CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sociology Solutions Unit 2 ମୌଳିକ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟ Objective Questions.

CHSE Odisha 11th Class Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ / ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ :

1. ‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’- ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍
(ଖ) ପ୍ଲାଟୋ
(ଗ) ଋଷା
(ଘ) ଏଥ୍ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହନ୍ତି
Answer:
(କ) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍

2. କେଉଁ ଗୋଟିକ ସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ନୁହେଁ ?
(କ) ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି
(ଖ) ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସଭ୍ୟପଦ
(ଗ) ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ
(ଘ) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ
Answer:
(ଘ) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ

3. ‘ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
(ଖ) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଗ) ସମ୍ବର
(ଘ) ପ୍ଲାଟୋ
Answer:
(କ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ

4. ଆନ୍ତଃ-ସମୂହ ଓ ବହିଃ-ସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କିଏ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
(ଖ) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଗ) ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍‌ନର
(ଘ) ମାକାଇଭର୍ ଏବଂ ଫେକ୍
Answer:
(ଗ) ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍‌ର

5. ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ ତତ୍ତ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା କିଏ ?
(କ) ମାକାଇଭର୍
(ଖ) ବି. ମାଲିଓସ୍କି
(ଗ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
(ଘ) ଡବ୍‌ଲ୍ୟୁ. ଏଫ୍. ଓର୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
Answer:
(ଘ) ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଏଫ୍. ଓର୍‌ବର୍ଣ୍ଣ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

6. କେଉଁ ଗୋଟିକ ଅବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ନୁହେଁ ?
(କ) ପ୍ରଥା
(ଖ) ପରମ୍ପରା
(ଗ) ବାସଗୃହ
(ଘ) ମୂଲ୍ୟବୋଧ
Answer:
(ଗ) ବାସଗୃହ

7. କେଉଁ ଗୋଟିକ ବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ନୁହେଁ ?
(କ) ବାସଗୃହ
(ଖ) ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା
(ଗ) ପୁସ୍ତକ
(ଘ) ଆସବାବପତ୍ର
Answer:
(ଖ) ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା

8. “ସଂସ୍କୃତି ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ହସ୍ତକର୍ମ ଏବଂ ମାଧ୍ଯମ ଯାହାଦ୍ୱାରା କି ସେ ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସଫଳତାର ସହିତ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।’’ ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ବି, ମାଲିନ୍‌ଓସ୍କି
(ଖ) ମାକାଇଭର୍
(ଗ) ଗିଲିନ୍ ଓ ଗିଲିନ୍
(ଘ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
Answer:
(କ) ବି. ମାଲିନ୍‌ଓସ୍କି

9. କେଉଁ ଗୋଟିକ ଗୌଣ ସମୂହର ଉଦାହରଣ ନୁହେଁ ?
(କ) ରାଜନୈତିକ ଦଳ
(ଖ) ପରିବାର
(ଗ) ଶ୍ରମିକ ସଂଘ
(ଘ) ଶିକ୍ଷକ ସଂଘ
Answer:
(ଖ) ପରିବାର

10. ‘‘ପରସ୍ପର ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ ଓ ଆଇନକାନୁନମାନଙ୍କର ଏକ ଗୁଚ୍ଛକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କୁହାଯାଏ ।’’ ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) କେ. ଡେଭିସ୍
(ଖ) ମାକାଇଭର
(ଗ) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଘ) ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ
Answer:
(କ) କେ. ଡେଭିସ୍

B. ଏକ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ :

1. “ସମାଜ ଏକ ସଂଘ, ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଏବଂ କେତେକ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ, ଯେଉଁଥ୍ରେ ସହଯୋଗୀ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକତାବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି ।’’- ଏକଥା କିଏ କହିଥଲେ ?
Answer:
ଏଫ୍.ଏଚ୍.ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ ।

2 ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କ୍ଷୁଦ୍ର ବା ବୃହତ୍ ସମୂହର ଲୋକମାନେ ଏକତ୍ର ବାସକରି କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଵାର୍ଥରେ ଭାଗ ନନେଇ ସାଧାରଣ ଜୀବନର ମୌଳିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେହି ସମୂହକୁ ଆମେ କ’ଣ ବୋଲି କହିଥାଉ ?
Answer:
ସମୁଦାୟ ।

3. ସମୁଦାୟର ଦୁଇଗୋଟି ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(i) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ, (ii) ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

4. ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶୃଙ୍ଖଳିତଭାବେ ଗଠିତ ହୋଇଥ‌ିବା ସଙ୍ଗଠନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଂଘ ।

5. ସଂଘର ଦୁଇଗୋଟି ଉପାଦାନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
(i) ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସଭ୍ୟପଦ, (ii) ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

6. ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନ କେତେକ ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହି ନିୟମ ବା କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନରେ କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅନୁଷ୍ଠାନ ।

7. ଅନୁଷ୍ଠାନ ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ପଦ୍ଧତି, ଯେଉଁଥ‌ିରେ କେତେକ ସାଧାରଣ ନୀତିନିୟମ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ଯରୀତି ରହିଥାଏ ଏବଂ ଏହା ସମାଜର କେତେକ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ ।’’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ହଟ୍ଟନ୍ ଏବଂ ହଣ୍ଟ (Hutton & Hunt) ।

8. ଅନୁଷ୍ଠାନର ଦୁଇଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
(i) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂରଣ, (ii) ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରତୀକ ।

9. ‘‘ଯେତେବେଳେ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକତ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଏକ ସାମାଜିକ ସମୂହ ଗଠନ କରନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।’’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ନିମ୍ବକପ୍ (Ogburn & Nimkoff) ।

10. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଦୁଇଗୋଟି ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
(i) ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା (Physical Proximity)
(ii) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ (Personal Relationship)

C. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର :

1. ଯେଉଁ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ମୁଖୋନୁ ଖ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଯେଉଁ ସମୂହରେ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ମୁଖୋନ୍ମୁଖ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ଗୌଣ ସମୂହ କୁହାଯାଏ ।

2. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ପ୍ରବକ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ଲାଟୋ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ପ୍ରବକ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ (C.H. Cooley) ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

3. ‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’- ଏହା ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ମାକାଇଭର୍‌ କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’’- ଏହା ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ (Aristotle) କହିଥିଲେ ।

4. ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ ତତ୍ତ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା ହେଉଛନ୍ତି ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵନର ।
Answer:
ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ ତତ୍ତ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା ହେଉଛନ୍ତି ଡବ୍ଲ୍ୟୁ ଏଫ୍. ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ (W.F. Ogburn) ।

5. ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵନର (William Graham Sumner) ଆନ୍ତଃସମୂହ ଓ ବହିଃସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵର (William Graham Sumner) ଆନ୍ତଃସମୂହ ଓ ବହିଃସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କରିଥିଲେ ।

6. ବି. ମାଲିଓସ୍କି ସଂସ୍କୃତିକୁ ବସ୍ତୁଭିତ୍ତିକ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଅବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ଭାବରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଏଫ୍. ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ (W.F. Ogburn) ସଂସ୍କୃତିକୁ ବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଅବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତିଭାବରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରିଥିଲେ ।

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର । :

1. ସି.ଏଚ୍.କୁଲେ (C.H. Cooley) ଙ୍କ ମତରେ ________ ସମୂହ କହିଲେ ମୁଁ ସେହି ସମୂହକୁ ବୁଝେ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ କି ଘନିଷ୍ଠ, ମୁହାଁମୁହିଁ ସମ୍ପର୍କ ଓ ସହଯୋଗଦ୍ଵାରା ବିଶେଷଭାବେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ ।’’
Answer:
ପ୍ର।ଥମିକ

2. ଓର୍‌ ବର୍ଷଙ୍କ ମତିରେ, ‘‘ବସ୍ତୁଭିତ୍ତିକ ସଂସ୍କୃତି ଦ୍ରୁତଗତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଅବସ୍ତୁଭିତ୍ତିକ ବା ଅଭୌତିକ ସଂସ୍କୃତି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଭାବେ ଧୀର ବା ମନ୍ଥର ଗତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଦୁଇଟି ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ _________ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Objective Questions in Odia Medium

3. ମାକାଇଭର୍ ଏବଂ ପେଜ୍ (Maclver and Page) ଙ୍କ ମତରେ, ‘‘ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ମିଳାମିଶା, ସାହିତ୍ୟ, ଧର୍ମ, ଆମୋଦପ୍ରମୋଦ ଏବଂ ଉପଭୋଗରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଥ‌ିବା ___________ କୁହାଯାଏ ।’’
Answer:
ସାଂସ୍କୃତି

4. ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ସମୂହରେ ବାସକରେ, ସେହି ସମୂହକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର _________ କୁହାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଆନ୍ତଃ-ସମୂହ

5. ଏଚ୍.ଏମ୍. ଜନ୍‌ସନ୍‌ (H.M. Johnson) ଙ୍କ ମତରେ ‘‘ସାମାଜିକ ଆନ୍ତଃକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ରୂପ ହେଭଛି __________ ।”
Answer:
ସାମାଜିକ ସମୂହ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sociology Solutions Unit 1 ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଏହାର ସମ୍ପର୍କ Objective Questions.

CHSE Odisha 11th Class Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ / ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ :

1. ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନର ଜନକ କିଏ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ଟେ
(ଖ) ହର୍‌ବର୍ଟ ସ୍ପେସର୍
(ଗ) ଗିଲିନ୍ ଏବଂ ଗିଲିନ୍
(ଘ) ମୋରିସ୍ ଜିନସ୍‌ବର୍ଗ
Answer:
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ଟେ

2. ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ସୋସିୟସ୍’ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ସମୁଦାୟ
(ଖ) ସମାଜ
(ଗ) ସଂଘ
(ଘ) ଅନୁଷ୍ଠାନ
Answer:
(ଖ) ସମାଜ

3. ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଲୋଗସ୍’ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) କଳା
(ଖ) ବିଜ୍ଞାନ
(ଗ) ସାହିତ୍ୟ
(ଘ) ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହେଁ ।
Answer:
(ଖ) ବିଜ୍ଞାନ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

4. ପ୍ରଥମେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ କିଏ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍
(ଖ) କାର୍ଲ ମାର୍କ
(ଗ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍
(ଘ) ମାକ୍ସ ୱେବର
Answer:
(ଗ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌

5. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କେବେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ୧୮୬୦
(ଖ) ୧୮୫୦
(ଗ) ୧୯୦୦
(ଘ) ୧୮୩୯
Answer:
(ଘ) ୧୮୩୯

6. ତ୍ରି-ସ୍ତରୀୟ ନିୟମ କିଏ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍‌
(ଗ) ହରବର୍ଟ
(ଘ) ମାକ୍‌ସ ୱେବର
Answer:
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌

7. ଆତ୍ମହତ୍ୟା ତତ୍ତ୍ବ କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ଇମାଇଲ ଦୁର୍ଖମ୍
(ଗ) ହର୍‌ବର୍ଟ ସ୍ପେସର୍
(ଘ) ମାକ୍‌ସ ୱେବର
Answer:
(ଖ) ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍

8. ଜୈବିକ ତତ୍ତ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା କିଏ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍
(ଗ) ହରବର୍ଟ ସେନ୍ସର
(ଘ) ମାକ୍‌ସ ୱେବର୍
Answer:
(ଗ) ହରବର୍ଟ ସେନ୍ସର୍

9. ‘‘ଇତିହାସ ଅତୀତର ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ’’ – ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଜନ୍ ସେଲି
(ଖ) ଗେଟେଲ୍
(ଗ) ସେଇଲର୍
(ଗ) ଜି.ଇ. ହୋୱାର୍ଡ଼
Answer:
(ଘ) ଜି.ଇ.ହୋୱାର୍ଡ଼

10. ‘‘ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ବ ହେଉଛନ୍ତି ଦୁଇଟି ଯାଆଁଳା ଭଉଣୀ’’ – ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଏ.ଏଲ୍‌.କ୍ରୋବର୍
(ଖ) ବ୍ରାଉନ୍
(ଗ) ମାଲିନୋସ୍କି
(ଗ) ବ୍ରାଉନ୍
Answer:
(କ) ଏ.ଏଲ୍. କ୍ରୋବର୍

B. ଏକ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ :

1. କେଉଁ ଫରାସୀ ଦାର୍ଶନିକ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଶବ୍ଦଟିକୁ ରୂପରେଖ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ ।

2. ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍, ଏଲ.ଟି. ହବସ୍ ଓ ପି.ଏ. ସରୋକିନ୍ କେଉଁ ମତବାଦର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ?
Answer:
ସାଂଶ୍ଳେଷିକ ମତବାଦ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

3. ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ କେଉଁ ନିୟମ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ତ୍ରି-ସ୍କରୀୟ ନିୟମ ।

4. ଜର୍ଜ ସିମେଲ୍, ସ୍କୁଲ୍, ମାକ୍‌ସ ୱେବର୍ ଓ ଫର୍ଜିନାଣ୍ଡ ଟନିସ୍ କେଉଁ ମତବାଦର ସମର୍ଥକ ଥିଲେ ?
Answer:
ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ବା ଆକୃତିଗତ ମତବାଦ ।

5. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ସମ୍ପର୍କରେ କେତେଗୋଟି ମତବାଦ ରହିଅଛି ?
Answer:
ଦୁଇଗୋଟି ମତବାଦ

6. ହରବର୍ଟ ସ୍ପେସର୍‌ଙ୍କର ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ମୁଖ୍ୟ ଅବଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଜୈବତତ୍ତ୍ବ ।

7. ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍‌ଙ୍କର ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ମୁଖ୍ୟ ଅବଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଆତ୍ମହତ୍ୟା ତତ୍ତ୍ବ ।

8. ଭାରତବର୍ଷରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଅଧ୍ୟାପନା କେବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୧୯ ମସିହାରେ ।

9. ‘ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ’ ମୁଖ୍ୟତଃ କ’ଣ ବୁଝାଇଥାଏ ?
Answer:
ସମାଜର ଅଧ୍ୟୟନ ବା ବିଜ୍ଞାନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

C. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର :

1. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ସ୍ରଷ୍ଟା ହେଉଛନ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଜର୍ମାନ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ସ୍ରଷ୍ଟା ହେଉଛନ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଫରାସୀ ଦାର୍ଶନିକ ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ ।

2. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ମୂର୍ତ୍ତି (Concrete) ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ଅମୂର୍ଖ (Abstract) ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ।

3. ଭାରତବର୍ଷରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଅଧ୍ୟାପନା ଦିଲ୍ଲୀ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଭାରତବର୍ଷରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଅଧ୍ୟାପନା ବମ୍ବେ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

4. “ ସଂଘଟଦ୍ଧ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବା ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟାର ଅଧ୍ୟୟନକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ ।’’ ଏକଥା ମୋରିସ୍ ଜିନ୍‌ସବର୍ଗ କହିଥିଲେ ।
Answer:
“ ସଂଘଟଦ୍ଧ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବା ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟାର ଅଧ୍ୟୟନକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ ।’’ ଏକଥା ଗିଲିନ୍ ଏବଂ ଗିଲିନ୍ କହିଥିଲେ ।

5. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ଭୌତିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ।

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :

1. ଆତ୍ମହତ୍ୟା ବା Suicide ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟଟି ‘Sui’ ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ ___________ ’ ଓ ‘Cide’ ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ହତ୍ୟା’ର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଗଠିତ ।
Answer:
ଆତ୍ମା

2. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ___________ ଏବଂ ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ___________ ର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଗଠିତ ।
Answer:
ସୋସିଅସ୍, ଲୋଗସ୍

3. “ମାନବୀୟ ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା ଏବଂ ___________ ସେଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ଫଳାଫଳର ଅଧ୍ୟୟନକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ ।’’
Answer:
ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

4. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ସ୍ରଷ୍ଟା ବା ଜନକ ହେଉଛନ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଫରାସୀ ଦାର୍ଶନିକ ___________ ।
Answer:
ଅଗଷ୍ଟ କମ୍ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sociology Solutions Unit 2 ମୌଳିକ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟ Long Answer Questions.

CHSE Odisha 11th Class Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ସମାଜର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରି ଏହାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମାଜ ହେଉଛି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ମନୁଷ୍ୟ ସହିତ ମନୁଷ୍ୟର ପାରସ୍ପରିକ ଆନ୍ତଃ-କ୍ରିୟା ଏବଂ ଆନ୍ତ- ସମ୍ପର୍କ ଯୋଗୁ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚରକୁ ଆସିଅଛି । ସମାଜ ହେଉଛି ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ସଂସ୍ଥା, ଯାହାକି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ପ୍ରଥମତଃ, ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସମାଜକୁ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ-କ୍ରିୟାର ଏକ ଜଟିଳ ସମୂହରୂପେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟରେ ସଂରଚନାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସମାଜକୁ ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରଥା, ଆଇନ, ଅନୁଷ୍ଠାନ, ପ୍ରତିମାନ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତି ସମୁଦାୟ ସାମାଜିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାରର ସମଷ୍ଟିରୂପେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ସମାଜ ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଏକ ସମୂହ ବା ଅନେକ ପରିବାରର ଏକ ସମଷ୍ଟି, ଯେଉଁମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି ।

“ସି.ଏଚ୍.କୁଲେଙ୍କ ମତରେ, ‘ସମାଜ ହେଉଛି ସେହି ଜଟିଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥିରେ କି ବାସକରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା-ପ୍ରକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରେ କାଳାତିପାତ କରନ୍ତି । ଏହାର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ଅନ୍ୟ ଅଂଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।”

“ଏଫ୍. ଏଚ୍. ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ୍‌ ମତରେ, ‘‘ସମାଜ ଏକ ସଙ୍ଘ, ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଏବଂ କେତେକ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କର ସମଷ୍ଟି, ଯେଉଁଥରେ ମସହଯୋଗୀ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକତାବଦ୍ଧ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।’’

ଏ. ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଗ୍ରୀନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ସାମାଜିକ ଏକ ବୃହତ୍ତମ ସମୁହ ଯାହାର ସଦସ୍ୟ ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇପାରେ । ଜନସଂଖ୍ୟା, ସଙ୍ଗଠନ, ସମୟ, ସ୍ଥାନ ଏବଂ ଆଗ୍ରହ ଦ୍ଵାରା ଏକ ସମାଜ ଗଠିତ ।’’ ଉପରୋକ୍ତ ସଂଜ୍ଞାମାନଙ୍କରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟରୂପେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ ସମାଜ ହେଉଛି ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଆନ୍ତଃକ୍ରିୟା ଥ‌ିବା ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଏବଂ ଏହା ସମସ୍ତ ମାନବିକ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂରଣ ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ସମାଜର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ (Characteristics of society)- ସମାଜର କେତେକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା

(a) ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ପଦ୍ଧତି (A system of social relationship)- ପ୍ରବୀଣ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ମାକାଇଭର୍ (Maciver)ଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ଜାଲ ସଦୃଶ । ସମସ୍ତପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ସମଷ୍ଟି ହିଁ ହେଉଛି ସମାଜ । ରିଉଟର୍‌ (Reuter) ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘‘ଠିକ୍ ଯେପରି ଜୀବନ ଏକ ବସ୍ତୁ ବା ଦ୍ରବ୍ୟ ନୁହେଁ; ମାତ୍ର ବଞ୍ଚିବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ସମାଜ ମଧ୍ୟ ଏକ ବସ୍ତୁ ନୁହେଁ; ମାତ୍ର ଏହା ସହଯୋଗର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।’’

(b) ସମାନତା (Likeness and similarity)- ମାକାଇଭରଙ୍କ ମତରେ, ‘ସମାଜ ଅର୍ଥ ସମାନତା’’, (Society means likeness) । ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମତା । ପରସ୍ପରକୁ ଠିକ୍‌ଭାବେ ବୁଝିବା ନିମିତ୍ତ ସମାନତା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମେ ଯେଉଁ ସମାନତା ଦେଖୁଥାଉ, ତାହା ସ୍ବାର୍ଡ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଆବଶ୍ୟକତା, ପ୍ରବୃତ୍ତି ଏବଂ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ସେହିପରି ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିକୁ ଭିଭିକରି ଲୋକମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥା’ନ୍ତି । ଯଦି ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତା ନ ରୁହେ, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ସମାଜ ଗଠନ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼ିବ । ଏହି ସମାନତା ହେଉଛି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଆଧାର ଯାହାକୁ ଭିଭିକରି ମାନବ ଗଢ଼ିଉଠିଥାଏ ।

(c) ଆନ୍ତଃ-ନିର୍ଭରଶୀଳତା (Interdependence)- ସମାଜର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ନିର୍ଭରଶୀଳତା ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜର କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହେଁ । ସମସ୍ତେ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥା’ନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ବାସ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହା କେବଳ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ -ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଯୋଗୁ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ବିବିଧ ଆବଶ୍ୟକତା ଯୋଗୁଁ ଆନ୍ତଃ ନିର୍ଭରଶୀଳତାର ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ୍ରମଶଃ ଦିନକୁ ଦିନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି ।

(d) ତାରତମ୍ୟ (Difference) – ସମାନତା ସଙ୍ଗେ ମଧ୍ୟ ସମାଜରେ ତାରତମ୍ୟତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ଏହି ତାରତମ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସମାଜର ସଦସ୍ୟବୃନ୍ଦ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି । ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଅଧିକାର, କର୍ଭବ୍ୟ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ଆଦର୍ଶ, ବୃତ୍ତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ତାରତମ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକତା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଏବଂ ଏହା ସମାଜପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

ତାରତମ୍ୟ ବିନା ଏକ ଆଦର୍ଶ ସମାଜ ଗଠନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ମାକାଇଭରଙ୍କ ମତରେ, ‘ମୌଳିକ ବା ପ୍ରାଥମିକ ସମାନତା ଏବଂ ଗୌଣ ତାରତମ୍ୟ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସାମାଜିକ ଜୀବନ ହେଉଛି ସମାନତା ଏବଂ ତାରତମ୍ୟ, ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷର ଏକ ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟା ।’’ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ, ତାରତମ୍ୟତା ସମାଜ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।

(e) ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ (Co-operation and conflict)- ସରଳ ସମାଜଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଜଟିଳ ସମାଜ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ସହଯୋଗିତା ବ୍ୟତିରେକେ ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ପାରିବ ନାହିଁ । ସହଯୋଗିତା ବିନା ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନ ନିଃସଙ୍ଗ, ତୁଚ୍ଛ, ନିର୍ବୋଧ ଏବଂ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ସାଦାରଣତଃ ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ସହଯୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଟି.ପି. ଜିସ୍ବବର୍ଟ (T.P. Gisbert) କହିଛନ୍ତି, ‘ସହଯୋଗିତା ସାମାଜିକ ଜୀବନର ବଳିଷ୍ଠ ମୌଳିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହାବ୍ୟତୀତ ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ରହିବା ଅସମ୍ଭବ ।’’ ସେହିପରି ସହଯୋଗିତା ସହିତ ସମାଜ ପାଇଁ ମଧ୍ଯ ସଂଘର୍ଷର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏହି ସଂଘର୍ଷ ହେଉଛି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥ‌ିରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମୂହ ହିଂସାଦ୍ଵାରା ବା ହିଂସାର ଧମକ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏକ ଆଦର୍ଶ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସହଯୋଗିତା ଯେତିକି ଜରୁରୀ, ତାହାର ବିକାଶ ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ଯ ସେତିକି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ।

କାରଣ ସମାଜ ଉଭୟ ସହଯୋଗିତା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସମାଜର ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କେବଳ ସଂଘର୍ଷଦ୍ବାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ । ମାକାଇଭର୍‌ କହିଛନ୍ତି, ‘ସମାଜ ହେଉଛି ସଂଘର୍ଷଦ୍ବାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ସହଯୋଗିତା ।’’ (Society is co-operation crossed by conflict).

(f) ବ୍ୟାପକ ସଂସ୍କୃତି (Comprehensive culture)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜ ଜ୍ଞାନ, ବିଶ୍ଵାସ, ଧାରଣା ଏବଂ ନୈତିକତା ପ୍ରଭୃତିର ଏକ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ, ଯାହାର ସମଷ୍ଟିକୁ ସଂସ୍କୃତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଆମର ଭବିଷ୍ୟତ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ । ସମାଜର ସଦସ୍ୟବୃନ୍ଦ ଏକ ସାଧାରଣ ସଂସ୍କୃତିରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସଂସ୍କୃତି ଜରିଆରେ ସମାଜର ସଦସ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ଏବଂ ମାନସିକ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସମାଜ ହେଉଛି ମାନବ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ବିଳଷ୍ଠ ସଙ୍ଗଠନ ଯାହାଦ୍ୱାରା ସଂସ୍କୃତି ସଂରକ୍ଷିତ, ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ହୋଇଥାଏ ।

(g) ସମାଜ ଅମୂର୍ଖ ଏବଂ ସ୍ପର୍ଶହୀନ (Society is abstract and intangible)- ସମାଜ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ପ୍ରଥା, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି ନୀତିନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଆମେ ଦେଖିପାରିବା ନାହିଁ କି ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରିବା ନାହିଁ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ କେବଳ ଆମେ ଅନୁଭବ କରିଥାଉ । କାରଣ ସମାଜ ହେଉଛି ଏକ କାଳ୍ପନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଏହା କୌଣସି ମୂର୍ଖ ଆକୃତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ସମାଜ ଅମୁର୍ତ୍ତ ଏବଂ ସ୍ପର୍ଶହୀନ ଅଟେ । ଏହି ସମାଜ ହେଉଛି ବହୁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଯାହା ଏକ ସାମାଜିକ ଶକ୍ତିରୂପରେ ନିଜର ସଦସ୍ୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।

2. ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ (Aristotle) କହିଛନ୍ତି, ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ତା’ର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ତାକୁ ସମାଜର ସଦସ୍ୟଭୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ବାସକରିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରବୃତ୍ତି ସାମୁଦାୟିକ ଚେତନାକୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ର ସହାବସ୍ଥାନ ଏକ ସମୁଦାୟକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥାଏ । ଏହି ‘ସମୁଦାୟ’ ଶବ୍ଦଟି ଦଳେ ଲୋକମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯେଉଁମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ରହି ଦୃଢ଼ ‘ଆମେକ-ଭାବନା’ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହିପରିଭାବରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବା ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସମୁଦାୟକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

ସମୁଦାୟର ଲକ୍ଷଣ- ସମୁଦାୟର ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(i) ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି (A group of people)- ସମୁଦାୟର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ଏହା ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସମଷ୍ଟିରେ ଗଠିତ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସମୁଦାୟର ଗଠନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ଯେତେବେଳେ ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଥାୟୀଭାବରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ମଧ୍ଯରେ ବାସ କରିବାର ଦେଖାଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସମୁଦାୟ ଗଠିତ ହୁଏ ।

(ii) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ (Definite locality)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୁଦାୟର ନିଜସ୍ବ ସୀମାରେଖା ରହିଛି । ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ବ୍ୟତିରେକେ ସମୁଦାୟର ସ୍ଥିତିକୁ କଳ୍ପନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ । କାରଣ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ବିହୀନ ଜନବସତିକୁ ଏକ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ, ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ସମୁଦାୟ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥିତ ଯେହେତୁ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ଭିତରେ ସାଧାରଣଭାବେ ଜୀବନଯାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଐକ୍ୟଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

(iii) ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ (Community Sentiment)- ସମୁଦାୟର ଆଉ ଗୋଟିଏ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଲା ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ । ଏହି ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବ କହିଲେ ଦୃଢ଼ ‘ଆମେକ-ଭାବନା’ (We-feeling) କୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହି ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି, ଆନ୍ତଃନିର୍ଭରଶୀଳତାଦ୍ୱାରା ଏହି ସାମୁଦାୟିକ ଭାବନାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥା’ନ୍ତି ।

ତେଣୁ ଆମେକ-ଭାବନା ଏବଂ ଆନ୍ତଃ- ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହେଉଛି ସାମୁଦାୟିକ ମନୋଭାବର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ସାମୁଦାୟିକ ଚେତନାଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣତ ହୋଇ ସଦସ୍ୟମାନେ ନିଜ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଜର ଆତ୍ମୀୟଭାବେ ପରିଗଣିତ କରି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ବାହ୍ୟ ଲୋକଭାବେ ବିଚାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

(iv) ସମାନତା (Likeness)- ଯେହେତୁ ଏକ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଭାଷା, ପରମ୍ପରା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ସମାନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେମାନେ ଏକ ସରଳ ଜୀବନଯାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସମାନତା ହେଉଛି ସମୁଦାୟର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।

(v) ସ୍ଥାୟୀତ୍ୱ (Permanence)- ସମୁଦାୟର ଆଉ ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ । ଏହା ଜନଗହଳି (crowd) କିମ୍ବା ବିପ୍ଳବୀ ଜନମଣ୍ଡଳୀ ଭଳି ଅସ୍ଥାୟୀ ନୁହେଁ, ଯଦି ବହୁତ ଲୋକ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ବହୁକାଳ ଧରି ବସବାସ କରନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ସେମାନେ ସେଠାରେ ଏକ ସମୁଦାୟ ଗଠନ କରିପାରନ୍ତି । ଏହି ସମୁଦାୟ ସାଧାରଣତଃ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ । ଏହି ସମୁଦାୟର ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ ।

(vi) ପ୍ରାକୃତିକତା (Naturality)- ଏହି ସମୁଦାୟ ସ୍ବତଃସ୍ଫୁର୍ଭ ଅଟେ । ସମୁଦାୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକଭାବେ ଗଠନ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ । ଏକ ସମୁଦାୟ ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସମୁଦାୟର ଉତ୍ପତ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରକୃତିର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଏହି ସମୁଦାୟ ମନୁଷ୍ୟର ଇଚ୍ଛାଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ନ ଥାଏ ।

(vii) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନାମ (A particular name)- ସମୁଦାୟର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନାମ ଥାଏ । ଏହି ନାମକରଣ ହେତୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୁଦାୟକୁ ସହଜରେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପ୍ରଫେସର ଲିଭମ୍‌ଲେ (Lumley) କହିଛନ୍ତି, ‘ଏହା ପରିଚୟକୁ ସୂଚାଇଥାଏ, ବାସ୍ତବତାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ, ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥାଏ ।”

(viii) ସଙ୍ଗଠିତ ସାମାଜିକ ଜୀବନ (Total organised social life)– ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏକ ସଙ୍ଗଠିତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଗୋଟିଏ ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କିମ୍ବା ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବସାୟିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଭିତରେ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଗୋଟିଏ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ସମୂହ ଭିତରେ ବସବାସ କରିପାରିବ। ଏଥିପାଇଁ ସମୁଦାୟକୁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସମାଜ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଇପାରେ ।

(ix) ଔପଚାରିକ ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ନିୟମ (Formal and informal rules)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୁଦାୟ କେତେକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହି ନିୟମ ଔପଚାରିକ କିମ୍ବା ଅନୌପଚାରିକ ହୋଇପାରେ । କେତେକ ସମୁଦାୟ ଔପଚାରିକ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଆଉ କେତେକ ଅନୌପଚାରିକ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ନଗର, ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଦେଶ ପ୍ରଭୃତି ଆଧୁନିକ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ପୋଲିସ୍, ବିଚାରାଳୟ, ଜେଲ୍ ଏବଂ ଆଇନ ପ୍ରଭୃତି ଔପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମ (means) ଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ପଡ଼ୋଶୀମଣ୍ଡଳ ଏବଂ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଆଦି ପ୍ରାଚୀନ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତି ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବସ୍ଥାପିତ ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୁଦାୟ ସମୟାନୁକ୍ରମିକ ଭାବେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ନୈତିକତା ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ ନୀତିନିୟମଦ୍ୱାରା ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ ।

3. ସଂଘର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ଏହାର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସମାଜରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ବିବିଧ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାର ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପରିତୃପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ସଙ୍ଗଠିତ ହଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଏକ ସଂଘ ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏକ ସଂଘ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏକ ବା ଏକାଧିକ ସ୍ବାର୍ଥ ପୂରଣ ପାଇଁ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶୃଙ୍ଖଳିତଭାବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ସଙ୍ଗଠନକୁ ସଂଘ (association) କୁହାଯାଏ । ଶ୍ରମିକ ସଂଘ, ରାଜନୈତିକ ଦଳ, କ୍ଲବ୍, କଲେଜ, ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଭୃତି ସଂଘର ଉଦାହରଣ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂଘର ସଂଜ୍ଞା (Definition of Association)- ସଂଘର କେତେକ ସଂଜ୍ଞା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ କରାଗଲା ।
(i) ଇ. ଏସ୍. ବୋଗାର୍ଡ଼ସ୍ (E.S. Bogardus)- “କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନ ପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କର ମିଳିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସଂଘ କୁହାଯାଏ ।’’
(ii) ଗିଲିଜ୍ ଏବଂ ଗିଲିନ୍ (Gillin & Gillin)- “ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ ବା ମଞ୍ଜୁରିପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ କର୍ମପଦ୍ଧତି ଢଙ୍ଗଦ୍ଵାରା ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଏକ ସମୂହକୁ ସଂଘ କୁହାଯାଏ ।’’
(iii) ପି.ଜସ୍‌ବର୍ଗ (P. Gisbert)- “ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା କେତେକ ସୀମିତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନେଇ ସଂଘ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।’’
(iv) ଓଗ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ନିମ୍‌ଫ୍ (Ogburn and Nimkoff)- “ସଂଘ ହେଉଛି ସଙ୍ଗଠିତ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ପାଇଁ ଏକ ଉଦ୍ଭାବନ ।’’

ସଂଘର ଉପାଦାନ (Elements of Association)– ଉପରୋକ୍ତ ସଂଜ୍ଞାଗୁଡ଼ିକରୁ ସଂଘର କେତେକ ଉପାଦାନ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ । ସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନମତେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

(i) ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସମୂହ (Group of individuals)- ସଂଘ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଏକ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବିନା ସଂଘର ଗଠନ ଅସମ୍ଭବ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ସଂଘ ଦଳେ ଲୋକଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର କିଛି ସାଧାରଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଦଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସଂଘର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାଦାନ ।

(ii) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ (Definite aim)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ କେତେକ ନେଇ ଗଠିତ । ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟତିରେକେ ସଂଘ ସୁଚାରୁରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରି ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ସଂଘ ଘନିଷ୍ଟରୂପେ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଏପରି କୌଣସି ସଂଘ ନାହିଁ ଯାହାକି ବିନା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।

(iii) ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ସଭ୍ୟପଦ (Voluntary membership)- ସଂଘର ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜ ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ କୌଣସି ସଂଘର ସଦସ୍ୟ ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା କୌଣସି ସଂଘକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିପାରେ । ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତଭାବେ ଏକ ସଂଘରେ ଯୋଗ ଦେଇଥାଏ । କୌଣସି ସଂଘର ସଦସ୍ୟଭୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇ ନ ପାରେ ।

(iv) ନୀତିନିୟମ ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥାପନା (Rules and regulations)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ କେତେକ ନୀତି ଏବଂ ନିୟମଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହି ନୀତି-ନିୟମ ଜରିଆରେ ସଂଘ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ । ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନେ ଉକ୍ତ ନୀତି-ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବେ ପାଳନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯଦି କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ସଂଘର ନୀତି-ନିୟମକୁ ଅବଜ୍ଞା କରେ, ତାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳାଗତ ଦଣ୍ଡର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

(v) ଚିରସ୍ଥାୟୀ କିମ୍ବା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ (Permanent or temporary)- ସଂଘ ସ୍ଥାୟୀ କିମ୍ବା ଅସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ହୋଇପାରେ । କେତେକ ସଂଘ ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ହୋଇଥିବାବେଳେ ଆଉ କେତେକ ସଂଘ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ଅଟନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ପରିବାର, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିର ହୋଇଥିବାବେଳେ ରାଜନୈତିକ ଦଳ, କ୍ଲବ, ଶ୍ରମିକ ସଂଘ ପ୍ରଭୃତି ଅସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିକୁ ଭିତ୍ତିକରି ଗଠିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(vi) ସହଯୋଗୀ ମନୋଭାବ (Co-operative spirit)- ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗିତା ସଂଘର ଅନ୍ୟ ଏକ ଉପାଦାନ ଅଟେ । ଏହି ସହଯୋଗିତା ବିନା ସଂଘ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ । ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବେ ସହଯୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଏକ ଶ୍ରମିକ ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନେ ଯଦି ସହଯୋଗୀ ମନୋବୃତ୍ତି ନେଇ ଏକତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ, ତେବେ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଅଚିରେ ସାଧୂ ହୋଇପାରିବ । ତେଣୁ ସହଯୋଗୀ ମନୋଭାବ ହେଉଛି ଏକ ମୂଳଭିଭି, ଯାହା ଉପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ।

(vii) ଔପଚାରିକ ସମ୍ବନ୍ଧ (Formal relations)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ନିଜର ଅଭିଳଷିତ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପୂରଣ କରିବା ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଯଦିଚ ସେ ସଂଘର ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖୁଥାଏ; ମାତ୍ର ଏହି ସମ୍ପର୍କ ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟହାସଲ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଳବତ୍ତର ରହିଥାଏ ।

4. ଅନୁଷ୍ଠାନର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ଏହାର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଘ କେତେକ ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୀତି-ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଏହି ନୀତି-ନିୟମ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀର ସମଷ୍ଟିକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଘ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଘ ତା’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ସହଜରେ ପୂରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ନୀତି-ନିୟମ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନାମରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ସଂଜ୍ଞା (Definition)- ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଅନୁଷ୍ଠାନର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଅଛନ୍ତି ।

(i) କେ. ଡେଭିସ୍ (K. Davis)- ‘‘ପରସ୍ପର ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ ଏବଂ ଆଇନଗୁଡ଼ିକର ଏକ ଗୁଚ୍ଛକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କୁହାଯାଏ ।’’
(ii) ଏଚ୍.ଇ. ବର୍ନେସ୍ (H.E. Barnes)- ‘ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛନ୍ତି ସାମାଜିକ ସଂରଚନା ଓ କଳ, ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବୀୟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପରିପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ବହୁବିଧ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ମାନବ ସମାଜ ସଙ୍ଗଠିତ କରିଥାଏ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥାଏ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଥାଏ ।
(iii) ଉଡ୍ୱାର୍ଡ଼ ଏବଂ ମ୍ୟାକ୍‌ସୱେଲ (Woodward and Maxwell)- “ଅନୁଷ୍ଠାନ ହେଉଛି ଅନେକ ଲୋକରୀତି ଓ ଲୋକନିୟମର ଏକ ଜାଲ ଯାହାକି କେତେକ ମାନବୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ଦିଗରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।’’ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଲକ୍ଷଣ (Characteristics of Institution)- ଅନୁଷ୍ଠାନର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

(i) ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତୀକ (Cultural symbol)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ନିଜର ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତୀକ ରହିଥାଏ । ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତୀକ ‘ଭୌତିକ’ ବା ‘ଅଭୌତିକ’ ହୋଇପାରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ବିବାହ ଅନୁଷ୍ଠାନର ପ୍ରତୀକ ହେଉଛି ‘ମଙ୍ଗନ’ ।

(ii) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପୂରଣ (Satisfaction of specific needs)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ବିବାହ ହେଉଛି ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯାହାକି ସ୍ୱାମୀ ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀର ଯୌନ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ସେହିପରି ସରକାର ହେଉଛି ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜରେ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iii) ଅଧୁକ ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ (Greater permanency)- ଯେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟପଦ୍ଧତି ବହୁଦିନ ଧରି ଲୋକମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସମାଜ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଏହାକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନଭାବେ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ହିନ୍ଦୁ ବିବାହର କାର୍ଯ୍ୟପଦ୍ଧତି ବହୁଦିନ ଧରି ହିନ୍ଦୁସମାଜ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହା ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନଭାବେ ରୂପ ନେଇଅଛି । ତେଣୁ ଆଜି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ଏହି ବିବାହ, ଅନୁଷ୍ଠାନରୂପେ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।

(iv) ସଙ୍ଗଠିତ ନିୟମାବଳୀ (Organised norms)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କେତେକ ସଙ୍ଗଠିତ ନିୟମାବଳୀ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ସେହି ନିୟମାବଳୀର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଏକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନିୟମାବଳୀ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି, ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଭୃତିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

(v) ସାର୍ବଜନୀନତା (Universality)- ଏହି ସାର୍ବଜନୀନତା ହେଉଛି ଅନୁଷ୍ଠାନର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ତିଷ୍ଠି ରହିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ ବିକାଶର ସମସ୍ତ ସ୍ତରରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(vi) ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ପରମ୍ପରା (Well-defined traditions)- ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ କେତେକ ଲିଖ୍ ଏବଂ ଅଲିଖ୍ ପରମ୍ପରାଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଅବଜ୍ଞା କରୁଥ‌ିବା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

(vii) ଶୃଙ୍ଖଳାରକ୍ଷାକାରୀ ସଂସ୍ଥା (Controlling agencies)- ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବାରେ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଧାର୍ମିକଁ ଆଚରଣ ଜରିଆରେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଦେଶର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଭିନ୍ନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ବ୍ୟବହାରକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିଥାଏ ।

5. ସାମାଜିକ ସମୂହର ପ୍ରକାରଭେଦ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ସାମାଜିକ ସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ନିମ୍ନରେ କେତେକ ସମୂହ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(i) ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ (Primary and Secondary groups)- ଆମେରିକାର ପ୍ରବୀଣ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଚାର୍ଲସ୍ ହଟ୍ଟନ କୁଲେ ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି; ଯଥା– ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ମୁହାଁମୁହିଁ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ପରିବାର, ପଡ଼ୋଶୀମଣ୍ଡଳ ପ୍ରଭୃତି ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଉଦାହରଣ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଗୌଣସମୂହ ପରୋକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଚାରିଆଡ଼େ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବରେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(ii) ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ ଏବଂ ବହିଃ-ସମୂହ (In group and Out group)- ଉଇଲିୟମ୍ ଗ୍ରାହାମ୍ ସମ୍ଵନର ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହକୁ ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ ଏବଂ ବହିଃ ସମୂହରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି । ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ସମୂହର ସଦସ୍ୟଭାବରେ ନିଜକୁ ପରିଚିତ କରିଥାଏ, ତାହା ତା’ର ଅନ୍ତଃ-ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ବହିଃ-ସମୂହ ଅନ୍ତଃ-ସମୂହର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିପରୀତ ଅଟେ । ଯେଉଁ ସମୂହରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବାସ କରି ନଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁ ସମୂହ ସହିତ ସେ ପରିଚିତ ନ ଥାଏ, ତାହା ତା’ର ବହିଃ-ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ସମୂହରେ ବାସ କରିଥାଏ, ସେହି ସମୂହକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ସମୂହ ଉକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିର ବହିଃ-ସମୂହ ରୂପେ ପରିଚିତ । ଜଣେ ଛାତ୍ର ବାସ କରୁଥିବା ପରିବାର ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ପ୍ରଭୃତି ସେହି ଛାତ୍ରର ଅନ୍ତଃ-ସମୂହ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥଳେ ସେହି ଛାତ୍ରର ସାଙ୍ଗ ବାସକରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ଏକ ପରିବାର ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ପ୍ରଭୃତି ସେହି ଛାତ୍ରର ବହିଃ-ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

(iii) ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହ ଏବଂ ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହ (Permanent and Temporary groups)- ଚାର୍ଲସ୍.ଏ. ଇଲ୍‌ଉଡ୍ (Charles A. Eelwood) ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି । ଯଦି ସମୂହର ସଭ୍ୟମାନେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରୁହନ୍ତି ସେହି ସମୂହ ସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଯେଉଁ ସମୂହର ଅବସ୍ଥିତି ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ ଏବଂ ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଅତୁଟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆବଦ୍ଧ, ତାହା ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

ପରିବାର ଏବଂ ବଂଶ ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହ ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହର ଠିକ୍ ବିପରୀତ ଅଟେ । ଏହାର ଅବସ୍ଥିତି ଅସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଆକାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟେ । କାରଣ ଏହି ସମୂହକୁ ଗଠନ କରୁଥିବା ସଦସ୍ୟମାନେ ସ୍ୱଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ପରସ୍ପରର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବିଶୃଙ୍ଖଳ ଜନସମୂହ (mob) କିମ୍ବା ଜନଗହଳି (crowd) ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

(iv) ଲମ୍ବମାନ ଏବଂ ଏକରେଖୀୟ ସମୂହ (Vertical and Horizontal groups)– ଏହି ଏକରେଖୀୟ ବା ସମଜାତୀୟ ସମୂହ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ସମାନ ସ୍ତରର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ସମୂହକୁ ସମଜାତୀୟ ସମୂହ କୁହାଯାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ, ଲମ୍ବମାନ ବା ବିଷମ ଜାତୀୟ ସମୂହ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଉକ୍ତ ସମୂହର ଲୋକମାନେ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(v) ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ଏବଂ ଅଣସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ସମୂହ (Voluntary and Involuntary groups)- ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସମୂହକୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥାଏ । ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ସଭ୍ୟପଦକୁ ତ୍ୟାଗ କରିପାରେ । କ୍ଲବ୍ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏହି ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ସମୂହର ଉଦାହରଣ ।

ଅଣସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ସାମାଜିକ ସମୂହ ରକ୍ତସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଶ୍ରେଣୀୟ ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ । ପରିବାର, ଜ୍ଞାତି, ଜାତି ପ୍ରଭୃତି ଏହି ଶ୍ରେଣୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

(vi) ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହ ଏବଂ ଅଣସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହ (Territorial group and Non-territorial group)- ଏକ ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହର ନିଜସ୍ବ ସୀମାରେଖା ଥାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଯେଉଁ ସମୂହ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖାଦ୍ୱାରା ଆବଦ୍ଧ ତାହା ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଗ୍ରାମ୍ୟ, ନଗର, ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଜାତି ପ୍ରଭୃତି ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଗ୍ରାମ୍ୟ, ନଗର, ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଜାତି ପ୍ରଭୃତି ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।

ଯେଉଁ ସମୂହର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନ ଥାଏ, ତାହା ଅଣ-ସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହଭାବେ ପରିଚିତ । ଏକ ଶ୍ରମିକ ସଂଘ ଏହି ଅଣସୀମାରେଖୀୟ ସମୂହ ରୂପେ ପରିଚିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(vii) ଔପଚାରିକ ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହ (Formal and Informal groups)- ଇ.ଏସ୍. ବୋଗାର୍ଡ଼ସ୍ ସାମାଜିକ ସମୂହକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା- ଔପଚାରିକ ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହ । ଯେଉଁ ସମୂହ ଔପଚାରିକ ନୀତି-ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ତାହା ଔପଚାରିକ ସମୂହ ଅଟେ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଦ୍ୟମାନ ଏବଂ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ପ୍ରକାଶ ପାଇ ନ ଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବାପାଇଁ କେତେକ ନୀତି-ନିୟମକୁ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ । ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ସମୂହ ଏହି ସମୂହର ଉଦାହରଣ ।

ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହ ଅନୌପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏହି ସମୂହର ସୁପରିଚାଳନା ନିମିତ୍ତ କୌଣସି ଔପଚାରିକ ନୀତି-ନିୟମର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମ; ଯଥା- ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା;

ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମଦ୍ୱାରା ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଦ୍ୟମାନ ଥାଏ । ପରିବାର ଏହି ଅନୌପଚାରିକ ସମୂହର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

(viii) ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହ (Open and Closed groups)- କେତେକ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ସମୂହକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା- ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହ । ମୁକ୍ତ ସମୂହରେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ପ୍ରବେଶ କରିପାରନ୍ତି । ଏଥୁନିମିତ୍ତ କୌଣସି କଠୋର ନୀତି-ନିୟମ ନ ଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅବାଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଲାଭ କରିପାରି ନ ଥାଏ । ଜାତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ଆବଦ୍ଧ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ ।

(ix) ବିଭାଜିତ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଓଭରଲିପ୍ ଗ୍ରୁପ୍ (Dis-junctive group and Overlapping group)- ଏଫ୍.ଏଚ୍. ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ୍ ସାମାଜିକ ସମୂହର ବର୍ଗୀକରଣ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା- ଅସଂଯୋଜକ ଏବଂ ଆଂଶିକ ସମୂହ ।

ଅସଂଯୋଜକ ବା ଅତିକ୍ରମଣୀୟ ସମୂହ ହେଉଛି ସେହି ସମୂହ ଯାହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଏକ ସମୟରେ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧୂକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟ ହେବାପାଇଁ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରି ନ ଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯେଉଁ ସମୂହରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ଆଂଶିକଭାବେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି, ତାହା ଆଂଶିକ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହି ସମୂହ ହେଉଛି ସେହିପ୍ରକାର ସମୂହ ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଅନ୍ୟ ଏକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟରୂପେ ପରିଚିତ ଥା’ନ୍ତି । କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ, ଓଡ଼ିଶା ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡ଼େମୀ, ଲୋକସେବକ ମଣ୍ଡଳ ପ୍ରଭୃତି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଆଂଶିକ ସମୂହଭାବେ ପରିଚିତ ।

6. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟ ଆମେରିକାର ସମାଜବିଜ୍ଞାନି ସି. ଏଚ୍. କୁଲେ (C.H. Cooley) ଙ୍କର ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ଦାନରୂପେ ପରିଚିତ । ସେ ତାଙ୍କ ରଚିତ ପୁସ୍ତକ୍ ‘ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନ’ (Social Organisation) ରେ ଏହି ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟଟିକୁ ରଚନା କରିଅଛନ୍ତି । ଏହା ହେଉଛି ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସମୂହ ଯେଉଁଥରେ କି ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିରେ ମୌଖ୍ ଏବଂ ଆତ୍ମୀୟ ସମ୍ପର୍କ ନିହିତ ଥାଏ । ଏହାର ଅବସ୍ଥିତି ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ ।

କୁଲେ ତାଙ୍କ ନିଜ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି କହିଛନ୍ତି-
‘ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କହିଲେ ମୁଁ ସେହି ସମୂହକୁ ବୁଝେ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଘନିଷ୍ଠ, ମୁଖୋନୁ ଖ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ସହଯୋଗିତାଦ୍ୱାରା ବିଶେଷଭାବେ ଚିହ୍ନିତ ହୁଏ । ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାଥମିକ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆଦର୍ଶ ଗଠନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ମୂଳଭିଭି ସଦୃଶ ବୋଧହୁଏ । ସରଳ ଭାଷାରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ସେହି ସମୂହକୁ ଆମେ ପ୍ରାଥମିକ ହେଲା- ‘ଆମ୍ଭେ’ ।

କୁଲେଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟନ୍ତି ଯାହାକି ମୁହାଁମୁହିଁ ସମ୍ପର୍କ, ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧନ ଏବଂ ସହଯୋଗିତାଦ୍ୱାରା ବିଶେଷଭାବେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ପରିବାର, ଜନଜାତି, ଗୋତ୍ର, ପିଲାମାନଙ୍କର କ୍ରୀଡ଼ାସମୂହ, ଜ୍ଞାତିସମୂହ ପ୍ରଭୃତିକୁ କୁଲେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଅଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଲକ୍ଷଣ (Characteristics of primary group)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ସାର୍ବଜନୀନ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଏଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆଦର୍ଶର ମୂଳଭିତ୍ତି ସଦୃଶ ଅଟନ୍ତି । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସମ୍ପର୍କ ଭିଭିରେ ‘ଅହଂ’ (Self) ର ବିକାଶଲାଭ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସମାଜୀକୃତ କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନମତେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା-

(i) ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା (Physical proximity)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ଭିତ୍ତିରେ ସେମାନେ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥା’ନ୍ତି । ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା କହିଲେ ନିକଟତମ ସମ୍ପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଯଦି ସଦ୍ୟସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିକଟତମ ସମ୍ପର୍କ ଅତୁଟ ନରୁହେ, ତାହାହେଲେ ସେମାନେ ନିଜର ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିନିମୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାବର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ସହଜତର ହୋଇଥାଏ ।

(ii) କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର (Small in size)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ମୁଖ୍ୟ ଗୁଣ ହେଉଛି ଏହାର ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ରତା । ଏହି ସମୂହ ସ୍ଵଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାରହେତୁ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ସେମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ପରସ୍ପରକୁ ଜାଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥାଆନ୍ତି ।

(iii) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା (Direct cooperation) ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ସଦସ୍ୟମାନେ ସ୍ବାଧୀନଭାବରେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ନ କରି ସମାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କାର୍ଯ୍ୟକରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ସହଜରେ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iv) ଲକ୍ଷ୍ୟର ଅଭିନ୍ନତା (Identity of ends)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମାନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସାମୂହିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଏକତ୍ରିତଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ପରିବାର ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ । ଏହି ସମୂହରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ବାର୍ଥ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଏ । ସମସ୍ତେ ଏହି ସ୍ବାର୍ଥ ହାସଲପାଇଁ ମିଳିତଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ପରସ୍ପରର ସୁଖଦୁଃଖରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥାଏ ।

(v) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ (Personal relationship)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ପରସ୍ପରକୁ ଜାଣିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କକୁ ହସ୍ତାନ୍ତରିତ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଜଣେ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୂରଣ ହୋଇ ନ ଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ପରିବାରରେ ସ୍ତ୍ରୀର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପୁନର୍ବାର ବିବାହ କରିପାରେ, ମାତ୍ର ନୂତନ ସ୍ତ୍ରୀ ମୃତା ସ୍ତ୍ରୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ପୂରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ । ମାକାଇଭରଙ୍କ ମତରେ, ‘ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଜୀବନରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ଆମର ସମ୍ପର୍କ ସଦାସର୍ବଦା କେତେକାଂଶରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଟେ ।’’

(vi) ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ (Durability of relationship)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଅପେକ୍ଷାକୃତଭାବେ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ସମୂହରୂପେ ପରିଚିତ । ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଘନିଷ୍ଠତା ଏଥପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ଆଧାରରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ପରିବାର ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଯାହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ନିହିତ ଥାଏ ଏବଂ ତାହାର ଅବସ୍ଥିତି ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ । ଏହି ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ପ୍ରକୃତି ଯୋଗୁଁ ସମୂହର ସଂହତି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିଥାଏ ।

(vii) ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଵତଃସ୍ଫୁର୍ଣ ଅଟେ (The relationship is spontaneous)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମ୍ପର୍କ ବାଧ୍ୟବାଧକତା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୁହେଁ । ଏହି ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଵତଃସ୍ଫୁର୍ଣ ଅଟେ । ପ୍ରାଥମିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜ ଇଚ୍ଛାରୁ ନେଇଥାଏ ଏବଂ ବିକାଶ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ଏହାର ଉପଯୋଗିତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(viii) ସମାନ ପୃଷ୍ଠଭୂମି (Similarity of background)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଆଉ ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ ଏହି ଯେ ଏହା ସମାନ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏହି ସମୂହରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନଭାବେ ନିଜ ନିଜର ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟର ମତାମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ମାକାଇଭର୍‌ କହିଛନ୍ତି, ‘‘ଏକ ସ୍ତର ଉପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୂହ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏବଂ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହାର ଯଥେଷ୍ଟ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ କିମ୍ବା ନିମ୍ନରେ ଥାଏ, ସେ ସମୂହ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରେ ।’’

(ix) ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Maximum control)- ପ୍ରାଥମିକ ;ସମୂହ ଅନୌପଚାରିକ ଭିଭିରେ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରେ କନିଷ୍ଠ ସଦସ୍ୟମାନେ ବରିଷ୍ଠ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସହଜରେ ବିପଥଗାମୀ ହେବାର ସୁଯୋଗ ପାଇ ନ ଥାଏ । ଏହି ସମୂହ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସମାଜବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରିଥାଏ ।

7. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଭୂମିକା ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ କି ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟତୀତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ ନିରର୍ଥକ ଅଟେ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ସ୍ବରୂପ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସି.ଏଚ୍. କୁଲେ (C.H. Cooley) ଙ୍କ ମତରେ, ‘‘ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଆଦର୍ଶ ଗଠନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ଭୂମିକା ମୌଳିକ ଅଟେ ।’’ ଏହି ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଅଭିବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହି ସମୂହର ଭୂମିକାକୁ ନିମ୍ନରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଗଲା ।

(i) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ (Development of personality)- କେତେକ ମନୋବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରେ ହିଁ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ସମାଜୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୁଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ଏବଂ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକଭାବେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତରିତ କରିଥାଏ । ଏହି ସମୂହଦ୍ଵାରା ସଂସ୍କୃତି, ଶିକ୍ଷାଲାଭ, ବ୍ୟବହାର ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ଜନ୍ମଲାଭ କରେ ସେତେବେଳେ ସେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଏକ ଜୈବିକ ସତ୍ତା ସଦୃଶ । କାଳକ୍ରମେ ତା’ର ବୟସବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସେ ଯେତେବେଳେ ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଜୀବନଶୈଳୀ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନଲାଭ କରେ, ସେତେବେଳେ ସେ ନିଜକୁ ଚିହ୍ନେ ଏବଂ ସେହି ସମୟରୁ ତା’ର ‘ଅହଂ’ (Self) ବିକାଶଲାଭ କରେ । ସେ ଜୈବିକ ପ୍ରାଣୀରୁ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ।

(ii) କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି (Increase in efficiency)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହଗୁଡ଼ିକ ଆକରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ସମୂହର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରେ, ସେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଅକୁଣ୍ଠିତ ସାହାଯ୍ୟଲାଭ କରିଥାଏ ।

ଫଳରେ ଆନ୍ତରକତା ଏବଂ ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସମ୍ପାଦିତ କରିଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ଉପେକ୍ଷା କରି ସମୂହ ସ୍ବାର୍ଥ ପାଇଁ ନିଷ୍ଠାପର ଉଦ୍ୟମ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା କେବଳ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ, ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ହେଉଛି ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ର ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iii) ମନୋବିଜ୍ଞାନ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପୂରଣ (Satisfaction of psychological needs)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସବୁବେଳ ପାଇଁ ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ଦୟା, ସହନଶୀଳତା, ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରଭୃତି ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ କେବଳ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହରୁ ହିଁ ପାଇବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସମୂହ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା, ଭାବନା, ଆଦର୍ଶ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ଧାରଣାକୁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବିନିମୟ କରିବାପାଇଁ ପୂର୍ଣ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।

(iv) ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ (Provides social security)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ନବଜାତ ଶିଶୁ, ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା, ବୃଦ୍ଧ ତଥା ବିକଳାଙ୍ଗ ଏବଂ ବ୍ୟାଧୂଗ୍ରସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏହି ସମୂହ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରାପତ୍ତା ଯୋଗାଇଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଜନ୍ମଠାରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ନିରାପତ୍ତା ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ବହନ କରିଥାଏ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଏହି ସମୂହ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ରକ୍ଷାକବଚ ସଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହି ସମୂହ ସାମାଜିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିଥାଏ ।

(v) ସାମାଜିକ ନିୟମ (Social control)- ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଏକ ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପ୍ରଥା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ ପ୍ରଭୃତି ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମଦ୍ବାରା ଏହା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଆଚରଣ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ । ନିଜର ଦକ୍ଷତା ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ତାହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ସମାଜର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜର ଏକତା ଏବଂ ସଂହତିକୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ସମାଜବିରୋଧୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଉଚିତ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବାରେ ଏହି ସମୂହର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

8. ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି । ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କଲେ ଆମେ ଏହି ଦୁଇଟି ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ କେତେକ ପ୍ରଭେଦ ଦେଖ‌ିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ନିମ୍ନରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଏବଂ ଗୌଣ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଥ‌ିବା କେତୋଟି ମୁଖ୍ୟ ତାରତମ୍ୟକୁ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

(i) ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in physical proximity)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାରୀରିକ ସାନ୍ନିଧତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରର ନିକଟତର ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାରୀରିକ ଦୂରତ୍ବ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । କାରଣ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବରେ ରହିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

(ii) ଆକାରରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in size)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟେ । ଆକାରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆମେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ମାତ୍ର ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ଆକାର ବୃହତ୍ ଅଟେ । ଏହି ସମୂହ ଅଧ୍ଵସଂଖ୍ୟକ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ୍ । ଏହି ସମୂହର ଆକାର ବୃହତ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରି ନ ଥାଏ।

(iii) ସମ୍ପର୍କରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in relationship)- ସମ୍ପର୍କକୁ ଭିଭିକରି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହକୁ ଗୌଣ ସମୂହଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରାଯାଇପାରେ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ, ଘନିଷ୍ଠ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଅପରପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ, ଅବୈୟକ୍ତିକ, ଘନିଷ୍ଠତାବିହୀନ ଏବଂ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ । କାରଣ ଏହି ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପର ନିକଟତର ହୋଇ ରହି ନ ଥା’ନ୍ତି । ଏମାନେ ବିକ୍ଷିପ୍ତଭାବେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(iv) ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in goals)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଅଭିନ୍ନତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ସମୂହର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ବାର୍ଥକୁ ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥଭାବେ ବିଚାର କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଭିନ୍ନତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ସେମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମାନ ନୁହେଁ । ଗୌଣ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ଆତ୍ମସ୍ଵାର୍ଥଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ । ସେମାନେ ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟାକୁଳତା ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥ ହାସଲ ହେଲା ପରେ ସେମାନେ ସମୂହର ସ୍ବାର୍ଥ ପ୍ରତି ଆଦୌ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ନ ଥା’ନ୍ତି ।

(v) ସହଯୋଗିତାର ପ୍ରକାରଭେଦରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in type of co-operation)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଗୌଣସମୂହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ସହଯୋଗିତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରୋକ୍ଷଭାବେ ପରସ୍ପରକୁ ସହଯୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(vi) ସଭ୍ୟପଦରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in membership)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ସଭ୍ୟପଦ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ । ଏହି ସମୂହରେ ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରେ ଏବଂ ବିକାଶ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇ ଏହି ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ସେ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ସମୂହର ସଦ୍ୟପଦକୁ ତ୍ୟାଗ କରିପାରିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଗୌଣ ସମୂହର ସଭ୍ୟପଦ ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ଅଟେ । ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ସମୂହରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହାର ସଭ୍ୟପଦକୁ ତ୍ୟାଗ କରିପାରେ ।

(vii) ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରକୃତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in nature of control)- ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ପ୍ରକୃତିକୁ ଭିଭିକରି ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହକୁ ଗୌଣ ସମୂହଠାରୁ ପୃଥକ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ପ୍ରତିମାନ, ବିଶ୍ଵାସପଦ୍ଧତି ପ୍ରଭୃତି ଅନୌପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମ ଜରିଆରେ ତା’ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହ ଆଇନ, ପୋଲିସ୍, କୋର୍ଟ, ଜେଲ୍ ଏବଂ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଔପଚାରିକ ମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିଥାଏ ।

(viii) ପ୍ରସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference in status)- ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହର ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରସ୍ଥିତି ତା’ର ଜନ୍ମ ଏବଂ – ଲିଙ୍ଗ ଅନୁସାରେ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୌଣ ସମୂହରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରସ୍ଥିତି ତା’ର ଭୂମିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ପରିବାର ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ଯେଉଁଥରେ ପିତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ଏବଂ ବୟସ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଏକ ଶ୍ରମିକ ସଙ୍ଗଠନ ସଭାପତିଙ୍କର ସ୍ଥାନ ତାଙ୍କର ଭୂମିକା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(ix) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିକାଶରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ | (Difference in the development of personality)- ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିର ସମୁଦାୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଗୌଣ ସମୂହ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଏବଂ ଏହା କେବଳ ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗର ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ସମୂହ ପ୍ରେମ, ଦୟା, ପାରସ୍ପରିକ ସାହାଯ୍ୟ, ଆଜ୍ଞାନୁବର୍ତ୍ତିତା ଆଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଗୌଣ ସମୂହ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

9. ସଂସ୍କୃତିର ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସଂସ୍କୃତି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ମୌଳିକ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟରୂପେ ପରିଚିତ । ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥା ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଯାହାସବୁ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ ତାହା ସଂସ୍କୃତିରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହା ହେଉଛି ଏକପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବ୍ୟବହାର ଯାହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଗହଣରେ ରହି ବଂଶାନୁକ୍ରମେ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି କେବଳ ମାନବ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ସଂସ୍କୃତିସମ୍ପନ୍ନ ପ୍ରାଣୀଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଯେଉଁସବୁ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ଗଠିତ ।

ସଂସ୍କୃତିର ଗୁଣ ବା ଲକ୍ଷଣ :

(i) ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବ୍ୟବହାର (Culture is a learnt behaviour)- ଇ.ବି. ଟେଲର୍ (E.B. Tylor) ଙ୍କ ମତରେ, ମନୁଷ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି ମନୁଷ୍ୟର ଏକ ସହଜାତ ଗୁଣ ନୁହେଁ । ଜନ୍ମ ସମୟରେ ମାନବ ଶିଶୁ ଯେକୌଣସି ଜିନିଷ ବିଷୟରେ ଅଜ୍ଞ ଥାଏ । କାଳକ୍ରମେ ସେ ସମାଜରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରେ ତା’ର ମନରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହେ । ଯଦି ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ ପିଲା ବିଦେଶରେ; ଯଥା- ଆମେରିକା ବା ଲଣ୍ଡନରେ ଜନ୍ମ ନିଏ ଏବଂ ସେହି ସମାଜରେ ପ୍ରତିପାଳିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ସେହି ସମାଜର ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ନିଜକୁ ସାମିଲ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବ୍ୟବହାର ଅଟେ ।

(ii) ସଂସ୍କୃତି ସାମାଜିକ ଅଟେ (Culture is societal)- ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରକୃତି ସାମାଜିକ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ସମାଜର ସବୁ ଲୋକମାନେ ସେହି ସମାଜର ସଂସ୍କୃତିକୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ସଂସ୍କୃତି କେବଳ ମାନବ ସମାଜରେ ହିଁ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସାମାଜିକଭାବେ ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷରୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷକୁ ଗତି କରିଥାଏ । କେବଳ ସମାଜରେ ବାସ କରିବା ହେତୁ ମନୁଷ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି କେବଳ ମାନବ ସମାଜରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ, ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ଏବଂ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ ହିଁ ଗତି କରିଥାଏ ।

(iii) ସଂସ୍କୃତି ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଅଟେ (Culture is idealistic)- ସଂସ୍କୃତି ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଅଟେ । ସଂସ୍କୃତି ଗୋଟିଏ ସମୂହର ବିଭିନ୍ନ ଆଦର୍ଶ ସଂରୂପ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରତିମାନକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହା ହେଉଛି ଏକ ସମୂହର ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ପ୍ରତିମାନର ଏକ ସମଷ୍ଟି । ସଂସ୍କୃତି ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାରକୁ ପରିଚାଳିତ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସମାଜ ତଥା ସମୂହର ସମସ୍ତ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହିଁ ହେଉଛି ସଂସ୍କୃତି ।

(iv) ସଂସ୍କୃତି ହେଉଛି ସମୁଦାୟ ସାମାଜିକ itage ତିହ୍ୟ | (Culture is the total Social Heritage)- ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାର; ଯଥା- ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ (Mores), ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟିକୁ ନେଇ ସଂସ୍କୃତି ଗଠିତ । ଏହି ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ତରାଧିକାରରୂପେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ । ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରଥା ଏବଂ ପରମ୍ପରାଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ପୁରୁଷକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।

(v) ମାନବୀୟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକର ପରିପୂରଣ (Fulfilment of human needs)- ସଂସ୍କୃତି ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଯଦି ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ନ ରୁହେ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରେ, ତେବେ ତା’ର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସଂସ୍କୃତି ସମସ୍ତ ମାନବୀୟ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବାର ମାର୍ଗ ଅଟେ ।

(vi) ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଚଳନଶୀଳ ବ୍ୟାପାର (Culture is transmissive)- ସଂସ୍କୃତି ଏକ ଗତିଶୀଳ ପ୍ରକ୍ରିୟାଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ପିତାମାତାଙ୍କଠାରୁ ପିଲାମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ, ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ, ବୟସ୍କମାନଙ୍କଠାରୁ କନିଷ୍ଠମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ, ପୁରାତନ ପରମ୍ପରାରୁ ନୂତନ ଆଡ଼କୁ ଗତିଶୀଳ ଅଟେ । ଭାଷା, ଚିହ୍ନ, ଚିତ୍ର ଆଦି ମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ବଂଶରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ବଂଶକୁ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଭାଷା ସାହାଯ୍ୟରେ ସଂସ୍କୃତି ପୁରାତନ ବଂଶଧରମାନଙ୍କଠାରୁ ନୂତନ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।

(vii) ସଂସ୍କୃତି ଅଭିଯୋଜିତ ଅଟେ (Culture is accommodating)- ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସଂସ୍କୃତି ଅଭିଯୋଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥାଏ । ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିଶେଷତ୍ଵ ଏହି ଯେ ଏହା ସମୟ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁସାରେ ଅନ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିର ଗୁଣ ସହିତ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିଥାଏ । ଫଳରେ ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାବର ଆଦାନପ୍ରଦାନ ସହଜତର ହୋଇଥାଏ ।

(viii) ସଂସ୍କୃତି ସାମୂହିକ ଆଚରଣକୁ ବୁ.ାଏ | (Culture refers to collective behaviour)- ବ୍ୟବହାରକୁ ବୁଝାଇ ନ ଥାଏ । ଏହା ସାମୂହିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ସୂଚାଇ ଥାଏ । କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣ କିମ୍ବା କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଆଚରଣକୁ ସଂସ୍କୃତିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ । ଏହା ସବୁ ସମୟପାଇଁ ସାମୂହିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ହେଉଛି ଆମ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳପିଣ୍ଡ; ମାତ୍ର ଏହାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ କେବଳ କେତେକ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ନିକଟରେ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ ସୀମିତ ଅଟେ । ଭାରତରେ ଅସଂଖ୍ୟ ଲୋକ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସୀ ଅଟେ ।

10. ‘‘ମଣିଷ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’’- ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରଖ୍ୟାତ୍ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ (Aristotle) ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ’ । ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ବାସ କରିବାର ଦୁଇଟି କାରଣ ଅଛି । ପ୍ରଥମ କାରଣ ହେଲା ପ୍ରକୃତିଗତ (Natural) ଏବଂ ଦ୍ବିତୀୟଟି ଆବଶ୍ୟକତା (Necessity) ଯଥାର୍ଥରେ କୁହାଯାଇଛି ପ୍ରକୃତିଗତ ଅଭ୍ୟାସ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ତାଡ଼ନା ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାଜରେ (Nature impels and necessity compels a man to live in the society)

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(a) ପ୍ରକୃତିଗତ କାରଣ (Natural Instinct)- ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ୱଭାବତଃ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ବାସ କରେ । ନିଃସଙ୍ଗ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ତା’ପକ୍ଷରେ କଷ୍ଟକର । ଏଣୁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ କୁହାଯାଏ । ମାକାଇଭର (MacIver) ଓ ଡେଭିସ୍ (Davis) ପ୍ରମୁଖ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍‌ମାନେ ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତିକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କେତୋଟି ଘଟଣା ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-

(b) କାସ୍କର ହାଉସ୍‌ର ଘଟଣା (Case of Kasper Houser)- କାସ୍କର ହାଉସ୍‌ର ହେଉଛି ଜଣେ ହତଭାଗ୍ୟ ଜର୍ମାନ୍ ବାଳକ । ସେ ୧୯୧୧ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା; କିନ୍ତୁ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ୧୭ ବର୍ଷ ବୟସରେ ତାକୁ କୌଣସି ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିପାରୁ ନଥିଲା । ସେ ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିରୂପଣ କରିପାରୁ ନଥିଲା । ତା’ର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଶବ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦରୁ ଜଣାଗଲା ଯେ, ତା’ର ମସ୍ତିଷ୍କ ନିମ୍ନଧରଣର ଥିଲା ଏବଂ ଆଦୌ ବିକାଶ ଘଟି ନଥିଲା । ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ସମାଜ ବ୍ୟତୀତ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନବିକତା ବିକଶିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

(c) ଅମୂଲା ଓ କମ୍ଲା ଘଟଣା (Amala & Kamala)- ଅମ୍‌ ଓ କମ୍ ହେଉଛନ୍ତି ଦୁଇଜଣ ଭାରତୀୟ ବାଳିକା । ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ଏକ ଗଧ୍ଵ ଗୁମ୍ଫାରୁ ଏହି ଦୁଇ ଶିଶୁଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଅମୂଲାକୁ ୩ ବର୍ଷ ଓ କମ୍ଲାକୁ ୮ ବର୍ଷ । ଅମୂଲା କିଛିଦିନ ପରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲା ଏବଂ କମ୍‌ଲାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଦେଖାଗଲା ସେ ସମସ୍ତ ମାନବିକ ଗୁଣକୁ ହରାଇଛି । ସେ ଗଧ୍ଵ ଭଳି ଚାଲୁଥିଲା ଓ ଗର୍ଜନ କରୁଥିଲା ।

ସେ କଥା କହିବା ଶିଖୁନଥିଲା ଓ ଲାଜକୁଳା ଥିଲା । ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ତାଲିମ୍ ପରେ କମୂଲା ଧୀରେ ଧୀରେ କଥା କହି ଶିଖୁଲା ଏବଂ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧି ଶିଖୁଲା । ତେଣୁ ସମାଜଦ୍ୱାରା ହିଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକର ବିଶ୍ଳେଷଣରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମାନ ହୁଏ ଯେ, ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ପ୍ରକୃତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଅଟେ ।

(i) ଆବଶ୍ୟକତା (Necessity)- ଆବଶ୍ୟକତା ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାଜରେ ବାସ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ । ସାମାଜିକ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତିକୁ ବିକାଶ କରେ । ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମନୁଷ୍ୟର ସମସ୍ତ · ଆବଶ୍ୟକତା ସମାଜରେ ସମାଜଦ୍ବାରା ହିଁ ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ ।

(ii) ଶୈଶବର ନିଃସହାୟତା (Helplessness in the childhood)- ଶିଶୁଟି ଯେତେବେଳେ ଜନ୍ମନିଏ, ସେତେବେଳେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅସହାୟ ଓ ଦୁର୍ବଳ ଥାଏ । ତା’ର ଲାଳନପାଳନର ସମସ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵ ସମାଜ ବହନ କରିଥାଏ । ଶିଶୁଟି ପାଇଁ ତା’ର ପରିବାର ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ସମାଜ । ତା’ର ପିତାମାତା ଶିଶୁଟିର ଲାଳନପାଳନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅନ୍ୟ ‍ଆତ୍ମୀୟମାନଙ୍କର ଆଦର ଯତ୍ନ ଫଳରେ ସେ ଶୈଶବର ଅସହାୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ ।

(iii) ମନୁଷ୍ୟର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସୁରକ୍ଷା (Security & Protection)- ମାନବ ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ହେବାମାତ୍ରେ ବଞ୍ଚିବାକୁ ଚାହେଁ । ସମାଜ ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନ ରକ୍ଷାକରେ । ସମାଜ ନ ଥିଲେ ଅରାଜକତା ଓ ଜୋର୍ ଯାର ମୂଲକ ତା’ର ନୀତି ପ୍ରଚଳିତ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବଜାୟ ରଖାଯାଇପାରିଛି ।

(iv) ମାନବ ସାମର୍ଥ୍ୟର ବିକାଶ ଏବଂ ଉପଯୋଗ | (Development and Utilisation of Human Potentialities)– ମାନବ ଶିଶୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତି ସମାଜ ମାଧ୍ୟମରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ । ସମାଜରେ ଶିଶୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସିବାଦ୍ୱାରା ସେଗୁଡ଼ିକ ବିକଶିତ ହୁଏ । ସମାଜରୂପୀ କୁମ୍ଭାକାର ଶିଶୁର କୋମଳ ମନକୁ ବିଭିନ୍ନ ରୂପ ଦେଇଥାଏ । ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ରହି ଶିଶୁଟି ଅନେକ ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରେ ।

ପରିବାରର ପିତାମାତା ଯେଉଁ ଭାଷା କହନ୍ତି ଶିଶୁ ତାହା ଶିକ୍ଷା କରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାହାକୁ ମାତୃଭାଷା କୁହାଯାଇଥାଏ । ଶିଶୁର ଲୁକ୍‌କାୟିତ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ସମାଜଦ୍ବାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଅଟେ ।

11. ସମାଜର ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ରହିବାପାଇଁ କେତେକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟର ପ୍ରୟୋଜନ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା କୁହାଯାଏ । ସମାଜରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସ୍ଥିରତା ବଜାୟ ରଖୁବାପାଇଁ ଯେଉଁସବୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ସର୍ଭର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଆମେରିକୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଟାଲକଟ୍ ପାରସନ୍ସ (Talcot Parsons) ଙ୍କ ମତରେ, ଏପରି କେତେକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ଯାହାବିନା ସମାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା (Social System) ଆଦୌ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ । ଏହାକୁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ମ୍ୟାରିଅନ୍ ଜେ. ଲେଭି ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ‘ସମାଜର ଯେକୌଣସି ଏକ ଏକକ (Unit) ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଅବସ୍ଥାରେ ଜନ୍ମନେବା ବେଳକୁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ୟମାନ ଥାଏ ତାହାକୁ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା (A functional prerequisite is conceived as a function that must pre-exist if a given unit in its setting is to come into being) | ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରାକ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବାର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-

(୧) ଯୌନ ଆବଶ୍ୟକତାର ପରିପୂରଣ ପାଇଁ ପରିବେଶ ସହ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ଶାରୀରିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ (Provision for an adequate physiological relationship to the setting for the sexual requirement.)
(୨) ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା (Communication system)
(୩) ଭୂମିକାର ପ୍ରଭେଦକୀଣ ଏବଂ ଭୂମିକାର ହସ୍ତାନ୍ତର (Role differentiation and role assignment)
(୪) ସହଭାଗୀ ଧାରଣା ଶକ୍ତି (Shared congnitive orientation)
(୫) ସାଧନ ମନୋନୀତ କରିବା ଦିଗରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Regulation of the choice or means)
(୬) ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକାଶକରଣ ଉପରେ କଟକଣା (Regulation of affective expression)
(୭) ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ସାମାଜିକୀକରଣ (Adequate socialisation)
(୮) ବିଘଟନ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ଫଳପ୍ରଦ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Effective control of disruptive behaviour)
(୯) ସହଭାଗୀ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିରୂପଣ (A shared set of goals)
(୧୦) ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ଆନୁଷ୍ଠାନିକକରଣ (Adequate institutionalization)

ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପୂର୍ବ-ସର୍ଭାବଳୀ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକର ବର୍ଣ୍ଣନା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
(i) ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାର ପରିପୂରଣ ପାଇଁ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ- ମଣିଷ ବଞ୍ଚୁରହିବାପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ସେ ମଧ୍ଯ ନିରାପତ୍ତା ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ପ୍ରତିଟି ସମାଜରେ ସାମରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

(ii) ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଦ୍ୟମାନ । ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆପୋଷ ମିଳାମିଶା, ଚିହ୍ନାପରିଚୟ ଏବଂ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ରହିଥାଏ । ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ନିର୍ଭରଶୀଳତାର ଜାଲରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 2 Long Answer Questions in Odia Medium

(iii) ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ- ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ଶ୍ରମବିଭାଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଶ୍ରମ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କେତୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଏଥରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଥାଏ । ପୁରାତନ ସରଳ ସମାଜରେ ଏହି ଶ୍ରମବିଭାଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସରଳ ଥିଲାବେଳେ ଆଧୁନିକ ଜଟିଳ ସମାଜରେ ଏହା ଅଧିକ ଜଟିଳତର ହୋଇଛି ।

(iv) ପୁନଃ ସ୍ଥାପନ- ସମାଜ ତିଷ୍ଠି ରହିବାପାଇଁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ ଅନ୍ୟ ଏକ ସର୍ଭ । ପୁରାତନ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟେ । ନୂତନ ପିଢ଼ି ପୁରାତନମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରନ୍ତି । ନଚେତ୍ ସମାଜ ସମୂଳେ ଧ୍ଵଂସ ପାଇଯିବ । ଏହି ପୁନଃସ୍ଥାପନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରଜନନ ଜରିଆରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ହୋଇଥାଏ । କେତେକ ସ୍ଥଳରେ ପୁନଃସ୍ଥାପନ ପ୍ରକ୍ରିୟାଟି ଅନ୍ୟ ସମାଜରୁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅଣାଯିବାଦ୍ୱାରା ଐଚ୍ଛିକ ସ୍ଥାନାନ୍ତରକରଣ, ଅନ୍ୟ ସମାଜ ଉପରେ ବିଜୟ ହାସଲ କିମ୍ବା କ୍ରୀତଦାସ ଅଣାଯିବାଦ୍ବାରା ସମାହିତ ହୋଇଥାଏ ।

(v) ସାମାଜିକୀକରଣ- ନୂତନ ପିଢ଼ିର ସଦସ୍ୟଗଣ ପୁରାତନ ପିଢ଼ିର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ସମାଜର ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ପ୍ରତିମାନ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ଆଦି ଶିକ୍ଷା କରିବା ଆଶା କରାଯାଏ । ଏଥୁ ନିମନ୍ତେ ସମାଜ ଏକ ସୁବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରିଥାଏ । ତାହାକୁ ସାମାଜିକୀକରଣ ରହିଛି ।

(vi) ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ- ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମାଜର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ସମାଜ ଅନୁମୋଦିତ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମାଜରେ କୌଣସି ବିଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନଥାଏ । ଏହା ନିର୍ବିଘ୍ନରେ ଗତି କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ସମାଜରେ ଏପରି କେତେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେ କି ସମାଜର ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେମାନେ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିମାନରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏପରି ବିପଥଗାମୀ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଠିକ୍ ବାଟକୁ ଆଣିବାପାଇଁ ସମାଜ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରିକରେ । ଏହାକୁ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତି ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣଦ୍ବାରା ଅସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

(vii) ମଣିଷ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତି ସହିତ ମୁକାବିଲା କରିବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଗୁଣନେଇ ଜନ୍ମ ହୋଇନଥାଏ । ଏପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ ସେ ସମାଜରେ ରହି ଆହରଣ କରିଥାଏ । ସମାଜ ସହଯୋଗୀ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ ପାଇଁ ବିହିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥାଏ ।

(viii) ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା- ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିନା ସମାଜ ପକ୍ଷରେ ତିଷ୍ଠିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପଶୁ ସଂକେତ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବାସ୍ଥଳେ ମଣିଷ ଉଭୟ ସଂକେତ ଓ ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରି ଆପଣା ମଧ୍ଯରେ ଯୋଗାଯୋଗ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

(ix) ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା- ପ୍ରତି ସମାଜ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ଏହାର ବ୍ୟତିରେକେ ସମାଜ ପକ୍ଷରେ ଚଳିବା ଅସମ୍ଭବ । ଏଥୁନିମନ୍ତେ କୌଶଳ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । କୀଟପତଙ୍ଗ ତଥା ପଶୁପକ୍ଷୀମାନେ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ପ୍ରଜନନଦ୍ୱାରା ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ମାତ୍ର ମଣିଷ ଏହି କୌଶଳଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଅବଲୋକନ, ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଏବଂ ଉପଦେଶ ମାଧ୍ୟମରେ ମନୁଷ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ସମ୍ପର୍କରେ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମୂହିକ ବିଭାଗ ରହିଥାଏ ।

(x) ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା- ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପୃକ୍ତ । ସରଳ ସମାଜରେ ଯେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସେ ଉପଭୋକ୍ତା । ମାତ୍ର ଜଟିଳ ସମାଜରେ ଏପରି ହୋଇ ନ ଥାଏ । ସମାଜରେ କେତେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ କି ଉତ୍ପାଦନ ନୁହଁନ୍ତି, ମାତ୍ର ଉପଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଶିଶୁ, ରୁଗ୍‌ଣ, ବୃଦ୍ଧ ଏବଂ ପଙ୍ଗୁ ବ୍ୟକ୍ତି, ଏମାନଙ୍କ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସମାଜ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରିଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥିବା ଜିନିଷ ଯଦି ସଠିକ୍ ଭାବରେ ବଣ୍ଟନ କରା ନ ଯାଏ ତେବେ ସମାଜରେ ସଂଘର୍ଷର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sociology Solutions Unit 1 ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଏହାର ସମ୍ପର୍କ Long Answer Questions.

CHSE Odisha 11th Class Sociology Unit 1 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ଏହାର ପରିସର ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରବୀଣ ଫରାସୀ ଦାର୍ଶନିକ ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ ଏହି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଶବ୍ଦକୁ ୧୮୩୯ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମେ ରୂପରେଖ ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଜନକ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ସୋସାଇଟସ୍’ ଏବଂ ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଲୋଗସ୍’ର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଗଠିତ । ଏହି ଶବ୍ଦ ପ୍ରକରଣ ଅନୁଯାୟୀ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମାଜର ଅଧ୍ୟୟନ ବା ବିଜ୍ଞାନ । ଏହି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଆନ୍ତଃକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ।

ସଂଜ୍ଞା (Definitions) – ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ସଂଜ୍ଞାଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କଲେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ମିଳିଥାଏ ।

ନିମ୍ନରେ କେତୋଟି ମୁଖ୍ୟ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା –
(i) ହ୍ୟାରୀ ଏମ୍. ଜନ୍‌ସନ୍ (Harry M. Johnson) – “ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ବିଜ୍ଞାନ ଯାହାକି ସାମାଜିକ ସମୂହ, ସଙ୍ଗଠନ, ତାହାର ଅନ୍ତଃପ୍ରକାରଭେଦ ବା ଢଙ୍ଗ, ସଙ୍ଗଠନର ସେହି ପ୍ରକାରଭେଦରେ ଧାରାବାହିକତା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଥିବା କିମ୍ବା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣୁଥ‌ିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାମାନ ଏବଂ ସମୂହ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ।’’
(ii) କିମ୍ବଲ୍ ୟଙ୍ଗ (Kimbal Young) – “ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମୂହ ଭିତରେ ଥିବା ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ।”
(iii) ମ୍ୟାକ୍‌ସ ୱେବର୍ (Max-Weber) – “ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ବିଜ୍ଞାନ ଯାହା ସାମାଜିକ କ୍ରିୟାର ବିଶ୍ଳେଷଣାତ୍ମକ ଅର୍ଥକୁ ବୁଝିବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।’’
(iv) ଏଚ୍.ପି. ଫେୟାର୍‌ଚାଇଲ୍ଡ (H.P. Fairchild) – “ମନୁଷ୍ୟ ଏବଂ ତା’ର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ବର୍କର ଅଧ୍ୟୟନକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ ।’’
(v) କିଇଲେ-ଡେଭିସ୍ (Kingsley Davis) – “ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ସମାଜର ଏକ ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ।’’ ଉପରୋକ୍ତ ସଂଜ୍ଞାଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କଲେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଚିତ୍ର ପାଇବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତି -ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଜ୍ଞାନଭିଭିକ ଅଧ୍ୟୟନ । ଏହା ସେମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ସାମାଜିକ ଜୀବନ, କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଲୋଚନା କରିଥାଏ ।

ପରିସର କହିଲେ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ହିଁ ବୁଝାଯାଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ନିଜସ୍ୱ ପରିସର ବା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସରକୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ସମାଜ-ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଭିନ୍ନ ମତ ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Long Answer Questions in Odia Medium

ଏହି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ସମ୍ପର୍କରେ ଦୁଇଟି ମତବାଦ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ବା ଆକୃତିଗତ ମତବାଦ ଏବଂ
(ii) ସାଂଶ୍ଲେଷିକ ମତବାଦ ।
ପ୍ରଥମ ମତବାଦର ସମର୍ଥକମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ଯେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ତା’ର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । ଦ୍ୱିତୀୟ ମତବାଦ ଅନୁସାରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଏହାର ପରିସର ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।

(1) ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ମତବାଦ (Specialistic School) :
ଏହି ମତବାଦର ସମର୍ଥକମାନେ ହେଲେ ଜର୍ଜ ସିଗେଲ, ଭିକାଁଣ୍ଡ, ମ୍ୟାକ୍‌ ୱେବର୍‌, ଭନ୍ ୱାଇଜ ଏବଂ ଫର୍ଜିନାଣ୍ଡ ଟନିସ୍ । ଏମାନେ ସମାଜ ଶାସ୍ତ୍ରର ପରିସରକୁ ଅତି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ତଥା ସୀମିତ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ମତବାଦ ଅନୁଯାୟୀ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବିଜ୍ଞାନ ଯାହାକି କେବଳ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତି (Form) କୁ ହିଁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

‘ଜର୍ଜ ସିମେଲ’ଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଉଚିତ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଯାହାକି ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ସାମାଜିକୀକରଣ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା, ବର୍ଗୀକୃତ, ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କରେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ବଶ୍ୟତା, ପ୍ରଭୁତ୍ଵ, ସାମାଜିକୀକରଣ ଏବଂ ଶ୍ରମବିଭାଜନ ପ୍ରଭୃତି ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ମୁଖ୍ୟ ଆକୃତି । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରକୃତ ବ୍ୟବହାରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ ନ କରି ଔପଚାରିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

‘ଭିକାଣ୍ଡ’ ହେଉଛନ୍ତି ଏହି ସ୍ୱତାନ୍ତ୍ର୍ୟ ମତବାଦର ଅନ୍ୟଜଣେ ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା । ସେ ମତ ଦିଅନ୍ତି, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ କିମ୍ବା ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଶାଖା । ଏହା ମାନସିକ ସମ୍ପର୍କର ଚରମ ଆକୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ଯାହାକି ସମାଜରେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମ୍ପର୍କୀକୃତ କରିଥାଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ମାନସିକ ବା ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ପର୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମୂହ ସହିତ ପରିଚିତ ହୋଇଥାଏ ।

ପ୍ରବୀଣ ଜର୍ମାନ୍ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ‘ମ୍ୟାକ୍‌ ୱେବର’ଙ୍କ ମତରେ, ସାମାଜିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ଏବଂ ଉତ୍ତମରୂପେ ବୁଝିବା ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସରଭୁକ୍ତ ।

‘ଭନ୍‌ ୱାଇଜ’ଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ସେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅସ୍ଥାୟୀ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ଔପଚାରିକ ଓ ଅନୌପଚାରିକ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ସରଳ ଓ ଜଟିଳ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ଇତ୍ୟାଦି ।

‘ଫର୍ଜିନାଣ୍ଡ ଟନିସ୍’ଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସ୍ବାଧୀନ ତଥା ବିଶୁଦ୍ଧ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ବା ‘ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ’ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ପ୍ରକାରଭେଦ ରହିଛି । ସେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିକୁ ଭିଭିକରି ସମାଜ ଓ ସମୁଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।

ସମାଲୋଚନା (Criticism) – ଏହି ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ମତବାଦଟି ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସମାଲୋଚିତ ହୋଇଛି ।
(i) ଏହି ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ମତବାଦ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର କ୍ଷେତ୍ରକୁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ କରିଛି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଆକୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ନ ଥାଏ, ଏହା ସାମାଜିକ ଜୀବନ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ସମସ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟରେ, ମୂର୍ତ୍ତି ସମ୍ପର୍କଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରି ଅମୂର୍ତ୍ତ ଆକୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ସମ୍ପୂର୍ଣ ଅସମ୍ଭବ । କେତେକ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ମୂର୍ଖ ସମ୍ପର୍କଠାରୁ ଅମୂର୍ଷ ଆକୃତିର ପୃଥକରଣ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । କାରଣ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ଆକୃତିମାନ ସଦାସର୍ବଦା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ । ଉଭୟ ଅମୂର୍ଖ ଆକୃତି (Abstract form) ଏବଂ ମୂର୍ଖ ସମ୍ପର୍କ (Concrete relationship) ଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯିବା ଉଚିତ । କାରଣ କୌଣସି ସାମାଜିକ ଆକୃତି ବିଷୟବସ୍ତୁ (Content) କୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ସ୍ଵାଧୀନତାଭାବେ ତିଷ୍ଠି ପାରିବ ନାହିଁ ।
(iii) ତୃତୀୟରେ, ଆକୃତିଗତ ମତବାଦ ବିଶୁଦ୍ଧ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଶବ୍ଦର ଅବତାରଣା କରିଛି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ କୌଣସି ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଏକ ବିଶୁଦ୍ଧ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଗଠନ କରିବା ଦିଗରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରି ନାହାନ୍ତି ।
(iv) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ଗୋଟିଏ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଭାବରେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ନ ଥାଏ । ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ, ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର, ମନୋବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଆଦି ବହୁ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(2) ସାଂଶ୍ଳେଷିକ ମତବାଦ (Synthetic School) :
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଦ୍ଵିତୀୟ ମତବାଦଟି ହେଉଛି ସାଂଶ୍ଲେଷିକ ମତବାଦ । ଏହି ମତବାଦଟିର ପୁରୋଧାମାନେ ହେଲେ ମୋରିସ୍ ଜିନିସ୍‌ବର୍ଗ, ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍, ଏଲ୍.ଟି.ହବସ୍, ପି.ଏ. ସରୋକିନ୍ ଏବଂ କାର୍ଲ ମାନହେଇମ୍ । ଏହି ମତବାଦ ଅନୁସାରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ନୁହେଁ, ଏହା ଏକ ସାଧାରଣ ଏବଂ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଏହା ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Long Answer Questions in Odia Medium

ମୋରିସ୍ ଜିନିସ୍‌ବର୍ଗଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ମନୁଷ୍ୟ ସହ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସମ୍ପର୍କକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥାଏ । ଏହି ସମ୍ପର୍କ ହେଉଛି ତିନି ପ୍ରକାରର । ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ଗୋଷ୍ଠୀ ସହ ତା’ର ସମ୍ପର୍କ, ଦ୍ବିତୀୟଟି ହେଲା ମନୁଷ୍ୟ-ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ତୃତୀୟଟି ହେଲା ପରିବେଶ ସହିତ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ ।

ଇମାଇଲ ଦୁର୍ଖମ୍ ଏହି ସାଂଶ୍ଲେଷିକ ମତବାଦ ସପକ୍ଷରେ ଦୃଢ଼ ମତ ପୋଷଣ କରି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ୩ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ସାମାଜିକ ରୂପତତ୍ତ୍ଵ,
(ii) ସାମାଜିକ ଜୀବନତତ୍ତ୍ଵ ଏବଂ
(iii) ସାଧାରଣ ସମାଜତତ୍ତ୍ଵ ।

ଏଲ୍.ଟି.ହବସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଆଦର୍ଶଗତ ଭାବେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ବଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ । ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନଗୁଡ଼ିକୁ ନିଜର ପରିସରଭୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ସାମାଜିକ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ଆନ୍ତଃ-ସଂପୃକ୍ତ । ତେଣୁ ସାମାଜିକ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ତମ ରୂପେ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଦିଗକୁ ବାଦ୍ଦେଇ ଗୋଟିଏ ଦିଗକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଯଥେଷ୍ଟ ହେବନାହିଁ । ଏହି କାରଣରୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମୁଦାୟ ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ଏକ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଉଚିତ ।

ପି.ଏ.ସରୋଜିନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ନିମ୍ନଲିଖ୍ ବିଷୟମାନ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସରଭୁକ୍ତ ।
(i) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସାମାଜିକ ଘଟଣାର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(ii) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସାମାଜିକ ଘଟଣାର ସାଧାରଣ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ।

କାର୍ଲ ମାନହେଇମ୍ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଦୁଇଟି ଶାଖାରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା – (i) ସୁ-ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଓ ସାଧାରଣ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏବଂ (ii) ଐତିହାସିକ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର । ସୁ-ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଓ ସାଧାରଣ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ସମାଜରେ ମନୁଷ୍ୟର ସହାବସ୍ଥାନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥାଏ । ଐତିହାସିକ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଏବଂ ସମାଜର ସାଧାରଣ ଆକୃତି ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

ଏହି ଆଲୋଚନାରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପକ ଓ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ଅଟେ । ଏହା ଉଭୟ ଏକ ସାଧାରଣ ଏବଂ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନରୂପେ ପରିଚିତ । କାରଣ ଏହାର ପ୍ରକୃତ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଉଭୟ ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଏବଂ ସାଂଶ୍ଳେଷିକ ମତବାଦର ଚିନ୍ତାଧାରା ସନ୍ନିବେଶିତ ।

2. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞାନର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶାଖାଭାବେ କେତେକ ପ୍ରକୃତି ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ, ଯେଉଁ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଅଛନ୍ତି ।

(i) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସ୍ବାଧୀନ ବିଜ୍ଞାନ (Sociology is an Independent Science) – ଦର୍ଶନ ଶାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଇତିହାସ ପରି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ଶାଖାଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ଏକ ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନରୂପେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ । ଏକ ସ୍ବାଧୀନ ବିଜ୍ଞାନଭାବେ ଏହାର ନିଜସ୍ୱ ଅଧ୍ୟୟନର ପରିସର ରହିଛି ।

(ii) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ (Sociology is a Social Science) – ସମସ୍ତ ବିଜ୍ଞାନଗୁଡ଼ିକୁ ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା – (୧) ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ (Natural Science) ଏବଂ (୨) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ (Social Science) । ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ ଭୌତିକ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାବେଳେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ଘଟଣାବଳୀକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ, ଅର୍ଥନୀତି, ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ, ନୃତତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରଭୃତି । ଏକ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନଭାବେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ମୁଖ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ମନୁଷ୍ୟ ଉପରେ ନିହିତ ଥାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଏହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ସାମାଜିକ ଜୀବ ଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

(iii) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ତାନ୍ତ୍ରିକ ବା ବିଶୁଦ୍ଧ ବିଜ୍ଞାନ, ଏହା ଏକ ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ ବିଜ୍ଞାନ ନୁହେଁ (Sociology is a pure science and not an applied science) – ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ ବିଜ୍ଞାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଜୀବନ ଉପରେ ଜ୍ଞାନର ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା; କିନ୍ତୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ବିଜ୍ଞାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବା ଏବଂ ଏହା ଆହରଣ ହେଉଥ‌ିବା ଜ୍ଞାନ ଉପଯୋଗୀ କି ନୁହେଁ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ନ ଥାଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ବିଶୁଦ୍ଧ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ; କାରଣ ମାନବ ସମାଜ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିବା ଏହାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞାନର ବ୍ୟବହାର ନୁହେଁ ।

(iv) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ମୂର୍ଖ ବିଜ୍ଞାନ ନୁହେଁ, ଏହା ଏକ ଅମୂର୍ଖ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ (Sociology is an abstract science, not a concrete science) – ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ମାନବିକ ଘଟଣା, ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ପ୍ରକୃତିର ଆକୃତିଗୁଡ଼ିକର ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣ ଭାବରେ ସମଗ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ଦେଖାଦେଇଥିବା ଦ୍ଵନ୍ଦ, ଯୁଦ୍ଧ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଆକାରକୁ ଏହା ପ୍ରକାଶିତ କରେ । ତେଣୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଏକ ମୂଇଁ ବିଜ୍ଞାନ କୁହା ନ ଯାଇ ଅମୂର୍ତ୍ତ ବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ ।

(v) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ବା ନିରପେକ୍ଷ ବିଜ୍ଞାନ (Sociology is categorical science) – ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ବା ନିରପେକ୍ଷ ବିଜ୍ଞାନରୂପେ ପରିଚିତ । କ’ଣ ରହିଛି ବା କ’ଣ ଘଟିଛି, ଏହା ଉପରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । କ’ଣ ହେବା ଉଚିତ, ଏ ବିଷୟ ପ୍ରତି ଏହା ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ନ ଥାଏ । ଏକ ବିଜ୍ଞାନଭାବେ ଏହା କୌଣସି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଜନିତ ପ୍ରଶ୍ନପ୍ରତି ନୀରବତା ଅବଲମ୍ବନ କରିଥାଏ ।

ସାମାଜିକ ନୀତିନିୟମ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇ ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଭଲ, ମନ୍ଦ ଏବଂ ଠିକ୍, ଭୁଲ୍ ନେଇ କୌଣସି ମତାମତ ଦିଏ ନାହିଁ । ଏହା କେବଳ ସମାଜର ନୀତି, ପରମ୍ପରା, ନିୟମ ଏବଂ ସମାଜ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ପ୍ରକୃତିକୁ ନେଇ ନିଜର ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।

(vi) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ, ଏହା ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଜ୍ଞାନ ନୁହେଁ (Sociology is a general science and not a special science) – ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମାଜରେ ଘଟୁଥ‌ିବା କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଘଟଣାବଳୀର ଲକ୍ଷଣକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ତାହାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ସାଧାରଣ ନିୟମକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଯୌଥ ପରିବାରର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କରି ସର୍ବସାଧାରଣରେ ସମସ୍ତ ଯୌଥ ପରିବାରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ ନ କରି କେତେକ ସୀମିତ ପରିବାରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷଣ ଏବଂ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ବାହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

(vii) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକାଧାରରେ ପ୍ରଜ୍ଞାସିଦ୍ଧ ଏବଂ ପରୀକ୍ଷିତ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ (Sociology is both a national and an empirical science) – ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସବୁ ସମୟପାଇଁ ଯୁକ୍ତିସମ୍ମତ ଅଟେ । ଯଦି ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ଘଟଣାବଳୀ ଯୁକ୍ତିସିଦ୍ଧତା ଓ ପରୀକ୍ଷାଧର୍ମୀ ବିଚାରଧାରା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନ ହୁଏ, ତାହା ମୂଲ୍ୟହୀନ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନରେ ଆମେ ପ୍ରଜ୍ଞା ଏବଂ ପରୀକ୍ଷାର ପ୍ରୟୋଗକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥାଉ ।

ଆମେ ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଜାଣିବାକୁ ପାଉ ଯେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ସ୍ଵାଧୀନ, ସାମାଜିକ, ବିଶୁଦ୍ଧ, ସାଧାରଣ, ଯୁକ୍ତିସମ୍ମତ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ।

3. ସମାଜ ଶାସ୍ତ୍ରର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ବା ଆବିର୍ଭାବ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଶଦ ଭାବରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ନୂତନ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ, କାରଣ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନର ଉତ୍ପତ୍ତି ପରେ ଏହାର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଛି । ପ୍ରଫେସର ମାକାଇଭର (Prof. Maclver) ଙ୍କ ମତରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଜ୍ଞାନର ଏକ ବିଜ୍ଞାନ । ୧୮୩୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ବିଶିଷ୍ଟ ଫରାସୀ ଦାର୍ଶନିକ ଓ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ (Sociology) ଶବ୍ଦଟିକୁ ରୂପରେଖ ଦେଇଥିଲେ ।

ଏହି କାରଣରୁ ଅଗଷ୍ଟ କମଟେଙ୍କୁ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ରଷ୍ଟା ବା ଜନକଭାବେ ବିଚାର କରାଯାଇଥାଏ । ଅଗଷ୍ଟ କଟେ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକରେ ଏହି ନୂତନ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନର ଆବଶ୍ୟକତା ବା ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରଥମେ ତାହାକୁ ‘ସାମାଜିକ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ’ ଏବଂ ପରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥିଲେ ।

ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ଅଭ୍ୟୁଦୟକୁ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଏହି ନୂତନ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଖୁବ୍ ବିଳମ୍ବରେ ଉତ୍ପତ୍ତି ଲାଭ କରିଛି । ଏହାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ୧୮୩୯ ମସିହା ପୂର୍ବରୁ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ ଓ ବ୍ୟବହାରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇନଥିଲା । ସମାଜକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାର ପ୍ରୟାସ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକମାନଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Long Answer Questions in Odia Medium

ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୨୭ରୁ ୩୪୭ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ଲାଟୋ ଏବଂ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୪୭ରୁ ୩୨୨ ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପାଇଁ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ପଦକ୍ଷେପମାନେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପ୍ଲାଟୋଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକ ‘Republic’ ରେ ପୌର ସମୁଦାୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ତ ବିଭବଗୁଡ଼ିକର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆଇନ, ସମାଜ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ହୋଇଥିଲା ।

ପ୍ରଖ୍ୟାତ ରୋମୀୟ ଲେଖକ ମାକ୍ୟୁସ୍ ଟୁଲିୟସ ସିସେରୋ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକରେ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର, ରାଜନୀତି, ଆଇନ ଏବଂ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଆଦି ବିଷୟରେ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଆଲୋଚନା କରି ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମାଜକୁ ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେଇଥ‌ିବାର ଜଣାଯାଏ ।

ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ମାକିଆଭେଲି ତାଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ମଧ୍ୟ ସମାଜ ତଥା ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା ।

ସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରାଜସଭା ମଣ୍ଡନ କରିଥିବା ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସେ ସମୟର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚାଣକ୍ୟ ବା କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ ସେ ସମୟର ସମାଜ, ରାଜନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବାସ୍ତବ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଆକବରଙ୍କର ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ତାଙ୍କର ସୁଦକ୍ଷ ମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା ଉପଦେଷ୍ଟାଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଆବୁଲ ଫାଜଲ ହିନ୍ଦୁ ଆଇନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।

ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ ଯେ କି ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ, ତାଙ୍କ ସମୟରେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ନୂତନ ରୂପରେଖ ନେଇଥିଲା । କମ୍‌ ହେଉଛନ୍ତି ଆଧୁନିକ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରଥମ ବ୍ୟକ୍ତି, ଯିଏକି ସାମାଜିକ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଦିଗକୁ ଏକତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ କରି ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ, ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ସାମାଜିକ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ଓତପ୍ରୋତ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ।

ତାଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ସାମାଜିକ ଉନ୍ନତିର ତିନୋଟି ସ୍ତର ମାଧ୍ଯମରେ ବିକାଶଶୀଳ ଭାବେ ଗତି କରିଥାଏ । ସେହି ତିନୋଟି ସ୍ତର ହେଲା ଧର୍ମତାତ୍ତ୍ଵିକ, ଅଧିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସ୍ତର । ସେ ପୁନଶ୍ଚ କହିଛନ୍ତି ଯେ ମନୁଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସ୍ତରରେ ପଦାର୍ପଣ କରିଛି ।

ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ବିବର୍ତ୍ତନବାଦର ଜନକ ଚାର୍ଲସ୍‌ ଡାରଉଇନ୍ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘Origin of the Species’ ରେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ଉନ୍ନତି ତଥା ବିକାଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଗଭୀରଭାବେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଇଂରେଜ ଦାର୍ଶନିକ ହର୍ବଟ୍ ସେନ୍ସର ମଧ୍ୟ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ନିର୍ବାଚନ ନୀତି ନିୟମକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେସବୁକୁ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ମୁଖ୍ୟ ଅବଦାନ ହେଉଛି ଜୈବ ସାଦୃଶ୍ୟତା ଯେଉଁଥିରେ ସେ ସମାଜକୁ ଏକ ଜୀବ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

ହର୍ବଟ୍ ସେନ୍ସରଙ୍କ ଜୈବ ବିବର୍ତ୍ତନବାଦ ତତ୍ତ୍ବ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଇମାଇଲ୍ ଦୁର୍ଖମ୍ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଚିନ୍ତକ, ଯିଏକି ସମାଜର ବାସ୍ତବ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ସାମାଜିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ଗଭୀରଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ସହିତ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ପୃଥକ୍ ଭିଭି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ, ଯାହାକି ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵର ଭିଭିଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଥିଲା ।

ତାଙ୍କ ମତରେ ସାମାଜିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ବହିଃସ୍ଥ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରବଳ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଦୁର୍ଖମ୍‌ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ଓ ଅଧ୍ୟୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌ଙ୍କ ପରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଫରାସୀ ଦାର୍ଶନିକ ଯିଏକି ଏକ ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେଇଥିଲେ ।

ଜର୍ମାନ୍ ସମାଜତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଭନ୍ ୱାଇଜ୍, ଟୋନିସ୍ ଭିକାଣ୍ଡ ଏବଂ ମ୍ୟାକ୍‌ସ ୱେବର ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ଉନ୍ନତି ତଥା ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଗଭୀରଭାବେ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିଛନ୍ତି । ସିୱେଲ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ଔପଚାରିକ ତତ୍ତ୍ୱ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ, ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ପୃଥକ୍ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଭାବେ ବିକାଶ ଲାଭ କରିଅଛି, ଯାହାକି ସାମାଜିକ ଘଟଣାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅଧ୍ୟୟନ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ଏହା ସାମାଜିକ ଜୀବନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ବର୍ତିକା । ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସାମାଜିକ ଜୀବନର ସୁଚିନ୍ତିତ ରୂପାନ୍ତର ।

ଆଲେସ୍କ ଇଙ୍କଲେସ୍ (Alex Inkless) ଙ୍କ ମତରେ ସାମାଜିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ, ସାମାଜିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ, ସାମାଜିକ ଜୀବନର ପ୍ରାଥମିକ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟ, ମୌଳିକ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରଭୃତି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିଗକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ ।

4. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଓ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବ ବା ମନୋବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ପରସ୍ପର ନିବିଡ଼ ଭାବରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ହେଉଛି ମାନବିକ ଆଚରଣଗୁଡ଼ିକର ଅଧ୍ୟୟନ । ମନସ୍ତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଏହି ଆଚରଣ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଧାରଣା, ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଭାବସମୂହକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇଥାଏ । ସେ ମଧ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରି ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କ’ଣ ତାକୁ ମଧ୍ୟ ବିଚାରକୁ ନେଇଥାଏ ।

ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବ ପରି ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରିଥାଏ । ତେବେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବବିତ୍ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନୁଶୀଳନ କଲାବେଳେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ଆଚରଣଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ ।

ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ (Similarities) – ମନୁଷ୍ୟର ଚରିତ୍ରକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ଉପଲବ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ସହାୟତା ନିଏ । କାରଣ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭିନ୍ନ ସମାଜ ଓ ସଙ୍ଗଠନମାନଙ୍କର ସାଂସ୍କୃତିକ ରୂପରେଖ ତଥା ଗଠନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେବା ଫଳରେ ଏହା ମଧ୍ୟରୁ ଅଦ୍ଭୁତ ବ୍ୟକ୍ତି ଚରିତ୍ରର ସ୍ଵରୂପ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଉଠେ; ଯଥା – ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପରିବାରର ଗଠନ, ଜାତିପ୍ରଥା, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଆଦି ମନୁଷ୍ୟର ଚରିତ୍ରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।

ମାନବିକ ଆଚରଣକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କଲାବେଳେ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବବିତ୍‌ମାନେ ଏହାର ସହାୟତା ନେଇଥା’ନ୍ତି । ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଗବେଷଣା ବହୁ ଭାବରେ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ଦିଗରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରୁଛି ।

ସେହିପରି ସମାଜର ସଙ୍ଗଠନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନମାନ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରୁଛି ତାକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରିବାପାଇଁ ହେଲେ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବବିତ୍‌ର ସହାୟତା ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

ଶୈଶବଠାରୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଯାଏ ମାନବର ଯେଉଁ ଆଚରଣ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରୁଛି ସେଥୁରେ ସମାଜର ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିହିତ । ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିକାଶ ସହିତ ସମାଜ ଏ ଭୂମିକାକୁ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଦିଗରୁ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରିଥାଏ ।

ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଚିନ୍ତା ଓ ଚେତନାଦ୍ୱାରା ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇଛି । ବିଶିଷ୍ଟ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବବିତ୍ ଫ୍ରଏଡ୍, ୟଙ୍ଗ, ମଫ ପ୍ରମୁଖ ଉଭୟ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ଓ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଛନ୍ତି । ସାମାଜିକ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ମନୋବିଜ୍ଞାନର ଏକ ଶାଖାରୂପେ ସମ୍ପ୍ରତି ବିକାଶଲାଭ କରିଛି । ସାମାଜିକ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଏହି ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଟି.ବି. ବଙ୍ଗୋମୋର (T.B. Bottomore) କହିଛନ୍ତି ‘‘ସାମାଜିକ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ସାଧାରଣ ମନୋବିଜ୍ଞାନର ଅଂଶବିଶେଷ ଯାହା ସାମାଜିକ ଜୀବନର ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଦିଗକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ ।

ପାର୍ଥକ୍ୟ (Difference) – ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମାଜ ଓ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରେ । ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ କେବଳ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକ କ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ବିଚାର କରେ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ମାନବିକ ଆଚରଣକୁ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କଲାବେଳେ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ମାନବିକ ଆଚରଣକୁ ମାନସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କରିଥାଏ; ଯଥା – ମନସ୍ତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ଯେ, ଅର୍ଥନୀତିଜନିତ ବିଷାଦ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକ ଅବସାଦର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ମଦ୍ୟପାନ, ଆତ୍ମହତ୍ୟା ପ୍ରଭୃତିକୁ ଏହା ଜନ୍ମଦିଏ ।

କିନ୍ତୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସାଦ କିପରି ସମଗ୍ର ସମାଜକୁ ଓ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ଦର୍ଶାଇଥା’ନ୍ତି । ଉଭୟ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଓ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ପରସ୍ପର ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଓ ଅନ୍ତଃ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ।

5. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସହିତ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ସମ୍ପର୍କ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟରେ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ପ୍ରଫେସର ହୋଫର୍ (Hofer) କହିଛନ୍ତି, “ରାଷ୍ଟ୍ର ଯାହାକି ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ, ତାହା ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅପେକ୍ଷା ଏକ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନରୂପେ ବିଶେଷଭାବେ ପରିଚିତ ।’’ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ମୌଳିକ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ; ଯାହାକି ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ଏବଂ ସମୁଦାୟ ସାମାଜିକ ଜୀବନର ତଥ୍ୟ ଏବଂ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।

କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ମନୁଷ୍ୟର ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସହିତ ଜଡ଼ିତ; ଯାହାକି ତାହାର ସମୁଦାୟ ଜୀବନର କେବଳ ଏକ ଅଂଶଭାବେ ପରିଚିତ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଜର ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ଅଟନ୍ତି ।

ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ସଂଘ, ସଙ୍ଗଠନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀକୁ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ଜରିଆରେ ସରକାର ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ବେଗକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଠିକ୍ ସେହିପରି ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନକୁ ବହୁ ଉପାଦାନ ଯୋଗାଇଥାଏ । ଲୋକମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଜୀବନ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଆଦି ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସରଭୁକ୍ତ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ବ୍ୟତୀତ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଅଧ୍ୟୟନ ଅସମ୍ଭବ । ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ସମାଜର ଉତ୍ପତ୍ତି, ସମାଜର ସଙ୍ଗଠନ, ସମାଜର କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ବିକାଶ ଆଦିକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

ଅତୀତରେ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ତତ୍ତ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କେବଳ ମାତ୍ର ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନଦ୍ୱାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଏଫ୍.ଏଚ୍. ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ୍ (F.H.Giddings) କହିଛନ୍ତି, ‘‘ସମାଜ ଶାସ୍ତ୍ରର ମୂଳନିୟମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବିଷୟକ ତତ୍ତ୍ବ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦେବା ଯେପରି ଅଟେ, ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଗତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିୟମ ନ ଜାଣିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଗ୍ରହ ବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦେବା ଅନୁରୂପ ଅଟେ ।’’ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ଜି.ଇଜି, କ୍ୟାଟଲିନ୍ (G.E.G. Catein)ଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Long Answer Questions in Odia Medium

ପାର୍ଥକ୍ୟ (Differences) – ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଆମେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ନିହିତ ଥ‌ିବାର କେତେକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ଏହା ସତ୍ତ୍ବେ ଏହି ଦୁଇଟି ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି । ଆର୍.ଏନ୍. ଗିଲଖ୍ରୀଷ୍ଟ (R.N. Gilchrist) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପାର୍ଥକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଦତ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି ।

(i) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମାଜର ବିଜ୍ଞାନ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ସରକାରଙ୍କର ବିଜ୍ଞାନରୂପେ ପରିଚିତ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଜକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ସମାଜର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ ।
(ii) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ପରିସର ତୁଳନାରେ ବ୍ୟାପକ ଅଟେ । ଏହା ସାମାଜିକ ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ଦିଗ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । କିନ୍ତୁ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ସମାଜର ରାଜନୈତିକ ଦିଗ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଟେ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ସରକାର ପରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(iii) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସଂଘ ଏବଂ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ସରକାର ପରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଘ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।
(iv) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମସ୍ତପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ରାଜନୈତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(v) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୀତି ଏବଂ ଲୋକନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ସମାଜର ଉଭୟ ଔପଚାରିକ ଏବଂ ଅନୌପଚାରିକ ନୀତିନିୟମ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଅପରପକ୍ଷରେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ଔପଚାରିକ ନୀତିନିୟମ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ।
(vi) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ, ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ସମସ୍ତ ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକ ଅଧୟନ କରିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ସ୍ୱୀକୃତ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

6. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ପ୍ରଫେସର ଜି.ଇ. ହୋୱାର୍ଡ଼ (G.E. Howard) କହିଛନ୍ତି, ‘ଇତିହାସ ଅତୀତର ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ ।’’ (History is the past Sociology and Sociology is the present History). ଜନ୍. ସେଲି (John Seely) ଙ୍କ ମତରେ, without Sociology has no fruit. Sociology without History has no root.) ଇତିହାସ ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ।

ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀକୁ ସମୟାନୁକ୍ରମିକ ଭାବରେ ସଜାଡ଼ି ରଏ ଇତିହାସ । ଅତୀତର ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ଇତିହାସ । ଗେଟେଲ (Gettle) ଙ୍କ ମତରେ, “ଇତିହାସ ହେଉଛି ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀ, ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକର କାରଣ ଓ ଆନ୍ତଃ-ସମ୍ପର୍କର ଏକ ନଥୁପତ୍ର ।’’

ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଇତିହାସ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ପୁରାତନ ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା ଏବଂ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାପାଇଁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଇତିହାସ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ପ୍ରାଚୀନ ସମାଜ ଏବଂ ଅତୀତ ଘଟଣାବଳୀକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଇତିହାସର ସାହାଯ୍ୟ ନେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରାଚୀନ ପ୍ରଥା, ଲୋକରୀତି, ଲୋକନିୟମ, ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀ, ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତର ଏବଂ ଅତୀତର ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

ଇତିହାସ ମଧ୍ଯ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟେ । ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମନ୍ବିତ ହୋଇଥିବା ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଇତିହାସକୁ ଆନନ୍ଦଦାୟକ କରିବା ନିମିତ୍ତ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ସାହାଯ୍ୟ ନେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଇତିହାସ ଉପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ।

ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଇତିହାସ ମିଳିତଭାବେ ପରସ୍ପରକୁ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ତଥ୍ୟ ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯଥେଷ୍ଟ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଐତିହାସିକ ଜି.ଭନ୍.ବୁଲୋ (G. Von. Bulow) ସେମାନଙ୍କର ଆନ୍ତଃ-ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ଇତିହାସଠାରୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ପୃଥକ୍ କରିବା ବିପକ୍ଷରେ ଦୃଢ଼ମତ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

ପାର୍ଥକ୍ୟ (Differences) – ଯଦିଓ ଏହି ଦୁଇଟି ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼, ତଥାପି ଏହି ଦୁଇଟି ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟରେ କେତେକ ପ୍ରଭେଦ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ ।
(i) ପ୍ରଥମତଃ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମାଜର ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ । ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନର ସାମାଜିକ ଘଟଣାବଳୀକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଇତିହାସ ଅତୀତର ସମସ୍ତ ଘଟଣାବଳୀକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(ii) ଦ୍ବିତୀୟତଃ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏକ ଅମୂର୍ଖ (Abstract) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ରୂପେ ପରିଚିତ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଇତିହାସ ଏକ ମୂର୍ଖ (Concerete) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନରୂପେ ପରିଚିତ । ଇତିହାସ ପୁରାତନ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରଭୃତିର ଏକ ସମୟାନୁକ୍ରମିକ ବର୍ଣନା କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସେଗୁଡ଼ିକର କାରଣ, ଫଳାଫଳ ଏବଂ ସାଧାରଣ ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।
(iii) ତୃତୀୟତଃ, ଉଭୟଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରେ ତାରତମ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ଯେଉଁ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ବାରମ୍ବାର ଘଟିଥାଏ, ସ୍ପେଗୁଡ଼ିକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଇତିହାସ ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଵକୀୟ ଘଟଣାବଳୀକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । କୌଣସି ଘଟଣାର ବାସ୍ତବ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଇତିହାସ ଏହାର ସମସ୍ତ ଦିଗକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ଯେଉଁ ଦିଗଟି ସମାଜକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କେବଳ ସେହି ଦିଗକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(iv) ଚତୁର୍ଥତଃ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସମାଜର ସାଧାରଣ ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା; କିନ୍ତୁ ଇତିହାସର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସମୟାନୁକ୍ରମରେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିବା ଐତିହାସିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା ।
(v) ପଞ୍ଚମତଃ, ଉଭୟ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଇତିହାସର ଅଧ୍ୟୟନର ପରିସର ପୃଥକ୍ ଅଟେ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ତା’ର ଅଧ୍ୟୟନର ଏକକରୂପେ ସମୂହ, ସଂଘ ଏବଂ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଉପରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଇତିହାସ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ରାଜା, ମହାରାଜା, ଶାସକ ଆଦି କ୍ଷମତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

7. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଅତି ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ଏହି ଦୁଇଟି ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ପରସ୍ପରକୁ ବହୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମାଜ ଅଧ୍ବକ ମାତ୍ରାରେ, ଅର୍ଥନୈତିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାମାନ ସମାଜର ପାରପାର୍ଶ୍ବକ ଅବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏଥୁରୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କର ସୂଚନା ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ଥୋମାସ୍ (Thomas) ଙ୍କ ମତରେ, “ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରକୃତରେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ବ୍ୟାପକ ଶାଖା ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଶାଖା ।’’

ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଉପରେ ବିଶେଷଭାବେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । କାରଣ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ଗଭୀରଭାବେ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମନୁଷ୍ୟର ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୀବନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ । ଆମର ସାମାଜିକ ଜୀବନର ପ୍ରତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ସମାଜକୁ ଠିକ୍‌ରୂପେ ବୁଝିବାପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି । କାର୍ଲ ମାର୍କସ (Karl Marx) ଏବଂ ଫ୍ରେଡ୍‌ରିକ୍ ଏଞ୍ଜେଲସ (Fredrick Engles) କହିଛନ୍ତି, ଅର୍ଥନୈତିକ କାରଣ ହେଉଛି ସମାଜର ଏକମାତ୍ର ଚଳନାକାରୀ ଶକ୍ତି । ଏଥୁ ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ଯେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ବ୍ୟତୀତ ସମାଜର ଅଧ୍ୟୟନ ଅସମ୍ଭବ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – ଅପରାଧ, ବାଲ୍ୟ ଅପରାଧ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ବେକାରି, ଆତ୍ମହତ୍ୟା ପ୍ରଭୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।

ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମଧ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟେ । ସାମାଜିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ବ୍ୟତୀତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଅଧ୍ୟୟନ ଅସମ୍ଭବ କାରଣ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନ ସମାଜଦ୍ବାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ଭିକ୍ଷାବୃତ୍ତି, ବେକାରି ସମସ୍ୟା, ବ୍ୟବସାୟ ଚକ୍ର ଓ ମୁଦ୍ରାନ୍ତୀତି ପ୍ରଭୃତି ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟର ସାମାଜିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ବିଚାରକୁ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।

ଯଦିଓ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ନିହିତ, ତଥାପି ଏହି ଦୁଇଟି ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ସେମାନଙ୍କର ବିଷୟବସ୍ତୁ, ପରିସର, ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ ପଦ୍ଧତିରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Sociology Unit 1 Long Answer Questions in Odia Medium

(i) ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରର ପରିସର ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପରିସରଠାରୁ ବ୍ୟାପକ ଅଟେ । କାରଣ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ମନୁଷ୍ୟର ରାଜନୈତିକ, ଧାର୍ମିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଏବଂ ଏହି ଦିଗମାନ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଅପରପକ୍ଷରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ସହିତ ଜଡ଼ିତ, ଯାହାକି ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ଜୀବନର କେବଳ ଗୋଟିଏ ଦିଗରୂପେ ପରିଚିତ ।
(ii) ସମାଜବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ସମାଜକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ମନୁଷ୍ୟର ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସମାଜ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ଏକକ (unit) ଭାବେ ପରିଚିତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ବ୍ୟକ୍ତି, ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଏକକରୂପେ ପରିଚିତ ।
(iii) ତୁଳନାତ୍ମକ ଭାବେ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଅପେକ୍ଷା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ପୁରାତନ ଅଟେ । ଯେହେତୁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପରିସରଭୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି, ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖ‌ିଲେ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ସର୍ବକନିଷ୍ଠ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ।
(iv) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ ପଦ୍ଧତିରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ତା’ର ଅଧ୍ୟୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ, ସାକ୍ଷାତ୍‌କାର, ଅନୁସୂଚୀ ଏବଂ ପ୍ରଶାବଳୀ ଆଦି ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅବରୋହମୂଳକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ, ଆରୋହ ପଦ୍ଧତି, ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ଆଦିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ ।
(v) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସହିତ ସମାଜର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

8. ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ବ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ଦର୍ଶାଅ ।
କିମ୍ବା, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ବ ଦୁଇଟି ‘ଯମଜ ଭଗିନୀ’ ରୂପେ ପରିଚିତ – ଆଲୋଚନା କର । .
Answer:
ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ଵ ପରସ୍ପର ସହିତ ଘନିଷ୍ଠଭାବେ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ନୃତତ୍ତ୍ଵର ଇଂରାଜୀ ନାମ ହେଉଛି ‘Anthropology’। ଏହା ଶବ୍ଦଟି ଦୁଇଟି ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ଯଥା – ‘Anthropos’ ଏବଂ ‘Logos’ ରୁ ଆନୀତ । ‘Anthropos’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ‘ମାନବ’ (Man) ଏବଂ ‘Logos’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ (Science) ବା ଅଧ୍ୟୟନ (Study) । ତେଣୁ ନୃତତ୍ତ୍ଵର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମାନବ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ବା ମାନବ ଶରୀର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଜ୍ଞାନ । ଏହି ନୃତତ୍ତ୍ଵକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।

(i) ଶାରୀରିକ ନୃତତ୍ତ୍ଵ (Physical Anthropology) – ଶାରୀରିକ ନୃତ୍ୟ ଆଦିମ ମାନବର ଶାରୀରିକ ଗୁଣାବଳୀକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏହି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ମାନବ ଜାତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆବଶ୍ୟକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
(ii) ସାମାଜିକ ନୃତତ୍ତ୍ଵ (Social Anthropology) – ସାମାଜିକ ନୃତତ୍ତ୍ଵ ସାମାଜିକ ପରିବେଶରେ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଏହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ସାମାଜିକ ନୃତତ୍ତ୍ବ ଆଦିମ ସମାଜ, ପରିବାର, ବିବାହ, ଜ୍ଞାତି ଯାଦୁବିଦ୍ୟା (magic) ଏବଂ ଧର୍ମ ପ୍ରଭୃତି ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(iii) ସାଂସ୍କୃତିକ ନୃତତ୍ତ୍ଵ (Cultural Anthropology) – ସାଂସ୍କୃତିକ ନୃତତ୍ତ୍ଵ ଆଦିମ ମାନବର ଉଭୟ ବସ୍ତୁଭିଭିକ ଏବଂ ଅବସ୍ତୁଭିଭିକ ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଏହା ମନୁଷ୍ୟର ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନର ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଭବର ଅଧ୍ୟୟନ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ ।
(iv) ପ୍ରାଗ୍-ଐତିହାସିକ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ (Pre-Historic Archaeology) – ପ୍ରାଗ୍-ଐତିହାସିକ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରାଗୈତିହାସିକ ପ୍ରାଗ୍-ଐତିହାସିକ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ଵର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଚୀନ କଳା ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ବ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼ ଅଟେ । ଏମାନେ ବହୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରସ୍ପରଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ । ଉଭୟ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ଵ କେତେକ ବିଷୟ; ଯଥା- ସମାଜ, ସଂସ୍କୃତି, ପରିବାର, ଧର୍ମ, ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସ୍ତରୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ସାଧାରଣଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପ୍ରବୀଣ ନୃତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଏ.ଏଲ୍‌. କ୍ରୋବର (A. L. Kroeber) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ଵକୁ ଦୁଇଟି ‘ଯାଆଁଳା ଭଉଣୀ’ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଅଛନ୍ତି । ଏହି ଦୁଇଟି ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଉଭୟ ମାନବିକ ସମ୍ପର୍କ, ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଆଦିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ତା’ର ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ପାଇବା ନିମିତ୍ତ ନୃତତ୍ତ୍ବ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ନୃତତ୍ତ୍ୱଠାରୁ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୁଣ, ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଳମ୍ବନ, ସାଂସ୍କୃତିକ ବିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ପ୍ରତ୍ୟୟଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ନୃତତ୍ତ୍ବବିତ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ବିଭିନ୍ନ ତତ୍ତ୍ବ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନକୁ ବିଶେଷଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୃତାତ୍ତ୍ଵିକ ଆବିଷ୍କାର ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ଅଟେ ।

ସେହିପରି ନୃତତ୍ତ୍ବ ମଧ୍ଯ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସାହାଯ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନୃ-ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜ-ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟ ନୃତତ୍ତ୍ବବିତ୍ରମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଗବେଷଣା କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଏହି ଆଲୋଚନାରୁ ସୂଚିତ ହୁଏ ଯେ ଉଭୟ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ଵ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ଉଭୟ ଉଭୟଙ୍କର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଥାଆନ୍ତି । ଗୋଟିକୁ ଅନ୍ୟଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ଏହାସତ୍ତ୍ବେ ଉଭୟ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ୱ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି ।

(i) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଜକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ନୃତତ୍ତ୍ବ ସମାଜର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏହା ପ୍ରାଗ୍-ଲିପିକ ମନୁଷ୍ୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସଂସ୍କୃତିକୁ କେବଳ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(ii) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଆଧୁନିକ, ସଭ୍ୟ ଏବଂ ଜଟିଳ ସମସ୍ୟାକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ନୃତତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରାଗ୍-ଲିପିକ ଏବଂ ଆଦିମ ସମାଜକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(iii) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟର ଗତିଶୀଳ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ନୃତତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରାଚୀନ ସମୟର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ସ୍ଥାଣୁ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(iv) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ବର୍ତ୍ତମାନର ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ଘଟଣାବଳୀକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ନୃତତ୍ତ୍ବ ଅତୀତର ସାମାଜିକ ଘଟଣାବଳୀ ଏବଂ ପୁରାତନ ମାନବର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଟେ ।
(v) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – ଅପରାଧ, ବାଲ୍ୟ-ଅପରାଧ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ବେକାରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା ପ୍ରଭୃତି ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଦୂରୀକରଣପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଅପରପକ୍ଷରେ ଯଦିଓ ନୃତତ୍ତ୍ବ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ, ତଥାପି ଏଗୁଡ଼ିକର ଦୁରୀକରଣ ନିମିତ୍ତ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରି ନ ଥାଏ ।
(vi) ଉଭୟ ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ନୃତତ୍ତ୍ଵ ଅଧ୍ୟୟନ ପଦ୍ଧତିରେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି । ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ତା’ର ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ, ବ୍ୟକ୍ତି, ଅଧ୍ୟୟନ ଏବଂ ପ୍ରଲେଖୀ ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଭୃତିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ ଏବଂ ଅନୁସୂଚୀ ମାଧ୍ୟମରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ପ୍ରାଚୀନ ମାନ ଜାତି ଏବଂ ତା’ର ସଂସ୍କୃତିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାପାଇଁ ନୃତତ୍ତ୍ବବିତ୍‌ମାନେ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

9. ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ କି ? ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ବିଜ୍ଞାନ କି ନୁହେଁ ଏ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌, ଟାଲ୍‌କଟ୍ ପାର୍ସନ୍, ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ୍ ଓ ମ୍ୟାକ୍‌ସ ୱେବର ଇତ୍ୟାଦି ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍‌ମାନେ ଏହାକୁ ଏକ ବିଜ୍ଞାନରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ –

  • ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର କାରଣ ଏବଂ ଫଳାଫଳର ସମ୍ପର୍କକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ । ଏହା ସାମାଜିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶଦଭାବେ ଆଲୋଚନା କରି ସତ୍ୟ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଥାଏ । ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା ମାଧ୍ୟମରେ କାରଣ ଖୋଜି ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଓ ଫଳାଫଳ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ ।
  • ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଗବେଷଣାଗାରରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ପାଇଁ ସମାଜ ହେଉଛି ଏହାର ବିସ୍ତୃତ କ୍ଷେତ୍ର ବା ପରୀକ୍ଷାଗାର ।
  • ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥ‌ିବା ଅନୁସନ୍ଧାନ (investigation), ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ, ତୁଳନା ପ୍ରଭୃତି ପାଇଁ ସର୍ବଦା କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ଏବଂ ସବୁ ସମୟରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଏହା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରିବ ।
  • ସମସ୍ତ ଶାରୀରିକ ଜ୍ଞାନ ପାଇଁ ଗବେଷଣାଗାରର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥାଏ । ସେହିପରି ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ନ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବ ।
  • ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଆଇନକୁ ଆବିଷ୍କାର କରି ସଂସ୍କୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାକୁ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ଏହାର ଯଥାର୍ଥତା ଅବଲମ୍ବନ କରେ ।
  • ଟାଲକଟ ପାର୍ସନ, ଗିଡ଼ିଙ୍ଗସ୍ ପ୍ରଭୃତି ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରକୁ କେତେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିବା ଏକ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହା ସତ୍ୟକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରେ । ମାକ୍‌ସ ୱେବର ମଧ୍ୟ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ବିଜ୍ଞାନଭାବେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି; ଯାହା ସାମାଜିକ କ୍ରିୟାର ବିଶ୍ଳେଷଣାତ୍ମକ ଅର୍ଥକୁ ବୋଧଗମ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସାମାଜିକ କ୍ରିୟା, ଏହାର ଫଳାଫଳ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୁଏ । ତେଣୁ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଧ୍ୟୟନ ଅଟେ ।
  • ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରରେ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବର୍ଗୀକରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି, ତାହାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପଲବ୍ଧି କରି ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏହାକୁ ନିଜର ବିଷୟଭୁକ୍ତ କରେ ।
  • ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଗୁଡ଼ିକର ପୁନଃପରୀକ୍ଷଣ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେବା ଆଗରୁ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ସାମାଜିକ ଘଟଣାବଳୀକୁ ବାରମ୍ବାର ଅଧ୍ୟୟନ କରି ତାର୍କିକ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରିଥିବାରୁ ଏବଂ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ତଥା ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ପୁନର୍ବାର ପରୀକ୍ଷଣ ହୋଇପାରୁଥିବାରୁ ଏହା ବିଦ୍ବାନ୍‌ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗ୍ରହଣୀୟ ।
  • ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରରେ ଭବିଷ୍ୟତବାଣୀ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସାମାଜିକ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥାଏ । ପରିବର୍ତ୍ତନ ମାଧ୍ୟମରେ ଭବିଷ୍ୟତ ସମାଜର ସ୍ଥିତି ଓ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଏହା ସୂଚାଇଥାଏ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ହେବାଦ୍ଵାରା ପରିବାରର ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ, ଆକାର ପ୍ରଭୃତିରେ କିଭଳି ରୂପାନ୍ତର ଘଟିବ, ତାହା ମଧ୍ୟ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ବନ୍‌ କରେ । ତେଣୁ ବିଜ୍ଞାନ ପରି ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତବାଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ଏହିସବୁ ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ତଥ୍ୟ ଆଧାରିତ ଜ୍ଞାନ ଅଟେ । ଏହାକୁ ବିଜ୍ଞାନର ଆଖ୍ୟା ଦେଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । ତଥାପି କେତେକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାରକରି ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ଯେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ଯୁକ୍ତିସିଦ୍ଧ ବିଜ୍ଞାନ ହୋଇନପାରେ; ଏହା କଳାର ଏକ ବିଷୟମାତ୍ର । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମାଜବିଜ୍ଞାନ ଏକ ସାଧାରଣ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନଭାବେ ସ୍ୱୀକୃତିଲାଭ କରିଅଛି ଏବଂ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଏହାକୁ ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଜ୍ଞାନଭାବେ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କିଏ ତେଢ଼ିକରି କଥା କହୁଥୁଲା ? (କୁଲି, ଅନାଦି, ଦନେଇ, ବିନୋଦ)
Solution:
ଦନେଇ ।

(ଖ) ଚାକରସଂଘର ଯେକୌଣସି ଚାକର କେତେଘଣ୍ଟାରୁ ବେଶି କାମ କରିପାରିବେନି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ? (ଆଠଘଣ୍ଟା, ନଅଘଣ୍ଟା, ଦଶଘଣ୍ଟା, ବାରଘଣ୍ଟା)
Solution:
ଦଶଘଣ୍ଟା ।

(ଗ) କେତେଦିନ ପରେ ବ୍ରଜବିହାରୀ ଘରକୁ ଫେରିଥିଲେ ? (ଚାରିମାସ, ତିନିମାସ, ଦୁଇମାସ, ଏକମାସ)
Solution:
ଦୁଇମାସ

(ଘ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ତାଙ୍କ ସାନଭାଇ ରାଜେନ୍ଦ୍ର କ’ଣ ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ସେ କହିଲେ ? ( ଚତୁର, ଫାଜିଲ୍, ଅଭଦ୍ର, ଧୁରନ୍ଧର)
Solution:
ଅଭଦ୍ର

(ଙ) ‘ଏଇ ଶେଷ ରେଜୋଲ୍ୟୁସନ ହିଁ ବାସ୍ତବିକ୍ ସବୁଠୁଁ ବାଞ୍ଛନୀୟ’’– ଏହା କିଏ କହିଛନ୍ତି ? (ରାଜେନ୍ଦ୍ର, ବନମାଳା, ବ୍ରଜବିହାରୀ, ଅନାଦିବାବୁ)
Solution:
ବ୍ରଜବିହାରୀ |

(ଚ) ରାଜେନ୍ଦ୍ର କେଉଁ ଫିଲ୍ମ ଦେଖିବାକୁ ଯାଉଥିଲା ? (ରଖୱାଲା, ହିମତୱାଲି, ହଣ୍ଟରୱାଲି, ବଡ଼ିଗାର୍ଡ଼)
Solution:
ହଣ୍ଟରୱାଲି ।

(ଛ) ତାଙ୍କର କ’ଣ ସଂଘଫଙ୍ଗ ନାହିଁ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ କାହାକୁ ପଚାରିଲେ (ଚାକରକୁ, ପତ୍ନିଙ୍କୁ, ସାନଭାଇକୁ, ମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କୁ)
Solution:
ମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କୁ ।

(ଜି) କେଉଁ ଡାକଟା ଗୋଟାଏ ଅବଜ୍ଞାସୂଚକ ସମ୍ବୋଧନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ? (ଚାକର, ମାତ୍ରେ, ହେ,ମାଷ୍ଟ୍ରେ)
Solution:
ମାଷ୍ଟ୍ରେ ।

(ଝ) ବୁଲୁକୁ ପଢ଼େଇବାକୁ ମାଷ୍ଟ୍ରେ କେତେବେଳେ ଆସିଥିଲେ ? (ସାଢ଼େ ତିନିଟା, ସାଢ଼େ ଚାରିଟା, ସାଢ଼େ ପାଞ୍ଚଟା, ସାଢ଼େ ଛଅଟା)
Solution:
ସାଢ଼େ ଚାରିଟା ।

(ଞ) ବୁଲୁର ପାଠପଢ଼ା ସାରି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କେତେବେଳେ ଫେରି ଯାଇଥିଲେ ? (ପାଞ୍ଚଟା କୋଡ଼ିଏ, ଚାରିଟା କୋଡ଼ିଏ, ଛଅଟା କୋଡ଼ିଏ, ସାତଟା କୋଡ଼ିଏ)
Solution:
ପାଞ୍ଚଟା କୋଡ଼ିଏ ।

(ଟ) ବୁଲୁକୁ ମାଷ୍ଟ୍ରେ କେତେ ମିନିଟ୍ ପଢ଼ାଇଥିଲେ ? (ପଇଁଚାଳିଶ ମିନିଟ୍, ପଞ୍ଚାବନ ମିନିଟ୍, ପଚାଶ ମିନିଟ୍, ଚାଳିଶ ମିନିଟ୍)
Solution:
ପଚାଶ ମିନିଟ୍ |

(୦) ମାଷ୍ଟ୍ରେ ଓଳିକି କେତେଟା କରି ଟିଉସନ କରୁଥିଲେ ? (ପାଞ୍ଚଟା, ଚାରିଟା, ତିନିଟା, ଛଅଟା)
Solution:
ଛଅଟା |

(ଡ) ମାଷ୍ଟ୍ରେ ପାଠଗୁଡ଼ାକ କେଉଁଭଳି ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଗଳେଇ ଦିଅନ୍ତି ? (ଟାବଲେଟ, ପିଲ୍, ବଟିକା, ଗୁଳି)
Solution:
ପିଲ୍ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ

(ଢ) କେଉଁ କଥା ବୁଝିବା ଦରକାର ନାହିଁ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ? (ପାଠ, ସତ୍ୟ, ଗଣିତ, ଭଲମନ୍ଦ)
Solution:
ପାଠ ।

(ଣ) ବ୍ରଜବିହାରୀ ଜଣେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ବୋଲି କାହାକୁ କହିଥିଲେ ? (ବନମାଳାଙ୍କୁ, ବିନୋଦବାବୁଙ୍କୁ, ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ, ମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କୁ)
Solution:
ବିନୋଦବାବୁଙ୍କୁ ।

(ତ) ବିନୋଦ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘର କେଉଁ ପଦବୀରେ ଥିଲେ ? (ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍, ସଭାପତି, ସମ୍ପାଦକ, ଉପ-ସଭାପତି)
Solution:
ସମ୍ପାଦକ |

(ଦ) ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘ’ର ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ କିଏ ଥିଲେ ? (ବିନୋଦବାବୁ, ବସନ୍ତବାବୁ, ଶିବରାମବାବୁ, ଘନଶ୍ୟାମବାବୁ)
Solution:
ଶିବରାମବାବୁ ।

(ଧ) ବନମାଳାଙ୍କର ବୟସ କେତେ ଥିଲା ? (ପଇଁଚାଳିଶ, ବତିଶ, ତିରିଶ, ଛତିଶ )
Solution:
ତିରିଶ

(ନ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ବୟସ କେତେ ଥିଲା ? (ଚାଳିଶ, ପଇଁଚାଳିଶ, ପଇଁତିରିଶ, ପଞ୍ଚାବନ)
Solution:
ଚାଳିଶ ।

(ପ) ବନମାଳା ବିବାହ କଲାବେଳେ କଲେଜରେ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢୁଥିଲେ ? (+୨, ବି.ଏ., ଏମ୍.ଏ., ଆଇ.ଏ.)
Solution:
ଆଇ.ଏ. ।

(ଫ) ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ ମାସରେ କେତେଦିନ ଟୁର୍ କରନ୍ତି ? (ପନ୍ଦରଦିନ, ସତରଦିନ, ଅଠରଦିନ, କୋଡ଼ିଏଦିନ)
Solution:
କୋଡ଼ିଏଦିନ ।

(ବି) ଅନାଦିଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ? (ମିନତିଦେବୀ, ସୁଷମାଦେବୀ, ସେବତୀଦେବୀ, ବିନତିଦେବୀ)
Solution:
ବିନତିଦେବୀ ।

(ଭ) ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତିର ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ କିଏ ଥିଲେ ?
Solution:
ବନମାଳାଦେବୀ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ। ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ବ୍ରଜବିହାରୀ ପତି କେଉଁ ପଦବୀରେ ଥିଲେ ?
Solution:
ବ୍ରଜବିହାରୀ ପତି ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ପଦବୀରେ ଥିଲେ ।

(ଖ) ଦନେଇର ଭଲ ନା କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ଦନେଇର ଭଲ ନାଁ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ବେହେରା ଥିଲା ।

(ଗ) କେଉଁକଥା କହିପାରିବନି ବୋଲି ଦନେଇ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କହିଛି ?
Solution:
ମା’ଙ୍କ କଥା କହିପାରିବନି ବୋଲି ଦନେଇ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କହିଛି ।

(ଘ) ଦନେଇ ନ ଡାକି ତାକୁ ଜନାର୍ଦ୍ଦନବାବୁ ଡାକିବାକୁ ସେ କେଉଁ ଯୁକ୍ତି ଦର୍ଶାଇଥିଲା ?
Solution:
ଯେହେତୁ ବାବୁଙ୍କ ଭଳି ସେ ଜଣେ ମଣିଷ ତେଣୁ ତାକୁ ଦନେଇ ନ ଡାକି ଜନାର୍ଦ୍ଦନବାବୁ ଡାକିବାକୁ ସେ ଯୁକ୍ତି କରିଛି ।

(ଙ) କେଉଁ ସଂଘରେ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଆଇନ ପାଶ୍ ହୋଇଛି ବୋଲି ଦନେଇ କହିଥିଲା ?
Solution:
ନିଷ୍ଫଳ କଟକ ଚାକର ସଂଘରେ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଆଇନ ପାଶ୍ ହୋଇଛି ବୋଲି ଦନେଇ କହିଥିଲା ।

(ଚ) ଛୁଟି ପାଇବାପରେ ଚାକରମାନେ କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି ଦନେଇ କହିଛି ?
Solution:
ଛୁଟି ପାଇବାପରେ ଚାକରମାନେ ବୁଲିବେ, ଥ୍ଟର ସିନେମା ଦେଖୁବେ ବୋଲି ଦନେଇ କହିଛି ।

(ଝ) ଆଜିକାଲି କୌଣସି ପୁରୁଷ ନିରୁଦେଶ ହେବାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ?
Solution:
ଆଜିକାଲି କୌଣସି ପୁରୁଷ ନିରୁଦେଶ ହେବାର ଅର୍ଥ କୌଣସି ନା କୌଣସି ନାରୀର କବଳରେ ନିଶ୍ଚୟ ପଡ଼ିଥ‌ିବେ ।

(ଞ) ଓଡ଼ିଶାର କନ୍ଦିବିକନ୍ଦିରେ ଆଜିକାଲି କେଉଁମାନେ ଖୁନ୍ଦି ହୋଇଗଲେଣି ?
Solution:
ଓଡ଼ିଶାର କନ୍ଦିବିକନ୍ଦିରେ ଆଜିକାଲି ବନମାଳାଙ୍କ ପରି ଦୁର୍ଦାନ୍ତ ନାରୀ ଖୁନ୍ଦି ହୋଇଗଲେଣି ।

(ଟ) ବନମାଳା ଦେବୀ କାହାର ସଭାନେତ୍ରୀ ଥିଲେ ?
Solution:
ବନମାଳା ଦେବୀ ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତିର ସଭାନେତ୍ରୀ ଥିଲେ ।

(୦) ଛାତ୍ରସଂଘର ନୂଆ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ଗାଡ଼ିଆନ୍ ଛାତ୍ରର କେଉଁକଥା ଉପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ?
Solution:
ଛାତ୍ରସଂଘର ନୂଆ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ଗାଡ଼ିଆନ୍ ଛାତ୍ରର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

(ତ) ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନେ କ’ଣ କରିପାରିବେନି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶାସନ କରିପାରିବେନି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଢ) ପରୀକ୍ଷାରେ ସବୁ ସବ୍‌କ୍ଟରେ ବାସ୍ତବିକ ଫେଲ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କରାଯିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ପରୀକ୍ଷାରେ ସବୁ ସବ୍‌କ୍ସରେ ବାସ୍ତବିକ ଫେଲ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ Sent up କିମ୍ବା କ୍ଲାସ୍ ଉଠେଇ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି |

(ଣ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ କେଉଁ ସଂଘ ତିଆରି ହୋଇଛି ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଥିଲେ ?
Solution:
ତାଙ୍କ ପାଇଁ Low-paid Teacher’s Association ତିଆରି ହୋଇଛି ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଥିଲେ ।

(ତ) ଏଣିକି ତାଙ୍କୁ କ’ଣ ଡାକିବାକୁ ମାଷ୍ଟ୍ରେ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ?
SOlution:
ଏଣିକି ତାଙ୍କୁ ମାଷ୍ଟ୍ରେ ବାବୁ ଡାକିବାକୁ ମାଷ୍ଟ୍ରେ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ

(ଥ) ଆଜିକାଲି କେଉଁକଥା ଭାରି ସହଜ ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଆଜିକାଲି ପାଠ ପଢ଼ାଇବା ଭାରି ସହଜ ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଛନ୍ତି ।

(ଦ) ମାଷ୍ଟରକୁଳ ଭାସିଯିବେ ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ପିଲାମାନେ ବୁଝିକରି ପାଠ ପଢ଼ିଲେ ମାଷ୍ଟରକୁଳ ଭାସିଯିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଧି) `କେଉଁ କଥାରେ ବିପଦ ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଛନ୍ତି ?
Solution
ପିଲାମାନେ ବୁଝିକରି ପାଠ ପଢ଼ିଲେ ବିପଦ ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଛନ୍ତି ।

(ନ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଦୁଇ ପୁଅଙ୍କର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଦୁଇ ପୁଅଙ୍କ ନାମ ବୁଲୁ ଓ ଟୁଲୁ ।

(ପ) ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ କେତେବର୍ଷ ହେଲା ବିବାହ କରିଥିଲେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ ପନ୍ଦରଦଫଁ ହେଲା ବିବାହ କରିଥିଲେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି |

(ଫ) ବନମାଳା କଲେଜରେ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରେ କେତେଥର ଫେଲ୍ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
ବନମାଳା କଲେଜରେ ଆଇ.ଏ. ଶ୍ରେଣୀରେ ତିନିଥର ଫେଲ୍ ହୋଇଥିଲେ ।

(ବି) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ବଡ଼ପୁଅ ତାଙ୍କ ସାନପୁଅଠାରୁ କେତେ ବଡ଼ ଥିଲା ?
Solution:
ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ବଡ଼ପୁଅ ତାଙ୍କ ସାନପୁଅଠାରୁ ନଅବର୍ଷ ବଡ଼ ଥିଲା ।

(ଭ) ବ୍ରଜବିହାରୀ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କାହିଁକି ସିନେମା ଥୁଟର୍ ଦେଖାଇ ନେଇ ପାରନ୍ତିନି ?
Solution:
ଟୁର୍ ଓ ଅଫିସ୍ କାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହି ବ୍ରଜବିହାରୀ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସିନେମା ଥୁଟର୍ ଦେଖାଇ ନେଇ ପାରନ୍ତିନି ।

(ମ) କେଉଁ ଆହତ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବନମାଳା ସ୍ଟ୍ରେଟର୍, ମଫଲର୍ ବୁଣୁଥିଲେ ?
Solution:
ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ଆହତ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବନମାଳା ସ୍ଟ୍ରେଟର୍, ମଫଲର୍ ବୁଣୁଥିଲେ ।

(ଯ) ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ ଶେଷରେ କାହାର ଦୋଷ ଦେଇଛନ୍ତି ?
Solution:
ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ ଶେଷରେ ତ୍ରକବିଦ୍ଵାରାବାରୁବ କାହାର ଦୋଷ ଦେଇଛନ୍ତି

(ଣ) ନାରୀ କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ନାରୀ ବାହା ହେବେ ଓ ପିଲାଛୁଆ ଜନ୍ମ କରିବେ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ କହିଛନ୍ତି ।

(ବ) ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ ଶିବରାମଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ମତେ ତେବେ ସାମାଜିକ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ’ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ ଶିବରାମଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

(ଶ ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ପରି ଅନାଦି ବି କ’ଣ ଥିଲେ ?
Solution:
ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ପରି ଅନାଦି ବି ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ଥିଲେ ।

(ଷ) ଅନାଦିବାବୁଙ୍କ ଆଦର ସମାଜରେ କେଉଁ ଭାବରେ ବଢୁଥୁଲା ?
Solution:

(ସ) ଅନାଦିବାବୁଙ୍କ କେସ୍‌ ବଡ଼ ସାଂଘାତିକ ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
କେସ୍‌ଟା ବଡ଼ ସାଂଘାତିକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ବୟସ କେତେ ଥିଲା ଓ ସେ ଦେଖୁବାକୁ କିପରି ଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ବୟସ— ଚାଳିଶ ଓ ସେ ଗୌରବର୍ଣ୍ଣ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟବାନ୍, କୁଞ୍ଚୁକୁଞ୍ଚିଆ ବାଳ ଓ ଆଟ୍‌ରେ ଚଷମା ଲଗାଉଥିଲେ ।

(ଖ) ‘‘ତୋ ମୁଣ୍ଡ ବିଗିଡ଼ି ଯାଇଚି କିରେ’’– ଏହା କିଏ କାହାକୁ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଘରର ଚାକର ଦନେଇ, ତାକୁ ଜନାର୍ଦ୍ଦନବାବୁ ବୋଲି ଡାକିବାକୁ ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କୁ କହିବାରୁ ବ୍ରଜବାବୁ ଦନେଇକୁ ଏହା କହିଛନ୍ତି ।

(ଗ) କେଉଁ ଆଇନ ପାଶ୍ ହୋଇଗଲାଣି ବୋଲି ଦନେଇ କହିଛି ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
ସମାନ, କେହି କାହାକୁ ରେ ରା, ତୁ ତା କରି ପାରିବେନି ବୋଲି ଆଇନ ପାଶ୍ ହୋଇଗଲାଣି ବୋଲି ଦନେଇ କହିଛି । ବ୍ରଜବାବୁ ରୁକ୍ଷ ଗଳାରେ ତାକୁ ‘କିବେ’ କହିବାରୁ ସେ ଏପରି କହିଛି ।

(ଘ) ଦନେଇକୁ ଲେଖିପଢ଼ି ଆସେ କି ନାହିଁ ପଚାରିବାରୁ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ ଦନେଇ କି ଉତ୍ତର ଦେଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦନେଇକୁ ଲେଖାପଢ଼ି ଆସେ କି ନାହିଁ ପଚାରିବାରୁ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ ଦନେଇ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଛି, ମୋ ନାଁ ଦସ୍ତଖତ କରିଦେବି, ଦରଖାସ୍ତଗୁଡ଼ାକ ଆଉ କାହାର ହାତରେ ପଢ଼େଇ ନେବି ।

(ଉ) ଦରଖାସ୍ତ ପାଇ ଦନେଇ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Solution:
ପାଇ ଦନେଇ କହିଛି, ‘ହଉ ତେବେ, ମୁଁ ଚାକର ସଂଘରେ ତାଙ୍କ କଥା ପକେଇବି ।’

(ଚ) ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଆଉ ଚାରାନାହିଁ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ବ୍ୟବହାରରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ କହିଛନ୍ତି, ତାଙ୍କଭଳି ଦୁର୍ଦାନ୍ତ ନାରୀ ପୁନଶ୍ଚ କଲେଜରେ ସହଶିକ୍ଷା|

(ଛ) ସଂଘଟିର ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତିଦ୍ୱାରା ଗଢ଼ା ସଂଘଟିର ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପରିବାର ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଗୃହିଣୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ଜ) କେଉଁଥ‌ିରେ ବଡ଼ଭାଇ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ରାଜେନ୍ଦ୍ର କହିଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଗଢ଼ିବା । ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ବଡ଼ଭାଇ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ରାଜେନ୍ଦ୍ର କହିଛି ।

(ଝ) ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ କିଏ କେଉଁ ଆଇନ ତିଆରି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ପାଇଁ ଛାତ୍ରସଂଘ ଆଇନ ତିଆରି କରିଛି, ଏଣିକି ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶାସନ କରିପାରିବେନି ।

(ଞ) ଛାତ୍ରଙ୍କ ପରୀକ୍ଷାଫଳ ସମ୍ପର୍କରେ ନୂଆ ଆଇନରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ସମ୍ପର୍କରେ ନୂଆ ଆଇନରେ କୁହାଯାଇଛି, ପରୀକ୍ଷାରେ ସବୁ Subjectରେ ଛାତ୍ର ଫେଲ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ, ତାଙ୍କୁ Sent up କିମ୍ବା କ୍ଲାସ୍ ଉଠେଇ ଦିଆଯିବ ।

(ଟ) ଲେଡ଼ି ଷ୍ଟୁଡେଣ୍ଟମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ନୂଆ ଆଇନରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଲେଡ଼ି ଷ୍ଟୁଡେଣ୍ଟମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ନୂଆ ଆଇନରେ କୁହାଯାଇଛି, ସେମାନେ କ୍ଲାସ୍‌ରେ ଅଲଗା ସିଟ୍‌ରେ ନ ବସି ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ସାଥ୍‌ରେ ଏକା ବେଞ୍ଚରେ ବସିବେ ।

(୦) କାଲି ପରୀକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କ’ଣ କରିବାକୁ ହେବ ବୋଲି ବଡ଼ଭାଇ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାଲି ପରୀକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବ୍ୟଙ୍ଗକରି ସିନେମା ଦେଖିଯିବାକୁ ହେବ ବୋଲି ବଡ଼ଭାଇ କହିଛନ୍ତି ।

(ଡ) ବ୍ରଜବିହାରୀ କେଉଁକଥା ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ବ୍ରଜବିହାରୀ Low- paid Teacher’s Association କଥା ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

(ଢ) ବୁଲୁକୁ ପଢ଼ାଇବାକୁ ମାଷ୍ଟ୍ରେ କେତେବେଳେ ଆସିଥିଲେ ଓ କେତେବେଳେ ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବୁଲୁକୁ ପଢ଼ାଇବାକୁ ମାତ୍ରେ ସାଢ଼େ ଚାରିଟାବେଳେ ଆସିଥିଲେ ଓ ପାଞ୍ଚଟା କୋଡ଼ିଏବେଳେ ଯାଇଥିଲେ ।

(ଣ) ପାଠ ମୁଖସ୍ତ କରିଦେଲେ ପିଲାଙ୍କର କ’ଣ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାଠ ମୁଖସ୍ତ କରିଦେଲେ ପିଲାମାନେ ପରୀକ୍ଷାରେ ଲେଖୁ ଲେଖୁ ଯେଉଁଠି ଅଟକିଗଲେ ସେଇଠି ଆଉ ମୁଣ୍ଡରୁ କିଛି ବାହାରିବ ନାହିଁ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି |

(ତ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ପରିବାରରେ ସମୁଦାୟ କେତେଜଣ ଥିଲେ ଓ କିଏ କିଏ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ପରିବାରରେ ବ୍ରଜବିହାରୀ, ବନମାଳା, ବୁଲୁ, ଟୁଲୁ, ରାଜୁ ଓ ଚାକର ଦନେଇ ।

(ଥ) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ କେଉଁକଥା ମନେପଡୁନି ବୋଲି ସେ ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ବଡ଼ ପ୍ରାକୁ ‘ଉପେ ଖୁବ୍ ପ୍ରନ୍ଦରା’ ନୋଳି କେତେଥର କଦ୍ଵିଛିନ୍ତି, ତାନ୍ତ, ମନେପଡୁମି ଗୋପି ସେ ପାଲାକିଆରିକୁଶ କହିଥିଲେ ।

(ଦ) ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ୍ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ କେଉଁ ଦୋଷ ଥ‌ିବାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ବଡ଼ ଅସାମାଜିକ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସହିତ ଯଥେଷ୍ଟ ମିଳାମିଶା କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି, ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଏହି ଦୋଷ ଥ‌ିବାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଧ) ବ୍ରଜବିହାରୀ କେଉଁକଥା କରିଥା’ନ୍ତେ ଆଉ କେଉଁ କଥା କରି ନଥା’ନ୍ତେ ବୋଲି ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ୍ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ଚାକିରି କରିଥା’ନ୍ତେ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ, ସଂସାର କରିନଥାନ୍ତେ ବୋଲି ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ କହିଛନ୍ତି ।

(ନ) ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତି କେଉଁ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତି ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀମାନଙ୍କ ପରିବାରରେ ଶାନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ଆଣିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକରେ ।

(ପ) ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତିରେ କେଉଁମାନେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାର ଶିବରାମ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ସମିତିରେ ବହୁ ଭଦ୍ରମହିଳା ସଭ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନେ ସ୍ଵାମୀ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାର ଶିବରାମ କହିଛନ୍ତି। ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ଅତ୍ୟାଚାରିତମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ କରିବା କରୁଥିବାର ଶିବରାମ କହିଛନ୍ତି |

(ଫ) ରସିଦ୍ ଦେବାବେଳେ ଶିବରାମ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
ଶିବରାମ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ ‘ଆପଣ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଆସନ୍ତୁ ସବୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ଦିଆହେବ’ ବୋଲି କହିଥିଲେ ଶିବରାମ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଥିଲେ |

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ

(ଭ) ‘‘ଆପଣ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନନ୍ତି?? ? ବିନୋଦବାବୁଙ୍କ ଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ବନମାଳାଦେବୀ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆପଣ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନନ୍ତି ?’ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ମୁଁ ମୁକ୍ତ କରିବି ।

(ମ) ବିନୋଦ ଓ ଅନାଦି କାହିଁକି ବିସ୍ମିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସମିତିର ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ବନମାଳାଦେବୀ, ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କର ସହଧର୍ମିଣୀ ଜାଣିଲା ପରେ, ବିନୋଦ ଓ ଅନାଦି ବିସ୍ମିତ ହୋଇଥିଲେ ।

Question 4.
ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାବୁ ବୈଠକଖାନାରେ ପ୍ରବେଶ କଲାପରେ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ବୈଠକଖାନାରେ ପ୍ରବେଶ କଲାପରେ କୁଲିକୁ ପଇସା ଦେଇ ବିଦା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ କ୍ଳାନ୍ତି ମେଣ୍ଟାଇବା ପାଇଁ ଫ୍ୟାନ୍ ଦେଇ ଗୋଟିଏ ଆର୍ମଚେୟାରରେ ବସିପଡ଼ି ଶ୍ବସ୍ତିରେ ନିଶ୍ଵାସ ମାରି ଟେବୁଲ ଉପରୁ ଖବରକାଗଜ ଆଣି ପଢ଼ିଥିଲେ ।

(ଖ) ନିରୁଦ୍ଦଶ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଖବରକାଗଜରେ କ’ଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନିରୁଦ୍ଦଶ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଖବର ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଶ୍ରୀମତୀ ବନମାଳୀଦେବୀ, ଚାନ୍ଦିନୀଚୌକ, କଟକ – ୨ । ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ସ୍ଵାମୀ ଶ୍ରୀ ବ୍ରଜବିହାରୀ ପତି, ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ ଓ କଲେକ୍ଟର, ବୟସ ଚାଳିଶ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟବାନ୍, ଗୌରବର୍ଣ୍ଣ, କୁଞ୍ଚୁକୁଞ୍ଚିଆ ବାଳ, ଆଖ୍ୟାରେ ଚଷମା, ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇମାସ ହେଲା ନିରୁଦେଶ ହୋଇଛନ୍ତି, ଯଦି କୌଣସି ଦୟାଶୀଳା ନାରୀ ମୋର ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ପାଇଥା’ନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସେ ନିଜର ସମ୍ପତ୍ତି ନ କରି, ନିମ୍ନ ଠିକଣାରେ ଫେରସ୍ତ ଦେବେ ।’

(ଗ) ‘‘ଏ କଥା କୋଉଠି ଲେଖାଅଛି ?’’- ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ଘରେ ଚାକରକୁ ଡାକି ଡାକି ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଚାକରକୁ ଦେଖିଲାପରେ ଆହୁରି ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି, ସମସ୍ତେ କ’ଣ ମରିଗଲେଣି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିରେ ଦନେଇ କହିଛି, ସମସ୍ତେ ବଞ୍ଚୁଛନ୍ତି । ଆହୁରି ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କ ମୁହଁରେ ଜବାବ ଦେଇ କହିଛି, ବଞ୍ଚୁ ବୋଲି ଡାକିଲେ ଯେ ଶୁଣିବୁ, ଏକଥା କୋଇଠି ଲେଖାଅଛି ।

(ଘ) ‘‘ଆଜିକାଲି ସଭିଙ୍କର ହେଲାଣି, ଆମର ହବନି କାହିଁକି ??? ଏହା କିଏ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛି ?
Solution:
‘ ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କ ଚାକର ଦନେଇ ଏହା କହିଛି । ଦନେଇ କହିଛି ଆଜିକାଲି ଯେହେତୁ ସମସ୍ତେ ସମାନ କେହି କାହାକୁ ଅପମାନ ଦେଲା ଭଳି କଥା କହିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ତାଙ୍କ ସଂଘରେ ପାଶ୍ ହୋଇଛି । ବ୍ରଜବାବୁ ଏହାଶୁଣି ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ସଂଘ ଗଢ଼ାହେଲାଣି ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବାରୁ, ଦନେଇ କହିଛି ସଭିଙ୍କର ସଂଘ ହେଲାବେଳେ ଆମର ସଂଘ କାହିଁକି ହେବନାହିଁ ।

(ଙ) ‘ନିଷ୍ଫଳ କଟକ ଚାକର ସଭାରେ’ କେଉଁସବୁ ଆଇନି ପାଶ୍ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
ସଭାରେ, ମୁନିବମାନେ ଚାକରକୁ ତୁ ତା କରିପାରିବେନି, ତାଙ୍କୁ ମାରଧର କରିପାରିବେନି, ବାବୁମାନେ ଯାହା ଖାଇବେ, ପିନ୍ଧିବେ ଓ ଯେଉଁଠି ଶୋଇବେ, ଚାକରମାନେ ସେହିପରି ଖାଇବେ, ପିନ୍ଧିବେ ଓ ଶୋଇବେ ବୋଲି ଆଇନ ପାଶ୍ ହୋଇଥିଲା ।

(ଚ) ବାବୁ ଓ ଚାକର ପରସ୍ପର କେଉଁଥ‌ିରେ ସମାନ ନୁହନ୍ତି ବୋଲି ଦନେଇ କହିଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବାବୁ ଓ ଚାକର ଖାଇବା, ପିନ୍ଧିବା, ଶୋଇବାରେ ସମାନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ, କେବଳ ଦରମା ପାଇବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବାବୁ ଓ ଚାକର ପରସ୍ପର ସମାନ ନୁହଁନ୍ତି ବୋଲି ବନେଇ କହିଛି ।

(ଛ) ଭଲକାମ ନ କଲେ ବାବୁମାନେ ଚାକରଙ୍କୁ କିପରି ତଡ଼ି ଦେଇପାରିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭଲକାମ ନ କଲେ ବାବୁମାନେ ଚାକରଙ୍କୁ କିଛି କହିପାରିବେନି କିମ୍ବା ସେମିତି ତଡ଼ି ଦେଇପାରିବେନି । ସେଥ୍ପାଇଁ ଚାକର ସଂଘର ସେକ୍ରେଟେରୀଙ୍କ ନିକଟକୁ ଦରଖାସ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ, ସିଏ ଆସି ଘଟଣା ତଦନ୍ତ କରିବେ– ଯଦି ଚାକରର ଦୋଷ ହୋଇଥବ, ତେବେ ସିଏ ହୁକୁମ ଦେଲେ ବାବୁ ଚାକରକୁ ତଡ଼ି ପାରିବେ ।

(ଜ) ବ୍ରଜବିହାରୀ ଦେଇଥ‌ିବା ଦରଖାସ୍ତଟିର ବିଷୟବସ୍ତୁ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ଦେଇଥ‌ିବା ଦରଖାସ୍ତଟିରେ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଥୁଲା, ଚାକର ଦନେଇ ବେହେରାଙ୍କୁ ଚାକିରିରୁ ବାହାର କରିବା । ସେହି କରିବା ପାଇଁ ଲେଖାଯାଇଥିଲା ।

(ଞ) ବ୍ରଜବିହାରୀ କେତେଦିନ ଧରି ଘରକୁ ନ ଫେରିବାର କାରଣ କ’ଣ ଥିଲା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାବୁ ସପ୍ତାହକ ପାଇଁ ଟୁର୍‌ରେ ଯାଇ ଦୁଇମାସ ହେଲା କୌଣସି ଖବର ଦେଇ ନଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଧରି ଘରକୁ ନ ଫେରିବାର କାରଣ ବନ୍ୟ ଦେବୀଙ୍କ କବଳରୁ ସେ ମୁକ୍ତି ପାଇପାରୁନଥିଲେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଯାଜପୁରରେ ବନ୍ୟାଞ୍ଚଳର ଅବସ୍ଥା ଏତେ ଶୋଚନୀୟ ହୋଇଥିଲା ଯେ, ଆଉ ସେଠୁ ଫେରିଆସି ହେଲାନାହିଁ ।

(ଟ) କିଏ ଉପଯୁକ୍ତ ଗୃହିଣୀ ତିଆରି କରିପାରିବ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାବୁ ନିଜର ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଭାବରେ କହିଛନ୍ତି, ଦୀର୍ଘ ଦୁଇମାସ ପରେ ସ୍ଵାମୀ ଘରକୁ ଫେରିଲାବେଳକୁ ସିନା ଉପଯୁକ୍ତ ଗୃହିଣୀ |

(୦) ବନମାଳା, ‘ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତି’ର ସଭାକୁ ଗଲାବେଳେ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ କ’ଣ ସବୁ କରିବାକୁ ବରାଦ କରିଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବନମାଳା, ‘ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ କରିଯାଇଥିଲେ । ସାନପୁଅ ଟୁଲୁର ଫିଡିଂ ବଟଲରେ ଦୁଧ ରଖାଯାଇ ଆଲମିରାରେ ଥୁଆ ହୋଇଛି, ତା’ର ଖାଇବା ସମୟ ହେଲେ, ତାକୁ ଦୁଧ ପେଇଦେବ । ବଡ଼ପୁଅ ବୁଲୁର ପାଠ ପଢ଼ା ସରିଲେ ତାକୁ ଜଳଖୁ ଦେବ ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

(ଡି) ଛାତ୍ରସଂଘର ନୂଆ ଆଇନ କ’ଣ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଛାତ୍ରସଂଘର ନୂଆ ଆଇନ ଥିଲା, କୌଣସି ଅଭିଭାବକ ଛାତ୍ରର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ନାହିଁ, ଅଧ୍ୟାପକ କିମ୍ବା ଶିକ୍ଷକମାନେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶାସନ କରିପାରିବେନି, ପରୀକ୍ଷାରେ ସବୁ ବିଷୟରେ ଫେଲ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ Sent up କିମ୍ବା କ୍ଲାସ୍ ଉଠଶଇ ଦିଆଯିବ। ଲେଡ଼ି ଷ୍ଟୁଡେଣ୍ଟମାନେ କ୍ଲାସ୍‌ରେ ଅଲଗା ସିଟ୍‌ରେ ନ ବସି ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ସାଥ୍‌ରେ ଏକା ବେଞ୍ଚଳରେ ବସିବେ ।

(ଢ) ତାଙ୍କ ସଂସାର ଦୁଇମାସ ଭିତରେ କ’ଣ ହେଇଚି ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ କହିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ସଂସାର ଦୁଇମାସ ଭିତରେ ଯେମିତି ବଦଳିଯାଇଛି ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ କହିଥିଲେ । ସେ, ଓ ତାଙ୍କର ଛୋଟ ଦୁଇ ପୁଅଙ୍କ Under developed economy Over developed ବୋଲି ଭାବିଥିଲେ ।

(ଣ) ବୁଲୁର ପାଠପଢ଼ା ସମୟ ସମ୍ପର୍କରେ ବ୍ରଜବିହାରୀ ଓ ମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁସବୁ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବୁଲୁର ଘରୋଇ ମାଷ୍ଟ୍ରେ ସାଢ଼େ ଚାରିଟାବେଳେ ଆସି ପାଞ୍ଚଟା କୋଡ଼ିଏରେ ଯିବାକୁ ବାହାରିଛନ୍ତି । ସେ ପଚାଶ ମିନିଟ୍‌ରୁ ଅଧ‌ିକ ସମୟ ପଢ଼ାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହି ଓଳିକେ ତାଙ୍କୁ ଛ’ଟା ଟିଉସନ୍ କରିବାକୁ ପଡ଼େ ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ଏଥିରେ ଉଭ୍ୟକ୍ତ ହେବାରୁ, ସେ କହିଛନ୍ତି ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଠ ପଢ଼ା ସହଜ ହେଲାଣି । ସେମାନେ କେବଳ ପିଲ୍ ଗିଳାଇଲା ଭଳି ପିଲାଙ୍କୁ ନୋଟ ଡାକି ମୁଖସ୍ଥ କରିବାକୁ କଥାବାର୍ତ୍ତା |

(ତ) ଆଜିକାଲି ପାଠପଢ଼ାରେ କାହିଁକି କଷ୍ଟ ନାହିଁ ବୋଲି ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କଲେ ମଧ୍ୟ, ମାତ୍ରେ ତାଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ଆଜିକାଲି ପାଠ ପଢ଼େଇବା ସହଜ ହୋଇଗଲାଣି । ସେ କେବଳ ପିଲ୍ ଭଳି ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଗିଳାଇ ଦେଉଛନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍ ସବୁ ବିଷୟରେ ନୋଟ୍ ଡାକି ଦେଇ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଘୋଷାଇ ଦେଉଛନ୍ତି ।

(ଥ) ବୁଝିକରି ପାଠ ପଢ଼ିଲେ କଣ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଘରୋଇ ମାଷ୍ଟ୍ରେ କହିଛନ୍ତି, ବୁଝିକରି ପାଠ ପଢ଼ିଲେ ମାଷ୍ଟରକୁଳ ଭାସିଯିବେ, କାରଣ ବୁଝିକରି ପାଠ ପଢ଼ିବାଦ୍ଵାରା ବେଶି ସଂଖ୍ୟାରେ ପିଲାଗୁଡ଼ା ପାଶ୍ କରିଯିବେ । ପିଲା ପାଶ୍ କରିଗଲେ, ଟିଉସନ୍ ବଜାର ମାନ୍ଦା ପଡ଼ିଯିବ ।

(ଦ) ମାସେ ଦୁଇଟାରେ କ’ଣ ହୋଇଗଲାଣି ବୋଲି: ବ୍ରଜବିହାରୀ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଘରେ ଯେପରି ସମସ୍ତେ ବଦଳି ଗଲେଣି । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦେଖ‌ିଲେ ଜାଣିହେଉଛି, ସମସ୍ତଙ୍କର under developed economy over developed ହୋଇଗଲାଣି |

(ଧ) ପତ୍ନୀ ବନମାଳା ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଉପରେ କି ଧରଣର ଅତ୍ୟାଚାର କରୁଥିଲେ ?
Solution:
ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଉପରେ କି ଧରଣର ଅତ୍ୟାଚାର କରୁଥିଲେ ବୋଲି ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନରେ ବ୍ରଜବିହାରୀ କହିଛନ୍ତି, ସେ ଟୁର୍ ଆସି ଘରେ ଦେଖୁବେ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଘରେ ନଥ‌ିବେ, ଘରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଅଭ୍ୟର୍ଥନା କରନ୍ତି ନାହିଁ । ହଠାତ୍ ସେ ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତିର ସଭାକୁ ଚାଲିଯିବେ, ଏପରିକି ସେ ଚା’ କପେ ଖାଇବାକୁ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ସବୁ କାମ ହାତରେ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

(ନ) ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ବନମାଳା କ’ଣ କରିଥା’ନ୍ତି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ବନମାଳା ବାହାରେ ରହନ୍ତି । ପ୍ରାୟ ରାତି ଦଶଟାବେଳକୁ ଘରକୁ ଫେରନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ସେ ବାହାରୁ ଖାଇ ଆସିଥାନ୍ତି ବୋଲି ବ୍ରଜବାବୁ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ।

(ଫ) ମହିଳାଟିଏ କେଉଁଠୁ ପାଇବେ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ ପଚାରିବାରୁ ଶିବରାମ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହିଳାଟିଏ କେଉଁଠୁ ପାଇବେ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ ପଚାରିବାରୁ ଶିବରାମ କହିଛନ୍ତି, ଆପଣଙ୍କୁ ଏଥିପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ, ସେମାନେ ଏହାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଦେବେ । ସେମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତି ଅଛି, ଯେଉଁଥରେ ବହୁ ଭଦ୍ରମହିଳା ସଭ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ସ୍ବାମୀ ଅତ୍ୟାଚାରିତମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(ବ) ‘ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତି’ କାହାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତିରେ ବହୁ ଭଦ୍ରମହିଳା ସଭ୍ୟ ଅଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀମାନଙ୍କୁ ପରିବାରରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ଆଣିବା ଦିଗରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯେଉଁ ସ୍ଵାମୀମାନେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସେମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ କରିବା ଦିଗରେ ଏମାନେ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(ଭ) ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଅନାଦି କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଦିଗରେ ଅନାଦି, ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଯେତେବେଳେ ଯାହା ଦରକାର ସବୁ ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଏପରିକି ଶାଢ଼ୀ, ଗାଡ଼ି, ଘର ଯୋଗାଇ ଦେବାକୁ ଯାଇ, ଅନାଦି ବହୁତ ପଇସା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଥିଲେ ।

(ମ) ଅନାଦିଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ସଂଘ କ’ଣ କରିପାରିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହା ଅନୁଯାୟୀ ଅନାଦିବାବୁ, ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଦେଖେଇ ଦେଖେଇ ଅନ୍ୟ କରିବେ, ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଣୟ ଅଭିନୟ କରିବେ । ସେହି ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଯୋଗାଇ ଦେବେ, ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସଂଘର ପରାମର୍ଶ ନାରୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଖୁବ୍ ମିଳାମିଶା |

(ଯ) କୌଣସି ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ ବୋଲି ବିନୋଦବାବୁ କହିଥିଲେ କାହିଁକି ?
Solution:
ଆଶଙ୍କାକୁ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ କହିଥିଲେ, ଯେହେତୁ ଆପଣମାନେ ଅତି ଗଣ୍ୟମାନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମିତିର ତେଣୁ ଏପରି କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ ।

(ର) ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କର ଭଲଭାଗ୍ୟ ବୋଲି ବିନୋଦବାବୁ କହିବାର କାରଣ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ଭଲଭାଗ୍ୟ ବୋଲି ବିନୋଦବାବୁ କହିଛନ୍ତି, କାରଣ ସମିତିର ସ୍ଵୟଂ ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ଯେହେତୁ ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କ ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇଛନ୍ତି ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ଦର୍ଶାଅ ।
Solution:
ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ନାମକରଣ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର କଳା । ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ନାମକରଣର ହୁଏତ, ସାର୍ଥକତା ରହିନପାରେ, ମାତ୍ର ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାମକରଣର ଶତ ପ୍ରତିଶତ ସାର୍ଥକତା ରହିଥାଏ । କାରଣ ସାହିତ୍ୟିକ ସାହିତ୍ୟ ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ନାମରୁ ହିଁ ସାହିତ୍ୟର ବିଶେଷତାକୁ ଆକଳନ କରି ହୋଇଥାଏ । ଆଧୁନିକ ସାହିତ୍ୟ କର ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଏହିଭଳି ନାମକରଣ କରି, କଥାବସ୍ତୁରେ ଏହାର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାୟ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଚରିତ୍ର ନିଜକୁ ନିଜେ, ଅତ୍ୟାଚାରିତ ବୋଲି ମନେକରିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ଭୁଲିଯାଇଛନ୍ତି । କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣତାରେ ଖୁଲାପ କରିଛନ୍ତି । ଯାହା କରିବା କଥା ସେଥପ୍ରତି ସଚେତନ ନହୋଇ ଅନ୍ୟକୁ କେବଳ ଦୋଷ ଦେବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରି ସଂଘ ଗଠନ କରି ନିଜର କର୍ମପ୍ରବଣତା ଓ ସାମାଜିକତାକୁ ଫାଙ୍କି ଦେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଚରିତ୍ରମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ବ୍ରଜବିହାରୀ, ବନମାଳା, ଦନେଇ, ରାଜେନ୍ଦ୍ର, ଟିଉସନ୍ ମାଷ୍ଟ୍ରେ ଓ ଅନାଦି । ଏମାନେ ସମସ୍ତେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ଖୁଲାପ କରିଛନ୍ତି, ମାତ୍ର ଅନ୍ୟକୁ ଦୋଷାରୋପ କରି ନିଜକୁ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ବୋଲି ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାବୁ ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ ଓ କଲେକ୍ଟର ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସଂସାର ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଅନଭିଜ୍ଞ । ବୟସ ଚାଳିଶ ହେଲେ ବି ନାରୀ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ବୁଝିବାରେ ଅକ୍ଷମ । ତେଣୁ ସେ ମାସରେ କୋଡ଼ିଏ ଦିନ ଟୁର୍ ଓ ଦଶଦିନ ଅଫିସ୍ ଉପେକ୍ଷିତ ହୋଇ ବାହାରେ ବିଭିନ୍ନ ସାଙ୍ଗଠନିକ କାମରେ ମନ ଦେଇଛନ୍ତି । ସ୍ଵାମୀ ପ୍ରତି ଯେ କିଛି କର୍ଭବ୍ୟ ଅଛି, ତାହା ସେ ଭୁଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ସେହିପରି ମାଲିକ ଓ ମାଲିକାଣୀଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଚାକର ଦନେଇ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ହୋଇଯାଇଛି । ଏପରିକି ଚାକରମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସେ ସଂଘ ଗଠନ କରିଛି | ମାଲିକ ସହିତ ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ହେବାକୁ ଚାହିଁଛି । ସେ ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ଶେଷ ଚରିତ୍ର ଅନାଦି ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଯାବତୀୟ ସୁବିଧା ଦେଇ, ପତ୍ନୀଙ୍କ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ କରାଇବାରେ କାରଣ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(ଖ) ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Solution:
ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ ସାହିତ୍ୟରେ ଏକ ମନୋଜ୍ଞ କଳା । ଚରିତ୍ରମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ସାହିତ୍ୟିକର ମାନସ ସନ୍ତାନ । ସାହିତ୍ୟିକ ମନର କଥାକୁ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରେ । ସମାଜକୁ ଯାହାକିଛି ବାର୍ତ୍ତା, ସେହି ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ଦେଇଥାଏ । ଯେଉଁ ଚରିତ୍ର ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ସତ୍ୟର ନିକଟବର୍ତୀ, ତାହା ସେତିକି ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଥାଏ । ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ, ସଂସାର ପ୍ରତି ଯଥାର୍ଥ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନକରି ନିଜେ ଅସନ୍ତୋଷ ଓ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ମନେକରୁଥିବା ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସଂସାର ହେଉଛି ସ୍ନେହ ପ୍ରେମର ବନ୍ଧନ, ଏହା ନବୁଝି କେବଳ ଅନ୍ୟଠାରୁ ସେବା ଆଶା କରିବା ନିରର୍ଥକ, ଏହା ନାଟ୍ୟକାର ଏହି ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ

ବ୍ରଜବାବୁ ଜଣେ ପଦସ୍ଥ ଅଫିସର । ସେ ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ ଓ କଲେକ୍ଟର ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥାଇ, ସବୁବେଳେ ଅଫିସ୍ କାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ମାସରେ କୋଡ଼ିଏ ଦିନ ଟୁରରେ ରହିଲାବେଳେ, ଅନ୍ୟ ଦଶଦିନ ଅଫିସ କାମରେ ନିଜକୁ ବ୍ୟସ୍ତ ରଖନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକାର ଆରମ୍ଭରେ ବ୍ରଜବାବୁ ସପ୍ତାହକ ପାଇଁ ଟୁର୍‌ରେ ଯାଇ ଦୁଇମାସ ପରେ ଘରକୁ ଫେରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଯାଜପୁର ବନ୍ୟାଞ୍ଚଳରୁ ସେ ମୁକୁଳି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ଏହି ଦୁଇମାସ ଭିତରେ ତାଙ୍କ ସଂସାର ଏକରକମ ଭାସିଯାଇଛି ।

ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ ଶିବରାମବାବୁ କହିଛନ୍ତି ~ ତେବେ ଖାଲି ଚାକିରି କରିଥା’ନ୍ତେ ସ୍ତ୍ରୀ, ସଂସାର କରି ନଥାନ୍ତେ … ଯେଉଁମାନେ ଚାକିରିସର୍ବସ୍ଵ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀମାନେ ଏହିପରି ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି ।”? ବ୍ରଜବାବୁ ସଂସାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ ଅସଫଳ ମଣିଷ । ଫଳରେ ତାଙ୍କର ଚାକର, ସାନଭାଇ, ଟିଉସନ୍ ମାଷ୍ଟ୍ରେ ନିଜର ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଠିକ୍ ଭାବରେ ସେ ଚଳାଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେ ପତ୍ନୀଙ୍କ ଠାରୁ ସାମାନ୍ୟଭାବେ ସମ୍ଭାଷଣ ପାଇନାହାଁନ୍ତି ।

ନିଜ ଦୋଷକୁ ନିଜେ ନ ଖୋଜି ସେ ପହଞ୍ଚୁଛନ୍ତି, ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘ’ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି । …… ବ୍ରଜବାବୁ ଜଣେ ସନ୍ଦେହୀ ମଣିଷ । ସେ ଏକଦେଶଦର୍ଶୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି । ନାରୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କହିଛନ୍ତି – ‘ନାରୀ ତ ନାରୀ– ବାହା ହେବେ ପିଲାଛୁଆ ଜନ୍ମ କରିବେ ।’’ ପୁଣି ଶିବରାମବାବୁ ଯାହା କହିଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିରେ ସେ ଯୁକ୍ତି କରିଛନ୍ତି— ‘‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀମାନଙ୍କର ଚିତ୍ତକୁ ଆକର୍ଷଣ କଲାପରେ ଯଦି ସତକୁ ସତ ସେମାନଙ୍କୁ ସଶରୀରେ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି ?’’ ଏହିପରି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କଲେ, ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ ଜଣେ ସଂସାର ଅନଭିଜ୍ଞ ମଣିଷ ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ

(ଗ) ପଠିତ ଏକାଙ୍କିକାଟିରେ ନାଟକୀୟ ଉତ୍କଣ୍ଠା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ବନମାଳାଙ୍କ ଭୂମିକା ନିରୂପଣ କର ।
Solution”
ନାହିଁ । ଉତ୍କଣ୍ଠା ହିଁ ଦର୍ଶକ ମଧ୍ୟରେ ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଯେଉଁ ନାଟକରେ ବିସ୍ମୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଶକ୍ତି ଯେତେ ପ୍ରଖର, ସେ ନାଟକ ସେତେ ସଫଳ । ବିସ୍ମୟ ଓ ଉତ୍ତେଜନା ଯୋଗୁ ଉତ୍କଣ୍ଠା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ଉତ୍କଣ୍ଠା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ହେଲେ, ଦର୍ଶକ କିଛି ଜାଣିଥୁବ ଏବଂ କିଛି କିଛି ଅଜଣା ମଧ୍ୟ ରହିଥବ । ଏହି ଅଜଣା ଅଂଶକୁ ନେଇ ଉତ୍କଣ୍ଠା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ । ଏକାଙ୍କିକାର ପ୍ରଥମ ଦୃଶ୍ୟରେ ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ ଟୁର୍‌ରେ ଯାଇଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ଦୁଇମାସ ପରେ ଘରକୁ ଫେରିଛନ୍ତି ।

କଥାବାର୍ଭା ହେଲାପରେ ବନମାଳା ଘରକୁ ଫେରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ବ୍ରଜବିହାରୀକୁ ଦେଖୁ ସେଭଳି କୌଣସି ପତ୍ନୀସୁଲଭ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିନାହାଁନ୍ତି । ବରଂ ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ଆକ୍ଷେପ କରି କହିଛନ୍ତି, ଆଜିକାଲି କୌଣସି ପୁରୁଷ ନିରୁଦ୍ଦଶ ହେବା ଅର୍ଥ କୌଣସି ଚିଡ଼େଇଲା ଭଳି କହିଛନ୍ତି, ‘ତମ ଭଳି ଦୁର୍ଦାନ୍ତ ନାରୀତ ଆଜିକାଲି ଓଡ଼ିଶାରେ କନ୍ଦି ବିକନ୍ଦିରେ ଖୁନ୍ଦି ହୋଇଗଲେଣି ।’ ଏତେ କଥା କହିଲା ପରେ ମଧ୍ୟ ବନମାଳା ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ପ୍ରତି କୌଣସି ପ୍ରକାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଥିବା କଥା ଭୁଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ତରତରରେ ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତିରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଗଲାବେଳେ, ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ପୁଅମାନଙ୍କ ଖାଇବା ଖବର ବୁଝିବାପାଇଁ ବରାଦ କରିଛନ୍ତି । ଦ୍ଵାରା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ସେଠାରେ କିଛି ସମୟ ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ ସହିତ ଗପସପ ହେଲାପରେ, ସମସ୍ୟାର ନିରାକରଣ ପାଇଁ ସେ କହିଛନ୍ତି –

‘ପ୍ରତିଦିନ ଅନ୍ତତଃ ଘଣ୍ଟାଏ ଲେଖାଏଁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ମହିଳାଙ୍କ ସହିତ ମିଳାମିଶା ଓ ଗପସପ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।’ ସେଭଳି ମହିଳା କେବଳ ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତିରୁ ହିଁ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ । ଏହିଭଳି କଥୋପକଥନ ବେଳେ ଝଡ଼ବେଗରେ ବନମାଳା ଦେବୀ ପ୍ରବେଶ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ବନମାଳାଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଚମକି ପଡ଼ିଛନ୍ତି ଆଉ ବନମାଳା ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ ଦେଖୁ ବିସ୍ମିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ବିନୋଦବାବୁ ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କୁ ବନମାଳାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନାଇଛନ୍ତି । ସେ ଜଣେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ହିସାବରେ, ସଂଘର ସାହାଯ୍ୟ ଚାହାଁନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ବନମାଳା ସେ ଦାୟିତ୍ଵ ନିଜେ ନେଇଛନ୍ତି । ‘ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ମୁକ୍ତ କରିବି’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ବନମାଳାଦେବୀ ନିଜେ ସମିତିର ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ହୋଇ ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇଥବାରୁ, ବ୍ରଜବାବୁ ଭାଗ୍ୟବାନ୍ ବୋଲି ବିନୋଦବାବୁ କହିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ପଠିତ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଶିବରାମଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ଵ ବୁଝାଅ ।
Solution:
ନାଟ୍ୟକାର ନାଟକରେ ଦୁଇପ୍ରକାର ଚରିତ୍ରର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ କଥାବସ୍ତୁକୁ ଆଗେଇ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଉଛି ଗୌଣ ଚରିତ୍ର । ଗୌଣ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଇଥାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଏକାଙ୍କିକା ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ରର ବିଶେଷତା ଚରିତ୍ର ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ଏକାଙ୍କିକାର ଦ୍ଵିତୀୟ ଦୃଶ୍ୟରେ ଶିବରାମବାବୁ ଜଣେ ସାଇକିଆଟ୍ରିଷ୍ଟ ଭାବରେ ଦେଖାଦିଅନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ ଜଣେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ବୋଲି ନିଜକୁ ନିଜେ ମନେକରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘ’ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି ଏହାର ନିରାକରଣ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କ ମନକଥାକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ଶିବରାମବାବୁ ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ଅନେକ କଥା ପଚାରିଛନ୍ତି ।

ସଂସାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଲାପରେ ଶେଷରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଶିବରାମ କହିଛନ୍ତି, ‘ଦେଖନ୍ତୁ ବ୍ରଜବାବୁ, ଏଥରେ ମୁଁ ଦେଖୁଚି ଆପଣଙ୍କର ହିଁ ଦୋଷ ।’’ ଶିବରାମଙ୍କ କଥାରେ ଉଭ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି, ବ୍ରଜବିହାରୀ । ଶିବରାମ ବୁଝାଇବା ଶୈଳୀରେ ବ୍ରଜବିହାରୀକୁ କହିଛନ୍ତି – ‘ଆପଣ ବଡ଼ ଅସାମାଜିକ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି, କରିପାରିନାହାଁନ୍ତି ।’’ କେବଳ ଚାକିରିସର୍ବସ୍ଵ ଜୀବନ ବିତାଉଥ‌ିବାରୁ, ସ୍ତ୍ରୀ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ନାରୀମାନଙ୍କ ମନର କଥା ନବୁଝିବାରୁ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତି ହୋଇଛି ବୋଲି ସେ ସ୍ପଷ୍ଟ କରାଇଛନ୍ତି ।

ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସହିତ ଯଥେଷ୍ଟ ମିଳାମିଶା ଶିବରାମବାବୁ ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ୟାର ନିରାକରଣ ପାଇଁ, ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ କଥା ଅନୁସାରେ କାମକଲେ, ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଜବତ କରିହେବ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ସୋସିଏବଲ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଦିନ ଅନ୍ତତଃ ଘଣ୍ଟାଏ ଲେଖାଏଁ ଅନ୍ୟକୌଣସି ମହିଳାଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ମିଳାମିଶା ଓ ଗପସପ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀମାନଙ୍କୁ ପରିବାରରେ ଶାନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ଆଣିବା ଦିଗରେ, ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତିର ଭଦ୍ର ମହିଳାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବ୍ରଜବିହାରୀ ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ପ୍ରକାଶ କଲେ ମଧ୍ୟ, ତାହାକୁ ଶିବରାମ ଦୂରେଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଦେବୀ ହେଉଛନ୍ତି ବ୍ରଜବିହାରୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ । ବ୍ରଜବିହାରୀ କେବଳ ଶିବରାମଙ୍କ କଥାରେ ବଦଳି ଗଲାଭଳି ମନେ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଏକ ପାରିବାରିକ ସମସ୍ୟାଭିତ୍ତିକ ଏକାଙ୍କିକା ଭାବେ ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କର ।
Solution:
କରିଥାନ୍ତି । ପାରସ୍ପରିକ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ଆନ୍ତରିକତାରେ ପାରିବାରିକ ଜୀବନର ମିଳନର ସୁମଧୁର ତାନ ନିନାଦିତ ହୁଏ । ଭୁଲ୍ ବୁଝନ୍ତି । କେବଳ ନିଜଦୃଷ୍ଟିରେ ନିଜେ ଠିକ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି ବୋଲି ମନେ କରିଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ଅନ୍ୟମାନେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ହୁଅନ୍ତି । ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ଭୁଲି, ଅତ୍ୟାଚାରିତ ବୋଲି ମନେକରନ୍ତି । ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ଏହିଭଳି ଏକ ପାରିବାରିକ ସମସ୍ୟାକୁ ନେଇ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ଏକାଙ୍କିକା ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ । ପରିବାରର ମୂଳ ହେଉଛନ୍ତି ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ । ସେ ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଓ କଲେକ୍ଟର ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହି, ଅଫିସ୍ କାମରେ ବୁଡ଼ିରହନ୍ତି । ମାସରେ ପ୍ରାୟ କୋଡ଼ିଏ ଦିନ ଟୁର୍‌ରେ ରହିଲାବେଳେ, ଅନ୍ୟ ଦଶଦିନ ଅଫିସ୍ କାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହନ୍ତି । ସ୍ଵାମୀ ହିସାବରେ ପତ୍ନୀ ପ୍ରତି କର୍ଭବ୍ୟ, ଗୃହସ୍ଥ ଭାବରେ ପରିବାରରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱବୋଧକୁ ସେ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି ।

ଫଳସ୍ବରୂପ ସମସ୍ତେ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ । ସେ ସପ୍ତାହକ ପାଇଁ ଟୁର୍‌ରେ ଯାଇ, ଦୁଇମାସ ରହିଯାଆନ୍ତି ବାହାରେ । ଘରକୁ ଫେରିଲାପରେ ଦେଖନ୍ତି, ଚାକର ଦନେଇ ହୋଇଯାଇଛି ଜନାର୍ଦ୍ଦନବାବୁ । ସେ ବାବୁଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ଖାଇବା, ପିନ୍ଧିବା ଓ ଶୋଇବାର ଦାବି କରିଛି । ଏପରିକି ସନ୍ଧ୍ୟାପରେ ସିନେମା ଦେଖିବାକୁ ଯାଇଛି । ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କର କୌଣସି କଥାକୁ ସେ ଖାତିର କରିନାହିଁ । ପତ୍ନୀ ବନମାଳା ଦେବୀ ଘରକୁ ଫେରି ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଦେଖୁଲେ ମଧ୍ୟ, କୌଣସି ପ୍ରକାର ପତ୍ନୀସୁଲଭ ସମ୍ଭାଷଣ ଜଣାଇ ନାହାଁନ୍ତି । ବରଂ ସପ୍ତାହକ ପାଇଁ ଯାଇ, ଦୁଇମାସ ରହିଥିବାରୁ, ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଉପରେ ସେ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଘରର ଓ ପିଲାମାନଙ୍କ ଦାୟିତ୍ଵ ବୁଝିବାକୁ କହି ବନମାଳା, ପୁନର୍ବାର ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତି ସଭାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ସାନଭାଇ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଓ ଟିଉସନ୍‌ ମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କଠାରୁ ଅନୁରୂପ ଅବଜ୍ଞାସୂଚକ ବ୍ୟବହାର ପାଇଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାଧ୍ୟହୋଇ, ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘ’ର ଶରଣାପନ୍ନ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ଭୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଅନାଦିଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଉପେକ୍ଷା ପରି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଣୟ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଛି ।

(ଚ) ପଠିତ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ଅତ୍ୟାଚାରଜନିତ ଦୁଃଖ ବୁଝାଅ ।
Solution:
ପାରିବାରିକ ଜୀବନରେ ପତି ପତ୍ନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୁଝାମଣା, ଆନ୍ତରିକତା ଓ ଭଲପାଇ ନାହିଁ ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୁଖ ଦେଇଥାଏ । କାରଣ କେବଳ ଚାକିରି, ଟଙ୍କା ପଇସା, ପଦ ପଦବୀକୁ ନେଇ ପାରିବାରିକ ଜୀବନରେ ସୁଖ ଖୋଜିଲେ ନିରାଶ ହେବାକୁ ପଡ଼େ । ପୁନଶ୍ଚ ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ପାଇଁ ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀ ସ୍ଵାମୀ ପାଇଁ କୌଣସି ଦାୟିତ୍ବ ବା କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନକରି କେବଳ ଅଧିକାର ଖୋଜିଲେ, ସବୁବେଳେ ମିଳିନଥାଏ । ବରଂ ଏଭଳି ମାନସିକତା ପାରିବାରିକ ଜୀବନକୁ କରେ ବେସୁରା ଓ ରଙ୍ଗହୀନ । ଏହିଭଳି ଏକ କାହାଣୀକୁ ନେଇ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ, ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ଅସହାୟବୋଧ ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ଦୁଇଜଣ ସ୍ୱାମୀ, ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ ଓ ଅନାଦିବାବୁ ନିଜ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ବୋଲି ମନେକରିଛନ୍ତି । ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନପାଇଁ ସେମାନେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘ’ ଅଫିସ୍‌ରେ । ଉତ୍ତମ ବ୍ୟବହାର ପାଇ ନଥାନ୍ତି ।

ଅଭିଯୋଗ କରି କହିଛନ୍ତି, ସେ ଟୁର୍‌ରୁ ଫେରିଲାବେଳେ ଦେଖନ୍ତି, ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଘରେ ନାହାଁନ୍ତି । ଘରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଅଭ୍ୟର୍ଥନା କରନ୍ତି ନାହିଁ । ବରଂ ସେ ତାଙ୍କର ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତିକୁ ବାହାରିଯାଆନ୍ତି । ସ୍ୱାମୀଙ୍କୁ କପେ ଚା’କରି ଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ସେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ବାଧ୍ୟହୋଇ ସବୁକାମ ତାଙ୍କୁ ହାତରେ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ପୁନଶ୍ଚ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ଆହତ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଟେଟର ବୁଣୁଥିଲାବେଳେ, ତାଙ୍କ ପ୍ୟାଣ୍ଟ, ସାର୍ଟ, କୋଟ୍‌ରେ ବୋତାମ ଛିଡ଼ିଗଲାଣି ଏସବୁ ମରାମତି ହୋଇପାରୁନି । ଅଧିକାଂଶ ଦିନ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ବାହାରେ । ପ୍ରାୟ ରାତି ଦଶଟା ବେଳକୁ ଘରକୁ ଫେରନ୍ତି । ଏପରିକି ଅନେକ ସମୟରେ ରାତ୍ରିଭୋଜନ ବାହାରୁ ଖାଇଆସିଥା’ନ୍ତି । ସ୍ଵାମୀ କ’ଣ ଖାଇବେ ନ ଖାଇବେ ସେଥପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନଥାଏ ।

ଅନ୍ୟଜଣେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ଅନାଦି ବାବୁ। ସେ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଉପରେ ଅତି ବେଶିମାତ୍ରାରେ ଦୃଷ୍ଟିଦେବାରୁ, ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ତାଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଆରମ୍ଭ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ଯାହା ଦରକାର, ଅର୍ଥାତ୍ ଶାଢ଼ୀ, ଗାଡ଼ି, ବାଡ଼ି ମାନେ’ ଘର ସବୁକିଛି ସେ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିବାରୁ, ପତ୍ନୀ ନୂଆଁଘରେ ଦିନେ ଛାଡ଼ି ଦୁଇଦିନ ଛାଡ଼ି ଗାର୍ଡ଼ନ ପାର୍ଟି କରୁଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗାଡ଼ିରେ ହାୱାଖାଇ ବୁଲୁଛନ୍ତି । ଖାଲି ଏତିକି ନୁହେଁ ରୀତିମତ୍ ଅନ୍ୟ ସହିତ ପ୍ରଣୟ ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହେଲାବେଳେ, ଅନ୍ୟଜଣେ ପତ୍ନୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ ମୁହଁବଢ଼ା ନୀତି ପାଇଁ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(କ) କବି ପରିଚୟ :

ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ୧୯୧୪ ମସିହାରେ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ଡମପଡ଼ାଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଏମ୍. ଏ. ପାଶ୍ କରିବାପରେ ସେ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବରେ କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବହୁ ଶିକ୍ଷାୟତନରେ ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଅଧ୍ଯକ୍ଷଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ସଫଳତା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ଅଧ୍ୟାପକ କରଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ନାଟ୍ୟସୃଷ୍ଟି ସୀମିତ । ମାତ୍ର ସେହି ସୀମିତ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧି ତାଙ୍କର ଅସୀମ । ସାମାନ୍ୟ କେତେଖଣ୍ଡ ନାଟକ, ତାଙ୍କ ନାଟ୍ୟ ଜୀବନର ମହାନ୍ ଅବଦାନ ଭାବରେ ସ୍ଵୀକୃତି ଲାଭ କରିଅଛି । ‘ଅଶାନ୍ତ’ ନାଟକ ହେଉଛି ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଏକ ସଫଳ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ନାଟକ । ସେହି ନାଟ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ସେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇବାପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ନାଟ୍ୟକାର କର ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ଭାବେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ନାଟକ ଲେଖିବାରେ ଯେତେ ପରିଚିତ ନୁହଁନ୍ତି, ତା’ଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପରିଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି, ତାଙ୍କିକା ସ୍ରଷ୍ଟା ଭାବରେ । ତଥାପି ‘ଶ୍ଵେତପଦ୍ମା’ ପାଇଁ ସେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ନାଟକ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ପୁରସ୍କୃତ ଓ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ଏକାଙ୍କିକାଗୁଡ଼ିକ ଏକାଙ୍କିକା ପ୍ରଥମ ଭାଗ ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । ସେହି ଏକାଙ୍କିକାଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି – ‘ଶୋଭାବର୍ଦ୍ଧନ’, ‘ମହ୍ୟା’, ‘ପାଗଳ ଜନତାର ବାହାରେ’, ‘ଦଶବର୍ଷ ପରେ’, ‘ବାସ୍ତବ’, ‘ପ୍ରବୀର ଦାସ’, ‘ଶିଳ୍ପୀର ମୃତ୍ୟୁ’, ‘କିଛି ନାହିଁ ସେଥ‌ିରେ’, ‘ଶିଶୁ’, ‘ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସରର ଭୂତ’, ‘ରାମଚନ୍ଦ୍ରର ସାଧନା’, ‘ସ୍ନାୟୁ ସଂହାର’, ‘ଦୁଃଖାବଲୋକନ’ ।
ଓଡ଼ିଆ ଏକାଙ୍କିକା ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ୍ୟାପକ ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର ସବୁଦୃଷ୍ଟିରୁ ସଫଳତା ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ବାସ୍ତବଧର୍ମୀ ଏକାଙ୍କିକା ରଚନା କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅସାଧାରଣ ସିଦ୍ଧି ରହିଛି । ସର୍ବୋପରି ଛୋଟ ନାଟକ ବା ଏକାଙ୍କିକା ରଚନାରେ ଅଧ୍ୟାପକ କର ଯେଉଁ ସଫଳତା ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ସବୁ ଦିଗରୁ ଉନ୍ନତ ମାନର, ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।

(ଖ) ଏକାଙ୍କିକାର ସାରକଥା :

‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ’ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କର ଏକ ଭିନ୍ନ ସ୍ବାଦର ଏକାଙ୍କିକା । ଏଥୁରେ ନାଟ୍ୟକାର ଯେଉଁ କେତୋଟି ଚରିତ୍ରର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିରେ ସେମାନଙ୍କର ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଦିଗକୁ ଅତି ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ଯେଉଁ ସ୍ତରରେ ରୁହନ୍ତୁନା କାହିଁକି, ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରତି ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । କୌଣସି ସମୟରେ ଏକଦେଶଦର୍ଶୀ ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଅନ୍ୟ ପ୍ରତି କର୍ଭବ୍ୟ ନକରି କେବଳ ନିଜର ଅଧିକାର ଜାହିର କଲେ, ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ମିଳିନଥାଏ । ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ନମିଳିଲେ, ଜଣେ ନିଜକୁ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ବୋଲି ମନେକରିଥାଏ । ଏକାଙ୍କିକାର ନାୟକ ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାବୁ । ମାସରେ ୨୦ ଦିନ ଟୁର୍‌ରେ ରହନ୍ତି ।

ଅଫିସ୍ କାମ କରି ଆଉ ଦଶଦିନ ନାହିଁ । ଫଳରେ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ସେ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର, ସହାନୁଭୂତି କିମ୍ବା ସେବା ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ବରଂ ସେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହେଉଛନ୍ତି ବୋଲି ମନେକରିଥା’ନ୍ତି । ସେହିପରି ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ବନମାଳା, ଚାକର ଜନାର୍ଦ୍ଦନ, ଭାଇ ରାଜେନ୍ଦ୍ର, ଟିଉସନ୍ ମାଷ୍ଟ୍ର ଆଦି ମାନସିକ ସନ୍ତୁଳନର ଶିକାର ହୋଇ ଅନ୍ୟ ଉପରେ ଦୋଷାରୋପ କରନ୍ତି । ସେମାନେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହେଉଛନ୍ତି ବୋଲି ମନେକରନ୍ତି ଏବଂ ସେଥୁରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଏକାଙ୍କିକାର ପ୍ରଥମ ଦୃଶ୍ୟରେ ଦେଖା ଦେଇଛନ୍ତି ବ୍ରଜବିହାରୀ ପତି, ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଓ କଲେକ୍ଟର । ବୟସ ଚାଳିଶ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟବାନ୍, ଗୌରବର୍ଣ୍ଣ, କୁଞ୍ଚୁକୁଞ୍ଚିଆ ବାଳ, ଆଖିରେ ଚଷମା । ସେ ପହଞ୍ଚୁଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ବୈଠକଖାନାରେ । ପଛରେ ଆସିଛି କୁଲି । କୁଲି ସୁକେଶ ଓ ବେଜିଂ ଗ ଆଶ୍ୱସ୍ତ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଟେବୁଲ୍ ଉପରେ ଥିବା ଖବରକାଗଜ ଉପରେ ଆଖି ବୁଲେଇ ନେଲାବେଳେ ଦେଖିଛନ୍ତି,. ତାଙ୍କରି ନାମରେ ନିରୁଦ୍ଦଶ ସମ୍ବାଦଟି ବାହାରିଛି । ତାଙ୍କର ପତ୍ନୀ ବନମାଳା, ତାଙ୍କର ପୂର୍ବ ପରିଚୟ ଦେଇ ଲେଖିଛନ୍ତି, ଯଦି କୌଣସି ଦୟାଶୀଳା ନାରୀ ମୋର ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ପାଇଥାନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସେ ନିଜର, ସମ୍ପରି ଭାବରେ ଅଧିକାର ନକରି ଦୟାକରି ନିମ୍ନଲିଖ ଠିକଣାରେ ଫେରସ୍ତ ଦେବେ । ତଳେ ନିଜର ଠିକଣା ଲେଖିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ବାବୁ ଏଭଳି ଖବର ପଢ଼ି ଅସ୍ଥିର ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଚାକର ଦନେଇକୁ ଡାକିଛନ୍ତି ।

ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି, ‘ଏ ଘରେ ସମସ୍ତେ ମରିଗଲେଣି ନା କ’ଣ ?’ ଦନେଇ କହିଛି, ସମସ୍ତେ ବଞ୍ଚୁଛନ୍ତି । ବାବୁଙ୍କୁ ଯେଭଳି ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେବାକଥା, ସେ ସେପରି ନକରି ବରଂ ଯୁକ୍ତି କରିଛି । ତାକୁ ଦନେଇ ନଡାକି ବରଂ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ବାବୁ ବୋଲି ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ନିଜର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେଇ ଡାକିବାକୁ କହିଛି । ବ୍ରଜବିହାରୀ ରାଗିଗଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଡରିଯାଇ ନାହିଁ । ବରଂ କହିଛି, ନାହିଁ ବୋଲି ବୁଝାଇଛି । ବ୍ରଜବିହାରୀବାବୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଚାକର ଦନେଇକୁ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ବୋଲି ଡାକିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ସଂଘରେ କ’ଣ କ’ଣ ସବୁ ଆଇନ ପାଶ୍ ହୋଇଛି ବୋଲି ପଚାରିଛନ୍ତି । ଦନେଇ କହିଛି, ସେମାନେ ଚାକର ହେଲେ ବି ବାବୁମାନେ ଯେମିତି ଖାଇବେ, ଯେମିତି ପିନ୍ଧିବେ, ଯେମିତି ଶୋଇବେ, ସେମାନେ ସେହିଭଳି ଚଳିବେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନେ ଆଉ ସବୁବେଳେ କାମ କରିବେ ନାହିଁ ।

ଚାକରମାନଙ୍କୁ ବାହାର କରିବାକୁ ହେଲେ ସଂଘର ସେକ୍ରେଟେରୀ ନିକଟକୁ ଦରଖାସ୍ତ ଦେବାକୁ ହେବ । ସେକ୍ରେଟେରୀ ଘଟଣାର ତଦନ୍ତ କରିବେ । ଯଦି ଚାକରର ଦୋଷ ହୋଇଥବ, ତାହେଲେ ସେକ୍ରେଟେରୀ ହୁକୁମ ଦେଲେ ବାବୁ ଚାକରକୁ ତଡ଼ି ଦେଇପାରିବେ । ଏହାବ୍ୟତୀତ ଚାକରକୁ ମନଇଚ୍ଛା ତଡ଼ିପାରିବେ ନାହିଁ । ବ୍ରଜବାବୁ ଦନେଇକୁ ବାବୁ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରି କହିଛନ୍ତି ମା’ଙ୍କୁ ଡାକି ଦେବାପାଇଁ । ମାତ୍ର ଦନେଇ ସେଥିରେ ମଧ୍ୟ ରାଜି ହୋଇନାହିଁ । କାରଣ ତା’ର ଟାଇମ୍ ହୋଇଗଲାଣି । ସକାଳ ସାତଟାରୁ ଦିନ ପାଞ୍ଚଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ କାମ କରିବ । ପାଞ୍ଚଟା ପରେ ସେ ବୁଲିବ । ଥୁଟର ବା ସିନେମା ଦେଖିବ । ରାତି ବାରଟା ଆଗରୁ ଘରକୁ ଫେରିବ । ବାବୁ କିମ୍ବା ବାବୁଆଣୀ ତା’ର ଫେରିବା ବାଟକୁ ଜଗି ବସିଥ‌ିବେ । ଏତିକି କହି ଦନେଇ ବାହାରକୁ ଯିବାକୁ କହିଛି । ବ୍ରଜବାବୁ ଜାଣିଛନ୍ତି ଚାକର ସଂଘର ସେକ୍ରେଟେରୀ ନିଜେ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ବେହେରା ।

ବ୍ରଜବାବୁ କାଗଜ ବାହାର କରି ଦନେଇ ବେହେରାକୁ ଚାକିରିରୁ ବାହାର କରିବାପାଇଁ ଦରଖାସ୍ତ ଦେଇଛନ୍ତି । ଦନେଇ ବେହେରା ସେହି ଦରଖାସ୍ତକୁ ଚାକର ସଂଘରେ ପକାଇବେ ବୋଲି କହି ସେଠାରୁ ଚାଲିଯାଇଛି । ଦନେଇ ଗଲାପରେ ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ବନମାଳା । ଆଧୁନିକ ସାଜସଜାରେ ସେ ସଜ୍ଜିତା । ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଦେଖି କୌଣସି ପ୍ରକାର ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିନାହାଁନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ଅନେକ ବେଳୁ ଆସିଲେଣି । ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ପାଇଁ ଘରେ କାହାକୁ ପାଇନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ହେଲେ ସ୍ତ୍ରୀ ହିସାବରେ ବନମାଳା କୌଣସି ପ୍ରକାର ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶ କରିନାହାଁନ୍ତି । ବରଂ କହିଛନ୍ତି, ଘରେ କେହି ନରହିବା ସ୍ଵାଭାବିକ । କାରଣ ସପ୍ତାହକ ପାଇଁ ଟୁର୍‌ରେ ଯାଇ, ଦୁଇମାସ ପରେ ସେ ଫେରିଛନ୍ତି ।

ପଡ଼ିଛି । ବ୍ରଜବାବୁ ତାଚ୍ଛଲ୍ୟ କଲାଭଳି କହିଛନ୍ତି – ‘ତମର advertisement ପଢ଼ି କୌଣସି kind lady ମତେ ପାଇ ତମ ପାଖକୁ deliver କରି ନାହାଁନ୍ତି ।’’ ବରଂ ସେ ବନ୍ୟା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଯାଇଥିଲେ । ଯାଜପୁରର ବନ୍ୟାଞ୍ଚଳ ଅବସ୍ଥା ଏତେ ଖରାପ ହୋଇଥିଲା ଯେ ସେଠାରୁ ଫେରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥିଲା କିମ୍ବା ସେଠାରୁ ଡାକ ଆସିବା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ । ବନମାଳା ନିଜର ଅମୂଳକ ଅନୁମାନ ପାଇଁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଶୋଚନା କରି ନାହାଁନ୍ତି । ବରଂ ଆକ୍ଷେପ କଲା ଭଳି ‘‘ଆଜିକାଲି କୌଣସି ପୁରୁଷ ନିରୁଦ୍ଦଶ ହେବା ଅର୍ଥ କୌଣସି ନା କୌଣସି ନାରୀର କବଳରେ ନିଶ୍ଚୟ ପଡ଼ିଥ‌ିବ ।’’ ବ୍ରଜବାବୁ ବନମାଳାଙ୍କ ପ୍ରତି ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଶିକ୍ଷାକୁ ନାରୀ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତା ବୋଲି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ବନମାଳା ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କ କୌଣସି ପ୍ରକାର ବିହୁପକୁ ଖାତିର କରି ନାହାଁନ୍ତି। ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କୁ ସେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଅଭ୍ୟର୍ଥନା କରିପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ସଫା ସଫା ମନା କରିଛନ୍ତି । ବରଂ ସେ ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମିତି ସଭାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଏବଂ ଘରେ ସାନପୁଅ ଟୁଲୁକୁ କ୍ଷୀର ପିଆଇଦେବ ଏବଂ ବଡ଼ପୁଅ କୁଲୁକୁ ପଢ଼ି ସାରିଲେ ଜଳଖିଆ ଦେଇ ଦେବ ବୋଲି ବରାଦ କରିଛନ୍ତି ।

ଘଣ୍ଟା ଦେଖି ସମୟ ହୋଇଗଲାଣି ବୋଲି କହି ବନମାଳା ସେଠାରୁ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ବନମାଳାଙ୍କର ବ୍ୟବହାରରେ ବିସ୍ମିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ, ହୁଇସିଲ୍ ବଜାଇ ବଜାଇ ଭିତର ଆଡୁ ତାଙ୍କର ସାନଭାଇ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରବେଶ କରିଛି । ବଡ଼ଭାଇ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରକାର ସଂକୋଚ ପ୍ରକାଶ କରିନାହିଁ । ବରଂ ତା’ର ଏପରି ବେଖାତିର ଢଙ୍ଗକୁ ବ୍ରଜବାବୁ ସହି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସେ ରାଜେନ୍ଦ୍ରକୁ ଡାକିଛନ୍ତି । ଦୁଇମାସ ଭିତରେ ଅଭଦ୍ର ହୋଇ ଗଲାଣି ବୋଲି ତାକୁ ସେ କହିଛନ୍ତି । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଭାଇଙ୍କର କୌଣସି କଥାକୁ ଖାତିର କରି ନାହିଁ । ବରଂ ଛାତ୍ରସଂଘର ଆଇନ ବୋଲି କହିଛି । ଅଧ୍ୟାପକ କିମ୍ବା ଶିକ୍ଷକମାନେ ତାଙ୍କୁ କିଛି କହି ପାରିବେନି ବୋଲି ଦମ୍ଭର ସହିତ ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ପରୀକ୍ଷାରେ ଫେଲ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ, ସେମାନଙ୍କୁ Sent up କିମ୍ବା କ୍ଲାସ୍ ପ୍ରମୋଶନ ଦିଆଯିବ ।

ଲେଡ଼ି ଷ୍ଟୁଡେଣ୍ଟମାନେ କ୍ଲାସ୍‌ରେ ଅଲଗା ନବସି, ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ସହିତ ଗୋଟିଏ ସିଟ୍‌ରେ ବସିବେ ବୋଲି କହିଛି । ଆସନ୍ତା କାଲି ପରୀକ୍ଷା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସିନେମା ବ୍ରଜବାବୁ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଦୁଇମାସ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତେ କିଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଚାକର ସଂଘ, ନାରୀ ସଂଘ, ଛାତ୍ରସଂଘ ନାମରେ ନିଜ କାମ ନିଜେ ନକରି ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ଘରଭିତରୁ ବାହାରି ଆସିଛନ୍ତି, ବଡ଼ପୁଅକୁ ପଢ଼ାଇବାକୁ ଆସୁଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷକ । ବ୍ରଜବାବୁ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି, ମାଷ୍ଟ୍ରେ ତମରି କିଛି ସଂଘ ଫଙ୍ଗ ନାହିଁ, ବୋଲି କହିବାରୁ ଶିକ୍ଷକ ମଧ୍ଯ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଭଳି ବେଖାତିର ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ‘Low-paid Teacher’s Association’ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ସେ ୫୦ ମିନିଟ୍ ପଢ଼ାଇ ସାରିଛି । ଆଉ ଅଧ‌ିକ ସମୟ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । ସେ ପିଲାଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ସୁଝାଇ ପାଠ ପଢ଼ାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ । କେବଳ ନୋଟ୍ ଡାକି ପିଲାଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷାପାଇଁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଟିଉସନ୍ ମିଳିବ ।

ଶିକ୍ଷକ ଜଣଙ୍କ ନମସ୍କାର କରି ଚାଲିଯିବା ପରେ, ବ୍ରଜବାବୁ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି । ମାସ ଦୁଇଟାରେ ସବୁକିଛି ଯେପରି ବଦଳି ଯାଇଛି ବୋଲି ସେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ।
ଏକାଙ୍କିକାର ଦ୍ଵିତୀୟ ଦୃଶ୍ୟରେ ବ୍ରଜବାବୁ ପହଞ୍ଚୁଛନ୍ତି ‘‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘ’’ରେ । ସେଠାରେ ଥ‌ିବା ବିନୋଦବାବୁଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ଦେଖା ହୋଇଛି । ସେ କିପରି ପତ୍ନୀଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ନିଜର ଦୁଃଖ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ବ୍ୟବସ୍ଥାପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଶହେଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ପଡିଛି । ଟଙ୍କା ଦେବାପରେ ଶିବରାମ ବାବୁ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବବିତ୍ ଭାବରେ ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ଶିବରାମବାବୁ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ଯାହାକିଛି ଘଟଣା ଘଟିଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଦାୟୀ ହେଉଛନ୍ତି ନିଜେ ବ୍ରଜବାବୁ । କାରଣ ଅଫିସ୍ କାମ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ନିଜର ସଂସାର ପ୍ରତି ଅବହେଳା କରିଛନ୍ତି । ସ୍ତ୍ରୀ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ବୁଝିବାରେ ସେ ଅକ୍ଷମ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 10 ଅତ୍ୟାଚାରିତ

ବ୍ରଜବାବୁ ନିଜ ପତ୍ନୀକୁ ଜବତ କରିବାପାଇଁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ମହିଳାଙ୍କ ସହିତ ଗପସପ, ମିଳାମିଶା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ବୋଲି ଶିବରାମ ବାବୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ପରିବାରରେ ଶାନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ଆଣିବାପାଇଁ, ପାରିବାରିକ ଥଇଥାନ ସମିତିର ସାହାଯ୍ୟ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ସବୁକଥା ଶୁଣିସାରିବା ପରେ ବ୍ରଜବାବୁ ଫେରିଯିବାକୁ ବସିଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ଅନାଦି ବାବୁ । ଅନାଦି ବାବୁ ମଧ୍ଯ ପାରିବାରିକ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତାରେ ରହିଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ପରିବାର ପ୍ରତି ଅବହେଳା କଲାବେଳେ, ଅନାଦିବାବୁଙ୍କର ପରିବାର ପ୍ରତି ଅତିଶୟ ଆସକ୍ତି ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଛନ୍ତି ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ । ଏପରିକି ଅନ୍ୟ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ଅବାଧ ମିଳାମିଶା କରନ୍ତି ।

ତେଣୁ ସେ ମଧ୍ୟ ‘ଅତ୍ୟାଚାରିତ ସ୍ଵାମୀ ସଂଘ’ର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଛନ୍ତି । ବ୍ରଜବାବୁ ଫେରିଗଲାବେଳେ, ଝଡ଼ ବେଗରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ବନମାଳା ଦେବୀ । ବନମାଳା ଦେବୀ ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କୁ ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ବ୍ରଜବାବୁଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ମୁକ୍ତ କରିବେ ବୋଲି ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇଛନ୍ତି । ସମିତିର ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ଯେ ବନମାଳା ଦେବୀ ତାଙ୍କର ସହଧର୍ମିଣୀ ବୋଲି ବିନୋଦବାବୁ ଓ ଅନାଦି ବାବୁଙ୍କୁ ସେ କହିଛନ୍ତି । ବିନୋଦବାବୁ ଓ ଅନାଦିବାବୁ ଏହାଶୁଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 7 ହିମକାଳ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଦଣ୍ଡଧର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? (ରାଜା, ଯମଦେବତା, ପୁଲିସ, ବିଚାରପତି)
Solution:
ଯମ ଦେବତା ।

(ଖ) ନିମ୍ନଲିଖ କେଉଁ ନାମଟି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ନୁହେଁ ? (ପୀତବାସ, କଞ୍ଜନୟନ, ରୋହିଣୀନନ୍ଦନ, ଯଶୋଦାନନ୍ଦନ )
Solution:
ରୋହିଣୀନନ୍ଦନ

(ଗ) ପଦ୍ମିନୀର ସ୍ଵାମୀ କିଏ ? (ଚନ୍ଦ୍ର, ପୃଥ‌ିବୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ପୁଷ୍କରିଣୀ)
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ।

(ଙ) ମିତ୍ର ସହିତ କିଏ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରେ ? (ପାଣି, କ୍ଷୀର, ମହୁ, ଘିଅ)
Solution:
କ୍ଷୀର ।

(ଚ) କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ନାଥ କିଏ ? (କୃଷ୍ଣ, ଜଗନ୍ନାଥ, ରାମ, ରାଜା)
Solution:
ଜଗନ୍ନାଥ

(ଛ) ଚିତ୍ରଭାନୁର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ନିଆଁ, ପାଣି, ଖରା, ରେଜେଇ)
Solution:
ନିଆଁ ।

(ଜ) ନିମ୍ନଲିଖ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟଟି ଶୀତଋତୁ ଲାଗି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନୁହେଁ ? (ନବ ନିଶାର ସଜାଡ଼ିଲା, ତପନ ଜଳେ ପ୍ରୀତିକଲା, ମନ୍ଦିର ଭେଦ ନିରୋଧ, ଚନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦନକୁ ସ୍ନେହ କଲା)
Solution:
ଚନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦନକୁ ସ୍ନେହ କଲା ।

(ଝ) ହିମ ଋତୁରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟଟି ହୁଏ ନାହିଁ ? (ଦିବସ ସାନ ହୁଏ, ପଦ୍ମବନ ବିକଶିତ ହୁଏ, ପଦ୍ମବନ ପୋଡ଼ିଯାଏ, ଶୀତଳ ଜଳରୁ ଆଗ୍ରହ ତୁଟି ଯାଏ ।)
Solution:
ପଦ୍ମବନ ବିକଶିତ ହୁଏ ।

(ଞ) ନିମ୍ନଲିଖୂ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପଦ୍ମସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ନୁହେଁ ? (ବ୍ରହ୍ମା, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଯମ)
Solution:
ଯମ ।

(୦) ଦୁଃଖ ପଡ଼ିବାବେଳେ ବନ୍ଧୁମାନେ କି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ? (ସୁଖୀ ହୁଅନ୍ତି, ବିମୁଖ ହୁଅନ୍ତା, ସମବେଦନା ଦିଅନ୍ତି, କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି)
Solution:
ବିମୁଖ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଡ) ଶୀତ ଋତୁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କେଉଁ ଦିଗକୁ ଗତି କରନ୍ତି ? (ପୂର୍ବ, ପଶ୍ଚିମ, ଉତ୍ତର, ଦକ୍ଷିଣ)
Solution:
ଦକ୍ଷିଣ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

(ଢ) ହସନ୍ତୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? (ହସୁଥ‌ିବା ଝିଅ, ସକାଳର ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ, ନିଆଁ ଉହେଇ, ଉଦୟ ହୋଇ ଆସୁଥ‌ିବା ଚନ୍ଦ୍ର)
Solution:
ନିଆଁ ଉହେଇ ।

(6) ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ମାସକୁ ହିମଋତୁ କୁହାଯାଏ ? (ଆଷାଢ଼-ଶ୍ରାବଣ, କାର୍ତ୍ତିକ-ମାର୍ଗଶିର, ଫାଲଗୁନ-ଚୈତ୍ର, ବୈଶାଖ-ଜ୍ୟେଷ୍ଠ)
Solution:
କାର୍ତ୍ତିକ-ମାର୍ଗଶୀର ।

(ତ) ନିମ୍ନଲିଖୂ କେଉଁ ନାମଟି ସୂର୍ଯଙ୍କର ନୁହେଁ ? (ସହସ୍ରାଶୁ, ସହସ୍ରାକ୍ଷ, ବିକର୍ଜନ, ଦିବାକର)
Solution:
ସହସ୍ରାକ୍ଷ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନ ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ‘ହିମକାଳ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାର କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ।

(ଖ) ଏହି କବିତାଟି କବିଙ୍କର କେଉଁ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Solution:
ଏହି କବିତାଟି କବିଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟକୃତି ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ।

(ଗ) ଶୀତଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବସର କି ଦଶା ହେଲା ?
Solution:
ଶୀତଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବସର ନ୍ୟୁନ ଭାବର ଦଶା ହେଲା ।

(ଘ) ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆସନ କିଏ ?
Solution:
ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆସନ ପଦ୍ମ ।

(ଙ) ପଦ୍ମର ସ୍ଵାମୀ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ପଦ୍ମର ସ୍ଵାମୀ ବୋଲି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କୁହାଯାଇଛି ।

(ଚ) କାହାକୁ କାହିଁକି ଶ୍ରୀନିବାସ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ଶ୍ରୀ ଅର୍ଥ ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାସ କରୁଥିବାରୁ ପଦ୍ମର ଅନ୍ୟନାମ ଶ୍ରୀନିବାସ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଛ) କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରରେ କିଏ ଶୋଭାପାଏ ?
Solution:
କୃଷ୍ଣ ବା ଭଗବାନ୍ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କରରେ ପଦ୍ମ ଶୋଭାପାଏ ।

(ଝ) କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ କେତେବେଳେ ଅଗ୍ନିପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ?
Solution:
କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ ବିରହକାଳରେ ଅଗ୍ନିପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ।

(ଞ) ମିତ୍ର ସହିତ କିଏ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରେ ?
Solution:
କ୍ଷୀର ଜଳ ସହିତ ମିତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରେ ।

(ଟ) ଭଗବାନ୍ ଜଗନ୍ନାଥ କେତେବେଳେ କାହିଁକି ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ କୋଳରେ ବସାଇ ଅନେକ ଲୁଗା ଘୋଡ଼ି ହୁଅନ୍ତି ?
Solution:
ଭଗବାନ୍ ଜଗନ୍ନାଥ ଶୀତଋତୁରେ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ କୋଳରେ ବସାଇ ଅନେକ ଲୁଗା |

(୦) ଅଗ୍ନି କାହିଁକି ଘରେ ଘରେ ପୂଜା ପାଇଲେ ?
Solution:
ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଘରେ ଘରେ ଅଗ୍ନି ପୂଜା ପାଇଲେ ।

(ଡ) ଶୀତକୁ କିଏ ନିନ୍ଦା କରେ ?
Solution:
ଶୀତର ପ୍ରକୋପରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଛାତିରେ ଦୁଇ ହାତ ଛନ୍ଦି କଷ୍ଟ ପାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଶୀତକୁ ନିନ୍ଦା କରେ ।

(ଢ) ମନରୁ କିଏ ଶୀତ ଭୟ ଛାଡ଼ିଦେଲା ?
Solution:
ନୂଆ ଶୀତଲୁଗା ସଜାଡ଼ିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ମନରୁ ଶୀତଭୟ ଛାଡ଼ିଲେ ।

(ଢ) ଶୀତଋତୁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କେଉଁ ଦିଗକୁ ଗତି କରନ୍ତି ?
Solution:
ଶୀତଋତୁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ଗତି କରନ୍ତି ।

(ତ) ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକ କ’ଣ କରେ ?
Solution:
ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକମାନେ ଉଷୁମ ପାଣିକୁ ଭଲ ପାଇଲେ ଏବଂ ଘରର ଜଳାକବାଟି ଆଦି ବନ୍ଦ କରି, ନିଆଁ ଉହ୍ନେଇ ପାଖରେ ବସିଲେ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର।

(କ) କୃଷ୍ଣକଥା ଶ୍ରବଣରେ କେଉଁ ବ୍ୟଥା ଦୂର ହୁଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୂଶକଥା ଣ୍ଡବଣରେ ଦଣ୍ଡଧର ବ୍ୟଥା ବା ମୃତ୍ୟୁଲୋକର ଅଧୂପତି ଯମଦଣ୍ଡ ଦୂର ହୁଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

(ଖ) ଶୀତଋତୁ ଆଗମନରେ କିଏ ପୋଡ଼ିଗଲା ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଣାତରତୁ ଆଗମନରେ ପଦନନ ପୋଡ଼ିଗଲା ।

(ଗ) ସୁଖ ଓ ଦୁଃଖରେ ବନ୍ଧୁମାନେ କିପରି ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଖବେଳେ ଅନୁକୂଳ ଓ ଦୁଃଖ ବେଳେ ପୃତିକ୍ତଲ ବ୍ୟବହାର ବହିଯାନେ କରିଥାନ୍ତି |

(ଘ) ବିଚ୍ଛେଦ ସମୟରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଚନ୍ଦନ ପ୍ରେମୀ ଯୁଗଳଙ୍କୁ କିପରି ଲାଗେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଚ୍ଛେଦ ସମୟରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଚନ୍ଦନ ପ୍ରେମୀ ଯୁଗଳଙ୍କୁ ବିଷତୁଲ୍ୟ ବା ନିଆଁ ପରି ଲାଗେ ।

(ଙ) କ୍ଷୀର କାହିଁକି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କ୍ଷୀରର ଜଳ ସହିତ ମିତ୍ରତା ଥ‌ିବାରୁ, ଜଳର ମୃତ୍ୟୁ ପାଇଁ କ୍ଷୀର ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଚ) ଶୀତରେ ଜଗନ୍ନାଥ କିପରି ବେଶଭୂଷା ହେଲେ ?
Solution:
ବସାଇ କେତେ ପ୍ରକାର ବସ୍ତ୍ର ଘୋଡ଼ାଇ ହୋଇ ବେଶଭୂଷା ହେଲେ ।

(ଛ) ଘରେ ଘରେ କାହିଁକି ଅଗ୍ନି ଉଦୟ ହେଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୀତକଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଘରେ ଘରେ ଅଗ୍ନି ଉଦୟ ହେଲେ ।

(ଜ) କେହି ମନରୁ କାହିଁକି ଶୀତ ଭୟ ଛାଡ଼ିଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କେହି ନବ ନିଶାର ବା ନୂଆ ଶୀତଲୁଗା ସଜାଡ଼ି ରଖିବା ହେତୁ ମନରୁ ଶୀତ ଭୟ ଛାଡ଼ିଲେ ।

(ଝ) ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକମାନେ କି କି ପ୍ରତିଷେଧକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ?
Solution:
ଉଷୁମ ପାଣି ବ୍ୟବହାର କରିବା ସହିତ ଘରର ଜଳ କବାଟି ବନ୍ଦକରି ନିଆଁ ଉହ୍ଲେଇରେ ନିଆଁ ପୋଇଁଲେ ।

(ଞ୍) ଅଗୁରୁଧୂପ ପୁରେ ପଶି ଲୋକେ କ’ଣ ଗାଇ ତୋଷ ହେଉଥିଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅଗୁରୁଧୂପ ପୁରେ ପଶି ଲୋକେ କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ଗୀତ ଗାଇ ତୋଷ ହେଉଥିଲେ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।

(କ) ଗୋପପୁରରେ ଶୀତଋତୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାରୁ କି କି ଘଟଣା ଘଟିଲା ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପପୁରରେ ଶୀତଋତୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାରୁ ପୀତବାସ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲୀଳାଖେଳା କଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଦିବସ ସାନ ହେଲା ଓ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ବଂସ ହେଲା ପରି ଘଟଣା ଘଟିଲା ।

(ଖ) ପଦ୍ମକୁ କେଉଁମାନେ କାହିଁକି ରକ୍ଷା କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ବ୍ରହ୍ମା, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଆଦି ବଡ଼ ବଡ଼ ପ୍ରଭୁମାନେ ରକ୍ଷା କରିପାରିଲେ ନାହିଁ, କାରଣ ଯାହାର ଯାହା ଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ କପାଳରେ ରହିଛି, ସେ ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ଭୋଗ କରିବ ।

(ଗ) ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଅଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଭଲ ସମୟରେ ବ୍ରହ୍ମା ପଦ୍ମ ଉପରେ ବସିଥାନ୍ତି । ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ସାଧାରଣ ଲୋକ ଶୀତକୁ କିପରି ଅନୁଭବ କଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର ଶୀତ ହେତୁ ଦେହ ଥରିଉଠିଲା ଓ ସେମାନେ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । କେହି କେହି ପଡ଼ିଲେ ।

(ଚ) ଶୀତ ଆସିବାରୁ ଲୋକେ କେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୀତ ଆସିବାରୁ ଲୋକେ ନୂଆ ଶୀତବସ୍ତ୍ରରେ, ତୁଳାଶେଯ ବା ରେଜେଇରେ, ଉଷୁମ ପାଣିରେ, ନିଆଁ ଉହ୍ନେଇରେ ନିଆଁ ପୋଇଁବାରେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କଲେ ।

(ଛ) ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ଲୋକେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକମାନେ ଏବଂ ଉହ୍ଲେଇରେ ନିଆଁ ପୋଇଁଲେ । ଆଉ କେତେକ ନୂଆ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କଲେ ।

(ଜ) ଶୀତଯୋଗୁଁ କେଉଁସବୁ ପଦାର୍ଥରୁ ଲୋକଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ତୁଟିଗଲା ?
Solution:
ଉପରୁ ସ୍ନେହଭାବ ତୁଟିଗଲା ।

(ଝ) କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ଗାନରେ କିଏ କାହିଁକି କିପରି ଖୁସି ହେଉଥ‌ିଲେ ?
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାରେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅଗୁରୁ ଓ ଧୂପ ନିଆଁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସେମାନେ ରକ୍ଷା ପାଇବା ସହିତ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲେ ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

(କ) ‘ହିମକାଳ’ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଶୀତଋତୁର ପ୍ରାକୃତିକ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ପ୍ରକୃତି ସହିତ ମଣିଷର ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼ । ପ୍ରକୃତିର ନୈସର୍ଗିକ ବିଳାସ ତା’ପ୍ରାଣରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ବିଚିତ୍ର ଭାବ । ଋତୁଚକ୍ରର ଆବର୍ତ୍ତନ ତା’ପ୍ରାଣରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଭାବାନ୍ତର । କବିମାନେ ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନଙ୍କର କାବ୍ୟ କବିତାରେ ପ୍ରକୃତିର ସ୍ଵରୂପକୁ ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ହିମକାଳ’ କବିତାଟି ରୀତିଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ବିଶିଷ୍ଟ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଭାବରେ ଏବଂ ରୀତିଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟାଦର୍ଶ ଅନୁସରଣରେ ପ୍ରକୃତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେ ବିଭିନ୍ନ ଋତୁ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇ, ଋତୁକାଳୀନ ସାମାଜିକ ପ୍ରଭାବକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । କବି ଶୀତଋତୁର ମନୋଜ୍ଞ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଶୀତଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବସ ନ୍ୟୁନ ଅର୍ଥାତ୍ ଛୋଟ ହୋଇଗଲା ଏବଂ ରାତ୍ରି ଶୀତଳକାରକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଇଚ୍ଛା କରୁଥିଲେ ବି, ଶୀତ ଆସିବାରୁ ସମସ୍ତେ ଅଗ୍ନି ନିକଟରେ ରହିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ।

ହିମକାଳ ବା ଶୀତ ସମୟ ଆସିବାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଦକ୍ଷିଣାୟନ ଗତି ହୋଇଥିଲା । ଫଳରେ ଧରା ପୃଷ୍ଠରେ ଉତ୍ତାପ କମିଗଲା । ସମସ୍ତେ ଶୀତକୁ ଭୟ କଲେ । ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ସବୁଆଡ଼େ ନିଆଁଜାଳି ଲୋକମାନେ ରହିଲେ । ଶୀତହେତୁ ଲୋକମାନେ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହେଲେ । କାରଣ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ସେମାନେ ଶୀତକଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଶୀତର ପ୍ରକୋପ ଯୋଗୁ କେତେ ବ୍ୟକ୍ତି ଛାତିରେ ଦୁଇହାତ ଛନ୍ଦି ରହିବାର ଦେଖାଗଲା । ଶୀତକଷ୍ଟ ଏତେ ପୋଇଁବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ । ଉହ୍ନେଇରେ ଜାଳିଲେ । ଭକ୍ତିଭାବାପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଅଗୁରୁ ଓ ଧୂପ ନିଆଁ ଦିଆଯାଇଥବା ଘରେ ବସି କୃଷ୍ଣଚରିତ ଗାନ କଲେ ।

(ଖ) ଗଠିତ ଦ୍ବିମକାଳ କବିତା ଅବଲମୂନାରେ ଦାନତ୍କଣକର କବିତ୍ଵ ଓ ପାଣିତ୍ୟ ପୂଚନା ଦିଆ |
Solution:
‘ହିମକାଳ’ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ତଥା ରୀତିଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ କାବ୍ୟ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର ଅଂଶବିଶେଷ । ରସକଲ୍ଲୋଳ କାବ୍ୟ ସ୍ରଷ୍ଟାଚିତ୍ତର ପଦ୍ୟମୟ କମନୀୟ ପ୍ରତିଲିପି । ରୀତିଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟାଦର୍ଶ ନେଇ କବି ଏଥୁରେ ଅଳଙ୍କାର, ରସ, ଗୁଣ, ରୀତି ଓ ଧ୍ଵନି ଆଦି ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ନିର୍ମଳ କବିତ୍ଵ ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ସେ କବିତାରେ କୃତ୍ରିମତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିନାହାଁନ୍ତି । ବରଂ ସମୁଦାୟ କାବ୍ୟର ନମୁନା ହେଉଛି ଆମର ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ହିମକାଳ’ ।

ସେ ସମଗ୍ର କାବ୍ୟକୁ ‘କ’ ଆଦ୍ୟ ଅକ୍ଷରରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବିତ୍ଵର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ‘କ’ ଅକ୍ଷର ନିୟମ ନେଇ ସେ ଯେପରି କୃଷ୍ଣ ରସାଶ୍ରିତ କାବ୍ୟ ହିମକାଳ ଆସିବାରୁ ଓ କୁହୁଡ଼ି ପଡ଼ିବାରୁ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ୱଂସ ହେଲା । ପ୍ରକୃତିର ଏହି ସାଧାରଣ ଦୃଶ୍ୟକୁ କବି ଅସାଧାରଣ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରି ନିଜର କବିତ୍ଵ ଓ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ବିଶେଷତା ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ଲେଖିଛନ୍ତି, କୁଶକେତୁ ବା ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆସନ ହେଉଛି ପଦ୍ମ । ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମଧ୍ଯ ପଦ୍ମବନରେ ବାସ କରିଥାନ୍ତି । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କରରେ ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମ ଶୋଭା ପାଉଥାଏ ।

ପଦ୍ମର ସ୍ଵାମୀ ବା ପ୍ରଭୁ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ବୟଂ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ । ପଦ୍ମ ସହିତ କେତେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ଥୁଲେ ମଧ୍ୟ କେହି ପଦ୍ମକୁ ଏହି ବିପଦ ସମୟରେ ରଖିପାରିଲେ ନାହିଁ । ବରଂ ପଦ୍ମ ଭାଗ୍ୟରେ ଯାହା ଥିଲା, ତାହା ସେ ଭୋଗକଲା । ପୁନଶ୍ଚ ଏକ ସର୍ବକାଳୀନ ସତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରି କବି ଲେଖିଛନ୍ତି, କୁଶଳରେ ସମସ୍ତେ ସୁମୁଖ ହେଲାବେଳେ, ବିପଦ ସମୟରେ ସମସ୍ତେ ବିମୁଖ ହୋଇଥାନ୍ତି । କବିତାରେ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନାରେ କବି ନିଜର ବିଶେଷତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ କେତେକ ଶବ୍ଦକୁ ନିଆଯାଇପାରେ – ‘କାନ୍ତ-କାନ୍ତା’, ‘ପୟ ପୟରେ’, ‘କଞ୍ଜନୟନ’, ‘କଞ୍ଜ’, ‘କଞ୍ଜନେତ୍ରୀ’, ‘ନବ ନିଶାର’, ‘ଚନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦନ ସ୍ନେହଗଲା’ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

(ଗ) ‘ହିମକାଳ’ କବିତା ଆଧାରରେ କବିଙ୍କ ଶୀତ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Solution:
କବିର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଯାହାକୁ ଦେଖି ମଧ୍ୟ ଦେଖିପାରେ ନାହିଁ, କବି ତାହାକୁ ତା’ର ଜ୍ଞାନ ନେତ୍ରରେ ଦେଖେ । ଫଳରେ କବି ନିଆରା ଦୃଷ୍ଟିନେଇ କବିତା ଆକାରରେ ପାଠକ ନିକଟରେ ବଖାଣି ବସେ । ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଆସିବାରୁ ଦିନ କ୍ରମଶଃ କମି କମି ଆସିଛି । କୁହୁଡ଼ି ପଡ଼ିବାରୁ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଛି । ସବୁବେଳେ ଶୋଭା ପାଉଥିବା ପଦ୍ମ ଲୋକମାନେ ନିଆଁ ପୁଆଁଇଛନ୍ତି । ଶୀତ ପାଇଁ କେହି କେହି ଥରି ଉଠିବା ସହିତ ହାତ ଯୋଡ଼ି ଦେଇଛି ଓ ଆଉ କେହି ହୃଦୟରେ କର ଛନ୍ଦି, ଶୀତକୁ ନିନ୍ଦା କରିଛି । ସମସ୍ତେ ଯେଭଳି ବିକଳ ହୋଇ ଅଗ୍ନିର ଉପସ୍ଥିତି କାମନା କରିଛନ୍ତି ।ଯେଉଁମାନେ ଘରେ ରହିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ନୂଆ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ସଜାଡ଼ି ରଖିଛନ୍ତି ।

ତୁଳାଶେଯ ବା ରେଜେଇ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ କେହି କେହି ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଥଣ୍ଡା ଜଳକୁ ସମସ୍ତେ ଦୂରେଇ ଦେଇ ଉଷୁମ ପାଣିରେ ମନ ବଳାଇଛନ୍ତି । ଘରକୁ ଉଷୁମ ରଖିବାପାଇଁ ସମସ୍ତେ ଜଳାକବାଟିକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଛନ୍ତି ଓ ନିଆଁ ଉହ୍ଲେଇ ପାଖରେ ବସି ସେକି ହୋଇଛନ୍ତି । ଗରିବ ଲୋକମାନେ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ଅଭାବରେ, ଶୀତକଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଜଙ୍ଘ ଓ ଆଣ୍ଠୁ ମଧ୍ଯରେ ଜାକି ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ଓ ଖରାରେ ବସିଛନ୍ତି କିମ୍ବା ନିଆଁ ପୋଇଁଛନ୍ତି ।

(ଘ) ପଠିତ କବିତାରୁ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଭକ୍ତି ଭାବନାର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Solution:
ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ଭକ୍ତ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ପରମ ଉପାସକ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କଠାରେ ସେ କୃଷ୍ଣତ୍ଵ ଆରୋପ କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା । ସେହି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଲୀଳାଖେଳାକୁ ନେଇ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ଅନେକ କାବ୍ୟ କବିତା । ଜଣେ ଭକ୍ତ ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ ପ୍ରାଣ ନହେଲେ ସେ କେବେହେଲେ ଏଭଳି ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ କୃଷ୍ଣନାମ ଶ୍ରବଣରେ ସବୁପାପ ଦୂର ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଯମଦଣ୍ଡରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ । କୃଷ୍ଣ ଋତୁରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ଅପୂର୍ବ କ୍ରୀଡ଼ା କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ ଓ ବିଷ୍ଣୁ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଅଭେଦ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପଦ୍ମବନ ଧ୍ଵଂସ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଶଙ୍ଖ, ଚକ୍ର, ଗଦା, ପଦ୍ମ ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ଶୀତଋତୁରେ ଦେବ ମନ୍ଦିରରେ ଦେବଦେବୀଙ୍କୁ ଶୀତବସ୍ତ୍ର ଲାଗି କରାଯାଏ । କବି ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ତାଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟ –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 Img 1
କବି ଯେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାମାନ୍ୟ ସୁଯୋଗ ପାଇଛନ୍ତି, ସେଠାରେ ତାଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ମହିମାଗାନ କରିଛନ୍ତି । ମହିମାଗାନ ସହିତ ତାଙ୍କର ଦିବ୍ୟ ସ୍ଵରୂପକୁ ସ୍ମରଣ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଶୀତଋତୁରେ ଲୋକମାନେ ଉହ୍ଲେଇରେ ନିଆଁ ରଖି ନିଆଁ ପୋଇଁଲେ । ମିଳିତ ଭାବରେ ବସି, ଅଗୁରୁ ଧୂପପୁର ଅର୍ଥାତ୍ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କରେ କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ଗୀତ ଗାନକରି ମନ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କଲେ ବୋଲି କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଉପରୋକ୍ତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଥମେ ଭକ୍ତ ଓ ପରେ କବି ।

(କ) କବି ପରିଚୟ :

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟ ପରମ୍ପରା ଭିତରେ ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଏକ ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ପ୍ରତିଭା । ରୀତିଯୁଗର ଇତିହାସକାରମାନେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି ଯେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କର କିଞ୍ଚିତ୍ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ କବି । ଯଥାର୍ଥରେ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘ରୀତି ସାହିତ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦ୍ୟସ୍ରଷ୍ଟା ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ହିଁ ଆଳଂକାରିକ କାବ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ଧାରା ପ୍ରବାହିତ କରି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଭକ୍ତକବି ଜୟଦେବଙ୍କ ତୁଲ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ କାବ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବହୁ କାବ୍ୟକବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଯେତେଜଣ ହୁଅନ୍ତୁନା କାହିଁକି, ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ସପ୍ତଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରତିଭା ।

ତାଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଓ ତିରୋଧାନ କାଳକୁ ଆନୁମାନିକ ଖ୍ରୀ. ୧୬୫୦ ରୁ ଖ୍ରୀ. ୧୭୧୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଧରାଯାଇପାରେ । ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ତଥାପି ଦୀନକବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ନିର୍ଭିକ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟବାଦୀ । ତାଙ୍କର କାବ୍ୟରାଜି ଥିଲା ଅପୂର୍ବ ଶୋଭାବିମଣ୍ଡିତ । ସେ ଯେଉଁ ଅଧୀନରେ ସେ ନାମକୁ ମାତ୍ର ରାଜା; ମାତ୍ର ତାଙ୍କର ବିଳାସୀ ଅଭିଳାଷ ଓ କବି ବୋଲାଇବାର ପିପାସା ପ୍ରବଳ ଥିଲା; ତେଣୁ ସେ ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରତି କଠୋର ଆଦେଶ କରିଥିଲେ ଯେ, ତାଙ୍କ ନାମରେ କାବ୍ୟ କବିତା ଭଣିତା କରିବାପାଇଁ । ହେଲେ କରିବାକୁ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ବିଚଳିତ ହେଲେ ନାହିଁ । ନିଜର ନିଭୀକତାର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଯାଇ ସେ ଲେଖୁଥିଲେ –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 Img 2
ଉଦ୍‌ଘୋଷଣ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ କଥା । ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏହି ବାଣୀ ତାଙ୍କୁ କାଳଜୟୀ କରିରଖୁଛି । ଜୀବନରେ ସର୍ବସ୍ଵ ହରାଇ, ଏକଘରକିଆ ହୋଇ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀକୂଳରେ କୁଡ଼ିଆ କରି ରହିଥିଲେ ବି ସେ ନିଜର ସ୍ବାଭିମାନକୁ ମିଳେ । ସେ ରସକଲ୍ଲୋସ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଯେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥସବୁ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଆର୍ତ୍ତତ୍ରାଣ ଚଉତିଶା, ବାରମାସୀ କୋଇଲି, ଗୁଣ୍ଡିଚାବିଜେ, ନାବକେଳି, ରାଧାକବଚ, ରସବିନୋଦ, ଭାବସମୁଦ୍ର, ଗୁଣସାଗର, ପ୍ରସ୍ତାବ ସିନ୍ଧୁ, ନାମରତ୍ନ ଗୀତା, ଅମୃତସାଗର, ତତ୍ତ୍ୱସାଗର, ମହିମାସାଗର, କୃଷ୍ଣଦାସ ବୋଲି ଆଦି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ ଓ ‘ଆର୍ତ୍ତତ୍ରାଣ ଚଉତିଶା’ ଅଧ୍ବକ ଲୋକପ୍ରିୟ । ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବୀମ୍‌ସ ସାହେବଙ୍କ ମତ ବିଶେଷ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ସେ ୧୮୭୨ ମସିହାରେ ଯଥାର୍ଥରେ ଲେଖୁଥିଲେ –

“The Rasakallola” or “Waves of Delight” is most popular poem in Orissa. Its songs are sung by the peasantry in every part of the country. Many of its lines have passed into proverbs and have become household words with all classes. It owes this great popularity in some measure to its comparatives freedom from long Sanskrit words being for the most part, except when the poet soars, into the higher style, written in the purest and simplest Oriya vernacular.”

କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କବିକୃତି ହେଉଛି ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ । କେବଳ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାକୁ ବାଲେ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟଭଳି ସୁଲଳିତ କାବ୍ୟରଚନା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହାର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା କୁହାଯାଇଛି – ‘କଲ୍ଲୋଳେ ପଦ ଲାଳିତ୍ୟ’’ । ସ୍ଥଳରେ ରହିଛି ଯୌନବିଳାସର ବହୁଇଙ୍ଗିତ । ଏହା ସତ୍ତ୍ବେ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ କାବ୍ଯସାଧନା ରୀତିଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟଧାରାର ଏକ ମଧୁମୂର୍ଦ୍ଧନା ଯେ ତୋଳିଛି ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହରେ କୁହାଯାଇପାରେ । ସମ୍ପୃକ୍ତ କାବ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ସ୍ଥାନରୁ କବିଙ୍କର ନିର୍ମଳ

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟକୃତି ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟର ଏକାଦଶ ଛାନ୍ଦର ଅଂଶବିଶେଷ । ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଲୀଳାଖେଳାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଋତୁ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରାଚୀନ କାବ୍ୟ ରଚନାର ଏକ ସୁନ୍ଦର ପରମ୍ପରା । କାବ୍ୟର କଥାବସ୍ତୁ ଓ ନାୟକନାୟିକାମାନଙ୍କର ମାନସିକଗ ପ୍ରାଚୀନ କାବ୍ୟକାରମାନେ ବିଶେଷକରି ବୈଷ୍ଣବ ଭକ୍ତ କବିମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାନ୍ଦର ଆରମ୍ଭରେ ନିଜର ଇଷ୍ଟଙ୍କର ବନ୍ଦନା କରିଛନ୍ତି । କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଛାନ୍ଦର ଆରମ୍ଭରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମହିମା ସ୍ମରଣ କରାଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ କାବ୍ୟ ରଚନା କରାଯାଉଥିଲା ରସିକ, ପଣ୍ଡିତ ତଥା ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକମାନଙ୍କ ପାଇଁ । ତେଣୁ ସେଭଳି ପାଠକଙ୍କୁ କବି ସମ୍ବୋଧନ କରି କୃଷ୍ଣ ନାମର ମହତ୍ତ୍ଵ ସୂଚାଇଅଛନ୍ତି । କବି କହୁଛନ୍ତି, ହେ ପଣ୍ଡିତମାନେ କର୍ଷରେ କୃଷ୍ଣକଥା ସଦାସର୍ବଦା ଶ୍ରବଣ କର । କୃଷ୍ଣନାମ ଶ୍ରବଣ କଲେ ମୃତ୍ୟୁଲୋକର ଅଧୂତି ଯମଦଣ୍ଡ ତୁମକୁ ଲାଗିବ ନାହିଁ । କରିଛି ହିମମୟ ହିମକାଳ । ହିମଋତୁ ଆସିବାରୁ ଦିବାଭାଗର ସମୟସୀମା କ୍ରମଶଃ କମି କମି ଆସିଛି । କୁହୁଡ଼ି ପଡ଼ିବାରୁ ପଦ୍ମବନ ପୋଡ଼ି ଗଲାଭଳି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଥାଏ, ସେ ତାହା ଭୋଗ କରିଥାଏ । ସେଥୁରୁ କେହି ତାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯିଏ ଯେତେ ବଡ଼ ହେଲେ କିମ୍ବା ବଡ଼ଲୋକଙ୍କ ଛତ୍ରଛାୟାତଳେ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହାକୁ ତା’ର ମନ୍ଦଭାଗ୍ୟ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଯେପରି ପଦ୍ମ ହେଉଛି, କୁଶକେତୁ ବା ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଆସନ । ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ନିବାସ ସ୍ଥାନ ହେଉଛି ପଦ୍ମ। ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କରରେ ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମ ଶୋଭା ପାଉଥାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ପଦ୍ମର ନାଥ ବା ସ୍ଵାମୀ । ପଦ୍ମ ସହିତ ଏତେ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ଓ ପ୍ରିୟତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ହିମ ଦାଉରୁ କେହି ପଦ୍ମକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଶୀତଋତୁର କାକର ପଦ୍ମବନକୁ ପୋଡ଼ି ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥାଏ । ପଦ୍ମ ଭାଗ୍ୟରେ ଯାହା ଥୁଲା, ତାହା ସେ ଭୋଗ କରିଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ କବି ଆହୁରି କହିଛନ୍ତି, ସମ୍ପଦ ବା ସୁଖ ସମୟରେ ସମସ୍ତେ ଆସି ପ୍ରିୟଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି, ମାତ୍ର ଦୁଃଖ ବା ବିପଦ ସମୟରେ କେହି ଦେଖା ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ବରଂ ବିପଦ ପଡ଼ିଥିବା ଲୋକପ୍ରତି ସେମାନେ ବିମୁଖ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି ।

ସୁଖ ସମୟରେ ବା ଆନନ୍ଦ କାଳରେ ଯାହା ସୁଖର ଭାବକୁ ଦ୍ବିଗୁଣିତ କରୁଥାଏ, ଦୁଃଖ ସମୟରେ ତାହା ସେଭଳି ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିନଥାଏ । ବରଂ ସେହି ସୁଖକାରକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଦୁଃଖର ମାତ୍ରାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥାଏ । ଏହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କବି ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି – କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ ହେଉଛି ଶରୀର ପାଇଁ ଶୀତଳକାରକ । ମିଳନ ସମୟରେ ଏହା ଶରୀରକୁ ସୁଖ ଦେଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବିଯୋଗ ସମୟରେ ଶୀତଳକାରକ କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ ବିରହୀ ପ୍ରାଣକୁ ଶୀତଳ ନକରି ଅଗ୍ନିଭଳି ଦହନ କରିଥାଏ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଉଦାହରଣ ଦେଇ କବି କହିଛନ୍ତି ଚନ୍ଦ୍ର ସଦାସର୍ବଦା ଶୀତଳ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ବିରହୀ ପାଇଁ ସେହି ଚନ୍ଦ୍ର କିରଣ ବିଷତୁଲ୍ୟ ଜ୍ଵାଳା ଦେଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ମଳୟ ପବନ ବିଗ୍ରହ କାଳରେ ଆନନ୍ଦଦାୟକ ନହୋଇ ବିପରୀତ ବୋଧ ହୋଇଥାଏ ; ଅର୍ଥାତ୍ ବିଷଭଳି ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୀତିପାଇଁ ଜୀବନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ତାହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କବି କ୍ଷୀର ନୀର ପ୍ରୀତି କଥା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କ୍ଷୀର ଓ ନୀର ସହଜରେ ମିଶି ଯାଇଥାନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେହିଭଳି ସ୍ଵଭାବ ରହିଥାଏ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ଧର୍ମ ରହିଥିଲେ ହେଁ କ୍ଷୀର ସିଝିବା ସମୟରେ ଜଳର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥାଏ । ଜଳ ମିତ୍ର କ୍ଷୀର ପାଇଁ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିଥାଏ । ଅନେକ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ଯେ, ନିଜରକ୍ଷଣ ଅସମ୍ଭାଳ ହୋଇଥାଏ । ସେହି ସମୟରେ ସେ ଅନ୍ୟକୁ ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇନଥାଏ । ଯେପରି ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଶୀତରେ ବିଚଳିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ଅନ୍ୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଏ । କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ନାଥ, ଜଗତର ପାଳନକର୍ତ୍ତା, ଯେକି ସଦାସର୍ବଦା ହସ୍ତରେ ଶଙ୍ଖ ଓ ଚକ୍ର ଧରିଥା’ନ୍ତି, ସେ ମଧ୍ଯ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 ହିମକାଳ

ପଦ୍ମଲୋଚନା ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ କୋଳରେ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତ୍ର ଘୋଡ଼ାଇ ହୋଇ ଶୀତ ପ୍ରକୋପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥା’ନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଶୀତ ପ୍ରଭାବରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିଛି ତେଜ ନେଇ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ଗତି କରିଛନ୍ତି । ଅଗ୍ନି ଶୀତକୁ ଭୟକରି, ବିଭିନ୍ନ ଗୃହରେ ନିଜର କାନ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ସେହି ଅଗ୍ନିକୁ ସେବାକରି ବା ନିଆଁ ପୁଆଁଇ ଶୀତ କଷ୍ଟରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ ଲୋକମାନେ ଚେଷ୍ଟା ଶୀତ ଋତୁରେ, ଅଧିକ ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭୂତ ହେବାରୁ ଲୋକେ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଶୀତର ପ୍ରକୋପ ଯୋଗୁ କେହି କେହି ଛାତିରେ ଦୁଇହାତ ଛନ୍ଦିଛନ୍ତି । ସେଭଳି କରି ଶୀତ ପ୍ରଭାବରୁ ନିଜକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଶରୀର ନଇଁ ପଡ଼ିଲାପରି ହୋଇଛି । ବିକଳରେ ସେମାନେ ନିଆଁରେ ସେକି ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଶୀତର ପ୍ରକୋପ ଓ ମାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କରେ କଥୋପକଥନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶୀତକୁ ସେମାନେ ଗାଳି ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଏହି କଷ୍ଟଦାୟକ କବିତାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଦୀନକୃଷ୍ଣ ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ଥିଲେ ପ୍ରଥମେ ଭକ୍ତ ଓ ପରେ କବି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କର କାବ୍ୟ ସାଧନାରେ ଗତିକରି ଅବଶେଷରେ, ନିଜକୁ ସେହି ପ୍ରିୟତମ ଓ ଗତିମୁକ୍ତିଦାତାଙ୍କ ପାଖରେ ଉତ୍ସର୍ଗକରି ଗଭୀର ଆନନ୍ଦ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ମତରେ ଏହି କ୍ଷଣଭଙ୍ଗୁର ସଂସାରରେ କିଛି ସ୍ଥାୟୀ ନୁହେଁ । ସବୁକିଛି ଅନିତ୍ୟ । କେବଳ କୃଷ୍ଣକଥା ଓ କୃଷ୍ଣ ନାମହିଁ ଏକମାତ୍ର ସାର ବୋଲି ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ କୃଷ୍ଣ କଥାହିଁ ସଂସାରର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖକୁ ବିନାଶ କରିପାରେ ।

ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା କଥା, ସେହି କାର୍ଯ୍ୟରେ କେବେ ହେଲେ ହେଳା କରିବ ନାହିଁ । ବରଂ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ସର୍ବଦା ତତ୍‌ପର ହୋଇ ରହିବ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଯାହା ରୁଚିର, ସେଭଳି ଦ୍ରବ୍ୟ ସଜାଡ଼ି ରଖିବ ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଗୀତ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଗାନ କରିବ । ଏହା କରିବାଦ୍ଵାରା କୃଷ୍ଣ ତୁମ ଉପରେ ନିଶ୍ଚୟ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରସନ୍ନ ଭାବ ରଖିବାପାଇଁ ସେ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଗୁହାରି କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 7 Img 3

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 8 ମିତ୍ରତା Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ‘ବିଭାବସୁ ବଂଶେ ଜାତ ଆମ୍ଭର’ – ବିଭାବସୁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ସୋମ, ନାଗ)
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ।

(ଖ) ସୁଗ୍ରୀବ କେଉଁ ଦେଶର ରାଜା ଥିଲେ ? (ଅଯୋଧ୍ୟା, କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା, ହସ୍ତିନା, ଲଙ୍କା)
Solution:
କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ।

(ଗ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କ’ଣ ଖାଇ ବଞ୍ଚିଲେ ? (ଫଳମୂଳ, ଭାତଡ଼ାଲି, ରୁଟି-ତରକାରୀ, ପଣା-ପାଣି)
Solution:
ଫଳମୂଳ ।

(ଘ) ‘ବାଧା ମାତା ଭ୍ରାତାରେ ଉପୁଜିଛି – କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ? (ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ବାଳୀ, ହନୁମାନ, ଭରତ)
Solution:
ବାଳୀ ।

(ଙ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର କାହାକୁ ସାଧ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ? (ପାପ, ବୈରି, ପୁଣ୍ୟ, ଧର୍ମ)
Solution:
ବୈରି ।

(ଚ) ସୁଗ୍ରୀବ ବାଳୀ ଡରରେ କେଉଁଠି ଲୁଚିଥିଲେ ? (ବନ, ଗୃହ, ଗିରି, ପ୍ରାସାଦ)
Solution:
ଗିରି ।

(ଛ) ସିଂହ ହାତୀକୁ ମାରିଲେ ମଧ୍ୟ କାହାକୁ ଡରେ ? (ବ୍ୟାଘ୍ର, କୁକୁର, ଶରଭ, ଶୁକର)
Solution:
ଶରଭ ।

(ଜି) କିଏ ଜନ୍ମହେବା ମାତ୍ରେ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଡେଇଁ ଧରିଥିଲା ? (ହନୁମାନ, ବାଳୀ, ଅଙ୍ଗଦ, ସୁଗ୍ରୀବ)
Solution:
ହନୁମାନ ।

(ଝ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାହାକୁ ସାକ୍ଷୀରଖୁ ମିତ୍ର ହେଲେ ? (ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ହନୁମାନ, ବହ୍ନି, ପର୍ବତ)
Solution:
ବହ୍ନି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

(ଞ) ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର କିପରି ଫିଙ୍ଗିଦେଲେ ? (ହାତରେ, ବାମପାଦର ବୃଦ୍ଧାଙ୍ଗୁଳିରେ, ଶରରେ, ଧନୁହଳରେ)
Solution:
ବାମପାଦର ବୃଦ୍ଧାଙ୍ଗୁଳିରେ ।

(ଟ) ବଜ୍ରଠାରୁ କାହାର ଆଣ୍ଠୁ ଅଧ‌ିକ ? (ସପ୍ତଶାଳା, ଲକ୍ଷ୍ମଣର ଶର, ରାମଙ୍କ ବାଣ, ବାଳୀର ଶକ୍ତି)
Solution:
ସପ୍ତଶାଳା ।

(୦) ବିରାଧାରି କିଏ ? (ରାମ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ସୁଗ୍ରୀବ, ବାଳୀ)
Solution:
ରାମ

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନ ମୂଲ୍ୟ –

(କ) ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାର କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ।

(ଖ) ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ କେଉଁଠି ?
Solution:
ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଗଞ୍ଜ।ମାତ୍ର ଶୁମ୍ନସର |

(ଘ) ‘ରାମ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ରତା’ କେଉଁ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Solution:
‘ରାମ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ରତା’ ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ।

(ଙ) କେଉଁ ବେନିଜନଙ୍କର ଏକ ଦଶା ପଡ଼ିଥିଲା ?
Solution:
ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ବେନିଜନଙ୍କର ଏକ ଦଶା ପଡ଼ିଥିଲା ।

(ଚ) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପୁତ୍ର କିଏ ?
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପୁତ୍ର ସୁଗ୍ରୀବ ।

(ଚ୍ଛ) ‘ପର ଧରଷଣେ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
‘ପର ଧରଷଣେ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଅନ୍ୟଦ୍ଵାରା ଦୁଃଖ ପାଇବା ।

(ଖ) କାହା ପାଇଁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଜୀବନରେ ବାଧା ଉପୁଜିଥିଲା ?
Solution:
ଭ୍ରାତା ବାଳୀ ପାଇଁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଜୀବନରେ ବାଧା ଉପୁଜିଥିଲା ।

(ଟ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର କାହାକୁ ବିନାଶ କରିବାର ଇଚ୍ଛା ଅଛି ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ବୈରି ବିନାଶ କରିବାର ଇଚ୍ଛା ଅଛି ।

(୦) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ମିତ୍ର ହେଲେ ?
Solution:
ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମଦଶାପନ୍ନ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ମିତ୍ର ହେଲେ ।

(ତ) ପଶୁରାଜ ସିଂହ ଅତି ବଳଶାଳୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ କାହାକୁ ଡରୁଥାଏ ?
Solution:
ପଶୁରାଜ ସିଂହ ଅତି ବଳଶାଳୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଶରଭକୁ ଡରୁଥାଏ ।

(ଢ) ରାମ ଉତ୍ସାହରେ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ରାମ ଉତ୍ସାହରେ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବାଳୀକୁ ବିନ୍ଧି ପକାଇବେ ବୋଲି କହିଲେ ।

(ଣ) ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତା କେଉଁ ଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଖୋଜାଇ ଆଣିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତା ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଖୋଜାଇ ଆଣିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ତ) କିଏ ଜନ୍ମ ହେବାମାତ୍ରେ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଡେଇଁ ଧରିଛି ?
Solution:
ହନୁମାନ ଜନ୍ମ ହେବାମାତ୍ରେ ବାଳସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଡେଇଁ ଧରିଛି ।

(ଥ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କିପରି ମିତ୍ର ହେଲେ ?
Solution:
ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମଦଶାପନ୍ନ ଥ‌ିବାରୁ, ସେମାନେ ବହ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖ୍ ମିତ୍ର ହେଲେ ।

(ଦ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୁଗ୍ରୀବକୁ କାହାକୁ ଦେଖାଅ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୁଗ୍ରୀବକୁ ଶତ୍ରୁକୁ ଦେଖାଅ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଧ) ସୁଗ୍ରୀବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାକୁ ହେଲେ କାହାର ଅସ୍ଥି ଟେକିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସୁଗ୍ରୀବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାକୁ ହେଲେ ଦୁନ୍ଦୁଭିର ଅସ୍ଥି ଟେକିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ।

(ନ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କର କେଉଁ ପାଦ ଆଙ୍ଗୁଳିରେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଟେକି ଫୋପାଡ଼ିଦେଲେ ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କର ଚାମ ପାଦ ତୃଦ୍ଧାଲୁଲିରେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଟେକି ଫୋପାଡ଼ିଦେଲେ |

(ପ) ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ପଡ଼ିବାର ଶବ୍ଦ ଶୁଣି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ଲୋକମାନେ କ’ଣ ଭାବିଲେ ?
Solution:
ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ପଡ଼ିବାର ଶବ୍ଦ ଶୁଣି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ଲୋକମାନେ ଭାବିଲେ ବଜ୍ରାଘାତରେ ମୈନାକ ପର୍ବତ ଦୂରରେ ପଡ଼ିଲା ।

(ଫ) ‘ବିରାଧାରି’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
‘ବିରାଧାରି’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ବିରାଧ ରାକ୍ଷସର ଶତ୍ରୁ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନାପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ବାଳୀକୁ ଡରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବାଳୀ ସୁଗ୍ରୀବକୁ ମାରିଦେବା ପାଇଁ ସବୁବେଳେ ଖୋଜୁଥ‌ିବାରୁ, ସୁଗ୍ରୀବ ବାଳୀକୁ ଡରୁଥିଲେ ।

(ଖ) ହନୁମାନ କାହିଁକି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହନୁମାନ ଜନ୍ମ ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଖାଇବା ନିମନ୍ତେ ଡେଇଁ କରି ଧରି ପକାଇଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

(ଗ) ଦୁନ୍ଦୁଭି କିଏ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅସୁର ଦୁନ୍ଦୁଭି ବାଳୀକୁ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବାଳୀ ଭୟରେ ପାତାଳକୁ ପଳାଇଥିଲା, ମାତ୍ର ବାଳୀ ତାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ପାତାଳ ପୁରରେ ବଧ କରିଥିଲା ।

(ଘ) ଇନ୍ଦ୍ର ମୈନାକ ଉପରେ ବଜ୍ରାଘାତ କରିଥିଲେ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମୈନାକ ପର୍ବତର ପକ୍ଷ ଥିଲା ଏବଂ ସେ ଉଡ଼ିଯାଇ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ପଡ଼ୁଥ‌ିବାରୁ ଅନେକ ଜନପଦ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ପ୍ରଜାଙ୍କ ବିକଳ ଶୁଣି ଇନ୍ଦ୍ର ବଜ୍ରପାତ କରି ତା’ର ପକ୍ଷଛେଦନ କରିଥିଲେ ।

(ଶ‍) ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ହାଲୁକା ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ଭାବିଲା ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ି ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ହାଲୁକା ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ସୁଗ୍ରୀବ ଭାବିଲା ।

(ଚ) ସପ୍ତଶାଳା କ’ଣ ?
Solution:
ଏବଂ ସେହି ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଯିଏ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବିନ୍ଧି ପାରିବ ସେ ବାଳୀକୁ ମାରିପାରିବ । ସୁତରାଂ ସପ୍ତଶାଳା ନାଦା ପଦ୍ୟର ଏକ ମାନଦଣ୍ଡ |

(ଛ) ରଘୁବୀର କିଏ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରଘୁବଂଶରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବାରୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରଘୁବୀର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଜ) ବିଭାବସୁ ବଂଶ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଭାବସୁ ଅର୍ଥ ସୂର୍ଯ୍ୟ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶରେ ଜାତ ହୋଇଥିବାରୁ, ତାଙ୍କ ବଂଶକୁ ବିଭାବସୁ ବଂଶ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଝ) କିଏ ପିଲାବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିଲା ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହନୁମାନ ପିଲାବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିଲା ।

(ଞ) ଶ୍ରୀରାମ ସୁଗ୍ରୀବ କିପରି ମିତ୍ର ହେଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ବନରେ ହେଲେ ।

(ଟ) ବିଧେରେ କିଏ ବିଭାବସୁଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଧ୍ୟରେ ସୁଗ୍ରୀବ ବିଭାବସୁଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅନ୍ତପ୍ର!ରଣ କରି ପାତାଳ ମଧ କରିଥିଲା |

(୦) କେଉଁମାନଙ୍କ ପ୍ରବୋଧନାରେ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାଳଯାପନ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାନଭାଇ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ପ୍ରବୋଧନାରେ ରାମ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପ୍ରବୋଧନାରେ ସୁଗ୍ରୀବ କାଳଯାପନ କରୁଥିଲେ ।

(ତ‍) ‘ବାଧା ମାତା ଭ୍ରାତାରେ ଉପୁଜିଛି? – ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Solution:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଭ୍ରାତା ବାଳୀ ବାଧାରେ ସୁଗ୍ରୀବ ରାଜା ହେବାରେ ବାଧା ଉପୁଜାଇଛନ୍ତି ବୋଲି, ଏଠାରେ କୁହାଯାଇଛି ।

(ଣ) ସୁଗ୍ରୀବ ପର୍ବତରେ କାହିଁକି ଲୁଚିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ବାଳୀ ଡରରେ ପର୍ବତରେ ଲୁଚିଥିଲେ ।

(ତ) ସୁଗ୍ରୀବ ବିନୟର ସହିତ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ବିନୟର ସହିତ କହିଲେ, ଯଦି ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଅଛି, ତା’ହେଲେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି ଟେକି ନିଜ ଶକ୍ତିର ପରୀକ୍ଷା ଦିଅ ।

(ଥ) ବିଧାତା ସପ୍ତଶାଳା ବୃକ୍ଷରେ ବାଳୀର ଅଧେ ବଳ କାହିଁକି ରଖୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବାଳୀର ପାଦପାତରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଭାରା ଦୁର୍ବିସହ ହେବାରୁ, ବିଧାତା ତୁଳାଦଣ୍ଡରେ ଜିନିଷକୁ ସମାନ ଭାଗରେ ରଖୁଲା ପରି, ସପ୍ତଶାଳା ବୃକ୍ଷରେ ବାଳୀର ଅଧେ ବଳ ରଖୁଥିଲେ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ତିରିଶଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ‘ବେନିଜନେ ପଡ଼ିଛି ଏକ ଦଶା’– କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଓ କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ବେନିଜନେ ପଡ଼ିଛି ଏକଦଶ’– ଏହା ଶ୍ରୀରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୁହାଯାଇଛି । କାରଣ ଉଭୟେ ବନରେ ବୁଲିବା ସମୟରେ ହେଲେ |

(ଖ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କାହିଁକି ମିତ୍ର ହେବା ଉଚିତ ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପତ୍ନୀ ବିରହରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ପୁତ୍ର । ସେହିପରି ରାମ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ରାଜା ହେବାରୁ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ରାଜା ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇ ବନର ଫଳମୂଳ ଖାଇ ବଞ୍ଚୁଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ର ହେବା ଉଚିତ ।

(ଗ) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବୀରତ୍ଵର ପରୀକ୍ଷା ସୁଗ୍ରୀବ କିପରି ନେଲେ ?
Solution:
ପାଇଁ କହିବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବ, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଶକ୍ତିର ପରୀକ୍ଷା ନେଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ପର୍ବତ ପ୍ରାୟ ରୁଣ୍ଡ ହୋଇଥିବା ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ଛେଦି ଦେଇଥିଲେ ।

(ଘ) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ସହଜରେ ଫିଙ୍ଗି ଦେବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବ ମନରେ କି ସନ୍ଦେହ ଜାତ ହେଲା ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ସହଜରେ ଫିଙ୍ଗି ଦେବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ହୋଇଥିଲା । ସେ ଭାବିଥିଲେ, ଦୁନ୍ଦୁଭିର ମାଂସ ପଚି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ତା’ର ଅସ୍ଥି ଶୁଷ୍କ ହୋଇଯାଇଛି, ତେଣୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର

(ଙ) ସପ୍ତଶାଳା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସପ୍ତଶାଳା ଥିଲା ବଜ୍ରଠାରୁ କରି ଜିନିଷ ରଖୁଲା ପରି ବାଳୀର ଅଧେ ବଳକୁ ସପ୍ତଶାଳାରେ ରଖିଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ନାଗସାପ ସାତବାଙ୍କ ହୋଇ ଶୋଇଛି ଏବଂ ସେଥୁରେ ସାତଟି ଶାଳଗଛ ଠିଆ ହୋଇଛି । ଗୋଟିଏ ଶରରେ ଯେ ସାତଟି ଶାଳଗଛକୁ ବିନ୍ଧିପାରିବ, ସେ ବାଳୀ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହେବ ।

(ଚ) ସୁଗ୍ରୀବର କାହା ଉପରେ ଭରସା ଥିଲା, ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରେ କବି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବଳ ଉପରେ ଭରସା ଥିଲା । କାରଣ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ନିଜ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀରାମ ବାଳୀକୁ ମାରିପାରିବେ ବୋଲି ଭରସା ହୋଇଥିଲା ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.

(କ) ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ମିତ୍ରତା କିପରି ହେଲା, ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Solution:
କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ରୀତିଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆଳଙ୍କାରିକ କବି । ସେ ବହୁ କାବ୍ୟ କବିତା ରଚନା କରି ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ଯସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ସେ ନାନାଶାସ୍ତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ କରି କାବ୍ୟ ସମୁଦ୍ରରେ ଅବଗାହନ କରିଥିଲେ । ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଭାର ଏକ ସାର୍ଥକ ଦ୍ୟୋତନା । କଥାବସ୍ତୁ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ଏ କାବ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ଅନନ୍ୟ । ଏଥରେ ନୈଷଧୀୟ ପ୍ରଭାବ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ମିତ୍ରତା’ କବିଙ୍କର ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସରେ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା କାବ୍ୟ ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ର ଅଂଶବିଶେଷ । ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥ ରାମାୟଣର କଥାବସ୍ତୁ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଏ ପିତୃସତ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଚଉଦ ବର୍ଷ ବନବାସ ଯାଇଛନ୍ତି । ସାଙ୍ଗରେ ଯାଇଛନ୍ତି ପ୍ରାଣସମା ପତ୍ନୀ ସୀତା ଓ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ । ବନବାସ କାଳରେ ଲଙ୍କପତି ରାବଣ ସୀତାଙ୍କୁ ମାୟାକରି ଚୋରାଇ ନେଇଛି । ସୀତାଙ୍କ ସନ୍ଧାନରେ ଦୁହେଁ ମିତ୍ରତା ସୂତ୍ରରେ ହୋଇଛନ୍ତି ଆବଦ୍ଧ । ଅପହରଣ କରି ନେଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶର ଦାୟାଦ । ସୁଗ୍ରୀବ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟା ରାଜପଦରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଲା ଭଳି ସୁଗ୍ରୀବ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ରାଜା ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ପାଇନାହାନ୍ତି । ଉଭୟେ ବନଚାରୀ ଭାବରେ ବନର ଫଳମୂଳ ଭକ୍ଷଣ କରି ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରୁଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ଆଶ୍ଵାସନାରେ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କଲାଭଳି, ସୁଗ୍ରୀବ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଆଶ୍ଵାସନାରେ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କରୁଛନ୍ତି । ରାମ ବିମାତା କୈକେୟୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ବଡ଼ଭାଇ ବାଳୀଙ୍କ ପାଇଁ ବନବାସ କଷ୍ଟ ଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ଉଭୟେ ଶତ୍ରୁ ସଂହାର ପାଇଁ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ହୋଇ ମିତ୍ର ହେବାର ସଂକଳ୍ପ ସେନା ଲଗାଇ ସୀତା ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅକ୍ଳେଶରେ ଖୋଜି ଆଣିବାପାଇଁ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ଉଭୟେ ଉଭୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରି, ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖ୍ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । କବି ଲେଖନୀରେ ରାମ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମିତ୍ରତା ବର୍ଣ୍ଣନା ବେଶ୍ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ଓ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇପାରିଛି ।

(ଖ) ରାମଙ୍କୁ ବାଳୀ ସହ ଲଢ଼ିବା ପୂର୍ବରୁ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ରୀତିଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି । ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସ ନିୟମରେ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ଅଂଶବିଶେଷ । ‘ରାମାୟଣ’ର ସୁନ୍ଦରାକାଣ୍ଡ କଥାବସ୍ତୁ ଉପରେ ଆଧାରିତ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମିତ୍ରତା ସ୍ଥାପନ ଏହି କବିତାର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ । ଏଥିରେ ମଧ୍ୟ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ନିକଟରେ ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ବିଷୟଟି ଅନ୍ୟତମ ଆକର୍ଷଣୀୟ କଥାବସ୍ତୁ । ପିତୃସତ୍ୟ ପାଳନ କରିବାକୁ ଯାଇ ଆଦର୍ଶ ପୁତ୍ର ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭାଇ ଓ ଭାର୍ଯ୍ୟାକୁ ନେଇ ଚଉଦ ବର୍ଷ ବନବାସ ଯାଇଛନ୍ତି । ମାୟାବୀ ରାବଣ, ମାୟାକରି ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିନେଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କୁ ଅନ୍ଵେଷଣ କରି ବନରେ ଭ୍ରମଣ କରୁ କରୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ ହୋଇଛି । ଉଭୟେ କଥୋପକଥନ କରି, ସମଦଶାପନ୍ନ ବୋଲି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ।

ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବିନାଶ କରିଦେବେ । ମାତ୍ର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ମିତ୍ର ରାମଙ୍କ କଥା ଉପରେ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସେ ରାମଙ୍କ ନିକଟରେ ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ, ଦୁଇଟି ପ୍ରସଙ୍ଗ କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷାଟି ହେଉଛି, ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସର ଅସ୍ଥି ଉତ୍ତୋଳନ । ବାଳୀ ଦୁର୍ଦାନ୍ତ ରାକ୍ଷସ ଦୁନ୍ଦୁଭିକୁ ମାରି, ତା’ର ଅସ୍ଥିସମୂହକୁ ପର୍ବତପ୍ରାୟ ରୁଣ୍ଡ କରିଥିଲା । ସେହି ଅସ୍ଥିକୁ ଯିଏ ଫିଙ୍ଗିଦେଇ ପାରିବ ସେ ବାଳୀ ସହ ଯୁଦ୍ଧପାଇଁ ସମର୍ଥ ହେବ ବୋଲି ସୁଗ୍ରୀବ କହିଛନ୍ତି । ରାମ ବାମପାଦ ବୁଢ଼ା ଆଙ୍ଗୁଠିରେ ସେ ଅସ୍ଥିକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ଯେପରି ହାତୀ ଶୁଣ୍ଢରେ ପଦ୍ମଫୁଲକୁ ତୋଳି ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗିଦିଏ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅତି ସହଜରେ ସେହି ଅସ୍ଥି ଗଦାକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାବାସୀ ସେହି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଭାବିଛନ୍ତି, ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବଜ୍ରାଘାତରେ ମୈନାକ ପର୍ବତ ଦୂରରେ ପଡ଼ିଛି । ସୁଗ୍ରୀବ ଏହା ଦେଖ୍ ଚିନ୍ତାକରିଛି ଯେ ମାଂସ, ଚର୍ମ ଓ ରକ୍ତଦ୍ଵାରା ଦୁନ୍ଦୁଭି ବଡ଼ ଓଜନିଆ ହୋଇଥିଲା । ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ପଡ଼ି ଶୁଖୁ ହାଲୁକା ହୋଇଯାଇଛି ତେଣୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ଆସିଛି ଏବଂ ସେ ରାମଙ୍କୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ପରୀକ୍ଷାସ୍ଥଳୀକୁ ଘେନି ଯାଇଛନ୍ତି ।

ଦ୍ବିତୀୟ ପରୀକ୍ଷା ସପ୍ତଶାଳା ଛେଦନ । ବିଧାତା ବାଳୀ ବଳକୁ ସମାନ କରି ଅର୍ଦ୍ଧେକ ବଳକୁ ସପ୍ତଶାଳାରେ ରଖୁଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ନାଗସାପ ସାତବାଙ୍କ ହୋଇ ଶୋଇଛି । ସେହି ସାତଟି ବାଙ୍କରେ ସାତଟି ଶାଳଗଛ ଠିଆ ହୋଇଛି । ଗୋଟିଏ ଶରରେ ଯେ ସାତୋଟି ଯାକ ଶାଳଗଛକୁ ବିନ୍ଧିପାରିବ, ସେ ବାଳି ସହ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହେବ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପାଦରେ ସର୍ପର ଲାଙ୍ଗୁଳକୁ ଛୁଇଁ ଦେବାରୁ ସେ ସଳଖାଯାଇଛି ଏବଂ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗୋଟିଏ ଶରରେ ସାତଟି ଶାଳଗଛକୁ ଛେଦନ କରିଛନ୍ତି । ଏହିପରି ରାମ ବାଳୀ ସହ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ନିଜର ଶକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନକରି ସୁଗ୍ରୀବର ଆସ୍ଥାଭାଜନ ହୋଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

Question 6.
‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାରୁ କବିଙ୍କର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁର୍ଯ୍ୟର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ରୀତିଯୁଗର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ । ସେ ପୁଣି କବିସମ୍ରାଟ । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର କବିତ୍ଵ, ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ, ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ହୋଇଛି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାଟି ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସ ନିୟମରେ ରଚନା କରାଯାଇଛି । ଏହା ‘ଚକ୍ରକେଳି ବାଣୀ’ ରାଗରେ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାରେ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରୁତିମଧୁର ହୋଇଛି । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ ମୁଦୁ ଓ ଲଳିତ ବଂଶ’, ‘ବିଭୂତି’, ‘ବିହାୟସେ’ ପ୍ରଭୃତି ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ ସୃଷ୍ଟିକୁ ମହିମାନ୍ବିତ ହୋଇଛି । ଏଥ‌ିରେ ଯେକୌଣସି ଶବ୍ଦକୁ ବିଚାର କରି, ତାହାର ସଂଯୋଜନା ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ହୋଇଛି ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମଦଶାପନ୍ନ । ସେମାନେ ପରସ୍ପର କଥୋପକଥନ କରି ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ରାମ ବିମାତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ଭାଇ ବାଳୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏଭଳି ଦଶା ଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ବର୍ଣ୍ଣନା ବେଶ୍ ନାଟକୀୟ ଓ ଜୀବନ୍ତ ମନେହୋଇଛି ।

କବି ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀରେ ବାଳୀଙ୍କ ବଳକୁ ଅଷ୍ଟପାଦ ବିଶିଷ୍ଟ ଶରଭ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଅଳ୍ପକଥାରେ, ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ବା ପଦରେ ସେ ଅନେକ ପୌରାଣିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ଯେପରି ‘ବିଭାବସୁ ବଂଶେ ଜାତ ଆମ୍ଭର, ବିଧୂରେ ତ ତାଙ୍କ କୁମର ।’ ‘ବାଧା ମାତା ଭ୍ରାତାରେ ଉପୁଜିଛି’, ‘ବାଳଭାନୁ ଜନ୍ମ ଡେଇଁ ଧରିଛି’, ‘ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥି’, ‘ସପ୍ତଶାଳା’, ‘ମଇନାକ ଉଡ଼ି’ ଇତ୍ୟାଦିରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼େ । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖ‌ିଲେ, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରେ କବିଙ୍କ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇଛି ।

(ଘ) ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Solution:
ଯେଉଁ କେତେଜଣ କବି ଆଦୃତ କରାଇଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଅନ୍ୟତମ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଉକ୍ତ କାବ୍ୟର ଏହି ଅଂଶଟି ରାମ ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ରତା ବର୍ଣ୍ଣନାର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବିଷୟବସ୍ତୁ । ଚୋରାଇ ନେଇଛି । ପତ୍ନୀ ବିରହବିଧୁରା ରାମଙ୍କର ବନରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇଛି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ । ଉଭୟେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର । ରାମ ଯେପରି ଅଯୋଧ୍ୟାର ରାଜା ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ, ସୁଗ୍ରୀବ ମଧ୍ଯ ସେହିପରି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାର ରାଜପଦରେ ଅଭିଷିକ୍ତ ହୋଇ ପାରିନାହାନ୍ତି । ଉଭୟେ ବନବାସୀ ଓ ପତ୍ନୀହରା । ସେମାନେ ବନର ଫଳମୂଳ ଖାଇ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରୁଛନ୍ତି । ଉଭୟ ସମଦଶାପନ୍ନ ହୋଇଥିବାରୁ ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀରଖ୍ ବନ୍ଧୁତା ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଆଣିବାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପ୍ରଦାନ କଲାବେଳେ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବାଳୀକୁ ବଧ କରିବାର ଅଭୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଜନ୍ମ ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଧରିଥିବା ହନୁମାନଦ୍ୱାରା ସୁଗ୍ରୀବ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜାଇ ଆଣିବା ପାଇଁ କହିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ କହିଛନ୍ତି ବାଳୀଠାରେ ରହିଛି ଶତସିଂହର ବଳ । ତାହାକୁ ବଧ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଅନୁରୋଧରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁଇଟି ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ ମୃତ ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସର ଅସ୍ଥିର ଉତ୍ତୋଳନ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ଗୋଟିଏ ଶିରିରେ ସପ୍ତଶାଳା ଛେଦନ । ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସ୍‌ର ଅସ୍ଥି ପର୍ବତ ସମାନ ପଡ଼ିଥିଲେ ବି, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବାମପାଦର ବୁଢ଼ା ଆଙ୍ଗୁଳିରେ ଅନାୟସରେ ତାହାକୁ ଉଠାଇ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଥିଲେ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅକ୍ଳେଶରେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଫିଙ୍ଗିଦେବାରୁ ସୁଗ୍ରୀବ ଭାବିଲେ ଯେ, ଏହା ପଚି ନଷ୍ଟ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ଶୁଖୁଲା ହୋଇଥିବାରୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାହା ସହଜରେ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ।

ପରେ ବସୁଧା ଭାରକ୍ରାନ୍ତ ହେବାରୁ ବିଧାତା ବାଳୀର ଅଧାବଳ ସପ୍ତଶାଳା ଗଛରେ ରଖିଲେ । ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭେଦ କରିଥିଲେ । ଏହି କବିତାଟିରେ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସମଦଶା ବର୍ଣ୍ଣନା, ରାମଙ୍କ ବୀରତ୍ଵ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । କବିଙ୍କର ଏହି ଛାନ୍ଦଟି ଏତେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର କି ଶିକ୍ଷିତ, କି ଅଶିକ୍ଷିତ ସମସ୍ତେ ଆଗ୍ରହର ସହିତ ଏହାକୁ ଗାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

(ଡ) କବିତାର ନାମକରଣ ‘ମିତ୍ରତା’ ଦିଆଯିବାର ସାର୍ଥକତା ବିତାର କର ।
Solution:
ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିର ନାମକରଣ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟାୟ । ଏଥ‌ିରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ସେହି ସୃଷ୍ଟିର କଥାବସ୍ତୁ ବା ନାୟକ ନୁହେଁ । ଏହା ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥିରେ ରାମାୟଣର କଥାବସ୍ତୁକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଦେଖାହେଲା ପରେ ପରସ୍ପର ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସହାନୁଭୂତିଶୀଳ କଥୋପକଥନ ହୋଇଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପିତୃସତ୍ୟ ପାଳନରେ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଓ ପତ୍ନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ନେଇ ବନବାସ କରିଛନ୍ତି । ବନବାସ ସମୟରେ ରାବଣ, ମାୟାକରି ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଛି । ଶୋକାକୁଳିତ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କ ସନ୍ଧାନରେ ବନରେ ବୁଲୁଥ‌ିବା ସମୟରେ, କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ରାଜପଦରୁ ବିତାଡ଼ିତ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ ହୋଇଛି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁଃଖରେ ସୁଗ୍ରୀବକୁ କହିଛନ୍ତି, ଆମେ ସମଦଶାପନ୍ନ । ଅର୍ଥାତ୍ ବନବାସ ସମୟରେ ପତ୍ନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ମୁଁ ହରାଇ ଯେପରି ଦୁଃଖରେ ଅଛି, ଠିକ୍ ସେହିପରି ତୁମେ ମଧ୍ଯ ପତ୍ନୀ ରୋମାକୁ ବାଳୀ ଅପହରଣ କରି ନେଇଥିବାରୁ ଦୁଃଖରେ ଅଛ । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶରେ ଜନ୍ମ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର । ଉଭୟେ ଅଯୋଧ୍ୟା ଏବଂ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାରେ ରାଜା ହେବାକଥା । ମାତ୍ର ଭାଗ୍ୟର ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ହେତୁ, ସେମାନେ ହୋଇଛନ୍ତି ରାଜ୍ୟହରା ।

ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଆଶ୍ଵାସନାରେ ନିଜ ନିଜ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କରୁଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିମାତା କୈକେୟୀଙ୍କ ଚକ୍ରାନ୍ତରେ ଏବଂ ହେବା ଉଚିତ । ରାମ ଅନାୟାସରେ ଗୋଟିଏ ଶରରେ ବାଳୀବଧ କରିଦେବେ ବୋଲି କହିବାରୁ, ସୁଗ୍ରୀବ ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଆଣିବାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହା ପରେ ରାମ ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀରଖୁ ମିତ୍ର ଆମ ସମାଜରେ ଏକ ଚଳଣି ରହିଛି, ଯଦି କେହି କେହି ସମଦଶାପନ୍ନ, ସମଭାବାପନ୍ନ, ସମାନ ନାମ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ସେମାନେ ମିତ୍ର ବା ମଇତ୍ର ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ସମାନ ବଂଶର ଏବଂ ସମଦଶାପନ୍ନ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ସେମାନେ ମିତ୍ର ହୋଇଛନ୍ତି । କବିତାରେ ଏହା ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହୋଇଥିବାରୁ, ଏହାର ନାମକରଣ ‘ମିତ୍ରତା’ ଯଥାର୍ଥ ହୋଇଛି ।

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ପ୍ରସ୍ତୁତଯଶା କବି । ତାଙ୍କ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଓ କବିତ୍ର ଥିଲା ଅନନ୍ୟ ସାଧାରଣ । ସାରା ଜୀବନ ସେ ଥିଲେ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ଜଣେ ନିରଳସ ସାଧକ । ବିଦ୍ୟାନୁରାଗୀ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ନିଜର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ବହୁ ପଣ୍ଡିତ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରର ସାହାଯ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଘୁମୁସର ବା ଆଧୁନିକ ଗଞ୍ଜାମ ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ ଦରବାରରେ ସଙ୍ଗୀତ ଚର୍ଚ୍ଚା ଥିଲା ଏକ ପ୍ରଧାନ କର୍ମ । ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଘୁମୁସରର ରାଜ ଦରବାରରେ ଓ ନୟାଗଡ଼ର ରାଜଦରବାରରେ ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା ମଧ୍ଯରେ ନିଜକୁ ଆବଦ୍ଧ ରଖୁଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ସିଦ୍ଧସାଧକ । ବୁଗୁଡ଼ାର ସିଦ୍ଧଗୁମ୍ଫା ଓ ନୟାଗଡ଼ର ‘ରଘୁନାଥ ପୀଠ’ ତାଙ୍କ ସାଧନାର ପୀଠ ଥିଲା । ଘୁମୁସର ରାଜଦରବାରରେ ରାଜସିଂହାସନ ପାଇଁ ଘଟିଥିବା ନାରକୀୟ ଲୀଳାରେ ନିଜକୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନରଖ୍ ସେ ଜ୍ଞାନ ସାଧନପାଇଁ ଦେଶାନ୍ତର ହୋଇ ନୟାଗଡ଼ରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ସେ ସମ୍ଭବତଃ ଖ୍ରୀ. ୧୬୮୦ ରୁ ଖ୍ରୀ. ୧୭୨୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୀବିତ ଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।

ରୀତିଯୁଗର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶ୍ରେଷ୍ଠକବି କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ, ଧନଞ୍ଜୟ ଓ ଅଭିମନ୍ୟୁ ଆଦିଙ୍କ କବିପ୍ରତିଭା ଓ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟଠାରୁ ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ଆହୁରି ପ୍ରାଣବନ୍ତ ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ଏହି ମହାନ୍ ପ୍ରତିଭାଧର କବିଙ୍କୁ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ‘କବି ସମ୍ରାଟ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ କରିଛି । ପ୍ରତିସ୍ପର୍ଶୀ ସଂସ୍କୃତ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ଅହମିକା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ସମକକ୍ଷ କରିବାପାଇଁ ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସାଧନା ବାସ୍ତବିକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ସେ ରୀତିକାବ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତ କାବ୍ୟର ସମସ୍ତ ଗୁଣ ଓ ଲକ୍ଷଣକୁ ଅକ୍ଷରେ ଅକ୍ଷରେ ପାଳନ କରି ନିଜର କଳ୍ପନାବିଳାସ, ପୁରାଣଜ୍ଞାନ, ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞାନ, ଅଳଙ୍କାର ଜ୍ଞାନ ଓ ଶବ୍ଦଅର୍ଥ ଜ୍ଞାନକୁ ତାଙ୍କ ସେ କାବ୍ୟ ସାଧନା ମାର୍ଗରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଶ୍ରୀହର୍ଷଙ୍କ ନୈଷଧ କାବ୍ୟକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ ହେଁ, ମାଘ, ଭାରବୀ ଓ କାଳିଦାସଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସଂସ୍କୃତ କାବ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର ଓ ପୁରାଣ ବ୍ୟତୀତ ଅଭିଧାନ ଗ୍ରନ୍ଥ, ଅଳଙ୍କାର ଶାସ୍ତ୍ର ଓ ସଙ୍ଗୀତ ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମଧ୍ଯ ଆୟତ୍ତ କରିଥିଲେ । ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ କାବ୍ୟର ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥର ଏକ ବ୍ୟାପକ ଭୂମିକା ଲକ୍ଷଣୀୟ । ଏଥିପାଇଁ ସେ ଯଥାର୍ଥରେ କହିଥିଲେ – ‘ମୁଁ ଲଭିଛି ଶବଦ ସାଗର ପାର ।’’

ଜଣେ ସଙ୍ଗୀତ କବିଭାବେ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ଅସାଧାରଣ । ତାଙ୍କର ସଙ୍ଗୀତ ସାଧାରଣ ମଣିଷଠାରୁ ଦରବାରର ବିଳାସୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠି ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଦରର ବସ୍ତୁ । ଏହି ପ୍ରତିଭାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଲେଖୁଥିଲେ –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 Img 1
ମହାକାବ୍ୟ ଓ କାବ୍ଯବ୍ୟତୀତ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଅସଂଖ୍ୟା ଛାନ୍ଦ, ଚଉପଦୀ, ଚଉତିଶା, ଦୋହା, ପୋଇ ଆଦି ରଚନା କରି ଜଣେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସଙ୍ଗୀତକାର କବିର ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ତାଙ୍କ ସିଦ୍ଧି ଓ ସାଧନାରେ ‘ଭଞ୍ଜଯୁଗ’ ନାମରେ ନାମିତ ହେବାର ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଛି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । କବିଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ କାବ୍ୟକୃତି
(୧) ଲାବଣ୍ୟବତୀ, (୨) ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ, (୩) କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ, (୪) ରସିକ ହାରାବଳୀ, (୫) ପ୍ରେମ ସୁଧାନିଧ୍ୟ, (୬) ଛାନ୍ଦଭୂଷଣ, (୭) ରସପଞ୍ଚକ, (୮) ଅବନା ରସତରଙ୍ଗ, (୯) ସୁଭଦ୍ରା ପରିଣୟ, (୧୦) କଳାକଉତୁକ, (୧୧) ଚିତ୍ରକାବ୍ୟ ବନ୍ଧୋଦୟ, (୧୨) ରସଇ/ଦଶପୋଇ ।

ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବିମଳ କାବ୍ଯସାଧନା ନିକଟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଋଣୀ । ରାଜପରିବାରର ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଦହ ସାଙ୍ଗକୁ ଓଡ଼ିଶାର ଅସ୍ଥିର ରାଜନୈତିକ ଅବହାୱା ମଧ୍ୟରେ ରସପୂର୍ଣ୍ଣ କାବ୍ୟସାଧନା ଉପେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି କମ୍ ସାଧନାର କଥା ନଥିଲା । ଏକ ଦେଇଛି ଏକ ଆଶାତୀତ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଗୁରୁଗମ୍ଭୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।

(ଖ) କବିତାର ପୂଣରୁମି :

କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ‘ମିତ୍ରତା’ କବିତାଟି ତାଙ୍କର ‘ବ’ ଅନୁପ୍ରାସରେ ରଚିତ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟ ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ର ଅଷ୍ଟବିଂଶ ଛାନ୍ଦର ଅଂଶବିଶେଷ । ଉକ୍ତ କାବ୍ୟଟି ରାମାୟଣ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ ରଚନା କରାଯାଇଛି । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଜାନକୀ ଏବଂ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ । ସେ ବନରେ ବହୁ ଅସୁର ସଂହାର କରି ମୁନିଙ୍କର ଯଜ୍ଞ ରକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ସେମାନେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ପଞ୍ଚବଟୀରେ । ସେହି ଅରଣ୍ୟରେ ସେମାନେ ଲଙ୍କାର ରାଜା ରାବଣର ଭଉଣୀ ସୂର୍ପଣଖାର ବ୍ୟବହାରରେ ଛଦ୍ମବେଶରେ ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରି ଲଙ୍କାକୁ ନେଇଯାଇଛି । ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଖୋଜି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଲକ୍ଷ୍ମଣ କିସ୍କିନ୍ଧ୍ୟାରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ ହୋଇଛି । ପରସ୍ପର ପରସ୍ପରର ଦୁଃଖରେ ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଓ ମିତ୍ରତା ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହାହିଁ କବିତାର କଥାବସ୍ତୁ ।

(ଗ) କବିତାର ସାରକଥା :

ଉଭୟଙ୍କୁ ସମାନ ଦଶା ପଡ଼ିଛି ବୋଲି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶର ଦାୟାଦ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ହେଉଛନ୍ତି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୁତ୍ର । ସୁତରାଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଂଶଗତ ସାମ୍ୟ ରହିଥ‌ିବା, ସେମାନେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ପତ୍ନୀ ରୋମାଙ୍କୁ ବଡ଼ ଭାଇ ବାଳୀ ଅପହରଣ କରିନେଇ ଥ‌ିବାରୁ ସେ ମଧ୍ୟ ଦୁଃଖରେ ରହିଛନ୍ତି । ଉଭୟେ ଉଭୟ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ରାଜା ହେବା କଥା । ଅର୍ଥାତ୍ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାରେ ରାଜା ହୋଇଥା’ନ୍ତେ । ମାତ୍ର ବିଧୂର ବିଧାନ ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର । ଉଭୟେ ରାଜ୍ୟହରା ଓ ପତ୍ନୀହରା ହୋଇ ବନରେ ବୁଲୁଛନ୍ତି । ବନର ଫଳମୂଳ ଭକ୍ଷଣ କରି ସେମାନେ ଜୀବନଧାରଣ କରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର କେବଳ ଅନୁଜ ଭ୍ରାତା ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ପାଇ ଏବଂ ସୁଗ୍ରୀବ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଆଶ୍ଵାସନା ପାଇ ନିଜ ନିଜ ଦୁଃଖ ଲାଘବ କରୁଛନ୍ତି ।

ମାତା କୈକେୟୀଙ୍କ ପାଇଁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହାସନରେ ବସିବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେହିପରି ସୁଗ୍ରୀବ, ଭ୍ରାତା ବାଳୀର ଶତ୍ରୁତା ପାଇଁ ରାଜା ହୋଇ ରହିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନାହିଁ । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହିଭଳି ସାମ୍ୟତା ରହିଥ‌ିବାରୁ ଉଭୟେ ମିତ୍ରତା ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ସଂକଳ୍ପ କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି –, ‘ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏତେ ସାମ୍ୟ ଥିଲେ ବି, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କଠାରୁ ଆହୁରି ଦୁଃଖରେ ରହିଛି । ଆପଣ ନିର୍ଭୟରେ ବନରେ ବୁଲିପାରୁଛନ୍ତି, ମାତ୍ର ମୁଁ ବାଳୀ ଭୟରେ ବନରେ ନିର୍ଭୟରେ ରହିପାରୁନାହିଁ । କାରଣ ବାଳୀ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ମୋତେ ଆକ୍ରମଣ କରିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ମୁଁ ପର୍ବତଗୁହାରେ ଲୁଚି ଲୁଚି ରହିଛି ।’ ନିଜର ଏଭଳି
ମାରିପାରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶରଭ ଅର୍ଥାତ୍ ଅଷ୍ଟପଦ ବିଶିଷ୍ଟ ମୃଗକୁ ଭୟ କରିଥାଏ ।’ ଏଠାରେ କବି ସୁଗ୍ରୀବକୁ ବଳୀୟାନ ସିଂହ ସହିତ ତୁଳନା କରିଥିଲାବେଳେ, ବାଳୀକୁ ତା’ଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ବଳଶାଳୀ ଶରଭ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୁଗ୍ରୀବ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବେ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର କହିଛନ୍ତି, ସେ ଗୋଟିଏ ବାଣରେ ବାଳୀକୁ ବିନ୍ଧି ଦେବେ । ଅର୍ଥାତ୍ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ବାଣ ବାଳୀ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବ । ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଏଭଳି କଥା ଶୁଣି, ସୁଗ୍ରୀବ କହିଛନ୍ତି, ସୀତା ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଏପରିକି ବ୍ରହ୍ମଲୋକରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ ତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଆଣିବେ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ଭଣଜା ହନୁମାନକୁ ଦେଖାଇ ତାହାର ଅଦ୍ଭୁତ ପରାକ୍ରମ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବ ଅଗ୍ନିକୁ ସାକ୍ଷୀରଖ୍ ମିତ୍ର ହୋଇଛନ୍ତି । ସନ୍ଦେହ ଆସିଛି । ସେ ବିନୟର ସହିତ, ଶତ୍ରୁକୁ ମାରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦୁଇଥର ବଳ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କହିଛନ୍ତି । ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କର ଅନୁରୋଧ ରକ୍ଷାକରି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁଇଥର ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 ମିତ୍ରତା

ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷା ହେଉଛି, ମୃତ ଦୁନ୍ଦୁଭି ରାକ୍ଷସର ଅସ୍ଥି ଉତ୍ତୋଳନ । ବାଳୀ ଏହି ଦୁର୍ଦାନ୍ତ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସୁରକୁ ମାରିଥିଲା । ତା’ର ଅସ୍ଥିସମୂହ ପର୍ବତପ୍ରାୟ ରୁଣ୍ଡ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ତୁଳନା କରି ଏବଂ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ବୀରତ୍ଵର ପ୍ରମାଣ କରି କବି କହିଛନ୍ତି, ହାତୀ ଯେପରି ପଦ୍ମଫୁଲକୁ ତୋଳିକରି ସହଜରେ ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗିଦିଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁନ୍ଦୁଭି ଅସ୍ଥିକୁ ଆକାଶକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଫିଙ୍ଗିବାର ଭୟଙ୍କର ଶବ୍ଦ ଶୁଣି କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟାବାସୀ ଭାବିଛନ୍ତି, ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବଜ୍ରଘାତରେ ମୈନାକ ପର୍ବତ ଉଡ଼ି ଦୂରରେ ପଡ଼ିଛି ।

ଆସିନାହିଁ । ସେ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି, ରକ୍ତ, ମାଂସ, ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଦୁନ୍ଦୁଭି ବଡ଼ ଓଜନିଆ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ତା’ର ଶରୀର ପଚି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି । ଫଳରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସହଜରେ, ଅସ୍ଥିକୁ ଦୂରକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ଆସିଛି । ବାଳୀ ଚାଲିଲାବେଳେ ତା’ର ଓଜନିଆ ପାଦପାତରେ ବସୁଧା ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଛି । ଏଣୁ ବସୁଧାର ଅନୁରୋଧରେ ବ୍ରହ୍ମା ବାଳୀର ଅଧାବଳ ସପ୍ତଶାଳା ଗଛରେ ରଖୁଛନ୍ତି । ତୁଳାଦଣ୍ଡର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ସମାନଭାର ରଖୁଲାଭଳି ହୋଇଛି । ଏହି ସପ୍ତଶାଳାକୁ ଇନ୍ଦ୍ରାଦି ଦେବତାମାନେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଶରରେ ବିନ୍ଧି ପାରିନାହାନ୍ତି । ତା’ର କାରଣ ଗୋଟିଏ ସାପ ଲାଙ୍ଗୁଳକୁ ଛୁଇଁଦେବାରୁ ସେ ସଳଖ୍ ସିଧା ହୋଇଯାଇଛି । ସାତଟି ଶାଳଗଛ ସିଧାହୋଇ ଏକ ଦିଗରେ ରହିବାରୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗୋଟିଏ ଶରରେ ତା’କୁ ଭେଦକରିଛନ୍ତି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 Img 2
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 8 Img 3

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର। ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ରେଡ଼ିଓର ଜରୁରୀ ଘୋଷଣା ଶୁଣିବାବେଳକୁ ସୁରେଶ କ’ଣ ଭାଙ୍ଗୁଥୁଲା ? (ପଥର, ମୁଗୁର, ଇଟା, ହାତୁଡ଼ି)
Solution:
ମୁଗୁର

(ଖ) କିଏ ଯାଇ ରେଡ଼ିଓ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଚି ? (ଦେବକାନ୍ତ, ନିଶାକର, ଗୋପୀ, ମନମୋହନ)
Solution:
ମନମୋହନ

(ଗ) କେଉଁ ଖବରଟା ବେଳେବେଳେ ସତ ହୋଇଯାଏ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛନ୍ତି ? (ସକାଳ, ମଧ୍ୟାହ୍ନ, ଅପରାହ୍ନ, ସନ୍ଧ୍ୟା)
Solution:
ସକାଳ

(ଘ) କୈଳାସର ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକ ଶୁଣି ତାହା କେଉଁ ଭାଷାର ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛନ୍ତି ? ( ଓଡ଼ିଆ, ହିନ୍ଦୀ, ତେଲୁଗୁ, ତାମିଲ)
Solution:
ତେଲୁଗୁ

(ଙ) କେଉଁ କଥା ଭୟାନକ ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି ? (ଭାଲୁକାମୁଡ଼ା, ଭାଲୁର ଜିଭଚଟା, ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା, ଭାଲୁ ଘୋଷରା)
Solution:
ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା

(ଚ) ଭାଲୁ ଆଦୌ କ’ଣ ସହିପାରେ ନାହିଁ ? (ବନ୍ଧୁତା, ମାନବିକତା, ବିଶ୍ଵସଘାତକତା, ଶଠତା)
Solution:
ବିଶ୍ଵସଘାତକତା

(ଛ) ମନମୋହନଙ୍କ ଭାଇଟିର କେତେବେଳେ ଇଣ୍ଟରଭିଉ ଥିଲା ? (ଆଠଟାରେ, ନଅଟାରେ, ଦଶଟାରେ, ସାଢ଼େ ଦଶଟାରେ)
Solution:
ଦଶଟାରେ

(ଜ) କୈଳାସଙ୍କର ସେଦିନ ଜଣକ ସାଙ୍ଗରେ କେଉଁଠି ଦେଖାକରିବାର ଥିଲା ? (ବସ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଡରେ, ମେଡ଼ିକାଲରେ, ରେଡ଼ିଓ ଷ୍ଟେସନରେ, ଷ୍ଟେସନରେ )
Solution:
ଷ୍ଟେସନରେ

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଝ) ନିଶାକରବାବୁ ଖଟ ଉପରେ କ’ଣ ଦେଖ୍ ଭା…. ବୋଲି କହିଲେ ? (କଳାଚାଦର, କଳାବେଡ଼ସିଟ୍, କଳାକମ୍ବଳ, କଳାରେଜେଇ)
Solution:
କଳାକମ୍ବଳ

(ଞ) କମ୍ବଳଟା କିଏ ଘୋଡ଼ିହୋଇ ଶୋଇଥିଲା ? (ସୁରେଶ, ଦେବକାନ୍ତ, ଗୋପୀ, ମନମୋହନ)
Solution:
ଗୋପୀ

(ଟ) ଭାଲୁର କାହାପ୍ରତି ଆଲର୍ଜି ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛନ୍ତି ? (ଅନ୍ଧାର, ଆଲୁଅ, ଦ୍ବିପ୍ରହର, ସକାଳ)
Solution:
ଆଲୁଅ

(୦) କେଉଁ ଭାଲୁ ଜଙ୍ଗଲରୁ ଆସି ଆମ ପାଇଖାନାରେ ଲୁଚିନାହିଁ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଲେ ? (ସହରୀଭାଲୁ, ଭୟାନକ ଭାଲୁ, କବିତାର ଭାଲୁ, ଗପର ଭାଲୁ)
Solution:
ଗପର ଭାଲୁ

(ଉ) ‘ଆଲୁଅରେ ଖାଇଲେ ଗୁଡ଼, ଅନ୍ଧାରରେ ଖାଇଲେ ତ ସେଇ ଗୁଡ଼’’ ଏହା କିଏ କହିଛି ? (ମନମୋହନ, ନିଶାକର, ସୁରେଶ, ଗୋପୀ)
Solution:
ନିଶାକର

(ଢ) କେଉଁ କଥା ବରଦାସ୍ତ କରିପାରିବେନି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛନ୍ତି ? (ଭାଲୁ, ବନ୍ଦ, ଅପମାନ, ଭୟ)
Solution:
ବନ୍ଦ

(ଣ) ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ କିଏ ଭାଲୁଠୁ ଆହୁରି ବେଶି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ ? (ସିଂହ, ବାଘ, ଗୟଳ, ମଣିଷ)
Solution:
ମଣିଷ

(ତ) ଇଚ୍ଛାକଲେ ମଣିଷ ବି କ’ଣ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛନ୍ତି ? (ହତ୍ୟାକାରୀ, ପଶୁ, ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ, କ୍ଷମାଶୀଳ)
Solution:
ପଶୁ

(ଥ) ଗୋପୀକୁ କିଏ ପିଟିଲା ବୋଲି ସେ କହିଥିଲା ? (ଭୂତ, ଭାଲୁ, ପୋଲିସ, କିଏ ଜଣେ)
Solution:
ଭାଲୁ

(ଦ) କୈଳାସ କ’ଣ ବଜେଇ ବଜେଇ ଭିତରକୁ ଆସିଥିଲା ? (ବଂଶୀ, କେନ୍ଦରା, ଖଞ୍ଜଣୀ, ମୃଦଙ୍ଗ)
Solution:
ମୃଦଙ୍ଗ

(ଧ) କୈଳାସ କ’ଣ ହୋଇଗଲା ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛନ୍ତି ? (କଳାକାର, ଯୋଗୀ, ପାଗଳ, ପଣ୍ଡିତ)
Solution:
ପାଗଳ

(ନ) ଏ ଭାଲୁର ପୂର୍ବପୁରୁଷ କିଏ ବୋଲି କୈଳାସ କହିଛି ? (ହନୁମାନ, ଜାମ୍ବବାନ, ସୁଗ୍ରୀବ, ଅଙ୍ଗଦ)
Solution:
ଜାମ୍ବବାନ

(ପ) ଭାଲୁକୁ ମାରିଲେ ଏହା କେଉଁଭଳି ଏକ ଇସ୍ୟୁ ହୋଇଯିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ? (ଅଯୋଧ୍ୟା, ଲଙ୍କା, କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା, କାଶ୍ମୀର)
Solution:
ଅଯୋଧ୍ୟା

(ଫ) କିଏ ଗୋପୀକୁ ନିଶାକରର ଜିମାରେ ଛାଡ଼ିଦେଇ ଯାଇଥିଲେ ? (ତା’ ମାଆ, ତା’ ବୁଢ଼ୀମା’, ତା’ ବାପା, ତା’ ବୁଢ଼ାବାପା)
Solution:
ତା’ ବୁଢ଼ୀମା’

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖି। ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ରେଡ଼ିଓର ଜରୁରୀ ଘୋଷଣା ଶୁଣି କୈଳାସର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଚି ?
Solution:
ରେଡ଼ିଓର ଜରୁରୀ ଘୋଷଣା ଶୁଣି ଣାପାପାନରେ ଥିବା କୈଲାସର ଗୋଡ଼ ଦୁଇଟା ତଳକୁ ଓଦେଳ ଥାପିଛି ଏବଂ ସେ ପ୍ରାୟ ଫ୍ଲାଟ ହୋଇଯାଇଛି ।

(ଖ) ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟିଏ ପଶି ଆସିଥିବାର ଶୁଣି ସୁରେଶର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଛି ?
Solution:
ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟିଏ ପଶି ଆସିଥିବାର ଶୁଣି ମୁଗୁର ଭାଙ୍ଗୁଥ‌ିବା ସୁରେଶ ମହିଷାସୁର ମର୍ଦ୍ଦିନୀ ପରି ଲୋରେ ମିଳ ହୋଲମାଲଛି |

(ଗ) ରେଡ଼ିଓ କେଉଁସବୁ ବିଷୟରେ ମିଛ କହେ ବୋଲି କୈଳାସ କହିଛି ?
Solution:
ରେଡ଼ିଓ, ବଜାର ଦର, ପାଣିପାଗ, ବନ୍ୟା, ମରୁଡ଼ି ବିଷୟରେ ମିଛ କହେ ବୋଲି କୈଳାସ କହିଛି

(ଘ) ସସେମିରା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କିଏ ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକଟିଏ କହିଛି ?
Solution:
ସସେମିରା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୈଳାସ ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକଟିଏ କହିଛି ।

(ଙ) କୌଣସି ଏକ ଭାଲୁ କାହିଁ ଜିଭରେ ସସେମିରା ଲେଖ୍ ଦେଇଥିଲା ?
Solution:
କୌଣସି ଏକ ଭାଲୁ କଦ୍ଵା ଜିଭରେ ସସେମିରା ଲେଖ୍ ଦେଇଥିଲା |

(ଚ) ଆଜି ଆଉ ବଜାରି ଯିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ନିଶୀକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ରାଲ୍ମ ସନରକୃ ପଣିଆପିଛି ଖବର ଶୁଣିବାପରେ ଆଉ ବଜାର ଯିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଛ) ଭାଲୁ କେଉଁବାଟ ଦେଇ ବାଥରୁମ୍‌କୁ ପଶି ଆସିଥିଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ ଅନୁମାନ କରିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ପଛପଟ ଖୋଲା ଦରଜା ଦେଇ ବାୟୁମକୁ ପଶି ଆସିଥିଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ ଅନୁମାନ କରିଛି ।

(କ) ଭାଲୁ ବେଡ଼ରୁମ୍‌ରେ ଢୁକିଥିଲେ କ’ଣ ହୋଇଥାଆନ୍ତା ?
Solution:
ଭାଲୁ ବେଡ଼ରୁମ୍‌ରେ ଢୁକିଥିଲେ ପିଣ୍ଡାରେ ମଣିଷ ଶୋଇ ପଡ଼ିଥାନ୍ତା।

(ଝ) ଭାଲୁ କେଉଁଠି ଥିଲେ ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ବାହାରେ ଥିଲେ ଯେମିତି ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ, ଭିତରେ ଥିଲେ ବି ସେମିତି ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି |

(ଞ) କେଉଁଠି ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ନିଶାକର କହିଲେ ?
Solution:
ସହରରେ ନୁହେଁ, ଆମର ଏ ମେସ୍ ଭିତରେ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି |

(ଟ) ନିଶାକରବାବୁ ଗୋପୀକୁ ଠେଲିଦେଇ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
ନିଶାକରବାବୁ ଗୋପୀକୁ ଠେଲିଦେଇ, ‘ଖାଲି ସବୁବେଳେ ସପନ ଦେଖୁଥା’ ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

(୦) ମନମୋହନ ଭାଲୁକୁ ଶୋଇଥ‌ିବାର ଦେଖୁବାବେଳେ ଭାଲୁ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିଲା ବୋଲି ନିଶାକର କହିଲେ ?
Solution:
ମନମୋହନ ଭାଲୁକୁ ଶୋଇଥବାର ଦେଖିବାବେଳେ, ସେତେବେଳେ ଦିନଥ‌ିବାରୁ, ଜରରେ କମ୍ପୁଥିଲା ବୋଲି ନିଶାକର କହିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଙ) ମନମୋହନ ଓ ନିଶାକର ଭାଲୁ ସମ୍ପର୍କରେ କଥା ହେଲାବେଳେ ସୁରେଶ ହାତରେ କ’ଣ ସବୁ ଧରି ଆସିଥିଲେ ?
Solution:
ମନମୋହନ ଓ ନିଶାକର ଭାଲୁ ସମ୍ପର୍କରେ କଥା ହେଲାବେଳେ ସୁରେଶ ହାତରେ ଗୋଟାଏ ବଲ୍ବ୍ ହୋଲତର ସହିତ କିଛି ତାର ଓ ହାତୁଡ଼ି ଧରି ଆସିଥିଲେ ।

(ଢ) କେଉଁ କଥା ପ୍ରମାଣ ମାଗିଲେ ଦବା କଷ୍ଟକର ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
ଏ ଜଗତଟା ବିଶ୍ଵାସରେ ଚାଲିଛି, ମାତ୍ର ଏହା ପ୍ରମାଣ ମାଗିଲେ ଦବା କଷ୍ଟକର ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଣ) ଆଲୁଅ ନ ଜାଳିବାକୁ ନିଶାକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁର ବିଶ୍ଵାସ ପ୍ରତି ଆସ୍ଥାରଖି ଆଲୁଅ ନ ଜାଳିବାକୁ ନିଶାକର କହିଛି ।

(ତ) ଭାଲୁର କେଉଁ କଥା ପ୍ରତି ଆଶା ରଖାଯାଉ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁର ବିଶ୍ଵାସ ପ୍ରତି ଆଶା ରଖାଯାଉ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଥ) କେଉଁ କଥାସବୁ ବନ୍ଦ ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ?
Solution:
ଖାଇବା, ଶୋଇବା, ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା ସବୁ ବନ୍ଦ ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ।

(ଦ) ଭାଲୁ ବିଷୟରେ କାହାକୁ ଖବର ଦେବେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ବିଷୟରେ anti ଭାଲୁ Squard କୁ ଖବର ଦେବେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ।

(ଧ) ସ୍କାର୍ଡ଼ ଫୁଆଡ଼୍ କଥା ରଖି କ’ଣ ଦରକାର ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ?
Solution:
ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ ଫୁଆଡ଼୍ କଥା ରଖି ଘରବାଲା ଚୂନ ଦେବାପାଇଁ ଯେଉଁ ବାଉଁଶ ରଖିଥିଲା ସେଇଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ଦରକାର ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି ।

(ନ) ବହିରେ କ’ଣ ଲେଖୁଚି ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ଗୋଟିଏ ହିଂସ୍ର ପ୍ରାଣୀ ଓ ପ୍ରତିଶୋଧପ୍ରବଣ ବୋଲି ବହିରେ ଲେଖିଚି ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଚି ।

(ପ) ଭାଲୁଟାର କେଉଁ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
ଭାଲୁ ଗୋପୀ ଗାଲରେ ମାରିଥିବାରୁ, ତା’ର ବଡ଼ସାନ ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

(ଫ) ରାତିଟାର କଥା ବୋଲି ନିଶାକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ରାତିଟାର କଥା ବୋଲି ନିଶ୍କର କହିଛି, କାରଣ ରାତି ପାହିଲେ ଭାଲୁ ଭାଲୁ ବାଟରେ ଓ ଆମେ ଆମ କାହିଁକି କହିଛି |

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟାଏ ପଶି ଆସିଥିର ନିଶାକରଠାରୁ ଶୁଣି ମନମୋହନ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁଟାଏ ପଶି ଆସିଥିର ନିଶାକରଠାରୁ ଶୁଣି ମନମୋହନ କହିଛି, ଆପଣ ଗାଲୁଆମି କରି, ବଜାର ନ ଯାଇ, ଯାହା ପଚରା ପୋକରା ବଳକା ପରିବା ଅଛି, ସେଇଥରେ ଚଳେଇ ନେବେ ବୋଲି ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

(ଗ) କେଉଁ କଥା ମନମୋହନ ଜାଣିପାରିବନି ବୋଲି ଗୋପୀ ମନମୋହନକୁ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସହରରେ ରହୁଥ‌ିବା ଲୋକ ହିସାବରେ ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା କି ଭୟାନକ ସେ କଥା ମନମୋହନ ଜାଣିପାରିବନି ବୋଲି ଗୋପୀ ମନମୋହନକୁ କହିଛି ।

(ଘ) ‘ଆପଣ ଯାହା ଭାବିପାରନ୍ତି”…..ଏହା କିଏ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆପଣ ଯାହା ଭାବି ପାରନ୍ତି’… ଏହା ନିଶାକର ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛି ।

(ଙ) ଭାଲୁର ଯିବା ଆସିବା ସମ୍ପର୍କରେ ମନମୋହନ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁର ଯିବା ଆସିବା ସମ୍ପର୍କରେ ମନମୋହନ କହିଛି, ‘ଭାଲୁ କ’ଣ ଟୁର୍ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ୍ ଦେଇ ସହରକୁ ଗସ୍ତ କରିବାକୁ ଆସିଛି ଯେ ତା’ମିତା ଥାପିବା କଥା କଣାପଡିବ ?

(ଚ) ସୁରେଶର ସେଦିନ କ’ଣ କାମ ଥିଲା ବୋଲି ସେ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଅଫିସ୍‌ରେ ଗୋଟାଏ ଜରୁରୀ ଫାଇଲ୍ dispose କରିବାର ଥିଲା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁରେଶର ସେଦିନ ବୋଲି ସେ କହିଛି ।

(ଛ) ସରକାର ସମସ୍ତଙ୍କୁ କେଉଁ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସରକାର ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍କାର୍ଡ଼ ଖୋଲିଛନ୍ତି, ଯିଏ ବା ଯେଉଁମାନେ ଭାଲୁର ସନ୍ଧାନ ପାଇବେ, ତୁରନ୍ତ ସେହି ୱାର୍ଡ଼କୁ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

(ଜ) ସର୍ବଶେଷ ଖବରରୁ କ’ଣ ଜଣାଯାଇଛି ବୋଲି ଆନାଉନ୍ସ ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସର୍ବଶେଷ ଖବରରୁ ଜଣାଯାଇଛି, ଆଜି ସହରରେ ହେବାକୁ ଥିବା ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ, କ୍ରିକେଟ୍ ଖେଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାସବୁ ଏହି ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ପାଇଁ ବନ୍ଦ ରହିଛି ବୋଲି ଆନାଉନ୍ସ ହୋଇଛି ।

(ଝ) ଗୋପୀ ଆଖ୍ ବନ୍ଦକରି ଚିତ୍କାର କରିବା ଦେଖୁ ନିଶାକର ବାବୁ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଆଖି ବନ୍ଦ କରି ଚିତ୍କାର କରିବା ଦେଖି ନିଶାକର ବାବୁ କହିଛନ୍ତି, ‘ଆ କାହିଁକି ଏତେ ପାଟି କରୁଚ ? ଶୋଇ ପଡ଼ିଛି, ଉଠି କରିବା|

(ଞ) ମନମୋହନ ବାବୁ ଭାଲୁକୁ କେଉଁଠି ଶୋଇଥ‌ିବାର ଦେଖ‌ିଲେ ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନମୋହନ ବାବୁ ଭାଲୁକୁ ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଶୋଇଥବାର ଦେଖିଲେ ।

(ଟ) ଶକ୍ତି ଆଉ ବଳ ମାପିବା ପାଇଁ କ’ଣ ଦରକାର ହୁଏ ବୋଲି ମନମୋହନ ନିଶାକରକୁ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶକ୍ତି ଆଉ ବଳ ବୋଲି ମନମୋହନ ନିଶାକରକୁ କହିଛି |

(୦) ସୁରେଶ ଗୋପୀକୁ ଡାକି କେଉଁଠି ଆଲୁଅ ଜାଳିବାକୁ କହିଛି ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁରେଶ ଗୋପୀକୁ ଡାକି ବାଥୁରୁମ୍ ବାହାରେ ଆଲୁଅ ଢାଳିବାକୁ କହିଛି, କାରଣ ବାଥୁରୁମ୍ ଭିତରକୁ ଯେପରି ସାମାନ୍ୟ ଆଲୁଅ ପଡ଼ିବ ।

(ଉ) ଭାଲୁ କେଉଁ ଦଣ୍ଡ ଦେବ ବୋଲି ସୁରେଶକୁ ଜଣା ନଥିଲା?
Solution:
ଦିନସାରା ଓପାସ ରହିଛନ୍ତି, ରାତିକି ଖାଇବା କଥା ଜଣାନାହିଁ, ସେଥ‌ିରେ ବାଥୁରୁମ୍ ଯିବା ମନା, ଭାଲୁ ତାଙ୍କୁ ଏପରି ଦଣ୍ଡ ଦେବ ବୋଲି ସୁରେଶକୁ ଜଣାନଥୁଲା ।
(ଢ) ସୁରେଶ ୱାର୍ଡ଼ କଥା କାହିଁକି କହୁଥିଲା ବୋଲି ମନମୋହନକୁ କହିଛି ?


‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁଟିକୁ ଏ ଘରୁ ବିଦା ନକଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏ ଘରେ କାହାରି କିଛି Freedom ନାହିଁ, ତେଣୁ ସୁରେଶ ୱାର୍ଡ଼ କଥା ମନମୋହନକୁ

(ଣ) ‘‘ଠିକ୍ କହିଛୁ ମନମୋହନ’’- ଏଠାରେ ମନମୋହନର କେଉଁ କଥାଟି ଠିକ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଏଠାରେ ମନମୋହନର,‘ଠିକ୍ କହିଛୁ ମନମୋହନ ାଲୁଠାରୁ ଆହୁରି ବେଶି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ’ ‘ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ମଣିଷ କଥାଟି ଠିକ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ତ) ଭାଲୁ କ’ଣ କରିପାରେ ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ଉଚ୍ଚ ଜାଗାକୁ ଚଢ଼ିପାରେ, ଆମ୍ପୁଡ଼ା କାମୁଡ଼ା ପରି ଜାବୁଡ଼ା ବି ଲଗେଇପାରେ ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି । .

(ଥ) ‘ଟିଟ୍ ଫର୍ ଟ୍ୟା’’ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁକୁ ଘରେ ପୂରାଇ, ତା’ଭୟରେ କାକୁସ୍ଥ ହେବା ଅପେକ୍ଷା ତାକୁ ସାମ୍‌ନା କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭଲ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ‘ଟିଟ୍-ଫର୍ ଟ୍ୟାଟ୍’

(ଦ) ମନମୋହନର ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଶୁଣି ଗୋପୀ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Solution:
ଶୁଣି ଗୋପୀ କହିଥିଲା, ବାଉଁଶଟାଏ ଆଣିଦେବି ଆଜ୍ଞା ଖେଞ୍ଚା ମାରିଦେଲେ ଖୋଲା ଦରଜା ଦେଇ ପଳେଇବାକୁ ଭାଲୁ ବାଟ ପାଇବନି ।

(ଧ) ଉଣେଇଶ ଶହ ଏକାନବେ ମସିହା ଆଇ. ଏ.ଏସ୍ ପରୀକ୍ଷାରେ ଜାମ୍ବବାନ ବିଷୟରେ କେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଡ଼ିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଉଣେଇଶ ଶହ ଏକାନବେ ମସିହା ଆଇ. ଏ. ଏସ୍. ପରୀକ୍ଷାରେ ଜାମ୍ବବାନ ବିଷୟରେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଡ଼ିଥିଲା, Write a shortnote on Jambaban was a bear who served ରାମ like Hanuman |

(ନ) କୈଳାସ ଘର ଭିତରେ ବସି ବସି କ’ଣ କରିଛି ?
Solution:
‘ଭାନ୍ଦୁ ରପଦର’ ଏହାକିକାରେ ନାଏହେଲାର ବିଲଯ ବସି ବସି ଭାଲୁ ଜଣାଣ ଲେଖିଚି ।

(ପ) କୈଳାସ ତା’ ମନଟାକୁ କିପରି ବୁଝେଇ ସାରିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୈଳାସ ତା’ମନଟାକୁ ବୁଝେଇ ସାରିଚି – ‘ଏଠି ପଡ଼ିଆ ନାହିଁ, ପୋଖରୀ ନାହିଁ, ପାଇଖାନା ଦଖଲ ହୋଇ ଯାଇଓ, ରେ ମନ . ତୁ ଶୋଇଯା ।’

(ଫ) କ’ଣ କଲେ ଭାଲୁ ଚାଲିଯିବ ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତ ଭାଲୁ ଚାଲିଯିବାର ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇ କହିଛି, ଯଦି ପାଇଖାନାର ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଖୋଲି ଦିଆଯାଏ, ତାହେଲେ ଭାଲୁ ଚାଲିଯିବାର ରାଷ୍ଟ୍ର ସଫା ହୋଇଯିବ ।

(ବ) ଭାଲୁ ତା’ ନିରାପଦ ଜାଗା କାହିଁକି ଛାଡ଼ିଯିବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଆସିବା ବେଳ ହେଲାଣି, ସେଥ୍ପାଇଁ ଭାଲୁ ତା’ନିରାପଦ ଜାଗା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁକୁ ଜର ଛାଡ଼ିଯିବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଭ) ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଭାଲୁ କ’ଣ ଜାଣିପାରିଥବ ଏବଂ ଦରଜା ଖୋଲା ଦେଖୁ କ’ଣ କରିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଭାଲୁ ତା’ର ମୁକ୍ତି ଦରକାର ବୋଲି ଜାଣିପାରିଥବ ଏବଂ ଦରଜା ଖୋଲା ଦେଖିଲେ ତା’ର ଜର ଫର ଛାଡ଼ି ପଳେଇବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ମ) ଶୋଇଯାଇଥିବା ଗୋପୀ ଖୁଲି ଖୁଲି ହସି କ’ଣ କହୁଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶୋଇଥିବା ଗୋପୀ ଖିଲି ଖିଲି ହସି କହୁଥିଲା, ‘ଏ ଛାଡ଼….ଭାଲୁ……ଛାଡ଼ ମ! ତୁ କୁତୁ କୁତୁ କଲେ ମୁଁ ତ ତତେ କୁତୁ କୁତୁ କରିଦେବି…..ଚୁପ୍ ହୋଇ ବସିଲୁ ଖେଳିବା ।’

(ଯ) ଗୋପୀ କବାଟର ଜଞ୍ଜିରଟା ଖୋଲିଦେବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଶୁଣି କୈଳାସ କ’ଣ କହିଚି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ କବାଟର ଜଞ୍ଜିରଟା ଖୋଲି ଦେବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଶୁଣି, କୈଳାସ କହିଛି, ଭାଲୁ ଜାମ୍ବବାନର ବଂଶଧର….ତାକୁ ମୁକ୍ତି ଦେଲେ ଇହକାଳ ପରକାଳ ସବୁ କାଳରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଯିବ ।

(ର) ରାତିସାରା ଭାଲୁ କ’ଣ କଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଚି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାତି ସାରା ଭାଲୁ ସତରେ ନୁହେଁ, ସପନରେ ତା’କୁ କୁତୁ କୁତୁ କଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି ।

(ଳ) ପଛ ଦରଜାଟା ଖୋଲିଦେବାକୁ ଗୋପୀ କାହିଁକି ନାହିଁ କରିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଛ ଦରଜାଟା ଖୋଲି ଦେବାକୁ ଗୋପୀ ନାହିଁ କରିଥିଲା, ସେ କହିଥିଲା ଭାଲୁଟା ରାଗି ଯାଇଥବ ଏବଂ ଦରଜା ଖୋଲିବା କ୍ଷଣି ତା’ଉପରକ୍ତ ଚାକ, ପତିବ |

(ବି) ଗୋପୀ ଶେଷରେ କ’ଣ କହି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଚାଲିଗଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀକୁ ସମସ୍ତେ ଘେରି ମାଡ଼ ଦେବାରୁ, ସେ କହିଲା, ମାରନି, ଆଉ ମାରନି ମୋତେ ବାବୁମାନେ, ମୁଁ ନିଶ୍ଚେ ଯିବି, ତମେ ସବୁ ଭାଲୁକୁ ଡରିଗଲ, ଆଉ ମୁଁ ଡରିବି କାହିଁକି, ମୁଁ ଭାଲୁକୁ ଯାଉଚି କହି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଚାଲିଗଲା ।

(ଶ) ଗୋପୀ ତା’ ଘରକୁ ଚାଲିଯିବାବେଳେ ଭାଲୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ପ୍ରଭେଦ ଥ‌ିବାର କହିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ତା’ଘରକୁ ଚାଲିଯିବାବେଳେ ଭାଲୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଥ‌ିବାର କହିଥିଲା । ଭାଲୁ ମତେ ହାତ ମୁଠାରେ ପାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲା, କାରଣ ତମମାନଙ୍କଠାରୁ ଭାଲୁ ବେଶ୍ ନିରୀହ, ହେଲେ ତମ କଥା ମାନିନଥିଲେ, ତମେମାନେ ମୋତେ ପିଟି ପିଟି ମାରିଦେଇଥାନ୍ତ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ୩୦ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାଟିର ମଞ୍ଚସଜ୍ଜା କିପରି ହୋଇଛି ?
Solution:
ମଞ୍ଚକୁ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ବସା ଉଠାଘର ଭାବରେ ଧରି ନିଆଯାଇପାରେ । ଏହାର ଗୋଟିଏ କ’ଣକୁ ଖଟିଆଟିଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କ’ଣରେ ଟିପୟ ଏବଂ ତାହା ଉପରେ ଟିଭି ଓ ରେଡ଼ିଓ ଥୁଆ ହୋଇଛି । କାନ୍ଥସାରା ଅନେକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର, ଅଭିନେତା ଅଭିନେତ୍ରୀଙ୍କର ଫଟୋ ମରାଯାଇଛି । ଗୋଟିଏ ଯୋଡ଼ିଏ ଚେୟାର୍ ଇତସ୍ତତ ପଡ଼ିଛି । ଗୋଟିଏ ପାଖକୁ କୁସ୍ତି କରିବା ସରଞ୍ଜାମ ରହିଛି ।

(ଖ) କେଉଁ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ସମ୍ବାଦଟି ରେଡ଼ିଓ ଘୋଷଣା କରିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରେଡ଼ିଓ ଘୋଷଣା କରିଥିବା ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ସମ୍ବାଦଟି ହେଉଛି, ‘ଗୋଟିଏ ଭାଲୁ, ହଠାତ୍ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରୁ ପଳେଇ ଆସି ଆମ ଏ ସହର ଭିତରେ ଭୁକି ପଡ଼ିଛି । ସେ ଯେକୌଣସି ଜାଗାରେ ଥାଇପାରେ, ଯେକୌଣସି ଜାଗାରେ ପହଞ୍ଚିପାରେ, ଯେକୌଣସି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଯେକୌଣସି ଲୋକର କ୍ଷତି କରିପାରେ ।

(ଗ) ଭାଲୁ ସହ ସଂସ୍କୃତର ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ କୈଳାସ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ସହ ସଂସ୍କୃତର ସଂପର୍କ ବିଷୟରେ କୈଳାସ କହିଛି, ଭାଲୁ ସହ ସଂସ୍କୃତର ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ଯଦି ଭାଲୁ ସଂସ୍କୃତରେ ପଣ୍ଡିତ ନଥାନ୍ତା, ତାହେଲେ ସେ କିପରି ଗଛରେ ଚଢ଼ିଥିବା ମଣିଷ ଜିଭ ଭିତରେ ସସେମିରା ଲେଖିଦେଇଥାନ୍ତା ।

(ଘ) ସାଧାରଣ ଇକ୍ୟୁଏସନ୍‌ରେ ମନମୋହନ କେଉଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁଥ‌ିବାର କହିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନମୋହନ ନିଶାକରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛି, ଆପଣ କୌଣସି ନା କୌଣସି କାରଣରୁ ଭାଲୁକୁ ଡରୁଛନ୍ତି । ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ଳୋକରୁ ମଧ୍ଯ ଜଣାଯାଉଛି, ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକଙ୍କୁ ଘୃଣାକରେ । ତେଣୁ ସାଧାରଣ ଇକ୍ୟୁଏସନ୍‌ରେ ‘ମନମୋହନ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁଥିବାର କହିଲା ।

(ଙ) ‘‘ରାଗୁଛନ୍ତି କାହିଁକି ସାର୍‌’’- ଏହା କିଏ କାହାକୁ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ରାଗୁଛନ୍ତି କାହିଁକି କରିବା ଯୋଜନା କରିଛି, ସେତେବେଳେ ସୁରେଶ ତାଙ୍କୁ ବିଶ୍ବାସଘାତକ ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି । ନିଶାକର ଏଥୁରେ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରୁ, ମନମୋହନ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କହିଛି, ଆପଣ ମେସ୍‌ରେ ଛୋଟବଡ଼ ବିଶ୍ଵାସଯାତକତା ନ କଲେ ମେମ୍ ଚଳାଲଚା କାଠିନ |

(ଚ) ହାତୀ ପାଇଁ ଏ ଦେଶରେ ବନ୍ଦ ଡାକରା ଦେବେ ବୋଲି ସୁରେଶ କାହିଁକି କହିଛି ?’
Solution:
ଆକ୍ଷେପ କରି କହିଛି, ଭାଲୁ ପାଇଁ ଯଦି ମେସ୍ ବନ୍ଦ କରିଦେବ ତା’ହେଲେ ହାତୀପାଇଁ ଏ ଦେଶକୁ ତ ଗୋଟାଏ ବନ୍ଦ ଡାକରା ଦେଇଦେବେ ।

(ଛ) ‘କହ କହ କେଉଁଠାରେ ତୁହି’ ବୋଲି ସୁରେଶ କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଚିତ୍କାର କରି ଆସିବାରୁ ଏବଂ ଭାଲୁ ଥ‌ିବାର ସୂଚନା ଦେବାରୁ ନାଟକୀୟ ଭାବରେ ବାହାସ୍ଫୋଟ ମାରି ସୁରେଶ ନିଜର ବଡ଼ ପଣ ଦେଖାଇ ଭାଲୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା କହିଛି । ଗଦା ବୁଲେଇ, ଭାଲୁକୁ ମାରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେବଳ କଥାରେ ଏପରି କହୁଥିଲା ସିନା କିନ୍ତୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ କିଛି କରିନଥିଲା ।

(ଜ) ଭାଲୁକୁ ସମନ ସଦନକୁ ପଠାଇବା କାହିଁକି ସମ୍ଭବ ହେଲାନି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁରେଶ କହିଛି, ଭାଲୁଟି ବାହାରେ ବୁଲୁଥିଲେ ଦେଖେଇ ଦେଇଥା’ନ୍ତି, ବାଥରୁମରେ, ଛୋଟ ରୁମ୍ଟା ହେତୁ, ଫାଇଟ୍ କରିହେବନି । ଫଳରେ ଭାଲୁକୁ ସମନ ସଦନକୁ ପଠାଇବା ସମ୍ଭବ ହେଲାନି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ।

(ଝ) ସରକାର କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍କାର୍ଡ଼ ଖୋଲିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରୁ ସହର ଭିତରକୁ ପଶି ଆସିଥିବା ଭାଲୁକୁ ଖୋଜିବାପାଇଁ ସରକାର ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ ଖୋଲିଥିଲେ । ସହରର ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀ, ଛୋଟ ବଡ଼ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ, ଛୋଟ ବଡ଼ ଶିକାରୀ ଏବଂ ଉତ୍ସାହୀ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସରକାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ୱାର୍ଡ଼ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।

(ଞ) ଟି.ଭି.ର ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ କ’ଣ ଜଣାଇ ଦେଉଛୁ ବୋଲି କିଏ କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଛାଡ଼ି ସହର ଭିତରକୁ ପଳାଇ ଆସିଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସରକାରୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁଟି ଜଙ୍ଗଲ ସ୍ତରରେ ଏକ ସ୍କାର୍ଡ଼ ବା ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଟିଭିରେ, ଟିଭିର କର୍ମକର୍ତ୍ତା ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ଜଣାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ସେଦିନ ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ରାତି ୯.୫୦ ମିନିଟ୍‌ରେ ଭାଲୁ ଉପରେ ଏକ ବୃତ୍ତଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଇବେ । ଭାଲୁର ସ୍ଵଭାବ, ଚରିତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟକୁ ନେଇ ଏହି ଚିତ୍ରଟି ଲୋକମାନଙ୍କ ସତର୍କତା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।

(ଟ) ନିଶାକରବାବୁ ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ଟି.ଭି. ସୁଇଚ୍ ଅଫ୍ କରି କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
ଭିତରେ ଟି.ଭି.ର ସୁଇଚ୍ ଅଫ୍ କଲେ ଓ ଗଜର ଗଜର ହୋଇ କହୁଥିଲେ, ‘ଖୋଜୁଥା – ହ୍ୟାପେ ଜାଲ ପକାଇ ଖୋଜୁଥା ! ତୁମ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍କାର୍ଡ଼କୁ କ୍ୟା କହୁଁ, ତମକୁ କ୍ୟ କହୁଁ । ଭାଲୁ ଆସି ଆମ ଝାଡ଼ା ପରିସ୍ରା ବନ୍ଦ କରିସାରିଲାଣି ।

(୦) ଗୋପୀ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ କ’ଣ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲା, ଭାଲୁଟା ପାଇଖାନା ଭିତରୁ ବାହାରି ଆସି, ଖଟ ଉପରକୁ ଉଠିଲା ଏବଂ କମ୍ବଳ ଟେକି ତା’ପାଖରେ ଜାକି ଜୁକି ହୋଇ ଶୋଇପଡ଼ିଲା ।

(ଡ) ସ୍ଟାର୍ଡ଼କୁ ସୁରେଶ ଭାଲୁର ଖବର ଦେବାକୁ ଯିବାବେଳେ ନିଶାକର ତାଙ୍କୁ କାହିଁକି ବାରଣ କରିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦିନଟାଯାକ ଗାଧୁଆ ଘରକୁ ଯାଇନଥ‌ିବାରୁ ସୁରେଶ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼କୁ ଖବର ଦେବାକୁ ଯାଉଥିଲା । ମାତ୍ର ନିଶାକର ସୁରେଶକୁ ଅଟକାଇ କହିଛି, ଆପଣ ଭଲକରି ଜାଣିଛନ୍ତି ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକକୁ କ୍ଷମାକରେ ନାହିଁ ….. ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ଜିଭ ଟାଣି ତା’ଉପରେ ଯଦି ସସେମିରା ଲେଖିଦେଲା |

(ଢ) ଭୟଟାକୁ ଆମେ ଆଖ୍ ସାମ୍‌ନାରେ ରଖୁଛୁ ବୋଲି ନିଶାକର କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି, ସହରର ସମସ୍ତ ଲୋକ ଅଜଣା ବିପଦକୁ ଭୟକରି କବାଟ କିଳି ଘରେ ପଶିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁଟି ଆମ ଗାଧୁଆଘରେ ରହିଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭୟଟାକୁ ଆମେ ଆଖି ସାମନାରେ ରଖିଛୁ ବୋଲି ନିଶାକର କହିଛି |

(ଣ) କ’ଣ ତାକୁ ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ ପାଇଁ ଆଣିଥିବା ଜେନେରାଲ ନଲେଜ୍ ବହିରୁ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ଗୋଟିଏ ରଚନା ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି | ଆଜିକାଲି ପରିବେଶ ଓ ଗ୍ୟଲନ୍ତୁ ପ୍ରର ଶ୍ରୀମାଇଁ ଗୋଟାଏ ବଡ ଟପିକ୍ ବହିରେ ଏହା ରହିଥାଏ |

(ତ) ଦେବକାନ୍ତଠାରୁ ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଶୁଣି ଏବଂ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ରଚନା ଥିବାର ଜାଣି ନିଶାକର ଓ
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତଠାରୁ ମିଳିଗଲା ବୋଲି ଶୁଣି ଏବଂ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ରଚନା ଥିବାର ଜାଣି ନିଶାକର ଓ ମନମୋହନ ଥଟ୍ଟା କରି ଦେବକାନ୍ତକୁ କହିଛନ୍ତି, ଭାଲୁ ଏକ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ କି ନୁହେଁ, ଅଣ୍ଡା ଦିଏ ନା ପିଲା ଜନ୍ମ କରେ ଓ କ’ଣ ଖାଏ ଓ କେଉଠି ଶୁଏ, ବ୍ରେକ୍‌ଫାଷ୍ଟ, ଲଞ୍ଚ, ଡିନର ଖାଏ । ଡନ୍‌ଲପ୍ ବେଡ଼ରେ ଶୁଏ ଆଉ ଲାଭେଣ୍ଡର ସାବୁନରେ ଗାଧାଏ, ଏହିଭଳି କହି ବହିଟାକୁ ହାତରୁ ଟାଣି ଫୋପାଡ଼ି ଦେଲା ।

(ଥ) ଗୋପୀର ଗାଲରେ କିଏ ଠାଏ କିନା ଚାପୁଡ଼ାଟେ ବସାଇ ଦେଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଗାଲରେ ଭାଲୁ ଠାଏ କିନା ଚାପୁଡ଼ାଟେ ବସାଇ ଦେଲା ବୋଲି ଗୋପୀ କହିଛି । ଗୋପୀ ପାଇଖାନା ସ୍କାଇଲାଇଟ୍‌ ବାଟେ ଆସି ଗୋପୀ ଗାଲରେ ଠାଏ କରି ଚାପୁଡ଼ାଟେ ବସାଇ ଦେଇଥିଲା ।

(ଦ) ମନମୋହନ ଦିଶାକରତାର୍ ଚପ୍ ରତ୍ରିରାକ୍ ଦାଢିଛି ?
Solution:
ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଗୋଟିଏ ଗାଲରେ କେହି ମାରିଲେ ଆର ଗାଲଟି ଦେଖେଇ ଦିଅ । ନିଶାକରଙ୍କ ଏଭଳି କଥା ଶୁଣି ମନମୋହନ ତାଙ୍କୁ ଚୁପ୍ ରହିବାକୁ କହିଛି । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁକୁ ଘର ଭିତରେ ପୂରାଇ ତା’ଭୟରେ କାକୁସ୍ଥ ହେବା ଅପେକ୍ଷା, ତା’ ସାମ୍‌ନା କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭଲ ।

(ଧ) ମନମୋହନ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ଭଙ୍ଗୀରେ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନମୋହନ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ଭଙ୍ଗୀରେ କହିଥିଲେ, ଆପଣମାନଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ଅଛି । ଭୀରୁତା ଅଛି । ଫାଇଟିଙ୍ଗ ସ୍ପିରିଟ୍ ନାହିଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭାଲୁ କ’ଣ ପିମ୍ପୁଡ଼ିଟାଏ ବି ଆପଣଙ୍କୁ ଡରେଇ ଦଉଚି । କିନ୍ତୁ ମୁଁ ଯିବି । ମୁଁ ତାକୁ ସାମ୍‌ନା କରିବି ।

(ନ) ତୁ ଗଲୁବେ କୈଳାସ ବୋଲି ସୁରେଶ କାହିଁକି କହିଛି ?
Solution:
ହୋଇ, ଭାଲୁକୁ ଜାମ୍ବବାନ ବୋଲି କହିଛି ଏବଂ ସେ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାକୁ ଆସିଛନ୍ତି କହିବାରୁ, ସୁରେଶ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି, ତୁ ଗଲୁବେ କୈଳାସ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଭାଲୁ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ପେଟ ଗୋଳମାଳ ହେଲାଣି ସିନା, କୈଳାସର ମୁଣ୍ଡ ଗୋଳମାଳ ହେବାକୁ ବସିଲାଣି ବୋଲି ସୁରେଶ କହିଛି ।

(ପ) ସ୍ଟାର୍ଡ଼କୁ ଖବର ଦେଲେ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ କି କି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଫୁର୍ଡ଼କୁ ଖବର ଦେଲେ ସ୍ଫୁର୍ଡ଼ ଆସି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବ, ଭାଲୁ କେତେବେଳଠୁ ଆପଣଙ୍କ ପାଇଖାନା ଦଖଲ କରିଛି, କାଲି ସକାଳଠୁ ଆଜି ସକାଳ ଯାଏ ଚବିଶ ଘଣ୍ଟା ବିତିଯାଇଥିଲେ ବି, ୱାର୍ଡ଼କୁ କାହିଁକି ଖବର ,କରିନାହାଁନ୍ତି ?

(ଫ) କେଉଁ ସମ୍ଭାବନାକୁ ଆଦୌ ଏଡ଼େଇ ଦିଆଯାଇପାରେନା ବୋଲି ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି ?
Solution:
ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁକୁ ମୁକ୍ତି ଦେବା ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ଖୋଲାଯାଇନଥିବା କବାଟକୁ ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଥିଲାବେଳେ, ନିଶାକର କହିଥିଲା ଖୋଲିଲାବେଳେ, ତାହା କେଁ କଟର ଶବ୍ଦ କରିବ ଏବଂ ସେହି ଶବ୍ଦରେ ବିରକ୍ତ ହୋଇ, ଯଦି ଭାଲୁ ଖୋଲିବା ଲୋକକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବ । ଏଭଳି କଥାରେ ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ସେଭଳି ସମ୍ଭାବନାକୁ ଆଦୌ ଏଡ଼େଇ ଆକ୍ରମଣ କରିବ ।

(ବ) ‘‘ବିରାଡ଼ି ବେକରେ ଘଣ୍ଟି ବାନ୍ଧିବ କିଏ?’ ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପାଇଖାନା ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଖୋଲିଦେଲେ ଭାଲୁଟି ଚାଲିଯିବ, ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କୌଣସି ବାଟ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଗଲେ ମଧ୍ୟ ଏ କାମ କିଏ କରିବ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ନିଶାକର କହିଛି, ବିରାଡ଼ି ବେକରେ ଘଣ୍ଟି ବାନ୍ଧିବ କିଏ?

(ଭ) ଦରଜା ଖୋଲିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଗୋପୀ ନିଶାକରବାବୁଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀକୁ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବାରୁ, ସେ ନିଶାକରବାବୁଙ୍କୁ କହିଥିଲା, ‘ନିଶାକରବାବୁ ତମେ ମନାକର । ସେମାନେ ସିନା କେହି ନୁହଁନ୍ତି, ତମେ ତ ଆମ ଗାଁଲୋକ ହିସାବରେ, ମୋର କିଛି ହୋଇଗଲେ ମୋ ବୁଢ଼ୀମା’କୁ ତମେ କ’ଣ କହିବ ?

(ମ) ଗୋପୀ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ନାହିଁ କରିବାରୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ନାହିଁ କରିବାରୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଅତି ନିଷ୍ଠୁର ଥିଲା । ସୁରେଶ ଗୋପୀର ବେକକୁ ଧରିଥିଲା, ନିଶାକର ଯିବାପାଇଁ ବୁଝାଉଥିଲା ଏବଂ କୈଳାସ କହିଥିଲା, ସେ ଯିବାଟା ବିଧ୍ଵ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

(ଯ) ଗୋପୀର ବୁଢ଼ୀମା’ମେସ୍‌ର ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନେହୁରା ହୋଇ କ’ଣ କହି ଯାଇଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି | ଗୋପୀ ମେସ୍‌ର ଧରି ମୋ’ବୁଢ଼ୀ ମା’ କେତେ ନେହୁରା ହୋଇ କହିଥିଲା, ବିପଦ ଆପଦକୁ ତମେ ମୋର ସାହା ପକ୍ଷ ହେବ, ମୋ ଅଳି ଅର୍ଦ୍ଧଳି ସମ୍ଭାଳିବ ।

(ର) `ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯିବା ଆଗରୁ ଗୋପୀ ବାବୁମାନଙ୍କଠାରେ କ’ଣ ଦେଖୁ ବୋଲି କହିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯିବା ଆଗରୁ ଗୋପୀ ବାବୁମାନଙ୍କଠାରେ ନିଷ୍ଠୁର ଚେହେରା ଦେଖିଥିଲା । ଭାଲୁକୁ ଦେଖିଲା ପରେ ମନେ ହେଲା, ଭାଲୁର ଚେହେରା ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଢେର ନିରୀହ । ଭାଲୁ ଗୋପୀକୁ ହାତମୁଠାରେ ପାଇ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ବି, ବାବୁମାନଙ୍କ କଥା ମାନି ନଥିଲେ, ଗୋପୀକୁ ସେମାନେ ଛାଡ଼ି ନଥାନ୍ତେ, ପିଟି ପିଟି ମାରି ବୋଲି |

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 11 ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ

(ଳ) ‘ସସେମିରା’ ଗପ କଥା ମନେପକାଇ ଗୋପୀ ଗଲାବେଳେ ବାବୁମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଯାଇଥିଲା ?
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ସସେମିରା’ ଗପକଥା ରଖିପାରିଲ ନାହିଁ । ଯୋଉ ବିଶ୍ଵାସରେ ସେ ତୁମ ପାଖରେ ମୋତେ ଛାଡ଼ି ଯାଇଥିଲା, ସମସ୍ତେ ମିଶି ବୋଲି ଲେଖିଦେବ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :
Question 5.
(କ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ଏକାଙ୍କିକା ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର, ଏକାଙ୍କିକାର କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକାର ଆରମ୍ଭରୁ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାଲୁ ଉପସ୍ଥିତିଜନିତ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ମାନସିକତା, କଥାବସ୍ତୁ ରୂପେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଏକଦା ଜଙ୍ଗଲ ଛାଡ଼ି ଭାଲୁଟି ସହରକୁ ଚାଲି ଆସିଛି । ଭାଲୁ ସହରକୁ ଚାଲି ଆସି କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ରହିଯାଇଛି, ଜଣା
ଖବର ଜଣାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଦେଖା ଦେଇଛି ଭାଲୁର ଭୟ ବା ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ । ପ୍ରଶାସନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏ ଦିଗରେ ତତ୍ପରତା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ କୌଣସି ଏକ ମେସ୍‌ରେ । ମେସ୍‌ର ମ୍ୟାନେଜର ନିଶାକରବାବୁ ପ୍ରଥମେ ଭୟରେ ବାହାରକୁ ବାହାରି କୌଣସି ପ୍ରକାର ସଉଦା ବା ପରିବା ଆଣିବାକୁ ଯାଇନାହାଁନ୍ତି । ଫଳରେ ସେଦିନ ମେସ୍ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି । ଭାଲୁ ପାଇଁ ମେସ୍ କେବଳ ବନ୍ଦ ହୋଇନାହିଁ । ସେମାନେ ଜାଣି ପାରିଛନ୍ତି ଭାଲୁ ଆସି, ସେମାନଙ୍କର ଗାଧୁଆ ଘରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛି । ତେଣୁ ଭାଲୁ ଭୟରେ କେହି ନିତ୍ୟକର୍ମ କରିପାରିନାହାଁନ୍ତି । ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା, ଗାଧୁଆ ସମସ୍ତଙ୍କର ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଭାଲୁର ସନ୍ଧାନ ପାଇବେ, ତୁରନ୍ତ ସେହି ସ୍ଟାର୍ଡ଼କୁ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଛି । ସହରରେ ହେବାକୁ ଥିବା ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ, କ୍ରିକେଟ ଖେଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସବୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି । ଭାଲୁ ପାଇଁ ନିଶାକରଙ୍କୁ ଜର ହୋଇଯାଇଛି । ଏପରିକି ମେସ୍‌ରେ ସମସ୍ତେ ସ୍ଥିର କରିଛନ୍ତି, ପାଇଖାନା ପାଖ ପଛ ଦରଜା ଖୋଲି ଦେଲେ, ଭାଲୁଟି ବାହାରିଯିବ । ସେହି ସମୟରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି, କିଏ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ଯିବ । ସମସ୍ତେ ନିଜକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖି, ଗୋପୀଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ପଛ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ । ଗୋପୀ ରାଜି ନ ହେବାରୁ, ତାକୁ ମାଡ଼ ଦେଇ ବା କରିଛନ୍ତି । ବାଧ୍ୟହୋଇ ଶେଷରେ ଗୋପୀ ଯାଇଛି, ସେହି ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ କରିବାକୁ । ଗୋପୀ ଜାଣିଛି ମେସ୍‌ର ମେମ୍ବରମାନେ ଭାଲୁଠାରୁ ଆହୁରି ହିଂସ୍ର ଓ ନିଷ୍ଠୁର । ସେମାନଙ୍କର ଉପଦ୍ରବ ସହି କରିନପାରି ସେ ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଦୟାରୁ ଗୋପୀ ବଞ୍ଚଲେ ବି, ସେ ଆଉ ମେସ୍‌ରେ ରହିନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ତା’ର ବୁଢ଼ୀମା’ର ବିଶ୍ଵାସକୁ ତୁଟାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ରହିଛି ।

(ଖ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ମନମୋହନଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Solution:
ସାହିତ୍ୟରେ ଚରିତ୍ର, ସାହିତ୍ୟିକର ମାନସ ସନ୍ତାନ । ସାହିତ୍ୟିକ ସିଧାସିଧ୍ କିଛି କହେ ନାହିଁ ଯାହା କହେ, ତା’ର କଚ୍ଛିତ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଚରିତ୍ର ସୃଷ୍ଟିକରି ଘଟଣାକୁ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ କରାଏ । ଯେଉଁ ଚରିତ୍ର ସତ୍ୟର ଯେତେ ନିକଟବର୍ତୀ, ସେହି ଚରିତ୍ର ସେତେ ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ନାଟକ ବା ଏକାଙ୍କିକା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚରିତ୍ର ସିଧାସିଧୁ ନିଜର ରୁଚିବୋଧକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ଚରିତ୍ରକୁ ଆକଳନ କରିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ । ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ମନମୋହନ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସାଂପ୍ରତିକ ମଣିଷମାନଙ୍କର ସୁବିଧାବାଦୀ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।
I
ଏକାଙ୍କିକାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରୁ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମନମୋହନ ଚରିତ୍ରକୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ନିଶାକର ବାବୁଙ୍କ ପରିଚାଳିତ ମେସ୍‌ର ମେମ୍ବର ଭାବରେ ସେ ପହଞ୍ଚି, ନିଶାକର ବାବୁଙ୍କ କଥାକୁ ବିଶ୍ବାସ କରିନାହିଁ । କୌଣସି କଥାକୁ ନ ଶୁଣି ନ ଜାଣି, ସେ କଥାକୁ ଅବିଶ୍ୱାସ କରେ । ତେଣୁ ନିଶାକରକୁ ମନମୋହନ କହିଛି, ଆପଣ ଗୋଟିଏ ମହାଗାଲୁ, କୌଣସି ଉପାୟରେ ବଜାର ଯିବା ବନ୍ଦ କରି, ଯାହା ପଚା ପୋକରା ପରିବା ଅଛି, ତାକୁ ମେଣ୍ଟେଇ ଦେବେ । ସହରକୁ ଭାଲୁ ଆସିବାର ଆତଙ୍କ ଖେଳି ଯାଇଥିଲେ ବି, ସେଥ‌ିରେ ସେ ନିଶାକରକୁ ବଜାର ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି । ସ୍ବାର୍ଥପର ମଣିଷ ହିସାବରେ ମନମୋହନ କେବଳ ନିଜ ସୁବିଧା କଥା ଭାବିଛି । ମନମୋହନ ଜାଣିଛି ଭାଲୁ ବାହାରେ ଥିଲେ ଯେମିତି ବାହାରିବାର ଉପାୟ ନାହିଁ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଭିତରେ ଥିଲେ କମ୍ବଳଟାକୁ ଦେଖି ଡରିଯାଇଥିଲେ ମନମୋହନ, ତାଙ୍କ ମନରୁ ସେଭଳି ଭୟ ଦୂରେଇ ଦେଇଛି ।

ପାଇଖାନା ଫାଟବାଟେ ମନମୋହନ ଦେଖିଛି ଭାଲୁକୁ, କିନ୍ତୁ ରାତି ହେଲେ ଭାଲୁ ଜର ଛାଡ଼ିଯାଇଥବ ଓ ଶତସିଂହର ପରାକ୍ରମ ଦେଖାଉଥ‌ିବ । କାଙ୍କିକାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମନମୋହନ ସମସ୍ତଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଗୋପୀକୁ ପଛ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ବାଧ୍ୟ, କରିଛି । ନିଜେ ନ ଗଲେ ମଧ୍ଯ ‘କି ଭାରୀ କାମଟେ ଯେ ପିଲା ହେଲା ବୋଲି ପାରିବନି’ । ଗୋପୀ ଯେତେବେଳେ ଶୋଇଛି, ଗୋପୀକୁ ଗୋଇଠାମାରି ମନମୋହନ ଡାକିଛି ! ଗୋପୀ ଉଠିଲାପରେ ତା’ର କୌଣସି କଥା ଶୁଣିବାକୁ ସେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇନାହିଁ ।

ଧମକ ଦେଇ କହିଛି – ‘ମାରି ମାରି ତୋ ପିଠିରୁ ଛାଲ ଉତାରି ଦେବି ଯଦି ନ ଯିବୁ।’ ଗୋପୀକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ମନମୋହନ ମାଡ଼ ଦେଇଛି । ଗୋପୀ ଯିବାକୁ ରାଜି ହେଲାପରେ, ନିଜେ ସୁରକ୍ଷିତ ଥିବାରୁ ଆତ୍ମ ସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରିଛି । କହିଛି – ‘ଗୋପୀଟା ନ ଯାଇଥିଲେ ବଡ଼ Problem ହୋଇଥା’ନ୍ତା । ନିଜ ପ୍ରୋବ୍ଲେମ୍‌କୁ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ଅନ୍ୟକୁ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଇ, ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଛି !

(ଗ) ପଠିତ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ଗୋପୀ ଚରିତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତା ବୁଝାଅ ।
Solution:
ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ନାଟ୍ୟକାର । ସେ ତାଙ୍କର ନାଟକରେ ଏଭଳି ଚରିତ୍ର ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ଯେଉଁ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସାଂପ୍ରତିକ ମଣିଷମାନଙ୍କର ସ୍ବାର୍ଥ ସର୍ବସ୍ଵ ମନୋଭାବ ଓ ଅବିଶ୍ଵାସ ଭାବକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ଏକାଙ୍କିକା ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ରେ ଗୋପୀ ଭଳି ସରଳ, ନିରୀହ, ମେସ୍‌ରେ ବୋଲକରା ଭାବରେ କାମ କରୁଥିବା ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ, ମେସ୍‌ରେ ରହୁଥ‌ିବା ବଡ଼ମାନଙ୍କ ହୃଦୟହୀନ ଭାବକୁ ନାଟ୍ୟକାର ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଚରିତ୍ର ନଥୁଲେ ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ବା ନିସ୍ତାର ନାହିଁ ବୋଲି ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଏକାଙ୍କିକାର ଆରମ୍ଭରେ ଗୋପୀ, ନିଶାକରବାବୁଙ୍କ କଥାରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଛି । ନିଶାକରବାବୁ ମେସ୍‌ର ମ୍ୟାନେଜର ଭାବରେ, ଗୋପୀକୁ ନେଇ ବଜାର ସଉଦା କରିବାକୁ ବାହାରିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଭଲ ଖବର ଶୁଣିଲା ପରେ ସେ ଆଉ ବଜାର ଯାଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସରଳ ଗୋପୀ ମେସ୍‌ରେ ଖାଏ ପିଏ ଏବଂ ଅବସର ସମୟରେ କେବଳ ଶୋଇପଡ଼େ । ଶୋଇ ଶୋଇ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖେ । ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ଗାଁ ପିଲା ହିସାବରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦିଏ । ଭାଲୁର ଭୟଙ୍କର ଭାବକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରି ଗୋପୀ କହିଛି – ‘ଆପଣ ସହରରେ ରହିଛନ୍ତି। ଆପଣ କୋଉଠୁ ଜାଣିବେ – ଭାଲୁ ଆମ୍ପୁଡ଼ା କି ଭୟାନକ ।

ଗୋପୀ ପ୍ରଥମେ ଦେଖିଛି, ଗାଧୁଆ ଘରେ ଭାଲୁକୁ । ଫଳରେ ଭୟରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଗାଧୁଆ ଓ ପାଇଖାନା ଘର କାମ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି । ଗୋପୀ ଖଟ ଉପରେ କମ୍ବଳ ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇ ଶୋଇଛି । ମାତ୍ର ଗୋପୀକୁ ଦେଖି ନିଶାକରବାବୁ ଭୟ ପାଇଛନ୍ତି । ଗୋପୀ ଶୋଇ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲା, ‘ପାଇଖାନା ଭିତରୁ ଭାଲୁଟା ବାହାରି ଆସି ତା ପାଖରେ ଜାକି ଜୁକି ହୋଇ ଶୋଇଛି ।’ ପୁଣି ଭାଲୁକୁ ଦେଖିବାକୁ ଯାଇ ଗୋପୀ, ଭାଲୁଠାରୁ ଚଟକଣା ଖାଇଛି । ସବୁବେଳେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଗୋପୀ ସରଳ ପିଲା ହିସାବରେ, ଭାଲୁକୁ ନେଇ ସବୁବେଳେ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖିଛି । ପିଲାବୁଦ୍ଧି ହେତୁ, ସ୍ଵପ୍ନରେ ସେ ଭାଲୁ ସାଙ୍ଗରେ ଖେଳିଛି । ମାତ୍ର ସମସ୍ତେ ସ୍ଥିର କରିଛନ୍ତି, ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଗୋପୀ ଖୋଲିଦେବ ଏବଂ ଭାଲୁଟି ବାହାରିଯିବ । ଭାଲୁଟି ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଗୋପୀକୁ ଯେ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ, ସେଥ୍ୟପ୍ରତି କେହି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି ।

ବରଂ ସମସ୍ତେ ଗୋପୀର କୌଣସି କଥା ନ ଶୁଣି, ଗୋପୀକୁ ନିଷ୍ଠୁର ଭାବରେ ମାଡ଼ ମାରି ଗୋପୀକୁ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଇଛନ୍ତି । ବାଧ୍ୟ ପରେ ସେ ଆଉ ମେସ୍‌ରେ ରହିବାକୁ ଚାହିଁନାହିଁ । ଗଲବେଳେ କହିଛି, ବାବୁମାନଙ୍କ ଚେହେରାଠାରୁ ଭାଲୁ ଚେହେରା ବେଶ୍ ନିରୀହ । ଭାଲୁ ପାଖରେ ପାଇ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ବି, ବାବୁମାନଙ୍କ କଥା ମାନିନଥିଲେ, ସେମାନେ ତାକୁ ମାରିଦେଇଥାନ୍ତେ । ପୁନଶ୍ଚ ବାବୁମାନେ ତା’ବୁଢ଼ୀମା ବିଶ୍ଵାସରେ ବିଷ ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସମସ୍ତେ ନିଜ ଜିଭ ଟାଣି ନିଜ ହାତରେ ସସେମିରା ବାସ୍ତବରେ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଗୋପୀର ଭୂମିକା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

(ଘ) ‘ସସେମିରା’ ଉପାଖ୍ୟାନଟି କ’ଣ ? ‘ଭାରୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଏହାର ସଂଯୋଜନା କିପରି ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଛି ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ଏହି ‘ସସେମିରା’ ଉପାଖ୍ୟାନଟି ସଂଯୋଜିତ କରି ସ୍ଵାର୍ଥନ୍ୱେଷୀ ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ରୂପକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅଟି ଜଙ୍ଗଲରେ ବୁଲୁ ବୁଲୁ ସନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଯାଇଛି । ସେ ବାଘ ହାବୁଡ଼ରେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । ବାଘ ବିପଦରୁ ରକ୍ଷାପାଇବା ପାଇଁ, ରାଜପୁଅ ନିକଟରେ ଥିବା ଗଛରେ ଚଢ଼ିଯାଇଛି । ମାତ୍ର ରାଜାପୁଅ ଗଛକୁ ଚଢ଼ିଗଲା ପରେ ଦେଖିଛି, ସେହି ଗଛରେ ପୂର୍ବରୁ, ବାଘ ଭୟରେ ଭାଲୁଟି ରହିଛି । ରାଜାପୁଅ ବଡ଼ ଅଡୁଆ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । କାରଣ ଗଛରେ ରହିଲେ ଭାଲୁ ବିପଦ ଏବଂ ତଳକୁ ଗଲେ ବାଘ ବିପଦ । ରାଜାପୁଅର ଏଭଳି ଅବସ୍ଥା ଦେଖି, ଭାଲୁ ରାଜାପୁଅକୁ ନିର୍ଭୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛି । ଫଳରେ ଦୁଇଜଣ ବନ୍ଧୁ ଭାବରେ ଗଛ ଉପରେ ରାତ୍ରିଯାପନ କରିଛନ୍ତି । କିଛି ସମୟ ପରେ ରାଜାପୁଅକୁ ନିଦ ଲାଗିଛି । ଭାଲୁ କହିଛି, ତୁମେ ମୋ ଜଙ୍ଘ ଉପରେ ମୁଣ୍ଡରଖି ଶୋଇପଡ଼ । ରାଜାପୁଅ ଭାଲୁକଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରି, ଭାଲୁ ଜଙ୍ଘ ଉପରେ ମୁଣ୍ଡ ରଖି ଶୋଇଛି । ରାଜାପୁଅକୁ ନିଦଲାଗିଲା ପରେ,

ଭାଲୁକୁ ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛି । କହିଛି, ରାଜାପୁଅକୁ ଠେଲି ଦେଲେ, ରାଜାପୁଅ ତଳେ ପଡ଼ିଯିବ ଏବଂ ସେ ତାହାକୁ ଖାଇ ଚାଲିଯିବ । ଭାଲୁ କିନ୍ତୁ ସେଭଳି ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ କାମ କରିନାହିଁ । ରାଜାପୁଅର ନିଦଭାଙ୍ଗିଲା ପରେ, ଭାଲୁ ରାଜାପୁଅ ଜଙ୍ଘ ଉପରେ ମୁଣ୍ଡ ଦେଇ ଶୋଇଛି । ଭାଲୁକୁ ନିଦ ଲାଗିଲା ପରେ, ତଳେ ଥିବା ବାଘ ରାଜପୁଅ ମନରେ ବିଶ୍ଵାସ ଜନ୍ମାଇଲା ଭଳି କଥା କହିଛି । ରାଜାପୁଅ ବାଘ କଥାରେ ବିଶ୍ଵାସ କରି ଭାଲୁକୁ ଠେଲି ଦେଇଛି । ମାତ୍ର ଭାଲୁ ତା’ନଖରେ ଗଛକୁ ଭିଡ଼ିଧରି ଥିବାରୁ ସେ ତଳେ ପଡ଼ିନାହିଁ । ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ପରେ ଜାଣିଛି, ରାଜାପୁଅ ତା’ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ କାମ କରିଛି । ସକାଳ ହେଲାପରେ ବାଘ ଚାଲିଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଓ ରାଜାପୁଅ ତଳକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ କାମ ସସେମିରା କହିଛି । କାଳିଦାସ ରାଜାପୁଅକୁ ଏଭଳି ବିପଦରୁ ଶ୍ଳୋକ ପଢ଼ି ମୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ସଂସ୍କୃତ କାହାଣୀକୁ ନାଟ୍ୟକାର ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ସଂଯୋଜିତ କରିଛନ୍ତି । ମେସ୍‌ରେ ସମସ୍ତେ ଥିଲେ ବି, ସାନପିଲା, ବୋଲକରା ଗୋପୀକୁ ସମସ୍ତେ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଗୋପୀ ଚାକିରି କରିବାକୁ ଆସିଥୁଲା ବେଳେ, ଗୋପୀର ବୁଢ଼ୀମା’ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଥିଲା, ବିପଦ ଆପଦକୁ ସାହାହେବ, ସବୁ ଅଳି ଅର୍ଦ୍ଧଳି ସମ୍ଭାଳିବ । ହେଲେ ସବୁ ବାବୁମାନେ ନିଷ୍ଠୁର ଭାବରେ ଗୋପୀକୁ ମାଡ଼ମାରି ବିପଦ୍ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଲେ । ଗୋପୀ ଜାଣି ପାରିଛି ବାବୁମାନଙ୍କଠାରୁ, ଭାଲୁ ଖୁବ୍ ନିରୀହ । କାରଣ ଭାଲୁ ହାତମୁଠାରେ ପାଇ ଗୋପୀକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲା, କିନ୍ତୁ ବାବୁମାନଙ୍କ କଥା ମାନି ନ ଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ ଗୋପୀକୁ ପିଟି ପିଟି ମାରି ଦେଇଥାନ୍ତେ । ଗୋପୀ ମେସ୍ ଛାଡ଼ି ଗଲାବେଳେ କହିଛି, ବୁଢ଼ୀମା’ ବିଶ୍ୱାସକୁ ତମେମାନେ ଭାଙ୍ଗିଦେଇଛ । ସେ ମେସ୍ ଛାଡ଼ି ଗଲାବେଳେ କହିଛି – ‘ମୁଁ ତ ରହିପାରିବିନି ହେଲେ କହି ଯାଉଚି…ତମେ ସମସ୍ତେ ତମ ଜିଭଟାଣି ନିଜ ହାତର ସସେମିରା ବୋଲି ଲେଖିଦେବ ।’’ସେଦିନ ରାଜାପୁତ୍ର ଯେଉଁଭଳି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୋଇଥିଲା, ଆଜି ସବୁ ମଣିଷଙ୍କ ଭିତରେ ସେହିଭଳି ସ୍ଵାର୍ଥପରତା ଓ ଅବିଶ୍ଵାସ ବୋଧ ରହିଥିବା ନାଟ୍ୟକାର କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ‘ଭାଲୁ’ ସମ୍ପର୍କରେ ଉପସ୍ଥିତ ବନ୍ଧୁମାନେ ଯେଉଁସବୁ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ତା’ର ଆକଳନ କର ।
Solution:
ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ହିଁ ନବନାଟ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପୁରୋଧା । ସେ ନାଟକରେ ଅନେକ ପ୍ରତୀକ ପ୍ରୟୋଗ କରି, ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ତାହାକୁ ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଆସ୍ଥାର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ସଂସ୍କୃତ କାହାଣୀ ଉପସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ମେସ୍‌ରେ ରହୁଥ‌ିବା ବାବୁମାନେ ନିଜସ୍ବ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ମନ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଏକ ବଣୁଆ ଭାଲୁ, ସହର ମଧ୍ୟକୁ ପଶିଆସିଛି । ସେହି ଖବର ପ୍ରଚାରିତ ହେଲା ପରେ, ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ କିପରି ଭୟଙ୍କର ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ମନମୋହନ ଉପରକୁ ଦେଖାଇ ହେଲାଭଳି କହିଛି, ଭାଲୁ ଆସିଲେ ବି ଆମର କିଛି କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଗାଉଁଲି ପିଲା ହିସାବରେ ଗୋପୀ କିନ୍ତୁ ଏହି କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିପାରି ନାହିଁ । ବରଂ ସେ କହିଛି ଭାଲୁ କାମୁଡ଼ା ବଡ଼ ଭୟାନକ । ସେହି ସମୟରେ କୈଳାସ ସସେମିରା ଗଳ୍ପର ସୂଚନା ଦେଇଛି । ଗଳ୍ପ ଶୁଣି ନିଶାକର କହିଛି, ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକତା ଆଦୌ ସହିପାରେ ନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକଙ୍କୁ ସେ ଘୃଣାକରେ । ଯେହେତୁ ନିଶାକରବାବୁ ମେସ୍ ଚଳାଇବାରେ କିଛି ବିଶ୍ଵାସଘାତକ କାମ କରିଥିବେ, ତାହେଲେ ଭାଲୁ ତାଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚୟ ଆକ୍ରମଣ କରିବ ।

ଗୋପୀ ପ୍ରଥମେ ବାଥୁରୁମ୍‌ରେ ଭାଲୁକୁ ଦେଖିଛି । ତେଣୁ ଭାଲୁ ପାଇଁ କେବଳ ମେସ୍ ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ ହୋଇନାହିଁ । ଦଳ ମଧ୍ଯ ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଭୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଏଭଳି ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଛି ଯେ, ଖଟ ଉପରେ କଳାକମ୍ବଳ ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇଥିବା ଗୋପୀକୁ ନିଶାକର ଭାଲୁ ବୋଲି ଭାବିଛି । ଆଉ ଗୋପୀ ଶୋଇ ଶୋଇ ସବୁବେଳେ ଭାଲୁକୁ ନେଇ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖିଛି ଓ ସ୍ଵପ୍ନରେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଖେଳିଛି ! ପାଇଖାନା ଭିତରେ ଭାଲୁ ରହିଥିଲେ ବି, ରାତି ହେଲେ ଭାଲୁର ଡର ଛାଡ଼ିଯାଏ ।

ଆଉ ଶତସିଂହର ପରାକ୍ରମ ପ୍ରକାଶ କରେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି । ପୁନଶ୍ଚ ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକକୁ କ୍ଷମାକରେ ନାହିଁ, ତେଣୁ ସେ ସମସ୍ତଙ୍କ ଜିଭଟାଣି ତା’ଉପରେ ସସେମିରା ଲେଖିଦେବ ବୋଲି, ନିଶାକର ଆଶଙ୍କା କରିଛି । ଦେବକାନ୍ତ ଭାଲୁ ବିଷୟରେ ଅଧ୍ଵକ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆହୁରି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ ବୋଲି ମନମୋହନ କହିଛି । ଭାଲୁକୁ ନେଇ କୈଳାସର ଚିନ୍ତାଧାରା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର । ସେ ମୃଦଙ୍ଗ ବଢେଇ ଭାଲୁକୁ ଜାମ୍ବବାନ ବୋଲି ମନେକରିଛି । ସର୍ପ ଜଣାଣ ପରି ସେ ବସି ବସି ଭାଲୁ ଜଣାଣ ରଚନା କରିଛି । ଏକଳି ଯୁଗରେ ଭାଲୁର ଶରଣାପନ୍ନ ହେବାପାଇଁ ଗୀତ ଗାଇଛି । ଦେଖା ଦେଇଛି କେହି ଭାଲୁ ମାରଣ କଥା ଚିନ୍ତାକଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ କେହି ଭାଲୁ ଜଣାଣ ଗାଇଛି । ଭାଲୁ ମାଧ୍ୟମରେ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର ମାନସିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।

(ଗ) ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରୁ ସୁରେଶର ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Solution:
କଥାବସ୍ତୁ ପରେ ନାଟକରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥାନ ହେଉଛି ଚରିତ୍ରର । କଥାବସ୍ତୁ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂଳାପ ରୂପେ ମଞ୍ଚ ଉପରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଚରିତ୍ର ବ୍ୟତିରକେ ନାଟକ|ଏକାଙ୍କିକା ଅସମ୍ଭବ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଚରିତ୍ର ହେଉଛି ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାଦାନ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଚରିତ୍ର ସୁରେଶ ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଏକାଙ୍କିକା ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ର ଏକାଙ୍କିକାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସୁରେଶ ଦୁଇହାତରେ ଦୁଇଟା ମୁଗୁର ଭାଙ୍ଗୁ ଭାଙ୍ଗୁ ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ପ୍ରବେଶ କରି, ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ପ୍ରସ୍ଥାନ କରୁଛି । ସହର ଭିତରକୁ ଭାଲୁ ପଶିଆସିଥିବା ଘୋଷଣା ହେଲାପରେ, କୈଳାସ ସସେମିରା ପ୍ରସଙ୍ଗ ସୂଚନା ଦେଇଛି । ସୁରେଶ କିନ୍ତୁ କୈଳାସର ଏଭଳି କଥାରେ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛି ।

ଭାଲୁ ଆସିଥିବାରୁ ନିଶାକର ବଜାର ଯିବାକୁ ବନ୍ଦ କରିବାରୁ, ସୁରେଶ ନିଶାକରକୁ ଆକ୍ଷେପ କରିଛି । ଅନ୍ୟମାନ, ଭଳି ବିଶ୍ଵାସ ଘାତକ ବୋଲି କହିଛି । ପୁଣି କହିଛି ‘‘କବା. ଭାଲୁଟା….ତା’ପାଇଁ ଆପଣ Mess ବନ୍ଦ କରିଦେବେ ? ଭାଲୁ ପାଇଁ ଯଦି ମେସ୍ ବନ୍ଦ କରିଦେବେ, ତା’ହେଲେ ହାତୀପାଇଁ ଏ ଦେଶକୁ ତ ଗୋଟାଏ ବନ୍ଦ ଡାକରା ଦେଇଦେବେ ।’’
ଗୋପୀ ଚିତ୍କାର କରି ଭାଲୁ କଥା କହିବାରୁ, ଉପରେ ଫୁଟାଣି ଦେଖାଇ ସୁରେଶ ନିଜକୁ ଅତିରଞ୍ଜିତ କରି ପ୍ରକାଶ କରିଛି ।

କହିଛି, ‘କାହିଁରେ……କୋଇଠି….ରେ ଭଲୁକ….ଏଇ ଗଦାଘାତେ ଆଜି ତୋତେ ପଠେଇବି ସମନ ସଦନେ… କହ କହ କେଉଁଠାରେ ତୁହି ।’’ କିନ୍ତୁ ଭାଲୁ ଯେ ବାଥୁରୁମ୍‌ରେ ଏହା ଜାଣି ସାରିବା ପରେ ଚୁପ୍ ହୋଇଯାଇଛି । ଆହୁରି ମିଛୁଆଙ୍କ ଭଳି କହିଛି, ବାହାରେ ବୁଲୁଥିଲେ ଦେଖେଇ ଦେଇଥା’ନ୍ତି…ବାଥରୁମ୍‌ରେ ପଶିଚି ମାନେ…..ଛୋଟ ରୁମ୍ଟା, fight କରିହେବନି । ସୁରେଶ ନିଜକୁ ଅଫିସ୍‌ର ଜଣେ କର୍ମପ୍ରବଣ କର୍ମୀ ବୋଲି କହିଛି । ତା’ ଅଫିସ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ଜରୁରୀ ଫାଇଲ୍ dispose ହେବାର ଥିଲା, ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି। ଅନ୍ୟକୁ କେବଳ ସବୁବେଳେ ଦୋଷ ଦେବା ଅଭ୍ୟାସ ହେଉଛି ସୁରେଶର । ନିଶାକରବାବୁ ବାଥୁରୁମ୍ ଲାଇଟ୍‌ର ବାହାରେ ସୁଇଚ୍ ରଖିନଥୁବାରୁ, ସୁରେଶ କହିଛି । ଭାଲୁ ଯୋଗୁ ଉପାସ ରହିବା ଓ ନିତ୍ୟକର୍ମ କରି ନପାରିବାରୁ ସୁରେଶ ବାରମ୍ବାର ଚିଡ଼ି ଚିଡ଼ି ହୋଇଛି ।

ମଣିଷ ଓ ପଶୁ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା କରି କହିଛି, ‘ପଶୁ ମଣିଷକୁ ମାରିଦିଏ, ଏକଥା ଯେମିତି ଠିକ୍, ମଣିଷ ବି ପଶୁମାଂସ ଖାଏ, ଏକଥା ସେମିତି ଠିକ୍ ।’’ପଛ ଦରଜା ଖୋଲି ଦେଲେ ଭାଲୁ ବାହାରିଯିବ, ସେଭଳି ଆଲୋଚନାରେ ସହମତ ହୋଇଛି ସୁରେଶ । ମାତ୍ର ଗୋପୀ ଦ୍ଵାରା ଏ କାମ କରାଯିବ, ଏଥରେ ସେ ପ୍ରଥମେ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛି । କିନ୍ତୁ ପରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପରି ସେ ଗୋପୀକୁ ବାଧ୍ଯ କରିଛି, ସେଭଳି ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ କରିବା ପାଇଁ । ଗୋପୀର ବେକ ଧରି ମାଡ଼ ଦେଇଛି । ଗୋପୀ ଦରଜା ଖୋଲିବାକୁ ଗଲାବେଳେ, ସେ ସତର୍କତାର ସହିତ ରହି ଧାରା ବିବରଣୀ ପ୍ରକାଶ କଲାଭଳି କହିଛି ।

(କ) କବି ପରିଚୟ :

ଓଡିଆ ନବନାଟ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପୁରୋଧା ହେଉଛିନ୍ତି ନାଟ୍ୟକାର ବିଲୟ ପିଣ୍ଡ | ଗତାନୁଗତିକ ନାଟକକୁ ଏକ ତନ୍ନ ମାନର ଆରେଲ ବିଗରେ ତାଙ୍କଉ ଅନସାକାଣ୍ର୍ୟ | ପରମାର ଏଙ୍କ ଆଧୁନିକତା ଉତ୍ପ ସହିତ ଏକ ବିଚିତ୍ର ସାଲିସ୍ କରିଛିନ୍ତି ନାଟ୍ୟକାର ବିକମ ମିଣ୍ଡ | ଏକ ଭିନ୍ନ ମାର୍ଗରେ ଆଗେଇ ନେବା ଦିଗରେ ତାଙ୍କର ଭୂମିକା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । ପରମ୍ପରା ଏବଂ ଆଧୁନିକତା ଉଭୟ ସହିତ ଏକ ବିଚିତ୍ର ସାଲିସ୍ କରିଛନ୍ତି ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର । ଏହି ମହାନ୍ ନାଟ୍ୟକାର ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ନୀଳଗିରିସ୍ଥ ସନ୍ତରାଗଡ଼ିଆଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ସମୟ ହେଉଛି ୧୯୩୬ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୫ ତାରିଖ । ଇଂଜିନିୟରିଂରେ ଡିପ୍ଲୋମା ଲାଭ କରିବା ପରେ ପରେ ସେ ଚାକିରି ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହି ଚାକିରିରେ ରହି ମଧ୍ୟ ମଞ୍ଚ, ବେତାର, ଦୂରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ସହିତ ସେ ଓତପ୍ରୋତ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ରହିଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାଧ୍ୟମ ପାଇଁ ସେ ନାଟକ ରଚନା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ।

ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କ ନାଟକ ‘ଏକାକୀ’ ୧୯୬୨ରେ ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡ଼େମୀଦ୍ଵାରା ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ନାଟକ ଭାବରେ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କର ‘ଯାଦୁକର’ ୧୯୮୦ରେ ରାଜ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଛି । ୧୯୭୮ରେ ମିଶ୍ର ୧୯୬୪ରେ ‘ଅଶାନ୍ତ ଗ୍ରହ’ ରଚନା କରି ପାରମ୍ପରିକ ନାଟକକୁ ଏକ ନୂଆ ଢାଞ୍ଚାରେ ପକାଇଥିଲେ । ୧୯୬୨ରେ ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ଦୁଇଟି ସୂର୍ଯ୍ୟଦଗ୍‌ଧ ଫୁଲକୁ ନେଇ’ ଏକ ଭିନ୍ନ ସ୍ଵାଦର ନାଟକ । ଦୁଇଟି ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ନାଟକରେ folk form ର ସଫଳ ପ୍ରୟୋଗ ଘଟିଛି । ୧୯୬୪ଠାରୁ ନାଟ୍ୟକାର ମିଶ୍ର ଆଉ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁନାହାଁନ୍ତି । ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି, ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ନାଟକ । ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଚାରୋଟି ନାଟକ ସାଧାରଣତଃ ଦର୍ଶକ, ପାଠକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି – ‘ଅଶାନ୍ତ ଗ୍ରହ’, ‘ଶବବାହକମାନେ’, ‘ତଟ ନିରଞ୍ଜନା’ ଏବଂ ‘ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ’ । ଚାରୋଟିଯାକ ନାଟକ ନିଜ ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ନାଟ୍ୟକାର ମିଶ୍ର ନାଟକ ପ୍ରତି ଆସକ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ ଏହା ପଛରେ ଥିଲା ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଆଶୀର୍ବାଦ । ପିତା କଳାପ୍ରିୟ ଥିବାରୁ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ସେ କଳାଚର୍ଚ୍ଚାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ତତ୍‌କାଳୀନ

ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ମଧ୍ୟ ନାଟ୍ୟକାର ବିଶେଷ କୌଣସି ବାଧାବିଘ୍ନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇନଥିଲେ । ଅଧ୍ଵନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପିତା ଗୋଟିଏ ଯାତ୍ରା ବା ଅପେରା ଦଳର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ । ନାଟକ ଲେଖିବା ପୂର୍ବରୁ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ମିଶ୍ରଙ୍କର ସାରସ୍ଵତ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା କବିତା ରଚନାରେ । ମାତ୍ର ସେହି କବିତା ଲେଖାରେ ସେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିନଥିଲେ । ସମୟ ତାଙ୍କୁ ବାଧା ଦେଇଥିଲେ ବି କବିତାର ସ୍ଥାନକୁ ସେ ନାଟକରେ ଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ନାଟ୍ୟ ଜଗତ ପ୍ରତି ଆସକ୍ତ ହୋଇ ନୂଆ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଜୀବନ ଥିଲା ତାଙ୍କର ନାଟକ ଜୀବନ ।

ପାରମ୍ପରିକ ଶିକ୍ଷାରେ ସେ ଅଧ୍ଵ ଅଗ୍ରସର ହୋଇନଥିଲେ । ହାଇସ୍କୁଲ ପାଠ ଶେଷ କରିବା ପରେ ସେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥଲେ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ସ୍କୁଲରେ । ସେଠାରୁ ଡିପ୍ଲୋମା ପାର୍ଶ୍ଵକରି ସେ ଓଭରସିୟର ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୬୦ ମସିହାରୁ ସେ ନାଟକ ଲେଖା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପାରମ୍ପରିକ ଓ ଆଧୁନିକ ଉଭୟ ପ୍ରକାର ନାଟକ ସେ ରଚନା କରିବାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ‘ଜନନୀ’, ‘ପଞ୍ଚଶାୟକ’, ‘ଶୃଙ୍ଖଳା’, ‘ଅଶାନ୍ତଗ୍ରହ’, ‘ତିମିର ତୀର୍ଥ’, ‘ସାଗରତୀରେ’, ‘ଯାଯାବର’, ‘ହେ ସ୍ଵର୍ଗ ବିଦାୟ’, ‘ପ୍ରତୀକ୍ଷା’, ‘ମନ ଅରଣ୍ୟ’, ‘ଶବବାହକମାନେ’, ‘ଚନ୍ଦ୍ରଚୋରି’, ‘ଏଠି ସେଠି ସବୁଠି’, ‘ଦୁଇଟି ସୂର୍ଯ୍ୟଦଗ୍‌ଧ ଫୁଲକୁ ନେଇ’, ‘ଯାଦୁକର’, ତଟ ନିରଞ୍ଜନା’, ‘ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ’, ‘ପର୍ଶୁରାମ’ ଏବଂ ‘ବାଦ୍‌ଶାହା’ ।

ନାଟ୍ୟକାର ମିଶ୍ର ପରମ୍ପରା ଏବଂ ଆଧୁନିକତାକୁ ଏକା ସଙ୍ଗରେ ସ୍ବାଗତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସବୁଥ୍ରେ ସେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ ମୁଖ୍ୟତଃ ୧୯୬୦ରୁ ୧୯୬୮ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଭାରତୀୟ ପାଣିପାଗ ସହିତ ସାଲିସ୍ କରି ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ସେ ସଫଳତା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ଏକାଙ୍କିକାର ସାରକଥା :

ନାଟ୍ୟକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ର ତାଙ୍କ ନାଟକରେ ମଣିଷର ବାହ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ (Outer action) ଅପେକ୍ଷା ଆମ୍ବିକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମୟରେ ମଣିଷମାନେ ବେଶ୍ ସ୍ବାର୍ଥପର । ଏକାଙ୍କିକାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟର ପଟ୍ଟଭୂମିରେ ମାନବୀୟ ଅବମୂଲ୍ୟାୟନର ଚିତ୍ରକୁ ନାଟ୍ୟକାର ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ଆମ୍ବସର୍ବସ୍ଵ ମଣିଷ ଆଜି ନିଜର ଅବସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତାଗ୍ରସ୍ତ । ଏକଦା ବିଶ୍ଵମାନବ ପାଇଁ ଏକକ ମାନବର ବଳିଦାନର କଥା ଜୀବନକୁ ଗଭୀର ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଆଜି କିନ୍ତୁ ସେହି ଚିନ୍ତାଧାରା ବଦଳିଯାଇଛି । ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଣିଷ ନିଜେ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବଳିଦାନ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି । ଆତ୍ମସର୍ବସ୍ଵ ବିଶ୍ଵର ଏଇ ନୈତିକ ଅବମୂଲ୍ୟାୟନର ଚିତ୍ରକୁ ଅତି ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ‘ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ’ ଏକାଙ୍କିକାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଭାଲୁ ଆଖ୍ୟାରେ ଲୋକଗଳ୍ପର ମାନବ କେବଳ ଅକୃତଜ୍ଞ ନୁହେଁ, ଆଜିର ମାନବ ବି ସେହି ଅକୃତଜ୍ଞତାର ପରମ୍ପରାକୁ ଅବ୍ୟାହତ ରଖୁଛି ।

ନିଶାକର, ଗୋପୀ, ମନମୋହନ ଓ ଦେବକାନ୍ତ । କୌଣସି ଏକ ସହରରେ ଛୋଟ ବଡ଼ ଚାକିରି କରି ବା ବୃତ୍ତି ଆଶାୟୀ କୈଳାଶ, ସୁରେଶ, ମନମୋହନ ଓ ଦେବକାନ୍ତ ଘରଭଡ଼ା ନେଇ ମେସ୍ କରିଛନ୍ତି । ମେସ୍ ବୁଝାବୁଝି ଦାୟିତ୍ଵରେ ଅଛନ୍ତି ନିଶାକର । ଟହଲିଆ ବା ଚାକର ଭାବରେ ଅଛନ୍ତି, ସବୁଠାରୁ ସାନ ଗୋପୀ । ମେସ୍‌ରେ ସକାଳୁ ସକାଳୁ ସୁରେଶ ଓ କୈଳାସ ଶରୀର ଚର୍ଚ୍ଚା ବା ବ୍ୟାୟାମ କରୁଛନ୍ତି । ସେହି ରୁମ୍‌ରେ ଥୁଆ ହୋଇଛି ଟିଭି ଓ ରେଡ଼ିଓ । ସକାଳୁ ସକାଳୁ ପରିବା ଆଣିବା ପାଇଁ ବାହାରିଛନ୍ତି ନିଶାକର ଓ ଗୋପୀ । ଏହି ସମୟରେ ରେଡ଼ିଓ ଯୋଗେ ଶୁଣିପାରିଛନ୍ତି, ବିଶେଷ ଖବରକୁ । ପାଖ ଜଙ୍ଗଲରୁ ସହର ଭିତରକୁ ପଶି ଆସିଛି ଭାଲୁ । ଭାଲୁଟି ଯେକୌଣସି ଜାଗାରେ ଥାଇପାରେ କିମ୍ବା ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚି, ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର କ୍ଷତି ଘଟାଇପାରେ । ତେଣୁ ସମସ୍ତେ ଭାଲୁ ପ୍ରତି ସତର୍କ ରହିବାକୁ ବିଶେଷ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ଘୋଷଣା ଶୁଣି ବ୍ୟାୟାମ କରୁଥିବା ସୁରେଶ ଓ କୈଳାସ ସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । ବଜାରକୁ ପରିବା ଆଣିବାପାଇଁ ବାହାରିଥିବା ନିଶାକର ଓ ଗୋପୀ ଅଟକି ଯାଇଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ ମେସ୍‌କୁ ଆସିଛନ୍ତି ଦେବକାନ୍ତ ଓ ମନମୋହନ । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଖବର ଶୁଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ସେମାନେ ଭାଲୁ ଓ ରାଜାପୁଅକୁ ନେଇ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା ସସେମିରା ଗଳ୍ପର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, କୌଣସି ଏକ ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକ ବନ୍ଧୁର ଜିଭରେ ସସେମିରା ଲେଖ୍ ଦେଇଥିଲା । ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇ ଓ କଥାଟିକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟକରି ନିଶାକର କହିଛି– ଭାଲୁ ବିଶ୍ଵାସଘାତକତାକୁ ଆଦୌ ସହିପାରେ ନାହିଁ ।

ଭାଲୁ ସହରକୁ ଆସିଥିବା କଥା ଶୁଣି, ନିଶାକର ଆଉ ପରିବା ଆଣିବାପାଇଁ ଯାଇନାହାଁନ୍ତି । ସେଦିନ ଆଉ ରୋଷେଇ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ କଥା ଶୁଣି ସୁରେଶ, କୈଳାସ, ଦେବକାନ୍ତ ଓ ମନମୋହନ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ ମାରା ହେବ ଓ ସେମାନେ ଅସୁବିଧାରେ ପଡ଼ିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ସେହି କରି ଗୋପୀ ଦୌଡ଼ି ଦୌଡ଼ି ଆସିଛି । ପଚାରିବାରୁ କହିଛି, ସେ ଯେପରି ଅନୁଭବ କରିଛି ଭାଲୁ ତାକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସିଛି । ସମସ୍ତେ କେବଳ ଭାଲୁକୁ ନେଇ କେତେ କଥା କହିଲେ ମଧ୍ୟ, ସମସ୍ୟା ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ବାହାର କରି ନାହାଁନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ଦେବକାନ୍ତ ପ୍ରକୃତିର ଡାକ ମାନେ ଦୁଇ ନମ୍ବର ପାଇଁ ଭିତରକୁ ଯାଇଛି । ହଠାତ୍ ଗାମୁଛା ପିନ୍ଧି ଛାନିଆ ହୋଇ ଭାଲୁ-ଭାଲୁ-କହି ବାହାରକୁ ଆସିଛି ।

ସମସ୍ତେ ଦେବକାନ୍ତକୁ ଧରି ପକାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଘଟଣା କ’ଣ ବୋଲି ପଚାରିଛନ୍ତି । ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ତାଙ୍କ ବାର୍ଥରୁମ୍‌ରେ ଭାଲୁ ଅଛି । ଅନ୍ୟମାନେ ଅନୁମାନ କରିଛନ୍ତି, ପଛଦରଜା, ବୋଧହୁଏ ଖୋଲାଥିବା ସମୟରେ, ଭାଲୁଟି ପାଇଖାନା ଘରକୁ ପଶିଆସିଛି । ଯେହେତୁ ଭାଲୁଟି ଗାଧୁଆଘରକୁ ପଶି ଆସିଛି, ସମସ୍ତଙ୍କର ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି । ରୋଷେଇ ବନ୍ଦ ସାଙ୍ଗକୁ ସେମାନଙ୍କର ନିତ୍ୟକର୍ମ ସାରିବା ଆଉ ସମ୍ଭବ ହୋଇନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଜାଣିଛନ୍ତି ଓ ସହରରେ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହି ମେସ୍‌ରେ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି । ଏହିଭଳି ଆଳାପ ଆଲୋଚନାରେ ଦିନ କଟିଯାଇଛି । ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଟି.ଭି.ରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି, ‘ବହୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ଖୋଜାଖୋଜି କଲାପରେ ମଧ୍ୟ ଆଜି ଦିନସାରା ଜଙ୍ଗଲରୁ ପଳାଇ ଆସିଥିବା ଭାଲୁଟିର ସନ୍ଧାନ ମିଳିନାହିଁ ।

ରାଜ୍ୟର ପୋଲିସ୍‌ବାହିନୀ କ୍ଷମା କରିବେ ସହରର ପୋଲିସ୍‌ବାହିନୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ ଛୋଟବଡ଼ ଶିକାରୀ ଏବଂ ଉତ୍ସାହୀ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସରକାର ଗୋଟିଏ ଅନୁସନ୍ଧାନ ୱାର୍ଡ଼କୁ ଜଣାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ । ସର୍ବଶେଷ ଖବରରୁ ଜଣାଯାଇଛି, ଆଜି ସହରରେ ହେବାକୁ ଥ‌ିବା ଇଣ୍ଟରଭ୍ୟୁ, କ୍ରିକେଟ୍‌ଙ୍ଖଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସବୁ ଏଇ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବ ପାଇଁ ବନ୍ଦ ରହିଛି । ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ଆମେ ଜଣାଇ ଦେଉଛୁ ଯେ ଆଜି ରାତି ୯ଟା ୫୦ରେ ଭାଲୁ ଉପରେ ଏକ ବୃତ୍ତ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବୁ । ତା’ର ସ୍ଵଭାବ, ଚରିତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟକୁ ନେଇ ଏଇ ଚିତ୍ରଟି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।’’ ନିଶାକର ହଠାତ୍ ଖଟ ଉପରେ କଳାକମ୍ବଳ ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇ ଶୋଇଥିବା ଗୋପୀକୁ ଦେଖ୍, ଭାଲୁ ବୋଲି ଭାବିଛି । ଛାନିଆଁରେ ଭାଲୁ ଭାଲୁ ବୋଲି ପାଟି କରିଛି ।

ନିଶାକର ଭୟରେ ଆଖୁବୁଜି ଦେଇ ଭାଲୁ ଭାଲୁ ଚିତ୍କାର କଲାବେଳେ, ଗୋପୀ କମ୍ବଳ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇ ନିଶାକର ପାଖରେ ଛିଡ଼ାହୋଇ ପାଟିକରିଛି । ସମସ୍ତେ ଆସିଲା ପରେ ଜଣାଗଲା ଖଟ ଉପରେ ଥିବା କମ୍ବଳକୁ ସେମାନେ ଭାଲୁ ବୋଲି ଧରି ନେଇଥିଲେ । ମନମୋହନ କହିଥୁଲା ପାଇଖାନା ନିକଟରେ ଯେଉଁ ଫାଟ ଅଛି, ତା’ରି ଭିତର ଦେଇ ସେ ଭାଲୁ ଦେଖିଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଭାଲୁଟି ଜରରେ କମ୍ପୁଥିଲା । ହେଲେ ରାତି ହେବାରୁ ଜର ଛାଡ଼ି ଯାଇଥ‌ିବ । ତେଣୁ ସେ ଭୟଙ୍କର ଗର୍ଜନ କରୁଛି । ପାଇଖାନା ପଟ ଅନ୍ଧାର ଥିବାରୁ, ସେପଟେ ଆଲୁଅ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ସୁରେଶ ଚେଷ୍ଟାକରିଛି । ପୁଣି ଏହି ଖବର ସ୍କାର୍ଡ଼ ପାର୍ଟିକୁ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ସୁରେଶ କହିଲେ ବି, ନିଶାକର ସେଥୁରେ ବାରଣ କରିଛି ।

ସମସ୍ତେ ଭାଲୁକୁ ନେଇ କେତେ କଥା କହିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଦିନସାରା ଭାଲୁ ପାଇଁ ଘରେ ବନ୍ଦ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା, ଖାଇବା ସବୁ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି । ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ଭାଲୁ ଗୋଟିଏ ହିଂସ୍ରପ୍ରାଣୀ, ସେ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତିଶୋଧପ୍ରବଣ । ମନମୋହନ ଓ ସୁରେଶ, ଦେବକାନ୍ତ କଥାର ଉତ୍ତରଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଅନେକ ସମୟରେ, ଦରକାର ପଡ଼ିଲେ ମଣିଷ ଭାଲୁଠାରୁ ଆହୁରି ହିଂସ୍ର ହୋଇପାରେ । ତୁଳନାକରି ସୁରେଶ କହିଛି, ‘ପଶୁ ମଣିଷକୁ ମାରିଦିଏ, ଏକଥା ଯେମିତି ଠିକ୍ ମଟିଷ ବି ପଶୁ ମାଂସ ଖାଏ, ଏକଥା ସେମିତି ଠିକ୍ । ତଫାତ୍‌ ଏତିକି ଆମେ ରନ୍ଧା ମାଂସ ଖାଇଲାବେଳେ, ସେମାନେ କଞ୍ଚାମାଂସ ଖାଇଥା’ନ୍ତି । ମନମୋହନ କହିଛି, ଇଚ୍ଛାକଲେ ମଣିଷ ବି ପଶୁ ହୋଇପାରେ ।

ଏହି ସମୟରେ ଗୋପୀ ଦୌଡ଼ି ଦୌଡ଼ି ଆସି ଚିତ୍କାର କରି ତଳେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । ସମସ୍ତେ ପଚାରିବାରୁ କହିଛି, ତାକୁ ପିଟିଛି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା ନସରୁଣୁ କୈଳାସ ମୃଦଙ୍ଗ ବଜାଇ, ଭାଲୁଙ୍କୁ ନେଇ ରାମାୟଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛି । ଭାଲୁକୁ ନେଇ ଜଣାଣ ରଚନା କରିଛି ବୋଲି କହିଛି । ସମସ୍ତେ ଭାଲୁ ଜଣାଣ ବୋଲିଛନ୍ତି ।

ପରଦିନ ରାତି ନପାହୁଣୁ ସମସ୍ତେ ଉଠିଛନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଗୋଟିଏ ଚିନ୍ତା ସେମାନେ କିପରି ପାଇଖାନା ଯିବେ । ଯେହେତୁ ପାଇଖାନା ଘରେ ଭାଲୁ ପଶିଛି, ଭାଲୁକୁ ଡରି ସେମାନେ ନିତ୍ୟକର୍ମ ସାରିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ସେମାନେ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି ଯଦି ମିଳିତଭାବେ ଭାଲୁକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବେ, ତା’ହେଲେ ସେମାନେ ଭାଲୁ ଉପଦ୍ରବରୁ ରକ୍ଷାପାଇବେ । ଭାଲୁକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ, ଭାଲୁ ହୁଏତ ପ୍ରତି ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ ବୋଲି ସେମାନେ ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି । ସ୍କାର୍ଡ଼ ପାର୍ଟିକୁ ଜଣାଇବାକୁ ଚାହିଁଲେ ବି, କାଳେ ସେମାନଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଦୋଷ ଆସିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେମାନେ ତାହା କରିନାହାଁନ୍ତି ।

ଦେବକାନ୍ତ କହିଛି, ଆମେ ଯେମିତି ପାଇଖାନା ଯିବାକୁ ଛଟପଟ ହେଉଛୁ, ଭାଲୁଟି ମଧ୍ଯ ପାଇଖାନାରେ ରହି, ସେହିପରି ଛଟପଟ ହେଉଥ‌ିବ । ଯଦି ପାଇଖାନାର ପଛପଟ ଦରଜାଟା ଖୋଲି ଦିଆଯାଏ, ତା’ହେଲେ ଭାଲୁ ସେହି ବାଟଦେଇ ବାହାରକୁ ଚାଲିଯିବ । ସମସ୍ତେ ସ୍ଥିର କଲେ ପାଇଖାନା ପଛପଟ କବାଟ ଖୋଲିଲେ ଭାଲୁଟି ବାହାରିଯିବ, ହେଲେ ସେହି କାମଟି କିଏ କରିବ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାଳେଣି ପଡ଼ିଲା । କାରଣ କବାଟ ଖୋଲିବାକୁ ଗଲେ ହୁଏତ ଭାଲୁ ତାକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ । କାରଣ ଭାଲୁଟି ପାଇଖାନା ଭିତରେ ରହି ବାରବାର ଗର୍ଜନ କରୁଥିବାର ସେମାନେ ଶୁଣିଛନ୍ତି । ନିଜ ଜୀବନକୁ ବିପନ୍ନକରି କେହି ପଛ କବାଟ ଖୋଲିବାକୁ ସାହସ କଲେ ନାହିଁ । ଉପରକୁ ଯେଉଁମାନେ ସାହସୀ ବୋଲି ଦେଖାଇ ହେଉଥିଲେ, ସେମାନେ ସାହସକରି କବାଟ ପାଖକୁ ଗଲେନାହିଁ ।

ସେହି ସମୟରେ ଖଟଖୁରାକୁ ଆଉଜି ଗୋପୀ ଶୋଇଥିଲା । କାରଣ ଏହିସବୁ କଥାଚାର ଭିତରେ ତା’ର କୌଣସି ଆଶ୍ଵିପଡ଼ିଲା ଗୋପୀ ଉପରେ । ସେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲା ଗୋପୀ ଯିବ ପଛପଟ ଖୋଲିବାକୁ । ନିଶାକର ଏଥୁରେ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା । କାରଣ ସେ ପିଲାଟାକୁ ତା’ ବୁଢ଼ୀ ମା’ ମୋ ଜିମାରେ ଛାଡ଼ିଦେଇଯାଇଛି । ତା’ର ଯଦି କିଛି ହୋଇଯାଏ, ତା’ହେଲେ ସେ ତା’ ବୁଢ଼ୀମା’ ପାଖରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବ । ନିଶାକର କଥା କେହି ଶୁଣିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ । ସମସ୍ତେ ମିଳିତ ଭାବରେ ଗୋପୀ ଯିବ ବୋଲି କହିଲେ । ନିଜ ନିଜର ଅସୁବିଧା କଥା କହୁଥିଲେ ବି ଗୋପୀ କାଳେ କ’ଣ ହୋଇଯିବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଚିନ୍ତା କରୁନଥିଲେ । ବରଂ ମନମୋହନ ଗୋପୀକୁ ଗୋଇଠାମାରି ଉଠାଇଥିଲା । ସମସ୍ତଙ୍କ କ୍ରୂର ଆହ୍ଵାନରେ ଗୋପୀ ଉଠିଥିଲା । ନିଜର ସ୍ଵପ୍ନକଥା ଗୋପୀ କହିଲେ ବି, ଗୋପୀ କଥାକୁ କେହି ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ବରଂ ବାଧକଲେ ଗୋପୀକୁ ଯିବାପାଇଁ । ଗୋପୀ ଅନୁନୟ ବିନୟ ହେଲା । ଯିବାପାଇଁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶକଲା । ଶେଷରେ ସେମାନେ ଗୋପୀକୁ ବାଧକଲେ ଯିବାପାଇଁ । ଗୋପୀ ନିଶାକର ବାବୁଙ୍କ ପାଖରେ ଅନୁନୟ କଲେ ମଧ୍ୟ, ତା’କଥା କେହି ଶୁଣିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ ।

ବରଂ ମାଡ଼ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଧମକ ଦେଲେ । ମାଡ଼ ଭୟରେ ଗୋପୀ ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯାଇ କବାଟ ଖୋଲିବାକୁ କହିଲା । କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଗୋପୀ ବାଧ୍ୟହୋଇ କହିଲା ‘‘ମାରନି, ଆଉ ମାରନି ବାବୁମାନେ, ମୁଁ ନିଶ୍ଚେ ଯିବି, ତମେସବୁ ଭାଲୁକୁ ଡରିଗଲ . . . ଆଉ ମୁଁ ଭାଲୁକୁ ଡରିବି କାହିଁକି ମୁଁ ଯାଉଚି ।’ ଗୋପୀ ଗଲାପରେ, ସୁରେଶ ଭିତରକୁ ଚାହିଁ ଗୋପୀ କ’ଣ କରୁଛି, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଧାରା ବିବରଣୀ ଦେବା ଶୈଳୀରେ କହୁଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଶୁଭୁଥିଲା ଭାଲୁର ଗର୍ଜନ। ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା ଏବଂ ପୁଣି ଜଳିଲା ବେଳକୁ ଦେଖାଗଲା, ଗୋପୀ ହାତରେ ଗୋଟାଏ ଥଳୀ ଧରି ଆଖୁ ଲୁହ ମୋ ପାଖରେ ଛାଡ଼ିଯାଇଛି ବୋଲି କହିଲା । ହେଲେ ଗୋପୀ’ କହିଲା, ମୋ ବୁଢ଼ୀ ମା’ ଜାଣିନଥୁଲା ଯେ, ବିପଦରୁ ମୁକୁଳିବା ପାଇଁ ଦରକାର ହେଲେ ତୁମେ ମୋତେ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲିଦେବ । ଭାଲୁ ହୁଏତ ଦୟାକରି ଛାଡ଼ିଦେଲେ ବି, ଭିତରେ ସେତିକି ଦୟାଭାବ ନାହିଁ ।

ଦୁଃଖରେ ଗୋପୀ କହୁଥିଲା – ‘ତମ ସମସ୍ତଙ୍କ ହାତଧରି ମୋ ବୁଢ଼ୀମା’ କେତେ ନେହୁରା ହୋଇ କହିଥିଲା । ବିପଦ ଆପଦକୁ ତମେ ମୋର ସାହାପକ୍ଷ ହେବ, ମୋ ଅଳିଅର୍ଦ୍ଧଳି ସମ୍ଭାଳିବ । ହେଲେ ବାବୁମାନେ, ତମେ ଏଇମିତି ସାହାପକ୍ଷ ହେଲ . . . । ବାବୁମାନେ, ଭାଲୁ ପାଖକୁ ଯିବା ଆଗରୁ ମୁଁ ତମମାନଙ୍କୁ ଦେଖିଚି । ଆଉ ତମମାନଙ୍କ ସେ ଚେହେରା ଦେଖ୍ ସାରିଲାପରେ, ଭାଲୁକୁ ଦେଖିଲାବେଳେ ମନେହେଲା, ସେ ତମମାନଙ୍କଠାରୁ ଢେର, ନିରୀହ . . . ଭାଲୁ ମୋତେ ହାତମୁଠାରେ ପାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲା, ହେଲେ ତମ କଥା ମାନି ନଥିଲେ, ତମେମାନେ କେବେ ମତେ “ ଛାଡ଼ି ନଥାନ୍ତ – ପିଟିପିଟି ମତେ ମାରିଦେଇଥା’ନ୍ତ ।’’.ଗୋପୀ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ବାବୁମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଲାବେଳେ, ସମସ୍ତେ ଯେପରି କାକୁସ୍ଥ ହୋଇ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ଗୋପୀ କୈଳାସବାବୁ କହୁଥ‌ିବା ସସେମିରା ଗପର ସୂଚନା ଦେଇ ଯାଉଚି ।’’

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 6 ଶାପମୋଚନ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ଯରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖୁବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର।

(କ) ଶୁକ କେଉଁ ରାଜାଙ୍କୁ ଦ୍ଵାରକାପୁର କଥା କହିଛନ୍ତି ? (ଯୁଧୁଷ୍ଠିର, ପରୀକ୍ଷିତ, ନୃଗରାଜ, ନନ୍ଦ)
Solution:
ପରୀକ୍ଷିତ ।

(ଖ) ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଶାମ୍ବ ଆଦି ଖେଳିବାପରେ ବନ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ଖୋଜୁଥିଲେ । (ଫୁଲ, ବାରି, ଫଳ, ଜନ୍ତୁ)
Solution:
ବାରି ।

(ଗ) କୂପରେ ପଡ଼ିଥିବା ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁଟି ଦେଖ୍କୁ କିପରି ? (ହାତୀ ସଦୃଶ, ବିରାଟ ବୃକ୍ଷ ସଦୃଶ, ପର୍ବତ ସଦୃଶ, ଅଶ୍ଵ ସଦୃଶ)
Solution:
ପର୍ବତ ସଦୃଶ ।

(ଘ) କୂପରେ ପଡ଼ିଥିବା ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁଟିର ନାମ କ’ଣ ? (ବାଘ, ସିଂହ, ନବଗୁଞ୍ଜର, କୃକଲାଶ)
Solution:
କୃକଲାଶ ।

(ଙ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପୁଅମାନେ ହାରିଯିବାର ଶୁଣି କିଏ ହସିବେ ? (ଚକ୍ରପାଣି, ରୋହିଣୀସୁତ, ସର୍ବଜନ, କୃକଲାଶ)
Solution:
ସର୍ବଜନ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

(ଚ) ରୋହିଣୀସୁତ କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ହାରିଯିବା କଥା ଶୁଣି କ’ଣ ହେବେ ? (ଖୁସିହେବେ, ନିର୍ଭୟ ହେବେ, ପାଖକୁ ଡାକିବେ, ଆନନ୍ଦିତ ହେବେ)
Solution:
ନିର୍ଭୟ ହେବେ ।

(ଜ) ତଳକୁ ମୁହଁକରି କୂପ ମଧ୍ଯରେ ପଡ଼ିଥିବା କୃକଲାଶ ଦେଖୁ କିଏ ଚକିତ ହେଲେ ? (ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ, ଶାମ୍ବ, ଦେବରାଜ, ଅନିରୁଦ୍ଧ)
Solution:
ଦେବରାଜ |

(ଝ) କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରଲାଗି କୃକଲାଶର କ’ଣ ହେଲା ? (ଦିବ୍ୟସ୍ୱରୂପ ଧାରଣ କଲା, ଦଉଡ଼ିଲା, ଚାଲିଲା, ହସିଲା)
Solution:
ଦିବ୍ୟସ୍ୱରୂପ ଧାରଣ କଲା |

(ଞ) କିଏ କୃକଲାଶକୁ ତା’ର ପୂର୍ବଜନ୍ମ ବୃତ୍ତାନ୍ତ ବିଷୟରେ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲେ ? (ଶୁକ, ପରୀକ୍ଷିତ, କୃଷ୍ଣ, ବଳରାମ)
Solution:
କୃଷ୍ଣ ।

(ଟ) କୃକଲାଶ ପୂର୍ବଜନ୍ମରେ କ’ଣ ଥିଲା ? (ନୃଗରାଜ, ମୃଗରାଜ, ହସ୍ତୀରାଜ, ସିଂହରାଜ)
Solution:
ନୃଗରାଜ ।

(୦) ନୃଗରାଜ କେଉଁ ବଂଶରେ ଜାତ ହୋଇଥିଲେ ? (ଦାସ ବଂଶ, ଈକ୍ଷାକୁ ବଂଶ, ନାଗ ବଂଶ, ସୋମ ବଂଶ)
Solution:
ଈକ୍ଷାକୁ ବଂଶ

(ଉ) ପୃଥ‌ିବୀର ଦାନୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଅଗ୍ରଣୀ ? (ମଇରାଜ, ଦତ୍ତରାଜ, ନାଗରାଜ, ମୃଗରାଜ)
Solution:
ଦତ୍ତରାଜ |

(ଢ) ନୃଗରାଜ ଗାଈମାନଙ୍କ ଦୋହନ ପାଇଁ କେଉଁ ପାତ୍ର ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ? (ସୁବର୍ଣ୍ଣ, ରୌପ୍ୟ, କାଂସ୍ୟ, ଲୌହ)
Solution:
କାଂସ୍ୟ ।

(ଣ) ନୃଗରାଜ କେଉଁ ମାପର ଭୂମି ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ? (ଗୁଣ୍ଡେ, ଏକରେ, ଗୋ ଚର୍ମ ମୀପ, ହସ୍ତୀପାଦ ମାପ)
Solution:
ଗୋ ଚର୍ମ ମାପ ।

(ତ) ନୃଗରାଜ ଅଜ୍ଞାନରେ ପ୍ରଭାତରେ ବିପ୍ରହସ୍ତରେ କ’ଣ ଦାନ ଦେଲେ ? (ଭୂମି, ସୁବର୍ଣ୍ଣ, ଗାଈ, ଅନ୍ନ)
Solution:
ଗାଈ ।

(ଥ) ଉତ୍ସର୍ଗ ଦାନ ହରଣ କଲେ ଜୀବ ଅନ୍ତକାଳରେ କ’ଣ ଭୋଗକରେ ? (ପାପ, ନର୍କ, ସ୍ଵର୍ଗ, ଭୂମି)
Solution:
ନର୍କ ।

(ଦ) ବିପ୍ରର ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ରାଜାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ କ’ଣ ପଡ଼ିଲା ? (ଫୁଲ, ଚାଉଳ, ବଜ୍ର, ଶର)
Solution:
ବଜ୍ର ।

(ଧ) ନୃଗରାଜ ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ଭାରକୁ ବହନ କଲେ ? (ପୁଣ୍ୟ, ପାପ, ଦୁଃଖ, ଶୋକ)
Solution:
ପାପ ।

(ନ) ପାପ ଭୋଗର ଅନ୍ତେ ମୃଗରାଜ କାହାକୁ ଭେଟିବେ ବୋଲି ଯମ କହିଥିଲେ ? (ମଦନଗୋପାଳ, ବିଦ୍ର, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ବ୍ରହ୍ମା)
Solution:
ମଦନଗୋପାଳ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(ଖ) କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଦୁଇପୁତ୍ରଙ୍କ ନାମ ଲେଖ |
Solution:
କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଦୁଇପୁତ୍ରଙ୍କ ନାମ ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଓ ଶାମ୍ବ ।

(ଗ) କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ କ୍ରୀଡ଼ା କରିବାପରେ କ’ଣ ଖୋଜିଲେ ?
Solution:
କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ କ୍ରୀଡ଼ା କରିବାପରେ ତୃଷିତ ହୋଇ ବାରି ବା ଜଳ ଖୋଜିଲେ ।

(ଘ) ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଓ ଶାମ୍ବ କୂପ ମଧ୍ଯରେ କ’ଣ ଦେଖ‌ିଲେ ?
Solution:
ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଓ ଶାମ୍ବ କୂପ ମଧ୍ଯରେ ପର୍ବତ ସଦୃଶ ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁଟିଏ ଦେଖ‌ିଲେ ।

(ଙ) କୂପ ମଧ୍ଯରେ ପଡ଼ିଥିବା ଜୀବଟିର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
କୂପ ମଧ୍ଯରେ ପଡ଼ିଥିବା ଜୀବଟିର ନାମ କୃକଲାଶ ।

(ଚ) କୃକଲାଶର ଆକାର କିପରି ଥୁଲା ?
Solution:
କୃକଲାଶର ଆକାର ପର୍ବତ ସଦୃଶ ଥିଲା ।

(ଛ) କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ କୃକଲାଶର କେଉଁ ଅଂଶରେ ଦଉଡ଼ି ଲଗାଇ ଟାଣିବାକୁ ଲାଗିଲେ ?
Solution:
କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ କୃକଲାଶର ଲ।ଲ୍ଲଲରେ ଦଉଡ଼ି ଲଗାଇ ଟାଣିବାକୁ ଲାଗିଲେ |

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

(କ) କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ କୃକଲାଶକୁ କୂଅରୁ ଉଦ୍ଧାର ନ କରିପାରି କାହାକୁ ଜଣାଇଲେ ?
Solution:
କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ କୃକଲାଶକୁ କୂଅରୁ ଉଦ୍ଧାର ନ କରିପାରି କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଜଣାଇଲେ ।

(ଝ) ଦେବରାଜ କୃକଲାଶର କେଉଁ ଅଙ୍ଗକୁ ଧରି କୂପରୁ ବାହାର କଲେ ?
Solution:
ଦେବରାଜ କୃକଲାଶର ଳ3ଁକୁ ଧରି କୂପରୁ ବାହାର କଲେ |

(ଞ) ନୃଗରାଜ କେଉଁ ବଂଶରେ ଜାତ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
ନୃଗରାଜ ଈକ୍ଷାକୁ ବଂଶରେ ଜାତ ହୋଇଥିଲେ ।

(ଟ) ‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କେଉଁ ଦାନୀ ରାଜାଙ୍କ କଥା କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ

(୦) କାହାକୁ ସର୍ବଭୂତଙ୍କ ଆତ୍ମା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସର୍ବଭୂତଙ୍କ ଆତ୍ମା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଡି) ନୃଗରାଜା ଦାନ ଦେଇଥ‌ିବା ଗୋରୁମାନେ କେଉଁ ବର୍ଣ୍ଣର ଥିଲେ ?
Solution:
ନୃଗରାଜା ଦାନ ଦେଇଥୁବା ଗୋରୁମାନେ ସୁନ୍ଦର ସୁକପିଳ ବର୍ଣ୍ଣର ଥିଲେ ।

(ଢ) ଗୋରୁମାନଙ୍କୁ ଦୋହନ ପାଇଁ ନୃଗରାଜା କେଉଁ ପାତ୍ର ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋରୁମାନଙ୍କୁ ଦୋହନ ପାଇଁ ନୃଗରାଜା କାଂସ୍ୟ ପାତ୍ର ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ।

(ଣ) ନୃଗରାଜାଙ୍କ ଦାନରେ ତ୍ରୁଟି ରହିଲା କେଉଁଠି ?
Solution:
ନୃଗରାଜା ଥରେ ଦାନ ଦେଇଥିବା ଗାଈକୁ ଭୁଲ୍‌ରେ ଆଉ ଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି, ଦାନରେ ତାଙ୍କର ତ୍ରୁଟି ରହିଥିଲା ।

(ତ) ଧେନୁକୁ ଚିହ୍ନିଲା ପରେ ବିପ୍ର ତା’ର କ’ଣ ଧରିଲା ?
Solution:
ଧେନୁକୁ ଚିହ୍ନିଲା ପରେ ବିପ୍ର ତା’ର ଲାଙ୍ଗୁଳକୁ ଧରିଲା ।

(ଥ) ଧେନୁ ତା’ର ବୋଲି ବିପ୍ରଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ କ’ଣ ଉତ୍ତର ଦେଲା ?
Solution:
ଧେନୁ ତା’ର ବୋଲି ବିପ୍ରଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ରାଗିଯାଇ ଉତ୍ତର ଦେଲା, ‘ଏହାକୁ ମୁଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ ଦାନ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ବୋଲି ତୁ ଆଖ୍ ଖୋଲି ଦେଖେ ।’

(ଦ) ବିପ୍ର ଧେନୁର କ’ଣ ଧରି ନିଜ ପୁରକୁ ଗଲା ?
Solution:
ବିପ୍ର ଧେନୁର ଶୃଙ୍ଗ ଧରି ନିଜ ପୁରକୁ ଗଲା ।

(ଧ) ବ୍ରାହ୍ମଣ ଧେନୁର ଲାଞ୍ଜ ଧରିବା ପରେ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଧେନୁର ଲାଞ୍ଜ ଧରିବା ପରେ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କନି ସୂତ୍ର ହେଲା |

(ନ) ଦୁଇ ବ୍ରାହ୍ମଣ କେଉଁଠାରେ କଳି କଲେ ?
Solution:
ଦୁଇ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପଥରେ କଳି କଲେ ।

(ପ) ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦ୍ଵୟ ଉଚ୍ଚବାଚ ହୋଇ କେଉଁଠାରେ ଯାଇ ପହଞ୍ଚିଲେ ?
Solution:
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦ୍ଵୟ ଉଚ୍ଚବାଚ ହୋଇ ନୃଗରାଜ ପୁରରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ।

(ଫ) ଦେଇଥ‌ିବା ଦାନ ହରଣ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଦେଇଥ‌ିବା ଦାନ ହରଣ କଲେ ଶେଷରେ ନର୍କ ଭୋଗ କରିବାକୁ ହୁଏ ।

(ଭ) ବିପ୍ରର ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ନୃଗରାଜଙ୍କ ଶିରରେ କ’ଣ ପଡ଼ିଲା ?
Solution:
ବିପ୍ରର ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ନୃଗରାଜଙ୍କ ଶିରରେ ବଜ୍ର ପଡ଼ିଲା ।

(ମ) ଦାନକ୍ରିୟାରେ ତ୍ରୁଟି ହୋଇଥିବା ଜାଣିବାରୁ ରାଜାଙ୍କର କି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଲା ?
Solution:
ଦାନକ୍ରିୟାରେ ତ୍ରୁଟି ହୋଇଥିବା ଜାଣିବାରୁ ରାଜା ମନରେ ଭୟ ପାଇଲେ ଓ ତାଙ୍କର ଶରୀର ଥରି ଉଠିଲା ।

(ଯ) ରାଜା ବିପ୍ରଙ୍କୁ କେଉଁଠାରେ ପ୍ରବୋସ୍‌ଲେ ?
Solution:
ରାଜା ବିପ୍ରଙ୍କୁ ପାଦ ପାଖରେ ପ୍ରବୋଧଲେ ।

(ର) ବିପ୍ରଙ୍କ ପାଦଧରି ରାଜା କ’ଣ ସଂକଳ୍ପ କଲେ ?
Solution:
ବିପ୍ରଙ୍କ ପାଦଧରି ରାଜା ଲକ୍ଷେ ଧେନୁ ଦାନ ଦେବେ ବୋଲି ସଂକଳ୍ପ କଲେ ।

(ଳ) ବିପ୍ରଙ୍କ ପାଦଧରି ନୃଗରାଜ କ’ଣ ଅନୁରୋଧ କଲେ ?
Solution:
ବିପ୍ରଙ୍କ ପାଦଧରି ନୃଗରାଜ ଲକ୍ଷେ ଧେନୁ ବଦଳରେ ସେହି ଧେନୁଟିକୁ ଦେବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ।

(ବ) ନୃଗରାଜ କ’ଣ ଦକ୍ଷିଣା ଦେବେ ବୋଲି ବିପ୍ରଙ୍କୁ କହିଲେ ?
Solution:
ନୃଗରାଜ ହେମ-ନିଧ୍ଵ ଦକ୍ଷିଣା ଦେବେ ବୋଲି ବିପ୍ରଙ୍କୁ କହିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

(ଶ) ନୃଗରାଜଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଶୁଣି ବିପ୍ର କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
ନୃଗରାଜଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଶୁଣି ବିପ୍ର କହିଲା, ଏହି ଗାଈ ବ୍ୟତୀତ, ଆଉ ଲକ୍ଷେ ଗାଈରେ ମୋର ମନ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବ ନାହିଁ ।

(ଷ) ରବିନନ୍ଦନ ନୃଗରାଜଙ୍କୁ କ’ଣ ଆଜ୍ଞା ଦେଲେ ?
Solution:
ରବିନନ୍ଦନ ନୃଗରାଜଙ୍କୁ ପୁଣ୍ୟ-ପାତକ ବିଚାର କରି, କାହାକୁ ଆଗେ ଭୋଗ କରିବ ବୋଲି ଆଜ୍ଞା ଦେଲେ ।

(ସ) ଯମଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ନୃଗରାଜ ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ଭାର ଭୁଞ୍ଜିବେ ବୋଲି ସ୍ଥିର କଲେ ?
Solution:
ଯମଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ନୃଗରାଜ ପ୍ରଥମେ ପାପଭାର ଭୁଞ୍ଜିବେ ବୋଲି ସ୍ଥିର କଲେ ।

(କ୍ଷ) ପାପଭାର ଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ ନୃଗରାଜ କେଉଁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ?
Solution:
ପାପଭାର ଭୋଗ କରିବାପାଇଁ ନୃଗରାଜ କୃକଲାଶ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ।

(ୟ) ନୃଗରାଜ ପାପର ଅନ୍ତଃପରେ କାହାକୁ ଭେଟିବ ବୋଲି ଯମ ଆଜ୍ଞା ଦେଲେ ?
Solution:
ନୃଗରାଜ ପାପର ଅନ୍ତଃପରେ ମଦନଗୋପାଳଙ୍କୁ ଭେଟିବ ବୋଲି ଯମ ଆଜ୍ଞାଦେଲେ ।

(ଲ) କାହାର କରଲାଗି ନୃଗରାଜ ଦିବ୍ୟ ତନୁ ଧାରଣ କରିବେ ବୋଲି ଯମ କହିଥିଲେ ?
Solution:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରଲାଗି ନୃଗରାଜ ଦିବ୍ୟ ତନୁ ଧାରଣ କରିବେ ବୋଲି ଯମ କହିଥିଲେ ।

(ଉ) କୃଷ୍ଣ କୂପ ମଧ୍ୟରୁ କୃକଲାଶକୁ କିପରି ଉଦ୍ଧାର କଲେ ?
Solution:
ମାଳାକାର ଯେପରି ମାଳାକୁ ସହଜରେ ଉଠାଇଥାଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି କୃଷ୍ଣ କୂପ ମଧ୍ୟରୁ କୃକଲାଶକୁ ଉଦ୍ଧାର କଲେ ।

(8) କେଉଁ ପୁଣ୍ୟ ବଳରୁ ନୃଗରାଜ ସ୍ଵର୍ଗରେ ବସିଲେ ?
Solution:
ନିଜ ସୁକୃତ-ତପ ପୁଣ୍ୟ ବଳରୁ ଦୃଗରାଜ ସ୍ଵର୍ଗରେ ବସିଲେ ।

(ଉ) କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରସ୍ପର୍ଶରେ କୃକଲାଶର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରସ୍ପର୍ଶରେ ଦିବ୍ୟତନୁ ଧାରଣ କଲା ।

(i) କେଉଁ ପାପ ମହାଘୋର ?
Solution:
ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵ ହରଣ ପାପ ମହାଘୋର ।

(ii) ନୃଗରାଜକୁ କୃକଲାଶ କରିବା ପାଇଁ କିଏ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ?
Solution:
ନୃଗରାଜକୁ ବୃକଲାଶ କରିବାପାଇଁ ଯମ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ।

Question 3.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ ବନ ମଧ୍ଯରେ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ ବନ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲୀଳାଖେଳା କରୁଥିଲେ ।

(ଖ) କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପୁଅମାନେ ବନ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପରିତ୍ୟକ୍ତ କୂପ ପାଖକୁ କାହିଁକି ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପୁଅମାନେ ବନରେ ଯାଇଥିଲେ ।

(ଗ) କୂପ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁଟି କିପରି ଥିଲା ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୁପ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅଭୁତ ଜନ୍ତୁଟି ପର୍ବତ ସଦୃଶ ଥିଲା ।

(ଘ) କୃଷ୍ଣକୁମାରମାନେ ବିସ୍ମୟରେ ପରସ୍ପରକୁ ଚାହିଁ କ’ଣ ଚିନ୍ତାକଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣକୁମାରମାନେ ବିସ୍ମୟରେ ପରସ୍ପରକୁ ଚାହିଁ ଚିନ୍ତାକଲେ, ‘ଏହି କୃକଲାଶକୁ କୂପ ମଧ୍ୟରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ।’

(ଙ) କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ଲାଙ୍ଗୁଳରେ କ’ଣ ଲଗାଇ ଶକ୍ତ କରି ବାନ୍ଧିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବକଳଚର୍ମପାଶି ଲଗାଇ ଶକ୍ତ କରି ବାନ୍ଧିଲେ ।

(ଚ) କୃକଲାଶକୁ ଜଣେ ଜଣେ ଟାଣି ବିଫଳ ହେଲା ପରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବୃକଲାଶକୁ ଜଣେ ଜଣେ ଟାଣି ନ୍ଦିଫଳ ହେଲାପରେ ପାପସ୍ତେ ଏକାବେଳେକେ ମିଶି ଗାଣିଲେ |

(ଛ) କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ ଏକାବେଳକେ କୃକଲାଶକୁ ଟାଣି ବିଫଳ ହେବାରୁ ସେମାନଙ୍କର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ ଏକାବେଳେକେ ବିଶ୍ଵାସ ରହିଲା ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

(ଜି) ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁକୁ କୂପ ମଧ୍ୟରୁ ବାହାର ନ କରିପାରି କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ ପରସ୍ପର ମୁହଁ ଚାହିଁ କ’ଣ କଥା ହେଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁକୁ କୂପ ମଧ୍ୟରୁ ବାହାର ନକରି ପାରି କୃଷ୍ଣକୁମାରମାନେ ପରସ୍ପର ମୁହଁ ଚାହିଁ କହିଲେ, ଏହା ବଡ଼ ବିପରୀତ କଥା ଓ ଆମର ସାମର୍ଥ୍ୟ ନ ଥିବାରୁ, କୃକଲାଶଟି ସାମାନ୍ୟଭାବେ ହଲିଲା ନାହିଁ, ଯାହାକି ଆମ ପାଇଁ ବଡ଼ ଲଜ୍ୟାକର କଥା |

(ଝ) କେଉଁ କଥା ଶୁଣି ସବୁଲୋକ ହସିବେ ବୋଲି କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ଭାବିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରୁ ଜନ୍ମ ହୋଇ ସାମାନ୍ୟ କୃକଲାଶକୁ ସେମାନେ କୂପରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିପାରି ନାହାଁନ୍ତି, ଏହା ଜାଣିଲେ ସବୁଲୋକ ହସିବେ ବୋଲି କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ଭାବିଛନ୍ତି ।

(ଞ) ଦ୍ଵାରକାପୁରର ବଧୂମାନେ ମୁହଁରେ ଲୁଗାଦେଇ କାହିଁକି ହସିବେ ?
Solution:
କଥାଶୁଣି ଦ୍ଵାରକାପୁରର ବଧୂମାନେ ମୁହଁରେ ଲୁଗାଦେଇ ହସିବେ ।

(ଟ) କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ନିରାଶ ହୋଇ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ନିରାଶ ହୋଇ, କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ବନରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା କୃକଲାଶ କଥା କହିଲେ ।

(୦) ପୁତ୍ରମାନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି କୃଷ୍ଣ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୁତ୍ରମାନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି କୃଷ୍ଣ ହସିଲେ ଏବଂ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଯିବାକୁ କହିଲେ ।

(8‍) କ’ଣ ଦେଖୁ ଦେବରାଜ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମୁହଁ ତଳକୁ ଓ ଲାଞ୍ଜ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ କରି, ଗିରିଶୃଙ୍ଗ ପ୍ରାୟ କୃକଲାଶକୁ ଦେଖ୍ ଦେବରାଜ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ ।

(ଉ) ଦାମୋଦର କାହା ଭଳି କୃକଲାଶକୁ କୂପ ମଧ୍ଯରୁ ଉଦ୍ଧାର କଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମାଳାକାର ଯେପରି ମାଳାକୁ ସହଜରେ ଉଠାଇନିଏ, ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ଦାମୋଦର କୃକଲାଶକୁ କୂପ ମଧ୍ୟରୁ ଉଦ୍ଧାର କଲେ ।

(ଣ) ହୃଷୀକେଶ କୃକଲାଶକୁ କୂପରୁ ଉଦ୍ଧାର କଲାପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉଦ୍ଧାର କଲାପରେ, ତା’ର ପ୍ରାଣ ଛାଡ଼ିଗଲା ।

(ତ) ଦିବ୍ୟପୁରୁଷର ମୁହଁକୁ ଚାହିଁ କୃଷ୍ଣ ହସି ହସି କ’ଣ ପଚାରିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦିବ୍ୟପୁରୁଷର ମୁହଁକୁ ଚାହିଁ କୃଷ୍ଣ ହସି ହସି ପଚାରିଲେ, ହେ ମହାଭାଗ, ପୁଣ୍ୟଦେହୀ, ତୁମେ କିଏ ଏବଂ କେଉଁ ପାପରୁ ତୁମେ କୃକଲାଶ |

(ଥ) କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ଦିବ୍ୟପୁରୁଷ ନିଜର କ’ଣ ପରିଚୟ ଦେଲା ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ଦିବ୍ୟପୁରୁଷ, ଈକ୍ଷାକୁ ବଂଶରେ ଜନ୍ମ ନୃଗରାଜ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେଲା ।

(ଦ) ‘କେବଳ ମୋତେ ପରିମାଣୁ’ କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘କେବଳ ମୋତେ ପରିମାଣୁ’

(ଧ) ନୃଗରାଜ କେତେ ସଂଖ୍ୟକ ଗାଈ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ?
Solution:
ଗାଈ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଭୂମିରେ ଯେତେ ଧୂଳି, ଗଗନରେ ଯେତେ ତାରା ଓ ବରଷାର ଯେତେ ଧାରା, ସେହି ପ୍ରମାଣ ଗାଈ ସେ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ।

(ନ) ନୃଗରାଜ କେତେ ଭୂମି ଦାନ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନୃଗରାଜ ଗୋ ଚର୍ମ ମାପେ ଭୂମି ଦାନ କରିଥିଲେ ।

(ପ) ନୃଗରାଜ ଅଜ୍ଞାନରେ କେଉଁ କଥା ଜାଣିପାରିଲେ ନାହିଁ ?
Solution:
ଦାନ ଦେଇଥ‌ିବା ଗାଈକୁ ପୁଣିଥରେ ଅନ୍ୟଜଣେ ବିପ୍ରହସ୍ତରେ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ।

(ଫ) ବ୍ରାହ୍ମଣ ଧେନୁ ତା’ର ବୋଲି କ’ଣ ପ୍ରମାଣ ଦେଖାଇଲା ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣ ଧେନୁ ତା’ର ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ଯାଇ କହିଥିଲା, ସେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ଦାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ଏବଂ ତା’ ହାତରେ ଥିବା ଜଳ, ତୁଳସୀ, କୁଶକୁ ଦେଖାଇଛି ।

(ବ) ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁହେଁ ଧେନୁର କ’ଣ ଧରି ଗୋରୁ ନିଜର ବୋଲି ଦାବି କଲେ ?
Solution:
ବୋଲି ଦାବିକରି, ଜଣେ ଶିଙ୍ଗ ଧରିଥିଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଲାଞ୍ଜ ଧରିଥିଲା ।

(ଭ) ରାଜପଥରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜପଥରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପର ‘ମଧ୍ୟରେ କଳି କଲେ ।

(ମ) ରାଜା ବିପୁର ପାଦ ଧରି କ’ଣ ମାଗିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜା ବିପୁର ପାଦ ଧରି ଲକ୍ଷେ ଧେନୁ ବଦଳରେ, ସେହି ଧେନୁଟିକୁ ମାଗିଲେ ।

(ଯ) ମୃତ୍ୟୁପରେ ଯମଦୂତମାନେ ମୃଗରାଜଙ୍କର କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମୃତ୍ୟୁପରେ ଯମଦୂତମାନେ ନୃଗରାଜାଙ୍କର ଦେହୀକୁ ବନ୍ଧନ କରି, ଯମଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

(ର) ଯମ ନୃଗରାଜଙ୍କୁ ପାପର ଅନ୍ତଃପରେ କାହାକୁ ଭେଟିବୁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯମ ନୃଗରାଜଙ୍କୁ ପାପର ଅନ୍ତଃପରେ ମଦନଗୋପାଲବୁ ଭେଟିବୁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି |

Question 4.
ପ୍ରାୟ ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ, ଶାମ୍ବ ଆଦି ବଣରେ ଖେଳି ସାରିବା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଓ ଶାମ୍ବ ଆଦି କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ବଣରେ ଖେଳି ଖେଳି ତୃଷିତ ହୋଇଛନ୍ତି ଏବଂ ତୃଷା ପାଇଁ ବଣରେ ଜଳ ଖୋଜିବାକୁ ଯାଇ ଏକ କୂପପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥରେ ସେମାନେ ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି ।

(ଖ) କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ କୃକଲାଶର ଉଦ୍ଧାର ପାଇଁ କ’ଣ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ?
Solution:
କୃକଲାଶକୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାକୁ ଯାଇ ତୃଣବକଳ ଚର୍ମର ଦଉଡ଼ିକୁ ତା’ର ଲାଞ୍ଜରେ ବାନ୍ଧି ଉପରକୁ ଉଠାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ଜଣେ ଜଣେ କରି ଟାଣିବା ପରେ, କୃକଲାଶ ନ ଉଠିବାରୁ, ସମସ୍ତେ ମିଳିତ ଉଦ୍ଧାର ପାଇଁ କ’ଣ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ |

(ଗ) ‘ଲାଜ ତ ମରଣୁ ବଳିଲା’ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ କୂପ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କୃକଲାଶକୁ ଉପରକୁ ଉଠାଇବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । କୃକଲାଶ ଲାଞ୍ଜରେ ଦଉଡ଼ି ବାନ୍ଧି ଜଣ ଜଣ କରି ଚେଷ୍ଟାରେ ବିଫଳ ହେବାରୁ, ମିଳିତଭାବରେ ଟାଣିଲା ପରେ ସମସ୍ତେ ଥକିପଡ଼ିଲେ ବି କୃକଲାଶ ଉପରକୁ ଉଠିନଥିଲା । କୃଷ୍ଣପୁତ୍ର ହୋଇ ତାଙ୍କର ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ଭାବକୁ ବିବେଚନା କରି ସେମାନେ ଭାବିଛନ୍ତି, ‘ଲାଜ ତ ମରଣୁ ବଳିଲା’ ।

(ଙ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଘୋର ବନକୁ ଯାଇ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଘୋର ବନକୁ ଯାଇ ଦେଖ‌ିଲେ ଶୁଷ୍କ ଓ ଅନ୍ଧକାର କୂପ ମଧ୍ୟରେ ଗିରିଶୃଙ୍ଗ ପ୍ରାୟ କୃକଲାଶ ଅଧୋବଦନ ଊର୍ଦ୍ଧଲାଞ୍ଜ ହୋଇ ପଡ଼ିଛି । ସେ ତାହାର ଲାଞ୍ଜକୁ ବାମ ହାତରେ, ସହଜରେ ଉପରକୁ ଉଠାଇ ଆଣିଥିଲେ ।

(ଚ) କୃଷ୍ଣଙ୍କର ହାତ ଲାଗିବା ପରେ କୃକଲାଶର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ ବାମକରରେ ବୃକଲାଶର ଲାଞ୍ଜକୁ ଧରି ଉପରକୁ ଆଣିବା ପରେ ତା’ର ପ୍ରାଣ ଛାଡ଼ିଲା ଓ ସେ ଦିବ୍ୟ ସ୍ୱରୂପ ଲାଭକଲା । ସେ ଉଦୟଗିରି ଶିଖରରେ ଶଶୀ ପରି ଶୁଦ୍ଧ ସୁବର୍ଷରେ ଝଲସୁଥୁଲା ଓ ମେଘ ଦେହରେ ବିଜୁଳି ପ୍ରକାଶର ରୂପ ସହିତ, ଦିବ୍ଯବସନ ସହିତ ଫୁଲମାଳରେ ଶୋଭା ପାଉଥିଲା ।

(ଛ) କୃକଲାଶର ଦିବ୍ୟସ୍ଵରୂପ ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣ କ’ଣ ପଚାରିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃକଲାଶର ଦିବ୍ୟସ୍ୱରୂପ ଦେଖୁ କୃଷ୍ଣ ପଚାରିଲେ, ଦେବତା ସଦୃଶ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ହେ ମହାଭାଗ ପୁଣ୍ୟଦେହୀ, ତୁମେ କିଏ ଏବଂ କାହିଁକି କୃକଲାଶ ହୋଇଥିଲ ?

(ଜ) କୃକଲାଶ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର କ’ଣ ଦେଲା ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ କୃକଲାଶର ପରିଚୟ ପଚାରିଲେ । ସେ କହିଲା, ‘ମୁଁ ହେଉଛି ଈକ୍ଷାକୁ ବଂଶର ନୃଗରାଜା । ମହାଦାନୀ ଭାବରେ ଦାନ ଦେବାବେଳେ, ଦେବା ଅପରାଧରେ କୂକଳାଶ ହୋନ୍ଦଥ୍ଲି |

(ଝ) ନୃଗରାଜ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ କିପରି ଧେନୁ ଦାନ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ କୃକଲାଶର ପରିଚୟ ପଚାରିଲେ । ରୂପବନ୍ତୀ, ସରଳ ବସ୍ତ୍ରାବତୀ, ସୁକପିଳ ବର୍ଣ୍ଣଯୁକ୍ତା, ଶୃଙ୍ଗରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣା, ଖୁରରେ ରଜତ ଖଞ୍ଜଣିଯୁକ୍ତା ଧେନୁ ଦାନ କରୁଥିଲେ ।

(ଞ) କେଉଁ ଉତ୍ତମ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ନୃଗରାଜ ଗାଈ ଦାନ ପାଇଁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୁବା, ସୁଗୁଣ ସାଧୁଶୀଳ, କୁଟୁମ୍ବଗହଳରେ ଥ‌ିବା ଦରିଦ୍ର, ଉତ୍ତମ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା, ବେଦାଧ୍ୟୟନ ସହିତ ମନ୍ତ୍ରଶିକ୍ଷା କରିବା ଓରମ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ନୃଗରାଜ ଗାଈ ଦାନ ପାଇଁ କହିଛନ୍ତି |

(ଟ) ନୃଗରାଜ କିଭଳି ଗୁଣସମ୍ପନ୍ନ ଗୋ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନୃଗରାଜା କ୍ଷୀରସମ୍ପର୍ଣ୍ଣା, ସାଧୁ ପ୍ରକୃତିର, ତରୁଣ ବତ୍ସ୍ୟଯୁକ୍ତା, ସୁକପିଳବର୍ଣ୍ଣା, ଶୃଙ୍ଗରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଖୁରରେ ରୁପାର ଖଞ୍ଜଣିଯୁକ୍ତ ଗୁଣସମ୍ପନ୍ନ ଗୋ ଦାନ ଦେଉଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

(୦) ନୃଗରାଜ ବିଭିନ୍ନ ଦାନ ପରେ ମଧ୍ୟ କେଉଁ ପାପ ଆଚରଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଭୂମି, ସୁବର୍ଣ୍ଣ, ଶଯ୍ୟା, ଗଜ, ତୁରଗ, ଦାସୀ, ବସ୍ତ୍ର, ଅଜାଣତରେ ବଡ଼ ଭୁଲ୍ କରିଥିଲେ । ଯେଉଁ ଧେନୁକୁ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନୃଗରାଜ ଉନ୍ନତମାନର ଧେନୁ, ଭୂଷଣ, ଅନ୍ନ, ଜଳ ଆଦି ଦାନ ପରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଥରେ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ, ସେହି ଧେନୁକୁ ପୁନର୍ବାର ଅନ୍ୟଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣକୁ ଅଜାଣତରେ ଦାନ ଦେଇଥ‌ିବା ଭଳି ପାପ ଆଚରଣ କରିଥିଲେ ।

(ଉ‍) ନୃଗରାଜ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଳହର ମୀମାଂସା କରିବା ଲାଗି କ’ଣ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଭୂମି, ସୁବର୍ଣ୍ଣ, ଶଯ୍ୟା, ଗଜ, ତୁରଗ, ଦାସୀ, ବସ୍ତ୍ର, ଅଜାଣତରେ ବଡ଼ ଭୁଲ୍ କରିଥିଲେ ଦେଇଥିଲେ । ସେହି ଧେନୁ ଦାନ ସହିତ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଦକ୍ଷିଣା ରୂପେ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ।

(ଢ) ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁହେଁ ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ନାହିଁ କାହିଁକି ?
Solution:
କ୍ରୋଧରେ ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧେନୁ ବଦଳରେ ଲକ୍ଷେ କା ଅୟୁତ ଧେନୁ ମଧ୍ଯ ନେବାକୁ ଚାହିଁ ନଥୁଲେ ।

(ଣ) ଶାପମୋଚନ ପରେ ନୃଗରାଜ କିପରି ସ୍ଵର୍ଗ ଯାତ୍ରାକଲେ ?
Solution:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ନୃଗରାଜ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦିବ୍ୟତନୁ ଧାରଣକଲେ । ନିଜ ସୁକୃତ ବଳରୁ ଓ ପୁଣ୍ୟବଳରୁ ସେ ସ୍ଵର୍ଗଯାତ୍ରା କଲେ ।

(ତ) ଯମ ନୃଗରାଜଙ୍କୁ କେଉଁ ପରାମର୍ଶ ଦେଲେ ?
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯମ ନୃଗରାଜଙ୍କୁ କହିଲେ, ଦିବ୍ୟତନୁ ଧାରଣକରି, ପୁଣ୍ୟବଳରେ ସେ ସ୍ଵର୍ଗରେ ବସିବ ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) ‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ବିଷୟ ବିନ୍ୟାସ କୌଶଳ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Solution:
ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ଯଥାର୍ଥ ରୂପକାର । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଯଦିଓ ସାରଳା ଦାସ ମହାଭାରତ ରଚନା କରିଥିଲେ, ତାହା ଏତେ ମାର୍ଜିତ ଭାଷାରେ, ଶୁଦ୍ଧ ଓଡ଼ିଆରେ ରଚନା କରାଯାଇ ନଥିଲା । କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ଲୀଳାଖେଳାକୁ ନବାକ୍ଷରୀ ବୃତ୍ତରେ ସହଜ ସରଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ଲୀଳା ସୁନ୍ଦର । ଦୁଷ୍ଟ ଦଳନ ଓ ସନ୍ଥ ପାଳନ ପାଇଁ ସେ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେହି ଅବସରରେ ସେ ତାଙ୍କର ଯେଉଁ ଲୀଳା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ସେଥୁରୁ ଦ୍ଵାରକାଲୀଳା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅତି ଚମତ୍କାର । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ଶାପମୋଚନ’ରେ କବି, ନୃଗରାଜା କିପରି କୃଷ୍ଣଙ୍କ୍ କରସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ଶାପମୁକ୍ତ ହୋଇ, ଦିବ୍ୟସ୍ୱରୂପ ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି, ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

କଥାବସ୍ତୁର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟଟି କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । କୃଷ୍ଣକୁମରମାନେ ବନ ମଧ୍ୟରେ କୂପ ମଧ୍ଯରେ ପତିତ ବିରାଟକାୟ କୃକଲାଶକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି । କୃକଲାଶକୁ ଉପରକୁ ଉଠାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରି ମଧ୍ୟ, ସେମାନେ କୃକଲାଶକୁ ଶୁଷ୍କକୂପରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସ୍ପର୍ଶପାଇ କୃକଲାଶ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିଛି । କୃକଲାଶ ହୋଇଛନ୍ତି ଦିବ୍ଯତନୁ ସ୍ଵରୂପ । କୃଷ୍ଣ ତାହାକୁ, ପରିଚୟ ପଚାରିବାରୁ ସେ ନିଜର ଅତୀତ ଇତିବୃତ୍ତ ବଖାଣି ବସିଛି ।

କବିତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କୃକଲାଶ ନିଜକୁ ଈକ୍ଷାକୁ ବଂଶର ନୃଗରାଜ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ସେ ଦାନୀ ହିସାବରେ ନିଜକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରାଇଥିଲେ ବି, ଭ୍ରମବଶତଃ ଥରେ ଦାନ ଦେଇଥିବା ଗାଈକୁ ପୁଣିଥରେ ଅନ୍ୟଜଣଙ୍କୁ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଫଳରେ ଦାନ ନେଇଥିବା ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁଇଜଣ, ନୃଗରାଜଙ୍କୁ ଦୋଷାରୋପ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଯେତେ ଚେଷ୍ଟାକରି ମଧ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦ୍ଵୟଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ଶେଷରେ ସେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵ ହରଣ କରିଥିବା ପାପର ନମକାହା କୂକଲାଣ ଭାବରେ ଶୁତ୍ରକୁପରେ ପଢିଚ୍ଚିନ୍ତି |

(ଖ) ନୃଗରାଜ ଚରିତ୍ରର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ନିରୂପଣ କର ।
Solution:
ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ ସାହିତ୍ୟରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କଳା । ସ୍ରଷ୍ଟା ନିଜର ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଅନୁଭୂତିକୁ ଆଧାରକରି ଚରିତ୍ରକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥା’ନ୍ତି । ଯେଉଁ ଚରିତ୍ର ଯେତେ ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ସତ୍ୟର ନିକଟବର୍ତୀ, ସେହି ଚରିତ୍ର ସେତେ ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିପାରେ । ସେଥ‌ିରେ ପାଠକ ଯେପରି ନିଜକୁ ଦେଖ୍ ପାଇବାର ସୁଯୋଗ ନିଏ । ପୌରାଣିକ ଚରିତ୍ର ବର୍ଣ୍ଣନାରେ କବିର ସେତେଟା ସ୍ଵାଧୀନତା ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ ତାହାକୁ ଯଥାସମ୍ଭବ ସ୍ଵାଭାବିକ କରାଇଥାଏ । ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ପଞ୍ଚସଖାଯୁଗର ଲୋକପ୍ରିୟ କବି । ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତକୁ ସହଜ, ସରଳ ଓ ସତ୍ୟର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ କରି ବିଭିନ୍ନ ଚରିତ୍ରର ସେ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ଶାପମୋଚନ’ରେ କବି ମହାଦାନୀ ରାଜା ନୃଗରାଜଙ୍କ ଚରିତ୍ରର ମହନୀୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

ଅଗ୍ରଣୀ । ପୁଣି ସେ ଭକ୍ତି ଓ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନସମ୍ପନ୍ନ । ସେ ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳାଖେଳାକୁ ଭଲଭାବରେ ଅବଗତ ହୋଇଛନ୍ତି । କୌଣସି ସମୟରେ ନିଜର ଅହଂକାର ପ୍ରକାଶ ନକରି ଉଦ୍ଧାରକର୍ତ୍ତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସର୍ବଭୂତଙ୍କ ଆତ୍ମା ଓ ଅଶେଷ ଜ୍ଞାନୀ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଛନ୍ତି । କେବଳ କୃଷ୍ଣ ସବୁଜାଣିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ତଥାପି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଆଜ୍ଞାକୁ ପାଳନ କରିଛନ୍ତି । ନିଜର ଅତୀତକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଛନ୍ତି ।

ସେ ନିଜର ଦାନୀପଣ ସ୍ଵରୂପ, ଅନେକ ଦୁଗ୍ଧବତୀ, ସାଧୁ ପ୍ରକୃତିର, ବସ୍ତ୍ରାବତୀ ବିଭିନ୍ନ ଅଳଙ୍କାର ଶୋଭିତା ଧେନୁ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଦାନ ଦେଲାବେଳେ ସେ ପୁଣି ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ହିଁ ଦାନର ଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ସାଧୁଶୀଳ, ଦରିଦ୍ର, କୁଟୁମ୍ବୀ, ଉତ୍ତମ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ଦୀକ୍ଷାଯୁକ୍ତ, ବେଦାଧ୍ୟୟନେ ଓ ମନ୍ତ୍ରଶିକ୍ଷାରେ ପଣ୍ଡିତ, ସେହିମାନଙ୍କୁ ସେ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଭୂମି, ସୁବର୍ଣ୍ଣ, ଭୋଗ୍ୟବସ୍ତୁ, ବସ୍ତ୍ରଭୂଷଣ, ଅନ୍ନ, ଜଳ, ସୁମିଷ୍ଟ ପବିତ୍ର ଭୋଜନ ଦାନ କରୁଥିଲେ । କବି ଏଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ ନୃଗରାଜଙ୍କୁ ଜଣେ ଦାନୀ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ନୃଗରାଜ ଏତେ ଦାନ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ, ଭ୍ରମବଶତଃ ଗୋଟିଏ ଧେନୁକୁ ଦୁଇଥର ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣଦ୍ଵୟ କଳିକଲେ ବି, ସେ ତାହାର ସମାଧାନ କରି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ନିଜର ନମ୍ରସ୍ବଭାବ ପ୍ରକାଶ କରି ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପାଦହସ୍ତଧରି ନିଜର ଭୁଲ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି ।

ସେହି ଧେନୁ ବଦଳରେ ଅନେକ ଧେନୁ ଓ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଦାନ ଦେବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ହେଲେ ସେ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ନିଜକୁ ଦୋଷମୁକ୍ତ କରି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ସେ ଯେଭଳି ବୁଝାଇଛନ୍ତି, ସେଥୁରୁ ତାଙ୍କର ନମ୍ର ସ୍ଵଭାବର ପରିଚୟ ମିଳେ । ଶେଷରେ ଯମଦ୍ଵାରରେ ଯମଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଛନ୍ତି । କୃକଲାଶ ଭାବରେ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି, କୃଷ୍ଣଙ୍କର କରସ୍ପର୍ଶକୁ । ଶେଷରେ ସେ ହୋଇଛନ୍ତି ସ୍ବର୍ଗଗାମୀ । କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ମୃଗରାଜର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣକରି ନିଜ ବିଶେଷତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଗ) ‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତା ଅନୁସରଣରେ କବିଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ଭାବନାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାର କବି ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ସେ ଥିଲେ କୃଷ୍ଣିକପ୍ରାଣ । ସେ ପୁଣି ଜଗନ୍ନାଥ ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଭିତରେ ଅଭେଦ କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ସେ ଜାଣିଥିଲେ ଜନ୍ମ ଜନ୍ମର ସାଧନା ଓ ତପସ୍ୟାକୁ ନେଇ ମଣିଷ ସୁଖ ଭୋଗକରେ । ଯେଉଁମାନେ ପଣ୍ଡିତ, ସନ୍ଥ, ସେମାନେ ଜାଗତିକ ସୁଖ ଅପେକ୍ଷା, ପରମାତ୍ମା ସାନ୍ନିଧ୍ୟକୁ ଯଥାର୍ଥ ସୁଖ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । କାରଣ ଜାଗତିକ ସୁଖରେ ତୃପ୍ତି ଆସି ନଥାଏ । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସୁଖରେ ମନରେ ଶାନ୍ତି ଓ ତୃପ୍ତି ଆସିଥାଏ । ସେହି ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ଵ ପାଇଁ, ଭଗବତ୍ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ମୁନୀ, ଋଷିମାନେ ତପସ୍ୟା କରନ୍ତି । ଯୁଗଯୁଗ ଧରି ତପସ୍ୟା ହୋଇଥାଏ | କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭାଗବତର ପ୍ରତି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ଲୀଳାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ନିଜର ଧାର୍ମିକ ଭାବକୁ ପରିପ୍ରଚାର କରିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକରି ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । କାରଣ ସେହି କୃକଲାଶ ସାଧାରଣ ନଥିଲା । ଶାପଗ୍ରସ୍ତ ନୃଗରାଜ କୃକଲାଶ ଭାବରେ ପଡ଼ିରହି ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି କୃଷ୍ଣଙ୍କର କରସ୍ପର୍ଶକୁ । କୃଷ୍ଣ ଯେତେବେଳେ କୃକଲାଶକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଭାବଗ୍ରାହୀ ଭାବରେ ସେ କୃକଲାଶର ଭାବକୁ ବୁଝିଛନ୍ତି । କୁକଲାଶକୁ ଉପରକୁ ସହଜରେ ବାମ କରରେ ଉଠାଇ ଆଣିଛନ୍ତି । ସେହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଯାଇ କବି ନିଜର ଧାର୍ମିକ ଭାବନାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 1
କୃକଲାଶ କେବଳ କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରସ୍ପର୍ଶକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲା । ଯମରାଜା କୃକଲାଶ ଭାବରେ ଦଣ୍ଡ ଦେଇଥିଲେ ବି, ସେ ଯେ ମଦନଗୋପାଳଙ୍କୁ ଭେଟିବ, ତାହା ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ । ସୁତରାଂ ନୃଗରାଜ କୃକଲାଶ ଭାବରେ ଶୁଷ୍କ କୂପରେ ପଡ଼ିରହିଥିଲେ ଏବଂ ଭକ୍ତ ଭାବରେ ଭଗବାନଙ୍କ ସାନ୍ନିଧକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ଏଭଳି ଭାବଧାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କବିଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ଭାବନାର ପରିଚୟ ଦିଏ । କୃକଲାଶ ଦିବ୍ୟସ୍ୱରୂପ ଲାଭ କଲାପରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାହାର ପରିଚୟ ପଚାରିଛନ୍ତି । ନୃଗରାଜ ଦିବ୍ୟସ୍ଵରୂପ ନେଇ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେବା ପୂର୍ବରୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜର ସମର୍ପଣ ଭାବପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କହିଛନ୍ତି, ହେ କୃଷ୍ଣ ତୁମେ ସବୁକିଛି ଜାଣିଛ । କାରଣ ତୁମକୁ ସେଭଳି ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ମୁଁ ଅସମର୍ଥ । ତୁମେ ହେଉଛ ସର୍ବଭୂତଙ୍କ ଆତ୍ମା ଓ ସର୍ବଜ୍ଞାନୀ । ସବୁ ଜାଣିଥୁଲେ ମଧ୍ୟ, ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ବା ମୋଠାରୁ ଶୁଣିବାପାଇଁ ତୁ କେବଳ ପଚାରୁଅଛୁ ।

କେବଳ ତୋ’ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ମୁଁ କହୁଛି । ଏଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନାରେ କବିଙ୍କର ଭକ୍ତିଭାବ ପ୍ରକାଶିତ । ଆହୁରି ପୁଣି ଲେଖୁଛନ୍ତି, ସମସ୍ତେ କର୍ମଫଳର ଅଧୀନ । ଏପରିକି ବ୍ରହ୍ମାଶଙ୍କର ଦେହ ଧରି କର୍ମଫଳ ଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହିଭଳି ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ କବିଙ୍କର ଭକ୍ତିଭାବ ପ୍ରକାଶିତ ।

(ପ) ‘ସ୍ଵର୍ଗେ ବସିବୁ ପୁଣ୍ୟ ବଳେ’ । ନିଜ ସୁକୃତ ତପ ଫଳେ’’ ରୁ କବିଙ୍କ କାବ୍ୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବିଚାର କର ।
Solution:
ଉକ୍ତ ପଦଟି କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କବିତାଟି କବିଙ୍କର ଏହି କବିତାରେ କବି ନୃଗରାଜଙ୍କର ପ୍ରସଙ୍ଗ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ସହିତ, ଲୀଳାସୁନ୍ଦର କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମାନବୀୟ ଲୀଳାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ କବି ଜଣେ ଭକ୍ତ ଓ କୃଷ୍ଣପ୍ରେମରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସ୍ଥଳ ବିଶେଷରେ ଦୈବୀଲୀଳାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ଲୀଳାସୁନ୍ଦର । ସେ ଭକ୍ତର ମନୋବାଞ୍ଛା ପରିପୂରଣକାରୀ । ସେହିଭଳି ଅପୂର୍ବ ଲୀଳା ଦେଖାଇଛନ୍ତି ନୃଗରାଜଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ।

ନୃଗରାଜ ଥିଲେ ଦାନୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଗ୍ରଣୀ । ସେ ଏତେ ଦାନ କରନ୍ତି ଯେ, ତାହାକୁ ତୁଳନା କରି ସେ ନିଜେ କହିଛନ୍ତି, ଭୂମିରେ ଯେତେ ଧୂଳି ଅଛି, ଗଗନରେ ଯେତେ ତାରକାବଳୀ ଅଛନ୍ତି, ବରଷାରେ ଯେତେ ଧାରା ରହିଛି, ସେହି ପରିମାଣର ଧେନୁ ସେ ଦାନ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ସାଧାରଣ ଧେନୁ ଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ସୁଗୁଣଯୁକ୍ତ ଓ ଅଳଙ୍କାର ବିମଣ୍ଡିତା ଧେନୁ ହିଁ ସେ ଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ସହିତ ସେ ଭୂମି, ସୁବର୍ଣ୍ଣ, ଦାସୀ, ଧାନ୍ୟ, ଭୋଗ୍ୟବସ୍ତୁ, ବସ୍ତ୍ର, ଭୂଷଣ, ଦେବମନ୍ଦିରରେ ଅନ୍ନ, ଜଳ ଭଳି ପବିତ୍ର ଭୋଜନ ଦାନ କରନ୍ତି । ଏତେ କଲେ ମଧ୍ୟ ଦୃଗରାଜା ଅଜାଣତରେ ଭୁଲ୍ କରିଛନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ଧେନୁକୁ ସେ ଥରେ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ, ସେହି ଧେନୁକୁ ପୁଣି ଥରେ ଅନ୍ୟଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣକୁ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ବୁଝିନାହାଁନ୍ତି । ସେହି ଧେନୁ ବଦଳରେ ଯେତେ ଧେନୁ ଓ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଦାନକଲେ ମଧ୍ୟ, ସେମାନେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି । ସମସ୍ତେ କର୍ମଫଳ ଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । କର୍ମଫଳରୁ କେହି ବାଦ୍ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ତୁମେ ପୁଣ୍ୟବନ୍ତ ହେଲେ ବି, ତୁମର କିଞ୍ଚିତ୍ ପାପ ରହିଛି । ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵ ପାପ ହେତୁ ତୁମକୁ କୃକଲାଶ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ମାତ୍ର ନୃଗରାଜଙ୍କ ଦେହୀ ଯମରାଜଙ୍କୁ ମୁକ୍ତିର ବାଟ ପଚାରିଲା ପରେ, ସେ ଉପରୋକ୍ତ ଉକ୍ତିଟି କହିଛନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ତୁମେ ତୁମର କର୍ମଫଳ ଭୋଗକଲେ ମଧ୍ୟ, ପାପଫଳ ସରି ଆସିବାପରେ, ତୁମେ ମଦନଗୋପାଳଙ୍କୁ ଭେଟିବ। ତାଙ୍କରି କରସ୍ପର୍ଶ ପାଇଁ କୃକଲାଶ ଜୀବନର ଅନ୍ତ ଘଟିବ ଓ ତୁମେ ସ୍ୱର୍ଗସୁଖ ଲାଭକରିବ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କବି କର୍ମଫଳର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

(ଙ) ‘ଶାପମୋଚନ’ କବିତାରୁ ତୁମେ କ’ଣ ଶିକ୍ଷାକଲ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Solution:
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭାଗବତର ଦଶମସ୍କନ୍ଧ (ଦ୍ଵାରକାଲୀଳା)ର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ କବି ଦୁଷ୍ଟଦଳନକାରୀ ଓ ସନ୍ଥପାଳନକାରୀ, ଲୀଳାସୁନ୍ଦର ବ୍ରଜବିହାରୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ଲୀଳାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଯାଇ ନୃଗରାଜଙ୍କ ଶାପମୋଚନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଲ୍ଲେଖ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି ଭକ୍ତଜନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାପାଇଁ । ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି କୃକଲାଶର ମନର କଥାକୁ । ଫଳରେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ରମାନେ ଯେତେ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ମଧ୍ୟ କୃକଲାଶ ତିଳେମାତ୍ର ଘୁଞ୍ଚିନାହିଁ । ମାତ୍ର କୃକଲାଶକୁ ଅକ୍ଳେଶରେ କୃଷ୍ଣ ବାହାରକୁ ବାହାର କରି ଆଣିଛନ୍ତି । ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଦୟାସାଗର ଓ ଦେବହରି ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି । ଏଥୁରୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବିଶେଷତା ସୂଚିତ ହୋଇଛି । ଫଳରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରଲାଗି, ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ଅପେକ୍ଷାରତ କୃକଲାଶ, ସେହି ପାପଶରୀରକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଦିବ୍ୟସ୍ୱରୂପ ଧାରଣ କରିଛ ।

କୃଷ୍ଣ ସେହି ଦିବ୍ୟସ୍ୱରୂପର ପରିଚୟ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । କୃକଲାଶ ରୂପେ ସେ କାହିଁକି ରହିଥିଲା ବୋଲି ପଚାରିଛନ୍ତି । ତା’ର ତ୍ରାଣକର୍ତ୍ତା କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମହନୀୟତା ସେ ବର୍ଣ୍ଣନା କଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ପରିଚୟ ବଖାଣି ବସିଛି । କର୍ମଫଳ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଜାଣତରେ ହେଉ କିମ୍ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ସମସ୍ତ କର୍ମର ଫଳ ଶେଷରେ ଭୋଗ କରିବାକୁ ହେବ । ଏପରିକି ଶିବ, ବ୍ରହ୍ମା ଆଦି ଦେବତାମାନେ ମଧ୍ୟ କର୍ମଫଳର ଅଧୀନ । ନୃଗରାଜ ଅଜାଣତରେ ଭୁଲ୍ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ତାଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵ ହରଣ ପାପ ଲାଗିଥିଲା । କବି ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟକରି ଲେଖୁଛନ୍ତି –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 2

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ଭାଗବତକାର କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଏକ ପରିଚିତ ନାମ । ଆବ୍ରାହ୍ମଣ ଚାଣ୍ଡାଳ, ଅକ୍ଷର ଅପରିଚିତଠାରୁ ରାଜସଭାର ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଯେଉଁ ଓଡ଼ିଆକବିଙ୍କୁ ଜାଣନ୍ତି ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ଓଡ଼ିଆଭାଷାକୁ ସାରଳା ଦାସ ବା ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ପୁରାତନ ଶୈଳୀରୁ ମୁକ୍ତକରି ସୁସ୍ଥ ସୁନ୍ଦର ସରସ ଭାଷା ଓ ଶୈଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କଲେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ତେଣୁ ଗବେଷକମାନେ ଭାଗବତର ଭାଷାକୁ Standard Odia Language ବା ମାନକ ଭାଷା ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ ଓ ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ । ଏମାନେ ସମସ୍ତେ ଥିଲେ କବି ଓ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ । ସମାଜ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଏମାନେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ପଞ୍ଚଦଶ-ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସର୍ବଭାରତୀୟ ଧର୍ମ ଆନ୍ଦୋଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏମାନେ ଥିଲେ ଗୋଟିଏ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରବାହ । ସମାଜର ସାଧାରଣ ମଣିଷର ଧର୍ମଜୀବନରେ ପ୍ରବେଶ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କ ପରି ଆଧାମ୍ବିକ ସାଧନାରେ ଯୋଗଦାନ ଲାଗି ଏହି କବିମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଥିଲା । ସେଥିପାଇଁ ଅବଶ୍ୟ ସେମାନେ ଜ୍ଞାନ, ଯୋଗ, ଭକ୍ତି ଆଦିରେ ସହାୟତା ନେଉଥିଲେ । କେ ? ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଏମାନେ ସମସ୍ତେ ଶୂଦ୍ର କରିପାରିଥିଲେ ।

ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ପୁରୀ ସହରବାସୀ ଥିଲେ । ପୁରୀର ଅନତି ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ କପିଳେଶ୍ଵରପୁର ଶାସନରେ ସେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ପିତା ଭଗବାନ ମିଶ୍ର ଥୁଲେ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ପୁରାଣ ପଣ୍ଡା । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ରଚିତ ପୁରାଣ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ପୈତୃକ ସୂତ୍ରରୁ ତାଙ୍କୁ ଏହି ପୁରାଣପଣ୍ଡା ପଦବୀଟି ମିଳି ଯାଇଥିଲା । ନିଜ ଜନନୀଙ୍କର ଅନ୍ତିମ ଅଭିଳାଷ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ସେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତ ପୁରାଣକୁ ଶୁଦ୍ଧ ସରଳ ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କଲେ । ସେ ସମୟରେ ସଂସ୍କୃତ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ଖୁବ୍‌ ଆଦର ଥିଲା । ଜଗନ୍ନାଥ ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ସଂସ୍କୃତ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ, ଚରିତ୍ର ଆଦିକୁ ସମାଲୋଚନା କରାଗଲା । କିନ୍ତୁ ଆପଣାର ନିଷ୍ଠା, ଭକ୍ତି ଓ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ବଳରେ ସେସବୁ ସହ୍ୟକରି ଜଗନ୍ନାଥ ଭବିଷ୍ୟତ ଜାତି ପାଇଁ ଦେଇଗଲେ ଅମୂଲ୍ୟ ରତ୍ନ ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭାଗବତ ।

ଚରିତାମୃତ’ ନାମରେ ଏକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏଥରେ ଭକ୍ତକବି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଜୀବନୀ ସହିତ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପୂଜା ଉପାସନା ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଜଣାଯାଏ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କର ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ଖୁବ୍‌ ନିକଟ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା । ଶୁଣାଯାଏ ଜଗନ୍ନାଥ ବଟଗଣେଶଙ୍କ ନିକଟରେ ଭାଗବତ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରୁଥିବା ସମୟରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ସାକ୍ଷାତ୍‌କାର ହେଲା ସେ ଶତାବ୍ଦୀର ଭାରତବର୍ଷର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ । ସେତେବେଳେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କୁ ମାତ୍ର ଅଠର ବର୍ଷ ।

ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଓ ଭକ୍ତିରେ ଚୈତନ୍ୟ ଏତେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଗଲେ ଯେ, ସେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ‘ଅତିବଡ଼ୀ’ ବୋଲି ହୁଅନ୍ତି । ଏଥିରେ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କର ବଙ୍ଗୀୟ ଭକ୍ତ ଓ ସମର୍ଥକଗଣ ଅଭିମାନ କରିଥିଲେ । ଯାହାଫଳରେ ସେମାନେ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ପୁରୀରୁ ଯାଜପୁର ଦେଇ ନବଦ୍ଵୀପ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଚୈତନ୍ୟ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ପୁରୀରୁ ଗଲେ ନାହିଁ । ‘ଜଗନ୍ନାଥ ଚରିତାମୃତ’ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଏ ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 3
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଉଭୟ ସଂସ୍କୃତ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ । ସେ ସଂସ୍କୃତରେ ‘କୃଷ୍ଣଭକ୍ତି କଳ୍ପଲତା’, ‘ଉପାସନା ଶତକ’, ‘ନିତ୍ୟାଚାର’, ‘ନୀଳାଦ୍ରିଶତକ’, ‘ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଚରଣାମ୍ବୋଧରଣୀ’ ଆଦି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଓଡ଼ିଆରେ ‘ଭାଗବତ’, ‘ଶୈବାଗମ ଭାଗବତ’, ‘ଗୁପ୍ତ ଭାଗବତ’, ‘ଷୋଳ ଚଉପଦୀ’, ‘ତୁଳା ଭିଣା’, ‘ଅର୍ଥ କୋଇଲି’, ‘ଦୀକ୍ଷା ସମ୍ବାଦ’ ଆଦି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଭାଗବତ ତାଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରଚନା । ଓଡ଼ିଶାର ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନ ଉପରେ ଭାଗବତର ପ୍ରଭାବ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।

ନ୍ୟାୟ ନିଶାପଠାରୁ ହେଲା ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ତା’ ଜୀବନରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଭାଗବତ ପଢ଼ିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଭାଗବତ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହରୁ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ଭାଗବତ ଗାଦି ଓ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ । ଏହି ଭାଗବତ ପାଠର ଆଦର ଓ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ସଂସ୍କୃତି ତାତ୍ତ୍ଵିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଓଡ଼ିଆ ପାଠକଙ୍କର ଦୁର୍ବୋଧ ହେବ ବୋଲି ସେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି, ସେଠି ସେ ତାକୁ ପରିହାର କରିଛନ୍ତି ବା ସଂକ୍ଷେପରେ କହି ଯାଇଛନ୍ତି । ଲୋକେ ଜୀବନ ସଂକଟର ପ୍ରତିଟି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତି ଭାଗବତର ପଦାବଳୀ ।

ତାରାଖଚିତ ଆକାଶ ପରି ରହସ୍ୟମୟ, ଶିଶିରସ୍ନାତ ସକାଳ ପରି ସ୍ନିଗ୍‌ଧ ଓ ନବୀନ, ଗୋଧୂଳିର ସ୍ତମିତ ଆଲୋକ ପରି ଭାବୋତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ । ସ୍ଵକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଭାଗବତର ପଦାବଳୀ, ସର୍ବତ୍ର ସହଜ ବୋଧଗମ୍ୟ ନୁହେଁ । ତଥାପି ଏହାର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଏପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଛି ଯେ, ‘ଭାଗବତ’ର ପଦାବଳୀ ଉଦ୍ଧାର କରି ସବୁ ଯୁକ୍ତି ଓ ବିତର୍କର ଚରମ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିଥାଏ ।’’ ଗୃହୀତ । ଦ୍ଵାରକାପୁରରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ଲୀଳା ଅବକାଶରେ ମୃଗରାଜା ମୋକ୍ଷଲାଭ ଓ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵ ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଉପଦେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 ଶାପମୋଚନ

(ଖ) କବିତାର ସାରକଥା :

ଶୁକମୁନି ବକ୍ତା ଭାବରେ, ଶ୍ରୋତା ପରୀକ୍ଷିତଙ୍କୁ ଦ୍ଵାରକା ପ୍ରସଙ୍ଗ ବୁଝାଇ କହିଛନ୍ତି । ଦ୍ଵାରାକାପୁରରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସନ୍ତାନ ଯେତେ ଥିଲେ, ସେମାନେ ମିଳିତ ଭାବରେ ବନରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲୀଳାଖେଳା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ, ଶାମ୍ବ ଆଦି ପୁତ୍ରମାନେ ବହୁ ସମୟଧରି ବନରେ କ୍ରୀଡ଼ାକୌତୁକ କରି ଥକି ପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଶ୍ରମଜନିତ କ୍ଳାନ୍ତି ହେତୁ ସେମାନେ ତୃଷିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ତୃଷ୍ଣା ପରିତୃପ୍ତି ପାଇଁ ସେମାନେ ବନରେ ଜଳର ସନ୍ଧାନ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ବନ ମଧ୍ୟରେ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେଠାରେ ସେମାନେ ଜଳ ଦେଖୁନାହାନ୍ତି । ବରଂ କୂପଭିତର ଅନ୍ଧାରୁଆ ହୋଇଛି । କୂପ ଶୁଷ୍କ ଥ‌ିବାରୁ ତୃଣରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇରହିଛି । ସେହି ତୃଣ ଭିତରେ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଜନ୍ତୁ ଥିବା ସେମାନେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । କୂପ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଜନ୍ତୁଟି ପର୍ବତ ଆକୃତିର ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ନିରେଖି ଦେଖୁଲା ପରେ ଜଣାଯାଇଛି ତାହା ଏକ ବଣୁଆ ଏଣ୍ଡୁଅ । ସେହି ଏଣ୍ଡୁଅକୁ ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଜଣେ ଅନ୍ୟଜଣଙ୍କୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ମତାମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ଲେଖୁଛନ୍ତି –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 4
କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି, ଏହି ଏଣ୍ଡୁଅକୁ କୂଅଭିତରୁ ବାହାର କରିବା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନେ ଏଣ୍ଡୁଅର ଲାଞ୍ଜରେ ଦଉଡ଼ି ବାନ୍ଧି ତାହାକୁ କୂଅଭିତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଲାଞ୍ଜରେ ଦଉଡ଼ିବାନ୍ଧି ଯେତେ ଟାଣିଲେ ମଧ୍ୟ, ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ଏଣ୍ଡୁଅଟି ସାମାନ୍ୟ ଭାବେ ଘୁଞ୍ଚିନାହିଁ । ଜଣେ ଜଣେ କରି ଟାଣିବାର ସଫଳ ନ ହେବାରୁ, ସମସ୍ତେ ମିଳିତ କୃକଲାଶ ବା ଏଣ୍ଡୁଅକୁ ନିଜର ବଳ ପ୍ରୟୋଗକରି କୂଅର ବାହାରକୁ ଆଣି ନ ପାରିବାରୁ, ସେମାନେ ନିଜକୁ ହୀନବୀର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ମନେ କରିଛନ୍ତି । ସେହି କଥା ଚିନ୍ତାକରି ନିଜେ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମରଣଠାରୁ ଲଜ୍ୟା ବଳିଲା ବୋଲି ଭାବିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଔରସରୁ ଜାତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସେମାନେ ସାମାନ୍ୟ ଏଣ୍ଡୁଅକୁ କୂଅରୁ ବାହାର କରିପାରି ନଥୁବାରୁ ମାନସିକ ଅବସାଦ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଘଟଣା ଯଦି ପ୍ରକାଶ ପାଏ, ତା’ହେଲେ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କୁ ଉପହାସ କରିବେ ।

ଏଭଳି ଭୀରୁ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଷ୍ଠୁର କଥା କହିବେ । କୃଷ୍ଣସୁତ ବୋଲି ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁ ଦାୟିକ ଭାବ ଥିଲା, ତାହା ଦୂରେଇଯିବ । ରାଜପୁରରେ ଥ‌ିବା ବଧୂମାନେ ମୁହଁରେ ବସନ ଦେଇ ହସିବେ । ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନେ କହିଛନ୍ତି, ଘନ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରେ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଘଟଣା ଘଟିଲା । ବନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଶୁଖୁ କୂପରେ ଏକ ବିଚିତ୍ର କୃକଲାଶ ଆକୃତିର ଜୀବ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ସେହି ଜୀବର ଆକାର ବେଶ୍ ବଡ଼ । ଦେଖୁଲେ ପର୍ବତ ପରି ଦେଖାଯାଉଛି । ମାତ୍ର ସେହି ଜୀବଟି ସ୍ଥିରହୋଇ ରହିଛି । ଆମ୍ଭେମାନେ ଯେତେ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ମଧ୍ୟ ସେହି ଜୀବକୁ ସାମାନ୍ୟ ଭାବରେ ଘୁଞ୍ଚାଇ ପାରିଲୁ ନାହିଁ । ଲୀଳାସୁନ୍ଦର କୃଷ୍ଣ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କ କଥାରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲାଭଳି ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ବନକୁ ଯାଇଛନ୍ତି, ସେହି ବିଚିତ୍ର ଜୀବକୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ।

କୃଷ୍ଣ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ସହିତ ବନକୁ ଯାଇ, କୂପ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଏଣ୍ଡୁଅକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଶୁଖୁଲା କୂଅ ମଧ୍ୟରେ ଘାସ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ସେଥରେ ଗିରିଶୃଙ୍ଗ ସଦୃଶ ଏଣ୍ଡୁଅ ତଳକୁ ମୁହଁକରି ଏବଂ ଲାଞ୍ଚକୁ ଉପରକୁ କରି ରହିଅଛି । ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ଲେଖୁଛନ୍ତି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 5
ଦୟାସାଗର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଏଣ୍ଡୁଅର ଲାଞ୍ଜକୁ ବାମ ହାତରେ ଧରି କୂଅରୁ ବାହାର କରିଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣପୁତ୍ରମାନେ ଯାହାକୁ କୂଅରୁ ବାହାର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଥିଲେ, ସେହି ବିରାଟ, ପର୍ବତପ୍ରାୟ ଏଣ୍ଡୁଅକୁ କୃଷ୍ଣ ବାମକରରେ ଧରି ବାହାରକୁ ଆଣିଛନ୍ତି । କବି ସେହି ଲୀଳାପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାକୁ ଯାଇ ସୁନ୍ଦର ଉପମାଟିଏ ସାଧାରଣ ଏଣ୍ଡୁଅ ନଥିଲା । ସେ ଥିଲା ଶାପଗ୍ରସ୍ତ ନୃଗରାଜ । ଶାପଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ସେ ଏଣ୍ଡୁଅ ଭାବରେ ଶୁଖୁଲା କୁଅରେ ପଡ଼ିଥିଲା ଏବଂ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସ୍ପର୍ଶକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲା । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ଏଣ୍ଡୁଅଟି ଦିବ୍ୟରୂପ ଧାରଣ କରିଛି । ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଉପମା ବାଢ଼ି ବସିଛନ୍ତି । ଏଣ୍ଡୁଅଟି ଦିବ୍ୟରୂପ ଧାରଣ କରିଛ । ଏଣ୍ଡୁଅ ରୂପ ଯାଇ ଧାରଣ କରିଛି । ତାହାର ଶରୀର ଶୁଦ୍ଧ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଭଳି ଝଟକି ଉଠିଛି ।

ମେଘମାଳାରେ ବିଜୁଳିର ଜ୍ୟୋତି ଦେଖାଗଲା ଭଳି, ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ସେ ଝଲସାଇ ଦେଇଛି । ଦିବ୍ଯବସନ ସାଙ୍ଗକୁ ସୁଗନ୍ଧିତ ପୁଷ୍ପମାଳକୁ ଦେଖୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ସର୍ବଜ୍ଞାତା କୃଷ୍ଣ, ଯେକି ସବୁକିଛି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀ ବିଖ୍ୟାତ, ସେହି ବ୍ରହ୍ମରାଶି ପ୍ରଭୁ ଶାପମୁକ୍ତ ଏଣ୍ଡୁଅର ପରିଚୟ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ହସିହସି ସବୁକିଛି ସେ ପଚାରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେହି ଏଣ୍ଡୁଅ ସାଧାରଣ ନଥିଲା। ପୁନଶ୍ଚ ସେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସ୍ପର୍ଶପାଇ ଶାପମୁକ୍ତ ହେବାରୁ ସେ ହେଉଛି ପୁଣ୍ୟଦେହୀ । ଦେବତା ଭଳି ତାହାର ଶରୀର ଶୋଭାପାଉଥିଲା । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ଲେଖୁଛନ୍ତି
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 6
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇଛନ୍ତି ଶାପଗ୍ରସ୍ତ ନୃଗରାଜା । ସେ ଅତି ନମ୍ରତାର ସହିତ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟସଦୃଶ ମୁକୁଟ ନଇଁଯାଇଛି ଗୋବିନ୍ଦଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମରେ । ସେ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଈକ୍ଷ୍ମାକୁ ବଂଶର ନୃଗରାଜା । ସେ ନିଜକୁ ଦାନୀ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଜଗତରେ ଯେତେ ଦାନୀ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦାନୀ । କୃଷ୍ଣ ଯେ ସର୍ବଜ୍ଞାତା ତାହାର ସୂଚନା ଦେଇ ନିଜର ନମ୍ରତା ଓ ଭକ୍ତିଭାବ ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଛି । କୃଷ୍ଣ ସବୁ ଜାଣିଲେ ମଧ୍ୟ, କେବଳ ତାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ, ସବୁକିଛି ଖୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ଦାନୀ ହିସାବରେ ସେ ଅନେକ ଗୋରୁ ଦାନ କରିଛନ୍ତି । କେତେ ଯେ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହାର ହିସାବ ସେ ରଖୁନାହାଁନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସେ ଦାନର ପରମାଣକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କହିଛନ୍ତି, ଭୂମିରେ ଯେତେ ଧୂଳି, ଗଗନରେ ଯେତେ ତାରକା, ବରଷାର ଯେତେ ଧାରା, ସେହି ସଂଖ୍ୟାରେ ସେ ଗୋରୁ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । କେବଳ ସେ ସାଧାରଣ ଗୋରୁ ଦାନ ଦେଇ ନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଗୋରୁମାନଙ୍କୁ ସେ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଗୋ-ସମ୍ପଦଗୁଡ଼ିକ ଅଳ୍ପବୟସର ଦୁଗ୍ଧବତୀ, ଶାନ୍ତ ସ୍ଵଭାବର ଏବଂ ବତ୍ସାଯୁକ୍ତ । ପିଙ୍ଗଳ ବର୍ଣ୍ଣ ସହିତ ଗୋରୁମାନଙ୍କର ଶୃଙ୍ଗରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଶୋଭାପାଉଥାଏ । ଖୁରାରେ ରହିଥାଏ ରୂପାର ବାଜେଣି । ଏହିପରି ଉପଯୁକ୍ତ ଗାଈମାନଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇ ନୃଗରାଜାଙ୍କ ମୁଖରେ କବି କହିଛନ୍ତି –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 7
ନୃଗରାଜା କେବଳ ଉପଯୁକ୍ତ ଗୋ ଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ ବରଂ ସେ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ଦାନ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଯୁବା, ସୁଗୁଣ, ସାଧୁ, ଶୀଳସ୍ଵଭାବ, ଦରିଦ୍ର, ବହୁକୁଟନ୍ତ୍ରୀ, ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ଦୀକ୍ଷାଯୁକ୍ତ, ବେଦାଧ୍ୟୟନେ ସଦାତପୁର, ସେହିଭଳି ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ସୁପୁଣ୍ୟକାଳରେ ସେ ଦାନ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କେବଳ ସେ ଗୋ-ସମ୍ପଦ ଦାନ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି, ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଭୂମି, ସୁବର୍ଣ୍ଣ, ଗଜ, ଅଶ୍ଵ, କନ୍ୟାଦାସୀ, ଶସ୍ୟ, ଶଯ୍ୟା, ବସ୍ତ୍ର, ଭୂଷଣ ଅନେକ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଦେବ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କର ସେ ଜଳଦାନ ଓ ଅନ୍ନଦାନ କରିବାକୁ ଯାଇ ସୁମିଷ୍ଟ ପବିତ୍ର ଭୋଜନ ଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ଏତେ ଦାନ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସେହି ଦାନ ଦେବା ଅବକାଶରେ ମୃଗରାଜ କିଞ୍ଚ୍ ପାପ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ଗାଈ ଦାନ ଦେବା ସମୟରେ ଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଗାଈଟିଏ ଦାନ ଦେଇଥୁଲି ବୋଲି ନୃଗରାଜା କହିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସେହି ଗାଈଟି ଫିଟିଯାଇ ପୁନର୍ବାର ଗୋଷ୍ଠରେ ପଶିଯାଇଛି । ଅଜାଣତରେ ସେହି ଗାଈକୁ ସେ ଅନ୍ୟଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣକୁ ଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଦ୍ଵିତୀୟ ବ୍ରାହ୍ମଣଟି ଗାଈ ନେଇଯିବା ସମୟରେ ପ୍ରଥମ ବ୍ରାହ୍ମଣଟି, ତା’ର ହଜିଲା ଗାଈକୁ ଦେଖୁଛି । ଫଳରେ ସେହି ଗୋଟିଏ ଗାଈକୁ ନେଇ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଦୃହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଶେଷରେ ସେମାନେ ନୃଗରାଜା ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ବ୍ରାହ୍ମଣଟି ଅଭିଯୋଗ କରିଛି, ଥରେ ଦାନ ଦେଇଥିବା ଗାଈକୁ ଆଉଥରେ ଦାନ ଦେଇଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କର ଅପରାଧ ହୋଇଛି । ସେହି ଅପରାଧ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ନର୍କ ଭୋଗ କରିବାକୁ ହେବ । କବି ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 8
ବିପ୍ରର ଆକ୍ଷେପମୂଳକ କଥା ଶୁଣି ନୃଗରାଜା ଭୟଭୀତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଭୟରେ ତାଙ୍କର ଶରୀର ଥରି ଉଠିଛି । ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସେହି ଧେନୁ ବଦଳରେ ଅଜାଣତରେ ସେ ବଡ଼ ଭୁଲ୍ କରିଥିବାରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ନିକଟରେ ହାତ ଯୋଡ଼ିଛନ୍ତି । ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ଶିରରେ ଲଗାଇଛନ୍ତି । ଦୁଇ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ପାଦତଳେ ପଡ଼ି ନିଜର ଦୋଷ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ନୃଗରାଜା ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜାଙ୍କ କଥା ଶୁଣିନାହାନ୍ତି । ରାଜା କେବଳ ବୁଝାଇ ନାହାନ୍ତି, ବରଂ ଲକ୍ଷେ ଧେନୁ ଦେବାପାଇଁ କହିଛନ୍ତି । ଅନେକ ସ୍ବର୍ଶ ଦକ୍ଷିଣା ଦେବାପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୁଇଜଣ ହୋଇ କଥା ବଦଳାଇ ଥିବାରୁ ଧ୍ୟାର କରିଛନ୍ତି ।

ବ୍ରାହ୍ମଣ କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କରି ଘରକୁ ଫେରି ଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରଦିନ ପୁନର୍ବାର ରାଜାଙ୍କୁ ଧେନୁ ଦେବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଦିନ ରାଜା ବ୍ରାହ୍ମଣର ପାଦଧରି ନିଜର ଭୁଲ୍ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ବ୍ରାହ୍ମଣ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି । ବରଂ କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କରି ରାଜାଙ୍କୁ ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି ।ନେଇଛନ୍ତି । ଯମଦୂତ ନେଇଥୁଲେ ବି, ଯେହେତୁ ରାଜା ମହାଦାନୀ ଥିଲେ ତେଣୁ ରବିନନ୍ଦନ ଯମ, ରାଜାଙ୍କୁ ଅନେକ ପ୍ରକାର ସମ୍ମାନ କରିଛନ୍ତି । ପାପ ପୁଣ୍ୟର ବିଚାର ପରେ, ଯମ କହିଛନ୍ତି, ‘ହେ ରାଜା, ତୁମେ ଜୀବନରେ ଅନେକ ପୁଣ୍ୟ କରିଥିଲେ ବି ଅଳ୍ପକିଛି ପାପ କରିଛି । ତେଣୁ ଆଗେ ପୁଣ୍ୟ କିମ୍ବା ପାପର ଫଳ ଭୋଗ କରିବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । କାରଣ ସମସ୍ତେ କର୍ମଫଳର ଅଧୀନ । ଏପରିକି ବ୍ରହ୍ମା ଶଙ୍କର ପରି ଦେବତାମାନେ ମଧ୍ୟ କର୍ମଫଳ ଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 9
ରାଜା ମନ ମଧ୍ୟରେ କର୍ମଫଳ ଭୋଗକଥାକୁ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ସେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଛନ୍ତି, ପାପଫଳକୁ ଆଗେ ଭୋଗ କରିବେ ଏବଂ ପରେ ପୁଣ୍ୟଫଳ ଭୋଗ କରିବେ । ରାଜାଙ୍କ କଥା ଅନୁସାରେ ଯମରାଜା ଦୂତମାନଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ନୃଗରାଜା ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵ ପାପରେ ଭାଗୀ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ପାତକ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଏଣ୍ଡୁଅ କରିଦେବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଭୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଯମ ମୁକ୍ତିର ବାଟ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଦିନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରସ୍ପର୍ଶ ଲାଭ କରିବେ, ସେହିଦିନ ରାଜା ଦିବ୍ୟତନୁ ଧାରଣ କରିବେ । ପାପଫଳ ସରି ଯାଇଥବାରୁ, ପୁଣ୍ୟଫଳ ପାଇ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗମନ କରିବେ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ କରସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ନୃଗରାଜ ଶାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଛନ୍ତି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଦତଳେ ପଡ଼ି ଶରଣାପନ୍ନ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(ଗ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 10
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 6 Img 11

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ________ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ମହାଦ୍ରୁମ, ବୋଧଦ୍ରୁମ, ମହାକଳ୍ପ, ସତ୍ୟକଳ୍ପ)
Solution:
ମହାକଳ୍ପ |

(ଖ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ କିଏ ପୂଜା କରନ୍ତି ? (ବ୍ୟାସ, ଗାନ୍ଧାରସେନ, ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର, ଭୀଷ୍ମ)
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ।

(ଗ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ? (ଚକ, ଅଖ, ଅର, ଅଶ୍ଵ)
Solution:
ଚକ ।

(ଘ) ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ କେଉଁ ନକ୍ଷତ୍ରରେ ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ? (ଚିତ୍ରା, ଶତଭିଷା, ସ୍ଵାତୀ, ବିଶାଖା)
Solution:
ଶତଭିଷା |

(ଙ) ମହେଶ୍ଵର କେଉଁ ନଦୀକୂଳରେ ବୁଲୁଥିବାବେଳେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ? (ମହାନଦୀ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ, ବୈତରଣୀ, ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ)
Solution:
ବୈତରଣୀ ।

(ଚ) ବାମଦିଗରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖୁ ବୃଷଭ କ’ଣ କଲା ? (ପତ୍ର ଆଣି ମୁଣ୍ଡରେ ଲଗାଇଲା, ପତ୍ରକୁ ଖାଇଦେଲା, ଗଛ ଦେହରେ ଘଷିହେଲା, ଡାଳ ଭାଙ୍ଗି ପକାଇଲା)
Solution:
ପତ୍ର ଆଣି ମୁଣ୍ଡରେ ଲଗାଇଲା ।

(ଛ) କେଉଁ ଗଛର ପତ୍ର ପାଖରେ ଥିଲେ ଶତ୍ରୁକ୍ଷୟ ହୁଏ ? (ସାହାଡ଼ା, ନିମ୍ବ, ବରକୋଳି, ବିଲ୍ଵ)
Solution:
ବରକୋଳି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(ଜ) ସଦାନନ୍ଦ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି କେତେ ଭୁବନ ବୁଲିଲେ ? (ଦ୍ୱାଦଶ, ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ, ପଞ୍ଚଦଶ, ଅଷ୍ଟାଦଶ)
Solution:
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ।

(ଝ) କେଉଁ ପତ୍ର ଛିଣ୍ଡାଇ ମଥାରେ ଘେନିଲେ ଅନେକ ଦୋଷ କ୍ଷୟ ଯାଏ ? (ଶ୍ଵେତଦୁବ, କୁଶ, ବରକୋଳି ପତ୍ର, ବେଲପତ୍ର)
Solution:
ଶ୍ଵେତଦୁବ ।

(ଞ) କେଉଁ ଗଛର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ର ମୁଣ୍ଡରେ ଘେନିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜ୍ଞାନ/ଅଜ୍ଞାନରେ କରିଥିବା ସକଳ ପାପ ଦୂର . ହୋଇଯାଏ ? ( ବର, ସାହାଡ଼ା, ବେଲ, ତୁଳସୀ)
Solution:
ତୁଳସୀ

(ଟ) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଘେନିଲେ କ’ଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ? (ପାନ, ଭୋଜନ, ଯଶ, ଧନ)
Solution:
ଭୋଜନ |

(୦) ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତା ମହାଭାରତର କେଉଁ ପୂର୍ବରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି ? ( ଆଦିପର୍ବ, ମଧ୍ୟପର୍ବ, ବନପର୍ବ, ସଭାପର୍ବ)
Solution:
ଆଦିପର୍ବ ।

(ଡ) ଶିବ କପିଳାସକୁ କେତେବେଳେ ଫେରିଲେ ? ( ପ୍ରଭାତରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତରେ, ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ, ସନ୍ଧ୍ୟାରେ)
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତରେ ।

(ଢ) ପଞ୍ଚବକ୍ତ୍ରର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ପାଞ୍ଚଟି ଆଖୁ, ପାଞ୍ଚଟି ମୁହଁ, ପାଞ୍ଚଟି ହାତ, ପାଞ୍ଚଟି ଗୋଡ଼)
Solution:
ପାଞ୍ଚଟି ମୁହଁ ।

(ଶ) ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ରନ୍ଧନ କରି ଉମା ବିମୁଖ ହେଲେ କାହିଁକି ? (ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ, ଶିବ ନ ଆସିବାରୁ, ଗଣେଶ ନଥ‌ିବାରୁ, ଶିବ ଅସୁସ୍ଥ ଥ‌ିବାରୁ)
Solution:
ଶିବ ନ ଆସିବାରୁ ।

(ତ) ଉମା କେତେବେଳେ ଖାଇ ବସିଲେ ? (ଦିନ ଦିପହରବେଳେ, ତେର ଘଡ଼ି ଗଡ଼ିଯିବାରୁ, ଶିବଙ୍କ ଆସିବାରୁ, ସନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଯିବାରୁ)
Solution:
ତେର ଘଡ଼ି ଗଡ଼ିଯିବାରୁ ।

(ଥ) ପାର୍ବତୀ କାହିଁକି ଅଧାଖିଆ ହୋଇ ଉଠିଗଲେ ? (ଖାଦ୍ୟ ଭଲ ନ ଲାଗିବାରୁ, ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ, ଦେହ ଅସୁସ୍ଥ ହେବାରୁ, ବାହାରେ କେହି ଡାକିବାରୁ )
Solution:
ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ |

(ଦ) ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ ପାର୍ବତୀ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ସବୁକୁ କେଉଁଠି ଲୁଚାଇଲେ ? (ରୋଷଶାଳାରେ, ଶୋଇବାଘରେ, ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ, ପିଣ୍ଡାତଳରେ)
Solution:
ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ ।

(ଧ) କୁଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ଭୋଜନ କରି ବୃଷଭ କାହାକୁ ସ୍ମରଣ କଲା ? (ଶିବଙ୍କୁ, ଦେବୀଙ୍କୁ, କରତାର, ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ)
Solution:
କରତାର ।

(ନ) ସେବକର ଚିନ୍ତା କାହାକୁ ଲାଗିଥାଏ ? (ରାଜାକୁ, ସ୍ବାମୀକୁ, ଦେବତାଙ୍କୁ, ଦସ୍ୟୁକୁ)
Solution:
ସ୍ୱାମୀକୁ ।

(ପ) ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶିବ କ’ଣ କଲେ ? (ରାଗିଲେ, ହସିଲେ, କାନ୍ଦିଲେ, ମନ ଦୁଃଖକଲେ)
Solution:
ହସିଲେ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) କାହାକୁ ମହାକଳପ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ମହାକଳପ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଖ) କେଉଁ ବୃକ୍ଷ ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ?
Solution:
ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ।

(ଗ) ଦୋଷୀ କନ୍ୟା କାହାକୁ ବିବାହ କରିବ ?
Solution:
ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ବିବାହ କରିବ ।

(ଘ) କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ନବର ମଝିରେ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ଅଛି ?
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ରାଜାଙ୍କ ନବର ମଝିରେ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ଅଛି ।

(ଙ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ନିତିଦିନ କିଏ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ନିତିଦିନ ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ।

(ଚ) ବ୍ୟାସ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ପ୍ରତିଦିନ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ପୂଜା କରୁଥିବାରୁ, ବ୍ୟାସ ତାଙ୍କୁ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଜି) ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି ପାତକ ହରଣ ହୁଏ ।

(ଝ) ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବିଷୟରେ କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବିଷୟରେ ବ୍ୟାସଦେବ ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

(ଉ) ଶୂଳପାଣି କେଉଁ ମାସ ଓ କେଉଁ ତିଥିରେ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ?
Solution:
ଶୂଳପାଣି ବୃଷଭ ମାସ ଓ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ତିଥିରେ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ।

(ଟ) ଶୂଳପାଣି ହୃଦୟରେ କ’ଣ ଆଭରଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଶୂଳପାଣି ହୃଦୟରେ ଉଡ଼ଙ୍ଗ ବା ସର୍ପ ଆଭରଣ କରିଥିଲେ ।

(୦) ଶୂଳପାଣିଙ୍କ ବୁଲାଣି କାଳରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ କାହାର ଶବ୍ଦ ଶୁଭୁଥିଲା ?
Solution:
ଶୂଳପାଣିଙ୍କ ବୁଲାଣି କାଳରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ନବଲକ୍ଷ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଭୁଥିଲା ।

(ଡ) ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ କେଉଁ ନଦୀ ପାଖକୁ ଗଲେ ?
Solution:
ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ ବୈତରଣୀ ନଦୀ ପାଖକୁ ଗଲେ ।

(ଥ) କିଏ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଲା ?
Solution:
ଶିବଙ୍କ ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଲା ।

(ଦ) ବୃଷଭ କେଉଁ ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା ?
Solution:
ବୃଷଭ କେଉଁ ବଯର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା |

(ଧ) ବାମରେ ଥିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ବାମରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳିଥାଏ ।

(ନ) କ’ଣ କଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳେ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ବାମରେ ଥିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳେ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ।

(ପ) ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟ ହୁଏ ।

(ଫ) କ’ଣ କଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟଯାଏ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟଯାଏ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(ବି) ଆଗରେ ଶ୍ଵେତଦୁବ ଦେଖ‌ିଲେ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:
ଆଗରେ ଶ୍ଵେତଦ୍ଭବ ଦେଖ‌ିଲେ, ତାହାକୁ ତୋଳିଆଣି ମଥାରେ ଘେନିବ ।

(ଭ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ଦେଖ‌ିଲେ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:
ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ଦେଖ‌ିଲେ, ତାହାର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିବ ।

(ର) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ ସୁପକ୍ଵ ଅନ୍ନ ପ୍ରାପତ ହୁଏ ।

(ଳ) ବୃଷଭ କେଉଁ ଚରିତ କଥା କହିଛି ?
Solution:
ବୃଷଭ ବୃକ୍ଷ ଚରିତ କଥା କହିଛି ।

(ବି) ସଦାନନ୍ଦ କ’ଣ ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିବା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଘେନିଲେ ଭୋଜନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ, ସଦାନନ୍ଦ ତାହା ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିବା ବୋଲି କହିଛନ୍ତ ।

(ଶ) ଶିବ କପିଳାସରେ କେତେବେଳେ ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଶିବ କପିଳାସରେ ଆଦିତ୍ୟ ଅସ୍ତବେଳେ ବିଜେ କଲେ ।

(ଷ) କିଏ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଉମା ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ କରିଥିଲେ ।

(ସ) ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ବାଟ ଚାହିଁ କିଏ ବିମୁଖ ଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ବାଟ ଚାହିଁ ଦେବୀ ଉମା ବିମୁଖ ଥିଲେ ।

(ହ) ଠାକୁରାଣୀ କେତେ ଘଡ଼ି ଅନ୍ତରରେ ମଣୋହି ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ତେର ଘଡ଼ି ଅନ୍ତରରେ ମଣୋହି ବିଜେ କଲେ ।

(ୟ) ଠାକୁରାଣୀ କେତେ ଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଚିଲା ପରେ ଡମ୍ବରୁର ଶବ୍ଦ ଶୁଭିଲା ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ତିନିଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଚିଲା ପରେ ଡମ୍ବରୁର ଶବ୍ଦ ଶୁଭିଲା ।

(ଲ) କ’ଣ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀ ବିଷାଦ ହେଲେ ?
Solution:
ଡମ୍ବରୁର ଡିବି ଡିବି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀ ବିଷାଦ ହେଲେ ।

(୦) ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହି କେଉଁଠାରେ ଲୁଚାଇଥିଲେ ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହି ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ ଲୁଚାଇଥିଲେ ।

(8) ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭକୁ କେଉଁଠି ବାନ୍ଧିଲା ?
Solution:
ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖମ୍ବରେ ବାନ୍ଧିଲା ।

(ୟ) ବୃଷଭ ଭାଣ୍ଡରେ କ’ଣ ଥ‌ିବା ଦେଖୁଲା ?
Solution:
ବୃଷଭ ଭାଣ୍ଡରେ ଅମୃତି ଯୋଗାଡ଼ ଥିବା ଦେଖିଲା ।

(ଲ) ଈଶ୍ଵର ମହାବୃଷଭକୁ ହସିକରି କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଈଶ୍ଵର ମହାବୃଷଭକୁ ହସିକରି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ନେଇ କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି କହିଲେ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ବ୍ରହ୍ମା କେଉଁ ବୃକ୍ଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
ବୃକ୍ଷ, ଯାହାକି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ, ତାହାକୁ ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବିଭା କରିବାପାଇଁ ବ୍ରହ୍ମା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

(ଗ) ବିଶ୍ଵନାଥ ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ପୁରକୁ ବିଜେ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବିଶ୍ଵନାଥ ପ୍ରଥମେ ମଧ୍ୟପୁରକୁ ବିଜେ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ମହେଶ୍ଵର ଆନ୍ଦୋଳ ଡାଥ ଦଶନ କଲାପରେ ବୈତରଖା ନଦୀ କୂଳରେ ପହଞ୍ଲେ |

(ଙ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର କେଉଁ ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେବାପାଇଁ ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେବାପାଇଁ ବୃଷଭ କହିଛି ।

(ଚ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେଲେ, ଜାଣତରେ ବା ଅଜାଣତରେ ଯେତେ ପାପ ଅଛି, ସବୁପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

(ଛ) ମହାଦେବ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଲାବେଳେ ବୃଷଭକୁ କାହା ପାଖକୁ ନେଇ ନାହାଁନ୍ତି ?
Solution:
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଲାବେଳେ ବୃଷଭକୁ ଘାସ, ପାଣି ଆଦି ଆହାର ପାଖକୁ ନେଇ ନାହାଁନ୍ତି ।

(ଜ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ପରେ ମହାଦେବ କେଉଁଠାରେ ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ପରେ ମହାଦେବ କପିଳାସରେ ବିଜେ କଲେ ।

(ଝ) ଉମା କାହିଁକି ବିମୁଖ ହେଲେ ?
Solution:
ଫେରିବା ବାଟକୁ ଚାହିଁ ଚାହିଁ ଉମା ବିମୁଖ ହେଲେ ।

(ଞ) ଉମା ତେରଘଡ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବା ପରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
ତେରଘଡ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବାପରେ, ନିଜେ ମଣୋହିର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ।

(ଟ) ମହାଦେବଙ୍କ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀଙ୍କର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ମହାଦେବଙ୍କ

(୦) ଗୋସାମଣୀ ଗୁଆଣିରେ କ’ଣ ଲୁଚାଇଲେ ?
Solution:
ଗୁଆଣିରେ ପିଠା, ଖିରି, ଶାକର ଲୁଚାଇଲେ ।

(ଉ‍) ଦେବୀ ଉମା କେଉଁଥରେ ପାଣି ନେଇ ମହାଦେବଙ୍କ ଛାମୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଦେବୀ ଉମା ରତ୍ନଝରୀରେ ପାଣିନେଇ ମହାଦେବଙ୍କ ଛାମୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ।

(ଢ) ଈଶ୍ବର ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ବର ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କହିଲେ, ବୃଷଭକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଖାଇବାକୁ ନଦେଇ ଖମ୍ବରେ ବାନ୍ଧିଦେବ ।

(ଣ) ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିବା ପରେ ବୃଷଭ କ’ଣ ବିଚାର କରିଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ନନ୍ଦିକେଶ୍ୱର ବୃଷଭଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିବାପରେ ବୃଷଭ ବିଚାର କରିଛି, ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଈଶ୍ବର ଏପରି କରିଛନ୍ତି ।

(ତ) ବୃଷଭ ଭୋଜନ କରିସାରି କାହାକୁ ସ୍ମରଣ କଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ଭୋଜନ କରିସାରି କରତାର ଦେବ ବା ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲା ।

(ଥ) ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ଚାହିଁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ଚାହିଁ ହସିଲେ ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ନେଇ କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି କହିଲେ ।

(ଦ) ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ବୃଷଭ କ’ଣ ଉତ୍ତର ଦେଇଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ କହିଲା ଶାସ୍ତ୍ରକଥା କେବେହେଲେ ମିଥ୍ୟା ନୁହେଁ, ଯାହା ପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ଭକ୍ତମାନେ ସୁଖ ପାଇଥା’ନ୍ତି ।

(ଧ) ଗୁଆଣିରେ କ’ଣ ଦେଖ୍ ମହାଦେବ ବିଷାଦ ହେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଗୁଆଣିରେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନର ଚିହ୍ନ ଓ ସୁଗନ୍ଧିତ କର୍ପୂର ରସର ସ୍ଵରୂପ ଦେଖ୍ ଈଶ୍ଵର ବିଷାଦ ହେଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(ନ) ଗିରିଜାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶିବ କି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଗିରିଜାଙ୍କଠାରୁ କଥାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ଶୁଣିବା ପରେ ଶିବ ହସିଥିଲେ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ତିରିଶଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ଦୋଷୀ କନ୍ୟାକୁ କାହିଁକି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ସହିତ ବିବାହ କରାଯାଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବା ଉଆଁସୀ କନ୍ୟା ଯାହାକୁ ବିବାହ କରେ, ସେହି ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରେ । ଦୋଷୀ କନ୍ୟାକୁ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ବିବାହ କରାଇଲେ, ତା’ର ସେହି ଦୋଷ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପରେ ଯାହାକୁ ସେ ବରରୂପେ ବରଣ କରେ ତାହାର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(ଖ) ବିଶ୍ଵନାଥ କେବେ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଲେ ?
Solution:
ବାହାରିଲାବେଳେ ଶୁଭ ସମୟ ଦେଖୁଥିଲେ । ବୃଷଭ ମାସ, କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଦଶମୀ ତିଥ୍, ଗୁରୁବାର ଓ ଶତଭିଷା ନକ୍ଷତ୍ର ବିକେ ସମୟରେ ସେ ବଲି ବାହାରିଥିଲେ |

(ଗ) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ଯିବା ସମୟରେ, ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରଟିକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ, ବୃଷଭ କହିଲା ବାମପଟରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଶିରରେ ଘେନିଲେ, ତା’ପାଇଁ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ବା କରାଯାଏ |

(ଘ) ସଦାନନ୍ଦ କେଉଁ କଥା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ବୋଲି ବୃଷଭକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଜଣାଇ କହିଛି, ଏହି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ସୁପକ୍ଵ ଅନ୍ନପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ସଦାନନ୍ଦ ବୃଷଭର ଏହି କଥାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ତୁଳସୀ ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ମାରିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଯେତେ ପାପ କରିଥିଲେ, ସେହି ପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

(ଚ) ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହିରେ ବିଜେ କଲା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଠାକୁରାଣୀ ସ୍ଵାମୀ ଶିବଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା କରି କରି ଶେଷରେ ମଣୋହିରେ ବିଜେକଲେ । ମଣୋହିରେ ବିଜେକରି ମାତ୍ର ତିନିଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଜିଛନ୍ତି, ସେ ସମୟରେ ଶିବଙ୍କର ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଗଲା ।

(ଛ) ସଦାନନ୍ଦ ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସଦାନନ୍ଦ ନନ୍ଦିକେଶ୍ବରକୁ ଡାକି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବୁ ଏବଂ ଖତ, ଆହାର, ଘାସ, ପାଣି ଆଦି କିଛି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁ ନାହିଁ । ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଏପରି କରିଥିଲେ ।

(ଜ) ବୃଷଭକୁ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ବୃଷଭକୁ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବା ଯୋଗାଡ଼ ପୂରିଅଛି । ସେ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ଵର ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ବୃଷଭ ଦେଖିଲା, ତା’ ଖାଇବା ଭାଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରି ସନ୍ତୋଷ ମନରେ ତାହାକୁ ଖାଇଲା ।

(ଝ) ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ରାତିରେ ଶିବ କ’ଣ ଦେଖୁଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ରାତିରେ ଶିବ ଦେଖ‌ିଲେ, ବୃଷଭ ବିକଳରେ ଶୋଇଛି ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ମଥାରେ ଘେନି କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି ହସି ହସି ତାହାକୁ ସେ ପଚାରିଲେ ।

(ଞ) ବୃଷଭର ଖାଇବା ବିଷୟରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ପଚାରି କି ଉତ୍ତର ପାଇଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭର ପଚାରିଲେ । ପାର୍ବତୀ କହିଲେ, ତୁମ ଆସିବା ବିଳମ୍ବ ଦେଖୁ ମୁଁ ଖାଇ ବସିଥିଲି ଏବଂ ଏହାକୁ ତୁମ ନିକଟରେ ଲୁଚାଇବାପାଇଁ ଗୁଆଣିରେ ଖାଦ୍ୟ ନେଇ ପକାଇଥୁଲି ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) ଓଡ଼ିଆ ଲୋକକଥା ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ କିପରି ସଫଳ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଶୂଦ୍ରମୁନି ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ଏ ମାଟିର ମହାକବି । ସେ ପ୍ରକୃତରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟର ଜନକ । ଯୁଗ ଯୁଗର ସଂସ୍କୃତ ରକ୍ଷଣଶୀଳତାର ନିଗଡ଼ ବନ୍ଧନରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥ‌ିବା ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାକୁ ସେ ମହାମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ କରିଛନ୍ତି । ଦେବୀଙ୍କ କରୁଣା ଲାଭକରି ଏଭଳି ମହାକାବ୍ୟ ରଚନା କରିଥିବା କଥା ସେ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ମୂଳ ମହାଭାରତର କାହାଣୀକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବି, ସେଥିରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଅନେକ ଲୋକକଥା ଓ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଲୋକ ଚରିତ୍ର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଫଳରେ ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ହୋଇଛି ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଲୋକକଥାଟି ମହାଭାରତର ‘ଆଦିପର୍ବ’ରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଏହା ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିକୁ ପୌରାଣିକ ଆଖ୍ୟାନ ଭାବରେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ କବି ସାରଳା ଦାସ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଗାନ୍ଧାରୀ ବ୍ରହ୍ମରାକ୍ଷସ ଗଣରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କନ୍ୟା ମିଳୁନଥିଲା କିମ୍ବା ଗାନ୍ଧାରୀକୁ ବର ମିଳୁନଥିଲା ।

ମାତ୍ର ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାକୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବେ, ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ିବେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏଭଳି ଅରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ବ୍ୟାସଙ୍କ ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଗୋଟିଏ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଓ ପରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ସ୍ଵାମୀରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜନସମାଜରେ ସାହାଡ଼ା ବିବାହ ବିଧ୍ ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି । ଏପରକି ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତ୍ରୀ ମୃତ୍ୟୁପରେ ତୃତୀୟ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ, ବେଦି ଉପରେ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରାଯାଇଛି । ପୁଣି ଏହା କର୍ମକାଣ୍ଡ ପଦ୍ଧତିରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଦେବୀ ଚରିତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାନଯାଇ, ଲୋକ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ସାଧାରଣ ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଭଳି ଅପେକ୍ଷା ନକରି ଭୋଜନ କରିବା, ଲୋକଗଳ୍ପ ବର୍ଣ୍ଣନା ଭଳି ମନେହେଉଛି । ସମାହାର ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।

(ଖ) ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ଲେଖ ।
Solution:
ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟ ଜୀବନର ରୂପକାର । ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଜୀବନ ବେଦ । ସେ ମହାଭାରତୀୟ କଥାବସ୍ତୁକୁ, ଅତି ସାଧାରଣ କଥାବସ୍ତୁ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ନୀତିବୋଧ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ କବିତାରେ, ସେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର ଚକ ଓ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ପ୍ରଜାପତି ଦୋଷୀ କନ୍ୟାର ବିବାହ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ବ୍ୟାସଙ୍କଠାରୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବିଶେଷତାକୁ ଶୁଣିବା ପରେ, ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନ ତାଙ୍କ ନଅରର ମଝିସ୍ଥାନରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ପୂଜୁଥିବାର କଥା ଶୁଣାଇଛନ୍ତି । ବ୍ୟାସଦେବ ‘ତୁ ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ପୂଜୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଗାନ୍ଧାରସେନ ବ୍ୟାସଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

ବ୍ୟାସ କହିଛନ୍ତି, ସେହି ଗୋଟିଏ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ନାହିଁ ବରଂ ତାହାର ଆହୁରି ବ୍ୟାସଦେବ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଶିବ ପରିବାରର ଏକ କୌତୁକପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଥରେ ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଛନ୍ତି । ବୁଲି ବୁଲି ସେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି, ବୈତରଣୀ ନଦୀକୂଳରେ । ସେହି ବାଟରେ ବାମପଟରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ଗଛ ରହିଥିଲା । ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ଆଣି ମଥାରେ ରଖୁଲା । ଶିବ ବୃଷଭକୁ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିଥିଲେ । ବୃଷଭ କହିଲା, ସାହାଡ଼ା ଗଛର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଧାରଣକଲେ ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବୃଷଭ ବରକୋଳି ପତ୍ର, ଶ୍ଵେତଦୁବ ଓ ତୁଳସୀପତ୍ରର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ବଖାଣି ବସିଛି ।

ବୃଷଭର କଥା ଶୁଣି, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ବୃଷଭକୁ ବହୁସ୍ଥାନ ବୁଲାଇ ବୁଲାଇ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେଲାବେଳକୁ ବାସସ୍ଥାନ କପିଳାସକୁ ଫେରିଛନ୍ତି । ଏଣେ ପାର୍ବତୀ ଅମୃତ ଭୋଜନ ସଜାଡ଼ି ଶିବଙ୍କ ଫେରିବା ବାଟକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ଶିବଙ୍କ ଫେରିବାର ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ସେ ଅମୃତ ପରି ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ବାଢ଼ି ଖାଇ ବସିଛନ୍ତି । ଖାଇବାର ଠିକ୍ ତିନିଗୁଣ୍ଡା ନେଇଛନ୍ତି, ତେବେ ଶିବଙ୍କର ଆସିବାର ସୂଚନା ମିଳିଛି । ଶିବଙ୍କ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି, କାଳେ ଶିବ ରୋଷକରିବେ ତେଣୁ ସବୁ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ନେଇ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇ ଦେଇ ଆସି, ମୁହଁ ଧୋଇ ଶିବଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ଶିବ ନନ୍ଦିକେଶ୍ୱରକୁ ଡାକି କହିଛନ୍ତି, ଆଜି ବୃଷଭକୁ କିଛି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁ ନାହିଁ, ସେମିତି ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିବୁ । ନନ୍ଦି ଶିବଙ୍କ ଆଜ୍ଞାରେ ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିଛି । ବୃଷଭ ଦେଖୁଛି ତା’ ଖାଦ୍ୟ କୁଣ୍ଡରେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ରହିଛି ଏବଂ ମନଖୁସିରେ ସେ ତାହା ଖାଇଛି ।

ଶିବ ପରଦିନ ସକାଳେ ଆସି ବୃଷଭକୁ ପଚାରିଛନ୍ତି, ତା’କୁ ଆଜି କିପରି ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିଛି । ବୃଷଭ କହିଲା, ମୋତେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିଛି । ଏପରିକି ଆପଣ ଖାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଅମୃତ ଭୋଜନ କରିଛି । ଶିବ କଥାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ଜାଣିବାକୁ ପାର୍ବତୀକୁ ପଚାରିଛନ୍ତି । ପାର୍ବତୀ ସତକଥା କହିବାରୁ, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରର ମହିମା ଜାଣିଛନ୍ତି ।
ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ, ଲୋକ କାହାଣୀ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଛଳରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ନିଜର ବିଶେଷତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ କବି ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ବ୍ୟାସ ଓ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ ଉକ୍ତି ପ୍ରତ୍ଯୁକ୍ତି ଏବଂ ଶିବ ପରିବାରର କାହାଣୀକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କବି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କହିଛନ୍ତି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ରଥର ଚକ । ଏହା ମଧ୍ୟ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ । ଅର୍ଥାତ୍ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ନିକଟରେ ଯେଉଁ କାମନା କରାଯାଏ, ସେହି କାମନା ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ସାହାଡ଼ାବୃକ୍ଷ ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ । ବିବାହ ମେଳକରେ ପ୍ରଜାପତି ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବିବାହ ହେଉନଥିଲେ, କିମ୍ବା କନ୍ୟାଦୋଷରୁ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେଭଳି କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସହିତ ବିବାହ କରିବାର ବିଧୂରହିଛି । ଗାନ୍ଧାରସେନ କହିଛନ୍ତି, ସେ ତାଙ୍କ ନଅର ମଝି ସ୍ଥାନରେ, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଛନ୍ତି । ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜାକଲେ ଓ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ରହିଛି ।

ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ବ୍ୟାସଦେବ କହିଛନ୍ତି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଆହୁରି ଅନେକ ମହିମା ରହିଛି । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସେ, ଶିବ ଓ ବୃଷଭଙ୍କର କଥାକୁ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ଆରୋହଣ କରି ବୁଲୁଥିବାବେଳେ ବୃଷଭ ଯାତ୍ରାପଥର ବାମପଟରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଦେଖୁଥିଲା । ସେ ସେହି ଗଛରୁ ପତ୍ର ଛିଡ଼ାଇ ଶିରରେ ଲଗାଇଥିଲା । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ବୃଷଭ କହିଛି, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରର ଅନେକ ମହିମା ରହିଛି। ଏହାକୁ ଶିରରେ ଘେନିଲେ ସେଦିନ ଦିବ୍ଯଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବୃଷଭ କହିଛି, ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଡାହାଣ ପାଖରେ ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷ ଥିଲେ, ତହିଁରୁ ପତ୍ରଟିଏ ଆଣି ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ଶତ୍ରୁନାଶ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଯାତ୍ରାବେଳେ ଅଗ୍ରଭାଗରେ ହୋଇଥାଏ ।

ପୁନଶ୍ଚ ପଶ୍ଚାତ୍ ଭାଗରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଗଛ ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ସେହି ଗଛର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ଜାଣତରେ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଜୀବନରେ ଯେତେ ପାପ ସ୍ଵ, ସବୁପାପରୁ ନିସ୍ତାର ମିଳିବ । ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ପାପ ରହିବ ନାହିଁ । ବୃଷଭ କଥା ଶୁଣି, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମହିମାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଶେଷରେ ବୃଷଭ କଥାର ସତ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ମିଳିଛି । ସେହିଦିନ ବୃଷଭକୁ ଦୈବଯୋଗରୁ ଅମୃତ ସମାନ ଭୋଜନ ମିଳିଛି । କବି ସାରଳା ଦାସ ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ବା ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସକୁ କାଜ୍ୟିକ ରୂପଦେଇ ନିଜର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି ।

(ପ) ‘ଗୋଲକ ଦ୍ଵୟ’ ର ମହାତ୍ମ୍ଯ ରପମାପନରେ କଢି ସାରଳା ଦାସ୍. କର ।
Solution:
ମାଟିର କବି ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଖ୍ୟାତନାମା କବି । ସେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରି ନିଜର କବିତ୍ଵ ଓ ଅପୂର୍ବ କଳ୍ପନାବିଳାସତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ମୂଳ ମହାଭାରତରୁ କଥାବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ ବି, ତାହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଓଡ଼ିଶାର ପାଣିପାଗରେ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ଅସାଧାରଣ ଭାବେ ଜନପ୍ରିୟତାର ସିଂହାସନରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମୂଳ କଥାବସ୍ତୁରେ ସଂଯୋଜିତ ଆଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ନିଜସ୍ଵ ରୁଚିବୋଧରେ ଗଢ଼ି ତୋଳିଛନ୍ତି । ଫଳରେ କଥାବସ୍ତୁ ହୋଇଛି ଶତ ପ୍ରତିଶତ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିର ଓ ଓଡ଼ିଶା ସାମାଜିକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ କବି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଏହା କବିଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ପରିକଳ୍ପନା ।

ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ହୋଇଛି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର ଚକ। ଏହି ବୃକ୍ଷ ପୁଣି ମହାକଳ୍ପ ବୃକ୍ଷ । ସାହାଡ଼ା ଗଛ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନର ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ ବୋଲି ସେ କଥାବସ୍ତୁ ଉପସ୍ଥାପନରେ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରଜାପତି ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି, କେବଳ ଦୋଷୀ କନ୍ୟାଙ୍କ ବିବାହ ରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ କରିବାପାଇଁ । ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିରେ ରହିଛି, ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ, ତାହାକୁ ବ୍ରହ୍ମ ଅସୁରୀ ଦୋଷ ଲାଗିଥିଲା । ସେ ଯାହାକୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲା, ସେହି ପତି ଅକାଳରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲା । ଗାନ୍ଧାରୀ ପରି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟ କୁକ୍ଷଣରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଯାହାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ମରି ଯାଉଥିଲା । ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଏଭଳି ଚିତ୍ରଣ ନାହିଁ । ସାରଳା ଦାସଙ୍କର ଏହା ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିକଳ୍ପନା, ଯାହାକୁ ନେଇ ସେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି ।

ଫଳରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀ ଦେବୀ ଚରିତ୍ର ନହୋଇ, ହୋଇଛନ୍ତି ମାନବୀୟ । କଥାବସ୍ତୁ ହୋଇଛି ଲୋକରୁଚିର । ଶିବ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳବେଳା ନେଇ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲି ବାହାରିଛନ୍ତି । ଏହି ବୁଲିବା ଅବସରରେ, ତାଙ୍କର ବାହନ ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଛନ୍ତି । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ, ବୃଷଭ କହିଛି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ । ସେହି ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ସମାନ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଶିବ ବୃଷଭ କଥାର ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପାଇଁ ବୃଷଭକୁ ଦିବ୍ଯଭୋଜନ ମିଳିଛି । ଏହି କାହାଣୀକୁ ଅତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ନିଜ କଳ୍ପନାବିଳାସତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । କବି ନିଜ କଳ୍ପନାବିଳାସତା ପାଇଁ, ତାଙ୍କର ମହାଭାରତକୁ ଲୋକରୁଚିର କରିପାରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) କାହାଣୀ ପରିକଳ୍ପନା, ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମୌଳିକତା ବିଚାର କର ।
Solution:
ସାରଳା ଦାସ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର କବି । ସେହି ସମୟଥୁଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଓ ଓଡ଼ିଆ ମାଟି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ । ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ନିଜସ୍ଵ ମୌଳିକତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ କବି ସାରଳା ଦାସ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେବାକୁ ସେ ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ । ପାରମ୍ପରିକ ସଂସ୍କୃତଗ୍ରନ୍ଥର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ ବିଚାରଧାରାକୁ ସେ ବଦଳାଇ ଦେବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତର କାହାଣୀକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବି ନିଚ୍ଛକ ଓଡ଼ିଆ ମାଟିର କଥାକୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ସାରଳା ଦାସ ‘ଆଦିପର୍ବ’ରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ବିବାହ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକକଥା ବା ଲୋକଉକ୍ତିକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ସଂଯୋଜିତ କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’ ଓଡ଼ିଆ ଜନସମାଜରେ ଏକ ବହୁ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରବଚନ ।

ଗାନ୍ଧାରୀ ଥିଲେ ଦୋଷୀକନ୍ୟା | ସେ ଉଆଁସୀ କନ୍ୟା ଭାବରେ ଯାହାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ ସେ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରାଯାଇ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ବିବାହ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି କଥାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ଅନ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳେ, ତାହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଶିବ, ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ନେଇ ସୁନ୍ଦର କାହାଣୀ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ଏଥୁରେ ଶିବଙ୍କୁ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ, ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆଘରର ଗୃହିଣୀ ଓ ବୃଷଭକୁ ଆଜ୍ଞାକାରୀ ବାହନ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରି କବି କାହାଣୀକୁ ଆଗେଇ ନେଇଛନ୍ତି ।

ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗ ମୂଳ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ କବି ସାରଳା ଦାସ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏପରି କହିଛନ୍ତି । ସାରଳା ଦାସ ଅନେକ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି, ଯାହାକି ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକମୁଖରେ ପ୍ରଚଳିତ । ସେହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି, ‘ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ’, ‘ସ୍ଵିଜିତ’, ‘ଦୋଷୀକନ୍ୟା’, ‘ଯୁଗତି’, ‘ମଝା ଥାନେ’, ‘ମୁ’, ‘ପ୍ରତିବାଚ’, ‘ଶାହାସ୍ର’, ‘ବଇଲ’, ‘ବୟର’, ‘ହାଦେ’, ‘ଗ୍ୟାନେ ଅଗ୍ୟାନେ’, ‘ପଇଲମେ’, ‘ଗୁଆଣି’ । ସାରଳା ଦାସ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଯେଭଳି ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି, ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ସେପରି ନାହିଁ । ସାହାଡ଼ା ଗଛ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଘର ଆଗରେ ରହିଥାଏ । ଏହାକୁ ସମସ୍ତେ ଦାନ୍ତକାଠି ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଦେଖାଇବାପାଇଁ କବି ଏକ ସୁନ୍ଦର ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ବୋଲି ଏହିଭଳି ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରେ ।

ଣାଯାଏ, ସେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଗଜପତି କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସମସାମୟିକ ଥିଲେ । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସେପରି କିଛି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ନଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ପଣ୍ଡିତ କବିଗଣ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରି ଭାରତବର୍ଷରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ମୁରାରି ମିଶ୍ର, ଜୟଦେବ, ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜ ଓ ଗୋବଦ୍ଧନାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି କବି/ଆଳଙ୍କାରିକ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ଆଲୋଚକଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ, ଦେବଭାଷା ସଂସ୍କୃତରେ ହିଁ ପୁରାଣ ରଚିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ନୀରବ ପ୍ରତିବାଦରେ ଓ ଗଭୀର ସ୍ଵାଭିମାନରେ ସାରଳା ଦାସ ପ୍ରଥମେ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖୁଲେ ବିରାଟାୟତନ ମହାଭାରତ । ଆଜିବି ଓଡ଼ିଆ ମହାଭାରତ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ପଞ୍ଚଦଶ ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଥିଲା ପ୍ରାଦେଶିକ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ନବ ଅଭ୍ୟୁଦୟର କାଳ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଏଥ‌ିପାଇଁ ପରିବେଶ ଥିଲା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଉପଯୋଗୀ । ବୋଧହୁଏ ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ସମସାମୟିକ ଭାରତବର୍ଷର ସବୁଠାରୁ ସାହସିକ କବିପ୍ରତିଭା । ମହାଭାରତ ପରି ମହାଗ୍ରନ୍ଥ କଥ୍ୟ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ହେବା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ଏକ କଳ୍ପନାନୀତ ବ୍ୟାପାର ଥିଲା । କେବଳ ଓଡ଼ିଆ କାହିଁକି ସମଗ୍ର ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଏତେବଡ଼ ଏକାକୀ ଗ୍ରନ୍ଥରଚନା ସେତେବେଳେ ସ୍ଵପ୍ନ ଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସହଜିଆ କବିଙ୍କର କେତୋଟି ସାଧନା ସଙ୍ଗୀତ ଥିଲା । ନାଥଯୋଗୀମାନେ ସାନ୍ଧ୍ୟ ଭାଷାରେ କିଛି ଗଦ୍ୟ/ ପତ୍ୟ ମିଶ୍ରିତ ରଚନା ଲେଖୁଥିଲେ । ତା’ପରେ ଲକ୍ଷେ ଚାଳିଶ ହଜାର ଶ୍ଳୋକର ମହାଭାରତ । ସାରଳା ଦାସ ନିଜକୁ ଦେବୀଙ୍କର ଭକ୍ତ ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦେବୀଙ୍କର ଦୟାରେ ସେ ଏତେବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିଲେ ବୋଲି
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 1
ସାରଳା ଦାସ ତାଙ୍କ ମହାଭାରତର ବହୁସ୍ଥଳରେ ଦେବୀଙ୍କର ମହିମା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ନିଜେ ସେ ମୂର୍ଖ, ଅଳ୍ପ ବୟସ୍କ । ତାଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ଶିଶୁବୁଦ୍ଧି । ଜୀବନରେ ସେ କେବେ ପଣ୍ଡିତମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ଯରେ ବସି ନାହାଁନ୍ତି । ଦେବୀ ପରମା ବୈଷ୍ଣବୀ ସାରଳେ ଦୟାକଲେ । ମୂର୍ଖ ଅପଣ୍ଡିତ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ପରିଡ଼ା ହେଲେ ମହାକବି ସାରଳା ଦାସ । ଦେବୀ ରାତିରେ କହିଦିଅନ୍ତି । ପ୍ରଭାତ ଅବକାଶରୁ କବି ସେ ସବୁକଥା ତାଳପତ୍ରରେ ଲେଖୁଦିଅନ୍ତି । କବି ଯାହା କହୁଛନ୍ତି ସବୁ ସାରଳାଦେବୀଙ୍କ ଆଦେଶ । ଏହି ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ସାରଳା ଦାସ ଲେଖୁଛନ୍ତି –
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 2
ଦେବୀଙ୍କ ପାଖରେ ମହାକବି ସାରଳା ଦାସ ଯେଉଁ ଦୟିନୀ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ଏହାକୁ କେତେକ ଗବେଷକ ଭାଭିକ ମିଥ୍ୟା ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ନାମରେ ଆହୁରି ବହୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଶୁଣାଯାଏ । କେତେକ ମହାଭାରତ ପୋଥିରେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ସମ୍ପର୍କିତ ବିବରଣୀମାନ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ତେବେ ସାରଳା ଦାସ ପୂର୍ବାଶ୍ରମରେ ଥିଲେ ଜଣେ କୃଷକ । ତାଙ୍କ ନାମ ବୃଦ୍ଧାର ଆକୁଳ ପ୍ରାର୍ଥନାରେ ତାଙ୍କୁ କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ନଦୀ ଭିତରେ ପଶିଲେ । ହଠାତ୍‌ ନଦୀରେ ଜଳ ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା । ଶୁଖୁଲା ନଈରେ ପାଣି ବଢ଼ି ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ମୁଣ୍ଡେ ପାଣି ହେଲା । ତା’ପରେ ସେ ବୃଦ୍ଧା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲା, ‘ମା’ ଲୋ ? ତୁ କିଏ ? ଏବେ ତୁ ତୋତେ ରକ୍ଷାକର । ମୁଁ ଆଉ ପାରୁନି ।’’ ହଠାତ୍ ପାଣି ଛାଡ଼ିଗଲା । ଆକାଶବାଣୀ ହେଲା – ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର !

ମୁଁ ତୋ ଉପରେ ପ୍ରସନ୍ନ । ମୋ ଇଚ୍ଛାରେ ତୁ ମହାଭରତ ରଚନା କର । ସେଇ ଦେବୀଙ୍କ ଦୟାରୁ ସାରଳା ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିଲାଗି, ତାଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ କୋପଦୃଷ୍ଟିରେ ପଡ଼ିବାକୁ ହେଲା, ସେ ଘୋଷଣା କଲେ ଆପଣା ଜାତିସ୍କରତ୍ଵ । ତୋଳିଛନ୍ତି ଏକ ବିରାଟ କାବ୍ଯସୌଧ । ସବୁଥରେ ଭରି ଦେଇଛନ୍ତି ସେ ଆପଣାର ମୌଳିକ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୌଳିକ ପ୍ରକାଶଭଙ୍ଗୀ । ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ବଣ୍ଠିତ ସମସ୍ତ ଚରିତ୍ର ଖାଣ୍ଟି ଓଡ଼ିଆ । ଭୀମ-ଅର୍ଜୁନ, ନକୁଳ-ସହଦେବ, ଯୁଧୁଷ୍ଠିର ଓ କୃଷ୍ଣ ସମସ୍ତେ ଓଡ଼ିଆଘରର ପୁଅ ।

ଓଡ଼ିଆ ସମାଜର କଥ ଲୋକକଥା ଓ କାହାଣୀକୁ ସେ ତାଙ୍କର ମହାଭାରତରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ବାହାବ୍ରତ, ଓଷାବାର, ତୀର୍ଥକ୍ଷେତ୍ର, ଚାଷବାସ, ରାଜ୍ୟଶାସନ ସବୁଥ୍‌ରେ ଓଡ଼ିଆମୀର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ । ସମାଜର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅବକ୍ଷୟ ସେ ଦୁଇଆଖୁରେ ଦେଖପାରି ନାହାଁନ୍ତି, ତେଣୁ ସୁଧାରିନେବା ପାଇଁ କଥାଛଳରେ କେତେ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ । ଯେଉଁଠି ଆନନ୍ଦ ଥବ, କର୍ମ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଧ୍ରୁବ, ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଆଗ୍ରହ ସହକାରେ ପାଳନ କରୁଥିବେ ।

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ‘ଚଣ୍ଡୀପୁରାଣ’ ତାଙ୍କ ପରିଣତ ବୟସର ରଚନା; କିନ୍ତୁ ବିଚିତ୍ର ରାମାୟଣ ଗ୍ରନ୍ଥ ସେ ଲେଖୁଥିଲେ ସବା ଆଗେ । ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ନାମ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ଥିଲା । ଦେବୀଙ୍କ କରୁଣା ଲାଭକରି ସେ ହେଲେ ସାରଳା ଦାସ । ତା’ପରେ ସେ ରଚନା କଲେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ମହାଗ୍ରନ୍ଥ ମହାଭାରତ ।
ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଆଦିପର୍ବର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ କବିଙ୍କର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ, ବର୍ଣ୍ଣନା କୁଶଳତା, ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଭାବ ଓ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣର ବିଶେଷତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମହାଭାରତରେ ଆଦିପର୍ବ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମହିମା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଏହା ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିକୁ କବି ଏଥିରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’’ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଜନସମାଜରେ ଏକ ବହୁପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରବଚନ । ଗାନ୍ଧାରର ରାଜକନ୍ୟା ଗାନ୍ଧାରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କୁ ‘ବ୍ରହ୍ମଅସୁରୀ ଦୋଷ’’ ଲାଗିଥିଲା । ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ଅକାଳରେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ୁଥିଲେ । ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କ ପରି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟ ଏକ କୁକ୍ଷଣରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ସେଥିଲାଗି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁ କନ୍ୟାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ବିବାହ ବାସୀଦିନ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ୁଥିଲେ ।

ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହଭାରତରେ, ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଏପରି ଚିତ୍ରଣ ନାହିଁ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବେ ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ିବେ । ସେଥ୍ପାଇଁ ଏ ଅରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ବ୍ୟାସଙ୍କ ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବର୍ଣ୍ଣନା ପୂର୍ବରୁ, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ମଥାରେ ଖେସିଲେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳେ ବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ଶିବ, ପାର୍ବତୀ, ବୃଷଭ ଓ ନନ୍ଦିକୁ ଦୈବୀ ଚରିତ୍ରଭାବେ ଚିତ୍ରଣ କରାନଯାଇ, ସାଧାରଣ ଚରିତ୍ରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ସାରଳାଦାସ ପ୍ରସଙ୍ଗଟିକୁ ବେଶ୍ ଲୋକରୁଚିର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

ସାହାଡ଼ା ଗଛ ବିଶେଷ ଉପକାରୀ ଓ ବଳବୀର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଷକ । ସେଥ୍‌ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ଘର ଆଗରେ ସାହାଡ଼ା ଭାବେ ଶସ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୋତିଥା’ଓଁ । ସାହାଡ଼ା ଡାଳକୁ ଅଗ୍ନି ଉତ୍ସବରେ ସାର ପକାଇବା ପାଇଁ କୃଷକ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । କବି ସାରଳା ଦାସ, ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମହାତ୍ମ୍ୟକୁ ଏଠାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ରଥର ଚକ । ଏହା ମଧ୍ୟ ମହାକଳ୍ପ ବୃକ୍ଷ । ଅର୍ଥାତ୍ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ନିକଟରେ ଯାହାକାମନା କରାଯାଏ, ସେହି କାମନା ପୂରଣ ହେଲାପରି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ ।

ସେହି ବୃକ୍ଷଦ୍ଵାରା ପରିବେଶ ଶୁଦ୍ଧ ରହେ ଏବଂ ରୋଗ ପୋକ ଆଦି ସହଜରେ ବଂଶବିସ୍ତାର କରିପାରନ୍ତି, ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ବୋଲି ବ୍ୟାସଦେବ ବୁଝାଇ ଅଛନ୍ତି । ବିବାହମେଳକର ଦେବତା ପ୍ରଜାପତି, ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଦୋଷୀ କନ୍ୟାର ବିବାହ ହେଉ ନଥିଲେ, କିମ୍ବା କନ୍ୟାଦୋଷରୁ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେଭଳି କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛ ସହିତ ବିବାହ କରିବାର ବିଧ୍ଵ ରହିଛି ।

ଗୋଟିଏ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ରହିଛି । ସେହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ସେ ସବୁଦିନ ପୂଜାକରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି, ବ୍ୟାସଦେବ କହିଲେ, ‘ତୁ ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା । କେଉଁ ଫଳ ଆଶାରେ ତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଅଛୁ ।’’ ବ୍ୟାସଙ୍କ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇ, ଗାନ୍ଧାରସେର୍ଟ କହିଲେ, ଯେହେତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥଚକ, ତେଣୁ ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନକଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ବ୍ୟାସ କହିଲେ କେବଳ ସେହି ଗୋଟିଏ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ନାହିଁ । ଆହୁରି ଅନେକ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି । ବ୍ୟାସଦେବ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବିଶେଷତାକୁ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମାସ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଦଶମୀତିଥ୍, ଗୁରୁବାର, ଶତଭିଷା ନକ୍ଷତ୍ର ସମୟରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ । ଏହିଭଳି ଏକ ବିଶେଷ ଦିନରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ ଶିବ ତାଙ୍କର ବାହନ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ପରିଭ୍ରମଣରେ ବାହାରିଲେ ।

ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ବୁଲିବା ଅବକାଶରେ, ସେ କେତେକ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନକୁ ମଧଗଲେ । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ବୈତରଣୀ ନଦୀକୂଳରେ ଯାଉଥିବା ସମୟରେ, ସେଠାରେ ବାମପାଖରେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷଟି ରହିଥିଲା । ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖ୍ ବୃଷଭ ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ଆଣି, ମଥାରେ ଲଗାଇଦେଲା । ଯଥାଶୀଘ୍ର ବୃଷଭଟି ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ କାହିଁକି ମଥାରେ ଲଗାଇଲା, ତାହାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଈଶ୍ଵର ଇଚ୍ଛାକଲେ । ଶିବଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ବୃଷଭ କହିଲେ, ଏହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ ସବୁପ୍ରକାର ଶୁଭଫଳ ମିଳିଥାଏ ।

ପୁନଶ୍ଚ ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର, ପତ୍ରଟିକୁ ଶିରରେ ଘେନିଲେ, ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ସେହିପରି ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଡାହାଣ ପାଖରେ ବରକୋଳି ଗଛ ଥିଲେ ଏବଂ ତହିଁରୁ ଗୋଟିଏ ପତ୍ରରେ ଶିରରେ ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁନାଶ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଯାତ୍ରାବେଳେ ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଶ୍ଵେତ ଦୁବ ଦେଖ‌ିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଘେନିଲେ, ଅନେକ ପ୍ରକାର ପାପ କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ପଶ୍ଚାତ୍‌ଭାଗରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଗଛ ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ପଛକୁ ଲେଉଟି, ତୁଳସୀ ଗଛରୁ ଝଡ଼ିଥ‌ିବା ପତ୍ରଟିକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ଜାଣତରେ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଜୀବନରେ ଯେତେ ପାପ ଧ୍ରୁବ, ସେହି ପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

ବୃଷଭ କଥା ଶୁଣି ଶିବ ମନରେ ବିଚାରକଲେ, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ଯେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିବ, ତାହାକୁ ଆଜି ସେ ପରୀକ୍ଷା କରିବେ । ତେଣୁ ମହାଦେବ ଜାଣି ଜାଣି ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୃଷଭକୁ ବୁଲାଇଲେ । କୌଣସି ସମୟରେ ପାଣି ପିଇବାର କିମ୍ବା ଘାସ ଖାଇବାର ସୁଯୋଗ ସେ ଦେଲେ ନାହିଁ । ବୃଷଭକୁ ଉପବାସ ରଖ୍ ସେ ମନଭରି ବୁଲିଲେ । ଗିରି ଅରଣ୍ୟ ଅନେକ ସ୍ଥାନ ଅତିକ୍ରମ କଲେ । ଶେଷରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତାଚଳଭିମୁଖୀ ହେବାରୁ ସେ ନିଜ ବାସସ୍ଥାନ କପିଳାସକୁ ଫେରିଲେ ।

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । ଶିବ ତେଣେ ନନ୍ଦିକୁ ମନେ ମନେ ଶିବଙ୍କ ଉପରେ ସ୍ଵାମୀ ବୁଲିଯାଇଛନ୍ତି ଫେରିଲେ ଭେଜନ କରିବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଶିବଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଉମା କରିଛନ୍ତି । ଅମୃତ ଭଳି ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତକରି, ଉମା ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ଫେରିବା ବାଟକୁ ଅପେକ୍ଷା ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ବୁଲାଉଛନ୍ତି । ଫେରିବାର ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହେଲାଣି । ଫଳରେ ଉମା ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଶିବଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦେବା ପରେ ନିଜେ ଖାଇବେ, ସେଥୂପାଇଁ କ୍ଷୁଧାରେ ସେ ବିମୁଖ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ବହୁସମୟ ଅପେକ୍ଷା କଲାପରେ, ପାର୍ବତୀ ନିଜେ ମାଣୋହି କରିବେ ବୋଲି ‘ଚିନ୍ତାକଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 3
ସବୁ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ବାଢ଼ି ସାରିବାପରେ ପାର୍ବତୀ ଠିକ୍ ତିନି ଚାରିଗୁଣ୍ଡା ଖାଇଛନ୍ତି କି ନାହିଁ, ତେଣେ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଗଲା । ଶିବ ବା ସ୍ଵାମୀ ଆସିବାର ସୂଚନା ପାଇ ପାର୍ବତୀ ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା ନକରି ଖାଇଥ‌ିବା କଥା ସେ ଜାଣିଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ । ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦଶୁଣି ପାର୍ବତୀ ନିଜେ ଖାଇବାକୁ ବସିଥିବା କଥା ଶିବଙ୍କ ନିକଟରେ ପକାଇଦେଲେ । ସେଥ‌ିରେ ଥିବା ପିଠା, ଖିରି, ଶାକର ସବୁ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇ ତରତର ହୋଇ ମୁହଁ ହାତ ଧୋଇଦେଲେ ।

ସବୁଦିନ ପରି ଶିବଙ୍କ ପାଇଁ ରତ୍ନଝରିରେ ପାଣି ପୂରାଇ ପାର୍ବତୀ ଆସି ତାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଗଲେ । ଶିବ ବୃଷଭ ପିଠିରୁ ଓହ୍ଲାଇବା ମାତ୍ରେ ଆଜ୍ଞାକାରୀ ନନ୍ଦି ଆସି ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା । ଶିବ ନନ୍ଦିକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ, ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଗୁହାଳରେ ଯଥାଶୀଘ୍ର ବାନ୍ଧିଦିଅ । ଶିବଙ୍କ ଆଦେଶାନୁସାରେ ନନ୍ଦି, ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିଦେଲେ । ଶିବ ନନ୍ଦିକୁ ଡାକି କହିଲେ, ବୃଷଭକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଘାସ, କୁଟା, ଅନ୍ନ ଆଦି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁନାହିଁ । ଆଜ୍ଞାବହ ଭାବରେ ନନ୍ଦି, ଆଦେଶାନୁସାରେ ବୃଷଭକୁ ଗୁହାଳେ ବାନ୍ଧିଦେଇ, ବାହାରୁ ଭଲଭାବରେ ଟାଣକରି କବାଟ କିଳିଦେଲା । ବୃଷ ମନେ ମନେ ଚିନ୍ତାକଲା, ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଶିବ ଏହା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଯେ ମୋର ପ୍ରଭୁ, ଏହା ଚିନ୍ତାକରି ନାହାଁନ୍ତି । ଯଦି ଆଜି ମୋତେ ଖାଇବାକୁ ନମିଳେ ବା ମୋର ମଥାରେ ଲଗାଇଥିବା ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଯଦି ନିଷ୍ଫଳ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ବିଶ୍ଵାସ ସହ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଘେନିବାର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ । ଖୁଣ୍ଟ ପାଖରେ ପଡ଼ିଥିବା ବାସିକୁଟା ଖାଇବାକୁ ଗଲାବେଳେ, ବୃଷଭ ଦେଖିଲା, ତା’ଖାଇବା କୁଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ପରି ଖାଦ୍ୟ ରହିଛି ।

ଖାଦ୍ୟ ଦେଖୁ ବୃଷଭ ଖୁସିହେଲା ଏବଂ ସନ୍ତୋଷ ମନରେ ସେସବୁ ଖାଇଲା । ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ବିଧୂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇ ରହିଛି ବୋଲି ମନେମନେ ବିଚାରିଲା । ବୃଷଭକୁ ଅମୃତ ଖାଦ୍ୟ ମିଳିବା ଯୋଗକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ସାରଳା ଦାସ ବୃଷଭ ପାଇଁ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ହେ ସାଧୁ, ପଣ୍ଡିତମାନେ, ଯାହା ହେବା କଥା, ତାହାହିଁ ହେବ । ତାକୁ କେହି ବଦଳାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେହି ଜଗତକର୍ତ୍ତାଙ୍କର ମହିମା ଗାନ କର । ଈଶ୍ଵର ମୋତେ କଷ୍ଟଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥୁରୁ ମୋତେ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । କର୍ମ ଅନୁସାରେ ବ୍ୟାସଦେବ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ କହିଲେ, ଏହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଏହିଭଳି ମହିମା ରହିଛି । ଯେହେତୁ ବୃଷଭ ଶିରରେ ଏହି ପତ୍ର ଆଦରରେ ଘେନିଥିଲା, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏହି ଫଳ ମିଳିଲା । ପାର୍ବତୀ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ଯେଉଁ ଅମୃତ ମାଣୋହି ପୂରାଇ ଦେଇଥିଲେ, ସେହି ଅମୃତ ମାଣୋହି ଖାଇ ସେ ତୃପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ନିଜର ଭୋକ ଓ ଶୋଷକୁ ମେଣ୍ଟାଇ ମହାଆନନ୍ଦ ଲାଭ କରିଥିଲା ।

ଶିବ ଜାଣିଶୁଣି ବୃଷଭ ପାଇଁ ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଖାଇବା ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ବୃଷଭ କିପରି କ୍ଷୁଧାରେ ରହିବ ଏବଂ ମଥାରେ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଲଗାଇବା ଫଳ କିପରି ମିଥ୍ୟା ହେବ । ପରଦିନ ସକାଳୁ ଶିବ କବାଟ ଖୋଲି ବୃଷଭକୁ ଦେଖିଲେ । ବୃଷଭ ଖାଇନାହିଁ ବୋଲି ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ । ହସି ହସି ଶିବ ବୃଷଭକୁ ପଚାରିଲେ, କାଲି ମଥାରେ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଲଗାଇ କେଉଁଭଳି ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାକୁ ପାଇଲୁ । ଶିବଙ୍କ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ବୃଷଭ କହିଲା, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଯେ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି, ଏହା ହେଉଛି ଶାସ୍ତ୍ର ବାଣୀ । ଶାସ୍ତ୍ରବାଣୀ କେବେହେଲେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନେ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଶାସ୍ତ୍ରବାଣୀକୁ ପାଳନ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ସୁଖଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ଈଶ୍ଵର ତଥାପି ବୃଷଭ କଥାକୁ ବୁଝି ନଥା’ନ୍ତି । ବରଂ ଉପହାସ କରି କହିଛନ୍ତି, ତୁ ଯେଉଁଭଳି ଫଳ ପାଇଲୁ, ସଂସାରରେ ଏହିଭଳି ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ସେହିଭଳି ଫଳ ମିଳୁ ।

ବୃଷଭ କହିଲା, ମୁଁ ବିଶ୍ୱାସର ସହିତ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଶିରରେ ଲଗାଇବାର ଫଳ ପାଇଅଛି । ତୁମ୍ଭେ ମଣୋହି କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ଆଗେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ କରିଛି । ଯାହାର ସ୍ଵାମୀ ନିଜେ ଈଶ୍ଵର, ସେ କେବେହେଲେ ଉପବାସ ରହିବ ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ସେବକ ଚିନ୍ତା ଯଦି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ନଲାଗିବ, ତା’ହେଲେ ଏ ସଂସାର ଚଳିପାରିବ ନାହିଁ । ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଅମୃତ ମଣୋହି ତୁମେ ଦେଖନ୍ତୁ । ସେଥୁରୁ କିପରି ଆମୋଦକର ସୁବାସ ବାହାରୁଛି ଜାଣନ୍ତୁ । ସେଥୁରୁ ବୁଝିପାରିବେ ମୁଁ କିପରି ଅମୃତ ମଣୋହି କରିଛି । ବୃଷଭ କଥାର ସତ୍ୟତା ଜାଣି ଶିବ ମନେମନେ ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ । ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ହେଲା ବୋଲି ସେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ । ଏହାର ରହସ୍ୟ ଜାଣିବାପାଇଁ ସେ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ମୁଁ ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଲି, ସେହି ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବୃଷଭକୁ କିପରି ମିଳିଲା ।

ତା’କୁ ଖାଇବା ପାଇଁ କିଏ ସେ ଖାଦ୍ୟ ଦେଲା । ପାର୍ବତୀ ସ୍ମିତହସ କରି ଘଟଣାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରେ । ପାର୍ବତୀ କହିଲେ, ତୁମର ଆସିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେବାର ଦେଖ୍ ମୁଁ ଖାଦ୍ୟ ବାଢ଼ି ଖାଇ ବସିଥିଲି । ଏହି ସମୟରେ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି, ତୁମେ ଆସୁଥିବାରୁ ସୂଚନା ପାଇଥୁଲି । ତୁମକୁ ଖାଇବାକୁ ନଦେଇ, ମୁଁ ଖାଉଥବା କଥାରେ, ତୁମେ କାଳେ କ୍ଷୁଧାରେ କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କରିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ମୁଁ ବାଢ଼ିଥିବା ଖାଦ୍ୟତକ ବୃଷଭ ଖାଇବାପାତ୍ରରେ ଅଜାଡ଼ି ଦେଇଥୁଲି । ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ହସିଥିଲେ ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ବିଶ୍ଵାସର ସହିତ ଘେନିଲେ ଏପରି ଫଳ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ଜାଣିଲେ ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 4
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 Img 5

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ କାହାର ଆଗମନ ହେଲା ? (ରାତ୍ରି, ଉଷା, ପ୍ରଦୋଷ, ଦିନ)
Solution:
ଉଷା ।

(ଖ) ରାତିଅଧରୁ ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ, ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ କେଉଁ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । (ଭୁବନେଶ୍ଵର, କଟକ, ଦିଲ୍ଲୀ, ଅନୁଗୋଳ)
Solution:
କଟକ |

(ଗ) ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଓ ସୁବେଦାରମାନଙ୍କ ଦୁର୍ଗ ହୋଇ ରହିଥିଲା ? (ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲା, କଟକ, ସୋନପୁର, ବଲାଙ୍ଗୀର)
Solution:
ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲା |

(ଙ) ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କୁ କିଏ ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ? (ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍, ରେଭେନ୍ସା, ବୀମସ୍, ପାରଳାରାଜା)
Solution:
ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ।

(ଚ) ଅତି ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଇତିହାସର ଗତି ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ? (ସୁଭାଷବୋଷ, ଗାନ୍ଧିଜୀ, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ମଧୁସୂଦନ)
Solution:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ।

(ଛ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାଟକକୁ କିଏ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ ? (ଡକ୍ଟର ମହତାବ, ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ, ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ, କାଳୀଚରଣ)
Solution:
ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ।

(ଜ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାଟକର ତେଜୀୟାନ୍ ଯୁବକଟିର ନାମ କ’ଣ ? (ଭଗତ୍ ସିଂ, ବାଜିରାଉତ, ଖୁଦୀରାମ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ)
Solution:
ଖୁଦୀରାମ ।

(ଝ) ଆପଣମାନେ ମୋତେ ମନେ ରଖୁବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଏହା କିଏ କହିଛି ? (ଖୁଦୀରାମ, ଡକ୍ଟର ମହତାବ, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ଫକୀରମୋହନ )
Solution:
ଖୁଦୀରାମ |

(ଞ) କଟକଠାରେ କେଉଁ ହଲ୍ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଟଙ୍କା ମଞ୍ଜୁର କରାଯାଇଥିଲା ? (ଶତାବ୍ଦୀ ଭବନ, ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭବନ, ଶହୀଦ୍ ହଲ୍, ଟାଉନ୍ ହଲ୍)
Solution:
ଶହୀଦ୍ ହଲ୍ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

(ଟ) ହଜାର ହଜାର ଲୋକ କାହାକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାର ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିବା ପଥ ବାଛି ନେଇଥିଲେ ? (କ୍ୟାରିୟର୍, ଧନସମ୍ପତ୍ତି, ଘରଦ୍ଵାର, ଜୀବନ)
Solution:
କ୍ୟାରିୟର୍ ।

(୦) ସ୍ଵାଧୀନତା ହିଁ ସେମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଥିଲା । (ଆନନ୍ଦ, ପୁରସ୍କାର, ଉତ୍ସବ, ଦୁଃଖ)
Solution:
ପୁରସ୍କାର ।

(ଡ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ସଭ୍ୟତାର ବହୁଦୂରରେ ଥ‌ିବା କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ? (ମୟୂରଭଞ୍ଜ, କୋରାପୁଟ, କଳାହାଣ୍ଡି, ସମ୍ବଲପୁର)
Solution:
କୋରାପୁଟ |

(ଢ) କେତେବର୍ଷ ପରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି ଓ ଲୋକଙ୍କ ଆଶା ଆକାଂକ୍ଷା କଥା ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି ? (୧୦ ବର୍ଷ, ୨୦ ବର୍ଷ, ୨୫ ବର୍ଷ, ୪୦ ବର୍ଷ)
Solution:
୨୫ ବର୍ଷ |

(ଣ) ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାଙ୍କ ପାଇଁ _________ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । (ଦାବୀ, ସ୍ଵାଧୀନତା, ଆନନ୍ଦ, ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ)
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା |

Question 2.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

(କ) ଶେଷରେ କେଉଁ ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହେଲା ?
Solution:
ଶେଷରେ ଅନ୍ଧକାର ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହେଲା ।

(ଖ) ଉଷାର କାହିଁକି ଆଗମନ ହେଲା ?
Solution:
ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା ।

(ଗ) ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା ?
Solution:
ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା |

କରିବାକୁ କାହାର ଆଗମନ ହେଲା ?
(ଘ) ରାତି ଅଧରୁ କାହାର ମୂର୍ଦ୍ଧନାରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ?
Solution:
ରାତି ଅଧରୁ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

(ଙ) ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂଚ୍ଛନା କେଉଁ ସହରକୁ ମୁଖରିତ କରିଥିଲା ?
Solution:
ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନା କଟକ ସହରକୁ ମୁଖରିତ କରିଥିଲା ।

(ଚ) ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟର ମହତାବ କାହାକୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଆମ ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।

(ଛ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ କିଏ ଥିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଥିଲେ ।

(ଜ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ କେଉଁଠି ରହୁଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ ‘ଲାଲତାର’ ରେ ରହୁଥିଲେ |

(ଝ) କେଉଁ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷଧରି ମୋଗଲମାନଙ୍କ ସରକାରୀ ବାସଭବନ ହୋଇ ରହିଥିଲା ?
Solution:
ଦୁଇଶହ ବର୍ଷଧରି ମୋଗଲମାନଙ୍କ ସରକାରୀ ବାସଭବନ ହୋଇ ରହିଥିଲା |

(ଞ) ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାତ ଧରିପକାଇ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାତ ଧରିପକାଇ କ’ଣ କହିଲେ ଏବଂ ଭାବବିହ୍ବଳ ସ୍ୱରରେ କହିଲେ, ‘ମହତାବ ସାହେବ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ?’

(ଟ) ଡକ୍ଟର କାଟୁନ୍‌ଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ ଡଃ ମହତାବ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ ଡଃ ମହତାବ ‘ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ବର୍ଷପରେ’ କହିଥିଲେ ।

(ଢ) କେଉଁ ଘଟଣାବଳୀ ଆଲୋଚନା କାଳରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଗଡ଼ି ଆସିଥିଲା ?
Solution:
କାଳରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଗଡ଼ି ଆସିଥିଲା ।

(ଣ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନଟି ସହରରେ କିପରି କଟିଥିଲା ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନଟି ସହରର ପ୍ରତି ଘରେ ଘରେ ଉତ୍ସବରେ କଟିଥିଲା ।

(ତ) ସହରର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଆଖୁ କେଉଁ କଥା ଜଣାପଡ଼ୁଥିଲା ?
Solution:
ସହରର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଆଖୁ ଆନନ୍ଦ ଉତ୍ସାହ କଥା ଜଣାପଡୁଥିଲା ।

(ଥ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନ ରାତିରେ ଥୁଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିବା ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନ ରାତିରେ ଥାଏଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିବା ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ।

(ଦ) କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକଟିର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ?
Solution:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ଦୁଇଜଣ ମିଳିତ ଭାବରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକଟିର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ।

(ଧ) ଗ୍ରୀନ ରୁମରୁ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ବାହାରି ଆସିଥିବା ତେଜୀୟାନ ଯୁବକର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ଗ୍ରୀନ ରୁମରୁ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ବାହାରି ଆସିଥିବା ତେଜୀୟାନ ଯୁବକର ନାମ ‘ଖୁଦୀରାମ’ ।

(ନ) କାହାର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ ?
Solution:
‘ଖୁଦାରମ’ ବର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ |

(ପ) କେଉଁ କଥା ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ରେଖାପାତ କ କରିଥିଲା ?
Solution:
ନାଟକର କେଇ ପଦ କଥା ଡକ୍ଟର ମହିତାବଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ରେଖାପାତ କରିଥିଲା ।

(ଫ) କେଉଁ ଶବ୍ଦ ସାରାରାତି ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ କାନ ପାଖରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ?
Solution:
‘ତୁମେ ମୋତେ ମନେରଖୁଛି’ ଏହି କେତୋଟି ଶବ୍ଦ ସାରାରାତି ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ କାନ ପାଖରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

(ବି) ସ୍ଵାଧୀନତା ପରଦିନ ଡକ୍ଟର ମହତାବ କେଉଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଥିଲେ ?
Solution:
ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଥିଲେ ।

(ଯ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ କ’ଣ କରାଗଲା ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥ‌ିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ ଦିଆଗଲା

(ର) ବିଶାଳ ଜନତା କଣ ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ?
Solution:
ବିଶାଳ ଜନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ।

(ଳ) ‘ସ୍ଵାଧୀନତା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର’ – ଏ କଥା କିଏ ଭାବୁଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଥିବା ଜନତା – ‘ସ୍ଵାଧୀନତା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର’ ବୋଲି ଭାବୁଥିଲେ ।

(ବ) ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ କେଉଁ ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହେଉଥିବାର ଖବର ପହଞ୍ଚୁଥାଏ ?
Solution:
ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହେଉଥ‌ିବାର ଖବର ପହଞ୍ଚୁଥାଏ ।

(ଶ) ସଭ୍ୟତାର ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀମାନେ ମଧ୍ୟ କେଉଁ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ?
Solution:
ସଭ୍ୟତାର ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀମାନେ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂରହେବ ବୋଲି ସେମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ।

(ଷ) କେଉଁମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ ?
Solution:
ଯେଉଁମାନେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି, ସେହିମାନେ ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ ।

Question 3.
୩। ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ, ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ଲେଖକ କେଉଁ ଦିନକୁ ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିନକୁ ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ଏ କଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ଏକଥା ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କୁ

(ଘ) ‘ସେମାନେ କେବଳ ଶାସକମାନଙ୍କ ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା’ ଏହା କେଉଁମାନଙ୍କ ଧାରଣା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ସେମାନେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଓ ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ଭାରତ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା ମନେ ପକେଇଲାବେଳେ, ସେମାନଙ୍କ ଆଖୁରୁ ଅଜାଣତରେ ଲୁହଧାର ଗଡ଼ି ଆସିଲା ।

(ଚ) କେଉଁ ଦିନ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାକୁ ଥାଏ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିପାଇଁ ଯେଉଁଦିନ ସହରର ପ୍ରତି ଘରେ ଘରେ ଆନନ୍ଦଉତ୍ସବ ଲାଗି ରହିଥିଲା, ସେହିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାକୁ ଥାଏ ।

(ଛ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ

(ଜି) ଡକ୍ଟର ମହତାବ କେତେବେଳେ ହଲ୍ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଆସିଲେ ?
Solution:
ଯୁବକର କଥା ଶୁଣି, ଯେଉଁମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ କଥା ଭାବି ଡଃ ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁରୁ ସ୍ବତଃ ଲୁହଧାର ନିଗିଡ଼ି ଆସିଲା, ସେତେବେଳେ ସେ ହଲ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଆସିଲେ ।

(ଝ) ‘‘ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ମନେ ରଖୁଛୁ’’ ଏକଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ମନେରଖୁଛୁ’ ଏକଥା ଡଃ ମହତାବ ନିଜକୁ ନିଜେ କହିଛନ୍ତି ।

(ଞ) ‘ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଯଥେଷ୍ଟ’ କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶହୀଦ୍ ଭବନ କାନ୍ଥରେ ନାମ ଖୋଦିତ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥିଲା, ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମହତାବ ‘ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଯଥେଷ୍ଟ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଟ) କେଉଁମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନକୁ ସହି ନେଇଥିଲେ ?
Solution:
ନିଜ ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାରେ ଭିକ୍ଷୁକ ହୋଇଥିଲେ, ନିଜର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହରାଇଲେ, ସେହିମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନକୁ ସହି ନେଇଥିଲେ ।

(୦) ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହେଉଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର କ’ଣ କରାଗଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ କରାଗଲା |

(ଡ) ସ୍ଵାଧୀନତା କଥା ଶୁଣି କେଉଁମାନଙ୍କର ଆନନ୍ଦର ସୀମା ନଥୁଲା ?
Solution:
ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ ସ୍ଵତଃ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରାଯାଉଥିଲା, ସ୍ଵାଧୀନତା କଥା ଶୁଣି ସେହି ଦିଆଗଲା ।

(ଢ) ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କ ରାଜା ହେଲେ ସେମାନଙ୍କର କ’ଣ ହେବ ବୋଲି ଲୋକମାନେ କହୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କ ରାଜା ହେଲେ ସେମାନଙ୍କ ସବୁ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂର ହେବ ବୋଲି ଲୋକମାନେ କହୁଥିଲେ ।

(ଣ) କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ ?
Solution:
ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାପାଇଁ ସ୍ବାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ ।

Question 4.
୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର, ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ କଟକ ସହରରେ କିପରି ପାଳିତ ହେଉଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବଦିନ ରାତି ଅଧରୁ ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ, ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂହଁନା, ବାଦ୍ୟ ଓ ଶଙ୍ଖନାଦରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହେଉଥିଲା । ସେଦିନ ଥୁଟର୍ ହଲରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକ, ନାଟକ ଶେଷରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ଡଃ. ମହତାବଙ୍କ ଭାଷଣ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ କଟକ ସହରରେ ପାଳିତ ହେଉଥିଲା ।

(ଖ) ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବାପରେ, ରାଜ୍ୟପାଳ ମହତାବଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି ପକାଇ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଥିଲେ । ଭାବବିହ୍ବଳ ସ୍ଵରରେ ସେ ପଚାରିଥିଲେ .‘ମହତାବ ସାହେବ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ।

(ଗ) ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଧାରଣା କ’ଣ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଧାରଣା ଥିଲା, ଦେଶର ବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କହିବାର ନାହିଁ । ସେମାନେ କେବଳ ଶାସକମାନଙ୍କର ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା, ସିଏ ରାଜା ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ ।

(ଘ) ଲୋକମାନଙ୍କର କେଉଁ ଧାରଣାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦୀର୍ଘ ଦିନଧରି ପରାଧୀନ ରହିବା ଫଳରେ, ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ଧାରଣା ହେଲା ଯେ, ଦେଶ ବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କରିବାର ନାହିଁ । ସେମାନେ କେବଳ ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା । ଯିଏ ରାଜା ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ ସେଥ‌ିରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କରିବାର ନାହିଁ । ଲୋକଙ୍କର ଏଭଳି ଧାରଣାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ।

(ଙ) ଭାରତ ଇତିହାସର କେଉଁ ଘଟଣାବଳୀ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ମନେ ପକାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ଆସି ସାରିଲାପରେ ଡଃ ମହତାବ ଓ ଡଃ କାଟୁଜ୍ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାକୁ ମନେପକାଇଥିଲା ।

(ଛ) ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ଆସି କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ସେମାନେ ଯୁବକ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ଆସି ସମସ୍ତଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲା, ‘ଆପଣ ମତେ ଚିହ୍ନି ପାରୁଛନ୍ତି ?’ ମତେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ? ଆପଣମାନଙ୍କଠାରୁ ମୁଁ ଏହା ଆଶା କରୁନାହିଁ । ପ୍ରତିଦାନରେ କିଛି ପାଇବି ବୋଲି ମୁଁ ଫାଶୀ ଖୁଣ୍ଟରେ ଝୁଲି ନଥୁଲି କିମ୍ବା ହସି ହସି ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇନଥୁଲି । ମୁଁ ହେଉଛି ସେହି ଖୁଦୀରାମ ।’

(ଜ) ଖୁଦୀରାମ ତା’ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଖୁଦୀରାମ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲେ, କେହି ତାକୁ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି କି ନାହିଁ । ତା’ପରେ କହିଥିଲେ, କୌଣସି ପ୍ରତିଦାନର ଆଶାରଖ୍ ସେ ଫାଶୀଖୁଣ୍ଟରେ ଚଢ଼ିନଥିଲେ ବରଂ ହସି ହସି ସେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଯାହା ପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ କରିଥିଲା, ତାହା ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ ।

(ଝ) ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖ୍ ଫେରିବା ପରେ ଲେଖକ କି ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖୁ ଫେରିବାପରେ, ପରଦିନ ଲେଖକ ଦୁଃସ୍ଥ ରାଜନୈତିକ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତାଦେବା ନିମନ୍ତେ ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯୋଜନା ଶୀଘ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

(ଞ) ସ୍ଵାଧୀନତା କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର ଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯେଉଁ ବିଶାଳ ଜନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠିଥିଲେ ଏବଂ ନୂତନ ଯୁଗକୁ ସ୍ଵାଗତ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ କ୍ୟାରିୟର୍‌ରେ ଆଗ୍ରହୀ ନଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

(ଟ) ସଂଗ୍ରାମ କାଳର ସମସ୍ତଙ୍କ ସ୍ଵପ୍ନର ବସ୍ତୁ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆଦିବାସୀ ସମେତ ସମସ୍ତ ଦେଶର ଲୋକେ ଭାବୁଥିଲେ, ଅତୀତର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଏଣିକି ପୂର୍ବରାତ୍ରିର ଦୁଃସ୍ଵପ୍ନ ପରି ମିଳେଇ ଯିବ ଏବଂ ଉଷାର ଆଗମନରେ ସୁଖ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ, ଯାହାକି ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନର ବସ୍ତୁ ଥିଲା ।

(୦) ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକ ନିଜକୁ କ’ଣ ପଚାରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଚିଶ ବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକ ଡଃ. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ଯେତେବେଳେ ଅତୀତକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ନିଜକୁ ନିଜେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଛନ୍ତି, ‘ଲୋକଙ୍କର ଆଶା ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ଯାହାକିଛି ସମ୍ଭବ, ତାହା

(ଡ) କାହାକୁ ଭିଭିକରି ଇତିହାସ ରାୟ ଦେବ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଫେରିପାଇଥବା ଜନତା ହିଁ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜ ଭାଗ୍ୟର ନିୟାମକ । ସେହିମାନେ ଯେଉଁ କାମ କରିବେ ତାହାକୁ ଭିଭିକରି ଇତିହାସ ରାୟ ଦେବ ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) କେଉଁ ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଲେଖକଙ୍କ ମାନସ ପଟରେ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଥିଲେ ଯଶସ୍ବୀ ସାହିତ୍ୟିକ । ସେ ତାଙ୍କର ସ୍ମରଣୀୟ ଦିନକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦୈନିକ କରେ ନାହିଁ । ଅନେକ ଦିନ ବା ସମୟ ମଣିଷ ମନରେ ଏଭଳି ପ୍ରଭାବ ପକାଏ, ଯାହାକି ତା’ ଜୀବନରେ ସେ ସେହି ଦିନକୁ କେବେବି ଭୁଲି ପାରେନା । ତା’ଜୀବନରେ ସେ ହୋଇଯାଇ ଆପାସୋରା ଦିନ । ଦୀର୍ଘଦିନର ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରେ ବାନ୍ଧିହୋଇ ରହିଥ‌ିବା ଭାରତମାତା, ଯେଉଁଦିନ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା, ସେହିଦିନ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଆନନ୍ଦର ଲହରୀ ଖେଳିଗଲା । ଡଃ. ମହତାବ ସେହିଦିନର ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସକୁ ଭୁଲି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ପୁଣି ଦୀର୍ଘ ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ, ସେହି ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସ, ପ୍ରକୃତରେ କେତେ ସଫଳ ହୋଇଛି, ତାହାକୁ ସ୍ମରଣ କରି ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ।

ପାଖକୁ । ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ଯ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନରେ ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ଅବନତ ମସ୍ତକରେ ପଦଚାରଣ କରୁଥିଲେ । ସେ ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦରେ ହାତଧରି କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଥିଲେ । ପରେ ଦୀର୍ଘଦିନର ପରାଧୀନତାର ଇତିହାସ, ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଇଁ ସେଦିନ କଟକ ସହରର ଘରେ ଘରେ ଉତ୍ସବ ମୁଖରିତ ହୋଇଥିଲା । ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ରହିଥିଲା ଥୁଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ନାଟକ ମଞ୍ଚସ୍ଥ କରିବାର ଯୋଜନା ।

ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ଜଣକ ଖୁଦୀରାମ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରି, ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ତା’ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲା, ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ଅଭୁଲା ପରଦିନ ଦୁଃସ୍ଥ ରାଜନୈତିକ ନେତା ଓ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତାଦେବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। କଟକରେ ଶହୀଦ ଭବନ କରି, ସେଥୁରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥ‌ିବା ବୀରମାନଙ୍କର ନାମ ଖୋଦନ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା । ପ୍ରକୃତରେ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯଥେଷ୍ଟ ବୋଲି ଡଃ ମହତାବ ଭାବିପାରୁ ନଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ‘ମୋହଭଙ୍ଗ ପରେ, ସେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରକୃତରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଜାଣିନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି ବିଚାର କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ‘ସ।ଧାରଣ କନତା ନିକେ ନିଲମ୍ ସାଧାନତା ହାସଲ କଲେ’ – ପଠିତ ସୃନ୍ଦଦରୁ ଏହି ଉକ୍ତିର ସତପତା ବିଚାର କର |
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’, ଯାହାକି ଡଃ. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କ ରଚିତ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ସଂକଳିତ କରିଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିରେ ଏହି ବିଷୟକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷ ପରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା ପରେ, ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ପ୍ରକୃତରେ, ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୂଲ୍ୟକୁ କେତେ ପରିମାଣରେ ବୁଝିଛନ୍ତି, ସେ ତାହା ସମୀକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏଥିରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉପରେ ଡଃ ମହତାବ ଆଶାବାଦୀ ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

କାରଣ ସାଧାରଣ ଜନତା ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିଥିଲେ, ସେହିମାନଙ୍କ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ଓ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଶୁଭ ଅବସରରେ ଡଃ ମହତାବ, ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ଙ୍କ ସହିତ ଦେଖା କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ଯ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନରେ ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ବୁଲାବୁଲି କରୁଥିଲେ । ଡଃ ମହତାବଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କ ଆଖ୍ ପଡ଼ିବାରୁ ଆନନ୍ଦବିହ୍ବଳ ହୋଇଉଠିଲେ । ମହତାବଙ୍କ ହାତଧରି ତାଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲେ । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ମହତାବଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ଏହି ଶୁଭ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ପହଞ୍ଚିଲା । ମହତାବ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ ‘ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ବର୍ଷ ପରେ’ ।

ଏଭଳି ଉତ୍ତରରେ ମହତାବଙ୍କୁ କାଟୁଜ୍ ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ପରେ ଦେଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଶପାଇଁ କିଛି ହୋଇପାରିବ, ସେମାନେ ତାହା ଭାବି ପାରୁନଥିଲେ । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରୁ ନଥିଲେ । ସେମାନେ ଦେଶ ବ୍ୟାପାରରେ କିଛି କରି କରିପାରିବେ ସେ ଧାରଣା ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ, ସଭିଏଁ ସମାନ । ଲୋକମାନଙ୍କର ଏହି ଧାରଣା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା ।

ଯାଦୁବଳରେ ଶହ ଶହ ଲୋକ ନିଜ ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେଲେ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ, ଦେଶ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମ କଲେ । ନିଜର କ୍ୟାରିୟର୍, ନିଜର ଧନସମ୍ପତ୍ତି ଦେଶର ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ବାଜି ଲଗେଇଦେଲେ । ମୋଟ ଉପରେ ସାଧାରଣ ଜନତା ହିଁ ନିଜେ ନିଜେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କୌଣସି ରାଜା ବା ନବାବଙ୍କ ସେନାବାହିନୀ ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଡଃ ମହତାବ ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିଜସ୍ଵ ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ହିଁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ‘ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା କାରଣରୁ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ’ – ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଏହି ଉକ୍ତିର ସାରବତ୍ତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ହିଁ ବିଚାର କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ରାଜନୀତି ଓ ସଂସ୍କୃତିକୁ ନେଇ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ‘ଗାଁ ମଜୁଲିସ୍’ ଶିରୋନାମାରେ, ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜର ସ୍ଵକୀୟ ଅନୁଭବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଆମର ଆଲୋଚ୍ୟ ସ୍ତମ୍ଭଟି ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୭୬ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ନାମରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ୪ର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି ।

ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇବା ଦିନର ଅଭୁଲା ସ୍ମୃତିକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ଯେଉଁ ସ୍ବାଧୀନତା ବହୁ ଆକାଂକ୍ଷିତ ଥିଲା, ତାହା କିପରି ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡୁଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଯେଉଁ ସାଧାରଣ ଜନତା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, କଷ୍ଟଲବ୍ଧ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି, ସେହିମାନଙ୍କ ଉପରେ ଭରସା ରଖୁଛନ୍ତି । ସେହି ଜନତାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, କରିବେ ।’

ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ, ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କ ସହିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଭାରତ ଇତିହାସକୁ ସମୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିଛନ୍ତି, ପ୍ରାୟ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜର ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ, ରାସ୍ତାର ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିଛନ୍ତି । ଅନେକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ କ୍ୟାରିୟର୍‌ କରିନାହାଁନ୍ତି । ଗାଁ ଗହଳିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୁଦୂର କୋରାପୁଟର ଆଦିବାସୀମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ନେଇ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଛନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ, ଲେଖକ ଡଃ ମହତାବ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସ୍ଵାଧୀନତାର ବିଫଳ ଭାବକୁ । ସେ କହିଛନ୍ତି – ‘ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତା ପାଇଁ ଏହି ସ୍ବାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । ତେଣୁ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଜନତାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଯେ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜ ଭାଗ୍ୟର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ । ଯେଉଁ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ନେଇ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଝାସ କଲେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରକୃତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ରହିପାରିବ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଘ) ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ପ୍ରତିଭା । ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ ବି, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ସେସ୍‌ରେ ସେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୭୬ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ପରେ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ଏହା ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତୀ ସ୍ମୃତି ଓ ୨୫ ବର୍ଷ ପରର ଭାରତବର୍ଷର ପ୍ରଗତି ଓ ଜନମାନସର କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଉକ୍ତ ଫିଚରରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

ଦେଶପାଇଁ ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ମାନସିକତା, ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ପ୍ରତୀକ୍ଷା ପରେ, ଭାରତରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । ଫଳରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବଦିନ ଅଧରାତିରୁ ଚାରିଆଡ଼େ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସମସ୍ତେ ଯେପରି ସ୍ୱାଧୀନତାର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜଙ୍କ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ଡଃ ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖ୍ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ବିଷୟ ଆଲୋଚନା ସମୟରେ ଡଃ ମହତାବ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ କାନ୍ଦି ପକାଇଛନ୍ତି ।

ସେଦିନ ସହରରେ ଉତ୍ସବ ଲାଗି ରହିଥାଏ । ଉତ୍ସବ ଉପଲକ୍ଷେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ସାଙ୍ଗକୁ ଡଃ କାଟୁଜ ଓ ଡଃ ମହତାବଙ୍କର ଭାଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥାଏ । ନାଟକରେ ଖୁଦୀରାମ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରୁଥିବା ଯୁବକର ଦେଇଥ‌ିବା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ନାମ ଲେଖାଯିବାର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ହୋଇଛି । ମାତ୍ର ଯେଉଁମାନେ ନିଜର କ୍ୟାରିକୁ ଛାଡ଼ି, ଧନସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ବାଧୀନତା ଲାଭ କରିବାର ଦୀର୍ଘଦିନ ପରେ ଯେଉଁ ଆଶା ନେଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଭାବ ପ୍ରକାଶକରି କହିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଭଳି ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ପାଇଁ ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା, ସେହିଭଳି ଭାବ ଏଥ‌ିରେ ଡଃ ମହତାବ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଵରୂପ ଓ ତାହାର ସମାଧାନକୁ ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଖ୍ୟାତ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ବରେଣ୍ୟ ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଐତିହାସିକ । ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ସେ ସ୍ତ୍ରୀୟ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ହିସାବରେ ବହୁବର୍ଷଧରି ଓଡ଼ିଶାର ରାଜନୀତିକୁ ପରିଚାଳନା କରିଆସିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଐତିହାସିକ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ଆହୁରି ଉଚ୍ଚରେ । ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ସେ ଥିଲେ ଏକ ବିରାଟ ବଟବୃକ୍ଷ, ଯାହାତଳେ ବହୁଜ୍ଞାନୀ ଓ ଗବେଷକ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ବିଷୁବ ମିଳନ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବଳିଷ୍ଠତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରେ । ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାହିତ୍ୟିକ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗଦାନ କରି ନିଜକୁ ଧନ୍ୟ ମନେ କରୁଥିଲେ ।

ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କର ଜନ୍ମ ୧୮୯୯ ମସିହାରେ । ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆହ୍ଵାନରେ ସେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ ଷାଠିଏ ବର୍ଷକାଳ ଦେଶର ସେବା କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ, କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଓଡ଼ିଶାର ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ, ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ରାଜଧାନୀ ନିର୍ମାଣ ଓ ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରଭୃତି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓ ଆହୁରି ସାଧନାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ଝଙ୍କାର ପତ୍ରିକାକୁ ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାସିକ ପତ୍ରିକା ରୂପରେ ପରିଣତ କରିପାରିଛନ୍ତି ।

ଭାରତର ବହୁ ଲବ୍ଧପ୍ରତିଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟିକ ଏହି ବିଷୁବ ମିଳନରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇ ଆସୁଛନ୍ତି । କାବ୍ୟକବିତା, ନାଟକ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ ପ୍ରଭୃତି ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗରେ ସେ ହାତ ଦେଇଛନ୍ତି । History of Orissa ର ଲେଖକ ରୂପେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କର ରଚନାବଳୀକୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।
(କ) ଐତିହାସିକ ରଚନା ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସ (୧ମ ଓ ୨ୟ ଭାଗ), ଦଶବର୍ଷର ଓଡ଼ିଶା ।
(୧) ଟାଉଟର (୨) ଅବ୍ୟାପାର (୩) ତୃତୀୟ ପର୍ବ (୪) ପ୍ରତିଭା ।
(୧) ଶେଷ ଅଶୁ (୨) ଚାରିଚକ୍ଷୁ (୩) ଆତ୍ମାଦାନ (୪) ଜୀବନ ସମସ୍ୟା (୫) ପଲାସୀ ଅବସାନେ (୬) ଛାୟାପଥର ଯାତ୍ରୀ ।
(ଘ) ଆତ୍ମଜୀବନୀ – ସାଧନାର ପଥେ ।
(ଚ) କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ – ସ୍ବର୍ଗରେ ଇମରଜେନ୍ସି ।
(ଛ) ରାଜନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତି – (୧) ଗାଁ ମଜଲିସ୍ (୨) ଗାନ୍ଧିଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଶା ।
(ଜ) Gandhi the Political Reader
Beginning of the End
History of Orissa (Eng.)
ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଥିଲେ ନିର୍ଭିକ ଓ ସ୍ଵାଭିମାନୀ । ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଡ଼ପଣ୍ଡା ବୋଲାଉଥ‌ିବା
ନେତାମାନଙ୍କର ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶକ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ଫଳରେ କେତେକ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିର ଚାଣକ୍ୟ ବା ସୂତ୍ରଧର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଶଂସକମାନେ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାର ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଶତାବ୍ଦୀର ପୁରୁଷ ଓ ଯୁଗସ୍ରଷ୍ଟା ନାମ ଦେଇଛନ୍ତି । ୧୯୪୨ ରୁ ୧୯୪୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅହମ୍ମଦନଗର ଫୋର୍ଟରେ ବନ୍ଦୀ ଥିଲାବେଳେ ତାଙ୍କର ‘ପ୍ରତିଭା’ ଉପନ୍ୟାସ ଲିଖ୍ ହୋଇଥିଲା । ଏଥିରେ ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାର ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ‘ନୂତନଧର୍ମ’ ‘୧୯୭୫’ ଉପନ୍ୟାସ ୧୯୭୯ରେ ମୁକ୍ତି ଲାଭକଲା । ଜରୁରିକାଳୀନ ଶାସନ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି ।

ଓଡ଼ିଆ ସମ୍ବାଦ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ ସବୁଠାରୁ ଦୀର୍ଘ ରଚନା । ଏଥ‌ିରେ ଦେଶର ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିସ୍ଥିତି, ହେଉ ଓ ଯେଉଁ ଅସଂଖ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଆମ ମନରେ ଉଠେ, ଗାଁ ମଜଲିସ୍‌ରେ ସରଳ ସୁମିଷ୍ଟ ଭାଷାରେ ତା’ର ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇଛି କିମ୍ବା ସମସ୍ୟାକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟକରି ଥୁଆ ହୋଇଛି। ଡକ୍ଟର ମହତାବ ନିଜେ ଗୋଟିଏ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ତା’ର ପ୍ରିୟତମ ସନ୍ତାନକୁ ହରାଇଲା । ବହୁମୁଖୀ ।

(ଖ) ପ୍ରର୍ବନ୍ଧର ପ୍ରତ ପୂଚନା :

ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ କଷ୍ଟଲବ୍ଧ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୋହ ଭଙ୍ଗକୁ ଏଥରେ ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ସେ ୧୯୭୬ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ରରେ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ଶିରୋନାମାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । କାରଣ ତାଙ୍କର ସମସାମୟିକ ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତ, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜର ସ୍ଵକୀୟ ଅନୁଭବକୁ ସେ ଦୈନିକ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ଲେଖୁଥିଲେ, ଗାଁ’ ମଜଲିସ୍ ସ୍ତମ୍ଭରେ । ତାହାକୁ ସେ ସଙ୍କଳିତ ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ମୃତି ଓ ୨୫ ବର୍ଷ ପରର ଭାରତବର୍ଷର ପ୍ରଗତି ଓ ଜନମାନସର କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ‘ସେହି |

(ଗ) ପ୍ତବଦ୍ଧର ପାରକଥା :

ବହୁ ପ୍ରତିକ୍ଷିତ ସମୟ ଆସି ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଅନ୍ଧକାର ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଭାତର ପୂର୍ବାଭାସ ଜାହିର କରି, ପୂର୍ବ ଦିଗ୍‌ବଳୟ ଗାଢ଼ ଲୋହିତ ବର୍ଣ୍ଣର ଆଭାରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ୍ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟୁଷର ସ୍ମୃତି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଯେପରି ସୁଖକର ମନେ ହେଉଥିଲା । ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନା ସହିତ ବାଦ୍ୟ ଓ ଶଙ୍ଖନାଦରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

ସେହିସବୁ ଶବ୍ଦରୁ ଅନୁଭବ ହେଉଥୁଲା, ସତେଯେପରି ସମଗ୍ର ସହରର ଲୋକେ ରାତ୍ରିର ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ମିଳିତ ଭାବରେ ଲାଗିପଡ଼ିଥିଲେ । ଶହଶହ ବର୍ଷଧରି ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଓ ସୁବେଦାରଙ୍କ ଦୁର୍ଗ ହୋଇଥିବା ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲାର, ସରକାରୀ ଭବନରେ ଲେଖକ ମହତାବ ବିଶ୍ରାମହୀନ ଭାବରେ କେତେ ଘଣ୍ଟା ବିତାଇଥିଲେ । ବିଶ୍ରାମ ନନେଇ ସେ, ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ, ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର କାଟୁଜ୍ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।

ରାଜ୍ୟପାଳ କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ୟ ଏକ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ‘ଲାଲ୍‌ବାଗ୍’ରେ ରହୁଥିଲେ, ଯାହାକି ପ୍ରାୟ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷକାଳ ମନରେ ମୁଣ୍ଡତଳକୁ କରି ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ବୁଲୁଥିଲେ । ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖୁ ଦେଖୁ, ସେ ତାଙ୍କର ହାତକୁ ଧରିପକାଇ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲେ । ଭାବବିହ୍ୱଳ ସ୍ଵରରେ ମହତାବଙ୍କୁ ପଚାରିଥିଲେ, ଏହି ଶୁଭ ସମୟ କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ପହଞ୍ଚିଲା ? କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ ମହତାବ କହିଲେ, ପ୍ରାୟ ଏକହଜାର ବର୍ଷପରେ । ମହତାବଙ୍କ ଏଭଳି ଉତ୍ତର ଶୁଣି, କାଟୁଜ୍ ପୁଣି ଥରେ ମହତାବଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି, ତାଙ୍କର ଐତିହାସିକ ଜ୍ଞାନର ତାରିଫ୍ କରିଥିଲେ ।

ଥିଲେ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କଲେ । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭକରି, ତା’ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଭାରତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ଧାରଣା ଥିଲା, ଦେଶବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ପ୍ରକାର ଭୂମିକା ନାହିଁ । କାରଣ ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ରହଥବା ନିରୁତ୍ସାହ ଭାବ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା । ଫଳସ୍ଵରୂପ ସାଧାରଣ ଜନତା ନିଜେ ନିଜେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କଲେ । କୌଣସି ରାଜା ବା ନବାବଙ୍କ ସେନାବାହିନୀ କି ଗଣ ଆନ୍ଦୋଳନଠାରୁ ବରାବର ଦୂରେଇ ରହୁଥୁବା ଶିକ୍ଷିତ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିନଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହଧାର ଗଡ଼ିଆସିଥିଲା ।

ଅତି ଅଳ୍ପସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସବୁକିଛି ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲେ । ସେଦିନ ଥିଲା ସହରବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ସବର ଦିନ । ତେଣୁ ଘରେ ଘରେ ସମସ୍ତେ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ସେଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଏକ ଥ୍ଟର ହଲ୍‌ରେ ଏକାଙ୍କିକାଟିଏ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ହେବାର ଯୋଜନା ରହିଥିଲା । ସେହି ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ ଥିଲା ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’। ସେହି ଏକାଙ୍କିକାଟିକ ମହତାବ ଓ ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ମିଳିତ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ବି ଭାଷା ଥିଲା ସଚ୍ଚିନ୍‌ଙ୍କର ।

ଦର୍ଶକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟଟି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । ନାଟକ ଶେଷରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ମହତାବ ଭାଷଣ ଦେବାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରହିଥିଲା । ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ଗ୍ରୀନ୍ ରୁମରୁ ଜଣେ ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ବାହାରି ଆସି ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲା – ‘ଆପଣମାନେ ମତେ ଚିହ୍ନି ପାରୁଛନ୍ତି ? ମତେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ? ଆପଣମାନେ ଏହା କରିବାର ଅବଶ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ; କାରଣ ମୁଁ ଏହା ଆଦୌ ଆଶା କରିନଥୁଲି । ପ୍ରତିଦାନରେ କିଛି ପାଇବାକୁ ଆଶା ନ ରଖ୍ ମୁଁ ଫାଶୀ ଖୁଣ୍ଟରେ ଚଢ଼ିଥିଲି ଏବଂ ହସି ହସି ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥୁଲି । ମୁଁ ହେଉଛି ସେହି ଖୁଦୀରାମ । ଆପଣମାନେ ମୋତେ ମନେରଖୁବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଆଜିର ଏ ଆନନ୍ଦରେ ମୁଁ ଭାଗୀଦାର ହେଉଛି, କାରଣ ମୋର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଯାଇ ନାହିଁ ।’’

ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ତେଜୀୟାନ୍ ଯୁବକ ଖୁଦୀରାମ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ କଥା କୁହାଗଲା, ତାହା ମହତାବଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲା । ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ଖୁଦୀରାମ ପରି ଯେଉଁମାନ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ କଥାଭାବି ତାଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଝରିଆସିଥିଲା । ଫଳରେ ସେଠାରେ ଆଉ ସେ ଅଧିକ ସମୟ ବସିପାରିଲେ ନାହିଁ । ହଲ୍ ଛାଡ଼ି ବାହାରକୁ ଚାଲି ଆସିଥିଲେ । ସାରାରାତି ସେହି ଯୁବକର କଥା ତାଙ୍କ କାନପାଖରେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ?’ ପରଦିନ ମହତାବ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ମିଶି, ରାଜନୈତିକ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ । ଶହୀଦ୍ ଭବନ କରିବା ପାଇଁ ଟଙ୍କା ମଞ୍ଜୁର ହେଲା । ସେହି ହଲ୍‌ର କାନ୍ଥରେ, ଯେଉଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିରେ ନିହତ ହୋଇଛନ୍ତି ବା ସଂଗ୍ରାମକାଳରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ନାମ ଖୋଦିତ ହେବାର ଯୋଜନା କରାଗଲା ।

ସ୍ଥାନ ଏହାଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଥିଲା । କାରଣ – ‘ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜ ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାରେ ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିବା ପଥ ବାଛି ନେଇଥିଲେ, ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହରାଇଲେ ଏବଂ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନ ସହିନେଲେ ।’’ ଯେଉଁମାନେ କେବଳ ସ୍ୱାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ ଦିଆଗଲା । ଯେଉଁମାନେ ସମୟରେ ରାଜନୀତିକୁ କ୍ୟାରିୟର୍ କରିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍

ସେମାନେ କେବଳ ସ୍ଵାଧୀନତା ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ଯାହାକୁ ସେ ଏପରିକି ଆଧୁନିକ ଜୀବନ ଓ ସଭ୍ୟତାର ବହୁଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀ ଲୋକେ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କର ରାଜା ହେଲେ, ଅତିଶୀଘ୍ର ସେମାନଙ୍କର ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂର ହେବ ବୋଲି ସେମାନେ ଭାବୁଥିଲେ । କେବଳ ସରଳ ଆଦିବାସୀ କାହିଁକି ସାରା ଦେଶର ଲୋକେ ସ୍ବତଃ ଭାବୁଥିଲେ, ସମୃଦ୍ଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଏହିଭଳି ସ୍ଵପ୍ନ ରହିଥିଲା ।

ସବୁ ଲୋକ ଆଶାର ପର୍ବତ ଗଢ଼ିଥିଲେ । ମହତାବଙ୍କ ସମେତ ନେତାମାନେ କିଛି କରିଛୁ ବୋଲି ଆତ୍ମପ୍ରସାଦ ଲାଭ କରୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ମହତାବ ଯେତେବେଳେ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି, ଅତୀତକୁ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ପ୍ରକୃତରେ ସେ ଯାହା କରିବା କଥା, ଏହି ଦୀର୍ଘଦିନ ଭିତରେ ତାହା କରିପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ପୁରସ୍କାର ।

କାରଣ ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାପାଇଁ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରି କହିଛନ୍ତି, ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ସେମାନେ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜର ଭାଗ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ ବୋଲି ଭାବିବାକୁ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ରକ୍ଷା କରିବେ ।’’

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 Img 1