରେ । ନିଜର ଅନୁଚିନ୍ତା ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାର ରଙ୍ଗ ବୁଡ଼ାଇ ସେ ରସିକ, ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକଙ୍କ ମନକୁ ରସାଭିଭୂତ କରେ । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଯାହାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି, ସେ ତାହାକୁ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ, ଶବ୍ଦର ଯାଦୁକାରୀ ଶକ୍ତିରେ ପ୍ରକାଶ କରେ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାଟି ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହିପରି ଦିବ୍ୟ କବିତ୍ଵ ବଳରେ କବିତା ରଚନାକରି, ତାହାର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ଥିଲେ ପଲ୍ଲୀକବି । ତେଣୁ କବିତାଟିକୁ ସେ ଲୋକକଥା ବା ଲୋକଗୀତ ଭଳି ନାମକରଣ କୁହାଯାଇପାରେ । ପୁନଶ୍ଚ କବିତାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଲୋକଗୀତର ଘୋଷା ପଦ ଭଳି ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ପଦକୁ ଏଥ‌ିରେ ସଂଯୋଜିତ କରାଯାଇଛି । ଘୋଷାଟି ହେଉଛି –

ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହିପରି ଦିବ୍ୟ କବିତ୍ଵ ବଳରେ କବିତା ରଚନାକରି, ତାହାର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ଥିଲେ ପଲ୍ଲୀକବି । ତେଣୁ କବିତାଟିକୁ ସେ ଲୋକକଥା ବା ଲୋକଗୀତ ଭଳି ନାମକରଣ କୁହାଯାଇପାରେ । ପୁନଶ୍ଚ କବିତାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଲୋକଗୀତର ଘୋଷା ପଦ ଭଳି ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ପଦକୁ

ପୁନଶ୍ଚ ଏଥିରେ କବିତାର ଭାବକୁ ସହଜ ସରଳ କରିବାପାଇଁ, ଅଧ୍ୟକ ପରିମାଣରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶବ୍ଦ ବା ଦେଶଜ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଛି । ଯେପରି ‘ବନ’, ‘ଗୁଣି’, ‘ଉଭେଇ’, ‘ଗୋଚର’, ‘ଛି ଛି’, ‘ମଧୁବଚନ’, ‘ସଖିଲି’, ‘ନମିଷେ’, ‘ପାରିସ୍’ ଓ ‘କଳି ଥିଲି’ ଇତ୍ୟାଦି । ଏଥରେ ନାରୀ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵର ଶୃଙ୍ଗାରିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା

ନାୟିକା ରାଜକୁମାରୀର ଚରିତ୍ର ବର୍ଣନା ବେଶ୍ ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇଛି । ନବଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ନାରୀର ମାନସିକ ଖେଦ ଓ ମିଳନଆଶାୟୀ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବର୍ଣ୍ଣନା ଯେତିକି ସହଜ କବି ସରଳ, ସେତିକି ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଥାଏ। ସବୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଦ୍ୟ ଯୌବନରେ ସନ୍ତୁଳିତ ସ୍ଵପ୍ନପ୍ରବଣ ଭାବକୁ ଏଥିରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

କବିତାର ଚତୁର୍ଥ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରକୃତିର ଯୁଗ୍ମଜୀବନ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ, ନାୟିକାର ମନର କଥାକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଆକାଶ ସହିତ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରେମ ସମ୍ପର୍କ, ତଟିନୀର ବାରିସ୍ ସହିତ ମିଶିଯିବାର ଆବେଗ, ସୁକୁମାରୀ ଲଟାର ବିଟପୀ ଅଙ୍ଗରେ ସପ୍ରେମ ଆଲିଙ୍ଗନର ଭାବ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ପଦ୍ମର, ଚନ୍ଦ୍ର ସହିତ କୁମୁଦର, ଚପଳା ସହିତ ମେଘର ସମ୍ପର୍କକୁ କବି ଅତି ସୁନ୍ଦରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଯେପରି –

“ଭାନୁ କରେ ନବ ନଳିନୀ ଫୁଟି ଲଭଇ ମୁଦ
ବିଧୁବିଭା ପାଇ ହସଇ ନିମୀଳିତ କୁମୁଦ ।
ଢଳ ଢଳ ପ୍ରେମ ଚପଳା ଖେଳେ ନବୀନ ଘନେ,
ଯୁଗ୍ମ ଯୁଗ୍ମ ବହି ଖଞ୍ଜିଛି ସର୍ବେ ଖିଳ ଭୁବନେ ।”

କବି ପରିଚିତି :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଆଦି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ଯେତେବେଳେ ମରାଳମାଳିନୀ ନୀଳାମ୍ବୁ ଚିଲିକାର ‘ଶୋକପାସୋରା’ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିବାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ – ତାହାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମବାଦୀ ମଧୁସୂଦନ ଯେତେବେଳେ ଉପନିଷଦର ଆନନ୍ଦବାଦ ଓ ବ୍ରହ୍ମବାଦକୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାବରାଜ୍ୟରେ ଆରୋପିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସର୍ବୋପରି ଯେତେବେଳେ ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଆର୍ଯ୍ୟଋଷି ପ୍ରତିପାଦିତ ଭାରତୀୟ ପୁରାଣ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶକୁ ମୁଖ୍ୟ ଅବଲମ୍ବନ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଅତୀତର ସେହି ମୁନିଋଷି ବାଞ୍ଛିତ ରାମରାଜ୍ୟରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭାଦୀପ୍ତ ଲେଖନୀର ସଞ୍ଚରଣ କରାଉଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଏ ଦେଶର ସାରସ୍ଵତ ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ନୂତନ ଜାହ୍ନବୀ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କରିବା ନିମିତ୍ତ ମାର୍ଗ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନଧରି ଅବହେଳିତ ରହିଥ‌ିବା ଉତ୍କଳୀୟ ପଲ୍ଲୀର ସ୍ଵଭାବ ସୁନ୍ଦର, ଶାନ୍ତସ୍ନିଗ୍ଧ ରୂପକୁ ସାହିତ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ରୂପାୟିତ କରିବାଦିଗରେ କବି ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ପଲ୍ଲୀପ୍ରକୃତି ତଥା ସରଳ ପଲ୍ଲୀଲୋକଙ୍କ ଜୀବନକୁ ନେଇ ସରଳ, ସୁନ୍ଦର ଓ ସାବଲୀଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କବିତାମାନ ରଚନା କରିବା ଦିଗରେ ନନ୍ଦକିଶୋର ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଥମ କବି । ତାଙ୍କର କାବ୍ୟକବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଉତ୍କଳୀୟ ପଲ୍ଲୀଜୀବନର ଚିତ୍ର, ତତ୍କାଳୀନ ଅନ୍ୟତମ ସାହିତ୍ୟସାଧକ ଫକୀରମୋହନଙ୍କୁ ଏପରି ଭାବରେ ମୁଗ୍ଧ କରିଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ପଡ଼ିଗଲା ପଲ୍ଲୀ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବାରତା,
କେହି କବି କହିନାହିଁ ଏ ପ୍ରକାର କଥା ।” (ଉତ୍କଳ ଭ୍ରମଣ)

ଏହି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କବି ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା ୧୮୭୫ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୧୨ ତାରିଖରେ, କଟକ ଜିଲ୍ଲାର କୁସୁପୁର ଗ୍ରାମରେ । ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାରେ ଉକ୍ତ ଗ୍ରାମଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଥିଲା । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ସମୟରେ ହିଁ ତାହାଙ୍କ କବିପ୍ରତିଭାର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା । କବି କଲେଜରେ ପାଠ ପଢ଼ିବା ସମୟରେ ‘ତାଳଚେର ପଦକ ପୁରସ୍କାର’ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଲ୍ଲୀଜୀବନ ବିଷୟକ ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ଉକ୍ତ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ହୋଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଏହା ‘ପଲ୍ଲୀଚିତ୍ର’ ନାମରେ ଓଡ଼ିଆରେ କବିତା ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । କବି ୧୯୦୧ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ବି.ଏ. ପାସ୍ କରି କଟକର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷକତା କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ କଲିକତାରୁ ବି.ଟି. ପାସ୍ କରି ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ । ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗରେ ପରିଦର୍ଶକ ଭାବେ ସୁଚାରୁରୂପେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥିଲେ ।

ଭାବରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ନନ୍ଦକିଶୋର ଏହି ଧାରାର କବି, ଯିଏ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଏଇ ଦେଶର ପଲ୍ଲୀଜନତାର ଅବହେଳିତ କରିଥିଲେ ଓ ପରେ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗରେ ପରିଦର୍ଶକ ରୂପେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନନ୍ଦକିଶୋର ଏ ଦେଶର ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରାଚ୍ୟ-ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମନ୍ବୟର ଗୋଟିଏ ନୂତନ ଦିଗ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଥିଲେ । ଏହି ନୂତନ ଦିଗ ଏ ଦେଶର ସାଧାରଣ ଅବହେଳିତ ପଲ୍ଲୀବାସୀର ଜୀବନଧାରା ଓ ଜୀବନାଦର୍ଶ ପ୍ରତି ଏକ ବିମୁଗ୍ଧ କଳାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିନିକ୍ଷେପ କଲା । ତେଣୁ ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ରଚନାରେ ପଲ୍ଲୀର ଜୀବନଚିତ୍ର ଅକପଟ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଓ ପଲ୍ଲୀବଧୂର ଆବେଗ ଅନୁଭୂତି ବିଷୟରେ, ପଲ୍ଲୀର କୃଷକ, ପଲ୍ଲୀର ପ୍ରଭାତ ପ୍ରଦୋଷ ଓ ପଲ୍ଲୀର ଧୂଳି, ମାଟି, ପାଣି, ପବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଗଭୀର ପରିଚୟ ଲାଭକରି ସେସବୁକୁ ସରଳ, ତରଳ, ଛନ୍ଦୋମୟ କବିତାରେ ପରିପ୍ରକାଶ କଲେ । ‘ପଲ୍ଲୀଚିତ୍ର’ (୧୮୯୮), ‘ନିର୍ଝରିଣୀ’ (୧୯୦୧) ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଓ ଏହି ତାଙ୍କର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମାନସିକତା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଅଛି । ତେଣୁ ଆପଣା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପରିପୂରକ ଭାବରେ କବି ପଲ୍ଲୀ ପ୍ରବଚନ ଓ ପଲ୍ଲୀ ସଙ୍ଗୀତର ରାଗରାଗିଣୀରୁ ନିଜ କବିତାର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଏବଂ କଳାସୌଷ୍ଠବ ଆହରଣ କରି ଆପଣାର ରଚନାକୁ ଏକ ସରଳ ମଧୁମୟ ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୁଷମାର ଭୂଷିତ କରିଅଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର ପଲ୍ଲୀ କବିତା ପରି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

ଗଦ୍ୟରଚନା । ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ’ ନାମରେ ଏକ ସତ୍ୟ ଘଟଣାମୂଳକ ଗଳ୍ପ ମଧ୍ୟ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ରାଧାନାଥ, ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ କାବ୍ୟାବଳୀ ନିକଟରେ ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ‘ଶର୍ମିଷ୍ଠା’ କାବ୍ୟର ବିଶେଷ କୌଣସି ନୂତନ କଳାପରିପାଟୀ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହି କାବ୍ୟଟି ନରନାରୀର ପ୍ରେମପ୍ରଣୟ ରାଜ୍ୟରେ ବିରଳ ସ୍ଵାର୍ଥତ୍ୟାଗର ନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉତ୍‌ଥାପନ କରି ଯେପରିକ ରାଧାନାଥଙ୍କ କାବ୍ୟଜଗତ ସମ୍ପର୍କରେ ନୀରବ ପ୍ରତିବାଦ ଜ୍ଞାପନ କରିଅଛି ।

ସେହି ପଲ୍ଲୀକବିଙ୍କର ତିରୋଧାନ ହୁଏ ୧୯୨୮ ମସିହା ଜୁଲାଇ ପହିଲାରେ । ଆଜକୁ ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧ‌ିକ ସମୟ ବିତିଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର କୃତିରାଜି ତାଙ୍କୁ ଜନମାନସରେ ଅମର କରି ରଖୁଛି ଓ ରଖୁଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ । ନାରୀକବି କୁନ୍ତଳାକୁମାରୀ ସାବତ୍ କବିଙ୍କ କବିତ୍ଵ ତଥା କୃତିରାଜିର ପ୍ରଶଂସା କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି –

“ତୁମରି ଗୌରବ ଗୀତ ମଧୁର ମୂଚ୍ଛନା
ପଲ୍ଲୀପ୍ରାଣେ ଦେଇଅଛି ନବ ଉନ୍ମାଦନା ।”

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ୧୯୨୫ରେ ‘କନକଲତା’ ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଉପନ୍ୟାସଟିରେ ସମାଜ ସଂସ୍କାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲେ ବି, ସେଥ‌ିରେ ଥିବା ନାୟକ ନାୟିକାଙ୍କ ମାନସିକତା ହିଁ ଆଲୋଚ୍ୟ ସହିତ ପାଇକରାୟ ବଂଶର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକ ଧନଞ୍ଜୟଙ୍କର ସାକ୍ଷାତ ହୋଇଛି, ଆଖଣ୍ଡଳମଣିଙ୍କ ବେଢ଼ାରେ । ଉଭୟ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ହେଲାପରେ, ଧନଞ୍ଜୟ ଓ କନକଲତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବାହ ହେବାର ସ୍ଥିର ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମ ଦେଖାରେ କନକଲତା ଧନଞ୍ଜୟଙ୍କ ପ୍ରତି ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ହୋଇଛି ସମର୍ପିତ । ସେ ଅପେକ୍ଷା କରିରହିଛି ବିବାହର ଶୁଭଦିନକୁ । ସେହି ଈପ୍‌ସିତ ଦିନ ତା’ମନରେ ଆଣିଦେଇଛି ମିଳନର ଆକାଂକ୍ଷାକୁ । କନକଲତାର ଯୌବନ ଉଚ୍ଛସିତ ମନୋଭାବହିଁ ଏହି କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଯୌବନ ଆସିଲା ପରେ ନାରୀର ତନୁ, ମନ ଓ ପ୍ରାଣରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସେ ଓ ଅନ୍ତରରେ ଯେଉଁ ଜୁଆର ଉଠେ, ତାହାକୁ କବିତାରେ ଅତି ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ସାରକଥା :

କୋରକିତ କଦମ୍ବ । ତା’ହୃଦ ଆକାଶରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି କାମନାର ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁ । ତେଣୁ ସେ ମନେ ମନେ, ଗୁଣୁଗୁଣୁ ହୋଇ ମନଫୁଲାଣିଆ ଗୀତ ଗାଇଛି । କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ଥିଲେ ପଲ୍ଲୀକବି । ପଲ୍ଲୀର ଗୀତ ଗାଇବାର ଧାରାକୁ ଏଥରେ ଯୌବନାବସ୍ଥା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି । ଚମ୍ପାଫୁଲରେ ଭରିରହିଥାଏ ଅମାପ ସୁରଭି; ମାତ୍ର ତାହା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ସେହିପରି ଯୌବନ ମଧ୍ୟ ନାନା ମାଦକତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ବି, ସମୟ ବିଶେଷରେ ସେଥୁରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସେ । ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ସେ ମିଳନଆଶାୟୀ ମନୋଭାବ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଥାଏ ।

ଚମ୍ପାବତୀର ରାଜକୁମାରୀ ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ନିଜ ନଗର ପରିବେଶରେ ଗୁଣୁଗୁଣୁ ହୋଇ ଗୀତଗାଇଛି । ସଖୀମାନଙ୍କ ମେଳରେ ଖେଳି ଖେଳି ଅତି ଆନନ୍ଦରେ ସମୟ ବିତାଇ ଦେଇଛି । ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ ସ୍ନେହର ଆତିଶଯ୍ୟରେ ଦିନ ପରେ ଦିନ ଗଢ଼ିଯାଇଛି । ସମୟକ୍ରମେ ସେ ହୋଇଛି ନବତରୁଣୀ । ତାରୁଣ୍ୟର ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ସେ ହୋଇଛି ବିଭୋର । ମନରେ, ଦେହରେ ତା’ର ଆସିଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଯୌବନର କାଉଁରୀଛୁଆଁ ସତେଯେମିତି ତା’ଦେହରେ ବୋଳି ବିଷାଦ ଭାବ । ଯେଉଁ ଭାବକୁ ସେ କାହାରି ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ସ୍ଥିର ଭାବରେ ସହିପାରିବ ନାହିଁ । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ତା’ମନରେ ବସାବାନ୍ଧି ଆସିଥ୍‌ ଚାପଲ୍ୟଭାବ କେଉଁଆଡ଼େ ଉଭେଇଗଲା ପରି ମନେକରିଛି । ସେ ଯେପରି ପହଞ୍ଚିଯାଇଛି ଏକ ଅଜଣା, ଅପରିଚିତ ରାଜ୍ୟରେ ।

ସାଙ୍ଗସାଥୀଙ୍କ ସହିତ ହସିବା, ବସିବା, ଖେଳିବା ତାହାକୁ ଆଉ ସୁଖକର ମନେ ହୋଇନାହିଁ । ବରଂ ତା’ର ହୃଦୟ କନ୍ଦରରେ ଅଜଣା ଦୁଃଖ ବସାବାନ୍ଧି ରହିଗଲା ପରି ମନେ ହୋଇଛି । କେଉଁଠି କିପରି କିଛି ଛାଡ଼ିଆସିଲା ପରି ମନରେ ଉଚ୍ଚାଟିତ ଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ମନେହୋଇଛି, ସେ ଯେପରି ତା’ ପରିଚିତ ଇଲାକାରୁ ବାହାରିଯାଇ ଏକ ଅଜଣା ଅପରିଚିତ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଯାଇଛି । କିଛି ଆଉ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଗିନାହିଁ, ସବୁଯେପରି ଶୂନ୍ୟ ଶୂନ୍ୟ ମନେହୋଇଛି । ବିଶେଷକରି ସେ ମନେକରିଛି, ସେ ଆଉ ତା’ର ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ସେ ଯେପରି ଆଉ କାହାର ହୋଇଯାଇଛି । ଏହିଭଳି ଉଚ୍ଚାଟିତ ଭାବରେ ସଦ୍ୟ ଯୌବନ ଦ୍ଵାରରେ ପାଦ ଥାପିଥ୍ୟା କିଶୋରୀଟି ମାନସିକ ସନ୍ତୁଳନରେ ରହିଛି ।

ଯୌବନ ପ୍ରଭାବରେ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜ ମନକୁ ଆଉ ସଂଯତ କରି ରଖ୍ ପାରିନାହିଁ । ଏଭଳି ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସେ ଲଜ୍ଯା ଅନୁଭବ କରିଛି । ଯେଉଁ ଚିନ୍ତାଧାରା ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଅନୁତାପ କରିଆସିଛି । ସେ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ପିତାମାତାଙ୍କ ସ୍ନେହରେ ଲାଳିତ ପାଳିତ ହୋଇଥ‌ିବା ମନାକୁ ସେଭଳି ଧରି ରଖୁବାକୁ ଆଉ ସେ ଚାହିଁନାହିଁ । ତା’ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟିହୋଇଛି ଭାବାନ୍ତର । ନିଜ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସେ କିଛି ବୁଝିପାରି ନାହିଁ । ସେ ପୁଣି ମନେ ମନେ ଭାବିଛି, ତା’ର ଏଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯଦି ପିତାମାତାଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ ପାଏ, ତା’ହେଲେ ସେମାନେ ତାହାକୁ ଆଉ ପୂର୍ବପରି ସ୍ନେହ କରିବେ ନାହିଁ, ବରଂ ଅନାଦର ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିବେ । ସେହିପରି ପ୍ରିୟ ସଖୀ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ସହିତ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସମୟ ବିତାଇ ଆସିଛି, କ’ଣ ବୋଲି କ’ଣ କହିଦେବେ । ସେମାନଙ୍କୁ ମୋ ମନକଥା କହି ହେଉନାହିଁ କିମ୍ବା ନକହି ଏ ବ୍ୟଥା ସହି ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ସେ ବିଚାର କରିଛି ।

ଯୌବନ ଭାବବିଭୋର କିଶୋରୀଟି ନିଜ ରୂପକୁ ନିଜେ ନିରେଖ୍ ନିରେଖ୍ ଦେଖୁଛି । ସେହି ଦେଖ‌ିବାରେ ତା’ମନକୁ ଲଜ୍ୟା ଆସିଛି । ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସେ କାହାର କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ବୋଲି ଚିନ୍ତାକରିଛି । ନବଯୌବନ ସମୟରେ ସେ ଆଉ ଏକାକୀ ରହିବାକୁ ଚାହିଁନାହିଁ । ବରଂ ନିଜର ଯୌବନଧନକୁ ପ୍ରିୟତମ ବା ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେବ ବୋଲି ଆଶାୟୀ ହୋଇଛି ।

କବିତାର ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ମାତ୍ର ରାଜକୁମାରଙ୍କ ପରିଚୟ ଠିକ୍ ରୂପେ ପାଇ ନଥିବାରୁ, ତା’ର ମନ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନ ହୋଇଛି । ସେ ଛନ ଛନ ମନନେଇ ଚିନ୍ତାକରିଛି, ସେ ଯେଉଁ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖୁଛି, ସେ କେଉଁ ଦେଶର ରାଜକୁମାର, ସେ କେଉଁ ବଂଶର ଏବଂ ସେ କାହାର ନନ୍ଦନ, ଯାହାକୁ ଦେଖୁ ସେ ଭାବବିଭୋର ହୋଇଉଠିଛି ।

ସେହି ବିଦେଶୀ ରାଜକୁମାର ସ୍ଵପ୍ନରେ, ରାଜକୁମାରୀ ନିକଟରେ ମଧୁଭରା ବାଣୀ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ କରିରଖୁଛି । ସେ ଲଜ୍ୟା ହେତୁ ନିଜର ଯୌବନଧନକୁ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ପାଦତଳେ ସମର୍ପଣ କରି ପାରିନାହିଁ । ସ୍ଵପ୍ନକୁମାର ସ୍ଵପ୍ନରେ ଆସି ସ୍ଵପ୍ନରେ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି । ସେ ଚାଲିଗଲା ପରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କୁ ଝୁରି ହୋଇଛି । ସେ ଚିନ୍ତାକରିଛି, ‘ସ୍ଵପ୍ନକୁମାର ଥିଲେ ମୋ ମନଚୋର । ମୋ ମନକୁ ଚୋରାଇ ନେଇ ନିମିଷକେ କୁଆଡ଼େ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି ଫଳସ୍ଵରୂପ ମୋ ମନ ଆକୁଳିତ ହୋଇଛି । ତାଙ୍କ ବିନା ମୋର ଏପରି ଅବସ୍ଥା ହୋଇଛି । ଏହି ସ୍ଵପ୍ନ ଯେପରି ଦୂରପ୍ରବାସ ଭଳି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଛି । ଦରକାର ହେଲେ ମୁଁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଘୋର ବନରେ ମଧ୍ୟ କାଳାତିପାତ କରିପାରିବି । ପାରିଧା ମୋର ଦୁଇ ଭାଇ ଫେରିଆସିଛନ୍ତି । ସେ ହୁଏତ ମୋ ପରାଣକାନ୍ତକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ ବୋଲି ମନେହେଉଛି । ତାଙ୍କର ଘର, ପରିଚୟ କୌଣସି ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଜାଣିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ମୋ ଅନ୍ତରରେ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ସେ ପ୍ରିୟତମଙ୍କୁ କେବେ ମୋର ନବଯୌବନ ଅର୍ପଣ କରିବି ସେହି କଥା ମୁଁ କେବଳ ଭାବିଚାଲିଛି ।’’

କବିତାର ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବିରହିଣୀ ରାଜକୁମାରୀର ମନକଥାକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ସ୍ୱପ୍ନରେ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖୁଛି । ରାଜକୁମାର ଆସି, ତାହାର ମୁକୁଳା ଛାତି ଓ କେଶକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ ମନେ ହେଉଛି । ମୁଁ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ରାଜକୁମାର କେଉଁ ଦେଶର । ମୁଁ କବାଟ ବନ୍ଦ କରିଥିଲି ଓ ମୋର ରତ୍ନ ପ୍ରଦୀପ ଜଳୁଥିଲା, ସେ କିପରି, କେଉଁ ବାଟେ ଗୃହ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ । ମୁଁ ନିଦ୍ରାରେ ଥ‌ିବାରୁ ମୋହର ଅଙ୍ଗରୁ ବାସ ଖସି ଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ କି ଉଠିଲା ପରେ ମୁଁ ଦେଖିଲି । ଦୀପାଲୋକରେ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ମୋର ଖୋଲା ଛାତି ଓ କେଶକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ । ମୋତେ ସେ ତାଙ୍କର ଆଦରର ସଂକେତ ଚମ୍ପାଫୁଲ ପ୍ରଦାନ କରି ସେ କେଉଁଆଡ଼େ ଚାଲିଗଲେ ? ସ୍ଵପ୍ନପରେ ନାୟିକାର ଖେଦକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଯୌବନ ପ୍ରଣୋଦିତ ମାନସିକତା ନେଇ ରାଜକୁମାରୀ ହୃଦୟରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷ ସହିତ ମିଳନର ଉତ୍କଣ୍ଠା । ତେଣୁ ସେ ଦେଖୁଛି ସବୁଆଡ଼େ ମିଳନର ଭାବଫଲ୍‌ଗୁରେ ସମସ୍ତେ ଆମୋଦିତ । ସମସ୍ତେ ମିଳନ ପାଇଁ ଆଶାୟୀ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେହି ମିଳନର ସାହାନାଇରେ ସମସ୍ତେ ଯେପରି ପ୍ରାଣବିମୁଗ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଅନୁଭବ କରିଛି ଦୁଇଟି ଜୀବନର ମିଳନରେ ହିଁ ଜୀବନର ମାଧୁର୍ଯ୍ୟ ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ । ସେଥ‌ିରେ ହିଁ ରହିଥାଏ ଅମୃତତ୍ଵର ସନ୍ଧାନ । କବିତାର ଚତୁର୍ଥ ଓ ଅନ୍ତିମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଏହି ମିଳନର ମଧୁସ୍ଵରକୁ ନିନାଦିତ କରାଇଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀରାଣୀ ଚାହିଁ ରହିଛି, ନୀଳ ଆକାଶର ଅମୃତମୟ ଧାରାକୁ । ଆକାଶ ହିଁ ଧରଣୀ ଜୀବନରେ ସରସତା ଭରିଦେବ । ସେଥୁରୁ ନିଗିଡ଼ି ଆସୁଥ‌ିବା ଶୀତ ପ୍ରେମବାରିରେ, ଅପେକ୍ଷାମାଣ ଧରଣୀ ହେବ ଫୁଲଫଳପ୍ରସୂ । ତା’ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା କେବଳ ଆକାଶକୁ ନେଇ । ପୁନଶ୍ଚ କଳକଳ ଛଳଛଳ ଭାବନେଇ,

ଚାଲେ । କୁଳ ଉଚ୍ଛୁଳାଇ ଚାଲିଥିବା ଜଳଧାରାର ଆଶା ରହିଥାଏ କେବଳ ସାଗର ସହିତ ମିଶିଯିବା ପାଇଁ । ସାଗର ସହିତ ହଜିଗଲେ, ନିଜର ସତ୍ତାକୁ ସେଥ‌ିରେ ନିଃଶେଷ କରିଦେଲେ ହିଁ ତା’ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇପାରିବ । ସେହିପରି ସୁକୁମାରୀ ଲତାଟି ବୃକ୍ଷଦେହରେ ଛନ୍ଦିହୋଇ, ସେଥ‌ିରେ ନିଜର ଆଶ୍ରୟ ଖୋଜିବସେ । ବୃକ୍ଷକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କରି ରହିଲାପରେ, ତା’ମନରେ ପଡ଼ିଯିବାର ସକଳ ଭୟ ଦୂରେଇ ଯାଇଥାଏ । ଦୂର ଆକାଶରେ ରହିଥାଏ ସୂର୍ଯ୍ୟ । ମର୍ତ୍ତ୍ୟ

ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ କଇଁ- ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଶୀତଳ ସ୍ପର୍ଶ ପାଇବାପାଇଁ ନିଜକୁ ନିମୀଳିତ କରି, ହସି ହସି ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ସମ୍ଭାଷଣ ଜଣାଏ । ଚପଳା ବା ବିଜୁଳି ତାହାର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ କାର୍ତ୍ତିକୁ କେବଳ ଦେଖାଇବାକୁ ପାଏ, କଳାମେଘ ଦେହରେ । ସେହି ମେଘ ଦେହରେ ହିଁ ଚପଳା ନିଜର ଢଳଢଳ ପ୍ରେମ ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶିତ କରେ ଓ ପ୍ରମାଣିତ କରେ । ସୃଷ୍ଟିର ଏହିଭଳି ମିଳନର ଦିଗକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ରାଜକୁମାରୀ ଭାବିଛି, ସବୁଆଡ଼େ ମିଳନର ମଧୁର ମୂହଁନା ନିନାଦିତ ହେଉଥୁଲାବେଳେ, ସେ

ସମସ୍ତେ ଯେପରି ମିଳନର ମନ୍ତ୍ରମଧୁର ଧ୍ଵନିରେ, ଜୀବନକୁ ମଧୁମୟ କରିଛନ୍ତି, ସେ କେବଳ ଯୌବନର ଉଚ୍ଛୁଳା ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ବିରହତାପିତ ହେଉଛି । ଏ ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ, ସେ ହିଁ କେବଳ ବିରହର କରୁଣ ରାଗିଣୀ ତୋଳୁଛି । କବି ଏଭଳି ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶକରି ଲେଖୁଛନ୍ତି –

“ଏକାକିନୀ ମୁହିଁ କି ଦୋଷେ କାଟେ ନବଯୌବନ
ଉଚ୍ଛସିତ ଏ ମୋ ପ୍ରଣୟ ରଖ୍ ନପାରେ ମନ ।
ଏ ବିଶ୍ଵ ବାଜେଣି ବୀଶାରେ ମୋ ବିରହ ଗାୟନ
ଏକ ତାନେ ଯେହ୍ନେ ଉଠଇ ଶୁଣି ହୁଏ ଉନ୍ମନ ।
ସ୍ଵପ୍ନର ବିହଙ୍ଗ ସୁତାନ କୁସୁମିତ ବଲ୍ଲରୀ
ସହାସେ ସୂଚାନ୍ତି ‘ବିଫଳ ଏ ଯୌବନ ମୋହର’।’’

ମିଳନର ଆଶାୟୀ, ବିରହିଣୀ ରାଜକୁମାରୀ ତା’ର ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷକୁ ଖୋଜି ବସିଛି । ସେ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଛି ତା’ର ମନର ମଣିଷ ସହିତ ମିଳିତ ହେବପାଇଁ । ତେଣୁ ସେ ବିଚାର କରିଛି, ‘ସେ ଆସିବାମାତ୍ରେ ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ମୋର ଏହି ଦଗ୍ଧ ହୃଦୟାବେଗକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେବି । ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇ ସାରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁଁ ନିଜର କରିନେବି, ଫଳରେ ମୋର ଜୀବନ ଯୌବନ ସାର୍ଥକ ହୋଇଯିବ ।’

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍କରର ___________ ଅଟନୁି ।
(କ) ଅନୁପୂରକ
(ଖ) ପରିପୂରକ
(ଗ) ବିରୋଧୀ
(ଘ) ନିକଟତର
Answer:
(ଖ) ପରିପୂରକ

୨ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ _______ ସମାନତାର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାମିିକ
Answer:
(କ) ସାମାଜିକ

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧ । କେଉଁ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚଳିତ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ (୧୭୮୯) ପ୍ରଚଳିତ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା

୨ । ଆମେରିକା ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥିଲା
Answer:
ଆମେରିକା ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମା (୧୭୭୬) ରେ “ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନଭାବେ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା ।

୩ । ଜାତିସଂଘର “ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧ୍ୟକାର ଘୋଷଣାନାମା”ରେ ସମାନତା ସଂପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଜାତିସଂଘର “ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧ୍ୟକାର ଘୋଷଣାନାମା”ରେ ସମାନତା ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ- “ ସବୁ ମଣିଷ ଅଜନ୍ମ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଅଧିକାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମାନ ।”

୪ । ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ହେଲା ପ୍ରକୃତି ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଶାରୀରିକ ଅସମତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭାବେ ବିଚାର କରାଯିବା ଅନୁଚିତ ।

୫ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମୌଳିକ ସୁବିଧା ପାଇବା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣ ନ ରହିବାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଓ ସୌଜନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମସ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାନ ହେବାକୁ କେଉଁ ସମାନତା କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାନତା

୨ । ନାଗରିକ ସମାନତାର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନଗତ ସମାନତା

୩ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମତଦାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କେଉଁ ପ୍ରକାର ସମାନତା ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ସମାନତା

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।

୨ । ପ୍ରକୃତି ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ପ୍ରଚଳନ ।
Answer:
ପ୍ରକୃତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତି ।

୩ । ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

୪ । ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସର୍ବସମ୍ମତ ବା ଗାଣିତିକ ସମାନତା ଅଟେ ।
Answer:
ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସର୍ବସମ୍ମତ ବା ଗାଣିତିକ ସମାନତା ନୁହେଁ

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ __________ ସମାନତାର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ସାମାଜିକ

୨ । ସମାନତା _______ ପ୍ରକାର ସୁବିଧାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର

୩ । ________ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସମାନତା ଧାରଣାଟି ଅଧ‌ିକ ବିକଶିତ ଓ ଜନପ୍ରିୟ ହେଲା ।
Answer:
ଅଷୃ।ଦଶ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତା କହିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ଏହା କାହାରି ପ୍ରତି କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।

୨ । ଆଇନଗତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନଗତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ । ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆଇନ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

୩ । ସାମାଜିକ ସମତାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ଥିବା ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୪ । ରାଜନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନକୁ ସମତା କୁହାଯାଏ ।

(B) ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ସମତା କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା, ବାସସ୍ଥାନ, ବୃତ୍ତି ଓ ଶ୍ରେଣୀ ନିର୍ବିଶେଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଦେବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମତା । ସମାଜ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସମାନ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବାରୁ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରିବା ଉଚିତ । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ବିଭେଦତା ଓ କୁ-ସଂସ୍କାର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ କଳୁଷିତ କରେ ଏବଂ ସମାଜ କ୍ରମଶଃ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ; ତେଣୁ ସମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମାନ ସୁଯୋଗ ସାମାଜିକ ସମତାର ମୂଳଭିଭି ଅଟେ ।

୨ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ କି ?
Answer:
ଟକେଭେଲି ଓ ଆକ୍‌ଟନଙ୍କ ପରି ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ । ସମାନତା ଏକ ସର୍ଭ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ବାସ୍ତବପକ୍ଷରେ ରୁଷୋ, ପୋଲାର୍ଡ଼, ଲାସ୍କି ଇତ୍ୟାଦି ଦାର୍ଶନିକମାନେ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ବୋଲି ଯେଉଁମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ସେମାନେ ଉଭୟ ଶବ୍ଦର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମାନତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏଣୁ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ମୂଳ ଆୟୁଧ ଅଟେ ।

ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏଣୁ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ମୂଳ ଆୟୁଧ ଅଟେ । ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଉଭୟ ସମାଜର ଦୃଢ଼ତା ଓ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାନ ସୁଯୋଗ ପାଇବା ଉଚିତ । ସମାନ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ସମାନ କାମ ପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରୀ, ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ଆଦି ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭ ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ସମାନତା (Equality) ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରକୃତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର । ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Types) ସଂପର୍କରେ ଧାରଣା ଦିଅ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଓ ନ୍ୟାୟ ପରି ସମାନତା ମଧ୍ଯ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଆଧୁନିକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୌଳିକ ଭିଭିଭୂମିରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ। ଇତିହାସରେ ଏହି ସମାନତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଅସଂଖ୍ୟ ବିପ୍ଳବ ଓ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରମାଣ ରହିଛି। ରୁଷୋ ମତପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଯେ ‘ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି’; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଏହା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାମାଜିକ ଓ ଜନ୍ମଗତ ଅସମାନତା ରହିଛି। ଦୈହିକ ଶକ୍ତି, ମାନସିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଶରୀର ଗଠନ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି। ପ୍ରକୃତି ହିଁ ଏହି ଅସମାନତାର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା।

ପୁରାତନ ଗ୍ରୀକ୍ ପରଂପରାରେ ପ୍ଲାଟୋ ଓ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ ଅସମାନତାର ନୀତିକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିଲେ। ଗ୍ରୀକ୍ ନାଟ୍ୟକାର ୟୁରିପିଡ଼େସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତା ହେଉଛି ମଣିଷର ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନ। ୧୭୭୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆମେରିକୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ୧୭୮୯ର ଫରାସୀ ବିପ୍ଲବରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବ ପରି ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟପୂରଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଦୃଢ଼ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା। ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସମାନତା ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସମାନତା ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ଅଟେ। ଏହି ମତବାଦର ପ୍ରବକ୍ତାରୂପେ ମାନବବାଦୀ ଓ ମାର୍କସ୍‌ବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ପୃଥ‌ିବୀରେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ସମାନତାର ସାମଗ୍ରିକ ଦାବି ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେଉଛି।

ସମାନତାର ଅସ୍ତିସୂଚକ ଓ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥ ରହିଛି। ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତି ଏବଂ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତି। ଏହା ଆଇନ ଚକ୍ଷୁରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ। ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, “ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସହିତ ସମାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ”। ଏହାର ଅର୍ଥ ସମାଜରେ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଭୋଗୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସୃଷ୍ଟି ନକରିବା ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।

ସମାନତାର ପ୍ରକୃତି :
(୧) ଏହା ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଟେ।
(୨) ଏହା ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
(୩) ଏହା ସମସ୍ତ ଅଧିକାର, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ନ୍ୟାୟ ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବର ମୂଳଭିତ୍ତି ଅଟେ।
(୪) ଏହା ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଅଟେ ଓ ‘ଆଇନର ଶାସନ’ (Rule of law) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ।
(୫) ଏହା ଏକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଆଧାରିତ ବିଷୟ ଅଟେ । ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସହ ମିଶି ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ଘଟାଏ।

ସମତା ବା ସମାନତାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Kinds of Equality) – ସମାନତାକୁ ନିମ୍ନଲିଖିତଭାବେ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରାଯାଇଛି। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା, ସାମାଜିକ ସମାନତା, ରାଜନୈତିକ ସମାନତା, ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ।

(୧) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା (Personal Equality) – ବ୍ୟକ୍ତି ହିସାବରେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି। ଆଇନ ଆଗରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ। ଏହା ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା। ସମସ୍ତେ ଆଇନର ବଶବର୍ତ୍ତୀ। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାରଣରୁ ବିଶେଷ ଅଧୁକାର କାହାକୁ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ। ଲିଙ୍ଗ, ଜାତି, ବାସସ୍ଥାନ, ବର୍ଷ, ଧର୍ମ, ରାଜନୈତିକ ବିଶ୍ଵାସ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ସୁବିଧା ପାଆନ୍ତି। ସେଥୁପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତାକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରାଣବାୟୁ କୁହାଯାଏ।

(୨) ସାମାଜିକ ସମାନତା (Social Equality) – ସମାଜରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଓ ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ଏଭଳିଭାବରେ ସାମାଜିକ ସମାନତା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନହେବାଯାଏଁ କେବଳ ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଗଲେ ଦେଶରେ କୌଣସି ମଙ୍ଗଳସାଧୂତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେଭଳି ସ୍ଵାଧୀନତା ମଧ୍ୟ ବେଶି ସମୟ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ। ସମାଜରେ ଜାତି-ଜାତି ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ-ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ଘଟି ଦେଶରେ ଅରାଜକତା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ।

ତେଣୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇବା ପୂର୍ବରୁ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧି ସର୍ବଦା ସାମାଜିକ ସମାନତାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ। ଆମ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନରେ ମଧ୍ୟ ଛୁଆଁ ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବକୁ ଏକ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ଏହା ଅତି ଆନନ୍ଦର କଥା ଯେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏହି ସମାନତାର ଅଧିକାର ଡିସେମ୍ବର ଦଶ ତାରିଖ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ଘୋଷିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର (Fundamental Human Rights) ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି।

(୩) ରାଜନ ତିକ ସମାନତା (Political Equality) – ସମାଜରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ଭେଦଭାବ ବା ପକ୍ଷପାତ ବିଚାର ନଥାଇ ମତଦାନ ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ। ନିଜର ମତଦେଇ ଦେଶର ସରକାର ନିର୍ବାଚନରେ ଉଚିତ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସୁଯୋଗରୁ କେହି ବଞ୍ଚିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ପକ୍ଷପାତ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରି କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଜାତି ବା ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଭୋଟଦାନର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ରଖାଗଲେ ତାହାକୁ ପ୍ରକୃତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯିବ ନାହିଁ ।

ଯେ ଏଭଳି ରାଜନୀତିକ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ସେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ନାଗରିକଭାବେ ଜୀବନ କାଟିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ସରକାର ତାହାର ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହିବା ସ୍ଵାଭାବିକ। ଭାରତରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରଠାରୁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସାବାଳକ ଭୋଟାଧ୍ୟାକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା କେତେକ ଏସୀୟ, ଆଫ୍ରିକୀୟ ଏବଂ ଲାଟିନ୍ ଆମେରିକୀୟ ଦେଶରେ ସବୁ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନଭାବରେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ।

(୪) ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା (Natural Equality) – ଫରାସୀ ମାନବିକ ଅଧୂକାରରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନ । ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ପରିବେଷ୍ଟନୀର ଭିନ୍ନତାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରକାରଭେଦ, ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଜନ୍ମରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ; କିନ୍ତୁ ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଷ୍ଟନୀଗତ ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା ଯୋଗୁଁ ଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଲାଳିତପାଳିତ ହୋଇ ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଧନୀକର ପିଲା ଶିକ୍ଷା-ଦୀକ୍ଷା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ସବୁ ବେଶି ପାଇଥାଏ। ଗରିବର ପିଲା ଏସବୁରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୁଏ। ଫଳରେ ଧନୀ, ଦରିଦ୍ର ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷମତାର ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ।

ପଙ୍ଗୁମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଜତି ସମାନଭାବରେ ଗଠନ କରିଛି । କେବଳ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ତିଆରି ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା ଯୋଗୁଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ଭିତରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଜାତି, ଶ୍ରେଣୀ, ଧର୍ମ, ଶିକ୍ଷାଗତ ତାରତମ୍ୟ ସବୁ ମଣିଷ ତିଆରି ରୋଗ। ଯକତି ଏସବ ତାରତମ୍ୟ ମାତୃଗର୍ଭରେ ସ୍ଥାପନ କରିନଥିଲା। ସେଥ‌ିପାଇଁ କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମତା ସହିତ ଏବଂ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସୁବିଧାକୁ ସମବଣ୍ଟନ ଜରିଆରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ସୁବିଧା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଦରକାର।

(୫) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା (Economic Equality) – ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମତା ବା ସ୍ଵାଧକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତା ବିନା ଅର୍ଥହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ସମାନ ଓ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂପଦ ଓ ସୁବିଧାର ବଣ୍ଟନ ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା। ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ ଓ ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ, ଶୋଷଣ ଓ ଦାସତ୍ଵର ଶିକାର ହୋଇଥାଏ। ଲାସ୍କି ତାଙ୍କର ‘Grammar of Politics’ ପୁସ୍ତକରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ଅବାସ୍ତବ ।

ହୋଇପଡ଼େ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଆୟ ଓ ସମ୍ପରି ପାଇବେ। ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକଙ୍କୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା। ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମାନତା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ମୂଳପିଣ୍ଡ ଅଟେ ।

୨ । ସମାନତା (Equality) ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ଉଭୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ପ୍ରାଥମିକ ତତ୍ତ୍ଵ। ଏହି ଦୁଇଟିର ପ୍ରାପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ମଣିଷ ଅହରହ ସଂଗ୍ରାମ କରିଆସିଛି । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସମାନତାର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଉପଭୋଗ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର କାମ୍ୟ। କାରଣ ତାହାହିଁ ଜୀବନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକଶିତ କରିପାରିବ। ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଉଭୟକୁ ନାଗରିକକୁ ପ୍ରଦାନ କରି ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶର ସମ୍ଭାବନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ।

ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ନହୋଇ ଅର୍ଥାତ୍ ନାସ୍ତିସୂଚକ ପ୍ରକୃତି ବହନ ନ କରି ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ରୂପନେଇ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ। ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଜନ୍ମରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାନ; ବରଂ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ସ୍ଥିତି ଓ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର କରିଥାଏ ।

ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ (Relationship between Equality and Liberty) – ସମାନତା ଓ ସାମ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ବାସ୍ତବ ସମ୍ପର୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ବିରୋଧୀ ମତପୋଷଣ କରନ୍ତି। ଗୋଟିଏ ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ ମତରେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥା’ନ୍ତି ଯେ ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

(କ) ସମାନତା ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ – ଡି.ଟକେଭେଲି ଓ ଲର୍ଡ଼ ଆକ୍‌ଟନ୍‌ଙ୍କ ପରି ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ। ଆକ୍‌ଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ସମାନତା ପ୍ରତି କ୍ଷୁଧା ବା ଆଗ୍ରହ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷାକୁ ବୃଥା କରିଦେଇଛି।” ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରତି ଅଭିଳାଷ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି-ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଅସମାନତା ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ପ୍ରାକୃତିକ ଅଟେ । ଏଣୁ ପ୍ରକୃତିତଃ ଉଭୟ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୌଣସି ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସହ୍ୟ କରି ପାରୁନଥିବାବେଳେ, ସମାନତା କେବଳ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପରିବେଶରେ ହିଁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରେ ।

ଏଣୁ ଉଭୟର ସହାବସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସମାନତାର ପରିବେଶ ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରିବ ଓ ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ। ରାଷ୍ଟ୍ରର କ୍ଷମତା ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ସମାନତାର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିବ; କିନ୍ତୁ ଅତ୍ୟଧ୍ବକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କ୍ଷମତା ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିରୋଧୀ ଅଟେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ପରୋକ୍ଷ ବା ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ତତ୍ତ୍ଵ (Elite Theory)ର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ବକୁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଛି କିନ୍ତୁ ଏହା ସମାନତାର ପରିପନ୍ଥୀ ଅଟେ। ସମାନତା ଏକ ଅସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ର (Positive State) ଚାହୁଁଥିବାବେଳେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନାସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ର (Negative State) ପାଇଁ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ।

(ଖ) ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି, ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି – ହ୍ୟୁମ, ଗଡ୍‌ନ, ରୁଷୋ, ପୋଲାର୍ଡ଼, ବାର୍କର, ଲାସ୍କି ଇତ୍ୟାଦି ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଏହି ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି ଯେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି, ବରଂ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ବୋଲି ମତ ଦିଅନ୍ତି ସେମାନେ ଉଭୟ ଶବ୍ଦର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥା’ନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଅପ୍ରତିହତ, ନିରଙ୍କୁଶ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣବିହୀନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏବଂ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ ଅର୍ଥରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ଆଇନଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା କିମ୍ବା ସୁରକ୍ଷିତ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ସମାନତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଉପଭୋଗ ଏବଂ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ”। ସମାନତା ବିନା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ଏବଂ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିନା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି, “ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ବାସ୍ତବତାର ସ୍ଵରୂପ ବହନ କରିବାପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ସମର୍ଥନ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ”। ପୋଲାର୍ଡ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଯେ “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରୂପକ ସମସ୍ୟାର କେବଳ ଗୋଟିଏ ସମାଧାନର ପନ୍ଥା ରହିଛି। ତାହା ହେଉଛି ଏହାକୁ ସମାନତା ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାପିତ କରିବା”।

ମାର୍କସ୍ଵାଦୀମାନେ ଏହି ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥା’ନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତାର ମୂଳଭିତ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇନଥୁବା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ଅଟେ ଏବଂ ଏହି ଦୁଇଟିର ସହାବସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପସାଧନ ପାଇଁ ସାମ୍ୟବାଦୀମାନେ କରିଥାଏ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି। ଉଭୟଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ। ସମାନତା ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ । ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉଭୟ ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷହିଁ ଅସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଅସମାନତା ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଯଥାର୍ଥ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି। ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ, “ଉଭୟ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅଧୂକ। ଉଭୟ, ସମାଜର ଦୃଢ଼ତା ଓ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆନ୍ତଃସମ୍ପର୍କକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଉଭୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ସାମାଜିକ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ବ ଓ ବିଭାଜନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି।” ପ୍ରଫେସର ଆଶୀର୍ବାଦମୂଙ୍କ ମତରେ, “ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବୀମାନେ ମୁକ୍ତି, ସମାନତା ଓ ମୈତ୍ରୀର ନଗ୍ନ ଉଦ୍‌ଘୋଷଣା କରୁଥିବାବେଳେ ପାଗଳ କିମ୍ବା ମୂର୍ଖ ନଥିଲେ।”