Class 7

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 4 Tilka Majhi Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 English Solutions Follow-Up Lesson 4 Tilka Majhi

BSE Odisha 7th Class English Follow-Up Lesson 4 Tilka Majhi Text Book Questions and Answers

Session – 1

I. Pre-Reading

• Socialization:
• Do you know whose picture is this? Read the small paragraph in brackets to know about the picture.
  (ଏହା କାହାର ଛବି ତୁମେ ଜାଣିଛ କି ? ଛବିଟି ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଛୋଟ ଅନୁଚ୍ଛେଦଟିକୁ ପଢ଼ ।)

[About 200 years ago. when hardly anyone thought of fighting against the British in India. Tilka Majhi, a Santal of Bhagalpur in Bihar fought against them and was hanged by the British. Our History books do not mention his name. We have forgotten this great man who sacrificed his life for the country and showed us the path to freedom. Here you will read about this great man.)
(ପ୍ରାୟ ୨୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ଇଂରେଜ ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା କଥା ଚିନ୍ତା କରିପାରନଥିଲା, ସେ ସମୟରେ ତିଲକ ମାଝି ଯିଏକି ବିହାରର ଭାଗଲପୁରବାସୀ ଜଣେ ସାନ୍ତାଳ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରି ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଫାଶୀ ପାଇଥିଲେ । ଆମ ଇତିହାସ ବହି ତାଙ୍କ କଥା ଜଣାଏ ନାହିଁ । ଏପରି ଜଣେ ମହାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ଯିଏକି ନିଜ ଜୀବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରି ଆମକୁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ବାଟ ଦେଖାଇଥିଲେ, ଆମେ ତାଙ୍କ ଭଳି ଯାଇଛେ । ଏଠାରେ ତୁମେ ସେହି ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପଢ଼ିବ ।)

II. While-Reading

Text

• SGP-1 (Sense Group Paragraph-1)
• Read paragraphs 1-3 and answer the questions that follow.
  (ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୧–୩କୁ ନୀରବରେ ପାଠ କର ଏବଂ ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

1. In 1750, Tilka Majhi was born in the Murmu family in a small village near Bhagalpur in Bihar. The village is now called Tilakpur.
2. The Murmus are priests among the Santals. So Tilka used to worship ‘Marang Bum’ from his early days. As the days went by, he grew up to be a religious man. People of all religions had great love and respect for him and they called him ‘Tilka Baba’.
3. Tilka’ was also very good at using bows and arrows. There was none in his area who could surpass him at shooting arrows from a bow. He used to train the young men of the village in shooting arrows.

ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ :
୧. ୧୭୫୦ ମସିହାରେ ତିଲକ ମାଝି ବିହାରର ଭାଗଲପୁର ନିକଟରେ ଏକ ଛୋଟ ଗ୍ରାମରେ ମୁର୍ମୁ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଗ୍ରାମଟିକୁ ଏବେ ତିଲକପୁର କୁହାଯାଇଛି ।
୨. ମୁମୁମାନେ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ପୁରୋହିତ ଥିଲେ । ତେଣୁ ତିଲ୍‌ ତାଙ୍କ ପିଲାଟି ଦିନରୁ ‘ମାରଙ୍ଗ ବୁରୁ’ଙ୍କୁ ପୂଜା କରି ଆସୁଥିଲେ । ଦିନ ବିତି ଚାଲିଲା ଏବଂ ସେ ଜଣେ ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟକ୍ତିରେ ପରିଣତ ହେଲେ । ସମସ୍ତ ଧର୍ମର ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ ବହୁତ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଭକ୍ତି କରୁଥିଲେ ଏବଂ ସ୍ନେହରେ ତାଙ୍କୁ ତିଲ୍‌ ବାବା ଡାକୁଥିଲେ ।
୩. ତିଲ୍‌କ ମଧ୍ୟ ଧନୁଶର ବିଦ୍ୟାରେ ନିପୁଣ ଥିଲା । ଧନୁଶର ବିଦ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳ କେହି ଜଣେ ତାଙ୍କୁ ଅତିକ୍ରମ କରିପାରୁ ନଥିଲା । ସେ ଶର ବିନ୍ଧିବା ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରାମର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଦେଉଥିଲେ ।

Notes And Glossary
priest (ପ୍ରିଷ୍ଟ୍) – ପାଳକ
religion (ରିଲିଜିଅନ୍) – ଧର୍ମ
shooting (ସୁଟିଙ୍ଗ୍) – ଶର କ୍ଷେପଣ କରିବା
worship (ଓର୍‌ସିପ୍) – ପୂଜା କରିବା
good at (ଗୁଡ୍ ଆଟ୍) – ଦଷ
surpass (ସର୍‌ପାସ ) – ଅତିକ୍ରମ କରିବା

Comprehension Questions

Question 1.
Where was Tilka Majhi born ? When?
( ତିଲକ ମାଝି କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥଲେ ? କେବେ ?)
Answer:
Tilka Majhi was bom in Murmu family in 1750. It was a small village near Bhagalpur in Bihar.

Question 2.
What are the Murmus?
( ମୁହଁମାନେ କ’ଣ ଥିଲେ ?)
Answer:
The Murmus are priests among the Santals.

Question 3.
Who did Tilka worship?
(ତିଲ୍‌ କାହାକୁ ଆରାଧନା | ପୂଜା କରୁଥିଲେ ? )
Answer:
Tilka worshiped “Marang Bum”.

Question 4.
How did people look up to him?
(ଲୋକମାନେ ତାକୁ କିଭଳି ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ ?)
Answer:
People of all religions loved and respected him as a priest.

Question 5.
What did they call him?
(ସେମାନେ ତାଙ୍କୁ କ’ଣ ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ ?)
Answer:
Out of love and respect they called him ‘Tilka Baba’.

Question 6.
What was Tilka good at?
( ତିଲକା କେଉଁଥରେ ପାରଙ୍ଗମ । ନିପୁଣ ଥିଲେ ?)
Answer:
Tilka was very good at using bows and arrows. He was a bowman uncontested.

Question 7.
What did he teach to the young men of the village?
( ଗ୍ରାମର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ସେ କି ଶିକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ ?)
Answer:
He taught the young men of the village in shooting arrows.

Session – 2

• SGP-2 (Sense Group Paragraph-2)
• Read paragraphs 4-5 silently and answer the questions that follow.
  ( ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୪-୫କୁ ନୀରବରେ ପାଠ କର ଏବଂ ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

4. The Santals, as you know, are freedom-loving people. In those days they lived a free life without any outside control. They cleared the forests, prepared fields, and grew different kinds of crops. The king had little control over them. Once or twice a year, they had to help the king when there was a war. But after the Plassey battle, the British became the masters of Bengal, Bihar, and Odisha. The king of Bhagalpur came under the control of the British. The British wanted to collect more money. They asked the king of Bhagalpuror for more money. The king in turn appointed outsiders to collect rent from the tribals. Some tribal villages were given ‘pattas’ by some landlords. The landlords asked the Santals to pay more taxes and often took away their property and lands.
5. Tilka did not like this. He asked the Santals not to pay taxes. The Santals became a real problem for the Government. To bring the Santals under control, a new collector was appointed in Bhagalpur. His name was Cleaveland. In different ways, he tried to bring the Santals under control. He appointed soldiers from other tribes to fight against the Santals. Tilka could not bear this. He was looking for a chance to kill Cleaveland.

ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ :
୪. ତୁମେ ଜାଣିଛ, ସାନ୍ତାଳମାନେ ମୁକ୍ତ ଜୀବନ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଭଲ ପାଇବାର ଲୋକ ଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ସେମାନେ ବାହ୍ୟ କଟକଣାର ମୁକ୍ତ ହୋଇ ମୁକ୍ତ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ଜଙ୍ଗଲ ସଫାକରି କ୍ଷେତ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ସେଥିରେ ବିଭିନ୍ନ ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ । ରାଜାଙ୍କର ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ମୋଟେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନଥିଲା । ବର୍ଷକୁ ଥରେ ବା ଦୁଇଥର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କୁ ରାଜାଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଇଂରେଜମାନେ ବଙ୍ଗ, ବିହାର ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ପାଲଟିଗଲେ । ଭାଗଲପୁରର ରାଜା ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅଧୀନକୁ ଆସିଲେ । ଇଂରେଜମାନେ ଅଧିକ ଖଜଣା (ଟଙ୍କା) ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କଲେ । ସେମାନେ ଭାଗଲପୁରର ରାଜାଙ୍କୁ ଅଧିକ ଟଙ୍କା|ଖଜଣା ଦେବାକୁ କହିଲେ । ଫଳରେ ରାଜା ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କଠାରୁ କର ଆଦାୟ ନିମିତ୍ତ ରାଜ୍ୟ ବାହାରର ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କଲେ । କେତେକ ଆଦିବାସୀ ଗ୍ରାମକୁ ଜମିଦାରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପଟ୍ଟା ରୂପେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଜମିଦାରମାନେ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ କର ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କଲେ ଏବଂ କେତେକସ୍ଥଳେ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ଜମିକ ଛଡ଼ାଇ ନେଇଯାଉଥିଲେ ।
୫. ତିଲ୍‌କଙ୍କୁ ଏହା ଭଲ ଲାଗିଲା ନାହିଁ । ସେ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ କର ନ ଦେବାକୁ କହିଲେ । ସାନ୍ତାଳମାନେ ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବାସ୍ତବ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ଉଭାହେଲେ । ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଆଣିବା ନିମିତ୍ତ ଭାଗଲପୁରରେ ଏକ ନୂତନ କଲେକ୍ଟରଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରାଗଲା । ତାଙ୍କର ନାମ କ୍ଳେରେଲାଣ୍ଡ । ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ସେ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ସେ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଅନ୍ୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରୁ ସୈନ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତ କଲେ । ତିଲ୍‌ ଏହା ସହ୍ୟ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ । ସେ କ୍ଳେରେଲାଣ୍ଡ୍ଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାପାଇଁ ଗୋଟେ ସୁଯୋଗ ଅପେକ୍ଷାରେ ରହିଲେ ।

Notes And Glossary
freedom-loving (ଫ୍ରିଡ଼ମ୍ ଲଭିଙ୍ଗା) – ସ୍ବାଧୀନତା -ପ୍ରେମୀ
prepared (ପ୍ରିପେୟାର୍ଡ୍) – ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ
crops (କ୍ରପ୍‌ସ) – ଶସ୍ୟ
bear (ବିଅର୍ ) – ସହ୍ୟ କରିବା
appointed (ଆପଏଣ୍ଟେଡ୍) – ନିଯୁକ୍ତ କଲେ
property (ପ୍ରପଟି) – ସମ୍ପରି
problem (ପ୍ରୋବ୍ଲେମ୍ ) – ସମସ୍ୟା
look for (ଲୁକ୍ ଫର) – ଖୋଜିବା

Comprehension Questions

Question 1.
The Santals are born free and hardly obey any control. Which sentences have this idea?
(ସାନ୍ତାଳମାନେ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ କୌଣସି ପ୍ରକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ମାନନ୍ତି ନାହିଁ । କେଉଁ ବାକ୍ୟରେ ଏହି ଧାରଣା ନିହିତ ଅଛି ?)
Answer:
“Santals are freedom-loving people. The king had little control over them.” These two sentences have the idea that they are born free and hardly obey any control.

Question 2.
What did they do to get their bread?
(ସେମାନେ ତାଙ୍କର ଜୀବିକା (ରୋଟି) ନିର୍ବାହ ପାଇଁ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ? )
Answer:
They cleared the forest and prepared fields and grew different kinds of crops. In this way, they earned their bread.

Question 3.
How did they help the king?
(ରାଜାଙ୍କୁ ସେମାନେ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ? )
Answer:
Once or twice a year, if there was war, they helped the king in war.

Question 4.
Who became the ruler of their land after the Plassey battle?
(ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କ ଇଲାକାର କିଏ ଶାସକ ହେଲେ ?)
Answer:
After Plassey battle, the British became the mler of their land.

Question 5.
What did the British want?
(ଇଂରେଜମାନେ କ’ଣ ଚାହୁଁଥିଲେ ?)
Answer:
The British wanted to collect more money.

Question 6.
What did the king do to collect rent from the tribals?
(ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କଠାରୁ କର ବା ଖଜଣା ଆଦାୟ ନିମିତ୍ତ ରାଜା କ’ଣ କଲେ ?)
Answer:
The king appointed outsiders to collect rent from the tribals. He also gave some tribal villages as ‘pattas’ to some landlords.

Question 7.
What was given as ‘Pattas’ to landlords?
(ଜମିଦାରମାନଙ୍କ ‘ପଟ୍ଟା’ରୂପେ କ’ଣ ଦିଆଯାଇଥିଲା ?)
Answer:
Some tribal villages were given as ‘pattas’ to landlords.

Question 8.
How did the landlords trouble the tribals?
(ଜମିଦାରମାନେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ କିଭଳି ହଇରାଣ କଲେ ?)
Answer:
The landlords demanded more taxes from the Santals and often took away their property and lands if they could not pay the taxes.

Question 9.
What did Tilka ask people not to do?
( ତିଲକ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ କ’ଣ ନ କରିବାକୁ କହିଲେ ? )
Answer:
Tilka asked people not to pay taxes.

Question 10.
What did the government do to bring the Santals under control?
(ସରକାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଆଣିବାପାଇଁ କ’ଣ କଲେ ?)
Answer:
The Government appointed a new collector in Bhagalpur to bring the -Santals under control.

Question 11.
Who was Cleveland?
(କ୍ଳେରେଲାଣ୍ଡ୍ କିଏ ? )
Answer:
Cleveland was the new collector appointed in Bhagalpur.

Question 12.
What did he do to bring the Santals under control?
(ସେ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଆଣିବାପାଇଁ କ’ଣ କଲେ ?)
Answer:
To bring the Santals under control he appointed soldiers from another tribe to fight against them.

Question 13.
Did Tilka like it? What was his plan?
(ତିଲକ ଏହାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁଥିଲେ କି ? ତାଙ୍କର ଯୋଜନା କ’ଣ ଥିଲା ?)
Answer:
Tilka did not like it. He was looking for a chance to kill Cleaveland.

Will he come out successful in his plan ?(ସେ କ’ଣ ତାଙ୍କ ଯୋଜନାରେ ସଫଳ ହେବେ ?)
Read the next part of the lesson silently to know it.
(ଏହା ଜାଣିବାକୁ ପାଠ୍ୟ ବିଷୟର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଂଶ ନୀରବରେ ପାଠ କର ।)

Session – 3

• SGP-3 (Sense Group Paragraph-3)
• Read paragraph 6-7 silently and answer the questions that follow.
(ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୬-୭କୁ ନୀରବରେ ପାଠ କର ଏବଂ ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

6. The chance came. On the morning of 23rd January 1784, Cleaveland was riding to his house on horseback. Tilka shot an arrow from a distance and killed him on the spot. The news of Cleareland’s death spread everywhere. The government brought more soldiers and weapons. But Tilka and his people fought for about a year killing many British soldiers with their arrows. At last, they made a sudden attack on Tilka and his followers. Tilka was arrested. He was mercilessly beaten. His hands were then tied to a horse and he was dragged all over Bhagalpur town. But Tilka did not die after all this. So they hanged him from a tree. The place is known today as Tilka Chhak.

7. History has forgotten Tilka Majhi: his name is not found in the history books. But many people who came to Bhagalpur pay their respects to Tilka. In 1969. the Simanta Gandhi. Khan Abdul Ghaffar Khan came to Bhagalpur. He went to Tilka Chhak where Tilka was hanged and paid his respect to this great martyr.

୬. ସୁଯୋଗ ଆସିଲା । ୧୭୮୪ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୩ ତାରିଖ ସକାଳେ କେରେଲାଣ୍ଡ ଘୋଡ଼ା ସବାରରେ ତାଙ୍କ ବସାକୁ ଫେରୁଥିଲେ । ତିଲ୍‌ କିଛି ଦୂରରୁ ଗୋଟିଏ ତୀର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ମାରିଲେ ଏବଂ ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହେଲା । କ୍ଳେରେଲାଣ୍ଡଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଖବର ସବୁଆଡ଼େ ବ୍ୟାପିଗଲା । ସରକାର ଅଧ‌ିକ ସୈନ୍ୟ ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ମଗାଇଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲ୍‌ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଲୋକମାନେ ଏକବର୍ଷ ବ୍ୟାପୀ ଯୁଦ୍ଧକରି ଧନୁଶର ସାହାଯ୍ୟରେ ଅନେକ ଇଂରେଜ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିପାତ କଲେ । ପରିଶେଷରେ ସେମାନେ ତିଲ୍‌ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ହଠାତ୍ ଆକ୍ରମଣ କଲେ । ତିଲ୍‌କଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା । ତାଙ୍କୁ ନିଷ୍ଠୁର ଭାବରେ ପ୍ରହାର କରାଗଲା । ତାଙ୍କ ହାତକୁ ଗୋଟେ ଘୋଡ଼ା ସହିତ ବାନ୍ଧି ଦିଆଗଲା ଏବଂ ଭାଗଲପୁର ଟାଉନ୍ | ସହର ସାରା ଘୋଷାଡ଼ି ଘୋଷାଡ଼ି ନିଆଗଲା । କିନ୍ତୁ ଏ ସବୁଥରେ ତିଲ୍‌କଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇନଥିଲା । ତେଣୁ ସେମାନେ ତାଙ୍କୁ ଗୋଟେ ଗଛରେ ଫାଶୀ ଲଗାଇ ଝୁଲାଇଦେଲେ । ସେ ସ୍ଥାନଟିର ନାମ ଏବେ ହୋଇଛି ତିଲ୍‌ ଛକ ।
୭. ଇତିହାସ ତିଲ୍‌ ମାଝିଙ୍କୁ ଭୁଲି ଯାଇଛି; ତାଙ୍କର ନାମ ଇତିହାସ ବହିରେ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଅନେକ ଲୋକ ଯେଉଁମାନେ ଭାଗଲପୁର ଆସନ୍ତି, ତିଲକଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାନ୍ତି । ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ସୀମାନ୍ତ ଗାନ୍ଧି, ଖାଁ ଅବଦୁଲ ଗଫର ଖାଁ ଭାଗଲପୁର ଆସିଥିଲେ । ସେ ତିଲ୍‌କା ଛକକୁ ଯାଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ତାଙ୍କୁ ( ତିଲକଙ୍କ) ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେ ମହାନ୍ ସହିଦ୍‌ଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ସମ୍ମାନ ଜଣାଇଥିଲେ ।

Notes And Glossary
spread ( ଟ୍ରେଡ୍ ) – ପ୍ରସାର ହେବା
weopons (ଉଇପନ୍ସ୍ ) – ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର
attack (ଆଟାକ୍) – ଆକ୍ରମଣ
mercilessly (ମର୍‌ସିଲେସ୍‌) – ନିଶ୍ଚୟ ଭାବରେ
dragged (ଡ୍ରାଗ) – ଘୋଷାଡ଼ି ଘୋଷାଡ଼ି ନେଲେ
hang (ହ୍ୟାଙ୍ଗ୍) – ଫାଶୀ
forgot (ଫର୍‌ଗଟ୍) – ଭୁଲିଗଲା
martyr (ମାରଟାୟାର) – ସହିଦ

Comprehension Questions

Question 1.
How was Cleaveland killed?
(କ୍ଳେରେଲାଣ୍ଡଙ୍କୁ କିଭଳି ହତ୍ୟା କରାଗଲା ? )
Answer:
Cleveland was riding to his home on horseback. Tilka shot an arrow from a distance. The arrow hit him and he died on the spot.

Question 2.
What did the Government do to control the tribals?
(ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ଅକ୍ତିଆରକୁ ଆଣିବାପାଇଁ ସରକାର କ’ଣ କଲେ ?)
Answer:
The Government brought more soldiers and weapons to control the tribals.

Question 3.
How long did the tribal rebellion continue?
(ଆଦିବାସୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କେତେ ସମୟ ଧରି ଚାଲୁ ରହିଲା ?)
Answer:
The tribal rebellion continued for about a year.

Question 4.
What happened to it at last?
(ଏହାର ଶେଷ ପରିଣତି କ’ଣ ହେଲା ? )
Answer:
At last, the British soldiers made a sudden attack on Tilka and his followers. They captured Tilka.

Question 5.
How did the great son of soil breathe his last?
(ଏ ମାଟିର ମହାନ୍ ସୁପୁତ୍ର କିଭଳି ଶେଷ ନିଶ୍ଵାସ ତ୍ୟାଗକଲେ ?)
Answer:
The Britishers arrested him and beat him mercilessly. They tied his hands to a horse and he was dragged all over Bhagalpur town. At last, he was hanged to death.

Question 6.
Where is Tilka Chhak ? Who was it named after?
(ତିଲ୍‌ ଛକ କେଉଁଠି ? କାହା ନାମରେ ଏହା ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା ?)
Answer:
Tilka Chhak is in Bhagalpur. It was named after Tilka Majhi.

Question 7.
Who was Khan Abdul Ghaffar Khan?
(ଖାଁ ଅବଦୁଲ ଗଫର ଖାଁ କିଏ ?)
Answer:
Khan Abdul Ghaffar Khan was a great freedom fighter.

Question 8.
What is he called?
(ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?)
Answer:
He is called Simanta Gandhi.

Question 9.
When did he visit Tilka Chhak ? Why?
(ସେ କେବେ ତିଲ୍‌ ଛକ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ? କାହିଁକି ?)
Answer:
He visited Tilka Chhak in 1969 to offer him high respect.

Question 10.
Can you name some tribal leaders of Odisha who were great freedom fighters?
(ତୁମେ ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ଆଦିବାସୀ ନେତାଙ୍କର ନାମ କହିପାରିବ କି, ଯେଉଁମାନେ ମହାନ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଥିଲେ ?)
Answer:
Laxman Naik and Raghu Dibakar were tribal leaders of Odisha who were great freedom fighters.

Session – 4

III. Post-Reading

The teacher will design some activities following the activities under the Post-reading section of the main lesson. However, some activities have been given.
(a) Match A with their ideas under B. Write paragraph numbers in brackets. (Question with Answer)

Answer:

(b) Write the answers to the following questions:

Question (i)
Where and when was Tilka Majhi born?
(ତିଲ୍‌ ମାଝି କେଉଁଠାରେ ଏବଂ କେବେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? )
Answer:
Tilka Majhi was born in 1750 in a small village near Bhagalpur in Bihar (now in Jharkhand).

Question (ii)
What did he teach to the young men of the village?
(ଗାଁର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ସେ କ’ଣ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ?)
Answer:
He taught the young men of the village in shooting arrows.

Question (iii)
Who became the ruler of their land after the Plassey Battle?
(ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କିଏ ସେମାନଙ୍କ ଇଲାକାର ଶାସକ ହେଲେ ?)
Answer:
The Britishers became the ruler of their land after the Plassey Battle.

Question (iv)
What did the king do to collect rent from the tribals?
(ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖଜଣା ଆଦାୟ କରିବାପାଇଁ ରାଜା କ’ଣ କଲେ ?)
Answer:
The king appointed outsiders to collect rent from the tribals. He also gave some tribal villages as ‘pattas’ to some landlords.

Question (v)
How did the landlords trouble the tribals?
( ଜମିଦାରମାନେ କିପରି ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରୁଥିଲେ ?)
Answer:
The landlords demanded more taxes from the Santals and often took away their property and lands if they could not pay the taxes.

Question (vi)
What did Tilka ask people not to do?
(ତିଲ୍‌ କ’ଣ ନ କରିବାପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ କହିଲେ ?)
Answer:
Tilka asked the people not to pay taxes.

Question (vii)
What did the government do to bring the Santals under control?
(ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଆଣିବାପାଇଁ ସରକାର କ’ଣ କଲେ ?)
Answer:
To bring the Santals under control, the Government appointed Cleaveland, a new collector in Bhagalpur. He appointed soldiers from other tribes to fight against the Santals.

Question (viii)
How long did the tribal rebellion continue?
( ଆଦିବାସୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କେତେଦିନଧରି ଚାଲିଲା ?)
Answer:
The tribal rebellion continued for one year.

Question (ix)
How did the great son of soil breathe his last?
(ଭୂମିର ମହାନ୍ ସୁପୁତ୍ର କିପରି ତାଙ୍କର ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ ?)
Answer:
The Britishers arrested him and beat him mercilessly. They tied his hands to a horse and he was dragged all over Bhagalpur town. At last, he was hanged to death.

Question (x)
Who was Khan Abdul Ghaffar Khan?
(ଖାଁ ଅବଦୁଲ୍ ଗଫର ଖାଁ କିଏ ?)
Answer:
Khan Abdul Ghaffar Khan was a freedom fighter.

Question (xi)
When did he visit Tilka Chhak ? Why?
(ସେ କେବେ ତିଲ୍‌ ଛକ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ? କାହିଁକି ?)
Answer:
He visited Tilka Chhak in 1969. He went to Tilka Chhak to pay his respect to this great martyr.

BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 4 Tilka Majhi Important Questions and Answers

(A) Choose the right answer from the options.

Question 1.
Tilka Majhi was born in a small village near _________?
(a) Bhagalpur
(b) Koraput
(e) Katanga
(d) Sambalpur
Answer:
(a) Bhagalpur

Question 2.
Tilka Majhi was born in _________?
(a) 1857
(b) 1823
(e) 1750
(d) none of these
Answer:
(c) 1750

Question 3.
Tilka was a __________?
(a) bowman uncontested
(b) hunter
(c) religious man
(d) both (a) and (c)
Answer:
(d) both (a) and (c)

Question 4.
Santals are __________?
(a) fighters
(b) patriots
(c) freedom-loving people
(d) peace-loving people
Answer:
(c) freedom-loving people

Question 5.
To bring control over Santals, the Government appointed in Bhagalpur?
(a) some outsiders
(b) policemen
(c) a new collector
(d) bow-man
Answer:
(c) a new collector

Question 6.
Tilka killed the new collector in ___________?
(a) 1784
(b) 1750
(e) 1856
(d) 1745
Answer:
(a) 1784

(B) Answer the following questions.

Question 1.
Why did the people call him Tilka Baba?
Answer:
Tilka was worshiping Marang Burua when days went by he became a religious man. The people of all religions loved him and respected – him. So they called him Tilka Baba.

Question 2.
How did Bhagalpur come under the control of the British?
Answer:
After the Plassey battle, the British became the rulers of Bengal, Bihar, and Odisha. So Bhagalpur of Bihar came under their control.

Question 3.
How did Cleveland torture the natives?
Answer:
The new collector Cleveland appointed soldiers from other tribes to fight against the Santals. In many ways, he tried to harass the people.

Question 4.
Where is Tilka Chhak ? Why is it famous?
Answer:
Tilka Chhaka is in Bhagalpur. Here the great hero Tilak Majhi was hanged by the Britishers. Anybody who comes to Bhagalpur pays respect to this great martyr. So it is famous.

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 1 When I Grow Up Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 English Solutions Follow-Up Lesson 1 When I Grow Up

BSE Odisha 7th Class English Follow-Up Lesson 1 When I Grow Up Text Book Questions and Answers

Session – 1 (ଶବ୍ଦାବଳୀ)

I. Pre-Reading (ପୂର୍ବ ପ୍ରସ୍ତୁତି)
1. Teacher will say, “Now you are students.
(ଶିକ୍ଷକ କହିବେ, ପିଲାମାନେ ତୁମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ।)

• What do you want to be in your future?”
  (ତୁମେସବୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ କ’ଣ ହେବାକୁ ଚାହିଁବ ?)
  Answer: I want to be a policeman/teacher/doctor / social worker/journalist etc. in future.

2. Teacher will collect answers from a number of students and then s/he will say: Let us read a poem to know about a child’s wish, what he wants to be in his future when he grows up.
(ଶିକ୍ଷକ ଅନେକ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ତର ଆଦାୟ କରିବା ପରେ କହିବେ : ଚାଲ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ପିଲାର ଅଭିଳାଷ | ଇଚ୍ଛା ବାବଦରେ ଏକ କବିତାରୁ ପଢ଼ିବା । ସେ ଯେତେବେଳେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ବଡ଼ ହେବ, ସେ କ’ଣ ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି ?)

II. While Reading (ପଠନକାଳୀନ)
Text(ପାଠ୍ୟବସ୍ତୁ)

• Read the poem silently and answer the questions that follow.
  (କବତାଟିକୁ ନୀରବରେ ପାଠ କର ଏବଂ ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

1. When I grow up
I want to be;
A detective
With a master key.

2. I could be a soldier
Perhaps a sailor too;
Or become a keeper
At Nandankanan zoo.

3. I’d like to own a trumpet
And play a musical tune;
Or buy a private space-ship
To fly me to the moon.

4. I’d like to be the driver
Of an express diesel train;
Or be a light-house-keeper
Where I want and when.

5. For the more one lives
The more one learns;
I think I will be all these things
And go on taking turns.

୧. ମୁଁ ଯେତେବେଳେ ବଡ଼ ହେବି
ମୁଁ ମୁଖ୍ୟ
ଗୋଟେ ଗୋଇନ୍ଦା (ପୋଲିସ) ହେବି
ପ୍ରଧାନ ଚାବି ଧରି ।

୨. ମୁଁ ହେବି ଗୋଟେ ସୈନିକ
ବୋଧହୁଏ ଏକ ନାବିକ ହୋଇପାରେ
କିମ୍ବା ହେବି ଏକ ରକ୍ଷକ
ଏପରିକି ନନ୍ଦନକାନନ ଚିଡ଼ିଆଖାନାର ।

୩. ମୁଁ ଗୋଟେ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ହାସଲ କରିବି
ଏବଂ ଗୋଟେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଧୂନ୍ (ବଜାଇବି) ଦେବି
କିମ୍ବା ଗୋଟେ ଘରୋଇ ମହାକାଶଯାନ କିଣିବି
ଯାହା ମୋତେ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ନେଇଯିବ ।

୪. ମୁଁ ଗୋଟେ ଚାଳକ ହେବାକୁ ଚାହିଁବି
ଗୋଟେ ଦ୍ରୁତଗାମୀ ଡିଜେଲ ଟ୍ରେନ୍‌ର
ହେବି ଗୋଟେ ବତୀଘରର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ
ଯେଉଁଠି ରହିବି ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ।

୫. ଯିଏ ଯେତେ ଅଧ‌ିକ ଜୀଇଁବ
ସେତେ ଅଧ୍ଵ ଶିଖ୍
ମନ ମୋର ଚାହେଁ ମୁଁ ସେସବୁ ହେବି
ଏବଂ ଆଗେଇ ଚାଲିବି ମୋଡ଼ ବଦଳାଇ ।

Notes And Glossary: (ଶବ୍ଦାର୍ଥ) :
grow up (ଗ୍ରୋ ଅପ୍) – ବଡ଼ ହେବା
want (ଣୁ) – ଇଚ୍ଛା କରିବା / ଚାହିଁବା
detective (ଡଟେକ୍ଲିଭ୍) – ଗୋଇନ୍ଦା
master key (ମାଷ୍ଟର କୀ) – ମୁଖ୍ୟ ଚାବି
soldier (ସୋଲଜର) – ସୈନିକ
sailor (ସେଲର) – ନାବିକ
too (ମୁ) – ମଧ୍ଯ
keeper (କିପର) – ଜଗୁଆଳ/ରକ୍ଷକ
zoo (ଜୁ) – ଚିଡ଼ିଆଖାନା
own (ଓନ୍) – ଲାଭ କରିବା/ଅଧୁକାର କରିବା
trumpet (ଟ୍ରମେଟ୍) – ତୂରୀ (ଏକ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର)
musical tune (ମ୍ୟୁଜିକାଲ୍ ଟ୍ୟୁନ୍) – ସାଙ୍ଗୀତିକ ସ୍ୱର
moon (ମୁନ୍) – ଚନ୍ଦ୍ର/ଜହ୍ନ
driver (ଡ୍ରାଇଭର୍) – ଗାଡ଼ି ଚାଳକ
diesel train (ଡିଜେଲ୍‌ ଟ୍ରେନ୍) – ଡିଜେଲଚାଳିତ
light-house-keeper – ଲାଇଟ୍-ହାଉସ୍ -କିପର
turns (ଟର୍ଣ୍ଣସ୍ ) – ମୋଡ଼/ପାଳି

•  Your teacher reads the poem aloud.
  (ତୁମ ଶିକ୍ଷକ ଉଚ୍ଚସ୍ଵରରେ କବିତାଟିକୁ ପଢ଼ିବେ ।)
• Your teacher asks you who is there in the poem.
  (ତୁମ ଶିକ୍ଷକ ତୁମକୁ ପଚାରିବେ କବିତାରେ କିଏ କିଏ ଅଛନ୍ତି ।)
• Your teacher reads the poem aloud for the second time.
  (ଶିକ୍ଷକ ଦ୍ଵିତୀୟବାର କବିତାକୁ ସରବ ପାଠ କରିବେ ।)
• You listen to him / her and at the same time see the poem.
  (ତୁମେ ତାଙ୍କୁ ଶୁଣିବ ଏବଂ ସେହି ସମୟରେ କବିତାଟିକୁ ପୁସ୍ତକରୁ ଦେଖୁବ ।)
• Now you read the poem silently and answer the following questions.
  ( ଏବେ ତୁମେ ନୀରବରେ କବିତାଟିକୁ ପାଠକର ଏବଂ ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦାନ କର ।)

Comprehension Questions (ବୋଧପରିମାପକ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ) :

Question 1.
Who is “I” in the poem? (କବିତାରେ “ମୁଁ” କିଏ?)
Answer:
The poet in the guise of a child refers as “I” in the poem.

Question 2.
What does the child want to be in the 1st stanza?
(ପ୍ରଥମ ପଦରେ ପିଲାଟି କ’ଣ ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛି ?)
Answer:
The child wants to be a detective (Police officer) in the 1st stanza.

Question 3.
In the 2nd stanza the child likes three types of work. What are they?
(ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦରେ ପିଲାଟି ତିନି ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପସନ୍ଦ କରିଛି ? ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?)
Answer:
The child likes to work as a soldier, as a sailor and thirdly as a keeper of the Nandankanan zoo as stated in stanza-2.

Question 4.
In which stanza does the poet describe a child’s interest for music?
(କେଉଁ ପଦରେ କବି ପିଲାଟିର ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଥିବା କଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?)
Answer:
In the third stanza the poet describes the child’s interest for music.

Question 5.
How does he want to fly to the moon?
(ସେ କିପରି ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଉଡ଼ିଯିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?)
Answer:
He intends to fly to the moon by a space-ship.

Question 6.
What does the child want to be in stanza-4?
(ପିଲାଟି ଷ୍ଟୋଜା -4 ରେ କ’ଣ ହେବାକୁ ଚାହୁଁଛି )
Answer:
The child wants to be the driver of an express diesel-train or a light house keeper in stanza-4.

Question 7.
Is the last stanza different from other stanzas? How?
(ଶେଷ ପଦଟି ଅନ୍ୟ ପଦଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ଭିନ୍ନ କି ? କିପରି ?)
Answer:
Yes, the last stanza is different from the other four stanzas. Each one of the four stanzas describes about the child’s desire whereas in the last stanza the real aim of a human life is described.

Question 8.
The poet wants to take up different types of work. Which lines tell you so? (stanza-5)
(କବି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । କେଉଁ ଧାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ତୁମକୁ ଏହା କହୁଛି ?)
Answer:
The lines ‘I think I will be all these things, and go on taking turns’ in stanza-5 tell us that the poet in guise of a child wants to take up different types of work.

Question 9.
Does he want to take up only one job he describes or all the jobs one after another?
(ସେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିବା ଗୋଟିଏ କାମ ସେ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି କିମ୍ବା ଗୋଟିକ ପରେ ଗୋଟିଏ କାମ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ? )
Answer:
He wants to take up all the jobs one after another as he goes on taking turns.

Question 10.
Which word/phrase tells so in the last stanza?
(ଶେଷ ପଦରେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବା ବାକ୍ୟାଶ ଏହା କହିଛି ?)
Answer:
The phrase ‘And go on taking turns’ says so.

Question 11.
Why does he want to take up all the jobs one after another?
(କାହିଁକି ସେ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ କାମ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?)
Answer:
Human interest climbs up and up as one grows up. So he wants to take up all the jobs one after another.

Question 12.
In which stanza does he want to take up minimum number of jobs?
(କେଉଁ ପଦରେ ସେ ସବୁଠାରୁ କମ୍‌ସଂଖ୍ୟକ କାମ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ? )
Answer:
In first stanza he wants to take up minimum number of jobs.

Question 13.
In which stanza does he want to take up maximum number of jobs?
(କେଉଁ ପଦରେ ସେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ କାମ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?)
Answer:
In the last (5th) stanza he wants to take up maximum number of jobs.

Session – 2 (ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ)

III. Post-Reading (ପଠନ ପରବର୍ତ୍ତୀ)
The teacher will design activities following the main lesson. However, some activities have been done.
(ଶିକ୍ଷକ ମୁଖ୍ୟ ପାଠ୍ୟ ଅନୁରୂପ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବେ । ତଥାପି କେତେକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଦିଆଯାଇଛି ।)

Session – 3 (ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ)

1.Vocabulary ଶବ୍ଦାବଳୀ:
Stated below are some jobs/professions. Describe each of the jobs as shown in an example with the tips provided.
tailor, teacher, doctor, zoo-keeper, sailor, pilot, driver, football player, cricketer, tennis player, farmer. (Questions with Answers)

tailor: One who stiches cloth is a tailor.
driver: One who drives a car / bus / truck is a driver.
football player: One who plays football is a football player.
cricketer: One who plays cricket is a cricketer.
doctor : (treat patients): One who treats patients is a doctor.
teacher: One who teaches students is a teacher.
zoo-keeper: One who keeps/takes care of animals in a zoo is a zoo-keeper.
sailor (sails ship): One who sails ship in the sea/river is a sailor.
farmer: One who does farm work/cultivates in a farm is a farmer.
tennis player: One who plays tennis is a tennis player.
pilot: One who flies an aeroplane in the sky is a pilot

Session – 4 (ଚତୁର୍ଥ ପର୍ୟ୍ୟାୟ)

2. Usage (ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରୟୋଗ) :
Look at this sentence: The more one lives, the more one learns.
Using the hints given, write similar sentences. (Questions with Answers)
(i) (read, learn) The more one reads, the more one learns.
(ii) (save, become rich) The more one saves (money/wealth), the more one becomes rich.
(iii) (do exercises, become healthy) The more one does exercises, the more one becomes healthy.
(iv) (get, want) The more one gets, the more he wants.

Session – 5 (ଷଷ୍ଠ ପର୍ଯ୍ୟାୟ)

3. Writing (ଲିଖନାତ୍ମକ)
(a) Answer the following questions.

Question (i).
What does the child/poet want to become in the third stanza?
(କବି/ପିଲା ତୃତୀୟ ପଦରେ କ’ଣ ହେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?)
Answer:
The poet wants to become a musician or an astronaut in the third stanza.

Question (ii).
Where does he want to be a keeper?
(ସେ କେଉଁଠାରେ ଜଗୁଆଳ ହେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?)
Answer:
He wants to be a keeper in Nandankanan zoo or in a lighthouse.

Question (iii).
Where does he want to fly with the spaceship?
(ସେ ମହାକାଶଯାନରେ କେଉଁଠାକୁ ଉଡ଼ିଯିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?)
Answer:
He wants to fly with the space-ship to the moon,

Question (iv).
Why does he want to take up many jobs?
(ସେ କାହିଁକି ଅନେକ କାମ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ?)
Answer:
He grows up and his interests grow up at par. To fulfil his multi interests he wants to take up many jobs.

(b) Do an interview and write a brief report. Students move around in the class and interview five of their classmates with the interview slip below. Each student uses one interview slip for interviewing one classmate.

Good morning! How are you?What is your name, please? _____________ What do you want to become in future? ______________ Thanks. Bye.

Write the responses of the person interviewed and write a report using the format given below.
___________five persons. One of them wants to_________. Two of them want to___________. The names of persons interviewed are ________________________________.
Answer:
I interview five persons. One of them wants to become an engineer. Two of them want to become doctors. Another one wants to become a cricket player. The other one wants to become a film star. The names of persons interviewed are Sailesh. Pratap. Pradeep. Jiten and Nilima

(c) Write a poem of your own. The poem will have two stanzas of four lines each. The last word of the second line rhymes with the last word of the fourth line.
(Rhyming words: sailor, tailor/sweeper, keeper)
I want to ____________________
______________________________
______________________________
________________________ tailor.

______________________________
______________________________
______________________________
______________________________.

Answer:
I want to become a doctor
Perhaps to become a sailor;
I want to make dresses
And become a good tailor

I want to become a farmer
Or may become a sweeper;
I love all animals
And wants to be a zoo keeper.

Word Note: (The words/phrases have been defined mostly on their contextual meanings)

climb(କ୍ଲାଇମ୍ବ)- go up high (ଚଢିବା)
detective – a person who investigates crimes (ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଗୁପ୍ତ ଭାବରେ ସମାଚାର ସଂଗ୍ରହ କରେ)
keeper (କିପର) (in Nandan Kanan) – animal caretaker/guard
light house(ଲାଇଟ୍ ହାଉସ୍) – tower with light at the top at the sea shore to guide ships
light housekeeper – a worker in the light house
lying (ଲାଇଙ୍ଗ୍) – resting, sleeping (ଶୋଇ ରୁହନ୍ତି)
master key – a special key – that can open a number of locks(ଅନେକ ତାଲା ଖୋଲି ପାରୁଥିବା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଚାବି)
roam (ରୋମ୍) – moving aimlessly, wander
sailor (ସେଲର) – seaman (ନାବିକ)
skipping (ସ୍କିପିଙ୍ଗ୍) – jumping lightly over a skipping rope ( ଦଉଡ଼ି ଡିଆଁ ଡେଇଁବା)
soldier (ସୋଲଜର)- a member of an army (ସୈନିକ)
spaceship (କୈସିପ୍) – space vehicle(ମହାକାଶଯାନ)
taking turn (ଟେକିଙ୍ଗ୍ ଟର୍ଷ) – one after another (ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ )
trumpet (ଟ୍ରମେଟ୍) – brass wind musical instrument

BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 1 When I Grow Up Important Questions and Answers

(A) Choose the right answer from the options.

Question 1.
When a child grows up, he wants to become a
(i) detective
(ii) teacher
(iii) doctor
(iv) pilot
Answer:
(i) detective

Question 2.
A detective always keeps a ________ with him.
(i) invisible dress
(ii) master key
(iii) dress of a begger
(iv) pistol
Answer:
(ii) master key

Question 3.
When the speaker grows up he wants to become
(i) soldier
(ii) sailor
(iii) keeper at Nandankanan zoo
(iv) all the above one he liked
Answer:
(iv) all the above one he liked

Question 4.
The child wats to buy a trumpet to
(i) play a musical tune
(ii) play with as dolls
(iii) show his friends
(iv) none of the above
Answer:
(i) play a musical tune

Question 5.
A child wants to buy a private spaceship
(i) to fly over in the ocean
(ii) to visit his distant friends
(iii) to fly over the mountains
(iv) to fly him to the moon
Answer:
(iv) to fly him to moon

Question 6.
The child wants to do all the jobs
(i) at a time
(ii) taking turns
(iii) what he prefers first
(iv) according to the advice of his father
Answer:
(ii) taking turns

(B) Answer the following questions.

Question 1.
Why does the poet want to be a detective?
Answer:
A detective opens out the mystery of everything. He catches criminals. So the poet wants to be a detective.

Question 2.
Why does the poet wants to be a keeper of Nandankanan zoo?
Answer:
The poet wants to be a keeper of Nandankanan zoo because he can see and enjoy himself in the zoo. Different animals and their activities
will keep him glad all the time.

Question 3.
Does the poet a lover of music?
Answer:
Yes, the poet is a lover of music. So he wants to buy a trumpet to play a magical tune.

Question 4.
Does the poet want to explore the space?
Answer:
Yes, the poet wants to explore the space, so he wants to buy a spaceship.

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 7 Silver Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 English Solutions Follow-Up Lesson 7 Silver

BSE Odisha 7th Class English Follow-Up Lesson 7 Silver Text Book Questions and Answers

Session – 1

I. Pre-Reading

• Socialization:
• You have read the poem Cobweb’. You have seen how a poem is made of a simple sight – the sight of a cobweb on telephone wires. The poem ends with moon — how the moon turns the cobweb into magic white. Now we’ll read. enjoy and see how again a poem is made out of a ver common sight — the moonlit night. Let’s read the poem.

( ତମେ ‘ବଢିଆଣୀ ଜାଲ’ କବିତାଟି ପଢ଼ିଲ । ଜାଣିଲ କିଭଳି ସାଧାରଣ ଦୃଶ୍ୟକୁ କବିତାରେ ସଜାଇ ଦିଆଯାଏ – ଯେପରି ଟେଲିଫୋନ ତାରକୁ ଘେରି ରହିଥ‌ିବା ବୁଢ଼ିଆଣୀ ଜାଲ । କବିତାଟି ଚନ୍ଦ୍ର ଶବ୍ଦରେ ପରିସମାପ୍ତ ହୋଇଛି – ଜହ୍ନ ଆଲୁଅ କିଭଳି ବୁଢ଼ିଆଣୀ ଜାଲକୁ ଯାଦୁକରୀ ଶୁଭ୍ର ରଙ୍ଗରେ ରଞ୍ଜିତ କରିଦେଉଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଚାଲ ପଢ଼ିବା, ଉପଭୋଗ କରିବା ଏବଂ ଦେଖବା କିଭଳି ଏକ ସାଧାରଣ ଦୃଶ୍ୟରୁ ଆଉ ଏକ କବିତା ରଚନା କରାଯାଇଛି – ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକିତ ରଜନୀ । ଚାଲ କବିତାଟିକୁ ପାଠ କରିବା ।)

II. While Reading

Text

• Read the poem silently and answer the questions that follow.
( କବିତାଟିକୁ ନୀରବରେ ପାଠ କର ଏବଂ ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ । )

Slowly, silently, now the moon
Walks the night in her silver shoon;

This way, and that, she peers, and sees
Silver fruit upon silver trees;

One by one the casements catch
Her beams beneath the silvery thatch;

Couched in his kennel, like a log.
With paws of silver sleeps the dog;

From their shadowy cote the white breasts peep
Of doves in a silver-feathered sleep;

A harvest mouse goes scampering by.
With silver claws, and silver eye;

And moveless fish in the water gleam,
By silver reeds in a silver stream.

Walter de la Mare

ଧୀରେ ଧୀରେ ନୀରବରେ ଚାଲିଥାଏ ଜହ୍ନ
ରାତିସାରା ଚାଲିଥାଏ ଶୁଭ୍ର ଜୋତା ପରିଧାନ କରି;

ରାତ୍ରିସାରା ଚାଲିଥାଏ ଶୁଭ୍ର ଜୋତା ପରିଧାନ କରି;
ଏବଂ ଦେଖେ ଶୁଭ୍ର ଫଳସବୁ ସଫେଦ ବୃକ୍ଷରେ;

ଏକ ପରେ ଏକ ବାତାୟନ | ଝରକା ପଥରେ
ପ୍ରବେଶ ତା’ର କିରଣ ଚାଳକୁ ତ ସଫେଦ ବନାଇ;

ପଡ଼ି ରହିଥାଏ ତ କୁକୁର କାଠଗଣ୍ଡି ତୁଲ୍ୟ ତା’ କୋଠିରେ
ଶୋଇରହେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ପଞ୍ଝା ତା’ ସଫେଦ ସଜରେ ବନେଇ;

ଛାୟାଯୁକ୍ତ ପର ଦେହ ଉଙ୍କିମାରେ ଧବଳ ହିଆରେ
କପୋତଟି ଶୋଇ ରହେ ଧବଳ ପର-ପରଦାର ତଳେ;

ଅମଳ ବେଳର ମୂଷା ଧାଇଁଯାଏ ଦ୍ରୁତ ପଦଚାଳି
ରୂପେଲି ପଞ୍ଝା ଏବଂ ରୂପେଲି ଚାହାଣି ସମ୍ଭାଳି;

ନିସ୍ତେଜ ମାଛମାନେ ଜଳ ତଳେ ଚକ୍ରଚକ୍ କାତି ଝଲସାଇ
ଥାଆନ୍ତି ତ ରମେଲି ତଣ ଏବଂ ରୁପେଲି ଝରଣା ହସାଇ ।

Notes And Glossary
moon (ମୁନ୍) – ଜହ୍ନ
shoon (ସୁନ୍) – ଯୋତା
peer – ଖୋଜିବା ପରି
silver (ସିଲଭର) – ରୂପେଲି
casement (କେସ୍‌ମେଣୁ) – ଝରକା
beams (ବିମ୍ସ) – ଆଲୋକ | କରଣ
beneath (ବି) – ତଳେ
thatch (ଥ୍ୟାଚ୍) – ମୋଟା କେଶ
couched (କାଉଚ) – ଶୋଇ ରହିଥିଲା
kennel (କେନେଲ୍) – କୁକୁର ରହିବା ଘର
log (ଲଗ) – କାଠଗଣ୍ଡି
paws (ପଢ) – ଖାବଲ୍
breasts (ବ୍ରେଷ୍ଟସ୍) – ଛାତିସବୁ
Peep (ପିପ୍) – ଦେଖୁଛି |
doves (ଡୋଭସ୍) – କପୋତସବୁ
feather (ଫ୍ଲିଦର) – ପର/ଡେଣା
harvest (ହାରଭେଷ୍ଟ) – ଅମଳ/ଉତ୍ପାଦନ
mouse (ମାଉସ୍) – ମୂଷା
scamper (ସ୍କାମ୍ପର) – ତରବର ହୋଇ ଚାଲିଯିବା
claws (କ୍ଲଜ୍) – ଅପେକ୍ଷା କର
moveless (ମୁଭେସ୍) – ସ୍ଥିର
gleam (ଗ୍ଲିମ୍ ) – ଚକ୍‌କ୍ କରୁଥୁବା
reeds (ରିଡ଼ସ) – ଜଳାଶୟ କୂଳରେ ଥିବା ଘାସ

Follow the steps of the main lesson. ( ମୂଳପାଠ୍ୟର ସୋପାନଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁସରଣ କର ।)

Comprehension Questions

Question 1.
What is the poem about?
( କବିତାଟି କେଉଁ ବିଷୟରେ ?)
Answer:
The poem is about the moon.

Question 2.
How does the moon walk?
(ଜହ୍ନ କିପରି ପଦଚାଳନା କରେ ?)
Answer:
The moon walks very slowly and silently the whole night. She wears silver shoes while walking.

Question 3.
“Shoon” is an old word for “shoe”. Why does the shoe look like silver?
(‘Shoon’ ‘Shoe’ ର ପ୍ରାଚୀନ ଶବ୍ଦ । ଜୋତା କାହିଁକି ରୂପେଲି | ସଫେଦ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ?)
Answer:
The beams of the moon is silvery. So the moon appears to wear shoes of silver.

Question 4.
How is ‘peer’ slightly different from ‘see’ ? See the dictionary?
(‘Peer’ (ଉଙ୍କି ମାରିବା) ‘see’ (ଦେଖ‌ିବା) ଠାରୁ ଅଳ୍ପ ଟିକିଏ ଅଲଗା କିପରି ? ଶବ୍ଦକୋଷ ଦେଖୁ ସ୍ଥିର କର ।)
Answer:
Peer means look searchingly while see means perceive with eyes.

Question 5.
What does the moon see first?
(ଜହ୍ନ ପ୍ରଥମେ କ’ଣ ଦେଖେ ?)
Answer:
First, the moon sees the silver fruit upon silver trees.

Question 6.
Why do the fruit and tree look silvery?
(କାହିଁକି ଗଛର ଫଳ ଏବଂ ନିଜେ ଗଛ ରୂପେଲି ଦେଖାଯାଏ ?)
Answer:
The moon beam falls on the trees and fruit and turns them into silvery.

Question 7.
Casement’ is an old word for ’window’ and ’ beneath’ is an old word for ’below’. Where are the windows?
(‘Casement’ ‘window’ ର ଏବଂ ‘beneath’ ‘below’ ର ପ୍ରାଚୀନ ଶବ୍ଦ । ଝରକାସବୁ କେଉଁଠି ଥାଏ ? )
Answer:
The windows are below the silvery thatch.

Question 8.
Where does the dog sleep?
(କୁକୁରଟି କେଉଁଠି ଶୁଏ ? )
Answer:
The dog sleeps in its kennel.

Question 9.
The dog sleeps like a log- a piece of wood. What does this tell about the dog’s sleep?
(କୁକୁରଟି ଖଣ୍ଡେ କାଠଗଣ୍ଡି ଭଳି ଶୋଇ ରହିଥାଏ । ଏହା କୁକୁରର ସୁପ୍ତି (ଶୋଇବା) ବାବଦରେ କ’ଣ କହେ ?)
Answer:
“The dog sleeps like a log”. This expression shows that the dog is in deep sleep. It is seen like a log is lying.

Question 10.
Why do its paws look silvery?
(ତାହାର (କୁକୁରର) ପଞ୍ଝା କାହିଁକି ରୂପେଲି ଦିଶେ ?)
Answer:
When the white moonbeam falls on the paws of the dog, they look like silvery.

Question 11.
Can you guess why the dog does not look silvery?
(ଅନୁମାନ କରିପାରିବ କି କାହିଁକି କୁକୁର ରୂପେଲି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?)
Answer:
The dog was inside the kennel but his paws were outside the kennel. So the moonbeams reflect on his paws not on its body. So the dog does not look silvery.

Question 12.
Where does the dove sleep?
(କପୋତ କେଉଁଠି ଶୁଏ ?)
Answer:
The dove sleeps in its shadowy cote.

Question 13.
The breast of the dove peeps out. Silver-feather sleep – the feather looks silvery. What about the head of the dove? Can you think how the dove is sleeping?
(କପୋତର ଛାତି ବାହାରକୁ ଉଙ୍କିମାରେ । ରୂପେଲି ପର ତଳେ ନିଦ୍ରା- ପରସବୁ ରୂପେଲି ଦେଖାଯାଏ । କମୋଦର ମଣ୍ଡ କିଭଳି ଦେଖାଯାଏ ? ଚିନ୍ତା କରିପାରଛ ତ କପୋତ କିଭଳି ଶୋଇଛି ? )
Answer:
The dove in its shadowy cote sleeps keeping its breast out. Its head is hidden inside its feather.

Question 14.
Who goes scampering by (running very fast)?
(କିଏ ତରବର ହୋଇ ଦୃତଗତିରେ ଚାଲିଯାଏ ? )
Answer:
A harvest mouse goes scampering by.

Question 15.
Everyone is asleep. Why is the mouse awake?
(ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶୟନରତ । ମୂଷା କାହିଁକି ଜାଗ୍ରତ ଥାଏ ?)
Answer:
Everyone is asleep in the cool moon light, but the mouse is awake. Because it collects its food in silent night.

Question 16.
Why does the fish gleam (dazzle)?
(ମାଛମାନେ କାହିଁକି ଚକ୍‌କ୍ ଦିଶନ୍ତି ?)
Answer:
When the moon light falls on moveless fish, it looks white.

Question 17.
Where is the fish?
(ମାଛସବୁ କେଉଁଠି ଥାଆନ୍ତି ?)
Answer:
The fish is in the stream water.

Question 18.
When everyone is asleep, why is the poet awake?
(ଯେତେବେଳେ ସମସ୍ତେ ଶୋଇ ରହିଥାନ୍ତି, କବି ସେତେବେଳେ କାହିଁକି ଜାଗ୍ରତ ଥାଆନ୍ତି ?)
Answer:
When everybody is asleep, the poet is awake because he wants to watch the natural beauty in the moonlit night.

Session – 2

III. Post-Reading

1. Comprehension Activities

(a) MCQs: Fill in the blanks from the alternatives given

Question 1.
The moonlight first falls on _____________?
(A) dog
(B) dove
(C) fish
(D) tree
Answer:
(D) tree

Question 2.
At last the moonlight falls on ____________?
(A) fruits
(B) fish
(C) dog
Answer:
(B) fish

Question 3.
Round the word which is on odd one out?
(i) window, thatch, tree, dog
(ii) fish, dove, mouse, fruit
Answer:
(i) dog
(ii) fruit

(b) Match the items under A with items under B. (Question with Answer)

Answer:

Session – 3

2. Vocabulary

(a) Learn the spelling of the following words using the four steps method- Look > Cover > Write > Verify
beam, peer, harvest, kennel, cote, claws, stream
(b) Solve the following crossword puzzle. Use the clues given. (Question with Answer)

Answer:

Down: Across :
1. In silver feathered sleep
2. Like a log
3. Moveless
4. Goes scampering by

Session – 4

3. Writing:

(a) In 2(b), you have already matched items under A with items under B. Now write four sentences joining the items with ‘is’, the first one is done for you.
Fish + silver reeds in silver stream.
1. The fish is by silver reeds in silver stream.
2. The dog is couched in his kennle like a log.
3. The mouse is with silver clause and silver eye.
4. The dove is in silver feathered sleep.

(b) You can summarise the poem using only one type of sentence. Write as many sentences of this type as you can. The first one is done for you using
the word ‘tree’ given in the bracket, (trees, fruits, window, dog ………………..)
1. The moonlight falls on the tree and it looks silvery.
Answer:
2. The moonlight falls on the fruits and they look silvery.
3. The moonlight falls on the window and it looks silvery.
4. The moonlight falls on the paws of the dog and they look silvery.
5. The moonlight falls on the white breast of the dove and it looks silvery.
6. The moonlight falls on the claws of the mouse and they look silvery.
7. The moonlight falls on the stream water and it looks silvery.

(c) Answer the following questions.

Question 1.
What is the poem about?
Answer:
The poem is about the moon.

Question 2.
What does the moon see first?
Answer:
The moon sees the silver fruit upon silver trees first.

Question 3.
Where does the dog sleep?
Answer:
The dog sleeps in its kennel.

Question 4.
Where does the dove sleep?
Answer:
The dove sleeps in its shadowy cote.

Question 5.
Who goes scampering by?
Answer:
A harvest mouse goes scampering by under the moonlight.

Question 6.
Where is the fish?
Answer:
The fish is by the silver stream with reeds on its bank.

Notes And Glossary
beneath (ବିନିଥ୍) – under (ତଳେ)
casements (କେସ୍‌ମେଣ୍ଟ୍‌ସ୍) – windows (ଝରକା)
ceaseless (ସିକ୍‌ସ୍) – non-stop, without rest (ଅହରହ )
cobwebs (କୋବଓ୍ବେବ) – spider net (ବୁଢ଼ିଆଣୀ ଜାଲ)
couched (କୋଚ୍) – slept (ଶୋଇ ରହିଥିବା )
gleam (ଗ୍ଲିମ୍ ) – shine (ଝଲସୁଥିବା ବା ଚକ୍‌କ୍ କରୁଥୁବା)
kennel (କେନେଲ୍,) – small shelter for a dog (କୁକୁର ରହିବା ଘର)
peers (ପିଅର୍ସ୍) – to look (ଖୋଜିବା ପରି ଦେଖିବା)
pours (ପୋର୍‌ସ୍) – gives in plenty (ଢାଳିବା, ବହୁପରିମାଣରେ ଦେବା)
reeds (ରିଡ୍‌ସ୍) – grass like water plants (ନଦୀ ଝରଣା କୂଳରେ ଥିବା)
scampering (ସ୍କାମ୍ପରଇ) – moving quickly, running (ତରବରିଆ ଭାବେ)
shadowy cote (ସାଡୋ କୋଟ୍) – (here) less bright wings of the dove (ଅସ୍ପଷ୍ଟ)
shoon (ସୁନ୍) – shoe (ଜୋତା)
silver feathered (ସିଲଭର୍ ଫିଦର୍‌ଡ୍) – feathers look like silver colour (ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ପର)
spider (ସ୍କାଇଡର) – web spinning insect (ବୁଢ଼ିଆଣୀ)
spindles (ସିଣ୍ଡଲ୍‌ – here, spider’s weaving instrument (ପ୍ରାକୃତିକ ତାକୁଡ଼ି)
stretch (ଷ୍ଟେଟ୍) – long and continuous (ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଥିବା)
thatch – roof of straw (ଚାଳ ଛପର)
weaver (ୱିଭର୍) – one who weaves thread / cloth (ବୁଣାଳି, ଲୁଗା)

BSE Odisha 7th Class English Solutions Follow-Up Lesson 7 Silver Important Questions and Answers

(A) Choose the right answer from the options.

Question 1.
The moon walks in the sky?
(a) silently
(b) slowly
(c) speedily
(d) hopingly
Answer:
(b) slowly

Question 2.
While walking the moon wears?
(a) silver shoes
(b) black shoes
(c) grey shoes
(d) red shoes
Answer:
(a) silver shoes

Question 3.
The moon is personified as a _____________?
(a) boy
(b) girl
(e) lady
(d) old lady
Answer:
(c) Lady

Question 4.
The dog sleeps in ______________?
(a) its house
(b) its kennel
(c) its stay
(d) its stable
Answer:
(b) its kennel

Question 5.
The breast of the dove looks silvery?
(a) it is naturally white,
(b) somebody paints it white
(c) the moonbeam falls on it.
(d) none of these
Answer:
(c) The moonbeam falls on it.

Question 6.
The poem is by _______________?
(a) W. Wordsworth
(b) Robert Frost
(c) Walter de la Mare
(d) none of these
Answer:
(c) Walter de la Mare

(B) Answer the following questions.

Question 1.
How does the moon walks?
Answer:
The moon walks slowly wearing silver shoes on her feet.

Question 2.
Why does every object of nature looks white?
Answer:
Every object of nature looks white because the white moon beam falls on them.

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Hindi Solutions Grammar व्याकरण विभाग Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Hindi Grammar व्याकरण विभाग

शब्द:

“एक ध्वनि या ध्वनि-समूह को ‘शब्द’ कहते हैं जिसका कोई अर्थ हो।”
जैसे – में, तुम, अमरूद, लड़की, गाय, गधा, पढ़ना, खाना, पीना आदि।
किसी वाक्य में प्रयोग किए जाने वाले शब्द आठ प्रकार के होते हैं :
संज्ञा, सर्वनाम, क्रिया, विशेषण, क्रिया-विशेषण, समुच्चयबोधक, संबंधबोधक, विस्मयादिबोधक।

संज्ञा:

किसी व्यक्ति, प्राणी, भाव, वस्तु या स्थान आदि के नाम को ‘संज्ञा’ कहते हैं।’
जैसे – मीरा, राम, गंगा, हिमालय, गंगोत्रि, सुंदरता, भेड़, पुस्तक आदि।
संज्ञा के मुख्य रूप से पाँच भेद है :
व्यक्तिवाचक संज्ञा – जिस शब्द से किसी व्यक्ति, स्थान या किसी वस्तु विशेष का बोध हो, उसे ‘व्यक्तिवाचक संज्ञा कहते हैं।
जैसे – राम, लक्ष्मण, शकुंतला, ताजमहल आदि।
भाववाचक संज्ञा – जिस शब्द से किसी गुण, दशा, भाव आदि का बोध हो, उसे समूहवाचक संज्ञा कहते हैं।
जैसे – कक्षा, परिवार, झूंड, गुच्छा, मंडली आदि ।
समूहवाचक संज्ञा – जिस शब्द से प्राणियों या वस्तुओं के समूह का बोध हो, उसे समूहवाचक संज्ञा कहते हैं।
जैसे – सेना, घास, पानी, चाए, चाँदी, लकड़ी आदि।

सवनाम:

“जो शब्द संज्ञा के स्थान पर प्रयुक्त होते हैं, उन्हें ‘सर्वनाम’ कहते हैं।’
जैसे – मैं, हम, तू, जो, वह, आप, यह, वह, कुछ, कोई आदि ।

सर्वनाम के उह भेद है :
१. पुस्थवाचक
२. निश्चयवाचक
३. अनिश्वयवाचक
४. संबधवाचक
५. मश्नवाचक
ह. निज्ञवाचक

१. पुकषवाचक सर्वनाम : “जो सर्वनाम किसी पुरुष या सी के नाम के स्थान पर बोले जाते हैं, उन्हें पुरुषवाचक सर्वनाम कहते है।”
औसे – तुम, वह, मै, वे, यह आदि ।
जैसे – वह गाँव जाता है ।

२. निश्चयवाचक सर्वनाम : “निश्चयवाचक सर्वनाम वे हैं जिनसे किसी निश्चित व्यक्ति या वस्तु का बोध हो।”
औसे – यह, ये, वह, वे आदि।
जैसे – यह आम है। वह घड़ी है।

३.अनिश्चयवाचक सर्वनाम : “अनिश्चववाचक सर्वनाम वे हैं जिनसे किसी निश्चित व्यक्ति या वस्तु का बोध न हो।”
जैसे – कोई, कुछ।
जैसे – ऐसा न हो कि कोई आ जाए।
उसने कुछ नहीं खाया ।

४. संबंधवाचक सर्वनाम : “संरधवाचक सर्वनाम वे है जो एक सर्वनाम का दूसरे सर्वनाम के साथ संबंध प्रकट करते हैं।
जैसे – जो देता है, सो लेता है।
जैसा करोगे, वैसा भरोने ।
जिसकी लाठी, उसकी भैस ।

५. प्रश्नवाचक सर्वनाम : “प्रश्नवाचक सर्वनाम वे हैं जिनसे किसी प्रश्न का दोष हो।”
औसे – तुम क्या खा रहे हो ?
अंदर कौन है ?

५. प्रश्नचाचक सर्वनाम : “सश्नवाचक सर्वनाम वे हैं जिनसे किसी प्रश्न का दोध हो।”

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Geography Important Questions Chapter 7 ପାରିବେଶିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଅଧିବାସୀଙ୍କ ଜୀବନ ଜୀବିକା Important Questions and Answers.

BE Odisha Class 7 Geography Important Questions Chapter 7 ପାରିବେଶିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଅଧିବାସୀଙ୍କ ଜୀବନ ଜୀବିକା

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାର ଜଳବାୟୁ, ଉଭିଦ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଜଳବାୟୁ :

• ଆମାଜନ ନଦୀ ବିଷୁବମଣ୍ଡଳ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ଅବବାହିକାର ଜଳବାୟୁ ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ।
• ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଦିନ ଅପରାହ୍ନରେ ପ୍ରଚୁର ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏଠାରେ ବିଶେଷ ଶୀତ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଉଦ୍ଭିଦ :

• ମେହୋଗାନି, ଆବୁଲସ୍, ଡାଳ, ରବର ଆଦି ବୃକ୍ଷ ଥ‌ିବା ଚିରହରିତ୍‌ ଅରଣ୍ୟ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।
• ଏଠାକାର ଅରଣ୍ୟ ଘଞ୍ଚ, ଭୂମି ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଓ ଏଠାକାର ଭୂମି ଉପରେ ଖରା ପଡ଼ୁ ନଥ‌ିବାରୁ ଛାଇରେ ବଢ଼ିପାରୁଥିବା, ପତ୍ର ନଥୁବା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଅର୍କିଡ୍ ଓ କେତେକ ଲତା ଜାତୀୟ ପରାଙ୍ଗପୁଷ୍ଟ ଉଦ୍ଭଦ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।

ଜୀବଜନ୍ତୁ :

• ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ମାଙ୍କଡ଼, ଉଇଖୁଆ ଟାପିର୍, ସୁଥ୍ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାଣୀ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ସାପ, ସରୀସୃପ ଓ କୁମ୍ଭୀର ଆଦିଙ୍କ ବାସସ୍ଥଳୀ ।
• ଆନାକୋଣ୍ଡା ଏବଂ ବୋଆ ଜାତୀୟ ଭୟଙ୍କର ସାପ, ମାଂସ ପିରାନା ମାଛ, ହଜାର ହଜାର ଜାତିର କୀଟପତଙ୍ଗ ଏଠାରେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଅନ୍ତି ।
• ବିଭିନ୍ନ ଜାତିର ଅଦ୍ଭୁତ ପକ୍ଷୀ, ଯଥା- ଟଉକାନ୍‌, ନାନା ଜାତିର ରଙ୍ଗିନ ପରଯୁକ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଏହି ଅରଣ୍ୟରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

Question 2.
ଉଷ୍ଣ ମରୁ ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁ, ଉଭିଦ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁମାନଙ୍କର ବିଶେଷତ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜଳବାୟୁ :

• ଉଷ୍ଣ ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ତାପମାତ୍ରାର ଆଧିକ୍ୟ ଓ ସ୍ଵଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଯୋଗୁ ଏହାର ଜଳବାୟୁ ଉଷ୍ଣ ଓ ଶୁଷ୍କ ।
• ଦିନବେଳା ଅଧିକ ଗରମ ଓ ରାତିରେ ଅଧିକ ଶୀତ ହୁଏ ।

ଉଦ୍ଭବ :

• ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବାଷ୍ପୀଭବନ ତୀବ୍ର ହୋଇଥାଏ, ତେଣୁ ଏହାର ମୃରିକା ଲୁଣିଆ ଓ ବାୟୁ ଶୁଷ୍କ ଥାଏ ।
• ଏଠାରେ କଣ୍ଟାଜାତୀୟ ଗୁଳ୍ମ ତଥା କାକ୍‌ସ, ଶିଳ୍ପ, ନାଗଫେଣୀ ଆଦି ମରୁଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦ ଦେଖାଯାଏ ।
• ମରୂଦ୍ୟାନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଖଜୁରୀ, ତାଳ, ଆକାଶିଆ ଗଛ ବଢ଼ିଥାଏ ।

ଜଳବାୟୁ :

• ଓଟ ଏ ଅଞ୍ଚଳର ମୁଖ୍ୟ ପଶୁ ।
• ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବିଲୁଆ, କୋକିଶିଆଳି, ହାଏନା ଆଦି ମାଂସାଶୀ ପ୍ରାଣୀ, କଙ୍କଡ଼ାବିଛା, ଝିଟିପିଟି, ସାପ ଆଦି ସରୀସୃପ ଅଞ୍ଚଳରେ ବହୁଳ ସଂଖ୍ୟାରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।’

Question 3.
ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁ ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ଜୀବତ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:

1. ଲାଦାଖ ଏକ ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି। ଏହାର୍ଗ ଜଳବାୟୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଥଣ୍ଡା ଓ ଶୁଷ୍କ ।
2. ଏଠାରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ଦିନର ତାପମାତ୍ରା ୦° ସେଲସିଅସ୍‌ରୁ ସାମାନ୍ୟ ଉପରେ ଥାଏ ଓ ରାତିରେ ତାପମାତ୍ରା –୩୦° ସେଲ୍‌ସିଅସ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖସିଆସେ । ଶୀତଋତୁରେ ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରାୟତଃ —୪୦° ସେଲସିଅସ୍ ରହିଥାଏ।
3. ଭୂମି ବରଫଦ୍ଵାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ ଥ‌ିବାରୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟ ବୃକ୍ଷଶୂନ୍ୟ ଥାଏ। କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ସ୍ପୃଶ୍ ଓ ଓକ୍ ଜାତୀୟ ଉଭିଦ ଦେଖାଯାଏ। ଗ୍ରୀଷ୍ମଦିନେ ବରଫ ସାମାନ୍ୟ ତରଳିବାରୁ ସେଓ, ନାସ୍‌ପାତି ପ୍ରଭୃତି ବୃକ୍ଷ ଫୁଲଫଳ ଧାରଣ କରେ।
4. ଏଠାରେ ବଣୁଆ ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା, ଗାଈ ଏବଂ ଏକ ଭିନ୍ନ ଧରଣର ବଣୁଆ କୁକୁର ଦେଖାଯାଏ। ରବିନ୍, ତିବ୍ବତୀୟ ତୁଷାର କୁକୁଡ଼ା ଭଳି ବହୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପକ୍ଷୀ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ।
5. ଲୋକମାନେ ବଣ୍ୟ ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା ଓ ଚମରୀ ଗାଈ ପାଳନ କରନ୍ତି ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କ କୃଷି ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:

1. ଆମାଜନ ଅବବାହିକାର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଷ କରିଥା’ନ୍ତି ।
2. ସେମାନେ କଦଳୀ, ସପୁରି, ମିଠାଆଳୁ ବା କାସାରା ଏବଂ ଟୋପିଆକା ଆଦି ଚାଷ କରିଥା’ନ୍ତି ।

Question 2.
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାର ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଉଛି କାହିଁକି ?
Answer:

1. ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ ହେତୁ ଏହାର ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ ନିମିତ୍ତ କେତେକ ଅରଣ୍ୟଲବ୍‌ଧ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ କାଷ୍ଠ ସମ୍ବଳ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
2. କାଷ୍ଠଭିତ୍ତିକ ଶିଳ୍ପର ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁ ଏଠାରେ ଅରଣ୍ୟର ପରିମାଣ କମି କମି ଯାଉଛି ।

Question 3.
ଗଙ୍ଗାନଦୀ ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:

1. ଗଙ୍ଗାନଦୀ ‘ ଅବବାହିକାରେ ଆଲ୍ଲାହାବାଦ, କାନପୁର, ବାରଣାସୀ, ଲକ୍ଷ୍ନୌ, କୋଲ୍‌କାତା ଭଳି ବଡ଼ ବଡ଼ ସହର ଅବସ୍ଥିତ । ଏଗୁଡ଼ିକରେ ଘନ ଜନବସତି ରହିଛି ।
2. ଏହି ସହରମାନଙ୍କ ଶିଳ୍ପ କାରଖାନାରୁ ଆବର୍ଜନା ଓ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ନଦୀଜଳରେ ମିଶୁଛି ଓ ଘନ ଜନବସତି ଯୋଗୁ ଏ ଅଞ୍ଚଳର ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେଉଛି ।

Question 4.
ଲାଦାଖ ମରୁଭୂମିର ଜଳବାୟୁ ଅବସ୍ଥା କିପରି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

1. ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନଠାରୁ ବହୁ ଉଚ୍ଚରେ ଥ‌ିବାରୁ ଲାଦାଖର ଜଳବାୟୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଥଣ୍ଡା ଓ ଶୁଷ ।
2. ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଦିନର ତାପମାତ୍ରା ୦° ସେଲ୍‌ସିୟସରୁ ସାମାନ୍ୟ ଉଚ୍ଚରେ ଓ ଶୀତଦିନେ ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରାୟତଃ —୪୦° ସେଲ୍‌ସିୟସ୍ ରହିଥାଏ ।

Question 5.
ସାହାରା ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ ଏକଦା ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ଅରଣ୍ୟ ଆଚ୍ଛାଦିତ ଅଞ୍ଚଳ ଥିଲା – ଏହାର ପ୍ରମାଣ ଦିଅ ।
Answer:

1. ସାହାରା ମରୁଭୂମିର ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଥିବା କେତେକ ଶିଳାଲିପିର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଛି ।
2. ଏଥରେ ନଦୀ, କୁମ୍ଭୀର, ଅରଣ୍ୟ, ହାତୀ, ସିଂହ, ଓଟ, ଜିରାଫ, ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା ଆଦି ପଶୁମାନଙ୍କର ଚିତ୍ର ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ସାହାରା ଅଞ୍ଚଳ ଏକଦା ସମତଳ ଭୂମି ଓ ଅରଣ୍ୟ ଆଚ୍ଛାଦିତ ଅଞ୍ଚଳ ଥିଲା ।

Question 6.
ପୋଡୁଚାଷ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:

1. ଓଡ଼ିଶାର ଆଦିବାସୀମାନେ କରୁଥିବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିକୁ ପୋଡୁଚାଷ କୁହାଯାଏ ।
2. ସେମାନେ ଜଙ୍ଗଲର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ସଫା କରି, ନିଆଁ ଲଗାଇ ସେଠାରେ ଚାଷ କରନ୍ତି । କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ସେଠାରେ ଉର୍ବରତା କମିଗଲେ ଅରଣ୍ୟର ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଚାଷ କରନ୍ତି । ପୁଣି କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ପୂର୍ବ ସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଆସି ଚାଷ କରିଥା’ନ୍ତି ।

Question 7.
ଲାଦାଖ ଶବ୍ଦ କିପରି ଉତ୍ପରି ହୋଇଛି ? ଏହାର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:

1. ଲାଦାଖ ଶବ୍ଦଟି ‘ଲା’ ଏବଂ ‘ଦାକ୍’ ଶବ୍ଦକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ‘ଲା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଗିରିପଥ ଏବଂ ‘ଦାକ୍’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଦେଶ ।
2. ଲାଦାଖର ଅନ୍ୟନାମ କାପା-ଚାନ୍ ବା ବରଫ ଭୂମି ।

Question 8.
ସାହାରା ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ଯାଯାବର ଶ୍ରେଣୀର ଅଧିବାସୀମାନେ କିପରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି ?
Answer:

1. ସାହାରା ଅଞ୍ଚଳରେ ବେଦୁଇନ୍ ନାମକ ଯାଯାବର ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି । ସେମାନେ ଓଟ, ଗଧ, ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା . ଆଦି ପଶୁ ପାଳନ କରନ୍ତି ।
2. ଏହି ପଶୁମାନଙ୍କଠାରୁ ଏମାନେ ଦୁଗ୍‌ଧ, ଲୋମ ଓ ଚମଡ଼ା ସଂଗ୍ରହ କରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି ।

Question 9.
ଆମାଜନ ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁ ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର କାହିଁକି ?
Answer:

1. ଆମାଜନ ଅଞ୍ଚଳରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଭୂପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ପଡୁଥ‌ିବାରୁ ଏଠାରେ ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ।
2. ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତିଦିନ ଅପରାହ୍ନରେ ପ୍ରଚୁର ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୋଇଥାଏ, ତେଣୁ ଏହାର ଜଳବାୟୁ ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର।

Question 10.
ଆମାଜନ ଅରଣ୍ୟରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ମାଛ ଓ ପକ୍ଷୀ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ?
Answer:

1. ଆମାଜନ ଅରଣ୍ୟ ହଜାର ହଜାର ଜାତିର କୀଟପତଙ୍ଗ ଓ ମାଛଙ୍କର ଆଦିଭୂମି ଅଟେ। ମାଂସ ପିରାନା ମାଛ ଏହିଅଞ୍ଚଳର ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ମାଛ।
2. ବିଭିନ୍ନ ଜାତିର ଅଦ୍ଭୁତ ପକ୍ଷୀ ଏଠାରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଟଉକାନ, ନାନା ଜାତିର ରଙ୍ଗିନ ପରଯୁକ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଏହି ଅରଣ୍ୟରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

Question 11.
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଡଲଫିନ୍ ଦେଖାଯାଏ ? ଡଲଫିନ୍ ତଥା ମଧୁର ମାଛମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା କାହିଁକି କମିବାରେ ଲାଗିଛି ?
Answer:

1. ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଜଳରେ ଶୁଶୁ ନାମକ ଏକପ୍ରକାର ଡଲଫିନ୍ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।
2. କଳକାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ବିଷାକ୍ତ ଜଳ, ସହରମାନଙ୍କର ନର୍ଦମା ଜଳ ନଦୀରେ ମିଶି ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରୁଥିବାରୁ ଏହି ଡଲଫିନ୍ ତଥା ମଧୁର ମାଛମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା କମିବାରେ ଲାଗିଛି ।

Question 12.
ନାତିଶୀତୋଷ ମହାଦେଶୀୟ ଜଳବାୟୁ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:

1. ଯେଉଁ ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ବାୟୁର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼େ ନାହିଁ, ସେଠାରେ କେବଳ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଓ ଶୀତଋତୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ଏବଂ ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ବୃଷ୍ଟିପାତ ପ୍ରାୟ ୫୦ ସେ.ମି. ହୋଇଥାଏ, ଏପ୍ରକାର ଜଳବାୟୁକୁ ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ଜଳବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।
2. ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଗରମ, ଶୀତଦିନରେ ଭୀଷଣ ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭୂତ ହେବା ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁର ଲକ୍ଷଣ।

Question 13.
ପ୍ରେରୀ ଅଞ୍ଚଳରୁ କାହିଁକି ବିଦେଶକୁ ଗହମ ରପ୍ତାନି କରାଯାଏ ?
Answer:

1. ଉର୍ବର ମୃତ୍ତିକା ଓ ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ମହାଦେଶୀୟ ଜଳବାୟୁ ଗହମ ଚାଷ ପାଇଁ ବିଶେଷ ଅନୁକୂଳ।
2. ତେଣୁ ପ୍ରେରୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଚୁର ଗହମ ଚାଷ କରାଯାଏ ଓ ବିଦେଶକୁ ରପ୍ତାନି କରାଯାଏ।

Question 14.
ଉଦାହରଣ ସହ ଉଷ୍ଣ ମରୁଅଞ୍ଚଳ କାହାକୁ କହନ୍ତି ଲେଖ ।
Answer:

1. ଭୂପୃଷ୍ଠର ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚାରିଆଡ଼ ବାଲି, ପ୍ରବଳ ଖରା, ଅଳ୍ପବୃଷ୍ଟି ବା ବୃଷ୍ଟିହୀନ ଅଞ୍ଚଳ, ବୃକ୍ଷଲତାଶୂନ୍ୟ ତାହାକୁ ଉଷ୍ଣ ମରୁଅଞ୍ଚଳ କହନ୍ତି ।
2. ଆମ ଦେଶର ଥର ଓ ଆଫ୍ରିକା ମହାଦେଶର ସାହାରା ମରୁଭୂମି ଉଷ୍ଣ ମରୁ ଅଞ୍ଚଳର ଉଦାହରଣ।

Question 15.
ଉଦାହରଣ ସହ ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ଲେଖ
Answer:

1. ଯେଉଁଠାରେ ଚାରିଆଡ଼ ପ୍ରବଳ ଥଣ୍ଡା ଓ ଭୂମି ବରଫାଚ୍ଛନ୍ନ ରହେ, ସେଠାରେ ଗଛଲତା ବଢ଼ିପାରେ ନାହିଁ, ସେହି ପ୍ରକାର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି କୁହାଯାଏ।
2. ଉଦାହରଣ- ଗ୍ରୀଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଓ ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ।

କାରଣ ଦର୍ଶାଅ

Question 1.
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ ଘନ ଜନବସତି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।
Answer:

1. ଆମାଜନ ଅବବାହିକା ବିଷୁବ ମଣ୍ଡଳୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
2. ବର୍ଷସାରା ପ୍ରବଳ ଖରା ଓ ବର୍ଷା ଯୋଗୁଁ ଏ ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁ ଅସହ୍ୟ ଓ ଅସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର । ଏଣୁ ଏହା ଘନ ଜନବସତି ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ନୁହେଁ ।

Question 2.
ନିରକ୍ଷୀୟ ଅଞ୍ଚଳର ଅରଣ୍ୟରେ ପରାଙ୍ଗପୁଷ୍ଟ ଲତା ଜାତୀୟ ଉଭିଦ ବେଶୀ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।
Answer:

1. ନିରକ୍ଷୀୟ ଅଞ୍ଚଳର ଅରଣ୍ୟ ଘଞ୍ଚ, ଭୂମି ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଏବଂ ଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରାୟ ଖରା ପଡ଼ି ନଥାଏ ।
2. ତେଣୁ ଛାଇରେ ବଢ଼ିପାରୁଥିବା କେତେକ ଲତା ଜାତୀୟ ପରାଙ୍ଗପୁଷ୍ଟ ଉଭିଦ ଅନ୍ୟ ଉଦ୍ଭଦକୁ ଆଶ୍ରା କରି ବଢ଼ିଥାଆନ୍ତି ।

Question 3.
ନଦୀ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବାବେଳେ ତା’ର ସ୍ରୋତ ପ୍ରଖର ଥାଏ ।
Answer:

1. ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳର ଭୂମି ପଥୁରିଆ ଓ ଗଡ଼ାଣିଆ ହୋଇଥାଏ ।
2. ନଦୀ ଗଡ଼ାଣିଆ ଭୂମିରେ ପ୍ରବାହିତ ହେବାବେଳେ ଏହା ସ୍ରୋତ ପ୍ରଖର ହୋଇଥାଏ ।

Question 4.
ଲାଦାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟ ତୃଣଭୂମି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ।
Answer:

1. ଆମ ଦେଶର ଉତ୍ତର ଭାଗରେ ଥିବା ଲାଦାଖ ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନଠାରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ୩ କି.ମି. ଓ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୮ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ମଧ୍ଯରେ ଅବସ୍ଥିତ । ତେଣୁ ଏତେ ଉଚ୍ଚରେ ଥିବାରୁ ଏହାର ଜଳବାୟୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଥଣ୍ଡା ଓ ଶୁଷ୍କ ।
2. ବର୍ଷର ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ବରଫ ଦ୍ବାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ବୃକ୍ଷଶୂନ୍ୟ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ତୃଣଭୂମି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question 5.
ମରୁଭୂମିର ମୃତ୍ତିକା ଲୁଣିଆ ।
Answer:

1. ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକ ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରଭାବରୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ ତୀବ୍ର ହୋଇଥାଏ ।
2. ଫଳରେ ଏଠାରେ ମୃରିକା ଲୁଣିଆ ।

Question 6.
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକା ଅଞ୍ଚଳ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରେ ।
Answer:

1. ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକାରେ ଅନେକ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳ ଅବସ୍ଥିତ ।
2. ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆଗ୍ରାର ଯମୁନା ନଦୀ କୂଳରେ ତାଜମହଲ, ଗଙ୍ଗା ଓ ଯମୁନାର ସଙ୍ଗମସ୍ଥଳ ଆହ୍ଲାବାଦ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ଓ ବିହାରର ବୌଦ୍ଧସ୍ତୂପ, ଲକ୍ଷ୍ନୌର ସ୍ଥାପତ୍ୟକଳା, ଆସାମର କାଜିରଙ୍ଗା ଓ ମାନସ ଜାତୀୟ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ଆଦିବାସୀ ସଂସ୍କୃତି ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥାଏ ।

Question 7.
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକା ଅଞ୍ଚଳ ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ୟତମ ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ ।
Answer:

1. ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକା ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଆନୀତ ଉର୍ବର ପଟୁ ମୃତ୍ତିକାରେ ସମୃଦ୍ଧ ।
2. ଉର୍ବର ମୃରିକା, ଜଳର ସୁଲଭତା ଓ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ଜଳବାୟୁ ଯୋଗୁଁ ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ୱ ଅଧିକ । ଏଣୁ ଏହା ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ୟତମ ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ ହୋଇପାରିଛି ।

Question 8.
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ମୁହାଣରେ ଥିବା ଜୁଆରିଆ ଅରଣ୍ୟକୁ ସୁନ୍ଦରବନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:

1. ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ମୁହାଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୁଣିପାଣି ଓ ଜୁଆରରେ ବଢ଼ିପାରୁଥିବା ବୃକ୍ଷର ଅରଣ୍ୟ ରହିଛି । ଏହାକୁ ଜୁଆରିଆ ଅରଣ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
2. ଏହି ଅରଣ୍ୟରେ ସୁନ୍ଦରୀ ନାମକ ବୃକ୍ଷ ବହୁଳ ଭାବରେ ଜନ୍ମ ଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ସୁନ୍ଦରବନ କୁହାଯାଏ ।

ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ

1. ପିଗ୍‌ମୀ ଓ ବେଦୁଇନ୍
Answer:

2. ଉଷ୍ଣ ମରୁଭୂମି ଓ ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି
Answer:

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ।

Question 1.
ମରୂଦ୍ୟାନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମରୁଭୂମିର କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ମରୁଝର ଦେଖାଯାଏ ଓ ସେହି ସ୍ଥାନରେ କଣ୍ଟାଗଛ, ଖଜୁରୀ ବୃକ୍ଷ ଦେଖାଯାଏ, ଯାହାକୁ ମରୁଦ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ।

Question 2.
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ ଦେଖାଯାଉବା ମାଂସଖୁଆ ମାଛର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ମାଂସଖିଆ ମାଛର ନାମ ପିରାନା।

Question 3.
ଆନାକୋଣ୍ଡା ସାପ କେଉଁ ଦେଶର ଅରଣ୍ୟରେ ବେଶୀ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ?
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଅରଣ୍ୟରେ ଆନାକୋଣ୍ଡା ସାପ ବେଶୀ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।

Question 4.
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଜଳରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଡଲଫିନ୍‌ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଜଳରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଡଲଫିନ୍‌ର ନାମ ଶୁଶୁ।

Question 5.
ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ ପୃଥ‌ିବୀର କେତେ ଅଂଶ ଅଧିକାର କରିଛି ?
Answer:
ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରାୟ ଏକ-ଚତୁର୍ଥାଂଶ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି ।

Question 6.
ଗ୍ୟାଞ୍ଚ୍ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଗୋପାଳନ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଗ୍ୟାଞ୍ଚ୍ କୁହାଯାଏ।

Question 7.
ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚାରିଆଡ଼େ ପ୍ରବଳ ଥଣ୍ଡା ଓ ଭୂମି ବରଫାଚ୍ଛନ୍ନ ରହେ, ଗଛଲତା ବଢ଼ିପାରେ ନାହିଁ, ସେହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି କୁହାଯାଏ ।

Question 8.
କେଉଁ ମରୁଭୂମି ପୃଥିବୀର ବୃହତ୍ତମ ଉଷ୍ଣ ମରୁଭୂମି ?
Answer:
ସାହାରା ମରୁଭୂମି ପୃଥ‌ିବୀର ବୃହତ୍ତମ ଉଷ୍ଣ ମରୁଭୂମି।

Question 9.
ଥର୍ ମରୁଭୂମି କେତେ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଥର୍ ମରୁଭୂମି ୨ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କି.ମି. ଅଞ୍ଚଳରେ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଛି ।

Question 10.
ମରୁଝର କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମରୁଭୂମିର କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଜଳର ଝର ଦେଖାଯାଏ ତାକୁ ମରୁଝର କୁହାଯାଏ।

Question 11.
ମରୁ ଅଞ୍ଚଳର ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥକାରୀ ଫସଲର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ମରୁ ଅଞ୍ଚଳର ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥକାରୀ ଫସଲ ହେଉଛି କପା ।

Question 12.
କେତେ ନମ୍ବର ଜାତୀୟ ରାଜପଥଦ୍ଵାରା ଲେହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଏହା ୧ ନମ୍ବର ଜାତୀୟ ରାଜପଥଦ୍ଵାରା ଜାମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀର ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି ।

Question 13.
ଲଦାଖର ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଲଦାଖର ରାଜଧାନୀ ହେଉଛି ଲେହ।

Question 14.
ଭାରତର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ଏକ ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି ଅଟେ ?
Answer:
ଭାରତର ଉତ୍ତର ଭାଗରେ ଥିବା ଲଦାଖ ଏକ ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି ଅଟେ ।

Question 15.
ସାହାରା ତୃଣଭୂମି କେତେ ଅଞ୍ଚଳ ଅଧୁକାର କରିଛି ?
Answer:
ସାହାରା ତୃଣଭୂମି ୮.୫୪ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କି.ମି. ଅଞ୍ଚଳ ଅଧିକାର କରିଛି ।

ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶ କର ।

i. ମୁହାଣ :
Answer:
ନଦୀ ଯେଉଁଠାରେ ସମୁଦ୍ରରେ ପଡ଼ିଥାଏ, ତାହାକୁ ନଦୀର ମୁହାଣ କୁହାଯାଏ ।

ii. ନଦୀ ଅବବାହିକା :
Answer:
ମୁଖ୍ୟ ନଦୀ ଓ ତା’ର ଶାଖାନଦୀ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ କରେ, ତାହାକୁ ଉକ୍ତ ନଦୀର ଅବବାହିକା କୁହାଯାଏ ।

iii. ପିଭୂମି :
Answer:
କଙ୍ଗୋ ଅବବାହିକାରେ ରହୁଥ‌ିବା ଆଦିମ ଅଧିବାସୀ ।

iv. ପିରାନା :
Answer:
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଏକପ୍ରକାରର ମାଂସ ମାଛ ।

v. ଟଉକାନ୍ :
Answer:
ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଏକପ୍ରକାର ପକ୍ଷୀ ।

vi. ଚାପିର :
Answer:
ଏକପ୍ରକାର ଉଇଖୁଆ ପଶୁ ।

vii. ସୁନ୍ଦରବନ :
Answer:
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀ ଅବବାହିକାର ନିମ୍ନ ଶଯ୍ୟାରେ ଲୁଣିପାଣି ଓ ଜୁଆରରେ ବଢୁଥ‌ିବା ସୁନ୍ଦରୀ ବୃକ୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଉଭିଦର ଅରଣ୍ୟ ।

viii. ପଶ୍ଚିମୋଚୀ ଅରଣ୍ୟ :
Answer:
ଖରାଦିନେ ପତ୍ରଝଡ଼ା ଦେଇଥିବା ବୃକ୍ଷର ଅରଣ୍ୟ ।

ix. ଶୁଶ୍ରୂ :
Answer:
ଗଙ୍ଗା ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଜଳରେ ରହୁଥ‌ିବା ଏକପ୍ରକାର ଡଲ୍‌ଫିନ୍ ।

x. ରୟାଞ୍ଚ:
Answer:
ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ଥ‌ିବା ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଗୋପାଳନ କେନ୍ଦ୍ର ।

xi. ମରୂଦ୍ୟାନ :
Answer:
ମରୁଭୂମିରେ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ମରୁଝର ସ୍ଥାନରେ କିଛି କିଛି କଣ୍ଟାଗଛ ଓ ଖଜୁରି ବୃକ୍ଷ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ମଦ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।

xii. ବେଦୁଇନ୍ :
Answer:
ସାହାରା ମରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥ‌ିବା ଯାଯାବର ଶ୍ରେଣୀର ଅଧିବାସୀ ।

xiii. ଦୁଆରେଗ୍ :
Answer:
ସାହାରା ମରୁ ଅଞ୍ଚଳର ଏକପ୍ରକାର ଜନଜାତି ।

ନିମ୍ନଲିଖୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକର ନାମ ଲେଖ।

i. ଭାରତର ଜାମ୍ମୁକାଶ୍ମୀର ଓ ଲଦାଖକୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରୁଥିବା ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ।
Answer:
୧ ନଂ ଜାତୀୟ ରାଜପଥ

ii. ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବାପେକ୍ଷା ଓସାରିଆ ନଦୀ ।
Answer:
ଆମାଜନ

iii. ଗଙ୍ଗାନଦୀ ମୁହାଣରେ ଥିବା ଅରଣ୍ୟ ।
Answer:
ସୁନ୍ଦରବନ

iv. ଆଗ୍ରା ସହର ନିକଟରେ ପ୍ରବାହିତ ନଦୀ ।
Answer:
ଯମୁନା

v. ପୃଥିବୀର ବୃହତ୍ତମ ଉଷ୍ଣ ମରୁଭୂମି ।
Answer:
ସାହାରା

vi. ଲାଦାଖ ମରୁଭୂମିରେ ଥିବା ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ୟତମ ଶୀତଳତମ ସ୍ଥାନ ।
Answer:
ଡ୍ରାସ୍

vii. ଲାଦାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ଭାରତର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମରିକ ଘାଟି ।
Answer:
କାଗିଲ

viii. ସାହାରା ମରୁ ଅଞ୍ଚଳର ନୀଳନଦୀ ଅବ ବାହି କାରେ କରାଯାଉଥିବା ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥକରୀ ଫସଲ ।
Answer:
କପା

ix. ମରୁଝର ନିକଟରେ କଣ୍ଟାଗଛ, ଖଜୁରୀଗଛ ଥିବା ସ୍ଥାନ ।
Answer:
ମରୂଦ୍ୟାନ

x. ଉଷ୍ଣ ମରୁ ଅଞ୍ଚଳର ମୁଖ୍ୟ ପଶୁ ।
Answer:
ଓଟ

xi. ଆଫ୍ରିକାର ଉତ୍ତର ଭାଗରେ ଥିବା ମରୁଭୂମି ।
Answer:
ସାହାରା

xii. ଷ୍ଟେପୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ପଶୁପାଳକ ଜାତି ।
Answer:
କିରଗୀଜ୍

xiii. କାନାଡ଼ାର ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି ।
Answer:
ପ୍ରେରୀ

xiv. ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ନୀତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି ।
Answer:
ରେଲ୍‌

xv. ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାର ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି ।
Answer:
ପମ୍ପାସ

xvi. ମାନସ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଥିବା ମୁଖ୍ୟ ପଶୁ ।
Answer:
ବାଘ

xvii. ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀକୂଳରେ ଥିବା ଆସାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସହର ।
Answer:
ଗୁଆହାଟି

xviii. କାଜିରଙ୍ଗା ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଥିବା ରାଜ୍ୟ ।
Answer:
ଆସାମ

xix. ଆମ ରାଜ୍ୟରେ କରାଯାଉଥିବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷିର ଅନ୍ୟନାମ ।
Answer:
ପୋଡୁଚାଷ

xx. ମାଲୟେସିଆରେ ରହୁଥିବା ଏକ ଜନଜାତି ।
Answer:
ସେମାଙ୍ଗ

xxi. ଆମାଜନ ଅବବାହିକାର ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଭୟଙ୍କର ସାର୍ପ ।
Answer:
ଆନାକୋଣ୍ଡା/ବୋଆ

xxii. ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ମିଠା ଆଳୁ ଜାତୀୟ ଶସ୍ୟ ।
Answer:
କାସାଭା ।

ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

Question 1.
କେଉଁଟିରେ ନିରକ୍ଷୀୟ ଜଳବାୟୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(କ) ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ
(ଖ) ଗଙ୍ଗା ଅବବାହିକା
(ଗ) କଙ୍ଗୋ ଅବବାହିକା
(ଘ) ଆମାଜନ ଅବବାହିକା
Answer:
ଗଙ୍ଗା ଅବବାହିକା

Question 2.
ପିଗ୍‌ମୀମାନେ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀ ?
(କ) ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକା
(ଖ) ଗଙ୍ଗା ଅବବାହିକା’
(ଗ) କଙ୍ଗୋ ଅବବାହିକା
(ଘ) ଆମାଜନ ଅବବାହିକା
Answer:
କଙ୍ଗୋ ଅବବାହିକା

Question 3.
କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବେଦୁଇନ୍ ଜାତିର ଅଧିବାସୀ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ?
(କ) ଥର୍ ମରୁଭୂମି
(ଖ) ସାହାରା ମରୁଭୂମି
(ଗ) ପମ୍ପାସ
(ଘ) ଶୀତଳ ମରୁଭୂମି
Answer:
ସାହାର ମରୁଭୂମି

Question 4.
କେଉଁ ସହରଟି ଗଙ୍ଗା ଅବବାହିକାରେ ଅବସ୍ଥିତ ନୁହେଁ ?
(କ) କୋଲକାତା
(ଖ) ଲକ୍ଷ୍ନୌ
(ଗ) ବାରଣାସୀ
(ଘ) ଗୁଆହାଟୀ
Answer:
ଗୁଆହାଟୀ

Question 5.
ଆମାଜନ ଅବବାହିକା କେଉଁ ମହାଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ଏସିଆ
(ଖ) ଆଫ୍ରିକା
(ଗ) ଉତ୍ତର ଆମେରିକା
(ଘ) ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା

Question 6.
କେଉଁ ପ୍ରାଣୀଟି ଉଇ ଖାଇ ବଞ୍ଚେ ?
(କ) ଟଉକାନ୍
(ଖ) ସ୍କଥ୍
(ଗ) ଚାପିର
(ଘ) ବୋଆ
Answer:
ଟାପିର

Question 7.
ଆନାକୋଣ୍ଡା ସାପ କେଉଁ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି ?
(କ) ଗଙ୍ଗା ଅବବାହିକା
(ଖ) ସାଭାନ୍ନା ତୃଣଭୂମି
(ଗ) ଆମାଜନ ଅବବାହିକା
(ଘ) ସାହାରା ମରୁଭୂମି
Answer:
ଆମାଜନ ଅବବାହିକା

Question 8.
ପିରାନା ଏକ ପ୍ରକାର କ’ଣ ?
(କ) ରଙ୍ଗୀନ ଚଢ଼େଇ
(ଖ) ଅର୍ଜିତ୍
(ଗ) ଭୟଙ୍କର ସାପ
(ଘ) ମାଂସଖୁଆ ମାଛ
Answer:
ମାଂସଖୁଆ ମାଛ

Question 9.
କାସାଭା ବା ମିଠାଆକୁ କେଉଁଠି ଚାଷ କରାଯାଏ ?
(କ) ସାହାରା ମରୁଭୂମି
(ଖ) ଗଙ୍ଗା-ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକା
(ଗ) ଷ୍ଟେପୀ ତୃଣଭୂମି
(ଘ) ଆମାଜନ ଅବବାହିକା
Answer:
ଆମାଜନ ଅବବାହିକା

Question 10.
କେଉଁମାନେ କଙ୍ଗୋ ଅବବାହିକାରେ ବାସ କରନ୍ତି ?
(କ) ବେଦୁଇନ୍
(ଖ) ଲୋହିତ ଭାରତୀୟ
(ଗ) ସେମାଙ୍ଗ
(ଘ) ପିଗ୍‌ମୀ
Answer:
ପିଗ୍‌ମୀ

Question 11.
କେଉଁ ନଦୀର ଉପତ୍ୟକାରେ ଏକଶିଙ୍ଗି ଆ ଗଣ୍ଡା ଦେଖାଯାନ୍ତି ?
(କ) ଗଙ୍ଗା
(ଖ) ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର
(ଗ) ମହାନଦୀ
(ଘ) ଆମାଜନ
Answer:
ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର

Question 12.
ଶୁଶୁ ଏକପ୍ରକାର କ’ଣ ?
(କ) ପକ୍ଷୀ
(ଖ) କୀଟ
(ଗ) ପଶୁ
(ଘ) ଡଲ୍‌ଫିନ୍‌
Answer:
ଡଲ୍ ଫିନ୍

Question 13.
ସୁନ୍ଦରବନ କେଉଁ ପଶୁଙ୍କ ଆବାସସ୍ଥଳୀ ?
(କ) ଏକଶିଙ୍ଗିଆ ଗଣ୍ଡା
(ଖ) ହାତୀ
(ଗ) ବାଘ
(ଘ) ସିଂହ
Answer:
ବାଘ

Question 14.
ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର କେଉଁ ନଦୀର ଅବବାହିକାରେ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ତୃଣଭୂମି ରହିଛି ?
(କ) ଆମାଜନ
(ଖ) ଓରିନାକୋ
(ଗ) କଙ୍ଗୋ
(ଘ) ପାରାନା
Answer:
ଓରିନାକୋ

Question 15.
ମାନସ ଅଭୟାରଣ୍ୟ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ
(ଗ) ଆସାମ
(ଖ) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ
(ଘ) ଛତିଶଗଡ଼
Answer:
ଆସାମ

Question 16.
କେଉଁ ସହରରେ ଗଙ୍ଗା ଓ ଯମୁନା ନଦୀର ମିଳନ ଘଟିଛି ?
(କ) ଲକ୍ଷ୍ନୌ
(ଖ) ଦିଲ୍ଲୀ
(ଗ) ଆହ୍ଲାବାଦ
(ଘ) ବାରାଣାସୀ
Answer:
ଆହ୍ଲାବାଦ

Question 17.
ଏସିଆର ଯେପରି ଷ୍ଟେପୀ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ସେପରି କ’ଣ ହେବ ?
(କ) ପମ୍ପାସ
(ଖ) ଡାଉନ୍ସ
(ଗ) ଭେଲ୍‌
(ଘ) ପ୍ରେରୀ
Answer:
ଡାଉନ୍ସ୍

Question 18.
ପମ୍ପାସ୍ ତୃଣଭୂମି କେଉଁ ଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା
(ଖ) ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା
(ଘ) ରୁଷିଆ
(ଗ) ବ୍ରାଜିଲ
Answer:
ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା

Question 19.
ହେମୂଲକ୍ ବୃକ୍ଷ କେଉଁପ୍ରକାର ଉଦ୍ଭବ ?
(କ) ମରୁ
(ଖ) ତୁନ୍ଦ୍ରା
(ଗ) ଚିରହରିତ୍
(ଘ) ପର୍ଣ୍ଣମୋଚୀ
Answer:
ପର୍ଷମୋଚୀ

Question 20.
କି ରଗୀଜ୍‌ ମାନେ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ପଶୁ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି ?
(କ) ପମ୍ପାସ
(ଖ) ରେଲ୍‌
(ଗ) ଡାଉନ୍ସ
(ଘ) ଷ୍ଟେପୀ
Answer:
ଷ୍ଟେପୀ

Question 21.
କେଉଁଠାରେ ରଞ୍ଚ୍ ଦେଖାଯାଏ ?
(କ) ଆମାଜନ ଅବବାହିକା
(ଖ) ସାହାରା ମରୁ ଅଞ୍ଚଳ
(ଘ) ନାତିଶୀତୋଷ୍ଠ ତୃଣଭୂମି
(ଗ) ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ
Answer:
ନାତି ଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମି

Question 22.
ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ତୃଣଭୂମିରେ କେଉଁଟି ଏକ ଅର୍ଥକରୀ ଚାଷ ସଦୃଶ ଲାଭବାନ ବ୍ୟବସାୟ ?
(କ) ପଶୁଶିକାର
(ଗ) ପଶୁପାଳନ
(ଖ) ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ
(ଘ) କୃଷି
Answer:
ପଶୁପାଳନ

Question 23.
ଶୀତଋତୁରେ ସାହାରା ମରୁଭୂମିର ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା କେତେ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ୧୫°
(ଖ) -୧୫° ସେଲ୍‌ସିୟସ୍
(ଗ) -୫୦° ସେଲ୍‌ସିୟସ୍
(ଘ) ୫୦° ସେଲ୍‌ସିୟସ୍
Answer:
-୧୫° ସେଲ୍ ସିୟସ୍

Question 24.
କେଉଁ ନଦୀଟି ସାହାରା ମରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବାହିତ ?
(କ) ଆମାଜନ
(ଖ) କଙ୍ଗୋ
(ଗ) ନୀଳ
(ଘ) ନାଇଜର
Answer:
ନୀଳ

Question 25.
ସାହାରା ମରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ କେଉଁମାନେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି ?
(କ) ବେଦୁଇନ୍
(ଖ) ପିଗ୍‌ମୀ
(ଗ) ତୁଆରେଗ୍
(ଘ) ମାସାଇ
Answer:
ତୁଆରେର

Question 26.
କାହାର ଘଞ୍ଚ ଲୋମରୁ ଚାମର ତିଆରି ହୁଏ ?
(କ) ବଣ୍ୟଛେଳି
(ଗ) ମେଣ୍ଢା
(ଖ) ଚମରୀଗାଈ
(ଘ) ନେଉଳ
Answer:
ଚମରୀଗାଈ

Question 27.
ଲାଦାଖର ଉତ୍ତରରେ କେଉଁ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ରହିଛି ?
(କ) ହିମାଳୟ
(ଗ) ହିନ୍ଦୁକୁଶ
(ଖ) କାରାକୋରମ୍
(ଘ) ଜାସ୍କାର
Answer:
ଜାରାକୋରମ୍

Question 28.
ଆମ ଦେଶର ଥର୍ ମରୁଭୂମିର ଆୟତନ କେତେ ?
(କ) ୧ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କି.ମି.
(ଖ) ୨ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କି.ମି.
(ଗ) ୪ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କି.ମି.
(ଘ) ୮ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କି.ମି.
Answer:
୨ ଲକ୍ଷ ବର୍ଗ କି.ମି.

ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

1. ପୃଥୁବୀର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ନଦୀମୁହାଣ ______ ନଦୀରେ ଅବସ୍ଥିତ। (ନୀଳନଦୀ, ଆମାଜନ, ଟାଇଗ୍ରୀସ୍, ଇଉଫ୍ରେଟିସ୍)
Answer:
ଆମାଜନ

2. ମେହଗାନି ଓ ଆବଲୁସ୍ _____ ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରଧାନ ବୃକ୍ଷ । (ଆମାଜନ ଅବବାହିକା, ଗଙ୍ଗା-ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକା, ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ, ମରୁ ଅଞ୍ଚଳ)
Answer:
ଆମାଜନ ଅବବାହିକା

3. ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ _____ ପ୍ରାଣୀ ବହୁତ ଦେଖାଯାଏ । (ହରିଣ, ମାଙ୍କଡ଼, କୁମ୍ଭୀର, ଗଣ୍ଡା)
Answer:
ମାଙ୍କଡ଼

4. ଆମାଜନ ଅବବାହିକାରେ ମାଂସଖୁଆ ______ ମାଛ ଦେଖାଯାଏ । (ରୋହି, ଭାକୁର, ପିରାନା, ମିରିକାଳି)
Answer:
ପିରାନା

5. ଆଗ୍ରାର ତାଜମହଲ _____ ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ। (ଗଙ୍ଗା, ଯମୁନା, ନର୍ମଦା, ତାସ୍ତ୍ରୀ)
Answer:
ଯମୁନା

6. ଷ୍ଟେପି ଅଞ୍ଚଳରେ ______ ଅଧିବାସୀମାନେ ବାସ କରନ୍ତି। (ଆଦିମ ଅଧ୍ଵବାସୀ, ଲୋହିତ ଭାରତୀୟ, କିରଗୀଜ, ପିଗ୍‌ମୀ)
Answer:
କିରଗୀଜ

7. _____ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋହିତ ଭାରତୀୟମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପଶୁ ପାଳନ କରନ୍ତି। (ପ୍ରେରୀ, ଷ୍ଟେପି, ସାଭାନ୍ନା, ପମ୍ପାସ୍)
Answer:
ପ୍ରେରୀ

8. ଉଷ୍ଣ ମରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଯାଯାବର ଜାତିର _____ ଅଧ୍ବବାସୀମାନେ ବାସ କରନ୍ତି । (ପିଗ୍‌ମୀ, ବେଦୁଇନ, ତୁଆରେଗ, ଲୋହିତ ଭାରତୀୟ)
Answer:
ବେଦୁଇନ୍

9. ______ ମରୁଭୂମି ପୃଥୁବୀର ବୃହତ୍ତମ ଉଷ୍ଣ ମରୁଭୂମି। (କାଲାହାରୀ, ଥର, ସାହାରା)
Answer:
ସାହାରା

ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।

Question 1.

Answer:

Question 2.

Answer:

Question 3.

Answer:

ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ିକୁ ଦେଖୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଡ଼ି ପୂରଣ କର

1. ଆମାଜନ ଅବବାହିକା : ସ୍ମିଥ୍ ; ଗଙ୍ଗା-ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଅବବାହିକା : ____।
Answer:
ଏକଶିଙ୍ଗା ଗଣ୍ଡା

2. ଷ୍ଟେପି ଅଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀ : କିରଗୀଜ : : ପ୍ରେରି : ____।
Answer:
ଲୋହିତ ଭାରତୀୟ

3. ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ : ନିରକ୍ଷୀୟ : : ସାହାରା : ____।
Answer:
ଉଷ୍ଣ ମରୁ

4. ରୁଷିଆ : ଷ୍ଟେପୀ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା : ____।
Answer:
ପ୍ରେରୀ

5. ଡାଉନ୍‌ସ : ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ : : ପମ୍ପାସ : ____।
Answer:
ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା

ମାନଚିତ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ

1. ନିମ୍ନଲିଖତ ବିମାନ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକ ଦଶାଅ ।
(କ) ସାନ୍ତାକୁଜ ବିମାନ ବନ୍ଦର
(ଖ) ଥୁରୁଅନନ୍ତପୁରମ୍ ବିମାନ ବନ୍ଦର
(ଗ) ଧାମରା ବନ୍ଦର
(ଘ) ମିନାତ୍ମକମ ବିମାନ ବନ୍ଦର
(ଙ) ପାଲାମ ବିମାନ ବନ୍ଦର
(ଚ) ଦମ୍ଦମ୍ ବିମାନ ବନ୍ଦର

2. ମାନଚିତ୍ରରେ ସ୍ଵର୍ଷ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଦର୍ଶାଅ ।

3. ନିମ୍ନଲିଖିତ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଦର୍ଶାଅ ।
(କ) ମୁମ୍ବାଇ
(ଖ) କୋଲକାତା
(ଗ) ଦିଲ୍ଲୀ
(ଘ) ହାଇଦ୍ରାବାଦ
(ଙ) ଥୁରୁଅନନ୍ତପୁରମ୍
(ଚ) ଭୁବନେଶ୍ଵର
(ଛ) ବିଶାଖାପଟ୍ଟନମ୍

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Hindi Solutions Chapter 13 वाद-विवाद Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Hindi Solutions Chapter 13 वाद-विवाद

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) स्कूल में कौन-सा विवाद छिड़ गया ? बच्चों ने क्या किया?
उत्तर:
स्कूल में विवाद छिड़ गया कि गाँव अच्छे हैं या शहर। गाँव के रहने वालों ने गाँव का पक्ष लिया तो – शहर वासियों ने शहर का।

(ii) विवाद का समाधान करने के लिए गुरुजी ने क्या कहा?
उत्तर:
विवाद था कि गाँव अच्छे हैं या शहर। उसका समाधान करने के लिए गुरुजी ने कहा – अच्छा, एक दिन किसी गाँव में चलकर देखेंगे ।

(iii) बच्चे क्यों खुश हुए?
उत्तर:
बच्चे गाँव में गए। वहाँ के पेड़-पौधे, खेतीबारी, साफ मुक्त हवा से खुश हुए।

(iv) गाँव में क्या-क्या गंदे थे ?
उत्तर:
गाँव मे घर-आँगन गंदे थे। मवेशी खाने, मुगी के दरबे और तालाब आदि गंदे थे।

(v) गाँव में किसका अभाव था?
उत्तर:
गाँव में बहुत-सी सुविधाओं का अभाव था। गाँव में अस्पताल, बाजार नहीं थे। बिजली की सुविधा नहीं थी।

(vi) गाँव में किनका इंतजाम करना होगा?
उत्तर:
गाँव में रास्ते बनाने होंगे। बिजली, टेलीफोन, डाकखाने, अस्पताल आदि का इंतजाम करना होगा।

(vii) गाँव से वरापस आकर छात्रों ने क्या विचार व्यक्त किए ?
उत्तर:
गाँव से वापस आकर छात्रों ने विचार व्यक्त किए कि शहर में बड़े-बड़े मकान और चौड़े रास्ते हैं। दोनों तरफ के छायादार पेड़ और बिजली की चकाचक रोशनी सब का मन मोह लेती है ।

(viii) शहर में क्या सुविधाएँ हैं ?
उत्तर:
शहर में बहुत-सी सुविधा हैं। वहाँ पढ़ने की सुविधा है। बीमारों का इलाज हो सकता है। काम मिलते हैं और लोग पैसा कमा सकते हैं।

(ix) शहर में दम घुटने का कारण क्या है ?
उत्तर:
शहर में साँस लेने को खुली हवा तक नहीं मिलती। सड़कों पर उड़ती धूल और गाड़ी-मोटरों से निकलते धुएँ से दम घुटने लगता है।

(x) शहर में आबादी बढ़ जाने का परिणाम क्या हुआ है?
उत्तर:
शहर में आबादी बढ़ जाने का परिणाम बहुत बुरा हुआ। साफ हवा, साफ पानी का अभाव है। हवा दूषित हो गई है।

2. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक-एक वाक्य में दीजिए:

(i) गाँव का पक्ष किन्होंने लिया?
उत्तर:
गाँव के रहने वालों ने गाँव का पक्ष लिया।

(ii) शहर का पक्ष किन्होंने लिया?
उत्तर:
शहर का पक्ष शहर में रहने वालों ने लिया।

(iii) गुरुजी ने कहाँ जाने का प्रस्ताव रखा?
उत्तर:
गुरुजी ने किसी गाँव में चलकर देखने का प्रस्ताव दिया।

(iv) लोग तालाब में क्या करते थे?
उत्तर:
लोग तालाब में नहाते थे, कपड़े धोते थे और मवेशियों को नहलाते थे।

(v) गाँव में क्या नाकाफी है ?
उत्तर:
गाँव में अस्पताल, बाजार, बिजली की सुविधा नाकाफी है।

(vi) गाँव में क्या बनाए रखना जरूरी है ?
उत्तर:
गाँव में सरल, साफ, प्यारभरा माहौल बनाए रखना चाहिए।

(vii) शहर में लोग कैसे आराम से रहते हैं?
उत्तर:
शहर में लोगों को काम मिलता है और वे पैसा कमाकर आराम से रहते हैं ।

(viii) शहर में लोगों को क्यों फुर्सत नहीं है ?
उत्तर:
शहर में लोगों को फुर्सत नहीं है क्योंकि यहाँ सदा काम मिलते हैं।

(ix) शहर में क्या-क्या कमियाँ हैं?
उत्तर:
शहर में पेड़-पौधे कम हैं, गंदी बस्तियाँ हैं, गंदे नाले हैं।

(x) गाँव में क्या बढ़ाना होगा?
उत्तर:
गाँव में भाईचारा बढ़ाना होगा।

(xii) हमें क्या पनपाना होगा?
उत्तर:
हमें व्यक्तिगत जीवन को सुखों के साथ मानवीय भावों को पनपाना होगा।

3. दिए गए वाक्यों में संज्ञा शब्दों के नीचे रेखा खींचिए:
(दरबे, इंतजाम, दूषित, माहौल, गाँव)

(i) छात्र-छात्राएँ एक ………… में गए।
(ii) मुर्गी के ………… गंदे हैं ।
(iii) प्यारभरा ………… बनाए रखा जाए।
(iv) अस्पताल आदि का ………… करना होगा।
(v) हवा ………… हो गई है ।
उत्तर:
(i) गाँव
(ii) दरबे
(iii) माहौल
(iv) इंतजाम
(v) दूषित

4. निम्नलिखित प्रश्नों के सही विकल्प उत्तर पर (✓) का निशान लगाइए :

(i) बच्चे गाँव में क्या देखकर खुश हुए ?
(क) टेलीफोन व्यवस्था
(ख) बिजली
(ग) खेती-बारी
(घ) साफऔर चौड़ी सड़क
उत्तर:
(ग) खेती-बारी

(ii) लोगों के बीच पहले जैसा … नहीं रहा।
(क) मानवीय भाव
(ख) माहौल
(ग) पानी की किल्लत
(घ) भाईचारा
उत्तर:
(घ) भाईचारा

(iii) शहर में … ही नहीं है ।
(क) साफ पानी
(ख) फुर्सत
(ग) पैसा
(घ) किल्लत
उत्तर:
(ख) फुर्सत

(iv) गाँव में क्या बनाने होंगे?
(क) अस्पताल
(ख) रास्ते
(ग) बाजार
(घ) फुर्सत
उत्तर:
(ख) रास्ते

(v) शहर में रास्ते के दोनों तरफ कैसे पेड़ थे?
(क) छायादार
(ख) डूँठ
(ग) बड़े-बड़े
(घ) छोटे-ब्रोटे
उत्तर:
(क) छायादार

5. ‘क’ स्तम्भ के साथ ‘ख’ स्तम्भ का मिलान कीजिए:
‘क’ स्तम्भ — ‘ख’ स्तम्भ
पानी की — हवा
दूषित — इलाज
गाड़ी-मोटर से — बस्तियाँ
बीमारों का — धुआँ
गंदी — किल्लत
उत्तर:
‘क’ स्तम्भ — ‘ख’ स्तम्भ
पानी की ‘ — किल्लत
दूषित — हवा
गाड़ी-मोटर से — धुआँ
बीमारों का — इलाज
गंदी — बस्तियाँ

भाषा-कार्य

6. इन शब्दों से वाक्य बनाइए :
छिड़ना, अच्छा, मुक्त, घर, मवेशियाँ, नाकाफी, भाईचारा, प्यास, माहौल, इंतजाम, तरफ, छायादार, बीमार, इलाज, फुर्सत, किल्लत, दूषित, पनपाना
उत्तर:

• छिड़ना – गाँव में विवाद छिड़ गया।
• अच्छा – वह अच्छा लड़का है ।
• मुक्त – मुझे मुक्त पवन चाहिए।
• घर – यह मेरा घर है।
• मवेशियाँ – मैदान में मवेशियाँ चर रही हैं।
• नाकाफी – बच्चों के लिए ये फल नाकाफी हैं।
• भाईचारा – हमें भाईचारा बढ़ाना होगा।
• प्यास – मुझे प्यास लगी है।
• माहौल – गाँव का माहौल अच्छा है ।
• इंतजाम – तुम पानी का इंतजाम करो।
• तरफ – इस तरफ कुत्ता आ रहा है ।
• छायादार – सड़क के किनारे छायादार पेड़ हैं ।
• बीमार – वह बीमार आदमी है ।
• इलाज – मेरा इलाज चल रहा है ।
• फुर्सत – मुझे फुर्सत नहीं है ।
• किल्लत – गाँव में पानी की किल्लत है ।
• दूषित – यह दूषित जल है।
• पनपाना – हमें आपस में भाईचारा पनपाना होगा।

7. कोष्ठक में से सही परसर्ग चुनकर खाली जग में भरिए :
(ने, का, की, में, से)
(i) स्कूल ………… विवाद छिड़ गया ।
(ii) साफ हवा ………… सभी खुश हुए।
(iii) उन लोगों ………… देखा।
(iv) बीमारों ………… इलाज हो सकता है।
(v) बिजली ………… चकाचक रोशनी मन मोह लेती है ।
उत्तर:
(i) में
(ii) से
(iii) ने
(iv) का
(v) की

8. विलोम शब्द लिखिए :
दिन, साफ, प्यार, बड़े, सुविधा, खुली, दूषित
उत्तर:

• दिन – रात
• साफ – मैला
• प्यार — नफरत
• बड़े — छोटे
• सुविधा — असुविधा
• खुली — बंद
• दूषित — स्वच्छ
• व्यक्तिगत — सामाजिक

9. वचन बदलिए :
बस्ती, अस्पताल, चौड़ा, घर, डाकखाना, रास्ता, साँस, बात, पौधा, छात्रा, दरबा
उत्तर:

• बस्ती — बस्तियाँ
• अस्पताल — अस्पताल
• चौड़ा — चौड़े
• घर — घर
• डाकखाना – डाकखाने
• रास्ता — रास्ते
• साँस — साँसें
• बात — बातें
• पौधा — पौधे
• छात्रा — छात्राएँ
• दरबा – दरबे

10. लिंग बदलिए :
छात्र, शिक्षक, लड़की, मुर्गी
उत्तर:

• छ्रात्र – छात्रा
• शिक्षक – शिक्षिका
• लड़की – लड़के
• मुर्गी – मुर्गा

11. लिंग पहचानिए
स्कूल, शहर, पौधे, खेती-बारी, हवा, आँगन, दरबा, बाजार, नाकाफी, माहौल, इंतजाम, फुर्सत, पानी, किल्लत, भाईचारा, भाव, बिजली, रोशनी
उत्तर:
पुल्लिंग – स्कूल, शहर, पौधे, आँगन, दरबा, बाजार, माहौल, इंतजाम, पानी, भाईचारा, भाव ।
स्त्रीलिंग – खेती-बारी, हवा, नाकाफी, फुर्सत, किल्लत, बिजली, रोशनी ।

12. इन शब्दों में से सर्वनाम छाँटिए :
यह, विवाद, इसे, वे, मैं
उत्तर:
यह, इसे, वे, मैं

13.’क’ स्तम्भ के विशेषणों के साथ ‘ख’ स्तम्भ के विशेष्यों को जोड़िए :
‘क’ स्तम्भ — ‘ख’ स्तम्भ
दूषित — भाव
मानवीय — लड़की
साफ — धूल
सयानी — हवा
उड़ती — पानी
उत्तर:
‘क’ स्तम्भ — ‘ख’ स्तम्भ
दूषित , — हवा
मानवीय — भाव
सयानी — लड़की
उड़ती — धूल

पाठ का सारांशः

एक दिन स्कूल में यह विवाद छिड़ गया कि गाँव अच्छे हैं या शहर । गाँव के रहनेवालों ने गाँव का पक्ष लिया तो शहर वासियों ने शहर का । गुरुजी ने कहा – अच्छा, एक दिन किसी गाँव में चलकर देखेंगे ।

एक दिन कुछ छात्र-छात्राएँ एक गाँव में गए । वहाँ के पेड़-पौधे, खेती-बारी, साफ मुक्त हवा से सभी खुश हुए

फिर उन लोगों ने देखा कि गाँव के घर-आँगन उतने साफ-सुथरे नहीं हैं । मवेशी खाने, मुर्गी के दरबे गंदे हैं । लोग जिस तालाब में नहाते हैं, वहीं कपड़े धोते हैं, मवेशियों को नहलाते हैं। न कोई अस्पताल न कोई बाजार, न बिजली। जो भी है, सब नाकाफी। लोगों के बीच पहले जैसा भाईचारा भी नहीं रहा। यह जरूरी है कि गाँव का सरल, साफ, प्यारभरा माहौल बनाए रखा जाए।

गुरुजी ने कहा – गाँव तो बहुत अच्छे हैं, पर यहाँ के माहौल को बदलना पड़ेगा। इसे अधिक साफ-सुथरा, स्वस्थ बनाना होगा। रास्ते बनाने होंगे। बिजली, टेलीफोन डाकखाने, अस्पताल आदि का इंतजाम करना होगा ।
फिर एक दिन लोग शहर घूमने गए ।
वापस आए तो कई छात्र-छात्राओं ने ऐसे विचार व्यक्त किए – शहर के ये बड़े-बड़े मकान, चौड़े रास्ते, दोनों तरफ के छायादार पेड़, बिजली की चकाचक रोशनी सबका मन मोह लेती है ।

शहर में पढ़ने की सुविधा है । बीमारों का इलाज हो सकता है। काम मिलते हैं। लोग पैसा कमा सकते हैं। आराम से रहते हैं। पर यहाँ फुर्सत ही नहीं है । एक दूसरे के साथ बात ही नहीं करता। शहर में पेड़-पौधे कम ही हैं । गंदी बस्तियाँ, गंदे नाले होते हैं । यहाँ बड़ी भीड़ रहती है । साँस लेने को खुली हवा तक नहीं मिलती । सड़कों पर उड़ती धूल और गाड़ी-मोटरों से निकलते धुएँ से दम घुटने लगता है । यह सब देख-सुनकर एक सयानी लड़की ने कहा –

शहर कई मायने में अच्छे हैं । लेकिन आजकल यहाँ की आबादी बढ़ रही है । साफ हवा, साफ पानी की किल्लत है। हवा दूषित हो गयी है । इसे रोकना होगा। भाईचारा बढ़ाना होगा। व्यक्तिगत जीवन के सुखों के साथ मानवीय भावों को पनपाना होगा। अभी हमें बहुत कुछ करना है ।

आपके लिए काम :

• इस विषय में दोनों पक्षों के अच्छे-बुरे के कारण ढूँढ़िए।
• एक ऐसा विवादीय विषय चुनकर उसके दोनों पक्षों पर चर्चा कीजिए।

शब्दार्थ :

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Hindi Solutions Chapter 12 जंगल रो रहा है Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Hindi Solutions Chapter 12 जंगल रो रहा है

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) शशांक बाबू को क्यों अचम्भा हुआ ?
उत्तर:
शशांक बाबू लंबे समय के बाद अपने गाँव पहुँचे। उन्हें अचंभा हुआ कि अब न तो सड़कों के किनारे आम के पेड़ रह गए हैं, न ही पहाड़ी की तलहटी से गाँव के छोर तक फैले हरे-भरे सुहावने जंगल ।

(ii) रेगिस्तान का क्या मतलब है ?
उत्तर:
जहाँ चारों ओर रेत ही रेत हो, जंगल और पेड़पौधे न हों, उसे रेगिस्तान कहते हैं।

(iii) रमेश ने जंगल की क्या दश बताई ?
उत्तर:
रमेश ने जंगल की दशा बुरी बताई। शाल, सागौन आदि के जंगल अब उजड़ गए हैं । लोगों ने दरवाजे, किवाड़, खिड़कियाँ, मेज, कुर्सी जैसी घरेलू जरूरत की चीजें बनाने के लिए जंगलों का सफाया कर दिया। जंगलों का न रहने से रेगिस्तान जैसी स्थिति हो गई है ।

(iv) जंगल कटने से क्या नतीजा हुआ ?
उत्तर:
जंगल कटने से धरती का तापमान बढ़ रहा है । गरमी के कारण शहरों में रहना कठिन होता जा रहा है। दूसरी ओर जंगली जानवरों का जीवन भी अब खतेर में पड़ गया है ।

(v) अखबारों में क्या-क्या खबरें छपती हैं ?
उत्तर:
अखबारों में जंगल के साफ होने और धरती के ताप के बढ़ने की खबरें छपती रहती हैं । गर्मी से बेहाल होकर शहरों के लोग फरवरी से ही कूलर और, ए.सी. चलाने लगे हैं।

(vi) पौधे लगाने पर भी जंगल नहीं पनपता क्यों ?
उत्तर:
पौधे लगा तो दिए जाते है परंतु उनकी देखभाल नहीं की जाती । नियमित सिंचाई के अभाव से पौधे सूख जात हैं । लोग बचे हुए पौधों के बनों को काटकर उन्हों भी नष्ट कर देते हैं ।

(vii) अब हमें क्या करना चाहिए ?
उत्तर:
हमें जंगलों को बचोन का प्रयास करना चाहिए । जंगलों के बचने से ही दुनिया बच पाएगी। यदि जंगलों में घुसकर उनसे छेड़काड़ न की जाय तो वे अपने आप हरे-भरे हो जाएँगे ।

2. सोचकर बताइए :

(i) हर विद्यार्थी को पेड़ काटने से कैसा लगता है, वह कक्षा में खड़ा होकर सबको बताए।
उत्तर:
प्रत्येक विद्यार्थी अपने मन की बात और अनुभव स्वयं बताए। संकेत-पेड़ कटना हमें बहुत दुखदायी लगता है । ऐसा लगता है जैसे प्राणीजगत के साथ बहुत बड़ा अन्याय हो रहा हो।

(ii) हाथियों का झुण्ड बस्ती में क्यों आता है ?
उत्तर:
जंगल के न रहने से हाथियों का झुण्ड बस्ती में घुस आता है । बेचारे जानवरों का पेट जंगल में नहीं भर पाता है, इसलिए वे मजबूरी में जंगल से निकलकर आस-पास के गाँवों में चल आते हैं ।

(iii) आजकल बाघ और हाथियों की सुरक्षा करने के क्या-क्या उपाय किये गये हैं ?
उत्तर:
आजकल बाघ और हाथियों की सुरक्षा करने के लिए वन्यजीव अभयारण्य तथा राष्ट्रीय प्राणी उद्यान बनाए गए हैं । यहाँ वन्यप्राणी निडर होकर घूमफिर सकते हैं । इनके शिकार पर रोक लगा दी गई है । इनकी संख्या को बढ़ाने के लिए विशेष प्रयासं किए जा रह हैं ।

(iv) पहले शाम और भोर में सियार बोलते थे । आजकल उनकी आवाज क्यों नहीं सुनाई देती?
उत्तर:
पहले गाँवों के निकट छोटे या बड़े जंगल हुआ करते थे। सियार वहाँ से बोलते थे । इनकी बोली गाँव के लोग सुन सकते थे । अब चूँकि जंगल नष्ट हो गएहैं इसलिए सियारों की संख्या भी काफी घट गई है । यही कारण है कि आजकल उनकी आवाज सुनाई नहीं देती ।

(v) अखबारों में क्या खबरें छपती हैं ?
उत्तर:
अखारों में विश्व जलवायु परिवर्तन, पृथ्वी के तापमान में वृद्धि, जंगलों के नाश, जंगली जीवों का अवैध शिकार आदि खबरें छपती रहती हैं । इन सबके लिए आदमी ही जिम्मेदार है । अखबारों में प्रदूषण के खतरों के प्रतिं भी समय-समय पर आगाह कराया जाता है।

भाषा-कार्य :

3. नीचे लिखे शब्दों के विशेषण पाठ से छाँटिए :
………… पेड़, ………… जंगल, ………… आवाज
………… तने, ………… लोग, ………… द्रव्य
उत्तर:
सैकड़ों पेड़, सुहावने जंगल, अजीव सी आवाज, भाग्यशाली तने, वनवासी लोग, वनजात द्रव्य ।

4. इन शब्दों को देखिए, और ऐसे शब्द लिखिए : खुशी-खुशी, हरे-भरे, नामो-निशान, मेज-कुर्सी
उत्तर:
जल्दी-जल्दी, छाटे-बड़े, पेड़-पौधे, अजीबो-गरीब, सूखे-कच्च, दिया-बाती, खाना-पीना आदि

5. शब्द बनाइए :
जैसे – बे + गाने = बेगाने
उत्तर:

• बे + सुर = बेसुर
• बे + अक्ल = बेअक्ल
• बे + बजह = बेवजह
• बे + खबर = बेखबर
• ला + इलाज = लाइलाज
• ला + पता = लापता
• ला + परवाह = लापरवाह
• ला + वारिस = लावारिस

6. इनके पर्यायवाची शब्द लिखिए :
साथी, ताप, झुण्ड, कष्ट, संख्या, दुनिया, जंगल (ऐसे कुछ अन्य शब्दों को भी छाँटिए, और उनके समानार्थी शब्द जानिए)
उत्तर:
शब्द — पर्यायवाची शब्द

• साथी — मित्र, दोस्त, सखा
• ताप — गर्मी, उत्ताप, उष्णता
• झूण्ड — दल, समूह, टोली
• कष्ट — तकलीफ, दुःख, पीड़ा
• संख्या — गिनती, आवादी
• दुनिया — संसार, जग
• जंगल — वन, अरण्य, कानन

कुछ अन्य शब्द और उनके समानार्थी शब्द :

• शब्द — पर्यायवाची
• गाँव — ग्राम
• पेड़ — वृक्ष
• लकड़ी — काठ
• मायूसी — निराशा
• वारिश — वर्षा
• जानवर — पशु
• शहर — नगर
• कदम — पग
• रेगिस्तान — मरुभूमि
• आवाज — ध्वनि
• समुद्र — सागर
• मानव — मनुष्य

7. निम्नलिखित शब्द बहुवचन में आए हैं । इनके एक वचन के रूप लिखिए :
बहुवचन — एकवचन
सुहावने — सुह्लवना
खिड़कियाँ — खिड़की
आवाजें — आवाज
कुर्सियाँ — कुर्सी
पत्ते — पत्ता
सूखे — सूखा
खबरें — खबर
किनारे — किनारा
खतरे — खतरा
पौधे — पौधा

8. कोष्ठक में दिए गए उपयुक्त विभक्ति चिह्नों से खाली जगह भरिए :
(से, में, के, ने, का )
उत्तर:
(i) शशांक बाबू चमेली गाँव के मूल निवासी हैं ।
(ii) मगर वे लगभग चालीस सालों से शहर में रहते हैं ।
(iii) आम के पेड़ों का अब नामोनिशान नहीं है ।
(iv) अखरबारों में बराबर खबरें छपती हैं ।
(v) दोनों ने सोचा ।

9. ‘क’ स्तंभ के शब्दों के साथ ‘ख’ स्तंभ के सही विपरीतार्थ या विलोम शब्दों का मिलान कीजिए :
‘क’ स्तंभ — ‘ख’ स्तंभ
नीचे — विदेश
रोना — दानव
देश — ऊपर
मानव — गीला
सूखा — हँसना
उत्तर:
‘क’ स्तंभ — ‘ख’ स्तंभ
नीचे — ऊपर
रोना — हैसना
देश — विदेश
मानव — दानव
सूखा — गीला

नीचे लिखी गई भाववाचक संज्ञाओं के प्रत्यरों को अलग कीजिए :

• भाववाचक — प्रत्यय
• स्वच्छता — ता
• अकेलापन — पन
• स्रीत्व — त्व
• लड़कपन — पन
• सनसनाहट — आहट
• बंधुत्व — त्व
• गरीबी — ई
• सुन्दरता — ता
• दिख़ावट — आवट
• लड़ाई — आई

10. इस प्रश्न का हल छात्र स्वयं करें ।

अन्य परीक्षोपयोगी प्रश्नोत्तर

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) शशांक बाबू शहर में क्यों रहते थे ?
उत्तर:
शशांक बाबू सरकारी नौकरी करते थे, इसलिए वे शहर में रहते थे ।

(ii) शशांक बाबू किसके साथ गाँव गए ?
उत्तर:
शशांक बाबू अपने बचपन के साथी रमेश के साथ अपने पुश्तैनी गाँव गए।

(iii) “अब हम रेगिस्तान ही में रहते हैं।” इस कथन का क्या अर्थ है ?
उत्तर:
बाग-बगीचों और जंगलों के कटने से गाँव भी अब रेगिस्तान सा वीरान हो गया था। यही कारण है कि गाँव में रहना भी अब उन्हें रेगिस्तान में रहने जैसा लग रहा था।

(iv) सरकार पेड़ों को लगाने के लिए क्या करती है?
उत्तर:
सरकार पेड़ों को लगाने के लिए करोंड़ों रुपये – खर्च करती है।

(v) सही समय पर बारिश न होने का क्या कारण हैं?
उत्तर:
जंगलों की अंधाधुंध कटाई से पेड़-पौधों का सफाया हो गया है । जहाँ पेड़-पौधे नहीं होते वहाँ वारिश भी सही समय पर नहीं होती। पेड़-पौधे ही बादलों को आकर्षित कर वर्षा कराते हैं।

2. निम्नलिखित प्रश्नों के सही विकल्प उत्तर पर (✓) का निशान लगाइए :

(i) शशांक बाबू किस गाँव के मूल निवासी हैं ?
(क) चमेली गाँव के
(ख) धनुपाली गाँव के
(ग) धर्मपुर गाँव के
(घ) फुलवारी गाँव के
उत्तर:
(क) चमेली गाँव के

(ii) शहर में रहना मुश्किल क्यों हो गया है ?
(क) ठंड बढ़ने से
(ख) गर्मी के बढ़ने से
(ग) धर्मपुर गाँव के उजड़ने से
(घ) फुलवारी गाँव के उजड़ने से
उत्तर:
(ख) गर्मी के बढ़ने से

(iii) कौन सिसकियाँ लेता है और हिचकियाँ लेता है?
(क) फूल
(ख) वन्य प्राणी
(ग) जंगल
(घ) पहाड़ी
उत्तर:
(ग) जंगल

(iv) किसके अभाव में खेती नहीं हो सकती ?
(क) खाद
(ख) सरकारी प्राणी
(ग) कोल्हू
(घ) बारिश
उत्तर:
(घ) बारिश

(v) जंगल अपना दुखड़ा किसके लिए रोता है ?
(क) शेर के लिए
(ख) मानव के लिए
(ग) हाथी के लिए
(घ) अपने लिए
उत्तर:
(ख) मानव के लिए

भाषा-कार्य :

4. दिए गए वाक्यों को पढ़िए :
तुम तो बेगाने हो गए।
किस रेगिस्तान में लाकर पटक दिया ।
ऊपर के वाक्यों में एक से अधिक क्रियाएँ साथ साथ आई है । उन्हें संयुक्त क्रिया कहते हैं । पाठ से संयुक्त क्रिया वाले तीन अन्य वाक्क्य छाँटकर लिखिए ।
उत्तर:
(i) चिड़ियाँ की कई नस्लें खत्म हो चुकी हैं ।
(ii) अपनी पुश्तैनी जगह तो देख लो।
(iii) दोनों साथी खुशी-खुशी गाँव के लिए चल पड़े।

5. पढ़िए, समझिए और लिखिए :
अचम्भा – अचंभा
सुन्दर – सुंदर
कण्ठ – ……….
डण्ठल – ……….
अन्त – ……….
बन्दर – ………
उत्तर:
कण्ठ – कंठ
डण्ठल – डंठल
अन्त – अंत
बन्दर – बंदर

6. दिए गए अनेक शब्दों के लिए एक शब्द पाठ से चुनकर लिखिए :
(i) वह स्थान जहाँ रेत ही रेत हो
(ii) जिसका भाग्य अच्छा हो
(iii) वन में रहने वाला
(iv) वन में उत्पन्न
(v) बिना मतलब का रोना
उत्तर:
(i) रेगिस्तान
(ii) भाग्यशाली
(iii) वनवासी
(iv) वनजात
(v) अरण्यरोदन

7. दिए गए शब्दों का वर्ण विच्छेद कीजिए :
जैसे – पहाड़ – प् + अ + ह् + आ + डू
पेड़, दरवाजा, सागौन, जंगल, योजना
उत्तर:
पेड़ – प्+ ए+ डूं
दरवाजा – द् + अ+ र+ अ+ व्+ आ+ ज् + आ
सागौन – स् + आ + ग् + औ + न्
जंगल – ज्+अ+ङ्+ ग्+अ+ल्
योजना – य् + ओ + ज् + अ+ न् + आ

पाठ का सारांश

चमेली गाँव के मूल निवासी शशांक बाबू चालीस सालों से शहर में रहते हुए सरकारी नौकरी करते हैं । उनके बचपन के साथी रमेश ने शशांक बाबू को उनके पुश्तैनी जगह को देखने के लिए प्रेरित किया ।

दोनों बस से गाँव की ओर चल पड़े । शशांक गाँव में जाकर अचंभे में पड़ गए। न तो वहाँ सड़कों के किनारे आम के पेड़थे, न ही पहाड़ी की ज्रलहटी से गाँव तक फैले जंगल ही दिखाई दे रहे थे । उन्हें लगा, वे किसी रेगिस्तान में पहुँच गए है। शाल, सागौन, आम, जामुन आदि अब लोगों की जरूरतों की भेंट चढ़ गए थे । जंगलों का सफाया होने से चारों ओर रेगिस्तान का जैसा दृश्य था।

शशांक अपने मित्र से धरती के तापमान के बढ़ने और गरमी की बजह से शहरों की बेहाल जिदगी की चर्चा करते हैं। उन्हें दूर से अजीब तरह की आवाजें सुनाई दे रही हैं । ये आवाजें सुखी डंठलों, सूखे-कच्चे पत्तों केआपस में टकराने से पैदा हो रही हैं । ऐसा लगता हैं जैसे जंगल सिसकियाँ ले रहा हो ।

इसी समयं शशांक पेड़ लगवाने की सरकारी योजनाओं की वात करते हैं । रमेश उन्हें समझाते हैं कि पौधे लगाए जरूर जाते हैं परंतु पानी के बिना वे सूख जाते हैं । बचे हुए पेड़ों को लोग काट डालते हैं। शशांक बताते हैं कि जगलों के साफ होने से मौसम में बदलाव होने की बात सही है । गरमी बढ़ने से हिमालय की बर्फ पिघल रही है और समुद्र का जलस्तर बढ़ रहा है ।

इन सभी बातों को ध्यान में रखते हुए दोनों मित्रों ने जंगल को बचाने की आवश्यकता महसूस की। यदि जंगलों के साथ छेड़ छाड़ न की जाय तो वे फिर से हरे-भरे हो जाएँगे ।

ସାରାଂଶ

ଚମେଲୀ ଗାଁର ମୂଳ ବାସିନ୍ଦା ଶଶାଙ୍କ ବାବୁ ସ୍ଖଳିଶି ବର୍ଷ ହେଲା ସହରରେ ରହି ସରକାରୀ ଋକିରି କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପିଲାଦିନର ସାଥୀ ରମେଶ ଶଶାଙ୍କ ବାବୁଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ସ୍ଥାନକୁ ଦେଖୁଆସିବାରୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଲେ । ଦୁହେଁ ବସ୍‌ରେ ଗାଁକୁ ଋଲିଲେ । ଶଶାଙ୍କ ଗାଁକୁ ଯାଇ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ । ସଡ଼କ କଡ଼ରେ ଆଉ ଆମ୍ବଗଛ ନଥିଲା କି ପାହାଡ଼ର । କି ପାଦେଦେଶଠାରୁ ଗାଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥିବା ଜଙ୍ଗଲ ଆଖରେ ପଡୁ ନଥିଲା। ତାଙ୍କୁ ଜଣାଗଲା ଯେ ସେ କୌଣସି ମରୁଭୂମିରେ ପହଞ୍ଚିଯାଇଛନ୍ତି । ଶାଳ, ସାଗୁଆନ, ଆମ୍ବ, ଜାମୁ ଗଛ ସବୁ ଲୋକଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକ୍ତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ଵାହା ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିବାରୁ ଋରିଆଡ଼ ମରୁଭୂମି ଭଳି ଦୃଶ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

ଶଶାଙ୍କ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ସହିତ ପୃଥୁବୀର ତାପମାତ୍ରା ବଢ଼ିବା ଓ ଗରମ ଯୋଗୁଁ ସହରର ଅତିଷ୍ଠ ଜୀବନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କଲେ । ତାଙ୍କୁ ଦୂରରୁ ଗୋଟିଏ ବିଚିତ୍ର ପ୍ରକାରର ଶବ୍ଦ ଆସୁଥୁବାର ଶୁଣାଗଲା। ସେ ଶବ୍ଦ ଶୁଖୁଲା ଡାଳ, ଶୁଖୁଲାପତ୍ର ଓ କଞ୍ଚାପତ୍ରର ପରସ୍ପର ସହିତ ବାଡ଼େଇ ହେବା ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିଲା। ଜଣାଯାଉଥିଲା ଯେ ସତେ ଯେପରି ଜଙ୍ଗଲ କାନ୍ଦୁଛି।

ଏତିକିବେଳେ ଶଶଙ୍କ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ପାଇଁ ସରକାରୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି। ରମେଶ ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଗଛ ତ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପରେ ଲଗାଯାଉଛି । କିନ୍ତୁ ପାଣି ବିନା ସେଗୁଡ଼ିକ ଶୁଖୁଯାଉଛି । ବାକିଥିବା ଗଛ ସବୁ ଲୋକେ କାଟି ନେଉଛନ୍ତି। ଶଶାଙ୍କ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟହେବା ଯୋଗୁଁ ପାଣିପାଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯିବା କଥା ପ୍ରକୃତରେ ସତ । ଉତ୍ତାପ ବଢ଼ିବା ଯୋଗୁଁ ହିମାଳୟର ବରଫ ତରଳୁଛି ଓ ସମୁଦ୍ରର ଜଳପତ୍ତନର ସ୍ତର ବଢ଼ୁଛି।

ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ଗାଁ ଭିତରକୁ ହାତୀ ପଲ ମାଡ଼ି ଆସୁଛନ୍ତି । ଲୋକେ ହାତୀପଲ ଘଉଡ଼େଇବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି । ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ । ସେଥିଯୋଗୁଁ ବଣରେ ରହୁଥ‌ିବା ବନବାସୀ ଲୋକ ଓ ଜଙ୍ଗଲର ପଶୁ ସମସ୍ତେ କଷ୍ଟ ପାଉଛନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲ ପଶୁ-ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଦୃତଗତିରେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଏହିସବୁ କଥାକୁ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଉଭୟ ବଂଧୁ ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ଯଦି ଜଙ୍ଗଲ ପ୍ରତି ଏଭଳି ଅତ୍ୟାଗର କରା ନଯିବ, ତେବେ ପୁଣି ଥରେ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଯିବ।

शब्दार्थ :

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Hindi Solutions Chapter 11 बना दो मधुर मेरा जीवन (कविता) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Hindi Solutions Chapter 11 बना दो मधुर मेरा जीवन (कविता)

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) कवि मातृभूमि हेतु क्या करना चाहता है ?
उत्तर:
कवि मातृभूमि हेतु बिना किसी संकोच के अपना तन, मन, और धन अर्पित कर देना चाहता है ।

(ii) कवि अपने मन को क्या बनाना चाहता है ?
उत्तर:
कवि अपने मन को संसार के सुख-दु:ख का आईना बनाना चाहता है । अर्थात् वह सब लोगों के सुखदु:ख को अपना सुख-दु:ख समझता है ।

(iii) कवि कब मरण-बरण करना चाहता है ?
उत्तर:
कवि लोगों की आँखों के आँसू पोंछते हुए यानी उनके दुःख को दूर करते हुए मृत्यु को वरण करना चाहता है । इस नेक कार्य में उसे अपनी मौत भी स्वीकार है।

(iv) कवि अपनी फौलादी बाँहों से क्या करना चाहता है ?
उत्तर:
कवि अपनी फौलादी बाँहो से बिना रुके, अपने निश्चय पर अटल रहते हुए अन्याय का दमन करना चाहता है ।

(v) कवि अपनी रसना के लिए क्या चाहता है ?
उत्तर:
कवि अपनी रसना यानी जिह्वा से मधुर वचन बोलना चाहता है । इसलिए वह चाहता है कि उसकी रसना में मधुर वचन का प्रवेश हो जाय ।

(vi) कवि का हृत्तन्त्री की तान से क्या हो जाएगा ?
उत्तर:
कवि की हृत्तन्त्री की तान से बिना कान वाले साँप का फन नीचे झुक जाएगा।

(vii) यह धरती कैसे स्वर्ग-भुवन बन जाएगी ?
उत्तर:
कवि के प्रेम, परोपकार की भावना और सेवा से यह धरती स्वर्ण भुवन बन जाएगी ।

2. पाठ के आधार पर शून्यस्थानों को भरिए :

बना दो ऐसा …………
………… हेतु ………… कर दूँ ………… अर्पण
………… गीत से । कर सकूँ सदा ………… |
उत्तर:
बना दो ऐसा मेरा जीवन कि मातृभूमि हेतु बेहिचक कर दूँ तन मन धन अर्पण अप्रतिहत, अविचल गीत कर सकूँ सदा अन्याय-दमन

3. समझिए और लिखिए ।
मातृभूमि, अर्पण, सरस, अमृत, मेरा, दर्पण, अश्रु, मरण-वरण, अप्रतिहत, रसना, मधुर, हृत्तंत्री, प्रेम, धरती, स्वर्ग
उत्तर:
छात्र अध्यापक की सहायता से शब्दों के अर्थ समझे और स्वयं लिखें ।

4. एक ही अर्थ वाले अनेक शब्द होते हैं। ये पर्यायवाची शब्द कहलाते हैं ।
उत्तर:

• सुमन – फूल,पुष्प,कुसुम
• मातृभूमि – जन्मभूमि
• अर्पण – प्रदान
• सरस – अच्छा
• अमृत – सुधा
• मेरा – अपना
• दर्पण – आईना
• अश्रु – आँसू
• मरण-वरण – मृत्यु को स्वीकार करना
• अप्रतिहत – अबाध
• रसना – जीभ
• मधुर – मीठा
• हत्तत्री – स्नेहभरी बात, हृदय के तार
• प्रेम – प्यार
• धरती – पृथ्वी
• स्वर्ग – देवलोक

भाषा-कार्य :

5. नीचे दिए गए शब्दों के समान अर्थ वाले पर्यायवाची शब्द लिखिए :
उत्तर:

• पवित्र – शुचि
• विषधर – साँप
• परहित – परोपकार
• रसना – जीभ
• शुचि – शुद्ध
• सुरभि – सुगंध

6. नीचे कुछ शब्द दिये गये है । देखिए :
मातृ + भूमि = मातृभूमि
छल + हीन = छलहीन
अश्रु + कण = अश्रुकण
हत् + तंत्री = हृत्तंत्री
स्वर्ग + भुवन = स्वर्गभुवन
इस प्रकार-के पाँच शब्द सोचकर लिखिए ।
उत्तर:
पुण्य + भूमि = पूण्यभूमि
हृदय + हीन = हृदयहीन
जल + कण = जलकण
विष + धर = विषधर
पर + हित = परहित

7. विलोम शब्द लिखिए :
उत्तर:
शब्द — विलोम
सरल — कठिन
छलहीन — छलयुक्त
मधुर — तिक्त
अन्याय — न्याय
हित — अहित

8. इस कविता को कंठस्थ करके कक्षा में सुनाइए ।
उत्तर:
विद्यार्थी स्वयं करें।
भावबोध :
बन ……….. अमृत – कण =
मैं फूल जैसा कोमल और सुन्दर बन सबको खुश कर दूँ। सुगंध बन सबको अमृत का स्वाद चखाऊँ।

जग………… दर्पण =
संसार के सुख से सुखी और दुःख से मैं दुःखी बनूँ। सबके साथ सहानुभूति रखूँ।

हृत्तंत्री की………… नतफन =
मैं अपनी स्नेहभरी बतों से, प्यार से किसी की न सुनने वाले दुष्ट व्यक्ति को भी विनम्र बना दूँ ।

अन्य परीक्षोपयोगी प्रश्नोत्तर

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) कवि अमृतकणों को कहाँ बाँटना चाहता है ?
उत्तर:
क़वि अमृत कणों को जन-जन में बाँटना चाहता है। वह चाहता है कि सभी मानव सुखी एवं मानवीय उच्च भावनाओं से युक्त हों ।

(ii) कवि अपने मन को किसका दर्पण बनाना चाहता है ?
उत्तर:
कवि अपने मन को जग के सुख-दुःख का दर्पण बनाना चाहता है ।

(iii) कविता का मूलभाव स्पष्ट कीजिए :
उत्तर:
इस कविता में कवि ईश्वर से कुछ वरदान माँगता है। वह अपना जीवन देश के निमित्त निस्संकोच भाव से बलिदान कर देना चाहता है । वह जन-जन के दुःख-दर्द को महसूस करता है और उसे मिटाना चाहता है । वह अपने हृदय की मधुर तान से घृणा को प्रेम में बदलना चाहत है । वह धरती को स्वर्ण के समान बनाने की अभिलाषा प्रकट करने के साथसाथ अपना तन-मन-धन सब कुछ अर्षित कर देना चाहता है ।

2. सही जोड़े मिलाइए :

‘क’ — ‘ख’
कर दूँ तन — मरण वरण
शुचि सरल — अन्याय दमन
अश्रु कण करूँ — मन धन अर्पण
कर सकूँ सदा — हो जाय नतफन
अकर्ण बिषधर — छलहीन सरस
उत्तर:
‘क’ — ‘ख’
कर दूँ तन — मन धन अर्पण
शुचि सरल — छलहीन सरस
अश्रु कण करूँ — मरण वरण
कर सवूँ सदा — अन्याय दमन
अकर्ण बिषधर — हो जाय नतफन

3. निम्नलिखित प्रश्नों के सही उत्तर पर (✓) का निशान लगाइए :

(i) कविता ‘बना दो मधुर मेरा जीवन’ के कवि हैं-
(क) सूर्यकांत त्रिपाठी ‘निराला’
(ख) भवानी प्रसाद मिश्र
(ग) राधाकान्त मिश्र
(घ) रामधारी सिंह ‘दिनकर’
उत्तर:
(ग) राधाकान्त मिश्र

(ii) कवि देशहित में किसका अर्पण नहीं करना चाहता है ?
(क) तन
(ख) मन
(ग) धन
(घ) दुःख
उत्तर:
(घ) दुःख

(iii) ‘फौलादी बाहें’ किनके प्रतीक हैं ?
(क) मजबूत इरादों के
(ख) कमजोरी के
(ग) कायरता के
(घ) खुशी के
उत्तर:
(क) मजबूत इरादों के

(iv) ‘अर्कण’ किसे कहा गया है ?
(क) बहरे को
(ख) साँप को
(ग) गूँगे को
(घ) नेताओं को
उत्तर:
(ख) साँप को

भाषा-कार्य :

4. दिए गए शब्दों के दो-दो पर्यायवाची शब्द लिखिए-
सुमन, सुरभि, अश्रु, मरण, रसना, भुवन
उत्तर:

• सुमन – फूल, कुसुम
• सुरभि – सुगंध, खुशबू
• अश्रु – आँसू, नयनजल
• मरण – मृत्यु, मौत
• रसना – जीभ, जिह्वा
• भुवन – संसार,जग

5. कविता से पाँच संज्ञा शब्द चुनकर उनका वाक्यों में प्रयोग कीजिए ।
उत्तर:

• जीवन – हमें जीवन सार्थक बनाना चाहिए।
• सुमन – बाग में अनेक सुमन खिले हुए हैं ।
• मन – मन में पक्का निश्चय करने से कार्य सरल हो जाता है ।
• अश्रु – प्रथम पुरस्कार मिलने पर आलोक की आँखों से खुशी के अश्रु बह निकले ।
• धरती – धरती को प्रदूषणमुक्त बनाना हमारा पहला कर्तव्य है ।

6. दिए गए शब्दों को जोर-जोर से बोलिए और लिखिए।
बेहिचक, अर्पण, मधुरस, शुचि, वरण, अविचल
उत्तर:
छात्र स्वयं करें ।

पाठ का सारांशः

बना दो ऐसा मेरा जीवन ।
कि मातृभूमि हेतु बेहिचक
कर दूँ तन मन धन अर्पण ।
बन सुमन सुरभि मधुरस
शुचि सरल छलहीन सरस
बितरूँ जन-जन में अमृत कण !

प्रसंग : प्रस्तुत पंक्तियाँ हमारी हिन्दी पाठ्यपुस्तक ‘मेरी हिन्दी पुस्तक-२’ की कविता ‘बना दो मधुर मेरा जीवन’ से ली गई हैं । इन पंक्तियों में कवि ने ईश्वर से अपने जीवन को देशहित में काम आने योग्य बनाने का अनुरोध किया है ।

व्याख्या : कवि मातृभूमि के लिए अपने जीवन को समर्पित कर देना चाहता है । वह अपने जीवन को ऐसा बनाना चाहता है कि देश की खातिर अपना तन-मन-धन सब बिना किसी हिचक के अर्पित कर सके । वह फूलों की सुगंध की तरह अपना प्रभाव जन-जन तक फैलना चाहता है । वह पवित्र, सरल और भोला-भाला बनकर अमृत कणों को सब लोगों तक पहुँचाना चाहता है । इन सब के लिए वह ईश्वर की कृपा चाहता है ।

प्रसंग : प्रस्तुत पंक्तियाँ हमारी हिन्दी पाठ्यपुस्तक ‘मेरी हिन्दी पुस्तक-२’ की कविता ‘बना दो मधुर मेरा जीवन’ से ली गई हैं । इन पंक्तियों में कवि ने ईश्वर से अपने जीवन को देशहित में काम आने योग्य बनाने का अनुरोध किया है ।

व्याख्या : कवि मातृभूमि के लिए अपने जीवन को समर्पित कर देना चाहता है । वह अपने जीवन को ऐसा बनाना चाहता है कि देश की खातिर अपना तन-मन-धन सब बिना किसी हिचक के अर्पित कर सके । वह फूलों की सुगंध की तरह अपना प्रभाव जन-जन तक फैलना चाहता है । वह पवित्र, सरल और भोला-भाला बनकर अमृत कणों को सब लोगों तक पहुँचाना चाहता है । इन सब के लिए वह ईश्वर की कृपा चाहता है ।

ପ୍ରସଙ୍ଗ : ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶ ଆମ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ‘ମେରୀ ହିନ୍ଦୀ ପୁସ୍ତକ-୨’ର ‘ବନା ଦୋ ମଧୁର ମେରା ଜୀବନ’ କବିତାରୁ ନିଆଯାଇଛି। ଏଥ‌ିରେ କବି ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଦେଶହିତ କାମରେ ଆସିଥୁବା ଭଳି ଯୋଗ୍ୟ କରିଦେବା ପାଇଁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା : କବି ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି। ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଏଭଳି ଭାବରେ ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ଯେ ଯେପରି ସେ ଦେଶ ପାଇଁ ନିଜର ତନ-ମନ-ଧନ ସବୁ କିଛି ବିନା ଦ୍ବିଧାରେ ଅର୍ପଣ କରିଦେଇ ପାରିବେ । ସେ ପୁଷ୍ପର ସୁଗନ୍ଧ ଭଳି ତାଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଖରେ ପହ ।ଇଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଏସବୁ ପାଇଁ ସେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ କୃପାଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ।

बना दो ऐसा मेरा मन ।
जग के सुख दुःख का दर्पण।
पोंछ जन-जन के नयनों के
अश्रु कण करूँ मरण वरण ।
प्रभो बनाओ ऐसा मेरा तन
किअपनी फौलादी बाँहों से
अप्रतिहत, अविचल गति से
कर सूँ, सदा अन्याय – दमन ।

प्रसंग : प्रस्तुत पंक्तियाँ हमारी हिन्दी पाठ्यपुस्तक ‘मेरी हिन्दी पुस्तक-२’ की कविता ‘बना दो मधुर मेरा जीवन’ से ली गई हैं । इन पंक्तियों में कवि ने परमपिता को अपने मन और तन को समस्त मानव-जाति की सेवा के योग्य बनाने की इच्छा जता रहा है ।

व्याख्या : कवि का मन जन-जन की सेवा के लिए मचल रहा है । वह अपने मन में संसार के सुख-दु:ख दोनों को समेटना चाहता है । अर्थात् सभी लोगों के सुख-दु:ख को वह अपना सुख-दुःख समझता है । वह जन-जन की आँखों के आँसू पोंछना चाहता है । लोगों के दु:ख दूर करते-करते यदि मृत्यु भी आ जाए तो वह उसके लिए सहर्ष तैयार है । वह अपने शरीर को उतना बलिष्ठ बनाने की विनती कर रहा है कि उसकी मजबूत भुजाएँ लोगों के दुःख दूर करने के काम आ सकें । वह बिना रुके, बिना विचलित हुए अन्याय को दूर करने के लिए संकल्पित है ।

ପ୍ରସଙ୍ଗ : ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶ ଆମ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ‘ମେରୀ ହିନ୍ଦୀ ପୁସ୍ତକ-୨’ର ‘ବନା ଦୋ ମଧୁର ମେରା ଜୀବନ’ କବିତାରୁ ନିଆଯାଇଛି । ଏଥ‌ିରେ କବି ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ ପରମପିତା ତାଙ୍କ ଶରୀର ଓ ମନକୁ ସମଗ୍ର ମାନବ-ଜାତି ସେବା ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ କରିଦିଅନ୍ତୁ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟା : କବିଙ୍କ ମନ ସମସ୍ତ ଜନଙ୍କ ସେବା କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛି। ସେ ତାଙ୍କ ମନ ମଧ୍ଯରେ ସଂସାରର ସମସ୍ତ ସୁଖ-ଦୁଃଖ ଉଭୟକୁ ସାଉଁଟି ନେବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି।

ଅର୍ଥାତ୍ ସମସ୍ତଙ୍କ ସୁଖ-ଦୁଃଖକୁ ସେ ନିଜ ସୁଖ-ଦୁଃଖ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଖରୁ ଝରୁଥୁବା ଲୋତକ ପୋଛି ଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଲୋକଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୂର କରୁ କରୁ ଯଦି ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଉପଗତ ହୁଏ, ତେବେ ସେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ରହିଛନ୍ତି। ସେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ବିନତୀ ତାଙ୍କ ଶରୀରକୁ ଏତେ ବଳିଷ୍ଠ କରିଦିଅନ୍ତୁ ଯେ ସେଥ‌ିପାଇଁ ସହର୍ଷ କରିଛନ୍ତି ଯେ ସେ ତାଙ୍କର ଶକ୍ତ ବାହୁ ଲୋକଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୂର କରିବା କାମରେ ଲାଗି ପାରିବ । ସେ ନଅଟକି ଅବିଚଳିତ ଚି ରେ ଅନ୍ୟାୟ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ।

देना रसना में मधुर वचन ।
हत्तन्त्री की तान से मेरी
अकर्ण विषधर हो जाय नतफन ।
बना दो मधुर यह जीवन ।
प्रेम, परहित, सेवा से मेरी
धरती बन जाय स्वर्ण-भुवन ।

प्रसंग : प्रस्तुत पंक्तियाँ हमारी हिन्दी पाठ्यपुस्तक ‘मेरी हिन्दी पुस्तक-२’ की कविता ‘बना दो मधुर मेरा जीवन’ से ली गई हैं। इन पंक्तियों में कवि अपने मधुर वचन के द्वारा कुटिल से कुटिल प्राणी को भी वश में करने तथा अपनी सेवा से धरती को स्वर्णभूमि बनाने की कामना करता है ।

व्याख्या : कवि ईश्वर से अपने जीवन को मधुर बनाने की विनती करते हुए उसकी इच्छा है कि वह पृथ्वी को स्वर्णमयी बना सके । वह अपने प्रेम, परोपकार की भावना और सेवा से धरती को निवास करने योग्य एक अनुपम स्थान बनाने की कामना करता है ।

ପ୍ରସଙ୍ଗ : ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶ ଆମ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ‘ମେରୀ ହିନ୍ଦୀ ପୁସ୍ତକ-୨ ’ର ‘ବନା ଦୋ ମଧୁର ମେରା ଜୀବନ’ କବିତାରୁ ନିଆଯାଇଛି । ଏଥରେ କବି ତାଙ୍କ ମଧୁର ବଚନ ଦ୍ଵାରା କୁଟିଳରୁ କୁଟିଳ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ମଧ୍ୟ ବଶୀଭୂତ କରିବାକୁ ତଥା ସେବା ଦ୍ଵାରା ସଂସାରକୁ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଭୂମି ରୂପେ ନିର୍ମାଣ କରିବାର କାମନା କରିଛନ୍ତି ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା : କବି ଈଶ୍ଵରଙ୍କଠାରୁ ‘ମଧୁର ବଚନ’ କହିପାରିବାର ଶକ୍ତି ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରୁ ନିଃସୃତ ପ୍ରେମମୟ ମଧୁର ବାଣୀ ଦୁର୍ବିନୀତ ସର୍ପକୁ ମଧ୍ଯ ବିନମ୍ର କରିଦେଉ । ଅର୍ଥାତ୍ କବି ଦୁଷ୍ଟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ସେ ବିନୀତ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛନ୍ତି ଯେ ସେ କବିଙ୍କ ଜୀବନକୁ ମଧୁର କରିଦିଅନ୍ତୁ, ତା’ହେଲେ ସେ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୟୀ ରୂପେ ନିର୍ମାଣ କରିପାରିବେ । ସେ ପ୍ରେମ, ପରୋପକାର ଭାବନା ଓ ସେବା ବୃତ୍ତି ଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବାସ ଉପଯୋଗୀ ଏବଂ ଅନୁପମ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ନିର୍ମାଣ କରିବାର କାମନା କରିଛନ୍ତି।

शब्दार्थ :

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Hindi Solutions Chapter 10 चूहों की चौकड़ी Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Hindi Solutions Chapter 10 चूहों की चौकड़ी

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) सभी लड़के किस बात पर सहमत थे ?
उत्तर:
सभी लड़के इस बात पर सहमत थे कि चाहे कुछ भी हो जाए, वे नये अध्यापक से बिलकुल नहीं पढ़ेंगे ।

(ii) लड़कों ने बूढ़े सज्जन से क्या कहा ?
उत्तर:
लड़कों ने बूढ़े सज्जन को डिब्बे में जगह की कमी का कारण बताकर उन्हें दूसरे डिब्बे में चले जाने के लिए कहा।

(iii) चिकुन ने सज्जन को क्या सलाह दी ?
उत्तर:
चिकुन ने सज्जन को डिब्बे में से उतर जाने की सलाह दी। उसने उन्हें डिब्बे में चूहों के उत्पात के बारे में बताया।

(iv) चूहों के उत्पात से बूढ़े सज्जन की क्या प्रतिक्रिया हुई ?
उत्तर:
चूह्नों के उत्पात की बात सुनकर और उनके कारनामे जानकर बूढ़े सज्जन हँस पड़े। उहोंने कहा कि उन्हें पता होता कि डिब्ले में इतने सारे चूहे हैं तो वे उनके कुछ और इंतजाम करके रखते ।

(v) लड़कों ने क्या जिद की?
उत्तर:
लड़के बूढ़े सज्जन को उनके ही स्कूल में पढ़ाने के लिए जिद करन लगे। वे उन्हें साथ चलने के लिए कहने लगे। ऐसा न करने पर उन्होंने स्कूल ब्छेड़ देने की धमकी दी।

(vi) तुम्हें कौन-से अध्यापक अच्छे लगते हैं ।
उत्तर:
मुझे बच्चों से स्नेहरखनेवाले अध्यापक अच्छे लगते हैं। में ऐसे अध्यापक को पसंद करता हूँ जो डाँटडपट से काम न लेकर बच्चों को प्यार से पढ़ाँए और समझाँए ।

2. आप इस पाठ में से विशेषणों और उनके संज्ञाशब्दों को चुनकर लिखिए ।
जैसे – विशेषण — संज्ञ
आधी — छुट्टी
उत्तर-

• विशेषण — संज्ञा
• नए — सत्र
• नए — अध्यापक
• कुछ — लड़के
• सभी — लोग
• एक — लड़का
• गर्म-गर्म — समोसे
• छोटे-से — स्टेशन
• कई — सामान
• काले — कुम्हडे
• हरी — मिर्च
• रसीले — आम
• बूढ़े — सज्जन

3. मस्त + ई = मस्ती
हैरान + ई = हैरानी
ऐसे अन्य शब्द बनाइए :
उत्तर:

• नकल + ई = नकली
• कागज + ई = कागजी
• फसल + ई = फसली
• जंगल’ + ई = जंगली
• खुश + ई = खुशी इत्यादि

4. कोष्ठक में से सही शब्द चुनकर स्थान भरिए : ( पीछे, के बीच, कहीं, के, पास )
उत्तर:
उन लड़कों के बीच एक लड़का था चिकुन ।
उन के पास छोटे-मोटे कुछ सामान थे ।
बच्चे क्यों पीछे रहते ।
डिब्बे के पास एक ठेला आ गया ।
आपको कहीं जाने की जरूरत नहीं ।

5. युग्म शब्द छाँटिए और वाक्यों में प्रयोग कीजिए :
जैसे – मौज-मस्ती
उत्तर:

• मौज-मस्ती – आज का दिन मौज-मस्ती में ही बीत – गया ।
• छोटे-मोटे – उसने घर के सभी छोटे-मोटे काम निपट दिए ।
• गर्म-गर्म – गर्म-गर्म जलेबियें को देखकर उसके मुँह में पानी आ गया।
• खाते-खाते – मिठाइयाँ खाते-खाते सबका मन ऊब गया।
• ऐरे-गैरे – अधिकारी महोदय ऐरे-गैरे लोगों से बात तक नहीं करते ।
• अच्छे-अच्छे -पिताजी सबके लिए अच्छे-अच्छे कपड़े लाए हैं ।

6. कठिन शब्दों को लिखिए :
उत्तर:
छुट्टी, अध्यापक, स्कूल, हंडियाँ, ट्रंक, स्टेशन, संस्कृत, कुम्हड़ा, श्राद्ध, सेक्रेटरी

अन्य परीक्षोपयोगी प्रश्नोत्तर

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) बच्चों को कौन-सी खबर मिल गई थी ?
उत्तर:
बच्चों को यह खबर मिल गई थी कि इस बार गर्मी की छुट्टियाँ जल्दी होंगी ।

(ii) एक सज्जन गाड़ी में अपने किन-किन सामानों के साथ चढ़े ?
उत्तर:
सज्जन गाड़ी में एक बिछौना, एक टीन का ट्रंक, एक पोटली और कपड़ों से मुँह बंद किए हुए दो हंडियों के साथ चढ़े ।

(iii) सज्जन गाड़ी के डिब्बे से क्या कहकर तथा कहाँ बैठ गए ?
उत्तर:
सज्जन गाड़ी के डिब्बे में यह कहकर बैठ गए कि भीड़ के कारण कहीं जगह नहीं है, इसलिए मैं एक कोने में बैठ जाऊँगा । यह बात कहकर वे फर्श पर दरी बिछाकर बैठ गए।

(iv) वृद्ध सज्जन कौन-सा काम जानते थे ?
उत्तर:
वृद्ध सज्जन शिक्षक थे, वे पढ़ाना जानते थे। वे हिन्दी, अंग्रेजी, संस्कृत जैसी बहुत-सी भाषाओं के जानकार थे।

2. सही कथनों के सामने (✓) का तथा गलत कथनों का सामने (✗) का निशान लगाइए :

(i) बच्चों को पता नहीं था कि नए सत्र में नए अध्यापक आएँगे । (✗)
(ii) चिकुन ने कविता पढ़ी तो बच्चे ताली बजाकर हँसने लगे। (✓)
(iii) संबलपुर स्टेशन पर सज्जन नीचे उतरे और दो नए सज्जनों से बातचीत करने लगे । (✓)
(iv) सज्जन ने देखा कि रसगुल्लों से भरी हंडियाँ खाली नहीं हुई हैं । (✗)
(v) बाबा ने ठेलेवाले को बुलाकर हर बच्चे को दो-दो समोसे देने के लिए कहा । (✓)
(vi) सेक्रेटरी बाबू ने तर्कालंकार महाशय के रहने का इंतजाम नहीं किया था। (✗)

3. दिए गए प्रश्नों के सही उत्तर पर (✓) का निशान लगाइए :

(i) नये अध्यापक का क्या नाम था ?
(क) कालीचरण महापात्रा
(ख) विनोद तर्कलंकार
(ग) कालीकुमार तर्कालंकार
(घ) रंजन कुमार विद्यालंकार
उत्तर:
(ग) कालीकुमार तर्कालंकार

(ii) “चूहे तो बिना भूख के सब चट कर जाते हैं।” – यह किसने कहा ?
(क) चिकुन ने
(ख) माधबन ने
(ग) वृद्ध सज्जन ने
(घ) ठेलेवाले ने
उत्तर:
(ग) वृद्ध सज्जन ने

(iii) सज्जन ने किस स्टशन पर आकर कहा कि अब मैं इस डिब्से से निकलकर दूसरे में चला जाता हूँ।
(क) संबलपुर
(ख) अनगुल
(ग) भुवनेश्वर
(घ) रेढ़ाखोल
उत्तर:
(ख) अनगुल

(iv) वृद्य सज्जन ने किस स्टेशन पर उतरने की बात़ कही ?
(क) जहाँ काम मिलेगा वहीं
(ख) किसी छोटे स्टेशन पर
(ग) किसी बड़े स्टेशन पर
(घ) संबलपुर स्टेशन पर
उत्तर:
(क) जहाँ काम मिलेगा वहीं

(v) लड़कों के स्कूल में किनकी बहुत जरूरत थी?
(क) गणित के शिक्षक की
(ख) विज्ञान शिक्षक की
(ग) एक सेक्रेटरी की
(घ) भाषा सिखाने वाले की
उत्तर:
(घ) भाषा सिखाने वाले की

भाषा-ज्ञान:

4. दिए गए शब्दों के लिंग बदलकर लिखिए ।
(शिक्षक, लड़का, अध्यापिका, चूहा, आदमी, वृदथा)
उत्तर:

• शिक्षक – शिक्षिका
• लड़का – लड़की
• अध्यापिका – अध्यापक
• चूहा – चुहिया
• आदमी – औरत
• वृद्धा – वृद्ध

5. निम्नलिखित समूहवाचक शब्दों का वाक्यों में प्रयोग कीजिए :
घ्रुरमुट, भीड़, दल, झुंड, टोली
उत्तर:
झुरमुट – शिकारी कुत्तों को देखकर हिरन दुरुरमुट में छिपा गया।
भीड़ – रेलवे स्टशन पर बहुत भीड़ थी।
दल – डाकुओं के दल ने गाँववालों पर हमला कर दिया ।
झुंड – हाथी अकसर अपने झुंड में रहते हैं।
टोली – बच्चों की टोली सड़कों पर निकल आई थी।

6. पाठ से पाँच संज्ञा शब्द और पाँच क्रिया शब्द छाँटकर लिखिए ।
उत्तर:

• संज्ञा – अध्यापक, पेड, रेलगाड़ी, चिकुल, कविता
• क्रिया – पढ़ना, बैठना, आना, हैंसना, लौटना

पाठ का सारांशः

बच्चें की गर्मी की छुटियाँ जल्दी हो गई। नए सत्र में नए अध्यापक के आने की सूचना बच्चें को मिली। नए अध्यापक का नाम था कालीकुमार तर्कालंकार। आधी छुट्टी होने पर कुछ लड़कों ने नए अध्यापक से न पढ़ने से का मशविरा किया ।

छुट्टियाँ हुईं । वक्त कट गया। स्कूल खुलने पर लड़के रेलगाड़ी में बैठकर लौटने लगे। चिकुन नाम का एक लड़का कविता पढ़ने लगा और बाकी बच्चे तालियाँ बजाकर हँसने लगे। एक छोटे-से स्टेशन पर एक सज्जन गाड़ी में चढ़े। उनके पास कई छोटे-भोटे सामान थे ।

उस सज्जन से एक लड़के ने दूसरे डिब्बे में चले जाने के लिए कहा । सज्जन ने दूसरे डिब्ले में जगह न होने की बात कही और दरी बिछाकर वहीं बैठ गये । लड़के उनसे हँसी-मजाक करने लगे। इसी बीच संबलपुर स्टेशन आया। सज्जन नीचे उतरे । दो नए व्यक्ति उनसे मिलने आए थे। उनसे बात करके जब सज्जन डिब्बे में आए तो एक लड़के ने उन्हें डिब्बे से उतर जाने की सलाह दी। डिब्बे में चूहों के होने की बात कही। असल में बच्चे ही वे चूहे थे जिह्नोंने उनकी हंडियों से रसगुल्ले खा लिए थे और उनकी पोटली में से रसीले आम भी सफाचट कर दिए थे ।

सज्जन यंह सुनकर नाराज नहीं हुए। इसके बाद अनगुल स्टेशन आया । सज्जन ने दूसरे डिब्बे में जाने की बात कही तो बच्चों ने मना कर दिया । फिर उन्होंने ठेलेवाले से खरीदकर बच्चों को दो-दो समोसे खिलाए।

बच्चे बहुत खुश थे । उन्होंने सज्जन से पूछा – “बाबा आप कहाँ जा रह हैं ?’ उन्होंने बताया कि वे शिक्षक हैं और काम की तलाश में जा रहे हैं । लड़कों ने खुश होकर कहा कि आप हमारे स्कूल में आकर पढ़ाइए । सज्जन के आनाकानी करने पर बच्चों ने उन्हें हर तरह से समझाया कि आप हमारे साथ ही चलें ।

गाड़ी स्टेशन पर रुकी । वहाँ स्कूल के सेक्रेटरी खड़े थे। उन्होंने बू ढ़े सज्जन को प्रणाम किया और उनके आने पर खुशी प्रकट की। लड़के एक-दूसरे का मुँह ताकने लगे ।

ପିଲାମାନଙ୍କର ଖରା ଛୁଟି ଶୀଘ୍ର ହୋଇଗଲା। ନୂଆ ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ନୂଆ ଶିକ୍ଷକ ଆସିବେ ବୋଲି ପିଲାଙ୍କୁ ଖବର ମିଳିଗଲା । ନୂଆ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନାଁ ଥୁଲା କାଳୀକୁମାର ତତ୍କାଳଂକାର। ଅଧା ଛୁଟି ପରେ ପିଲାମାନେ ସ୍ଥିର କଲେ ଯେ ସେମାନେ ନୂଆ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କ ପାଖରେ ପଢ଼ିବେ ନାହିଁ ।
ଛୁଟି ହୋଇଗଲା । ସମୟ ବିତିଗଲା । ସ୍କୁଲ ଖୋଲିବା ସମୟ ହେବାରୁ ରେଳଗାଡ଼ିରେ ବସି ପିଲାମାନେ ଫେରିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଚିକୁନ କବିତା ପଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା। ଅନ୍ୟ ପିଲାମାନେ ତାଳି ମାରି ହସିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଷ୍ଟେସନରେ ଜଣେ ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଗାଡ଼ିରେ ଚଢ଼ିଲେ। ତାଙ୍କ ପାଖରେ ବହୁତ ଗୁଡ଼ିଏ ଛୋଟମୋଟ ଜିନିଷ ଥିଲା ।

ଗୋଟିଏ ପିଲା ସେହି ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଡବାକୁ ଗଲିଯିବାକୁ କହିଲା। ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ କହିଲେ ଯେ ଅନ୍ୟ ଡବାମାନଙ୍କରେ ଜାଗା ନାହିଁ । ସେ ଦରି ବିଛେଇ ସେହିଠାରେ ବସିପଡ଼ିଲେ। ପିଲାମାନେ ତାଙ୍କ ସହିତ ଥଟ୍ଟାମଜା କଲେ, ଏଥିମଧ୍ୟରେ ସମ୍ବଲପୁର ଷ୍ଟେସନ ଆସିଗଲା। ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ତଳକୁ ଓହ୍ଲେଇଲେ। ଦୁଇଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କୁ ଭେଟିବାକୁ ଆସିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସହିତ କଥାବାର୍ଭା ସାରି ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ଡବା ଭିତରକୁ ଆସିବାମାତ୍ରେ ଗୋଟିଏ ପିଲା ତାଙ୍କୁ ଡବାରୁ ଓହ୍ଲେଇ ଯିବାକୁ କହିଲା, ସେ କହିଲା ଯେ ସେ ଡବାରେ ବହୁତ ମୂଷା ଅଛନ୍ତି। ପ୍ରକୃତରେ ସେହି ପିଲାମାନେ ହିଁ ମୂଷା ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କ ହାଣ୍ଡିରୁ ରସଗୋଲା ଖାଇଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପୁଟୁଳି ଭିତରେ ଥିବା ରସୁଳିଆ ଆମ୍ବତକ ମଧ୍ୟ ଖାଇଦେଇଥିଲେ।

ଏହା ଶୁଣି ଭଦ୍ର ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ଆଦୌ ରାଗିଲେ ନାହିଁ । ଏହାପରେ ଅନଗୁଳ ଷ୍ଟେସନ ଆସିଲା। ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ଅନ୍ୟ ଡବାକୁ ଯିବାକୁ କହିବାରୁ ପିଲାମାନେ ତାଙ୍କୁ ମନାକଲେ। ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ଠେଲାଗାଡ଼ିରେ ସିଙ୍ଗଡ଼ା ବିକୁଥୁବା ଲୋକଙ୍କୁ ଡାକି ପ୍ରତି ପିଲାକୁ ଦୁଇ-ଦୁଇଟି ସିଙ୍ଗଡ଼ା ଖାଇବାକୁ ଦେଲେ। ପିଲାମାନେ ବହୁତ ଖୁସି ହୋଇଗଲେ। ସେମାନେ ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ‘ ‘ବାବା ଆପଣ କେଉଁଠାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି ? ” ’ ସେ କହିଲେ ଯେ ସେ ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ। କାମ ଖୋଜିବାକୁ ସେ ଯାଉଛନ୍ତି।

ପିଲାମାନେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇ କହିଲେ ଯେ ଆପଣ ଆମ ସ୍କୁଲକୁ ଆସି ଆମକୁ ପଢ଼ାନ୍ତୁ । ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ଟାଳଟୁଳ କରିବାରୁ ପିଲାମାନେ ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇଲେ ଯେ ଆପଣ ଆମ ସହିତ ଆସନ୍ତୁ। ଗାଡ଼ି ଷ୍ଟେସନରେ ଅଟକିଲା। ସେଠାରେ ସ୍କୁଲର ସେକ୍ରେଟେରୀ ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ବୃଦ୍ଧ ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣଙ୍କୁ ନମସ୍କାର କଲେ ଓ ସେ ଆସିଥିବାରୁ ଆନନ୍ଦ ପ୍ରକାଶ କଲେ। ପିଲାମାନେ ଏସବୁ ଦେଖୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପରସ୍ପରର ମୁହଁକୁ ଚାହିଁ ରହିଲେ।

शब्दार्थ :

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Geography Important Questions Chapter 6 ମାନବୀୟ ପରିବେଶ – ଜନବସତି, ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ Important Questions and Answers.

BE Odisha Class 7 Geography Important Questions Chapter 6 ମାନବୀୟ ପରିବେଶ – ଜନବସତି, ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଜନବସତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ? ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜନବସତି ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:

1. ମନୁଷ୍ୟ ଯେଉଁଠାରେ ନିଜ ଘର ନିର୍ମାଣ କରି ବାସ କରେ ତାହାକୁ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ । ଜଳର ସୁଲଭତା ଏବଂ ଉର୍ବର ମୁଭିକା ଥିବା ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ଅନେକ ଜନବସତି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ ।
2. ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ବା ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ହୋଇପାରେ । ଯେଉଁ ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକରେ ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ବଳ୍ପ ଅବଧୂ ବାସ କରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି । ସାଧାରଣତଃ ପାର୍ବତ୍ୟ ଓ ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ, ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ ଓ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସଚ୍ଚି ଦେଖାଯାଏ ।
3. ମାତ୍ର ଅନୁକୂଳ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଓ ଜଳବାୟୁ, ଜଳର ସୁଲ ଇତା, ଉର୍ବର କୃଷିଭୂମି, ବ୍ୟବସାୟ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସେବାକେନ୍ଦ୍ର ମାନଙ୍କରେ ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ଗଢ଼ିଉଠେ । ସେହିପରି ଜନବସତି ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି ଓ ନଗର ଜନବସତି ଭାବେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ।
4. କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ଜନବସତିକୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ । ସେହି ପରି କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ ଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା ।
5. ବିଭିନ୍ନ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକାମାନଙ୍କରେ ଏହାକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର, ବିଭିନ୍ନ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ କେନ୍ଦ୍ର, ସେବାକେନ୍ଦ୍ର ଆଦି ଜନବସତି ଗଢ଼ିଉଠିଲା, ଯାହାକୁ ସହର ବା ନଗର ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

Question 2.
ସହର ଜନବସତି କିପରି ଗଢ଼ିଉଠିଲା ଓ ଏହି ଜନବସତି ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:

1. ନଦୀ ଉପତ୍ୟକାମାନଙ୍କରେ ଜଳର ସୁଲଭତା, ଉର୍ବର ମୃତ୍ତିକା ଓ କୃଷିପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ହେତୁ ସେଠାରେ ଅନେକ ଜନବସତି ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ।
2. କୃଷିଜାତ ପଦାର୍ଥ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବସ୍ତୁର ଆଦାନପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟ, ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଗମନାଗମନ ପଥର ବିକାଶ ହେଲା ।
3. ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିବା ସହିତ ସେମାନଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ ଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର, ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବସାୟ, ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ଓ ସେବାକେନ୍ଦ୍ର ଆଦି ଜନବସତିରେ ସ୍ଥାପିତ ହେଲା । ଏହିପରି ସହର ଜନବସତି ଗଢ଼ିଉଠିଲା ।
4. ସହର ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକ ସଘନ, ସକେନ୍ଦ୍ରିକ ଓ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥାଏ ।
5. ଜନବସତିର ଲୋକେ ଉତ୍ପାଦନ, ବ୍ୟବସାୟ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏହାର ଜନସଂଖ୍ୟା ପାଞ୍ଚହଜାରରୁ ଅଧିକହୋଇଥାଏ ।

Question 3.
ଆମ ଦେଶର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଜଳ ପରିବହନ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

1. ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୁନାବ୍ୟା ନଦୀ, ହ୍ରଦ ଓ କେନାଲ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଜଳ ପରିବହନ କରାଯାଇଥାଏ ।
2. ଆମ ଦେଶର ଗଙ୍ଗା, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର, ମହାନଦୀ ଓ କାବେରୀ ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଜଳ ପରି ବହନ ହୋଇଥାଏ ।
3. ଆମ ରାଜ୍ୟର ଚିଲିକା ହ୍ରଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାରିକୁଦ, ମାଲୁଦ, କାଳିଜାଈ ଆଦି ସ୍ଥାନକୁ ଲଞ୍ଚ, ଷ୍ଟିମର, ଡଙ୍ଗା ଆଦି ସାହାଯ୍ୟରେ ଯାତାୟାତ କରାଯାଏ ।
4. ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଓ ତାମିଲନାଡୁର ବକିଂହାମ୍ କେନାଲ, କେରଳର କେତେକ କେନାଲ ଦ୍ବାରା ଜଳ ପରିବହନ ହୋଇଥାଏ ।
5. ଆମ ରାଜ୍ୟର ତାଳଦଣ୍ଡା କେନାଲ, ପଟ୍ଟାମୁଣ୍ଡାଇ କେନାଲ ଦ୍ଵାରା ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଳ ପରିବହନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

Question 4.
ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ ବହିର୍ବାଣିଜ୍ୟ କିପରି କରାଯାଇଥାଏ ଲେଖ ।
Answer:

1. ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ ବହିର୍ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରିଗୋଟି ସମୁଦ୍ରପଥ ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇଥାଏ ।
2. ସୁଏଜ କେନାଲ ପଥ ଦେଇ ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହ ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ହୋଇଥାଏ ।
3. ସିଙ୍ଗାପୁର ସମୁଦ୍ର ପଥ ଦେଇ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ, ଜାପାନ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ କାନାଡ଼ା ସହ ଭାରତ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କରିଥାଏ ।
4. ସେହିପରି ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକୀୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଉତ୍ତମାଶା ଅନ୍ତରୀପ ପଥ ଦେଇ ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ହୋଇଥାଏ ।
5. ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ପଥ ଦେଇ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଓ ନିଉଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡ ସହିତ ଭାରତର ବହିର୍ବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question 5.
ଅତୀତରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାଏ ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ସମ୍ପକରେ ଲେଖ ।
Answer:

1. ଅତୀତରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ପାରା ଦ୍ଵାରା ସମ୍ବାଦ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଉଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ନିଆଁ ଜାଳି କିମ୍ବା କୌଣସି ଲୋକଦ୍ଵାରା ବାଦ୍ୟ ବା ଧେଣ୍ଡୁରା ବଜାଇ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଖବର ଦିଆଯାଉଥିଲା ।
2. କ୍ରମେ ଡାକ ଓ ତାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆରମ୍ଭ ହେବାପରେ ଚିଠିପତ୍ର, ଟେଲିଗ୍ରାମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ।
3. ତା’ପରେ ଦୂରସଞ୍ଚାର ମାଧ୍ୟମରେ ଟେଲିଫୋନ୍ ଓ ଟେଲିଗ୍ରାମ୍, ଟେଲେକ୍‌ ସ ଓ ପରେ ବେତାର ବା ରେଡ଼ିଓ ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଟେଲିଭିଜନ ଦ୍ବାରା ଯୋଗାଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ୍ଷିପ୍ର ହେଲା ଓ ସମୟ ଅପଚୟ କମ୍ ହେଲା । ସର୍ବଶେଷରେ ସେଲ୍‌ଫୋନ୍, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ଆଦିର ପ୍ରଚଳନ ଫଳରେ ଯୋଗାଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା ।
4. ଫଳରେ ମୁହୂର୍ଭକ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୋଣ ଓ ଅନୁକୋଣରେ ଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଓ ଭାବ ବିନିମୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଲା । ଘରେ ବସି ରେଳ, ବିମାନ, ହୋଟେଲ, ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟ ଆଦିର ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ, ବ୍ୟାକିଂ ସେବା, ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀର କ୍ରୟବିକ୍ରୟ କରାଯାଇ ପାରିଲା ।
5. ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ସଂସ୍ଥା ସହ ଏପ୍ରକାର ଅନ୍ତଃସଂଯୋଗୀକରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି ହେତୁ ଆମ ପୃଥବୀ ଏକ ବିରାଟ ଗ୍ରାମରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ?
Answer:

1. କାଳକ୍ରମେ ମନୁଷ୍ୟ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ କରି ଶିଖୁଲା । କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଶ୍ରମଭିଭିକ ହୋଇଥିବାରୁ ତାକୁ ପରିବାର ସହିତ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ନିକଟରେ ରହିବାକୁ ପଡ଼ିଲା। ବଳକା କୃଷିଜାତ ପଦାର୍ଥକୁ ସାଇତି ରଖୁବା ନିମନ୍ତେ ସ୍ଥାୟୀଗୃହ ନିର୍ମାଣ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଲା।
2. ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏପରି ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ନିଜର ପରିବାର ତଥା ଅନ୍ୟର ପରିବାର ସହିତ ମିଶି ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀଭାବେ ବସବାସ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଲା। ଏହାଦ୍ଵାରା ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ସୃଷ୍ଟି ହେଲା। କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଏହି ପ୍ରକାର ଜନବସତିକୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କୁହାଗଲା ।

Question 2.
ସହର ବା ନଗର ଜନବସତି କିପରି ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ?
Answer:

1. କୃଷିଜାତ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବସ୍ତୁର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟ, ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଗମନାଗମନ ପଥର ବିକାଶ ହେଲା। ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ଗୃହ ଉପକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ ଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା ।
2. ସେଥ‌ିପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବସାୟ ଓ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର, ସେବାକେନ୍ଦ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଜନବସତି ସ୍ଥାପିତ ହେଲା। ଏହି ପ୍ରକାର ଜନବସତିକୁ ସହର ବା ନଗର ଜନବସତି କୁହାଗଲା।

Question 3.
ମାନବୀୟ ପରିବେଶ ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:

1. ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ସୁଖ ସୁବିଧା ପାଇଁ ଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ କୌଶଳର ଉପଯୋଗ କରି ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ କେତେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
2. ଏହି ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶକୁ ମାନବୀୟ ପରିବେଶ ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।

Question 4.
ଅତୀତରେ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରେରଣ କାର୍ଯ୍ୟ କିପରି କରାଯାଉଥିଲା ?
Answer:

1. ଅତୀତରେ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରେରଣ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଦ୍ଵାରା କିମ୍ବା ପାରା ସାହାଯ୍ୟରେ କରାଯାଉଥିଲା ।
2. ରାଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଯୁଦ୍ଧଜୟର ଖବର କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ନିଆଁ ଜାଳି କିମ୍ବା ତାଙ୍କର ଆଦେଶ ବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନେ ବାଦ୍ୟ ବା ଧେଣ୍ଡୁରା ବଢାଇ ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କୁ ଜଣାଉଥିଲେ।

Question 5.
ଭାରତରେ ଡାକ ଓ ତାର ସେବା କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ? ଡାକବିଭାଗ ଦ୍ଵାରା କେଉଁ କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଏ ?
Answer:

1. ଭାରତରେ ୧୮୫୪ ମସିହାରେ ଡାକ ଓ ତାର ସେବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
2. ଡାକ ବିଭାଗ ଦ୍ୱାରା ଚିଠିପତ୍ର ବଣ୍ଟନ, ମନିଅର୍ଡ଼ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଡାକଘର ଜୀବନବୀମା ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଏ ।

Question 6.
ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ?
Answer:

1. ମନୁଷ୍ୟ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଶିଖୁଲା ପରେ ତାକୁ ପରିବାର ସହିତ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ନିକଟରେ ରହିବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ଏହାଫଳରେ ସେ ସୁଚାରୁରୂପେ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଏବଂ ବଳକା କୃଷିଜାତ ପଦାର୍ଥକୁ ସାଇତି ରଖୁବା ନିମନ୍ତେ ସ୍ଥାୟୀ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କଲା ।
2. ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏପରି ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ନିଜର ପରିବାର ତଥା ଅନ୍ୟର ପରିବାର ସହିତ ମିଶି ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାବେ ବସବାସ କଲା ଓ ଏହାଦ୍ଵାରା ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ସେହି ଜନବସତିରେ ସ୍ଥାପିତ ହେଲା । ଏହି ପ୍ରକାର ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକ ନଗର ଜନବସତି ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲା । ତେଣୁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକାମାନଙ୍କରେ ନଗର ସଭ୍ୟତା ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା ।

Question 7.
ଆଜିକାଲି ଭାରତରୁ ଯେକୌଣସି ଦେଶକୁ ଯାତ୍ରା କରିବାପାଇଁ ଖୁବ୍ କମ୍ ସମୟ ଲାଗୁଛି ।
Answer:

1. ବର୍ତ୍ତମାନ ଉଡ଼ାଜାହାଜ ଏବଂ ସୁପରସୋନିକ୍ ଜେଟ୍ ବିମାନ ସାହାଯ୍ୟରେ ଆକାଶପଥରେ ପରିବହନ ଅଧ୍ଵକ କ୍ଷିପ୍ରତର ହୋଇପାରୁଛି ।
2. ତେଣୁ ଆଜିକାଲି ଭାରତରୁ ପୃଥିବୀର ଯେକୌଣସି ଦେଶକୁ ଯାତ୍ରା କରିବାପାଇଁ ଖୁବ୍ କମ୍ ସମୟ ଲାଗୁଛି ।

Question 8.
ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଜନବସତି ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:

1. ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋକମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପଶୁପାଳନ ଓ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି ।
2. ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଜନବସତି ପାଇଁ ପ୍ରତିକୂଳ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଜନବସତି ଦେଖାଯାଏ ।

Question 9.
ଆଜିକାଲି ପୃଥିବୀ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଗ୍ରାମରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରିଛି ।
Answer:

1. ଆଜିକାଲି ପୃଥ‌ିବୀରେ ଯୋଗାଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ସେଲ୍‌ଫୋନ୍, ଓୟାରଲେସ୍, ଫାକ୍‌ଟ୍ସ, ଟେଲେକ୍ସ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଅଳ୍ପ ସେକେଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନକୁ ଖବର ପଠାଯାଇ ପାରୁଛି ।
2. ସେରୁଲାର ଫୋନ୍‌ ଏବଂ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ରେ ଭିଡିଓ କନ୍‌ ଫରେନ୍ସ ମାଧ୍ୟମରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସିଧାସଳଖ କଥାବାର୍ତ୍ତା ସହ ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖୁହେଉଛି । ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ କୋଣ ଓ ଅନୁକୋଣରେ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁହୂର୍ଭକ ମଧ୍ୟରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଓ ଭାବ ବିନିମୟ ହୋଇପାରୁଥିବା ହେତୁ ଆମ ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ବିରାଟ ଗ୍ରାମରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରିଛି ।

Question 10.
ଦୂରଦର୍ଶନ ଏକ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଗଣମାଧ୍ୟମ ।
Answer:

1. ଦୂରଦର୍ଶନ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ବାଦ ପରିବେଷଣ, ଶିକ୍ଷଣୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଚାର ଓ ବିଭିନ୍ନ ମନୋରଞ୍ଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦୃଶ୍ୟମାନ – ଓ ଶବ୍ଦମାନ ରୂପରେ ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
2. ଏହା ଦୃଶ୍ୟଶ୍ରାବ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବ ପକାଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଗଣମାଧ୍ଯମ କୁହାଯାଏ ।

Question 11.
ପରିବହନ ପାଇଁ ହେଲିକପ୍ଟର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।
Answer:

1. ଅଗମ୍ୟ ସ୍ଥାନରୁ ହେଲିକପ୍ଟରଦ୍ଵାରା ଯାଇହୁଏ । ବନ୍ୟା, ଭୂମିକମ୍ପ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ ବିପନ୍ନ ଲୋକଙ୍କୁ ରିଲିଫ୍ ଖାଦ୍ୟ, ଜଳ ଓ ପୋଷାକ ତଥା ଔଷଧ ବଣ୍ଟନ କରିବାରେ ଏହା ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
2. ହେଲିକପ୍ଟରକୁ ଯୁଦ୍ଧ, ବନ୍ୟା ସମୟରେ ବିପନ୍ନଙ୍କ ଉଦ୍ଧାର କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ

Question 1.
ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ଓ ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି
Answer:

Question 2.
ସକେନ୍ଦ୍ରିକ ଜନବସତି ଓ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଜନବସତି

Question 3.
ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ? ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀ କିପରି ?
Answer:

1. ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ପାର୍ବତ୍ୟ ଓ ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ, ବରଫମୟ ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ ଓ ଘନ ଅରଣ୍ୟ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।
2. ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ଅରଣ୍ୟରୁ ଫଳମୂଳ ସଂଗ୍ରହ, ପଶୁପକ୍ଷୀ ଶିକାର, ଇଟା ତିଆରି ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିଥା’ନ୍ତି ।

Question 4.
ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତିରେ ଘରଗୁଡ଼ିକର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ କିପରି ?
Answer:

1. ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତିରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଘରଗୁଡ଼ିକ ପରିବେଶକୁ ଖାପ ଖୁଆଇଲା ଭଳି ନିର୍ମିତ ହୋଇଥାଏ ।
2. ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସଗୃହର ଛାତଗୁଡ଼ିକ ଗଡ଼ାଣ୍ତିଆ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ବର୍ଷାପାଣି ଜମିରହୁଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚା ସ୍ଥାନ ବା ମଞ୍ଚା ଉପରେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
3. ଉଷ୍ଣ ଜଳବାୟୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଘରର କାନ୍ଥ ମାଟିରେ ତିଆରି ମୋଟା କାନ୍ଥ ଓ ଛପରଘର ହୋଇଥାଏ ।

Question 5.
ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ଵ କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
Answer:
ଭୂମିର ଗଠନ, ଜଳବାୟୁ, ପରିବେଶ, ସମ୍ବଳ, ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ବ ନିର୍ଭର କରେ ।

Question 6.
ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି ଆର୍ଥିକ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ?
Answer:

1. ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦ୍ଵାରା ଲୋକମାନେ ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ସ୍ଥାନକୁ ଗମନାଗମନ କରିଥାନ୍ତି ।
2. ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଓ କଞ୍ଚାମାଲ ସହଜରେ ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ସ୍ଥାନକୁ ନେବା ଆଣିବା କରାଯାଇଥାଏ । ତେଣୁ କୌଣସି ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ବିକାଶରେ ଉନ୍ନତ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

Question 7.
ସଡ଼କପଥର ଗୁରୁତ୍ଵ କ’ଣ ?
Answer:

1. ସଡ଼କପଥ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମ ଓ ସହର ଜନବସତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କୁ ସଂଯୋଗ କରିଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅଳ୍ପ ତଥା ମଧ୍ୟମ ଦୂରତା ମଧ୍ଯରେ ଯାତ୍ରୀ ତଥା ମାଲ ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।
2. ସଡ଼କପଥ ଦ୍ବାରା ଲୋକମାନଙ୍କର ବାସଗୃହ ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ବଜାର, କଳକାରଖାନା, ଚିକିତ୍ସାଳୟ, ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଆଦି ସମସ୍ତ ସ୍ଥାନ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।

Question 8.
ଡାକ ପିକୋଡ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଣ ? ଏହା କେବେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା ?
Answer:

1. ଡାକର ସଠିକ ଓ ଦକ୍ଷ ବିତରଣ ପାଇଁ ଛଅ ଅଙ୍କବିଶିଷ୍ଟ ଡାକ ପିକୋଡ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି ।
2. ଏହା ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ପ୍ରବର୍ତନ କରାଗଲା ।

Question 9.
ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋକମାନେ କିପରି ଘରଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମାଣ କରିଥା’ଛି ?
Answer:

1. ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ବାସଗୃହର ଛାତକୁ ଗଡ଼ାଣିଆ କରିଥା’ନ୍ତି ।
2. ଯେଉଁସବୁ ସ୍ଥାନରେ ବର୍ଷାଦିନେ ପାଣି ଜମି ରହେ, ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନ ବା ମଞ୍ଚା ଉପରେ ନିର୍ମାଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

Question 10.
ସ୍ଵର୍ଷ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କେଉଁ ଚାରୋଟି ସହରକୁ ସଂଯୋଗ କରାଯାଉଛି ?
Answer:
ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର ଚାରି ବୃହତ୍ ନଗରୀ ଦିଲ୍ଲୀ, ମୁମ୍ବାଲ, ଚେନ୍ନାଇ ଓ କୋଲକାତାକୁ ସଂଯୋଗ କରି ଜାତୀୟ ରାଜପଥର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରାଯାଇଛି ।

Question 11.
ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ଦ୍ୱାରା କ’ଣସବୁ ସୁବିଧା ମିଳିପାରୁଛି ?
Answer:

1. ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ରେଳରେ ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ, ବିମାନରେ ସ୍ଥାନ ସଂରଣକ୍ଷ, ହୋଟେଲ ଓ ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଉଛି ।
2. ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟାକିଙ୍ଗ୍ ସେବାର ବ୍ୟବହାର କରି ଘରେ ବସି ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀର କ୍ରୟବିକ୍ରୟ, ଫୋନ୍ ବିଲ୍ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଲ୍ ପୈଠ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରୁଛି ।

Question 12.
ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ରୈ ଜନବସତି କ’ଣ ?
Answer:

1. କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ଅଲଗା ହୋଇ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲେ, ତାକୁ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।
2. ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ ରହିଥିଲେ, ତାକୁ ରୈଖକ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଦର୍ଶାଅ

Question 13.
ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକାମାନଙ୍କରେ ନଗର ସଭ୍ୟତା ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା ।
Answer:

1. କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଜଳର ସୁଲଭତା ଏବଂ ଉର୍ବର ମୁଭିକା ହେତୁ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନେକ ଜନବସତି ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ।
2. ପରେ ସେଠାରେ ଗମନାଗମନ ପଥର ବିକାଶ ସହ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର, ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବସାୟ ଓ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର, ସେବାକେନ୍ଦ୍ର ଆଦି

Question 14.
ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନବସତି ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି
Answer:

Question 15.
ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ଵ
Answer:

Question 16.
ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ
Answer:

Question 17.
ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ଓ ରାଜ୍ୟ ରାଜପଥ
Answer:

Question 18.
ସୁଏକ କେନାଲ ପଥ ଓ ସିଙ୍ଗାପୁର ପଥ
Answer:

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ।

Question 1.
ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନେକ ଜନବସତି ସ୍ଥାପିତ ହେଲା କାହିଁକି ?
Answer:
କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଜଳର ସୁଲଭତା ଏବଂ ଉର୍ବର ମୃତ୍ତିକା ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ହେତୁ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନେକ ଜନବସତି ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ।

Question 2.
ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି କେଉଁଠାରେ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ପାର୍ବତ୍ୟ ଓ ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ, ବରଫ ମୟ ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ ଓ ଘନ ଅରଣ୍ୟ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ଦେଖାଯାଏ।

Question 3.
କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ସାଧାରଣତଃ ଅନୁକୂଳ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଓ ଜଳବାୟୁ, ଜଳର ସୁଲଭତା, ଉପଯୁକ୍ତ ଭୂମି, ଉର୍ବର ମୃତ୍ତିକା, ବ୍ୟବସାୟ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଗମନାଗମନ ଓ ସେବାକେନ୍ଦ୍ର ଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି ଦେଖାଯାଏ ।

Question 4.
ସଘନ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତିରେ ଗ୍ରାମର ଘରଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହ ଲଗାଲଗି ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାକୁ ସଘନ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

Question 5.
ଅପଖଣ୍ଡିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତିରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାକୁ ଅପଖଣ୍ଡିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ।

Question 6.
ସକେନ୍ଦ୍ରିକ ଜନବସତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହିତ ଲଗାଲଗି ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାକୁ ସକେନ୍ଦ୍ରିକ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

Question 7.
ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଜନବସତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ଅଲଗା ହୋଇ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲେ ତାକୁ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

Question 8.
ରୈଖୁଜ ଜନବସତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାକୁ ରେଖକ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ।

Question 9.
ଜନସଂଖ୍ୟା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କୌଣସି ଦେଶରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସେହି ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟା କୁହାଯାଏ ।

Question 10.
ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ଵ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଦେଶର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ତା’ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳଦ୍ଵାରା ଭାଗ କଲେ ପ୍ରତି ବର୍ଗକିଲୋମିଟରରେ ବାସ କରୁଥିବା ହାରାହାରି ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ସେହି ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ଵ କୁହାଯାଏ ।

Question 11.
ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ବ କାହାଁ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ?
Answer:
ଭୂମିର ଗଠନ, ଜଳବାୟୁ, ପରିବେଶ, ସମ୍ବଳ, ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ।

Question 12.
ପରିବହନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀ କିମ୍ବା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ନେବା ଆଣିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପରିବହନ କୁହାଯାଏ ।

Question 13.
ଗ୍ରୀନ୍ଡଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଓ ଚୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳରେ କିପରି ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଆନ୍ତି ?
Answer:
ଗ୍ରୀଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଓ ତୁଦ୍ରାଞ୍ଚଳରେ କୁକୁର ଓ ବଲ୍‌ଗା ହରିଣଦ୍ଵାରା ସ୍ନେଢଗାଡ଼ିକୁ ଟାଣି ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି।

Question 14.
ଥାଇଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଅଧିବାସୀମାନେ କାହାକୁ ଗମନାଗମନ ଓ ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ?
Answer:
ଥାଇଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଅଧିବାସୀମାନେ ହାତୀକୁ ଉଭୟ ଗମନାଗମନ ଓ ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି।

Question 15.
ପୃଥ‌ିବୀର ଉଚ୍ଚତମ ସଡ଼କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ମନାଲିରୁ ଲଦାଖର ଲେହ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିବା ସଡ଼କଟି ପୃଥ‌ିବୀର ଉଚ୍ଚତମ ସଡ଼କ।

Question 16.
ଭାରତୀୟ ରେଳପଥର ସ୍ନାନ ପୃଥ‌ିବୀରେ କେଉଁଠି ?
Answer:
ଭାରତ ପୃଥ‌ିବୀର ଚତୁର୍ଥ ବୃହତ୍ତମ ରେଳପଥ ଅଟେ |

Question 17.
ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ କେବେ ରେଳ ଚଳାଚଳ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ୧୮୫୩ ମସିହାରେ ରେଳ ଚଳାଚଳ ହୋଇଥିଲା ।

Question 18.
ପୃଥିବୀର ଦୀର୍ଘତମ ରେଳପଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ରୁଷିଆର ଟ୍ରାନ୍ସସାଇବେରିଆ ରେଳପଥ ପୃଥିବୀର ଦୀର୍ଘତମ ରେଳପଥ ଅଟେ।

Question 19.
କେଉଁ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସୁଏଜ୍ କେନାଲ ପଥ ଦେଇ ଭାରତ ବାଣିଜ୍ୟ କରିଥାଏ ?
Answer:
ଇଉରୋପ ମହାଦେଶର ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସୁଏକ କେନାଲ ପଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଭାରତ ବାଣିଜ୍ୟ କରିଥାଏ ।

Question 20.
କେଉଁ ପଥ ସବୁଠାରୁ ଦୃତଗାମୀ ପରିବହନ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ?
Answer:
ଆକାଶପଥ ସବୁଠାରୁ ଦୃତଗାମୀ ପରିବହନ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ।

Question 21.
ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିମାନ ବନ୍ଦର କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିମାନ ବନ୍ଦର ଦିଲ୍ଲୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 22.
ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର ମୁମ୍ବାଇରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 23.
କେଉଁ ମସିହାରେ ଛଅ ଅଙ୍କବିଶିଷ୍ଟ ଡାକ ପିକୋଡ଼ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା ?
Answer:
୧୯୭୨ ମସିହାରେ ଛଅ ଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଡାକ ପିନକୋଡ଼ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା ।

Question 24.
ଆମ ଦେଶର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ନାମ କ’ଣ ଓ ଏହା କେଉଁ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ?
Answer:
ଆମ ଦେଶର ମୁମ୍ବାଇରୁ ପ୍ରକାଶିତ ଗୁଜୁରାଟୀ ଦୈନିକ ବମ୍ବେ ସମାଚାର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର।

Question 25.
କାହାକୁ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
୧୮୬୬ ମସିହାରେ ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଉତ୍କଳ ଦୀପିକାକୁ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।

Question 26.
ଭାରତରେ କେବେ ଓ କେଉଁ ସ୍ନାନଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରଥମେ ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ସେବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତରେ ୧୮୫୧ ମସିହାରେ କୋଲକାତା ଓ ଡାଏମଣ୍ଡ ହାରବର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମେ ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ସେବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶ କର ।

i. ମାନବୀୟ ପରିବେଶ :
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ସୁଖସୁବିଧା ପାଇଁ ଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ କୌଶଳର ଉପଯୋଗ କରି ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ ଆଣିଥିବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମାନବୀୟ ପରିବେଶ ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।

ii. ସଘନ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି :
Answer:
ଯେଉଁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତିରେ ଗ୍ରାମର ଘରଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍କର ସହ ଲଗାଲଗି ହୋଇ ରହିଥାଏ, ତାକୁ ସଘନ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

iii. ଅପଖଣ୍ଡିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି :
Answer:
ଯେଉଁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତିରେ ଗ୍ରାମର ଘରଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ହୋଇ ରହିଥାଏ, ତାକୁ ଅପଖଣ୍ଡିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

iv. ସକେନ୍ଦ୍ରିକ ଜନବସତି :
Answer:
କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହ ଲଗାଲଗି ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାକୁ ସକେନ୍ଦ୍ରିକ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

v. ରୈଖକ ଜନବସତି :
Answer:
ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାକୁ ସୈଖକ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ ।

vi. ଜନସଂଖ୍ୟା :
Answer:
କୌଣସି ଦେଶରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ମଧ୍ଯରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାକୁ ସେହି ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟା କୁହାଯାଏ ।

vii. ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ଵ :
Answer:
ଦେଶର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ତା’ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଦ୍ଵାରା ଭାଗ କଲେ ପ୍ରତି ବର୍ଗ କିଲୋମିଟରରେ ବାସ କରୁଥ‌ିବା ହାରାହାରି ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ସେହି ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ୱ କୁହାଯାଏ ।

viii. ଜାତୀୟ ରାଜପଥ :
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ, ବନ୍ଦର ତଥା ଦେଶର ମୁଖ୍ୟ ସହରଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ସଡ଼କପଥ ।

ix. ରାଜ୍ୟ ରାଜପଥ :
Answer:
ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ସହ ବିଭିନ୍ନ ଜିଲ୍ଲାର ସଦର ମହକୁମା, ପ୍ରଧାନ ସହର ଓ ଶିଳ୍ପକେନ୍ଦ୍ରକୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରୁଥିବା ସଡ଼କପଥ ।

x. ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସଡ଼କ ଯୋଜନା :
Answer:
ଗ୍ରାମୀଣ ସଡ଼କଗୁଡ଼ିକ ପକ୍କା ସଡ଼କରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିବାପାଇଁ ଭାରତର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିବା ଏକ ଯୋଜନା ।

xi. ଫ୍ଲାଇଓଭର :
Answer:
ବୃହତ୍ ନଗରୀଗୁଡ଼ିକରେ ଜନଗହଳିପୂର୍ଣ୍ଣ ରାସ୍ତାର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵରୁ ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଯିବାପାଇଁ ସଡ଼କଠାରୁ ଉଚ୍ଚରେ ନିର୍ମିତ ସେତୁ ।

xii. ପରିବହନ :
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀ କିମ୍ବା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ନେବା ଆଣିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାକ୍ୟାଶକୁ ଗୋଟିଏ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶ କର ।

1. କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ଜନବସତି ।
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି

2. ପାର୍ବତ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ, ଘନ ଅରଣ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଜନବସତି ।
Answer:
ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଜନବସତି

3. ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘରଗୁଡ଼ିକ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ ରହି ଗଢ଼ି ଉଠିଥ‌ିବା ଜନବସତି ।
Answer:
ରୈଖକ ଜନବସତି

4. ଏକଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଥିବା ସହର ।
Answer:
ନଗର

5. ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀ ବା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଯାହାଦ୍ଵାରା ବହନ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଯାନବାହନ

6. ଯେଉଁ ପଥ ଦେଇ ଯାନବାହନ ପରିବହନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସାଧନ କରେ ।
Answer:
ପରିବହନ ପଥ

7. ମରୁଭୂମିରେ ପରିବହନର ଏକ ପ୍ରଧାନ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ପଶୁ ।
Answer:
ଓଟ

8. ଗ୍ରୀନଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଓ ତୁଦ୍ରାଞ୍ଚଳରେ ବଲ୍‌ଗାହରିଣ ଓ କୁକୁର ଦ୍ଵାରା ଟଣାଯାଉଥିବା ଗାଡ଼ି ।
Answer:
କ୍ଲୋଜଗାଡ଼ି

9. ଯେଉଁ ଯୋଜନା ଦ୍ଵାରା ଆମ ଦେଶର ଚାରି ବୃହତ୍ ନଗରୀ ଦିଲ୍ଲୀ, ମୁମ୍ବାଇ, ଚେନ୍ନାଇ ଓ କୋଲକାତାକୁ ସଂଯୋଗ କରାଯାଇ ଜାତୀୟ ରାଜପଥର ସଂପ୍ରସାରଣ କରାଯାଉଛି ।
Answer:
ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଯୋଜନା

10. ଜିଲ୍ଲାର ସଦର ମହକୁମାକୁ ଜିଲ୍ଲାର ବିଭିନ୍ନ ସହର ଓ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗ୍ରାମକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ସଡ଼କପଥ ।
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ସଡ଼କ

11. ଗ୍ରାମ୍ୟ କଳା ସଡ଼କକୁ ପକ୍କା ସଡ଼କରେ ପରିବର୍ଜିତ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥ‌ିବା ଏକ ଯୋଜନା ।
Answer:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନା

12. ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ରେଳପଥ ମଣ୍ଡଳ ।
Answer:
ପୂର୍ବତଟ ରେଳପଥ

13. ପୃଥ‌ିବୀର ଦୀର୍ଘତମ ରେଳପଥ ।
Answer:
ଟାନ୍ସ ସାଇବେରି ଆ ରେଳ ପଥ

14. ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଜଳ ପରିବହନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଏକ କେନାଲ ।
Answer:
ବକିଂହାମ୍ କେନାଲ

15. ସହରର ଜନଗହଳିପୂର୍ଣ୍ଣ ରାସ୍ତାର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ବରୁ ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଯିବାପାଇଁ ସଡ଼କଠାରୁ ଉଚ୍ଚରେ ନିର୍ମିତ ସେତୁ ।
Answer:
ଫ୍ଲାଇଓଭର

ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

Question 1.
କେଉଁଟି ଯୋଗାଯୋଗର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ ?
(କ) ଟେଲିଫୋନ୍
(ଖ) ବହି
(ଗ) ଟେବୁଲ
Answer:
ଟେବୁଲ

Question 2.
କେଉଁ ପ୍ରକାର ସଡ଼କ ଭୂମିତଳେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥାଏ ?
(କ) ଫ୍ଲାଇଓଭର
(ଖ) ଭୂତଳ ସଡ଼କ
(ଗ) ଜାତୀୟ ରାଜପଥ
Answer:
ଭୂତଳ ସଡ଼କ

Question 3.
କେଉଁ ଯାନ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରେ ନାହିଁ ?
(କ) ସାଇକେଲ,
(ଖ) ବସ୍
(ଗ) ଉଡ଼ାଜାହାଜ
Answer:
ସାଇକେଲ

Question 4.
ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵୀପକୁ ଯିବାପାଇଁ କେଉଁ ପରିବହନ ମାଧ୍ୟମଟି ଉପଯୁକ୍ତ ?
(କ) ଜାହାଜ
(ଖ) ରେଳ
(ଗ) କାର୍
Answer:
ଜାହାଜ

Question 5.
କାହାଦ୍ଵାରା ଆମେ ଘରେ ବସି ରଥଯାତ୍ରା ଦେଖୁପାରିବା ?
(କ) ବାଇନାକୁଲାର
(ଖ) ଦୂରଦର୍ଶନ
(ଗ) ବେତାର
Answer:
ଦୂରଦର୍ଶନ

Question 6.
କେଉଁଟି ମନୁଷ୍ୟର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ନୁହେଁ ?
(କ) ଖାଦ୍ୟ
(ଖ) ବସ୍ତ୍ର
(ଗ) ଯୋଗାଯୋଗ
(ଘ) ବାସଗୃହ
Answer:
ଯୋଗାଯୋଗ

Question 7.
ଆମ ଦେଶର ଉର୍ବର ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଜନବସତି ଦେଖାଯାଏ ?
(କ) ସଘନ
(ଖ) ସକେନ୍ଦ୍ରିକ
(ଗ) ସଘନ ଓ ସକେନ୍ଦ୍ରିକ
(ଘ) ସଘନ ଓ ବିକ୍ଷିପ୍ତ
Answer:
ସଘନ ଓ ସକେନ୍ଦ୍ରିକ

Question 8.
ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଆଣ୍ଡିକ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ କେଉଁ ପଶୁ ଭାର ବୋହିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ?
(କ) ଖଚର
(ଖ) ଲାମା
(ଗ) ଚମରୀ ଗାଈ
(ଘ) ବଲ୍‌ ହରିଣ
Answer:
ଲାମା

Question 9.
ଖଚର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳର ଏକ ଭାରବାହୀ ପଶୁ ?
(କ) ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ
(ଖ) ହିମାଳୟ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ
(ଗ) ମରୁ ଅଞ୍ଚଳ
(ଘ) ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ
Answer:
ହିମାଳୟ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ

Question 10.
ପ୍ଲେଜ୍ ଗାଡ଼ିକୁ କେଉଁ ପଶୁ ଟାଣିଥା’ଛି ?
(କ) ଖଚର
(ଖ) ଚମରୀଗାଈ
(ଗ) ବଲ୍‌ ହରିଣ
(ଘ) ଲାମା
Answer:
ବଲ୍‌ଗା ହରିଣ

Question 11.
ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରୁ ୪୦୦୦ ମିଟର ଉଚ୍ଚତାରେ ତିବ୍ବତ ମାଳଭୂମିରେ ଥିବା ରେଳପଥ କେଉଁ ଦୁଇଟି ସହରକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଛି ?
(କ) ଜିନ୍‌ଜିୟାଙ୍ଗ୍ – ଲେହ
(ଖ) ଲାଦାଖଲାସା
(ଗ) ଜିନ୍‌ଜିୟାଙ୍ଗ – ଲାସା
(ଘ) ବେଇଜିଂ-ଜିନ୍‌ଜିୟାଙ୍ଗ୍
Answer:
ଜିନ୍‌ଜିୟାଙ୍ଗ-ଲାସା

Question 12.
ଟ୍ରାନ୍ସ ସାଇବେରିଆ ରେଳପଥର ପୂର୍ବପ୍ରାନ୍ତ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ?
(କ) ସେଣ୍ଟ୍ପିଟର୍ସବର୍ଗ
(ଖ) ମସ୍କୋ
(ଗ) ଭ୍ଲାଡିଇଷ୍ଟକ
(ଘ) ତାସକେଣ୍ଟ୍
Answer:
ରାଡ଼ିଭଷ୍ଟକ

Question 13.
୧୮୫୪ ମସିହାରେ ଭାରତରେ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରଥମେ ରେଳ ପରିବହନର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ପୁଣେ ଓ ଥାନେ
(ଖ) ମୁମ୍ବାଇ ଓ ଥାନେ
(ଗ) ମୁମ୍ବାଇ ଓ ପୁଣେ
(ଘ) ନାସିକ ଓ ଥାନେ
Answer:
ମୁମ୍ବାଇ ଓ ଥାନେ

Question 14.
ଭାରତୀୟ ରେଳପଥର ସ୍ଥାନ ପୃଥ‌ିବୀରେ କେତେ ?
(କ) ପ୍ରଥମ
(ଖ) ଦ୍ବିତୀୟ
(ଗ) ତୃତୀୟ
(ଘ) ଚତୁର୍ଥ
Answer:
ଚତୁର୍ଥ

Question 15.
ଭାରତରେ କେତେ ଗେଜ୍ ବିଶିଷ୍ଟ ରେଳପଥ ରହିଛି ?
(କ) ଦୁଇ
(ଖ) ତିନି
(ଗ) ଚାରି
(ଘ) ପାଞ୍ଚ
Answer:
ତିନି

Question 16.
କେଉଁ ପଥରେ ଓଜନିଆ ଓ ବୃହଦାକାର ବିଶିଷ୍ଟ ପଦାର୍ଥ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ତଥା ଦୂର ସ୍ଥାନକୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ସୁଲଭ ମାଧ୍ଯମ ?
(କ) ସଡ଼କପଥ
(ଖ) ରେଳପଥ
(ଗ) ଜଳପଥ
(ଘ) ଆକାଶପଥ
Answer:
ଜଳପଥ

Question 17.
ନିଉୟର୍କ କେଉଁ ମହାଦେଶର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦର ?
(କ) ଏସିଆ
(ଖ) ଉତ୍ତର ଆମେରିକା
(ଗ) ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା
(ଘ) ଇଉରୋପ
Answer:
ଉତ୍ତର ଆମେରିକା

Question 18.
ଇଉରୋପର କେଉଁଟି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ଦର ?
(କ) ସିଙ୍ଗାପୁର
(ଖ) ସିଡ୍‌ନୀ
(ଗ) ଲଣ୍ଡନ
(ଘ) ଲଞ୍ଜେଲସ୍
Answer:
ଲଣ୍ଡନ

Question 19.
କେଉଁଠାରେ ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ମୁମ୍ବାଇ
(ଖ) ଚେନ୍ନାଇ
(ଗ) କୋଲକାତା
(ଘ) ଥୁରୁଅନନ୍ତପୁରମ୍
Answer:
ମୁମ୍ବାଇ

Question 20.
ଥୁରୁଅନନ୍ତପୁରମ୍ ବିମାନ ବନ୍ଦର କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ତାମିଲନାଡୁ
(ଖ) କେରଳ
(ଗ) ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ
(ଘ) କର୍ଣ୍ଣାଟକ
Answer:
କେରଳ

Question 21.
କେବେ ଡାକ ଓ ତାର ବିଭାଗକୁ ଡାକ ବିଭାଗ ଓ ଦୂରସଞ୍ଚାର ଏପରି ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଗଲା ?
(କ) ୧୮୫୪
(ଖ)୧୯୫୪
(ଗ) ୧୯୮୪
(ଘ) ୧୯୭୨
Answer:
୧୯୮୪

Question 22.
କେବେଠାରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଡାକ ପିକୋଡ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ?’
(କ) ୧୮୫୪
(ଖ) ୧୯୫୪
(ଗ) ୧୯୭୨
(ଘ) ୧୯୮୪
Answer:
୧୯୭୨

Question 23.
ଆମ ଦେଶରେ କେବେ ପ୍ରଥମ ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ୧୮୫୧
(ଖ) ୧୮୫୪
(ଗ) ୧୮୮୧
(ଘ)୧୯୮୪
Answer:
୧୮୫୧

Question 24.
କେବେ ‘ଭାରତୀୟ ବେତାର’ର ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ‘ଆକାଶବାଣୀ’ ହେଲା ?
(କ) ୧୯୩୬
(ଖ) ୧୯୫୭
(ଗ) ୧୯୭୨
(ଘ)୧୯୮୪
Answer:
୧୯୫୭

Question 25.
ଭାରତରେ କୋଲ୍‌କାତା ଓ ଡାଏମଣ୍ଡ ହାର୍‌ବର୍‌ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁ ସେବାଟି ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଡାକ
(ଖ) ବେତାର
(ଗ) ଟେଲିଫୋନ୍
(ଘ) ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍
Answer:
ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍

Question 26.
କାହାକୁ ଉପଯୋଗ କରି ଇ-ମେଲ୍ ପଠାଯାଇ ପାରେ ?
(କ) ଓୟାରଲେସ୍
(ଖ) ଫାକ୍‌
(ଗ) ଇଣ୍ଟରନେଟ୍
(ଘ) ସେଲୁଲାର ଫୋନ୍
Answer:
ଇଣ୍ଟରନେଟ

Question 27.
କେଉଁଟି ପୃଥବୀରେ ତଥ୍ୟ ସଞ୍ଚାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ?
(କ) ଓୟାରଲେସ୍
(ଖ) ମୋବାଇଲ ଫୋନ୍
(ଗ) ଫାଲ୍କ
(ଘ) ଇଣ୍ଟରନେଟ୍
Answer:
ଇଣ୍ଟର ନେଟ୍

Question 28.
ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର କେବେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥୁଲା ?
(କ) ୧୮୫୪
(ଖ)୧୮୭୯
(ଗ) ୧୮୬୬
(ଘ) ୧୮୮୧
Answer:
୧୮୬୬

Question 29.
ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର କେଉଁଟି ?
(କ) କେଶରୀ
(ଖ) ବମ୍ବେ ସମାଚାର
(ଗ) ଟାଇମ୍‌ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ
(ଘ) ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ମିରର୍
Answer:
ବମ୍ବେ ସମାଚାର

ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି _____ ଜନବସତି ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । (ଅସ୍ଥାୟୀ, ଗ୍ରାମ୍ୟ, ନଗର, ସକେନ୍ଦ୍ରିକ)
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ

2. ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତିରେ ଗ୍ରାମର ଘରଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହ ଲଗାଲଗି ______ ଜନବସତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । (ଅସ୍ଥାୟୀ, ନଗର, ସଘନ ଗ୍ରାମ୍ୟ, ଅପଖଣ୍ଡିତ ଗ୍ରାମ)
Answer:
ସଘନ ଗ୍ରାମ୍ୟ

3. କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳର ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହିତ ଲଗାଲଗି ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାକୁ ____ ଜନବସତି କୁହାଯାଏ। (ନଗର, ଗ୍ରାମ୍ୟ, ସଘନ ଗ୍ରାମ୍ୟ, ସକେନ୍ଦ୍ରିକ)
Answer:
ସକେନ୍ଦ୍ରିକ

4. ପ୍ରାଚୀନ କାଳର ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଆଣ୍ଡିଜ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ _____ ପଶୁକୁ ଭାରବାହୀ ପଶୁରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । (ଘୋଡ଼ା, ଓଟ, ଲାମା, ଖଚର)
Answer:
ଲାମା

5. ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ହିମାଳୟ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ _____ ପଶୁକୁ ଭାରବାହୀ ପଶୁରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା। (ଲାମ, ଖଚର, ଚମରୀଗାଈ, ଓଟ)
Answer:
ଖଚର

6. ତିବ୍‌ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ ____ ପଶୁକୁ ଭାରବାହୀ ପଶୁରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି। ( ଓଟ, ଖଚର, ଲାମା, ଚମରୀଗାଈ)
Answer:
ଚମରୀଗାଈ

7. ______ କୁ ମରୁଭୂମିର ଜାହାଜ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। (ଓଟ, ଗଧ, ଖଚର, ହାତୀ)
Answer:
ଓଟ

8. ଥାଇଲାଣ୍ଡର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ _____ ପଶୁ ଦ୍ବାରା ଉଭୟ ଗମନାଗମନ ଓ ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଇଥାନ୍ତି। (ଗଧ, ଓଟ, ଘୋଡ଼ା, ହାତୀ)
Answer:
ହାତୀ

9. ମେଟ୍ରୋ ରେଳ ସାହାଯ୍ୟରେ _____ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । (ଚେନ୍ନାଇ ଓ ମୁମ୍ବାଇ, ଦିଲ୍ଲୀ ଓ କୋଲକତା, କୋଲକତା, ଓ ଚେନ୍ନାଇ, ମୁମ୍ବାଇ ଓ କୋଲକତା)
Answer:
ଦିଲ୍ଲୀ ଓ କୋଲକାତା

10. ଇଉରୋପ ମହାଦେଶର ଦେଶ ସହିତ ______ ପଥ ଦେଇ ଭାରତ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କରିଥାଏ। (ଉତ୍ତମାଶା ଅନ୍ତରୀପ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ସୁଏଜ କେନାଲ, ସିଙ୍ଗାପୁର)
Answer
ପାରାଦ୍ବୀପ

11. ଓଡ଼ିଶାର ______ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ଦର। (ଗୋପାଳପୁର, ଧାମରା, ଚାନ୍ଦବାଲି, ପାରାଦ୍ଵୀପ)
Answer:
ସୁଏଜ କେନାଲ
ମୁମ୍ବାଇ

12. ଭାରତର _____ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରଧାନ ବନ୍ଦରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। (କୋଲକାତା, ଚେନ୍ନାଇ, ମୁମ୍ବାଇ, ପାରାଦ୍ୱୀପ)
Answer:
ଉତ୍ତମାଶା ଅନ୍ତରୀପ

13. ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକୀୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଭାରତ ______ ପଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କରିଥାଏ । (ସୁ ଏକ * କେନାଲ, ଉତ୍ତମାଶା ଅନ୍ତରୀପ, ସିଙ୍ଗାପୁର ସମୁଦ୍ର, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ପଥ)
Answer:
ଭାରତ

14. ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ, ଜାପାନ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ କାନାଡ଼ା ସହିତ ସିଙ୍ଗାପୁର ପଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ____ ଦେଶ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କରିଥାଏ। (ଭାରତ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ପାକିସ୍ଥାନ, ବାଂଲାଦେଶ)
Answer:
ପାଲାମ

15. ଦିଲ୍ଲୀର _______ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର ଅଟେ। (ଦମଦମ୍, ସାନ୍ତାକୃଜ, ମୀନାମ୍ବକମ୍, ପାଲାମ)
Answer:
ପାଲାମ

16. କୋଲକାତାର _____ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର ଅଟେ । (ପାଲାମ, ଦମଦମ୍, ସାନ୍ତାକୃଜ, ମୀନାମ୍ବକମ୍)
Answer:
ଦମଦମ୍,

17. ମୁମ୍ବାଇର ______ ବିମାନ ବନ୍ଦରକୁ ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର କୁହାଯାଏ। (ପାଲାମ, ଦମଦମ୍, ସାନ୍ତାକ୍ରୁଜ, ଥୁରୁଅନନ୍ତପୁରମ୍)
Answer:
ସାନ୍ତାକୁଳ

18. ଓଡ଼ିଶାର _______ ବିମାନ ବନ୍ଦର ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର । (ଭୁବନେଶ୍ଵର, ରାଉରକେଲା, ପୁରୀ, କଟକ)
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ଵର

19. ଆମ ଦେଶରେ _______ ଟି ଭାଷାରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ । (୯୦, ୯୧, ୯୨, ୯୩)
Answer:
୯୧

20. _______ ଏକ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଗଣମାଧ୍ୟମ। (ସମ୍ବାଦପତ୍ର, ରେଡ଼ିଓ, ଆକାଶବାଣୀ, ଦୂରଦର୍ଶନ)
Answer:
ଦୂରଦର୍ଶନ

21. _______ ଯାନ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରେ ନାହିଁ। (ସାଇକେଲ, ଟ୍ରକ, ବସ୍, ଉଡ଼ାଜାହାଜ)
Answer:
ସାଇକେଲ

ନାମ ଲେଖ।

i. ଓଡ଼ିଶାର ବିମାନ ବନ୍ଦରର ନାମ ।
Answer:
ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର

ii. କୋଲ୍‌କାତାର ବିମାନ ବନ୍ଦର ନାମ ।
Answer:
ଦମ୍ଦମ୍

iii. ଚେନ୍ନାଇର ବିମାନ ବନ୍ଦରର ନାମ ।
Answer:
ମୀନାମ୍ବକମ୍

iv. ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ଦର ।
ସିଡ଼ନୀ

v. ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ଦର ।
Answer:
ରିଓଡିଜେନିରୋ

vi. ମରୁଭୂମିର ଜାହାଜ ।
Answer:
ଓଟ

vii. ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ସାମୁଦ୍ରିକ ପଥ ।
Answer:
ସିଙ୍ଗାପୁର ସମୁଦ୍ରପଥ

viii. ଦିଲ୍ଲୀର ପାଲାମ ବିମାନ ବନ୍ଦରର ନାମ ।
Answer:
ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର

ix. ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା

x. ପୃଥ‌ିବୀର ଦୀର୍ଘତମ ରେଳପଥ ।
Answer:
ଟ୍ରାନ୍ସ-ସାଇବେରିଆନ୍‌ ରେଳପଥ ।

xi. ଟାଇଗ୍ରୀସ୍ ଓ ଇଉଫ୍ରେଟିସ୍ ନଦୀ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗଢ଼ିଉଠିଥିବା ପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତା ।
Answer:
ମେସୋପଟାମିଆ ସଭ୍ୟତା

xii. ନୀଳନଦୀ ସଭ୍ୟତାର ଦେଶ
Answer:
ମିଶର

xiii. ମୁମ୍ବାଇର ସାନ୍ତାଚ୍ଛୁକ ଠାରେ ଥିବା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦରର ନାମ
Answer:
ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନବନ୍ଦର

xiv. ତାମିଲନାଡୁରେ ଥିବା ବିମାନବନ୍ଦରର ନାମ
Answer:
ମୀନାମ୍ବକମ୍

ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର।

Question 1.

Answer:

ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ିକୁ ଦେଖୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଡ଼ି ପୂରଣ କର

1. ଅସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି : ପାର୍ବତ୍ୟଭୂମି :: ସ୍ଥାୟୀ ଜନବସତି : ____।
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର

2. ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନବସତି : କୃଷି :: ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନବସତି : ____।
Answer:
ବ୍ୟବସାୟ

3. ହିମାଳୟ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳ ଭାରବାହୀ ପଶୁ : ଖବର :: ତିବ୍‌ବତ : ____।
Answer:
ଚମରୀଗାଈ

4. ସଡ଼କ ପରିବହନ : ଟ୍ରକ :: ରେଳ ପରିବହନ : ____।
Answer:
ଟ୍ରେନ୍

5. ସୁଏଜ କେନାଲ : ଇଉରୋପ ମହାଦେଶ :: ଉତ୍ତମାଶା ଅନ୍ତରୀପ ପଥ ____।
Answer:
ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକା ଦେଶ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା ଦେଶ

6. ଏସିଆର ବନ୍ଦର : ସିଙ୍ଗାପୁର :: ଉତ୍ତର ଆମେରିକା : ____।
Answer:
ନିଉୟର୍କ

7. ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା ବନ୍ଦର : ରିଓଡ଼ି ଜେନିରୋ :: ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ : ____।
Answer:
ସିଡ଼ନୀ

8. ଦିଲ୍ଲୀ ବିମାନବନ୍ଦର : ପାଲାମ :: କୋଲକାତା : ____।
Answer:
ଦମ୍ବମ୍

9. ମୁମ୍ବାଇ ବିମାନବନ୍ଦର : ସାନ୍ତାକୁଜ :: ଚେନ୍ନାଇ : ____।
Answer:
ମୀନାମ୍ବକମ୍‌

10. ଓଡ଼ିଶା ବିମାନବନ୍ଦର : ଭୁବନେଶ୍ଵର :: କେରଳ : ____।
Answer:
ଥୁରୁଅନନ୍ତପୁରମ୍

11. ପ୍ରଥମ ଟେଲିଗ୍ରାଫ : ୧୮୫୧:: ପ୍ରଥମ ଟେଲିଫୋନ୍ : ____।
Answer:
୧୮୮୧

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Hindi Solutions Chapter 9 धागे का बन्धन Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Hindi Solutions Chapter 9 धागे का बन्धन

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) राखी पूर्णिमा के दिन भाई-बहन क्या करते हैं?
उत्तर:
राखी पूर्णिमा के दिन बहन भाई की कलाई में राखी बाँधती है और उसे मिठाई खिलाती है । भाई अपनी बहन की हर तरह से रक्षा का वचन देता है ।

(ii) अहमद शाह के पहले हमले का परिणाम क्या हुआ ?
उत्तर:
अहमद शाह के पहले हमले के कारण मेवाड़ के राजा की मृत्यु हो गई । वे लड़ते हुए मारे गए।

(iii) अपनी कमजोरी का खयाल करके कर्मवती ने क्या किया ?
उत्तर:
अपनी कमजोरी का खयाल करके मेवाड़ की महारानी कर्मवती ने दिल्ली के बादशाह हुमायूँ को राखी भेजने का निश्चय किया ।

(iv) राखी मिलने पर हुमायूँ ने दूत से क्या कहा ?
उत्तर:
राखी मिलने पर हूमायूँ ने दूत से कहा कि रानी कर्मवती ने मुझे अपना भाई माना, यह मेरी खुशकिस्मती है। उन्होंने दूत से बहन कर्मवती का हाल-चाल भी पूछा।

(v) दूत से मेवाड़ का हाल सुनकर हुमायूँ ने क्या किया ?
उत्तर:
दूत से मेवाड़ का हाल सुनकर हुमायूँ ने अपने सेनापति को सेना के साथ मेवाड़ के लिए कूच करने का आदेश दिया । वह स्वयं अंगरक्षकों के साथ घोड़े पर चढ़कर मेवाड़ की ओर चल पड़ा।

(vi) सैन्यशक्ति को कमजोर देखकर कर्मवती ने क्या किया?
उत्तर:
अपनी सैन्यशक्ति को कमजोर देखकर मह्लरानी कर्मवती ने राजस्थान की क्षात्र परंपरा के अनुसार सभी नारियों के साथ जौहर किया। उन्होंने जलती आग में कूदकर अपने प्राणों की आहुति दे दी ।

(vii) हूमायूँ ने कसम खाकर क्या कहा ?
उत्तर:
हूमायूँ ने कसम खाकर कहा कि अब मेवाड़ पर कोई भी आँख उठाकर नहीं देख सकता। अल्लाह हम दोनों की भेंट अगले जन्म में अवश्य कराए।

2. इन प्रश्नों के उत्तर एक एक वाक्य में दीजिए :

(i) बटा हुआ धागा कैसे टूट सकता है ?
उत्तर:
बटा हुआ धागा झटक देने से टूट सकता है ।

(ii) कौन-सा धागा कभी नहीं टूटता ?
उत्तर:
भाई-बहन के स्नेह का धागा कभी नहीं टूटता।

(iii) मेवाड़ किस राज्य में है ?
उत्तर:
मेवाड़ राजस्थान राज्य में है ।

(iv) मेवाड़ के राणा की पत्नी का नाम क्या था ?
उत्तर:
मेवाड़ के राणा की पत्नी का नाम कर्मवती था।

(v) हुमायूँ कहाँ के बादशाह थे ?
उत्तर:
हुमायूँ दिल्ली के बादशाह थे ।

(vi) कर्मवती ने हुमायूँ के लिए क्या भेजा ?
उत्तर:
कर्मवती ने हुमायूँ के लिए राखी का तोहफा भेजा।

(vii) हुमायूँ ने अपने सेनापति को क्या हुक्म दिया?
उत्तर:
हुमायूँ ने अपने सेनापति को सेना के साथ मेवाड़ के लिए कूच करने का हुक्म दिया ।

(viii) हुमायूँ के आने की खबर पाकर दुश्मन ने क्या किया?
उत्तर:
हुमायूँ के आने की खबर पाकर दुश्मन भाग खड़े हुए।

3. पाठ के आधार पर उपयुक्त शब्दों से शून्यस्थान को भरिए :

(i) भाई बहन के लिए जान की बाजी लगाता है ।
(ii) हुमायूँ मुगल था।
(iii) दुश्मन नौ दो ग्यारह हो गए।
(iv) अहमद शाह ने मेवाड़ पर हमला किया ।

4. सही विकल्प चुनिए :

(i) भाई जान की बाजी लगाकर बहन की रक्षा करता है । क्योंकि –
(क) बहन बदले में उसे रुपये देती है ।
(ख) बहन भाई के हाथ में स्नेह से राखी बाँधती है I
(ग) बहन से वह बहुत डरता है ।
(घ) यह न करने से लोग बुरा मानेंगे ।
उत्तर:
(ख) बहन भाई के हाथ में सेह से राखी बाँधती है ।

(ii) कर्मवती हुमायूँ को राखी भेजती है। क्योंकि-
(क) कर्मवती बहन के रूप में हुमायूँ से सहायता चाहती है।
(ख) मुगल बादशाह हुमायूँ से कर्मवती डरती थी।
(ग) हुमायूँ को राखी के बारे में कुछ मालूम नहीं था।
(घ) बदले में कर्मवती हुमायूँ से मिठाई पाना चाहती थी।
उत्तर:
(क) कर्मवती बहन के रूप में हुमायूँ से सहायता चाहती है ।

(iii) मेवाड़ की सभी रानियों ने कर्मवती के साथ मिलकर जौहर किया । क्योंकि –
(क) कर्मवती को हुमायूँ ने सहायता नहीं की।
(ख) रानी की हार हो गयी थी।
(ग) कर्मवती अहमद शाह को डरा देना चाहती थी।
(घ) आत्म-सम्मान की रक्षा के लिए यह राजस्थान की क्षात्र परंपरा है ।
उत्तर:
(घ) आत्म-सम्मान की रक्षा के लिए यह राजस्थान की क्षात्र परंपरा है ।

भाषा-कार्य :

6. नीचे लिखे गए मुहावरों के सही रूप लगाकर वाक्यों को पूरा कीजिए :

(i) वीरगति को प्राप्त हुए
(ii) खिल उठा
(iii) कूच किया
(iv) आँख उठाकर देखेगा हम उसे नहीं छोड़ेंगे
(v) नौ दो ग्यारह हो गए
उत्तर:
(i) मेवाड़ के राजा वीरगति को प्राप्त हुए ।
(ii) हुमायूँ राखी देखकर खिल उठा ।
(iii) हुमायूँ ने मेवाड़ के लिए कूच किया।
(iv) जो भी भारत की ओर आँख उठाकर देखेगा हम उसे नहीं छोड़ेंगे।
(v) पुलिस के आते ही चोर नौ दो ग्यारह हो गए।

अन्य परीक्षोपयोगी प्रश्नोत्तर

1. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए :

(i) मेवाड़ के अधिवासियों की क्या विशेषता है ?
उत्तर:
मेवाड़ के अधिवासी बड़े वीर होते हैं । वे मरना जानते हैं लेकिन हारना नहीं जानते ।

(ii) महारानी की राखी देखकर हुमायूँ ने कैसी प्रतिक्रिया व्यक्त की ?
उत्तर:
महारानी कर्मवती द्वारा भेजी राखी देखकर मुगल बादशाह हुमायूँ बहुत खुश हुआ । वह राखी के पीछे बहन के स्नेहभाव को भी भलि-भाँति समझ गया।

(iii) हुमायूँ मेवाड़ की महारानी की रक्षा क्यों नहीं कर पाया ?
उत्तर:
हुमायूँ मेवाड़ की महारानी की रक्षा नहीं कर पाया क्योंकि उसे तथा उसके सैनिकों को मेवाड़ पहुँचने में देरी हो गई । इसी बीच अहमद शाह को मेवाड़ पर दोबारा हमला करने का अवसर मिल गया था ।

(iv) हुमायूँ ने खुद को बदनसीब क्यों कहा ?
उत्तर:
हुमायूँ रानी कर्मवती की रक्षा नहीं कर पाया, इसलिए उसने अपने बदनसीब कहा ।

2. सही कथनों के सामने (✓) का और गलत कथनों का सामने (✗) का चिह्न लगाइए :

(i) स्नेह का धागा आसानी से नहीं टूटता । (✓)
(ii) महारानी कर्मवती ने हुमायूँ की उदारता की बहुत सी कहानियाँ सुनी थी । (✓)
(iii) दूत के समझाने पर भी हुमायूँ रक्षाबंधन का महत्व नहीं समझ सका । (✗)
(iv) हुमायूँ को मेवाड़ पहुँचने में कई दिन लग गए। (✓)
(v) हुमायूँ के आने की खबर पाते ही दुश्मन ने हमला कर दिया । (✗)

3. दिए गए प्रश्नों के सही उत्तर पर (✓) का निशान लगाइए :

(i) बहन भाई की कलाई में राखी कब बाँधती है?
(क) हर रोज
(ख) राखी पूर्णिमा के दिन
(ग) अमावास्या के दिन
(घ) वसंत ऋतु में
उत्तर:
(ख) राखी पूर्णिमा के दिन

(ii) मेवाड़ पर किसने हमला कर दिया था ?
(क) अहमद शाह ने
(ख) मुगलों ने
(ग) मीर जाफर ने
(घ) क्षत्रियों ने
उत्तर:
(क) अहमद शाह ने

(iii) राखी का तोहफा मिलने पर अपने को खुएकिस्मत किसने माना ?
(क) शिवाजी ने
(ख) अहमद शाह ने
(ग) बादशाह हुमायूँ ने
(घ) अकबर ने
उत्तर:
(ग) बादशाह हुमायूँ ने

(iv) हुमायूँ ने अपने सेनापति को फौरन कहाँ पहुँचने का हुक्म दिया ?
(क) दिल्ली
(ख) बिहार
(ग) मगध
(घ) मेवाड़
उत्तर:
(घ) मेवाड़

भाषा-कार्य :

4. दिए गए शब्दों के विलोम शब्द लिखिए : कच्चा, पूर्णिमा, वीर, दुश्मन, उदारता, खुशकिस्मत
उत्तर:
शब्द — विलोम
कच्चा — पक्का
पूर्णिमा — अमावास्या
वीर — कायर
दुश्मन — दोस्त
उदारता — कृपणता
खुशिकिस्मत — बदकिस्मत

5. दिए गए संयुक्ताक्षरों वाले दो-दो शब्द लिखिए :

6. पढ़िए, समझिए और लिखिए :

एकवचन — बहुवचन
अंगरक्षक — अंगरक्षकों ने
आँख — आँखों में
साथी — साथियों के
घोड़ा — घोड़ों पर
वीरांगना, — वीरांगनाओं ने
कलाई — कलाइयों में

पाठ का सारांशः

कच्चा धागा और बटा हुआ धागा थोड़े से यत्न से टूट जाता है परंतु स्नेह का धागा आसानी से नहीं टूटना। राखी पूर्णिमा के दिन बहनें अपने भाई की कलाई में स्नेह रूपी धागे को बाँधती हैं और मिठाई खिलाती हैं। भाई बहन की रक्षा का वचन देता है। इसके बारे में एक प्रसिद्ध ऐतिहासिक घटना है।

राजस्थान में मेवाड़ राज्य के लोग बड़े वीर होते हैं। उस राज्य पर अहमद शाह ने हमला कर दिया। मेवाड़ के राजा मारे गए। अहमद शाह ने फिर हमला किया तो महारानी कर्मवती ने लोहा लेने की ठानी । अपनी कमजोर सेना को ध्यान में रखते हुए उसके बादशाह हुमायूँ को राखी भेजने का निर्णय लिया। हुमायूँ को राखी का तोहफा भेजा गया। हुमायूँ ने मुगल होते हुए भी राखी का मूल्य समझा। उसने दूत से महारानी को कहलवाया कि वह खुशी-खुशी अपनी बहन की रक्षा का प्रयत्न करेगा।

हुमायूँ ने अपने सेनापति को सेना के साथ मेवाड़ की रक्षा के लिए मैजा। फिर स्वयं मेवाड़ की ओर चल पड़ा। लेकिन उसके चितौड़ पहुँचने में देरी हो गई। इसी बीच ही लड़ाई में महारानी हार गई और उसने अन्य नारियों के साथ जौहर में अपने प्राण त्याग दिए ।

हूमायूँ के पहुँचने पर दुश्मन भाग खड़े हुए। रानी की रक्षा न कर पाने का उसे बहुत अफसोस हुआ। उसने कसम खाई कि मेवाड़ पर अब कोई आँख उठाकर नहीं देख सकेगा। हमारे देश के लोग आज भी इस घटना को याद करते हैं। वे भाई बहन के पवित्र रिश्ते की प्रशंसा करते हैं ।

ସାରାଂଶ

ଟାଣ ହୋଇ ନଥୁବା ସୂତା କିମ୍ବା ଭଲ ବୋଳା ହୋଇଥିବା ସୂତା ଟିକିଏ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ଛିଣ୍ଡିଯାଏ । କିନ୍ତୁ ସ୍ନେହ ସୂତା ସହଜରେ ଛିଣ୍ଡେ ନାହିଁ । ରାକ୍ଷୀ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ଭଉଣୀ ଭାଇ ହାତରେ ସ୍ନେହ ରୂପୀ ସୂତା ବାନ୍ଧିଦିଏ ଓ ମିଠା ଖୁଆଏ। ଭାଇ ଭଉଣୀକୁ ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ବଚନବଦ୍ଧ ହୁଏ । ଏହା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଐତିହାସିକ ଘଟଣାର ଉଦାହରଣ ରହିଛି। ରାଜସ୍ଥାନର ମେଣ୍ଢାର ରାଜ୍ୟର ଲୋକେ ବହୁତ ବୀର। ସେହି ରାଜ୍ୟ ଉପରେ ଅହମଦଶାହ ଆକ୍ରମଣ କରିଦେଲେ। ମେଣ୍ଢାରର ରାଜା ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେଲେ। ଅହମଦ ଶାହ ପୁଣି ଥରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାରୁ ମହାରାଣୀ କର୍ମବତୀ ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ମନସ୍ଥ କଲେ।

ନିଜର ଦୁର୍ବଳ ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ସେ ବାଦଶାହ ହୁମାୟୁନଙ୍କ ପାଖକୁ ରାକ୍ଷୀ ପଠାଇବାକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ। ହୁମାୟୁନଙ୍କ ପାଖକୁ ରାକ୍ଷୀ ଭେଟି ପଠାଇ ଦିଆଗଲା। ହୁମାୟୁନ ମୋଗଲ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ରାକ୍ଷୀର ମୂଲ୍ୟ ବୁଝିପାରିଲେ। ସେ ଦୂତ ହାତରେ ମହାରାଣୀଙ୍କ ପାଖକୁ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରେରଣ କଲେ ଯେ ସେ ଆନନ୍ଦର ସହିତ ଭଉଣୀଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ । ହୁମାୟୁନ ତାଙ୍କ ସେନାପତିଙ୍କୁ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ମେଣ୍ଢାରକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ପଠାଇଦେଲେ ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ମେଣ୍ଢାର ଯିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ଥାନ କଲେ। କିନ୍ତୁ ସେ ମେଣ୍ଢାରଠାରେ ପହଞ୍ଚିବା ବେଳକୁ ବହୁତ ଡେରି ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଏଥୁମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧରେ ରାଣୀ ହାରି .. ଯାଇଥିଲେ। ସେ ଅନ୍ୟ ନାରୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଲୌହର ବ୍ରତ ପାଳନ କରି ଅଗ୍ନି ଶିଖାରେ ପ୍ରାଣ ବିସର୍ଜନ କରି ସାରିଥିଲେ।

ହୁମାୟୁନ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ଶତ୍ରୁ ଛତ୍ରଭଙ୍ଗ ଦେଲା। ରାଣୀଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିପାରି ନଥୁବାରୁ ହୁମାୟୁନଙ୍କୁ ବହୁତ ପଶ୍ଚାତ୍ତାପ ହେଲା। ସେ ପ୍ରତିଜ୍ଞା କଲେ ଯେ ମେଣ୍ଢାର ଉପରେ ଆଉ କେହି ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇପାରିବେ ନାହିଁ। ଆମ ଦେଶର ଲୋକେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକଥା ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଭାଇ-ଭଉଣୀଙ୍କ ପବିତ୍ର ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥା’ନ୍ତି ।

शब्दार्थ :