Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 5 ଯାତ୍ନେନ ସିଦ୍ଧିଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 5 ଯାତ୍ନେନ ସିଦ୍ଧିଃ

1. एकपदेन उत्तरं लिखत ।(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)
(ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)

(क) पथिकः श्रान्तः कथम् अभवत् ?
ପଥ କଳଂ ଶ୍ରାନ୍ତ ୫ ଅଭବତ୍ ?
उत्तर: ଆତପେନ

(ख) पथिकः मार्गे किम् अपश्यत् ?
ପଥ ମାର୍ଗେ କିମ୍ ଅପଶ୍ୟତ୍ ?
उत्तर: ବୃକ୍ଷମ୍

(ग) ग्रामः इतः कियत् दूरे अस्ति ?
ଗ୍ରାମ ଇତଃ କିୟତ୍ ଦୂରେ ଅସ୍ତି ?
उत्तर: କ୍ରୋଶମିତେ ଦୂରେ

(घ) कीदृशः पथिकः कुपितः अभवत् ?
କୀଦୃଶଃ ପଥୁନଃ କୁପିତଃ ଅଭବତ୍ ?
उत्तर: ଶ୍ରାନ୍ତଃ

(ङ) क्रोशमिते दूरे कः अस्ति ?
କ୍ରୋଶମିତେ ଦୂରେ ଡଃ ଅସ୍ଥି ?
उत्तर: ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ

(च) यः गच्छति स: एव किं प्राप्नोति ?
ଯଃ ଗଚ୍ଛତି ସ ଏବଂ କିଂ ପ୍ରାପ୍ନାତି ?
उत्तर: ଗନ୍ତ ବ୍ଯସ୍ଥାନଂ

(छ) कस्य जनस्य भाग्यं नूनं फलति ?
କସ୍ୟ ଜନସ୍ୟ ହାଗ୍ୟ ନୂନଂ ଫଳତି ?
उत्तर: ଯତ୍ନଶୀଳସ୍ୟ ଜନସ୍ୟ ।

2. मातृभाषया अनुवादं कुरुत :(ମାତୃଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)
(ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)

(क) कश्चित् पथिक: मार्गे गच्छति स्म ।
କଶ୍ଚିତ୍ର ପଥକ ମାର୍ରେ ଗଛତି ସୁ ।
उत्तर:
କୌଣସି ଜଣେ ବାଟୋଇ ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥିଲେ।

(ख) आतपेन सः क्लान्तः अभवत् ।
ଆତପେନ ଡଃ କ୍ଳାନ୍ତଃ ଅଭବତ୍ ।
उत्तर:
ଖରାରେ ସେ ଥକିପଡ଼ିଥିଲେ।

(ग) भवान् जानाति वा?
ଭବାନ୍ ଜାନାତି ବା ?
उत्तर:
ଆପଣ ଜାଣିଛନ୍ତି କି ?

(घ) पथिकः बहुवारं पृष्टवान् ।
ପଥୁନଃ ବହୁବାରଂ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ ।
उत्तर:
ବାଟୋଇ ଜଣକ ବହୁବାର ପଚାରିଲେ।

(ङ) तदा स: वृद्धः वदति ।
ତଦା ଡଃ ବୃଦ୍ଧ ବଦତି ।
उत्तर:
ସେତେବେଳେ ସେ ବୁଢ଼ାଲୋକ କହିଲେ ।

3. शून्यस्थानं पूरयत । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।)

(क) …………..पथिकः …………….ପଥଦଃ ।
उत्तर: କ୍ଳାନ୍ତ

(ख) ………….. ग्राम:  …………. ଗ୍ରାମଃ ।
उत्तर: ଗନ୍ତ ବ୍ୟ

(ग) शीर्णः ………… …………… ଶୀର୍ଶ୍ୱ
उत्तर: ବୃଦ୍ଧ

(घ) विशालं ………… ବିଶାଳଂ …………..
उत्तर: ବୃକ୍ଷମ୍

(ङ) श्रान्त： ………… ଗ୍ରାମଃ । …………..
उत्तर: ପଥୁ

(च) यत्नशीलस्य ………… ଯନୁଶୀଳସ୍ୟ
उत्तर: ଜନସ୍ଯ

(ବୃକ୍ଷମ, ଜନସ୍ୟ, ପଥୁନଃ, ବୃଦ୍ଧ, କ୍ଳାନ୍ତୀ, ଗନ୍ତବ୍ୟ)
(वृक्षम्，जनस्य，पथिकः，वृद्ध，क्लान्तः，गन्तव्यः)

4. रेखाङ्क्रितपदस्य संशोधनं कुरुत। (ରେଖାଙ୍କିତପଦସ୍ୟ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)
(ରେଖାଙ୍କିତ ପଦର ସଂଶୋଧନ କର ।)

(क) एकं विशालः वृक्षम् अपश्यत् ।
ଏବଂ ବିଶାଳୀ ବୃକ୍ଷମ୍ ଅପଶ୍ୟତ୍ ।
उत्तर:
ଏବଂ ବିଶାଳ ବୃକ୍ଷମ୍ ଅପଶ୍ୟତ୍ ।

(ख) क्लान्तः पथिकं चलनक्षमः न आसीत् ।
କ୍ଳାନ୍ତ ୫ ପଞ୍ଚୁକଂ ଚଳନକ୍ଷମଃ ନ ଆସୀତ୍ ।
उत्तर:
କ୍ଳାନ୍ତ ପଥ୍ୟାକ ଚଳନକ୍ଷମଃ ନ ଆସୀତ୍ ।

(ग) विस्मितं पथिकः पृष्ठदेशम् अवलोकितवान् ।
ବିସ୍ମିତଂ ପଥଦଃ ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍ ଅବଲୋକିତବାନ୍ ।
उत्तर:
ବିସ୍ମିତଃ ପଥ ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍ ଅବଲୋକିତବାନ୍ ।

(घ) गन्तव्यः ग्रामं इतः क्रोशमिते दूरे अस्ति ।
ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମିଂ ଇତଃ କ୍ରୋଶମିତେ ଦୂରେ ଅଛି ।
उत्तर:
ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ ଇତଃ କ୍ରୋଶମିତେ ଦୂରେ ଅଛି ।

(ङ) वृद्धः शान्तं स्वरेण उक्तवान् ।
ବୃଦ୍ଧା ଶାନ୍ତଃ ସ୍ବରେଣ ଉକ୍ତବାନ୍ ।
उत्तर:
ବୃଦ୍ଧା ଶାନ୍ତେନ ସ୍ୱରେଣ ଉକ୍ତବାନ୍ ।

5. स्तम्भद्वयं योजयत । (ସ୍ତମ୍ଭ ଦୁଇଟିକୁ ମିଳାଅ।)
(ସ୍ତମ୍ଭଦ୍ବୟଂ ଯୋଜୟତ ।)

उत्तर:

6. वाक्यानि रचयत (ବାକ୍ୟ ରଚନା କର ।)
(ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତ।)
उपविशति, वदति, भवान्, ददाति, आसीत्
उत्तर:
उपविशति (ଉପବିଶତି) – ବୃଦ୍ଧ ଉପବିଶତି।
वदति (ବଦତି) – ବାଳକ ବଦତି।
भवान् (ଭବାନ) – ଭବାନ୍ କଃ ?
ददाति (ଦଦାତି) – ରାଜା ଧନଂ ଦଦାତି ।
आसीत् (ଆସୀତ) – ନରେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସୀତ୍

7. शुद्धपदं रचयत ।
थि प क:
म हो य: द
म कि पि
वा न् भ
उत्तर:
थि प क: (ଥ୍ ପ କ) = ପଥଦଃ
म हो य: द (ମ ହୋ ୟଃ ହୋ ଦ) = ମହୋଦୟଃ
म कि पि (ମ କି ପି) = କିମପି
वा न् भ (ବା ନ୍ ଭ) = ଭବାନ୍
उ रत्त म् (ଉ ର ଭ ମ୍ ) = ଉତ୍ତରମ୍

8. सन्धिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।)
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)
किमपि,  निश्चितम्，प्राप्नोति，कश्चित्
उत्तर:
किमपि (କିମପି) – କିମ୍ + ଅପି
निश्चितम् (ନିଶ୍ଚିତମ୍) – ନିଃ + ଚିତମ୍
प्राप्नोति (ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି) – ପ୍ର + ଆୟୋତି
कशिचत् (କଶ୍ଚିତ୍ର) – କଃ + ଚିତ୍

विशेषणम् — विशेष्यम्

• दीर्घ: — मार्गः
• मधुरं — लड्डुकम्
• कृशा — बालिका
• गभीरः — सागरः
• विशालं — मन्दिरम्
• उत्तमा — मापिका
• चतुरः — काकः
• दिव्यम् — औषधम्
• प्रसिद्धा — लेखिका
• निर्मलः — आकाशः
• महत् — वनम्
• महती — नंदी
• महान् — जनः
• सरलं — संस्कृतम्
• सुन्दरी — नगरी

ବିଶେଷଣମ୍ — ବିଶେଷ୍ଯମ୍

• ଦୀର୍ଘ — ମାର୍ଗ ( ଦୀର୍ଘ ରାସ୍ତା )
• ମଧୁରଂ — ଲଡୁକମ୍ (ମିଠା ଲଡୁ)
• କ୍ଷୀଣା — ବାଳିକା (ପତଳା ଝିଅ)
• ଗଭୀରଃ — ସାଗରଃ ( ଗଭୀର ସାଗର)
• ବିଶାଳଂ — ମନ୍ଦିରମ୍ (ବିଶାଳ ମନ୍ଦିର )
• ଉତ୍ତମା — ମାପିକା ( ଉତ୍ତମ ମାପଯନ୍ତ୍ର)
• ଚତୁରଃ — କାକଃ (ଚତୁର କାଉ)
• ଦିବ୍ଯମ୍ — ଔଷଧମ୍ (ଦିବ୍ୟ ଔଷଧ)
• ପ୍ରସିଦ୍ଧା — ଲେଖିକା (ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲେଖକା)
• ନିର୍ମଶଃ — ଆକାଶଃ (ନିର୍ମଳ ଆକାଶ)
• ମହତ୍ — ବନମ୍ (ବଡ଼ ଅରଣ୍ୟ)
• ମହତୀ — ନଦୀ (ବଡ଼ ନଈ)
• ମହାନ୍ — ଜନଃ (ମହାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି)
• ସରଳଂ — ସଂସ୍କୃତମ୍ (ସରଳ ସଂସ୍କୃତ)
• ସୁନ୍ଦରୀ — ନଗରୀ (ସୁନ୍ଦର ସହର)

उदाहरणानुसारं विशेषण- विशेष्ययोः लेखनं कुरुत-
ଉଦାହରଣାନୁସାରଂ ବିଶେଷଣବିଶେଷ୍ୟ ଲେଖନଂ କୁରୁତ ।
(ଉଦାହରଣାନୁସାର ବିଶେଷ୍ୟ ଓ ବିଶେଷଣ ଲେଖ)

अवधेयम् ଔଷଧିସ୍ ଅବଧେୟମ୍ (ମନେରଖ)

विशेष्यस्य यत् वचनं तदेव वचनं विशेषणस्य – ବିଶେଷ୍ୟସ୍ୟ ଯତ୍ ବଚନଂ ତଦେବ ବଚନଂ ବିଶେଷଣସ୍ୟ ।
(ବିଶେଷ୍ୟର ବଚନ ଯାହା ତାହାହିଁ ବିଶେଷଣର ବଚନ)

एकपदेन उत्तरं लिखत ।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ।)

1. गन्तव्य: ग्राम: इतः कियत् दूरे इति कः उक्तवान् ?
ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ ଇତଃ କିୟତ୍ ଦୂରେ ଇତି ଡଃ ଉକ୍ତବାନ୍ ?
उत्तर:
ପଥକଃ

2. गन्तव्य: ग्राम: इतः क्रोशमितदूरे इति कः उक्तवान् ?
ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ ଇତଃ କ୍ରୋଶମିତଦୂରେ ଇତି ଡଃ ଉକ୍ତବାନ୍ ?
उत्तर:
ବୃଦ୍ଧ

3. वृक्षस्य अघः कः उपविशति स्म ?
ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ କଃ ଉପବିଶତି ସ୍ମ ?
उत्तर:
ବୃଦ୍ଧ

4. यत्नशीलस्य किं फलति ?
ଯଶୀଳସ୍ୟ କିଂ ଫଳତି ?
उत्तर:
ଭାଗ୍ଯମ୍

5. विस्मितः पथिक: कुत्र अवलोकितवान् ?
ବିସ୍ମିତଃ ପଥକଃ କୁତ୍ର ଅବଲୋକିତବାନ୍ ?
उत्तर:
ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍

6. अधुना कः अग्रे गमिष्यति इति निश्चितम् अस्ति ?
ଅଧୁନା କଃ ଅଗ୍ରେ ଗମିଷ୍ୟତି ଇତି ନିଶ୍ଚିତମ୍ ଅସ୍ତି ?
उत्तर:
ପଥକଃ

7. कः किमपि उत्तरं न दत्तवान् ?
କଃ କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ଦତ୍ତବାନ୍ ?
उत्तर:
ବୃଦ୍ଧା

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूरयत।
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯାତ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ।)

1. ……………….. वृक्षम् । (विशाल:, विशालम्, विशाला)
………………….. ବୃକ୍ଷମ୍ । (ବିଶାଳ, ବିଶାଳମ, ବିଶାଳା)
उत्तर:
ବିଶାଳ

2. ………… स्वरेण ।（शान्त,शान्तम्,शान्तेन ）
………….. ସ୍ଵରେଣ। (ଶାନ୍ତ, ଶାନ୍ତମ, ଶାନ୍ତେନ)
उत्तर:
ଶାନ୍ତେନ

3. ………… पथिकः।（कुपितः,कुपिता,कुपितम्）
……………. ପଥଦଃ । (କୁପିତଃ, କୁପିତା, କୁପିତମ୍)
उत्तर:
କୁପିତଃ

4. यत्नशीलस्य ………… ।（जन：,जनम्,जनस्य）
ଯତ୍ନଶୀଳସ୍ଯ ………………(ଜନଃ, ଜନମ୍, ଜନସ୍ୟ)
उत्तर:
ଜନସ୍ଯ

5. क्लान्त：………… ।（पथिकं,पथिक：,पथिकेन）
କ୍ଳାନ୍ତଃ …………….. (ପଥକଂ, ପଥୁନଃ, ପଥୁନ)
उत्तर:
ପଥଦଃ

6. ………… वृद्धः।（शर्ण्णं,शीणर्णा,शीर्ण्ण：)
………………….. ବୃଦ୍ଧ । (ଶୀର୍ଡିଂ, ଶୀର୍ଷା, ଶୀର୍ଶ୍ୱ)
उत्तर:
ଶୀଣ୍ଠି |

7. नित्यश： ………… फलति ।（भाग्यं,भाग्य,भाग्येन）
……………ଫଳତି । (ଭାଗ୍ୟ, ଭାଗ୍ୟ, ଭାଗ୍ୟନ)
उत्तर:
ଭାଗ୍ୟ

8. ………… ग्रामः।（गन्तव्यः,गन्तव्यम्）
………………….. ଗ୍ରାମଃ । (ଗନ୍ତବ୍ୟ, ଗନ୍ତବ୍ୟମ୍)
उत्तर:
ଗନ୍ତବ୍ୟ

9. परन्तु किमपि ………… न प्राप्तवान्।（प्रश्नम्,उत्तरम्）
ପରନ୍ତୁ କିମପି ……………….. ନ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ । ( ପ୍ରଶ୍ନମ୍, ଉତ୍ତରମ୍)
उत्तर:
ଉତ୍ତରମ୍

10. अग्रे गननायं ………… कृतवान्।（उपायम्,यत्नम्）
ଅଗ୍ରେ ଗମନାୟ ………………… କୃତବାନ୍। (ଉପାୟମ, ଯନ୍ତ୍ରମ)
उत्तर:
ଯନ୍

11. पथिक： ………… अभवत् ।（कुपित：,चिन्तितः）
ପଥକଃ …………….. ଅଭବତ୍ । (କୁପିତଃ, ଚିନ୍ତିତଃ)
उत्तर:
କୁପିତଃ

12. ………… जनस्य भागयं नूनं फलति । (पठत：,यत्नशीलस्य）
…………….. ଜନସ୍ୟ ଭାଗ୍ୟ ନୂନଂ ଫଳତି ।
उत्तर:
ଯଶୀଳସ୍ୟ

13. ………… अधः वृद्धः उपविशति स्म।（वृक्षम्，वृक्षस्य）
……………. ଅଧଃ ବୃଦ୍ଧା ଉପବିଶତି ସ୍ଵ। (ବୃକ୍ଷମ, ବୃକ୍ଷସ୍ୟ)
उत्तर:
ବୃକ୍ଷସ୍ୟ

14. क्लान्त： ………… चलनक्षमः न आसीत् । （पथिकेन,पथिक：）
କ୍ଳାନ୍ତଃ ………………….. ଚଳନକ୍ଷମ ନ ଆସୀତ୍ । (ପଥକେନ, ପଥୁକଃ)
उत्तर:
ପଥକଃ

15. विशालं ………… अपश्यत्।（वृक्ष: ,वृक्षम्）
ବିଶାଳ ……………… ଅପଶ୍ୟତ୍। (ବୃକ୍ଷ, ବୃକ୍ଷମ)
उत्तर:
ବୃକ୍ଷମ

उत्तरचयनं कुरुत ।
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
कस्य भाग्यं नूनं फलति ？
କସ୍ୟ ଭାଗ୍ୟ ନୂନଂ ଫଳତି ?
(A) ଯତ୍ନଶୀଳସ୍ୟ ଜନସ୍ୟ
(B) ମାନବସ୍ୟ
(C) ଲୋକସ୍ଯ
(D) ଦରିଦ୍ରସ୍ୟ
उत्तर:
(A) ଯତ୍ନଶୀଳସ୍ୟ ଜନସ୍ୟ

प्रश्न 2.
पथिकं: कथं श्रान्तः अभवत् ？
ପଥୁନଃ କଣଂ ଶ୍ରାନ୍ତଃ ଅଭିବତ୍ ?
(A) ଶୀତେନ
(C) ଦୁଃଖେନ
(B) ଆତପେନ
(D) ସୁଖେନ
उत्तर:
(B) ଆତପେନ

प्रश्न 3.
पथिकः मार्गे किम् अपश्यत् ？
ପଥୁନଃ କଣଂ ଶ୍ରାନ୍ତଃ ଅଭିବତ୍ ?
(A) ଶୀତେନ
(B) ଆତପେନ
(C) ଦୁଃଖେନ
(D) ସୁଖେନ
उत्तर:
(B) ଆତପେନ

प्रश्न 4.
कः गन्तव्यस्थानं प्राप्नोति ？
କଃ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି ?
(A) ଯଃ ଆଗଚ୍ଛତି
(B) ଯଃ ଖେଳତି
(C) ଯଃ ନିଦ୍ରାତି
(D) ଯଃ ଗଛତି
उत्तर:
(A) ଯଃ ଆଗଚ୍ଛତି

प्रश्न 5.
कीदृशः पथिक: कुपितः अभवत्？
କୀଦୃଶଃ ପଥଦଃ କୁପିତଃ ଅଭବତ୍ ?
(A) ଶ୍ରମ
(B) ପ୍ରଶାନ୍ତଃ
(C) ଶ୍ରାନ୍ତଃ
(D) କ୍ଳାନ୍ତ
उत्तर:
(C) ଶ୍ରାନ୍ତଃ

प्रश्न 6.
विस्मितः पथिकः कुत्र अवलोकितवान् ？
ବିସ୍ମିତଃ ପଥକଃ କୁତ୍ର ଅବଲୋକିତବାନ୍ ?
(A) ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍
(B) ଅଧୋଦେଶମ୍
(C) ଊଦେଶମ୍
(D) ଅଗ୍ରଦେଶମ୍
उत्तर:
(A) ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍

प्रश्न 7.
कः किमपि उत्तरं न दत्तवान् ？
କଃ କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ଦତ୍ତବାନ୍ ?
(A) ପଥକ
(B) ବୃଦ୍ଧ
(C) ଜନଃ
(D) ଦୀନଃ
उत्तर:
(B) ବୃଦ୍ଧ

प्रश्न 8.
यः गच्छति स：किं प्राप्नोति ？
ଯଃ ଗଚ୍ଛତି ଡଃ କିଂ ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି ?
(A) ଫଳମ୍
(B) ଜଳମ୍
(C) ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥଳମ୍
(D) ବଳମ୍
उत्तर:
(C) ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥଳମ୍

प्रश्न 9.
यत्नशीलस्य किं फलति？
ଯତ୍ନଶୀଳସ୍ୟ କିଂ ଫଳତି ?
(A) ଜଳମ୍
(B) ବଳମ୍
(C) ଚରିତ୍ରମ୍
(D) ଭାଗ୍ୟମ୍
उत्तर:
(D) ଭାଗ୍ୟମ୍

प्रश्न 10.
गन्तव्य：ग्रामः कियत् दूरे अस्तिं？
ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ କିୟତ୍ ଦୂରେ ଅସ୍ଥି ?
(A) କ୍ରୋଶମିତେ
(B) ଦ୍ବିକ୍ରୋଶମିତେ
(C) ତ୍ରିକୋଶମିତେ
(D) ଚତୁଃକ୍ରୋଶମିତେ
उत्तर:
(A) କ୍ରୋଶମିତେ

रेखांकित पदानां संशोधनं कुरुत।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
यत्नशील जनस्य भाग्यं नूनं फलति।
ଯନୂଶୀଳ ଜନସ୍ୟ ଭାଗ୍ୟ ନୂନଂ ଫଳତି ।
उत्तर:
ଯଶୀଳସ୍ୟ ଜନସ୍ୟ ଭାଗ୍ୟ ନୂନଂ ଫଳତି।

प्रश्न 2.
त्रिचतुरानू पदानि अग्रे गतवान् ।
ତ୍ରିଚତୁରାନ୍ ପଦାନି ଅଗ୍ରେ ଗତବାନ୍।
उत्तर:
ତ୍ରିଚତୁରାଣି ପଦାନି ଅଗ୍ରେ ଗତବାନ୍।

प्रश्न 3.
गन्तव्यं ग्राम : इतः क्रोशमिते दूरे अस्ति ।
ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ ଇତଃ କ୍ରୋଶମିତେ ଦୂରେ ଅସ୍ତି ।
उत्तर:
ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ ଇତଃ କ୍ରୋଶମିତେ ଦୂରେ ଅଛି ।

प्रश्न 4.
यत्नशीलस्य जन: भाग्यं फलति।
ଯଶୀଳସ୍ୟ ଜନଃ ଭାଗ୍ୟ ଫଳତି ।
उत्तर:
ଯଶୀଳସ୍ୟ ଜନସ୍ୟ ଭାଗ୍ୟ ଫଳତି।

प्रश्न 5.
यः गच्छन्ति स: गन्तव्यस्थानं प्राप्नोति।
ଯଃ ଗଛନ୍ତି ସ୍ୱ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି ।
उत्तर:
ଯଃ ଗଚ୍ଛତି ସ୍ୱ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପ୍ରସ୍ତୋତି।

प्रश्न 6.
पथिकः पृष्ठदेशम् अवलोकितवन्तः।
ପଥଦଃ ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍ ଅବଲୋକିତବନଃ ।
उत्तर:
ପୃଥକଃ ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍ ଅବଲୋକିତବାନ୍।

प्रश्न 7.
वृक्षम अधः वृद्धः उपविशति स्म।
ବୃକ୍ଷମ୍ ଅଧଃ ବୃଦ୍ଧା ଉପବିଶତି ସୁ ।
उत्तर:
ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ ବୃଦ୍ଧା ଉପବିଶତି ସୁ ।

सन्थिविच्छेदं कुरुत (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

• कश्चित् = क: + चित् କଶ୍ଚିତ୍ = କଃ + ଚିତ୍
• किमपि = किम + अपि କିମ୍‌ପି = କିମ୍ + ଅପି
• किमर्थम् = किम् + अर्थम् କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍ = କିମର୍ଥମ୍

सन्धिं कुरुत । (ସନ୍ଧି କୁରୁତ ।)

• नि: + चितम् = निश्चितम् ନିଃ + ଚିତମ୍ = ନିଶ୍ଚୟ
• प्र + आप्नोति = प्राप्नोति ପ୍ର + ଆୟୋତି = ପ୍ରାସ୍ପୋତି ।

क्रियापदं निर्वाचयत (କ୍ରିୟାପଦଂ ନିର୍ବାଚୟତ।)
पथिक:, गच्छति, अभवत्, वृद्ध:, अपश्यत्, आसीत्, ग्राम:, अस्ति, भवान्, अहम् ।
ପଥୁନଃ, ଗଛତି, ଅଭବତ, ବୃଦ୍ଧ, ଅପଶ୍ୟତ, ଆସୀତ, ଗ୍ରାମ, ଅସ୍ତି, ଭବାନ୍, ଅହମ୍ ।
उत्तर:
ଗଛତି, ଅଭବତ୍, ଅପଶ୍ୟତ୍, ଆସୀତ, ଅସ୍ଥି

कर्त्तपद चिनुत । (କର୍ତ୍ତୃପଦଂ ଚିନ୍ହତ।)
ଗ୍ରାମ, ପୃଷ୍ଟବାନ୍, ଅନିନ୍ଦତ, ବୃଦ୍ଧ, ପଥୁନଃ, ଅହମ୍, ଅବଦତ୍, ଦଦାତି, ଭବାନ୍ ।
उत्तर:
ଗ୍ରାମ, ବୃଦ୍ଧ, ପଥଦଃ, ଅହମ୍, ଭବାନ୍ ।

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତୃଭାଷୟା ଅର୍ଥାନ୍ ଲିଖିତ ।)

• आतपेन (ଆତପେନ) – ଖରାରେ
• श्रान्त: (ଶ୍ରାନ୍ତଃ) – କ୍ଳାନ୍ତ
• कुपितः (କୁପିତଃ) – ରାଗିଗଲା
• पृष्ठदेशम् (ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍ ) – ପଛକୁ
• पृष्ठतः (ପୃଷ୍ଠତଃ) – ପଛରୁ
• किमर्थम् ( କିମର୍ଥମ୍) – କାହିଁକି
• नित्यश: (ନିତ୍ୟଶଃ) – ସଦାସର୍ବଦା । ନିଶ୍ଚୟ

ନିଜଭାଷୟ। ପ୍ରାୟଶଃ ଦଶଭି ବାକ୍ୟୁ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ:

प्रश्न 1.
यत्नेन केन प्रकारेण सिद्धि : भवेत् ?
ଯତ୍ନନ କେନ ପ୍ରକାରେଣ ସିଦ୍ଧି ଭବେତ୍ ?
उत्तर:
କୌଣସି ଏକ ବାଟୋଇ ମାର୍ଗରେ ଯାଉଥିଲା। ଖରାଯୋଗୁଁ ସେ ଥକିପଡ଼ିଲା । ଯିବା ସମୟରେ ସେ ମାର୍ଗପାର୍ଶ୍ଵରେ ଏକ ବିଶାଳ ଗଛଟିଏ ଦେଖୁଲା । ଗଛତଳେ ଏକ ଶୀର୍ଷ ବୁଢ଼ାଟିଏ ବସିଥିଲା। ଋଲିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ଥିବା ପଥକଟି ସେହି ବୁଢ଼ାଟିକୁ ଗାଁର ଦୂରତା ବିଷୟରେ ପଚାରିଲା। କିନ୍ତୁ ବୁଢ଼ାଲୋକଟି କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଲା ନାହିଁ । ଏଥରେ ଶ୍ରାନ୍ତ ପଥକଟି ରାଗିଯାଇ ବୁଢ଼ାକୁ ନିନ୍ଦାକଲା ଓ ଆଗକୁ ଯିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲା। ବାଟୋଇଟି ତିନି ଊରି ପାଦ ଆଗକୁ ଯାଇଛି କି ନାହିଁ ବୁଢ଼ା ଉଚ୍ଚସ୍ୱରରେ ଡାକିଲା। ବିସ୍ମିତ ବାଟୋଇ ପଛକୁ ଋହିଁଲା । ସେତେବେଳେ ବୁଢ଼ା ଗାଁର ଦୂରତା ଏକ କୋଶ ବୋଲି ଉତ୍ତର ଦେଲା ।

କୁପିତ ପଥକ ତାକୁ କହିଲା – ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ବହୁବାର ପଋଭିଲି କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଉତ୍ତର ଦେଲେ ନାହିଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ କାହିଁକି କହୁଛନ୍ତି ? ବୁଢ଼ାଟି ଶାନ୍ତସ୍ୱରରେ ଉତ୍ତର ଦେଲା ଯେ ସେତେବେଳେ ତୁମେ ଆଗକୁ ଯିବ କି ନାହିଁ ମୁଁ ଜାଣି ନଥୁଲି । ଯଦି ତୁମେ ଆଗକୁ ନ ଯାଇଥାଅନ୍ତ ତେବେ ମୋ ଉତ୍ତର ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଥା’ନ୍ତା । କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ତୁମେ ଆଗକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଯିବ। ଏଣୁ ଉତ୍ତର ଦେଲି । — କାରଣ ଯେ ଯାଏ ସେ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥାନ ନିଶ୍ଚୟ ପାଏ। ତେଣୁ କୁହାଯାଇଛି “ ଯତ୍ନଶୀଳ ଲୋକର `ଭାଗ୍ୟ ନିଶ୍ଚୟ ଫଳିଥାଏ” ।

मातृभाषयाअनुवादं कुरुत ।
(ମାତୃଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)

1. गमनसमये स: मार्गपार्श्वे एकं विशालवृक्षम् अपश्यत्।
ଗମନସମୟେ ଡଃ ମାର୍ଗପାର୍ଶ୍ବ ଏବଂ ବିଶାଳବୃକ୍ଷମ୍ ଅପଶ୍ୟତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଯିବା ସମୟରେ ସେ ବାଟ ପାଖରେ ଗୋଟିଏ ବିଶାଳ ଗଛ ଦେଖ‌ିଲେ ।

2. तस्य अधः एक: शीर्णर्णः वृद्धः उपविशति स्म ।
ଅଧଃ ଏକଃ ଶୀର୍ଶ୍ୱ ବୃଦ୍ଧା ଉପବିଶତି ସୁ.
ଅନୁବାଦ: ତା’ତଳେ ଜଣେ ପାପରା ବୁଢ଼ା ବସିଥିଲେ ।

3. क्लान्तः पथिक: चलनक्षमः नआसीत्।
କ୍ଳାନ୍ତଃ ପଥକ ଚଳନକ୍ଷମ ନ ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: କ୍ଳାନ୍ତ ବାଟୋଇ ଜଣକ ଚାଲିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ଥିଲେ ।

4. अतः सः तं वृद्धं पृष्टवान् ।
ଅତଃ ଡଃ ତଂ ବୃଦ୍ଧ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଏଣୁ ସେ ସେହି ବୃଦ୍ଧଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ।

5. भेा महाशय! इतः कियत् दूरे ग्रामः अस्ति ?
ଭୋ ମହାଶୟ ! ଇତଃ କିୟତ୍ ଦୂରେ ଗ୍ରାମ ଅସ୍ଥି ?
ଅନୁବାଦ: ହେ ମହାଶୟ । ଏଠାରୁ କେତେ ଦୂରରେ ଗ୍ରାମ ଅଛି ?

6. वृद्धः किमपि उत्तरं न दत्तवान् ।
ବୃଦ୍ଧା କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ଦତ୍ତବାନ୍।
ଅନୁବାଦ: ବୃଦ୍ଧ କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଲେ ନାହିଁ ।

7. परन्तु किमपि उत्तरं गप्राप्तवान् ।
ପରନ୍ତୁ କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: କିନ୍ତୁ କୌଣସି ଉତ୍ତର ପାଇଲେ ନାହିଁ ।

8. क्लान्तः पथिकः कुपितः अभवत् ?
କୁପିତଃ ଅଭବତ୍ ?
ଅନୁବାଦ: କ୍ଳାନ୍ତ ବାଟୋଇ ରାଗିଲେ।

9. सः मनसा तं वृद्धम् अनिन्दत् ।
ସ୍ୱ ମନସା ତଂ ବୃଦ୍ଧମ୍ ଅନିନ୍ଦତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ମନେମନେ ସେହି ବୁଢ଼ାକୁ ନିନ୍ଦାକଲେ।

10. अग्रे ग़मनाय यत्नं कृतवान् ।
ଅଗ୍ରେ ଗମନାୟ ଯତ୍ନ କୃତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଆଗକୁ ଯିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ।

11. तदा सः वृद्धः तम् उच्चस्वरेण आहुतवान्। क्ष।
ତଦା ସ୍ୱ ବୃଦ୍ଧ ତମ୍ ଉଚ୍ଚସ୍ୱରେଣ ଆହୃତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେତେବେଳେ ସେହି ବୃଦ୍ଧ ତାଙ୍କୁ ବଡ଼ପାଟିରେ ଡାକିଲେ।

12. पूर्वम् अहं पुन: पुन: पृष्टवान् ।
ପୂର୍ବମ୍ ଅହଂ ପୁନଃ ପୁନଃ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ବାରମ୍ବାର ପଚାରିଲି।

13. भवान् किमपि उत्तरं न ददाति ।
ଭବାନ୍ କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ଦଦାତି ।
ଅନୁବାଦ: ଆପଣ କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଲେ ନାହିଁ ।

14. इदानीं पृष्ठत : किमर्थ वदति ?
ଇଦାନୀ ପୃଷ୍ଠତଃ କିମର୍ଥୀ ବଦତି ?
ଅନୁବାଦ: ବର୍ତମାନ ପଛରେ କାହିଁକି କହୁଛନ୍ତି ?

15. तदा भवान् अग्रे गमिष्यति ने वाइति अहै न ज्ञातवान्।
ତଦା ଭବାନ୍ ଅଗ୍ରେ ଗମିଷ୍ୟତି ନ ବା ଇତି ଅହଂ ନ ଜ୍ଞାତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେତେବେଳେ ଆପଣ ଆଗକୁ ଯିବେକି ନାହିଁ ବୋଲି ମୁଁ ଜାଣି ନଥୁଲି ।

16. यदि भवान् अग्रे न गच्छति तर्हि मम उत्तरं व्यर्थं स्यात्।
ଯଦି ଭବାନ୍ ଅଗ୍ରେ ନ ଗଚ୍ଛତି ତହିଁ ମମ ଉତ୍ତରଂ ବ୍ୟର୍ଥ ସ୍ୟାତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଯଦି ଆପଣ ଆଗକୁ ନ ଯାଆନ୍ତି ତେବେ ମୋର ଉତ୍ତର ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଥାନ୍ତା ।

17. इदानीं भवान् नूनम् अग्रे गमिष्यति इति निश्चितम् ।
ଇଦାନୀ ଭବାନ୍ ନୂନମ୍ ଅଗ୍ରେ ଗମିଷ୍ୟତି ଇତି ନିଶ୍ଚିତମ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ବର୍ତ୍ତମାନ ଆପଣ ନିଶ୍ଚୟ ଆଗକୁ ଯିବେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ।

18. अतः उत्तरं ददामि ।
ଅତଃ ଉତ୍ତରଂ ଦଦାମି ।
ଅନୁବାଦ: ଏଣୁ ଉତ୍ତର ଦେଉଛି ।

19. य：गच्छति स：एव गन्तव्यस्थानं प्राप्नोति ।
ଯଃ ଗଳ୍ପତି ଡଃ ଏକ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ନାନଂ ପ୍ରାସ୍ମୋତି ।
ଅନୁବାଦ: ଯିଏ ଯାଏ ସେ ହିଁ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ପାଏ ।

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
ବୁଢ଼ା ଲୋକଟି ବସିଛି ।
उत्तर:
वृद्ध: जन: निवसति। ବୃଦ୍ଧ ଜନଃ ନିବସତି ।

प्रश्न 2.
ଲୋକଟି ଗଛଟିକୁ ଦେଖୁଲା ।
उत्तर:
जन: वृक्षम् अपश्यत्। ଜନଃ ବୃକ୍ଷମ୍ ଅପଶ୍ୟତ୍ ।

प्रश्न 3.
ବୁଢ଼ାଟି କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଲା ନାହିଁ ।
उत्तर:
उत्तर:
वृद्य: किमपि उत्तरं न दत्तवान्। ବୃଦ୍ଧା କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ଦତ୍ତବାନ୍।

प्रश्न 4.
ରାଗିଥିବା ବାଟୋଇ ତାକୁ କହିଲା ।
उत्तर:
कुपितः पथिकः तम् अवदत्। କୁପିତଃ ପଥକଃ ତମ୍ ଅବଦତ୍

प्रश्न 5.
ଆପଣ ଆଗକୁ ଯାଆନ୍ତୁ ।
उत्तर:
भवान् अग्रे गच्छतु । ଭବାନ୍ ଅଗ୍ରେ ଗଛତୁ ।

प्रश्न 6.
ବର୍ତ୍ତମାନ ଆପଣ ଏଠାରେ ଅଛନ୍ତି ।
उत्तर:
इदानीं भवान् अत्र अस्ति। ଇଦାନୀ ଭବାନ୍ ଅତ୍ର ଅସ୍ତି ।

प्रश्न 7.
ପଥକ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲା ।
उत्तर:
पथिक: आनन्दित: अभवत्। ପଥକଃ ଆନନ୍ଦିତଃ ଅଭବତ୍ ।

प्रथम अनुच्छेदः (ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

कश्चित् पथिकः मार्गे गच्छति स्म । आतपेन सः श्रान्तः अभवृत् । गमनसमये सः मार्गपार्श्वे एकं विशालं वृक्षम् अर्पश्यत् । तस्य अधः एकः शीर्णः वृद्धः उपविशति स्म । क्लान्तः पथिकः: चलनक्षमः न आसीत् । अतः सः तं वृद्धं पृष्टवान – भोः महाशय! इतः कियद् दूरे ग्रामः अस्ति ? भवान् जानाति वा ?

କଶ୍ଚିତ୍ର ପଥକ ମାର୍ଗ ଗଚ୍ଛତି ସ୍ମ । ଆତପେନ ଡଃ ଶ୍ରାନ୍ତ ଅଭିବତ୍ । ଗମନସମୟେ ଡଃ ମାର୍ଗପାର୍ଶ୍ଵ ଏକ ବିଶାଳ ବୃକ୍ଷମ୍ ଅପଶ୍ୟତ୍ । ତଥ୍ୟ ଅଧଃ ଏକ ଶୀର୍ଶ୍ୱ ବୃଦ୍ଧ ଉପବିଶତି ସ୍ମ । କ୍ଳାନ୍ତ ପଥୁନଃ ଚଳନକ୍ଷମଃ ନ ଆସୀତ୍ ଅତଃ ସ ତଂ ବୃଦ୍ଧ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ – ଭଃ ମହାଶୟ ! ଇତଃ କିୟଦ୍ ଦୂରେ ଗ୍ରାମ ଅସ୍ତି ? ଭବାନ୍ ଜାନାତି ବା ?

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ
କଶ୍ଚିତ୍ = କଃ + ଚିତ୍ର ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ପଥକ – ବାଟୋଇ, ଗଚ୍ଛତି ସ୍ମ – ଯାଉଥିଲେ, ଶ୍ରାନ୍ତ ଥକା, ମାର୍ଗପାର୍ଶ୍ଵ – ବାଟପାଖରେ, ଅପଶ୍ୟତ୍ – ଦେଖ‌ିଲେ, ଅଧଃ – ତଳେ, ପୃଷ୍ଟବାନ୍ – ପଚାରିଲେ, ବା – କି, ଅତଃ – ଏଣୁ ।

ଅନୁବାଦ
କୌଣସି ଜଣେ ବାଟୋଇ ବାଟରେ ଯାଉଥିଲେ । ଖରାରେ ସେ ଥକା ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଯିବାସମୟରେ ସେ ବାଟପାଖରେ ଗୋଟିଏ ବିଶାଳଗଛ ଦେଖିଲେ । ତା’ ତଳେ ଜଣେ ପାପରା ବୃଦ୍ଧ ବସିଥିଲେ । କ୍ଳାନ୍ତ ବାଟୋଇ ଜଣକ ଚାଲିବାକୁ ସକ୍ଷମ ନ ଥିଲେ । ଏଣୁ ସେ ସେହି ବୃଦ୍ଧଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ହେ ମହାଶୟ ! ଏଠାରୁ ଗାଁ କେତେ ଦୂର ?ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି?

द्वतीय अनुच्छेदः(ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦ)

वृद्धः किमपि उत्तरं न दत्तवान् । पथिकः बहुवारं पृष्टवान् । परन्तु किमपि उत्तरं न प्राप्तवान् । श्रान्तः पथिकः कुपितः अभवत् । सः मनसा तं वृद्धम् अनिन्दत, अग्रे गमनाय यत्नं कृतवान् च ।

ବୁଦ୍ଧ କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ଦରବାନ୍ । ପଥକଃ ବହୁବାରଂ
ପୃଷ୍ଟବାନ୍ । ପରନ୍ତୁ କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ । ଶ୍ରାନ୍ତ ପଥଦଃ କୁପିତଃ ଅଭବତ୍ । ଡଃ ମନସା ତଂ ବୃଦ୍ଧମ୍ ଅନିନ୍ଦତ୍, ଅଗ୍ରେ ଗମନାୟ ଯତଂ କୃତବାନ୍ ଚ ।

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ
କିମପି = କିମ୍ + ଅପି, ପରନ୍ତୁ = ପରଂ + ତୁ, ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ = ପ୍ର + ଆପ୍ତବାନ୍,

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
କିମପି – କୌଣସି, ଦତ୍ତବାନ୍ – ଦେଇଥିଲେ, ପୃଷ୍ଟବାନ୍ – ପଚାରିଲେ, ପରନ୍ତୁ – କିନ୍ତୁ, ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ – ପାଇଲେ, ମନସା – ମନରେ, ଅଗ୍ରେ – ଆଗରେ, କୃତବାନ୍ – କରିଥିଲେ ।

ଅନୁବାଦ
ବୃଦ୍ଧ କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଲେ ନାହିଁ । ବାଟୋଇ ଜଣକ ବହୁବାର ପଚାରିଲେ । କିନ୍ତୁ କୌଣସି ଉତ୍ତର ପାଇଲେ ନାହିଁ’। ଶ୍ରାନ୍ତ ପଥ୍ୟକ ରାଗିଗଲେ । ସେ ମନକୁ ମନ ସେହି ବୁଢ଼ାକୁ ନିନ୍ଦାକଲେ ଏବଂ ଆଗକୁ ଯିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ।

तृतीय अनुच्छेद: (ତୃତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

पथिकः यदा त्रिचतुराणि पदानि अग्रे अगच्छतु, तदा सः वृद्धः तम् उच्चस्वरेण आहूतवान् । विस्मितः पथिक: पृष्ठदेशम् अवलोकितवान् । तदा सः वृद्धः वदति – महोदय ! गन्तव्यः ग्रामः इतः क्रोशमिते दूरे अस्ति इति ।

ପଥ ଯଦା ତ୍ରିଚତୁରାଣି ପଦାନି ଅଗ୍ରେ ଅଗଛତ୍ର ତଦା ସ୍ୱ ବୃଦ୍ଧ ତମ୍ ଉଚ୍ଚସ୍ୱରେଣ ଆହୂତବାନ୍ । ବିସ୍ମିତଃ ପଥଦଃ ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍ ଅବଲୋକିତବାନ୍ । ତନ୍ଦା ଡଃ ବୃଦ୍ଧ ବଦତି – ମହୋଦୟ ! ଗନ୍ତବ୍ୟ ଗ୍ରାମ ଇତଃ କ୍ରୋଶମିତେ ଦୂରେ ଅସ୍ତି ଇତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ଯଦା – ଯେତେବେଳେ, ତ୍ରିଚତୁରାଣି – ତିନି ଚାରି, ଉଚ୍ଚସ୍ୱରେଣ ବଡ଼ପାଟିରେ, ଆହୂତବାନ୍ – ଡ଼ାକିଲେ, ପୃଷ୍ଠଦେଶମ୍ – ପଛପଟକୁ, ଅବଲୋକିତବାନ୍ – ଦେଖ‌ିଲେ, ତଦା – ସେତେବେଳେ, କ୍ରୋଶମିତେ – କୋଶେ

ଅନୁବାଦ
ବାଟୋଇ ଯେତେବେଳେ ତିନିଚାରିପାଦ ଆଗକୁ ଗଲା ସେତେବେଳେ ସେହି ବୃଦ୍ଧ ତାଙ୍କୁ ବଡ଼ପାଟିରେ ଡ଼ାକିଲେ । ବାଟୋଇଜଣକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପଛକୁ ଚାହିଁଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ ବୃଦ୍ଧ କହିଲେ – ମହାଶୟ ! ଗନ୍ତବ୍ୟମାର୍ଗ ଏଠାରୁ କୋଶେ ଦୂରରେ ରହିଛି ।

चतुर्थ अनुच्छेदः (ଚତୁର୍ଥ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

कुपितः पथिकः तम् अवदत् – पूर्वम् अहं पुनः पुनः पृष्टवान् । भवान् किमपि उतरं न ददाति । इदानीं पृष्ठतः किमर्थं वदति ? वृद्धः शान्तेन स्वरेण उक्तवान् – तदा भवान् अग्रे गमिष्यति न वा इति अहं न ज्ञातवान् । यदि भवान् अग्रे न गच्छति, तर्हि मम उत्तरं व्यर्थं स्यात् । इदानीं भवान् नूनम् अग्रे गमिष्यति इति निश्चितम् । अतः उत्तरं ददामि । यः गच्छति सः एव गन्तव्यस्थानं प्राप्नोति । अत एव उक्तम् –
“यत्नशीलस्य जनस्य भाग्यं नित्यशः फलति इति ।”

କୁପିତଃ ପଥ ତମ୍ ଅବଦତ୍ – ପୂର୍ବମ୍ ଅହଂ ପୁନଃ ପୁନଃ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ । ଭବାନ୍ କିମପି ଉତ୍ତରଂ ନ ଦଦାତି । ଇଦାନୀ ପୃଷ୍ଠତଃ କିମ ବଦତି ? ବୃଦ୍ଧା ଶାନ୍ତେନ ସ୍ଵରେଣ ଉକ୍ତବାନ୍ – ତଦା ଭବାନ୍ ଅଗ୍ରେ ଗ୍ରମିଷ୍ୟତି ନ ବା ଇତି ଅହଂ ନ ଜ୍ଞାତବାନ୍ । ଯଦି ଭବାନ୍ ଅଗ୍ରେ

ନ ଗଚ୍ଛତି ତହିଁ ମମ ଉତ୍ତରଂ ବ୍ୟର୍ଥ ସ୍ୟାତ୍ । ଇଦାନୀ ଭବାନ୍ ନୂନମ୍ ଅଗ୍ରେ ଗମିଷ୍ୟତି ଇତି ନିଶ୍ଚିତମ୍ । ଅତଃ ଉତ୍ତରଂ ଦଦାମି । ଯଃ ଗଚ୍ଛତି ଡଃ ଏବ ଗନ୍ତ ବ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି । ଅତଏବ ଉକ୍ତମ୍ – ‘‘ଯତ୍ନଶୀଳସ୍ୟ ଜନସ୍ୟ ହାଗଂ ନିତ୍ୟଶଃ ଫଳତି ଇତି’’

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ
କିମପି = କିମ୍ + ଅପି, ପ୍ରାୟୋତି = ପ୍ର + ଆପ୍ଳୁତି, ଅତଏବ = ଅତଃ + ଏବ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ତମ୍ – ତାକୁ, ପୁନଃ ପୁନଃ – ବାରମ୍ବାର, ଇଦାନୀ – ବର୍ତ୍ତମାନ, ଭବାନ୍ – ଆପଣ, ନ ବା – କି ନାହିଁ, ତହିଁ – ତେବେ ।

ଅନୁବାଦ
କୁପିତ ପଥ୍ୟକ ତାଙ୍କୁ କହିଲେ – ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ବାରମ୍ବାର ପଚାରିଲି । ଆପଣ କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଲେ ନାହିଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ପଛରେ କାହିଁକି କହୁଛନ୍ତି ? ବୁଢ଼ା ଧୀରକଣ୍ଠରେ କହିଲେ – ସେତେବେଳେ ଆପଣ ଆଗକୁ ଯିବେ କି ନାହିଁ ବୋଲି ମୁଁ ଜାଣି ନ ଥିଲି । ଯଦି ଆପଣ ଆଗକୁ ନ ଯାଆନ୍ତି ତେବେ ମୋର ଉତ୍ତର ବ୍ୟର୍ଥ ହେବ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଆପଣ ନିଶ୍ଚୟ ଆଗକୁ ଯିବେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ । ଏଣୁ ଉତ୍ତର ଦେଉଛି । ଯିଏ ଯାଏ ସେ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥାନ ପାଏ । ଏଣୁ କୁହାଯାଇଛି – ‘ ଯନୁଶୀଳ ଲୋକର ଭାଗ୍ୟଫଳ ନିଶ୍ଚିତ ପ୍ରାପ୍ତହୁଏ ।’’

श्रान्तः, शीर्णः, क्लान्तः, नित्यशः, स्वरेण, इतः

कर्तुपदानि :
पथिकः, वृद्धः, ग्रामः, विस्मितः, भवान् ।

क्रियापदानि :
अपश्यत्, जानाति, अस्ति, ददाति, वदति ।

शब्दार्थ:

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 10 ଜୀବନସ୍ୟ ରହସ୍ୟମ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 10 ଜୀବନସ୍ୟ ରହସ୍ୟମ୍

1. एकपदेन उत्तरं लिखत
ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ । (ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)

(क) वृक्षशाखायां किं लम्बमानम् आसीत् ?
ବୃକ୍ଷଶାଖାୟାଂ କିଂ ଲଗମାନମ୍ ଆସ୍ତ୍ରୀତ୍ ?
उत्तर :
ସୂତ୍ର

(ख) तस्मिन् सूत्रे कः बद्धः अभवत् ?
ତସ୍ମିନ୍ ସୂତ୍ରେ ଡଃ ବଦ୍ଧ ଅଭିବତ୍ ?
उत्तर :
କୋକିଶଃ

(ग) के कोकिलं विनाशयितुं तत्पराः अभवन् ?
କେ ‘କୋକିଳଂ ବିନାଶୟିତାଂ ତଅଭବନ ?
उत्तर :
କାକାଃ

(घ) वृक्षस्य अधः कः स्थितः ?
ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ ଡଃ ସ୍ମିତଃ ?
उत्तर :
ସଜନ

(ङ) काक: कस्य मोचनाय अभवत् ?
କାକଃ କସ୍ୟ ମୋଚନାୟ ଅଭିବତ୍ ?
उत्तर :
କୋକିଳସ୍ଯ

(कोकिल:, सज्जन:, सूत्रम्, काका:, कोकिलस्य)
(କୋକିଳ, ସଜନଃ, ସୂତ୍ରମ, କାକା, କୋକିଳସ୍ୟ)

2. शून्यस्थानं पूरयत ।
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।) (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

(क) तस्मिन् सूत्रे एक: कोकिल: बद्ध: ______।
(୩) ମ ରୂପ ୧୩: ତସ୍ମିନ୍ ସୂତ୍ରେ ଏକ କୋକିଳୀ ବହିଃ
उत्तर :
ଆସୀତ୍

(ख) सूत्रेण बद्धं तं कोकिलं केचन काका:
ସୂତ୍ରେଣ ବରଂ ଟଂ କୋକିଳଂ କେଚନ କାକା
उत्तर :
ଅପଶ୍ୟନ୍

(ग) काकाः तस्य समीपम्
କାକା ତସ୍ୟ ସମୀପମ୍
उत्तर :
ଜ ଆଗଚ୍ଛନ୍

(घ) चञ्चूद्वारा कोकिलम् ଚଞ୍ଚୁ ଦ୍ଵାରା କୋକିଳମ୍ .
उत्तर :
ଅପୀଡ଼ନ୍

सूत्रबन्धसः दुःख
ସୂତ୍ରବନ୍ଧନେ ଡଃ ଦୁଃଖ୍ୟତଃ
ଆସୀତ୍

(च) सः कोकिलस्य उपरि आक्रमणम्
ସ୍ୱ କୋକିଳସ୍ୟ ଉପରି ଆକ୍ରମଣମ୍
उत्तर :
ଅକରୋତ୍

(छ) अहं नूनं मृत्युम् एव प्राप्स्यामि इति
ଅହଂ ନୂନଂ ମୃତ୍ୟୁ ଏବ ପ୍ରାପ୍‌ସ୍ୟାମି ଇତି
उत्तर :
ଅଚିନ୍ତ ୟତ୍

(अचिन्तयत् अकरोत् अभवत् अपन अपश्यन्, आगच्छन्, आसीत्)
(ଅଚିନ୍ତୟତ୍‌, ଅକରୋଡ୍, ଅଭିବତ୍, ଅପୀଡୟନ୍, ଅପଶ୍ୟନ୍, ଆଗଛଡା଼, ଆସୀଚ୍)

3. मातृभाषया अनुवादं कुरुत :
(ମାତୃଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।) (ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)
(क) बहुयत्नेन अपि तस्मात् सः मुक्तः न अभवत् ।
ବହୁଯତ୍ନନ ଅପି ତସ୍ମାତ୍ ସ୍ୱୀ ମୁକ୍ତା ନ ଅଭବତ୍ ।
ଅନୁବାଦ – ବହୁତ କଷ୍ଟରେ ମଧ୍ୟ ସେଥିରୁ ସେ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।

(ख) ते कोकिलं विनाशयितुं तत्पराः अभवन् ।
ତେ କୋକିଳଂ ବିନାଶୟିତ୍ରୀ ତତ୍ପର ଅଭିବନ୍ ।
ଅନୁବାଦ – ସେମାନେ କୋଇଲିକୁ ମାରିବାକୁ ତତ୍ପର ହେଲେ।

(ग) काकानां पीडया सः क्षताक्तः अभवत् ।
କାକାନାଂ ପୀ‍ୟା ସ୍ୱ କ୍ଷତାଦୁଃ ଅଭିବତ୍ ।
ଅନୁବାଦ – କାଉମାନଙ୍କ ପୀଡ଼ାରେ ସେ କ୍ଷତବିକ୍ଷତ ହେଲା ।

(घ) तन्मध्ये काकानां पीड़ा अधिकं दुःखम् अददात् ।
ତନ୍ମଧେ କାକାନାଂ ପୀଡା ଅଧ୍ବକଂ ଦୁଃଖମ୍ ଅବଦାର୍ ।
ଅନୁବାଦ – ସେଥୁମଧ୍ଯରେ କାଉମାନଙ୍କର କଷ୍ଟ ଅଧିକ ଦୁଃଖ ଦେଲା ।

(ङ) सः कोकिलस्य उपरि आक्रमणम् अकरोत् ।
ଡଃ କୋକିଳସ୍ୟ ଉପରି ଆକ୍ରମଣମ୍ ଅକରୋଡ ।
ଅନୁବାଦ – ସେ କୋଇଲି ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କଲା ।

(च) मृत्युरूपेण आगतः काकः कोकिलस्य मोक्षाय अभवत् ।
ମୃତ୍ୟୁରୂପେଣ ଆଗତଃ କାରଃ କୋକିଳସ୍ୟ ମୋକ୍ଷାୟ ଅଭବତ୍।
ଅନୁବାଦ – ମୃତ୍ୟୁରୂପରେ ଆସିଥିବା କାଉ କୋଇଲିର ମୋକ୍ଷର କାରଣ ହେଲା ।

4. स्तम्भं योजयत-
(ସ୍ତନଂ ଯୋଜୟତ ।) (ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର।)

उत्तर :

5. वाक्यानि रचयत।
(ବାଜ୍ୟାନି ରଚୟତ।) (ବାକ୍ୟ ରଚନା କର ।)
अगवत्, अगच्छत् आसीत्, अददात् चिन्तितवान्
उत्तर :

• अभवत् (ଅଭବତ) – ତବ କିମ୍ ଅଭବତ୍ ?
• अगच्छत् (ଅଗଚ୍ଛତ) – ପିତା କାର୍ଯ୍ୟାଳୟମ୍ ଅଗଚ୍ଛତ୍।
• आसीत् ଆସୀତ) – ତତୁ ଏକ ଆଶ୍ରମ ଆସୀତ୍।
• अददात् (ଅଦଦାତ) – ମାତା ଅନ୍ନମ୍ ଅଦଦାତ୍ ।
• चिन्तितवान् (ଚିତବାନ) – କୋକିଳ ଚିତବାନ୍।

6. सन्धिविच्छेदं कुरुस।
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।) (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।)
कक्षन, क्षताक्तः, तत्परा:
उत्तर :

• कश्चन (କଣ୍ଟନ) – କଃ + ଚନ
• क्षताक्तः (କ୍ଷତାଦୁଃ) – କ୍ଷତ + ଅନ୍ତଃ
• तत्परा:(ତପୁ) – ତତ୍ + ପରା

7. रेखाड़ितप्वस्थ सभोधनं कुरुत।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦସ୍ୟ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ ।) (ରେଖାଙ୍କିତ ପଦର ସଂଶୋଧନ କର ।)

(क) काका: अपश्यत् ।
କାକା ଅପଶ୍ୟତ୍ ।
उत्तर :
କାକା ଅପଶ୍ୟନ୍‌ ।

(ख) स: मुक्तः अभवन ।
ସ୍ୱ ମୁନଃ ଅଭବନ ।
उत्तर :
ଡଃ ମୁକ୍ତା ଅରବତ୍ ।

(ग) एक सूत्र : लम्बमानम् आसीत् ।
ଏବଂ ସୂତ୍ର ଲମାନମ୍ ଆସ୍ତ୍ରୀତ୍ ।
उत्तर :
ଏବଂ ସୂତ୍ର ଲମ୍ବ ମାନମ୍ ଆସୀତ୍ ।

(घ) सज्जनः सानन्दम् अवदन् ।
ସଜନା ସାନନ୍ଦମ୍ ଅବଦନ ।
उत्तर :
ସଜନଃ ସାନନ୍ଦମ ଅବଦତ୍ ।

(ङ) काकः कोकिलस्य मोचभम् अभवत् ।
କାଜଃ କୋକିଳସ୍ୟ ମୋଚନମ୍ର ଅଭିବତ୍ ।
उत्तर :
କାକ କୋକିଳସ୍ୟ ମୋଚନାୟ ଅଭିବତ୍ ।

ନିଜଭାଷୟ ପ୍ରାୟଶଃ ଦଶଭିଂ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖିତ:

8. जीवनस्य रहस्यं प्रतिपादयत।
ଜୀବନସ୍ୟ ରହସ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦୟତ ।
उत्तर :
କୌଣସି ଏକ ଆମ୍ବଗଛଟିଏ । ଗଛର ଶାଖାରେ ଏକ ସୂତ୍ର ଲମ୍ବିଥାଏ। ସେହି ସୂତ୍ରରେ ଏକ କୋଇଲି ବାନ୍ଧି ହୋଇଥାଏ। ଯେତେ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ସେ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଥିବା କୋଇଲିକୁ କେତେକ କାଉ ଦେଖନ୍ତି ।
ସେମାନେ ତାକୁ ମାରିବାକୁ ଚିନ୍ତାକରି ତା’ ପାଖକୁ ଯାଆଖି ଏବଂ ଚଞ୍ଚୁରେ କୋଇଲିକୁ ପୀଡ଼ିତ କରିଦିଅନ୍ତି । କାଉମାନଙ୍କ ପୀଡ଼ାରେ ସେ କ୍ଷତାକ୍ତ ହୋଇଯାଏ ଓ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରେ ।
ସେହି ସମୟରେ ଏକ ବଡ଼ କାଜ ସେଠାକୁ ଆସି କୋଇଲି ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରେ । ଏହି କାଉ କାଳରୂପୀ ଅଟେ । ନିଜ ଜୀବନକୁ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ଅସମର୍ଥ କୋଇଲି ନିଶ୍ଚୟ ମରିବ ବୋଲି ଚିନ୍ତାକରେ।
ସେହି ଗଛତଳେ ଥିବା ଜଣେ ସାଧୁଲୋକ ଏସବୁ ଦେଖେ ଓ କୋଇଲିର ଅବସ୍ଥାରେ ଦୁଃଖୀ ହୋଇଯାଏ। ସେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ନିନ୍ଦା କରେ । ହଠାତ୍ କାଉ ଓ କୋଇଲିର ଭାର ସହି ନ ପାରି ସୂତ୍ର ଛିଣ୍ଡଯାଏ। ସୂତ୍ରବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ କୋଇଲି ଶୀଘ୍ର ଉଡ଼ି ଦୂରକୁ ଗଲିଯାଏ। ସାଧୁଲୋକଟି ମନରେ ଚିନ୍ତାକରେ ଯେ ଏହା ହେଉଛି ଭଗବାନଙ୍କ ମାୟା ଏବଂ ଜୀବନର ରହସ୍ୟ | କାରଣ ମୃତ୍ଯୁରୂପୀ କାଉ ହିଁ କୋଇଲିର ମୋକ୍ଷର କାରଣ ପାଲଟିଲା ।

तव कृते करणीयम् (ତୁମ ପାଇଁ କାମ)

पश्यत उच्चैः प्रठत – ପଶ୍ୟତ, ଭୂ ପଠତ – (ଦେଖ ବଡ଼ପାଟିରେ ପଢ଼)

लझ्लकारः- अतीतकाल:

पठ् –

ପଠ –

भू-

ତୂ-

अस् –

थब्-

नी –

ନ।-

गम् –

ଗପ –

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective

एकपदेन उत्तरं लिखत ।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

प्रश्न 1.
कोकिलस्य भारम् असहमानं किं छिन्नम् अभवत् ?
କୋକିଳସ୍ୟ ଭାରମ୍ଭ ଅସହମାନ କି ଛିନ୍ନମ୍ ଅଭବତ୍ ?
उत्तर :
ସୂତ୍ରମ୍

प्रश्न 2.
सूत्रबन्धनात् मुक्तः कोषिल: उड्डीब कुत्र अगच्छत्?
ସୂତ୍ରବନ୍ଧନାତ୍ ମୁତଃ କୋକିଳୀ ଉଡ୍ଡୀୟ କୃତ୍ର ଅଗଚ୍ଛତ୍ ?
उत्तर :
ଦୂରମ୍

प्रश्न 3.
कोकिल: नूनं मरिष्यति इति कः अचिन्तयत् ?
କୋକିଳ ନୂନଂ ମରିଷ୍ଯତି ଇତି ଡଃ ଅଚିନ୍ତୟତ୍‌ ?
उत्तर :
ସଜନଃ

प्रश्न 4.
बहुयलेन अपि कोकिलः कस्मात् मुक्तः न अभवत् ?
ବହୁଯନ ଅପି କୋକିଲା କସ୍ମାତ୍ ମୁନଃ ନ ଅଭିବତ୍ ?
उत्तर :
ସୂତ୍ରାତ୍

प्रश्न 5.
सूत्रेण बद्धं कोकिलं के अपश्यन् ?
ସୂତ୍ରେଣ ବରଂ କୋକିଳ କେ ଅପଶ୍ୟନ୍‌ ?
उत्तर :
କାକା

प्रश्न 6.
काकाः केन प्रकारेण कोकिलम् अपीड़यन् ?
କାକା କେନ ପ୍ରକାରେଣ କୋକିଳମ୍ ଅପୀଡ଼ୟନ୍ ?
उत्तर :
ଚଞ୍ଚୁଦ୍ବାରା

प्रश्न 7.
काकानां पीड़या कोकिलः कीदृशः अभवत् ?
କାକାନାଂ ପୀଡ଼ୟା କୋର୍କ ବା ଜୀଦୃଶୀ ଅଭବତ୍ ?
उत्तर :
କ୍ଷତାଦୁଃ

प्रश्न 8.
क: निष्पाप: ?
ନଃ ନିଶାପଃ ?
उत्तर :
କୋକିନଃ

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूरयत।
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ୟାତ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।)

1. कोकिल केचन काका: _____।
(अपश्यत् अपश्यताम्, अपश्यन् )
କୋକିଳଂ କେଚନ କାକା _____।
(ଅପଶ୍ୟତି, ଅପଶ୍ୟତାମ, ଅପଶ୍ୟନ)
उत्तर :
ଅପଶ୍ୟନ୍

2. स: कोकिलस्य उपरि आक्रमणम् _____।
(अकरोत्, अकुरुतम्, अकुर्वन्
ସ୍ୱ କୋକିଳସ୍ୟ ଉପରି ଆକ୍ରମଣମ୍, _____।
(ଅକରୋଡ, ଅକୁରୁତମ୍, ଅକୁର୍ବନ)
उत्तर :
ଅକରୋତ୍

3. अहं _____ एव प्राप्स्यामि । (मृत्युः, मृत्युं, मृत्यु)
ଅହଂ _______ ଏବଂ ପ୍ରାପ୍‌ସ୍ୟାମି । (ମୃତ୍ୟୁଃ, ମୃତ୍ୟୁଂ, ମୃତ୍ୟୁ)
उत्तर :
ମୃତ୍ୟୁଂ

4. तस्मात् स: _______ न अभवत् । (मुक्तः, मुक्ता, मुक्तं)
ତସ୍ମାତ୍ ସ୍ୱଃ ______ ନ ଅଭବତ୍ । (ମୁକ୍ତଃ, ମୁକ୍ତା, ମୁକ୍ତାଂ)
उत्तर :
ମୁକ୍ତଃ

5. ______ तत्र आगच्छत् । (काक:, काकं; काकेन)
______ ତତ୍ର ଆଗଳତ୍। (କାକଃ, କାନଂ, କାକେନ)
उत्तर :
କାକଃ

6. सूत्रं _______ अभवत् । (छिन्न:, छिन्नं, छिन्ना)
ସୂତ୍ରିଂ _______ ଅଭବତ୍। (ଛିନ୍ନ, ଛିନ୍ନ, ଛିନ୍ନା)
उत्तर :
ଛିନ୍ନମ୍

7. शीघ्रम् उड्डीय _______ अगच्छत् । (दूरः, दूरं, दूरं)
ଶୀଘ୍ରମ୍ ଉଡ୍ଡୀୟ, ________ ଅଗଚ୍ଛତ୍ । (ଦୂର, ଦୂର, ଦୂର)
उत्तर :
ଦୂରମ୍

8. सज्जन: ______ अवदत्। (सानन्दः, सानन्दं, सानन्देन)
ସଜନଃ ______ ଅବଦତ୍ । ( ସାନନ୍ଦ, ସାନନ୍ଦ, ସାନନ୍ଦେନ)
उत्तर :
ସାନନ୍ଦମ୍

9. काकानां पीड़ा अधिकं _______ अददात् । (दुःख, दुखम्)
କାକାନାଂ ପୀଡ଼ା ଅଧ୍ବକଂ _______ ଅଦଦାତ୍ । (ଦୁଃଖ, ଦୁଃଖମ୍)
उत्तर :
ଦୁଃଖମ୍

କ ଦୁଃଖମ୍ ।

10. तस्मात् स: ______ नअभवत् । (मुक्तम्, मुक्त:)
ତସ୍ମାତ୍ ସ୍ୱ _______ ନ ଅଭିବତ୍ । (ମୁଭ୍ରମ, ମୁକ୍ତା)
उत्तर :
ମୁକ୍ତା

11. अहं नूनं _______ ‘राप्स्यामि’ । (मृत्युम् मृत्युः)
ଅହଂ ନୃତଂ _______ ପ୍ରାଫ୍‌ସ୍ୟାମି । (ମୃତ୍ୟୁମ୍, ମୃତ୍ୟୁ)
उत्तर :
ମୃତ୍ୟୁମ୍

उत्तरचयनं क्रुत ।
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
वृक्षशाखायां किं लम्बमानम् आसीत् ?
ବୃକ୍ଷଶାଖାୟା କିଂ ଲମ୍ବମାନମ୍ ଆସୀତ୍ ?
(A) ସୂତ୍ରମ୍
(B) କୋଟରମ୍
(C) ସର୍ପ
(D) ଲତା
उत्तर :
ସୂତ୍ରମ୍

प्रश्न 2.
तस्मिन् सूत्रे क: बद्ध: अभवत् ?
ତସ୍ମିନ୍ ସୂତ୍ରେ କଃ ବଦ୍ଧ ଅଭିବତ୍ ?
(A) କାମଃ
(B) କୋକି ନଃ
(C) ପିକ
(D) ଶୁକ୍ଳ
उत्तर :
କୋକିନଃ

प्रश्न 3.
के कोकिलं विनाशयितुं तत्परा: अभवन् ?
କେ କୋକିଳଂ ବିନାଶୟିତ୍ୱ ତତ୍‌ପରା ଅଭିବନ୍ ?’
(A) କୋକିଳଃ
(B) ପିକାଃ
(C) କାକାଃ
(D) ଶୁକ୍ଳାଃ
उत्तर :
କାର୍କାଃ

प्रश्न 4.
ते कया कोकिलम् अपीडयन् ?
ତେ କୟା, କୋକିଳମ୍ ଅପୀଡୟନ୍ ?
(A) କଣ୍ଟକୟା
(B) ହସ୍ତେନ
(C) ଜାଲେନ
(D) ଚଞ୍ଚୁଦ୍ଵାରା
उत्तर :
ଚକ୍ଷୁଦ୍ଵାରା

प्रश्न 5.
क: कालरूप: आसीत् ?
କଃ କାଳରୂପୀ ଆସୀତ୍ବ ?
(A) କାକଃ
(B) ପିକଃ
(C) ଶୁନଃ
(D) କୋକିଳାଃ
उत्तर :
କାକଃ

प्रश्न 6.
वृक्षस्य अधः कः स्थितः ?
ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ ଡଃ ସ୍ମିତଃ ?
(A) ଦୁର୍ଜନଃ
(B) ସଜ୍ଜନଃ
(C) ବ୍ୟାଧଃ
(D) ସବଳୀ
उत्तर :
ସଜନଃ

प्रश्न 7.
काकः कस्य मोचनाय अभवत् ?
କାକଃ କସ୍ୟ ମୋଚନାୟ ଅଭିବତ୍ ?
(A) କାକସ୍ଯ
(C) କୋକିଳସ୍ୟ
(B) ପିକସ୍ଯ
(D) ଶୁକସ୍ଯ
उत्तर :
କୋକିଳସ୍ଯ

प्रश्न 8.
काकानां पीड़या कोकिल: कीदृशः अभवत्?
କାର୍ଯ୍ୟା ଲାରିବା: ଗାଁଟୁ : ଅ¥er? କାକାନାଂ ପୀଡ଼ୟା କୋକିଳ କୀଦୃଶ୍ୟ ଅଭବତ୍ ?
(A) ରକ୍ତାକ୍ତ
(B) ଶ୍ରାନ୍ତଃ
(C) ମୃତଃ
(D) କ୍ଷତାଦୁଃ
उत्तर :
କ୍ଷତାନ୍ତଃ

प्रश्न 9.
कस्मात् मुक्तः कोकिलः श्रीघ्रम् उड्डीय दूरम् अंगच्छत् ?
କସ୍ମାତ୍ ମୁକ୍ତା କୋକିନଃ ଶୀଘ୍ରମ୍ ଉଡ୍ଡୀୟ ଦୂରମ୍ ଅଗଚ୍ଛତ୍ ?
(A) ସୂତ୍ରବନ୍ଧନାତ୍
(B) ବିପଦଃ
(C) ବନ୍ଧନାତ୍
(D) ଜାଲାତ୍
उत्तर :
ସୂତ୍ରବନ୍ଧନାତ୍

प्रश्न 10.
कीदृशः काक: कोकिलस्य मोक्षाय अभवत् ?
କୀଦୃଶଃ କାକଃ କୋକିଳସ୍ୟ ମୋକ୍ଷାୟ ଅଭବତ୍ ?
(A) ଦୁଷ୍ଟ
(B) ମୃତ୍ୟୁରୂପେଣ ଆଗତଃ
(C) ଦୁଃଖୁତଃ
(D) ବନ୍ଧନଯୁକ୍ତା
उत्तर :
ମୃତ୍ୟୁରୂପେଣ ଆଗତଃ

रेखांकित पदानां संशोधनं कुरुत ।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

1. केचन आम्रवृक्षः।
କେଚନ ଆମ୍ରବୃକ୍ଷ ।
उत्तर :
କଣ୍ଟନ ଆମ୍ରବୃକ୍ଷ ।

2. स: मुक्त: न अभवन !
ସ୍ୱ ମୁନଃ ନ ଅଭବନ ।
उत्तर :
ଡଃ ମୁକ୍ତା ନ ଅଭିବତ୍।

3. कश्चन काका: अपश्यन् ।
କଣ୍ଟନ କାକା ଅପଶ୍ୟନ୍ ।
उत्तर :
କେଚନ କାକା ଅପଶ୍ୟନ୍।

4. काकानां पीडायाः स: क्षताक्तः अभवत् ।
କାକାନାଂ ପୀଡାୟା ସ୍ୱ କ୍ଷତାନ୍ତଃ ଅଭବତ୍।
उत्तर :
କାକାନାଂ ପୀଡ଼ୟା ସ୍ୱୀ କ୍ଷତାକ୍ତ ଅଭବତ୍।

5. स: दु:खित: आसन् ।
ଧଃ ଦୁଃଖତଃ ଆସନ୍ତି ।
उत्तर :
ଡଃ ଦୁଃଖୁତଃ ଆସୀତ୍ବ।

6. धन्य: भवतः माया।
ଧନ୍ଯ ଭବତଃ ମାୟା ।
उत्तर :
ଧନ୍ୟା ଭବତଃ ମାୟା ।

7. अहं नूनं मृत्युं प्राप्स्यसि ।
ଅହଂ ନୂନଂ ମୃତ୍ୟୁ ପ୍ରାପ୍‌ସ୍ୟସି ।
उत्तर :
ଅହଂ ନୂନଂ ମୃତ୍ୟୁ ପ୍ରାଫ୍‌ସ୍ୟାମି ।

8. कोकिलस्य भारम् असहमानं सूत्र : छिन्नम् अभवत् ।
କୋକିଳସ୍ୟ ଭାରମ୍ଭ ଅସହମାନଂ ସ୍ବତଃ ଛିନ୍ନମ୍ ଅଭବତ୍ ।
उत्तर :
ସୂତ୍ର

9. कोकिलः क्षताक्तः अभवन् ।
କୋକିଳ କ୍ଷତାନ୍ତଃ ଅଭବନ୍ତି।
उत्तर :
ଅଭିବତ୍

10. काकः कोकिलम् अपश्यन् ।
କାକଃ କୋକିଳମ୍ ଅପଶ୍ୟନ୍ ।
उत्तर :
କାକା

11. सः चश्चूद्वारा कोकिलम् अपीड़यन् ।
ଧଃ ଚଞ୍ଚୁଦ୍ୱାରା କୋକିଳମ୍ ଅପୀଡ଼ୟନ୍ ।
उत्तर :
ତେ

12. धन्य: भवतः माया ।
ଧନ୍ଯ ଭବତଃ ମାୟା ।
उत्तर :
ଧନ୍ଯା

13. कोकिलाय कथं न रक्षति ।
କୋକିଳାୟ କଙ ନ ରକ୍ଷତି ।
उत्तर :
କୋକିଳମ୍

14. सः दु:खितः आसन् ।
ଧଃ ଦୁଃଖତଃ ଆସନ୍।
उत्तर :
ଆସୀତ୍

15. काका: तुं समीपम् अगच्छन् ।
କାକା ତଂ ସମୀପମ୍ ଅଗଚ୍ଛନ୍ ।
उत्तर :
ତଥ୍ୟ

सन्धिविच्छेदं कुरुत।
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

1. कश्धन (କଶ୍ଚନ) = କଃ + ଚନ
2. तन्मध्ये (ତନ୍ମଧେ) = ତତ୍ + ମଧ୍ୟ
3. सज्जन: (ସଜନୀ) = ସତ୍ + ଜନଃ

सन्थिं कुरुत । (ସନ୍ଧି କୁରୁତ।)

1. नि: + करुण = निष्करुण
ନିଃ + କରୁଣ = ନିଷ୍କରୁଣ

2. नि: + पापम् = निष्पापम्
ନିଃ + ପାପମ = ନିଷ୍କାମ୍

3. किम् + अर्थम् = किमर्थम्
କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍ = କିମର୍ଥମ୍

क्रियापदं निर्वाचयत । (କ୍ରିୟାପଦ ନିର୍ବାଚନ)

सूत्रम्, आसीत्, कोकिल:,अभवत्, काका:,अपश्यन्, पीड़ा, अददात्, सज्जन:,अग्च्छत् ।.
ସୂତ୍ରମ, ଆସୀତ୍, କୋକିଳ, ଅଭିବତ୍, କାକା, ଅପଶ୍ୟନ, ପୀଡ଼ା, ଅଦଦାତ, ସଜନଃ, ଅଗଚ୍ଛତ୍ ।
उत्तर :
ଆସୀତ, ଅଭିବତ୍, ଅପଶ୍ୟନ, ଅଦଦାତ୍, ଅଗଚ୍ଛତ୍ ।

कर्तृपदं चिनुत । (କର୍ତ୍ତୃପଦଂ ଚିନୁତ।)

कोकिल:, आसीत्, आम्रवृक्ष:, अभवन्, काकाः, अददात्, पीड़ा, सज्जन:, अचिन्तयत्, अवदत् !
କୋକିଳ, ଆସୀତ, ଆମ୍ରବୃକ୍ଷ, ଅଭବନ, କାକା, ଅଦଦାତ୍, ପୀଡ଼ା, ସଜନଃ, ଅଚିନ୍ତୟତ୍, ଅବଦତ୍ ।
उत्तर :
କୋକିଳ, ଆମ୍ରବୃକ୍ଷ, କାକା, ପୀଡ଼ା, ସଜନଃ ।

शब्दानां मातुभाषया अर्थान् लिखत।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତୃଭାଷୟା ଅର୍ଥାନ୍ ଲିଖିତ ।)

1. कश्चन (କଣ୍ଟନ) – କୌଣସି ଏକ
2. बद्ध: (ବଦ୍ଧା) – ବାନ୍ଧି ହୋଇଥିଲା
3. समीपम् (ସମୀପମ୍) – ନିକଟକୁ
4. उपरि (ଉପରି) – ଉପରେ
5. कालरूप: (କାଳରୂପ) – ଯମସଦୃଶ
6. निष्करुण: (ନିଷ୍କରୁନଃ) – ଦୟାଶୂନ୍ୟ
7. उड्डीय (ଉଡ୍ଡୀୟ) – ଉଡ଼ିକରି

Subjective

मातुभाषयाअनुवादं कुरुत ।
(ମାତୃଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)

1. कक्षन आप्रवृक्ष:।
କଷ୍ଟନ ଆମ୍ରବୃକ୍ଷ ।
ଅନୁବାଦ: କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଆମ୍ବ ଗଛ ।

2. तस्य वृक्षस्य शाखायाम् एकं सूत्रं लंवमानम् आसीत् ।
ତସ୍ୟ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଶାଖାୟାମ୍ ଏବଂ ସୂତ୍ର ଲମ୍ବମାନମ୍ ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେହି ଗଛର ଡାଳରେ ଗୋଟିଏ ସୂତା ଲମ୍ବିଥିଲା ।

3. तस्मिन् सूत्रे एकः कोकिल: बद्धः ।
ତସ୍ମିନ୍ ସୂତ୍ରେ ଏକ କୋକିନଃ ବଦ୍ଧ ।
ଅନୁବାଦ: ସେହି ସୂତାରେ ଗୋଟିଏ କୋଇଲି ବନ୍ଧା ହୋଇଥିଲା ।

4. सूत्रेण बद्धं तं कोकिलं केचन काका: अपश्यन् ।
ସୂତ୍ରେଣ ବରଂ ତଂ କୋକିଳଂ କେଚନ କାକା ଅପଶ୍ୟନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସୂତାଦ୍ଵାରା ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିବା ସେହି କୋଇଲିକୁ କେତେକ କାଉ ଦେଖ‌ିଲେ ।

5. क्रमेण काका: तस्य समीपम् आगच्छन्
କ୍ରମେଣ କାକା ତସ୍ୟ ସମୀପମ୍ ଆଗଛନ୍ତି।
ଅନୁବାଦ: ଧୀରେ ଧୀରେ କାଉମାନେ ତା’ପାଖକୁ ଆସିଲେ।

6. चंचूद्वारा कोकिलम् अपीउयन् ।
ଚଞ୍ଚୁଦ୍ୱାରା କୋକିଳମ୍ ଅପୀଡ଼ୟନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଥଣ୍ଟରେ କୋଇଲିକୁ କଷ୍ଟ ଦେଲେ ।

7. सूत्रबन्धनेन सः दु :खितः असीत् ।
ସୂତ୍ରବନ୍ଧନେନ ୟଃ ଦୁଃଖୁତଃ ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସୂତାରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ଦୁଃଖୁତ ଥିଲା ।

8. तस्मिन् एव काले एकः विशालः काकः तत्र आगच्छत्।
ତସ୍ମିନ୍ ଏବଂ କାଳେ ଏକ ବିଶାଳ କାକଃ ତତ୍ର ଆଗଚ୍ଛତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଠିକ୍ ସେହି ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ କାଉ ସେଠାକୁ ଆସିଲା ।

9. अयं काक: कांलरेंरूप: आसीत् ।
ଅୟଂ କାତଃ କାଳରୂପଃ ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହି କାଉ ଯମ ସଦୃଶ ଥିଲା |

10. स्वजीवनस्य रक्षणे असमर्थ: कोकिलः “अहं नूनं मृत्युं प्राप्स्यामि’ इति अचिन्तयत् ।
ସୃଜୀବନସ୍ୟ ରକ୍ଷଣେ ଅସମର୍ଥ୍ୟ କୋକିଳା ‘ଅହଂ ନୂନଂ ମୃତ୍ୟୁ ପ୍ରାଫ୍‌ସ୍ୟାମି’’ ଇତି ଅଚିନ୍ତୟତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ନିଜ ଜୀବନର ରକ୍ଷାରେ ଅକ୍ଷମ କୋଇଲି ‘ମୁଁ ନିଶ୍ଚିତ ମୃତ୍ୟୁଲାଭ କରିବି” ବୋଲି ଚିନ୍ତାକଲା।

11. एतत् सर्वं तस्य वृक्षस्य अर्थः स्थितः एकः सज्जन: अपश्यत् ।
ଏତତ୍ ସର୍ବଂ ତଥ୍ୟ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ ସ୍ମିତଃ ଏତଃ ସଜନଃ ଅପଶ୍ୟତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହିସବୁ ଘଟଣା ସେହି ଗଛତଳେ ରହିଥିବା ଜଣେ ସଜନ ଦେଖୁଥିଲେ ।

12. स मनसि एवं चिन्तितवान् यत् “कोकिलः नूनं मरिष्यति” इति ।
ଡଃ ମନସି ଏବଂ ଚିତବାନ୍ ଯତ୍ର ‘‘କୋକିଳୀ ନୂନଂ ମରିଷ୍ଯତି’’ ଇତି ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ମନେ ମନେ ଏପରି ଚିନ୍ତାକଲେ ଯେ କୋଇଲି ନିଶ୍ଚିତ ମରିଯିବ।

13. भो भगवन् ! भवान् निष्कंरुण: भवति ?
‘‘ଭୋ ଭଗବନ୍ ! ଭବାନ୍ ନିଷ୍କରୁନଃ ଭବତି ?
ଅନୁବାଦ: ହେ ଭଗବାନ୍। ଆପଣ ନିଶ୍ଚୟ ଅଟନ୍ତି ?

14. “निष्पापं कोकिलं किमर्थ न रक्षति?”
‘‘ନିଷ୍ଠାପଂ କୋକିଳଂ କିମର୍ଥ ନ ରକ୍ଷତି ?”
ଅନୁବାଦ: ‘‘ ନିଷ୍ପାପ କୋଇଲିକୁ କାହିଁକି ରକ୍ଷାକରୁନାହାନ୍ତି ।’’

15. तस्मिन् एव काले काकस्य कोकिलस्य च भारम् असहमानं तत् सूत्रं छिन्नम् अभवत् ।
ତସ୍ମିନ୍ ଏବ କାଳେ କାକସ୍ୟ କୋକିଳସ୍ୟ ଚ ଭାରମ୍ ଅସହମାନଂ ତତ୍ ସୂତ୍ର ଛିନ୍ନମ୍ ଅଭବତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଠିକ୍ ସେହି ସମୟରେ ହିଁ କାଉ ଏବଂ କୋଇଲିର ଭାର ସହି ନପାରି ସେହି ସୂତ୍ର ଛିଣ୍ଡିଗଲା ।

16. सूत्रबन्धनात् मुक्त: कोकिलः शीघ्रम् उड्डीय दूरम् अगच्छत् ।
ସୂତ୍ରବନ୍ଧନାତ୍ ମୁନଃ କୋକିଳ ଶୀଘ୍ରମ୍ ଉଡ୍ଡୀୟ ଦୂରମ୍ ଅଗଚ୍ଛତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସୂତ୍ର ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ କୋଇଲି ଶୀଘ୍ର ଉଡ଼ିଯାଇ ଦୂରକୁ ଚାଲିଗଲା ।

17. तदा स: सज्जन: सानन्दम् अवदत् – साधु, भगवान् !
ତଦା ଡଃ ସଜନଃ ସାନନ୍ଦମ୍ ଅବଦତ୍ – ସାଧୁ, ଭଗବାନ୍ !
ଅନୁବାଦ: ସେ ସମୟରେ ସେହି ସଜ୍ଜନ ଆନନ୍ଦର ସହିତ କହିଲା – ଧନ୍ୟବାଦ ଭଗବାନ୍!

18. धन्या भवतः माया ।
ଧନ୍ୟା ଭବତଃ ମାୟା ।
ଅନୁବାଦ: ଧନ୍ୟ ଆପଣଙ୍କ ମାୟା ।

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)

1. ଗଛଡାଳରେ ସୂତାଟିଏ ଥଲା ।
उत्तर :
वृक्षशाखायां सूत्रम् आसीत्ं।
ବୃକ୍ଷଶାଖାୟାଂ ସୂତ୍ରମ୍ ଆସୀତ୍ ।

2. କାଉମାନେ କୋକିଳକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ।
उत्तर :
काकाः कोकिलम् अपश्यन्।
କାକା ଗଛମୂଳେ ଏକ ସାଧୁ ଥିଲେ ।

3. କାଉମାନେ ଥଣ୍ଟଦ୍ୱାରା କୋକିଳକୁ ପୀଡ଼ା ଦେଲେ।
उत्तर :
काका: चश्कृद्रारा कोकिलम् अपीड़यन्।
କାକା ଚଞ୍ଚୁଦ୍ଵାରା କୋକିଳମ୍ ଅପୀଡ଼ୟନ୍ ।

4. ଗଛମୂଳେ ଏକ ସାଧୁ ଥିଲେ ।
वृक्षमूले एकः साधु: आसीत्।
उत्तर :
ବୃକ୍ଷମୂଳେ ଏକ ସାଧୁ ଆସୀତ୍ ।

5. ଗୋଟିଏ ଡାମରାକାଉ ସେଠାକୁ ଆସିଲା ।
एक: विशाल:काक: तत्रआगच्छत्।
उत्तर :
ଏକ ବିଶାଳକାମଃ ତତ୍ର ଆଗଚ୍ଛତ୍ ।

6. କାଉଟି କାଳରୂପ ଥିଲା ।
काक: कालरूप: आसीत्।
उत्तर :
କାକଃ କାଳରୂପୀ ଆସୀତ୍ ।

7. ସେତେବେଳେ ସଜ୍ଜନ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲା।
तदा सर्ज्जनः आनन्दितः अभवत्।
उत्तर :
ତଦା ସଜ୍ଜନ ଆନନ୍ଦିତ ଅଭବତ୍ ।

प्रथम अनुच्छेदः (ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦ)

कश्चन आम्रवृक्षः । तस्य वृक्षस्य शाखायाम् एकं सूत्रं लम्बमानम् आसीत्। तस्मिन् सूत्रे एकः कोकिलः बद्धः। बहुयत्नेन अपि तस्मात् सः मुक्तः न अभवत्।

କଣ୍ଟନ ଆମ୍ରବୃକ୍ଷ । ତସ୍ୟ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଶାଖାୟାମ୍ ଏବଂ ସୂତ୍ର ଲମ୍ବମାନମ୍ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ମିନ୍ ସୂତ୍ରେ ଏକ କୋକିଳ ବଦ୍ଧ। ବହୁଯତ୍ନନ ଅପି ତସ୍ମାତ୍ ଡଃ ମୁକ୍ତା ନ ଅଗ୍ନିବତ୍।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

କଣ୍ଟନ – କଃ + ଚନ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• କଣ୍ଟନ – କୌଣସି ଗୋଟିଏ
• ତଥ୍ୟ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ – ସେହି ଗଛର
• ସୂତ୍ରମ୍ – ସୂତା
• କୋକିନଃ – କୋଇଲି
• ଅପି – ମଧ୍ୟ
• ମୁକ୍ତା – ମୁକ୍ତ

ଅନୁବାଦ

କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଆମ୍ବଗଛ । ସେହି ଗଛର ଡାଳରେ ଗୋଟିଏ ସୂତା ଲମ୍ବିଥିଲା । ସେହି ସୂତାରେ ଗୋଟିଏ କୋଇଲି ବନ୍ଧା ହୋଇଥିଲା। ବହୁତ ଯନୂକଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସେଥୁରୁ ଫିଟି ପାରୁ ନଥିଲା ।

द्वीतीय अनुच्छेदः (ଦ୍ଵିତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦ )

सूत्रेण बद्धं कोकिलं केचन काकाःअपश्यन् । ते कोकिलं विनाशयितुं तत्पराः अभवन् । क्रमेण काकाः तस्य समीपम् आगच्छन् । चन्दूद्वारा कोकिलम् अपीडयन् । काकानां पीडया सः क्षताक्तः अभवत् । सूत्रबन्धनेन सः दुःखितः आसीत्। तन्मध्ये काकानां पीडा अधिकं दुःखम्अददात् ।

ସୂତ୍ରେଣ ବଦ୍ଧ ତଂ କୋକିଳଂ କେଚନ କାକା ଅପଶ୍ୟନ୍ । ତେ କୋକିଳଂ ବିନାଶୟିତାଂ ତତ୍ପରଃ ଅଭବନ । କ୍ରମେଣ କାକା ତସ୍ୟ ସମୀପମ୍ ଆଗଚ୍ଛନ୍ । ଚଞ୍ଚୁଦ୍ଵାରା କୋକିଳମ୍ ଅପୀଡୟନ୍ । କାକାନାଂ ପୀଡିୟା ନଃ କ୍ଷତାଦୁଃ ଅଭବତ୍। ସୂତ୍ରବନ୍ଧନେନ ଡଃ ଦୁଃଖୁତଃ ଆସୀତ୍, ତନ୍ମଧ୍ଯ କାକାନାଂ ପୀଡ଼ା ଅଧ୍ବକଂ ଦୁଃଖମ୍ ଅଦଦାତ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ବରଂ – ବାନ୍ଧିହୋଇଥ‌ିବା
• କେଚନ – କେତେକ
• ତେ – ସେମାନେ
• ଅଭିବନ୍ – ହେଲେ
• ଚଞ୍ଚୁଦ୍ବାରା – ଥଣ୍ଟଦ୍ଵାରା
• କ୍ଷତାକ୍ତ – ଖଣ୍ଡିଆ ଖାବରା
• ଆସୀତ୍ – ଥିଲା
• ତନ୍ମଧେ – ସେଥୁମଧ୍ୟରେ
• ପୀଡ଼ୟା – ପୀଡାଦ୍ୱାରା
• ଅପୀଡୟନ୍ – କଷ୍ଟଦେଲେ

ଅନୁବାଦ

ସୂତାଦ୍ୱାରା ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥ‌ିବା ସେହି କୋଇଲିକୁ କେତେକ କାଉ ଦେଖୁଲେ । ସେମାନେ କୋଇଲିକୁ ମାରିବାକୁ ତତ୍ପର ହେଲେ। ଧୀରେ ଧୀରେ କାଉମାନେ ତା’ପାଖକୁ ଆସିଲେ । ଥଣ୍ଟରେ କୋଇଲିକୁ କଷ୍ଟଦେଲେ । କାଉମାନଙ୍କ କଷ୍ଟରେ ସେ ଖଣ୍ଡିଆ ଖାବରା ହେଲା । ସୂତାରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ଦୁଃଖୁତ ଥିଲା । ତା’ ଭିତରେ କାଉମାନଙ୍କର ପୀଡ଼ା ଅଧିକ ଦୁଃଖ ଦେଲା ।

तृतीय अनुच्छेदः (ତୃତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

तस्मिन् एव काले एकः विशालः काकः तत्र आगच्छत् सः कोकिलस्य उपरि आक्रमणम् अकरोत् । अयं काॅकः कालरूपः आसीत् । स्वजीवनस्य रक्षणे असमर्थः कोकिलः “अहं नूनं मृत्युं प्राप्स्यामि” इति अचिन्तयत् ।

ତସ୍ମିନ୍‌ ଏବ କାଳେ ଏକ ବିଶାଳ କାକଃ ତତ୍ର ଆଗଚ୍ଛତ୍ । ଡଃ କୋକିଳସ୍ୟ ଉପରି ଆକ୍ରମଣମ୍ ଅକରୋତ୍ । ଅୟଂ କାମଃ କାଳରୂପୀ ଆସୀତ୍ । ସ୍ୱଜୀବନସ୍ୟ ରକ୍ଷଣେ ଅସମର୍ଥ୍ୟ କୋକିନଃ ‘ ଅହଂ ଚୂନଂ ମୃତ୍ୟୁ ପ୍ରାଫ୍‌ସ୍ୟାମି’’ ଇତି ଅଚିନ୍ତୟତ୍‌ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଏବ – ହିଁ
• କାଳେ – ସମୟରେ
• ବିଶାଳା – ବଡ଼
• ଉପରି – ଉପରକୁ
• ଅୟଂ – ଏହି
• ନୂନଂ – ନିଶ୍ଚୟ

ଅନୁବାଦ

ଠିକ୍ ସେହି ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ କାଉ ସେଠାକୁ ଆସିଲା । ସେ କୋଇଲି ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କଲା । ଏହି କାଉ ଯମ ସଦୃଶ ଥିଲା । ନିଜ ଜୀବନର ରକ୍ଷାରେ ଅକ୍ଷମ କୋଇଲି ‘ମୁଁ ନିଶ୍ଚିତ ମୃତ୍ୟୁଲାଭ କରିବି’’ ବୋଲି ଚିନ୍ତା।କଲା ।

चतुर्थ अनुच्छेदः (ଚତୁର୍ଥ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

एतत् सर्वं तस्य वृक्षस्य अधः स्थितः एकः सज्जनः अपश्यत् । सः मनसि एवं चिन्तितवान् यत् “कोकिलः नूनं मरिष्यति” इति । “भो भगवन्! भवान् निष्करुणः भवति ? निष्पापं कोकिलं किमर्थं न रक्षति ?”

ଏତତ୍ ସର୍ବଂ ତଥ୍ୟ ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଅଧଃ ସ୍ଥିତଃ ଏତଃ ସଜନଃ ଅପଶ୍ୟତ୍ । ଡଃ ମନସି ଏବଂ ଚିଷ୍ଠି ତବାନ୍ ଯତ୍ନ ‘‘କୋକିଳ ନୂନଂ ମରିଷ୍ୟତି’’ ଇତି । “ ଭୋ ଭଗବାନ୍ ! ଭବାନ୍ ନିଷ୍କରୁନଃ ଭବତି ? ନିଷ୍ଠାପଂ କୋକିଳଂ କିମର୍ଥ୍ୟ ନ ରକ୍ଷତି ?’’

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଏତତ୍ – ଏହି
• ଅଧଃ – ତଳେ
• ନୂନଂ – ନିଶ୍ଚୟ
• ଇତି – ବୋଲି
• ଭଗବନ୍ – ହେ ଭଗବାନ୍
• କିମର୍ଥୀ – କାହିଁକି
• ଭବାନ୍ – ଆପଣ
• ନିଷ୍ଠାପିଂ – ନିଷ୍ଠାପ

ଅନୁବାଦ

ଏହି ସବୁ ଘଟଣା ସେହି ଗଛ ତଳେ ରହିଥିବା,ଜଣେ ସଜ୍ଜନ ଦେଖୁଥିଲେ । ସେ ମନେ ମନେ ଏପରି ଚିନ୍ତା।କଲେ ଯେ କୋଇଲି ନିଶ୍ଚିତ ମରିଯିବ । “ ହେ ଭଗବାନ୍। ଆପଣ ନିର୍ଭୟ ଅଟନ୍ତି । ନିଷ୍ଠାପ କୋଇଲିକୁ କାହିଁକି ରକ୍ଷା କରୁନାହାଁନ୍ତି ? ”

पश्रम अनुच्छेदः (ପଞ୍ଚମ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

तस्मिन् एव काले काकस्य कोकिलस्य च भारम् असहमानं तत् सूत्रं छिन्नम् अभवत् । सूत्रबन्धनात् मुक्तः कोकिलः शीघ्रम् उड्डीय दूरम् अगच्छत् ।

ତସ୍ମିନ୍ ଏବ କାଳେ କାକସ୍ୟ କୋକିଳସ୍ୟ ଚ ଭାରମ୍ ଅସହର୍ମାନଂ ତତ୍ ସୂତ୍ର ଛିନ୍ନମ୍ ଅଭିବତ୍। ସୂତ୍ରବନ୍ଧନାତ୍ ମୁକ୍ତା କୋକିଳ ଶୀଘ୍ରମ୍ ଉଡ୍ଡୀୟ ଦୂରମ୍ ଅଗଚ୍ଛତ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ତସ୍ମିନ୍ ଏବ କାଳେ – ଠିକ୍ ସେହି ସମୟରେ
• ଭାରମ୍ – ଭାର
• ଅସହମାନଂ – ସହି ନପାରି
• ତତ୍ – ସେହି
• ଛିନ୍ନମ୍ – ଛିଣ୍ଡିଗଲା
• ମୁକ୍ତା – ମୁକୁଳିଯାଇ
• ଉଡ୍ଡୀୟ – ଉଡ଼ିଉଡ଼ି

ଅନୁବାଦ

ଠିକ୍ ସେହି ସମୟରେ ହିଁ କାଉ ଏବଂ କୋଇଲିର ହାର ସହି ନପାରି ସେହି ସୂତ୍ର ଛିଣ୍ଡିଗଲା । ସୂତ୍ରବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ କୋଇଲି ଶୀଘ୍ର ଉଡ଼ିଯାଇ ଦୂରକୁ ଚାଲିଗଲା ।

षष्ठ अनुच्छेद: (ଷଷ୍ଠ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

तदा सः सज्जनः सानन्दम् अवदत् – साधु, भगवन् ! मृत्युरूपेण आगतः काकः कोकिलस्यमोचनाय अभवत् । धन्या भवतः माया ।

ତଦା ଡଃ ସଜ୍ଜନଃ ସାନନ୍ଦମ୍ ଅବଦତ୍ – ସାଧୁ, ଭଗବନ୍! ମୃତ୍ୟୁରୂପେଣ ଆଗତଃ କାକଃ କୋକିଳସ୍ୟ ମୋଚନାୟ ଅଭିବତ୍ । ଧନ୍ୟା ଭବତଃ ମାୟା ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

ସଜ୍ଜନଃ = ସତ୍ + ଜନ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ତଦା – ସେତେବେଳେ
• ସାନନ୍ଦମ୍ – ଆନନ୍ଦସହକାରେ
• ସାଧୁ – ଧନ୍ୟ
• ଆଗତଃ – ଆସିଥିବା
• ମୋଚନାୟ – ମୋକ୍ଷପାଇଁ
• ଭବତଃ – ଆପଣଙ୍କ ।

ଅନୁବାଦ

ସେ ସମୟରେ ସେହି ସଜ୍ଜନ ଆନନ୍ଦର ସହିତ କହିଲା – ଧନ୍ୟବାଦ ଭଗବାନ୍ ! ମୃତ୍ୟୁରୂପେ ଆସିଥିବା କାଉ କୋଇଲିର ମୋକ୍ଷର କାରଣ ହେଲା । ଧନ୍ୟ ଆପଣଙ୍କ ଦୟା ।

(कश्चन, सूत्रम्, बद्धः, मुक्तः, तत्पराः, क्षताक्सः, सज्जनः, नूऩम्, च्छित्नम्, माया)
(କଣ୍ଟନ, ସୂତ୍ରମ, ବନ୍ଧ, ମୁକ୍ତେ, ତତ୍ପରା, କ୍ଷତାଦୁଃ, ସଜନଃ, ନୂନମ୍, ଛିନ୍ନମ୍, ମାୟା)

कर्तृपदानि :
आम्रवृक्षः, सूत्रम् कोकिल:, काका:, सज्जनः।
ଆମ୍ରବୃକ୍ଷ, ସୂତ୍ରମ, ସୂତ୍ରମ, କୋକିନଃ, କାକା, ସଜନଃ ।

क्रियापदानि :
अपश्यत्, अभवन्, अपीड़यन् अददात् अचिन्त्
ଅପଶ୍ୟତ, ଅଭବନ, ଅପୀଡ଼ୟନ, ଅଦଦାତ, ଅଚିନ୍ତୟତ୍

शब्दार्थ:

• समीपम् – निकटम्
  ସମୀପମ୍ – ନିକଟମ୍ (ନିକଟକୁ)
• कालरूप: – मृत्युरूपः
  କାଳରୂପଃ – ମୃତ୍ୟୁରୂପଃ (ମୃତ୍ୟୁରୂପୀ)
• विशालः काकः – डामरा काउ इति भाषायाम्
  ବିଶାଳ କାକଃ – ଡାମରାକାଉ ଇତି ହାଷାୟା (ଡ଼ାମରାକାଉ)
• लम्बमानम् – लम्बितम्
  ଲମ୍ବମାନମ୍ – ଲପ୍ସିତମ୍ (ଲମ୍ବିଥବା)
• अधः – तले / अधोभागे
  ଅଧଃ – ତଳେ| ଅଧୋଭାଗେ (ତଳେ)
• मनसि – मनोमध्ये
  ମନସି – ମନୋମଧ୍ୟ (ମନରେ)
• निष्पापम् – पापरहितम्
  ନିଷ୍ଠାପମ୍ – ପାପରହିତମ୍ (ପାପଶୂନ୍ୟ)
• उड्डीय – उड्डयनं कृत्वा
  ଉଡ୍ଡୀୟ – ଉଡ୍ଡୟନଂ କୃତ୍ୱା (ଉଡ଼ି)
• असहमानम् – सहने असमर्थम्
  ଅସହମାନମ୍ – ସହନେ ଅସମର୍ଥମ୍ (ସହିପାରୁନଥିବା)
• निष्करुणः – करुणारहितः
  ନିଷ୍କରୁନଃ – କରୁଣାରହିତଃ (ନିର୍ଭୟ)

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 11 ସେବା ହି ପରମୋ ଧର୍ମଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 11 ସେବା ହି ପରମୋ ଧର୍ମଃ

1. एकपदेन उत्तरं लिखत ।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।) (ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)

(क) संग्रामे के आहता: ?
ସଂଗ୍ରାମେ କେ ଆହତଃ ?
उत्तर :
ସୈନିକା

(ख) युवकस्य अनुरोधेन के उद्बुद्धा: ?
ଯୁବକସ୍ୟ ଅନୁରୋଧନ କେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧା ?
उत्तर :
ଗ୍ରାମ୍ୟଯୁବକ

(ग) ईश्वरप्राप्तेः सुलभः मार्गः कः ?
ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତି ସୁଲଭଃ ମାର୍ଗ ତଃ ?
उत्तर :
ନିଷ୍କାମସେବା

(घ) हेनेरी डुनाण्ट: कदा दिवं गत: ?
ହେନେରୀକୁନାତଃ କଦା ଦିବଂ ଗତଃ ?
उत्तर :
୧୯୧୦ ମିତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ

(ङ) क: रेइक्रससंस्थाया: प्रतिष्ठाता ?
ଡଃ ରେକ୍‌ସୁସଂସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ?
उत्तर :
ହେନେରୀ ଡୁନାହାଃ

2. बन्धनीमध्यस्थयथार्थपदैः शून्यस्थानानि पूरयत ।
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯସ୍ଥୟଥାର୍ଥପଦୌ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ ।) (ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ଉଚିତ ପଦରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

(क) त्वं जल । (ददातु, देहि)
ଜଳଂ _______। (ଦବାବୁ, ଦେହି)
उत्तर :
ଦେହି

(ख) यूयं सैनिक़ानां प्राणान् _____। (रक्षत, रक्ष)
ଯୂୟଂ ସୈନିକାନାଂ ପ୍ରାଣ୍ଡ୍ _______। (ରକ୍ଷତ, ରକ୍ଷ)
उत्तर :
ରକ୍ଷତ

(ग) आर्त्तनादः मर्मभेदी _______। (आसीत्, आस्ताम्)
ଆଇଁ ନତଃ ମର୍ମଭେଦୀ ______। (ଆସୀତ୍ବ, ଆଡ୍ଡାମ୍ )
उत्तर :
ଆସୀତ୍ବ

(घ) एका रेड्क्रससंस्था ______। (घटिता, घटित:)
ଏକା ରେ କ୍ କୁ ସ୍ ସଂସ୍ଥା (ଘଟିତା, ଘଟିତଃ)
उत्तर :
ଘଟିତା

(ङ) _______ रेडक्र ससं टस्थाया: प्रतिष्ठाता । (गोपबन्धुः, हेनेरी) ।
______ ରେକ୍ କୁ ସଂସଂସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା । (ଗୋପବନ୍ଧୁ, ହେନେରୀ)
उत्तर :
ହେନେରୀ

3. मातृभाषया अनुवादं कुरुत :
(ମାତୃଭାଷୟା ଅନୁବାଦ କୁରୁତ ।) (ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)

(क) युद्धे अनेके सैन्या: आहताः ।
ଯୁଦ୍ଧେ ଅନେକେ ସୈନ୍ୟା ଆହତାଃ ।
ଅନୁବାଦ – ଯୁଦ୍ଧରେ ଅନେକ ସୈନ୍ୟ ଆହତ ହେଲେ ।

(ख) तेषाम् आर्त्तनादः मर्मभेदी आसीत् ।
ତେଷାମ୍ ଆଇଁ ନାତଃ ମର୍ମଭେଦୀ ଆସୀନ୍ ।
ଅନୁବାଦ – ସେମାନଙ୍କ ବିକଳଧ୍ଵନି ମର୍ମଭେଦୀ ଥିଲା ।

(ग) निष्कामसेवा ईश्वरप्राप्तेः सरलः मार्गः ।
ନିଷ୍କାମସେବା ଈଶ୍ୱର ପ୍ରାପ୍ତା ସରତଃ ମାର୍ଗ ।
ଅନୁବାଦ – ନିଷ୍କାମସେବା ଈଶ୍ବରପ୍ରାପ୍ତିର ସରଳ ମାର୍ଗ ।

(घ) एतेन विश्वशान्तिः सम्भविष्यति ।
ଏତେନ ବିଷାର୍ଥୀ ସମ୍ଭବିଷ୍ୟତି ।
ଅନୁବାଦ – ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ସମ୍ଭବ ହେବ ।

(ङ) पुरस्कारराशि लोकसेवार्थं समर्पितवान् ।
ପୁରସ୍କାର ରାଶିଂ ଲୋକସେବାର୍ଥୀ ସମର୍ପିତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ -ପୁରସ୍କାର ରାଶିକୁ ଲୋକସେବା ନିମନ୍ତେ ସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ।

4. शुद्धपदं रचयत ।
(ଶୁଦ୍ଧପଦଂ ରଚୟତ।) (ଶୁଦ୍ଧପଦ ରଚନାକର ।)

• र जे घो न ग म् ର ର୍ଜ ଘୋ ନ ଗ ମ୍ – ଘୋରଗର୍ଜନମ୍ ।
• क्र रे सं ड स्था स् କ୍ର ରେ ସଂ ଡ ସ୍ଥା ସ୍ – ରେଡ଼କ୍ରସ୍‌ସଂସ୍ଥା ।
• वा त स र्पि म न् ତ ସ ପିମ ନ୍ – ସମର୍ପିତବାନ୍ ।
• ता अ र नु णि ତା ଅ ର ନୁ ଣି – ଅନୁରଣିତା ।
• वा ष्का से नि म ବା ଷ୍କା ସେ ନି ମ – ନିଷ୍କାମସେବା ।

5. स्तम्भमेलनं कुरुत ।
(ସ୍ତମ୍ଭମେଳନଂ କୁରୁତ ।) (ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।)

उत्तर :

6. रेखाङ्क्रितपदस्य संशोधनं कुरुत।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦସ୍ୟ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ ।)
(ରେଖାଙ୍କିତ ପଦର ସଂଶୋଧନ କର ।)

(क) त्वं प्राणान् रक्षतु ।
(ବଂ ପ୍ରାଣାନ୍ ରକ୍ଷତୁ ।)
उत्तर :
ବଂ ପ୍ରାଣାଜ୍‌ ରକ୍ଷ ।

(ख) तस्य आह्वानम् आसन् ।
(ତସ୍ୟ ଆହ୍ବାନମ୍ ଆସନ୍ନ ।)
उत्तर :
ତସ୍ୟ ଆହ୍ବାନମ୍ ଆସୀତ୍ ।

(ग) भवन्तः तत्र आगच्छ ।
(ଭବତଃ ତତ୍ର ଆଗଛ ।)
उत्तर :
ଭବତଃ ତତ୍ର ଆଗଛନ୍ତୁ ।

(घ) आहताः चित्कारं कृतवान्।
(ଆହତଃ ଚିତ୍‌କାରଂ କୁତବାନ୍ ।)
उत्तर :
ଆହତଃ ଚିତ୍କାରଂ କୃତବନ୍ତଃ ।

(ङ) अनेका:सैन्या: मृता: ।
(ଅନେକାଂ ସୈନ୍ୟ ମୃତା ।)
उत्तर :
ଅନେକେ ସୈନ୍ୟ ମୃତାଃ ।

7. क्रियापदानि विविच्च लिखत ।
କ୍ରିୟାପଦାନି ବିବିଚ୍ୟ ଲିଖତ । (କ୍ରିୟାପଦ ବାଛି ଲେଖ)
चित्कारः, देहि, एतेन, पश्यत, आगच्छत, भवन्तः, प्राप्तवान्, लिखतम्, सैन्याः, आसीत्, वयम्
उत्तर :
ଦେହି, ପଶ୍ୟତ୍, ଆଗଚ୍ଛତ, ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍, ଆସୀତ୍

8. वाक्यानि रचयत ।
(ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତ।)
देहि, रक्ष, भवत, पश्यत, बर्द्धयत, आगच्छत
उत्तर :

• देहि (ଦେହି) – ଜଳଂ ଦେହି ।
• रक्ष (ରକ୍ଷ) – ହେବ ପ୍ରଭୋ ! ମାଂ ରକ୍ଷ ।
• भवत (ଭବତ) – ସୁସ୍ଥା ଭବତ।
• पश्यत (ପଶ୍ୟତ) – ସମଦୃଷ୍ଟି ପଶ୍ୟତ |
• बर्द्धयत (ବର୍ଷୟତ) – ବନ୍ଧୁତାଂ ବର୍ଷୟତ ।
• आगच्छत (ଆଗଛତ) – ଅଗ୍ରେ ଆଗଚ୍ଛିତ ।

9. सन्धिविच्छेदं कुरुत।
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।) (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।)
कश्चित्, तत्रैव, पुरस्कृत, ख्रीष्टाब्दे
उत्तर :

• कश्चित् (କଶ୍ଚିତ) – କଃ + ଚିତ୍ର
• तत्रैव (ତତୈବ) – ତତ୍ର + ଏବ
• पुरस्कृतः (ପୁରସ୍କୃତଃ) – ପୁନଃ + କୃତଃ
• ख्रीष्टाब्दे (ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) – ଖ୍ରୀଷ୍ଟ + ଅଟେ

तव कृते करणीयम् (ତୁମ ପାଇଁ କାମ)

1. उच्चै: पठत लिखत।
(ଉଚ୍ଚୈଃ ପଠତ ଲିଖତ ।) (ବଡ଼ପାଟିରେ ପଢ଼ ଲେଖ ।)

(क) ‘पठ्’ धातोः लोट् लकाररूपाणि (‘ପଠ୍’ ଧାତୋ ଲୋଟଲକାରରୂପାଣି)

‘ପଠ୍’ ଧାତୋ ଲୋଟଲକାରରୂପାଣି

(ख)

(ଖ)

(ग) पठ् लट्लकारे प्रथमपुरुषे

(ଗ) ପଠ୍ ଲଟ୍‌ଲକାରେ ପ୍ରଥମପୁରୁଷେ

लट्लकारे मध्यमपुरुषे

ଲଲକାରେ ମଧ୍ଯମପୁରୁଷେ

लट्लकारे उत्तमपुरुषे

ଲଲକାରେ ଉତ୍ତମପୁରୁଷେ

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Objective

एकपदेन उत्तरं लिखत।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ।)

प्रश्न 1.
कस्मिन् देशे युद्धस्य घोरगर्जनं श्रुतम् ?
କସ୍ମିନ୍ ଦେଶେ ଯୁଦ୍ଧସ୍ୟ ଘୋରଗର୍ଜନଂ ଶ୍ରୁତମ୍ ?
उत्तर :
ଇଟାଲିଦେଶ

प्रश्न 2.
कुत्र अनेके सैन्याः मृताः ?
କୁତ୍ର ଅନେକେ ସୈନ୍ୟା ମୃତା ?
उत्तर :
ସୁଷେ

प्रश्न 3.
रक्ष रक्ष इति कीदृशाः सैनिका: चित्कारं कृतवन्त: ?
ଋକ୍ଷ ରକ୍ଷ ଇତି କୀଦୃଶ ସୈନିକା ଚିତ୍କାରଂ କୃତବତଃ ?
उत्तर :
ଆହତା

प्रश्न 4.
परमो धर्म : क:?
ପରମୋ ଧର୍ମ କଃ ?
उत्तर :
ସେବା

प्रश्न 5.
सुमहत् सेवार्थ कः नोवेलशान्तिपुरस्कारं प्राप्तवान् ?
ସୁମହତ୍ବ ସେବାର୍ଥ ଡଃ ନୋବେଲଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାରଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ?
उत्तर :
ହେନେରୀ

प्रश्न 6.
स्वास्थ्यं, सेवा, सौहार्द्यम् एतेन किं सम्भविष्यति ?
ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ସେବା, ସୌହାର୍ଦ୍ଦିମ୍ ଏତେନ କି ସମ୍ଭବିଷ୍ୟତି ?
उत्तर :
ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତଃ

प्रश्न 7.
अष्ट्रिआ-फ्रान्स देशयो : मध्ये क: संघटित: ?
ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ-ଫ୍ରାନ୍ସ ଦେଶ ମଧ୍ୟ ଡଃ ସଂଘଟିତଃ ?
उत्तर :
ମହାସଂଗ୍ରାମିଂ

प्रश्न 8.
युद्दे के आहता: ?
ଯୁଦ୍ଧ କେ ଆହତା ?
उत्तर :
ସୈନିକା

प्रश्न 9.
जल देहि, रक्ष रक्ष इति के चित्कारं कृतवन्त: ?
ଜଳଂ ଦେହି, ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ ଇତି କେ ଚିତ୍କାର କୃତବତଃ ?
उत्तर :
ଆହତଃ ସୈନିକା

प्रश्न 10.
केषाम् आर्त्तनाद: मर्मभेदी आसीत् ?
କେଷାମ୍ ଆର୍ଥନାଦଃ ମର୍ମଭେଦୀ ଆସୀତ୍ ?
उत्तर :
ଆହତ ସୈନିକାନାମ୍

प्रश्न 11.
करुणं दृश्यं दृष्टवा क: दुःखित: ?
କରୁଣଂ ଦୃଶ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟା ଡଃ ଦୁଃଖତଃ ?
उत्तर :
ଯୁବବ୍ୟବସାୟୀ

प्रश्न 12.
कदा डुनाण्टः नोवेल शान्ति पुरस्कारं प्राप्तवान् ?
କଦା ଜୁନାଶଃ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାରଂ ପ୍ରପ୍ତବାନ୍ ?
उत्तर :
1901

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूरयत।
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ୟାତ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ।)

1. सैनिकानां प्राणान् ______। (रक्षत, रक्षसु, रक्ष)
ସୈନିକାନାଂ ପ୍ରାଣାନ୍ ______। (ରକ୍ଷତ, ରକ୍ଷସୁ, ରକ୍ଷ)
उत्तर :
ରକ୍ଷତ

2. समाजसेविका ______। (आसीत्, आस्ताम्, आसन्)
ସମାଜସେବିକା _____। (ଆସୀତ, ଆସ୍ତାମ୍, ଆସନ୍)
उत्तर :
ଆସୀତ୍

3. तस्य माता _______। (धार्मिका:, धार्मिकी, धार्मिका)
ତସ୍ଯ ମାତା ______ । (ଧାର୍ମିକା, ଧାର୍ମିକୀ, ଧାର୍ମିକା)
उत्तर :
ଧାର୍ମିକୀ

4. तया हेनेरी ______ प्रभावितः। (बाल्यं, बाल्यात्, बाल्ये)
ତୟା ହେନେରୀ ______ ପ୍ରଭାବିତଃ । (ବାଲ୍ୟ, ବାଲ୍ୟାତ୍, ବାଲ୍ୟ)
उत्तर :
ବାଲ୍ୟାତ୍

5. यूयं जनसेवां ______ । (कुरु, कुरुत)
ସୂୟଂ ଜନସେବାଂ ______ । (କୁରୁ, କୁରୁତ)
उत्तर :
କୁରୁତ

6. सर्वे बंधुतां ______ । (वर्द्धयतु, वर्द्धयन्तु)
ସର୍ବେ ବନ୍ଧୁତାଂ ______ ।
उत्तर :
ବର୍ଷୟନ୍ତୁ

7. युद्धे अनेके _______ आहताः। (सैन्य:, सैन्याः)
ଯୁଦ୍ଧେ ଅନେକେ ______ ଆହତାଃ । (ସୈନ୍ୟ, ସୈନ୍ୟ)
उत्तर :
ସୈନ୍ୟା

उत्तरचयनं कुरुत ।
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
हेनेरी डुनाण्ट: कदा दिवं गतः?
ହେନେରୀ ଜୁନାଶଃ କଦା ଦିବଂ ଗତଃ ?
(A) ୧୯୧୦
(B) ୧୯୨୦
(C) ୧୯୧୧
(D) ୧୯୧୨
उत्तर :
୧୯୧୦

प्रश्न 2.
ଯାଏଁ : ସୁ୯୩୮: ମା: 5:? ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତେ ସୁଲଭଃ ମାର୍ଗ କଃ ?
(A) ସେବା
(B) ନିଷ୍କାମ ସେବା
(C) ବୃଦ୍ଧସେବା
(D) ଦୃଢ଼ସେବା
उत्तर :
ନିଷ୍କାମସେବା

प्रश्न 3.
युवकस्य अनुरोधेन के उद्बुद्धाः ?
ଯୁବକସ୍ୟ ଅନୁରୋଧନ କେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧା ?
(A) ଯୁବକ
(C) ଗ୍ରାମ୍ୟଯୁବକା
(B) ଜନାଃ
(D) ପୁରୁଷା
उत्तर :
ଗ୍ରାମ୍ୟଯୁବକା

प्रश्न 4.
कस्मिन् देशे युद्धस्य घोरगर्जनं श्रुतम् ?
କସ୍ମିନ୍ ଦେଶେ ଯୁଦ୍ଧସ୍ୟ ଘୋରଗର୍ଜନଂ ଶ୍ରୁତମ?
(A) ଭାରତଦେଶ
(B) ଆମେରିକାଦେଶେ
(C) ମିରଟଦେଶେ
(D) ଇଟାଲୀ ଦେଶେ
उत्तर :
ଇଟାଲୀଦେଶେ

प्रश्न 5.
कुत्र अनेके सैन्याः मृता: ?
କୁତ୍ର ଅନେକେ ସୈନ୍ୟା ମୃତଃ ?
(A) ଯୁଦ୍ଧ
(B) ଗୃହେ
(C) ଦେଶେ
(D) ଗ୍ରାମେ
उत्तर :
ଯୁଦ୍ଧ

प्रश्न 6.
को हि परमो धर्म : ?
କୋ ହି ପରମୋ ଧର୍ମୀ ?
(A) କ୍ଷମା
(B) ସେବା
(C) ଅହିଂସା
(D) ଦୟା
उत्तर :
ସେବା

प्रश्न 7.
कयो :देशयो : मध्ये महासंग्राम: संघटितः ?
କିୟୋଃ ଦେଶୟୋଃ ମହାସଂଗ୍ରାମ ସଂଘଟିତଃ ?
(A) ଆମେରିକା-ଚୀନ୍
(B) ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ-ମିରଟ
(C) ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ-ଫ୍ରାନ୍ସ
(D) ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ-ରୁଷିଆ
उत्तर :
ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ-ଫ୍ରାନ୍ସ

प्रश्न 8.
संग्रामे के आहता: ?
ସଂଗ୍ରାମେ କେ ଆହତା ?
(A) କୃଷ୍ଣକା
(B) ଜନାଃ
(C) ପୁରୁଷା
(D) ଅନେକେ ସୈନିକା
उत्तर :
ଅନେକେ ସୈନିକା

प्रश्न 9.
स: लोकसेवानिमित्तं किं स्थापितवान् ?
ଧଃ ଲୋକସେବାନିମିତ୍ତ କିଂ ସ୍ଥାପିତବାନ୍ ?
(A) ସେବାସଂସ୍ଥାମ
(B) ସେବାମନ୍ଦିରମ୍
(C) ଗୃହମ୍
(D) ଧର୍ମଶାଳାମ୍
उत्तर :
ସେବାସଂସ୍ଥାମ୍

प्रश्न 10.
कस्याः जनक: आसीत् हेंनेरी डुनाण्ट: ?
କନ୍ୟା ଜନମଃ ଆସୀତ୍ ହେନେରୀ ଜୁନାଣ୍ଟ ?
(A) ସେବାସଂସ୍ଥାୟୀ
(B) ରେଡ଼କୁସ୍‌ସଂସ୍ଥାୟୀ
(C) ସ୍କାଉଟ୍ରସଂସ୍ଥାୟୀ
(D) ସୈନ୍ୟସଂସ୍ଥା ରେଡ଼କ୍ରସ୍ସଂସ୍ଥା
उत्तर :
ରେଡ଼କୁସ୍‌ସଂସ୍ଥାୟୀ

रेखांकित पदानां संशोधनं कुरुत ।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

1. आहाता: चित्कारं कृतवान् ।
ଆହାତା ଚିତ୍‌କାରଂ କୃତବାନ୍ ।
उत्तर :
ଆହତଃ ଚିତ୍କାରଂ କୃତବରଃ ।

2. त्वं प्राणान् रक्षतु ।
ନଂ ପ୍ରାଣାନ୍ ରକ୍ଷତୁ।
उत्तर :
ଦଂ ପ୍ରାଣାନ୍ ରକ୍ଷ ।

3. अनेका: सैन्या: मृताः।
ଅନେକାଂ ସୈନ୍ୟ ମୃତାଃ ।
उत्तर :
ଅନେକେ ସୈନ୍ୟ ମୃତାଃ ।

4. तस्य आह्वानम् आसन् ।
ତଥ୍ୟ ଆହ୍ବାନମ୍ ଆସନ୍ ।
उत्तर :
ତଥ୍ୟ ଆହ୍ବାନମ୍ ଆସୀତ୍ ।

5. भवन्तः तत्र आगच्छ !
ଭବତଃ ତତ୍ର ଆଗଚ୍ଛ ।
उत्तर :
ଭବତଃ ତତ୍ର ଆଗଛନ୍ତୁ ।

6. हेनेरी बाल्यं प्रभावितः।
ହେନେରୀ ବାଲ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତଃ ।
उत्तर :
ହେନେରୀ ବାଲ୍ୟାତ୍ ପ୍ରଭାବିତଃ ।

7. रक्ष रक्ष इति सैनिका: चित्कारं क़तवान् ।
ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ ଇତି ସୈନିକା ଚିତ୍କାରଂ କୃତବାନ୍ ।
उत्तर :
ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ ଇତି ସୈନିକା ଚିତ୍କାରଂ କୃତବନ୍ତଃ ।

8. युवव्यवसायी अतीव दु :खिता: ।
ଯୁବବ୍ୟବସାୟୀ ଅତୀବ ଦୁଃଖତା ।
उत्तर :
ଯୁବବ୍ୟବସାୟୀ ଅତୀବ ଦୁଃଖ୍ୟତଃ ।

9. ते आहातानां सेवां कुरुत ।
ତେ ଆହାତାନା ସେବାଂ କୁରୁତ୍ର ।
उत्तर :
ତେ ଆହତାନାଂ ସେବାଂ କୁର୍ବନ୍ତୁ।

10. हेनेरी डुनाण्टः दिवं गता।
ହେନେରୀ ଡୁନାଶଃ ଦିବଂ ଗତା ।
उत्तर :
ହେନେରୀ ଡୁନାହାଃ ଦିବଂ ଗତଃ ।

11. मानवसेवा हि माधवसेवाम्।
ମାନବସେବା ହିଁ ମାଧବ ସେବାମ୍ ।
उत्तर
ମାନବସେବା ହିଁ ମାଧବସେବା।

12. पुरस्कृतराशिं लोकसेवा निमित्तं सः समर्पितवन्तः।
ପୁରସ୍କୃତରାଶିଂ ଲୋକସେବା ନିମିତ୍ତ ସ୍ୱ ସମର୍ପିତବନ୍ତଃ ।
उत्तर :
ପୁରସ୍କୃତରାମିଂ ଲୋକସେବା ନିମିତ୍ତ ସ୍ୱ ସମର୍ପିତବାନ୍ ।

13. युद्धस्य घोरगर्जनं श्रुतः।
ଯୁଦ୍ଧସ୍ୟ ଘୋରଗର୍ଜନଂ ଶ୍ରୁତଃ ।
उत्तर :
ଯୁଦ୍ଧସ୍ୟ ଘୋରଗର୍ଜନଂ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

14. तेषाम् आर्तनाद: मर्मभेदी आसन् ।
ତେଷାମ୍ ଆଇଁନାଦଃ ମର୍ମଭେଦୀ ଆସନ୍।
उत्तर :
ଆସୀତ୍

15. तस्य माता धार्मिकः।
ତଥ୍ୟ ମାତା ଧାର୍ମିକଃ ।
उत्तर :
ଧାର୍ମିକୀ

सन्धिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

1. कश्चित् (କଶ୍ଚିତ୍) = କଃ + ଚିତ୍
2. अतीव (ଅତୀବ) = ଅତି + ଇବ
3. तत्रैव (ତତ୍ରୈବ) = ତତ୍ର + ଏବ

सन्बिं कुरुत । (ସନ୍ଧି କୁରୁତ।)

1. पुरु: + कारम् पुरस्कारम्
ପୁରଃ + କାରମ୍ = ପୁରସ୍କାରମ୍

2. सेवा + अर्थम् = सेवार्थम्
ସେବା + ଅର୍ଥମ୍ = ସେବାର୍ଥମ୍

3. च + आसीत् = चासीत्
ଚ + ଆସୀତ୍ = ବାସୀତ୍

क्रियापदं निर्वाचयत । (କ୍ରିୟାପଦଂ ନିର୍ବାଚୟତ।)

सैन्या:, देहि, रक्ष, आर्त्तनाद:, गतवान्, स्थापितवान्, कुरुत, सुस्था:, रेड़क्रससंस्था, विश्वशान्तिः।
ସୈନ୍ୟା, ଦେହି, ରକ୍ଷ, ଆର୍ରଦଃ, ଗତବାନ, ସ୍ଥାପିତବାନ୍, କୁରୁତ, ସୁସ୍ଥ, ରେଡ଼କ୍ରସସଂସ୍ଥା, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତଃ ।
उत्तर :
ଦେହି, ରକ୍ଷ, ଗତବାନ୍, ସ୍ଥାପିତବାନ୍, କୁରୁତ।

कर्तृंपदं चिनुत। (କପଟ ବିନୂତ ।)

छात्रा:, वर्द्धयत, विश्वशान्तिः, माता, जात:, आसीत्, सैन्या:, अगच्छत्, हेनेरी, नियोजिताः।
ଛାତ୍ରୀ, ବର୍ଷୟତ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତଃ, ମାତା, ଜାତଃ, ଆସୀତ, ସୈନ୍ୟା, ଅଗଚ୍ଛିତ, ହେନେରୀ, ନିୟୋଜିତାଃ ।
उत्तर :
ଛାତ୍ରା, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତଃ, ମାତା, ସୈନ୍ୟା, ହେନେରୀ।

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ନାହୁଲ ଏୟା ଅର୍ଥାନ ଲିଖିତ ।)

1. आहता: (ଆହାତାଃ) – ଆହତ ହେଲେ
2. मर्मभेदी (ମର୍ମଭେଦୀ) – ହୃଦୟବିଦାରକ
3. जनपद (ଜନପଦ) – ଜିଲ୍ଲାରେ
4. सौहार्दम् (ସୌହାର୍ଦମ) – ମିତ୍ରତା
5. आह्नानम् (ଆହ୍ବାନମ) – ଡାକରା
6. सुमहत (ସୁମହତ) – ମହାନ୍
7. दिवंगत: (ଦିବଂଗତଃ) – ମରିଯାଇଥିଲେ

Subjective

निजभाषया प्रायश: दशभि: वाक्यैः उत्तरं लिखत ।
(ନିଜଭାଷୟ ପ୍ରାୟଶଃ ଦଶତିଃ ବାକ୍ୟ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

प्रश्न 1.
सेवा केन प्रकारेण परमो धर्म : भवति ?
ସେବା କେନ ପ୍ରକାରେଣ ପରମୋ ଧର୍ମୀ ଭବତି ?
उत्तर :
ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ ଜଣେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ସେବକ ଥିଲେ । ସେ ସ୍ବିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଜେନଭୋ ଜନପଦରେ 1828 ମସିହାରେ ମେ’ ମାସ ୫ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମାତା ଜଣେ ଧାର୍ମିକୀ ଓ ସମାଜସେବିକା ଥିଲେ । ହେନେରୀ ପିଲାଦିନୁ ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ। ‘ନିଷ୍କାମସେବା’ ଈଶ୍ଵର ପ୍ରାପ୍ତିର ସରଳ ମାର୍ଗ ବୋଲି ତାଙ୍କର ଧାରଣା ଥିଲା । ସେ ଜନସେବା ନିମନ୍ତେ ଏକ ସେବାସଂସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାହା ‘ ରେଡ଼କ୍ରସ୍’ ନାମରେ ବିଶ୍ବରେ ପରିଚିତ। ଏହି ସଂସ୍ଥାର ଜନକ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ । ‘
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କନିଷ୍ଠ ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ରେଡ଼କ୍ରସ ଦ୍ଵାରା ଛାତ୍ରମାନେ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହେଉଛନ୍ତି । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସେବା ଓ ସୌହାର୍ଯ୍ୟ ଏ ତିନୋଟି ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ସଂସ୍କାର ଲକ୍ଷ୍ୟ। ଏହାଦ୍ଵାରା ବିଶ୍ବରେ ଶାନ୍ତି ବିରାଜମାନ ହୋଇପାରିବ। ଏଣୁ ହେନେରୀ ମହାଭାଗଙ୍କ ଆହ୍ବାନ ଥିଲା ସୁସ୍ଥ ହୁଅ। ଜନସେବା କର । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖ। ବନ୍ଧୁତା ବଢ଼ାଅ।
ସୁମହତ ସେବାପାଇଁ ଏହି ମହାମାନବ 1901 ମସିହାରେ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲେ । ଏହି ପୁରସ୍କାର ରାଶି ସେ ଲୋକଙ୍କ ସେବାପାଇଁ ସମର୍ପି ଦେଇଥିଲେ। ନିଷ୍କାମ । ସେବାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ହେନେରୀ ମହୋଦୟ 1910 ମସିହାରେ ଇହଧାମ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ କୃତି ଥିଲା – “ ମାନବ ସେବା ହିଁ ମାଧବ ସେବା।”

मातृभाषयाअनुवादं कुरुत।
(ମାତୃଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁକୁନ୍ଦ ।)

1. एकदा इटाली देशे युद्धस्य घोरगर्जनं श्रुतम् ।
ଏକଦା ଇଟାଲୀ ଦେଶେ ଯୁଦ୍ଧସ୍ୟ ଘୋରଗର୍ଜନଂ ଶ୍ରୁତମ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଥରେ ଇଟାଲୀ ଦେଶରେ ଯୁଦ୍ଧର ଘୋର ଗର୍ଜନ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିଲା।

2. अष्टिआफ्रान्सदेशयोः मध्ये महासंग्रामः संघटितः ।
ଅଷ୍ଟ୍ରିଆଫ୍ରାନ୍ସଦେଶ ମଧ୍ୟ ମହାସଂଗ୍ରାମ ସଂଘଟିତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମହାଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି।

3. आहताः सैनिकाः जलं देहि, रक्ष रक्ष इति चित्कारं कृतवन्तः ।
ଆହତା ସୈନିକ ଜଳଂ ଦେହି, ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ ଇତି ଚିତ୍କାରଂ କୃତବନ୍ତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଆହତ ସୈନିକମାନେ ପାଣି ଦିଅ, ରକ୍ଷାକର ରକ୍ଷାକର ବୋଲି ଚିତ୍କାର କରୁଥିଲେ।

4. एतत् करुणं दृश्यं दृष्ट्वा कश्चित् युवव्यवसायी अतीव
ଏତତ୍ କରୁଣଂ ଦୃଶ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟା କଶ୍ଚିତ୍ ଯୁବବ୍ୟବସାୟୀ ଅତୀବ ଦୁଃଖତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହି କରୁଣ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖ୍ କେହିଜଣେ ଯୁବ ବ୍ୟବସାୟୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ତ ହେଲେ ।

5. पीड़ितानां प्राणरक्षार्थं सः सहसा समीपस्थं पार्वत्यग्रामं गतवान् ।
ପୀଡ଼ିତାନାଂ ପ୍ରାଣରକ୍ଷାର୍ଥୀ ଡଃ ସହସା ସମୀପସ୍ତଂ ପାର୍ବତ୍ୟଗ୍ରାମିଂ ଗତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କ ଜୀବନରକ୍ଷାନିମନ୍ତେ ସେ ହଠାତ୍ ନିକଟସ୍ଥ ପାର୍ବତ୍ୟ ଗ୍ରାମକୁ ଗଲେ।

6. ग्राम्ययुवकान् च उंक्तवान् – भो : ! आगच्छत ।
ଗ୍ରାମ୍ୟଯୁବକାନ୍ ଚ ଉକ୍ତବାନ୍ – ଭୋ ! ଆଗଚ୍ଛିତ ।
ଅନୁବାଦ: ଗାଁର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ କହିଲେ – ହେ ! ତୁମେମାନେ ଆସ ।

7. आहतानां सेवां कुरुत, सैनिकानां प्राणान् रक्षत ।
ଆହତାନାଂ ସେବାଂ କୁରୁତ, ସୈନିକାନାଂ ପ୍ରାଣାନ୍ ରକ୍ଷତ ।
ଅନୁବାଦ: ଆହତ ଲୋକଙ୍କର ସେବା କର, ସୈନିକମାନଙ୍କ ଜୀବନରକ୍ଷା କର ।

8. युवकस्य अनुनयेन ग्राम्ययुवका: उबुद्धाः सेवाकार्ये नियोजिता:।
ଯୁବକସ୍ୟ ଅନୁନୟନ ଗ୍ରାମ୍ୟଯୁବକ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧା ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ ନିୟୋଜିତାଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଯୁବକର ଅନୁରୋଧରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଯୁବକମାନେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହେଲେ।

9. युवकद्वारा तत्रैव आहतसैनिकसेवासंस्था घटिता ।
ଯୁବକଦ୍ୱାରା ତତ୍ରୈବ ଆହତସୈନିକ ସେବାସଂସ୍ଥା ଘଟିତା ।
ଅନୁବାଦ: ଯୁବକଜଣକ ଦ୍ଵାରା ସେହିଠାରେ ଆହତ ସୈନିକ ସେବାସଂସ୍ଥା ଗଠିତ ହେଲା।

10. स: युवक: आसीत् हेनेरी डुनाण्ट: ।
ଧଃ ଯୁବକ ଆସୀତ୍ ହେନେରୀ ଡୁନାହାଃ ।
ଅନୁବାଦ: ସେହି ଯୁବକ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ ଥିଲେ।

11. हेनेरी स्विजरलाण्डस्य जेनेभा जनपदे १८२८ मिते सम्वत्सरे मे मासस्य अष्टमदिवसे जातः ।
ହେନେରୀ ସ୍ବିଜରଲାଣ୍ଡସ୍ୟ ଜେନେଭା ଜନପଦେ 1828 ମିତେ ସମ୍ବତ୍ସରେ ମେ ମାସସ୍ୟ ଅଷ୍ଟମଦିବସେ ଜାତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ହେନେରୀ ସ୍ଵିଜରଲାଣ୍ଡର ଜେନେଭା ଜିଲ୍ଲାରେ 1828 ମସିହା ମେ ମାସରେ ଅଷ୍ଟମଦିବସରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ।

12. तस्य माता धार्मिकी, समाजसेविका चासीत् ।
ତସ୍ୟ ମାତା ଧାର୍ମିକୀ, ସମାଜସେବିକା ଚାସୀତ୍ବ।
ଅନୁବାଦ: ତାଙ୍କର ମାଆ ଧାର୍ମିକୀ ଓ ସମାଜସେବିକା ଥିଲେ।

13. तया हेनेरी बाल्यात् प्रभावितः ।
ତୟା ହେନେରୀ ବାଲ୍ୟାତ୍ ପ୍ରଭାବିତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ତାଙ୍କଦ୍ଵାରା ହେନେରୀ ପିଲାଦିନରୁ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।

14. स: लोकसेवानिमित्तं सेवासंस्थां स्थापितवान् ।
ଲୋକସେବାନିମିତ୍ତ ସେବାସଂସ୍କୃ ସ୍ଥାପିତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ଲୋକସେବାନିମନ୍ତେ ସେବାସଂସ୍ଥା ‘ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

15. अधुना सा रेड्क्रसनाम्ना विश्वे परिव्याप्ता ।
ଅଧୁନା ସା ରେଡ୍‌କ୍ରସନାମ୍ନୀ ବିଶ୍ୱ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ।
ଅନୁବାଦ: ବର୍ତ୍ତମାନ ତାହା ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ନାମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ।

16. रेड्क्रस्संस्थाया: जनक: आसीत् हेनेरी डुनाण्ट: ।
ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍‌ସ୍ମାୟା ଜନମଃ ଆସୀତ୍ ହେନେରୀ ଡୁନାହାଃ ।
ଅନୁବାଦ: ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍ ସଂସ୍ଥାର ଜନକ ଥିଲେ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ ।

17. विद्यालयेषु कनिष्ठरेड्क्रस संस्था कार्यं करोति ।
ବିଦ୍ୟାଳୟେଷୁ କନିଷ୍ଠରେଡ୍‌କ୍ରସ୍‌ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୋତି ।
ଅନୁବାଦ: ସ୍କୁଲମାନଙ୍କରେ କନିଷ୍ଠଡେକ୍‌ସ୍ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।

18. रेडक्रसद्वारा छात्रा: सेवाकार्ये प्रवृत्ता: ।
ରେଡ଼କ୍ରସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରୀ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରବୃତ୍ତା ।
ଅନୁବାଦ: ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍ ଦ୍ଵାରା ଛାତ୍ରମାନେ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ଲାଗିଛନ୍ତି ।

19. स्वास्थ्यं सेवा, सौहार्द्यम् इति रेड्क्रस्संस्थाया: लक्ष्यत्रयं भवति ।
ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସେବା, ସୌହାର୍ଦ୍ଦମ୍ ଇତି ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍‌ସ୍ଥାୟା ଲକ୍ଷ୍ୟତ୍ରୟଂ ଭବତି ।
ଅନୁବାଦ: ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ସେବା, ସୌହାର୍ଡ ଏହିପରି ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍ ସଂସ୍ଥାର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଛି ।

20. अत: हेनेरी महाभागस्य आह्वानम् आसीत् – सुस्था: भवत।
ଅତଃ ହେନେରୀ ମହାଭାଗସ୍ୟ ଆହ୍ବାନମ୍ ଆସୀତ୍ – ସୁଧାଂ ଭବତ ।
ଅନୁବାଦ: ଏଣୁ ହେନେରୀ ମହାଭାଗଙ୍କର ଆହ୍ଵାନ ଥିଲା – ସୁସ୍ଥ ହୁଅ।

21. जनसेवां कुरुत ।
ଜନସେବାଂ କୁରୁତ ।
ଅନୁବାଦ: ଲୋକମାନଙ୍କର ସେବା କର ।

22. समदृष्ट्या पश्यत, बन्धुतां बर्द्धयत ।
ସମଦୃଷ୍ଟି ପଶ୍ୟତ, ବନ୍ଧୁତାଂ ବର୍ଷୟତ ।
ଅନୁବାଦ: ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖ, ବନ୍ଧୁତା ବଢ଼ାଅ।

23. सुमहत् सेवार्थं एष: महामानव १९०१ मिते ख्रीष्टाब्दे नोवेलशान्तिपुरस्कारं प्राप्तवान् ।
ସୁମହତ୍ବ ସେବୀର୍ଥୀ ଏଷ ମହାମାନବ 1901 ମିତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ନୋବେଲଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାରଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଅତି ବଡ଼ ସେବା ନିମନ୍ତେ ଏହି ମହାପୁରୁଷ 1901 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ।

24. निष्कामसेवायाः प्रवर्त्तकः बुनाण्टमहाभाग: १९१० ख्रीष्टाव्दे दिवं गतः ।
ନିଷ୍କାମସେବାୟଃ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକଃ ଜୁନାଣ୍ଟମହାଭାଗ 1910 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଦିବଂ ଗତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ନିଷ୍କାମ ସେବାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ସୁନାଣ୍ଟ ମହାଶୟ 1910 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସ୍ଵର୍ଗାରୋହଣ କଲେ।

25. तस्य कृतिः – ‘मानवसेवा हि माधवसेवा’ इति विश्वजनं सततं स्मारयति ।
ତସ୍ୟ କୃତିଃ – ‘ ମାନବସେବା ହିଁ ମାଧବସେବା’ ଇତି ବିଶ୍ୱଜନଂ ସତତଂ ସ୍ମାରୟତି ।
ଅନୁବାଦ: ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ – ‘ମାନବ ସେବା ହିଁ ମାଧବ ସେବା’ ବୋଲି ବିଶ୍ଵର ଜନତାଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ମନେପକାଇ ଦେଉଛି ।

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ।)

1. ଯୁଦ୍ଧରେ ଅନେକ ସୈନ୍ୟ ଆହତ ହେଲେ ।
उत्तर :
युद्दे अनेके सैन्या: आहाता: अभवन्।
ଯୁଦ୍ଧେ ଅନେକେ ସୈନ୍ୟା ଆହାତଃ ଅଭବନ୍।

2. ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଆର୍ତ୍ତନାଦ ମର୍ମଭେଦୀ ଥିଲା ।
उत्तर :
सैन्यानाम् आर्त्तनाद: मर्मभेदी आसीत्।
ସୈନ୍ୟାନାମ୍ ଆର୍ଜନାଦଃ ମର୍ମଭେଦୀ ଆସୀତ୍ ।

3. ଯୁବକର ନାମ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ ।
उत्तर :
युवकस्य नाम हेनेरी डुनाण्ट:।
ଯୁବକସ୍ୟ ନାମ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟୀ ।

4. ତାଙ୍କର ମାତା ଧାର୍ମିକୀ ଓ ସମାଜସେବିକା ଥିଲେ।
उत्तर :
तस्य माता धार्मिकी समाजसेविका चआसीत्।
ମାତା ଧାର୍ମିକୀ ସମାଜସେବିକା ଚ଼ ଆସୀତ୍।

5. ନିଷ୍କାମ ସେବା ଈଶ୍ଵର ପ୍ରାପ୍ତିର ସରଳ ବାଟ ।
उत्तर :
निष्कामसेवाईश्वरप्राप्ते : सरलः मार्गः।
ନିଷ୍କାମସେବା ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତେ ସରଳୀ ମାର୍ଗ ।

6. ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍‌ସଂସ୍ଥାର ଜନକ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ ।
रेड्क्रस्संस्थायाः जनकः हेने रीडुनाण्टः ।
उत्तर :
ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍‌ସଂସ୍ଥା ଜନକ ହେନେରୀଡୁନାମଃ ।

7. ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ରେଡ୍‌କ୍ରସସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରେ।
उत्तर :
विद्यालयेषु रेड्क्रस्संस्था कार्यं करोति।
ବିଦ୍ୟାଳୟେଷୁ ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍‌ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୋତି ।

प्रथम अनुच्छेदः (ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

एकदा इटाली देशे युद्धस्य घोरगर्जनं श्रुतम् । अष्ट्रियाफ्रान्सदेशयोः मध्ये महासंग्रामः संघटितः। युद्धे अनेके सैन्याः आहताः। आहताः सैनिकाः जलं देहि, रक्ष रक्ष इति चित्कारं कृतव्न्तः। तेषाम् आर्त्तनादः मर्मभेदी आसीत्। एततू करुणं दृश्यं दृष्ट्वा कश्चित् युवव्यसायी अतीव दु:खितः। पीडितानां प्राणरक्षार्थं स सहसा समीपस्थं पार्वत्यग्रामं गतवान् । ग्राम्ययुवकान् च उत्तवान् – भो: !आगऋ्छत ।आहताना सेवांकुरुत, सैनिकाना प्रणान्रक्षत । युवकस्य अनुनयेन ग्राम्ययुवकाः उद्बुद्धा सेवाकार्ये नियोजतिः । युवकद्वारा तत्रैव आहतसैनिकसेवासंस्था घटिता । सः युवकः आसीत् हेंनेरी डुनाण्टः।

ଏକଦା ଇଟାଲୀ ଦେଶେ ଯୁଦ୍ଧସ୍ୟ ଘୋରଗର୍ଜନଂ ଶ୍ରୁତମ୍ । ଅଷ୍ଟ୍ରି ଆପ୍ରାନ୍ସଦେଶ ମଧ୍ୟ ମହାସଂଗ୍ରାମ ସଂଘଟିତଃ । ଯୁଦ୍ଧେ ଅନେକେ ସୈନ୍ୟ ଆହତା । ଆହତଃ ସୈନିକାଂ ଜଳଂ ଦେହି, ରକ୍ଷ ରକ୍ଷ ଇତି ଚିତ୍କାରଂ କୃତବନ୍ତ । ତେଷାମ୍ ଆର୍ତ୍ତନାଦଃ ମର୍ମଭେଦୀ ଆସୀତ୍ । ଏତତ୍ କରୁଣଂ ଦୃଶ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟା କଶ୍ଚିତ୍ ଯୁବବ୍ୟବସାୟୀ ଅତୀବ ଦୁଃଖ୍ୟତଃ । ପୀଡ଼ିତାନାଂ ପ୍ରାଣରକ୍ଷାର୍ଥୀ ଡଃ ସହସା ସମୀପସ୍ଥ ପାର୍ବତ୍ୟଗ୍ରାମିଂ ଗତବାନ୍ । ଗ୍ରାମ୍ୟୟୁବକାନ୍ ଚ ଉକ୍ତବାନ୍ – ଭୋ ! ଆଗଚ୍ଛିତ । ଆହତାନାଂ ସେବାଂ କୁରୁତ, ସୈନିକାନାଂ ପ୍ରାଣାନ୍ ରକ୍ଷତ ।
ଯୁବକସ୍ୟ ଅନୁନୟନ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଯୁବକ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧା ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ ନିୟୋଜିତାଃ । ଯୁବକଦ୍ୱାରା ତତ୍ରୈବ ଆହତସୈନିକସେବାସଂସ୍ଥା ଘଟିତା । ଡଃ ଯୁବକ ଆସୀତ୍ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟଃ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଶ୍ରୁତମ୍ – ଶୁଣାଗଲା
• ଦେହି – ଦିଅ
• କୃତବନ୍ତ ୫ – କଲେ
• ଆର୍ତ୍ତନାଦଃ – କରୁଣଚିତ୍କାର
• ସହସା – ହଠାତ୍‌
• ତତ୍ରୈବ – ସେହିଠାରେ ହିଁ
• ଏକଦା – ଥରେ

ଅନୁବାଦ

ଥରେ ଇଟାଲୀଦେଶରେ ଯୁଦ୍ଧର ଘୋର ଗର୍ଜନ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିଲା । ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମହାଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧରେ ଅନେକ ସୈନ୍ୟ ଆହତ ହେଲେଣି । ଆହତ ସୈନିକମାନେ ପାଣି ଦିଅ, ରକ୍ଷାକର ରକ୍ଷାକର ବୋଲି ଚିତ୍କାର କରୁଥିଲେ । ସୋମାନଙ୍କ କରୁଣଚିତ୍କାର ମର୍ମଭେଦୀ ଥିଲା । ଏହି କରୁଣ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖ୍ କେହିଜଣେ ଯୁବ ବ୍ୟବସାୟୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ତ ହେଲେ । ପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କ ଜୀବନରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ସେ ହଠାତ୍ ନିକଟସ୍ଥ ପାର୍ବତ୍ୟ ଗ୍ରାମକୁ ଗଲେ ଏବଂ ଗାଁର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ କହିଲେ – ହେ ! ତୁମେମାନେ ଆସ । ଆହତଲୋକଙ୍କର ସେବା କର । ସୈନିକମାନଙ୍କ ଜୀବନରକ୍ଷା କର । ଯୁବକର ଅନୁରୋଧରେ ଗ୍ରାମଯୁବକମାନେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହେଲେ । ଯୁବକଜଣକ ଦ୍ବାରା ସେହିଠାରେ ଆହତ ସୈନିକ ସେବାସଂସ୍ଥା ଗଠିତ ହେଲା । ସେହି ଯୁବକ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ ।

द्वितीय अनुच्छेदः (ଦ୍ଵିତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

हेनेरी स्विजरलाण्डस्य जनपदे १८२८ मिते सम्वत्वरे ‘मे’ मासस्य अष्टमदिवसे जातः। तस्य माता धार्मिकी, समाजसेविका चासीत् । तया हेनेरी बाल्यात् प्रभावितः । निष्कामसेवा ईश्वरप्राप्तेः सरलः मार्गः इति तस्य धारणा जाता । सः लोकसेवानिमित्तं सेवासंस्थां स्थापितवान् । अधुना सा ‘रेड्रक्रसनाम्ना’ विश्वे परिव्याप्ता । रेड्रक्रससंस्थायाः जनकः आसीत् हेनेरी डुनाण्टः।

ହେନେରୀ ସ୍ବିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡସ୍ୟ ଜେନେଭା ଜନପଦେ ୧୮୨୮ ମିତେ ସମ୍ବସ୍ଥରେ ମେ ମାସସ୍ୟ ଅଷ୍ଟମଦିବସେ ଜାତଃ । ତସ୍ୟ ମାତା ଧାର୍ମିକୀ, ସମାଜସେବିକା ଚାସୀତ୍ । ତୟା ହେନେରୀ ବାଲ୍ୟାତ୍ ପ୍ରଭାବିତଃ । ନିଷ୍କାମସେବା ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତ ସରଳ ମାର୍ଗ ଇତି ତଥ୍ୟ ଧାରଣା ଜାତା । ଡଃ ଲୋକସେବା ନିମିତ୍ତ ସେବାସଂସ୍ଥା ସ୍ଥାପିତବାନ୍। ଅଧୁନା ସା ରେଡ୍‌କ୍ରସନାମ୍ନୀ ବିଶ୍ୱ ପରିବ୍ୟାପ୍ତା ରେଡ୍‌କ୍ରସ୍ – ସଂସ୍ଥାୟୀ ଜନକଃ ଆସୀତ୍ ହେନେରୀ ଡୁନାଶଃ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

ବାସୀତ୍ – ଚ୍ + ଆସୀତ୍

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଜନପଦେ – ଜିଲ୍ଲାରେ
• ଜାତଃ – ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ
• ଅଧୁନା – ବର୍ତ୍ତମାନ

ଅନୁବାଦ

ହେନେରୀ ସ୍ଟି ଜରଲାଣ୍ଡର ଜେନେଭା ଜିଲ୍ଲାରେ ୧୮୨୮ ମସିହାରେ ମେ ମାସରେ ‘ଅଷ୍ଟମଦିବସରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମାଆ ଧାର୍ମିକ ଓ ସମାଜସେବିକା ଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ହେନେରୀ ପିଲାଦିନୁ ପ୍ରହାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ନିଷ୍କାମସେବା ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତିର ସରଳମାର୍ଗ’ ବୋଲି ତାଙ୍କର ଧାରଣା ଜାତହେଲା । ସେ ଲୋକ ସେବାନିମନ୍ତେ ସେବା ସଂସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ତାହା ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ନାମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ । ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ସଂସ୍ଥାର ଜନକ ଥିଲେ ହେନେରୀ ଡୁନାଣ୍ଟ ।

तृतीय अनुच्छेदः (ତୃତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦା)

विद्यालयेषु कनिष्ठेड्रक्रससंस्था कार्य्यं करोति। रेड्रक्रसद्वारा छात्राः सेवाकार्ये प्रवृत्ताः । स्वास्थ्यं, सेवा, सौहार्द्यम् इति रेड्क्रससंस्थायाः लक्ष्यत्रयं भवति । एतेन विश्वशान्तिः सम्भविष्यति । अतः हेनेरी महाभागस्य आह्नानम् आसीतू-सुस्थाः भवत । जनसेवां कुरुत । समदृष्ट्या पश्यत, बन्धुतां बर्द्धयत।

ବିଦ୍ୟାଳୟେଷୁ କନିଷ୍ଠରେଡ୍‌କ୍ରସ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୋତି । ରେଡ୍‌କ୍ରସଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରା ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରବୃତାଃ । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସେବା, ସୌହାର୍ଘ୍ୟମ ଇତି ରେଡ୍‌କ୍ରସସଂସ୍ଥାୟୀ ଲକ୍ଷ୍ୟତ୍ରୟଂ ଭବତି । ଏତେନ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ସମ୍ଭବିଷ୍ୟତି । ଅତଃ ହେନେରୀ ମହାଭାଗସ୍ୟ । ଆହ୍ବାନମ୍ ଆସୀତ୍ – ସୁସ୍ଥା ଭବତ । ଜନସେବାଂ କୁରୁତ । ସମଦୃଷ୍ଟି ପଶ୍ୟତ, ବନ୍ଧୁତାଂ ବର୍ଷୟତ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ପ୍ରବୃତିଃ – ଲାଗିଛନ୍ତି
• ଲକ୍ଷ୍ୟତ୍ରୟଂ – ତିନୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ
• ସମ୍ଭବିଷ୍ୟତି – ସମ୍ଭବ ହେବ
• ଅତଃ – ଏଣୁ
• ସମଦୃଷ୍ୟା – ସମାନଦୃଷ୍ଟିରେ
• ବର୍ଷୟତ – ବଢ଼ାଅ ।

ଅନୁବାଦ

ସ୍କୁଲମାନଙ୍କରେ କନିଷ୍ଠରେଡ଼କ୍ରସ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ରେଡ଼କ୍ରସ ଦ୍ବାରା ଛାତ୍ରମାନେ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସେବା, ସୌହାର୍ଯ୍ୟ ଏହିପରି ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ସଂସ୍ଥାର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । ଏଣୁ ହେନେରୀ ମହାଭାଗଙ୍କର ଆହ୍ବାନ ଥୁଲା – ସ୍ଵସ୍ଥ ହୁଅ । ଲୋକମାନଙ୍କର ସେବା କର । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖ । ବନ୍ଧୁତା ବଢ଼ାଅ । ଅର୍ଥ ଆୟ (ବୁର୍ଥ ଅନୁହେନା)

ସୁମହତ୍ ସେବାର୍ଥ ଏଷ ମହାମାନମଃ ୧୯୦୧ ତମେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ନୋବେଲ୍‌ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାରଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ । ପୁରସ୍କୃତରାମିଂ ଲୋକସେବା – ନିର୍ମିରଂ ସମର୍ପିତବାନ୍, ନିଷ୍କାମସେବାୟା ପ୍ରବର୍ଷ କଃ ଡୁନାଣ୍ଟମହାଭାଗ ୧୯୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାରେ ଦିବଂ ଗତଃ । ତସ୍ୟ କୃତିଃ – ’‘ମାନବସେବା ହିଁ ମାଧବସେବା’ ଇତି ବିଶ୍ୱଜନଂ ସତତଂ ସ୍ମାରୟତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ସୁମହତ୍ – ଅତିବଡ଼
• ଏଷ – ଏହି
• ପ୍ରାପ୍ତିବାନ୍ – ପାଇଥିଲେ
• ସମର୍ପିତବାନ୍ – ସମର୍ପିଦେଇଥିଲେ
• ନିଷ୍କାମ – କାମନାଶୂନ୍ୟ
• ଦିବଂ ଗତଃ – ସ୍ୱର୍ଗାରୋହଣ କଲେ ।
• ସତତଂ – ସଦା ସର୍ବଦା
• ସ୍ମାରୟତି – ମନେପକାଇ ଦେଉଛି
• ମହାସଂଗ୍ରାମ – ଭୟଙ୍କରଯୁଦ୍ଧ
• ଆର୍ତ୍ତନାଦଃ – ବିକଳଧ୍ବନି
• ଅନୁନୟନ – ଅନୁରୋଧରେ
• କୃତିଃ – କାର୍ଯ୍ୟ

ଅନୁବାଦ

ଅତି ବଡ଼ ସେବା ନିମନ୍ତେ ଏହି ମହାପୁରୁଷ ୧୯୦୧ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ । ପୁରସ୍କୃତରାଶି ଲୋକସେବା ’ ନିମନ୍ତେ ସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ । ନିଷ୍କାମ ସେବାର ପ୍ରବର୍ଗକ ଡୁନାଣ୍ଟମହାଶୟ ୧୯୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟବ୍ଦରେ ସ୍ୱର୍ଗାରୋହଣ କଲେ । ତାଙ୍କର

କାର୍ଯ୍ୟ

ମାନବ ସେବା ହିଁ ମାଧବସେବା ବୋଲି ବିଶ୍ୱର ଜନତାଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ମନେପକାଇ ଦେଉଛି ।

शब्दार्थ:

• आर्त्तनादः – पीडितानां करुणस्वरः
  ଆର୍ତ୍ତନାଦଃ – ପୀଡ଼ିତାନାଂ କରୁଣସ୍ଵରଃ (କରୁଣଚିତ୍କାର)
• मर्मभेदी – हृदयविदारकः
  ମର୍ମଭେଦୀ – ହୃଦୟବିଦାରକଃ (ହୃଦୟବିଦାରକ)
• उद्गुद्धाः – प्रेरिताः
  ଉଦଦବୁଦ୍ଧା – ପ୍ରେରିତଃ (ଉତ୍ସାହିତ)
• कनिष्ठेरेडक्रससंस्था – (Junior Redcross) ।
  କନିଷ୍ଠରେଡ୍‌କ୍ରସସଂସ୍ଥା –
• सम्वत्सरे – वर्षे
  ସଂବସ୍ତ୍ରରେ – ବର୍ଷେ (ବର୍ଷରେ)
• सम्भविष्यति – सम्भवा भविष्यति
  ସମ୍ଭବିଷ୍ୟତି – ସମ୍ଭବା ଭବିଷ୍ଯତି (ସମ୍ଭବହେବ)
• दिगं गतः – मृतः
  ଦିବଂ ଗତଃ – ମୃତଃ (ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ)
• सततं – अविरतम्
  ସତତଂ – ଅବିରତମ (ସବୁବେଳେ)
• कृतिः – काय्य
  କୃତିଃ – କାର୍ଯ୍ୟ (କାର୍ଯ୍ୟ)

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 4 କୃଷକଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 4 କୃଷକଃ

एकपदेन उत्तरं कुरुत । (ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ କୁରୁତ ।)
(ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

(क) कृषकस्य श्रमः कस्याः मूलम् ?
କୃଷକସ୍ୟ ଶ୍ରମଃ କନ୍ୟା ମୂଲମ୍ ?
उत्तर:
ଶ୍ୟାମଳତାୟା

(ख) कृषकः केन भूमिं कर्षति ?
କୃଷକ କେନ ଭୂମି କର୍ଷତି ?
उत्तर:
ହଳେନ

(ग) कदा कृषिकार्यस्य आरम्भः भवति ?
କଦା କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହବତି ?
उत्तर:
ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ

(घ) कै: क्षेत्रं रमणीयं भवति ?
କୈ କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି ।
उत्तर:
ଶାକାଦିଭିଂ

(ङ) कस्मै नम: ?
କର୍ଣ୍ଣେ ନମଃ ?
उत्तर:
କୃଷକାୟ

(हलेन, कृषकाय, श्यामलतायाः, अक्षयतृतीयातः, शाकादिभि,:)
(ହଳେନ, କୃଷକାୟ, ଶ୍ୟାମଳତାୟା, ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ, ଶାକାଦିଭି)

2. शून्यस्थानं पूरयत (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।)
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

(क) ………… ओडिशाप्रदेशः ।
…………… ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶଃ ।
उत्तर:
ଏଷ

(ख) हलं नाम ………… |
ହଳଂ ନାମ ………………
उत्तर:
ଲାଙ୍ଗଳମ୍

(ग) कृषकः ………… कष्टं करोति ।
କୃଷକଃ ……….. ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶଃ ।
उत्तर:
ସ୍ବୟଂ

(घ) पण्यद्रव्याणि ………… आनयति ।
ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ଯାଣି………….. ଆନୟତି ।
उत्तर:
ବିପଣୀମ୍

(ङ) अतः ………… कृषकाय नम：।
ଅତଃ ………………. କୃଷକାୟ ନମଃ ।
उत्तर:
ଏତଦ୍ଵୈ

(एषः, एतस्मै, विपणीम, लाङ़लम्स्व,यम्)
(ଏଷ, ଏତଦ୍ଵୈ, ବିପଣୀମ୍, ଲାଙ୍ଗଳମ୍, ସ୍ଵୟମ୍)

3. मांतृभाषया अनुवादं कुरुत :  (ମାତୃଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)
(ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)

(क) बहवः नद्यः अस्मिन् प्रदेशे प्रवहन्ति ।
(ବହବ ନମଃ ଅସ୍ମିନ୍ ପ୍ରଦେଶେ ପ୍ରବହନ୍ତି ।)
उत्तर:
ବହୁତ ନଈ ଏହି ପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରବାହିତ ।

(ख) नदी－प्रवाहात् एतस्याः भूमिः उर्वरा ।
(ନଦୀ ପ୍ରବାହାତ୍ ଏତସ୍ୟା ଭୂମି ଉର୍ବରା ।)
उत्तर:
ନଦୀ ପ୍ରବାହରୁ ଏହାର ମାଟି ଉର୍ବର ।

(ग) शाकादिभि：क्षेत्रं रमणीयं भवति ।
(ଶାକାଦିରଃ କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି।)
उत्तर:
ଶାଗାଦିଦ୍ୱାରା ଜମି ସୁନ୍ଦର ହୋଇଥାଏ ।

(घ) पण्यद्रव्याणि विपणीम् आनयति ।
(ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ଯାଣି ବିପଣୀମ୍ ଆନୟତି ।)
उत्तर:
ବିକ୍ରୟଯୋଗ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ବଜାରକୁ ଆଣେ ।

(ङ) अतः एतस्मै कृषकाय नमः ।(ଅତଃ ଏତକୈ କୃଷକାୟ ନମଃ ।)
उत्तर:
ଏଣୁ ଏହି ଲକ୍ଷଇଲ ମଥାଏ ।

(च) जयतु कृषकः । जयतु सैनिकः । (ଜୟତୁ କୃଷକଃ ଜୟତୁ ସୈନିକଃ ‍)
उत्तर:
କୃଷକର ଜୟହେଉ । ସୈନିକର ଜୟ ହେଉ ।

उदाहरणम्－ता श्या म ल या：－श्यामलताया：
ଉଦାହରଣମ୍ – ତା ଶ୍ୟା ମ ଳ ୟା – ଶ୍ୟାମଳତାୟା

(१) प्र शे दे …………
ପ୍ର ନ ଧା ମ୍ – ପ୍ରଧାନମ୍

(२) भूण चक：…………
ଭୂ ଣ ଚ କଃ – ଭୂଚଣକଃ

(३) प्र न धा म् …………
ପ୍ର ନ ଧା ମ୍ – ପ୍ରଧାନମ୍

(४) का ले शी त …………
କାଳେ ଶୀତ – ଶୀତକାଳେ

(५) श्रा ण व स्य …………
ଶ୍ରା ଣ ବ ସ୍ୟ – ଶ୍ରାବଣସ୍ୟ

(६) वि णी प म् …………
ବି ଣୀ ପ ମ୍ – ବିପଣୀମ୍

5. स्तम्भमेलनं कुरुत (ସ୍ତମ୍ଭମେଳନଂ କୁରୁତ ।)
(ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।)

उत्तर:

6. रेखाक्कितपदस्य संशोधनं कुरुत। (ରେଖାଙ୍କିତପଦସ୍ୟ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ ।)
(ରେଖାଙ୍କିତ ପଦର ସଂଶୋଧନ କର ।)

(क) भोजनव्यवस्था रुचिकरा भवति ।
ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକରା ଭବତି ।
उत्तर:
ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକରୀ ଭବତି।

(ख) एतस्मै कृषकं नमः।
ଏତ କୃଷକଂ ନମଃ ।
उत्तर:
ଏତସ୍କି କୃଷକାୟ ନମଃ ।

(ग) एषा आड़िशाप्रदेशः।
ଏଷା ଓଡ଼ିଶାପ୍ରଦେଶଃ ।
उत्तर:
ଏତଃ ଓଡ଼ିଶାଦେଶଃ ।

(घ) बहुनि नद्य：प्रवहन्ति ।
ବହୁନି ନଦ୍ୟ ପ୍ରବହନ୍ତି ।
उत्तर:
ବହନଃ ନମଃ ପ୍ରବହନ୍ତି |

(ङ) कृषकः स्वयं कष्टं कुर्वन्ति ।
କୃଷକଃ ସ୍ଵୟଂ କଷ୍ଟ କୁହଁନ୍ତି ।
उत्तर:
କୃଷକଃ ସ୍ଵୟଂ କଷ୍ଟ କରୋତି ।

7. वाक्यानि रचयत ।
आनयति, नमः, करोति, भवति, जना:
उत्तर:
आनयति (ଆନୟତି) – ବାଳିକା ପୁଷ୍ପମ୍ ଆନୟତି ।
नमः (ନମଃ) – ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥାୟ ନମଃ ।
करोति (କରୋତି) – ଗୋପାଳ କିଂ କରୋତି ?
भवति (ଭବତି) – ଅତ୍ର ମେଳା ଭବତି ।
जना: (ଜନା) – ଜନଃ ବିପଣୀ ଗଛନ୍ତି ।

8. सन्थिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।)
चणकादीनि, प्रारम्भः, शाकादिभि:
उत्तर:
चणकादीनि (ଚଣକାଦୀନି) – ଚଣକ + ଆଦୀନି
प्रारम्भः (ପ୍ରାରମ୍ଭ) – ପ୍ର + ଆରମ୍ଭ
शाकादिभि: (ଶାକାଦିଭି) – ଶାକ + ଆଦିଭିଂ

तव कृते करणीयम् ତୁମ ପାଇଁ କାମ)
पश्यत, उच्चैः पठत (ଦେଖ, ପାଟିକରି ପଢ଼ ।)

प्रथमा विभक्तिः  (ପ୍ରଥମା ବିଭଭି)

शून्यस्थानानि पूरयत –

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

‘एतद्’ शब्दस्य पुंलिङ्गे ‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ପୁଂଲିଙ୍ଗେ
द्वितीया विभक्ति: (ଦ୍ବିତୀୟା ବିଭବାଃ)

शून्यस्थानानि पूरयत –

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

‘एतद्’ शब्दस्य पुंलिझें’ ‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ପୁଂଲିଙ୍ଗେ
तृतीया विभक्तिः : (ତୃତୀୟା ବିଭବାଃ)

शून्यस्थानानि पूरयत –

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

‘एतद्’ शब्दस्य पुंलिङ्रे – ‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ପୁଂଲିଙ୍ଗେ

शून्यस्थानानि पूरयत –

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

‘एतद्’ शब्दस्य पुंलिक्रे ‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ପୁଂଲିଙ୍ଗେ

शून्यस्थानानि पूरयत –

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

‘एतद्र’ शब्दस्य पुंलिङ्ने

शून्यस्थानानि पूरयत – तद् – तस्य – तेषाम्

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

‘एतद्’ शब्दस्य पुंलिङ्ने -‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ପୁଂଲିଙ୍ଗେ

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

‘एतद्’ शब्दस्य नपुंसकलिङ़्रे – (‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ନପୁଂସକଲିଙ୍ଗ)

प्रथमाविभक्तिः

ପ୍ରଥମ ବିଭବାଃ

द्वितीया विभक्ति:

ଦ୍ଵିତୀୟା ବିଭନିଃ

तृतीयात्: सम़मीं यावत् पुंलिङ्ग्नव्
(ତୃତୀୟାତଃ ସପ୍ତମୀ ଯାବତ୍ ପୁଂଲିଙ୍ଗବତ୍)
(ତୃତୀୟାଠାରୁ ସପ୍ତମୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପୁଂଲିଙ୍ଗ ପରି)
पश्यत，लिखत－ପଶ୍ୟତ ଲିଖତ (ଦେଖ ଓ ଲେଖ)
‘एतद्＇शब्दस्य स्रीलिझे़्ग़－(ଏତଦ୍ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗେ)

‘एतद्’ शब्दस्य स्वीलिझे – ‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗେ

‘एतद्’ शब्दस्य स्रीलिङ्रे (‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗେ)
तृतीया विभक्ति : (ତୃତୀୟା ବିଭବାଃ)

शून्यस्थानानि पूरयत –

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ । (ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

‘एतद्’ शब्दस्य स्रीलिझे़ –

‘एतद्’ शब्दस्य स्रीलिझ्रे – (‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗେ)

‘एतद्’ शब्दस्य स्रीलिझे -(‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗେ)

‘एतद्’ शब्दस्य स्रीलिझे़ – (‘ଏତଦ୍’ ଶବ୍ଦସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗେ)

शून्यस्थानानि पूरयत –

एकपदेन उत्तरं लिखत ।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

1. केषां सौन्दर्यम् एतं प्रदेशं मण्डयति ?
କେଷା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମ୍ ଏବଂ ପ୍ରଦେଶଂ ମଣ୍ଡୟତି ?
उत्तर:
ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳକ୍ଷେତ୍ରାମାଂ

2. कस्य श्रम: श्यामलताया: मूलम् ?
କସ୍ୟ ଶ୍ରମଃ ଶ୍ୟାମଳତାୟା ମୂଳମ୍ ?
उत्तर:
କୃଷକସ୍ଯ

3. प्रायतः कति प्रतिशतं जनाः कृषिद्वारा जीवन्ति?
ପ୍ରାୟତଃ କତି ପ୍ରତିଶତଂ ଜନଃ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନ୍ତି ?
उत्तर:
ଅଶୀତିଃ

4. एतस्य प्रदेशस्य प्रधानम् उत्पादनं किम् ?
ଏତସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶସ୍ୟ ପ୍ରଧାନମ୍ ଉତ୍ପାଦନଂ କିମ୍ ?
उत्तर:
ଧାନ୍ୟମ୍

5. कृषिकार्यस्य आरम्भः कस्मात् भवति ?
କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କସ୍ମାତ୍ ଭବତି ?
उत्तर:
ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ

6. अक्षयतुतीयातः कस्य आरम्भः भवति ?
ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ କସ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ଭବତି ?
उत्तर:
କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟସ୍ଯ

7. शाकादिभि：किं रमणीयं भवति ？
ଶାକାଦିଭିଂ କିଂ ରମଣୀୟଂ ଭବତି ?
उत्तर:
କ୍ଷେତ୍ରମ୍

8. कृषकः प्रणयद्रव्याणि कुत्र आंनयति ？
କୃଷକଃ ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ଯାଣି କୁତ୍ର ଆନୟତି ?
उत्तर:
ବିପଣୀମ୍

9. कृषकः कानि विपणीम् आनयति ？
କୃଷକଃ କାନି ବିପଣୀମ୍ ଆନୟତି ?
उत्तर:
ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ଯାଣି

10. कै：अस्माकं भोजनव्यवस्था रुंचिकरी भवति ？
କୈ ଅସ୍ମାକଂ ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକରୀ ଭବତି ?
उत्तर:
ପଣ୍ୟ

11. पणयै: अस्माकं का रुचिकरी भवति ？
ପଶୌ ଅସ୍ମାକଂ କା ରୁଚିକରୀ ଭବତି ?
उत्तर:
ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା

12. जना: केन जीवन्ति ?
ଜନାଃ କେନ ଜୀବନ୍ତି ?
उत्तर:
କୃଷିଦ୍ୱାରା

13. कृषिद्वारा के जीवन्ति ?
କୃଷିଦ୍ୱାରା କେ ଜୀବନ୍ତି ?
उत्तर:
ଜନାଃ

14. हलं नाम किम् ?
ହଳଂ ନାମ କିମ୍ ?
उत्तर:
ଲାଙ୍ଗଳମ୍

15. किं नाम हलम् ?
କିଂ ନାମ ହଳମ୍ ?
उत्तर:
ଲାଙ୍ଗଳମ୍

16. कस्य राज्यस्य प्रधानम् उत्पादनं धान्यम् ?
କସ୍ୟ ରାଜ୍ୟସ୍ୟ ପ୍ରଧାନମ୍ ଉତ୍ପାଦନଂ ଧାନ୍ୟମ୍ ?
उत्तर:
ଓଡ଼ିଶାରାଜ୍ୟସ୍ୟ

17. कः स्वयं कष्टं करोति ?
କଂ ସ୍ବୟଂ କଷ୍ଟ କରୋତି ?
उत्तर:
କୃଷକ

18. कदा क्षेत्रं रमणीयं भवति ?
କଦା କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି ?
उत्तर:
ଶୀତକାଳେ

19. शीतकाले क्षेत्रं किं भवति ?
ଶୀତକାଳେ କ୍ଷେତ୍ର କିଂ ଭବତି ?
उत्तर:
ରମଣୀୟମ୍

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूररयत।
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯାତ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ।)

1. ता：नर्त्तक्य：। ………… नर्त्तकीनां नृत्यम् अद्य अस्ति। (एतेषाम्，एतासां，तासाम्)
……………. ନର୍ତ୍ତକୀନାଂ ନୃତ୍ୟମ୍ ଅଦ୍ୟ ଅସ୍ତି । (ଏତେଷାମ୍, ଏତାସାଂ, ତାସାମ୍)
उत्तर:
ତାସାଂ

2. तौ चतुरौ। ………… चतुराभ्यां परितोषिकं ददामि।
ତୌ ଚତୁରୌ ……………. ଚତୁରାଭ୍ୟା ପରିତୋଷିକଂ ଦଦାମି । (ଏତାଭ୍ୟାମ୍, ତାଙ୍ଖ୍ୟା, ଆଭ୍ୟାମ୍)
उत्तर:
ତାଙ୍ଖ୍ୟା

3. सा नदी। ………… नद्यां वहवः मकराः सन्ति । (तस्मिन，तस्यां，एतस्याम्)
ସା ନଦୀ ………………… ନଦ୍ୟା ବହନଃ ମକରା ସନ୍ତି । (ତସ୍ମିନ୍, ତସ୍ୟା, ଏତସ୍ୟାମ୍)
उत्तर:
ତଥ୍ଯା

4. एते छात्रा：। ………… छात्रेषु कः चतुरः स्यात् ？ (एतेषु，एषु，तेषु)
ଏତେ ଛାତ୍ରା । ……………. ଛାତ୍ରେଷୁ କଃ ଚତୁରଃ ସ୍ୟାତ୍‌ ? (ଏତେଷୁ, ଏଷୁ, ତେଣୁ)
उत्तर:
ଏତେଷୁ

5. स: पर्वतः। ………… पर्वतात्’तिस्र: नद्यः प्रभवन्ति। (अस्मात्, तस्मात्, एतस्मातं)
ସ୍ୱ ପର୍ବତଃ ………………….. ପର୍ବତାତ୍‌ ତିନଃ ନମଃ ପ୍ରଭବର୍ତ୍ତି ? (ଅସ୍ନାତ୍‌, ତସ୍ମାତ୍, ଏତସ୍ମାତ୍)
उत्तर:
ତସ୍ମାତ୍

6. इमे शिक्षिके । ………… शिक्षिकयो : पाठनेन छात्रा: तुष्यन्ति। (अनयो:, एतयो:, एतसाम्प)
ଇମେ ଶିକ୍ଷିକେ ………………..ଶିକ୍ଷିକ ପାଠନେନ ଛାତ୍ରା ତୁଷ୍ଯତି ? (ଅନୟୋ, ଏତ, ଏତସାମ୍)
उत्तर:
ଅନୟୋ

7. ते शिक्षका: । ………… शिक्षकान् वयं प्रणमामः।. (एताः, इमान, तान् )
ତେ ଶିକ୍ଷକା । ……………….ଶିକ୍ଷକାନ୍ ବୟଂ ପ୍ରଣମାମଃ ( ଏତଃ, ଇମାନ, ତାନ)
उत्तर:
ତାନ୍

8. तानि फलानि । ………… फलेभ्यः एकं भवान् त्रेयंतुं। (ताभ्यः; तेभ्यः, एभ्यः)
ତାନି ଫଳାନି । ……………… ଫଳେଭ୍ୟ ଏବଂ ଭବାନ୍ ନିର୍ୟତ୍ବ। (ତାଜ୍ୟ, ତେଭ୍ୟ, ଏଭ୍ୟ)
उत्तर:
ତେବାଃ

9. ते घटाः। ………… घटानां वर्ण्णः समानः। (तासाम्, तेषाम्, एथाम्)
ତେ ଘଟା ……………ଘଟାନାଂ ବହିଃ ସମାନଃ ? (ତାସାମ, ତେଷାମ୍, ଏଷାମ୍)
उत्तर:
ତେଷା

10. इमा: नालिका:। ………… नालिकाभ्यः जलं स्त्रववि। (आभ्य:, एभ्य:, ताभ्य:)
ଇମା ନାଳିକା । ……….. ନାଳିକାଭ୍ୟ ଜଳଂ ସୁବତି । (ଆଭ୍ୟ, ଏଭ୍ୟ, ତାଭ୍ୟ)
उत्तर:
ଆଭ୍ୟ

11. अयं मार्गः। ………… मार्गेण गच्छति चेत् नगरं प्राप्नोति। (एतेन, अनेन, अनया)
ଅୟଂ ମାର୍ଗ । ……….. ମାର୍ଗେଣ ଗଚ୍ଛତି ଚେତ୍ ନଗରଂ ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି ? (ଏତେନ, ଅନେନ, ଅନୟା)
उत्तर:
ଅନେନ

12. इमे वाहने। …………वाहनयो ：भवत्यै किं रोचते ? (अनयो, एतांसां, तयो：)
ଇମେ ବାହନେ । ………………… ବାହନୟୋ ଭବତ୍ୟେ କିଂ ରୋବତେ ? ( ଅନୟୋ, ଏତାସାଂ, ତ)
उत्तर:
ଅନୟୋ

13. एताः शाटिकाः। …………शाटिकानां विन्यासः मनोहरः अस्तिः।(आसाम्，एतासाम्，तासाम्)
ଏତଃ ଶାଟିକା । ………….. ଶାଟିକାନାଂ ବିନ୍ୟା ପଃ ମନୋହରଃ ଅସ୍ଥି। (ଆସାମ, ଏତାସାମ୍, ତାସାମ)
उत्तर:
ଆସାଂ

14. इयं मम लेखनी …………लेखन्य पंचविशतिरूप्यकाणि अदाम्।(अस्मैं，अस्यै，एतस्यै)
ଇୟଂ ମମ ଲେଖନୀ ………………..ଲେଖନୈ ପଞ୍ଚବିଂଶତିରୂପ୍ୟକାଣି ଅଦଦାମ୍ । (ଅସ୍ଥି, ଅସ୍ୟ, ଏତତ୍ସ୍ୟ)
उत्तर:
ଅସ୍ଯ

15. इमौ चषकौ …………चषकाभ्याम् अतिथिभ्यः फलरसं ददातु ।(एताभ्याम्，आभ्याम्，एभ्याम्)
ଇମୌ ଚଷକୌ । …………………. କାଲ୍ୟାମ୍ ଅତିଥ୍‌ ଫଳରସଂ ଦଦାତୁ ? ( ଏତାଭ୍ୟାମ୍, ଆଭ୍ୟାମ୍, ଏଭ୍ୟାମ୍)
उत्तर:
ଆଭ୍ଯା

उत्तरचयनं कुरुत ।
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
केषां सौन्दर्य्यम् एतं प्रदेशं मण्डयति？
କେଷା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମ୍ ଏବଂ, ପ୍ରଦେଶଂ ମଣ୍ଡୟତି ?
(A) ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳକ୍ଷେତ୍ରାଣାମ୍
(B) କ୍ଷେତ୍ରାଣାମ୍
(C) ଭୂମିନୀମ୍
(D) ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରାଣାମ
उत्तर:
(A) ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳକ୍ଷେତ୍ରାଣାମ୍

प्रश्न 2.
उत्तरचयनं कुरुत ।
ଶ୍ୟାମଲତାୟା ମୂଳଂ କିମ୍ ?
(A) କର୍ମୀ
(B) ଶ୍ରମଃ
(C) ଧର୍ମଃ
(D) ବିଶ୍ରାମଃ
उत्तर:
(B) ଶ୍ରମଃ

प्रश्न 3.
प्रायतः कतिजनाः कृषिद्वारा जीवन्ति？
ପ୍ରାୟତଃ କତିଜନଃ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନ୍ତି ?
(A) ପ୍ରତିଶତମ୍ ପଞ୍ଚଦଶ
(B) ପ୍ରତିଶତମ୍ ପଞ୍ଚାଶିତ୍
(C) ପ୍ରତିଶତମ୍ ଅଶୀତିଃ
(D) ପ୍ରତିଶତମ୍ ନବତଃ
उत्तर:
(C) ପ୍ରତିଶତମ୍ ଅଶୀତିଃ

प्रश्न 4.
कृषकः केन भूमिं कर्षति?
‘କୃଷତଃ କେନ ଭୂମି କର୍ଷତି ?
(A) ହସ୍ତନ
(B) ଦୁଃଖେନ
(C) ଶକଟେନ
(D) ହଳେନ
उत्तर:
(D) ହଳେନ

प्रश्न 5.
एतस्य प्रदेशस्य प्रधानम् उत्पादनं किम्？
ଏତସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶସ୍ୟ ପ୍ରଧାନମ୍ ଉତ୍ପାଦନଂ କିମ୍ ?
(A) ଧାନ୍ୟମ
(B) ମୁଦ୍‌ଗମ୍
(C) ମାଷମ୍
(D) ଚଣକମ୍
उत्तर:
(A) ଧାନ୍ୟମ

प्रश्न 6.
कदा कृषिकार्यस्य आरम्भः भवति？
କଦା କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ଭବତି ?
(A) ତୃତୀୟାତଃ
(B) ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ
(C) ଦୋଳପାର୍ବଣତଃ
(D) ଦଶହରାତଃ
उत्तर:
(B) ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ

प्रश्न 7.
कै：क्षेत्रं रमणीयं भवति？
କୈ କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି ?
(A) ଶାକାଦିର୍ଭି
(B) ପୁଚ୍ଚୈଃ
(C) ଫଲୈ
(D) ବୃକ୍ଷି
उत्तर:
(A) ଶାକାଦିଭି

प्रश्न 8.
कृषकः पणयद्रव्याणि कुत्र आनयति ？
କୃଷକ ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ଯାଣି କୁତ୍ର ଆନୟତି ?
(A) ଗୃହମ୍
(B) କାର୍ଯ୍ୟାଳୟମ୍
(C) ବିପଣୀମ୍
(D) ଆପଣମ
उत्तर:
(C) ବିପଣୀମ୍

प्रश्न 9.
पणयै：अस्माकं का रुचिकरी भवति？
ପଣ୍ୟ ଅସ୍ମାକଂ କା ରୁଚିକରୀ ଭବତି’?
(A) ବ୍ୟଞ୍ଜନମ୍
(B) ଅନ୍ନମ୍
(C) ଭୋଜନମ୍
(D) ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(D) ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା

प्रश्न 10.
कस्मै नम:?
କର୍ଣ୍ଣେ ନମଃ ?
(A) କୃଷକାୟ
(B) ତସ୍ମି
(C) ସୈନିକାୟ
(D) ମାନବାୟ
उत्तर:
(A) କୃଷକାୟ

प्रश्न 11.
कृषिद्वारा के जीवन्ति?
କୃଷିଦ୍ୱାରା କେ ଜୀବନ୍ତି ?
(A) ପୁରୁଷା
(B) ଜନାଃ
(C) ଲୋକା
(D) ମାନବାଃ
उत्तर:
(B) ଜନାଃ

प्रश्न 12.
किं नाम हलम्？
କିଂ ନାମ ହଳମ୍ ?
(A) ଜଳମ୍
(B) ଫଳମ୍
(C) ଲଙ୍ଗଳମ୍
(D) ଯୁଗଳମ୍
उत्तर:
(C) ଲଙ୍ଗଳମ୍

प्रश्न 13.
धान्यं कस्य राज्यस्य प्रधानम् उत्पादनम्？
ଧାନ୍ୟ କସ୍ୟ ରାଜ୍ୟସ୍ୟ ପ୍ରଧାନମ୍ ଉତ୍ପାଦନମ୍ ?
(A) ଓଡ଼ିଶା
(B) କର୍ଣାଟକ
(C) ବିହାର
(D) ହିମାଳୟ
उत्तर:
(A) ଓଡ଼ିଶା

प्रश्न 14.
कः स्वयं कष्टं करोति?
କଃ ସ୍ଵୟଂ କଷ୍ଟ କରୋତି ?
(A) କୃଷକଃ
(B) ଗ୍ରାହକଃ
(C) ଯୁବକଃ
(D) ଶ୍ରମିକଃ
उत्तर:
(A) କୃଷକଃ

प्रश्न 15.
कदा क्षेत्रं रमणीयं भवति？
କଦା କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି ?
(A) ଆତପକାଳେ
(B) ଶୀତକାଳେ
(C) ବସନ୍ତକାଳେ
(D) ଶରଦି
उत्तर:
(B) ଶୀତକାଳେ

रेखांकित पदानां संशोधनं वुरुत।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

1. एषा ओड़िशा प्रदेशम् ।
ଏଷା ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶମ୍ ।
उत्तर:
ଏଷ ଓଡ଼ିଶାପ୍ରଦେଶଃ ।

2. प्रतिशतम् अशीतिः जनः कृषिद्वारा जीवन्ति।
ପ୍ରତିଶତମ୍ ଅଶୀତଃ ଜନଃ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନ୍ତି ।
उत्तर:
ପ୍ରତିଶତମ୍ ଅଶୀତିଃ ଜନଃ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନ୍ତି ।

3. बहवं: नदी अस्मिन् प्रदेशे प्रवहन्ति ।
ବହନଃ ନଦୀ ଅସ୍ମିନ୍ ପ୍ରଦେଶେ ପ୍ରବହନ୍ତି ।
उत्तर:
ବହନଃ ନଦ୍ୟ ଅସ୍ମିନ୍ ପ୍ରଦେଶ ପ୍ରବହନ୍ତି।

4. नदी प्रवाहात् एतस्या: भूंमि: उर्वरः।
ନଦୀ ପ୍ରବାହାତ୍ ଏତସ୍ୟା ଭୂମି ଊର୍ବରଃ ।
उत्तर:
ନଦୀ ପ୍ରବାହାତ୍ ଏତସ୍ୟା ଭୂମି ଉର୍ବରା ।

5. एतद् भूमि: उत्पादनयोग्या भवति।
ଏତଦ୍ ଭୂମି ଉତ୍ପାଦନଯୋଗ୍ୟା ଭବତି ।
उत्तर:
ଏତେନ ଭୂମି ଉତ୍ପାଦନଯୋଗ୍ୟ ଭବତି ।

6. धान्यम् एतस्य प्रदेशस्य प्रधानः उत्पादनम्।
ଧାନ୍ୟମ ଏତସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶସ୍ୟ ପ୍ରଧାନଃ ଉତ୍ପାଦନମ୍ ।
उत्तर:
ଧାନ୍ୟମ୍ ଏତସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶସ୍ୟ ପ୍ରଧାନମ୍ ଉତ୍ପାଦନମ୍ ।

7. कृषकः रौद्रतापस्य सहनं कुर्वन्ति ।
କୃଷକ ରୌଦ୍ରତାପସ୍ୟ ସହନଂ କୁର୍ବନ୍ତି ।
उत्तर:
କୃଷକ ରୌଦ୍ରତାପସ୍ୟ ସହନଂ କରୋତି।

8. शाकादिभि: क्षेत्रं रमणीया भवति।
ଶାକାଦିଭିଂ କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟା ଭବତି ।
उत्तर:
ଶାକାଦିଭିଂ କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି ।

9. क़षकाः स्वयं कष्टं करोति ।
କୃଷକ ସ୍ଵୟଂ କଷ୍ଟ କରୋତି ।
उत्तर:
କୃଷକଃ ସ୍ଵୟଂ କର୍ଡିଂ କରୋତି ।

10. एतस्मै कृषकं नमः।
ଏତକୈ କୃଷକଂ ନମଃ ।
उत्तर:
ଏତସ୍ରେ କୃଷକାୟ ନମଃ ।

सन्धिविच्छेदं कुरुत।
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

• भूचणकादीन्  (ଭୂଚଣକାଦୀନ) = ଭୂଚଣକ + ଆଦିନ :
• प्रारम्भ: (ପ୍ରାରମ୍ଭ) = ପ୍ର + ଆରମ୍ଭ = ପ୍ରାରମ୍ଭ
• शाकादिभि: (ଶାକାଦିଭି) = ଶାକ + ଆଦିଭିଂ

सन्थिं कुरुत
(ସନ୍ଧି କୁରୁତ।)

• शाक + आदिभि: = शाकादिभि: ଶାକ + ଆଦିଭିଂ = ଶାକାଦିଭି
• प्र + आरम्भ: = प्रारम्भ: ପ୍ର + ଆରମ୍ଭ = ପ୍ରାରମ୍ଭ

क्रियापदं निर्वाचयत (କ୍ରିୟାପଦଂ ନିର୍ବାଚୟତ।)
मण्डयति, प्रायतः, जीवन्ति, भूमि:, कर्षति, भवन्ति, कृषक:, करोति, स्वयम्, धान्यम् । कर्तृपदं चिनुत ।
ମଣ୍ଡୟତି, ପ୍ରାୟତଃ, ଜୀବନ୍ତ, ଭୂମି, କର୍ଷତି, ଭବତି, କୃଷକ, କରୋତି, ସ୍ଵୟମ୍, ଧାନ୍ୟମ୍ ।
उत्तर: ମଣ୍ଡୟତି, ଜୀବନ୍ତି, କର୍ଷନ୍ତି, ଭବନ୍ତି, କରୋତି

कर्तृपदं चिनुत (କର୍ତ୍ତୃପଦଂ ଚିନୁତ।)
ओड़िशाप्रदेशः, श्रम, मण्डयति, जनाः, जीवन्ति, नद्यः, प्रवहन्ति, कर्षन्ति, कृषक:, धान्यम् ।
ଓଡ଼ିଶାପ୍ରଦେଶଃ, ଶ୍ରମ, ମଣ୍ଡୟିତ, ଜନା, ଜୀବନ୍ତି, ନଦ୍ୟ, ପ୍ରବହନ୍ତି, କର୍ଷନ୍ତି, କୃଷକ, ଧାନ୍ୟମ୍ ।
उत्तर:  ଓଡ଼ିଶାପ୍ରଦେଶଃ, ଜନା, ନଦ୍ୟ, କୃଷକଃ, ଧାନ୍ୟମ୍ ।

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् ल्लिखत।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତୃଭାଷୟା ଅର୍ଥାନ୍ ଲିଖତ ।)

• मण्डयति (ମଣ୍ଡୟତି) – ମଣ୍ଡନ କରିଛି
• बहवः (ବହବ) – ବହୁତ
• मुद्गः (ମୁଦ୍‌ଗ) – ମୁଗ
• भूब (ରୌଦ୍ରତାପସ୍ୟ) – ଟାଣଖରାର
• सिक्तः (ସିଲ୍ଲୀ) – ଓଦାହୋଇ
• उषाठशः (ବାର୍ଭାକ) – ବାଇଗଣ
• विपिणीम् (ବିପଣୀମ) – ବଜାରକୁ

निजभाषया प्रायशः दशभि: वाक्यै : उत्तरं लिखत ।
(ନିଜଭାଷୟ ପ୍ରାୟଶଃ ଦଶତିଃ ବାର୍କେ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)
कृषकः देशरक्षकः कथं भवति ?
କୃଷକଃ ଦେଶରକ୍ଷତଃ କଳଂ ଭବତି ?
उत्तर:
ଓଡ଼ିଶା ଆମ ପ୍ରଦେଶ। ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳକ୍ଷେତ୍ରର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆମ ଦେଶ । ଏହି ଶ୍ୟାମଳତାର ମୂଳ ହେଉଛି କୃଷକର ଶ୍ରମ। ଏଠାରେ ପ୍ରାୟ ଅଶୀ ପ୍ରତିଶତ ଲୋକମାନେ କୃଷିଦ୍ଵାରା ଜୀବନଯାପନ କରନ୍ତି । ଏଠାରେ ଅନେକ ନଦୀ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ଏବଂ ନଦୀ ପ୍ରବାହଦ୍ବାରା ଭୂମି ଉର୍ବର ହେଉଛି । କୃଷକ ଏହି ଭୂମିକୁ ହଳଦ୍ଵାରା କର୍ଷଣ କରେ । ଯେତେବେଳେ ଏହା . ଉତ୍ପାଦନଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଯାଏ କୃଷକ ନିଜ କଠୋର ପରିଶ୍ରମରେ ଧାନ, ମୁଗ, ବିରି, କୋଳଥ ଆଦି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ।

ଧାନ ହେଉଛି ଆମ ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରଧାନ ଉତ୍ପାଦନ ଶସ୍ୟ । ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟା ଦିନଠାରୁ ଏଠାରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । କୃଷକ ପ୍ରଚଣ୍ଡଖରାକୁ ସହି ଶ୍ରାବଣର ବୃଷ୍ଟିଧାରାରେ ଭିଜି କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ସ୍ଵାଦନ କରେ। ଋତୁ ଅନୁଯାୟୀ ପନିପରିବା ଋଷ କରିଥାଏ । ଶୀତଦିନେ ଆଳୁ, ବାଇଗଣ, ପିଆଜ, ରସୁଣ, ମୂଳା, ଶାଗ ଆଦିରେ କ୍ଷେତ୍ର ଅତ୍ୟନ୍ତ ରମଣୀୟ ଦେଖାଯାଏ । କୃଷକ ଦିନରାତି ପରିଶ୍ରମ କରି ବିଭିନ୍ନ ଶସ୍ୟ ତଥା ପନିପରିବା

मातृभाषयाअनुवादं कुरुत ।
(ମାତୃଭଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)

1. एष: ओड़िशाप्रदेशः।
ଏଷ ଓଡ଼ିଶାପ୍ରଦେଶଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହା ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ।

2. शस्यश्यामलक्षेत्राणां सौन्दर्यम् एतं प्रदेशं मण्डयति ।
ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳକ୍ଷେତ୍ରାଣା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମ୍ ଏବଂ ପ୍ରଦେଶଂ ମଣ୍ଡୟତି ।
ଅନୁବାଦ: ଶସ୍ୟଶାମଳକ୍ଷେତ୍ରର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଏହି ପ୍ରଦେଶକୁ ମଣ୍ଡନ କରେ।

3. प्रायतः प्रतिशतम् अशीतिः जनाः कृषिद्वारा जीवन्ति ।
ପ୍ରାୟତଃ ପ୍ରତିଶତମ୍ ଅଶୀତଃ ଜନଃ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନ୍ତି ।
ଅନୁବାଦ: ପ୍ରାୟ ଶହେରୁ ଅଶୀଭାଗ ଲୋକ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନ ଧାରଣ କରନ୍ତି ।

4. कृषकः हलेन भूमिं कर्षति ।
କୃଷକ ହଳେନ ଭୂମି କର୍ଷତି ।
ଅନୁବାଦ: କୃଷକ ହଳରେ ଭୂମି ଚାଷ କରେ।

5. एतेन भूमिः उत्पादनयोग्या भवति ।
ଏତେନ ଭୂମି ଉତ୍ପାଦନଯୋଗ୍ୟ ଭବତି ।
ଅନୁବାଦ: ଏହାଦ୍ଵାରା ଭୂମି ଉତ୍ପାଦନଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ।

6. हलं नाम लाइलम्।
ହଳଂ ନାମ ଲାଙ୍ଗଳମ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ହଳର ଅର୍ଥ ଲଙ୍ଗଳ।

7. कृषिक्षेत्रात् धान्य-मुद्र-माष-भूचकणकादीनि शस्यानिं उत्पादितानि भवन्ति ।
କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରାତ୍ର ଧାନ୍ୟ-ମୁଦ୍ଗ-ମାଷ-ଭୂଚକଣକାଦୀନି ଶସ୍ୟାନି ଉତ୍ପାଦିତାନି ଭାବନ୍ତି ।
ଅନୁବାଦ: କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରୁ ଧାନ, ମୁଗ, ବିରି, ବାଦାମ ପ୍ରଭୃତି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।

8. अक्षयतृतीयातः एतस्मिन् प्रदेशे कृषिकार्यस्य प्रारम्भ: भवति ।
ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ ଏତସ୍ମିନ୍ ପ୍ରଦେଶ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ ପ୍ରାରମ୍ଭ ଭବତି ।
ଅନୁବାଦ: ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାରୁ ଏହି ପ୍ରଦେଶରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

9. कृषकः रौद्रतापस्य सहनं करोति ।
କୃଷକ ରୌଦ୍ରତାପସ୍ୟ ସହନଂ କରୋତି ।
ଅନୁବାଦ: କୃଷକ ଖରାର ତାତିକୁ ସହନ କରେ।

10. श्रावणस्य वृष्टिद्वारा सिक्तः सन् कृषिकार्यं सम्पादयति।
ଶ୍ରାବଣସ୍ୟ ବୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ସିଫ୍ଟ ସନ୍‌ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ସ୍ନାଦୟତି ।
ଅନୁବାଦ: ଶ୍ରାବଣର ବୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ଓଦାହୋଇ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ସ୍ନାଦନ କରେ ।

11. शीतकाले आलुक-वार्ताक, पलाण्डु, मूलक शाकादिभि: क्षेत्रं रमणीयं भवति ।
ଶୀତକାଳେ ଆଳୁକ-ବାର୍ତାକ, ପଲାଣ୍ଡୁ, ମୂଳକ ଶାକାଦିର୍ଭି କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି ।
ଅନୁବାଦ: ଶୀତଦିନେ ଆଳୁ, ବାଇଗଣ, ପିଆଜ, ମୂଳା, ଶାଗ ପ୍ରଭୃତି ଦ୍ଵାରା କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟ ହୋଇଥାଏ।

12. कृषकः स्वयं कष्ट करोर्ति ।
କୃଷକଃ ସ୍ବୟଂ କଷ୍ଟ କରୋତି ।
ଅନୁବାଦ: କୃଷକ ନିଜେ କଷ୍ଟକରେ ।

13. एतै : पणयै : अस्माकं भोजनव्यवस्था रुचिकरी भवति।
ଏତଃ ପଣ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରାକଂ ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକରୀ ଭବତି ।
ଅନୁବାଦ: ଏହି ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟଦ୍ଵାରା ଆମ ଭୋଜନ -ବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକର ହୋଇଥାଏ।

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାଷିୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।) 

1. ଲୋକମାନେ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନଧାରଣ କରନ୍ତି ।
उत्तर:
जना: कृषिद्वारा जीवन्ति।
ଜନଃ କୃଷିଦ୍ୱାରା ଜୀବନ୍ତି |

2. ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ଏହି ପ୍ରଦେଶରେ ବହିଥାନ୍ତି।
उत्तर:
नद्य:अस्मिन् प्रदेशे प्रवहन्ति।
ନଦ୍ୟ ଅସ୍ମିନ୍ ପ୍ରଦେଶେ ପ୍ରବହନ୍ତି ।

3. ଲଙ୍ଗଳରେ ଭୂମି କର୍ଷଣ ହୁଏ ।
उत्तर:
लाङ्गलेन भूमिकर्षणं भवति।
ଲାଙ୍ଗଳେନ ଭୂମିକର୍ଷଣଂ ଭବତି ।

4. ଧାନ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନ ଶସ୍ୟ ।
उत्तर:
धान्यम् उत्कलस्य प्रधानं शस्यम्।
ଧାନ୍ୟମ୍ ଉତ୍କଳସ୍ୟ ପ୍ରଧାନଂ ଶସ୍ୟମ୍ ।

5. କୃଷକ ନିଜେ କଷ୍ଟ କରେ।
उत्तर:
कृषक: स्वयं कष्टं करोति।
କୃଷକଃ ସ୍ଵୟଂ କଷ୍ଟ କରୋତି। .

6. ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ବଜାରକୁ ନେଇଥାଏ।
उत्तर:
पण्यानि विपणं नयति।
ପଣ୍ୟାନି ବିପଣଂ ନୟତି।

7. ପରିବାଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ଆମର ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକର ହୁଏ ।
उत्तर:
पण्यै: अस्माकं भोजनव्यवस्था रुचिकरी भवति।
ପଶୌ ଅସ୍ପୃକଂ ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକରୀ ଭବତି।

अनुच्छेद: (ଅନୁ ଚ୍ଛେ ଦଃ )

एषः ओडिशाप्रदेशः । शस्यश्यामलक्षेत्राणां सौन्दर्यम् एतं प्रदेशं मण्डयति । एतस्याः श्यामलतायाः मूलं कृषकस्य श्रमः एव ।प्रायतः प्रतिशतम् अशीतिः जनाः कृषिद्वारा जीवन्ति । बहवः नद्यः अस्मिन् प्रदेशे प्रवहन्ति । नदीप्रवाहात् एतस्याः भूमिः उर्वरा । कृषकः हलेन भूमिं कर्षति । एतेन भूमि: उत्पादनयोग्या भवति । हलं नाम लाङ्लम्। एतस्मात् कृषिक्षेत्रात् धान्य-मुद्र-माष-कुल्माष-भूचणकादीनि शस्यानि उत्पादितानि भवन्ति ।

धान्यम् एतस्य प्रदेशस्य प्रधानम् उत्पादनम् । अक्षयतृतीयातः एतस्मिन् प्रदेशे कृषिकार्यस्य प्रारम्भः भवति । कृषकः रौद्रतापस्य सहनं करोति । एषः श्रावणस्य वृष्टिद्वारा सिक्तः सन् कृषिकार्यं सम्पादयति । शीतकाले आलुक-वार्ताक-पलाण्डु-लसुन-हरित-मूलक-रक्तवार्ताक-शाकादिभिः क्षेत्रं रमणीयं भवति । कृषकः स्वयं कष्टं करोति । पण्यद्रव्याणि विपणीम् आनयति । एतैः पण्यैः अस्माकं भोजनव्यवस्था डुचिकरी भवति । अतः एतस्मै कृषकाय नमंः ।

“जयतु कृषकः। जयतु सैनिकः।”

ଏଷ ଓଡ଼ିଶାପ୍ରଦେଶଃ । ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳକ୍ଷେତ୍ରାଣଂ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମ୍ ଏବଂ ପ୍ରଦେଶଂ ମଣ୍ଡୟତି । ଏତସ୍ୟା ଶ୍ୟାମଳତାୟାଂ ମୂଳ କୃଷକସ୍ୟ ଶ୍ରମ ଏବ । ପ୍ରାୟତଃ ପ୍ରତିଶତମ୍ ଅଶୀତଃ ଜନଃ କୃଷି ଦ୍ଵାରା ଜୀବନ୍ତି । ବହନଃ ନଦ୍ୟ ଅସ୍ମିନ୍ ପ୍ରଦେଶେ ପ୍ରବହନ୍ତି । ନଦୀପ୍ରବାହାତ୍ ଏତସ୍ୟା

ଭୂମି ଉର୍ବରା । କୃ

ଷକଃ ହଳେନ ଭୂମି କର୍ଷତି । ଏତେନ ଭୂମି ଉତ୍ପାଦନଯୋଗ୍ୟ ଭବତି । ହଳଂ ନାମ ଲାଙ୍ଗଳମ୍ । ଏତସ୍ମାତ୍ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରାତ୍ ଧାନ୍ୟ – ମୁଗ୍ଧ – ମାଷ – କୁଳ୍ମଷ – ଭୂଚଣକାଦୀନି ଶସ୍ୟାନି ଉତ୍ପାଦିତାନି ଭାବନ୍ତି । ଧାନ୍ୟମ ଏତସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶସ୍ୟ ପ୍ରଧାନମ ଉତ୍ପାଦନମ୍ । ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାତଃ ଏତସ୍ମିନ୍ ପ୍ରଦେଶେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ ପ୍ରାରମ୍ଭ ଭବତି। କୃଷକଃ ରୌଦ୍ରତାପସ୍ୟ ସହନଂ କରୋତି । ଏଷ ଶ୍ରାବଣସ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ସିଦୁଃ ସନ୍‌ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦୟତି। ଶୀତକାଳେ ଆଳୁକ – ବାର୍ତାକ – ପଲାଣ୍ଡୁ – ଲସୁନ –ହରିତ – ମୂଳକ – ରକ୍ତବାର୍ତାକ – ଶାକାଦିଭିଂ କ୍ଷେତ୍ର ରମଣୀୟଂ ଭବତି। କୃଷକଃ ସ୍ଵୟଂ କଷ୍ଟ କରୋତି’’ ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ଯାଣି ବିପଣୀମ୍ ଆନୟତି।ଏତଃ ପଣ୍ୟ ଅସ୍ନାକଂ ଭୋଜନବ୍ୟବସ୍ଥା ରୁଚିକରୀ ଭବତି। ଅତଃ ଏତସ୍ମି କୃଷକାୟ ନମଃ ।

‘‘ଜୟତୁ କୃଷକଃ । ଜୟତୁ ସୈନିକ ।’’

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ
ଭୂଚଣକାଦୀନି = ଭୂଚଣକ + ଆଦୀନ, ପ୍ରାରମ୍ଭ = ପ୍ର + ଆରମ୍ଭ, ଶାକାଦିଭିଂ = ଶାକ + ଆଦିଭିଂ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ଏଷ – ଏହି, ଏବଂ ପ୍ରଦେଶମ୍ – ଏହି ପ୍ରଦେଶକୁ, ଏତସ୍ୟା | ଶ୍ୟାମଳତାୟା – ଏହି ଶ୍ୟାମଳତାର, ଶ୍ରମ – ପରିଶ୍ରମ, ଏବ – ହିଁ | ନିଶ୍ଚୟ, ପ୍ରାୟତଃ – ପ୍ରାୟ, ପ୍ରତିଶତମ୍ – ଶତକଡ଼ା, ପ୍ରବାହୀଦ୍ – ପ୍ରବାହହେତୁ, ଭୂମିଂ – ମାଟିକୁ, ନାମ – ଅର୍ଥାତ୍, ଚ – ଏବଂ, ଧାନ୍ୟ – ଧାନ, ମୁଗ୍ଧ – ମୁଗ, ମାଷ – ବିରି, କୁଳ୍ମଷ – କୋଳଥ, ଭୂଚଣକ – ବାଦାମ, ରୌଦ୍ରତାପସ୍ୟ – ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଉତ୍ତାପର, ସିଧଃ ସନ୍ – ଓଦାହୋଇ, ଆଳୁକ – ଆଳୁ, ବାର୍ଭାକ – ବାଇଗଣ, ଲସୁନ – ରସୁଣ, ହରିତ – ବନ୍ଧାକୋବି, ମୂଳକ – ମୂଳା, ରକ୍ତବାର୍ଭାକ – ବିଲାତି, ଶାକ – ଶାଗ, ରମଣୀୟଂ – ସୁନ୍ଦର, ସ୍ଵୟଂ – ନିଜେ, ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ଯାଣି ବିକ୍ରିଯୋଗ୍ୟ ବସ୍ତୁ, ବିପଣୀମ୍ – ବଜାରକୁ, ରୁଚିକରୀ – ସ୍ଵାଦିଷ୍ଟ, ଏତଦ୍ଵୈ କୃଷକାୟ – ଏହି କୃଷକକୁ, ନମଃ – ପ୍ରଣାମ, ଜୟତୁ – ଜୟହେତୁ ।

ଅନୁବାଦ
ଏହା ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ । ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳକ୍ଷେତର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଏହି ପ୍ରଦେଶକୁ ମଣ୍ଡନ କରେ । ଏହି ଶ୍ୟାମଳତାର ମୂଳ ହିଁ କୃଷକର ପରିଶ୍ରମ । ପ୍ରାୟ ଶହେରେ ଅଶି ପ୍ରତିଶତ ଲୋକ କୃଷି ଦ୍ଵାରା ଜୀବନ ଧାରଣ କରନ୍ତି । ବହୁତ ନଈ ଏହି ପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ନଦୀପ୍ରବାହରୁ ଏହାର ଭୂମି ଉର୍ବର । କୃଷକ ହଳରେ ଭୂମି ଚାଷ କରେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଭୂମି ଉତ୍ପାଦନ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ହଳ ଅର୍ଥ ଲଙ୍ଗଳ । ଏହି କୃଷିକ୍ଷେତରୁ ଧାନ, ମୁଗ, ବିରି, କୋଳଥ, ବାଦାମ ପ୍ରଭୃତି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । ଧାନ ଏହି ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରଧାନ ଉତ୍ପାଦନ। ଅକ୍ଷୟତୃତୀୟାରୁ ଏହି ପ୍ରଦେଶରେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୁଅନ୍ତି । କୃଷକ ଖରା ସହନ କରେ । ଇଏ ଶ୍ରାବଣର ବୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ଓଦା ହୋଇ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଶୀତଦିନେ ଆଳୁ, ବାଇଗଣ, ପିଆଜ, ରସୁଣ, ବନ୍ଧାକୋବି, ମୂଳା, ବିଲାତି, ଶାଗ ପ୍ରଭୃତିଦ୍ଵାରା କ୍ଷେତ ରମଣୀୟ ହୋଇଥାଏ । କୃଷକ ନିଜେ କଷ୍ଟ କରେ । ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ବଜାରକୁ ଆଣେ । ଏହି ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଆମ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଵାଦିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଏଣୁ ଏହି କୃଷକକୁ ପ୍ରଣାମ ।

मण्डयति, उर्वरा, कुल्माष:, सिक्त:, वार्ताकम्, विपणीम्, पणयै:

कर्तृपदानि :
जना:, नद्या, शस्यानि, कृषक:, धान्यम्।

क्रियापदानि :
मण्डयति, जीवन्ति, प्रवहन्ति, कर्षति, संपादयति।

शब्दार्थ:

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 12 ଲକ୍ଷ୍ୟପ୍ରାପ୍ତିଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 12 ଲକ୍ଷ୍ୟପ୍ରାପ୍ତିଃ

1. एकपदेन उत्तरं लिखत ।
ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ । (ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)

(क) मण्डूककुले का आयोजिता?
ମଣ୍ଡୁକକୁଳେ କା ଆୟୋଜିତା ?
उत्तर :
ପ୍ରତିଯୋଗିତା

(ख) मण्डूकाः कस्य आरोहणं कृतवन्तः ?
ମଣ୍ଡକା କସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୃତବନ୍ତଃ ?
उत्तर :
ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ

(ग) का आरब्धा ? बा चा०था ?
उत्तर :
ପ୍ରତିଯୋଗିତା

(घ) मण्डूकमाता कम् उक्तवती?
ମଣ୍ଡୁକମାତା କମ୍ ଉଦ୍ଭବତୀ ?
उत्तर :
ସ୍ବକନିଷ୍ଠ ପୁତ୍ରମ୍

(ङ) वयं केषां वचनं शृणुयाम ?
ବରଂ କେବାଂ ବଚନଂ ଶୁଣୁୟାମ ?
उत्तर :
ଗୁରୁଜନାନାଂ

(गुरुजनानां, प्रतियोगिता, स्वकनिष्ठपुत्रम् , प्रतियोगिता, स्तम्भस्य)
(ଗୁରୁଜନାନଂ, ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ସ୍ବକନିଷ୍ଠପୁତ୍ରମ, ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ)

2. बन्धनी मध्यस्थ यथार्थपदैः शून्यस्थानानि पूरयत ।
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯସୁ ଯଥାର୍ଥପଦୌ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନାନି ପୂରୟତ।)
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ଠିକ୍ ପଦଦ୍ୱାରା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

(क) मण्डूका: ____ आरोहणं कृतवन्त: ।
ମଣ୍ଡୁକା – ସ୍ତମ୍ଭସ୍ଯ
उत्तर :
ଅତ୍ଯୁତଃ

(ख) स्तम्भः _____ आसीत् ।
ସ୍ତମଃ _____ ଆସୀତ୍ବ ।
उत्तर :
ଅତ୍ଯୁଜଃ

(ग) पुत्र ! त्वं स्तम्भस्य _____ कुर्या: ।
ପୁତ୍ର । ବଂ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ____ କୁର୍ଯ୍ୟାଃ
उत्तर :
ଆରୋହଣଂ

(घ) आरोहणसमये कस्यापि वचनं न____।
ଆରୋହଣସମୟେ କନ୍ୟାପି ବଚନଂ ନ ____।
उत्तर :
ଶୁଣୁ

(ङ) अये ! ____ त्वम् ?
ଅୟେ ! ________ ତ୍ୱମ୍ ?

(अत्युच्चः, आरोहणं, पते :, शृणुया:, स्तम्भस्य)
(ଅଚ୍ୟୁଜଃ, ଆରୋହଣ, ପତଃ, ଶୁଣୁୟା, ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ)

3. मातृभाषया अनुवादं कुरुत:
(ମାତୃଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।) (ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)

(क) सः शिशुः स्तम्भस्य मध्यभागं प्राप्तवान् ।
ସ୍ୱ ଶିଶୁ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ମଧ୍ୟଭାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ – ସେହି ଶିଶୁ ସ୍ତମ୍ଭର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ପହଁଞ୍ଚିଲା ।

(ख) तव प्रयास: व्यर्थः।
ତବ ପ୍ରୟାସ ବ୍ୟର୍ଥ ।
ଅନୁବାଦ – ତୁମର ଚେଷ୍ଟା ବୃଥା।

(ग) आरोहणसमये कस्यापि वचनं न शृणुया: ?
ଆରୋହଣସମୟେ କନ୍ୟାପି ବଚନଂ ନ ଶୃଣ୍ମୟୀ ।
ଅନୁବାଦ – ଚଢ଼ିବା ସମୟରେ କାହାରି କଥା ଶୁଣିବା ଅନୁଚିତ ।

(घ) कथं त्वं स्तम्भस्य आरोहणे समर्थ: अभवः ?
କରଂ ପୁଂ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣେ ସମର୍ଥ ଅଭବ ?
ଅନୁବାଦ – କିପରି ତୁମେ ଏହି ଖମ୍ବ ଆରୋହଣ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଲ ?

(ङ) वयं गुरुजनानां वचनं शृणुयाम ।
ବୟଂ ଗୁରୁଜନାନାଂ ବଚନଂ ଶୁଶୁୟାମ ।
ଅନୁବାଦ – ଆମ୍ଭେମାନେ ଗୁରୁଜନଙ୍କ ବଚନ ଶୁଣିବା।

4. विषयानुसारं स्तम्भमेलनं कुरुत ।
ବିଷୟାନୁସାରଂ ସ୍ତମ୍ଭମେଳନଂ କୁରୁତ ।
(ବିଷୟ ଅନୁସାରେ ସ୍ତମ୍ଭ ଯୋଗକର ।)

‘क’ स्तम्भ:	‘ख’ स्तम्भ:
स्तम्भस्य	दृढम्
आरोहणं	व्यर्थः
मण्डूका:	शिखरम्
प्रयास:	चिन्तियन्ति
मनोबलं	कृतवन्त:

उत्तर :

5. रेखाङ्क्रितपदानां संशोघनं कुरुत।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)
ରେଖାଙ୍କିତ ପଦଗୁଡ଼ିକର ସଂଶୋଧନ କର ।

(क) एक: प्रतियोगिता आयोजिता ।
ଏକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜିତା ।
उत्तर :
ଏକା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜିତା ।

(ख) कतिपयाः मण्डूकाः चिन्तयति स्म ।
କତିପୟ ମଣ୍ଡୁକା ଚିନ୍ତୟତି ସ୍ମ ।
उत्तर :
କତିପୟ ମଣ୍ଡୁକା ଚିନ୍ତୟନ୍ତ ସୁ ।

(ग) विफला: मण्ड़कः नैराश्यं प्राप्तवन्तः ।
ବିଫଳା ମଣ୍ଡକଃ ନୈରାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତବୟଃ ।
उत्तर :
ବିଫଳା ମଣ୍ଡୁକୀ ନୈରାଶ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତବୟଃ ।

(घ) शिशुः अवदन् ।
ଶିଶୁ ଅବଦନ ।
उत्तर :
ଶିଶୁ ଅବଦତ୍ ।

(ङ) मने एकाग्रतां धारयेम ।
ମନେ ଏକାଗ୍ରତା ଧାରୟେମ |
उत्तर :
ମନସି ଏକାଗ୍ରତାଂ ଧାରୟେମ |

6. वाक्यानि रचयत । (ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତ।)
ବାକ୍ୟ ରଚନା କର ।
मण्डूकाः, शृणुयाः, दृढम्, उक्तवती, आसीत्
उत्तर :

• मण्डूका: (ମଣ୍ଡୁକା) – ମଶୂନଃ ଶବ୍ଦ କୁର୍ବନ୍ତି ।
• शृणुया: (ଶୁଣୁ) – କନ୍ୟାପି ବଚନଂ ନ ଶୁଣୁ ।
• दृढम् (ଦୃଢ଼ମ୍) – ତସ୍ୟ ମନୋବଳ ଦୃଢ଼ମ୍ ।
• उक्तवती (ଭକ୍ତବତୀ) – ମାତା ପୁତ୍ରୀମ୍ ଉକ୍ତବତୀ।
• आसीत् (ଆସୀତ) – ଡଃ ସାଧୁ ଆସୀତ୍ ।

7. शब्दं रचयत । (ଶବ୍ଦ ରଚୟତ ।) ଶବ୍ଦ ରଚନା କର ।
यथा वा न् प्राप्त प्राप्तवान्
ଯଥା – ବା ନ୍ ପ୍ରାପ୍ତ – ପ୍ରାପ୍ତିବାନ୍
उत्तर :
(क) ता ग नि नि ଡା ଗାଁ ନି ନି = ନିର୍ଗତାନି
(ख) ना ज गु नां रु ନା ଜ ଗୁ ନଂ ରୁ = ଗୁରୁଜନାନାମ
(ग) का: दर्श ଡାଃ ଦ ର୍ଶ = ଦର୍ଶକା
(घ) आ ह ण रो म् ଆ ହ ଣ ରୋମ୍ = ଆରୋହଣମ୍
(ङ) स ता: म्मि लि ସ ତା ମିଳି = ସମ୍ମିଳିତା

8. सन्धिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।) ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।
(क) सर्वादी
उत्तर :
ସର୍ବାଦୌ – ସର୍ବ + ଆଦୌ

(ख) प्राप्नुयात्
उत्तर :
ପ୍ରାପ୍ରୁୟାତ୍ – ପ୍ର + ଆୟୁୟାତ୍

(ग) सम्मिलिता:
उत्तर :
ସମ୍ମିଳିତା – ସମ୍ + ମିଳିତ

(घ) इत्यादिभि:
उत्तर :
ଇତ୍ୟାଦିଭିଂ – ଇତି + ଆଦିଭି

(ङ) अत्युच्च:
उत्तर :
ଅତ୍ଯୁନଃ – ଅତି + ଉଚ୍ଚ

त्त्व कृते करणीयम्
(ତୁମ ପାଇଁ କାମ)

1. उच्चै: पठत लिखत ।
(ଭଜଃ ପଠତ ଲିଖତ । ବଡ଼ ପାଟିରେ ପଢ଼ ଓ ଲେଖ ।)
विधिलिङ-लकार: ବିଧୁଲିଙ୍କ୍ – ଲକାରଃ (ଉଚିତ / ସମ୍ଭାବନା)

ଉଦାହରଣମ୍

द्विवचनम्

ଦ୍ବିବଚନମ୍

बहुवचनम्

ବହୁ ବଚନମ୍

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective

एकपदेन उत्तरं लिखत।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ।)

प्रश्न 1.
कदाचित् मण्डककले का आयोजिता ?
କଦାଚିତ୍ର ମଣ୍ଡୁକକୁଳେ କା ଆୟୋଜିତା ?
उत्तर :
ପ୍ରତିଯୋଗିତା

प्रश्न 2.
मण्डूका: कुत्र भागं ग्रहीतुम् आगतवन्त: ?
ମଣ୍ଡୁକ କୃତ୍ର ଭାଗ୍ୟ ଗ୍ରହୀତୁମ ଆଗତବନ୍ତଃ ?
उत्तर :
ପ୍ରତିଯୋଗିତାୟାଂ

प्रश्न 3.
प्रतियोगिता द्रष्टुं के तत्र सम्मिलिता ?
ପ୍ରତିଯୋଗିତାଂ ଦ୍ରଷ୍ଟ୍,କେ ତତ୍ର ସମ୍ମିଳିତା ?
उत्तर :
ମଣ୍ଡକା

प्रश्न 4.
मण्डूका: कै: शब्दै: उत्साहं बर्द्धयन्ति स्म ?
ମଣ୍ଡୁକା କୈ ଶରଃ ଉତ୍ସାହଂ ବର୍ଷୟତି ସ୍ବ ?
उत्तर :
ଅରେ । ଅହୋ! ହୋ !

प्रश्न 5.
कः अत्युच्च: चिक्कण: च आसीत् ?
କଃ ଅଚ୍ୟୁତଃ ଚିକ୍କଶଃ ଚ ଆସୀତ୍ବ ?
उत्तर :
ସ୍ତମ୍ଭ

प्रश्न 6.
य: नूनम् अग्रे गच्छेत् सः कुत्र पतेत् ?
ଯଃ ନୂନମ୍ ଅଗ୍ରେ ଗଛେତ୍ ଡଃ କୁତ୍ର ପତେତ୍ର ?
उत्तर :
ଅଧଃ

प्रश्न 7.
यः सर्वादौ शिखरं प्राप्नुयात् सः किं भवेत् ?
ଯଃ ସର୍ବାଦୌ ଶିଖରଂ ପ୍ରାପ୍ରୁୟାତ୍ ସ କିଂ ଭବତ୍ ?
उत्तर :
ବିଜୟୀ

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूरयत।
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ୟାତ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ।)

1. विद्यालयेषु छात्रा: ______। (पठेत्, पठेताम्, पठेयुः)
ବିଦ୍ୟାଳୟେଷୁ ଛାତ୍ରା _______। (ପଠେତ୍ର, ପଠେତାମ୍, ପଠେୟୁ)
उत्तर :
ପଠେୟୁ

2. प्रधानमन्त्री दिल्यां _________। (तिष्ठेत्, क्रीड़ेताम्, क्रीड़युः)
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଦିଲ୍ୟା _________। (ତିଵେତ, କ୍ରୀଡ଼େତାମ୍, କ୍ରୀଡ଼ୟୁ)
उत्तर :
ତିକ୍ଷେତ୍

3. त्वं रन्थनं _______। (कुर्या:, कुर्यातम् कुर्यात)
ବଂ ରନ୍ଧନଂ _______। (କୁର୍ଯ୍ୟା, କୁର୍ଯ୍ୟାତମ୍, କୁର୍ଯ୍ୟାତ)
उत्तर :
କୁର୍ଯ୍ୟା

4. लोकयाने सम्मर्द _______। (भवेत्, भवेताम्, भवेयुः)
ଲୋକୟାନେ ସମ୍ମ _______। (ଭଵେତ୍, ଭବେତାମ୍, ଭବେୟୁ)
उत्तर :
ଭବେତ୍

5. विफला: मण्डूका: ______ प्राप्तवन्तः। (नैराश्य:, नैराश्यं, नैराश्य:)
ବିଫଳା ମଣ୍ଡୁକା ______ ପ୍ରାପ୍ତବୟଃ । (ନୈରାଶ୍ୟ, ନୈରାଶ୍ୟ, ନୈରାଶ୍ୟ)
उत्तर :
ନୈରାଶ୍ୟ

6. उत्साहरहितं वचनं श्रुत्वा ______ पतितवन्तः। (अध, अधा, अधः)
ଉତ୍ସାହରହିତଂ ବଚନଂ ଶୁକ୍ଳା _______ ପତିତବହିଃ । (ଅଧ, ଅଧା, ଅଧଃ)
उत्तर :
ଅଧଃ

7. मण्डूका: ______ आगतवन्तः। (अग्रे, अग्र:, अग्र)
ପଶଦ୍ୱାଃ _______ ଆଗତବନ୍ତଃ । (ଅଗ୍ରେ, ଅଗ୍ର, ଅଗ୍ର)
उत्तर :
ଅଗ୍ରେ

8. को वा स्तम्भस्य आरोहणं ______ (कुर्यात्, कुर्याताम्, कुर्युः)
କୋ ବା ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ _______। (କୁର୍ପାତ, କୁର୍ଯାତାମ, କୁନୁଃ)
उत्तर :
କୁର୍ପାତ

9. ______ सफल: भवे :। (नूनं, नुनं, सर्वदा)
_______ ସଫଳ ଭାବେ । (ନୂନଂ, ନୁନଂ, ସର୍ବଦା)
उत्तर :
ନୂନଂ

10. त्वं ______ आरोहणं कुर्याः। (स्तम्भम्, स्तम्भस्य)
ତଂ _____ ଆରୋହଣଂ କୁର୍ଯ୍ୟା । (ସ୍ତମ୍ଭମ୍‌, ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ)
उत्तर :
ସ୍ତମ୍ଭସ୍ଯ

11. विफला: मण्डूका: ______ प्राप्तवन्तः। (नैराश्यम्, नैराश्य:)
ବିଫଳା ମଣ୍ଡକା ______ ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତଃ । (ନୈରାଶ୍ୟମ୍, ନୈରାଶ୍ୟ)
उत्तर :
ନୈରାଶ୍ୟମ୍

12. स: नूनम् _____ पतेत् । (अध:, अर्द्धम्)
ସଃ ନୂନମ୍ _____ ପତେତ୍ । (ଅଧଃ, ଅର୍ଥମ୍)
ଜ –
ଅଧଃ

13. ते पुनरपि _____ कुर्वन्ति । (आरोहणेन, आरोहणम्)
ତେ ପୁନରପି ______ କୁର୍ବନ୍ତି । (ଆରୋହଣେନ, ଆରୋହଣମ୍)
उत्तर :
ଆରୋହଣମ୍

14. भवतः प्रयास: ______ । (व्यर्थ:, व्यर्थम्)
ଭବତଃ ପ୍ରୟାତଃ _____। (ବ୍ୟର୍ଥୀ, ବ୍ୟର୍ଥମ୍)
उत्तर :
ବ୍ୟର୍ଥୀ

15. स्तम्भः ______ आसीत् । (अत्युच्च:, अत्युच्चम्)
ସ୍ତମଃ ______ ଆସୀତ୍ । (ଅତ୍ଯୁନଃ, ଅତ୍ଯୁଚ୍ଚ)
उत्तर :
ଅତ୍ଯୁନଃ

उत्तरचयनं कुरुत ।
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
कदाचित् मण्डूककुले का आयोजिता?
କଦାଚିତ୍ର ମଣ୍ଡୁକକୁଳେ କା ଆୟୋଜିତା ?
(A) କାଚିତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା
(B) ସ୍ପର୍ଧା
(C) ଯାତ୍ରା
(D) ରୂପକମ୍
उत्तर :
କାଚିତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା

प्रश्न 2.
मण्डूकाः कुत्र भागं ग्रहीतुम् आगतवन्तः ?
ମଣ୍ଡୁକା କୁତ୍ର ଭାଗ୍ୟ ଗ୍ରହୀତୁମ୍ ଆଗତବନ୍ତଃ ?
(A) ପ୍ରତିଯୋଗିତାୟାମ୍
(C) ଯାତ୍ରାୟାମ
(B) କାଚିତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା
(D) ରୂପକେ
उत्तर :
ପ୍ରତିଯୋଗିତାୟାମ୍

प्रश्न 3.
प्रतियोगितां द्रष्टं के तत्र सम्मिलिता:?
ପ୍ରତିଯୋଗିତାଂ ଦ୍ରଷ୍ଟୁ କେ ତତ୍ର ସମ୍ମିଳିତା ?
(A) କାକା
(B) ମାର୍କାରା
(C) ବହବ ମଣ୍ଡୁକା
(D) କୁକ୍କୁରା
उत्तर :
ବହବ ମଣ୍ଡୁକା

प्रश्न 4.
क: अत्युच्च: चिक्कण: च आसीत् ?
କଃ ଅଚ୍ୟୁତଃ ଚିକ୍କଶଃ ଚ ଆସୀତ୍ ?
(A) ବୃକ୍ଷ
(B) ପ୍ରାସାଦଃ
(C) ସାଗରଃ
(D) ସ୍ତୟଃ
उत्तर :
ସ୍ତମଃ

प्रश्न 5.
के नैराश्यं प्राप्तवन्तः ?
କେ ନୈରାଶ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତଃ ?
(A) ବିଫଳା ମଣ୍ଡୁକା
(B) ଭାଗଗ୍ରହିତାରଃ
(C) କାକା
(D) କୁକୁରା
उत्तर :
ବିଫଳା

प्रश्न 6.
मण्डूकाः कस्य आरोहणं कृतवन्त: ?
ମଣ୍ଡୁକା କସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୃତବତଃ ?
(A) ଗୃହସ୍ଯ
(B) ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ
(C) ପ୍ରାସାଦସ୍ୟ
(D) ବୃକ୍ଷସ୍ୟ
उत्तर :
ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ

प्रश्न 7.
विफला: मण्डूका: किं प्राप्तवन्त: ?
ବିଫଳା ମଣ୍ଡୁକା କିଂ ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତଃ ?
(A) ଦୁଃଖମ୍
(B) ଆନନ୍ଦମ୍
(C) ନୈରାଶ୍ୟମ୍
(D) ସୁଖମ୍
उत्तर :
ନୈରାଶ୍ୟମ୍

प्रश्न 8.
कस्याः वचनेन पुत्रः स्तम्भस्य आरोहणाय अग्रे अगच्छत् ?
କନ୍ୟା ବଚନେନ ପୁନଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣାୟ ଅଗ୍ର ଅଗଚ୍ଛତ୍ବ ?
(A) ମାତୁଃ
(C) ଭ୍ରାତଃ
(B) ପିତୁଃ
(D) ମିତବ୍ଯ
उत्तर :
ମାତୁଃ

प्रश्न 9.
अप्ले एव काले स: शिशु : स्तम्भस्य किं प्राप्तवान् ?
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଏବଂ କାଳେ ଡଃ ଶିଶୁ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ କିଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ?
(A) ଅଧୋଭାଗମ୍
(B) ଉପରିଭାଗମ୍
(C) ତଳଭାଗମ
(D) ମଧ୍ୟଭାଗମ୍
उत्तर :
ମଧ୍ୟଭାଗମ୍

प्रश्न 10.
आरोहणकाले किं भवेयम् ?
ଆରୋହଣକାଳେ କିଂ ଭବେୟମ୍ ?
(A) ଦୂଷ୍ଣୀମ୍
(B) ବଧୂରଃ
(C) ମୂକ
(D) ଅନ୍ଧ
उत्तर :
ବଧୂରଃ

रेखांकित पदानां संशोधनं कुरुत ।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

1. अरे : पतेत् त्वम् ।
ଅରେ ! ପତେତ୍ର ତୁମ୍ ।
उत्तर :
ଥରେ । ପସ୍ତେ ତୁମ୍ ।

2. कस्यापि वचनः न शृणुयात्।
କନ୍ୟାପି ବଚନଃ ନ ଶୁଣୁୟାତ୍ ।
उत्तर :
କନ୍ୟାପି ବଚନଂ ନ ଶୁଣୁଯାତ୍ର

3. स्तम्भः अत्युच्च चिक्कणः च आसन् ।
ସ୍ତମ୍ଭ ଅତ୍ୟୁତଃ ଚିକ୍କଣ ଚ ଆସନ୍।
उत्तर :
ସ୍ତମ୍ଭ ଅତ୍ୟୁତଃ ଚିକ୍କଣ୍ଠ ଆସୀତ୍।

4. मण्डूका: स्तम्भस्य आहरोणं कृतवान् ।
ମଣ୍ଡକା ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣ କୃତବାନ୍ ।
उत्तर :
ମଣ୍ଡୁକା ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୃତବରଃ ।

5. भवतः प्रयास: व्यर्थ्य । ଭବତଃ ପ୍ରୟାସ ବ୍ୟର୍ଥ ।
उत्तर :
ଭବତଃ ପ୍ରୟାତଃ ବ୍ୟର୍ଥ ।

6. अहं मने लक्ष्यं निघाय अग्रे आरूढवान् ।
ଅହଂ ମନେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିଧାୟ ଅଗ୍ରେ ଆରୂଢ଼ବାନ୍ ।
उत्तर :
ଅହଂ ମନସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିଧାୟ ଅଗ୍ରେ ଆରୂଢ଼ବାନ୍ ।

7. शिशु : मध्यभागं प्राप्तवन्तः ।
ଶିଶୁ ମଧ୍ୟଭାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତଃ ।
उत्तर :
ଶିଶୁ ମଧ୍ୟଭାଗଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ।

8. स: विजयी भवे: ।
ଡଃ ବିଜୟୀ ଭବେତ୍ ।
उत्तर :
ଡଃ ବିଜୟୀ ଭବେତ୍ ।

9. मणड़काः अग्रे आगतवान् ।
ମଣ୍ଡୁକା ଅଗ୍ରେ ଆଗତବାନ୍ ।
उत्तर :
ଆଗତବନ୍ତଃ

10. मण्ड़कः तत्र सम्मिलिता:।
ମଣ୍ଡୁକ ତତ୍ର ସମ୍ମିଳିତଃ ।
उत्तर :
ମଣ୍ଡୁକୀ

11. स: नूनं अधः पतेत ।
ଡଃ ନୂନଂ ଅଧଃ ପକ୍ଷେତ ।
उत्तर :
ପତେତ୍ର

12. प्रतियोगिता आरब्ध: ।
ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମଃ ।
उत्तर :
ଆରକ୍ତା

13. मातुः वचनेन पुत्र: आगच्छन् ।
ମାତୃ ବଚନେନ ପୁନଃ ଆଗଚ୍ଛନ୍ ।
उत्तर :
ଆଗଛତ୍ର

14. किमर्थ्यम् एतत् साहस: करोषि।
କିମର୍ଥମ୍ ଏତତ୍ ସାହସ୍ତ କରୋଷି ।
उत्तर :
ସାହସମ୍

सन्धिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

1. सर्वादौ (ସର୍ବାଦୌ) = ସର୍ବ + ଆଦୌ
2. अत्युच्च: (ଅତ୍ଯୁଚ୍ଚ) = ଅତି + ଉଚ୍ଚ
3. परन्तु (ପରନ୍ତୁ) = ପରମ୍ + ତୁ
4. कोऽपि (କୋଽପି) = ଡଃ + ଅପି

सन्धिं कुरुत । (ସନ୍ଧି କୁରୁତ।)

1. कस्य + अपि = कस्यापि କସ୍ୟ + ଅପି = କନ୍ୟାପି
2. किम् + अर्थम् = किमर्थम् କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍ = କିମର୍ଥମ୍
3. पुन: + अपि = पुनरपि छू ପୁନଃ + ଅପି = ପୁନରପି
4. पादम् + अपि = पादमपि ପାଦମ୍ + ଅପି = ପାଦମପି

क्रियापदं निर्वाचयत। (କ୍ରିୟାପଦଂ ନିର୍ବାଚୟତ।)
आगतवन्त:, मण्डूका:, कृतवन्त:, प्रतियोगिता, वर्धयन्तिस्म, स्तम्भ:, आसीत्, पतितवन्तः, त्वम्, सफलः।
ଆଗତବନ୍ତଃ, ମଣ୍ଡୁକା, କୃତବନ୍ତଃ, ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ବର୍ଧୟରି ସ୍କ, ସ୍ତମଃ, ଆସୀତ, ପତିତବହିଃ, ତ୍ଵମ୍, ସଫଳ ।
उत्तर :
ଆଗତବନ୍ତଃ, କୃତବନ୍ତଃ, ବର୍ଧୟନ୍ତ ସ୍ମ, ଆସୀତ, ପତିତବହିଃ ।

कर्तृपदं चिनुत । (କର୍ତ୍ତୃପଦଂ ଚିନୁତ।)
अभवन्, प्रापुयाम, सर्वे, वयम्, शृणुयाम, त्वम्, पुत्र:, शृणुया:, भवे:, शिशुः।
ଅଭବନ, ପ୍ରାପ୍ୟୟାମ, ସର୍ବେ, ବୟମ୍, ଶୃଣ୍ମୟାମ, ତୁମ୍, ଶୁଣୁୟାଁ, ଭବେ, ଶିଶୁ ।
उत्तर :
ସର୍ବେ, ବୟମ୍, ତ୍ୱମ୍, ପୁତ୍ର, ଶିଶୁ।

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत। (ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତଭାଷୟ ଅର୍ଥାନ୍ ଲିଖତ ।)

1. द्रष्टुम् (ଦ୍ରଷ୍ଣୁମ୍) – ଦେଖିବାକୁ
2. सम्मिलिता (ସମ୍ମିଳିତା) – ଏକାଠିହେଲେ
3. कतिपया: (କତିପୟା) – କେତେକ
4. यत्नम् (ଯତ୍ନମ୍) – ଚେଷ୍ଟା
5. विस्मिता: (ବିସ୍ମିତା) – ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ
6. निरन्तरम् (ନିରନ୍ତରମ୍) – ଅନବରତ
7. मनसि (ମନସି) – ମନରେ

Subjective

ନିଜଭାଷୟ ପ୍ରାୟଶଃ ଦଶତିଃ ବାକ୍ୟ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖିତ:

प्रश्न 1.
मण्ड़क: केन प्रकारेण लक्ष्यप्राप्तिं कृतवान् ?
ମଣ୍ଡୁକଃ କେନ ପ୍ରକାରେଣ ଲକ୍ଷ୍ୟପ୍ରାଣ୍ଡିଂ କୃତବାନ୍ ?
उत्तर :
ଥରେ ବେଙ୍ଗକୁଳରେ ଏକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜିତ ହେଲା । ସ୍ଥିର ହେଲା ଯେ ସ୍ତମ୍ଭର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ପ୍ରଥମେ ପହଁଞ୍ଚିବ ସେ ବିଜୟୀ ହେବ। ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଭାଗନେବାକୁ ଇଚ୍ଛୁକ ପ୍ରାର୍ଥୀମାନେ ଆଗକୁ ଆସିଲେ। ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଦେଖିବାପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶକ ବେଙ୍ଗମାନଙ୍କ ଭିଡ଼ ଜମିଲା । ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ପ୍ରତିଯୋଗୀମାନେ ସ୍ତମ୍ଭ ଚଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଦର୍ଶକ ବେଙ୍ଗ କରତାଳି ଦେଇ ଉତ୍ସାହିତ କଲେ।

କେତେକ ଚିନ୍ତାକଲେ ସ୍ତମ୍ଭ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚ ଓ ଚିକ୍କଣ ଅଛି ଯିଏ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବ ସେ ନିଶ୍ଚିତ ତଳେ ପଡ଼ିବ । ତଥାପି କେତେଜଣ ପ୍ରଯତ୍ନ କଲେ କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ନିରୁତ୍ସାହିତ ବଚନେ ଶୁଣି ତଳେ ପଡ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଯାହାର ମନୋବଳ ଦୃଢ଼ ସେ ପୁନଃ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କଲେ । କିନ୍ତୁ କେହି ଜଣେ ହେଲେ ସ୍ତମ୍ଭ ଆରୋହଣ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ । ବିଫଳ ବେଙ୍ଗମାନେ ନିରାଶ ହେଲେ ।

ଏହି ସମୟରେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ରବେଙ୍ଗ ନିଜ ମାଆର ଉତ୍ସାହପୂର୍ଣ ବଚନ ଶୁଣି ସ୍ତମ୍ଭ ଚଢ଼ିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା। ଅଳ୍ପ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ତମ୍ଭର ମଧ୍ୟଭାଗ ପ୍ରାପ୍ତ କଲା । ଏସବୁ ଦେଖୁ ଅନ୍ୟମାନେ ଛୋଟବେଙ୍ଗକୁ ଏଣୁତେଣୁ କଥା କହି ଭୟଭୀତ କରାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ। କିନ୍ତୁ ସେ କାହାର ବଚନକୁ ଖାତିର ନ କରି ନିରନ୍ତର ଆଗକୁ ଯିବାକୁ ଲାଗିଲା ଏବଂ ସ୍ତମ୍ଭର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ପହଁଞ୍ଚିଲା ।

ଏସବୁ ଦେଖୁ ସମସ୍ତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ ହୋଇଗଲେ। ସମସ୍ତେ ନାନା ପ୍ରଶ୍ନ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଶିଶୁ ବେଙ୍ଗ ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ତରରେ କହିଲା ଯେ ଯଦି ଆମ୍ଭେମାନେ ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କ କଥା ଶୁଣିବା, ମନରେ ଏକାଗ୍ରଭାବ ପୋଷଣ କରିବା ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସକୁ ଦୃଢ଼ କରିବା ତାହାହେଲେ ସଫଳତାର ସ୍ଵାଦ ନିଶ୍ଚୟ ଖଞ୍ଝାପାରିବା। ଏହି ପରି ଭାବେ ଶିଶୁବେଙ୍ଗଟି ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚି ପାରିଥିଲା ।

मातृभाषयाअनुवादं कुरुत ।
(ମାତୃଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)

1. कदाचित् मण्डूककुले काचित् प्रतियोगिता आयोजिता ।
କଦାଚିତ୍ ମଣ୍ଡୁକକୁଳେ କାଚିତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜିତା । ଅନୁବାଦ: କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ବେଙ୍ଗବଂଶରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜିତ ହେଲା ।

2. यः स्तम्भस्य शिखरं सर्वादी प्राप्नुयात् सः विजयी भवेत् इति सर्वे मण्डूकाः स्थिरीकृतवन्तः ।
ଯଃ ସ୍ତମସ୍ୟା ଶିଖରଂ ସର୍ବାଦୌ ପ୍ରାପ୍ରୁୟାତ୍ ଡଃ ବିଜୟୀ ଭବେତ୍ ଇତି ସର୍ବେ ମୟୂକା ସ୍ଥିରୀକୃତବରଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଯିଏ ଖମ୍ବର ଶିଖରଦେଶରେ ପ୍ରଥମେ ପହଁଞ୍ଚିବ ସେ ବିଜୟୀ ହେବ ବୋଲି ସମସ୍ତ ବେଙ୍ଗ ସ୍ଥିରକଲେ ।

3. प्रतियोगितायां भागं नेतुं बहवो मण्डूकाः अग्रे आगतवन्तः ।
ପ୍ରତିଯୋଗିତାୟାଂ ଭାଗ୍ୟ ନେତୁ ବହବୋ ମଣ୍ଡୁକା ଅଗ୍ରେ ଆଗତବନଃ ।
ଅନୁବାଦ: ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଭାଗନେବାକୁ ବହୁତ ବେଙ୍ଗ ଆଗକୁ ଆସିଲେ।

4. प्रतियोगिता द्रष्टुम् अपि असंख्या: मण्डूकाः तत्र सम्मिलिताः ।
ପ୍ରତିଯୋଗିତାଂ ଦ୍ରଷ୍ଟୁମ୍ ଅପି ଅସଂଖ୍ୟା ମକା ତତ୍ର ସମ୍ମିଳିତାଃ ।
ଅନୁବାଦ: ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଦେଖିବାକୁ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ବେଙ୍ଗ ସେଠାରେ ମିଳିତ ହେଲେ ।

5. प्रतियोगिता आरब्धा ।
ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରଚ୍ଛା ।
ଅନୁବାଦ: ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।

6. मण्डूका: स्तम्भस्य आरोहणं कृतवन्त: ।
ମଣ୍ଡକା ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣ କୃତବତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ବେଙ୍ଗମାନେ ଖମ୍ବଉପରେ ଚଢ଼ିଲେ।

7. दर्शका: मणडूका: करताड़नेन अरे! अहो ! हो ! इत्यादिभि: शब्दै : प्रतियोगिनाम् उत्माहं बर्घयन्ति स्म।
ଦର୍ଶକା ମଣ୍ଡୁକା କରତାଡ଼ନେନ ଅରେ ! ଅହୋ ! ହୋ ! ଇତ୍ୟାଦିଭି ଶଦ୍ଦି ପ୍ରତିଯୋଗିନାମ୍ ଉତ୍ସାହଂ ବର୍ଧୟନ୍ତ ସୁ ।
ଅନୁବାଦ: ଦର୍ଶକ ବେଙ୍ଗମାନେ କରତାଳିଦେଇ ଆରେ! ଅହୋ! ହୋ ! ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରତିଯୋଗିମାନଙ୍କ ଉତ୍ସାହ ବଢ଼ାଇଲେ ।

8. स्तम्भ: अत्युच्च: चिक्कण: चआसीत् ।
ସ୍ତମ୍ଭ ଅତ୍ୟତଃ ଚିକ୍କଣ ଚୂ ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଖମ୍ବ ବହୁତ ଉଚ୍ଚ ଓ ଚିକ୍କଣ ଥିଲା ।

9. कतिपयाः मण्डूकाः चिन्तयन्ति कः वा स्तम्भस्य आरोहणं कुर्यात् ?
କତିପୟା ମକା ଚିନ୍ତୟତି କଃ ବା ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୁର୍ଯ୍ୟାତ୍ ?
ଅନୁବାଦ: କେତେକ ବେଙ୍ଗ ଭାବିଲେ – କିଏ ବା ଖମ୍ବ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ ?

10. यः अग्रे गच्छेत् ।
ଯଃ ଅଗ୍ରେ ଗଚ୍ଛେତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଯିଏ ଆଗରେ ଯିବ ।

11. स: नूनम् अधः पतेत् ।
ଡଃ ନୂନମ୍ ଅଧଃ ପଚେତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ନିଶ୍ଚୟ ତଳକୁ ପଡ଼ିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ।

12. तथापि कितिपया: मण्डूका: यत्नं कृतवन्तः, परन्तु अन्येषां मण्डूकानाम् उत्साहरहितं वचनं श्रुत्वा अघ: पतितवन्तः ।
ତଥାପି କତିପୟ ମଣ୍ଡୁଳା ଆରୋହଣାୟ ଯବଂ କୃତବତଃ, ପରନ୍ତୁ ଅନ୍ୟଷା ମକାନାମ୍ ଉତ୍ସାହରହିତଂ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଅଧଃ ପତିତବନ୍ତୀ ।
ଅନୁବାଦ: ତଥାପି କେତେକ ବେଙ୍ଗ ଚଢ଼ିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ; କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ବେଙ୍ଗମାନଙ୍କ ଉତ୍ସାହରହିତ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ତଳକୁ ଖସିପଡ଼ିଲେ।

13. येषां मनोबलं दृढम् अस्ति ते पुनरपि आरोहणं कुर्वन्ति ।
ଯେଷା ମନୋବଳ ଦୃଢ଼ମ୍ ଅସ୍ଥି ତେ ପୁନରପି ଆରୋହଣ କୁଛି ।
ଅନୁବାଦ: ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମନୋବଳ ଦୃଢ଼ ଅଛି ସେମାନେ ପୁଣି ମଧ୍ଯ ଚଢ଼ିଲେ ।

14. तथापि कोऽपि मण्डूकः स्तम्भस्य पादमपि न आरूढवान् ।
ତଥାପି କୋଽପି ମଣ୍ଡୁକଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ପାଦମପି ନ ଆରୂଢ଼ବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ତଥାପି କୌଣସି ବେଙ୍ଗ ଖମ୍ବର ଗୋଟିଏ ପାଦମଧ୍ଯ ଚଢ଼ିପାରିଲେ ନାହିଁ ।

15. विफला: मण्डूका: नैराश्यं प्राप्तवन्त: ।
ବିଫଳା ମଣ୍ଡୁକା ନୈରାଶ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତୀ ।
ଅନୁବାଦ: ବିଫଳ ଛେଙ୍ଗମାନେ ନୈରାଶ୍ୟ ଲାଭ କଲେ ।

16. एका मण्डूकमाता स्वलघुपुत्रम् उक्तवती, ‘पुत्र’! त्वं स्तम्भस्य आरोहेणं कुर्याः।
ଏକା ମଣ୍ଡୁକମାତା ସ୍ଵଲଘୁପୁତ୍ରମ୍ ଉଦ୍ଭବତୀ, ‘ପୁତ୍ର’ ! ବଂ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୁର୍ଯ୍ୟା।
ଅନୁବାଦ: ଗୋଟିଏ ବେଙ୍ଗର ମାଆ ନିଜର ଛୋଟପୁଅକୁ କହିଲା – ‘ ‘ ପୁଅରେ ! ତୁ ଖମ୍ବ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବା ଉଚିତ।

17. वधिरत्वं प्रदर्शये:।
ବଧୂରଣଂ ପ୍ରଦର୍ଶୟଃ ।
ଅନୁବାଦ: କାନ ବନ୍ଦକରିଦେବା ଉଚିତ ।

18. नूनं सफल: भवे: ।
ନୂନଂ ସଫଳ ଭାବେ ।
ଅନୁବାଦ: ନିଶ୍ଚିତ ସଫଳ ହେବୁ।

19. मातु: वचनेन पुत्र: स्तम्भस्य आरोहणाय अग्रे आगच्छत्।
ମାତୁଃ ବଚନେନ ପୁନଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣାୟ ଅଗ୍ର ଆଗଚ୍ଛତ୍।
ଅନୁବାଦ: ମାଆ କଥାରେ ପୁଅ ଖମ୍ବ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବାକୁ ଆଗକୁ ଆସିଲା।

20. अल्पेन एव कालेन सः शिशुः स्तम्भस्य मध्यभागं प्राप्तवान्।
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଏବଂ କାଳେନ ଡଃ ଶିଶୁ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ମଧ୍ୟଭାଗ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଅଳ୍ପସମୟ ଭିତରେ ସେହି ପିଲାଟି ଖମ୍ବ ମଝିଭାଗକୁ ଚାଲିଗଲା ।

21. तस्य आरोहाणं दृष्ट्वा अन्ये विस्मिता: अवदन् – ‘अये’! पते : त्वम्।
ତସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ ଦୃଷ୍ଟା ଅନ୍ୟ ବିସ୍ତିତା ଅବଦନ – ‘ଅୟେ’ ! ପତଃ ତୁମ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ତାହାର ଚଢ଼ା ଦେଖୁ ଅନ୍ୟମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ କହିଲେ – ଆରେ ତୁ ପଡ଼ିଯାଇପାରୁ।

22. भो : ! किमर्थम् एतत् साहसं करोषि ?
ଭୋ ! କିମର୍ଥମ୍ ଏତତ୍ ସାହସଂ କରୋଷି ?
ଅନୁବାଦ: ହେ କାହିଁକି ଏମିତି ସାହସ କରୁଛୁ ?

23. भवतः प्रयास: व्यर्थः।
ଭବତଃ ପ୍ରୟାସ ବ୍ୟର୍ଥ ।
ଅନୁବାଦ: ତୋର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ବୃଥା ହେବ ।

24. तथापि सः शिशुः मण्डूकः निरन्तरम् अग्रे अगच्छत्।
ତଥାପି ଡଃ ଶିଶୁ ମଣ୍ଡୁକଃ ନିରନ୍ତରମ୍ ଅଗ୍ରେ ଅଗଚ୍ଛତ୍।
ଅନୁବାଦ: ତଥାପି ସେହି ବାଳକ ବେଙ୍ଗ ଅନବରତ ଆଗକୁ ଗଲା।

25. अन्तत : गत्वा सः स्तम्भस्य अग्रभागम् अपि प्राप्तवान् ।
ଅନ୍ତତଃ ଗଡା଼ ଡଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଅଗ୍ରଭାଗମ୍ ଅପି ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଶେଷରେ ସେ ସ୍ତମ୍ଭର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ପହଁଞ୍ଚିଲା ।

26. एतद् दृष्ट्वा सर्वे विस्मिता: अभवन् ।
ଏତଦ୍ ଦୃଷ୍ଟା ସର୍ବେ ବିସ୍ମିତଃ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅଭବନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହା ଦେଖୁ ସମସ୍ତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ବିତ ହୋଇଗଲେ

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ୍।)

1. ବେଙ୍ଗମାନଙ୍କର ଆରୋହଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହେଉଥିଲା।
उत्तर :
ମଶୂକାନାମ୍ ଆରୋହଣପ୍ରତିଯୋଗିତା ଭବତି ସ୍ଵ।

2. ସେଥ‌ିରେ ବହୁତ ବେଙ୍ଗମାନେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ।
उत्तर :
ତତୁଃ ବହବ ମଣ୍ଡୁକା ଭାଗମ ଅନୟନ।

3. ଦର୍ଶକ ବେଙ୍ଗମାନେ ତାଳି ମାରିଥିଲେ।
उत्तर :
ଦର୍ଶକଃ ମଣ୍ଡୁକା କରତାଳମ୍ ଅକୁର୍ବନ୍।

4. ସ୍ତମ୍ଭଟି ଉଚ୍ଚ ଓ ଚିକ୍କଣ ଥିଲା ।
उत्तर :
ସ୍ତତଃ ଅତ୍ୟୁତଃ ଚିକ୍କଶଃ ଚ୍ ଆସୀତ୍ ।

5. କେହିହେଲେ ସ୍ତମ୍ଭ ଆରୋହଣ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ।
उत्तर :
କୋଽପି ସ୍ତମ୍ଭାରୋହଣଂ ନ ଅକରୋତ୍।

6. ବିଫଳ ବେଙ୍ଗମାନେ ନିରାଶ ହେଲେ।
उत्तर :
ବିଫଳା’ ମଣ୍ଡୁକା ନୈରାଶ୍ୟମ୍ ଅଭବନ।

7. ଆତ୍ମବିଶ୍ବାସ ହିଁ ବିଜୟ ଦିଏ ।
उत्तर :
ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ୍ତ୍ର ଏବ ବିଜୟଂ ଦଦାତି ।

प्रथम अनुच्छेदः (ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

कदाचित् मण्डूककुले एका प्रतियोगिता आयोजिता।य: स्तम्भस्य शिखरं सर्वादौ प्राप्नुयात् स: विजयी भवेत् इति सर्वे मण्डूकाः स्थिरीकृतवन्तः।

प्रतियोगितायां भागं नेतुं बहवो मण्डूकाः अग्रे आगतवन्तः। प्रतियोगितां द्रष्टुम् अपि असंख्या: मण्डूका: तत्र सम्मिलिताः। प्रतियोगिता आरब्धा। मण्डूकाः स्तम्भस्य आरोहणं कृतवन्तः। दर्शका: मण्डूका: करतताडनेन ‘अरे’! ‘अहो’! ‘हो’! इत्यादिभि: शब्दे: प्रतियोगिनाम् उत्साहं बर्धयन्ति स्म। स्तम्भ: अत्युच्च: चिक्कण: च आसीत्। कतिपया: मण्डूका: चिन्तयन्ति स्म ‘क:वा स्तम्भस्य आरोहणं कुर्यात् ? य: अग्रे गच्छेत् सः नूनम् अधः पतेत्।

କଦାଚିତ୍ ମଣ୍ଡୁକକୁଳେ ଏକା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜିତା । ଯଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଶିଖରଂ ସର୍ବାଦୌ ପ୍ରାୟୁୟାତ୍ ଡଃ ବିଜୟୀ ଭବେତ୍ ଇତି ସର୍ବେ ମୟୂକା ସ୍ଥିରୀକୃତବତଃ ।
ପ୍ରତିଯୋଗିତାୟାଂ ଭାଗଂ ନେତୁଃ ବହବୋ ମଣ୍ଡୁକା ଅଗ୍ରେ ଆଗତବନ୍ତ ୫ । ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଦ୍ରଷ୍ଟୁମ୍ ଅପି ଅସଂଖ୍ୟ ମଣ୍ଡୁକା ତତ୍ର ସମ୍ମିଳିତା । ପ୍ରତିଯୋଗିତାଂ ଆରକ୍ତା । ମଣ୍ଡୁକା ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୃତବନ୍ତ । ଦର୍ଶକଃ ମଣ୍ଡୁକ କରତାଡିନେନ ଅରେ ! ଅହୋ ! ‘ହୋ’ ! ଇତ୍ୟାଦିଭିଂ ଶରଃ ପ୍ରତିଯୋଗିନାମ୍ ଉତ୍ସାହଂ ବର୍ଧୟନ୍ତ ସ୍ମ । ସ୍ତତଃ ଅତୁଃହଃ ଚିକ୍କଶଃ ଚ ଆସୀତ୍ । କତିପୟା ମଣ୍ଡୁକା ଚିନ୍ତୟନ୍ତ କଃ ବା ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୁର୍ଯ୍ୟାତ୍ ? ସ୍ତତଃ ଚିକ୍କଣ ଅସ୍ଥି । ଯଃ ଅଗ୍ରେ ଗଚ୍ଛେତ୍ । ଡଃ ନୂନମ୍ ଅଧଃ ପତେତ୍ ।

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ

• କଶ୍ଚିତ୍ – କଃ + ଚିତ୍
• ସର୍ବାଦୌ – ସର୍ବ + ଆଦୌ
• ପ୍ରାପ୍ଲ ୟାତ୍ – ପ୍ର + ଆପ୍ ୟାତ୍, ବହବୋ
• ମଣ୍ଡୁକା – ବହନଃ + ମଣ୍ଡୁକା
• ସମ୍ମିଳିତା – ସମ୍ + ମିଳିତା
• ଇତ୍ୟାଦିଭିଂ – ଇତି + ଆଦିଭି
• ଅତ୍ଯୁଟ୍ଟ – ଅତି + ଉଚ୍ଚ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• କଦାଚିତ୍ – କୌଣସି ଏକଦିନ
• କଶ୍ଚିତ୍ – କେହିଜଣେ
• ଶିଖରଂ – ଶୀର୍ଷ
• ପ୍ରାପ୍ୟୁ ୟାତ୍ – ପହଁଞ୍ଚିବ
• ଦ୍ରଷ୍ଟୁମ୍ – ଦେଖୁବାକୁ
• ଆରକ୍ତା – ଆରମ୍ଭ ହେଲା
• କରତାଡ଼ନେନ – କରତାଳିରେ
• ଅତ୍ଯୁଚ୍ଚ – ବହୁ ଉଚ୍ଚ
• କତିପୟା – କେତେକ, କଃ
• କୋ ବା – କିଏ ବା
• ଚୂନମ୍ – ନିଶ୍ଚୟ
• ଅଧଃ – ତଳେ।

ଅନୁବାଦ

କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ବେଙ୍ଗବଂଶରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜିତ ହେଲା । ଯିଏ ଖମ୍ବର ଶିଖର ଦେଶରେ ପ୍ରଥମେ ପହଁଞ୍ଚିବ ସେ ବିଜୟୀ ହେବ ବୋଲି ସମସ୍ତ ବେଙ୍ଗ ସ୍ଥିରକଲେ ।
ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଭାଗନେବାକୁ ବହୁତ ବେଙ୍ଗ ଆଗକୁ ଆସିଲେ। ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଦେଖିବାକୁ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ବେଙ୍ଗ ସେଠାରେ ମିଳିତ ହେଲେ । ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ବେଙ୍ଗମାନେ ଖମ୍ବ ଉପରେ ଚଢ଼ିଲେ । ଦର୍ଶକ ବେଙ୍ଗମାନେ କରତାଳିଦେଇ ଆରେ ! ଅହୋ ! ହୋ ! ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରତିଯୋଗୀମାନଙ୍କ ଉତ୍ସାହ ବଢ଼ାଇଲେ। ଖମ୍ବ ବହୁତ ଉଚ୍ଚ ଓ ଚିକ୍କଣ ଥିଲା । କେତେକ ବେଙ୍ଗ ଭାବିଲେ – କିଏ ବା :
ଖମ୍ବ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ । ଖମ୍ବ ଚିକ୍କଣ ଅଛି । ଯିଏ ଆଗରେ ଯିବ। ସେ ନିଶ୍ଚୟ ତଳକୁ ପଡ଼ିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ।

द्वितीय अनुच्छेदः (ଦ୍ୱିତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

तथापि कतिपयाः मण्डूका: आरोहणाय यत्नं कृतवन्तः, परन्तु अन्येषां मण्डूकानाम् उत्साहरहितं वचनं श्रुत्वा अधः पतितवन्तः। येषां मनोबलं दुढम् अस्ति ते पुनरपि आरोहणं कुर्वन्ति । तथापि कोऽपि मण्डूकः स्तम्भस्य पादमपि न आरूढवान् । विफला: मण्डूकाः नैराश्यं प्राप्तवन्तः ।

ତଥାପି କତିପୟା ମଣ୍ଡୁକା ଆରୋହଣାୟ ଯତ୍ନ କୃତିବନ୍ତଃ, ପରନ୍ତୁ ଅନ୍ୟଷା ମଣ୍ଡୁକାନାଂ ଉତ୍ସାହରହିତଂ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଅଧଃ ପତିତବନ୍ତ ୫ । ଯେଷା ମନୋବଳ ଦୃଢ଼ମ୍ ଅସ୍ଥି ତେ ପୁନରପି ଆରୋହଣଂ କୁର୍ବନ୍ତି । ତଥାପି କୋଽପି ମଣ୍ଡୁକଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ପାଦମପି ନ ଆରୂଢ଼ବାନ୍ । ବିଫଳା ମଣ୍ଡୁକା ନୈରାଶ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତିବନ୍ତ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ତଥାପି – ତଥା + ଅପି
• ପରନ୍ତୁ – ପରଂ + ତୁ
• ମନୋବଳମ୍ – ମନଃ + ବଳମ୍ବ
• ପୁନରପି – ପୁନଃ + ଅପି
• କୋଽପି – କଃ + ଅପି
• ପାଦମପି – ପାଦମ୍ + ଅପି
• ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତ ୫ – ପ୍ର + ଆପ୍ତବନ୍ତଃ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• କତିପୟା – କେତେକ ବେଙ୍ଗ
• ଯତଂ – ଚେଷ୍ଟା
• ପରନ୍ତୁ – କିନ୍ତୁ
• ଶୁଦ୍ଧା – ଶୁଣି
• ପୁନରପି – ପୁଣି ମଧ୍ୟ
• ଆରୂଢ଼ବାନ୍ – ଆରୋହଣ କଲେ ।

ଅନୁବାଦ

ତଥାପି କେତେକ ବେଙ୍ଗ ଚଢ଼ିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ, କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟବେଙ୍ଗମାନଙ୍କ ଉତ୍ସାହରହିତ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ତଳକୁ ଖସିପଡ଼ିଲେ । ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମନୋବଳ ଦୃଢ଼ ଅଛି ସେମାନେ ପୁଣି ମଧ୍ଯ ଚଢ଼ିଲେ । ତଥାପି କୌଣସି ବେଙ୍ଗ ଖମ୍ବର ପାଦମଧ୍ଯ ଚଢ଼ିପାରିଲେ ନାହିଁ । ବିଫଳ ବେଙ୍ଗମାନେ ନୈରାଶ୍ୟ ଲାଭ କଲେ।

तृतीय अनुच्छेदः (ତୃତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

एका मण्डूकमाता स्वकनिष्ठपुत्रम् उक्तवती – ‘पुत्र! त्वं स्तम्भस्य आरोहणं कुर्याः। आरोहणसमये कस्यापि वचनं न शृणुयाः। बधिरत्वं प्रदर्शये:। नूनं सफलः भवेः। मातुः वचनेन पुत्रः स्तम्भस्य अरोहरणाय अग्रे आगच्छत्। अल्पेन एव कालेन सः शिशुः स्तम्भस्य मध्यभागं प्राप्तवान्। तस्य आरोहणं दृष्ट्वा अन्ये विस्मिता: अवदन् ‘अये! पतेः त्वम्। भो: ! किमर्थम् एतत् साहसं करोषि? तव प्रयासः व्यर्थ:’ तथापि सः शिशुः मण्डूकः निरन्तरम् अर्गे आगच्छत्। अन्ततः गत्वा सः स्तम्भस्य अग्रभागम् अपि प्राप्तवान्।

ଏକା ମଣ୍ଡୁକମାତ। ସ୍ଵକନିଷ୍ଠପୁତ୍ରମ୍ ଭକ୍ତବତୀ, ‘ପୁତ୍ର’ ! ବଂ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣଂ କୁର୍ଯ୍ୟା । ଆରୋହଣସମୟେ କନ୍ୟାପି ବଚନଂ ନ ଶୃଣୁୟା । ବଧୂରତ୍ୱ ପ୍ରଦର୍ଶୟେ । ନୂନଂ ସଫଳ ଭାବେ । ମାତୁଃ ବଚନେନ ପୁନଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣାୟ ଅଗ୍ର ଆଗଚ୍ଛତ୍ । ଅନ ଏବ କାଳେନ ଡଃ ଶିଶୁ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ମଧ୍ୟଭାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ । ତଥ୍ୟ ଆରୋହଣଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ରା ଅନ୍ୟ ବିସ୍ମିତଃ ଅବଦନ୍ – ‘ଅୟେ ! ପତଃ ତ୍ୱମ୍ । ଭୋ ! କିମର୍ଥମ୍ ଏତତ୍ ସାହସଂ କରୋଷି ? ତବ ପ୍ରୟାସ ବ୍ୟର୍ଥ । ତଥାପି ଡଃ ଶିଶୁ ମଣ୍ଡୁକ ନିରନ୍ତରମ୍ ଅଗ୍ରେ ଅଗଚ୍ଛତ୍ । ଅନ୍ତ ତଃ ଗଡା଼ ଡଃ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଅଗ୍ରଭାଗମ୍ ଅପି ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• କନ୍ୟାପି = କସ୍ୟ + ଅପି
• ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ = ପ୍ର + ଆପ୍ତବାନ୍
• କିମର୍ଥମ୍ = କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଉକ୍ତବତୀ – କହିଲା
• କସ୍ୟାପି – କାହାରିହେଲେ
• ବଧୂତଂ – କାନବନ୍ଦ
• ନୂନଂ – ନିଶ୍ଚୟ
• ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ – ପହଁଞ୍ଚିଲା
• ପ୍ରୟାସ – ଚେଷ୍ଟା
• ନିରନ୍ତରଂ – ଅନବରତ
• ଅପି – ମଧ୍ୟ
• ଗତ୍ମା – ଯାଇ

ଅନୁବାଦ

ଗୋଟିଏ ବେଙ୍ଗର ମାଆ ନିଜର ଛୋଟପୁଅକୁ କହିଲା – ‘ପୁଅରେ ! ତୁ ଖମ୍ବ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବା ଉଚିତ। ଚଢ଼ିବାବେଳେ କାହାରିକଥା ଶୁଣିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। କାନବନ୍ଦ କରିଦେବା ଉଚିତ। ନିଶ୍ଚିତ ସଫଳ ହେବୁ । ମାଆର କଥାରେ ପୁଅ ଖମ୍ବ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବାକୁ ଆଗକୁ ଆସିଲା। ଅଳ୍ପସମୟ ହିତରେ ସେହି ପିଲାଟି ଖମ୍ବ ମଝିଭାଗକୁ ଚାଲିଗଲା । ତାହାର ଚଢ଼ା ଦେଖୁ ଅନ୍ୟମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ କହିଲେ – ଆରେ ତୁ ପଡ଼ିଯାଇପାରୁ। ହେ ! ତୁ କାହିଁକି ଏମିତି ସାହସ କରୁଛୁ ? ତୋର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ବୃଥା ହେବ। ତଥାପି ସେହି ବାଳକ ବେଙ୍ଗ ଅନବରତ। ଆଗକୁ ଗଲା। ଶେଷରେ ସେ ସ୍ତମ୍ଭର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ପହଁଞ୍ଚିଲା।

चतुर्थ अनुच्छेदः (ଚତୁର୍ଥ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

एतद् दृष्ट्वा सर्वे विस्मिताः अभवन्। ते अपृच्छन् कथं त्वं स्तम्भस्य आरोहणे समर्थ: अभवः ? सः धीरम् अवदत् यदि वयं गुरुजनानां वचनं शृणुयाम मनसि एकाग्रतां धारयेम आत्मविश्वासं च दृढं कुर्याम तर्हि सफलताम् अवश्यं प्राप्नुयाम।

ଏତଦ୍ ଦୁଷ୍ଟା ସର୍ବେ ବିସ୍ମିତ ଅଭବନ୍ । ତେ ଅପୃଚ୍ଛନ୍ – କର୍ଡିଂ ବଂ ସ୍ତମ୍ଭସ୍ୟ ଆରୋହଣେ ସମର୍ଥୀ ଅଭବ ? ଡଃ ଧୀରମ୍ ଅବଦତ୍ ଯଦି ବୟଂ ଗୁରୁଜନାନାଂ ବଚନଂ ଶୃଣୁୟାମ, ମନସି .ଏକାଗ୍ରତାଂ ଧାରୟେମ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସଂ ଚ ଦୃଢ କୁର୍ଯାମ ତହିଁ ସଫଳତାମ୍ ଅବଶ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ରୁୟାମ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

ପ୍ରାପ୍ରୁୟାମ = ପ୍ର + ଆସୁୟାମ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଏତତ୍ – ଏହା,
• ଦୃଷ୍ଟା – ଦେଖୁ,
• ଅପୂଚ୍ଛନ୍ – ପଚାରିଲେ, କଥ୍ୟ କିପରି
• ଶୃଣୁୟାମ – ଶୁଣିବା,
• ମନସି – ମନରେ, ଧାରୟେଉ ଧାରଣ କରିବା,
• ତହିଁ – ତାହାହେଲେ ।

ଅନୁବାଦ

ଏହା ଦେଖୁ ସମସ୍ତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ। ସେମାନେ ପଚାରିଲେ – ତୁମେ କିପରି ଏହି ସ୍ତମ୍ଭ ଚଢ଼ିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିଲ ? ସେ ଧୀରେ କହିଲା – ଯଦି ଆମେ ଗୁରୁଜନଙ୍କ କଥା ଶୁଣିବା, ମନରେ ଏକାଗ୍ରତା ରଖୁବା ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସକୁ ଦୃଢ଼ କରିବା, ତେବେ ସଫଳତା ନିଶ୍ଚୟ ପାଇବା।

मण्डूका:, दर्शका:, करताड़नेन, चिक्कण, अथ:, नैराश्यम्, निरस्तरम्, आरोढुम्
ମଣ୍ଡକା, ଦର୍ଶକା, କରତାଡ଼ନେ, ଚିକ୍କଣ, ଅଧଃ, ନୈରାଶ୍ୟମ୍, ନିରନ୍ତର, ଆରୋଜୁମ୍

कर्तृपदानि :

मण्डूका:, दर्शका:, मण्डूकमाता, पुत्र:, शिशु:, अन्ये, सवे, ते
(ମଣ୍ଡୁକା, ଦର୍ଶକା, ମଣ୍ଡୁକମାତା, ପୁନଃ, ଶିଶୁ, ଅନ୍ୟ, ସର୍ବେ, ତେ)

क्रियापदानि :

भवेत्, वर्द्धयन्ति, आसीत्, पतेत्, कुर्वन्ति, आगच्छत, कुर्याम्
(ଭବେତ, ବର୍ଷୟନ୍ତ, ଆସୀତ, ପତେତ, କୁର୍ବନ୍ତ, ଆଗଛତ, କୁର୍ଯାମ୍)

शब्दार्थ:

• शिखरम् – अग्रम्
  ଶିଖରମ୍ – ଅଗ୍ରମ୍ ( ଅଗ୍ରଭାଗକୁ)
• पादम् – मूलभागम्
  ପାଦମ୍ – ମୂଳଭାଗମ୍ (ମୂଳଭାଗ) / ଏକଚତୁର୍ଥାଂଶ
• प्रयास: – उद्यम:, परिश्रम:
  ପ୍ରୟାସ – ଚେଷ୍ଟା, ପରିଶ୍ରମ
• चकिता: – विस्मता:
  ଚକିତା – ବିସ୍ମିତଃ – ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ବିତ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 13 ମାତୃଭକ୍ତଃ ଚାଣକ୍ୟଃ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 13 ମାତୃଭକ୍ତଃ ଚାଣକ୍ୟଃ

1. उचितेन पदेन शून्यस्थानं पूरयत ।
ଉଚିଚେନ ପଦେନ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରୟର୍କ ।
(ଉଚିତ ପଦରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

(क) तव हस्तेन मगध्यस्य निर्माणं _____।
ତବ ହସ୍ତନ ମଗଧସ୍ୟ ନିର୍ମାଣ _____।
उत्तर :
ଭବିଷ୍ଯତି

(ख) किन्तु मातः ! अहं किं_____।
କିନ୍ତୁ ମାତଃ ! ଅହଂ କିଂ _____।
उत्तर :
କରିଷ୍ୟାମି

(ग) त्वं मगधस्य प्रधानामात्यः_____।
ବଂ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧାନା ମାତ୍ୟ _____।
उत्तर :
ଭବିଷ୍ଯସି

(घ) लोकाः त्वां सर्वदा _____।
ଲୋକା ପାଂ ସର୍ବଦା _____।
उत्तर :
ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ

(ङ) देशस्य इतिहासे तव नाम _____।
ଦେଶ ସ୍ଯ ଇତିହାସେ ଡବ ନାମ _____।
उत्तर :
ସ୍ଥାବ୍ଯତି

(च) ______ जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ।
_____ ଜନ୍ମଭୂମିଶ୍ଚ ସ୍ବର୍ଗାଦପି ଗରୀୟସୀ ।
उत्तर :
ଜନନୀ

(भविष्यति, जननी, स्थास्यति, स्मरिष्यन्ति, भविष्यसि, करिष्यामि)
(ଭବିଷ୍ୟତି, ଜନନୀ, ସ୍ଵାସ୍ୟତି, ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ, ଭବିଷ୍ୟସି, କରିଷ୍ୟାମି)

2. मातृभाषया अनुवादं कुरुत :
(ମାତୃଭାଷୟା ଅନୁବାଦ କୁରୁତ ।) (ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)

(क) तव हस्तेन मगधस्य निर्माणं भविष्यति ।
(ଚବ ହସ୍ତନ ମଗଧସ୍ୟ ନିର୍ମାଣ ଭବିଷ୍ୟତି।)
ଅନୁବାଦ – ତୁମ ହାତରେ ମଗଧର ନିର୍ମାଣ ହେବ ।

(ख) तव सम्मुखदन्ते सौभाग्यस्य चिह्नम् अस्ति ।
(ଡବ ସମ୍ମୁଖଦନ୍ତେ ସୌଭାଗ୍ୟସ୍ୟ ଚିହ୍ନମ୍ ଅଛି ।)
ଅନୁବାଦ – ତୁମ ଆଗଦାନ୍ତ ରେ ସୌଭାଗ୍ୟର ଚିହ୍ନ ରହିଛି ।

(ग) त्वं किमर्थ क्रन्द़सि ?
(ବଂ କିମର୍ଥ୍ୟ କ୍ରନ୍ଦସି ?)
ଅନୁବାଦ – ତୁମେ କାହିଁକି କାନ୍ଦୁଛ ?

(घ) तथैव त्वं मां विस्मरिष्यसि ।
(ତଥୈବ ବଂ ମାଂ ବିସ୍କରିଷ୍ୟର୍ସ ।)
ଅନୁବାଦ – ସେହିପରି ତୁମେ ମୋତେ ଭୁଲିଯିବ ।

(ङ) तस्या: नेत्राभ्यां लोतकबिन्दवः निर्गताः।
(ତସ୍ୟା ନେତ୍ରାଭ୍ୟ ଲୋତକବିନ୍ଦରଃ ନିର୍ଗତାଃ ।)
ଅନୁବାଦ – ତାଙ୍କ ଆଖରୁ ଲୋତକବିନ୍ଦୁ ବାହାରିଲା ।

(च) चाणक्यः कौटिल्यरूपेण ख्यातः अभवत्।
(ବାଣକ୍ୟ କୌଟିଲ୍ୟରୂପେଣ ଖ୍ୟାତଃ ଅଭବତ୍।)
ଅନୁବାଦ – ଚାଣକ୍ୟ କୌଟିଲ୍ୟ ରୂପେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହେଲେ ।

3. शुद्धशब्दं रचयत। ଶୁଦ୍ଧଶରଂ ରଚୟତ ।
(ଶୁଦ୍ଧଶବ୍ଦ ରଚନା କର)
यथा – मधग स्य – मगधस्य
ଯଥା – ମ ଧ ଗ ସ୍ୟ – ମଗଧସ୍ୟ
(क) क़ क्षु स्य भि – _____
କ କ୍ଷୁ ସ୍ଯ ଭି – ଭିକ୍ଷୁକସ୍ଯ

(ख) मासप्तम् – _____
ମା ସ ପ୍ତ ମ୍ – ସମାପ୍ତମ୍

(ग) र म्प रा प – _____
ର ମ୍ପ ରା ପ – ପରମ୍ପରା

(घ) क्य: ण चा – _____
କ୍ୟା ଣ ବା – ଚାଣକ୍ୟ

(ङ) हा से इ ति – _____
ହା ସେ ଇ ଡି – ଇତିହାସେ

सन्धिं कुरुत। (ସନ୍ଧି କୁରୁତ।) ସନ୍ଧି କର ।

प्रधान + अमात्य, किम् + अर्थम्, स्वर्गात् + अपि, आक्षर्य + अन्विता, नि: + गता:, दुः + चिन्ता
उत्तर :
प्रधान + अमात्य (ପ୍ରଧାନ + ଅମାତ୍ୟ) = ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ
किम् + अर्थम् (କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍) = କିମର୍ଥମ୍
स्वर्गात् + अपि (ସ୍ଵର୍ଗତ୍ + ଅପି) = ସ୍ବର୍ଗାଦପି
आश्वर्य + अन्विता (ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ + ଅନ୍ବିତା) = ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ବିତା
नि: + गता: (ନିଃ + ଗତାଃ) = ନିର୍ଗତଃ
दुः + चिन्ता (ଦୁଃ + ଚିନ୍ତା) = ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତା

5. वाक्यानि रचयत। (ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତ।)
ବାକ୍ୟ ରଚନା କର ।
भविष्यति, करिष्यामि; स्मरिष्यन्ति, स्थास्यति, विस्मरिष्यसि
उत्तर :
भविष्यति (ଭବିଷ୍ୟତି) – ଡଃ ଶିକ୍ଷକ ଭବିଷ୍ୟତି।
करिष्यामि (କରିଷ୍ୟାମି) – ଅହଂ ଗୃହକାର୍ଯ୍ୟ କରିଷ୍ୟାମି।
स्मरिष्यन्ति (ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ) – ତେ ମାଂ ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ ।
स्थास्यति (ସ୍ଵାସ୍ୟତି) – ସରୋଜଃ ଗୃହେ ସ୍ଵାସ୍ୟତି।
विस्मरिष्यसि (ବିସ୍ମରିଷ୍ୟସି) – ବଂ କଥ୍ୟ ବିସ୍ମରିଷ୍ୟସି ?

तव कृते करणीयम् (ତୁମ ପାଇଁ କାମ)

1. उच्चै: पठत लिखत । ଉଚ୍ଚୈଃ ପଠତ ଲିଖତ । (ବଡ଼ପାଟିରେ ପଢ଼, ଲେଖ)
लृट्लकारः (भविष्यत्कालः)
उदाहरणम् –

ଲ୍ଟଲକାରଃ (ଭବିଷ୍ୟତକାଳ)
ଉଦାହରଣମ୍ –

द्विवचनम् तौ/ते/बालकौ/बालिके पठिष्यतः। युवां पठिष्यथ:। आवां पठिष्याव:।
शून्यस्थानं पूरयत –

ଦ୍ଵିବଚନମ୍ ତୌ/ତେ/ବାଳକୌ/ବାଳିକେ ପଠିଷ୍ୟତଃ । ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ । ଯୁବାଂ ପଠିଷ୍ୟଥ ।
ଆବାଂ ପଠିଷ୍ୟାମଃ ।

बहुवचनम् ते/ताः/बालकाः/बालिकाः पठिष्य्यन्ति। युवां पठिष्यथः। वयं पठिष्यामः।
शून्यस्थानं पूरयत –

ବହୁ ବଚନମ୍ ତେ ବାଳକ ପଠିଷ୍ୟନ୍ତ । ୟଂ ପଠିଷ୍ୟଥ । ବୟଂ ପଠିଷ୍ୟାମଃ ।
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।

दृश्-धातुः

शून्यस्थानं पूरयत ।

ଦୃଶ୍ – ଧାତୁ (ଦେଖ)

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।

कृ -धातुः

शून्यस्थानं पूरयत।

କୃ – ଧାତୁ (କରିବା)

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।

स्था -धातुः

शून्यस्थानं पूरयत ।

ସ୍ଥା-ଧାତୁ (ରହିବା)

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।

नी-धातुः

शून्यस्थानं पूरयत ।

ନୀ – ଧାତୁ (ନେବା)

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective

एकपदेन उत्तरं लिखत।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ।)

प्रश्न 1.
कस्य हस्ते मगधस्य निर्माणं भविष्यति ?
କସ୍ୟ ହସ୍ତେ ମଗଧସ୍ୟ ନିର୍ମାଣଂ ଭବିଷ୍ୟତି ?
उत्तर :
ଚାଣକ୍ୟସ୍ୟ

प्रश्न 2.
कः मगधस्य प्रधानामात्यः भविष्यति ?
କଃ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧନାମାତ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତି ?
उत्तर :
ଚାଣକ୍ୟ

प्रश्न 3.
चाणक्यस्य सम्मुखदन्ते कस्य चिह्नम् अस्ति ?
ଚାଣକ୍ୟସ୍ୟ ସମ୍ମୁଖଦନ୍ତେ କସ୍ୟ ଚିହ୍ନମ୍ ଅଛି ?
उत्तर :
ସୌଭାଗ୍ୟସ୍ୟ

प्रश्न 4.
यदा जनाः ज्येष्ठा: श्रेष्ठाः च भवन्ति तदा निजलोकान् किं कुर्वन्ति?
ଯଦା ଜନଃ ଜ୍ୟେଷ୍ଠା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚ ଭବତି ତଦା ନିଜଲୋକାନ୍ କିଂ କୁର୍ବନ୍ତି ?
उत्तर :
ବିସ୍ମରନ୍ତି

प्रश्न 5.
बाल: चाणक्यः केन दन्तम् उत्पाटितवान् ?
ବାଳ ଚାଣକ୍ୟ କେନ ଦନ୍ତମ୍ ଉତ୍ପାଟିତବାନ୍ ?
उत्तर :
ପ୍ରସ୍ତରେଣ

प्रश्न 6.
लोकाः कं स्मरिष्यन्ति ?
ଲୋକା କଂ ସୁରିଷ୍ୟନ୍ତି ?
उत्तर :
ଚାଣକ୍ୟମ୍

प्रश्न 7.
का स्वर्गादपि गरीयसी ?
କା ସ୍ବର୍ଗାଦପି ଗରୀୟସୀ ?
उत्तर :
ଜନନୀ । ଡ଼ ଜନ୍ମଭୂମି

प्रश्न 8.
कः कालान्तरे कौटिल्यरूपेण ख्यातः अभवत् ?
କଃ କାଳାନ୍ତରେ କୌଟିଲ୍ୟରୂପେଣ ଖ୍ୟାତଃ ଅଭବତ୍ ?
उत्तर :
ଚାଣକ୍ୟ

प्रश्न 9.
चाणक्य: अर्थशास्त्रं कया भाषया लिखितवान् ?
ଚାଣକ୍ୟ ଅର୍ଥଶାସ୍ତଂ କୟା ଭାଷୟ ଲିଖିତବାନ୍ ?
उत्तर :
ସଂସ୍କୃତଭାଷୟା

प्रश्न 10.
जननी जन्मभूमिः च स्वर्गादपि गरीयसी इति कस्य वाक्यम् ?
ଜନନୀ ଜନ୍ମଭୂମି ଚ ସ୍ବର୍ଗାଦପି ଗରୀୟସୀ ଇତି କସ୍ୟ ବାକ୍ଯମ୍ ?
उत्तर :
ରାମାୟଣସ୍ଯ

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूरयत।
(ବନ୍ଧଳୀମକୁ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ।)

1. विद्यालयेषु छात्रा: ______।
(पठिष्यति, पठिष्यतः, पठिष्यन्ति)
ବିଦ୍ୟାଳୟେଷୁ ଛାତ୍ରା ______।
(ପଠିଷ୍ୟତି, ପଠିଷ୍ୟତଃ, ପଠିଷ୍ୟନ୍ତ)
उत्तर :
ପଠିଷ୍ଯତି

2. प्रधानमन्त्री दिल्यां ______ ।
(स्थास्यामि, स्थास्यसि, स्थास्यति)
(ସ୍ମାସ୍ୟାମି, ପ୍ଳାସ୍ୟସି, ସ୍ଵାସ୍ୟତି)
उत्तर :
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଦିଲ୍ଲୀ

3. वानराः अरण्ये ______ ।
(खेलिष्यामि, खेलिष्यसि, खेलिष्यन्ति)
ବାନରଃ ଅରଣ୍ୟ ______ ।
(ଖେଳିଷ୍ୟାମି, ଖେଳିଷ୍ୟସି, ଖେଳିଷ୍ୟନ୍ତ)
उत्तर :
ଖେଳିଷ୍ୟନ୍ତି |

4. त्वं रन्थनं ________ ।
(करिष्यसि, करिष्यामि, करिष्यति)
ବଂ ରନ୍ଧନଂ ______ ।
(କରିଷ୍ୟସି, କରିଷ୍ୟାମି, କରିଷ୍ଯତି)
उत्तर :
କରିଷ୍ଯସି

5. लोकयाने सम्मर्द ______।
(भविष्यथ, भविष्यति, भविष्यन्ति)
ଲୋକଯାନେ ସମ୍ମତଃ ______।
(ଭବିଷ୍ୟଥ, ଭବିଷ୍ୟତି, ଭବିଷ୍ୟନ୍ତ)
उत्तर :
ଭବିଷ୍ଯତି

6. मातः! ______ क्रन्दसि?
(त्वं, युवां, यूयम्)
ମାତଃ ! _______ କ୍ରନ୍ଦସି ?
(ବଂ, ଯୁବାଂ, ସୂୟମ)
उत्तर :
ବଂ

7. ______ तु आनन्दस्य विषयः। (एषः, एषा, एतंत्)
______ ତୁ ଆନନ୍ଦସ୍ୟ ବିଷୟ । (ଏଷ, ଏଷା, ଏତତ୍ର)
उत्तर :
ଏଷ

8. ______ हि मम दुश्धिन्ता। (एष:, एतत्, एषा)
____ ହି ମମ ଦୃଷ୍ଟିନ୍ତା । (ଏଷ, ଏତତ, ଏଷା)
उत्तर :
ଏଷା

9. लोका: ______ स्मरिष्यन्ति। (त्वं, त्वां, तव)
ଲୋକା ______ ସୁରିଷ୍ଯନ୍ତି । (ସ୍ଵଂ, ବାଂ, ତବ)
उत्तर :
ବାଂ

10. _____ मम आशीवेचनम् । (एषः, एषा, एतत्)
_____ ମମ ଆଶୀର୍ବଚନମ୍। (ଏଷ, ଏଷା, ଏତତ୍)
उत्तर :
ଏତତ୍

11. एषा हि ________ दुधिन्ता । (अह्रम्, मम)
ଏଷା ହି _____ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତା। (ଅହମ, ମମ)
उत्तर :
ମମ

12. जननी जन्मभूमिश स्वर्गादपि _____। (गरीयान, गरीयसी)
ଜନନୀ ଜନ୍ମଭୂମିଶ୍ଚ ସ୍ବର୍ଗାଦପି _______ (ଗରୀୟାନ, ଗରୀୟସୀ)
उत्तर :
ଗରୀୟସୀ

13. एषः तु _____ विषय:। (आनन्द:, आनन्दस्य)
ଏଷ ତୁ ________ ବିଷୟଃ । (ଆନନ୍ଦ, ଆନନ୍ଦସ୍ୟ)
उत्तर :
ଆନନ୍ଦସ୍ୟ

14. तव हस्ते मातृभूमे : मद्गलं ________।
ତବ ହସ୍ତେ ମାତୃଭୂମେ ମଙ୍ଗଳଂ ______। (ଭବିଷ୍ୟତି, ଭବିଷ୍ୟନ୍ତ)
उत्तर :
ଭବିଷ୍ଯତି

15. _____ त्वां स्मरिष्यन्ति । (लोक:, लोकाः)
____ ତ୍ବା ସୁରିଷ୍ଯତି | (ଲୋକ, ଲୋକା)
उत्तर :
ଲୋକା

उत्तरचयनं कुरुत ।
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
कस्य हस्ते मगधस्य निर्माणं भविष्यति ?
କସ୍ୟ ହସ୍ତେ ମଗଧସ୍ୟ ନିର୍ମାଣଂ ଭବିଷ୍ୟତି ?
(A) ଋଣକ୍ଯସ୍ଯ
(C), ମାତୃଭକ୍ତସ୍ୟ
(B) ମଗଧସ୍ଯ
(D) ବୁଦ୍ଧସ୍ଯ
उत्तर :
ଋଣକ୍ଯସ୍ଯ

प्रश्न 2.
कः मगधस्य प्रधानमात्यः भविष्यति ?
କଃ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧାନମାତ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତି ?
(A) ବୁଦ୍ଧ
(B) ଋଣକ୍ୟ
(C) ବ୍ୟାସ
(D) କଳିଙ୍ଗ
उत्तर :
ଋଣକ୍ୟ

प्रश्न 3.
चाणक्यस्य सम्मुखदन्ते कस्य चिह्नम् अस्ति ?
ଋଣକ୍ୟସ୍ୟ ସମ୍ମୁଖଦନ୍ତେ କସ୍ୟ ଚିହ୍ନମ୍ ଅଛି ?
(A) ଭାଗ୍ୟସ୍ୟ
(B) ଦୁର୍ଭାଗ୍ଯବ୍ଯ
(C) ସୌଭାଗ୍ଯସ୍ଯ
(D) ପୁଣ୍ୟସ୍ୟ
उत्तर :
ସୌଭାଗ୍ୟସ୍ଯ

प्रश्न 4.
बाल: चाणक्यः केन दन्तम् उत्पाटितवान् ?
ବାଳ ଚାଣକ୍ୟ କେନ ଦନ୍ତମ୍ ଉତ୍ପାଟିତବାନ୍ ?
(A) ଶିଳୟା
(B) ମୃଭିକାୟା
(C) କନ୍ଦୁକେନ
(D) ପ୍ରସ୍ତରେଣ
उत्तर :
ପ୍ରସ୍ତରେଣ

प्रश्न 5.
लोका: कं सर्वदा स्मरिष्यन्ति ?
ଲୋକା କଂ ସର୍ବଦା ସୁରିଷ୍ୟନ୍ତ ?
(A) ବୃତ୍ତମ୍
(B) ଋଣକ୍ଯମ୍
(C) ସିଦ୍ଧାର୍ଥମ୍
(D) ରାଘବମ୍
उत्तर :
ଋଣକ୍ୟମ

प्रश्न 6.
कस्मात् जननी जन्मभूमिः च गरीयसी ?
କସ୍ମାତ୍ ଜନନୀ ଜନ୍ମଭୂମି ଚ ଗରୀୟସୀ ?
(A) ସ୍ୱର୍ଗାତ୍
(B) ଆକାଶାତ୍
(C) वसुधाया: ବସୁଧାୟଃ
(D) ଜଗତଃ
उत्तर :
ସ୍ଵର୍ଗାତ୍

प्रश्न 7.
यदा जनाः ज्येष्ठा: श्रेष्ठाः च भवन्ति, तदा कान् न पृच्छन्ति ?
ଯଦା ଜନଃ ଜ୍ୟେଷ୍ଠା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚ ଭବତି, ତଦା କାନ୍ ସଂ ପୃଚ୍ଛନ୍ତି ?
(A) ନିଜଲୋକାନ୍
(C) ମାତୃ
(B) ଲୋକାନ୍
(D) ଜନାନ୍
उत्तर :
ନିଜଲୋକାନ୍

प्रश्न 8.
चाणक्य: क्षणेन एव कस्याः दुःखं दूरीकृतवान् ?
ଋଣକ୍ୟ କ୍ଷଣେନ ଏବ କନ୍ୟା ଦୁଃଖ୍ୟ ଦୂରୀକୃତବାନ୍ ?
(A) କନ୍ୟାୟା
(B) ସବିତାୟ
(C) ମାତୁଃ
(D) ଜନନ୍ୟା
उत्तर :
ମାତୃ

प्रश्न 9.
तव हस्तेन कस्याः मङ्गलं भविष्यति ?
ତବ ହସ୍ତନ କନ୍ୟା ମଙ୍ଗଳଂ ଭବିଷ୍ୟତି ?
(A) ମାତୃଭୂମେ
(B) ମାତୁଃ
(C) ଜନନ୍ୟା
(D) ସବିତାୟ
उत्तर :
ମାତୃଭୂମେ

प्रश्न 10.
कालान्तरे एष: चाणक्य: केन रूपेण ख्यातः अभवत् ?
କାଳାନ୍ତରେ ଏଷ ଚାଣକ୍ୟ କେନ ରୂପେଣ ଖ୍ୟାତଃ ଅଭବତ୍ ?
(A) ବ୍ୟାସରୂପେଣ
(B) କବିରୂପେଣ
(C) ରାଜନେତାରୂପେଣ
(D) କୌଟିଲ୍ୟରୂପେଣ
उत्तर :
କୌଟିଲ୍ୟରୂପେଣ

रेखांकित पदानां संशोधनं कुरुत ।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

1. मातः !.त्व क्रन्दति?
ମାତଃ ! ବଂ କ୍ରନ୍ଦତି ?
उत्तर :
ମାତଃ ! ନଂ କ୍ରନ୍ଦସି ?

2. कीदृशः सौभाग्यम् ।
କୀଦୃଶ୍ୟ-ସୌଭାଗ୍ୟମ୍ ।
उत्तर :
କୀଦୃଶଂ ସୌଭାଗ୍ୟମ୍ ।

3. मात्रा ! त्व कथं ज्ञातवती?
ମାତ୍ରା ! ନଂ କଳଂ ଜ୍ଞାତବତୀ ?
उत्तर :
ମାତଃ ! ତ୍ରିଂ କଥ୍ୟ ଜ୍ଞାତବତୀ ?

4. अहं किं करिष्यसि ?
ଅହଂ କିଂ କରିଷ୍ୟସି ?
उत्तर :
ଅହଂ କିଂ କରିଷ୍ୟାମି ?

5. त्वं मगधस्य प्रधानामात्यः भविष्यति ।
ବଂ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତି।
उत्तर :
ବଂ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟସି ।

6. एतत् तु आनन्दस्य विषयः।
ଏତତ୍ର ତୁ ଆନନ୍ଦସ୍ୟ ବିଷୟଃ ।
उत्तर :
ଏଷ ତୁ ଆନନ୍ଦସ୍ୟ ବିଷୟ ।

7. जना: ज्येष्ठ श्रेष्ठा: च भवन्ति ।
ଜନଃ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚ ଭବନ୍ତି।
उत्तर :
ଜନଃ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚ ଭବନ୍ତି ।

8. एषः मम आशीर्वचनम् ।
ଏଷ ମମ ଆଶୀର୍ବଚନମ୍।
उत्तर :
ଏତତ୍ ମମ ଆଶୀର୍ବଚନମ୍।

9. चाणक्य: कौटिल्य रूपेण ख्यातम् अभवत् ।
ଚାଣକ୍ୟ କୌଟିଲ୍ୟ ରୂପେଣ ଖ୍ୟାତମ୍ ଅଭବତ୍ ।
उत्तर :
ଚାଣକ୍ୟ କୌଟିଲ୍ୟ ରୂପେଣ ଖ୍ୟାତଃ ଅଭିବତ୍।

10. चन्द्रगुप्तं हस्ते शासनभारं समर्पितवान् ।
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ହସ୍ତେ ଶାସନଭାରଂ ସମର୍ପିତବାନ୍ ।
उत्तर :
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତସ୍ୟ ହସ୍ତେ ଶାସନଭାରଂ ସମର୍ପିତବାନ୍ ।

11. नन्दवंशस्य विलोपः कृतवान् ।
ନନ୍ଦବଂଶସ୍ୟ ବିଲୋପଃ କୃତବାନ୍ ।
उत्तर :
ନନ୍ଦବଂ ଶସ୍ୟ ବିଲୋପମ୍ କୃତବାନ୍ ।

12. लोकाः त्वां सर्वदा स्मरिष्यति ।
ଲୋକାଂ ତାଂ ସର୍ବଦା ସୁରିଷ୍ୟତି ।
उत्तर :
ଲୋକାଂ ତାଂ ସର୍ବଦା ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ ।

13. इतिहासे तव नामं स्थास्यति ।
ଇତିହାସେ ତବ ନାମଂ ସ୍ୱାସ୍ୟତି I
उत्तर :
ଇତିହାସେ ତବ ନାମ ସ୍ଵାସ୍ୟତି |

14. कीदृशः सौभाग्यम् ?
ଜୀଦୃଶଃ ସୌଭାଗ୍ୟମ୍ ?
उत्तर :
କୀଦୃଶଂ ସୌଭାଗ୍ୟମ୍‌ ?

15. त्वं एषः कथं ज्ञातवती ?
ବଂ ଏଷ କଥା ଜ୍ଞାତବତୀ ?
उत्तर :
ଦଂ ଏତତ୍ କଥା ଜ୍ଞାତବତୀ ?

सन्ध्रिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

1. प्रधानामात्यः (ପ୍ରଧାନମାତ୍ୟ) = ପ୍ରଧାନ + ଅମାତ୍ୟ
2. तथैव (ତଥୈବ) = ତଥା + ଏବ
3. कालान्तरे (କାଳାନ୍ତରେ) = କାଳ + ଅନ୍ତରେ

सन्धिं कुरुत। (ସନ୍ଧି କୁରୁତ।)

1. जन्मभूमि: + च = जन्मभूमिश्व
ଜନ୍ମଭୂମି + ଚ = ଜନ୍ମଭୂମିଣ୍ଟ

2. स्वर्गात् + अपि = स्वर्गादपि
ସ୍ଵର୍ଗତ୍ + ଅପି = ସ୍ବର୍ଗାଦପି

3. किम् + अर्थम् = किमर्थम्
କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍ = କିମର୍ଥମ୍

क्रियापदं निर्वाचयत । (କ୍ରିୟାପଦଂ ନିର୍ବାଚୟତ।)

त्वम्, क्रन्दसि, भविष्यति, अहम्, करिष्यामि, प्रधानामात्य:, ज्ञातवती, भवन्ति, जऩी:, चाणक्य:।
ତୁମ, କ୍ରନ୍ଦସି, ଭବିଷ୍ୟତି, ଅହମ୍, କରିଷ୍ୟାମି, ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ, ଜ୍ଞାତବତୀ, ଭବନ୍ତି, ଜନା, ଚାଣକ୍ୟ ।
उत्तर :
କୁନ୍ଦସି, ଭବିଷ୍ୟତି, କରିଷ୍ୟାମି, ଜ୍ଞାତବତୀ, ଭବନ୍ତି।

कर्तृपदं चिनुत । (କର୍ତ୍ତୃପଦଂ ଚିନୁତ।)

जननी, स्थास्यति, लोका:, अभवत्, माता, अस्ति, चिह्नम् क्रन्दामि, अहम् करिष्यामि ।
ଜନନୀ, ସ୍ଵାସ୍ୟତି, ଲୋକ, ଅଭବତ୍, ମାତା, ଅସ୍ଥି, ଚିହ୍ନମ୍, କ୍ରନ୍ଦାମି, ଅହମ୍, କରିଷ୍ୟାମି ।
उत्तर :
ଜନନୀ, ଲୋକା, ମାତା, ଚିହ୍ନମ୍, ଅହମ୍ ।

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତୃଭାଷୟା ଅର୍ଥାନ୍ ଲିଖିତ ।)

1. दृष्ट्वा (ଦୃଷ୍ଟା) – ଦେଖୁ
2. हस्तेन (ହସ୍ତନ ) – ହାତରେ
3. प्रदर्श्य (ପ୍ରଦଶ୍ୟ) – ଦେଖାଇ
4. किमर्थम् (କିମର୍ଥମ୍) – କାହିଁକି ?
5. दृश्यते (ଦୃଶ୍ୟତେ) – ଦେଖାଯାଏ
6. नेत्राभ्याम् (ନେତ୍ରାଲ୍ୟାମ) – ଆଖଦୁଇଟିରୁ
7. कालान्तरे (କାଳାନ୍ତରେ) – ସମୟକ୍ରମେ

Subjective

निजभाषया प्रायश: दशभि: वाक्यै उत्तरं लिखत ।
(ନିଜଭାଷୟ ପ୍ରାୟଶଃ ଦଶତିଃ ବାକ୍ୟ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ।)

1. निजभाषया प्रायंशः दशभि: वाक्यै: उत्तरं लिखत ।
ଚାଣକ୍ୟ ମାତୃଭନ୍ତଃ ଇତି ଆଲୋଚୟତ ।
उत्तर :
ଜନନୀ ଓ ଜନ୍ମଭୂମି ସ୍ଵର୍ଗଠାରୁ ମଧ୍ୟ ବଡ଼ ଅଟନ୍ତି । ଏହାର ପ୍ରମାଣ ଏକ ସତ୍ୟ ଘଟଣାସୂତ୍ରରୁ ମିଳିଛି ।
ଥରେ ଋଣକ୍ୟଙ୍କ ମାତା କାନ୍ଦୁଥିଲେ । କାରଣ ସେ ନିଜ ପୁତ୍ରର ସୌଭାଗ୍ୟକୁ ଦେଖୁ ଦୁଃଖତ ଥିଲେ । ସେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ପୁତ୍ର ଋଣକ୍ୟଙ୍କ ହାତରେ ମଗଧର ନିର୍ମାଣ ହେବ । ସେ ମଗଧର ପ୍ରାଧାନମାତ୍ୟ ହେବ। ପୁତ୍ର ମାଆଙ୍କ କ୍ରନ୍ଦନ ଦେଖୁ କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଇଚ୍ଛାକରି ମାଆଙ୍କ ମୁଖରୁ ନିଜ ସୌଭାଗ୍ୟ ବିଷୟରେ ଶୁଣିଲେ । ସେହି ସୌଭାଗ୍ୟ ଚିହ୍ନ ଋଣକ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ମୁଖ ଦନ୍ତରେ ଥିଲା। ମାଆ ଦୁଃଖତ ଥିଲେ କାରଣ ସେ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ ଯେ ଲୋକମାନେ ଯେତେବେଳେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ନିଜ ଲୋକଙ୍କୁ ପଚାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି। ସେହିପରି ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ମଧ୍ୟ ଦିନେ ତାଙ୍କୁ ଭୁଲିଯିବେ ।
କିନ୍ତୁ ଋଣକ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଏସବୁ ଜାଣିଲେ ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନିଜ ମାଆଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଏକ ପ୍ରସ୍ତରରେ ନିଜ ସମ୍ମୁଖ ଦନ୍ତରେ ଥ‌ିବା ସୌଭାଗ୍ୟ ଚିହ୍ନକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେଲେ। ଏହା ଦେଖୁ ମାଆ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଆଖରୁ ଲୋତକଧାରା ବହିବାକୁ ଲାଗିଲା।
ଋଣକ୍ୟଙ୍କ ମାତା ଆନନ୍ଦର ସହ ଋଣକ୍ୟଙ୍କୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଦେଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ହସ୍ତରେ ମାତୃଭୂମିର ମଙ୍ଗଳ ହେବ ଓ ଦେଶର ଇତିହାସରେ ତାଙ୍କ ନାମ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିବ ।
ଋଣକ୍ୟଙ୍କ ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ସେ ଜଣେ . ମାତୃଭକ୍ତ ଥିଲେ ।

मातृभाषया अनुवादं कुरुत।
(ମାତୃଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ।)

1. चाणक्य: – मातः ! त्वं क्रन्दसि ?
ଚାଣକ୍ୟ – ମାତଃ ! ବଂ କ୍ରନ୍ଦସି ?
ଅନୁବାଦ: ମାଆ ! ତୁ କାନ୍ଦୁଛୁ ?

2. माता आं पुत्र! तव सौभाग्यं दृष्ट्वा क्रन्दामि ।
ମାତା – ଆଂ ପୁତ୍ର ! ତବ ସୌଭାଗ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟା କୁନ୍ଦାମି ।
ଅନୁବାଦ: ହଁରେ ପୁଅ ! ତୋର ସୌଭାଗ୍ୟ ଦେଖୁ କାନ୍ଦୁଛି ।

3. चाणक्यः कीदृशं सौभाग्यम् ?
ଚାଣକ୍ୟ – କୀଦୃଶଂ ସୌଭାଗ୍ୟମ୍ ?
ଅନୁବାଦ: କିପରି ସୌଭାଗ୍ୟ ?

4. चाणक्यः – किन्तु मातः ! अहं किं करिष्यामि ?
ଚାଣକ୍ୟ – କିନ୍ତୁ ମାତଃ ! ଅହଂ କିଂ କରିଷ୍ୟାମି ?
ଅନୁବାଦ: କିନ୍ତୁ ମାଆ ମୁଁ କ’ଣ କରିବି ?

5. माता पुत्र ! त्वं मगधस्य प्रधानामात्यः भविष्यसि 1
ମାତା – ପୁତ୍ର ! ବଂ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟସି ।
ଅନୁବାଦ: ପୁଅ ! ମଗଧର ପ୍ରଧାନ ଅମାତ୍ୟ ହେବୁ ।

6. माता – अरे! समाजे एवं दृश्यते ।
ମାତା – ଅରେ ! ସମାଜେ ଏବଂ ଦୃଶ୍ୟତେ ।
ଅନୁବାଦ: ମାଆ – ଆରେ ! ସମାଜରେ ଏହିପରି ଦେଖାଯାଏ ।

7. यदा जनाः ज्येष्ठा श्रेष्ठाः च भवन्ति, तदा निजलोकान् न पृच्छन्ति; विस्मरन्ति एव ।
ଯଦା ଜନଃ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ର୍ଚ ଭବତି, ତଦା ନିଜଲୋକାନ୍ ନ ପୂଛନ୍ତି; ବିସ୍ମରତି ଏବ।
ଅନୁବାଦ: ଯେତେବେଳେ ଲୋକମାନେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୁଅନ୍ତି ସେତେବେଳେ ନିଜ ଲୋକଙ୍କୁ ପଚାରନ୍ତି ନାହିଁ; ବରଂ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି ।

8. चाणक्य:- ‘एवं वा ? तर्हि पश्य (इति कथयन् बालः चाणक्यः प्रस्तरेण दन्तम् उत्पाटितवान्) 1
ଚାଣକ୍ୟ – ‘ଏବଂ ବା ? ତହିଁ ପଣ୍ୟ (ଇତି କଥୟନ୍ ବାଜଃ ଚାଣକ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତରଣ ଦନ୍ତମ୍ ଉତ୍ପାଟିତବାନ୍)।
ଅନୁବାଦ: ଚାଣକ୍ୟ – ଏମିତି କି ? ତେବେ ଦେଖ (ବୋଲି କହି ବାଳକ ଚାଣକ୍ୟ ପଥରରେ ଦାନ୍ତ ଭାଙ୍ଗିଦେଲେ)।

9. एतत् दृष्ट्वा माता आश्चर्य्यान्विता अभवत् ।
ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ମାତା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ବିତା ଅଭବତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହା ଦେଖି ମାଆ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ବିତ ହେଲେ।

10. माता – ‘‘पुत्र! तव हस्तेन मातृभूमे : मंगलं भविष्यति।
ମାତା – ‘‘ପୁତ୍ର ! ତବ ହସ୍ତେନ ମାତୃଭୂମେ ମଙ୍ଗଳଂ ଭବିଷ୍ଯତି ।
ଅନୁବାଦ: ମାଆ – ପୁଅ ! ତୋ ହାତରେ ମାତୃଭୂମିର ମଙ୍ଗଳ ହେବ ।

11. देशस्य इतिहासे तव नाम स्थास्यति ।
ଦେଶସ୍ୟ ଇତିହାସେ ତବ ନାମ ସ୍ମାସ୍ୟାତି ।
ଅନୁବାଦ: ଦେଶର ଇତିହାସରେ ତୋର ନାମ ରହିବ ।

12. लोका: त्वां सर्वदा स्मरिष्यन्ति ।
ଲୋକାଂ ତାଂ ସର୍ବଦା ସ୍ମରିଷ୍ୟତି।
ଅନୁବାଦ : ଲୋକମାନେ ତୋତେ ସବୁବେଳେ ମନେପକାଇବେ ।

13. एतद् मम आशीर्वचनम् इति सा-कथितवती ।
ଏତଦ୍ ମମ ଆଶୀର୍ବଚନମ୍ ଇତି ସା କଥୁତବତୀ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହା ମୋର ଆଶୀର୍ବଚନ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ ।

14. सः राजनीतिशास्त्राणि अर्थशास्त्राणि च संस्कृतेन रचितवान्, नन्दवंशस्य विलोपं च कृतवान् ।
ସ୍ୱ ରାଜନୀତିଶାସ୍ତ୍ରାଣି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରାଣି ଚ ସଂସ୍କୃତେନ ରଚିତବାନ୍, ନନ୍ଦବଂଶସ୍ୟ ବିଲୋପଂ ଚ କୃତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ରାଜନୀତି ଶାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଅର୍ଥ ଶାସ୍ତ୍ର ସଂସ୍କୃତଭାଷାରେ ରଚନା କରିଥିଲେ ଏବଂ ନନ୍ଦବଂଶର ବିଲୋପ କରିଥିଲେ ।

15. चन्द्रगुप्तस्य हस्ते शासनभारम् अपितवान् 1
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତସ୍ୟ ହସ୍ତେ ଶାସନଭାରମ୍ଭ ଅର୍ପିତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ହାତରେ ଶାସନଭାର ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ ।

16. सः रामायणस्य वाक्यम् उद्घोषितवान् जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ।
ସ୍ୱ ରାମାୟଣସ୍ୟ ବାକ୍ୟମ୍ ଉଦ୍‌ଘୋଷିତବାନ୍ – ଜନନୀ ଜନ୍ମଭୂମିଶ୍ଚ ସ୍ବର୍ଗାଦପି ଗରୀୟସୀ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ରାମାୟଣର ବାକ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ – ‘‘ ଜନନୀ ଓ ଜନ୍ମଭୂମି ସ୍ବର୍ଗଠାରୁ ମହାନ୍।’’

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ।)

1. ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ମା’ କାନ୍ଦୁଥିଲେ ।
उत्तर :
चाणक्यस्य माताअक्रन्दत्/क्रन्दितवती ।
ଚାଣକ୍ୟସ୍ୟ ମାତା ଅକ୍ରନ୍ଦତ୍ । କ୍ରନ୍ଦିତବତୀ।

2. ପୁଅ ! ତୁ ମଗଧର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବୁ ।
उत्तर :
पुत्र! त्वं मगधस्यप्रधानामात्य: भविष्यति।
ବଂ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ ଭବିଷ୍ଯତି ।

3. ତୋ ଛାମୁଦାନ୍ତରେ ସୌଭାଗ୍ୟର ଚିହ୍ନ ଅଛି ।
तव सम्मुखदन्ते सौभाग्यस्य चिह्नम् अस्ति।
उत्तर :
ତବ ସମ୍ମୁଖଦନ୍ତେ ସୌଭାଗ୍ୟସ୍ୟ ଚିହ୍ନମ୍ ଅସ୍ଥି ।

4. ଚାଣକ୍ୟ ପଥରରେ ଦାନ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗିଦେଲେ ।
उत्तर :
चाणक्यः प्रस्तरेण दन्तान् त्रोटितवान्।
ଚାଣକ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତରେଣ ଦନ୍ତାନ୍ ତ୍ରୋଟିତବାନ୍।

5. ମା’ର ଆଖରୁ ଲୋତକ ଆସିଲା ।
उत्तर :
मातुः नयनाभ्यां लोतकानिआगच्छन्।
ମାତୁଃ ନୟନାଭାଂ ଲୋତକାନି ଆଗଛନ୍ତି।

6. ଦେଶର ଇତିହାସରେ ତୁମ ନାମ ରହିବ।
देशस्य इतिहासे तवनाम स्थास्यति।
उत्तर :
ଦେଶସ୍ୟ ଇତିହାସେ ତବ ନାମ ସ୍ଵାସ୍ୟାତି ।

7. ଚାଣକ୍ୟ ନନ୍ଦବଂଶର ବିଲୋପ କରିଥିଲେ ।
चाणक्य: नन्दवंशस्य विलोपं कृतवान्।
उत्तर :
ଚାଣକ୍ୟ ନନ୍ଦବଂଶସ୍ୟ ବିଲୋପଂ କୃତବାନ୍।

प्रथम अनुच्छेदः (ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

• चाणक्य: – मातः ! त्वं क्रन्दसि ?
• माता – आम् पुत्र ! तव सौभाग्यं दृष्टवा क्रन्दामि ।
• चाणक्यः – कीदृशं सौभाग्यम् ?
• माता – तव हस्तेन मगधस्य निर्माणं भविष्यति ।
• चाणक्य: – किन्तु मातः ! अहं किं करिष्यामि ?
• माता – पुत्र!त्वंमगंधस्य प्रधानामात्यःभविष्यसि ।
• चाणक्यः – मात: ! त्वम् एतत् कथं ज्ञातवती ?
• माता – (दर्पणं प्रदर्श्य) प्रश्य पुत्र ! तव सम्मुखदन्ते सौभाग्यस्य चिह्नम् अस्ति।
• चाणक्यः – किन्तु मातः! एषः तु आनन्दस्य विषयः। त्वं किमर्थं क्रन्दसि ?

(ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦ)

• ଚାଣକ୍ୟ – ମାତଃ ! ତଂ କ୍ରନ୍ଦସି ?
• ମାତା – ଆମ୍ବ ପୁତ୍ର ! ତବ ସୌଭାଗ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି କ୍ରନ୍ଦାମି ।
• ଚାଣକ୍ୟ – କୀଦୃଶ ସୌଭାଗ୍ୟମ୍ ?
• ମାତା – ତବ ହସ୍ତେନ ମଗଧସ୍ୟ ନିର୍ମାଣଂ ଭବିଷ୍ୟତି।
• ଚାଣକ୍ୟ – କିନ୍ତୁ ମାତଃ ! ଅହଂ କିଂ କରିଷ୍ୟାମି ?
• ମାତା – ପୁତ୍ର ! ବଂ ମଗଧସ୍ୟ ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟସି ।
• ଚାଣକ୍ୟ – ମାତଃ ! ତୁମ୍ ଏତତ୍ କଥ୍ୟ ଜ୍ଞାତବତୀ ?
• ମାତା – (ଦର୍ପଣଂ ପ୍ରଦର୍ଶ) ପଶ୍ୟ ପୁତ୍ର ! ତବ ସମ୍ମୁଖଦନ୍ତେ ସୌଭାଗ୍ୟସ୍ୟ ଚିହ୍ନମ୍ ଅସ୍ଥି ।
• ଚାଣକ୍ୟ – କିନ୍ତୁ ମାତଃ ! ଏଷ ତୁ ଆନନ୍ଦସ୍ୟ ବିଷୟ । ବଂ କିମର୍ଥ୍ୟ କ୍ରନ୍ଦସି ?

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ = ପ୍ରଧାନ + ଅମାତ୍ୟ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ସହ – ସହିତ
• ଦୃଷ୍ଟା – ଦେଖ
• କୀଦୃଶଂ – କିପରି
• କଅଂ – କିପରି
• ଜ୍ଞାତବତୀ – ଜାଣିଲ
• ପ୍ରଦଶ୍ୟ – ଦେଖାଇ।

ଅନୁବାଦ

(ଶିଶୁ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କର ମାଆଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ଭାଷଣ)

• ଚାଣକ୍ୟ – ମାଆ ! ତୁ କାନ୍ଦୁଛୁ ?
• ମାଆ – ଆରେ ପୁଅ ! ତୋର ସୌଭାଗ୍ୟ ଦେଖୁ କାନ୍ଦୁଛି ।
• ଚାଣକ୍ୟ – କିପରି ସୌଭାଗ୍ୟ ?
• ମାଆ – ତୁମ ହାତରେ ମଗଧର ନିର୍ମାଣ ହେବ ।
• ଚାଣକ୍ୟ – କିନ୍ତୁ ମାଆ ! ମୁଁ କ’ଣ କରିବି ?
• ମାଆ – ପୁଅ ! ମଗଧର ପ୍ରଧାନ ଅମାତ୍ୟ ହେବୁ ।
• ଚାଣକ୍ୟ – ମାଆ ! ତୁ ଏହା କିପରି ଜାଣିଲୁ ?
• ମାଆ – (ଦର୍ପଣ ଦେଖାଇ) ଦେଖ ପୁଅ ! ତୋର ଆଗଦାନ୍ତରେ ସୌଭାଗ୍ୟର ଚିହ୍ନ ଅଛି ।
• ଚାଣକ୍ୟ – କିନ୍ତୁ ମାଆ ! ଏହା ତ ଆନନ୍ଦର କଥା । ତୁ କାନ୍ଦୁଛୁ କାହିଁକି ?

द्वितीय अनुच्छेदः (ଦ୍ଵିତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

माता – अरे ! समाजे एवं दृश्यते । यदा जना: ज्येष्ठाः श्रेष्ठा: च भवन्ति, तदा निजलोकान् न पृच्छन्ति । विस्मरन्ति एव । तथैव त्वं मां विस्मरिष्यसि । एषा हि मम दुश्चिन्ता । (इति कथयित्वा दु:खं प्रकटितवती)
चाणक्यः – ‘एवं वा?’ तर्हि पश्य इति कथयन् बालः चाणक्यः प्रस्तरेण दन्तम् उत्पाटितवान् । क्षणेन एव मातुः दुःखं दूरीकृतवान् । एतत् दृष्ट्वा माता आश्चर्यान्विता अभवत् । तस्याः नेत्राभ्यां लोतकबिन्दवः निर्गताः।
माता – “पुत्रः तव हस्तेऩ मातृभूमेः मक्नलं भविष्यति । देशस्य इतिहासे तव नाम स्थास्यति । लोकाः त्वां स्मरिष्यन्ति । एतद् मम आशीर्वचनम्’।

कालान्तरे एषः चाणक्यः कौटिल्यरूपेण ख्यातः अभवत् । सः राजनीतिशास्त्राणि अर्थशास्त्राणि च संस्कृतेन रचितवान्, नन्दवंशस्य विलोपं च कृतवान् । चन्द्रगुप्सस्य हस्ते शासनभारम् अर्पितवान् । सः रामायणस्य वाक्यम् उद्घोषितवान् –

“जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ।”

ମାତା – ଅରେ ! ସମାଜେ ଏବଂ ଦୃଶ୍ୟତେ । ଯଦା ଜନଃ ଜ୍ୟେଷ୍ଠା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚ ଭବନ୍ତି, ତଦା ନିଜ ଲୋକାନ୍ ନ ପୃଚ୍ଛନ୍ତି, ବିସ୍ମରନ୍ତି ଏବ । ଅତଃ ତଥୈବ ତଂ ମାଂ ବିସ୍ମରିଷ୍ୟସି । ଏଷା ହି ମମ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତ । । (ଇତି କଥୟିତ୍ୱ ଦୁଃଖ ପ୍ରକଟିତବତୀ)
ଚାଣକ୍ୟ – ‘ଏବଂ ବା ? ତହିଁ ପଣ୍ୟ ଇତି କଥୟନ୍ ବାଲ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତରେଣ ଦନ୍ତମ୍ ଉଦ୍ଘାଟିତବାନ୍। କ୍ଷଣେନ ଏବ ମାତୁଃ ଦୁଃଖ ଦୂରୀକୃତବାନ୍ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ମାତା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ବିତା ଅଭବତ୍ । ତସ୍ୟା ନେତ୍ରଜ୍ୟା ଲୋତକବିନ୍ଦନଃ ନିର୍ଗତଃ।
ମାତା – ‘ପୁତ୍ର ! ତବ ହସ୍ତେ ମାତୃଭୂମେ ମଙ୍ଗଳ ଭବିଷ୍ୟତି। ଦେଶସ୍ୟ ଇତିହାସେ ତବ ନାମ ସ୍ଥାବ୍ୟତି । ଲୋକାଂ ତାଂ ସର୍ବଦା ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ । ଏତଦ୍ ମମ ଆଶୀର୍ବଚନମ୍’ ଇତି ସା କଥୁତବତୀ ।
କାଳାନ୍ତ ରେ ଏଷ ଚାଣକ୍ୟ କୌଟିଲ୍ୟରୂପେର୍ଣ ଖ୍ୟାତଃ ଅଭବତ୍। ସ ରାଜନୀତିଶାସ୍ତ୍ରାଣି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରାଣି ଚ ସଂସ୍କୃତେନ ରଚିତବାନ୍, ନନ୍ଦବଂଶସ୍ୟ ବିଲୋପଂ ଚ କୃତବାନ୍। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତସ୍ୟ,ହସ୍ତେ ଶାସନଭାରମ୍ ଅର୍ପିତବାନ୍ । ଡଃ ରାମାୟଣସ୍ୟ ବାକ୍ୟମ୍‌ ଉଦ୍‌ଘୋଷିତବାନ୍ ଜନନୀ ଜନ୍ମଭୂମିଶ୍ଚ ସ୍ବର୍ଗାଦପି ଗରୀୟସୀ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ତଥୈବ = ତଥା + ଏବ
• କାଳାନ୍ତରେ = କାଳ + ଅନ୍ତର
• ଜନ୍ମଭୂମିଶ୍ଚ = ଜନ୍ମଭୂମି + ଚ
• ସ୍ବର୍ଗାଦପି = ସ୍ଵର୍ଗତ୍ + ଅପି
• ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ = ପ୍ରଧାନ + ଅମାତ୍ୟ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଏବଂ – ଏହିପରି
• ଦୃଶ୍ୟତେ – ଦେଖାଯାଏ
• ଯଦା – ଯେତେବେଳେ
• ବିସ୍ମରନ୍ତି – ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି
• ଅତଃ – ଏଣୁ
• ତଥୈବ – ସେହିପରି
• ଏବଂ ବା – ଏମିତି କି ?
• କଥୟନ୍ – କହି
• ଉତ୍ପାଟିତବାନ୍ – ଓପାଡ଼ିଦେଲେ
• ନିର୍ଗତଃ – ବାହାରିଲା
• ସ୍ଥାସ୍ୟତି – ରହିବ
• ଖ୍ୟାତଃ – ପ୍ରସିଦ୍ଧ
• ଅର୍ପିତବାନ୍ – ଅର୍ପଣକଲେ
• ଗରୀୟସୀ – ମହାନ୍ତି
• ପ୍ରଧାନାମାତ୍ୟ – ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
• କଥୟନ୍ – କହି

ଅନୁବାଦ

ମାଆ – ଆରେ ! ସମାଜରେ ଏହିପରି ଦେଖାଯାଏ । । ଯେତେବେଳେ ଲୋକମାନେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହୁଅନ୍ତି ସେତେବେଳେ ନିଜଲୋକଙ୍କୁ ପଚାରନ୍ତି ନାହିଁ । ବରଂ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି । ଏଣୁ ତୁ ସେହିପରି ମୋତେ ଭୁଲିଯିବୁ। ଏହା ହିଁ ମୋର ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତ। । (ଏହିପରି କହି ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କଲେ ।)
ଚାଣକ୍ୟ – ଏମିତି କି ? ତେବେ ଦେଖ ବୋଲି କହି ବାଳକ ଚାଣକ୍ୟ ପଥରରେ ଦାନ୍ତ ହାଙ୍ଗି ଦେଲେ । କ୍ଷଣକରେ ହିଁ ମାଆର ଦୁଃଖ ଦୂରକଲେ । ଏହା ଦେଖୁ ମାଆ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ବିତ ହେଲେ। ତାଙ୍କର ଆଖୁରୁ ଲୋତକବିନ୍ଦୁ ଝରିଆସିଲା ।
ମାଆ – ପୁଅ ! ତୋ ହାତରେ ମାତୃଭୂମିର ମଙ୍ଗଳହେବ ।
ଦେଶରେ ଇତିହାସରେ ତୋର ନାମ ରହିବ । ଲୋକମାନେ ତୋତେ ସବୁବେଳେ ମନେପକାଇବେ । ଏହା ମୋର ଆଶୀର୍ବଚନ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ଚାଣକ୍ୟ କୋଟିଲ୍ୟରୂପେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହେଲେ । ସେ ରାଜନୀତିଶାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସଂସ୍କୃତହାଷାରେ ରଚନା କରିଥିଲେ ଏବଂ ନନ୍ଦବଂଶର ବିଲୋପ କରିଥିଲେ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ହାତରେ ଶାସନଭାର ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ । ସେ ରାମାୟଣର ବାକ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
“ ଜନନୀ ଓ ଜନ୍ମଭୂମି ସ୍ଵର୍ଗଠାରୁ ମହାନ।”

कर्तृपदानि :

चाफक्य:, माता, चिह्नम्, विषय:, जना:
ଚାଣକ୍ୟ, ମାତା, ଚିହ୍ନମ, ବିଷୟ, ଜନାଃ

क्रियापदानि :
क्रन्दसि भविष्यसि, विस्मरष्यिसि, स्थास्यति, स्मरिष्यन्ति
କ୍ରନ୍ଦସି, ଭବିଷ୍ୟସି, ବିସ୍ମରିଷ୍ୟସି, ସ୍ଵାସ୍ୟତି, ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ

शब्दार्थः

• सौभाग्यं – उत्तमभाग्यम्
  ସୌଭାଗ୍ୟମ୍ – ଉତ୍ତମଭାଗ୍ୟମ୍ (ଉତ୍ତମଦ୍ଭାଗ୍ୟ)
• ज्ञातवती – अवगतवती
  ଜ୍ଞାତବତୀ – ଅବଗତବତୀ (ଜାଣିଲେ)
• विस्मरिष्यसि – विस्मरणं करिष्यसि
  ବିସ୍ମରିଷ୍ଯସି – ବିସ୍ମରଣଂ କରିଷ୍ଯସି (ଭୁଲିଯିବୁ)
• उत्पाटितवान् – उत्पाटनं कृतवान्
  ଉତ୍ପାଟିତବାନ୍ – ଉତ୍ପାଟନଂ କୃତବାନ୍ (ଓପାଡ଼ିଦେଲେ)
• रचितवान्- लिखितवान्
  ରଚିତବାନ୍ – ଲିଖୁଦବାନ୍ (ଲେଖୁଥିଲେ)

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 3 ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 3 ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ

1. शून्यस्थानं पूरयत ：(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।)
(ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

(क) ………… सर्वे अस्या：दायादा：।
……….. ସର୍ବେ ଅସ୍ୟା ଦାୟାଦା ?
उत्तर: ବୟଂ

(ख) ते ………… उद्बोधनं दत्तवन्तः।
ତେ ………… ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବନ୍ତ ।
उत्तर: ଅସ୍ମଭ୍ଯମ୍

(ग) तस्य मन्त्री आसीत् ………… |
ତସ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସିତ୍ ………………
उत्तर: ଜୟୀରାଜଗୁରୁ

(घ) तस्य आह्वानेन ………… मिलिता ।
ତସ୍ୟ ଆହ୍ଵାନେନ,
उत्तर: ପାଇକଜାତିଃ

(ङ) ………… राजगुरुं निगृहीतवन्तः ।
ତସ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସିତ୍ …………….
उत्तर: ଜୟୀରାଜଗୁରୁ

(च) तस्य त्यागबलेन ……………….. धन्या अभवत् ।
ତସ୍ୟ ତ୍ୟାଗବଳେନ ……………. ଧନ୍ୟା ଅଭିବତ୍।
उत्तर: ଉତ୍କଳଜନନୀ

(कौशलेन, अस्मभ्यम्, वयम्, पाइकजाति:, जयी राजगुरुः, उत्कलजननी)
(କୌଶଳେନ, ଅସୁଭ୍ୟମ୍‌, ବୟମ୍, ପାଇକଜାତି, ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ, ଉତ୍କଳଜନନୀ)

2. एकपदेन उत्तरं लिखत । जक्रधिक्ष ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।
(ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)

(क) के वाणिज्यं कर्तुम् अत्र आगतवन्त: ?
କେ ବାଣିଜ୍ୟ କର୍ତ୍ତମ ଅତ୍ର ଆଗତବନ୍ତଃ ?
उत्तर: ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନାଃ

(ख) मुकुन्ददेव: कस्य राज्यस्य राजा आसीत्?
ମୁକୁନ୍ଦଦେବ କସ୍ୟ ରାଜ୍ୟସ୍ୟ ରାଜା ଆସୀତ୍ ?
उत्तर: ଖୋର୍ଦ୍ଧା

(ग) मुकुन्ददेवस्य मन्त्री कः आसीत्?
ମୁକୁନ୍ଦଦେବସ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ କଃ ଆସୀତ୍ ?
उत्तर: ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ

(घ) राजगुरो: आह्वानेन का मिलता?
ରାଜଗୁରୋ ଆହ୍ଵାନେନ କା ମିଳାତା ?
उत्तर: ପାଇକଜାତିଃ

(ङ) कौशलेन राजगुरुं किं कृतवन्तः ?
କୌଶଳେନ ରାଜଗୁରୁ କିଂ କୃତବନ୍ତଃ ?
उत्तर: ନିଗୃହୀତବନ୍ତଃ

(च) मम शिक्षा का?
ମମ ଶିକ୍ଷା କା ?
उत्तर: ଦେଶରକ୍ଷା

(खोर्द्धा, देशरक्षा, आद्ग़लजना:; जयीराजगुरु:,निगृहितवन्तः, पाइकजाति:)
(ଖୋର୍ଦ୍ଧା, ଦେଶରକ୍ଷା, ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନା, ଜୟୀରାଜଗୁରୁ, ନିଗୃହୀତବନ୍ତଃ, ପାଇକଜାତିଃ)

3. मातृभाषया अनुवादं कुरुत : (ମାତୃଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)
(ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)

(क) भारतवर्षम् अस्माकं देशः ।
ଭାରତବର୍ଷମ୍ ଅମ୍ଳକଂ ଦେଶଃ ।
उत्तर:
ଭାରତବର୍ଷ ଆମର ଦେଶ ।

(ख) वयं सर्वे अस्याः दायादाः ।
ବୟଂ ସର୍ବେ ଅସ୍ୟା ଦାୟାଦା ।
उत्तर:
ଆମେ ସମସ୍ତେ ଏହାର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ।

(ग) वणिजः आझुलजनाः अतीव चतुराः ।
ବଣିଜଃ ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନାଃ ଅତୀବ ଚତୁରା ।
उत्तर:
ବେପାରୀ ଇଂରେଜମାନେ ବଡ଼ ଚାଲାକ ଥିଲେ ।

(घ) कौशलेन राजगुरुं निगृहीतवन्तः
କୌଶଳେନ ବାଲେଶ୍ୱରଂ ତଂ ନୀତବନ୍ତ ।
उत्तर:
କୌଶଳରେ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ଧରିନେଲେ ।

(ङ) ततः बहुदूरं बालेश्वरं तं नीतवन्तः ।
उत्तर:
ତାପରେ ବହୁଦୂର ବାଲେଶ୍ବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କୁ ନେଇଗଲେ ।

4. शुद्धपदं रचयत ।
उदाहरणम् – न का र णे – कारणेन

(१) व त् भ अ …………
ବ ତ୍ ଭ ଅ – ଅଭିବତ୍

(२) क्र आ म म् ण …………
କ୍ର ଆ ମ ମ୍ ଣ – ଆକ୍ରମଣମ୍

(३) णि ज: व …………
ଣି ଡଃ ବ – ବଣିଜ୍ୟ

(४) न नी ज …………
ନ ନୀ ଜ – ଜନନୀ

(५) गुरा ज रु म् …………
ଗୁ ରା ଜ ରୁ ମ୍ – ରାଜଗରମ

(६) ध म् प्र रो ति …………
ଧ ମ୍ ପ୍ର ରୋ ତି – ପ୍ରତିରୋଧମ୍

5. विषयानुसारं स्तम्भमेलनं कुरुत । (ବିଷୟାନୁସାରଂ ସ୍ତମ୍ଭମେଳନଂ କୁରୁତ ।)
(ବିଷୟ ଅନୁସାରେ ସ୍ତମ୍ଭମିଳନ କର ।)

उत्तर:

6. रेखाक्कितपदस्य संशोधनं कुरुत। (ରେଖାଙ୍କିତପଦସ୍ୟ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)
(ରେଖାଙ୍କିତ ପଦର ସଂଶୋଧନ କର ।)

(क) भारतवर्षम् आस्माके देशम् ।
ଭାରତବର୍ଷମ୍ ଅସ୍ଵାକଂ ଦେଶମ୍ ।
उत्तर:
ଭାରତବର୍ଷମ୍ ଅମ୍ଳୀକଂ ଦେଶଃ ।

(ख) अस्मान् एषा मातृरूपेण पूज्यते ।
ଅସ୍ମାନ୍ ଏଷା ମାତୃରୂପେଣ ପୂଜ୍ୟତେ ।
उत्तर:
ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବନ୍ତ ୫ ।

(ग) ते अस्मान् उद्बोधनं दत्तवन्तः
ତେ ଅସ୍ନାନ୍ ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବନ୍ତ ୫ ।
उत्तर:
ତେ ଅସ୍ମଭ୍ୟମ୍ ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବନ୍ତ ।

(घ) मया शिक्षा देशरक्षा ।
ମୟା ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା ।
उत्तर:
ମମ ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା ।

(ङ) मम दीक्षा माताया: रक्षा
ମମ ଦୀକ୍ଷା ମାତାୟାଂ ରକ୍ଷା ।
उत्तर:
ମମ ଦୀକ୍ଷା ମାତୁଃ ରକ୍ଷା ।

7. वाक्यानि रचयत ।
अस्माकम्，वयम्，मम，भारतम्，अभवत्

• अस्माकम् (ଅସ୍କାକମ୍) – ଅସ୍ଵାକଂ ଦେଶଃ ଭାରତବର୍ଷମ।
• वयम् ଅମ୍ (ବୟମ୍) – ବୟଂ ସର୍ବେ କୃଷକଃ ।
• मम (ମମ) – ମମ ନାମ ଗାୟତ୍ରୀ ।
• भारतम् (ମ୍ (ଭାରତମ୍) – ପୃଥ‌ିବ୍ୟା ଭାରତଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠମ୍ ।
• अभवत् (ଅଭବତ୍) – ତବ କିମ୍ ଅଭବତ୍ ?

8. सन्धिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।) ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।
मरणात्परम्, स्वर्णाक्षरै, निशार्षे

• मरणात्परम् (ମରଣାପୂରମ୍) — ମରଣାତ୍ + ପରମ୍
• स्वर्णाक्षरै (ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରେ) – ସ୍ପର୍ଶ + ଅକ୍ଷରେ
• निशार्षे (ଏଁ (ନିଶାର୍ବେ) – ନିଶା + ଅର୍ଦ୍ଧେ

उच्चै: पठत – लिखत – ଉଚ୍ଚୈଃ ପଠତ ଲିଖତ (ପଢ଼ ଓ ଲେଖ

एकपदेन उत्तरं लिखत ।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

1. क: अस्माकं देशः ?
ଯଃ ଅସୁକଂ ଦେଶଃ ?
उत्तर: ଭାରତବର୍ଷମ୍

2. आड्लजनाः किमर्थम् अत्र आगतवन्तः ?
ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନା କିମର୍ଥମ୍ ଅତ୍ର ଆଗତବନ୍ତଃ ?
उत्तर: ବାଣିଜ୍ୟ କର୍ତୁମ୍

3. के वाणिज्यं कर्तुम् अत्र आगतवन्त: ?
କେ ବାଣିଜ୍ୟ କର୍ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗତବନ୍ତଃ ?
उत्तर: ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଜନଃ

4. जयी राजगुरु: कस्य मन्त्री आसीत्?
ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ କସ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସୀତ୍ ?
उत्तर: ମୁକୁନ୍ଦଦେବସ୍ୟ

5. खोर्धा राज्यस्य राजा कः आसीत् ?
ଖୋର୍ଦ୍ଧା ରାଜ୍ୟସ୍ୟ ରାଜା କଃ ଆସୀତ୍ ?
उत्तर: ମୁକୁନ୍ଦଦେବୀ

6. कस्य आह्वानेन पाइकजातिः मिलिता ?
କସ୍ୟ ଆହ୍ଵାନେନ ପାଇକଜାତିଃ ମିଳିତା ?
उत्तर: ରାଜଗୁରୋ

7. आड़लजना: निशार्षे दुर्गं केन प्रविष्टा: ? धाकीक्षि।
ନିଶାର୍ଥେ ଦୁର୍ଗ କେନ ପ୍ରବିଷ୍ଟା ?
उत्तर: ଗୁପ୍ତପଥେନ

8. गुप्तपथेन अझुलजना: कदा दुगं प्रविष्टा: ?
ଗୁପ୍ତପଥେନ ଆଙ୍ଗ୍‌ଳନାଃ କଦା ଦୁର୍ଗ ପ୍ରବିଷ୍ଟା ?
उत्तर: ନିଶାର୍ବେ

9. आझेशासका: केन’राजगुरुं निगृहीतवन्त:?
ଆଙ୍ଗୁଶାସକ କେନ ରାଜଗୁରୁ ନିଗୃହୀତବନ୍ତଃ ?
उत्तर: କୌଶଳେନ

10. मेदिनीपुरस्य कस्मिन् स्थाने राजगुरो: विचार:
ମେଦିନୀପୁରସ୍ୟ କସ୍ମି ନ୍ ସ୍ଥାନେ ରାଜଗୁରୋ ବିଚାର ଅଭବତ୍ ?
उत्तर: ବାଘତୋଟା

11. मेदिनीपुरस्य बाघतोटा इति स्थाने कस्य विचार: अभवत्？
ମେଦିନୀପୁରସ୍ୟ ବାଘତୋଟା ଇତି ସ୍ଥାନେ କସ୍ୟ ବିଚାରଃ ଅଭବତ୍ ?
उत्तर: ରାଜଗୁରୋ

12. राजगुरु：आङ्गलशासकानां किं न स्वीकृतवान्？
ରାଜଗୁରୁ ଆଙ୍ଗଲଶାସକାନାଂ କିଂ ନ ସ୍ବୀକୃତବାନ୍ ?
उत्तर: ବଶ୍ୟତାମ୍

13. देशरक्षा कस्य शिक्षा ？
ଦେଶରକ୍ଷା କସ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ?
उत्तर: ମମ

14. मम दिक्षा का ？
ମମ ଦିକ୍ଷା କା ?
उत्तर: ମାତୃରକ୍ଷା

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूररयत।
ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯାତ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ 

1. ………… त्वां वदिष्यामि । (अहम्, आवां, वयम्)
………… ତାଂ ବଦିଷ୍ୟାମି । (ଅହମ୍, ଆବାଂ, ବୟମ୍)
उत्तर: ଅହଂ

2. ………… सर्वे उत्तमा: छात्रा:। (अहम्, आवाम्, वयम्)
………… ସର୍ବେ ଉତ୍ତମା ଛାତ୍ରା । (ଅହମ୍, ଆବାମ୍, ବୟମ୍ )
उत्तर: ବୟଂ

3. राम; ………… एकां लेखनीं नयति । (मत्, मम, मयि)
ରାମ …………….. ଏକାଂ ଲେଖନୀ ନୟତି । (ମତ, ମମ, ମଣ୍ଡି)
उत्तर: ମତ୍

4. शिक्षक: ………… पाठं ददाति। (मह्यम्, मया, माम्)
ଶିକ୍ଷକଃ ………… ପାଠ୍ୟ ଦଦାତି । (ମହ୍ୟମ୍, ମୟା, ମାମ)
उत्तर: ମତ୍ସ୍ୟ

5. ………… विद्यालयस्य नाम किम? (मयि, मम, मत्)
………………. ବିଦ୍ୟାଳୟସ୍ୟ ନାମ କିମ୍ ? (ମୟି, ମମ, ମତ)
उत्तर: ମମ

6. शिक्षक： ………… विश्वासः करोति।(मयि，माम् ,मम)
ଶିକ୍ଷକଃ ………. ବିଶ୍ଵାସଂ କରୋତି ? (ମୟି, ମାମ୍, ମମ)
उत्तर: ମୟି

7. ………… क：श्रेष्ठ：？(वयम् अस्माभिः, अस्मासु)
……….. କଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ? (ବୟମ୍, ଅସ୍ଵାଭିଂ, ଅସ୍ଵାସୁ)
उत्तर: ଅସ୍ମାସୁ

8. ………… तत्र गच्छेव।(आवाम्，अहम् ,वयम्)
………………. ତତ୍ର ଗହେବ । (ଆବାମ୍, ଅହମ୍, ବୟମ୍)
उत्तर: ଆବାଂ

9. ………… गृहं कुत्र ？(अस्माभि：, वयम्，अस्माकम्)
………………ଗୃହଂ କୃତ୍ର ? (ଅସ୍ଵାଭିଂ, ବୟମ୍, ଅସ୍କାକମ୍ )
उत्तर: ଅସ୍ମାକଂ

10. ………… किं बालेश्वरं गमिष्याम：？ (अस्मान्，व्यप्，आवाम्)
………………… କିଂ ବାଲେଶ୍ବରଂ ଗମିଷ୍ୟାମଃ ? (ଅସ୍ନାନ, ବୟମ୍, ଆବାମ୍ )
उत्तर: ବୟଂ

11. तस्य ………… वलेन उत्कलजननी धन्या अभवत्। (ज्ञान,त्याग)
ତସ୍ଯ ………………..ବଳେନ ଉତ୍କଳଜନନୀ ଧନ୍ୟା ଅଭିବତ୍। (ଜ୍ଞାନ, ତ୍ଯାଗ)
उत्तर: ତ୍ୟାଗ

12. तस्य आह्वानेन ………… मिलिता । (ओड़िआजाति:,पाइकजातिः)
ତଥ୍ୟ ଆହ୍ଵାନେନ …………. ମିଳିତା । (ଓଡ଼ିଆଜାତିଃ, ପାଇକଜାତିଃ)
उत्तर: ପାଇକଜାତିଃ

13. जयी राजगुरु: तस्य ………… आसीत्। (राजा,मन्त्री)
ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ତଥ୍ୟ ………….ଆସୀତ୍ । (ରାଜା, ମନ୍ତ୍ରୀ)
उत्तर: ମନ୍ତ୍ରୀ

14. ………… सर्वे अस्या: दायादाः। (अहम्,वयम्)
………………. ସର୍ବେ ଅସ୍ୟା ଦାୟାଦା । (ଅହମ୍, ବୟମ୍)
उत्तर: ବୟମ୍

15. ते ………… उद्वोघनं दत्तवन्तः। (अस्माकम्,अस्मभ्यम्)
ତେ ………….. ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବନ୍ତୀ । (ଅସ୍କାକମ୍, ଅସ୍ମଭ୍ୟମ୍)
उत्तर: ଅସୁଭ୍ୟମ

उत्तरचयनं कुरुत ।
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
भारतबर्षम् अस्माकं क:?
(A) ଦେଶଃ
(B) ମାତା
(C) ଜନନୀ
(D) ରାଷ୍ଟ୍ରୀ
उत्तर:
(A) ଦେଶଃ

प्रश्न 2.
के वाणिज्यं कर्तुम् अत्र आगतवन्त: ?
କେ ବାଣିଜ୍ୟ କର୍ତ୍ତମ ଅତ୍ର ଆଗତବନ୍ତଃ ?
(A) ଶାସକା
(B) ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଜନାଃ
(C) ମାନବାଃ
(D) ଶତ୍ରୁମଃ
उत्तर:
(B) ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଜନାଃ

प्रश्न 3.
मुकुन्ददेवस्य मन्त्री कः आसीत्?
ମୁକୁନ୍ଦଦେବସ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ କଃ ଆସୀତ୍ ?
(A) ରାଜବୀରଃ
(B) ରଘୁବରଃ
(C) କୃଷ୍ଣଚତୁଃ
(D) ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ
उत्तर:
(D) ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ

प्रश्न 4.
राजगुरो ：आह्वानेन का मिलिती?
ରାଜଗୁରୋ ଆହ୍ଵାନେନ କା ମିଳିତା ?
(A) ପାଇକଜାତିଃ
(B) ବ୍ରାହ୍ମଣଜାତିଃ
(C) ଶୂଦ୍ରଜାତିଃ
(D) ଗୋପଜାତିଃ
उत्तर:
(A) ପାଇକଜାତିଃ

प्रश्न 5.
आंगल्जना：निशार्द्धे दुर्गं केन प्रविष्टा ：?
ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଜନଃ ନିଶାର୍ଥେ ଦୁର୍ଗ କେନ ପ୍ରବିଷ୍ଟା ?
(A) ପଥେନ
(B) ମାର୍ଗେଣ
(C) ଗୁପ୍ତପଥେନ
(D) ସତ୍ୟପଥେନ
उत्तर:
(C) ଗୁପ୍ତପଥେନ

प्रश्न 6.
कौशलेन राजगुरुं किं कृतवन्त：?
କୌଶଳେନ ରାଜଗୁରୁ କିଂ କୃତବନ୍ତଃ ?
(A) ଗୃହୀତବନ୍ତଃ
(B) ଦଣ୍ଡିତବତଃ
(C) ହତବନ୍ତଃ
(D) ନିଗୃହୀତବନ୍ତଃ
उत्तर:
(D) ନିଗୃହୀତବନ୍ତଃ

प्रश्न 7.
मेदिनीपुरस्य कस्मिन् स्थाने राजगुरो ：विचारः अभवत्?
ମେଦିନୀପୁରସ୍ୟ କସ୍ମିନ୍ ସ୍ଵାନେ ରାଜଗୁରୋ ବିଚାରଃ ଅଭବତ୍ ?
(A) ବାଘତୋଟା
(B) ସୋରଃ
(C) ରାମଘାଟ
(D) ବାଲେଶ୍ଵରଃ
उत्तर:
(A) ବାଘତୋଟା

प्रश्न 8.
राजगुरुः आंग्लशासकानां किं न स्वीकृतवान् ?
ରାଜଗୁରୁ ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଶାସକାନାଂ କିଂ ନ ସ୍ୱୀକୃତବାନ୍ ?
(A) ଅଧିକାରଃ
(B) ବଶ୍ୟତାମ
(C) ଧନମ୍
(D) ମାନମ
उत्तर:
(B) ବଶ୍ୟତାମ

प्रश्न 9.
मम शिक्षा का ? भान हीला का ?
ମମ ଶିକ୍ଷା କା ?
(A) ଦେଶସ୍ଥାପନମ୍
(B) ଗୋରକ୍ଷା
(C) ଦେଶରକ୍ଷା
(D) ମାତୁଃରକ୍ଷା
उत्तर:
(C) ଦେଶରକ୍ଷା

रेखांकित पदानां संशोधनं कुरुत।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

1. मया शिक्षा देशरक्षा ।
ମୟା ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା ।
उत्तर:
ମମ ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା।

2. अस्मान् एषा मातृरूपेण पूज्यते।
ଅସ୍ମାନ୍ ଏଷା ମାତୃରୂପେଣ ପୂଜ୍ୟତେ ।
उत्तर:
ଅସ୍ଵାଭି ଏଷା ମାତୃରୂପେଣ ପୂଜ୍ୟତେ ।

3. मम दीक्षा मातायाः रक्षा।
ମମ ଦୀକ୍ଷା ମାତା ରକ୍ଷା ।
उत्तर:
ମମ ଦୀକ୍ଷା ମମାତୁଃ ରକ୍ଷା ।

4. भारतवर्षम् अस्माकं देशम् ।
ଭାରତବର୍ଷମ୍ ଅସ୍ନାକଂ ଦେଶମ୍ ।
उत्तर:
ଭାରତବର୍ଷମ୍ ଅସ୍ଵାକଂ ଦେଶଃ ।

5. अहं सर्वे अस्या：दायादाः।
ଅହଂ ସର୍ବେ ଅସ୍ୟା ଦାୟାଦଃ ।
उत्तर:
ବୟମ୍

6. तस्य त्यागवलेन उत्कलजननी धन्य：।
ତସ୍ୟ ତ୍ୟାଗବଳେନ ଉତ୍କଳଜନନୀ ଧନ୍ୟ ।
उत्तर:
ଧନ୍ଯା

7. ते अस्मभ्यम् उद्बोधनं दत्तवान् ।
ତେ ଅସୃଭ୍ୟମ୍ ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବାନ୍।
उत्तर:
ଦତ୍ତବନ୍ତଃ

सन्धिविच्छेदं कुरुत।
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

1. प्राप्तवन्त: = (ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତଃ) = ପ୍ର + ଆସ୍ତବନ୍ତଃ
2. अतीव (ଅତୀବ) = ଅତି + ଇବ
3. किन्तु (କିନ୍ତୁ) = କିମ୍ + ତୁ
4. स्वर्णाक्षरैः (ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରେ) = ସୃଷ୍ଟି + ଅକ୍ଷରେ

सन्धिं कुरुत
(ସନ୍ଧି କୁରୁତ।)

1. उत् + पन्ना: = उत्पन्ना: ଉତ୍ + ପନ୍ନା = ଉତ୍ପନ୍ନା
2. अस्त्रम् + इव = अस्त्रमिव = ଅସ୍ତ୍ରମ୍ + ଇବ = ଅସ୍ତ୍ରମିବ
3. निशा + अर्धे = निशार्धे = ନିଶା + ଅର୍ଥେ = ନିଶାର୍ଥେ

क्रियापदं निर्वाचयत । (କ୍ରିୟାପଦଂ ନିର୍ବାଚୟତ।)
वणिज:, चतुरा:, नीतवन्त:, अभवत्, वयम्, मातृभूमि:, करिष्याम:, विचार:, पूज्यते।
ବଣିଜଃ, ଚତୁରା, ନୀତବନ୍ତଃ, ଅଭବତ, ବୟମ୍, ମାତୃଭୂମି, ଦତ୍ତବନ୍ତଃ, କରିଷ୍ୟାମଃ, ବିଚାରଃ, ପୂଜ୍ୟତେ ।
उत्तर:
ନୀତବନ୍ତଃ, ଅଭିବତ୍, ଦତ୍ତବନ୍ତଃ, ପୂଜ୍ୟତେ, କରିଷ୍ୟାମଃ ।

कर्तृपदं चिनुत (କର୍ତ୍ତୃପଦଂ ଚିନୁତ।)
दायादाः, प्राप्तवन्तः, नेतार:, आगता:, गुरुः, कृतवन्त: ,जयीराजगुरुः, नीतवान्, विचारः, अभवत्।
ଦାୟାଦଃ, ପ୍ରାପ୍ତବୟଃ, ନେତାରଃ, ଆଗତା, ଗୁରୁ, କୃତବନ୍ତଃ, ଜୟୀରାଜଗୁରୁ, ନୀତବାନ, ବିଚାରଃ, ଅଭବତ୍ ।
उत्तर:
ଦାୟାଦଃ, ନେତାରଃ, ଗୁରୁ, ଜୟୀରାଜଗୁରୁ ।

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତୃଭାଷୟା ଅର୍ଥାନ୍ ଲିଖତ ।)

1. उपरि (ଉପରି) – ଉପରେ
2. मोचयितुम् (ମୋଚୟିତୁମ୍) – ମୁକ୍ତକରିବାକୁ
3. शाणितम् (ଶାଣିତମ୍) – ଧାରୁଆ
4. आह्वानेन (ଆହ୍ଵାନେନ) – ଡାକରାରେ
5. निशार्धि (ନିଶାର୍ଧ) – ଅର୍ଦ୍ଧରାତ୍ରିରେ
6. शाखाभ्याम् (ଶାଖାଭ୍ୟାମ୍) – ଡାଳଦୁଇଟିରେ
7. अनुसृत्य (ଅନୁସୃତ୍ୟ) – ଅନୁସରଣକରି

निजभाषया प्रायशः दशभि: वाक्यै : उत्तरं लिखत ।
(ନିଜଭାଷୟ ପ୍ରାୟଶଃ ଦଶଭି ବାକ୍ୟ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

प्रश्न 1.
जयी राजगुरो : देशप्रेमं वर्णयत ।
ଜୟୀ ରାଜଗୁରୋ ଦେଶପ୍ରେମଂ ବର୍ଷୟତ ।
उत्तर:
ଆମ ଦେଶ ହେଉଛି ଭାରତବର୍ଷ । ଏହା ଆମ ମାତୃଭୂମି ଅଟେ । ଆମେ ସମସ୍ତେ ଏହି ମାଆର ସନ୍ତାନ ଅଟୁ। ଏହାକୁ ଆମେ ମାଆ ରୂପେ ପୂଜାକରୁ । କିନ୍ତୁ ବୈଦେଶିକମାନେ ବହୁବାର ଏହା ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ। ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଆସି ଏଠାରେ ନିଜର ବସତି ସ୍ଥାପନ କରି ଆମକୁ ଶାସନ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଏଥୁଯୋଗୁଁ ଭାରତୀୟମାନେ ଅନେକ ଦୁଃଖ ପାଇଲେ। ଭାରତକୁ ସେମାନଙ୍କ କବଳରୁ ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ନେତା ଆଗକୁ ଆସିଲେ ଏବଂ ବଳିଦାନ ଦେଲେ।

ସେତେବେଳେ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ରାଜା ଠକୁରରାଜ ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ । ସେ ରାଜପରିବାରର ପାରୁରିକ ଗୁରୁ। ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ 1817 ମସିହାରେ ଏକ ମହାନ୍ ପ୍ରଜାସଂଗ୍ରାମୀ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ହୋଇଥିଲା। ତାଙ୍କ ଭାଷଣ ଧାରୁଆ ଅସ୍ତ୍ର ପରି ଥିଲା। ତାଙ୍କ ଆହ୍ବାନରେ ପାଇକଜାତି ମିଳିତ ହୋଇ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିଥିଲେ । ବଣିକ ଇଂରେଜମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚତୁର। ସେମାନେ ଗୁପ୍ତମାର୍ଗରେ ଅର୍ଦ୍ଧରାତ୍ରିରେ ଦୁର୍ଗରେ ପ୍ରବେଶ କରି ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ପକାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ବାଲେଶ୍ଵର ପରେ ମେଦିନୀପୁରର

ବାଘତୋଟା ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ତାଙ୍କର ବିଚାର ହୋଇଥିଲା । ପରିଶେଷରେ ଏକ ବରଗଛର ଶାଖାଦୁଇଟିରେ ବାନ୍ଧି ପକାଇଥିଲେ। ସେ ଜୀବନ ହାରିଥିଲେ ସତ କିନ୍ତୁ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଗୋଲାମ ହୋଇ ନଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଏହି ତ୍ୟାଗବଳରେ ଉତ୍କଳଜନନୀ ଧନ୍ୟ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ତାଙ୍କର ଏହି ଦେଶପ୍ରେମ ଇତିହାସରେ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଅକ୍ଷରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଗଲା।

मातृभाषयाअनुवादं कुरुत ।
(ମାତୃଭଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)

1. एषः देशः अस्माकं मातृभूमि:।
ଏତଃ ଦେଶଃ ଅସ୍ମାକଂ ମାତୃଭୂମି ।
ଅନୁବାଦ: ଏହି ଦେଶ ଆମର ମାତୃଭୂମି।

2. अस्माभि: एषा मातृरूपेण पूज्यते ।
ଅସ୍ବାଭି ଏଷା ମାତୃରୂପେଣ ପୂଜ୍ୟତେ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହାକୁ ଆମେ ମାତୃରୂପରେ ଆରାଧନା କରୁ।

3. आइलजना: वाणिज्यं कर्तुम् अत्र आगतवन्तः।
ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଜନାଃ ବାଣିଜ୍ୟ କର୍ତ୍ତମ ଅତ୍ର ଆଗତବନ୍ତଃ ।
ଅନୁବାଦ : ଇଂରେଜମାନେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଏଠାକୁ ଆସିଥିଲେ ।

4. तेषां शासनेन भारतीया: अकथनीयं दु :खं प्राप्तवन्तः।
ତେଷା ଶାସ୍ତ୍ରନେନ ଭାରତୀୟା ଅକଥନୀୟଂ ଦୁଃଖୀ ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ସେମାନଙ୍କ ଶାସନରେ ଭାରତୀୟମାନେ ଅକଥନୀୟ ଦୁଃଖ ପାଇଲେ।

5. भारतं तेषां शासनात् मोचयितुं वहव: नेतारः अग्रे आगताः।
ଭାରତଂ ତେଷା ଶାସନାତ୍ ମୋଚୟିତାଂ ବହତଃ ନେତାରଃ ଅଗ୍ରେ ଆଗତାଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଭାରତକୁ ସେମାନଙ୍କ ଶାସନକବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ବହୁତ ନେତା ଆଗକୁ ଆସିଲେ।

6. ते अस्मभ्यम् उद्बोधनं दत्तवन्तः।
ତେ ଅସୃଭ୍ୟମ୍ ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ସେମାନେ ଆମକୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଲେ ।

7. तदानीं खोर्द्धाराज्यस्य राजा आसीत् ठक्कुरराज: मुकुन्ददेवः।
ତଦାନୀ ଖୋର୍ଦ୍ଧାରାଜ୍ୟସ୍ୟ ରାଜା ଆସୀତ୍ ଠକ୍ଟରରାଜଃ ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ସମୟରେ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ରାଜ୍ୟର ରାଜା ଥିଲେ ଠାକୁର ରାଜା ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ।

8. तस्य मन्त्री आसीत् जयी रार्जंगुरु: ।
ତଥ୍ୟ-ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସୀତ୍ବ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ।
ଅନୁବାଦ: ତାଙ୍କର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ।

9. स: राजपरिवारस्य पारम्परिकगुरु:।
ସ୍ୱ ରାଜପରିବାରସ୍ୟ ପାରିକଗୁରୁ ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ରାଜପରିବାରର ପାରୁରିକ ଗୁରୁ ଥୁଲେ ।

10. आड्गलशासनस्य विरोधेन १८१७ मिते बर्षे महान् प्रजासंग्रामः अभवत्।
ଆଲ‌୍ଲଶାସନସ୍ୟ ବିରୋଧନ 1817 ମିତେ ବର୍ଷେ ମହାନ୍ ପ୍ରଜାସଂଗ୍ରାମ ଅଭବତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଇଂରେଜ ଶାସନ ବିରୋଧରେ 1817 ମସିହାରେ ମହାନ୍ ପ୍ରଜାସଂଗ୍ରାମ ହୋଇଥିଲା ।

11. तस्य संग्रामस्य मुख्यभूमिकां नीतवान् जयी राजगुरुः।
ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରାମସ୍ୟ ମୁଖ୍ୟଭୂମିକାଂ ନୀତବାନ୍ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ।
ଅନୁବାଦ: ସେହି ସଂଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ନେଇଥିଲେ ।

12. तस्य भाषणं शाणितम् अस्त्रम् इव आसीत् ।
ତଥ୍ୟ ଭାଷଣଂ ଶାଣିତମ୍ ଅସ୍ତ୍ରମ୍ ଇବ ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ତାଙ୍କର ଭାଷଣ ଧାରୁଆ ଅସ୍ତ୍ରପରି ଥିଲା ।

13. तस्य आह्नानेनं पाइकजाति: मिलिता ।
ତସ୍ୟ ଆହ୍ଵାନେନ ପାଇକଜାତିଃ ମିଳିତା ।
ଅନୁବାଦ: ତାଙ୍କ ଡାକରାରେ ପାଇକାଜାତି ଏକାଠି ହେଲେ।

14. सर्वे मिलित्वा आइलशासकानां प्रतिरोधं कृतवन्तः।
ସର୍ବେ ମିଳିତ୍ସା ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଶାସକାନାଂ ପ୍ରତିରୋନଂ କୃତବତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ସମସ୍ତେ ମିଶି ଇଂରେଜ ଶାସକମାନଙ୍କର ବିରୋଧ କଲେ ।

15. वणिज: आद्रुलजना: अतीव चतुरा: ।
ବଣିଜଃ ଆଙ୍ଗ୍‌ଲଜନାଃ ଅତୀବ ଚତୁରା ।
ଅନୁବାଦ: ବେପାରୀ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରି ଚାଲାକ୍।’

16. ते गुप्तपथेन निशार्द्धे दुगी प्रविष्टाः।
ତେ ଗୁପ୍ତପଥେନ ନିଶାର୍ଥେ ଦୁର୍ଗ ପ୍ରବିଷ୍ଟା ।
ଅନୁବାଦ: ସେମାନେ ଗୁପ୍ତବାଟରେ ଅର୍ଦ୍ଧରାତ୍ରିରେ ଦୁର୍ଗମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ ।

17. मेदिनीपुरस्य बाघतोटा इति स्थाने तस्य विचारः अभवत्।
ମେଦିନୀପୁରସ୍ୟ ବାଘତୋଟା ଇତି ସ୍ଥାନେ ତଥ୍ୟ ବିଚାରଃ ଅଭବତ୍।
ଅନୁବାଦ: ମେଦିନପୁରର ବାଘତୋଟା ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ତାଙ୍କର ବିଚାର ହେଲା ।

18. एकस्य वटवृक्षस्य शाखाभ्यां तस्य बन्धनं कृतवन्तः।
ଏକସ୍ୟ ବଟବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଶାଖାଭ୍ୟ ତସ୍ୟ ବନ୍ଧନଂ କୃତିବନ୍ତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଗୋଟିଏ ବରଗଛର ଦୁଇଟି ଡାଳରେ ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିଦେଲେ ।

19. तस्य मरणात्परं बहव: राजगुरुसदृशा: स्वाधीनता सैनिकाः उत्पन्नाः।
ତସ୍ୟ ମରଣାପୂରଂ ବହନଃ ରାଜଗୁରୁସଦୃଶା ସ୍ଵାଧୀନତା ସୈନିକା ଉତ୍ପନ୍ନା ।
ଅନୁବାଦ: ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ରାଜଗୁରୁଙ୍କ ପରି ଅନେକ ସ୍ଵାଧୀନତା ସୈନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ।

20. किन्तु राजगुरो: देशप्रेम इतिहासे स्वणर्णाक्षरै: लिपिबद्धम् अभवत् ।
କିନ୍ତୁ ରାଜଗୁରୋ ଦେଶପ୍ରେମ ଇତିହାସେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରଃ ଲିପିବଦ୍ଧମ୍ ଅଭବତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: କିନ୍ତୁ ରାଜଗୁରୁଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମ ଇତିହାସରେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି ।

21. वयम् अपि तस्य मार्गम् अनुसृत्य देशस्य रक्षां करिष्यामः।
ବୟମ୍ ଅପି ତସ୍ୟ ମାର୍ଗମ୍ ଅନୁସୃତ୍ୟ ଦେଶସ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିଷ୍ୟାମଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଆମେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କରି ମାର୍ଗକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଦେଶରକ୍ଷା କରିବା ।

22. मम शिक्षा देशरक्षा, मम दीक्षां मातु : रक्षा।
ମମ ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା, ମମ ଦୀକ୍ଷା ମାତୁଃ ରକ୍ଷା ।
ଅନୁବାଦ: ମୋର ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା । ମୋର ଦୀକ୍ଷା ମାଆର ରକ୍ଷା ।

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)

1. ଜୟୀରାଗୁରୁ ବୀର ଥିଲେ । ଆସୀତ୍ ।
उत्तर: जयीराजगुरु: वीर: आसीत्। ଜୟୀରାଗୁରୁ ବୀର ଥିଲେ । ଆସୀତ୍ ।

2. ଭାରତ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶ ।
उत्तर: भारतम् अस्माकं देश: ଭାରତ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶ ।

3. ଆମ୍ଭେମାନେ ଭାରତର ସନ୍ତାନ।
उत्तर:  वयं भारतस्य सन्ताना: ବୟଂ ଭାରତସ୍ୟ ସନ୍ତାନଃ ।

4. ଇଂରେଜମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚତୁର।
उत्तर: आङ़्लजना: अतीव चतुरा:। ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନାଃ ଅତୀବ ଚତୁରା ।

5. ମୋର ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା ।
उत्तर:  मम शिक्षा देशरक्षा।  ମମ ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା ।

6. ଭାରତୀୟମାନେ ସରଳ ଅଟନ୍ତି ।
उत्तर: भारतीया:सरला: भवन्ति।  ଭାରତୀୟ ସରଳା ଭବନ୍ତି ।

7. ବରଗଛରେ ଦୁଇଟି ଡାଳ ଅଛି ।
उत्तर: वटवृक्षे शाखाद्वयम् अस्ति।  ବଟବୃକ୍ଷେ ଶାଖାଦ୍ଵୟମ୍ ଅସ୍ତି ।

प्रथम अनुच्छेदः (ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

भारतवर्षम् अस्माकं देशः । एषः देशः अस्माकं मातृभूमिः । वयंसर्वे अस्यदायादाः । अस्माभिः एषा मातृरूपेण पूज्यते । वैदेशिकाः बहुवारम् अस्याः उपरि आक्रमणं कृतवन्तः । आङ्ग्लजनाः वाणिज्यं कर्तुम् अत्र आगतवन्तः । क्रमशः अत्र स्थित्वा अस्मान् शासितवन्तः । तेषां शासनेन भारतीयाः अकथनीयं दुःखं प्राप्तवन्तः । भारतं तेषां शासनात् मोचयितुं बहवः नेतारः अग्रे आगताः । ते अस्मभ्यम् उद्बोधनं दत्तवन्तः ।

ଭାରତବର୍ଷମ୍ ଅସ୍ଵାକଂ ଦେଶଃ । ଏତଃ ମାତୃଭୂମି । ବୟଂ ସର୍ବେ ଅସ୍ୟ ଦାୟାଦା । ଅସ୍ମାଭି ଦେଶଃ, ଅସ୍ମାକଂ ଏଷା ମାତୃରୂପେଣ ଉପରି ଆକ୍ରମଣଂ ପୂଜ୍ୟତେ । ବୈଦେଶିକା ବହୁବାରମ୍ ଅସ୍ୟା କୃତବନ୍ତ । ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନା ବାଣିଜ୍ୟ କର୍ତ୍ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗତବନ୍ତ ୫ । କ୍ରମଶଃ ଅତ୍ର ସ୍ଥିତ୍ଵା ଅସ୍ମାନ୍ ଶାସିତବନ୍ତ ୫ । ତେଷା ଶାସନେନ ଭାରତୀୟା ଅକଥନୀୟଂ ଦୁଃଖ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତିବନ୍ତ । ଭାରତଂ ତେଷା ଶାସନାତ୍ ମୋଚୟିତାଂ ବହନଃ ନେତାରଃ ଅଗ୍ରେ ଆଗତାଃ । ତେ ଅସ୍କଭ୍ୟମ୍‌ ଉଦ୍‌ବୋଧନଂ ଦତ୍ତବନ୍ତ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ବୟମ୍ – ଆମେମାନେ, ଦାୟାଦଃ ଉତ୍ତରାତ୍‌ରୀ, ପୂଜ୍ୟତେ — ପୂଜାକରାଯାଏ, ଉପରି — ଉପରେ, କୃତବନ୍ତ ୫ – କଲେ, ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନା – ଇଂରେଜମାନେ, କର୍ଭୁମ୍ – କରିବାକୁ, ଅତ୍ର – ଏଠାକୁ, ଆଗତବନ୍ତ ୫ – ଆସିଥଲେ, ସ୍ଥିତ୍ଵା – ରହି, ଶାସିତବନ୍ତ ଶାସନକଲେ, ପ୍ରାପ୍ତବନ୍ତ ୫ – ପାଇଲେ, ମୋଚୟିତାଂ – ମୁକ୍ତକରିବାକୁ, ଦତ୍ତବନ୍ତ – ଦେଲେ ।

ଅନୁବାଦ
ଭାରତବର୍ଷ ଆମ ଦେଶ । ଏହି ଦେଶ ଆମର ମାତୃଭୂମି। ଆମେ ସମସ୍ତେ ଏହାର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ । ଏହାକୁ ଆମେ ମାତୃରୂପରେ ଆରାଧନା କରୁ । ବୈଦେଶି କମାନେ ବହୁବାର ଏହା ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଛନ୍ତି । ଇଂରେଜମାନେ ଏଠାକୁ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ । କ୍ରମେ ଏଠାରେ ରହି ଆମକୁ ଶାସନ କଲେ । ସେମାନଙ୍କ ଶାସନରେ ଭାରତୀୟମାନେ ଅକଥନୀୟ ଦୁଃଖ ଲାଭକଲେ । ଭାରତକୁ ସେମାନଙ୍କ ଶାସନକବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ବହୁତ ନେତା ଆଗକୁ ଆସିଲେ । ସେମାନେ ଆମକୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଲେ ।

द्वितीय अनुच्छेदः (ଦ୍ୱିତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

तदानीं खोर्धाराज्यस्य राजा आसीत् ठक्कुरराजः मुकुन्ददेवः । तस्य मन्त्री आसीत् जयी राजगुरुः । सः राजपरिवारस्य पारम्परिकः गुरुः । आङ्ग्लशासनस्य विरोधेन १८१७ तमे वर्षे महान् प्रजासंग्रामः अभवत् । तस्य संग्रामस्य मुख्यभूमिकां नीतवान् जयी रागजुरुः । तस्य भाषणं शाणितम् अस्त्रम् इव आसीत् । तस्य आह्वानेन पाइकजातिः मिलिता । सर्वे मिलित्वा आङ्ग्लशासकानां प्रतिरोधं कृतवन्तः ।

ତଦାନୀ ମୁକୁନ୍ଦଦେବ । ତସ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସୀତ୍ ଜୟୀରାଜଗୁରୁ । ସ୍ୱ ରାଜପରିବାରସ୍ୟ ପାରମ୍ପରିକଃ ଗୁରୁ । ଆଙ୍ଗ୍ଲଶାସନସ୍ୟ ବିରୋଧେନ ୧୮୧୭ତମେ ବର୍ଷେ ମହାନ୍ ପ୍ରଜାସଂଗ୍ରାମ ଅଭବତ୍। ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରାମସ୍ୟ ମୁଖ୍ୟଭୂମିକାଂ ନୀତବାନ୍ ଜୟୀରାଜଗୁରୁ । ତସ୍ୟ ଭାଷଣଂ ଶାଣିତମ୍ ଅସ୍ତ୍ରମ୍ ଇବ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ଆହ୍ଵାନେନ ପାଇକଜାତିଃ ମିଳିତା । ସର୍ବେ ମିଳିତ୍ବା ଆଙ୍ଗ୍ଲଶାସକାନାଂ ପ୍ରତିରୋନଂ କୃତବନ୍ତ ୫ । ଖୋର୍ଧାରାଜ୍ୟସ୍ୟ ରାଜା ଆସୀତ୍ ଠକୁର ରାଜଃ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ତଦାନୀ – ସେ ସମୟରେ, ଆସୀତ୍ – ଥିଲେ, ଅଭିବତ୍ – ହେଲା, ନୀତବାନ୍ – ନେଇଥିଲେ, ଶାଣିତମ୍ – ଧାରୁଆ, ମିଳିତା – ଏକାଠିହେଲେ, କୃତବନ୍ତ ୫ – କଲେ ।

ଅନୁବାଦ
ସେ ସମୟରେ ଖୋର୍ଦ୍ଧାରାଜ୍ୟର ରାଜା ଥିଲେ ଠାକୁର ରାଜା ମୁକୁନ୍ଦଦେବ । ତାଙ୍କର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ । ସେ ରାଜପରିବାରର ପାରମ୍ପାରିକ ଗୁରୁ ଥିଲେ । ଇଂରେ ଜଶାସନ ବିରୋଧରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ମହାନ୍ ପ୍ରଜାସଂଗ୍ରାମ ହୋଇଥିଲା । ସେହି ସଂଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟଭୂମିକା ନେଇଥିଲେ ଜୟୀରାଜଗୁରୁ । ତାଙ୍କର ଭାଷଣ ଧାରୁଆ ଅସ୍ତ୍ରପରି ଥିଲା । ତାଙ୍କ ଡାକରାରେ ପାଇକଜାତି ଏକାଠି ହେଲେ । ସମସ୍ତେ ମିଶି ଇଂରେଜଶାସକମାନଙ୍କର ପ୍ରତିରୋଧ କଲେ ।

तृतीय अनुच्छेदः (ତୃତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

वणिजः आङ्ग्लजनाः अतीव चतुराः । ते गुप्तपथेन निशार्धे दुर्गं प्रविष्टाः । कौशलेन राजगुरुं निगृहीतवन्तः । ततः बहुदूरं बालेश्वरं तं नीतवन्तः । तत्र मेदिनीपुरस्य बाघतोटा इति स्थाने तस्य विचारः अभवत् । एकस्य वटवृक्षस्य शाखाभ्यां तस्य बन्धनं कृतवन्तः । सः जीवनं त्यक्तवान् । किन्तु आङ्ग्लशासकानां वश्यतां न स्वीकृतवान् । तस्य मरणात्परं बहवः राजगुरुसदृशाः स्वाधीनतासैनिकाः उत्पन्नाः । किन्तु राजगुरोः देशप्रेम इतिहासे स्वर्णाक्षरैः लिपिबद्धम् अभवत् । तस्य त्यागबलेन उत्कलजननी धन्या अभवत् । वयम् अपि तस्य मार्गम् अनुसृत्य देशस्य रक्षां करिष्यामः । अतः उद्घोषयामः –
मातृभूमिः भारतम् । मम शिक्षा देशरक्षा । मम दीक्षा मातुः रक्षा ।

ବଣି ଜଃ ଆଙ୍ଗ୍‌ଜନା ଅତୀବ ଚତୁରା । ତେ ଗୁପ୍ତପଥେନ ନିଶାର୍ଥେ ଦୁର୍ଗ ପ୍ରବିଷ୍ଟା । କୌଶଳେନ ରାଜଗୁରୁ ନିଗୃହୀତବନ୍ତ ୫ । ତତଃ

ବହୁଦୂରଂ ବାଲେଶ୍ଵରଂ ତଂ ନୀତବନ୍ତ ୫ । ତତ୍ର ମେଦିନୀପୁର ସ୍ୟ ବାଘତୋଟା ଇତି ସ୍ଥାନେ ତସ୍ୟ ବିଚାରଃ ଅଭବତ୍। ଏକସ୍ୟ ବଟବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଶାଖାଭ୍ୟ ତସ୍ୟ ବନ୍ଧନଂ କୃତିବନ୍ତ । ଡଃ ଜୀବନଂ ତ୍ୟକ୍ତବାନ୍ । କିନ୍ତୁ ଆଙ୍କୁଶାସକାନାଂ ବଶ୍ୟତାଂ ସଂ ନ ସ୍ବୀକୃତବାନ୍ । ତସ୍ୟ ମରଣାପ୍‌ରଂ ବହନଃ ରାଜଗୁରୁସଦୃଶଃ ସ୍ଵାଧୀନତାସୈନିକାଂ ଉତ୍ପନ୍ନା । କିନ୍ତୁ ରାଜଗୁରୋ ଦେଶପ୍ରେମ ଇତିହାସେ ସର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରେ ଲିପିବଦ୍ଧମ୍ ଅହବତ୍ ତସ୍ୟ ତ୍ୟାଗବଳେନ ଉତ୍କଳଜନନୀ ଧନ୍ୟା ଅଭିବତ୍ । ବୟମ୍ ଅପି ତଥ୍ୟ ମାର୍ଗମ୍ ଅନୁସୃତ୍ୟ ଦେଶସ୍ୟ ରକ୍ଷାଂ କରିଷ୍ୟାମଃ । ଅତଃ ଉଦ୍‌ଘୋଷୟାମଃ । ମାତୃଭୂମି ଭାରତମ୍। ମମ ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା । ମମ ଦ , ମାତୁଃ ରକ୍ଷା ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ବଣିଜଃ – ବେପାରୀ, ଚତୁରା – ଚାଲାକ, ନିଶାର୍ଥେ – ରାତି ଅଧରେ, ପ୍ରବିଷ୍ଟା – ପ୍ରବେଶ କଲେ, କୌଶଳେନ ରାଜଗୁରୁ ନିଗୃହୀତବନ୍ତ ୫ – କୌଶଳରେ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିପକାଇଲେ । ତତଃ – ତାପରେ, ତଂ – ତାଙ୍କୁ, ନୀତବନ୍ତ – ନେଇଗଲେ, ତତ୍ର ସେଠାରେ, ଇତି – ନାମକ, ବଶ୍ୟତା – ବଶତା, ଅନୁସୃତ୍ୟ – ଅନୁସରଣ କରି ।

ଅନୁବାଦ
ବେପାରୀ ଇଂରେ ଜମାନେ ଅତି ଚତୁର । ସେମାନେ ଗୁପ୍ତବାଟରେ ରାତିଅଧରେ ଦୁର୍ଗମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ ।କୌଶଳରେ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିପକାଇଲେ । ତା’ପରେ ବହୁ ଦୂର ବାଲେଶ୍ୱରକୁ ତାଙ୍କୁ ନେଇଗଲେ । ସେଠାରେ ମେଦିନପୁରର ବାଘତୋଟା ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ତାଙ୍କର ବିଚାର କଲେ । ଗୋଟିଏ ବରଗଛର ଦୁଇଟି ଡାଳରେ ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିଦେଲେ । ସେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ମାତ୍ର ସେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ବଶତାସ୍ବୀକାର କଲେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ରାଜଗୁରୁଙ୍କ ପରି ଅନେକ ସ୍ବାଧୀନତା ସେନାନୀ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ । କିନ୍ତୁ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମ ଇତିହାସରେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ଅକ୍ଷରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇରହିଲା । ତାଙ୍କ ତ୍ୟାଗଫଳରେ ଉତ୍କଳଜନନୀ ଧନ୍ୟ ହେଲା । ଆମେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କରି ମାର୍ଗକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଦେଶରକ୍ଷା କରିବା । ଏଣୁ ଉଦ୍‌ଘୋଷଣା କରିବା ମାତୃଭୂମି ଭାରତ। ମୋର ଶିକ୍ଷା ଦେଶରକ୍ଷା । ମୋର ଦୀକ୍ଷା ମାଆର ରକ୍ଷା ।

दायादा:, शाणितम्, दुर्गम्, अनुसूत्य, दीक्षा

कर्तृपदानि :
मातृभूमिः, वैदेशिकाः, नेतारः, गुरूः, वणिज: ।

क्रियापदानि :
करिष्यामः, अभवत्, आसीत्।

शब्दार्थ:

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 14 ରାଷ୍ଟ୍ରବନ୍ଦନମ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 14 ରାଷ୍ଟ୍ରବନ୍ଦନମ୍

1. मातृभाषयाअर्धं लिखत।
ମାତୃଭାଷୟ ଅର୍ଥା ଲିଖିତ । (ମାତୃଭାଷାରେ ଅର୍ଥ ଲେଖା ।)
(मनुजाः, भवतात्, उत्पतने, मम, यत्र)
उत्तर :

• मनुजा： (ମନୁଜା) – ମନୁଷ୍ୟମାନେ
• भवतात् (ଭବତାତ୍) – ହେଉ
• उत्पतने (ଉତ୍ପତନେ) – ଉଡ଼ିବାରେ
• मम (ମମ) – ମୋର
• यत्र (ଯତ୍ର) – ଯେଉଁଠାରେ

2. उाचितपदेन शून्यस्थानं पूरयत।
ଉଚିତପଦେନ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ । (ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)

(क) यत्र पवित्रं ______।
ଯତ୍ର ପବିତଂ ______।
उत्तर :
ବେଦଶ୍ରବଣମ୍

(ख) _____ घोषितवान् ।
________ ଘୋଷିତବାନ୍ ।
उत्तर :
ସ୍ୱରାଜ୍ୟଶପଥ

(ग) स्वतन्त्रतासाधनम् ______।
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ସାଧନମ୍ ______।
उत्तर :
ଅକରୋତ୍

(घ) तत्र पावने ______ देशे ।
ଚନ୍ଦ୍ର ପାବନେ ______ ଦେଶେ ।
उत्तर :
ଭାରତଦେଶେ

(ङ) यत्र मतं समानम् ।
ଯତ୍ର ________ ମତଂ ସମାନମ୍ ।
उत्तर :
ସମସ୍ତଂ

(च) न भवति काऽपि ______।
ନ ଭବତି କାଽପି ______।
उत्तर :
ପରିସୀମା

(छ) यत्र च धर्मे ______ च जनः।
ଯତ୍ର ବ ଧର୍ମ ______ ଚ ଜନଃ ।
उत्तर :
ନ୍ୟାୟ ଚ ଜନଃ

(स्वराज्यशपथम्, न्याये, वेदश्रवणम्, भारते, समस्तम्, परिसीमा)
(ସ୍ଵରାଜ୍ୟଶପଥମ, ନ୍ୟାୟେ, ବେଦଶ୍ରବଣମ, ଭାରତେ, ସମସ୍ତମ୍ଭ, ପରିସୀମା, ଅକରୋତ୍)

3. स्तम्भद्वयं योजयत ।
(ସ୍ତମ୍ଭଦ୍ବୟଂ ଯୋଜୟତ ।) (ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।)

‘क’ स्तम्भः	‘ख’ स्तम्भ:
यत्र रवीन्द्रो	विमला गज्ञा
स्वराज्यशपथं	भारतदेशे
यत्र. प्रवहति	सहोदरा:
तत्र पावने	घोषितवान्
मनुजाः सर्वे	मधुरं गानम्

उत्तर :

4. पद्यानुसारं सज्जीकुरुत ।
(ପଦ୍ୟାନୁସାରଂ ସଜୀକୃତ।) (ପଦ୍ୟଅନୁସାରେ ସଜ୍ଜାଅ ।)

(क) घोषितवान् स्वराज्यशपथम् _______
ଘୋଷିତବାନ୍ ସ୍ୱରାଜ୍ୟଶପଥମ୍ ।
उत्तर :
ସ୍ୱରାଜ୍ୟଶପଥ୍ୟ ଘୋଷିତବାନ୍ ।

(ख) भवति न काऽपि परिसीमा। _______
ଭବତି ନ କାଽପି ପରିସୀମା ।
उत्तर :
ଭବତି ନ କାଽପି ପରିସୀମା ।

(ग) वेदश्रवणं पवित्रं यत्र ________
ବେଦଶ୍ରବଣଂ ପବିତ୍ର ଯତ୍ର ।
उत्तर :
ଯତ୍ର ପବିତ୍ର ବେଦଶ୍ରବଣମ୍ ।

(घ) समस्तं यत्र समानं मतम्। _______
ସମସ୍ତ ଯତ୍ର ସମାନଂ ମତମ୍ ।
उत्तर :
ଯତ୍ର ସମସ୍ତଂ ମତଂ ସମାନମ୍ ।

(ङ) भारतदेशे पावने तत्र। _______
ଭାରତଦେଶ ପାବନେ ତତ୍ର ।
उत्तर :
ତତ୍ର ପାବନେ ଭାରତଦେଶେ ।

(च) सहोदराः सर्वे मनुजाः। _______
ସହୋଦରଃ ସର୍ବେ ମନୁଜାଃ ।
उत्तर :
ମନୁଜାଃ ସର୍ବେ ସହୋଦରଃ ।

5. सन्धिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର।)
भवतान्मम यत्राहिंसाम्, रवीन्द्र:, काऽपि साधनमकरोत्

• भवतान्मम (ଭବତାନ୍କମ) – ଭବତାତ୍ + ମମ
• यत्राहिंसाम् (ଯତ୍ରାହିଂସାମ୍) – ଯତ୍ର + ଅହିଂସାମ୍‌
• रवीन्द्र: (ରବୀନ୍ଦ୍ର) – ରବି + ଇନ୍ଦ୍ର
• काऽपि (କାଽପି) – କା + ଅପି
• साधनमकरोत् (ସାଧନମକରୋତ) – ସାଧନମ୍ + ଅକରୋତ୍

6. वाक्यानि रचयत। (ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତ।)
(ବାକ୍ୟ ରଚନା କର ।)
यत्र, अकरोत्, मधुरम्, सर्वे, भवति

• यत्र (ଯତ୍ର) – ଯତ୍ର ମାତା ତତ୍ର ଶିଶୁ ।
• अकरोत् (ଅକରୋତ) – ଡଃ କିମ୍ ଅକରୋତ୍ ?
• मधुरम् (ମଧୁରମ୍) – ଏତତ୍ ମଧୁର ଫଳମ୍ ।
• सर्वे (ସର୍ବେ) – ସର୍ବେ ଭବନ୍ତୁ ସୁଖନଃ ।
• भवति (ଭନ୍ନତି) – ତତ୍ର କିଂ ଭବତି ?

7. एकपदेन उत्तरं लिखत ।
ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ । (ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।)

(क) विमला गङ्ग कुत्र प्रवहति ?
ବିମଳା ଗଙ୍ଗା କୃତ୍ର ପ୍ରବହତି ?
उत्तर :
ଭାରତେ

(ख) भारतदेशे किं पवित्रम् ?
ଭାରତଦେଶେ କିଂ ପବିତ୍ରମ୍ ?
उत्तर :
ବେଦଶ୍ରବଣମ

(ग) कः स्वराज्यशपथं घोषितवान् ?
କଃ ସ୍ଵରାଜ୍ୟଶପଥ ଘୋଷିତବାନ୍ ?
उत्तर :
ବାଳଗଙ୍ଗାଧରତିଳକଃ

(घ) रवीन्द्रगानं कीदृशम् ?
ରବୀନ୍ଦ୍ରଗାନଂ କୀଦୃଶମ୍ ?
उत्तर :
ମଧୁରମ୍

(ङ) के सर्वे सहोदरा: ?
କେ ସର୍ବେ ସହୋଦରଃ ?
उत्तर :
ମନୁଜାଃ

(भारते, बालगङ्गधरतिलक:, वेदश्रवणम्, मनुजा:, मधुरम् )
(ଭାରତେ, ବାଳଗଙ୍ଗାଧରତିଳକ, ବେଦଶ୍ରବଣମ୍, ମନୁଜାଃ, ମଧୁରମ୍ )

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective

एकपदेन उत्तरं लिखत ।
(ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

प्रश्न 1.
भवतां जन्म कुत्र ?
ଭବତାଂ ଜନ୍ମ କୁତ୍ର ?
उत्तर :
भारतदेशे / ଭାରତଦେଶେ

प्रश्न 2.
मम जन्म कुत्र ?
ମମ ଜନ୍ମ କୁତ୍ର ?
उत्तर :
भारतदेशे / ଭାରତଦେଶେ

प्रश्न 3.
स्वराज्यशपथं घोषितवान् ?
କଃ ସ୍ବରାଜ୍ୟଶପଥ୍ୟ ଘୋଷିତବାନ୍ ?
उत्तर :
बालगझ्गधरतिलक: / ବାଳଗଙ୍ଗାଧରତିଳକ

प्रश्न 4.
गान्धिमहात्मा किं साधनमकरोत् ?
ଗାନ୍ଧିମହାତ୍ମା କିଂ ସାଧନମକରୋତ୍ ?
उत्तर :
स्वतन्त्रतासाधनम् / ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାସାଧନମ୍

प्रश्न 5.
रवीन्द्रगानं कीदृशम् ?
ରବୀନ୍ଦ୍ରଗାନଂ କୀଦୃଶମ୍ ?
उत्तर :
मधुरं / ମଧୁରଂ

प्रश्न 6.
किं राष्ट्रसमुत्तेजकम् ?
କିଂ ରାଷ୍ଟ୍ରସମୁତ୍ତେଜକମ୍ ?
उत्तर :
रवीन्द्रगानं / ରବୀନ୍ଦ୍ରଗାନଂ

प्रश्न 7.
कुत्र समस्तं मतं समानम् ?
କୃତ୍ର ସମସ୍ତ ମତଂ ସମାନମ୍ ?
उत्तर :
भारतदेशे / ଭାରତଦେଶ

प्रश्न 8.
के सर्वे सहोदराः ?
କେ ସର୍ବେ ସହୋଦରା ?
उत्तर :
मनुजाः / ମନୁଳା

प्रश्न 9.
भारते कस्मिन् विषये परीसीमा नास्ति ?
ଭାରତେ କସ୍ମିନ୍ ବିଷୟେ ପରିସୀମା ନାସ୍ତି ?
उत्तर :
विचारविहंझेत्पतने / ବିଚାରବିହଙ୍ଗୋତ୍ପତନେ

प्रश्न 10.
धर्मे जनः किं प्रवर्त्तते ?
ଧର୍ମ ଜନଃ କିଂ ପ୍ରବର୍ଗତେ ?
उत्तर :
हत्स्संकल्प: / ହୃତସଂକଳ୍ପୀ

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତୃଭାଷୟା ଅର୍ଥାନ୍ ଲିଖିତ ।)

1. प्रवहन्ति (ପ୍ରବହତି) – ବହିଯାଏ
2. विमला (ବିମଳା) – ନିର୍ମଳ
3. पावने (ପାବନେ) – ପବିତ୍ର
4. भवतात् (ଭବତାତ୍) – ହେଉ
5. मनुजा: (ମନୁଳା) – ମନୁଷ୍ୟମାନେ
6. सहोदराः (ସହୋଦରଃ) – ଭାଇମାନେ
7. विचारविहङ्गः (ବିଚାରବିହଙ୍ଗ) – ବିଚାରରୂପକ ପକ୍ଷୀ

ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ :

प्रश्न 1.

उत्तर :

यत्र प्रवहति विमला गङा
यत्र पवित्रं वेदश्रवणम्,
तत्र पावने भारतदेशे
भवतान्मम जन्म, भवतान्मम जन्म ॥

ଯତ୍ର ପ୍ରବହତି ବିମଳା ଗଙ୍ଗା
ଯତ୍ର ପବିତ୍ର ବେଦଶ୍ରବଣମ୍,
ତତ୍ର ପାବନେ ଭାରତଦେଶେ
ଭବତାନ୍କମ ଜନ୍ମ, ଭବତାନ୍କମ ଜନ୍ମ ।।

यत्र बालगझाधरतिलकः
स्वराज्यशपथं घोषितवान् ।
यत्राहिंसां गान्धिमहात्मा
स्वतन्त्रतासाधनमकरोत् ॥

ଯତ୍ର ବାଳଗଙ୍ଗାଧରତିଳକ
ସ୍ଵରାଜ୍ୟଶପଥ୍ୟ ଘୋଷିତବାନ୍ ।
ଯତ୍ରାହିଂସା ଗାନ୍ଧିମହାତ୍ମା
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାସାଧନମକରୋତ୍ ॥

यत्र रवीन्द्रो मधुरं गानं
राष्ट्रसमुत्तेजकमतनोत् ।
तत्र पावने भारतदेशे
भवतान्मम जन्म, भवतान्मम जन्म ॥

ଯତ୍ର ରବୀନ୍ଦ୍ରା ମଧୁରଂ ଗାନଂ
ରାଷ୍ଟ୍ରସମୁତ୍ତେଜକମତନୋତ୍,
ତତ୍ର ପାବନେ ଭାରତଦେଶେ
ଭବତାନ୍କମ ଜନ୍ମ, ଭବତାନ୍କମ ଜନ୍ମ ।।

यत्र समस्तं मतं समानं
मनुजाः सर्वे सहोदराः ।
यत्र विचारविहङ्गोत्पतने
न भवति कापि परिसीमा ।

ଯତ୍ର ସମସ୍ତଂ ମତଂ ସମାନଂ
ମନୁଜା ସର୍ବେ ସହୋଦରଃ ।
ଯତ୍ର ବିଚାରବିହଙ୍ଗୋତ୍ପତନେ
ନ ଭବତି କାପି ପରିସୀମା ।

यत्र च धर्मे न्याये च जनो
सुपथे सततं प्रवर्तते,
तत्र पावने भारतदेशे
भावतान्मम जन्म, भवतान्मम जन्म ॥

ଯତ୍ର ଚ ଧର୍ମ ନ୍ୟାୟେ ଚ ଜନୋ
ସୁପଥେ ସତତଂ ପ୍ରବର୍ଗତେ,
ତତ୍ର ପାବନେ ଭାରତଦେଶେ
ଭବତାନ୍କମ ଜନ୍ମ, ଭବତାନ୍କମ ଜନ୍ମ ।।

ଅନୁବାଦ

ଯେଉଁଠି ବିମଳଗଙ୍ଗାର ଧାର ପ୍ରବାହିତହେଉଛି, ଯେଉଁ ମାଟିରେ ପବିତ୍ର ବେଦମନ୍ତ୍ର ଶୁଣିବାର ସୁଯୋଗ ଅଛି, ସେହି ପାବନଭାରତମାଟିରେ ଆପଣମାନଙ୍କର ଏବଂ ମୋର ଜନ୍ମ। ଯେଉଁଠି ବାଳଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଜନ୍ମନେଲେ, ସ୍ୱରାଜଶପଥ ଘୋଷଣା କଲେ, ଯେଉଁମାଟିରେ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସାମନ୍ତ୍ର ଶିଖାଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭକରାଇଛନ୍ତି ।
ଯେଉଁଠି ରବୀନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ମଧୁର ସଙ୍ଗୀତରେ ସମଗ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ; ସେହି ପାବନଭୂମି ଭାରତବର୍ଷରେ ଆପଣମାନଙ୍କର ଏବଂ ମୋର ମଧ୍ୟ ଜନ୍ମ ।
ଯେଉଁଠି ସମସ୍ତ ମତ’ ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗୃହୀତ,
ସମସ୍ତ ମଣିଷ ଭାଇଚାରାରେ ଆବଦ୍ଧ,
ଯେଉଁମାଟିରେ ବିଚାରବିହଙ୍ଗ ଉଡ଼ାଇବାରେ କୌଣସି ପରିସୀମା ନାହିଁ ।
ଯେଉଁ ମାଟିରେ ଧର୍ମ ଓ ନ୍ୟାୟବଳରେ ମଣିଷ ସୁମାର୍ଗରେ ସଦା ଚାଲିଥାଏ,
ସେହି ପବିତ୍ର ଭାରତମାଟିରେ ଆପଣମାନଙ୍କର ଏବଂ ମୋର ମଧ୍ୟ ଜନ୍ମ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ଭବତାନ୍କମ୍ = ଭବତା + ମମ
• ଯତ୍ରାହିଂସା = ଯତ୍ର + ଅହିଂସା
• ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ସାଧନମକରୋତ୍ = ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାସାଧନମ୍ + ଅକରୋଡ୍
• ରବୀନ୍ଦ୍ରା ମଧୁରଂ = ରବୀନ୍ଦ୍ର + ମଧୁର ମ୍
• ରାଷ୍ଟ୍ରସମୁତ୍ତେଜକମତନୋତ୍ = ରାଷ୍ଟ୍ରସମୁତ୍ତେଜକମ୍ + ଅତନୋତ୍।
• କାଽପି = କା + ଅପି
• ସହୋଦରଃ = ସହ + ଉଦରାଃ
• ବିହଙ୍ଗୋତ୍ପତନେ = ବିହଙ୍ଗ + ଉତ୍‌ପତନେ
• ଜନୋ ହୃସଙ୍କଜଃ = ଜନଃ + ହୃସଙ୍କଳ୍ପ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ଯତ୍ – ଯେଉଁଠି (ଯସ୍ମିନ୍ ସ୍ଥାନେ)
• ବିମଳା – ସ୍ବଚ୍ଛ ।
• ପାବନେ – ପବିତ୍ର ।
• ହବତା – ଆପଣମାନଙ୍କର
• ଘୋଷିତବାନ୍ – ଘୋଷଣାକଲେ
• ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାସାଧନମ୍ – ସ୍ବାଧୀନତା ହାସଲ ।
• ସମସ୍ତଂ – ସର୍ବମ୍
• ମତଂ – ମତ
• ସମାନଂ – ସମାନ
• ମନୁଜା – ମନୁଷ୍ୟମାନେ
• ସହୋଦରଃ – ଭାଇମାନେ।

(गड्ग्रा, भारतदेशः, स्वराज्यशपथम्, स्वतन्त्रता, मनुजाः, पावनम्, जन्म, सहोदरा:)
(ଗଙ୍ଗା, ଭାରତଦେଶଃ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା, ମନୁଜା, ପାବନମଃ, ଜନ୍ମ, ସହୋଦରା )

शब्दार्थ:

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 15 ନୀତିମଞ୍ଜରୀ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 15 ନୀତିମଞ୍ଜରୀ

1. एकेन पदेन संस्कृतभाषया उत्तरं लिखत ।
ଏକେନ ପଦେନ ସଂସ୍କୃତଭାଷୟ ଉତ୍ତରାଂ ଲିଖତ । (ଏକପଦରେ ସଂସ୍କୃତଭାଷାରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ)

(क) वृद्धोपसेविनः कानि वर्धन्ते ?
(ବୃଦ୍ଧାପସେବିନଃ କାନି ବର୍ଧନ୍ତେ ?)
उत्तर :
ଆୟୁର୍ବିଦ୍ୟାଯଶୋବଳଂ

(ख) क: न प्रतीक्षते ?
(କଃ ନ ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ ?)
उत्तर :
ମୃତ୍ଯୁ

(ग) नागः कया बध्यते ?
(ନାଗ କୟା ବାଧ୍ୟତେ ?)
उत्तर :
ରହ୍ମା

(घ) तृणं कुत्र धार्यते ?
(ତୃଣଂ କୁତ୍ର ଧାର୍ଯ୍ୟତେ ?)
उत्तर :
ଶିରସି

(ङ) सर्पदुर्जनयो: कः श्रेयस्करः ?
(ସର୍ପ ଦୁର୍ଜନୟୋ କ ଶ୍ରେୟସ୍କରଃ ? )
उत्तर :
ସର୍ପ

(च) किं न चिन्तयेत् ?
(କିଂ ନ ଚିନ୍ତୟେତ୍ ?)
उत्तर :
ଭବିଷ୍ଯ

(छ) रज्जुः कैः आरभ्यते ?
(ରଜଃ କୈ ଆରଭ୍ୟତେ ?)
उत्तर :
ତ୍ବସେଂ

(मृत्यु:, शिरसि, आयुर्विद्यायशोबलम्, रज्ज्वा, भविष्यम्, सर्प:, तृणै:)
(ମୃତ୍ୟୁ, ଶିରସି, ଆୟୁର୍ବିଦ୍ୟାଯଶୋବଳ, ରକ୍କା, ଭବିଷ୍ଯମ୍, ସର୍ପ, ତୃଣି)

2. स्तम्भमेलनं कुरुत ।
(ସ୍ତମ୍ଭମେଳନଂ କୁରୁତ।)
ସ୍ତମ୍ଭମିଳନ କର ।

‘क’ स्तम्भ	‘ख’ स्तम्भ
चत्वारि	न कुर्वीत
सर्प:	प्राप्नोति
शोकं	बध्यते
यशः	दशति
नाग:	वर्द्धन्ते

उत्तर :

3. यथाक्रमं लिखत। (ଯଥାକ୍ରମଂ ଲିଖିତ।)
(କ୍ରମାନୁସାରେ ସଜାଇ ଲେଖ ।)

(क) पूर्वाह्णे कार्यमद्य श्वः कुर्वीत चापराहिणकम् ।
ପୂର୍ବାହ୍ଣଣେ କାର୍ଯ୍ୟମଦ୍ୟ ଶଃ କୁର୍ନୀତ ଚାପରାନ୍ତ୍ରିକମ୍ ।
उत्तर :
ଶ୍ୱ କାର୍ଯ୍ୟମଦ୍ୟ କୁର୍ନୀତ ପୂର୍ବାହ୍ନେ ଚାପରାହ୍ନିକମ୍ ।

(ख) वरं सर्पदुर्जनयो: दुर्जनः सर्पो मध्ये न ।
उत्तर :
ସର୍ପଦୁର୍ଜନୟୋର୍ମଧେ ବରଂ ସର୍ପୋ ନ ଦୁର୍ଜନଃ ।

(ग) वध्यते तृणैरारभ्यते नागोऽपि रज्जुः तया।
ବଧ୍ୟତେ ତୃଣେରାରଭ୍ୟତେ ନାଗୋଽପି ରଜ୍ଜୁ ତୟା ।
उत्तर :
ତୃଣେରାରଭ୍ୟତେ ରଜ୍ଜୁ ତୟା ନାଗୋଽପି ବଧ୍ୟତେ ।

(घ) पूजयन् यशः केवलं प्राप्नोति लोके पञ्चैव।
ପୁଜୟନ୍ ଯଶଃ କେବଳଂ ପ୍ରାୟୋତି ଲୋକେ ପଞ୍ଚିବ ।
उत्तर :
ପଞ୍ଚିବ ପୂଜୟନ୍ ଲୋକେ ଯଶଃ ପ୍ରାପ୍ଟୋତି କେବଳମ୍ ।

(ङ) न गते नैव भविष्यं शोकं चिन्तयेत् कुर्वीत।
ନ ଗତେ ନୈବ ଭବିଷ୍ୟ ଶୋକଂ ଚିନ୍ତୟତ୍’ କୁର୍ନୀତ ।
उत्तर :
ଗତେ ଶୋକଂ ନ କୁର୍ନୀତ ଭବିଷ୍ୟ ନୈବ ଚିନ୍ତୟେତ୍‌ ।

4. बन्धनीमध्यस्थयथार्थपदेन शून्यस्थानं पूरयत।
ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯସ୍ଥଯଥାର୍ଥପଦେନ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ଯଥାର୍ଥ ପଦରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର)

(क) सर्पो _______ कालेन । (दशति, दिशति)
ସର୍ପୋ _____ କାଳେନ । (ଦଶତି, ଦଶତି)
उत्तर :
ଦଶତି

(ख) भविष्यं _____ चिन्तयेत् । (नैव, चैव)
ଭବିଷ୍ଯ ______ ବିଷୟେତ୍ । (ନୈବ, ଦୈବ)
उत्तर :
ନୈବ

(ग) तृणं _____ धार्यते। (शिरसि, मनसि)
ତୃଶଂ _____ ଧାର୍ଯ୍ୟତେ । (ଶିରସି, ମନସି)
उत्तर :
ଶିରସି

(घ) श्व: कार्यमद्य ______ । (कुर्वन्ति, कुर्वीत)
ଡଃ କାର୍ଯ୍ୟମଧ୍ଯ ______। (ଦୁର୍ବର୍ଗ, କୁର୍ବାଚ)
उत्तर :
କୁର୍ନୀତ

(ङ) ______ प्राप्नोति केवलम् । (नाशं, यशः, हासं)
_____ ପ୍ରାପ୍ନାତି କେବଳମ୍ । (ନାଶଃ, ଯଶଃ)
उत्तर :
ଯଶଃ

5. मातृभाषया अर्थं लिखत ।
(ମାତୃଭାଷୟା ଅର୍ଥା ଲିଖତ।) (ମାତୃଭାଷାରେ ଅର୍ଥ ଲେଖ ।)
संहतिः, दशतिं, वर्त्तयन्ति, नागः, प्रतीक्षते
उत्तर :

• संहतिः (ସଂହତିଃ) – ଏକତା ।
• दशति (ଦଶତି) – ଦଂଶନ କରେ ।
• वर्त्तयन्ति (ବର୍ଭୟନ୍ତ) – କର୍ମତତ୍ପର ହୁଅନ୍ତି ।
• नागः (ନାଗ) – ହାତୀ ।
• प्रतीक्षते (ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ) – ଅପେକ୍ଷାକରେ ।

6. सन्धिविच्छेदं कुरुत। (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ ।)
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।)
कार्यमद्य, नैव, चापराणिकम्, नागोऽपि
अल्पानामपि, पञ्चैव, दुर्जनस्तु, तृणैरारभ्यते
उत्तर :

• कार्यमद्य (କାର୍ଯ୍ୟମଦ୍ୟ) = କାର୍ଯ୍ୟମ୍ + ଅଦ୍ୟ
• नैव (ଜୈବ) = ନ + ଏବ
• चापराहणिकम् (ଚାପରାହ୍ଣଣିକମ୍ ) = ଚ + ଅପରାହ୍ନିକମ୍
• नागोऽपि (ନାଗୋଽପି) = ନାରଃ + ଅପି
• अल्पानामपि (ଅଜ୍ଞାନାମପି) = ଅଳ୍ପାନାମ୍ + ଅପି
• पज्यैव (ପଞ୍ଚିବ) = ପଞ୍ଚ + ଏବ
• दुर्जनस्तु (ଦୁର୍ଜନସଲ୍ସ) = ଦୁର୍ଜନଃ + ତୁ
• तृणैरारभ्यते (ତୃଣେରାରଭ୍ୟତେ) = ତୃ + ଆରଭ୍ୟତେ

7. वाक्यानि रचयत । (ବାକ୍ୟାନି ରଚୟତ।)
(ବାକ୍ୟ ରଚନା କର ।)
नित्यम्, सर्प :, तृणम्, याति, दशति
उत्तर :

• नित्यम् (ନିତ୍ୟମ) – ନିତ୍ୟ ପାଠ୍ୟ ପଠ।
• सर्प: (ସର୍ପ) – ସଫ୍ଟ ନକୁଳାତ୍ ବିଜେଡି।
• तृणम् (ତୃଣମ) – ତୃଶଂ ଶିରସି ଧାର୍ଯ୍ୟତେ ।
• यार्ति (ଯାତି) – ବାଳକ ବିଦ୍ୟାଳୟଂ ଯାତି ।
• दशति (ଦଶତି) – ସର୍ପ ଦଶତି ।

8. क्रियापदानांचयनं कुरुत । (କ୍ରିୟାପଦାନଂଚୟନଂ କୁରୁତ।) (କ୍ରିୟାପଦ ଚୟନ କର ।)
तया, प्रतीक्षते, चत्वारि, वध्यते, कुर्वीत, भवेत्, संहति:
उत्तर :
प्रतीक्षते (ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ), ଅଏଁ (ବଧ୍ୟତେ)
ସଂର୍ମାଣ (କୁର୍ନୀତ), ଏସ୍ (ଭଵେତ)

तव कृते करणीयम्
(ତବ କୃତେ କରଣୀୟମ୍) ତୁମ ପାଇଁ କାମ
ବିଭିନ୍ନ ନୀତିଶ୍ଳୋକ ସଂଗ୍ରହ କରି ମୁଖସ୍ଥ କର ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

एकपदेन उत्तरं लिखत। (ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

प्रश्न 1.
अभिवादनशीलस्य कानि संख्यकानि वर्द्धन्ते ?
ଅଭିବାଦନଶୀଳସ୍ୟ କାନି ବର୍ଷରେ ?
उत्तर :
चत्वारि / ଚତ୍ବାରି

प्रश्न 2.
वृद्धोपसेविनः कानि चत्वारि वर्द्धन्ते ?
ବୃଦ୍ଧାପସେବିନଃ କାନି ଚତ୍ବାରି ବର୍ଷନ୍ତେ ?
उत्तर :
आयुर्विद्यायशो बलम् / ଆୟୁର୍ବିଦ୍ଯାଯଶୋବଳମ୍

प्रश्न 3.
कस्य आयुर्विद्या यशो बलं वर्द्धन्ते ?
କସ୍ୟ ଆୟୁର୍ବିଦ୍ୟାଯଶୋବଳ ବର୍ଷରେ ?
उत्तर :
अभिवादनशीलस्य / ଅଭିବାଦନଶୀଳସ୍ଯ

प्रश्न 4.
सर्पदुर्जनयोर्मध्ये कः वरम् ?
ସର୍ପଦୁର୍ଜନୟୋର୍ମଧେ କଃ ବରମ୍ ?
उत्तर :
सर्प: / ସର୍ପ

प्रश्न 5.
सर्पदुर्जनयोर्मध्ये कः न वरम् ?
ସର୍ପଦୁର୍ଜନୟୋର୍ମଧେ କଃ ନ ବରମ୍ ।
उत्तर :
दुर्जन: / ଦୁର୍ଜନଃ

प्रश्न 6.
कालेन कः दशति ?
କାଳେନ ଡଃ ଦଶତି ?
उत्तर :
सर्प / ସର୍ପ

प्रश्न 7.
पदे पदे कः दशति ?
ପଦେ ପଦେ ଡଃ ଦଶତି ?
उत्तर :
दुर्जन: / ଦୁର୍ଜନଃ

प्रश्न 8.
श्वः कार्यं कदा कुर्वीत ?
ଶଃ କାର୍ଯ୍ୟ କଦା କୁର୍ନୀତ ?
उत्तर :
अद्य / ଅଦ୍ଯ

प्रश्न 9.
पूर्वाद्दणे किं कुर्वीत ?
ପୂର୍ବାହ୍ନେ କିଂ କୁର୍ନୀତ ?
उत्तर :
अपराहिणकम् / ଅପରାହ୍ନିକମ୍

प्रश्न 10.
कः न प्रतीक्षते ?
କଃ ନ ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ ?
उत्तर :
मृत्यु: / ମୃତ୍ଯୁ

प्रश्न 11.
कृतमद्य न वा कृतमिति कः न प्रतीक्षते ?
କୃତମଦ୍ୟ ନ ବା କୃତମିତି କଃ ନ ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ ?
उत्तर :
मृत्यु: / ମୃତ୍ଯୁ

प्रश्न 12.
कः विषयः न चिन्तनीयः ?
କଃ ବିଷୟ ନ ଚିନ୍ତନୀୟଃ ?
उत्तर :
गतविषयः / ଗତବିଷୟ

प्रश्न 13.
किं नैव चिन्तयेत् ?
କିଂ ନୈବ ଚିତ୍ରୟେତ୍ ?
उत्तर :
भविष्यम् / ଗତବିଷୟ

प्रश्न 14.
विचक्षणाः केषु कालेषु वर्तयन्ति ?
ବିଚକ୍ଷଣା କେଷୁ କାଳେଷୁ ବର୍ଜୟନ୍ତି ?
उत्तर :
वर्त्तमानेषु

प्रश्न 15.
का कार्य्यसाधिका ?
କା କାର୍ଯ୍ୟସାଧୁ ?
उत्तर :
संहतिः / ସଂହତିଃ

प्रश्न 16.
रज्जु : कै: आरभ्यते ?
ରଜ୍ଜୁ କୈ ଆରଭ୍ୟତେ ?
उत्तर :
तृणै: / 2668

प्रश्न 17.
नाग: / गजः कया वध्यते ?
ନାଗ/ଗଜଃ କୟା ବଧ୍ୟତେ ?
उत्तर :
रज्वा ରଜ୍ଜ୍ୱ

प्रश्न 18.
रज्ज्वा कः वध्यते ?
ରନ୍ଧା ଡଃ ବଧ୍ୟତେ ?
उत्तर :
नाग: / ନାଗ

प्रश्न 19.
गुणवज्जनसम्पर्कात् कः गौरवं याति ?
ଗୁଣବଜନସ୍ମର୍କାତ୍ ଡଃ ଗୌରବଂ ଯାତି ?
उत्तर :
स्वल्पः / ସ୍ଵତଃ

प्रश्न 20.
स्वल्पः कस्मात् गौरवं याति ?
ସ୍ଵତଃ କସ୍ମାତ୍ ଗୌରବଂ ଯାତି ?
उत्तर :
गुणवज्जनसम्पर्कीत् / ଗୁଣବଜ୍ଜନସୃତ୍

प्रश्न 21.
पुष्पमालानुषङ्गेण किं शिरसि धार्य्यते ?
ପୁଷ୍ପମାଳାନୁଷଙ୍ଗେଶ ସିଂ ଶିରସି ଧାର୍ଯ୍ୟତେ ?
उत्तर :
तृणम् / ତୃଣମ୍

प्रश्न 22.
पुष्पमालानुषङ्गेण तृणं कुत्र धार्य्यते ?
ପୁଷ୍ପମାଳାନୁଷଙ୍ଗେଣ ତୃଶଂ କୁତ୍ର ଧାର୍ଯ୍ୟତେ ?
उत्तर :
शिरसि / ଶିରସି

प्रश्न 23.
केन संगेन तृणं शिरसि धार्य्यते ?
କେନ ସଙ୍ଗେନ ନୃଶଂ ଶିରସି ଧାର୍ଯ୍ୟତେ ?
उत्तर :
पुष्पमालानुषङ्गेण / ପୁଷ୍ପମାଳାନୁଷଙ୍ଗେଶ

प्रश्न 24.
देवान् पूजयन् जनः किं प्राप्नोति ?
ଦେବାନ୍ ପୂଜୟନ୍ ଜନଃ କିଂ ପ୍ରାପ୍ନାତି ?
उत्तर :
यशः / 1618

प्रश्न 25.
पित्तृरुषान् पूजंयन् नरः किं प्राप्नोति ?
ପିତୃପୁରୁଷାନ୍ ପୂଜୟନ୍ ନରଃ କିଂ ପ୍ରାୟୋତି ?
उत्तर :
यशः / ଯଶଃ

प्रश्न 26.
सज्जनान् पू जयन् जनः किं प्रापोति ?
ସଜନାନ୍‌ ପୂଜୟନ୍ ଜନଃ କିଂ ପ୍ରାସ୍ମୋତି ?
उत्तर :
यशः / ଯଶଃ

प्रश्न 27.
अतिथीन् पूंजयन् मनुष्यः किं लभते ?
ଅତିଥୀନ୍ ପୂଜୟନ୍ ମନୁଷ୍ୟ କି ଲଭତେ ?
उत्तर :
यशः / ଯଶଃ

प्रश्न 28.
गुरून् पूजयन् नरः किं लभते ?
ଗୁରୂନ୍-ପୂଜୟନ୍ ନରଃ କିଂ ଲଭତେ ?
उत्तर :
यशः / ଯଶଃ

ସ୍ତମ୍ଭମେଳନଂ କୁରୂତ :

प्रश्न 1.

उत्तर :

प्रश्न 2.

उत्तर :

प्रश्न 3.

उत्तर :

प्रश्न 4.

उत्तर :

प्रश्न 5.

उत्तर :

प्रश्न 6.

उत्तर :

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत ।
(ଶବ୍ଦାନାଂ ମାତୃଭାଷୟା ଅଥାନ୍ ଲିଖତ।)

1. उपसेविन: ଉପସେବିନଃ – ସେବାପରାୟଣ ଲୋକର
2. दशति (ଦଶତି) – ଦଂଶନ କରେ
3. पदे पदे (ପଦେ ପଦେ) – ପ୍ରତିମୁହୂର୍ଗରେ
4. श्व: (ଶ୍ଃ) – ଆସନ୍ତା
5. प्रतीक्षते (ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ) – ଅପେକ୍ଷାକରେ
6. कुर्वीत (କୁବୀତ) – କରିବା ଉଚିତ
7. विचक्षणा (ବିଚକ୍ଷଣା) – ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି
8. संहति: (ସଂହତି) – ଏକତ୍ରୀକରଣ
9. रज्जु: (ରଜ୍ଜୁ) – ଦଉଡ଼ି
10. शिरसि (ଶିରସି) – ମସ୍ତକରେ
11. धार्यते (ଧାର୍ଯ୍ୟତେ) – ଧାରଣ କରାଯାଏ
12. पक्षैव (ପଞ୍ଚିବ) – ପାଞ୍ଚଟି ହିଁ

Subjective

निजभाषया अर्थं लिखत । (ନିଜଭାଷୟ ଅର୍ଥା ଲିଖତ ।)

1. अभिवादनशीलस्य नित्यं ……… यशोबलम्।
ଅଭିବାଦନଶୀଳସ୍ୟ ନିତ୍ୟ …….. ଯଶୋବଳମ୍ ।
उत्तर :
ଯେ ପୂଜ୍ୟ ଗୁରୁଜନଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରେ, ସର୍ବଦା ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସେବାପରାୟଣ ହୁଏ; ସେମାନଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦରୁ ପ୍ରଣାମ କରୁଥିବା ଲୋକର ଋରୋଟି ଜିନିଷ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ, ତାହା ହେଉଛି – ଆୟୁ, ବିଦ୍ୟା, ଯଶ ଓ ବଳ; ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ଦୀର୍ଘାୟୁ, ବିଦ୍ବାନ, ଯଶସ୍ୱୀ ଓ ଶକ୍ତିମାନ ହୁଏ ।

2. सर्पोदुर्जनयो: ………. पदे पदे।
ସର୍ପୋଦୁର୍ଜନୟୋ ………… ପଦେ ପଦେ ।
उत्तर :
ସାପ ଭୟପ୍ରଦ ଅଟେ । ଦୁର୍ଜନ ମଧ୍ୟ ମାରାତ୍ମକ । ପରନ୍ତୁ ସାସ ଓ ଦୁଷ୍ଟଲୋକ ମଧ୍ୟରେ ସାପ ଦୁର୍ଜନ ଅପେକ୍ଷା ଟିକିଏ ଭଲ। ଯେହେତୁ ସାପ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଥରେ କାମୁଡ଼େ କିନ୍ତୁ ମନ୍ଦବୁଦ୍ଧି ଦୁର୍ଜନ ମନୁଷ୍ୟର ବାରମ୍ବାର ଅନିଷ୍ଟ କରିଥାଏ।

3. श्व:कार्यम् ……………….. वा कृतंम्।
ଶ୍ୱ କାର୍ଯ୍ୟମ୍‌ ………………… ବା କୃତମ୍ ।
उत्तर :
ବୁଦ୍ଧିମାନ ଲୋକ ଆଗାମୀଦିନର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଆଜି ହିଁ କରେ। ଅପରାହ୍ନର କାର୍ଯ୍ୟ ପୂର୍ବାହ୍ନରେ ଶେଷ କରେ। କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ ହେଉ ବା ନ ହେଉ ମୃତ୍ୟୁ ତଥା ମହାକାଳ କାହାକୁ ଅପେକ୍ଷା କରେ ନାହିଁ ।

4. गते शोकं ……….. विचक्षणा:।
ଗତେ ଶୋକଂ ………. ବିଚକ୍ଷଣା ।
उत्तर :
ଘଟିଯାଇଥିବା ଘଟଣାବଳୀ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତାକରିବା ଅନୁଚିତ । ଭବିଷ୍ୟତରେ କ’ଣ ଘଟିବ ସେ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ଭାବିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଯେଉଁମାନେ ବିଜ୍ଞବ୍ୟକ୍ତି ସେମାନେ କେବଳ ବର୍ତ୍ତମାନ ଘଟଣା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

5. अल्पानाम् ……….. बध्यते ।
ଅଚ୍ଛାନାମ୍ …………… ବଧ୍ୟତେ |
उत्तर :
ଅଳ୍ପବସ୍ତୁକୁ ଯଦି ଏକାଠି କରାଯାଏ ତାହାହେଲେ ତା’ଦ୍ଵାରା ବଡ଼ ବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ ହୋଇଥାଏ । ତୃଣଗୁଡ଼ିକ ପୃଥକ ଥୁଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଯଦି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ମନୁଷ୍ୟ ରଜ୍ଜୁ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରେ ତେବେ ସେହି ଦଉଡ଼ିରେ ଏକ ମହାବଳ ହାତୀକୁ ବନ୍ଧାଯାଇ ପାରେ।

6. गुणवज्जन ………. धार्यते ।
ଗୁଣବଜନ ……………… ଧାର୍ଯ୍ୟତେ ।
उत्तर :
ନୀଜମନା ବ୍ୟକ୍ତି ଗୁଣୀଲୋକଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଗୌରବ ଲାଭ କରେ । ଯେପରି ତୁଚ୍ଛ ଘାସ ଯେତେବେଳେ ଫୁଲମାଳା ସହ ମିଶିଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସେ ଭଗବାନଙ୍କ ମସ୍ତକରେ ଶୋଭାପାଏ ।

7. पश्चैव ………… पञ्चमान् ।
ପଞ୍ଚିବ …………………. ପଞ୍ଚମାନ୍ ।
उत्तर :
ସଂସାରରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ଲୋକ ପୂଜ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନେ ହେଲେ ଦେବତା, ପିତୃପୁରୁଷ, ସାଧୁଲୋକ, ଗୁରୁଜନ ଓ ଅତିଥ୍‌। ଏମାନଙ୍କୁ ପୂଜାକରି ନର ଯଶ ଲାଭ କରେ।

अनुच्छेदः (ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

(संस्कृतसाहित्यं नीतिरत्नावलीभिः समृद्धम्। शृङ्खलितमानवसमाजसंघटनाय महात्मानः नीतिश्लोकान् विरचितवन्तः । छात्राणां चरित्रनिर्माणाय नीतिकाराणां कतिचित् श्लोकाः अत्रोपस्थापिताः)
(ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ନୀତି ରନ୍ ବଳୀହିଃ ସମୃଦ୍ଧମ୍ । ଶୃଙ୍ଖଳିତମାନବସମାଜ-ସଂଘଟନାୟ ମହାତ୍ମାନଃ ନୀତିଶ୍ଳୋକାନ୍ ବିରଚିତବନ୍ତ ୫ । ଛାତ୍ରାଣା ଚରିତ୍ରନିର୍ମାଣାୟ ନୀତିକାରାଣା କତିଚିତ୍ ଶ୍ଳୋକା ଆତ୍ରୋପସ୍ଥାପିତାଃ)

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ନୀତି ରନ୍ଧାବଳୀହିଃ = ନୀତି ରନ୍ + ଆବଳିଭଃ
• ଅତ୍ରୋପସ୍ଥାପିତା = ଅତ୍ର + ଉପସ୍ଥାପିତା

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

• ସମୃଦ୍ଧମ୍ – ସମୃଦ୍ଧ
• ସଂଘଟନାୟ – ସଂଘଟିତ କରିବାକୁ
• ମହାତ୍ମାନଃ – ମହାତ୍ମାମାନେ
• କତିଚିତ୍ – କେତେକ
• ଉପସ୍ଥାପିତା – ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି

ଅନୁବାଦ

ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ନୀତିରତ୍ନାବଳୀଦ୍ଵାରା ସମୃଦ୍ଧ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ମାନବସମାଜ ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ମହାପୁରୁଷମାନେ ନୀତିଶ୍ଳୋକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଚରିତ୍ର ନିର୍ମାଣ ନିମନ୍ତେ ନୀତିକାରମାନଙ୍କର କେତୋଟି ଶ୍ଳୋକ ଏଠାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।

श्लोक – १ (ପଦ୍ୟ – ୧)

अभिवादनशीलस्य नित्यं वुद्धोपसेविनः।
चत्वारि तस्य वर्द्धन्ते आयुर्विद्यायशोबलम् ॥१॥

यः पूज्यान् गुरुजनान् प्रणमति, सर्वदा वयोज्येष्ठान् प्रति सेवापरायणः भवति । तेषाम् आशीर्वादात् प्रणमतीः जनस्य चत्वारि वर्द्धन्ते।सः दीर्घायुः, विद्वानू, यशस्वी, शक्तिमान् च भवति ।

ଅଭିବାଦନଶୀଳସ୍ୟ ନିତ୍ୟ ବୃଦ୍ଧାପସେବିନଃ
ଚତ୍ବାରି ତସ୍ୟ ବର୍ଷନ୍ତେ ଆୟୁର୍ବିଦ୍ୟାୟଶୋବଳମ୍ ॥ ୧ ॥

ଯଃ ପୂଜ୍ୟାନ୍ ଗୁରୁଜନାନ୍ ପ୍ରଣମତି, ସର୍ବଦା ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠାନ୍ ପ୍ରତି ସେବାପରାୟତଃ ଭବତି । ତେଷାମ୍ ଆଶୀର୍ବାଦାତ୍ ପ୍ରଣମତଃ ଜନସ୍ୟ ଚତ୍ବାରି ବର୍ଷନ୍ତେ । ଡଃ ଦୀର୍ଘାୟୁ, ବିଦ୍ଵାନ୍, ଯଶ୍ୱସୀ, ଶକ୍ତିମାନ୍ ଚ ଭବତି ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ବୃଦ୍ଧାପସେବିନଃ : = ବୃଦ୍ଧ + ଉପସେବିନଃ
• ପ୍ରଣମତି = ପ୍ର + ନମତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

ଅନୁବାଦ

ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପୂଜ୍ୟଗୁରୁଜନଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରେ । ସର୍ବଦା ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସେବାପରାୟଣ ଥାଏ । ସେମାନଙ୍କର ଆଶୀର୍ବାଦରୁ ପ୍ରଣାମ କରୁଥିବା ଲୋକର ଚାରିଟି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ସେ ଦୀର୍ଘାୟୁ, ବିଦ୍ୱାନ, ଯଶସ୍ୱୀ ଏବଂ ଶକ୍ତିମାନ୍ ହୁଏ ।

श्लोक – २ (ପଦ୍ୟ – ୨)

सर्पदुर्जनयोर्मध्ये वरं सर्पो न दुर्जनः ।
सर्पों दशति कालेन दुर्जनस्तु पदे पदे ॥ २ ॥

सर्पः भयप्रदः खलः .अपि मारात्मक:। परन्तु सर्पखयोर्मध्ये सर्पः दुर्जनात् श्रेयस्करः । यतः सर्पः मनुष्यं सकृत् दशति । मन्दबुद्धिः दुर्जनस्तु वारम्वारम् अनिष्टं करोति ।

ସର୍ପଦୁର୍ଜନୟୋର୍ମଧ୍ୟ ବରଂ ସର୍ପୋ ନ ଦୁର୍ଜନଃ ।
ସର୍ପୋ ଦଶତି କାଳେନ ଦୁର୍ଜନସ୍ତୁ ପଦେ ପଦେ ॥ ୨ ||

ସର୍ପ ଭୟପ୍ରଦଃ ଖତଃ ଅପି ମାରାତ୍ମକଃ । ପରନ୍ତୁ ସର୍ପଖଳୟୋର୍ମଧ୍ୟ ସର୍ପ ଦୁର୍ଜନାତ୍‌ ଶ୍ରେୟସ୍କରଃ । ଯତଃ ସର୍ପ ମନୁଷ୍ୟ ସକୃତ୍ ଦଶତି । ମନ୍ଦବୁଦ୍ଧି ଦୁର୍ଜନସ୍ତୁ ବାରମ୍ବାରମ୍ ଅନିତାଂ କରୋତି ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ସର୍ପଦୁର୍ଜନୟୋର୍ମଧ୍ୟ = ସର୍ପଦୁର୍ଜନ + ମଧେ
• ସର୍ପୋ ନ = ସର୍ପ + ନ
• ସର୍ପୋ ଦଶତି = ସର୍ପ + ଦଶତି
• ଦୁର୍ଜନସ୍ତୁ = ଦୁର୍ଜନଃ + ତୁ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

ଅନୁବାଦ

ସାପ ଭୟଙ୍କର ଦୁଷ୍ଟଲୋକ ମଧ୍ୟ ମାରାତ୍ମକ । ପରନ୍ତୁ ସାପ ଓ ଖଳ ମଧ୍ୟରେ ସାପ ଦୁଷ୍ଟଲୋକଠାରୁ ଶ୍ରେୟସ୍କର । ଯେହେତୁ ସାପ, ମନୁଷ୍ୟକୁ ଥରେ ଦଂଶନ କରେ । ମନ୍ଦବୁଦ୍ଧି ଦୁଷ୍ଟବ୍ୟକ୍ତି ବାରମ୍ବାର ଅନିଷ୍ଟ କରେ ।

श्लोक – ३ (ପଦ୍ୟ – ୩)

श्वः कार्यमद्य कुर्वीत पूर्वाह्णे चापराह्निकम् ।
न हि प्रतीक्षते मृत्युः कृतमद्य न वा कृतम् ॥३ ॥

बुद्धिमान् नरः आगामिदिनस्य कार्यम् अद्य एव करोति। अपराह्णस्य कार्यं पूर्वाह्णे सम्पादयति । कार्यं समाप्तम् असमाप्तं वा भवतु, मृत्युः महाकालः कमपि न अपेक्षते।

ଶ୍ୱେ କାର୍ଯ୍ୟମଦ୍ୟ କୁର୍ନୀତ ପୂର୍ବାହ୍ନେ ଚାପରାହ୍ନିକମ୍ ।
ନ ହି ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ ମୃତ୍ୟୁ କୃତମଦ୍ୟ ନ ବା କୃତମ୍ ॥ ୩ ॥

ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ନରଃ ଆଗାମିଦିନସ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟମ୍ ଅଦ୍ୟ ଏବ କରୋତି ଅପରାହ୍ନସ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପୂର୍ବାହ୍ନ ସମ୍ପାଦୟତି । କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତମ୍ ଅସମାପ୍ତ ବା ଭବନ୍ତୁ, ମୃତ୍ୟୁ ମହାକାଳ କମପି ନ ଅପେକ୍ଷତେ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• କାର୍ଯ୍ୟମଧ୍ଯ = କାର୍ଯ୍ୟମ୍ + ଅଦ୍ୟ
• ଚାପରାହ୍ନିକମ୍ = ଚ + ଅପରାହ୍ନିକମ୍
• କୃତମଦ୍ୟ = କୃତମ୍ + ଅଦ୍ୟ
• ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ = ପ୍ରତି + ଈକ୍ଷତେ
• କମପି = କମ୍ + ଅପି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

ଅନୁବାଦ

ବୁଦ୍ଧିମାନ ଲୋକ ଆସନ୍ତାକାଲିର କାମ ଆଜି ହିଁ କରିଥାଏ । ଅପରାହ୍ନର କାର୍ଯ୍ୟ ପୂର୍ବାହ୍ନରେ ସମ୍ପାଦନ କରେ । କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ ହେଉ ବା ନ ହେଉ ମହାକାଳ ମୃତ୍ୟୁ କାହାରିକୁ ଅପେକ୍ଷା କରେ ନାହିଁ ।

श्लोक – ४ (ପଦ୍ୟ – ୪)

गते शोकं न कुर्वीत भविष्यं नैव चिन्तयेत् ।
वर्तमानेषु कालेषु वर्त्तयन्ति विचक्षणाः ॥ ४ ॥

विगतः विषयः न चिन्तनीयः। भविष्यकाले किं भविष्यति, तदपि न चिन्तयेत् । विज्ञाः जनाः वर्त्तमाने घटनाविषये एव चिन्तयन्ति, कार्यं कुर्वन्ति च ।

ଗତେ ଶୋକଂ ନ କୁର୍ନୀତ ଭବିଷ୍ୟ ନୈବ ଚିନ୍ତୟେତ୍
ବର୍ତ୍ତମାନେଷୁ କାଳେଷୁ ବର୍ଭୟର୍ନ୍ତ ବିଚକ୍ଷଣା ॥ ୪॥

ବିଗତଃ ବିଷୟ ନ ଚିନ୍ତନୀୟଃ । ଭବିଷ୍ୟକାଳେ କିଂ ଭବିଷ୍ୟତି ତଦପି ନ ଚିନ୍ତୟେତ୍ । ବିଜ୍ଞା ଜନଃ ବର୍ତ୍ତମାନ ଘଟନାବିଷୟ ଏବ ଚିନ୍ତୟନ୍ତ ; କାର୍ଯ୍ୟ କୁର୍ବନ୍ତି ଚ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ନୈବ = ନ + ଏବ
• ତଦପି = ତତ୍ + ଅପି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

ଅନୁବାଦ

ବିଗତ ବିଷୟକୁ ଚିନ୍ତ।କରିବା ଅନୁଚିତ । ଭବିଷ୍ୟତରେ କ’ଣ ହେବ ତାହା ମଧ୍ୟ ଚିନ୍ତାକରିବା ଅନୁଚିତ । ବିଜ୍ଞଲୋକମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଘଟଣା ବିଷୟରେ ହିଁ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

श्लोक – ५ (ପଦ୍ୟ – ୫)

अल्पानामपि वस्तूनां संहतिः कार्यसाधिका
तृणैरारभ्यते रज्जुः तया नागोऽपि बध्यते ॥ ५ ॥

अल्पानि अपि वस्तूनि यदि मिलितानि भवन्ति, तर्हि तैः महत् कार्यं साधितं भवति। तृणानि यदि पृथक् सन्ति, तानि दुर्वलानि भवन्ति। परन्तु यदि तानि एकत्रकृत्य मनुष्यः रज्जुरूपेण व्यवहरति, तया रज्वा महाबलस्य गजस्य अपि बन्धनं कर्तुं शक्यते।

ଅଳ୍ପାନାମପି ବସ୍ତୁନା ସଂହତିଃ କାର୍ଯ୍ୟସାଧିକା
ତୃରାରଭ୍ୟତେ ରଜ୍ଜୁ ତୟା ନାଗୋଽପି ବଧ୍ୟତେ ॥ ୫ ||

ଅଳ୍ପାନି ଅପି ବସ୍ତୁନି ଯଦି ଏକତ୍ରିତାନି ଭାବନ୍ତି, ତହିଁ ଡଃ ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧିତଂ ଭବତି । ତୃଣାନି ଯଦି ପୃଥକ୍ ସନ୍ତ, ତାନି ଦୁର୍ବଳାନି ଭବନ୍ତି । ପରନ୍ତୁ ଯଦି ତାନି ଏକତ୍ରକୃତ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ରଜ୍ଜୁରୂପେଣ ବ୍ୟବହରତି; ତୟା ରହ୍ମା ମହାବଳସ୍ୟ ଗଜସ୍ୟ ଅପି ବନ୍ଧନଂ କର୍ଡିଂ ଶକ୍ୟତେ ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ଅଚ୍ଛାନାମପି = ଅଳ୍ପନାମ୍ + ଅପି
• ନାଗୋଽପି = ନାରଃ + ଅପି
• କିନ୍ତୁ = କିଂ + ତୁ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

ଅନୁବାଦ

ଅଳ୍ପମାତ୍ର ବସ୍ତୁ ଯଦି ଏକାଠି କରାଯାଏ । ତେବେ ବଡ଼କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧୁତ ହୋଇଥାଏ ଘାସଗୁଡ଼ିକ ଯଦି ଅଲଗା ରଖାଯାଏ, ତେବେ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଯଦି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଏକାଠି କରି ମଣିଷ ଦଉଡି଼ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରେ ସେହି ଦଉଡି଼ ଦ୍ବାରା ମହାବଳଶାଳୀ ହାତୀକୁ ମଧ୍ୟ ବନ୍ଧାଯାଇପାରେ ।

श्लोक – ६ (ପଦ୍ୟ – ୬)

गुणवजनसम्पर्कात् याति स्वल्पोऽपि गौरवम् ।
पुष्पमालानुषङ्गेण तृणं शिरसि धार्यते ॥ ६ ॥

नीचः जनः गुणिजनस्य संसर्गीत् गौरवान्वितः भवति। तुच्छम् अपि तृणं पुष्पमालया सह देवतायाः मस्तके स्थानं प्राप्नोति।

ଗୁଣବଜନସମ୍ପର୍କୀତ୍ ଯାତି ସ୍ଵଽପି ଗୌରବମ୍ ।
ପୁଷ୍ପମାଳାନୁଷଙ୍ଗଣ ତୃଣଂ ଶିରସି ଧାର୍ଯ୍ୟତେ || ୬ ||

ନୀତଃ ଜନଃ ଗୁଣିଜନସ୍ୟ ସଂସର୍ଗାତ୍ ଗୌରବାନ୍ଵିତଃ ଭବତି । ତୁଚ୍ଛମ୍ ଅପି ତୃଣଂ ପୁଷ୍ପମାଳୟା ସହ ଦେବତାୟାଂ ମସ୍ତକେ ସ୍ଥାନଂ ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ଗୁଣବଜନସମ୍ପର୍କିତ୍ = ଗୁଣବତ୍ + ଜନସମ୍ପର୍କାତ୍
• ସ୍ୱଽପି – ସ୍ଵତଃ + ଅପି
• ପୁଷ୍ପମାଳାନୁଷଙ୍ଗଣ = ପୁଷ୍ପମାଳ + ଅନୁଷଙ୍ଗଣ
• ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି = ପ୍ର + ଅପ୍ଲୋତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

ଅନୁବାଦ

ନୀଚ ଲୋକ ଗୁଣବାନ ଲୋକସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖ୍ ଗୌରବର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଘାସ ତୁଚ୍ଛ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପୁଷ୍ପମାଳା ସହିତ ଦେବତାର ମସ୍ତକରେ ସ୍ଥାନ ପାଏ ।

श्लोक ७ (ପଦ୍ୟ – ୭)

पञ्चैव पूजयन् लोके यशः प्राप्नोति केवलम् ।
देवान् पितृन् मनुष्यांश्च गुरूनतिथिपञ्चमान् ॥७॥

संसारे पञ्च एव पूज्याः भवन्ति । ते देवाः, पितृपुरुषाः सज्जनाः, अतिथयः च सन्ति । एतान् पूजयित्वा नरः यशस्वी भवति ।

ପଞ୍ଚିବ ପୂଜୟନ୍ ଲୋକେ ଯଶଃ ପ୍ରାୟୋତି କେବଳମ୍ ।
ଦେବାନ୍ ପିତୃନ୍ ମନୁଷ୍ଯାଣ୍ଟ ଗୁରୂନତିଥିପଞ୍ଚମାନ୍ ॥ ୭ ॥

ସଂସାରେ ପଞ୍ଚ ଏବ ପୂଜ୍ୟ ଭବନ୍ତି । ତେ ପିତୃପୁରୁଷା, ସଜନାଃ ଗୁରୁଜନା, ଅତିଥୟଃ ଚ ସନ୍ତୋ । ଏତାନ୍ ପୂଜୟିତ୍ୱ ନରଃ ଯଶସ୍ବୀ ଭବତି ।

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ

• ପଞ୍ଚିବ = ପଞ୍ଚ + ଏବ
• ପ୍ରାୟୋତି = ପ୍ର + ଆୟୋତି
• ମନୁଷ୍ୟ = ମନୁଷ୍ୟାନ୍ + ଚ
• ଗୁରୁନତିଧ୍ଵପଞ୍ଚମାନ୍ = ଗୁରୂନ୍ + ଅତିଥପଞ୍ଚମାନ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ

ଅନୁବାଦ

ସଂସାରରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ହିଁ ପୂଜ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଦେବତା, ପିତୃପୁରୁଷ, ସଜ୍ଜନ, ଗୁରୁଜନ ଏବଂ ଅତିଥ । ଏମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ମଣିଷ ଯଶସ୍ୱୀ ହୋଇଥାଏ ।

धार्यते , प्राप्नोति, दशति, प्रतीक्षते, वर्त्तयन्ति, विचक्षणा:, संहति:, आभ्यते, बध्यते, नागोऽपि
ଧାର୍ଯତେ, ପ୍ରାଷ୍ଟୋତି, ଦଶତି, ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ, ବର୍ଷୟନ୍ତି, ବିଚକ୍ଷଣା, ସଂହତିଃ, ଆରଭ୍ୟତେ, ବଧ୍ୟତେ, ନାଗୋଽପି

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Hindi Solutions Poem 1(b) सूरदास के पद Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Hindi Solutions Poem 1(b) सूरदास के पद

प्रश्न और अभ्यास (ପ୍ରଶ୍ନ ଔର୍ ଅଭ୍ୟାସ)

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दो-तीन वाक्यों में दीजिए।
(ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇ-ତିନି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।)

(क) कृष्ण यशोदा से क्या शिकायत करते है और क्यों?
(କୃଷ୍ଣ ଯଶୋଦା ସେ କ୍ୟା ଶିକାୟତ୍ କରନେ ହୈ ଔର୍ କେଁ ?)
उत्तर:
कृष्ण यशोदा से यह शिकायत करते हैं कि- माँ! मुझे बलराम भैया चिढ़ाते हैं। वे कहते हैं कि मैं खरीद कर लाया गया हुँ। जसुमति ने तुम्हें जन्म नहीं दिया है। इसलिए मैं उनके साथ खेलने नहीं जाता।

(ख) बलराम कृष्ण से क्या पूछते हैं?
(ବଳରାମ କୃଷ୍ଣ ସେ କ୍ୟା ପୁଛତେ ହୈ ?)
उत्तर:
बलराम कृष्ण से पूछते हैं कि – कौन तेरे माता पिता हैं? नंद गोरे हैं और यशोदा गोरी हैं, क्यों काला है?

(ग) यशोदा किसकी कसम खाती हैं और क्या कहती हैं?
(ଯଶୋଦା କିସ୍‌ କସମ୍ ଖାତୀ ହୈ ଔର୍ କ୍ୟା କହତୀ ହୈ ?)
उत्तर:
यशोदा गोधन की कसम खाती हैं और कहती हैं कि ‘मैं तेरी माता हूँ और तू मेरा पुत्र है। यह बलराम चुगलखोर है और जन्म से शरारती है।

(घ) चुटकी देकर ग्वाल-बालक क्यों नाचते हैं?
(ଚୁଟକୀ ଦେକର୍ ଗ୍ୱାଲା-ବାଳକ ଜ୍ୟୋ ନା ହେଁ ?)
उत्तर:
कृष्ण को बलराम के कहने पर कि नंद गोरे हैं, यशोदा गोरी हैं मगर तू काला क्यों है? तुझे माता यशोदा ने खरीद कर लाया है। यही सब बातें सुनकर कृष्ण को चिढ़ाने के लिए ग्वाल बालक चुटकी बजाकर नाचते हैं।

2. निम्नलिखित पदों के अर्थ दो-तीन वाक्यों में स्पष्ट कीजिए:
(ନିମ୍ନଲିଖତ୍ ପଦୌ କେ ଅର୍ଥ ଦୋ-ତୀନ୍ ୱାର୍କୋ ମେଁ ସ୍ପଷ୍ଟ କୀଜିଏ: )
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପଦଗୁଡ଼ିକରେ ଅର୍ଥ ଦୁଇ-ତିନି ବାକ୍ୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ କର: )

(क) पुनि-पुनि कहत कौन है माता, कौन है तुमरो तात।
(ପୁନି-ପୁନି କହତ କୌନ୍ ହୈ ମାତା, କୌନ୍ ହୈ ତୁମରେ ତାତ ।)
उत्तर:
कृष्ण की बाललीला का वर्णन करते हुए कवि ने उसका सुंदर वर्णन किया है। कृष्ण बलराम चिढ़ाने के लिए बारबार कहते हैं कि तुम्हारी माता कौन हैं और पिता कौन हैं? तुम बाबानंद और माता यशोदा के पुत्र नहीं हो। तुम्हें माता यशोदा ने खरीद कर लाया है।

(ख) सूर स्याम मोहि गोधन की सौं हौं माता तू पूत।
(ସୂର୍ ଶ୍ୟାମ ମୋହି ଗୋଧନ କୀ ସୌ ହେଁ ମାତା ତୂ ପୂତ ।)
उत्तर:
जब बालक कृष्ण के मुख पर यशोदा गुस्सा देखती है और कृष्ण के मुख से गुस्सैली वाणी सुनती हैं तो वह प्रसन्न हो जाती हैं। फिर कृष्ण से कहती हैं कि बलराम चुगलखोर है और शरारती है। वह गोधन की कसम खाकर कहती हैं कि कृष्ण ही उनका पुत्र है और वह कृष्ण की माता है।

(ग) तनक – तनक चरननि सौं, नाचत, मनहिं मनहिं रिझावत।
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପଦଗୁଡ଼ିକରେ ଅର୍ଥ ଦୁଇ-ତିନି ବାକ୍ୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ କର: )
उत्तर:
इस पंक्ति में कवि ने कहा है कि कृष्ण अपने आप कुछ गा रहे हैं। वे गाते-गाते अपने नन्हे चरणों से नाचते हैं और मन-ही-मन खुश हो रहे हैं।

(घ) कबहुँ चितै प्रतिबिम्ब खंभ में, लौनी – लिए खबावत।
(କବହୁ ଚିତୈ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଖମ୍ବ ମେଁ, ଲୌନୀ-ଲିଏ ଖବାୱତ୍।)
उत्तर:
बालक कृष्ण घर के भीतर जाकर थोड़ा मक्खन हाथ में लेकर खाते हैं और कुछ मक्खन अपने मुँह पर भी लगा देते हैं। कभी खम्भे में अपना प्रतिबिंब देखकर उसे भी कुछ मक्खन खिलाते हैं।

3. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक-एक वाक्य में दीजिए।
(ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନ କେ ଉତ୍ତର୍ ଏକ୍- ଏକ୍ ୱାକ୍ୟ ମେଁ ଦୀଜିଏ । (ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ-ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।)

(क) बाललीला (पद) के रचयिता कौन हैं?
(ବାଳଲୀଳା (ପଦ) କେ ରଚୟିତା କୌନ୍ ହୈ ।)
उत्तर:
बाललीला (पद) के रचयिता सूरदास हैं।

(ख) कौन कहते हैं कि तुझे मोलकर लाया गया है?
(କୌନ୍ କହତେ ହୈ କି ତୁଝେ ମୋଲ କର ଲାୟା ଗୟା ହୈ?)
उत्तर:
बलराम कहते हैं कि तुम्हें मोल कर लाया गया है।

(ग) बलराम पुनः पुनः क्या कहते हैं?
(ବଳରାମ ପୁନଃ ପୁନଃ କ୍ୟା କହତେ ହୈ ?)
उत्तर:
बलराम पुनः पुनः कहते हैं कि कौन तुम्हारी माता हैं और कौन तुम्हारे पिता हैं।

(घ) ग्वाल बालक किस तरह हँसते हैं?
(ସ୍ଵାଲେ ବାଳକ କିସ୍ ତରହ ହଁସତେ ହେଁ ?)
उत्तर:
ग्वाल बालक चुटकी बजाकर नाचते हैं और हँसते हैं।

(ङ) माँ यशोदा ने किसे मारना सिखा है?
(ମାଁ ଯଶୋଦା ନେ କିସେ ମାର୍‌ନା ସିଖା ହୈ ?)
उत्तर:
माँ यशोदा ने कान्हा को मारना सीखा है।

(च) कौन दाऊ पर नहीं खीझती है?
(କୌନ୍ ଦାଊ ପର ନହୀ ଶୀଝାତୀ ହୈ ?)
उत्तर:
माता यशोदा दाऊ पर नहीं खीझती हैं।

(छ) स्याम शरीर का अर्थ क्या है?
(ଶ୍ୟାମ୍ ଶରୀର କା ଅର୍ଥ କ୍ୟା ହୈ ?)
उत्तर:
स्याम शरीर का अर्थ है ‘काला शरीर’ या श्याम मरंग का शरीर।

(ज) ‘जनमत ही को धूत’ का अर्थ क्या है?
(‘ଜନମତ୍‌ ହୀ କୋ ଧୂତ୍’ କା ଅର୍ଥ କ୍ୟା ହୈ ?)
उत्तर:
‘जनमत ही को धूत’ का अर्थ है जन्म से शरारती।

(झ) माँ यशोदा किसकी सौगंध खाती हैं?
(ମାଁ ଯଶୋଦା କିସ୍‌ ସୌଗନ୍ଧା ଖାତି ହେଁ ?)
उत्तर:
माँ याशोदा गोधन की सौगंध खाती हैं।

(अ) कृष्ण किसे माखन खिलाते हैं?
(ମାଁ ଯଶୋଦା କିସ୍‌ ସୌଗନ୍ଧା ଖାତି ହେଁ ?)
उत्तर:
कृष्ण खंभे में अपने प्रतिबिंब को देखकर उसे माखन खिलाते हैं।

(ट) यशोमति क्या देखकर हर्षित हो जाती हैं?
(ଯଶୋମତି କ୍ୟା ଦେଖ୍କର୍ ହର୍ଷିତ୍ ହୋ ଜାତୀ ହୈ ?)
उत्तर:
यशोमती कृष्ण की बाललीला को देखकर हर्षित हो जाती हैं।

भाषा-ज्ञान (ଭାଷା-ଜ୍ଞାନ)

प्रश्न 1.
निम्नलिखित शब्दों के तत्सम रूप लिखिए:
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ତତ୍‌ସମ ରୂପ ଲେଖ)
मोल, सौं, पूत, तनक, धूत, बाँह, मैया, खिझायो, गैयनि, कजरी
उत्तर:
मोल – मूल्य
पूत – पुत्र
धूत – दुष्ट
मैया – माता
गैयनि – गौ
सौं – शपथ
तनक – क्षुद्र
बाँह – हस्त
खिझायो – उपहास
कजरी – श्याम

प्रश्न  2.
निम्नलिखित शब्दों के समानार्थी शब्द लिखिए :
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ସମାନାର୍ଥୀ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।)
नित, चरन, कर, बाँह, रिस, तात, जात, बदन, स्याम, धूत, सौं, पूत, शरीर, खीझें, चबाई
उत्तर:
नित – हमेशा/सदैव
चरन – पैर / पाँव
कर – हाथ
बाँह – हाथ
रिस – गुस्सा
तात – पिता
जात – जन्म
बदन – मुँह / चेहरा
स्याम – काला
धूत – धूर्त / शरारती / दुष्ट
सौं – सौगंध/शपथ/कसम
पूत – पुत्र/तनय/बेटा
शरीर – काया/देह
खीझे – गुस्सा
चबाई – चुगलखोर/निंदक

Very Short & Objective type Questions with Answers

A. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

प्रश्न  1.
भक्तिकाल के सर्वश्रेष्ठ कृष्ण-भक्त कवि किसे माना जाता है?
उत्तर:
भक्तिकाल के सर्बश्रेष्ठ कृष्ण-भक्त कवि सूरदास को माना जाता है।

प्रश्न  2.
सूरदास की प्रमुख प्रामाणिक रचन क्या है?
उत्तर:
सूरदास के प्रमुख प्रामाणिक रचना ‘सूरसागर’ अमूल्य निधि है।

प्रश्न  3.
सूरदास के गुरु कौन थे?
उत्तर:
सूरदास के गुरु बल्लभायार्य थे।

प्रश्न 4.
यशोमति क्या देखकर हर्षित हो जाति है?
उत्तर:
यशोमति कृष्ण की बाललीला को देखकर हर्षित हो जाती है ।

प्रश्न  5.
‘जनमत ही को धूत’ का अर्थ क्या है?
उत्तर:
‘जनमत ही को धूत’ का अर्थ है जन्म से शरारती।

प्रश्न  6.
श्रीकृष्ण अपने छोटे-छोटे पैरों से क्या करते हैं?
उत्तर:
श्रीकृष्ण अपने छोटे-छोटे पैरों से नाचते हैं।

प्रश्न  7.
श्रीकृष्ण बाँहें उठाकर क्या करते हैं?
उत्तर:
श्रीकृष्ण बाँहें उठाकर कजरी और धौली गायों को बुलाते हैं।

B. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक शब्द/एक पद में दीजिए।

प्रश्न  1.
कौन कान्हा को बहुत खिझाता है?
उत्तर:
दाऊ

प्रश्न  2.
दाऊ के खिझाने से कान्हा के नाराज होने पर माँ क्या कहकर समझाती है?
उत्तर:
मैं माता तू पुत्र

प्रश्न  3.
कान्हा क्यों खेलने नहीं जाते?
उत्तर:
रिस के मारे

प्रश्न  4.
दाऊ किसको खिझाते हैं?
उत्तर:
कृष्ण को

प्रश्न  5.
यशोदा कृष्ण मुँह से क्या सुनकर खुश हो जाती हैं?
उत्तर:
शिकायत

प्रश्न  6.
ग्वाले किस तरह हँसते हैं?
उत्तर:
चुटकी बजाकर

प्रश्न  7.
यशोमती क्या देखकर हर्षित हो जाती हैं?
उत्तर:
कृष्ण की बाललीला

प्रश्न  8.
माता यशोदा किसकी सौगंध खाती हैं?
उत्तर:
गोधन को

प्रश्न  9.
जो चुटकी बजाकर नाचते हैं, वे कौन हैं?
उत्तर:
ग्वाले

प्रश्न 10.
कौन जन्म से धूर्त हैं?
उत्तर:
बलभद्र

प्रश्न  11.
‘लौनी’ शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
मक्खन

C. रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए।

प्रश्न 1.
…………………. दाऊ पर नहीं खीझती है।
उत्तर:
यशोदा

प्रश्न 2.
बालकृष्ण के हाथ में ………………… है।
उत्तर:
मक्खन

प्रश्न 3.
कृष्ण खंभे में ……………….. देखते हैं।
उत्तर:
प्रतिविम्ब

प्रश्न 4.
बाल कृष्ण ………………. हाथ उठाकर बुलाते हैं
उत्तर:
गायों को

प्रश्न 5.
………………. अपने आँगन में नाचते-गाते हैं।
उत्तर:
कृष्ण

प्रश्न 6.
कृष्ण ……………… माखन खिलाते हैं।
उत्तर:
प्रतिबिंब को

प्रश्न 7.
मैया मोहि दाउ बहुत दाउ बहुत खिझायो – इस पंक्ति में मोहि पद ……………….. के लिए प्रयोग हुआ है।
उत्तर:
कृष्ण

प्रश्न 8.
कृष्ण खलते समय अपने बदन पर ………………….. लगाते है।
उत्तर:
माखन

प्रश्न 9.
………………….. अपने आँगन में कछु गावत।
उत्तर:
हरी

प्रश्न 10.
ग्वाले बालक ………………… बजाकर हँसते हैं।
उत्तर:
चुटकी

प्रश्न 11.
दूरी देखति …………………. यह लीला।
उत्तर:
जसुमति

D. ठिक् या भूल लिखिए।

प्रश्न 1.
सूरदास के गुरु वल्लभाचार्य थे।
उत्तर:
ठिक्

प्रश्न 2.
बलराम कहते हैं कि ‘दाउहि कबहुँ न खीझै ‘?
उत्तर:
भूल

प्रश्न 3.
बलराम शरीर का रंग श्याम है
उत्तर:
भूल

प्रश्न 4.
यशोदा गोधन की कसम खाती हैं।
उत्तर:
ठिक्

प्रश्न 5.
माता यशोदा गोपियों को मारना सीखा है।
उत्तर:
भूल

प्रश्न 6.
मोहन की गुस्सैल वाणी सुनकर यशोमती प्रसन्न हो जाती है।
उत्तर:
ठिक्

प्रश्न 7.
‘गोरे नंद यशोदा गोरी, तू कत स्याम शरीर’ – इस पंक्ति के रचयिता कबीरदास हैं।
उत्तर:
भूल

प्रश्न 8.
कृष्ण बीमारी के कारण खेलने नहीं जाते।
उत्तर:
भूल

प्रश्न 9.
वलराम जन्म से चुगलखोर है।
उत्तर:
ठिक्

प्रश्न 10.
कृष्ण कजरी धौरी गायों को बुलाते हैं।
उत्तर:
ठिक्

प्रश्न 11.
कृष्ण बाँह उठाकर नंद बाबा को बुलाते हैं।
उत्तर:
भूल

Multiple Choice Questions (mcqs) with Answers

सही उत्तर चुनिए : (MCQs)

1. कौन कान्हा को बहुत खिझाता है?
(A) दाऊ
(B) नन्द
(C) यशोदा
(D) ग्वाल बाल
उत्तर:
(A) दाऊ

2. दाऊ के खिझाने से कान्ह के नाराज होने पर माँ क्या कहकर समझाती है?
(A) बलभद्र मेरा पुत्र नहीं है
(B) मैं माता तू पुत्र
(C) मैं बहुत खुश हूँ
(D) तू नाराज न हो
उत्तर:
(B) मैं माता तू पुत्र

3. कान्ह क्यों खेलने नहीं जाते?
(A) दुःख के मारे
(B) रिस के मारे
(C) खुसी के मारे
(D) डर के मारे
उत्तर:
(B) रिस के मारे

4. दाऊ किसको खिझातें हैं?
(A) कृष्ण को
(B) ग्वालों को
(C) गोपियों को
(D) माता यशोदा को
उत्तर:
(A) कृष्ण को

5. यशोदा कृष्ण के मुँह से क्या सुनकर खुश हो जाती हैं?
(A) शिकायत
(B)खेलने न जाने की बात
(C) क्रोधपूर्ण बातें
(D) बलराम के चिढ़ाने की बात
उत्तर:
(A) शिकायत

6. बाललीला (पद) के रचयिता कौन हैं?
(A) रामदास
(B) हरीदास
(C) सूरदास
(D) भक्तदास
उत्तर:
(C) सूरदास

7. वाले किस तरह हँसते हैं?
(A) चुटकी बजाकर
(B) गाना गाकर
(C) माखन खाकर
(D) तालियाँ बजाकर
उत्तर:
(A) चुटकी बजाकर

8. कौन दाऊ पर नहीं खीझती है?
(A) कृष्ण
(B) बलराम
(C) यशोदा
(D) बिजली कन्या
उत्तर:
(C) यशोदा

9. सूरदास के गुरु कौन थे?
(A) रामानन्द सागर
(B) वल्लभाचार्य
(C) रामकृष्ण परमहंस
(D) विवेकानन्द
उत्तर:
(B) वल्लभाचार्य

10. यशोमती क्या देखकर हर्षित हो जाती हैं?
(A) कृष्ण की बाललीला
(B) अर्जुन की विश्वरुप
(C) कृष्ण की गोपलीला
(D) बिजली कन्या के जन्म
उत्तर:
(A) कृष्ण की बाललीला

पद: (ପଦ)

1. मैया मोहि दाऊ बहुत खिझायो।
मोसों कहत मोल को लीन्हों, तू जसुमति कब जायो॥
कहा कहौं एही रिस के मारे, खेलन हौं नहीं जात।
पुनि-पुनि कहत कौन है माता, कौन है तुमरो तात॥
गोरे नन्द, जसोदा गोरी, तू कत स्याम सरीर।
चुटकी दै दै हँसत ग्वाल सब, सिखै देते बलबीर॥
तू मोही को मारन सीखी, दाउहि कबहूँ न खीझै।
मोहन मुख रिस की ये बातौं, जसुमति सुनि – सुनि रीझै॥
सुनहू कान्ह बलभद्र चबाई, जनमत ही को धूत।
सूर स्याम मोहि गोधन की सौं, हौं माता तू पूत॥

ମୈୟା ମୋହି ଦାଉ ବହୁତ ଖ୍ରୀୟୋ।
ମୋର୍ସ କହତ ମୋଲ୍ କୋ ଲୀକ୍ଷ୍ନୌ, ତୂ ଜସୁମତି କବ ଜାୟେ ॥
କହା କହାଁ ଏହୀ ରିସ କେ ମାତା, ମାରେ, ଖେଲନ ହେଁ ନହିଁ ଜାତ।
ପୁନି-ପୁନି କହତ କୌନ୍ ହୈ କୌନ ହି ତୁମରୋ ତାତ॥
ମାରେ, ଖେଲନ ହେଁ ନହିଁ ଜାତ। ମାତା, କୌନ ହି ତୁମରୋ ତାତ ॥
ଗୋରେ ନନ୍ଦ, ଜସୋଦା ଗୋରୀ, ତୂ କତ ସ୍ୟାମ ସରୀର।
ଚୁଟକୀ ଦୈ ଦୈ ହଁସତ ଗ୍ବାଲ ସବ, ସିଖି ଦେତେ ବଲବୀର॥
ତୂ ମୋହୀ କୋ ମାରନ ସୀଖୀ, ଦାଉହି କବହୁଁ ନ ଖୀର୍ଷେ।
ମୋହନ ମୁଖ ରିସ କୀ ୟେ ବାର୍ଡୋ, ଜସୁମିତ ସୁନି-ସୁନି ରୀର୍ଥେ ॥
ସୁନହ୍ନି କାହ୍ନ ବଲଭଦ୍ର ଚବାଈ, ଜନମତ ହୀ କୋ ଧୂତ।
ସୂର ସ୍ୟାମ ମୋହି ଗୋଧନ କୀ ସୌ, ହେଁ ମାତା ତୃ ପୂତ॥

हिन्दी व्याख्या: इस पद में कृष्ण की बाललीला का वर्णन है। बालक कृष्ण माँ यशोदा के पास शिकायत करते हैं, “माँ! मुझे बलराम भैया चिढ़ाते हैं। वे मुझे कहते हैं कि तुझे खरीद कर लिया गया है। जसुमति ने तुझे जन्म नहीं दिया है। इसलिए मैं उनके साथ खेलने नहीं जाता। वे बार-बार मुझे पूछते हैं कि कौन तेरी माता और कौन तेरे पिता हैं? और कहते हैं कि नंद गोरे हैं, यशोदा गोरी है, तू क्यों श्यामल/काला है। यह सुनकर मुझे चिढ़ाने के लिए ग्वाल बालक चुटकी बजाकर नाचते हैं।

बलराम भैया उन्हें सिखा देते हैं। तूने सिर्फ मुझे मारना सीखा है। बलराम भैया पर खीझती भी नहीं ।” मोहन के मुख पर गुस्सा देखकर और उनकी गुस्सैली वाणी सुनकर यशोमति प्रसन्न हो जाती हैं। माँ कहती है कि कान्हा सुन, यह बलराम चुगलखोर है, वह जन्म से शरारती है। मैं गोधन की कसम खाकर कहती हूँ कि मैं तेरी माता और तू मेरा पुत्र है।

ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ:
ଏହି ପଦରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବାଲ୍ୟଲୀଳାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଅଛି। କୃଷ୍ଣ ମାତା ଯଶୋଦା ପାଖରେ ଆପରି କରୁଛନ୍ତି କି ହେ ମାତା! ମୋତେ ବଳରାମ ଭାଇ ଚିଡ଼ାଉଛନ୍ତି। ମୋତେ କହୁଛନ୍ତି ତୋତେ କିଣିକରି ଅଣାଯାଇଅଛି। ମାତା ଯଶୋଦା ତୋତେ ଜନ୍ମ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି। ଏଣୁ ମୁଁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଖେଳିବାକୁ ଯାଉନାହିଁ। ସେ ବାରମ୍ବାର ମୋତେ ପଚାରୁଛନ୍ତି ତୋ’ ମାତା ପିତା କିଏ?

ନନ୍ଦ-ଯଶୋଦା ତ ଗୋରା, ତୁ କାହିଁକି କଳା ହେଲୁ? ଏହା ଶୁଣି ଗୋପାଳ ପିଲାମାନେ ମଧ୍ଯ ଚୁଟୁକି ମାରି ନାଚୁଛନ୍ତି। ବଳରାମ ଭାଇ ତାଙ୍କୁ ଶିଖାଉଛନ୍ତି। ତୁମେ କେବଳ ମୋତେ ମାରିବା ଜାଣିଛ ମାତା କହୁଛନ୍ତି: କୃଷ୍ଣ ଶୁଣ, ବଳରାମ ମିଛୁଆଟା ଏବଂ ଜନ୍ମରୁ ଦୁଷ୍ଟ। ମୁଁ ଗାଈର ଶପଥ ଖାଇ କହୁଛି ଯେ ତୁ ମୋର ପୁଅ ଏବଂ ମୁଁ ତୋ’ ର ମାଆ

2. हरि अपने आँगन कछु गाबत।
तनक-तनक चरनन सौं नाचत, मनहिं – मनहिं रिझाबत ॥
बाँह उचाइ काजरी – धौरी, गौयनि टेरि बुलाबत।
कबहुँक बाबा नंद पुकारत, कबहुँक घर मैं आबत॥
माखन तनक आपने कर लै, तनक-बदन मैं नाबत।
कबहुँ चितौ प्रतिबिम्ब खंभ मैं, लौनी लिए खबावत॥
दुरि खति जसुमति यह लीला, हरष आनंद बढ़ावत।
सूर स्याम के बाल – चरित ये, तिन देखन मन भावत॥

ହରି ଅପନେ ଆଗନ କଛୁ ଗାବତ୍।
ତନକ-ତନକ ଚରନନ ସୌ ନାଚତ, ମନହିଁ-ମନହିଁ ରିଝାବତ ॥
ବାହ ଉଚାଇ କାଜରୀ-ଧୌରୀ, ଗୌୟନି ଟେରି ବୁଲାବତ।
କବର୍ଦ୍ଧକ ବାବା ନଂଦ ପୁକାରତ, କବଚ୍ଛୁକ ଘର ମେଁ ଆବତ॥
ମାଖନ ତନକ ଆପନେ କର ଲୈ, ତନକ-ବଦନ ମେଁ ନାବତ।
କବହୁଁ ଚିତୌ ପ୍ରିତବିମ୍ବ ଗଂଭ ମେଁ, ଲୌନୀ ଲିଏ ଖବାୱତ॥
ଦୁରି ଦେଖତି ଜସୁମତି ୟହ ଲୀଲା, ହରଷ ଆନଂଦ ବଢ଼ାୱତ।
ସୂର ସ୍ୟାମ କେ ବାଲ-ଚରିତ ଯେ, ନିତ ଦେଖତ ମନ ଭାବତ॥

हिन्दी व्याख्या: बालक कृष्ण घर के आंगन में अकेले खेल रहे हैं। उनका यह खेल सबके मन को मोह लेता है। यह वर्णन बहुत ही हृदयग्राही है। भगवान कृष्ण अपने आप कुछ गा रहे हैं। वे गाते-गाते नन्हें चरणों से नाचते भी हैं और मन-मन खुश हो रहे हैं। कभी वे हाथ उठाकर काली एवं सफेद गायों को बुलाते हैं, तो कभी नंद बाबा को पुकारते हैं। वे कभी घर के भीतर चले जाते हैं।

घर में जाकर थोड़ा मक्खन हाथ में लेकर खाते हैं, और थोड़ा-सा मुँह में लगा लेते हैं। माता यशोदा दूर से ही खड़ी होकर यह लीला देख रही हैं। और आनंदित हो रही हैं। सूरदास कह रहे हैं कि कन्हैया की यह बाललीला रोज-रोज देखने पर भी प्यारी लगती है। इससे मन तृप्त नहीं होता।

ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ:
କୃଷ୍ଣ ଏକୁଟିଆ ଅଗଣାରେ ଖେଳୁଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଏହି ଖେଳ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନକୁ ମୋହିତ କରୁଅଛି। ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟଗ୍ରାହୀ। କୃଷ୍ଣ ଆପଣା ଛାଏଁ କିଛି ଗୀତ ଗାଇ ଚାଲିଛନ୍ତି। ଗାଉ ଗାଉ ଛୋଟ ପାଦରେ ସେ ନାଚୁଛନ୍ତି ମଧ୍ୟ ଏବଂ ମଗ୍ନ ମଧ୍ୟ ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି। କେତେବେଳେ ହାତଠାରି କାଳୀ ଓ ଧଳୀ ଗାଈଙ୍କୁ ଡାକୁଛନ୍ତି ତ କେତେବେଳେ ନନ୍ଦ ବାବାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଡାକୁଛନ୍ତି।

କେତେବେଳେ ଘର ଭିତରକୁ ଚାଲିଯାଇ ଲହୁଣି ଖାଉଛନ୍ତି ତ ଲହୁଣି ହାତରେ ଧରି ନିଜ ମୁହଁରେ ବୋଳି ମଧ୍ୟ ବହୁତ ସୁନ୍ଦର ଲାଗୁଛି। ଏତିକିରେ ମନର ତୃପ୍ତି ହେଉନାହିଁ। ଥାଇ ଏହା ଦେଖୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଖୁସି ହେଉଛନ୍ତି। ସୁରଦାସ କହୁଛନ୍ତି ଯେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏହି ବାଲ୍ୟଲୀଳା ସବୁଦିନ ଦେଖୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ସୁନ୍ଦର ଲାଗୁଛି। ଏତିକିରେ ମନର ତୃପ୍ତି ହେଉନାହିଁ

शबनार: (ଶରାର୍ଥି)

मैया – माँ (ମା’)

दाऊ – बड़ा भाई बलराम (ବଡ଼ଭାଇ ବଳରାମ)

खिझायो – चिढ़ाया (ବଡ଼ଭାଇ ବଳରାମ)

कहत – कहते है (ଚିଡ଼ାଇଲେ)।

लीन्हों – लाया गया (କୁହନ୍ତି)।

जायो – जन्मा (ଅଣାଯାଇଅଛି)।

एही – यही (ଜନ୍ମ ହେବା)।

खेलन – खेलने (ଏହି)।

पुनि-पुनि – बारबार (ଖେଳିବାକୁ)।

तात – पिता (ବାରମ୍ବାର)।

सरीर – शरीर (ପିତା)।

चुटकी – अंगूठे और पास की अंगुली से बजाना (ଶରୀର)।

दै- देकर (ଦେଇକରି)।

ग्वाल – गोपाल (ଗୋପାଳ)।

बलवीर – बलराम (ବଳରାମ)।

मारन – मारना (ମାରିବା)।

दाउहि – बडे भाई से ( କଥା)।

बातें – बातें (ବଡ଼ଭାଇ)।

सुनहू – सुनकर (ଶୁଣି ଶୁଣି)।

चबाई – चुगलखोर (ମିଛକୁହା)।

धूत – शरारती (ବଦମାସ୍)।

गोधन – गायरूपी धन (ଗୋଧନ)।

मोहि – मुझे (ମୋତେ)।

मोसों – मुझसे (ମୋତେ)।

मोल – खरीद कर (କିଣି କରି)।

जसुमति – यशोदा (ଯଶୋଦା)।

कहैं – कहें (କହିବ)

रिंस – गुस्सा (ରାଗ)।

जात – जाएँ (ଯାଏ)।

तुमरो – तुम्हारा (ତୁମର)।

कत – क्यों (କାହିଁକି)।

स्याम – श्यामल (ଶ୍ୟାମଳ ରଙ୍ଗ)।

सिखै – सिखाने (ଲିବା)।

मोहि – मुझे (ଶିଖାନ୍ତି)।

सीखी – सीखना (ଶିଖିବ)।

कबहूँ – कभी (କେତେ)।

रीझै – प्रसन्न (ଖୁଡି ହେବ)।

कान्ह – कान्हा (କୃଷ୍ଟ)।

जनमत – जन्म (କନ୍ନ)।

पूत – पुत्र (ପୁତ୍ର)।

सौं – सौगंध (ଶପଥ)।

हरि – कृष्ण (କୃଷ୍ଣ)।

कछु – कुछ (କିଛି)।

तनक-तनक – नन्हें-नन्हें (ଛୋଟ ଛୋଟ)।

मनहिं-मनहिं – मन में (ମନେମନେ)।

बाँह – हाथ (ହାଥ)

काजरी – काली (କାଳ)

कबहुँक – कभी (କେବେ)

आवत – आते हैं (ଅପନ୍ତି)

तनक – कुछ (କିଛି)

लै – लेकर (ନେଇକରି)

नावत – लगाते (ଲଗାଇବ)

दुरि – दूर (ହର)

बढ़ावत – बढ़ाना (ଗଢାଇବା)

आँगन – (ଅଗଣା)।

गावत – गाना (ଚାଇବା)।

चरनन – चरण (ପ।ଦ)।

रिझावत – मगन (ମଗ୍ନ)

उचाइ – उठाकर (ହାପଠାରି)

धौ. – सफेद (ଧଳା)

पुकारत – पुकारते हैं (ପାରନ୍ତି)

माखन – मक्खन (ଲତୁଣି)

कर – हाथ (घाथ)। (ତ୍ୱାଥ)

बदन – मुँह (ପୁହିଁ)

खबावत – खिलाते हैं (ଖୁଆନି)

लिए – लेकर (ନେଇ)

भावत – अच्छा लगता (ଭଲ ଲାଗ)

कवि परिचय

भक्तिकाल के श्रेष्ठ कवि सूरदास हिन्दी के सूर्य जैसे तेजस्वी कवि हैं। उनका जन्म सन् 1478 में दिल्ली के निकट सीही गाँव में एक गरीब ब्राह्मण परिवार में हुआ। वे अंधे थे, पर मालूम पड़ता है कि वे जन्मांध नहीं थे। मथुरा और आगरा के बीच यमुना नदी के तटपर स्थित गऊघाट पर उन्होंने संगीत, काव्य और शास्त्र का अभ्यास किया और विनय के भाव से पदों की रचना की। आगे चलकर वे वल्लभाचार्य के शिष्य बन गये और ब्रज जाकर गोवर्धन के पास पारसोली नामक जगह पर अपना स्थायी निवास बनाकर पद लिखते रहे।

सूरदास मानव: मन के बड़े पारखी थे। वात्सल्य भाव के तो वे मर्मज्ञ थे। श्रीमद् भागवत महापुराण के आधार पर रचित उनका विशाल ग्रंथ ‘सूर सागर’ हिंदी की अमूल्य निधि है। ये बच्चों कें, माताओं के, साथियों के, नारी और पुरुषों के मनोभावों के पारंगम कवि थे।

यह पद : (ଏହି ପଦ)
प्रस्तुत पाठ में महाकवि सूरदास द्वारा रचित कृष्ण की बाललीला के दो पदों को रखा गया है। ये पद ‘सूरसागर’ से संकलित हैं।
ପ୍ରସ୍ତୁତ ପାଠରେ ମହାକବି ସୁରଦାସଙ୍କଦ୍ଵାରା ରଚିତ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବାଲ୍ୟଲୀଳାର ଦୁଇଟି ପଦ ରଖାଯାଇଅଛି। ଏହି ପଦ ‘ସୁର ସାଗର’ରୁ ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଅଛି।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Sanskrit Solutions Chapter 2 ସାଧୁ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Sanskrit Solutions Chapter 2 ସାଧୁ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ

1. एकपदेन उत्तरं लिखत । ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।
(ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ।)

(क) क：परीक्षां कर्तु चिन्तितवान् ？
କଃ ପରୀକ୍ଷା କରଂ ଚିନ୍ତାତବାନ୍ ?
उत्तर: ଶିକ୍ଷକ

(ख) छात्रा：किं लिखित्वा दर्शितवन्तः ？
ଛାତ୍ରା କିଂ ଲିଖୁଡା଼ ଦର୍ଶିତବନ୍ତଃ ?
उत्तर: ଉତ୍ତରାଣି

(ग) शिक्षकः कृष्णफलके कान् लिखितवान् ？
ଶିକ୍ଷକଃ କୃଷ୍ଣଫଳକେ କାନ୍ ଲିଖୁତବାନ୍ ?
उत्तर: ପ୍ରଶ୍ନନ୍

(घ) गोपालः कस्य समीपं गतवान् ？
ଗୋପାଳ କସ୍ୟ ସମୀପଂ ଗତବାନ୍ ?
उत्तर:  ଶିକ୍ଷକସ୍ଯ

(ङ) गोपालस्य मुखं किम् अभवत् ?
ଗୋପାଳସ୍ୟ ମୁଖ୍ଯ କିମ୍ବା ଅଭବତ୍ ?
उत्तर: ସ୍ନାନମ

(च) केन शिक्षकः सन्तुष्टः ?
କେନ ଶିକ୍ଷକଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ?
उत्तर: ସତ୍ୟବଚନେନ

(प्रश्नान्, शिक्षकः, म्लानम्, उत्तराणि, सत्यवचनेन,शिक्षकस्य) (ପ୍ରଶ୍ନୋନ୍, ଶିକ୍ଷକ, ସ୍ନାନମ୍, ଉତ୍ତରାଣି, ସତ୍ୟବଚନେନ, ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ)

2. शून्यस्थानं पूरयत

(क) ………..परीक्षार्थं प्रस्तुता: ।
………………. ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ?
उत्तर: ଯୂୟଂ

(ख) ………… अत्र आगच्छ ।
………………. ଅତ୍ର ଆଗଳ୍ପ ।
उत्तर: ତ୍ଵମ୍

(ग) ………………. तु सम्यक् लिखितम् ।
…………. ତୁ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଖିତମ୍ ।
उत्तर: ଦ୍ବୟା

(घ) ………….. एकं पुरस्कारं दातुम् इच्छामि ।
…………..ଏବଂ ପୁରସ୍କାରଂ ଦାତୁମ୍ ଇଚ୍ଛାମି ।
उत्तर: ତୁଭ୍ୟମ୍

(ङ) ………….. एष: गोपाल: श्रेष्ठः ।
………….. ଏଷ ଗୋପାଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।
उत्तर: ଯୁଷ୍ମାସୁ

(च) अरे गोपाल ! …………. मुखं किमर्थं म्लानं दृश्यते ?
ଅରେ ଗୋପାଳ ! …………. ମୁଖ୍ଯ କିମର୍ଥ୍ୟ ମ୍ଳାନଂ ଦୃଶ୍ୟତେ ?
उत्तर: ତବ

(छ) एषः पुरस्कारः …………. एव ।
ଏତଃ ପୁରସ୍କାରଃ ………………ଏବ ।
उत्तर: ତବ

ज) अतः अहं …………. अतीव स्निह्यामि ।
ଅତଃ ଅହଂ ………….. ଅତୀବ ସ୍ମିଥ୍ୟାମି ।
उत्तर: ତ୍ବୟି

(त्वं, तुभ्यं, तव, यूयं, त्वया, युष्मासु, त्वयि)
(ବଂ, ତୁଭ୍ୟ, ତବ, ପୂୟଂ, ତ୍ରୟା, ଯୁକ୍ଷ୍ମାସୁ, ତ୍ଵ)

3. मातृभाषया अनुवादं कुरुत —(ମାତୃଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।)
(ମାତୃଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କର ।)

(क) प्रियशिष्याः ！यूयं परीक्षार्थं प्रस्तुता：?
ପ୍ରିୟଶିଷ୍ୟ ! ୟୂୟଂ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ?
उत्तर:
ପ୍ରିୟ ଶିଷ୍ୟଗଣ ! ତୁମେମାନେ ପରୀକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କି ?

(ख) अरे गोपाल ！त्वम् अत्र आगच्छ ।
ଅରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗଛ ।
उत्तर:
ଆରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମେ ଏଠାକୁ ଆସ ।

(ग) तुभ्यम् एकं पुरस्कारं दातुम् इच्छामि ।
ତୁଭ୍ୟମ୍ ଏବଂ ପୁରସ୍କାରଂ ବାଚୁମ୍ ଇଚ୍ଛାମି ।
उत्तर:
ତୁମକୁ ଗୋଟିଏ ପୁରସ୍କାର ଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛାକରୁଛି ।

(घ) एषः परीक्षायां सम्यक् लिखितवान् ।
ଏଷ ପରୀକ୍ଷାୟାଂ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଖିତବାନ୍ ।
उत्तर:
ଇଏ ପରୀକ୍ଷାରେ ଭଲ ଲେଖୁଛି ।

(ङ) तव मुखं किमर्थं म्लानं दृश्यते ?
ତବ ମୁଖ କିମର୍ଥୀ ମାନଂ ଦୃଶ୍ୟତେ ?
उत्तर:
ତୁମ ମୁହଁ କାହିଁକି ମଳିନ ଦେଖାଯାଉଛି ?

(च) अतः अहं त्वयि अतीव स्निह्यामि ।
ଅତଃ ଅହଂ ତ୍ବ ଅତୀବ ସ୍ପୃହ୍ୟାମି ।
उत्तर:
ଏଣୁ ମୁଁ ତୁମକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭଲପାଏ।

(छ) सर्वे चिरकालं त्वां स्मरिष्यन्तिं ।
ସର୍ବେ ଚିରକାଳ ତ୍ବା ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ ।
उत्तर:
ସମସ୍ତେ ଚିରଦିନ ତୁମକୁ ମନେ ରଖିବେ ।

4. शुद्धपदं रचयत । (ଶୁଦ୍ଧ ପଦ ଲେଖ ।)
(ଶୁଦ୍ଧପଦଂ ରଚୟତ।)

उदाहरणम् – कः ल बा – बालक:
ଉଦାହରଣମ୍ – ଡଃ ଳ ବା – ବାଳକଃ
(१) ल वि ये द्या …………
ଳ ବି ୟେ ଦ୍ୟା – ବିଦ୍ୟାଳୟେ

(२) न् वा चि त न्ति …………
ନ୍ ବା ଚି ତ ଷ୍ଟି – ଚିନ୍ତି ତବାନ୍

(३) थि क व त न्त: …………
ଥ୍ କ ବ ତ ଡଃ ୫ – କଥ୍ତବନ୍ତ

(४) द्र घा उ य ट त …………
ଦ୍ ଘା ଉ ୟ ଟ ତ – ଉଦ୍‌ଘାଟୟତ

(५) णिउत्तरा …………
ଣି ଉ ର ରା – ଉତ୍ତରାଣି

(६) कृ गो ल ष्ण: पा …………
କୃ ଗୋ ଳ ଡଃ ପା – ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ

5. विषयानुसारं स्तम्भमेलनं कुरुत –
(ବିଷୟାନୁସାରଂ ସ୍ଥମ୍ଭମେଳନଂ କୁରୁତ ।)
(ବିଷୟ ଅନୁସାରେ ସ୍ଥମ୍ଭମେଳନ କର ।)

उत्तर:

6. रेखाङ्क्रितपदस्य संशोधनं कुरुत। (ରେଖାଙ୍କିତପଦସ୍ୟ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)
(ରେଖାଙ୍କିତ ପଦଗୁଡ଼ିକର ସଂଶୋଧନ କର ।)

(क) यूयं परीक्षार्थ प्रस्तुतः।
ଭୂୟଂ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ।
उत्तर:
ସୂୟଂ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ।

(ख) त्वम् अत्र आगच्छतु ।
ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗଛତୁ ।
उत्तर:
ତୁମ ଅତ୍ର ଆଗଛ ।

(ग) युष्माभि: गोपालः श्रेष्ठः।
ଯୁଷ୍ଠାଭି ଗୋପାଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।
उत्तर:
ଯୁଷ୍ଠାସୁ ଗୋପାଳୀ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।

(घ) तव अतीव स्निद्यामि ।
ଦ୍ବୟ ଅତୀବ ସୁହ୍ୟାମି ।
उत्तर:
ସର୍ବେ ତଂ ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ ।

(ङ) सर्वे त्वं स्मरिष्यन्ति ।
ସର୍ବେ ତାଂ ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତି ।
उत्तर:
(ବାକ୍ୟ ରଚନା କର ।)

7. वाक्यानि रचयत।
पठन्ति स्म, गतवान्, लिखितवान्, अहम्, तव
उत्तर:

• पठन्ति स्म (ପଠନ୍ତି ସ୍କ) – ସର୍ବେ ସଂସ୍କୃତଂ ପଠନ୍ତି ସ୍ମ।
• गतवान् (ଗତାବାନ) – ଛାତ୍ରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟଂ ଗତବାନ୍।
• लिखितवान्(ଲିଖତବାନ୍) – ଡଃ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଖ୍ତବାନ୍ ।
• अहम् (ଅହମ୍) – ଅହଂ ଚିନ୍ମୟୀ ।
• तव (ତବ) – ତବ ନାମ କିମ୍

8. सन्धिविच्छेदं कुरुत । (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)
(ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର।)
परीक्षार्थम्, कोऽपि, पुरस्कारम्, किमर्थम्,मूल्याड्क्रनम्, अतीव, इतस्ततः
उत्तर:

• परीक्षार्थम् (ପରୀକ୍ଷାର୍ଥମ୍) – ପରୀକ୍ଷା + ଅର୍ଥମ୍
• कोऽपि (କୋଽପି) – କଃ + ଅପି
• पुरस्कारम् (କିମର୍ଥମ୍) – କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍ ମୁଷ୍ୟାନ୍ୟ
• किमर्थम् (ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନମ୍) – ମୂଲ୍ୟ + ଅଙ୍କନମ୍
• अतीव (ଅତୀବ) – ଅତି + ଇବ
• इतस्तत: (ଇତସ୍ତତଃ) – ଇତଃ + ତତଃ

तव कृते करंणीयम् (ତୁମ ପାଇଁ କାମ)

उच्चै : पठत, लिखत च – (ବଡ଼ପାଟିରେ ପଢ଼ ଏବଂ ଲେଖ।

युष्मद् शब्द:

उचितपदेन शून्यस्थानं पूरयत -(ଉଚିତପଦେନ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ ।)

(ଉଚିତ ପଦରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)
(क) अहं ………………. एकं विषयं वदिष्यामि । (त्वम्, त्वाम्, यूयम्)
ଅହଂ ……………… ଏକଂ ବିଷୟଂ ବଦିଷ୍ୟାମି । (ଡ୍ରମ୍, ତ୍ବାମ୍, ୟୂୟମ୍ )
उत्तर: ତ୍ବାମ୍

(ख) ………………. सर्वे उत्तमा: बालका: । (त्वं, युवां, यूयं)
…………….. ସର୍ବେ ଉତ୍ତମା ବାଳକା । (ବଂ, ଯୁବାଂ, ସୂୟଂ)
उत्तर: ସୂୟଂ

(ग) अहं ……………….. एकां कथां कथयामि । (यूयं, त्वयां, युष्मान्)
ଅହଂ …………….. ଏକାଂ କଥା କଥୟାମି । (ସୂୟଂ, ତ୍ରୟା, ଯୁଷ୍ମାନ୍)
उत्तर: ଯୁଷ୍ମାନ୍

(घ) शिक्षक: …………….. पाठं ददाति । (तुभ्यं, त्वत्, त्वं)
ଶିକ୍ଷକ — ପାଠ୍ୟ ଦଦାତି । (ତୁଭ୍ୟ, ସ୍ଵତ୍, ବଂ)
उत्तर: ତୁଭ୍ୟ

(ङ) …………….. विद्यालयस्य नाम किम् ? (त्वायि, त्वां, तव)
ବିଦ୍ୟାଳୟସ୍ୟ ନାମ କିମ୍ ? (ତ୍ୱୟି, ତାଂ, ତବ)
उत्तर:  ତବ

(च) शिक्षक: …………….. विशेवासं करोति । (त्वयि, त्यां, तव)
ଶିକ୍ଷକ …………….. ବିଶ୍ୱାସଂ କରୋତି । (ନ୍ବୟଂ, ବାଂ, ତବ)
उत्तर: ତ୍ବୟି

(छ) ………………… क: श्रेष्ठ: ? (यूयं, युष्माभि:, युष्मासु)
…………….. କଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ? ( ଯୁୟଂ, ଯୁଷ୍ଠାଭି, ଯୁଷାସୁ)
उत्तर: ଯୁଷ୍ମାସୁ

(ज) ………………. तत्र गच्छतम् । (युवां, यूयं, त्वं)
ତତ୍ର ଗଚ୍ଛତମ୍ । (ଯୁବାଂ, ଯୂୟଂ, ବଂ)
उत्तर: ଯୁବାଂ

(झ) ……………….गृहं कुत्र ? (युष्माभिः, युयं, युष्माकं)
……………….. ଗୃହଂ କୁତ୍ର ? (ଯୁଷ୍ଠାଭିଂ, ପୂୟଂ, ଯୁଷ୍ପାକଂ)
उत्तर: ଯୁଷ୍ପାକଂ

(ज) ………………. किं बालेश्वरं गमिष्यथ ? (यूयं, युष्मान्, युवां)
उत्तर:
କିଂ ବାଲେଶ୍ଵରଂ ଗମିଷ୍ୟଥ ? (ଯୂୟଂ,ୟୁଷ୍ମାନ୍, ଯୁବାଂ)
उत्तर: ଯୂୟଂ

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective

एकपदेन उत्तरं लिखत । (ଏକପଦେନ ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତ ।)

1. शिक्षकः छात्राणां किं कर्तु चिन्तितवान् ?
ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରାଣା କିଂ କର୍ଡିଂ ଚିତବାନ୍ ?
उत्तर: ପରୀକ୍ଷା

2. कः छात्रान् सूचितवान् ?
କ ଛାତ୍ରାନ୍ ସୂଚିତବାନ୍ ?
उत्तर: ଶିକ୍ଷକ

3. गोपालस्य वचनं श्रुत्वा कस्य मुखं म्लानम् अभवत् ?
ଗୋପାଳସ୍ୟ ବଚନଂ ଶୃତ୍ବା କସ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ମାନମ୍ ଅଭିବତ୍ ?
उत्तर: ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ

4. कस्य क्रन्दनं दृष्ट्वा छात्राः क्रन्दितवन्तः ?
କସ୍ୟ କ୍ରନ୍ଦନଂ ଦୃଷ୍ଟା ଛାତ୍ରା କନ୍ଦିତବନ୍ତଃ ?
उत्तर: ଗୋପାଳସ୍ୟ

5. कस्य वचनेन शिक्षक : सन्तुष्टः ?
କସ୍ୟ ବଚନେନ ଶିକ୍ଷକଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ?
उत्तर: ଗୋପାଳସ୍ୟ

6. शिक्षक: केषां परीक्षां कर्तुं चिन्तितवान् ?
ଶିକ୍ଷକ କେଷା ପରୀକ୍ଷା କରୁଁ ଚିନ୍ତତବାନ୍ ?
उत्तर: ଛାତ୍ରାଣାମ୍

7. शिक्षकः कान् सूचितवान् ?
ଶିକ୍ଷକଃ କାନ୍ ସୂଚିତବାନ୍ ?
उत्तर: ଛାତ୍ରାନ୍

8. क्र: छात्रान् सूचितवान् ?
କଃ ଛାତ୍ରାନ୍ ସୂଚିତବାନ୍ ?
उत्तर: ଶିକ୍ଷକଃ ।

9. कः शिक्षकस्य समीपं गतवान् ?
କଃ ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ ସମୀପଂ ଗତବାନ୍ ?
उत्तर: ଗୋପାଳ

10. शिक्षकस्य वचनं श्रुत्वा कस्य मुखं म्लानम् अभवत्?
ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କସ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ନାନମ୍ ଅଭବତ୍ ?
उत्तर: ଗୋପାଳସ୍ୟ

11. गोपालस्य वचनेन कः सन्तुष्टः ?
ଗୋପାଳସ୍ୟ ବଚନେନ କଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ?
उत्तर: ଶିକ୍ଷକଃ

12. शिक्षकः कस्य वचनेन सन्तुष्टः ?
ଶିକ୍ଷକଃ କସ୍ୟ ବଚନେନ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ?
उत्तर: ଗୋପାଳସ୍ୟ

बन्धनीमध्यात् शून्यस्थानं पूरयत।
(ବନ୍ଧନୀମଧ୍ଯାତ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଂ ପୂରୟତ।)

1. अरे ………… तु सम्यक् लिखितम् ।(तव,त्वया)
ଅରେ ……….. ତୁ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଷ୍କୃତମ୍ । (ତବ, ତ୍ରୟା)
उत्तर: ତ୍ରୟା

2. युष्मासु एष：गोपाल： ………… (ज्येष्ठ,श्रेष्ठ：)
ଯୁଗ୍ଧାସୁ ଏଷ ଗୋପାଳୀ ………….. (ଜ୍ୟେଷ୍ଠ, ଶ୍ରେଷ୍ଠ)
उत्तर: ଶ୍ରେଷ୍ଠ

3. तुभ्यम् एकं ………… दातुम् इच्छामि (पुरस्कारम् दानम्)
ତୁଭ୍ୟମ୍ ଏବଂ …………. ଦାତୁମ୍ ଇଚ୍ଛାମି । ( ପୁରସ୍କାରମ୍, ଦାନମ୍ )
उत्तर: ପୁରସ୍କାରମ୍

4. ओरे ………… ！त्वम् अत्र आगच्छ। (गोपाल: गोपाल)
ଅରେ ……….. ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗଛ । (ଗୋପାଳ, ଗୋପାଳ)
उत्तर: ଗୋପାଳ

5. ………… प्राप्तुम् अहम् अयोग्यः।(पुरस्कारम्，दानम्)
……………….. ପ୍ରାୟୁମ୍ ଅହମ୍ ଅଯୋଗ୍ୟ । ( ପୁରସ୍କାରମ୍, ଦାନମ୍)
उत्तर: ପୁରସ୍କାରମ୍

6. साधु ………… साधु! (गोपाल, गोपालः )
ସାଧୁ ……………….. ସାଧୁ ! (ଗୋପାଳ, ଗୋପାଳ)
उत्तर: ଗୋପାଳ

7. अहं ………… । (दण्डनीय:, दण्डनीयम्)
ଅହଂ ……………….. (ଦଣ୍ଡନୀୟ, ଦଣ୍ଡନୀୟମ୍)
उत्तर: ଦଣ୍ଡନୀୟ

8. शिक्षक: ………… कृत्वा गोपालकृष्णम् आहूतवान्। (मूल्याठ्कनम्, संशोधनम्)
ଶିକ୍ଷକଃ ………… କୃତ୍ୱା ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣମ୍ ଆହୂତବାନ୍ । (ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ, ସଂଶୋଧନମ୍)
उत्तर: ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନମ୍

9. शिक्षकः कृष्णफलके ………… लिखितवान् । (प्रश्ना:, प्रश्नान्)
ଶିକ୍ଷକଃ କୃଷ୍ଣଫଳକେ …………. ଲିଖ୍ତବାନ୍ । (ପ୍ରଶ୍ନ, ପ୍ରଶ୍ମାନ)
उत्तर: ପ୍ରଶ୍ନନ୍

10. ………… उत्तराणि लिखित्वा दर्शितवन्त:। (छात्रा:, छात्र:)
……………..ଉତ୍ତରାଣି ଲିଖୁଡା଼ ଦର୍ଶିତବନ୍ତଃ । (ଛାତ୍ରା, ଛାତ୍ରୀ)
उत्तर: ଛାତ୍ରା

11. एकस्मिन् विद्यालये ………….. छात्राः पठन्ति स्म। (अनेक, बहव:)
ଏକସ୍ମିନ୍ ବିଦ୍ୟାଳୟେ ……………. ଛାତ୍ରା ପଠନ୍ତି ସୁ । (ଅନେକ, ବହବ)
उत्तर: ବହବ

12. गोपाल: शिक्षकस्य ………….. गतवान्। (निकषा, समीपम्)
ଗୋପାଳ ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ ………. ଗତବାନ୍ ! (ନିକଷା, ସମୀପମ)
उत्तर: ସମୀପମ୍

13. परीक्षायाम् अहं ………….. साहाय्यं नीतवान् । (मित्रस्य, मित्रम्)
ପରୀକ୍ଷାୟାମ୍ ଅହଂ ………………… ସାହାଯ୍ୟ ନୀତବାନ୍ । (ମିତ୍ରସ୍ୟ, ମିତ୍ରମ)
उत्तर: ମିତ୍ରସ୍ଯ

उत्तरचयनं कुरुत
(ଉତ୍ତରଚୟନଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
शिक्षक: छात्राणां किं कर्तुं चिन्तितवान् ?
ଶିକ୍ଷକଃ ଛାତ୍ରାଣା କିଂ କର୍ଡିଂ ଚିତବାନ୍ ?
(A) ପରୀକ୍ଷାମ୍
(B) ନୃତ୍ୟମ୍
(C) ଗୀତମ୍
(D) ପ୍ରତିଯୋଗିତାମ୍
उत्तर:
(A) ପରୀକ୍ଷାମ୍

प्रश्न 2.
शिक्षक : केन सन्तुष्ट : ?
(A) ଗୋପାଳସ୍ୟ ବଚନେନ
(B) ବଚନେନ
(C) ଗୋପାଳସ୍ୟ ସତ୍ୟବଚନେନ
(D) ଗୋପାଳସ୍ୟ ମିଥ୍ୟାବଚନେନ
उत्तर:
(C) ଗୋପାଳସ୍ୟ ସତ୍ୟବଚନେନ

प्रश्न 3.
गोपालः कस्य समीपं गतवान् ?
ଗୋପାଳ କସ୍ୟ ସମୀପଂ ଗତବାନ୍ ?
(A) ମାତୁଃ
(B) ପିତୁଃ
(C) ଶିକ୍ଷକସ୍ଯ
(D) ଗୁରୋ
उत्तर:
(C) ଶିକ୍ଷକସ୍ଯ

प्रश्न 4.
छात्रा: किं लिखित्वा दर्शितवन्त: ?
ଛାତ୍ରା କିଂ ଲିଖୁଡା଼ ଦର୍ଶିତବନ୍ତଃ ?
(A) ଗଣିତଂ
(B) ଉତ୍ତରାଣି
(C) ସଂସ୍କୃତମ୍
(D) ପ୍ରଶ୍ମାନ୍
उत्तर:
(B) ଉତ୍ତରାଣି

प्रश्न 5.
शिक्षक: कृष्णफलके कान् लिखितवान् ?
(A) ପ୍ରଶ୍ମାନ୍
(B) ଉତ୍ତରାଣି
(C) ପାଠମ୍
(D) ଅକ୍ଷରମ୍
उत्तर:
(A) ପ୍ରଶ୍ମାନ୍

प्रश्न 6.
युष्मासु एष：क：श्रेष्ठ：?
(A) ମନୋଜଃ
(B) ଶ୍ଯାମ
(C) ରବି
(D) ଗୋପାଳ
उत्तर:
(D) ଗୋପାଳ

प्रश्न 7.
गोपालस्य मुखं किम् अभवत् ?
ଗୋପାଳସ୍ୟ ମୁଖ୍ଯ କିମ୍ ଅଭବତ୍ ?
(A) ମ୍ଳାନମ୍
(B) ସୁନ୍ଦରମ୍
(C) ମଳିନମ୍
(D) ଅସୁନ୍ଦରମ୍
उत्तर:
(A) ମ୍ଳାନମ୍

प्रश्न 8.
शिक्षक: उत्तराणां किं कृतवान् ?
ଶିକ୍ଷକଃ ଉତ୍ତରାଣଂ କିଂ କୃତବାନ୍ ?
(A) ଦର୍ଶନମ
(B) ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନମ୍
(C) ଟଙ୍କନମ୍
(D) ପଠନମ୍
उत्तर:
(B) ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନମ୍

प्रश्न 9.
“अरे गोपाल ! त्वम् अत्र आगच्छ।” इति क: उक्तवान्?
‘‘ ଅରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗଛ।’’ ଇତି ଡଃ ଉକ୍ତବାନ୍ ?
(A) ଛାତ୍ରୀ
(B) ପିତା
(C) ଶିକ୍ଷକ
(D) ଗୁରୁ
उत्तर:
(C) ଶିକ୍ଷକ

प्रश्न 10.
तस्य क्रन्दनं श्रुत्वा के क्रन्दितवन्त:?
ତସ୍ୟ କ୍ରନ୍ଦନଂ ଶୁତ୍ବା କେ କ୍ରନ୍ଦିତବନ୍ତଃ ?
(A) ବାଳକା
(B) ଶିଷ୍ୟା
(C) ଶିଶବ
(D) ଛାତ୍ରା
उत्तर:
(D) ଛାତ୍ରା

रेखांकित पदानां संशोधनं कुरुत।
(ରେଖାଙ୍କିତପଦାନାଂ ସଂଶୋଧନଂ କୁରୁତ।)

1. सर्वे चिरकालः त्वां स्मरिष्यन्ति।
ସର୍ବେ ଚିରକାଳ ତ୍ବା ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ ।
उत्तर: ସର୍ବେ ଚିରକାଳଂ ତାଂ ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତି ।

2. एतत् पुरस्कारः तव एव ।
ଏତତ୍ର ପୁରସ୍କାରଃ ତବ ଏବ।
उत्तर:
ଏଷ ପୁରସ୍କାରଃ ତବ ଏବ।

3. एकः पुरस्कारं दातुम् इच्छामि।
ଏକଃ ପୁରସ୍କାରଂ ଦାତୁମ୍ ଇଚ୍ଛାମି ।
उत्तर:
ଏବଂ ପୁରସ୍କାରଂ ଦାତୁମ୍ ଇଚ୍ଛାମି ।

4. अरे गोपाल! ! त्वम् अत्र आगच्छ।
ଅରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗଛ । ।
उत्तर:
ଅରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗଛ ।

5. तव मुखं कथं म्लान: दृश्यते।
ତବ ମୁଖ୍ୟ କର୍ଡିଂ ସ୍ନାନଃ ଦୃଶ୍ୟତେ ।
उत्तर:
ତବ ମୁଖ୍ୟ କର୍ଡିଂ ସ୍ନାନଂ ଦୃଶ୍ୟତେ।

6. अहम् अतीव लज्जिता:।
ଅହମ୍ ଅତୀବ ଲଜ୍ଜିତା ।
उत्तर:
ଅହମ୍ ଅତୀବ ଲଜିତଃ ।

7. सत्यवचनेन शिक्षक : सन्तुष्टाः।
ସତ୍ୟବଚନେନ ଶିକ୍ଷକଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ।
उत्तर:
ସତ୍ୟବଚନେନ ଶିକ୍ଷକଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ।

8. त्वम् अत्र आगच्छतु ।
ତୁମ ଅତ୍ର ଆଗଛତୁ ।
उत्तर:
ତୁମ ଅତ୍ର ଆଗଛ ।

9. गोपालस्य सत्यवचनं शिक्षक: सन्तुष्टः।
ଗୋପାଳସ୍ୟ ସତ୍ୟବଚନଂ ଶିକ୍ଷକଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ।
उत्तर:
ଗୋପାଳସ୍ୟ ସତ୍ୟବଚନେନ ଶିକ୍ଷକଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ।

10. शिक्षक: छात्रान् परीक्षां कर्तु चित्तितवान् ।
ଶିକ୍ଷକଃ ଛାତ୍ରାନ୍ ପରୀକ୍ଷା କର୍ତ୍ତୁ ଚିତବାନ୍ ।
उत्तर:
ଛାତ୍ରାମାଂ

सन्धिविच्छेदं कुरुत (ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦଂ କୁରୁତ।)

1. परीक्षार्थम (ପରୀକ୍ଷାର୍ଥମ୍) = ପରୀକ୍ଷା + ଅର୍ଥମ୍
2. कोऽपि (କୋଽପି) = କଃ + ଅପି
3. पुरस्कारम् (ପୁରସ୍କାରମ୍) = ପୁରଃ + କାରମ୍
4. किमर्थम् (କିମ୍) = କିମ୍ + ଅର୍ଥମ୍

सन्धिं कुरुत । (ସନ୍ଧି କୁରୁତ।)

1. प्र + आप्तुम् = प्राप्तुम् ସ୍ + ଆୟୁମ୍ = ପ୍ରାୟୁମ୍
2. अति + इव = अतीव ଅତି + ଇବ = ଅତୀବ
3. किम् + तु = किन्तु କିମ୍ + ତୁ = କିନ୍ତୁ

क्रियापदं निर्वाचयत । (କ୍ରିୟାପଦଂ ନିର୍ବାଚୟତ।)

स्निद्यामि, त्वं, स्मरिष्यन्ति, पृष्टवान्, गोपालः, छात्राः, क्रन्दितवन्त:, गतवान्, शिक्षक:, यूयम् ।
ସ୍ନିଶ୍ୟାମି, ବଂ, ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ, ପୃଷ୍ଟବାନ୍, ଗୋପାଳ, ଛାତ୍ରା, କୁନ୍ଦିତବନ୍ତୀ, ଗତବାନ, ଶିକ୍ଷକଃ, ସୂୟମ୍ ।
उत्तर:
ସ୍ନିଦ୍ୟାମି, ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ, ପୃଷ୍ଟବାନ, କ୍ରନ୍ଦିତବନ୍ତୀ, ଗତବାନ୍

कर्तृपद चिनुत । (କର୍ତ୍ତୃପଦଂ ଚିନୁତ।)
छात्राः, त्वम् सूचितवान्, इच्छामि, शिक्षक:, अहम् अभवत्, क्रन्दितवान्, सर्वे, भविष्यसि ।
ଛାତ୍ରୀ, ତ୍ୱମ୍, ସୂଚିତବାନ, ଇଚ୍ଛାମି, ଶିକ୍ଷକ, ଅହମ୍, ଅଭିବତ୍ କ୍ରନ୍ଦିତବାନ୍, ସର୍ବେ, ଭବିଷ୍ୟସି |
उत्तर:
ଛାତ୍ରା, ତୁମ, ଶିକ୍ଷକ, ଅହମ୍, ସର୍ବେ ।

शब्दानां मातृभाषया अर्थान् लिखत।

1. बहव: (ବହବ) – ବହୁତ
2. उन्मोचयत (ଉନ୍ମୋଚୟତ) – ଖୋଲ । ବାହାର କର
3. लिखित्वा (ଲିଖତ୍ବା) – ଲେଖ
4. कृत्वा (କୃତ୍ବା) – କରି
5. आहूतवान् (ଆହୂତବାନ) – ଡାକିଲେ
6. म्लानम् (ସ୍ନାନମ୍) —ମଳିନ
7. उच्चै: (ଉଚ୍ଚୈଃ) – ଜୋର୍‌ରେ

निजभाषया प्रायशः दशभि: वाक्य्यः उत्तरं लिखत ।
Subjective

प्रश्न 1.
गोपालकृष्णः साधु : इति प्रतिपादयत ।
ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ସାଧୁ ଈତି ପ୍ରତିପାଦୟତ ।
उत्तर:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପୂର୍ବ ଘଟଣା। ଥରେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଚିନ୍ତାକଲେ । ସେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କି ନାହିଁ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ । ପିଲାମାନେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ବୋଲି କହିଲେ । ଶିକ୍ଷକ କଳପଟାରେ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖିଲେ । ଛାତ୍ରମାନେ ଉତ୍ତରମାନ ଲେଖୁ ଦେଖାଇଲେ । ସେହି ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ ଅନ୍ୟତମ । ଶିକ୍ଷକ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଡାକିଲେ। ଗୋପାଳ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନିକଟକୁ ଗଲା । ଶିକ୍ଷକ ତା’ର ପ୍ରଶଂସା କରି କହିଲେ ଯେ ତୁ ପରୀକ୍ଷାରେ ବହୁତ ଭଲ ଲେଖୁଛୁ। ତୋ’ପରି ଆଉ କେହି ଲେଖୁନାହାନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗୋପାଳକୁ ପୁରସ୍କାର ଦେବାକୁ ଶିକ୍ଷକ ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କଲେ।

କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଗୋପାଳର ମୁଖ ମଳିନ ପଡ଼ିଗଲା । ଶିକ୍ଷକ ଏସବୁ ଦେଖୁ ମଳିନ ପଡ଼ିବାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ଗୋପାଳ କହିଲେ ଯେ ସେ ଏ ପୁରସ୍କାର ପାଇବା ପାଇଁ ଅଯୋଗ୍ୟ । ଯେହେତୁ ପରୀକ୍ଷାରେ ସେ ମିତ୍ରମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଥିଲା। ସେ ନିଜକୁ ଲଜ୍ଜିତ ଓ ଦଣ୍ଡନୀୟ ମନେକଲା । ଏପରି କହି ଜୋର୍‌ରେ କାନ୍ଦିବାକୁ ଲାଗିଲା । ଏପରି ସତ୍ୟବଚନରେ ଶିକ୍ଷକ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ ଏବଂ ଗୋପାଳକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କଲେ । ତାହାର ଏହି ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକ ତାକୁ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନକଲେ ଏବଂ ଆଗାମୀକାଳରେ ଭାରତର ମହାନ୍ ସେବକ ହେବାପାଇଁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଦେଲେ।

मातृभाषया अनुवादं कुरुत ।
(ମାତୃଭାଷୟ ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ ।) 

1. स्वाधीनतायाः पूर्वघटना ।
ସ୍ଵାଧୀନତାୟାଂ ପୂର୍ବଘଟନା ।
ଅନୁବାଦ: ସ୍ୱାଧୀନତାର ପୂର୍ବ ଘଟଣା।

2. एकस्मिन् विद्यालये बहव: छात्राः पठन्ति स्म।
ଏକସ୍ମିନ୍ ବିଦ୍ୟାଳୟେ ବହନଃ ଛାତ୍ରା ପଠନ୍ତି ସ୍ମ ।
ଅନୁବାଦ: ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଲରେ ବହୁ ଛାତ୍ର ପଢ଼ୁଥିଲେ।

3. स: छात्रान् पृष्टवान् ।
ସ୍ୱ ଛାତ୍ରାନ୍ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ।

4. छात्राः प्रस्तुताः इति कथितवन्तः।
ଛାତ୍ରା ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ଇତି କଥୁତବନ୍ତୀ ।
ଅନୁବାଦ: ଛାତ୍ରମାନେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ବୋଲି କହିଲେ।

5. छात्रा: खातिक्रां लेखनीं च उन्मोचितवन्त: ।
ଛାତ୍ରା ଖାତିକାଂ ଲେଖନୀ ଚ ଉନ୍ମୋଚିତବନ୍ତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଛାତ୍ରମାନେ ଖାତା ଓ କଲମ ବାହାର କଲେ।

6. छात्रा: उत्तराणि लिखत्वा दर्शितवन्तः।
ଛାତ୍ରା ଉତ୍ତରାଣି ଲିଖତ୍ବା ଦର୍ଶିତବନ୍ତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ଛାତ୍ରମାନେ ଉତ୍ତର ଲେଖୁ ଦେଖାଇଲେ।

7. तेषु गोपालकृष्णगोखले अपि आसीत् ।
ତେଷୁ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଗୋଖଲେ ଅପି ଆସୀତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଗୋଖଲେ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ।

8. शिक्षकः उत्तराणां मूल्याहुनं कृत्वां गोपालकृष्णम् आहत्तवान ।
ଶିକ୍ଷକଃ ଉତ୍ତରାଣା ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନଂ କୃଷ୍ଣା ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣମ୍ ଆହୂତବାନ୍। ଓଁ
ଅନୁବାଦ : ଶିକ୍ଷକ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣକୁ ଡାକିଲେ ।

9. गोपाल：शिक्षकस्य समीपं गतवान् ।
ଗୋପାଳ ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ ସମୀପଂ ଗତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଗୋପାଳ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ପାଖକୁ ଗଲେ ।

10. शिक्षकः कथितवान् -＂अरे！त्वया तु सम्यक् लिखितम्＂
ଶିକ୍ଷକ କଥୁତବାନ୍ – ଅରେ ! ତ୍ୱୟା ତୁ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଖୁତମ୍ ।”’
ଅନୁବାଦ: ଶିକ୍ଷକ କହିଲେ – ଆରେ ! ତୁମେ ତ ବହୁତ ଭଲ ଲେଖୁଛି ।

11. त्वत् अधिकं कोऽपि न लिखितवान् ।
ତୃତ୍ବ ଅଧ୍ବକଂ କୋଽପି ନ ଲିଖୁତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ତୁମଠାରୁ କେହି ଅଧିକ ଲେଖନାହିଁ ।

12. भो छात्रा：युष्मासु एष：गोपाल：श्रेष्ठ：।
ଭୋ ଛାତ୍ରା ! ଯୁଗ୍ମସୁ ଏତଃ ଗୋପାଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।
ଅନୁବାଦ: ହେ ଛାତ୍ରଗଣ ! ତୁମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଗୋପାଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।

13. किन्तु शिक्षकस्य वचनं श्रुत्वा गोपालस्य मुखं म्लानम् अभवत्।
କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଗୋପାଳସ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ମ୍ଳାନମ୍ ଅଭବତ୍ ।
ଅନୁବାଦ: କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଗୋପାଳର ମୁହଁ ମଳିନ ପଡ଼ିଗଲା ।

14. तत् दृष्ट्वा शिक्षकः पृष्टवान् ।
ତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ଶିକ୍ଷକ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ତାହା ଦେଖୁ ଶିକ୍ଷକ ପଚାରିଲେ।

15. परीक्षायाम् अहं मित्रस्य साहाय्यं नीतवान् ।
ପରୀକ୍ଷାୟାମ ଅହଂ ମିତ୍ରସ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ ନୀତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ପରୀକ୍ଷାରେ ମୁଁ ମିତ୍ରଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଛି ।

16. अहं अतीव लज्जित:।
ଅହମ୍ ଅତୀବ ଲଳିତଃ ।
ଅନୁବାଦ: ମୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲଜ୍ଜିତ ।

17.अहं दण्डनीय：। थव० (बकाधि)।
ଅହଂ ଦଣ୍ଡନୀୟଃ ।
ଅନୁବାଦ: ମୁଁ ଦଣ୍ଡପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ।

18. इति कथयन् स：उच्चै ：क्रन्दितवान् ।
ଇତି କଥୟନ୍ ଡଃ ଉଜଃ କୁନ୍ଦିତବାନ୍ ।
ଅନୁବାଦ: ଏହିପରି କହି ସେ ବଡ଼ପାଟିରେ କାନ୍ଦିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେ ।

19. एतादृशेन सत्यवचनेन शिक्षकः सन्तुष्टः।
ଏତାଦୃଶେନ ସତ୍ୟବଚନେନ ଶିକ୍ଷକଃ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ।
ଅନୁବାଦ: ଏପରି ସତ୍ୟବଚନ ଶୁଣି ଶିକ୍ଷକ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ ।

20. स: गोपालम् आलिड्य कथितवान् – ‘साधु बालक साधु’।
ଡଃ ଗୋପାଳମ୍ ଆଲିଙ୍ଗା କଥୁତବାନ୍ – ‘ସାଧୁ ବାଳକ ସାଧୁ’
ଅନୁବାଦ: ସେ ଗୋପାଳକୁ କୋଳେଇ କହିଲେ – ‘ସାଧୁ ବାଳକ ସାଧୁ’ ।

21. तव सत्यनिष्ठायाः कृते एषः दीयते ।
ତବ ସତ୍ୟନିଷ୍ଠାୟଃ କୃତେ ଏଷ ଦୀୟତେ ।
ଅନୁବାଦ: ତୁମର ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଏହା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଛି ।

22. त्वं सत्यवादी ।
ବଂ ସତ୍ୟବାଦୀ ।
ଅନୁବାଦ: ତୁମେ ସତ୍ୟବାଦୀ ।

संस्कृतभाषया अनुवादं कुरुत।
(ସଂସ୍କୃତଭାଷୟା ଅନୁବାଦଂ କୁରୁତ।)

प्रश्न 1.
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରମାନେ ପଢ଼ନ୍ତି ।
उत्तर:
विद्यालये छात्रा: पठन्ति। ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାତ୍ରା ପଠନ୍ତି ।

प्रश्न 2.
ଶିକ୍ଷକ କଳାପଟାରେ ଲେଖିଲେ ।
उत्तर:
शिक्षक: कृष्णफलके लिखितवान्। ଶିକ୍ଷକଃ କୃଷ୍ଣଫଳକେ ଲିଖତବାନ୍ ।

प्रश्न 3.
ଛାତ୍ରମାନେ ଉତ୍ତର ଲେଖିଲେ ।
उत्तर:
छात्रा:उत्तरं लिखितवन्तः। ଛାତ୍ରା ଉତ୍ତରଂ ଲିଖତବନ୍ତଃ ।

प्रश्न 4.
ଗୋପାଳ ଦୁଃଖୁତ ହେଲା ।
उत्तर:
गोपाल: दु:खित: अभवत्। ଗୋପାଳ ଦୁଃଖତଃ ଅଭବତ୍।

प्रश्न 5.
ମୁଁ ମିତ୍ରର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଥୁଲି ।
उत्तर:
अहं मित्रस्य साहाय्यं नीतवान्। ଅଫ୍ ମଧ୍ୟ ଆଶ ମାମା । ଅହଂ ମିତ୍ରସ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ ନୀତବାନ୍ ।

प्रश्न 6.
ତୁମ୍ଭେମାନେ ଲେଖ ।
उत्तर:
यूयं लिखत । ସୂୟଂ ଲିଖତ ।

प्रश्न 7.
ଶିକ୍ଷକ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ।
उत्तर:
शिक्षकः सन्तुष्टः । ଶିକ୍ଷକ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଅଭିବତ୍।

प्रथम अनुच्छेदः (ପ୍ରଥମ ଅନୁଚ୍ଛେଦ)

स्वाधीनतायाः पूर्वघटना । एकस्मिन् विद्यालये बहवः छात्राः पठन्ति स्म । एकदा शिक्षकः छात्राणां परीक्षां कर्तुं चिन्तितवान् । सः छात्रान् पृष्टवान् – ‘प्रियशिष्याः ! यूयं परीक्षार्थं प्रस्तुताः ?’ छात्राः प्रस्तुताः इति कथितवन्तः । शिक्षकः सूचितवान् – ” यूयं सर्वे परीक्षाखातिकां लेखनीं च उन्मोचयत” ।

ସ୍ଵାଧୀନତାୟା ପୂର୍ବଘଟନା । ଏକସ୍ମିନ୍ ବିଦ୍ୟାଳୟେ ବହବ ଛାତ୍ରା ପଠନ୍ତି ସ୍ମ । ଏକଦା ଶିକ୍ଷକଃ ଛାତ୍ରାମାଂ ପରୀକ୍ଷା କରୁଁ ଚିନ୍ତା ତବାନ୍ । ଡଃ ଛାତ୍ରାନ୍ସ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ – ପ୍ରିୟଶିଷ୍ୟ ! ଯୂୟଂ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ? ଛାତ୍ରା ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ଇତି କଥିତବନ୍ତ । ଶିକ୍ଷକଃ ସୂଚିତବାନ୍ – ‘ଯୁୟଂ ସର୍ବେ ପରୀକ୍ଷାଖାତିକାଂ ଲେଖନୀ ଚ ଉନ୍ମୋଚୟତ’ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ପୂର୍ବଘଟନା – ପୂର୍ବଘଟଣା, ପଠନ୍ତି ସ୍ପ – ପଢୁଥିଲେ, କରୁଁ – କରିବାକୁ, ଚିନ୍ତା ତବାନ୍ – ଚିନ୍ତା।କଲେ, ପୃଷ୍ଟବାନ୍ – ପଚାରିଲେ, ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ – ପରୀକ୍ଷାନିମନ୍ତେ, କଥ୍ତବନ୍ତ ୫ – କହିଲେ, ଖାତିକା – ଖାତା, ଉନ୍ମୋଚୟତ – ତୁମେମାନେ ଖୋଲ ।

ଅନୁବାଦ
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପୂର୍ବଘଟଣା । ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଲରେ ବହୁତ ଛାତ୍ର ପଢୁଥିଲେ । ଥରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଶିକ୍ଷକଚିନ୍ତା।କଲେ । ସେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ – ପ୍ରିୟ ଶିଷ୍ୟଗଣ ! ତୁମେମାନେ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କି ? ଛାତ୍ରମାନେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ବୋଲି କହିଲେ । ଶିକ୍ଷକ ସୂଚାଇଦେଲେ – ତୁମେମାନେ ସମସ୍ତେ ପରୀକ୍ଷା ଖାତା ଓ କଲମ ବାହାର କର ।

छात्राः खातिकां लेखनीं च उन्मोचितवन्तः । शिक्षकः कृष्णफलके प्रश्नान् लिखितवान् । छात्राः उत्तराणि लिखित्वा दर्शितवन्तः । तेषु गोपालकृष्णगोखले अपि आसीत् । शिक्षकः उत्तराणां मूल्याङ्कनं कृत्वा गोपालकृष्णम् आहूतवान् – “अरे – गोपाल ! त्वम् अत्र आगच्छ ।” गोपालः शिक्षकस्य समीपं गतवान् । शिक्षकः कथितवान्- “अरे ! त्वया तु सम्यक् लिखितम् । त्वत् अधिकम् कोऽपि न लिखितवान् । अतः तुभ्यम् एकं पुरस्कारं दातुम् इच्छामि । भोः छात्राः ! युष्मासु एषः गोपालः श्रेष्ठः । एषः परीक्षायां सम्यक् लिखितवान् ।”

ଛାତ୍ରୀ ଖାତିକାଂ ଲେଖନୀ ଚ ଉନ୍ମୋଚିତବନ୍ତଃ’। ଶିକ୍ଷକଃ କୃଷ୍ଣଫଳକେ ପ୍ରଶ୍ନନ୍ ଲିଖ୍ବାନ୍ । ଛାତ୍ରା ଉତ୍ତରାଣି ଲିଖିତ୍ସା ଦର୍ଶିତବନ୍ତ । ତେଷୁ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଗୋଖଲେ ଅପି ଆସୀତ୍ । ଶିକ୍ଷକଃ ଉତ୍ତରାନାଂ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନଂ କୃତ୍ୱା ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣମ୍ ଆହୂତବାନ୍ – ‘ ଅରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମ୍ ଅତ୍ର ଆଗଚ୍ଛ ।’’ ଗୋପାଳ ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ ସମୀପଂ ଗତବାନ୍ । ଶିକ୍ଷକଃ କଣ୍ଠତବାନ୍ – ‘ଅରେ ! ତ୍ୱୟା ତୁ ସମ୍ୟକ୍ । ଲିଖିତମ୍ । ତ୍ୱତ୍ ଅଧୂକମ୍ କୋଽପି ନ ଲିଖିତବାନ୍ । ଅତଃ ତୁଭ୍ୟମ୍ ଏବଂ ପୁରସ୍କାରଂ ଦାତୁମ୍ ଇଚ୍ଛାମି । ହୋ ଛାତ୍ରା ! ଯୁଷ୍ମାସୁ ଏତଃ ଗୋପାନଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଏଷ ପରୀକ୍ଷାୟାଂ ସମ୍ୟକ୍ ଲିଖିତବାନ୍ ।’’.

ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ
କୋଽପି = କଃ + ଅପି

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
କୃଷ୍ଣଫଳକେ – କଳାପଟାରେ, ଲିଖୁବାନ୍ – ଲେଖିଲେ, ଲିଖ୍ – ଲେଖୁ, ଦର୍ଶିତବନ୍ତ ୫ – ଦେଖାଇଲେ, ତେଷୁ – ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ, ଅପି – ମଧ୍ୟ, ଆସୀତ୍ – ଥିଲେ, କୃତ୍ୱା – କରି, ଗତବାନ୍‌ – ଗଲେ, ସମ୍ୟକ୍ – ହଲ | ଉତ୍ତମ, କୋଽପି – କେହିହେଲେ, ଦାତୁମ – ଦେବାକୁ, ଯୁଗ୍ମସୁ – ତୁମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ।

ଅନୁବାଦ
ଛାତ୍ରମାନେ ଖାତା ଓ କଲମ ବାହାର କଲେ । ଶିକ୍ଷକ କଳାପଟାରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଲେଖିଲେ । ଛାତ୍ର ମାନେ ଉତ୍ତର ଲେଖ୍ ଦେଖାଇଲେ । ସେମାନଙ୍କମଧ୍ୟରେ ଗୋପାଲକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । ଶିକ୍ଷକ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଡାକିଲେ – ‘‘ଆରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମେ ଏଠାକୁ ଆସ । ଗୋପାଳ ଶିକ୍ଷକଙ୍କପାଖକୁ ଗଲେ । ଶିକ୍ଷକ କହିଲେ – ଆରେ ! ତୁମେ ବହୁତ ଭଲ ଲେଖୁଛି । ତୁମଠାରୁ କେହି ଅଧ୍ଵ ଲେଖୁ ନାହିଁ । ଏଣୁ ତୁମକୁ ‘ଗୋଟିଏ’ ପୁରସ୍କାର ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ହେ ଛାତ୍ରଗଣ ! ତୁମମାନଙ୍କମଧ୍ଯରେ ଏହି ଗୋପାଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଇଏ ପରୀକ୍ଷାରେ ବହୁତ ଭଲ ଲେଖୁଛି ।

तृतीय अनुच्छेदः (ତୃତୀୟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

किन्तु शिक्षकस्य वचनं श्रुत्वा गोपालस्य मुखं म्लानम् अभवत् । तत् दृष्ट्वा शिक्षकः पृष्टवान् – ‘अरे गोपाल ! तव मुखं किमर्थं म्लानं दृश्यते ?” गोपालः कथितवान् – “गुरुदेव ! पुरस्कारं प्राप्तुम् अहम् अयोग्यः । परीक्षायाम् अहं मित्रस्य साहाय्यं नीतवान् । अहम् अतीव लज्जितः । अहं दण्डनीयः ।” इति कथयन् सः उच्चैः क्रन्दितवान् । तस्य क्रन्दनं श्रुत्वा छात्राः, अपि क्रन्दितवन्तः ।

କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷକସ୍ୟ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଅଭବତ୍ । ତତ୍ ଦୃଷ୍କୃ ଶିକ୍ଷକଃ ଗୋପାଳସ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ମ୍ଳାନମ୍ ପୃଷ୍ଟବାନ୍ – ‘ଅରେ ଗୋପାଳ ! ତବ ମୁଖ୍ୟ କିମର୍ଥୀ ମାନଂ ଦୃଶ୍ୟତେ ? ଗୋପାଳୀ କଥ୍ତବାନ୍ ‘ଗୁରୁଦେବ ! ପୁରସ୍କାରଂ ପ୍ରାୟୁମ୍ ଅହମ୍ ଅଯୋଗ୍ୟ । ପରୀକ୍ଷାୟାମ୍ ଅହଂ ମିତ୍ରସ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ ନୀତବାନ୍ । ଅହଂ ଅତୀବ ଲଜ୍ଜିତଃ । ଅହଂ ଦଣ୍ଡନୀୟ ।’’ ଇତି କଥୟନ୍ ଡଃ ଉଚ୍ଚୈଃ କ୍ରନ୍ଦିତବାନ୍ । ତସ୍ୟ କ୍ରନ୍ଦନଂ ଶୁତ୍ବା ଛାତ୍ରୀ ଅପି କ୍ରନ୍ଦିତବନ୍ତ ୫ ।

ସନ୍ଧବଚ୍ଛେଦ
କିନ୍ତୁ = କିମ୍ + ତୁ, ଅତୀବ = ଅତି + ଇବ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ଶୁତ୍ବା — ଶୁଣି, ମ୍ଳାନଂ – ମଳିନ, ଦୃଷ୍ଟା – ଦେଖ୍, ଦୃଶ୍ୟତେ – ଦେଖାଯାଉଛି, ପୃଷ୍ଟବାନ୍ – ପଚାରିଲେ, ପ୍ରାୟୁମ୍ – ପାଇବାକୁ, ଦଣ୍ଡନୀୟଃ – ଦଣ୍ଡଯୋଗ୍ୟ, କଥୟନ୍ – କହି, ଉଚ୍ଚୈଃ – ବଡ଼ପାଟିରେ, ଅପି – ମଧ୍ଯ ।

ଅନୁବାଦ
କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଗୋପଳର ମୁହଁ ମଳିନ ପଡ଼ିଗଲା । ତାହା ଦେ ଖୁ ଶିକ୍ଷକ ପଚାରିଲେ – ଆରେ ଗୋପାଳ ! ତୁମ ମୁହଁ କାହିଁକି ମଳିନ ଦେଖାଯାଉଛି?? ? ଗୋପାଳ କହିଲେ – ‘ଗୁରୁଦେବ ! ପୁରସ୍କାର ପାଇବାକୁ ମୁଁ ଅଯୋଗ୍ୟ। ପରୀକ୍ଷାରେ ମୁଁ ବଂଧୁଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଛି । ମୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲଜିତ । ମୁଁ ଦଣ୍ଡପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ’ । ଏହିପରି କହି ସେ ବଡ଼ପାଟିରେ କାନ୍ଦିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ତାଙ୍କର କାନ୍ଦିବା ଦେଖ୍ ଛାତ୍ରମାନେ ମଧ୍ୟ କାନ୍ଦିଥିଲେ ।

चतुर्थ अनुच्छेदः (ଚତୁର୍ଥ ଅନୁଚ୍ଛେଦଃ)

एतादृशेन सत्यवचनेन शिक्षकः सन्तुष्टः । सः गोपालम् आलिङ्ग्य कथितवान् – ‘साधु बालक साधु । एषः पुरस्कारः तव एव । तव सत्यनिष्ठायाः कृते एषः दीयते । त्वं सत्यवादी । अतः अहं त्वयि अतीव स्निह्यामि । आगामिकाले त्वं भारतस्य महान् सेवकः भविष्यसि । सर्वे चिरकालं त्वां स्मरिष्यन्ति ।

ଏତାଦୃଶେନ ସତ୍ୟବଚନେନ ଶି କ୍ଷତଃ ସନ୍ତୁ ଷ୍ଟୀ । ପଃ ଗୋପାଳମ୍ ଆଲିଙ୍ଗି କଥ୍ତବାନ୍ – ‘ସାଧୁ ବାଳକ ସାଧୁ । ଏତଃ ପୁରସ୍କାରଃ ତବ ଏବ । ତବ ସତ୍ୟନିଷ୍ଠାୟା କୃତେ ଏଷ ଦୀୟତେ । ବଂ ସତ୍ୟବାଦୀ । ଅତଃ ଅହଂ ଦ୍ଵୟି ଅତୀବ ସୁହ୍ୟାମି । ଆଗାମିକାଳେ ତଂ ଭାରତସ୍ୟ ମହାନ୍ ସେବକଃ ଭବିଷ୍ୟସି । ସର୍ବେ ଚିରକାଳଂ ତାଂ ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତ ।

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ
ଅତୀବ = ଅତି + ଇବ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ
ଏତାଦୃଶେନ – ଏହିପରି, ସନ୍ତୁଷ୍ଟ – ଖୁସି, ଆଲିଙ୍ଗ ଆଲିଙ୍ଗନକରି, ସାଧୁ – ଧନ୍ୟବାଦ, ଏବ – ହିଁ, କୃତେ – ନିମନ୍ତେ, ଦୀୟତେ – ଦିଆଯାଉଛି, ଅତଃ – ଏଣୁ, ସ୍ନିଶ୍ୟାମି – ସ୍ନେହକରୁଛି, ଭବିଷ୍ୟସି – ହେବ, ଚିରକାଳଂ – ଚିରଦିନ, ସ୍ମରିଷ୍ୟନ୍ତି – ମନେ ରଖୁବେ ।

कर्तुम्, उन्मोचयत, कृष्णफलकम्, सम्यक्, म्लानम्, प्रतारितवान्, तव, त्वाम् ।

कर्तुपदानि :
शिक्षक, छात्रा:, अहम्, सर्वे, सेवक: ।

क्रियापदानि :
इच्छामि, शिक्षामि, भविष्यसि, स्मरिष्यन्ति, आगच्छ। शब्दार्थ:

शब्दार्थ: