Odisha State Board BSE Odisha Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions Chapter 14 ବ୍ୟାବହାରିକସଂସ୍କୃତଶବ୍ଦାବଳୀ Textbook Exercise Questions and Answers.
BSE Odisha Class 10 Sanskrit Grammar Solutions Chapter 14 ବ୍ୟାବହାରିକସଂସ୍କୃତଶବ୍ଦାବଳୀ
(୧୪) ବ୍ୟାବହାରିକ ସଂସ୍ଫୁଡ ଶବାବଳୀ
କାଳକଃ – କଳାଯାଇ ଚିହ୍ନ (ମମ ମୁଖେ କାଳକଃ ଅସ୍ତି।) କୁଡ୍ମଳଃ – ବୋତାମ (ୟୁତକେ କୁଡ଼ମଳଃ ନାସ୍ତି ।)
ଟୋପୀ – ଟୋପି (ତବ ଟୋପୀ କୁତ୍ର ।) ଉଷ୍ମୀଷମ୍ – ପଗଡ଼ି (ମଧୁସୂଦନସ୍ୟ ଉଷ୍କମୀଷମ୍ ଆସୀତ୍ ।)
ତାୟକମ୍ –
କରଣ୍ଡକମ୍ – } ତାବିଜ ଡେଉଁରିଆ (ଶିଶୋଃ ହସ୍ତେ ତାୟକମ୍ ଅସ୍ତି ।)
ପ୍ରାବାରକଃ – କୋଟ / ଉତ୍ତରୀୟ (ମମ ପ୍ରାବାରକଃ ସୁନ୍ଦରଃ ଅସ୍ତି ।)
ପଟଗୃହମ୍ – ତମ୍ବୁ (ସୈନିକାଃ ପଟଗୃହମ୍ ଅଧ୍ବସନି ।) ବିଭେଦଃ – ଫାଟ (କାନୁଆଦି ) (ସର୍ବଦା ବିଭେଦଃ ନ କାର୍ଯ୍ୟଃ ।)
ଅଟାଧାରିକା – ବିମ୍ (ଛାତ) (ଅଟାଧାରିକାଂ ବିନା ଛନ୍ଦଃ ନ ତିଷ୍ଠତି ।)
ବୃତିଃ – ବାଡ଼ (ପ୍ରାୟେଣ ବୃତିଃ ନ ଦୃଶ୍ୟତେ ।) ବୃଭିଃ – ପରିଧ୍ (ବୃତସ୍ଯ ବୃଭିଂ ଜାନୀହି ।)
ତଳ୍ପଃ – ଶେୟ / ଶଯ୍ୟା (ମହାରାଜସ୍ୟ ତଳ୍ଛଃ ପ୍ରସ୍ତୁତଃ।୨) ବସ୍ତୁଦାନୀ – ଆଲମାରୀ (ପ୍ରତିଗୃହଂ ବସ୍ତୁଦାନୀ ବର୍ଭତେ ।)
ପିଞ୍ଜଃ – ସୁଇଜ୍ (ପିଞ୍ଜଃ ଶୋଭତେ ।) ପିଞ୍ଜାଫଳକେ ପିଞ୍ଜଃ ଶୋଭତେ ।
ନେୟଦୀପଃ – ଲଣ୍ତନ (ଅଧୁନା ପ୍ରାୟେଣ ନେୟଦୀପଃ ନ ଦୃଶ୍ୟତେ।)
ସିକ୍ଥବର୍ଭିକା – ମହମବତୀ (ସିକ୍ଥବର୍ଭିକା ସର୍ବତ୍ର ଲଭ୍ଯତେ ।)
ସମୀକରଃ – ଆଇରନ୍ ଇସ୍ତ୍ରୀ (ମମ ସମୀକରଃ ଗୃହେ ଅସ୍ତି ।)
କ୍ଷୁରପତ୍ରମ୍ – ବ୍ଲେଡ୍ (ତ୍ଵମ୍ ଆପଣାତ୍ ଏକଂ କ୍ଷୁରପତ୍ରମ୍ ।) କୂପୀ – ବୋତଲ (କୂପୀ ଜଳପୂର୍ଣ୍ା ଅସ୍ତ)
ସୂଚିକା – ସେପ୍ତିପିନ୍ (ତ୍ଵାଂ ନିକଷା ସୂଚିକା ଅସ୍ତିବା ।)
ଅବକାରିକା – ଆବର୍ଜନା (ଗୃହସ୍ୟ ଅବକାରିକା ଦୂରେ ସ୍ତ୍ରାପନୀୟ ।)
କଣ୍ଡୋଳଃ – ଟୋକେଇ (ଝୁଡ଼ି) କଣ୍ଡୋକଃ ଗୃହାତ୍ ବହିଃ ଅସ୍ତି ।)
ଉଷ୍ଣରକ୍ଷକମ୍ – ଥର୍ମୋଫ୍ଲାସ୍କ (ଉଷ୍ପରକ୍ଷକଂ ବିନା ଚାୟଂ ଶୀତଳଂ ଭବତି ।)
ସମ୍ଦର୍ବୀ – ଖଡ଼ିକା (ପିଠା) (ମାତା ସମଦର୍ବୀଦ୍ବାରା ପିଷ୍କକଂ କରୋତି ।)
ଚାଲନୀ – ଚାଲୁଣୀ (ଚାଲୁନୀଦ୍ବାରା ପିଷ୍ଠଂ ଚାଲ୍ୟତେ ।)
ବେଲ୍ଲନୀ – (ବେଲଣା) (ବେଲୁନୀଂ ବିନା ରୋଟିକା କଥଂ ଭବେତ୍ ।)
ଶଙ୍କୁଳା – ପନିକୀ (ଶଙ୍କୁଳୟା ଶାକାନି ବ୍ୟଞ୍ଜନସ୍ଯ କୃତେ ପ୍ରସ୍ତୁତାନି ।)
ଭଲୀଳବିତ୍ରମ୍ – କୋରଣା (ନାରୀକେଳସ୍ୟ କୃତେ ଭଲୀଳବିତ୍ରମ୍ ଆବଶ୍ୟକମ୍)
ଅନାନସଫଳମ୍ – ସପୁରୀ (ଅନାନସଫଳଂ ସର୍ବେଭ୍ୟଃ ରୋଚତେ ।)
ମଧୁକର୍କଟୀ – ଅମୃତଭଣ୍ଡା (ମଧୁକର୍କଟୀ ମଧୁମେହାୟ ଉପଯୁକ୍ତମ୍ ।)
ଭଲ୍ଲାତକଫଳମ୍ – ଲଙ୍କାଆମ୍ବ (ଉଲ୍ଲାତକଫଳଂ ବାଳେଭ୍ୟଃ ରୋଚତେ ।)
ସେବମ୍ – ସେଓ (ଆପଲ୍) (ସେବମ୍ ଶିଶୂନାଂ ପ୍ରିୟମ୍ ।)
ଗୃଞ୍ଜନକମ୍ – ଗାଜର (ଗୁଞ୍ଜନଂ କିଲୋପରିମିତମ୍ ଆବଶ୍ୟକମ୍ ।)
ନିଷ୍ଠାବଃ – ମଟର (ନିଷ୍ଠାବଃ ରୂଚିକରଃ ।) ହରିତମ୍ – ବନ୍ଧାକୋବି (ହରିତଂ ସର୍ବେଷାଂ ପ୍ରିୟମ୍)
କାରବେଲମ୍ – କଲରା (କାରବେଳଂ ମଧୁମେହନାଶକମ୍ ।) ଶିଗୁଃ – ସଜନା (ଶିଗୁଃ ରାମାୟ ରୋଚତେ ।)
ଭିଣ୍ଡିଃ – ଭେଣ୍ଡି (ଭିଣ୍ଡିଃ କସ୍ମୈ ରୋଚତେ ।) କୋଶାତକୀ ଜହ୍ନୀ (କୋଶାତକୀ ତ୍ରୁଭ୍ଂ ନ ରୋଚତେ ।)
ଛତ୍ରାକମ୍ – ଛତୁ (ଛତ୍ରାକଂ ସର୍ବେଷାଂ ପ୍ରିୟମ୍ ।) ଇଡିଲଃ – ଇଟିଲ (ଇଡିଲଃ ମହ୍ଯଂ ନ ରୋଚତେ ।)
ଦୋଶା – ଦୋଶା (ଦୋଶା ତୁଭ୍ଯଂ ରୋଚତେ ।) କାଗଦମ୍ – କାଗଜ (କାଗଜଂ ବିନା କଥଂ ଲିଖାମଃ ।)
ପତ୍ରସୂଚୀ – ଆଲ୍୍ପିନ୍ (ପତ୍ରସୂଚୀ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟେ ବର୍ଭତେ ।)
ଦାତ୍ରମ୍ / ଲବିତ୍ରମ୍ – ଦାଆ (ଦାତ୍ରଂନୀତ୍ବା କୃଷକଃ କ୍ଷେତ୍ରଂ ଗଚ୍ଛତି ।)
ଘାସପୁଞ୍ଜଃ – ପାଳଗଦା (ଅଙ୍ଗନେ ଘାସପୁଞ୍ଜ ବର୍ଭତେ।) ଶଙ୍କୁଃ / ଆଣିଃ – ଲୁହାକଣ୍ଠା (ଶଙ୍କୁଃ ଗୃହକର୍ମଣି ଆବଶ୍ଯକଃ ।)
ଭ୍ରମିଃ – ପେଚକଣ୍ଟା (ଭ୍ରମିଃ ଏକା ବର୍ଭତେ ।) କ୍ରକଚଃ – କରତ (କ୍ରକଚଃ ତତ୍ର ବର୍ଭତେ ।)
ଭୁଶୁଣ୍ଡୀ – ବନ୍ଧୁକ (ଭୁଶୁଣ୍ଡଂ ବିନା ସୈନିକାଃ ନ ଗଚେନ୍ଜୁଃ ।) କରଣୀ – କରଣୀ (କରଣୀଦ୍ାରା ଶ୍ରମିକଃ ଗୃହଂ ନିର୍ମାତି ।)
ଧ୍ଵନିଗ୍ରାହକମ୍ – ମାଇକ୍ରୋଫୋନ୍ (ଧ୍ଵନିବର୍ଦକଂ ବିନା ସଭା କଥଂ ଭବେତ୍ ।)
ବାତାଟଃ – ଗୁଡ଼ି (ଶିଶବଃ ବାତାଟପ୍ରିୟାଃ ।) ଗଞ୍ଜୀକାଃ – ତାସ୍ (କେଚନ ଗଞ୍ଜୀକାଃ ଖେଳନ୍ତି ।)
ନିଗଡଃ – ହାତକଡ଼ି (ନିଗଡ଼ାହିତ’ ରଘୁନାଥଃ କାରାଗୃହଂ ଗତଃ ।)
ଧଟଃ – ବଟକରା (ତବ ଧଟଃ କୁତ୍ର ଅସ୍ତି?)
ଖଳୀନମ୍ – ଘୋଡ଼ାଲଗାମ୍ (ଖଳୀନଂ ବିନା ଅଶ୍ଵଃ ନ ଧାବତି ।)
ଦାର୍ବାଘାଟଃ – କାଠହଣାଚଢ଼େଇ (ଦାର୍ବାଘାଟଃ ଅଧୁନା ଦୁର୍ଲଭଃ)
ବର୍ତକଃ – ବତକ (ବର୍ଭକଃ ଜଳେ ତରତି ।)
ଜତୁକା – ବାଦୁଡ଼ୀ (ଏକା ଜତୁକୀ ମନ୍ଦିରମ୍ ଅଭିତଃ ଜୀୟତେ ।)
ଶଲାଟୁଃ – କଞ୍ଚାଫଳ (ସାଲାଟ୍) ସର୍ବେଭ୍ୟଃ ଶଲାଟୁଃ ସଦତେ ।)
ନୀରିକେଳଶିମ୍ବା – ନଡ଼ିଆକତା (ନାରିକେଳଶିମ୍ୟା ବିବିଧାନି ବସ୍ତୁନି ପ୍ରସ୍ତୁତାନି ଭବନ୍ତି।)
ମୃତତୈଳମ୍ ˆ କିରୋସିନ୍ (ଅନୁଦିନଂ ମୃତତୈଳ ଦୁର୍ମୂଲଂ ଭବତି ।)
ପ୍ରତୈଳମ୍ – ପେଟ୍ରୋଲ (ଯାନସ୍ୟ କୃତେ ପ୍ରତୈଳମ୍ ଆବଶ୍ୟକମ୍ ।)
କରଙ୍କଃ – ଷଢ଼େଇ (ନାରିକେଳମ୍ ଅନ୍ତରା କରଙ୍କଃ ବର୍ଭତେ ।)
ଅହିତୁଣ୍ଡିକଃ – ସାପୁଆ କେଳା (ଅହିତୁଣ୍ଡିକଃ ଅଧୁନା କ୍ରୀଡ଼ା” ନ କରୋତି ।)
ମୁସ୍ତକ – ମୁଥା (ବୈଦ୍ୟଃ ମୁସ୍ତକଚୂର୍ଣ୍ଣ କରୋତି ।)
କାଣ୍ଡତିକ୍ତକା – ଚିରେଇତା (କାଣ୍ଡତିକ୍ତକା କସ୍ନୈ ନ ରୋଚତେ ।)
ପୂତିକା – ପୋଇଶାଗ (ଦରିଦ୍ରସ୍ୟ ପୂତିକା ସହାୟିକା।) କ୍ରୋଷ୍ଟା – ବିଛୁଆତି (କ୍ରୋଷ୍ଟା ସଦା କ୍ରୋଷ୍ଟାୟତେ ।)
ଲେଢ଼ି – ଚାଟୁଛି (ମାର୍ଜାରଃ ଦୁଗୃଂ ଲେଢ଼ି ।) ଗିଳତି – ଗିଳୁଛି (ବକଃ ମୀନଂ ଗିଳତି ।)
ନିଷ୍ଠୀବତି – ଛେପପକାଉଛି (ଦୁଷ୍ଟଃ ମାର୍ଗେ ନିଷ୍ଠୀବତି।ଃ) କାସତେ – କାଶୁଛି (ରୋଗୀ ସର୍ବଦା କାସତେ ।)
କ୍ଷୌତି – ଛିଙ୍କୁଛି (ଅସକୃତ୍ ବୃଦ୍ଧଃ କ୍ଷୌତି ।) ଖଞ୍ଜତି – ଛୋଟେଇଚାଲୁଛି (ଖଞ୍ଜଃ ପାଦେନ ଖଞ୍ଜତି ।)
ଆଲମ୍ବତେ – ଡେରିହୋଇ ଠିଆହୋଇଛି (ଗୌରବଃ ଦୁଃଖେନ ଭିଭିମ୍ ଆଲମ୍ବତେ ।)
ଧରତି – ପିନ୍ଧୁଛି (ଶିକ୍ଷକ ଗଣବେଷଂ ଧରତି ।) ନିଷ୍ପବତେ – ପାଛୁଡ଼ୁଛି (ସା ମାଷାନ୍ ନିଷ୍ପବତେ । )
କୁଟ୍ଟତି – କୁଟୁଛି (ଧନ୍ୟକୁଟ୍ଟକୀ ଧାନ୍ୟଂ କୁଟ୍ଚତି । ) ପିନଷ୍ଟି – ବାଟୁଛି / ପେଷୁଛି (ପାଚିକା ପିଷ୍ଂ ପିନଷ୍ି ।)
ନିଷ୍ପୀଡୟତି – ଚିପୁଡ଼ୁଛି (ରଜକଃ ବସ୍ତ୍ରାଣି ନିଷ୍ପୀଡ଼ୟତି ।)
ପୁଟୀକରୋତି – ଭାଙ୍ଗିକରି ରଖୁଛି (ସେବକଃ ବସ୍ତ୍ରାଣି ପୂଟୀକରୋତି ।)
ଆଦତ୍ତେ – ଉପର କାଢୁଛି (ହଂସଃ କ୍ଷୀରମାଦତ୍ତେ ତସ୍ମିଶ୍ରାଦ୍ ବର୍ଜୟତ୍ୟପଃ ।)
ଅବସର୍ପତି – ଖସୁଛି (ପର୍ବତାତ୍ ପାଷାଣମ୍ ଅବସର୍ପତି।) ବୀଜତି – ବିଞ୍ଚ୍ହେଉଛି (ସଃ ବ୍ୟଜନେନ ବୀଜତି ।)
ଧ୍ବାତି – ଫୁଙ୍କୁଛି (ମାତା ଚୁଳିକାଂ ଧ୍ବାତି ।) ଜୃମ୍ଭତେ – ହାଇମାରୁଛି (ବୃଦ୍ଧଃ ସାୟଂ କାଳେ ଜୃମ୍ଭତେ ।)
ରିଙ୍ଗତି – ଆଣ୍ଠ୍ରୋଉଛି (ଶିଶୁଃ ଅଧୁନା ରିଙ୍ଗତି ।) ସ୍ଥ୍ମଗୟତି – ଅଟକାଉଛି (ଚାଳକଃ ଯାନଂ ସୁଗୟତି ।)
ଚୁଟତି – ଚୁମୁଟୁଛି (ସା ମାଂ ଚୂଟତି ।)
ନିଷ୍କୋଷୟତି – ଚୋପାଛଡ଼ାଉଛି (ମାତା ଭୂଚଣାକାନି ନଷ୍କୋଷୟତି ।)
ଦୃଶତି – ଚିରୁଛି (ବାନରଃ ବସ୍ତ୍ର ଦୃଶତି ।) ଶ୍ୟତି – ପେନ୍ମିଲ୍ କାଟୁଛି (ଛାତ୍ରଃ ଅଙ୍କନୀଂ ଶ୍ୟତି ।)
ନାମୟତି – ନୁଆଁଉଛି (ବାନରଃ ବୃକ୍ଷଂ ନାମୟତି ।) ପ୍ରଣୁଦତି – ଠେଲୁଛି (ଜନଃ ଯାନଂ ପ୍ରଣୁଦତି ।)
ପ୍ରତୁମ୍ପତି – ଭରୁଛି (ସଃ ବାହନେ ତୈଳଂ ପ୍ରତୁମ୍ପତି ।)
ଉଚ୍ଛଳତି / ଉଦ୍ଗଚ୍ଛତି – ଉଚ୍ଛୁଳିପଡ଼ୁଛି (ସାଗରଃ ସଦା ଉଚ୍ଛଳତି ।)
ଅବଚିନୋତି – ତୋଳୁଛି (ସା କୁସୁମାନି ଅବଚିନୋତି ।)
ଉଦ୍ଜାୟୟତି – ଉଡ଼ାଉଛି (ଅତିଥ୍ଃ ଜାତୀୟପାତାକାମ୍ ଉଦ୍ଭାୟୟତି ।)
ଉୟତେ – ହାତରେ ବୁଣୁଛି (ବାଳିକା କରବସ୍ତ୍ରମ୍ ଉୟତେ ।)
ବୟତେ – ତନ୍ତରେ ବୁଣୁଛି (ତନ୍ତୁବାୟଃ ବସ୍ତ୍ଂ ବୟତେ ।)
ତୋଳୟତି – ଓଜନ କରୁଛି (ଆପଣିକଃ ବସ୍ତୁନି ତୋଳୟତି ।) ମାତି – ମାପୁଛି (ସଃ ଭୂମିଂ ମାତି ।)
ଚିନୋତି – ସଂଗ୍ରହ କରୁଛି (ବାଳା ପୁଷ୍ାଣି ଚିନୋତି ।)
ଉନ୍ନୟତି – ଉଠାଉଛି (କୃଷାକଃ ଦେଶମ୍ ଉନ୍ନୟତି ।)
ମିଶ୍ରୟତି – ମିଶାଉଛି (କଃ ପାକିସ୍ତାନେନ ସହ ଭାରତଂ ମିଶ୍ରୟତି ।)
ପ୍ରସାରୟତି – ବିଛାଉଛି (ସଃ ସଭାସ୍ତ୍ଳେ କଟଂ ପ୍ରସାରୟତି ।) କର୍ଷତି – ହଳକରୁଛି (କୃଷକଃ କ୍ଷେତ୍ରଂ କର୍ଷତି ।)
ସିଞ୍ଚତି – ଛିଞ୍ଚୁଛି । ଗୋପାଳଃ ଜଳଂ ସିଞ୍ଚତି ।) ଉନ୍ମଳୟତି – ଉପାଡ଼ୁଛି (ସେବକଃ ତୃଣାନି ଉନ୍ମଳୟତି ।)
ସୀବ୍ୟତି – ସିଲେଇକରୁଛି ।) (ମାତା ବସ୍ତ୍ରାଣି ସୀବ୍ୟତି ।)
ସୂତ୍ରୀକରୋତି – ସୂତାକାଟୁଛି (ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ଅଦ୍ୟାପି ସୂତ୍ରୀକରୋତି ।)
ସଂଯୋଜୟତି – ଯୋଡୁଛି (ଯୋଜକଃ ସଦା ସଂୟୋଜୟତି ।) ଉତ୍ପ୍ବତେ – ଡେଉଁଛି (ମଣୁକଃ କଚୁମୂଳେ ଉତ୍ପ୍ବତେ ।)
କ୍ରାମତି – ଅତିକ୍ରମ କରୁଛି। (ଯୁବକଃ ଅଗ୍ରସରଂ ଯାନେନ କ୍ରାମତି ।)
ଆଶିଷତି – ଆଶୀର୍ବାଦ କରୁଛନ୍ତି (ମାତା ପୁତ୍ରମ୍ ଆଶିଷତି ।)
କୂର୍ଦ୍ଦତି – କୁଦୁଛି (ସୈନିକଃ ପ୍ରାତଃ ପ୍ରାନ୍ତରେ କୂର୍ଦ୍ଦତି ।)
ଡୟତେ – ଉଡୁଛି (ରାଷ୍ଟ୍ରିୟଧ୍ଵଜଃ ସୁଷ୍ଣୁ ଡୟତେ ।) ବୋଧୟତି – ଚୁଝାଉଛି (ଶିକ୍ଷକଃ ଛାତ୍ରାନ୍ ବୋଧୟତି ।)
ସଙ୍କଳୟତି – ଯୋଗ କରୁଛି । (ସାଧୁଃ ସର୍ବଦା ସଙ୍କଳୟତି ।)
ବ୍ୟାକଳୟତି – ଫେଡ଼ୁଛି / ବିଯୋଗ କରୁଛି (ସଃ କଥଂ ସର୍ବଦା ବ୍ୟାକଳୟତି ।)
ଗୁଣୟତି – ଗୁଣୁଛି (ବାଳକଃ ଗଣିତପାଠଂ ଗୁଣୟତି।) ଭାଜୟତି – ଭାଗ / ହରୁଛି (ମଧ୍ସୁଃ ଭୂସମ୍ପଦଂ ଭାଜୟତି ।)
ତ୍ରୁଟତି / ତୁଟ୍ୟତି – ଭାଙ୍ଗୁଛି (ଶିଶୁଃ କ୍ରୀଡ଼ନକଂ ତୁଟତି ।)