Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions ସମାସ Textbook Exercise Questions and Answers.
BSE Odisha Class 9 Odia Grammar ସମାସ
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
Question 1.
ସମାସ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପରସ୍ପର ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଥିବା ଦୁଇ ବା ତହିଁରୁ ଅଧ୍ଵ ପଦକୁ ଏକପଦରେ ପରିଣତ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ‘ସମାସ’ କହନ୍ତି ।
Question 2.
ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ସମାସରେ ଥିବା ପଦଗୁଡ଼ିକର ପରସ୍ପର ସମ୍ବନ୍ଧ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ବାକ୍ୟଟି ଗଢ଼ାଯାଏ, ସେହି ବାକ୍ୟକୁ ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ; ଯଥା— ଜଳଦାନ କରେ ଯେ = ଜଳଦ । ଏଠାରେ ଜଳ ଦାନ କରେ କରେ ଯେ = ଜଳଦ । ଏଠାରେ ଜଳ ଦାନ କରେ
Question 3.
ସମସ୍ୟାମାନ ପଦ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଯେଉଁ ପଦଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣରେ ସମସ୍ତପଦ (ସମାସପଦ) ଗଠିତ ହୁଏ ସେହି ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ସମାସ୍ୟାମାନ ପଦ କୁହାଯାଏ । ଯଥା – ଧନକୁ ପ୍ରାପ୍ତ = ଧନପ୍ରାପ୍ତ । ଏଠି ‘ଧନ’ ଓ ‘ପ୍ରାପ୍ତ’ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସମସ୍ୟାମାନ ପଦ ।
Question 4.
ପୂର୍ବପଦପ୍ରଧାନ ସମାସଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଦ୍ବିଗୁ ଓ ଅବ୍ୟୟୀଭାବ ସମାସ ଦୁଇଟି ପୂର୍ବପଦପ୍ରଧାନ ସମାସ ।
Question 5.
ଉପପଦ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ ଗଠନ କାଳରେ ‘ଧାତୁ’ ପୂର୍ବରେ ଯୋଗ ହୋଇଥିବା ଅନ୍ୟ ପଦଟିକୁ ‘ଉପପଦ’ କହନ୍ତି ।
Question 6.
ଉପମେୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଯାହା ବିଷୟରେ ତୁଳନା ଦିଆଯାଏ ସେହି ପ୍ରକୃତ ବର୍ଣ୍ଣନୀୟ ବସ୍ତୁକୁ ‘ଉପମେୟ’ କୁହାଯାଏ ।
Question 7.
ସମାସ ନିଷ୍ପନ୍ନ ପଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମାସ ନିଷ୍ପନ୍ନ ପଦକୁ ସମସ୍ତପଦ କୁହାଯାଏ ।
Question 8.
ବିଗ୍ରହବାକ୍ୟର ଅନ୍ୟ ନାମ ଦୁଇଟି କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟାସକାବ୍ୟ ଓ ସମାସବାକ୍ୟ ।
Question 9.
ସମସ୍ୟମାନ ପଦ ଦୁଇଟିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରପଦ ଓ ପୂର୍ବପଦ ।
Question 10.
ଯେଉଁ ସମାସରେ ପରପଦ ଓ ପୂର୍ବପଦର ଅର୍ଥପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରହିଥାଏ ?
Answer:
ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ସମାସରେ ପରପଦ ଓ ପୂର୍ବପଦର ଅର୍ଥପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରହିଥାଏ ।
Question 11.
କେଉଁ ସମାସ ଦୁଇଟି ଉତ୍ତରପଦ ପ୍ରଧାନ ?
Answer:
ତପୁରୁଷ ଓ କର୍ମଧାରୟ ସମାସ ଦୁଇଟି ଉତ୍ତରପଦ ପ୍ରଧାନ ।
B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
Question 1.
ଅର୍ଥର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମାସକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଛଅ
Question 2.
ପୂର୍ବପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଅବ୍ୟୟୀ ଭାବ
Question 3.
ଉତ୍ତରପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ତପୁରୁଷ
Question 4.
ଉଭୟ ପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସ ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ
Question 5.
କାହାକୁ ଅନ୍ୟ ପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବହୁବ୍ରୀହି
Question 6.
ଧନପ୍ରାପ୍ତ – ସମାସର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
୨ୟା ତତ୍
Question 7.
ଶୋକାକୁଳ – ଶୁଦ୍ଧ ବ୍ୟାସବାକ୍ୟଟି ଲେଖ ।
Answer:
ଶୋକରେ ଆକୁଳ
Question 8.
ପୁତ୍ର ନିମିତ୍ତ ଶୋକ – ସମସ୍ତପଦ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ପୁତ୍ରଶୋକ
Question 9.
ରୋଗମୁକ୍ତ – ବ୍ୟାସବାକ୍ୟଟି କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତ
Question 10.
ଚନ୍ଦ୍ରର ଅର୍ଥ – ସମସ୍ତପଦଟି କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଅର୍ଦ୍ଧଚନ୍ଦ୍ର
Question 11.
‘ଅନାବିଳ’ – ଏହା କି ପ୍ରକାର ସମାସ ?
Answer:
ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍ପୁରୁଷ
Question 12.
‘ଘରମୁହାଁ’ – ଏହି ପଦଟିର ବ୍ୟାସବାକ୍ୟ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଘରକୁ ମୁହାଁ
Question 13.
କିଏ ‘ନିତ୍ୟ ଅର୍ଥ ପ୍ରଧାନ ସମାସ ଅଟେ ?
Answer:
ବହୁବ୍ରୀହି
Question 14.
‘ସୁନାମୁଦି’ – ଏହାର ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ସୁନାରେ ତିଆରି ମୁଦି
Question 15.
ରାମ ନିଜର ଶକ୍ତିକୁ ଅତିକ୍ରମ ନକରି ଭିକାରିକୁ ଦାନ କଲା – ସମାସଜନିତ ପଦ ବ୍ୟବହାର କଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଯଥାଶକ୍ତି
Question 16.
‘ପୋକଶୁଙ୍ଘା’ – ଏହା କି ପ୍ରକାର ସମାସ ?
Answer:
ନିତ୍ୟ ସମାସ
Question 17.
ପରସ୍ପର ସମ୍ବନ୍ଧ ଥିବା ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵ ପଦକୁ ଏକପଦରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମାସ
C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ନାହିଁ ପତ୍ନୀ ଯାହାର – ସମସ୍ତପଦଟି _________________ ।
Answer:
ବିପତ୍ନୀକ
2. ନାହିଁ କାର ଯାହାର – ସମସ୍ତ ପଦଟି __________________ ।
Answer:
ବେକାର
3. ଅଗାଧ – ବ୍ୟ।ସବାକ୍ୟଟି _______________ ।
Answer:
ନାହିଁ ଗାଧ ଯାହାର
4. ନିରାକାର – ସମାସର ନାମ ____________________ ।
Answer:
ନିଷେଧାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରୀହି
5. ଅନ୍ୟପଦ ସହିତ ‘ସହ’ ଶବ୍ଦ ଯୋଗରେ ଯେଉଁ ବହୁବ୍ରୀହି ସମାସ ହୁଏ, ତାହାକୁ ____________________ ସମାସ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରୀହି
6. ଶିଷ୍ୟ ସହିତ ଅଛନ୍ତି ଯେ – ସମସ୍ତପଦଟି ______________ ହେବ ।
Answer:
ସଶିଷ୍ୟ ସହିତ ଅଛନ୍ତି ଯେ
7. ସସ୍ରୀକ – ବ୍ୟ।ସବାକ୍ୟଟି _____________________ ହେବ ।
Answer:
ସ୍ତ୍ରୀ
8. ସବିନୟ – ସମାସର ନାମ ______________ ।
Answer:
ସହାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରୀହି
9. ‘ସମାନ’ ଶବ୍ଦ ସହିତ ବହୁବ୍ରୀହି ସମାସ ହେଲେ ‘ସମାନ’ ସ୍ଥ।ନରେ ____________________ ହୁଏ ।
Answer:
ସ
10. ସମାନ ଗୋତ୍ର ଯାହାର – ସମସ୍ତପଦଟି _______________________ ହେବ ।
Answer:
ସଗୋତ୍ର
11. ହରିହର – ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟଟି _______________ ।
Answer:
ହରି ଓ ହର
12. ଯେଉଁ ସମାସରେ ସଂଖ୍ୟାବାଚକ ଶବ୍ଦ ପୂର୍ବରେ ଥାଇ ସମସ୍ତପଦଟି ସମାହାର ବା ସମଷ୍ଟିକୁ ବୁଝାଉଥାଏ, ତାକୁ _______________ ସମାସ କୁହା
Answer:
ଦ୍ବିଗୁ
13. ଚଉପଦୀ – ସମାସର ନାମ _____________________ ।
Answer:
ଦ୍ବିଗୁ
14. ତିନି ଫଳର ସମାହାର– ସମସ୍ତପଦଟି ________________ ହେବ ।
Answer:
ତ୍ରିଫଳା
15. ପଞ୍ଚବଟୀ – ଶୁଦ୍ଧ ବ୍ୟାସବାକ୍ୟଟି ___________________ ।
Answer:
ପଞ୍ଚ ବଟର ସମାହାର
16. ଯେଉଁ ସମାସରେ ସମସ୍ତପଦ ସମସ୍ୟମାନ ପଦମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାହାରି ଅର୍ଥକୁ ନ ବୁଝାଇ ଅନ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ, ତାକୁ ______________________ ସମାସ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବହୁବ୍ରୀହି
D ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ଅର୍ଥର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମାସକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(A) ଦୁଇ
(B) ଚାରି
(C) ପାଞ୍ଚ
(D) ଛଅ
Answer:
(D) ଛଅ
2. ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ପୂର୍ବପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସ ଅଟେ ?
(A) ବହୁବ୍ରୀହି
(B) ଅବ୍ୟୟୀଭାଗ
(C) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ
(D) ତତ୍ପୁରୁଷ
Answer:
(B) ଅବ୍ୟୟୀଭାଗ
3. କେଉଁଟି ଉତ୍ତରପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସ ଅଟେ ?
(A) ତପୁରୁଷ
(B) ଅବ୍ୟୟୀଭାବ
(C) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ
(D) ବହୁବ୍ରୀହି
Answer:
(A) ତପୁରୁଷ
4. କେଉଁଟି ଉଭୟ ପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସ ଅଟେ ?
(A) ତପୁରୁଷ
(B) ଅବ୍ୟୟୀଭାବ
(C) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ
(D) ବହୁବ୍ରୀହି
Answer:
(C) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ
5. କାହାକୁ ଅନ୍ୟ ପଦ ପ୍ରଧାନ ସମାସ କୁହାଯାଏ ?
(A) ତପୁରୁଷ
(B) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ
(C) କର୍ମଧାରୟ
(D) ବହୁବ୍ରୀହି
Answer:
(D) ବହୁବ୍ରୀହି
6. ଧନପ୍ରାପ୍ତ – ସମାସର ନାମ ଲେଖ ।
(A) କର୍ମଧାରୟ
(B) ୨ୟା ତତ୍
(C) ୩ୟା ତତ୍
(D) ୪ର୍ଥୀ ତତ୍
Answer:
(B) ୨ୟା ତତ୍
7. ଶୋକାକୁଳ – ଶୁଦ୍ଧ ବ୍ୟାସବାକ୍ୟଟି ବାଛ ।
(A) ଶୋକପାଇଁ ଆକୁଳ
(B) ଶୋକକୁ ଆକୁଳ
(C) ଶୋକରେ ଆକୁଳ
(D) ଶୋକ ନାଁ ମି ଭ ଆକୁଳ
Answer:
(C) ଶୋକରେ ଆକୁଳ
8. ପୁତ୍ର ନିମିତ୍ତ ଶୋକ – ସମସ୍ତ ପଦଟିକୁ ବାଛ ?
(A) ପୁତ୍ରଶୋକ
(B) ପୁତ୍ରାଶୋକ
(C) ପୁତ୍ରନିମିତ୍ତ ଶୋକ
(D) ପୁତ୍ରନିମିତ୍ତା ଶୋକ
Answer:
(A) ପୁତ୍ରଶୋକ
9. ରୋଗମୁକ୍ତ – ବ୍ୟାସବାକ୍ୟଟି ବାଛ ।
(A) ରୋଗଦ୍ଵାରା ମୁକ୍ତ
(B) ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତ
(C) ରୋଗରେ ମୁକ୍ତ
(D) ରୋଗର ମୁକ୍ତ
Answer:
(B) ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତ
10. ଚନ୍ଦ୍ରର ଅର୍ଥ – ସମସ୍ତ ପଦଟି କ’ଣ ହେବ ?
(A) ଚନ୍ଦ୍ରାଦ୍ଧ
(B) ଚନ୍ଦ୍ରାର୍କ
(C) ଅର୍ଦ୍ଧଚନ୍ଦ୍ର
(D) ଚନ୍ଦ୍ରଅର୍ଦ୍ଧ
Answer:
(C) ଅର୍ଦ୍ଧଚନ୍ଦ୍ର
11. ‘ଅନାବିଳ’ – ଏହା କି ପ୍ରକାର ସମାସ ?
(A) ଦ୍ଵିତୀୟା ତତ୍ପୁରୁଷ
(B) ନଟ୍ ତତ୍ପୁରୁଷ
(C) ଚତୁର୍ଥୀ ତତ୍ପୁରୁଷ
(D) ଉ ପ ପ ଦ ତତ୍ପୁରୁଷ
Answer:
(B) ନଟ୍ ତତ୍ପୁରୁଷ
12. ‘ଘରମୁହାଁ’ – ଏହି ପଦଟିର ବ୍ୟାସବାକ୍ୟ କ’ଣ ହେବ ?
(A) ଘରକୁ ମୁହାଁ
(B) ଘରଆଡ଼େ ମୁହାଁ
(C) ଘରପାଇଁ ମୁହଁ
(D) ଘରର ମୁହଁ
Answer:
(A) ଘରକୁ ମୁହାଁ
13. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ‘ନିତ୍ୟ ଅର୍ଥ’ ପ୍ରଧାନ ସମାସ ଅଟେ ?
(A) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ
(B) ତପୁରୁଷ
(C) କର୍ମଧାରୟ
(D) ବହୁବ୍ରୀହି
Answer:
(D) ବହୁବ୍ରୀହି
14. ‘ସୁନାମୁଦି’ – ଏହାର ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟ କ’ଣ ହେବ ?
(A) ସୁନାର ମୁଦି
(B) ସୁନା ଓ ମୁଦି
(C) ସୁନାରେ ତିଆରି ମୁଦି
(D) ସୁନାପରି ମୁଦି
Answer:
(C) ସୁନାରେ ତିଆରି ମୁଦି
15. ରାମ ନିଜର ଶକ୍ତିକୁ ଅତିକ୍ରମ ନକରି ଭିକାରିକୁ ଦାନ କଲା। – ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ସ୍ଥାନରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସମାସଜନିତ ପଦ ବ୍ୟବହାର କଲେ କ’ଣ ହେବ ?
(A) ଶକ୍ତିକୁ ଚାହିଁ
(B) ଯଥାଶକ୍ତି
(C) ଶକ୍ତି ଭିତରେ
(D) ଶକ୍ତିମୁତାବକ
Answer:
(B) ଯଥାଶକ୍ତି
16. ‘ପୋକଶୁଙ୍ଘା’ – ଏହା କି ପ୍ରକାର ସମାସ ?
(A) ଅଲୁକ୍ ସମାସ
(B) ନିତ୍ୟ ସମାସ
(C) ଅବ୍ୟୟୀଭାବ ସମାସ
(D) ତ ତ୍ ପୁ ରୁ ଷ ସମାସ
Answer:
(B) ନିତ୍ୟ ସମାସ
17. ପରସ୍ପର ସମ୍ବନ୍ଧ ଥିବା ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ପଦକୁ ଏକପଦରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସନ୍ଧି
(C) ତଦ୍ଧିତ
(B) କୃଦନ୍ତ
(D) ସମାସ
Answer:
(D) ସମାସ
18. ସମାସରେ ପଦଗୁଡ଼ିକ ମିଳିତ ହେବାପରେ ଯେଉଁ ପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ସନ୍ଧିପଦ
(B) ଶିଷ୍ଟପଦ
(C) ସରଳପଦ
(D) ସମସ୍ତପଦ
Answer:
(D) ସମସ୍ତପଦ
19. ଯେଉଁ ପଦଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣରେ ସମସ୍ତପଦ ଗଠିତ ହୁଏ, ସେହିପଦଗୁଡ଼ିକୁ କି ପଦ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସମସ୍ତପଦ
(B) ସମାସପଦ
(C) ସରଳ ପଦ
(D) ସ ମ ସ୍ୟ ମ । ନ ପଦ
Answer:
(D) ସ ମ ସ୍ୟ ମ । ନ ପଦ
20. ସମାସ ଅନ୍ତର୍ଗତ ପଦମାନଙ୍କର ପରସ୍ପର ସମ୍ବନ୍ଧ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସରଳ ବାକ୍ୟ
(B) ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟ
(C) ଜଟିଳ ବାକ୍ୟ
(D) ମିଶ୍ର ବାକ୍ଯ
Answer:
(B) ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟ
21. କୁଳବୁଡ଼ା – ଶୁଦ୍ଧ ବ୍ୟାସବାକ୍ୟଟି ବାଛ ।
(A) କୁଳର ବୁଡ଼ା
(B) କୁଳ ବୁଡ଼ି ଛି
(C) କୁଳ ବୁଡ଼ାଏ ଯେ
(D) କୁଳରେ ବୁଡ଼ା
Answer:
(C) କୁଳ ବୁଡ଼ାଏ ଯେ
22. ଜଳଦ – ସମାସର ନାମ ଲେଖ ।
(A) ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍
(B) ୭ମୀ ତତ୍
(C) କର୍ମଧାରୟ
(D) ଉପପଦ ତତ୍
Answer:
(D) ଉପପଦ ତତ୍
23. ଯେଉଁ ସମାସରେ ସମସ୍ତପଦରେ ବିଭକ୍ତି ଚିହ୍ନ ଲୁପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ, ତାକୁ କି ସମାସ କହନ୍ତି ?
(A) ବହୁବ୍ରୀହି
(B) ଦ୍ବିଗୁ
(C) କର୍ମଧାରୟ
(D) ଅଲୁକ୍
Answer:
(D) ଅଲୁକ୍
24. ବନେଚର– ବିଗ୍ରହ ବାକ୍ୟଟି କ’ଣ ହେବ ?
(A) ବନେ ଚରେ ଯେ
(B) ବନକୁ ଚରେ ଯେ
(C) ବନର ଚର
(D) ବନରେ ଚର
Answer:
(A) ବନେ ଚରେ ଯେ