Prasanna

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
ସାବରମତୀ କାହାର ନାମ ?
(କ) ନଦୀର
(ଖ) ପାହାଡ଼ର
(ଗ) ପ୍ରଦେଶର
(ଘ) ପୁଷ୍କରିଣୀର
ଉ –
(କ) ନଦୀର ।

Question ୨।
‘ମହାମାନବ’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
(କ) ନେହେରୁ
(ଖ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ଗ) ସର୍ଦାର ପଟେଲ
(ଘ) ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକ
ଉ –
(ଖ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୩ ।
ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ କେଉଁ ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ମହାରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ଗୁଜରାଟ
(ଗ) ବିହାର
(ଘ) ଓଡ଼ିଶା ଟ
ଉ –
(ଖ) ଗୁଜରାଟ ।

Question ୪।
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ କାହାର ନାମ ?
(କ) ଏକ ନଦୀର ନାମ
(ଖ) ଏକ ପାହାଡ଼ର ନାମ
(ଗ) ଏକ ପ୍ରଦେଶର ନାମ
(ଘ) ଏକ ସହରର ନାମ
ଉ –
(କ) ଏକ ନଦୀର ନାମ ।

Question ୫।
ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା କିଏ ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ବଳରାମ
(ଗ) ଶିବ
(ଘ) ବ୍ରହ୍ମା
ଉ –
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୬।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତ୍ୟାଗକରି କିଏ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ?
(କ) ମହାବୀର
(ଖ) ଗୌତମବୁଦ୍ଧ
(ଗ) ଅଶୋକ
(ଘ) ଖାରବେଳ
ଉ –
(ଖ) ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ।

Question ୭ |
ନିମାଇଁ କିଏ ?
(କ) ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ
(ଖ) ବିବେକାନନ୍ଦ
(ଗ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ
(ଘ) ରାମାନୁଜ
ଉ –
(ଗ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ।

Question ୮ |
ସବୁରି ମରମେ କାହାର ଜୀବନ ବତୀ ଜଳୁଚି ?
(କ) ନିମାଇଁ
(ଖ) ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା
(ଗ) ବୁଦ୍ଧଦେବ
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
ଉ –
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୦ ।
କୋଟି ଗରିବର ଅଶୁକୁ ଗାନ୍ଧି କ’ଣ କଲେ ?
(କ) କଟିମେଖଳା
(ଖ) କଣ୍ଠମାଳା
(ଗ) ଶିରୋଭୂଷଣ
(ଘ) ମଥାତିଳକ
ଉ –
(ଗ) ଶିରୋଭୂଷଣ ।

Question ୧୧ ।
ନିର୍ଯାତନର ଦହନ ଜଳାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁଠି ଧାରଣ କଲେ ?
(କ) ବକ୍ଷରେ
(ଖ) କଣ୍ଠରେ
(ଗ) ଶିରରେ
(ଘ) ପାଦରେ
ଉ –
(କ) ବକ୍ଷରେ ।

Question ୧୨ ।
କାହାର ଆସନକୁ ମହାମାନବ କୁସୁମମୟ କରିଦେଲେ ?
(କ) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀର
(ଖ) ଶିଳ୍ପପତିର
(ଗ) ଶିକ୍ପପତିର
(ଘ) ନିଷ୍ପେଷିତର
ଉ –
(ଘ) ନିଷ୍ପେଷିତର ।

Question ୧୩ ।
ଦୀନବନ୍ଧୁ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ଖ) ବୁଦ୍ଧଦେବ
(ଗ) ନିମାଇଁ
(ଘ) କପିଳବାୟୁର ରାଜା
ଉ –
(କ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୪ ।
କଟୀତଟେ ଦୀନକୌପୀନ କିଏ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ନେହେରୁ
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଘ) ନିମାଇଁ
ଉ –
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ ।

Question ୧୫ ।
ମହାମାନବଙ୍କର ପଥ କିପରି ଥିଲା ?
(କ) ପୁଷ୍ପମୟ
(ଖ) ଲବଣୀମୟ
(ଗ) କଣ୍ଟକମୟ
(ଘ) ସଲିଳମୟ
ଉ –
(ଗ) କଣ୍ଟକମୟ ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ମହାମାନବଙ୍କ ଚରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କ ଚରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question
ବିନ୍ଧ୍ୟ କାହିଁକି ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଥିଲା ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କର ଚରଣ ବନ୍ଦନାରେ ବିନ୍ଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଥିଲା ।

Question ୩ ।
ସାଗର ଉଚ୍ଛୁଳି ଉଠିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କର ପଦସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୪ ।
କ’ଣ ଭେଦକରି ତରୁଣ ତପନ ହସିଉଠେ ?
ଉ –
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦକରି ତରୁଣ ତପନ ହସିଉଠେ ।

Question ୫ ।
ମାନବ ମୁକ୍ତିପଥରେ କେଉଁଠି ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ?
ଉ –
ମାନବ ମୁକ୍ତିପଥରେ ବୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀର ଶାନ୍ତତଟରେ ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୬ |

ଉ –
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତତଟରେ ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୭ ।
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା କିଏ ?
ଉ –
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୮ |
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା କ’ଣ ପାଇଁ ଥରେ ଜଗି ଉଠିଥିଲେ ?
ଉ –
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା ମହାଭାରତ ସମର ପାଇଁ ଥରେ ଜଗି ଉଠିଥିଲେ ।

Question ୯।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଭିକ୍ଷା ମାଗିବାପାଇଁ କିଏ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ?
ଉ –
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଭିକ୍ଷା ମାଗିବାପାଇଁ ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ନିମାଇଁ କାହାର ତୀର ଚହଲାଇ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
ନିମାଇଁ ପୂର୍ବସାଗର ତୀର ଚହଲାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ କ’ଣ ପାଲଟିଥିଲା ?
ଉ –
ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ସାବରମତୀ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ନିଷ୍ପେଷିତର ଆସନକୁ ଗାନ୍ଧି କ’ଣ କରିଦେଲେ ?
ଉ –
ନିଷ୍ପେଷିତର ଆସନକୁ ଗାନ୍ଧି କୁସୁମମୟ କରିଦେଲେ ।

Question ୧୩ ।
ଚରଖାଚକ୍ର ଧରି ଗାନ୍ଧି କେଉଁଠି ଉଭା ହୋଇଥିଲେ ?
ଉ –
ଚରଖାଚକ୍ର ଧରି ଗାନ୍ଧି ଏ ଦେଶରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୧୪।
ଧରଣୀ କାହାଦ୍ଵାରା ପ୍ଲାବିତ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
ଧରଣୀ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ସତବଚନରେ ପ୍ଲାବିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୫ ।
ଆଜି ଏ ଯୁଗର ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦୀପ କେଉଁଠି ଜଳେ ?
ଉ –
ଆଜି ଏ ଯୁଗର ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦୀପ ମରମେ ଜଳେ ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
‘କୋଟି ଜନ ମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ ପ୍ରବାହ ଚଳେ’ – କେଉଁଠି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୋଟି ଜନ ମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଛି, ସାବରମତୀର ମହାମାନବ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଚରଣ ତଳେ ।

Question ୨।
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତ-ତଟର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତି-ତଟର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି, ଏହି ନଦୀତଟରେ ପ୍ରାଚୀନ ମୁନିଋଷିମାନେ ମାନବଜାତିର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ।

Question ୩।
କେଉଁ ପଥରେ ସେମାନେ ଜୟତିଳକ ଘେନିଯାଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସନାତନ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ତଟରେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ଷର ପଥରେ ସେମାନେ ଜୟତିଳକ ଘେନିଯାଇଥିଲେ ।

Question ୪।
ବନଗିରି ନଭ କ’ଣ ଶୁଣିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବନଗିରି ନଭ ମାନବ-ମାଙ୍ଗଳିକ ଶୁଣିଲେ ।

Question ୫।
ସବୁରି ମରମେ ଜଳଇ ତୁମର ଜୀବନ ବତୀ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦେଶ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ଯାହା କରିଯାଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ମନରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଜୀବନ ବତୀ ଜଳୁଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୬।
ସୁମେରୁ କୁମେରୁ ପୂରି ଦୂବଦାରୁ ଶୁଣିଲେ ଡାକ – କାହାର ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁମେରୁଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି କୁମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଛୋଟ ଦୂବଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଦାରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରର ଡାକରା ଶୁଣିଥିଲେ ।

Question ୭।
ବନ୍ଧୁକ ତୀର ତରବାରୀ ମୁନ କାହିଁକି ଜଡ଼ ହୋଇଗଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ସମଗ୍ର ଧରଣୀକୁ ପ୍ଲାବିତ କରିଥିବାରୁ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ ତୀର ତରବାରି ମୁନ ଜଡ଼ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୮ |
ଏଇ ସୁବିପୁଳ ବିଶ୍ବବାସୀ ଚମକି ଚାହିଁଲେ କାହିଁକି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରର ବାଣୀ ଶୁଣିଲା ପରେ, ଏହି ସୁବିପୁଳ ବିଶ୍ଵବାସୀ, ସେହି ମନ୍ତ୍ରର ପ୍ରଭାବକୁ ଚମକି ଚାହିଁଲେ ।

Question ୯।
ସାବରମତୀର ମହାମାନବ କିଏ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀର ମହାମାନବ ହେଉଛନ୍ତି ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୦ ।
ସାବରମତୀର ମହାମାନବଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁମାନଙ୍କ କଥା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀର ମହାମାନବଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଅହିଂସା ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ଓ ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ବା ପ୍ରେମଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ କଥା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧ ।
ଗଳେ ହିମାଚଳ ଉଛୁଳେ ସାଗର, ବିନ୍ଧ୍ୟ ଲସେ – କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ

ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଉଠେ, ସାଗର ଉଛୁଳିଉଠେ ଓ ବିନ୍ଧ୍ୟପର୍ବତ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠେ ।

Question ୨।
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦି କି ତରୁଣ ତପନ ହସେ – କାହିଁକି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ପରାଧୀନ ଭାରତର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ଆଜି କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବ ଏପରି ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ କେବଳ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହେଉନଥୁଲା, ସାଗର ଉଚ୍ଛୁଳୁ ନଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁନଥିଲା କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ଅନେକ ହୋମାନଳ କେଉଁଠି କାହିଁକି ଜଳିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯଜ୍ଞର ହୋମାନଳରେ ସମଗ୍ର ଆର୍ଯ୍ୟବର୍ଷ ମଙ୍ଗଳମୟ ହେଉଥିଲା ।

Question ୪।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି କିଏ କାହିଁକି ଭିକ୍ଷା ମାଗିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଗୌତମ ଦିନେ ଜୀବନର ପ୍ରକୃତ ଶାନ୍ତି ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରି ଯାଇଥିଲେ । ସେ ଭିକ୍ଷୁଭାବରେ, ଭିକ୍ଷାବୃତ୍ତି କରି ମାନବ ମୁକ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ବୁଲି ବୁଲି ପରିପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ବୁଦ୍ଧଦେବ ଭାବରେ ପତିତମାନଙ୍କୁ ସେ ନିର୍ବାଣର ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥିଲେ ।

Question ୫।
ପରମକାମ୍ୟ କିଏ କାହା ପାଇଁ ବିତରଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନିମାଇଁ ଯିଏକି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଚୈତନ୍ୟଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ସେ ମାନବ ପାଇଁ ପରମକାମ୍ୟ ବିତରଣ କରି ଚାଲିଥିଲେ । ଚୈତନ୍ୟ ଥିଲେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପୁରୋଧା । ସେ ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ

Question ୬।
‘ଧାଇଁଲେ-ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ-ଯୁବା’- କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାପାଇଁ ଲାଗିପଡ଼ିଲେ, ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ଅନେକ କର୍ମୀ ଓ ସଂଗ୍ରାମୀ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଚରଖା ଚଳାଇ ନିଜ ହାତରେ ସୁତା କାଟି ସ୍ବଦେଶୀ ଜିନିଷ ବ୍ୟବହାର କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲେ । ନିଜେ ଆଣ୍ଠୁ ନ ଲୁଚୁ ଥ‌ିବା ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିଥିଲେ । ତାଙ୍କରିଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଦେଶର ସବୁ ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୭।
ଯୁଗେ ଯୁଗେ ତମେ ମରଣେ ମାରିଚ ବଜ୍ରାଘାତେ – ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ଯୁଗପୁରୁଷ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଇଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, କରିଯାଇଛନ୍ତି, ସେଥ୍‌ପାଇଁ ସେ ମରି ମଧ୍ୟ ଅମର ହୋଇ ରହିବେ । ଯାହାକୁ କି କବି ଯୁଗେ ଯୁଗେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ବଜ୍ରାଘାତ କରି ମୃତ୍ୟୁଜୟୀ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ସୂଚାଇ ଅଛନ୍ତି ।

Question ୮।
ସାବରମତୀର ତଟ ତରୁ ତଳ କୁଟୀର ପାଶେ କି ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ନଦୀର ତଟ ପ୍ରଦେଶରେ ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଆଶ୍ରମ କୁଟୀରରେ ରହି କୁଟି ଖାଇ ଓ କାଟି ପିନ୍ଧି ଦେଶର ଜନତାଙ୍କୁ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ ହେବାର ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଚରଖା ଚଳାଇ ସୂତା କାଟୁଥିଲେ । ସେ ଆଣ୍ଠୁଲୁଚୁ ନଥ‌ିବା ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧି ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ, ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ହେବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୯ ।
କାହା ସମ୍ମୁଖରେ କାହିଁକି ଭୀମ କୁଳୀଶ ସମ ବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ଦେଶର ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ- ଯୁବା, ସମସ୍ତେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଲେ । ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ଦୂରେଇ ଯିବାପାଇଁ, ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବାଧାବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲା, ଯାହାକୁ କି କବି ଭୟଙ୍କର ବଜ୍ର ସମ ବାଧା ଆସିଥିଲା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୦ ।
‘ସେ କାଳେ ହେ ଯୋଗି, କି ଅବା ମନ୍ତ୍ର ଗାଇଲ ବସି’ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେବାଦ୍ୱାରା, ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ ଅନ୍ଧକାର ଘୋଟି ଆସିଥିଲା । ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ପଥ ହୋଇଥିଲା କଣ୍ଟକମୟ । ଅନେକ ପ୍ରକାର ବାଧାବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲେ ବି ଗାନ୍ଧିଜୀ, କୌଣସି ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଭୟ କରିନଥିଲେ । ବରଂ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା, ଯୋଗୀ ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାର ଭାବଧର୍ମ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ, ଜାତୀୟତାବାଦୀ କବି । ଜାତିର ଓ ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ କାମନା ପାଇଁ ସେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଥିଲେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ର । ସତ୍ୟବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯେଉଁ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ, ସେହିଭଳି ଆନ୍ଦୋଳନର ବାର୍ତ୍ତା ଶୁଣାଇଥଲେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ଅସାଧାରଣ ମଣିଷ । ସେ ଥିଲେ ଯୁଗପୁରୁଷ । ସତେଯେପରି ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଧରାବତରଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜଣାଇ କବି ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ ଭଳି କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ।

କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ କବି, ସାବରମତୀରେ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି କୋଟି ଜନତାର ମନ କିଣି ନେଇଥିବା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଚରଣତଳେ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଶକ୍ତି ଥିଲା ଅସାଧାରଣ । ତାଙ୍କ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ପାଇଥିଲା ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷ । ସେ ବିଶ୍ଵରେ ନିଜର ସୁନାମକୁ ବଜାୟ ରଖୁଥିଲେ । ଜାତିର ପିତା ଭାବରେ ସେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ନେତୃତ୍ବର ମହତ୍ତ୍ଵ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରଭାବରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ଦେଶକୁ ପରାଧୀନତା କବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ସାବରମତୀ ତୀରରେ ସେ ସାବରମତୀ ବା ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେ ଯେଭଳି ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲେ, ସେଥ୍ପାଇଁ କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନାଗାନ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଏତେ ମାର୍ମିକ ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇ ଯାଉଥିଲା, ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତ ମଧ୍ଯ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା । ତାଙ୍କରି ପାଇଁ ପରାଧୀନତାର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇ, ଭାରତବର୍ଷ ସ୍ଵାଧୀନତାର ନବୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମର ବିଶେଷ୍ୟତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ, କବି ତାହାକୁ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀତଟ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଅତୀତରେ ଦୃଶଦବତୀ ନଦୀତଟରେ କେତେ ହୋମାନଳ ଜଳିଥିଲା, ମାନବଜାତିର ମୁକ୍ତି କାମନା ପାଇଁ । ଅନୁରୂପ ଭାବେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସେଠାରେ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି ମାନବଜାତିର କଲ୍ୟାଣ କାମନା କରିଥିଲେ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପରାଧୀନତାର ମାନସିକତାରୁ ବାହାରି ଆସିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ ।

ମାନବ ଜାତିର ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଓ ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଯେପରି ଅବତାର ଭାବରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ମହାଭାରତରେ ଧର୍ମର ଯୁଦ୍ଧ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥି ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯୋଗସାଧକ ତପସ୍ଵୀ ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା ଓ ପ୍ରଭାବ ସମଗ୍ର ଭୂଭାଗକୁ ଚମକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଫଳରେ ସେ ହୋଇଥିଲେ ମରଣଜୟୀ ଯାହାକୁ କି କବି କହିଛନ୍ତି, ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ତୁମେ ମରଣେ ମାରିଚ ବଜ୍ରାଘାତ’ । ମରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନିକଟରେ ହାର୍ ମାନିଥିଲା ।

ବାସ୍ତବରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବ ଓ ତାଙ୍କର ଅସାଧାରଣତା ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜଣାଇବା ହିଁ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ । କବିତାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

Question ୨।
ପଠିତ କବିତାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ମହାମାନବଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ଗୀତାର ବାଣୀ ହେଉଛି, ଯେତେବେଳେ ଅଧର୍ମ ଅନ୍ୟାୟର ପ୍ରାବଲ୍ୟର ଧରାପୃଷ୍ଠ କଳୁଷିତ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସତ୍ୟର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ, କଳୁଷିତ ମଣିଷଙ୍କର ବିନାଶ ପାଇଁ, ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ମହାମାନବମାନେ ଅବତାର ରୂପେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବରେ, ସତ୍ୟନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥାଏ । କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର, ମହାମାନବ ମହାମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାପାଇଁ ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ କବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରଭାବ ଓ ନେତୃତ୍ଵର ମହତ୍ତ୍ଵ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା । ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ସାବରମତୀ ନଦୀ ତୀରର ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ଆଜି କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଏପରି ଥୁଲା ଯେ ତାଙ୍କର ପାଦ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ପର୍ବତ ବିଗଳିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା । ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତମାଳା ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥିଲା । ଅର୍ଥାତ୍ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷ ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ନୂତନ ପୁଲକରେ ପୁଲକିତ ହେଉଥିଲା । ଆଲୋକିତ ହୋଇଥିଲେ ।

କବି, ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ଦିବ୍ୟପୁରୁଷ ଓ ଅବତାର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିନେବାପାଇଁ, ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ପାଇଁ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେଇଥିଲେ, ଠିକ୍ ଅନୁରୂପଭାବେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ନିଜ ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଗୁଳିଗୋଳାକୁ ସେ ଖାତିର କରିନଥିଲେ, ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନା ତାଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି କରିନଥୁଲା, ବରଂ ସେ କଣ୍ଟକିତ ପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଜୀବନ ତାଙ୍କୁ କରିଥିଲା ମରଣଜୟୀ । ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ବଳରେ ସେ ନିଜର ଅସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥିଲେ । ମୃତ୍ୟୁ ଚିନ୍ତାକୁ ସେ ଖାତିର କରିନଥିଲେ । ବରଂ ମରଣ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ହାର୍ ମାନିଥିଲା ।

Question ୩ ।
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦ କରି ତରୁଣ ତପନ କିପରି ହସି ଉଠିଥିଲା ବୁଝାଇ ଦିଅ ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ, ଜାତୀୟ ବାଦୀ କବିତା ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ ତା ଏକ ଅନନ୍ୟ କବିତା । ଉକ୍ତ କବିତାରେ କବି ମହାମାନବ, ଯୋଗୀପୁରୁଷ, ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଭାବରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ । ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ରକୁ ବିଦେଶୀ ଇଂରେଜମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ପାରିନଥିଲେ । ସେହି ନୂତନ ଅସ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା, ଭାରତକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିବାରୁ ହୃଦୟାବେଗକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କରିଥିଲେ । କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ ସେହି ମହାମାନବଙ୍କର କବି ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ ଯେଭଳି ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଆଉ ସାଧାରଣ ହୋଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସେ ହୋଇଛନ୍ତି ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନା, ଗୁଳିଗୋଳାକୁ ଖାତିର ନକରି, ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଯେଭଳି କର୍ମକରି ଯାଇଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ କୋଟି ଜନମନ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଗତି ଥିଲା ଅନତିକ୍ରମଣୀୟ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କରି ସ୍ପର୍ଶରେ ‘ଗଳେ ହିମାଳୟ’ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦୀର୍ଘ ପର୍ବତ ପାଇଁ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କରି ପାଇଁ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଅମାଅନ୍ଧାରରେ ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଭାରତୀୟମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୁଖ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଖୁବାର ଅବସର ପାଇଲେ । କବି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଯାଇ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

Question ୪ ।
ମହାମାନବର ଚରଣତଳେ କୋଟିଜନମନ କାହିଁକି ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଥିଲେ, ତାହା ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର, ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ, ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ ଭାବଧାରାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥୁଲେ ଯୁଗପୁରୁଷ ଯେ ମରଣଜୟୀ । ଏହି ମହାମାନବଙ୍କ ପାଦତଳେ କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ଦିବ୍ୟଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ । ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଭାବରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବା ପୂର୍ବରୁ ୧୯୧୭ ମସିହାରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବ ଏପରିଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା, ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟପର୍ବତ ମଧ୍ଯ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ଘନ ଅନ୍ଧକାର ଅପସରିଯାଇ, ସେଠାରେ ନବୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା । ମାନବ ଜାତିର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କଲାଭଳି, ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । କବି ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ମହାମାନବ ଭାବରେ ଅବତାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା କହିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କୁ ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, କପିଳବାୟୁର ରାଜକୁମାର ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧ, ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ପୁରୋଧା ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ବଳରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ହୃଦୟରେ କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

ଏହି ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ସମ୍ମୁଖରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଚମକି ଯାଇଥିଲା । ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଗତିପଥ ଥିଲା ଭୀମ ଭୟଙ୍କର । ସେ ଯେପରି କଣ୍ଟକପୂର୍ଣ ପଥରେ ପାଦଦେଇ ଚାଲୁଥିଲେ । ଏତେ କଷ୍ଟ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ କୌଣସି ସମୟରେ ଭୀରୁଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିନଥିଲେ । କାରଣ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା ଓ ନିର୍ଭୟତା ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା । ମୃତ୍ୟୁଚିନ୍ତାକୁ ବେଖାତିର କରି ଗାନ୍ଧି ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଓ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ବଳରେ ଭାରତକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିଥିବାରୁ, ତାଙ୍କ ଚରଣତଳେ କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ଭାରତର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମର ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଭୂମିକା ପଠିତ କବିତା ଆଧାରରେ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାର କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଅନୁଚିନ୍ତାର କବି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଭାବରେ, ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବୁଝିଥିଲେ ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଭୂମିକାକୁ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ କବିଙ୍କ ବିଚାରରେ ସାଧାରଣ ମାନବ ନୁହଁନ୍ତି, ସେ ହେଉଛନ୍ତି ମହାମାନବ ।

ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଭାରତ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇ ଆସିଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବୀର, ସାହସୀ ଓ ଯୋଦ୍ଧା ହେଲେ ବି, ଚତୁର ବଣିକଜାତି ଇଂରେଜମାନେ ମନରେ ବିଭେଦ ଭାବ ଆଣିଥିଲେ । ଆକୁମାରୀ ହିମାଚଳ ଆଉ ଗୋଟିଏ ମନର ହୋଇ ରହିନଥିଲା। ଭାରତ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହେଲାପରେ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଖଣ୍ଡକୁ ନିଜ ହାତକୁ ନେଇ, ସମଗ୍ର ଭାରତକୁ ନିଜ ଅଧୀନରେ ରଖିଲେ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ସମଗ୍ର ଭାରତ ହେଲା ପରାଧୀନ । ଇଂରେଜମାନେ ଅତ୍ୟାଚାର ଚଳାଇଲେ । ସେହି ସମୟରେ ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନ୍ମ ନେଲେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି । ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା, ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା। ସେ ପ୍ରଥମେ ଆକୁମାରୀ ହିମାଚଳ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମନରେ ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ପ୍ରାଚୀନ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀ ପରି ସାବରମତୀ ତଟରେ ଏକ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କଲେ । ଗରିବ ଓ ନିର୍ଯାତିତମାନଙ୍କୁ ବରାଭୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ କରି କାଟି ପିନ୍ଧି କୁଟି ଅଦ୍ଭୁତ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ । ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇ ତାହାର ନେତୃତ୍ଵ ସେ ନେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ-ଯୁବା, ଆଶ୍ରମ ଜୀବନକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ଗୁଳିଗୋଳା, ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନାକୁ ସେ ଖାତିର୍ କରିନଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ପାଇ ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ମୁକ୍ତି ଆଶାୟୀ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ଦେଖ୍, ବିଦେଶୀ ଶାସକ ମନରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ଇଂରେଜ ଜାତି ପରାଜିତ ହୋଇଥିଲା । ଅହିଂସାର ମହତ୍ତ୍ବକୁ ସାରା ବିଶ୍ଵ ଜାଣିଲା । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସୁମେରୁଠାରୁ କୁମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚମକାଇଦେଲା । ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ନିକଟରେ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ପରାଜିତ ହେଲା । ସତେଯେପରି ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ, ତୀର, ତରବାରିର ମୁନ ଜଡ଼ ପାଲଟିଗଲା । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ନେତୃତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଖାଇଦେଲେ, ଖଣ୍ଡା ତରବାରି ବଳରେ କାହାର ହୃଦୟକୁ ଜୟକରି ହେବନାହିଁ । ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ, ସତ୍ୟଶାନ୍ତିର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ସତେଯେପରି ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଇଁ ପରାଧୀନ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମୁକ୍ତ ସଂଗ୍ରାମର ଭୂମିକାକୁ କବି ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ପରିଚିତି :

ପୁରାଣପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟବହୁଳ ବାଣପୁର ଥାନାର ଛବିଳ କୁମାରଙ୍ଗ ଶାସନରେ ୧୮୯୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭା ଗୋଦାବରୀଶ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ । “ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଦାବରୀଣ ମହାପାତ୍ର ସ୍ମରଣିକା” ଗ୍ରନ୍ଥରେ “ଜୀବନରୁ କିଞ୍ଚତ୍‌” ଶିରୋନାମାରେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘‘ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଶ୍ରୀ ଦୟାନିସ୍ ମହାପାତ୍ର ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଗେହ୍ଲା ଦେବୀ । ଗୋଦାବରୀଶ ପିତାଙ୍କର ତୃତୀୟ ପୁତ୍ର (ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁତ୍ର) ଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ମାତ୍ର ଦୁଇବର୍ଷ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ପିତା ଇହଧାମରୁ ବିଦାୟ ନେଲେ । ତେଣୁ ମାତା ଗେହୀଦେବୀ ଉଭୟ ମାତା ଓ ପିତାରୂପରେ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କର ଲାଳନ ପାଳନର ସମସ୍ତ ଭାର ବହନ କରିଥିଲେ । ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚଞ୍ଚଳ ପ୍ରକୃତିର ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚଞ୍ଚଳ ଦୌଡ଼ାଦୌଡ଼ି ଦେଖୁ ଗାଁ ଲୋକ ତାଙ୍କୁ ‘ହରିଣ ଗୋଦାବରୀ’ ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ଶୈଶବାବସ୍ଥାରୁ ହିଁ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ କବିତାର ସ୍ଫୁରଣ ହୋଇଥିଲା ।’’

ବାଲ୍ୟଶିକ୍ଷା ଯଦିଓ ଗ୍ରାମ ଚାଟଶାଳୀରେ ସେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ତଥାପି ତାଙ୍କ ଛାତ୍ରଜୀବନରେ ଏକ ନବୀନ ଅଧ୍ୟାୟ ଉନ୍ମୋଚନ ହେଲା ସେତିକିବେଳେ ଯେତେବେଳେ ବାଣପୁର ମାଇନର ସ୍କୁଲରେ ସେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ । ଆଦୃତି ଲାଭ କରିପାରିଥିଲା । ‘ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ସ୍ମରଣିକା’ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ବିବୃତି ହେଉଛି – ‘ସେ ଏହି ବାଣପୁର ସ୍କୁଲରେ ଛାତ୍ର ଥିଲାବେଳେ ୧୯୧୦ରେ ସେଠାରେ ଛାତ୍ରସମିତିର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ସଭାପତି ଥିଲେ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ‘ମୁକୁର’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ଶ୍ରୀ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ଦାସ । ସେ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କର ଏହି ‘ବାଣପୁର’ ଲେଖା ପଢ଼ି ଏତେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ଯେ, ସେ କବି ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ସାଧୁବାଦ ଓ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜ୍ଞାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ, ସେଇ ଲେଖାକୁ ସେ ନିଜ ପତ୍ରିକାରେ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଇଥିଲେ । ଏହି ‘ବାଣପୁର’ କବିତା ଲେଖିବାରେ ତାଙ୍କୁ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ କାବ୍ୟ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ।’’

୧୯୧୬ ମସିହା ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ ଜୀବନରେ ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲା । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରରୂପେ ଏହି ବର୍ଷ ସେ ନିଜ ପ୍ରତିଭା ବଳରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ରଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥିଲା । ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଭାରତର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦାନ କରି ନିଜର ଗଭୀର ସ୍ଵଦେଶପ୍ରେମର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଗୁରୁମାନେ ତାଙ୍କୁ କିଭଳି ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ, ତାହା ତାଙ୍କର ତିରୋଭାବ ପରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଦାସଙ୍କ ଲେଖାରୁ ସହଜରେ ଅନୁ ମେୟ ।

କବି ଗୋଦାବରୀଶ ଥିଲେ ସବୁଜଯୁଗର ସମସାମୟିକ କବି । ମାତ୍ର ତାଙ୍କର କାବ୍ଯସାଧନା ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗର ଉତ୍ତର ସାଧକଭାବେ ତାଙ୍କୁ ପରିଚିତ କରାଇଥିଲା । ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ସେ ଯେଉଁ କାବ୍ୟ-ଜୀବନର ଅନୁସରଣ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନୋଟି ସ୍ତରଦେଇ ଗତିଶୀଳ ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ରାଶି ରାଶି କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏସବୁ କବିତାରେ କିଶୋରସୁଲଭ ଉଲ୍ଲାସର ମାତ୍ରା ଅଧ୍ଵ । ୧୯୧୪-୧୫ରେ ଯଥାକ୍ରମେ ରାଧାନାଥଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ ଓ ‘ତୁଳସୀ ସ୍ତବକ’ର ଅନୁସରଣରେ ରଚିତ ‘ବାଣପୁର’ ଓ ‘ପ୍ରଭାତ କୁସୁମ’ କବିତା । କିନ୍ତୁ ୧୯୨୦-୨୧ ମସିହା ବେଳକୁ କାବ୍ୟଚେତନାରେ ଯେଉଁ ବିପ୍ଳବାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି ତାହା ସତ୍ୟବାଦୀ କାବ୍ୟାଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବହନ କରି ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟକବି ଜୀବନର ପ୍ରତିଫଳନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବହନ କରି ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟକବି ଜୀବନର ଓ ପରିଣତ ବୟସର କେତେକ କବିତା ନେଇ ‘ଯେ ଫୁଲ ଫୁଟିଥିଲା’ ଶିରୋନାମାରେ ଏକ ପୁସ୍ତକ କବିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଅଛି । ଏଥ‌ିରେ କବି ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗର ସାଧକ ଗୋପବନ୍ଧୁ, ନୀଳକଣ୍ଠ ଓ ଗୋଦାବରୀଶ କାବ୍ୟଶୈଳୀ, ଭାଷାପ୍ରୟୋଗ ଓ କଥାବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ପୂର୍ଣଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ଓ ଅସଙ୍ଗତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସତ୍ୟବାଦୀ କାବ୍ୟଚେତନା ଯେଭଳି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା, ପରି ସେ ଯୌବନକୁ ଉପଭୋଗ ଓ କାମନାର ବା ସ୍ଵପ୍ନ ଓ ପ୍ରଣୟ ବେଦିକା ରୂପରେ ନଦେଖୁ ଏହାକୁ ଅଜସ୍ର ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗଠନର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବରଣ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର କବିତାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ପୃଥ‌ିବୀ ମହାଯୁଦ୍ଧ ଓ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ ପରି ଦୁଇଟି ଜୀବନ୍ତ ଘଟଣା ସହିତ କ୍ରମେ ଜମିଦାରୀ ଲୋପ ଓ ମାନବିକତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଅବଦାନ ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଏହି ଭାବଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ମୁକୁଟର ପରାଜୟ’ (୧୯୪୭), ‘ଜମିଦାରର ମୃତ୍ୟୁ’ (୧୯୪୭), ‘ମୁକୁଟ ଓ କୌପୀନ’ (୧୯୪୭) କବିତାରେ ତାଙ୍କର ସାମାଜିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଓ ସାମ୍ୟବାଦା ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ବେଶ୍ ପ୍ରକଟିତ ।

ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଗୋଦବାରୀଶ ମୁଖ୍ୟତଃ ଜଣେ ଉଗ୍ରପନ୍ଥୀ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଭାବେ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟଞ୍ଜନା ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ପ୍ରକାଶ କରି ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ଭିକ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଯାଇଛନ୍ତି । ଏହି ଦୋଷ, ଦୁର୍ବଳତା, ଅସଙ୍ଗତି ଓ ଅଧୋଗତିରେ ମର୍ମାହତ କବି ସବୁଠାରେ ନିଆଁଖୁଣ୍ଟାର ଚେତାବନୀ ଶୁଣଶଇଛନ୍ତି ।

କବି କବିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେପରି ପାରଦର୍ଶିତା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ଅନୁରୂପ ଭାବରେ ଗଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ରଚିତ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି, ‘ଏବେ ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚିଛି’, ‘ମାଟିର ମାୟା’, ‘ଗରିବର ଭଗବାନ’, ‘ନୀଳ ମାଷ୍ଟ୍ରାଣୀ’, ‘ମଦଦୋକାନର ଇତିହାସ’, ‘ମୁଁ ଦିନେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥୁଲି’ ଇତ୍ୟାଦି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଉପନ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକ ହେଲା, ‘ରକ୍ତପାତ’, ‘ବିଦ୍ରୋହ’, ‘ରାଜଦ୍ରୋହୀ’, ‘ଗ୍ରାମପଥେ’ ଇତ୍ୟାଦି ।

ଗୋଦାବରୀଶ ଥିଲେ ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭା । ଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ, କବିତା, ଜୀବନୀ, ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟକୁ ତାଙ୍କର ଦାନ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଭାରତ ସରକାର, ‘କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ’ ଓ ‘ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ’ ଦ୍ଵାରା ସେ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୬୫ ନଭେମ୍ବର ୨୫ ତାରିଖରେ ସେ ଅମର ପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ । କବିତାର ସାରକଥଲ଼େ ।

କବିତାର ସାରକଥା :

‘ହେ ମୋର କଲମ’ କବିତା ସଙ୍କଳନରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । କବିତାଟିରେ କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜ୍ଞାପନ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଦତଳେ କୋଟି ଜନବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଜାତିର ଜନକ । ସେ ନିଜର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଓ କର୍ମନିଷ୍ଠା ବଳରେ ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିଥିଲେ । ଶୃଙ୍ଖଳଯୁକ୍ତ ଭାରତମାତାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ବିଦେଶୀମାନଙ୍କ ହାତରେ ରହିଥିବା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵାଦ ଚଖାଇଥିଲେ । ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁ ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବମାନବ କେବେମଧ୍ୟ ଏତେବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କରିନଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ହେଲେ ବିଶ୍ଵବନ୍ଦିତ, ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେହି ମହାମାନବଙ୍କ ଅବର୍ତ୍ତମାନରେ କବି ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ହୃଦୟାବେଗ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ଏକ ନଦୀ ସାବରମତୀ । ସେହି ନଦୀ ତୀରରେ ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଇତିହାସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଆଶ୍ରମ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା । କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି, ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି ଦେଶର ଓ ଜାତିର ଉନ୍ନତି ପରିକଳ୍ପନା ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିବାର ମାନସିକତା ନେଇଥ‌ିବା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଚରଣ ତଳେ, କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛି । କାରଣ ସେ ଦେଶ ପାଇଁ ଯାହା କରିଛନ୍ତି, କୋଟି କୋଟି ଭାରତୀୟଙ୍କ ମନରେ ଯେଭଳି ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ଆଉ ସାଧାରଣ ହୋଇ ରହି ନାହାଁନ୍ତି । ସେ ହୋଇଛନ୍ତି, ମହାମାନବ । ସେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଜେଲ ଜୋରିମାନା, ଗୁଳିଗୁଳାକୁ ଖାତିର୍ ନକରି, ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଯେପରି କର୍ମକରି ଯାଇଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ କବି କହିଛନ୍ତି, ‘ଗଳେ ହିମାଳୟ’ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦୀର୍ଘ ପର୍ବତ ହିମାଳୟର ବରଫ ମଧ୍ଯ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶକ୍ତି ଆଗରେ ହାର ମାନିଯିବ । ତା’ର ବରଫରାଶି ତରଳିଯିବ ଏବଂ ବିଗଳିତ ଭାବଧାରାରେ ନଇଁ ପଡ଼ିବ । ପୁନଶ୍ଚ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ସାଗର ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ପାଇବା ପରେ । ସେହିପରି ପରାଧୀନତାର ଅମାଅନ୍ଧାର ଦୂରେଇଦେଇ, ଯିଏ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୂର୍ଯ୍ୟ ନିଜର ସତ୍ତା ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ପଦଟିରେ କବି, ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ବିଶେଷତାକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣିତ କରାଇଛନ୍ତି ।

କବିତାର ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦରେ କବି, ଯୁଗପୁରୁଷମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନର ସୂଚନା ଦେଇ, ତାଙ୍କ ସହିତ ଜାତିର ପିତାଙ୍କୁ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଗୀତାର ବାଣୀ ରହିଛି, ଯେତେବେଳେ ଅଧର୍ମ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ପାପର ଭାର ବଢ଼ିଯାଏ, ସେତେବେଳେ ମହାପୁରୁଷମାନେ ଧରାବତରଣ କରି, ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରନ୍ତି ଓ ନ୍ୟାୟର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସାରା ମାନବ ସମାଜରେ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରି ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଇଥା’ନ୍ତି । କବି ତାହାର ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଅତୀତରେ ମାନବର ମୁକ୍ତ କାମନା ପାଇଁ ବା ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ପାଇଁ, ପ୍ରାଚୀନ ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ତ୍ତର ଦୃଶଦବତୀ ନଦୀତଟରେ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମାନବ ଚଳଣିରେ, ପରିଚାଳିତ ପଥଧାରରେ କେତେ କେତେ ଜୟତିଳକରେ ଧାର୍ମିକ ପୁରୁଷମାନେ ନିଜର ସତ୍ତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ପରିପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ହୋଇଥିଲା ମହାଭାରତ ମହାସମର । ସେହି ସମରରେ କେବଳ କୌରବ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଯୁଦ୍ଧ କରୁନଥିଲେ, ବରଂ ତାହା ଥିଲା ଅଧର୍ମ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଧର୍ମର ବିଜୟ । ଅଶାନ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଶାନ୍ତିର ଜୟଯାତ୍ରା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵୟଂ ପରମପୁରୁଷ, ଦ୍ଵାରକାଧୂପତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ଯ ନାମକୁ ମାତ୍ର ସାରଥ୍ ହେଲେ ବି ଯୁଦ୍ଧକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ଅନ୍ୟାୟ, ଅଧର୍ମୀ କୌରବମାନଙ୍କର ବିନାଶ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରି ଭଗବାନଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ଅବତାର ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଶାନ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ସମ୍ପର୍କରେ କବି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧ କପିଳବାସ୍ତୁ ରାଜକୁମାର ହୋଇ ମଧ୍ୟ, ରାଜ ଭୋଗବିଳାସକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି, ଜନମାନବର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ । ତପସ୍ୟା କରିବାର ପରିଣତିରେ ପାଇଥିଲେ ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନ । ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ

ଅବଗତ କରାଇ ପତିତ ଜନମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତିପାଇଁ ବାଟ ବତାଇ ଦେଇଥିଲେ । କବି ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମର ପରିପ୍ରଚାରକ ଓ ଧର୍ମୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭୂମିକା ନେଇଥିବା ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଉକ୍ତିମତ୍ତାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ପିଲାଦିନର ନାମ ଥିଲା ନିମାଇଁ । ସେ ଧର୍ମୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ । ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା । ନିଜକୁ ଭିକ୍ଷୁଭାବରେ ସଜାଇଦେଇ, ସଂଘ ଗଠନ କରି ଜନମାନସରେ ଦୁଃଖର କାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ପିଲାଦିନର ନାମ ଥିଲା ନିମାଇଁ । ସେ ଧର୍ମୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ ।

କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଲାଗିଲା ସମର, ଜାଗିଲେ ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା ଥରେ,
ମାଗିଲେ ଭିକ୍ଷା କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି କେ ଦୂରେ ।
ପୂର୍ବ ସାଗର ତୀର ଚହଲାଇ କେଉଁ ନିମାଇଁ
ବିତରି ଚାଲିଲେ ପରମ କାମ୍ୟ ମାନବ ପାଇଁ ।”

ଉପରୋକ୍ତ ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପକ ଓ ଧର୍ମପରିପ୍ରଚାରକମାନେ ସ୍ବୀୟ ଧର୍ମୀୟ ଭାବରେ ପତିତମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ କରିଦେଲେ । ଦୀର୍ଘଦିନଧରି ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଥ‌ିବା ମଣିଷମାନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସମ୍ଭାବନାର ବାଣୀ ଶୁଣାଇଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଇଁ ଗରିବ ଓ ଓ ନିର୍ଯାତିତମାନେ ବରାଭୟ ଲାଭକଲେ । ସେମାନେ ଦଳିତ, ପରପଦାନତ ଯନ୍ତ୍ରଣାରୁ ମୁକ୍ତି ଲାଭକଲେ । ଫଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଜାଗାଟିଏ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିପାରିଥିଲେ । କୋଟି କୋଟି ନରନାରୀ ପରାଧୀନ ଭାବରେ ଯେପରି ଦଣ୍ଡିତ ଓ ନିର୍ଯ୍ୟାତିତ ହେଉଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କର ସେଥୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । କାରଣ ସମସ୍ତ ହୃଦୟର ଭାଷାକୁ ଓ ବୁଝିପାରିଥିଲେ । ନିର୍ଯାତିତ ମଣିଷର ହୃଦୟର ଦହନ-ଜ୍ଵାଳାକୁ ସେ କଠୋର ହୋଇଉଠିଲା । ସମସ୍ତେ ଯେପରି ସତ୍ୟ ଓ ଶାନ୍ତର ସଂଗ୍ରାମକୁ ନିଜର ବରଦାନ ବୋଲି ମନେକଲେ ।

ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ, ଜାତିର ପିତା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରେରଣାଭୂମି ଭାବରେ ଗଠନ କଲେ । ସେଠାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲେ କୁଟି ଖାଇଲେ ଏବଂ କାଟି ପିନ୍ଧିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରେରଣାଭୂମି ଭାବରେ ଗଠନ କଲେ । ସେଠାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲେ କୁଟି ଖାଇଲେ ଏବଂ କାଟି ପିନ୍ଧିଲେ ଆମେ ସ୍ବାବଲମ୍ବୀ ହୋଇପାରିବା । ଆମକୁ ବିଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ କରିବାକୁ ହେବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଦେଶର ଅଗଣିତ ନରନାରୀ ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ କରି ଖଦଡ଼ ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିଲେ । ଦିନକୁ ଦୁଇଓଳି ଅରଟରେ ସୂତା କାଟିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀ କେବଳ ପରାମର୍ଶଦାତା ନଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ନିଜେ କର୍ମକରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦେଖାଇ ଦେଉଥିଲେ । ନିଜେ ଆଣ୍ଠୁ ଲୁଚୁ ନଥ‌ିବା ଖଦଡ଼ ଧୋତି ପିନ୍ଧି, ଖଣ୍ଡିଏ ଚଦର ଦେହରେ ପକାଇ ସମସ୍ତଙ୍କର ସେ ପ୍ରେରଣାଦାତା ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରଣୀ-ଯୁଗ ବା ଆଶ୍ରମ ଜୀବନ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଜାଣିଥୁଲେ ସଂଗ୍ରାମୀର ଜୀବନ ସହଜ ସରଳ ଜୀବନ ନୁହେଁ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ ଉଦ୍ୟମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗୁଳିଗୋଳାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଜେଲ ଜୋରିମାନା ଭଳି କଣ୍ଟକିତ ପଥରେ ବାଟ ଚାଲିବାକୁ ହେବ ।

କଲେ । ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ସେମାନେ ପରାଜିତ ହେଲେ । ଯେଉଁ ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ସାରାବିଶ୍ଵରେ ଅପରିଚିତ ଥୁଲା, ସେଭଳି ସଂଗ୍ରାମର ମହତ୍ତ୍ବ ସମସ୍ତେ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କଲେ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସୁମେରୁଠାରୁ କ୍ରମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ

ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ନିକଟରେ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ପରାଜିତ ହେଲା । ସତେଯେପରି ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ, ତୀର, ତରବାରୀର ମୁନ ଜଡ଼ ପାଲଟିଗଲା । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ନେତୃତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଖାଇଦେଲେ, ଖଣ୍ଡା ତରବାରି ବଳରେ କାହାର ହୃଦୟକୁ ଜୟକରି ହେବ ନାହିଁ । ଧର୍ମ (ମାନବର ମୁକ୍ତିକାମନା)ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ, ସତ୍ୟ ଶାନ୍ତର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ବୁଦ୍ଧଦେବ ଓ ନିମାଇଁଙ୍କ ପରି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀ କୌଣସି ସମୟରେ ମରଣକୁ ଭୟ କରୁନଥିଲେ । ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା ଓ ନିର୍ଭୟତା ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ।
ମୃତ୍ୟୁ ହାର ମାନିଥିଲା ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 15 ନ୍ୟାୟପାଳିକା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 15 ନ୍ୟାୟପାଳିକା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି _________ ।
(କ) ଆଇନ ତିଆରି କରିବା
(ଖ) ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା
(ଗ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା
(ଘ) ଦଣ୍ଡ ଦେବା
Answer:
(ଗ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୨ । ଆଇନର ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷା _______ ର ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।
(କ) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା
(ଖ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଗ) କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା
(ଘ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ
Answer:
(ଘ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ

୩ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ________ ର ଜଗୁଆଳୀ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(କ) ଦେଶ
(ଖ) ଜନସାଧାରଣ
(ଗ) ସମ୍ବିଧାନ
(ଘ) ସଂପତ୍ତ
Answer:
(ଗ) ସମ୍ବିଧାନ

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ଅଧିକାରର ___________ କରିଥାଏ ।
(କ) ହ୍ରାସ
(ଖ) ପରିବର୍ଦ୍ଧନ
(ଗ) ସୁରକ୍ଷା
(ଘ) ବ୍ୟାଖ୍ୟା
Answer:
(ଗ) ସୁରକ୍ଷା

୫ । ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ __________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମାରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ
Answer:
(କ) ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୬ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି _________ ବର୍ଷ ସମୟରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।
(କ) ୬୨
(ଖ) ୬୦
(ଗ) ୬୫
(ଘ) ୭୦
Answer:
(ଗ) ୬୫ ବର୍ଷ

୭ । କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନ କିମ୍ବା ତଥ୍ୟ ବିଷୟରେ _______ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କର ମତାମତ ଲୋଡ଼ିବାର କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଅଛନ୍ତି ।
(କ) ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ବାଚସ୍ପତି
(ଘ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
Answer:
(ଘ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୮ । ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ________ ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(କ) କଟକ
(ଖ) ଚଣ୍ଡିଗଡ଼
(ଗ) ଦିଲ୍ଲୀ
(ଘ) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ
Answer:
(ଗ) ଦିଲ୍ଲୀ

୯ । ସମ୍ବିଧାନର ________ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
(କ) ୧୨୩
(ଖ) ୧୨୨
(ଗ) ୧୨୪
(ଘ) ୧୨୫
Answer:
(ଗ) ୧୨୪

୧୦ । _______ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମଧୁକର ହୀରାଲାଲ କାନିଆ
(ଖ) ଅଜିତ୍ ନାଥ ରାୟ
(ଗ) ଏଚ.ଏନ୍. ଖାନ୍ନା
(ଘ) ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମଧୁକର ହୀରାଲାଲ କାନିଆ,

୧୧ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ________ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଘ) ବାଚସ୍ପତି
Answer:
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୧୨ । __________ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମୀରା ସାହେବ ଫାତିମା ବିବି
(ଖ) ଅମୀୟା ପାଢ଼ୀ
(ଗ) ନମିତା ପଣ୍ଡା
(ଘ) ଜୟନ୍ତୀ ପଟ୍ଟନାୟକ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମୀରା ସାହେବ ଫାତିମା

୧୩ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ _________ ପାଣ୍ଠିରୁ ଦରମା ଦିଆଯାଏ ।
(କ) ସଞ୍ଚତ
(ଖ) ଜରୁରୀ
(ଗ) ହାତପାଣ୍ଠି
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସଞ୍ଚ

୧୪ । ସଂଘୀୟ ବିବାଦଗୁଡ଼ିକ _________ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସମାଧାନ ହୁଏ ।
(କ) ଉଚ୍ଚ
(ଖ) ଅଧସ୍ତନ
(ଗ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ
(ଘ) ସାମରିକ
Answer:
(ଗ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ

୧୫ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ________ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକ ଅଟେ ।
Answer:
(କ) ରାଜନୈତିକ
(ଖ) ସାମାଜିକ
(ଗ) ମୌଳିକ
(ଘ) ନୈତିକ
Answer:
(ଗ) ମୌଳିକ

୧୬ । _________ ର ବିଚାର ବିରୋଧରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(କ) ପ୍ରଶାସନିକ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ
(ଖ) ଆୟକର ଟ୍ରିବୁନାଲ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ଶ୍ରମ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ

୧୭ | _________ ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ଅଟେ ।
(କ) ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଖ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୧୮ । ସଂସଦଦ୍ବାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ‘ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରୋବଲୋକନ
(ଖ) ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା
(ଗ) ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟଖ୍ୟା
(ଘ) ନ୍ୟାୟିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରୋବଲୋକନ

୧୯। ___________ କାରଣରୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି ପଦଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ଓ ଅଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ସଂସଦଦ୍ବାରା ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ
(ଖ) ଆଇନ ନଜାଣିବା
(ଗ) ପକ୍ଷପାତ କରିବା
(ଘ) ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହେବା
Answer:
(କ) ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ଓ ଅଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ସଂସଦଦ୍ବାରା ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ

୨୦ । ___________ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ତ ମାମଲାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି ।
(କ) ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୨୧ । ରାଜ୍ୟସ୍ତରରେ ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ରାଜ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ କୋର୍ଟ
Answer:
(କ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୨୨ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ___________ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ରାଜ୍ୟପାଳ
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଘ) ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ
Answer:
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୨୩ । ଆମ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମିଶାଇ ସର୍ବମୋଟ ____________ ଜଣ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି |
(କ) ୧୭
(ଖ) ୧୮
(ଗ) ୧୬
(ଘ) ୧୫
Answer:
(ଗ) ୧୬

୨୪ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ _________ ବର୍ଷ ବୟସ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ନିଅନ୍ତି ।
(କ) ୬୫
(ଖ) ୬୪
(ଗ) ୬୩
(ଘ) ୬୨
Answer:
(ଘ) ୬୨

୨୫ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ମାସିକ ଦରମା ___________ ଟଙ୍କା ।
(କ) ୯୦, ୦୦୦
(ଖ) ୩୩, ୫୦୦
(ଗ) ୩୩, ୦୦୦
(ଘ) ୩୫, ୦୦୦
Answer:
(କ) ୯୦,୦୦୦

୨୬ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ____________ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଭାରତର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟ ବା ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ଏକାଧିକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୧୨୪
(ଖ) ୨୧୫
(ଗ) ୨୧୩
(ଘ) ୨୧୪
Answer:
(ଘ) ୨୧୪

୨୭ । ସମ୍ବିଧାନର __________ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କରିବା କ୍ଷମତା ଙ୍କ ଉପରେ ____________ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ ।
(କ) ୨୧୮, ରାଜ୍ୟପାଳ
(ଖ) ୨୧୬, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଗ) ୨୧୫, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଘ) ୨୧୬, ବିଧାନସଭା
Answer:
(ଖ) ୨୧୬, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୨୮। ____________ ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଗତିକୃଷ୍ଣ ମିଶ୍ର
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ବୀରକିଶୋର ରାୟ
(ଗ) ଯୁଗଳ କିଶୋର ମହାନ୍ତି
(ଘ) ଅରଜିତ୍ ପଶାୟତ୍
Answer:
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ବୀରକିଶୋର ରାୟ

୨୯ । ____________ ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଫତିମା ବିବି
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଅମୀୟ କୁମାରୀ ପାଢ଼ୀ
(ଗ) ନମ୍ରତା ଚଢ଼ା
(ଘ) ଆଶା ହନ୍ତି
Answer:
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଅମୀୟ କୁମାରୀ ପାଢ଼ୀ

୩୦ । _____________ ସମୟରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ଦରମା ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ ।
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର
(ଖ) ଯୁଦ୍ଧ
(ଗ) ପ୍ରାକୃତିକ ଦୂର୍ବିପାକ
(ଘ) ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି
Answer:
(ଘ) ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି

୩୧ । __________ ଅଧିକାର, __________ ଓ ____________ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ସିଧାସଳଖ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଆଗତ କରାଯାଇ ବିଚାର ହୁଏ ।
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର
(ଖ) ରାଜନୈତିକ, ଆୟକର, ସଂପରି କର
(ଗ) ସାମାଜିକ, ନିର୍ବାଚନ, ଫୌଜଦାରୀ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ, ବିବାହ, ହତ୍ୟା
Answer:
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର

୩୨ । ___________ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବିଚାରକ ଅଟନ୍ତି ।
(କ) ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି
(ଖ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍
(ଗ) ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍
(ଘ) ଅତିରିକ୍ତ ସେସ୍‌ନ୍ସ ଜଜ୍
Answer:
(ଖ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍

୩୩ । ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଆଦେଶ
(ଖ) ରିଟ୍
(ଗ) ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା
(ଘ) ଅଧ୍ୟାଦେଶ
Answer:
(ଖ) ରିଟ୍

୩୪ । ସମ୍ପତ୍ତି ସମ୍ପର୍କୀୟ ମାମଲା ____________ କୋର୍ଟ ବିଚାର କରେ ।
(କ) ଫୌଜଦାରୀ
(ଖ) ଦେୱାନୀ
(ଖ) ପ୍ରଶାସନିକ
(ଘ) ପରିବାର
Answer:
(ଖ) ଦେୱାନୀ

୩୫ । ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟ ___________ ଠାରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।
(କ) ଭୁବନେଶ୍ବର
(ଖ) ପୁରୀ
(ଗ) କଟକ
(ଘ) ସମୃଲପୁର
Answer:
(ଗ) କଟକ

(B) ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାହାର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:
ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

୨ । କିଏ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ ଅଟେ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ ଅଟେ ।

୩ । ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରମୁଖ ଆବଶ୍ୟକତା ?
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରମୁଖ ଆବଶ୍ୟକତା ।

୪ । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଓ ପରାମର୍ଶ କିଏ ପ୍ରଦାନ କରେ ?
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଓ ପରାମର୍ଶ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

୫ । ଭାରତର ନ୍ୟାୟାପାଳିକାର ଚରିତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତର ନ୍ୟାୟାପାଳିକା ଏକୀଭୂତ, ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ ।

୬ । କିଏ ଭାରତର ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ ହିସାବରେ କାମ କରୁଛି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ବା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଭାରତର ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ ହିସାବରେ କାମ କରୁଛି ।

୭ । ଭାରତରେ କେଉଁ ଅଦାଲତ ପରାମର୍ଶପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରେ ?
Answer:
ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ପରାମର୍ଶପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରେ ।

୮ । କେଉଁ ମାମଲାଦ୍ବାରା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ଅଧ୍ବକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲାଦ୍ଵାରା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ଅଧ୍ବକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଅଛି ।

୯ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ କାହାଦ୍ଵାରା ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାଳୟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରନ୍ତି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରନ୍ତି ।

୧୦ । କେଉଁ କାରଣରୁ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତାହାର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରତିପକ୍ଷ ପରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୁହେଁ ?
Answer:
ଭାରତରେ ସଂସଦୀୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ଥିବା କାରଣରୁ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତାହାର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରତିପକ୍ଷ ପରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୁହେଁ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ବା ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ବା ତର୍ଜମା କରିବା କାହାର କାର୍ଯ୍ୟ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୨ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୩ । ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟଳୟ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ?
Answer:
ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର

୪ । କାହାର ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକୁ ସମସ୍ତେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୫ । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ‘ବିଧୂର ଯଥୋଚିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ ପ୍ରଚଳିତ ଥିବାବେଳେ ଭାରତରେ କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ବିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୬ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କେଉଁ କ୍ଷମତା ସଂପର୍କରେ ଭାରତ ସମ୍ବଧାନରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟିଳ ପୁନରାବଲୋକନ ।

୭ । କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ପାରମ୍ପରିକ କାର୍ଯ୍ୟଠାରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠି ପ୍ରଶାସନର ସ୍ଥାଣୁତା, ଅପାରଗତା ଆଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସକ୍ରିୟଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ନ୍ୟାୟିଳ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ।

୮ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିପଦ କାହାଠାରୁ ଆସିଥାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ।

୯ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସଶରୀରେ ଅଦାଲତ ସମ୍ମୁଖରେ ହାଜର କରାଇବା ପାଇଁ କେଉଁ ଆଜ୍ଞାଦେଶ (ରିଟ୍) ଜାରି ହୁଏ ?
Answer:
ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀକରଣ ।

୧୦ | କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାକୁ ଅଧ୍ଵକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ ବ୍ୟାପକ କରିଛି ?
Answer:
ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା ଓ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ।

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ।

୨ । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।

୩ । ସମାଜ ଓ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ନ୍ୟାୟର ରୂପ ବା ଗତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ସମାଜ ଓ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ନ୍ୟାୟର ରୂପ ବା ଗତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପରାମର୍ଶ ମାନିବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ବାଧ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପରାମର୍ଶ ମାନିବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ବାଧ୍ୟ ନୁହେଁ ।

୫ । ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସଂଶୋଧନ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବ ।
Answer:
ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚାକୁ ସଂଶୋଧନ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

୬ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନ ଦେଲେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁମତି ବଳରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ।

୭ । ଏକାଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ବା ରାଜ୍ୟ ସହ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ ।

୮ । ଭାରତରେ ‘ ବିଧୂର ଯଥୋଚିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।
Answer:
ଭାରତରେ ‘ ବିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।

୯ । ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରତିକାର ଅଧୂକାର ୩୦ ଧାରାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି ।
Answer:
ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରତିକାର ଅଧିକାର ୩୨ ଧାରାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ____________ କ୍ଷମତା ବଳରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟିକା ପୁନରାବଲୋକନ (Judicial Review)

୨ । ଆଇନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା କେବଳ ______________ ର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୩ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ନିଷ୍ପଭି ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ତାହାକୁ _______________ କୁହାଯାଏ।
Answer:
ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ ଆଇନ (Judicial Legislation) ବା ମାମଲା ଆଇନ (Case Law)

୪ । ______________ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁମତି ଯାଚିକା ଅନୁମୋଦନ କରନ୍ତି |
Answer:
ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ।

୫। ______________ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଶପଥ ପାଠ କରାନ୍ତି ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ।

୬ । ସମ୍ବିଧାନ ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ______________ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହନ୍ତି |
Answer:
୫ (ପାଞ୍ଚ)

୭ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ______________ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି ।
Answer:
୩୧ (୩୦+୧)

୮ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ମାସିକ ______________ ଟଙ୍କା ଦରମା ପାଆନ୍ତି ।
Answer:
୧,୦୦,୦୦୦

୯ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଓ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନେ ମାସିକ _____________ ଦରମା ପାଆନ୍ତି।
Answer:
୯୦,୦୦୦

୧୦ । ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ _____________ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୮

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ବା ସ୍ଵାଧୀନତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? କିମ୍ବା, ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାହିଁକି ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଉଚିତ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ଓ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସୁସ୍ଥ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତି, ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା, ଭତ୍ତା, ସ୍ଥିର ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚାକିରିକାଳ, ଜଟିଳ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ଇତ୍ୟାଦି ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲେ ବିଚାରପତି ତଥା ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।

୨ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ମଧ୍ଯରେ କିପରି ସଂପର୍କ ରହିବା ଦରକାର ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ରହିଲେ ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ।

୩ । ଭାରତର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ କେବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।

୪ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୨୬ ଅଟେ ।

୫ । କେଉଁ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ ଓ ଅପାରଗତା ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଏ ।

୬ । ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ ଓ ଅପାରଗତା ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ।

୭ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା କାହାର ଅଛି ?
Answer:
ଭାରତର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନକ୍ରମେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ରହିଛି ।

୮ । ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରା ଅନୁସାରେ କୌଣସି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସିଧାସଳଖ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ନାଗରିକ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସିଧାସଳଖ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ ।

୯ । ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାର ପିତା କିଏ ?
Answer:
ଆମେରିକା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମାର୍ଶାଲ ୧୮୦୩ ମସିହାରେ ଏହି କ୍ଷମତାକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ସେ ଏହାର ପିତା ଅଟନ୍ତି ।

୧୦ । ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି, ତାହା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ଯ କି ?
Answer:
ନା, ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବାଧ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି |

୧୧ । ଓଡ଼ିଶାର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ କେଉଁ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୨ । ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି ସ୍ଥିର କରନ୍ତି କି ?
Answer:
ହଁ, ସ୍ଥିର କରନ୍ତି ।

୧୩ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ କିଏ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ।

୧୪ । କେଉଁ ସମୟରେ ହାଇକୋର୍ଟ କୌଣସି ଏକ ମାମଲାକୁ ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଆଣିଥାଏ
Answer:
ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ଅନୁଭବ କରେ ଯେ କୌଣସି ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରେ ଏକ ଜଟିଳ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମାମଲା ବିଚାର ପାଇଁ ଅଦାଲତରେ ପଡ଼ିରହିଛି, ତେବେ ଉକ୍ତ ମାମଲାକୁ ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଆଣି ତା’ର ବିଚାର କରିଥାଏ ।

୧୫ । ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କୁ କିଏ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ।

୧୬ । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି କରିବାର କ୍ଷମତା କାହାର ରହିଛି ?
Answer:
ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି କରିବାର କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ଅଛି

୧୭ । କୌଣସି ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ କିଏ ସାମୟିକଭାବରେ ତାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇଥା’ନ୍ତି?
Answer:
କୌଣସି ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାନ୍ତି।

୧୮ । ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାଜଜ୍ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

୧୯ । ନିମ୍ନ ଅଦାଲତର କେଉଁ ବିଚାରପତି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ?
Answer:
ନିମ୍ନ ଅଦାଲତର ସହକାରୀ ସେସନ୍ସ ଜଜ୍ ଓ ଜିଲ୍ଲା ସେସନ୍ସ ଜଜ୍ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବାହ୍ୟ ଚାପରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ଯଦି ନ୍ୟାୟାୟଳ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇପାରେ ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବା ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା କୁହାଯାଏ । ନିମ୍ନଲିଖତ ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇପାରେ । ପ୍ରଥମତଃ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପରିବେଶ ବିନା ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜନୈତିକ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ବିଚାରପତିଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି, ପଦୋନ୍ନତି ଓ ଚାକିରି ସର୍ଭାବଳୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତିର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବ । ତୃତୀୟତଃ, ବିଚାରପତିମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପାଇବା ଉଚିତ । ଚତୁର୍ଥତଃ, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ପ୍ରଭାବରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ମୁକ୍ତ ରହିବା ଉଚିତ । ପଞ୍ଚମତଃ, ବିଚାରପତିଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସ୍ଥିର ଓ ବହିଷ୍କାର ପ୍ରଣାଳୀ ଜଟିଳ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

୨। ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିମ୍ନଲିଖତ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ, ଯଥା – (୧) ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, (୨) ଆଇନ ଭଙ୍ଗକାରୀ ପ୍ରତି ଦଣ୍ଡବିଧାନ, (୩) ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, (୪) ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, (୫) ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ, (୬) ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ପରାମର୍ଶ କାର୍ଯ୍ୟ (୭) ନ୍ୟାୟବୋଧ ସମୀକ୍ଷା ।

୩। ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କ’ଣ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳି, ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକ, ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପରି ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରି ନ୍ୟାୟ ଓ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ । ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ବିବାଦୀୟ ଆଇନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଏହାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରେ । ଏହି ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଆଇନର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବହନ କରେ । ଏହା ବ୍ୟାଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ନୂତନ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବିଚାରପତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଆଇନ (Judge-made Law) କୁହାଯାଏ ।

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ବା ଜଗୁଆଳି ଅଟେ – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ବିଚାର ଓ ନ୍ୟାୟଦାନ, ଆଇନର ତର୍ଜମା, ନ୍ୟାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ରକ୍ଷକ ଅଟେ । ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୁକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରିପାରେ ଓ ସୁରକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ପାଇଥାଏ । ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟର ସାମ୍ବିଧାନିକତାକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପରୀକ୍ଷା କରିପାରେ ଓ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ହେଲେ ତାହାକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିପାରେ । ଏଣୁ ବାସ୍ତବରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ଅଟେ ।

୫। ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକ (Judicial Review) କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରି ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ ନହେଲେ ତାହାକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିପାରିବାର ଉଚ୍ଚତମ ଓ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଫଳରେ ଉଚ୍ଚତମ ଓ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳିରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ । ଏହା ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂସ୍ଥାପିତ ପଦ୍ଧତିଗତ କିମ୍ବା ଆଇନର ଅନ୍ତଃସ୍ଵରଭିଭିକ ହୋଇପାରେ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ପଦ୍ଧତିଗତ ହୋଇଥିବାରୁ ଆଇନର ଅନ୍ତଃସ୍ବର ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସୀମିତ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆମେରିକା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମାର୍‌ବୁରୀ ବନାମ୍ ମାଡ଼ିସନ ମକଦ୍ଦମାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଵୀକୃତିଲାଭ କରିଛି ।

୬ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା କ’ଣ ?’
Answer:
ସେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥବେ । ଅନ୍ୟୁନ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ହୋଇଥିବା ଦରକାର । ଅନ୍ତତଃ ୧୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି ଅଭିଜ୍ଞତା ଥିବା ଦରକାର ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମତରେ ସେ ଜଣେ ଆଇନଜ୍ଞ ହୋଇଥିବେ ।

୭ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୧ ଧାରାନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ସିଧାସଳଖ ମକଦ୍ଦମା କରାଯାଇପାରିବ । ତଳ କୋର୍ଟକୁ ନ ଯାଇ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଯେଉଁସବୁ ମକଦ୍ଦମା ଦାଖଲ କରାଯାଏ ସେସବୁ ବିଚାର କ୍ଷମତାକୁ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ; ଯଥା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ ଏକ ବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ, (୨) କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଏକ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ବନାମ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ; (୩) ଏକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉପୁଜିଥ‌ିବା ବିବାଦଗୁଡ଼ିକ ସିଧାସଳଖ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଯାଇପାରିବ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଏବଂ ୭୧ ଧାରା (୧) ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ମକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ପରିସରଭୁକ୍ତ ।

୮ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ କାହିଁକି ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ କୁହାଯାଏ ?
କିମ୍ବା, ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକାଧାରରେ ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ, ସମ୍ବିଧାନ ସଂରକ୍ଷକ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକାର ଅଟେ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିବା ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଯଦି କୌଣସି ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନର ନୀତିନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରେ ତା’ହେଲେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରେ । ଏହାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୯ । ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଭାରତର ଶୀର୍ଷତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ଏହାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଯେତେବେଳେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ରାୟରେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ପ୍ରମାଦ ରହିଯାଇଛି, ସେତେବେଳେ ଏହା ଆଉ ଥରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାର କରିଥାଏ । ଦେଶର ନ୍ୟାୟ ତଥା ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଏହାକୁ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ ।

୧୦ । ଜନସ୍ବାର୍ଥ ସମ୍ବଳିତ ମକଦ୍ଦମା କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବଳିତ ମକଦ୍ଦମା କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ମକଦ୍ଦମା ବିଚାରପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ଭାରତରେ ଅଗଣିତ ଦରିଦ୍ର ଓ ଅଶିକ୍ଷିତ ଜନଗଣଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥସାଧନ ନିମିତ୍ତ ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅଧିକାର ଓ ଆଇନର ସୁଫଳ ଭୋଗ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସୁଯୋଗ ଦେବାପାଇଁ ଏହି ପ୍ରକାର ନୂଆ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵର ସଫଳ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ମତାଦର୍ଶ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ଏଥୁରେ ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅନାଚାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ଚିଠି ପଠାଇ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଅଭିଯୋଗର ଯଥାର୍ଥତାକୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଉଚିତ ମନେକଲେ ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ରିଟ୍ ଜାରିକରି ଦାୟରକାରୀ ପକ୍ଷକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ।

୧୧ । ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ କ’ଣ ?
କିମ୍ବା, କୋର୍ଟ ଅଫ୍ ରେକର୍ଡ଼ କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୯ ଧାରାରେ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଏହାର ସମସ୍ତ ରାୟ ବା ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପଭି ନଥୁପତ୍ରଭାବେ ସଂରକ୍ଷିତ କରାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ଯେକୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ପ୍ରମାଣ ସ୍ଵରୂପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଏହା ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ମକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିଥାଏ ।

୧୨ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆବେଦନକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୨ ଧାରାନୁସାରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । କିନ୍ତୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ମକଦ୍ଦମାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ବା ସମ୍ବିଧାନ ତର୍ଜମାଜନିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ବୋଲି ଏକ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ପ୍ରମାଣପତ୍ରର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବେଦନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଏହି ଆବେଦନକୁ ବିଚାରପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଦେୱାନୀ, ଫୌଜଦାରୀ, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ମକଦ୍ଦମା ଏହି କ୍ଷତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

୧୩ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନକାରୀ କ୍ଷମତା ପରିସର କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୩ (୧) ଧାରାନୁସାରେ ଯଦି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମନେକରନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନପାଇଁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରାମର୍ଶ ଆବଶ୍ୟକ, ତେବେ ସେ ପରାମର୍ଶ ମାଗିପାରନ୍ତି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହି ପରାମର୍ଶକୁ ମାନିବାପାଇଁ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହନ୍ତି । ୧୯୫୯ ମସିହାର କେରଳ ଶିକ୍ଷା ଆଇନର ବୈଧତାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧୯୯୧ କାବେରୀ ନଦୀଜଳ ବଣ୍ଟନ ବିବାଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

୧୪ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ବିଚାରପତିମାନେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭା ଓ ଶାସକଗୋଷ୍ଠୀ କବଳରୁ ମୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁସ୍ଥ । ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ବିଚାରପତିଙ୍କ ବହିଷ୍କାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ । ସେମାନଙ୍କୁ ମୋଟା ଅଙ୍କର ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅବସରକାଳୀନ ସୁବିଧା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ସେମାନେ ବଶୀଭୂତ ନହୋଇ ସ୍ଵାଧନ ଓ ନିର୍ଭିକଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୧୫ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ମୁରବି କହନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ନ୍ୟାୟଯୋଗ୍ୟ ଅନ୍ୟାୟଭାବେ ସଙ୍କୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେ ସମ୍ବିଧାନର ୩୭ ଧାରା ଅଟେ । ଜଣେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ବଳରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀକରଣ, ଅଧିକାରପୂଚ୍ଛା, ପରମାଦେଶ, ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରତିରୋଧ ନାମକ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ରିଟ୍ ବା ଆଜ୍ଞାପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଏଣୁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ମୁରବି କୁହାଯାଏ ।

୧୬ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କିପରି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ସଂସଦର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରିବେ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କେବଳ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ କିମ୍ବା ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ଆଦି କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ । ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିବା ଜନିତ ପ୍ରସ୍ତାବ ସଂସଦର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଭ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଲାଭ କଲାପରେ ଯାଇ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉକ୍ତ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

୧୭ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କି କି ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ରହିଛି ?
Answer:
ରାଜ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କେତେକ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ମକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକର ବିଚାର ହୋଇଥାଏ । ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ବିଚାରଗୁଡ଼ିକର ବିଚାର କରିବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣଜନିତ କୌଣସି ମକଦ୍ଦମା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୌଳିକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର ଅଧୀନରେ ଦାଏର କରାଯାଇପାରେ ।

୧୮ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରିଦର୍ଶନ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କ୍ଷମତା କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୭ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟସମସ୍ତ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାରାଳୟକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରହିଛି । ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନୀତି ଓ ନିୟମାନୁଯାୟୀ ପରିଚାଳିତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହା ନିମ୍ନ ଅଦାଲତରୁ ଖବର ମଗାଇ ପାରନ୍ତି, ଫର୍ମ ଓ ତାଲିକା ଯୋଗାଣ କରିପାରନ୍ତି ଏବଂ ଓକିଲ ପାଉଣା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାଉଣା ସ୍ଥିର କରିପାରନ୍ତି । କୌଣସି ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ନିଜ କ୍ଷମତା ପରିସର ବହିର୍ଭୂତ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରନ୍ତି । ମୋଟ ଉପରେ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାର ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷମତା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରହିଛି ।

୧୯ । “ ହାଇକୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ।” – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ଅଟେ । ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହେ । ଏହି ରାୟକୁ ସାକ୍ଷ୍ୟରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟକୁ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ହାଇକୋର୍ଟ ତାଙ୍କର ଅବମାନନା କଲେ ଦୋଷୀକୁ ଦଣ୍ଡଦେଇ ପାରନ୍ତି ।

୨୦ । ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା ପରିସର କ’ଣ ?
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ରାଜ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ହୋଇଥିବାରୁ ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ନିମ୍ନ ଅଦାତଲତମାନଙ୍କରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ହୋଇ ସାରିଥିବା ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକର ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରାଯାଇପାରେ । ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ହାଇକୋର୍ଟ ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ପାଇଁ ଜଣେ ଜଣେ ବିଚାରପତି ବା ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ଦୌରାଜଜ୍ ବିଚାର କରନ୍ତି ।

୨୧ । ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା ବଳରେ ନିଜର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରେ । ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି । ଏହାର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ଦରମା ଓ ଚାକିରି ସର୍ଭେ ହାଇକୋର୍ଟଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାରିତ ହୁଏ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ବଦଳି ଉପରେ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ଏହା ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାୟଳର ନିଷ୍ପଭିକୁ ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଥାଏ ।

୨୨ । ରାଜ୍ୟର ମହାଧ୍ଵବକ୍ତା କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଆଇନଗତ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ଜଣେ ମହାଧ୍ଵବକ୍ତା ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦରମା ପାଇଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପଦବୀ ରାଜନୈତିକ ଅଟେ । ତେଣୁ ସରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନକ୍ରମେ ‘ ଆଡ଼ଭୋକେଟ୍ ଜେନେରାଲ’ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ହାଇକୋର୍ଟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ‘ମହାଧବକ୍ତା’ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଏ।

୨୩ । ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ କ’ଣ ?
Answer:
ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଛୋଟ ଛୋଟ ଫୌଜଦାରୀ ମକଦ୍ଦମା ଏଠାରେ ବିଚାର ହୁଏ । ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ଅତିବେଶୀରେ ୧୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୋରିମାନା କରିପାରନ୍ତି । ସମ୍ବିଧାନର ୨୩୪ ଧାରାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଯେ ଜିଲ୍ଲାଜଜ୍ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସାଧାରଣ ସେବା ଆୟୋଗ ସୁପାରିଶ କ୍ରମେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାଇକୋର୍ଟର ସ୍ଵୀକୃତି ନେଇ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଚାକିରି ସର୍ଭାବଳୀ ହାଇକୋର୍ଟଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ।

୨୪ । ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ (Civil Court) କ’ଣ ?
Answer:
ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀୟ ଅଦାଲତକୁ ନେଇ ଗଠିତ; ଯଥା ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ଅଦାଲତ । ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ସମ୍ପତ୍ତି ଆଦି ବିବାଦର ବିଚାରପାଇଁ ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ରହିଛି । ଏହା ତିନିଗୋଟି ଅଦାଲତ ଶ୍ରେଣୀକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସୋପାନରେ ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଉଭୟ ମୌଳିକ ଓ ଆବେଦନୀୟ କ୍ଷମତା ପରିସର ରହିଛି । ସେ ଅତିରିକ୍ତ ତଥା ଅଧସ୍ତନ ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କର ନିଷ୍ପଭି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଗତ ଆବେଦନର ‘ବିଚାର କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କ ତଳକୁ ଅତିରିକ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ଓ ସବ୍ ଜଜ୍ ଅଦାଲତ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ସୋପାନରେ ମୁନସିଫ୍ କୋର୍ଟ ଦେୱାନି

୨୫ । ଭାରତରେ ଏକକ ଏବଂ ସଂହତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପ୍ରଚଳିତ ।
Answer:
ଭାରତ ଏକ ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଐକିକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅନ୍ୟତମ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ରୂପେ ପରିଚିତ ଏକକ ଓ ସଂହତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏଠାରେ ପ୍ରଚଳିତ । ଏହା ଏକ ପିରାମିଡ ଆକୃତିର ନ୍ୟାୟିକ ସଂଗଠନକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି । ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶିଖରରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ, ମଧ୍ଯ ସୋପାନରେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଥିବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ସୋପନରେ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି । କୌଣସି ସୋପାନକୁ ନ୍ୟାୟିକ ସଂଗଠନର ଶୃଙ୍ଖଳାମଧ୍ୟରୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ହେବନାହିଁ । ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତର ମଧ୍ଯରେ ‘ଅନ୍ତଃ- ସଂପର୍କ’ ରହିଛି । ଏଣୁ ଭାରତର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏକ ସୁସଂଯୋଜିତ ଓ ସୁସଂହତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା କ’ଣ ? ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର । ଏହାର ସ୍ଵାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଲର୍ଡ଼ ଆକଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “କ୍ଷମତା ମଣିଷକୁ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ କରେ ଓ ନିରଙ୍କୁଶ କ୍ଷମତା ନିରଙ୍କୁଶଭାବେ ତତ୍ତ୍ଵ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ। ସରକାରର ତିନୋଟି ଅଙ୍ଗ; ଯଥା- କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଯଥାକ୍ରମେ ଆଇନ ଓ ଶାସନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା, ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ‘ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, ସରକାରୀ କ୍ଷମତାର ଆଇନଗତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବହାର ଆଦି ଲକ୍ଷ୍ୟନେଇ ‘ଆଇନର ଶାସନ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।

ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଡଃ. ଗାର୍ଶ୍ଵର ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ “ ଆମ୍ଭେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଏକ ସଭ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପରିକଳ୍ପନା କରିପାରିବା ନାହିଁ।” ଜଙ୍ଗଲୀ ଆଇନ ଓ ଜୋର୍ ଯା’ର ମୁଲକ ତା’ର ନୀତିର ‘ସରକାରର ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତିପାଦନ ପାଇଁ ସର୍ବୋକୃଷ୍ଟ ମାନଦଣ୍ଡ ହେଉଛି ଏହାର ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦକ୍ଷତା।’ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ :
(୧) ବିଚାର ଏବଂ ନ୍ୟାୟଦାନ – ସମାଜରେ ବିଭିନ୍ନ କିସମର ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ଅନୁଷ୍ଠାନ ରହିଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ କଳହ ଉପୁଜିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵାଭାବିକ। ଏହିସବୁ କଳହ ସମାଧାନ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବହନ କରିଥାଏ। ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ବିଚାର କରେ। ଆଇନଭଙ୍ଗକାରୀର ଦୋଷ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିଥାଏ। ଏହା ଆଇନ ରକ୍ଷୀ ଓ ନ୍ୟାୟଦାନର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଅଟେ।

(୨) ଆଇନର ତର୍ଜମା – ଅନେକ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନର ଭାଷା ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥବୋଧକ ହୋଇଥାଏ। ଏପରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଚାରପତିମାନେ ଆଇନକୁ ତର୍ଜମା କରି ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ କରନ୍ତି।

(୩) ମୌଳିକ ଅଧ୍ବକାରର ସୁରକ୍ଷା – ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ନାଗରିକମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ତାହାର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ କେତେକ ମୌଳିକ ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ; ତା’ହେଲେ ସେ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ। ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ଆବେଦନକୁ ବିଚାର କରି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

(୪) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ – ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ କି ନୁହେଁ, ତାହା ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ ଓ ଜାଗ୍ରତ କଣ୍ଠ।

(୫) ପରାମର୍ଶ ଦାନ – ନ୍ୟାୟପାଳିକା କେତେକ ପରାମର୍ଶ ଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ। କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ଆବେଦନ ଅନୁଯାୟୀ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସମ୍ବିଧାନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିଥାନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ମାନିବାପାଇଁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହନ୍ତି ।

(୬) ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟ – ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଦେଶରେ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ଵ ବହନ କରିଥାଏ। ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟବିଚାର ହିଁ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ସୁସ୍ଥ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତି, ଆକର୍ଷଣୀୟ ବେତନ, ଭତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, କାର୍ଯ୍ୟକାଳର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, କଠିନ ବହିଷ୍କରଣ ପଦ୍ଧତି, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଠାରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପୃଥକୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ପଦ୍ଧତିର ଅବଲମ୍ବନରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରହିପାରିବ। ଏହା ଫଳରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପାଦନ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବ।

୨ । ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ (Supreme Court)ର ଗଠନ ଓ କ୍ଷମତା ପରିସର ଆଲୋଚନା କର। ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ବାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇଛି ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ଭାବପ୍ରବଣତା ଓ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ବା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦିତାର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ସୀମିତ ହୋଇଥାଏ ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାଭବରେ। ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ସମ୍ମାନହାନି କରିବା ଭଳି କେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏପରି ଅକ୍ଷୟ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ପଦବୀ ସମ୍ବିଧାନ ଅନ୍ୟ କାହାପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି କରିନାହିଁ । ନ୍ୟାୟର ନିକିତି ଧରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନାଗରିକର ରକ୍ଷକ, ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରହରୀ, ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତା ତଥା ସଂହତିର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଓ ସର୍ବୋପରି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ହିସାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଏହା ଏକକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

ଗଠନ – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଜଣେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ରହିବେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଆଉ ୨୫ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହିବେ।
ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪(୨) ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି। ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାବେଳେ ସେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ବା ଦୀର୍ଘତମ ଚାକିରି କରିଥିବା ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବେ ।
ଯୋଗ୍ୟତା – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ ଧାରାର (୩) ଉପଧାରା ଅନୁସାରେ ବିଚାରପତି ହେବା ପାଇଁ ନିମ୍ନ ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଅଛି ।

(୧) ସେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥିବେ।
(୨) ଅନ୍ୟୁନ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ବିଚାରପତି ହୋଇଥିବା ଦରକାର।
(୩) ଅନ୍ତତଃ ୧୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି କରିଥିବେ ।
(୪) ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମତରେ ସେ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜ୍ଞ ହୋଇଥିବେ।

ଶପଥପାଠ – ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି। ସେଥିରେ ସେ ଘୋଷଣା କରନ୍ତି ଯେ “ ମୁଁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରତି ଅନୁଗତ ହେବି, ଭାରତର ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବି, ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନ୍ୟାୟଭାବରେ ନିର୍ଭୟରେ ପାଳନ କରିବି ଏବଂ ସମ୍ବିଧାନକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବି” ।
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାକିରିରେ ରହିପାରିବେ । ଆମେରିକାରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୭୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହନ୍ତି |
ପଦଚ୍ୟୁତି – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ (୪) ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ସୁପାରିସ କରାଯାଇପାରିବ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରେ ସର୍ବମୋଟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତ ଓ ଭୋଟ ଦେଇଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇ- ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ବଳରେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମନ୍ଦ ଆଚରଣ ବା ଅକ୍ଷମତା ଯୋଗୁଁ ପଦଚ୍ୟୁତ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ପଦ୍ଧତି। ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ରାମାସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ହଟାଇବାପାଇଁ ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ କରାଯାଇ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ ସରକାରୀଦଳ ଭୋଟରୁ ବିରତ ହେବାରୁ ଏହି ବହିଷ୍କାର ପ୍ରସ୍ତାବ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନଥିଲା ।

ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ପରିସର – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ। ଏହି କ୍ଷମତାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି।
(୧) ମୌଳିକ କ୍ଷମତା, (୨) ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା, (୩) ପରାମର୍ଶଦାନ କ୍ଷମତା।

(୧) ମୌଳିକ କ୍ଷମତା :
ତଳକୋର୍ଟକୁ ନଯାଇ ସିଧାସଳଖ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ଯାଏ ତାକୁ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ। ଏହି କ୍ଷମତାର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ନିମ୍ନ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
(i) ସଂଘୀୟ ବିବାଦ – ଭାରତ ସରକାର ଓ ଏକ ବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ।
(ii) ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଏକ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
(iii) ଏକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ ଅନ୍ୟ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ ସବୁ
(iv) ମୌଳିକ ଅଧୂକାରଜନିତ ବିବାଦ – ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଯେକୌଣସି ନାଗରିକ ସିଧାସଳଖ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ।

(v) ନିର୍ବାଚନରେ ବିବାଦ – ସମ୍ବିଧାନର ୭୧ ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯଦି କୌଣସି ବିବାଦ ଉପୁଜେ ତାହାହେଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ତାହା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଶେଷ ନିଷ୍ପଭି ନେଇପାରିବ। ଏହି ଧାରାରେ ୧୯୬୯ ମସ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ଓ ୧୯୯୨ ମସିହା ନିର୍ବାଚନରେ ମୋକଦ୍ଦମା କରାଯାଇଥିଲା। ମାତ୍ର ନିର୍ବାଚନ ପଦ୍ଧତି ଠିକ୍ ବୋଲି ରାୟ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

(୨) ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା : ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୨ ଧାରାନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ହାଇକାର୍ଟର ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। କିନ୍ତୁ ହାଇକୋର୍ଟ ଯଦି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବ ଯେ ଏହି ମୋକଦ୍ଦମାରେ ମ୍ବିଧାନ ତର୍ଜମାଜନିତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ତେବେ ଯାଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଅପିଲ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ଗୃହୀତ ହେବ ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ସେପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ମନା କରନ୍ତି, ତେବେ ମଧ୍ୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବିଶେଷ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଉକ୍ତ ଅପିଳ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇପାରିବେ । ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତାକୁ ୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ (i) ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋବମା, (i) ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା, (iii) ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା, (iv) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବା ସ୍ପେଶିଆଲ ବିବାଦ ।

(i) ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋକଦ୍ଦମା – ହାଇକୋର୍ଟ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମାକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରନ୍ତି। ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦିଏ ଯେ ଏଥରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ତାହେଲେ ଏ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ଏପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ନଦିଏ, ତେବେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଚାହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନଦ୍ଵାରା ଉକ୍ତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋକଦ୍ଦମାକୁ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଉଠାଇ ଆଣି ନିଜେ ବିଚା କରିପାରିବେ ।

(ii) ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା – ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ବିଚାର ହେଙ୍ଗୁବା ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମାର ରାୟ ଉପରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହାଇକୋର୍ଟ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ହେବ ଯେ ଏହି ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନ ନିହିତ ଅଛି। ଉଚ୍ଚ ସ୍ଵାୟାଳୟ ଏପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ନଦେଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରି ସେହି ମୋକଦ୍ଦମାକୁ ହାଇକୋରୁ ଉଠାଇ ନେଇ ତା ଉପରେ ବିଚାର କରିପାରିବେ ।

(iii) ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା – ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମାର ହାଇକୋର୍ଟ ରାୟ ବିରୋଧରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହା କେବଳ ନ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇଥିବା ରାୟ ବିରୋଧରେ ହୋଇପାରିବ। ଅନ୍ୟ ଦଣ୍ଡ ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ପାର୍ଲିଆମଣ୍ଟ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ରିପାରିବେ ।

(iv) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବା ସ୍ପେସିଆଲ ମୋକଦ୍ଦମା – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ନିଜର ବିବେ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଯେକୌଣସି କୋର୍ଟ ବା ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲର ରାୟ, ନିଷ୍ପଭି ବା ଦଣ୍ଡାଦେଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରିବାପାଇଁ ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ମୋକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ବିଷ ହୋଇପାରିବ। ମାତ୍ର ସାମରିକ ଅଦାଲତ ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୋକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଆଗତ କରାଯାଇପାରିବ ା ।

(୩) ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା :
ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୩ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ରଛି । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଯଦି ମନେକରନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ବା ତଥ୍ୟଗତ ବିଷୟରେ ସାଧାରଣ ସ୍ଵାର୍ଥସମ୍ବଳିତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୃଶ୍ମିର ଉଦ୍ଭବ ହେଉଛି ତେବେ ସେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଉପରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିପାରନ୍ତି। ଏହି ପରାମର୍ଶ ଦେବା ମତା କେବଳ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଥାଏ। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶଙ୍କର ଦୟାଲ ଶର୍ମା ରାମଜନ୍ମଭୂମି ଓ ବାବରୀ ମସଜିଦ୍ ଘଟଣା ଉପରେପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ; ମାତ୍ର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଗିତ ରହିଛି।

(୪) ନିଷ୍ପତ୍ତି ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା : ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମା ଉପରେ ପୂରୁ ଦେଇଥିବା ରାୟ ଉପରେ ଯଦି ଆଇନଗତ ପ୍ରମାଦ ରହିଛି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରେ, ତେବେ ସେତେବେଳେ ଏକୁ ଆଉଥରେ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥାଏ। ଦେଶରେ ନ୍ୟାୟ ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନତା ଆଣିବାପାଇଁ ଏହି ନବସ୍ଥା ଅନୁସୃତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୭ ଧାରାରେ ରହିଛି।

(୫) ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନ କ୍ଷମତା : ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଲ ହୋଇଥିବାରୁ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ଉପରେ ଏହାର କ୍ଷମତା ରହିଛି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ରାଜ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣଳୀ, କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଓ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନ କରନ୍ତି। ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ହାଇକୋମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଭିନ୍ନ ତଥ୍ୟ ଓ ବିବରଣୀ ମଗାଇ ପାରନ୍ତି।

(୬) ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ : ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୯ ଧାରା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତର ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛି। ଏହାଦ୍ଵାରା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ରାୟ ନିମ୍ନ କୋର୍ଟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରମାଣସିଦ୍ଧ ଭାରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ନିଷ୍ପଭିକୁ ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୧ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତେ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ। ସୁପ୍ରିକୋର୍ଟ ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ଅଭିଯୋଗରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରେ ।

(୭) ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା : ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୭ ଧାରା ଅନୁସାର କୌଣସି ଆଇନରେ ମୌଳିକ ପ୍ରଶ୍ନ ବିଚାର କଲାବେଳେ ଯଦି ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାକୁ ପଡ଼େ, ତେବେ ସୁଦ୍ରାକୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥାଏ ।

(୮) କର୍ମଚାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ : ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୫ ଧାରା ଅଂସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ କୋର୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତି। ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ ଜାମିନ ନାମଞ୍ଜୁର, ଓକିଲମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିବାର କ୍ଷମତା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଅଛି। ୧୪୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ନିଜର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ।

(୯) ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ : ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର କ୍ଷାକବଚରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ କାର୍ଯ୍ୟଭାର ଗ୍ରହଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ବିଧାନର ସୁର୍ଗାକରିବା ପାଇଁ ଶପଥପାଠ କରିଥାଆନ୍ତି। ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ, ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ବା ପ୍ରଶାସନିକ ସଂସ୍ଥା ସମ୍ବିଧାନର ହିର୍ଭୁତ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ନାକଚ କରିଦିଏ। ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ବା ରାଜ୍ୟ-ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଉପୁଜିଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ତାହାର ସମାଧାନ କରେ।

(୧୦) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନଗବଲୋକନ କ୍ଷମତା :
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାର ରକ୍ଷକ ଓ ଭାଷ୍ୟକାର ହିସାବରେ ସମ୍ବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ଜାଗ୍ରତ ଘଣ୍ଟି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରଧାନ ଓ ଶେ ଭାଷ୍ୟକାର। ନିଜଆଡୁ ଭାଷ୍ୟଦାନ ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଆଗେଇ ଆସେ ନାହିଁ। କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମା ଉପସ୍ଥାପନ ଫର ସେ ରାୟ ଦିଅନ୍ତି ।

ନ୍ୟାୟଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା – ବିଚାର ବିଭାଗ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରାଏ। ସ୍ଵାଧୀନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳ ରୂପାୟନ ପାଇଁ ସହାୟତା କରିଥାଏ।
(i) ଚାକିରି ନିରାପତ୍ତା – ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଚାକିରି ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆକ୍ରୋଶ କିମ୍ବା ରାଜନୈତିକ ଅଭିସନ୍ଧିକୁ ଆଖୁ ଆଗରେ ରଖ୍ କାହାରିକୁ ଚାକିରିରୁ ବିଚାର ନୁହେଁ ।
(ii) ନିଯୁକ୍ତି – ଏମାନଙ୍କୁ ଜଣେ ନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବୋଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତା ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି। ନିଯୁକ୍ତିବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତି। ଥରେ ଜଣେ ବିଚାରପତି ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲା ପରେ ୬୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କରିଥାଏ ।
(iii) ଦରମା – ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଦରମା ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ ନଚେତ୍ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନୁହେଁ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ବାସଗୃହ, ଅବସରକାଳୀନ ସୁଯୋଗ ଓ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ।

ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ ନିଷିଦ୍ଧ :
ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କଲାପରେ ଓକିଲାତି କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ବିଧାନ କେତେକ କଟକଣା ଜାରି କରିଛି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସର ନେଲା ପରେ କୌଣସି କୋର୍ଟରେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବିଚାରପତିମାନେ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ବରିଷ୍ଠ ତଥା ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଅଯଥା ଅନୁଗ୍ରହ ପ୍ରଦାନରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିପାରିବେ ।

ଅନେକ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ନେତାମାନେ ଅଭିଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି ଯେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ବିଚାରାଳୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଭାବରେ ଠିଆ ହେଉଛି। ମାତ୍ର ଏହା ଆଦୌ ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ବରଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ଯାହା ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡୁନା କାହିଁକି ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ଅବ୍ୟାହତ ରଖିବା ଦରକାର। ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷମତା ପରିସର ସଙ୍କୁଚିତ କରିଥିବା ବେଳେ ୪୪ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପୂର୍ବାବସ୍ଥା ଫେରାଇ ଆଣିଥିଲା ।

୩ । ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ (High Court)ର ଗଠନ ଓ କ୍ଷମତା ପରିସର ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ଏହାର ଅଧୀନରେ ଜିଲ୍ଲା ବିଚାରାଳୟ ଥାଏ। ଆମ ରାଜ୍ୟର ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଠାରୁ ପୁରାତନ। କାରଣ ଏହା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୧୪ ଅଟେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଭିନିତ୍ ସରନ ବର୍ମନ୍ ଅଟନ୍ତି।
ଗଠନ – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କରିବା କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ହସ୍ତରେ ନ୍ୟସ୍ତ ।

ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଚାହିଁଲେ ୨ ବର୍ଷ ପାଇଁ ହାଇକୋର୍ଟର ଅତିରିକ୍ତ ବିଚାରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରିପାରିବେ ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଅସ୍ଥାୟୀଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ବିଚାରପତି ମଧ୍ଯ ନିଯୁକ୍ତ କରିପାରିବେ। ରାଜ୍ୟର ସ୍ଵାର୍ଥଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋକଦ୍ଦମାର ମାତ୍ରା ଅତିରିକ୍ତ ବଢ଼ିଗଲେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଠାରୁ ସମ୍ମତି ଆଣି ହାଇକୋର୍ଟର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ହାଇକୋର୍ଟରେ କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିପାରନ୍ତି। ସବୁ ହାଇକୋର୍ଟମାନଙ୍କରେ ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ବିଚାରପତି ନଥା’ନ୍ତି। କେତେକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ୫୦ରୁ ଅଧିକ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି ।

ନିଯୁକ୍ତି – ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଓ ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି। ମୁଖ୍ୟ ବିଚାର ବିମର୍ଶ କରନ୍ତି । ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି। ଏହା ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପରମ୍ପରା ଅଟେ। ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ନିମିତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ଉପର୍ୟ୍ୟକ୍ତ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସମେତ ରାଜ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରିବାକୁ ହୁଏ। ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ (୧) ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରନ୍ତି ।

ପଦଚୁ୍୍ୟତି – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ ଧାରାରେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ବହିଷ୍କାର ପ୍ରଣାଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସେ ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ପଦଚ୍ୟୁତି ଘଟେ କିମ୍ବା ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବଦ୍ଵାରା ତାଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରେ। ଏହି ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଣେ। ଏଥିପାଇଁ ୧୪ ଦିନିଆ ନୋଟିସ୍ ଦେଇ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରେ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହର ଅର୍ଦ୍ଧାଧିକ ସଭ୍ୟ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଇ ଭୋଟ ଦେଇଥିବା ସଭ୍ୟଙ୍କର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନ ଲାଭକରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ୬୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।

ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ (୨) ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ରହିପାରିବେ।
(i) ସେ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥବେ ।
(ii) ସେ ଭାରତର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦ ବର୍ଷପାଇଁ ବିଚାରପତିଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିବେ ।
(iii) ସେ ଭାରତର ଏକ ବା ଅଧିକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଓକିଲାତି କରିଥିବେ।
(iv) କୌଣସି କୋର୍ଟ ବା ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ୍‌ରେ ଚାକିରି ଅଭିଜ୍ଞତା ଥ‌ିବ।
(v) ୪୪ତମ ସଂଶୋଧନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ଆଇନ ଜ୍ଞାନ ଦରକାର କରୁଥିବା ପଦବୀରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହେବେ ବୋଲି ଆଶା ରହିଛି।
ବିଦଳି – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଦ୍ବାରା ଗୋଟିଏ ହାଇକୋର୍ଟରୁ ଅନ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରିବେ ।
ଦରମା – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଦରମା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ରହିଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ୯୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଓ ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନେ ୩୧ ହଜାର ଟଙ୍କା ମାସିକ ଦରମା ପାଉଛନ୍ତି। ଏଥୁ ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ହୋଇପାରିବେ ।

ଓକିଲାତିରୁ – ବିଚାରପତିଭାବେ ହାଇକୋର୍ଟରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କଲା ପରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କରିବାରୁ ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୦ ଧାରାରେ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି। ଏହା କେବଳ ହାଇକୋର୍ଟ ଏବଂ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ।

କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର :
ମୌଳିକ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୫ ଧାରାରେ ହାଇକୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି। ହାଇକୋର୍ଟରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧୁକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନାଗରିକ ସିଧାସଳଖ ହାଇକୋର୍ଟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବ। ନିର୍ବାଚନ ମୋକଦ୍ଦମା ମଧ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର – ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା କ୍ଷେତ୍ରରେ ହାଇକୋର୍ଟର ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର ଅଛି। ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ଅପିଲ ଅଦାଲତ ଅଟେ । ରାଜସ୍ଵ ଆଇନ, ପ୍ରଜାସ୍ଵତ୍ଵ ଆଇନ ଓ କର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିବାଦ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଏ। ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟରେ ବିଚାର ହୁଏ।

ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୫ ଧାରା ହାଇକୋର୍ଟକୁ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି। ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ଅଦାଲତମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣ ଓ ସାକ୍ଷୀଭାବେ ଗୃହୀତ ହୁଏ।

ଅଦାଲତ ଅବମାନନା – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନ ହାଇକୋର୍ଟର ବା ଅବମାନନା କଲେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ଅନୁଷ୍ଠାନର ଦୋଷ ବିଚାର କରି ଦଣ୍ଡ ଦେବା ବିଚାର ହୁଏ।

ବିବାହ ଓ ଛାଡ଼ପତ୍ର – ବିବାହ ଓ ଛାଡ଼ପତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ସିଧାସଳଖ ବିଚାର ବିଚାର ହୁଏ।

ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନ କ୍ଷମତା – ରାଜ୍ୟର ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ହାଇକୋର୍ଟର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍‌ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକରୁଛି କି ନାହିଁ ହାଇକୋର୍ଟ ସେଥୁପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଏ। ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ପରୀକ୍ଷାକରି ଦେଖୁବାପାଇଁ ହାଇକୋର୍ଟ ୨୨୭ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତମାନଙ୍କଠାରୁ ବିବରଣୀ ମଗାନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ସାଧାରଣ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଅନ୍ତି ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫର୍ମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତି।

ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ହାଇକୋର୍ଟର କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରିବେ। ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।
ମୋକଦ୍ଦମା ସ୍ଥାନାନ୍ତର କ୍ଷମତା – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୮ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ଆଦେଶ ବଳରେ ମୋକଦ୍ଦମାର ନିରପେକ୍ଷ ସୁବିଚାର ନିମନ୍ତେ ଗୋଟିଏ ଅଦାଲତରୁ ଅନ୍ୟ ଅଦାଲତକୁ ମୋକଦ୍ଦମା ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇପାରେ।

ଶାସ୍ତ୍ରନଗତ କ୍ଷମତା – ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀମାନେ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହାର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶ୍ରେଣୀର କର୍ମଚାରୀ ରାଜ୍ୟ ଲୋକସେବା ଆୟୋଗର ସୁପାରିସ ଅନୁଯାୟୀ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାଦ୍ଵାରା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହାଇକୋର୍ଟର ସମସ୍ତ ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଚାକିରି ହୁଏ ।

ହାଇକୋର୍ଟର ସ୍ଵାଧୀନତୀ – ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ସରକାରୀ କଳର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତରହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ । ସେମାନଙ୍କୁ ଚାକିରିରୁ ବିତାଡ଼ିତ କରିବାର ପଦ୍ଧତି ଜଟିଳ । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଦରମା ଉପରେ ବିଧାନସଭାରେ ଭୋଟ ନିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ହାଇକୋର୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିପାରିବେ । ସେମାନଙ୍କର ଦରମା ଆର୍ଥକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ କମାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ସେମାନଙ୍କ ଦରମା ଭାରତର ‘ ସଞ୍ଚିତ ପାଣ୍ଠିରୁ’ ମିଳେ। କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଚାପ ଆଗରେ ବିଚାରପତିମାନେ ମୁଣ୍ଡ ନୁଆଁନ୍ତି ନାହିଁ।

୪ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାଧୀନତା ରକ୍ଷା (Independence of Judiciary) ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ତାହା ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ବେଙ୍କନ୍ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ ଆଇନର ଯନ୍ତ୍ରଣାଠାରୁ ଅଧିକ କ୍ରୂର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଆଉ ନାହିଁ ।” ସ୍ଵାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକ ପାଇଁ ଆଲୋକଶିଖା ଅଟେ । ଏଣୁ ବ୍ରାଇସୀ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ଯଦି ନ୍ୟାୟର ପ୍ରଦୀପ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ବାପିତ ହୋଇଯାଏ, ସେହି ଅନ୍ଧକାର ଅତୀବ ତୀବ୍ର ହୋଇଥାଏ ।” ଏଣୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବଶୀଭୂତ (Committed) ନ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବାହ୍ୟ ଚାପରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ଯଦି ନ୍ୟାୟଳୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇପାରେ ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବା ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ଅଧିକାର ନ୍ୟାୟଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଉପାଦାନକୁ ସୂଚିତ କରେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସରକାରଙ୍କ ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ଅଙ୍ଗ; ଯଥା – ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣଠାରୁ ମୁକ୍ତ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଖ) ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଓ ପ୍ରଭାବଠାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଗ) ବିଚାରପତିମାନେ ବିନା ଭୟ ଓ ଅନୁଗ୍ରହରେ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉଚିତ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭାବଳୀ :
(୧) ଉଚ୍ଚ ଯୋଗ୍ୟତା : ବିଚାରପତିମାନେ ଉଚ୍ଚ ଆଇନଗତ ଯୋଗ୍ୟତାସଂପନ୍ନ ଓ ଦକ୍ଷତାଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେମାନେ ଶିକ୍ଷାଗତ ଓ ବୃତ୍ତିଗତ ଯୋଗ୍ୟତା ସହିତ ବ୍ୟବହାରିକ ଦକ୍ଷତା ଓ ମାନବିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀସଂପନ୍ନ ହୋଇଥବା ଉଚିତ । ଏହି ଯୋଗ୍ୟ, ଦକ୍ଷ ଓ ଅଭିଜ୍ଞ ବିଚାରପତିମାନେ ହିଁ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ନିର୍ଭିକ ଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ । ସଂପାଦନ କରିପାରିବେ ।

(୨) ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ : ବିଚାରପତିମାନେ ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କ ଭଳି ନିର୍ବାଚିତ ବା ମନୋନୀତି ହେଲେ କେବଳ ଦକ୍ଷତା ଓ ଯୋଗ୍ୟତା ଭିଭିରେ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(୩) ଦୀର୍ଘ ଓ ସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ : ବିଚାରପତିମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ଦୀର୍ଘ ଓ ସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଉପଭୋଗ କଲେ ଭୟଶୂନ୍ୟ ଭାବେ ସେମାନେ ନିଜର ନିଷ୍ପଭି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ନିଅନ୍ତି ।

(୪) ଜଟିଳ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା : ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟ ଓ ଜଟଳି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ଫଳରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀଭାବେ ସେମାନଙ୍କୁ ପଦଚ୍ୟୁତ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଭାରତରେ ‘ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ’ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ବା ଅକ୍ଷମତା କାରଣରୁ ଆଗତ ହୋଇ ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହଦ୍ଵାରା ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସମର୍ଥନରେ ଗୃହୀତ ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ତାଙ୍କୁ ପଦଚ୍ୟୁତ ବା ବହିଷ୍କାର କରିଥା’ନ୍ତି | ଚାକରିର ସ୍ଥାୟୀତ୍ଵ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ନିଭୀକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।

(୫) ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା ଓ ଭତ୍ତା : ଆର୍ଥିକ ଦୁରବସ୍ଥା ବା ଅନଟନ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିବେକକୁ ଦମନ କରେ ଓ ସେ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏଣୁ ବିଚାରପତିମାନେ ପ୍ରଲୋଭନହୀନ ହୋଇ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ବିଚାରପତିମାନେ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା ଓ ଭତ୍ତା ପାଇଲେ ନିର୍ଭିକ ଭାବେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିପାରନ୍ତି । ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(୬) କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ : ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଠାରୁ ପୃଥକ୍ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେମାନେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ରହିବା ଫଳରେ ନ୍ୟାୟଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁସ୍ଥ, ଦୃତ, ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ ।

(୭) ବିଚାରପତିଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀକାର : ନ୍ୟାୟପାଳିକାରେ ବିଚାରପତିମାନେ ନିଜର ପ୍ରଦତ୍ତ ନ୍ୟାୟିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ସମାଲୋଚ଼ନାର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଏଣୁ ବିଚାରପତିମାନେ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଛି । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅଦାଲତ ବାହାରେ ସମାଲୋଚିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(୮) ବୃତ୍ତିଗତ ବାରଣ : ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସରଗ୍ରହଣ ପରେ କୌଣସି ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେମାନେ ଅବସର ପରେ ଅଦାଲତରେ ଓକିଲାତି କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ୧୨୪(୭) ଧାରାରେ ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ ଘରେ କୌଣସି ଅଦାଲତରେ ଓକିଲାତି କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।

ଭାରତରେ ବଶୀଭୂତ ବିଚାରସଂସ୍କାର ସ୍ବରୂପ : ଭାରତରେ ୧୯୭୩ ମସିହାର କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ପରେ ବିଶେଷତଃ ୧୯୭୫-୭୬ ମସିହାର ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ସରକାର ବିଚାର ବିଭାଗର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ହସ୍ତପେକ୍ଷ କରି ଏହାକୁ ଏକ ବଶୀଭୂତ ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ଆଜ୍ଞାଧୀନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା (Compitted Judicary)ର ରୂପ ପ୍ରଦାନ କଲେ ବୋଲି ସମାଲୋଚକମାନେ ମତ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ନିୟୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବରିଷ୍ଠତା ନୀତି ପରିବର୍ତ୍ତେ ଦକ୍ଷତାକୁ ଆଧାର କରି ଏହି ନିଯୁକ୍ତି, ପ୍ରଦାନ, ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନ ଆକ୍ରୋଶମୂଳକ ବଦଳି, ଅବସରଗ୍ରହଣ ପରେ ବିଚାରପତମାନଙ୍କ ପାଇ ହସ୍ତପେକ୍ଷ ଓ ବଶ୍ୟତାର ଅଧୀନ କରେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ଆଞ୍ଚ ଆଣିଥାଏ ।

୧୯୫୦ ମସିହାଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଳ୍ପ କେତେଗୋଟି ଘଟଣାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନାଗରିକର ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା, ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳି, ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଂରକ୍ଷକ ହିସାବରେ ନିଜର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ସଂପାଦନ କରି ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତାର ପରିଚୟ ଦେଇଆସୁଛି ।

୫ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ (Judicial Review) ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲେକନ ହେଉଛି ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତା । ବିଧାନମଣ୍ଡଳଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ (Law) ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ‘ ଆଦେଶନାମା’ (Executive Orders) ଗୁଡ଼ିକର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ବୈଧତା ନିରୂପଣ କ୍ଷମତାକୁ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ କୁହାଯାଏ। ଯଦି ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସି ଆଇନ ଏବଂ ଆଦେଶନାମା ସମ୍ବିଧାନର ବିରୋଧାଚରଣ କରୁଥାଏ, ତେବେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସେଗିଡ଼ିକୁ ‘ଅବୈଧ’(Void) ଘୋଷଣା ବା ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ନିଜର କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି, ତେବେ ତାହା ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ (Unconstitutional) ତଥା ଅବୈଧ (Void) ଅଟେ ଏ ପ୍ରକାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର କ୍ଷମତା କେବଳ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଅଛି। କାରଣ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ (Guardian) ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଛି; ଯଥା-

(କ) ସରକାରକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ‘ବୈଧ’ (Legitimate) ଘୋଷଣା କରିବା; ଏବଂ
(ଖ) ସମ୍ବିଧାନ ଉପରେ ସରକାରଙ୍କର ବେଆଇନ ହସ୍ତକ୍ଷେପ (Encroachment) ଓ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତା ଆଚରଣକୁ ପ୍ରତିହତ କରି ସମ୍ବିଧାନକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା। ତେଣୁ ପ୍ରାୟ ସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଲିଖତ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ଆବଶ୍ୟକମତେ ସମ୍ବିଧାନକୁ ତର୍ଜମା କରିବା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ବର ଉତ୍ପତ୍ତି (Origin) :
ଆମେରିକାର ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ଵର ଜନ୍ମ ହେଉଛି 1803 ମସିହା ସୁପରିଚିତ ‘ ମାରବରି ବନାମ ମ୍ୟାଡ଼ିସନ’ ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରି ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ତତ୍‌କାଳୀନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ‘ମାର୍ଶାଲ୍’ (Marshall) ଏହି ନୂତନ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଜୀବଦାନ କରିଥିଲେ। ସେହିଦିନଠାରୁ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଉପରୋକ୍ତ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ମୁଖ୍ୟ ବିଚାପ୍‌ପତି ମାର୍ଶାଲ୍ ‘ଜୁଡ଼ିସାଆରୀ ଆକ୍ଟ, 1789 ର ଧାରା 13’ (Section 13 of the Judiciary Act 1789) କୁ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ ଘୋଷଣା କରିବା ସହିତ ବାତିଲ କରିଦେଲେ। ତେବେ ଘଟଣାଟି ଏହିପରି ଥୁଲା –

ଆମେରିକାର ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ‘କଂଗ୍ରେସ’ ଦ୍ଵାରା ଗୃହୀତ ଉପରୋକ୍ତ ଆଇନର ଧାରା 13 ରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ଯେ, ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଯେକୌଣସି ‘ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ’ (Lwer Courts) ବା ଯେକୌଣସି ପଦାଧ୍ଵକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ‘ମାଣ୍ଡାମସ୍ ରିଟ୍’ (Writ) ପ୍ରୟୋଗ କରିପାରିବେ । ତେବେ ଗ୍ରେସଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଓ ଅନୁମୋଦିତ ଉପରୋକ୍ତ ଆଇନ ବଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତା ପରିସର ପରିଂର୍ଦ୍ଧିତ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଏହି ଆଇନଟି ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ଅଟେ; ତେଣୁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅବୈଧ। ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ମାର୍ଶାଲଙ୍କ ଏହି ଐତିହାସିକ ରାୟ ତିନିଗୋଟି ‘ସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ (Proposition) ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥୁଲା –

(୧) ଆମେରିକାର ଲିଖୁତ ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଆନ ଏବଂ ପ୍ରଚଳିତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ‘ସାଧାରଣ ଆଇନ’ (Ordinary Status) ଓ ‘ଅଧ୍ୟାଦେଶ’ (Ordinance) ତୁଳନାରେ ଏହା ସର୍ବୋକୃଷ୍ଟ ଆଇନ।

(୨) ସମ୍ବିଧାନ ଓ ସାଧାରଣ ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ବିବାଦ ଉପୁଇଁଲେ ସମ୍ବିଧାନର ଅଧିକ ମାନ୍ୟତା ରହିବ।

(୩) ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଏପରି ଏକ ବିବାଦ ଯଦି ବିଚାରପାଇଁ ଆସେ, ତେବେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନକୁ ଅଧୂକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ରଷ୍ଟା ହେଉଛି ସେହି ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ। ମାତ୍ର ପ୍ରଥମେ ସମ୍ବିଧାନରେ ଏପରି ଏକ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇନଥିଲା। ପରେ ପରେ ସମ୍ବିଧାନର ‘ବ୍ୟାଖ୍ୟା’ ବା ‘ତର୍ଜମା’ (Interpretation) କ୍ଷମତା ବଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଲେ। ବସ୍ତୁତଃ, ଆମେରିକାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ସ୍ଵିଜରଲାଣ୍ଡ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଏପରି ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଏକ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ଫଳରେ ସେଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ବା ସଂସଦ ହେଉଛି ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଖଣ୍ଡ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ। କୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ସଂପର୍କିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଇଂଲଣ୍ଡରେ ‘ସଂସଦୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ’ (Par- liamentary Sovereignty) ନୀତି ବେଶ୍ ଫଳପ୍ରଦ ଓ ଜନପ୍ରିୟ। ଆମେରିକାରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ’ (Judicial Supremacy) ନୀତି ଇଂଲଣ୍ଡରେ ନାହିଁ। ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଆମେରିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଙ୍ଗେ ଆବଶ୍ୟକ ମନେକଲେ ଏହି ଆଇନକୁ ‘ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ’ବା ‘ଅସିଦ୍ଧ’ (Void) ଘୋଷଣା କରିପାରନ୍ତି। ତେଣୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଆମେରିକାର ନ୍ୟାୟାଳୟ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ’ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରୁଛି ।

ଏହି ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ତତ୍ତ୍ଵର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଆଉ ଦୁଇଟି ତତ୍ତ୍ଵ ରହିଛି, ଯଥ
(କ) ସରକାରଙ୍କର ସୀମିତ – କ୍ଷମତା ତତ୍ତ୍ଵ (Theory of Limited Govt.) ଏବଂ
(ଖ) ‘ସାଧାରଣ – ଆଇନ ବନାମ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଇନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵ’ (Theory of Ordinary Law Vrs. Constitutional Law Supremacy)

ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
ଆମେରିକାରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ଆଇନର ଯାଥାର୍ଥ’ (Due Process of Law) ନୀତି ଆତ୍ମ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭା (Constituent Assembly) ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ୨୧ ଧାରାରେ ‘ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପ୍ରଣାଳୀ’ (Procedure Established by Law) ଅନୁସୃତ ହୋଇଅଛି ।

ଏଠାରେ ସୂଚିତ କରାଯାଇପାରେ ଯେ, ଭାରତ ଏକ ‘ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର’ (Federal State) ଓ ଏକ ଲିଷ୍କୃତ ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷମତା ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଛି। ତିନିଗୋଟି ‘ତାଲିକା’ (List); ଯଥା କେନ୍ଦ୍ର ତାଲିକା (Union List), ରାଜ୍ୟ ତାଲିକା (State List), ଯୁଗ୍ମ ତାଲିକା(Concurrent List)ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷମତାର ଆବଣ୍ଟନ ହୋଇଛି। ତେବେ କ୍ଷମତା ସମାଧାନପାଇଁ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସୀମିତ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ସେ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୩ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝିବାକୁ ହେବ।, ବ୍ୟବହାର ବା ପ୍ରୟୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ କନ୍ଦଳ ବା ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ।

ଏହାର ରହିଛି, ଯାହାର ଶୀର୍ଷରେ ଅଛନ୍ତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ; ମାତ୍ର ଭାରତରେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଆମକୁ ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ୧୩ ଧାରାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ଯେ, ଯଦି କୌଣସି ଆଇନ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଥାଏ; ତେବେ ସେହି ଆଇନ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ଅସିଦ୍ଧ ବା ଅବୈଧ ଘୋଷିତ ହେବ। ତେବେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ତିନିଗୋଟି କାରଣରୁ କୌଣସି ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଉତ୍‌ଥାପନ କରାଯାଇପାରିବ।

ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(୧) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ବିଷୟବସ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ବିଧାୟିକା କ୍ଷମତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ।
(୨) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧାଚରଣ କରୁଛି।
(୩) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନଟି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଅଛି ।

ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଉଭୟ ସଂସଦ ଓ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆର୍ଥନୀତିକ ଓ କୃଷିର ଉନ୍ନତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବହୁତ ପ୍ରଗତିମୂଳକ ଆଇନ (Progressive Law) ପ୍ରଣୟନ କଲେ। ସେ ଆଇନର ବୈଧତା ସଂପର୍କରେ ନ୍ୟାୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପିତ ହେଲା। ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ (Judgement) କୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସଂସଦରେ ଆବଶ୍ୟକ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ଗୃହୀତ କରାଯାଇ ଉପରୋକ୍ତ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ସଂପର୍କିତ ଆଇନଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ୧୯୫୧ ମସିହାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ନୂତନ ଧାରା ୩୧।

(ବି) (Article 31-B) ସମ୍ବିଧାନରେ ଯୋଗ କରାଯାଇ କେତେକ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ସଂସ୍କାର ସଂପର୍କିତ ବିତର୍କିତ ଆଇନ (Agrarian Reforms Luws) କୁ ‘୯ମ ପରିଶିଷ୍ଟ’ (9th Schedule) ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯିବା ସହିତ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଏ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରାଗଲା। ଫଳରେ ସଂସଦର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଜାହିର ହେଲା ଓ ଗୋଲକନାଥ ବନାମ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ ମଧ୍ୟ ବିଚାର୍ଯ୍ୟ। ଏହି ରାୟ ୧୯୬୭ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସ ୨୭ ତାରିଖ ଦିନ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା।

ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୬୭) :
ଏହି ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ୬-୫ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ମାନ୍ୟବର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକଥା ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଲେ ଯେ

(୧) ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ୩୬୮ ଧାରା କେବଳ ‘ପ୍ରଣାଳୀ (Procedural) ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି, କିନ୍ତୁ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଏହି ଧାରା ବଳରେ ସଂସଦ ହାତରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇନାହିଁ।

(୨) ଏହି ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ସଂଖ୍ୟା (Entry) ୯୭ ର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ତେଣୁ ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୨୪୫, ୨୪୬ ଓ ୨୪୮ ତତ୍‌ସଂପର୍କିତ କ୍ରମିକ ଏକ ସାଧାରଣ ବୈଧାନିକ କ୍ଷମତା (Legislative Power) ଅଟେ ।

(୩) ସମ୍ବିଧାନା ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୩ (୨) ରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ‘ଆଇନ’ର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ସୁତରାଂ, ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ କୌଣସି ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ।

(୪) ସଜନ ସିଂହ ବନାମ ରାଜସ୍ଥାନ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୬୫) ରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ପଦତ୍ତ ରାୟର ସାରାଂଶ ଏହି ଯେ, ସଂସଦର ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ଅସୀମ ନାହିଁ। ତେବେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସଂସଦରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ, ଚତୁର୍ଥ ଓ ସପ୍ତଦଶ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପୂର୍ବପରି ବଳବତ୍ତର ରହିବ ଓ ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାର ରାୟ ଏହି ସଂଶୋଧନ ଆଇନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ନାହିଁ। କାରଣ ଏହି ରାୟ ଭବିଷ୍ୟତ୍ ବା ଆଗାମୀ ଦିନପାଇଁ ଲାଗୁହେବ ।

ତେବେ ଏହି ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏତିକି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଲେ ଯେ, ସମ୍ବିଧାନର ୩୬୮ ଧାରା ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସଂକୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରାଯିବ ନାହିଁ। ତତ୍‌କାଳୀନ (୧୯୬୭) ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି କେ.ସୁବାରାଓ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ଯେ “ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅଖଣ୍ଡ ଓ ପବିତ୍ର; ତେଣୁ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ଏହା ସଂକୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ।’ ଏ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୭୧ ନିର୍ବାଚନରେ ସଂସଦରେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଲାଭ କରି ଶ୍ରୀମତୀ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସରକାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କଲେ।

ଗୋଟିଏ ହେଲା, ୨୪ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ; ଯାହା ୩୬୮ ଧାରାରେ ସଂଶୋଧନ ଆଣି ସଂସଦ ହାତରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ପୁନଃ ପ୍ରଦାନ କଲା। ଅନ୍ୟଟି ହେଲା, ୨୫ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ, ଯାହା ସମ୍ବିଧାନର ୩୧ ଧାରାରେ କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୭୩)

୧୯୭୩ ମସିହାରେ କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ବନାମ କେରଳ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଐତିହାସିକ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ଭାରତର ନ୍ୟାୟିକ ଓ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ବିପ୍ଳବ ଆଣିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ଏହାକୁ ‘ମୌଳିକ ଅଧୂକାର’ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମା କୁହାଯାଏ। ଏହି ରାୟ ଫଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ରାୟର ବିଶେଷତ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ହେଲା

(୧) ସଂସଦ ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ସୃଷ୍ଟି (Creation) ।

(୨) ସଂସଦର ନିମ୍ନ ସଦନ ଲୋକସଭାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ଓ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ନ ପୂରୁଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଲୋକସଭାକୁ ଭାଙ୍ଗି ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ ନୂତନ ଲୋକସଭା ଗଠନ କରାନ୍ତି। ମାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ସଦନ ରାଜ୍ୟସଭା, ହେଉଛି ସର୍ବକ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଓ ଏହା ଏକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସଂସ୍ଥା। ସଂସଦର ସ୍ଥାନ ସମ୍ବିଧାନର ତଳ ସୋପାନରେ।

(୩) ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ‘ସ୍ରଷ୍ଟା’ (Creator)ଓ ସଂସଦ ହେଉଛି ‘ସୃଷ୍ଟି’ (Creation) । ଅତଏବ, ସଂସଦ କଦାପି ସମ୍ବିଧାନ ସ୍ରଷ୍ଟା (Creator) ର ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର (Basic Structure) କୁ ପରିବର୍ତନ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ସଂସଦର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିନକୁ ନଷ୍ଟ କରିବା ଏକ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ।

(୪) ୨୪ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନସିଦ୍ଧ ଅଟେ।

(୫) ୩୬୮ ଧାରାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କଦାଚିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ୩୬୮ ଧାରାକୁ ବିଲୁପ୍ତ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ‘ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ’ ଅଟେ । ତେଣୁ ବା ବିକଳାଙ୍ଗ କରିହେବ ନାହିଁ।

(୬) ଶେଷରେ ଧାରା ୩୧-ସି (C) ଜରିଆରେ ଯେପରି ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ କ୍ଷମତା’(Judicial Review Power) କୁ ସଂକୁଚିତ କରାଯାଇଛି, ତାହା ସମ୍ବିଧାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅବୈଧ ଓ ଅସିଦ୍ଧ ଅଟେ। ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ ତତ୍ତ୍ଵ (Basic Structure Theory of the Constitution) ସୁସ୍ଥ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପରମ୍ପରା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରାଗଲା ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣକୁ ନିରାପତ୍ତା ଦେଇ ଆବଶ୍ୟକମତେ ତତ୍ତ୍ବ’ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପରିସୀମା କ’ଣ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ରାୟ (Judgement) ରେ କୌଣସି ସୂଚନା ଦେଇନାହାନ୍ତି । ତେବେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ରାୟ (Judgement) ଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ୟୟନ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆପେ ଆପେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(କ) ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ
(ଖ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା
(ଗ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଘ) କ୍ଷମତାର ପୃଥକାକରଶ
(ଙ) ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲକ୍ଷଣ
(ଚ) ବ୍ୟକ୍ତିର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା (Dignity)ଓ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର (Basic Rights)ର ସୁରକ୍ଷା
(ଛ) ରାଷ୍ଟ୍ରର ଐକ୍ୟ ଓ ସଂହତି
(ଜ) ମୌଳିକ ଅଧ୍ବକାର (Fundamental Right)
(ଝ) ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାତ୍ମକ ନୀତି (Directive Principles of State Policy)
(ଞ) ପ୍ରାକ୍ କଥନ (Preamble)
(ଟ) ସଂସଦର ଗଠନ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(୦) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ (Judicial-Review)
(ଙ) ଆଇନର ଶାସନ (Rule of Law)
(ଢ) ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ଅନୁଷ୍ଠାନ (Institutional Framework of the Constitution) ଗୁଡ଼ିକ, ଯଥା – ସଂସଦ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦ, ନ୍ୟାୟପାଳିକା
(ଣ) ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା (Status) ଓ ସୁବିଧାର ସମାନତା
(ତ) ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଓ ସମର୍ଥିତ ସରକାର।

ସୁତରାଂ, ଆମେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲେ ଯେ, “ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର ବା ଲକ୍ଷଣ। ଯଦି ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର କରି କଦାଚିତ୍ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଲୁପ୍ତ କରିବାପାଇଁ ବା ବିକଳାଙ୍ଗ କରିବାକୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ତେବେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିଜର ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବ୍‌ଲୋକନ’ କ୍ଷମତା (ଯାହା ବି ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର) ପ୍ରୟୋଗ କରି ଏକ ସମୁଚିତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚିବେ ଯେ ସଂସଦ ନିଜର କ୍ଷମତା ପରିସର ଭିତରେ ରହିଛି ନା ପରିସୀମାର ଲକ୍ଷ୍ମଣରେଖା ପାର ହୋଇଯାଇଛି। ଏ ସଂପର୍କିତ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଓ ସର୍ବାଦୌ ଗ୍ରହଣୀୟ।

ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମ୍ବିଧାନର ୨୪ ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ :
୧୯୭୬ ମସିହାରେ ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସଂସଦରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା। ତେବେ ୪୨ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପାସ୍‌ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଆମ୍ଭର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂସଦ ଉପରେ ଆବଶ୍ୟକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି ରଖୁଥିଲା। ସମ୍ବିଧାନର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ବିରୋଧାଚରଣ (Violation of Constitution), ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସର୍ବୋପରି ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ବିଧ୍ଵ ପ୍ରଣୟନ ଯୋଗ୍ୟତା (Legislative Competence) ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ସାମ୍ବିଧାନିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Judicial Control) ଜାହିର ରଖୁପାରୁଛି। ପରମାଦେଶ ବା ରିଟ୍ (Writ) ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଭୂମିକା ବେଶ୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ।

୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂଶୋଧୃତ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ’ ପରିସରକୁ ସଂକୁଚିତ କରିଅଛି। ଫଳରେ ବା ନିର୍ଦେଶାତ୍ମକ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ଯଦି ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସଂକୁଚିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ମନେହୁଏ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ସରକାର ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାକୁ ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂକୁଚିତ କରଦେଲେ, ମାତ୍ର ଇନ୍ଦିରା ସରକାର ଅପସାରିତ ହେବା ପରେ ପ୍ରଥମ ଅଣକଂଗ୍ରେସ ଜନତା ।

ସରକାର ୧୯୭୭ ମସିହାରେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲେ ଏବଂ ୪୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନର ପୂର୍ବାବସ୍ଥାକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପିତ କଲେ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ୩୬୮ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସଂସଦରେ ପ୍ରଣୀତ ହେଉଥିବା ସମସ୍ତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଗତ ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ୪୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରିଲା ଓ ୧୯୭୬ ମସିହାର ପୂର୍ବାବସ୍ଥା କାଏମ ରହିଲା ।

ମିନର୍ଭା ମିଲ୍ସ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୮୦) :
୧୯୮୦ ମସିହାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ‘ ମିନର୍ଭା ମିଲ୍‌ ମୋକଦ୍ଦମା’ ଫଏସଲା କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ରାୟ ଦେଲେ। ସେହି ରାୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ କୁହାଗଲା ଯେ, ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ (Judicial Review) ଓ ସଂସଦର ସୀମିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା’ ଉଭୟ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ (Basic structure) ଅଟେ ।

ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ଵର ସମାଲୋଚନା : କେତେକ ସମାଲୋଚକ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କଟୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚିତ ହେଉଛି ।

ପ୍ରଥମରେ, ଏହା ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିରୋଧୀ ଅଟେ । କାରଣ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚିତ ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ବିଧାନମଣ୍ଡଳରେ ଗୃହୀତ ଆଇନକୁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରିଥା’ନ୍ତି।

ଦ୍ଵିତୀୟରେ, ନ୍ୟାୟାଳୟର ‘ରକ୍ଷଣଶୀଳ’ (Conservative) ମନୋଭାବ ଯୋଗୁଁ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ଗୃହୀତ ‘ ପ୍ରଗତିବାଦୀ ଆଇନ’ (Progressive laws)ଗୁଡ଼ିକ ଅବୈଧ ଓ ଅସିଦ୍ଧ ବିବେଚିତ ହୁଏ। ଫଳରେ ‘ନ୍ୟାୟିକ ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ’ (Judicial despotism) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ପଥ ପରିଷ୍କାର ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ, ଏହା ଏକ ଜନସ୍ଵାର୍ଥ ବିରୋଧୀ ମନୋଭାବ।

ତୃତୀୟରେ, ସଂସଦରେ ପ୍ରଣୀତ ଆଇନଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦିଗରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସହଯୋଗ କରିବା ତ ଦୂରର କଥା; ବରଂ ଏହି ଆଇନଗୁଡ଼ିକୁ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଜନମତକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିଥାଏ। ତେବେ ଏହାର ପରିସର ମଧ୍ୟ ସୀମିତ। ଆମେରିକାର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ପରି ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏତେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନୁହେଁ । ଉଭୟଙ୍କର କ୍ଷମତାର ବିଭିନ୍ନତା ରହିଛି। ଆମେରିକାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଟି ଆଇନକୁ ‘ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତତା’ (Rea- sonability/ Rationality) ର କଷଟି ପଥରରେ ଘଷି ଓ ପରୀକ୍ଷା କରି ଆଇନଟି ଭଲ କି ମନ୍ଦ ତାହା ବିଚାର କରି ଆଇନଟିର ‘ସାମ୍ବିଧାନିକ ଯୌକ୍ତିକତା’ (Constitutional Rationality) ନିର୍ଧାରଣ କରନ୍ତି। ଫଳରେ ‘ଭଲ ଆଇନଟି’ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ଓ ‘ମନ୍ଦ ଆଇନଟି’ ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ।

ମାତ୍ର ଭାରତର କଥା ଭିନ୍ନ। ଆମ ଦେଶର ନ୍ୟାୟାଳୟ କୌଣସି ଆଇନର ‘ଯୌକ୍ତିକତା’ (Rationality or Reasonability) ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ନୀତିଟି ହେଲା– ‘ଆଇନସମ୍ମତ ବା ଆଇନସିଦ୍ଧ ପ୍ରଣାଳୀ’ (Procedure established by law)। ଆଇନର ‘ପ୍ରଣାଳୀଗତ ସଠିକତା’ ବିବେଚନା କରାଯାଇ କ୍ଷମତା’ (Limited Judicial Review Power)। ପୁଣି ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଉ ଗୋଟିଏ ସୀମିତ କ୍ଷମତା ରହିଛି।

ସେଇଟି ହେଲା ଏହିପରି କେବଳ ଅଦାଲତରେ ବିଚାରପାଇଁ ଆସିଥିବା ମୋକଦ୍ଦମା ଜରିଆରେ ଆଇନର ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ଆବେଦନକାରୀ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିବା ପରେ ହିଁ ବିଚାରପତିମାନେ ସେହି ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରିବା ସହିତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିଥା’ନ୍ତି| ଏହାହିଁ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ।

୫ । ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ (Judicial Activism) କ’ଣ ? ଭାରତର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏହାକୁ କିପରି ଉପଯୋଗ କରୁଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିଚାର ବିଭାଗ ନିଜର ସଙ୍ଗଠନଗତ, ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଓ ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହି ପ୍ରଶାସନର ସ୍ଥାଣୁତା, ଦୁର୍ନୀତି, ଅରାଜକତା, ଅନ୍ୟାୟ ଆଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଫଳରେ ଏହି ‘ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଏହା ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଉତ୍ପ୍ରେରକ (Catalyst) ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି। ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ‘ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ’ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଳିକାର ‘ନୀତି ନିଦ୍ଧାରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂପାଦନ କରୁଛି। ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ଓ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ଜଗୁଆଳି ହିସାବରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏହି ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା ବା ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛି। ୧୯୮୦ ଦଶକରୁ ଭାରତରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ରମୋନ୍ନତି ହୋଇଛି।

ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ (Features) :
ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ନିମ୍ନଲିଖତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବା ଲକ୍ଷଣମାନ ଦେଖାଯାଏ।
(୧) ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଧରାବନ୍ଧା ତଥା ପାରମ୍ପରିକ କ୍ଷମତା ଓ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠି ନିଜକୁ ଅଧ୍ୟକ ବା ତୀବ୍ର ଭାବରେ ସକ୍ରିୟ କରି ନିଷ୍ପଭିମୂଳକ ଓ ସାହସିକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାଏ।
(୨) ସମୟ ସହ ତାଳ ଦେଇ ଗତି କରି ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ ପ୍ରଶାସନ ଉପରେ ଏହା ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।
(୩) ଏହା ଦୁର୍ନୀତି, ଅନୀତି, ଅନ୍ୟାୟ, ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅବକ୍ଷୟ ରୋକି ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଅପରାଧୀମାନଙ୍କ ମୁଖା ଖୋଲିଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

(୪) ସ୍ଥାଣୁ, ଉଦାସୀନ ଓ ଅନାଗ୍ରହୀ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ ପ୍ରଶାସନକୁ ଏହା ସହିତ ସ୍ଵଚ୍ଛ, ଦାୟିତ୍ଵବାନ୍ ତଥା ଗତିଶୀଳ କରିବା ଦିଗରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିର୍ଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଓ ବୈଧାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ତୁଲାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ।
(୫) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଓ ବିଭିନ୍ନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ନିଜ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରୁନଥିଲେ, ସେଥ‌ିରେ ଅବହେଳା କିମ୍ବା ବିଳମ୍ବ କରୁଥିଲେ ଅଥବା ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ କରୁଥିଲେ ‘କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ’ (Separation of Powers) ର ଦ୍ବାହିଦେଇ ବା ‘ଏହା ସେମାନଙ୍କର କାମ’ କହି ଏହାକୁ ଏଡ଼ାଇ ନଯାଇ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷମତା ପରିସରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ ଏବଂ ସମ୍ପୃକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ଅଥବା କରାଇବା ଦିଗରେ ଦୃଢ଼ତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ।
(୬) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ‘ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ’ ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ‘ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟ ନ୍ୟାୟପାଳିକାଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦନ ହେବାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ପ୍ରତିଫଳକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(୭) ‘ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ’ ବିଷୟଟି ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ କିମ୍ବା ବୈଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ। ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ଏହି ଅମୋଘ ଅସ୍ତ୍ର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଯୋଜନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାରେ ଏକ ଉତ୍ପ୍ରେରକ (Catalyst) ରୂପେ କରୁଛି ।
(୮) ୧୯୮୦ ମସିହାରୁ ଏବଂ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଭାବେ ୧୯୯୬ ମସିହାଠାରୁ ଏହି କ୍ଷମତା ବଳରେ ଦେଶର ଦିଗ ଓ ସମସ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଆଶା ହରାଇ ଏକ ପ୍ରକାର ନିରାଶା ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଏହା ଏକ ଆଶାର ଝଲକ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।
(୯) ଏହାକୁ ‘ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସରକାର’ ତଥା ଏହା ଯୋଗୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ତୃତୀୟ କକ୍ଷ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
(୧୦) ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ (Guardian of the Constitution) ଓ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ (Protector of Fundamental Rights) ହିସାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଯାଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଯଥାର୍ଥ ମନେକରନ୍ତି।

(୧୧) ଏହି କ୍ଷମତା ବଳରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବ, କୌଣସି ଯୋଜନା ବା ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଢଙ୍ଗରେ କରିବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇପାରିବ ଅଥବା ନ କରିବାପାଇଁ କୁହାଯାଏ ।
(୧୨) ଜନସାଧାରଣ ଓ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲାର ବିଚାର କରିବା, ଗଣମାଧମ କିମ୍ବା ଆବେଦନ କିମ୍ବା ମକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିବା ଓ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା।
(୧୩) ସମ୍ବିଧାନ ଓ ବିଧାନଗୁଡ଼ିକର ତର୍ଜମା ଓ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ଏବଂ ଏପରିକି ସେଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵୀକୃତ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ ଅର୍ଥ ବାହାର କରାଯିବା।

ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ବିବର୍ତ୍ତନ (Origin and Evolution)
ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ 1980 ମସିହାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଦେଖାଯାଏ। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ତିନି ଦଶନ୍ଧି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଢାଞ୍ଚାଗତ ଏବଂ ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ସୀମିତ ରଖୁଥଲା । ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା (Basic Structure) ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର କ୍ଷମତା ସଂସଦର ନାହିଁ। ଏହା ସତ୍ତ୍ଵେ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧିଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ କଂଗ୍ରେସ ସରକାର ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ବଳରେ ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା ସହ ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନୀରବ ଦର୍ଶକ ସାଜିଥିଲେ। ।

୧୯୮୦ ମସିହା ବେଳକୁ ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଦୁର୍ନୀତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା। ଦୁର୍ବଳ, ଅସହାୟ, ଅବହେଳିତ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଶୋଷଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା। ଗଣମାଧ୍ୟମ ସକ୍ରିୟ ହେବଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ଦୁର୍ନୀତି, ଅପରାଧ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ମାନବାଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ମାମଲାମାନ ମଧ୍ୟ ଅଧୁକରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକାଶ ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା। ଜନସାଧାରଣ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ସଚେତନ ହେବାଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପ୍ରତିବାଦ, ଆନ୍ଦୋଳନ ବି ଦେଖାଦେଲା। ମୋଟ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରମଶଃ ହତାଶା ଓ ଅବଶୋଷ ବୃଦ୍ଧି ସ୍ଥିତି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ସମ୍ଭାଳିବାକୁ ସକ୍ଷମ ବୋଲି କରାଯିବା।

ନିମ୍ନଲିଖତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ଦାୟୀ। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- (କ) ପ୍ରାଶାସନିକ ସ୍ତରରେ ବିଚାର ପାଇଁ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, (ଖ) କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଓ ପ୍ରଶାସନକୁ ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ଷମତା ଅର୍ପର ବା ହସ୍ତାନ୍ତର(Delegation of excess powers), (ଗ) ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବୃଦ୍ଧି, (ଘ) ପ୍ରଶାସନ ଉପରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ, (ଙ) ନିର୍ବିଚାର ଭାବେ ଅବମାନନା କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ, (ଚ) ବ୍ୟାଖ୍ୟା ନିମନ୍ତେ ମାନକ ନିୟମାବଳୀ (Standard rules) ର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ।

(ଛ) ଆପେ ଆପେ ଅକାମୀ ହୋଇଯାଉଥବା ଆଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା, (ଜ) ରାଜନୈତିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଉପରେ ସରକାରର ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗ ନିଷ୍ପଭି ନନେଇ ଅନ୍ୟ ଅଙ୍ଗକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବା କିମ୍ବା କୌଣସି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନଦେବା ଫଳରେ ଅଶାନ୍ତ ଜନସାଧାରଣ ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିକଟକୁ ନେଇଯିବା ଏବଂ (ଝ) କଠିନ ଓ ଅପ୍ରିୟ ନିଷ୍ପତି ନେବାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଅନିଚ୍ଛୁକ ହେବା। ଏସବୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଏ.ଏମ୍. ଅହମଦି (A,M, Ahmadi)

ବିହାରର୍‌ ବିଚାରାଧୀନ ବନ୍ଦୀ ମାମଲା ପରେ ୧୯୮୦ ରେ ଆଗ୍ରା ସୁରକ୍ଷା ଗୃହ (Agra Protective Home) ରେ ଅଟଳ ଲୋକଙ୍କ ବର୍ବରୋଚିତ ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ପ୍ରକାଶିତ ଦୁଇ ଆଇନ ପ୍ରଫେସରଙ୍କ ପତ୍ର, ପଶୁମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ତିନିଜଣ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କ ବିବରଣୀ ଭିଭିରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି ମାମଲାଗୁଡ଼ିକରେ ବିଚାର କରି ‘ ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ୧୯୮୦ ଦଶକରେ ଏ ଦିଗରେ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପଦକ୍ଷେପ ସ୍ବରୂପ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟମୂର୍ତି ପି.ଏନ୍. ଭଗବତୀ ଓ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତି ଭି.ଆର୍. କ୍ରିଷ୍ଣାଆୟାର ‘ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା’ (Public Interest Litigation) ର ପ୍ରଚଳନ କଲେ ।

ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ଭାବେ ଦରଖାସ୍ତ ନକରି ମଧ୍ୟ ଜନସ୍ଵାର୍ଥର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଏପରିକି ଗୋଟିଏ ଚିଠି ବା ଟେଲିଗ୍ରାମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମାମଲାର ବିଚାର୍ କରି ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ନିଷ୍ପତି ବଳରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଲୋକ ଅଦାଲତମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇ ସରଳ ପଦ୍ଧତି, କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ, ଆପୋଷ ସମାଧାନ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜ ଦ୍ଵାର ନିକଟରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ମିଳିପାରୁଛି ଏବଂ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କରାଯିବା।

ଏହାପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପୁଲିସ ହାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ, ବଧୂପୋଡ଼ି,ପୁଲିସ ଷ୍ଟେସନରେ ଧର୍ଷଣ, ଯୌତୁକଜନିତ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଓ ହତ୍ୟା ଆଦିକୁ ଗୁରୁତର ସହ ବିଚାର କଲେ। ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ପରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଥାନାରେ ଅଟଳ ରଖୁବା ଏବଂ କେବଳ ସନ୍ଦେହ ଯୋଗୁ ଗିରଫ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ହାତକଡ଼ା ପିନ୍ଧାଇବା ବନ୍ଦ ହେଲା।

୧୯୯୩ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗକୁ ଏକକ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂସ୍ଥାରୁ ଏକ ବହୁସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂସ୍ଥାରେ ପରିଣତ କରାଯିବାରୁ ତତ୍‌କାଳୀନ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତ ଟି.ଏନ୍.ଶେଷାନ୍ (T.N.Seshan) ନିଜର ଆଧ୍ଵପତ୍ୟ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେବା ଭାବି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦ୍ଵରସ୍ଥ ହେଲେ। ୧୯୯୫ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୪ ତାରିଖରେ ମାମଲାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ- ନୁହନ୍ତି। ସେ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଜୀବ ମାତ୍ର; ସେ ତିଷ୍ଠିବେ ଯଦି ଅନୁଷ୍ଠାନ ତିଷ୍ଠି ରହେ। ବ୍ୟକ୍ତି ଅନୁଷ୍ଠାନଠାରୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦର୍ଶାଇବା ଗୁରୁତର ଅନ୍ୟାୟ ହେବ।” ଏହି ରାୟ ଫଳରେ ପ୍ରାୟ ଦୁଇବର୍ଷ ଧରି ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତ ଓ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲାଗି ରହିଥିବା ବିବାଦ ଓ ଅସହଯୋଗର ଅବସାନ ଘଟିଲା।

୧୯୯୩ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ସେଦନଶୀଳ ମାମଲାର ରାୟ ଶୁଣାଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଛୁଆଶ୍ରେଣୀ (O B.C)ଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଚାକିରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ୨୭% ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ କାଏମ ରଖିଥିଲେ; ମାତ୍ର ସମ୍ପୃକ୍ତ ଶ୍ରେଣୀମାନଙ୍କର ‘ସ୍ୱଚ୍ଛଳବର୍ଗ’ (Creamy layer) ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି ସୁବିଧାରୁ ବାଦ୍ ଦେବା ଓ ସମୁଦାୟ ସଂରକ୍ଷଣ ଦ୍ଵାର 50%କୁ ଅତିକ୍ରମ ନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ।

୧୯୯୪ରୁ ୨୦୦୩ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ପ୍ରମୁଖ ତଦନ୍ତକାରୀ ସଂସ୍ଥା ସି.ବି.ଆଇ. (Central Bureau of Investigation) ନିସ୍ପୃହତା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ଅବହେଳା, ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ଓ ସର୍ବୋପରି ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଚେତାବନୀ ଓ ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଦୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁ ଏହା ଠିକଣା ବାଟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା। ଜୈନ ହାୱଲା ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା ଯେଉଁଥରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ଏବଂ ଜୈନ ଭ୍ରାତୃଦ୍ଵୟ-ଏସ.କେ.ଜୈନ ଓ ଏନ୍.କେ ଜୈନ କ୍ତ ଥିଲେ, ବିବାଦୀୟ ତାନ୍ତ୍ରିକ ଚନ୍ଦ୍ରସ୍ଵାମୀ ଠକେଇ ମାମଲା, ଲାଖୁଭା ପାଠକ ଠକେଇ ମାମଲା, ଦଲାଲ ହର୍ଷଦ ମେହେଟ୍ଟା ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିବା ପ୍ରତିଭୂତି (Securities) ।

ହେରଫେର ମାମଲା, ସେଣ୍ଟ କିଟ୍ସ ଜାଲିଆତି ମାମଲା, ବିହାରରେ ଲାଲୁପ୍ରସାଦ ଯାଦବ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା 500 କୋଟି ଟଙ୍କାର ଗୋଖାଦ୍ୟ ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା, ଜେ.ଏମ୍.ଏମ୍ (ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ମୁକ୍ତିମୋର୍ଚ୍ଚା) ଲାଞ୍ଚ ମାମଲା, ଦିଲ୍ଲୀରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ସି, ଏନ୍. ଜି. (Compressd Natural Gas) ଇଞ୍ଜିନ ଚାଳିତ ବସ୍ ମାମଲା, ଚିନି ଓ ୟୁରିଆ ସାର ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା, ଷ୍ଟାମ୍ପ କାଗଜ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ଦେଇଥିଲେ।

୧୯୯୫ ମସିହା ମେ ମାସରେ ସମ୍ବିଧାନର ୪୪ ଧାରାକୁ ଆଧାର କରି ସମାନ ବା ଏକକ ଦେୱାନୀ ସଂହିତା (Uniform Civil Code) ପ୍ରଣୟନ କରିବାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଆହ୍ବାନ ଦେଲେ ଏବଂ ପୁଣି ୨୦୦୩ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୧ ତାରିଖ ଦିନ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟ ଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ, “ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ସମସ୍ତ ଅଧ୍ଵବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ବା ଏକକ ଦେୱାନୀ ସଂହିତା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ୪୪ ଧାରାରେ ଉଲ୍ଲିଖିତ ଅଛି। ତେଣୁ ଧର୍ମ କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନଭିଭିକ ବାଛ ବିଚାର ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ସରକାର ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ସହାୟକ ହେବ।” ତାମିଲନାଡୁର ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ।

୨୦୦୩ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୬ ତାରିଖର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୃଷ୍ଟ ଭାବେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, “ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ (Strike) ବା କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ କରିବାର ସାମ୍ବିଧାନିକ, ମୌଳିକ, ଆଇନଗତ କିମ୍ବା ନୈତିକ ଅଧିକାର ନାହିଁ। ଏପରିକି ୧୯(୧) (ଗ) ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ଅରାଜକତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ଅକାମୀ କରିବାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ଅଭାବ ଅସୁବିଧାକୁ ଆଇନ ବାଟରେ ସୁଧାରି ହେବ।” ଏହାପୂର୍ବରୁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂଗଠନମାନଙ୍କ ତରଫରୁ କରାଯାଉଥ‌ିବା ‘ବନ୍ଦ’କୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ନାମରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବା ତଥା ନିଜର ସ୍ଵାଭାବିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅବହେଳା କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୁଣ୍ଡ ପୂରାଇବା ଆଦି ଅଭିଯୋଗ ବାସ୍ତବତାର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପସ୍ଥାପନା ମାତ୍ର।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 7 ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 7 ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
ଚମ୍ପାଫୁଲଟିର ବର୍ଣ୍ଣ କିପରି ?
(କ) ହଳଦି ପ୍ରାୟ
(ଖ) ଆମ୍ବ ପ୍ରାୟ
(ଗ) ପଣସ ପ୍ରାୟ
(ଘ) ନଡ଼ିଆ ପ୍ରାୟ
ଉ –
(କ) ହଳଦି ପ୍ରାୟ ।

Question ୨ ।
କବିତାରେ ଚମ୍ପାଫୁଲ କହା ସହିତ ତୁଳନୀୟ ?
(କ) ଶୈଶବ
(ଖ) ଯୌବନ
(ଗ) କୈଶୋର
(ଘ) ବର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ
ଉ –
(ଖ) ଯୌବନ ।

Question ୩ ।
ରାଜକୁମାରୀ ଚମ୍ପାଫୁଲଟି ପାଇସାରିଲା ପରେ କେଉଁଠାରେ ଗୀତ ଗାଉଥିଲେ ?
(କ) ନିଜ ନବରରେ
(ଖ) ଉପବନରେ
(ଗ) ଜଇଲରେ
(ଘ) ପୁଷ୍ଟରିଣା କୂଳରେ
ଉ-
(କ) ନିଜ ନବରରେ ।

Question ୪।
ନବ ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ଚମ୍ପାବତୀ କେଉଁ ବିଷାଦରେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହେଲା ?
(କ) ବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ
(ଖ) ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ
(ଗ) ବିଷୟ ବିଷାଦ
(ଘ) ବିରହ ବିଷାଦ
ଉ-
(ଖ) ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ ।

Question ୫ |
ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ଚମ୍ପାବତୀର କ’ଣ ଉଭେଇଗଲା ?
(କ) ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା
(ଖ) ଦୁଃଖଭାବ
(ଗ) ଦରିଦ୍ରଭାବ
(ଘ) ରାଜକୀୟ ବଡ଼ପଣ
ଉ –
(କ) ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା ।

Question ୬ |
ଜନକ ଜନନୀ ସେନେହ ମନ ନ ମାନେ ଆଉ – କେତେବେଳେ ?
(କ) ବାଲ୍ୟକାଳରେ
(ଖ) ଯୌବନ ଆଗମନରେ
(ଗ) କୈଶୋରରେ
(ଘ) ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟରେ
ଉ –
(ଖ) ଯୌବନ ଆଗମନରେ

Question ୭ |
ବିଦେଶୀ କୁମର ସ୍ଵପ୍ନରେ କ’ଣ କହିଲେ ?
(କ) କର୍କଶ ବାଣୀ
(ଖ) ମଧୁବଚନ
(ଗ) କଠୋର କଥା
(ଘ) ଦୁଃଖ କାହାଣୀ
ଉ –
(ଖ) ମଧୁବଚନ ।

Question ୮ |
ରାଜକୁମାର ଦୀପାଲୋକରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କର କ’ଣ ଦେଖିବେ ?
(କ) ସ୍ରସ୍ତବେଶ
(ଖ) ଅନ୍ତଃପୁର
(ଗ) ଖଟ ପାଳଙ୍କ
(ଘ) ଧନରତ୍ନ
ଉ –
(କି) ସ୍ରସ୍ତବେଶ ।

Question ୯।
ଚମ୍ପାଫୁଲଦ୍ଵାରା ରାଜକୁମାରୀ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେବ ଆରଧନା କରିବେ ?
(କ) ବୁଢ଼ୀ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
(ଖ) ମାଆ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
(ଖ) ମନଦୁଃଖ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
(ଘ) କାନ୍ତ ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ
ଉ –
(ଘ) କାନ୍ତ ପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।

Question ୧୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ କାହା ସହିତ ଗହନବାସ କରିପାରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ନବ ତରୁଣ
(ଖ) ବାପା
(ଗ) ମାଆ
(ଘ) ଭାଇ
ଉ –
(କ) ନବ ତରୁଣ ।

Question ୧୧ ।
ନବଯୌବନରେ ଚମ୍ପାବତୀ କେଉଁ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ବ୍ୟଗ୍ର ଥିଲେ ?
(କ) ପ୍ରିୟ ଦର୍ଶନ
(ଖ) ପ୍ରକୃତି ଦର୍ଶନ
(ଗ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦର୍ଶନ
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ର ଦର୍ଶନ
ଉ –
(କ) ପ୍ରିୟ ଦର୍ଶନ ।

Question ୧୨ |
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ନୀଳ ଆକାଶଠାରୁ କ’ଣ ମାଗେ ?
(କ) ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି
(ଖ) କରକାପାତ
(ଗ) ତଟିନୀ
(ଘ) ପାହାଡ଼
ଉ –
(କ) ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି ।

Question ୧୩ ।
ପିତୃକୋଳ ତେଜି କିଏ ବାରିସ୍ ପାଖକୁ ଯାଏ ?
(କ) ସମୁଦ୍ର
(ଖ) ମେଘ
(ଗ) ତଟିନୀ
(ଘ) ପାହାଡ଼
ଉ –
(ଗ) ତଟିନୀ ।

Question ୧୪ ।
ନବନଳିନୀ ଭାବୁ କିରଣରେ କ’ଣ ଲାଭ କରେ ?
(କ) ମୁଦ
(ଖ) ଦୁଃଖ
(ଗ) ବିଷାଦ
(ଘ) ନିରାଶା
ଉ –
(କ) ମୁଦ ।

Question ୧୫ ।
ବିଧୁ ବିଭା ପାଇ କିଏ ହସ ହସ ହୋଇଉଠେ ?
(କ) ଚମ୍ପା
(ଖ) ପଦ୍ମ
(ଗ) କୁମୁଦ
(ଘ) ମଲ୍ଲୀ
ଉ –
(ଗ) କୁମୁଦ ।

Question ୧୬ ।
ଚପଳା କେଉଁଠାରେ ଖେଳେ ?
(କ) ଘନେ
(ଖ) ବନେ
(ଗ) ସଦନେ
(ଘ) ସମୁଦ୍ରେ
ଉ –
(କ) ଘନେ ।

Question ୧୭ ।
‘ବିଫଳ ଏ ଯୌବନ ମୋହରି’ କିଏ କହିଛି ?
(କ) ରାଜକୁମାର
(ଖ) ରାଜକୁମାରୀ
(ଗ) କୁମୁଦ
(ଘ) ସମୁଦ୍ରେ
ଉ –
(ଖ) ରାଜକୁମାରୀ ।

Question ୧୮ ।
ସୁକୁମାରୀ ଲତା କେଉଁଠି ଆଶ୍ରୟ ଲୋଡ଼ିଥାଏ ?
(କ) ପଥର ଉପରେ
(ଖ) ବିଟପୀ-ଅଙ୍ଗେ
(ଗ) ସମୁଦ୍ର ଭିତରେ
(ଘ) ପାଦପ ତଳେ
ଉ –
(ଖ) ବିଟପୀ -ଅଙ୍ଗେ ।

Question ୧୯ ।
ଯୁଗେ ଯୁଗେ ବିହି କ’ଣ ଖଞ୍ଜିଛି ?
(କ) ପ୍ରେମଭାବ
(ଖ) ବୈରଭାବ
(ଗ) ଘୃଣାଭାବ
(ଘ) ବିସ୍ମୟଭାବ
ଉ –
(କ) ପ୍ରେମଭାବ ।

Question ୨୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କ ଦଗ୍ଧ ବକ୍ଷରେ ଜୀବିତେଶ୍ଵରଙ୍କର କ’ଣ ସ୍ଥାପନ କରିବେ ?
(କ) ବିଦ୍ୟ ପୟର
(ଖ) ଫୁଲମାଳ
(ଗ) ଆଶୀର୍ବାଦ
(ଘ) ବରଦାନ
ଉ –
(କ) ଦିଦ୍ୟପୟର ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ରାଜକୁମାରୀ କେଉଁ ଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରୀ ଚମ୍ପାଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ।

Question ୨ ।
ସେ ଚମ୍ପାଫୁଲର ବର୍ଷ କିପରି ଥିଲା ?
ଉ –
ସେ ଚମ୍ପାଫୁଲର ବର୍ଣ୍ଣ ହଳଦି ପରି ଥିଲା ।

Question ୩ ।
କାନ୍ତ ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚମ୍ପାବତୀ କାହାକୁ ଉପାସନା କରିବେ ?
ଉ –
କାନ୍ତ ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚମ୍ପାବତୀ ଶିବ ଉପାସନା କରିବେ

Question ୪ ।
ନବ ଯୌବନର ମନ୍ତ୍ର ପାଠରେ ଚମ୍ପାବତୀର ମନ କ’ଣ ହେଲା ?
ଉ –
ନବ ଯୌବନର ମନ୍ତ୍ର ପାଠରେ ଚମ୍ପାବତୀର ମନ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ବ୍ୟାକୁଳ ହେଲା ।

Question ୫।
ରାଜକୁମାରୀର ବାଲ୍ୟଚପଳତା କାହିଁକି ଉଭେଇଗଲା ?
ଉ –
ନବଯୌବନ ଆସିବାରୁ ରଜାକୁମାରୀର ବାଲ୍ୟଚପଳତା ଉଭେଇଗଲା ।

Question ୬ |
ଖେଳ ହସଖୁସି ତାକୁ କାହିଁକି ସୁଖ ଲାଗୁ ନ ଥିଲା ?
ଉ –
ନବଯୌବନ ଆସିବାରୁ ଖେଳ ହସଖୁସି ସୁଖ ଲାଗିନଥୁଲା ଓ ତା’ ହୃଦୟରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଦୁଃଖ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

Question ୭ |
ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ରଜାକୁମାରୀଙ୍କୁ କିପରି ଲାଗୁଥିଲା ?
ଉ –
ଯୌବନ ଆସିବା ପରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ କେଉଁଠି କିଛି ଛାଡ଼ିଆସିଲା ପରି ଲାଗୁଥିଲା ।

Question ୮ |
କ’ଣ ପାଇଁ ଜନକ ଜନନୀ ଛି ଛି ବୋଲିବେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରୀ ମନରେ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତର ଜାଣିଲେ ଜନକ ଜନନୀ ଛି ଛି ବୋଲିବେ ।

Question ୯ ।
ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ କାହିଁକି ଲାଜ ମାଡୁଥିଲା ?
ଉ –
ନିଜର ଯୌବନକାଳୀନ ରୂପକୁ ନିଜେ ଦେଖିଲା ପରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ ଲାଜ ମାଡୁଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ଚମ୍ପାବତୀ କ’ଣ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲା ?
ଉ –
ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ଚମ୍ପାବତୀ ନିଜର ନବଯୌବନ ଦେହକୁ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲା ।

Question ୧୧ ।
କାହାକୁ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁ ରାଜକୁମାରୀ ଉନ୍ମନ ହେଲେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖ୍ ରାଜକୁମାରୀ ଉନ୍ମନ ହେଲା ।

Question ୧୨ ।
କାହାର ଦିବ୍ଯ ଚରଣରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କ ପରାଣ ଅର୍ପଣ କରିବେ ?
ଉ –
ନିଜର ପ୍ରିୟତମ ବା ସ୍ବପ୍ନରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ଚରଣରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କର ପରାଣ ଅର୍ପଣ କରିବେ ।

Question ୧୩ ।
ବେନି ସୋଦରଙ୍କୁ ରାଜକୁମାରୀ କ’ଣ ପଚାରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ?

Question ୧୪।
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ନୀଳ ଆକାଶଠାରୁ ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି କାହିଁକି ମାଗିଥାଏ ?
ଉ –
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ନୀଳ ଆକାଶଠାରୁ ଶୀତ ପ୍ରେମବାରୀ ସ୍ଵତାପ ନାଶ କରିବାପାଇଁ ମାଗିଥାଏ ।

Question ୧୫ ।
ନବ ଯୌବନରେ ଚମ୍ପାବତୀ କେଉଁ ଦର୍ଶନ ଆଶା କରୁଥିଲେ ?
ଉ –
ନବ ଯୌବନରେ ଚମ୍ପାବତୀ ପ୍ରିୟ ଦର୍ଶନ ଆଶା କରୁଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
ପିତୃକୋଳ ତେଜି ତଟିନୀ କାହା ପାଖକୁ ଯାଏ ?
ଉ –
ପିତୃକୋଳ ତେଜି ତଟିନୀ ବାରିସ୍ ପାଖକୁ ଯାଏ ।

Question ୧୭ ।
ବିଟପୀ ଅଙ୍ଗରେ କିଏ ଆଶ୍ରୟ ଲୋଡ଼ିଥାଏ ?
ଉ –
ବିଟପୀ ଅଙ୍ଗରେ ସୁକୁମାରୀ ଲତା ଆଶ୍ରୟ ଲୋଡ଼ିଥାଏ ।

Question ୧୮ ।
ନବ ନଳିନୀ କେଉଁଥରେ ଆନନ୍ଦ ଲାଭକରେ ?
ଉ –
ନବ ନଳିନୀ ଭାନୁକିରଣ ପାଇ ଆନନ୍ଦ ଲାଭକରେ ।

Question ୧୯ ।
କ’ଣ ପାଇ କୁମୁଦ ହସିଉଠେ ?
ଉ –
ବିଧୁବିଭା ପାଇଲାପରେ କୁମୁଦ ହସିଉଠେ ।

Question ୨୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ କ’ଣ ଦେଇ ଜୀବିତେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ନିଜର କରିନେବେ ?
ଉ –
ରାଜକୁମାରୀ ଆପଣାକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇ ଜୀବିତେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ନିଜର କରିନେବେ ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
କିଏ ଚମ୍ପାଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଚମ୍ପାବତୀର ରାଜକନ୍ୟା ଚମ୍ପାଫୁଲଟିଏ ପାଇଥିଲେ ।

Question ୨।
କାହାର ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା କେତେବେଳେ ଉଭେଇଗଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ରାଜକନ୍ୟା ଦେହରେ ନବଯୌବନ ଆସିଗଲା, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରୁ ବାଲ୍ୟ ଚପଳତା ଉଭେଇଗଲା ।

Question ୩ ।
ନବଯୌବନ ଆଗମନରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କର ନିଭୃତ ଅନ୍ତରରେ କ’ଣ ହେଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନବଯୌବନ ଆଗମନରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ନିଭୃତ ଅନ୍ତରରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଦୁଃଖ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ।

Question ୪।
ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ ସ୍ନେହରେ କେତେବେଳେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କର ମନ ଆଉ ମାନୁନଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏବଂ ଜନକଜନନୀ ସ୍ନେହରେ ଆଉ ତାଙ୍କର ମନ ମାନୁନଥିଲା ।

Question ୫।
ସଖୀଙ୍କୁ ନ କହି କିଏ କେଉଁ ବ୍ୟଥା ସହିପାରିବେ ନାହିଁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସଖୀଙ୍କୁ ନକହି ରାଜକୁମାରୀ ଚମ୍ପାବତୀ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତର ବ୍ୟଥା ସହିପାରିବେ ନାହିଁ ।

Question ୬ ।
ନବଯୌବନ ସମୟରେ ଚମ୍ପାବତୀ କାହାକୁ ଖୋଜୁଥିଲେ ?
ଉ :
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନବଯୌବନ ସମୟରେ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜର ଜାବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲେ ।

Question ୭ |
କାହାର କୁଳଶୀଳ କିଏ ଜାଣି ନଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୮।
ରାଜକୁମାରୀ ଲାଜରେ କ’ଣ ସମର୍ପି ପାରିଲେ ନାହିଁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଲାଜରେ ନିଜର ଜୀବନ ଯୌବନକୁ ସମର୍ପି ପାରିଲେ ନାହିଁ ।

Question ୯ ।
ଚମ୍ପାବତୀ ବେନି ସୋଦରଙ୍କଠାରୁ କ’ଣ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ?
ଉ – ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୦ ।
ନବଯୌବନ ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରିୟଦର୍ଶନ ଲାଭକଲେ ରାଜକୁମାରୀ କ’ଣ କରିବେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୧ ।
ତଟନୀ ଓ ବାରିସ୍‌ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀର ମାନସିକତା ଦର୍ଶାଇବାପାଇଁ ପ୍ରେମିକା ତଟିନୀ ଓ ପ୍ରେମିକ ବାରିଧର ପ୍ରସଙ୍ଗ ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
କିଏ କାହିଁକି ଈପ୍‌ସିତ ଜୀବିତେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଈପସିତ ଜୀବିତେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲା, ତାଙ୍କର ଦିବ୍ୟପୟରରେ ନିଜର ଦଗ୍‌ଧବକ୍ଷକୁ ନିବେଶିବା ପାଇଁ ।

Question ୧୩ ।
ଦିବ୍ୟ ପୟରର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ତା’ର ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କ ପାଦତଳେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେବ, ତା’ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କ ପାଦ ହେଉଛି ଦିବ୍ୟ ବା ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ।

Question ୧୪ ।
ଆପଣାକୁ ଦେଇ ରାଜକୁମାରୀ କାହାକୁ ନିଜର କରିନେବେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆପଣାକୁ ଦେଇ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜର ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ନିଜର କରିନେବ, ଯେ କି ତା’ର ଯୌବନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବେ ।

Question ୧୫ ।
ଦେବ ଆରାଧନା କିଏ କିପରି କରିବେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ହଳଦି ରଙ୍ଗର ଚମ୍ପାଫୁଲ ଦେଇ ଦେବ ଆରାଧନା କରିବେ ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନ କାହିଁକି ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ସଖୀମେଳରେ ମନ ଆନନ୍ଦରେ ଖେଳୁଥିଲା । ଜନକ ଜନନୀର ସ୍ନେହରେ ରହି ଦିନରାତି ସେ କଟାଇ ଦେଉଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଯୌବନର ପହିଲି ସ୍ପର୍ଶ । ଲାଗିଥିଲା, ଯାହାକୁ କି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, କେଉଁ ଦେଶରୁ ଆସି ଯୌବନ କି ମନ୍ତ୍ର ପଢ଼ିଲା, ଫଳରେ ରାଜକୁମାରୀ ମନ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇଉଠିଲା । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଯୌବନ ଆସିବାରୁ ରାଜକୁମାରୀର ମନ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨ ।
ଚମ୍ପାବତୀର ବାଲ୍ୟଚପଳତା ଉଭେଇ ଯିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକନ୍ୟା ଦେହରେ ଯୌବନର ସ୍ପର୍ଶ ଲାଗିବାରୁ, ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ତା’ର ଆସିଥିଲା ପରିବର୍ତ୍ତନ । ପୂର୍ବର ସହିତ ଖେଳିବା ଓ ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ ସ୍ନେହ ଲାଭ କରିବା ତାହାକୁ ଆଉ ଭଲ ଲାଗିଲା ନାହିଁ । ବରଂ ଦେହରେ ଯୌବନ ଆସି ମନକୁ କଲା ବିଷାଦିତ । ସେ ମନେ ମନେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଫଳସ୍ୱରୂପ ବାଲ୍ୟଚପଳତା ତା’ଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା ।

Question ୩।
‘ଲାଗୁଛି ପରାଣ ଅପୂର୍ଣ୍ଣ’ର – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କର ।
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଯୌବନର ପହିଲି ସ୍ପର୍ଶ ଲାଗିବା ପରେ, ସେ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ବ୍ୟାକୁଳିତା ହୋଇଉଠିଛି ।
ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ସେ ଘାରିହୋଇଛି । ପୂର୍ବରୁ ମନରେ ରହିଥ‌ିବା ଚପଳତା କ୍ରମଶଃ ଦୂରେଇଯାଇଛି । ବରଂ ମନଟି କେମିତି ଏକୁଟିଆ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଛି । କିଛି ଛାଡ଼ି ଆସିଲା ପରି ଲାଗିଛି । ସେ ଯେପରି ଅନ୍ୟ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚି ଗଲାପରି ମନେକରିଛି । ତା’ର ପ୍ରାଣ ଯେପରି ଅପୂର୍ଣ ହେଲାପରି ମନେହୋଇଛି ।

Question ୪ ।
ସଖୀଏ ବା କିସ କହିବେ ଜାଣି ପାରିଲେ କଥା – କେଉଁ କଥା ଓ କାହାର ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୌବନର ସ୍ପର୍ଶ ପାଇଲାପରେ ରାଜକୁମାରୀ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ଘାରିହୋଇଛି । ସବୁବେଳେ ତାକୁ ଏକୁଟିଆ ଏକୁଟିଆ ମନେହୋଇଛି । ଜନନ ଜନନୀ ସ୍ନେହକୁ ସେ ଆଉ ଆଉ ଇଚ୍ଛାକରି ନାହିଁ । ଏଭଳି ଭାବାନ୍ତରର କାରଣ ସେ ଠିକ୍‌ରୂପେ ବୁଝି ପାରିନାହିଁ । ମାନସିକ ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ ରହିଥ‌ିବା ଚମ୍ପାବତୀର ଏଭଳି କଥା ତାହାର ସଖୀମାନେ ଜାଣିଲେ କ’ଣ ଭାବିବେ ବୋଲି ସେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି ।

Question ୫।
ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ କାହିଁକି ଲାଜ ମାଡୁଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଯୌବନର ସ୍ପର୍ଶ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଛି, ଫଳରେ ଶରୀରରେ ତା’ର ଆସିଛି ଅନେକ ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ । ନିଜେ ଉତ୍ସୁକତା ପ୍ରକାଶ କରି ନିଜକୁ ନିଜେ ଦେଖୁଛି । ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସକୁ ଓ ନିଜ ଶରୀରକୁ ଦେଖ୍ ତାହାକୁ ଲାଜ ମାଡ଼ିଛି ।

Question ୬।
ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ସେ କ’ଣ ଦେବାପାଇଁ ଚାହୁଁଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ତା’ର ନିଜ ଶରୀରକୁ ନିଜେ ଦେଖ୍ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସେ କାହାର କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ବୋଲି ଚିନ୍ତାକରିଛି । ଏହି ନବଯୌବନ ସମୟରେ ସେ ଆଉ ଏକୁଟିଆ ହୋଇ ରହିବାକୁ ଚାହିଁନାହିଁ । ବରଂ ମିଳନ ଆଶାୟୀ ହୋଇ ନିଜର ଯୌବନଭରା ଦେହକୁ ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ସମର୍ପି ଦେବାପାଇଁ ଚାହିଁଛି ।

Question ୭ ।
ରାଜକୁମାରୀ କାହିଁକି ଉନ୍ମନ ଥିଲେ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାଣ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନ ହୋଇଉଠିଛି । ମନ ଛନଛନ ହୋଇଛି । ସେହି ଅବସରରେ ସେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁଛି କୌଣସି ଏକ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେହି ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖିଲା ପରେ ସେ ଉନ୍ମନ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୮ ।
କିଏ କାହା ପାଖରେ କ’ଣ ସମର୍ପଣ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ଆସିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସେ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନ ମନେର ଦେଖୁଛି ସ୍ଵପ୍ନ । ସ୍ବପ୍ନରେ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ପରେ ତା’ର ମନ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଛି । ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଚାହାଣିରେ ସେ ହୋଇଛି ପ୍ରଲୁବ୍ଧ ।

Question ୯ ।
କିଏ କାହାର କେତେବେଳେ ମନ ଚୋରାଇ ନେଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରଙ୍କ ମ ବଚନ, ଢଳଢଳ ଚାହାଣି ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନକୁ କିଣିନେଇଛି । ଲଜ୍ୟା ହେତୁ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜର ଯୌବନ ଅର୍ପଣ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ସେହି ସ୍ଵପ୍ନର ତରୁଣ ରାଜକୁମାର ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନକୁ ନିମିଷକେରେ ଚୋରାଇ ନେଇଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ରାଜକୁମାରୀ ଜାଗ୍ରତ ଅବସ୍ଥାରେ କ’ଣ ଦେଖୁ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନଉଦାସ ଓ ପ୍ରାଣ ଛନଛନ ହୋଇଛି । ସେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି, କବାଟ କିଳାଯାଇଥିବା ଓ ରତ୍ନପ୍ରଦୀପ ଜଳୁଥିବା ଘରେ ରାଜକୁମାର କିପରି ପ୍ରବେଶ କଲେ । ସେ ନିଜର ଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ବେଶ ବାସ ଆୟତ୍ତରେ ନଥିଲା । ରାଜକୁମାରୀ ଜାଗ୍ରତ ଅବସ୍ଥାରେ ନିଜ ଅଙ୍ଗରୁ ଖସି ଯାଇଥିବା ବାସକୁ ଦେଖୁ ମନେମନେ ଲାଜ ପାଇଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ସହିତ ନୀଳ ଆକାଶର ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମିଳନ ଆଶାୟୀ ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି, ପ୍ରକୃତିରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ମିଳନର ଅପୂର୍ବ ମାଧୁର୍ଯ୍ୟକୁ । ସେ ଦେଖୁଛି, ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ସଦାସର୍ବଦା ନୀଳଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ରହିଛି । ନୀଳଆକାଶରୁ ଖସି ପଡୁଥିବା ଶୀତ ପ୍ରେମବାରିକୁ ମାଗି ସେ ତା’ର ତପ୍ତ ଶରୀରକୁ ଶୀତଳ କରିଥାଏ। ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ସହିତ ନୀଳ ଆକାଶର ସମ୍ପର୍କ ହେଉଛି ପ୍ରେମର ବା ସଦାମିଳନର ସମ୍ପର୍କ ।

Question ୧୨ ।
ଏ ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ ମୋ ବିରହ ଗାୟନ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କର ।
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସଦ୍ୟ ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା, ମିଳନଆଶାୟୀ ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖିଛି, ସମଗ୍ର ପ୍ରକୃତି ରାଜ୍ୟରେ ମିଳନର ମଧୁରତା । ସେ ଦେଖୁଛି ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଆକାଶକୁ, ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଛି ତଟିନୀ ଓ ସାଗରକୁ, ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛି ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ, ଚନ୍ଦ୍ର କୁମୁଦ, ବଲ୍ଲରୀ ଓ ବିଟପୀ ଏବଂ ଚପଳା ଓ ନୂଆମେଘକୁ । ସମସ୍ତେ ମିଳନର ମଧୁଭାବରେ ନିଜକୁ ହଜାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ଦେଖୁ ରାଜକୁମାରୀ ବିଚାର କରିଛି, ସେ ଏକମାତ୍ର ଏ ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ ବିରହର ରଗିଣୀ ତୋଳୁଛି ଓ ପ୍ରିୟତମଙ୍କଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିଛି ।

Question ୧୩ ।
‘ବିଫଳ ଏ ଯୌବନ ମୋହରି’ କିଏ କେତେବେଳେ କାହିଁକି କହିଛି ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମିଳନଆଶାୟୀ ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି, ସମଗ୍ର ପ୍ରକୃତି ରାଜ୍ୟରେ ମିଳନର ମଧୁର ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ । ସେ ଏକମାତ୍ର ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ ବିରହର କରୁଣ ରାଗିଣୀ ତୋଳୁଛି । ଫଳସ୍ଵରୂପ ତା’କୁ ସେହି ସମୟରେ ଶୁଣାଯାଇଛି, ସ୍ଵପ୍ନର ବିହଙ୍ଗ ଓ କୁସୁମିତ ବଲ୍ଲରୀ ସହାସେ ସୂଚାଇଛନ୍ତି ‘ବିଫଳ ଯୌବନ ମୋହରି’ ।

Question ୧୪ ।
ରାଜକନ୍ୟାର ଯୌବନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକନ୍ୟା ଯୌବନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି, ପ୍ରିୟତମଙ୍କ ସହିତ ମିଳିତହେବା । ତେଣୁ ସେ ବିଚାର କରିଛି, ଆପଣାକୁ ସମର୍ପଣ କରି ଈପ୍‌ସିତ୍ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ନିଜର କରିବି । ଏହାହିଁ ଥିଲା ରାଜକନ୍ୟାର ଯୌବନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

Question ୧୫ ।
କବିତାରେ ଚମ୍ପାଫୁଲର ମହତ୍ତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟିର କବି ଚମ୍ପାଫୁଲକୁ ଯୌବନ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଚମ୍ପାଫୁଲ ଭଳି ଯୌବନାବସ୍ଥା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ହେଲେ ହେଁ ସୌରଭଦୀପ୍ତ । ଉପଯୁକ୍ତ ସମୟରେ ବା ଯୌବନରେ ମିଳନର ମାଦକତା କିପରି ମଧୁମୟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କବି ଚମ୍ପାଫୁଲ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣକରି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି !

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ ଭାବନା ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପଲ୍ଲୀଚେତନାର ସାର୍ଥକ ରୂପକାର ଭାବରେ କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ପରିଚିତ ହେଲେ ବି, ସେ ନାରୀ ମାନସିକତା ଓ ଯୌବନକାଳୀନ ଆବେଦନ ଓ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ତାଙ୍କର କବିତାମାନଙ୍କରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଜୀବନରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ସମୟ ହେଉଛି ଯୌବନ ସମୟ । ସେହି ସମୟରେ ନାରୀ ମନରେ ଓ ଦେହରେ ଆସେ ଅନେକ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଫଳରେ ସେ ଯୌବନକାଳୀନ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ନେଇ ସ୍ବପ୍ନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସାହିତ୍ୟରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରାଚୀନ କବିମାନଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କବିମାନେ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଥରେ କି କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ କବିତାରେ ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକୁମାରୀର ସ୍ଵପ୍ନକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ନବଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଦେଖୁଛି ଏକ ଦିବ୍ୟ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେ ରାଜକୁମାରଙ୍କର କୌଣସି ପରିଚୟ ଜାଣି ନଥୁଲେ ବି, ତାହାଙ୍କୁ ଦେଖୁରିବା ପରେ ସେ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି । ସେହି ବିଦେଶୀ କୁମରଙ୍କର ସ୍ୱପ୍ନରେ କହିଥ‌ିବା ମଧୁର ବଚନକୁ ରାଜକୁମାରୀ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସବୁବେଳେ ସେହି ଭାଷା ତାଙ୍କର ମନେ ପଡ଼ିଯାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ବିମୋହିତ ଢଳଢଳ ଚାହାଣିରେ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ମନ କିଣି ନେଇଛନ୍ତି । ମନ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଲାଜରେ ସେ ନିଜକୁ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ତାଙ୍କ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ପରେ ସେ ନିଜକୁ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ସଦାସର୍ବଦା ମିଳନଆଶାୟୀ ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ଘାରି ହୋଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଲାଜରେ ଜୀବନ ଯୌବନ ନ ସମ୍ପିଲି ପୟରେ
କାହିଁ ଗଲେ ନବତରୁଣ, ଏବେ ଝୁରିଣ ମର୍ରେ ।
ମନ ଚୋର ମନ ଚୋରଇ କାହିଁ ଗଲେ ନିମିଷେ
ଆକୁଳ ପରାଣ ମୋହର ତାଙ୍କ ବିନା ଏ ଦେଶେ ।”

ସ୍ଵପ୍ନ କଥା ଚିନ୍ତାକରି ରାଜକୁମାରୀ ଭାବିଛି, କବାଟ କିଳା ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ରତ୍ନପ୍ରଦୀପ ଜଳୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ କିପରି ଘରକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ । ସେ ନିଦ୍ରାରେ ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କର ବେଶବାସ ଅଣଆୟତ୍ତ ଥିଲା । ସେ ନିଶ୍ଚୟ ତାହାର ବସନମୁକ୍ତ ଉରସ ଓ କେଶକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ । ଏଭଳି ଚିନ୍ତାକରି ରାଜକୁମାରୀଟି ମନେ ମନେ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଛି । ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁବା ପରେ, ତାହାର ମନରେ ଆସିଛି, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ନିଜକୁ ନିଶ୍ଚୟ ସମର୍ପଣ କରିବ । କବିଙ୍କ

“ଚମ୍ପାଫୁଲେ କେଶ ମଣ୍ଡାଇ ହାର କଣ୍ଠେ ଲମ୍ବାଇ
ଅସ୍ପଷ୍ଟ ସ୍ବପନେ ସୁନ୍ଦର କେଣେ ଗଲେ ଉଭାଇ ।’’

କବିତାରେ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋମୁଗ୍ଧକର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୨।
ନରଯୌବନ ଆଗମନରେ ରାଜକନ୍ୟାଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁ ଭାବାନ୍ତର ଆସିଥିଲା, ତାହାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ, ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ଯୌବନକାଳୀନ ନାରୀ ମାନସିକତାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଜୀବନର ଯୌବନ ସମୟ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଓ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ସମୟ । ଏହି ସମୟରେ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ଆସେ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ମିଳନଆଶାୟୀ ଦେହ ଦେହ ଖୋଜେ । ସେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟପାଖରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେବା ଭାବରେ ବିଭୋର ହୋଇଉଠେ । ଫଳରେ ସାଂସାରିକ, ପାରିବାରିକ ଜୀବନରେ ସେ ବହୁଦିନ ଚଳିଆସିଥିଲେ ବି ନିଜକୁ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭବ କରେ । ନିଜର ବୋଲି କାହାକୁ ଦାବି କରିବାର ମାନସିକତାରେ ପ୍ରାଣ ଉଚ୍ଚାଟିତ ହୁଏ । ତାହାକୁ ପାଇ ନପାରିବାର ଦୁଃଖରେ ହୃଦୟରେ ଦାରୁଣ ଖେଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । କବି ନବଯୌବନ ପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ନବଯୌବନ ଆଣିଦେଇଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସତେଯେପରି ସେ ହୋଇଛି ଯୌବନମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ । ଯୌବନ ନିଶାରେ ତଲ୍ଲୀନ ହେଲାପରେ, ତା’ମନରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦ ଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି । ମନରେ ଆସିଛି ଅନେକପ୍ରକାର ବ୍ୟାକୁଳଭାବ । ପୂର୍ବରୁ ରହିଥ‌ିବା ବାଲ୍ୟଚପଳତା ତା’ମନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସେ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛି । କ’ଣ କରିବ ନ କରିବ, ସେଭଳି ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ସେ ଘାରିହୋଇଛି । ତାହାର ମନେ ହୋଇଛି, ଅପୂର୍ଣ୍ଣ । ସାରା ସଂସାର ଲାଗିଛି ଶୂନ୍ୟ । ସେ ବିଚାର କରିଛି, ମୁଁ ଯେପରି ଆଉ ମୋର ହୋଇ ରହିନାହିଁ ।

ରାଜକୁମାରୀ ଏଭଳି ମାନସିକ ଅବସାଦରେ ରହିଥିଲାବେଳେ, ସେ ନିଜର ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ, ସାଙ୍ଗ ସଖୀଙ୍କ କଥା ସ୍ମରଣ କରିଛି । କାରଣ ତା’ମନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ହୃଦୟର ଭାଷାକୁ ଯଦି କେହି ଜାଣିଯାଆନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ତାହାକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଛି ଛି ବୋଲି କହିବେ ବୋଲି ସେ ଭାବିଛି । ସଖୀମାନଙ୍କ ପାଖରେ କହି ହେଉନାହିଁ କିମ୍ବା ନକହି ରହି ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ସେ ବିଚାର କରିଛି । ସମୟ ଆଣିଛି ନିଜ ଶରୀରର ଅପୂର୍ବ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସକୁ ଦେଖୁ ସେ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ଫଳସ୍ଵରୂପ ମନ ତାହାର ସ୍ଵପ୍ନରାଜ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିଯାଇଛି । ପ୍ରକୃତିର ମିଳନର ଦୃଶ୍ୟ ତାହା ମନରେ ଖେଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଏବଂ ସେ ନିଜକୁ ଅତି ଅସହାୟ ମନେକରିଛି । ତଥାପି ସେ ମନର ମଣିଷ ନିକଟରେ ନିଜକୁ କରିଛି ।

ବାସ୍ତବିକ କବିଙ୍କର ଯୌବନ ଆଗମନର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୩।
ପଠିତ କବିତାରେ ନବତରୁଣୀର ମନୋଭାବ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ, ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାରେ ଯୌବନକାଳୀନ ନାରୀ ମାନସିକତାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଜୀବନର ଯୌବନ ସମୟ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମୟ । ଏହି ସମୟରେ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ଆସେ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ମିଳନଆଶାୟୀ ଦେହ ଦେହ ଖୋଜେ । ସେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟପାଖରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେବା ଭାବରେ ବିଭୋର ହୋଇଉଠେ । ଫଳରେ ସାଂସାରିକ, ପାରିବାରିକ ଜୀବନରେ ସେ ବହୁଦିନ ଚଳିଆସିଥିଲେ ବି ନିଜକୁ ଏକୁଟିଆ ଅନୁଭବ କରେ । ନିଜର ବୋଲି କାହାକୁ ଦାବି କରିବାର ମାନସିକତାରେ ପ୍ରାଣ ଉଚ୍ଚାଟିତ ହୁଏ । ତାହାକୁ ପାଇ ନ ପାରିବାର ଦୁଃଖରେ ହୃଦୟରେ ଦାରୁଣ ଖେଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । କବି ନବଯୌବନ ପ୍ରାପ୍ତା ରାଜକୁମାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୌବନକାଳୀନ ଭାବାନ୍ତରକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଓ ମନରେ ନବଯୌବନ ଆଣିଦେଇଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସତେଯେପରି ସେ ହୋଇଛି ମନରେ ଆସିଛି ଅନେକପ୍ରକାର ବ୍ୟାକୁଳଭାବ । ପୂର୍ବରୁ ରହିଥିବା ବାଲ୍ୟଚପଳତା ତା’ମନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସେ ଆଉ ତା’କୁ ଭଲ ଲାଗିନାହିଁ । ବରଂ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛି । କ’ଣ କରିବ ସେ ଯେପରି କିଛି ଛାଡ଼ିଆସିଛି କିମ୍ବା ଅପୂର୍ଣ୍ଣ । ସାରା ସଂସାର ଲାଗିଛି ଶୂନ୍ୟ ତା’ହୃଦୟରେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଦୁଃଖ ପଶିଗଲା ଭଳି ମନେହୋଇଛି । ମନ ଏକ ପ୍ରକାର ନକରିବ, ସେଭଳି ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ସେ ଘାରିହୋଇଛି । ତାହାର ମନେ ହୋଇଛି, ତାକୁ କେହି ଅଜଣା ରାଜ୍ୟରେ ଛାଡ଼ି ଦେଇଯାଇଛି । ଫଳରେ ଜୀବନ ଲାଗିଛି । ସେ ବିଚାର କରିଛି, ମୁଁ ଯେପରି ଆଉ ମୋର ହୋଇ ରହିନାହିଁ ।

ରାଜକୁମାରୀ ଏଭଳି ମାନସିକ ଅବସାଦରେ ରହିଥିଲାବେଳେ, ସେ ନିଜର ଜନକ ଜନନୀ, ସାଙ୍ଗ ସଖୀଙ୍କ କଥା ସ୍ମରଣ କରିଛି । କାରଣ ତା’ମନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ହୃଦୟର ଭାଷାକୁ ଯଦି କେହି ଜାଣିଯାଆନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ତାହାକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଛି ଛି ବୋଲି କହିବେବୋଲି ସେ ଭାବିଛି । ସଖୀମାନଙ୍କ ପାଖରେ କହି ହେଉନାହିଁ କିମ୍ବା ନକହି ରହି ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ସେ ବିଚାର କରିଛି । ସମୟ ଆଣିଛି ନିଜ ଶରୀରରେ ଅପୂର୍ବ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସକୁ ଦେଖ୍ ସେ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ଫଳସ୍ବରୂପ ମନତାହାର ସ୍ଵପ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିଯାଇଛି । ପ୍ରକୃତିର ମିଳନର ଦୃଶ୍ୟ ତାହା ମନରେ ଖେଦ କରିଦେବ ବୋଲି ବିଚାର କରିଛି ।

Question ୪ ।
କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଯୁଗ୍ମଭାବର ବୈଶିଷ୍ଟ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
ସୃଷ୍ଟିର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ମିଳନର ମଧୁର ମୂଚ୍ଛନାରୁ । ପୁରୁଷ ଓ ପ୍ରକୃତିର ମିଳନରେ ସୃଷ୍ଟିର ଅମୃତଧାରା ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ । ସୃଷ୍ଟିର ଏହି ନିୟମରୁ କେହି ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ମନରେ ପ୍ରକୃତିର ଏହି ସଦାମିଳନ ଉତ୍ସବ, ନୂତନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ରେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ନାୟିକା ରାଜକୁମାରୀର ମିଳନଉତ୍ସୁକ ମାନସିକତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ପାଇଁ, ସୃଷ୍ଟିର ମିଳନ ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ଅତିମାନବୀୟ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରି, ନିଜର ସାରସ୍ଵତ ସାଧନାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେହରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଯୌବନର କାଉଁରୀ ସ୍ପର୍ଶ । ସେହି ଯୌବନ ପାଇଁ ତା’ହେହ ଓ ମନରେ ଆସିଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଫଳରେ ସେ ଆଉ ଚିତ୍ତ ସ୍ଥିର କରିପାରି ନାହିଁ, ବରଂ ଅବ୍ୟକ୍ତ ବିଷାଦରେ ହୋଇଛି ବିଷାଦିତ । ଦୁନିଆ ତା’କୁ ଏକୁଟିଆ ମନେହୋଇଛି । ସେ ଯେପରି ଆଉ ତାହାର ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ନିଜ ଦେହକୁ ନିଜେ ଦେଖ୍ ଲାଜେଇ ଯାଇଛି । ସେ ସ୍ୱପ୍ନରାଜ୍ୟରେ ଭାସିବୁଲିଛି । ସ୍ୱପ୍ନରେ ଦେଖୁଛି ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ସେହି ସ୍ଵପ୍ନକୁମାର ପାଦପଦ୍ମରେ ନିଜକୁ ନିଜେ ସମର୍ପିତ କରିଦେଇଛି । ମାତ୍ର ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ନ ପାଇବାରୁ ସେ ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୋଇଛି । ସେ ଦେଖଛି ସୃଷ୍ଟିରେ ଯୁଗ୍ମଭାବକୁ, ଯେଉଁ ଭାବ ତା’ମନରେ ହତାଶାର ବିକଳ ରାଗିଣୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀ ମିଳନଆଶାୟୀ ହୋଇ ନୀଳଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ରହିଛି । ନୀଳ ଆକାଶରୁ ଶୀତ ପ୍ରେମବାରି ପାଇବା ପାଇଁ ସେ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଛି । ସେହି ଶୀତଳ ପ୍ରେମବାରିକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜର ତାପିତ ହୃଦୟକୁ ସେ ଶାନ୍ତକରିବ । ଫୁଲଫଳରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ମିଳନର ସାର୍ଥକତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ହେବାର ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଆଗେଇ ଯାଇଥାଏ । ସେ ଜାଣେ ସାଗର ସହିତ ମିଳିତ ହେଲେ, ନିଜ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା କରିଥାଏ । ସେହି ଆଲିଙ୍ଗନ ହେତୁ ମନରୁ ସବୁ ଭୟ ଦୂରେଇ ଦେଇଥାଏ । ଯୁଗ୍ମ ଜୀବନର ଅନ୍ୟତମ ସ୍ମାରକୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ନଳିନୀ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇ, ପ୍ରିୟତମଙ୍କୁ ସମ୍ଭାଷଣ ଜଣାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ବିଧୁ କିରଣରେ କୁମୁଦ ନିଜର ନିମୀଳିତ ନୟନକୁ ଖୋଲିଦେଇ, ପ୍ରିୟତମଙ୍କୁ ସାଦର ସ୍ଵାଗତିକା ଗାନକରିଛି । ସେହିପରି ନୂଆ ମେଘରେ ଚପଳା, ଅତି ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଖେଳି, ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣ କରିଛି ।

Question ୫।
‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ଵପ୍ନ’ କବିତାର ସାର୍ଥକତା ବିଚାର କର ।
ଉ –
କବି ଜଣେ ନିଆରା ମଣିଷ । ତା’ନିକଟରେ ରହିଥାଏ ଅସାଧାରଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ ସେ ମଣିଷ ମନର ଗୋପନକଥାକୁ ଅନୁଭବ କରେ । ନିଜର ଅନୁଚିନ୍ତା ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାର ରଙ୍ଗ ବୁଡ଼ାଇ ସେ ରସିକ, ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକଙ୍କ ମନକୁ ରସାଭିଭୂତ କରେ । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଯାହାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି, ସେ ତାହାକୁ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ, ଶବ୍ଦର ଯାଦୁକାରୀ ଶକ୍ତିରେ ପ୍ରକାଶ କରେ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଚମ୍ପାବତୀ ରାଜକନ୍ୟାର ସ୍ବପ୍ନ’ କବିତାଟି ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହିପରି ଦିବ୍ୟ କବିତ୍ଵ ବଳରେ କବିତା ରଚନାକରି, ତାହାର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ଥିଲେ ପଲ୍ଲୀକବି । ତେଣୁ କବିତାଟିକୁ ସେ ଲୋକକଥା ବା ଲୋକଗୀତ ଭଳି ନାମକରଣ କୁହାଯାଇପାରେ । ପୁନଶ୍ଚ କବିତାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଲୋକଗୀତର ଘୋଷା ପଦ ଭଳି ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ପଦକୁ ଏଥ‌ିରେ ସଂଯୋଜିତ କରାଯାଇଛି । ଘୋଷାଟି ହେଉଛି –

ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହିପରି ଦିବ୍ୟ କବିତ୍ଵ ବଳରେ କବିତା ରଚନାକରି, ତାହାର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ଥିଲେ ପଲ୍ଲୀକବି । ତେଣୁ କବିତାଟିକୁ ସେ ଲୋକକଥା ବା ଲୋକଗୀତ ଭଳି ନାମକରଣ କୁହାଯାଇପାରେ । ପୁନଶ୍ଚ କବିତାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଲୋକଗୀତର ଘୋଷା ପଦ ଭଳି ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ପଦକୁ

ପୁନଶ୍ଚ ଏଥିରେ କବିତାର ଭାବକୁ ସହଜ ସରଳ କରିବାପାଇଁ, ଅଧ୍ୟକ ପରିମାଣରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶବ୍ଦ ବା ଦେଶଜ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଛି । ଯେପରି ‘ବନ’, ‘ଗୁଣି’, ‘ଉଭେଇ’, ‘ଗୋଚର’, ‘ଛି ଛି’, ‘ମଧୁବଚନ’, ‘ସଖିଲି’, ‘ନମିଷେ’, ‘ପାରିସ୍’ ଓ ‘କଳି ଥିଲି’ ଇତ୍ୟାଦି । ଏଥରେ ନାରୀ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵର ଶୃଙ୍ଗାରିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା

ନାୟିକା ରାଜକୁମାରୀର ଚରିତ୍ର ବର୍ଣନା ବେଶ୍ ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇଛି । ନବଯୌବନପ୍ରାପ୍ତା ନାରୀର ମାନସିକ ଖେଦ ଓ ମିଳନଆଶାୟୀ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବର୍ଣ୍ଣନା ଯେତିକି ସହଜ କବି ସରଳ, ସେତିକି ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଥାଏ। ସବୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଦ୍ୟ ଯୌବନରେ ସନ୍ତୁଳିତ ସ୍ଵପ୍ନପ୍ରବଣ ଭାବକୁ ଏଥିରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

କବିତାର ଚତୁର୍ଥ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରକୃତିର ଯୁଗ୍ମଜୀବନ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ, ନାୟିକାର ମନର କଥାକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଆକାଶ ସହିତ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରେମ ସମ୍ପର୍କ, ତଟିନୀର ବାରିସ୍ ସହିତ ମିଶିଯିବାର ଆବେଗ, ସୁକୁମାରୀ ଲଟାର ବିଟପୀ ଅଙ୍ଗରେ ସପ୍ରେମ ଆଲିଙ୍ଗନର ଭାବ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ପଦ୍ମର, ଚନ୍ଦ୍ର ସହିତ କୁମୁଦର, ଚପଳା ସହିତ ମେଘର ସମ୍ପର୍କକୁ କବି ଅତି ସୁନ୍ଦରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଯେପରି –

“ଭାନୁ କରେ ନବ ନଳିନୀ ଫୁଟି ଲଭଇ ମୁଦ
ବିଧୁବିଭା ପାଇ ହସଇ ନିମୀଳିତ କୁମୁଦ ।
ଢଳ ଢଳ ପ୍ରେମ ଚପଳା ଖେଳେ ନବୀନ ଘନେ,
ଯୁଗ୍ମ ଯୁଗ୍ମ ବହି ଖଞ୍ଜିଛି ସର୍ବେ ଖିଳ ଭୁବନେ ।”

କବି ପରିଚିତି :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଆଦି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ଯେତେବେଳେ ମରାଳମାଳିନୀ ନୀଳାମ୍ବୁ ଚିଲିକାର ‘ଶୋକପାସୋରା’ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିବାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ – ତାହାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମବାଦୀ ମଧୁସୂଦନ ଯେତେବେଳେ ଉପନିଷଦର ଆନନ୍ଦବାଦ ଓ ବ୍ରହ୍ମବାଦକୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାବରାଜ୍ୟରେ ଆରୋପିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସର୍ବୋପରି ଯେତେବେଳେ ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଆର୍ଯ୍ୟଋଷି ପ୍ରତିପାଦିତ ଭାରତୀୟ ପୁରାଣ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶକୁ ମୁଖ୍ୟ ଅବଲମ୍ବନ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଅତୀତର ସେହି ମୁନିଋଷି ବାଞ୍ଛିତ ରାମରାଜ୍ୟରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭାଦୀପ୍ତ ଲେଖନୀର ସଞ୍ଚରଣ କରାଉଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ପଲ୍ଲୀକବି ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଏ ଦେଶର ସାରସ୍ଵତ ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ନୂତନ ଜାହ୍ନବୀ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କରିବା ନିମିତ୍ତ ମାର୍ଗ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନଧରି ଅବହେଳିତ ରହିଥ‌ିବା ଉତ୍କଳୀୟ ପଲ୍ଲୀର ସ୍ଵଭାବ ସୁନ୍ଦର, ଶାନ୍ତସ୍ନିଗ୍ଧ ରୂପକୁ ସାହିତ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ରୂପାୟିତ କରିବାଦିଗରେ କବି ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ପଲ୍ଲୀପ୍ରକୃତି ତଥା ସରଳ ପଲ୍ଲୀଲୋକଙ୍କ ଜୀବନକୁ ନେଇ ସରଳ, ସୁନ୍ଦର ଓ ସାବଲୀଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କବିତାମାନ ରଚନା କରିବା ଦିଗରେ ନନ୍ଦକିଶୋର ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଥମ କବି । ତାଙ୍କର କାବ୍ୟକବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଉତ୍କଳୀୟ ପଲ୍ଲୀଜୀବନର ଚିତ୍ର, ତତ୍କାଳୀନ ଅନ୍ୟତମ ସାହିତ୍ୟସାଧକ ଫକୀରମୋହନଙ୍କୁ ଏପରି ଭାବରେ ମୁଗ୍ଧ କରିଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ପଡ଼ିଗଲା ପଲ୍ଲୀ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବାରତା,
କେହି କବି କହିନାହିଁ ଏ ପ୍ରକାର କଥା ।” (ଉତ୍କଳ ଭ୍ରମଣ)

ଏହି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କବି ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା ୧୮୭୫ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୧୨ ତାରିଖରେ, କଟକ ଜିଲ୍ଲାର କୁସୁପୁର ଗ୍ରାମରେ । ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାରେ ଉକ୍ତ ଗ୍ରାମଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଥିଲା । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ସମୟରେ ହିଁ ତାହାଙ୍କ କବିପ୍ରତିଭାର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା । କବି କଲେଜରେ ପାଠ ପଢ଼ିବା ସମୟରେ ‘ତାଳଚେର ପଦକ ପୁରସ୍କାର’ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଲ୍ଲୀଜୀବନ ବିଷୟକ ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ଉକ୍ତ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ହୋଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଏହା ‘ପଲ୍ଲୀଚିତ୍ର’ ନାମରେ ଓଡ଼ିଆରେ କବିତା ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । କବି ୧୯୦୧ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ବି.ଏ. ପାସ୍ କରି କଟକର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷକତା କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ କଲିକତାରୁ ବି.ଟି. ପାସ୍ କରି ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ । ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗରେ ପରିଦର୍ଶକ ଭାବେ ସୁଚାରୁରୂପେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥିଲେ ।

ଭାବରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ନନ୍ଦକିଶୋର ଏହି ଧାରାର କବି, ଯିଏ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଏଇ ଦେଶର ପଲ୍ଲୀଜନତାର ଅବହେଳିତ କରିଥିଲେ ଓ ପରେ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗରେ ପରିଦର୍ଶକ ରୂପେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନନ୍ଦକିଶୋର ଏ ଦେଶର ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରାଚ୍ୟ-ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମନ୍ବୟର ଗୋଟିଏ ନୂତନ ଦିଗ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଥିଲେ । ଏହି ନୂତନ ଦିଗ ଏ ଦେଶର ସାଧାରଣ ଅବହେଳିତ ପଲ୍ଲୀବାସୀର ଜୀବନଧାରା ଓ ଜୀବନାଦର୍ଶ ପ୍ରତି ଏକ ବିମୁଗ୍ଧ କଳାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିନିକ୍ଷେପ କଲା । ତେଣୁ ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ରଚନାରେ ପଲ୍ଲୀର ଜୀବନଚିତ୍ର ଅକପଟ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଓ ପଲ୍ଲୀବଧୂର ଆବେଗ ଅନୁଭୂତି ବିଷୟରେ, ପଲ୍ଲୀର କୃଷକ, ପଲ୍ଲୀର ପ୍ରଭାତ ପ୍ରଦୋଷ ଓ ପଲ୍ଲୀର ଧୂଳି, ମାଟି, ପାଣି, ପବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଗଭୀର ପରିଚୟ ଲାଭକରି ସେସବୁକୁ ସରଳ, ତରଳ, ଛନ୍ଦୋମୟ କବିତାରେ ପରିପ୍ରକାଶ କଲେ । ‘ପଲ୍ଲୀଚିତ୍ର’ (୧୮୯୮), ‘ନିର୍ଝରିଣୀ’ (୧୯୦୧) ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଓ ଏହି ତାଙ୍କର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମାନସିକତା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଅଛି । ତେଣୁ ଆପଣା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପରିପୂରକ ଭାବରେ କବି ପଲ୍ଲୀ ପ୍ରବଚନ ଓ ପଲ୍ଲୀ ସଙ୍ଗୀତର ରାଗରାଗିଣୀରୁ ନିଜ କବିତାର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଏବଂ କଳାସୌଷ୍ଠବ ଆହରଣ କରି ଆପଣାର ରଚନାକୁ ଏକ ସରଳ ମଧୁମୟ ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୁଷମାର ଭୂଷିତ କରିଅଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର ପଲ୍ଲୀ କବିତା ପରି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

ଗଦ୍ୟରଚନା । ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ’ ନାମରେ ଏକ ସତ୍ୟ ଘଟଣାମୂଳକ ଗଳ୍ପ ମଧ୍ୟ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ରାଧାନାଥ, ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ କାବ୍ୟାବଳୀ ନିକଟରେ ନନ୍ଦକିଶୋରଙ୍କ ‘ଶର୍ମିଷ୍ଠା’ କାବ୍ୟର ବିଶେଷ କୌଣସି ନୂତନ କଳାପରିପାଟୀ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହି କାବ୍ୟଟି ନରନାରୀର ପ୍ରେମପ୍ରଣୟ ରାଜ୍ୟରେ ବିରଳ ସ୍ଵାର୍ଥତ୍ୟାଗର ନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉତ୍‌ଥାପନ କରି ଯେପରିକ ରାଧାନାଥଙ୍କ କାବ୍ୟଜଗତ ସମ୍ପର୍କରେ ନୀରବ ପ୍ରତିବାଦ ଜ୍ଞାପନ କରିଅଛି ।

ସେହି ପଲ୍ଲୀକବିଙ୍କର ତିରୋଧାନ ହୁଏ ୧୯୨୮ ମସିହା ଜୁଲାଇ ପହିଲାରେ । ଆଜକୁ ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧ‌ିକ ସମୟ ବିତିଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର କୃତିରାଜି ତାଙ୍କୁ ଜନମାନସରେ ଅମର କରି ରଖୁଛି ଓ ରଖୁଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ । ନାରୀକବି କୁନ୍ତଳାକୁମାରୀ ସାବତ୍ କବିଙ୍କ କବିତ୍ଵ ତଥା କୃତିରାଜିର ପ୍ରଶଂସା କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି –

“ତୁମରି ଗୌରବ ଗୀତ ମଧୁର ମୂଚ୍ଛନା
ପଲ୍ଲୀପ୍ରାଣେ ଦେଇଅଛି ନବ ଉନ୍ମାଦନା ।”

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ୧୯୨୫ରେ ‘କନକଲତା’ ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଉପନ୍ୟାସଟିରେ ସମାଜ ସଂସ୍କାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲେ ବି, ସେଥ‌ିରେ ଥିବା ନାୟକ ନାୟିକାଙ୍କ ମାନସିକତା ହିଁ ଆଲୋଚ୍ୟ ସହିତ ପାଇକରାୟ ବଂଶର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକ ଧନଞ୍ଜୟଙ୍କର ସାକ୍ଷାତ ହୋଇଛି, ଆଖଣ୍ଡଳମଣିଙ୍କ ବେଢ଼ାରେ । ଉଭୟ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ହେଲାପରେ, ଧନଞ୍ଜୟ ଓ କନକଲତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବାହ ହେବାର ସ୍ଥିର ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମ ଦେଖାରେ କନକଲତା ଧନଞ୍ଜୟଙ୍କ ପ୍ରତି ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ହୋଇଛି ସମର୍ପିତ । ସେ ଅପେକ୍ଷା କରିରହିଛି ବିବାହର ଶୁଭଦିନକୁ । ସେହି ଈପ୍‌ସିତ ଦିନ ତା’ମନରେ ଆଣିଦେଇଛି ମିଳନର ଆକାଂକ୍ଷାକୁ । କନକଲତାର ଯୌବନ ଉଚ୍ଛସିତ ମନୋଭାବହିଁ ଏହି କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଯୌବନ ଆସିଲା ପରେ ନାରୀର ତନୁ, ମନ ଓ ପ୍ରାଣରେ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସେ ଓ ଅନ୍ତରରେ ଯେଉଁ ଜୁଆର ଉଠେ, ତାହାକୁ କବିତାରେ ଅତି ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ସାରକଥା :

କୋରକିତ କଦମ୍ବ । ତା’ହୃଦ ଆକାଶରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି କାମନାର ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁ । ତେଣୁ ସେ ମନେ ମନେ, ଗୁଣୁଗୁଣୁ ହୋଇ ମନଫୁଲାଣିଆ ଗୀତ ଗାଇଛି । କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ଥିଲେ ପଲ୍ଲୀକବି । ପଲ୍ଲୀର ଗୀତ ଗାଇବାର ଧାରାକୁ ଏଥରେ ଯୌବନାବସ୍ଥା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି । ଚମ୍ପାଫୁଲରେ ଭରିରହିଥାଏ ଅମାପ ସୁରଭି; ମାତ୍ର ତାହା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ସେହିପରି ଯୌବନ ମଧ୍ୟ ନାନା ମାଦକତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ବି, ସମୟ ବିଶେଷରେ ସେଥୁରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସେ । ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ସେ ମିଳନଆଶାୟୀ ମନୋଭାବ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଥାଏ ।

ଚମ୍ପାବତୀର ରାଜକୁମାରୀ ଯୌବନପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ନିଜ ନଗର ପରିବେଶରେ ଗୁଣୁଗୁଣୁ ହୋଇ ଗୀତଗାଇଛି । ସଖୀମାନଙ୍କ ମେଳରେ ଖେଳି ଖେଳି ଅତି ଆନନ୍ଦରେ ସମୟ ବିତାଇ ଦେଇଛି । ଜନକ ଜନନୀଙ୍କ ସ୍ନେହର ଆତିଶଯ୍ୟରେ ଦିନ ପରେ ଦିନ ଗଢ଼ିଯାଇଛି । ସମୟକ୍ରମେ ସେ ହୋଇଛି ନବତରୁଣୀ । ତାରୁଣ୍ୟର ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ସେ ହୋଇଛି ବିଭୋର । ମନରେ, ଦେହରେ ତା’ର ଆସିଛି ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଯୌବନର କାଉଁରୀଛୁଆଁ ସତେଯେମିତି ତା’ଦେହରେ ବୋଳି ବିଷାଦ ଭାବ । ଯେଉଁ ଭାବକୁ ସେ କାହାରି ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ସ୍ଥିର ଭାବରେ ସହିପାରିବ ନାହିଁ । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ତା’ମନରେ ବସାବାନ୍ଧି ଆସିଥ୍‌ ଚାପଲ୍ୟଭାବ କେଉଁଆଡ଼େ ଉଭେଇଗଲା ପରି ମନେକରିଛି । ସେ ଯେପରି ପହଞ୍ଚିଯାଇଛି ଏକ ଅଜଣା, ଅପରିଚିତ ରାଜ୍ୟରେ ।

ସାଙ୍ଗସାଥୀଙ୍କ ସହିତ ହସିବା, ବସିବା, ଖେଳିବା ତାହାକୁ ଆଉ ସୁଖକର ମନେ ହୋଇନାହିଁ । ବରଂ ତା’ର ହୃଦୟ କନ୍ଦରରେ ଅଜଣା ଦୁଃଖ ବସାବାନ୍ଧି ରହିଗଲା ପରି ମନେ ହୋଇଛି । କେଉଁଠି କିପରି କିଛି ଛାଡ଼ିଆସିଲା ପରି ମନରେ ଉଚ୍ଚାଟିତ ଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ମନେହୋଇଛି, ସେ ଯେପରି ତା’ ପରିଚିତ ଇଲାକାରୁ ବାହାରିଯାଇ ଏକ ଅଜଣା ଅପରିଚିତ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଯାଇଛି । କିଛି ଆଉ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଗିନାହିଁ, ସବୁଯେପରି ଶୂନ୍ୟ ଶୂନ୍ୟ ମନେହୋଇଛି । ବିଶେଷକରି ସେ ମନେକରିଛି, ସେ ଆଉ ତା’ର ହୋଇ ରହିନାହିଁ । ସେ ଯେପରି ଆଉ କାହାର ହୋଇଯାଇଛି । ଏହିଭଳି ଉଚ୍ଚାଟିତ ଭାବରେ ସଦ୍ୟ ଯୌବନ ଦ୍ଵାରରେ ପାଦ ଥାପିଥ୍ୟା କିଶୋରୀଟି ମାନସିକ ସନ୍ତୁଳନରେ ରହିଛି ।

ଯୌବନ ପ୍ରଭାବରେ ରାଜକୁମାରୀ ନିଜ ମନକୁ ଆଉ ସଂଯତ କରି ରଖ୍ ପାରିନାହିଁ । ଏଭଳି ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସେ ଲଜ୍ଯା ଅନୁଭବ କରିଛି । ଯେଉଁ ଚିନ୍ତାଧାରା ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଅନୁତାପ କରିଆସିଛି । ସେ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ପିତାମାତାଙ୍କ ସ୍ନେହରେ ଲାଳିତ ପାଳିତ ହୋଇଥ‌ିବା ମନାକୁ ସେଭଳି ଧରି ରଖୁବାକୁ ଆଉ ସେ ଚାହିଁନାହିଁ । ତା’ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟିହୋଇଛି ଭାବାନ୍ତର । ନିଜ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସେ କିଛି ବୁଝିପାରି ନାହିଁ । ସେ ପୁଣି ମନେ ମନେ ଭାବିଛି, ତା’ର ଏଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯଦି ପିତାମାତାଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ ପାଏ, ତା’ହେଲେ ସେମାନେ ତାହାକୁ ଆଉ ପୂର୍ବପରି ସ୍ନେହ କରିବେ ନାହିଁ, ବରଂ ଅନାଦର ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିବେ । ସେହିପରି ପ୍ରିୟ ସଖୀ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ସହିତ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସମୟ ବିତାଇ ଆସିଛି, କ’ଣ ବୋଲି କ’ଣ କହିଦେବେ । ସେମାନଙ୍କୁ ମୋ ମନକଥା କହି ହେଉନାହିଁ କିମ୍ବା ନକହି ଏ ବ୍ୟଥା ସହି ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ସେ ବିଚାର କରିଛି ।

ଯୌବନ ଭାବବିଭୋର କିଶୋରୀଟି ନିଜ ରୂପକୁ ନିଜେ ନିରେଖ୍ ନିରେଖ୍ ଦେଖୁଛି । ସେହି ଦେଖ‌ିବାରେ ତା’ମନକୁ ଲଜ୍ୟା ଆସିଛି । ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଉରସେ କାହାର କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ବୋଲି ଚିନ୍ତାକରିଛି । ନବଯୌବନ ସମୟରେ ସେ ଆଉ ଏକାକୀ ରହିବାକୁ ଚାହିଁନାହିଁ । ବରଂ ନିଜର ଯୌବନଧନକୁ ପ୍ରିୟତମ ବା ଜୀବନବଲ୍ଲଭଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେବ ବୋଲି ଆଶାୟୀ ହୋଇଛି ।

କବିତାର ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖୁ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ । ମାତ୍ର ରାଜକୁମାରଙ୍କ ପରିଚୟ ଠିକ୍ ରୂପେ ପାଇ ନଥିବାରୁ, ତା’ର ମନ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନ ହୋଇଛି । ସେ ଛନ ଛନ ମନନେଇ ଚିନ୍ତାକରିଛି, ସେ ଯେଉଁ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖୁଛି, ସେ କେଉଁ ଦେଶର ରାଜକୁମାର, ସେ କେଉଁ ବଂଶର ଏବଂ ସେ କାହାର ନନ୍ଦନ, ଯାହାକୁ ଦେଖୁ ସେ ଭାବବିଭୋର ହୋଇଉଠିଛି ।

ସେହି ବିଦେଶୀ ରାଜକୁମାର ସ୍ଵପ୍ନରେ, ରାଜକୁମାରୀ ନିକଟରେ ମଧୁଭରା ବାଣୀ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ କରିରଖୁଛି । ସେ ଲଜ୍ୟା ହେତୁ ନିଜର ଯୌବନଧନକୁ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ପାଦତଳେ ସମର୍ପଣ କରି ପାରିନାହିଁ । ସ୍ଵପ୍ନକୁମାର ସ୍ଵପ୍ନରେ ଆସି ସ୍ଵପ୍ନରେ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି । ସେ ଚାଲିଗଲା ପରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କୁ ଝୁରି ହୋଇଛି । ସେ ଚିନ୍ତାକରିଛି, ‘ସ୍ଵପ୍ନକୁମାର ଥିଲେ ମୋ ମନଚୋର । ମୋ ମନକୁ ଚୋରାଇ ନେଇ ନିମିଷକେ କୁଆଡ଼େ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି ଫଳସ୍ଵରୂପ ମୋ ମନ ଆକୁଳିତ ହୋଇଛି । ତାଙ୍କ ବିନା ମୋର ଏପରି ଅବସ୍ଥା ହୋଇଛି । ଏହି ସ୍ଵପ୍ନ ଯେପରି ଦୂରପ୍ରବାସ ଭଳି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଛି । ଦରକାର ହେଲେ ମୁଁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଘୋର ବନରେ ମଧ୍ୟ କାଳାତିପାତ କରିପାରିବି । ପାରିଧା ମୋର ଦୁଇ ଭାଇ ଫେରିଆସିଛନ୍ତି । ସେ ହୁଏତ ମୋ ପରାଣକାନ୍ତକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ ବୋଲି ମନେହେଉଛି । ତାଙ୍କର ଘର, ପରିଚୟ କୌଣସି ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଜାଣିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ମୋ ଅନ୍ତରରେ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ସେ ପ୍ରିୟତମଙ୍କୁ କେବେ ମୋର ନବଯୌବନ ଅର୍ପଣ କରିବି ସେହି କଥା ମୁଁ କେବଳ ଭାବିଚାଲିଛି ।’’

କବିତାର ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବିରହିଣୀ ରାଜକୁମାରୀର ମନକଥାକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ରାଜକୁମାରୀ ସ୍ୱପ୍ନରେ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ଦେଖୁଛି । ରାଜକୁମାର ଆସି, ତାହାର ମୁକୁଳା ଛାତି ଓ କେଶକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ ମନେ ହେଉଛି । ମୁଁ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ରାଜକୁମାର କେଉଁ ଦେଶର । ମୁଁ କବାଟ ବନ୍ଦ କରିଥିଲି ଓ ମୋର ରତ୍ନ ପ୍ରଦୀପ ଜଳୁଥିଲା, ସେ କିପରି, କେଉଁ ବାଟେ ଗୃହ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ । ମୁଁ ନିଦ୍ରାରେ ଥ‌ିବାରୁ ମୋହର ଅଙ୍ଗରୁ ବାସ ଖସି ଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ କି ଉଠିଲା ପରେ ମୁଁ ଦେଖିଲି । ଦୀପାଲୋକରେ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ମୋର ଖୋଲା ଛାତି ଓ କେଶକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ । ମୋତେ ସେ ତାଙ୍କର ଆଦରର ସଂକେତ ଚମ୍ପାଫୁଲ ପ୍ରଦାନ କରି ସେ କେଉଁଆଡ଼େ ଚାଲିଗଲେ ? ସ୍ଵପ୍ନପରେ ନାୟିକାର ଖେଦକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଯୌବନ ପ୍ରଣୋଦିତ ମାନସିକତା ନେଇ ରାଜକୁମାରୀ ହୃଦୟରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷ ସହିତ ମିଳନର ଉତ୍କଣ୍ଠା । ତେଣୁ ସେ ଦେଖୁଛି ସବୁଆଡ଼େ ମିଳନର ଭାବଫଲ୍‌ଗୁରେ ସମସ୍ତେ ଆମୋଦିତ । ସମସ୍ତେ ମିଳନ ପାଇଁ ଆଶାୟୀ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେହି ମିଳନର ସାହାନାଇରେ ସମସ୍ତେ ଯେପରି ପ୍ରାଣବିମୁଗ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଅନୁଭବ କରିଛି ଦୁଇଟି ଜୀବନର ମିଳନରେ ହିଁ ଜୀବନର ମାଧୁର୍ଯ୍ୟ ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ । ସେଥ‌ିରେ ହିଁ ରହିଥାଏ ଅମୃତତ୍ଵର ସନ୍ଧାନ । କବିତାର ଚତୁର୍ଥ ଓ ଅନ୍ତିମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଏହି ମିଳନର ମଧୁସ୍ଵରକୁ ନିନାଦିତ କରାଇଛନ୍ତି ।

ରାଜକୁମାରୀ ଦେଖୁଛି ଶ୍ୟାମଳ ସୁନ୍ଦର ଧରଣୀରାଣୀ ଚାହିଁ ରହିଛି, ନୀଳ ଆକାଶର ଅମୃତମୟ ଧାରାକୁ । ଆକାଶ ହିଁ ଧରଣୀ ଜୀବନରେ ସରସତା ଭରିଦେବ । ସେଥୁରୁ ନିଗିଡ଼ି ଆସୁଥ‌ିବା ଶୀତ ପ୍ରେମବାରିରେ, ଅପେକ୍ଷାମାଣ ଧରଣୀ ହେବ ଫୁଲଫଳପ୍ରସୂ । ତା’ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା କେବଳ ଆକାଶକୁ ନେଇ । ପୁନଶ୍ଚ କଳକଳ ଛଳଛଳ ଭାବନେଇ,

ଚାଲେ । କୁଳ ଉଚ୍ଛୁଳାଇ ଚାଲିଥିବା ଜଳଧାରାର ଆଶା ରହିଥାଏ କେବଳ ସାଗର ସହିତ ମିଶିଯିବା ପାଇଁ । ସାଗର ସହିତ ହଜିଗଲେ, ନିଜର ସତ୍ତାକୁ ସେଥ‌ିରେ ନିଃଶେଷ କରିଦେଲେ ହିଁ ତା’ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇପାରିବ । ସେହିପରି ସୁକୁମାରୀ ଲତାଟି ବୃକ୍ଷଦେହରେ ଛନ୍ଦିହୋଇ, ସେଥ‌ିରେ ନିଜର ଆଶ୍ରୟ ଖୋଜିବସେ । ବୃକ୍ଷକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କରି ରହିଲାପରେ, ତା’ମନରେ ପଡ଼ିଯିବାର ସକଳ ଭୟ ଦୂରେଇ ଯାଇଥାଏ । ଦୂର ଆକାଶରେ ରହିଥାଏ ସୂର୍ଯ୍ୟ । ମର୍ତ୍ତ୍ୟ

ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ କଇଁ- ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଶୀତଳ ସ୍ପର୍ଶ ପାଇବାପାଇଁ ନିଜକୁ ନିମୀଳିତ କରି, ହସି ହସି ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ସମ୍ଭାଷଣ ଜଣାଏ । ଚପଳା ବା ବିଜୁଳି ତାହାର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ କାର୍ତ୍ତିକୁ କେବଳ ଦେଖାଇବାକୁ ପାଏ, କଳାମେଘ ଦେହରେ । ସେହି ମେଘ ଦେହରେ ହିଁ ଚପଳା ନିଜର ଢଳଢଳ ପ୍ରେମ ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶିତ କରେ ଓ ପ୍ରମାଣିତ କରେ । ସୃଷ୍ଟିର ଏହିଭଳି ମିଳନର ଦିଗକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ରାଜକୁମାରୀ ଭାବିଛି, ସବୁଆଡ଼େ ମିଳନର ମଧୁର ମୂହଁନା ନିନାଦିତ ହେଉଥୁଲାବେଳେ, ସେ

ସମସ୍ତେ ଯେପରି ମିଳନର ମନ୍ତ୍ରମଧୁର ଧ୍ଵନିରେ, ଜୀବନକୁ ମଧୁମୟ କରିଛନ୍ତି, ସେ କେବଳ ଯୌବନର ଉଚ୍ଛୁଳା ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ବିରହତାପିତ ହେଉଛି । ଏ ବିଶ୍ଵବାଜେଣୀ ବୀଣାରେ, ସେ ହିଁ କେବଳ ବିରହର କରୁଣ ରାଗିଣୀ ତୋଳୁଛି । କବି ଏଭଳି ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶକରି ଲେଖୁଛନ୍ତି –

“ଏକାକିନୀ ମୁହିଁ କି ଦୋଷେ କାଟେ ନବଯୌବନ
ଉଚ୍ଛସିତ ଏ ମୋ ପ୍ରଣୟ ରଖ୍ ନପାରେ ମନ ।
ଏ ବିଶ୍ଵ ବାଜେଣି ବୀଶାରେ ମୋ ବିରହ ଗାୟନ
ଏକ ତାନେ ଯେହ୍ନେ ଉଠଇ ଶୁଣି ହୁଏ ଉନ୍ମନ ।
ସ୍ଵପ୍ନର ବିହଙ୍ଗ ସୁତାନ କୁସୁମିତ ବଲ୍ଲରୀ
ସହାସେ ସୂଚାନ୍ତି ‘ବିଫଳ ଏ ଯୌବନ ମୋହର’।’’

ମିଳନର ଆଶାୟୀ, ବିରହିଣୀ ରାଜକୁମାରୀ ତା’ର ଈପ୍‌ସିତ ପୁରୁଷକୁ ଖୋଜି ବସିଛି । ସେ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଛି ତା’ର ମନର ମଣିଷ ସହିତ ମିଳିତ ହେବପାଇଁ । ତେଣୁ ସେ ବିଚାର କରିଛି, ‘ସେ ଆସିବାମାତ୍ରେ ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ମୋର ଏହି ଦଗ୍ଧ ହୃଦୟାବେଗକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେବି । ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇ ସାରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁଁ ନିଜର କରିନେବି, ଫଳରେ ମୋର ଜୀବନ ଯୌବନ ସାର୍ଥକ ହୋଇଯିବ ।’

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 9 ବିକାଶ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ବିକାଶ ଆଧାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ __________ ଗୋଟି ବିଶ୍ବରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ଏକ
(ଖ) ଦୁଇ
(ଗ) ତିନି
(ଘ) ଚାରି
Answer:
(ଗ) ତିନି

୨ । କେଉଁ ବିକାଶ ନମୁନାରେ ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରର ଉପସ୍ଥିତି ରହିଥାଏ ?
(କ) ସମାଜବାଦୀ
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି
(ଗ) ମୁକ୍ତ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି
(ଘ) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ
Answer:
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି

୩ । _________ ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ସମାଜବାଦୀ
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି
(ଗ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦୀ
(ଘ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଉଦାରବାଦୀ
Answer:
(ଗ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜାବଦୀ

୪ । __________ ଢାଞ୍ଚାରେ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରବିହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥାଏ ।
(କ) ସମାଜବାଦୀ
(ଖ) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି
(ଗ) ସମତୁଲ ବିକାଶ
(ଘ) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ
Answer:
(ଘ) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ

(B) ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଉନ୍ନୟନ ବା ବିକାଶ କ’ଣ?
Answer:
ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନ ଓ ଜାତି ଗଠନ ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ‘ବିକାଶ’ କୁହାଯାଏ ।

୨ । ଭାରତୀୟ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉଦାରବାଦ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଉଦାରୀକରଣ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦ, ଜାତି ଗଠନ, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଆଦି ଭାରତୀୟ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ଅଟେ ।

୩ । ସାଂପ୍ରତିକ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ?
Answer:
ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ବହୁଳବାଦ, ଉଦାରୀକରଣ, ମାନବିକ ଅଧୂକାର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ।

୪ । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ (Sustainable Development) ର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ସୋପାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତର ସୋପାନର ଦାବି ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଆଖ୍ ଆଗରେ ରଖ୍ ବିକାଶର ଧାରାକୁ ଅବ୍ୟାହତ ରଖିବା ଓ ସେଥିରେ ପ୍ରଗତିଶୀଳ କ୍ରମୋନ୍ନତି ଆଣିବା ହେଉଛି, “ନିରନ୍ତର ବିକାଶର” ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

(C) ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଭାରତରେ କେଉଁ ଉପାୟରେ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରାଯାଉଛି?
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାମ୍ବିଧାନିକ

୨ । ସମ୍ପଦର ସମାନୁପାତିକ ବଣ୍ଟନ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସାମ୍ୟର ଦୂରୀକରଣ ଆଦି କେଉଁ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ

୩ । ବିକାଶ ମୁଖ୍ୟତଃ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରର ବିକାଶକୁ ସୂଚିତ କରେ?
Answer:
ଜାତିର ବିକାଶ

୪ । ବିକାଶ କେଉଁ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ କରେ?
Answer:
ସବୁ ବର୍ଗର ଲୋକ

୫ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ?
Answer:
ସମାଜବାଦା

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।
କିମ୍ବା, ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।

୨ । ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୩ । ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ଅଟେ ।
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ – ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ଅଟେ ।

୪ । ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ବିକାଶଶୀଳ ଓ ଅଣବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ | ____________ ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନାର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି__________ ନମୁନା ।
Answer:
ବଜାର / ଉଦାରୀକରଣ

୨ । ___________ ଢାଞ୍ଚାରେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
Answer:
ନିର୍ଭରତା (Dependency)

୩ । ___________ ଢାଞ୍ଚାରେ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
Answer:
ଲିୱିସ୍

୪। ___________ ଅର୍ଥନୀତିରେ ସରକାରୀ କଟକଣା ନ ଥିବାରୁ ବିଦେଶୀ ଓ ବହୁଦେଶୀୟ କମ୍ପାନୀମାନେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ହୁଅନ୍ତି ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ବଜାର ବା ଉଦାରୀକରଣ

୫ । ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ, ବିପ୍ଲବ, ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ ଆଦି __________ ଢାଞ୍ଚାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ କ’ଣ?
Answer:
ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆମାଦନ ଓ ରପ୍ତାନି ପ୍ରାୟତଃ ମୁକ୍ତ ଓ କଟକଣାମୁକ୍ତ ରହିଥାଏ । ଏଠାରେ ଆର୍ଥିକ ଉଦାରବାଦ ଓ ଜଗତୀକରଣର ନିୟମ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତାଦ୍ବାରା ଦରଦାମ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ।

୨ । ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା କ’ଣ?
Answer:
ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାରେ ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ଘରୋଇ ଉଦ୍ୟୋଗର ଉପସ୍ଥିତି ରହିଥାଏ । ଏଠାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଏ ।

୩ । ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା କ’ଣ?
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଏକ ବିବର୍ତ୍ତନବାଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯାହା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ଯମପନ୍ଥୀ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ଉଭୟ ସମାଜ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ଏହା ସାମ୍ବିଧାନିକ ତଥା ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ କୌଶଳରେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ।

୪ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା କ’ଣ?
Answer:
ପ୍ରାୟତଃ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ମୂଲ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଧରିତ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ସମାଜରେ ବିପ୍ଳବ ମାଧ୍ୟମରେ ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ ବାଟ ଦେଇ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଏନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ ।

୫ । ବିକାଶ (Sustainable Development) କ’ଣ?
Answer:
ବିକାଶ କହିଲେ ଏପରି ଏକ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଏ ଯାହା ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିର ନିଜସ୍ଵ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସହ କୌଣସି ମୁକାବିଲା ବା ସାଲିସ୍ ନ କରି ବର୍ତ୍ତମାନର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରାଇଥାଏ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । “ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ -ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ବିକାଶର ଏକ ଆଦର୍ଶ ନମୁନା ଅଟେ ।”- ଏହି ଉକ୍ତିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ – ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା ଅଟେ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ଉପରେ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ । ଏହା ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ସାମ୍ବିଧାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ମତ ଦିଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ, ଆଇନର ଶାସନ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ । ଏଥୁରେ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ, ଅଦକ୍ଷତା, ଦୁର୍ନୀତି, ତ୍ରୁଟିଯୁକ୍ତ ଯୋଜନା ଆଦି ନାସ୍ତିକାରକ ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ।

୨ । ବିକାଶର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ?
Answer:
ବିକାଶ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିର ନିଜସ୍ଵ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ମୁକାବିଲା ନ କରି ବର୍ତ୍ତମାନର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷାର୍ଦ୍ଧରେ ସମସ୍ତ ବିକାଶଧାରାରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅଧ‌ିକରୁ ଅଧ‌ିକ ମାନବିକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜୈବିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ସଂହତିକୁ ବ୍ୟାହତ ନ କରି ଏହା ବିକାଶର ଧାରାକୁ ଅଗ୍ରଗାମୀ କରାଇଥାଏ । ପରିବେଶର ଗୁଣାତ୍ମକ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଏହି ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗ ସମୟରେ ଏହାର ପରିମାଣ, ପରିବେଶ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ, ଉପଯୋଗିତାର ମାତ୍ରା ଆଦି ବିଚାରକୁ ନିଆଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଏହି ବିକାଶ ସୂଚାଇଥାଏ।

ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ପରିବେଶର ‘ବହନ ସାମର୍ଥ୍ୟ’ (Carrying Capacity) କୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଏହା ବିକାଶର ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଏ । ପରିବେଶ ଅବକ୍ଷୟକୁ ପରିବେଶ ସମୁଚିତତା ବା ସନ୍ତୁଳନ (Equilibrium) ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିରୋଧ କରି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ଏହି ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗବେଷଣା ଓ ନୂତନ ତଥ୍ୟ ଆବିଷ୍କାରକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ । ଲୋକମାନଙ୍କର ଉନ୍ନୟନ ଆବଶ୍ୟକତାର ପରିପୂରଣ ପାଇଁ ବୈଷୟିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବୋଲି ଏହା ସୂଚାଇଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ବିକାଶର ଅର୍ଥ (Meaning of Develoment) ଓ ବିଭିନ୍ନ ଢାଞ୍ଚା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିକାଶ ହେଉଛି ଉନ୍ନତିର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ସ୍ତର ବା ଅବସ୍ଥା । ଏହା ମଧ୍ୟ କ୍ରମୋନ୍ନତି ବା ଉନ୍ନତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସୂଚିତ କରେ । ବିକାଶର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ରହିଛି, ଯଥା- ଭୌତିକ ବିକାଶ, ସାମାଜିକ ବିକାଶ, ରାଜନୈତିକ ବିକାଶ, ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ, ସାଂସ୍କୃତିକ ବିକାଶ, ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ ଇତ୍ୟାଦି । ତେବେ ବିକାଶ ହେଉଛି ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ଓ ଆନ୍ତଃ-ସମ୍ପର୍କିତ (interrelated) ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହା ବାସ୍ତବ ବିକାଶକୁ ପ୍ରକଟିତ କରେ । ବିକାଶର ଗୋଟିଏ ଦିଗ ଅନ୍ୟ ଦିଗର ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ପର୍କରେ ବିକାଶ କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ବୁଝାଯାଏ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତି, ଆଧୁନିକୀକରଣ (modernisation), (industrilisation) ଓ ସାମାଜିକ ରୂପାନ୍ତର (Social transformation) ।

ଏହା ଜନମଙ୍ଗଳ ଓ ଉନ୍ନତ ମାନର ଜୀବନଯାପନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିବାରୁ ସମୟବଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (time-bound programmes) ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ- ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରୟାସ କରେ । ଯୋଜନା (Planning), ପ୍ରକଳ୍ପ ପରିଚାଳନା (Project Management), ଆଞ୍ଚଳିକ ବିକାଶ, ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀସେବା (Extension and Community Services) ହେଉଛି ବିକାଶର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ।

ତେବେ ବିକାଶର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗଟି ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ (Economic Development) | ବ୍ରିଟାନିକା ବିଶ୍ଵକୋଷ (Encyclopedia Britannica) ଅନୁସାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ସରଳ ତଥା ନିମ୍ନ-ଆୟକାରୀ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଆଧୁନିକ ଶିଳ୍ପ ଅର୍ଥନୀତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି । ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଲାଭ କରୁଥିବା ଏକ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ଅସମତା ଓ ବେକାରୀ ହ୍ରାସ ବା ଦୂରୀକରଣଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଘଟେ ।

ବୃହତ୍ତର ଅର୍ଥରେ ବିକାଶ ସେହିସବୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜାତୀୟ ଉନ୍ନତି ବା ଉନ୍ନୟନକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରେ । ଅର୍ଥନୀତି ରାଜନୀତିରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଉଭୟ ରାଜନୈତିକ ନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି । କାର୍ଲମାର୍କ୍ସଙ୍କ ଭଳି କେତେକ ତତ୍ତ୍ଵକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ରାଜନୈତିକ ବିକାଶର ଅଧାର ରୂପେ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।

ବିକାଶ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସନ୍ତୋଷ କାମନା କରିବା ସହ ଖାଦ୍ୟ, ପୋଷାକ, ଆଶ୍ରୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଆଦି ସେମାନଙ୍କ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ବିଧେୟ; ନହେଲେ ତାହାକୁ ବିକାଶ କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେହିପରି ବିକାଶ ଯଦି କେବଳ ଧନୀକ ଅଥବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀର ସ୍ଵାର୍ଥ ସାଧନ କରେ ଏବଂ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦ ଓ ତାରତମ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତେବେ ତାହା ପ୍ରକୃତ ବିକାଶ ହେବନାହିଁ ।

ତେବେ ବିକାଶ କେବଳ ଜୀବନଧାରଣର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନୁହେଁ, ବରଂ ଜୀବନର ଉଚ୍ଚତର ମୂଲ୍ୟ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ସୁବିଧା ହାସଲ ନିମନ୍ତେ ଅଭିପ୍ରେତ । ପୁନଶ୍ଚ ବିକାଶ କହିଲେ କେବଳ ଆଧୁନିକୀକରଣକୁ ବୁଝାଏ ନାହିଁ । କାରଣ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଢାଞ୍ଚାର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବୁଝାଏ ।

ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି – (କ) ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା, (ଖ) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ବେକାରୀ ଦୂର କରିବା, (ଗ) ଉଚ୍ଚ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର (High growth rate) ହାସଲ କରିବା, (ଘ) ଆତ୍ମ-ନିର୍ଭରଶୀଳ ତଥା ସ୍ଵୟଂସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବା, (ଙ) ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ କରିବା, (ଚ) ଉଭୟ ବସ୍ତୁଗତ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଉନ୍ନତି ହାସଲ କରିବା, (ଛ) ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ତାରତମ୍ୟ ଦୂର କରିବା ଇତ୍ୟାଦି । ମୋଟ ଉପରେ ବିକାଶର ମନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ‘ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ବିକଶିତ ମଣିଷ’ ।

ଏଥନିମନ୍ତେ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ, ମୁକ୍ତ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଢାଞ୍ଚା ଅଧ‌ିକ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଦ୍ରୁତ ଓ ଉନ୍ନତ ମାନର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ଦୃଢ଼, ସଚେତନ ଓ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ନେତୃତ୍ବ, ମୁଖ୍ୟତଃ ଅର୍ଥନୈତିକ ନେତୃତ୍ଵ ।

ବିକାଶକୁ ଆଧାର କରି ବିଶ୍ବର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଗଣ ତଥା ଅନ୍ୟ ସମର୍ଥକ ରାଷ୍ଟ୍ରସମୂହଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଷ୍ଠୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ଵ (First World) ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେହିପରି ସୋଭିଏତ୍ ଋଷିଆ ନେତୃତ୍ଵରେ ପରିଚାଳିତ ତାହାର ସାମ୍ୟବାଦୀ ସମର୍ଥକ ରାଷ୍ଟ୍ରସମୂହଙ୍କୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵ (Second World)ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ମିଳିଥିଲା । ଏହି ଦୁଇ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ନିଜ ଢାଞ୍ଚା ଅନୁସରଣ କରି ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟତଃ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ର (Developed States) ରୂପେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ତେବେ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଏସିଆ, ଆଫ୍ରିକା ଓ ଲାଟିନ୍ ଆମେରିକାର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ସମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶାସନରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କଲେ । ଏମାନଙ୍କ ଜନ୍ମ ସହିତ ଦେଖାଦେଲା ବିକାଶ ସମସ୍ୟା । ଏହି ଅଣ-ବିକଶିତ (Under-developed) ଓ ବିକାଶମୁଖୀ (Developing) ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ‘ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵ’ (Third World) ବୋଲି କୁହାଗଲା । ଏମାନେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, କ୍ଷୁଧା, ଅନାହାର, ଅଜ୍ଞତା, ଅସମତା, ଅନୁନ୍ନତି, ପରିବେଶ ଓ ମାନବାଧ୍ଧକାର ସମସ୍ୟାରେ ଜର୍ଜରିତ ହୋଇଥିଲେ । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶାସକମାନଙ୍କ ଶୋଷଣରୁ ସଦ୍ୟ ମୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ବିକାଶ ।

ଏହି ‘ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵ’ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥ‌ିବା ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଛନ୍ତି ଭାରତ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ପାକିସ୍ତାନ, ବଙ୍ଗଳାଦେଶ, ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା, ବ୍ରାଜିଲ୍, ଚିଲି, ଘାନା, ନାଇଜେରିଆ, ଜିମ୍ବାୱେ, ନାମିବ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି । ତୃତୀୟ ବିଶ୍ବର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ବିକାଶ ଦିଗରେ ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ଓ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଖାଦ୍ୟ, ବାସଗୃହ, କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ଶକ୍ତି, ଜନସଂଖ୍ୟା, ମୂଳ ବଂଶଗତ (Ethnic), ଧାର୍ମିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ପରିବେଶ, ମାନବାଧ୍ୟକାର ସମସ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ।

ବିକାଣ ଢ।ଞ୍ଚ। (Models of Development) :
ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତଥା ସମୁହଭାବେ ସ୍ଵୀକୃତ ଓ ଗ୍ରହଣୀୟ କୌଣସି ବିକାଶ ନମୁନା ନାହିଁ । ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଏକ ଆଦର୍ଶ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ଯାହାକୁ ନମୁନା କୁହାଯାଏ । ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକାଶ ନମୁନା ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵ (Economic Development) । ବହୁଳ ଭାବେ ଗ୍ରହଣୀୟ ତଥା ଆଦର୍ଶ ତତ୍ତ୍ଵଗୁଡ଼ିକୁ ନମୁନା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ଯାହା ଅନେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜ ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତି ।

ତେଣୁ ସବୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ନମୂନା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ତେବେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵ ରହିଛି ଯାହା ନମୁନା ରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତ ହେବା ନିମନ୍ତେ ଦୃଢ଼ ଓ ପ୍ରବଳ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ବିକାଶ ନମୂନା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶ ତତ୍ତ୍ଵ ବା ନମୁନାଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(୧) ରଞ୍ଜୋ ରୈଖିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଢ଼ାଞ୍ଚା (The Rostow Linear Stages Model) : ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ବା ନମୁନା ଅନୁସାରେ ଆଧୁନିକତା ହାସଲ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସବୁ ଦେଶ ବିକାଶର ସମାନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବା ସ୍ତର ଦେଇ ଗତି କରନ୍ତି । ଅର୍ଥନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଥମିକ (Primary), ମାଧ୍ୟମିକ (Secondary) ଓ ତୃତୀୟ (Tetiary) କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ । ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ଇତିହାସ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ସାଧାରଣ ଧାରା (Common Pattern of Structural Change) ଯଥାକ୍ରମେ- ପାରମ୍ପରିକ ସମାଜ, ଅବସ୍ଥାନ୍ତର ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଏ । ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବା ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା (Transitional stage), (Take off), (High mass consumption) ।

(୨) ହେରୋଡ଼-ଡୋମାର ସଞ୍ଜୟ ଢାଞ୍ଚା (The Harrod-Domar Savings Model) : ୧୯୩୦ ଦଶକରେ (Investment) ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉଧାର ନିଆଯାଏ । ଉଚ୍ଚ ହାରର ସଞ୍ଚୟକୁ ଉଚ୍ଚ ହାର ନିବେଶରେ ବଦଳାଇ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ହାସଲ କରାଯାଇପାରିବ ।

(୩) ଲିୱିସ୍ ଦ୍ଵୈତ କ୍ଷେତ୍ର ଢାଞ୍ଚା (The Lewis Dual Sector Model) : ଲିୱିସ୍ ନମୁନା ହେଉଛି ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Structural change) ନମୁନା ଯାହା ସୂଚନା ଦିଏ ଏକ ଦ୍ଵୈତ ଅର୍ଥନୀତି (Dual Economy) ରେ କିପରି ଶ୍ରମ ବଦଳେ । ନିମ୍ନ ଅଥବା ଶୂନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦଯୁକ୍ତ (Low or zero marginal product) ପାରମ୍ପରିକ କୃଷି ଅର୍ଥନୀତିରେ ବଳକା ଶ୍ରମ ଆଧୁନିକ ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଗମନ କରେ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉତ୍ପାଦରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୀତିରେ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ।

(୪) ନିର୍ଭରତା ଢାଞ୍ଚା (Dependency Model) : ଏହି ନମୁନା ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଭର କରିବା ବିଷୟ ସୂଚିତ କରେ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିକାଶ କେତେକ ସ୍ଵଳ୍ପ ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କୁ (IDCs) ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅଧିକରୁ ଅଧ‌ିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନର୍ଭର କରାଏ । ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ନିଜର ବୈଷୟିକ ତଥା ଶୈକ (Technological and industrial) ସୁବିଧା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିକାଶ କ୍ରୀଡ଼ାର ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍କ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୁଦ୍ରାପାଣ୍ଠି (IMF) ରେ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ଦେଖାଯାଇପାରେ ।

(୫) ସୁଷମ ବା ସମତୁଲ ବିକାଶ ଢ଼ାଞ୍ଚା (Balanced Growth Model) : ଏହି ନମୁନା ବା ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ଅର୍ଥନୀତିର ସବୁ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକକାଳୀନ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଶିଳ୍ପର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଘଟିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ନିଜର କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ଘରୋଇ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବେ । ପରିଣାମତଃ ଏକ ସମୟରେ ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ସମସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିକାଶ ଘଟିବ ।

(୬) ଅସମ ବା ଅସମତୁଲ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା (Unbalanced Growth Model) : ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ଅନୁସାରେ ସବୁ ଶିଳ୍ପରେ ବ୍ୟାପକ ତଥା ସଂଯୋଜିତ ନିବେଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସରକାର ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଡ଼ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହା ବିଶ୍ଵାସ କରେ ଯେ କେବଳ ମୁକ୍ତ ବଜାର ବିକାଶ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ କେତେକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିଳ୍ପରେ ସରକାରୀ ଯୋଜନା କିମ୍ବା ବଜାର ହସ୍ତକ୍ଷେପର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ତେବେ ଇତିହାସର ସମୟଚକ୍ରରେ ବହୁଳ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶ ନମୁନାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା (୧) ମୁକ୍ତ ବା ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା (୨) ସମାଜବାଦୀ ନମୁନା (୩) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା ଇତ୍ୟାଦି । ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ନିଜ ପସନ୍ଦ, ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ଅନୁକୂଳତା ଅନୁସାରେ ବିକାଶ ନମୁନା ଚୟନ କରିଥାଆନ୍ତି । ସମୟକ୍ରମେ କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗୋଟିଏ ନମୁନାକୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ଏକ ନମୁନାକୁ ଆପଣେଇ ନେବାର ନଜିର ରହିଛି । ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶ ନମୁନାଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

ମୁକ୍ତ ବା ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା (Free or Market Economy Model) :
ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ଉଦାରୀକରଣ (Liberalisation) ନମୁନା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏଥୁରେ ଅର୍ଥନୀତି ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ନହୋଇ ମୁକ୍ତ ବା ଅବାଧ (Laissez-faire) ନୀତିଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଠି ଖୋଲା ଓ କଟକଣାହୀନ ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଏ । ବଜାର ଦର ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ (Demand and supply) ନିୟମଦ୍ଵାରା ସ୍ଥିର ହେବା ସୁସ୍ଥ ଅର୍ଥନୀତିର ଲକ୍ଷଣ । ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଅନୁଚିତ । ଫଳରେ ଦ୍ରୁତ ଓ ପ୍ରକୃତ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । ଏହି ନମୁନାର ପ୍ରମୁଖ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(କ) ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ (Free Trade) : ମୁକ୍ତ ବା ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଉଦାର ନୀତିଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ଆମଦାନୀ ଓ ରତ୍ପାନୀ ପ୍ରାୟତଃ ମୁକ୍ତ ଓ କଟକଣାରହିତ । ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର କାରକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦରଦାମ ନିୟନ୍ତ୍ରତ ହୁଏ । ସରକାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏଠାରେ ନଥାଏ । ଆର୍ଥିକ ଉଦାରବାଦ ଓ ଜଗତୀକରଣର ନିୟମଦ୍ଵାରା ଏସବୁ ପରିଚାଳିତ ହୁଏ ।

(ଖ) ସ୍ଵାଧୀନ ଉଦ୍ୟୋଗ (Free Enterprise) : ନିଜ ପସନ୍ଦର ଉଦ୍ୟୋଗ ବା ଶିଳ୍ପ, କାରଖାନା ଆଦି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜିପତି ଓ ଶିଳ୍ପପତିମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ କରନ୍ତି । ଏ ଦିଗରେ ସରକାରୀ କଟକଣା ବା ଅନୁମତି ପ୍ରାୟତଃ ହୁଏନାହିଁ ଅଥବା ସୀମିତ କଟକଣାଜନିତ ଅନୁମତି ସହଜରେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନ ପରମାଣର କୌଣସ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇ ନଥାଏ । ଉଦ୍ୟୋଗ ବା ଶିଳ୍ପ ବିସ୍ତାର ମୁକ୍ତ ଓ ସହଜରେ ହୋଇପାରେ । ପରିଣାମତଃ ଉଦ୍ୟୋଗପତି ଓ ଶିଳ୍ପପତିମାନେ ଶିଳ୍ପାୟନ ବୃଦ୍ଧି ବା ବିସ୍ତାର ନିମନ୍ତେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଗ) ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ (Foreign Investment) : ମୁକ୍ତ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବାରୁ ଏବଂ ଏଥ‌ିରେ ସରକାରୀ କଟକଣା ନଥିବାରୁ ବିଦେଶୀ ଓ ବହୁଦେଶୀୟ କମ୍ପାନୀମାନେ (MNCs) କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି | ଦେଶୀୟ କମ୍ପାନୀମାନେ ମଧ୍ୟ ବିଦେଶୀ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କ ସହଯୋଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ସରକାର ନିଜର ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ବାରମ୍ବାର ନ ବଦଳାଇଲେ ଓ ଉଦାରବାଦୀ ନୀତି ଚଳାଇ ରଖିଲେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ବଢ଼ିବ ଯାହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିକାଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ।

(ଘ) ଆଧୁନିକ କୌଶଳ (Modern techniques) : ସାଧାରଣ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବଣ୍ଟନ କୌଶଳ ପୁରୁଣାକାଳିଆ ତଥା ଅକାମୀ । ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ଗବେଷଣା ଦିଗରେ ମଧ୍ୟ ଯଥେଷ୍ଟ ପୁଞ୍ଜି ଓ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ବ୍ୟବହାର କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ବିଦେଶୀ ଜ୍ଞାନ ଓ କୌଶଳ ଆମଦାନୀ କରି ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରନ୍ତି ।

ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା (Socialist Model):
ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା ବା ଉଦାରବାଦୀ ନମୁନାର ବିପରୀତ ବା ବିରୋଧୀ ନମୁନା ହେଉଛ ସମାଜବାଦୀ ନମୁନା । ଏଥରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିତରଣର ସାଧନଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ଅବାଧ ବେସରକାରୀ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅପେକ୍ଷା ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ବିକାଶ ଅଧୂକ ସୁରକ୍ଷିତ ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ । ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ତିନି ପ୍ରକାରର, ଯଥା- (୧) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା, (୨) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା ଓ (୩) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା ।

(୧) ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା (Marxian Model) :
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ନମୁନା ସାଧାରଣତଃ ସାମ୍ୟବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ନମୁନା କାର୍ଲ ମାର୍କ୍ସଙ୍କ ସାମ୍ୟବାଦୀ ବା ବୈଜ୍ଞାନିକ ସମାଜବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯାହାର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା ।

(କ) ଐତିହାସିକ ବସ୍ତୁବାଦ (Historical Materialism): କାର୍ଲ ମାର୍କଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରରେ ଇତିହାସର ଗତି ବା ଧାରା, ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଦି ବସ୍ତୁବାଦୀ କାରଣଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ କାରକମାନଙ୍କ ଉତ୍ପାଦନ ଧାରାଦ୍ଵାରା ଇତିହାସ ପ୍ରଭାବିତ ଓ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୁଏ । କାରଣ ଏହା ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଅଥବା ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ପୁନଃନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ସମାଜର ସମୂହ ମାଲିକାନିରେ ରହିବା ଉଚିତ ।

(ଖ) ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ (Class Struggle) : ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ତଥା ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୃଶ୍ୟମାନ ସକଳ ସମାଜ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷଦ୍ବାରା ଜର୍ଜରିତ ବୋଲି ମାର୍କ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ସର୍ବଦା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ସଂଘର୍ଷରତ ଦୁଇଟି ଗୋଷ୍ଠୀ ରହିଆସିଛନ୍ତି । ଗୋଟିଏ ଧନୀକ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ନିର୍ଜନ; ଗୋଟିଏ ପୁଞ୍ଜିପତି ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ସର୍ବହରା; ଗୋଟିଏ ଶାସକ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ଶାସିତ; ମୋଟ’ ଉପରେ କହିଲେ ଗୋଟିଏ ଶୋଷକ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ଶୋଷିତ ଅଟେ ।

(ଗ) ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ମୂଲ୍ୟ (Surplus Value) : ଶ୍ରମିକର ଶ୍ରମ ଯୋଗୁ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାର ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପିତ ହୁଏ । ମାତ୍ର କିଛି ନକରି ବି ଲାଭାଂଶ ବା ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ମୂଲ୍ୟ ପୁଞ୍ଜିପତି ମାଲିକ ନେଇଯାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସବୁ କରି ବିଚରା ଶ୍ରମିକ କିଛି ବି ପାଏନାହିଁ । ଏପରି ଶୋଷଣ ଫଳରେ ପୁଞ୍ଜିପତି ମାଲିକମାନେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଧନୀ ହୋଇ ଚାଲନ୍ତି ଯେତେବେଳେ କି ଶୋଷିତ ହୋଇ ହୋଇ ଶ୍ରମିକମାନେ ସର୍ବହରା ପାଲଟି ଯାଆନ୍ତି ।

(ଘ) ବିପ୍ଳବ (Revolution) : ମୁଷ୍ଟିମେୟ ପୁଞ୍ଜିପତି ମାଲିକ ଓ ଅନେକ ସର୍ବହରା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଚରମ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ବିପ୍ଳବ ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ହୋଇଉଠେ । ଏହି ବିପ୍ଳବ ନିମନ୍ତେ ସର୍ବହରା ଶ୍ରମିକଗଣ ଏକଜୁଟ ହୋଇ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସଂଗ୍ରାମରେ ମାତନ୍ତି ଓ ସଫଳକାମ ହୁଅନ୍ତି । ଫଳରେ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପତନ ଘଟେ ।

(ଙ) ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛଦ୍ରବାଦ (Dictatorship of the Proletariat) : ପୁଞ୍ଜିବାଦ ଓ ତାହାର ପ୍ରୟୋଜିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପତନ ଫଳରେ ସମାଜବାଦୀ ସମାଜ (Socialistic society) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ପଥ ପରିଷ୍କାର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତାହା ବିଦ୍ୟମାନ ହୁଏ ନାହିଁ । କାରଣ ହଠାତ୍ ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅନ୍ତରୀଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ ଯାହାକୁ ସର୍ବହରାର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମୟରେ ପୁଞ୍ଜିବାଦର ଅବଶେଷକୁ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ କରାଯାଇ ସମାଜବାଦର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ବିଜୟ ନିମନ୍ତେ ଭିତ୍ତଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।

(ଚ) ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା (Establishment of Classless and Stateless Society) : ମାର୍କ୍ସବାଦର ଚରମ ଓ ସର୍ବଶେଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ଏକ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା । ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ ନିମନ୍ତେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ ପୁଞ୍ଜିପତି ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ତାହାର ସମର୍ଥନକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନ ଓ ବିଲୟ ହେଲେ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ନାହିଁ ଏବଂ ଶୋଷଣ ଓ ଦମନକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଜନସାଧାରଣ ବାସ୍ତବ ସାମ୍ୟ ଅନୁଭବ କରିବେ । ସମାଜର ବିକାଶ ବୈପ୍ଳବିକ ଓ ବ୍ୟାପକ ରୂପରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେବ ଯାହାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ତତ୍‌କାଳୀନ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷିଆ ।

(୨) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚା (Democratic-socialist Model)
(କ) ସମ୍ବିଧାନରେ ବିଶ୍ଵାସ (Faith in the Constitution) : ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ-ସମାଜବାଦୀ ବିକାଶ ନମୁନା ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ ଓ ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରେ ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିଧ ମଧ୍ୟରେ ରହି ବିକାଶ ହାସଲ କରିବା ସମ୍ଭବ ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରେ । ଏହା ଆଇନର ଶାସନ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ସହ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଯତ୍ନ କରେ ।

(ଖ) ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ମଧ୍ୟମ ପନ୍ଥା (Midway between Democracy and Socialism) : ବିକାଶର ଏହି ନମୁନା ଉଭୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାଜବାଦର ଆଦର୍ଶ ମିଳନ କରାଇଛି ଏବଂ ଉଭୟଙ୍କ ସୁଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ରାଜନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିପାରିଛି । ଫଳରେ ବିନା ଅସନ୍ତୋଷରେ ବିକାଶଧାରା ବାସ୍ତବ ତ୍ଵରିତ ହୋଇପାରିବ । କାରଣ ଏଠାରେ ସମାଜବାଦର ଉଗ୍ରରୂପ ନଥାଏ ।

(ଗ) ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ (Focus both on Individual and Society) : ଏହା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ । ସମାଜର ସମୂହ କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବଳପୂର୍ବକ ତ୍ୟାଗ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଦାନ କରେ । ଏହି ନମୁନାର ଅନ୍ୟତମ ଉଦ୍ଭାବକ ତଥା ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ପ୍ରଗାଢ଼ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତତ୍‌କାଳିନ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷିଆର ସମାଜବାଦୀ ବିକାଶଦ୍ଵାରା ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।

(୩) ମିଶ୍ର ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚା (Mixed Foconomy Model) :
ଏହି ନମୁନା ଉଭୟ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ନମୁନା ଓ ସମାଜବାଦୀ ଅର୍ଥନୀତି ଢାଞ୍ଚାର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ଯାହାର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(କ) ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରର ଉପସ୍ଥିତି (Presence of both Public and Private Sectors) : ଏହି ନମୁନାରେ ଉଭୟ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ମିଳିମିଶି ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ସେମାନେ ମିଳିତ ଭାବେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ଜାତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କାମନା କରନ୍ତି । ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଲାଭଦାୟକ ଉଦ୍ୟୋଗ ପ୍ରତି ଅଧିକ ଆକୃଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ମୌଳିକ ସେବା, ଲାଭ ନଥିବା କ୍ଷୁଦ୍ର, ଅନାକର୍ଷଣୀୟ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କରେ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ମୌଳିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଯୋଗାଇ ଦେଇଥାଏ ।

(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା (Economic Planning) : ସ୍ଥିରୀକୃତ ଓ ପୂର୍ବନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ନିମନ୍ତେ ସରକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାକୁ ଏକ କୌଶଳ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ଭାରତ ଭଳି ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ସମୟବଦ୍ଧ (Time-bound) ଜାତୀୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ଯାହାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ପରିଚାଳନା ନିମନ୍ତେ ଏକ ସ୍ବୀକୃତ ସଂସ୍ଥା ଥାଏ । ଭାରତରେ ଯୋଜନା ଆୟୋଗ (Planning Commission) ଦେଶର ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ (Five year plans) ର ସଫଳ ସ୍ରଷ୍ଟା ।

୨ । ନିରନ୍ତର ଉନ୍ନୟନ ଲକ୍ଷ୍ୟ (Sustainable Development Goals) ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତିସଂଘଦ୍ବାରା ଅନୁମୋଦିତ ଆମର ବିଶ୍ବ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ପାଇଁ ୨୦୩୦ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିରନ୍ତର ଉନ୍ନୟନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହିସାବରେ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯାଇଛି :

• ସର୍ବତ୍ର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବିଲୋପ ସାଧନ ।
• କ୍ଷୁଧାକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବା, ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଓ ଉନ୍ନତ ପୁଷ୍ଟିସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ନିରନ୍ତର କୃଷି ଯେଜାନା ଗ୍ରହଣ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୟସର ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନ ପ୍ରଦାନକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆଧାରରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ଶିକ୍ଷାଲାଭର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ।
• ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଓ ସମସ୍ତ ମହିଳା ଓ ବାଳିକାଙ୍କ ସଶକ୍ତିକରଣ ।
• ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ନିରନ୍ତର ଜଳ ଓ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗାଣ ଓ ପରିଚାଳନା ।
• ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୁବିଧା ମୂଲ୍ୟରେ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ସୂତ୍ରରୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଣ ।
• ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ମାନର କାର୍ଯ୍ୟ, ଉତ୍ପାଦନଭିଭିକ ନିଯୁକ୍ତି ଓ ନିରନ୍ତର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ।
• ଭିତ୍ତିଭୂମିର ବିକାଶ ଓ ନିରନ୍ତର ଶିଳ୍ପୀକରଣ ।
• ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅସମାନତା ଦୂରୀକରଣ ।
• ମାନବର ଅବସ୍ଥାନସ୍ଥଳୀର ସୁରକ୍ଷା ।
• ଉତ୍ତମ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉପଭୋଗ ଢାଞ୍ଚାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ।
• ପାଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Climate Change) ର ପ୍ରତିରୋଧ ।
• ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ବଳର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ସଂଯମ ଉପଯୋଗ ।
• ଜଙ୍ଗଲ ହ୍ରାସ, ଭୂମି ଅବକ୍ଷୟ ଓ ଜୈବ ବିବିଧତା ହ୍ରାସଜନିତ ସମସ୍ୟାର ଉପଯୁକ୍ତ ମୁକାବିଲା ।
• ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ଓ ଦାୟିତ୍ଵଶୀଳ ତଥା ଦକ୍ଷ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମୂହର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ।
• ବିଶ୍ଵ ସହଯୋଗିତା ଓ ସହଭାଗିତାରେ ନିରନ୍ତର ଉନ୍ନୟନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ।

୩ । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ଓ ଏହାର ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ଉନ୍ନତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥାଏ । ପରିବେଶସହ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ଓତପ୍ରୋତ ଭାବରେ ଜଡି଼ତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପରିବେଶବିତ୍‌ମାନେ ବାରମ୍ବାର ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରୁଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ବିକାଶମୂଳକ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ପରିବେଶଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି । ନିରନ୍ତର ବା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ (Sustainable Development)ର ଚିନ୍ତାଧାରା ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନତ ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେମାନଙ୍କର ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ସମୟରେ ବିଚାର କରୁଛନ୍ତି ।

କୌଣସି ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବାଦ୍ଵାରା ପରିବେଶର କ୍ଷତିକୁ କିପରି ଭରଣା କରାଯାଇପାରିବ ଓ ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଳନରେ ଯେପରି କୌଣସି ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ନ ହେବ ସେଥୁପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଉଛି । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ସାମଗ୍ରିକ ଉନ୍ନତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯିବା ସମୟରେ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର ପରିବେଶ, ଜଳବାୟୁ, ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ ତାହା ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥାଏ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉପାୟରେ ସେଗୁଡ଼ିକର ନିରାକରଣପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଏହି ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ବା Sustainable development ପରି ଶବ୍ଦର ସାଧାରଣ ବ୍ୟବହାର ଅତି ପ୍ରାଚୀନ ନୁହେଁ । ଏହା ୧୯୯୨ ମସିହା Earth Summit or United Nations Conference on Environment and Development ଏହାକୁ ବିଶ୍ଵର ସମୁଦାୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ମାନି ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାହିତ କରୁଅଛି ।

ସାଧାରଣତଃ ଅନେକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ସେହିସବୁ ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(୧) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି – ସଭ୍ୟତାର ଆରମ୍ଭରୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ପ୍ରକୃତିକୁ ନିଜ ସ୍ଵାର୍ଥପାଇଁ ବିନିଯୋଗ କରିଆସୁଅଛେ । କିନ୍ତୁ ଜନସଂଖ୍ୟା ଯେତେବେଳେ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵାର୍ଥ ସାଧନପାଇଁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି । ଫଳରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର କ୍ରମଶଃ କ୍ଷୟ ସାଧନ ହେଉଛି । ମାତ୍ର ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଅବକ୍ଷୟ ଏହାର ପଥରେ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୋଇ ଯେ ଠିଆ ହୋଇଛି ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ଅବକାଶ ନାହିଁ ।

(୨) ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ଫଳରେ ବିଶ୍ଵର ସର୍ବତ୍ର ସହର ଓ ନଗରଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ରୁତ ବିକଶିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଛି । ଫଳରେ ସାମାଜିକ, ଆର୍ଥନୀତିକ ଓ ପରିବେଶଗତ ବିଭିନ୍ନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଦେଇଛି । ଫଳରେ ଅତିରିକ୍ତ ଜନଗହଳି ଓ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ସହିତ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିପାଉଛି । ଯାହାଫଳରେ ଏହା ପରିବେଶ ଓ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ପଥରେ ଅନ୍ତରାୟ ହୋଇ ଠିଆହୋଇଛି।

(୩) ଶିଳ୍ପର ଦ୍ରୁତ ବିକାଶ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସାଙ୍ଗକୁ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଲବମାନ ଦେଖାଦେଲା, ଫଳରେ ଶିଳ୍ପ କାରଖାନାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବଳକା ପଦାର୍ଥ; ଯଥା – ତରଳ, କଠିନ ଓ ବାଷ୍ପୀୟ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିବାରେ ଲାଗିଲା । ଯାହାଫଳରେ ଏହା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଭାବରେ ଛିଡ଼ାହେଲା ।

(୪) ପୃଥ‌ିବୀର ଉଷ୍ଣତା (Global Warming) – ଜନସଂଖ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ବୃଦ୍ଧି ସାଙ୍ଗକୁ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଳବଦ୍ଵାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏହା ଉପରକୁ ଉଠିଲାବେଳେ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ଆବରଣଯୋଗୁଁ ତାହା ଆଉ ଉପରକୁ ଉଠିପାରେ ନାହିଁ । ପରିଶେଷରେ ପୃଥୁବୀର ଉଷ୍ଣତା ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

(୫) ପାରମାଣବିକ ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସେମାନେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ତରାୟ ହୋଇ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି । ଯାହାଦ୍ଵାରା ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗ ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛି ।

ନିରନ୍ତର ବା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶକୁ ହାସଲ କରିହେବ କିପରି?
ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣିଛେ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରରେ ବନ୍ଦ କରିପାରିବା ନାହିଁ । କାରଣ ଏହାସବୁ ଆମ୍ଭର ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଓ ସଭ୍ୟତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏଣୁକରି ଶିଳ୍ପ ବିକାଶକୁ ପ୍ରତିହତ ନକରି କେତୋଟି ସତର୍କତା ପନ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ପାରିବ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ଭୂ-ସମ୍ମିଳନୀ (Earth Summit) ରେ ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁସବୁ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନିଆଯାଇଛି ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।

(1) ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ପଥରେ ମନୁଷ୍ୟହିଁ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେଉଛି ପରିବେଶକୁ ନିର୍ମଳ, ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ରଖୁବା । ଯଦି ଏଥିପ୍ରତି ଉପଯୁକ୍ତ ଧ୍ୟାନ ଦେଇହେବ ତେବେ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ସାଧନ ହୋଇପାରିବ । ଜନସଂଖ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ଅଟେ ।
(2) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଜାତୀୟ ବିକାଶଧାରା ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ସମାନ୍ତରାଳ ଭାବରେ ଗତି କରିବା ଉଚିତ ।
(3) ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ଆଜିର ସମାଜ ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟାଧୁ ସଦୃଶ । କାରଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ସାଧୁତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏଣୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ଦୂର କରି, ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶ ମଧ୍ଯରେ ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣ ଦୂର କରି ଆମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧୃତ ହୋଇପାରିବ ।
(4) ବିକଶିତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରି
(5) ସମସ୍ତ ଦେଶ ଉତ୍ପାଦନର ଅବୈଧାନିକ ଉପାୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ଉଚିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିୟମକୁ ମାନି ଚଳିଲେ ପ୍ରଦୂଷଣ ହ୍ରାସ ସହିତ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।
(6) ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶର ଆନ୍ତରିକତା ଯୋଗୁଁ ମିଳିତ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାଦ୍ଵାରା ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବା ସହିତ ଅନୁମୋଦିତ ବିକାଶ ଅକ୍ଳେଶରେ ହାସଲ କରିହେବ ।
(7) ନିରକ୍ଷରତା ଓ ଜନ ସଚେତନତା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜର ବିକାଶସହ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ହ୍ରାସ ସହିତ ଅନୁମୋଦିତ
(8) ପ୍ରଦୂଷକଗୁଡ଼ିକର ଟ୍ରିଟମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଘରୋଇ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ପୁନଃଚକ୍ରୀକରଣ ।
(9) ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକର ସର୍ବନିମ୍ନ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(10) ଜଙ୍ଗଲ ଓ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଜୈବ ବିବିଧତାର ସୁରକ୍ଷା ଓ ପରିଚାଳନା ହେବା ଦରକାର ।
(11) ଶକ୍ତିର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଅପଚୟ ହ୍ରାସକରଣ ଆବଶ୍ୟକ ।
(12) ନବୀକରଣଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟବହାର ହେବା ଉଚିତ ।
ଚିରନ୍ତନ ଧରିତ୍ରୀ, ସମାଜ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରରେ ଉଦ୍ୟମ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ସହ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 8 ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 8 ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦଟି _________ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
(କ) ଜର୍ଜ ଜାକୋର୍ ହୋଲିଓକ୍
(ଖ) ଆଲ୍‌ବେରିକୋ ଜେଣ୍ଟିଲି
(ଗ) ବାରୁଚ ସ୍ନିବୋଞ୍ଜା
(ଘ) ବର୍ଟାଣ୍ଡ ରସେଲ୍
Answer:
(କ) ଜର୍ଜ ଜାକୋର୍ ହୋଲିଓକ୍

୨ । ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦଟି ପ୍ରଥମେ _________ ମସିହାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଲା ।
(କ) ୧୮୫୭
(ଖ) ୧୮୫୩
(ଗ) ୧୮୫୧
(ଘ) ୧୮୮୫
Answer:
(ଗ) ୧୮୫୧

୩ । ରାଜନୈତିକ ଅର୍ଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚଠାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପୃଥକୀକରଣକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା
(ଖ) ଧାର୍ମିକ ଅସହିଷ୍ଣୁତା
(ଗ) ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦ
(ଘ) ରକ୍ଷଣଶୀଳତା
Answer:
(କ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା

୪ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାକ୍‌କଥନରେ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦକୁ __________ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନରେ ଯୋଗ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୧୯୭୬ ମସିହାର ୪୨ ତମ
(ଖ) ୧୯୭୮ ମସିହାର ୪୪ ତମ
(ଗ) ୯୧ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ
(ଘ) ୭୩ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ
Answer:
(କ) ୧୯୭୬ ମସିହାର ୪୨ ତମ

(B) ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଭାରତ କାହିଁକି ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ?
Answer:
ଭାରତରେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମ ନଥିବାରୁ ଓ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।

୨ । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଧାର୍ମିକତାର ବିରୋଧୀ କି ?
ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଧାର୍ମିକତାର ବିରୋଧୀ ନୁହେଁ ବରଂ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରଭୁତ୍ଵର ବିରୋଧୀ ଅଟେ ।

(C) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର

୧ । ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପର ସଂଯୋଜିତ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ଭାରତରେ ଧର୍ମ ଉପରେ କର ବସେ ।
Answer:
ଭାରତରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଉପରେ କର ବସେ ନାହିଁ ।

୩ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୨୫-୨୯ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୨୫-୨୮ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

୪ । ଜଗତୀକରଣ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାକୁ ବିରୋଧ କରେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ଭାରତୀୟ ନିରପେକ୍ଷ ଢାଞ୍ଚାର ଆଦର ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।

(D) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ କମ୍ ଥାଏ ତାହାକୁ ________ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ

୨ । ଇଂରାଜୀ ଅଭିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସାଧାରଣ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜେନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାରେ ଧର୍ମର ସଂପୃକ୍ତି ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ତାହାକୁ __________ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ।

୩ । ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ (Secular) ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ___________ ରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ଯାହାର ଅର୍ଥ ____________ ।
Answer:
‘ସେକ୍ସଲାରିସ୍’ (Seacularis); ଗୋଟିଏ ଯୁଗ ବା ପିଢ଼ି ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

୪ । ଧର୍ମ ଓ ରାଜନୀତି ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପୃଥକ୍ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ରାଷ୍ଟ୍ରଧର୍ମକୁ ଆଦୌ ସମର୍ଥନ ଦେଉ ନଥିବା, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା _____________ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପାଞ୍ଚଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଧର୍ମନରିପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଆଦୌ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ପୃଥକ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି ତାହାକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ଉଭୟ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିସରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଧର୍ମଭିଭିରେ କୌଣସି ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବା ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇ ନଥାଏ ।

ଧର୍ମ ଆଇନଗତ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ଯଦି ଧର୍ମ କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଅଧିକାର ନ ଦିଏ, ତେବେ ରାଷ୍ଟ୍ର ସେଥିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ପ୍ରଦାୟଭିତ୍ତିକ ବା ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇପାରେ ନାହିଁ । ଅଧୁକାଂଶ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅପେକ୍ଷା ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

୨ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପ୍ରତି ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ବିବିଧତା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଏଠାରେ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଆଇନ ଓ ନୀତିସମ୍ମତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିଥାଏ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସମାନତା ଓ ଶାନ୍ତି ବ୍ୟାହତ ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ । ଏଠାରେ ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ସମସ୍ତଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ସମାନତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ।

ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଯୋଗଦାନ ମଧ୍ଯ ରହିଥାଏ । ଭାରତରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ, ବାଲ୍ୟବିବାହ ପ୍ରଥା, ସତୀପ୍ରଥା ଇତ୍ୟାଦିର ନିଷେଧ ଆଦି ଏହାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଭାରତରେ ଧର୍ମର ବହୁଳତା ରହିଥିବାରୁ ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତା ଓ ସବୁ ଧର୍ମର ସମାନ ସହାବସ୍ଥାନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ଯ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ସହ ଯୋଡ଼ିହୋଇ ରହିଛି । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ, ଜାତିବାଦ, ସାମାଜିକ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ।

୩ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଓ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମର ପୃଥକୀକରଣର ପ୍ରକୃତି ଭିଭିରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଓ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ଦୁଇ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ :
(i) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ନିଜସ୍ଵ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କେହି କାହାର ବ୍ୟାବାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାରକୁ ସମର୍ଥନ କରେ ।
(ii) ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବା ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାର ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ କମ୍ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିବାବେଳେ ଅଧିକାର ଓ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଯତ୍ନବାନ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ଗୁରୁତ୍ଵ ପାଉଥିବାବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ସମାନତା ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ସାଦୃଶ୍ୟତାର ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଧାର୍ମିକ ବିବିଧତାର ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(v) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧର୍ମକୁ ଆଦୌ ସମର୍ଥନ ଦେଉ ନଥିବା ବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନସମ୍ମତ ସମର୍ଥନ ଧର୍ମକୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସମସ୍ୟାବଳୀ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ପରବର୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାକ୍‌କଥନ ଏହାକୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ, ସମାଜବାଦୀ, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରିଛି । ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଦର୍ଶରୂପେ ଗ୍ରହଣକରି ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ, ବିଶ୍ଵାସ, ପୂଜା ଉପାସନା ଇତ୍ୟାଦିରୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଏହା ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ଅଟେ । ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅଧ୍ୟାୟରେ ୨୫ ଠାରୁ ୩୦ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଧର୍ମ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଧୁକାର (Right to Religion)ରେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର, ଉପାସନା, ପ୍ରସାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

ଅତୀତ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ‘ଜିଜିୟା’ ଭଳି ଅନେକ କର (Tax) ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ ଉପରେ ବସାଯାଉଥିଲା । ମାତ୍ର ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଉପାସନା ବା ପ୍ରଚାର କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି କରଧାର୍ଯ୍ୟର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି । ଏଣୁ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କର ଧର୍ମ ଅସହିଷ୍ଣୁ ନୀତିକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରି ଆକବରଙ୍କର ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁ ନୀତିକୁ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ଇତିହାସ ହିଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛି ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ରକ୍ତାକ୍ତ ସଂଘର୍ଷ ହିଁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତକୁ ଏକ “ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ” ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଚିତ୍ରିତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଆଣି ଦେଲା । ଭାରତରେ ଧର୍ମର ବହୁଳତା (Religious Pluralism) ହେତୁ ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ଅଧିକ ବାସ୍ତବ ଓ ସ୍ପୃହଣୀୟ ବୋଧ ହେଲା ।

ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଅର୍ଥ ଯାହା ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କର ଏହାର ଅର୍ଥ ଠିକ୍ ବିପରୀତ ଅଟେ । ସେହି ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଗୋଟିଏ ଦେଶର, ଧର୍ମପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ବା ଅପକ୍ଷପାତିତାକୁ ତାହାର ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ମାତ୍ର ଭାରତରେ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତାର ଅର୍ଥ କୌଣସି ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ନାହି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବ ।

ଭାରତରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତି ଅନୁସୃତ ହେଉଛି । ଡଃ ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “କୌଣସି ଲୋକକୁ ଧର୍ମଗତ କାରଣରୁ କୌଣସି ଜିନିଷର ଉପଭୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ଓ ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ରହିବ ।’’ ତେଣୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି, ଉପଜାତି, ସାମାଜିକ ଅନୁନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀ, ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି, ତାହା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ବିରୋଧୀ ନୁହେଁ ।

ପୃଥିବୀର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଧର୍ମକୁ ରାଜନୀତିଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ହିଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଜନ୍ମ । ମାତ୍ର ଭାରତରେ ସେହି ସୂତ୍ରରେ କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ପଡ଼ିନାହିଁ ।

ଭାରତ ନିଜକୁ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରିସାରିବା ପରଠାରୁ ଭାରତର ଏହି ନୀତି ଘାତ ପ୍ରତିଘାତର ସ୍ତର ଦେଇ ଗତି କରିଆସୁଅଛି । ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଏହାର ରାଜନୈତିକ ପଦାଧ୍ୟାକାରୀମାନେ ଧର୍ମକୁ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ରାଜନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ କରୁଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏହି ସୁଯୋଗ ଫଳରେ ଧର୍ମ, ରାଜନୀତିର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନଧିକାର ପ୍ରବେଶ କରୁଛି । ଏଣୁ ଉଭୟ ଆଡ଼ୁ ଆଚରଣ ନୀତିକୁ ଅମାନ୍ୟ କରିଯିବା ଫଳରେ ଆଜି ଭାରତରେ ଏହି ନୀତି ଏକ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ଦେଖାଦେଇଛି ।

ରାମ ଜନ୍ମଭୂମି-ବାବ୍ରି ମସ୍‌ଜିଦ୍, ହରିଜନ ଓ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଶାହାବାନୁ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ, ତଲାକ୍‌ପ୍ରାପ୍ତ ମୁସଲମାନ ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଇନ, ଏକ ଏକବିଧ ଦେୱାନୀ ଆଇନ (Uniform Civil Code) ପାଇଁ ଦାବୀ ମିରଟ୍ ଦଙ୍ଗା ଇତ୍ୟାଦି ଏହି ସମସ୍ୟାକୁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିପାରିଛି । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା (Communal- ism) ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଆଦର୍ଶକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବାପାଇଁ ରାଜନୀତିର ବଳୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅସହିଷ୍ଣୁ ନୀତି କରିବା ହିଁ ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଅଟେ । ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ବିରୋଧୀ ଅଟେ । ଭାରତ ବିଭାଜନ ସମୟଠାରୁ ସ୍ଵାଧୀନତୋର ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ନୀତିର ବହୁଳ ପ୍ରସାର ଘଟିଛି ।

ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ବା ଦଳ ପ୍ରତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ କୌଣସି ପକ୍ଷପାତ ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥାଏ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସମସ୍ୟା :
ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ନୀତି ପାଇଁ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ନିମ୍ନଲିଖତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

(୧) ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସମସ୍ୟା- ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବା ବୁଝାଉଥିବାରୁ, ଏଠାରେ ୨୫ ଧାରାରେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକକୁ ଯେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ପ୍ରଚାର ଓ ବ୍ୟବହାର କରି ପାରିବାର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କର (Tax) ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ଥିର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ବାସ୍ତବ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।

(୨) ସଂଖ୍ୟାନ୍‌ନ ଧର୍ମର ନିରାପତ୍ତା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସମସ୍ୟା – ୨୬ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଧାର୍ମିକ ବିଷୟାବଳୀର ସୂଚାରୁ ବିନ୍ୟାସ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି | ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ଧର୍ମର ବ୍ୟବହାର, ପ୍ରଚାର ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ସ୍ଥାବର ଓ ଅସ୍ଥାବର ସମ୍ପତ୍ତି କ୍ରୟ କରି ପାରିବାର ଓ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନିଜସ୍ଵ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିବାର ପୂଣ୍ଡି ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ୨୮ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ସରକାରୀ ବା ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ପାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିପାରିବେ, ମାତ୍ର ନିଜ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

(୩) ଧାର୍ମିକ ନିଜତ୍ବକୁ ପରିତ୍ୟାଗ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସମସ୍ୟା – ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବା ନିଜତ୍ଵ ବଜାୟ ରଖୁବାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧିକାର ଦେଇଛି । ତେଣୁ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ବଜାୟ ରଖୁଥିବାବେଳେ ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଓ ଏହି କୁ-ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ନୀତି ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ବିଦ୍ବେଷ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ଜାତୀୟ ଏକତା ଓ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏଣୁ ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରକ୍ଷା ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତି ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରୁ ନ ଥିବାରୁ ଅନେକ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଗୋଟିଏ ପକ୍ଷରେ ଧାର୍ମିକ ନିଜତ୍ଵ ରକ୍ଷାର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଜାତୀୟ ମହାସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହେବା ପାଇଁ ଏହି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଭାବଧାରା ବା ବିଶ୍ଵାସକୁ ପରିତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଆହ୍ବାନ ବାସ୍ତବରେ ଦୁଇ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ମତ ଅଟେ।

(୪) ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଧୁନିକତାର ପ୍ରଭାବଜନିତ ସମସ୍ୟା ନୀତିନିୟମ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସାମାଜିକ ସଂସ୍ଥାର ମାଧ୍ୟମରେ ଧାର୍ମିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତି ଆଣିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର କିଛି ପ୍ରୟାସ କଲେ ମୌଳିକତାବାଦୀ (Fundamentalist) ମାନେ ଏହାର ଘୋର ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ବେଷ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ଓ ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବ ପରିବର୍ତ୍ତେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ବିଭୀଷିକାମୟ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଶାହାବାନୁ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ ପରେ ମୁସଲମାନ ଧର୍ମର ମୌଳିକତାବାଦୀମାନେ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ରାୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ । ଏକବିଧ ଦେୱାନୀ ଆଇନ (Uniform Civil Code) ପ୍ରଚଳିତ ପାଇଁ ଦାବୀକୁ ଏହି କାରଣରୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଛି ।

(୫) ଜାତିଗତ ରାଜନୀତିଜନିତ ସମସ୍ୟା ଜାତିଗତ ବିଭେଦତା ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ଆସନ ପାତି ବସିଛି । ରାଜନୀତିରେ ଜାତିଗତ ଅନ୍ତଃଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଶ୍ରୟ ଓ ଉତ୍ସାହ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହା ଫଳରେ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଦୃଷ୍ଟି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦରେଖାମାନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଜାତିଗତ ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ପାଇଁ ଅନ୍ତଃଯୁଦ୍ଧ ଫଳରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି; କାରଣ ଜାତି ସହିତ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ଵାସ, ପୂଜାପଦ୍ଧତି ଇତ୍ୟାଦି ଓତଃପ୍ରୋତ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ପ୍ରତି ଏହି ନୂତନ ବିପଦ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଅନେକାଂଶରେ ଦାୟୀ ଅଟେ ।

(୬) ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନଜନିତ ସମସ୍ୟା – ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । ମାତ୍ର ସରକାର ଏବଂ ବିଶେଷ କରି କ୍ଷମତାସୀନ ଦଳ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ “ଭୋଟ୍‌ବ୍ୟାଙ୍କ୍’ ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗୋଷ୍ଠୀ ହୋଇ ରହିବାପାଇଁ ଉଚିତ ମନେ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହା ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ଓ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରୁଛି । ଏହା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷନୀତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

(୭) ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ସମସ୍ୟା – ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଭାରତୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ଏହା ଜନମତର ଜନ୍ମଦାତା ଓ ବାହକ ମଧ୍ୟ ଅଟେ । ଏହା ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଦର୍ଶନକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଧର୍ମକୁ ଭିଭିକରି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଏହା ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାର୍ଥାନ୍ଵେଷୀ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଧର୍ମକୁ ରାଜନୀତିଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏହାଦ୍ଵାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଧର୍ମ ରାଜନୀତିର ନିଭୃତ ଇଲାକା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାଦ୍ଵାରା ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବର ସଞ୍ଚାଳନ ଦିଗରେ ଘୋର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ।

(୮) ଧର୍ମଭିତ୍ତିକ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଦାବି ଜନିତ ସମସ୍ୟା ପଞ୍ଜାବରେ ହିଂସାତ୍ମକ ଘଟଣା ସୃଷ୍ଟି କରି ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ‘ଖଲିସ୍ଥାନ (Khalistan) ରାଜ୍ୟ ଦାବି କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପବିତ୍ର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଅପବ୍ୟବହାର ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଗୁର୍ଖମାନେ ପବିତ୍ର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଅପବ୍ୟବହାର ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଗୁର୍ଖମାନେ । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଦାର୍ଜିଲିଂ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ‘ଗୁର୍ଖାଲ୍ୟାଣ୍ଡ’ (Gorkhaland) ପାଇଁ କରୁଥିବା ଦାବି ମଧ୍ଯ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପାଇଁ ଏକ ବିପଦ ଅଟେ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ତର୍ଜମା କଲେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଶାସନର ନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦେବା ବା ଧର୍ମ ଆପେ ଆପେ ରାଜନୀତିର ବଳୟ ମଧ୍ୟକୁ ଚାଲି ଆସିବା ଫଳରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ୧୯୮୬-୮୭ ମସିହାରେ ୨୦୦୦ ଗୋଟି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ଅପ୍ରେଲ ମାସରୁ ଜୁନ୍ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଜରାଟ, ମିରଟ, ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଜାଗାଓଁଠାରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ହୋଇ ସରକାରୀ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ୧୫୭ ଜଣ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ଓ ୩୦୨ ଜଣ ଗୁରୁତରଭାବେ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଧର୍ମଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଭୟାବହତା ଓ କୁ-ପ୍ରକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।

ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସୂତ୍ର :
ପ୍ରଫେସର ଡି.ଇ. ସ୍ମିଥ୍ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପ୍ରତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ବିପଦର ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରିବା ନିମନ୍ତେ ମତାମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମତଃ, ଇତିହାସର ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଗତି ଓ ପ୍ରକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରାଗଲେ ଏହାର ଯଥାଯୋଗ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଆନ୍ତଃଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତିର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିବା ଉଚିତ । ଧର୍ମ ବିଶ୍ଵାସର ପ୍ରଚାର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଚତୁର୍ଥତଃ, ରାଜନୀତି ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ପୃଥକ୍ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ପଞ୍ଚମତଃ, ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନ ଓ ସମ୍ପର୍କ ଧାର୍ମିକ ନୀତିଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ପରିଚାଳିତ ନ ହୋଇ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଆଇନ କାନୁନ ଅନୁଯାୟୀ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବା ଉଚିତ ।

ଷଷ୍ଠତଃ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ପରିମାଣରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧୂକାର ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ।

ସପ୍ତମତଃ, ଧର୍ମ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସ୍ଥାପିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, କିମ୍ବା ସ୍ଥାପିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ନବମତଃ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦ୍ଵନ୍ଦର ଆଶୁ ସମାଧାନ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଚା ବିଭାଗୀୟ ସଂସ୍ଥା ସ୍ଥାପିତ ହେବା ଉଚିତ । ଏହା ଏକ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଏହା ଫଳରେ ଏହାକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ କରୁଥିବ ।

ଦଶମତଃ, ସରକାରଙ୍କର ସଂରକ୍ଷଣ ନୀତି (Reservation Policy)ର ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା କେବଳ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଅନୁନ୍ନତ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନ ‘ହାଇ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ମାନଦଣ୍ଡ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହା ଫଳରେ ଜାତିର୍ଗତ ବିଭେଦତା ସୃଷ୍ଟି ହେବ ନାହିଁ ଓ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ସଠିକ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ।

ବୈଜ୍ଞାନିକ ମନୋବୃତ୍ତି, ଅନ୍ଵେଷଣ ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା, ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଉଦ୍‌ଭାସ୍ଥିତ ହେବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ, ଐତିହାସିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧସମ୍ପନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଧର୍ମଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରଶାସନ ନୀତି ଓ ରାଜନୀତି, ବୃହତ୍ତର ଲକ୍ଷ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ, ଲୋକମାନଙ୍କର ପାର୍ଥିବ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂରଣ, ଉତ୍ତମ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ, ଧାର୍ମିକ ନୀତିରେ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଗତିଶୀଳତାର ସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରଦାନ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ-ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ସମୟିକ ବିଦ୍ବେଷ ଭାବର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରାଯାଇପାରିବ ।

୨ । ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସ୍ଥିତି ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ଏକ ମୌଳିକ ଭିଭି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏଭଳି ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯେଉଁଥରେ ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ପ୍ରେମ, ଦୟାଭାବ, ଭ୍ରାତୃଭାବ ଏବଂ ମାନବ ଜାତିର ସେବା ଆଦି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନିହିତ ଥାଏ । ଏହି ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହି ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦର ରୂପାୟନ ପାଇଁ ଏକ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର’ ତତ୍ତ୍ଵର ‘ସର୍ବଧର୍ମ ସମଭାବ’ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତା କେବଳ ସାଂପ୍ରଦାୟିକତାବାଦକୁ ଘୃଣା କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ସମାନ ମନୋଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ।

ଭାରତ ଧର୍ମନିରପେ ଚରିତ୍ର ବହନ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟର ‘ଅଣଧାର୍ମିକ ଜାତୀୟତାବାଦ’ (Non-religus Nationalism) ବା ‘ଅଣ–ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଜାତୀୟତାବାଦ’ (Non-Communalised Nationalism) ରୂପକ ଆଦର୍ଶଦ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଧର୍ମ ଭିଭିରେ ଭାରତ ବିଭାଜନ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ, ମୁସଲମାନ ଭାରତରେ ରହିବାକୁ ପଦ କରିବା କାରଣରୁ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅନ୍ୟତମ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୁଃଖଦ ହତ୍ୟା ଭାରତରେ ପ୍ରମାଣ କରିଦେଲା ଯେ କେବଳ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ବ୍ୟସ୍ତୁ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର କଷ୍ଟ ଅର୍ଜିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପଇଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା : ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରାକ୍ କଥନର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ଭାରତକୁ ଏକ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ରାଷ୍ଟ୍ର ରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟବହୃ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗାର ବିଜନକାରୀ ପ୍ରଭାବଠାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଦେଶରେ ଏକତା ଓ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବା କେବଳ ‘ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାର ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଦେଶରେ ସୃଷ୍ଟ ଅନେକ ଦଙ୍ଗା ମାଧ୍ୟମରେ ସୃଷ୍ଟି ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ଭାରତ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଚରିତ୍ର ଶ୍ରୁତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖୂତ ମୁଖ୍ୟ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି –
(1) ଭାରତରେ କୌଣସି ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ ।
(2) ସମ୍ବିଧାନର ୧୫(୧) ଧାରାନୁସାର ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ରାଷ୍ଟ୍ର କୌଣସି ନାଗରିକଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପକ୍ଷପାତ ନୀତି କରାଯାଇଛି ।
(3) ୧୬(୧) ଧାରାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ କେବଳ ଧର୍ମଗତ କାରଣରୁ କୌଣସି ନାଗରିକ ସରକାରୀ ପଦବୀ ବା ଚାକିରୀରେ ନିଯୁକ୍ତିରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ନାହିଁ ବୋଲି ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
(4) ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଛି । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବାରୁ ତାହାର ବିଲୋପ ପାଇଁ ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ନାଗରିକ ଅଧୁକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
(5) ସମ୍ବିଧାନର ୨୫(୧) ଧର୍ମରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିଜର ବିବେକ ଅନୁଯାୟୀ ଯେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ, ଧର୍ମପ୍ରଚାର ଓ ଧର୍ମପାଳନର ସ୍ଵାଧୀନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
(6) ୨୬ ଧାରାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମସମ୍ପ୍ରଦାୟ ନିଜର ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଛନ୍ତି ।
(7) ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣ ଧର୍ମ ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ର କର ଧାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆଦାୟ କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।
(8) ୨୮ ଧାରାରେ ସରଗରୀ ବା ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଧର୍ମଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।
(9) ୨୯(୨) ଧାରାନୁସରେ କେବଳ ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ ନିମନ୍ତେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବାରଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(10) ୩୦ ଧାରାରେ ବୌଣସି ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜସ୍ଵ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନରୁ ବଞ୍ଚତ ନ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି।
(11) ୪୪ ଧାରାରେ ଭାରତର ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ‘ସମାନ ଦେୱାନି ସଂହିତା’ (Uniform Civil Code) ପ୍ରଣୟନର ନିଶ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଦିଆଯାଇଛି ।
(12) ୫୧(କ) ଧାରେ ବିଭେଦତା ସତ୍ତ୍ଵେ ଦେଶର ମିଶ୍ର ସଂସ୍କୃତିର ସୁରକ୍ଷା, ଭ୍ରାତୃଭାବର ଉଦ୍ରେକ, ଜାତୀୟ ଏକତା ଓ ସଂହତି ା ପାଇଁ ନାଗରିକର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଚରିତ୍ର ରକ୍ଷା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :

• ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ସୃଷ୍ଟି ଓ ଜନମତକୁ ନିଜ ସପକ୍ଷରେ ନେବାପାଇଁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଧାର୍ମିକ ନୀତିର
• ଖଲିସ୍ଥାନ ପରି ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଦାବି ।
• ଧର୍ମକୁ ଭୋଟବ୍ୟାଙ୍କ ରୂପେ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଉପଯୋଗ ।
• ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଗୋଷ୍ଠୀର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ଉପରେ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ।
• ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ।
• ଧର୍ମାନ୍ତରୀକରଣ ଆଦି ଭାରତର ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଚରିତ୍ରକୁ ବିବର୍ଣ୍ଣ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ ବିପନ୍ନ କରୁଛି ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଚରିତ୍ର ରକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଗୃହୀତ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ :

• ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବା ଉଚିତ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ମୁଖ୍ୟ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବକୁ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ସଦ୍‌ଭାବନା ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଧାର୍ମିକ ସହିଷ୍ଣୁତାଭାବର ପାଳନ ।
• ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସୁପ୍ରସାରିତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମାନବବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ସମ୍ମିଳନୀ ଅବା ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ଆୟୋଜନ ।
• ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପ୍ରଶାସନିକ ତତ୍ପରତା ବୃଦ୍ଧି ଓ ବେସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକାରୀ ଭୂମିକା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 7 ଅଧିକାର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ଜୀବନ ଧାରଣର ଅଧିକାର ଓ ଧର୍ମଗତ ଅଧିକାର _________ ଅଧିକାରର ଉଦାହରଣ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାର୍ମିକ
Answer:
(କ) ସାମାଜିକ

୨। _________ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାରର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ।
(କ) ଭୋଟ ଦେବା ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା
(ଖ) କର ଦେବା
(ଗ) ଆଇନକୁ ମାନିବା
(ଘ) ସରକାରଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା
Answer:
(କ) ଭୋଟ ଦେବା ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା

୩ । __________ନୈତିକ ଅଧୂକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଉନଥ‌ିବାବେଳେ ଆଇନଗତ ଅଧିକାରକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିଥାଏ ।
(କ) ରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ସମାଜ
(ଗ) ସଂଘ
(ଘ) ସରକାର
Answer:
(କ) ରାଷ୍ଟ୍ର

୪ । ଜଣକର ଅଧିକାର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ________ ।
(କ) ଅଧିକାର
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ଈର୍ଷାର ବିଷୟ
(ଘ) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
Answer:
(ଘ) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ

୫ । ଜାତିସଂଘର ମାନବିକ ଅଧୂକାର ଘୋଷଣାନାମା __________ ମସିହାରେ ଘୋଷିତ ହେଲା ।
(କ) ୧୯୫୦
(ଖ) ୧୯୪୮
(ଗ) ୧୯୪୭
(ଘ) ୧୯୪୬
Answer:
(ଖ) ୧୯୪୮

୬ । ମାନବିକ ଅଧିକାର ____________ ସମାନତା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାର୍ମିକ
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ

୭ । ଭର୍ସାଇଲଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଶାନ୍ତି ସମ୍ମିଳନୀର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ________ ଥଲା ।
(କ) ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସୁରକ୍ଷା
(ଖ) ଜାତିଗତ ଐକ୍ୟ
(ଗ) ଧାର୍ମିକ ବିଭେଦତା ଦୂର
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସାମ୍ୟ
Answer:
(କ) ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସୁରକ୍ଷା

୮ । ଇଉରୋପୀୟ ମାନବିକ ଅଧୂକାର କମିଶନ __________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
(କ) ୧୯୫୩
(ଖ) ୧୯୫୨
(ଗ) ୧୯୫୧
(ଘ) ୧୯୫୦
Answer:
(କ) ୧୯୫୩

୯ । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧୁକାର କମିଶନ _________ ମସିହାରେ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
(କ) ୧୯୯୨
(ଖ) ୧୯୯୧
(ଗ) ୧୯୯୩
(ଘ) ୧୯୯୪
Answer:
(ଗ) ୧୯୯୩

୧୦ । ଓଡ଼ିଶାରେ ରାଜ୍ୟ ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର କମିଶନ ________ ମସିହାରେ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୨୦୦୧
(ଖ) ୧୯୪୮
(ଗ) ୧୯୫୩
(ଘ) ୨୦୦୩
Answer:
(ଘ) ୨୦୦୩

୧୧ । ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ପ୍ରତିବର୍ଷ __________ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
(କ) ଡିସେମ୍ବର ୧୨
(ଖ) ଡିସେମ୍ବର ୧୪
(ଗ) ଡିସେମ୍ବର ୩୧
(ଘ) ଡିସେମ୍ବର ୧୦
Answer:
(ଘ) ଡିସେମ୍ବର ୧୦

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧିକାର (Human Right) କ’ଣ ?
Answer:
ଭାଷା, ଧର୍ମ ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏହାର ସୁରକ୍ଷିତ ଉପଭୋଗ, ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନ ଆଦି ବିଷୟକୁ ଆଧାର କରି ସାଧାରଣ କଲ୍ୟାଣ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟକୁ ‘ମାନବିକ ଅଧିକାର’ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ଆଇନଗତ ଅଧିକାର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ‘ ଆଇନଗତ ଅଧିକାର’ କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ବିପଦବେଳେ ବନ୍ଧୁଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ଆଶା କରିବା କି ପ୍ରକାର ଅଧୁକାର ?
Answer:
ନୈତିକ ଅଧୁକାର ।

୨। ମାନବାଧ୍ଧକାରର ପ୍ରଥମ ଲିଖୁତ ଓ ସ୍ବୀକୃତ ସନନ୍ଦର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ମାଗ୍ନା କାର୍ଚା (Magna Carta) ।

୩ । କେଉଁ ଅଧିକାର ବିନା ସମସ୍ତ ଅଧିକାର ନିରର୍ଥକ ?
Answer:
ସାମାଜିକ ଅଧୁକାର ।

୪ । କେଉଁ ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ବାରା ପ୍ରଦତ୍ତ, ସ୍ବୀକୃତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ଏହାର ଉଲଂଘନ ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦ୍ବାରସ୍ଥ ହୋଇପାରେ?
Answer:
ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ।

୫ । ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ ?
Answer:
ନାଗରିକ ଅଧିକାର ।

୬ । ଫ୍ରାନସ୍‌ର କେଉଁ ଘୋଷଣାନାମା ମାନବାଧିକାରକୁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ଦେଇଥୁଲା ?
Answer:
ମାନବର ଅଧୁକାର ଘୋଷଣାନାମ (୧୭୮୯) ।

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମାନବାଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ସଧାରଣ ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମାନବାଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।

୨ । ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ।
Answer:
ଅଧୂକାର ଗୁଡ଼ିକ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।

୩ । ସାମାଜିକ ଅଧୂକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ବିବେକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜନମତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ନୈତିକ ଅଧୂକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ବିବେକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜନମତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

୪ । ଆମେରିକାର ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ (୧୭୭୬) ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସୋପାନ ଥିଲା ।
Answer:
ଇଂଲଣ୍ଡର ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ (୧୨୧୫) ମାନବିକ ଅଧିକାରର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସୋପାନ ଥିଲା ।

୫ । ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାରକୁ ବିରୋଧ କରେ ।
Answer:
ପ୍ରାଣଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜୀବନ ଧାରଣର ଅଧିକାର ପରି ସମାଜିକ ଅଧିକାରକୁ ବିରୋଧ କରେ ।

୬ । ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ଅସ୍ଵୀକାର ଏକ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ।
Answer:
ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ଅଧୁକାର ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ।

୨ । ଅଧିକାର ଓ __________ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ବ ।
Answer:
କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ____________ ତାରିଖ ମାନବାଧୁକାର ଦିବସ ରୂପେ ବିଶ୍ଵରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ।

୪ । ଇଂଲଣ୍ଡ ରାଜା ___________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ___________ ଦିନ ମାଗ୍ନା କାଟା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ଜନ୍ ୧୨୧୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧୫ ତାରିଖ ।

୫ । ମାନବାଧିକାରର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ମଣିଷର ____________।
Answer:
ସଶକୁିକରଶ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କିଏ କେଉଁ ଅଧୁକାର ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ଓ କିଏ କରନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନାଗରିକ ଉଭୟ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିବାବେଳେ ବିଦେଶୀ କେବଳ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଉପଭୋଗ କରେ କିନ୍ତୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧୂକାର ଉପଭୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ରୁହେ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ପାଇଁ ଦାୟୀ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି, ଯୁଦ୍ଧ, ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ, କ୍ରମାଗତ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା, ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଲବ, ମୌଳବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟ, ବାହ୍ୟ ହସ୍ତକ୍ଷେପ, ଆତଙ୍କବାଦର ପରିସ୍ଥିତି ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହୋଇଥାଏ ।

୩ । ଭାରତୀୟ ମାନବିକ ଅଧ‌ିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ମାନବିକ ଅଧିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ହୁଅନ୍ତି ।

୪ । ଭାରତର କେଉଁ ସରକାରୀ ବିଭାଗ ମାନବିକ ଅଧିକାର କମିଶନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୁଏ।
Answer:
ଭାରତର ସେନାବାହିନୀ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର କମିଶନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନାଗରିକର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦିଅ ।
Answer:
ନାଗରିକର ଅଧିକାରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ଓ ଆଇଚ୍ଛାନୁମୋଦିତ ଅଧୁକାର । ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଅଧିକାରକୁ ପୁନଶ୍ଚ ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର, ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ଭାବେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇନଥୁବା ତଥା ସମାଜର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ମାନବିକତା ଆଦି ନୈସର୍ଗିକ ଗୁଣ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଧୀକାରକୁ ନୈତିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର, ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧୂକାର, ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧିକାର ଇତ୍ୟାଦି କେତେକ ସାମାଜିକ ଅଧୁକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଅଧ‌ିକାର, ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ପାଇବାର ଅଧିକାର ଆଦି କେତେକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

୨ । ଅଧୂକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥିର କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ଜଣକର ଅଧିକାର ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ । ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ସାଧନାହିଁ ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଅଧିକାରର ଭିତ୍ତି ହେଉଛି ନୈତିକ ଚେତନା ଓ ଷ୍ଟ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ । ନାଗରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରଠାରୁ ଅଧିକାର ପାଉଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରେ । ଅଧୁକାର ଉପଭୋଗ ସହ କର୍ଭବ୍ୟ ପାଳନ ସୁନାଗରିକତାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ହକିନ୍ସଙ୍କ ମତରେ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ମୂଲ୍ୟଦେଇ ଅସ୍ଵୀକାରକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗର ସୁଯୋଗ ଦେବା ତାହାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ସୁତରାଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଧିକାର ସହ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ଅଟେ ।

୩ । ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧକାର (Natural Rights) କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିଦ୍ଵାରା ମଣିଷକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧ୍ବକାର’ ପଦବାଚ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । କେତେକ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସମାଜ ଗଠନ ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ମଣିଷ ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲା । ଇଂରେଜ ଦାର୍ଶନିକ ଲକ୍ ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକୁ ମଣିଷ ‘ପ୍ରକୃତି ରାଷ୍ଟ୍ର’ (State of Nature) ରେ ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ବୋଲି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଜୀବନଧାରଣ ଅଧିକାର, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅଧିକାର ଓ ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧ‌ିକାର ତିନିଗୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧିକାର ଅଟେ । ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଭାବେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଚୁକ୍ତିବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧୂକାରରୂପରେ ପରିଚିତ କରାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ପ୍ରାକ୍-ରାଜନୈତିକ ଅଟେ ।

୪ । ମାନବିକ ଅଧୂକାର ଭଙ୍ଗର ପ୍ରଣାଳ।
Answer:
ଜାତି ଓ ବର୍ଷଗତ ବୈଷମ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି, ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଜାତି ପ୍ରଦର୍ଶନ, ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କଠାରୁ ତଥ୍ୟ ଓ ସ୍ଵୀକାରୋକ୍ତି ଆଦାୟପାଇଁ କଠୋର ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ, କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ଅମାନବୀୟ ପରିବେଶରେ ଅତ୍ୟାଚାର, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଶ୍ରେଣୀକୁ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ନକରିବା, ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପରିବାର ଗଠନ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କିତ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବା, ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ଓ ଶୋଷଣ, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ, ଶ୍ରମିକ ସଙ୍ଗଠନକୁ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ବିଚାର ଓ ଦଣ୍ଡବିଧାନ, ଧାର୍ମିକ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରି ମୌଳବାଦୀ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ସରକାରୀ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ପ୍ରଦାନ ଆଦି ବିବିଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ବା ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥାଏ ।

୫ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର (Civil Rights) ।
Answer:
ଯେଉଁ ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ସୁସ୍ଥ ଓ ସଭ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଲାଗି ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧୁକାର ଏକ ସାମାଜିକ ଅସ୍ଵୀକାର ଅଟେ । ମଣିଷ ଏକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି ହିସାବରେ ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନଚିନ୍ତନ ଓ ମତ ପ୍ରକାଶନର ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅନ୍ୟଥା ତା’ର ଯୁକ୍ତିଶୀଳତାର ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଏଣୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନାଗରିକର ଅଧିକାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାର ପ୍ରକୃତି ଓ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ (Types) ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତାର ଅନ୍ୟତମ ସର୍ଭ ଅଟେ । କୌଣସି ଗଣତନ୍ତ୍ର ଅଧିକାର ବିନା ବାସ୍ତବ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ବ୍ୟକ୍ତିର ବହୁବିଧ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଯେପରି ଅଧିକାରର ପରିବେଶ ଆବଶ୍ୟକ ସେହିପରି ସମାଜର ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ଅଧୁକାରର ସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟ ଜରୁରୀ। ଡ. ବେଣୀ ପ୍ରସାଦଙ୍କ ମତରେ, “ ମାନବିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ସର୍ଭଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ।” ଲାସ୍କି ଅଧିକାରର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ ଅଧୁକାର ସାମାଜିକ ଜୀବନର ସେହି ସମସ୍ତ ସର୍ଭ ଯାହା ବିନା ସାଧାରଣଭାବରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ନାହିଁ ।”

(Rights are those conditions of social life without which no man can seek in general, to be himself at his best.) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ନିଜସ୍ଵ ସମସ୍ତ ଦାବିକୁ ଅଧିକାର ପଦବାଚ୍ୟ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ବୋସାଙ୍କଙ୍କ ମତରେ, ଅଧିକାର ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। (A Right is a claim recognised by society and enforced by the State.)

ଅସ୍ଵୀକାରର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ :

• ଅଧୂକାରର ସ୍ଥିତି ଓ ଉପଭୋଗ କେବଳ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ।
• ଅଧିକାର କେବଳ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।
• ଅଧୁକାର ସର୍ବଦା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ (rational) ଓ ନୈତିକ (moral) ଅଟେ ।
• ଅଧିକାର କଦାପି ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
• ସମାଜ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ଅଧ୍ବକାରର ସ୍ୱରୂପରେ ମଧ୍ଯ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ।
• ଅସ୍ଵୀକାର ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ (Social good) ସାଧନ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।
• ଅଧୁକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଓ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।

ଅଧିକାରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ; ଯଥା- (କ) ନୈତିକ ଅଧ‌ିକାର ଓ (ଖ) ଆଇନଗତ ଅଧିକାର। ଆଇନଗତ ଅଧ‌ିକାର ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଅଧ୍ୟୟନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ଏହା ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ପରି ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥାଏ।

(କ) ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର (Moral Right) – ନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ନୀତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ବିବେକପୂର୍ଣ ଭାବଧାରା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସୂକ୍ଷ୍ମ ମନନଶୀଳତାର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ ବୋଲି କହିଲେ ଭୁଲ୍ ହେବ ନାହିଁ । ଏହି ଅଧିକାର ପଛରେ କୌଣସି ପାର୍ଥିବ ଶକ୍ତି ନିହିତ ନଥାଏ। ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏ ଅଧୁକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରଦତ୍ତ ନୁହେଁ।

ତେଣୁ ଏହି ଅଧୁକାରର କୌଣସି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଘଟିଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇହୁଏ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହି ନୈତିକ ଅଧ୍ଯକାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ ବା ବିରୋଧାଚରଣ କରିବାକୁ ସାହସ କରେ ନାହିଁ । କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ଜନମାନସରେ ଘୋର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦିଏ ।

(ଖ) ଆଇନଗତ ଅଧିକାର (Legal Right) – ଆଇନଗତ ଅଧୁକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରଦତ୍ତ; ତେଣୁ ଏହି ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକରେ କୌଣସି ବ୍ୟାହତ ଘଟିଲେ ନାଗରିକମାନେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକ ଜାତି, ଧର୍ମ ଏବଂ ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଲାଗୁ ହୋଇଥାଏ। ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ଦୁଇ – ପ୍ରକାରର – (i) ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର ଏବଂ (ii) ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ।

(i) ସାମାଜିକ ଅସ୍ଵୀକାର (Civil Right) – ଯେଉଁ ଅସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ସୁସ୍ଥ ଏବଂ ସଭ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଲାଗି ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ଅଧ‌ିକାର କୁହାଯାଏ। ଜୀବନଧାରଣର ଅଧ‌ିକାର, ବୃତ୍ତି, ବକ୍ତବ୍ୟର ଅଧୁକାର, ଧର୍ମୀୟ ସମ୍ପର୍କରେ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

(୧) ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର – ଏହି ଅଧୁକାର ଯୋଗୁଁ କୌଣସି ନାଗରିକକୁ ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିବାର ସୁଯୋଗରୁ , ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେଥିଲାଗି ହତ୍ୟା ଏବଂ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ଉଭୟ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧଭାବରେ ପରିଗଣିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ତା’ର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଏଇ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

(୨) ସମ୍ପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ସମ୍ପତ୍ତି ବିନା ମଣିଷ ଖାଇପିଇ ଜୀବନଧାରଣ କରିବା ଅସମ୍ଭବ; ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଭୋଗ କରିବାର ଥାଏ। ଯୁକ୍ତିବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ ଲକ୍ ଏହି ଅଧିକାର ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପିତ କରିଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ସମାଜବାଦୀମାନେ ଏହି ଅଧିକାରକୁ ସନ୍ଦେହ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖନ୍ତି ।

(୩) ବୃତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର – ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ଜଣେ ନାଗରିକ ଯେକୌଣସି ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏ ବୃଦ୍ଧି ସମାଜବିରୋଧୀ ହୋଇନଥୁବା ଦରକାର।

(୪) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର – ମଣିଷ ଏକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି। ପଶୁପରି ଲୋକ ଖାଇପିଇ ବଞ୍ଚୁବାରେ ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ନାହିଁ। ତେଣୁ ସେ ଯାହା ଚିନ୍ତା କରେ, ତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ତା’ର ଅଛି। ଏହାକୁ ବକ୍ତବ୍ୟର ଅଧିକାର ବା ପରିପ୍ରକାଶର ଅଧିକାର ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ।

(୫) ଧର୍ମୀୟ ଅଧ୍ବକାର – ଧର୍ମ ବା ବିଶ୍ବାସ ମଣିଷର ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବ୍ୟାପାର; ତେଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଧର୍ମରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ନ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଏହି ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ ଯୋଗୁଁ କରାଯାଏ।

(୬) ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ଅଧ୍ବକାର – ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଆଦର୍ଶ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସ୍ଵାଧୀନଭାବେ ଚିନ୍ତା ଓ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇଥାଏ। ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, ଏହି ଅଧିକାରରୁ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଗଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଚିନ୍ତା କରିପାରିବ ନାହିଁ ଓ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରକୃତ ନାଗରିକ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବ ।

(୭) ସଂଘ ଗଠନର ଅଧୁକାର – ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ସଦସ୍ୟତା ହାସଲ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶିତ ଓ ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଓ ସହଯୋଗିତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ। ବ୍ୟକ୍ତିର ବିବିଧ ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନକୁ ଏହି ସଂଘ ସହଜସାଧ୍ୟ କରିଥାଏ।

(୮) ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଅଧୁକାର – ଏକ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ‌ିକ ସଜାଗ ହୋଇ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଫଳତା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏଣୁ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶଜନିତ ଅଧିକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥାଏ।

(୯) କାମ କରିବା ଓ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଅସ୍ଵୀକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଜୀବନଧାରଣର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ ଯୋଗାଇଦେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏକ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ କାମ କରିବାର ଓ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ଘଣ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ଉପଯୁକ୍ତ ମଜୁରି ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁବିଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ।

(ii) ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର (Political Right) – ଯେଉଁ ଅଧିକାର ବଳରେ ନାଗରିକମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିପାରନ୍ତି, ତାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ମନେରଖୁବାର କଥା ଯେ ଉଭୟ ବିଦେଶୀ ଏବଂ ନାଗରିକମାନେ ସାମାଜିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେହେଁ ବିଦେଶୀମାନେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ଵକାରରୁ ବଞ୍ଚୁତ । ଭୋଟଦେବା, ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିବା, ରାଜନୈତିକ ପଦବୀ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ସରକାରଙ୍କୁ ଆବେଦନ କରିବା ଏବଂ ସମାଲୋଚନା କରିବା, ବିଦେଶରେ ରହୁଥିବା ସମୟରେ ନିଜ ଦେଶର ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା, ସାଧାରଣ ସଭାସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ ଆଦି ରାଜନୈତିକ ଅଧୂକାର ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ମାନବିକ ଅଧିକାର (Human Right) କ’ଣ ? ଏହାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆଘେରି ଶାଖାରୁତ୍ତ୍ୱଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ମାନବିକ ଅଧିକାର ଏକ ଅବିଭକ୍ତ ପୃଥବୀର ଶାନ୍ତି ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ ସ୍ଵରୂପ ।” ଏହା ମାନବ ଜୀବନକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ। ଏହାକୁ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉପେକ୍ଷା କରାନଯାଇପାରେ । ଏହା ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ଏବଂ ଜୀବନରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ। ମାନବିକ ଅଧୂକାର କେବେହେଲେ ଜାତୀୟ ସଂହତି, ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂଯୋଜନ ଓ ସଂଶକ୍ତିଠାରୁ ବଡ଼ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତି ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ କେତେକ ସଂହତିସଂପନ୍ନ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ କେତେକ ସଂଯୋଜନ ରକ୍ଷାକାରୀ ଗୁଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମୂଲ୍ୟବାନ୍। ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ।

ଏବଂ ସଙ୍ଗଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ସହାୟତାରେ ତା’ପକ୍ଷେ ସଭ୍ୟ ଓ ସଂସଂହତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ ଅସମ୍ଭବ । ଏଣୁ ଏହି ମୂଲ୍ୟବୋଧତା ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦୁର୍ବଳତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସମତା, ନ୍ୟାୟ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ଏବଂ ଆଲୋକିତ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏହା ବହନ କରେ। ମାନବିକ ଅଧିକାର ମାନବବାଦର ମଙ୍ଗଳ ଗୀତି। ସ୍ଵାଧୀନତା, ସମାନତା, ନିରାପତ୍ତା, ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ ଏକତ୍ଵ ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଏହାର ମୌଳିକ ଆଦର୍ଶ ଅଟେ ।

ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(i) ଏହା ସାର୍ବଜନୀନ ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ବା ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ନ ଥାଏ। ଏହା ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ଅଟେ। ଏହା କୌଣସି ଭେଦଭାବକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ ନାହିଁ। ସମସ୍ତଙ୍କର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧତାର ଏହା ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ଜାତିସଂଘ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାର ପ୍ରଥମ ଧାରାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ନିଜର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସମାନ ବୋଲି ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି ।

(ii) ଏହା ସମସ୍ତ ଅଧିକାରର ସମଷ୍ଟି ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ସହ ଶାନ୍ତି-ମୈତ୍ରୀ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ପରିବେଶ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରେ। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ ଯଦି ଏହି ଅଧିକାରର ମୂଲ୍ୟବୋଧତାକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଉପଭୋଗ ନକରନ୍ତି । ଏହା ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେଲେ ମାନବ ଜାତି ସରସ, ସୁନ୍ଦରଭାବେ ଗଢ଼ି ଉଠେ ।

(iii) ଏହା ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ – ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ଯଦି କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ମାନବର ସର୍ବନିମ୍ନ ଅଧିକାରକୁ ଯୋଗାଇବାରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତାହେଲେ ପୃଥବୀର ଯେକୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥିପାଇଁ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିପାରିବେ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇପାରିବେ ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ । ଏହା ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ସ୍ୱରୂପ । ଏଣୁ ଏଥିପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ନାହିଁ କିମ୍ବା ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ନାହିଁ। ସମସ୍ତର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ମାନବ ଜାତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ବୋଲି ପରିଗଣିତ ହୁଏ।

(iv) ସମସ୍ତ ଅଧିକାରର ମୂଳପିଣ୍ଡ – ବ୍ୟକ୍ତିର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଅଧୁକାରଗୁଡ଼ିକର ଏହା ମୂଳପିଣ୍ଡ ବା ସୁରକ୍ଷା କବଚ। ଏହାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଅନ୍ୟ ଅଧ୍ଵକାରଗୁଡ଼ିକ ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥୁପ୍ରତି ପ୍ରଥମେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଅନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଦ୍‌ଭାବନା ବୃଦ୍ଧି କରେ । ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ଅନ୍ୟ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଭାବରେ ଜଡ଼ିତ ।

(v) ଏହା ନୈତିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ ଏହା ନୈତିକ ଅଧୁକାର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାନବର ବିବେକ ଅନୁମୋଦିତ ଅଟେ । ମାନବର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏହା ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ରାଷ୍ଟ୍ର ତା’ର ନିଜର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସଂସ୍କୃତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା କେତେକାଂଶରେ ପ୍ରୟୋଗରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାରକୁ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ମାନବିକ ଅଧିକାର ଆନ୍ଦୋଳନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ବିଶ୍ଵରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା। ମାନବିକ ଅଧୁକାର ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ଅଧିକାର ଅଟେ। ଏଣୁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଭିଭିଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ଭିତ୍ତିରେ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସଫଳ ଉଦ୍‌ଘୋଷଣ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ସମ୍ଭବ କରାଯାଇଥାଏ।

୩ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମାନବିକ ଅଧିକାର (Types of Human Rights) ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଏବଂ ସଂଗଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ସହାୟତାରେ ତା’ପକ୍ଷେ ସଭ୍ୟ ଓ ସୁସଂଯତ ସାମାଜିକ ଜୀବନଯାପନ ଅସମ୍ଭବ। ଏଣୁ ଏହି ମୂଲ୍ୟବୋଧତା ମାନବିକ ଅଧୁକାର କମିଶନଦ୍ଵାରା ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ମଣିଷ ପରି ବଞ୍ଚି ରହିବାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଭାବଧାରାରୁ ‘ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର’ ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ସମତା, ନ୍ୟାୟ, ମର୍ଯ୍ୟଦାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ, ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଓ ଆଲୋକିତ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏହା ବହନ କରେ। ମାନବିକ ଅଧିକାର ମାନବବାଦର ମଙ୍ଗଳ ଗୀତି । ସ୍ଵାଧୀନତା, ସମାନତା, ନିରାପତ୍ତା, ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ ଏକତ୍ଵ ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଏହାର ମୌଳିକ ଆଦର୍ଶ ଅଟେ ।

ଆନ୍ଦରି ଶାଖାରୁଭଙ୍କ ଭାଷାରେ, ମାନବିକ ଅଧିକାର ଏକ ଅବିଭକ୍ତ ପୃଥିବୀର ଶାନ୍ତି ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ। ସଂକ୍ଷେପରେ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏହାର ସୁରକ୍ଷିତ ଉପଭୋଗ, ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଆଦି ବିଷୟକୁ ଆଧାର କରି ସାଧାରଣ କଲ୍ୟାଣ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ପ୍ରକାରଭେଦ – ମାନବିକ ଅଧିକାର ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଅଟେ। କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଭର କରୁଥିବାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏହା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟେ। ଏଣୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟଭାବେ ଏହାର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ତଥାପି ୧୯୪୧ ମସିହାର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟରର ଧାରା ୧ର ତୃତୀୟ ପାରାଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ, ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ବ୍ୟବସ୍ଥା, ବିସ୍ତୃତ ସ୍ଵାଧୀନତାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣ ମାନ ଆଦି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯାହାକି ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘର କଲା। ଏହି ଘୋଷଣାନାମର ପ୍ରାକ୍ କଥନରେ ମନୁଷ୍ୟର ଉପାଦେୟତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଛି।

(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାର :
ଧାରା ୧ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି ।
ଧାରା ୩ – ଜୀବନଧାରଣ, ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ସଂପର୍କିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା।
ଧାରା ୪ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଦାସତ୍ଵର ବନ୍ଧନରେ ନରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୫ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ନିର୍ମମ, ଅମାନବିକ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାହାନିକାରକ ବ୍ୟବହାର ବା ଦଣ୍ଡର ଶିକାର ନହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୭ – ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ଆଇନର ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ।
ଧାରା ୮- କ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଜାତୀୟ ଅଦାଲତଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଆଇନଗତ ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୯ – ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ଗିରଫ ଓ ଅଟକର ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୧୧ – କୌଣସି ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଧାରଣ ବିଚାରଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଆଇନଗତଭାବେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଘୋଷ ବୋଲି ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୧୩ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ଯରେ ମୁକ୍ତ ବିଚରଣ ଓ ବସତିସ୍ଥାପନ।
ଧାରା ୧୭ – ସଂପତ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ।
ଧାରା ୧୮ ଓ ୧୯ – ବିବେକ, ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ ଓ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତ ।
ଧାରା ୨୦ – ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାବେଶ ଓ ସଂଘ ଗଠନର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୨- ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ; କାରଣ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
ଧାରା ୨୩ – କାମ କରିବାର ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୪ – ଅବସର ଓ ବିଶ୍ରାମର ସ୍ଵାଧୀନତା ଏବଂ ଦରମାଯୁକ୍ତ ଛୁଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୫-ଉତ୍ତମ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୮- ଅଧିକାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ସାମାଜିକ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ।
ଧାରା ୨୯ ଓ ୩୦ – ସମାଜ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନ ।

(ଖ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ସନନ୍ଦ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାର ସନନ୍ଦଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର- ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧୁକାର ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାର ସନନ୍ଦ ଦ୍ଵୟ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ୧୯୬୬ରେ ଗୃହୀତ ହୋଇ ୧୯୭୬ଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି। ଏହି ସନନ୍ଦଦ୍ଵୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି।

ଜୀବନଧାରଣର ଅଧିକାର, ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା, ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ସ୍ଵାଧୀନତା, ସ୍ଵାଧୀନ ବିଚରଣ ଆଦି ଅଧୁକାର ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଅମାନବିକ ନିର୍ମମ ଅତ୍ୟାଚାର, ଦାସତ୍ଵ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଗିରଫ ଆଦି ବିଷୟ ପ୍ରଥମ ସନନ୍ଦର ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ହୋଇଥିବାବେଳେ କାମ କରିବାର ଅଧୂକାର, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବୀୟ ପରିବେଶ, ଶ୍ରମିକ ସଂଗଠନ ଗଠନ ଓ ଯୋଗଦାନ, ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ଓ ବୀମା, ପରିବାର ଗଠନ, ବିବାହ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନ ମତ ପ୍ରଦାନ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର, ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାର ଅଧୁକାର ଆଦି ଦ୍ବିତୀୟ ସନନ୍ଦର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅଟେ ।

(ଗ) ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଂପର୍କିତ ଆମେରିକୀୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନୁମୋଦିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସ୍ଵରୂପ – ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନୁମୋଦିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର ୧୯୭୮ ମସିହାଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଆସୁଅଛି । ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ଜଣେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିରୂପେ ପରିଚିତ ହେବା ଓ ସମ୍ମାନରସହ ଜୀବନଧାରଣ କରିବା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ନିରାପତ୍ତା, ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ନୈତିକ ସଂହତି ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆଦି ମୁଖ୍ୟ ମାନବିକ ଅଧୂକାରରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଛି । ସମାଜର ମୌଳିକ, ପ୍ରାଥମିକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂଗଠନରୂପେ ପରିବାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟ ପ୍ରଦାନ (Right to Asylum) ମଧ୍ୟ ସ୍ବୀକୃତିଲାଭ କରିଛି ।

(ଘ)୧୯୫୨ ମସିହାର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଘୋଷଣାନାମା ଓ ୧୯୯୫ ମସିହାର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ବିରୋଧୀ, ଅତ୍ୟାଚାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଲୋପ, ସାର୍ବଜନୀନ ମହିଳା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଉତ୍ତମ ସନ୍ତାନକ୍ଷମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଦି ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯାଇଛି ।

୧୯୯୫ ମସିହାର ବେଜିଂ ଘୋଷଣାନାମା ଯାହାକି ଚତୁର୍ଥ ବିଶ୍ବ ମହିଳା ସମ୍ମିଳନୀ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା, ତାହା ମହିଳାମାନଙ୍କ ମାନବିକ ଅଧିକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ।
ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ଦାସତ୍ଵ ବିରୁଦ୍ଧରେ, ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ଶିଶୁ ଅଧୂକାର ସମ୍ପର୍କିତ ଘୋଷଣାନାମା, ୧୯୬୫ ମସିହାର ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ସମ୍ପର୍କିତ ଘୋଷଣାନାମା ସେହି ସମ୍ପର୍କିତ ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ କରିଥାଏ ।

ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଉତ୍ତେଜନା ହ୍ରାସ, ରାଜନୈତିକ ଶାନ୍ତି, ମାନବିକ ଅଧୂକାର ପ୍ରତି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ତଥା ସଚେତନଶୀଳତା ଆଇନଗତ ପରିବେଶ ଆଦିର ସୀମାରେଖା ମଧ୍ଯରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ପ୍ରକୃତ ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

୪ । ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧ‌ିକାର ଘୋଷଣାନାମାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି, ପ୍ରଦତ୍ତ ଅଧୂକାର, ଏହାର ଭଲ୍ଲଘଂନର କ୍ଷେତ୍ର ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଧିକାର ନ ରହିଲେ ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ଥିତି ରହିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ମନୁଷ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ପଦବାଚ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସାଲିସ୍‌ବିହୀନ ସଂଗ୍ରାମ କରିବାପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଅଧିକାରରୁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ମିଳେ ନାହିଁ । ମଣିଷ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାମନ୍ତବାଦୀ, ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ, ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ, ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ, ଉପନିବେଶବାଦୀ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଛି । ଆମେରିକାର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଘୋଷଣାନାମା ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ଓ ନାଗରିକର ଅଧିକାର ସଂପର୍କୀୟ ଫରାସୀ ଘୋଷଣାନାମା ଜରିଆରେ ମନୁଷ୍ୟର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରଚାରିତ ଓ ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଛି ।

ଏହି ଦୁଇଟି ସଂପର୍କରେ ଆହ୍ବାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଉଦାରବାଦର ପ୍ରସାର ଓ ଦୁଇଟି ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହେଲା ।

ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାରଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତର ଆକ୍ରମଣର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ, ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀମାନେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ସଂସ୍କୃତି ଆଦି କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟ-ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଭେଦଭାବର ପ୍ରାଚୀର ଛିଡ଼ାକରି ମାନବିକ ସ୍ଵାଭିମାନ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଖୋଲା ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କଲେ । ଏହି କାରଣରୁ ମନେହେଲା ଯେ, ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ନ ରଖୂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶାନ୍ତି ଓ ବିକାଶର ଧାରା ସହିତ ସଂଯୋଜିତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଦୁଇଟି ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକା ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ଥିତିକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାପାଇଁ ଜାତିସଂଘ ଗଠନ କଲା । ଏହାର ସନନ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଧାରାରେ ଜାତିସଂଘର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଓ ଜାତି, ଧର୍ମ, ଲିଙ୍ଗ ଓ ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ସବୁ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ସଂପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ବିବରଣୀ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାତିସଂଘ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର କମିଶନ ଗଠନ କଲା । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ସଂପର୍କରେ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚିଠା ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା । ଏହି କମିଶନ ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଂପର୍କୀତ ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ପ୍ରକାଶ କଲା । ମାନବିକ ଅଧୁକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଥିବା ଦର୍ଶନ ହେଲା- “ ଜନ୍ମରୁ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ସମାନ ।

ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେକ ଓ ଚେତନାଶକ୍ତି ଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ସହିତ ଭ୍ରାତୃତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି । ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ପରିଷଦର ଅଧୁବେଶନରେ ୫୮ଟି ଦେଶ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ । ସୋଭିଏତ୍ ଦେଶ ଓ ତା’ର ସମର୍ଥକ କେତେକ ଦେଶ ସେଥ‌ିରେ ନଥିଲା । ଏହି ଘୋଷଣାନାମାରେ ୩୦ଗୋଟି ଧାରା ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଅଧିକାରକୁ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି । ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ।

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର :
ଧାରା ୧ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି ।
ଧାରା ୩ – ଜୀବନଧାରଣ, ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ସଂପର୍କିତ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୪ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଦାସତ୍ଵର ବନ୍ଧନରେ ନ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୫ – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ନିର୍ମମ, ଅମାନବିକ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ହାନିକାରକ ବ୍ୟବହାର ବା ଦଣ୍ଡର ଶିକାର ନହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୭ – ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ଆଇନର ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ।
ଧାରା ୮ – କ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଅଧିକାରର ଅଦାଲତଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଆଇନଗତ ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୯ – ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଅଣଆଇନସମ୍ମତ ଗିରଫ ଓ ଅଟକର ପ୍ରତିରୋଧ ।
ଧାରା ୧୦ – କୌଣସି ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଧାରଣ ବିଚାରଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଆଇନଗତଭାବେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ଦେଶ ବୋଲି ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୧୩ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତ ବିଚରଣ ଓ ବସତି ସ୍ଥାପନ ।
ଧାରା ୧୭ – ସଂପରିଗତ ଅଧୂକାର ।
ଧାରା ୧୮ ଓ ୧୯- ବିବେକ, ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ ଓ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୧୦ – ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାବେଶ ଓ ସଂଘ ଗଠନର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୨ – ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ; କାରଣ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧୂକାର ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
ଧାରା ୨୩ – କାମ କରିବାର ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
ଧାରା ୨୪ – ଅବସର ଓ ବିଶ୍ରାମର ସ୍ଵାଧୀନତା ଏବଂ ଦରମାଯୁକ୍ତ ଛୁଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୫ – ଉତ୍ତମ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
ଧାରା ୨୬ – ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତିର ଅଧ୍ବକାର ।
ଧାରା ୨୮ – ଅଧିକାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ସାମାଜିକ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ।
ଧାରା ୨୯ ରୁ ୩୦ – ସମାଜ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନ ।

ମାନବିକ ଅସ୍ଵୀକାରର ଗୁରୁତ୍ଵ : ମାନବିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ବ ସର୍ବଜନବିଦିତ । ଏହି ଅଧିକାଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତିରେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ନିମ୍ନମତେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ।

• ଉପନିବେଶବାଦଦ୍ବାରା ଶୋଷିତ ମନୁଷ୍ୟର ମୁକ୍ତି
• ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ମାନବ ସମୁଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ସହଯୋଗ ସ୍ଥାପନ ଓ ବୁଝାମଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠା
• ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ଵୀକୃତି ପ୍ରଦାନ
• ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନକୁ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅପରାଧ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ

ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ :
ନିମ୍ନଲିଖତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ଘଟିଥାଏ ।

• ଗୋଟିଏ ଦେଶକୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ଆକ୍ରମଣ ବା ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ଅକ୍ତିଆରରେ ଥ‌ିବା ଦେଶରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ଘଟେ ।
• ଯୁଦ୍ଧବେଳେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହୁଏ ।
• ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି ଯୋଗୁଁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଙ୍କୁଚିତ ହୁଏ ।
• ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ଓ ଉପନିବେଶବାଦର ପ୍ରଭାବ
• ପୋଲିସ୍ ଓ ନିରାପତ୍ତା ବାହିନୀର ମାତ୍ରାତ୍ତ୍ଵିକ କାର୍ଯ୍ୟ
• ଆତଙ୍କବାଦ ଓ ହିଂସାର ପ୍ରସାର
• ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନୁନ୍ନତି
• ଶିକ୍ଷା ଓ ସଚେତନତାର ଅଭାବ
• ସାମାଜିକ କୁ-ପରମ୍ପରା
• ଦମନମୂଳକ ଆଇନର ପ୍ରଣୟନ ଓ କଠୋର ପ୍ରୟୋଗ ।
• ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ତୀବ୍ର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ।

ମାନବିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର ଆୟୋଗ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକ ମାନବିକ ଅଧୂକାର ସଂପର୍କିତ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରହିଛନ୍ତି । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ରହିଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Grammar ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ

୨. ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ :

‘ସଂପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର’ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଲିଖନ କଳା :
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପତ୍ର, ଆଫିସିକ ପତ୍ର ଓ ବାଣିଜ୍ୟିକ ପତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି, ପଦବୀଧାରୀ ଓ ସଂସ୍ଥାଠାରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭିଭିରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା, ସମୂହ ସ୍ଵାର୍ଥ, ସମୂହ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ସାର୍ବଜନୀନ ଗଣ ସଚେତନତା ନିମନ୍ତେ ଏ ଶ୍ରେଣୀୟ ପତ୍ରର ମହନୀୟ ଭୂମିକା ରହିଛି । ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ରରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସମସ୍ୟା, ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ବାଦ ବିଷୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା, ପାରମାର୍ଶିକ ତଥ୍ୟ ବିଚାର ପ୍ରଦାନ, ପ୍ରକାଶିତ ସମ୍ବାଦ ବିଷୟରେ ସମର୍ଥନସୂଚକ – ଅଭିଯୋଗସୂଚକ – ନିନ୍ଦା ଓ ପ୍ରଶଂସାମୂଳକ ପତ୍ର ବିନିମୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ ହୋଇଥାଏ ।

ନିରପେକ୍ଷତା ଓ ସମୂହ ପ୍ରୟୋଜନକୁ ଦେଖ୍ ସମ୍ପାଦକ ପ୍ରକାଶ କରିବା ହେବେ । ତେଣୁ ଏ ଧରଣର ପତ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ପର୍ଶ ଓ ଭାବନାସମୂହ ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇ ଲେଖାଯିବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ଯେଉଁ ପତ୍ରରେ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ତଥ୍ୟ, ସାଂପ୍ରତିକ ସମସ୍ୟା, ସତ୍ୟାଶ୍ରୟୀ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ, ସେହି ପ୍ରକାରର ପତ୍ରକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସଂପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ବା ଓ ଏଥୂ ନିମନ୍ତେ ସେ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଶ୍ରେଣୀୟ ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ କୌଶଳ ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତରେ ଧାରଣା ଦିଆଗଲା ।

• ସାମୂହିକ ସମସ୍ୟା, ଦୈବୀ ଦୁର୍ବିପାକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ମାନବୀୟ ସମ୍ବେଦନା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସମ୍ବାଦ ହେବା ବିଧେୟ ।
• ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ ସମୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ, ସରଳ, ସିଧାସଳଖ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ ଭାଷା ବ୍ୟବହୃତ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।
• ବିଷୟବସ୍ତୁ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଲେଖାଯିବା ଉଚିତ ।
• ସମ୍ବାଦ ବାସ୍ତବ, ସଠିକ, ଚିନ୍ତାମୂଳକ ଓ ଯଥାର୍ଥ ହେବା ଉଚିତ ।
• ସମ୍ବାଦର ବିଷୟବସ୍ତୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହୋଇଥିବା ବିଧେୟ ।
• ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ କାଳରେ ଶଈର୍ଷକ (ଶିରୋନାମା), ସୂଚନା, ବିବରଣୀ ଓ ସମାପ୍ତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବା ବିଧେୟ ।

(୧) ଶୀର୍ଷକ (Heading) : ସମ୍ବାଦର ଶୀର୍ଷକ ଚମତ୍କାର ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ, ଯାହାକି ସମଗ୍ର ଘଟଣାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସାରକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିପାରୁଥବ ।
(୨) ସୂଚନା : ଏହା ଶିରୋନାମା ତଳେ ସାମାନ୍ୟ ମୋଟା ଓ ଛୋଟ ଅକ୍ଷରରେ ଲେଖାଯାଇଥାଏ, ଯାହାକି ମୂଳ ଘଟଣାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହା ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ତଥା ଆକର୍ଷଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ । ଏହା ଲେଖିଲାବେଳେ ସାମ୍ବାଦିକ କିଏ (Who), କ’ଣ (What), କେତେବେଳେ (When), କେଉଁଠାରେ (Where) ଏବଂ କାହିଁକି (Why) ଆଦି ୫ଟି ବିଷୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ।
(୩) ବିବରଣୀ : ଉପଯୁକ୍ତ ବିବରଣୀ ଉପସ୍ଥାପନ ନ ହେଲେ ସମ୍ବାଦ ପରିବେଷଣ ଚମତ୍କାର ହୋଇପାରେନା ।
(୪) ସମାପ୍ତି : ସମ୍ବାଦର ସମାପ୍ତି ଯଥୋପଯୁକ୍ତ ହେଲେ ତାହା ପାଠକକୁ ଅଧ‌ିକ ଆକର୍ଷିତ କରେ ।

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଣ୍ଠ ପ୍ତଶ୍ମାବଲାଭ ଉରର :

ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର । ପ୍ରାୟ ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ହେବ ।

୧। ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ହଇଜା ବ୍ୟାପୁଥ‌ିବାର ଏକ ସମ୍ବାଦ ଲେଖି କୌଣସି ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜକୁ ପଠାଅ ।
ଉତ୍ତର :
ସମୟ, ମଞ୍ଚେଶ୍ୱର ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର ।
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିଶ୍ବାଳ
ଗୋପିଆକୁଦ

ଅଣନ୍ତେଲା ଯୋଗ୍ମ ଦୃକଲା ତ୍ୟାପ୍ଛି

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା, ଗୋପିଆକୁଦ ଅଞ୍ଚଳରେ ହଇଜା ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏଠାରେ ଏକ ସପ୍ତାହ ଧରି ୧୦ ଜଣରୁ ୧୫ ଜଣ ଲୋକ ହଇଜା ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହୋଇ, ନିକଟସ୍ଥ କୁଜଙ୍ଗ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ରକୁ ଯାଇ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସୁସ୍ଥ ହୋଇ ୪ ଜଣ ଘରକୁ ଫେରିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟମାନେ ଚିକିତ୍ସାଧୀନ ଅଛନ୍ତି । ଏଣେ ଗାଁରେ ଆଉ କେତେ ଜଣ ହଇଜା ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ, ଘରୋଇ ଭାବେ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଛନ୍ତି । ଏଭଳି ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାର କରୁଛନ୍ତି ।

ପାଣି ସିଝାଇ ପିଇଲା ଭଳି ସଚେତନତା ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନାହିଁ । ଫଳରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଗଣ୍ଡକିପୁର, ମାଳହଙ୍କା, ଉଆସଡ଼ିହ ଆଦି ଗ୍ରାମରେ ଆତଙ୍କ ଖେଳିଯାଇଛି । ଏପରିକି ସେହି ଗ୍ରାମକୁ ବାହାର ଗ୍ରାମରୁ ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବଙ୍କ ଯିବା ଆସିବା ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି । ତାହେଲେ ରୋଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରନ୍ତା । ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ବିଭାଗ ଏଥପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନ ଦେଲେ ପରିସ୍ଥିତି ଅସମ୍ଭାଳ ହେବ ବୋଲି

୨। ତୁମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବାର୍ଷିକ ବିବରଣୀର ଏକ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
କିମ୍ବା, ତୁମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବର ଏକ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉତ୍ତର :
ସମାବଳ,
ସମ୍ବାଦ, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର-୧୦
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ଶାଶ୍ଵତା ମହ୍ତାକୁଡ଼
ସଭାପତି, ଛାତ୍ରୀ ସଂସଦ
ପଆଁୟତ ମହିଳା ମହାବିଦ୍ୟାଲଗ୍ନ, ବାଲଁଥା

ପଞ୍ଚୟତ ମଦିନା ମଦ୍ରାବିଦ୍ୟାଳକର ବାପକ ଭମବ

କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ ଅଧୀନରେ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ପଞ୍ଚାୟତ ମହିଳା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ବାଲିଆ । ଗତ ତା ୧୪.୪.୨୦୧୬ ରିଖ, ସୋମବାର ଛାତ୍ରୀ ସଂସଦର ସଭାପତି, ଶାଶ୍ଵତୀ ମହାକୁଡ଼ଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି । ଏହି ସଭାରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଏହି ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀର ବିଧାୟକ ଡକ୍ଟର ବିଭୁତି ମିଶ୍ର । ପୁନଶ୍ଚ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବାକୁ, ମୁଖ୍ୟଅତିଥୁ ଭାବେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଡି.ଏଲ୍.ସି. ନିରୁପମା ପଣ୍ଡା । ମୁଖ୍ୟବକ୍ତା ଭାବରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଜଗତର ଅଭିନେତା ତଥା ଅଧ୍ୟାପକ ବିକାଶ ଲେଙ୍କା ।

ସ୍ଵାଗତ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ପରିବେଶକୁ ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍‌ଧ କରି ଦେଇଥିଲା । ଛାତ୍ରୀ ସଂସଦର ସଭାପତି ଶାଶ୍ୱତୀ ମହାକୁଡ଼ ବାର୍ଷିକ ବିବରଣୀ ପାଠ କରିଥିଲେ । ଅଧ୍ୟାପିକା ରୀନା ମହାନ୍ତି ଅତିଥ୍‌ଙ୍କର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ ପରେ ସଭାକାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସଭା ଶେଷରେ ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଉକ୍ତ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ଅଧ୍ୟାପକ, ଅଧ୍ୟାପିକା ଓ ଛାତ୍ରୀମାନେ ସହଯୋଗ କରି ଉତ୍ସବଟିକୁ ସରସ ସୁନ୍ଦର କରିଥିଲେ ।

୩। ଦୁର୍ନୀତିଖୋର ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ଯୋଗୁ ପଞ୍ଚାୟତର ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଆଗେଇ ପାରୁନଥ‌ିବାରୁ ଏକ ସମ୍ବାଦ ଲେଖ ।
ସମ୍ପାଦକ,
ସମାଜ, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଭବନ, କଟକ-୧
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ଭଗବାନ ପଣ୍ଡା
ମଲଂରାଲପୁର

ସ୍ମବିଧାବାଦା ସରପଞ୍ଚ

ମଙ୍ଗରାଜପୁର ପଞ୍ଚାୟତ, କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ ଅଧୀନରେ ଥିବା ବଡ଼ ପଞ୍ଚାୟତ । ଏହି ପଞ୍ଚାୟତର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ଦଶ ହଜାରରୁ ଅଧ୍ବକ ହେବ । ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ଏହି ପଞ୍ଚାୟତରେ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଗ୍ରାମୀଣ ବିକାଶ ଯୋଜନା ଅତି ସଫଳ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସୁଥିଲା । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନର ସରପଞ୍ଚ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ସୁଚାରୁ ରୂପେ ପରିଚାଳନା କରୁନାହାଁନ୍ତି । ଗ୍ରାମର ବିକାଶ ପାଇଁ ଓ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ଥଇଥାନ ପାଇଁ ସରକାର ଯେଉଁ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି, ତାହା ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ସୁପାରିସରେ ଆସୁଥ‌ିବାରୁ, ସରପଞ୍ଚ ବେଶ୍ ଫାଇଦା ଉଠାଉଛନ୍ତି । ଏପରିକି ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି,
ପାଇବା କଥା, ସେମାନଙ୍କୁ ଦେବାପାଇଁ ସୁପାରିସ କରୁନାହାଁନ୍ତି; ମାତ୍ର ଯେଉଁମାନେ ଭତ୍ତା ପାଇବା କଥା ନୁହେଁ, ସେମାନେ ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ସୁପାରିସରେ ତାହା ପାଉଛନ୍ତି ।

କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ସାହି ସାହି ମଧ୍ୟରେ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ଲାଗିଲେ, ସରପଞ୍ଚ ତାହାର ଆପୋସ ମିଳାମିଶା ନ କରି, ବରଂ ଧନୀ ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କୁ ସହାୟ ହେଉଛନ୍ତି । ବିଶେଷକରି ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ବ୍ୟକ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସରପଞ୍ଚ ଅଲଗା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନାରେ, ତାଙ୍କ ସାନଭାଇକୁ କାମ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ଦେଇ, ସେ ନିମ୍ନମାନର କାମ କରାଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ସେ ବହୁ ଭାବରେ ଶୋଷଣ କରି ଡରାଇ ରଖିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉପର ସ୍ତରକୁ ଦରଖାସ୍ତ କଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ଫଳ ମିଳୁନାହିଁ । ଯଦି ଏହିଭଳି ସରପଞ୍ଚ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଆମ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହିବେ, ତାହେଲେ ଆମ ପଞ୍ଚାୟତକୁ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଆସୁଥିବା ଯୋଜନା ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

୪ । ଜାଗର ଉପଲକ୍ଷେ ଗାଁରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସାତ ରାତି ବାଦୀପାଲା ବିଷୟରେ ସମ୍ବାଦଟିଏ ଲେଖ ।
ଉଉର :
ସମ୍ପାଦକ,
ଧରିତ୍ରୀ, ବି-୨୬, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ୱର -୧୦
ଏ ସମ୍ବାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ଲାଗି ପ୍ରେରଣ କରୁଛୁ । ଆପଣ ଆମ ଅଞ୍ଚଳର ଏହି ବିଶେଷ ସମ୍ବାଦଟିକୁ, ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ତକାଶ କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ।

ସନ୍ତ୍ରରାରେ ବାଦାମାଳା

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା, କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ୍‌ର ସନ୍ତରା ଗ୍ରାମରେ ତା୨.୨.୧୬ରିଖ ମଙ୍ଗଳବାରଠାରୁ ତା ୮.୨.୧୬ରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୀର୍ଘ ସାତଦିନ ଧରି ବାଦୀପାଲା ପରିବେଷଣ କରାଯାଇ, ପାଲା ସଂସ୍କୃତିର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷା କରାଯାଇଛି । ସନ୍ତରାର ଗାଦିମଠରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ହେଲା ଜାଗର ଯାତ୍ରା କରାଯାଉଛି । ଏହି ଯାତ୍ରାରେ ଭକ୍ତମାନେ ଆସି ଜାଗର ଜାଳିବା ସହିତ, ନିରଞ୍ଜନ କର, ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର, ରାଘବ ସୁବୁଦ୍ଧି, ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ବେଉରା, ନିରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡା, ପ୍ରମିଳା ରଥ, ଚିନ୍ମୟୀ ପଣ୍ଡା, ଜାଗୃତି ସେନ ପ୍ରଭୃତି ଗାୟକ/ ଗାୟିକାମାନେ ପୁରାତନ ପାଲା କଥାବସ୍ତୁକୁ, ନୂତନ ଶୈଳୀରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନଙ୍କ ୫ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ବା ବାଦବିବାଦ ଲାଗି ରହେ, ତାହାର ସମାଧାନ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ କରନ୍ତି । ଜାଗର ମେଳାରେ ଭକ୍ତମାନେ ପାଲା ଦେଖି ରାତି ଉଜାଗର ରହି ଜାଗର ଜାଳିଛନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଗ୍ରାମର ଉତ୍ସାହୀ ଯୁବକ, ଅଶୋକ ପାଣି, କ୍ଷୀରୋଦ ସାମଲ, ବିଭୁରଞ୍ଜନ ଜେନା, ଶାଶ୍ୱତ ସାମନ୍ତରାୟ, ସମୀର ଛାଟୋଇ ଆଦି ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ । ଉଦ୍‌ଯାପନ ଉତ୍ସବ ଦିନ ସାଂସଦ ଓ ବିଧାୟକ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ସହିତ, ପାଲା ପରିବେଷଣକାରୀଙ୍କୁ ଉତ୍ତରୀୟ ଓ ମାନପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

୫ । ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଘଟିଥିବା ଯୌତୁକଜନିତ ଅପରାଧକୁ ନେଇ କୌଣସି ଖବରକାଗଜକୁ ଏକ ସମ୍ବାଦ ପଠାଅ ।
ଉତ୍ତର :
ର୍ସମାଦକ,
ପ୍ରଗତିବାଦୀ, ମଞ୍ଚେଶ୍ଵର ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର
ମହାଶୟ,

ଏ ସମ୍ବାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ଲାଗି ପ୍ରେରଣ କରୁଛୁ । ଆପଣ ଆମ ଅଞ୍ଚଳର ଏହି ବିଶେଷ ସମ୍ବାଦଟିକୁ, ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ତକାଶ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ଦ୍ରରେକ୍ତଯ ଦାସ
ବରଦା

ବଧ୍ନନିମ୍ନାତନା ଅରିମୋଗରେ ଶାଶୁ ଗିରଫ

ରଘୁନାଥପୁର, କିଶନ ନଗର ଥାନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ବରଦା ଗ୍ରାମରେ ବୋହୂକୁ ନିର୍ଯାତନା ଅଭିଯୋଗରେ ଜନୈକ ଶାଶୁ ଗିରଫ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହି ଘଟଣାରେ ସ୍ବାମୀ ଓ ଶ୍ଵଶୁର ଫେରାର ଅଛନ୍ତି । ୨୯)ଙ୍କର କିଶନ ନଗର ଥାନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ବରଦା ଗ୍ରାମର କୁମର ସେଠୀଙ୍କ ପୁଅ ପ୍ରତାପକୁମାରଙ୍କ ସହିତ ୨୦୧୫ ଜୁନ୍ ୧୭ ତାରିଖରେ ବୈଦିକ ରୀତିରେ ବିବାହ ହୋଇଥିଲା । ବିବାହ ସମୟରେ ଦାବି ମୁତାବକ କନ୍ୟାଘର ପକ୍ଷରୁ ଯୌତୁକ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ତେବେ ଗତ କିଛି ଦିନ ହେଲା, ଚପଳାକୁ ତା’ର ସ୍ବାମୀ, ଶାଶୁ, ଶ୍ୱଶୁର ଅର୍ଧ ଯୌତୁକ ଆଣିବାକୁ କହି କରାଯାଇଥିଲା । ଦଇବ କୃପାରୁ କିରୋସିନି ଢାଳିବା ସମୟରେ ଗୁହାଳ ଘରୁ ମାରଣା ଗାଈଟି ଫିଟି ଆସିବାରୁ ଶାଶୁ ଓ ନଣନ୍ଦ ଏଥ‌ିରେ ସଫଳ ହୋଇପାରିଲେ ନାହିଁ ।

ସୁଯୋଗ ଦେଖି ଚପଳା ଭାଇ ପ୍ରଫୁଲ୍‌କୁ ଫୋନ୍ କରିଥିଲା ଓ ପଡ଼ିଶା ଘରକୁ ଦୌଡ଼ି ପଳାଇଥିଲା । ସେତେବେଳକୁ ତା’ ଦେହସାରା କିରୋସିନି ଝରୁଥିଲା । ଭାଇ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଆସି ଚପଳାକୁ ଘରକୁ ନେଇ ଯାଇଥିଲା । ଏ ବିଷୟରେ ନିଜେ ଚପଳା କିଶନ ନଗର ଥାନାରେ ଏତଲା ଦେଇଛନ୍ତି । ଘଟଣାରେ ପୋଲିସ୍ ଶାଶୁକୁ ଗିରଫ କରିଛନ୍ତି । କେସ୍ ନଂ – ୧୦୪/୦୬, ପୋଲିସ୍ ଏଯାବତ୍ ଯୌତୁକ ସାମଗ୍ରୀ ଜବତ କରିଥିଲେ ବି ଚପଳାଙ୍କ ସ୍ବାମୀ, ଶ୍ୱଶୁର ଓ ନଣନ୍ଦଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ନାରୀ ନିର୍ଯାତନା ଓ ବଧୂ ନିର୍ଯାତନାକାରୀଙ୍କ ପ୍ରତି କଠୋର ଦଣ୍ଡ ନ ମିଳୁଥିରୁ ଏ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବଢ଼ିଚାଲିଛି ବୋଲି ସାଧାରଣରେ ମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।

୬ | ଖରାଦିନେ ବାରମ୍ବାର ବିଜୁଳି କାଟିବା ଉପରେ ଏକ ସମ୍ବାଦ ଲେଖ ।
ଉତ୍ତର :
ସମ୍ବାଦ, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର-୧୦
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ବିକୁଲିଭ ଲୁଚକାଳି ଖେଳ

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ବିଜୁଳି ବା ଇଲେକ୍ଟ୍ରିର ଉପାଦେୟତା ସମସ୍ତେ ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି । ବିଜୁଳି ଆମ ବଞ୍ଚିବା ଓ ସହଜ ସରଳ ଭାବରେ ଜୀବନଧାରଣ କରିବାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଗଲାଣି । ଆମର କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ୍ ଅଧୀନରେ ଥିବା ବାଗୋଇ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଓ ଏହାର ପାଖଆଖ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ କୁଜଙ୍ଗର ବିଜୁଳି ଯୋଗାଣ ସଂସ୍ଥା ଅଧୀନରେ ରହିଅଛି । ଏହି ସପ୍ତାହେ ହେଲାଣି ଏଠାରେ ବିଜୁଳି ବାରମ୍ବାର କଟାଯାଉଛି । ଏପରିକି ସମୟେ ସମୟେ ପାଞ୍ଚ ମିନିଟ୍ ଆସିଲାବେଳେ ଦଶ ମିନିଟ୍ ଚାଲିଯାଉଛି । ଚାଲିଗଲା ପରେ କେଉଁ ସମୟରେ ବିଜୁଳି ଆସିବ ତାହାର ଠିକଣା ରହୁନାହିଁ । ବିଜୁଳି ସତେ ଯେପରି ଆମମାନଙ୍କ ସହିତ ଲୁଚକାଳି ଖେଳୁଛି । ଖରାଦିନେ ଏଭଳି ଅନିୟମିତ ଭାବେ ବିଜୁଳି କାଟିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହେଉଛି ।

ଗ୍ରୀଷ୍ମର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ରୌଦ୍ରତାପ ସାଙ୍ଗକୁ ଭୀଷଣ ଗୁଳୁଗୁଳିରେ ବୃଦ୍ଧ, ରୋଗୀ ଓ ଶିଶୁମାନେ ନ ଶୋଇ, ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରସାର ହେଉଛି, ସବୁ ଗାଁକୁ ବିଜୁଳି ଆଲୁଅ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ । ମାତ୍ର ଯେଉଁ ଗାଁକୁ ବିଜୁଳି ଆଲୁଅ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି, ତାହା ଠିକ୍ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି କି ନାହିଁ ସେଥୁପ୍ରତି କାହାର ନିଜର ନାହିଁ । ଏହିପରି ଯଦି ବିଜୁଳି ଯୋଗାଣ ବାରମ୍ବାର ବନ୍ଦ ରୁହେ, ତାହେଲେ ଜନସାଧାରଣ ବିଜୁଳି ଯୋଗାଣ ଅଫିସ୍‌କୁ ଘେରାଉ କରିବେ ବୋଲି ଚେତାବନୀ ଦେଇଛନ୍ତି ।

୮। ତୁମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ +୨ ପରିଷଦ କ୍ରିକେଟ ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟରେ ଚମ୍ପିୟନ୍ ହେବା ଘଟଣାକୁ ଭିତ୍ତି କରି ସମ୍ବାଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର |
ଭଉର :
ସମ୍ପାଦକ,
ସମ୍ବାଦ, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର-୧୦
ମଦ୍ରାଣଯ୍ ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ କାଗଜରେ ସ୍ବାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ରାଧାମାଧବ ପତି
କ୍ତିଡ଼ା ସମାଦଜ
ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ନୂଆଗାଁ

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ନୂଆଗାଁରେ ଗତ ତା ୭.୪.୧୬ରୁ ୧୪.୪.୧୬ ଦୀର୍ଘ ଆଠଦିନ ଧରି କ୍ରିକେଟ ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ +୨ ପରିଷଦର ସ୍ଵୀକୃତି ନେଇ, ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ୧୫ଟି କଲେଜ ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ ଆରମ୍ଭ ଦିନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଅଧ୍ୟାପିକା ଏବଂ ଅଧ୍ଯକ୍ଷ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଖେଳୁଆଡ଼ ମନୋବୃତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ଖେଳଦ୍ୱାରା ଶରୀର ଓ ମନ ସୁସ୍ଥ ରହେ ବୋଲି ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଭିମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଦୀର୍ଘ ଆଠଦିନ ଧରି ଖେଳୁ ସୁଚାରୁରୂପେ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ, ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାତ୍ର ସଂସଦର ସଦସ୍ୟମାନେ । ଏହି ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ଦୁଇ ଥର ଖେଳିବାକୁ ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ପଞ୍ଚାୟତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ଜଗନ୍ନାଥପୁର ଏବଂ ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ନୂଆଗାଁ ମଧ୍ୟରେ ଫାଇନାଲ୍ ଖେଳ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ଶେଷରେ ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭାର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା । +୨ ପରିଷଦର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ସହିତ, ଚମ୍ପିୟନ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଟ୍ରଫି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

୯ା ପୋଲିସ୍ମର ର୍ମମଯୋଚିତ ପଦଯେପ ଯୋଗୁ ଏକ ବଢ଼ ଧରଣର ତକାୟତି ଉଦ୍ୟମ ପଣ୍ଡ ହୋଲଥିବା ପଟଣାର ଏକ ଦେଉ ଲେଖ |
ଉତ୍ତର :
ଏକ ଖବର ଲେଖ ।
ଧରିତ୍ରୀ, ବି-୨୬, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ୱର – ୧୦
ମଦ୍ରାଣଯ୍ ,
ଏ ପତ୍ମାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ଲ।ଭି ପ୍ତେରଣ କରୁଛ | ଆପଣ ଆମ୍ମାନକ ସମାପନା ହଦଯମ କରି ଏହାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ।

ରଶ୍ନନାଥ ମହାନ୍ତି
ପଅଁପଲ୍ଲା

ପୋଲିସ୍ ଚଡ଼ାଇରେ ଡକାୟତି ଯୋଜନା ପଣ୍ଡ

ଗତକାଲି (ତା ୧୫.୭.୧୬, ଶୁକ୍ରବାର), ତିର୍ତ୍ତୋଲ ପୋଲିସ୍ ଏକ ଡକାୟତ ଦଳକୁ ଧରିବା ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି । ତିର୍ତ୍ତୋଲ ଥାନା ଅଧୀନରେ, ଦୁଇମାସ ଭିତରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ସାତୋଟି ଡକାୟତି ହୋଇଯିବାରୁ ପୋଲିସ୍ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା । ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ସେମାନେ ଜାଣି ପାରିଥିଲେ, ସବୁ ଡକାୟତିଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟ ଏକ ପ୍ରକାର ଥିଲା । ଡକାୟତମାନେ ରାତି ପ୍ରାୟ ଗୋଟାଏରୁ ଦୁଇଟା ଭିତରେ, ପଛପଟ ଗ୍ରିଲ୍ ଭାଙ୍ଗି ଘରେ ପଶି ଡକାୟତି କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ହସ୍ତରେ ମାରଣାସ୍ତ୍ର ଓ ବୋମା ଥିବାର ବିଶେଷ ସୂତ୍ରରୁ ଖବର ମିଳିଥିଲା । ଏଭଳି ଡକାୟତିକୁ ରୋକିବାପାଇଁ ଏବଂ ଡକାୟତଙ୍କୁ ଧରିବା ପାଇଁ ପୋଲିସ୍ ତତ୍ପର ହୋଇଥିଲା । ପୋଲିସ୍‌ ଖବର ମିଳିଥିଲା, ବନବିହାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପଡ଼ିଆରେ କେତେକ କରିଥିଲା । ସାତଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପାଞ୍ଚଜଣ ଧରା ପଡ଼ିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଉ ଦୁଇଜଣ ଖସି ପଳାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ନିକଟରୁ ବୋମା ଭିଡ଼ିବା ଜିନିଷ, ଚାରୋଟି ରିଭଲଭର, ୨୦ଟି ଅଫୁଟା ଗୁଳି ଏବଂ କେତେକ ନିଶା ସାମଗ୍ରୀ ଜବତ କରାଯାଇଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ଅତି ଚତୁରତାର ସହ ଏବଂ ସତର୍କତାରେ ଡକାୟତଙ୍କୁ ଧରିଥିବାରୁ, ଯୋଜନା କରୁଥିବା ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ଡକାୟତି ଉଦ୍ୟମ ପଣ୍ଡ ହୋଇଥିଲା । ଗିରଫ ହୋଇଥିବା ଡକାୟତମାନଙ୍କୁ କୋର୍ଟ ଚାଲାଣ କରାଯାଇଛି । କେବଳ ତିର୍ତ୍ତୋଲ ପୋଲିସ୍‌ଙ୍କ ପାଇଁ ଡକାୟତମାନେ ଧରାପଡ଼ିଥିବାରୁ, ଜନସାଧାରଣ ଆଶ୍ୱସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

୧୦ । ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ନୂଆ କରି ଏକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିବାର ଖବରଟିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉତ୍ତର :
ସମାଦଳ,
ପ୍ରମେୟ, ଜାଗମରା, ଭୁବନେଶ୍ଵର
ମଦାଶୟ,
ଇକ୍ତ ସମ୍ପାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରତପାଳ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରେରଣ କଲୁ | ଏହାକୁ ଆପଣକ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ।

ବିଶ୍ଵନାଥ ରଥ
କୁଲଲ

ନୂତନ ବ୍ୟାଙ୍କ ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର (ତା ୧୫.୫.୧୬) କୁଜଙ୍ଗ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ । ଏଠାରେ ତିନୋଟି କଲେଜ, ଚାରୋଟି ହାଇସ୍କୁଲ, ତହସିଲ ଅଫିସ୍, ବ୍ଲକ୍ ଅଫିସ୍, ଟ୍ରେଜେରି ଏବଂ ଦୁଇଟି କୋର୍ଟ ରହିଛି । ଏହି ସ୍ଥାନରେ ପୂର୍ବର ଦୁଇଟି ଜାତୀୟକରଣ ବ୍ୟାଙ୍କ ଓ ଦୁଇଟି ଘରୋଇ ବ୍ୟାଙ୍କ ରହିଥିଲା । ଯେହେତୁ ଏହା ଏକ ବ୍ୟବସାୟିକ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥାନ, ତେଣୁ ଏଠାରେ ଏହି କେତୋଟି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସବୁବେଳେ ଭିଡ଼ ଲାଗି ରହୁଥିଲା । ଲୋକମାନେ ସେବା ପାଇବାପାଇଁ ଲାଇନ୍ ଦେଇ ଘଣ୍ଟା ଘଣ୍ଟା ଅପେକ୍ଷା କରୁଥିଲେ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଏଠାରେ, କୁଜଙ୍ଗର ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତା (କଟକ-ପାରାଦ୍ଵୀପ ରାସ୍ତା) ନିକଟରେ ଏକ ନୂତନ ବ୍ୟାଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା । ଗତକାଲି ସିଣ୍ଡିକେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍ଗ୍‌ର ଏକ ନୂତନ ଶାଖା ଏଠାରେ ଖୋଲାଯାଇଛି । ସେହି ବ୍ୟାଙ୍କର ଅଧ୍ଯକ୍ଷ ଓ ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ଫିତା କାଟି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଥିଲେ । ଉପସ୍ଥିତ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ବଣ୍ଟାଯାଇଥିଲା । କେତେକ ଗ୍ରାହକ ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଏହି ସିଣ୍ଡିକେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଯୋଗୁ, ଏହି ର୍ଥଞ୍ଚଲର ଲଗାପାଧାରଣରେ ଅର୍ଥରାଶି ଲେଖ ଦେଶରେ ସ୍ନବିଥା ଦେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଇଛି |

ଅତିରିକ୍ତ ପୃଣୋଉର

୧। ତୁମ ଗ୍ରାମର ‘ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନା’ ଅନୁସାରେ ନିର୍ମାଣଧୀନ ରାସ୍ତାର ନିମ୍ନମାନର କାର୍ଯ୍ୟ ସପକରେ ହକି ଆକଷଣ କରିବା ଉଦେଶ୍ୟରେ ଦୈନିକ ସବାଦପତ୍ରର ସଂପାଦନକରୁ ପତ୍ର ଲେଖ |

ତା ୧୫.୭.୨୦୧୬

ସମ୍ମାନନାମ ସଂପାଦକ, ସମାଜ
ଗୋପବନ୍ଧୁ ଭବନ, କଟକ – ୧
ମଦ୍ରାଣଯ,
ଆମେ ଗୋପୀନାଥପୁର ଗ୍ରାମବାସୀବୃନ୍ଦ ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକାରେ ଆମ ଗ୍ରାମରେ ନିର୍ମିତ ହେଉଥ‌ିବା ‘ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ ସଡ଼କ ଯୋଜନା’ର ନିମ୍ନମାନର ରାସ୍ତାକାମ ସଂପର୍କରେ ଅଭିଯୋଗଟି ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରଦାନ କରୁଛୁ । ଆପଣ ଏହାର ପ୍ରକାଶ କରି ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଓ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ପାଖରେ ଏଥପ୍ରତି ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଆମକୁ ସହଯୋଗ କରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରୁଛୁ ।

ଆପଣକର ନିଶସ୍ତ୍
ଣ୍ଠାମବାପାବନ୍ଦ, ଗୋପାଳାଥପୁର

” ଗୋପାନାଥପୁର ପ୍ରାପ ସତଲ ଯୋଜନାର ରାସ୍ତା କାପରେ ଦ୍ବେରଫେର “

ଗ୍ରାମ୍ୟ କନତାର ଦାଶସ୍ଥାଯା ସ୍ନବିଧାପାଇଁ ‘ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରାପ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନା ” ଏକ ଗଣଦିତୈଯା ସେବାପୂଜକ ଯୋଜନା । ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଆମ ଗ୍ରାମକୁ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତା ସହିତ ସଂଯୋଗପାଇଁ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ହେଡ୍‌କ୍ୱାର୍ଟରଠାରୁ ଆମ ଗ୍ରାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୫ କି.ମି. ରାସ୍ତା ପାଇଁ ଟେଣ୍ଡର୍ ଆହ୍ଵାନ କରାଯାଇଥିଲା । ବହୁ ଅଭିଯୋଗ ପରେ ବର୍ତ୍ତମାନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ମାତ୍ର ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି କାର୍ଯ୍ୟାଳୟର କେତେକ ସ୍ଵାର୍ଥପିପାସୁ କିରାଣି, ସହକାରୀ ଯନ୍ତ୍ରୀ, ବି.ଡ଼ି.ଓ., କଂକ୍ରିଟ୍ ରାସ୍ତା ସ୍ଥାନରେ ୩ ଇଞ୍ଚ୍ କଂକ୍ରିଟ ଓ ପାଣିଯୋଡ଼ ଉପରେ ପୋଲ ନିର୍ମାଣ ଖୁବ୍ ନିମ୍ନମାନର ହୋଇଛି ।

ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ମାଟିପଡ଼ି ରୋଲର ମଧ୍ଯ ଚଳାଯାଇ ମାଟିକୁ ମଧ୍ଯ ଉପଯୁକ୍ତ ଚାପ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ । ଏଥପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାପାଳ, ବିଭାଗୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ବିଭାଗକୁ ବାରମ୍ବାର ଅଭିଯୋଗ ଜଣାଇଲେ ବି ଯଥାର୍ଥ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉନାହିଁ । ରାଜନୀତି ଓ କ୍ଷମତା ପାଖରେ ସରକାରୀ ଅର୍ଥ ଆତ୍ମସାତ୍ ହେଉଛି । ଏହି ମର୍ମରେ ସରକାରୀ ଉଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରାଯାଉଛି । ନଚେତ୍ ଗ୍ରାମବାସୀ ଆନ୍ଦୋଳନପାଇଁ ବାହାରିବା ସାର ହେବ ।

୨। ତୂପ ମଦ୍ରାଢିଦ୍ୟାଳୟରେ ର୍ଥପାପନା ଓ ପରିଚାଳନା ସମକରେ ପୂବ ପ୍ତକାଣିତ ଅତିସନ୍ଧିତ୍ସଲଲ ସମାଦନ୍ତ ପ୍ରତିବାଦ କରି ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ସାକ୍ଷୀପୁର ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ।
ତା. ୧୪.୭.୧୬
ସଂପାଦକ, ଦୈନିକ ‘ସମୟ’,
ମଥେଣ୍ୟଉ, ରବନେଶ୍ବର
ମହାଶୟ,
‘ସମୟ’ର ତା. ୧୩.୬,୧୬ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ସମ୍ବାଦଟିର ବିବରଣୀ ଆମ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିଛି । ସେଥ‌ିରେ ଆପଣଙ୍କର ସାମ୍ବାଦିକ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଘରୋଇ ଟ୍ୟୁସନରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିବା, ଘରୋଇ କୋଚିଂ ସେଣ୍ଟର ପରିଚାଳନା କରିବା, ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଅଧ୍ୟାପିକାମାନେ ୩୦ ଭାଗ ମାତ୍ର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶେଷ କରିବା, ବିନା ଛୁଟି ଦରଖାସ୍ତରେ ଶ୍ରେଣୀରେ ପାଠଦାନ ନ କରି ଘରେ ଅଭିଯୋଗ କରି ତାହାର ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେବାକୁ ଉଚିତବୋଧ କରୁଛି । ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ବିଗତ ୩ ବର୍ଷର ପରୀକ୍ଷା ଫଳରେ ଆମ୍ଭ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ୭୫% ଭାଗ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଆସୁଛନ୍ତି । ପ୍ରତିବର୍ଷ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଧ୍ୟାପକ ଡିସେମ୍ବରରୁ ଜାନୁୟାରୀ ମଧ୍ୟରେ ଶେଷ କରିଥା’ନ୍ତି ଓ ଏକମାସ ଆମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ଅଧ୍ୟାପିକା ଟ୍ୟୁସନ କିମ୍ବା ଘରୋଇ କୋଚିଂ ସେଣ୍ଟରରେ ସଂପୃକ୍ତ ଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ପ୍ରମାଣ ଛାତ୍ରଭାବରେ ମୁଁ ଅନୁଭବ କରିଛି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ କଲେଜ ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ଆଗଧାଡ଼ିର ଆଦର୍ଶ ପାଖରେ କରିଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେଇ ଆଗାମୀ ଦିନରେ କୌଣସି ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟରହିତ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରକାଶ ନକରିବାକୁ ବିନମ୍ର ଅନୁରୋଧ ଛାତ୍ର ସମାଜ ତରଫରୁ କରାଯାଉଅଛି ।

ଆପଣଙ୍କର ବିଶ୍ୱବି
ସଭାପତି, ଛାତ୍ର ସଂସଦ
ପରାପତି, ଛାତୃ ସମଦ
ସାପ୍ରାପ୍ଟର ମନ୍ତ୍ରାବିଦ୍ୟାନଗ୍ନ, ପୁରା

୩ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଯାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷା ଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତ୍ରରରେ କାମ୍ବିକାପା ବାତି ଜଯାର ତୁମ କଲେଜର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ଏକ ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାଭାବରେ ପ୍ରକୃତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା କେବେ ?

ତା. ୨୪.୨.୧୬

ସପାଦକ, ସମ୍ବାଦ
ଏ-୬୨, ନୟାପଲ୍ଲୀ, ଭୁବନେଶ୍ବର-୩
ମଦ୍ରାଣକ୍ଷ,
ସଂପ୍ରତି ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକା ସହିତ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ପତ୍ରିକାର ମୁଖ୍ୟପୃଷ୍ଠାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ଯେ ସରକାର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଭାବରୁ ଓଡ଼ିଆ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଉଠାଇଦେଲେ । ପୂର୍ବରୁ ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର ଭାଷାପ୍ରୀତିକର କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ +୩ ଶେଷ ବର୍ଷ ଶିକ୍ଷାଧାରାରୁ ମାତୃଭାଷା ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଆଗକୁ ବି ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ଓଡ଼ିଆ ବର୍ଷକୁ ଉଠାଇ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମକୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଲାଗୁଛି ଯେ ଚୀନ, ରୁଷ୍ଠ, ଜାପାନ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଜର୍ମାନୀ ଭଳି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଗବେଷଣା, ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଉଛି । ସେଠି ଭାଷା ଜାତିର ସ୍ବାଭିମାନ ଓ ଅସ୍ମିତା; ଏକ ପାଠ ବିଷୟ ମାତ୍ର ନୁହେଁ ।

ମାତ୍ର ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଭାଷାଶିକ୍ଷା ଓ ଭାଷାଜ୍ଞାନକୁ ନେଇ ସ୍ବାଭିମାନ କରିବାର ଯେ ହୁଏ ଏକଥା ଭାଷାଭିଭିକ ଏକଦା ୧୮୩୮ରେ ଓଡ଼ିଶାର ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ସରକାର ମାତ୍ର ୧୫ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଉପଯୁକ୍ତ ବିରାମଚିହ୍ନ ରଖ୍ ସର୍ବତ୍ର ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରଚଳନ କରିପାରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଆମ୍ଭେ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇବା ପରେ ୧୯୫୪|୧୯୬୬|୧୯୮୩/୧୯୮୫/୧୯୯୧/ ୧୯୯୬ ଆଦି ରାଜନୀତିକ- ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ସରକାର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଫିସ୍, ଶିକ୍ଷାଧାରା, ଆଫିସିକ କାଗଜପତ୍ର, ନାମଫଳକ, ପ୍ରଚାରପତ୍ର, ଘୋଷଣା ବୋଲି ଇତ୍ୟାଦିରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ନିୟମ କରି ମଧ୍ୟ ଏଯାବତ୍ ପ୍ରଚଳନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛି । ଏହାର କାରଣ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ଅବହେଳା ଓ ମିଥ୍ୟା କୂଟନୀତି ଭାଷା ସ୍ବାଭିମାନରେ ବାଧକ ହୋଇଉଠିଛି ।

ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଅପଦସ୍ଥ ହେଉଥ‌ିବାର ଦେଖ‌ିଲେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଲାଗେ । ଏଥୁରୁ ମନେହୁଏ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ସ୍ବାଭିମାନ ବୋଲି କିଛି ନାହିଁ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ହତାଦର କରାଯିବା ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ପରିତାପର ବିଷୟ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଛତୁଫୁଟିଲା ଭଳି ଇଂରାଜୀ ମିଡ଼ିୟମ୍ ସ୍କୁଲ ଖୋଲାଯିବା, ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ବ୍ୟାବସାୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ବାସଗୃହାଦିର ନାମଫଳକ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଲେଖାଯିବା, ବ୍ରତ-ବିବାହାଦି ମାଙ୍ଗଳିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଉପଲକ୍ଷେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥ‌ିବା ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଇଂରାଜୀ ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ଯେଉଁଠି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି, ତାହା ବିକୃତ ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସେହି ବିକୃତ ରୂପ ଉପରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ନଜର ପଡ଼ୁଛି; ମାତ୍ର ତାକୁ ସଜାଡ଼ିବାପାଇଁ କାହାର ଉଦ୍ୟମ ନାହିଁ । ‘ପାଣି ଟାଙ୍କି’ ବୋଲି ଲେଖାଯାଇ ତାହା ସହର ସାରା ଘୂରି ବୁଲୁଛି । ରେଳଗାଡ଼ିର ନାମ ତଥା ଷ୍ଟେସନ୍‌ରେ ଟଙ୍ଗାଯାଇଥ‌ିବା

ରେଳଡ଼ବା, ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଓ ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟ ପ୍ରଭୃତିରେ ‘ଧୂମପାନ ନିଷେଧ’ ପରିବର୍ତ୍ତେ ସର୍ବର୍ତ୍ତ ଧୂମ୍ରପାନ ନିଷେଧ’ ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି । ଶାସନଧାରା ଓ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆମ ମାତୃଭାଷାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ନାହିଁ । ସାରୋଳ ଦାସ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚଳିତ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ଅବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ଏ ଭାଷାର ଶବ୍ଦଶକ୍ତି କମି କମି ଆସୁଛି । ଭାଷାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ହେବାରୁ ପରିଚିତି ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ଓ ପ୍ରଗତି ଶିଳ ହୋଇଉଠୁଛି । ଆମର ବନାନଧାରାରେ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାରରେ ଅନେକ ତ୍ରୁଟି ଉପରେ ପ୍ରତିଦିନ ବହୁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଅବଶ୍ୟ ପଡୁଥବ ।

ମାତ୍ର କେହି କେବେ ପ୍ରତିବାଦ କରିଛନ୍ତି କି ? ଏହାର ସଂଶୋଧନ ନିମନ୍ତେ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନିକଟରେ କେହି କେବେ ଅଭିଯୋଗ କରିନାହାନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷା ସହ ତା’ର ସମୃଦ୍ଧି କାମନା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଭୋଗରାଇରେ ନାମଫଳକ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖାଯିବା ବେଳକୁ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ସ୍ନାତକ ସ୍ତରରେ ଭାଷାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପଢ଼ାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରଶାସନିକ ଭାଷାକୋଷ କୌତୁକ ଶବ୍ଦର ଭଣ୍ଡାର ।

ଆପଣଙ୍କର ବିଶ୍ୱବି
ଛାତ୍ରଛାତ୍ର।ବନ୍ଦି
ମଧୁପ୍ରର କଲେଜ, କଟକ

୪। ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପାହ୍ୟା ରାଜ୍ୟ ଦେବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରି ସଂପାଦକଙ୍କୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ଓଡ଼ିଶାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ପାହ୍ୟା ଦେବାକୁ ଦାବି ।

ତା. ୧୮.୦୨.୧୬

ଫପାଦକ, ଦୈନିକ ପୃକାତନ୍ତ୍ର
କଟକ – ୨
ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକା ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ କେନ୍ଦୃ ସରକାରକ ଣ୍ଟଭଦ୍ଵଯ ଆକପଣ କରିବାକୃ ମାଲ ଓଡ଼ିଶାକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ପାହ୍ୟ ଦେବାକୁ ସଦୟ ବିଚାରପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛୁ । ଏହି ମର୍ମରେ ଆମର ଲିଖୁ ଅନୁରୋଧ ଏହିକି ଯେ ଓଡ଼ିଶା ଖଣିଜ ସମ୍ପଦ, ବନ୍ୟ ସମ୍ପଦ ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ପଦର କ୍ଷେତ୍ର ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସଂପ୍ରତି ବାରମ୍ବାର ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ମରୁଡ଼ି ଭଳି ଦୈବୀ ଦୁର୍ବିପାକର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ କ୍ରମଶଃ ଦରିଦ୍ର ହୋଇପଡୁଛି । ଏ ରାଜ୍ୟର ସମ୍ପଦ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନ ହୋଇ ବିଦେଶକୁ ରପ୍ତାନୀ କରାଯାଉଛି । ମାତ୍ର ରପ୍ତାନୀ ଲାଭାଂଶ ମାତ୍ର ୧୦% ଓଡ଼ିଶାର ଦରିଦ୍ର ଜନସାଧାରଣ ପାଉଛନ୍ତି । ୧୯୯୯ ବାତ୍ୟା ପରେ ଓଡ଼ିଶାର ଆର୍ଥିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତିକୁ ଦେଖ୍ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏହାକୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନର ରାଜ୍ୟ ପାହ୍ୟା ଦେବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ।

ମାତ୍ର ସାତବର୍ଷ ବିତିଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ପିଲା ବିକ୍ରି, କନ୍ୟା ସନ୍ତାନ ବିକ୍ରି, ନାରୀ ଚାଲାଣ, ଦାଦନ ଶ୍ରମିକପାଇଁ ଭିଟାମାଟି ଛାଡ଼ିବା, ଖାଦ୍ୟ ଅଭାବରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା, ସମୂହ ଆତ୍ମଝାସ, ଆମ୍ବ ଟାକୁଆକୁ ଖାଦ୍ୟରୂପେ ଗ୍ରହଣ – ଏପ୍ରକାର ଦୁଃଖଦ ଅନୁଭବ ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କର ରହିଛି । ମୁଣ୍ଡପିଛା ଖର୍ଚ୍ଚ ତୁଳନାରେ ଓଡ଼ିଶାର ଆୟ ୬୦ରୁ ୭୦ ଭାଗ କମ୍ । ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦୈନିକ ଆୟ ୧୦ ଟଙ୍କା ହୋଇଥିବା ବେଳେ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଅପରପକ୍ଷରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବ୍ୟୟ ୬୦ ଟଙ୍କା – ୪୦ ଟଙ୍କା ଥିବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନ ପାଇଚାଲିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସଦମାନେ ୧୯୯୯ ବାତ୍ୟା, ୨୦୦୦ ବନ୍ୟା, ୨୦୦୩ ବନ୍ୟା ଓ ମରୁଡ଼ି ସମୟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅନୁଦାନ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରଭାବରେ ବିଚାର କରି ଦୈବୀ ତାଡ଼ନାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମନରେ ଆତ୍ମଭରସା ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏହି ଐତିହ୍ୟ ସଂପନ୍ନ ରାଜ୍ୟକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପାହ୍ୟା ଦେବା ଉଚିତ ।

ସଂପ୍ରତି ଆମେ ୨୦ଟି କଲେଜର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ମିଳିତ ଭାବେ ପ୍ରତିବାଦ କରି କେନ୍ଦ୍ରର ବୈମାତୃକ ଅର୍ଥନୀତିର ନିନ୍ଦା କରିଥିଲୁ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଘୋଷଣାପାଇଁ ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଉଗ୍ର ଆହ୍ଵାନ ଦିଆଯାଉଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ଏହି ମର୍ମରେ ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଓ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଦାୟବଦ୍ଧତାକୁ ନିଜେ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ମର୍ମରେ ପତ୍ର ଲେଖୁ ଜନଜାଗୃତି ନିର୍ମାଣ କରିବା କଟକ ! ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ଭେଦଶୂନ୍ୟ ହୋଇ ଏଥନିମନ୍ତେ ମିଳିତ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନା କରିବା ଉଚିତ ।

ଆପଣମର ବିଶ୍ଵସ୍
ବଦ୍ୟାଆବନ୍ଦି
ପୁଦାପ ନପାର କରନଳ
ତେଜାନାକ

୫ | ଚିଲିକା ହ୍ଦକୃ ସ୍ତଦ୍ବଯାଗମନ କରିବାପାଇଁ ଆନ୍ଦଣ୍ୟକ ପଦଯେପ ନୋତାକୁ କଉପରକ ଦ୍ଘି ଆକଷଣ ନିମନ୍ତେ ସଂପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶୀର୍ଷକ – ଛବିଳ ଚିଲିକା କେବେ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ହେବ ?

ତା. ୧୪.୩.୧୬

ଫପାଦକ, ଦୈନିକ ଧରିତ୍ରା
ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ରସୁଲଗଡ଼, ଭୁବନେଶ୍ୱର

ମହାଶୟ,
ଏହି ସପ୍ତାହ ୦୭-୧-୧୬ରୁ ୧୪-୧-୧୬ ମଧ୍ୟରେ ୩ ଥର ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକାରୁ ପଢ଼ିବାକୁ ପାଇଲି ଯେ ଚିଲିକାର ପରିବେଶ ଦୁର୍ଗନ୍ଧ, ଚିଲିକା କାନ୍ଦୁଛି, ଚିଲିକା ୧୦୦ ବର୍ଷ ପରେ କାଦୁଅ ଯୋଡ଼ଟିଏ ହୋଇଯିବ ଇତ୍ୟାଦି । ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ, ମାଛଚାଷକୁ ନେଇ ରାଜନୀତି, ମାଛଧରାକୁ ନେଇ ସଂଘର୍ଷ, ହତ୍ୟା ସହିତ ପର୍ଯ୍ୟଟନସ୍ଥଳୀ ଚିଲିକା କୂଳରେ ଜନସାଧରଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଏହି ପର୍ଯ୍ୟଟନସ୍ଥଳକୁ କଳୁଷିତ ଓ ଅମାନବିକ କରିତୋଳୁଛି । ଆଗନ୍ତୁକ ଅତିଥୁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ମୃତ ଶବ ଉପରେ ଚିଲିକାର ନଳବନ, ଚଢ଼େଇହଗା ପାହାଡ଼ ତା’ର ଶୋଭାକୁ ଦୁଃଖଦ ଅଶ୍ରୁଚିତ୍ର କରିବସୁଛି । ସାରା ଜଗତରେ ଯେଉଁ ଚିଲିକାର ଦୃଶ୍ୟ ଉତ୍କଳକୁ ଛବିଳ ଉତ୍କଳର ପରିଚିତି ଦେଇଥିଲା ତା’ର ଛବି ବାୟୁ, ଜଳ, ସ୍ଥଳ, ଲୋକସ୍ଵଭାବ, ଶବ୍ଦ ଆଦି ବିବିଧ ଦିଗରୁ ପ୍ରଦୂଷିତ । ପଚାମାଛ, ସାମୁଦ୍ରିକ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପଚାଶରୀର, ଖୋଳପା, ଚିଲିକା ଉପକଣ୍ଠର ବାସିନ୍ଦା ଓ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ପଚମାନ ୮ କୁ ଚିଲିକା ଶୋଭା ପରିବର୍ତ୍ତେ କୋଳରେ ଧାରଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛି । ଚିଲିକାର ଉପକଣ୍ଠ ଓ ତା’ର ନୀଳ ଜଳରାଶିକୁ ଦେଖିଲେ ମନେହେବ ଚିଲିକା ସୁନ୍ଦରୀ ପ୍ରତିଦିନ ସରକାରୀ, ବେସରକାରୀ, ରାଜନୀତିକ ଓ ସାଧାରଣ ଜନତାର ସବୁ କଳୁଷିତ ଆଚରଣକୁ ଧରି ଜୀର୍ଘଶୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ରୂପହୀନ ହୋଇଉଠୁଛି । ଚିଲିକାର ଚାରୁଚିତ୍ରପଟ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ଅରୁଚିକର ସତ୍ତ୍ବେ ସରକାରୀ ଉଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଉଦାସୀନ ରହୁଛନ୍ତି । ଚିଲିକାର ବିଶାଳ ଗଭୀର ବକ୍ଷ ଆଜି କ୍ରମଶଃ ପୋତି ହୋଇପଡୁଛି । ଇତିହାସର ମୁକସାକ୍ଷୀ ଚିଲିକା ନିଜେ ଇତିହାସ ହୋଇଯିବାକୁ ବସିଛି । ସଚେତତା ତଥା ଉଦ୍ୟମ ଏକାନ୍ତ ଜରୁରୀ ହୋଇପଡ଼ିଛି ।

ନନ୍ଦଲା
ଚିଲିକା ଉପଖଣ୍ଡ, ଖୋର୍ଦ୍ଧା

ଆପଣକରି ବିଣ୍ୟ
ନଟବର ମାନଫିଦୃ

୬ | ଓଡିଶାରେ ନକ୍ଵଲପଛାଣ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଓ ତାର ସମ୍ବ୍ୟ ପୃତିକାର ସମଳରେ ମତ ଦେଲ ସମାଦକରୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖ |
Solution:
ଣିଗୋନାପା – ଓଡ଼ିଶାରେ ନକ୍ସଲ ଲୀଳା ଓ ତା’ର ପ୍ରତିକାର ।

ତା. ୧୧.୩.୧୬

ସଂପାଦକ, ଦୈନିକ ଓଡ଼ିଶା ଭାସ୍କର
ମଞ୍ଚେଶ୍ଵର, ଭୁବନେଶ୍ବର
ମହାଶୟ,

ସଂପ୍ରତି ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରେ ନକ୍‌ସଲଙ୍କ ସହିତ ମାଓବାଦୀଙ୍କ ମିଳନ ଅଜଣା ଆତଙ୍କ କୋରାପୁଟରୁ ସମ୍ବଲପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖେଳାଇ ଦେଇଛି । ନକ୍‌ସଲ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କେବଳ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ନୁହେଁ – ଆନ୍ଧ୍ର, ବଙ୍ଗଳା, ମନୋଭାବ ନେଇ ଏମାନଙ୍କୁ କେବେ ବି ଦମନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ; ସୁତରାଂ ଏ ଦିଗରେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ବିକଳ୍ପ ପଦକ୍ଷେପ ତୁରନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆମ୍ଭେ ଏ ପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଛୁ । କେବେ ବି ସାହସ କରିନାହାନ୍ତି । ଯଦିବା କିଏ କେବେ ପ୍ରତିବାଦ କରିଛି, ଆଇନର ଭୟ ଦେଖାଇ ତାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଛି । ଅତ୍ୟାଚାରର ମାତ୍ରା ଯଥେଷ୍ଟ କମିଯାଇଛି । ଏଇଥପାଇଁ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଏମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଆସ୍ଥା ଓ ବିଶ୍ବାସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୃଢ଼ ସମର୍ଥନ ପାଇ ଏମାନେ ନିଜ ନିଜ ସଙ୍ଗଠନକୁ ସୁଦୃଢ଼ ତଥା ପ୍ରସାରିତ କରିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଆଦିବାସୀଙ୍କ ମନରେ ସରକାର ତଥା ସରକାରୀ କଳ ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ ଆସ୍ଥା ତଥା ବିଶ୍ବାସ ସୃଷ୍ଟି ନହେଲେ, ନକ୍ସଲମାନଙ୍କ ଅମାନବ … ଆଦୃଶିଆ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ପ୍ରଥମେ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀଭାବେ ଚାଉଳ, କିରାସିନି ପ୍ରଭୃତିର ସୁଲଭ ତଥା କରାଯାଇ ସେସବୁର ଫାଇଦା ନେବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅନୁରୂପ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବା ଅବଶ୍ୟକ । ଏଥ୍ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସଜୋଟ, ଦକ୍ଷ, ନିଷ୍ପାବାନ୍ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ବାଛି ବାଛି ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇ ସେନଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ସରକାରଙ୍କୁ ସେମାନେ ନିଜର ତ୍ରାଣକର୍ତ୍ତା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରିବେ । ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମୁହଁ ଫେରାଇ ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।

ମାଲ୍କାନ୍ଗିରି
୧୧୮୩୮୧୬

ଆପଣକରି ବିଣ୍ୟ
ନଟବର ମାନଫିଦୃ

୭। ଶିକ୍ଷା-ଦଲାଲଙ୍କଠାରୁ ଶିକ୍ଷାଧାରା ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାପାଇଁ ଏକ ପତ୍ର ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଲେଖ ।
Solution:
ଣିଗୋନାପା – ଓଡ଼ିଶାରେ ନକ୍ସଲ ଲୀଳା ଓ ତା’ର ପ୍ରତିକାର ।

ତା. ୮.୨.୧୬

ସଂପାଦକ, ମାତୃଭାଷା
ବାଳକୃଷ୍ଣ ମାର୍ଗ, କଟକ-୨
ମହାଶୟ,
ଆକର୍ଷଣୀୟ ବିଜ୍ଞାପନ ଜରିଆରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଲୁଟି ନେବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଜାତୀୟ ତଥା ଏବନ୍ଧିତ ବୋଲି ବିଜ୍ଞାପନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଚାର କରୁଥିବାବେଳେ, ତା’ର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରିବାର କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା . . . । ଖୋଦ୍ ରାଜଧାନୀରେ ଦିଲ୍ଲୀ, ଇଂଲଣ୍ଡ, ଆମେରିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, କାନାଡ଼ା ପ୍ରଭୃତି ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଖ୍ୟାତନାମା କରିଥିଲେ । ଏ ଦିଗରେ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ଅନେକ ଠକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଦଲାଲ (ମାଲିକ)ମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା । କେତେକ ଦଲାଲ ନିଜ ନିଜ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ତାଲା ପକାଇ ଆତ୍ମଗୋପନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଦେବା ଦ୍ଵାହିରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଜମି ଅଧଗ୍ରହଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନେଲେଣି । ଏଠାରେ ପଇସା ବଦଳରେ ଜ୍ଞାନ ଦିଆଯିବା ସାଧାରଣ ଖଟିଖ୍ୟା, କୃଷିକାରୀ, ମନ୍ଦିର ନୀତି, ଜେଜମାନୀ କରି ବଞ୍ଚୁଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆ ପିଲାଙ୍କପାଇଁ ଏ ଶିକ୍ଷାଧାରାର ଦରଜା ବନ୍ଦ ହେବ । ଧନୀ ଶ୍ରେଣୀର ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ମେଧା ନଥାଇ ବି ସୁବିଧା ପାଇବେ । ଫଳରେ ମେଧାଶୂନ୍ୟ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ । ନୂଆ ନୂଆ ବିଷୟ ଖୋଲି ସେସବୁପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରୁ ଅନୁମୋଦନ ମିଳିସାରିଛି ବୋଲି ମିଥ୍ୟା କହୁଣିକୁ ବୋହିଯିବ ।

୮। ଧର୍ମଘଟ ଓ ବନ୍ଦ ପାଳନ ବିପକ୍ଷରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରି ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ଧର୍ମଘଟର ମିଥ୍ୟାଚାର ବନ୍ଦ ହେଉ ।

ତା. ୧୫.୨.୧୬

ସଂପାଦକ, ଧରିତ୍ରୀ
ମରେଶ୍ଵର ଶିଳ୍ଲାଅଁନ୍ଦ, ରପୁଲଗଡ଼
ମହାଶୟ,
ଦାବି କ’ଣ ଥିଲା ବା ଧର୍ମଘଟ ସଫଳ ହେଲା ଧର୍ମଘଟ କାହା ବିରୁଦ୍ଧରେ ? ଏହାକୁ ସରକାର ବିରୋଧୀ ଜନସାଧାରଣ କ୍ଷତିସ୍ତ ହେବେ । ଖଟିଖୁ, ମଜୁରିଆ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯାଇ ନ ପାରି ସେଦିନ ପରିବାର ପାଇଁ ଦୁଇମୁଠା ଅନ୍ନ ଯୋଗାଡ଼ରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ । ଯେଉଁ ଦାବି ନେଇ ବାମଦଳ ରାଜରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଉଛନ୍ତି, ତାହା ଯଦି ଜନହିତକାରୀ ଏବଂ ତାହା କି ନାହିଁ ତାହା ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ ନୁହେଁ । ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ହେଉଛି ง ଧର୍ମଘଟ ଭାବେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଉଥିଲେ ବି ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରକୃତରେ ନିୟମ ଗଢ଼ିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିପାରିବେ । ଏତେସବୁ ନାଟକ କାହିଁକି ? ନିରୀହ ଖଟିଖ୍ ଦିନମଜୁରିଆଙ୍କ ପେଟ ମାରିବା ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରିବା ଛଡ଼ା ଏପ୍ରକାର ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟ କିଛି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଉପଲବ୍ଧ ତର୍କସଙ୍ଗତ ଦିଶୁନାହିଁ । ଦେଶର ଶାନ୍ତିକାମୀ ନିରୀହ ଜନତାଙ୍କ ସହ ପ୍ରତାରଣା ବନ୍ଦ ହେବା ଉଚିତ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ବନ୍ଦପାଳନକୁ ରାଜନୀତିକ ଦଳମାନେ କୌତୁକ କରିତୋଳିଛନ୍ତି । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ ଦେଉଥ‌ିବା ଓ ଅଂଶୀଭୂତ ଦଂ ବି ଭୋଟ ବାକ୍‌ସ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ବନ୍ଦପାଳନର ମସୁଧା କରୁଛି ଓ ସରକାରୀ ବିରୁଦ୍ଧ ପ୍ରଚାର ବୋଲି ଗାଉଛନ୍ତି । ଏହା ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କୁ ବୋକା କରିଦେଉଛି ଓ କଳୁଷିତ ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଅଧ‌ିକ ମାନସିକ ଘୃଣା ଦେଉଛି । ପୁନଶ୍ଚ

ଆମ ଦେଶରେ ମୂଲ୍ୟହୀନ, ସଙ୍କଟଶୂନ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାକୁ ପ୍ରତିବାଦର ଆଳ କରି ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ତରଫରୁ ସହର ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଉନାହାନ୍ତି । ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିନ୍ଦନୀୟ ଓ ପରିତାପର ବିଷୟ । ଏସବୁ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥ ଓ ଜନସ୍ବାର୍ଥର ପରିପନ୍ଥୀ । ଏଭଳି ବନ୍ଦ ପାଳନବେଳେ ସାଧାରଣ ଜନତା, ଶ୍ରମଜୀବୀ, ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ବ୍ୟବସାୟୀ, କୃଷକ କେତେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି ତାହା ଅକଳନୀୟ । ଏଣୁ ସରକାର ଏହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷିଦ୍ଧ କରି ଆଇନ ଅମାନ୍ୟକାରୀମାନଙ୍କୁ ଦୃଢ଼ହସ୍ତରେ ଦମନ କରନ୍ତୁ ।

ଆପଣବର ବିଶ୍ଵମୃ
ମଲିକି ଚରଣ ଦଲାଲ

ଟଙ୍କପାଣି ରୋଡ଼, ଭୁବନେଶ୍ଵର
୧୫।୦୨ ।୧୬

୯ । ବଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନର ହ୍ରାସକୁ ନେଇ ଏକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ପତ୍ର ସଂପାଦକଙ୍କୁ ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ବଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ଉତ୍ପାଦନର

ତା. ୧୮.୧୨.୧୬

ସଂପାଦକ, ଧରିତ୍ରୀ
ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ରସୁଲଗଡ଼, ଭୁବନେଶ୍ଵର
ମହାଶୟ,
ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନ ଘନ ବୃଦ୍ଧି ଆଜି ଖାଦ୍ୟାଭାବକୁ ସ୍ବାଗତ କରିଛି । ବାସଭୂମି ପାଇଁ କୃଷିଭୂମିକୁ କ୍ରମେ ବର୍ଷିତ ଜନସମାଜ କବଳିତ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଏହା ଫଳରେ ଭୂମିର ଆୟତନରେ ସିନା ସଂକୋଚନ ଘଟୁନାହିଁ; କିନ୍ତୁ କୃଷି ଉପଯୋଗୀ ଭୂମି ଉପରେ ଗଢ଼ିଉଠୁଛି ସୁରମ୍ୟ ପ୍ରାସାଦ, ପ୍ରଗତିକାମୀ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିର ସମାନୁପାତିକ ହାରରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ହାର ହ୍ରାସ ପାଇବାକୁ ଲାଗିଛି । କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରାଇବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରହିଥ‌ିବା ସତ୍ତ୍ବେ ବସୁନ୍ଧରା କିନ୍ତୁ ବନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଗଲାଣି । ଅତ୍ୟଧିକ ରାସାୟନିକ ସାର ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ବସୁମତୀର ଉତ୍ପାଦିକା ଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ବଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ବନ୍ଧ୍ୟା-ବସୁନ୍ଧରାର ଅଭିମାନ ଆଜି ମନୁଷ୍ୟର ଗଭୀର ଚିନ୍ତାର କାରଣ ହୋଇପଡ଼ିଛି ।

ସଂପ୍ରତି କୃଷି ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମତ ଦେଲେଣି ଭୁବନେଶ୍ଵରର ବାସିନ୍ଦା ଆଗାମୀ ୨୦ ବର୍ଷ ପରେ ଏ ମାଟିର ପାଣି, ପବନ, ଖାଦ୍ୟ ଖାଇ ଓ ଗ୍ରହଣକରି ଶାରୀରିକଭାବରେ ଗେଡ଼ା ଓ ପଙ୍ଗୁ ହୋଇଯିବେ । କାରଣ ଭୂମିଜଳ ଓ ମୃତ୍ତିକା କ୍ରମଶଃ ବିଷାକ୍ତ ହୋଇଉଠୁଛି । ଏହା ବିଶ୍ଵର ଯେକୌଣସି ବର୍ଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟା ସହରର ସଙ୍କଟ ମଧ୍ୟ । ନଦୀମାନେ ହଁ ପୋତିହୋଇପଡ଼ି ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରି କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଭୂମିଜଳ ଓ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷିତ ପ୍ରବାହପାଇଁ ବେଳ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ବନ୍ଧ ନ ବାନ୍ଧିଲେ ନିଷ୍ଫଳା ଭୂମି ଉପରେ ମଣିଷହିଁ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ସଙ୍କଟରେ ପଡ଼ି ମଣିଷ ମାଂସ ୱାଇବ । ଏଥପ୍ରତି ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ ସରକାର ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛୁ ।

ଉତ୍ତରାଛକ, ଧଉଳି
ରୁବନେଶ୍ୟର

ଆପଣବର ବିଶ୍ଵମୃ
ମାନବନ୍ଦ୍ବ କର

୧୦ା ଙପୃତି ବୈପଯିକ ଶିଯାନୁପାନର ଶିଯଧାର କିପରି କ୍ରମିତ ଓ କନ୍ନଯିବ ପରମଚାର ଧାରଣା ସଫ୍ଟ କରୁଛି ଏକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ ପତ୍ର ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ବୈପଯିକ ଶିଯାନୁପାନର କିପରି ପରମଚାର

ତା, ୨୧.୩.୧୬

ସଂପାଦକ, ଅନୁପମ ଭାରତ,
ବ୍ରହ୍ମପୁର ।
ମହାଶୟ,

ଜ୍ଞାନ ଓ ଶିକ୍ଷାଠାରୁ ବଳି ପବିତ୍ରକାରୀ ଜିନିଷ ଏ ବିଶ୍ୱରେ ଆଉ କିଛି ନାହିଁ । ‘ନ ହି ଜ୍ଞାନେନ ସଦୃଶଂ ପବିତ୍ରମିହ ବିଦ୍ୟତେ ।’’ ମାତ୍ର ଏହି ଜ୍ଞାନ କ୍ରମଶଃ କଳୁଷିତ ହେବାକୁ ବସିଲାଣି । ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷାଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଚୟନ କରାଯାଉଛି । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବିପିୟୁଟି, କେନ୍ଦ୍ରରେ ସିବିଏସ୍‌ଇ, କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନମାନେ ନିଜେ ଏହି ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷା କରୁଛନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ମେଧାବୀ ପିଲା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମ ଥରରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରୁନାହାନ୍ତି । ଡାକ୍ତରୀ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସ୍ବଳ୍ପ ଆସନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ତୀବ୍ରତର ହେଉଛି । ଅଧିକାଂଶ ସ୍ଥଳରେ ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ, ପରୀକ୍ଷାରେ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିବା ପିଲାମାନେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ଗଡ଼ପଡୁଛନ୍ତି । ଅପ୍ରୀତିକର ପରିସ୍ଥିତିର ସାମ୍‌ନା କରୁଛି ।

କଲେଜ ଓ ଛାତ୍ରାବାସରେ ନୂଆ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଣା ପିଲାମାନେ ମାନସିକ, ଶାରୀରିକ ଓ ନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଆଘାତ ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ‘ତ୍ୟାଗିଙ୍ଗ୍’ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇ ଆଇନତଃ ନିଷିଦ୍ଧ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କାହିଁକି ଛାଡ଼ିବୁ ? କି ରୁଗ୍‌ଣ ମାନସିକତା ? ବେଳେବେଳେ ଏହି ବର୍ବରତା ଚରମସୀମାରେ ପହଞ୍ଚୁଛି– ତାହାର ବିଶଦ ବର୍ଣ୍ଣନା କିଶୋରୀ ଏହା ଭୟରେ ପାଠ ଛାଡ଼ିଦେଉଛନ୍ତି । କେତେକ ପିଲା ଅନ୍ୟ ବିଭାଗକୁ ଚାଲିଯାଉଛନ୍ତି । କେତେକ ସ୍ତରରେ ମାନସିକ ବିକୃତି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ଏବଂ କେହି କେହି ଆତ୍ମହତ୍ୟାପ୍ରବଣ ହେଉଛନ୍ତି ଓ ମରୁଛନ୍ତି ମଧ୍ଯ । ମାତ୍ର ଏସବୁ ସଦାସର୍ବଦା କେସ୍ ଆକାରରେ ଥାନା, କୋର୍ଟ କଚେରିରେ ଦରଜ ହେଉନାହିଁ । ସାନପିଲାମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟର ସହିତ ଏସବୁ ସହ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଆମ ସମୟରେ (୧୯୭୭) ଆଇଆଇଟି ପଢ଼ିବାକୁ ଯାଇଥିବା ଜଣେ ପିଲା ଏହାଯୋଗୁ ମାନସିକ ବିକୃତ ହୋଇ ଚିକିତ୍ସା ହୋଇଥିଲା ଓ ପରେ ପରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିଲା ।

ଜଣେ ପିଲା ଆଇସି ସିଟ୍ ଛାଡ଼ି ଓଏଏସ୍ ପାଇଥିଲା ଓ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଆଇଏଏସ୍ ପାଇଥିଲା । ଏହିପରି ଅନେକ ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଇପାରେ । ମାତ୍ର ଏହାଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ରୁଗ୍‌ଣ ମାନସିକତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ଓ ଏହାଯୋଗୁ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ଅସଜୋଟତାର ପ୍ରବେଶ ହୋଇଥାଏ । ଏପରି କରୁଥିବା ପିଲାକୁ କଦାପି ସଭ୍ୟ କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯଦିଓ ନାମଲେଖା ସମୟରେ ଏହା ନ କରିବାପାଇଁ ପିଲାମାନେ ଚୁକ୍ତିପତ୍ର ଦସ୍ତଖତ କରୁଛନ୍ତି ତଥାପି ସେମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହା କରୁଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିପାଇଁ କଠୋର ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯିବା ଦରକାର । ପ୍ରଥମ ବର୍ଷର ସମସ୍ତ ନୂଆ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଉପର ଶ୍ରେଣୀର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଚିହ୍ନା କରାଇବା

ଉଚିତ । ଛାତ୍ରାବାସରେ ନୂଆ ପିଲା ରହୁଥ‌ିବା ବର୍ଗରେ ଏକ କୋଠରିରେ ଜଣେ ଅଧ୍ୟାପକ କିମ୍ବା ସହକାରୀ ପ୍ରଫେସର ଭଲମନ୍ଦ ବୁଝିବାପାଇଁ ରହିବା ଦରକାର । ଗୋଟିଏ କୋଠରିରେ ଗୋଟିଏ ବର୍ଗର ପିଲାମାନେ ରହିବା ଦରକାର । ରାତ୍ରି ୯ଟା ପରେ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥ‌ିବା କର୍ମଚାରୀ, ଅଧୀକ୍ଷକ ଓ ମୁଖ୍ୟମାନେ ସରପ୍ରାଇଜ୍ ଭିଜିଟ୍ କରି ଏହାର ଆକଳନ କରିବା ଉଚିତ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନକରି ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଦରକାର । ମାନସିକ ପରାମର୍ଶ, ଯୋଗ ଓ ଧ୍ୟାନ ଏଥ‌ିପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଟେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ପିଲାଟି ପରିବର୍ତ୍ତନ ନହେଲେ ତା’ ପ୍ରତି ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିବା ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି ବାଟ ନାହିଁ । କେବଳ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନଦ୍ଵାରା ଏହାକୁ ବନ୍ଦ କରିହେବ ନାହିଁ ।

ଏସବୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ଶତକଡ଼ା ୬୦ ଭାଗ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଏସବୁ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଟ୍ୟୁସନ୍ ଓ କୋଚିଂ ଦଲାଲ କରୁଥିବା ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନମ୍ବର ରଖ୍ ସାର୍ଟିଫିକେଟ ପାଉଛନ୍ତି । ଏମାନେ ପିତାମାତାଙ୍କର ବୋଝ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତିର ବୋଝ ବି ହେଉଛନ୍ତି । ଲାଗୁଛି । ଏଥପ୍ରତି ବେଳ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ବନ୍ଧ ବାନ୍ଧିବା ଓ ସଚେତନ ହେବା ନ୍ୟାୟରେ ଶିକ୍ଷକ, ଛାତ୍ର, ଅଭିଭାବକ ଓ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ସଚେତନ ହୋଇ ଉପାୟ ଓ ପନ୍ଥା ଗ୍ରହଣ ନକଲେ ଜ୍ଞାନହିଁ ସଙ୍କଟର କାରଣ ହୋଇ ଉଭା ହେବ, ଏଥିରେ ଦ୍ବିମତ ନାହିଁ ।

ଆପଣଙର ବଣିପୃ
ଧମାନନ୍ଦ ତାପ

ନାରଗାଁ ଦାଣ
କାଗଡମିତ୍ରପୁର

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 6 ନ୍ୟାୟ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 6 ନ୍ୟାୟ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ଯର ଠିକ ଭଲରଟି

୧ । ସରକାରୀ ପଦପଦବୀ ହାସଲ କରିବା________ ପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟ ।
(କ) ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
(ଗ) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(ଖ) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ

୨ । ନ୍ୟାୟର ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁଯାୟୀ ହିନ୍ଦୁ ବିଧୁଶାସ୍ତ୍ରରେ ଆଇନ ଉପରେ _____________ କୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଛି । _________ ।
(କ) ଧର୍ମ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ
(ଗ) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(କ) ଧର୍ମ ନ୍ୟାୟ

୩ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ __________ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନ୍ୟାୟ ମିଳେ ।
(କ) ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଜିତ ସମାଜ
(ଖ) ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ସମାଜ
(ଗ) ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ
(ଘ) ରାଷୄ୍
Answer:
(ଖ) ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ସମାଜ

୪ । __________ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ବିବାଦୀୟ ପକ୍ଷର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଚରଣ ସଂଶୋଧନ କରିବା ଓ ପୀଡ଼ିତଙ୍କୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବା ।
(କ) ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ
(ଗ) ଦୈବୀ ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(ଖ) ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ

(B) ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ବାସସ୍ଥାନ ଆଦି ଭିଭିରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ମଣିଷକୃତ ଅସମାନତାକୁ ଦୂରକରି ସାମାଜିକ ସମାନତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୨ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକର ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣରୁ ତାକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୩ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ଜୀବନରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ଅବାଧ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗଲାଭକୁ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।

୪ । ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଏବଂ ଆଇନ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ବାସ୍ତବରେ ପରିଣତ ହେଲେ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ

୨ । କେବଳ ଆଇନ ନୁହେଁ ଅନ୍ୟ କାହାଦ୍ଵାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିହେବ ?
Answer:
ସାମାଜିକ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ

୩ । କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିହେବ ବୋଲି ମାର୍କ୍ସବାଦୀମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ସମାଜ

୪ । କେଉଁ ତତ୍ତ୍ଵ ନ୍ୟାୟକୁ ଚରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହିସାବରେ ବିବେଚନା କରେ ?
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ତତ୍ତ୍ଵ

୫ । ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ ଓ ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ ବିଷୟରେ କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ଓ ହବସ୍ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ।
Answer:
ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ଓ ହବସ୍ ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ।

୨ । ଜାତିଭେଦ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଆଦି କୃତ୍ରିମ ବିଭେଦତା ଦୂର କରିବା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଜାତିଭେଦ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଆଦି କୃତ୍ରିମ ବିଭେଦତା ଦୂର କରିବା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଅଟେ ।

୩ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳିପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳି ପାରିବ ନାହିଁ ।

୪ । ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖୁଥିବାରୁ ପ୍ରକୃତ ନ୍ୟାୟ ମିଳେ ନାହିଁ !
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖୁଥୁବାରୁ ପ୍ରକୃତ ନ୍ୟାୟ ମିଳେ ନାହିଁ ।

୫ । ‘ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲୋକଙ୍କ ସର୍ବାଧ‌ିକ ମଙ୍ଗଳ’ ନ୍ୟାୟର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ।
Answer:
‘ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲୋକଙ୍କ ସର୍ବାଧ‌ିକ ମଙ୍ଗଳ’ ନ୍ୟାୟର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । __________ ନ୍ୟାୟକୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ ସହ ସଂଯୋଜିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସେଣ୍ଟ ଅଗଷ୍ଟାଇନ୍

୨ । _________ ଙ୍କ ବିଚାରରେ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ତା’ର ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରାପ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
Answer:
ପ୍ଲ।ଟୋ

୩ । ବିବାଦର ପକ୍ଷମାନଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟ ଶୁଣି ସାରି ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ରାୟ ମଧ୍ଯରେ _________ ନ୍ୟାୟ ଅଛି ।
Answer:
ସଂଶୋଧନ

୪ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀଙ୍କ ମତରେ _________ ର ପତନଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ହାସଲ କରିହେବ ।
Answer:
ରାଷୄ୍

୫ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟକୁ _________ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଧର୍ମ ବା ଔଚିତ୍ୟ

୬ । __________ ନ୍ୟାୟକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ମ ବିଶେଷଜ୍ଞତା ଆଧାରରେ ବିଚାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ଲ।ଟୋ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ଥିବା ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ । ସମାଜରୁ ଅସମାନତା, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅତ୍ୟାଚାର ଦୂର କରି ସାମାଜିକ ସମାନତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୨ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗକୁ ‘ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ’ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହ ଆଦି ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଯୋଗାଇବା ହେଉଛି ‘ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ’ । ଏହା ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ସମାଜର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଏହା ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଅଟେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା, ବାସସ୍ଥାନ, ବୃଦ୍ଧି ଓ ଶ୍ରେଣୀ ନିର୍ବିଶେଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦେବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ବିଭେଦତା ଓ କୁସଂସ୍କାର ସାମାଜିକ ସଂପର୍କକୁ କଳୁଷିତ କରେ ଏବଂ ସମାଜ କ୍ରମଶଃ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ । ତେଣୁ ସମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମାନ ସୁଯୋଗ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ମୂଳଭିଭି ଅଟେ । ସମାଜରୁ ଅସମାନତା, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅତ୍ୟାଚାର ଦୂର କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଜାତିଭେଦ ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ନୁହେଁ, ବରଂ ସାମାଜିକ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରାଯାଇପାରିବ ।

୨ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ମୁକ୍ତ ତଥା ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟର ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ବାସ୍ତବରେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରିବା ହେଉଛି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ । ରାଜନୈତିକ ଦଳ, ଚାପଗୋଷ୍ଠୀ ଆଦି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ପଦପଦବୀ ଗ୍ରହଣ, ମତଦାନ, ସରକାରଙ୍କୁ ଆବେଦନ ଓ ସମାଲୋଚନା କରିବାର ଅଧିକାର ଓ ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ଇତ୍ୟାଦି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟକୁ ଫଳବତୀ କରିଥାଏ । .

୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହ ଆଦି ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉପାଦାନ ଯୋଗାଇବା ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳିବା ଅସମ୍ଭବ । ଏକ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ବା ସମାଜବାଦୀ ସମାଜରେ ଏହା ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ବିଧ‌ିବଦ୍ଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବା ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସମାଜରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଓ ବୃଦ୍ଧ, ଦୁର୍ବଳବର୍ଗ, ଅସହାୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଉପଲବ୍ଧି ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନଦ୍ଵାରା ବାସ୍ତବ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳିପାରିବ ।

(C) ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(i) ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, “ ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧୂକାର ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗକୁ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଯୋଗାଇଦେବା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
(ii) ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ, ରାଜନୈତିକ ପଦପଦବୀ ଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ମତଦାନ ଓ ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟକୁ ଫଳବତୀ କରୁଥିବାବେଳେ ଆର୍ଥିକ ଶୋଷଣରୁ ମୁକ୍ତି ଓ ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ।
(iii) ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ମାର୍କ୍ସବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରେ ।
(iv) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇ ନପାରେ ।
(v) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଆଧାର ହୋଇଥିବାବେଳେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ସମାଜବାଦର ଆଧାର ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ? ଏହାର ଉତ୍ସ ଏବଂ ପ୍ରକାରଭେଦଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି, ଦର୍ଶନ ଓ ନ୍ୟାୟତତ୍ତ୍ଵର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହେଉଛି ‘ନ୍ୟାୟ’ । ଏହାର ପରିସର ଏତେ ବ୍ୟାପକ ଯେ କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଜ୍ଞା ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିପାରେ ନାହିଁ । ନ୍ୟାୟ ମନୁଷ୍ୟର ବାହ୍ୟ ତଥା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ମନୋଭାବର ଏକ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି । ନିରପେକ୍ଷତାର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ‘ନ୍ୟାୟ’ । Digest ପୁସ୍ତକରେ ନ୍ୟାୟର ସଂଜ୍ଞା ଦିଆଯାଇଛି । ତାହା ହେଲା, “ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ ତା’ର ଅଧିକାର ଦେବାପାଇଁ ସ୍ଥିର ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।” ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଆଦର୍ଶ ଥାଏ; ଯଥା – ସମ୍ମାନଜନକଭାବେ ବଞ୍ଚିବା, କାହାକୁ ଆଘାତ ନଦେବା, ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ତା’ର ପ୍ରାପ୍ୟ ଦେବା । ନ୍ୟାୟ ତତ୍ତ୍ଵ ଉଭୟ ମାନବୀୟ ଓ ଐଶ୍ଵରିକ ଜ୍ଞାନଦ୍ଵାରା ସମୃଦ୍ଧ ଉଚିତ ଓ ଅନୁଚିତ ବିଜ୍ଞାନ ।

ପ୍ଲାଟୋ – “ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସ୍ଥାନରେ ରହି ନାଗରିକ ଆନ୍ତରିକତାର ସହିତ ଯେଉଁ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରେ ତାହାହିଁ ନ୍ୟାୟ ।”
ସାଲମଶୁ – ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଆଦର୍ଶ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟ ।
ଉତ୍ସ – ବିଚାରପତି Holms ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କହନ୍ତି ଯେ, “ ଏହା ସମୟ ଓ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇପାରେ ।” ଏଣୁ ନ୍ୟାୟର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ସ ପାଇବା କଷ୍ଟକର, ତଥାପି ନିମ୍ନଲିଖତ ସୂତ୍ରକୁ ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅବଜ୍ଞା କରାଯାଇ ନ ପାରେ ।

ଧର୍ମ – ନ୍ୟାୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଈଶ୍ଵର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ । ଚିରନ୍ତନ ଆଇନ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସହିତ ସମଧର୍ମୀ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ସମାଜରେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଇଚ୍ଛାରେ ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ଏଣୁ ସବୁପ୍ରକାର ମାନବୀୟ ଆଇନ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ଐଶ୍ଵରୀୟ ଆଇନରୁ ସୃଷ୍ଟ |

ପ୍ରକୃତି – ଈଶ୍ବର ଓ ବିବେକ ଯେଉଁ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ଗ୍ରୀକ୍ ଦର୍ଶନର Stoic ମାନେ ପ୍ରକୃତିକୁ ସେହି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ଯରେ ବସବାସ କରୁଥିବାରୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ବିବେକଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ବାର୍କର୍ କହନ୍ତି ଯେ, ପ୍ରାକୃତିକଭାବେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ସ୍ଵାଧୀନ ଏବଂ ସ୍ଵାୟତ୍ତଶାସିତ । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ସମାନ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଓ ସଂହତି ମଧ୍ୟ ଥାଏ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଲା ଯେ, “ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସମାନତା ଓ ସ୍ଵାୟତ୍ତଶାସିତ ।

ଅର୍ଥନୀତି – ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ମାର୍କସୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରା । ଶାସକ ଶ୍ରେଣୀର ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ନ୍ୟାୟର କାମ । ଶାସକ ଶ୍ରେଣୀର ଅର୍ଥନୀତି ନ୍ୟାୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ଯେତେବେଳଯାଏ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପ ନ ଘଟିଛି ସେତେଦିନଯାଏ ସକଳ ମନୁଷ୍ୟ ସମାନ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ବା ଅଣଆର୍ଥନୀତିକ ତଥା ଉଚିତ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ବାହ୍ୟ ଆଚରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନୈତିକତା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କରାଇବା ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ନୀତି ସଚେତନ କରାଇବା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟର କାର୍ଯ୍ୟ । ନୈତିକତା ନ ରହିଲେ ନ୍ୟାୟ ରହେନାହିଁ ।

ଏହାଛଡ଼ା ପରମ୍ପରା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଅନେକ ସମୟରେ ନ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ହୋଇଥା’ନ୍ତି | ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସାମାଜିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଚାର କରିବା, ଉଚିତ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରଶଂସା ଓ ଅନୁଚିତ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ନ୍ୟାୟର ଭତ୍ସ – ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ, ନ୍ୟାୟର ଚାରିଗୋଟି ଉତ୍ସ ରହିଛି; ଯଥା – ଧାର୍ମିକ, ପ୍ରକୃତି, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର ।
ନ୍ୟାୟର ପ୍ରକାରଭେଦ – ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ ନ୍ୟାୟକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା – (1) ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ (Distributive Justice) & (2) ସଂଶୋଧନାତ୍ମକ ନ୍ୟାୟ (Corrective Justice) । କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣତଃ ନ୍ୟାୟକୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ । ଯଥା – (1) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, (2) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ, (3) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ।

(1) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ (Social Justice) – “ ସମାଜରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ଓ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ‘ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ’ କୁହାଯାଏ ।” ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ ଓ ବାସସ୍ଥାନ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ । ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଜର୍ଜରିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତିସାଧନ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତି ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵ ଭାରତରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ । ଏକ ଉଦାରବାଦୀ ସମାଜରେ ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ବୈଷମ୍ୟ ଆଦି ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିରୋଧକ ହିସାବରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଏହା ଏପରି ଏକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯେଉଁଠି ସମାନ ସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପଦ୍ଵାରା ମନୁଷ୍ୟକୃତ ଅସମାନତା ଆଦି ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାର ଓ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ସ୍ଥାପନ କରେ । ଏହା ଭାରତ ପରି ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୌଳିକ ନୀତି ଅଟେ।

ଭାରତରେ ସମ୍ବିଧାନର 15 ଧାରାରେ ଧର୍ମ, ଜାତି, ଲିଙ୍ଗ, ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଆଦି କାରଣରୁ ବିଭେଦତା ସୃଷ୍ଟିକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । 16 ଧାରାରେ ସରକାରୀ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ, 17 ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାର ବାରଣ, 23 ଧାରାରେ ବିନା ମଜୁରିରେ ଶ୍ରମ ପ୍ରଦାନକୁ ବାରଣ, 29 ଧାରାରେ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀର ସ୍ଵାର୍ଥ ସଂରକ୍ଷଣ, 38 ସୃଷ୍ଟି ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧାର୍ଯ୍ୟହୋଇ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରାଯାଇଛି । ‘ନିରାପତ୍ତାଭିଭିକ ବୈଷମ୍ୟ’ (Protective Discrimination) ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରାଯାଇଛି । ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ କରାଯାଇଛି ।

(2) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ (Economic Justice) – “ ସମାଜରେ ସମ୍ପଦର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନକୁ ଅର୍ଥନୈତ କୁହାଯାଏ ।” ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵଚ୍ଛଳତା, ସମାନ କାମ ପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରି, ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଆୟଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହ୍ରାସ, ଶାରୀରିକ ଅକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ଆଦି ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷବିହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ମାର୍କସ୍‌ଦୀମାନେ ଶୋଷଣ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନ୍ୟାୟର ମୂଳ କାରଣରୂପେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପରିକୁ ସୂଚିତ କରି ଏହାର ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଦାବି କରିଥା’ନ୍ତି । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର 38 ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଫଳନ ଘଟିଛି ।

(3) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ (Political Justice) – “ ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ସ୍ଵାଧୀନଭାବେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।” ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ମୂଳ ଆଧାର ଅଟେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାବାଳକକୁ ଭୋଟଦାନର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ, ଆଇନର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ପରିଚାଳନା, ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ସ୍ଵାଧୀନତା, ସରକାର ଗଠନ ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରେ । ଏକ ଉଦାରବାଦୀ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରିବେଶରେ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୋଇଥାଏ । ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି । ଏଣୁ ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ନ୍ୟାୟର ଚିନ୍ତାଧାରା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଭିନ୍ନ ତତ୍ତ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଭିନ୍ନ ତତ୍ତ୍ଵ ଅବତାରଣା କରାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ଯାହାକି ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
ପ୍ରାକୃତିକ ତତ୍ତ୍ଵ – ଏହି ତତ୍ତ୍ଵର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଗ୍ରୀସ୍‌ର ଷ୍ଟାଇକ୍‌ମାନେ ଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରୋମାନ୍‌ମାନେ ଏହି ତତ୍ତ୍ଵର ପ୍ରସାର କଲେ । ରୋମ୍ର ନ୍ୟାୟବାଦୀମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ଯେ ନ୍ୟାୟ ହେଉଛି ଜୀବନର ପରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ପ୍ରକୃତିକୁ ସେମାନେ ହେତୁବାଦ ଓ ବିବେକର ସମଧର୍ମୀ ବୋଲି ବିଚାର କରନ୍ତି ।

ନ୍ୟାୟ ବିବେକପ୍ରସୂତ ଓ ବିବେକ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।” ଏହା ଚିରନ୍ତନ, ଶାଶ୍ବତ ଓ ସାର୍ବଜନୀନ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅସ୍ତିବାଚକ ଆଇନ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟ ସମଗୁଣ ବିଶିଷ୍ଟ ବୋଲି ରୋମାନ୍ ନ୍ୟାୟବାଦୀମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି । ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍ ଧର୍ମର ବହୁଳ ପ୍ରସାରଦ୍ଵାରା ପ୍ରକୃତି ଓ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଏକାକାର କରିଦିଆଗଲା । St. Augustine “ନ୍ୟାୟକୁ ଈଶ୍ବରସତ୍ତାର ଅବଦାନ” ବୋଲି ପ୍ରଚାର କଲେ । କାଳକ୍ରମେ ବିଚାରପତିମାନେ ସେମାନଙ୍କ ବିବେକଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଉଚିତ ସୃଜନତା, ଶ୍ରେୟତ୍ଵ ପ୍ରଭୃତିକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ । ଏହି କାରଣରୁ ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଐଶ୍ଵରୀକ ମତବାଦ ମିଶିଗଲେ ଏବଂ ବିଚାପତିମାନେ ଧର୍ମାବତାରଭାବେ ପରିଗଣିତ ହେଲେ ।

ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ – ପ୍ଲାଟୋ “ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ’’ର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘Republics’ ରେ ସେ କାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ନ୍ୟାୟ ବିଷୟରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉପଯୁକ୍ତଭାବେ ସମ୍ପାଦନ କରେ, ପ୍ଲାଟୋଙ୍କ ମତରେ ତାହା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟ । ଇଂଲଣ୍ଡରେ ନ୍ୟାୟକୁ ଧର୍ମଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ରହିବାକୁ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । Aristotle ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ ଓ ସଂଶୋଧନୀ ନ୍ୟାୟଦ୍ଵାରା ସମାଜରେ ସମୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ସଂଶୋଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, “ ସମାନ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମବଣ୍ଟନ ହେବା ନ୍ୟାୟ ।” ପୂର୍ବରୁ ହୋଇଥିବା ଚ୍ୟୁତି ବିଚ୍ଯୁତିର ସଠିକ୍ ସଂଶୋଧନ ମଧ୍ଯ ନ୍ୟାୟ । ଦାର୍ଶନିକ ନ୍ୟାୟତତ୍ତ୍ଵ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ଯେ ଉଚିତ ଆଦେଶ ବଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ତା’ର ପ୍ରାପ୍ୟ ଦିଆଯିବ ଓ ସମାଜିକ ସୌହାର୍ଯ୍ୟର ବିକାଶ ଘଟିବ ।

ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ବ – ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଏହି ତତ୍ତ୍ଵରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଅଛି | ସାଧାରଣ ଲୋକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନକୁ ନ୍ୟାୟଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ଏହି ତତ୍ତ୍ଵ ନ୍ୟାୟକୁ ଆଇନସିଦ୍ଧ କରେ ଏବଂ ଆଇନକୁ ନ୍ୟାୟର ଏକ ଆୟୁଧରୂପେ ବିଚାର କରେ । ଆଇନ ଯଦି ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନରେ ବିଫଳ ହୁଏ ତେବେ ତାହା ଅତ୍ୟାଚାରପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅସ୍ତ୍ରରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଆଇନ ଓ ନ୍ୟାୟ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଆଇନାନୁଯାୟୀ ନ୍ୟାୟ ଦେବାକୁ ହେଲେ ଅପରାଧୀକୁ ତା’ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥବା ଅଭିଯୋଗଗୁଡ଼ିକ ଜଣାଇବା; ନିଜର ନିର୍ବୋଷତା ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ ତାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସୁଯୋଗ ଦେବା, ଯେଉଁ ଅଦାଲତରେ ଅପରାଧ ବିଚାର ହେଉଥ‌ିବ ତାହା ସ୍ଵାଧୀନ, ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସଛୋଟ ହୋଇଥ‌ିବ ଏବଂ ସେହି ମକଦ୍ଦମା ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଉଚିତଭାବେ ପରିଚାଳିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । “ ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ଵ ବହୁତ ସ୍ପଷ୍ଟ ।” ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ସାମ୍ବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା, ଦକ୍ଷ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରେ ।

ମାର୍କସ୍ଵାଦୀ ତତ୍ତ୍ବ – ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚିତ ଉଦାରବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵଗୁଡ଼ିକୁ ମାର୍କସ୍ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ନ୍ୟାୟକୁ ସେ ଶ୍ରେଣୀଗତ ବିଚାର ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଉତ୍ପାଦନ ଓ ତତ୍‌ସମ୍ପର୍କୀୟ ରାଜନୀତିକ ଢାଞ୍ଚା ସହିତ ନ୍ୟାୟ ସଂପୃକ୍ତ । ଘରୋଇ ପୁଞ୍ଜି ଓ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏପରି ଅସ୍ଵାଭାବିକ, ଅନୁଚିତ ଓ ଅଯୌକ୍ତିକ ଯେ ତାହା ଅଳ୍ପ କେତେକ ସମ୍ପଭିବାନ୍ ଲୋକଙ୍କୁ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଖଟିର୍ଦ୍ଧାଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଏ । ଯେଉଁଠାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷର ସମ୍ମୁଖୀନ ସେଠାରେ ନ୍ୟାୟ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସାର୍ବଜନୀନ ହେବା ଅସମ୍ଭବ ।

ମାର୍କସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପ ନଘଟିଛି, ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ ନତୁଟିଛି ଓ ଘରୋଇ ସମ୍ପତି ଉଚ୍ଛେଦ ନ ହୋଇଛି, ସେତେବେଳଯାଏ ନ୍ୟାୟ ନିରପେକ୍ଷ ନହୋଇ ପକ୍ଷପାତ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ।” ଶ୍ରେଣୀହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ପୁଞ୍ଜିବାଦର ବିଲୋପ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉଚ୍ଛେଦ ସମ୍ଭବ ହେଲେ, ନ୍ୟାୟ ସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ନ୍ୟାୟ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବଣ୍ଟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ।

“ ନ୍ୟାୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।” ଏହା ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ତା’ର ଆତ୍ମବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଆଇନ ନ୍ୟାୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ । “ ନ୍ୟାୟ ବିଳମ୍ବିତ ହେବା ଅର୍ଥ ନ୍ୟାୟରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବା ।”

୩ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ? ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
‘ନ୍ୟାୟ’ (Justice) ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ଅଟେ । ଏହାର ପ୍ରାଚୀନ ଧାରଣା – ‘ତୁମେ ଯେପରି ମଞ୍ଜି ବୁଣିବ ସେଭଳି ଫସଲ ଅମଳ କରିବ’ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଅଟେ । ‘ନ୍ୟାୟ’ ଶବ୍ଦଟି ଗୋଟିଏ ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଜସ୍’ (Jus) ରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ବନ୍ଧନ’ । ଏହା ଉଚିତ ଓ ଅନୁଚିତ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାର ଅନୁପସ୍ଥିତି, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଓ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପ୍ରଭେଦର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ଓ ସମାଜର । ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟର ନିରପେକ୍ଷ ବିଚାର ଓ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତତାକୁ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ନ୍ୟାୟକୁ ଆଲୋକ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଏ । ନ୍ୟାୟର ଅଭାବରେ ଯେଉଁ ଅନ୍ଧକାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ତୀବ୍ର ଓ ଭୟଙ୍କର ।

ନ୍ୟାୟର ମୌଳିକ ଉପାଦାନ :
(i) ନ୍ୟାୟ ସମାଜର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଅଟେ ।
(ii) ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଅଧିକାରର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(iii) ନ୍ୟାୟର ପରିବେଶରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ଉନ୍ନତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟକ୍ତିଭିତ୍ତିକ, ଦର୍ଶନଭିଭିକ ଓ ଆଇନଗତ ହୋଇପାରେ ।
ନ୍ୟାୟ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ; ଯଥା – ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ।

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ (Social Justice) ସମାଜରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ଓ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ବାସସ୍ଥାନ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ । ଏକ ଉଦାରବାଦୀ ସମାଜରେ ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ବୈଷମ୍ୟ ଆଦି ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିରୋଧକ ହିସାବରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଜର୍ଜରିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତିସାଧନ ଓ ଶୋଷଣରୁ ମୁକ୍ତି ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଏହା ଏପରି ଏକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯେଉଁଠି ସମାନ ସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାର ଓ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥାପନ କରେ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପଦ୍ବାରା ମନୁଷ୍ୟକୃତ ଅସମାନତା ଆଦି ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଏ । ପି.ବି. ଗଜେନ୍ଦ୍ରଗଡ୍‌ରଙ୍କ ମତରେ, “ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ଅସମାନତାର ବିଲୋପ ଓ ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ।” କେ. ସୁବାରାଓଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ବୃହତ୍ତର ଅର୍ଥରେ ଏହା ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଅସନ୍ତୁଳନ ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଅର୍ଥରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଏକ ବାସ୍ତବ ସୁସନ୍ତୁଳିତ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ

ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭାବଳୀ :
(i) ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ।
(ii) ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅଧିକାରର ଅନୁପସ୍ଥିତି ।
(iii) ପ୍ରଭେଦ ବା ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରତିରୋଧ ।
(iv) ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଓ ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାରମୁକ୍ତ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
(v) ଜାତିପ୍ରଥାର ବିଲୋପସାଧନ ।
(vi) ସଂପତ୍ତିର ଅସମାନ ବଣ୍ଟନ ନୀତିର ଅବସାନ ।
(vi) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର ।
(viii) ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ସୁଷମ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା । ଭାରତର ସାମ୍ବିଧାନିକ

ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ :
ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ଭାଷା କାରଣରୁ ବିଭାଜିତ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଆଦି ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାରର ପ୍ରଚଳନ ଭାରତରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଛି । ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାରକମାନେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ଏହି ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ସ୍ବାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମାନତା, ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନ୍ୟାୟ ସପକ୍ଷରେ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣେତାମାନେ ସମ୍ବିଧାନର ତୃତୀୟ ଖଣ୍ଡରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଆଇନଗତ ଭିଭିପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୧୫ ଧାରାରେ ଧର୍ମ, ଜାତି, ଲିଙ୍ଗ, ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଆଦି କାରଣରୁ ବିଭେଦତା ସୃଷ୍ଟିକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।

୧୬ ଧାରାରେ ସରକାରୀ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ, ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ, ୨୩ ଧାରାରେ ବିନା ମଜୁରୀରେ ଶ୍ରମ ପ୍ରଦାନ ବା ବେଠି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବାରଣ, ୨୯ ଧାରାରେ ଧର୍ମଗତ ଓ ଭାଷାଗତ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀର ସ୍ଵାର୍ଥ ସଂରକ୍ଷଣ, ୩୦ ଧାରାରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟାନ୍‌ନ ଗୋଷ୍ଠୀ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଭିଭିକୁ ଦୃଢ଼ କରାଯାଇଛି । ଏହି ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇ ନ୍ୟାୟଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ । ଏ

ତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସମ୍ବିଧାନ ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵର ୩୮ ଧାରାରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜନମଙ୍ଗଳ ସଂପର୍କିତ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସ୍ଥିତି, ୪୨ ଧାରାରେ ‘ ଶ୍ରମିକର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ‘ କରାଯାଉଛି । ‘ନିରାପତ୍ତାଭିଭିକ ବୈଷମ୍ୟ’ (Protective Discrimination) ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରାଯାଉଛି । ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପୂରଣପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 5 ସମାନତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍କରର ___________ ଅଟନୁି ।
(କ) ଅନୁପୂରକ
(ଖ) ପରିପୂରକ
(ଗ) ବିରୋଧୀ
(ଘ) ନିକଟତର
Answer:
(ଖ) ପରିପୂରକ

୨ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ _______ ସମାନତାର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାମିିକ
Answer:
(କ) ସାମାଜିକ

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧ । କେଉଁ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚଳିତ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ (୧୭୮୯) ପ୍ରଚଳିତ ଅସମତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା

୨ । ଆମେରିକା ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥିଲା
Answer:
ଆମେରିକା ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମା (୧୭୭୬) ରେ “ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନଭାବେ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା ।

୩ । ଜାତିସଂଘର “ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧ୍ୟକାର ଘୋଷଣାନାମା”ରେ ସମାନତା ସଂପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଜାତିସଂଘର “ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧ୍ୟକାର ଘୋଷଣାନାମା”ରେ ସମାନତା ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ- “ ସବୁ ମଣିଷ ଅଜନ୍ମ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ଅଧିକାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମାନ ।”

୪ । ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ହେଲା ପ୍ରକୃତି ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଶାରୀରିକ ଅସମତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭାବେ ବିଚାର କରାଯିବା ଅନୁଚିତ ।

୫ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମୌଳିକ ସୁବିଧା ପାଇବା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣ ନ ରହିବାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଓ ସୌଜନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମସ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାନ ହେବାକୁ କେଉଁ ସମାନତା କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାନତା

୨ । ନାଗରିକ ସମାନତାର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନଗତ ସମାନତା

୩ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମତଦାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କେଉଁ ପ୍ରକାର ସମାନତା ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ସମାନତା

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।

୨ । ପ୍ରକୃତି ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ପ୍ରଚଳନ ।
Answer:
ପ୍ରକୃତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତି ।

୩ । ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

୪ । ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସର୍ବସମ୍ମତ ବା ଗାଣିତିକ ସମାନତା ଅଟେ ।
Answer:
ସମାନତାର ଅର୍ଥ ସର୍ବସମ୍ମତ ବା ଗାଣିତିକ ସମାନତା ନୁହେଁ

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ __________ ସମାନତାର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ସାମାଜିକ

୨ । ସମାନତା _______ ପ୍ରକାର ସୁବିଧାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର

୩ । ________ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସମାନତା ଧାରଣାଟି ଅଧ‌ିକ ବିକଶିତ ଓ ଜନପ୍ରିୟ ହେଲା ।
Answer:
ଅଷୃ।ଦଶ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତା କହିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ଏହା କାହାରି ପ୍ରତି କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ।

୨ । ଆଇନଗତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନଗତ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ । ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆଇନ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

୩ । ସାମାଜିକ ସମତାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ଥିବା ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୪ । ରାଜନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନକୁ ସମତା କୁହାଯାଏ ।

(B) ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ସମତା କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା, ବାସସ୍ଥାନ, ବୃତ୍ତି ଓ ଶ୍ରେଣୀ ନିର୍ବିଶେଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଦେବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ସମତା । ସମାଜ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସମାନ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବାରୁ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରିବା ଉଚିତ । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ବିଭେଦତା ଓ କୁ-ସଂସ୍କାର ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କକୁ କଳୁଷିତ କରେ ଏବଂ ସମାଜ କ୍ରମଶଃ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ; ତେଣୁ ସମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମାନ ସୁଯୋଗ ସାମାଜିକ ସମତାର ମୂଳଭିଭି ଅଟେ ।

୨ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ କି ?
Answer:
ଟକେଭେଲି ଓ ଆକ୍‌ଟନଙ୍କ ପରି ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ । ସମାନତା ଏକ ସର୍ଭ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ବାସ୍ତବପକ୍ଷରେ ରୁଷୋ, ପୋଲାର୍ଡ଼, ଲାସ୍କି ଇତ୍ୟାଦି ଦାର୍ଶନିକମାନେ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ବୋଲି ଯେଉଁମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ସେମାନେ ଉଭୟ ଶବ୍ଦର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମାନତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏଣୁ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ମୂଳ ଆୟୁଧ ଅଟେ ।

ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏଣୁ ସମାନତାର ପରିବେଶରେ ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ମୂଳ ଆୟୁଧ ଅଟେ । ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ହୋଇଥିବାରୁ ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଉଭୟ ସମାଜର ଦୃଢ଼ତା ଓ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାନ ସୁଯୋଗ ପାଇବା ଉଚିତ । ସମାନ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ସମାନ କାମ ପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରୀ, ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ଆଦି ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭ ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ସମାନତା (Equality) ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରକୃତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର । ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Types) ସଂପର୍କରେ ଧାରଣା ଦିଅ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଓ ନ୍ୟାୟ ପରି ସମାନତା ମଧ୍ଯ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଆଧୁନିକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୌଳିକ ଭିଭିଭୂମିରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ। ଇତିହାସରେ ଏହି ସମାନତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଅସଂଖ୍ୟ ବିପ୍ଳବ ଓ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରମାଣ ରହିଛି। ରୁଷୋ ମତପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଯେ ‘ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି’; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଏହା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାମାଜିକ ଓ ଜନ୍ମଗତ ଅସମାନତା ରହିଛି। ଦୈହିକ ଶକ୍ତି, ମାନସିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ଶରୀର ଗଠନ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି। ପ୍ରକୃତି ହିଁ ଏହି ଅସମାନତାର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା।

ପୁରାତନ ଗ୍ରୀକ୍ ପରଂପରାରେ ପ୍ଲାଟୋ ଓ ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ ଅସମାନତାର ନୀତିକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିଲେ। ଗ୍ରୀକ୍ ନାଟ୍ୟକାର ୟୁରିପିଡ଼େସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତା ହେଉଛି ମଣିଷର ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନ। ୧୭୭୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆମେରିକୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ୧୭୮୯ର ଫରାସୀ ବିପ୍ଲବରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବ ପରି ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟପୂରଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଦୃଢ଼ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା। ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସମାନତା ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସମାନତା ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ଅଟେ। ଏହି ମତବାଦର ପ୍ରବକ୍ତାରୂପେ ମାନବବାଦୀ ଓ ମାର୍କସ୍‌ବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ପୃଥ‌ିବୀରେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ସମାନତାର ସାମଗ୍ରିକ ଦାବି ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେଉଛି।

ସମାନତାର ଅସ୍ତିସୂଚକ ଓ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥ ରହିଛି। ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତି ଏବଂ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗର ଅନୁପସ୍ଥିତି। ଏହା ଆଇନ ଚକ୍ଷୁରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ। ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, “ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସହିତ ସମାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ”। ଏହାର ଅର୍ଥ ସମାଜରେ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଭୋଗୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସୃଷ୍ଟି ନକରିବା ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।

ସମାନତାର ପ୍ରକୃତି :
(୧) ଏହା ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଟେ।
(୨) ଏହା ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
(୩) ଏହା ସମସ୍ତ ଅଧିକାର, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ନ୍ୟାୟ ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବର ମୂଳଭିତ୍ତି ଅଟେ।
(୪) ଏହା ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଅଟେ ଓ ‘ଆଇନର ଶାସନ’ (Rule of law) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ।
(୫) ଏହା ଏକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଆଧାରିତ ବିଷୟ ଅଟେ । ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସହ ମିଶି ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ଘଟାଏ।

ସମତା ବା ସମାନତାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Kinds of Equality) – ସମାନତାକୁ ନିମ୍ନଲିଖିତଭାବେ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରାଯାଇଛି। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା, ସାମାଜିକ ସମାନତା, ରାଜନୈତିକ ସମାନତା, ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ।

(୧) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା (Personal Equality) – ବ୍ୟକ୍ତି ହିସାବରେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତା ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି। ଆଇନ ଆଗରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ। ଏହା ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା। ସମସ୍ତେ ଆଇନର ବଶବର୍ତ୍ତୀ। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାରଣରୁ ବିଶେଷ ଅଧୁକାର କାହାକୁ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ। ଲିଙ୍ଗ, ଜାତି, ବାସସ୍ଥାନ, ବର୍ଷ, ଧର୍ମ, ରାଜନୈତିକ ବିଶ୍ଵାସ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ସୁବିଧା ପାଆନ୍ତି। ସେଥୁପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମାନତାକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରାଣବାୟୁ କୁହାଯାଏ।

(୨) ସାମାଜିକ ସମାନତା (Social Equality) – ସମାଜରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଓ ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ଏଭଳିଭାବରେ ସାମାଜିକ ସମାନତା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନହେବାଯାଏଁ କେବଳ ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଗଲେ ଦେଶରେ କୌଣସି ମଙ୍ଗଳସାଧୂତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେଭଳି ସ୍ଵାଧୀନତା ମଧ୍ୟ ବେଶି ସମୟ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ। ସମାଜରେ ଜାତି-ଜାତି ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ-ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ଘଟି ଦେଶରେ ଅରାଜକତା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ।

ତେଣୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇବା ପୂର୍ବରୁ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧି ସର୍ବଦା ସାମାଜିକ ସମାନତାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ। ଆମ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନରେ ମଧ୍ୟ ଛୁଆଁ ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବକୁ ଏକ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ଏହା ଅତି ଆନନ୍ଦର କଥା ଯେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏହି ସମାନତାର ଅଧିକାର ଡିସେମ୍ବର ଦଶ ତାରିଖ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ଘୋଷିତ ମାନବିକ ଅଧିକାର (Fundamental Human Rights) ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି।

(୩) ରାଜନ ତିକ ସମାନତା (Political Equality) – ସମାଜରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ଭେଦଭାବ ବା ପକ୍ଷପାତ ବିଚାର ନଥାଇ ମତଦାନ ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ। ନିଜର ମତଦେଇ ଦେଶର ସରକାର ନିର୍ବାଚନରେ ଉଚିତ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସୁଯୋଗରୁ କେହି ବଞ୍ଚିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ପକ୍ଷପାତ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରି କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଜାତି ବା ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଭୋଟଦାନର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ରଖାଗଲେ ତାହାକୁ ପ୍ରକୃତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯିବ ନାହିଁ ।

ଯେ ଏଭଳି ରାଜନୀତିକ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ସେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ନାଗରିକଭାବେ ଜୀବନ କାଟିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ସରକାର ତାହାର ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହିବା ସ୍ଵାଭାବିକ। ଭାରତରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରଠାରୁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସାବାଳକ ଭୋଟାଧ୍ୟାକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା କେତେକ ଏସୀୟ, ଆଫ୍ରିକୀୟ ଏବଂ ଲାଟିନ୍ ଆମେରିକୀୟ ଦେଶରେ ସବୁ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନଭାବରେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ।

(୪) ପ୍ରାକୃତିକ ସମାନତା (Natural Equality) – ଫରାସୀ ମାନବିକ ଅଧୂକାରରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନ । ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ପରିବେଷ୍ଟନୀର ଭିନ୍ନତାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରକାରଭେଦ, ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଜନ୍ମରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ; କିନ୍ତୁ ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଷ୍ଟନୀଗତ ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା ଯୋଗୁଁ ଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଲାଳିତପାଳିତ ହୋଇ ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଧନୀକର ପିଲା ଶିକ୍ଷା-ଦୀକ୍ଷା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ସବୁ ବେଶି ପାଇଥାଏ। ଗରିବର ପିଲା ଏସବୁରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୁଏ। ଫଳରେ ଧନୀ, ଦରିଦ୍ର ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷମତାର ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ।

ପଙ୍ଗୁମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ ସମସ୍ତଙ୍କ ମଜତି ସମାନଭାବରେ ଗଠନ କରିଛି । କେବଳ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ତିଆରି ସୁବିଧା ଅସୁବିଧା ଯୋଗୁଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ଭିତରେ ତାରତମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଜାତି, ଶ୍ରେଣୀ, ଧର୍ମ, ଶିକ୍ଷାଗତ ତାରତମ୍ୟ ସବୁ ମଣିଷ ତିଆରି ରୋଗ। ଯକତି ଏସବ ତାରତମ୍ୟ ମାତୃଗର୍ଭରେ ସ୍ଥାପନ କରିନଥିଲା। ସେଥ‌ିପାଇଁ କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମତା ସହିତ ଏବଂ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସୁବିଧାକୁ ସମବଣ୍ଟନ ଜରିଆରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ସୁବିଧା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଦରକାର।

(୫) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା (Economic Equality) – ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମତା ବା ସ୍ଵାଧକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତା ବିନା ଅର୍ଥହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ସମାନ ଓ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂପଦ ଓ ସୁବିଧାର ବଣ୍ଟନ ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା। ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ ଓ ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ, ଶୋଷଣ ଓ ଦାସତ୍ଵର ଶିକାର ହୋଇଥାଏ। ଲାସ୍କି ତାଙ୍କର ‘Grammar of Politics’ ପୁସ୍ତକରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ବିନା ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ଅବାସ୍ତବ ।

ହୋଇପଡ଼େ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଆୟ ଓ ସମ୍ପରି ପାଇବେ। ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକଙ୍କୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା। ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମାନତା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ମୂଳପିଣ୍ଡ ଅଟେ ।

୨ । ସମାନତା (Equality) ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ଉଭୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସମାନତା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ପ୍ରାଥମିକ ତତ୍ତ୍ଵ। ଏହି ଦୁଇଟିର ପ୍ରାପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ମଣିଷ ଅହରହ ସଂଗ୍ରାମ କରିଆସିଛି । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସମାନତାର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଉପଭୋଗ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର କାମ୍ୟ। କାରଣ ତାହାହିଁ ଜୀବନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକଶିତ କରିପାରିବ। ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଉଭୟକୁ ନାଗରିକକୁ ପ୍ରଦାନ କରି ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶର ସମ୍ଭାବନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ।

ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ନହୋଇ ଅର୍ଥାତ୍ ନାସ୍ତିସୂଚକ ପ୍ରକୃତି ବହନ ନ କରି ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ରୂପନେଇ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ। ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଜନ୍ମରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାନ; ବରଂ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ସ୍ଥିତି ଓ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଅର୍ଥରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର କରିଥାଏ ।

ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ (Relationship between Equality and Liberty) – ସମାନତା ଓ ସାମ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ବାସ୍ତବ ସମ୍ପର୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ବିରୋଧୀ ମତପୋଷଣ କରନ୍ତି। ଗୋଟିଏ ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ ମତରେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥା’ନ୍ତି ଯେ ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

(କ) ସମାନତା ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ – ଡି.ଟକେଭେଲି ଓ ଲର୍ଡ଼ ଆକ୍‌ଟନ୍‌ଙ୍କ ପରି ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ। ଆକ୍‌ଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ସମାନତା ପ୍ରତି କ୍ଷୁଧା ବା ଆଗ୍ରହ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷାକୁ ବୃଥା କରିଦେଇଛି।” ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରତି ଅଭିଳାଷ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି-ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଅସମାନତା ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ପ୍ରାକୃତିକ ଅଟେ । ଏଣୁ ପ୍ରକୃତିତଃ ଉଭୟ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୌଣସି ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସହ୍ୟ କରି ପାରୁନଥିବାବେଳେ, ସମାନତା କେବଳ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପରିବେଶରେ ହିଁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରେ ।

ଏଣୁ ଉଭୟର ସହାବସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସମାନତାର ପରିବେଶ ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରିବ ଓ ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ। ରାଷ୍ଟ୍ରର କ୍ଷମତା ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ସମାନତାର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିବ; କିନ୍ତୁ ଅତ୍ୟଧ୍ବକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କ୍ଷମତା ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିରୋଧୀ ଅଟେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ପରୋକ୍ଷ ବା ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ତତ୍ତ୍ଵ (Elite Theory)ର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ବକୁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଛି କିନ୍ତୁ ଏହା ସମାନତାର ପରିପନ୍ଥୀ ଅଟେ। ସମାନତା ଏକ ଅସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ର (Positive State) ଚାହୁଁଥିବାବେଳେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନାସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ର (Negative State) ପାଇଁ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ।

(ଖ) ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି, ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି – ହ୍ୟୁମ, ଗଡ୍‌ନ, ରୁଷୋ, ପୋଲାର୍ଡ଼, ବାର୍କର, ଲାସ୍କି ଇତ୍ୟାଦି ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଏହି ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି ଯେ, ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି, ବରଂ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ବୋଲି ମତ ଦିଅନ୍ତି ସେମାନେ ଉଭୟ ଶବ୍ଦର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥା’ନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଅପ୍ରତିହତ, ନିରଙ୍କୁଶ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣବିହୀନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏବଂ ସମାନତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜନ୍ମରୁ ସମାନ ଅଟନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ ଅର୍ଥରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିନା ଆଇନଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା କିମ୍ବା ସୁରକ୍ଷିତ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ସମାନତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଉପଭୋଗ ଏବଂ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ”। ସମାନତା ବିନା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ଏବଂ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିନା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି, “ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ବାସ୍ତବତାର ସ୍ଵରୂପ ବହନ କରିବାପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତାର ସମର୍ଥନ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ”। ପୋଲାର୍ଡ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଯେ “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରୂପକ ସମସ୍ୟାର କେବଳ ଗୋଟିଏ ସମାଧାନର ପନ୍ଥା ରହିଛି। ତାହା ହେଉଛି ଏହାକୁ ସମାନତା ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାପିତ କରିବା”।

ମାର୍କସ୍ଵାଦୀମାନେ ଏହି ମତବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥା’ନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ସମାନତାର ମୂଳଭିତ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇନଥୁବା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ଅଟେ ଏବଂ ଏହି ଦୁଇଟିର ସହାବସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପସାଧନ ପାଇଁ ସାମ୍ୟବାଦୀମାନେ କରିଥାଏ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି। ଉଭୟଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ। ସମାନତା ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ । ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉଭୟ ଆଇନଗତ ଓ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷହିଁ ଅସ୍ତିସୂଚକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଅସମାନତା ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଯଥାର୍ଥ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି। ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ, “ଉଭୟ ସମାନତା ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅଧୂକ। ଉଭୟ, ସମାଜର ଦୃଢ଼ତା ଓ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆନ୍ତଃସମ୍ପର୍କକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଉଭୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ସାମାଜିକ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ବ ଓ ବିଭାଜନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି।” ପ୍ରଫେସର ଆଶୀର୍ବାଦମୂଙ୍କ ମତରେ, “ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବୀମାନେ ମୁକ୍ତି, ସମାନତା ଓ ମୈତ୍ରୀର ନଗ୍ନ ଉଦ୍‌ଘୋଷଣା କରୁଥିବାବେଳେ ପାଗଳ କିମ୍ବା ମୂର୍ଖ ନଥିଲେ।”

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 5 ତାକୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 5 ତାକୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
କାକ କୋଳରେ କାହା ଭଳି ଗୋପନାରୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଳିଥିଲେ ?
(କ) ଶୁକ
(ଖ) ଶାରୀ
(ଗ) ପିକ
(ଘ) କପୋତ
ଉ –
(ଗ) ପିକ

Question ୨ ।
ପୋଷନ୍ତା ଥଳକୁ ଛାଡ଼ି କୃଷ୍ଣ କେଉଁଠି ରହିଲେ ?
(କ) ଗୋପ
(ଖ) ବୃନ୍ଦାବନ
(ଗ) ଦ୍ଵାରକା
(ଘ) ମଥୁରା
ଉ –
(ଘ) ମଥୁରା

Question ୩ ।
ବର ବେଶ ଧରି କିଏ ଆସି ଲଜ୍ଜାରେ ଫେରିଗଲା ?
(କ) ଜଳନ୍ଧର
(ଖ) ଶିଶୁପାଳ
(ଗ) ବୈଲୋଚନ
(ଘ) ବାଳି
ଉ –
(ଖ) ଶିଶୁପାଳ

Question ୪ ।
କୃଷ୍ଣ କୂଟ କରି କାହାର ଚୁଟି ଉପାଡ଼ିଥିଲେ ?
(କ) ରାବଣ
(ଖ) ବୈଲୋଚନ
(ଗ) ବଳି
(ଘ) ବାଳୀ
ଉ –
(ଖ) ବୈଲୋଚନ

Question ୫ ।
ବିନା ଦୋଷରେ ବାଳିକୁ କିଏ ବିନାଶ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସୁଗ୍ରୀବ
(ଖ) ହନୁମାନ
(ଗ) ରାମ
(ଘ) ଲକ୍ଷ୍ମଣ
ଉ –
(ଗ) ରାମ

Question ୬ |
ବାମନ ବଳିକୁ କେଉଁଠାକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସ୍ୱର୍ଗପୁରକୁ
(ଖ) ମର୍ତ୍ତ୍ୟପୁରକୁ
(ଗ) ପାତାଳପୁରକୁ
(ଘ) କୈଳାସପୁରକୁ
ଉ –
(ଖ) ମର୍ତ୍ତ୍ୟପୁରକୁ

Question ୭ ।
ଜଳନ୍ଧର ସ୍ତ୍ରୀର ସତୀତ୍ଵ କିଏ ହରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ଚନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ବିଷ୍ଣୁ
(ଘ) ଇନ୍ଦ୍ର
ଉ –
(ଗ) ବିଷ୍ଣୁ

Question ୮ |
ଜଳନ୍ଧରକୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
(କ) ରାମ
(ଖ) ବିଷ୍ଣ
(ଗ) ହର
(ଘ) ବ୍ରହ୍ମା
ଉ –
(ଗ) ହର

Question ୯।
ବେଲାଳସେନ କାହାର ପୁତ୍ର ?
(କ) ଯୁଧ୍ର
(ଖ) ଭୀମ
(ଗ) ଅର୍ଜୁନ
(ଘ) ସହଦେବ
ଉ –
(ଖ) ଭୀମ

Question ୧୦ ।
ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅର୍ଜୁନ
(ଖ) ଭୀମ
(ଗ) କୃଷ୍ଣ
(ଘ) ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ
ଉ –
(ଘ) ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ

Question ୧୧ ।
ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ମାରିବାପାଇଁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କୁ କିଏ ଆଖୁ ଠାରିଥିଲେ ?
(କ) ଯୁକ୍ଷିର
(ଖ) ଦ୍ରୁପଦ
(ଗ) ଅର୍ଜୁନ
(ଘ) କୃଷ୍ଣ
ଉ –
(ଘ) କୃଷ୍ଣ

Question ୧୨ ।
ରାସ ମଣ୍ଡଳରୁ କାହାର ଭୁଜ ଧରି କୃଷ୍ଣ ଘେନି ଯାଇଥିଲେ ?
(କ) ରାଧା
(ଖ) ବିଶାଖା
(ଗ) ଲଳିତା
(ଘ) ବ୍ରଜଦେବୀ
ଉ –
(ଘ) ବ୍ରଜଦେବୀ

Question ୧୩ ।
କାହାକୁ କୁଶ ମୁନ ଭୁଷି କୃଷ୍ଣ କଣା କରିଥିଲେ ?
(କ) ବଳି
(ଖ) ଶୁକ୍ର
(ଗ) ବୈଲୋଚନ
(ଘ) ଜଳ
ଉ –
(ଖ) ଶୁକ୍ର

Question ୧୪ ।
ଗୋରୁହତ୍ୟା ଦୋଷ କାହାକୁ ଲାଗିଥିଲା ?
(କ) ବ୍ରହ୍ମା
(ଖ) ବିଷ୍ଣୁ
(ଗ) ମହେଶ
(ଘ) ଇନ୍ଦ୍ର
ଉ –
(ଗ) ମହେଶ

Question ୧୫ ।
କିଏ ଷଣ୍ଢାସୁରକୁ କୌତୁକରେ ମାରିଥିଲେ ?
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ଇନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ଶିବ
(ଘ) କୃଷ୍ଣ
ଉ
(ଘ) କୃଷ୍ଣ

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
କାକ କୋଳରେ ପିକ ପରି କିଏ କାହାକୁ ପାଳନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
କାକ କୋଳରେ ପିକ ପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦ ଯଶୋଦା ଓ ରୋଗୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପାଳିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨ ।
ମାମୁ ଓ ଭଣଜା ଏଠାରେ କାହା କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
ମଥୁରାରାଜା କଂସାସୁରଙ୍କୁ ମାମୁ ଓ ଦେବକୀପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭଣଜା ଭାବରେ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୩।
ଶିଶୁପାଳ ବିବାହ ନ କରି କାହିଁକି ଫେରିଗଲା ?
ଉ –
ଶିଶୁପାଳଙ୍କ ଭାବିପତ୍ନୀ ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦେବୀମନ୍ଦିରରୁ ଅପହରଣ କରିନେଇଥିବାରୁ ସେ ବିବାହ ନକରି ଅପମାନିତ ହୋଇ ଫେରିଗଲେ ।

Question ୪।
ସୂର୍ପଣଖା କାହିଁକି ହତଶିରୀ ହେଲା ?
ଉ –
ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ବିମୋହିତ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଅଭିଳାଷ ଶୋଷଣ କରିଥିବାରୁ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ତାଙ୍କର ନାସା, କର୍ଣ୍ଣ, ଛେଦନ କରି ତାକୁ ହତଶ୍ରୀ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୫ ।
କୂଟ କରି କାହାର ଚୁଟି କୃଷ୍ଣ ଉପାଡ଼ିଥିଲେ ?
ଉ –
ମାଳତୀ ରୂପରେ ମୋହିନୀ ମୂର୍ତ୍ତିଧାରଣ କରି ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୈଲୋଚନର ଆୟୁଷ ଚୁଟି ଉପାଡ଼ି ତାକୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୬।
ଜନକସୂତାଙ୍କୁ କିଏ କେଉଁଠାରୁ ହରଣ କରିଥିଲା ?
ଉ –
ମଥୁରାରାଜା କଂସାସୁରଙ୍କୁ ମାମୁ ଓ ଦେବକୀପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭଣଜା ଭାବରେ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୭।
ବାଳିକୁ ଛଳନାରେ କିଏ ବିନାଶ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ରାଜ ବାଳିକୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିନାଶ କରିଥିଲେ ।

Question ୮।
ବଳିକୁ କିଏ ଛଳନାରେ କେଉଁଠାକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଦୈତରାଜ ବଳିକୁ ତିନିପାଦ ଭୂମି ମାଗିବା ଛଳରେ ଭଗବାନ ବାମନ ପାତାଳପୁରୀକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ।

Question ୯ ।
ଜଳନ୍ଧର ବୀର କାହାର ଶାଳକ ଥିଲେ ?
ଉ –
ଜଳନ୍ଧର ବୀର ଶିବଙ୍କ କୋପରୂପକ ଅଗ୍ନିରୁ ସମୁଦ୍ରରୁ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବାରୁ ସାଗରକନ୍ୟା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ସାନୁଜ (ସାନଭାଇ) ଓ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଶାଳକ ଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଜଳନ୍ଧରକୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ କୈଳାସପତି ମହାଦେବ ଶିବ ଜଳନ୍ଧରକୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୧।
କୃଷ୍ଣଙ୍କର ସୁହୃଦ ବାନ୍ଧବ କିଏ ଥିଲେ ?
ଉ –
ପଞ୍ଚପାଣ୍ଡବମାନେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ସୁହୃଦ ବାନ୍ଧବ ଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ବେଲାଳସେନକୁ କିଏ ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ବେଲାଳସେନକୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କପଟରେ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୩ ।
ବେଲାଳସେନ କାହାର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ?
ଉ –
ବେଲାଳସେନା ଭୀମଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ କିଏ ମାରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୫ ।
ଶୁକ୍ରଙ୍କ ଚକ୍ଷୁକୁ କିପରି କୃଷ୍ଣ ନଷ୍ଟ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ବଳିଙ୍କଠାରୁ ଦାନ ଗ୍ରହଣ ସମୟରେ କୀଟ ରୂପରେ କମଣ୍ଡଳୁ ଛିଦ୍ରରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିବା ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚକ୍ଷୁକୁ ଭଗବାନ ବାମନ କୁଶମୁନରେ ବିଦ୍ଧକରି ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
ଗୋରୁହତ୍ୟା ଦୋଷ କାହାକୁ ଲାଗିଥିଲା ?
ଉ –
ଭଗବାନ ଶଙ୍କର ବେଦମାତା କପିଳା ଗାଈକୁ ତ୍ରିଶୁଳରେ ହତ୍ୟା କରିଥିବାରୁ ସେ ଗୋହତ୍ୟା ପାପରେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
ଗୋପୀମାନେ କେଉଁଠି ଜଳକେଳି କରୁଥିଲେ ?
ଉ –
ଗୋପୀମାନେ ସମୁନାନଦୀରେ ଜଳକେଳି କରୁଥିଲେ ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ଭଣଜା ମାମୁଙ୍କୁ ଜୀବନରେ ମାରିଲେ କାହିଁକି ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଦେବତା ଓ ସାଧୁମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଦେବକୀପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅତ୍ୟାଚାରୀ କଂସମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।

Question ୨।
ଶିଶୁପାଳ କାହାକୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ଫେରିଗଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭୀଷ୍ମଙ୍କ କନ୍ୟା ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ଶିଶୁପାଳ ଚଣ୍ଡୀ ମନ୍ଦିରରୁ ତାଙ୍କ ଭାବିପତ୍ନୀ ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କର କୃଷ୍ଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଅପହରଣ ହୋଇଥ‌ିବା ସମ୍ବାଦ ଶୁଣି ଅପମାନିତ ହୋଇ ପେରିଗଲେ ।

Question ୩।
ସୂର୍ପଣଖା କିଏ ଓ ତାକୁ ହତଶିରୀ କଲା କିଏ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ସୂର୍ପଣଖା ଲଙ୍କାଧୂପତି ରାବଣର ଭଗ୍ନୀ । ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର କମନୀୟ ରୂପଶ୍ରୀରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ ଜିଦ୍ କରିବାରୁ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଜ୍ୟେଷ୍ଠଭ୍ରାତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ତା’ର ନାସା, କଣ୍ଠ ଛେଦନ କରି ତାକୁ ହତଶ୍ରୀ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୪ ।
ବୈଲୋଚନର୍ ମୃତ୍ୟୁ କିପରି ହେଲା ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ମାଳତୀକନ୍ୟା ରୂପରେ ବୈଲୋଚନକୁ ବଶୀଭୂତ କରି ତା’ର ଆୟୁଷ ଚୁଟି ଉପାଡ଼ି ଦେବାରୁ ତା’ର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୫।
ସିନ୍ଧୁକୁ କିଏ କାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନ୍ଧିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କଦ୍ବାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ବାନରସେନାଙ୍କ ସହାୟତାରେ ସିନ୍ଧୁରେ ସେତୁବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

Question ୬ ।
ବାମନ କିଏ ଓ ସେ କାହିଁକି ଭିକାରି ହୋଇଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତ ଗୌରଚରଣଙ୍କ ଅଧିକାରୀଙ୍କଦ୍ବାରା ବିରଚିତ ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଅସୁରରାଜା ବଳିଙ୍କୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିବାପାଇଁ ଭଗବାନ ବାମନ ଅବତାର ଧାରଣ କରି ତିନିପାଦ ଭୂମି ଭିକ୍ଷା ମାଗିଥିଲେ ।

Question ୭ |
ଜଳନ୍ଧରର ସତୀ ସ୍ତ୍ରୀକୁ କିଏ ହରଣ କରିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
ଉ – ‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣଙ୍କ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଅସୁରରାଜ ଜଳନ୍ଧରର ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତିଦେବା ନିମନ୍ତେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଜଳନ୍ଧରର

Question ୮ ।
ବେଲାଳସେନକୁ କୃଷ୍ଣ କାହିଁକି ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ବେଲାଳସେନର ଅପୂର୍ବ ବୀରତ୍ଵରେ ଚମତ୍କୃତ ହୋଇ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଅରଞ୍ଜନବ୍ୟାପୀ ବିସ୍ତାରିତ କରିବା ଅଭିପ୍ରାୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତା’ର ମୁଣ୍ଡକାଟ କରିଥିଲେ ।

Question ୯ ।
କାହାର ଇଙ୍ଗିତରେ କିଏ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଇଙ୍ଗିତରେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ କିଏ ? ତାଙ୍କୁ କୁଶ ମୁନରେ କିଏ ଭୁସିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଦୈତ୍ୟଗୁରୁ ଅଟନ୍ତି ଓ ଭଗବାନ ବାମନ ତାଙ୍କୁ ବଳିଠାରୁ ଦାନଗ୍ରହଣ ସମୟରେ କୁଶମୁନରେ ଭୁସିଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଗୋପୀମାନେ କେଉଁଠି ଜଳକେଳି କରୁଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ବସନ କିଏ ଚୋରାଇ ନେଇଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଗୋପୀମାନେ ଯମୁନା ନଦୀରେ ଜଳକେଳି କରୁଥିଲାବେଳେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେମାନଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ। କରିଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
କବିତାର ଶେଷରେ କବି ଗୋପୀଗଣଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । କବିତାର ଶେଷରେ କବି ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ଜଗତର ସ୍ରଷ୍ଟା ମହାମହିମ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିନ୍ଦା ନକରିବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧ ।
କାକ କୋଳେ ପିକ ପାଳିଲା ପରାୟେ ସେବିଥିଲେ ଗୋପନାରୀ ଏହି ପଦଟିର ଅର୍ଥ ବୁଝାଇଦିଅ ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦେବକୀ ଓ ବସୁଦେବଙ୍କ ପୁତ୍ର ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଗୋପପୁରରେ ନନ୍ଦରାଜା ଓ ଯଶୋଦାଙ୍କ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଜନ୍ମଭୂମି ମଥୁରାରେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ । କୋଇଲି ଛୁଆ କାଉ ବସାରେ ଲାଳିତ ପାଳିତ ହୋଇ ପୁନରାୟ କୋଇଲି ପାଖକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୋପପୁର ପରିବର୍ତ୍ତେ ମଥୁରା ଅବସ୍ଥାନକୁ କବି ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
ଚଣ୍ଡୀ ପୁରରୁ କିଏ କନ୍ୟାକୁ କେମିତି ଭଣ୍ଡି ନେଇଗଲା ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଚେଦିରାଜ ଶିଶୁପାଳଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାପାଇଁ ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ନନ୍ଦିନୀ ରୁକ୍ମିଣୀ ଚଣ୍ଡୀ ମନ୍ଦିରକୁ ପୂଜା ଛଳରେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଯୋଜନା ଅନୁଯାୟୀ ଦ୍ଵାରକା ପତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେହିଠାରୁ ତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିନେଇଥିଲେ ।

Question ୩ ।
ବୈଲୋଚନ ବୀରକୁ କେଉଁଭଳି ଭାବରେ କୃଷ୍ଣ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ବୈଲୋଚନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟାଚାରୀ ଥିଲା । ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣପାଇଁ ଭଗବାନ ମାଳତୀକନ୍ୟା ରୂପ ଧାରଣ କରି ବୈଲୋଚନକୁ ବଶୀଭୂତ କରିଥିଲେ । ସମୟ ଓ ସୁଯୋଗ ପାଇ ତା’ର ଆୟୁଷ ଚୁଟିକୁ ଉପାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ଯାହା କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୪।
ବଳି ରାଜାଙ୍କୁ ଛଳନାରେ ବାମନରୂପୀ ବିଷ୍ଣୁ କିପରି ପାତାଳଗାମୀ କରାଇଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ବଳି ରାଜାଙ୍କୁ ବାମନ ମୂର୍ତ୍ତି ଧାରଣ କରି ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ତିନିପାଦ ଭୂମି ଦାନ ମାଗିଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ଦୁଇପାଦରେ ସ୍ଵର୍ଗ ଓ ମର୍ତ୍ତ୍ୟକୁ ଦାନରୂପେ ପ୍ରଦାନକଲାପରେ ତୃତୀୟ ପାଦ ନିମନ୍ତେ ସେ ତା’ର ମସ୍ତକକୁ ଦେଖାଇ ଦେଇଥିଲା । ତୃତୀୟ ୟାଙ୍କୁ ତା’ର ମସ୍ତକ ଉପରେ ରଖ୍ ତାକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୫।
ସତୀ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ କିପରି କିଏ ହରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ କାହିଁକି ?
ଉ –
‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ରାକ୍ଷସରାଜ ଜଳନ୍ଧର ତ୍ରିପୁର ବିଜୟୀ ଥିଲା । ତା’ର ଅତ୍ୟାଚାରରେ ଦେବତାମାନେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଜଳନ୍ଧର ପତ୍ନୀ ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କ ସ୍ଵଧର୍ମନେଇ ଜଳନ୍ଧରର ଦୁର୍ଜୟ ଓ ଖୁବ୍ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା । ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଦେବଗଣଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ଛଦ୍ମବେଶରେ ଜଳନ୍ଧର ରୂପ ଧାରଣ କରି ତା’ର ସତୀ-ସ୍ୱାଧୀ ପତ୍ନୀର ସ୍ଵଧର୍ମ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ଜଳନ୍ଧର ଅନାୟାସରେ କୈଳାସପତି ଶିବଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଧନ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୬ |
ବେଲାଳସେନ ବିଷୟରେ ଯାହାଜାଣ ଲେଖ ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବଳଶାଳୀ ଓ ଦୁର୍ଜୟ ବୀର ଥିଲା । ସେ ଅପରଦିନ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ପରିସମାପ୍ତି କରିଦେଇ ବିଜୟୀ ହୋଇପାରିଥାନ୍ତା; ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମହାଭାରତକୁ ଅଠରଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ କରିବାପାଇଁ କପଟ ଆଚରଣ କରି ବେଲାଳସେନର ମୁଣ୍ଡକାଟ କରାଇଥିଲେ ।

Question ୭ |
ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ କାହିଁକି ବଧ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କ ପିତା ପାଞ୍ଚାଳରାଜ ଦ୍ରୁପଦ ଓ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ଶତ୍ରୁତା ଥିଲା। ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣ ଦ୍ରୁପଦଙ୍କୁ ନିଧନ କରିଥିବାରୁ ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଇଙ୍ଗିତରେ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନ ସଂଜ୍ଞାହୀନ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ବଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୮।
ବ୍ରଜଦେବୀ କିଏ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ରାସ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ନେଇ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ନେଇଯାଇଥିବା ସମୟରେ ସେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଭାଗ୍ୟବତୀ ମନେକରି ଗର୍ବ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ‘ଗର୍ବଗଞ୍ଜନ’ ହରି ତାଙ୍କୁ କାନ୍ଧରୁ ନିର୍ଜନ ବନରେ ନିକ୍ଷେପ କରି ଅସହାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

Question ୯।
ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବାମନ ରୂପୀ ବିଷ୍ଣୁ କଣା କରି ଦେଇଥଳେ ?
ଉ –
‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଦାନର ସଂକଳକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିଥିଲେ । କମଣ୍ଡଳୁରୁ ଜଳସ୍ରୋତ ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବାରୁ ସଂକଳ୍ପରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚକ୍ରାନ୍ତ ବୁଝିପାରି ଭଗବାନ୍ ବାମନ କୁଶମୁନରେ ଭୁସିଦେଇ ତାଙ୍କୁ କଣା କରିଦେଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ଗୋରୁହତ୍ୟା ଦୋଷ କାହିଁକି ଲାଗିଥିଲା ?
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ଭକ୍ଷଣ କରି ଦେଇଥିଲେ । ମହାଦେବ ଶିବ ଏହି ସାମାନ୍ୟ ଦୋଷରେ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇ ତ୍ରିଶୂଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି କୈଳାସ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” କବିତାର ମୂଲ୍ୟାୟନ କର ।
କିମ୍ବା, ପଠିତ କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଉକ୍ତ କବିତାରେ କବି ନିଜର ଇଷ୍ଟ ଓ ଆରାଧ୍ୟାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ନଦୀର ଧାରା ଉପଧାରାକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାରାଶି ପରି ପ୍ରତୀତ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ତା’ର ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ସ୍ନିଗ୍ଧ ବାରି ସମସ୍ତଙ୍କପାଇଁ ଶାନ୍ତିଦାୟକ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ଭଗବାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିଷ୍ଠୁରତାର ଅନ୍ତରାଳରେ କରୁଣାର ଦିବ୍ୟସ୍ରୋତ ସତତ ପ୍ରବାହିତ ।

ଭକ୍ତିମାର୍ଗରେ ଭକ୍ତ ଭଗବାନଙ୍କଠାରେ ରାଗ, ଅଭିମାନ, ଛଳୋକ୍ତି ଓ କଟୂକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କର ମହିମାଗାନ କରିଥାଏ । ଭକ୍ତକବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ, “ସର୍ପଜଣାଣ” ରେ “କାଳସର୍ପ ଆପଣ କବଳ କର ପ୍ରାଣ ପବନମାନଙ୍କୁ ସବୁରି” ବୋଲି କଟୂକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ । ସେହିପରି କବି ଗୌରଚରଣ ପଠିତ କବିତାରେ ଭଗବାନଙ୍କର ‘ପରମ ଦୟାଳୁ’ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି –

“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାକୁ ହରି” ।

କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ସେ ପ୍ରିୟ ଠାକୁରଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର କରୁଣା ସାଗର ନାମରେ ବ୍ୟଙ୍ଗୋକ୍ତି ବା ସାଟାୟାର ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମରେ ଭଣଜା ହୋଇ ସେ ମାମୁଙ୍କର ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । କୋଇଲି ଛୁଆ ବଡ଼ ହୋଇ କାଉବସା ଛାଡ଼ି ନିଜର ମା’ଙ୍କ ପାଖକୁ ଚାଲିଗଲା ପରି ଛାଡ଼ି ପଳାଇଲେ ରହିଲେ ମଥୁରା ପୁରୀ’’ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ । ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ବିବାହକରି ନିଜର ମାଉସୀପୁଅ ଭାଇ ଚେଦିରାଜ ଶିଶୁପାଳର ଅପମାନ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ପଣଖାର ଅନାବିଳ ପ୍ରେମରେ ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା କରି ଭାଇ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କଦ୍ବାରା ତା’ର ନାକ, କାନ କାଟି ତାକୁ ହତଶ୍ରୀ କରିଛନ୍ତି । ମାଳତୀ କନ୍ୟାରୂପେ ବୈଲୋଚନରେ ମନୋହରଣ କରି ତା’ର ଆୟୁଷ ଚୁଟିକୁ କାଟି ତାକୁ ମୃତ୍ୟୁପଥକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତା ହରଣ ପରେ ବିନା କାରଣରେ ବାଳିକୁ ମାରିବା ଓ ସମୁଦ୍ରରେ ସେତୁ ବାନ୍ଧିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ଭକ୍ତକବି ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେହିପରି ବାଳିକୁ ପାତାଳରେ ଚାପିବା, ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ କଣା କରିବା, ସୁହୃଦ ଶାଳକ ଜଳନ୍ଧର ସହ ବିଶ୍ଵାସଘାତକତା ଆଚରଣ କରି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବା ଏବଂ ଗୁରୁ ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବିନାଶ ପାଇଁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ କରିବା ପ୍ରଭୃତି କାର୍ଯ୍ୟକୁ କବି ଭଗବାନଙ୍କର ହୃଦୟହୀନତା ଓ ଅନ୍ୟାୟ ଆଚରଣ ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରି ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବ୍ରଜଦେବୀକୁ ଅନ୍ୟାୟ ଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା, ଷାଣ୍ଟାସୁରକୁ ମାରି ଗୋହତ୍ୟା ପାପରେ ଭାଗୀଦାର ନହେବା ଏବଂ ଗୋପୀମାଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ କରିବା ପ୍ରଭୃତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିନ୍ଦନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ କବି ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି ।

ମାତ୍ର କବିତାଟିର ଉପସଂହାରରେ କବି ବାସ୍ତବ ସତ୍ୟକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ଭଗବାନଙ୍କ ନିନ୍ଦା ନକରିବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରିବା ସହ “ଜଗତ ଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି” ବୋଲି ଈଶ୍ଵରଙ୍କର ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁ ନଦୀପରି ଈଶ୍ବରଙ୍କର ବିଧାନ ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର । କବି ଏହି ଚିରନ୍ତନୀ ସତ୍ୟକୁ ପଠିତ କବିତାରେ ଉନ୍ମୋରବେଲାଳସେନର ନ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟି “ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି” ଅଳଙ୍କାର ପ୍ରୟୋଗରେ ଚମତ୍କାର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୨ ।
କିମ୍ବା, ଏକ ବ୍ୟଙ୍ଗାରସାତ୍ମକ କବିତା ଭାବରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ଅଭିମାନ କିପରି କବିତାରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇଛି ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଉକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଗ, ଅଭିମାନ, ଥଟ୍ଟା, ପରିହାସ, ନିନ୍ଦା ସ୍ତୁତି ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରଚଳନ ରହିଛି । ଏକଥା କବି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ସହ ଆଠବର୍ଷର ମଧୁର ସମ୍ପର୍କର ସମସ୍ତ ବନ୍ଧନଛିନ୍ନ କରି ବିନାଦ୍ଧିଧାରେ ବ୍ରଜଧାମ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗୋପୀମାନେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦୟାଳୁ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିରେ ସନ୍ଧିହାନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ସେମାନେ ବିପରୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମକରି ନିଜର ଆରାଧ୍ୟଙ୍କୁ ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି –

‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାଳୁ ହରି’’।

କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ତୀବ୍ର ସମାଲୋଚନା କରି ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟିକରି ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଁ ଉଦାହରଣମାନ ଦେଇଚାଲିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମରେ ସେ ନିଜର ମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ଏକଥା ଅଦ୍ଭୁତପୂର୍ବ ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ଭଣଜାଙ୍କଦ୍ବାରା ଏପରି ଗର୍ହିତ ଅପରାଧ କେବେ ହୋଇନଥିଲା । ତେଣୁ କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି – “କାହିଁ ଦେଖୁଅଛ ମାମୁକୁ ଭଣଜା ଜୀବନେ ପକାଏ ମାରି” । ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କଂସମାମୁକୁ ମାରିଥିଲେ । କବି ଏକଥା ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସରଳା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ମନରେ କୌତୁକରେ ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।

ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଦୋଷତ୍ରୁଟିଗୁଡ଼ିକର ଖୋଳତାଡ଼ କରି ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନଙ୍କର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ କୋଇଲି ଛୁଆ ପରି କାଉବସାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁରରେ ବଢ଼ିଥିଲେ । ବର୍ଷିତ ପିକ, କାକବସା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସ୍ଵସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଗଲାପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁର ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରତାରଣା କରିଛନ୍ତି । ଏକା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନୁହେଁ ବିଭିନ୍ନ ଅବତାରରେ ବହୁତ ଲୋକଙ୍କ ସହ ଭଗବାନ ଏହିପରି କରି ଚଣ୍ଡୀମନ୍ଦିରରୁ ତାଙ୍କର ଭାବିପତ୍ନୀ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଛନ୍ତି ।

“ବିନା ଦୋଷେ ସିନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧି ପକାଇଲେ
ବାଳିକି ବିନାଶ କରି ।”

ସେହିପରି ବଳିକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିବା, ଶାଳକ ଜଳନ୍ଧରର ପତ୍ନୀକୁ ପ୍ରତାରିତ କରି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବା ମଧ୍ୟ ନିନ୍ଦନୀୟ । ପ୍ରିୟ ପାଣ୍ଡବଙ୍କର ମଧ୍ୟରୁ ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନର ନିଧନ କରିବା ମଧ୍ୟ ସ୍ବଜନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅଟେ ।

କବିତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଗୁରୁଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କଦ୍ୱାରା ହତ୍ୟା କରାଇବା ଓ ରାସ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ବିଶ୍ଵାସରେ ସାଥ୍‌ରେ ଆଖ୍ କଣା କରିବା ଓ ଷଣ୍ଢାସୁର ହତ୍ୟାକରି ଗୋହତ୍ୟା ପାତକରେ ଭାଗୀ ହେବାକୁ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କରିନାହାନ୍ତି । କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଗୋପୀମାରେ ସେମାନଙ୍କର ବିଗ୍ରହରଣ ନେଇ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ।

ମାତ୍ର କବି କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ନିଜର ସମସ୍ତ ଛଳୋକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେଇ ଭଗବାନଙ୍କୁ ମହିମାମୟ ଓ ପରମ ଦୟାଳୁ ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଯାହା ସେ ପୂର୍ବରୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ତାହା ଛଳୋକ୍ତି ମାତ୍ର । ସେସବୁର ଅନ୍ତରାଳରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ବିଦ୍ୟମାନ । ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ କବି ଏହି ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତାଟି ରଚନାକରି ଶେଷରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ଭ୍ରମଦୂରକରି କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ଗଉର ଚରଣ ବୋଲେ ଗୋପୀଗଣ
ହରିଙ୍କି ନିନ୍ଦା ନ କରି
ଜଗତ ଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି
ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି ।”

Question ୩।
ଛଳୋକ୍ତିରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୁଣ କୀର୍ତ୍ତନ କରି ତାଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା କବିଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଏହା ପ୍ରମାଣ କର ।
କିମ୍ବା, ଛଳୋକ୍ତିରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ଅଭିମାନକୁ କବି ଗୌରଚରଣ କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଉକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଗ, ଅଭିମାନ, ଥଟ୍ଟା, ପରିହାସ, ନିନ୍ଦା ସ୍ତୁତି ପ୍ରଭୃତି ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରଚଳନ ରହିଛି । ଏକଥା କବି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କ ସେମାନେ ବିପରୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମକରି ନିଜର ଆରାଧ୍ୟଙ୍କୁ ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଛନ୍ତି –

‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାଳୁ ହରି’’।

କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ତୀବ୍ର ସମାଲୋଚନା କରି ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟିକରି ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଁ ଉଦାହରଣମାନ ଦେଇଚାଲିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମରେ ସେ ନିଜର ମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ଏକଥା ଅଶ୍ରୁତପୂର୍ବ ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ଭଣଜାଙ୍କଦ୍ବାରା ଏପରି ଗର୍ହିତ ଅପରାଧ କେବେ ହୋଇନଥିଲା। ତେଣୁ କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି – “କାହିଁ ଦେଖୁଅଛ ମାମୁକୁ ଭଣଜା ଜୀବନେ ପକାଏ ମାରି” । ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କଂସମାମୁକୁ ମାରିଥିଲେ । କବି ଏକଥା ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସରଳା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ମନରେ କୌତୁକରେ ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଭଗବାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାନକୁ ଅଭ୍ୟନକୁ ରଖ୍ ବାହ୍ୟ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଦୋଷତ୍ରୁଟିଗୁଡ଼ିକର ଖୋଳତାଡ଼ କରି ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନଙ୍କର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ କୋଇଲି ଛୁଆ ପରି କାଉବସାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁରରେ ବଢ଼ିଥିଲେ । ବର୍ଦ୍ଧିତ ପିକ, କାକବସା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସ୍ୱସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଗଲାପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁର ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରତାରଣା କରିଛନ୍ତି । ଏକା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନୁହେଁ ବିଭିନ୍ନ ଅବତାରରେ ବହୁତ ଲୋକଙ୍କ ସହ ଭଗବାନ ଏହିପରି କରି ଚଣ୍ଡୀମନ୍ଦିରରୁ ତାଙ୍କର ଭାବିପତ୍ନୀ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଛନ୍ତି ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେ ରାମ ଅବତାରରେ ସୂର୍ପଣଖାର ଅନାବିଳ ପ୍ରେମରେ ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା କରି ସାନଭାଇ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କଦ୍ବାରା ତା’ର ନାସା, କଣ୍ଠ ଛେଦନ କରିଛନ୍ତି । ମାଳତୀ କନ୍ୟା ରୂପେ ବଳିଙ୍କ ପିତା ବୈଲୋଚନର ମନକୁ ବଶୀଭୂତ କରି ତା’ର ପ୍ରାଣନାଶ କରିଛନ୍ତି । ସୀତାଙ୍କ ଅପହରଣ ପାଇଁ ବିନାଦୋଷରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ବନ୍ଧନ ଓ ବାଳିର ବିନାଶ ମଧ୍ଯ ନିନ୍ଦନୀୟ ଅଟେ । କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ କହିଛନ୍ତି –

“ବିନା ଦୋଷେ ସିନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧି ପକାଇଲେ
ବାଳିକି ବିନାଶ କରି । ”

ସେହିପରି ବଳିକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିବା, ଶାଳକ ଜଳନ୍ଧରର ପତ୍ନୀକୁ ପ୍ରତାରିତ କରି ତା’ର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହେବା ମଧ୍ଯ ନିନ୍ଦନୀୟ । ପ୍ରିୟ ପାଣ୍ଡବଙ୍କର ମଧ୍ୟରୁ ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନର ନିଧନ କରିବା ମଧ୍ୟ ସ୍ଵଜନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅଟେ ।

କବିତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଗୁରୁଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କଦ୍ୱାରା ହତ୍ୟା କରାଇବା ଓ ରାସ ମଣ୍ଡଳୀରୁ ବିଶ୍ଵାସରେ ସାଥ୍‌ରେ ଆଖ୍ କଣା କରିବା ଓ ଷଣ୍ଢାସୁର ହତ୍ୟାକରି ଗୋହତ୍ୟା ପାତକରେ ଭାଗୀ ହେବାକୁ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁଣ୍ଠ!ବୋଧ କରିନାହାନ୍ତି । କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଗୋପୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ ନେଇ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ।

ପରମ ଦୟାଳୁ ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଯାହା ସେ ପୂର୍ବରୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ତାହା ଛଳୋକ୍ତି ମାତ୍ର । ସେସବୁର ଅନ୍ତରାଳରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ବିଦ୍ୟମାନ । ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ କବି ଏହି ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତାଟି ରଚନାକରି ଶେଷରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ଭ୍ରମଦୂରକରି କବିତାର ଉପସଂହାରରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ଗଉର ଚରଣ ବୋଲେ ଗୋପୀଗଣ
ହରିଙ୍କି ନିନ୍ଦା ନ କରି
ଜଗତ ଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି
ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି ।”

Question ୪।
କର ।
କିମ୍ବା, ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଲୀଳାବତାର ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
ଉ –
‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରେ କବି ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଲୀଳାଗାନ କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଗ ଅଭିମାନ ନିନ୍ଦାସ୍ତୁତି ଓ ଥଟ୍ଟା ଛଳୋକ୍ତିର ପ୍ରଚଳନ ଅଛି । ଭଗବାନ ଭାବଗ୍ରାହୀ ଭକ୍ତର ଗାଳିକୁ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ‘ସର୍ପ ଜଣାଣ’ରେ ତାଙ୍କୁ “କାଳସର୍ପ” ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । କବି ବଳରାମ ଦାସ ‘ଭାବ ସମୁଦ୍ର’ରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ କଟୁକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରି ପରିଶେଷରେ ତାଙ୍କୁ ସମୁଦ୍ର କୂଳରୂ ସେ ନଯିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରଥାଟଣା ବନ୍ଦ ରଖିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ଏଠାରେ ପଠିତ କବିତାରେ କବି ଗୌରଚରଣ ସେହିପରି ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କର ଲୀଳା ବର୍ଣ୍ଣନା ତାଙ୍କର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

ପ୍ରଥମରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭଗବାନ ଅତ୍ୟାଚାରୀ କଂସର ଧ୍ବଂସ ସାଧନ କରିଛନ୍ତି । ଭଣଜା ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ଜଗତ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ମାମୁଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଆହ୍ଵାନରେ ସେ ବ୍ରଜଧାମର ସମସ୍ତ ମାୟାମମତା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରି ସେ ଦୁଷ୍ଟ ଶିଶୁପାଳକୁ ଉଚିତ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି । ଏକପତ୍ନୀ ବ୍ରତଧାରୀ ଶ୍ରୀରାମ ରାବଣଭଗ୍ନୀ ସୂର୍ପଣଖାର ବିବାହ ପାଇଁ ଜିଦ୍‌ଖୋର ମନୋବୃତ୍ତି ନିମନ୍ତେ ତା’ର ଉପଯୁକ୍ତ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିଛନ୍ତି । ଅତ୍ୟାଚାରୀ ବୈଲୋଚନକୁ ମାଳତୀ କନ୍ୟାରୂପେ ବିମୋହିତ କରି ତା’ର ମୃତପଥକୁ ପରିଷ୍କାର କରିବା ମଧ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କର ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ।

ସେହିପରି ଅତ୍ୟାଚାରୀ ରାବଣର ବିନାଶ ପାଇଁ ସେ ସମୁଦ୍ରରେ ସେତୁ ବାନ୍ଧିଥିଲେ । ଅହଙ୍କାରୀ ବାଳିର ନିଜର ସାନଭାଇକୁ ବିନାକାରଣରେ ରାଜ୍ୟରୁ ବିତାଡ଼ିତ କରି ତା’ର ପତ୍ନୀ ରୋମାକୁ ଅପହରଣ କରିବା ଅନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ଶ୍ରୀରାମ ତାକୁ ନିଧନ କରିଥିଲେ । ବଳିର ଦାନୀପଣର ଅଭିମାନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାପାଇଁ ସେ ତାକୁ ପାତାଳଗାମୀ କରିଛନ୍ତି ।

ଗଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି । ଦୈତଗୁରୁ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଦାନକାର୍ଯ୍ୟ ପରି ପୁଣ୍ୟ ସଂକଳ୍ପରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରୁ ଭଗବାନ ବାମନ ଅବତାରରେ ତା’ର ଚକ୍ଷୁକୁ କଣା କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଦୁଷ୍ଟ ସଂହାର ନିମନ୍ତେ ସେ ଛଦ୍ମବେଶୀ ଦୈତ୍ୟ ଷଣ୍ଢାସୁରର ନିଧନ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପୀଙ୍କ ବସ୍ତ୍ରହରଣ କରି ତାଙ୍କୁ ଭକ୍ତିମାର୍ଗରେ ସମର୍ପଣ ସୂତ୍ରକୁ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଏହିପରି ଭଗବାନଙ୍କର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଶ୍ରୀରାମ, ବାମନ ଓ ବିଷ୍ଣୁ ଅବତାରର ଲୀଳା କାହାଣୀମାନ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରେ କବି ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି ମାଧ୍ୟମରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପରିଶେଷରେ ତାଙ୍କୁ ଜଗତପତି ଭାବରେ ପରିଚୟ ଦେଇ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି –

“ଜଗତଯାକର ପ୍ରଭୁ ସେ ଅଟନ୍ତି
ମହାମହିମା ତାଙ୍କରି ।”

Question ୫ ।
ପଠିତ ଭଜନଟିରୁ କବି ଗୌରଚରଣଙ୍କର ମହନୀୟ କବିପ୍ରାଣର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
କିମ୍ବା ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁଧାର ପରି ପଠିତ କବିତାରେ କବିଙ୍କର ବିଭୁପ୍ରେମ କିପରି ଆତ୍ମଗୋପନ କରିଛି ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଏକ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ କବିତା ଅଟେ । କବି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜ ପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କର ଗୁଣ କୀର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟି ବାହ୍ୟ ଭାବରେ ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାନ ଅଭିପ୍ରେତ ରହିଅଛି ।

ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ମାନ-ଅଭିମାନ, ନିନ୍ଦା-ସ୍ତୁତି ଓ ଛଳ-ଥଟ୍ଟାର ପ୍ରଚଳନ ମଧ୍ୟ ଭକ୍ତିମାର୍ଗର ଅନ୍ତର୍ଗତ । ଭଗବାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ସ୍ତୁତିଗାନ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ପରୋକ୍ଷରେ ତାଙ୍କର ଗୁଣ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଅତ୍ୟଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପରିବେଷଣ କରାଯାଏ । ମୃଦଙ୍ଗର ତାଳାନୁଯାୟୀ ପରୋକ୍ଷରେ ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ହରି ମହିମାଗାନ ପାଇଁ କବି

କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରୂପେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏଠାରେ କବିଙ୍କର ସିଦ୍ଧହସ୍ତତା ଓ ମହନୀୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଏ । ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି । କବିତାଟିର ଆବୃତ୍ତି ମାତ୍ରକେ ରାମ, କୃଷ୍ଣ, ବାମନ, ବିଷ୍ଣୁ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କର ରୂପଚିତ୍ର ଓ ସେମାନଙ୍କର

ଏହିଠାରେ ହିଁ କବିଙ୍କର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଓ କବିତାର ସାର୍ଥକତା ଯାହା ଦୃଶ୍ୟପଟରେ ଛବିଟିଏପରି ଉଦ୍ଭାସିତ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ କୁହାଯାଏ –
“The poetry is a speaking picture and the picture is a mute poetry” ଚିତ୍ର ଓ ଚିତ୍ର ନୀରବ କବିତା ଅଟେ ।

ମାନଙ୍କୁ ପାଠକର ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ କରିଛନ୍ତି ତାହା ସିନେମାର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପରି ରୋଚକ ଓ ଚମକପ୍ରଦ । ସଙ୍ଗୀତର ତାଳେ ତାଳେ ସଂକୀର୍ତନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ଆହୁରି ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠେ । ବିଶେଷକରି ଛଳୋକ୍ତି ଓ ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତିର ପ୍ରୟୋଗ କବିତାଟିକୁ ଏପରି ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ କରିଛି ଯେ, ଆବୃତ୍ତିମାତ୍ରକେ ଏହା ଭକ୍ତିରସ ସହ ବ୍ୟଙ୍ଗରସର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ରୋତରେ ପାଠକକୁ କବିତାଟିକୁ ଏପରି ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ କରିଛି ଯେ, ଆବୃତ୍ତିମାତ୍ରକେ ଏହା ଭକ୍ତିରସ ସହ ବ୍ୟଙ୍ଗରସର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ରୋତରେ ପାଠକକୁ ବିମୋହିତ କରେ । ଏହିଠାରେ ତ ଗୋଟିଏ କବିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପଠିତ ଓ ସାର୍ଥକତା ରହିଥାଏ ଯାହା ପଠିତ କବିତାଟିରେ କବି ରଚନା କରିଥିବାରୁ କବି ଗୌରଚରଣଙ୍କର ମହନୀୟତା କବିତାଟିର ପ୍ରତି ପୃଷ୍ଠାରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି ।

କବି ପରିଚିତି :

ବୈଷ୍ଣବ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସୁନାମଧନ୍ୟ କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀ ୧୮୧୪ ମସିହାରେ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ୧୯୮୦ ମସିହାରେ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ । ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହେବାପରେ କବି ନିଜର ସାରସ୍ଵତ ସୃଜନୀଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଅନେକ କାବ୍ୟ, କବିତା, ଭଜନ, ଜଣାଣ ଓ ଚଉତିଶାମାନ ରଚନା କରି ବୈଷ୍ଣବ ପଦାବଳୀ ସାହିତ୍ୟର ସମୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିବା ସହିତ ପାଠକ ମଣ୍ଡଳୀଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାଭାଜନ ହୋଇପାରିଥିଲା । ସରଳ ତରଳ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କର ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଅଟେ ।

ନିଜର ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ କବି ଅନେକ ଜଣାଣ, ଭଜନ, ଚଉତିଶା, ମନଶିକ୍ଷା ଓ ଚୌପଦୀମାନ ରଚନା କରି ବୈଷ୍ଣବ ପଦ୍ୟସାହିତ୍ୟକୁ ଜନପ୍ରିୟ କରିବା ସହିତ ଓଡ଼ିଆ ବାଣୀଭଣ୍ଡାରକୁ ମଧ୍ୟ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ଜନସାଧାରଣ ଓ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ମଣ୍ଡଳୀମାନଙ୍କରେ କବି ଗୌରୀଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଭଜନ ଓ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ସଙ୍ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଅଟେ ।

କରି ମାଧ୍ୟମରେ ଭକ୍ତ ଭଗବାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ କୀର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କଟାକ୍ଷପାତ କରି ଛଳୋକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ ଶୈଳୀରେ କବିତା ରଚନା “ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି” ଅଟେ । ଉପରକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାପରି ମନେହେଲେ ହେଁ ଅନ୍ତସ୍ରବା ଫଲ୍‌ଗୁଧାରା ପରି କବି ହୃଦୟର ନିଭୃତ ଭକ୍ତିଧାରା “ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି”ମୂଳକ କବିତାମାନଙ୍କରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ “ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଏକ ‘ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି’ମୂଳକ କବିତା ଅଟେ । ଓଡ଼ିଶାର ଭଜନ ଓ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ମଣ୍ଡଳୀମାନଙ୍କର ଏହି ଭଜନଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜନପ୍ରିୟତା ଲାଭକରିଛି ।

ବିଷୟ ପ୍ରବେଶ :

“ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ” ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି’ମୂଳକ ଭକ୍ତରସାତ୍ମକ କବିତା । ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳା କୀର୍ତ୍ତନ ଓ ମହିମାଗାନ ଭକ୍ତ କବିତାର ବିଶେଷତ୍ଵ ଅଟେ । କବି ବିଭିନ୍ନ ପୁରାଣରେ ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳା କାହାଣୀମାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବିତାଟିକୁ ଛଳୋକ୍ତି ସହିତ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର ପୌରାଣିକ ଅଭିଜ୍ଞତା, ରଚନାର ଅଭିନବ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ସର୍ବୋପରି ଛଳୋକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ଆରାଧଙ୍କର ଲୀଳା କୀର୍ତ୍ତନ କବିତାଟିର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଅଟେ । ଏହି କବିତାଟିରେ ‘‘ବ୍ୟାଜସ୍ତୁତି’’ ଅଳଙ୍କାରର ପ୍ରୟୋଗ ଓଡ଼ିଶାର ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ମଣ୍ଡଳୀଦ୍ଵାରା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମାଦୃତ ହୋଇଛି ।

କବିତାର ସାରକଥା :

‘‘ତାଙ୍କୁ କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ’ କବିତାଟି କବି ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ଏକ ଛଳୋକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ କବିତା ଅଟେ । ଏହି ଭଗବତ୍ ଭକ୍ତିର ଏକ ଅଭିନମ ଶୈଳୀ । ନିଜର ଇଷ୍ଟ ଓ ଆରାଧଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଆପତ୍ତିଜନକ ଲୀଳାକାହାଣୀକୁ ଭକ୍ତ ଭଜନର ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ଉପରକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାରାଶି ତୁଲ୍ୟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଲେ ହେଁ ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁଧାରା ପରି ଉକ୍ତ କବିତାଟିର ଅନ୍ତରାଳରେ କବିଙ୍କର ଅନାବିଳ ଭକ୍ତସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଅଛି ।

ଭଗବାନ କରୁଣାମୟ ଓ କରୁଣାସିନ୍ଧୁ ଭାବରେ ଭକ୍ତଜନ ମାନସରେ ପରମ ସ୍ଵାଗତଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର କବି ତାଙ୍କ କରୁଣାସିନ୍ଧୁ ନାମରେ ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତାରିତା ହୋଇଥିବା ଗୋପୀମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କବିତାର ଆଦ୍ୟରେ କବି ଜିଜ୍ଞାସା କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ “କିଏ ବୋଲୁଥାଇ ଗୋ ପରମ ଦୟାଳୁ ହରି ?” ଭଗବାନଙ୍କ ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରି କବି ବିଭିନ୍ନ ଅଭିଯୋଗମାନ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମରେ ନିଜର ମାତୁଳ କଂସାସୁରକୁ ବଧକରି ନିଜ ହୃଦୟହୀନତାର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଉପରକୁ ଏହା ଅନ୍ୟାୟ ବୋଲି ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ଅନ୍ତସ୍ରୋତ, ଫଲ୍‌ଗୁପରି ଏହାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଭାବଧାରା ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଥିଲା । କଂସାସୁର ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ତ୍ରିଭୁବନକୁ ମୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରି ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ କରିଥିଲେ ମାତ୍ର ଠିକ୍ କାଉ ବସାରେ କୋଇଲି ଛୁଆ ବଡ଼ ହୋଇ ନିଜର ମାଆକୋଳକୁ ଫେରିଗଲା ପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବ୍ରଜଧାମ ଓ ପାଳିତ ପିତାମାତା ନନ୍ଦ ଯଶୋଦାଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ମଥୁରା ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏହି ହୃଦୟହୀନତା ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ବୋଲି କବି ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

ସେହିପରି ଶିଶୁପାଳର ଆଶାରେ ଧୂଳି ପକାଇ ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ଚଣ୍ଡୀମନ୍ଦିରରୁ ଅପହରଣ କରିବା ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ଅଟେ । ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ କମନୀୟ ରୂପକାନ୍ତିରେ ବିମୋହିତ ସୂର୍ପଣଖାର ପ୍ରେମକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି କପଟରେ ତା’ର ନାକ କାନ ଛେଦନ କରିବା ମଧ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁରତାର ପରିଚୟ ଦିଏ । ବୈଲୋଚନ ବୀରକୁ ପତ୍ନୀ ରୂପରେ ତାର କେଶକୁ ଉପାଡ଼ି ବଧ କରିବା ଭଗବାନଙ୍କର ପ୍ରତାରଣାକୁ ବୁଝାଏ । ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ରାବଣ ଅପହରଣ କରିଥିଲା । ମାତ୍ର ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିନାଦୋଷରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ଦୁଇଭାଗ କରି ତେଣୁ ବାନ୍ଧିବା ଓ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ରାଜା ବାଳିକୁ ବିନାଶ କରିବା ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ସେହିପରି ଛଳନାରେ ଦାନବୀର ବଳିକୁ ପାତାଳପୁରକୁ ଚାପିଦେବା ଭଗବାନଙ୍କର ନିଷ୍ଠୁରତାର ପରିଚୟ ଦିଏ ।

ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଶାଳକ ଅଟେ । ମାତ୍ର ଭଗବାନ ସୁହୃଦ ବାନ୍ଧବ ଭାବରେ ତାର ଗୃହରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ତା’ର ପତ୍ନୀ ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କ ସତୀତ୍ଵ ନାଶ କରିବା ସହିତ ଜଳନ୍ଧରକୁ ଶିବଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିନାଶ କରାଇଥିଲେ । କବି ଭଗବାନଙ୍କର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ହୃଦୟହୀନତା ରୂପରେ ଚିତ୍ରଣ କରି କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି –

“ଜଳନ୍ଧର ବୀର ଶାଳକ ତାଙ୍କର
ଭାବେ ରହି ତାର ପୁରୀ
ହରି ତା ସତୀକି ପୁଣି ତା ପତିକି
ହର କରେ ବଧ କରି ।”

କବିତାଟିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଚିର ଅନୁଗତ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଭୀମପୁତ୍ର ବେଲାଳସେନଙ୍କର କପଟରେ ମୁଣ୍ଡ କାଟିଦେବା ଓ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କଦ୍ଵାରା ସଂଜ୍ଞାହୀନ ଦ୍ରୋଣଗୁରୁଙ୍କର ବଧ କରାଇବା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପରମ ଦୟାଳୁ ନାମରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ରାସମଣ୍ଡଳରୁ ବ୍ରଜଦେବୀଙ୍କୁ ସୂହୃଦତା ଦେଖାଇ ନିରାଶ୍ରୟରେ ଜଙ୍ଗଲରେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଚକ୍ଷୁନଷ୍ଟ ମଧ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କର ହୃଦୟହୀନତାର ପରିଚୟ ଦିଏ ।

କୈଳାସରୁ ନିର୍ବାସିତ ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବିନାଦ୍ଵିଧାରେ ଷଣ୍ଢାସୁରକୁ ହତ୍ୟାକରି ମଧ୍ୟ ପାପପୁଣ୍ୟରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହିଗଲେ । କବି ଏହି ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନପାଇଁ ଜିଜ୍ଞାସାର ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଛନ୍ତି –

‘ଯେଉଁ ଗୋରୁ ହତ୍ୟା ଶ୍ଵରେ ଲାଗିଲା
ଗଲେ କୈଳାସୁଁ ବାହାରି
କଉତୁକେ ଷଣ୍ଡା – ସୁରକୁ ମାଇଲେ
ପାପପୁଣ୍ୟ ନ ବିଚାରି ।”

କବିତାଟିର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗୋପୀମାନଙ୍କର ବସ୍ତ୍ରହରଣ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିଯୋଗକୁ ଖଣ୍ଡନ କରି ଗୌରଚରଣ ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜର ଇଷ୍ଟ ଆରଧ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ନିନ୍ଦା ପାଇଁ ନିଷେଧ କରିଛନ୍ତି । ଭଗବାନ ମଙ୍ଗଳମୟ ଓ ତାଙ୍କର ମହିମା ଅବର୍ଣ୍ଣନୀୟ । ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିଷ୍କରୁଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମୂଳରେ ସୃଷ୍ଟିର କଲ୍ୟାଣ ବିଦ୍ୟମାନ । ଅନ୍ତସ୍ରୋତା ଫଲ୍‌ଗୁ ଉପରକୁ ଶୁଷ୍କ ବାଲୁକାରାଶି ତୁଲ୍ୟ ପ୍ରତୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ର ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ସ୍ନିଗ୍ଧ ବାରିଧାରା ସତତ ପ୍ରବାହିତ । ସେହିପରି ଭଗବତ୍‌ବିଧାନ ବାହ୍ୟ ଭାବରେ ରୁକ୍ଷ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ର ଅନ୍ତରାଳରେ କରୁଣାର ଦିବ୍ୟସ୍ରୋତ ଚିର ବିଦ୍ୟମାନ ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 4 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ଲିବର୍ଟି (ସ୍ଵାଧୀନତା) ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ________ ରୁ ଆନୀତ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ _____________ ।
(କ) ଲିବର, ମୁକ୍ତି
(ଖ) ପଲିସ୍; ନଗର-ରାଜ୍ୟ
(ଗ) ନେସିଓ, ଜାତି
(ଘ) ଫୋଏଡ଼ସ୍‌, ଚୁକ୍ତି
Answer:
(କ) ଲିବର; ମୁକ୍ତି

୨ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ __________ ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ ।
(କ) ଅସ୍ଵୀକାର
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ନିୟନୃଣ
Answer:
(ଘ) ନିୟନୃଣ

୩ । ___________ ବିନା ରାଜନୈନିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।
(କ) ସାମାଜିକ ସମାନତା
(ଖ) ସାମାଜିକ ଅଧୂକାର
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା
(ଘ) ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା
Answer:
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା

୪ । ଚିରନ୍ତନ _________ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ମୂଲ୍ୟ ଅଟେ ।
(କ) ଜାଗୃତି/ ସତର୍କତା
(ଖ) ଆଦୃତି
(ଗ) ବିକାର
(ଘ) ଆବଶ୍ୟକତା
Answer:
(କ) ଜାଗୃତି /ସତର୍କତା

୫ । ସରକାର ଗଠନ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମାଲୋଚନା କରିବା ___________ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ରାଜନୈତିକ
(ଘ) ଧାମିିିକ
Answer:
(ଗ) ରାଜନୈତିକ

୬ । ___________ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ ଅଟେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସମାନତା
(ଗ) ଆଇନ
(ଘ) ନ୍ୟାୟାଳୟ
Answer:
(ଗ) ଆଇନ

୭ । ଏକ __________ ସମ୍ବିଧାନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ।
(କ) ଲିଖୁତ ଓ ଅନମନୀୟ
(ଖ) ଅଲିଖତ ଓ ନମନୀୟ
(ଗ) ଲିଖୁତ ଓ ନମନୀୟ
(ଘ) ଅଲିଖତ ଓ ଅନମନୀୟ
Answer:
(କ) ଲିଖତ ଓ ଅନମନୀୟ

୮। __________ ବିନା ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(କ) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ
(ଘ) ସମାନତା
Answer:
(ଘ) ସମାନତା

(B) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକୁ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

୧। ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବୈଦେଶିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ସ୍ଵାଧୀନଭାବରେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ସ୍ଥିର କଲେ ତାକୁ ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

୨ । ରାଜନୈତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା କ’ଣ ?
Answer:
ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗ ଦେବାକୁ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

୩ । ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Natural Liberty) କ’ଣ ?
Answer:
ମଣିଷ, ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ସଭ୍ୟ ସମାଜ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରକୃତି କୋଳରେ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଭୋଗ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ‘ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଣିଷର ସହଜାତ ବୋଲି ମନେକରାଯାଏ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ପରେ ଏହା ନିରର୍ଥକ ହୋଇଯାଇଛି ।

୪ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କିପରି କରାଯାଇ ପାରିବ ?
Answer:
ଆଇନର ଶାସନ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର, ସ୍ଵାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା, କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରିବ ।

୫ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରଭେଦ ସୂଚିତ କର ।
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସାମାଜିକ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଜାତୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ହେଉଛି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରଭେଦ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

୧ । ଅବାଧରେ ବା ବିନା ପ୍ରତିବନ୍ଧକରେ ଯେକୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିରଙ୍କୁଶ ବା ନକାରାତ୍ମକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୨ । ଯୁକ୍ତଯୁକ୍ତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସହ ଉପଲବ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସକାରାତ୍ମକ ବା ବାସ୍ତବ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା

୩ । “ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ହେଉଛି ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ ଶାସନର ବିପରୀତ” ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ସିଲି

୪ । “ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ, ବରଂ ଅନୁଚିତ ଓ ଅବିବେକୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉଚିତ ଓ ବିଚାରବନ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଉପସ୍ଥିତି ।”– ଏହି ଉକ୍ତି କାହାର ?
Answer:
ମେକେୱି

୫ । “ ଯେଉଁଠାରେ ଆଇନ ନାହିଁ, ସେଠାରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନାହିଁ ।” – ଏହା କାହାର ମତ ?
Answer:
ଜନ୍ ଲକ୍

୬ । “ ମଣିଷ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବୁଠି ଶୁଙ୍ଖଳାବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।”–ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
Answer:
ରଷୋ

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ଚିରନ୍ତନ ସତର୍କତା ସ୍ଵତାନ୍ତ୍ରତାର ଶତ୍ରୁ ଅଟେ ।
Answer:
ଚିରନ୍ତନ ସତର୍କତା ସ୍ଵତାନ୍ତ୍ରତାର ମୂଲ୍ୟ ଅଟେ ।

୨ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରାଷ୍ଟ୍ର ବାହାରେ ମିଳିବା ସମ୍ଭବ ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରାଷ୍ଟ୍ର ବାହାରେ ମିଳିପାରେ ନାହିଁ ।

୩ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରେ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

୪ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ ।
Answer:
ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିପରୀତ କ୍ରମେ ପରସ୍ପରର ସମାନୁପାତିକ ।

୫ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଲୟ ଘଟାଇଥାଏ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

୬ । ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଗଣମାଧ୍ଯମ ସହ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷାର କୌଣସି ସଂପର୍କ ନାହିଁ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଗଣମାଧ୍ଯମ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା _______ ଭାବରେ ସମାନୁପାତିକ ।
Answer:
ବିପରାତ

୨ । ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର _________ ।
Answer:
ପରିପୂରକ

୩ । ବାସ୍ତବ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ _________ ନୁହେଁ ।
Answer:
ଲାଇସେନ୍ସ (ଅନୁମତି ପତ୍ର)

୪ । _________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୟ ଅଟେ ।
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ବା ସାମ୍ୟବାଦୀ

୫ । _________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘର କ୍ଷମତାଲାଭ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ ।
Answer:
ବହୁଳବାଦୀ (Pluralist)

୬। __________ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷମତାର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇଥାଏ ।
Answer:
ଗଣତନୃବାଦା

୭ । ପ୍ରକୃତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା _______ ନୁହେଁ ।
Answer:
ନିରଙ୍କୁଶ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଅନ୍ୟର ଅଧ୍ଯକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ନକରି ସ୍ଵାଧିକାରକୁ ଆଇନଗତଭାବେ ଉପଭୋଗ କରିବା ହିଁ ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ, ଅର୍ଥାତ୍ ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଆଇନଗତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

୨ । ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା’ କ’ଣ ?
Answer:
ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ନିରଙ୍କୁଶ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୂଚିତ କରେନାହିଁ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ମେକଂଜିଙ୍କ ମତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନୁହେଁ, ବରଂ ଅନୁଚିତ ଓ ଅବିବେକୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସ୍ଥାନରେ ଉଚିତ ଓ ବିଚାରଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତି ଉପଯୋଗ କରେ, ତାକୁ ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ ଅଟେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ କି ?
କିମ୍ବା ,
“ ଆଇନ ହେଉଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତାର ଏକ ସର୍ଭ” ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ଏକ ବିବଦମାନ ବିଷୟ ଅଟେ । କେତେକଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପରେ ଆଞ୍ଚ ଆଣେ ଏବଂ ଏହା ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ, ଅନ୍ୟକେତେକ ରାଜନୀତିବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ନୁହେଁ । ଅତଏବ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଓ ଆଇନ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ଓ ସଂରକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଲାଇସେନ୍ସ ବା ସ୍ଵେଚ୍ଛାମୂଳକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ନାସ୍ତିସୂଚକ ପ୍ରକୃତିସମ୍ପନ୍ନ ନୁହେଁ ବୋଲି ଆଇନର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମାନବୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଏ । ନିରଙ୍କୁଶ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରକୃତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ବାସ୍ତବତା ଦିଗରୁ ବିବେଚନା କଲେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ନୁହନ୍ତି । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସମ୍ପର୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ; କିନ୍ତୁ ଏ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପରର ସହାୟକ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । “ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ।” – ଏହା ସତ୍ୟ କି ?
କିମ୍ବା ,
ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାର ବା ଲାଇସେନ୍ସ ନୁହେଁ । – ଏହା ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
କେତେକ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମତରେ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି ହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା । ଏହା ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣବିହୀନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଏବଂ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ହିଁ ବୁଝାଏ । ଏଣୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନିରଙ୍କୁଶ ପରିଣତ ହେଲେ ତାହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ବିଲୋପ ସାଧନ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଏଣୁ କୁହାଯାଏ ଯେ “My right to swing my hand ends, when other man’s nose begins” । ଏଣୁ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନୁହଁନ୍ତି | ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।

୩ । ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Political Liberty) କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗ ଦିଏ, ତାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ । ଭୋଟଦାନର ଅଧିକାର, ନିର୍ବାଚନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ସରକାରୀ ପଦପଦବୀ ଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବାର ଅଧୁକାର ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରକୃତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର । ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ (Types) ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଇତିହାସର ପ୍ରାକ୍‌କାଳରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରି ଆସୁଅଛି। ସେଥୁପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବା ସ୍ଵାଧୀନତା ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ମଣିଷ ବିପ୍ଳବ ଓ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ମଧ୍ଯ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦିଏ ନାହିଁ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅତ୍ୟାଚାର, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ। ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଅଟେ ।

ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଲିବର’ (Liber) ରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ଶବ୍ଦଟି ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି। ଏହାର ସାଧାରଣ ଅର୍ଥ ‘ମୁକ୍ତ’ (Free) ବା କୌଣସି ବନ୍ଧନର ଅନୁପସ୍ଥିତି। ଏଣୁ କେତେକ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନ ଅବାଧ ସ୍ଵାଧୀନତା । ଏହାକୁ ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Negative Liberty) ବୋଲି କୁହାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ନୁହେଁ । ପ୍ରକୃତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଓ ଆଇନଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇଥାଏ। ଅନ୍ୟଥା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଅନୁମତିପତ୍ର (Licence) ରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ ଆସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Positive Liberty) କୁହାଯାଏ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହେଉଥିବାରୁ ଏହା ସମସ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ନିରଙ୍କୁଶ ହେବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏଭଳି ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଯେଉଁଥରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଶିଲେଙ୍କ ମତରେ, “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅତ୍ୟଧିକ ଶାସନର ବିପରୀତ ରୂପ ଅଟେ” । କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥାଇ ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ ବିକାଶ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କୁହାଯାଏ ବୋଲି ଜି.ଡି.ଏଚ୍.କୋଲେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାଆନ୍ତି। ବର୍ଷସ୍‌ ମତରେ, “ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ତଥା ଯୋଗ୍ୟତାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ” । ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅଭାବ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଉଚିତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।”

ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକୃତି :
(୧) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ନିୟନ୍ତ୍ରଣହୀନ ଓ ନିରଙ୍କୁଶ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହା ଉଭୟ ନାସ୍ତିସୂଚକ ଓ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଅଟେ ।
(୩) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।
(୪) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥାଏ।

ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରକାରଭେଦ :
(୧) ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Natural Liberty) – ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାର କାଳ୍ପନିକ ଚିତ୍ର ଆମ୍ଭେମାନେ ହବସ୍, ଲକ୍ ଏବଂ ରୁଷୋଙ୍କ ରାଜନୀତି ଦର୍ଶନରେ ଦେଖିବାକୁ ପାଉ । ଏହି ତିନିଜଣ ରାଜନୀତି ବିଶାରଦ ତିନି ବିଭିନ୍ନଭାବରେ ପ୍ରାକୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା (State of Nature) ର ଚିତ୍ର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ହବସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନ ପରସ୍ପର ସହିତ ସୀମାହୀନ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଘନ୍ୟ, ଦୁଃଖପ୍ରଦ ଓ କ୍ଷଣିକ ଥଲା। ସେଠାରେ ପଶୁବଳର ଶାସନ ଥିଲା ଏବଂ ଯେ ଯାହା ପାରିଲା ଅନ୍ୟଠାରୁ ଛଡ଼ାଇ ନେଉଥିଲା। ସେଠାର ସଭ୍ୟତା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା ବା ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନର କୌଣସି ସମ୍ଭାବନା ନଥୁଲା। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଲକ୍ ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାର ଏକ ରଙ୍ଗିନ ଚିତ୍ର ଦେଇ ସେଠାରେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନ (Natural Law) ଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲେ ଏବଂ ଜୀବନ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସଂପରି ପ୍ରତି ସେମାନେ ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ଆଇନରୁ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଏହା ସତ୍ୟର ଅପଳାପ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ। ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧୁକାର କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସମ୍ଭବ। ପ୍ରାକୃତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଯେହେତୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନଥିଲା ସେଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରିବାର ପ୍ରଶ୍ନହିଁ ଉଠୁନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରଭାବରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁ ସେ ସର୍ବତ୍ର ବନ୍ଧନରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଗଲା ବୋଲି ରୁଷୋ ଯେଉଁ ମତପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ତାହା କାବ୍ୟକ ଅର୍ଥରେ ସତ୍ୟ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଦୌ ନୁହେଁ ।

ପୁଣି ସେହି ଆଦିମ ଯୁଗକୁ ଫେରିଯିବା ପାଇଁ ରୁଷୋଙ୍କ ନିବେଦନ ଅନ୍ଧାର, ଅଶିକ୍ଷା ଓ ଆଦିମତା ପ୍ରତି ଏକ ଅର୍ଥହୀନ ଆବେଗ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । କାରଣ ସମାଜକୁ ଛାଡ଼ି ମନୁଷ୍ୟର ଶିକ୍ଷା, ସଭ୍ୟତା ଓ ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ତାହାର ପ୍ରଗତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ମଧ୍ଯ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହିସାବରେ ଚଳିବାକୁ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାଜର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ।

(୨) ସାମାଜିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Civil Liberty) – ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ସୁବିଧାଭୋଗୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହାକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ ତାହାକୁ ବାସ୍ତବରେ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରିବ। ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ବର୍ଷଭେଦ ନୀତି, ଆମେରିକାର ନିଗ୍ରୋମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଭେଦଭାବ ବା ଭାରତରେ ଛୁଆଁ-ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବ ଏ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଘୋର ବିରୋଧୀ।

ବାର୍କରଙ୍କ ଭାଷାରେ ତିନୋଟି ଅଧିକାରକୁ ନେଇ ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଗଠିତ । ଯଥା-
(i) ଜୀବନ ପ୍ରତି ବିପଦ ଆପଦରୁ ଶାରୀରିକ ମୁକ୍ତି, ସୁସ୍ଥ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଶରୀର ଧାରଣା।
(ii) ଚିନ୍ତାମୂଳକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ତଥା ବାକ୍ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଏବଂ ଧର୍ମ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦି।
(iii) ଅନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବା ଏବଂ ନିଜ ରଚି ବା ମନୋନୀତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅନ୍ୟସହିତ ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ହେବା।
ସାମାଜିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନଲିଖତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ –
(i) ଜୀବନ ଧାରଣ କରିବା, (ii) ସମାନତା, (iii) ବାକ୍ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, (iv) ଯିବା ଆସିବା କରିବା, (v) ଚୁକ୍ତି, (vi) ସଭାସମିତି ଗଠନ କରିବା, (vii) ଟ୍ରେଡ୍ ୟୁନିୟନ ଗଠନ କରିବା, (viii) ବ୍ୟବସାୟ କରିବା, (ix) ବିବାହ କରିବା, (x) ଚୁକ୍ତି କରିବା ଇତ୍ୟାଦି।

(୩) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Personal Liberty) – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ କେତେକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଉପଭୋଗ କରେ ଏବଂ ସେଥିରେ ସେ କାହାର ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ତାହାର ବେଶଭୂଷା, ଚାଲିଚଳଣ, ଖାଦ୍ୟ, ବିବାହ ବନ୍ଧନ ଏବଂ ନିଜର ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାହାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବିନା ନିଜର ରୁଚି ଓ ପସନ୍ଦ ଅନୁଯାୟୀ ନିଜେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ଚାହେଁ । ଏସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟପ୍ରତି କୌଣସି ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ନ କଲେ ତାହାକୁ ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ଦେବାରେ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ। ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏସବୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

(୪) ରାଜନୀତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Political Liberty) – ନିଜ ଦେଶରେ ନିଜ ସରକାର ଗଠନ ଓ ତାହାର ପରିଚାଳନାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାବାଳକକୁ ଭୋଟାଧ୍ଵର ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଏହି ମତଦାନର ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଯାଇ ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ନାଗରିକତା ପ୍ରାପ୍ତ ବୋଲି କୁହାଯିବ । କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଭଳି କେତେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଭୋଟାଧ୍ଧକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିଛି । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ଧକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ସେମାନଙ୍କର ସୁଖ, ଦୁଃଖ ପ୍ରତି କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ନାହିଁ । ଲିକକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ଅର୍ଥ ସ୍ପଷ୍ଟ କ୍ବୋଲି କୁହାଯାଏ।

ନିମ୍ନଲିଖତ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ; ଯଥା –
(i) ଭୋଟ ଦେବା, (ii) ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ପଦବୀ ମଣ୍ଡନ କରିବା, (iii) ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିବା, (iv) ଆପରି ଅଭିଯୋଗ କରିବା, (v) ସଭାସମିତିରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା, (vi) ଶୋଭାଯାତ୍ରା, ସଂଗଠନରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା, (vii) ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବା ଏବଂ ବିରୁଦ୍ଧ ମତର ପ୍ରଚାର କରିବା, ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଆଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।

(୫) ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Economic Liberty) – ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଏହା ଯେ ଲୋକମାନଙ୍କ ନିଜସ୍ଵ ଇଚ୍ଛାରେ କାମଧନ୍ଦା, ବୃତ୍ତି, ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ବିକଳ୍ପ ଉପାୟ ବାଛିବାପାଇଁ ଅଧିକାର ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଏଥୁରେ କେହି ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିନା ରାଜନୀତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର କୌଣସି ଅର୍ଥ ନଥାଏ। ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଦୁଇମୁଠା ପେଟପୂରା ଖାଇବାକୁ ପାଏ ନାହିଁ ତାହାପାଇଁ କିଏ ସରକାର ଗଢ଼ିଲା ଏବଂ କେଉଁ ଦଳର ମତବାଦ କ’ଣ ତାହାର କୌଣସି ମାନେ ନଥାଏ। ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଏହା ଯେ ଦେଶରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ନିଜର ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ।

(୬) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (National Liberty) – ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ବୁଝାଏ। ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିନା କୌଣସି ଦେଶର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ପୂର୍ବକାଳରେ ସବୁଦେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାରରେ ଲାଗି ପଡ଼ିଥିଲେ। ଯେଉଁ ଦେଶ ଯେତେ ଅଧିକ ଦେଶ ଜୟକରି ନିଜର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତୃତି କରିପାରୁଥିଲା ତାହାକୁ ସେତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ କେଲୋଗ-ବ୍ରାଏଣ୍ଡ ଚୁକ୍ତି ଯୁଦ୍ଧକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଛି। ଜାତିସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ଯୁଦ୍ଧକୁ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ବିବାଦ ସମାଧାନର ପନ୍ଥାରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ରହିଛି ।

ଅବଶ୍ୟ ଗୋଟିଏ ପରାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଔପନିବେଶିକ ଶକ୍ତି ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିପାରେ । ଇଂଲଣ୍ଡ ବିରୋଧରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ଵରେ ସଂଗ୍ରାମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରିଭାବେ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର ବିଦେଶୀ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଇଟାଲୀରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଜୋର୍‌ସୋର୍‌ଭାବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବହୁ ଏସୀୟ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶରେ ମୁକ୍ତିର ସଂଗ୍ରାମ ଜୋର୍‌ସୋର୍‌ଭାବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ହାର ମାନିଲେ ଏବଂ ଅନେକ ନୂତନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା।

(୭) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (International Liberty) – ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵକୁ ନିଜ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ। ଏହା ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ବିରୋଧ କରେ, ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିଥାଏ। ଏ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ସାମରିକ ଶକ୍ତି ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରେ ଯାହା ଫଳରେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ବା ଅନ୍ୟ ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ ନାହିଁ । ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବାଦର ସମାଧାନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିବା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥାଏ।

୨ । ଆଇନ (Law) ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା (Liberty) ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କର ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାର୍ଥକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରି ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଯଥାର୍ଥ ବିକାଶ କରାଇବାପାଇଁ ଯେଉଁ ମାଧ୍ୟମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଆଇନ କୁହାଯାଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ସେହି ସମସ୍ତ ଦାବିକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯାହା ସମାଜଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ଵାରା ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହାର ଉପସ୍ଥିତି ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ।

ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ସଂପର୍କ :
(କ) ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି – ଜେ.ଏସ୍.ମିଲଙ୍କ ପରି ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀ ଓ ପ୍ରୋଧନ, ବାକୁନିବଙ୍କ ପରି ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦୀଙ୍କ ମତରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍କରର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି। ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଓ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ଯେଉଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ସଂକୁଚିତ କରିଥାଏ ଓ ଏହାଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକଶିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ପୁରାତନ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଏକ ‘କୁ-ଆବଶ୍ୟକତା’ (Necessary-evil) ରୂପରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ପୋଲିସ୍ ବା ‘ ନାସ୍ତିସୂଚକ’ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେତେ କମ୍ ଶାସନ କରେ ବା ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେତେ ଉନ୍ନତ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦୀ ଓ ସଂଘବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଥିବାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପସାଧନ ଆବଶ୍ୟକ । ବସ୍ତୁବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ, ରାଷ୍ଟ୍ର ନିରଙ୍କୁଶ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବର ଅଧ୍ଯକାରୀ ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଏଣୁ ସେମାନେ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵର ବିଭାଜନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରି ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ମଧ୍ଯରେ ଏହାର ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି। ଏହି ମତବାଦ ଅନୁଯାୟୀ ନିରଙ୍କୁଶ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ଆଇନର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ। ଏହା ନାସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା (Negative Liberty) ଅଟେ ।

(ଖ) ଆଇନ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି – ଆଧୁନିକ ଉଦାରବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ; ଯଥା– ଗ୍ରୀନ୍, ଲାସ୍କି, ବାର୍କର ଏବଂ ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ; ଯଥା- ରୁଷୋ, ହିଗେଲ, ବୋସାଙ୍ଗେ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ଯମରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଲକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଆଇନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଲୋପ ବା ସଙ୍କୋଚନ, ବରଂ ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ। ସମାଜବାଦୀମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସ୍ଥିତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ମତପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଆଇନ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵାର୍ଥକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରି ଏକ ସାମାଜିକ ପରିବେଶରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ଉପଭୋଗ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଆଇନର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଏକ ଅନୁମତିପତ୍ର ବା ଲାଇସେନ୍ସରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡ଼େ। ରଚେଙ୍କ ମତରେ, “ ଆଇନ ହେଉଛି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ପ୍ରଥମ ସର୍ଭ।” ଏହା ‘ଅସ୍ତିସୂଚକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା’ (Positive Liberty) ଅଟେ ।

ବାସ୍ତବତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିବେଚନା କଲେ କେତେକ ଆଇନ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସାମଗ୍ରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଓ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଉଇଲର୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ଅଟେ।” ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଆଇନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ନ ହୋଇ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୩ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ ରହିପାରିବ ଦର୍ଶାଅ।
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭେ ଅଟେ । ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ବିଷୟ ଯାହା
ଆଇନଗତ ନିରାପତ୍ତାର ପରିବେଶରେ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇପାରେ । କେତେକ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ୟତିରେକ ଏହାର ଉପଭୋଗ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ଉପାଦାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ-

(୧) ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମ୍ବିଧାନରେ ମୌଳିକ ଅଧୁକାର ସ୍ଥାନିତ ହୋଇ ଘୋଷିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହି ଅଧିକାର ସରକାରଙ୍କ କ୍ଷମତା ଉପରେ ଅଙ୍କୁଶ ବସାଇଥାଏ ଓ ସାଧାରଣତଃ ଅନମନୀୟ ଅଟେ।
(୨) ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସୁରକ୍ଷା କବଚ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।
(୩) ପ୍ରତିନିଧ୍ଵମୂଳକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଶାସନ, ସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତି ଆଦିର ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଶାସକର ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଶାସନନୀତିର କୁପ୍ରଭାବରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ ।
(୪) କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ବା ଭୂଖଣ୍ଡୀୟ କ୍ଷମତା ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ନୀତି ଫଳରେ ଶାସନର ବିଭିନ୍ନ ସୋପାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ଏକ ପରସ୍ପରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସହଯୋଗଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ।
(୫) କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ ତତ୍ତ୍ଵ ଫଳରେ କ୍ଷମତା କ୍ଷମତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ, ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ ।
(୬) ଆଇନର ଶାସନ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ଓ ସମାନ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।
(୭) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିରାପତ୍ତାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏକ ‘ମୁକ୍ତ ସମାଜ’ରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ। ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅସ୍ତିସୂଚକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ଆୟ ଓ ସମ୍ପଭିଗତ ଅସମାନତା ଦୂର କରିଥାଏ ଯାହା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
(୮) ଏକ ଦ୍ଵିଦଳୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏକ ଦାୟିତ୍ଵଶୀଳ ଦୃଢ଼ ବିରୋଧୀ ଦଳ, ବଳିଷ୍ଠ ଦଳୀୟ ଦର୍ଶନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆଦି ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵର ଅପବ୍ୟବହାର ରୋକିଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷାର ଦୃଢ଼ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
(୯) ସୁସ୍ଥ ଜନମତ ଓ ଏକ ମୁକ୍ତ ସମ୍ବାଦସଂସ୍ଥା ଲୋକମାନଙ୍କୁ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷୀ ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ।
(୧୦) ଶାସକଦଳ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର କରିବା ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣା ହୋଇଥିବାରୁ ଜନ ଜାଗୃତି, ବିରୋଧ ଓ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାର ସାହସ ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ।
(୧୧) ରାଜନୈତିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନଶୀଳତା ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଆଦି ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରିବା ଫଳରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜନଜାଗୃତି ଦେଖାଦେଇଥାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇପାରିବ । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ଶାଶ୍ଵତ ଅନ୍ତଃଦୃଷ୍ଟି ସଂ ଉପାଦାନଟି ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।