Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 13 ଚୁମ୍ବକ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 13 ଚୁମ୍ବକ

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ………….. ।
(ଖ) ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକରେ ଥିବା ଲୁହାପଥରର ନାମ ହେଉଛି ………….. ।
(ଗ) ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକର ମେରୁ ସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି ………….. ।
(ଘ) ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକର ଆକର୍ଷଣ ମଝି ଅଂଶ ଅପେକ୍ଷା ମେରୁଠାରେ ………….. ।
ଉ –
(କ) ଦଣ୍ଡଚୁମ୍ବକ
(ଖ) ମାଗ୍ନେଟାଇଟ୍
(ଗ) ୨
(ଘ) ଅଧ୍ବକ

Question 2.
ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କରି ଲେଖ ଓ ସଂଶୋଧ ଉକ୍ତିର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
(କ) ଚୁମ୍ବକର ଆକୃତି ଚେପ୍‌ଟା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(ଖ) ସୀସା ଗୋଟିଏ ଅଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ ।
(ଗ) ଗୋଟିଏ ଚୁମ୍ବକର ମେରୁ ଦୁଇଟି ସମମେରୁ ।
(ଘ) ଅଶ୍ଵକ୍ଷୁରାକୃତି ଚୁମ୍ବକର ଦିଶାତ୍ମକ ଗୁଣ ନଥାଏ ।
ଉ –
(କ) ଚୁମ୍ବକର ଆକୃତି ଚେପ୍‌ଟା ହୋଇପାରିବ ।
(ଖ) ଏହା ଠିକ୍ ଅଛି ।
(ଗ) ଗୋଟିଏ ଚୁମ୍ବକର ମେରୁ ଦୁଇଟି ବିଷମ ମେରୁ ।
(ଘ) ଅଶ୍ଵକ୍ଷୁରାକୃତି ଚୁମ୍ବକର ଦିଶାତ୍ମକ ଗୁଣ ଥାଏ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ସମଆକୃତିର ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଛି । ଅନ୍ୟ କିଛି ବସ୍ତୁ ଏପରିକି ସୂତା ଖଣ୍ଡେ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ । ଦୁଇଟି ଦଣ୍ଡ ଭିତରୁ ଗୋଟିଏ ଚୁମ୍ବକ ଓ ଅନ୍ୟଟି ଲୁହାଖଣ୍ଡ । ଦୁଇଟି ଦଣ୍ଡ ଭିତରୁ କେଉଁଟି ଲୁହାଦଣ୍ଡ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ୱାରା କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବ ଲେଖ ।
ଉ –

• ଦୁଇଟି ସମଆକୃତିର ଦଣ୍ଡ ନିଆଯାଉ ।
• ଗୋଟିଏ ଦଣ୍ଡକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ରଖ୍ ଅନ୍ୟ ଦଣ୍ଡଟିର ଏକ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ପ୍ରଥମ ଦଣ୍ଡିଟର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତ ନିକଟକୁ ନିଆଯାଉ ।
• ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରଥମ ଦଣ୍ଡର ପ୍ରାନ୍ତଟି ଦ୍ବିତୀୟ ଦଣ୍ଡର ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବାରୁ, ଏହା ଜଣାଗଲା ଯେ ପ୍ରଥମ ଦଣ୍ଡଟି ଚୁମ୍ବକ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଦଣ୍ଡଟି ଏକ ଲୁହାଦଣ୍ଡ । କାରଣ ଦ୍ବିତୀୟ ଦଣ୍ଡଟି ଚୁମ୍ବକ ହୋଇଥିଲେ ଚୁମ୍ବକଦ୍ବୟର

Question 4.
ଚୁମ୍ବକର ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –

• ଚୁମ୍ବକ ଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ । ଚୁମ୍ବକ ଲୁହା, ଇସ୍ପାତ୍, ନିକେଲ ଓ କୋବାଲଟ୍‌ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର କିଛି ଯୌଗିକକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ । ଏଲୁମିନିୟମ୍, ସୀସା, ତମ୍ବା, କାଠ, କାଚ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆଦି ଅଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ନାହିଁ ।
• ପ୍ରତି ଚୁମ୍ବକର ଦୁଇଟି ମେରୁ ଥାଏ ଓ ଏହି ମେରୁ ଚୁମ୍ବକର ଦୁଇମୁଣ୍ଡ ଆଡ଼କୁ ରହିଥାଏ । ମେରୁଠାରେ ଚୁମ୍ବକର ଆକର୍ଷଣ ଗୁଣ ଚୁମ୍ବକର ଅନ୍ୟ ଅଂଶର ଆକର୍ଷଣ ଗୁଣଠାରୁ ଅଧିକ ।
• ଚୁମ୍ବକର ଦିଶାତ୍ମକ ଧର୍ମଥାଏ ।
  ଚୁମ୍ବକର ଯେଉଁ ମେରୁଟି ଉତ୍ତର ଦିଗ ଆଡ଼କୁ ରହେ ତାହାକୁ ଉତ୍ତର ମେରୁ କହନ୍ତି । ସେହିପରି ଯେଉଁ ମେରୁ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ରହେ ତାହାକୁ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ କହନ୍ତି ।
• ଦୁଇଟି ଚୁମ୍ବକର ସମମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ବିକର୍ଷଣ କରନ୍ତି ଓ ବିଷମମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି । ଦୁଇଟି ଚୁମ୍ବକର ସମମେରୁ ମଧ୍ୟରେ ବିକର୍ଷଣ ହିଁ ବସ୍ତୁଟି ଚୁମ୍ବକ କି ନୁହେଁ ତାହା ଜାଣିବାର ଅସଲ ପରୀକ୍ଷା ।

Question 5.
ଗୋଟିଏ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକର ମେରୁଗୁଡ଼ିକ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇନାହିଁ । ତାର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁକୁ କେମିତି ଚିହ୍ନିବ ?
ଉ –

• ଗୋଟିଏ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକ ନେଇ ତାର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ଚଖଡ଼ି ଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଉ ।
• ଖଣ୍ଡେ ଲମ୍ବା କାଠ ବାଡ଼ିନେଇ ତା’ର ମଝିରେ ସୂତା ସାହାଯ୍ୟରେ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକକୁ ଭୂସମାନ୍ତର ଭାବେ ଝୁଲାଇଦିଅ ଯେପରିକି ସୂତା ଚାରିପାରେ ଘୂରିପାରିବ ।
• ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକଟି କିଛି ସମୟ ଦୋହଲିବା ପରେ ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିବ । ଏହି ସମୟରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିବା ପ୍ରାନ୍ତ କେଉଁ ଦିଗରେ ରହୁଛି ତାହାକୁ ଚିହ୍ନିରଖ ।
• ପୁଣିଥରେ ଚୁମ୍ବକଟିକୁ ହଲାଇ ଦିଅ । ଏହା ପୁନଶ୍ଚ କିଛି ସମୟ ଦୋଳନ କରି ସେହି ଏକାଦିଗରେ ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିବ ।
• ତୁମେ ଦେଖ୍ ଚୁମ୍ବକର ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମେରୁ ସବୁବେଳେ ଉତ୍ତର ଦିଗ ଆଡ଼କୁ ଓ ଅନ୍ୟ ମେରୁଟି ସବୁବେଳେ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ଆଡ଼କୁ ରହୁଛି । ଯେଉଁ ମେରୁଟି ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ରହିଲା ତାହା ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ଅଟେ ।

Question 6.
ସେ.ମି.ର ଗୋଟିଏ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକକୁ କାଟି ଦୁଇଖଣ୍ଡ କରିଦିଆଗଲା । ଗୋଟିଏ ଖଣ୍ଡର ଲମ୍ବ ୧୨ ସେ.ମି. ଓ ଅନ୍ୟଟିର ଲମ୍ବ ୬ ସେ.ମି. । ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ କି ଭୁଲ୍ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
(କ) ୧୨ ସେ.ମି. ଓ ୬ ସେ.ମି. ଲମ୍ବ ଉଭୟ ଖଣ୍ଡରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ମେରୁ ରହିବ ।
(ଖ) ୧୨ ସେ.ମି. ଖଣ୍ଡରେ ଦୁଇଟି ମେରୁ ଓ ୬ ସେ.ମି. ଖଣ୍ଡରେ ଗୋଟିଏ ମେରୁ ରହିବ ।
(ଗ) ୧୨ ସେ.ମି. ଖଣ୍ଡର ମେରୁର ଶକ୍ତି ୬ ସେ.ମି. ଖଣ୍ଡର ମେରୁର ଶକ୍ତିର ଦୁଇଗୁଣ ହେବ ।
(ଘ) ଉଭୟ ଖଣ୍ଡରେ ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ମେରୁ ରହିବ ।
ଉ –
(କ) ଭୁଲ୍,
(ଖ) ଭୁଲ୍,
(ଗ) ଠିକ୍,
(ଘ) ଠିକ୍ ।

ଚୁମ୍ବକ Notes :

→ ଚୁମ୍ବକର ଆବିଷ୍କାର :
(i) ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଗ୍ରୀସ୍ ଦେଶର ଏସିଆ ମାଇନର ଅଞ୍ଚଳରେ ମାଗ୍‌ନେସ୍ ନାମକ ଜଣେ ମେଷପାଳକ ଏକ ପଥର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ଏହି ପଥରର ନାମ ମାଗନେଟ୍ ।
(ii) ମାଗନେଟ୍‌ର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ ହେଉଛି ଚୁମ୍ବକ । ଚୁମ୍ବକର ଗୁଣକୁ ଚୁମ୍ବକତ୍ଵ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ ଚୁମ୍ବକତ୍ଵ ଗୁଣ ଦେଖାଏ । ଏହାର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ଲୋନ୍‌ଷ୍ଟୋନ୍ । ଏଥ‌ିରେ ମାଗ୍ନେଟାଇଟ୍‌ ନାମକ ଲୁହାପଥର ରହିଥାଏ ।

→ ଚୁମ୍ବକର ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତି :

• ଚୁମ୍ବକ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ କୃତ୍ରିମ ରୂପରେ ମିଳେ ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ନଥାଏ । ମାତ୍ର କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଥାଏ; ଯଥା ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକ, ଅଶ୍ଵକ୍ଷୁରାକୃତି ଚୁମ୍ବକ ବା U ଆକୃତିର ଚୁମ୍ବକ, ବଲ୍‌ବ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଚୁମ୍ବକ, ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକ ଓ କମ୍ପାସ ଇତ୍ୟାଦି ।
  

→ ଚୁମ୍ବକୀୟ ଓ ଅଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ :

• ଚୁମ୍ବକ୍ ଯେଉଁ ବସ୍ତୁକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ କରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ । ଲୁହା, ନିକେଲ୍, କୋବାଲ୍ଟ ଓ ଇସ୍ପାତ୍ ପ୍ରଭୃତି ଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ ।
• ଚୁମ୍ବକଦ୍ବାରା ଆକର୍ଷିତ ହେଉନଥିବା ବସ୍ତୁକୁ ଅଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ । କାଚ, କାଠ, କାଗଜ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଆଦି ଅଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ ।
  ସବୁ ଧାତୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ ।
• ସବୁ କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ ଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁରୁ ତିଆରି ହୁଏ ।
• ବେଳେବେଳେ ବସ୍ତୁରେ ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଧାତୁ ମିଶାଇ ହାଲୁକା ଓ ଶକ୍ତ ଚୁମ୍ବକ ତିଆରି କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ଆଲ୍‌କୋ ଚୁମ୍ବକ କହନ୍ତି ।
  

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧

• ତୁମ ଚାରିପଟେ ଥ‌ିବା କିଛି ବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହ କର । ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକଟିଏ ନିଅ । ତା’ର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡକୁ ହାତରେ ଧରି ଆର ମୁଣ୍ଡକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପାଖକୁ ନିଅ ।
• ବସ୍ତୁଟି ଚୁମ୍ବକ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ ହେଉଛି କି ନାହିଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ସାରଣୀଟି ପୂରଣ କର ।
  

→ ବସ୍ତୁର ପ୍ରକାର :

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୩

• ଖଣ୍ଡିଏ କାଗଜ ଟେବୁଲ ଉପରେ ବିଛାଇ ତା’ ଉପରେ କିଛି ଲୁହା ଗୁଣ୍ଡ ଛିଞ୍ଚି ଦିଅ ।
• ଏହାରି ଉପରେ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକ ଗଡ଼ାଇ ଦିଅ, ଚୁମ୍ବକର କେଉଁ ଅଂଶରେ ବେଶି ଲୁହାଗୁଣ୍ଡ ଲାଗୁଛି ଭଲ କରି ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
• ଚୁମ୍ବକର ମଝିଅଂଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତରେ ବେଶି ଲୁହା ଗୁଣ୍ଡ ଲାଗିଛି କି ?
  • ପ୍ରତି ଚୁମ୍ବକର ଦୁଇଟି ମେରୁ ଥାଏ ଓ ଏହି ମେରୁ ଚୁମ୍ବକର ଦୁଇମୁଣ୍ଡ ଆଡ଼କୁ ରହିଥାଏ ।
  • ବେଶୀ ଚୁମ୍ବକୀୟ ଗୁଣ ଦେଖାଉଥିବା ଚୁମ୍ବକର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ମେରୁ କୁହାଯାଏ ।
  • ମେରୁର ଆକର୍ଷଣ ଗୁଣ ଚୁମ୍ବକର ଅନ୍ୟ ଅଂଶର ଆକର୍ଷଣ ଗୁଣଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ।

ଚୁମ୍ବକଦ୍ୱାରା ଦିଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ –

• ଏକ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକର ଠିକ୍ ମଝିରେ ସୂତାଟିଏ ବାନ୍ଧି ଝୁଲାଇଲେ, ଚୁମ୍ବକର ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମେରୁ ସବୁବେଳେ ଉତ୍ତର ଆଡ଼କୁ ଓ ଅନ୍ୟ ମେରୁଟି ସବୁବେଳେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଡ଼କୁ ରହିବ ।
• ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକର ଯେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମେରୁଟି ଉତ୍ତର ଦିଗ ଆଡ଼କୁ ରହେ ତାକୁ ଉତ୍ତର ସନ୍ଧାନୀ ମେରୁ ବା ଉତ୍ତର ମେରୁ କହନ୍ତି । ସେହିପରି ଯେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମେରୁଟି ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ରହେ ତାହାକୁ ଦକ୍ଷିଣ ସନ୍ଧାନୀ ମେରୁ ବା ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ କହନ୍ତି ।
  
• ଚୁମ୍ବକର ଦିଶାତ୍ମକ ଧର୍ମଯୋଗୁଁ ତାକୁ ମୁକ୍ତ ଭାବେ ଝୁଲାଇ ରଖିଲେ ଉତ୍ତର, ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  କମ୍ପାସ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରଭାବେ ନିର୍ମିତ ଚୁମ୍ବକ ଭିଭିକ ଯନ୍ତ୍ର ଯାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଦିଗ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ ।

→ ଚୁମ୍ବକୀୟ ମେରୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ଓ ବିକର୍ଷଣ –
ଦୁଇଟି ଚୁମ୍ବକର ସମମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ବିକର୍ଷଣ କରନ୍ତି ଓ ବିଷମମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି ।

→ ଚୁମ୍ବକର ବ୍ୟବହାର –

• ଚୁମ୍ବକର ଦିଶାତ୍ମକ ଧର୍ମକୁ ବ୍ୟବହାରକରି ନାବିକ କମ୍ପାସ ତିଆରି କରାଯାଇଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ସହଜରେ ଦିଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହୁଏ ।
• ଲୁହାଗୁଣ୍ଡ ସହିତ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁର ମିଶ୍ରଣରୁ ଚୁମ୍ବକଦ୍ଵାରା ଲୁହାଗୁଣ୍ଡକୁ ଅଲଗା କରାଯାଇପାରେ ।
• କେତେକ ଆଲମାରୀ ଓ ରେଫ୍ରିଜିରେଟର୍‌ର ଦ୍ଵାର ବନ୍ଦ କରିବାପାଇଁ ଚୁମ୍ବକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । କେତେକ ବ୍ୟାଗକୁ ମଧ୍ଯ ଚୁମ୍ବକୀୟ ବୋତାମ ଦ୍ଵାରା ବନ୍ଦ କରାଯାଏ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ମୋଟର, ଜେନେରେଟର୍‌, ଭାରୀ ଲୁହା ଜାତୀୟ ବସ୍ତୁକୁ ଉଠାଇବାପାଇଁ କ୍ରେନ୍ ପ୍ରଭୃତି ଯନ୍ତ୍ରପାତିରେ
• କେତେକ ଯନ୍ତ୍ର ଭିତରେ ଥିବା ଛୋଟ ସ୍କୁକୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ ସ୍ଫୁଡ୍ରାଇଭର ବ୍ୟବହାର କରି ଖୋଲାଯାଏ ବା ଲଗାଯାଏ । ଚୁମ୍ବକକୁ ଟେଲିଭିଜନ୍, କମ୍ପ୍ୟୁଟର, କ୍ୟାସେଟ୍, ସି.ଡ଼ି. ପ୍ରଭୃତି ନିକଟକୁ ନେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ନଚେତ୍‌ ସେଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେବ ।

Question
ତୁମେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ଯେଉଁଥରେ ଚୁମ୍ବକର ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି, ତା’ର ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ –
ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ୍, କେତେକ ଖେଳନା, କ୍ରେନ୍, ରେଫ୍ରିଜେରେଟର୍, ଚୁମ୍ବକୀୟ ସ୍ଫୁଡ୍ରାଇଭର ଇତ୍ୟାଦିରେ ଚୁମ୍ବକର ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ କେଉଁ ଦାର୍ଶନିକ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ବିଷୟଟି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ମାନସିକ
(iii) ବୈଷୟିକ
(iv) ଆଧ୍ୟାମିକ
Answer:
(iii) ବୈଷୟିକ

3. କେଉଁ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ?
(i) ୧୯୪୫
(ii) ୧୯୪୩
(iii) ୧୯୫୬
(iv)୧୯୪୭
Answer:
(ii) ୧୯୪୩

4. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(i) ପଣିୁଚେରା
(ii) ସତ୍ୟବାଦୀ
(iii) ଅରୋଭିଲ୍
(iv) ଶାନ୍ତିନିକେତନ
Answer:
(iii) ଅରୋଭିଲ୍

5. କିଏ କହିଥିଲେ, ‘‘କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ?? ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ
(iii) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

6. କେଉଁଟି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ଅଟେ ?
(i) ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଆର୍ଥିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା

7. କେଉଁଟି ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ମାର୍ଗ ନୁହେଁ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ?
(i) ପ୍ରେମ
(ii) ଜ୍ଞାନ
(iii) ଅର୍ଥ
(iv)ଶକ୍ତି
Answer:
(iii) ଅର୍ଥ

8. ‘ଶିକ୍ଷା ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ଆତ୍ମାର ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ – ଏହା କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ପ୍ରୋବେଲ
(iv)ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ______________ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୭୨

2. _____________ ବୟସରେ ସେ ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ସେ ପରିବାର ସହ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୭ ବର୍ଷ

3. ୧୯୦୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ _____________ ଜେଲ୍‌ରେ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ କରାବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଆଲିପୁର

4. _____________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ।
Answer:
୧୯୨୨

5. ____________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ବିକଶିତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିସ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

6. ______________ ମସିହାରେ ‘ଅରୋଭିଲ୍’ ବା ଉଷାନଗରୀ ଉଦ୍‌ଘାଟିତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୬୮

7. ଅରୋଭିଲ୍ର ସନଦପତ୍ରରେ_____________ ଟି ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଦସ୍ତଖତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୨୦

8. ___________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ଘଟିଲା ।
Answer:
୧୯୫୦

9. ___________ ‘ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

10. ପଣିୃଚେରାରେ ପ୍ରତିଷିମ ଆଣ୍ରମ ____________ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଣତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୫୨

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ହେଲେ ।
Answer:
୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ରାଜନୀତି କଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶିଶୁଭିଭିକ ହେବା ଉଚିତ ।

3. ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦେବାର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ସେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ବାଧୀନତା ଦେବାର ସପକ୍ଷରେ ଥିଲେ ।

4. ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିଲେ ।

5.ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ କେବଳ ଜଣେ ସହାୟକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ ଜଣେ ସହାୟକ ଓ ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶାନ୍ତିନିକେତନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

8. ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।
Answer:
‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।

9. ‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

10. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ‘ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ ‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

2. ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

3. କିଏ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ଶ୍ରୀମା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପଣ୍ଡିଚେରୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

5. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅରୋଭିଲ୍‌ର ଅନ୍ୟ ନାମ ଉଷାନଗରୀ ।

6. ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।

7. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

8. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ନୀତି ଲେଖ ।
Answer:
ମଣିଷର ମନକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ଶିକ୍ଷାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଅଟେ ।

9. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି– ‘ପ୍ରାଚୀନ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର’ ।

10. ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିଶୁ କିଭଳି ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଉଚିତ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇଥିଲେ ।

11. ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂଣ୍ଡିତାର ପରିପ୍ରକାଶ– ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ‘ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂର୍ବତର ପରିପ୍ରକାଶ’ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
‘ଶିକ୍ଷା ଏକ ମାଧ୍ୟମ, ଯାହା ସହାୟତାରେ ମାନବ ଜୀବନ ଈଶ୍ୱର, ଦେଶ ଓ ମାନବଜାତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ହୁଏ ଏବଂ ଜାତୀୟଧର୍ମୀ ବୋଲାଉଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହାକୁ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ ।’’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ।

3. ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ କି ମାର୍ଗ ରହିଛି ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ୪ଟି ମାର୍ଗ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପ୍ରେମ, ଜ୍ଞାନ, ଶକ୍ତି ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ; ଯାହାକି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତିର ପ୍ରଥମ ସୋପାନ ଅଟେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
(ii) ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

5. ଅରୋଭିଲ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷାନଗରୀ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କର ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
(ii) ଅରୋଭିଲ୍ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରୟୋଗଶାଳା ଅଟେ ।

6. ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
(i) ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ଯେ, ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠନ କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଏହା ସମସ୍ତ ମାନବ ସମାଜକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
(ii) କିନ୍ତୁ ଅରୋଭିଲ୍‌ରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହେଲେ ଜଣେ ନିଜର ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ଆସିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅରୋଭିଲ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ପୂରଣ କରିବା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର କେତେକ ନୀତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥ୍ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
(ii) ମନର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ଜ୍ଞାତ ବସ୍ତୁରୁ ଅଜ୍ଞାତ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

8. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କିପରି ଥୁଲା
Answer:
(i) ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ; ଯଥା- ଶାରୀରିକ, ପ୍ରାଣିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତନ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
(ii) ଏହି ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ହେବା ଉଚିତ ଓ ଏହାର ବିକାଶଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ସମସ୍ତ ଶକ୍ତିକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜକୁ ଆଶାତୀତ ଭାବରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭାଗୁଡ଼ିକ ଦାନ କରିଦେଇ ପାରିବ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଅରୋଭିଲ୍ (Auroville) ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମାନବିକ ଐକ୍ୟବୋଧ, ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ଏକ ହୋଇ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ସ୍ଥାପନ କରିବା ।
(ii) ତେଣୁ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ।
(iii) ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଖେଳ, ପୋଷାକ, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।
(iv) ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ Auroville ଶିକ୍ଷା ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

2. ସମନ୍ୱୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତି, ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।

3. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଦୁଇଟି ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି-
⇒ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣ ଓ ଆତ୍ମାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ପରିପ୍ରକାଶ
⇒ ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ପ୍ରାପ୍ତି ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
⇒ ଦୈହିକ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ ଓ ଶାରୀରିକ ବିକାଶଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।
⇒ ମାନସ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ସ୍ନାୟୁକୁ ବିଶୋଧ କରି ମାନସିକ ଏକାଗ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
⇒ ଚେତନାର ବିକାଶ, ଯାହାକି ବିଚାରଶକ୍ତିର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଥାଏ ।
⇒ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତି ଜାଗ୍ରତ କରି ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧାନରେ ବ୍ରତୀ କରାଇଥାଏ ।

5. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି କିପରି ଜଟିଳ, ତାହା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ନିମିତ୍ତ ନୂତନ ପାଠଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ କେବଳ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ କରିବାପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଉପରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଲଦିଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ବିଧେୟ ଯେପରି ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା, ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ଓ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ଏବଂ ଉଭୟଙ୍କୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସଭାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନଯାଏ ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ ହେଲା- (୧) ସତ୍ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ, (୨) ଚିତ୍ର ଶକ୍ତି – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚେତନଶୀଳ ଭାବରେ ଥିଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍ ମଧ୍ୟ, (୩) ଆନନ୍ଦ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନନ୍ଦ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍, (୪) ଅତିମାନସ – ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଏହିଠାରେ ବିଶ୍ବାତୀତରୁ ବିଶ୍ବଗତ ହେଲେ ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ଅନନ୍ତରୁ ସାନ୍ତ, ଅବ୍ୟୟରୁ ବ୍ୟୟ, ଅଖଣ୍ଡରୁ ଖଣ୍ଡ, ଅଭିନରୁ ଭିନ୍ନ ହେଲେ ମାତ୍ର ପୂର୍ବରୁ ଅପୂର୍ଣ୍ଣ, ଆନନ୍ଦରୁ ନିରାନନ୍ଦ ହୋଇନାହାନ୍ତି ।

8. ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନୂତନ ସମାଜରେ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ପଣ୍ଡିଚେରୀର ସାଧ୍ଵ ଶ୍ରୀମା ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ କି.ମି. ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷା ନଗରୀ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଅତୀତ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବଧାନ ତାହାର ପୂରଣ କରିବା ଥିଲା ଏହି ଉଷା ନଗରୀ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ବିବର୍ତ୍ତନ ଧାରାରେ ମାନବ ଜାତିର ଆଶା ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଓ ସମାଜର ସମସ୍ୟାମାନ ସମାଧାନରେ ଉଷା ନଗରୀ ସମର୍ଥ ହେବ । ମାନବିକ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଚରମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବିଦ୍ୟମାନ । ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ଅନ୍ତରରେ ଐକ୍ୟ, ବିଶ୍ଵମୈତ୍ରୀ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତର ଭାବଧାରାର ଅବାରିତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କରାଇବା ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା, ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ।’’

ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସତ୍ତାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ । ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’

ସଂସ୍କୃତି ଓ ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମ ଶିକ୍ଷାର ମହନୀୟତାକୁ ଅନୁଭବ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବର୍ତ୍ତମାନର ସମୟୋପଯୋଗୀ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି – (1) ଶାରୀରିକ, (2) ପ୍ରାଣିଜ, (3) ମାନସିକ, (4) ଚୈତ୍ୟ, (5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ।

(1) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା (Physical Education) – ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ଚିନ୍ତାଧାରାର ପରିଚାୟକ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ସଂଯମତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାଚୀନ ଋଷି, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମନୀଷୀମାନଙ୍କ ମତାମତ ସହିତ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଓ ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସହକର୍ମିଣୀ ଶ୍ରୀମା ଏକମତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀମା ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା-
(1) ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସଂଯମ ଆଚରଣ ।
(2) ସର୍ବୋପରି ସାମଗ୍ରିକ, ଶାରୀରିକ ବିକାଶର କ୍ରମୋନ୍ନତି ।
(3) ବିକୃତ ଓ ଦୋଷମୁକ୍ତ ଅବୟବମାନଙ୍କର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ ।

ଏହି ପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁକୁ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସବଳ ଶରୀରରେ ଉନ୍ନତ ଚିନ୍ତାଧାରା, ପ୍ରସନ୍ନତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ ନିମିତ୍ତ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶିଶୁଠାରେ ସୁସ୍ଥ ମାନସିକତା, ଆବେଗିକତାର ଗଠନ ପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସଚେତନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ା ଓ କ୍ରୀଡ଼ା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

(2) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା (Vital Education) – ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଦୁନିଆ ପ୍ରତି ମନୁଷ୍ୟର ଅହେତୁକ ଆକର୍ଷଣ, ବିଜ୍ଞାନର ଅଭୂତପୂର୍ବ ଅଗ୍ରଗତି ଆଜି ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପ୍ରତି ଏକ ନୂତନ ଅନୁଭବର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଆଜି ଜଟିଳତାର କାରାଗୃହରେ ଆବଦ୍ଧ । ଜୀବନର ଅର୍ଥ ବହୁବିଧ ସମସ୍ୟାର କ୍ରିୟା, ପ୍ରତିକ୍ରିୟା । ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶଭାବେ ଚିନ୍ତା କରିବା ପରିହାର କରି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମତା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

ତା’ର ଜୀବନ ଆଜି ହିଂସା, ବିଦ୍ବେଷ, ପରଶ୍ରୀକାତରତା, ହୀନମନ୍ୟତା, ସ୍ୱାର୍ଥପରତା, ବ୍ୟଭିଚାର ଭାବ, ଅଶ୍ରଦ୍ଧା, ସନ୍ଦେହ, ଅବିଶ୍ଵାସ, ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମଧ୍ଯରେ ଜର୍ଜରିତ କରୁଅଛି । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସଞ୍ଚ କାମନାର ପରିବେଷ୍ଟନୀ ମଧ୍ୟରେ ନିଜ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରି ନିଜର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ନଷ୍ଟକରୁଛି । ଏହି ପ୍ରକାର ଅବକ୍ଷୟ, ଆତ୍ମବିଧ୍ବଂସ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପ୍ରାଣିଜ ଶିକ୍ଷାର ଅବଦାନ ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରୀମା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜୀବନର ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଏହା ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର । ଜୀବନର ସମ୍ଭାବନା ଆଣିଦେବା ହେଉଛି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

(3) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା (Mental Education) – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମାନସିକ ଜଗତକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ଏହି ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତି ମାନସିକ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ କରିପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗସାଧନା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ସେହିଠାରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସହିତ ଜଡ଼ ଜଗତର ମିଳନ ହୋଇଥାଏ । ଅଭୂତପୂର୍ବ ମିଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣକୁ ଏକୀଭୂତ କରିପାରିଲେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ମାନସଚକ୍ଷୁ ବଳରେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଜ୍ଞାନ ଭିତରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ କ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନର ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଜ୍ଞାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ସ୍ଥାନ ମନୁଷ୍ୟର ମାନସିକ ସ୍ତରର ଢେର ଉଚ୍ଚରେ ଏପରିକି ଆମର ପବିତ୍ର ଧାରଣା ପରିସରଠାରୁ ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ । ଏହି ସଦ୍‌ଜ୍ଞାନପ୍ରାପ୍ତି ହିଁ ଆମ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହିଁ ଜୀବନର ଅନ୍ୟନାମ ଅଟେ ।

ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ଖାଇବା, ଶୋଇବା, ନିଦ୍ରା, ଭୟ ଓ କାମ ଲାଳସା ମଧ୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଗଭୀର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ଉତ୍କର୍ଷତା ମଧ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଅନୁଭବ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନ ୬ଟି ସ୍ତର ଦେଇ ଅତିମାନସ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଯଥାକ୍ରମେ – ସାଧାରଣ ମନ, ଉଚ୍ଚତର ମନ, ଆଲୋକିତ ମନ, ବୋଥ୍ ମନ, ଅଧୂମାନସ ଏବଂ ଅତିମାନସ ।

(4) ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା (Psychic Education) – ଏହି ଶିକ୍ଷା ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇପାରେ । ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଜାଗତିକ ଅନୁଭୂତିରୁ ଏହା ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣତା ଆଡ଼କୁ ଉନ୍ନୀତ କରେ । ସାଂସାରିକ ମୋହ, ମାୟା, ଈର୍ଷା, ଅସୂୟା ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପରତା ଇତ୍ୟାଦିରୁ ନିବୃତ୍ତ କରି ଏହି ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁର ମନକୁ ନିର୍ମଳ ଓ ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ସୁଦୃଢ଼ କରେ । ମନୁଷ୍ୟର ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ଦେହ ଚେତନା ପ୍ରକାଶର ଊର୍ଦ୍ଧଗତିରେ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଶିଶୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଲୁପ୍ତ ସତ୍ୟକୁ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିବା ଅର୍ଥ ଆତ୍ମା ଓ ଚୈତ୍ୟ ସଭା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ କରାଇବା । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଚାରକଲେ ମନେହୁଏ ଏହା ହିଁ ସମସ୍ତ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକମାତ୍ର ଭିତ୍ତିଭୂମି । ଏହା ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସୁପ୍ତ ଚେତନାକୁ ଜାଗ୍ରତ କରି ମନୁଷ୍ୟର ସାଧାରଣ ପରିସରଭୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାକୁ ବହୁ ଉନ୍ନତ ସ୍ତରକୁ ନେଇଯାଏ । ଏହା ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତାର ପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ମହାନୁଭବତାର ଅନୁଭବ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାର ପୋଷକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଅନ୍ତରର ମହାଚେତନାକୁ ଉନ୍ମେଷ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହାର ଅନୁଶୀଳନ ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦୁଇଟି ଦିଗ ମଧ୍ଯରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ, ମନୁଷ୍ୟର ଅହଂ ବହିର୍ଭୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକଟିରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ; ଦ୍ଵିତୀୟରେ ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ସହ ଆତ୍ମାର ମିଳନ । ଯୋଗ ଓ ତପସ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ଏହି ପରମ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ସେ ଯାବତୀୟ ଜାଗତିକ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଅନୁଭବ କରାଯାଇପାରିବ ।

ମନୁଷ୍ୟର କାମନା, ବାସନା, ଅଭୀପ୍‌ସା, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ବିନିଯୋଗରେ ଏହି ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଚୈତ୍ୟ ସଭା ଆମ ଜୀବନର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗବିଶେଷ, ଯାହାର ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମହାନ୍ ଚେତନା ଜଗତ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିନିଏ । ଏହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ଜଗତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ କରାଇବା ସହିତ ଶାରୀରିକ ଏବଂ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପରିପ୍ରକାଶ ଦିଗରେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା (Spiritual Education) – ଶ୍ରୀମା ଓ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନୁଷ୍ୟ ଆଧାତ୍ମିକତାର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତିର ଉନ୍ମେଷ ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ତା’ର ଜନ୍ମ । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ କରି ଏକ ଶାଶ୍ବତ ଜୀବନର ସନ୍ଧାନ ଦେଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ ତା’ର ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣତା ଆସେ । ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ମୋହ ଓ ଆକର୍ଷଣ ଭିତରେ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଅନେକ କଥା ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଚତୁଃମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ପ୍ରାଣିକ, ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ଶିଶୁର ପ୍ରେମଭାବ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପ୍ରୀତି ଜ୍ଞାନ ପରିସର ବୃଦ୍ଧି କରିଥା’ନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଧ୍ଯରୁ ଶିଶୁ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ ତା’ର ଜାଗତିକ ଅଳୀକ ବାସନା, କାମନା, ଅଜ୍ଞାନତା ଓ ଜଡ଼ତାର ମୋହ କ୍ରମେ ଅନ୍ତରରୁ ଦୂରୀଭୂତ ହୁଏ । ଶିଶୁ ହୃଦୟରେ ପବିତ୍ର, ନିର୍ମଳ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଧର୍ମକୁ ଜୀବନରେ ଅଙ୍ଗୀଭୂତ କରିବାକୁ ହୁଏ, ଅଭ୍ୟାସ କରିବାକୁ ହୁଏ; ତାହାକୁ ମତବାଦରୂପେ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

ସର୍ବୋପରି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶିଶୁକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟସାଧନ ସମଗ୍ର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରତି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ଅଟେ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍‌ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା । ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧାମ୍ ସଭାରେ ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ ।’

ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ସେ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।”’
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା- ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି; ଯଥା- (i) ଶାରୀରିକ, (ii) ପ୍ରାଣିକ, (iii)ମାନସିକ, (iv) ଚୈତ୍ୟ, (v) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ- ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

• ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର- ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
• ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା- ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆଧ୍ୟାମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା- ଆମ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧାର୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି, ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ- ଶିକ୍ଷାର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ :
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖୁ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।
(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି ଯେ, କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶପାଇଁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ । (The mind has to be continuously consulted.) ।
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା । (Proceed from near to far.) ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି- ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖି କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା- ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା- ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନୂତନ ଭାବେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନୀ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କଲିକତାର ହୁଗୁଳି ଜିଲ୍ଲାର କୋନ୍ନାଗରଠାରେ ୧୮୭୨ ମସିହା ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିତା ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ ଥିଲେ ଜଣେ ଚିକିତ୍ସକ । ଅରବିନ୍ଦ ଇଂଲଣ୍ଡର ସେଣ୍ଟ ପଲ୍‌ ସ୍କୁଲରୁ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ୍ ପାଶ୍ କରିଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନା ସମୟରେ ସେ ବୈପ୍ଳବିକ ସଙ୍ଗଠନ ‘Indian Majlis’ର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ ସେ I.C.S. ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ଓ କୃତିତ୍ବର ସହ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଅରବିନ୍ଦ କଲିକତା ଯାଇ ନ୍ୟାସନାଲ୍ କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ହେଲେ । ଏହି ସମୟରେ ସେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ପଠନରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଜାତୀୟତାର ବହ୍ନି ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହୋଇଥିଲା । ତାହା ପରଠାରୁ ସେ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ନିମନ୍ତେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ । ସେ ସ୍ବଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରସାର, ବ୍ରିଟିଶ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ବର୍ଜନ, ସ୍କୁଲ ଓ ଶାସନର ପରିତ୍ୟାଗପୂର୍ବକ ‘ସ୍ୱରାଜ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଦୃଢ଼ ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସାଜିଥିଲେ ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ।

ଜୀବନର ଉତ୍ତରାର୍ଦ୍ଧରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମ୍ୟାଡ଼ାମ୍ ମୀରା ଆଲଫସା ନାମକ ଜଣେ ଫରାସୀ ମହିଳାଙ୍କ (୧୮୭୮-୧୯୭୩) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେହି ମହିଳା ଜଣକ ‘ଶ୍ରୀମା’’ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଉଦାର ଓ ମହାନୁଭବତା ସହିତ ତପସ୍ବିନୀ ଜୀବନ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଥିଲା ଫ୍ରାନ୍ସ ଦେଶ । ଏକ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ‘ଯୋଗୀ’ ସାଧନା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ରହି ୧୯୫୦ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୫ ତାରିଖରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଇହଜଗତ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବତ୍ତର୍କ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି, ଦାର୍ଶନିକ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଓ ଯୋଗୀ । ବାସ୍ତବିକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମହାନତା, ଆଦର୍ଶ ଓ ଦାନକୁ ଯେ କେହି ପ୍ରଶଂସା ନ କରି ରହିପାରିବ ନାହିଁ । ଧର୍ମନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅପେକ୍ଷା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅନେକ କିଛି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି ଯାହା ଲାଗି ଶିକ୍ଷା ଜଗତରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଖ୍ୟାତନାମା ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବରେ ବିଶ୍ବ ପରିଚିତ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ : ପୁଣ୍ୟଶ୍ଳୋକ ବେଦଭୂମି ଭାରତବର୍ଷରେ ମହନୀୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଆଦର୍ଶ ଓ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଆଧାରିତ । ମହାଯୋଗୀ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନରେ ବେଦ, ଉପନିଷଦ ଓ ସାହିତ୍ୟର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ବୟ ଘଟିଛି । ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କର ଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଚେତନାର ପ୍ରତିଫଳନ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି । ସେ ଶଙ୍କରଙ୍କର ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମିଥ୍ୟା’ ପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମତକୁ ନିଜର ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ବଳରେ ଖଣ୍ଡନ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ ।’

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ସମାଜ ଉପରେ ମତ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଏକ ଦିବ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖ‌ିବାରେ ବିଭୋର ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ସେ ଦିବ୍ୟମାନବଦ୍ୱାରା ହିଁ ଦିବ୍ୟ ସମାଜ ଗଠନ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ମତ ଦେଇଥିଲେ । ତେବେ ଦିବ୍ୟମାନବ କହିଲେ ସେହିମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁମାନେ ନିଜସ୍ବ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ନୈତିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ସାଧନାଦ୍ୱାରା ଅତିମାନବ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା :
(i) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା : ମାନବ ଜୀବନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାର୍ଥକତା ହେଉଛି ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି, ଯାହାକି ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବିଶ୍ଵାସ କରିଛନ୍ତି । ‘ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ’ ପରି ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ସତ୍ୟ ହିଁ ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର କ୍ରୀଡ଼ା କସରତ, ଆସନ, ପ୍ରାଣାୟାମ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଏକାଗ୍ରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ii) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା : ଆଧୁନିକ ସମାଜ ଦିନକୁ ଦିନ ସମସ୍ୟାବହୁଳ, ଯଥା- ଜଟିଳତା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ନୈତିକ ଅବକ୍ଷୟ ଘଟୁଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ଅବକ୍ଷୟିଷ୍ଣୁ ସମାଜ ଭିତରେ ହିଂସା, ଦ୍ବେଷ, କାମନା ଓ ପରଶ୍ରୀକାତରତା ପ୍ରଭୃତି କୁକର୍ମରେ ଲିପ୍ତ ରହି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ସମୟକ୍ରମେ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରିପକାଉଛି । ତେଣୁ ଏହି ଦୁଃଖ, ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ବିଷମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, କାରଣ ଏହି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରାଣକୁ ସୁସଂଯତ ଓ ସୁଶୃଙ୍ଖଳ କରି ଜୀବନକୁ ଶାନ୍ତ, ସରଳ ଓ ସୁନ୍ଦର କରି ଗଢ଼ିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀମାଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ପ୍ରାଣ ହେଉଛି, ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର ।’’ ତେଣୁ ଏହାର ଉନ୍ନୟନ ଏକାନ୍ତ କାମ୍ୟ ।

(iii) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା : ବାସ୍ତବରେ ଜ୍ଞାନ ଅସୀମ, ବ୍ୟାପକ ଓ ସର୍ବଯୁଗ ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ପୁରାତନ ଜ୍ଞାନର ଏକତ୍ରୀକରଣ ଦ୍ବାରା ନୂତନ ଜ୍ଞାନର ଆବିଷ୍କାର ହେଉଛି, ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗ ସାଧନ ସମ୍ଭବ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିଶୁର ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ମାନସିକ ମଣିଷ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ହେଲେ ଛଅଗୋଟି ସ୍ତରଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ମଣିଷ ମନର ଏହି ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି; ଯଥା- ୧. ସାଧାରଣ ମନ, ୨. ଉଚ୍ଚତର ମନ, ୩. ଆଲୋକିତ ମନ, ୪. ବୋଧନ, ୫. ଅଧୂମାନସ, ୬. ଅତିମାନସ ।

(iv) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା : ପ୍ରକୃତରେ ପରମବ୍ରହ୍ମ ହେଉଛନ୍ତି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ, ତେଣୁ ସେହି ପରମସତ୍ତା ସହିତ ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈଭିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈତ୍ତିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ବାସ୍ତବରେ ଚୈତ୍ତସଭା ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ, ଯାହାକି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ ଆଡ଼କୁ ଟାଣିନେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

• ଧ୍ୟାୟିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
• ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା – ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା – ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।

(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି, ଯେକୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶ ପାଇଁ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ (The mind has to be continuously consulted.) |
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବ (Proceed from near to far.) |

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି – ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖ୍ କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା – ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା – ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 2 ଝେଲମ ନଦୀର ସନ୍ଧ୍ୟା Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 2 ଝେଲମ ନଦୀର ସନ୍ଧ୍ୟା Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ, ୪ ଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ନଦୀ କୂଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ? (ଝେଲମ୍, ଗଙ୍ଗା, ହୋୟାଂହୋ, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର)
Solution:
ଝେଲମ୍ ।

(ଖ) ଝେଲମ୍ ନଦୀ କୂଳରେ କେଉଁ ନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ? (ଇଟାଲୀ, ରୋମ୍, ଶ୍ରୀନଗର, କାଶ୍ମୀର)
Solution:
ଶ୍ରୀନଗର ।

(ଗ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର କେଉଁ ନଦୀ ପରି ଅପ୍ରଶସ୍ତ ? (ମହାନଦୀ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ, ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ, କୁଶଭଦ୍ରା)
Solution:
ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ |

(ଘ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଜଳର ରଙ୍ଗ କିପରି ? (ଲାଲ୍, ଧଳା, ଈଷତ୍‌ନୀଳ, ଗାଢ଼ନୀଳ)
Solution:
ଗାଢ଼ନୀଳ ।

(ଙ) ଶ୍ରୀନଗର କାହାର ହୃଦୟ ? (ଗଙ୍ଗା, ଜାମ୍ମୁ, କାଶ୍ମୀର, ଝେଲମ୍ )
Solution:
କାଶ୍ମୀର ।

(ଚ) ଲେଖକ କ’ଣ ଭଡ଼ା ନେଲେ ? (ଚାନ୍ଦୁଆ, ଶିକାରା, ମଖମଲି ଗଦି, ଚୌକି)
Solution:
ଶିକାରା ।

(ଛ) ହାଁଜି (ନାଉରୀ) କେଉଁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକ ଥିଲା ? (ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ, ପଞ୍ଜାବୀ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍)
Solution:
ମୁସଲମାନ ।

(ଜ) ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ନଗରକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ପାଇଁ କେତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଉଛି ? (ଦୁଇଟି, ଚାରୋଟି, ଛଅଟି, ସାତୋଟି)
Solution:
ସାତୋଟି ।

(ଝ) କେଉଁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁ ଆଲିକ୍‌ଲ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ? (୧୫୦୫, ୧୧୬୫, ୧୪୦୭, ୧୪୧୭)
Solution:
୧୪୧୭୮

(ଞ) ସେତୁଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଥିରେ ତିଆରି ? (ପଥର, କାଠ, ଲୁହା, କଂକ୍ରିଟ)
Solution:
କାଠ ।

(ଟ) ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଯାତ୍ରୀ ତରୀ ଏବଂ ଆଉ କେଉଁ ତରୀମାନେ ଯାତାୟାତ କରୁଅଛନ୍ତି ? (ବେପାରୀ, ମୋଟରବୋଟ୍, ବାଣିଜ୍ୟତରୀ, ନୌଚାଳକ)
Solution:
ବାଣିଜ୍ୟତରୀ ।

(୦) ଲୋକେ କେଉଁଥ୍ରେ ଆସି ଜିନିଷପତ୍ର ଖର୍ଦ୍ଦି କରିନିଅନ୍ତି ? (ବୋଟ୍, ନୌକା, ପୋଲ, ଶିକାରା )
Solution:
ଶିକାରା ।

(ଡ) ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା କାହାପରି ସୁନ୍ଦରୀ ? (ରାଜକନ୍ୟା, ପରୀ, ଦେବୀ, କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ)
Solution:
କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ।

(ଢ) ଲେଖକ କାହାକୁ ତାଙ୍କ ଦେଶର ଗୋଟିଏ ଗଳ୍ପ କହିବାକୁ କହିଲେ ? (ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, ବାଁଜି, ରାଣୀ)
Solution:
ହାଁଜି ।

(ଣ) ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଦୁହେଁ କ’ଣ ଥିଲେ ? (ଭାଇ, ଶତ୍ରୁ, ମିତ୍ର, ସଙ୍ଗୀତ)
Solution:
ସଙ୍ଗାତ ।

(ତ) କିଏ ପିଠା ବିକାଳି ଘରେ ରହିଲା ? (ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, ରାଜାପୁଅ, କଟୁଆଳପୁଅ, ସେନାପତିପୁଅ)
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ।

(ଥ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କେଉଁ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ? (ରାଜାବେଶ, ମନ୍ତ୍ରୀବେଶ, ପୁରୁଷବେଶ, ସ୍ତ୍ରୀବେଶ )
Solution:
ସ୍ତ୍ରୀବେଶ ।

(ଦ) କିଏ ନିଜକୁ ହୀନକପାଳିଆ କହି ଧିକ୍‌କାର କଲା ? (ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, କଟୁଆଳପୁଅ, ସେନାପତିପୁଅ)
Solution:
ରାଜାପୁଅ ।

(ଧ) କଟୁଆଳ କ’ଣ ପରିକ୍ରମା କରୁଥିଲା ? (ଉଆସ, ନଗର, ବଗିଚା, ସହର)
Solution:
ନଗର ।

(ନ) କିଏ ଜେମାଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ୱର ଶୁଣିଲା ? (ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, କଟୁଆଳ, ଜଗୁଆଳୀ)
Solution:
କଟୁଆଳ ।

(ପ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କାହାକୁ ବିଭା ହେଲା ? (ରାଜାଝିଅ, ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ, ସେନାପତିଙ୍କ କନ୍ୟା, କଟୁଆଳ ଝିଅ)
Solution:
ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ ।

(ଫ) ଶିକାରା କେଉଁ ଘାଟରେ ଲାଗିଲା ? (ଗଙ୍ଗା, ଗଣପତି, ଝେଲମ୍, ଶ୍ରୀନଗର)
Solution:
ଗଣପତି ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ କେଉଁମାନେ ଲାଳିତ ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ।

(ଖ) କେଉଁ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ।

(ଗ) କାଶ୍ମୀରବାସୀ କାହାର ପ୍ରଶଂସାରେ ମୁଖର ?
Solution:
କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଝେଲମ୍ ନଦୀର ପ୍ରଶଂସାରେ ମୁଖର ।

(ଘ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର କିପରି ?
Solution:
ଅପ୍ରଶସ୍ତ ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ ପରି ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର ।

(ଙ) କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ କିଏ ଅଭିନୟ କରିଛି ?
Solution:
କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ଝେଲମ୍ ନଦୀ ଅଭିନୟ କରିଛି ।

(ଚ) ଶ୍ରୀନଗରକୁ କାଶ୍ମୀରର କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Solution:
ଶ୍ରୀନଗରକୁ କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(ଛ) ଝେଲମ୍ କାହାର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ଶ୍ରୀନଗରରୂପୀ ହୃଦୟର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।

(ଜି) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଦୁଇପଟ ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ଲାଗି କେତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଇଛି ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଦୁଇପଟ ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ଲାଗି ସାତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଇଛି ।

(ଝ) ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁର ନାମ କ’ଣ ଓ ଏହା କେଉଁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁର ନାମ ଆଲିଗ୍‌ଦଲ ଓ ଏହା ୧୪୧୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଞ) ଶ୍ରୀନଗରସ୍ଥ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଜଳଯାତ୍ରା କଲେ କେତୋଟି ସେତୁ ପାରି ହେବାକୁ ପଡ଼େ ?
Solution:
ଶ୍ରୀନଗରସ୍ଥ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଜଳଯାତ୍ରା କଲେ ସାତୋଟି ସେତୁ ପାରି ହେବାକୁ ପଡ଼େ ।

(ଟ) ନୌକାରେ କେଉଁମାନେ ବାସ କରୁଛନ୍ତି ?
Solution:
ନୌକାରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ବାସ କରୁଛନ୍ତି ।

(୦) କିଏ ହାଉସ୍ ବୋଟ୍ ଓଳାଉଛି ଏବଂ ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ଅନାଇ କ’ଣ, ଭାବୁଛି ?
Solution:
ଘରଣୀ ହାଉସ୍ ବୋଟ୍ ଓଳାଉଛି ଏବଂ ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ଅନାଇ, ‘ବେଳ ବୁଡ଼ିଲା, ‘ସେ’ କାହିଁକି ଆସିଲେ ନାହିଁ ?’ ବୋଲି ଭାବୁଛି ।

(ଡ‍) ପ୍ରୌଢ଼ଟିଏ ପଥର ଉପରେ ଲୁଗା ଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Solution:
ପ୍ରୌଢ଼ଟି ପଥର ଉପରେ ଲୁଗା ଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି, ଏଥିରେ ଶ୍ରମ ଊଣା ହୁଏ ଏବଂ ହାତରେ ଥଣ୍ଡାପାଣି ଲାଗେ ନାହିଁ ।

(ଢ) ଘାଟ ନୌକାରୁ କିଏ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଇ ନେଉଛି ?
Solution:
ଘାଟ ନୌକାରୁ ଖଲାସୀ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଇ ନେଉଛି ।

(ଣ) କୂଳରେ ବସି ବୁଢ଼ା ପଠାଣ କ’ଣ ଖାଉଛି ?
Solution:
କୂଳରେ ବସି ବୁଢ଼ା ପଠାଣ ଧୂଆଁ ଖାଉଛି ।

(ତ) ଛାଲ୍‌କାଟ୍ ଯୁବକ ଜଣକ କିଏ ବୋଲି ଲେଖକ ଭାବିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଛାଲ୍‌କାଟ୍ ଯୁବକ ଜଣକ କଲେଜ ପିଲା ହେବ ବୋଲି ଲେଖକ ଭାବିଛନ୍ତି ।

(ଥ) ଲେଖକ ହାଁଜିକୁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଲେଖକ ହାଁଜିକୁ ତାଙ୍କ ଦେଶର ଗୋଟିଏ ଗଛ କହିବାକୁ କହିଲେ ।

(ଦ) ରାଜାପୁଅ କାହା ସାଙ୍ଗରେ ସଙ୍ଗାତ ବସିଥିଲା ?
Solution:
ରାଜାପୁଅ କାହା ସାଙ୍ଗରେ ସଙ୍ଗାତ ବସିଥିଲା |

(ଧ) କି ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଛି ବୋଲି ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ରାଜାପୁଅ କହିଲା ?
Solution:
ଚନ୍ଦ୍ରଉଦିଆ ପରି ମୁହଁ ଥ‌ିବା ରାଜଜେମା, ଫୁଲ ବଗିଚାରେ ପ୍ରଜାପତି ପଛରେ ଗୋଡ଼ାଉଥିଲା ଓ ମୋତେ ଦେଖୁ ଆଡ଼ ଆଖୁରେ ନଚାହିଁ ଚାଲିଗଲାର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଛି ବୋଲି ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ରାଜାପୁଅ କହିଲା ।

(ନ) କିଏ ଭଲ ପିଠା କରି ରାଜଜେମାଙ୍କ ପାଖକୁ କାହା ହାତରେ ପଠାଇଲା ?
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ସ୍ତ୍ରୀବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ହାତରେ ପଠାଇଲା |

(ପ) କିଏ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ଓ କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ସ୍ତ୍ରୀବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ଓ କହିଲା, ଅମକ ଦେଶର ରାଜକୁମାର ତୁମ ଲାଗି ଝୁରି ମରୁଛି ଏବଂ ତୁମର ପଦିଏ କଅଁଳ କଥାରେ ସେ ଜୀବଦାନ ପାଇଯାଆନ୍ତା ।

(ଫ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଠାରୁ ରାଜାପୁଅ କଥା ଶୁଣି ଜେମା କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଠାରୁ ରାଜାପୁଅ କଥା ଶୁଣି, ଜେମା କ୍ରୋଧରେ, ରାଜାପୁଅ ପାଖରୁ ଫେରି ଆସିବା ପରେ କହିଛି ।

(ଭ ) କଟୁଆଳ ନଗର ପରିକ୍ରମାବେଳେ ତା’ କାନରେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବାଜିଲା ?
Solution:
କଟୁଆଳ ନଗର ପରିକ୍ରମାବେଳେ ତା’କାନରେ କିଏ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଛି ବୋଲି ଶବ୍ଦ ବାଜିଲା ଏବଂ ତାହା ଜେମାଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ଟର ବୋଲି ସେ ଜାଣିପାରିଲା ।

(ମ) ରାଜା କଏଦୀ ଘରେ କାହାକୁ ଦେଖିଲେ ?
Solution:
ରାଜା କଏଦୀ ଘରେ ଜେମାଙ୍କୁ ନଦେଖ୍ ଆଉ ଜଣେ କିଏ ଓଢ଼ଣା ଦେଇ ବସିଥିବା ଦେଖୁଥିଲେ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ କିପରି ଲାଳିତ ହୋଇଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ, ଏହାର କଳକଳ ଧ୍ଵନିରେ, ସବା ପୂର୍ଣ୍ଣକଳା, ସୁଳାବ୍ୟାରେ ଲାଳିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(ଖ) ଲେଖକ ଶିକାରାର ବର୍ଣ୍ଣନା କିପରି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଭଡ଼ାରେ ନେଇଥ‌ିବା ଶିକାରାଟିରେ ଦୁଇଟି ଚୌକି ସଂଲଗ୍ନ, ମଖମଲୀ ଗଦିଯୁକ୍ତ ଯେଉଁଥରେ ଚାରିଜଣ ବସିପାରିବେ ଏବଂ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଚିତ୍ର ବିଚିତ୍ର ଚାନ୍ଦୁଆ ସାଙ୍ଗକୁ ଚାରିପାଖ ଖମ୍ବରେ ନାଲି, ନେଳି, ହଳଦିଆ କାଗଜ ଗୁଡ଼ାହୋଇଛି ଏବଂ ସେଥୁ ଅଧେ ଅଧେ ପବନରେ ଉଡ଼ୁଛି ।

(ଗ) ହାଁଜି (ନାଉରୀ)ର ଚେହେରା କିପରି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହାଜି ଥିଲା ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ପାଞ୍ଚହାତ ମର୍ଦ୍ଦ, ପିନ୍ଧା ବଡ଼ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନ ।

(ଘ) ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବାପାଇଁ କ’ଣ ରହିଅଛି ?
Solution:
ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ପାଇଁ କାଠରେ ନିର୍ମିତ ସାତୋଟି ସେତୁ ରହିଅଛି ।

(ଙ) ଝେଲମ୍ ନଦୀ ତୁଠରେ କିପରି ଲୋକମାନେ ଲୁଗା କଚାକଚି କରନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଝେଲମ୍ ନଦୀର ତୁଠରେ ଲୋକମାନେ, ପଥର ଉପରେ ଲୁଗାଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇ ଲୁଗା କଚାକଚି ଲୁଗା କଚାକଚି କରନ୍ତି |

(ଚ) ଛାଣ୍ଟକାଟ ଯୁବକ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖକ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ତରବରରେ ବେପରୁଆଭାବେ ଚାଲିବାର ଦେଖୁ ସିନେମା ଦେଖାଯାଉଛି ବୋଲି ଭାବିଛନ୍ତି ।

(ଛ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅ କିଭଳି ସଙ୍ଗାତ ଥିଲେ ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପର ଭିତରେ ପାଣି ଗଳୁନଥିବା ଭାବର ସଙ୍ଗୀତ ଥିଲେ ଏବଂ ଜଣେ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କୁ ନ ଦେଖ‌ିଲେ ବାଉଳା ହେଉଥିଲେ, ସେମାନେ ଥିଲେ, ଏକ ମନ, ଏକ ପ୍ରାଣ ।

(ଜ) ରାଜାପୁଅର ମନଦୁଃଖ ଦେଖ୍ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ରାଜାପୁଅର ମନୁଦୁଃଖ ଦେଖୁ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କହିଛି, ‘ତୁମକୁ ଅବା କେଉଁ କଥା ଅପୂରୁବ’ ? ହଜିଗଲେ ଖୋଜି ଦେବି, ଭାଙ୍ଗିଗଲେ ଗଢ଼ିଦେବି, ସରଗର ଚାନ୍ଦ କହିଲେ ଦୁଆରେ ଆଣି ହାଜର କରିବି।’

(ଝ) କଟୁଆଳ କାନରେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବାଜିଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କଟୁଆଳ ରାତିରେ ନଗର ପରିକ୍ରମା କରୁଥିଲାବେଳେ, ଏତେ ରାତିରେ କିଏ ସେ ଯେମିତି କଥା ହେଉଛି ବୋଲି ଭାବି, ଜେମାଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ୱର ବୋଲି ଜାଣିପାରିଲା ।

(ଞ) ରାଜା କଏଦୀ ଘରେ ପହଞ୍ଚ୍ କ’ଣ ଦେଖ‌ିଲେ ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜା କଟୁଆଳ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରି କଏଦୀଘରେ ପହଞ୍ଚି, ଜେମାକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ଯାଇ ମୁଣ୍ଡରୁ ଓଢ଼ଣା ଖୋଲି ଦେଖ‌ିଲେ, ଆଉ କିଏ ଜଣେ, ଜେମା ନୁହଁନ୍ତି ।

(ଟ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜଜେମା ବେଶ ହୋଇ କିଭଳି ଭାବରେ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିଲା ?
Solution:
ସେତେବେଳେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜଜେମା ବେଶ ହୋଇ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିପଡ଼ିଲା ।

(୦) ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଙ୍କର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଙ୍କର ବଡ଼ ସମାରୋହରେ ବାହାଘର ହେଲା ।

(ଡ) ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀଙ୍କୁ ପାଲିଙ୍କିରେ ଦେଖ୍ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କ’ଣ କଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀଙ୍କୁ ପାଲିଙ୍କିରେ ଦେଖ୍ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ତା’ ସଙ୍ଗେ ଆଳାପ ଜମେଇଲା, କଥାରେ ତା’ ହୃଦୟ କିଣିନେଲା, ଦୁହେଁ ଦୁହିଁଙ୍କର ଅତି ଆପଣାର ହୋଇଗଲେ, ସ୍ଥିର କଲେ – ବାହା ହେବେ ।

Question 4.
୩୦ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଲେଖିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀନଗରର ଶ୍ରୀ ଝେଲମ୍ ନଦୀ । ଏହି ନଦୀ ସଦା ପୂର୍ଣ୍ଣଜଳା ଏବଂ ସୁନାବ୍ୟା । ଅପ୍ରଶସ୍ତ ହେଲେବି, ଜଳ ଗାଢ଼ ନୀଳ, ବଙ୍କେଇ ବଙ୍କେଇ ବୁଲିବୁଲି ସମସ୍ତ ଶ୍ରୀନଗର ଅଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ପର୍ଶକରି, କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚର ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭଳି ଅଭିନୟ କରିଛି ।

(ଖ) ‘ଶିକାରା’ ସହିତ କ’ଣ କ’ଣ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଶିକାରା’ ସହିତ ଦୁଇଟି ଚୌକୀ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥରେ ମଖମଲ ଗଦି ପଡ଼ିଛି ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଅକ୍ଳେଶରେ ଚାରିଜଣ ବସିପାରିବେ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହାର ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ବିଚିତ୍ର ଚାନ୍ଦୁଆ ଟଙ୍ଗାହୋଇଛି ଓ ଚାନ୍ଦୁଆର ଚାରି ଖମ୍ବରେ ନାଲି ନେଳି ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର କାଗଜ ଗୁଡ଼ାହୋଇଛି ।

(ଗ) ହାଁଜି (ନାଉରୀ) ଦେଖିବାକୁ କିପରି ଓ ସେ କିପରି ‘ଶିକାରା’ ଚଳାଉଥିଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହାଁଜି ଦୀର୍ଘ ପାଞ୍ଚହାତିଆ ମର୍ଦ୍ଦ, ପିନ୍ଧା ବଡ଼ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନ । ନଈ ମଝିକୁ ସେ ଶିକାରା ନେଇ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆହୁଲା ମାରି ଚଳାଉଥୁଲା ।

(ଘ) ନଗରର ଦୁଇଅଂଶ ଭିତରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା ପାଇଁ କେତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଉଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ? ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁଟି କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶ ଭିତରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷାପାଇଁ ସାତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଇଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଉଛି ଆଲିଗ୍‌ଦଲ, ଅମୀରକଦଲ, ହବାକଦଲ, ଫତେକଦଲ, ଜୈନକଦଲ, ନକଦଲ, ସଫାକଦଲ । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁଟି ଆଲିଗ୍‌ଦଲ, ୧୪୧୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଡି) ଝେଲମ୍ ନଦୀର କୂଳରେ କ’ଣ କ’ଣ ଆବୋରି ରହିଛି ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ନଦୀର କୂଳକୁ ବଡ଼ ବଡ଼ ବ୍ୟାଙ୍କ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ହୋଟେଲ୍, କଲେଜ, ମନ୍ଦିର, ମସ୍‌ଜିଦ୍‌, ଗୋଦାମ, କାରଖାନା ଆବୋରି ରହିଛି । ଫଳରେ ଅହରହ ଯାତ୍ରୀ ଆଉ ବାଣିଜ୍ୟତରୀ ଏହି ନଦୀରେ ଯାତାୟାତ କରୁଅଛନ୍ତି ।

(ଚ) ଲେଖକ କାଶ୍ମୀରର ବର୍ଣ୍ଣନା କିପରି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ ହେଉଛି ଶ୍ରୀନଗର ଏବଂ ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

(ଛ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆର ତୁଠରେ କିଏ କ’ଣ କରୁଛନ୍ତି, ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
ଖଲାସୀ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଉଛି, ବୁଢ଼ାପଠାଣ ଧୂଆଁ ଖାଉଛି, ଛେଳିଜଗା ଟୋକା ଛେଳି ଅଡ଼ାଇ ନେଉଛି, ଟାଙ୍ଗା ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ଏକ ଛାଣ୍ଟକାଟ୍ କଲେଜ ଯୁବକଟିଏ ଯାଉଛି ।

(ଜ) ରାଜାପୁଅ ନିଜର ସ୍ଵପ୍ନଦେଖା କଥା ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଆଗରେ କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ନିଜର ସ୍ଵପ୍ନଦେଖା କଥା କହିଛି, ସଙ୍ଗାତ କାଲି ରାତିରେ ଚନ୍ଦ୍ରଉଦିଆ ପରି ରୂପ ଗୋଟିଏ ରାଜଜେମାକୁ ଦେଖୁଛି । ଫୁଲ ସଙ୍ଗେ ସେ, ଖେଳୁଥିଲା ଓ ପ୍ରଜାପତି ଧରୁଥିଲା । ମୋତେ ଦେଖୁଲେ ବି କିଛି କହିଲାନି ପଳାଇଗଲା । ତାକୁ ଆଣି ନଦେଲେ ମୋ ଆଶା ଛାଡ଼ିବାକୁ ହେବ ।

(ଝ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହି କ’ଣ କଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହି ରାଜଜେମା ପାଇଁ ପିଠା ପଠାଇ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କଲା । ପିଠାବିକାଳି ସାଙ୍ଗରେ ସେ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ରାଜାପୁଅର ଖବର ଜଣାଇଲା ।

(ଞ) ରାଜଜେମା କାହିଁକି କ୍ରୋଧରେ ଥରିଗଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କଥାନୁସାରେ ରାଜଜେମା ରାଜାପୁଅ ପାଖକୁ ଗଲା । ମାତ୍ର ରାଜାପୁଅ ଶୋଇଥିବାର ଦେଖ୍, ସେ ଫେରିଆସିଲା । ରାଜଜେମା ଏତେ ଆଗ୍ରହ ଓ ବିପଦକୁ ବରଣ କରି ଯାଇଥିଲେ ବି ରାଜପୁଅ ପାଖରୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ସମ୍ଭାଷଣ ନପାଇ କ୍ରୋଧରେ ଥରିଗଲା ।

(ଟ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବୁଦ୍ଧିବଳରେ କିପରି କଏଦୀଖାନାକୁ ଗଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଅଣ୍ଟା ନଇଁଥିବା ବୁଢ଼ୀବେଶରେ, ପିଠାଟୋକେଇ କାଖେଇ କଏଦୀଖାନା ଫାଟକରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଜଗୁଆଳିକୁ ବିଶ୍ଵାସ ଜନ୍ମାଇ କହିଲା, ‘କଏଦୀମାନେ ହୀନିମାନରେ ରହିଛନ୍ତି, ପିଠା
ଭିତରକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ।

(୦) ରାଜଜେମା ବିଭାଘର ପାଇଁ ରାଜଧାନୀ କିଭଳି ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜ-ଜେମା ବିଭାଘର ପାଇଁ ରାଜଧାନୀରେ ମଣିମାଣିକ୍ୟ ଖଞ୍ଜା ସୁନାର ତୋରଣ ବନ୍ଧା ହେଲା, ଦ୍ଵାରେ ଦ୍ଵାରେ କଦଳୀଗଛ ପୋତା ସାଙ୍ଗକୁ ପୂର୍ଣ କୁମ୍ଭ ରଖାଗଲା ।

(ଉ) ରାଜାପୁଅ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ବାପା କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ବହୁତ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ । ସାଙ୍ଗରେ ସୁନ୍ଦରୀ ବୋହୂ ଆଣିଥିବାରୁ, ସେମାନଙ୍କ ବିବାହ ପାଇଁ ବେଦି ଗଢ଼ାହେଲା, ବାଣନିଶାଣ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା |

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 1.
(କ) ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଲେଖକଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା କିଭଳି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି – ଆଲୋଚନା କର।
Solution:
କେବଳ ନିଜର ଭ୍ରମଣଜନିତ ଅନୁଭୂତିକୁ ସିଧାସିଧୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରନ୍ତି ନାହିଁ, ତାହାକୁ ମନୋଜ୍ଞ, ରସାଳ ଓ ସୁଖପାଠ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅତି କଳାତ୍ମକ ଭାଷାରେ ତୁଳନାତ୍ମକ ଚିତ୍ର ଦେଇ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥା’ନ୍ତି ।

‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଲେଖକ, ଝେଲମ୍ ନଦୀର ମହତ୍ତ୍ବ ଓ ବିଶେଷତାକୁ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନାଦ୍ଵାରା ପାଠକ ମନରେ ଝେଲମ୍ ନଦୀ ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ବତଃ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ନଦୀର କଳକଳ ଧ୍ଵନି ଯେକୌଣସି ଦର୍ଶକ ମନକୁ ସ୍ମୃତି ବିଜଡ଼ିତ କରେ । ଝେଲମ୍ ନଦୀ ପୂର୍ଣ୍ଣଜଳା, ସୁନାବ୍ୟ, ଯାହାପାଇଁ କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ପ୍ରଶଂସାରେ ମୁଖରିତ କରିଥା’ନ୍ତି । କାତ୍ୟିକ ଭାବଧାରାରେ ଲେଖକ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ ପରି ଅପ୍ରଶସ୍ତ ହେଲେବି, ଜଳ ଗାଢ଼ନୀଳ । ସେ ବଙ୍କେଇ ବଙ୍କେଇ ବୁଲି ବୁଲି ସମସ୍ତ ଶ୍ରୀନଗରକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି ।

ଝେଲମ୍କୁ ବାଦଦେଲେ ଶ୍ରୀନଗର ଶ୍ରୀଟିକୁ ବାଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ଚିତ୍ରଦେଇ ଲେଖକ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚର ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ସେ ଅଭିନୟ କରିଛି । ଶ୍ରୀନଗର କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ, ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।’’ ଲେଖକ ଗୋଟିଏ ଶିକାରା ଭଡ଼ାକରି, ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ବୁଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଶିକାରାର ଦୃଶ୍ୟକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେହି ବର୍ଣ୍ଣନା ମାଧ୍ୟମରେ ଲେଖକଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା ପାଠକଙ୍କ ନିକଟକୁ ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଯାଏ । ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶ ରହିଛି ଏବଂ ସେହି ଦୁଇ ଅଂଶକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ସାତୋଟି ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଶିକାରାରେ ଯିବାବେଳେ ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ଆସିଛି ସନ୍ଧ୍ୟା । ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅପରୂପ ଦୃଶ୍ୟକୁ ଲେଖକ କବିତାଟିଏ ଗୋଲାପି ପାଦଚାଲି, ସତେଯେପରି ଆମ ଆଡ଼କୁ ଆସିଲା, ତା’ର କନକ ହାତରେ କୁହୁକ ସ୍ପର୍ଶରେ ମନ ଚକିତ ଚଞ୍ଚଳ ହେଲା । ତରଳ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣତରୀ, ସେଥୁରେ ବସିଲା ସନ୍ଧ୍ୟା, କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ସୁନ୍ଦରୀ ।’’ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଲାଲକିରଣ, ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଜଳରେ ପଡ଼ିଲା । ମାତ୍ର ଲେଖକ ନିଜର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଏଥରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଶ୍ରୀନଗରର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାକୁ ଲେଖକ କିଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଥିଲେ କବି, ଭାବୁକ, ପ୍ରକୃତିପ୍ରେମୀ ଓ ସୁଷମାଗ୍ରାହକ । ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେବି, ମୁଖ୍ୟତଃ ସେ ଥିଲେ କବିପ୍ରାଣ । ପ୍ରକୃତିର ଅପରୂପ ଶୋଭାକୁ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଡଃ. ଦାଶ ଶ୍ରୀନଗରର ସାନ୍ଧ୍ୟକାଳୀନ ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାକୁ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଝେଲମ୍ ନଦୀର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଶିକାରାରେ ବସିଛନ୍ତି । ନଈ ମଝିରେ ଶିକାରା ଧୀରେ ଧୀରେ ଆଗେଇ ଚାଲିଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ସେ ଦେଖୁଥିଲେ ଶ୍ରୀନଗରର ବିଭିନ୍ନ ଦୃଶ୍ୟକୁ । କ୍ରମଶଃ ଦିବସ ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହେଲାପରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟ ଆସିଛି । ଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ଲେଖକ ଦେଖୁଛନ୍ତି ବିରଳ ମେଘ ।

ମେଘ ଉପରେ ଆକାଶ ଏବଂ ଆକାଶ ଉପରେ ମେଘ । ସବୁକିଛି ମିଶାମିଶି ହୋଇ ରହିଛି | ସୂର୍ଯ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ନଦୀଜଳକୁ ନଇଁପଡ଼ିଲା ପରି ନିକଟତର ହେଲେ । ଫଳରେ ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରକ୍ତିମ ଆଭା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଲା, ଝେଲମ୍ ନଦୀର ନୀଳ ଜଳରାଶି ଉପରେ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଲେଖକ ମାନବୀୟ ରୂପଦେଇ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ‘ସନ୍ଧ୍ୟା ଢେଉ ଉପରେ ଗୋଲାପି ପାଦ ପକାଇ, ସତେ ଅବା ଆମ ଆଡ଼କୁ ଆସିଲା । ପୁଣି ତା’ର ସୁନେଲି ହାତର କୁହୁକ ସ୍ପର୍ଶରେ ଶକରାରେ ଯାଉଥିବା ଲେଖକଙ୍କ ମନକୁ ଚକିତ ଚଞ୍ଚଳ କରିଦେଲା ।

ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ିବାରୁ ମନେହେଲା, ସତେଯେପରି ସୁବର୍ଣ୍ଣସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣତରୀ । ସେହି ସୁବର୍ଣ୍ଣ ତରୀରେ ବସିଲା ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀ ଠିକ୍ କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ଅପରୂପା ଦେଖାଯାଉଥିଲା । ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀ ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ବଳରେ ତା’ବାହୁକୁ ଲକ୍ଷେଗୁଣ କରି ଲମ୍ବାଇ ଦେଇଥିଲା । ସେ ସ୍ପର୍ଶ କରିଥିଲା ସୁଦୂର ଶୈଳକୁ । ବୃକ୍ଷେ ବୃକ୍ଷେ ଫୁଟାଇ ଦେଇଥିଲା ଅଗ୍ନିର ଫୁଲ | ତୁଷାରେ ତୁଷାରେ ଜାଳି ଦେଇଥୁଲା ଲୋହିତ ହୁତାଶକୁ ।

ମେଘରେ ବାଷ୍ପ ତୃଷାନଳ ପରି ଝଟକି ଉଠିଥିଲା । ପର୍ବତର ଶୃଙ୍ଗ ଉପରେ ମେଘ ନୂତନ ଶୃଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏବଂ ପକ୍ଷୀର ସୁବର୍ଣ୍ଣକଳସ ଶୋଭାପାଉଥିଲା । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖୁ ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି – ‘ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ଯେପରି ସନ୍ଧ୍ୟାର ମହିମାରେ ମହିମାମୟ ହୋଇଉଠିଲା । ଶେଷରେ ହିମାଦ୍ରିର ସହସ୍ରଶୃଙ୍ଗକୁ ସିନ୍ଦୂରିତ କରି, ସୂର୍ଯ୍ୟ ବିନ୍ଦୁଟିଏ ହୋଇ ଅସ୍ତଗଲେ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତହେବାରୁ ଶ୍ରୀନଗର ଆକାଶ ଅଜସ୍ର ତାରାରେ ବିମଣ୍ଡିତ ହେଲା । ଲେଖକ ସନ୍ଧ୍ୟାର ଆକାଶକୁ ଯେଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇପାରିଛି ।

(ଗ) ଏକ ସାର୍ଥକ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଭାବରେ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ବିଚାର କର।
Solution:
ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ଭ୍ରମଣ କରିବା ସମସ୍ତଙ୍କ ପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ମଣିଷ ଚାହେଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶ ବା ଦେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଖବର ସହିତ ପରିଚିତ ହେବାକୁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଗଭୀର, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ବା ସାହିତ୍ୟର ମୂଲ୍ୟକୁ ଜାଣି ହୋଇଥାଏ । ‘ଗଲି ଅଇଲି, ଯାହା ଦେଖୁଲି ତାହା କହିଲି’ ନ୍ୟାୟରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ରଚିତ ହୋଇନଥାଏ। ଏଥରେ ସେହି ସ୍ଥାନର ଜୀବନନିର୍ବାହ ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ତା’ର ଓ ଜାତୀୟ ଚରିତ୍ରର ପରିଚୟ ନିହିତ ଥାଏ ।

ଏହିସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶଙ୍କ ‘ମୋ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଲେଖକ ପ୍ରଥମେ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ଖାଲି ଦେଖୁ ନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ତାହାର ବିଶେଷତାକୁ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଝେଲମ୍ ନଦୀ ପୂର୍ଣ୍ଣଜଳା ଓ ସୁନାବ୍ୟା । କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଏହି ନଦୀକୁ ନେଇ ପ୍ରଶଂସାମୁଖର । ଏପରିକି ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ବାଦେଲେ ଶ୍ରୀନଗରର ଶ୍ରୀଟିକୁ ବାଦ୍ ଦେବାକୁ ହେବ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି । ଅଳ୍ପ କଥାରେ ଅଭିନୟ କରିଛି । ଶ୍ରୀନଗର କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ, ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।’’

ସେହି ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଲେଖକ ଭଡ଼ା ଶିକାରାରେ ଜଳଯାତ୍ରା କରିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଶିକାରର ଦୃଶ୍ୟ ଓ ହାଁଜି (ନାଉରୀ)ର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଅବିକଳ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଶିକାରାଟି ନଈ ମଝିରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗଲାବେଳେ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଦୁଇପଟର ଦୃଶ୍ୟକୁ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖ୍, ସେଠାକାର ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ନଦୀର ଦୁଇପଟକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସାତୋଟି ସେତୁ ରହିଛି । ସେହି ସେତୁଗୁଡ଼ିକର ନାମକରଣ, କେଉଁ ସେତୁ ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ଏବଂ କେବେ ହୋଇଥୁଲା, କେଉଁ ଶାସଙ୍କ ସମୟରେ କେଉଁ ସେତୁ ହୋଇଥିଲା, ସବୁର ବିବରଣୀ ସେ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଅବସରରେ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ନୌକାରେ ବାସ କରୁଥିବା ପରିବାରକୁ । ସେହି ପରିବାର ବାହାରଜଗତ ସହିତ ମିଶିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି, ସହାନୁଭୂତିପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ନାଟକୀୟ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ଘରଣୀ ହାଉସ୍‌ବୋଟ୍ ଓଳାଉଛି, ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ ଅନାଉଛି, ବେଳ ବୁଡ଼ିଲା, ‘ସେ କାହିଁକି ଆସିଲେ ନାହିଁ ???

ସେହି ଜଳଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଶ୍ରୀନଗର ଆକାଶରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସିଛି । କାଶ୍ମୀରର ପର୍ବତମାଳ ଓ ଝେଲମ୍ବର ଜଳରାଶି ଅପୂର୍ବ ଶୋଭାରେ ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି । ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଲାଲ କିରଣର ଯାଦୁକାରୀ ସ୍ପର୍ଶ, ସେହି ସ୍ଥାନକୁ କିପରି ବିଚିତ୍ର କରିଦେଇଛି ତାହାକୁ କବିସୁଲଭ ଭାବନେଇ ସେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସିଲାପରେ, ତାଙ୍କର ଶିକାରା ଯେତେବେଳେ ଫେରିଛି, ସେତେବେଳେ ସେ ହାଁଜି (ନାଉରୀ)ଠାରୁ, ସେଠାକାର ଲୋକଗଳ୍ପ ଶୁଣିଛନ୍ତି ଓ ତାହାକୁ ସୁନ୍ଦର ଏହିସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାରକଲେ, ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ ଏକ ସାର୍ଥକ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ ।

(ଘ) ବୁଦ୍ଧି ହେଉଛି ବଳ, ପଠିତ ରଚନାରୁ ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଲେଖକ ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ନିଜର ଭ୍ରମଣ ବୃତ୍ତାନ୍ତ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅବକାଶରେ, ସେ ସେଠାକାର ଗୋଟିଏ ଲୋକକାହାଣୀ ଶୁଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଛନ୍ତି । ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ମଣିଷ ଯେତେବେଳେ, ଭାବକୁ ଦେଖେ ସେ ବିଭୋର ହୋଇଯାଏ । ସେହି ଭାବକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ, ଆକର୍ଷଣୀୟ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀରେ ଅନ୍ୟ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରେ । ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଓଡ଼ିଶାର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅସଂଖ୍ୟ ଲୋକଗୀତ ଓ କାହାଣୀ ସଂଗ୍ରହ କରି ସମ୍ପାଦନା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନର ଲୋକକାହାଣୀ ତାଙ୍କ ମନରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଆନନ୍ଦ ଦେଇଛି । ଅନେକ ଲୋକ କାହାଣୀର ନିର୍ଯ୍ୟାସ ହେଉଛି ‘ବୁଦ୍ଧି ହେଉଛି ବଳ’ । ଶାରୀରିକ ବଳ ଅପେକ୍ଷା ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ମଣିଷ ଅନେକ ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିପାରେ । ଶାରୀରିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ନକରି, ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚିପାରେ ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀରେ ଯେଉଁ ଲୋକ କାହାଣୀକୁ ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି, ସେଥୁରେ ସେହି ବିଷୟ, ଲେଖକ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଶିକାରାରେ ବସି ଶ୍ରୀନଗର ଦୃଶ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲେ । ସନ୍ଧ୍ୟାପରେ ସେ ପୁଣି ଫେରିଆସିଲେ । ଫେରିବା ବାଟରେ ହାଁଜି (ନାଉରୀ)କୁ ତାଙ୍କ ଦେଶର କାହାଣୀଟିଏ କହିବାକୁ କହିଲେ । ହାଁଜି ତାଙ୍କ ଦେଶର ‘ଦୁଇ ସଙ୍ଗୀତ’ କଥାକୁ ବନେଇ ଚୁନେଇ କହିଲା । ସେଥ‌ିରେ ନିର୍ଯ୍ୟାସ ଥିଲା, ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ସବୁକିଛି ସମସ୍ୟାକୁ ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ । ଦୁହେଁ ସଙ୍ଗାତ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଅଭେଦ । ଥରେ ରାଜାପୁଅ ଏକ ରାଜଜେମାକୁ ନପାଇଲେ ସେ ବଞ୍ଚିପାରିବ ନାହିଁ ।

ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅର ସ୍ଵପ୍ନ ଅନୁସାରେ, ରାଜଜେମା ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରିଗଲେ । ସେମାନେ ଲୁଚିଲୁଚି ଦେଖ‌ିଲେ ରାଜଜେମାକୁ । ରାଜଜେମାକୁ କିପରି ପାଇହେବ ସେଥ‌ିପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟ କଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅକୁ ନିରାପଦ ସ୍ଥାନରେ ରଖ୍ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହିଲା । ପିଠାକରି ରାଜଜେମା ପାଖକୁ ପଠାଇଲା । ରାଜଜେମା ସହିତ ଦେଖାକରିବାକୁ ସେ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ରାଜଜେମାକୁ ରାଜାପୁଅ କଥା ସେ ରାଜଜେମାକୁ ରାଜାପୁଅ ସହିତ ମିଶାଇଦେଲା । ମାତ୍ର ରାଜାପୁଅ ଓ ରାଜଜେମା କଟୁଆଳ ନଜରରେ ଧରାପଡ଼ି କଏଦୀ ଗୃହରେ ରହିଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବୁଦ୍ଧିବଳରେ ବୁଢ଼ୀବେଶ ଧାରଣ କରି, କଏଦୀମାନଙ୍କୁ ପିଠା ଦେବାକଥା ଜଗୁଆଳିଙ୍କୁ କହିଲା । ଜଗୁଆଳିଙ୍କ ପାଖରୁ ଯାଇ, ବୁଢ଼ୀବେଶରେ ଭିତରକୁ ଗଲା ଓ ଜେମା ବୁଢ଼ୀ ବେଶରେ ବାହାରକୁ ଗଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ କେହି ଚିହ୍ନିଲେ ନାହିଁ ।

ରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ କଟୁଆଳ କଥା ମିଛ ହେଲା । ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଙ୍କୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । ରାଜଜେମାଙ୍କ ବିବାହ ପରେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପୁଣି, ଅଧାବାଟରେ ରାଜଜେମା ବେଶଧରି ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିଲା ଓ ରାଜଜେମାଙ୍କୁ ସେଠାରୁ ମୁକାଳିଦେଲା । ରାଜାର ଭଉଣୀ ସାଙ୍ଗରେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଆଳାପ କରି, ତା’ର ମନ କିଣିନେଲା । ଅନ୍ଧାର ଦେଖ୍
ହେଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବୁଦ୍ଧିବଳରେ ନିଜ ସଙ୍ଗାତକୁ ରାଜଜେମା ଦେବା ସହିତ ନିଜେ ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀକୁ ବିବାହ କଲା ।

(ଙ) ଲେଖକଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରି ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟାର ଦୃଶ୍ଯ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Solution:
ପ୍ରଫେସର କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶଙ୍କର ‘ମୋ ସ୍ବପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଭ୍ରମଣ ପୁସ୍ତକ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ ‘ମୋ ସ୍ବପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଭ୍ରମଣ ଗ୍ରନ୍ଥର ଅଂଶବିଶେଷ । ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ନୌବିହାର କରିବାପାଇଁ ସେ ଫେରିଛନ୍ତି । ସ୍ରୋତର ପ୍ରତିକୂଳରେ ଶିକାରା ଆସିବାରୁ, ତା’ର ଗତିଧୀର ହୋଇଛି। ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅନ୍ଧକାର ଓ କହିବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ହାଁଜି ନିଜକୁ ମୁର୍ଖ କହିଲେ ବି, ପିଲାଦିନେ ବାପା ମା’ଙ୍କଠାରୁ ଶୁଣିଥିବା ଗଳ୍ପକୁ ଅତି ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଦୁଇ ସଙ୍ଗାତ, ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ । ରାଜାପୁଅ ସ୍ଵପ୍ନରେ ରାଜଜେମାକୁ ଦେଖୁଛି । ସେହି ରାଜଜେମାକୁ ପାଇବା ପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ କହିଛି ରାଜାପୁଅ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଓ ରାଜାପୁଅ ଦୁହେଁ ରାଜଜେମା ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରି ଯାଇଛନ୍ତି । ନିଜର ବିବାହ ହୋଇଛି । ଗପ ଶେଷ ହେଲା । ଶିକାରା ଲାଗିଲା ଗଣପତି ଘାଟରେ । ସେତିକି ବାଟ କେମିତି କଟିଗଲା ଜାଣି ହେଲାନାହିଁ । ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଗଳ୍ପ ହିଁ ମଣିଷର କ୍ଳାନ୍ତିକୁ ଦୂର କରିଥାଏ ।

(ଛ) ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ନାମକରଣଗତ ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Solution:
ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ସ୍ରଷ୍ଟା କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶଙ୍କର ‘ମୋ ସ୍ଵପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀର ସନ୍ଧ୍ୟା’ । ଲେଖକ ଦାଶ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଶିକାରା ଯୋଗୁ ନୌବିହାର କରିବା ଅବସରରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଉପନୀତ ହୋଇଛି । ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅପରୂପ ଶୋଭା ଦେଖୁ ସେ ବିମୋହିତ ହୋଇଛନ୍ତି । କବିସୁଲଭ ଭାବନେଇ ସେ ସନ୍ଧ୍ୟାକୁ, ପ୍ରକୃତିର ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବୋଲି ବିଚାର ନକରି ବରଂ ମାନବୀୟ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, କାଶ୍ମୀର ଆକାଶକୁ । ଆକାଶର ବିରଳ ମେଘକୁ । ମେଘ ପରେ ଆକାଶ ଓ ଆକାଶ ପରେ ମେଘ ମିଶାମିଶି ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ନଦୀର ଜଳ ନିକଟକୁ ନଇଁ ନଇଁ ଆସିଛନ୍ତି ।

କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟଦେଇ ସେ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ତରଳ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ତରୀ, ସେଥୁରେ ବସିଲା ସନ୍ଧ୍ୟା ।’’ ସନ୍ଧ୍ୟାର ସେହି ରୂପକୁ ସେ କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ସୁନ୍ଦରୀ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀ ଯାଦୁକର ପରି କଳା କୌଶଳରେ ତା’ର ବାହୁକୁ ପ୍ରସାରିତ କରିଦେଲା ସୁଦୂର ଶୈଳକୁ । ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରକ୍ତମ ଆଭା ବା ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀର କୁହୁକ ବୃକ୍ଷେ ବୃକ୍ଷେ ଫୁଟାଇ ନେଲା ଅଗ୍ନିର ଫୁଲ । ତୁଷାରର ଉପରିଭାଗରେ ଲୋହିତ ହୁତାଶ ଜାଳିଦେଲା ପରି ମନେହେଲା ।

ମେଘର ବାଷ୍ପ ତୃଷାନଳ ପରି ଝଟକି ଉଠିଲା । ଶୃଙ୍ଗେ ଶୃଙ୍ଗେ ମେଘ ଶୃଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟିକଲା । ଚିନାର ଆଉ ସଫେଦା ବୃକ୍ଷ ଉପରେ ପକ୍ଷୀର ସୁବର୍ଣ୍ଣ କଳସ ଦେଖାଦେଲା । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ମନେହେଲା, ସତେ ଯେପରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ସନ୍ଧ୍ୟା ମହିମାରେ ହେଲା ମହିମାନ୍ଵିତ । ଯେଉଁ ପଶ୍ଚିମଦିଗ ରକ୍ତିମ ଆଭାରେ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ଦେଖାଯାଉଥିଲା, ସୂର୍ଯ୍ୟବୁଡ଼ିଲା ବେଳକୁ ତାହା କ୍ରମଶଃ କମି ଆସିଲା । ହିମାଦ୍ରିର ସହସ୍ର ଶୃଙ୍ଗକୁ ସିନ୍ଦୂରିତ କରି ଶେଷରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଏହି ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ, ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ନାମକରଣ ସାର୍ଥକ ବୋଲି ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

(କ) ଲେଖକ ପରିଚିତି :
ପ୍ରଗତିଯୁଗର ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ କବି ଭାବରେ ଡ଼କ୍ଟର କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଥିଲେ ପରିଚିତ । ସେ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ କବି, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ, ସମାଲୋଚକ, ଆତ୍ମଜୀବନୀକାର, ଭ୍ରମଣ ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଲେଖକ, ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟିକ, ଔପନ୍ୟାସିକ ଓ ପ୍ରବୀଣ ଅଧ୍ୟାପକ । ସେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ନିରଳସ ସାଧକ ଥିଲେ । ଲୋକରତ୍ନ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ୧୯୧୪ ମସିହାରେ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ରେଞ୍ଚ ଶାସନରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରୁ ଏମ୍. ଏ. ପାଶ୍ କରି ଓଡ଼ିଆ ଓ ସଂସ୍କୃତ ଉଚ୍ଚତର ଗବେଷଣା କରି ପି.ଏଚ୍.ଡ଼ି. ପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବିଶ୍ବଭାରତୀ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶେଷରେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେହିଠାରୁ ହିଁ ସେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ନେଇଥିଲେ । ୧୯୯୪ ମସିହାରେ, ୮୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ତାଙ୍କର ମହାପ୍ରୟାଣ ହୋଇଥିଲା ।

ଡକ୍ଟର ଦାଶ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଜଣେ ନିରଳସ କବି ଭାବରେ ପରିଚିତ । ସେ ପ୍ରାୟ ୧୯୩୨-୩୩ ମସିହାଠାରୁ କବିତା ଲେଖାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ ହେଁ ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଗତିବାଦୀ ଭାବଧାରାରୁ ଯଥାସମ୍ଭବ ଦୂରେଇ ରହିଥିଲେ । ସେ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ କବିତା ଲେଖିଥିଲେ । ସେ ନିଜର ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ପର୍କରେ କହିଛନ୍ତି – ‘ପ୍ରଗତି ବା ପରମ୍ପରା, କେଉଁଟି ମୋର ଅବହେଳାର ବସ୍ତୁ ହୋଇନାହିଁ । ନୂତନତାକୁ ଭଲପାଏ;

କିନ୍ତୁ ତା’ନିକଟରେ କେବେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିନାହିଁ । ସେହିପରି ପ୍ରାଚୀନ କେବେ ମୋର ଆରାଧ୍ୟ ହୋଇନାହିଁ, ଯଦିବା ନମସ୍ୟ । ତେଣୁ ନଭାବି ନଚିନ୍ତି କେବଳ ନୂତନତାର ମୋହରେ ଯେ କୌଣସି ଅପାଂକ୍ତେୟ ଶବ୍ଦ ବା ଦୁର୍ବୋଧ୍ୟ ଚିତ୍ରକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ସାହସ କରିନାହିଁ ।’’ (କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ସଞ୍ଚୟନ – ୧ ମଭାଗ -ମୁଖବନ୍ଧ) ତାଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ କବିତା ସୃଷ୍ଟିକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଚେତନା, ପଲ୍ଲୀପ୍ରାଣତା, ବେଦନା ଓ ସଂକଳନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି– ‘ଛିନ୍ନହସ୍ତା’, ‘ପ୍ରଭାତୀ’, ‘ବୀରଶ୍ରୀ’, ‘ନବମାଳିକା’, ‘ମାଟି ଓ ଲାଠି’, ‘କଙ୍କାଳର ଲୁହ’, ‘ସେ ଏକ ଲୋମଶ ନୀଳ ହାତ’, ‘କଳକଲ୍ଲୋଳ’, ‘ଡୁଡୁମା’, ‘ବାଗ୍ରା’, ‘ଅପରାହ୍ନର କେତୋଟି ସ୍ଵର’ ଇତ୍ୟାଦି । ତୁଳସୀ’, ‘କି କଥା ? କଲିକତା’ ଓ ‘ରାମାୟଣ’ । ସେ କେତେକ ଗଳ୍ପ ରଚନା କରିଥିଲେ । ସେହି ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ‘ହସକାନ୍ଦର ଗଳ୍ପ’ ସଂକଳନ ଭାବରେ ସଂକଳିତ ହୋଇଛି ।

ଜଣେ ଛାତ୍ରବତ୍ସଳ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବରେ ଡଃ ଦାସ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନେଇ, ଭାରତର ଅନେକ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ସେହି ପରିଭ୍ରମଣରୁ ଯେଉଁ ଅଭିଜ୍ଞତା ଲାଭ କରିଥିଲେ ତାହାକୁ ତାଙ୍କର ଅମର ଲେଖନୀ ମାଧ୍ୟମରେ କଳାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଭାରତ ବାହାରେ ମଧ୍ୟ ପରିଭ୍ରମଣ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଭ୍ରମଣ ଅନୁଭୂତିକୁ ସେ ‘ଲଙ୍କାଯାତ୍ରୀ’, ‘ମୋ ସ୍ଵପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’, ‘ପଥ ଓ ପଥକ’, ‘ୟୁରୋପରୁ ଆମେରିକା, ଆଫ୍ରିକା’, ‘ଦୁଇ ଦିଗନ୍ତର ଆକାଶ’ ଓ ‘ପୁନଶ୍ଚ ଆମେରିକା’ ପ୍ରଭୃତି ପୁସ୍ତକରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେ ନିଜର ବିଦେଶ ଭ୍ରମଣ ଅନୁଭୂତିକୁ ସାଧାରଣ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ ନକରି, ସୁଖପାଠ୍ୟ ଓ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ କରି ଗଢି ତୋଳିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ପୁସ୍ତକର ଭାଷା ଅତି ସହଜ ଓ ସରଳ ।

ଉପସ୍ଥାପନ ଖୁବ୍‌ ସ୍ବାଭାବିକ, ଯାହାକି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଠକ ନିକଟରେ ଆଦୃତ ହୋଇପାରିବ । ସେ ‘ମୋ କାହାଣୀ’ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଲେଖି ୧୯୭୯ ମସିହାରେ, କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଦ୍ଵାରା ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ନିଜର ଦୀର୍ଘ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ, ଯେଉଁ ଅସୁମାରୀ ଲେଖା ସୃଷ୍ଟି କରି ଯାଇଥିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ‘କୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ’ ଭାବେ ଗ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ତାଙ୍କର ‘ମୋ ସ୍ଵପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :
ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହା ଏକ ଭ୍ରମଣ ଅନୁଭୂତିମୂଳକ ବର୍ଣ୍ଣନା । ଏହାର ଶୀର୍ଷକ ହେଉଛି ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ । ଏଥ‌ିରେ ଗଦ୍ୟ ଲେଖକ ଜଣେ ପ୍ରକୃତିପ୍ରେମୀ ଓ କବିସୁଲଭ ଭାବନେଇ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ସନ୍ଧ୍ୟା କରିବାର ସେ ସୁଯୋଗ ପାଇଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ଏକ ଛୋଟ ଡଙ୍ଗାରେ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଭାସି ଭାସି ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ନାଉରିଆ ପ୍ରାଣବିଦଗ୍ଧ ସାହିତ୍ୟିକ । ସୁତରାଂ ଲୋକକାହାଣୀଟିକୁ ସେ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ କାହାଣୀ କହିଲାଭଳି ଲେଖିଛନ୍ତି ।

ରହିଛି କାଶ୍ମୀରର ଶ୍ରୀନଗର । ତେଣୁ ସେ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ଶ୍ରୀନଗରର ମା’ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି । ମା’କୋଳରେ ପିଲାମାନେ ଯେପରି ନିରାପଦ ଓ ସୁସ୍ଥରେ ରହିଥାନ୍ତି, ଠିକ୍ ସେହିପରି, ଝେଲମ୍ ମା’ କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ, ଲାଳିତ ପାଳିତ । ଏହି ନଦୀର କଳକଳ ଧ୍ଵନି ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନକୁ କରେ ସ୍ମୃତିବନ୍ତ ଓ ଜୀବନ୍ତ । ପୁଣି ଏହି ନଦୀ ସଦାସର୍ବଦା ଜଳ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣା ଓ ସୁନାବ୍ୟା । ତେଣୁ ସମଗ୍ର କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଏହି ନଦୀର ବହୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥାନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାରେ ଅପ୍ରଶସ୍ତ ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ ପରି ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର ଅପ୍ରଶସ୍ତ । ମାତ୍ର ଜଳ ପରିଷ୍କାର ଓ ଗାଢ଼ ନୀଳବର୍ଣ୍ଣର । ଏହି ନଦୀ ବଙ୍କେଇ ବଙ୍କେଇ ବୁଲି ବୁଲି ସମଗ୍ର ଶ୍ରୀନଗର ଅଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି । ମୋଟ ଉପରେ ଏହି ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଶ୍ରୀନଗରର ‘ଶ୍ରୀ’ ଟିକୁ ବାଦ୍ ଦେବାକୁ ହେବ ।

ଏହାକୁ ଲେଖକ ଆକର୍ଷଣୀୟ କରିବାକୁ ଯାଇ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚର ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ସେ ଅଭିନୟ କରିଛି । ଶ୍ରୀନଗର କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ, ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।’’ ସେହି ଶ୍ରୀନଗରର ସମସ୍ତ ଶୋଭାକୁ ଦର୍ଶନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖକ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ କରିଛନ୍ତି ଜଳଯାତ୍ରା । ସେଠିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ଲେଖକ ଓ ତାଙ୍କର ସାଥୀମାନେ ଗୋଟିଏ ‘ଶିକାରା’ (କାଶ୍ମୀରର ଛୋଟ ନୌକା)

ଭଡ଼ାରେ ନେଇଥିଲେ । ସେହି ଶିକାରାରେ ରହିଥିଲା ଦୁଇଟି ସଂଲଗ୍ନ ଚୌକୀ । ସେହି ଚୌକୀରେ ମଖମଲ ଗଦି ପଡ଼ିଥିଲା, ଯେଉଁଥରେ ସହଜରେ ଚାରିଜଣ ବସି ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ । ସେହି ଚୌକୀ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଆବରଣ କରି ରହିଥିଲା, ଚିତ୍ରବିଚିତ୍ର ଚାନ୍ଦୁଆ । ଚାନ୍ଦୁଆ ଯେଉଁ ଖମ୍ବରେ ବନ୍ଧା ଯାଇଥିଲା, ସେହି ଖମ୍ବଗୁଡ଼ିକ ନାଲି, ନେଳି ହଳଦିଆ ରଂଗର କାଗଜ ଗୁଡ଼ା ହୋଇଥିଲା । ସେଥ‌ିରୁ ଅଧେ ଅଧେ ପଦାକୁ ବାହାରି ପତାକା ପରି ଉଡୁଥିଲା । ସେହି ଶିକାରାକୁ ଚଳାଉଥୁଲା ସେଠାକର ନାଉରୀ, ଯାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ହାଁଜି । ସେହି ହାଁଜି ଥିଲା ମୁସଲମାନ । ଚେହେରା ଥିଲା ଲମ୍ବା ଚଉଡ଼ା ପାଞ୍ଚ ହାତିଆ ମର୍ଦ୍ଦ । ମାତ୍ର ପିନ୍ଧା ଥିଲା ବଡ଼ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନ । ସେହି ହାଁଜି ଗଦିକୁ ଝାଡ଼ି ଲେଖକ ଓ ତାଙ୍କର ସାଥୀମାନଙ୍କୁ ବେଶ ଆଦର ସହକାରେ ବସାଇଲା ।

ସେହି ନଦୀରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା ବହୁ ଅଚଳନ୍ତି ହାଉସ ବୋଟ୍ । ସେହି ବୋଟ୍ ମଝିରେ ଚାଲିଥିଲା ଲେଖକଙ୍କର ଶିକାରା । ଶିକାରା ଚାଲିଲାବେଳେ ଗୋଟି ଗୋଟି ହୋଇ ଅନେକ ସୌଧ ଓ ଉଦ୍ୟାନସବୁ ପଛକୁ ରହିଯାଉଥିଲା । ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ନଗରର ଦୁଇଅଂଶ ସଜାଡ଼ି ହେଲାପରି ରହିଥିଲା । ଦୁଇପଟର ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସାତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ା ଯାଇଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଶାସକ ଏହି ସେତୁସବୁ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଲେଖକ ତାହାର ଏହି ସାତୋଟି ସେତୁକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ହେଉଥିଲା । ବଡ଼ ବଡ଼ ବ୍ୟାଙ୍କ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ହେଟେଲ୍, କଲେଜ, ମନ୍ଦିର, ମସ୍‌ଜିଦ୍, ଗୋଦାମ, କାରଖାନା, ଝେଲମ୍ କୂଳକୁ ଆବୋରି ରହିଥିଲା । ଫଳରେ ସବୁବେଳ ପାଇଁ ଯାତ୍ରୀ ଆଉ ବାଣିଜ୍ୟ ତରୀଗୁଡ଼ିକ ଏହି ନଦୀରେ ଯାତାୟାତ କରୁଥିଲା ।

ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ କୂଳକୁ ଲାଗି ହାଉସ୍‌ଟରେ ଦୋକାନ ବସିଥିଲା । ସେଠାରେ କାର୍ପେଟ, ଶାଲ୍, କାଠ ଆଉ କାଗଜରେ ତିଆରି ବିବିଧ ଜିନିଷ ସଜା ହୋଇ ରହିଥିଲା । ଫଳରେ ଲୋକମାନେ ଶିକାରାରେ ଆସି ଜିନିଷପତ୍ର କିଣି ନେଉଥିଲେ । କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ନୌକାରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ବାସ କରୁଥିଲେ । ବାହାର ଜଗତ ସହିତ ମିଶିବାର ସେମାନଙ୍କର କମ୍ ସୁଯୋଗ ରହୁଥିଲା । ଏହାକୁ ବର୍ଣନା କରି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଜଳ ଗୃହରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ପିଲା ଖେଳୁଛନ୍ତି – ଭାଇ ସଙ୍ଗେ ଭଉଣୀ । ବଡ଼ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଏ ଜୀବନ, ଚୌଦିଗରେ ଜଳଯାତ୍ରୀବାହୀ ନୌକା ବା ବୃହତ୍ ସୌଧ । ଘରଣୀ ହାଉସ୍‌ଟ୍ ଓଳାଉଛି । ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ ଅନାଉଛି, ବେଳ ବୁଡ଼ିଲା, ‘ସେ’ କାହିଁକି ଆସିଲେ ନାହିଁ ।

ସେହି ନଦୀତୁଠରେ ବୁଢୀଟିଏ ପଥର ଉପରେ ଲୁଗା ଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇ ଲୁଗା ସଫା କରୁଥିଲା । କାରଣ ସେଠାରେ ଲୁଗାକଚା ସେହିଭଳି ହେଉଥିଲା । ହାତରେ ଥଣ୍ଡା ପାଣି ନଲାଗିବା ପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା । ଲେଖକ ଦେଖିଥିଲେ, ଘାଟ ନୌକାରୁ ଖଲାସୀ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଇ ନେଉଥୁଲା, କୂଳରେ ବସି ପଠାଣ ବୁଢା ଧୂଆଁ ଖାଉଥିଲା । ସେହି ବୁଢ଼ାର ଦାଢ଼ି ଛାତିଯାଏ ଲମ୍ବିଥିଲା । ଛେଳି ଜଗୁଆଳ ପିଲା ଛେଳି ଅଡ଼ାଇ ନେଉଥିଲା । ପୋଲ ଉପରେ ଟାଙ୍ଗା ଉପରେ ଟାଙ୍ଗା ଧାଉଁଥିଲା ।

ସେଥ‌ିରେ କେହି ଅଫିସରୁ ଫେରୁଥିଲେ, କିଏ ଯାଉଥିଲା ବଜାର କରି, କିଏ ଯାଉଥିଲା ନମାଜ ପଢ଼ି ତ ଆଉ କିଏ ଯାଉଥିଲା ମନ୍ଦିରକୁ । ଏହି ସମୟରେ ଲେଖକ ଦେଖିଥିଲେ, ଗୋଟିଏ ଛାଣ୍ଟକାଣ୍ଟ ଯୁବକଟିକୁ, ଯାହାର ମୁହଁରେ ରହିଥିଲା ବେପରୁଆ ଭାବ । ଓଠରେ ଥିଲା ସିଗାରେଟ୍ । ଲେଖକ ତାହାକୁ ଦେଖି ଅନୁମାନ କରୁଥିଲେ ସେ ବୋଧେ ସିନେମା ଦେଖି ଯାଉଥିଲା । ସେହି ପରିବେଶକୁ କମନୀୟ କରିଥିଲା ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସୁନେଲି କିରଣ । ଆକାଶରେ ଥିଲା ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ମେଘ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ନଦୀର ଜଳକୁ ନଇଁ ନଇଁ ଆସୁଥିଲେ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଲେଖକ କାବ୍ୟକ ଭାବରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ।

‘‘ଆକାଶରେ ବିରଳ ମେଘ, ମେଘ ପରେ ଆକାଶ; ଆକାଶ ପରେ ମେଘ, ମିଶାମିଶି, ସୂର୍ଯ୍ୟ ନଦୀର ଜଳକୁ ନଇଁଲେ । ସନ୍ଧ୍ୟା ଢ଼େଉ ଉପରେ ଗୋଲାପି ପାଦ ଚାଳି, ସତେ ଆମ ଆଡ଼କୁ ଆସିଲା । ତା’ର କନକ ହାତର କୁହୁକ ସ୍ପର୍ଶରେ ମନ ଚକିତ ଚଞ୍ଚଳ ହେଲା । ତରଳ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣତରୀ, ସେଥୁରେ ବସିଲ ସନ୍ଧ୍ୟା, କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ସୁନ୍ଦରୀ । ତାପରେ ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ବଳରେ ତା ବାହୁକୁ ଲକ୍ଷେ’ ଗୁଣ କରି ଲମ୍ବାଇ ଦେଲା ସୁଦୂର ଶୈଳକୁ, ବୃକ୍ଷେ ବୃକ୍ଷେ ଫୁଟାଇଲା ଅଗ୍ନିର ଫୁଲ, ତୁଷାରେ ତୁଷାରେ ଜାଳିଦେଲା ଲୋହିତ ହୁତାଶ । ମେଘରେ ବାଷ୍ପ ତୃଷାନଳ ପରି ଝଟକି ଉଠିଲା । ଶୃଙ୍ଗେ ଶୃଙ୍ଗେ ମେଘର ନୂତନ ଶୃଙ୍ଗ ଚିନାର ଆଉ ସଫେଦା ବୃକ୍ଷ ଉପରେ ପକ୍ଷୀର ସୁବର୍ଣ୍ଣ କଳସ ।

ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଯେପରିକି ସନ୍ଧ୍ୟାର ମହିମାରେ ମହିମାମୟ ହୋଇଉଠିଲା । ତାପରେ ସେ ଚଞ୍ଚଳିକା ପଶ୍ଚିମ ଦିଗବଳୟକୁ ଉଡ଼ିଗଲା, ହିମାଦ୍ରିର ସହସ୍ର ଶୃଙ୍ଗକୁ ସିନ୍ଦୂରିତ କରି ଶେଷରେ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ ହୋଇ ନିଭିଗଲା ।’’ ଲେଖକଙ୍କର ଲେଖନୀରେ ପଶ୍ଚିମ ଆକାଶର ଶୋଭା ଯେପରି ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଛି । କ୍ରମଶଃ ସନ୍ଧ୍ୟା ନଇଁ ଆସିଲା ଏବଂ ଶ୍ରୀନଗର ଆକାଶରେ ଦେଖାଦେଲେ ଅଜସ୍ର ତାରକା । କ୍ରମଶଃ ଲେଖକଙ୍କ ଶିକାରା ଫେରି ଆସିଲା ।

ଫେରିଲା ବେଳକୁ ଶିକାରାର ଗତି ଥିଲା ଧୀର, ମନ୍ଥର । ସ୍ରୋତର ପ୍ରତିକୂଳ ଦିଗରେ ଶିକାରା ଚାଲୁଥିବାରୁ ଗତି ଏପରି ହୋଇଥିଲା । ସମସ୍ତଙ୍କ ମନ ସେତେବେଳକୁ କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା । ଲେଖକ ହାଁଜିକୁ କହିଲେ ଗୋଟିଏ ଗଳ୍ପ କହିବାକୁ । ହାଁଜି ନିଜକୁ ମୂର୍ଖ ଲୋକ କହିଲେ ବି, ସେ ପିଲାଦିନେ ବାପାମା’ଙ୍କଠାରୁ ଶୁଣିଥିବା ଗଳ୍ପଟି କହିଲା । ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀ ପୁଅ ଦୁହେଁ ସଙ୍ଗାତ । ସବୁବେଳେ ଏକାଠି ଥାଆନ୍ତି । ଜଣେ ଅନ୍ୟଜଣକୁ ନଦେଖିଲେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼େ । ଉଭୟଙ୍କର ଥିଲା ଏକ ମନ ଏକ ପ୍ରାଣ । ପଚାରିଲା । କେତେ ବୁଝେଇଲା । ଶେଷରେ ରଜାପୁଅ ସତକଥା କହିଲା । ସେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖିଥିଲା ଗୋଟିଏ ରାଜଜେମାକୁ । ରାଜଜେମା ବଗିଚାରେ ଫୁଲ ସଙ୍ଗେ ଖେଳୁଥିଲା । ହେଲେ ତା’କୁ କିଛି କଥା କହିଲା ନାହିଁ । ପୁଣି କୁଆଡ଼େ ଉଭେଇଗଲା । ସେହି ରାଜଜେମା ମୋତେ କାହିଁକି କିଛି କହିଲା ନାହିଁ । ତାକୁ ଆଣି ନଦେଲେ ମୋର ବଞ୍ଚିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପଚାରିଲା, ସ୍ଵପ୍ନକଥା କ’ଣ ତୋର ମନେଅଛି ? କେଉଁ ଦିଗରେ ସେ ବଗିଚା ? ରାଜାପୁଅ କହିଲା, ସବୁ ମୋର ମନେଅଛି । ଦୁହେଁ ପାହାନ୍ତାପହରୁ, କୁଆଁତାରା ଉଠିଲାବେଳୁ, ଘୋଡ଼ାଶାଳାରୁ ଦୁଇଟି ଭଲ ଭଲ ଘୋଡ଼ା ବାଛିଲେ । ତା ପିଠିରେ ବସି କାହିଁ କେତେଦୂର ଗଲେ । ଦିନ ସରିଆସିଲା । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେବାକୁ ବସିଲେ । ଶେଷରେ ସେମାନେ ପହଞ୍ଚିଲେ ସେହି ରାଜଉଆସ ପାଖରେ । ଜଗୁଆଳି ଆଖିରେ ଧୂଳିଦେଇ, ସେମାନେ ରଜାଘର ଫୁଲ ବଗିଚାରେ ପଶିଗଲେ । ସେମାନେ ଦେଖିଲେ ରାଜଜେମା ବଗିଚାରେ ଖେଳୁଛି । ରାଜଜେମାର ଆଖି ପଡ଼ିଲା ରାଜାପୁଅ ଉପରେ । ସେ ସେଠାରୁ ଦୌଡ଼ି ପଳାଇଗଲା । ରାଜଜେମାର ସତସତିକା ରୂପ ଦେଖି ରାଜାପୁଅ ବିଭୋର ହୋଇଉଠିଲା ଓ ସେଇଠି ତା’ର ଚେତା

ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅକୁ ଚେତା କରାଇଲା । ବୋଧ ଦେଇ ତା’କୁ ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ଲୁଚାଇ ରଖିଲା । ନିଜେ ଯାଇ ଗୋଟିଏ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହିଲା । ସେଠାରେ ପିଠାକରି ରାଜଜେମା ପାଖକୁ ପଠାଇଲା। ରାଜଜେମା ନୂଆପ୍ରକାର ପିଠା ଖାଇ, ଏ ପିଠା କିଏ କରିଛି ବୋଲି କହିଲା । ପିଠା ବିକାଳି ସତକଥା କହିଲା । ରାଜଜେମା କହିଲା, ତାକୁ ଶୀଘ୍ର ଆଣି ମୋ ପାଖରେ ହାଜର କର । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ରାଜାପୁଅର କଥା କହିଲା । ଥରୁଟିଏ ରାଜାପୁଅ ସହିତ ଦେଖା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲା । ଜେମାର ହୃଦୟ ବଡ଼ କୋମଳ । ସେ ରାଜାପୁଅ ସହିତ ଦେଖା କରିବ ବୋଲି ରାଜି ହେଲା ।

ଖୁସି ମନରେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଫେରିଲା । ରାଜାପୁଅକୁ କହିଲା ରାଜଜେମା ଦେଖା କରିବେ । ରାଜାପୁଅ ଖୁସି ହେଲା । ରାଜଜେମା କଥା ଭାବୁ ଭାବୁ ସେ କେତେବେଳେ ଶୋଇପଡ଼ିଛି, ଜାଣିପାରିଲା ନାହିଁ । ସକାଳକୁ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ ରାଜଜେମା ଆସି ଫେରିଯାଇଛି । ରାଜାପୁଅ ଭାରି ବିକଳ ହେଲା । ନିଜର ଭୁଲ୍ ବୁଝିପାରିଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପୁଣିଥରେ ରାଜଜେମା ପାଖକୁ ଗଲା । ରାଜଜେମା ଖୁବ୍ ରାଗିଲା । ଅନେକ ଗାଳିଦେଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜା ପୁଅକୁ ଦୋଷ ଦେଲା । ନେହୁରା ହେଲା । ପୁଣି ଥରେ ଯିବାପାଇଁ କହିଲା । ତୁମକୁ ନପାଇଲେ ରାଜାପୁଅ ମରିଯିବ ବୋଲି, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କହିଲା । ରାଜାଝିଅ କେତେ ଖୋସାମତରେ ରାଜି ହେଲା ।

ରାଜାପୁଅ ରାତିରେ ଅପେକ୍ଷା କଲା । ଆଖିରେ ପଲକ ପକାଇଲା ନାହିଁ । ଜେମା ପହଞ୍ଚିଲା । ରାଜାପୁଅ ରାଜଜେମା ଆଳାପ, ଆଲୋଚନା, ହସଖୁସି ହେଲେ । କଟୁଆଳ ରାତିରେ ନଗର ପରିକ୍ରମା କରୁଥିଲା । ସେ ଏହା ଦେଖିଲା । ଜଗୁଆଳିକୁ ଖାନାକୁ ଗଲା । କଏଦୀମାନଙ୍କୁ ପିଠା ଦେବା ବାହାନାରେ, ଜଗୁଆଳିଙ୍କୁ ଭୁଲାଇ ରାଜାପୁଅ ଓ ରାଜଜେମା ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଜେମା ବୁଢ଼ୀ ବେଶ ଧରି ବାହରକୁ ଚାଲିଗଲା । କେହି ତାକୁ ଚିହ୍ନି ପାରିଲେ ନାହିଁ ।

କଟୁଆଳ ଯାଇ ରାଜାଙ୍କୁ ସବୁ ଜଣାଇଲା । ଜେମା ତାଙ୍କର ଅବାଟକୁ ଯାଇଛି ବୋଲି କହିଲା । ରାଜା କଟୁଆଳ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କଲେ ନାହିଁ । ଦୁହେଁ କଏଦୀ ଘରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । କଟୁଆଳ ଜେମାକୁ ଚିହ୍ନେଇଲା । ହେଲେ ଦେଖିଲା ବେଳକୁ, ସେ ଜେମା ନୁହଁନ୍ତି । ରାଜା ରାଗିଗଲେ । କଟୁଆଳକୁ ଖଣ୍ଡାରେ ହାଣି ମାରିଦେଲେ । ରାଜାପୁଅ ଆଉ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ । ବାହାଘର ସରିଲାପରେ କନ୍ୟାକୁ ନେଇ ବର ଫେରିଲା । ବାଟରେ ତାଙ୍କର ରାତି ହେଲା ।

ରାତିରେ ସେମାନେ ଆଗକୁ ନଯାଇ ଡେରା ପକାଇ ରହିଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଏକ ଉପାୟ କଲା । ରାଜଜେମା ବେଶ ହୋଇ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସି ପଡ଼ିଲା । ଜେମା ଧୀରେ ଧୀରେ ବଣକୁ ଜେମାଙ୍କୁ ଏକୁଟିଆ ଡର ମାଡ଼ିବ ବୋଲି, ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ ଆସି ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାଭଉଣୀର ରୂପ ଦେଖି ବିଭୋର ହେଲା । ଆଳାପ ଜମାଇ ତାହାକୁ ନିଜର କଲା । ଅନ୍ଧାର ଦେଖି ଦୁହେଁ ସେଠାରୁ ଖସିଗଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଓ ରାଜାପୁଅ ଘୋଡ଼ାରେ ବସି ଦୁଇ କନ୍ୟାଙ୍କୁ ନେଇ ବିଜୁଳି ଗତିରେ ସେଠାରୁ ପଳାଇଗଲେ ।

ସେମାନେ ଯାଇ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ବାପା ରାଜଜେମା ସାଙ୍ଗରେ ଏବଂ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅର ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ ମା’ ପୁଅ ସଙ୍ଗରେ ବୋହୂଙ୍କୁ ଦେଖି ଖୁସି ହେଲେ । ରାଜା ପୁଅର ସାଙ୍ଗରେ ବଡ଼ ସମାରୋହରେ ବିବାହ ହେଲା । ହାଁଜିର ଗପ ଶେଷ ହେଲା । ସେତେବେଳକୁ ଶିକାରା ଲାଗିଥିଲା ଗଣପତି ଘାଟରେ । ହାଁଜି ବିଦାକୀ ନେଇ ବିଦାୟ ନେଲା । ଲେଖକଙ୍କ ମନରେ ଟିକିଏ ପୁରୁଣା ସ୍ଵପ୍ନ ରଖି ଦେଇଗଲା ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 1 ଶର୍ଶୁପଦର Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 1 ଶର୍ଶୁପଦର Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) କୋରାପୁଟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ଯିବା ରାସ୍ତାରେ କେଉଁ ଘାଟି ପଡ଼େ ? (ସାଲୁର୍, ପାଲୁର୍, ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର, ଧର୍ମଦୁଆର)
Solution:
ଧର୍ମଦୁଆର ।

(ଖ) ସୁକୃଜାନିର ଭାରିଯା କିଭଳି ମରିଥିଲା ? (ରୋଗରେ, ବାଘ ନେଇଯିବାରୁ, ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିଯିବାରୁ, ନିଆଁ ଲାଗିଯିବାରୁ)
Solution:
ବାଘ ନେଇଯିବାରୁ ।

(ଉ) ତେଲ ହେବାପାଇଁ ସୁକୃଜାନିର ବଖରା କଣରେ କେଉଁ ମଞ୍ଜି ଥାଏ ? (ବାରି ବାଇଗବା, ଆମ୍ବଟାକୁଆ, ମାଣ୍ଡିଆ, ଅଳସି)
Solution:
ଗାରି ଗାଲଗଣା।

(ଘ) ସୁକୃଜାନିର ସାନପୁଅ କିଏ ? (ମାଣ୍ଡିଆ ଜାନି, ଟିକ୍ରାଜାନି, ଲାକ୍ରାଜାନି, ଗୁଡ଼ାଜାନି)
Solution:
ଟିକ୍ରାଜାନି ।

(ଙ) ବିଲି କେଉଁ ଫଳର ସାବୁନ୍ ଫେଣରେ ମୁଣ୍ଡ ରଗଡ଼ୁଥିଲା ? (ବାଇଗଣ, ଚିଲି, କାନ୍ଦୁଲି, ଅଠା)
Solution:
ଚିଲି ।

(ଚ) ସିଟି ମାରିମାରି ବୁଲାଣି ବାଟରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ କେଉଁଆଡ଼େ ଗଲା ? (ଗାଆଁ, ଜଙ୍ଗଲ, ଝରଣା, ସହର)
Solution:
ଗାଆଁ ।

(ଞ) ସୁକୃଜାନି କେଉଁ ଗାଆଁର ଲୋକ ? (ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର, ଶର୍‌ଶୁପଦର, ଅମ୍ବାଝୋଲା, କଦମ ଝୋଲା)
Solution:
ଶର୍‌ଶୁପଦର

(ଟ) ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟିଠାରୁ କେଉଁ ଦିଗକୁ ‘ଶଶୁପଦର’ ଗାଁ ପଡ଼େ ? (ପୂର୍ବ, ପଶ୍ଚିମ, ଉତ୍ତର, ଦକ୍ଷିଣ)
Solution:
ଉତ୍ତର ।

(୦) ‘ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟିଠାରୁ କେତେ ଦୂରରେ ଶଶୁପଦର ଗାଁ ? (କୋଶେ, ଦୁଇକୋଶ, ତିନିକୋଶ, ଚାରିକୋଶ)
Solution:
କୋଶେ ।

(ଡ) ଶଶୁପଦର ଗାଁ’ରେ କେତେ ଜାତିର ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି ? (ଦୁଇ, ତିନି, ଚାରି, ପାଞ୍ଚ)
Solution:
ତିନି ।

(ଢ) ‘ଜୋଣା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ଲଙ୍କାମରିଚ, ମକ୍‌କା, ଧୂଆଁପତ୍ର, କାନ୍ଦୁଲ)
Solution:
ମକ୍‌କା ।

(ଣ) ସମ୍ବାରି କେଉଁଠିକୁ ଶାଗ ତୋଳିବାକୁ ଯାଇଥିଲା ? (ବୁଦାଗହଳକୁ, ଭାଲୁଗାଡ଼କୁ, ବିଲକୁ, ପୋଖରୀ ହୁଡ଼ାକୁ)
Solution:
ଭାଲୁଗାଡ଼କୁ ।

(ତ) କେତେ ବର୍ଷ ତଳେ ସମ୍ବାରି ଶାଗ ତୋଳିବାକୁ ଯାଇ ଆଉ ଫେରିନାହିଁ ? (ଦୁଇବର୍ଷ, ତିନିବର୍ଷ, ଚାରିବର୍ଷ, ପାଞ୍ଚବର୍ଷ)
Solution:
ତିନିବର୍ଷ ।

(ଥ) ଜିଲି ଓ ବିଲି ଚିକ୍‌କଣ ଖୋଷାରେ କେଉଁ ରଙ୍ଗର ଫୁଲ ଖୋସିଥା’ନ୍ତି ? (ଲାଲ୍, ହଳଦିଆ, ଗୋଲାପି, ଧଳା)
Solution:
ଲାଲ୍ ।

(ଦ) କେଉଁଥରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଯାଉ ପୂରାଇ ବିଲକୁ ନିଆଯାଏ ? (କୁମ୍ପିରେ, ଲାଉ ତୁମ୍ବାରେ, ହାଣ୍ଡିରେ, ତଲାରିରେ)
Solution:
ଲାଉ ତୁମ୍ବାରେ ।

(ଧ) ସବୁରି କର୍ରା ଗୋଟିଏ ଭୂତ ବା ଡୁମା, ଏହା କାହାର ବିଶ୍ଵାସ ? (ସୁକୃଜାନି, ନାଇକ, ଜମାନ୍, ଗାରଦ)
Solution:
ସୁକୃଜୀନି ।

(ନ) କିଏ ଆଣିଦିଏ ଝଡ଼ ତୋଫାନ, ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ବୋଲି ସୁକୃଜାନି ଭାବିଛି ? (ଡଙ୍ଗର, ଜଙ୍ଗଲ, ଡୁମା, ବୁଢ଼ାରଜା)
Solution:
ଡୁମା ।

(ପ) ଢୁ ଢୁ ବରଷାରେ ସୁକୃଜାନି’ ଓ ‘ଆଉ କିଏ ମିଶି ସାନ ପାହାଡ଼କୁ ଚାଷଭୂଇଁ କରିଥିଲେ ? (ମାଣ୍ଡିଆ, ଟିକ୍ରା, ଲୋଗୋଁ, ବାଗଲା)
Solution:
ଲୋବୋ ।

(ଫ) ସୁକୃଜାନିର ଆବୁଆବୁଆ ବଳୁଆ ଦେହର ଗୋଡ଼ପେଣ୍ଡା କିପରି ? (ବର୍ଷାତି, କାଉଡ଼ି, ପଥର, ଗଛ)
Solution:
ପଥର ।

(ବ) ମାଣ୍ଡିଆଜାନି ଠିକ୍ କାହାପରି ? (ଟିକ୍ରାଜାନି, ସୁକୃଜାନି, ଝିଲି, ବିଲି)
Solution:
ସୁକୃଜାନି ।

(ଭ) ମଲା ମା’କୁ କିଏ ମନେ ପକେଇଦିଏ ? (ମାଣ୍ଡିଆଜାନି, ଟିକ୍ରାଜାନି, ସୁକୃଜାନି, ଝିଲି ଓ ବିଲି)
Solution:
ଟିକ୍ରାଜାନି ।

(ମ) ଜିଲି ସାମ୍ନାକୁ ମୁହଁ କରି ତା’ର ପିନ୍ଧା ________ ଖଣ୍ଡିକ ଚଟାଣ ଉପରେ କାଚୁଥିଲା ? (ଲୁଗା, ଶାଢ଼ୀ, ପାଞ୍ଚୁଆ, କୌପୁନୀ)
Solution:
ପାଞ୍ଚୁଆ ।

(ଯ) ବଣଗାରଡ଼ କେଉଁ ଚଢ଼େଇ ଖୋଜିବାର ବାହାନାରେ ଏକଡ଼ ସେକଡ଼ ହେଉଥିଲା ? (ମୟୂର, କୁକୁଡ଼ା, ହରଡ଼ ଚଢ଼େଇ, ଗେଣ୍ଡାଳିଆ)
Solution:
ହରଡ଼ ଚଢ଼େଇ ।

(ର) ନାଇକ ଖଜଣା ଅସୁଲ କରି ରାଜାଘର ________ କୁ ଦିଏ । (ଚପରାଶି, ଗାରଡ଼, ରିବିଣି, ଜମାନ୍)
Solution:
ରିବିଣି ।

(ଳ) ଜଙ୍ଗଲ ଜମାର ଦଖଲରେ ________ କୋଶ ନିଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ । (ଦଶ ପନ୍ଦର କୋଶ, ଦୁଇକୋଶ, କୋଡ଼ିଏ କୋଶ, ଅଠର କୋଶ)
Solution:
ଦଶ ପନ୍ଦର କୋଶ ।

(ବି) ରେଙ୍ଗୁ ପରଜାର ପୁଅର ନାମ କ’ଣ ? (କାଜୋଡ଼ି, ବାଗଲା, ଭାଟ )
Solution:
ବାଗଲା ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରରୁ ଦେଢ଼ କୋଶ ଦୂରରେ କେଉଁ ଘାଟି ପଡ଼େ ?
Solution:
ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରରୁ ଦେଢ଼ କୋଶ ଦୂରରେ ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟିପଡ଼େ ।

(ଖ) ‘ଧର୍ମଦୁଆର’ ଘାଟିର ଏ ପାଖରୁ କେତେ ଓ ସେ ପାଖରୁ କେତେ ପାହାଡ଼ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି ?
Solution:
ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟିରୁ ଏପାଖରୁ ଚାଳିଶ ଓ ସେପାଖରୁ ପଚାଶ ପାହାଡ଼ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି । (ଗ) ‘ଧର୍ମ ଦୁଆର’ ଘାଟିର ଉତ୍ତରକୁ କେଉଁ ଗାଁ ?

(ଘ) ‘ଧର୍ମ ଦୁଆର’ ଘାଟିର କେତେ ଦୂରରେ ‘ଶଶୁପଦର’ ଗାଁ ପଡ଼େ ?
Solution:
ଧର୍ମ ଦୁଆର ଘାଟିର କୋଶେ ଦୂରରେ ପଡ଼େ ‘ଶଶୁପଦର’ ଗାଁ ପଡ଼େ ।

(ଙ) ଶର୍‌ଶୁପଦର ଗାଁରେ କେଉଁସବୁ ଜାତିର ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି ?
Solution:
ଶଶୁପଦର ଗାଁରେ ଡମ୍ବ, ଗାଦ୍‌ବା ଓ ପରଜା ଜାତିର ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ।

(ଚ) ‘ଟଣିଅଁ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
‘ଟଣିଅଁ’ ଏକ ପ୍ରକାର ଝାଟି, ଯେଉଁଥରେ ଆଦିବାସୀମାନେ କ୍ଷେତର ବାଡ଼ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

(ଛ) କେତେ ଘର ଲୋକ ଶଶୁପଦର ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରନ୍ତି ?
Solution:
କୋଡ଼ିଏ ଦୁଇ ବା ବାଇଶ ଘର ଲୋକ ଶଶୁପଦର ଗ୍ରାମରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

(ଜ) ସୁକୃଜାନିର ସ୍ତ୍ରୀର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନିର ସ୍ତ୍ରୀର ନାମ ସମ୍ବାରି ।

(ଝ) ସମ୍ବାରି ସକାଳୁ ସକାଳୁ କେଉଁଠିକୁ ଶାଗ ତୋଳିବାକୁ ଯାଇଥିଲା ?
Solution:
ସମ୍ବାରି ସକାଳୁ ସକାଳୁ ‘ଭାଲୁଗାଡ଼’ ଝୋଲାକୁ ଶାଗ ତୋଳିବାକୁ ଯାଇଥିଲା ।

(୦) ସୁକୃଜାନି କ’ଣ ପିକା କରି ଟାଣେ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନି ଧୂଆଁପତ୍ର ବଳାକୁ ପିକାକରି ଟାଣେ ?

(ଡି) ‘ତଲରା’ ଓ ‘ତଲରି’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
‘ତଲରା’ ଅର୍ଥ ପିଠିପଖିଆ ଓ ‘ତଲରି’ ଅର୍ଥ ମୁଣ୍ଡର ଛତା ।

(ଢ) ସୁକୃଜାନିକୁ କ’ଣ ଭଲଲାଗେ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନିକୁ ଅଳିଆ ଦଳିଆ ଘରକରଣା, ଛାତତଳେ ନାକ କାନ ରୁନ୍ଧା ମଠୁଆ ମଠୁଆ ଧୂଆଁ ଭଲଲାଗେ ।

(ଣ) ସୁକୃଜାନି କ’ଣ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ?
Solution:
ଯେ ସବୁରି କର୍ତ୍ତା ଗୋଟାଏ ଲେଖାଁ ଭୂତ ବା ‘ଡୁମା’ ବୋଲି ସୁକୃଜାନି ବିଶ୍ଵାସ କରେ ।

(ତ) ଶଶ୍ରୁପଦରର ପାହାଡ଼ୀ ନଈରେ କିପରି ଡେଇଁ ଡେଇଁକା ପାଣି ଚାଲେ ?
Solution:
ଶଶୁପଦରର ପାହାଡ଼ୀ ନଈରେ କବ କବ କରି ଡେଇଁ ଡେଇଁକା ପାଣି ଚାଲେ ।

(ଥ) ପାହାଡ଼ ତଳର କେଉଁ ଜମିରେ ଧାନ ହୁଏ ?
Solution:
ପାହାଡ଼ ତଳର ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଜମିରେ ଧାନ ହୁଏ ।

(ଦ) ସୁକୃଜାନି ଓ ଆଉ କିଏ ମିଶି ସାନ ପାହାଡ଼କୁ ଚାଷଭୂଇଁ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନି ଓ ଲୋବୋ କନ୍ଧ ମିଶି ସାନ ପାହାଡ଼କୁ ଚାଷଭୂଇଁ କରିଥିଲେ ।

(ଧ) ମଣିଷ ମରିଗଲେ କେଉଁଠାରେ ତା’ ନାଁରେ ଖଣ୍ଡେ ଗୋଜିଆ ପଥର ପୋତା ହୁଏ ବୋଲି ସୁକୃଜାନି ଭାବିଛି ?
Solution:
ମଣିଷ ମରିଗଲେ ଗାଁ-ମଝି ଗୁରୁଡ଼ି ଆମ୍ବଗଛ ତଳେ ତା’ ନାଁରେ ଖଣ୍ଡେ ଗୋଜିଆ ପଥର ପୋତା ହୁଏ ବୋଲି ସୁକୃଜାନି ଭାବିଛି ।

(ନ) ସୁକୃଜାନି କାହା ଉପରେ ଭରସା ରଖେ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନି ବାହାର ବଳ ଉପରେ ଭରସା ରଖେ ।

(ପ) ସୁକୃଜାନି ପାହାଡ଼ ଲଣ୍ଡା କଲାବେଳେ ଏକାବେଳେକେ କେତେ ଘଣ୍ଟା କୁରାଢ଼ି ଓହ୍ଲାଏ ନାହିଁ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନି ପାହାଡ଼ ଲଣ୍ଡା କଲାବେଳେ ଏକାବେଳେକେ ପାଞ୍ଚ ଘଣ୍ଟା, ଛଅ ଘଣ୍ଟା କୁରାଢ଼ି ଓହ୍ଲାଏ ନାହିଁ ।

(ଫ) ସୁକୁଜାନି ହାକିମମାନଙ୍କ ବୋଝକୁ ନେଇ କେଉଁଠାରେ ପହଞ୍ଚାଏ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନି ହାକିମମାନଙ୍କ ବୋଝକୁ ନେଇ ମାଙ୍କଡ଼ଝୋଲା କି କାକିରିଗୁମ୍ମା ବଙ୍ଗଳାର ପହଞ୍ଚାଏ ।

(ବି) ସୁକୃଜାନି କୋଶେ ବାଟ ହାକିମମାନଙ୍କ ବୋଝ ନେଇଗଲେ କେତେ ପଇସା ମିଳେ ?
Solution:
ସୁକୃଜାନି କୋଶେ ବାଟ ହାକିମମାନଙ୍କ ବୋଝ ନେଇଗଲେ ପଇସାଏ ମିଳେ ।

(ମ) ପରଜା ସ୍ତ୍ରୀଲୋକଙ୍କ ତୁଠ କେଉଁଠାରେ ?
Solution:
ପରଜା ସ୍ତ୍ରୀଲୋକଙ୍କ ତୁଠ ନାଳର ବାଙ୍କରେ ।

(ଯ) ଟିକ୍ରା ଜାନିକୁ ଦେଖ‌ିଲେ କିଏ ମନେ ପଡ଼ିଯାଏ ?
Solution:
ଟିକ୍ରା ଜାନିକୁ ଦେଖୁଲେ ତା’ର ମଲା ମାଆ ମନେ ପଡ଼ିଯାଏ ।

(ର) ଜିଲି ଓ ବିଲି ଦି’ ଭଉଣୀ କେଉଁଠାରେ ଗାଧୋଉଥିଲେ ?
Solution:
ଜିଲି ଓ ବିଲି ଦି’ ଭଉଣୀ ପାହାଡ଼ତଳେ ଝୋଲାରେ ଗାଧୋଉଥିଲେ ।

(ଳ) ଜମାନ୍ ହସି ହସି କେଉଁଠାରେ ଛପିଗଲା ?
Solution:
ଜମାନ୍ ହସି ହସି ବୁଦା ଉଢୁଆଳରେ ଛପିଗଲା ।

(ବି) ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌ର ଛାଉଣି କେଉଁଠାରେ ପଡ଼େ ?
Solution:
ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌ର ଛାଉଣି ଗାଁ ନାଇକ ଘର ପିଣ୍ଡାରେ ପଡ଼େ ।

(ଶ) ନାଇକ ଖଜଣା ଅସୁଲ କରି କାହାକୁ ଦିଏ ?
Solution:
ନାଇକ ଖଜଣା ଅସୁଲ କରି ରାଜାଘର ରିବିଣି ଅମିନକୁ ଦିଏ ।

(ଷ) କିଏ ରଇତମାନଙ୍କଠାରୁ ଉଚ୍ଚରେ ?
Solution:
ଗାଁରେ ନାଇକ ରଇତମାନଙ୍କଠାରୁ ଉଚ୍ଚରେ ।

(ସ) ଶଶୁପଦର ଗାଁ’ର ଚାରିଆଡ଼େ କ’ଣ ହୁଲର ହୋଇଗଲା ?
Solution:
ଶଶୁପଦର ଗାଁ’ର ଚାରିଆଡ଼େ ‘ଗାରଡ଼, ଗାରଡ଼, ଜମାନ୍ ଜମାନ୍’ ହୁଲର ହୋଇଗଲା ।

(ହ) ବଣରେ ଗୋରୁ ଚରାଇବା ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାକୁ କ’ଣ ଦେବାକୁ ପଡ଼େ ?
Solution:
ବଣରେ ଗୋରୁ ଚରାଇବା ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌କୁ ‘ପାନୁ’ (ଟିକସ) ଦେବାକୁ ପଡ଼େ ।

(କ୍ଷ) କ’ଣ କଲେ ଜମାକୁ ଜୋରିମାନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Solution:
‘ପୋଡୁଚାଷ’ କଲେ ଜମାକୁ ଜୋରିମାନା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

(ୟ) ସୁକୃଜାନିର କ’ଣ ଦରକାର ?
Solution:
ସୁକୃଜାନିର କମି ଦରକାର |

(ଲ) ‘ପରଜା’ ସମାଜର ରୀତି କ’ଣ ?
Solution:
ପୁଅମାନେ ବିଭାହେଲେ ନିଆରା ଘରେ ରହିବେ, ଏହା ‘ପରଜା’ ସମାଜର ରୀତି ।

(°) କେତେ ଟଙ୍କା ଦେଇ ସୁକୃଜାନି ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନକୁ ଜମି ପାଇଁ ନିବେଦନ କଲା ?
Solution:
ଯୋଡ଼ିଏ ଟଙ୍କା ଦେଇ ସୁକୃଜାନି ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌କୁ ଜମି ପାଇଁ ନିବେଦନ କଲା ।

(8) ଗାଁ’ ତୁଠରେ ଜିଲି କ’ଣ କରୁଥିଲା ?
Solution:
ଗାଁ’ ତୁଠରେ ଜିଲି ‘ଗୁର୍ଦି’ ଶାଗ ଧୋଉଥିଲା ।

(ଥଁ) କାଜୋଡ଼ି କାହାର ଝିଅ ?
Solution:
କାଜୋଡ଼ି ପୁରିଜାନିର ଝିଅ ।

(i) ମାଣ୍ଡିଆଜାନି ପାଇଁ କାହାକୁ ମନୋନୀତ କରାଯାଇଥିଲା ?
Solution:
ମାଣ୍ଡିଆଜାନି ପାଇଁ କାକୋଡ଼ିକ୍ତି ମନୋନୀତ କରାଯାଇଥିଲା |

(ii) ଦିନା କାତେ ହେଲା ଶଶୁପଦର ଗାଁ’ରେ କେଉଁ ଗପ ଚହଟିଛି ?
Solution:
ଦିନା କାତେ ହେଲା ଶଶୁପଦର ଗାଁ’ରେ ବାଗ୍‌ ଆଉ ଜିଲି ପରସ୍ପରକୁ ଭଲ ପାଉଛନ୍ତି ବୋଲି ଗପ

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) କେଉଁଠାରେ ‘ଧର୍ମଦୁଆର’ ଘାଟି ପଡ଼େ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କେଉଁଠାରେ ଯିବା ରାସ୍ତାରେ, ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ମୋଟେ ଦେଢ଼କୋଶ ଥାଇ ‘ଧର୍ମଦୁଆର’ ଘାଟିପଡ଼େ ।

(ଖ) ‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଥ‌ିବା ସାହିମାନଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଥ‌ିବା ସାହିମାନଙ୍କ ନାମ – ‘ଡମ୍ବ’ ସାହି, ‘ଗାଦ୍‌ବା’ ସାହି ଓ ‘ପରଜା’ ସାହି ।

(ଗ) ସୁକୃଜାନିର ସଂସାର କହିଲେ କିଏ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଜାନିର ସଂସାର କହିଲେ, ସୁକୃଜାନି ନିଜେ, ବଡ଼ ପୁଅ ମାଣ୍ଡିଆଜାନି, ସାନପୁଅ ଟିକ୍ରାଜାନି, ଆଉ ଝିଅ ଯୋଡ଼ିକ, ଜିଲି ଆଉ ବିଲି ।

(ଘ) ସମ୍ବାରି କିପରି ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସମ୍ବାରି ସକାଳୁ ସକାଳୁ ମାରି ଦେଇଥିଲା ।

(ଙ) ସୁକୃଜାନି ତା’ ଟିକି ସଂସାରକୁ ଘେନି କିପରି ଚଳୁଥୁଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଘେନି ଖୁସିବାସିରେ ଚଳୁଥିଲା ।

(ଚ) ସମକାନି କୋଳେଦେଲେ । ପ୍ରାୟମଯ୍ନ ତୃପ୍ତି ଯାଏ |
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଧୂଆଁପତ୍ରରେ ବଳାଯାଇଥିବା ପିଙ୍କା ଖଣ୍ଡିଏ ଟାଣିଲାବେଳେ ମନ ଭିତରେ ଆଶ୍ରୟମୟ ତୃପ୍ତି ପାଏ ।

(ଛ) କିଲି ଓ ବିଲି ହାଣ୍ଡିରେ କ’ଣ ଅଜାଡ଼ି ଚୂଲିରେ ବସାନ୍ତି ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଜିଲି ଓ ବିଲି ହାଣ୍ଡିରେ ମାଣ୍ଡିଆଚୂନା କି ଶାଗ କି ଫେସା ହୋଇଥିବା ଆମ୍ବଟାକୁଆର କୋଇଲି ଅଜାଡ଼ି ଦେଇ ଚୂଲିରେ ବସାନ୍ତି ।

(ଜ) ମାଣ୍ଡିଆ ଓ ଟିକ୍ରା କେତେବେଳେ ପିଣ୍ଡାରେ ହାଲିଆ ଘାଲିଆ ହୋଇ ବସିପଡ଼ନ୍ତି ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମାଣ୍ଡିଆ ଓ ଟିକ୍ରା ସଞ୍ଜବୁଡ଼ିଲେ, ପାହାଡ଼ ଖୋଳି ଖୋଳି ଘରକୁ ଫେରି ପିଣ୍ଡାରେ ହାଲିଆ ଘାଲିଆ ହୋଇ ବସିପଡ଼ନ୍ତି ।

(ଝ) ମାଣ୍ଡିଆଜାନି କାହାପରି ଦେଖିବାକୁ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମାଣ୍ଡିଆଜାନି ଠିକ୍ ବାପା ସୁକୃଜାନି ପରି ଦେଖୁବାକୁ ।

(ଞ) ଟିକ୍ରା ଓ ତା’ ମା’ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କେଉଁ ସମାନତା ସୁକୃଜାନିର ମନେ ପଡ଼ିଯାଏ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଡବ ଡବ ଆଖୁ, ତର ତର କଥାର ସମାନତା ସୁକୃଜାନିର ମନେ ପଡ଼ିଯାଏ ।

(ଟ) ସୁକୃଜାନି କେତେବେଳେ ସଞ୍ଜର ଶାନ୍ତି ଓ ଖୋଲା ପାହାଡ଼ର ଶାନ୍ତି ପିଇଯାଏ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାନରୁ ଦରପୋଡ଼ା ପିଙ୍କା ଖଣ୍ଡିଏ ଟାଣିନେଇ ନିଆଁ ଲଗାଏ ଓ ଧୂଆଁ ପିଉ ପିଉ ସଞ୍ଜର ଶାନ୍ତି ଓ ଖୋଲା ପାହାଡ଼ର ଶାନ୍ତି ପିଇଯାଏ ।

(୦) ବିଲି କେତେବେଳେ ଦୁଇ ହାତରେ ପାଣି ଚବର ଡବର କରୁଥିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଲି ଖଟା ‘ଚିଲି’ ଫଳର ସାବୁନ ଫେଣରେ ମୁଣ୍ଡ ରଗଡ଼ି ଧୋଉଥିବାବେଳେ, ମୁଣ୍ଡକୁ ପାଣିରେ ମାଡ଼ିଦେଇ ଦୁଇ ହାତରେ ପାଣି ଚବର ଚବର କରୁଥୁଲା ।

(ଡ) ଜିଲି ଓ ବିଲି ଗାଧୋଉ ଥିଲାବେଳେ କିଏ ସିଧା ଆଖୁ ଚାଲିଗଲେ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଜିଲି ଓ ବିଲି ଗାଧୋଉ ଥିଲାବେଳେ, ବାହୁଙ୍ଗିରେ ଭାର କାନ୍ଧେଇ, କପାଳର ଝାଳ ପୋଛି ପୋଛି ଦୁଇଟି ପରଜା ସିଧା ଆଖରେ ଚାଲିଗଲେ ।

(ଢ) ଝୋଲା କୂଳେ କୂଳେ ଆଉ ଜଣେ ଲୋକ କ’ଣ କରୁଥିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଝୋଲା କୂଳେ କୂଳେ ପକେଇ ଏକର ସେକର ହେଉଥିଲା ।

(ଣ) ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଏକ ଜାଗାକେ କାହାକୁ କିପରି ଚାହିଁ ରହିଥିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଜାଗାକେ, ଦି’ଭଉଣୀ ଜିଲି ଓ ଚିଲି ଗାଧୋଇ ଚାଲିଯିବାର ଦୃଶ୍ୟକୁ, ନାକ ଫୁଲେଇ ଆଖୁ ନିଆଁ ଜାଳି ଉଠପଡ଼ ଛାତିରେ ଚାହିଁ ରହିଥିଲା ।

(ତ) ‘ତୁମ ପାଦୁକା ଶୀତଳ ଥାଉ’ କିଏ କାହାକୁ କହିଛି ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ତୁମ ପାଦୁକା ଶୀତଳ ଥାଉ’ ଗାଁ ନାଇକ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାକୁ ଏହା କହିଛି ।

(ଥ) କିଏ ଗାରଡ଼ ଜମାନ୍ କଥା ଚାରିଆଡ଼େ ଚହଳ ପକାଇ ବୁଲିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କର୍ମକର୍ତ୍ତା ଡମ୍ବ ‘ବାରିକ’ ଗାରଡ଼ ଜମାନ୍ କଥା ଚାରିଆଡ଼େ ଚହଳ ପକାଇ ବୁଲିଲା ।

(ଦ) ଗାରଡ଼ ଜମାନ୍ କଥା ଚହଳ ପଡ଼ିବାପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାରଡ଼ ଜମାନ୍ କଥା ଚହଳ ପଡ଼ିଯିବା ପରେ, ଚାଉଳ, ଡାଲି, ଗାଁ ଫସଲ, ପନିପରିବା, କୁକୁଡ଼ା ଆଦି ଆଣି ଗାଁ ଲୋକ ରୁଣ୍ଡ ହେଲେ ।

(ଧ) ସୁକୃଜାନି କେଉଁ ଆଡ଼କୁ ଚାହିଁ ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ ଯାଏ ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆଡ଼କୁ ଚାହିଁ ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ ଯାଏ, କାରଣ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପରି ଜଙ୍ଗଲ ଜମାକୁ କହି ସେ କିପରି ଜମି ହାତେଇବ ।

(ନ) ସୁକୃଜାନିର ବଡ଼ ବଡ଼ କାଠ କାହିଁକି ଦରକାର ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁକୃଜାନି ପୁଅମାନଙ୍କ ବିଭାଘର କରିଲା ପରେ ନିଆରା ଘର କରିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ତା’ର ବଡ଼ ବଡ଼ କାଠ ଦରକାର ।

(ପ) ସୁକୃଜାନି କାହା ପାଖରେ କେତେବେଳେ ଓ କ’ଣ ଧରି ଉପାଧ୍ଵ ପଡ଼ିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାଖରେ ଦିନ ଦି’ପହରେ ଯୋଡ଼ିଏ କୁକୁଡ଼ା, ତିନୋଟି ପଣସ ଧରି ଉପାଧ୍ଵ ପଡ଼ିଲା ।

(ଫ) ସୁକୃଜାନି ପରଜାର ବିନୟ ଭଙ୍ଗୀରେ କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭଙ୍ଗୀରେ କହିଲା, ‘ମହାପ୍ରଭୁ’ ତୁ ଦୟା ନକରେ ଆମେ ମରିଯିବୁ ନାହିଁକି ।’’

(ବ) ଆଜି ଗାଁ’ର ଗପ କ’ଣ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରେଙ୍ଗୁ ପରଜାର ପୁଅ ବାଗ୍‌ଲା ଆଉ ଜିଲି ପରସ୍ପରକୁ ଭଲ ପାଉଛନ୍ତି, ବିଭା ହେବେ, ସେହି ବିଷୟ ଆଜି ଗାଁର ଗପ ହୋଇଛି । ବାଗଲା କିଏ ?

(ମ) କାଜୋଡ଼ି ମୁହଁ ଝାଡ଼ି ଝାଡ଼ି କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାଜୋଡ଼ି ମୁହଁ ଝାଡ଼ି ଝାଡ଼ି କହିଲା, ‘‘ଆମି ନିଚୁ ନିଚୁ (ଆମର ଦରକାର ନାହିଁ), ଆମର ‘ଭାଟ’ (ଭିଣୋଇ) କଥା କହ, ଶୁଣିବାକୁ

Question 4.
ପ୍ରାୟ ତିରିଶଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରର ଅବସ୍ଥିତି ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୋରାପୁଟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ଯିବାକୁ ହୁଏ । ଏହି ଯିବା ବାଟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ଆଉ ଦେଢ଼ କୋଶ ବାଟ ଥାଇ ‘ଧର୍ମଦୁଆର’ ଘାଟି ପଡ଼େ । ସେହି ଘାଟିରେ ଏପାଖୁ ଚାଳିଶ, ସେପାଖୁ ପଚାଶ ପାହାଡ଼ ଠେଲାଠେଲି ଧକ୍‌କା ଧକ୍‌କି ହୋଇ ମୁହାମୁହିଁ ଠିଆ ହେଲାଭଳି ରହିଥା’ନ୍ତି । ସେହି ଘାଟିର ଦୂରରେ ଥାଏ ଛୋଟ ଛୋଟ ଆଦିବାସୀ ଗାଁ ।

(ଖ) ସୁକୃଜାନିର ସଂସାର ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତରେ ଲେଖ ।
Solution:
ସୁକୃଜାନି ପରଜା ସମ୍ପ୍ରଦାୟର । ପରଜା ସାହିରେ ତା’ର ଟିକି ସଂସାରଟିକୁ ନେଇ ଖୁସିବାସିରେ ଚଳୁଥଲା । ଖାଇବା ପାଇଁ ମାଣ୍ଡିଆ ପେଜ ସଞ୍ଜ ସକାଳେ ଊଣା ପଡ଼େନାହିଁ କିମ୍ବା ଅଣ୍ଟାରେ ଡୋରକୁ ଚାରିଆଙ୍ଗୁଳି କୌପୁନୀ ଖଣ୍ଡିକର ଅଭାବ ନାହିଁ । ଭଲ ମନ୍ଦେ ଚଳିଯାଏ । ସଂସାର ବୋଇଲେ ସ୍ତ୍ରୀ ଗଲାପରେ ଦୁଇ ପୁଅ ମାଣ୍ଡିଆ ଓ ଟିକ୍ରା ଏବଂ ଦୁଇ ଝିଅ ଜିଲି ଓ ବିଲି । ଏହି ପିଲାମାନଙ୍କ ସୁଖ ସ୍ଵପ୍ନକୁ ନେଇ ସୁକୃଜାନିର ସଂସାର ।

(ଗ) ସୁକୃଜାନିର କାହା ଭିତରେ ନିଜକୁ ଖୋଜିପାଏ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯାଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁକୃଜାନି ତା’ର ନୁଆଣିଆଁ କୁଡ଼ିଆର ଅଣଓସାର ପିଣ୍ଢାରେ ସଞ୍ଜ ପହରେ ଧୂଆଁପତ୍ର ପିକା ଟାଣୁ ଟାଣୁ ସଂସାର କଥା ଭାବି ଅନେକ ସୁଖ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖେ । – ତା’ର ଚାରୋଟି ଛୁଆ ଧାଙ୍ଗଡ଼ା ଓ ଧାଙ୍ଗଡ଼ୀ, ନୁଆଁଣିଆ କୁଡ଼ିଆ, ଚାରି ପାଖରେ ପାହାଡ଼ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ମଥା ଉପରେ ଆକାଶ, ଏତେ ବଡ଼ ବିସ୍ତୃତି ଭିତରେ ସେ ନିଜକୁ ଖୋଜିପାଏ ।

(ଘ) ସୁକୃଜାନିର ଘରକରଣା ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ସୁକୃଜାନିର ସଂସାର ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦେବାକୁଯାଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ଧଜାନିର ବଖୁରିଆ ଘରଟିର ଅନ୍ଧାରୁଆ ଦେଖାଯାଉଥାଏ । ସେଥ‌ିରେ ଠାଆକୁ ଠାଆ ଜମା ହୋଇ ରହିଥାଏ ଆମ୍ବ ଟାକୁଆ, ତେଲ ପାଇଁ ବାରି ବାଇଗବା ମଞ୍ଜି, ଆଠ ଦଶମାଣ ମାଣ୍ଡିଆ ଓ ଥୁଆ ହୋଇଥାଏ ତିନି ଚାରୋଟି ହାଣ୍ଡି । ଚାଳରୁ ଓହଳିଥାଏ କେତୋଟି କୌପୁନୀ ଓ ଲୁଗା । ଆହୁରି ଥାଏ ତିନି ଚାରିପୁଞ୍ଜା ଲାଉତୁମ୍ବା, ପତରସିଆଁ ‘ତଲ୍‌’ ଓ ‘ତଲାରି’ । ଏତିକି ଘରକରଣା ଘରେ ଅଳିଆ ଦଳିଆ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।

(ଙ) ‘ଡୁମା’ ବିଷୟରେ ସୁକୃଜାନିର ବିଶ୍ଵାସ କ’ଣ ?
Solution:
ବିଶ୍ଵାସକୁ ସୂଚିତ କରାଇଛନ୍ତି। ସୁକୃଜାନି ପ୍ରକୃତିର ଅପରୂପ ରୂପଶୋଭା ଓ ତା’ର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରେ, ଏସବୁ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଭୂତ ବା ‘ଡୁମା’ର କାମ । ସେହି ଡୁମା ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଆକାଶ, ଜଙ୍ଗଲ, ସଞ୍ଜ ଆଉ ରାତି । କେଉଁ ଡୁମା ସୌଭାଗ୍ୟ ଦେଲାବେଳେ, ଆଉ କେଉଁ ଡୁମା ଆଣିଦିଏ ଝଡ଼ ତୋଫାନ ଓ ଦୁଃଖଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ।

(ଚ) ସାନ ପାହାଡ଼କୁ ଦେଖ୍ କେଉଁ ଦୃଶ୍ୟ ସୁଗ୍ଧଜାନିର ଆଖ୍ ଆଗରେ ନାଚି ଯାଉଛି ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ସୁକୃଜାନିର ସଂସାର ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦେବାକୁଯାଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।ଏହା ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ସାନ ପାହାଡ଼କୁ ଦେଖ୍ ସୁକୃଜାନିର ଆଖ୍ରେ ଅତୀତଟା ନାଚିଯାଏ । ସେ ଦେଖେ, ସେ ଆଉ ଲୋବୋ କନ୍ଧ ମିଶି ଢୁ ଢୁ ବରଷାରେ କୁରାଢ଼ିରେ ହାଣି ପାହାଡ଼କୁ ଚନ୍ଦା କରିଛନ୍ତି । ସେଦିନର ସେହି ପାହାଡ଼ ବର୍ତ୍ତମାନ ହୋଇଛି ଚାଷଭୂଇଁ ।

(ଜ) ‘ବୟସ ପଚାଶକୁ ଧକ୍‌କା ଖାଇଲା’ କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଓ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ସୁକୃଜାନିର ଅତୀତ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ଯାଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଜାନି ଅତୀତରେ କେବଳ ବଳକୁ ଚିହ୍ନିଥିଲା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଚାଷ କରିବାପାଇଁ ପାହାଡ଼ ଲଣ୍ଡା କରୁଥିଲା, ଯାହାକି ପାଞ୍ଚ ଛଅ ଘଣ୍ଟା କୁରାଢ଼ି ନଥୋଇ କାମ କରୁଥିଲା । ହାକିମମାନଙ୍କ ଦି’ମହଣ ବୋଝ ପାହାଡ଼ ଡେଇଁ ନେଇ ଯାଉଥିଲା । ଆବୁଆବୁଆ ବଳୁଆ ଦେହରେ ଗୋଡ଼ ପେଣ୍ଡା ପଥର ଓ ଚମଡ଼ା ଥିଲା ବର୍ଷାତି । କେବେ ବେମାର ପଡୁନଥିଲା । ମାତ୍ର ଏବେ ସେ ବଳ ନାହିଁ, ବୟସ ପଚାଶକୁ ଧକ୍‌କା ଖାଇଲା ।

(ଝ) ପାହାଡ଼ ତଳ ଝୋଲାର ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ପାହାଡ଼ୀ ଇଲାକାର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭା ବର୍ଣ୍ଣନା ଅବକାଶରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାହାଡ଼ ତଳ ଝୋଲା, ଉଞ୍ଚ ଚାଞ୍ଚରା ଉପରେ ଧଳାପାଣି ଡେଇଁ ଡେଇଁ ଦୁଲ୍ ଦୁଲ୍ କଚାଡ଼ି ହେଉଛି ଓ ଗଡ଼ିଗଡ଼ିକା ତଳକୁ ଆସୁଛି । ବଣଦେଶରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ଯେପରି ଡୁଡୁମା ପରି । ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ବରଗଛ ଛାଇ ଓ ଢାଲୁ ଅତଡ଼ାରେ ସାବୁଜା ମାଣ୍ଡିଆ କ୍ଷେତ । ସରୁ ନାଲିରାସ୍ତା କଡ଼ରେ କଡ଼ରେ ଚାଲିଯାଉଛି ।

(ଟ) ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟି ପଡ଼ିବା ପରେ ଦୁଇ ଭଉଣୀ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଜିଲି ଓ ବିଲି ଝୋଲାରେ, ଖୋଲା ଦେହରେ ଗାଧୋଉଥ‌ିବା ବେଳେ, ସେମାନଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଲୁଚି ଲୁଚି ଦେଖୁବା ସେମାନେ ଜାଣିଲେ । ଜିଲିର ଦୃଷ୍ଟିପଡ଼ିବା ପରେ ଦି’ଭଉଣୀ କିଲିକାଲିଆ ହୋଇ ଉଠିପଡ଼ିଲେ ଓ କାଚୁଥିବା ଲୁଗାକୁ ଜିଲି ବେଢ଼ାଇ ହେଲା ପରେ, ବିଲି ଭଉଣୀ ପଛରେ ଲୁଚିଯାଇ ତା’ର ନାଲି ଲୁଗା ଖଣ୍ଡକ ନେଇଆସିଲା । ହସରେ ହସରେ ସେମାନେ ତରତରରେ ଗାଧୁଆ ଶେଷକରି, ଓଦାଲୁଗାରେ ମାଠିଆ କାଖେଇ ଘରକୁ ଫେରିଲେ ।

(୦) ନାଇକର ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗାଁ ନାଇକର ଟିକିଏ ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଥାଏ । ନାଇକ ପିଣ୍ଢାରେ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌ର ଛାଉଣି ପଡ଼େ । ସେ ଖଜଣା ଅସୁଲ କରି, ରାଜାଘର ରିବିଣି ଅମିନକୁ ଦିଏ ଏବଂ ଗାଁର ଖବର ଅନ୍ତର ସରକାରକୁ ଜଣାଏ । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଆସିଲେ ସେ କୈପୁନୀ ଉପରେ ପୁରୁଣା କୋଟ୍ ଖଣ୍ଡି ପିନ୍ଧି, ମୁଣ୍ଡରେ ପଗଡ଼ି ଭିଡ଼ି, ଜମାକୁ ଅଣ୍ଟାଭାଙ୍ଗି ଜୁହାର ହୁଏ । ଜମାନ୍ ଆସିବା କଥା ଜଗୁଆଳ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଚାରକରି, ଜମାନ୍ କିପରି ଜିନିଷପତ୍ର ସହିତ ଗାଁରୁ ଫେରିବ ସେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରେ ।

(ଡ) ଜଙ୍ଗଲ ଜମାକୁ କ’ଣ ପାଇଁ କେତେ ଟିକସ ବା ଜୋରିମାନା ଦେବାକୁ ପଡ଼େ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋରୁ ଚରାଇବା ପାଇଁ ହଳପିଛା ଲଙ୍ଗଳ ‘ପାନୁ’ ଦେବାକୁ ପଡ଼େ । ଜଙ୍ଗଲରେ ପୋଡୁଚାଷ କଲେ ଅଧିକ ଜୋରିମାନା ପଡ଼େ । କିଏ ବୋଆଇନ ଭାବେ ରିଜାର୍ଡ଼ଡ଼ ଜଙ୍ଗଲରୁ ମହୁ ଆଣିଛି, ଘର କରିବାକୁ ଶାଳ, ପିଆଶାଳ ଗଛ କାଟିଛି, ସବୁକଥାରେ ଜୋରିମାନ ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

(ଢ) ସୁକ୍ଳଜାନି କାହିଁକି ଉପାଧୂଆ ପଡ଼ିଥିଲା ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଜାନି ନିଜର ବଢ଼ନ୍ତା ପରିବାର ପାଇଁ ଜମି ଓ ଘର କରିବାପାଇଁ ବଡ଼ କାଠ ଦରକାର କରୁଥିଲା । କାରଣ ପୁଅ ବିଭା ହେଲେ ନିଆରା ଘର କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲା । ତେଣୁ ସୁକୃଜାନି ଦିନ ଦି’ପହରେ ଯୋଡ଼ିଏ କୁକୁଡ଼ା, ତିନୋଟି ପଣସ ଧରି ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ପାଖେ ଯାଇ ଉପାଧୂଆ ପଡ଼ିଥିଲା ।

(ଣ) ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନର ହାବଭାବକୁ ପରଜା ଝିଅମାନେ କିପରି ସମାଲୋଚନା କରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନର ହାବଭାବକୁ ପରଜା ଝିଅମାନେ ବିଭିନ୍ନ କଥାକହି ସମାଲୋଚନା କରୁଥିଲେ । କେହି କହୁଥିଲା, ‘ମୋତେ ଅନୋଉଁଥୁଲା’, ଆଉ କେହି କହୁଥିଲା, ‘ମୋର ପଛ ପଛ ଧାଉଁଥିଲା ।’ ‘ଛୋଟ-ସରୁ ଡାଙ୍ଗପରି ମଣିଷଟେ, ସେଇଟା ତହିଁରେ ପୁଣି କେଡ଼େ ହମହମ’, ‘ଯୋଉ ପାଟି, ମୁଁ ତ ଡରିଗଲି’, ‘ଦେଖତ ଆମର କାଳି କୁକୁଡ଼ାଟା ଡିମ୍ବ ଦେଇଥୁଲା, ବାପା ତାକୁ ଦେଇଦେଲା’, ଏହିପରି ଅନେକ କଥା କହି ସେମାନେ ହସୁଥିଲେ ।

Question 5.
ନମ୍ବର ସମ୍ବଳିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ ।

(କ) ପରଜା ସମାଜ ଜୀବନର ବାସ୍ତବ ଚିତ୍ର ‘ଶଶୁପଦର’ ପାଠ୍ୟଶରେ କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ସମାଜ ଜୀବନର ଚଳଣି, ରୁଚିବୋଧ ଓ ସେଠାରେ ରହିଥିବା ପରିବେଶକୁ ଏପରି ଖଞ୍ଜି ଦେଇଛନ୍ତି, ଯାହା ଫଳରେ ତାଙ୍କର ସାରସ୍ବତ ସାଧନା ହୋଇଛି କାଳଜୟୀ ଓ ଅନତିକ୍ରମଣୀୟ ! ବିଶେଷ କରି ଆଦିବାସୀ ଜନଜୀବନକୁ ନେଇ ସେ ଯେଉଁ କେତୋଟି ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ସେଥୁରୁ ତାଙ୍କର ଉନ୍ନତ ଅନୁସନ୍ଧିତ୍ସୁ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ଆକଳନ କରାଯାଇପାରେ ।

ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟିରୁ ଉତ୍ତରକୁ କୋଶେ ଦୂରରେ ରହିଥାଏ ଛୋଟ ଗାଁଟିଏ ଶଶୁପଦର । ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ଜାତିର ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଗାଁରେ ତିନୋଟି ଜାତିର ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଡମ୍ବ ସାହି, ଗାଦ୍‌ବା ସାହି ଓ ପରଜା ସାହି । ଗାଁରେ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ଘର ଓ ଘରପାଖକୁ ଟଣିଅଁ ବାଡ଼ରେ ନିବୁଜ ହୋଇ ରହିଥାଏ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଫସଲ । ଏ ଛୋଟ ଗାଁରେ ପରଜା ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ସୁକୃଜାନିର ପରିବାର ।

ସୁକୃଜାନି ପରିବାରର ଚଳଣି, ଛୋଟ କୁଡ଼ିଆଘରେ ଗଦା ହୋଇଥିବା ଜିନିଷକୁ ନେଇ, ସେହି ସମାଜର ଯଥାର୍ଥ ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରେ । ସଞ୍ଜ ହେଲେ ସୁକୃଜାନି ତା’ କୁଡ଼ିଆର ଅଣଓସାରିଆ ପିଣ୍ଡାରେ ବସି ପିଙ୍କା ଟାଣେ । ଝିଅ ଜିଲି କିମ୍ବା ବିଲି ଗୋଟିଏ ହାଣ୍ଡିରେ ମାଣ୍ଡିଆଚୂନା କି ଶାଗ କି ଫେସା ହୋଇଥିବା ଆମ୍ବ ଟାକୁଆର କୋଇଲି ଅଜାଡ଼ି ଦେଇ, ଚୂଲିରେ ବସାଇଦେଇ ଗୋଡ଼ ଲମ୍ବାଇ ବସି ଚୁଲି ଜାଳନ୍ତି । ଫାଳିକିଆ ଖୋସାରେ ସେମାନେ ଗୋଟିଏ ନାଲିଫୁଲ ଖୋସି ଦେଉଥିଲେ । ଏହି ଗୋଟିଏ ପରିବାର ଚଳଣି ଓ ଚିତ୍ର ସମଗ୍ର ପରଜା ଜୀବନକୁ ପ୍ରତୀକିତ କରେ ।

ସୁକୃଜାନିର ସ୍ତ୍ରୀ ସମ୍ବାରି ଗଲାଦିନୁ ସେ ଦୁଇ ପୁଅ ଓ ଦୁଇ ଝିଅଙ୍କୁ ନେଇ ଅନେକ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖେ । ତା’. ଶେଷ ଜୀବନ କଥା ଭାବେ । ସେ ମରିଗଲା ପରେ, ତା’ନାଁରେ ଗାଁ ଗୁରୁଡ଼ି ଆମ୍ବଗଛତଳେ ଗୋଜିଆ ପଥର ପୋତାହେବ ଏବଂ ସେ ଡୁମା ପରଜାମାନେ କିପରି ଝୋଲାରେ ଲଙ୍ଗଳା ହୋଇ ସ୍ନାନ କରନ୍ତି, କେହି ସଭ୍ୟମଣିଷ ଦେଖ‌ିଲେ ସେମାନେ କିପରି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି; ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ସରଳ ଆଦିବାସୀ ଲୋକଙ୍କୁ କିପରି ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଶୋଷଣ କରନ୍ତି, ଜଙ୍ଗଲ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଉପରୋକ୍ତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାରକଲେ ‘ଶଶୁପଦର’ର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅନନ୍ୟ ।

(ଖ) ‘ଶଶୁପଦର’ ‘ସରକା’ ଉମଲଘର ମମତସ ପଦଣ – ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Solution:
ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିରେ ବା ଯେକୌଣସି ସାରସ୍ଵତ ସାଧନା ପୁସ୍ତକରେ ମୁଖବନ୍ଧର ମୂଲ୍ୟକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇ ପାରେନା । ମୁଖବନ୍ଧ ହିଁ ସମଗ୍ର ପୁସ୍ତକର ଇତିବୃତ୍ତ । ମନ୍ଦିରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଖଶାଳାକୁ ଦେଖୁଲେ, ଯେପରି ମନ୍ଦିରର ବିଶେଷତା, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁମାନ କରିହୁଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ମୁଖବନ୍ଧରୁ ହିଁ ପୁସ୍ତକର କଥାବସ୍ତୁ, ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀ, ଚରିତ୍ରଚିତ୍ରଣ, ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଆଦିକୁ ବିଚାର କରାଯାଇଥାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଦେଖ‌ିଲେ ଅନେକ ସମୟରେ ବିନ୍ଦୁରେ ସିନ୍ଧୁ ଦର୍ଶନ କଲାଭଳି ମୁଖବନ୍ଧରେ ହିଁ, ସାରା ସାଧନାର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯାଇପାରେ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଉପନ୍ୟାସ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ।

ଏଥ‌ିରେ ଶଶୁପଦର ଗାଁର ଜୀବନଚିତ୍ର ଓ ସମଗ୍ର ଉପନ୍ୟାସର ମୁଖ୍ୟଚରିତ୍ର, ସରକାରୀ ମଣିଷ ବା ସଭ୍ୟମଣିଷଙ୍କର ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଶୋଷଣକୁ ଯେଭଳି ଚିତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି, ସେଥୁରୁ ସମଗ୍ର ଉପନ୍ୟାସର କଥାବସ୍ତୁକୁ ବିଚାର କରିହୁଏ । ସୁତରାଂ ‘ଶଶୁପଦର’ ‘ପରଜା’ ଉପନ୍ୟାସର ହିଁ ମୁଖବନ୍ଧ ସଦୃଶ । ଧର୍ମୀୟ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଉପନ୍ୟାସର ଅନ୍ୟତମ ମୂଳଚରିତ୍ର ସୁକୃଜାନି ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଦେଖ୍ ଅନୁମାନ କରେ, ସବୁଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଲେଖାଁ ଭୂତ ବା ‘ଡୁମା’ । ଏହି ଡୁମାପାଇଁ ସବୁକିଛି ହେଉଛି । ସୁକୃଜାନିର ପାରିବାରିକ ଜୀବନଚିତ୍ର, ଘରକରଣା, ହସଖୁସିର ସଂସାର, ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସୁଖସ୍ବପ୍ନ ଦେଖିବା ଯେ ଉପନ୍ୟାସର ମୁଖ୍ୟ କଥାବସ୍ତୁ, ଏହା ଅନୁମାନ କରିହୁଏ ।

ସହରୀ ମଣିଷ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଶୋଷଣ କରନ୍ତି ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ । ସରକାରୀ ମଣିଷ ଭାବରେ, ସଭ୍ୟମଣିଷ ରୂପରେ ଏହି ଅଧାଲଙ୍ଗୁଳି ଲୋକଙ୍କୁ କେତେ କ’ଣ କହି କଷ୍ଟ ଉପାର୍ଜିତ ଦରବକୁ ଠକିନିଅନ୍ତି । ଏଥ‌ିରେ ସହାୟ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଗାଁ ନାଇକ । ସେମାନେ ଯେ କେବଳ ଧନଦରବ, ଫସଲ ଉପରେ ଆଖୁ ରଖନ୍ତି ନାହିଁ, ବରଂ ସେମାନଙ୍କ ବଢ଼ିଲା ଝିଅ, ଯାହାକି ଆଦିବାସୀ ମଣିଷର ମର୍ଯ୍ୟାଦା, ତାହାକୁ ମଧ୍ୟ ସମୟ ସୁଯୋଗ ଦେଖ୍ ହରଣ କରନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଏହା ସୂଚାଇ ଅଛନ୍ତି । ଉପନ୍ୟାସର କଥାବସ୍ତୁରେ ଏହାହିଁ ବିଶେଷ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଏ ।

ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ସୁଜାନି ଭଳି ଚରିତ୍ରର ବର୍ଣନା କରିଥିଲେ ହେଁ, ମାଣ୍ଡିଆଜାନି, ଟିକ୍ରାଜାନି, ବାଗଲ୍, ଜିଲି, ବିଲି, କାଜୋଡ଼ିମାନଙ୍କ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଧାଇଁ ଓ ଧାଙ୍ଗୁଡ଼ୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଗୋପନକଥାକୁ ସୂଚାଇ ଅଛନ୍ତି । ମାଣ୍ଡିଆଜାନି କାଜୋଡ଼ିକୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଥିଲାବେଳେ, ଜିଲି ବାଗ୍‌ଲାର ମନୋନୀତ । ଏମାନଙ୍କର ପ୍ରେମକାହାଣୀ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପହଞ୍ଚିବ ତାହାକୁ ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ । ଏହିପରି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାରକରି ଦେଖ‌ିଲେ, ‘ଶଶୁପଦର’ ହିଁ ‘ପରଜା’ ଉପନ୍ୟାସର ମୁଖବନ୍ଧ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇପାରେ |

(ଗ) ସୁଜାନିର ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର।
Solution:
ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ ସାହିତ୍ୟରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କଳା । ଚରିତ୍ରମାନେ ସାହିତ୍ୟ ସ୍ରଷ୍ଟାର ମାନସ ସନ୍ତାନ । ସ୍ରଷ୍ଟା ଯାହା କହିବାକୁ ଚାହେଁ, ଯାହା ସନ୍ଦେଶ ଦେବାକୁ ଚାହେଁ, ସେ ସିଧାସିଧ୍ ନିଜେ ନକହି ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ କହିଥାଏ । ଚରିତ୍ରମାନେ ‘ପରଜା’ ଉପନ୍ୟାସର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ‘ଶଶୁପଦର’ରେ ଆଦିବାସୀ ମଣିଷ ସୁକୃଜାନିର ଚରିତ୍ରକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ସୁକୃଜାନି ଚରିତ୍ରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ, ପରଜା ମଣିଷର ଚିନ୍ତାଚେତନା, ସମ୍ଭାବନାମୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ଆକଳନ କରିହୁଏ । ସୁକୃଜାନି ଆଦିବାସୀ ମଣିଷ ହିସାବରେ ଦେହ ମେହନତ କରି ସଂସାର ଗଢ଼ିଛି । ବୟସ ପଡ଼ିଆସିଲାବେଳକୁ ଯୁଆନ ପୁଅଙ୍କଠାରେ ନିଜର ଅତୀତକୁ ଖୋଜି ବସିଛି ।

ସବୁଥରେ ସେ ଖୁସି । ତା’ର ଛୋଟ ସଂସାରରେ ସବୁବେଳେ ପିନ୍ଧିବାକୁ ଅଣ୍ଟାର ଡୋରକୁ ଚାରି ଆଙ୍ଗୁଳିଆ କୌପୁନୀ ଖଣ୍ଡିକରେ କେବେ ଊଣା ହୋଇନାହିଁ । ସେ ଖୁସି ଭିତରେ ସେ ତିନିବର୍ଷ ଭିତରେ ଭାରିଯା ସମ୍ମାରିକୁ ହରାଇଛି । ସଂସାରରେ ରହିଛନ୍ତି, ସୁକୃଜାନି ନିଜେ, ବଡ଼ପୁଅ ମାଣ୍ଡିଆ, ସାନପୁଅ ଟିକ୍ରା ଓ ଝିଅ ଦୁଇଜଣ ଜିଲି ଓ ବିଲି । ସଞ୍ଜବେଳେ ସୁକୃଜାନି ତା’ର ଛୋଟ କୁଡ଼ିଆଘରର ଅଣଓସାରିଆ ପିଣ୍ଡାରେ ବସି ପିଙ୍କା ଟାଣେ । ପିଙ୍କା ଟାଣୁ ଟାଣୁ ସେ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ସୁଖର ସ୍ଵପ୍ନକୁ କେତେ କ’ଣ ଆଶାର ଗାଲିଚା ବୁଣେ । ତା’ର ଗୋଟିଏ ବୋଲି ବଖରା ଘର । ସେଥ‌ିରେ କେତେ କ’ଣ ଘରକରଣା ଚିଜ ପୁଳା ପୁଳା ରହିଥାଏ । ଅନ୍ଧାର ଘରୁ ନାକ କାନ ରୁନ୍ଧା ମଠୁଆ ମଠୁଆ ଧୂଆଁ ତା’କୁ ଭଲଲାଗେ ।

କାରଣ ସବୁକୁ ସେ ନିଜର ବୋଲି ଭାବିଥାଏ । ସୁକୃଜାନି ପ୍ରକୃତିର ପରିବର୍ତ୍ତନ, ସଞ୍ଜ ସକାଳ, ଆକାଶ ଜଙ୍ଗଲର ସ୍ରଷ୍ଟାକୁ ଭୂତ ବା ଡୁମା ବିଚାରରେ ‘ଯାଦୁକର ‘ଡୁମା’ ଏସବୁ ଗଢ଼ିଛି– ଆକଶ ଆଉ ଜଙ୍ଗଲ, ସଞ୍ଜ ଆଉ ରାତି । କେଉଁ ଡୁମା ଆଉ ଆନନ୍ଦ । କିଏ ଆଣିଦିଏ ଝଡ଼ ତୋଫାନ, ଦୁଃଖଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ।

ସୁକୃଜାନି ଆଗରେ ଥ‌ିବା ସାନ ପାହାଡ଼କୁ ଦେଖ୍, ତା’ର ଅତୀତକୁ ମନେପକାଏ । ସେ ଆଉ ଲୋବୋ କନ୍ଧ ମିଶି ପୁଣି ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଦେଖ, କେଉଁସେ ଉପକାରୀ ଡୁମା ପାଇଁ କେତେ ଘର ବଂଶଧର ରହିବେ । ସେ ମରିଗଲା ପରେ, ତା’ପାଇଁ ଗାଁ ମଝି ଗୁରୁଡ଼ି ଆମ୍ବଗଛ ତଳେ, ତା ନାଁରେ ଗୋଜିଆ ପଥର ପୋତାହେବ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ସେ ଗୋଟିଏ ଆତ୍ମା ବା ଡୁମା ହୋଇ ଭବିଷ୍ୟତର ପୁଅନାତିର ସୁଖ ସୌଭାଗ୍ୟ ଦେଖୁବ ।

ନିଜ ପରିବାରର ଭବିଷ୍ୟତ ଓ ସୁଖସୁବିଧା ପାଇଁ ସେ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ପାଖରେ ଉପାଧୂଆ ପଡ଼ିଛି । କୁକୁଡ଼ା ଓ ପଣସ ଦେଲାପରେ ପୁଣି ଅଣ୍ଟାରୁ ଦୁଇଟଙ୍କା କାଢ଼ିଦେଇଛି । ପୁଅ ବିବାହ ପାଇଁ ନୂଆଘର କରିବ, ଚାଷଜମି କରିବାପାଇଁ ସ୍ୱୀକୃତି ନେଇଛି । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ‘ହଉ’ କହିଦେଲା ପରେ, ସୁକୃଜାନିର ଆନନ୍ଦ ରଖିବାକୁ ଜାଗା ନଥାଏ ।

(ଶ) ପଣ୍ୟ ମଣିଶ ଓ କନକାତି ମଣିକର କାବନହମି ‘ଶଶୁପଦର’ ପାଠ୍ୟାଶାରେ କିପରି ପ୍ରାଥମ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଲଛି – ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଔପନ୍ୟାସିକ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ଆଲୋଚନା କର । ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେହିସବୁ ଜନଜାତିର ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟା ବର୍ଣ୍ଣନା, ତାଙ୍କ ସାରସ୍ଵତ ଲେଖନୀକୁ ଦେଇଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା । ସଭ୍ୟମଣିଷଠାରୁ ଦୂରରେ ରହି, ସରଳ ଜୀବନ ଯାପନ କରି ସେମାନେ ହସି ଖେଳି ଆନନ୍ଦରେ ରହିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି । ମାତ୍ର ଅନେକ ସମୟରେ ସଭ୍ୟମଣିଷ, ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥପାଇଁ ବୁଦ୍ଧିବଳରେ ସେହି ଜନଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରିଥାଏ ।

ଆଦିବାସୀ ମଣିଷ ବନ୍ୟ ପ୍ରକୃତି କୋଳରେ ଜନ୍ମ ନେଇଛି, ବଢ଼ିଛି, ଖେଳିଛି ଓ ସେଥ‌ିରେ ସେ ଅନେକ ସୁଖସ୍ଵପ୍ନକୁ ହାତେଇ ନେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛି । ମାଣ୍ଡିଆ ପେଜ ଟୋପିକ ପିଇବେ ଓ ଚାରିଆଙ୍ଗୁଳିଆ କୌପୁନୀ ପିନ୍ଧିବେ, ସେତିକି ସେ ଆଶାକରେ । ପୁଣି ପୁଅ ବିବାହ କଲେ, ପୁଅ ପାଇଁ ଅଲଗା ଘର ତୋଳିବାର ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରେ । ପୁଅ ଓ ପୁଅର ପୁଅ, ପୁଣି ଆହୁରି ପୁଅକୁ ନେଇ ସେ ମନ ଆନନ୍ଦ କରେ । ସେତିକିରେ ସେ ଖୁସିଥାଏ । ସେହିପରି ଜଙ୍ଗଲ ଦେଶର ଧାଙ୍ଗୁଡ଼ା ବା ଯୁବକମାନେ ଦିନସାରା ଖଟି ଖଟି ଘରକୁ ଫେରନ୍ତି । ଘରେ ପେଜ ମୁନ୍ଦିକ ପିଇଦେଇ ମନ ଖୁସି କରିବାକୁ ଚାଲିଯାଆନ୍ତି । ଝିଅମାନେ ଘରକାମ ସାଙ୍ଗକୁ ଶାଗ ତୋଳିବା, ପେଜ ରାନ୍ଧିବା କାମ କରନ୍ତି ।

ମୁଣ୍ଡରେ ବଙ୍କା ଖୋସାକରି, ସେଥୁରେ ନାଲିଫୁଲ ଖୋସି, ରଙ୍ଗରଙ୍ଗିଆ ଲୁଗାପିନ୍ଧି ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ସହିତ ଥଟ୍ଟାମଜାରେ ବେଳନିଅନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଦେହ ଅଭିମାନ ନଥାଏ । ଏପରିକି ପୁଅମାନେ ଚାରିଆଙ୍ଗୁଳିଆ କୈପୁନୀ ପିନ୍ଧିଲାବେଳେ, ଝିଅମାନେ ଲଙ୍ଗଳାହୋଇ ଗାଧାନ୍ତି । ଝିଅମାନଙ୍କ ଗାଧୁଆ ତୁଠକୁ ଜନଜାତିର ପୁରୁଷଲୋକ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ଅନାନ୍ତି ନାହିଁ ।

ସଭ୍ୟମଣିଷ ସରକାରୀ ମଣିଷ ଭାବରେ ଜନଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଯାଏ । ସରଳ ଆଦିବାସୀ ମଣିଷ ସଭ୍ୟ ମଣିଷକୁ ଖାତିରି କରେ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦିଏ, ଏପରିଙ୍କ ମହାପ୍ରଭୁ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରେ । ସେହି ସୁଯୋଗରେ ସଭ୍ୟମଣିଷ ବିଭିନ୍ନ ଟିକସ ନାମରେ, ଜନଜାତିର ମଣିଷଙ୍କ ଫସଲ, ଫଳମୂଳ, କୁକୁଡ଼ା ଓ ଟଙ୍କା ଆଦି ଠକିନିଏ । ବିନା ପାରିଶ୍ରମିକରେ ବୋଝ ବୋହିବାକୁ ଜନଜାତିର ଲୋକଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟକରେ । ଦିମହଣ ବୋଝକୁ ଭାରକରି ପାହାଡ଼ ଜଙ୍ଗଲ ରାସ୍ତାରେ କୋଶେ ଗଲେ ପଇସାଏ ଦିଏ । କେବଳ ପରିଶ୍ରମ ଓ ଧନ ଉପରେ ସଭ୍ୟମଣିଷ ଆଖୁ ରଖୁଥାଏ । ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ସୁଯୋଗ ଦେଖ୍, ସେମାନଙ୍କ ଝିଅମାନଙ୍କ ଉପରେ ପାପ ଆଖୁ ପକାଏ ।

ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଜିଲି ବିଲିର ଲଙ୍ଗଳା ଦେହକୁ ଲୁଚି ଲୁଚି, ବାଆଁରେଇ ଦେଖୁଛି । ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଥଟ୍ଟା ମଜା ହୋଇଛି । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଚାଲିଗଲାପରେ ଗାଁ ଝିଅମାନେ ପରିହାସ କରି ପଛରେ କେତେକଥା କହିଛନ୍ତି । ସେମାନେ କହିଛନ୍ତି – ‘ମୋତେ ଅନୋଉଁଥୁଲା’’, ‘ମୋର ପଛ ପଛ ଧାଉଁଥୁଲା’’, ‘‘ଛେ ସରୁ ଡ଼ାଙ୍ଗ ପରି ମଣିଷଟେ ସେଇଟା ତହିଁରେ ପୁଣି ହମହମ୍ ।’’ ସବୁ କଥା ହସରେ ହସରେ ସେମାନେ କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ‘ଶଶୁପଦର’ ଅନୁସରଣରେ ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଚିତ୍ର ଓ ଭାଷା ଉପସ୍ଥାପନାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ବିଚାର କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ଉପନ୍ୟାସ ସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ କାଳଜୟୀ ଔପନ୍ୟାସିକ ସେମାନଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଏକାଧ୍ଵକବାର ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଅନ୍ୟତମ । ସେ ବିଭିନ୍ନ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ, ଏପରିକି ଜନଜାତିର ବାସ୍ତବ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାକୁ ନେଇ ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରିଥିଲେ ବି, ସବୁଥିଲେ ତାଙ୍କର ଉପସ୍ଥାପନ କୌଶଳ ଥିଲା ନିଆରା । ସେ ଯାହା କହନ୍ତି ଏମିତି ଟିକିନିଖ୍ କରି କହନ୍ତି, ଯାହାକି ପାଠକ ନିକଟରେ ଅବିକଳ ଚିତ୍ରପଟ ଭଳି ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇଉଠେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ମନ ପୂରିଗଲା ଭଳି, ଆତ୍ମା ବୁଝିଗଲା ଭଳି ରୂପକଳ୍ପ ଓ ଚିତ୍ରକଳ୍ପରେ ‘ଶଶୁପଦର’ର ଅବସ୍ଥିତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି, କୋରାପୁଟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ଯିବା ରାସ୍ତାରେ, ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ମୋଟେ ଦେଢ଼କୋଶ ଥାଇ ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟି ପଡ଼େ ।

ସେହି ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟିରୁ ଉତ୍ତରକୁ କୋଶେ ଗଲେ ପଡ଼େ ଶଶୁପଦର ! ଘାଟିର ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ସେ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ଏ ପାଖୁ ଚାଳିଶ ସେପାଖୁ ପଚାଶ ପାହାଡ଼ ଠେଲାଠେଲି ଧକ୍‌କା ଧକ୍‌କି ହୋଇ ମୁହାଁମୁହିଁ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି ।’’ ସୁକୃଜାନି ସଞ୍ଜବେଳେ ତା’ର ଅଣଓସାରିଆ ପିଣ୍ଡାରେ ବସି ପିଙ୍କା ଟାଣେ । ସେହି ପିଙ୍କା ଟଣାରୁ, ‘ମନଭିତରେ କିପରି ଗୋଟିଏ ଆଶ୍ରୟମୟ ତୃପ୍ତି ସେ ପାଏ । X X ଚାରିପାଖରେ ପାହାଡ଼ ଜଙ୍ଗଲ ଆଉ ମଥା ଉପରେ ଏତେବଡ଼ ଆକାଶ, ଏତେବଡ଼ ବିସ୍ତୃତି – ଏହା ଭିତରେ ବି ନିଜକୁ ସେ ଖୋଜିଲେ ପାଏ, ନିଜେ ରହିଛି ବୋଲି ବୁଝେ ।

ସୁଜାନିର ଘର ଓ ଘରକରଣାର ବର୍ଣ୍ଣନା ପୂରା ଫଟୋଗ୍ରାଫିକ୍, ଯାହାକି ଆଦିବାସୀ ଘରର ଚଳଣି ଓ ଦୃଶ୍ୟକୁ ପାଠକଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇଦିଏ । ସେହିପରି ସଞ୍ଜବୁଡ଼ିବାର ଦୃଶ୍ୟକୁ ବର୍ଣ୍ଣନାକରି ଔପନ୍ୟାସିକ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ସଞ୍ଜବୁଡ଼େ – ଢେଉ ଢେଉକା ପୂର୍ବଘାଟର ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଛିରିକି ପଡ଼େ କେତେ ରଙ୍ଗ, ମଥାରେ ଅବିର, ପଖାରେ ହଳଦୀଗୁଣ୍ଡା, ତଳର ଗହୀର ଜଙ୍ଗଲରେ ସମୁଦ୍ରର ନେଳି-କଳା ନେଳି କଳା ।’’ ସୁକୃଜାନିର ଅତୀତକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ଔପନ୍ୟାସିକ । ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ଆବୁଆବୁଆ ବଳୁଆ ଦେହର ଗୋଡ଼-ପେଣ୍ଡା ତା’ର ପଥର, ଚମଡ଼ାଟି ତା’ର ବର୍ଷାତି ।’’

‘‘ଉଞ୍ଚ ଚାଞ୍ଚରା (ଚଟାଣ) ଉପରେ ଧଳା ପାଣି ଡେଇଁ ଡେଇଁ ଦୁଲ୍ ଦୁଲ୍ ହୋଇ କଚାଡ଼ି ହେଉଛି, ଗଡ଼ି ଗଡ଼ିକା ଆସୁଛି ଶୂଳକୁ, ବଣଦେଶରେ ଏହିପରି ଅସଂଖ୍ୟ ଡୁ-ଡୁ-ମା । ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ବରଗଛ ଛାଇ, ଢାଲୁ ଅତଡ଼ାର ସାବୁଜା ମାଣ୍ଡିଆ କ୍ଷେତ କେନା କେନା ହୋଇ ପାଣି ଉପରକୁ ଓହଳି ପଡ଼ିଛି । ସରୁ ନାଲି ନାଲି ବାଟଚଲା ତୁଠରାସ୍ତା, ସାପେଇ ସାପେଇ ଅତଡ଼ାଏ ଅତଡ଼ାଏ ।’’ ସୁଜାନି ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌ଠାରୁ ‘ହଉ’ ଶବ୍ଦଟି ଶୁଣିଲା ପରେ, ତା’ର ଖୁସିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଲେଖାଯାଇଛି – “‘ସୁକୃଜାନିର ଆନନ୍ଦ ରଖ୍କୁ ଜାଗାନଥାଏ ।’’
ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଚିତ୍ରର ଭାବ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

(ଚ) ଜଙ୍ଗଲ ଜମାର ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Solution:
ରୀତିକୁ ବର୍ଣନା କରିଥିଲେ ବି, ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ପହଞ୍ଚିଛି ଶଶୁପଦର ଗାଁରେ । ସେ ସଭ୍ୟ ଜଗତର ଲୋକ ହିସାବରେ ଜଙ୍ଘିଆ ପିନ୍ଧିଥିଲା । ଦେହରେ ତା’ର ଥିଲା ଅଧାକାମିଜ୍ । ଅଧାଲଙ୍ଗୁଳି ଦେଶରେ ସେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିଥିଲା ବୋଲି ବାରିହୋଇ ପଡ଼ୁଥିଲା । ସେ ଜଙ୍ଗଲ ‘ଅଧିକାରୀ’ – ହାକିମ । ସେ ବଣର ଗାରଡ଼ ବା ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ । ତା’ର କାମ ହେଉଛି ବଣକୁ ଜଗିବା, କିଏ କରିବା । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌ର ସେ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗସ୍ତ ପଡ଼ିଥିଲା ।

ମାତ୍ରେ, ଗାଁ ନାଇକ ପିଣ୍ଡାରେ ଛାଉଣି ପଡୁଥିଲା । ନାଇକର ହାତବାରିଶି ଗାଁର ଜଗୁଆଳ ବାଡ଼ି ହଲେଇ ହଲେଇ ଚହଳ ପକେଇ କହୁଥୁଲା ଜମାନ୍ ଆସିଛି ବୋଲି । ଜମାନ୍ ପାଇଁ ଗାଁରୁ ସିଧା ଆସେ ଚାଉଳ, ଡାଲି, ପନିପରିବା ଓ ଗାଁ ଫସଲ । କାରଣ ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ କମ୍ ମହାପୁ ନୁହଁନ୍ତି । ସେ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଟିକସ ନିଏ । ବଣରେ ଗୋରୁ ଚରାଇଲେ ଟିକସ ନିଏ । ଏହାଛଡ଼ା ପୋଡୁଚାଷ ପାଇଁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରେ । କେହି ଯଦି ବେଆଇନ ଭାବେ ବଣରୁ ମହୁ ଆଣିଛି, କାଠ କାଟିଛି, ସବୁକଥାକୁ ନେଇ ସେ ପଇସା ଆଦାୟ କରେ । ଦରମା ମାସକୁ ଆଠଟଙ୍କା ହେଲେ ବି, ତା’ର ଦଖଲରେ ଦଶ ପନ୍ଦର କୋଶ ନିଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ । ଜମାନ୍ କୁକୁଡ଼ା ନିଏ, ଡିମ୍ବ ନିଏ ।

ଔପନ୍ୟାସିକଙ୍କ ଭାଷାରେ – ‘ଅନେକ ଉପାଧୂଆ ପଡ଼ିଲେ, ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଭୋଗ ପାଇ ପାଇ ବର ବୃଷ୍ଟିକଲା ।’’ ସୁକୃଜାନି ଜମି ପାଇଁ ଓ କାଠ ପାଇଁ, ପଣସ ଓ ଦୁଇଟଙ୍କା ଦେଇଥିଲା । ବିନୟଭାବରେ ସମସ୍ତେ ମହାପ୍ରଭୁ ଡାକିଲେ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ଲୋକଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କଲା । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ କେବଳ ଯେ ଆଦିବାସୀଙ୍କର ଧନ ଶୋଷଣ କରୁଥିଲା, ତା’ନୁହେଁ ସମୟ ସୁବିଧା ଦେଖ୍, ଝିଅମାନଙ୍କ ଉପରେ ପାପ ନଜର ପକାଉଥିଲା । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଲୁଚି ଲୁଚି, ହରଡ଼ ଚଢ଼େଇ ଖୋଜିବା ବାହାନାରେ ଜିଲି ବିଲିଙ୍କର ଲଙ୍ଗଳା ଦେହକୁ ଦେଖୁଥିଲା । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଯିବା ସମୟରେ ଜିଲି ସହିତ ଥଟ୍ଟା କଥା କହୁଥିଲା । ତେଣୁ ଜମାନ୍ ଯିବାପରେ ଗାଧୁଆ ତୁଠରେ ଝିଅମାନେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଥିଲେ – ‘ମୋତେ ଅନୋଉଁଥୁଲା’’, ‘ମୋର ପଛ ପଛ ଧାଉଁଥୁଲା’’, ‘‘ଯେଉଁ ପାଟି, ମୁଁ ତ ଡରିଗଲି’’, ‘ଦେଖତ ଆମର କାଳି କୁକୁଡ଼ାଟା ନିମ୍ବ ଦେଉଥିଲା ବାପା ତାକୁ ଦେଇଦେଲା’’ । ଏହି ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଔପନ୍ୟାସିକ, ସଭ୍ୟ ମଣିଷର ଅସଭ୍ୟ ବିଚାରବୋଧକୁ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ବଖାଣି କପିଚିନ୍ତ |

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତୀ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ବିଶିଷ୍ଟ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକଙ୍କ କୃତିରେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଭାଗ ଉପନ୍ୟାସ ସାହିତ୍ୟର ସମୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଜଣେ ପ୍ରବୀଣ ସ୍ରଷ୍ଟା ଭାବରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସମ୍ମାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ପ୍ରବନ୍ଧ, ରମ୍ୟରଚନା, ସମାଲୋଚନା, ଗଳ୍ପ ଓ ବିଶେଷତଃ ଶିଳ୍ପୀ । ତଦୀୟ ଶିଳ୍ପୀମାନସ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ପାରଦର୍ଶିତା ହାସଲ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉପନ୍ୟାସ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ୍ବକ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିପାରିଛି । ଜୀବନରେ ସାରସ୍ଵତ ସାଧନା କରିବା ଦିଗରେ ସେ ବହୁସମୟ ବ୍ୟୟ କରିଛନ୍ତି, ଓଡ଼ିଆ
ଉପନଯାପନ୍ତ ଯଥାର୍ଥ ସମ୍ଦ୍ଧ କରିଛିନ୍ତି |

ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ୧୯୧୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସ କୋଡ଼ିଏ ତାରିଖରେ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ନାଗବାଲି ଗ୍ରାମରେ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ କରଣ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କୃତୀ ଓ ମେଧାବୀ ଛାତ୍ରଭାବରେ ସେ ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରି ନିଜର ମେଧା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିପାରିଥିଲେ । ୧୯୩୬ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ମହାନ୍ତି ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏମ୍. ଏ. ପାଶ୍ କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ତାଙ୍କ କର୍ମଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଓ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନ ବିଭାଗରେ ଜଣେ ନିଷ୍ଠାପର କର୍ମଚାରୀ ଭାବରେ ଯୋଗଦେଇ ନିଜର ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ପରିଚୟ ଦେଇପାରିଥିଲେ ।

ଓଡ଼ିଆ ଉପନ୍ୟାସ ଜଗତରେ ଶିଳ୍ପୀ ଗୋପୀନାଥ ଜଣେ ଅପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କର ଅଜସ୍ରସ୍ରାବୀ ଲେଖନୀରୁ ବହୁ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନର ଓ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରର ମଣିଷର ଜୀବନଚିତ୍ର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ସାମାଜିକ ମଣିଷର ସଂଘର୍ଷମୟ ଜୀବନଧାରା ଓ ଅନ୍ତଃସଂଘର୍ଷକୁ ସେ ଅତି କଳାତ୍ମକ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଉପନ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକରେ ଚିତ୍ରଣ କରିପାରିଛନ୍ତି । ମଣିଷର ଚରିତ୍ରକୁ ସେ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ତା’ର ଅବଚେତନ ଚିତ୍ତର ସଂଗୁପ୍ତ ରହସ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ବହୁ ଭାବରେ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିବାରେ କ୍ଷମ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି ।

ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ଶିଳ୍ପଦୃଷ୍ଟି ଅତି ପ୍ରବୀଣ । ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି ସ୍ରଷ୍ଟା ହୃଦୟର ଆତ୍ମୀୟତା, ଶିଳ୍ପୀର କଳାଚେତନା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିମାନସର ଆଦର୍ଶବୋଧ । ପାରିବେଶିକ ବର୍ଣ୍ଣନାର ଚମକପ୍ରଦ ବାସ୍ତବତା ତାଙ୍କ ଉପନ୍ୟାସ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଚରିତ୍ରକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ସରସ, ସୁନ୍ଦର ଓ ସୁଖପାଠ୍ୟ କରିଥାଏ। ତାଙ୍କ ରଚିତ ଦାଦିବୁଢ଼ା, ପରଜା, ଅମୃତର ସନ୍ତାନ, ଶିବୁଭାଇ ଓ ଅପହଞ୍ଚ ହେଉଛି ତାଙ୍କର କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଉପନ୍ୟାସ । ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ଏହି ଉପନ୍ୟାସ ପାଇଁ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀଦ୍ୱାରା ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ଔପନ୍ୟାସିକ ଶିଳ୍ପୀମାନସ ରାହୁର ଛାୟା, ଦାନାପାଣି, ମାଟିମଟାଳ, ପ୍ରେମର ନିୟତି, ଲୟ ବିଲୟ, ପୋଡ଼ାକପାଳ, ସପନମାଟି, ମନ ଗହୀରର ଚାଷ, ଦୁଇପତ୍ର, ଶରତବାବୁଙ୍କ ଗଳି ଇତ୍ୟାଦି ବହୁ ସାର୍ଥକ ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ନିଜର ସୃଜନୀ ପ୍ରତିଭାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ସ୍ବାକ୍ଷରକୁ ସେ କେତେକ ଉପନ୍ୟାସରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀନାଥ ସ୍ୱୀୟ ସୃଷ୍ଟିକର୍ମ ପାଇଁ ହେଉଛନ୍ତି ସର୍ବପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଲେଖକ ଯିଏ ୧୯୭୪ ମସିହାର ‘ମାଟି ମଟାଳ’ ଉପନ୍ୟାସ ପାଇଁ ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ।

ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଅନୁପ୍ରେରଣା ନେଇ ସେ ଲେଖିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ନିଜର ଲେଖା ସମ୍ପର୍କରେ ‘ମୁଁ କାହିଁକି ଲେଖେ’’ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସେ ‘ଡଗର’ ପତ୍ରିକାରେ ଲେଖିଥିଲେ – ‘ତେବେ ମୁଁ ଲେଖେ କାହିଁକି ?’’ ତା’ର ସହଜ ଉତ୍ତର- ‘କାରଣ ଲେଖା ମାଡ଼େ । ଏ ମୋ ମନର ସହଜ ସ୍ଵାଭାବିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା । ଏ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଆଲୋଚି ଦେଖିଲେ ପ୍ରଥମେ ଲାଗେ ମୁଁ ଲେଖେ, କାରଣ ମୁଁ ଭଲପାଏ । ମାଠିଆର ପାଣି ପଶିଲା ପରି ଗଦ୍‌ଗଦ୍ ହୋଇଉଠେ ମୋର ଭଲପାଇବା, ଉଛୁଳି ପଡ଼ି ହୁଏ ମୋର ଲେଖା ।’ କୃତିତ୍ଵ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଇତିହାସରେ ନିଶ୍ଚୟ ସମ୍ମାନନୀୟ ଏହା ବିନାଦ୍ଵିଧାରେ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :

କୋରାପୁଟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ଯିବା ବାଟରେ,ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁର ଆଉ ମୋଟ ଦେଢ଼କୋଶ ବାଟ ଥାଇ ପଡ଼େ ‘ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟି’ । ଘାଟିଟି ବଡ଼ ଭୟଙ୍କର । ସେଠାରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ପାହାଡ଼ ଲାଗି ଲାଗି ରହିଥାନ୍ତି । ସେହି ଧର୍ମଦୁଆର ଘାଟିରୁ ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ କୋଶେ ଦୂରରେ ପଡ଼େ ଗୋଟିଏ ଆଦିବାସୀ ଛୋଟ ଗାଁ । ସେହି ଗାଁର ନାମ ‘ଶଶୁପଦର’ । ସେହି ଗାଁଟି ଗୋଟିଏ ପାହାଡ଼ର ମଝାମଝି ରହିଥାଏ, ଯାହାକୁ ଔପନ୍ୟାସିକ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ‘ଢାଲୁରେ ଠିକ୍‌ ଅଣ୍ଟା ପାଖେ ।’’

ସେହି ଛୋଟ ଗାଁଟିରେ ତିନି ଜାତିର ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି । ସେହି ତିନି ଜାତିର ଲୋକେ ମେଞ୍ଚ୍ ମେଞ୍ଚ୍ ହୋଇ କୁଡ଼ିଆ ଘରେ ରହିଥାନ୍ତି । ତିନୋଟି ଜାତି ହେଉଛି ‘ଡମ୍ବ’ ସାହି, ‘ଗଦ୍‌ବା’ ସାହି ଓ ‘ପରଜା’ ସାହି । ସବୁ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଥାଏ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ । ଗାଁ ପାଖରେ ଥାଏ ‘ଟଣିଅଁ’ ଝାଟିରେ ଜାଲି ବାଡ଼ ଭିତରେ ସବୁଜ ଫସଲ । ସେହି ଫସଲଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ‘ଜୋଣା’ (ମକ୍‌କା) କ୍ଷେତ, ଲଙ୍କାମରିଚ କ୍ଷେତ, ଧୂଆଁପତ୍ର କ୍ଷେତ, ମାଣ୍ଡିଆ, ଅଳସି, ଜଡ଼ା, କାନ୍ଦୁଲ (ବଡ଼ ହରଡ଼) କ୍ଷେତ । ଗାଆଁରେ ରହିଥାଏ ମୋଟ ବାଇଶଟି ଘର । ସେହି ଗାଁରେ ରହିଥାଏ ପରଜା ସଂପ୍ରଦାୟର ଆଦିବାସୀ ସୁଜାନି । ସୁଜାନିର ଥାଏ ଖୁସିବାସିର ଛୋଟ ସଂସାରଟିଏ । ଆଦିବାସୀ ସଂପ୍ରଦାୟର ଚଳଣି ଭିତରେ, ସୁକ୍‌ଜାନି ପରିବାରର ଖାଇବା ପିନ୍ଧିବାରେ କିଛି ଅସୁବିଧା ନଥାଏ ଅର୍ଥାତ୍ ‘ମାଣ୍ଡିଆ ପେଜ (ଯାଉ) ମନ୍ଦିକ ସତ୍ତ୍ୱେ ସକାଳେ କେବେ ଊଣା ହୋଇନାହିଁ, ଅଣ୍ଟାର ଡୋରକୁ ଚାରି ଆଙ୍ଗୁଳିଆ କୌପୁନୀ ଖଣ୍ଡିଏ ଲେଖାଁ କେବେ ଅଭାବ ହୋଇନାହିଁ । ଭଲେ ମନ୍ଦେ ଚଳୁଛି ।’’

ତିନିବର୍ଷ ତଳେ ସୁକୃର ଭାରିଯା ସମ୍ବାରି ‘ଭାଲୁଗା’ ଝୋଲାକୁ ସକାଳୁ ସକାଳୁ ଯାଇଥିଲା ଶାଗ ତୋଳିବା ପାଇଁ । ସେହି ଯାଇଛି ଯେ ଯାଇଛି । ସେ ଆଉ ଘରକୁ ଫେରିନାହିଁ । ‘କୋରାପୁଟିଆ ବୁଟା’ର ବୁଦା ଗହଳରୁ ମଣିଷଖିଆ ବାଘ ବାହାରି ଆସି ତାକୁ ଘୋଷାରି ନେଇଯାଇଛି । ଫଳରେ ସୁକୃର ସଂସାରରୁ ସମ୍ବାରି ବାଦ୍ ପଡ଼ିଯାଇଛି । ସଂସାର ବୋଇଲେ ରହିଛନ୍ତି ଦୁଇପୁଅ ଓ ଦୁଇଝିଅ । ଦୁଇପୁଅଙ୍କ ଭିତରେ ବଡ଼ପୁଅ ମାଣ୍ଡିଆଜାନି ଓ ସାନପୁଅ ଟିକ୍ରାଜାନି । ଆଉ ଦୁଇଝିଅ ହେଉଛନ୍ତି ଜିଲି ଓ ବିଲି ।

ସଞ୍ଜ ବୁଡ଼ିଲେ ସୁକୃଜାନି ତା’ର ନୁଆଣିଆଁ କୁଡ଼ିଆଘର ଅଣଓସାରିଆ ପିଣ୍ଡାରେ ବସି ଧୂଆଁ ଖାଏ । ପାଖ ଚୁଲିରେ ଜିଲି କିମ୍ବା ବିଲି କେହିଜଣେ ଗୋଟିଏ ହାଣ୍ଡିରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଚୁନା, କି ଶାଗ, କି ଫେସା ହୋଇଥିବା ଆମ୍ବଟାକୁଆର କୋଇଲି ଅଜାଡ଼ି ଦେଇ, ଚୂଲି ଜାଳୁଥାନ୍ତି ଗୋଡ଼ ଲୟେଇଦେଇ । ସେମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ଥାଏ ଫାଳିକିଆ ଖୋଷା । ସେଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ଯୋଡ଼ିଏ ନାଲିଫୁଲ ଖୋସା ଯାଇଥାଏ । ସେହି ସମୟକୁ କାମରୁ ଫେରି ଆସିଥାନ୍ତି ଦୁଇଭାଇ ମାଣ୍ଡିଆ ଓ ଟିକ୍ରା । ସେମାନେ ଦିନଯାକ ପାହାଡ଼ ଖୋଳି ଖୋଳି, କାନ୍ଧରେ ଟାଙ୍ଗିଆ ଓ ହାତରେ କୋଡ଼ିଧରି ଘରେ ପହଞ୍ଚିଯାଆନ୍ତି ।

ଥକାମରା ହୋଇ ପିଣ୍ଡା ଉପରେ ବସି ପଡ଼ନ୍ତି । ପିଣ୍ଡାରେ ବସି ସୁଗ୍ଧଜାନି ଧୂଆଁପତ୍ର ଖଣ୍ଡେ ବଳି ବଳିକା ପିଙ୍କାଖଣ୍ଡେ ଟାଣିଲାବେଳେ ଅସୁମାରି ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖେ । ସୁଖ ସଂସାର ପାଇଁ କେତେ କ’ଣ ଆଶାକରେ । ଔପନ୍ୟାସିକ ଏହାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ‘‘ସୁକୃଜାନି ଧୂଆଁପତ୍ର ଖଣ୍ଡେ ବଳି ବଳିକା ପିଙ୍କା ଖଣ୍ଡିଏ କରି ଟାଣେ ଆଉ ମନ ଭିତରେ କିପରି ଗୋଟିଏ ଆଶ୍ରୟମୟ ତୃପ୍ତି ସେ ପାଏ । ତା’ର ଏ ଛୁଆ ଚାରୋଟି ଧାଙ୍ଗୁଡ଼ା (ଯୁବା), ଧାଙ୍ଗୁଡ଼ୀ (ଯୁବତୀ), ତା’ରି ଏ ଘର, ନୁଆଁଣିଆ କୁଡ଼ିଆଟି । ଚାରିପାଖରେ ପାହାଡ଼ ଜଙ୍ଗଲ ଆଉ ମଥା ଉପରେ ଏତେ ବଡ଼ ଆକାଶ, ଏତେ ବଡ଼ ବିସ୍ତୃତି – ଏହା ଭିତରେ ବି ନିଜକୁ ସେ ଖୋଜିଲେ ପାଏ । ନିଜେ ରହିଛି ବୋଲି ସେ ବୁଝେ ।’’

ସୁକୃର ଘର ବୋଇଲେ ବଖୁରିକିଆ ଛୋଟଘର । ଭିତରଟି ଅନ୍ଧାରୁଆ । ସେଥୁରେ ପୁଳା ପୁଳା ହୋଇ ରହିଥାଏ, ଆମ୍ବ ଟାକୁଆ । ତେଲ ହେବାପାଇଁ ବାରି ବାଇଗବା ମଞ୍ଜି, ପତର-ସିଆଁ କୁଞ୍ଚିରେ ପଶି, ନୋହିଲେ ତଳେ ଅଜଡ଼ା ହୋଇ ଆଠ ଦଶମାଣ ମାଣ୍ଡିଆ, ତିନି ଚାରୋଟି ହାଣ୍ଡି । ଏତିକି ଘରକରଣା ସାଙ୍ଗକୁ, ଏଠି ସେଠି ଅଲରା ବଲରା ହୋଇ ଚାଳରୁ ଓହଳିଛି କୌପୁନୀ, ଲୁଗା ଓ ତିନି ଚାରି ପୁଞ୍ଜା ଲାଉତୁମ୍ବା । ଏହି ଲାଉତୁମ୍ବାଗୁଡ଼ିକରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଯାଉ ପୂରାଇ ବିଲକୁ ବାଟକୁ ନିଆଯାଏ ।’ସେଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ଆହୁରି ଥାଏ ପତର ସିଆଁ ‘ତଲ୍‌’ ବା ପିଠିପଖିଆ ‘ତଲାରି’ ବା ମୁଣ୍ଡର ଛତା । ଏତିକି ଘରକରଣା ସବୁ ଅସଜଡ଼ା ହୋଇ ରହିଥିଲେ ବି, ସୁକ୍‌କୁ ତାହା ଭଲ ଲାଗେ । ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଔପନ୍ୟାସିକ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ଏତିକି ଘେନି ତା’ର ଘରକରଣା, ସବୁ ଅଳିଆ ଦଳିଆ, କିନ୍ତୁ ଏଇ ଅଳିଆ ଦଳିଆ ତା’କୁ ଭଲଲାଗେ, ଛାତତଳେ ନାକକାନରୁନ୍ଧା ମଠୁଆ ମଠୁଆ ଧୂଆଁ ତା’କୁ ଭଲ ଲାଗେ, ସବୁ ତା’ର, ତେଣୁ ।’’

ସଞ୍ଜ ବୁଡ଼ିଲେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେବାକୁ ଗଲେ, ପାହାଡ଼ର ଉପରିଭାଗ ଲାଲ୍ ହଳଦିଆ କିରଣରେ ଶୋଭାପାଏ । ତଳର ଜଙ୍ଗଲ ନେଳିନେଳି, କଳା-କଳା ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି, ସୁକୃଜାନି ଭାବେ ସବୁରି କର୍ଭା ଗୋଟାଏ ଲେଖାଁ ଭୂତ ବା ‘ଡୁମା’ । ମନ ତୃପ୍ତିରେ ସେ ଭାବେ କେଉଁ ଯାଦୁକର ଡୁମା ଏସବୁ ଗଢ଼ିଛି । ଆକାଶ, ଜଙ୍ଗଲ, ସଞ୍ଜ ଆଉ ରାତି ତାହାରି ସୃଷ୍ଟି । ସେହି ଭିତରୁ କେଉଁ ଡୁମା ଆଣି ଦେଇଥାଏ, ସୌଭାଗ୍ୟ ଆଉ ଆନନ୍ଦ । ଆଉ କିଏ ଦେଇଥାଏ ଝଡ଼ ତୋଫାନ, ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ସବୁକିଛି ।

ପାହାଡ଼ର ମଥାନରୁ ତଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖାଲି ପାହାଚ ପାହାଚ ଚାଷଜମି । ପାହାଡ଼ ତଳେ ଚାଲିଯାଇଛି ଗୋଟିଏ ଭୀମଙ୍କ ଲଙ୍ଗଳସିଅ ବା ଝୋଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ପାହାଡ଼ୀ ନଈ । ସେହି ପାହାଡ଼ୀ ନଈରେ କଳ କଳ କରି, ଡେଇଁ ଡେଇଁକା ପାଣି ତଳକୁ ଗଡ଼ି ଯାଉଥାଏ । ସେହି ପାଖାପାଖି ଢିପତଳ, ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଧାନଜମି । ତେଣିକି ତେଣିକି ଚାରିପାଖ ଗୋଲେଇ ହୋଇ ଢାଙ୍କି ରହିଥାଏ ସାନ ବଡ଼ କେତେ ପାହାଡ଼ ଓ ଅଗ୍ନିଗ୍ନି ବନସ୍ତ । ସୁକ୍ଳଜାନି ଏହିସବୁ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିଲାବେଳେ, ତା’ଆଖିରେ ଅତୀତ ଦେଖାଯାଏ । ସାନ ପାହାଡ଼ଟିଏ । ସେହି ପାହାଡ଼କୁ ସେ ଆଉ ଲୋବୋ କନ୍ଧ ମିଶି କୁ ଢୁ ବରଷାରେ କୁରାଢ଼ିରେ ହାଣି ଚନ୍ଦା କରିଛନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ହୋଇଛି ଚାଷଭୁଇଁ । ପୁଣି ସେ ଭବିଷ୍ୟତ ଦେଖେ । କେଉଁ ଉପକାରୀ ଡୁମାର ହାତ ଲାଗି ସବୁ ଘର ତୋଳା ହୋଇଛି । ମାଣ୍ଡିଆ, ଟିକ୍ରା ବାହା ହୋଇଛନ୍ତି ।

ସେମାନଙ୍କର ସଂସାର ବଢ଼ିଛି । ପୁଅର ପୁଅ-ପୁଅର ପୁଅ ହୋଇଛନ୍ତି । ଦି କୋଡ଼ି ତିନି କୋଡ଼ି ଗୋରୁଗାଈ, ଘର ଆଗରେ ବଡ଼ ଗୁହାଳ ଓ ଗୋବର ଖାତ ମାଡ଼ିଯାଇଛି । ଆଉ ଚାରିକଡ଼ରେ ଯେତେସବୁ ସାନବଡ଼ ପାହାଡ଼ ସେଗୁଡ଼ିକର ଜଙ୍ଗଲ ସଫାହୋଇ ଚାଷଜମି ହୋଇଛି । କ୍ଷେତ ଆଉ କ୍ଷେତ, ଯାହାକୁ କି ନାତିର ନାତି ଓ ତା’ ନାତି ଭୋଗକରି ଚାଲିଛନ୍ତି । ସେହି ଭାବନା ଭିତରେ ସୁଗ୍ଧଜାନି ବୁଢ଼ା ହୋଇଯାଇଛି । ସେ ମରିଗଲା ପରେ ଗାଁ ମଝି ଗୁରୁଡ଼ି ଆମ୍ବଗଛ ତଳେ ତା’ପାଇଁ ଖଣ୍ଡେ ଗୋଜିଆ ପଥର ପୋତା ହୋଇଛି । ସେହି ଗୋଜିଆ ପଥର ଭିତରେ ସୁଗ୍ଧଜାନିର ଆତ୍ମା ଗୋଟିଏ ଡୁମା ହୋଇ, ଭବିଷ୍ୟତର ପୁଅ ନାତିଙ୍କର ସୁଖ ସୌଭାଗ୍ୟକୁ ମିଟି ମିଟି କରି ଅନେଇ ରହିଛି । ଏହି ଭାବନା ଭିତରେ ରାତି ଘୋଟିଯାଏ ।

ସୁକୃଜାନି କେବଳ ବାହୁର ବଳ ଉପରେ ଭରସା ରଖେ । ସେପାଖ ପାହାଡ଼କୁ ଲଣ୍ଡା କଲାବେଳେ ସେ ଏକା ଥରକେ ପାଞ୍ଚଘଣ୍ଟା, ଛଅଘଣ୍ଟା ଧରି କୁରାଢ଼ି ଚଳାଇ ପାରୁଥିଲା । ଅଧିକାରୀ (ହାକିମ) ପାଇଁ ଦି ମହଣ ବୋଝକୁ ବାହୁଙ୍ଗୀ କରି ଏକୁଟିଆ, କେତେଥର ମାଙ୍କଡ଼ ଝୋଲା କି କାକିରିଗୁମ୍ମା ବଙ୍ଗଳାରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେଇ ଆସୁଥିଲା । ସେ ସମୟରେ ତା’ଦେହରେ ବଳ ଥିଲା । ‘ଆବୁ ଆବୁଆ ବଢୁଆ ଦେହରେ ଗୋଡ଼ ପେଣ୍ଡା ତା’ର ପଥର, ଚମଡ଼ାଟି ତା’ର ବର୍ଷାତି ।’ କେବେ ବେମାର ପଡ଼େ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଅଳସ ସେ କରେ ନାହିଁ ।

ସୁକୃଜାନି ପରି ହୋଇଛି ମାଣ୍ଡିଆ ଜାନି । ଟୋକାବେଳେ ସୁକୁ ଯାହା ଥିଲା ଠିକ୍ ସେଇଆ ଦେଖାଯାଉଛି ମାଣ୍ଡିଆ । ବୃଷାଳ ଦେହ, ମୁହଁ ପିଲା ମୁହଁ ପରି ସରଳ । ସେ କେତେବେଳେ ଭୋକଶୋଷ ମାନେ ନାହିଁ । ସବୁବେଳେ ତା’ର ଖାଲି ହସ ଆଉ ହସ । ମାତ୍ର ଟିକ୍ରା ହୋଇଛି ତା’ ମା’ପରି । ଟିକ୍ରାକୁ ଦେଖିଲେ ତା’ର ମା’କଥା ମନେପଡ଼େ ।

ସ୍ତ୍ରୀ ସମ୍ବାରି ପରି ଟିକ୍ରାର ଡବ ଡବ ଆଖି ଓ ତରତର କଥା । ସଞ୍ଜବେଳେ ନିଆଁ ପାଖେ ବସି ବଉଁଶ କୁଟୁମ୍ବଙ୍କର ଭଲ ପଙ୍ଗତଟିଏ ବସେ । ତଳ ଝୋଲାରୁ ପାଣି ମାଠିଆ ଆଣି ଜଲି ବିଲି ଆସନ୍ତି । ସବୁବେଳେ ସେମାନଙ୍କର ହସ ଖେଳ ଥଟ୍ଟା ନକଲ । ଏହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି ସୁକୃଜାନି ଆନନ୍ଦିତ ହୁଏ । ଔପନ୍ୟାସିକଙ୍କ ଭାଷାରେ – ‘ସୁକୃଜାନି କାନରୁ ଦରପୋଡ଼ା ପିଙ୍କା ଖଣ୍ଡିଏ ଟାଣିନେଇ ନିଆଁ ଲଗାଏ, ଧୂଆଁ ପିଉ ପିଉ ପିଇଯାଏ ସଞ୍ଜ ଶାନ୍ତି, ଖୋଲା ପାହାଡ଼ର ଶାନ୍ତି – ସବୁ ।”’ ଦିନେ ଗାଧୁଆବେଳେ ଜିଲି ଆଉ ବିଲି ପାହାଡ଼ ତଳ ଝୋଲାରେ ଗାଧୋଉଛନ୍ତି । ସେହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଝୋଲାର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ଦିଲି ଓ ବିଲିର ବୟସ ୧୭ ଓ ୧୬ । ପରଜା ସଂପ୍ରଦାୟର ଗାଧୋଇବା ଅଭ୍ୟାସ ନେଇ ଦୁହେଁଯାକ ଲଙ୍ଗଳା । ସେହି ପାଖଦେଇ ଢିପ ଉପରେ ଭାରବୋହି ପରଜା ଦୁଇଜଣ ଚାଲିଗଲେ । ସେମାନଙ୍କର ବାଟ ସିଧା ଓ ଆଖି ସିଧା । ମାତ୍ର ଆଉ ଜଣେ ଖୋଲା କୂଳେ କୂଳେ ହରଡ଼ ଚଢ଼େଇ ଖୋଜିବା ବାହାନାରେ, କାନ୍ଧରେ ବନ୍ଧୁକ ପକାଇ ଏପାଖ ସେପାଖ ହେଉଥିଲା ।

ସ୍ଵେ ଥିଲା ସଭ୍ୟ ଜଗତର ମଣିଷ । ସେ ଥିଲା ଅଧିକାରୀ କହାକିମ । ଚଢ଼େଇ ଖୋଜିବା ବାହାନାରେ ସେ ଜିଲି ଓ ବିଲିକୁ ଦେଖୁଥିଲା । ହଠାତ୍‌ ଜିଲିର ସେ ଆଡ଼େ ଆଖି ପଡ଼ିଗଲା । ସେମାନେ କିଲିକାଲିଆ ହୋଇ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ନିଜର ଲୁଗା ପିନ୍ଧି ପକାଇଲେ । ଜମାନ୍ ହସି ହସିକା ବୁଦା ଉହାଡ଼ରେ ଲୁଚିଗଲା । ତରତରରେ ସେମାନେ ଗାଧୁଆ ସାରି, ଦି ଭଉଣୀ ମାଠିଆ କାଖେଇ ଘରକୁ ଫେରିଲେ । ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ସେମାନଙ୍କର ଫେରିବା ବାଟକୁ ସେଇମିତି ଚାହିଁ ରହିଥିଲା । ଜିଲ୍ ବିଲି ଚାଲିଗଲା ପରେ ଜମାନ୍‌ ସିଟି ମାରି ମାରି ବୁଲାଣି ବାଟରେ ଗାଁ ଆଡ଼କୁ ଗଲା । ଆସନ୍ତି ରାଜାଘର ରେଭେନ୍ୟୁ ଦେବାପାଇଁ ।

ଗାଁ ନାଇକ ସମସ୍ତଙ୍କ ସବୁକଥା ଜଣାଏ । ଗାଁର ଖବର ଅନ୍ତର ସରକାରକୁ ଜଣାଏ । ତେଣୁ ସାଧାରଣ ରଇତମାନଙ୍କ ପାଖରେ ତା’ର ଖାତିରି ବେଶି । ଯେଉଁଦିନ ସରକାରୀ ଲୋକ ଆସନ୍ତି ସେଦିନ ନାଇକ କୌପୁନୀ ଉପରେ ପୁରୁଣା କୋଟ୍ ଖଣ୍ଡିକ ପିନ୍ଧି ପିଙ୍କା ଟାଣି, ସେମାନଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଥାଏ । ସରକାରୀ ଲୋକ ଦେଖିଲେ ଅଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଙ୍କା ହୋଇ, ଦୁଇ ହାତରେ ଅଧିକାରୀର ପାଦ ଛୁଏଁ। ଗୋଟାପଣେ ନିଜର ଦେଖେଇ ହୋଇ ଗଦ୍ ଗଦ୍ ସ୍ୱରରେ କୁହେ, ‘ଜୁହାର ଗାରଡ଼ ମହାପୁ, ତୁମର ପାଦୁକା ଶୀତଳ ଥାଉ ।’’

ସେଦିନ ଚାରିଆଡ଼େ ଚହଳ ପଡ଼ିଗଲା ‘ଗାରଡ଼, ଗାରଡ଼, ଡ଼, ଜମାନ୍ ଜମାନ୍’ । ନାଇକର ହାତବାରିଶି, ଗାଁ ଜଗୁଆଳ ଏବଂ କର୍ମକର୍ତ୍ତା ଡମ୍ବ ‘ବାରିକ’ ବାଡ଼ି ହଲେଇ ହଲେଇ ସବୁଆଡ଼େ ଜଣେଇଦେଲା । ବାରିକ କଥାନୁସାରେ ‘ସମସ୍ତେ ଆସି ନାଇକ ଦାଣ୍ଡରେ ରୁଣ୍ଡ ହେଲେ । ସାଙ୍ଗରେ ଆଣିଥିଲେ, ଚାଉଳ, ଡାଲି, ପନିପରିବା ଓ ଗାଁର ଫସଲ । କାରଣ ଜଙ୍ଗଲ

କରିବାପାଇଁ ବାଘୁଆ ଅରମା ମାରିଛି ତା’ପାଇଁ ଟିକସ, କିଏ ବେଆଇନ ଭାବେ ପୋଡୁଚାଷ କରିଛି, ବଣୁଆ ମହୁ ଆଣିଛି ଚାଲେ । ଜମାନ୍ ହିସାବରେ ସେ ମାସକୁ ଦରମା ପାଏ ଆଠଟଙ୍କା, ମାତ୍ର ସେହି ଦଶ ପନ୍ଦର କୋଶ ନିଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ, ଯାହା ପଡ଼ିଲେ, ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଭୋଗ ପାଇ ପାଇ ବର ବୃଷ୍ଟି କଲା । ସୁକ୍‌ଜାନିର ଜମି ଦରକାର। ତା’ର ବଢ଼ନ୍ତା ପରିବାର । ଜମି ସଫାକରି ଚାଷ କଲେଣି । ସୁଜାନି ପୁଆ

ବିଭାକଲେ, ତା’ର ଅଲଗା ଘର ଦରକାର। ଏ ହେଉଛି ପରଜା ଜାତିର ବିନୟ ଭଙ୍ଗୀରେ କହିଲା, ‘‘ମହାପ୍ରଭୁ ତୁ ଦୟା ନକଲେ ଆମେ ଏତିକିରେ କାହିଁରେ କେତେ ଖୁସି ହୋଇ ସୁଜାନି ଘରକୁ ଫେରିଲା ।
ଖିଆପିଆ ସାରି ପୁଟୁଳା, ବୁଜୁଳା, ବାନ୍ଧି ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍ ଛାଉଣି ଉଠେଇଲା ଚାଲିଲା ଆଉ ଗୋଟିଏ ଗାଁକୁ । ଜିନିଷ ବୋହିବାପାଇଁ ବିଲରୁ ଦୁଇଜଣ ଭେଣ୍ଡିଆକୁ ବାରିକ ଘୋଷାରି ଆଣିଲା । ବୋଝ ଉଠିଲା । କାନ୍ଧରେ ବନ୍ଧୁକ ପକାଇ ଥଟ୍ଟାରେ ଉତ୍ତର ଦେଲା ସରଳ ଭାବରେ ।

ଝୋଲା ତୁଠରେ ପରଜା ଟୋକୀମାନେ ଜମିଗଲେ । ଛଳ ଛଳ ସ୍ବଭାବରେ କେତେ କ’ଣ କୁହାବେଲା ହେଲେ । ବଡ଼ମାନେ ସିନା ଜଙ୍ଗଲ ହାଣିବା, ଚାଷ କରିବା କଥାକୁ ଆଲୋଚନା କରୁଥିଲେ ହେଲେ ଟୋକୀମାନେ ଜଙ୍ଗଲ ଜମାନ୍‌ର ହାବଭାବକୁ ସମାଲୋଚନା କରୁଥିଲେ । କେହି କହିଲା ‘‘ମତେ ଅନେଉଁଥୁଲା’’ ‘ମୋର ପଛ ପଛ ଧାଇଁଥୁଲା’’, ‘ଛେ- ସରୁ ଡାଙ୍ଗ ପରି ମଣିଷଟେ ସେଇଟା ତହିଁରେ ପୁଣି କେଡ଼େ ହମ ହମ’’, ‘ଯୋଉ ପାଟି, ମୁଁ ତ ଡରିଗଲି’’, ‘ଦେଖତ ଆମ କାଳି କୁକୁଡ଼ାଟା ଡିମ୍ବ ଦେଉଥ୍‌ଲା ବାପା ତାକୁ ଦେଇଦେଲା’’ । ଏହିପରି କେତେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଥିଲେ ପରଜା ଝିଅମାନେ, ସବୁ କିନ୍ତୁ ହସଖୁସିରେ ।

(ଗ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

ଠେଲାଠେଲି ଧକ୍‌କା ଧକ୍‌କି ହୋଇ – ଲାଗି ଲାଗି ରହିଥ‌ିବା ପାହାଡ଼କୁ ଏପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସତେ ଯେପରି ପାହାଡ଼ଗୁଡ଼ିକ ଠେଲାଠେଲି ଧକ୍‌କା ଧକ୍‌କି ହୋଇ ରହିଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 11 ଗତି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 11 ଗତି

Question 1.
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କର ଏବଂ ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଖାତାରେ ଲେଖ ।
(କ) ସମୟ ସହ ଦୂରତ୍ବର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ଖ) ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ ସ୍କୁଟର ଚକର ଗତି କେବଳ ସରଳରେଖ୍ୟ ଗତି ।
(ଗ) ତୁମେ ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେନ୍‌ର ପ୍ରଥମ ଡବାରେ ବସିଛ ଓ ତୁମର ବନ୍ଧୁ ଟ୍ରେନ୍‌ର ଶେଷ ଡବାରେ ବସିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ତୁମ ବନ୍ଧୁ ତୁମପାଇଁ ଗତିଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।
(ଘ) ତୁମ ପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଗତିଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।
(ଙ) ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କରିବା ପରେ ଚକ୍ରବାଣ କେବଳ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କରେ ।
ଉ –
(କ) ସମୟ ସହ ବସ୍ତୁର ବା ତାହାର ଅଂଶଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ଖ) ଏହା ଠିକ୍ ଅଛି ।
(ଗ) ତୁମେ ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେନ୍‌ର ପ୍ରଥମ ଡବାରେ ବସିଛ ଓ ତୁମର ବନ୍ଧୁ ଟ୍ରେନ୍‌ର ଶେଷ ଡବାରେ ବସିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ତୁମ ବନ୍ଧୁ ତୁମପାଇଁ ଗତିଶୀଳ ନୁହଁନ୍ତି । କାରଣ ଉଭୟ ଟ୍ରେନ ସହ ଗତିଶୀଳ ହେଉଛନ୍ତି ।
(ଘ) ଏହା ଠିକ୍ ଅଛି ।
(ଙ) ଏହା ଠିକ୍ ଅଛି ।

Question 2.
ସାଇକେଲ୍ଟି ଗତିଶୀଳ ଥିବାବେଳେ ସେଥୁରେ କି କି ପ୍ରକାର ଗତି ଦେଖାଯାଏ ?
ଉ –
ସାଇକେଲ୍ ଗତିଶୀଳ ଥିବାବେଳେ ସେଥ‌ିରେ ସରଳରେଖ ଗତି, ଆବର୍ଜୀ ଗତି ଓ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି ଦେଖାଯାଏ ।

Question 3.
ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି ଓ ଆବର୍ତୀ ଗତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗତି ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ –
ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ : ଉଭୟ ପ୍ରକାର ଗତିପାଇଁ ଗୋଟିଏ କେନ୍ଦ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ ।
ପାର୍ଥକ୍ୟ – ବସ୍ତୁଟି ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୁରି ବୁଲିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କୁହାଯାଏ କିନ୍ତୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ବସ୍ତୁଟି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପରେ ତାହାର ଗତିକୁ ପୁନରାବୃତ୍ତି କଲେ ତାହାକୁ ଦୋଳନ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ : ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି – ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପଙ୍ଖାର ବ୍ଲେଡ୍‌ର ଗତି, ବେଙ୍ଗଳାରେ ବଳଦମାନଙ୍କର ଗତି
ଆବର୍ତୀ ଗତି – ପୃଥ‌ିବୀର ନିଜ ଅକ୍ଷର ଚାରିପାଖରେ ଗତି, ଚନ୍ଦ୍ରର ନିଜ ଅକ୍ଷର ଚାରିପାଖରେ ଗତି

Question 4.
କେଉଁ ସ୍ଥିରବସ୍ତୁ ରାସ୍ତାରେ ଦୁର୍ଘଟଣା ରୋକିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
ଉ –
(i) ଜେବ୍ରା କ୍ରସିଂ
(ii) ଗ୍ରାଫିକ ଲାଇଟ୍
(iii) ରାସ୍ତାର ସଙ୍କେତ

Question 5.
ତୁମେ ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ ଭିତରେ ବସିଥିବାବେଳେ
(i) ବସ୍‌ ତୁମପାଇଁ ଗତିଶୀଳ କି ?
(ii) ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଥ‌ିବା ଗଛ ତୁମ ପାଇଁ ଗତିଶୀଳ କି ?
ଉ –
(i) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ ଭିତରେ ବସିଥିବାବେଳେ ବସ୍‌ ଆମପାଇଁ ଗତିଶୀଳ ନୁହେଁ ।
(ii) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ ଭିତରେ ବସିଥିବାବେଳେ ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଥିବା ଗଛ ଆମ ପାଇଁ ଗତିଶୀଳ ।

Question 6.
କେଉଁ ଉପାୟରେ ତୁମେ ଗୋଟିଏ ପର୍ବତକୁ ତୁମପାଇଁ ଗତିଶୀଳ କରିଦେଇ ପାରିବ ଲେଖ ।
ଉ –
ଆମେ ଟ୍ରେନ୍‌ର ବସି ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଗତିକଲାବେଳେ ଟ୍ରେନ୍ ଧାରର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପର୍ବତ ଥିଲେ, ତାହା ଆମପାଇଁ ଗତିଶୀଳ ହୋଇଥାଏ ।

Question 7.
ଉଦାହରଣ ଦେଖୁ ସାରଣୀଟି ପୂରଣ କର । ପ୍ରଶ୍ନସହ ଉତ୍ତର ।
ଉ –

ଗତି Notes :

→ ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବର ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ :

Question 1.
ଗତିଶୀଳ ଓ ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ –

(i)ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ସମୟ ସହ ନିଜର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ, ତାହାକୁ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ସମୟ ସହ ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ସ୍ଥିରବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।
ସମୟ ଅନୁସାରେ ବସ୍ତୁର ବା ତାହାର ଅଂଶଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଗତି କୁହାଯାଏ ।

Question 2.
ତୁମ ଚାରିପାଖରେ ଯେତେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ଦେଖୁଛ, ତାହାର ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ –

• ରାସ୍ତାଘାଟରେ ଯା’ଆସ କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଯାନବାହାନ,
• ନଦୀ, ନାଳ, ଝରଣାରେ ବହିଯାଉଥ‌ିବା ପାଣି,
• ପାଣିରେ ପହଁରୁଥିବା ମାଛ,
• ଆକାଶରେ ଉଡ଼ୁଥ‌ିବା ପକ୍ଷୀ
• ପଡ଼ିଆରେ ବୁଲୁଥିବା ଗାଈ, ଗୋରୁ, ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା,
• ଏବଂ (vi) ଘଣ୍ଟାରେ ବୁଲୁଥିବା ସେକେଣ୍ଡ, ମିନିଟ୍ ଓ ଘଣ୍ଟାକଣ୍ଟା

→ ଗତିର ପ୍ରକାର ଭେଦ :

• ଗୋଟିଏ ଘର ଚଟାଣରେ ବାଲ୍ଟିର ଗତି ଏକ ସରଳରେଖ୍ୟ ଗତିର ଉଦାହରଣ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପଙ୍ଖାର ବ୍ଲେଡ୍‌ର ଗତି ଏକ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତିର ଉଦାହରଣ ।
• ଝୁଲୁଥିବାବେଳେ ଦୋଳିର ଗତି ଏକ ଦୋଳନ ଗତିର ଉଦାହରଣ ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପାଖରେ ପୃଥ‌ିବୀ ଘୁର୍ଶନ କରିବା ବୃତ୍ତୀୟ ଗତିର ଉଦାହରଣ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପାଖରେ କରୁଥିବା ଗତି ଆବର୍ତୀ ଅଟେ ।

→ 11.3.ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁରେ ଏକାତ୍ମକ ଗତି :
ଚିତ୍ର ‘କ’ରେ କ’ଣ ଦେଖୁଛ ?
ସିଲେଇ ମେସିଟିଏ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଅଛି । ଦରଜିର ପାଦର ଚାଳନା ଫଳରେ ମେସିନ୍ ଚକ ଏକ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୂରେ ଏବଂ ମେସିନ୍‌ର ଛୁଞ୍ଚ୍ ଉପର ତଳ ହୋଇ ସରଳରୈଖ୍ୟ ଗତି କରିଥାଏ ।

ଚିତ୍ର ‘ଖ’ କୁ ଦେଖ୍ ଏଠାରେ କି କି ପ୍ରକାର ଗତି ହେଉଥ‌ିବାର ଦେଖାଯାଉଛି ତୁମ ଖାତାରେ ଲେଖ ।
ଉ –
ଏଠାରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଇକେଲ୍ ଚଳାଉଛନ୍ତି । ସାଇକେଲ୍ ଟି ସରଳ ରେଖ୍ ଗତି ପେଡ଼ାଲ୍ଟି ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କରିଥାଏ ।

ତୁମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ବା ପୂର୍ବରୁ ଦେଖୁଥ‌ିବା ସରଳରେଖକ ଗତିରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉ –
(i) ଚଟାଣରେ ବଲ୍‌ର ଗତି,
(ii) ଗଛରୁ ପଡ଼ୁଥ‌ିବା ଫଳର ଗତି,
(iii) ବନ୍ଧୁକର ଗୁଳିର ଗତି,
(iv) ଧନୁର ତୀରର ଗତି,
(v) ବସ୍, ଟ୍ରକ, ସ୍କୁଟର, ମଟର ସାଇକେଲର ଗତି କେତେକ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତିର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଏବଂ (vi) ଦୌଡ଼ାଳିର ଗତି ।

କେତେକ ବୃତ୍ତୀୟ ଗତିର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉ –
(i) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପଙ୍ଖାର ବ୍ଲେଡ୍‌ର ଗତି,
(iii) ଚକ୍ରି ଦୋଳିର ଗତି,
(ii) ବେଙ୍ଗଳାରେ ବଳଦର ଗତି,
(iv) ସିଲେଇ ମେସିନ୍‌ ଗତି
ଏବଂ (v) ଚନ୍ଦ୍ରର ଗତି ।

କେତେକ ଦୋଳନ ଗତିର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ –
(i) କାନ୍ଥଘଣ୍ଟାରେ ପେଣ୍ଡୁଲମ୍‌ର ଗତି,
(ii) ସମସ୍ୱରକର ଭୁଜ
ଏବଂ (iii) ଦୋଳିର ଗତି ।

କେଉଁସବୁ ବସ୍ତୁ ଏକାଧ୍ଵ ଗତି କରିଥାନ୍ତି ଖାତାରେ ଲେଖ ।
ଉ –
(i) ଦରଜି ପାଦରେ ଟେଲର୍ ମେସିନ୍ ଚଲାଇବାର ଗତି,
(ii) କାନ୍ଥଘଣ୍ଟାର ଗତି,
(iii) ଚନ୍ଦ୍ରର
ଏବଂ (iv) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପାଖରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି ।

→ ବିଷୟ ମୁଖ୍ୟଶ :

• ସମୟ ଅନୁସାରେ ବସ୍ତୁ ବା ତାହାର ଅଂଶଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ସମୟ ସହ ନିଜର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ତାହାକୁ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ସମୟ ସହ ନିଜର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ନାହିଁ ତାହାକୁ ସ୍ଥିରବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 13 ଚୁମ୍ବକ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Important Questions Chapter 13 ଚୁମ୍ବକ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଆଲ୍‌କୋ ଚୁମ୍ବକ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –

• ସବୁ କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ ଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁରୁ ତିଆରି ହୁଏ ।
• ବେଳେବେଳେ ବସ୍ତୁରେ ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଧାତୁ ମିଶାଇ ହାଲୁକା ଓ ଶକ୍ତ ଚୁମ୍ବକ ତିଆରି କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ଆଲ୍‌ନିକୋ ଚୁମ୍ବକ କହନ୍ତି ।

Question 2.
ଏକ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକର ମେରୁକୁ ଚିହ୍ନିବା କିପରି ?
ଉ –

• ଏକ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକକୁ ସୂତା ସାହାଯ୍ୟରେ ଝୁଲାଇଲେ, ଯେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମେରୁଟି ଉତ୍ତର ଦିଗ ଆଡ଼କୁ ରହେ ତାହାକୁ ଉତ୍ତର ମେରୁ କହନ୍ତି ।
• ସେହିଭଳି ଯେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମେରୁଟି ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ରହେ ତାହାକୁ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ କହନ୍ତି ।

Question 3.
ଚୁମ୍ବକର ସମମେରୁ ଓ ବିଷମ ମେରୁ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ –

• ଚୁମ୍ବକର ସମମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ବିକର୍ଷଣ କରେ ।
• ଚୁମ୍ବକର ବିଷମ ମେରୁ ପରସ୍ପରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।

Question 4.
ଚୁମ୍ବକ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା 4ଟି ଯନ୍ତ୍ରର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଚୁମ୍ବକ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା – କ୍ରେନ୍, ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ମୋଟର୍‌, ଜେନେରେଟର୍, ଫ୍ରିଜ୍, ଟେଲିଭିଜନ ଇତ୍ୟାଦି ।

Question 5.
ଚୁମ୍ବକ କ’ଣ ? ଏହା କେତେ ପ୍ରକାରର ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ଚୁମ୍ବକ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ ଓ କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ ।

Question 6.
କେଉଁସବୁ ଆକୃତିର କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ ମିଳେ ?
ଉ –
ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିର କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ ମିଳେ; ଯଥା – ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକ, ଅଶ୍ୱକ୍ଷୁରାକୃତି ଚୁମ୍ବକ ବା U ଆକୃତିର ଚୁମ୍ବକ, ବଲ୍‌ବ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଚୁମ୍ବକ, ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକ ଓ କମ୍ପାସ୍ ।

ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ ଓ କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଚୁମ୍ବକ କି ଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥ କିପରି ଜାଣିବ ?
ଉ –

• ଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥଟି ଅନ୍ୟ ଏକ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକର ଉଭୟ ମେରୁଦ୍ୱାରା ଆକର୍ଷିତ ହେବ ।
• ବସ୍ତୁଟି ଚୁମ୍ବକ ହୋଇଥିଲେ ଏକ ଦଣ୍ଡ ଚୁମ୍ବକର ଗୋଟିଏ ମେରୁଦ୍ବାରା ଆକର୍ଷିତ ହେଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ମେରୁଦ୍ୱାରା ବିକର୍ଷିତ ହେବ ।
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଚୁମ୍ବକ କି ଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥ, ଏହା କେବଳ ଦୁଇଟି ଚୁମ୍ବକୀୟ ମେରୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିକର୍ଷଣ ବଳଦ୍ଵାରା ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ । ବିକର୍ଷଣ ଚୁମ୍ବକତ୍ଵର ପ୍ରକୃତ ପରୀକ୍ଷା ।

Question 3.
ଚୁମ୍ବକର ବ୍ୟବହାର ଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଉ –

• ଚୁମ୍ବକର ଦିଶାତ୍ମକ ଧର୍ମକୁ ବ୍ୟବହାର କରି, ନାବିକ କମ୍ପାସ ତିଆରି କରାଯାଇଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ସହଜରେ ଦିଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହୁଏ ।
• ଲୁହାଗୁଣ୍ଡ ସହିତ ଅନ୍ୟବସ୍ତୁର ମିଶ୍ରଣରୁ ଚୁମ୍ବକଦ୍ୱାରା ଲୁହାଗୁଣ୍ଡକୁ ଅଲଗା କରାଯାଇପାରେ ।
• କେତେକ ଆଲ୍‌ମାରୀ ଓ ରେଫ୍ରିଜେରେଟର୍ ଦ୍ୱାର ବନ୍ଦ କରିବାପାଇଁ ଚୁମ୍ବକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । କେତେକ ବ୍ୟାଗକୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ ବୋତାମ ଦ୍ଵାରା ବନ୍ଦ କରାଯାଏ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ମୋଟର, ଜେନେରେଟର, ଭାରୀ ଲୁହା ଜାତୀୟ ବସ୍ତୁକୁ ଉଠାଇବାପାଇଁ କ୍ରେନ୍ ପ୍ରଭୃତି ଯନ୍ତ୍ରପାତିରେ ଚୁମ୍ବକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
• କେତେକ ଯନ୍ତ୍ର ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଛୋଟ ସ୍କୁକୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ ସ୍କୃ ଡ୍ରାଇଭର ବ୍ୟବହାର କରି ଖୋଲାଯାଏ ବା ଲଗାଯାଏ ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶୋଉର

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଚୁମ୍ବକର …………… ଟି ମେରୁ ଥାଏ ।
(ଖ) ମ୍ୟାଗନେଟ୍‌ର ଅନ୍ୟ ନାମ ………….
(ଗ) କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ ………….. ବସ୍ତୁରୁ ତିଆରି କରାଯାଏ ।
(ଘ) ଚୁମ୍ବକୀୟ ମେରୁ …………… ।
(ଙ) ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଗୋଟିଏ …………. ବସ୍ତୁ ।
(ଚ) ଚୁମ୍ବକୀୟ ଗୁଣ ଦେଖାଉଥ‌ିବା ଚୁମ୍ବକର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ………………… କୁରାଯାଏ ।
ଉରର –
(କ) ଦୁଇ
(ଖ) ଲୋଡ଼ଷ୍ଟାନ୍
(ଗ) ଚୁମ୍ବକୀୟ
(ଘ) ଦିଗ
(ଙ) ଅଚୁମ୍ବକୀୟ
(ଚ) ମେରୁ

Question 2.
ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଚୁମ୍ବକର ଆକର୍ଷଣ କ୍ଷମତା
(i) ମେରୁଠାରେ ସର୍ବାଧ୍ଵ
(ii) ଚୁମ୍ବକର କେନ୍ଦ୍ରଭାଗରେ ସର୍ବାଧ୍ଵକ
(iii) ମେରୁଠାରେ ସର୍ବନିମ୍ନ
(iv) ସବୁଠାରେ ସମାନ
ଉ –
(i) ମେରୁଠାରେ ସର୍ବାଧ୍ଵ

(ଖ) ଚୁମ୍ବକର ଉତ୍ତର ମେରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚୁମ୍ବକର
(i) ଉରର ମେରୁକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ
(ii) ଉତ୍ତର ମେରୁକୁ ବିକର୍ଷଣ କରେ
(iii) ସ୍ଥିରବସ୍ଥାରେ ରହେ
(iv) ଆକର୍ଷଣ କିମ୍ବା ବିକର୍ଷଣ କରିପାରେ
ଉ –
(ii) ଉତ୍ତର ମେରୁକୁ ବିକର୍ଷଣ କରେ

(ଗ) କେଉଁଟି ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ ?
(i) ଲୁହା
(ii) କାର୍ବନ
(iii) ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍
(iv) ମ୍ୟାଗ୍ନେଟାଇଟ୍
ଉ –
(iv) ମ୍ୟାଗ୍ନେଟାଇଟ୍

(ଘ) କେଉଁଟି ଏକ ଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥ ?
(i) ପିତ୍ତଳ
(ii) ତମ୍ବା
(iii) ନିକେଲ
(iv) ରୁପା
ଉ –
(iii) ନିକେଲ

(ଙ) ବସ୍ତୁଟି ଚୁମ୍ବକତ୍ଵ ପାଇଛି କି ନାହିଁ, ତାହା ଏହାର କେଉଁ ଗୁଣରୁ ଜଣାପଡ଼େ ?
(i) ଦିଶାତ୍ମକ
(ii) କୃତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(iii) ରଙ୍ଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(iv) ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ
ଉ –
(i) ଦିଶାତ୍ମକ

Question 3.
ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵର ସଂପର୍କକୁ ଦେଖ୍ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ଵର ସଂପର୍କ ଲେଖ ।
(କ) ସମମେରୁ : ବିକର୍ଷଣ :: ବିଷମ ମେରୁ : ………………..
(ଖ) ନିକେଲ୍‌ : ଚୁମ୍ବକୀୟ :: ତମ୍ବା : ………………..
(ଗ) ମାଗ୍‌ନେଟ୍ : ଚୁମ୍ବକ : : ଲୋଡ଼ଷ୍ଟୋନ୍ : ………………..
(ଘ) ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ : ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି :: କୃତ୍ରିମ ଚୁମ୍ବକ : ………………..
(ଙ) ଚୁମ୍ବକ : ଲୁହାଗୁଣ୍ଡ ପୃଥକୀକରଣ :: କମ୍ପାସ : ………………..
ଉ –
(କ) ଆକର୍ଷଣ
(ଖ) ଅନୁମ୍ବକୀୟ
(ଗ) ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ
(ଘ) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି
(ଡ) ଦିଗ ନିଶ୍ଚୟ ।

Question 4.
ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(କ) ଚୁମ୍ବକ ଆକର୍ଷଣ କରୁଥିବା ବସ୍ତୁକୁ ଅଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ କହନ୍ତି ।
(ଖ) ଚୁମ୍ବକ ଯେଉଁ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ନାହିଁ, ତାହା ଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ ।
(ଗ) ଆଲୁମିନିୟମ୍ ମିଶ୍ରିତ ଶକ୍ତ ଚୁମ୍ବକ୍‌କୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ କହନ୍ତି ।
(ଙ) ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକର ମେରୁ ସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି ଚାରି ।
ଉ –
(କ) ଚୁମ୍ବକ ଆକର୍ଷଣ କରୁଥିବା ବସ୍ତୁକୁ ଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ କହନ୍ତି ।
(ଖ) ଚୁମ୍ବକ ଯେଉଁ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ନାହିଁ, ତାହା ଅଚୁମ୍ବକୀୟ ବସ୍ତୁ ।
(ଗ) ଆଲୁମିନିୟମ୍ ମିଶ୍ରିତ ଶକ୍ତ ଚୁମ୍ବକକୁ ଆଲ୍‌କୋ କହନ୍ତି ।
(ଘ) ଚୁମ୍ବକତ୍ଵ ଦେଖାଉଥ‌ିବା ପଥର ହେଉଛି ପ୍ରାକୃତିକ ଚୁମ୍ବକ ।
(ଙ) ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକର ମେରୁ ସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି ଦୁଇ ।

Question 5.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ସଂପର୍କ ବାଛ ।

ଉ –

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 10 ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଦୂରତାର ମାପନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 10 ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଦୂରତାର ମାପନ

Question 1.
ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) ଗୋଟିଏ କୂଅର ଗଭୀରତା ଓ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ପାଣିର ଗଭୀରତା କିପରି ମାପିବ ?
ଉ-

• କୂଅର ଗଭୀରତା ଓ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ପାଣିର ଗଭୀରତା ମାପିବାପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ବାଉଁଶ ଅଣାଯାଉ ।
• ଏହି ବାଉଁଶକୁ କୂଅ ମଧ୍ଯରେ ପୂରାଯାଉ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଉଁଶଟି କୂଅ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରୁଥିବ ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ କୂଅର ମୁହଁ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଲାଗିଥିବା ବାଉଁଶରେ ଧଳା ରଙ୍ଗର ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଉ । ତତ୍‌ପରେ କୂଅମଧ୍ୟରୁ ବାଉଁଶକୁ କାଢ଼ିନେଇ ଓଦା ଓ ଶୁଖୁଲା ଥିବା ମିଳନ ସ୍ଥଳରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ନାଲିରଙ୍ଗର ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଉ ।
• ଏହାପରେ ମାପଫିତା ସାହାଯ୍ୟରେ କୂଅ ମଧ୍ଯରେ ପୂରାଯାଇଥିବା ବାଉଁଶର ଶେଷ ଅଂଶକୁ ଧଳାରଙ୍ଗର ଚିହ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାପିଲେ କୂଅର ଗଭୀରତା ଜଣାପଡ଼ିବ । ବାଉଁଶର ଶେଷ ଅଂଶରୁ ନାଲିରଙ୍ଗର ଚିହ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାପିଲେ ପାଣିର ଗଭୀରତା ଜଣାପଡ଼ିବ ।

(ଖ) ଗଛ ଗଣ୍ଡିର ଗୋଲେଇ କେମିତି ମାପିବ ?
ଉ-

• ଗଛ ଗଣ୍ଡିର ଗୋଲେଇ ମାପିବାପାଇଁ ଏକ ଦୀର୍ଘ ମାପଫିତା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
• ଗଛ ଗଣ୍ଡିର ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଏକ ଧଳା ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଉ । ସେହି ଚିହ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ମାପଫିତାକୁ ଗଛ ଗଣ୍ଡିର ଚାରିପାଖରେ ବୁଲାଇ ମାପିଲେ ମାପଫିତା ସାହାଯ୍ୟରେ ଗଛଗଣ୍ଡିର ଗୋଲେଇ ଜାଣିହେବ ।

(ଗ) ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତପ୍ତ ପିନ୍‌କଣ୍ଟାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ କେମିତି ମାପିବ ?
ଉ-

• ପିନ୍‌କଣ୍ଟାର ଆରମ୍ଭ ଓ ଶେଷ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ପେନ୍‌ସିଲଦ୍ଵାରା କାଗଜରେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଉ ।
• ପିକଣ୍ଟାକୁ ଉଠାଇ ଏହି ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତ ବିନ୍ଦୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ସ୍କେଲଦ୍ୱାରା ମପାଯାଉ ।

(ଘ) ତୁମର ପକ୍କା ସ୍କୁଲ ଘରର ଉଚ୍ଚତା କିପରି ମାପିବ ?
ଉ-

• ସ୍କୁଲର ପକ୍କା ଘରର ଛାତ ଉପରକୁ ଯାଇ ଏକ ଲମ୍ବ ଦଉଡି଼ ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ତଳକୁ ପକାଯାଉ ।
• ଦଉଡ଼ିର ସେହି ପାର୍ଶ୍ଵ ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କଲାପରେ ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ସ୍କୁଲ ଘରର ଉଚ୍ଚତା ସହିତ ସମାନ କରି ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଉ ।
• ମାପଫିତା ସାହାଯ୍ୟରେ ଚିହ୍ନିତ ସ୍ଥାନରୁ ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରୁଥିବା ପାର୍ଶ୍ଵପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାପିଲେ ସ୍କୁଲ ଘରର ଉଚ୍ଚତା ଜାଣିହେବ ।

Question 2.
ତଳ ଭକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ କି ଭୁଲ ଲେଖ ।

(କ) ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତାକୁ ମିଟର ଏକକରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
(ଖ) ‘ମାନକ ମାପର’ ଆମର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ ।
(ଗ) ମାପ ନେଲାବେଳେ ଆଖ୍ଟି ସାମନ ବିନ୍ଦୁର ଭୁଲମ୍ବରେ ରହିବା ଉଚିତ ।
ଉ-
(କ) ଭୁଲ୍
(ଖ) ଭୁଲ୍
(ଗ) ଠିକ୍

Question 3.

ସେଣ୍ଟିମିଟର, ମିଲିମିଟର, କିଲୋମିଟର, ଡେସିମିଟର
ଉ-
ବଡ଼ରୁ ସାନକ୍ରମେ ସଜାଇଲେ – କିଲୋମିଟର, ଡେସିମିଟର, ସେଣ୍ଟିମିଟର, ମିଲିମିଟର ।

Question 4.
ଦରଜି ବ୍ୟବହାର କରୁଥ‌ିବା ମାପଫିତା ଏବଂ ସ୍କେଲ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ-

• ମାପଫିତାରେ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଇଥାଏ । ସେହିପରି ସ୍କେଲ୍‌ରେ ମଧ୍ଯ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଛୋଟ ସ୍କେଲ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 15 ସେ.ମି. ଓ ବଡ଼ ସ୍କେଲର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 30 ସେ.ମି. ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଦରଜି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ମାପଫିତାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 150 ସେ.ମି. ହୋଇଥାଏ । ସ୍କେଲ୍‌ଦ୍ୱାରା କମ୍ ଦୂରତା ମାପ କରାଯାଉଥ‌ିବାବେଳେ ମାପଫିତା ସାହାଯ୍ୟରେ ଅଧିକ ଲମ୍ବ ଦୂରତାକୁ ଶୀଘ୍ର ମପାଯାଇପାରେ ।
• ସ୍କେଲଦ୍ୱାରା କେବଳ ସରଳରେଖାର ଲମ୍ବ ଦୂରତା ମପାଯାଇପାରେ କିନ୍ତୁ ମାପଫିତାଦ୍ବାରା ଛାତି, ଅଣ୍ଟା ଓ ବେକର ଗୋଲେଇ ମାପକୁ ସହଜରେ ମପାଯାଏ ।

Question 5.
ଆମର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ କାହିଁକି ଦୂରତାର ଏକକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ନାହିଁ ।
ଉ-
ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ଦୂରତାର ଏକକ ରୂପେ ନେଲେ ସଠିକ୍ ଦୂରତା ଜାଣିହେବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଆମର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ଦୂରତାର ଏକକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ନାହିଁ ।

Question 6.
୫.୩ ମିଟରକୁ ସେ.ମି.ରେ ପ୍ରକାଶ କର ।
ଉ-
୧ ମିଟର = 600 ସେ.ମି.
୫.୩ ମିଟର = ୫.୩ × ୧୦୦ ସେ.ମି. = ୫୩୦ ସେ.ମି.

Question 7.
ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ୩୭.୩ କି.ମି. ହେଲେ, ତାହା ମିଟରରେ କେତେ ହେବ ?
ଉ –
୧ କି.ମି. = ୧୦୦୦ ମିଟର ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା = ୩୭.୩ କି.ମି. = ୩୭.୩ × ୧୦୦୦ମି.
= ୩୭୩୦୦ ମିଟର ।

Question 8.
ଜଣେ ପିଲା ଗୋଟିଏ ପେନସିଲ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପିଲାବେଳେ ତାହାର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତ ସ୍କୁଲ୍‌ରେ ୭.୩ ସେ.ମି. ସ୍ଥାନରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତଟି ୨.୯ ସେ.ମି. ସ୍ଥାନରେ ରହିଲେ, ପେନ୍‌ସିଲ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ କେତେ ?
ଉ –
ପେନସିଲ୍‌ର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତ ସ୍କେଲର ୭.୩ ସେ.ମି. ସ୍ଥାନରେ ଓ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତଟି ୨.୯ ସେ.ମି. ସ୍ଥାନରେ ରହିଲେ
ପେନସିଲ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = ୭.୩ ସେ.ମି. – ୨.୯ ସେ.ମି. = ୪.୪ ସେ.ମି.

Question 9.
କମ୍ ଦୂରତା ମାପିବାପାଇଁ ସ୍କେଲ୍‌ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
ଉ –

• କପଡ଼ା ବ୍ୟବସାୟୀ କପଡ଼ା ମାପିବାପାଇଁ ମିଟର ଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ ।
• ଦରଜି ପ୍ୟାଣ୍ଟ ଓ ସାର୍ଟ ତିଆରି କରିବାପାଇଁ କପଡ଼ାକୁ ମାପିବା ପାଇଁ ମାପଫିତା ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ ।
• କୌଣସି ଜମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ ମାପି ତାର ସଠିକତା ଜାଣିବାପାଇଁ ଅମିନ ଚେନ୍ ଓ କଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ ।
• ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ଜାଣିବାପାଇଁ ଏବେ ଗାଡ଼ିର ସ୍ବିଡ଼ୋମିଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

Notes :

ତୁମେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡ଼ିକର ଯେଉଁଠାରେ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବା ଦୂରତାର ମାପନ ଦରକାର ହୁଏ ତା’ର ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଉ –

• ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀ ଘର ତିଆରି କଲାବେଳେ ତା’ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ପ୍ରସ୍ଥ ଓ ଉଚ୍ଚତାର ମାପନ ଦରକାର ହୁଏ ।
• କାଠ ଯେଉଁଠାରେ ଚିରାହୁଏ ସେଠାରେ କାଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥର ମାପନ ଦରକାର ହୁଏ ।
• ଦରଜି ସାର୍ଟ ଓ ପ୍ୟାଣ୍ଟ ତିଆରି ସମୟରେ କନାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପନ ଦରକାର ହୁଏ ।

→ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ମାପିବାର ଆବଶ୍ୟକତା :

• ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତାର ପରିପୂର୍ତ୍ତି ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ ଓ ବସ୍ତୁର ମାପ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
• ଅନେକ ସମୟରେ ଆମର ଜୀବନଶୈଳୀ ଓ ତତ୍‌ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିଷ୍ପଭି ଆମର ଦୂରତ୍ବର ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

→ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଦୂରତା :
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଦୁଇ ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ଦୈର୍ଘ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ଦୁଇ ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତାକୁ ଦୂରତ୍ୱ କୁହାଯାଏ ।

→ ମାପନ :
(i) ପୂର୍ବକାଳରେ ପାଦର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଚାଖଣ୍ଡ ଏବଂ ହାତର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଆଦି ଦୂରତା ମାପିବାର ଏକକ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ସିନ୍ଧୁ ସଭ୍ୟତାର ଲୋକମାନେ ଏହିପରି ମାପ କରୁଥିଲେ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧

ବେଞ୍ଚର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଏବଂ ଏକ ଅଷ୍ଟମାଂଶ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –

• ଗୋଟିଏ ସୁତୁଲି ନେଇ ବେଞ୍ଚର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦିଗରେ ପକାଯାଉ । ଏହି ସୁତୁଲି ଯେଉଁଠି ବେଞର ଦୁଇ ମୁଣ୍ଡରେ ରହୁଛି, ସେଠାରେ ଦୁଇଟି ଗଣ୍ଠି ପକାଯାଉ । ଦୁଇ ଗଣ୍ଠି ପଡ଼ିଥ‌ିବା ସୁତୁଲିର ମଝିଅଂଶକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଉ । ସୁତୁଲିଟି ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦିଗରେ ପକାଇଲେ ଯେଉଁଠି ସୁତୁଲିର ମଝିଅଂଶ ରହୁଛି ବେଞ୍ଚ ଉପରେ ସେହିଠାରେ ଗୋଟିଏ ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଉ । ତାହାହିଁ ଟେବୁଲର ମଝିଅଂଶ ।
• ସେହିପରି ଏକ ସୁତୁଲି ନେଇ ବେଞ୍ଚର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡ ଓ ବେଞ୍ଚର ଚିହ୍ନିତ ଅଂଶ ଉପରେ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦିଗରେ ପକାଯାଉ । ଏହି ସୁତୁଲି ଯେଉଁଠି ବେଞ୍ଚର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡ ଓ ଚିହ୍ନିତ ସ୍ଥାନରେ ରହୁଛି, ସେଠାରେ ଦୁଇଟି ଗଣ୍ଠି ପକାଯାଉ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁତୁଲିଟିର ମଝିଅଂଶକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଉ । ସୁତୁଲିଟି ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦିଗରେ ବେଞ୍ଚର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡରୁ ପକାଇ ଯେଉଁଠି ସୁତୁଲିର ମଝିଅଂଶ ରହୁଛି ବେଞ୍ଚଉପରେ ସେହିଠାରେ ଗୋଟିଏ ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଉ । ତାହାହିଁ ବେଞ୍ଚର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ।
• ସେହିପରି ବେଞ୍ଚର ଏକ ଅଷ୍ଟମାଂଶ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯିବା ନିମନ୍ତେ ଉପରୋକ୍ତ ସୋପାନ ଅନୁସରଣ କରିବା ବିଧେୟ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧ ।
ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ପାଦକୁ ମାପର ଏକକ ନେଇ ଶ୍ରେଣୀଗୃହର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥକୁ ମାପି ତଳ ସାରଣୀ ପୂରଣ କର ।
ଶ୍ରେଣୀଗୃହର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥର ମାପ

ଉ-
ନିଜେ କର ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୩

ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ହାତ ଚାଖଣ୍ଡକୁ ମାପର ଏକକ ନେଇ ଶ୍ରେଣୀ ଟେବୁଲର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ ମାପି ତଳ ସାରଣୀ ପୂରଣ କର ।

ଉ-
ନିଜେ କର ।

• ଇଜିପ୍ଟର ଲୋକମାନେ ଆଗକାଳରେ ସେହିପରି ହାତର (କହୁଣୀଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଳିର ଶୀର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ମାପକୁ ଦୂରତାର ମାପର ଏକକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
• ଇଜିପ୍‌ଟର ଲୋକମାନେ ଆଗକାଳରେ ସେହିପରି ହାତର (କହୁଣୀଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଳିର ଶୀର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ମାପକୁ ଦୂରତାର ମାପର ଏକକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
• ଆମ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଆଗକାଳରେ ହାତର ଆଙ୍ଗୁଳି ଏବଂ ମୁଠାକୁ ଦୈର୍ଘ୍ୟର ମାପ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।
  ମାପନ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଜଣାଥ‌ିବା ରାଶିସହ ଅନ୍ୟ ଅଜଣା ରାଶିର ତୁଳନା କରିବା ।
  • ଏହି ଜଣାଥିବା ରାଶିକୁ ଏକକ ରୂପେ ନିଆଯାଏ ।
• ମାପକର ଫଳାଫଳକୁ ଯେଉଁ ଭୌତିକ ରାଶିରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ, ତାହାର ଦୁଇଟି ଅଂଶ ଥାଏ । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ଓ ଅନ୍ୟଟି ତାହାର ଏକକ ।

→ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଏକକ ପଦ୍ଧତି ;

• ପୃଥ‌ିବୀର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ମାନକ ଏକକ ମାପନ ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ତାହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଏକକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
  ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଏକକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଏକକ ମିଟର ।
• ୧ ମିଟର = ୧୦୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର, ୧ ସେ.ମି. = ୧୦ ମିଲିମିଟର, ୧ କିଲୋମିଟର = ୧୦୦୦ ମିଟର

→ ତୁମପାଇଁ କାମ – ୪ ନିମ୍ନ ସାରଣୀକୁ ପୂରଣ କର । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର) :
୧ ମିଟର = ୧୦୦ ସେ.ମି.
୨ ମିଟର = ୨00 ସେ.ମି.
୨୯ ମିଟର = ୨୯୦୦ ସେ.ମି.
୨ ମି. ୨୫ ସେ.ମି. = ୨ ମି. ୨୫ ସେ.ମି.
୧୦୦ ସେ.ମି. = = ୧ ମିଟର
୫00 ସେ.ମି. = ୫ ମିଟର
୩୪୦୦ସେ.ମି. = ୩୪ ମି. ୦ ସେ.ମି.
୪୦୨୭ ସେ.ମି. = ୪୦ ମି. ୨୭ ସେ.ମି.

→ ମାପନ ବେଳେ ସତର୍କତା :

• ସ୍କେଲ୍‌ର ଆରମ୍ଭ ମୁଣ୍ଡକୁ ବସ୍ତୁର ଆରମ୍ଭ ମୁଣ୍ଡ ସହିତ ଠିକ୍ ଭାବରେ ମିଶାଇ ରଖୁବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ସ୍କେଲ୍‌ର ଆରମ୍ଭ ମୁଣ୍ଡରେ ଶୂନ ଥ‌ିବା ସ୍ଥାନ ଦନ୍ତଡ଼ା ବା ଭାଙ୍ଗିଯାଇଥିଲେ ସ୍କେଲ୍‌ର ବ୍ୟବହାରରେ ବିଶେଷ ସତର୍କତା
• ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପିବାବେଳେ ଚକ୍ଷୁର ଅବସ୍ଥାନରେ ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

ତୁମ ଜ୍ୟାମିତି ବାକ୍ସରେ ଥ‌ିବା ସ୍କେଲ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ କେତେ ସେ.ମି. ?
ଉ –
ଜ୍ୟାମିତି ବାକ୍ସରେ ଥ‌ିବା ସ୍କେଲ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୧୫ ସେ.ମି. ।

ଚିତ୍ର (କ)କୁ ଦେଖ୍ ବସ୍ତୁଟିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ କେତେ କୁହ ? (ଖ)କୁ ଦେଖ୍ ବସ୍ତୁଟିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ କେତେ କୁହ ?

ଚିତ୍ର (କ)ରେ ବସ୍ତୁଟିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୧୩ ସେ.ମି. ।
ଚିତ୍ର (ଖ)ରେ ବସ୍ତୁଟିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୧୩.୪ ସେ.ମି. ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୫

କର । ତଳ ସାରଣୀକୁ ଖାତାରେ ଅଙ୍କନ କରି ଉଭୟ ପ୍ରକାର ମାପକୁ ପୂରଣ କର ।

ଉ –
ନିଜେ କର ।

→ ବକ୍ରରେଖାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପନ :

• ବକ୍ରରେଖାର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ସ୍କଲ ଦ୍ୱାରା ମାପି ପାରିବ ନାହିଁ । ସୂତା ଖଣ୍ଡେ ବ୍ୟବହାର କରି ବକ୍ରରେଖାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପି ପାରିବ ।
• ସୂତାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡରେ ଗଣ୍ଠିଟିଏ ପକାଅ । ଏଇ ଗଣ୍ଠିକୁ ଚିତ୍ରର ‘କ’ ସ୍ଥାନରେ ରଖ । ସୂତାର ଅଳ୍ପ ଅଂଶକୁ ତୁମର ଦୁଇ ହାତ ସାହାଯ୍ୟରେ ବକ୍ରରେଖା ଉପରେ ପକାଅ । ଏହି ଶେଷ ଅଂଶକୁ ହାତରେ ଧରି ଅନ୍ୟ ହାତରେ ସୂତାର ଆଉ କିଛି ଅଂଶକୁ ବକ୍ରରେଖା ଉପରେ ପକାଅ । ଏହିପରି ମାପ କରିଚାଲ ।
• ଶେଷରେ ତୁମେ ଚିହ୍ନିତ ଥ‌ିବା ‘ଖ’ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚି ଯିବ । ବକ୍ରରେଖାର ‘ଖ’ ବିନ୍ଦୁକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରୁଥିବା ସୂତାର ଶେଷ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ଚିହ୍ନିତ କର । ବକ୍ରରେଖା ଉପରୁ ସୂତା ଖଣ୍ଡିକ କାଢ଼ି ଆଣି, ସ୍କେଲ ଦ୍ବାରା ମାପି ବକ୍ରରେଖାର ପ୍ରକୃତ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପାଇବ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 12 ବିଦ୍ୟୁତ୍ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Important Questions Chapter 12 ବିଦ୍ୟୁତ୍

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ମୁଦିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ କ’ଣ ?
ଉ –

• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ମାଧ୍ୟମରେ ସେଲ୍ ଓ ବଲ୍‌ବର ସଂଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ମୁଦିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ କୁହାଯାଏ ।
• ମୁଦିତ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୋଇପାରେ । ପରିପଥଟି ମୁକ୍ତଥିଲେ ବା ସେଥ‌ିରେ କେଉଁଠି ଫାଙ୍କା ରହିଗଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

Question 2.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ସୁଇଚ୍‌ର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –

• ସୁଇଚ୍ ଦ୍ଵାରା ପରିପଥକୁ ମୁଦିତ କଲେ ସେଥ‌ିରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
• ସୁଇଦ୍ୱାରା ପରିପଥକୁ ମୁକ୍ତ କଲେ ସେଥିରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏନାହିଁ ।

Question 3.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଚାରୋଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ –

• ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇପାରେ ତାହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ କୁହାଯାଏ ।
• ସମସ୍ତ ଧାତୁ; ଯଥା – ଲୁହା, ସୁନା, ରୁପା, ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଆଦି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ।

Question 4.
ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବଲ୍‌ବ ଓ ତାରର ଯୋଡ଼େଇ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ ଅଛି ଓ ସୁଇଚ୍ ମଧ୍ଯ ମୁଦିତ ଅଛି, ମାତ୍ର ବଲ୍‌ବ ଆଲୋକ ଦେଉନାହିଁ – କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

• ପରିପଥରେ ସେଲ୍ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ତାହା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ ।
• ସେଲ୍‌ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ ଅଟେ । ସେଲ୍‌ନଥିବାରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପାଇନପାରି ବଲ୍‌କ ଆଲୋକ ହେଉନାହିଁ ।

ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ	ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ
(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇପାରେ ତାହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ କୁହାଯାଏ ।	(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ତାହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ସମସ୍ତ ଧାତୁ, ଯଥା – ଲୁହା, ସୁନା, ରୁପା, ଆଲୁମିନିୟମ୍, ତମ୍ବା ଇତ୍ୟାଦି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ।	(ii) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍, ରବର, ଶୁଖୁକାଠ, କାଚ ଆଦି ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ।

 

Question 2.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର, ସୁଇଚ୍ ଆଦି ସଜାଡ଼ିଲାବେଳେ ରବର ଜୋତା କାହିଁକି ପିନ୍ଧନ୍ତି ?
ଉ –

• ମଣିଷ ଶରୀର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ଅଟେ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର, ସୁଇଚ ଆଦି ସଜାଡ଼ିଲାବେଳେ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଆମ ଶରୀର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ତାହା ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲେ ମୃତ୍ୟୁର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇନପାରେ ।
• ରବର ଜୋତା ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ । ରବର ଜୋତା ପିନ୍ଧିଥିଲେ ଆମ ଶରୀରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବେଶ କଲେ ମଧ୍ୟ ଭୂମିକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇପାରୁନଥ‌ିବାରୁ ଶରୀରର କୌଣସି କ୍ଷତି ହୋଇନଥାଏ । ତେଣୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର, ସୁଇଚ୍ ଆଦି ସଜାଡ଼ିଲାବେଳେ ରବର ଜୋତା ପିନ୍ଧାଯାଏ ।

Question 3.
ସେଲ୍‌ର ଗଠନ ଚିତ୍ରସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

1. ସେଲ୍‌ର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡର ବାହାର ପଟେ ଛୋଟ ଧାତବ ଟୋପିଟିଏ ଓ ଅନ୍ୟ ମୁଣ୍ଡରେ ଖଣ୍ଡିଏ ଧାତବ ଫଳକ ଥାଏ । ଏହି ଫଳକଟି ଧାତବପାତ୍ରର ନିମାଂଶ ।
2. ସେଲ୍‌ର ଘୋଡ଼ଣି ଦେହରେ ଟୋପି ପଟକୁ ଯୁକ୍ତ (+) ଓ ଅନ୍ୟ ପଟକୁ ବିଯୁକ୍ତ (-) ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଧାତବ ଟୋପିକୁ ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଓ ଧାତବ ପାତକୁ ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
3. ସେଲ୍ ଭିତରେ କିଛି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ରଖାଯାଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ସେଲ୍‌ରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ଏହି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଅନ୍ୟ ରୂପକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ଓ ସେଥୁରେ ଥିବା ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ । ଫଳରେ ମୂଳ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥର ପରିମାଣ କମିଯାଏ । ଏହା
4. ଏ ପ୍ରକାର ସେଲ୍‌ରେ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥଟି ପ୍ରାୟ ଶୁଖୁଲା ଅବସ୍ଥାରେ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ କୁହାଯାଏ । ଟର୍ଚ୍ଚ ଲାଇଟ୍‌, ଘଣ୍ଟା, କାଲ୍‌କୁଲେଟର, ସେଲ୍‌ଫୋନ୍‌, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ପ୍ରଭୃତି ଉପକରଣରେ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
5. ମୋଟର ଗାଡ଼ି, ସ୍କୁଟର, ମୋଟର ସାଇକେଲ୍ ଆଦି ଯାନରେ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବ୍ୟାଟେରୀ ରହିଥାଏ । ଏଥ‌ିରେ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥଟି ତରଳ ବା ଜଳୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଏକାଧ୍ଵକ ସେଲ୍‌ର ସଂଯୁକ୍ତ ରୂପକୁ ……….. କହନ୍ତି ।
(ଖ) ସେଲ୍ ……….. ର ଉତ୍ସରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(ଗ) ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ପାଇଁ ପରିପଥଟି ………. ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଘ) …………. ଦ୍ଵାରା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥକୁ ମୁକ୍ତ ଓ ମୁଦିତ କରାଯାଏ ।
(ଙ) ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ନାହିଁ ତାହା ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ………… ।
(ଚ) ସେଲ୍‌ରେ ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତି …………….. ଶକ୍ତିକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।
(ଛ) ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ତାହା ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର …………….. ।
(ଜ) ସମସ୍ତ ଧାତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ………….. ।
ଉତ୍ତର
(କ) ବ୍ୟାଟେରୀ
(ଖ) ବିଦ୍ୟୁତ୍
(ଗ) ମୁଦିତ
(ଘ) ସୁଇଚ୍
(ଙ) କୁପରିବାହୀ
(ଚ) ବିଦ୍ୟୁତ୍
(ଛ) ସୁପରିବାହୀ
(ଜ) ସୁପରିବାହୀ

Question 2.
ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ଉପକରଣରେ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(i) ରେଡ଼ିଓ
(ii) ପଙ୍ଖା
(iii) ଟର୍ଚ୍ଚ
(iv) କମ୍ପ୍ୟୁଟର
ଉ –
(ii) ପଙ୍ଖା

(ଖ) କେଉଁଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ଅଟେ ?
(i) ଲୁହା
(ii) ତମ୍ବା
(iii) କାଠ
(iv) ଆଲୁମିନିୟମ୍
ଉ –
(iii) କାଠ

(ଗ) କେଉଁଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିରେ ଚାଲେ ନାହିଁ ?
(i) ରେଡ଼ିଓ
(ii) କାଲକୁଲେଟର
(iii) କମ୍ପ୍ୟୁଟର
(iv) ମୋବାଇଲ୍
ଉ –
(ii) କାଲକୁଲେଟର

(ଘ) ମୋଟର ଗାଡ଼ି ବ୍ୟାଟେରୀରେ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ?
(i) ତରଳ
(ii) ଅର୍ଷତରଳ
(iii) କଠିନ
(iv) ଅର୍ଥ କଠିନ
ଉ –
(i) ତରଳ

(ଙ) କେଉଁଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ?
(i) କାଠ
(ii) କାଚ
(iii) ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳ
(iv) ଗ୍ରାଫାଇଟ୍
ଉ –
(iv) ଗ୍ରାଫାଇଟ୍

Question 3.
ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ସେମାନଙ୍କ ଡାହାଣ ପାଖରେ ଠିକ୍ ଚିହ୍ନ (✓) ଓ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ସେମାନଙ୍କ ଡାହାଣ ପାଖରେ (✗) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

ଉ –

Question 4.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଶବ୍ଦ ଯୋଡ଼ାର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖୁ ଦ୍ବିତୀୟ ଯୋଡ଼ା ଶବ୍ଦ ପାଖରେ “?” ଚିହ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
(କ) ଧାତୁ : ସୁପରିବାହୀ :: ଅଧାତୁ : (?) ।
(ଖ) ଧାତବ ଟୋପି : ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର :: ଧାତବ ପାତ୍ର : (?) ।
(ଗ) ରେଫ୍ରିଜେରେଟର୍ : ବିଦ୍ୟୁତ୍ :: କାଲ୍‌କୁଲେଟର : (?) ।
(ଘ) ଇବୋନାଇଟ୍ : କୁପରିବାହୀ :: ଓଦାକାଠ : (?) ।
(ଙ) ଘଣ୍ଟା : ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ (ଶୁଖୁଲା) :: ମୋଟର ସାଇକେଲ୍ : (?) ।
ଉ –
(କ) କୁପରିବାହୀ
(ଖ) ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର
(ଗ) ଶୁଷ୍କସେଲ୍
(ଘ) ସୁପରିବାହୀ
(ଙ) ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ (ତରଳ)

Question 5.
ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(କ) ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍‌ରେ ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ଵଗ୍ର ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(ଖ) ମୋଟରଗାଡ଼ିରେ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ଗ) ରେଡ଼ିଓରେ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(ଘ) ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ ଧାତୁ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ।
(ଙ) ସେଲରେ ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତିରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ମିଳି ନ ଥାଏ ।
ଉ –
(କ) ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍‌ରେ ପିତ୍ତଳଟୋପି ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ଵଗ୍ର ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(ଖ) ମୋଟରଗାଡ଼ିରେ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ନାହିଁ ।
(ଗ) ରେଡ଼ିଓରେ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(ଘ) ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ ଧାତୁ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ।
(ଙ) ସେଲ୍‌ରେ ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତିରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ।

Question 6.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ସଂପର୍କ ବାଛ ।

ଉ –

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 9 ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 9 ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ

Question 1.
ଧାନ ଓ କଦଳୀପତ୍ର ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଯେଉଁ ପତ୍ରରେ ସମାନ୍ତରାଳ ଶିରା ବିନ୍ୟାସ ରହିଛି ସେଥୁରୁ ଦୁଇଟିର ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
ଉ –

ପିଆଜ, ରସୁଣ, ରଜନୀଗନ୍ଧା, ଅଦା, ହଳଦୀ, ଗହମ, ବାର୍ଲି ବାଉଁଶ ମକା ଆଦି ଗଛର ପତ୍ରରେ ସମାନ୍ତରାଳ ଶିରାବିନ୍ୟାସ ଦେଖାଯାଏ ।

Question 2.
ମୂଳର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଚିତ୍ର ସହ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ମୂଳର ଗଠନ :

• କେତେକ ଉଭିଦର ପ୍ରଧାନମୂଳ ଥାଏ । ପ୍ରଧାନମୂଳରୁ ଶାଖାମୂଳ ଓ ସେଥୁରୁ ପ୍ରଶାଖା ମୂଳ ବାହାରି ମାଟିଭିତରେ ବଢ଼ିଥାଏ ଓ ଏହା ମାଟିର ବହୁତଳକୁ ଯାଇ ମାଟିକୁ ଜାବୁଡ଼ିଧରେ ।
• ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ମୂଳତ୍ରାଣ ଟୋପି ପରି ରହିଥାଏ । ଏହା ମୂଳକୁ ମାଟି ସହ ଘଷି ହୋଇ କ୍ଷୟ ହେବାରୁ ରକ୍ଷାକରେ ।
• ମୂଳତ୍ରାଣ ପଛକୁ କୋଷ ବିଭାଜନ ଓ ତା’ପରେ ଥ‌ିବା ବର୍ଷନଶୀଳ ଅଂଶ ମୂଳକୁ ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ବର୍ଦ୍ଦନଶୀଳ ଅଂଶର ପଛରେ ଥ‌ିବା ମୂଳରୁ ଗୁଡ଼ିଏ ମୂଳଲୋମ ବାହାରିଥାଏ । ଏହି ମୂଳଲୋମ ହିଁ ଜଳ ଶୋଷଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖା ଓ ପ୍ରଶାଖା ମୂଳରେ ମଧ୍ଯ କୋଷ ବିଭାଜନ ଅଂଶ, ବର୍ଦ୍ଦନଶୀଳ ଅଂଶ, ମୂଳଲୋମ ଅଂଶ ରହିଥାଏ ।
  

ମୂଳର କାର୍ଯ୍ୟ :

• ମୂଳ ଉଦ୍ଭଦକୁ ମାଟିସହ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିରଖୁଥାଏ, ଫଳରେ ଗଛଟି ମାଟି ଉପରେ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ଠିଆହୋଇରହେ ।
• ଗଛର ମୂଳ ମାଟିରେ ଥ‌ିବା ଜଳ ଓ ଖଣିଜ ଲବଣକୁ ଶୋଷଣ କରି ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ପଠାଇଥାଏ ।
• ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳଗୁଡ଼ିକ ଖାଦ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖୁ ସହ କାଣ୍ଡକୁ ଆଶ୍ରା ମଧ୍ୟ ଦେଇଥାଏ ।

Question 3.
କାଣ୍ଡ କେତେ ପ୍ରକାରର ଏବଂ ଏହା ଉଦ୍ଭଦର କେଉଁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ, ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
କାଣ୍ଡ :

• (i) ଗଠନଦୃଷ୍ଟିରୁ କାଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇପ୍ରକାରର ଅଟନ୍ତି, ଯଥା – ସବଳ କାଣ୍ଡ ଓ ଦୁର୍ବଳ କାଣ୍ଡ ।
• (ii) ଆମ୍ବ, ପଣସ, ପିଜୁଳି, ବାଉଁଶ, ବାଇଗଣ ଆଦି ସବଳ କାଣ୍ଡ ଏବଂ କଖାରୁ, ପୋଇ, କଲରା, ଲାଉ ଆଦି ଦୁର୍ବଳ କାଣ୍ଡ ।

କାଣ୍ଡର କାର୍ଯ୍ୟ :

• କାଣ୍ଡ ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ଧରି ରଖିବା ସହ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ପାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
• କାଣ୍ଡ ମୂଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶୋଷିତ ଜଳ ଓ ଖଣିଜ ଲବଣକୁ ପରିବହନ କରି ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ପଠାଇଥାଏ ।
• କାଣ୍ଡ ମଧ୍ଯ ପତ୍ରଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟ ପରିବହନ କରି ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ପଠାଇଥାଏ ।
• ମାଟିତଳେ ଥବା ପିଆଜ, ଆଳୁ, ଓଲୁଅ ଆଦି ରୂପାନ୍ତରିତ କାଣ୍ଡ ଖାଦ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖା’ନ୍ତି ।

Question 4.
ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ଓ ଦୁଇଟି ଯୌଗିକ ପତ୍ରର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –

• ଆମ୍ବ, ପଣସର ପତ୍ର ମୌଳିକ ପତ୍ର ।
• ନିମ୍ବ, ଶିମ୍ବର ପତ୍ର ଯୌଗିକ ପତ୍ର ।

Question 5.
ଯେଉଁ ଗଛର ମୂଳ ଗୁଚ୍ଛମୂଳ ହୋଇଥାଏ, ତାହାର ଶିରାବିନ୍ୟାସ କିପରି ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ । ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରି ଲେଖ ।
ଉ –

• ଯେଉଁ ଗଛର ମୂଳ ଗୁଚ୍ଛମୂଳ ହୋଇଥାଏ, ତାହାର ସମାନ୍ତରାଳ ଶିରାବିନ୍ୟାସ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
• ଉଦାହରଣ – ଧାନ, କଦଳୀ ଇତ୍ୟାଦି ।

Notes :

→ ଉପକ୍ରମ :
ଜୀବ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ, ଜଳ, ବାୟୁ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ ପଦାର୍ଥ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି, ଜଳଶୋଷଣ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ରେଚନ ଓ ପ୍ରଜନନ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ଜୀବ ଶରୀରରେ ହୋଇଥାଏ । ଏହିସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ଜୀବ ଦେହରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ ରହିଛି । ଏହି ଅଂଶଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଜୀବ କେତେକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମସ୍ତ ଅଂଶ କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ଵାରା ହିଁ ଶରୀର ବଞ୍ଚିରହେ ।

→ ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ :

ତୁମ ପାଇଁ କାମ – ୧
ଏକ ବଣ ଚାକୁଣ୍ଡା ଉପାଡ଼ି ଆଣ, ଉପାଡ଼ିଲାବେଳେ ତା’ର ମୂଳ ଯେପରି ଛିଡ଼ି ନ ଯାଏ ତାହା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିବ । ଗଛଟିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ତା’ର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକର ଗୋଟିଏ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରି ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶର ନାମ ଲେଖ ।

Question ୧।
ଗୋଟିଏ ଗଛର ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ଓ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ମୂଳ :

• ଉଭିଦର ଯେଉଁ ଅଂଶ ମୂଳରୁ ବାହାରି ମାଟି ଭିତରକୁ ଥାଏ ତାକୁ ମୂଳ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଆଲୋକର ବିପରୀତ ଦିଗରେ (ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଦିଗରେ) ମୃତ୍ତିକା ଆଡ଼କୁ ବଢ଼ିଥାଏ ।
• ପ୍ରଧାନ ମୂଳରୁ ଶାଖାମୂଳ ଓ ସେଥୁରୁ ପ୍ରଶାଖା ମୂଳ ବାହାରି ମାଟିର ଜଳ ସଂଗ୍ରହ କରି ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ବଢ଼ିଥାଏ ।

ମୂଳର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ :

• ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଟୋପିପରି ରହି ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗକୁ ମାଟି ସହ ଘଷିହୋଇ କ୍ଷୟ ହେବାରୁ ରକ୍ଷାକରେ । ଏହାକୁ ମୂଳତ୍ରାଣ କୁହାଯାଏ ।
• ମୂଳତ୍ରାଣ ପଛକୁ କୋଷ ବିଭାଜନ ଓ ତା’ପରେ ଥ‌ିବା ବର୍ଦ୍ଦନଶୀଳ ଅଂଶ ମୂଳକୁ ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ବର୍ଷନଶୀଳ ଅଂଶର ପଛରେ ଥ‌ିବା ମୂଳରୁ ଗୁଡ଼ିଏ ମୂଳଲୋମ ବାହାରିଥାଏ । ଏହି ମୂଳଲୋମ ହିଁ ଜଳ ଶୋଷଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  
• ଭିତରେ ବଢ଼ିଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖା ଓ ପ୍ରଶାଖା ମୂଳରେ ମଧ୍ୟ କୋଷ ବିଭାଜନ ଅଂଶ, ବର୍ଦ୍ଦନଶୀଳ ଅଂଶ, ମୂଳ ଲୋମ ଅଂଶ ରହିଥାଏ ।
• ମୂଳର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁସାରେ ଏହାକୁ ପ୍ରଧାନ ମୂଳ, ଗୁଚ୍ଛମୂଳ ଓ ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳ କୁହାଯାଏ ।
  

ତୁମ ପାଇଁ କାମ – ୨

• ବର ଓହଳ ବା କିଆ ଗଛର ଚେର ସଂଗ୍ରହ କରି ଆଣ । ବୋରଝାଞ୍ଜକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ତା’ର ମୂଳର ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
• ବରଗଛର ଓହଳ ବାହାରି ମାଟି ଭିତରକୁ ଯାଇଥାଏ । ଏହା ବରଗଛକୁ ସଳଖ ଭାବରେ ରଖୁଏ । ଏହାକୁ ସ୍ତମ୍ଭମୂଳ କହନ୍ତ୍ର ।
• କିଆ ଗଛରୁ ବାହାରିଥିବା ମୂଳ କିଆ ଗଛକୁ ଠେସି ରଖେ । ଏହାକୁ ଠେସମୂଳ କୁହାଯାଏ ।
• ଏ ସମସ୍ତପ୍ରକାର ମୂଳକୁ ଆସ୍ଥାନିକ ରୂପାନ୍ତରିତମୂଳ କୁହାଯାଏ ।
• ମୂଳା, ଗାଜର, ସାଲଗମ୍, ବିଟ୍ ଓ କନ୍ଦମୂଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଧାନ ମୂଳ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ଭଣ୍ଡାର ମୂଳ ହୋଇଥାଏ ।

େସମୂଳ, ସ୍ତମ୍ଭମୂଳ, ଭଣ୍ଡାରମୂଳ ଆଦି ମୂଳକୁ ଆସ୍ଥାନିକ ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳ କୁହାଯାଏ ।

→ ମୂଳର କାର୍ଯ୍ୟ :
(i) ମୂଳ ଉଦ୍ଭିଦକୁ ମାଟିସହ ଜାବୁଡିଧରିବାସହ ମାଟିରୁ ଓ ଖଣିଜ ଲବଣ ଶୋଷଣ କରି ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ପଠାଇଥାଏ ।
(ii) ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳଗୁଡ଼ିକ ଖାଦ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖୁବାସହ କାଣ୍ଡକୁ ଆଶ୍ରା ମଧ୍ୟ ଦେଇଥାଏ ।

Question ୨।
ପ୍ରଧାନମୂଳ, ଗୁଚ୍ଛମୂଳ ଓ ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳକୁ ଭିଭିକରି କେତେକ ଗଛର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –

Question ୩ ।
କେଉଁ ମୂଳ ଖାଦ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରିଥାଏ ତାହାର ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ସହ ଲେଖ ।
ଉ –
(i) ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳ ଖାଦ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରିଥାଏ ।
(ii) ମୂଳା, ଗାଜର ଆଦି ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳ ।

ତୁମ ପାଇଁ କାମ – ୩

• କାଣ୍ଡର ଯେଉଁ ଅଂଶରୁ ପତ୍ର ବାହାରିଥାଏ ତାହାକୁ ଗଣ୍ଠି କହନ୍ତି ।
• ଦୁଇଟି ଗଣ୍ଠିର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ ପବ କହନ୍ତି ।
• ଗଣ୍ଠିର ଯେଉଁଠାରୁ ପତ୍ର ବାହାରିଥାଏ ସେହିଠାରେ କାଣ୍ଡ ଓ ପତ୍ରର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ କକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଏହି କକ୍ଷରେ କଢ଼ି ବା କଳିକା ଥାଏ । ଏହା କକ୍ଷ କଳିକା ଅଟେ । ଏହି କକ୍ଷ କଳିକାଗୁଡ଼ିକ ଶାଖା, କାଣ୍ଡ ଓ ଫୁଲରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି ।

Question ୪ ।
ବାଉଁଶ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ଚାକୁଣ୍ଡା ଓ ଆଖୁ ଗଛର ଚିତ୍ର ଖାତାରେ ଅଙ୍କନ କରି ତାହାର ପବ, କକ୍ଷ, ଚିହ୍ନାଅ ।
ଉ –

ତୁମ ପାଇଁ କାମ – ୪

• ଗୋଟିଏ କଖାରୁଗଛ ଓ ପିଜୁଳିଗଛର କାଣ୍ଡକୁ ଭଲ ଭାବରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
• କଖାରୁ କାଣ୍ଡଟି ଅନ୍ୟର ଆଶ୍ରାରେ ବଢ଼ିଲାବେଳେ ପିଜୁଳି କାଣ୍ଡଟି ସିଧାହୋଇ ବିନା ଆଶ୍ରାରେ ବଢ଼ିପାରୁଛି । ଗଠନରେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କାଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଅଟନ୍ତି; ଯଥା – ସବଳ କାଣ୍ଡ, ଦୁର୍ବଳ କାଣ୍ଡ ।
• ସବଳ କାଣ୍ଡ – ଆମ୍ବ, ପଣସ, ପିଜୁଳି, ବାଉଁଶ, ବାଇଗଣ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଦୁର୍ବଳ କାଣ୍ଡ – କଖାରୁ, ପୋଇ, କଲରା ଇତ୍ୟାଦି ।
  

Question ୫ ।
କଖାରୁ ଗଛ ଓ ପିଜୁଳି ଗଛ ମଧ୍ଯରେ ଯେଉଁ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖୁଛ ଲେଖ ।
ଉ –

→ ଉଭିଦର କାଣ୍ଡ :

1. ଗୋଟିଏ ଉଭିଦର ଯେଉଁ ଅଂଶ ତା’ର ଭ୍ରୂଣ କାଣ୍ଡରୁ ବାହାରି ମାଟି ଉପରେ ବଢ଼ିଥାଏ, ତାହାକୁ କାଣ୍ଡ କୁହାଯାଏ ।
2. କାଣ୍ଡର ଯେଉଁ ଅଂଶରୁ ପତ୍ର ବାହାରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଗଣ୍ଠି କହନ୍ତି । ଦୁଇଟି ଗଣ୍ଠିର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ ପବ କହନ୍ତି ।
3. ଗଣ୍ଠିର ଯେଉଁଠାରୁ ପତ୍ର ବାହାରିଥାଏ ସ୍ଥାନକୁ କକ୍ଷ କହନ୍ତି । ଏହି କକ୍ଷରେ କଢ଼ି ବା କଳିକା ଥାଏ । ଏହାକୁ କକ୍ଷ କଳିକା କୁହାଯାଏ । ଏହି କକ୍ଷ କଳିକାଗୁଡ଼ିକ ଶାଖା, କାଣ୍ଡ ଓ ଫୁଲରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି ।
4. ଗଠନଦୃଷ୍ଟିରୁ କାଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇପ୍ରକାର; ଯଥା – ସବଳ କାଣ୍ଡ ଓ ଦୁର୍ବଳ କାଣ୍ଡ । ଆମ୍ବ, ପଣସ, ପିଜୁଳି ଆଦି ସବଳ କାଣ୍ଡ ଓ କଖାରୁ, ପୋଇ, କଲରା ଶିମ୍ବ ଆଦି ଦୁର୍ବଳ କାଣ୍ଡ ଅଟେ ।

ଅଦା, ଆଳୁ, ପିଆଜ, ଓଲୁଅ ଆଦି ରୂପାନ୍ତରିତ କାଣ୍ଡ । ସପ୍ତଫେଣୀ, ନାଗଫେଣୀ ମଧ୍ଯ ରୂପାନ୍ତରିତ କାଣ୍ଡ । କଖାରୁ, ଜହ୍ନି, କଲରା ଆଦି ଗଛର ଆକର୍ଷୀ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ରୂପାନ୍ତରିତ କାଣ୍ଡ ।

→ କାଣ୍ଡର କାର୍ଯ୍ୟ :

• ଉଦ୍ଭିଦର ବାଣ୍ଡ ଉଦ୍ଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ଧରିରଖୁବା ସହ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ
• ଖଣିଜ ଲବଣକୁ ପରିବହନ କରି ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ପଠାଇଥାଏ ।
• କାଣ୍ଡ ମଧ୍ଯ ପତ୍ରଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟ ପରିବହନ କରି ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ପଠାଇଥାଏ ।

ଅଦା, ଆଳୁ, ଓଲୁଅ ଆଦି ରୂପାନ୍ତରିତ କାଣ୍ଡ ଖାଦ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖିଥାଆନ୍ତି ।

ତୁମ ପାଇଁ କାମ – ୫

ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦାରପତ୍ର ତୋଳିଆଣି ତା’ର ଗୋଟିଏ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର । ପତ୍ରର ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନ ।

→ ଉଭିଦର ପତ୍ର :

• ଅଧିକାଂଶ ପତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ଓସାରିଆ ଅଂଶକୁ ଫଳକ କୁହାଯାଏ । ବୃନ୍ତଦ୍ୱାରା ଏହା ଉଦ୍ଭଦସହ ଲାଗିରହିଥାଏ ।
• ବୁନ୍ତର ଉପସ୍ଥିତି ଅନୁ ଯାୟୀ ପତ୍ର ଦୁ ଇପ୍ର କାର ; ଯଥା – ସବୃନ୍ତକ ଓ ଅବୃନ୍ତକ । ଆମ୍ବ, ପଣସ ଗଛର ପତ୍ର ସବୃନ୍ତକ ଏବଂ ରଙ୍ଗଣୀ ଗଛର ପତ୍ର ଅବୃନ୍ତକ ଅଟେ ।

ତୁମ ପାଇଁ କାମ – ୬

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପତ୍ରକରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଡେମ୍ଫ ଥାଏ । ବେଳେବେଳେ ପତ୍ରକଟି ପତ୍ରଭଳି ଦେଖାଗଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ପତ୍ର ନୁହେଁ । ଏହା ଫଳକର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ମାତ୍ର । ଏହିଭଳି ପତ୍ରକ ଥ‌ିବା ପତ୍ରକୁ ଯୌଗିକ ପତ୍ର କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଆମ୍ବ, ପଣସ ଓ ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଆଦିର ପତ୍ରକୁ ମୌଳିକ ପତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
• ଆମ୍ବ, ପଣସ, ପିଜୁଳି ଇତ୍ୟାଦି ପତ୍ରର ଧାର ଦନ୍ତୁରିତ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ମନ୍ଦାର ପତ୍ରର ଧାର ଦନ୍ତୁରିତ । ଅମୃତଭଣ୍ଡା ପତ୍ରର ଧାର ବହୁ ପରିମାଣରେ ଦନ୍ତୁରିତ ।
• ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ପତ୍ରର ଅଗ୍ର ଖୁବ୍ ଗୋଜିଆ ହେଲାବେଳେ ପଣସ ପତ୍ରର ଅଗ୍ର ଆଦୌ ଗୋଜିଆ ନୁହେଁ । ବହୁ ଜାତିର ପତ୍ରର ଅଗ୍ର ଅଳ୍ପବହୁତେ ଗୋଜିଆ ହୋଇଥାଏ; ମାତ୍ର କାଞ୍ଚନ ପତ୍ରର ଅଗ୍ରଟି ଦେଖ‌ିଲେ ମନେହୁଏ ଯେପରି ତାହା ଭିତରକୁ ପଶିଯାଇଛି ।
• ବିଭିନ୍ନ ଜାତିର ପତ୍ର ଫଳକ ମଝିରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ମୋଟା ଶିରା ଥାଏ ଏବଂ ସେଥୁରୁ ଶାଖା ଓ ପ୍ରଶାଖା ଶିରାମାନ ବାହାରିଥାଏ । ଦୁଇଟି ଶାଖା ଶିରାରୁ ବାହାରିଥିବା ଦୁଇଟି ପ୍ରଶାଖା ଶିରା ପରସ୍ପର ସହିତ ଯୋଡ଼ିହୋଇ ଫଳକ ଦେହରେ କୁହାଯାଏ ।

(iii) ଶିମ୍ବ, ନିମ୍ବ, ସଜନା ଆଦି ପତ୍ରର ଫଳକଗୁଡ଼ିକ ଛୋଟ ଛୋଟ ଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ । ଏହି ଛୋଟ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ପତ୍ରକ କହନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପତ୍ରକରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଡେମ୍ଫ ଥାଏ ।

(iv) ବେଳେବେଳେ ପତ୍ରକଟି ପତ୍ରଭଳି ଦେଖାଗଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ପତ୍ର ନୁହେଁ । ଏହା ଫଳକର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ମାତ୍ର । ଏହିଭଳି ପତ୍ରକ ଥିବା ପତ୍ରକୁ ଯୌଗିକ ପତ୍ର କୁହାଯାଏ । ଆମ୍ବ, ପଣସ ଓ ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଆଦିର ପତ୍ରକୁ ମୌଳିକ ପତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

→ ପତ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟ :

• ପତ୍ର ନିଜ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମସ୍ତ ଜୀବଜଗତକୁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
• ପତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ଅସଂଖ୍ୟ ଛିଦ୍ରଦ୍ୱାରା ଉଭିଦ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ନେଇ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ତ୍ୟାଗ କରି ଶ୍ବସନ କରିଥାଏ । ଏହି ଛିଦ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ଵାରା ଉଭିଦ ଶରୀରରୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଜଳକୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାହାରକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ । ଏହାକୁ ଉଚ୍ଛେଦନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଗଛପାଖ ଥଣ୍ଡା ଲାଗେ ।

ଫୁଲ :

• ଫୁଲଟି ଗୋଟିଏ ବୃନ୍ତଦ୍ୱାରା କାଣ୍ଡ ସହିତ ଲାଗିରହିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଫୁଲରେ ବୃନ୍ତ, ବୃତ୍ତି, ଦଳ ବା ପାଖୁଡ଼ା, ପୁଂକେଶର ଓ ଗର୍ଭକେଶର ପରି ଅଂଶମାନ ଥାଏ ।
• ଫୁଲଟି କଢ଼ ଅବସ୍ଥାରେ ବୃଦ୍ଧିଚକ୍ର (୧ମ ଚକ୍ର) ବାହାରକୁ ଦେଖାଯାଏ । କଢ଼ ବଡ଼ ହେଲେ ଦଳଚକ୍ର (୨ୟ ଚକ୍ର) ଦେଖାଯାଏ । ଫୁଲ ଫୁଟିଲେ ପୁଂକେଶର ଚକ୍ର (୩ୟ ଚକ୍ର) ଓ ଗର୍ଭକେଶର ଚକ୍ର (୪ର୍ଥ ଚକ୍ର) ଦେଖାଯାଏ ।

ପୁଂକେଶର ଚକ୍ର ଥାଏ । ଏଥ‌ିରେ ୧୦ଟି ଫୁକେଶର ଅଛି । ଫୁକେଶର ଚକ୍ର ଚାରିପାଖରେ ଦଳଚକ୍ର ଥାଏ । ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରାୟ ୫ଟି ଦଳ ବା ପାଖୁଡ଼ା ଅଛି । ଦଳଚକ୍ରକୁ ବୃତ୍ତିଚକ୍ର ଘେରିରହିଥାଏ । ଏଥ‌ିରେ ୫ଟି ବୃତ୍ତି ଅଛି ।

ତୁମ ପାଇଁ କାମ ୭

→ ଫୁଲର କାର୍ଯ୍ୟ :

1. ଫୁଲର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୁଂକେଶରରେ ଗୋଟିଏ ଦଣ୍ଡ ଓ ତା’ ଅଗରେ ପରାଗ ପେଟିକା ଥାଏ । ପରାଗ ପେଟିକାରେ ପରାଗ ରେଣୁ ଥାଏ ।
2. ପ୍ରତି ଗର୍ଭକେଶର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଗର୍ଭଶୀର୍ଷ, ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଗର୍ଭ ଦଣ୍ଡ ଓ ତଳ ଭାଗରେ ଗର୍ଭାଶୟ ଥାଏ ।
3. ପାକଳ ପରାଗ ପରିପକ୍ବ ଗର୍ଭ ଶୀର୍ଷରେ ପଡ଼ିଲେ ପରାଗ ସଙ୍ଗମ ହୁଏ । ପରାଗ ସଙ୍ଗମର କିଛି ଦିନ ପରେ ଗର୍ଭାଶୟଟି ଫଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଗର୍ଭାଶୟ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ବା ଗୁଡ଼ିଏ ଡିମ୍ବକୋଷ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଫଳ ମଧ୍ୟରେ
4. କଖାରୁ, କଲରା ଆଦି ଗଛରେ ଅଣ୍ଡିରା ଫୁଲରେ ଗର୍ଭ କେଶର ନଥାଏ ଏବଂ ମାଈ ଫୁଲରେ ଫୁକେଶର ନଥାଏ । ପୋଟଳ, କାଙ୍କଡ଼, ଅମୃତଭଣ୍ଡା, ତାଳ ଜାତିର ଅଣ୍ଡିରା ଗଛ ଓ ମାଈ ଗଛ ଦେଖାଯାଏ ।
   

ଫଳ :
(i) ଗର୍ଭାଶୟଟି ପରାଗ ସଙ୍ଗମ ପରେ ଫଳ ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଫଳରେ ଗୋଟିଏ ଆବରଣ ଓ ଏକ କିମ୍ବା ଏକାଧ୍ଵ ବୀଜ ଥାଏ ।
(ii) ବୀଜ ଫଳ ଭିତରେ ନିରାପଦରେ ଗଠିତ ହୁଏ, ବଢ଼େ ଓ ପାକଳ ହୁଏ । ବୀଜ ପୁଣି ଆଉ ଥରେ ନୂତନ ଗଛ ହେବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରି ବଂଶବିସ୍ତାର କରେ ।

 

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 12 ବିଦ୍ୟୁତ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 12 ବିଦ୍ୟୁତ୍

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ସେଲ୍‌ରେ …………… ଶକ୍ତିରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ।
(ଖ) ଗାଡ଼ିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ବ୍ୟାଟେରୀରେ ରାସାୟନିକ ………… ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
(ଗ) ପରିପଥରେ ଲାଗୁଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର …………… ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ।
(ଘ) ସେଲ୍‌ରେ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ରଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଉଛି ………………. ଓ …………… ।
ଉ –
(କ) ରାସାୟନିକ
(ଖ) ତରଳ
(ଗ) ଧାତବ
(ଘ) ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଓ

Question 2.
ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କରି ଲେଖ ।
(କ) ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଧାତବ ଟୋପି ହୋଇଥାଏ ।
(ଖ) ଥର୍ମୋକଲ୍‌ରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୁଏ ।
(ଗ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ବସ୍ତୁଟିଏ ସୁଇଚ୍ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ ।
(ଘ) ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ରରୁ ବାହାରି ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଆଡ଼କୁ ଯାଏ ।
ଉ –
(କ) ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ ଧାତବ ଟୋପି ହୋଇଥାଏ ।
(ଖ) ଥର୍ମୋକଲ୍‌ରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(ଗ) ଏହା ଠିକ୍ ଅଛି ।
(ଘ) ଏହା ଠିକ୍ ଅଛି ।

Question 3.
କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
(କ) ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବଲ୍‌ବ ଓ ତାରର ଯୋଡ଼େଇ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ ଅଛି । ସୁଇଚ୍ ମଧ୍ଯ ମୁଦିତ ଅଛି । ମାତ୍ର ବଲ୍‌ବ ଆଲୋକ ଦେଉ ନାହିଁ ।
(ଖ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ ତାର ଉପରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ର ଆବରଣ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
ଉ –
(କ)

• ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବଲ୍‌ବ ଓ ତାରର ଯୋଡ଼େଇ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ ଅଛି । ସୁଇଚ୍ ମଧ୍ଯ
• ଯଦି ସୁଇଚ୍ କଳଙ୍କି ବିହୀନ ଓ ସଫା ନ ଥୁବ ତେବେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ସୁଇଚ୍ ମୁଦିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ବଲ୍‌ବ ଆଲୋକ ଦେବ ନାହିଁ ।

(ଖ)

• ଯୋଡ଼ିକିଆ ତାର ଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ । ଗୋଟିକରେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ଅନ୍ୟଟିରେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ । ଏ ଦୁଇଟି ପରସ୍ପର ଯୋଡ଼ି ହୋଇଗଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିବ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରହିଲେ ଆମ ଶରୀର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଆମକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଧକ୍କା ଲାଗି ମୃତ୍ୟୁ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
• ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବିଦ୍ୟୁତର କୁପରିବାହୀ । ତେଣୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ଉପରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍‌ର ଆବରଣ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

Question 4.
ଗୋଟିଏ ସେଲ୍‌ର ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଦୁଇଟିକୁ ଖଣ୍ଡିଏ ତମ୍ବା ତାରରେ ସଂଯୋଗ କରିଦେଲେ କ’ଣ ହେବ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ଗୋଟିଏ ସେଲ୍‌ର ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଦୁଇଟିକୁ ଖଣ୍ଡିଏ ତମ୍ବା ତାରରେ ସଂଯୋଗ କରିଦେଲେ ସେଲ୍‌ର ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଚଞ୍ଚଳ ସରିଯିବ ଓ ସେଲ୍‌ ଅକାମୀ ହୋଇଯିବ ।

ବିଦ୍ୟୁତ୍ Notes :

→ ଉପକ୍ରମ :
(i) ଘରେ ବିଜୁଳିବତୀ, ପଙ୍ଖା, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ, କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ଇସ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଭୃତି ଉପକରଣ ଚଳାଇବା ପାଇଁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
(ii) ଟର୍ଚ୍ଚ ଲାଇଟ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ବା ଏକାଧ୍ଵକ ସେଲ୍ ବିଦ୍ୟୁତଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
ଏକାଧ୍ଵକ ସେଲ୍‌ର ସମାହାରକୁ ବ୍ୟାଟେରୀ କୁହାଯାଏ ।

→ ସେଲ୍ (Cell) :

• ସେଲ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ଉତ୍ସରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଓ ଗୋଟିଏ ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତଗ୍ର ଥାଏ ।
• ସେଲ୍ ଭିତରେ କିଛି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ରଖାଯାଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ସେଲ୍‌ରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ସେତେବେଳେ ଏହି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଅନ୍ୟ ରୁପକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।
  • ସେଲ୍‌ରେ ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।
• ଯେଉଁ ସେଲ୍‌ରେ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥଟି ପ୍ରାୟ ଶୁଖୁଲା ଅବସ୍ଥାରେ ରହେ, ତାହାକୁ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ (Dry Cell) କୁହାଯାଏ ।
• ଟର୍ଚ୍ଚଲାଇଟ୍‌, ଘଣ୍ଟା, କାଲ୍‌କୁଲେଟର, ସେଲଫୋନ୍, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ପ୍ରଭୃତି ଉପକରଣରେ ଶୁଷ୍କ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
• ମୋଟର ଗାଡ଼ି, ସ୍କୁଟର, ମୋଟର ସାଇକେଲ୍ ଆଦି ଯାନରେ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବ୍ୟାଟେରୀ ରହିଥାଏ । ଏଥିରେ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥଟି ତରଳ ବା ଜଳୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।

→ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ (Electrical Circuit) :

• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ମାଧ୍ୟମରେ ସେଲ୍ ଓ ବଲ୍‌ବର ସଂଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ମୁଦିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ କୁହାଯାଏ ।
• ମୁଦିତ ବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୋଇପାରେ । ପରିପଥଟି ମୁକ୍ତ ଥିଲେ ବା ସେଥୁରେ କେଉଁଠି ଫାଙ୍କା ରହିଗଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
• ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ପାଇଁ ପରିପଥଟି ମୁଦିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥକୁ ମୁଦିତ ଓ ମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଉପକରଣ ଗୁଡ଼ିକରେ ଗୋଟିଏ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ସାଧାରଣତଃ ସୁଇଚ୍ କୁହାଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧

• ୧୦ ରୁ ୧୨ ସେ.ମି. ଲମ୍ବର ଚାରିଖଣ୍ଡ ସରୁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଆବରଣ ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ନିଅ । ତାରଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇ ମୁଣ୍ଡରୁ ୧-୧.୫ ସେ.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆବରଣ ଛଡ଼ାଇ ବ୍ୟାଟେରୀ ଦିଅ ।
  
• ବର୍ତ୍ତମାନ ଦୁଇଖଣ୍ଡ ତାରର ଦୁଇ ମୁଣ୍ଡକୁ ସେଲ୍‌ର ଧାତବ ଟୋପି ଓ ଧାତବ ପାତ୍ରର ତଳ ଭାଗ ସହ ଅଠାଳିଆ କାଗଜ ବା ସେଲୋଟେପ୍ ଦ୍ଵାରା ଯୋଡ଼ିଦିଅ । ଏ ଦୁଇଟି ତାରର ଶେଷାଶକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ୧ ଓ ୨ କୁହାଯାଉ ।
• ସେଇଭଳି ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ତାରର ଦୁଇ ମୁଣ୍ଡକୁ ବଲ୍‌ବର ଧାତବ ଆଧାର ଓ ତା ତଳେ ଥିବା ଛୋଟ ଧାତୁ ଖଣ୍ଡସହ ଯୋଡ଼ି ଦିଅ । ଏ ଦୁଇଟି ତାରର ଶେଷାଶକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ୩ ଓ ୪ କୁହାଯାଉ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୨

• ବର୍ତ୍ତମାନ ବଲ୍‌ବଟିକୁ ସେଲ୍‌ ନିକଟକୁ ନେଇ ଶେଷଶ ୩ କୁ ୧ ସହ ଓ ୪ କୁ ୨ ସହ ଲଗାଇ ରଖ । ସେଲ୍ ଓ ବଲ୍‌ବର ଏହି ସଂଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ମୁଦିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ (Closed electric circuit) କୁହାଯାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ଅଗ୍ରରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ବାହାରି ତାର ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଆସି ଶେଷାଗ୍ର ୧ ଓ ୩ ଦେଇ ବଲ୍‌ବରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ଏବଂ ବଲ୍‌ବରୁ ଶେଷାଗ୍ର ୪ ଓ ୨ ମାଧ୍ୟମରେ ସେଲ୍‌ର ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ଵଗ୍ରରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ।
• ଏହି ଉପାୟରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ ପ୍ରବାହ ପଥ ବା ପରିପଥ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ମୁଦିତ ହୁଏ ଏବଂ ବଲ୍‌ବ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ ୩ ଓ ୧ କୁ ଯୋଡ଼ି ରଖ୍ ୪ ଓ ୨ କୁ ଅଲଗା କରିଦେଲେ ବଲ୍‌ବରୁ ଆଲୋକ ବାହାରିବା ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବ । ୪ ଓ ୨ ମଝିରେ ଫାଙ୍କ ହୋଇ ଯିବାରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥଟି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ମୁକ୍ତ (Open) ହୋଇଗଲା ଏବଂ ସେଲ୍‌ରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ ୪ ଓ ୨ କୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରି ୩ ଓ ୧ କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିଦିଅ । ପରିପଥ ମୁକ୍ତ ହୋଇଗଲା କି ନାହିଁ ? ଏବେ ୩ କୁ ୨ ସହ ଓ ୪ କୁ ୧ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ କର । ବଲ୍‌ବ ଆଲୋକ ଦେଲା କି ନାହିଁ ?

ଏହି ପରୀକ୍ଷାରୁ ତୁମେ ଜାଣିଲ ଯେ :

• ମୁଦିତ ବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୋଇପାରେ । ପରିପଥଟି ମୁକ୍ତ ଥିଲେ ବା ସେଥ‌ିରେ କେଉଁଠି ଫାଙ୍କା ରହିଗଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
• ତେଣୁ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ହେଲେ ପରିପଥକୁ ମୁକ୍ତ କରିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ତୁମେ ଜାଣିଥୁବା ବ୍ୟାଟେରୀ ଚାଳିତ ବିଭିନ୍ନ ଉପକରଣର ତାଲିକାଟିଏ କର ।
  ଉ –
  ବ୍ୟାଟେରୀ ଚାଳିତ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଟର୍ଚ୍ଚଲାଇଟ୍‌, ବିଭିନ୍ନ ଖେଳଣା ଓ କଣ୍ଢେଇ, ଘଣ୍ଟା, କାଲ୍‌କୁଲେଟର, ସେଲଫୋନ୍, କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ସ୍କୁଟର, ମୋଟର ସାଇକେଲ, ମୋଟର ଗାଡ଼ି, ଏମରଜେନ୍ସି ଲାଇଟ୍ ।

→ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍ (Electric Switch) :

• କରି ପରିପଥକୁ ମୁକ୍ତ କରୁଥୁଲ । ଏହି କାମକୁ ଗୋଟିଏ ସରଳ ସୁଇଚ ସାହାଯ୍ୟରେ କରିହେବ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୩

• ଗୋଟିଏ ପରିଷ୍କାର ଓ କଳଙ୍କିମୁକ୍ତ ଧାତବ ସେଫ୍‌ଟିପିନ୍ ଓ ଦୁଇଟି ଚଉଡ଼ା ମୁଣିଥିବା ଧାତବ ଡ୍ରଇଁ ପିନ୍ ନିଅ । ଖଣ୍ଡେ ଥର୍ମୋକୋଲ୍ ପଟି ବା ମୋଟା କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ପଟିରେ ସେଫ୍‌ପିକୁ ଶୁଆଇ ଦିଅ ।
• ତା’ର ତଳପାଖର ଗୋଲେଇ ମଝିରେ ଗୋଟିଏ ଡ୍ରଇଁ ପିକୁ ଚାପିଦିଅ ଯେପରିକି ପିନ୍ ଚାରିପାଖରେ ସେଫ୍‌ପିନ୍‌ ମୁକ୍ତ ଭାବେ ବୁଲିପାରିବ । ଅଳ୍ପ ଦୂରତାରେ ପଟି ଉପରେ ଅନ୍ୟ ଡ୍ରଇଁପିକୁ ଚାପିଦିଅ ଯେପରିକି ଦୁଇ ପିନ୍ ଭିତର ଦୂରତା ସେଫ୍‌ଟିପିନ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟଠାରୁ କମ୍ ହେବ ଓ ସେଫ୍‌ଟିପିକୁ ବୁଲାଇଦେଲେ ତା’ର ଉପରମୁଣ୍ଡ ଦ୍ବିତୀୟ ପିକୁ ଛୁଉଁଥବ ।
• ଦୁଇଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ନେଇ ସେମାନଙ୍କ ଦୁଇ ଅଗ୍ରକୁ ଆବରଣମୁକ୍ତ କର । ଗୋଟିଏ ତାରର ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ରକୁ ସେଫ୍‌ଟିପିନ୍‌ର ତଳ ଗୋଲେଇ ସହ ଭଲ କରି ଯୋଡ଼ିଦିଅ । ଅନ୍ୟ ତାରର ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ରକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ପିନ୍ଦେହରେ ଟାଣି କରି ଗୁଡ଼ାଇ ଦିଅ । ତାର ଦୁଇଟିର ବାକି ଦୁଇଟି ଅଗ୍ରକୁ ୫ ଓ ୬ ବୋଲି କୁହାଯାଉ । ଏବେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଗଲା ଗୋଟିଏ ସରଳ ସୁଇଚ୍ ।

→ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ଓ କୁପରିବାହୀ (Euctrical conductors and non-conductors) :

• ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇପାରେ, ତାହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ କୁହାଯାଏ । ସମସ୍ତ ଧାତୁ; ଯଥା – ସୁନା, ରୁପା, ତମ୍ବା, ଟିଣ, ଦସ୍ତା, ଲୁହା ଇତ୍ୟାଦି ସୁପରିବାହୀ ଅଟନ୍ତି ।
• ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ କୁହାଯାଏ । କାଚ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍, ରବର ଇତ୍ୟାଦି କୁପରିବାହୀ ଅଟନ୍ତି ।
• ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଉପକରଣର ସୁପରିବାହୀ ଅଂଶକୁ କୁପରିବାହୀ ପଦାର୍ଥ ଦ୍ଵାରା ଆବୃତ କରାଯାଇଥାଏ ।

→ ସତର୍କ ସୂଚନା :
ଆମ ଶରୀର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ । ତେଣୁ ଖାଲି|ଓଦା ହାତରେ କେବେ ହେଲେ କୌଣସି ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଉପକରଣର ଧାତବ ଅଂଶକୁ ଛୁଇଁବ ନାହିଁ । ଘରେ ବା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଖୋଲା ପ୍ଲଗ୍ ପଏଣ୍ଟ୍ ବା ସକେଟ୍ ଥିଲେ ତା’ ଭିତରେ ଆଙ୍ଗୁଠି ବା ଅନ୍ୟ କିଛି ଗେଞ୍ଜିବ ନାହିଁ । ସେମିତି ହେଲେ ମାରାତ୍ମକ ସକ୍ ଲାଗିପାରେ । ଏ ବିଷୟରେ ଛୋଟ ଭାଇ ଭଉଣୀମାନଙ୍କୁ ସତର୍କ କରାଇବ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୫

ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ଓ କୁପରିବାହୀର ପରୀକ୍ଷଣ ପ୍ରଶ୍ନସହ ଉତ୍ତର

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 8 ପରିସ୍ଥାନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 8 ପରିସ୍ଥାନ

Question 1.
ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(କ) ପରିସ୍ଥାନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
(i) ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ବାସସ୍ଥାନ ଓ ତା’ର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱକୁ ପରିସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପରିସ୍ଥାନ ହେଉଛି ପରିବେଶର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ।

(ଖ) ଉଭିଦର ଉପଯୋଜନ କାହିଁକି ଆବଶ୍ୟକ ?
ଉ –
ପରିବେଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ସେଥ‌ିରେ ତିଷ୍ଠିରହିବାପାଇଁ ଉଭିଦର ଉପଯୋଜନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(ଗ) ତିନୋଟି ଅଜୈବିକ କାରକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଜଳ, ବାୟୁ ଓ ଆଲୋକ ତିନୋଟି ଅଜୈବିକ କାରକ ।

Question 2.
କାରଣ ଲେଖ ।
(କ) ମାଛକୁ ପାଣିରୁ କାଢ଼ିଆଣିଲେ ସେ ମରିଯାଏ ।
ଉ –
(i) ଆମେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କଲାପରି ମାଛମାନେ ଗାଲିସି ସାହାଯ୍ୟରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।
(ii) ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନର କିଛି ଅଂଶ ମାଛ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ରହଣ କରି ବଞ୍ଚେ । ମାଛକୁ ପାଣିରୁ କାଢ଼ିଆଣିଲେ ସେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରି ନପାରି ମରିଯାଏ ।

(ଖ) ଘୋଡ଼ା ମରୁଭୂମିରେ ରହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
ଉ –
(i) ଘୋଡ଼ାର ପାଦଦ୍ଵୟ ମରୁବାଲିରେ ଚାଲିବାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟଭାବ ସମୟରେ ତା’ର
(ii) ଘୋଡ଼ାର ଶରୀର ମରୁଭୂମିରେ ରହିବାପାଇଁ ଉପଯୋଜିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଘୋଡ଼ା ମରୁଭୂମିରେ

(ଗ) କଲରା ଗଛ ସିଧା ଛିଡ଼ାହୋଇ ରହିପାରେ ନାହିଁ ।
ଉ –
(i) କଲରା ଏକ ଲତାଜାତୀୟ ଦୁର୍ବଳ ଉଭିଦ ଓ ଏହାର କାଣ୍ଡ ସରୁ ଓ ନରମ ।
(ii) କଲରା କାଣ୍ଡ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ଅନ୍ୟର ସହାୟତାରେ ବଢ଼େ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କଲରା ଗଛର କାଣ୍ଡ ଅଗରେ ଆକର୍ଷୀ ଥାଏ । ତେଣୁ କଲରା ଗଛ ସିଧା ଛିଡ଼ାହୋଇ ରହିପାରେ ନାହିଁ ।

Question 3.
କେଉଁଟି ଠିକ୍ (✓) ଚିହ୍ନଦ୍ୱାରା ଦର୍ଶାଅ ।
(କ) କାକୁଡ଼ି ଲତାର ଆକର୍ଷୀ ଏହାକୁ ମାଡ଼ିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ଖ) ମାଛର ଲାଞ୍ଜ ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ଗ) ଖଜୁରୀ ଏକ ମରୁଜ ଉଦ୍ଭଦ ।
(ଘ) ଓଟ ଏକ ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦ ।
ଉ –
(କ) ✓
(ଖ) ✓
(ଗ) ✓
(ଘ) (✗)

ପରିସ୍ଥାନ Notes :

→ ଉପକ୍ରମ :

• ତୁମେ ରହୁଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳରେ କିମ୍ବା ଗାଁରେ ପୋଖରୀ ବା ଗାଡ଼ିଆ ଦେଖୁଥ‌ିବ । ଜଙ୍ଗଲରେ ଅନେକ ଜୀବ ରହୁଥ‌ିବା ମଧ୍ୟ ଜାଣିଥ‌ିବ ।
• ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ବାସସ୍ଥାନ ଓ ତା’ର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱକୁ ପରିସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
  
• ପୋଖରୀ, ଗାଡ଼ିଆ ଓ ଜଙ୍ଗଲରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଜୀବ ରହିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କରଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି କେଉଁମାନେ ଉଭିଦ ଓ କେଉଁମାନେ ପ୍ରାଣୀ ଚିହ୍ନଟ କରି ଏକ ସାରଣୀ କର ।
  

→ ପରିସ୍ଥାନ (Habitat) କ’ଣ:

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ହେଉଛି ଜୀବଜଗତର ଏକ ଜୈବିକ ଏକକ । ଜୀବମାନଙ୍କ ଶରୀର ହେଉଛି ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥର ସମାହାର ।
• ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥାନରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ରହିଥା’ନ୍ତି । ପରିସ୍ଥାନରେ ଜୀବର ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ଓ ବଂଶ ବିସ୍ତାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ଯ ହୋଇଥାଏ ।
• ପରିସ୍ଥାନ ହେଉଛି ପରିବେଶର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ । ପରିସ୍ଥାନ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ପରିସ୍ଥାନ ଦୁଇଟି ଉପାଦାନରେ ଗଠିତ; ଯଥା – ଜୈବିକ କାରକ ଓ ଅଜୈବିକ କାରକ ।

→ ଜୈବିକ କାରକ :

• ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିସ୍ଥାନରେ ଯେଉଁ ଜୀବମାନେ ରହନ୍ତି, ସେହି ଜୀବମାନେ ସେହି ପରିସ୍ଥାନର ଜୈବିକ କାରକ ଅଟନ୍ତି । ଉପାଦାନ ଅନୁସାରେ ଯେ କୌଣସି
• ପରିସ୍ଥାନର ଜୈବିକ କାରକକୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା –
  • (କ) ଉତ୍ପାଦକ ବା ସବୁଜ ଉଭିଦ
  • (ଖ) ଉକ୍ଷକ ବା ପ୍ରାଣୀ
  • (ଗ) ଅପଘଟକ ବା କେତେକ ଜାତିର ଅଣୁଜୀବ
• ଉଭିଦ ନିଜ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସହ ଅନ୍ୟ ଜୀବପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ପାଦକ କୁହାଯାଏ ।
• ଅଣୁଜୀବ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର, ଖାଲି ଆଖରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ, ଅଧିକାଂଶ ଅଣୁଜୀବଙ୍କର ନିଜ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି କ୍ଷମତା ନ ଥାଏ । ସେମାନେ ପରଜୀବୀ କିମ୍ବା ମୃତଭୋଜୀଭାବେ ସେମାନଙ୍କର ପରିସ୍ଥାନରୁ ଖାଦ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ମୃତଭୋଜୀ ଅଣୁଜୀବମାନେ ଜୀବ ଶରୀରରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଉପାଦାନ ଗ୍ରହଣକରନ୍ତି ଏବଂ ପରିବେଶକୁ ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୋଷକ ପଦାର୍ଥ ତ୍ୟାଗକରନ୍ତି । ତାହା ପୁନର୍ବାର ଉଭିଦମାନେ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜର ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶରେ ଲଗାନ୍ତି । ଏଥପାଇଁ ମୃତଭୋଜୀ ଅଣୁଜୀବଙ୍କୁ ଅପଘଟକ କୁହାଯାଏ ।

→ ଅଜୈବିକ କାରକ :
ଜଳ, ବାୟୁ, ଆଲୋକ, ତାପ, ମୃତ୍ତିକା, ଶିଳା ଇତ୍ୟାଦି କାରକଗୁଡ଼ିକୁ ପରିସ୍ଥାନର ଅଜୈବିକ କାରକ କୁହାଯାଏ । ସବୁଜ ଉଭିଦମାନେ ଆଲୋକ ଶକ୍ତିକୁ ଖାଦ୍ୟ ବା ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

• ସବୁଜ ଉଭିଦମାନେ ଆଲୋକ ଶକ୍ତିକୁ ଖାଦ୍ୟ ବା ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ସେହି ଖାଦ୍ୟ ଉପରେ ସମଗ୍ର ଜୀବଜଗତ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
• ଆଲୋକର ତୀବ୍ରତା ଓ ଅବଧୂ ସହିତ ତାପମାତ୍ରା, ଜଳ, ବାୟୁ ମୃତ୍ତିକା ଇତ୍ୟାଦି ମିଶି ଏକ ପରିସ୍ଥାନରେ ଜଙ୍ଗଲ ହେବ କି ତୃଣଭୂମି ବା ମରୁଭୂମି ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୋଇଥାଏ ।
• ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରଥମ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉଦ୍ଭାବନ ହେଲା ନିଆଁ । ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ମଣିଷ ତାହାର ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥକୁ ପୋଡ଼ି ଖାଇବା ଶିଖୁ ।
• ଜଙ୍ଗଲରେ ନିଆଁ ଲାଗିଲେ ନିମିଷକ ମଧ୍ୟରେ ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ ଥିବା ପରିସ୍ଥାନ ପୋଡ଼ି ପାଉଁଶ ହୋଇଯାଏ । ହଜାର ହଜାର ଜାତିର ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ ଧ୍ଵଂସ ପାଇଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ନିଆଁକୁ ଅଜୈବ କାରକ ହିସାବରେ ନିଆଯାଏ ।

→ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପରିସ୍ଥାନ :

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୨

• ଗୋଟିଏ କୁଣ୍ଡରେ ଏକ ସପ୍ତଫେଣୀ ଜାତିର ଉଭିଦ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଏକ ମଲ୍ଲୀଗଛ ଲାଗିଥିବା କୁଣ୍ଡ ଆଣି ସେମାନଙ୍କର ମାଟି ଉପରିସ୍ଥ ଗଛର ଅଂଶକୁ ପଲିଥୁନ ଦ୍ବାରା ବାନ୍ଧି କିଛି ସମୟ ଖରାରେ ରଖୁଦିଅ ।
• ଦେଖୁ ପଲିଥୁନ ମୁଣି ଭିତରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଜଳବିନ୍ଦୁ ଲାଗିଥବ । ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଭଦରେ ଲାଗିଥ‌ିବା ମୁଣି ମଧ୍ୟରୁ ସପ୍ତଫେଣୀ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦରେ କମ୍ ଜଳବିନ୍ଦୁ ଲାଗିଥ୍ବ କିମ୍ବା ଆଦୌ ନ ଥବ । କାରଣ ମରୁଭୂମିରେ ରହୁଥ‌ିବା ଉଭିଦମାନଙ୍କ ପାଇଁ
• ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କଣ୍ଟାରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ । ତା’ ଦେହରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ପତ୍ରଭଳି ମାଂସଳ ଅଂଶ ତାର ରୂପାନ୍ତରିତ କାଣ୍ଡ । ସେ ମଧ୍ୟ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କରିଥାଏ ।
• ମାଛର ଶରୀର ଜଳରେ ରହିବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ତାହାର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଜଳରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ଜଳରେ ବଞ୍ଚରେ ।
• ପରିବେଶର ଅବସ୍ଥା ଓ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପଦାର୍ଥର ପରିମାଣକୁ ନେଇ ପରିସ୍ଥାନ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ; ଯଥା –
  (କ) ସ୍ଥଳୀୟ ପରିସ୍ଥାନ ଓ (ଖ) ଜଳୀୟ ପରିସ୍ଥାନ

ଉଭିଦମାନଙ୍କ ପରିସ୍ଥାନ :

• ପରିସ୍ଥାନରେ ଜଳର ପରିମାଣ ଅନୁସାରେ ଉଭିଦର ଜୀବନଶୈଳୀ ଓ ଗଠନରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଏ ।
  ଉଭିଦମାନଙ୍କ ପରିସ୍ଥାନରେ ଆଲୋକ, ତାପମାତ୍ରା, ମୃଭିକା, ବାୟୁର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।
• ପରିସ୍ଥାନ ଅନୁସାରେ ଉଭିଦମାନଙ୍କୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ; ଯଥା –
  • (କ) ମରୁଜ – ଜଳଭାବ ଅଞ୍ଚଳର ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳର ଉଭିଦ
  • (ଖ) ଆର୍ଦ୍ରଭୂମିଜ – ଜଳାଭାବ ବା ଜଳାଧ‌ିକ୍ୟ ନଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳର ଉଭିଦ ବା ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ବଢୁଥ‌ିବା
  • (ଗ) ଜଳଜ – ଜଳାଧ୍ୟାକ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ଉଭିଦ

→ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପରିସ୍ଥାନ :
ନିଜର ଆଚରଣ, ଖାଦ୍ୟ, ଜଳ ପରିମାଣ ଓ ଆଲୋକର ସହଜଲଭ୍ୟତା ଉପରେ ଆଧାର କରି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା – (କ) ସ୍ଥଳଚର, (ଖ) ଜଳଚର ଓ (ଗ) ଉଭୟଚର ।

(କ) ସ୍ଥଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ ଜଙ୍ଗଲ, ମରୁଭୂମି, ତୃଣଭୂମି, ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ ଆଦି ପରିସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଆନ୍ତି ।
(ଖ) ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ ନଦୀ, ହ୍ରଦ, ପୋଖରୀ, ସମୁଦ୍ର ଆଦି ପରିସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଆନ୍ତି ।
(ଗ) ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳ ଭାଗରେ ରହିବା ପାଇଁ ଉପଯୋଜନ ଥାଏ ।

Question 1.
ତୁମେ ଜାଣିଥୁବା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଜୀବମାନଙ୍କର ଏକ ତାଲିକା କରି, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସାରଣୀରେ ସଜାଇ ଲେଖ । 

→ ଜୀବ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଉପଯୋଜନ (Adoptation) :

• ଜୀବମାନେ ଯେଉଁଠାରେ ବାସକରନ୍ତି ସେ ସ୍ଥାନ ସହ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିଥା’ନ୍ତି; ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ସ୍ଥାନର ଜଳବାୟୁ, ମୃତ୍ତିକା, ତାପମାତ୍ରା ଓ ଅନ୍ୟ ଜୀବମାନଙ୍କ ସହ ନିଜକୁ ମିଳାଇ ଚଳନ୍ତି ।
• ମାଛ, କଙ୍କଡ଼ା, ତିମି, ପଦ୍ମ, କଇଁ ଜଳରେ ରୁହନ୍ତି । ସେହିପରି କାଉ, ପାରା, ବାଦୁଡ଼ି ଆକାଶରେ ଉଡ଼ିପାରନ୍ତି । ଓଟ, କୀଟ, ପତଙ୍ଗ ଏବଂ ସପ୍ତଫେଣୀ ପରି କଣ୍ଟାଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦ ମରୁଭୂମିରେ ବଞ୍ଚିପାରନ୍ତି ।
  • ମାଛ ଗାଲି ସାହାଯ୍ୟରେ କେବଳ ଜଳରେ ହିଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ କରିପାରେ ।
  • ପରିବେଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ତାଳଦେଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବର ଗାଠନିକ ଓ କ୍ରିୟାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଉପଯୋଜନ କୁହାଯାଏ ।

ପରିବେଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ତାଳଦେଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବର ଗାଠନିକ ଓ କ୍ରିୟାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଉପଯୋଜନ କୁହାଯାଏ ।

→ ଜଳଜ ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ :
(କ) ଜଳଜ ଉଭିଦ :

• ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ିଆ ଦଳ, ପଦ୍ମ, କଇଁ ଇତ୍ୟାଦି ଉଭିଦଙ୍କୁ ଆମେ ପୋଖରୀ, ଗାଡ଼ିଆରେ ଦେଖୁବାକୁ ପାଉ ।
• ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ଭାସମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ଓ ଆଉ କେତେକ ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିରହିଥାଆନ୍ତି ।
• ସେହି ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକର କାଣ୍ଡରେ ଅସଂଖ୍ୟ ବାୟୁ କୋଠରି ଥାଏ ଯାହା ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପାଣିରେ ଭାସିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  

(ଖ) ଜଳଜ ପ୍ରାଣୀ :

• ଜଳରେ ବାସକରୁଥିବା ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଜଳଜ ପ୍ରାଣୀ ବୋଲି ଆମେ କହୁ । କରାଇଥାଏ ।
• ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ମାଛର ପକ୍ଷ ପାଣିରେ ପହଁରିବାରେ, ଲାଞ୍ଜ ଦିଗ ବଦଳାଇବାରେ ଓ ଗାଲିସି ଜଳରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  

→ 8.7. ମରୁଜ ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ :

(କ) ମରୁଜ ଉଦ୍ଭଦ :

• ମରୁଭୂମିରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସପ୍ତଫେଣୀ, ନାଗଫେଣୀ, ଖଜୁରୀ ଆଦି କଣ୍ଟାଜାତୀୟ ଉଭିଦକୁ ମରୁଜ ଉଭିଦ କୁହାଯାଏ ।
• ସେଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରାୟତଃ ପତ୍ର ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ବା ସେଗୁଡ଼ିକ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ କଣ୍ଟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ।
• ତେଣୁ ଉଭିଦଗୁଡ଼ିକ ଉୱେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅତିକମ୍ ଜଳ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଆନ୍ତି ।

(ଖ) ମରୁଜ ପ୍ରାଣୀ :

• ଓଟ ଏକ ମରୁଜ ପ୍ରାଣୀ । ସେମାନଙ୍କ ଚର୍ମରେ ସ୍ବେଦଗ୍ରନ୍ଥୀ ଆଦୌ ନଥାଏ ।
• ନାକପୁଡ଼ାରେ ଥ‌ିବା ଲୋମ ମରୁଭୂମିରେ ଧୂଳିବାଲିକୁ ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ।
• ଓଟର ଗୋଟାଳିଆ ଖୁରାବିହୀନ ମାଂସଳ ପାଦ ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ମରୁବାଲିରେ ଚାଲିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  

8.8. ଲତାଜାତୀୟ (ଦୁର୍ବଳ) ଉଦ୍ଭଦ :

• କଲରା, କଖାରୁ, କାକୁଡ଼ି ଜାତୀୟ ଗଛଗୁଡ଼ିକର କାଣ୍ଡ ଦୁର୍ବଳ ସେମାନଙ୍କ କାଣ୍ଡରେ ଆକର୍ଷୀଗୁଡ଼ିକ ଥାଏ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବର ପରିସ୍ଥାନ ତା’ର ଜୀବନ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ । ତେଣୁ ଏଥ‌ିରେ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ପରିବେଶରେ ସନ୍ତୁଳନ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଯିବ ଏବଂ ଏହାର କୁପ୍ରଭାବ ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ପଡ଼ିବ ।