CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ଲିବର୍ଟି (ସ୍ଵାଧୀନତା) ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ________ ରୁ ଆନୀତ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ _____________ ।
(କ) ଲିବର, ମୁକ୍ତି
(ଖ) ପଲିସ୍; ନଗର-ରାଜ୍ୟ
(ଗ) ନେସିଓ, ଜାତି
(ଘ) ଫୋଏଡ଼ସ୍‌, ଚୁକ୍ତି
Answer:
(କ) ଲିବର; ମୁକ୍ତି

୨ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ __________ ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ ।
(କ) ଅସ୍ଵୀକାର
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ନିୟନୃଣ
Answer:
(ଘ) ନିୟନୃଣ

୩ । ___________ ବିନା ରାଜନୈନିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।
(କ) ସାମାଜିକ ସମାନତା
(ଖ) ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା
(ଘ) ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା
Answer:
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା

୪ । ଚିରନ୍ତନ _________ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ମୂଲ୍ୟ ଅଟେ ।
(କ) ଜାଗୃତି/ ସତର୍କତା
(ଖ) ଆଦୃତି
(ଗ) ବିକାର
(ଘ) ଆବଶ୍ୟକତା
Answer:
(କ) ଜାଗୃତି /ସତର୍କତା

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୫ । ସରକାର ଗଠନ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମାଲୋଚନା କରିବା ___________ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାମିିିକ
Answer:
(ଗ) ରାଜନୈତିକ

୬ । ___________ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ ଅଟେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ଆଇନ
(ଘ) ନ୍ୟାୟାଳୟ
Answer:
(ଗ) ଆଇନ

୭ । ଏକ __________ ସମ୍ବିଧାନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ।
(କ) ଲିଖୁତ ଓ ଅନମନୀୟ
(ଖ) ଅଲିଖତ ଓ ନମନୀୟ
(ଗ) ଲିଖୁତ ଓ ନମନୀୟ
(ଘ) ଅଲିଖତ ଓ ଅନମନୀୟ
Answer:
(କ) ଲିଖତ ଓ ଅନମନୀୟ

୮। __________ ବିନା ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(କ) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ
(ଘ) ସମାନତା
Answer:
(ଘ) ସମାନତା

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧। ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବୈଦେଶିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ସ୍ଵାଧୀନଭାବରେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ସ୍ଥିର କଲେ ତାକୁ ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

୨ । ରାଜନୈତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା କ’ଣ ?
Answer:
ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗ ଦେବାକୁ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

୩ । ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Natural Liberty) କ’ଣ ?
Answer:
ମଣିଷ, ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ସଭ୍ୟ ସମାଜ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରକୃତି କୋଳରେ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ‘ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଣିଷର ସହଜାତ ବୋଲି ମନେକରାଯାଏ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ପରେ ଏହା ନିରର୍ଥକ ହୋଇଯାଇଛି ।

୪ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କିପରି କରାଯାଇ ପାରିବ ?
Answer:
ଆଇନର ଶାସନ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର, ସ୍ଵାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା, କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରିବ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୫ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରଭେଦ ସୂଚିତ କର ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସାମାଜିକ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ହେଉଛି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରଭେଦ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ଅବାଧରେ ବା ବିନା ପ୍ରତିବନ୍ଧକରେ ଯେକୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିରଙ୍କୁଶ ବା ନକାରାତ୍ମକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୨ । ଯୁକ୍ତଯୁକ୍ତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସହ ଉପଲବ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସକାରାତ୍ମକ ବା ବାସ୍ତବ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୩ । “ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ହେଉଛି ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ ଶାସନର ବିପରୀତ” ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ସିଲି

୪ । “ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ, ବରଂ ଅନୁଚିତ ଓ ଅବିବେକୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉଚିତ ଓ ବିଚାରବନ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଉପସ୍ଥିତି ।”– ଏହି ଉକ୍ତି କାହାର ?
Answer:
ମେକେୱି

୫ । “ ଯେଉଁଠାରେ ଆଇନ ନାହିଁ, ସେଠାରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନାହିଁ ।” – ଏହା କାହାର ମତ ?
Answer:
ଜନ୍ ଲକ୍

୬ । “ ମଣିଷ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବୁଠି ଶୁଙ୍ଖଳାବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।”–ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
Answer:
ରଷୋ

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ଚିରନ୍ତନ ସତର୍କତା ସ୍ଵତାନ୍ତ୍ରତାର ଶତ୍ରୁ ଅଟେ ।
Answer:
ଚିରନ୍ତନ ସତର୍କତା ସ୍ଵତାନ୍ତ୍ରତାର ମୂଲ୍ୟ ଅଟେ ।

୨ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରାଷ୍ଟ୍ର ବାହାରେ ମିଳିବା ସମ୍ଭବ ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରାଷ୍ଟ୍ର ବାହାରେ ମିଳିପାରେ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୩ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରେ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

୪ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ।
Answer:
ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିପରୀତ କ୍ରମେ ପରସ୍ପରର ସମାନୁପାତିକ ।

୫ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଲୟ ଘଟାଇଥାଏ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

୬ । ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଗଣମାଧ୍ଯମ ସହ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷାର କୌଣସି ସଂପର୍କ ନାହିଁ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଗଣମାଧ୍ଯମ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା _______ ଭାବରେ ସମାନୁପାତିକ ।
Answer:
ବିପରାତ

୨ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର _________ ।
Answer:
ପରିପୂରକ

୩ । ବାସ୍ତବ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ _________ ନୁହେଁ ।
Answer:
ଲାଇସେନ୍ସ (ଅନୁମତି ପତ୍ର)

୪ । _________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୟ ଅଟେ ।
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବା ସାମ୍ୟବାଦୀ

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୫ । _________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘର କ୍ଷମତାଲାଭ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ ।
Answer:
ବହୁଳବାଦୀ (Pluralist)

୬। __________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇଥାଏ ।
Answer:
ଗଣତନୃବାଦା

୭ । ପ୍ରକୃତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା _______ ନୁହେଁ ।
Answer:
ନିରଙ୍କୁଶ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଅନ୍ୟର ଅଧ୍ଯକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ନକରି ସ୍ଵାଧିକାରକୁ ଆଇନଗତଭାବେ ଉପଭୋଗ କରିବା ହିଁ ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ, ଅର୍ଥାତ୍ ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଆଇନଗତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

୨ । ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା’ କ’ଣ ?
Answer:
ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ନିରଙ୍କୁଶ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୂଚିତ କରେନାହିଁ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ମେକଂଜିଙ୍କ ମତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ, ବରଂ ଅନୁଚିତ ଓ ଅବିବେକୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସ୍ଥାନରେ ଉଚିତ ଓ ବିଚାରଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତି ଉପଯୋଗ କରେ, ତାକୁ ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ ଅଟେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ କି ?
କିମ୍ବା ,
“ ଆଇନ ହେଉଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତାର ଏକ ସର୍ଭ” ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ଏକ ବିବଦମାନ ବିଷୟ ଅଟେ । କେତେକଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପରେ ଆଞ୍ଚ ଆଣେ ଏବଂ ଏହା ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ, ଅନ୍ୟକେତେକ ରାଜନୀତିବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ନୁହେଁ । ଅତଏବ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଓ ଆଇନ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ଓ ସଂରକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଲାଇସେନ୍ସ ବା ସ୍ଵେଚ୍ଛାମୂଳକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ନାସ୍ତିସୂଚକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ନୁହେଁ ବୋଲି ଆଇନର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମାନବୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଏ । ନିରଙ୍କୁଶ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରକୃତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ବାସ୍ତବତା ଦିଗରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସମ୍ପର୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ; କିନ୍ତୁ ଏ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପରର ସହାୟକ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । “ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ।” – ଏହା ସତ୍ୟ କି ?
କିମ୍ବା ,
ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାର ବା ଲାଇସେନ୍ସ ନୁହେଁ । – ଏହା ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
କେତେକ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା । ଏହା ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣବିହୀନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଏବଂ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ହିଁ ବୁଝାଏ । ଏଣୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନିରଙ୍କୁଶ ପରିଣତ ହେଲେ ତାହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଲୋପ ସାଧନ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଏଣୁ କୁହାଯାଏ ଯେ “My right to swing my hand ends, when other man’s nose begins” । ଏଣୁ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି | ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୩ । ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Political Liberty) କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗ ଦିଏ, ତାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ । ଭୋଟଦାନର ଅଧିକାର, ନିର୍ବାଚନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ସରକାରୀ ପଦପଦବୀ ଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବାର ଅଧୁକାର ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରକୃତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର । ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Types) ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଇତିହାସର ପ୍ରାକ୍‌କାଳରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ଆସୁଅଛି। ସେଥୁପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବା ସ୍ଵାଧୀନତା ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ମଣିଷ ବିପ୍ଳବ ଓ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ମଧ୍ଯ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦିଏ ନାହିଁ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅତ୍ୟାଚାର, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ। ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅଟେ ।

ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଲିବର’ (Liber) ରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ଶବ୍ଦଟି ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି। ଏହାର ସାଧାରଣ ଅର୍ଥ ‘ମୁକ୍ତ’ (Free) ବା କୌଣସି ବନ୍ଧନର ଅନୁପସ୍ଥିତି। ଏଣୁ କେତେକ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନ ଅବାଧ ସ୍ଵାଧୀନତା । ଏହାକୁ ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Negative Liberty) ବୋଲି କୁହାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ନୁହେଁ । ପ୍ରକୃତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଓ ଆଇନଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇଥାଏ। ଅନ୍ୟଥା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଅନୁମତିପତ୍ର (Licence) ରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ ଆସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Positive Liberty) କୁହାଯାଏ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହେଉଥିବାରୁ ଏହା ସମସ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ନିରଙ୍କୁଶ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏଭଳି ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଯେଉଁଥରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଶିଲେଙ୍କ ମତରେ, “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅତ୍ୟଧିକ ଶାସନର ବିପରୀତ ରୂପ ଅଟେ” । କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଇ ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ ବିକାଶ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ବୋଲି ଜି.ଡି.ଏଚ୍.କୋଲେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାଆନ୍ତି। ବର୍ଷସ୍‌ ମତରେ, “ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ତଥା ଯୋଗ୍ୟତାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ” । ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅଭାବ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଉଚିତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।”

ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତି :
(୧) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନ ଓ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହା ଉଭୟ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଓ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅଟେ ।
(୩) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।
(୪) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥାଏ।

ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକାରଭେଦ :
(୧) ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Natural Liberty) – ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାର କାଳ୍ପନିକ ଚିତ୍ର ଆମ୍ଭେମାନେ ହବସ୍, ଲକ୍ ଏବଂ ରୁଷୋଙ୍କ ରାଜନୀତି ଦର୍ଶନରେ ଦେଖିବାକୁ ପାଉ । ଏହି ତିନିଜଣ ରାଜନୀତି ବିଶାରଦ ତିନି ବିଭିନ୍ନଭାବରେ ପ୍ରାକୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା (State of Nature) ର ଚିତ୍ର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ହବସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନ ପରସ୍ପର ସହିତ ସୀମାହୀନ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଘନ୍ୟ, ଦୁଃଖପ୍ରଦ ଓ କ୍ଷଣିକ ଥଲା। ସେଠାରେ ପଶୁବଳର ଶାସନ ଥିଲା ଏବଂ ଯେ ଯାହା ପାରିଲା ଅନ୍ୟଠାରୁ ଛଡ଼ାଇ ନେଉଥିଲା। ସେଠାର ସଭ୍ୟତା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା ବା ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନର କୌଣସି ସମ୍ଭାବନା ନଥୁଲା। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଲକ୍ ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାର ଏକ ରଙ୍ଗିନ ଚିତ୍ର ଦେଇ ସେଠାରେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନ (Natural Law) ଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲେ ଏବଂ ଜୀବନ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସଂପରି ପ୍ରତି ସେମାନେ ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନରୁ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଏହା ସତ୍ୟର ଅପଳାପ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ। ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧୁକାର କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସମ୍ଭବ। ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଯେହେତୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନଥିଲା ସେଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରିବାର ପ୍ରଶ୍ନହିଁ ଉଠୁନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରଭାବରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁ ସେ ସର୍ବତ୍ର ବନ୍ଧନରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଗଲା ବୋଲି ରୁଷୋ ଯେଉଁ ମତପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ତାହା କାବ୍ୟକ ଅର୍ଥରେ ସତ୍ୟ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଦୌ ନୁହେଁ ।

ପୁଣି ସେହି ଆଦିମ ଯୁଗକୁ ଫେରିଯିବା ପାଇଁ ରୁଷୋଙ୍କ ନିବେଦନ ଅନ୍ଧାର, ଅଶିକ୍ଷା ଓ ଆଦିମତା ପ୍ରତି ଏକ ଅର୍ଥହୀନ ଆବେଗ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । କାରଣ ସମାଜକୁ ଛାଡ଼ି ମନୁଷ୍ୟର ଶିକ୍ଷା, ସଭ୍ୟତା ଓ ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ତାହାର ପ୍ରଗତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ମଧ୍ଯ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହିସାବରେ ଚଳିବାକୁ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାଜର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

(୨) ସାମାଜିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Civil Liberty) – ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ସୁବିଧାଭୋଗୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହାକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ ତାହାକୁ ବାସ୍ତବରେ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରିବ। ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ବର୍ଷଭେଦ ନୀତି, ଆମେରିକାର ନିଗ୍ରୋମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଭେଦଭାବ ବା ଭାରତରେ ଛୁଆଁ-ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବ ଏ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଘୋର ବିରୋଧୀ।

ବାର୍କରଙ୍କ ଭାଷାରେ ତିନୋଟି ଅଧିକାରକୁ ନେଇ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଗଠିତ । ଯଥା-
(i) ଜୀବନ ପ୍ରତି ବିପଦ ଆପଦରୁ ଶାରୀରିକ ମୁକ୍ତି, ସୁସ୍ଥ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଶରୀର ଧାରଣା।
(ii) ଚିନ୍ତାମୂଳକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ତଥା ବାକ୍ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏବଂ ଧର୍ମ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦି।
(iii) ଅନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବା ଏବଂ ନିଜ ରଚି ବା ମନୋନୀତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅନ୍ୟସହିତ ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ହେବା।
ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନଲିଖତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ –
(i) ଜୀବନ ଧାରଣ କରିବା, (ii) ସମାନତା, (iii) ବାକ୍ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, (iv) ଯିବା ଆସିବା କରିବା, (v) ଚୁକ୍ତି, (vi) ସଭାସମିତି ଗଠନ କରିବା, (vii) ଟ୍ରେଡ୍ ୟୁନିୟନ ଗଠନ କରିବା, (viii) ବ୍ୟବସାୟ କରିବା, (ix) ବିବାହ କରିବା, (x) ଚୁକ୍ତି କରିବା ଇତ୍ୟାଦି।

(୩) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Personal Liberty) – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ କେତେକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରେ ଏବଂ ସେଥିରେ ସେ କାହାର ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ତାହାର ବେଶଭୂଷା, ଚାଲିଚଳଣ, ଖାଦ୍ୟ, ବିବାହ ବନ୍ଧନ ଏବଂ ନିଜର ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାହାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବିନା ନିଜର ରୁଚି ଓ ପସନ୍ଦ ଅନୁଯାୟୀ ନିଜେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ଚାହେଁ । ଏସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟପ୍ରତି କୌଣସି ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ନ କଲେ ତାହାକୁ ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ଦେବାରେ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ। ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏସବୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

(୪) ରାଜନୀତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Political Liberty) – ନିଜ ଦେଶରେ ନିଜ ସରକାର ଗଠନ ଓ ତାହାର ପରିଚାଳନାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାବାଳକକୁ ଭୋଟାଧ୍ଵର ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଏହି ମତଦାନର ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଯାଇ ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ନାଗରିକତା ପ୍ରାପ୍ତ ବୋଲି କୁହାଯିବ । କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଭଳି କେତେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଭୋଟାଧ୍ଧକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିଛି । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ଧକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ସେମାନଙ୍କର ସୁଖ, ଦୁଃଖ ପ୍ରତି କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ନାହିଁ । ଲିକକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ଅର୍ଥ ସ୍ପଷ୍ଟ କ୍ବୋଲି କୁହାଯାଏ।

ନିମ୍ନଲିଖତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ; ଯଥା –
(i) ଭୋଟ ଦେବା, (ii) ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ପଦବୀ ମଣ୍ଡନ କରିବା, (iii) ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିବା, (iv) ଆପରି ଅଭିଯୋଗ କରିବା, (v) ସଭାସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା, (vi) ଶୋଭାଯାତ୍ରା, ସଂଗଠନରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା, (vii) ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବା ଏବଂ ବିରୁଦ୍ଧ ମତର ପ୍ରଚାର କରିବା, ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଆଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।

(୫) ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Economic Liberty) – ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଏହା ଯେ ଲୋକମାନଙ୍କ ନିଜସ୍ଵ ଇଚ୍ଛାରେ କାମଧନ୍ଦା, ବୃତ୍ତି, ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ବିକଳ୍ପ ଉପାୟ ବାଛିବାପାଇଁ ଅଧିକାର ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଏଥୁରେ କେହି ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିନା ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର କୌଣସି ଅର୍ଥ ନଥାଏ। ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଦୁଇମୁଠା ପେଟପୂରା ଖାଇବାକୁ ପାଏ ନାହିଁ ତାହାପାଇଁ କିଏ ସରକାର ଗଢ଼ିଲା ଏବଂ କେଉଁ ଦଳର ମତବାଦ କ’ଣ ତାହାର କୌଣସି ମାନେ ନଥାଏ। ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଏହା ଯେ ଦେଶରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ନିଜର ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ।

(୬) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (National Liberty) – ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ବୁଝାଏ। ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିନା କୌଣସି ଦେଶର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ପୂର୍ବକାଳରେ ସବୁଦେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାରରେ ଲାଗି ପଡ଼ିଥିଲେ। ଯେଉଁ ଦେଶ ଯେତେ ଅଧିକ ଦେଶ ଜୟକରି ନିଜର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତୃତି କରିପାରୁଥିଲା ତାହାକୁ ସେତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ କେଲୋଗ-ବ୍ରାଏଣ୍ଡ ଚୁକ୍ତି ଯୁଦ୍ଧକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଛି। ଜାତିସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ଯୁଦ୍ଧକୁ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ବିବାଦ ସମାଧାନର ପନ୍ଥାରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ରହିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

ଅବଶ୍ୟ ଗୋଟିଏ ପରାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଔପନିବେଶିକ ଶକ୍ତି ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିପାରେ । ଇଂଲଣ୍ଡ ବିରୋଧରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ଵରେ ସଂଗ୍ରାମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରିଭାବେ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର ବିଦେଶୀ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଇଟାଲୀରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଜୋର୍‌ସୋର୍‌ଭାବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବହୁ ଏସୀୟ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶରେ ମୁକ୍ତିର ସଂଗ୍ରାମ ଜୋର୍‌ସୋର୍‌ଭାବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ହାର ମାନିଲେ ଏବଂ ଅନେକ ନୂତନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା।

(୭) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (International Liberty) – ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵକୁ ନିଜ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ। ଏହା ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ବିରୋଧ କରେ, ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିଥାଏ। ଏ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ସାମରିକ ଶକ୍ତି ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରେ ଯାହା ଫଳରେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ବା ଅନ୍ୟ ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ ନାହିଁ । ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବାଦର ସମାଧାନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିବା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥାଏ।

୨ । ଆଇନ (Law) ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କର ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାର୍ଥକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରି ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଯଥାର୍ଥ ବିକାଶ କରାଇବାପାଇଁ ଯେଉଁ ମାଧ୍ୟମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଆଇନ କୁହାଯାଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ସେହି ସମସ୍ତ ଦାବିକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯାହା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ଵାରା ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାର ଉପସ୍ଥିତି ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ।

ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ସଂପର୍କ :
(କ) ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି – ଜେ.ଏସ୍.ମିଲଙ୍କ ପରି ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀ ଓ ପ୍ରୋଧନ, ବାକୁନିବଙ୍କ ପରି ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦୀଙ୍କ ମତରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି। ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଓ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ଯେଉଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ସଂକୁଚିତ କରିଥାଏ ଓ ଏହାଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକଶିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ପୁରାତନ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଏକ ‘କୁ-ଆବଶ୍ୟକତା’ (Necessary-evil) ରୂପରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ପୋଲିସ୍ ବା ‘ ନାସ୍ତିସୂଚକ’ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେତେ କମ୍ ଶାସନ କରେ ବା ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେତେ ଉନ୍ନତ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦୀ ଓ ସଂଘବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପସାଧନ ଆବଶ୍ୟକ । ବସ୍ତୁବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ରାଷ୍ଟ୍ର ନିରଙ୍କୁଶ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବର ଅଧ୍ଯକାରୀ ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଏଣୁ ସେମାନେ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵର ବିଭାଜନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ମଧ୍ଯରେ ଏହାର ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି। ଏହି ମତବାଦ ଅନୁଯାୟୀ ନିରଙ୍କୁଶ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ଆଇନର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ। ଏହା ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Negative Liberty) ଅଟେ ।

(ଖ) ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି – ଆଧୁନିକ ଉଦାରବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ; ଯଥା– ଗ୍ରୀନ୍, ଲାସ୍କି, ବାର୍କର ଏବଂ ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ; ଯଥା- ରୁଷୋ, ହିଗେଲ, ବୋସାଙ୍ଗେ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ଯମରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଲକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଲୋପ ବା ସଙ୍କୋଚନ, ବରଂ ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ। ସମାଜବାଦୀମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସ୍ଥିତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ମତପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଆଇନ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାର୍ଥକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରି ଏକ ସାମାଜିକ ପରିବେଶରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଉପଭୋଗ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଆଇନର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଅନୁମତିପତ୍ର ବା ଲାଇସେନ୍ସରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ରଚେଙ୍କ ମତରେ, “ ଆଇନ ହେଉଛି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ।” ଏହା ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ (Positive Liberty) ଅଟେ ।

ବାସ୍ତବତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିବେଚନା କଲେ କେତେକ ଆଇନ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସାମଗ୍ରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଉଇଲର୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ଅଟେ।” ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନ ହୋଇ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୩ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ ରହିପାରିବ ଦର୍ଶାଅ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭେ ଅଟେ । ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ବିଷୟ ଯାହା
ଆଇନଗତ ନିରାପତ୍ତାର ପରିବେଶରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । କେତେକ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ୟତିରେକ ଏହାର ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ଉପାଦାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ-

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

(୧) ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନରେ ମୌଳିକ ଅଧୁକାର ସ୍ଥାନିତ ହୋଇ ଘୋଷିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହି ଅଧିକାର ସରକାରଙ୍କ କ୍ଷମତା ଉପରେ ଅଙ୍କୁଶ ବସାଇଥାଏ ଓ ସାଧାରଣତଃ ଅନମନୀୟ ଅଟେ।
(୨) ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୁରକ୍ଷା କବଚ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।
(୩) ପ୍ରତିନିଧ୍ଵମୂଳକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଶାସନ, ସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତି ଆଦିର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଶାସକର ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଶାସନନୀତିର କୁପ୍ରଭାବରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ ।
(୪) କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ବା ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ କ୍ଷମତା ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ନୀତି ଫଳରେ ଶାସନର ବିଭିନ୍ନ ସୋପାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ଏକ ପରସ୍ପରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସହଯୋଗଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ।
(୫) କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ ତତ୍ତ୍ଵ ଫଳରେ କ୍ଷମତା କ୍ଷମତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ, ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ ।
(୬) ଆଇନର ଶାସନ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।
(୭) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିରାପତ୍ତାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏକ ‘ମୁକ୍ତ ସମାଜ’ରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ। ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅସ୍ତିସୂଚକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ଆୟ ଓ ସମ୍ପଭିଗତ ଅସମାନତା ଦୂର କରିଥାଏ ଯାହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
(୮) ଏକ ଦ୍ଵିଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏକ ଦାୟିତ୍ଵଶୀଳ ଦୃଢ଼ ବିରୋଧୀ ଦଳ, ବଳିଷ୍ଠ ଦଳୀୟ ଦର୍ଶନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆଦି ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵର ଅପବ୍ୟବହାର ରୋକିଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷାର ଦୃଢ଼ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
(୯) ସୁସ୍ଥ ଜନମତ ଓ ଏକ ମୁକ୍ତ ସମ୍ବାଦସଂସ୍ଥା ଲୋକମାନଙ୍କୁ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷୀ ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ।
(୧୦) ଶାସକଦଳ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର କରିବା ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣା ହୋଇଥିବାରୁ ଜନ ଜାଗୃତି, ବିରୋଧ ଓ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାର ସାହସ ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ।
(୧୧) ରାଜନୈତିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନଶୀଳତା ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଆଦି ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରିବା ଫଳରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜନଜାଗୃତି ଦେଖାଦେଇଥାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇପାରିବ । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ଶାଶ୍ଵତ ଅନ୍ତଃଦୃଷ୍ଟି ସଂ ଉପାଦାନଟି ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ।

1. ସର୍ବନିମ୍ନ ଉପଭୋଗ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ନିମନ୍ତେ ଥିବା ସାମର୍ଥ୍ୟହୀନତା ହେଉଛି ।
(i) ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
(ii) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
(iii) ଚରମ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଚରମ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

2. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଖାଦ୍ୟସାର ଆବଶ୍ୟକତା ।
(i) 2100 କ୍ୟାଲୋରୀ
(ii) 2200 କ୍ୟାଲୋରୀ
(iii) 2400 କ୍ୟାଲୋରୀ
(iv) 2000 କ୍ୟାଲୋରୀ
Answer:
(iii) 2400 କ୍ୟାଲୋରୀ

3. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କାରଣ ?
(i) ମନ୍ଥର ଅଭିବୃଦ୍ଧିହାର
(ii) ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟାର ଚାପ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

4. କେଉଁ ବେକାରୀ ପ୍ରତିଭା ବହିର୍ଗମନ କରିଥାଏ ?
(i) ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ
(ii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ
(iii) ଅର୍ବବେକାରୀ
(iv) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)
Answer:
(iv) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

5. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଭାରତରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ବେକାରିର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ଅଟେ ?
(i) ଉନ୍ନତ ବୃଦ୍ଧି
(ii) ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉଚ୍ଚ ଅଭିବୃଦ୍ଧିହାର
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(iv) ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ
Answer:
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

6. ସମନ୍ବିତ ଗ୍ରାମ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (IRDP) କେଉଁ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ?
(i) 1978-79
(ii) 1980-81
(iii) 1979-80
(iv) 1981-82
Answer:
(iii) 1979-80

7. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ?
(i) ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା
(ii) ଜାତୀୟ କାମ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଜନା
(iii) ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
(iv) ସମନ୍ବିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ବିକାଶ ଯୋଜନା
Answer:
(i) ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା

8. ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ଯୁବା ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (TRYSEM) ର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
(i) ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ କରିବା
(ii) ଆତ୍ମନିନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ସହରୀ ବେକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ କରିବା
(iii) ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳେ ଥିବା ଗ୍ରାମ୍ୟ କେଉଁ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ବୈଷୟିକ ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରିବା
(iv) ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ଉପରେ ଥିବା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ବୈଷୟିକ ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରିବା
Answer:
(iii) ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳେ ଥିବା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ବୈଷୟିକ ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରିବା

9. କେଉଁ ଭିଭିରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ ?
(i) ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା
(ii) ମୁଣ୍ଡପିଛା ମାସିକ ବ୍ୟୟ
(iii) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

10. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
(i) ନିମ୍ନ ଆୟ
(ii) ଅପପୁଷ୍ଟି
(iii) ସର୍ବନିମ୍ନ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାରୁ ବଞ୍ଚ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iii) ସର୍ବନିମ୍ନ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାରୁ ବଞ୍ଚ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :

1. ଯେଉଁ ଲୋକମାନେ ବଞ୍ଚରହିବା ପାଇଁ ଜୀବନର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ, ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ _______________________ ଦାରିଦ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍କଟ

2. ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାକୁ ମାପିବା ପାଇଁ ଆମେ _________________ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ମାପିଥାଉ ।
Answer:
ଉତ୍କଟ

3. ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କହିଲେ ______________________ ର ବୈଷମ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଆୟ

4. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ହେଉଛି ଦିନକୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମୁଣ୍ଡପିଛା _______________________ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ।
Answer:
2400

5. ସହରାଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ହେଉଛି ଦିନକୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମୁଣ୍ଡପିଛା ____________________ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ।
Answer:
2100

6. ସର୍ବନିମ୍ନ ଉପଭୋଗସ୍ତର ଯୋଗାଇଦେବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ଆୟକୁ ହିଁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟସୀମାରେଖା

7. ଓଡ଼ିଶାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ହାର _______________________ ପ୍ରତିଶତ ବୋଲି ତେନ୍ଦୁଲକର କମିଟି ନିଜ ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।
Answer:
57

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

8. ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କାରଣ ହେଉଛି ସେ ଦେଶର _______________________ ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

9. ବେକାରୀ _____________________ ର ଏକ ପ୍ରତିଫଳନ ମାତ୍ର ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା

10. _____________________ ଖାଦ୍ୟର ଅଭାବ ମଧ୍ଯ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୂଚନା ଦିଏ ।
Answer:
ପୁଷ୍ଟିକର

11. ଲୋକମାନେ ନିରକ୍ଷର, ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସୀ, ଅଜ୍ଞ, ଭାଗ୍ୟବାଦୀ ତଥା ପରମ୍ପରାରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିବା ହେତୁ ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ସେମାନଙ୍କର ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ______________________ ଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ।
Answer:
ଈଶ୍ବର

12. ______________________ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ପରୋକ୍ଷଭାବେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ଅପସରଣ କରିପାରିବ ।
Answer:
ଉନ୍ନୟନମୂଳକ

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏକ ଅବସ୍ଥା ଯେଉଁରେ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ସର୍ବନିମ୍ନ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ରକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇ ନଥାଏ ।

2. ଭାରତରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଉତ୍କଟ ବା ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

3. ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖା ଟାଣିବାକୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଆଧାର ଲେଖ ।
Answer:
ଜୀବନଧାରଣର ସର୍ବନିମ୍ନ ପୁଷ୍ଟିକର ମାନ ।

4. ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ମାନବିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଜୀବନଯାପନ ମାନ ହାସଲ କରିବା ଅସମର୍ଥତାକୁ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

5. ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵଚ୍ଛଳବର୍ଗଙ୍କ ସହ ତୁଳନାତ୍ମକ ଭାବେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୂନତାକୁ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

6. ଭାରତରେ କି ପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

7. ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ରେଖା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ପିଛା ଦିନକୁ 2400 କ୍ୟାଲୋରୀ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ 2100 କ୍ୟାଲୋରୀ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଆହରଣ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଆୟକୁ ଯେଉଁ ଆୟୁ ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ରେଖା କୁହାଯାଏ ।

8. ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସମୀରେଖା କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ଉପଭୋଗର ଏକ ନିମ୍ନତମ ସ୍ତର ଦ୍ରବ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ଆୟସ୍ତର ଆବାଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଆୟକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖା କୁହାଯାଏ ।

9. ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଆଧାର କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ରହିଥ‌ିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଆଧାର ।

10. କେଉଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ଦ୍ୱାରା ପରିମାପ କରାଯାଇପାରେ ?
Answer:
ସ୍ଥୂଳଦାରିଦ୍ର୍ୟ

11. ଉନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ କି ପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

12. ଅନୁନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ କି ପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ସ୍ଥୂଳଦାରିଦ୍ର୍ୟ

13. ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବେଶୀ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚାଳରେ

14. କେଉଁ ପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ନିରାକରଣ ଅସମ୍ଭବ ?
Answer:
ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

15. ଭାରତରେ ଦେଖା ଦେଉଥ‌ିବା ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, କର୍ମସଂସ୍ଥାନର ଅଭାବ ।

16. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ନିମନ୍ତେ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ପଦକ୍ଷେପ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରସାର ।

17. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ଏକ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

18. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଭୂମିହୀନମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେଉଁ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
RLEGP

19. ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରି ଯୁବକ ଯୁବତୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।

20. ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କ’ଣ ?
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖା ତଳେ ରହିଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

21. ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣର ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲେଖ ।
Answer:
ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଜୟନ୍ତୀ ସହରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ।

22. କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ‘ଗରିବୀ ହଟାଅ’ ଧ୍ଵନି ରହିଥୁଲା ?
Answer:
ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ।

23. କେଉଁ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ପରବର୍ତ୍ତୀକାଳରେ ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନାରେ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ?
Answer:
ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (NREPGRLEGP) ।

24. IRDP କେବେ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
1976-77

25. TRYSEM ର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ଥ‌ି 18-35 ବୟସର ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ବୈଷୟିକ ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରିବା TRYSEM ର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ଭାରତର ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଶେଷଭାବେ ଦେଖାଯାଏ
Answer:
ଭାରତର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଶେଷଭାବେ ଦେଖାଯାଏ ।

2. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କାରଣ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଆକୃତି ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।

3. ଭାରତରେ ଦେଖାଦେଉଥବା ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଶେଷତଃ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଭାରତରେ ଦେଖାଦେଇଥ‌ିବା ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଶେଷତଃ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

4. ଧନୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନାତ୍ମକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଜଣାପଡ଼େ ।
Answer:
ଧନୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ତୁଳନାତ୍ମକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଜଣାପଡ଼େ ।

5. ଶିନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପାନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ।

6. ସ୍ଵଳ୍ପ ଆୟର ସ୍ତର ଯୋଗୁଁ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦେଖାଦିଏ ।
Answer:
ଆର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦେଖାଦିଏ ।

7. ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଶେଷଭାବେ ଅନଗ୍ରସର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ଦେଖାଯାଏ
Answer:
ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଶେଷଭାବେ ଅନଗ୍ରସର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ଦେଖାଯାଏ ।

8. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ରେଖା ସାହାଯ୍ୟରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଗଭୀରତା ମପାଯାଏ ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ରେଖା ସାହାଯ୍ୟରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବ୍ୟାପକତା ମପାଯାଏ ।

9. ନିକଟରେ ଯୋଜନା କମିଶନ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବ୍ୟାପକତା ପରିମାପ କରିବା ପାଇଁ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟକୁ ଏକ ମାନକ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ନିକଟରେ ଯୋଜନା କମିଶନ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବ୍ୟାପକତା ପରିମାପ କରିବା ପାଇଁ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦୈନିକ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଏକ ପରିମାପକ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।

10. ସହରାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କଠାରୁ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ଅଧ୍କ।
Answer:
ସହରାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କଠାରୁ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତା କମ୍ ।

11. ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ମାତ୍ରା କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସ ପାଉଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

12. ଦ୍ଵିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଗଲା
Answer:
ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଗଲା ।

13. ‘ଗରିବୀ ହଟାଓ’ ଧ୍ଵନି ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ହିଁ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
‘ଗରିବୀ ହଟାଓ’ ଧ୍ଵନି ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ହିଁ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

14. I.R,D.P. ଯୋଜନା ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିଲା ।
Answer:
I.R.D.P. ଯୋଜନା ବ୍ଲକ୍‌ସ୍ତରରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

15. I.R.D.P. ଯୋଜନା ସହରାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଲୋକଙ୍କପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।
Answer:
I.R.D.P. ଯୋଜନା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଲୋକଙ୍କପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

16. କାମପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଜନା I.R.D.P କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
Answer:
କାପାପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଜନା N.R.E.P, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

17. N.R.E.P. ଯୋଜନାକୁ ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ସହ ମିଶାଇଦିଆଗଲା
Answer:
ଠିକ୍

18. ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କେବଳ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଏକକ ଉପକ୍ରମ ।
Answer:
ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟସରକାରଙ୍କର ମିଳିତ ଉପକ୍ରମ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
E. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କ ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ସାହାଯ୍ୟରେ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଉପଭୋଗର ଏକ ନିମ୍ନତମ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ଆୟସ୍ତର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ସେହି ଆୟକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା କୁହାଯାଏ । ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଓ ଅଣଖାଦ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ । ପରେ ଚଳିତ ବଜାର ଦରରେ ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ କଳନା କରାଯାଏ ।

ସେହି ମୂଲ୍ୟର ଦ୍ରବ୍ୟ ଆହରଣପାଇଁ ଯେଉଁ ମୁଣ୍ଡପିଛା ମାସିକ ଆୟ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା କୁହାଯାଏ । ଯେଉଁ ଲୋକମାନେ ଏହି ପରିମାଣ ଆୟ କରିପାରୁ ନାହାନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖାର ନିମ୍ନରେ ରହିଥିବାର କୁହାଯାଏ । ଅବଶ୍ୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବ୍ୟାପକତା ମାପିବାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଗଭୀରତା ଏହାଦ୍ଵାରା ଜଣାପଡ଼େ ନାହିଁ ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ପ୍ରକାରର ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– (i) ସମ୍ପଭି ବଣ୍ଟନର ଅସମାନତା, (ii) ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟରେ ଅସମାନତା ଓ (iii) ଆଞ୍ଚଳିକତା ବୈଷମ୍ୟ । ଆମ ଦେଶରେ ବହୁତ କମ୍ ଲୋକ ଦେଶର ସମ୍ପତ୍ତିର ଏକ ବଡ଼ ଭାଗର ମାଲିକ ।

ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ କୋଠାବାଡ଼ି, ଭୂମି, ମୂଲ୍ୟବାନ ଅଳଙ୍କାର, ଅଂଶଧନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ପଭିର ମାଲିକାନା ଅଳ୍ପ କେତେଜଣଙ୍କର ଥିଲାବେଳେ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଭୂମିହୀନ, ଗୃହହୀନ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କଷାଘାତରେ ପୀଡ଼ିତ ଜାତୀୟ ଆୟର ଏକ ବଡ଼ ଅଂଶ ଧନୀ ଲୋକମାନେ ପାଉଥ‌ିବାବେଳେ ଏହାର ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଂଶ ବିଶାଳ ଆଉ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା । କେତେକ ଅଞ୍ଚଳ ଶିକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ଅଞ୍ଚଳ ବହୁପଛରେ ରହିଛନ୍ତି ।

3. ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କ’ଣ ?
Answer:
186 ମସିହାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସ୍ଵରୂପ ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଖର୍ଚ୍ଚରେ 80% କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ 20% ରାଜ୍ୟସରକାର ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା ଜିଲ୍ଲାର ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା ଆନୁକୁଲ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥାଏ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଉତ୍କଟ ରୂପ ଯୋଗୁଁ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତିରେ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଓ ସେମାନଙ୍କର କ୍ରମାଗତ ଆୟପନ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ଏହି ଯୋଜନାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ, ମହିଳା, ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଗଲା । ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଗୃହନିର୍ମାଣ, ଭୂଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିର ଉତ୍ପାଦିକା ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏହି ଯୋଜନାରେ ଅନ୍ତୁର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

4. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ତାଲିମ (TRYSEM) କ’ଣ ?
Answer:
TRYSEM 1989 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟଥୁଲା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ଥ‌ି 18-35 ବର୍ଷ ବୟସର ଯୁଗଗୋଷ୍ଠୀ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକଭାବେ ବୈଷୟିକ କୌଶଳ ତାଲିମ ଦେବା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଶିଳ୍ପ ବା ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଆରମ୍ଭ କରିବାପାଇଁ କୌଶଳ ଶିକ୍ଷାଦେବା ସହିତ ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ଋଣ ଆକାରରେ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ମରାମତି, TV, ରେଡ଼ିଓ ମରାମତି, ନଡ଼ିଆକତା କାମ, ଚମଡ଼ାକାମ, ଟ୍ରାଭେଲ୍ ଏଜେନ୍‌ସି ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ ତାଲିମ୍ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି ଓ ମହିଳା ପ୍ରଭୃତି ଅବହେଳିତ-ବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥାଏ । ସପ୍ତମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଏହି ଯୋଜନାଦ୍ଵାରା 11.6 ଲକ୍ଷ ଯୁବକ-ଯୁବତୀ ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ ।

5. ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (NREP) କ’ଣ ?
Answer:
ମାନ୍ଦା କୃଷି ଋତୁରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦରିଦ୍ର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅତିରିକ୍ତ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇଦେବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୁଖ୍ୟ ଅଭିପ୍ରାୟ । 1977-78 ମସିହାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକରି ଆସୁଥ‌ିବା କାମପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ NREP ନାମକରଣ କରାଯାଇଅଛି ।

ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହିତସାଧନ ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଉତ୍ପାଦନଶୀଳ ସାମୂହିକ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି, ଉନ୍ନୟନ ସହାୟକ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଦୃଢ଼ୀକରଣ, ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କୁ ସାମୂହିକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କର ପୁଷ୍ଟିହୀନତା ଦୂରୀକରଣ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲପାଇଁ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।

ଏହି ଯୋଜନାରେ ମାନ୍ଦା କୃଷି ଋତୁରେ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀକେନ୍ଦ୍ର, ଗୃହ, ଜଳାଶ୍ରୟ, ରାସ୍ତା, ଜଳସେଚନ ଓ ବିଦ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହାୟକ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ, ପତିତ ଜଳାଶୟଗୁଡ଼ିକର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାକୁ 1990 ମସିହାରେ ‘ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା’ ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।

6. ଗ୍ରାମ୍ୟ ଭୂମିହୀନ ନିଯୁକ୍ତି ଗାରେଣ୍ଟି ଯୋଜନା (RLEGP) କ’ଣ ?
Answer:
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ 1983 ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ 15 ତାରିଖ ଦିନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ କରାଗଲା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଅଧ‌ିକ କର୍ମ ନିୟୋଜନର ସୁଯୋଗ ଓ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ପରିସମ୍ପଭି ସୃଷ୍ଟି କରି, ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନର ଗୁଣାତ୍ମକମାନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହି ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ ରହିଲା । ଏହି ଯୋଜନା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପରିବାର ମଧ୍ୟରୁ ଜଣକୁ ନିହାତି କମ୍‌ରେ ବାର୍ଷିକ 100 ଦିନ ନିମନ୍ତେ କାମ ଯୋଗାଇବାର ଗାରେଣ୍ଟି ରଖାଗଲା ।

ଯୋଜନାଟି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ 100 ପ୍ରତିଶତ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା । 1989 ମସିହାରେ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିୟୋଜନ ଯୋଜନା ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଭୂମିହୀନ ନିଯୁକ୍ତି ଗାରେଣ୍ଟି ଯୋଜନାକୁ ମିଶ୍ରଣ କରାଯାଇ ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ କରାଗଲା । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ଅତ୍ମକ ସରଳୀକରଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କରାଗଲା ।

F. ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ।
Answer:
ଧନୀମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଯେଉଁମାନେ ନୂନ ସେମାନଙ୍କୁ ଦରିଦ୍ର୍ୟ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିବାକୁ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି, ଗୋଷ୍ଠୀ, ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଦରିଦ୍ର କୁହାଯାଏ । ସେହିପରି ଭାରତକୁ ମଧ୍ୟ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଦରିଦ୍ର ଦେଶ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଉଛି । ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଅସମାନତା ବା ବୈଷମ୍ୟର ଏକ ସୂଚକ ଅଟେ । ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ।

କିନ୍ତୁ ମାନବିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଜୀବନଯାପନର ମାନ ହାସଲ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥତାକୁ ‘ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ’ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାରରେ କହିଲେ ଚଳଣିର ଯେଉଁ ନିମ୍ନତମ ସ୍ତରର ମାନବୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ସାଧାରଣ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ, ତାହାହିଁ ହେଉଛି ସ୍ଥୂଳଦାରିଦ୍ର୍ୟ । ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଦେଶପାଇଁ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଅତି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ । ତେଣୁ ଏହାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକା ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ‘ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା’ ସାହାଯ୍ୟରେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ ।

2. ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ।
Answer:
ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳର ଫଳପ୍ରଦ ଉପଯୋଗ ରାଷ୍ଟ୍ରରୁ ବେକାରୀ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ । ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଶ୍ରମପ୍ରଧନା କୌଶଳ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ । ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ଅଧ‌ିକ ଶ୍ରମିକ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ବେଳେ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଅଧ‌ିକ ପୁଞ୍ଜିଦ୍ରବ୍ୟ ଓ କମ୍ ଶ୍ରମିକ ଉପଯୋଗ କରିଥାଏ । ଭାରତରେ ବେକାରୀ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଗଣନିଯୁକ୍ତିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ତେଣୁ ଭାରତ ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳକୁ ଅଧ‌ିକ ଉପଯୋଗ କରିବା ଉଚିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

3. ଅଗ୍ନ୍ୟାଦୟ ଅନ୍ନ ଯୋଜନା ଏବଂ ଜାତୀୟ କର୍ମପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଜନା ।
Answer:
2000 ମସିହା ଡିସେମ୍ବର 25 ତାରିଖରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ସାଧାରଣ ବିତରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଗରିବ ପରିବାରମାନଙ୍କୁ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପିଛା ଦୁଇଟଙ୍କା ଦରରେ ଗହମ ଓ ତିନିଟଙ୍କା ଦରରେ ଚାଉଳ ଯୋଗାଇଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । 2002 ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସଠାରୁ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରକୁ ମାସିକ 35 କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଲେଖାଏଁ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି । 2004 ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ପହିଲାଠାରୁ ଏହାଦ୍ଵାରା ଦୁଇକୋଟି ପରିବାର ଉଦ୍ଧୃତ ହେଉଛନ୍ତି ।

ଦେଶର 150 ଟି ଅନଗ୍ରସର ଜିଲ୍ଲାରେ ଅନୁପୂରକ ମଜୁରିଭିଭିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟିକୁ ଜୋରଦାର କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ 2004 ମସିହା ନଭେମ୍ବର 14 ତାରିଖଠାରୁ ଏହି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି । ମଜୁରିଭିତ୍ତିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟିକୁ ଜୋରଦାର କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ 2004 ମସିହା ନଭେମ୍ବର 14 ତାରିଖଠାରୁ ଏହି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି । ମଜୁରିଭିଭିକ ନିଯୁକ୍ତି ଚାହୁଁଥିବା ଏବଂ ଅଣକୁଶଳୀ ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ଦରିଦ୍ର ଲୋକଙ୍କପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକରୁଛି ।

ଏହି ଶତପ୍ରତିଶତ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟୋଜିତ ଯୋଜନା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ସମସ୍ତ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବିନା ଦେୟରେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଯୋଗାଇ ଦେଉଛନ୍ତି । ଜିଲ୍ଲାମାନଙ୍କର ଏହି ଯୋଜନାର ପରିଚାଳନା, ସମନ୍ବୟ ଓ ତଦାରଖ ଦାୟିତ୍ଵ ଜିଲ୍ଲାପାଳମାନଙ୍କ ହାତରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇଛି । କେବଳ 2004-05 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହି ଯୋଜନା ପାଇଁ 2004-05 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହି ଯୋଜନା ପାଇଁ 2020 କୋଟି ଟଙ୍କା ଓ 20 ଲକ୍ଷ ଟନ୍ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ।

4. ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରାମୀଣ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ଓ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଆଇନ 2005 ।
Answer:
କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଗ୍ରାମୀଣ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟଦ୍ଵାରା 25 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2001 ମସିହାରେ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରାମୀଣ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା । ଏହା ଏକ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟୋଜିତ ଯୋଜନା ହୋଇଥିଲେ ହେଁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟସରକାର ଯଥାକ୍ରମେ 75 ପ୍ରତିଶତ ଓ 25 ପ୍ରତିଶତ ବ୍ୟୟଭାର ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯୋଜନାଟି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହା ଏକ ମଜୁରୀଭିଭିକ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା ଯେଉଁଥ‌ିରେ କି କୃଷି ଶ୍ରମିକ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଣକୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକ, ନାମମାତ୍ର ଚାଷୀ, ମହିଳା, ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଉପଜାତି, ଶାରୀରିକ ଅକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୟସ୍କ ସନ୍ତାନମାନଙ୍କୁ ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାକାର ଭିଭିରେ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ହିତାଧ୍ୟାକାରୀମାନଙ୍କୁ ପାରିଶ୍ରମିକ ମଜୁରୀ ବାବଦରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଏ ।

ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିପିଡ଼ିତ ପରିବାରଗୁଡ଼ିକୁ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟନେଇ ଭାରତ ସରକାର 2005 ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ 7 ତାରିଖରେ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଆଇନ, 2005 ରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଏହି ଆଇନ ପ୍ରାଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଦେଶର 200 ଟି ପଛୁଆ ଜିଲ୍ଲାରେ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ କରିଛି । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଢାଞ୍ଚାଗତ ସୁବିଧାର ବିକାଶ ଘଟାଉଥ‌ିବା ମଜୁରୀଭିଭିକ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଜରିଆରେ ଗରିବ ଓଲାକମାନଙ୍କ ଜୀବିକା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ହେଉଛି ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଯୋଜନା ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ନିମ୍ନରେ ବାସ କରୁଥିବା ପରିବାରର ଅନ୍ତତଃ ଜଣେ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବର୍ଷକୁ ସର୍ବନିମ୍ନ 100 ଦିନର କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଯୋଗାଇଦେଇ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ବିକାଶ ଘଟାଇବା ସହିତ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ଘଟାଇବା ହେଉଛି ଏହି ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ନିଜ ଗ୍ରାମର 5 କି.ମି. ପରିଧ୍ଵ ମଧ୍ଯରେ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଇବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଭାରତର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବ୍ୟାପକତା ଓ ସାନ୍ଦ୍ରତା ଉପରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବାପାଇଁ ଏକ ମାନଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହି ମାନଦଣ୍ଡକୁ ‘ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା’ କୁହାଯାଏ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉପଭୋଗର ଏକ ନିମ୍ନତମ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚାଇବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଆୟସ୍ତର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଆୟକୁ ସାଧାରଣତଃ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ । ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଆୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖାଠାରୁ ନିମ୍ନରେ ରହି ଏହାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରେ ନାହିଁ, ସେମାନଙ୍କୁ ଗରିବ ବୋଲି ବିବେଚିତ କରାଯାଏ ।

ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଥିବା ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ । ଉଭୟ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଅଣଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଏହି ତାଲିକାରେ ଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଆମ ଦେଶରେ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟର ଖର୍ଜ ଲେକାମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିବାରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଅଣଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସମୟରେ ବିଚାର କରାଯାଏ ନାହିଁ । ଏହାପରେ ଚଳିତ ବଜାର ଦରରେ ଏହି ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ କଳନା କରାଯାଏ । ଶେଷରେ ସେହି ମୂଲ୍ୟର ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଆହରଣପାଇଁ ଯେଉଁ ମୁଣ୍ଡପିଛା ମାସିକ ଆୟ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ତାହାର ଆକଳନ କରି ତାହାକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖାରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଭାରତରେ ଯୋଜନା କମିଶନ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦୈନିକ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯୋଜନା କମିଶନଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଲୋକଙ୍କର ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦୈନିକ କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତା 2400 କ୍ୟାଲୋରୀ ଥିଲାବେଳେ ସହରାଞ୍ଚଳ ଲୋକଙ୍କର ମୁଣ୍ଡପିଛା ଏହି ଆବଶ୍ୟକତା 2100 କ୍ୟାଲୋରୀ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

ଏହି କ୍ୟାଲୋରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ମାସିକ ଟ 49.09 ଓ 56.64 ଉପଭୋଗଜନିତ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ (1973-74 ଦରରେ) ଭାରତର ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ବୋଲି ଯୋଜନା କମିଶନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ପରେ ସପ୍ତମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖାର ପୁନର୍ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଥିଲା । 1983-84 ମସିହାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳପାଇଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଟ 101.80 ଓ ଟ 117.50 ର ଖର୍ଚ୍ଚସ୍ତର ସହିତ ସମାନ କରି ଦିଆଗଲା । ପରେ ଏହି ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖାକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳ ପାଇଁ 229 ଟଙ୍କା ଓ 264 ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚସ୍ତର ସହିତ ସମାନ କରି ଦିଆଯାଇଛି ।

ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ମାନଦଣ୍ଡରେ ଦେଶର ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ମପାଯାଇ ଏହାର ବ୍ୟାପକତା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ମିଳିପାରିଛି । ଦେଶରେ ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର ନାହିଁ । କେତେବେଳେ ଏହା ବଢ଼ୁଚି ଓ କେତେବେଳେ କମୁଛି । ସେହିପରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟାର ତାରତମ୍ୟ ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଅନୁପାତ ସମାନ ନୁହେଁ । 1960-61 ମସିହାରେ ଦେଶରେ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା 17 କୋଟି ଥିଲା; କିନ୍ତୁ 1979-80 ମସିହା ବେଳକୁ ଏହା 33 କୋଟିକୁ ବୃଦ୍ଧିପାଇ 1987-88 ମସିହା ବେଳକୁ 31 କୋଟିକୁ ଖସିଆସିଥିଲା ।

ପୁଣି 1993-94 ମସିହା ବେଳକୁ ଏହା 35 କୋଟିରେ ପହଞ୍ଚଗଲା । ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାରରେ କହିଲେ, 1960-61 ମସିହାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଅନୁପାତ 34 ଶତାଂଶ ଥିଲାବେଳେ 1979-80 ମସିହାକୁ ଏହା 48 ଶତାଂଶକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ପରେ 1986- 87 ମସିହାକୁ ଏହି ଅନୁପାତ 34 ଶତାଂଶକୁ ଖସିଆସି 1987-88 ମସିହା ବେଳକୁ 39.3 ଶତାଂଶକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । 1993-94 ମସିହା ବେଳକୁ ଏହି ଅନୁପାତ 39 ଶତାଂଶକୁ ଖସିଆସିଲା ।

ଦେଶର ସହରାଞ୍ଚଳ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କଲେ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଅନୁପାତର ସ୍ଥିରତା ରହୁନାହିଁ । 1972-73 ମସିହାରେ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ଅନୁପାତ 44 ଶତାଂଶ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ 54 ଶତାଂଶ ଥିଲାବେଳେ 1987-88 ମସିହା ବେଳକୁ ଏହା ସହରାଞ୍ଚଳରେ 40 ଶତାଂଶ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ 39 ଶତାଂଶ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ 1993-94 ମସିହା ବେଳକୁ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଅନୁପାତ 37 ଶତାଂଶକୁ ଖସିଆସିଥିବାବେଳେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଅନୁପାତ 41.5 ଶତାଂଶକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।

ସେହିପରି ଦେଶର ସବୁ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ଅନୁପାତ ସମାନ ନୁହେଁ । ବିହାର, ଓଡ଼ିଶା, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ, ରାଜସ୍ଥାନ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧ୍ଵ ଥିଲାବେଳେ ପଞ୍ଜାବ, ହରିଆନା, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ଗୋଆ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ପ୍ରଭାବ କମ୍ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ବିହାରରେ 54.96 ଶତାଂଶ ଲୋକ ଦରିଦ୍ର । ସେହିପରି ଓଡ଼ିଶାରେ 49.56 ଶତାଂଶ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ 42.52 ଶତାଂଶ, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶରେ 40.56 ଶତାଂଶ ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳେ ବାସକରନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ୨ ଶତାଂଶ, ପଞ୍ଜାବରେ 11.7 ଶତାଂଶ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ 22 ଶତାଂଶ ଲୋକ ଦରିଦ୍ର ଅଟନ୍ତି ।

କିନ୍ତୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଗଭୀରତାକୁ ବିଚାରକୁ ନେଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଯେଉଁମାନେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ରେଖାତଳେ ରହୁଛନ୍ତି ସେମାନେ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀର ଦରିଦ୍ର ନୁହଁନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ଯ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର-ଗଭୀରତା ଭିଭିରେ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ । ଯଦି ଏହା କରାଯାଏ, ତେବେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କେତେ ପ୍ରକୋପ ତାହା ସଠିକ୍ ଆକଳନ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଆମ ଦେଶରେ ଏପରି ଅନେକ ଦରିଦ୍ର ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ କି ପ୍ରତିଦିନ ମୁଠାଏ ଖାଇବାକୁ ପାଉନାହାଁନ୍ତି, ଯାହାର ମୁଣ୍ଡ ଗୁଞ୍ଜିବାକୁ କୁଢ଼ିଆଟିଏ ନାହିଁ; ଲଜ୍ଜାନିବାରଣ କରିବାପାଇଁ ଛିଣ୍ଡା ଲୁଗାଟିଏ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଭାରତର ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ କେବଳ ସଂଖ୍ୟାରେ ମାପି ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ବରଂ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଗଭୀରତା ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ନିରାକରଣ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ ତାହା ଅଧିକ ଫଳପ୍ରଦ ହେବ ।

2. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଘନୀଭୂତ ହେବାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା । ଏହା ସବୁଯୁଗରେ ରହି ଆସିଅଛି । କେବଳ ଏହାର ବ୍ୟାପକତା ଓ ଗଭୀରତାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଅଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ଗଣଦାରିଦ୍ର୍ୟ ରୂପ ନେଇଅଛି । ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରାୟ ସବୁଦେଶର ଲୋକ ଅଳ୍ପବହୁତେ ଏହାର ଶିକାର ହୋଇଛନ୍ତି । ମାନବିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଜୀବନଯାପନର ମାନ ହାସଲ କରିବାରେ ଅସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ‘ଦାରିଦ୍ର୍ୟ’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଗଲାବେଳେ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ମନେହୁଏ ।

ଧନୀମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଯେଉଁମାନେ ନୂନ ସେମାନଙ୍କୁ ଆପେକ୍ଷିକ ଅର୍ଥରେ ଦରିଦ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ଧନୀ ଓ ଗରିବ ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଆପେକ୍ଷିକ ଶବ୍ଦ । ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ, ଗୋଷ୍ଠୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ, ରାଜ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ, ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା କରାଯାଇ କିଏ ଧନୀ, କିଏ ଦରିଦ୍ର ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତକୁ ଏବେବି ଦରିଦ୍ର ଦେଶ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଉଛି ।

ଯେହେତୁ ଆପେକ୍ଷିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ଚିନ୍ତାଧାରା, ତେଣୁ ଏପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଲୋପ ହେବା ଅସମ୍ଭବ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଚଳଣିର ଯେଉଁ ନିମ୍ନତମ ସ୍ତରରେ ମାନବୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସାଧାରଣ ବିକାଶପାଇଁ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ, ତାହାହିଁ ହେଉଛି ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ । ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଦେଶ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ସ୍ଥୂଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବାପାଇଁ ‘ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା’ ମାନଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଉପଭୋଗର ଏକ ନିମ୍ନତମ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚାଇବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଆୟସ୍ତର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ସେହି ଆୟକୁ ସାଧାରଣତଃ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ଆକାରରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରାଯାଏ । ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଆୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖାଠାରୁ ନିମ୍ନରେ ରହେ, ସେମାନେ ଦରିଦ୍ର ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଅନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏକ ଗଣ-ସମସ୍ୟା । ଏହା ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣରେ ଅନୁଭୂତ । 1993-94 ମସିହାରେ ପ୍ରାୟ 35 କୋଟି ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳେ ବସବାସ କରୁଛନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକଙ୍କୁ ଦୁଇ ଓଳି ଖାଇବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ, ପିନ୍ଧିବାପାଇଁ କନା ମିଳେ ନାହିଁ । ରହିବାପାଇଁ କୁଡ଼ିଆ ଖଣ୍ଡେ ମଧ୍ଯ ମିଳି ନ ଥାଏ । ଭାରତରେ ଏହାର ବ୍ୟାପକତା ଓ ଗଭୀରତା ବହୁତ ଅଧିକ । ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିପାରେ, ଆମ ଦେଶରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଘନୀଭୂତ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ? ଏହାର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି କାରଣ ନାହିଁ । ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଅନେକ କାରଣ ରହିଅଛି ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ଛନ୍ଦାଛନ୍ଦି । ସେହି କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଏହାଲା

(1) ଦ୍ରୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି– ଭାରତରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିର ମାତ୍ରା ବହୁତ ଅଧିକ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆମେ 1.6 କୋଟି ନୂଆ ମୁହଁ ଦେଖୁଅଛୁ । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହ, ପାନୀୟଜଳ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ଦିନକୁ ଦିନ ବଢ଼ିଚାଲିଛି । ଏହି ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାକୁ ସମ୍ବଳର ଘୋର ଅଭାବ ରହିଥ‌ିବାରୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଏହି ଆବଶ୍ୟକତାଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରି ନ ପାରି ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କଷାଘାତରେ ପୀଡ଼ିତ ହେଉଛନ୍ତି ।

(2) ଆୟ ଓ ସମ୍ପତ୍ତି ବଣ୍ଟନରେ ଅସମାନତା- ଆମ ଦେଶରେ ଆୟ ଓ ସମ୍ପତ୍ତିର ବଣ୍ଟନରେ ଯେଉଁ ବିଷମତା ରହିଛି ତାହା ଦେଶରେ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାବୃଦ୍ଧିର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ଭୂମି, ଆୟ, ପୁଞ୍ଜି, ସମ୍ପତ୍ତି, କୋଠାବାଡ଼ି ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଣ୍ଟନର ଅସମାନତା ରହିଅଛି । ଦେଶରେ ମାତ୍ର ଅଳ୍ପ କେତେଜଣଙ୍କ ମାଲିକାନାରେ ଆୟ ଓ ସମ୍ପତ୍ତିର ଏକ ବଡ଼ଭାଗ ରହିଥିବାବେଳେ ଏକ ବଡ଼ଭାଗ ଲୋକମାନଙ୍କ ମାଲିକାନାରେ ସ୍ଵଳ୍ପ ଆୟ ଓ ସମ୍ପଭି ରହିଥ‌ିବାର ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଫଳରେ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳେ ନିଶ୍ଳେଷିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(3) ଭୂମି ଉପରେ ଚାପ – ଭୂମି ଆମ ଦେଶର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ । ଭୂମିର ଯୋଗାଣ ଯଦି ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥା’ନ୍ତା ତାହାହେଲେ ସମସ୍ତଙ୍କପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ଆୟ ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା ଓ କେହି ଦରିଦ୍ର ହୋଇ ରହନ୍ତେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ହେତୁ ଭୂମି ଉପରେ ଅଧିକ ଚାପ ପଡ଼ିଲା । ଫଳରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା କୃଷିଜମିର ପରିମାଣ କମିବାରେ ଲାଗିଛି । ଫଳରେ ଅନେକ ଭୂମିର ମାଲିକାନାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳକୁ ଠେଲି ହୋଇଯାଆନ୍ତି ।

(4) ବେକାରି ସମସ୍ୟା – ନିଯୁକ୍ତିରୁହିଁ ଆୟର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତି ହ୍ରାସ ପାଇଲେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସାନ୍ଦ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ, ମାନବିକ ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରକୃତିଦତ୍ତ ସମ୍ବଳ ମିଳିତ ହୋଇ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଆୟର ଉତ୍ସ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଯେତେବେଳେ ଏହି ସମ୍ବଳଦ୍ବୟ ସମସ୍ତଙ୍କପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ଓ ଚଳନୀୟ ଆୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ ସେତେବେଳେ ଅନେକ ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଆବର୍ତ୍ତ ଭିତରକୁ ନିକ୍ଷେପିତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି । ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ଓ ମାନବିକ ସମ୍ବଳ ମିଳିତ ହୋଇ ସମସ୍ତଙ୍କପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହେବାରୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କଷାଘାତରେ ପୀଡ଼ିତ ଅଟନ୍ତି ।

(5) ମୁଦ୍ରାଢ଼ୀତିର ପ୍ରଭାବ –  ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି ଭାରତର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଅନ୍ୟ ଏକ କାରଣ । ଦିନକୁ ଦିନ ଜିନିଷପତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନେ ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟ କିଣିବାପାଇଁ ଅସମର୍ଥ ହୋଇପଡୁଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେମାନେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳକୁ ଖସିଆସୁଛନ୍ତି ।

(6) ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ – ଦେଶର ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ସମପରିମାଣର ଉନ୍ନୟନ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । କେତେକ ଅଞ୍ଚଳ ବା ରାଜ୍ୟ ଯଥେଷ୍ଟ ଉନ୍ନତ ଥିଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ପଛୁଆ ରହିଯାଇଛି । ଗୋଆ, ପଞ୍ଚାବ, ହରିଆନା, ଗୁଜୁରାଟ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଭଳି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉନ୍ନତ । କିନ୍ତୁ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ରାଜ୍ୟସମୂହ, ଓଡ଼ିଶା, ବିହାର, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ, ଛତିଶଗଡ଼ ଭଳି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁତ ପଛୁଆ । ଏହି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର କୃଷି, ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ ଘଟିନାହିଁ । ଫଳରେ ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖା ତଳେ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

(7) ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା – ଆମ ଦେଶର ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଆଉ ଏକ କାରଣ । ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ, ପ୍ରଥା ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ ଆମ ସମାଜରେ ଭରପୂର ହୋଇ ରହିଅଛି । ବ୍ରାହ୍ମଣର ପୁଅ ବ୍ରାହ୍ମଣ କାମ କରିବ । ସେ ସେଲୁନ୍, ଲଣ୍ଡି ବା ଅନ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଅନ୍ୟ ଜାତି ବା ବର୍ଣ୍ଣର ଲୋକମାନେ ନିଜର କୌଳିକ ବ୍ୟବସାୟ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ବେଉସା କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏ ପ୍ରକାର କୁସଂସ୍କାରପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ଫଳରେ ଦେଶରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବଢ଼ିଚାଲେ ।

(8) ରାଜନୈତିକ କାରଣ – ଆମ ଦେଶ ଶହଶହ ବର୍ଷ ଧରି ବିଦେଶୀମାନଙ୍କ ହାତରେ ଶାସିତ ହୋଇଆସିଅଛି । ଏହାଦ୍ୱାରା ଆମ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା ଯେ, ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ସୁଧୁରିଯିବ । ଦୀର୍ଘ ପାଞ୍ଚ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମିତି କିଛି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସଫଳତା ମିଳିନାହିଁ ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ରାଜନୈତିକ ନେତାମାନେ ଓ ଦଳମାନେ ନିଜ ନିଜର ସମ୍ପତ୍ତି ଠୁଳ କରିବାରେ ଆଗଭର ହୋଇ ପଡ଼ିଲେ । ଭୋଟ ପାଇବାପାଇଁ ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତାରଣା କଲେ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ନିରାକରଣପାଇଁ ସେମାନେ ଆନ୍ତରିକତାର ସହିତ କାମ କଲେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦେଶରେ ତା’ର କାୟା ବିସ୍ତାର କରି ଚାଲିଲା ।

3. ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣପାଇଁ ଯେଉଁସବୁ ବିଶେଷ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସୁଅଛି, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରଥମେ ଯୋଜନାକାରୀମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ ଯେ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସଂଗଠିତ ହେଲେ ଆପଣାଛାଏଁ ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି ଓ ଜୀବନଯାପନ ସ୍ତରରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିବ; କିନ୍ତୁ ଏହି ଧାରଣା ଭୁଲ୍ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା; ତେଣୁ ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତିର ଅଧ‌ିକ ସୁଯୋଗ ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେମାନଙ୍କୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ଉପରକୁ ଉଠାଇବାପାଇଁ ବିଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ମନେ କରାଗଲା । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣପାଇଁ କେତେକ ବିଶେଷ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପମାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(1) ସମନ୍ବିତ ଗ୍ରାମ୍ୟବିକାଶ ଯୋଜନା (IRDP)– ଏହି ଯୋଜନା 1976-77 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲେହେଁ 1979- 80 ମସିହାବେଳକୁ ଏହା ଦେଶର ସବୁ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ଲକ୍‌ରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତିକଳ୍ପେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥ‌ିବା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପରିକଳ୍ପନାଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ଗୋଟିଏ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ ସାରା ଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଥିଲା ଏହି ଯୋଜନାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

ଏହି ଯୋଜନା କୃଷି, ଉଦ୍ୟାନ, ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ, ପଶୁପାଳନ, ତନ୍ତୁବାୟ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ବ୍ୟବସାୟ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଇ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ମୂଳୋତ୍ପାଟନ କରିବାପାଇଁ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଅଭିପ୍ରାୟ ରଖୁଥିଲା । IRDP ଯୋଜନାର ଖର୍ଚ୍ଚ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ସମାନ ଭାବରେ ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଦରିଦ୍ର ହିତାଧ୍ୟାକାରୀମାନଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ବ୍ୟାଙ୍କ ଋଣ ଓ ସବ୍‌ସିଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନଙ୍କର ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିର ପଥ ସୁଗମ କରାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଭଳି ସମାଜର ଅବହେଳିତ ବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କର ସହାୟତା କରିବାପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନାରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାଦ୍ଵାରା ଆମକୁ ଯେତିକି ସୁଫଳ ମିଳିବା କଥା ତାହାହିଁ ମିଳିପାରି ନାହିଁ ।

(2) ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (NREP)- ମାନ୍ଦା କୃଷି ଋତୁରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଦରିଦ୍ର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅତିରିକ୍ତ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇଦେବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୁଖ୍ୟ ଅଭିପ୍ରାୟ । 1977-78 ମସିହାରୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସୁଥ‌ିବା କାମପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ NREP ନାମକରଣ କରାଯାଇଅଛି । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହିତସାଧନପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଉତ୍ପାଦନଶୀଳ ସାମୂହିକ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି, ଉନ୍ନୟନ ସହାୟକ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଦୃଢ଼ୀକରଣ ।

ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କୁ ମଜୁରିର ଅଂଶଭାବରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କର ପୁଷ୍ଟିହୀନତା ଦୂରୀକରଣ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲପାଇଁ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ମାନ୍ଦା କୃଷି ଋତୁରେ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ କେନ୍ଦ୍ର, ଗୃହ, ଜଳାଶୟ, ରାସ୍ତା, ଜଳସେଚନ ଓ ବନ୍ୟାନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହାୟକ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ, ପତିତ ଜଳାଶୟଗୁଡ଼ିକର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଥିଲା ।

1980 ରୁ 1985 ମସିହା ମଧ୍ୟରେ 177437 ନିୟୁତ ମାନବ ଦିବସ ନିଯୁକ୍ତି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାକୁ 1990 ମସିହାରେ ‘ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା’ ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।

(3) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଭୂମିହୀନ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (RLEGP)– ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ 1983 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଭୂମିହୀନ ଲୋକମାନଙ୍କପାଇଁ ଅଧିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରରୁ ଅତି କମ୍‌ରେ ଜଣେ ଲେଖାଏଁ ଲୋକକୁ ବର୍ଷକୁ 100 ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇଦେବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ପ୍ରକଳ୍ପ, ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ବାସଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରାସ୍ତା, ସୁଲଭ ଶୌଚାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ, କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳସେଚନ, ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଆଦିର ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଭୂମିହୀନ କୃଷକ, ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି, ଗୋତି ଶ୍ରମିକ, ମହିଳା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଅଗ୍ରାଧୁକାର ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ସମସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । 1989 ମସିହାରେ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।

(4) ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା (JRY)– ‘ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଭୂମିହୀନ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ’ର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ 1986 ମସିହାରେ ଏ ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଏକତ୍ର କରି ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଖର୍ଚ୍ଚର ୫୦ ଶତାଂଶ କେନ୍ଦ୍ର ଓ 20 ଶତାଂଶ ରାଜ୍ୟ ବହନ କରିଥାଏ । ଏହି ଯୋଜନା ଜିଲ୍ଲାର ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା ଆନୁକୂଲ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ।

ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନ୍ତର୍ଗତ ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟରେ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତିକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର, ସେମାନଙ୍କର କ୍ରମାଗତ ଆୟପନ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାକାର, ମହିଳା, ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯାଏ ।

ଦରିଦ୍ରତମ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି ଓ ଗୋତି ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କପାଇଁ ‘ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଗୃହ’ ନିର୍ମାଣ, ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେଖା ତଳେ ଥ‌ିବା କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ନାମମାତ୍ର ଚାଷୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଚାଷଜମିକୁ ଉଠିଆ କରିବା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଜଳଛାୟା ଅଞ୍ଚଳରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଚାଷଜମିର ଉତ୍ପାଦିକା ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି କରିବା, କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ନାମମାତ୍ର ଚାଷୀମାନଙ୍କର ଭୂଉନ୍ନୟନ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

(5) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ତାଲିମ (TRYSEM)– ଏହି ଯୋଜନା 1989 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ଥ‌ିବା 18-35 ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକଭାବେ ବୈଷୟିକ କୌଶଳ ତାଲିମ ଦେବା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଶିଳ୍ପ ବା ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଆରମ୍ଭ କରିବାପାଇଁ କୌଶଳ ଶିକ୍ଷାଦେବା ସହିତ ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ଋଣ ଆକାରରେ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକାଲ୍ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ମରାମତି, TV, ରେଡ଼ିଓ ମରାମତି, ନଡ଼ିଆକତା କାମ, ଚମଡ଼ା କାମ, ଟ୍ରାଭେଲ୍ ଏଜେନ୍‌ସି ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି ଓ ମହିଳା ପ୍ରଭୃତି ଅବହେଳିତ-ବର୍ଗମାନଙ୍କପାଇଁ ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥାଏ । ସପ୍ତମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଏହି ଯୋଜନାଦ୍ଵାରା 11.6 ଲକ୍ଷ ଯୁବକ-ଯୁବତୀ ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ ।

(6) ଜାତୀୟ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜୀବିକା ମିଶନ (NVLM) – ନେହେରୁ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା (NRY), ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସହରାଞ୍ଚଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣପାଇଁ ସମନ୍ବିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (PMIUPEP), ସହରାଞ୍ଚଳ ପ୍ରାଥମିକ ସେବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (UBSP), ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଏକତ୍ର କରାଯାଇ ଜାତୀୟ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜୀବିକା ମିଶନ (NVLM) କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ସହରାଞ୍ଚଳ ବେକାର ଓ ଅର୍ବବେକାର ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିପାଇଁ ସବୁପ୍ରକାର ସାହାଯ୍ୟ କରିବା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଥ‌ିବା ଅର୍ଥ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ 75 : 25 ହିସାବରେ ବହନ କରାଯାଇଥାଏ ।

(7) ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବିକା ମିଶନ (NRLM) – IRDP, DWCRA, TRYSEM ଯୋଜନାକୁ ଏକତ୍ର କରାଯାଇ NRLM ଯୋଜନା 2011 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଅଛି । ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀପାଇଁ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିର ବ୍ୟାପକ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

ଏହି ଯୋଜନାରେ ଜିଲ୍ଲା ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥାକୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରାଯାଇଛି । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କର ଦକ୍ଷତା, ସେମାନଙ୍କୁ ବୈଷୟିକ କୌଶଳ ପ୍ରଦାନ, ସେମାନଙ୍କ ଶିଳ୍ପ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରୟ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରି ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଆହୁରି ଜୋର୍‌ସୋର୍‌ରେ ଆଗେଇ ନେଇ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ଉପରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଇଛି ।

4. ଭାରତରୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ସରକାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକର ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
1970 ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମ ଦେଶର ଯୋଜନାକାରୀମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଆସୁଛନ୍ତି ଯେ, ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶରେ ଶିଳତା ଓ ବୈଷମ୍ୟ ଦେଶର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ତେଣୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ବୈଷମ୍ୟର ଦୂରୀକରଣଦ୍ୱାରା ଗଣଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବିଲୋପ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । ସେଣ୍ଡ୍‌ପାଇଁ ଏହି ଦୁଇ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଯୋଜନାରେ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଓ ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ, 1985-86 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଦେଶରୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଲୋପ ପାଇପାରିବ ।

କିନ୍ତୁ ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା ବେଳକୁ ଦେଖାଗଲା ଯେ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ତଥା ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାରେ ବିଶେଷ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇନାହିଁ; ତେଣୁ ପରବର୍ତୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଆଗଲା ।

ଉପାୟ ଚିନ୍ତା କରାଗଲା । ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନାରେ ମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ଯେ, ବେକାରି ଓ ଅର୍ଥବେକାରି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରାଯାଇ ପାରିଲେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ହୋଇପାରିବ । ତେଣୁ ଏହି ଯୋଜନାରେ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଗଲା । ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନାରେ ମଧ୍ୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଗଲା ।

1984-85 ମସିହାକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଅନୁପାତ 30 ଶତାଂଶ ଓ 1994-95 ମସିହାକୁ 10 ଶତାଂଶରୁ କମ୍‌କୁ ଖସାଇ ଦେବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଗଲା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହେଲା ଯେ –

  • ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନାରେ ଦେଶର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର 5.2 ଶତାଂଶ ଓ ସପ୍ତମ ଯୋଜନାରେ 5.5 ଶତାଂଶକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯିବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ,
  • ଆର୍ଥିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରକରିବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ।

ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଯେଉଁସବୁ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନିଆଗଲା, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

  • 1994- 95 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ହାର 26.92 ଶତାଂଶକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା,
  • ବର୍ଦ୍ଧିତ ପୁଞ୍ଜି-ଉତ୍ପାଦ ଅନୁପାତ (incremental capital output ratio) ହ୍ରାସ କରି ପୁଞ୍ଜିର ଉତ୍ପାଦନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।

ସେହିପରି ଦେଶରେ ବୈଷମ୍ୟ ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ଉପାୟର ‘ଅବତାରଣା କରାଗଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

  • ନୂତନ ଧନ୍ଦା ସୃଷ୍ଟି ମାଧ୍ୟମରେ ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତିର ଅଧ‌ିକ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା,
  • ସାମାଜିକ ସେବାର ପ୍ରସାର କରିବା,
  • ଉତ୍ପାଦନ ସହାୟକ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଋଣ ଯୋଗାଇଦେବା, ଚକବନ୍ଦୀ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଚାଷଜମିର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପରିମାଣ ଧାର୍ଯ୍ୟ ଓ ରୟତି ସ୍ଵତ୍ଵର ସୁରକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଭୂସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଅଧ‌ିକ ଜୋରଦାର୍ କରିବା,
  • ଅଧୁକ ଆୟ ଓ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ କରଧାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଓ
  • ଜନସଂଖ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ରୋକିବା ।

ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ସଫଳତା ଉପଲବ୍‌ କରି ଏହାର ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ଆହୁରି ବ୍ୟାପକ କରିବାପାଇଁ ସପ୍ତମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଅନେକ ନୂଆ-କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା । ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

  • ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭଳି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ସେବା ଯୋଗାଇ ଦେବା,
  • ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଗରିବମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟରେ ଯୋଗାଇ ଦେଇ ଦରବୃଦ୍ଧି ପ୍ରଭାବରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିବାର ଯୋଜନା,
  • ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି ଓ ମହିଳାଙ୍କ ‘ଭଳି ସମାଜର ଅତି ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଜୀବନଯାପନର ମାନ ଉନ୍ନତ କରିବାପାଇଁ ବିଶେଷ ଧରଣର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ଓ
  • କୃଷି ଅନଗ୍ରସର ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ କୃଷି ବିକାଶପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ।

ସେହିପରି ସହରାଞ୍ଚଳ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣପାଇଁ ସପ୍ତମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ମଧ୍ଯ ନିଆଯାଇଥିଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

  • ସହରାଞ୍ଚଳ ବେକାରିମାନଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି,
  • ସ୍ବଳ୍ପ ବେତନଭୋଗୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କପାଇଁ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ବ୍ୟବସ୍ଥା,
  • ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ଓ ରୋଜଗାର ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ
  • ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ପରିମଳ ଓ ପିଇବାପାଣିର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।

ଅଷ୍ଟମ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭବେଳକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଅନୁପାତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ କମି ନ ଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଏହା 36 ଶତାଂଶ ଥୁଲା ଏବଂ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଅନୁପାତ ଆହୁରି ଅଧିକ ଥିଲା । ତେଣୁ ଅଷ୍ଟମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରାଯାଇଥିଲା । 1996-97 ମସିହା ବେଳକୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଅନୁପାତ 29.2 ଶତାଂଶକୁ ଖସି ଆସିଥିଲା ।

ତେଣୁ ନବମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଏହି ଅନୁପାତକୁ 2001-02 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା 18 ଶତାଂଶକୁ, 2006-07 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା 18 ଶତାଂଶକୁ, 2006-07 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା 9.5 ଶତାଂଶକୁ ଓ 2011-12 ମସିହାସୁଦ୍ଧା 4.4 ଶତାଂଶକୁ ଖସାଇ ଆଣିବାପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଗଲା ।

ତେଣୁ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ଯଥାକ୍ରମେ 7 ଶତାଂଶ, 7.5 ଶତାଂଶ ଓ 8 ଶତାଂଶକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଗଲା । ସ୍ତରରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ଵେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦେଶର ଏକ ବଡ଼ ସମସ୍ୟାରୂପେ ମୁଣ୍ଡଟେକି ରହିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

5. ଭାରତରୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସାମ୍ପ୍ରତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିର୍କ ଯୋଜନାଠାରୁ ଗରିବମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହେଲା । କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରମାନେ ଅନେକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କରିସାରିଲେଣି । କିନ୍ତୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାର ଚିହ୍ନ ଦେଶରୁ ଲିଭୁନାହିଁ; ବରଂ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାର କରୁଣ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖାଦେଇଛି । ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥ‌ିବା କେତୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସମ୍ପର୍କରେ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।

(1) ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧି ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଯୋଜନା : ପୂର୍ବତନ ସଂଯୁକ୍ତ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ମେଣ୍ଟ ସରକାରଙ୍କ ଏହା ଏକ ପ୍ରଶଂସନୀୟ ନିଯୁକ୍ତି-ଭିଭିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣ ଯୋଜନା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚାଳ ନିଯୁକ୍ତି ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ବିଲ୍‌ – 2004 ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସ 2005 ରେ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟରେ ପାସ୍ ହୋଇ, ଏହି ଯୋଜନାକୁ ଆଇନଗତ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ମିଳିସାରିଛି ।

ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତି ପରିବାରର ଜଣକୁ ବର୍ଷକରେ 100 ଦିନ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି । ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଚଳିତ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରି ପାଇବାକୁ ହିତାଧିକାରୀମାନେ ଏହାର ହକ୍‌ର ଅଟନ୍ତି । କାମ ମାଗିବାର 15 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କାମ ନ ମିଳିଲେ ହିତାଧ୍ୟାକାରୀ ବେକାରୀ ଭତ୍ତାପାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

2016-17 ବଜେଟ୍‌ରେ ଏହି ଯୋଜନା ପାଇଁ ? 38.500 କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭରୁ 2014-15 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ମୋଟ 2.4 ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ ହୋଇଥ‌ିବା ବେଳେ ମୋଟ ନିଯୁକ୍ତି 1644 କୋଟି ଶ୍ରମଦିବସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବା ଆକଳନ କରାଯାଇଛି ।

ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ଆଇନ (National Food Security Act): ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ବିଲ୍ ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହରେ 2013 ମସିହାରେ ପାରିତ ହେଲା ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉକ୍ତ ବିଲ୍‌କୁ ସ୍ବୀକୃତ ପ୍ରଦାନ କଲା ପରେ ଆଇନର ମାନ୍ୟତା ପାଇଲା । ଏହି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ 75 ପ୍ରତିଶତ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ 50 ପ୍ରତିଶତ ଗରିବ ହିତାଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କୁ 5 କିଲୋ (ଗହମ କେ.ଜି. ପ୍ରତି 1 ଟଙ୍କା ଓ ଚାଉଳ କେ.ଜି. ପ୍ରତି 1 ଟଙ୍କା ଦରରେ) ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଉପଲବ୍‌ଧ ହେବ ।

ସବୁଠାରୁ ଗରିବ ପରିବାର ପ୍ରତି ମାସରେ ଅତିରିକ୍ତ 10 କେ.ଜି. ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପାଇବେ ଯାହାଦ୍ଵାରା ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ଅନ୍ନ ଯୋଜନାରେ ସେମାନେ ପାଉଥ‌ିବା ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପରିମାଣ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇପାରିବ । ରାଜ୍ୟସ୍ତରରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ହିତାଧିକାରୀମାନଙ୍କ ଅନୁପାତ ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବେ ।

କିନ୍ତୁ ସକ୍‌ସିଡ଼୍ ପ୍ରଦାନଦ୍ୱାରା ସରକାରଙ୍କୁ ବିପୁଳ ବ୍ୟୟ ଭାର ବହନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । 2015-16 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ଏହି ବ୍ୟୟ ୡ 1,57,701 କୋଟି ଟଙ୍କା ହେବ ବୋଲି ଆକଳନ ହୋଇଛି ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା 23ଟି ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏହି ଆଇନକୁ ଆଂଶିକ ବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିସାରିଲେଣି । ରାଜ୍ୟସରକାରମାନେ ହିତାଧ୍ୟାକାରୀମାନଙ୍କୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ରେସନ୍ କାର୍ଡ଼ ଯୋଗାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ପୂର୍ବର ବି.ପି.ଏଲ୍. ଓ ଏ.ପି.ଏଲ୍. ରେସନ୍ କାର୍ଡ଼କୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 10 ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

(2) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମୀଣ ଆବାସ ଯୋଜନା (PMGAY) : 1958 ମସିହାରେ ଗ୍ରାମୀଣ ଗରିବ ବିଶେଷକରି ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି ଓ ଉପଜାତି ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା ଏବେ କେନ୍ଦ୍ରସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମୀଣ ଆବାସ ଯୋଜନା ନାମରେ ପୁନଃ ନାମକରଣ କରାଯାଇଛି ।

1993-94 ମସିହାଠାରୁ ଏହି ଯୋଜନା ଅଣତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି ଓ ଉପଜାତିଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହୋଇଥିଲା । ପରେ 1995-96 ମସିହାଠାରୁ ଏହା ସାମରିକ ଓ ଅର୍ଥ- ସାମରିକ କର୍ମଚାରୀ ଯେଉଁମାନେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟପାଳନ ବେଳେ ଦେଶପାଇଁ ସହିଦ୍ ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହେଲା । ଜିଲ୍ଲା, ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରୂପାୟନ ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ।

୧। କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଯୋଜନା ପର୍ବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୪୭
(ii) ୧୯୪୮
(iii) ୧୯୫୧
(iv) ୧୯୯୧
Answer:
(iii) ୧୯୫୧

୨। ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରୁଥିଲେ ?
(i) ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ
(ii) ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ
(iii) ଯୋଜନା କମିଶନ୍
(iv) ଅର୍ଥ କମିଶନ୍
Answer:
(iii) ଯୋଜନା କମିଶନ୍

୩। ଯୋଜନା କମିଶନ୍‌ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଥିଲେ ?
(i) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ii) ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(iii) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(iv) ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ
Answer:
(iii) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ

୪। ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ଏକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
(i) ସ୍ୱ।ବଲମ୍ୱନଶୀଳତା ହାସଲ
(ii) ଉଚ୍ଚ ଆର୍ଥିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲ
(iii) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୫। ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ଯୋଜନା ପ୍ରଚଳିତ ?
(i) ଦଶମ ଯୋଜନା
(ii) ଏକାଦଶ ଯୋଜନା
(iii) ଦ୍ଵାଦଶ ଯୋଜନା
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଦ୍ବାଦଶ ଯୋଜନା

୬। ପ୍ରଥମ ଯୋଜନାରେ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ର ଅଗ୍ରାଧୂକାର ଲାଭ କରିଥିଲା ?
(i) ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ର
(ii) ସେବା କ୍ଷେତ୍ର
(iii) କୃଷି କ୍ଷେତ୍ର
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iii) କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର

୭। କେଉଁ ଯୋଜନାରେ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ର ଅଗ୍ରାଧୁକାର ଲାଭ କରିଥିଲା ?
(i) ପ୍ରଥମ ଯୋଜନା
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଜନା
(iii) ତୃତୀୟ ଯୋଜନା
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଜନା

୮। ଜାତୀୟ ଯୋଜନା କମିଟି କେବେ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା।
(i) ୧୯୪୭
(ii) ୧୯୪୯
(iii) ୧୯୩୭
(iv) ୧୯୫୦
Answer:
(iii) ୧୯୩୭

୯। ବମ୍ବେ ଯୋଜନାର ସମୟ କାଳ କେତେବର୍ଷ ପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ।
(i) ୫ ବର୍ଷ
(ii) ୧୫ ବର୍ଷ
(iii) ୧୦ ବର୍ଷ
(iv) ୨୦ ବର୍ଷ
Answer:
(ii) ୧୫ ବର୍ଷ

୧୦। ସ୍ଥିରତା ସହିତ ବିକାଶ କେଉଁ ଯୋଜନାର ପ୍ରଧାନ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଥିଲା ?
(i) ତୃତୀୟ ଯୋଜନା
(ii) ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା
(iii) ଚତୁର୍ଥ ଯୋଜନା
(iv) ସପ୍ତମ ଯୋଜନା
Answer:
(iii) ଚତୁର୍ଥ ଯୋଜନା

୧୧। କେଉଁ ଯୋଜନାର ସମୟକାଳ ୪ ବର୍ଷ ଥିଲା ?
(i) ତୃତୀୟ ଯୋଜନା
(ii) ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା
(iii) ସପ୍ତମ ଯୋଜନା
(iv) ଅଷ୍ଟମ ଯୋଜନା
Answer:
(ii) ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୧୨। ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
(i) ସ୍ଥିରତା ସହ ବିକାଶ
(ii) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ସହ ବିକାଶ
(iii) କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ସହ ବିକାଶ

୧୩। କେଉଁ ଯୋଜନା ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଉପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲା।
(i) ଚତୁର୍ଥ ଯୋଜନା
(ii) ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନା
(iii) ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା
(iv) ସପ୍ତମ ଯୋଜନା
Answer:
(iv) ସପ୍ତମ ଯୋଜନା

୧୪। ନବମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
(i) ସମତା ଓ ନ୍ୟାୟ ସହିତ ବିକାଶ
(ii) ସ୍ଥିରତା ସହ ବିକାଶ
(iii) ସ୍ଥିରତା ଓ ନ୍ୟାୟ ସହ ବିକାଶ
(iv) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ସହ ବିକାଶ
Answer:
(i) ସମତା ଓ ନ୍ୟାୟ ସହିତ ବିକାଶ

୧୫। ଦଶମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କେବେ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲା ?
(i) ୨୦୦୦ ମସିହା
(ii) ୨୦୦୨ ମସିହା
(iii) ୨୦୦୧ ମସିହା
(iv) ୨୦୦୫ ମସିହା
Answer:
(ii) ୨୦୦୨ ମସିହା

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୧୬। ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ବମ୍ବେର ଆଠ ଜଣ ଶିଳ୍ପପତି ଯେଉଁ ଯୋଜନା ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ତାହାର ନାମ କ’ଣ ଥୁଲା ?
(i) ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ଯୋଜନା
(ii) ଜନଗଣଙ୍କ ଯୋର୍ଜନା
(iii) ବମ୍ବେ ଯୋଜନା
(iv) ସର୍ବୋଦୟ ଯୋଜନା
Answer:
(iii) ବମ୍ବେ ଯୋଜନା

୧୭ । କେଉଁ ଦେଶର ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଭାରତରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥିଲା ?
(i) ଆମେରିକା
(ii) ସୋଭିଏଟ୍ ରୁଷିଆ
(iii) ଚୀନ୍
(iv) କୁ୍ୟବ
Answer:
(ii) ସୋଭିଏଟ୍ ରୁଷିଆ

୧୮। ନିମ୍ନଲିଖତଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଭାରତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଅନ୍ୟତମ ବିଫଳତା ?
(i) ସ୍ୱ।ବଲମ୍ୱନଶୀଳତା
(ii) ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାରରେ ଉନ୍ନତି
(iii) ଗଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
(iv) ଜାତୀୟ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି
Answer:
(iii) ଗଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

୧୯। ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ନିମ୍ନ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାରକୁ କିଏ ‘ହିନ୍ଦୁ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର’ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ?
(i) ଭି.କେ.ଆର.ଭି ରାଓ
(ii) ପ୍ରଫେସର ରାଜକ୍ରିଷ୍ଣା
(iii) ପି.ସି. ମହଲାବିଶ୍
(iv) ଏମ୍.ଏନ୍. ରାଓ
Answer:
(ii) ପ୍ରଫେସର ରାଜକ୍ରିଷ୍ଣା

୨୦ । ଏଥୁ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ଆର୍ଥନୀତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(ii) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା
(iii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା
(iv) ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣ
Answer:
(iv) ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣ

୨୧ । କିଏ ନୀତି ଆୟୋଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି ?
(i) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(iii) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ii) ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ

୨୨ । ବର୍ତ୍ତମାନ କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନର ଦାୟୀତ୍ବ ନେଇଛି ?
(i) ଅର୍ଥ ଆୟୋଗ
(ii) ଯୋଜନା ଆୟୋଗ
(iii) ନୀତି ଆୟୋଗ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ନୀତି ଆୟୋଗ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୨୩। ନୀତି ଆୟୋଗର ପ୍ରଥମ ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଅଟନ୍ତି ?
(i) ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି
(ii) ଅରବିନ୍ଦ ପାନାଗାରିଆ
(iii) ଅମର୍ଭ ସେନ୍
(iv) ଅରୁଣ ଜେଟ୍‌ଲି
Answer:
(i) ଅରବିନ୍ଦ ପାନାଗାରିଆ

୨୪ । ଦ୍ଵାଦଶ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
(i) 2012
(ii) 2013
(iii) 2014
(iv) 2015
Answer:
(i) 2012

୨୫ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ ନୀତି ଆୟୋଗର ସଦସ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି ?
(i) ରାଜ୍ୟ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ
(ii) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(iii) ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(iv) ଏମାନଙ୍କ ଭିତରୁ କେହିଁ ନୁହେଁ
Answer:
(i) ରାଜ୍ୟ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

୧। ଜୟ ପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଏକ ପରିଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ, ଯାହାକି _________________ ନାମରେ ପରିଚିତ ।
Answer:
ସର୍ବୋଦୟ ଯୋଜନା

୨। ଏସ୍.ଲନ୍. ଅଗ୍ରୱାଲ୍ ଯେଉଁ ଯୋଜନା ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ତାହାର ନାମ ___________________ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ଯୋଜନା

୩। ଏମ୍. ଏନ୍.ରାଏ ଯେଉଁ ଯୋଜନା ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ତାହାର ନାମ ____________________ ।
Answer:
ଜନତା ଯୋଜନା

୪। ସମ୍ପ୍ରତି ଦେଶର __________________ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଛି।
Answer:
ଦ୍ଵାଦଶ

୫। ଦୁଃଖ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ରୋଗ ତଥା ଅଳ୍ପାହାରରୁ ମୁକାଳିବା ପାଇଁ _____________________ ର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍‌ଧ କରାଗଲା ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା

୬। ପ୍ରଥମ ଯୋଜନାରେ _____________________ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ଅଗ୍ରାଧୁକାର ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
କୃଷି

୭। ଦ୍ୱିତୀୟ ଯୋଜନାରେ __________________ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଥିଲା ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶମୂଳକ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତିର ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରାବଧାନ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ

୮। ଦେଶରେ _______________________ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଥିଲା ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶମୂଳକ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତିର ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରାବଧାନ ।
Answer:
ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୯। ________________________ ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାର ଯୋଜନା ଅୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୫୦

୧୦। ________________________ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଚିଠାରେ ଆୟରେ ଅସମାନତା ହ୍ରାସ ବିଷୟରେ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ତୃତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ,

୧୧। ଦ୍ଵିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଏକ ___________________ ସମାଜ ଗଠନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ବିଷୟ ଅବତାରଣା କରାଯାଇଥିଲା।
Answer:
ସମାଜବାଦୀ,

୧୨। ଭାରତରେ ଆର୍ଥନୀକିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର କଚ୍ଛପ ଗତିକୁ ଅଧ୍ୟାପକ ରାଜକ୍ରିଷ୍ଣା __________________ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର କହି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ହିନ୍ଦୁ

୧୩। ଯୋଜନା କାଳରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯେଉଁ ଢାଞ୍ଚାଗତ ଓ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା ତାହା ଫଳରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦକୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଓ ___________________ କ୍ଷେତ୍ରର ଅବଦାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା।
Answer:
ତୃତୀୟା/ସେବା

୧୪। ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା କହିଲେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବୈଦେଶିକ ସହାୟତାର ପରିମାଣକୁ _________________ ସ୍ତରରେ ରଖୁବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ।
Answer:
ସର୍ବନିମ୍ନ

୧୫। ______________________ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାରେ ସଂଘଟିତ ପ୍ରଗତିକୁ ଜାଜ୍ଜ୍ବଲ୍ୟମାନ ଭାରତ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।
Answer:
ବିଜ୍ଞାନ

୧୬। ଚିରସ୍ଥାୟୀ _______________ କୁ ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ଏକ ବିଫଳତା ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।
Answer:
ଗଣଦାରିଦ୍ର୍ୟ

୧୭। ୧୯୯୧ ମସିହ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁସୃତ ଆମ ଯୋଜନା କୌଶଳରେ ___________________ କ୍ଷେତ୍ରର ଆଧୂପତ୍ୟ ଓ ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ସରକାରୀ

୧୮। ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକର ବିଫଳତା ପାଇଁ ଏହାକୁ _________________ ଯୋଜନା ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
Answer:
କାଗଜ

୧୯।____________________ ନୀତି ଆୟୋଗରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ

୨୦। ନୀତି ଆୟୋଗ ___________________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୨୦୧୫

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧। ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା ହେଉଛି ବହୁଳ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବଳର ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିବା କୌଣସି ନିଶ୍ଚିତ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ କେତେକ ସୁଚିନ୍ତିତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ସୁଚିନ୍ତିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ।

୨। ଆମ ଯୋଜନାର ଏକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଉଚ୍ଚ ଆଧ‌ିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ଏକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୩। ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ଗୋଟିଏ ତ୍ରୁଟି ଉଲ୍ଲେଖ କର।
Answer:
ଉତ୍କଟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ଗୋଟିଏ ତ୍ରୁଟି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୪। ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ନିଜ ଗୋଡ଼ରେ ନିଜେ ଛିଡ଼ାହେବା ଓ ବିଦେଶୀ ସାହାଯ୍ୟ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧୂକ ନିର୍ଭରଶୀଳ ନ ହେବାକୁ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ।

୫। ଭାରତରେ କେତୋଟି ଯୋଜନା ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇସାରିଲାଣି ?
Answer:
ଭାରତରେ ବାରଟି ଯୋଜନା ହୋଇସାରିଲାଣି ।

୬ । ଦ୍ଵାଦଶ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଜାତୀୟ ଆୟର ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଲକ୍ଷ୍ୟ କେତେ ରଖାଯାଇଛି ।
Answer:
ଦ୍ବାଦଶ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଜାତୀୟ ଆୟର ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି 9.5% ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି।

୭ । କେଉଁ ଯୋଜନାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟଦୂରୀକରଣ ଉପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ସପ୍ତମ ଯୋଜନାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଉପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଇଥିଲା।

୮। ଭାରତୀୟ ଯୋଜନା ଆୟୋଗର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ଯକ୍ଷ କିଏ ?
Answer:
ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଭାରତୀୟ ଯୋଜନା ଆୟୋଗର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ।

୯ । ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କେବେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତରେ ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା।

୧୦ । କାହା ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ଦ୍ବିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ପି.ସି. ମାହାଲାନୋବିସ୍‌ଙ୍କ ତତ୍ତ୍ବାବଧାନରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୧ । ଶିଳ୍ପାୟନରେ ଭାରତ ପୃଥ‌ିବୀରେ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ?
Answer:
ଭାରତ ଦଶମ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

୧୨ । ୨୦୧୧-୧୨ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର କେତେ ଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର 6.5 ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା ।

୧୩। ୨୦୦୯-୧୦ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ପୁଞ୍ଜିଗଠନର ହାରା କେତେ ଥିଲା ?
Answer:
୨୦୦୯-୧୦ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ପୁଞ୍ଜିଗଠନର ହାର 31.6% ଥିଲା ?

୧୪। ୧୯୯୧ ମସିହା ଅନୁଯାୟୀ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦୈନିକ ଖାଦ୍ୟ ଉପଭୋଗ 471 ଗ୍ରାମ୍ ଥିଲାବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନ କେତେ ଅଛି ?
Answer:
୧୯୯୧ ମସିହା ଅନୁଯାୟୀ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦୈନିକ ଖାଦ୍ୟ ଉପଭୋଗ 471 ଗ୍ରାମ୍ ଥିଲାବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନ 490 ଗ୍ରାମ୍

୧୫ । ଦେଶରେ ଜି.ଡ଼ି.ପି.କୁ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବଦାନ କେତେ ଅଛି ?
Answer:
ଦେଶରେ ଜି.ଡ଼ି.ପି.କୁ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବଦାନ 29.2 ଅଛି ?

D. ନିମ୍ନଲିଖତ ଉତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ। ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଯୋଜନା ଆୟୋଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି
Answer:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଯୋଜନା ଆୟୋଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୨। ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା
Answer:
୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

୩ । ଆମ ଦେଶରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ନବମ ଯୋଜନା ପ୍ରଚଳିତ।
Answer:
ଆମ ଦେଶରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦ୍ଵାଦଶ ଯୋଜନା ପ୍ରଚଳିତ।

୪ । ପ୍ରଥମ ଯୋଜନାରେ କୃଷିବିକାଶ ଉପରେ ଅଗ୍ରାଧୁକାର ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଠିକ୍

୫। ଦଶମ ଯୋଜନାରେ ୮ ପ୍ରତିଶତ ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିହାର ହାସଲ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି ।
Answer:
ଦଶମ ଯୋଜନାରେ ୮ ପ୍ରତିଶତ ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିହାର ହାସଲ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି ।

୬। ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟତା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ।

୭ । ପ୍ରଥମ ବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ତିନିବର୍ଷ ଥିଲା ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ଥିଲା ।

୮। ଦ୍ବିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କୃଷି ଉପରେ ସର୍ବାଧିକ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲା
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲା ।

୯। ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଉଭୟ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ସ୍ଥିରତା ସହିତ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲେ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୧୦। ସପ୍ତମ ଯୋଜନା ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ବେକାରି ଦୂରିକରଣ ସହିତ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତାକୁ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା
Answer:
ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନା ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ବେକାରୀ ଦୂରିକରଣ ସହିତ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତାକୁ’ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
E. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କ ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦିଅ ।

୧। ଯୋଜନାର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଔପନିବେଶିକ ଶାସନ କାଳରେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିତି ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିରାଶଜନକ। ଦେଶରେ ଶିଳ୍ପର ଭିଭି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ ଥିଲା ଏବଂ ପାରମ୍ପରିକ କୃଷିବ୍ୟବସ୍ଥାର ଚାପରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ କୃଷକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କାଳାତିପାତ କରୁଥିଲେ । ତେଣୁ ସୀମିତ ସମ୍ବଳକୁ ସରକାରୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସୁବିନିଯୋଗ କଲେ ବିକାଶର ଆବଶର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବିଗତ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷର ଅଧଃପତନର ଦେଶକୁ ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ। ସୋଭିଏଟ୍ ରୁଷିଆର ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା, ଭାରତରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିଲା।

୨। ଉନ୍ନୟନ କୌଶଳ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଯୋଜନାର ଅଭୀଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ପାଇଁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ନୀତିର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଉନ୍ନୟନ କୌଶଳ କୁହାଯାଏ । ଭାରତ ଭଳି ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସୀମିତ ସମ୍ବଳର ସଦୁପଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଦୁର୍ବଳ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ସେଥ‌ିରେ ପୁଂଜିନିବେଶକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କାଳରୁ ଭାରତରେ ଯେଉଁ ଉନ୍ନୟନ କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଅଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(୧) ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସୃଷ୍ଟି କରିବା,
(୨) ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ଅଗ୍ରାଧୂକାର ଦେବା ଓ
(୩) ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ନ ଦେଇ ପୁଂଜିଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଶିଳ୍ପର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିବା ।

୩। ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମ୍ବଳର ସୁବିନିଯୋଗ କରି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ନିମନ୍ତେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନେଉଥ‌ିବା ଦୀର୍ଘସୂତ୍ରୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଯୋଜନା କୁହାଯାଏ। ଏହା ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବଳକୁ ଆକାଂକ୍ଷିତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇପାରେ। ତେଣୁ, ଏକ ସୁକଳ୍ପିତ ଯୋଜନା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ସାଧାନ ପାଇଁ ନିହାତି ଜରୁରୀ। ତେଣୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ବଳର ଶ୍ରେଷ୍ଠତମ ଉପଯୋଗ କରି ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଲକ୍ଷ୍ୟର ପରିପୂରଣ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରୟ ସରକାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିବା ନୀତି ହିଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା।

୪। ଚଳିତ ଶହସ୍ରାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଚଳିତ ଶହସ୍ରାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ବା ଦଶମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(୧) ଦଶମ ଯୋଜନାର ଚିଠାରେ ଜାତୀୟ ଆୟର ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ଆଠ ପ୍ରତିଶତରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିର କରାଯାଇଅଛି।
(୨) ମାନବୀୟ ବିକାଶ ଓ କଲ୍ୟାଣକୁ ଯୋଜନାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଅଛି। ଏଥୁରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଶିକ୍ଷାକୁ ବିକାଶର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଆୟୁଧ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ।

୫। ଏକାଦଶ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଏକାଦଶ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ୨୦୦୭ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(୧) ଦ୍ରୁତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ହାସଲ ସହିତ ଯୋଜନା ସମାପ୍ତ ବେଳକୁ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିହାର ହାସଲ କରିବା,
(୨) ଅବହେଳିତ ବର୍ଗକୁ ସମୁଚିତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା,
(୩) ନିରନ୍ତର କୃଷି ବିକାଶ,
(୪) ମାନବ ସମ୍ବଳ ପାଇଁ ଫଳପ୍ରଦ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି, ଇତ୍ୟାଦି।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

F. ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

୧। ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା ଓ ଅର୍ଥନୀତିର ଆଧୁନିକୀକରଣ
Answer:
ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏକ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜ ସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗ କରି ଯୋଜନାଭିଭିକ ବିକାଶ କରିପାରେ। ଏହା ବିଦେଶୀକରଣ ଓ ଅନୁଦାନ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ନିର୍ଭର ନ କରି ଆମଦାନି ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକି ଆମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା।

ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସବୁର ଆଧାରରେ ଦେଖାଦେଉଥ‌ିବା ଢାଞ୍ଚାଗତ ଏବଂ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଏ । ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉତ୍ପାଦନ ଢାଞ୍ଚାର ବିକାଶ, କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ବିବିଧୀକରଣ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଉନ୍ନତି ଓ ସାଂସ୍ଥାନିକ ନବ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଆଧୁନିକୀକରଣର ସୂଚକ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ।

୨। ଉଚ୍ଚ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଗତି ଓ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ କଲାବେଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣର’ ମାନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୋଚନୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥିଲା। କୃଷି ଓ କୃଷକ, ଶ୍ରମିକ, ଗ୍ରାମ୍ୟ କାରିଗର ଓ ବୁଣାକାର, ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା ସମସ୍ତେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୟନୀୟ ତଥା ଅଭାବନୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ କାଳାତିପାତ କରୁଥିଲେ । ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଏହି ଅବସ୍ଥାରୁ ମୁକାଳିବା ପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍‌ଧ କରାଗଲା। ଉଚ୍ଚ ଆର୍ଥିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲ କରି ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଉନ୍ନତ ସ୍ତରକୁ ଆଣିବା ଥଲା ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ସର୍ବ ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଏହାକୁ ସାକାର କରିବା ପାଇଁ ଆମ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଭାବେ ସମାଜରୁ ବୈଷମ୍ୟତା ଦୂର କରିବା, ଧନୀ ଗରିବ ଭେଦଭାବ ହ୍ରାସ କରିବା ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟତା ଦୂର କରିବା, ଆର୍ଥିକ କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରିବା ଓ ପଛୁଆବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରଗତିପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବା ଆଦି ପ୍ରୟାସ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି ।

୩। ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଆଧୁନିକୀକରଣ
Answer:
ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଏହାକୁ ସାକାର କରିବା ପାଇଁ ଆମ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଭାବେ ସମାଜରୁ ବୈଷମ୍ୟତା ଦୂର କରିବା, ଧନୀ ଗରିବ ଭେଦଭାବ ହ୍ରାସ କରିବା, ଆର୍ଥକ କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀ କରଣ କରିବା, ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟତା ଦୂର କରିବା ଓ ପଛୁଆବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବା ଆଦି ପ୍ରୟାସ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି ।

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି ଭୂ-ସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଗୋତିଶ୍ରମିକ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ, କୃଷି ତଥା ଅଣକୃଷି କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରି ଇତ୍ୟାଦି ।

ଆଧୁନିକୀକରଣ କହିଲେ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସବୁର ଆଧାରରେ ଦେଖାଦେଉଥ‌ିବା ଢାଞ୍ଚାଗତ ଏବଂ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଏ। ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉତ୍ପାଦନ ଢାଞ୍ଚାର ବିକାଶ, କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ବିବିଧୀକରଣ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଉନ୍ନତି ଓ ସାଂସ୍ଥାନିକ ନବ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଆଧୁନିକୀକରଣର ସୂଚକ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ। କୃଷିର ବିକାଶ, ଶିଳ୍ପର ପ୍ରଗତି ମୌଳିକ ଆଧାରିକ ସଂରଚନାର ବିସ୍ତାର ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ସାମାଜିକ ସେବାର ଉପଲବ୍‌ଧତାଦ୍ୱାରା ହିଁ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆଧୁନିକୀକରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସହିତ ଏହାର ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିବାପାଇଁ ଯେଉଁ ନୀତି ବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ‘ଯୋଜନା’ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶପାଇଁ ଯୋଜନା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଯୋଜନା ହେଉଛି ଅର୍ଥନୀତି ପରିଚାଳନାର ଏକ ନୂତନ ନୀତି, ଦାୟିତ୍ଵ ବହନର ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଦିଗ ।

ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଗ୍ରାଧ‌ିକାରରେ ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ଓ ସୁଚିନ୍ତିତ ଚୟନ ହେଉଛି ଯୋଜନା । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ବିକାଶପାଇଁ ସରକାରଙ୍କର ଏକ କୌଶଳପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ କରିବାପାଇଁ ଏବଂ ସମାଜର ସାମଗ୍ରିକ ମଙ୍ଗଳ ସାଧନ କରିବାପାଇଁ ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସମ୍ବଳର ଓ ଯୋଜନା ନାମରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଏ ।

ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା, ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ, ଅର୍ଥନୀତିର ପରିବେଶ ଉପରେ ଯୋଜନା ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଏସବୁର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲେ ଯୋଜନାର ରୂପ ଓ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୀତିରେ ଘଟୁଥିବା ଉତ୍ଥାନ ପତନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଯୋଜନାକୁ ଚକ୍ରୀୟ ହ୍ରାସ- ବୃଦ୍ଧି ନିବାରକ ଯୋଜନା (Anticyclical Planning) କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥନୀତିର ରୂପ ଓ ମାନ ବଦଳାଇବାପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା ଯୋଜନାକୁ ଉନ୍ନୟନ ଯୋଜନା (Development Planning) କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

ଯୋଜନାର ପରିସର :

  • ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ।
  • ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଓ ଏହା ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାକାର ଭିତ୍ତିରେ ହାସଲ କରିବା ।
  • ଯୋଜନାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ ସମ୍ବଳର ସଦୁପଯୋଗ ।
  • ଯୋଜନାର ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ ।
  • ଯୋଜନାର ସଫଳତାର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ମୂଲ୍ୟାୟନ ।

ଯୋଜନାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
ଭାରତରେ ପ୍ରଣୀତ ହେଉଥ‌ିବା ଯୋଜନାର ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
(1) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ – ଭାରତରେ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଉଥିବା ଯୋଜନା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟର ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ ଓ କେତେକ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତାମତ ଗ୍ରହଣ କରି ସଂପୂର୍ଣ ସହମତି ଭିତ୍ତିରେ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଏ ।

(2) ବିକେନ୍ଦ୍ରିତ ଯୋଜନା – ଭାରତରେ ପ୍ରଣୟନ ହେଉଥ‌ିବା ଯୋଜନା ବିକେନ୍ଦ୍ରିତ । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଦେଶପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ରାଜ୍ୟପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେହିପରି ଜିଲ୍ଲା, ସବ୍‌ଡିଭିଜନ୍‌ ଓ ପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ତରରେ ମଧ୍ୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ।

(3) ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା – ଭାରତରେ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚବର୍ଷରେ ଥରେ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କୁହାଯାଏ । 1951 ମସିହାଠାରୁ ପ୍ରଣୀତ ଏହି ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ବର୍ତ୍ତମାନ ୨ ଟି ସୋପାନ ଅତିକ୍ରମ କରି ସାରିଛି । ଏହାକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନା କମିଶନ ଓ ରାଜ୍ୟ ଯୋଜନା ବୋର୍ଡ ରହିଥାଏ । ଏହି ସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ସକ୍ରିୟ ସହଯୋଗରେ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ ।

(4) ଘରୋଇ ଓ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗର ସହାବସ୍ଥାନ ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାରେ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗର ସହାବସ୍ଥାନ ଘଟିଥାଏ । ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ସମୟରେ ଉଭୟ ଦିଗପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଇଥାଏ ଓ କୌଣସି ଉଦ୍ୟୋଗକୁ ଅବହେଳା କରାଯାଇ ନଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ‘ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥନୀତି’ କୁହାଯାଏ ।

(5) ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ – ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାରେ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଜାତୀୟ ଆୟ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି, ଆୟ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ, ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ସମତା ରକ୍ଷା ଆଦି ଅନ୍ୟତମ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଅର୍ଥନୀତିର ପରିବେଶକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍ ଅନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ ।

ଏହି ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ସହ ଭାରତରେ ପ୍ରତି 15 ବା 20 ବର୍ଷରେ ଏକ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ବିକାଶମୂଳକ ଯୋଜନା (Perspective Planning) କୁହାଯାଏ ।

ଯୋଜନାର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ :
ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟବସ୍ତୁର ସମାହାରରେ ଯୋଜନା ରୂପାୟିତ ହୋଇଥାଏ । ଯୋଜନାର ବିଶିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାର ।
(1) ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ– ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୋଜନାରେ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥାଏ । ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲପାଇଁ ସୁଚିନ୍ତିତ ଚିଠା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ହୋଇଥାଏ । ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଜୀବନଧାରଣର ମାନର ଉନ୍ନତିପାଇଁ କି ପ୍ରକାର ଅଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ସଂସ୍କାର ଲୋଡ଼ା ତାହା ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ଯୋଜନାରେ ।

(2) ସମୟସୀମା – ସବୁ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳରେ ହାସଲ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଲକ୍ଷ୍ୟର ଗୁରୁତ୍ଵ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲର ସମ୍ଭାବନା ଅନୁଯାୟୀ ଯୋଜନାର ସମୟସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ 5 ବା7 ବର୍ଷ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ଏହି କାଳ ଭିତରେ କେତେ ଜାତୀୟ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବ ବା କି କି ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ କରାଯିବ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

(3) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ – ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ଓ ତା’ର କାର୍ଯ୍ୟକରଣ ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନଥାଏ । ସମ୍ବଳ ସଂଗ୍ରହ ଓ ଆବଣ୍ଟନ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଗଠନ ଗଢ଼ାଯାଇଥାଏ ।

(4) ଭବିଷ୍ୟତର କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ଘଣ୍ଟ – ଯୋଜନାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ଥାଏ । କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କେତେ ସମୟ ଭିତରେ କରିବାକୁ ହେବ ତାହା ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାନୁସାରେ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କଲେ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ସୁବିଧା ମିଳିବ ତାହା ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଥାଏ ।

(5) ସୁସଂଗଠିତ ପ୍ରଶାସନ – ଯୋଜନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ସୁସଂଗଠିତ ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

(6) ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଅଗ୍ରାଧିକାର – ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ଭିତରେ ଆୟବୃଦ୍ଧି, ଉତ୍ପାଦନ, କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କେତେ ପରିମାଣରେ ହାସଲ କରାଯିବ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କରି କୁହାଯାଏ । ଗୁରୁତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକର କ୍ରମାନ୍ୱୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ ।

(7) ବ୍ୟାପକ ପରିସୀମା – ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାର ପରିସୀମା ବ୍ୟାପକ । ଏହା ପ୍ରତିଟି ଦିଗ; ଯଥା— ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଦିଗକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଥାଏ । ସମାଜର ସାଧାରଣ ବର୍ଗଙ୍କର ଉନ୍ନତିପାଇଁ ଏହାର ପରିସୀମା ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥାଏ କାରଣ ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ସମସ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଏହା ପୁନର୍ଗଠନ କରିଥାଏ, ଯଦ୍ବାରା କଲ୍ୟାଣ ସାଧୂ ହୁଏ ।

(8) ଯୋଜନାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସୀମାବଦ୍ଧତା – ପ୍ରତିଟି ଯୋଜନାରେ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯାଇଥାଏ । କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ କେଉଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଦ୍ୱାରା କେତେ ପରିମାଣରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେବ ତାହାର ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଏସବୁ ପଛରେ ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରହିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

(9) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଉଦ୍ୟୋଗର ପ୍ରସାର – ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖ୍ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗର ପ୍ରସାର କରାଯାଇଥାଏ । ଉପଭୋଗର ମାତ୍ରା ହ୍ରାସ କରି ସଂଚୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଏ ଯଦ୍ବାରା ପୁଞ୍ଜି ସଂଚୟନରେ ବୃଦ୍ଧି ଦେଖାଦିଏ । ଏହାର ପ୍ରଭବରେ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ।

୨। ଭାରତରେ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଦେଶର ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ସମୟରେ ତାତ୍କାଳିକ ସମସ୍ୟାବଳୀକୁ ଆଖ୍ୟାଗରେ ରଖ୍ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଭାରତର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଅଛି । କିନ୍ତୁ ବିଗତ ପାଞ୍ଚ ଦଶନ୍ଧିର ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ, ଭାରତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇଅଛି । ଯୋଜନାର ସେହି ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(1) ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି – ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମୟରେ ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସ୍ଥାଣୁ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ବ୍ୟତିରେକ ଦେଶର ଉନ୍ନୟନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନକାରୀମାନେ ଭଲଭାବରେ ଜାଣିଥିଲେ । ତେଣୁ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନକାରୀମାନେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ଯୋଜନାରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

ଯୋଜନା ଯୁଗର ପ୍ରଥମ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ହାରରେ ବିଶେଷ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିନଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଦେଶର ମୋଟ ଘରୋଇ “ଉତ୍ପାଦ ବାର୍ଷିକ ହାର ମାତ୍ର 3.73 ଶତାଂଶ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏହି ହାର ଔପନିବେଶିକ ଶାସନ ସମୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଥିଲା । 1980 ଦଶକରେ ଏହି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ବାର୍ଷିକ 5.76 ଶତାଂଶରେ ପହଞ୍ଚି ପାରିଥିଲା । ଏହା ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ଆମ ଯୋଜନାର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସଫଳତା ।

(2) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା – ଯୋଜନା ଯୁଗର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ଦେଶ ବିଦେଶୀ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କ ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରୁ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଥିଲା । ପ୍ରଥମତଃ, ଦେଶର ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନ ଥ‌ିବାରୁ ବିଦେଶରୁ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଆମଦାନୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଦେଶରେ ଗୁରୁଶିଳ୍ପର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଦୁର୍ବଳ ଥିବାରୁ ପୁଞ୍ଜିଦ୍ରବ୍ୟପାଇଁ ବିଦେଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା ।

ତୃତୀୟତଃ, ଘରୋଇ ସଞ୍ଚୟର ପରିମାଣ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ନିବେଶ ହାର ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଆମକୁ ବୈଦେଶିକ ଋଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା । ଏହା ଫଳରେ ଆମେ ବିଦେଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲେ ଓ ଆମର ଅର୍ଥନୈତିକ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥିଲା । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଦେଶକୁ ବୈଦେଶିକ ଶକ୍ତିର କବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନାକାରୀମାନେ ଉଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଲେ । ତେଣୁ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା ଆମ ଯୋଜନାର ଆଉ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବୋଲି ଧରାଗଲା ।

ଅବଶ୍ୟ ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଯୋଜନାରେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇ ନଥିଲା । କିନ୍ତୁ ତୃତୀୟ, ଚତୁର୍ଥ, ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଇଥିଲା । ତୃତୀୟ ଯୋଜନାରେ କେବଳ ବାହ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଚତୁର୍ଥ ଯୋଜନାରେ 1971 ମସିହାସୁଦ୍ଧା ବିଦେଶରୁ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଆମଦାନୀକୁ ବନ୍ଦ କରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଗଲା ।

ସେହିପରି ବୈଦେଶିକ ସାହାଯ୍ୟକୁ ଅଧାଅଧ୍ ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା । ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା କାଳରେ ରପ୍ତାନୀ ବୃଦ୍ଧି ଓ ଆମଦାନୀ ହ୍ରାସ କରାଯାଇ ବୈଦେଶିକ ବିନିମୟ ମୁଦ୍ରାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ମେଣ୍ଟାଯାଇ ପାରିବ ବୋଲି ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥିଲା ।

ଫଳରେ 1977-78 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଆମ ଦେଶ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରି ପୁଞ୍ଜିର ଭିଭିଭୂମି ମଧ୍ଯ ଦୃଢ଼ତର ହୋଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବଜାରରେ ଖଣିଜ ତୈଳର ଅହେତୁକ ଦରବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଭାରତର ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା କ୍ଷୀଣ ହୋଇଯାଇଛି ।

(3) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ – ଦେଶରେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଜାତୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପ୍ରତି ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରୁ ଦୃଷ୍ଟି

(i) ଦେଶର ରାଜନୈତିକ ଢାଞ୍ଚାରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ – ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଯୋଜନା ପଦ୍ଧତି ହେଉଛି ଭାରତୀୟ ଯୋଜନାର ମୂଳଭିଭି । ଏହି ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନର ସମସ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସକ୍ରିୟଭାବରେ ଜଡ଼ିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଜନୈତିକ ଆଦର୍ଶ ଭିତ୍ତିରେ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏକ ମୁକ୍ତ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ସମାଜ ଗଠନ କରିବା ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

(ii) ଆୟରେ ଅସମାନତା ହ୍ରାସ – ଦେଶରେ ଆୟର ବଣ୍ଟନରେ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାକାର ଦିଆଯାଇଛି । ଯୋଜନାକାରୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ଦେଶରେ ସାମନ୍ତବାଦୀ ପ୍ରଥା ଯୋଗୁଁ ଆୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମାଲିକାନାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଅସମାନତା ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଯୋଜନାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ।

ସେହିପରି ସହରାଞ୍ଚଳ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଆୟର ଅସମାନତା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦିକା ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି, କୃଷିଭିଭିକ ଶିଳ୍ପ, କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉପଯୁକ୍ତ ମୂଲ୍ୟାୟନ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଯୋଜନାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା ନିଆଯାଇଅଛି ।

(iii) ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷମତା ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ – ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷମତା କେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ବିଲୋପ ସାଧନ ହେଉଛି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଚାଷଜମି ବଣ୍ଟନରେ ଅସମାନତା ହେତୁ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଏକଚାଟିଆ ବ୍ୟବସାୟ ଯୋଗୁଁ ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷମତା ମାତ୍ର କେତେଜଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ହାତରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣପାଇଁ ଯୋଜନାରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନିଆଯାଇଅଛି ।

(iv) ପଛୁଆ ଓ ଅବହେଳିତ ବର୍ଗର ଉନ୍ନତି – ପଛୁଆ ଓ ଅବହେଳିତ ବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କର କଲ୍ୟାଣ ଉଦ୍ୟମ ହେଉଛି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗ । ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତିମାନଙ୍କପାଇଁ ଶିକ୍ଷାଗତ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାର୍ଥର ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ଯୋଜନାରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ସେହିପରି ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ, ମହିଳା, ଶିଶୁ ଓ ଶାରୀରିକ ଅକ୍ଷମମାନଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସାହାଯ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେବାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପମାନେ ଯୋଜନାରେ ନିଆଯାଇଅଛି ।

(v) ‘ସାମାଜବାଦୀ ସମାଜ ଗଠନ’ – ଦେଶରେ ଏକ ‘ସମାଜବାଦୀ ସମାଜ’ ଗଠନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦ୍ବିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକରେ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବାପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନଧାରଣର ମାନରେ ଉନ୍ନତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଇ ଆସୁଅଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

୩। ନୀତି ଆୟୋଗ କ’ଣ ? ଏହାର ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନାତ୍ମକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଦୀର୍ଘ ଛଅ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଭାରତ ଅର୍ଥନୀତି ଯୋଜନାର ମଙ୍ଗ ଧରିଥିବା ଯୋଜନା ଆୟୋଗରେ ସଂସ୍କାର ଆଣି ସରକାର ଦେଶର ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାମିଲ କରି ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା; ଯାହା 2015 ଜାନୁୟାରୀ ପହିଲାରେ ‘‘ନୀତି-ଆୟୋଗ’’ ନାମରେ ନାମିତ ହେଲା । ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶରେ ଦେଶର ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟକୁ ଭାଗିଦାର କରିବା ଏହାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ନୀତି ଆୟୋଗ ଗଠନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ :
ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନୀତିଆୟୋଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ରହିବେ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଥିବା ଜଣେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ବିଶାରଦ ନୀତି ଆୟୋଗର ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ ରହିବେ । ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ ପାନଗାରିଆ ନୀତି ଆୟୋଗର ଉପାଧ୍ଯକ୍ଷ ମନୋନିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ନୀତି ଆୟୋଗ ଅଧୀନରେ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ରାଜ୍ୟପାଳ ପରିଚାଳନା ପରିଷଦର ସଭ୍ୟ ରହିବେ ।

ନୀତି ଆୟୋଗରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ କିମ୍ବା ଅଗ୍ରଣୀ ଗବେଷଣା ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଦୁଇଜଣ ପଦପ୍ରଯୁକ୍ତ (Ex- officio) ଅଂଶକାଳ ସଭ୍ୟ ରହିବେ ଯେଉଁମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କ୍ରମ ଭିଭିରେ ସ୍ଥିର କରାଯିବ ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ବାରା କେନ୍ଦ୍ରମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ଚାରିଜଣ ସଦସ୍ୟ ପଦପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳରେ ନୀତି ଆୟୋଗକୁ ମନୋନୀତ ହେବେ । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସଚିବସ୍ତରର ଜଣେ ଅଫିସର ଆୟୋଗର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ଭାବେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅବଧୂ ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ହେବେ ।

ଏକାଧ୍ଵ ରାଜ୍ୟ / ଅଞ୍ଚଳର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବା ସମ୍ଭାବିତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଏକ ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଷଦ ଗଠନ ହେବ । ଏହି ପରିଷଦରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବା ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ମନୋନୀତ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଏହାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିବେ ଏବଂ ଏହି ପରିଷଦରେ ଉକ୍ତ ରାଜ୍ୟ ବା ଅଞ୍ଚଳର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ଉପରାଜ୍ୟପାଳ ସଦସ୍ୟ ରହିବେ । ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ବିବେକ ଦେବରାୟ ପୂର୍ଣ୍ଣକାଳୀନ ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ମନୋନୀତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ନୀତି ଆୟୋଗର କାର୍ଯ୍ୟ :

  • ନୀତି ଆୟୋଗ କେବଳ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ପରାମର୍ଶଦାତା ବା ନୀତି-ଚିନ୍ତନ ଅଙ୍ଗ । ପାଣ୍ଠି ଆବଣ୍ଟନ କ୍ଷମତା ବିତ୍ତ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ବାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ।
  • ନୀତି ଆୟୋଗରେ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ଉପରାଜ୍ୟପାଳମାନେ ସଦସ୍ୟ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ସମବାୟ ସଂଘ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ ।
  • ନୀତି ଆୟୋଗର ଗଠନ ସହଯୋଗୀ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେସିତ । ଯାହା ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିବ ।
  • ନୀତି ଆୟୋଗ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ, କିନ୍ତୁ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ସହମତିରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଦେଶର ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ନୀତି ଆୟୋଗ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମତକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।
  • କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ସହଯୋଗ ଓ ଆନ୍ତଃମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥାପନ କରିବାଦ୍ୱାରା ଏହା ଏକ ସୁସ୍ଥ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଭାଗିଦାରୀ ଲାଭ କରିବ ।
  • ନୀତି ଆୟୋଗ ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିଶାରଦମାନଙ୍କ ସହାୟତା ନେଇ ନୂତନ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଅରବିନ୍ଦ ପାନଗରିଆ ବର୍ତ୍ତମାନ ନୀତି ଆୟୋଗର ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି । ତିନିଜଣ ପୂର୍ଣ୍ଣକାଳୀନ ସଭ୍ୟହେଲେ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ବିବେକ ଦେବରାୟ, ଦେଶରକ୍ଷା ଗବେଷଣା ସଂଗଠନର ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟ ଭି.କେ.ସାରସ୍ୱତ, ପ୍ରଫେସର ରମେଶ ଚାନ୍ଦ (କୃଷି ବିଶାରଦ) ।
ନୀତି ଆୟୋଗ ଓ ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ମଧ୍ଯରେ ତୁଳନା :
ନୀତି ଆୟୋଗ :

  • ଏହା ସରକାରଙ୍କର କେବଳ ଏକ ପରାମର୍ଶଦାତା ଅଙ୍ଗ । ପାଣ୍ଠି ଆବଣ୍ଟନ କ୍ଷମତା ବିତ୍ତ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ।
  • ଏହାର ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ଉପରାଜ୍ୟପାଳମାନେ ସଦସ୍ୟ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅଧୂକ କ୍ଷମତା, ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥାଏ ।
  • ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରିବା ପରେ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ।
  • ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ବେଳେ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ନୀତି ଲଦିଦେବାର କ୍ଷମତା ଏହାର ନାହିଁ ।
  • ନୀତି ଆୟୋଗରେ ତିନିଜଣ ପୂର୍ଣ୍ଣକାଳୀନ ସଭ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ଅନେକ ଆଂଶିକ ସଭ୍ୟ ଥାଆନ୍ତି ।
  • ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସମବାୟ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 8 ଯୋଜନା

ଯୋଜନା ଆୟୋଗ :

  • ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟକୁ ପାଣ୍ଠି ଆବଣ୍ଟନ କ୍ଷମତା ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ଦ୍ବାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥାଏ ।
  • ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଜାତୀୟ ଉନ୍ନୟନ ପରିଷଦର ସଭ୍ୟ ହିସାବରେ ଓ ରାଜ୍ୟ ବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ବୈଠକରେ ହେଉଥ‌ିବା ପାରସ୍ପରିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ସୀମାବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଯୋଜନା କମିଶନ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ପରେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ପାଣ୍ଠି ଆବଣ୍ଟନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତି ।
  • ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନୀତିକୁ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ଉପରେ ଲଦିଦିଏ ।
  • ଆଠଜଣ ପୂର୍ଣ୍ଣକାଳୀନ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ଗଠିତ । ଆଂଶିକ ସଭ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ ଥାଏ ।
  • ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ମଡ଼େଲକୁ ରାଜ୍ୟ ମାନଙ୍କ ଉପରେ ଲଦି ଦିଆଯାଏ । ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ପରାମର୍ଶକୁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ।

1. ଯେଉଁ ନିୟୋଜନ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ ନାହିଁ, ତାହା
(i) ସଂରଚନାତ୍ମକ ବେକାର
(ii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବୋକରୀ
(iii) ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ
(iv) ପ୍ରାବିଶ୍ଵ ବେକାରୀ
Answer:
(ii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ

2. ନିଜ ଦକ୍ଷତା ଅନୁସାରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ନଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ କେଉଁ ବେକାରୀ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ?
(i) ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ
(ii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ
(iii) ଅର୍ବବେକାରୀ
(iv) ପ୍ରାବିଧ‌ିକ ବେକାରୀ
Answer:
(iii) ଅର୍ଷବେକାରୀ

3. କେଉଁ ବେକାରୀ ପ୍ରତିଭା ବହର୍ଗମନ କରିଥାଏ ?
(i) ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ
(ii) ଅର୍ଷବେକାରୀ
(iii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ
(iv) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)
Answer:
(iii) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)

4. ସାମୟିକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନେ ହେଲେ –
(i) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ
(ii) ବେକାରୀ
(iii) ଢାଞ୍ଚାଗତ ବେକାରୀ
(iv) ଅର୍ବବେକାରୀ
Answer:
(iv) ଅର୍ଷବେକାରୀ

5. ଶ୍ରମିକ କୌଣସି ଋତୁରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନ ପାଇଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ପ୍ରକାର ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଋତୁଗତ ବେକାରୀ
(ii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ
(iii) ମୁକ୍ତ ବେକାରୀ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(i) ଋତୁଗତ ବେକାରୀ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

6. ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଜୟନ୍ତି ସହରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ?
(i) ସହରାଞ୍ଚଳ
(ii) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ
(iii) ଅର୍ଦ୍ଧସହରାଞ୍ଚଳ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(i) ସହରାଞ୍ଚଳ

7. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଯି ଭାରତରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ବେକାରୀର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ଅଟେ ।
(i) ଉନ୍ନତ କୃଷି
(ii) ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉଚ୍ଚ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(iv) ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ
Answer:
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

8. ମୋଟ ଲୋକସଂଖ୍ୟାରେ କେଉଁମାନେ ଅଣଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଖାଉଟି ?
(i) ଶିଶୁ
(ii) ବୃଦ୍ଧ ଓ ବୃଦ୍ଧା
(iii) ବେକାର ଯୁବକ ଯୁବତୀ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

9. ମୋଟ ଲୋକସଂଖ୍ୟାରେ କେଉଁମାନେ ଅଣଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଖାଉଟି ?
(i) ବର୍ଷର 6 ମାସ ବେକାର ଥାଏ
(ii) ଦିନକୁ 6 ଘଣ୍ଟା ବେକାର
(iii) ଦିନକୁ ୫ ଘଣ୍ଟାରୁ କମ୍ ସମୟ କାମ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଦିନକୁ 8 ଘଣ୍ଟାରୁ କମ୍ ସମୟ କାମ

10. ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଆଇନ କେବେଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ?
(i) 1999
(ii) 2001
(iii) 2005
(iv) 1995
Q- (iii) 2005

11. ଭାରତର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀୟ ବେକାରୀ ଦେଖାଯାଏ ?
(i) ପ୍ରାବିଧ‌ିକ ବେକାରୀ
(ii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ
(iii) ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ବେକାରୀ
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ

12. କେଉଁଟି ଏକ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଯୋଜନା ?
(i) MGNREGS
(ii) SIGSY
(iii) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) SIGSY

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :

1. ଯେଉଁ ନିଯୁକ୍ତି ଜୀବନ ଧାରଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପର୍ଜନ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ, ତାହାକୁ _______________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନିୟୋଜନ

2. ପ୍ରଚଳିତ ମଜୁରି ହାରରେ କାର୍ଯ୍ୟକରିବା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତି ନପାଇବାର ଅବସ୍ଥାକୁ ________________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ବେକାରୀ

3. ବେକାରୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉଭୟେ ପରସ୍ପରର ____________________ ।
Answer:
ପରିପୂରକ

4. ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଢାଞ୍ଚାଗତ ଅସୁବିଧା ଫଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବେକାରୀକୁ _____________________ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଢାଞ୍ଚାଗତ

5. ଶ୍ରମ ଯୋଗାଣ ସହ ତାଳ ଦେଇ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅକ୍ଷମତା ____________________ ବେକାରୀ ଜନ୍ମ ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଢାଞ୍ଚାଗତ

6. ଯେଉଁ ନିଯୁକ୍ତି ମୋଟ୍ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିନଥାଏ,ତାହାକୁ ________________ ବେକାରୀ କହନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ

7. ଯେଉଁ ବେକାରୀ ଜାଣିହୁଏ ଏବଂ ତାହାର ତୀବ୍ରତା ସଂଖ୍ୟାରେ ଆକଳନ କରାଯାଇ ପାରେ, ତାହାକୁ ___________________ବେକାରୀ କହନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରକାଶ୍ୟ

8. ଦ୍ରୁତ ___________________ ବୃଦ୍ଧି ବେକାରୀ ସମସ୍ୟାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା

9. ଗ୍ରାମୀଣ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ସ୍ଵଳ୍ପପୁଞ୍ଜି ଓ କୌଶଳ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ବେଳେ ଅଧ୍ଵ ___________________ ର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ନିୟୋଜନ

10. ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀ ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକ _______________ ଭିତ୍ତିକ ଶିଳ୍ପର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଆବଶ୍ୟକ ।
Answer:
କୃଷି

11. ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ______________ ବେକାରୀ ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଚକ୍ରୟ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

12. କୃଷି ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ବ୍ୟବସାୟ ଯଥା – ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ଗୋପାଳନ, କୁକୁଡ଼ା ଚାଷ, ଫଳଚାଷ ଇତ୍ୟାଦିର ଉନ୍ନତି ଦେଖା ନ ଦେବା ଫଳରେ _____________________ ବେକାରୀ ବଢ଼ିବାର ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବେକାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରଚଳିତ ମଜୁରି ହାରରେ କାମ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଓ ଯୋଗ୍ୟତା ଥାଇ ମଧ୍ୟ ସେ କାମ ନ ପାଇପାରିଲେ ତାକୁ ବେକାର କୁହାଯାଏ ।

2. ଋତୁଗତ ବେକାରୀ କ’ଣ ?
Answer:
ବର୍ଷର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଋତୁରେ କାମ କରି ଅନ୍ୟ ଋତୁଗୁଡ଼ିକରେ କାମ ନ ପାଇ ବସି ରହିବାକୁ ଋତୁଗତ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

3. କେଉଁ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ଅର୍ଥ ବେକାରୀ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
କୃଷି ଓ ତତ୍ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ‌ିକ ଅର୍ଥ-ବେକାରୀ ଦେଖାଯାଏ ।

4. ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାମାନ କ’ଣ ?
Answer:
(i) ଆର୍ଥନୀତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ହାର କମ୍ ।
(ii) ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଥ-ବେକାରୀ
(iii) ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ନିମ୍ନମାନର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ।

5. ଆର୍ଥନୀତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ହାର କମ୍ କାହିଁକି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୟସାନୁକ୍ରମିକ ଗଠନରେ 0-14 ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ଓ ଶ୍ରମଶକ୍ତିରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ହାର କମ୍ ।

6. ପୁରୁଷ ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାହାର ବେକାରୀ ହାର ଅଧିକ ?
Answer:
ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ

7. ଭାରତରେ ଋତୁଗତ ବେକାରୀର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
କୃଷିରେ ବହୁଫସଲ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଭାବ ଓ କୃଷି ମାନ୍ଦା ସମୟରେ କର୍ମଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଅଭାବ ।

8. ଅର୍ଷବେକାରୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଦିନକୁ 4 ଘଣ୍ଟାରୁ କମ୍ ସମୟ କାମ କରେ ତାହାକୁ ଅର୍ଦ୍ଧ-ବେକାର କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

9. ସଂରଚନାତ୍ମକ ବେକାର କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଢାଞ୍ଚାଗତ ଅସୁବିଧା ଫଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବେକାରୀକୁ ଢାଞ୍ଚାଗତ ବା ସରଞ୍ଚନାତ୍ମକ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

10. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ନିଯୁକ୍ତି ମୋଟ୍ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିନଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ କହନ୍ତି ।

11. ପ୍ରକାଶ୍ୟ ବେକାରୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବେକାରୀ ପ୍ରକାଶ୍ୟ ବା ଯେଉଁ ବେକାରୀ ଜାଣି ହୁଏ ଏବଂ ତାହାର ତୀବ୍ରତା ସଂଖ୍ୟାରେ ଆକଳନ କରାଯାଇ ପାରେ, ତାହାକୁ ପ୍ରକାଶ୍ୟ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

12. ଚକ୍ରୀୟ ବେକାରୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବାଣିଜ୍ୟ ଚକ୍ରର ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ବେକାରୀ ଦେଖାଯାଏ, ତାହାକୁ ଚକ୍ରୀୟ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

13. ପ୍ରାବିଧ‌ି ବେକାରୀ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ଅଗ୍ରଗତି ଯୋଗୁ ବହୁ ଶ୍ରମିକ ବେକାର ହୁଅନ୍ତି, ଯାହାକୁ ପ୍ରାବିଧ‌ି ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

14. ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷିତ ଲୋକମାନେ ନିୟୋଜନ ନପାଇବା ଅବସ୍ଥାକୁ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ କହନ୍ତି, ଏହା ଏକ ମୁକ୍ତ ବେକାରୀ ।

15. ‘ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟାଙ୍କ୍’’ ଯୋଜନା କେବେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଯୋଜନା 2015 ମସିହାରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ବାରା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ୍ତ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ସଂରଚନାତ୍ମକ ବେକାରୀ ଋତୁପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ଵାରା ସଙ୍ଗଠିତ ହୁଏ
Answer:
ଋତୁପରିବର୍ତ୍ତନ ବେକାରୀ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା ସଙ୍ଗଠିତ ହୁଏ ।

2. ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ
Answer:
ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଅଧ‌ିକ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।

3. JRY ସହରାଞ୍ଚଳରେ କର୍ମନିୟୋଜନ ଯୋଗାଏ
Answer:
JRY ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ କର୍ମନିୟୋଜନ ଯୋଗାଏ ।

4. EAS 265 ଦିନ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରିଛି ।
Answer:
EAS 100 ଦିନ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

5. SGSY ଏକ ମଜୁରୀ ଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।
Answer:
SGSY ଏକ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।

6. ଜୟ ପ୍ରକାଶ ନିଶ୍ଚିତ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ନବମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଜୟ ପ୍ରକାଶ ନିଶ୍ଚିତ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ଦଶମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

7. TRYSEM ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଆତ୍ମ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ତାଲିମ ଦିଆଯାଏ
Answer:
ଠିକ୍

8. ଦ୍ୱିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ହେଲା
Answer:
ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ହେଲା ।

9. D.P.A.P. ଯୋଜନା ମରୁଡ଼ି ପ୍ରପୀଡ଼ିତ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।
Answer:
ଠିକ୍

10. ଭାରତରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ବେକାରିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ
Answer:
ଭାରତରେ ଅଣସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତ ବେକାରିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ।

11. ଅର୍ଷବେକାରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ଶୂନ ହୋଇଥାଏ
Answer:
ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ଶୂନ ହୋଇଥାଏ ।

12. ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାମର୍ଥ୍ୟର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇନଥା’ନ୍ତି
Answer:
ଅଦ୍ଧବେକାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାମର୍ଥ୍ୟର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇନଥା’ନ୍ତି

13. ସାମୟିକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଅର୍ବବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

14. ଜଣେ ଇଞ୍ଜିନିୟର ମେସିନ୍ ଚାଳକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକରିବା ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀର ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ଜଣେ ଇଞ୍ଜିନିୟର: ମେସିନ୍ ଚାଳକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକରିବା ଅର୍ଥବେକାରୀର ଉଦାହରଣ ।

15. ଶ୍ରମିକ କୌଣସି ଋତୁରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନପାଇଲେ ତାହାକୁ ଋତୁଗତ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ
Answer:
ଶ୍ରମିକ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଋତୁରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନ ପାଇଲେ ତାହାକୁ ଋତୁଗତ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

16. ଋତୁଗତ ବେକାରୀ ଶିଚ୍ଚପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ‌ିକ ଦେଖାଯା’ନ୍ତି
Answer:
ଋତୁଗତ ବେକାରୀ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ‌ିକ ଦେଖାଯା’ନ୍ତି ।

17. ଭାରତରେ ଚଳନ୍ତି ବେକାରୀ ବେଶୀ ଦେଖାଯାଏ
Answer:
ଭାରତରେ ସଂରଚନାତ୍ମକ ବେକାରୀ ବେଶୀ ଦେଖାଯାଏ ।

18. ଅର୍ଥନୈତିକ ବଜାରରେ ଉତ୍‌ଥାନ ପତନ ଯୋଗୁଁ ସଂଘାତ ଜନିତ ବେକାରୀ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବଜାରରେ ଉତ୍‌ଥାନ ପତନ ଯୋଗୁଁ ଚଳନ୍ତ ବେକାରୀ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
E. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କ ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ବେକାରୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଯେଉଁ ନିଯୁକ୍ତି ଜୀବନ ଧାରଣର ଆବଶ୍ରକତା ଉପାର୍ଜନ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ, ତାହାକୁ ନିୟୋଜନ କୁହାଯାଏ । ଯଦି ଜଣେ ଜୀବନ ଧାରଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ କିମ୍ବା ମୁଦ୍ରା ଉପାର୍ଜନ ପାଇଁ ଅକ୍ଷମ, ସେ ବେକାର । ତେଣୁ ପ୍ରଚଳିତ ମଜୁରି ହାରରେ ଶ୍ରମିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ସମ୍ମତି ଥାଇ ମଧ୍ୟ ଯେତେବେଳେ କାମ ପାଏ ନାହିଁ, ସେହି ଅବସ୍ଥାକୁ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ପ୍ରକାଶ୍ୟ ବେକାରୀ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ବେକାରୀ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବାରୁ ଉଭୟେ ସହଚର । ବେକାରୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉଭୟେ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ।

2. ସଂରଚନାତ୍ମକ ବେକାରୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଢାଞ୍ଚାଗତ ଅସୁବିଧା ଫଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବେକାରୀକୁ ଢାଞ୍ଚାଗତ ବା ସଂରଚନାତ୍ମକ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ । ଶ୍ରମ ଯୋଗାଣ ସହ ତାଳ ଦେଇ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅକ୍ଷମତା ଏହି ବେକାରୀକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥାଏ । ଆବଶ୍ୟକ ଆଧାରିକ ସଂରଚନାର ଅଭାବ ସଂରଚନାଗତ ବେକାରୀର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ।

ଏହା ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ସମସ୍ୟା । ଏହାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ । ଦୀର୍ଘକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଏହା ସମ୍ଭବ ଭାରତରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ସଂଚରାତ୍ମକ ବେକାରୀ ଦେଖାଦିଏ ।

3. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ ଲୁକ୍କାୟିତ । ଏହାକୁ ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏଥିରେ ଜଣେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ତାହାର କୌଣସି ଅବଦାନ ନଥାଏ । ତେଣୁ, ଯେଉଁ ନିଯୁକ୍ତି ମୋଟ୍ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ କହନ୍ତି ।

ପ୍ରକାରନ୍ତରେ, ଯେଉଁ ନିଯୁକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କଲେ ମଧ୍ୟ ମୋଟ୍ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇନଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ କହନ୍ତି । ଭାରତୀୟ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ ଅତି ସାଧାରଣ । ଏହା ମାନବିକ ସମ୍ବଳ ଚିହ୍ନଟ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇ ପାରିବ, ତେବେ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବେକାରୀ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସମ୍ଭବ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

4. ଅତିନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ବେକାରୀ ବ୍ୟାଧ ଆକ୍ରାନ୍ତରୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଅଛି । 1983 ମସିହାରେ 2 ରୁ 2.5 ଲକ୍ଷ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାର ଯୁବକ ଯୁବତୀମାନଙ୍କୁ ଶିଳ୍ପ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାପାଇଁ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ହିତାଧ୍ଵରୀଙ୍କର ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷାଗତ ଯୋଗ୍ୟତା ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ୍ ଓ ବୟସ 18 ରୁ 35 ବର୍ଷ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଏହି ହିତାଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ 12.5% ସୁଧରେ 25 ହଜାର ଟଙ୍କାର ଋଣ ଦିଆଯାଇଥାଏ, ଯାହାର 25 ଶତାଂଶ ସବ୍‌ସିଡ଼ି ଆକାରରେ ଛାଡ଼ କରାଯାଏ । ଏହି ଟଙ୍କା ବିନିଯୋଗ ବେଳେ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦାରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜିଲ୍ଲା ଶିଳ୍ପକେନ୍ଦ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ହିତାଧ୍ୟାକାରୀମାନଙ୍କୁ ବୈଷୟିକ ତାଲିମ ନେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ସହରାଞ୍ଚଳର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ 1986 ମସିହାରେ ଏକ ବିଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

ଏହି ଯୋଜନାରେ ପାଞ୍ଚହଜାର ଟଙ୍କାରୁ କମ୍ ଆୟ ଥିବା ପରିବାରର ଯୁବକଯୁବତୀମାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦାରେ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ 10% ସୁଧରେ ଋଣ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ଋଣର 25% ସବ୍‌ସିଡ଼ି ଆକାରରେ ଛାଡ଼ଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନା 1992-93 ମସିହାରେ ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ସହିତ ସାମିଲ କରି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

5. ନିଯୁକ୍ତି ଘଟକ ସଂସ୍ଥା (Employment Exchange) କ’ଣ ?
Answer:
ଏହି ସଂସ୍ଥା ବେକାର ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ନିଯୁକ୍ତିଦାତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁଥାଏ । ବେଳେବେଳେ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ଶ୍ରମିକ ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ନିଯୁକ୍ତି ସ୍ଥାନ, ବୃଷି ଓ ସଂସ୍ଥା ପରିତ୍ୟାଗ କଲେ ନୂଆ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବେକାର ରହେ । ସେହିପରି ବେକାରମାନେ ନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ ଜାଣି ନ ପାରି ଅନେକ ସମୟରେ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ହରାଇଥା’ନ୍ତି ।

ଏସବୁ ସମସ୍ୟାର ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ ଆଶାୟୀ ପ୍ରାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଯୋଗାଇଦେବା ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ଘଟକ ସଂସ୍ଥା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହି ସଂସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତତ୍‌ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଏହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ସଫଳତାର ସହକାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରୁନାହାନ୍ତି ।

6. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଭୂମିହୀନ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (RLEGP) କ’ଣ ?
Answer:
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ 1983 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଭୂମିହୀନ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅଧିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରରୁ ଅତିକମ୍‌ରେ ଜଣେ ଲେଖାଏଁ ଲୋକଙ୍କୁ ବର୍ଷକୁ 100 ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇଦେବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ପ୍ରକଳ୍ପ, ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ବାସଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ, ସୁଲଭ ଶୌଚାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ, କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳସେଚନ, ମୃଭିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଆଦିର ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଥିଲା ।

ଏହି ଯୋଜନାରେ ଭୂମିହୀନ କୃଷକ, ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି, ଗୋତି ଶ୍ରମିକ, ମହିଳା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ସମସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । 1989 ମସିହାରେ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

7. ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କୌଶଳ ବିକାଶ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ।
Answer:
ଦେଶର ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କୁ କୁଶଳୀ ଓ ଦକ୍ଷ କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ୍ 2015 ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ 2 ତାରିଖରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବିକାଶ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ଲକ୍ଷ ଯୁବକ।ଯୁବତୀଙ୍କୁ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ତାଲିମ୍ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

ପୂର୍ବରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ; ଯଥା – ମେକ୍-ଇନ୍-ଇଣ୍ଡିଆ, ଡିଜିଟାଲ-ଇଣ୍ଡିଆ, ଜାତୀୟ ସୌର ମିଶନ, ସ୍ୱଚ୍ଛଭାରତ ଅଭିଯାନ ଇତ୍ୟାଦିରେ କୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଚାହିଦାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ କୌଶଳ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିର କରାଯିବ ।

8. ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନିଯୁକ୍ତି ସର୍ଜନ ଯୋଜନା (Prime Minister’s Employment Generation Programme) କ’ଣ ?
Answer:
ଏହା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଋଣ-ସଂଯୁକ୍ତ ସବ୍‌ସିଡ଼୍ ଯୋଜନା ଯାହା ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତି ସର୍ଜନ ଯୋଜନାର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ 2008 ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ହିତାଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ଚୟନ କରିଥିବା ପ୍ରକଳ୍ପର ସର୍ବାଧ‌ିକ ପରିବ୍ୟୟ ୡ 75 ଲକ୍ଷ (ଶିତ୍ରୋତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ) ଓ ବ୍ୟବସାୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ? 10 ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁମୋଦନ କରିଥାଏ । ଏହା ଏକ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।

ସହରାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରକଳ୍ପ ମୂଲ୍ୟର 15 ପ୍ରତିଶତ ସବ୍‌ସିଡ଼୍ ପାଇବା ପାଇଁ ହିତାଧିକାରୀମାନେ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ହିତାଧୀକାରୀମାନଙ୍କୁ 25% ସବ୍‌ସିଡ଼୍ ମିଳିଥାଏ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ସାଧାରଣ ହିତାଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ସବ୍‌ସିଡ୍ 25% ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବର୍ଗର ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ 35% ଅଟେ ।

9. ଦୀନଦୟାଲ ଉପାଧ୍ୟାୟ ଗ୍ରାମୀଣ କୌଶଳ ଯୋଜନା କ’ଣ ?
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଗରିବ ଯୁବକମାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ଏହା ଏକ କୌଶଳ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଏହା ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବିକା ମିଶନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଗ୍ରାମୀଣ ଦରିଦ୍ର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଦକ୍ଷତା ତାଲିମ୍ ଦିଆସରିଥିବା ବେଳେ ଏହା ମଧ୍ୟରୁ କେତେକଙ୍କୁ ନଭେମ୍ବର 2014 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

10. ରୋଷନୀ (ROSHINI) ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ କୌଶଳ ବିକାଶ ଯୋଜନା:
Answer:
ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଗ୍ରାମ୍ୟ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଜୁନ୍ ମାସ 7 ତାରିଖ, 2013 ମସିହାରେ 24ଟି ନକ୍‌ସଲ ଅଧୁଷିତ ଜିଲ୍ଲାରେ ଆଦିବାସୀ ଯୁବକ/ଯୁବତୀମାନଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ରୋଷନୀ ନାମକ ଏକ ଗଠନ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ତିନିବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ 10ରୁ 35 ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ 50,000 ଆଦିବାସୀ ଯୁବକଙ୍କୁ ତାଲିମ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ।

11. ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ (Mudra Bank):
Answer:
Micro Units Development and Refinance Agency (MUDRA) ବ୍ୟାଙ୍କ ଯୋଜନା ଏପ୍ରିଲ 8, 2015 ମସିହାରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନୀତିଗତଭାବେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ 2015 ବଜେଟ୍‌ରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ୡ 20,000 କୋଟି ଟଙ୍କାର ଏକ ‘ପ୍ରାଥମିକ ପାଣ୍ଠି’ ସହ 3000 କୋଟି ଟଙ୍କାର ‘ଋଣ ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି’ ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

ଏହି ଯୋଜନାରେ ଅଣୁ, ଅତିକ୍ଷୁଦ୍ର ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପାନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କୁ ଶିଶୁ, କିଶୋର ଓ ତରୁଣ – ଏହିଭଳି ତିନି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଯଥାକ୍ରମେ ? 50 ହଜାର, ? 5 ଲକ୍ଷ ଓ ୡ 10 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ବ୍ୟାଙ୍କ ଋଣ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

F. ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ଚଳନ୍ତି ବେକାରୀ (Cyclical Unemployment) ଓ ସଂରଚନାତ୍ମକ ବେକାରୀ (Structural Unem- ployment) ।
Answer:
କୌଣସି ଅର୍ଥନୀତିରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ଚଳନ୍ତା ବେକାରୀ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସାଧାରଣତଃ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚଳନ୍ତି ବେକାରୀ ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବାଣିଜ୍ୟ ଚକ୍ରର ପ୍ରଭାବ ବେଶୀ । ମୁଦ୍ରାନ୍ତୀତି ସମୟରେ କର୍ମନିୟାଜନ, ଉତ୍ପାଦନ, ଆୟ ଓ ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୀତିର ଊର୍ଥଗତି । ମାତ୍ର ଯେତେବେଳେ ଅର୍ଥନୀତି ଏହାର ବିପରୀତମୁଖୀ ହୁଏ, ବାଣିଜ୍ୟଚକ୍ରର ନିମ୍ନଗତି ହୁଏ । ଫଳରେ ବେକାରୀ ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ଏହାକୁ ଚଳନ୍ତି ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ବେକାରୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ସଂରଞ୍ଛନାଗତ ବା ଢାଞ୍ଚାଗତ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛା ମଧ୍ୟଥାଏ । ମାତ୍ର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯେଉଁ ଢାଞ୍ଚାଗତ ଅସୁବିଧା ରହିଥାଏ । ସେଥ‌ିଯୋଗୁଁ ଶ୍ରମିକମାନେ ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ବେକାରୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ସଂରଞ୍ଛନାଗତ ବା ଢାଞ୍ଚାଗତ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଗମନାଗମନ ତଥା ସମ୍ବାଦ ପରିବେଷଣ ଇତ୍ୟାଦିର ଅଭାବ ରହିଛି । ଏ ପ୍ରକାର ବେକାରୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରେ । ତେଣୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ପ୍ରକାଶ୍ୟ ବେକାରୀ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

2. ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀ ଓ ଋତୁଗତ ବେକାରୀ ।
Answer:
ଯେଉଁ ଶ୍ରମିକମାନେ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧିରେ ସେମାନଙ୍କର ଆଦୌ ଅବଦାନ ନ ଥାଏ । ସେମାନଙ୍କୁ ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରମିକର ସୀମାନ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୂନ ବା ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ମାତ୍ର ଯେଉଁ ଶ୍ରମିକମାନେ ବର୍ଷକର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମୟ କାର୍ଯ୍ୟ ନପାଇ ବସି ରହିଥା’ନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଋତୁଗତ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ ।

ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀ ଉଭୟ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ଓ ଅଣକୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଇଥା’ନ୍ତି ମାତ୍ର ଋତୁଗତ ବେକାରୀ ସାଧାରଣତଃ ଅନ୍ତର କରି ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଅନ୍ୟ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଯୋଗାଇବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ମାତ୍ର ଋତୁଗତ ବେକାରୀର ସମାଧାନ କେବଳ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ବର୍ଷସାରା କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗାଇବାଦ୍ୱାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ବଳକା ଶ୍ରମିକଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ହିଁ ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀ ସୃଷ୍ଟିକରେ ମାତ୍ର ଋତୁଗତ ବେକାରୀ କେବଳ ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରତିବଦଳର ଦୁର୍ବଳତା ଯୋଗୁଁ ହିଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

3. ପ୍ରାବିଧ‌ି ବେକାରୀ ଓ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ ।
Answer:
ପ୍ରାବିଧ୍ଵ ଜ୍ଞାନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ସୃଷ୍ଟ ବେକାରୀକୁ ପ୍ରାବର୍ଧକ ବେକାରୀ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତ ପ୍ରାବିଧ୍ଵଜ୍ଞାନର ଉପଯୋଗ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଫଳରେ ପ୍ରାବିଧ୍ଵ ବେକାରୀ ଦେଖାଦିଏ । ବ୍ୟାଙ୍କର କମ୍ପ୍ୟୁଟରୀକରଣ ଅନେକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଅବସର ଦେଇ ବେକାର କରିଛି । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୂତନ ପ୍ରାବିଧ୍ଵ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ନିଜକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିନକାରି ମଧ୍ୟ ଶ୍ରମିକମାନେ ବେକାର ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଯଦି ନୂତନ ପ୍ରାବିଧ୍ଵଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ, ତେବେ ପ୍ରାବିଧ‌ି ବେକାରୀ ସମସ୍ୟାର ସଫଳ ସମାଧାନ ହୋଇପାରିବ ।

ଶିକ୍ଷିତ ଲୋକମାନେ ନିୟୋଜନ ନପାଇବା ଅବସ୍ଥାକୁ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ କହନ୍ତି । ଏହା ଏକ ମୁକ୍ତ ବେକାରୀ । ଏଥୁରେ ଜଣେ ନିଜ ଶିକ୍ଷାଗତ ଯୋଗ୍ୟତା ଅନୁସାରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥାଏ । ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ବୃତ୍ତି କୈନ୍ଦ୍ରିକ ନ ହୋଇଥିବାରୁ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରୀ ଭାରତରେ ଅତି ସାଧାରଣ । ଏହା ପ୍ରତିଭା ବହିଃଗମନ କରିଥାଏ ।

4. ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଓ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ; ଯଥା – ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଓ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ । ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଅଧ୍ଵ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ କମ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ କମ୍ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ । ଭାରତ ପାଇଁ ଉଭୟ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଓ ଅଧ‌ିକ ନିୟୋଜନ ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଦୁଇଟିଯାକ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ସଫଳତା ଉଭୟ କୌଶଳର ଉପଯୁକ୍ତ ମିଶ୍ରଣ ଦ୍ଵାରାହିଁ ସମ୍ଭବ ।

କେବଳ ବିଭିନ୍ନ ବଡ଼ବଡ଼ ଯନ୍ତ୍ରପାତି କଳକବ୍‌ଜା ଇତ୍ୟାଦିର ଉତ୍ପାଦିନ ପାଇଁ ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହାଲୁକା ପୁଞ୍ଜିଯୁକ୍ତ ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳ ଓ କେବଳ ଶ୍ରମପ୍ରଧାନ କୌଶଳର ସଫଳ ନିୟୋଜନ ଆବଶ୍ୟକତା ଭିତ୍ତିରେ ହେବା ଉଚିତ । ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମିଶ୍ରଣଦ୍ୱାରା ଭାରତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ ବେକାରୀ ସମସ୍ୟାର ଉକଯୁକ୍ତ ମୁକାବିଲା କରିପାରିବ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1.ଭାରତର ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାର ଗମ୍ଭୀରତା ଓ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଭାରତର ଯେତେସବୁ ସମସ୍ୟାମାନ ରହିଅଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟା ଏକ ଗମ୍ଭୀର ସମସ୍ୟା ଅଟେ । ଦେଶର ବିକାଶର ମନ୍ଥର, ଗଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ସ୍ୱଚ୍ଛ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ, ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ତଥା ସାମାଜିକ ବିଶୃଙ୍ଖଳା ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟା ସହିତ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ଭାରତରେ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(i) ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଶ୍ରମଶକ୍ତିର ଯୋଗଦାନ ହାର କମ୍ – ଆମ ଦେଶର ସବୁଲୋକ ଶ୍ରମବଜାରରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ । 1987-88 ମସିହା NSS ଅଟକଳରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ, ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ର 36.77 ଶତାଂଶ ଲୋକ ଶ୍ରମବଜାରରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଏହି ହାରରେ ଡେନ୍‌ମାର୍କ, ଆମେରିକା, ଜାପାନ ଭଳି ଉନ୍ନତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ 50 ଶତାଂଶରୁ ଅଧିକ । ଫଳରେ ଆମ ଦେଶରେ ନିଯୁକ୍ତିପ୍ରାପ୍ତ ଶ୍ରମିକମାନେ ଅନେକ ପରାଶ୍ରୟୀ ଲୋକଙ୍କର ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଶ୍ରମଶକ୍ତିର ସ୍ଵଚ୍ଛ ଯୋଗଦାନ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (1) ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୟସାନୁକ୍ରମିକ ଗଠନ, (2) ମହିଳାମାନଙ୍କର ସ୍ଵଳ୍ପ ଯୋଗଦାନ । ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୟସାନୁକ୍ରମିକ ଗଠନକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ, ଭାରତର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟା 15 ବର୍ଷ ବୟସରୁ କମ୍ ନାବାଳକମାନଙ୍କ ଅନୁପାତ ବହୁଳ ଅଧିକ ।

1987-88 ମସିହା NSS କଳନାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ଏହି ଅନୁପାତ 39.52 ଶତାଂଶ; କିନ୍ତୁ ଉନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଏହା ଲୋକସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ 20 ଶତାଂଶ । ଫଳରେ ଶ୍ରମଶକ୍ତିରେ ଯୋଗଦାନ ହାର ସ୍ୱଳ୍ପ ରହେ । ତେଣୁ ଲୋକସଂଖ୍ୟାର ବୟସାନୁକ୍ରମିକ ଗଠନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏହା ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁହାରରେ ବ୍ୟାପକ ହ୍ରାସ କରାଗଲେ ସମ୍ଭବ ହେବ ।

ଆମ ଦେଶରେ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ଅତି ନଗଣ୍ୟ । ଉନ୍ନତ ଓ ଶିଳ୍ପ ସମୃଦ୍ଧ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ଏହି ହାର ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧ୍ଵ । କିନ୍ତୁ ଏଠାରେ 15 ରୁ 59 ବର୍ଷ ବୟସର ମହିଳାମାନଙ୍କର କର୍ମ ନିୟୋଜନ ହାର ମାତ୍ର 18.71 ଶତାଂଶ ବୋଲି NSS ତଥ୍ୟରୁ ଜଣାଯାଏ । ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମହିଳା ଘରର ଚାରିକାନ୍ଥ ମଧ୍ଯରେ ନିଷ୍ପେଷିତ ଓ ନିର୍ଯାତିତ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବାର ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ । ସେମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାସନ୍ଦ କରାଯାଇଥାଏ । ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵଳ୍ପ ଯୋଗଦାନ ଯୋଗୁଁ ଦେଶର ଶ୍ରମ ଶକ୍ତିରେ ପ୍ରବେଶ ହାର କମ୍ ରହେ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

(ii) ବେକାରି ଓ ଅର୍ବବେକାରି ହାର ଅଧୂକ – ଦେଶର ବେକାରି ଓ ଅର୍ବବେକାରି ହାର ଉନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧ୍ଵ । 1987-88 ମସିହା ଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଦେଶର ବେକାରି ହାର 6.09 ଶତାଂଶ ଅଟେ । ଏହି ଗଣନାରୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି ଯେ, ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତରେ ବେକାରି ହାର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟେ । କେରଳ, ତାମିଲନାଡୁ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ଆସାମ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ବେକାରି ହାର ସର୍ବାଧିକ ଥଲାବେଳେ ମଣିପୁର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ଓ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ଏହି ହାର ସର୍ବନିମ୍ନ ଥବାର ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଦେଶର ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବେକାରି ହାର ଜାତୀୟ ବେକାରି ହାରଠାରୁ ଅଧିକ ଅଟେ ।

15 ରୁ 29 ବର୍ଷ ବୟସ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ବେକାରିର ଲାଞ୍ଛନା ସର୍ବାଧ‌ିକ ଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ଭିତରେ ବେକାରି ହାର ସର୍ବାଧ‌ିକ ବୋଲି ଗଣନାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି । 1985 ମସିହାବେଳକୁ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା 47 ଲକ୍ଷ ଥିଲା ବୋଲି ଏକ ଗଣନାରୁ ଜଣାଯାଏ । 1987-88 NSS ଗଣନା ଅନୁସାରେ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ବେକାରି ହାର 6.1 ଶତାଂଶ ଥିଲାବେଳେ ଶିକ୍ଷିତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ହାର 11.9 ଶତାଂଶ ଥିଲା । ସ୍ନାତକ ଡିଗ୍ରୀ ଓ ତଦୂର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥି ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ହାର ମଧ୍ଯ ଅଧ୍ଵ ।

ବେକାରି ଜାତୀୟ ନିଯୁକ୍ତିପ୍ରାପ୍ତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଷବେକାରି ଦେଶର ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାକୁ ଆହୁରି ଜଟିଳ କରିଦେଇଅଛି । ଜାତୀୟ ନମୁନା ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଗଣନା ଅନୁସାରେ ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଦିନକୁ 4 ଘଣ୍ଟାରୁ କମ୍ କାମ କରେ ତାହାକୁ ଅର୍ବବେକାରି ବୋଲି ଧରାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଅର୍ବବେକାର ବା ନିଯୁକ୍ତ କାଳରେ ପୂରାକାମ ନ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନେ ସରକାରୀ ଗଣନାରେ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ଶ୍ରମିକର ମାନ୍ୟତା ପାଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଗଣନାରେ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରିମାନଙ୍କୁ ନିଆଯାଉ ନ ଥ‌ିବାରୁ ଦେଶରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ ।

(iii) ଭାରତୀୟ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ନିମ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷତା – ବେରୋଜଗାରୀ ଦେଶର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ହିସାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିଛି ସତ, କିନ୍ତୁ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ‘ନିମ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା’ ଯେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତର ସମସ୍ୟା ଏକଥା ଭୁଲିଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଆମ ଦେଶର ଶ୍ରମଦକ୍ଷତା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଦକ୍ଷତା ଅପେକ୍ଷା ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ ଅଟେ । ଦେଶର ସ୍ବଚ୍ଛ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ, ଗଣଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ସମସ୍ୟାର ଏହା ମଧ୍ୟ କାରଣ ।

ଶ୍ରମଦକ୍ଷତା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଚଳଣି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତେଣୁ ଶ୍ରମିକଙ୍କର ଚଳଣିର ଉନ୍ନତିପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାମାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ । କେବଳ ବେକାରି ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିଦେଲେ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ହୋଇଯିବା ଭାବିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହିତ ଶ୍ରମଦକ୍ଷତାର ଅଭିବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

2. ଦେଶର ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନପାଇଁ ଏକ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତିର ପରିକଳ୍ପନା କଲାବେଳେ କେଉଁ କେଉଁ ଦିଗ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ଭାରତରେ ଏକ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତିର ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଭାରତର ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟା କେବଳ ବେକାରି ଓ ଅର୍ବବେକାରିରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ । ଏହାର ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାର ଅନେକ ନିମ୍ନ, ଉଚ୍ଚହାରର ବେକାରି ଓ ଅର୍ବବେକାରି ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ୟା ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାକୁ ଅଧିକ ଜଟିଳ କରିଅଛି । ତେଣୁ ଏହାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଏକ ଜାତୀୟ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତି ପ୍ରଣୟନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଅଛି । ଏହି ନୀତିରେ ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(i) ବହୁଲୋକଙ୍କପାଇଁ ଅର୍ଥକରୀ ଧନ୍ଦାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି – 1990 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଦେଶରେ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା 300 ନିୟୁତ, ବେକାରିମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା 16 ନିୟୁତ ଓ ଅର୍ବବେକାରିମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା 12 ନିୟୁତ ଥିଲା । 1990 ରୁ 2000 ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଆହୁରି 78 ନିୟୁତ ନୂଆ ଶ୍ରମିକ ସୃଷ୍ଟି ହେବାର ଅଟକଳ କରାଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ 106 ନିୟୁତ (78 + 12 + 16) ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କର୍ମ ନିଯୁକ୍ତିରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟିକଲେ ଦେଶରୁ ବେକାରି ସମସ୍ୟା ଦୂର ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଅଟକଳ କରାଯାଇଥିଲା ।

ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାକୁ ହେଲେ ଦେଶରେ ନିଯୁକ୍ତି ହାରରେ ବାର୍ଷିକ 3 ପ୍ରତିଶତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି, ଯାହାକି ଦେଶର ବାର୍ଷିକ ୫ ପ୍ରତିଶତ ଜାତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଆବଶ୍ୟକ କରୁଅଛି । କିନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ବାର୍ଷିକ 8 ପ୍ରତିଶତ ହାସଲ କରିବା ଏକ ଦୁରୂହ ବ୍ୟାପାର । ଏଣୁ ଜାତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଅଧିକ ଅର୍ଥକରୀ ଧନ୍ଦାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଅଛି । ଗୁରୁଶିଳ୍ପ, କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ, କୃଷି, ସେବା ଇତ୍ୟାଦି ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଥାଯୋଗ୍ୟ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦେଇ ନୂଆ ନିଯୁକ୍ତି

(ii) ବିଶେଷ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାସାଧ୍ଯ ପରିହାର କରାଯିବା ଉଚିତ – ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଦେଶରେ ଯେଉଁ ‘ବିଶେଷ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ’ଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାସାଧ ପରିହାର କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଅନେକ ସମୟରେ ଅସ୍ଥାୟୀ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି । ଅନେକ ସମୟରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଅଧିକାଂଶ ପାଣ୍ଠି ବାଟମାରଣା ହେଉଥିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ ।

ତେଣୁ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ବାତିଲ କରି ସ୍ଥାୟୀ ନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏହି ବିଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକରେ ନିୟୋଜିତ ଅର୍ଥ ବରବାଦ ନ କରି ଜଳସେଚନ, ବନ୍ୟାନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ, ଗ୍ରାମ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତୀକରଣ, ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ, ବନୀକରଣ, କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ, ଗମନାଗମନ ଆଦି ବିକାଶମୂଳକ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକରେ ବିନିଯୋଗ କରାଗଲେ ଦେଶରେ ଅନେକ ସ୍ଥାୟୀ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସ୍ଥାୟୀ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।

(iii) ଋତୁଗତ ବେକାରିର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ – ଦେଶର ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟାକୁ ବହୁପରିମାଣର ଋତୁକାଳୀନ ବେକାରି ଆହୁରି ଜଟିଳ କରିଦେଉଅଛି । ତେଣୁ ଜାତୀୟ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତିରେ ଏ ପ୍ରକାର ବେକାରିର ପରିମାଣ ହ୍ରାସପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଉଚିତ । ଋତୁକାଳୀନ ବେକାରି ମୁଖ୍ୟତଃ କୃଷି, କୃଷି ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଓ କୃଷି ସେବାରେ ନିୟୋଜିତ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକରେ ଦେଖାଦେଇଥାଏ ।

ଏଣୁ କୃଷି ଓ କୃଷିଶିଳ୍ପରେ କାମ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ବର୍ଷତମାମ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଉଚିତ । ଜଳସେଚନ, ସଘନ ସାରପ୍ରୟୋଗ, ବହୁଫସଲି କୃଷି, ଯାନ୍ତ୍ରିକ କୃଷିର ପ୍ରଚଳନ, ସହଳ ଅମଳକ୍ଷମ ବିହନ ବ୍ୟବହାର, ଗୋପାଳନ, ଫଳଚାଷ, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ ଆଦି କୃଷି ସହଯୋଗୀ ଧନ୍ଦାର ପ୍ରଚଳନ, ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ମାଣ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଚିକିତ୍ସାଳୟ ନିର୍ମାଣ, କୂପ ଖନନ ଓ ପରିବେଶ ଉନ୍ନୟନ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

(iv) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ – ଆମ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାୟତନମାନଙ୍କରୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ବାହାରୁଥିବା ଶିକ୍ଷିତ ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ଏହାର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନର ବିକାଶ ଓ ପରିମାଣ ହ୍ରାସ କରାଯିବା ଦରକାର । ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା, ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା, ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ଶିକ୍ଷା, ଭେଷଜ ଶିକ୍ଷା, ଓକିଲାତି ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ଅର୍ଥକାରୀ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।

(v) ବୈଷୟିକ ବେକାରି ପରିମାଣ ହ୍ରାସ କରିବା – ଦେଶରେ ନୂତନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳର ପ୍ରଚଳନ ଫଳରେ ବୈଷୟିକ ବେକାରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ତେଣୁ ଏହି ବେକାରିକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାପାଇଁ ବୃଷ୍ଟିଚ୍ୟୁତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ କରି ସେମାନଙ୍କ ପୁନର୍ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟିକରିବା ଦରକାର । ଆମେ ଜାଣୁ, ଅଟୋରିକ୍ସାର ପ୍ରଚଳନଦ୍ୱାରା ସାଇକେଲ ରିକ୍‌ସା ଚାଳକମାନେ ବେକାର ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି । ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଯଦି ଅଟୋରିକ୍ସା ଚାଳନା ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଏ ଓ ଅଟୋରିକ୍ସା ଚଳାଇବାପାଇଁ ସୁବିଧା କରାଯାଏ, ତେବେ ବୈଷୟିକ ବେକାରି ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଇପାରିବ ।

(vi) ମହିଳାମାନଙ୍କପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା – ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଅନୁପାତ ବୃଦ୍ଧିପାଇବାପାଇଁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଚେଷ୍ଟା ଜାତୀୟ ନୀତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ନାରୀ ଶିକ୍ଷା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣପାଇଁ ଅଧୂକ ବ୍ୟୟବରାଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ର ଅପେକ୍ଷା ଅସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ମହିଳାମାନେ କାର୍ଯ୍ୟକରିବାକୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ମନେକରୁଥ‌ିବାରୁ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ଧ୍ୟାନଦେବା ଦରକାର ।

ନାରୀମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ସମ୍ପର୍କରେ ନିଯୁକ୍ତିଦାତାମାନଙ୍କର ଯେଉଁ ଧାରଣା ରହିଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ପରିହାର କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । କର୍ମଜୀବୀ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଘରଠାରୁ ଅଳ୍ପଦୂରରେ ସରକାରୀ ବାସଗୃହ ବା ମହିଳା ହଷ୍ଟେଲ ଯୋଗାଇଦେବା ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସର୍ବୋପରି ନାରୀ ନିଯୁକ୍ତି ସପକ୍ଷରେ ଜନସଚେତନତାର ସୃଷ୍ଟି ନ ହେଲେ ନାରୀମାନଙ୍କର କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତି ଅନୁପାତ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

(vii) ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି – ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ନିମ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ଆମ ଦେଶର ଆଉ ଏକ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟା । ତେଣୁ ଜାତୀୟ ଶ୍ରମନୀତିରେ ଶ୍ରମଦକ୍ଷତାର ଅଭିବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତିପ୍ରାପ୍ତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ଚଳଣିର ମାନ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନିଆଯିବା ଉଚିତ ।

(viii) ନିଯୁକ୍ତି ଘଟକ ସଂସ୍ଥା (Employment Exchange) ଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ‌ିକ ସକ୍ରିୟ କରାଯିବା ଉଚିତ ବେଳେବେଳେ ନିଯୁକ୍ତିପ୍ରାପ୍ତ ଶ୍ରମିକ ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ନିଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନ, ବୃତ୍ତି ଓ ସଂସ୍ଥା ପରିତ୍ୟାଗ କଲେ ନୂଆ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବେକାର ରହିଥାଏ । ସେହିପରି ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକମାନେ ମଧ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିବରଣୀ ପାଇପାରୁ ନ ଥିବାରୁ ବେକାର ରହିଥା’ନ୍ତି ।

ତେଣୁ ଏସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ନିଯୁକ୍ତି ଘଟକ ସଂସ୍ଥା’ (Employment Exchange)ର ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଅଛି । ଏହି ସଂସ୍ଥା ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ଓ କର୍ମ ଅନ୍ଵେଷଣରେ ଥିବା ଯୁବକ-ଯୁବତୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଆମ ଦେଶର ସବୁପ୍ରାନ୍ତରେ ଏହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଜାତୀୟ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତିରେ ଏହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକ ସକ୍ରିୟ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

3. ଭାରତର ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରି ସମସ୍ୟା ଆଲୋଚନା କର । ଏହାର ସମାଧାନପାଇଁ ଉପାୟମାନ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଆମ ଦେଶର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଶକ୍ତି ବେକାରି ସମସ୍ୟାଦ୍ୱାରା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ପୀଡ଼ିତ ଅଟନ୍ତି । ସବୁ ସ୍ତରର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ; ଯଥା – ମାଟ୍ରିକ୍, ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା, ସ୍ନାତକ ଓ ତଦୂର୍ଥ ଶ୍ରେଣୀ ପାସ୍ କରିଥିବା ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ବେକାରି ହାର ଅଧୂକ । ନିଯୁକ୍ତି ଘଟକ ସଂସ୍ଥାର ଆକଳନ ଅନୁସାରେ 1994 ମସିହାରେ ଦେଶରେ ମୋଟ 34.6 ନିୟୁତ ବେକାରିଙ୍କ ନାମ ପଞ୍ଜୀକୃତ କରାଯାଇଥିଲା । ସେଥିରୁ ଶତକଡ଼ା 60 ଭାଗ ହେଉଛନ୍ତି ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଶକ୍ତି । ପୁଣି 15-29 ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକ- ଯୁବତୀମାନଙ୍କଠାରେ ବେକାରି ହାର ସର୍ବାଧ୍ଵ ।

1977-78 ଜାତୀୟ ନମୁନା ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଗଣନାରେ ବେକାରି ହାର ଅଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ 2.28 ଶତାଂଶ ଥିଲାବେଳେ, ଏହା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାସ୍ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ 3.61 ଶତାଂଶ, ମାଟ୍ରିକ୍ ପାସ୍ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ 15.15 ଶତାଂଶ ଏବଂ ସ୍ନାତକ ଓ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷିତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ 15.76 ଶତାଂଶ ଅଟେ । ସେହିପରି କଳା ଓ ବାଣିଜ୍ୟରେ ସ୍ନାତକ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଥିବା ଯୁବକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ହାର ଅଧୂକ ଅଟେ ।

ଦେଶର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାରର ଶିଥୁଳତା, ମାନବସମ୍ବଳ ବିକାଶ ପ୍ରତି ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆନଯିବା, ମାନବ ଶକ୍ତି ଯୋଜନାର ଅଭାବ ଓ ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଇତ୍ୟାଦି କାରଣମାନ ଯୋଗୁଁ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକ-ଯୁବତୀମାନେ ଏହି ଉତ୍କଟ ବ୍ୟାଧର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଏହାର ନିରାକରଣପାଇଁ ଯଥାଯଥ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନିଆଯିବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

(1) ଦ୍ରୁତ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ – ଶିକ୍ଷିତମାନଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି ହାରର ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ମୁଖ୍ୟତଃ ଦେଶର ଦ୍ରୁତ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ । ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀର ନିଯୁକ୍ତି ହାର ଉଭୟ ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଦେଶରେ ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ଥାଆନ୍ତି, ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶରେ ସେମାନେ ଅଧିକ ସହାୟକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଦେଶର ବିକାଶ ଦ୍ରୁତ ହେଲେ ଅଧିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଯୋଜନାରେଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(2) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସଂସ୍କାର – ଆମ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଏପରି ଯେ ବହୁତ କମ୍‌ସଂଖ୍ୟକ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକ ଯୁବତୀ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ବିବେଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଆମ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷା କେବଳ ବହିରେ ସୀମିତ ରହିଥାଏ ଓ ମୁଖ୍ୟତଃ ଅମଲା ତିଆରିପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ତେଣୁ ଏହାର ଆମୂଳଚୂଳ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଶିକ୍ଷାକୁ ବାସ୍ତବଧର୍ମୀ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏ

ହାକୁ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ହାସଲ କରିବାର ମେସିରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ କିପରି କର୍ମସଂସ୍ଥାନପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବେ ସେହିପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଦରକାର । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଦରକାର । ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯିବା ଦରକାର ଯାହାଫଳରେ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକମାନେ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବେ । ମେଡ଼ିକାଲ, ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ, ମ୍ୟାନେଜ୍‌ମେଣ୍ଟ, ଓକିଲାତି, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଇତ୍ୟାଦି ଅର୍ଥକରୀ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

(3) ଜନଶକ୍ତିର ଯଥାଯଥ ବିନିଯୋଗ ଯୋଜନା – ଆମ ଦେଶରେ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାହିଦା ଅନୁଯାୟୀ ଯୁବକ ଯୁବତୀମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ, ବରଂ ଶିକ୍ଷାୟତନଗୁଡ଼ିକର ବିଭିନ୍ନ ପାଠ୍ୟକ୍ରମପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଫଳରେ କର୍ମ ନିଯୁକ୍ତିର ଚାହିଦା ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ୟରେ ଅସମାନତା ଦେଖାଦିଏ । ତେଣୁ ଏହା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଜନଶକ୍ତିର ଯଥାଯଥ ବିନିଯୋଗ ନିମିତ୍ତ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଦରକାର ।

ଆମ ଦେଶରେ ସାଧାରଣ ଗ୍ରାଜୁଏଟ୍ରମାନଙ୍କର ଚାହିଦା ବହୁତ କମ୍ । ତେଣୁ ଏହି ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଶିକ୍ଷାଦାନପାଇଁ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ କରିବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଅପରପକ୍ଷରେ ମେଡ଼ିକାଲ, ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ଇତ୍ୟାଦି ଗ୍ରାଜୁଏଟ୍‌ମାନଙ୍କର ଅଧୂକ ଚାହିଦା ରହିଥ‌ିବାରୁ ଅଧିକ ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ତିଆରି କରିବାର ଯୋଜନା କରାଯିବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିପାଇଁ କର୍ମଯୋଗାଣ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଯୋଗାଣ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ବଜାଇ ରଖୁପାରିଲେ ଅନେକାଂଶରେ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟା ଦୂର ହୋଇପାରିବ ।

(4) ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରମାନଙ୍କପାଇଁ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା – ଆମ ଦେଶର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକ-ଯୁବତୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତି ପରେ ସରକାରୀ ନିଯୁକ୍ତିପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରି ବସିରହନ୍ତି । ଫଳରେ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ନିଯୁକ୍ତି ନ ପାଇ ବେକାର ରହିଯା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକମାନଙ୍କ ମନରୁ ସରକାରୀ ଚାକିରି ମୋହ ଦୂର କରି ସେମାନଙ୍କର ଆତ୍ମ ନିଯୁକ୍ତିପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେଥିପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ଦରକାର ।

ସହଜରେ ଋଣ ଯୋଗାଣ, କଞ୍ଚାମାଲ ଯୋଗାଣ, ଶକ୍ତି ଯୋଗାଣ, ଉତ୍ପାଦନର ବିକ୍ରୟ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିଲେ ସେମାନେ ନିଜ ଗୋଡ଼ରେ ନିଜେ ଠିଆ ହୋଇପାରିବେ । ସେହିପରି ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଓ ପରିଚାଳନା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତାଲିମ ମଧ୍ୟ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ କୃଷି, ମତ୍ସ୍ୟ ଓ ପଶୁପାଳନ ଇତ୍ୟାଦି କୃଷି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କ୍ଷେତ୍ର, ଟ୍ରାଭେଲ ଏଜେନ୍ସି, ମରାମତି କାମ, ଗ୍ୟାସ୍ ଏଜେନ୍ସି ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦିଗରେ ସରକାର ପଦକ୍ଷେପମାନ ନେବା ଉଚିତ ।

କେବଳ ସରକାର କାହିଁକି ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା, ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ସଂସ୍ଥାମାନ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଯଥାଯଥ ସାହାଯ୍ୟ କଲେ ବେକାରି ଭଳି ଉତ୍କଟ ବ୍ୟାଧ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ।

4. ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ବିଶେଷ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଭାରତର ଯେତେଗୁଡ଼ିଏ ସମସ୍ୟା ରହିଅଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ୟା ଅନ୍ୟତମ । ଏହା ଦେଶର 15-29 ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଅଧ‌ିକ ଆଘାତ ଦେଉଥ‌ିବାରୁ ଦେଶର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଅଛି । ତେଣୁ ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନପାଇଁ ସରକାର ନୀରବ ନ ରହି ବିଗତ ପାଞ୍ଚ ଦଶନ୍ଧି ହେବ ବିଭିନ୍ନ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ କରିଆସୁଛନ୍ତି ।

(1) ସମନ୍ବିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ବିକାଶ ଯୋଜନା (IRDP) – ଏହି ଯୋଜନା 1976-77 ମସିହାରେ ପ୍ରଥମେ ଭାରତରେ କୋଡ଼ିଏଟି ଜିଲ୍ଲାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ଓ 1979-80 ମସିହାବେଳକୁ ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ଦରିଦ୍ର ହିତାଧ୍ୟାକାରୀମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଋଣ ଓ ସବ୍‌ସିଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥାୟୀ ଉତ୍ପାଦନକ୍ଷମ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରି ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିର ପଥ ସୁଗମ କରିବା ।

ଏହି ଯୋଜନା ଉଭୟ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରୀ ରୂପାୟନ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କପାଇଁ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଏ । ଯଦିଓ ଏହି ଯୋଜନା ଅନେକ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଅଛି; ତଥାପି ଏହା ଆଶାନୁରୂପ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇପାରି ନାହିଁ ।

(2) ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (NREP) – 1977-78 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ‘କାମ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ 1980 ମସିହାରେ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା । ମାନ୍ଦା କୃଷି ଋତୁରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଦରିଦ୍ର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅତିରିକ୍ତ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇଦେବା ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଅଭିପ୍ରାୟ ।

ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ପ୍ରକଳ୍ପ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀ କେନ୍ଦ୍ର ଗୃହ, ଜଳାଶୟ, ରାସ୍ତା, ଜଳସେଚ଼ନ, ବନ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହାୟକ ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି ଉତ୍ପାଦନଶୀଳ ସାମୂହିକ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହିତ ଦୈନିକ ମଜୁରିଭିଭିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହି ଯୋଜନା ଉଭୟ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ । ଗତ 4 ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନେକ ଶ୍ରମ ଦିବସ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି । 1990 ମସିହାରେ ଏହି ଯୋଜନାକୁ JRY ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।

(3) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଭୂମିହୀନ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (RLEGP) – ଏହି ଯୋଜନା 1983 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଭୂମିହୀନ ଲୋକମାନଙ୍କପାଇଁ ଅଧ୍ଵ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରରୁ ଅତି କମ୍‌ରେ ଜଣେ ଲେଖାଏଁ ଲୋକଙ୍କୁ ବାର୍ଷିକ 100 ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇଦେବା ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଏହା ସହିତ ଉନ୍ନୟନ ସହାୟକ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ଉପରେ ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାର ଏହି ଯୋଜନାରେ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ, ଗ୍ରାମ୍ୟ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ, ଜଳସେଚନ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମାଣ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା ନାମକ ବାସଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଆଦି ନିର୍ମାଣ କାମ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନା କେବଳ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟୟବରାଦଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାଦ୍ୱାରା ଅନେକ ଶ୍ରମ ଦିବସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଯୋଜନାକୁ 1989 ମସିହାରେ JRY ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

(4) ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା (JRY) – ‘ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ’ ଓ ‘ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଭୂମିହୀନ ନିଶ୍ଚିତ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ’ ଦୁଇଟିକୁ ଏକତ୍ର କରି 1989 ମସିହାରେ ‘ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା’ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା । ଏହି ଯୋଜନାର ବ୍ୟୟବରାଦର ୫୦ ଶତାଂଶ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ 20 ଶତାଂଶ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଯୋଜନା ଜିଲ୍ଲାର ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା ଆନୁକୂଲ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 11 ବେକାରୀ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧବେକାରୀ

ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ତଥା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏହି ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଏହି ଯୋଜନାରେ ଦରିଦ୍ରତମ ଜାତି, ଜନଜାତି, ଗୋତି ଶ୍ରମିକ, ମହିଳା ଇତ୍ୟାଦି ଅବହେଳିତ ପଛୁଆବର୍ଗ ଲୋକମାନଙ୍କପାଇଁ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଗୃହ, ନିୟତ କୂପ ଖନନ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ନାମମାତ୍ର ଚାଷୀମାନଙ୍କ ଭୂଉନ୍ନୟନ, ଜଳସେଚନ ସୁବିଧା ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇଥାଏ ।

(5) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିପାଇଁ ତାଲିମ (TRYSEM) – ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ 1979 ରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଯୁବକ-ଯୁବତୀମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମ ଓ ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରି ସେମାନଙ୍କର ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ରହିଥିବା ପରିବାର 18 ରୁ 35 ବର୍ଷ ବୟସର ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦା କରିବାପାଇଁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକଭାବେ ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।

ତାଲିମ ପାଇବା ପରେ ସେମାନେ ନିଜେ ନିଜେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିବାପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ମଧ୍ଯ ଦିଆଯାଏ । ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ମରାମତି, TV ଓ ରେଡ଼ିଓ ମରାମତି, ନଡ଼ିଆକତା କାମ, ଚମଡ଼ାକାମ ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ ତାଲିମ ଦିଆଯାଏ । ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି, ମହିଳାମାନଙ୍କପାଇଁ ଏଥରେ ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ ହୋଇଥାଏ । ସପ୍ତମ ଯୋଜନାକାଳରେ ଏହି ଯୋଜନାଦ୍ଵାରା 11.6 ଲକ୍ଷ ଯୁବକ- ଯୁବତୀ ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ ।

(6) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା (PMRY) – ଏହି ଯୋଜନା 1993 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କୁଟୀର ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା । ଏହି ଯୋଜନା ଜିଲ୍ଲା ଶିଳ୍ପ କେନ୍ଦ୍ର (DIC) ଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଅଛି । ଲୁଗା ଦୋକାନ, ଅଟୋ ରିକ୍ସା, ସାଇକେଲ ଦୋକାନ, ଯନ୍ତ୍ରପାତି ମରାମତି ଦୋକାନ ଇତ୍ୟାଦି ଛୋଟ ଛୋଟ ବ୍ୟବସାୟ ଶିଳ୍ପ ଏହି ଯୋଜନାର ହିତାଧ୍ୟାକାରୀମାନେ କରି ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ।

(7) ନେହେରୁ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା (NRY) – ଏହି ଯୋଜନା 1989 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନା ସହରର ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ସହରର ଦରିଦ୍ର ବେକାର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ସବ୍‌ସିଡି ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ବେକାର ଯୁବକମାନେ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଚଳାଇବା, ଟ୍ରେକର ବା ଅଟୋରିକ୍ସା ଚାଳନା କରିବା, ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଓ ଘର ମରାମତି କାମ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ୱାରା ନିଜେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାର ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ପାଇଲେ । 1995-96 ମସିହାରେ 2.71 ଲକ୍ଷ ପରିବାର ଏହି ଯୋଜନାଦ୍ୱାରା ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ ।

(8) ନିଶ୍ଚିତ କର୍ମଯୋଗାଣ ଯୋଜନା (EGS) – ଏହି ଯୋଜନା 1994 ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଅଣକୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ କାମ ଯୋଗାଇବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଅଣକୁଶଳୀ ଦରିଦ୍ର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଅତି କମ୍‌ରେ ବାର୍ଷିକ 100 ଦିନ କାମ ଯୋଗାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ଜୀବନ ଧାରଣର ଅଧିକାର ଓ ଧର୍ମଗତ ଅଧିକାର _________ ଅଧିକାରର ଉଦାହରଣ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାର୍ମିକ
Answer:
(କ) ସାମାଜିକ

୨। _________ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାରର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।
(କ) ଭୋଟ ଦେବା ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା
(ଖ) କର ଦେବା
(ଗ) ଆଇନକୁ ମାନିବା
(ଘ) ସରକାରଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା
Answer:
(କ) ଭୋଟ ଦେବା ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା

୩ । __________ନୈତିକ ଅଧୂକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଉନଥ‌ିବାବେଳେ ଆଇନଗତ ଅଧିକାରକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିଥାଏ ।
(କ) ରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ସମାଜ
(ଗ) ସଂଘ
(ଘ) ସରକାର
Answer:
(କ) ରାଷ୍ଟ୍ର

୪ । ଜଣକର ଅଧିକାର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ________ ।
(କ) ଅଧିକାର
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ଈର୍ଷାର ବିଷୟ
(ଘ) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
Answer:
(ଘ) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

୫ । ଜାତିସଂଘର ମାନବିକ ଅଧୂକାର ଘୋଷଣାନାମା __________ ମସିହାରେ ଘୋଷିତ ହେଲା ।
(କ) ୧୯୫୦
(ଖ) ୧୯୪୮
(ଗ) ୧୯୪୭
(ଘ) ୧୯୪୬
Answer:
(ଖ) ୧୯୪୮

୬ । ମାନବିକ ଅଧିକାର ____________ ସମାନତା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାର୍ମିକ
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ

୭ । ଭର୍ସାଇଲଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଶାନ୍ତି ସମ୍ମିଳନୀର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ________ ଥଲା ।
(କ) ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସୁରକ୍ଷା
(ଖ) ଜାତିଗତ ଐକ୍ୟ
(ଗ) ଧାର୍ମିକ ବିଭେଦତା ଦୂର
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସାମ୍ୟ
Answer:
(କ) ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସୁରକ୍ଷା

୮ । ଇଉରୋପୀୟ ମାନବିକ ଅଧୂକାର କମିଶନ __________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
(କ) ୧୯୫୩
(ଖ) ୧୯୫୨
(ଗ) ୧୯୫୧
(ଘ) ୧୯୫୦
Answer:
(କ) ୧୯୫୩

୯ । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧୁକାର କମିଶନ _________ ମସିହାରେ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
(କ) ୧୯୯୨
(ଖ) ୧୯୯୧
(ଗ) ୧୯୯୩
(ଘ) ୧୯୯୪
Answer:
(ଗ) ୧୯୯୩

୧୦ । ଓଡ଼ିଶାରେ ରାଜ୍ୟ ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର କମିଶନ ________ ମସିହାରେ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୨୦୦୧
(ଖ) ୧୯୪୮
(ଗ) ୧୯୫୩
(ଘ) ୨୦୦୩
Answer:
(ଘ) ୨୦୦୩

୧୧ । ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ପ୍ରତିବର୍ଷ __________ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
(କ) ଡିସେମ୍ବର ୧୨
(ଖ) ଡିସେମ୍ବର ୧୪
(ଗ) ଡିସେମ୍ବର ୩୧
(ଘ) ଡିସେମ୍ବର ୧୦
Answer:
(ଘ) ଡିସେମ୍ବର ୧୦

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧିକାର (Human Right) କ’ଣ ?
Answer:
ଭାଷା, ଧର୍ମ ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏହାର ସୁରକ୍ଷିତ ଉପଭୋଗ, ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନ ଆଦି ବିଷୟକୁ ଆଧାର କରି ସାଧାରଣ କଲ୍ୟାଣ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟକୁ ‘ମାନବିକ ଅଧିକାର’ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ଆଇନଗତ ଅଧିକାର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ‘ ଆଇନଗତ ଅଧିକାର’ କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ବିପଦବେଳେ ବନ୍ଧୁଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ଆଶା କରିବା କି ପ୍ରକାର ଅଧୁକାର ?
Answer:
ନୈତିକ ଅଧୁକାର ।

୨। ମାନବାଧ୍ଧକାରର ପ୍ରଥମ ଲିଖୁତ ଓ ସ୍ବୀକୃତ ସନନ୍ଦର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ମାଗ୍ନା କାର୍ଚା (Magna Carta) ।

୩ । କେଉଁ ଅଧିକାର ବିନା ସମସ୍ତ ଅଧିକାର ନିରର୍ଥକ ?
Answer:
ସାମାଜିକ ଅଧୁକାର ।

୪ । କେଉଁ ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ବାରା ପ୍ରଦତ୍ତ, ସ୍ବୀକୃତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ଏହାର ଉଲଂଘନ ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦ୍ବାରସ୍ଥ ହୋଇପାରେ?
Answer:
ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ।

୫ । ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ ?
Answer:
ନାଗରିକ ଅଧିକାର ।

୬ । ଫ୍ରାନସ୍‌ର କେଉଁ ଘୋଷଣାନାମା ମାନବାଧିକାରକୁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ଦେଇଥୁଲା ?
Answer:
ମାନବର ଅଧୁକାର ଘୋଷଣାନାମ (୧୭୮୯) ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମାନବାଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ସଧାରଣ ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମାନବାଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।

୨ । ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ।
Answer:
ଅଧୂକାର ଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।

୩ । ସାମାଜିକ ଅଧୂକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ବିବେକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜନମତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ନୈତିକ ଅଧୂକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ବିବେକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜନମତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

୪ । ଆମେରିକାର ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ (୧୭୭୬) ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସୋପାନ ଥିଲା ।
Answer:
ଇଂଲଣ୍ଡର ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ (୧୨୧୫) ମାନବିକ ଅଧିକାରର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସୋପାନ ଥିଲା ।

୫ । ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାରକୁ ବିରୋଧ କରେ ।
Answer:
ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜୀବନ ଧାରଣର ଅଧିକାର ପରି ସମାଜିକ ଅଧିକାରକୁ ବିରୋଧ କରେ ।

୬ । ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ଅସ୍ଵୀକାର ଏକ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ।
Answer:
ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ଅଧୁକାର ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ।

୨ । ଅଧିକାର ଓ __________ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ବ ।
Answer:
କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ____________ ତାରିଖ ମାନବାଧୁକାର ଦିବସ ରୂପେ ବିଶ୍ଵରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ।

୪ । ଇଂଲଣ୍ଡ ରାଜା ___________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ___________ ଦିନ ମାଗ୍ନା କାଟା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ଜନ୍ ୧୨୧୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧୫ ତାରିଖ ।

୫ । ମାନବାଧିକାରର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ମଣିଷର ____________।
Answer:
ସଶକୁିକରଶ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କିଏ କେଉଁ ଅଧୁକାର ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ଓ କିଏ କରନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନାଗରିକ ଉଭୟ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିବାବେଳେ ବିଦେଶୀ କେବଳ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଉପଭୋଗ କରେ କିନ୍ତୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧୂକାର ଉପଭୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ରୁହେ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ପାଇଁ ଦାୟୀ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି, ଯୁଦ୍ଧ, ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ, କ୍ରମାଗତ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା, ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଲବ, ମୌଳବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟ, ବାହ୍ୟ ହସ୍ତକ୍ଷେପ, ଆତଙ୍କବାଦର ପରିସ୍ଥିତି ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହୋଇଥାଏ ।

୩ । ଭାରତୀୟ ମାନବିକ ଅଧ‌ିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ମାନବିକ ଅଧିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ହୁଅନ୍ତି ।

୪ । ଭାରତର କେଉଁ ସରକାରୀ ବିଭାଗ ମାନବିକ ଅଧିକାର କମିଶନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୁଏ।
Answer:
ଭାରତର ସେନାବାହିନୀ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର କମିଶନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନାଗରିକର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦିଅ ।
Answer:
ନାଗରିକର ଅଧିକାରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ଓ ଆଇଚ୍ଛାନୁମୋଦିତ ଅଧୁକାର । ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଅଧିକାରକୁ ପୁନଶ୍ଚ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର, ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ଭାବେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇନଥୁବା ତଥା ସମାଜର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ମାନବିକତା ଆଦି ନୈସର୍ଗିକ ଗୁଣ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଧୀକାରକୁ ନୈତିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର, ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧୂକାର, ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧିକାର ଇତ୍ୟାଦି କେତେକ ସାମାଜିକ ଅଧୁକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଅଧ‌ିକାର, ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ପାଇବାର ଅଧିକାର ଆଦି କେତେକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

୨ । ଅଧୂକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥିର କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ଜଣକର ଅଧିକାର ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ । ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ସାଧନାହିଁ ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଅଧିକାରର ଭିତ୍ତି ହେଉଛି ନୈତିକ ଚେତନା ଓ ଷ୍ଟ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ । ନାଗରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରଠାରୁ ଅଧିକାର ପାଉଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରେ । ଅଧୁକାର ଉପଭୋଗ ସହ କର୍ଭବ୍ୟ ପାଳନ ସୁନାଗରିକତାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ହକିନ୍ସଙ୍କ ମତରେ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ମୂଲ୍ୟଦେଇ ଅସ୍ଵୀକାରକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗର ସୁଯୋଗ ଦେବା ତାହାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ସୁତରାଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଧିକାର ସହ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ଅଟେ ।

୩ । ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧକାର (Natural Rights) କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିଦ୍ଵାରା ମଣିଷକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧ୍ବକାର’ ପଦବାଚ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । କେତେକ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ଗଠନ ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ମଣିଷ ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲା । ଇଂରେଜ ଦାର୍ଶନିକ ଲକ୍ ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକୁ ମଣିଷ ‘ପ୍ରକୃତି ରାଷ୍ଟ୍ର’ (State of Nature) ରେ ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ବୋଲି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଜୀବନଧାରଣ ଅଧିକାର, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅଧିକାର ଓ ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧ‌ିକାର ତିନିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧିକାର ଅଟେ । ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଭାବେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଚୁକ୍ତିବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧୂକାରରୂପରେ ପରିଚିତ କରାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ପ୍ରାକ୍-ରାଜନୈତିକ ଅଟେ ।

୪ । ମାନବିକ ଅଧୂକାର ଭଙ୍ଗର ପ୍ରଣାଳ।
Answer:
ଜାତି ଓ ବର୍ଷଗତ ବୈଷମ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି, ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଜାତି ପ୍ରଦର୍ଶନ, ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କଠାରୁ ତଥ୍ୟ ଓ ସ୍ଵୀକାରୋକ୍ତି ଆଦାୟପାଇଁ କଠୋର ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ, କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ଅମାନବୀୟ ପରିବେଶରେ ଅତ୍ୟାଚାର, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଶ୍ରେଣୀକୁ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ନକରିବା, ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପରିବାର ଗଠନ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କିତ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବା, ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ଓ ଶୋଷଣ, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ, ଶ୍ରମିକ ସଙ୍ଗଠନକୁ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ବିଚାର ଓ ଦଣ୍ଡବିଧାନ, ଧାର୍ମିକ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରି ମୌଳବାଦୀ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ସରକାରୀ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ପ୍ରଦାନ ଆଦି ବିବିଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ବା ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥାଏ ।

୫ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର (Civil Rights) ।
Answer:
ଯେଉଁ ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ସୁସ୍ଥ ଓ ସଭ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଲାଗି ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧୁକାର ଏକ ସାମାଜିକ ଅସ୍ଵୀକାର ଅଟେ । ମଣିଷ ଏକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି ହିସାବରେ ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନଚିନ୍ତନ ଓ ମତ ପ୍ରକାଶନର ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅନ୍ୟଥା ତା’ର ଯୁକ୍ତିଶୀଳତାର ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଏଣୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନାଗରିକର ଅଧିକାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାର ପ୍ରକୃତି ଓ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ (Types) ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତାର ଅନ୍ୟତମ ସର୍ଭ ଅଟେ । କୌଣସି ଗଣତନ୍ତ୍ର ଅଧିକାର ବିନା ବାସ୍ତବ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ବ୍ୟକ୍ତିର ବହୁବିଧ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଯେପରି ଅଧିକାରର ପରିବେଶ ଆବଶ୍ୟକ ସେହିପରି ସମାଜର ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ଅଧୁକାରର ସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟ ଜରୁରୀ। ଡ. ବେଣୀ ପ୍ରସାଦଙ୍କ ମତରେ, “ ମାନବିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ସର୍ଭଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ।” ଲାସ୍କି ଅଧିକାରର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ ଅଧୁକାର ସାମାଜିକ ଜୀବନର ସେହି ସମସ୍ତ ସର୍ଭ ଯାହା ବିନା ସାଧାରଣଭାବରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ନାହିଁ ।”

(Rights are those conditions of social life without which no man can seek in general, to be himself at his best.) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ନିଜସ୍ଵ ସମସ୍ତ ଦାବିକୁ ଅଧିକାର ପଦବାଚ୍ୟ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ବୋସାଙ୍କଙ୍କ ମତରେ, ଅଧିକାର ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। (A Right is a claim recognised by society and enforced by the State.)

ଅସ୍ଵୀକାରର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ :

  • ଅଧୂକାରର ସ୍ଥିତି ଓ ଉପଭୋଗ କେବଳ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ।
  • ଅଧିକାର କେବଳ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।
  • ଅଧୁକାର ସର୍ବଦା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ (rational) ଓ ନୈତିକ (moral) ଅଟେ ।
  • ଅଧିକାର କଦାପି ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
  • ସମାଜ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ଅଧ୍ବକାରର ସ୍ୱରୂପରେ ମଧ୍ଯ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ।
  • ଅସ୍ଵୀକାର ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ (Social good) ସାଧନ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।
  • ଅଧୁକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଓ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।

ଅଧିକାରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ; ଯଥା- (କ) ନୈତିକ ଅଧ‌ିକାର ଓ (ଖ) ଆଇନଗତ ଅଧିକାର। ଆଇନଗତ ଅଧ‌ିକାର ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଅଧ୍ୟୟନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ଏହା ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ପରି ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥାଏ।

(କ) ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର (Moral Right) – ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ନୀତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ବିବେକପୂର୍ଣ ଭାବଧାରା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସୂକ୍ଷ୍ମ ମନନଶୀଳତାର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ ବୋଲି କହିଲେ ଭୁଲ୍ ହେବ ନାହିଁ । ଏହି ଅଧିକାର ପଛରେ କୌଣସି ପାର୍ଥିବ ଶକ୍ତି ନିହିତ ନଥାଏ। ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏ ଅଧୁକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରଦତ୍ତ ନୁହେଁ।

ତେଣୁ ଏହି ଅଧୁକାରର କୌଣସି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଘଟିଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇହୁଏ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହି ନୈତିକ ଅଧ୍ଯକାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ ବା ବିରୋଧାଚରଣ କରିବାକୁ ସାହସ କରେ ନାହିଁ । କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ଜନମାନସରେ ଘୋର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦିଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

(ଖ) ଆଇନଗତ ଅଧିକାର (Legal Right) – ଆଇନଗତ ଅଧୁକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରଦତ୍ତ; ତେଣୁ ଏହି ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକରେ କୌଣସି ବ୍ୟାହତ ଘଟିଲେ ନାଗରିକମାନେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକ ଜାତି, ଧର୍ମ ଏବଂ ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଲାଗୁ ହୋଇଥାଏ। ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ଦୁଇ – ପ୍ରକାରର – (i) ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଏବଂ (ii) ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ।

(i) ସାମାଜିକ ଅସ୍ଵୀକାର (Civil Right) – ଯେଉଁ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ସୁସ୍ଥ ଏବଂ ସଭ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଲାଗି ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ଅଧ‌ିକାର କୁହାଯାଏ। ଜୀବନଧାରଣର ଅଧ‌ିକାର, ବୃତ୍ତି, ବକ୍ତବ୍ୟର ଅଧୁକାର, ଧର୍ମୀୟ ସମ୍ପର୍କରେ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(୧) ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର – ଏହି ଅଧୁକାର ଯୋଗୁଁ କୌଣସି ନାଗରିକକୁ ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିବାର ସୁଯୋଗରୁ , ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେଥିଲାଗି ହତ୍ୟା ଏବଂ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ଉଭୟ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧଭାବରେ ପରିଗଣିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ତା’ର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଏଇ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

(୨) ସମ୍ପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ସମ୍ପତ୍ତି ବିନା ମଣିଷ ଖାଇପିଇ ଜୀବନଧାରଣ କରିବା ଅସମ୍ଭବ; ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଭୋଗ କରିବାର ଥାଏ। ଯୁକ୍ତିବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ ଲକ୍ ଏହି ଅଧିକାର ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପିତ କରିଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ସମାଜବାଦୀମାନେ ଏହି ଅଧିକାରକୁ ସନ୍ଦେହ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖନ୍ତି ।

(୩) ବୃତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର – ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ଜଣେ ନାଗରିକ ଯେକୌଣସି ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏ ବୃଦ୍ଧି ସମାଜବିରୋଧୀ ହୋଇନଥୁବା ଦରକାର।

(୪) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର – ମଣିଷ ଏକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି। ପଶୁପରି ଲୋକ ଖାଇପିଇ ବଞ୍ଚୁବାରେ ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ନାହିଁ। ତେଣୁ ସେ ଯାହା ଚିନ୍ତା କରେ, ତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ତା’ର ଅଛି। ଏହାକୁ ବକ୍ତବ୍ୟର ଅଧିକାର ବା ପରିପ୍ରକାଶର ଅଧିକାର ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ।

(୫) ଧର୍ମୀୟ ଅଧ୍ବକାର – ଧର୍ମ ବା ବିଶ୍ବାସ ମଣିଷର ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବ୍ୟାପାର; ତେଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଧର୍ମରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ନ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଏହି ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ ଯୋଗୁଁ କରାଯାଏ।

(୬) ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ଅଧ୍ବକାର – ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଆଦର୍ଶ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସ୍ଵାଧୀନଭାବେ ଚିନ୍ତା ଓ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇଥାଏ। ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, ଏହି ଅଧିକାରରୁ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଗଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଚିନ୍ତା କରିପାରିବ ନାହିଁ ଓ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରକୃତ ନାଗରିକ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବ ।

(୭) ସଂଘ ଗଠନର ଅଧୁକାର – ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ସଦସ୍ୟତା ହାସଲ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶିତ ଓ ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଓ ସହଯୋଗିତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ। ବ୍ୟକ୍ତିର ବିବିଧ ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନକୁ ଏହି ସଂଘ ସହଜସାଧ୍ୟ କରିଥାଏ।

(୮) ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଅଧୁକାର – ଏକ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ‌ିକ ସଜାଗ ହୋଇ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଫଳତା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏଣୁ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶଜନିତ ଅଧିକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥାଏ।

(୯) କାମ କରିବା ଓ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଅସ୍ଵୀକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଜୀବନଧାରଣର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ ଯୋଗାଇଦେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏକ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ କାମ କରିବାର ଓ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ଘଣ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ଉପଯୁକ୍ତ ମଜୁରି ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁବିଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

(ii) ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର (Political Right) – ଯେଉଁ ଅଧିକାର ବଳରେ ନାଗରିକମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିପାରନ୍ତି, ତାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ମନେରଖୁବାର କଥା ଯେ ଉଭୟ ବିଦେଶୀ ଏବଂ ନାଗରିକମାନେ ସାମାଜିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେହେଁ ବିଦେଶୀମାନେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ଵକାରରୁ ବଞ୍ଚୁତ । ଭୋଟଦେବା, ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିବା, ରାଜନୈତିକ ପଦବୀ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ସରକାରଙ୍କୁ ଆବେଦନ କରିବା ଏବଂ ସମାଲୋଚନା କରିବା, ବିଦେଶରେ ରହୁଥିବା ସମୟରେ ନିଜ ଦେଶର ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ସାଧାରଣ ସଭାସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ ଆଦି ରାଜନୈତିକ ଅଧୂକାର ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧିକାର (Human Right) କ’ଣ ? ଏହାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆଘେରି ଶାଖାରୁତ୍ତ୍ୱଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ମାନବିକ ଅଧିକାର ଏକ ଅବିଭକ୍ତ ପୃଥବୀର ଶାନ୍ତି ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ ସ୍ଵରୂପ ।” ଏହା ମାନବ ଜୀବନକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ। ଏହାକୁ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉପେକ୍ଷା କରାନଯାଇପାରେ । ଏହା ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ଏବଂ ଜୀବନରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ। ମାନବିକ ଅଧୂକାର କେବେହେଲେ ଜାତୀୟ ସଂହତି, ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂଯୋଜନ ଓ ସଂଶକ୍ତିଠାରୁ ବଡ଼ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତି ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ କେତେକ ସଂହତିସଂପନ୍ନ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ କେତେକ ସଂଯୋଜନ ରକ୍ଷାକାରୀ ଗୁଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମୂଲ୍ୟବାନ୍। ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ।

ଏବଂ ସଙ୍ଗଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ସହାୟତାରେ ତା’ପକ୍ଷେ ସଭ୍ୟ ଓ ସଂସଂହତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ ଅସମ୍ଭବ । ଏଣୁ ଏହି ମୂଲ୍ୟବୋଧତା ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦୁର୍ବଳତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସମତା, ନ୍ୟାୟ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ଏବଂ ଆଲୋକିତ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏହା ବହନ କରେ। ମାନବିକ ଅଧିକାର ମାନବବାଦର ମଙ୍ଗଳ ଗୀତି। ସ୍ଵାଧୀନତା, ସମାନତା, ନିରାପତ୍ତା, ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ ଏକତ୍ଵ ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଏହାର ମୌଳିକ ଆଦର୍ଶ ଅଟେ ।

ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(i) ଏହା ସାର୍ବଜନୀନ ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ବା ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ନ ଥାଏ। ଏହା ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ଅଟେ। ଏହା କୌଣସି ଭେଦଭାବକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ ନାହିଁ। ସମସ୍ତଙ୍କର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧତାର ଏହା ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ଜାତିସଂଘ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାର ପ୍ରଥମ ଧାରାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ନିଜର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସମାନ ବୋଲି ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି ।

(ii) ଏହା ସମସ୍ତ ଅଧିକାରର ସମଷ୍ଟି ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ସହ ଶାନ୍ତି-ମୈତ୍ରୀ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ପରିବେଶ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରେ। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ ଯଦି ଏହି ଅଧିକାରର ମୂଲ୍ୟବୋଧତାକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଉପଭୋଗ ନକରନ୍ତି । ଏହା ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେଲେ ମାନବ ଜାତି ସରସ, ସୁନ୍ଦରଭାବେ ଗଢ଼ି ଉଠେ ।

(iii) ଏହା ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ – ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ଯଦି କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ମାନବର ସର୍ବନିମ୍ନ ଅଧିକାରକୁ ଯୋଗାଇବାରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତାହେଲେ ପୃଥବୀର ଯେକୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥିପାଇଁ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିପାରିବେ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇପାରିବେ ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ । ଏହା ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ସ୍ୱରୂପ । ଏଣୁ ଏଥିପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନାହିଁ କିମ୍ବା ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ନାହିଁ। ସମସ୍ତର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ମାନବ ଜାତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ବୋଲି ପରିଗଣିତ ହୁଏ।

(iv) ସମସ୍ତ ଅଧିକାରର ମୂଳପିଣ୍ଡ – ବ୍ୟକ୍ତିର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକର ଏହା ମୂଳପିଣ୍ଡ ବା ସୁରକ୍ଷା କବଚ। ଏହାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଅନ୍ୟ ଅଧ୍ଵକାରଗୁଡ଼ିକ ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥୁପ୍ରତି ପ୍ରଥମେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଅନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଦ୍‌ଭାବନା ବୃଦ୍ଧି କରେ । ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ଅନ୍ୟ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଭାବରେ ଜଡ଼ିତ ।

(v) ଏହା ନୈତିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ ଏହା ନୈତିକ ଅଧୁକାର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାନବର ବିବେକ ଅନୁମୋଦିତ ଅଟେ । ମାନବର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏହା ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ରାଷ୍ଟ୍ର ତା’ର ନିଜର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସଂସ୍କୃତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା କେତେକାଂଶରେ ପ୍ରୟୋଗରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାରକୁ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ମାନବିକ ଅଧିକାର ଆନ୍ଦୋଳନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ବିଶ୍ଵରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା। ମାନବିକ ଅଧୁକାର ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ଅଧିକାର ଅଟେ। ଏଣୁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଭିଭିଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ଭିତ୍ତିରେ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସଫଳ ଉଦ୍‌ଘୋଷଣ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ସମ୍ଭବ କରାଯାଇଥାଏ।

୩ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମାନବିକ ଅଧିକାର (Types of Human Rights) ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଏବଂ ସଂଗଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ସହାୟତାରେ ତା’ପକ୍ଷେ ସଭ୍ୟ ଓ ସୁସଂଯତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ ଅସମ୍ଭବ। ଏଣୁ ଏହି ମୂଲ୍ୟବୋଧତା ମାନବିକ ଅଧୁକାର କମିଶନଦ୍ଵାରା ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ମଣିଷ ପରି ବଞ୍ଚି ରହିବାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଭାବଧାରାରୁ ‘ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର’ ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ସମତା, ନ୍ୟାୟ, ମର୍ଯ୍ୟଦାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ, ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଓ ଆଲୋକିତ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏହା ବହନ କରେ। ମାନବିକ ଅଧିକାର ମାନବବାଦର ମଙ୍ଗଳ ଗୀତି । ସ୍ଵାଧୀନତା, ସମାନତା, ନିରାପତ୍ତା, ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ ଏକତ୍ଵ ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଏହାର ମୌଳିକ ଆଦର୍ଶ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

ଆନ୍ଦରି ଶାଖାରୁଭଙ୍କ ଭାଷାରେ, ମାନବିକ ଅଧିକାର ଏକ ଅବିଭକ୍ତ ପୃଥିବୀର ଶାନ୍ତି ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ। ସଂକ୍ଷେପରେ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏହାର ସୁରକ୍ଷିତ ଉପଭୋଗ, ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଆଦି ବିଷୟକୁ ଆଧାର କରି ସାଧାରଣ କଲ୍ୟାଣ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ପ୍ରକାରଭେଦ – ମାନବିକ ଅଧିକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଅଟେ। କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଭର କରୁଥିବାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏହା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟେ। ଏଣୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟଭାବେ ଏହାର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ତଥାପି ୧୯୪୧ ମସିହାର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟରର ଧାରା ୧ର ତୃତୀୟ ପାରାଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ବ୍ୟବସ୍ଥା, ବିସ୍ତୃତ ସ୍ଵାଧୀନତାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣ ମାନ ଆଦି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯାହାକି ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘର କଲା। ଏହି ଘୋଷଣାନାମର ପ୍ରାକ୍ କଥନରେ ମନୁଷ୍ୟର ଉପାଦେୟତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଛି।

(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର :
ଧାରା ୧ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି ।
ଧାରା ୩ – ଜୀବନଧାରଣ, ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ସଂପର୍କିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା।
ଧାରା ୪ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଦାସତ୍ଵର ବନ୍ଧନରେ ନରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୫ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ନିର୍ମମ, ଅମାନବିକ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାହାନିକାରକ ବ୍ୟବହାର ବା ଦଣ୍ଡର ଶିକାର ନହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୭ – ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ଆଇନର ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ।
ଧାରା ୮- କ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଜାତୀୟ ଅଦାଲତଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଆଇନଗତ ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୯ – ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ଗିରଫ ଓ ଅଟକର ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୧୧ – କୌଣସି ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଧାରଣ ବିଚାରଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଆଇନଗତଭାବେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଘୋଷ ବୋଲି ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୧୩ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ଯରେ ମୁକ୍ତ ବିଚରଣ ଓ ବସତିସ୍ଥାପନ।
ଧାରା ୧୭ – ସଂପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ।
ଧାରା ୧୮ ଓ ୧୯ – ବିବେକ, ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ ଓ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତ ।
ଧାରା ୨୦ – ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାବେଶ ଓ ସଂଘ ଗଠନର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୨- ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ; କାରଣ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
ଧାରା ୨୩ – କାମ କରିବାର ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୪ – ଅବସର ଓ ବିଶ୍ରାମର ସ୍ଵାଧୀନତା ଏବଂ ଦରମାଯୁକ୍ତ ଛୁଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୫-ଉତ୍ତମ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୮- ଅଧିକାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ସାମାଜିକ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ।
ଧାରା ୨୯ ଓ ୩୦ – ସମାଜ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନ ।

(ଖ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ସନନ୍ଦ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାର ସନନ୍ଦଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର- ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାର ସନନ୍ଦ ଦ୍ଵୟ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ୧୯୬୬ରେ ଗୃହୀତ ହୋଇ ୧୯୭୬ଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି। ଏହି ସନନ୍ଦଦ୍ଵୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି।

ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର, ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା, ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ସ୍ଵାଧୀନତା, ସ୍ଵାଧୀନ ବିଚରଣ ଆଦି ଅଧୁକାର ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଅମାନବିକ ନିର୍ମମ ଅତ୍ୟାଚାର, ଦାସତ୍ଵ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଗିରଫ ଆଦି ବିଷୟ ପ୍ରଥମ ସନନ୍ଦର ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ହୋଇଥିବାବେଳେ କାମ କରିବାର ଅଧୂକାର, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବୀୟ ପରିବେଶ, ଶ୍ରମିକ ସଂଗଠନ ଗଠନ ଓ ଯୋଗଦାନ, ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ଓ ବୀମା, ପରିବାର ଗଠନ, ବିବାହ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନ ମତ ପ୍ରଦାନ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର, ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାର ଅଧୁକାର ଆଦି ଦ୍ବିତୀୟ ସନନ୍ଦର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅଟେ ।

(ଗ) ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଂପର୍କିତ ଆମେରିକୀୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନୁମୋଦିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ – ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନୁମୋଦିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର ୧୯୭୮ ମସିହାଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଆସୁଅଛି । ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ଜଣେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିରୂପେ ପରିଚିତ ହେବା ଓ ସମ୍ମାନରସହ ଜୀବନଧାରଣ କରିବା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ନିରାପତ୍ତା, ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ନୈତିକ ସଂହତି ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆଦି ମୁଖ୍ୟ ମାନବିକ ଅଧୂକାରରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଛି । ସମାଜର ମୌଳିକ, ପ୍ରାଥମିକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂଗଠନରୂପେ ପରିବାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟ ପ୍ରଦାନ (Right to Asylum) ମଧ୍ୟ ସ୍ବୀକୃତିଲାଭ କରିଛି ।

(ଘ)୧୯୫୨ ମସିହାର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଘୋଷଣାନାମା ଓ ୧୯୯୫ ମସିହାର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ବିରୋଧୀ, ଅତ୍ୟାଚାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଲୋପ, ସାର୍ବଜନୀନ ମହିଳା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଉତ୍ତମ ସନ୍ତାନକ୍ଷମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଦି ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯାଇଛି ।

୧୯୯୫ ମସିହାର ବେଜିଂ ଘୋଷଣାନାମା ଯାହାକି ଚତୁର୍ଥ ବିଶ୍ବ ମହିଳା ସମ୍ମିଳନୀ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା, ତାହା ମହିଳାମାନଙ୍କ ମାନବିକ ଅଧିକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ।
ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ଦାସତ୍ଵ ବିରୁଦ୍ଧରେ, ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ଶିଶୁ ଅଧୂକାର ସମ୍ପର୍କିତ ଘୋଷଣାନାମା, ୧୯୬୫ ମସିହାର ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ସମ୍ପର୍କିତ ଘୋଷଣାନାମା ସେହି ସମ୍ପର୍କିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ କରିଥାଏ ।

ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଉତ୍ତେଜନା ହ୍ରାସ, ରାଜନୈତିକ ଶାନ୍ତି, ମାନବିକ ଅଧୂକାର ପ୍ରତି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ତଥା ସଚେତନଶୀଳତା ଆଇନଗତ ପରିବେଶ ଆଦିର ସୀମାରେଖା ମଧ୍ଯରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ପ୍ରକୃତ ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

୪ । ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧ‌ିକାର ଘୋଷଣାନାମାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି, ପ୍ରଦତ୍ତ ଅଧୂକାର, ଏହାର ଭଲ୍ଲଘଂନର କ୍ଷେତ୍ର ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ନ ରହିଲେ ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ଥିତି ରହିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ମନୁଷ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ପଦବାଚ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସାଲିସ୍‌ବିହୀନ ସଂଗ୍ରାମ କରିବାପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଅଧିକାରରୁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ମିଳେ ନାହିଁ । ମଣିଷ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାମନ୍ତବାଦୀ, ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ, ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ, ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ, ଉପନିବେଶବାଦୀ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଛି । ଆମେରିକାର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଘୋଷଣାନାମା ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ଓ ନାଗରିକର ଅଧିକାର ସଂପର୍କୀୟ ଫରାସୀ ଘୋଷଣାନାମା ଜରିଆରେ ମନୁଷ୍ୟର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରଚାରିତ ଓ ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ଦୁଇଟି ସଂପର୍କରେ ଆହ୍ବାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଉଦାରବାଦର ପ୍ରସାର ଓ ଦୁଇଟି ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହେଲା ।

ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାରଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତର ଆକ୍ରମଣର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ, ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀମାନେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ସଂସ୍କୃତି ଆଦି କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟ-ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଭେଦଭାବର ପ୍ରାଚୀର ଛିଡ଼ାକରି ମାନବିକ ସ୍ଵାଭିମାନ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଖୋଲା ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କଲେ । ଏହି କାରଣରୁ ମନେହେଲା ଯେ, ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ନ ରଖୂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶାନ୍ତି ଓ ବିକାଶର ଧାରା ସହିତ ସଂଯୋଜିତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଦୁଇଟି ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକା ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ଥିତିକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାପାଇଁ ଜାତିସଂଘ ଗଠନ କଲା । ଏହାର ସନନ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଧାରାରେ ଜାତିସଂଘର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଓ ଜାତି, ଧର୍ମ, ଲିଙ୍ଗ ଓ ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ସବୁ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ସଂପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ବିବରଣୀ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାତିସଂଘ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର କମିଶନ ଗଠନ କଲା । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ସଂପର୍କରେ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚିଠା ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା । ଏହି କମିଶନ ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଂପର୍କୀତ ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ପ୍ରକାଶ କଲା । ମାନବିକ ଅଧୁକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଥିବା ଦର୍ଶନ ହେଲା- “ ଜନ୍ମରୁ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାନ ।

ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେକ ଓ ଚେତନାଶକ୍ତି ଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ସହିତ ଭ୍ରାତୃତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି । ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ପରିଷଦର ଅଧୁବେଶନରେ ୫୮ଟି ଦେଶ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ । ସୋଭିଏତ୍ ଦେଶ ଓ ତା’ର ସମର୍ଥକ କେତେକ ଦେଶ ସେଥ‌ିରେ ନଥିଲା । ଏହି ଘୋଷଣାନାମାରେ ୩୦ଗୋଟି ଧାରା ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଅଧିକାରକୁ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି । ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର :
ଧାରା ୧ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି ।
ଧାରା ୩ – ଜୀବନଧାରଣ, ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ସଂପର୍କିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୪ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଦାସତ୍ଵର ବନ୍ଧନରେ ନ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୫ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ନିର୍ମମ, ଅମାନବିକ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ହାନିକାରକ ବ୍ୟବହାର ବା ଦଣ୍ଡର ଶିକାର ନହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୭ – ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ଆଇନର ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ।
ଧାରା ୮ – କ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଅଧିକାରର ଅଦାଲତଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଆଇନଗତ ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୯ – ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ଗିରଫ ଓ ଅଟକର ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୧୦ – କୌଣସି ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଧାରଣ ବିଚାରଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଆଇନଗତଭାବେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ଦେଶ ବୋଲି ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୧୩ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତ ବିଚରଣ ଓ ବସତି ସ୍ଥାପନ ।
ଧାରା ୧୭ – ସଂପରିଗତ ଅଧୂକାର ।
ଧାରା ୧୮ ଓ ୧୯- ବିବେକ, ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ ଓ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୧୦ – ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାବେଶ ଓ ସଂଘ ଗଠନର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୨ – ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ; କାରଣ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
ଧାରା ୨୩ – କାମ କରିବାର ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୪ – ଅବସର ଓ ବିଶ୍ରାମର ସ୍ଵାଧୀନତା ଏବଂ ଦରମାଯୁକ୍ତ ଛୁଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୫ – ଉତ୍ତମ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୬ – ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତିର ଅଧ୍ବକାର ।
ଧାରା ୨୮ – ଅଧିକାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ସାମାଜିକ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ।
ଧାରା ୨୯ ରୁ ୩୦ – ସମାଜ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନ ।

ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାରର ଗୁରୁତ୍ଵ : ମାନବିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ବ ସର୍ବଜନବିଦିତ । ଏହି ଅଧିକାଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତିରେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ନିମ୍ନମତେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ।

  • ଉପନିବେଶବାଦଦ୍ବାରା ଶୋଷିତ ମନୁଷ୍ୟର ମୁକ୍ତି
  • ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ମାନବ ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ସହଯୋଗ ସ୍ଥାପନ ଓ ବୁଝାମଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠା
  • ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ଵୀକୃତି ପ୍ରଦାନ
  • ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନକୁ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅପରାଧ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ :
ନିମ୍ନଲିଖତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ଘଟିଥାଏ ।

  • ଗୋଟିଏ ଦେଶକୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ଆକ୍ରମଣ ବା ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ଅକ୍ତିଆରରେ ଥ‌ିବା ଦେଶରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ଘଟେ ।
  • ଯୁଦ୍ଧବେଳେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହୁଏ ।
  • ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି ଯୋଗୁଁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଙ୍କୁଚିତ ହୁଏ ।
  • ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ଓ ଉପନିବେଶବାଦର ପ୍ରଭାବ
  • ପୋଲିସ୍ ଓ ନିରାପତ୍ତା ବାହିନୀର ମାତ୍ରାତ୍ତ୍ଵିକ କାର୍ଯ୍ୟ
  • ଆତଙ୍କବାଦ ଓ ହିଂସାର ପ୍ରସାର
  • ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନୁନ୍ନତି
  • ଶିକ୍ଷା ଓ ସଚେତନତାର ଅଭାବ
  • ସାମାଜିକ କୁ-ପରମ୍ପରା
  • ଦମନମୂଳକ ଆଇନର ପ୍ରଣୟନ ଓ କଠୋର ପ୍ରୟୋଗ ।
  • ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ତୀବ୍ର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ଆୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ଅଧୂକାର ସଂପର୍କିତ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରହିଛନ୍ତି । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ରହିଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍କରର ___________ ଅଟନୁି ।
(କ) ଅନୁପୂରକ
(ଖ) ପରିପୂରକ
(ଗ) ବିରୋଧୀ
(ଘ) ନିକଟତର
Answer:
(ଖ) ପରିପୂରକ

୨ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ _______ ସମାନତାର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାମିିକ
Answer:
(କ) ସାମାଜିକ

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧ । କେଉଁ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚଳିତ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ (୧୭୮୯) ପ୍ରଚଳିତ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା

୨ । ଆମେରିକା ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥିଲା
Answer:
ଆମେରିକା ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମା (୧୭୭୬) ରେ “ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନଭାବେ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

୩ । ଜାତିସଂଘର “ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧ୍ୟକାର ଘୋଷଣାନାମା”ରେ ସମାନତା ସଂପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଜାତିସଂଘର “ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧ୍ୟକାର ଘୋଷଣାନାମା”ରେ ସମାନତା ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ- “ ସବୁ ମଣିଷ ଅଜନ୍ମ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଅଧିକାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମାନ ।”

୪ । ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ହେଲା ପ୍ରକୃତି ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଶାରୀରିକ ଅସମତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭାବେ ବିଚାର କରାଯିବା ଅନୁଚିତ ।

୫ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମୌଳିକ ସୁବିଧା ପାଇବା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣ ନ ରହିବାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଓ ସୌଜନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମସ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାନ ହେବାକୁ କେଉଁ ସମାନତା କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାନତା

୨ । ନାଗରିକ ସମାନତାର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନଗତ ସମାନତା

୩ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମତଦାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କେଉଁ ପ୍ରକାର ସମାନତା ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ସମାନତା

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

୨ । ପ୍ରକୃତି ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ପ୍ରଚଳନ ।
Answer:
ପ୍ରକୃତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତି ।

୩ । ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

୪ । ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସର୍ବସମ୍ମତ ବା ଗାଣିତିକ ସମାନତା ଅଟେ ।
Answer:
ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସର୍ବସମ୍ମତ ବା ଗାଣିତିକ ସମାନତା ନୁହେଁ

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ __________ ସମାନତାର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ସାମାଜିକ

୨ । ସମାନତା _______ ପ୍ରକାର ସୁବିଧାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର

୩ । ________ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସମାନତା ଧାରଣାଟି ଅଧ‌ିକ ବିକଶିତ ଓ ଜନପ୍ରିୟ ହେଲା ।
Answer:
ଅଷୃ।ଦଶ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତା କହିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ଏହା କାହାରି ପ୍ରତି କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।

୨ । ଆଇନଗତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନଗତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ । ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆଇନ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

୩ । ସାମାଜିକ ସମତାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ଥିବା ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

୪ । ରାଜନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନକୁ ସମତା କୁହାଯାଏ ।

(B) ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ସମତା କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା, ବାସସ୍ଥାନ, ବୃତ୍ତି ଓ ଶ୍ରେଣୀ ନିର୍ବିଶେଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଦେବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମତା । ସମାଜ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସମାନ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବାରୁ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରିବା ଉଚିତ । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ବିଭେଦତା ଓ କୁ-ସଂସ୍କାର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ କଳୁଷିତ କରେ ଏବଂ ସମାଜ କ୍ରମଶଃ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ; ତେଣୁ ସମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମାନ ସୁଯୋଗ ସାମାଜିକ ସମତାର ମୂଳଭିଭି ଅଟେ ।

୨ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ କି ?
Answer:
ଟକେଭେଲି ଓ ଆକ୍‌ଟନଙ୍କ ପରି ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ । ସମାନତା ଏକ ସର୍ଭ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ବାସ୍ତବପକ୍ଷରେ ରୁଷୋ, ପୋଲାର୍ଡ଼, ଲାସ୍କି ଇତ୍ୟାଦି ଦାର୍ଶନିକମାନେ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ବୋଲି ଯେଉଁମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ସେମାନେ ଉଭୟ ଶବ୍ଦର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମାନତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏଣୁ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ମୂଳ ଆୟୁଧ ଅଟେ ।

ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏଣୁ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ମୂଳ ଆୟୁଧ ଅଟେ । ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଉଭୟ ସମାଜର ଦୃଢ଼ତା ଓ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାନ ସୁଯୋଗ ପାଇବା ଉଚିତ । ସମାନ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ସମାନ କାମ ପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରୀ, ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ଆଦି ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭ ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ସମାନତା (Equality) ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରକୃତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର । ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Types) ସଂପର୍କରେ ଧାରଣା ଦିଅ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଓ ନ୍ୟାୟ ପରି ସମାନତା ମଧ୍ଯ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଆଧୁନିକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୌଳିକ ଭିଭିଭୂମିରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ। ଇତିହାସରେ ଏହି ସମାନତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଅସଂଖ୍ୟ ବିପ୍ଳବ ଓ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରମାଣ ରହିଛି। ରୁଷୋ ମତପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଯେ ‘ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି’; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଏହା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାମାଜିକ ଓ ଜନ୍ମଗତ ଅସମାନତା ରହିଛି। ଦୈହିକ ଶକ୍ତି, ମାନସିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଶରୀର ଗଠନ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି। ପ୍ରକୃତି ହିଁ ଏହି ଅସମାନତାର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା।

ପୁରାତନ ଗ୍ରୀକ୍ ପରଂପରାରେ ପ୍ଲାଟୋ ଓ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ ଅସମାନତାର ନୀତିକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିଲେ। ଗ୍ରୀକ୍ ନାଟ୍ୟକାର ୟୁରିପିଡ଼େସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତା ହେଉଛି ମଣିଷର ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନ। ୧୭୭୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆମେରିକୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ୧୭୮୯ର ଫରାସୀ ବିପ୍ଲବରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବ ପରି ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟପୂରଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଦୃଢ଼ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା। ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସମାନତା ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସମାନତା ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ଅଟେ। ଏହି ମତବାଦର ପ୍ରବକ୍ତାରୂପେ ମାନବବାଦୀ ଓ ମାର୍କସ୍‌ବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ପୃଥ‌ିବୀରେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ସମାନତାର ସାମଗ୍ରିକ ଦାବି ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେଉଛି।

ସମାନତାର ଅସ୍ତିସୂଚକ ଓ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥ ରହିଛି। ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତି ଏବଂ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତି। ଏହା ଆଇନ ଚକ୍ଷୁରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ। ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, “ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସହିତ ସମାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ”। ଏହାର ଅର୍ଥ ସମାଜରେ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଭୋଗୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସୃଷ୍ଟି ନକରିବା ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

ସମାନତାର ପ୍ରକୃତି :
(୧) ଏହା ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଟେ।
(୨) ଏହା ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
(୩) ଏହା ସମସ୍ତ ଅଧିକାର, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ନ୍ୟାୟ ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବର ମୂଳଭିତ୍ତି ଅଟେ।
(୪) ଏହା ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଅଟେ ଓ ‘ଆଇନର ଶାସନ’ (Rule of law) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ।
(୫) ଏହା ଏକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଆଧାରିତ ବିଷୟ ଅଟେ । ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସହ ମିଶି ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ଘଟାଏ।

ସମତା ବା ସମାନତାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Kinds of Equality) – ସମାନତାକୁ ନିମ୍ନଲିଖିତଭାବେ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରାଯାଇଛି। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା, ସାମାଜିକ ସମାନତା, ରାଜନୈତିକ ସମାନତା, ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ।

(୧) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା (Personal Equality) – ବ୍ୟକ୍ତି ହିସାବରେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି। ଆଇନ ଆଗରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ। ଏହା ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା। ସମସ୍ତେ ଆଇନର ବଶବର୍ତ୍ତୀ। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାରଣରୁ ବିଶେଷ ଅଧୁକାର କାହାକୁ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ। ଲିଙ୍ଗ, ଜାତି, ବାସସ୍ଥାନ, ବର୍ଷ, ଧର୍ମ, ରାଜନୈତିକ ବିଶ୍ଵାସ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ସୁବିଧା ପାଆନ୍ତି। ସେଥୁପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତାକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରାଣବାୟୁ କୁହାଯାଏ।

(୨) ସାମାଜିକ ସମାନତା (Social Equality) – ସମାଜରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଓ ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ଏଭଳିଭାବରେ ସାମାଜିକ ସମାନତା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନହେବାଯାଏଁ କେବଳ ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଗଲେ ଦେଶରେ କୌଣସି ମଙ୍ଗଳସାଧୂତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେଭଳି ସ୍ଵାଧୀନତା ମଧ୍ୟ ବେଶି ସମୟ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ। ସମାଜରେ ଜାତି-ଜାତି ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ-ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ଘଟି ଦେଶରେ ଅରାଜକତା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ।

ତେଣୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇବା ପୂର୍ବରୁ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧି ସର୍ବଦା ସାମାଜିକ ସମାନତାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ। ଆମ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନରେ ମଧ୍ୟ ଛୁଆଁ ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବକୁ ଏକ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ଏହା ଅତି ଆନନ୍ଦର କଥା ଯେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏହି ସମାନତାର ଅଧିକାର ଡିସେମ୍ବର ଦଶ ତାରିଖ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ଘୋଷିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର (Fundamental Human Rights) ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି।

(୩) ରାଜନ ତିକ ସମାନତା (Political Equality) – ସମାଜରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ଭେଦଭାବ ବା ପକ୍ଷପାତ ବିଚାର ନଥାଇ ମତଦାନ ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ। ନିଜର ମତଦେଇ ଦେଶର ସରକାର ନିର୍ବାଚନରେ ଉଚିତ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସୁଯୋଗରୁ କେହି ବଞ୍ଚିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ପକ୍ଷପାତ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରି କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଜାତି ବା ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଭୋଟଦାନର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ରଖାଗଲେ ତାହାକୁ ପ୍ରକୃତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯିବ ନାହିଁ ।

ଯେ ଏଭଳି ରାଜନୀତିକ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ସେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ନାଗରିକଭାବେ ଜୀବନ କାଟିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ସରକାର ତାହାର ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହିବା ସ୍ଵାଭାବିକ। ଭାରତରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରଠାରୁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସାବାଳକ ଭୋଟାଧ୍ୟାକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା କେତେକ ଏସୀୟ, ଆଫ୍ରିକୀୟ ଏବଂ ଲାଟିନ୍ ଆମେରିକୀୟ ଦେଶରେ ସବୁ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନଭାବରେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ।

(୪) ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା (Natural Equality) – ଫରାସୀ ମାନବିକ ଅଧୂକାରରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନ । ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ପରିବେଷ୍ଟନୀର ଭିନ୍ନତାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରକାରଭେଦ, ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଜନ୍ମରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ; କିନ୍ତୁ ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଷ୍ଟନୀଗତ ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା ଯୋଗୁଁ ଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଲାଳିତପାଳିତ ହୋଇ ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଧନୀକର ପିଲା ଶିକ୍ଷା-ଦୀକ୍ଷା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ସବୁ ବେଶି ପାଇଥାଏ। ଗରିବର ପିଲା ଏସବୁରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୁଏ। ଫଳରେ ଧନୀ, ଦରିଦ୍ର ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷମତାର ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ।

ପଙ୍ଗୁମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଜତି ସମାନଭାବରେ ଗଠନ କରିଛି । କେବଳ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ତିଆରି ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା ଯୋଗୁଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ଭିତରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଜାତି, ଶ୍ରେଣୀ, ଧର୍ମ, ଶିକ୍ଷାଗତ ତାରତମ୍ୟ ସବୁ ମଣିଷ ତିଆରି ରୋଗ। ଯକତି ଏସବ ତାରତମ୍ୟ ମାତୃଗର୍ଭରେ ସ୍ଥାପନ କରିନଥିଲା। ସେଥ‌ିପାଇଁ କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମତା ସହିତ ଏବଂ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସୁବିଧାକୁ ସମବଣ୍ଟନ ଜରିଆରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ସୁବିଧା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଦରକାର।

(୫) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା (Economic Equality) – ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମତା ବା ସ୍ଵାଧକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତା ବିନା ଅର୍ଥହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ସମାନ ଓ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂପଦ ଓ ସୁବିଧାର ବଣ୍ଟନ ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା। ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ ଓ ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ, ଶୋଷଣ ଓ ଦାସତ୍ଵର ଶିକାର ହୋଇଥାଏ। ଲାସ୍କି ତାଙ୍କର ‘Grammar of Politics’ ପୁସ୍ତକରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ଅବାସ୍ତବ ।

ହୋଇପଡ଼େ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଆୟ ଓ ସମ୍ପରି ପାଇବେ। ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକଙ୍କୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା। ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମାନତା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ମୂଳପିଣ୍ଡ ଅଟେ ।

୨ । ସମାନତା (Equality) ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ଉଭୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ପ୍ରାଥମିକ ତତ୍ତ୍ଵ। ଏହି ଦୁଇଟିର ପ୍ରାପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ମଣିଷ ଅହରହ ସଂଗ୍ରାମ କରିଆସିଛି । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସମାନତାର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଉପଭୋଗ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର କାମ୍ୟ। କାରଣ ତାହାହିଁ ଜୀବନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକଶିତ କରିପାରିବ। ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଉଭୟକୁ ନାଗରିକକୁ ପ୍ରଦାନ କରି ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶର ସମ୍ଭାବନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ।

ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ନହୋଇ ଅର୍ଥାତ୍ ନାସ୍ତିସୂଚକ ପ୍ରକୃତି ବହନ ନ କରି ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ରୂପନେଇ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ। ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଜନ୍ମରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାନ; ବରଂ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ସ୍ଥିତି ଓ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର କରିଥାଏ ।

ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ (Relationship between Equality and Liberty) – ସମାନତା ଓ ସାମ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ବାସ୍ତବ ସମ୍ପର୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ବିରୋଧୀ ମତପୋଷଣ କରନ୍ତି। ଗୋଟିଏ ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ ମତରେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥା’ନ୍ତି ଯେ ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

(କ) ସମାନତା ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ – ଡି.ଟକେଭେଲି ଓ ଲର୍ଡ଼ ଆକ୍‌ଟନ୍‌ଙ୍କ ପରି ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ। ଆକ୍‌ଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ସମାନତା ପ୍ରତି କ୍ଷୁଧା ବା ଆଗ୍ରହ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷାକୁ ବୃଥା କରିଦେଇଛି।” ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରତି ଅଭିଳାଷ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି-ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଅସମାନତା ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ପ୍ରାକୃତିକ ଅଟେ । ଏଣୁ ପ୍ରକୃତିତଃ ଉଭୟ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୌଣସି ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସହ୍ୟ କରି ପାରୁନଥିବାବେଳେ, ସମାନତା କେବଳ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପରିବେଶରେ ହିଁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରେ ।

ଏଣୁ ଉଭୟର ସହାବସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସମାନତାର ପରିବେଶ ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରିବ ଓ ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ। ରାଷ୍ଟ୍ରର କ୍ଷମତା ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ସମାନତାର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିବ; କିନ୍ତୁ ଅତ୍ୟଧ୍ବକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କ୍ଷମତା ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିରୋଧୀ ଅଟେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ପରୋକ୍ଷ ବା ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ତତ୍ତ୍ଵ (Elite Theory)ର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ବକୁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଛି କିନ୍ତୁ ଏହା ସମାନତାର ପରିପନ୍ଥୀ ଅଟେ। ସମାନତା ଏକ ଅସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ର (Positive State) ଚାହୁଁଥିବାବେଳେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନାସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ର (Negative State) ପାଇଁ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ।

(ଖ) ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି, ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି – ହ୍ୟୁମ, ଗଡ୍‌ନ, ରୁଷୋ, ପୋଲାର୍ଡ଼, ବାର୍କର, ଲାସ୍କି ଇତ୍ୟାଦି ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଏହି ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି ଯେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି, ବରଂ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ବୋଲି ମତ ଦିଅନ୍ତି ସେମାନେ ଉଭୟ ଶବ୍ଦର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥା’ନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଅପ୍ରତିହତ, ନିରଙ୍କୁଶ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣବିହୀନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏବଂ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ ଅର୍ଥରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ଆଇନଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା କିମ୍ବା ସୁରକ୍ଷିତ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ସମାନତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଉପଭୋଗ ଏବଂ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ”। ସମାନତା ବିନା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ଏବଂ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିନା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି, “ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ବାସ୍ତବତାର ସ୍ଵରୂପ ବହନ କରିବାପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ସମର୍ଥନ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ”। ପୋଲାର୍ଡ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଯେ “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରୂପକ ସମସ୍ୟାର କେବଳ ଗୋଟିଏ ସମାଧାନର ପନ୍ଥା ରହିଛି। ତାହା ହେଉଛି ଏହାକୁ ସମାନତା ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାପିତ କରିବା”।

ମାର୍କସ୍ଵାଦୀମାନେ ଏହି ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥା’ନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତାର ମୂଳଭିତ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇନଥୁବା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ଅଟେ ଏବଂ ଏହି ଦୁଇଟିର ସହାବସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପସାଧନ ପାଇଁ ସାମ୍ୟବାଦୀମାନେ କରିଥାଏ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି। ଉଭୟଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ। ସମାନତା ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ । ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉଭୟ ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷହିଁ ଅସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଅସମାନତା ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଯଥାର୍ଥ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି। ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ, “ଉଭୟ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅଧୂକ। ଉଭୟ, ସମାଜର ଦୃଢ଼ତା ଓ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆନ୍ତଃସମ୍ପର୍କକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଉଭୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ସାମାଜିକ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ବ ଓ ବିଭାଜନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି।” ପ୍ରଫେସର ଆଶୀର୍ବାଦମୂଙ୍କ ମତରେ, “ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବୀମାନେ ମୁକ୍ତି, ସମାନତା ଓ ମୈତ୍ରୀର ନଗ୍ନ ଉଦ୍‌ଘୋଷଣା କରୁଥିବାବେଳେ ପାଗଳ କିମ୍ବା ମୂର୍ଖ ନଥିଲେ।”

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ।

1. କେଉଁ ବିକାଶ -ଧାରା ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥାଏ ?
(i) ଆର୍ଥକ ବିକାଶ
(ii) ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ
(iii) ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ
(iv) ସାମାଜିକ ବିକାଶ
Answer:
(iii) ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ

2. କେଉଁ ବିକାଶଧାରା ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥାଏ ?
(i) ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ
(ii) ଭୌତିକ ବିକାଶ
(iii) ମାନବ ବିକାଶ
(iv) ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ
Answer:
(iv) ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ

3. ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଧାରଣୀୟ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ?
(i) ସମ୍ବଳର ଦକ୍ଷ ପ୍ରୟୋଗ
(ii) ଦୁର୍ଲଭ ସମ୍ବଳର ବ୍ୟବହାର
(iii) ନବୀକରଣ ହୋଇପାରୁ ନଥିବା ସମ୍ବଳର ଉପଯୋଗ
(iv) ପରିବେଶ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳର ପ୍ରୟୋଗ
Answer:
(i) ସମ୍ବଳର ଦକ୍ଷ ପ୍ରୟୋଗ

4. ଯେଉଁ ଉନ୍ନୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମାଜର ସମୁଦାୟ ପୁଞ୍ଜି ପରିସମ୍ପଭିର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ରଖୁବାରେ ଅଥବା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସମର୍ଥହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଆର୍ଥନୀତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(ii) ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ
(iii) ବିକାଶ ବିହୀନ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(iv) ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ
Answer:
(iv) ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

5. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଧାରଣୀୟ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ?
(i) ଜୀବନ ଧାରଣମାନର ଧାରାବାହିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(ii) ପୀଢ଼ି-ପୀଢ଼ି ମଧ୍ୟରେ ସମତା ରକ୍ଷା
(iii) ଉତ୍ତମ ପର୍ଯ୍ୟାବରଣ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

6. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କାହାର ଏକ ସମନ୍ଵୟ ?
(i) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ରଜନୈତିକ ବିକାଶ
(ii) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା
(iii) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିକାଶ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା

7. 2001 ମସିହାରେ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିବା ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ସୂଚକରେ କେତୋଟି ମୁଳ ବିଷୟ ରହିଛି ?
(i) 16ଟି
(ii) 17ଟି
(iii) 15ଟି
(iv) 20ଟି
Answer:
(iii) 15ଟି

8. ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟି ବିଶ୍ଵତାପାୟନର ପ୍ରଭାବ ?
(i) ଉଷ୍ନପ୍ରବାହ
(ii) ଚରମ ପାଣିପାଗ
(iii) ଅତ୍ୟଧ୍ବକ ବର୍ଷା
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

9. ବିଶ୍ଵତାପାୟନର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
(i) ଜଳବାୟୁ ପ୍ରଭାବ
(ii) ସବୁଜ କୋଠରୀ ପ୍ରଭାବ
(iii) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରଭାବ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

10. କିଏ ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଏକ ଚିଠାପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ?
(i) ପ୍ରଫେସର କଲବର୍ଣ୍ଣ
(ii) ପ୍ରଫେସର ହଟ୍ରେ
(iii) ଲର୍ଡ଼କେନ୍‌ସ୍‌
(iv) ବ୍ରଣ୍ଡଟଲାଣ୍ଡ
Answer:
(iv) ବ୍ରଣ୍ଡଟଲାଣ୍ଡ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :

1. ଆର୍ଥନୀତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ ________________________ ର ସଂରକ୍ଷଣ ହୋଇପାରିଲେ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସମ୍ଭବ ।
Answer:
ପର୍ଯ୍ୟାବରଣ

2. ବିକାଶର ଧାରାକୁ ବଳବତ୍ତର ରଖୁବା ____________________ ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
Answer:
ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ

3. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ଉଭୟ ____________________ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ପରିବେଶ

4. ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପରସ୍ପର _____________________ ସାପେକ୍ଷ ।
Answer:
ବିନିମୟ

5. 2012 ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ______________________ ରେ ହୋଇଥିବା ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଶ୍ଵ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଜୋହନସବର୍ଗ

6. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଓ ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିକାଶର ଏକ _____________________ ।
Answer:
ସମନ୍ଵୟ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

7. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶର ଏକ _______________________ ।
Answer:
ପ୍ରତିଫଳନ

8. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ________________________ ଟି ମୂଳ ବିଷୟ ଓ 36ଟି ଉପବିଷୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ।
Answer:
15ଟି

9. ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଥ‌ିବା ଜୀବ ଜଗତ, ଉଭିଦ ଜଗତ, ଜଳ, ବାୟୁ, ଆକାଶ ଇତ୍ୟାଦିର ସମଷ୍ଟିକୁ _____________________ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରିବେଶ

10. ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ __________________ ର ଅବକ୍ଷୟ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ନିମନ୍ତେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ଠିଆ ହୋଇଛି ।
Answer:
ପରିବେଶ

11. ପୃଥ‌ିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ମହାସାଗରରେ ହେଉଥ‌ିବା କ୍ରମାଗତ ହାରାହାରି ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ହିଁ ______________________ ।
Answer:
ବିଶ୍ଵତାପାୟନ

12. ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ବିଶ୍ବ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ________________ ଶତାଂଶ ମନୁଷ୍ୟ କୃତ ।
Answer:
90

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ କ’ଣ ?
Answer:
ଭବିଷ୍ୟତ ପୀଢ଼ିର ସ୍ଵାର୍ଥ ଜଳାଞ୍ଜଳି ନ ଦେଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ପୀଢ଼ିପାଇଁ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟିକୁ ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

2. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଧାରଣୀୟ ବିକାଶର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା –
(i) ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଜୀବନ ଧାରଣମାନଙ୍କର ଧାରାବାହିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି,
(ii) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖୁଥିବା, ପ୍ରାବିଧ୍ଵ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳର ଉପଯୋଗ ।

3. 1992 ମସିହାରେ ରିଓ ଡ଼ି ଜେନେଇରୋରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ପର୍ଯ୍ୟାବରଣ ସମ୍ଭନ୍ଧରେ କେତୋଟି ପ୍ରସ୍ତାବ ନିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
1992 ମସିହାରେ ରିଓ ଡ଼ି ଜେନେଇରୋରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ପର୍ଯ୍ୟାବରଣ ସମ୍ଭନ୍ଧରେ 21ଟି ପ୍ରସ୍ତାବ ନିଆଯାଇଥିଲା ।

4. ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ଜୁନ୍ 5 ତାରିଖକୁ କେଉଁ ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ ? 5
Answer:
ଜୁନ୍ 5 ତାରିଖକୁ ବିଶ୍ଵ ପରିବେଶ ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇ ଆସୁଅଛି ।

5. ବିଶ୍ଵତାପାୟନ କୁହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ମହାସାଗରରେ ହେଉଥ‌ିବା କ୍ରମାଗତ ହାରାହାରି ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ହିଁ ବିଶ୍ଵତାପାୟନ । ବିଶ୍ଵତାପାୟନର ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବ ଲେଖ ।

6 ବିଶ୍ଵତାପାୟନର ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଶ୍ବ ତାପାୟନର ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବ ହେଲା –
(i) ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନର ବୃଦ୍ଧି
(ii) ଚରମ ପାଣିପାଗ ।

7. ବିଶ୍ଵତାପାୟନ ହ୍ରାସପାଇଁ କେଉଁ କେଉଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ କରିବାକୁ ହେବ ?
Answer:
ବିଶ୍ବ ତାପାୟନ ହ୍ରାସପାଇଁ ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ କରିବାକୁ ହେବ, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ବାଷ୍ପ ନିର୍ଗତମ ହ୍ରାସ କରିବା,
(ii) ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣ 2 ଡିଗ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖୁବା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

8. ଶିଳ୍ପର ବିକାଶଦ୍ଵାରା ପରିବେଶ କିପରି ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛି ?
Answer:
ଶିଳ୍ପର ବିକାଶଦ୍ୱାରା ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେଲାବେଳେ, ସେଥୁରୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା ବର୍ଯ୍ୟବସ୍ତୁ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେଉଛି ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ପୃଥ‌ିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ମହାସାଗରରେ ହେଉଥିବା କ୍ରମାଗତ ହାରାହାରି ଉତ୍ତାପ ହ୍ରାସ ହିଁ ବିଶ୍ଵତାପାୟନ ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ମହାସାଗରରେ ହେଉଥିବା କ୍ରମାଗତ ହାରାହାରି ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ହିଁ ବିଶ୍ଵତାପାୟନ ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ ପର୍ଯ୍ୟବରଣର ସୁରକ୍ଷା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ ପର୍ଯ୍ୟବରଣର ସୁରକ୍ଷା ଧାରଶୀୟ ବିକାଶକୁ ବୁଝାଏ ।

3. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶର ସୂଚକରେ 15ଟି ମୁଳବିଷୟ ଓ 40ଟି ଉପବିଶୟ ରହିଛି ।
Answer:
ଧାରଣୀୟ ବିକାଶର ସୂଚକରେ 15ଟି ମୁଳବିଷୟ ଓ 36ଟି ଉପବିଶୟ ରହିଛି ।

4. ବିଶ୍ଵତାପାୟନକୁ ସବୁଜ କୋଠରୀ ପ୍ରଭାବ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

5. ବିଶ୍ଵତାପାୟନ ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣ 3 ଡିଗ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖୁ ଆବଶ୍ୟକ ।
Answer:
ବିଶ୍ଵତାପାୟନ ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣ 2 ଡିଗ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ଆବଶ୍ୟକ ।

6. ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥାଏ
Answer:
ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
E. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କ ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଧାରଣୀୟ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଭବିଷ୍ୟତ ପୀଢ଼ିର ସ୍ଵାର୍ଥ ଜଳାଞ୍ଜଳି ନ ଦେଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ପୀଢ଼ିପାଇଁ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟିକୁ ଧାରଈୟ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବିକାଶ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ଏହି ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

  • ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଜୀବନଧାରଣମାନର ଧାରାବାହିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି,
  • ପୀଢ଼ି-ପୀଢ଼ି ମଧ୍ୟରେ ସମତା ରକ୍ଷା,
  • ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖୁଥିବା,
  • ପ୍ରାବିଧ୍ଵ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳର ଉପଯୋଗ,
  • ଉତ୍ତମ ପର୍ଯ୍ୟାବରଣ ପାଇଁ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି,
  • ଯୋଜନା ସହିତ ପରିବେଶ ବିଜ୍ଞାନର ସମନ୍ୱୟ ।

ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ଉଭୟ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଦୁଇ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ।

2. କୃଷିର ବିକାଶଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ କିପରି ପ୍ରଭାବତ ହୁଏ ?
Answer:
ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ବିନା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଅସମ୍ଭବ । କୃଷିର ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୃଷିପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜମିର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ଏକ ଅନ୍ତରାୟ । ତେଣୁ କମ୍ ଜମିରେ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନପାଇଁ ଆଧୁନିକ କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଉଛି । ଏଭଳି ପ୍ରଣାଳୀକୁ ସଘନ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଣାଳୀ କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ ପରିବେଶ ଉପରେ କୁପ୍ରଭାବ ପକାଉଛି । ରାସାୟନିକ ସାର, ପୋକମରା ଔଷଧ, ଅଧୂକ ଅମଳକ୍ଷମ ବିହନ ଇତ୍ୟାଦିର ବ୍ୟବହାର ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଳନ ନଷ୍ଟ କରୁଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ, ଜଳ ପ୍ରଦୁଷଣ, ମୃତ୍ତିକାର ଉର୍ବରତା ହ୍ରାସ, ଭୂମିର ଜଳସ୍ତର ହ୍ରାସ ଇତ୍ୟାଦି ଆଧୁନିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ହେଉଥ‌ିବା କୃଷି ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାର କୁପ୍ରଭାବ ।

3. ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟ କିପରି ପରିବେଶ ନଷ୍ଟ କରୁଛି ?
Answer:
ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଙ୍ଗଲର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ । ଏହା ଅନେକ ଲୋକଙ୍କପାଇଁ ଜୀବନଧାରଣର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ତଥା ମୂଲ୍ୟବାନ ବୃକ୍ଷଲତା ଏବଂ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କର ରହିବା ସ୍ଥାନ ଜଙ୍ଗଲ ଜଳବାୟୁକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ଏବଂ ପରିବେଶର ସନ୍ତୁଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ସୃଷ୍ଟିକରେ ।

କିନ୍ତୁ ଆଜି ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଜଙ୍ଗଲର ଅବକ୍ଷୟ ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣା ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ, କୃଷିର ବିକାଶ, ସହରୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟର କାରଣ । ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟ ଫଳରେ ପାଣିପାଗରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଛି । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସର ମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିପାଉଛି ଏବଂ ବିଶ୍ବର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

4. ବିଶ୍ଵତାପାୟନ କ’ଣ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ମହାସାଗରରେ ହେଉଥ‌ିବା କ୍ରମାଗତ ହାରାହାରି ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ହିଁ ବିଶ୍ଵତାପାୟନ । ଗତ 100 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥ‌ିବୀର ତାପମାତ୍ରା ୫ ଡିଗ୍ରୀ ସେ ଣ୍ଟିଗ୍ରେଡ୍ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏହି ବୃଦ୍ଧିର 66 ଶତାଂଶ ଗତ 30 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇ ଏକ ଭୟର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

ଯଦି ଏହି ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଲାଗିରହେ, ତେବେ ଆସନ୍ତା ଦୁଇଶହ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥ‌ିବୀ ବକ୍ଷରୁ ସମସ୍ତ ଜୀବ ଜଗତ ଲୋପ ପାଇଯିବେ । ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ବିଶ୍ଵ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ୨୦ ଶତାଂଶ ମନୁଷ୍ୟ କୃତ । ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଇନ୍ଧନ ଯଥା କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଇତ୍ୟାଦିର ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଦହନ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ।

5. ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ପରିବେଶ ଉପରେ କିପରି ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ଲେଖ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶକ୍ତି ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାଧନ । ଶକ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉତ୍ପାଦନଶୀଳତାକୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିପାରେ । ତେଣୁ ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେତେ ଆଗୁଆ, ସେହିଦେଶ ସେତେ ଉନ୍ନତ । ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ସାଧନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୨୦ ଶତାଂଶ ସୀମିତ ଓ କ୍ଷୟଶୀଳ । ସେଗୁଡ଼ିକ ପାରମ୍ପରିକ ଏବଂ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ନୁହନ୍ତି । ଫଳରେ ଆଗାମୀ ପୀଢ଼ିପାଇଁ ଏହି ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ଆଉ ଉପଲବ୍ଧ ହେବନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ, ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା କୋଇଲା, ଥୋରିୟମ ଇତ୍ୟାଦି ସିଧାସଳକ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରୁଛନ୍ତି ।

F. ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ :
Answer:
ବାୟୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ୟାସ, ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଏବଂ କେତେକ ନିର୍ଜୀବ କଣିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ସାଧାରଣଭାବେ ବାୟୁରେ ମିଶୁଥ‌ିବା ବର୍ଯ୍ୟମସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଯଥା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, କାର୍ବନ୍ ମନୋଅକ୍‌ସାଇଡ୍, ନାଇଟ୍ରୋଜେନ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଫ୍ଲୋରାଇଡ୍ ବାୟୁର ଆତ୍ମପରିଷ୍କାର ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ସେଥୁରୁ ଆପେ ଆପେ ନିଷ୍କାସିତ ହୁଅନ୍ତି । ଫଳରେ ବାୟୁ ଆପେ ଆପେ ନିର୍ମଳହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଏବେ ବାୟୁରେ ପ୍ରଦୂଷକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଧିକ ପରିମାଣରେ ଜମା ହେବା ଫଳରେ ବାୟୁର ଆତ୍ମପରିଷ୍କାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଅଛି ।

ଫଳସ୍ବରୂପ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଜୀବ ଏବଂ ମଣିଷର ସାଧାରଣ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରଦୂଷିତ ବାୟୁଦ୍ବାରା ଅସୁସ୍ଥତାର ଶୀକାର ହେଉଛି । ଯଦି କୌଣସି କାରଣବଶତଃ ଜଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଲକ୍ଷଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ଏବଂ ଏହା ବ୍ୟବହାରପାଇଁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ହୁଏ ତେବେ ଏହାକୁ ଦୂଷିତ ଜଳ କୁହାଯାଏ । ଜଳର ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ ବା ଜୈବିକ ଉପାୟଦ୍ବାରା ହୋଇପାରେ ।

ଫରେ ଏହା ବ୍ୟବହାରପାଇଁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ହୋଇପଡ଼େ । ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ ଉଭୟ ଭୂମିତଳ ଏବଂ ଭୂମିଉପରେ ମିଳୁଥିବା ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ବୁଝାଏ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜୈବ ଏବଂ ଅଜୈବ ପଦାର୍ଥ ଜଳରେ ମିଶିବା ଫଳରେ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଛି । ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁଁ ଏବେ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଜୀବଜନ୍ତୁ, ଉଭିଦ ଏବଂ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ହେଲାଣି ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ଧାରାଣୀୟ ବିକାଶ
Answer:
ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଦ୍ରୁତ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଆବଶ୍ୟକ । ସମସ୍ତ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜସ୍ବ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଉପଯୋଗ କରି ବିକାଶ ପଥରେ ଆଗଇବାପାଇଁ ସଦା ଚେଷ୍ଟିତ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେବଳ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟି ନଥାଏ । ଏହାସହିତ ମାନବୀୟ ଅଭାବ, ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗାଭଳି ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

କିନ୍ତୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକମାନ ବୃଦ୍ଧି କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ସର୍ବଦା ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଯୋଗାଇ ନଥାଏ । କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଔଦ୍ୟୋଗିକ ବିକାଶ ଜାତୀୟ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହା ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନ ଉନ୍ନତ କରିନଥାଏ । କାରଣ ଔଦ୍ୟୋଗିକ ବିକାଶଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେବା ଫଳରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟଗତ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦିଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପରିବେଶକୁ କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ କଳକାରଖାନା, ନଦୀବନ୍ଧ, ବାସଗୃହ ପ୍ରକରଣ, ଗମନାଗମନ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଏ । ସ୍ବଳ୍ପକାଳୀନ ଓ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଭିତ୍ତିରେ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ରୂପାୟିତ ହୋଇ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଦେଶକୁ ବିକାଶ ପଥରେ ଆଗେଇ ନେବା ।

ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଉଛି କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଲାଭକୁ ଆଗରେ ରଖ୍ ବିକାଶ ଯୋଜନା ଯୋଗୁଁ ଖାଲି ପରିବେଶ କାହିଁକି ସମାଜର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କର ସୁବିଧା ପ୍ରତି ମଧ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଏନାହିଁ । ଏହାର ଫଳସ୍ୱରୂପ ପରିବେଶ ଓ ପରିସଂସ୍ଥା ନାନାଦି ବିପର୍ଯ୍ୟକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଉଛି । ବିକାଶ ନାମରେ ଚାଲିଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣର ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିବେଶକୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଛି ।

ତେଣୁ ଆଜିର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବଦଳରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ଅତୀତର ସମସ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଯାହାକିଛି ମାନବର ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିପାରିଛି, ତାହା ପଛରେ ପର୍ଯ୍ୟାବରଣର ବହୁ ଅଧୋଗତି ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପରିବେଶ ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ –

(1) ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ : ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିଳ୍ପାୟନର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ସମସ୍ତ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରଶିଳ୍ପସମୃଦ୍ଧ । ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ ବଢ଼ାଇବାଦ୍ୱାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅଧ‌ିକ ନିୟୋଜନ ସୃଷ୍ଟିର ସମ୍ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ଜାତୀୟ ଆୟ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟରେ ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ଏବଂ ସମସ୍ତ ବିକାଶଶୀଳ ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ସବୁଠାରୁ ବହୁଳ ପରିମାଣରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରଦୂଷକ ।

ଏହା ଚିନିକଳ, କାଗଜକଳ, ତେଲକଳ, ରାସାୟନିକ କାରଖାନା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ କାର୍ବନ୍ ମନୋଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ପରିମାଣ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ମଟରଯାନରୁ ବହୁଳ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ । ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ ସଲଫାଇଡ୍ ଗ୍ୟାସ୍ କାଗଜକଳ, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ, ରେୟନ୍ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରବେଶ କରେ । ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଫ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଏକ ଉଦ୍‌ବାୟୀ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଏହା ଆଲୁମିନିୟମ କାରଖାନା, ଫସ୍ଫେଟ ରାସାୟନିକ କାରଖାନା ଓ ଚିନାମାଟି କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ।

ଏହା ଅତି ବିଷାକ୍ତ ଏବଂ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏହାର ସାନ୍ଦ୍ରତା 0.001PPM (Parts Per Million) ଦଶଲକ୍ଷ ଭାଗରୁ ଏକ ଭାଗଠାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ଏହା ଜୀବମାନଙ୍କପାଇଁ ହାନିକାରକ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ କାର୍ମନ୍ ମନୋଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ତଳକୁ ଏହାର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ । ଏହା ଏକ ମାରାତ୍ମକ ଗ୍ୟାସ୍ । ଏହା ମଟରଯାନ, ସଫ୍ୟୁରିକ୍ ଅମ୍ଳ ଏବଂ ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ।
ଅଜୈବ ବସ୍ତୁ ଥାଏ । ଏହି ଜଳରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ବିଘଟିତ ହୋଇପାରୁ ନଥ‌ିବା ଅନେକ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯ ଥାଏ । କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଜଳର ତାପମାତ୍ରା ଅନେକ ସମୟରେ ଅଧିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ନଦୀ ଜଳକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

(2) ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟ – ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଙ୍ଗଲର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହା ଅନେକ ଲୋକଙ୍କପାଇଁ ଜୀବନଧାରଣର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ତଥା ମୂଲ୍ୟବାନ ବୃକ୍ଷଲତା ଏବଂ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କର ରହିବା ସ୍ଥାନ । ଜଙ୍ଗଲ ଜଳବାୟୁକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ଏବଂ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଜଙ୍ଗଲର ଅବକ୍ଷୟ ହେଉଛି, ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟର କାରଣ ହେଉଛି ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ, କୃଷିର ବିକାଶ, ସହରୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦି । ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟ ଫଳରେ

(3) କୃଷିର ବିକାଶ – ବର୍ଣିତ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଚାହିଦା ମୁତାବକ ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟ ଯୋଗାଣ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଦାୟିତ୍ଵ । ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ବିନା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ କୃଷିର ବିକାଶ ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ କୃଷିର ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୃଷିପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜମିର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ଏକ ଅନ୍ତରାୟ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶ କମ୍ ଭୂମିରେ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଷକରି ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଆଧୁନିକ କୃଷିପ୍ରଣାଳୀ ପରିବେଶ ଉପରେ କୁପ୍ରଭାବ ପକାଉଛି ।

ରାସାୟନିକ ସାର, ପୋକମରା ଔଷଧ, ଅଧ‌ିକ ଅମଳକ୍ଷମ ବିହନ ଇତ୍ୟାଦିର ବ୍ୟବହାର ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଳନ ନଷ୍ଟ କରୁଛି । ଗୋଶାଳା, ଘୁଷୁରିଶାଳା ଏବଂ କୁକୁଡ଼ାପାଳନ କେନ୍ଦ୍ରମାନଙ୍କରୁ ବାହାରୁଥିବା ନାଳପାଣିରେ ପଶୁମାନଙ୍କ ମଳ ଏବଂ ବର୍ଜ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଥାଏ । ସେହିପରି ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରୁ ବାହାରୁଥିବା ଜଳରେ କୀଟନାଶକ ଔଷଧ, ରାସାୟନିକ ସାରଥାଏ । ଏହି ଜଳ ବର୍ଷାଦିନେ ଧୋଇ ନିକଟସ୍ଥ ନଦୀ, ନାଳ ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରେ ।

(4) ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ – ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ । ଶକ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉତ୍ପାଦନଶୀଳତାକୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିପାରେ । ତେଣୁ ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେତେ ଆଗୁଆ, ସେହି ଦେଶ ସେତେ ଉନ୍ନତ । ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ସାଧନ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୨୦ ଶତାଂଶ ସୀମିତ ଓ କ୍ଷୟଶୀଳ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟନୁହନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଆଣବିକ ରିଆକ୍ଟର ଏବଂ ତାପଜ କେନ୍ଦ୍ରମାନଙ୍କର ଯନ୍ତ୍ରପାତିକୁ ଥଣ୍ଡା କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣର ଥଣ୍ଡା ପାଣି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ତାପଜ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଆଣବିକ ରିଆକ୍ଟରରୁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ପରିମାଣର ଗରମ ପାଣି ବାହାରେ । ସାଧାରଣଭାବେ ଏହି ଗରମ ଜଳକୁ ନିକଟସ୍ଥ ନଦୀ ବା ଅନ୍ୟ ଜଳାଶୟକୁ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ଏହା ଫଳରେ ନଦୀର ତାପମାତ୍ରା 8-100C ବଢ଼ିଯାଏ । ଜଳର ଅମ୍ଳଜାନର ପରିମାଣ ହ୍ରାସପାଏ । ତେଣୁ ଜଳଜ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଏହା ବୀଜାଣୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ରୋଗର ଜନକମାନଙ୍କର ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରାଏ ।

(5) ଅନୁପଯୋଗ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଉପଯୋଗ କରିଥାନ୍ତି । ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ସଠିକ ଉପଯୋଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଏ । ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି । ଖଣି ଅଞ୍ଚଳର ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୁଏ ଏବଂ ଜଙ୍ଗଳର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟେ ।

(6) ସହରୀକରଣ – ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ସହରୀକରଣ ପରସ୍ପରର ଅନୁଗାମୀ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ପରସ୍ପରର ଅନୁଗାମୀ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ଲୋକମାନେ ଆଧୁନିକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ସନ୍ଧାନରେ ସହରାଭିମୁଖୀ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଫଳରେ ସବୁ ଦେଶରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ମହାନଗର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସହର ଚାରିପଟେ ଥ‌ିବା ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଚାଷଜମି ଉପରେ ଏବେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଦଣ୍ଡାୟମାନ ।

ଏହି କଂକ୍ରିଟ ଅଟ୍ଟାଳିକାମାନଙ୍କର ତାପଆହରଣ କ୍ଷମତା ଅଧିକ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସହରରେ ଅବସ୍ଥିତ କଳକାରଖାନା ଏବଂ ମଟରଯାନରୁ ନିର୍ଗତ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, କାର୍ବନ୍ ମନୋଅକ୍‌ସାଇଡ୍, ସଲଫର ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ସଲଫାଇଡ୍, ସଲଫର ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ସଲଫାଇଡ୍, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଫ୍ଲୋରାଇଡ୍, ନାଇଟ୍ରୋଜେନ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ବାଷ୍ପ ସହରର ଉପର ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏକ ସ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରି ସହରକୁ ଆଚ୍ଛାଦିତ କରି ରଖୁଥାଏ । ତେଣୁ ସହରମାନଙ୍କରୁ ବିକିରଣ ହେଉଥିବା ତାପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉପର ଅଂଶକୁ ଯାଇ ନପାରି ସହରାଞ୍ଚଳର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ଏବଂ ସହରଗୁଡ଼ିକ ଏକ ତାପ-ଦ୍ଵୀପରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ।

ମଟରଗାଡ଼ି, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି, କଂକ୍ରିଟ ରାସ୍ତା, ପଲିଥୁନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ପରିବେଶ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଶେଷରେ ସହର ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଲୋକମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ଯଥା ଏସି, ଟେଲିଭିଜନ, ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରି ନିଜସ୍ଵ ଯୋଜନା ଓ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ଏହି ସମସ୍ୟାର ଏକମାତ୍ର ଓ ଫଳପ୍ରଦ ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 13 ଧାରଣୀୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ

2. ବିଶ୍ଵତାପାୟନ କ’ଣ ? ଏହାକୁ କିପରି ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ରଶ୍ମୀ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼ିଲା ପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟରୁ ଆସିଥିବା ଆଲୋକଶକ୍ତି ତାପଜ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଉଷ୍ମ କରେ । ପୁନଶ୍ଚ, ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ଏହି ତାପର ଏକ ଅଂଶ ଦୀର୍ଘ ତରଙ୍ଗ ଯୁକ୍ତ ଅବଲୋହିତ ବିକିରଣ (Long wave Infrared Radiations)ରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ।

ମାତ୍ର ଏହି ଅବଲୋହିତ ରଶ୍ମିର ବିକିରଣର ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ମହାଶୂନ୍ୟକୁ ଫେରି ଯଉଥିଲାବେଳେ ଏହାର କ୍ଷୁଦ୍ର, ମାତ୍ର ଆବଶ୍ୟକ ଅଂଶ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ଥ‌ିବା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ମିଥେନ୍, ନାଇଟ୍ରସ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଓ କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରେ କାର୍ବନ୍ ପ୍ରଭୃତି ଗ୍ୟାସଦ୍ୱାରା ଶୋଷି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପୁନର୍ବାର ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାୟରେ ତାପଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠକୁ ପୁନଃ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ । ଅବଲୋହିତ ରଶ୍ମିକୁ ଶୋଷଣ କରୁଥିବା ଏହି ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ସବୁଜ କୋଠରୀ ଫ୍ଲାକ୍ସ କୁହାଯାଏ ।

ଏହା ଫଳରେ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠର ତାପ ମହାଶୂନ୍ୟକୁ ଫେରିଯାଇପାରେନାହିଁ ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ତାପ ମହାଶୂନ୍ୟକୁ ଫେରିଯାଇପାରେନାହିଁ ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠ ଓ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଆବଶ୍ୟକ ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧିହୁଏ । ଏହିଭଳି ଭାବରେ ସବୁଜ କୋଠରୀ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ପୃଥ‌ିବୀ ଚାରିପଟେ ଗୋଟିଏ ଛତା ଭଳି ଘୋଡ଼ାଇ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି । ଯାହାଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ଜୀବଜଗତ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି । ଏହାକୁ ସବୁଜ କୋଠରୀ ପ୍ରଭାବ କୁହାଯାଏ ।

କାଚଦ୍ବାରା ଆବୃତ୍ତ ହୋଇଥିବା ସବୁଜ କୋଠରୀ ଭିତରର ତାପମାତ୍ରା ବାହାର ତାପମାତ୍ରା ବାହାର ତାପମାତ୍ରା ଅପେକ୍ଷା ଅଧ୍ଵ ରହେ । ଏହିଭଳି କାଚଦ୍ଵାରା ଆବୃତ୍ତ ହୋଇଥିବା ଘର ମଧ୍ୟରୁ ତାପଜ ଶକ୍ତି ବାହାରକୁ ବିକିରିତ ହୋଇନପାରିବାରୁ ହିଁ ସବୁଜ ଗୃହର ଆଭ୍ୟନ୍ତରର ତାପମାତ୍ରା ବାହାର ଅପେକ୍ଷା ଅଧ‌ିକ ରହେ । ଠିକ୍ ଏହିଭଳି ଭାବରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଉଷ୍ଣତା ରକ୍ଷା ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ସବୁଜ କୋଠରୀ ପ୍ରଭାବ କୁହାଯାଏ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ପୃଥ‌ିବୀର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ତାପ 150° ସେଲିୟସ୍ । ମାତ୍ର ଯଦି ସବୁଜଗୃହ ଗ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକ ଯଥା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ମିଥେନ୍, ନାଇଟ୍ରସ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଓ କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲେରୋ କାର୍ବନ୍ ନଥାନ୍ତେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଅବଲୋହିତ ବିକିରଣ ମହାଶୂନ୍ୟକୁ ଫେରି ଯାଉଥାନ୍ତି । ତା’ହେଲେ ପୃଥ‌ିବୀର ହାରାହାରି ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ତାପ ହୋଇଥାନ୍ତା । ମାତ୍ର 200 ସେଲ୍‌ସିୟସ୍, ଫଳରେ ସାରା ପୃଥ‌ିବୀ ବରଫାବୃତ୍ତ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତା ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀ ବରଫାବୃତ୍ତ ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତା ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଜୀବଜଗତ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଆନ୍ତି । ସୁତରାଂ, ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବାସପୋଯୋଗୀ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ସବୁଜ କୋଠରୀ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

ମାତ୍ର ଅନେକ ମନୁଷ୍ୟକୃତ କାରଣରୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏହି ସବୁଜ କୋଠରୀ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣ ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧିକ ହେବା ଯୋଗୁଁ ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧିକ ଅବଲୋହିତ ବିକିରଣ ଶୋଷିତ ହେଉଛି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ତାପ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠକୁ ପୁନଃ ବିକିରିତ ହେଉଛି । ଏହା ଫଳରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ସବୁଜ କୋଠରୀ ଗ୍ୟାସ୍‌ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ପୃଥ‌ିବୀର ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ଏହି ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧିକୁ ବିଶ୍ବ ତାପାୟନ (Global Warming) କୁହାଯାଏ ।

କୋଇଲା, ଗ୍ୟାସ୍, କାଠ, କଠିଣ ବର୍ଯ୍ୟବସ୍ତୁ ପ୍ରଭୃତିର ଦହନ ତଥା ଯାନବାହାନ ବ୍ୟବହାର ଓ ବିଦ୍ୟୁତଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନର ଉପଜାତି ଭାବରେ ଅଧ୍ଵରୁ ଅଧିକ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶେ । ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଓ ବ୍ୟାପକ ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ ଫଳରେ ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ଜରିଆରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଉଭିଦମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଦିନକୁ ଦିନ ଦ୍ରୁତଗତିରେ ହ୍ରାସ ପାଇବା ଫଳରେ ମଧ୍ଯ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧିକ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳଗ୍ୟାସ୍ ଜମାଟ ବାନ୍ଧୁଛି ।

1750 ମସିହାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରତି ଏକ ମିଲିୟନ ବାୟୁ ପରିମାଣୁରେ 281ଟି ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ପରମାଣୁ ଥିଲାବେଳେ, ବର୍ତ୍ତମାନପ୍ରତି ମିଲିୟନ୍ ବାୟୁ ପରମାଣୁରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ପରମାଣୁର ସଂଖ୍ୟା 368, ଅର୍ଥାତ୍‌ ଇତି ମଧ୍ୟରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ପରିମାଣ ଶତକଡ଼ା 31ଭାଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ହିସାବ ଅନୁଯାୟୀ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ ଘଟିଲେ 2100 ମସିହା ବେଳକୁ ଏହି ଗ୍ୟାସ୍‌ ପରିମାଣ 970ରେ ପହଞ୍ଚିବ ।

ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଅପେକ୍ଷା ମିଥେନ୍ ଶତକଡ଼ା 20 ଭାଗ ଅଧ୍ବକ ତାପ ଶୋଷଣ କରେ । କୋଇଲା ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଓ ତୈଳ ଉତ୍ପାଦନ ସମୟରେ ମିଥେନ୍ ଗ୍ୟାସ ନିର୍ଗତ ହୁଏ । ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ପରଠାରୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏହି ଗ୍ୟାସ୍‌ର ପରିମାଣ 17 ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।

ଏସବୁ ବ୍ୟତୀତ ଶୀତତାପ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଯନ୍ତ୍ରରୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟତମ ସବୁଜ ଗୃହ ଗ୍ୟାସ । ସବୁଜ କୋଠରୀ ଗ୍ୟାସର ଏହିଭଳି ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଗଭୀର ଉଦ୍‌ବେଗ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ତୁରନ୍ତ ଏହାର ସ୍ତର ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ବିହିତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ବିଶ୍ବ ସମୁଦାୟକୁ ଆହ୍ବାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ବିଶ୍ଵତାପାୟନର ପ୍ରଭାବ ବ୍ୟାପକ; ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

  • ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନର ବୃଦ୍ଧି
  • ମରୁଭୂମି ଆୟତନର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ
  • ଚରମ ପାଣିପାଗ
  • ଉଷ୍ଣ ପ୍ରବାହ
  • ମରୁଡ଼ି
  • ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ବର୍ଷା
  • ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ

ବିଶ୍ବ ତାପାୟନ ହ୍ରାସପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା – ବିଶ୍ବ ତାପାୟନର ଭୟାଭୟ ପରିଣତିରୁ ରକ୍ଷାପାଇବାପାଇଁ ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ କରିବାକୁ ହେବ ।

  • ବାଷ୍ପ ନିର୍ଗମନ ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ
  • ଚାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍‌ଧିର ପରିମାଣ 2 ଡିଗ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖୁ ।

ଏହି ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

  • ଜାଳେଣୀପାଇଁ କାଠ, କୋଇଲା, କିରୋସିନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟବହାର ହ୍ରାସ ଓ ସୌରଶକ୍ତି, ପବନ ଶକ୍ତି, ଶକ୍ତି ଭଳି ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ସାଧନର ଅଧିକ ବ୍ୟବହାର,
  • ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି
  • ଏୟାର କଣ୍ଡିସନର, କୁଲର, କାର ଇତ୍ୟାଦିର କମ୍ ବ୍ୟବହାର
  • କମ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଅପଚୟ କରୁଥ‌ିବା ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସରଞ୍ଜାମର ବ୍ୟବହାର
  • କଳକାରଖାନାମାନଙ୍କରେ ଅତୁ୍ୟଚ ଚିମିନି ସ୍ଥ‍।ପନ
  • ପରିବେଶ, ଜଳ, ବଣ୍ୟଜନ୍ତୁ ଇତ୍ୟାଦିର ସଂରକ୍ଷଣପାଇଁ ଶିକ୍ଷାଦାନ ।

ବିଶ୍ବ ତାପାୟନ ସମଗ୍ର ଜୀବଜଗତପାଇଁ ଏକ ଆହ୍ବାନ । ଏହା ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ବିକାଶ ଆଧାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ __________ ଗୋଟି ବିଶ୍ବରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ଏକ
(ଖ) ଦୁଇ
(ଗ) ତିନି
(ଘ) ଚାରି
Answer:
(ଗ) ତିନି

୨ । କେଉଁ ବିକାଶ ନମୁନାରେ ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରର ଉପସ୍ଥିତି ରହିଥାଏ ?
(କ) ସମାଜବାଦୀ
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି
(ଗ) ମୁକ୍ତ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି
(ଘ) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ
Answer:
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି

୩ । _________ ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ସମାଜବାଦୀ
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି
(ଗ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦୀ
(ଘ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଉଦାରବାଦୀ
Answer:
(ଗ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜାବଦୀ

୪ । __________ ଢାଞ୍ଚାରେ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରବିହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥାଏ ।
(କ) ସମାଜବାଦୀ
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି
(ଗ) ସମତୁଲ ବିକାଶ
(ଘ) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ
Answer:
(ଘ) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

(B) ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଉନ୍ନୟନ ବା ବିକାଶ କ’ଣ?
Answer:
ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନ ଓ ଜାତି ଗଠନ ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ‘ବିକାଶ’ କୁହାଯାଏ ।

୨ । ଭାରତୀୟ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉଦାରବାଦ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଉଦାରୀକରଣ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦ, ଜାତି ଗଠନ, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଆଦି ଭାରତୀୟ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ଅଟେ ।

୩ । ସାଂପ୍ରତିକ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ?
Answer:
ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ବହୁଳବାଦ, ଉଦାରୀକରଣ, ମାନବିକ ଅଧୂକାର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ।

୪ । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ (Sustainable Development) ର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ସୋପାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତର ସୋପାନର ଦାବି ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଆଖ୍ ଆଗରେ ରଖ୍ ବିକାଶର ଧାରାକୁ ଅବ୍ୟାହତ ରଖିବା ଓ ସେଥିରେ ପ୍ରଗତିଶୀଳ କ୍ରମୋନ୍ନତି ଆଣିବା ହେଉଛି, “ନିରନ୍ତର ବିକାଶର” ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

(C) ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଭାରତରେ କେଉଁ ଉପାୟରେ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରାଯାଉଛି?
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାମ୍ବିଧାନିକ

୨ । ସମ୍ପଦର ସମାନୁପାତିକ ବଣ୍ଟନ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସାମ୍ୟର ଦୂରୀକରଣ ଆଦି କେଉଁ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ

୩ । ବିକାଶ ମୁଖ୍ୟତଃ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରର ବିକାଶକୁ ସୂଚିତ କରେ?
Answer:
ଜାତିର ବିକାଶ

୪ । ବିକାଶ କେଉଁ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ କରେ?
Answer:
ସବୁ ବର୍ଗର ଲୋକ

୫ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ?
Answer:
ସମାଜବାଦା

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।
କିମ୍ବା, ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।

୨ । ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୩ । ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ଅଟେ ।
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ – ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ଅଟେ ।

୪ । ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ବିକାଶଶୀଳ ଓ ଅଣବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ | ____________ ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନାର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି__________ ନମୁନା ।
Answer:
ବଜାର / ଉଦାରୀକରଣ

୨ । ___________ ଢାଞ୍ଚାରେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
Answer:
ନିର୍ଭରତା (Dependency)

୩ । ___________ ଢାଞ୍ଚାରେ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
Answer:
ଲିୱିସ୍

୪। ___________ ଅର୍ଥନୀତିରେ ସରକାରୀ କଟକଣା ନ ଥିବାରୁ ବିଦେଶୀ ଓ ବହୁଦେଶୀୟ କମ୍ପାନୀମାନେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ହୁଅନ୍ତି ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ବଜାର ବା ଉଦାରୀକରଣ

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

୫ । ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ, ବିପ୍ଲବ, ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ ଆଦି __________ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ କ’ଣ?
Answer:
ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆମାଦନ ଓ ରପ୍ତାନି ପ୍ରାୟତଃ ମୁକ୍ତ ଓ କଟକଣାମୁକ୍ତ ରହିଥାଏ । ଏଠାରେ ଆର୍ଥିକ ଉଦାରବାଦ ଓ ଜଗତୀକରଣର ନିୟମ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତାଦ୍ବାରା ଦରଦାମ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ।

୨ । ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା କ’ଣ?
Answer:
ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାରେ ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ଘରୋଇ ଉଦ୍ୟୋଗର ଉପସ୍ଥିତି ରହିଥାଏ । ଏଠାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଏ ।

୩ । ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା କ’ଣ?
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଏକ ବିବର୍ତ୍ତନବାଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯାହା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ଯମପନ୍ଥୀ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ଉଭୟ ସମାଜ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ଏହା ସାମ୍ବିଧାନିକ ତଥା ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ କୌଶଳରେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ।

୪ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା କ’ଣ?
Answer:
ପ୍ରାୟତଃ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ମୂଲ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଧରିତ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ସମାଜରେ ବିପ୍ଳବ ମାଧ୍ୟମରେ ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ ବାଟ ଦେଇ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଏନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ ।

୫ । ବିକାଶ (Sustainable Development) କ’ଣ?
Answer:
ବିକାଶ କହିଲେ ଏପରି ଏକ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଏ ଯାହା ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିର ନିଜସ୍ଵ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସହ କୌଣସି ମୁକାବିଲା ବା ସାଲିସ୍ ନ କରି ବର୍ତ୍ତମାନର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରାଇଥାଏ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । “ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ -ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ବିକାଶର ଏକ ଆଦର୍ଶ ନମୁନା ଅଟେ ।”- ଏହି ଉକ୍ତିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ – ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ଅଟେ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ଉପରେ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ । ଏହା ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ସାମ୍ବିଧାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ମତ ଦିଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ, ଆଇନର ଶାସନ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ । ଏଥୁରେ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ, ଅଦକ୍ଷତା, ଦୁର୍ନୀତି, ତ୍ରୁଟିଯୁକ୍ତ ଯୋଜନା ଆଦି ନାସ୍ତିକାରକ ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ।

୨ । ବିକାଶର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ?
Answer:
ବିକାଶ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିର ନିଜସ୍ଵ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ମୁକାବିଲା ନ କରି ବର୍ତ୍ତମାନର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷାର୍ଦ୍ଧରେ ସମସ୍ତ ବିକାଶଧାରାରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅଧ‌ିକରୁ ଅଧ‌ିକ ମାନବିକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜୈବିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ସଂହତିକୁ ବ୍ୟାହତ ନ କରି ଏହା ବିକାଶର ଧାରାକୁ ଅଗ୍ରଗାମୀ କରାଇଥାଏ । ପରିବେଶର ଗୁଣାତ୍ମକ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଏହି ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗ ସମୟରେ ଏହାର ପରିମାଣ, ପରିବେଶ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ, ଉପଯୋଗିତାର ମାତ୍ରା ଆଦି ବିଚାରକୁ ନିଆଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଏହି ବିକାଶ ସୂଚାଇଥାଏ।

ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ପରିବେଶର ‘ବହନ ସାମର୍ଥ୍ୟ’ (Carrying Capacity) କୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଏହା ବିକାଶର ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଏ । ପରିବେଶ ଅବକ୍ଷୟକୁ ପରିବେଶ ସମୁଚିତତା ବା ସନ୍ତୁଳନ (Equilibrium) ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିରୋଧ କରି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ଏହି ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗବେଷଣା ଓ ନୂତନ ତଥ୍ୟ ଆବିଷ୍କାରକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ । ଲୋକମାନଙ୍କର ଉନ୍ନୟନ ଆବଶ୍ୟକତାର ପରିପୂରଣ ପାଇଁ ବୈଷୟିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବୋଲି ଏହା ସୂଚାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ବିକାଶର ଅର୍ଥ (Meaning of Develoment) ଓ ବିଭିନ୍ନ ଢାଞ୍ଚା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିକାଶ ହେଉଛି ଉନ୍ନତିର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ସ୍ତର ବା ଅବସ୍ଥା । ଏହା ମଧ୍ୟ କ୍ରମୋନ୍ନତି ବା ଉନ୍ନତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସୂଚିତ କରେ । ବିକାଶର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ରହିଛି, ଯଥା- ଭୌତିକ ବିକାଶ, ସାମାଜିକ ବିକାଶ, ରାଜନୈତିକ ବିକାଶ, ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ, ସାଂସ୍କୃତିକ ବିକାଶ, ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ ଇତ୍ୟାଦି । ତେବେ ବିକାଶ ହେଉଛି ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ଓ ଆନ୍ତଃ-ସମ୍ପର୍କିତ (interrelated) ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହା ବାସ୍ତବ ବିକାଶକୁ ପ୍ରକଟିତ କରେ । ବିକାଶର ଗୋଟିଏ ଦିଗ ଅନ୍ୟ ଦିଗର ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ପର୍କରେ ବିକାଶ କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ବୁଝାଯାଏ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତି, ଆଧୁନିକୀକରଣ (modernisation), (industrilisation) ଓ ସାମାଜିକ ରୂପାନ୍ତର (Social transformation) ।

ଏହା ଜନମଙ୍ଗଳ ଓ ଉନ୍ନତ ମାନର ଜୀବନଯାପନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିବାରୁ ସମୟବଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (time-bound programmes) ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ- ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରୟାସ କରେ । ଯୋଜନା (Planning), ପ୍ରକଳ୍ପ ପରିଚାଳନା (Project Management), ଆଞ୍ଚଳିକ ବିକାଶ, ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀସେବା (Extension and Community Services) ହେଉଛି ବିକାଶର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ।

ତେବେ ବିକାଶର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗଟି ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ (Economic Development) | ବ୍ରିଟାନିକା ବିଶ୍ଵକୋଷ (Encyclopedia Britannica) ଅନୁସାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ସରଳ ତଥା ନିମ୍ନ-ଆୟକାରୀ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଆଧୁନିକ ଶିଳ୍ପ ଅର୍ଥନୀତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି । ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଲାଭ କରୁଥିବା ଏକ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ଅସମତା ଓ ବେକାରୀ ହ୍ରାସ ବା ଦୂରୀକରଣଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଘଟେ ।

ବୃହତ୍ତର ଅର୍ଥରେ ବିକାଶ ସେହିସବୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜାତୀୟ ଉନ୍ନତି ବା ଉନ୍ନୟନକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରେ । ଅର୍ଥନୀତି ରାଜନୀତିରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଉଭୟ ରାଜନୈତିକ ନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି । କାର୍ଲମାର୍କ୍ସଙ୍କ ଭଳି କେତେକ ତତ୍ତ୍ଵକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ରାଜନୈତିକ ବିକାଶର ଅଧାର ରୂପେ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।

ବିକାଶ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସନ୍ତୋଷ କାମନା କରିବା ସହ ଖାଦ୍ୟ, ପୋଷାକ, ଆଶ୍ରୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଆଦି ସେମାନଙ୍କ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ବିଧେୟ; ନହେଲେ ତାହାକୁ ବିକାଶ କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେହିପରି ବିକାଶ ଯଦି କେବଳ ଧନୀକ ଅଥବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀର ସ୍ଵାର୍ଥ ସାଧନ କରେ ଏବଂ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦ ଓ ତାରତମ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତେବେ ତାହା ପ୍ରକୃତ ବିକାଶ ହେବନାହିଁ ।

ତେବେ ବିକାଶ କେବଳ ଜୀବନଧାରଣର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନୁହେଁ, ବରଂ ଜୀବନର ଉଚ୍ଚତର ମୂଲ୍ୟ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ସୁବିଧା ହାସଲ ନିମନ୍ତେ ଅଭିପ୍ରେତ । ପୁନଶ୍ଚ ବିକାଶ କହିଲେ କେବଳ ଆଧୁନିକୀକରଣକୁ ବୁଝାଏ ନାହିଁ । କାରଣ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଢାଞ୍ଚାର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବୁଝାଏ ।

ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି – (କ) ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା, (ଖ) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ବେକାରୀ ଦୂର କରିବା, (ଗ) ଉଚ୍ଚ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର (High growth rate) ହାସଲ କରିବା, (ଘ) ଆତ୍ମ-ନିର୍ଭରଶୀଳ ତଥା ସ୍ଵୟଂସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବା, (ଙ) ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ କରିବା, (ଚ) ଉଭୟ ବସ୍ତୁଗତ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଉନ୍ନତି ହାସଲ କରିବା, (ଛ) ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ତାରତମ୍ୟ ଦୂର କରିବା ଇତ୍ୟାଦି । ମୋଟ ଉପରେ ବିକାଶର ମନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ‘ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ବିକଶିତ ମଣିଷ’ ।

ଏଥନିମନ୍ତେ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ, ମୁକ୍ତ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଢାଞ୍ଚା ଅଧ‌ିକ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଦ୍ରୁତ ଓ ଉନ୍ନତ ମାନର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ଦୃଢ଼, ସଚେତନ ଓ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ନେତୃତ୍ବ, ମୁଖ୍ୟତଃ ଅର୍ଥନୈତିକ ନେତୃତ୍ଵ ।

ବିକାଶକୁ ଆଧାର କରି ବିଶ୍ବର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଗଣ ତଥା ଅନ୍ୟ ସମର୍ଥକ ରାଷ୍ଟ୍ରସମୂହଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଷ୍ଠୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ଵ (First World) ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେହିପରି ସୋଭିଏତ୍ ଋଷିଆ ନେତୃତ୍ଵରେ ପରିଚାଳିତ ତାହାର ସାମ୍ୟବାଦୀ ସମର୍ଥକ ରାଷ୍ଟ୍ରସମୂହଙ୍କୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵ (Second World)ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ମିଳିଥିଲା । ଏହି ଦୁଇ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ନିଜ ଢାଞ୍ଚା ଅନୁସରଣ କରି ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟତଃ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ର (Developed States) ରୂପେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ତେବେ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଏସିଆ, ଆଫ୍ରିକା ଓ ଲାଟିନ୍ ଆମେରିକାର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ସମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶାସନରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କଲେ । ଏମାନଙ୍କ ଜନ୍ମ ସହିତ ଦେଖାଦେଲା ବିକାଶ ସମସ୍ୟା । ଏହି ଅଣ-ବିକଶିତ (Under-developed) ଓ ବିକାଶମୁଖୀ (Developing) ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ‘ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵ’ (Third World) ବୋଲି କୁହାଗଲା । ଏମାନେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, କ୍ଷୁଧା, ଅନାହାର, ଅଜ୍ଞତା, ଅସମତା, ଅନୁନ୍ନତି, ପରିବେଶ ଓ ମାନବାଧ୍ଧକାର ସମସ୍ୟାରେ ଜର୍ଜରିତ ହୋଇଥିଲେ । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶାସକମାନଙ୍କ ଶୋଷଣରୁ ସଦ୍ୟ ମୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ବିକାଶ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

ଏହି ‘ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵ’ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥ‌ିବା ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଛନ୍ତି ଭାରତ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ପାକିସ୍ତାନ, ବଙ୍ଗଳାଦେଶ, ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା, ବ୍ରାଜିଲ୍, ଚିଲି, ଘାନା, ନାଇଜେରିଆ, ଜିମ୍ବାୱେ, ନାମିବ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି । ତୃତୀୟ ବିଶ୍ବର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ବିକାଶ ଦିଗରେ ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ଓ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଖାଦ୍ୟ, ବାସଗୃହ, କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ଶକ୍ତି, ଜନସଂଖ୍ୟା, ମୂଳ ବଂଶଗତ (Ethnic), ଧାର୍ମିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ପରିବେଶ, ମାନବାଧ୍ୟକାର ସମସ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ।

ବିକାଣ ଢ।ଞ୍ଚ। (Models of Development) :
ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତଥା ସମୁହଭାବେ ସ୍ଵୀକୃତ ଓ ଗ୍ରହଣୀୟ କୌଣସି ବିକାଶ ନମୁନା ନାହିଁ । ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଏକ ଆଦର୍ଶ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ଯାହାକୁ ନମୁନା କୁହାଯାଏ । ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକାଶ ନମୁନା ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵ (Economic Development) । ବହୁଳ ଭାବେ ଗ୍ରହଣୀୟ ତଥା ଆଦର୍ଶ ତତ୍ତ୍ଵଗୁଡ଼ିକୁ ନମୁନା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ଯାହା ଅନେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜ ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତି ।

ତେଣୁ ସବୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ନମୂନା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ତେବେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵ ରହିଛି ଯାହା ନମୁନା ରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତ ହେବା ନିମନ୍ତେ ଦୃଢ଼ ଓ ପ୍ରବଳ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ବିକାଶ ନମୂନା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵ ବା ନମୁନାଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(୧) ରଞ୍ଜୋ ରୈଖିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଢ଼ାଞ୍ଚା (The Rostow Linear Stages Model) : ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ବା ନମୁନା ଅନୁସାରେ ଆଧୁନିକତା ହାସଲ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସବୁ ଦେଶ ବିକାଶର ସମାନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବା ସ୍ତର ଦେଇ ଗତି କରନ୍ତି । ଅର୍ଥନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଥମିକ (Primary), ମାଧ୍ୟମିକ (Secondary) ଓ ତୃତୀୟ (Tetiary) କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ । ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ଇତିହାସ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ସାଧାରଣ ଧାରା (Common Pattern of Structural Change) ଯଥାକ୍ରମେ- ପାରମ୍ପରିକ ସମାଜ, ଅବସ୍ଥାନ୍ତର ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଏ । ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବା ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା (Transitional stage), (Take off), (High mass consumption) ।

(୨) ହେରୋଡ଼-ଡୋମାର ସଞ୍ଜୟ ଢାଞ୍ଚା (The Harrod-Domar Savings Model) : ୧୯୩୦ ଦଶକରେ (Investment) ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉଧାର ନିଆଯାଏ । ଉଚ୍ଚ ହାରର ସଞ୍ଚୟକୁ ଉଚ୍ଚ ହାର ନିବେଶରେ ବଦଳାଇ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ହାସଲ କରାଯାଇପାରିବ ।

(୩) ଲିୱିସ୍ ଦ୍ଵୈତ କ୍ଷେତ୍ର ଢାଞ୍ଚା (The Lewis Dual Sector Model) : ଲିୱିସ୍ ନମୁନା ହେଉଛି ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Structural change) ନମୁନା ଯାହା ସୂଚନା ଦିଏ ଏକ ଦ୍ଵୈତ ଅର୍ଥନୀତି (Dual Economy) ରେ କିପରି ଶ୍ରମ ବଦଳେ । ନିମ୍ନ ଅଥବା ଶୂନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦଯୁକ୍ତ (Low or zero marginal product) ପାରମ୍ପରିକ କୃଷି ଅର୍ଥନୀତିରେ ବଳକା ଶ୍ରମ ଆଧୁନିକ ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଗମନ କରେ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୀତିରେ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ।

(୪) ନିର୍ଭରତା ଢାଞ୍ଚା (Dependency Model) : ଏହି ନମୁନା ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଭର କରିବା ବିଷୟ ସୂଚିତ କରେ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିକାଶ କେତେକ ସ୍ଵଳ୍ପ ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କୁ (IDCs) ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅଧିକରୁ ଅଧ‌ିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନର୍ଭର କରାଏ । ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ନିଜର ବୈଷୟିକ ତଥା ଶୈକ (Technological and industrial) ସୁବିଧା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିକାଶ କ୍ରୀଡ଼ାର ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍କ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୁଦ୍ରାପାଣ୍ଠି (IMF) ରେ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ଦେଖାଯାଇପାରେ ।

(୫) ସୁଷମ ବା ସମତୁଲ ବିକାଶ ଢ଼ାଞ୍ଚା (Balanced Growth Model) : ଏହି ନମୁନା ବା ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ଅର୍ଥନୀତିର ସବୁ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକକାଳୀନ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଶିଳ୍ପର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଘଟିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ନିଜର କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ଘରୋଇ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବେ । ପରିଣାମତଃ ଏକ ସମୟରେ ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ସମସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିକାଶ ଘଟିବ ।

(୬) ଅସମ ବା ଅସମତୁଲ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା (Unbalanced Growth Model) : ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ଅନୁସାରେ ସବୁ ଶିଳ୍ପରେ ବ୍ୟାପକ ତଥା ସଂଯୋଜିତ ନିବେଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସରକାର ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଡ଼ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହା ବିଶ୍ଵାସ କରେ ଯେ କେବଳ ମୁକ୍ତ ବଜାର ବିକାଶ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ କେତେକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିଳ୍ପରେ ସରକାରୀ ଯୋଜନା କିମ୍ବା ବଜାର ହସ୍ତକ୍ଷେପର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ତେବେ ଇତିହାସର ସମୟଚକ୍ରରେ ବହୁଳ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶ ନମୁନାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା (୧) ମୁକ୍ତ ବା ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା (୨) ସମାଜବାଦୀ ନମୁନା (୩) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା ଇତ୍ୟାଦି । ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ନିଜ ପସନ୍ଦ, ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ଅନୁକୂଳତା ଅନୁସାରେ ବିକାଶ ନମୁନା ଚୟନ କରିଥାଆନ୍ତି । ସମୟକ୍ରମେ କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗୋଟିଏ ନମୁନାକୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ଏକ ନମୁନାକୁ ଆପଣେଇ ନେବାର ନଜିର ରହିଛି । ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶ ନମୁନାଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

ମୁକ୍ତ ବା ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା (Free or Market Economy Model) :
ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ଉଦାରୀକରଣ (Liberalisation) ନମୁନା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏଥୁରେ ଅର୍ଥନୀତି ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ନହୋଇ ମୁକ୍ତ ବା ଅବାଧ (Laissez-faire) ନୀତିଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଠି ଖୋଲା ଓ କଟକଣାହୀନ ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଏ । ବଜାର ଦର ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ (Demand and supply) ନିୟମଦ୍ଵାରା ସ୍ଥିର ହେବା ସୁସ୍ଥ ଅର୍ଥନୀତିର ଲକ୍ଷଣ । ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଅନୁଚିତ । ଫଳରେ ଦ୍ରୁତ ଓ ପ୍ରକୃତ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । ଏହି ନମୁନାର ପ୍ରମୁଖ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(କ) ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ (Free Trade) : ମୁକ୍ତ ବା ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଉଦାର ନୀତିଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ଆମଦାନୀ ଓ ରତ୍ପାନୀ ପ୍ରାୟତଃ ମୁକ୍ତ ଓ କଟକଣାରହିତ । ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର କାରକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦରଦାମ ନିୟନ୍ତ୍ରତ ହୁଏ । ସରକାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏଠାରେ ନଥାଏ । ଆର୍ଥିକ ଉଦାରବାଦ ଓ ଜଗତୀକରଣର ନିୟମଦ୍ଵାରା ଏସବୁ ପରିଚାଳିତ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

(ଖ) ସ୍ଵାଧୀନ ଉଦ୍ୟୋଗ (Free Enterprise) : ନିଜ ପସନ୍ଦର ଉଦ୍ୟୋଗ ବା ଶିଳ୍ପ, କାରଖାନା ଆଦି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜିପତି ଓ ଶିଳ୍ପପତିମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ କରନ୍ତି । ଏ ଦିଗରେ ସରକାରୀ କଟକଣା ବା ଅନୁମତି ପ୍ରାୟତଃ ହୁଏନାହିଁ ଅଥବା ସୀମିତ କଟକଣାଜନିତ ଅନୁମତି ସହଜରେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନ ପରମାଣର କୌଣସ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇ ନଥାଏ । ଉଦ୍ୟୋଗ ବା ଶିଳ୍ପ ବିସ୍ତାର ମୁକ୍ତ ଓ ସହଜରେ ହୋଇପାରେ । ପରିଣାମତଃ ଉଦ୍ୟୋଗପତି ଓ ଶିଳ୍ପପତିମାନେ ଶିଳ୍ପାୟନ ବୃଦ୍ଧି ବା ବିସ୍ତାର ନିମନ୍ତେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଗ) ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ (Foreign Investment) : ମୁକ୍ତ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବାରୁ ଏବଂ ଏଥ‌ିରେ ସରକାରୀ କଟକଣା ନଥିବାରୁ ବିଦେଶୀ ଓ ବହୁଦେଶୀୟ କମ୍ପାନୀମାନେ (MNCs) କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି | ଦେଶୀୟ କମ୍ପାନୀମାନେ ମଧ୍ୟ ବିଦେଶୀ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କ ସହଯୋଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ସରକାର ନିଜର ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ବାରମ୍ବାର ନ ବଦଳାଇଲେ ଓ ଉଦାରବାଦୀ ନୀତି ଚଳାଇ ରଖିଲେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ବଢ଼ିବ ଯାହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିକାଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ।

(ଘ) ଆଧୁନିକ କୌଶଳ (Modern techniques) : ସାଧାରଣ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବଣ୍ଟନ କୌଶଳ ପୁରୁଣାକାଳିଆ ତଥା ଅକାମୀ । ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ଗବେଷଣା ଦିଗରେ ମଧ୍ୟ ଯଥେଷ୍ଟ ପୁଞ୍ଜି ଓ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ବ୍ୟବହାର କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ବିଦେଶୀ ଜ୍ଞାନ ଓ କୌଶଳ ଆମଦାନୀ କରି ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରନ୍ତି ।

ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା (Socialist Model):
ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା ବା ଉଦାରବାଦୀ ନମୁନାର ବିପରୀତ ବା ବିରୋଧୀ ନମୁନା ହେଉଛ ସମାଜବାଦୀ ନମୁନା । ଏଥରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିତରଣର ସାଧନଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ଅବାଧ ବେସରକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅପେକ୍ଷା ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ବିକାଶ ଅଧୂକ ସୁରକ୍ଷିତ ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ । ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ତିନି ପ୍ରକାରର, ଯଥା- (୧) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା, (୨) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଓ (୩) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା ।

(୧) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା (Marxian Model) :
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ନମୁନା ସାଧାରଣତଃ ସାମ୍ୟବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ନମୁନା କାର୍ଲ ମାର୍କ୍ସଙ୍କ ସାମ୍ୟବାଦୀ ବା ବୈଜ୍ଞାନିକ ସମାଜବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯାହାର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା ।

(କ) ଐତିହାସିକ ବସ୍ତୁବାଦ (Historical Materialism): କାର୍ଲ ମାର୍କଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରରେ ଇତିହାସର ଗତି ବା ଧାରା, ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଦି ବସ୍ତୁବାଦୀ କାରଣଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ କାରକମାନଙ୍କ ଉତ୍ପାଦନ ଧାରାଦ୍ଵାରା ଇତିହାସ ପ୍ରଭାବିତ ଓ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୁଏ । କାରଣ ଏହା ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଅଥବା ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ପୁନଃନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ସମାଜର ସମୂହ ମାଲିକାନିରେ ରହିବା ଉଚିତ ।

(ଖ) ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ (Class Struggle) : ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ତଥା ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୃଶ୍ୟମାନ ସକଳ ସମାଜ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷଦ୍ବାରା ଜର୍ଜରିତ ବୋଲି ମାର୍କ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ସର୍ବଦା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ସଂଘର୍ଷରତ ଦୁଇଟି ଗୋଷ୍ଠୀ ରହିଆସିଛନ୍ତି । ଗୋଟିଏ ଧନୀକ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ନିର୍ଜନ; ଗୋଟିଏ ପୁଞ୍ଜିପତି ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ସର୍ବହରା; ଗୋଟିଏ ଶାସକ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ଶାସିତ; ମୋଟ’ ଉପରେ କହିଲେ ଗୋଟିଏ ଶୋଷକ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ଶୋଷିତ ଅଟେ ।

(ଗ) ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ମୂଲ୍ୟ (Surplus Value) : ଶ୍ରମିକର ଶ୍ରମ ଯୋଗୁ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପିତ ହୁଏ । ମାତ୍ର କିଛି ନକରି ବି ଲାଭାଂଶ ବା ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ମୂଲ୍ୟ ପୁଞ୍ଜିପତି ମାଲିକ ନେଇଯାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସବୁ କରି ବିଚରା ଶ୍ରମିକ କିଛି ବି ପାଏନାହିଁ । ଏପରି ଶୋଷଣ ଫଳରେ ପୁଞ୍ଜିପତି ମାଲିକମାନେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଧନୀ ହୋଇ ଚାଲନ୍ତି ଯେତେବେଳେ କି ଶୋଷିତ ହୋଇ ହୋଇ ଶ୍ରମିକମାନେ ସର୍ବହରା ପାଲଟି ଯାଆନ୍ତି ।

(ଘ) ବିପ୍ଳବ (Revolution) : ମୁଷ୍ଟିମେୟ ପୁଞ୍ଜିପତି ମାଲିକ ଓ ଅନେକ ସର୍ବହରା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଚରମ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ବିପ୍ଳବ ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ହୋଇଉଠେ । ଏହି ବିପ୍ଳବ ନିମନ୍ତେ ସର୍ବହରା ଶ୍ରମିକଗଣ ଏକଜୁଟ ହୋଇ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସଂଗ୍ରାମରେ ମାତନ୍ତି ଓ ସଫଳକାମ ହୁଅନ୍ତି । ଫଳରେ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପତନ ଘଟେ ।

(ଙ) ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛଦ୍ରବାଦ (Dictatorship of the Proletariat) : ପୁଞ୍ଜିବାଦ ଓ ତାହାର ପ୍ରୟୋଜିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପତନ ଫଳରେ ସମାଜବାଦୀ ସମାଜ (Socialistic society) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ପଥ ପରିଷ୍କାର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତାହା ବିଦ୍ୟମାନ ହୁଏ ନାହିଁ । କାରଣ ହଠାତ୍ ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅନ୍ତରୀଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ ଯାହାକୁ ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମୟରେ ପୁଞ୍ଜିବାଦର ଅବଶେଷକୁ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ କରାଯାଇ ସମାଜବାଦର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ବିଜୟ ନିମନ୍ତେ ଭିତ୍ତଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।

(ଚ) ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା (Establishment of Classless and Stateless Society) : ମାର୍କ୍ସବାଦର ଚରମ ଓ ସର୍ବଶେଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ଏକ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା । ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ ନିମନ୍ତେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ ପୁଞ୍ଜିପତି ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ତାହାର ସମର୍ଥନକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନ ଓ ବିଲୟ ହେଲେ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ନାହିଁ ଏବଂ ଶୋଷଣ ଓ ଦମନକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଜନସାଧାରଣ ବାସ୍ତବ ସାମ୍ୟ ଅନୁଭବ କରିବେ । ସମାଜର ବିକାଶ ବୈପ୍ଳବିକ ଓ ବ୍ୟାପକ ରୂପରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେବ ଯାହାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ତତ୍‌କାଳୀନ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷିଆ ।

(୨) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା (Democratic-socialist Model)
(କ) ସମ୍ବିଧାନରେ ବିଶ୍ଵାସ (Faith in the Constitution) : ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ବିକାଶ ନମୁନା ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ ଓ ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରେ ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିଧ ମଧ୍ୟରେ ରହି ବିକାଶ ହାସଲ କରିବା ସମ୍ଭବ ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରେ । ଏହା ଆଇନର ଶାସନ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ସହ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଯତ୍ନ କରେ ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

(ଖ) ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା (Midway between Democracy and Socialism) : ବିକାଶର ଏହି ନମୁନା ଉଭୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ଆଦର୍ଶ ମିଳନ କରାଇଛି ଏବଂ ଉଭୟଙ୍କ ସୁଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ରାଜନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିପାରିଛି । ଫଳରେ ବିନା ଅସନ୍ତୋଷରେ ବିକାଶଧାରା ବାସ୍ତବ ତ୍ଵରିତ ହୋଇପାରିବ । କାରଣ ଏଠାରେ ସମାଜବାଦର ଉଗ୍ରରୂପ ନଥାଏ ।

(ଗ) ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ (Focus both on Individual and Society) : ଏହା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ । ସମାଜର ସମୂହ କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବଳପୂର୍ବକ ତ୍ୟାଗ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଦାନ କରେ । ଏହି ନମୁନାର ଅନ୍ୟତମ ଉଦ୍ଭାବକ ତଥା ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ପ୍ରଗାଢ଼ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତତ୍‌କାଳିନ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷିଆର ସମାଜବାଦୀ ବିକାଶଦ୍ଵାରା ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।

(୩) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା (Mixed Foconomy Model) :
ଏହି ନମୁନା ଉଭୟ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା ଓ ସମାଜବାଦୀ ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ଯାହାର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(କ) ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରର ଉପସ୍ଥିତି (Presence of both Public and Private Sectors) : ଏହି ନମୁନାରେ ଉଭୟ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ମିଳିମିଶି ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ସେମାନେ ମିଳିତ ଭାବେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ଜାତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କାମନା କରନ୍ତି । ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଲାଭଦାୟକ ଉଦ୍ୟୋଗ ପ୍ରତି ଅଧିକ ଆକୃଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ମୌଳିକ ସେବା, ଲାଭ ନଥିବା କ୍ଷୁଦ୍ର, ଅନାକର୍ଷଣୀୟ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କରେ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ମୌଳିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଯୋଗାଇ ଦେଇଥାଏ ।

(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା (Economic Planning) : ସ୍ଥିରୀକୃତ ଓ ପୂର୍ବନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ନିମନ୍ତେ ସରକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାକୁ ଏକ କୌଶଳ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ଭାରତ ଭଳି ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ସମୟବଦ୍ଧ (Time-bound) ଜାତୀୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ଯାହାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ପରିଚାଳନା ନିମନ୍ତେ ଏକ ସ୍ବୀକୃତ ସଂସ୍ଥା ଥାଏ । ଭାରତରେ ଯୋଜନା ଆୟୋଗ (Planning Commission) ଦେଶର ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ (Five year plans) ର ସଫଳ ସ୍ରଷ୍ଟା ।

୨ । ନିରନ୍ତର ଉନ୍ନୟନ ଲକ୍ଷ୍ୟ (Sustainable Development Goals) ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତିସଂଘଦ୍ବାରା ଅନୁମୋଦିତ ଆମର ବିଶ୍ବ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ପାଇଁ ୨୦୩୦ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିରନ୍ତର ଉନ୍ନୟନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହିସାବରେ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯାଇଛି :

  • ସର୍ବତ୍ର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବିଲୋପ ସାଧନ ।
  • କ୍ଷୁଧାକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବା, ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଓ ଉନ୍ନତ ପୁଷ୍ଟିସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ନିରନ୍ତର କୃଷି ଯେଜାନା ଗ୍ରହଣ ।
  • ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୟସର ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନ ପ୍ରଦାନକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ ।
  • ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆଧାରରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ଶିକ୍ଷାଲାଭର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ।
  • ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଓ ସମସ୍ତ ମହିଳା ଓ ବାଳିକାଙ୍କ ସଶକ୍ତିକରଣ ।
  • ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ନିରନ୍ତର ଜଳ ଓ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗାଣ ଓ ପରିଚାଳନା ।
  • ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୁବିଧା ମୂଲ୍ୟରେ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ସୂତ୍ରରୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଣ ।
  • ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ମାନର କାର୍ଯ୍ୟ, ଉତ୍ପାଦନଭିଭିକ ନିଯୁକ୍ତି ଓ ନିରନ୍ତର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ।
  • ଭିତ୍ତିଭୂମିର ବିକାଶ ଓ ନିରନ୍ତର ଶିଳ୍ପୀକରଣ ।
  • ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅସମାନତା ଦୂରୀକରଣ ।
  • ମାନବର ଅବସ୍ଥାନସ୍ଥଳୀର ସୁରକ୍ଷା ।
  • ଉତ୍ତମ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉପଭୋଗ ଢାଞ୍ଚାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ।
  • ପାଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Climate Change) ର ପ୍ରତିରୋଧ ।
  • ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ବଳର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ସଂଯମ ଉପଯୋଗ ।
  • ଜଙ୍ଗଲ ହ୍ରାସ, ଭୂମି ଅବକ୍ଷୟ ଓ ଜୈବ ବିବିଧତା ହ୍ରାସଜନିତ ସମସ୍ୟାର ଉପଯୁକ୍ତ ମୁକାବିଲା ।
  • ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ଓ ଦାୟିତ୍ଵଶୀଳ ତଥା ଦକ୍ଷ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମୂହର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ।
  • ବିଶ୍ଵ ସହଯୋଗିତା ଓ ସହଭାଗିତାରେ ନିରନ୍ତର ଉନ୍ନୟନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ।

୩ । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ଓ ଏହାର ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ଉନ୍ନତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥାଏ । ପରିବେଶସହ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ଓତପ୍ରୋତ ଭାବରେ ଜଡି଼ତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପରିବେଶବିତ୍‌ମାନେ ବାରମ୍ବାର ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରୁଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ବିକାଶମୂଳକ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ପରିବେଶଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି । ନିରନ୍ତର ବା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ (Sustainable Development)ର ଚିନ୍ତାଧାରା ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନତ ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେମାନଙ୍କର ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ସମୟରେ ବିଚାର କରୁଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

କୌଣସି ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବାଦ୍ଵାରା ପରିବେଶର କ୍ଷତିକୁ କିପରି ଭରଣା କରାଯାଇପାରିବ ଓ ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଳନରେ ଯେପରି କୌଣସି ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ନ ହେବ ସେଥୁପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଉଛି । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ସାମଗ୍ରିକ ଉନ୍ନତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯିବା ସମୟରେ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର ପରିବେଶ, ଜଳବାୟୁ, ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ ତାହା ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥାଏ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉପାୟରେ ସେଗୁଡ଼ିକର ନିରାକରଣପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଏହି ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ବା Sustainable development ପରି ଶବ୍ଦର ସାଧାରଣ ବ୍ୟବହାର ଅତି ପ୍ରାଚୀନ ନୁହେଁ । ଏହା ୧୯୯୨ ମସିହା Earth Summit or United Nations Conference on Environment and Development ଏହାକୁ ବିଶ୍ଵର ସମୁଦାୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ମାନି ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାହିତ କରୁଅଛି ।

ସାଧାରଣତଃ ଅନେକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ସେହିସବୁ ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(୧) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି – ସଭ୍ୟତାର ଆରମ୍ଭରୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ପ୍ରକୃତିକୁ ନିଜ ସ୍ଵାର୍ଥପାଇଁ ବିନିଯୋଗ କରିଆସୁଅଛେ । କିନ୍ତୁ ଜନସଂଖ୍ୟା ଯେତେବେଳେ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵାର୍ଥ ସାଧନପାଇଁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି । ଫଳରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର କ୍ରମଶଃ କ୍ଷୟ ସାଧନ ହେଉଛି । ମାତ୍ର ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଅବକ୍ଷୟ ଏହାର ପଥରେ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୋଇ ଯେ ଠିଆ ହୋଇଛି ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ଅବକାଶ ନାହିଁ ।

(୨) ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ଫଳରେ ବିଶ୍ଵର ସର୍ବତ୍ର ସହର ଓ ନଗରଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ରୁତ ବିକଶିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଛି । ଫଳରେ ସାମାଜିକ, ଆର୍ଥନୀତିକ ଓ ପରିବେଶଗତ ବିଭିନ୍ନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଦେଇଛି । ଫଳରେ ଅତିରିକ୍ତ ଜନଗହଳି ଓ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ସହିତ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିପାଉଛି । ଯାହାଫଳରେ ଏହା ପରିବେଶ ଓ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ପଥରେ ଅନ୍ତରାୟ ହୋଇ ଠିଆହୋଇଛି।

(୩) ଶିଳ୍ପର ଦ୍ରୁତ ବିକାଶ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସାଙ୍ଗକୁ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଲବମାନ ଦେଖାଦେଲା, ଫଳରେ ଶିଳ୍ପ କାରଖାନାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବଳକା ପଦାର୍ଥ; ଯଥା – ତରଳ, କଠିନ ଓ ବାଷ୍ପୀୟ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିବାରେ ଲାଗିଲା । ଯାହାଫଳରେ ଏହା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଭାବରେ ଛିଡ଼ାହେଲା ।

(୪) ପୃଥ‌ିବୀର ଉଷ୍ଣତା (Global Warming) – ଜନସଂଖ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ବୃଦ୍ଧି ସାଙ୍ଗକୁ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଳବଦ୍ଵାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏହା ଉପରକୁ ଉଠିଲାବେଳେ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ଆବରଣଯୋଗୁଁ ତାହା ଆଉ ଉପରକୁ ଉଠିପାରେ ନାହିଁ । ପରିଶେଷରେ ପୃଥୁବୀର ଉଷ୍ଣତା ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

(୫) ପାରମାଣବିକ ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସେମାନେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ତରାୟ ହୋଇ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି । ଯାହାଦ୍ଵାରା ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗ ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛି ।

ନିରନ୍ତର ବା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶକୁ ହାସଲ କରିହେବ କିପରି?
ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣିଛେ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରରେ ବନ୍ଦ କରିପାରିବା ନାହିଁ । କାରଣ ଏହାସବୁ ଆମ୍ଭର ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଓ ସଭ୍ୟତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏଣୁକରି ଶିଳ୍ପ ବିକାଶକୁ ପ୍ରତିହତ ନକରି କେତୋଟି ସତର୍କତା ପନ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ପାରିବ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ଭୂ-ସମ୍ମିଳନୀ (Earth Summit) ରେ ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁସବୁ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନିଆଯାଇଛି ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(1) ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ପଥରେ ମନୁଷ୍ୟହିଁ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେଉଛି ପରିବେଶକୁ ନିର୍ମଳ, ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ରଖୁବା । ଯଦି ଏଥିପ୍ରତି ଉପଯୁକ୍ତ ଧ୍ୟାନ ଦେଇହେବ ତେବେ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ସାଧନ ହୋଇପାରିବ । ଜନସଂଖ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ଅଟେ ।
(2) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଜାତୀୟ ବିକାଶଧାରା ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ସମାନ୍ତରାଳ ଭାବରେ ଗତି କରିବା ଉଚିତ ।
(3) ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ଆଜିର ସମାଜ ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟାଧୁ ସଦୃଶ । କାରଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ସାଧୁତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏଣୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ଦୂର କରି, ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ ମଧ୍ଯରେ ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣ ଦୂର କରି ଆମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧୃତ ହୋଇପାରିବ ।
(4) ବିକଶିତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରି
(5) ସମସ୍ତ ଦେଶ ଉତ୍ପାଦନର ଅବୈଧାନିକ ଉପାୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ଉଚିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିୟମକୁ ମାନି ଚଳିଲେ ପ୍ରଦୂଷଣ ହ୍ରାସ ସହିତ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।
(6) ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶର ଆନ୍ତରିକତା ଯୋଗୁଁ ମିଳିତ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାଦ୍ଵାରା ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବା ସହିତ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ଅକ୍ଳେଶରେ ହାସଲ କରିହେବ ।
(7) ନିରକ୍ଷରତା ଓ ଜନ ସଚେତନତା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜର ବିକାଶସହ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ହ୍ରାସ ସହିତ ଅନୁମୋଦିତ
(8) ପ୍ରଦୂଷକଗୁଡ଼ିକର ଟ୍ରିଟମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଘରୋଇ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ପୁନଃଚକ୍ରୀକରଣ ।
(9) ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକର ସର୍ବନିମ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(10) ଜଙ୍ଗଲ ଓ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଜୈବ ବିବିଧତାର ସୁରକ୍ଷା ଓ ପରିଚାଳନା ହେବା ଦରକାର ।
(11) ଶକ୍ତିର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଅପଚୟ ହ୍ରାସକରଣ ଆବଶ୍ୟକ ।
(12) ନବୀକରଣଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟବହାର ହେବା ଉଚିତ ।
ଚିରନ୍ତନ ଧରିତ୍ରୀ, ସମାଜ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରରେ ଉଦ୍ୟମ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ସହ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ।

1. ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି କେବେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
(i) 1947
(ii) 1956
(iii) 1948
(iv) 1950
Answer:
(iii) 1948

2. ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
(i) ଦୁଇଟି
(ii) ଚାରିଟି
(iii) ତିନିଟି
(iv) ପାଞ୍ଚଟି
Answer:
(ii) ଚାରିଟି

3. 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
(i) ଦୁଇଟି
(ii) ଚାରିଟି
(iii) ତିନିଟି
(iv) ପାଞ୍ଚଟି
Answer:
(iii) ତିନିଟି

4. 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଅନୁସୂଚୀ ‘କ’ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ?
(i) 17ଟି
(ii) 22ଟି
(iii) 20ଟି
(iv) 12ଟି
Answer:
(i) 17ଟି

5. 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଅନୁସୂଚୀ ‘ଖ’ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ?
(i) 17ଟି
(ii) 22ଟି
(iii) 20ଟି
(iv) 12ଟି
Answer:
(iv) 12ଟି

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

6. କେଉଁ ଶିଳ୍ପନୀତିକୁ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବିଧାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(i) 1948 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ii) 1977 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(iii) 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(iv) 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
Answer:
(iii) 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି

7. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କେତେ କିଲୋମିଟର ବ୍ଯସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦୂଷଣ ପ୍ରବଣ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ଅନୁମତି ନାହିଁ ?
(i) 20 କି.ମି.
(ii) 27 କି.ମି.
(iii) 25 କି.ମି.
(iv) 30 କି.ମି.
Answer:
(iii) 25 କି.ମି.

8. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେକୁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି ?
(i) 50 ଲକ୍ଷ
(ii) 60 ଲକ୍ଷ
(iii) 55 ଲକ୍ଷ
(iv) 30 ଲକ୍ଷ
Answer:
(ii) 60 ଲକ୍ଷ

9. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶିଳ୍ପ ନିମନ୍ତେ ଲାଇସେନ୍ସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ ?
(i) ତମାଖୁ
(ii) ଚିନି
(iii) ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀ
(iv) ନିଶାଯୁକ୍ତ ପାନୀୟ
Answer:
(ii) ଚିନି

10. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଅନୁସାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବିଦେଶୀ ନିବେଶ କେତେ ହୋଇପାରିବ ?
(i) 40 ପ୍ରତିଶତ
(ii) 50 ପ୍ରତିଶତ
(iii) 51 ପ୍ରତିଶତ
(iv) 49 ପ୍ରତିଶତ
Answer:
(iii) 51 ପ୍ରତିଶତ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

11. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କେତୋଟି ଶିଳ୍ପକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ସଂରକ୍ଷଣ କଲା ?
(i) 17ଟି
(ii) 7ଟି
(iii) 5ଟି
(iv) 8ଟି
Answer:
(iv) 8ଟି

12. ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
(i) ଉଦ୍ୟୋଗୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(ii) ଉଦ୍ୟୋଗ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(iii) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)
(iv) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଉଭୟ (i) ଓ (ii)

13. ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଗୋଟିଏ ଉପାଦେୟତା ଦର୍ଶାଅ |
(i) ଅତ୍ମକ ଆୟ
(ii) ଅଧ୍ଵକ ନିଯୁକ୍ତି
(iii) ଅଧ୍ଵ ଉତ୍ପାଦନ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

14. 1956 ମସିହାର ଶିଳ୍ପନୀତିରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପକୁ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
(i) 15ଟି
(ii) 16ଟି
(iii) 17ଟି
(iv) 18ଟି
Answer:
(iv) 18ଟି

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :

1. ଉଦାରୀକରଣ, ଘରୋଇକରଣ ଓ ଜଗତୀକରଣ _____________________ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ପ୍ରଧାନ ଉପାଦାନ ଥିଲା ।
Answer:
1991

2. 1956 ମସିହାର ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ___________________ ଟି ଶିଳ୍ପକୁ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
17

3. ଶିଳ୍ପାୟନ ଫଳରେ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରମର _____________________ ‘ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦିକାଶକ୍ତି

4. ଭାରତୀୟ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସମସ୍ତେ _____________________ ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପାୟନ

5. ଭାରତୀୟ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସମସ୍ତେ _________________ ଗାଡ଼ି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥାନ୍ତି ।
ଶଗଡ଼

6. _______________________ ର ବିକାଶ ବିନା କୃଷିର ଆଧୁନିକୀକରଣ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ

7. ଭାରତର ସ୍ଥାଣୁ କୃଷିବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଗତିଶୀଳ କରିବାପାଇଁ _____________________ ବିକାଶ ନିତାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାନ୍ତି ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

8. ପ୍ରତିରକ୍ଷ। ଉପାଦନରେ ସ୍ୱ।ବଲମ୍ୱ। ହେବାପାଇଁ ______________________ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପାୟନ

9. ଶିଳ୍ପ।ୟନ _________________ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଦ୍ରୁତତର କରିଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ

10. ଦେଶୀୟ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକର ମାଲିକାନ, ପରିଚାଳନା ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରତ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ସରକାର ଯେଉଁ ନୀତି, ନିୟମ ଓ ବିଧବ୍ୟବସ୍ଥାର _____________________ ରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପନୀତି

11. 1948 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଭାରତରେ ଏକ ______________ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଭିତ୍ତି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା ।
Answer:
ମିଶ୍ରିତ

12. ଶିଳ୍ପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣମୁକ୍ତ କରି ସରକାରୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଏବଂ ଶିଳ୍ପର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ପ୍ରଗତିକୁ ମୁକ୍ତ ବଜାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ କରିବା ଥିଲା ____________________ ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
Answer:
ଉଦାରୀକରଣ

13. ଉଦ୍ୟୋଗମାନଙ୍କର ଆଧୁନିକୀକରଣ, ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ବନ୍ଦ ଫଳରେ କର୍ମଶ୍ରୁତ ହେଉଥ‌ିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ପୁନଃଥଇଥାନ ଓ କ୍ଷତିପୂରଣ ପ୍ରଦାନ ଆଦି କରିବାପାଇଁ _______________ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଜାତୀୟନବୀକରଣ ପାଣ୍ଠି

14. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରୁ ପୁଞ୍ଜି ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି, ଏଭଳି ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କୁ ________________________ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିବା ଥିଲା 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପ ନୀତିର ଅସଲ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
Answer:
ବେସରକାରୀ

15. ଦେଶର ଉନ୍ନତ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପତ୍ତିରେ 25 କୋଟି ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏବଂ ସରକାରୀ ସ୍ବୀକୃତ ଅନଗ୍ରସର ଅଞ୍ଚଳରେ 75 କୋଟି ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ ନୂତନ ଶିଳ୍ପ ସଂସ୍ଥାକୁ ସରକାରୀ __________________ କରିଦିଆଗଲା।
Answer:
ଅନୁମତିପତ୍ର

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି କେବେ ଘୋଷଣା କଲା ?
Answer:
1948 ମସିହା ଏପ୍ରିଲ 6 ତାରିଖ ଦିନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି ଘୋଷଣା କରାଗଲା ।

2. 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
Answer:
1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ ତିନୋଟି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ।

3. 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ଅନୁସୂଚୀ-‘ଖ’ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ?
Answer:
1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ଅନୁସୂଚୀ-‘ଖ’ରେ 12ଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ।

4. 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚାର ସମାଜ ଗଠନ 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଥିଲା ।

5. ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି କେବେ ଘୋଷିତ ହେଲା ?
Answer:
ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି 1991 ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସ 24 ତାରିଖ ଦିନ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା ।

6. ଲାଇସେନ୍ସ୍ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଶିଳ୍ପର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଲାଇସେନ୍‌ସ୍‌ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଶିଳ୍ପ ହେଲା— (i) ନିଶାଯୁକ୍ତ ପାନୀୟ, (ii) ତମାଖୁ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

7. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ଗୋଟିଏ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ଗୋଟିଏ ଆଭୁମୁଖ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା । ହେଲା– ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅନାବଶ୍ୟକ ଅମଲା ତାନ୍ତ୍ରିକ

8. ବର୍ତ୍ତମାନ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପପାଇଁ ଲାଇସେନ୍ସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଟି ଶିଳ୍ପପାଇଁ ଲାଇସେନ୍ସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ।

9. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ବିଦେଶୀ ନିବେଶକାରୀଙ୍କ କେତେ ପ୍ରତିଶତ ନିବେଶ କ୍ଷମତାର ଅଂଶଧନ ଦେଇଥିଲା ।
Answer:
1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ବିଦେଶୀ ନିବେଶକାରୀଙ୍କ 51 ପ୍ରତିଶତ ନିବେଶ କ୍ଷମତାର ଅଂଶଧନ ଦେଇଥିଲା ।

10. ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପର ବର୍ତ୍ତମାନ ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେ ଟଙ୍କା ?
Answer:
ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବର୍ତ୍ତମାନ ବିନିଯୋଗ ସୀମା ହେଉଛି 5 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ।

11. କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଂରକ୍ଷିତ ?
Answer:
8ଟି ଶିଳ୍ପ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଂରକ୍ଷିତ ।

12. MRTP ଆଇନ୍ କେବେ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
1970 ମସିହାରେ ଆଇନ୍ MRTP ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା ।

13. ଶିଳ୍ପନୀତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ତଥା ଶିଳ୍ପର ବିକାଶପାଇଁ ଯେଉଁ ନୀତି, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ଶିଳ୍ପନୀତି କୁହାଯାଏ ।

14. 1956 ଶିଳ୍ପନୀତିରେ କେଉଁ ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରଙ୍କର ଏକାଧିକାର ରହିଥିଲା ?
Answer:
ଅସ୍ତ୍ରଶାସ୍ତ୍ର, ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି, ରେଳ ଓ ବାୟୁ ପରିବହନ ପ୍ରଭୃତି 4ଟି ଶିଳ୍ପ ସରକାରଙ୍କ ଏକାତ୍‌କାର ପରିଚାଳନାଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।

15. କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଶିଳ୍ପ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାସଗୃହରେ ଅଳ୍ପ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କୁଟୀରଶିଳ୍ପ କୁହାଯାଏ ।

16. 1956 ଶିଳ୍ପନୀତିରେ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ଶିଳ୍ପ କେବଳ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଲା ?
Answer:
‘ଗ’ ଶ୍ରେଣୀର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ

17. ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରର ଜାତୀୟ ଆୟକୁ ଅବଦାନ କେତେ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ଆୟକୁ ଶିଳ୍ପର ଅବଦାନ 28 ଶତାଂଶ ।

18. ଭାରତରେ ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେ ଭାଗ ଲୋକ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ?
Answer:
17.6 ଶତାଂଶ ଲୋକ ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

19. ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥନୀତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକର ସହାବସ୍ଥାନ ଘଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥନୀତି କୁହାଯାଏ ।

20. କେଉଁ ଯୋଜନାରେ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଶିଳ୍ପଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. 1956 ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ ଚାରିଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ।
Answer:
1956 ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ ତିନୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ।

2. 1956 ଶିଳ୍ପନୀତିର ଅନୁସୂଚୀ ‘କ’ରେ 12ଟି ଶିଳ୍ପ ରହିଛି ।
Answer:
1956 ଶିଳ୍ପନୀତିର ଅନୁସୂଚୀ-‘କ’ରେ 17ଟି ଶିଳ୍ପ ରହିଛି ।

3. ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା 60 ଲକ୍ଷ ।
Answer:
ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା 5 ଲକ୍ଷ ।

4. କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ଉନ୍ନୟନ ସଙ୍ଗଠନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ଉନ୍ନୟନ ସଙ୍ଗଠନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

5. ଭାରତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାଙ୍କ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଋଣ ଯୋଗାଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଭାରତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାଙ୍କ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପକୁ ଋଣ ଯୋଗାଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

6. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଅନୁସାରେ ବିଦେଶୀ ନିବେଶ ପ୍ରାପ୍ୟ ପ୍ରଦାନ ବିଭ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ୱାରା କରାଯିବ ।
Answer:
1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଅନୁସାରେ ବିଦେଶୀ ନିବେଶକାରୀଙ୍କ ପ୍ରାପ୍ୟ ପ୍ରଦାନ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କଦ୍ଵାରା କରାଯିବ ।

7. 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ବିଦେଶୀ ବାଣିଜ୍ୟିକ କମ୍ପାନୀକୁ 49 ପ୍ରତିଶତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଂଶଧନ ନିବେଶର ସୁବିଧା ଦେଲା
Answer:
1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ବିଦେଶୀ ବାଣିଜ୍ୟିକ କମ୍ପାନୀକୁ 51 ପ୍ରତିଶତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଂଶଧନ ନିବେଶର ସୁବିଧା ଦେଲା ।

8. କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ଜାତୀୟ ହସ୍ତତନ୍ତ୍ର ଉନ୍ନୟନ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ।
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ଜାତୀୟ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ନିଗମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ।

9. ସହାୟକ ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା ହେଉଛି 60 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ।
Answer:
ସହାୟକ ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା ହେଉଛି 75 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ।

10. କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା ହେଉଛି 60 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ।
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା ହେଉଛି 25 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

11. କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପମାନଙ୍କ ଋଣର ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଭାରତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ଶୀର୍ଷ ବ୍ୟାଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା
Answer:
ଠିକ୍ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
E. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କ ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି/ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଶିଳ୍ପ ଲାଇସେନ୍ସ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:
ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଇତ୍ୟାଦିପାଇଁ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଅନୁମତି ପତ୍ରକୁ ଲାଇସେନ୍ସ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଲାଇସେନ୍ସ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କୁ ଅଯଥା ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ କଟକଣାରେ ରଖ୍ ଶିଳ୍ପବିକାଶରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଲୋପ ପାଇଁ 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି, ଲାଇସେନ୍ସ ମୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କଲେ ।

ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି 18ଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟତୀତ ସମସ୍ତ ଶିଳ୍ପ ଉପରୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଲାଇସେନ୍ସ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଚ୍ଛେଦ କଲା । ଏହି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– କୋଇଲା ଓ ଲିଗ୍‌ନାଇଟ୍‌, ପେଟ୍ରୋଲ ଓ ପେଟ୍ରୋଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ, ନିଶାଯୁକ୍ତ ପାନୀୟ, ଚିନି, ତମାଖୁ, ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ବିସ୍ଫୋରଣ, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀ, ବିପଦଜ୍ଜନକ ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ।

2. ଏମ୍.ଆର.ଟି.ପି. ଆଇନ୍‌ର ସଂଶୋଧନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅସାଧୁ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥ‌ିବା କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏମ୍.ଆର.ଟି.ପି. ଆଇନ୍ ରହିଛି । ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରଗତିରେ କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ ପକାଉଥ‌ିବା! ବଡ଼ ବଡ଼ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କର ବିନିଯୋଗ ନିଷ୍ପଭିରେ ଏହି ଆଇନ୍ ଲାଗୁକରି କେଉଁଭଳି ଭାବେ ସରକାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ତାହା ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ସୁସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା ।

ଫଳରେ ଏମ୍.ଆର.ଟି.ପି. ଆଇନ୍‌ର ସଂଶୋଧନ କରାଗଲା । ଏହି ସଂଶୋଧ ଆଇନ୍ ଏକାଧିକାରୀ,ପ୍ରତିବନ୍ଧକକାରୀ ଓ ଅସାଧୁ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟୀ କାରବାରରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରିଅଛି । ଖାଉଟିମାନଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ଏହି ସଂଶୋଧ ଆଇନ୍‌ରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖାଯାଇଛି ।

3. ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରରେ ରୁଗ୍ଣ ବିବେଚିତ ହେଉଥ‌ିବା ଶିଳ୍ପ ସମୂହର ପୁନଃ ସଂସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଶୈଳ୍ପିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ପୁନର୍ଗଠନ ପରିଷଦ ସହିତ ପରାମର୍ଶ କରିବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖାଗଲା ଏବଂ 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିରେ, ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକର ଆଧୁନିକୀକରଣ, ସାଙ୍ଗଠନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ବନ୍ଦ ଫଳରେ ଛଟେଇ ହେଉଥ‌ିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ପୁନଃ ଥଇଥାନ ଓ କ୍ଷତିପୂରଣପାଇଁ ଜାତୀୟ ନବୀକରଣ ପାଣ୍ଠିର ଗଠନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା । ଏହି ପୁନର୍ଗଠନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ କରାଗଲା ।

4. 1991 ଶିଳ୍ପନୀତିର ଆଭିମୁଖ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଉଦାରୀକରଣ ଓ ଘରୋଇ କରଣର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟମାନ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଲା । ପୂର୍ବ ପ୍ରଚଳିତ ଶିଳ୍ପନୀତି ଯାହାକି ସମାଜବାଦ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଉଦ୍ୟୋଗର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ତଥା ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ କରି ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଲାଇସେନ୍ସ ଓ ପର୍‌ମିଟ୍ ସର୍ବସ୍ଵ କରିଥିଲା ।

ସେଥୁରୁ ଶିଳ୍ପ ଜଗତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ମୁକ୍ତିକରି ଏକ ଉଦାର ତଥା ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବାର ସାହସିକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା । ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତି ବୈଦେଶିକ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଇବା ଏହାର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷ ଥିଲା । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅଧ୍ୟରୁ ଅଧ୍ଵ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହ ନିଯୁକ୍ତି ତଥା ଜାତୀୟ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତିର ଅନ୍ୟତମ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

F. ପାଞ୍ଚୋଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ଓ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ
Answer:
(i) କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଉଦ୍ୟୋଗ ଭାବରେ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥାଏ । ମାତ୍ର କୁଟୀରଶିଳ୍ପ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

(ii) କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ସଂଗୃହିତ କଞ୍ଚାମାଲକୁ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କରିଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗୃହ, ଶ୍ରମିକ ଆଦି ଉପାଦାନମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥାଏ । ମାତ୍ର କୁଟୀରଶିଳ୍ପ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଜ ବାସଗୃହରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ କୌଣସି ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ଆବଶ୍ୟକତା ନଥାଏ ।

(iii) କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ପାଇଁ 60 ଲକ୍ଷ୍ୟ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ମାତ୍ର କୁଟୀର ଶିଳ୍ପପାଇଁ ସର୍ବାଧ୍ଵ 5 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାର ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ, 1991 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ।

2. ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ବାହ୍ୟ ପ୍ରଭାବ
Answer:
ଶିଳ୍ପର ବାହ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ସର୍ବାଧ‌ିକ । ଏହାର ଦୃଢ଼ ଅଗ୍ର ଅନୁବନ୍ଧନ ଓ ପଶ୍ଚାତ୍ ଅନୁବନ୍ଧନ ରହିଛି । ଶିଳ୍ପର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ, ଶିକ୍ଷା ଯୋଗାଯୋଗ, ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଭୂତ ବିକାଶ ସାଧୁ ହୋଇଥାଏ । ନୂତନ ସହର ଓ ଶିଳ୍ପ ଜନ୍ମନିଏ । ଏହାକୁ ଶିଳ୍ପର ଅଗ୍ର ଅନୁବନ୍ଧନ କୁହାଯାଏ ।

ଠିକ୍ ସେହିପରି ଶିଳ୍ପ ଅଭିବୃଦ୍ଧିପାଇଁ କଞ୍ଚାମାଲ ଯୋଗାଣ କ୍ଷେତ୍ର ଯଥା ଖଣି, କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ଇତ୍ୟାଦିର ବିକାଶ ଘଟେ । ଏହାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍ ଅନୁବନ୍ଧନ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ ଉଭୟ ଅଗ୍ର ଓ ପଶ୍ଚାତ୍ ଅନୁବନ୍ଧନରେ ସହାୟକ ହୋଇ ଦ୍ରୁତ ବାହ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ଆଣିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

3. ଶିଳ୍ପ ଏବଂ କୃଷିର ବିକାଶ
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରବଳ ଚାପ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ତିକ୍ତ ଅନୁଭୂତି । ଏହା ଜୋତକୁ ବିଭାଜନ ଓ ବିଖଣ୍ଡନ କରିଥାଏ । ଫଳରେ ଆଧୁନିକ କୃଷି ପଦ୍ଧତିର ଉପଯୋଗ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼େ । ଭାରତୀୟ କୃଷିର ସ୍ଵଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦିତାର ଏହା ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ । ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ ଫଳରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଘଟେ ।

ଏହା ଭୂମି ଉପରେ ଥ‌ିବା ଜନସଂଖ୍ୟାର ଚାପ ହ୍ରାସ କରେ । ଫଳରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ବୃହତ୍ତର ଜୋତରେ ଆଧୁନିକ କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ ଉପଯୋଗ କରିବାଦ୍ୱାରା କୃଷି ଉତ୍ପାଦିତା ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ଏବଂ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁଭୂତ ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରୀ ହ୍ରାସପାଏ । ତେଣୁ କୃଷିର ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିଳ୍ପର ଭୂମିକା ସ୍ପଷ୍ଟ ।

4. ଭାରତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଜାତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ନିଗମ ।
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଦେବାପାଇଁ ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି 1991 କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖୁଲା । କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କ ଋଣର ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଭାରତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ଶଳ୍ପ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା । ଏହି ବ୍ୟାଙ୍କ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ଏକ ଶାଖା ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖାଗଲା ।

ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି 1991, କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ କଞ୍ଚାମାଲ ଯୋଗାଣ ଓ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟପାଇଁ ବଜାର ସୃଷ୍ଟି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କଲା । ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକ୍ରୟପାଇଁ ଜାତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ନିଗମକୁ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କଲା । ମୋଟ ଉପରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସମସ୍ତ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରି ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉତ୍ପାଦିତା ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି 1991, ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କଲା ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସଂପ୍ରତି ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ଆର୍ଥନୀତିକ ଉନ୍ନୟନ ଏକାର୍ଥବୋଧକ ବିବେଚିତ ହେଉଛି । କାରଣ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ପ୍ରଗତି ସେହି ଦେଶର ଶିଳ୍ପ ସମୃଦ୍ଧିରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ । ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନେ ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନର ପନ୍ଥାସ୍ବରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।

ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର, ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ, ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ଜର୍ମାନୀ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶ ଉନ୍ନତ ଦେଶରୂପେ ପରିଚିତ ହେବାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଲା ସେମାନଙ୍କର ଶିଳ୍ପସମୃଦ୍ଧି, ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଶିଳ୍ପବିସ୍ତାର ଲାଭ ନ କରିଥିବାରୁ ଭାରତ, ପାକିସ୍ତାନ, ସିଂହଳ, ବର୍ମା ଓ ଚୀନ୍ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶ ଅନୁନ୍ନତ ଦେଶରୂପେ ବିବେଚିତ ହେଉଛନ୍ତି । ଅନୁନ୍ନତ ଦେଶସମୂହ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶର ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ କରି ବିକାଶୋନୁ ଖୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ଚଳାଇଛନ୍ତି ।

ଶିଳ୍ପ କହିଲେ ବିନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀକୁ ବୁଝାଏ । ଶିଳ୍ପାୟନ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ବିନିର୍ମାଣ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା । ପୂର୍ବେ ଶିଳ୍ପାୟନ କହିଲେ ଯାହା ବୁଝାଯାଉଥିଲା ବର୍ତ୍ତମାନ ତାହା ଏକ ଭିନ୍ନ ରୂପ ନେଇଛି । ଅତୀତରେ ଅଳ୍ପ ପୁଞ୍ଜି ଓ ସରଳ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ବ୍ୟବହାର କରି କ୍ଷୁଦ୍ରାୟତନ ବିଶିଷ୍ଟ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କରେ ଉତ୍ପାଦନ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଥିଲା ।

ମାତ୍ର ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ପରେ ପରେ ଶିଳ୍ପାୟନର ଧାରା ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଛି । ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥରେ ଶିଳ୍ପାୟନ କହିଲେ, ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତ କୌଶଳ ଓ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ପ୍ରୟୋଗ, ବହୁଳ ପୁଞ୍ଜିର ବ୍ୟବହାର ଓ ଶ୍ରମବିଭାଜନ ପଦ୍ଧତିର ଅବଲମ୍ବନକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ଶିଳ୍ପାୟନ ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ।

ବର୍ତ୍ତମୀନ ବିଶ୍ୱର ଅଧିକାଂଶ ଅନୁନ୍ନତ ଦେଶ ଦ୍ରୁତ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ଶିଳ୍ପାୟନର ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛନ୍ତି । ଭାରତରେ ଏହାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହୋଇନାହିଁ । ଭାରତରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହେବା ଦିନଠାରୁ ଦେଶରେ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଛି । ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଗ୍ରଗତି କରିପାରିଛି । ଭାରତ ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିଳ୍ପ ଜଗତରେ ପଞ୍ଚବିଂଶ ସ୍ଥାନ ଅଧ୍ୟାର କରିଛି । ତଥାପି ଭାରତକୁ ଶିଳ୍ପ ଉନ୍ନୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆହୁରି ସୁଦୂର ପଥ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ଅଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋଇପାରେ ଯେ ଶିଳ୍ପାୟନ ଉପରେ କାହିଁକି ଏତେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଉଛି ? ଏହାର ଉତ୍ତରରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ –

(1) ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗ – ଭାରତବର୍ଷ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମାନବିକ ସମ୍ବଳରେ ଭରପୂର । ଭାରତ ଏକ କୃଷିପ୍ରଧାନ ଦେଶ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଏଥ‌ିରେ ବିପୁଳ ପରିମାଣର କୃଷିଜ କଞ୍ଚାମାଲ; ଯଥା – ଝୋଟ, ଧୂଆଁପତ୍ର, କପା, ଆଖୁ ଓ ତୈଳବୀଜ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ମିଳୁଛି । ଆମ ଦେଶରେ ଲୌହପିଣ୍ଡ, ମାଙ୍ଗାନିଜ୍, ଗ୍ରାନାଇଟ୍‌, ମାଇକା ପ୍ରଭୃତି ବିପୁଳ ପରିମାଣରେ ରହିଥ‌ିବା ଭୂ-ତତ୍ତ୍ବବିଦ୍‌ମାନେ ଗବେଷଣା ଫଳରେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି । ଆମର ବନଜ ସମ୍ବଳ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ; ଯେଉଁଥିରୁ କି ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି କେତେକ ଶିଳ୍ପକୁ ଯୋଗାଇ ଦେବାର ସୁବିଧା ରହିଛି ।

ଶକ୍ତି ସମ୍ବଳରେ ଆମ ଦେଶ ସମୃଦ୍ଧ । ଆମର ଇନ୍ଧନ ସମ୍ବଳ; ଯଥା— କୋଇଲା ଓ ପେଟ୍ରୋଲ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ ରହିଛି । ଜଳଜ ବିଦ୍ୟୁତଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଶସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ରହିଛି । ଭାରତ ଶ୍ରମ ଶକ୍ତିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି । ଆମ ଦେଶରେ ଏହି ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ଭରପୂର ହୋଇ ରହିଥ‌ିବାରୁ ତାହାର ଯଥାର୍ଥ ଉପଯୋଗପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ଆବଶ୍ୟକ ମନେକରାଯାଉଛି ।

(2) ଜାତୀୟ ଆୟ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି – ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ଜାତୀୟ ଆୟ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଶିଳ୍ପାନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥିବା ଏହି ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରେ । ଯେଉଁ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ସ୍ଵଳ୍ପ ସେହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ଓ ଶିଳ୍ପଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନଗ୍ରସର ହୋଇଥିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ ।

ଶିଳ୍ପ କୃଷି ଅପେକ୍ଷା ଅଧ‌ିକ ଉତ୍ପାଦନଶୀଳ । କାରଣ ସେଥ‌ିରେ ବହୁଳ ପରିମାଣ ପୁଞ୍ଜି ଏବଂ ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞ କୁଶଳୀ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ବ୍ୟବହାରରେ ଲଗାଯାଇପାରେ । ଏହିସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତର ଜାତୀୟ ଆୟ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଉଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

(3) ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ନିଯୁକ୍ତି – ଭାରତରେ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଲୋକ ବେକାର ଅବସ୍ଥାରେ କାଳାତିପାତ କରନ୍ତି । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ପରି ସହରାଞ୍ଚଳରେ ମଧ୍ୟ ଗଣବେକାରି ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବେକାରି, ଅର୍ବବେକାରି ଓ ଛଦ୍ମବେଶୀ ବେକାରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ । ଆମ ଦେଶରେ ଜନଶକ୍ତିର ପ୍ରାୟ 70 ଶତାଂଶ ଲୋକ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତିର ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥା’ନ୍ତି । 1981 ମସିହାରେ କରାଯାଇଥିବା ଜନଗଣନାରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ 43 ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଶ୍ରମବଜାରକୁ ପ୍ରବେଶ କରି ଶ୍ରମଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛନ୍ତି ।

ଉପସ୍ଥିତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହାର ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ପ୍ରତିକାର ଚିନ୍ତା କରାଯାଇପାରେ । ତାହା ହେଉଛି ଶ୍ରମଶକ୍ତିକୁ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରୁ ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରିବା । ଦେଶର ଶିଳ୍ପାୟନ କରି ସେମାନଙ୍କପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରେ । ଏହା କରାଯାଇ ପାରିଲେ ଆମେ ଦୁଇପ୍ରକାର ସୁବିଧା ଲାଭ କରିପାରୁ । ପ୍ରଥମତଃ, କୃଷିରୁ ଶିଳ୍ପକୁ ଶ୍ରମଶକ୍ତି ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହେବା ଫଳରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ଶିଳ୍ପବିକାଶ ହେବା ଫଳରେ ଦେଶର ଜାତୀୟ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ହେବା ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।

(4) ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ କୃଷି ଉନ୍ନୟନ – ଦେଶରେ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ କୃଷି ଉନ୍ନୟନକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସହଜ ହୁଏ । ଉନ୍ନତ କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କରେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଉନ୍ନତ ସାର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଜଳସେଚନ ସୁବିଧାପାଇଁ କୃଷିଜୀବୀମାନଙ୍କୁ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବାକୁ ପଡ଼େ ।

ଏହିପରି ଭାବରେ ଶିଳ୍ପବିକାଶ କୃଷିବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି କୃଷି ଉନ୍ନୟନ ମଧ୍ଯ ଶିଳ୍ପ ଉନ୍ନୟନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । କୃଷିଜ ଉତ୍ପାଦ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କରେ କଞ୍ଚାମାଲରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଏହିପରି ଭାବରେ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରି ଦେଶକୁ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପଥରେ ଆଗେଇ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।

(5) ଶିଳ୍ପାୟନ ଏବଂ ଦେଶଜ ଚାହିଦା – ଆମ ଦେଶରେ ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦପାଇଁ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବଜାର ରହିଛି ଓ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଶିଳ୍ପଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟପାଇଁ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ସୁତରାଂ ଦେଶର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଚାହିଦା ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ହେବା ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ମନେହେଉଛି । ପୁନଶ୍ଚ, ଭାରତ ପରମ୍ପରାଗତ ଭାବେ ଯେପରି ପ୍ରାଥମିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ରପ୍ତାନୀ କରିଆସୁଥିଲା ତାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ସମୀଚୀନ ହେଉନାହିଁ ।

କାରଣ ବିନିର୍ମିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ତୁଳନାରେ କଞ୍ଚାମାଲର ଦାମ୍ ବୈଦେଶିକ ବଜାରରେ ନୂନ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବୈଦେଶିକ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ଆମ କଞ୍ଚାମାଲର ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେଣି । ତେଣୁ ଆମର ପ୍ରାଥମିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ରପ୍ତାନୀ ବଜାର ସୀମିତ ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲାଣି; ତାହା ସାଙ୍ଗକୁ ଆମର ମଧ୍ୟ ଶିଳ୍ପଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟପାଇଁ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ସୁତରାଂ ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ମନେକରାଯାଉଛି ।

(6) ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ବୈଦେଶିକ ବଜାରର ଚାହିଦା – ବିନିର୍ମିତ ଦ୍ରବ୍ୟପାଇଁ ବୈଦେଶିକ ବଜାର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ନିରାପଦ ନୁହେଁ । ଏହା ବିଶେଷତଃ, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେପରି ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଉତ୍ତେଜନା ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି ସେଥ‌ିରେ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଦେଶ ପ୍ରତି ବିପଦର କାରଣ ହୋଇପାରେ । ଏହି କାରଣରୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଅଧିକାଂଶ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାରେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଆର୍ଥନୀତିକ ଉନ୍ନୟନପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

(7) ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ବିସ୍ତାରର ପ୍ରଭାବ— ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବା ଫଳରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ । ସେମାନେ ନୂତନ କୌଶଳ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବା ସୁଯୋଗ ଲାଭ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ସୁତରାଂ ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ଦେଶରେ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ହେବା ଏକ ଜରୁରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ରୂପେ ବିବେଚିତ ହୁଏ । ଶିଳ୍ପାୟନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନର ଅନୁଚର ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟକରେ ।

2. ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
1948 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଦୀର୍ଘ ଆଠବର୍ଷକାଳ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ଫଳରେ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରକୃତ ଶିଳ୍ପଯୁଗର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶରେ କେତେଗୋଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା; ଯଥା –
(1) 1950 ମସିହାରେ ଭାରତରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।
(2) ସମ୍ବିଧାନରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ କେତେକ ଅଧିକାର ଓ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
(3) ଭାରତରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ।
(4) ଦେଶରେ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଢାଞ୍ଚାରେ ଏକ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ନୀତିଗତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା ।
(5) ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ସାଫଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଉଚ୍ଚ ଅଭିଳାଷ ସମ୍ବଳିତ ଦ୍ୱିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ।
(6) ଦେଶରେ ଗୁରୁ ଓ ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଏହିସବୁ ଘଟଣା ସମ୍ବଳିତ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆଖ୍ୟାଗରେ ରଖ୍ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଶିଳ୍ପନୀତିର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥିଲା । ସୁତରାଂ 1956 ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ମାସରେ ଭାରତରେ ଏକ ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।

ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ – 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ।
(1)’ ଦେଶରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିର ହାରକୁ ଦ୍ରୁତତର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଶିଳ୍ପ ବିସ୍ତାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିବା ।
(2) ଗୁରୁଶିଳ୍ପ ଓ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ କରିବା ।
(3) ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରକୁ ସଂପ୍ରସାରଣ କରିବା ।
(4) ଏକ ବଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଓ ବୃହତ୍ ମିଳିତସ୍ତର ଗଠନ କରିବା ।
(5) ଆୟ ଓ ସମ୍ପଦ ବଣ୍ଟନରେ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରିବା ।
(6) ଆୟ କେତେକ ବା ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହେବା ଓ ଏକଚାଟିଆ ବ୍ୟବସାୟ ବୃଦ୍ଧି ହେବାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

ଏହି ସମସ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ 1956 ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା । ଶିଳ୍ପ ସମୂହ ତିନିଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକର ସୀମାରେଖା ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ।

(a) ବୃହଦାୟତନ ଶିଳ୍ପ – ପ୍ରଧାନ ପ୍ରଧାନ 17 ଗୋଟି ଶିଳ୍ପ; ଯଥା – ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥ‌ିବା ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା, ଆଣବିକ ଶକ୍ତି, ଲୌହ ଓ ଇସ୍ପାତ, ଗୁରୁ ଶିଳ୍ପ ଓ ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ଗୁରୁ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସାମଗ୍ରୀ, ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ତୈଳ, ବ୍ୟୋମଯାନ ଓ ରେଳ ପରିବହନ ଏବଂ ଜାହାଜ ନିର୍ମାଣ ପ୍ରଭୃତି ଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରଥମଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କର ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦାୟିତ୍ଵ ସରକାରଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଓ ସେହି ଜାତୀୟ ଧାତବ ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସାର, ଔଷଧ, ସଡ଼କ ପରିବହନ ଓ ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ପ୍ରଭୃତି 12 ଗୋଟି ଶିଳ୍ପକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଶିଳ୍ପସମୂହକୁ କାଳକ୍ରମେ ସରକାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ପରିଚାଳନାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଏହି ପ୍ରକାର ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସରକାରଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଛି । ଘରୋଇ ସ୍ତରରେ ଥ‌ିବା ଅବଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଶିଳ୍ପକୁ ତୃତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ସମସ୍ତ ଶିଳ୍ପର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ବିକାଶ ଧାରାର ଦାୟିତ୍ଵ ଘରୋଇ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ସହାୟକ ହେବା ପାଇଁ ସରକାର ଅର୍ଥ ଓ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପରିବହନ ସୁବିଧା ଯୋଗାଣ ଦାୟିତ୍ୱ ନେବା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

ଶିଳ୍ପର ଉପରୋକ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ପ୍ରକରଣ ଯାହାହେଉନା କାହିଁକି ଧରାବନ୍ଧା ବା ସୁଦୃଢ଼ ନଥିଲା । ଜାତୀୟ ସ୍ବାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସରକାର ଯେକୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ସେହିପରି ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଯେକୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ନିଜ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥିଲା ।

(b) କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ – କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ସମୂହରେ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥିବା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏବଂ ଆମ ଦେଶରେ ବେକାରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବର୍ଷକୁ ବର୍ଷ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ 1956 ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଏହିପ୍ରକାର ଶିଳ୍ପ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ପୁନଶ୍ଚ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବିସ୍ତାର ଦେଶରେ ଜାତୀୟ ଆୟର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ କରିଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ସମ୍ବଳର ସଦୁପଯୋଗ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନେ ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କର ସହାୟକ ଓ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଶିଳ୍ପରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

(c) ଶ୍ରମିକ ଓ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ – ଏହି ଘୋଷଣାରେ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବାପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇଛି । ପରିଚାଳନା

(d) ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ – ଦେଶର ଅନୁନ୍ନତ ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ଏହିସବୁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗମନାଗମନ ଓ ପରିବହନ ସୁବିଧା ଏବଂ ଶକ୍ତି ସୁବିଧା ରିହାତି ହାରରେ ଯୋଗାଇବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ କରାଯାଇଛି ।

(e) ବୈଷୟିକ ଓ ପରିଚାଳନାଗତ କର୍ମଚାରୀ– ଦେଶର ଶିଳ୍ପାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଦ୍ରୁତତର କରିବାକୁ ହେଲେ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କୁ କୁଶଳୀ କାରିଗର ଓ ପରିଚାଳକ ଯୋଗାଇଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଛି ।

(f) ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଉଦ୍ୟୋଗର ପରିଚାଳନା – ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରରେ ଶିଳ୍ପସଂଖ୍ୟା ଦିନକୁ ଦିନ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ ସେସବୁର ସୁପରିଚାଳନା କରାଯିବା ବିଷୟ ଏହି ଘୋଷଣାରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଛି ଏବଂ ସେସବୁର ପରିଚାଳନା ବ୍ୟାବସାୟିକ ଭିଭିରେ କରାଯିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପରି ନିଆଯାଇଛି ।

ସମୀକ୍ଷା – ଏହି ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରରେ ଶିଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟା ୨ ରୁ 29 କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ତିନିଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ତାହା ସେତେ କଠୋରଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାନଯାଇଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଶିଳ୍ପ ଓ ଘରୋଇ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କ ନୀତିଗତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି ।

ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କୁ ଜାତୀୟକରଣ କରିବା ଭୟ ଦୂର ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ପରିଚାଳନାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ସୁବିଧା ଦିଆଯାଇଛି । ପରିଶେଷରେ ଏହିସବୁ କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ଉନ୍ନତ କରିବା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଛି ।

1956 ମସିହାର ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଉପର୍ୟ୍ୟକ୍ତ ଅଭିନନ୍ଦନୀୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟମାନ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ତାହା ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସମାଲୋଚିତ ହୋଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
(1) ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଘରୋଇ ସ୍ତରର ପରିସରକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରାଯାଇଛି ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତର ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଛି ।
(2) ଘରୋଇ ସ୍ତର ଅପେକ୍ଷା ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରକୁ ଅଧ୍ଵ ନମନୀୟ କରାଯାଇଛି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ଘରୋଇ ସ୍ତର ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରର ସହଯୋଗୀ ସ୍ତରରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଛି ।
(3) ଆମର ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆର୍ଥିକ ଚାପ ଅଧିକ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରରେ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଦେଶ ପକ୍ଷରେ ଅଧୂକ ବ୍ୟୟବହୁଳ ହୋଇଛି ।
(4) ଘରୋଇ ସ୍ତର ଅପେକ୍ଷା ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରକୁ ଅଧିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥିବାରୁ ଆମର ଶିଳ୍ପନୀତି ଗତିଶୀଳ ନହୋଇ ପାରମ୍ପରିକ ଧାରାରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଛି ।
(5) ବହୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିଳ୍ପନୀତିର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରାଯାଉଛି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସ୍ତରପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥିବା କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କରେ ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ଓ ଲାଇସେନ୍ସ ଇତ୍ୟାଦି ଦିଆଯାଇଛି । ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଘନୀଭୂତ ହେବା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଉଛି ।

ବୈଦେଶିକ ବିନିଯୋଗ ଓ ସହଯୋଗକୁ ବିନା ବାଛବିଚାରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବାରୁ ଆମର ଗଚ୍ଛିତ ବୈଦେଶିକ ପାଣ୍ଠି ଉପରେ ଗୁରୁତର ଚାପ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ପୁଞ୍ଜିବହୁଳ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଥିବାରୁ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ଆଶାନୁରୂପ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଶିଳ୍ପନୀତିର ପୁନର୍ବିନ୍ୟାସ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଛି ।

ଉପରୋକ୍ତ ସମାଲୋଚନା ସତ୍ତ୍ବେ ଆମର ନୂଆ ଶିଳ୍ପନୀତିକୁ ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବିଧାନ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଇପାରେ । ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତିର ବ୍ୟବସ୍ଥାସମୂହକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ଓ ତୃତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାକାଳରେ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଛି । ‘କ’ ଶ୍ରେଣୀ ତାଲିକା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଶିଳ୍ପ;

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

ଯଥା— କୋଇଲା, ଲୌହ ଓ ଶକ୍ତିପ୍ରଦାୟୀ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କୁ ଜାତୀୟକରଣ କରାଯାଇନାହିଁ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସେସବୁ ଶିଳ୍ପର ସମ୍ପ୍ରସାରଣକୁ ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସମର୍ଥନ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କରୁ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ପାଇବାପାଇଁ ସରକାର ସେମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ସରକାରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ରାଉରକେଲା, ଭିଲାଇ ଓ ଦୁର୍ଗାପୁରଠାରେ ତିନିଗୋଟି ଲୁହା କାରଖାନା ସ୍ଥାପନ ହୋଇପାରିଛି । ବାସ୍ତବରେ ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପ ଉନ୍ନୟନରେ ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରିଛି ।

3. ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ 1991 ମସିହାର ଶିଳ୍ପନୀତି ପୁନର୍ବିନ୍ୟାସର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
1990-91 ମସିହାବେଳକୁ ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିତି ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବହୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲା । ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରାର ସଙ୍କଟ, ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନର ହ୍ରାସ, ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦର ହ୍ରାସ, ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷତି, ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର
ଦେଖାଦେଲା । ଏହି ଅବସ୍ଥାର ମୁକାବିଲାପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ଆର୍ଥିକ ନୀତି ଘୋଷଣା କରାଗଲା । ଏହି ନୀତିର ପରିପୂରକ ଭାବରେ ଏକ ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି ମଧ୍ୟ 1991 ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସରେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା । ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତିର ମୁଖ୍ୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(1) ଶିଳ୍ପ ଅନୁମତିପତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉଦାରୀକରଣ – ଆଗରୁ ଯେଉଁ ‘ଅନୁମତି ପତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା’ ରହିଥିଲା, ତାହା ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ପଥରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲା ବୋଲି ଅନୁଭବ କରାଗଲା । ତେଣୁ ଏହି ନୀତିରେ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁମତିପତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ମୁକ୍ତ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଲା । ଦେଶର ଉନ୍ନତ ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପତ୍ତିର 25 କୋଟି ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରିଥିବା ଏବଂ ସରକାରୀ ସ୍ଵୀକୃତ ଅନଗ୍ରସର ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ଏଥନିମନ୍ତେ 75 କୋଟି ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରିଥିବା ବୃଦ୍ଧି ଓ ନୂତନ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନପାଇଁ ସରକାରଙ୍କର ଅନୁମତିର ଆବଶ୍ୟକତା ଆଉ ରହିଲା ନାହିଁ ।

(2) ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ସଂରକ୍ଷଣମୁକ୍ତ – ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ସଂରକ୍ଷଣମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରର ଅଂଶଗ୍ରହଣପାଇଁ ଦ୍ଵାର ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ।

  • ଏହି ନୀତିରେ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥ‌ିବା 17 ଟି ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ 11 ଟି ଶିଳ୍ପ ବର୍ତ୍ତମାନ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ଉନ୍ମକ୍ତ ରଖାଗଲା । କେବଳ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ, ଉଚ୍ଚମାନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳ ନିୟୋଜନ ସାପେକ୍ଷ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସରକାରୀ ମାଲିକାନାରେ ରହିବ ।
  • ସାଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ର ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକରେ ସରକାର ବିନିଯୋଗ କରିଥିବା ବିପୁଳ ଅଂଶଧନର କିଛି ଅଂଶ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ କରିବାପାଇଁ ସ୍ଥିର କରାଗଲା ।
  • ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତିରେ, ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକର ଆଧୁନିକୀକରଣ, ସାଙ୍ଗଠନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ବନ୍ଦ ଫଳରେ ଛଟେଇ ହେଉଥ‌ିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ପୁନଃ ଥଇଥାନ ଓ କ୍ଷତିପୂରଣପାଇଁ ଜାତୀୟ ନବୀକରଣ ପାଣ୍ଠି (National Renewal Fund) ର ଗଠନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ।
  • ଆଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳର ସ୍ୱଳ୍ପ ବିନିଯୋଗ କରୁଥିବା ସାମାଜିକ ଗୁରୁତ୍ୱହୀନ କ୍ଷୁଦ୍ରାୟତନ ବିଶିଷ୍ଟ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକରେ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୁନଃ ସମୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଚିନ୍ତା କରାଗଲା ।

(3) ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ଓ ବୈଦେଶିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳର ଆନୟନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ କଟକଣା ହ୍ରାସ – ଆଗରୁ ବୈଦେଶିକ ପୁଞ୍ଜି ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳର ଆନୟନକୁ ସରକାର କଡ଼ାକଡ଼ି ଭାବେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ । ଏହାପାଇଁ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରଥମେ ଅନୁମତି ନେବାକୁ ପଡୁଥିଲା । ଏହା ଦେଶରେ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲା ବୋଲି ଏହି ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଅନୁଭବ କରାଯାଇ ଏହାର ଯଥାଯଥ ପ୍ରତିକାରର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା –

  • ଏଣିକି ବିଦେଶୀ କମ୍ପାନୀମାନେ ଦେଶର ଯେକୌଣସି ଶିଳ୍ପରେ ଅଂଶଧନର ଶତକଡ଼ା 51 ଭାଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସରକାରଙ୍କ ବିନା ଅନୁମତିରେ ପୁଞ୍ଜି ଖଟାଇ ପାରିବେ ।
  • ଦେଶକୁ ବୈଦେଶିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳ ଆକର୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାମାନ ରଖାଗଲା । ବୈଦେଶିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି କୌଶଳ ଆହରଣପାଇଁ ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାମାନେ ଅଂଶଧନର 40 ଶତାଂଶ ସରକାରଙ୍କ ବିନା ଅନୁମତିରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ ।
  • ଏହି ନୀତି ଅନୁସାରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ରୟାଲଟି ବା ରାଜଭାଗ ଯଦି ଶିଳ୍ପଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଘରୋଇ ବିକ୍ରୟ ପରିମାପର ପାଞ୍ଚ-ଶତାଂଶ ଓ ରପ୍ତାନୀକୁ ଆଠ-ଶତାଂଶରୁ ଅଧିକା ନ ହୁଏ, ତାହାହେଲେ ସଂପୃକ୍ତ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାକୁ ବୈଦେଶିକ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ସହିତ ବୁଝାମଣାପତ୍ର ସ୍ବାକ୍ଷର କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(4) ବେସରକାରୀ ଶିଳ୍ପକୁ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଋଣକୁ ଅଂଶଧନରେ ପରିଣତ କରିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଲୋପ ବେସରକାରୀ ଶିଳ୍ପ ସାଧାରଣତଃ ଅର୍ଥଲଗାଣକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଓ ବ୍ୟାଙ୍କମାନଙ୍କରୁ ଋଣ ଆଣି ସେମାନଙ୍କର ପୁଞ୍ଜି ସୁଦୃଢ଼ କରିଥା’ନ୍ତି । ପୂର୍ବରୁ ଏହି ଅର୍ଥଲଗାଣକାରୀ ସଂସ୍ଥାମାନେ ଦେଇଥିବା ଋଣକୁ ସଂପୃକ୍ତ ଶିଳ୍ପର ଅଂଶଧନରେ ପରିଣତ କରିଦେଇପାରିବେ ବୋଲି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

ଫଳରେ ଏହି ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାର ମାଲିକମାନେ ଏହାର ମାଲିକାନା ରଣଦାନକାରୀ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କ ହାତକୁ ଚାଲିଯିବାର ଭୟରେ ଆତଙ୍କିତ ହେଉଥିଲେ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରର ସମୃଦ୍ଧିରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରାଯାଇ ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ତାହାର ବିଲୋପପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ।

(5) ଏକଚାଟିଆ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଧିର ପ୍ରୟୋଗର କଟକଣା (MRTP) ଆଇନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କୋହଳ – 1967 MRTP ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ସମ୍ପତ୍ତି ଠୁଳ କରିଥିବା ଶିଳ୍ପ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କଠାରେ MRTP ଆଇନ ଲାଗୁ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Economics Solutions Chapter 5 ଶିଳ୍ପ

ଏହି ଆଇନ୍ ଅନୁସାରେ ଆୟୋଗର ବିନା ଅନୁମତିରେ ଉପରୋକ୍ତ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ନୂଆ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଦେଶରେ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଘଟିବାରେ ମଧ୍ୟ ହେଳା ହେଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ନୂଆ ଶିଳ୍ପନୀତି ଅନୁସାରେ ଏହି ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥାମାନେ ଯେକୌଣସି ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ଆଉ MRTP ଆୟୋଗର ଅନୁମତିର ଦରକାର କରିବେ ନାହିଁ ।

(6) ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଅଞ୍ଚଳ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ କୋହଳ ନୀତି – ଏଣିକି ଏକ ନିୟୁତରୁ କମ୍ ଥ‌ିବା ଜନବସତିରେ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ କୌଣସି ଅନୁମତିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଲା ନାହିଁ । ଏକ ନିୟୁତରୁ ଅଧିକ ଥିବା ଜନବସତିର 25 କି.ମି. ଦୂରରେ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ ଗଢ଼ିଉଠିପାରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

ସମାକିନକ ଓ ସାପ୍ତତିକ ବିଶ୍ଯଯସମ୍ଭନ୍ଧ ପ୍ରତନ୍ଦ

ମଣିଷ ଜୀବନ ବଞ୍ଚେ । ସାମାଜିକ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଚେତନା ଭିତରେ ସେ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରେ । ତା’ର ସକଳପ୍ରକାର ସମ୍ପର୍କ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ନାନା ସମସ୍ୟା, ଆହ୍ଵାନ ଓ ପ୍ରୟୋଜନକୁ ନେଇ ପ୍ତତ୍କପ ବିଚାରଧ।ଭା ସକଳଶାଳ ଲିଖନକଲାଗ ଅଧ୍କାରାମାନରୁ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା ନିମନ୍ତେ ଅନୁପ୍ରତିତ କରିଥାଏ |

‘ପ୍ରବନ୍ଧ’ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ‘ଏସେ’ ଶବ୍ଦର ପ୍ରତିଶବ୍ଦଭାବରେ ଆମ ଭାଷାରେ ସଂସ୍କୃତାନୁସାରୀ ଶବ୍ଦଭାବରେ ପ୍ରଚଳିତ । ‘ପ୍ର’ ଉପସର୍ଗ ‘ବନ୍ଧ’ ଧାତୁରୁ ଅନ୍ (ଅ) ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗେ ନିଷ୍ପନ୍ତ ଏହି ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ଭାବରେ ଅନୁବନ୍ଧିତ । ବିଭିନ୍ନ ଜ୍ଞାନ, ବିଚାର, ତର୍କ, ଯୁକ୍ତି, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଓ ଅନୁଭବର ବିଶେଷ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ରଚନା ହେଉଛି ‘ପ୍ରବନ୍ଧ’ । ଭୂଗୋଳ, ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ, ଲୋକକଳା, ଦର୍ଶନ, ସମାଜତତ୍ତ୍ବ, ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ – ଯେକୌଣସି ବିଷୟକୁ ନେଇ ବର୍ଣ୍ଣନାତ୍ମକଭାବରେ ଚିନ୍ତା ଓ ଯୁକ୍ତି ବଳରେ ଲେଖାଯାଉଥିବା ଗଦ୍ୟ ରଚନାକୁ ‘ପ୍ରବନ୍ଧ’ କୁହାଯାଏ | ଭଲ ପ୍ରବନ୍ଧ ଚିନ୍ତାମୂଳକ, ତତ୍ତ୍ବଧର୍ମୀ ଓ ଯୁକ୍ତିନିଷ୍ଠ ଏବଂ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଦିଗରୁ ପ୍ରବନ୍ଧକୁ ଚିନ୍ତାମୂଳକ, ଐତିହାସିକ, ବିଜ୍ଞାନଧର୍ମୀ, ତତ୍ତ୍ବ ଓ ଦର୍ଶନଧର୍ମୀ, ରାଜନୀତିକ, ଆର୍ଥନୀତିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାଧର୍ମୀ – ଏହିପରି ନାନାଦି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।

ରଚନାଶୈଳୀ ଓ ଏହାର ଆବେଦନ ଦିଗରୁ ସୁସଂହତ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଦୀପ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ପ୍ରବନ୍ଧକୁ ବସ୍ତୁନିଷ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ (Objective and Subjective) – ଏହିପରି ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ସାମୂହିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ରୂପାୟିତ ହୁଏ । ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଲେଖକର ତଥ୍ୟାତ୍ମକ ବିଚାର, ଦର୍ଶନ, ଚିନ୍ତା ଓ ଭାବନା ରୂପ ପାଇଥାଏ । ଚାତୁରୀ, ଅଯଥା ବର୍ଣ୍ଣନାଠାରୁ ମୁକ୍ତମନା ରହିବା, ସରଳ ଓ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଭାଷାରେ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟର ପରିବେଷଣ, ଉପକ୍ରମ – ବିଷୟତର୍ଜମା ଭିଭିରେ ଲେଖାଯାଇଥାଏ ।

  • ପ୍ରବନ୍ଧ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର (୧୫୦ ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ)

୧ । ଛାତ୍ର ଅଶାନ୍ତି ଓ ତା’ର ନିରାକରଣ/ ଛାତ୍ର ବିଶୃଙ୍ଖଳା ।

ଯିଏ ମହତ କଥା, ସାଧାରଣରୁ ଅସାଧାରଣକୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବାର ଉପାୟ, ଅନ୍ଧାରରୁ ଆଲୋକକୁ ଯିବାର ଅଭିଳାଷ ରଖ୍ କର୍ମ ଓ ଦାୟିତ୍ବକୁ ଶାସ୍ତ୍ର ଓ ଲୋକାଚାରଭିଭିରେ ଶିକ୍ଷା କରେ ତାହାକୁ ପ୍ରକୃତ ଶିଷ୍ୟ ବା ଛାତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ଛାତ୍ର ଜୀବନ ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ଓ ସମୂହନିଷ୍ଠ ଜୀବନ ଗଢ଼ିବାର ମୂଳଭିତ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ଛାତ୍ରମାନେ ଦେଶର ପ୍ରଗତି ଶକ୍ତି ଓ ଉନ୍ନତିର ବୀଜମନ୍ତ୍ର । ଓ୍ବାଶିଂଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଗୋଟିଏ ଜାତୀୟ ଜୀବନପାଇଁ ମହତ୍ତମ ପ୍ରେରଣା । ତେଣୁ ନିଜକୁ ଠିକ୍ ସମୟରେ, ଠିକ୍‌ଭାବରେ ବିନିଯୋଗ କରି ତ୍ରିକାଳ ଅନୁସାରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନକରି ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନ ନିର୍ମାଣ କରୁଥିବା ଛାତ୍ର ଯଥାର୍ଥରେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶକ୍ତିକେନ୍ଦ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ବିନ୍ଦୁ ହୋଇଯାଏ । ଛାତ୍ର ସହିତ ଛାତ୍ର ମିଶି ଛାତ୍ରଶକ୍ତି ନିର୍ମାଣ କରନ୍ତି ଓ ଦାୟିତ୍ବବାନ୍ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କର୍ମନିଷ୍ଠ ଛାତ୍ରଶକ୍ତି ଜାତିପ୍ରାଣରେ ବହୁମୁଖୀ ଜୀବନୀ ଶକ୍ତି ଭରିଦିଅନ୍ତି । ତେଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଛାତ୍ର ଜୀବନହିଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ବିକାଶର ସମୟ ଜାତୀୟ ପ୍ରଗତିର ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

  • ବିଷୟତର୍ଜମା’ ପ୍ରାୟତଃ ଛାତ୍ରଜୀବନ କିଶୋର ଓ ତାରୁଣ୍ୟ ଜୀବନର ସମନ୍ୱୟ କାଳ । ଦେଖୁବା, ବୁଝିବା, ଶିଖୁବା ଓ ଆୟତ୍ତ କରିବାର ଜ୍ଞାନପିପାସୁ ସ୍ତର ହେଉଛି ଏହି ଅବସ୍ଥା । ସଂଯତ ଉନ୍ମାଦନାହିଁ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ଏସବୁ କରିବାରେ ସଫଳ କରିଥାଏ । ଅସଂଯତ ଉନ୍ମାଦନା ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟଚ୍ୟୁତ କରି ତା’ର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଶିଥୁଳ କରିଦିଏ । ସମୂହ ଯୁବଶକ୍ତିର ଉନ୍ମାଦନା ଛାତ୍ରଶକ୍ତିରୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଛାତ୍ର ସଚେତନତା ଶିକ୍ଷାନୀତି, ସମାଜନୀତି, ଶାସନନୀତିକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରେ । ଛାତ୍ରସମୂହ ବିଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ସାମୟିକ ନଷ୍ଟମୁଖୀ ଅବକ୍ଷୟମାଣ ସ୍ଵାର୍ଥପିପାସା ପଛରେ ଧାଇଁଲେ ଯୌବନର ଭରାନଈ ଓ ଆଦର୍ଶ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇଯାଏ କରିଦିଏ ।
    • ପାରିବାରିକ ଜୀବନରେ ଅଭାବ ଓ ଅସମତା ।
    • ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର, ଦୂରଦର୍ଶନ, ନଗ୍ନତା, କର୍ମାଭିମୁଖୀ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଭାବ ।
    • ରାଜନୀତିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ଦଳୀୟ ରାଜନୀତିର କୁପରିଣାମଦର୍ଶୀ ପ୍ରଭାବ ।
    • ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଅସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟର (ଗୁଣ୍ଡାମି, ଭଣ୍ଡାମି, କପି, ଟ୍ୟୁସନ ବୃଦ୍ଧି ହେତୁକ ଅପସଂସ୍କାର) ସମ୍ପର୍କରେ ଆସିବା !

ଏସବୁ ପ୍ରତିକୂଳ ଅବସ୍ଥା ଓ ତା’ର କାରଣକୁ ବୁଝି ଛାତ୍ର ନିଜର ଉଚ୍ଚ ଭବିଷ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ନିରାକରଣର ଉପାୟ ନିଜେ ବାଛିନେବା ଉଚିତ । ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ, ଶିକ୍ଷକମଣ୍ଡଳୀ, ରାଜନେତା ଓ ସରକାର ସହିତ ଅଭିଭାବକମାନେ ଏଥୁପ୍ରତି ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମହାପ୍ରବାହରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହେ ନାହିଁ । ସଂଯମ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ଏଥ୍ନିମନ୍ତେ ଜରୁରୀ । ଶିକ୍ଷକ – ଛାତ୍ର – ଅଭିଭାବକ ସମ୍ପର୍କର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବା ଉଚିତ । କର୍ମାଭିମୁଖୀ, ଆଦର୍ଶାଭିମୁଖୀ, ସଂଯମ ଶିକ୍ଷାଭିଭିକ ଓ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ ହେବାର ସୂତ୍ରଥିବା ଶିକ୍ଷାଖସଡ଼ା ପ୍ରଚଳିତ ହେବା ଉଚିତ । ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରାଜନୀତିରୁ ଦୂରେଇ ରଖୁବା ଉଚିତ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ / ଉପସଂହାର – ଛାତ୍ର ଜୀବନ ସାଧନାର କ୍ଷେତ୍ର ହେବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ସବୁଦିଗରୁ (ପରିବାରଠାରୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ର ଓ ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ) ମିଳିବା ଉଚିତ । ଉତ୍ତମ ଛାତ୍ରକୁ ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ନିମନ୍ତେ ବୃତ୍ତି, ସହଯୋଗ ଓ ସଫଳତାର ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଯୋଗାଇଦେବା ଉଚିତ । ମୋଟଉପରେ ଭଲ ଛାତ୍ରଟିଏ ଭଲ ସମୟଟିଏ ନିଜ ପାଇଁ ତିଆରି କରେ ଓ ସମୂହ ସ୍ରୋତକୁ ଯୋଗାଇଦିଏ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

୨ । ଯୁବସମସ୍ୟା ଓ ତାହାର ସମାଧାନ ।

• ଭପକ୍ତମ – ମଣିଷ ଥରେ ଧରାବତରଣ କଲେ ଏକ ଗତିଶୀଳ ଆମ୍ଣକ୍ତି ନେଲ ବତି ଚାଲେ | ତା’ର ମାନସିକ, ଶାରୀରିକ, ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ଘଟିଲେ ସେ ଉତ୍ତମ ମଣିଷରୂପରେ ସଫଳ ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଜୀବନଟିଏ ବଞ୍ଚେ । ଏହି କ୍ରମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷକୁ ଚାରୋଟି ଅବସ୍ଥା ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ଜୀବନ ପ୍ରବାହର ନେଇ ଗତିକରିଥାଏ । ପ୍ରୌଢ଼ର ଚିନ୍ତା ଓ ଯୁବକର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ସମାଜକୁ ସଙ୍କଟରହିତ ଓ ପ୍ରଗତିଶୀଳ କରେ । ଯୁବକର କାଯ୍ୟଦାନତା ଓ ପୁବଶକ୍ତିର ବିଶଲତ ଅବସ୍ଥା ପାମାଳ କାବନରେ ସଜା’ ତ।ଲଦିଏ |

• ବିଷୟତର୍ଜମା – କୈଶୋରର ଶୁଭ ଶଙ୍ଖନାଦ ପରେ ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ, ନିଜକୁ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ଗଢ଼ିତୋଳିବାର ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ମଧ୍ୟରେ ଯୁବାବସ୍ଥା ପ୍ରତ୍ୟେକ ନରନାରୀ ଜୀବନରେ ଆସିଥାଏ । ଯୁବାବସ୍ଥା ଜୀବନରେ ଓ ସମାଜରେ ତାରୁଣ୍ୟ । ଯୁବକ ଉଦାର ଓ ମହାମନା ହୋଇ କେବଳ କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ଫଳରେ ଉତ୍ତମ ଭବିଷ୍ୟତଟିଏ ଗଢ଼ି ହୋଇଯାଏ ।

ଯୁବାବସ୍ଥାରେ ଯୁବକ ସତେଜମନା, ଉଚ୍ଚମନା, ସେବା – ଦୟା – କ୍ଷମା – ସଂଯମମନା ହେବା ଉଚିତ । ଅଭିଭାବକ ଓ ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠମାନେ ଯୁବକକୁ ସୌଜନ୍ୟ, ଆଦର, ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ବିକାଶ ଅଭିମୁଖୀ ହେବାର ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଦେବା ଉଚିତ । କାରଣ ଯୁବକ ଅବସ୍ଥାରେ ମଣିଷ ପୁରୁଣା ଉପରେ ନୂଆ ସମ୍ଭାବନା ଗଢ଼େ । ସ୍ବପ୍ନରେ ବଞ୍ଚେ ଓ ସ୍ଵପ୍ନକୁ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ କରେ । ଅତୀତକୁ ଭୁଲି ବର୍ତ୍ତମାନର ଆବେଗକୁ ଗଠନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇ ଯୁବକହିଁ ନିଜ ପାଇଁ ଓ ଜାତି ପାଇଁ ଅଦମ୍ୟ ପ୍ରାଣଶକ୍ତିର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଭବିଷ୍ୟତଟିଏ ଗଢ଼ିଥାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ବିବେକାନନ୍ଦ କହିଥିଲେ – ଯୁବମୟଂ ଜଗତଂ । ଅର୍ଥାତ୍ ଜଗତ ଯୁବକର ଉନ୍ମାଦନାରେହିଁ ଗତିକରେ ଓ ସୁନ୍ଦର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ହୁଏ । ଯୁବକର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ । ବାହାବା ନେବା, ଲମ୍ବାରାସ୍ତାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟଧରି ଚାଲିବା ଓ ରାସ୍ତାମଝିରେ ଅଟକି ନଯିବା ଯଥାର୍ଥ ଯୁବଶକ୍ତିର ଲକ୍ଷଣ । ଏଥିରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଘଟିଲେ ଯୁବଶକ୍ତି ସଙ୍କଟରେ ପଡ଼ିଯାଏ । ବନ୍ଧୁର ପରାମର୍ଶ, ସତ୍ ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରେରଣା, ଯୁବା ଓ ଯୁବତୀଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ସଂଯତ ମମତା ଯୁବକକୁ ଆଗେଇ ନିଏ ।

କର୍ମାନୁସାରୀ ଶିକ୍ଷା, ଯୁଗୋପଯୋଗୀ ଶିକ୍ଷା, ନୀତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଓ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପାଇବାଦ୍ୱାରା ଯୁବଶକ୍ତି ସଂକଟଠାରୁ ଦୂରେଇ ଦୃଢ଼ ହୋଇଉଠେ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଆତ୍ମସଚେତନତାର ଅଭାବ, ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନର ଅଭାବ, ଅବକ୍ଷୟମାଣ ଶିକ୍ଷାଧାରା, ବେକାରୀ ସମସ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ଲକ୍ଷ୍ୟପଥର ଅନିଶ୍ଚିତତା, ନିଶା-ପଶା-ଚୋରି-ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରେରଣା, ଭୋଗ-ବିଳାସ – ଯୁବାବସ୍ଥା ଅପସଂସ୍କାରଦ୍ୱାରା ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ । ଯୁବାବସ୍ଥା ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ନହୋଇ ପରିବାର, ସମାଜ ଓ ଜାତି ପାଇଁ ବୋଝ ହୋଇଯାଏ ।

  •  ସିଦ୍ଧାନ୍ତ/ଉପସଂହାର – ଆହା, ଯୌବନ ଥରେ ଗଲେ ଆଉ ଆସେନା, ଅଥବା ଜୀବନ ଗଢ଼ିବି ମୁଁ ଯୌବନରେ ପଙ୍‌କ୍ତିକୁ ସ୍ମରଣକୁ ଆଣି ଆତ୍ମସଚେତନତାର ସହିତ ସୁନ୍ଦର ପାରିବାରିକତା ଓ ସାମାଜିକତା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଆଲୋକୋପମ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଯୁବକ ଅବସ୍ଥା ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନରେ ଏକ ସଂକଳ୍ପ । ଏ ସଂକଳ୍ପ ସମାଜ ନିମନ୍ତେ ଯୁବକକୁ ସଙ୍କଟର ଓ ସମସ୍ୟାର ବୋଝ ନମଣି ବରଂ ପ୍ରଗତିର ପ୍ରତୀକ ମନେକରି ନେଇଥାଏ ।

୩ । ତୁମର ଭବିଷ୍ୟତ

ଉପକ୍ରମ – ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାକୁ ହୁଏ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ । ଅତୀତ ଆମକୁ ଭଲମନ୍ଦ, ଠିଲ୍, ଲାଭକ୍ଷତି ଓ ଘଟଣ-ଅଘଟଣର ବିଷୟ ମନେପକାଇ ଦେଇ ସଚେତନ କରିଦିଏ । ବର୍ତ୍ତମାନର ସମସ୍ୟା ଅତୀତ ଭିଭିରେ ନିଏ । ବର୍ତ୍ତମାନର ଅଧ୍ୟାୟ ଭବିଷ୍ୟତର ସୁଖକର ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାର କଳ୍ପନା ଓ ସ୍ଵପ୍ନର ସମାହାର ମାତ୍ର । ଯାହାର ବର୍ତ୍ତମାନ ଦୃଢ଼ ଓ କର୍ମମୟ ତା’ର ଭବିଷ୍ୟତ ସୁଖକର । ବର୍ତ୍ତମାନ କଷ୍ଟ କଲେ ଭବିଷ୍ୟତରେ କୃଷ୍ଣ ମିଳେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ବୁଣିଲେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଫସଲ କାଟିବାକୁ ହୁଏ ।

ଯାହାର ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ କର୍ମହୀନ ତା’ର ଭବିଷ୍ୟତ ବିଭଙ୍ଗ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ କୈଶୋର ଓ ଯୌବନ କାଳରେ ଉନ୍ନତ ଭବିଷ୍ୟତର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖେ । ଏହି ଆଶା ଓ ସ୍ବପ୍ନ ପାଇଁ ସେ କର୍ମ କରେ । କର୍ମ ଲକ୍ଷ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବାଦ୍ଵାରା ଭବିଷ୍ୟତ ଗଢ଼ିହୋଇଯାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗର କହିଥିଲେ – ‘ ଭବିଷ୍ୟତର ସ୍ବାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟ, ସନ୍ତୋଷ ଓ ଶାନ୍ତି ବର୍ତ୍ତମାନର ଏନ୍ତୁଡ଼ିଶାଳରେ ଥାଏ ।’’

• ବିଷୟତର୍ଜମା – ମୋର ଜୀବନରେ ମୁଁ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଅନାଗତ, ଅସମ୍ଭବ, କଳ୍ପନାର ବିଷୟ ଭାବରେ ବିଚାର କରିନାହିଁ । ଭବିଷ୍ୟତ ମୋପାଇଁ ମୋ ଜୀବନର ରଚନାତ୍ମକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ମୁଁ ଭବିଷ୍ୟତର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିର କରିବାବେଳେ ମୋର ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ଚିନ୍ତା, ଅଭିଳାଷ ବିଷୟରେ ବିଚାର କରିଥାଏ । ମୋର ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଇଞ୍ଜିନିୟର, ଡାକ୍ତର, ପ୍ରଶାସକ, ଅଧ୍ୟାପକ, ଶିଳ୍ପପତି, ବ୍ୟବସାୟୀ ହେବାର ସ୍ଵପ୍ନ ରଖ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି । ଆମର ଶିକ୍ଷକ କୁହନ୍ତି ଯାହା ହୁଅ, ଯେଉଁ କାମ କର– ଭଲରେ ନିଷ୍ଠାରେ କର । ଘାସକଟାଳି ହେବ ତ ଉତ୍ତମ ହୁଅ, ଡାକ୍ତର ହେବ ତ ଉତ୍ତମ ହୁଅ ।

ଏହି ମର୍ମରେ ମୁଁ ମୋ ଜୀବନର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଜଣେ ଶିକ୍ଷକଭାବରେ ନିର୍ବାହ କରିବାର ସଂକଳ୍ପ ନେଇଛି । ଶିକ୍ଷକ କହିଲେ କେବଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷୟରେ (ଗଣିତ | ସାହିତ୍ୟ |ସଂସ୍କୃତ | ବିଜ୍ଞାନ | ଇତିହାସ) ପେସାଦାର ଜ୍ଞାନଲାଭ କରି ଶିକ୍ଷାଦାନ ନୁହେଁ । ଶିକ୍ଷକର ଅର୍ଥ ସମୟ, ଦେଶର ଅବସ୍ଥା, ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଚେତନା, ସେବା, ଦୟା, କ୍ଷମା, କରୁଣା, ଅନେକ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାର ସୂତ୍ର ଓ ଦୀକ୍ଷା ଦେଇପାରେ । ଏହି ଆଦର୍ଶ ମାର୍ଗରେ ଚାଲିବା ସହିତ ଅନ୍ୟର ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟଭାବରେ ନିର୍ବାଚନ କରିଛି – ଭଲ ଶିକ୍ଷକ, ଭଲ ଡାକ୍ତରଟିଏ ଓ ଭଲ ଇଞ୍ଜିନିୟରଟିଏ ହେବାକୁ ! ମଣିଷର ଶରୀର ଅପେକ୍ଷା ତା’ର ସୁସ୍ଥମନ ଓ ନୀରୋଗ ମାନବିକପଣ ନିର୍ମାଣ କରୁଥିବାରୁ ଶିକ୍ଷକ ଜଣେ ମହାନ୍ ଡାକ୍ତର ।

ଇଞ୍ଜିନିୟର ରାସ୍ତା-ପୋଲ-କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଇତ୍ୟାଦି ବସ୍ତୁଗତ ନିର୍ମାଣ କରେ । ମାତ୍ର ଶିକ୍ଷକରୂପୀ ଇଞ୍ଜିନିୟର ମଣିଷ ତିଆରି କରେ । ପ୍ରଶାସକ ନିୟମ କାନୁନ୍‌ରେ ରାଜନୀତି-ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପରିଚାଳନା କରେ । ଶିକ୍ଷକଟିଏ ମଣିଷର ଜୀବନ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ସଂସ୍କୃତି ଓ ସଦ୍‌ଭାବନାକୁ ପରିଚାଳନା କରେ । ଏହି ସତ୍ୟ ପ୍ରତି ମୁଁ ବେଶ୍ ସଚେତନ ଓ ଅନୁରକ୍ତ ରହିଛି । ତେଣୁ ମୁଁ ମୋର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଶିକ୍ଷକର କର୍ମ-ଧର୍ମ-ଜୀବନପଣ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ଦେଇଛି । ଭବିଷ୍ୟତରେ ମୋର ପରିଚୟ ହେବ ମୁଁ ବହୁ ସଫଳ ନରନାରୀ, ମଣିଷ, ପ୍ରଶାସକ, ଡାକ୍ତର, ଇଞ୍ଜିନିୟରଙ୍କର ଗୁରୁ । ମୋର ଭବିଷ୍ୟ ସମୟାନୁବର୍ତ୍ତିତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସଦ୍‌ଭାବନାର ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ବିନିଯୋଗ ହେବ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – ଦୋଷ ଓ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ବୁଝି ନିଘୋଷ ଓ ସକଳ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ଓ ବଞ୍ଚିବାକୁ ଅନ୍ୟକୁ ଅତିବାହିତ ହେବ । ସୁସ୍ଥକର ଜୀବନ, ସମାଜ ଓ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ସଂସ୍କୃତି ଗଠନରେ ମୋର ବ୍ରାତିକ ଜୀବନ ସଂକଳ୍ପନିଷ୍ଠ ହୋଇଉଠିବ ।

୪ । ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନବୋଧ

ଉପକ୍ରମ – ରାମାୟଣ କହେ ମାତା ଓ ଜନ୍ମଭୂମି ସ୍ବର୍ଗଠାରୁ ଗରୀୟସୀ । ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭାଗବତ ମତରେ, ପିତା ସ୍ୱର୍ଗ, ପିତା ଧର୍ମ, ପିତାହିଁ ପରମ ତପସ୍ୟାର ପ୍ରତିଭୂ । ଆମ ମିଥ୍, ‘ଶ୍ରବଣ କୁମାର ଚରିତ’ କୁହେ ପିତାମାତାଙ୍କ ସେବାରେ ଜୀବନର ପିତା ଆକାଶଠାରୁ ବିଶାଳ ଓ ମାତା ଧରଣୀଠାରୁ କୋମଳ । ପିତାମାତାଙ୍କ ଆଦର, ଯତ୍ନ, ସଂକଳ୍ପ, ଦୀକ୍ଷା, ପାଳନକର୍ମ ଓ ମାର୍ଗଦର୍ଶୀ ଶିକ୍ଷା ବଳରେ ଯୁଗଯୁଗଧରି ମଣିଷ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ରାମ, କୃଷ୍ଣ, ପର୍ଶୁରାମ, ଯୀଶୁ, ଧ୍ରୁବ, ଅର୍ଜୁନ, ଯୁଧ୍ୱର, କଣ୍ଠ, ଶିବାଜୀ, ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ, ଚୈତନ୍ୟ, ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ, ଟଲଷ୍ଟୟ, ଆଇନଷ୍ଟାଇନ୍ ଆଦି ଜନ୍ମ ହୋଇ ସମଗ୍ର ମଣିଷ ସମାଜକୁ ଆଲୋକର ମାର୍ଗ ଓ ବିଧାନ ଦେଖାଇ ଆସିଛନ୍ତି । ପିତାମାତାଙ୍କର ସଂସ୍କାରରୁହିଁ ସଂସ୍କୃତି ସଚେତନଶୀଳ, ବିଶାଳ ଓ ଶୁଭଙ୍କର ହୋନ୍ତି ସୁଖୀ/ପିତାମାତା ଦୁଷ୍କୃତରୁ ସଭିଏଁ ହୋନ୍ତି ଦୁଃଖୀ ।’’ ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନବୋଧ ଏ କାରଣରୁ ଆମର ମହତ୍ତମ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୁଣ ଓ ଆଦର୍ଶର ପରିଚାୟକ ।

ବିଷୟତର୍ଜମା – ୨୦୦୫ ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍‌ସର ଏକ ସର୍ଭେ ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜଗତରେ ବିଶେଷକରି ବସ୍ତୁବାଦୀ ଶିଳ୍ପାନ୍ନତ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଶତକଡ଼ା ୬୦ ଭାଗ ସନ୍ତାନ କିଶୋର ଅବସ୍ଥାରୁ ପିତାମାତାଙ୍କଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିବାରୁ ଏବଂ ଆଦରଯତ୍ନ ଅଭାବରୁ ରୁକ୍ଷ, ଆତ୍ମହତ୍ୟାପ୍ରବଣ, ପ୍ରଗଳ୍ପ, ଅପରାଧପ୍ରବଣ, ନିସ୍ତେଜ, ସଂକଳ୍ପରହିତ, ଲକ୍ଷ୍ୟଭ୍ରଷ୍ଟ, ପଙ୍ଗୁ ଓ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ରହିତ ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି । ଫ୍ରାନ୍ସରେ ବୃଦ୍ଧ ଓ ବୃଦ୍ଧାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଓ ସେମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟା ଜାତୀୟ ପ୍ରଗତିର ବାଧକ ।

କାରଣ ସେଠି ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ନେବାକୁ ସନ୍ତାନମାନେ ନୈତିକମାର୍ଗରୁ ବିଚ୍ୟୁତ । ନିଉୟର୍କର ଏକ ଭାରତବର୍ଷରେ ଏବେ ଏହିପ୍ରକାର ସମସ୍ୟା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଓ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ପ୍ରାୟତଃ ଶତକଡ଼ା ୨୫ ଭାଗ ଦେଖାଦେଲାଣି । ସହରୀ ସଭ୍ୟତା, ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟା, ଚାକିରିଜୀବୀ ଜୀବନ, ବିଦେଶରେ ବୃତ୍ତିନିର୍ବାହ, ଯୌଥପରିବାରର ବିଭଙ୍ଗତା ହେତୁ କ୍ରମଶଃ ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆମ ସାଂସ୍କୃତିକ ଜୀବନ ପ୍ରବାହରେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ, ସମ୍ମାନ ଓ ଦାୟିତ୍ଵ କମି କମି ଆସୁଛି ।

ଯଦିଓ ଆମ ସରକାର ବୃଦ୍ଧ ପିତାମାତାଙ୍କ ଲାଳନପାଳନ ପାଇଁ ବୃତ୍ତିଧାରୀଙ୍କୁ କରମୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ଆମ ନିୟମ ହେବାଦ୍ଵାରା ସଂପ୍ରତି ପିତାମାତା ଓ ସନ୍ତାନସନ୍ତତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଶ୍ରଦ୍ଧା-ସମ୍ମାନ କ୍ରମଶଃ ଶିକୂଳ ହୋଇଯିବାର ଆଶଙ୍କା ଦେଖାଦେଇଛି । ଆମ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପିତାମାତାଙ୍କ ଦଣ୍ଡ ଓ ଆକଟ ଜୀବନ ଗଢ଼ିତୋଳେ, ଆଲୋକିତ କରେ, କୃଷ୍ଟ ଦେଇ କୃଷ୍ଣତ୍ଵର ମହାନତାରେ ପହଞ୍ଚାଏ । ଏ ବିଶ୍ବାସ କ୍ରମଶଃ ଭାଙ୍ଗିପଡୁଛି । ଲାଳନପାଳନ କରି ପିତା ବଡ଼ କରେ । ମାତା ଥନଭାଙ୍ଗି କ୍ଷୀରଦେଇ ତାକୁ ଚାଲି ଶିଖାଏ, ବଞ୍ଚେ ଶିଖାଏ, କଥା ଶିଖାଏ, ଖାଇ ଶିଖାଏ ଓ ଆଦର କରି ଆଚରଣଶୀଳ କରି ଗଢ଼େ । ଆଶା ଥବିର କାଳରେ ପୁତ୍ର କନ୍ୟା ସମ୍ମାନ ଦେବେ, ସେବା କରିବେ, ଜରାର ଯନ୍ତ୍ରଣାରୁ ମୁକ୍ତି ଦେବେ ।

ଏହି କର୍ମବୋଧ ଉପରେ ଆମ ଦେଶରେ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ସ୍ଵୟଂ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା, ଆଦିଜନକ ଓ ଆଦିମାତା ଭାବରେ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ପିତା ଥିବା ପୁଅ ସଭାରେ ହାରେ ନାହିଁ । ମାଆ ଥ‌ିବା ପୁଅର ସାହା ଭରସା ପ୍ରଚୁର । ମାତାପିତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉଥ‌ିବା ପୁତ୍ର ଜଗତଜିତା । ପିତାମାତାଙ୍କ ଆଶିଷ ପରମପୁଣ୍ୟ ଫଳର ପ୍ରତିଭୂ । ଏପ୍ରକାର ସାଂସ୍କୃତିକ ବାସନା ଗ୍ରହଣ କରି ଆମ ଦେଶରେ ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ମାନ୍ୟତାବୋଧର ଆଚରଣ ସଂପ୍ରତି ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଭୂମିଖଣ୍ଡରେ ଆଦର ପାଉଥ‌ିବାବେଳେ ଆମର ଗତି ଏ ସମ୍ପର୍କରେ କେତେ ବିପରୀତ ଚିନ୍ତା କରିବାର ସମୟ ଆସିଛି । ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପୃ।ଡିମାପନ୍ଲେ ପ୍ରାଣରେ ସବଦେବତା” ଏବଂ “କାନନା ଶ୍ବଶଗାଣନ୍ୟେ ସବଂକଲ୍ୟାଣ ଲଭପଡେ” |

• ସିଦ୍ଧାନ୍ତ |ଉପସଂହାର – ଏହି ମର୍ମରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଆମକୁ ଉପନୀତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ ଯେ ଜଗତରେ ଅର୍ଥଦେଇ, କ୍ଷମତାଦେଇ, ବୁଦ୍ଧିଦେଇ, ଜ୍ଞାନଦେଇ ସବୁ ମିଳିପାରେ– କେବଳ ମାତାପିତା ଓ ତାଙ୍କର ଶୀତଳ ଆଶିଷ ମିଳେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ଜୀବନର ଅନ୍ୟତମ ମନ୍ତ୍ର ହେଉ— ‘ପିତା ସ୍ୱର୍ଗ, ପିତା ଧର୍ମ, ପିତାହିଁ ପରମତପଃ| ପିତରି ପ୍ରୀତିମାପରେ ପ୍ରୀୟନ୍ତେ ସର୍ବଦେବତା’’ ଏବଂ ‘ଜନନୀ ଶୁଭଗାମନ୍ୟ ସର୍ବକଲ୍ୟାଣ ଲଭ୍ୟତେ’’ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

୫ । ଯୌତୁକର ବିଷମ ଫଳ/ ଯୌତୁକ ପ୍ରଥା ଏକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟାଧୁ

ଉପକ୍ରମ – ବିଷୟ ତର୍ଜମା ପୂର୍ବରୁ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ ନାରୀ ନିର୍ଯାତନାର ଜାତୀୟ ଓ ପ୍ରାଦେଶିକ ରେକର୍ଡ଼ ଉପରେ ସମ୍ୟକ୍ ଦୃଷ୍ଟିପାତ ଦିଆଯାଇପାରେ । ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ୮୬୭୮୦ଟି ନାରୀ ନିର୍ଯାତନା ଘଟଣା ମଧ୍ୟରୁ ୨୧୨୧୫ଟି ଯୌତୁକଜନିତ ନିର୍ଯାତନା ଓ ୮୧୫୦ଟି ବଧୂହତ୍ୟା, ବଧୂପୋଡ଼ି ଘଟଣା ସମ୍ବନ୍ଧିତ । ସେହିପରି ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ୩୮୦୫ ଘଟଣାରୁ ୧୦୨୮ଟି ଘଟଣା ଯୌତୁକଜନିତ । ଏସବୁ ଘଟଣା ମଧ୍ୟରୁ ମାତ୍ର ଶତକଡ଼ା ୧୦ ଭାଗ ଅପରାଧୀ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଛନ୍ତି । ଏହି ହିସାବ ପ୍ରମାଣ କରୁଛି ଯୌତୁକ ପ୍ରଥା ଆମର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଏକ ସଂକ୍ରାମକ ବ୍ୟାଧ, ଏକ କଳଙ୍କ ଓ ଅପସଂସ୍କାରର ପ୍ରତୀକ । ଏହା ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନକୁ ବିଷମ ଫଳ ଦେଇ ଚାଲିଛି ।

ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରିକାର ପ୍ରତିଦିନିଆ ଅପରାଧ ଘଟଣାରେ ବଧୂ ନିର୍ଯାତନା ଓ ଯୌତୁକଜନିତ ହତ୍ୟା, ଛାଡ଼ପତ୍ର, ଜେଲ୍ ଓ ବଧୂପୋଡ଼ି ଇତ୍ୟାଦି ଘଟଣା ପ୍ରକାଶ ହୋଇ ଚାଲିଛି ଯାହା ଜଣାଇ ଦେଉଛି ଯେ ଯୌତୁକ ଆମ ମାନବିକତାର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଓ ନାରୀ ଜାଗୃତିର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ପଛକୁ ଓ ବ୍ୟବହାରସୁଲଭ ପ୍ରଦତ୍ତ ଧନ, ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଉପହାର । ପରୋକ୍ଷରେ ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଭାରତୀୟ ବୈବାହିକ ପରମ୍ପରାରେ ଏହାକୁ ପ୍ରୀତି ଓ ଶ୍ରଦ୍ଧାପଣର ସଂସ୍କାରରେ ଉପହାର ପ୍ରଦତ୍ତ ବିଧ୍ବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।

ଏ ବିଧୂ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଦେବାବାଲାର କ୍ଷମତା ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାରେ ଏହି ଯୌତୁକ ଆଣିବା ଓ ଦେବା ଏକ ଆତ୍ମୀୟତାର ସମ୍ବନ୍ଧ ସୂତ୍ର ଥିଲା । ବେଦୀ ଉପରେ ବର କନ୍ୟା ପରସ୍ପର ଦିଆନିଆ ହେଉଥିଲେ । ବରପକ୍ଷ କନ୍ୟାକୁ ଓ କନ୍ୟାପକ୍ଷ ବରକୁ ଉପହାର ଦେଉଥିଲେ । କେତେକ ଗୋଷ୍ଠୀରେ କନ୍ୟାପଣ ସ୍ଵରୂପ ବରପକ୍ଷ କନ୍ୟାପକ୍ଷକୁ ଉପହାର ଦେବାର ବିଧ୍ ଏବେ ବି ପ୍ରଚଳିତ । ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ, ଜାତକ ଗାଥାରେ ପୁରୁଷପ୍ରଧାନ ସମାଜରେ ଗୌରବ ବୃଦ୍ଧି, ପୁରୁଷର ରୋଜଗାର ସାମର୍ଥ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ଓ ପାରିବାରିକ ସୁଖ ସମ୍ଭାବନା ଭିଭିରେ କନ୍ୟା ପିତାମାତା କନ୍ୟାଦାୟ ଉପହାର ଯୌତୁକ ରୂପରେ ଦେଉଥିଲେ । କନ୍ୟାକୁ ସୁଶୋଭନ କରିବା, କନ୍ୟାର (୧୨୦୦ରୁ ୧୮୫୦) ଯୌତୁକର ସୂତ୍ରପାତ ଘଟିଛି । ସ୍ବାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଏହା କନ୍ୟାଦାୟ ଓ କନ୍ୟାପିତାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ ନିର୍ଘଣ୍ଟ ହେଉଥିଲା ।

ମାତ୍ର ୧୯୪୦ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତୋତ୍ତର କାଳରେ ବରର ଅହମିକା ପ୍ରଦର୍ଶନ ନିମନ୍ତେ, ବର ପିତାମାତାଙ୍କ ଔଦ୍ଧତ୍ୟ ଓ ଗର୍ବ ଅନୁସାରେ ଯୌତୁକ ଦେବା ଓ ଆଣିବା ସ୍ବାଭିମାନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହୋଇଉଠିଛି । ଉପଯୁକ୍ତ ବନ୍ଧୁତ୍ବ ନିର୍ମାଣର ବ୍ୟଗ୍ରତା, ବ୍ୟାଧର ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇଛି । କନ୍ୟା ଓ କନ୍ୟା ପିତାମାତା, ଭାଇ, ପରିବାରର ନିରୀହତା ଓ ଅସହାୟତା ଝିଅ ଜନ୍ମ ଓ ଝିଅକୁ ଔପଚାରିକ ବିଧାନ ହୋଇଉଠିଛି । ବରମାନେ ଗୋରୁମୂଲପରି ଯୌତୁକ ମାଧ୍ୟମରେ କିଣାବିକା ହେଉଛନ୍ତି ।

ବରପିତାର ଔଦ୍ଧତ୍ୟ, କୁଳବଧୂକୁ ଅର୍ଥ ଓ ଦ୍ରବ୍ୟ ଦାବି କରି ଶାଶୁନଣନ୍ଦଙ୍କ ନିର୍ଯାତନା ଓ ମଧ୍ୟସ୍ଥିମାନଙ୍କର ଯୌତୁକ ଦେବାନେବା ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ବେଳେ ଚଞ୍ଚକତା ଯୌତୁକକୁ କ୍ରମଶଃ ଶୋଷଣର ଓ ଜୁଇର ସ୍ମାରକୀ କରିଦେଇଛି । ଯୌତୁକ ରୂପକ ଜୁଇରେ ଶହ ଶହ ନିରୀହ କନ୍ୟାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁଘଟୁଛି । ଯୌତୁକ ବରପକ୍ଷର ଦାବି, କାମନା, ବାସନା, ବାଧ୍ୟ ଲାଭଫଳ ହୋଇ ଉଠୁଥ‌ିବାବେଳେ କନ୍ୟାପକ୍ଷ ପାଇଁ ଏହାର ଏକ ସଙ୍କଟ, ବ୍ୟାଧ୍ ଓ ଅପସଂସ୍କୃତିର ବିଧାନ ହୋଇଉଠିଛି ।

• ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – ନାରୀ ଜାଗୃତି, ନାରୀ ନିର୍ଯାତନା ନିୟମ ଓ ନାରୀ ଅଧିକାର ପ୍ରତି ସଚେତନତା, ଯୁବକ- ଯୁବତୀଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦୀକ୍ଷାର ବୃଦ୍ଧି, ଯୁବକ-ଯୁବତୀଙ୍କ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ ଅବସ୍ଥା, ଯୁବକ-ଯୁବତୀ ମଧ୍ଯରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣାର ସମ୍ବନ୍ଧ ମଧ୍ଯରେ ବିବାହ ସଂଘଟନା, ଯୌତୁକଲୋଭୀ ଓ ଅତ୍ୟାଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନିମନ୍ତେ ଆଇନର ପ୍ରଣୟନ ଓ ପ୍ରଚଳନ, ଲୋକନାଟକ – ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ – ଦୂରଦର୍ଶନ ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଇତ୍ୟାଦିର ସହଯୋଗରେ ଯୌତୁକ ପ୍ରଥାକୁ ଏକ ବିଷମୟ ଫଳଭାବରେ ନିନ୍ଦା କରିବା ଉଚିତ ।

ମୋଟଉପରେ ବରବଧୂଙ୍କ ସୁଖୀ ଦାମ୍ପତ୍ୟଜୀବନ ଯୌତୁକଲୋଭୀ ମାନସିକତା ମଧ୍ଯରେ ଏକ କଳଙ୍କ ରୂପ ନେଇଥାଏ ; ଆଧୁନିକ ସଭ୍ୟତାକୁ ବିଜ୍ଞାନର ଅବଦାନ ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ଜୀବନରେ ସୁଖ, ସମ୍ଭୋଗ, ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟ ଭରିଦେଇଛି ଏହି ଆଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା, ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ ଖୁବ୍ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ନେଟ୍‌ୱାର୍କ ଅନ୍ତର୍ଗତ ନାନାପ୍ରକାରର କମ୍ପ୍ୟୁଟରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସଂଯୋଗ ନେଟ୍‌ଓ୍ୱାର୍କ । ସାହିତ୍ୟିକ ଭାଷାରେ ଲେଖିଲେ ଏହାହିଁ ବିଶ୍ବ ସମ୍ବାଦ ସରବରାହ ସଂସ୍ଥାର ଯାନ୍ତ୍ରିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଇଂରାଜୀରେ, ଏହାହିଁ World Information Exchange Technology । ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ବିଶ୍ବର କୋଣାନୁକୋଣର ଖବର ଜଣେ ଘରେ ବସି ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ପାଇପାରିବ ।

ଏହି ପ୍ରକାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଥମ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ହେଉଛି ଆମେରିକା । ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ବିଶ୍ବରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଆମେରିକାର ପ୍ରତରପା ଦିନିଗୋଟି କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାପନ କରି କାମ ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା ଓ ଆମେରିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଏହି ନେଟ୍ବାର୍କରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବାରୁ ସମୟକ୍ରମେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ତେବେ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ବ୍ୟବହାର ଶିକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ନେଟ୍‌ଓ୍ୱାର୍କ ସଂପର୍କରେ ଧାରଣା ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସର୍ବୋପରି ଏଥପାଇଁ କମ୍ପ୍ୟୁଟର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଡ଼ିବ । ବିଶ୍ଵର କମ୍ପ୍ୟୁଟର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ହିଁ ନେଟ୍‌ୱାର୍କ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ ଯେ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ହେଉଛି ସୂଚନା ଆଦାନପ୍ରଦାନର ମହାସମୁଦ୍ର । ବିଶ୍ୱ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ନେଟ୍‌ଓ୍ବାର୍କ ବିଷୟ ଜାଣିଥୁବା ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଏହି ମହାସମୁଦ୍ରରେ ସନ୍ତରଣ କରିପାରିବ ।

ଆଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନରୁ ସୃଷ୍ଟ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଜ୍ଞାନର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଅବଦାନ ହେଉଛି ଏହି ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ । ବିଶ୍ଵ ସମ୍ବାଦ, ତଥ୍ୟ ଓ କରିଦେଇଛି । ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ୱେବ୍‌ସାଇଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଶ୍ଵର ସମ୍ବାଦ, ତଥ୍ୟ, ସୂଚନା ସଂଗୃହୀତ ହୋଇ ଇ-ମେଲ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ କେବଳ ସମ୍ବାଦ ନୁହେଁ, ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବର ବିଶ୍ଵଜୀବନ ସହ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଯାବତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ହୋଇପାରୁଛି । ରେଳଯାତ୍ରା ପାଇଁ ଆଗାମୀ ଟିକେଟ୍ ପ୍ରାପ୍ତି ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଟେଲିଫୋନ୍ ବିଲ୍ ପଇଠ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ବିଜୁଳି କର ପଇଠ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ନେଟ୍ ସପିଙ୍ଗ୍ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ରୟବିକ୍ରୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ନେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅର୍ଥ ନେଣଦେଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇପାରୁଛି । ଏପରିକି ଓଡ଼ିଶାର ପଲ୍ଲୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ସୁଦୂର ଆମେରିକାସୁ ନିଜର ସଂପର୍କୀୟଙ୍କୁ ଦେଖ୍, କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇପାରୁଛି । ବିଶ୍ଵମାନବ ପାଇଁ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ ତଥ୍ୟ ଓ ସମ୍ବାଦ ତଥା ସୂଚନା ସରବରାହ ହିଁ ବିଜ୍ଞାନର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଅବଦାନ ।

ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ତଥା କୋଣାନୁକୋଣର ଖବର ଜାଣିବା ପରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଗତିରହିତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବିଶ୍ବପ୍ରଗତି ଯେ ସ୍ଥିର ତଥା ନିସ୍ତେଜ ହୋଇଯିବ, ଏଥୁରେ ଅଣୁମାତ୍ର ସନ୍ଦେହର ଅବକାଶ ନାହିଁ । ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ଅବର୍ଣ୍ଣନୀୟ ଉପକାରିତା ମଧ୍ଯରେ କିଛି ଅପକାରିତା ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁବକ, ଯୁବତୀଗଣ ଏହି ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଦୁରୁପଯୋଗ କରି ପାରସ୍ପରିକ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ ମାଧ୍ୟମରେ ବିପଥଗାମୀ ହେଉଛନ୍ତି । ଆଉ ମଧ୍ଯ ତଥା ଦୁଷ୍ଟବୁଦ୍ଧିସଂପନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକରି ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ଦୁର୍ଗତିର କାରଣ ହେଉଛନ୍ତି । ତେବେ ଏଥିପାଇଁ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ନୁହେଁ ଏହାର ଦୁରୁପଯୋଗ ହିଁ ଦାୟୀ ।

୭ । ବିଜ୍ଞାପନରେ ନାରୀ

ଉପକ୍ରମ – ବ୍ୟବସାୟିକ ସଂସ୍ଥା, ପ୍ରଚାର ସଂସ୍ଥା, ସରକାରୀ ଓ ସର୍ବସାଧାରଣ ଘୋଷଣା ନିମନ୍ତେ ବିଜ୍ଞାପନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନର ଯୁଗ ପ୍ରଚାର, ପ୍ରସାର, ଅବଗତିକରଣର ଯୁଗ । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କହି, କ’ଣ ଦେଖାଇ, କ’ଣ ଇଙ୍ଗିତ ଦେଇ କିପରି ନିଜ ସଂପର୍କରେ ବିଜ୍ଞପ୍ତି କରିହେବ ଏବଂ ନିଜ ସଂସ୍ଥା ଓ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଟାଣିହେବ ତାହାହିଁ ବିଜ୍ଞାପନର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ । ପୁନଶ୍ଚ ବିଜ୍ଞାପନ ସମାଜ, ସଂସ୍କୃତି ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ରୁଚି ଅନୁସାରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ସ କରେ ଅନ୍ୟକୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗ୍ରାହୀ ଆନନ୍ଦ ଦେଇ ନିଜ ସଂସ୍ଥାର ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଦିଗକୁ ଆକର୍ଷଣ କରି ଆଣିବା ଅନ୍ୟତମ ବିଜ୍ଞାପନଜନିତ ସୂତ୍ର । ଜନତାଙ୍କୁ ରଚନାତ୍ମକଭାବେ ଆଶାବାଦୀ, ଲାଭପ୍ରଦ, ସଚେତନଶୀଳ, ଶୁଭଗ କରି ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ବିଜ୍ଞାପନ ଅଭିପ୍ରେରଣାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।

ଅନେକ ତରୁଣୀ ଏଥ୍ୟପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ଓ ବୃତ୍ତିଗତ ଆଗ୍ରହ ଭିଭିରେ ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି । ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ଦୂରଦର୍ଶନ, ପ୍ରଚାରଭିଭିକ ପତ୍ର, ପତ୍ର-ପତ୍ରିକାର ମୁଖ୍ୟପୃଷ୍ଠା, ପ୍ରଚ୍ଛଦ, ପୃଷ୍ଠା, ଦ୍ରବ୍ୟର ବାହ୍ୟ ଆବରଣ ଉପରେ ଦୃଶ୍ୟଧର୍ମୀ ଓ ଚିତ୍ରାୟିତ ଭଙ୍ଗୀରେ, ଆକର୍ଷଣୀୟ ଚିତ୍ରାତ୍ମକ ରୀତିରେ ପ୍ରଚାର ବୋଲି (ସ୍ଲୋଗାନ୍) ଘୋଷଣା କରିବା ଏକ ଧରାବନ୍ଧା ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରଚାର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଯାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଏହି ଧରଣର ପ୍ରଚାର ବେଶ୍ ଗ୍ରାହକ ଓ ଅନ୍ୟତମ ପରିଚୟ ସମ୍ପ୍ରତି ବିଜ୍ଞାପନର ନାରୀ ହୋଇଉଠିଲାଣି । ଲିଖ, ଚିତ୍ରିତ, ଦୃଶ୍ୟ ଓ ଶ୍ରାବ୍ୟ ବିଜ୍ଞାପନରେ ନାରୀର ରୂପକାତ୍ମକ, ଭୂମିକା ସମ୍ପର୍କରେ ଏହି ମର୍ମରେ ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ ।

ବିଷୟତର୍ଜମା – ବିଜ୍ଞାପନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଦ୍ରବ୍ୟର ମହତ୍ତ୍ବ, ସତ୍ୟ, ତଥ୍ୟ ଓ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପ୍ରଚାର କରିବା ଓ ଏଥପ୍ରତି ସଚେତନତା ଓ ଉପଭୋକ୍ତାର ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟିକରିବା । ବିଜ୍ଞାପନଦ୍ୱାରା ବିଜ୍ଞାପିତ ଦ୍ରବ୍ୟ, ଘଟଣା, ପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରତି ଶ୍ରୋତା ବା ଗ୍ରହୀତାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ସମ୍ମାନ ବଢ଼ିଥାଏ ଓ ନାନ୍ଦନିକ ଅଭିରୁଚି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ୨୦୦୫-୨୦୦୬ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଭାରତରେ ପ୍ରାୟତଃ ୧୦ ଲକ୍ଷ ୮୦ ହଜାର ଛୋଟବଡ଼ ବିଜ୍ଞାପନ ପ୍ରକାଶ ଓ ପ୍ରସାର ପାଇଛି । ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟତଃ ୬ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧ୍ଵ ସୁଯୋଗ ଦେଇଛି । ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଆମ ଦେଶରେ ଚାକଚକ୍ୟ ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶ ଭିଭିରେ ନାରୀମାନେ ବିଜ୍ଞାପନର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ ସମଗ୍ର ପ୍ରକାଶିତ ବିଜ୍ଞାପନର ଶତକଡ଼ା ୬୦ ଭାଗ ବିଜ୍ଞାପନ ନାରୀର ଅଙ୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଓ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଭାବ ଉଦ୍ଦୀପକ ଚିତ୍ର, କଥା ଓ ଅଙ୍ଗଭଙ୍ଗୀ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ତଥ୍ୟ ପ୍ରମାଣ କରେ ନାରୀ ତା’ର ସାମାଜିକ ସମ୍ମାନ, ସାଂସ୍କୃତିକ ମାନ୍ୟତା ଓ ସମୂହ ଆଦରଠାରୁ ଦୂରେଇ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନପାଇଁ ଖୁବ୍‌ ଆପତ୍ତିଜନକ ସ୍ତରକୁ ଅକାତରେ ଖସିଯିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ମନା ହେଉନାହିଁ ।

ଏହାଦ୍ୱାରା ସମୂହ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନରେ ସଂଯମ ଓ ନୈତିକତାର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟି ବିଶୃଙ୍ଖଳା, ଅପରାଧବୋଧ, ଯାଦୃଚ୍ଛିକ ଅସ୍ବାଭାବିକ ଆଚରଣ ସହିତ ନାରୀ ପ୍ରତି ଭୋଗବାଦୀ ମାନସିକତା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ସୀତା, ସାବିତ୍ରୀ, ଅହଲ୍ୟା, ଗାର୍ଗୀ, ଅରୁନ୍ଧତୀଙ୍କ ଦେଶରେ ଉଲଗ୍ନ ନାରୀପ୍ରବଣତା ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଛି ଓ ବିଜ୍ଞାପନକରଣ ସହିତ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ନିଶା ଏହାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛି । ଜେସିକା ଲାଲ୍ ହତ୍ୟା ଘଟଣା ପଛରେ ଏହି ମନ୍ଦ ଭୋଗବାଦୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ବିଜ୍ଞାପନର କୁପରିଣାମ ଅଭିମୁଖୀ ମନୋବୃତ୍ତି ଯେ ରହିଛି ଏଥ‌ିରେ ଭିନ୍ନମତ ନାହିଁ । ଚାହାଣିର ଠାଣି, ବକ୍ତବ୍ୟର ଦ୍ଵିଅର୍ଥବିଶିଷ୍ଟ ଚାତୁରୀ ମଧ୍ୟରେ ନାରୀର ମାନ୍ୟତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ତାହାପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧା ଯେ ହ୍ରାସ ଘଟୁଛି ଏକଥା ନିଶ୍ଚିତ ସତ୍ୟ । ତଥାପି ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ନିଶା ମଧ୍ଯରେ ନାରୀ ତା’ର ମାନ୍ୟତା ହରାଇ ବସୁଛି । ବିଶ୍ୱ ମହିଳା ଦିବସ ନାରୀକୁ ଜାୟା, ଭଗ୍ନୀ, ଜନନୀ, ସେବିକା ଓ ସହାନୁଭୂତିଶୀଳା ଉଦାରପ୍ରାଣଭାବରେ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଛି । ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ |

ଉପସଂହାର – ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଜ୍ଞାପନ ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ନାରୀ ଅବବୋଧର ମାନସିକତାକୁ ଗଠନାତ୍ମକ ଓ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଭୋଗ ଓ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଭାବ ଉଦ୍ଦୀପ୍ତ ବିଜ୍ଞାପନ ପାଇଁ ଓ ନାରୀର ଅଙ୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶନର ଅଶୋଭନୀୟତା ପାଇଁ ନିୟମ ଓ ତଦାରଖ ବୋର୍ଡ଼ ନିର୍ମିତ ହେବା ଉଚିତ । ଅର୍ଥ ନୁହେଁ, ଅର୍ଥସହିତ ସମ୍ମାନ ଓ ଶ୍ରଦ୍ଧା ବିଜ୍ଞାପନ ଜରିଆରେ ମିଳିପାରେ– ଏପ୍ରକାର ଦୃଶ୍ୟ, ଶ୍ରାବ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରାତ୍ମକ ମଡ଼େଲିଂ କରିବାକୁ ନାରୀମାନେ ଉଚିତବୋଧ କରିବା ଉଚିତ । ଅଭିଭାବକମାନେ ବିଜ୍ଞାପନ ନିମନ୍ତେ ନିଜ କନ୍ୟା, ଜାୟା, ଭଗିନୀ ଓ ମାଆମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦର୍ଶନମୁଖୀ ନକରି ବରଂ ଭାବମୁଖୀ ବିଜ୍ଞାପନ ପ୍ରସ୍ତୁତି କାଳରେ ନାରୀ ଓ ବିଜ୍ଞାପନ ସଂସ୍ଥା ଉଭୟେ ଆସାଂସ୍କୃତୀକରଣ ବିଜ୍ଞାପନ ନିର୍ମାଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

୮। ଦେଖୁଥ‌ିବା ପୁସ୍ତକମେଳା

ଉପକ୍ରମ – ଜର୍ମାନୀର ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଫର୍ଟ ବହିମେଳା ହେଉ ଅଥବା କୋଲ୍‌କାତା ପୁସ୍ତକମେଳା ହେଉ କିମ୍ବା ଭୁବନେଶ୍ଵର ପୁସ୍ତକମେଳା ହେଉ – ସଂପ୍ରତି ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଜ୍ଞାନଧାରା ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବନାର ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଅଙ୍ଗ ହୋଇଉଠିଛି । ପୁସ୍ତକମେଳା ଦେଖ‌ିବା, ପୁସ୍ତକମେଳାର ବିବିଧ ସାରସ୍ବତ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା, ପୁସ୍ତକ କ୍ରୟ କରିବା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁରାଗୀ ନିଜକୁ ସମୟୋଚିତ, ଜିଜ୍ଞାସୁ, ଭାବୁକ ଓ ସଂସ୍କୃତିସମ୍ପନ୍ନ ବୋଲି କେବଳ ଭାବେ ନାହିଁ; ବରଂ ଭିତରେ ଭିତରେ ମେଳାର ପ୍ରଭାବରେ ସେ ଏପରି ସ୍ବତଃ ହୋଇଯାଇଥାଏ ।

ଭାଷାର ବିକାଶରେ ସାହିତ୍ୟର ଭୂମିକା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହା ଭାଷାକୁ ପଲ୍ଲବିତ କରିଥାଏ । ପୁସ୍ତକର ପ୍ରକାଶନ ହୋଇଥିଲା, ତାହା ବିବାଦୀୟ ଏବଂ ତା’ର ସ୍ପଷ୍ଟ ତାରିଖ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଅଜଣା । ତେବେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଜାତୀୟ ପୁସ୍ତକମେଳା ନ୍ୟାସ୍‌ନାଲ୍ ବୁକ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟଦ୍ୱାରା ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୭୫ରେ କଲିକତା ପୁସ୍ତକମେଳା ଏବଂ ୧୯୭୪ରେ ବମ୍ବେଠାରେ ପୁସ୍ତକମେଳା ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଆମ ଦେଶରେ ଜ୍ଞାନର ବିସ୍ଫୁରଣ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ! ୟୁନୋସ୍କୋଦ୍ଵାରା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଚିକାଗୋ, ବେଜିଂ, ଟୋକିଓ, ବାର୍‌ସେଲୋନା, ମେକ୍‌ସିକୋ ପୁସ୍ତକମେଳା ବିଶ୍ଵମଣିଷକୁ ଏକ ସଂସ୍କାରବୋଧ କରିତୋଳିଛି । ୧୯୮୫ ମସିହାରୁ ଏବଂ ୨୦୦୦ ମସିହାରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ଭୁବନେଶ୍ଵର ସମ୍ପ୍ରତି ରାଉରକେଲା, ସମ୍ବଲପୁର, ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର, ବାଲେଶ୍ଵର, ବ୍ରହ୍ମପୁର, ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଓ ଜୟପୁରଠାରେ ପୁସ୍ତକମେଳାର ସୁଫଳ ଆମ ଭାବନାକୁ ଗଠନାତ୍ମକ କରିପାରିଛି ।

• ବିଷୟତର୍ଜମା – ଚଳିତ ୨୦୦୬ରେ ମୁଁ ରାଜଧାନୀ ପୁସ୍ତକମେଳା ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲି । ଆମ କଲେଜ ତରଫରୁ ଏକ ଶିକ୍ଷାତୃମଣ କାଯ୍ୟକ୍ତପ ରାଲଧାନା ପୁସ୍ତକମେଳା ଉଦେଶ୍ୟରେ କରାଯାଲଥିଲା | ଭାବରେ ମୁଁ ପୁସ୍ତକମେଳାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ସେଠି ଯୋଗଦେଇଥ‌ିବା ୨୫୦ଟି ପୁସ୍ତକଭଣ୍ଡାର ବୁଲି ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥିଲି । ଶହ ଶହ ଭାବୁକ ଓ ପାଠକ ତଥା ପୁସ୍ତକପ୍ରେମୀ ସମସ୍ତ କଳୁଷିତ ଭାବନା ଓ ଅହଂତ୍ଵକୁ ତ୍ୟାଗକରି ପୁସ୍ତକ ସହିତ ଏକାମ୍ଭୀଭୂତ ହୋଇ ଉଠୁଥ‌ିବାର ଆନନ୍ଦକର ଅନୁଭବ ମୋତେ ଏଠୁ ମିଳିଲା । ମୁଁ ଭାବିଲି ସତେ ଯେମିତି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୁସ୍ତକ ଅନୁରାଗୀ ଭିତରେ ମୁଁ ଓ ମୋ ଭିତରେ ସେମାନଙ୍କର ଆଗ୍ରହ ଭରିରହିଛି । ମୋର ମନେହେଲା ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପୁସ୍ତକଶିଳ୍ପ ବେଶ୍ ପ୍ରସାରିତ । ପୁସ୍ତକମେଳା ସବୁ ଧରଣର ଓ ସବୁ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାର ପୁସ୍ତକ ଦେଖ୍, ପାଇବା, ବାଛିବା, ଲୋଡ଼ିବା ଓ କିଣିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ଏକ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ ।

ପୁସ୍ତକ ଓଡ଼ିଆ ପୁସ୍ତକ ଭିତରେ ଆମ ଜାତିର ଗୌରବ, ଐତିହ୍ୟ, ସଂସ୍କାର, ପରମ୍ପରା, ଲୋକରୁଚି, ସମୟର ବାସ୍ତବତା, ଜ୍ଞାନ, ଅବବୋଧ, ମାନବୀୟ ରୁଚି ଲୁଚିରହିଛି ଯାହାକୁ କ୍ରୟ କରି ପଢ଼ିବା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଏପ୍ରକାର ଏକ ମହତ୍ତମ ଧାରଣା ମୋର ହେଲା । କଳା, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ, ଧର୍ମ, ରାଜନୀତି, ଅର୍ଥନୀତି, ସଂସ୍କୃତି, ନୂତତ୍ତ୍ବ, ଦର୍ଶନ, କାରିଗରୀ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ, ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଯୋଗ ଆଦି ସକଳ ଧାରଣା ଓ ଏଷଣା ଏକତ୍ର ଏହି ମେଳାରେ ସମପିଣ୍ଡିତ ହୋଇ ରହିଥିବାର ମୁଁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲି । ପୁସ୍ତକମେଳାରେ ବହୁବିଧ ପୁସ୍ତକ ୧୦ ଦିନ ବ୍ୟାପୀ କ୍ରୟବିକ୍ରୟ ସୁବିଧା ମଧ୍ୟରେ ମିଳୁଥିବାରୁ ବହିପ୍ରେମୀମାନେ ନିଜ ମନୋମତ ପୁସ୍ତକ ବାଛି କିଣିପାରୁଥିଲେ । ମୋର ମନେହେଲା ସତେଯେମିତି ଆଗାମୀ ବର୍ଷେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ମେଳାହିଁ ଆମ ଚେତନାଧର୍ମୀ ୧୦ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକ କିଣିଲି ।

ଅଜାଙ୍କ ପାଇଁ ନୂଆ ଗୀତା ବହି ଓ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ସମ୍ପାଦିତ ଭାଗବତ ଗ୍ରନ୍ଥ କ୍ରୟକଲି । ଭଉଣୀ ପାଇଁ ରୋଷେଇ ପୁସ୍ତକ ଓ ମାଆଙ୍କ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରାଣ ମଧ୍ୟ କିଣିଲି । ମୋର ବଳିଷ୍ଠ ଧାରଣା ହେଲା କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଯୁଗରେ ବି ପୁସ୍ତକର ଆକର୍ଷଣ ବଳବତ୍ତର ରହିଛି । ଓଡ଼ିଶାର ଭାବଚେତନାକୁ ବାନ୍ଧିରଖୁବା ଓ ମହତ୍ତମ ଦିଗରୁ କଳାତ୍ମକ ରୂପ ଦେଇଥ‌ିବା ବଳିଷ୍ଠ ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ଭେଟିଲୁ । ଆମ ସମୟ ଓ ସମସ୍ୟା ପୁସ୍ତକ ପଠନରୁ ଜଣାଯାଇଥାଏ । ଭଲ ବହିଗୁଡ଼ିକ ଦୁଃଖ, ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ, ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବନ୍ଧୁ ପରି ପ୍ରେରଣା ଓ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥାନ୍ତି ।

• ସିଦ୍ଧାନ୍ତ|ଉପସଂହାର – ପୁସ୍ତକମେଳା ଦର୍ଶନ ପରେ ମୋର ଏହିପରି ଏକ ବିଚିତ୍ର ଅନୁଭବ ଦୃଢ଼ ହେଲା ଯେ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଭାବନାକୁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାବରେ ( ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ସହରଠାରୁ ପୁରପଲ୍ଲୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ରାଜ୍ୟସାରା ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ଆମେ ଓ ଆମର ପାଠଧାରା ଏକ ମାନବୀୟ ସଂସ୍କୃତିସମ୍ପନ୍ନ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବିକାଶ ସାଧନ କରାଇପାରନ୍ତା । ପୁସ୍ତକମେଳାର

୯ । ଜୀବନୀ ଅଧ୍ୟୟନ / ଜୀବନୀପାଠ

• ଉପକ୍ରମ – ସାଧାରଣ ଶ୍ରମଜୀବୀ ଓ କୃଷକଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦସ୍ୟୁ, ବଣିକ, ଶିଳ୍ପୀ, କବି, ରାଜନେତା, ଅଭିନେତା, ସନ୍ଥ, ଶିକାରୀ, ଦଳପତି ଓ ନୃପତି ସମସ୍ତଙ୍କ ଜୀବନରୁ କିଛି ନା କିଛି ଶିଖୁବାର ଅଛି । ଇଂଲଣ୍ଡୀୟ ଯୁବସମାଜ ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନକାହାଣୀ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବିକ୍ରିତ ହେଉଅଛି । ଓଡ଼ିଶାରେ ଦସ୍ୟୁ ବିହାରୀ ନାୟକ ନିଜର ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଲେଖ୍ ମୁଦ୍ରିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଯୁବସମାଜରେ ଆଦରଲାଭ କରିଥିଲା । ସୁତରାଂ ଜୀବନୀ ହେଉ ବା ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ହେଉ ତାହା ଭିତରେ କିପରି ଜଣେ ନିଜେ ବଞ୍ଚିବାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ, ଲକ୍ଷ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ତୋଳିଛି ତାହାର ସୂତ୍ର ମିଳିଥାଏ । ଦେଖାଯାଏ ସାଧାରଣସ୍ତରରୁ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତି ଓ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ସହିତ ଲଢ଼ି ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ଓ ସୌଭାଗ୍ୟର ଶିଖର ଚଢ଼ିଥିବା ମଣିଷର ଜୀବନୀ ଅଧ‌ିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ପ୍ରେରଣାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ।

ସାଧାରଣତଃ ଜୀବନୀ ପାଠ କହିଲେ ମହାପୁରୁଷ, କର୍ମଯୋଗୀ, ନୀତିବାଦୀ, ନବଚେତନାର ଉତ୍ପାଦକ ଓ ଉଦ୍‌ଭାବକ ସିଦ୍ଧ, ମହତ୍ତମ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଜୀବନ ଚରିତକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପ୍ରସଙ୍ଗ ବୁଝାପଡ଼େ । ଏହି ମହତ୍ ମଣିଷମାନଙ୍କ ଜୀବନୀ ଅଧ୍ୟୟନ ବ୍ୟକ୍ତିଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରେ, ସମାଜ ଜୀବନକୁ ଦିବ୍ୟଭାବନାରେ ପରିପୋଷଣ କରେ । ଏ ଧରଣର ଜୀବନୀ ଅଧ୍ୟୟନ ମଧ୍ୟରେ ପାଠକ ମହତ୍ଵ ମଣିଷଙ୍କର ପୁଣ୍ୟସାଧନା, କର୍ମସାଧନା, ତ୍ୟାଗ, ସେବା, ଆୟୋତ୍ସର୍ଗ ଓ ଦରଦୀ ଜୀବନପଣର କାହାଣୀକୁ ଜାଣିଥାଏ ଓ ତଦନୁରୂପ ଗୁଣାବଳୀର ଅନୁସରଣ କରିଥାଏ । ଅନୁସାରେ ଦଧୂ, ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର, ବଶିଷ୍ଠ, ଧ୍ରୁବ, ପ୍ରହ୍ଲାଦ, କବୀର ଓ ନାନକଙ୍କ ଜୀବନୀ ତାଙ୍କୁ ମୋହାଚ୍ଛନ୍ନ କରିଥିଲା । ଶିବାଜୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କୁ ବାଟ ଦେଖାଇଥିଲା । ଏହା ପ୍ରମାଣ କରେ ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୀବନୀପାଠ ମଣିଷକୁ ମହାପୁରୁଷ ହେବାର ଜୀବନୀ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରକୃତରେ ମାନବ ଜାତିକୁ ଆଲୋକ ଦେଖାଇ ଚାଲିଛି ।

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳିତ, ସଭ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଆଦର୍ଶ ଚରିତ୍ରବତ୍ତାର ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ମହାପୁରୁଷଙ୍କର ସଫଳତମ ଜୀବନଚରିତ ପଢ଼ିବା ଉଚିତ । ଆମ ଓଡ଼ିଆଭାଷାରେ ଗୌତମବୁଦ୍ଧ, ରାମକୃଷ୍ଣ, ଗୋବିନ୍ଦ ସିଂହ, ନାନକ, ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ, ଶିବାଜୀ, ବିବେକାନନ୍ଦ, ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ, ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ, ଟଲଷ୍ଟୟ, ଓ୍ବାଶିଂଟନ, ନେପୋଲିୟନ, ଉତ୍କଳମଣି ଓ ମଧୁସୂଦନ ଆଦି ଯୁଗପୁରୁଷ ଓ ମହତ୍ଵପୁରୁଷଙ୍କ ଜୀବନୀ ଲେଖାଯାଇଛି ଯାହାକୁ ପାଠକରିବା ଏକାନ୍ତ ଜରୁରୀ । ସେହିପରି ଓଡ଼ିଶାର ଯୋଗଜନ୍ମା କବି, ସାଧକ, ନେତା, ସମାଜସେବୀ, ତ୍ୟାଗୀ, ସମ୍ପାଦକ, ସାମ୍ବାଦିକ, କର୍ମଯୋଗୀ, ଶିକ୍ଷକ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ଜୀବନୀ ଓ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଲିଖ୍ ହୋଇଛି ଯାହା ପାଠକରିବାଦ୍ଵାରା ଦୟା, କ୍ଷମା, ତ୍ୟାଗ, ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପରତା, ସତ୍‌ଜୀବନ, ସତ୍ସଚରିତ୍ର, ସତ୍ୟଦର୍ଶୀ ଗୁଣ, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ କର୍ମନିଷ୍ଠତା ଆଦି ଭାବନା ବିକଶିତ ହୋଇପାରିବ । ପୁନଶ୍ଚ ଜୀବନୀପାଠଦ୍ଵାରା ମାନବୀୟ ସଦ୍‌ଗୁଣ, ସମୟ, ସଂସ୍କୃତି, ସଭ୍ୟତା, ଲୋକବୃତ୍ତିର ଯଥାର୍ଥତାକୁ ମଧ୍ୟ ପାଠକ ଅନୁଭବ କରିପାରିଥାଏ ।

ଜୀବନୀପାଠ ସମାଜ ସ୍ତରରେ ସୁସ୍ଥ ଓ ପବିତ୍ର ବାତାବରଣ ଗଢ଼ି ତୋଳିଥାଏ । ଆମ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ‘କୁଳବୃଦ୍ଧ’, ‘ଶତାବ୍ଦୀର ସୂର୍ଯ୍ୟ’, ‘କର୍ମଯୋଗୀ ଗୌରୀଶଙ୍କର‘, ‘ଉତ୍କଳମଣି’, ‘ଗୌତମବୁଦ୍ଧ’ ଓ ‘ଗାନ୍ଧି ମଣିଷ’ ଭଳି ଜୀବନୀ ଏବଂ ‘ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀର ଓଡ଼ିଶା ଓ ତହିଁରେ ମୋର ସ୍ଥାନ’, ‘କୁମ୍ଭାରଚକ’, ‘ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ’, ‘ମୋ ଫଟା ଡଙ୍ଗାର କାହାଣୀ’, ‘ମୋ ବାରବୁଲା ଜୀବନ’, ‘ମୋ କାହାଣୀ’, ‘ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା’ ଇତ୍ୟାଦି ଆତ୍ମଚରିତ ଗ୍ରନ୍ଥ ଆମ ପାଠକକୁ, ଜୀବନୀ ପାଠଦ୍ଵାରା ମନର ଶକ୍ତି ବଳିଷ୍ଠ ହୁଏ ଓ ଦୃଢ଼ ସଂକଳ୍ପରେ ଜୀବନ ଓ ସମାଜ ସ୍ଵଚ୍ଛ, ଆମୋଦମୟ, ନୀତିନିଷ୍ଠ ଓ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ଭାବରାଶିରେ ଆଚ୍ଛନ୍ନ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ ସେବା ଓ ତ୍ୟାଗର ପ୍ରତିଭା ମଦର ଟେରେସା ଯଥାର୍ଥରେ ଯାହା କହିଥିଲେ– ‘‘ଜୀବନୀ ପଢ଼ିବାଦ୍ଵାରା ସରଳ ଜୀବନ ବିଶ୍ଵଜୀବନର ହୋଇଯାଏ’– ତାହା ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଓ ସ୍ମରଣଯୋଗ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

୧୦ । ଭ୍ରମଣର ଉପଯୋଗିତା

ବିସ୍ମ ତ ଅତୀତରୁ ଚଳିତ ଯୁଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ଦେଶପର୍ଯ୍ୟଟନ କରି ଆସିଛନ୍ତି । ଫାହିୟାନ୍, ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଚିନ୍ତା ଓ ଆଲୋଚନାରୁ ଜଣାଯାଇଛି ଯେ, ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବା ଭ୍ରମଣରେ ବହୁ ଉପଯୋଗିତା ନିହିତ ରହିଅଛି ।

ଭ୍ରମଣର ମହନୀୟତା – ଅନ୍ୟ ଭୂଖଣ୍ଡ, ଦେଶଭ୍ରମଣ ବା ସ୍ଥାନଭ୍ରମଣଦ୍ୱାରା ଅସୀମ ଜ୍ଞାନଲାଭ କରାଯାଏ । ନୂତନ ଦେଶ, ନୂତନ ଗ୍ରାମ, ନୂତନ ନଗର, ନୂତନ ଭୂଖଣ୍ଡ, ନଦନଦୀ, ହ୍ରଦ, ବନ, ପର୍ବତ, କାନ୍ତାର, ସାଗର ଓ ମହାସାଗର ଦର୍ଶନରେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ପ୍ରାଣ ପୁଲକିତ ହୁଏ, ହୃଦୟ ପ୍ରଶସ୍ତ ହୁଏ, ବିପୁଳ ପରିଦର୍ଶନରେ ମନର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଅପସରିଯାଏ, ଚିତ୍ତବଳୟ ସୁପ୍ରସାରିତ ହୁଏ, ହୃଦୟର ଦ୍ଵାର ଉନ୍ମୁକ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ପ୍ରାଣରେ ବିଶ୍ବଭ୍ରାତୃତ୍ଵଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ, ଜଡ଼ତା ଦୂର ହୁଏ । ନବ ନବ ଅନୁଭୂତି, ନବ ନବ ଅଭିଜ୍ଞତା, ନବ ନବ ଜ୍ଞାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ମନୁଷ୍ୟ ବିଜ୍ଞ ହୁଏ । ଜଳବାୟୁର ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ତା’ର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଉନ୍ନତ ହୁଏ । ମନ ତା’ର ହୁଏ ଉଦାର ଓ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ । ଆତ୍ମା ତା’ର ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ସେ ଦୀର୍ଘଜୀବନ ଲାଭ କରେ ।

ପୁନଶ୍ଚ ଦେଶଭ୍ରମଣ, ସ୍ଥାନଭ୍ରମଣ, ଐତିହାସିକ ତୀର୍ଥଭ୍ରମଣ, ପୀଠଭ୍ରମଣ, ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସଂସ୍ଥା ଭ୍ରମଣଦ୍ୱାରା ଜ୍ଞାନଚକ୍ଷୁ ବିସ୍ତାରିତ ହୁଏ, ଆନନ୍ଦଭାବ ମିଳେ ଓ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଧାରଣାରେ ହୃଦୟ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଉଠେ । ଅନ୍ୟ ଜଳବାୟୁ ସହିତ ମିଶିବା, ଅନ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଓ ମଣିଷ ସମାଜ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଯିବାଦ୍ୱାରା ସମଯୋଜନାଭିଭିକ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାର ଶିକ୍ଷା ଭ୍ରମଣରୁ ମିଳେ । ତେଣୁ ଆମ ଭାଷାରେ ଏକ ପ୍ରବଚନ ଅଛି– ‘ଯେ ପକ୍ଷୀ ଉଡ଼େ ଯେତେଦୂର ସେ ଜାଣେ ସେ ପୁର ଖବର ।’’ ପୁନଶ୍ଚ ଭ୍ରମଣରୁ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ମିଳେ । ସରକାରୀ ସହଯୋଗଭିଭିରେ ଏହି କାରଣରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଅନ୍ୟ ଭୂଗୋଳ, ଅନ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଥାନ, ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଭ୍ରମଣରେ ଯାଇ ନିଜ ବିଷୟାନୁକୂଳ ନୂତନ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିଥାନ୍ତି ।

ଭ୍ରମଣ ବା ପର୍ଯ୍ୟଟନର ଉପଯୋଗିତା ବହୁଳ ଓ ବହୁମୁଖୀ । ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ବା ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ପରିଭ୍ରମଣ କରି ସାମାଜିକ ରୀତିନୀତି ଓ ବ୍ୟବହାରବିସ୍ ସହିତ ଆମ ସମାଜର ରୀତିନୀତି ଓ ବ୍ୟବହାରବିସ୍ ତୁଳନା କରି ଆମ ସମାଜରେ ଥ‌ିବା ଦୋଷତ୍ରୁଟିଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଣିପାରୁ ଓ ସେହି ଅନୁସାରେ ଆମେ ଆମ ସମାଜକୁ ସଂସ୍କାର କରିବାରେ ଉଦ୍ୟମଶୀଳ ହେଉ । ପର୍ଯ୍ୟଟନ କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଜାଣିପାରୁ ଯେ, ମନୁଷ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଏକ ପୃଥବୀମାତାର ସନ୍ତାନ | ଉଚ୍ଚାଟିତ ମାନବାତ୍ମା ମାନବ ସଂହତିର ଆଦର୍ଶରେ ମଙ୍ଗଳମୟ ବସୁଧା ପରିକଳ୍ପନାରେ ଯୋଡ଼ିହୋଇଯାଏ । ମଣିଷ ଅନ୍ୟ ସହିତ ନିଜକୁ ଯୋଡ଼ିଦେଇ ଅନ୍ୟର ପରିସ୍ଥିତି ସହିତ ମିଶିଯାଇ ଉଦାତ୍ତ କଣ୍ଠରେ ଗାଇପାରେ – ‘ଯେ ଦେଶ ଯାଇ | ସେ ଫଳ ଖାଇ ।’’

୧୧ । ଛାତ୍ର ଜୀବନରେ ଶୃଙ୍ଖଳା

ସମାଜ-ସୌଧର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଯାହାର ଜୀବନ, ନୀତି-ଆଦର୍ଶର ବେଳାଭୂମିରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ ଯେ ସତ୍ୟ-ସଂଯମର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖେ ଏବଂ ଯେ ‘ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ ଲଭତେ ଜ୍ଞାନମ୍’’ ଆପ୍ତବାକ୍ୟର ଅଧିକାରୀ, ସେ ହିଁ ଛାତ୍ର । ‘ଛତ୍ରତେ ଇତି ଛାତ୍ର’– ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନରୂପକ ଛତ୍ରଦ୍ୱାରା ଯେ ସମାଜକୁ ଅଜ୍ଞାନାନ୍ଧକାରରୁ ନିଷ୍କୃତି ଆଣିଦିଏ, ସେ ଛାତ୍ର । ଛାତ୍ରର ଶୈଶବ-କୈଶୋର ଶୃଙ୍ଖଳାର ଶକ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ଆବଦ୍ଧ । ସେ ଜାତିର ପିତା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଜୀବନାଦର୍ଶନର ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ । “Morning shows the day”ର ଭାବୋଚ୍ଛାସ ନେଇ ଛାତ୍ରର ଶୈଶବ-କୈଶୋର ଜୀବନ ଯଦି ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ, ତେବେ ଗୋଚାରଣ, ଗୋଦୋହନ ଏବଂ ଭିକ୍ଷାବୃତ୍ତି ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ଅକୁଣ୍ଠିତ ଚିତ୍ତରେ କରୁଥିଲେ । ଆରୁଣି, ଏକଲବ୍ୟ, ଚରକ, ଶୁଶ୍ରୁତ, ଦେଉଥିଲେ ।

ସତ୍ୟ-ସଂଯମ-ଶୃଙ୍ଖଳାର ଭକ୍ତ ସାଜି ଗୁରୁଙ୍କ ଅଟଳ ଆଦେଶ ପାଳନ କରି ଏବଂ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରି କରୁଥିବା ଏକ ଦୁର୍ଲଭ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ଗୁଣ | ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଓ ସର୍ବୋତ୍ତମ ପରିସର ହେଉଛି ପରିବାର । ଏଇଠି ଶିଶୁଟି ପ୍ରଥମ କରି ଅଭିନବ ପ୍ରକୃତିର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉଦୟରାଗ ଓ ଅସ୍ତରାଗ, ଷଡ଼ଋତୁର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଲୀଳା ବି ସେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରେ । ଫଳରେ ଜୀବନ-ଜାହ୍ନବୀର ଶୃଙ୍ଖଳା-ସ୍ରୋତରେ ସେ ଭାସି ଭାସି ଚାଲେ । ପରେ ପରେ ତା’ର ସଫଳତାର ସମୁଦ୍ର ସଙ୍ଗମ ହୁଏ । ସିଦ୍ଧିଲାଭ ପରେ ସେ ହୋଇଯାଏ ଅମୃତର ସନ୍ତାନ । ତା’ର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଚାଲିବା ଅଭ୍ୟାସକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ଗାଇ

‘ଥରକୁ ଥର ପଡ଼ି ତଳେ
ଚାଲଇ ଅଭ୍ୟାସର ବଳେ ।’’

ଏହି ପରିବାରରେ ସେ ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷର ଶିକ୍ଷା କରେ । ପରିବାରର ଶୃଙ୍ଖଳିତ କର୍ମଯୋଜନା ସମ୍ପର୍କରେ ଶୁଣେ । ପିତାମାତାଙ୍କ ଆଚରଣ ଓ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଶୈଳୀକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି କବି ଗାଇ ଚାଲନ୍ତି –

‘ଅମୃତ ବିନୟ ବଚନ
କହି ତୋଷିବ ଜନମନ ।’’

ଏଇଠି ସେ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରି ପାଠ ପଢ଼େ, ଖେଳେ ଏବଂ ସ୍ନାନ, ଭୋଜନ, ଶୟନ ଓ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ ଆଦି କର୍ମ କରେ । କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତିଯୋଗିତାବେଳେ, ପରୀକ୍ଷା ଦେବାବେଳେ ଏବଂ ସହପାଠୀମାନଙ୍କ ସହ ମିଳାମିଶାବେଳେ, ବିଦ୍ୟାଳୟର ଉତ୍ସବ ପାଳନବେଳେ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରି ସେମାନେ ନାନାକଥା ଶିଖନ୍ତି । ଏଇଠି ମଧୁମକ୍ଷିକାର ମଧୁକୋଷ ଗଠନ ପରି ସେମାନେ ବିଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇ ଅନେକ ଦେଶ ଓ ଜାତି ଅତୀତରେ କାଳବକ୍ଷରେ ଧ୍ୱଂସପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ଶୃଙ୍ଖଳାରୁ ରାମ, କୃଷ୍ଣ, ମହମ୍ମଦ, ବୁଦ୍ଧ, ଯୀଶୁ, ଚୈତନ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ସମାଜରେ ଜନମାନସରେ ପ୍ରେରଣାସ୍ପଦ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ପରକ୍ଷଣରେ, ଆଦି ଯୁଗ ଯୁଗ ପାଇଁ ଅପସଂସ୍କାରର ଓ ଅପରିଣାମଦର୍ଶିତାର ଉଦାହରଣ ହୋଇ ରହିଯାଇଛନ୍ତି । ପିତାମାତା, ଗୁରୁଜନ ଆଦି ସମସ୍ତେ ଆଶା କରନ୍ତି ଯେ ଛାତ୍ରଟିର ନାଗରିକ ଜୀବନ ଆନନ୍ଦମୟ ହେଉ ।

କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୀତି, ନିୟମ ଓ ସମୂହ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ସେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଭାବେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବାନ୍ ହେଉ । ଛାତ୍ରଜୀବନରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତ ମୌଳିକ ଅବବୋଧ ପ୍ରତି ସଚେତନତା ରହିଲେ ପ୍ରଶସ୍ୱୀ ଛାତ୍ର ତା’ର ଭାବୀଜୀବନରେ ସମାଜରେ ‘ପାଞ୍ଚ ଜଣରେ ଜଣେ’ ହୋଇ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ, ରେଳଷ୍ଟେସନରେ, ବସ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଡରେ, ଡାକ୍ତରଖାନାରେ, ଖେଳପଡ଼ିଆରେ ପ୍ରତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଛାତ୍ର ପାଇଁ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କାଠିକର ପାଠ ହୋଇଯାଏ ।

ଏଥିପାଇଁ ଛାତ୍ରଟିଏ ଦଳୀୟ ରାଜନୀତିଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା ଉଚିତ । ଦୋଷଯୁକ୍ତ ନହୋଇ ଦୋଷମୁକ୍ତ ହୋଇ କର୍ତ୍ତବ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବା ବିଧେୟ । ଅଭାବ, ସଂଘର୍ଷ, ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ, ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା, ଲୁଣ୍ଠନ, ଅପହରଣ ଓ ନାରୀ ନିର୍ଯାତନା ଆଦିରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ହୋଇ କେତେକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସୁତରାଂ, ପରିବାର, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ସମାଜଠାରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଶିଖ୍ ଶୃଙ୍ଖଳା ଜ୍ଞାନ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନରେ ସାମାଜିକତାର ମୁକୁରରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ହୋଇଉଠୁ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଜୀବନରେ ମଧୁ ବର୍ଷିଯାଉ ଏବଂ ବିନାଶ ପଥରେ ବିକାଶର ବାତ୍ୟା ବହୁ । ବିଶୃଙ୍ଖଳତା ସମୂଳେ ବିଲୁପ୍ତ ହେଉ ।

୧୨ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ବ

ପ୍ରାକସୂଚନା –
‘ମାତୃଭୂମି ମାତୃଭାଷାରେ ମମତା ଯା’ ହୃଦେ ଜନମି ନାହିଁ
ତାକୁ ଯଦି ଜ୍ଞାନୀ ଗଣରେ ଗଣିବା ଅଜ୍ଞାନ ରହିବେ କାହିଁ ? (ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର)
ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷା ହେଉଛି ମଣିଷର ଗୋତ୍ରଗତ ଅସ୍ମିତା | ମାଆର ସମପର୍ଯ୍ୟାୟ ଏହି ଦୁଇଟି ଶକ୍ତିକୁ ଆବାଲ୍ୟରୁ ମଣିଷ ସାଥୀ କରିନେଇଥାଏ । ବଞ୍ଚିବାର, ଆଗେଇବାର ଏବଂ ଜୀବନକୁ ବୁଝିବାର ସକଳ ଜଟିଳକୁ ମାତୃଭାଷା ସରଳ, ଅପୂର୍ବ ଓ ଭାବମୟ କରିଦିଏ । ମଣିଷ ଅନ୍ୟପାଖରେ ବିସ୍ତାରିଯାଏ ଓ ବିସ୍ତାରିଦିଏ ମାତୃଭାଷାକୁ ମାଧ୍ୟମ୍ବକରି | ମାତୃଭୂମିର ଅଖଣ୍ଡ ଭାବ ଓ ସାଧନର ଅବଲମ୍ବନ ଓ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଶକ୍ତି ହୁଏ ମାତୃଭାଷା ।

ମାତୃଭାଷା ଜ୍ଞାନରହିତ ମଣିଷ କେବଳ ‘ମାତ୍ର’ ହୋଇଯାଏ । ଆମର ମନେରଖୁବା ଉଚିତ ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷା– ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ବିଜ୍ଞାନ ପଢ଼ାଇବା ପରି ଏକ ସାଧାରଣ ବିଷୟଜ୍ଞାନ ନୁହେଁ; ଏହା ଏକ ଅସ୍ମିତାର ପ୍ରସଙ୍ଗ । ମାତୃଭାଷା କେବଳ ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ ବିଧାନ, ଭାବପ୍ରକାଶର ପ୍ରାଥମିକ ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ । ଏହା କେବଳ ଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ, ନାଟକ, ପୁରାଣ ଆଦି ରଚନାର ସ୍ବରୂପ ନୁହେଁ । ଏ ଗୋଟିଏ ଜାତିର, ଗୋଟିଏ ଭୂଖଣ୍ଡର, ଗୋଟିଏ ମଣିଷ ସମଷ୍ଟିର ଅସ୍ମିତା ଓ ଜ୍ଞାନବିଜ୍ଞାନର ଜୀବାଣୁ ଶକ୍ତି ବା ବ୍ରହ୍ମଶକ୍ତି । ଏହାର ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନର ରହସ୍ୟ ନିମ୍ନମତେ ମଣିଷର ଆୟତ୍ତାଧୀନ ହୋଇଥାଏ ।

• ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପ୍ରୟୋଜନ –
ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ମନୁଷ୍ୟର ଚାରିପ୍ରକାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପରିପୂରଣ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – (୧) ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, (୨) ଭାବାତ୍ମକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, (୩) କୌଶଳାତ୍ମକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ (୪) ଶିକ୍ଷାଭିଭିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

(କ) ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ମାତୃଭାଷା ମଣିଷର ମନୋଭାବ ଓ ସ୍ମରଣ ଶକ୍ତିର ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ମାଧ୍ୟମ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀ, ତଥ୍ୟ, ଭବିଷ୍ୟତର କଳ୍ପସୂତ୍ର ଓ ବର୍ତ୍ତମାନର ଘାଟନିକ ବାସ୍ତବତାକୁ ମନୁଷ୍ୟ ସହଜରେ ବୁଝି ମନେରଖୂପାରେ । ଜ୍ଞାନକୁ ମାତୃଭାଷା ସରଳ ବୋଧ କରାଇପାରିଥାଏ ।

(ଖ) ଭାବାତ୍ମକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ମଣିଷ ମୁଖ୍ୟତଃ ନଅଗୋଟି ଭାବକୁ ନେଇ ବଞ୍ଚୁଥାଏ । ବିଜ୍ଞାନୀ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵବିତ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ମଣିଷ ବାହ୍ୟ ଓ ଅନ୍ତଃ ମନର ଭାବକୁ ନେଇ ବଞ୍ଚେ । ସାହିତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଦୁଃଖସୁଖ, ଭଲମନ୍ଦ, ଲାଭକ୍ଷତି, ଉତ୍କର୍ଷ – ଅପକର୍ଷ, ନିଶ୍ଚିତ ଅନିଶ୍ଚିତ, ଭକ୍ତିମୁକ୍ତି, ପାପପୁଣ୍ୟ, ବନ୍ଧୁତା – ଶତ୍ରୁତା ଆଦି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧରଣର ଭାବକୁ ବୁଝି ତଦନୁସାରେ ନିଜର ଜୀବନକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛଳ, ସ୍ବଚ୍ଛନ୍ଦ ଓ ସ୍ଵାଭାବିକ ତଥା ପରିସ୍ଥିତି ଉପଯୋଗୀ କରିପାରିଥାଏ । ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀର ଚିନ୍ତା ଓ କଳ୍ପନାଶକ୍ତିର ବିକାଶ ଘଟେ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

(ଗ) କୌଶଳାତ୍ମକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ଶିଶୁ କଥନ, ପଠନ ଓ ଲିଖନ ସହିତ ଚିନ୍ତା, ଅନୁଭୂତି ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ଯଥାର୍ଥକରି ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଓ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ କୌଶଳ ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାରୁ ପାଇପାରିଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁକୁ ଦକ୍ଷକରି ଗଢ଼ିଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ପରିଷ୍କାର ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଭାବରେ ଶିଶୁ ନିଜକୁ ପ୍ରକାଶ କରିପାରିଥାଏ । ବୁଝିବା ବୁଝାଇବା ନିମନ୍ତେ ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରାଥମିକ ଭୂମିକା ଚିନ୍ତାନାୟକମାନେ ସମର୍ଥନ କରିଛନ୍ତି । ଜନ୍ ହୁଏ, ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ, ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ, ଅରବିନ୍ଦ, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ଇମରସନ୍, ଜେମ୍‌ସ, ମିଲ୍ ଆଦି ବିଦ୍ଵାନ୍‌ମାନେ ଏକମତ ହୋଇଛନ୍ତି ଯେ – ସକଳପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନକୁ ଆୟତ୍ତ କରିବା ମାଧମ ହେଉଛି ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷା ।

• ଉପସଂହାର – ବର୍ତ୍ତମାନ ରୁଷ୍, ଚୀନ, ଜାପାନ, ଜର୍ମାନୀ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଆମେରିକା, ଆରବ ଆଦି ଦେଶରେ ନିଜ ମାତୃଭାଷାରେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସେସବୁ ଭୂଖଣ୍ଡକୁ ନିଜ ଭାବ ଓ ବିଜ୍ଞାନବୋଧ ଅନୁସାରେ ଆଗେଇ ନେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି । ପ୍ରାୟୋଗିକ ବିଜ୍ଞାନଭିଭିରେ ଭାରତରେ ବଙ୍ଗଳା, ତାମିଲ୍, ତେଲୁଗୁ, କନ୍ନଡ଼ ଓ ମାଲାୟାଲାମ୍ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଧାରା 0ସ୍ତରରେ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ଅଭାବ କ୍ରମଶଃ ଆମକୁ ପରମୁଖାପେକ୍ଷୀ କରିଦେଇଛି । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାକୁ ଭାବାତ୍ମକ ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ା ଅନୁସାରେ ପଢ଼ା ନଯାଇ ବିଜ୍ଞାନ, ସମାଜତତ୍ତ୍ବ, ନୃତତ୍ତ୍ଵ, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବିଧାନ, ବିଜ୍ଞାପନ କଳା, ସାମ୍ବାଦିକ କଳା, ଆଫିସିକ ବିବରଣୀ ଲିଖନ କଳା, ଭାଷଣ କଳା ଆଦି ଭିଭିରେ ପଢ଼ାଇବାର ଏକ ଗୁରୁ ଆବଶ୍ୟକତା ଦେଖାଦେଇଛି ।

୧୩ । ସନ୍ତ୍ରାସବାଦ

ଉପକ୍ରମ – ସମ୍ପ୍ରତି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ଅଭିଶାପଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦକୁ ବିବେଚନା କରାଯାଇଛି । ୨୦୦୧ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ୧୧ ତାରିଖ ‘କାଳ ମଙ୍ଗଳବାର’ ଦିନ ଆମେରିକାସ୍ଥ ବିଶ୍ଵ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ଓ ପେଣ୍ଟାଗନ ଆମେରିକା, ବ୍ରିଟେନ୍, ଭାରତ, ରୁଷ୍, ଫ୍ରାନ୍ସ ଆଦି ଦେଶମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଗ୍ରାମ ଘୋଷଣା ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଓସାମା ବିନ୍ ଲାଡ଼େନ୍‌ର ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନ ଅଲ୍-କୈଦା ବିପକ୍ଷରେ ଆଫଗାନିସ୍ଥାନରେ ଆମେରିକାର ଯୁଦ୍ଧ ଘନଘଟା ପ୍ରମାଣ କରିଦେଇଛି ବିଶ୍ଵକଲ୍ୟାଣର ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ହେଉଛି ଆତଙ୍କବାଦ ।

ଏହା ଏକ ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧ୍ ଓ ପୃଥ‌ିବୀର ସୁସ୍ଥତା ପ୍ରତି ଏକ ନକାରାତ୍ମକ ଆହ୍ୱାନ । ଆଫଗାନିସ୍ଥାନ, ପାକିସ୍ତାନ, ଲିବିୟା, ସାଉଦିଆରବ, ୟେମେନ୍, ଜୋର୍ଡ଼ନ୍, ଲେବାନନ୍, ସୁଦାନ, ଭାରତ, ମାଲେସିୟା, ଉରୁଗୁଏ, ଉଗାଣ୍ଡା, ବୋସ୍‌ନିଆ, କାନାଡ଼ା ଓ ଆମେରିକା ପ୍ରଭୃତି ଦେଶରେ ବିସ୍ତାରଲାଭ କରିଥିବା ପ୍ରାୟଶଃ ୧୩୦ ଗୋଟି ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନ ଦୀର୍ଘ ୨ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ମାନବମାରଣର ଯେଉଁ ତାଣ୍ଡବଲୀଳା ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ତାହା ବିଶ୍ୱକୁ ନୈରାଶ୍ୟାଚ୍ଛନ୍ନ କରିଦେଇଛି । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାକିସ୍ତାନ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ, ଉଲ୍‌ଫା, ବୋଡ଼ୋ, ମାଓବାଦୀ, ନକ୍‌ସଲ୍, କାଶ୍ମୀରୀ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ।

ସଙ୍ଗଠିତ ହତ୍ୟା, ଲୁଟତରାଜ, ଅପହରଣ, ସରକାରୀ- ବେସରକାରୀ ସମ୍ପରି ନଷ୍ଟ, ଅନ୍ତର୍ଘାତୀ କାର୍ଯ୍ୟ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା, ରୋଗଜୀବାଣୁବିଶିଷ୍ଟ ଜୈବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ଆଦି ଭାରତ ଏହି ଉଗ୍ରବାଦୀ ସମସ୍ୟା ବିପକ୍ଷରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ସ୍ବର ଉଠାଇଛି । କାଶ୍ମୀରରେ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ମୌଳବାଦୀ ଆସାମ, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ, ଦାର୍ଜିଲିଂ, ନାଗାଲାଣ୍ଡ, ଆନ୍ଧ୍ର, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଆଦି ରାଜ୍ୟରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ସମସ୍ୟା ବିପୁଳଭାବରେ ଜାତୀୟ କ୍ଷତି ଘଟାଇ ଚାଲିଛି ।

ବିଷୟତର୍ଜମା – ଆମେରିକାରେ ସିଭିଲ୍‌ୱାର୍‌ ଚାଲିଥିବାବେଳେ ୧୮୬୧-୬୫ ମଧ୍ୟରେ କୁ-କ୍ଲ ସ୍-କ୍ଲାନ୍ ନାମକ ୧୪୮୦ ଥରରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଆକ୍ରମଣର ଶିକାର ହୋଇଛି । ୨୦୦୧ରେ ଆମେରିକାର ଦୂତାବାସ ଉପରେ, ବିଶ୍ବବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ, ଭାରତର ବମ୍ବେ ସହରରେ ଓ କାଶ୍ମୀର ବିଧାନସଭା ଗୃହରେ, ଅକ୍ଷରଧାମ ମନ୍ଦିରରେ, ଆମ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟ କରିଚାଲିଛି |

ଯଥେଷ୍ଟ ପୂର୍ବରୁ ଭାରତ ଏହାର ସମ୍ମୁଖୀନ ଓ ମୁକାବିଲା କରିଆସୁଛି । ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇ ଜାତି- ଧର୍ମ-ବର୍ଣ୍ଣ ଭେଦରେ ଅନ୍ତରୀଣ ବିବାଦ ଓ ସଂଘର୍ଷ ସୃଷ୍ଟି କରାଇ ଭାରତକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଦେବାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବାହାରର ଉଗ୍ରବାଦୀ ସଂଗଠନ ଅର୍ଥ-ଅସ୍ତ୍ର-ଅଇରି ଯୋଗାଇ ଦେବାର ମସୁଧା କରି ଆସିଛନ୍ତି । ପ୍ରତିବେଶୀ ପାକିସ୍ତାନ ତା’ର୍ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳରେ କ୍ୟାମ୍ପ ହୋଇ ଭାରତର ସ୍ବର ସହିତ ଏକମତ ହେବାର ସମୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ଉପସ୍ଥିତ । ଜଡ଼ିତ । ଆମ ସରକାର ପଞ୍ଜାବରେ ଓ ଆସାମରେ ଉଗ୍ରବାଦକୁ ଦମନ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ କାଶ୍ମୀର ଉଗ୍ରବାଦ ଏବେ ଦେଶର ବୃହତ୍ତମ ସମସ୍ୟାଭାବରେ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଛି ।
ଆମେରିକାର ଉପସ୍ଥିତିରେ ଓ ଜାତିସଂଘର ଜ୍ଞାତରେ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନ ମାନବବିରୋଧୀ ଉଗ୍ରବାଦକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ଜାରି ରଖୁଛି ।

ହତ୍ୟା, ଡକାୟତି, ଅପହରଣ, ପଣବନ୍ଦୀ, ବିମାନ ଅପହରଣ, ରେଳ-ବେତାର-ଦୂରଦର୍ଶନ କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଆତ୍ମଘାତୀ ବୋମା ବଳରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା, ମୁମ୍ବାଇ ସହରରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ଆଦି ଅନ୍ତର୍ଘାତୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତର

ବୃହତ୍ ଶକ୍ତିମାନେ ବିଶ୍ବର ପ୍ରତିସ୍ତରର ସନ୍ତ୍ରାସବାଦକୁ ସମସ୍ଵରରେ ନିନ୍ଦା ଓ ସମବିଚାରରେ ଦମନ କରିବା ଉଚିତ ।
ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଚେତନାକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କଟକଣା, ଲାଗୁହେବା ଉଚିତ ।
ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଏନ୍.ଜି.ଓ. ମାଧ୍ୟମରେ ବୁଝାଇଦେବା ଉଚିତ – ସେମାନେ ମଣିଷର ଓ ତାଙ୍କର କ୍ଷତିକରି
ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉପରେ ଶାସକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ଉଚିତ ।

୧୪ । ଓଡ଼ିଶାର ପର୍ବପର୍ବାଣି

ପ୍ତକ୍ସ୍ନୋ – “ଗୋଟିଏ ଜାତିର ମାନସିକତାର ମହାନ୍ତଉଚ୍କ୍ତ ତା’ର କାତାୟ ପବପବାଣିର ପାଲନ ଅବକାଶରେ କଣାପାଲଥାଏ | ”

“A Nation is known by its common- festivals. Festival is mirror of cultural mind of a human race.”
ମହୋତ୍ସବେଷୁ ଉଦାରବାର୍ତ୍ତାଣୀ । ଗୋଟିଏ ସାଂପ୍ରତିକ ମହାପ୍ରବାହର କାମାପ୍ ବିକାଶରେହିଁ ପରଙ୍କପଣାଣିର ରୁଭି ପୃଚଳନ ସମୟ ହୋଇଥାଏ |

ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ଜୀବନଧାରାର ମାନଦଣ୍ଡ ଅଟନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ବାରମାସରେ ତେରପର୍ବ ପାଳନ ବିଧିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ମନେହୁଏ ଯେ ଏ ଜାତିର ପରମ୍ପରା ଥିଲା କର୍ତ୍ତବ୍ୟନିଷ୍ଠା, ଅବସର ବିନୋଦନ, ଭକ୍ତିଭାବନା ଦିଗରୁ ଅତି ସମୃଦ୍ଧ । ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ଆନନ୍ଦଉଲ୍ଲାସ, ମମତା, ପାରସ୍ପରିକ ସଦ୍‌ଭାବନାର ସୂଚନା ପର୍ବପର୍ବାଣିଗୁଡ଼ିକରୁ ମିଳିଥାଏ ।

ପ୍ରସଙ୍ଗତର୍ଜମା – ଓଡ଼ିଶୀ ପରମ୍ପରାର ସ୍ଵାଭିମାନର ପ୍ରତୀକ ପର୍ବପର୍ବାଣିଗୁଡ଼ିକ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟର ପ୍ରଚାର କରିଥାନ୍ତି । ଆସୁଛି । ଶତାବ୍ଦୀ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରତିପାଳିତ ପର୍ବପର୍ବାଣିଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନମତେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।

(କ) ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ପର୍ବ – ଯେଉଁ ପର୍ବଗୁଡ଼ିକ ବେଦ, ଉପନିଷଦ୍, ପୁରାଣ, ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ କର୍ମ ସଂହିତା ଓ ବିବିଧ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଆଚରଣ ସଂହିତା ଅନୁସାରେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ପର୍ବ କୁହାଯାଏ; ଯଥା – ଶୀତଳଷଷ୍ଠୀ, ଶିବ ବିବାହ, ରଥଯାତ୍ରା, ବିଜୟାଦଶମୀ, ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ, ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ, ଶ୍ରୀପଞ୍ଚମୀ, ଦୋଳପୂର୍ଣ୍ଣିମା ।

(ଖ) ପାରମ୍ପରିକ ଓ ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ପର୍ବ – ଯେଉଁ ପର୍ବଗୁଡ଼ିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଜୀବନର ଧାରଣା ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ନେଇ ପାରସ୍ପରିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ଉପରେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ଏହି ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଏ । ହୋଲି, ଦୀପାବଳୀ, ବୋଇତବନ୍ଦାଣ, କୁମାରପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ବୁଦ୍ଧପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଇତ୍ୟାଦି । ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । କୋଣାର୍କର ମାଘସପ୍ତମୀ ମେଳା, ଚୈତ୍ର ମଙ୍ଗଳବାର ଓଷା, ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ଓଷା, କାର୍ତ୍ତିକ ପଞ୍ଚମୀ, ଭାଇଜୀଉଁତିଆ, ପେନୁ ପୂଜା, ଚଇତି ପର୍ବ, ମାଘ ଘୋଡ଼ା ପର୍ବ ଇତ୍ୟାଦି ।

(ଘ) କୃଷିଭିତ୍ତିକ ପର୍ବପର୍ବାଣି – ଓଡ଼ିଶା ଏକ ପଲ୍ଲୀଭିଭିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବମାନସ ଉପରେ ଆସ୍ଥାଭାଜନ ଭୂଖଣ୍ଡ । ଏ ଭୂଖଣ୍ଡର ମାନବୀୟ କର୍ମଧାରଣା ଓ ପରମ୍ପରା କୃଷିର ଲାଭକ୍ଷତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । କୃଷିର ସଫଳତାକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ପର୍ବପର୍ବାଣିଗୁଡ଼ିକ ପାଳିତ ହୁଏ ତାହା ମଧ୍ୟରେ ରଜପର୍ବ, ମାଘପୂର୍ଣ୍ଣିମା ପର୍ବ, ଜେମ୍ବଳା ପୂଜା, ନୂଆଖାଇ, କରମ୍‌ନି ପୂଜା, ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା, ଧନୁସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଗର୍ଭଧାରଣ ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଲକ୍ଷ୍ମୀ-ମାଣବସା ଓ ଗହ୍ମାପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଇତ୍ୟାଦି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ଏସବୁ ପର୍ବରେ ନୂଆ ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ, ନୂଆ ଶସ୍ୟରେ ସୁମିଷ୍ଟ ପିଠାପଣା ଓ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଭୋଜନ ସହିତ ଗୋଷ୍ଠୀ-ଗୋଷ୍ଠୀ, ଗ୍ରାମ-ଗ୍ରାମ, ପରିବାର-ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଭାବର ଆଦାନପ୍ରଦାନ ହୋଇଥାଏ ।

(ଙ) ମାନବୀୟ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅନୁସାରୀ ପର୍ବ – ଓଡ଼ିଶାରେ ବୃଦ୍ଧ-ବାଳକ-ଯୁବକ-ଯୁବତୀ-ଭାଇ-ଭଗ୍ନୀ ଇତ୍ୟାଦି ଲୋକବୃତ୍ତିକୁ ନେଇ ଏକ ସମବ୍ୟଥୀ ଓ ସମଭାବାନୁରାଗୀ ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶ କେଉଁ ଇତିହାସ ଯୁଗରୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି । ଫଳରେ ଏ ମାଟିରେ ମାନବୀୟ ଅବସ୍ଥା ଓ ପ୍ରବୃତ୍ତିକୁ ରସମୁଖର, ଆନନ୍ଦମୁଖର ଓ ପୁଲକମୟ କରିବାପାଇଁ କେତେକ ପର୍ବ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ତାହା ମଧ୍ୟରୁ କୁମାରୀମାନଙ୍କର ଭାଲୁକୁଣୀ ଓଷା, ବାଲିତୃତୀୟା ଓଷା, କୁମାରପୂର୍ଣ୍ଣିମା ବ୍ରତ, ରଜପାଳନ, ଯୁବକମାନଙ୍କର ଅଗ୍ନିଉତ୍ସବ, କାର୍ତ୍ତିକେୟ ବ୍ରତ, ପଣାସଂକ୍ରାନ୍ତି ପାଳନ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ସେହିପରି ରାକ୍ଷୀପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ଭାଇ ଜୀଉଁତିଆ, ଉନ୍ନତି କାମନାରେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ପୂଜା ବିଧାନ କ୍ରମେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ଅନୁରୂପଭାବରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ପରାକାଷ୍ଠା କ୍ରମେ ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଶାରେ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ପର୍ବ ପାଳନ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ।

କପଫଦାର – କୈବଲ୍ୟବୋଧାତ୍ମକ ସଂସ୍କୃତିର ପରିଚାୟକଭାବରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପାଖରେ ନିଜର, ନିଜ ପରିବାର, ଗ୍ରାମ, ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ଦେଶର ମଙ୍ଗଳ କାମନାପାଇଁ ପର୍ବପର୍ବାଣିର ଆୟୋଜନ ପରମ୍ପରା ଓ ଜାତୀୟଶୃଙ୍ଖଳାର ପରିଚୟ ଦିଏ । ଓଡ଼ିଶାର ତେଣୁ ଓଡ଼ିଶାର ଗାଁଦାଣ୍ଡର ମଣିଷ ତୁଣ୍ଡରୁ ଶୁଣାଯାଏ–

” ଠାକୁର ଭିତରେ ଲଗାକୃ ଭାବ
ତା ପାଇଁ ଲାଗିଛି
ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବତ | “

୧୫ । ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଓ ସୁରକ୍ଷା

ପ୍ରାକପୂତନା – ଏକ ଅଦ୍‌ଭୁତ ଐଶ୍ୱରୀୟ ଓ ମହା ପ୍ରାକୃତିକ ସର୍ଜନା । ଏହି ସୃଜନର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୈଚିତ୍ରୀ ମନୁଷ୍ୟ । ମାତ୍ର ଏହାହିଁ ବିଚିତ୍ର ଯେ, ମନୁଷ୍ୟ ଭଲ-ମନ୍ଦ, ବିପଦ-ଆପଦ, ଶାନ୍ତ-ଅଶାନ୍ତିର ପରିଭାଷା ଜାଣି ବି ସବୁପ୍ରକାର ନକାରାତ୍ମକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାରୁ ‘ଆପଣା । ହସ୍ତେ ଜିହ୍ଵା ଛେଦି’ ନ୍ୟାୟରେ ନିଜ ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣ କରୁଛି । ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣର ପରିଣାମସ୍ୱରୂପ ଭୂଗୋଳ ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମତଦିଅନ୍ତି ଯେ ଆଗାମୀ ୧୦,୦୦୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥ‌ିବୀ ମନୁଷ୍ୟ ବାସ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇରହିବା କ୍ରମଶଃ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼ିବ ।

ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ, ବିଷାକ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍ ବ୍ୟବହାର, ଜାଳେଣିର ଅପବ୍ୟବହାର, ଯୁଦ୍ଧଜନିତ ପରିଣାମ, ଅଗ୍ନିଦାହୀ ପରିଣତି, ମୁଖ୍ୟତଃ ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷଣ କରୁଛି ଏବଂ ବଞ୍ଚିବାର ସାରଲ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ଜଟିଳ ହୋଇପଡ଼ୁଛି । ପ୍ରକୃତିର ନିୟମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ଭୂକମ୍ପ, ବରଫ ତରଳି ଜଳସ୍ତରର ବୃଦ୍ଧି ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟମାନ ଘଟୁଛି । ପ୍ରଦୂଷିତ ପରିବେଶ ପ୍ରତି ସଚେତନତା ହୋଇପଡ଼ିଛି ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ଵର ମୁଖ୍ୟ ସଙ୍କଟ ।

ବିଷୟତର୍ଜମା – ଏହି କ୍ରମରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ସଙ୍କଟର ଚାରିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଦିଗକୁ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ଅନୁଭବ
(୧) ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ,
(୨) ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ,
(୩) ସ୍ଥଳ ପ୍ରଦୂଷଣ, ଏବଂ
(୪) ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ

ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣଦ୍ବାରା ଅମ୍ଳଜାନ ଧାରଣାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ଓ ମନୁଷ୍ୟର ବଞ୍ଚିବାର ସୂତ୍ର ଅଡ଼ୁଆ ହୋଇଉଠିଛି । ସ୍ଥଳ ପ୍ରଦୂଷଣଦ୍ଵାରା ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ ଘଟି ଜଳବାୟୁରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଛି । ଋତୁଚକ୍ରରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଘଟୁଛି । ଉତ୍ତାପ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣର ବିବିଧ ପରିଣାମ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଉଅଛି ।

କେବଳ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ନୁହେଁ – ଜଳ, ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ଏବଂ ମାଟି ପ୍ରଦୂଷଣ ମଧ୍ୟ ମାନବ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରତି ଘୋର କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇ ଚାଲିଛି । ଦେଶରେ ପ୍ରବାହିତ ବଡ଼ ବଡ଼ ନଦୀର ଜଳ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେବା କାରଣରୁ ଏହା ଏବେ ପାନୀୟ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ଫସଲରେ ମାତ୍ରାତ୍ମକ ବିଷାକ୍ତ କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ପ୍ରୟୋଗ କାରଣରୁ ଶସ୍ୟ, ପନିପରିବା ଓ ଫଳମାନଙ୍କରେ କରିଦିଆଯାଇଥ‌ିବାବେଳେ, ଅଧିକ ଅମଳ ଆଶାରେ ଭାରତରେ କିନ୍ତୁ ଏହାର ପ୍ରୟୋଗ ଜୋରଦାର ଚାଲିଛି । ଯୁଗ ସହିତ ତାଳ ଦେଇ ଯେମିତି ସହରୀକରଣ ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବଢ଼ିଚାଲିଛି, ସେହି କାରଣରୁ ଭାରତ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବେଶ୍ ଉଦ୍‌ବେଗଜନକ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପ୍ରବନ୍ଧ

ଦିଲ୍ଲୀ ବାୟୁରେ ମିଳିଥିବା ପ୍ରଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥର ମାତ୍ରା ୭୦୦ ମାଇକ୍ରୋଗ୍ରାମ୍ ହୋଇଥିବାବେଳେ ନ୍ୟୁୟର୍କରେ ୧୩୪ ମାଇକ୍ରୋଗ୍ରାମ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ୨୦୧ ମାଇକ୍ରୋଗ୍ରାମ୍ । ଅତଏବ ସମସ୍ତ ବିକାଶଶୀଳ ଆମ ରାଜ୍ୟର ଭୁବନେଶ୍ୱର, ଟିଟିଲାଗଡ଼, ବଲାଙ୍ଗୀର, ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ମଧ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲମୟ, ପ୍ରାକୃତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଖନନ ଓ ଭାରି ଶିଳ୍ପର ଇନ୍ଧନଗ୍ୟାସ୍ ଜନିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦିଗରୁ ବିଶ୍ବରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ସହରର ମାନ୍ୟତା ପାଇବାକୁ ବସିଛି ।

ବିଗତ ୧୪୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ (୧୮୦୦ ମସିହାରେ ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରଥମେ ମାନବ ସମାଜକୁ ଭୟଭୀତ କରିବା ପରେ) ୧୯୯୦-୨୦୦୪ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବାପେକ୍ଷା ୧୦ଟି ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ବର୍ଷ ରହିଛି । ୧୯୯୮, ୧୯୯୯, ୨୦୦୧, ୨୦୦୨ରେ ଉତ୍ତାପ ୫୦ ଡିଗ୍ରୀକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି । ୧୯୯୮ରୁ ୨୦୦୪ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣଜନିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେତୁ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀରେ ୧୦୮ଟି ଜଳବାୟୁଜନିତ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଘଟିଛି । ୧୮୫୦ଟି ଦୁର୍ଲଭ ପ୍ରାଣୀଜାତି, ୪୫୦୦୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ବୃକ୍ଷ ପ୍ରଜାତିର ବିଲୋପ ଘଟିଛି । ମଣିଷର ଆୟୁ ସୀମା ହାରାହାରି ୪୦ ରୁ ୫୫ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ହେବାକୁ ବସିଛି । ଓଜୋନ୍‌ସ୍ତରରେ କମିଛି । ଗ୍ରୀନ୍‌ଲାଣ୍ଡର ବରଫସ୍ତରରେ ୧ ମିଟର ସ୍ତରର ବରଫ ପ୍ରାୟତଃ ତରଳିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିସାରିଛି ।

ଉପସଂହାର – ପ୍ରଥମେ ଜାଣିରଖିବା ଉଚିତ ଜଳ, ବାୟୁ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ନେଇ ନିର୍ମିତ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ମଣିଷକୃତ । ମନୁଷ୍ୟ ଏଥପତି ରାଜନୀତି ଦିଗରୁ, କ୍ଷଣିକ ପ୍ରଗତି ଅଭିଳାଷ ଦିଗରୁ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ବିଚାର ଦିଗରୁ ସାରା ଉରପ୍ ମରକାରା ଓ ବେସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ମସ୍ତଶପୋଗ୍ୟ |

  • କଲଂଳ ହନି
  • କଲକାରଖାନା ନିକ୍ନ୍ତଣ
  • ଯାନବାହନ ନିଯନ୍ତ୍ରଣ
  • ଗଣମାଧ୍ୟମଦ୍ଵାରା ସଚେତନତା ପୁଣି |

୧୬ । ଦୂରଦର୍ଶନ

ଯାହାର କ୍ଳାନ୍ତବିରହିତ କଂସାକବାଟ ଖୋଲିଗଲେ ଯନ୍ତ୍ରଣା-ଜହ୍ଲାଦର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟେ, ଯାହାର ମନୋରଞ୍ଜକ ରଙ୍ଗିନ୍ ପର୍ଦାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ପରି ଜଗଜ୍ଜନଙ୍କ ମୋହଭଙ୍ଗ କରି କଲ୍ୟାଣକର ହୁଏ, ଯିଏ ଅନେକ ଅନ୍ଵେଷାର ଅଭିଧାନ ସେ ଆମର ଆଜିର ଦୂରଦର୍ଶନ । ସେ ଭରିଦିଏ ଚିତ୍ତଚାଞ୍ଚଲ୍ୟ । ସେ ଆଣିଦିଏ ନବରସର ରସାଳ ଦିବ୍ଯାନୁଭୂତି । ଏ ଯୁଗରେ ଚକ୍ଷୁ ଥାଇ ବି ନଥ‌ିବା ଭୋଗବାଦୀ, ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସଂଶୟ ସୁଧାର ନିମନ୍ତେ ଏହି ବହୁଲୋକପ୍ରିୟ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଦୂରଦର୍ଶନ ଆଜି ସଞ୍ଜୟର ଦୁର୍ବହ ଭୂମିକାର ନିର୍ବାହକ । ଏହାର ଉପଯୋଗିତା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ ।

ଅନେକ ଉପଭୋଗ୍ୟ ଅବଦାନର ଅଧିକାରୀ ପ୍ରାଜ୍ଞ ମାନବର ଜ୍ଞାନପିପାସା କେବେ ବି ପ୍ରଶମିତ ହେବ ନାହିଁ । ନିତ୍ୟନୂତନ ଆବିଷ୍କାର- ଉଦ୍ଭାବନ ପାଇଁ ସେ ସର୍ବଦା ଗବେଷଣାରତ । ସ୍କଟଲାଣ୍ଡର ଜନ୍ ବେୟଡ଼ ହିଁ ଦୂରଦର୍ଶନର ଜନ୍ମଦାତା । ସେ ୧୯୪୪ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ଦୂରଦର୍ଶନ ଆମ ଆଖୁକୁ କରେ ନିଦହରା, ମନକୁ କରେ ସ୍ୱମ୍ମିଳ, ଭାବନାକୁ କରେ ଭାବୋଦ୍ଦୀପ୍ତ ଏବଂ ଆମ କାମନାବାସନାରେ ଦିଏ ପୂର୍ଣାହୁତି । ପ୍ରଚଳନଧର୍ମୀ ଟେଲିଭିଜନ ବା ଦୂରଦର୍ଶନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଭାରତରେ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ଅୟମାରମ୍ଭ ହେଲା । ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତି ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ଏହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ ପ୍ରସାରିତ ହେଲା । ୧୯୮୬ରୁ ୧୯୯୨ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହାର ଦ୍ୱୈତମୁଖୀ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହେଲା । କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ମାଧ୍ୟମରେ ଦୂରଚିତ୍ର, ସମ୍ବାଦମାନ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇ ବିବିଧ ଧରଣର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ୧୯୯୪ ମସିହାରୁ ସଂଚାରିତ ହେଲା ।

ଡିଡି-୧, ଜି-ଟିଭି, ଇ-ଟିଭି, ଷ୍ଟାର-ଟିଭି, ଡିସ୍କଭରୀ, ଡିଡି-ସ୍ପୋର୍ଟସ୍, କଲର୍ସ, ଆସ୍ଥା, ଆଜ୍‌ତକ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଏକାଧ୍ଵ ଚାନେଲ ଦୂରଦର୍ଶନ ଜରିଆରେ ଜନରୁଚିକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଏକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଓ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉଭୟରେ ଚଳମାନ ହୋଇ ଉଠୁଥ‌ିବା ଦୂରଦର୍ଶନ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍‌ ବା ତଡ଼ିତ୍ ଅଣୁର ଏକ ରୂପଗ୍ରାହୀ ବେତାର ଯନ୍ତ୍ର । ଏଥରେ ଉପଲବ୍ଧ ଧ୍ଵନି ଓ ରୂପର ପ୍ରତିଫଳନ ତେଜସ୍କ୍ରିୟ ଶକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଟିଭି ‘କେନ୍ଦ୍ରର ଟିଭି ଟାୱାର ଯୋଗୁଁ ଦୂରଦର୍ଶନର ସମସ୍ତ କାରସାଦି ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ସୁଦୃଶ୍ୟ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ କଳେବର ବିଶିଷ୍ଟ ଦୂରଦର୍ଶନର କାଚଫଳକ ଉପରେ ରୁପେଲି ଚିତ୍ର କ୍ରମଶଃ ନିଷ୍ପ୍ରଭ ହେବା ସହିତ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅଜ୍ବଳ ରଙ୍ଗିନ୍ ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟର ରୂପବିଭା ପରମ ପରିତୃପ୍ତି ଆଣିଦେଉଛି ।

ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ ବିସ୍ତାରିତ କରେ, ବିଶ୍ଵର ବିଶାଳତ୍ୱକୁ ନ୍ୟୁନ କରିଦିଏ, ଦୂରତାର ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂରେଇ ଦିଏ, ମାନବୀୟ ସଂପ୍ରୀତି ଓ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ ଏବଂ ସର୍ବୋପରି ଆନନ୍ଦଦାନର ଯାଦୁମନ୍ତ୍ର ବଳରେ ଚିତ୍ତବିନୋଦନ ବି କରେ । ଜ୍ଞାନର ଆହରଣ, ବିତରଣ ଏବଂ ଯଥୋଚିତ ପ୍ରୟୋଗ କରି ନିରକ୍ଷର ଜନତାର ସଖା ସାଜି ଏହା ଶିକ୍ଷାଦାନ କରେ । ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନ, ବିଷୟରେ ଦିବ୍ୟଗୁରୁ ଭାବରେ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେଇପାରେ ।

ୟୁ.ଜି.ସି. କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଇଗ୍‌ନଉ ନେଟ୍ବାର୍କ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାରେ ଯୁବ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଜନଶିକ୍ଷା ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, କୃଷିଶିକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟଶିକ୍ଷା, ଧର୍ମନୀତି ଆଦି ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏଥରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୁଏ । ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ, ଶିବଚରିତ ଆଦି ପୌରାଣିକ ଏବଂ ଝାନ୍ସୀ ରାଣୀ, ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ, ଶୋଭା ସୋମନାଥ କୀ ଆଦି ଐତିହାସିକ ସିରିଏଲ୍‌ ପ୍ରଚାରିତ ଓ ପ୍ରସାରିତ କରି ଦୂରଦର୍ଶନ ଆମର ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ଐତିହ୍ୟ ପ୍ରୀତିକୁ ଜୀବନ୍ୟାସ ଦେଇପାରିଛି । ହେଉଛି । ତେଣୁ ଏଥ‌ିରେ ସ୍ୱପ୍ନ ଅଛି, ସମ୍ଭାବନା ଅଛି; ପୁଣି ଦୁଃଖ ଅଛି, ଦୁର୍ଭାବନା ବି ଅଛି ।

ଏଥରେ ସୁନ୍ଦରୀ ସୌମ୍ୟଦର୍ଶନା କ୍ରୀଡ଼ନକ ଓ ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ! ଟିଭିରେ ବହୁଳଭାବେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଓ ପ୍ରଚାରିତ କ୍ରିକେଟ୍ ଖେଳ ଏକ ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧ ସାଜି ଆମର ଅନେକ ଶ୍ରମଦିବସକୁ ନଷ୍ଟକରେ । ଏହାରି ପାଇଁ ଆମ ଯୁବସଂପ୍ରଦାୟ ଉତ୍‌ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଉଦ୍‌ଭ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହାରି ପାଇଁ କେତେ ସୁତରାଂ, ସୁନାମିର ମହାପ୍ରଳୟ ହେଉ ବା ରଣପ୍ରାନ୍ତରର ନାରକୀୟ ରକ୍ତାକ୍ତ ଲୀଳା ହେଉ, ବିଜ୍ଞାନୀର ବିଜ୍ଞ ଆବିଷ୍କାର ହେଉ ଅଥବା ବିଶ୍ବମାଧୁର୍ଯ୍ୟର ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟ ପସରା ହେଉ; ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତି ଓ କଳାଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ-କ୍ରୀଡ଼ା ଆଦି ପ୍ରତିଟି କ୍ଷେତ୍ରର ବାସ୍ତବ ଚିତ୍ର ପ୍ରତିଫଳନ କରାଇବାରେ ଦୂରଦର୍ଶନର ଅବଦାନ ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । ଦୂରଦର୍ଶନର ମାର୍ଜିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆମ ମନୋପ୍ରାଣରେ ଉଲ୍ଲାସର ତରଙ୍ଗ ଖେଳାଇ ଦେଉ । ତା’ରି ପାଇଁ ଆମ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସଂପ୍ରସାରିତ ହେଉ ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପତ୍ରଲିଖନ ଓ ଦରଖାସ୍ତ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Grammar ପତ୍ରଲିଖନ ଓ ଦରଖାସ୍ତ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପତ୍ରଲିଖନ ଓ ଦରଖାସ୍ତ

ପତ୍ରଲିଖନ ସମ୍ପର୍କରେ
ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ପାରିବାରିକ, ଆଫିସିକ, ପ୍ରଶାସନିକ, ବ୍ୟବସାୟିକ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ସ୍ତରରେ ଭାବବିନିମୟର ଅନ୍ୟତମ ଲିଖ ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ପତ୍ର । ପତ୍ରଲିଖନଦ୍ୱାରା ପ୍ରେରକ ପ୍ରାପକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନିଜର କଥ୍ତବ୍ୟକୁ ସହଜ, ସରଳ ଓ ଗୋପନର ସହିତ ଲେଖୁ ବୁଝାଇ ଜଣାଇ ପାରିଥାଏ । ପତ୍ରଲିଖନ ବିଷୟକୁ ଆମ ଭାଷାରେ ଚିଟାଉ, ବାର୍ତ୍ତା, ଚିଠି, ସନ୍ଦେଶ, ସମ୍ବାଦ ଆଦି ଲିଖ୍ ପ୍ରେରଣ ଚିଠାଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଦୂତ ହାତରେ, ପାରା ଗଳାରେ, ଘୋଡ଼ାପିଠିରେ ବୁହାଯାଉଥିବା, ପ୍ରେରଣ କରାଯାଉଥିବା ପତ୍ର ଇଟାଲୀ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଇଂଲଣ୍ଡ ଦେଇ ଆମ ଦେଶରେ ଓ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଡାକବିଭାଗଦ୍ବାରା ୧୮୫୦ ମସିହା ପରେ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଓ ସରକାରୀସମ୍ମତ ହୋଇ ପ୍ରଚଳିତ ହେଲା । ପତ୍ର ପ୍ରେରଣ ଏକ ଡାକୁଆ ସେବାରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେଲା । ପତ୍ର ଏହି ମର୍ମରେ ହେଉଛି– ‘ଏକ ଲିଖ୍ ସମ୍ବାଦ; ଯାହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନଠାରୁ ଅନ୍ୟ ନିକଟକୁ ବକ୍ତବ୍ୟ, ମନ୍ତବ୍ୟ, ତଥ୍ୟ ପ୍ରେରଣ, ଖବର ପ୍ରଦାନ, ଅଭିମତ ଲିଖନ, ଭାବନା ଓ ସମସ୍ୟା ଅବଗତିକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

ପତ୍ରର ପରିସର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୁଃଖସୁଖଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଜାତୀୟ ସମସ୍ୟା, ସରକାରୀ ଘୋଷଣା, ବ୍ୟବସାୟିକ ବୁଝାମଣା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସକଳ ଜୀବନ ଓ ସମାଜଧାରାର ଅବସ୍ଥା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ । ପତ୍ରରୁ ସମାଜ, ସମୟ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ସମସ୍ୟାର ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ମହାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପତ୍ର ସାର୍ବକାଳୀନ ମଣିଷ ସଭ୍ୟତାର ସମ୍ପଦ ଓ ପ୍ରେରଣା ହୋଇଉଠେ । ପୂରଣ କରି ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ମାର୍ଗ ବି ଖୋଲିଦିଏ । ତେଣୁ ପତ୍ର ଲେଖୁବା ଏକ କଳା, ଏକ ଯୁକ୍ତି, ଏକ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ବର୍ଣ୍ଣନାର ସାରଲ୍ୟ, ଭାଷାର ସ୍ପଷ୍ଟତା ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ ପ୍ରୀତିକର ଅର୍ଥଦ୍ୟୋତନା, ଗଠନରେ ଠିକଣା, ତାରିଖ, ସ୍ଥାନ, କାଳ, ପାତ୍ର ଓ ପୂର୍ଣ ବିବରଣୀ ପରିଷ୍କାର ଭାବରେ ପ୍ରଦାନ, ପ୍ରାପକ ଓ ପ୍ରେରକର ପରିଚିତି ଇତ୍ୟାଦି ଉତ୍ତମ ପତ୍ରର ଲବଣ |

ଆମେ ସାଧାରଣ ଜୀବନରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା, ସମ୍ପର୍କରେ ଆସୁଥିବା ପତ୍ରଲିଖନ କଳାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ | ଘରୋଇ ପତ୍ର, ଆବେଦନ ପତ୍ର, ଆଫିସିକ ପତ୍ର, ବାଣିଜ୍ୟିକ ପତ୍ର, ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ର ଓ ସମ୍ବାଦଧର୍ମୀ ପତ୍ର ଭାବରେ ୫ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପତ୍ରରେ ପ୍ରେରକ ଓ ପ୍ରାପକ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ, ସମ୍ବୋଧନ, ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଭକ୍ତିବୋଧ, ଆନ୍ତରିକତା, ପରିସମାପ୍ତିରେ ସମ୍ବନ୍ଧସୂଚକ ଇତି ଓ ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ଆତ୍ମକତାର ସ୍ବାଦ ରହିବା ଉଚିତ । ଇଷ୍ଟ ସ୍ମରଣ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଶ୍ରଦ୍ଧାର ହୁଏ । ଆବେଦନ ପତ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ । ଏହା ଘରୋଇ ସୁଖଦୁଃଖର ଚିତ୍ର ବହନ କରିନଥାଏ ।

ସରକାରୀ କିମ୍ବା ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଲେଖାଯାଏ । ସରକାରୀ ସମସ୍ୟା, ଆଫିସିକ ସ୍ତରରେ ଅଫିସର- କର୍ମଚାରୀ -ଆଫିସିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଭିତରେ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଓ ତଥ୍ୟପ୍ରେରଣ ନିମନ୍ତେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗପାଇଁ ସରକାରୀ ପତ୍ର ଓ ଅର୍ଦ୍ଧସରକାରୀ ପତ୍ର ଲେଖାଯାଇଥାଏ । ଏଧରଣର ପତ୍ରରେ ପତ୍ରାଙ୍କ, ଦିନାଙ୍କ, ବିଷୟ, ପ୍ରେରକର ଲେଖାଯାଇଥାଏ । ବାଣିଜ୍ୟିକ ପତ୍ରରେ ପୁତ୍ରର ଆରମ୍ଭରେ ପ୍ରେରକର ନାମ, ଠିକଣା, ପଦବୀ, ପତ୍ରର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାପକର ନାମ, ପଦବୀ, ଠିକଣା, ପତ୍ରର ଆରମ୍ଭରେ ପତ୍ରାଙ୍କ ନମ୍ବର, ତାରିଖ, ସହାୟକ ନମୁନା ଓ ବିଷୟବସ୍ତୁର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସୂଚନା ଲେଖାଯାଇ

ବିଷୟାନୁସାରୀ ବିବରଣୀ ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ଲେଖାଯାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାପକଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଭାବ, ବିଶ୍ବସ୍ତ ଭାବ, ମାନ୍ୟଭାବ ରହି ପ୍ରେରକର ନିଜସ୍ଵ ସ୍ବାକ୍ଷର ଓ ମୋହର ରହିଥାଏ । ଏ ଧରଣର ପତ୍ର ବ୍ୟବସାୟ ପରିଚାଳନା ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ସଂଚାର ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ‘ଇ-ମେଲ୍‌’ ହୋଇପାରୁଛି । ପତ୍ର ପ୍ରସଙ୍ଗର ଆଶୁପ୍ରେରଣ ନିମନ୍ତେ ଇ-ମେଲ୍ ବିଧାନ ଆମ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଜୀବନର ମାନକ ପ୍ରମାଣ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଇ-ମେଲ୍‌ରେ ଚିଠି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ହେବା ଓ ମେଲ୍ ନମ୍ବର ଖାତ ଜରୁରୀ ଅଟେ । ପ୍ରଥମେ ଇ-ମେଲ୍ ଫାଇଲ୍ ନାମ, ବିଷୟ, ପ୍ରାପକ, ପ୍ରାପକଙ୍କ ଇ-ମେଲ ଫାଇଲ୍ ନାମ ଓ ନମ୍ବର ଏବଂ ପ୍ରସଙ୍ଗ କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ଏ ପ୍ରକାର ପତ୍ରରେ ରହି କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ଜରିଆରେ ପ୍ରେରଣ ହୋଇଥାଏ ।

ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ର ଓ ଶୋକସମ୍ବାଦ ଆମ ପରମ୍ପରା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରତୀକଭାବରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ । ଭୋଜି, ସାଂସ୍କୃତିକ ଉତ୍ସବ ପାଳନ, ବିବାହ ବ୍ରତାଦି ପାରମ୍ପରିକ ବିଧାନ, ଜନ୍ମ-ମୃତ୍ୟୁ ଇତ୍ୟାଦି ଘଟଣାରେ ପ୍ରିୟଜନମାନଙ୍କୁ ଯୋଗ ଏହି ମର୍ମରେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କ ଅବଗତି ଓ ପ୍ରସ୍ତୁତି ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ଭିଭିରେ ପତ୍ରଲିଖନ କଳାର ନମୁନା ଜଣାଇବାକୁ ଯାଇ କେତୋଟି ବିଷୟ ଉପରେ ‘ପତ୍ରଲିଖନ’ କରାଯାଉଛି ।

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପପତ୍ରଲିଖନ ଓ ଦରଖାସ୍ତ

ପତ୍ତଳିଖନ :

୧ । ତୁମ ଜନ୍ମଦିନ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗଦାନ ନିମନ୍ତେ ଅନ୍ତରଙ୍ଗ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ନିକଟକୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖ ।
ବରପାଳି
୨୬ ନଭେମ୍ବର, ୨୦୧୬

ଥନ୍ତିରଲଂ ବନ୍ଧୁ ସୁଧାଣ୍ଡ,
ମୋର ଆନ୍ତରିକ ଶୁଭେଚ୍ଛା ନେବୁ । ମଉସା ଓ ଲିଖୁଭାଇଙ୍କୁ ମୋର ନମସ୍କାର ଜଣାଇଦେବୁ । ମାମାକୁ ମୋର ହୃଦୟର ସ୍ନେହ ଜଣାଇବୁ । ଅନେକ ଦିନ ହେଲା ତୋର ପତ୍ରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ବସିଥିବାବେଳେ ଗତକାଲି ତାହା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବାପରେ ମୁଁ ବହୁତ ଆନନ୍ଦିତ । ତୁ ଜାଣି ଖୁସିହେବୁ ଯେ ଆସନ୍ତା ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୧୬ ତାରିଖ ଦିନ ମୋର ପଞ୍ଚଦଶତମ ଜନ୍ମଦିନ ପାଳିତ ହେବ । ଏହି ଅବସରରେ ସମସ୍ତ ଦୂର ଓ ନିକଟ ବନ୍ଧୁ ତଥା ଆତ୍ମୀୟ ସୃଜନମାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ତୋର ଏଠାରେ ଉପସ୍ଥିତି ମୋ ପାଇଁ ଖୁବ୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ ଅବସରରେ ସେଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଏକ ଭଜନ ସନ୍ଧ୍ୟା ଓ କରିବେ ।

ପିଠାପଣା ସହିତ ଭୋଜିଭାତର ମଧ୍ୟ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଛି । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶୈଳୀକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିହାର କରି ଆମ ନିଜସ୍ଵ ସଂସ୍କୃତି ଅନୁସାରେ ଏହି ଉତ୍ସବକୁ ବେଶ୍ ଆଡ଼ମ୍ବର ସହକାରରେ ପାଳନ କରାଯିବ । ମଉସାଙ୍କୁ ସଙ୍ଗରେ ଧରି ତୁ ନିଶ୍ଚୟ ୧୫ ତାରିଖ ଦିନ ଆମ ଘରେ ପହଞ୍ଚୁ । ମାମା ଆସିବା ମଧ୍ୟ ଖୁବ୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ତୁ ଏଠାକୁ ଆସିବାପରେ ଆମେ ସମସ୍ତେ ମିଳିମିଶି ମା ସମଲେଶ୍ବରୀଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯିବା । ଦଶମ ପରୀକ୍ଷା ଶେଷ ହେବା ପରେ ମୁଁ ମଧ୍ୟ ତମ ଘରକୁ ଯିବି । ମୋର ଏହି ପତ୍ରକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ମନେକରି ନିଶ୍ଚୟ ଆସିବୁ । ତୁ ଆସିବା ପରେ ଅନେକ ପୁରୁଣା କଥା ସବୁ ଆଲୋଚନା କରିବା । ଆଜିପାଇଁ ଏତିକିରେ ରହୁଛି ।

। ଇତି ।
ତୋର ବହୁ
ଅମିତ

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 1

୨ । ଜାତୀୟ ସମର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହିନୀରେ ଯୋଗଦେବା ନିମନ୍ତେ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ପିତାଙ୍କ ନିକଟକୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।

ଣହାଦନଗର ଭଲ ବିଦପାଳମ୍ନ, ରୁବନେଶ୍ଵର
୨୪ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୬

ପରମ ପୂଜାସ୍ପଦ ବାପା,
ମୋର ଭକ୍ତିପୂତ ପ୍ରଣାମ ଗ୍ରହଣ କରିବେ । ମାଆଙ୍କୁ ମୋର ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଦେବେ । ମୁନିକୁ ମୋର ସ୍ନେହାଶୀର୍ବାଦ । ଗତକାଲି ଆପଣଙ୍କ ପତ୍ର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଘର କଥା ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲି । ଏକ ବିଶେଷ ଆବଶ୍ୟକତା ନିମନ୍ତେ ଆପଣଙ୍କ ଅନୁମତି ଲୋଡ଼ି ଏ ପତ୍ର ଲେଖୁଛି । ସେବା ଶିକ୍ଷା ଦେବା ନିମନ୍ତେ ସରକାର ବାଳଚର ଓ ଜାତୀୟ ସମର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହିନୀର ପ୍ରଚଳନ କରାଇଛନ୍ତି । ଏଣୁ ମୁଁ ଆମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଥ‌ିବା ଏନ୍.ସି.ସି.ରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି । ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଏହି ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଶୃଙ୍ଖଳାବୋଧ ଓ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଚେତନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

ଏହା ସହିତ ଉଚ୍ଚତର ଅଧ୍ୟୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏବଂ ସରକାରୀ ଚାକିରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ମୁଁ ଆମ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଏନ୍.ସି.ସି. ପ୍ରଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅନୁମତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇସାରିଛି । ଆପଣଙ୍କ ଅନୁମତି ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ପରେ ମୁଁ ଆବଶ୍ୟକ ଦେୟ ପୈଠ କରିବା ସହିତ ଏହି ସଂସ୍ଥାରେ ନାମ ଲେଖାଇବି । ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାଦାନ ବାହାର ସମୟରେ ଏହି ବିଷୟ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦିଆଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥ‌ିବାରୁ ମୋର ଶିକ୍ଷାଲାଭ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ନାହିଁ । ବିଶ୍ଵାସ । ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ବିଷୟ ପରେ ଜଣାଇବି । ଆପଣଙ୍କ ଅନୁମତି ଅପେକ୍ଷାରେ –

। ଇତି ।
ଆପଣଙ୍କ ସ୍ନେହାଧୀନ ପୁତ୍ର
ରିକୁ

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 2

୩। ତୁମ ସାନଭଉଣୀର ବିବାହ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ଜଣାଇ ସାଙ୍ଗ ନିକଟକୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।

ବିରଜା ରୋଡ୍
ତା ୭୩ ୨୦୧୬

ପ୍ରିୟ ସୁରେଶ,
ମୋର ଶୁଭେଚ୍ଛା ଗ୍ରହଣ କରିବ । ମଉସା, ମାଉସୀ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କୁ ମୋର ଭକ୍ତିପୂତ ପ୍ରଣତି ଜଣାଇଦେବ । ମୋର ଲେଖୁବାର କାରଣ ଏହିକି ଯେ ଆମ ଝୁନାର ବାହାଘର ସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛି । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୭ ତାରିଖରେ ଆଉ ମାତ୍ର ୧୦ ଦିନ ପରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ । ବାପା ଓ ମମି ଏ ବାବଦରେ ମଉସା ଓ ମାଉସୀଙ୍କ ସହିତ ଭଲ ଭାବରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇ ସାରିଛନ୍ତି । ତୁମକୁ ମୋର କହିବା କଥା ହେଉଛି ତୁମେ ତାଙ୍କ ସହିତ ନିଶ୍ଚୟ ଆମ ଘରକୁ ଆସି ବିବାହ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ । ମୁଁ ଜାଣେ ଯେ ପରୀକ୍ଷା ନିକଟ ହେଲାଣି; ନିଶ୍ଚୟ ଅସୁବିଧା ହେବ । ତେବେ ତୁମେ ନ ଆସିଲେ ମନ ଆଦୌ ଭଲ ଲାଗିବ ନାହିଁ । ଝୁନା ମୋତେ ବାରମ୍ବାର ତାଗିଦ୍ କରିଛି । ତା’ର ଯୁକ୍ତି ସୁରେଶ ଭାଇ ଯଦି ନ ଆସିବେ ତେବେ ମୁଁ ଜାଣିବି ମୁଁ ତାଙ୍କର ଭଉଣୀ ନୁହେଁ, ସେ ମୋତେ ମିଛରେ ଭଣ୍ଡାଉଥିଲେ । ବହୁତ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଁ ଆଉ ବିଶେଷ ଲେଖୁନି । ତୁମେ ଆସିଲେ ସବୁ ରହିଛି ।

। ଇତି ।
ତୁମର ପ୍ରିୟ ସାଙ୍ଗ
ରତିକାନ୍ତ୍ର

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 3

୪। ମାତୃ ବିୟୋଗ ଘଟିଥିବା ଜନୈକ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ନିକଟକୁ ଏକ ସାନ୍ତନାମୂଳକ ପତ୍ର ଲେଖ ।

ତା ୨୪ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୧୬
କୋଟପାଡ଼, କୋରାପ୍ଟଟ

ପ୍ରିୟ ସାଗର,
ମୋର ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜାଣିବୁ । ମଉସା ଓ ଅନ୍ୟ ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କୁ ମୋର ପ୍ରଣାମ । ସାନମାନଙ୍କୁ ସ୍ନେହ । ବିନୋଦ ପାଖରୁ ଭୋର ଦୁଃଖଦ ସମ୍ବାଦ ଶ୍ମଶିଲା ପରଠାରୁ ମୁଁ ଏବଂ ପରିବାରେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରଞ୍ଚ ଓ ସ୍ବିକ୍ମାଣ ହୋଲଯାଲଛ | ମାଇପାର ମତ୍ୟୁ ଖବର ମୋ ପାଇଁ ବିନା ମେଘେ ବଜ୍ରପାତ ତୁଲ୍ୟ ଥିଲା । ସେ ଯେ ଆଉ ଇହ ଜଗତରେ ନାହାଁନ୍ତି ଏହା ମୁଁ ବିଶ୍ବାସ କରିପାରୁନି ।

ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଶୋକ ସାଗରରେ ଭସାଇ ସେ ଯେ ଚାଲିଯିବେ, ଏକଥା କିଏ ବା କଳ୍ପନା କରିଥିଲା । ସତରେ ବିଧାତାଙ୍କ ବିଧାନ ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର । ମାଉସୀଙ୍କ ପରି ସ୍ନେହଶୀଳା, ଧର୍ମପ୍ରାଣା ଓ ଆଦର୍ଶ ସ୍ଥାନୀୟା ମହିଳା ଏ ସଂସାରରେ ବିରଳ । ତାଙ୍କର ବିୟୋଗ କେବଳ ତମ ପରିବାର ପାଇଁ ନୁହେଁ, ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଅପୂରଣୀୟ କ୍ଷତି । ତାଙ୍କର ସହାସ୍ୟ ବଦନ, ମଧୁର ଓ ରସସିକ୍ତ ବଚନ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଆଖୁ ସାମ୍ନାରେ ନାଚି ଉଠୁଛି । ତୋର ବନ୍ଧୁ ଭାବରେ ମୁଁ ତାଙ୍କଠାରୁ ଯେଉଁ ଅକପଟ ସ୍ନେହ ପାଇଛି, ଯେଉଁ ଅପତ୍ୟବୋଧ ଲାଭ କରିଛି, ତାହା ଚିରଦିନ ମୋ ହୃଦୟରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇ ରହିବ । ମୁଁ ଜାଣେ ଜଣେ ଅନୁଭବୀ ହିଁ ମାତୃ- ବିୟୋଗର ଦୁଃଖକୁ ଜାଣିପାରିବ । ଏ ଶୂନ୍ୟତା ଏ ଅଭାବବୋଧ କେବଳ ତୋର ନୁହେଁ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର । ଭବିତବ୍ୟ ଯାହା ତାହା ଅବଶ୍ୟ ଘଟିବ । କେହି ଏହାକୁ ଅମାନ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ମାଉସୀଙ୍କ ଅଧୁରା ସ୍ଵପ୍ନକୁ ତୋତେ ପୂରଣ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହାହିଁ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ତୋର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପହାର । ପରିବାରର ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ ଭାବରେ ଏହି ଦୁଃଖଦ ପରିସ୍ଥିତିର ମୁକାବିଲା କରିବା

ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ମଣ୍ଡଳେ ଦେହ ବହି, ଦେବତା ହୋଇଲେ ମରଇ । ମାଆଙ୍କର ଆତ୍ମା ସ୍ଵର୍ଗରେ ଶାନ୍ତିରେ ରହୁ । ସେହିଠାରୁ ସେ ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦର ଅଭୟ ହାତ ତୋ ମୁଣ୍ଡରେ ରଖି’ନ୍ତୁ । ଏତିକି ମୁଁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁଛି । ମୁଁ ତୁମ ଘରକୁ ଗଲେ ମୋ ସହିତ ଏଠାକୁ ନେଇ ଆସିବି । ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଇଁ ରହୁଛି । ଅନ୍ୟସବୁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ରେ ।

। ଇତି ।
ତୋର ବନ୍ଧୁ ବିବେକ

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 4

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପପତ୍ରଲିଖନ ଓ ଦରଖାସ୍ତ

୫। ତୁମେ ପଢ଼ୁଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟାଳୟର କେତେକ ସମସ୍ୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଜଣାଇ ପିତାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଖଣ୍ଡିଏ ପତ୍ର ଲେଖ ।

ରେଭେନ୍ସା କଲେଜିଏଟ ସ୍କୁଲ
୧୦ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୧୬

ପୂଜାଧାର ବାପା,
ମୋର ପ୍ରଣାମ ନେବେ । ମାଆଙ୍କୁ ଓ ସାଆନ୍ତବାପାଙ୍କୁ ମୋର ଭୂମିଷ୍ଠ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇବେ । ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରେରିତ ପତ୍ର ମୁଁ ପାଇଛି । ଆମ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପଢ଼ାପଢ଼ି ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଖବର ଜାଣିବାପାଇଁ ଆପଣ ଲେଖୁଛନ୍ତି । ମୁଁ ସେ ବିଷୟରେ ଲେଖୁଛି । ଆମ ହାଇସ୍କୁଲଟିର ମାଟ୍ରିକ୍ ପରୀକ୍ଷାଫଳ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁନାମ ରହିଛି । ଅନେକ ସୁଯୋଗ୍ୟ, ଅଶେଷ ବହୁତ । କିନ୍ତୁ: ଦୁଃଖର କଥା ବାପା, ଗତବର୍ଷ ଆମ ସ୍କୁଲର ବହୁଜନପ୍ରିୟ ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷକ ଅବସର ନେଇଛନ୍ତି । ଅଙ୍କ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଅଭାବ ରହିଛି । ସ୍କୁଲର ସର୍ବକନିଷ୍ଠ ଜଣେ ସାର୍ ଏବେ ଭାରପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ସ୍କୁଲ ଶୈକ୍ଷିକ ପରିବେଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯାଇଛି । ସ୍କୁଲ କମିଟି ରଖୁବା ଦୁଇଜଣ ନୂଆ ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀ ଆଦୌ ପଢ଼ାଇ ଖସି ପଡ଼ିଲାଣି । ସ୍କୁଲ ଛାତ୍ରାବାସରେ ପିଲାସଂଖ୍ୟା କମି କମି ୧୬|୧୭ କୁ ଆସିଗଲାଣି । ଏଠାରେ ଖୁଆପିଆ ଓ ପଢ଼ାପଢ଼ିରେ ନାନାଦି ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।

ତଥାପି ବାପା, ହତୋତ୍ସାହିତ ନ ହୋଇ ଆମେ ଚଳିତବର୍ଷର କେତେଜଣ ଭଲପିଲା ନିଜ ଉଦ୍ୟମରେ ପାଠ୍ୟ-ପ୍ରସ୍ତୁତି ଠିକ୍ ଠିକ୍ ଚଳାଇଛୁ । ଏହି ଶିକ୍ଷାୟତନର ସବୁ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ଵେ ମୁଁ ଆସନ୍ତା ମାଟ୍ରିକ୍ ପରୀକ୍ଷାରେ ଭଲ କରିବି ବୋଲି ଆଶା ରଖୁଛି । ସମୟ ପାଇଲେ ଜଣେ ଅଭିଭାବକ ହିସାବରେ ଆପଣ ଏହି ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଶିକ୍ଷାସଚିବଙ୍କୁ ଲେଖୁ ଜଣାଇବେ । ଚିଠି ପାଇ ଚିଠି ଦେବେ । ଆଶା କରୁଛି ଆପଣ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଦେହ ଭଲଥ । ଇତି ।

ଆପଣଙ୍କର ସ୍ନେହର ଅର୍କତା

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 5

୧ । ସ୍କୁଲ ପଡ଼ିଆରେ ଏକ କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅନୁମତି ପାଇଁ ଏକ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖ ।
ମାନନାୟ,
ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ, କ୍ଷେତ୍ରମୋହନ ହାଇସ୍କୁଲ, ଶାଳପଡ଼ା
ମଦ୍ରୋଦୟ ………………………………………… ସମାପେଷ୍ଟ
ବିଷୟ – କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ପାଇଁ ଅନୁମତି ପ୍ରାର୍ଥନା ।
ସମୀପେଷୁ,
ଓ ନବମ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ସହିତ ଏକ ବନ୍ଧୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଫୁଟବଲ ମ୍ୟାଚ୍ ଆସନ୍ତା କାଲି ଅପରାହ୍ନ ୩ ଘଟିକା ସମୟରେ ଖେଳିବାକୁ ଚାହୁଁଛୁ । ଆମରି ସ୍କୁଲ ପଡ଼ିଆରେ ଖେଳ ହେବ ଏବଂ ଖେଳ ପରିଚାଳନା କରିବାପାଇଁ ଆମ ଖେଳ ଶିକ୍ଷକ ତାଙ୍କର ସଦୟ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହି ଖେଳ ହେବାଦ୍ଵାରା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ମନୋଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ଖେଳାଳିମାନେ ନିଜର କ୍ରୀଡ଼ାନୈପୁଣ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇବେ ଏବଂ ଖେଳ ଦେଖୁ ଅନ୍ୟ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲିତ ହୋଇ ଉଠିବେ । ତେଣୁ ବିନୀତ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁକି ଆପଣ ଦୟାପରବଶ ହୋଇ ଏହି କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାପାଇଁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିର-ଉପକୃତ ହୋଇ ରହିବୁ ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 6

୨ । ପାନୀୟ ଜଳ ପାଇଁ ତୁମ ଗ୍ରାମରେ ନଳକୂଅ ଖୋଳାଇବାକୁ ବି.ଡ଼ି.ଓ.ଙ୍କ ନିକଟକୁ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖ ।
ପ୍ମାନନାସ୍
ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ବ୍ଲକ୍ ଉନ୍ନୟନ ଅଧିକାରୀ, ରଣପୁର
ମହୋଦୟ …………………………………………………. ସମୀପେଷୁ ।
(ବୃନ୍ଦାବନପୁର ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ଜରିଆରେ)
ବିଶପ୍ – ନଲକୁପ ଖୋଲାଲବାପାଇଁ ପ୍ତାଥନା |
ମଦ୍ରାଶସ୍,

ବିନମ୍ରତାର ସହିତ ଆମ୍ଭେ ସା: – ବ୍ରଜସୁନ୍ଦରପୁର, ପୋ:- ପିମ୍ପଲ, ଜି:- ନୟାଗଡ଼ର ଗ୍ରାମବାସୀବୃନ୍ଦ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ବିଷୟ ପ୍ରତି ଆପଣଙ୍କର ଦଯାତ୍ର ଦ୍ୱଯ ଆକ୍ଷଣ କରୁଅଛି |

ଦୁଃଖ ଓ ପରିତାପର ବିଷୟ, ସ୍ବାଧୀନତାର ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହେବା ସତ୍ତ୍ବେ ମଧ୍ୟ ଆମ ଗ୍ରାମରେ ଗୋଟିଏ ବି ଆଦର୍ଶ ସ୍ବଚ୍ଛ ନୀରଭରା ପୁଷ୍କରିଣୀ ଏଯାବତ୍ ନାହିଁ | ଅତିକ୍ଷୁଦ୍ର ଦୁଇ ତିନୋଟି ପଙ୍କ ଓ ଦଳପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଳାଶୟ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବର୍ଷବ୍ୟାପୀ ପ୍ରତିକୂଳ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟର ଶିକାର ହେବାକୁ ପଡ଼େ । ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ହଜାରରୁ ଅଧ‌ିକ ଲୋକସଂଖ୍ୟାବିଶିଷ୍ଟ ଆମ ଗ୍ରାମରେ ଅନ୍ୟୁନ ୨ଟି ଗଭୀର ନଳକୂପ ଖନନ କରାଯାଇ ପାରିଲେ ସବୁଦିନପାଇଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ପାନୀୟ ଜଳ ସମସ୍ୟାରୁ ନିଷ୍କୃତି ଲାଭ କରନ୍ତୁ ।

ତେଣୁ ବିନୀତ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁକି, ଆପଣ ସଦୟହୃଦୟ ହୋଇ ଆମ ଗ୍ରାମର ମଧ୍ଯ ଓ ପ୍ରାନ୍ତ ଭାଗରେ ଦୁଇଟି ଗଭୀର ନଳକୂପ ଖୋଲାଲବା ପାଇଁ ମଞ୍ଜୁରୀ ପ୍ରତ।ନ କଲେ ଆମ୍ବେମାନେ ଥାପଣଙ୍କ ନିକଟରେ ନିରଭଣା ହୋଇ ରହିତୃ |
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 7

୩। ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ଧାନଗଛରେ ପୋକ ଲାଗିଛି । ତା’ର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ଜିଲ୍ଲା କୃଷି ଅଧିକାରୀଙ୍କ ନିକଟକୁ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖ |
ମହୋଦୟ
ଣ୍ଡାୟକ କିଲ୍ଲା କ୍ୱଶି ଅଧ୍କାରା, ନବରଲଂପୁର
ମନ୍ତେଦିଯ …………………………………………………………….. ସମୀପେଷୁ ।
ବିପତ୍ତ : ଆମ ରାଲକିଆ ବ୍ଳକ୍ ଅଅଲରେ ଧାନଗଛିରେ ଲାଗିଥ୍ବା ପୋକର ଚିଦୃଟ ଓ ତା’ର ପ୍ରତକାରର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା ।

ମହାଶମ୍ନ,
ଆମ୍ଭେ ନିମ୍ନ ସ୍ବାକ୍ଷରକାରୀଗଣ ଗ୍ରାମ: ରାଇକିଆ, ପୋ: ରାଇକିଆ, ଜି. – ନବରଙ୍ଗପୁରର ଅଧ୍ବବାସୀ ଅଟୁ । ଆମ୍ଭ ଗ୍ରାମ ନବରଙ୍ଗପୁର ସହରଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୫୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଆମ୍ଭ ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାୟ ୫୦୦ ପରିବାର ଅଛନ୍ତି । ଆମର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ପାଖାପାଖ୍ ୩୦୦୦ । ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ସମସ୍ତେ କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଧାନଚାଷ ହିଁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ଅବଲମ୍ବନ । ଚଳିତ ବର୍ଷ ଧାନଗଛରେ ଏକ ଅଜବ ପ୍ରକାରର ଅଚିହ୍ନା ରୋଗ ଦେଖାଦେଇଛି । ଧାନଗଛର ପତ୍ର ହଳଦିଆ ପଡ଼ି ଯାଉଛି । ପତ୍ର ମୋଡ଼ି ହୋଇଯାଉଛି ଏବଂ କ୍ରମଶଃ ଶୁଝାଇ ପରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ମରିଯାଉଛି । ଯଦି ଏବର୍ଷ ଆମର ଧାନଚାଷ ଭଲ ନହୁଏ ତେବେ ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ନିଶ୍ଚୟ ମରୁଡ଼ି ପଡ଼ିଯିବ । ଏଠାରେ ଆମ ବ୍ଲକ୍‌ରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରାମସେବକ ଓ କୃଷି ସଂପ୍ରସାରଣ ଅଫିସର ନିଜର ପାରୁପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚେଷ୍ଟା ଚଳେଇଥିଲେ ବି ଏହି ଧାନପତ୍ରଜନିତ ରୋଗ ଦୂରୀକରଣରେ ସଫଳ ହୋଇପାରୁ ନାହାନ୍ତି ।

ଏଣୁ, ଆମ୍ଭେମାନେ ବିନୀତ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁକି ଆପଣ ସଦୟହୃଦୟ ହୋଇ ଆମ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ମାଟିପରୀକ୍ଷା ତ୍ପବକ ଧାନଗଛରେ ଲାଗିଥିବା ଭୋଗପୋକାରେ ପ୍ରତକଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିରୋପକୃତ ହୋଇ ରହିବୁ । ଇତି
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 8

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପପତ୍ରଲିଖନ ଓ ଦରଖାସ୍ତ

୪। ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ମଶା ଉପଦ୍ରବକୁ କମାଇବା ନିମିତ୍ତ ମେଡ଼ିକାଲ ଅଫିସରଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖ ।
ମାନନାୟ
ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ଅଧିକାରୀ, ସିମୁଳିଆ, ବାଲେଶ୍ଵର
ସମୀପେଷୁ ……………………………………………………. ସମାପେଣ୍ଡ ।
ବିଷୟ ମଶା ଉପଦ୍ରବର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ନିବେଦନ ।
ମହାଶୟ,
ନିବେଦନର କାରଣ ଏହିକି ଯେ ଆମ୍ଭେ ନିମ୍ନସ୍ଵାକ୍ଷରକାରୀଗଣ ଗ୍ରାମ-ରିଆ, ପୋ-ମାର୍କୋଣା, ଥା- ସିମୁଳିଆର ଅଧ୍ୟାବାସୀ ଅଟୁ । ଆମ୍ଭ ଗ୍ରାମରେ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୫୦୦ । ଏଠାକାର ପ୍ରାୟ ୯୫% ଲୋକ କୃଷିଜୀବୀ । ଆମ୍ଭ ଗ୍ରାମରେ ମଶାଙ୍କର ଉପଦ୍ରବ ଏତେ ବଢ଼ିଯାଇଛି ଯେ ଏଠାରେ ଏକ ମାରାତ୍ମକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ମଶାଙ୍କ ଅତ୍ୟଧିକ ଦୌରାତ୍ମ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ମେଲେରିଆ, ବ୍ରେନ୍ ମେଲେରିଆ ଓ ଫାଇଲେରିଆ ରୋଗୀଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ବିଶେଷତଃ ପାଠପଢ଼ା ପିଲାମାନେ ମଶାକାମ୍ନପାରେ ର୍ଥଧ୍କ ଆକ୍ରାନ୍ତ୍ର ଦ୍ରୋଲ, ମଶାକନିତ ରୋଗରେ କଷ୍ଟ ଭୋଗଚିିନ୍ତି | ଏଣୁ ବିନୀତ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁକି ଆପଣ ଦୟାପରବଶ ହୋଇ ମଶାଙ୍କ ଦୌରାତ୍ମ୍ୟରୁ ଆମ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ନିଃଷ୍କୃତି ଦେବାପାଇଁ ଆଶୁ ପ୍ରତିକାର ବିଧାନ କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦାନୁଗୃହୀତ ହୋଇ ରହିବୁ ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 9

୫। ତୁମେ ତୁମର ସାନଭାଇ ନିକଟକୁ ଟଙ୍କା ମନିଅର୍ଡର କରିଥିଲ । ସେ ଏହି ଟଙ୍କା ପାଇନାହିଁ । ଏହି ବିଷୟ ତୁରନ୍ତ ର୍ଥନୁସାନ୍ଧ୍ୟ କରିବା ନିପନ୍ତେ କଉପଯଜ ନିକଟକୁ ଏକ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖ |
ମାଳନାପ୍ :
ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ମହାଡ଼ାକପାଳ, ଓଡ଼ିଶା, ଭୁବନେଶ୍ଵର ।
ମହାଶୟ, ……………………………………………………. ସମାପେଣ୍ଡ ।
ଗତ ୫ । ୮ ।୨୦୧୬ ତାରିଖ ଦିନ ଭୁବନେଶ୍ଵର ୟୁନିଟ୍-୯ ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସ୍‌ରୁ ମୁଁ ମନିଅର୍ଡ଼ର ଯୋଗୁଁ ୫୦୦ ଟଙ୍କା (ପାଞ୍ଚଶହ ଟଙ୍କା) ମୋର ସାନଭାଇ ଶ୍ରୀ ସୁମନ୍ତ କୁମାର ମହାନ୍ତି, ଗ୍ରା- ନାନପୁର, ପୋ – ନାନପୁର, ଜି – କଟକଙ୍କ ନିକଟକୁ ପଠାଇଥିଲି । ମାତ୍ର ଦୁଃଖର କଥା ଯେ, ଅନେକ ଦିନ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଟଙ୍କା ପାଇନାହାନ୍ତି କିମ୍ବା ମୋ ନିକଟକୁ ମନିଅର୍ଡର ପ୍ରାପ୍ତି ସ୍ଵୀକାର ରସିଦ ଫେରିନାହିଁ । ପ୍ରକାଶଥାଉକି ସେହି ମନିଅର୍ଡରର ରସିଦ୍ ନମ୍ବର ୧୮୫୩, ତା ୫ । ୮ ।୨୦୧୬ ।

ଏଣ୍ନ ବିନାତ ଅନ୍ନଭୋଧ କଲେ ଟିଭୋପକତ ହେବି | ଅର୍ଥ ମିଳିବାର ସୁବନ୍ଦୋବସ୍ତ କଲେ ଚିରୋପକୃତ ହେବି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 10

ନ୍ଦ୍ୟବସାମ୍ନକ ପତ୍ର

୧। ଏକ ବ୍ୟାବସାୟିକ ସଂସ୍ଥାରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିନିଧ୍ ହେବା ପାଇଁ ଆବେଦନ ପତ୍ର ଲେଖ ।

ତା ୧୮,୦୫.୧୬

ପ୍ରେରକ – ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଟ୍ରେଡ଼ର୍ସ, ବ୍ରହ୍ମପୁର
ପ୍ରାପ୍ତି – ପରିଚାଳକ, ସୁବର୍ଣ୍ଣା ତୈଳ ନିଗମ ଜଗତପୁର, କଟକ
ପ୍ରିୟ ମହାଶୟ,
ଆଗ୍ରହୀ ଅଛୁ । ଏହି ବ୍ୟାବସାୟିକ ଦାୟିତ୍ୱ ସମ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ଆମ୍ଭ ବ୍ୟାବସାୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ‘ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଭଣ୍ଡାର’ ତରଫରୁ ଆମ୍ଭେ ସ୍ବୀକୃତି ଓ ସମ୍ମତି ପ୍ରଦାନ କରୁଅଛୁ । ଏହି ମର୍ମରେ ଜଣାଉଛୁ ଯେ ବ୍ରହ୍ମପୁର ସହରରେ ଆମର ୫୦ ଲକ୍ଷ ଅର୍ଥ ପରିମାଣର ବିବିଧ ନିତ୍ୟବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀର ବିକ୍ରୟ ଭଣ୍ଡାର ରହିଛି । ଏହି ଭଣ୍ଡାର ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରାୟଶଃ ୨୦୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ କ୍ଷୁଦ୍ର ବ୍ରହ୍ମପୁର ସହରରେ ଆମ୍ଭେ ଆପଣଙ୍କ ସାମଗ୍ରୀର ପ୍ରଶଂସାସୂଚକ ବିକ୍ରୟ କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହୀ ଥ‌ିର ସମ୍ମତି ପ୍ରଦାନ କରୁଛୁ । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଆର୍ଥିକ ଦେଣନେଣ ତଥା ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଆମ ଭଣ୍ଡାର ଆପଣଙ୍କର ସମସ୍ତ ବ୍ୟାବସାୟିକ ବିଧାନକୁ ସସର୍ଭେ ପାଳନ କରିବା ହେବେ ।
ଯଦି ଆପଣ ଆମକୁ ଏହି କାର୍‌ପରଦାଜ ତଥା ବିତରକ ହେବାର ସୁଯୋଗ ଦେବେ ତେବେ ଆମ୍ଭେ ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ଆଭାରୀ ରହିବୁ ।
ଧନ୍ୟବାଦର ସଦ୍ୱିତ ରହୁଛି |

ଏସ୍.ପି. ରାଓ
ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଟ୍ରେଡ଼ର୍ସ, ବ୍ରହ୍ମପୁର

୨। କାର୍ଯ୍ୟାଳୟର କେତେକ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଅନୁରୋଧ ପତ୍ର ଲେଖ ।
ପତ୍ରାଙ୍କ ନଂ – ୧୦୦୫/୨୦୦୨|ଏଫ୍.ଡ଼ି.

ଦିନାକ – ୯. ୧. ୧୬

ପ୍ରେରକ – ଜଗଦାନନ୍ଦ ଦାସ, ମୁଖ୍ୟ ଅଫିସ୍ ଅଧିକାରୀ, ମଧୁପୁର ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ଧର୍ମଶାଳା, ଯାଜପୁର
ପ୍ରାପ୍ତି – ପରିଚାଳକ, ଗୋକର୍ଣ୍ଣେଶ୍ବର ସମବାୟ ଭଣ୍ଡାର, ଧର୍ମଶାଳା
ବିଷୟ – କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳନା ନିମନ୍ତେ ବିବିଧ ଉପକରଣ ଯୋଗାଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ।

ମହାଶୟ,
ଆପଣ ଜାଣି ଖୁସିହେବେ ଯେ, ଆମ ମଧୁପୁର ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିଚାଳନା ସମିତି ତାଙ୍କର ଅଧ୍ଵବେଶନ ନଂ ୧୦୧, ୨୮.୧.୧୬ ତାରିଖରେ ଆଗାମୀ ୨୦୧୭ (ଜାନୁଆରୀରୁ ୨୦୧୭ ଡିସେମ୍ବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ବର୍ଷ ନିମନ୍ତେ ସର୍ବମୋଟ ୨୦,୦୦୦| – (କୋଡ଼ିଏ ହଜାର) ଟଙ୍କାର ଏକ ଆର୍ଥିକ ଅଟକଳ ବିବିଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସାମଗ୍ରୀ କ୍ରୟ ନିମନ୍ତେ ଅନୁମୋଦନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କ୍ରମରେ ଆମେ ଆପଣଙ୍କ ସମବାୟ ଭଣ୍ଡାର ମାଧ୍ୟମରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଆଫିସିକ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ କ୍ରୟ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛୁ । ତେଣୁ ଆପଣ ଉପଯୁକ୍ତ ଓ ଆପଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଯୋଗାଇ ଦେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥ‌ିବା ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକର ନମୁନା ସହିତ ଏକ କ୍ତୟବିକୃଷ୍ନିନିଡ ଅସ୍ଥିମ ଚିଠା ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେବେ |
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 11
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 12
୩। କେତେକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣପାଇଁ ଏକ ନିବିଦା ପ୍ରେରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତି କର ।
Solution:
ପ୍ତେକେ – ସ୍ନଲଭ ଭୋଗଲାଗି ଯୋଗ
ସହିଦ ନଗର, ଭୁବନେଶ୍ୱର
ପ୍ରାପ୍ତି – ସମ୍ମାନନୀୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ
ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ମୁକ୍ତ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ
ଓଡ଼ିଶା ଆଞ୍ଚଳିକ ଶାଖା, ଭୁବନେଶ୍ଵର ।
ବିଶୟ – ଆଫିସିକ ଉପକରଣ ଯୋଗାଣ ସମୂର୍ଦ୍ଧିରେ |
ମହାଶୟ,
ଆପଣଙ୍କ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ନଂ- ୧୮୨, ତା ୧୨.୨.୧୬ ଅନୁସାରେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ବିଜ୍ଞପ୍ତିରେ ଆହ୍ବାନ କରାଯାଇଥିବା ଆଫିସିକ ସାମଗ୍ରୀମାନ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିତରକମାନଙ୍କଠାରୁ ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟରେ ଯୋଗାଇ ଦେବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରୁଛି । ମୁଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଉଛି ଯେ ସୁଲଭ ଭେରାଇଟି ଷ୍ଟୋର ନୂତନ ହୋଇ ଖୋଲା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ନକଲି ବଜାର କାରବାରଠାରୁ ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ମୁଁ ଗୁଣାତ୍ମକ ସାମଗ୍ରୀ ଯଥାର୍ଥ ସର୍ଭ ବା ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ସହିତ ଯୋଗାଇଦେବି । ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ଆପଣଙ୍କଠାରୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ପାଇବାର ସାତଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଆପଣଙ୍କ ଭଣ୍ଡାରରକ୍ଷକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବ ।

ଏହି ମର୍ମରେ ଆପଣଙ୍କ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଅନୁସାରେ ଏକ ବିତରକ ସର୍ଭ ଚିଠା ଓ ନମୁନା ଏଥ୍ ସହିତ ପଠାଇଲି । ଏଣୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଆଶା ଓ ଭରସା ରଖୁଛି ଯେ ନୂତନ କରି ଭେରାଇଟି ଷ୍ଟୋରଟିଏ ଖୋଲି ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥ‌ିବା ମୋ ପରି ଏକ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକକୁ ଆପଣ ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଣ କରିବାର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେବେ ।

ତା ୧୫.୨,୧୬

ଆପଣନ୍ରର ବିଣ୍ଯପ୍ତ
ମାନସ ରଞ୍ଜନ ବେହେରା
ବିତାରକ – ପୁଲଭ ଲେଖାଲଟି ଯୋଗ
ସହିଦ ନଗର, ଭୁବନେଶ୍ୱର

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 13

୪। ନିମ୍ନମାନର ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଣର ପ୍ରତିବାଦ ପତ୍ରଟିଏ ଲେଖ ।
Solution:
ପତ୍ର ନଂ. – ୭୧୫

ତ।ରଣ – ୧୦.୨.୧୭

ପ୍ରେରକ – କଳିଙ୍ଗ ଡିଷ୍ଟ୍ରିବ୍ୟୁଟର୍‌ସ, ଭୁବନେଶ୍ଵର
ପ୍ରାପ୍ତି – ମୁଖ୍ୟ ପରିଚାଳକ, ବର୍ଣର ରଙ୍ଗ କମ୍ପାନୀ, ମୁମ୍ବାଇ ଓଡିଶା ପରିଚାଳନା ଶାଖା – ଭୁବନେଶ୍ଵର |
ବିଯୟ – ରଲର ନକଲି ଓ ପରିମାଣଗତ କମ୍ ରହିବା ଆରିପୋଖ ପପ୍କକରେ |

ମହାଶୟ,
ଦୁଃଖର ସହିତ ଜଣାଉଛୁ ଯେ, ଏସିଆନ୍ ପେଣ୍ଟ୍, ସାଲିମାର ପେଣ୍ଟ୍, ବର୍ଜର ପେଣ୍ଟ୍, କୋଣାର୍କ ପେଣ୍ଟ୍‌ ସହିତ ଆପଣଙ୍କ ରଙ୍ଗ କମ୍ପାନୀ ସହିତ ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ହୋଇ ଆମେ ରଙ୍ଗ ବିକ୍ରୟପାଇଁ ସାମୁଦାୟିକ ବିତରକ ଦାୟିତ୍ଵ ୫ ବର୍ଷ ଧରି ତୁଲାଇ ଆସୁଛୁ । ଆପଣଙ୍କ ରଙ୍ଗର ଚାହିଦା ଭୁବନେଶ୍ବର ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିସରରେ ବେଶ୍ ଯଥେଷ୍ଟ ଥିଲା । ମାତ୍ର ଏହି ତିନିମାସ ଧରି ଆପଣଙ୍କ କାଠରଙ୍ଗ ଓ ଗୃହ କାନ୍ଥରଙ୍ଗ ବିଷୟରେ ଗ୍ରାହକମାନେ ଅନେକ ଅଭିଯୋଗ ଆଣୁଛନ୍ତି । (୫ ଜଣ ଅଭିଯୋଗକାରୀଙ୍କ ପତ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ କଲୁ) ବିଶେଷକରି ରଙ୍ଗର ଉଜ୍ଜଳତା, ଚିକ୍କଣତା ସହିତ ପ୍ରତି ପ୍ୟାକ୍ ଡବାରେ ଓଜନରେ କମ୍ ପରିମାଣ ରଙ୍ଗ ପେଷ୍ଟକ୍ ଓ ପୂର୍ବରୁ କ୍ରୟ କରି କ୍ଷତିରେ ପଡ଼ିଥିବା ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଏହି ପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଅନୁରୋଧ କରୁଛୁ । ଆପଣଙ୍କ ପଦକ୍ଷେପ ହିଁ ଆପଣଙ୍କ ରଙ୍ଗର ବଜାର ବିତରକ ହେବାପାଇଁ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଆମକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।
ଧନ୍ୟବାଦ ସହିତ ।

ଆପଣକ ବିଶ୍ଵପ୍ର
ମ୍ୟାନେଜର, କଳିଙ୍ଗ ଡିଷ୍ଟ୍ରିବ୍ୟୁଟର୍‌ସ
ରୁବନେଶ୍ଵର

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ପପତ୍ରଲିଖନ ଓ ଦରଖାସ୍ତ

୫। ନିଜର ଆତ୍ମ ବିବରଣୀ (ବାୟୋଡାଟା) ସଂଯୋଗ କରି ଚାକିରିପାଇଁ କୌଣସି ସଂସ୍ଥାକୁ ଆବେଦନ ପତ୍ରଟିଏ ଲେଖ ।
Solution:
ସମ୍ମାନନାପ୍ ଓତିଶା ଶାଖା ପରିଚାଳନା ନିଦେଶକ,
ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନ ଲିଭର କମ୍ପାନୀ ।
ମହାଶୟ,
ସମ୍ମାନର ସହିତ ଲିଖ୍ ଆବେଦନ କରୁଛି ଯେ, ମୁଁ ୧୮.୧.୨୦୧୬ ତାରିଖ ଦୈନିକ ଓଡ଼ିଆ ପତ୍ରିକା ‘ସମାଜ’ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଆପଣଙ୍କ ବିଜ୍ଞାପନ ନଂ ୧୦୧ ରୁ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲି ଯେ ଆପଣଙ୍କ ଓଡ଼ିଶା ଶାଖା କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ୧୦ଗୋଟି ପରିଚାଳନା ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ପଦବୀ ଖାଲି ରହିଛି । ଏହି ବିଜ୍ଞାପିତ ପଦବୀରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ମୋର ଶିକ୍ଷାଗତ ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଏହି ମର୍ମରେ ମୁଁ ମୋର ଆତ୍ମ-ବିବରଣୀ ନିମ୍ନମତେ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି; ଯାହାକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ମୋତେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବରେ ସାକ୍ଷାତ୍‌କାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଡକାଇ ମୋର ଦକ୍ଷତା ପରୀକ୍ଷଣ କରାଇବାର ଏକ ସୁଯୋଗ ମୋତେ ଦେଇ କଥ୍ତ ପଦବୀରେ ମୋତେ ନିଯୁକ୍ତ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଲେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ବିଚାର ଓ ବଦାନ୍ୟ ପାଖରେ କୃତଜ୍ଞ ହୋଇ ରହିବି ।
ଧନ୍ୟବାଦର ସହିତ ।

ତା – ୨୨.୧.୧୬

ଆପଣକର ଚିଣପ୍ର
ନିର୍ମଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପରିଡ଼ା
ପା/ପୋ – ବନମାଳିପୁର
କଗତ୍ସିଂଦ୍ୱପୁର

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 14

୬। ଶିଳ୍ପ ସଂସ୍ଥାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷଭାବରେ ତୁମ ସଂସ୍ଥାର କେତେକ ଅଧସ୍ତନ ପଦ ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ବିଜ୍ଞାପନର ନମୁନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ତାହାକୁ ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ପତ୍ରଟିଏ ଲେଖ ।
ଶ୍ରୀ ମଦନ ମୋହନ ମୁଦୁଲି
ଅଧ୍ଯକ୍ଷ – ମଧୁକ୍ଷରା କ୍ଷୁଦ୍ର ଚିନି ଉଦ୍ୟୋଗ

ଦୂରଭାଷ – ୦୬୮୦୨୫୫୫୧୦
ଦୂରଛାପ – ୦୬୮୦୨୫୫୫୫୫

ନୂଆଗଡ଼, ଆସିକା, ଗଂଜାମ
ଚିଠି ନଂ – ଏମ୍. କେ – ୧୫୦|୧୬

ତାରିଖ – ୧୦.୨.୧୬

ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦ ପତ୍ରିକା, କଟକ ।
ବିଷୟ – ବିଜ୍ଞାପନ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ଆଗୁଆ ନିବେଦନାତ୍ମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଚିଠା ।
ଆପଣ ବହୁଳ ବିକ୍ରିସଂପନ୍ନ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକା ପୃଷ୍ଠାରେ ଆମ ଶିଳ୍ପ ସଂସ୍ଥାରେ କେତେକ ପଦବୀ ନିମନ୍ତେ ଏକ ବିଜ୍ଞାପନ ପ୍ରକାଶନ କରିବାକୁ ନିବେଦନ କରୁଅଛୁ । ଆପଣଙ୍କ ପତ୍ରିକା ନିମନ୍ତେ ଅବିକଳ ବିଜ୍ଞାପନଟି ଏଥରେ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ବିଜ୍ଞାପନଟି ରଙ୍ଗିନ୍, ତିନିରଙ୍ଗ ବିଶିଷ୍ଟ ଓ ପତ୍ରିକାର ମୁଖ୍ୟ ପୃଷ୍ଠାର ନିମ୍ନଭାଗକୁ ଲାଗି ୧୦ ଇଞ୍ଚ । ୧୦ ଇଞ୍ଚ ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛି । ବିଜ୍ଞାପନର ଛାପା ପରିଷ୍କାର, ଆକର୍ଷଣୀୟ ଓ ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ନିର୍ଭୁଲ ରହିବା ଉଚିତ । ଏଥନିମନ୍ତେ ପ୍ରକାଶନଜନିତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଆପଣ ଅର୍ଥବିଲ୍ ଓ ବିଜ୍ଞାପନ ପ୍ରକାଶିତ ୫ କିତା ପତ୍ରିକାର କପି ସହିତ ପଠାଇବାର ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଆମ ଦଯାକୁ ଚାଲାଣ ଅଥବା ବଦଳ ଅର୍ଥଲପା ଚିଠା ଭିତରେ ପଠାଳକୁ |

ତା-୧୦-୦୨-୧୬

ଥାପଣକର ବିଶ୍ୱସ୍ତ
ମବଳମୋହନ ମ୍ନଦୁଲି
ତା-୧୦-୦୨-୧୬
ଆଫିକିକ୍ ସିଲ୍‌

ସଂଯୋଗ ଚିଠା :
ବିଜ୍ଞାପନ ନଂ- ୧୦
ମଧୁଶରା ପ୍ରଦୁ ଚିନ ଉଦ୍ୟେ।ଗ
ନୂଆଗଡ଼, ଆସିକା, ଗଞ୍ଜାମ
ମଧୁକ୍ଷରା କ୍ଷୁଦ୍ର ଚିନି ଉଦ୍ୟୋଗ ଏକ ସମବାୟ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା । ଏହି ସଂସ୍ଥାରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପଦବୀଗୁଡ଼ିକ ଖାଲି ରହିଛି । ଇଚ୍ଛୁକ ଯୋଗ୍ୟତାଧାରୀ ପ୍ରାର୍ଥୀ/ପ୍ରାର୍ଥୀନୀମାନେ ନିଜ ନିଜର ଆତ୍ମ-ବିବରଣୀ ସହିତ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ପ୍ରମାଣ ପତ୍ରର ୩ କିତା ନକଲ ଦେଇ ଆବେଦନ କରିବା ହେବେ । ପ୍ରାର୍ଥୀ/ପ୍ରାର୍ଥନୀମାନଙ୍କୁ ଲିଖିତ ଓ ସାକ୍ଷାତ୍‌କାର ପରୀକ୍ଷା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣର ଶେଷ ତାରିଖ ୩୦.୦୨.୧୬ । ବୟସସୀମା ୫ ବର୍ଷ କୋହଳ କରାଯିବ ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 15

୭। ତୁମ କଲେଜର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ଜଣେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଣ୍ଡା କଗନାଥ ମଦ୍ରାବିଦ୍ୟାଲସି
ନୂଆପଡ଼ା ହାଟ, ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ।
ପତ୍ରାଙ୍କ – ୨୧୦

ଦୃରରାଣ – ୦୬୭୨୪୨୨୨୦୦୦
ତାରିଖ – ୧୮.୦୩.୧୬

ପ୍ଟେରକ – ମାଧବାନନ୍ଦ ନସ୍ନକ
ସଭାପତି, ଛତି ସଂସଦ, ଶ୍ରାଦରନାଥ ମଦ୍ରାବିଦ୍ୟାଳୟ
ପ୍ରାପ୍ତି – ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଶାନ୍ତନୁକୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ
ପ୍ରଖ୍ୟାତ କଥାଶିଳ୍ପୀ, ସହିଦନଗର, ଭୁବନେଶ୍ୱର, ମହୋଦୟ
ବିଷୟ – ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥ୍ ଭାବରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ପତ୍ର ।
ମଦ୍ରାଣଯ,
ନମସ୍କାର । ଆପଣଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଜଣାଇବାକୁ ଯାଇ ଆମେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦ ଓ ସୌଭାଗ୍ୟ ମନେକରି ଅନୁରୋଧପୂର୍ବକ ଲେଖୁଅଛି ଯେ, ଆମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ତାହାର ରୌପ୍ୟଜୟନ୍ତୀ ତଥା ୨୫ ତମ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବ ଆସନ୍ତା ୨୮.୦୩. ୧୬ରିଖ ସାହିତ୍ୟିକ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ମହାପାତ୍ର ନୀଳମଣି ସାହୁ ସାଦର ସମ୍ମତି ଜଣାଇଛନ୍ତି । ଆମ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ଗୌରବୋଦ୍ଦୀପକ ଅନୁରୋଧ କରୁଅଛୁ । ଆଶା, ଆପଣ ଆମର ଅଭିଳାଷକୁ ସାଦର ସମ୍ମତି ଜଣାଇ ପୂରଣ କରିବା ହେଲେ ଆମେ ଆନନ୍ଦ ଅନୁଭବ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଆପଣଙ୍କ ସହୃଦୟତା ନିକଟରେ ଋଣୀ ରହିବୁ ।

ତାରିଖ ୧୮.୩.୧୬
ସ୍ଥାନ – ନୂଆପଡ଼ା ହାଟ

ଆପଣକର ବିଶପ୍ତ
(ମାଧବାନନ୍ଦ ନାୟକ)
(ଛାତ୍ର ସଂସଦ ମୋହର )

୮। ରିଲିଫ୍ ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ଅନୁମତି ଓ ସହଯୋଗ ପ୍ରାର୍ଥନା କରି ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ।
Solution:
ପ୍ରାପ୍ତେଷୁ : ମାନନୀୟ ଜିଲ୍ଲାପାଳ, ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା, ଯାଜପୁର ।
(ଅଧ୍ୟକ୍ଷ, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ କଲେଜ, ରାମଚନ୍ଦ୍ରପୁର, ବରୀଙ୍କ ଜରିଆରେ)
ବିଷୟ : ବନ୍ୟାଗ୍ରସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ରିଲିଫ୍ ସାମଗ୍ରୀ ବାଣ୍ଟିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ନିମନ୍ତେ ଆବେଦନ ।
ମହାଶୟ,
ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ରାମଚନ୍ଦ୍ରପୁରର ଜାତୀୟ ସେବା ସଂସ୍ଥାର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ । ବରୀ, ଡେରାବିସ୍, ବୋଦୁଅ, ମଇନ୍ଦା, ଅରେଇ ଓ ବାଲିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ବନ୍ୟା ପ୍ରଭାବିତ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆମେ ରିଲିଫ୍ ଆମ ସହିତ ବନ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ରିଲିଫ୍ ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ଯାଉଛନ୍ତି । ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୨୦ ଜଣ ଛାତ୍ର ଓ ୫ ଜଣ ଛାତ୍ରୀ ରିଲିଫ୍ ପାର୍ଟି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିସରରୁ ତା ୧୮.୮.୨୦୧୬ ରିଖ ବୁଧବାର ଦିନ ସକାଳ ୭ଟାରୁ ବାହାରି ଯଥାକ୍ରମେ ବରୀ, ଡେରାବିସ୍, ବୋଦୁଅ, ମଇନ୍ଦା, ଅରେଇ ଦେଇ ଶେଷରେ ସାମନ୍ତସିଂହାର ବାଲିଆରେ ପହଞ୍ଚିବ । ଚୁଡ଼ା, ଚାଉଳ, ସିଝା ଆଳୁ, ଲୁଗା ଓ ପଲିଥନ୍ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଟ୍ରକ୍ ନମ୍ବର ଓ ଆର୍ – ୦୪ ବି-୧୩୨୬ ଗନ୍ତବ୍ୟ ସ୍ଥଳରୁ ବାହାରି ଉଲ୍ଲିଖ୍ ସ୍ଥାନଦେଇ ବାଲିଆରେ ପହଞ୍ଚିବ । ଆପଣଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଅନୁରୋଧ, ଆପଣ ରିଲିଫ୍ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସହାୟତା କରିବାପାଇଁ ଦୁଇଜଣ କନେଷ୍ଟବଲ ଓ ଗୋଟିଏ ପାୱାର୍ ଲଞ୍ଚର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ଆମେ ଉପକୃତ ହେବୁ । ଆପଣଙ୍କର ସଦୟ ଆଶୁ ସହଯୋଗକୁ ଅପେକ୍ଷା କରୁଛୁ ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 16

୯ | ଣ୍ଠାନରେ ନପକୁପ ଖନନପାଇଁ ମଣ୍ଡକ ଭନ୍ନଯନ ଅଧ୍କାରାକ ନିକଟକୁ ଦରଖାସ୍ତ |
Solution:
ପ୍ରାପ୍ତେଯୁ : ମାନନାପ ଣ୍ଡାୟତୁ ମଣ୍ଡଳ ଉନୟନ ଅଧ୍ଯାରା
ଜରଡ଼ା, ଗଞ୍ଜାମ
(ଜରଡ଼ା ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ଜରିଆରେ)
ବିନୀତ ଅନୁରୋଧ ଏହିକି, ଆମେ ଜରଡ଼ା ଗ୍ରାମର ନିମ୍ନ ସ୍ବାକ୍ଷରକାରୀ ଅଧିବାସୀଗଣ ପିଇବା ପାଣି ଜନିତ ଅସୁବିଧା ପ୍ରତି ଆପଣଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରୁଅଛୁ । ଆମର ପୁରୁଷୋତ୍ତମପୁର ଗ୍ରାମଟି ଜରଡ଼ା ବ୍ଲକ୍ ଅନ୍ତର୍ଗତ । ଏହି ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଲୋକ ବାସ କରୁଛନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖା ତଳେ ଓ ମୂଲପାତି ଲାଗି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ଆମର ପାନୀୟ ଜଳ ପାଇଁ କିଛି ସ୍ଥାୟୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ଖରାଦିନେ କୂଅଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟ ଶୁଖୁଯାଏ । ପୋଖରୀରୁ ଜଳ ଆଣି ପିଇବାଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିବର୍ଷ ହଇଜା ଆଦି ଜଳବାହିତ ରୋଗରେ ଅଧିକାଂଶ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି । କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ପାନୀୟ ଜଳ ସମସ୍ୟା ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଧାନ

ଆପଣ ଆମ ଗ୍ରାମରେ ଦୁଇଟି ନଳକୂପ ବସାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କଲେ, ଆମେ ଚିର ଉପକୃତ ହେବୁ । ଇତି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 17

୧୦ । ବିଜୁଳି ଯୋଗାଣରେ ଅନିୟମିତତା ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ ନିମନ୍ତେ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ।
Solution:
ପ୍ରାପ୍ତେଷୁ : ନିର୍ବାହୀ ଯନ୍ତ୍ରୀ,
ରାୟଗଡ଼ା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଡିଭିଜନ୍, ରାୟଗଡ଼ା
ବିଷୟ : ସେରିଗୁଡ଼ା ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସରବରାହ ବ୍ୟାହତ ସମ୍ବନ୍ଧ ।
ମହାଶୟ,
ବାଧ୍ୟହୋଇ ଆପଣଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆଣୁଛୁ ଯେ ଦୀର୍ଘ ୧୫ ଦିନ ଧରି ସେରିଗୁଡ଼ା ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସରବରାହରେ ଅନିୟମିତତା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଲାଇନ୍ ଅନେକ ସମୟ ଧରି ଚାଲିଯାଉଛି । କେବେ କେବେ ଲୋ-ଭୋଲ୍ଟେଜ୍ କାରଣରୁ ପଡ଼ିଥ‌ିବାରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସରବରାହରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ସେରିଗୁଡ଼ା ଏକ ଆଦିବାସୀବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ । ଛୋଟ ଛୋଟ ବ୍ୟବସାୟ କରି ଓ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଚଳାଇ ଆମେ ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ କରିଥାଉ । ବାରମ୍ବାର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଭ୍ରାଟ ଯୋଗୁ ଆମର ଜୀବନ ଓ ଜୀବିକା ଉଭୟ ପ୍ରତି ବିପଦ ଦେଖାଦେଇଛି । ଏଣୁ ବିନୀତ ଅନୁରୋଧ, ଆପଣ ଯଥାଶୀଘ୍ର ଏହାର ପ୍ରତିକାର ବିଧାନ କରିବେ । ଇତି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 18
ଏହାର ଏକକିତା ନକଲ ଅଧୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ରୀ, ବ୍ରହ୍ମପୁର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ମଣ୍ଡଳଙ୍କ ଅବଗତି ଓ ବିହିତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନିମନ୍ତେ ଦିଆଗଲା |
ଣ୍ଠାଯାଉ

୧୧ । ନିଜ ଗ୍ରାମକୁ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ | ମରାମତିପାଇଁ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ।
ପ୍ରାପ୍ତେଷୁ : ମାନନୀୟ ନିର୍ବାହୀ ଯନ୍ତ୍ରୀ
ପୂର୍ଭ ଓ ଗୃହନିର୍ମାଣ ବିଭାଗ
କେନ୍ଦ୍ରାପଡା
ବିଷୟ : ଚାନ୍ଦୋଳଠାରୁ ଡେରାବିଶି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଡ଼ିଥିବା ରାସ୍ତାର ମରାମତି ସମ୍ପର୍କରେ ।
ମହାଶୟ,
ନିବେଦନର ଅଭିପ୍ରାୟ ଏହି କି ଯେ, ଚାନ୍ଦୋଳ ହାଟ (ବଜାର)ଠାରୁ ଡେରାବିଶି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଡ଼ିଥ‌ିବା ସଡ଼କଟି ମରାମତି ଅଭାବରୁ ଯାତ୍ରାୟାତ ପାଇଁ ଅନୁପଯୋଗୀ ହୋଇ ପଡ଼ିଛି । ଏହି ସଡ଼କରେ ଚାନ୍ଦୋଳ, ନରଣପଡ଼ା, କଅଁରପୁର, ପଣ୍ଡିତପାଟଣା ଓ ଡେରାବିଶି ଗାଁର ପ୍ରାୟ ୨୦ ହଜାର ଲୋକ ପ୍ରତିଦିନ ଯା’ଆସ କରିଥାନ୍ତି । ବିଶେଷକରି ଡେରାବିଶିଠାରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ରକୁ ଯିବାପାଇଁ ଏଇଟି ଏକମାତ୍ର ରାସ୍ତା । ନିରନ୍ତର ଭାରୀ ଯାନବାହନ ଯାତାୟାତ କରିବା ଫଳରେ ରାସ୍ତାଟି ଅନେକ ତାହା ମରାମତି ହୋଇନାହିଁ ।

ନରଣପଡ଼ାଠାରେ ଥିବା କଲଭର୍ଟଟି ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଥିଲା । ନୂଆ ପୋଲ ତିଆରି ହୋଇଥିଲେ ବି ଏହାକୁ ସଂଯୋଗ କରିବା ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ହୋଇନାହିଁ । କଅଁରପୁର ଓ ମଲ୍ଲିକେଶ୍ଵରପୁର ମଧ୍ଯରେ ରାସ୍ତାର ଅବସ୍ଥା ଶୋଚନୀୟ । ଏହି ରାସ୍ତାଟି ଉକ୍ତ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କପାଇଁ ପ୍ରଧାନ ଅବଲମ୍ବନ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ମରାମତି ନିହାତି ଜରୁରୀ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଆମେ ସ୍ଥାନୀୟ କନିଷ୍ଠ ଯନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ଲିଖ୍ ଓ ମୌ ଅଭିଯୋଗ କରିଲେ ସୁଦ୍ଧା କୌଣସି ସୁଫଳ ମିଳିନାହିଁ । ଏଣୁ ବିନୀତ ଅନୁରୋଧ, ଆପଣ ନିଜେ ଆସି ରାସ୍ତାଟିର ଶୋଚନୀୟ ଅବସ୍ଥା ସ୍ଵଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖୁନିଅନ୍ତୁ ଓ ଏହି ରାସ୍ତାଟିର ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟ ହାତକୁ ନିଅନ୍ତୁ । ଏତଦ୍ବାରା ଏ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟରେ ଋଣୀ ରହିବେ । ଇତି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 19

୧୨ । ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ପ୍ରତିକାରପାଇଁ ଆଞ୍ଚଳିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖ ।
ପ୍ତାପ୍ତେଯୁ : ମାନନାମ୍ନା ଅଧ୍ୟଯ, କଟକ ମଦ୍ରାନଗର ନିଗମ, କଲେ
ବିଷୟ : ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ ।
ମହାଶୟ,

ଆମ୍ଭେ କଟକ ମହାନଗର ୱାର୍ଡ଼ ନମ୍ବର ୬, ୯, ୧୦ର ବାସିନ୍ଦା କେତେକ ସ୍ପର୍ଶକାତର ବିଷୟ ପ୍ରତି ଆପଣଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରୁଅଛୁ । କଟକ ନଗର ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ବର୍ଷର ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ସହର । ଏହାର ଅଧ୍ୟାସୀଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୧୨ ଲକ୍ଷ । ପ୍ରାଚୀନ ସହରଟିର ପରିବେଶ ଦିନକୁ ଦିନ ଦୂଷିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଆପଣଙ୍କର ଧ୍ୟାନ ଏଥ୍ୟପ୍ରତି ଆକର୍ଷଣ କରିବା ସହ ସହରର ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ବାରମ୍ବାର ପରିଷ୍କାର ନ ହେବା ଫଳରେ ଆବର୍ଜନା ଓ ପଚାପାଣି ନିଷ୍କାସନ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ । ଯେଉଁଠି ଅଳିଆ ସଫା ହେଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ବୁହା ନହୋଇ ପଡ଼ି ରହିବାରୁ ବର୍ଷା ଓ ପବନରେ ପୁଣି ଯାଇ ନଳାରେ ଦୋକାନୀଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ବଡ଼ ବଡ଼ ଦୋକାନରେ ପଲିଥନ୍ ବ୍ୟବହାର ପୂର୍ବପରି ରୀତିମତ ଚାଲିଛି । ପରିତ୍ୟକ୍ତ ପଲିଥନ୍ ଥଳିଗୁଡ଼ିକ ଏଣେତେଣେ ପଡ଼ି ଉଡ଼ି ପରିବେଶକୁ ଦୂଷିତ କରୁଛି ।

କରିବା ଭଳି ଲାଗୁଛି । ସାରା ସହରର ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ବେପରୁଆ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ଥରିଉଠୁଛି । ଏପରିକି ହାଇକୋର୍ଟ ଛକ, ହସ୍‌ପିଟାଲ୍ ଅଞ୍ଚଳ, କଲେଜ ଛକ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ ବାଦ୍ ଯାଇନାହିଁ । ଅବରୋଧର ଅନ୍ୟ ଏକ କାରଣ । ଏପରି ଅବସ୍ଥା ଦେଖ‌ିଲେ ସହରର କେହି ବାପ ମା’ ଥିଲା ପରି ମନେହୁଏ ନାହିଁ । ଆମେ ଅନେକଥର ସ୍ଥାନୀୟ କର୍‌ପୋରେଟର୍‌, ମହାନଗରପାଳିକାର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅଧିକାରୀ ତଥା ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଭେଟି ଏ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲୁ; କିନ୍ତୁ ଏଯାବତ୍ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିନାହିଁ । ଏଣୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଆମର ବିନମ୍ର ଅନୁରୋଧ, ଆପଣ ଏ ବିଷୟରେ ତଦନ୍ତ କରି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଉଦ୍ୟମରେ ଏହି ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ଆଶୁ ସମାଧାନପାଇଁ ବିହିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବେ । ଇତି ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 20

୧୩ । ଘରପୋଡ଼ି ରିଲିଫ୍ ପ୍ରଦାନପାଇଁ ଏକ ସାମୂହିକ ଆବେଦନ ପତ୍ର ଦୈନିକ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ଲେଖ ।
Solution:
ମାନନୀୟ,
ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଦୈନିକ ସମାଜ ପତ୍ରିକା, ବକ୍‌ସିବଜାର, କଟକର
ସମାଦଳ ମଦ୍ରୋଦୟ …………………………………….. ସମୀପେଷୁ !
ମହାଶୟ,

ଆମର ନମପାର ଗଦ୍ରଣ ଜ୍ରିଡିବେ | ପରପେତି ବିପନାମାନଙ୍ପାଇଁ ସହାସ୍ୟାଥେ ନିମ୍ନମ୍ୟାଥେ ନିମ୍ନଲିଖତ ସମ୍ବାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ସମାଜରେ ତୁରନ୍ତ ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛୁ । ଏହି ମର୍ମରେ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଏକ ରିଲିଫ୍ ଆବେଦନ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ସଂଯୋଗ କରୁଛୁ ଯାହା ଆପଣଙ୍କ ପତ୍ରିକାରେ ଏକ ଆଦୃଶିଆ ସ୍ଥାନରେ ଛପାଇ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରିବା ହେବେ ।
CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar Img 21