Class 12

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 7 ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 7 ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ନାନାରଙ୍ଗ ଚନ୍ଦ୍ର ଆତପେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ଅମ୍ବର’’, ଏଠାରେ ଅମ୍ବରର ଅର୍ଥ – _________।_
(i) ଲୁଗା
(ii) ଚାନ୍ଦୁଆ
(iii) ଆକାଶ
(iv) ସୂର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(iii) ଆକାଶ

Question ୨ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ସମୟରେ ଗଛଗୁଡ଼ିକର ଛାଇ ଲମ୍ବି ଯାଇଥ‌ିବାରୁ କବି କ’ଣ କଳ୍ପନା କରୁଛନ୍ତି ?
(i) ଗଛମାନେ ଅନ୍ଧାରକୁ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିଛନ୍ତି ।
(ii) ଗଛମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଦରେ ପ୍ରଣାମ କରୁଛନ୍ତି ।
(iii) ଗଛମାନେ ଗର୍ବରେ ଫୁଲି ଉଠୁଛନ୍ତି ।
(iv) ପରାଧୀନତା ପରି ଅନ୍ଧକାର ବ୍ୟାପିଯାଉଛି ।
Answer:
(ii) ଗଛମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଦରେ ପ୍ରଣାମ କରୁଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତକାଳୀନ ମୃଦୁ ସମୀରଣକୁ କବି କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
(i) ପତିପତ୍ନୀର କଳହ
(ii) ପ୍ରେମ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଗିର
(iii) ନାୟକ ନାୟିକାର ମିଳନ
(iv) ପ୍ରେମିକର ଭର୍ସନା
Answer:
(ii) ପ୍ରେମ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଗିର

Question ୪ ।
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ମୃଦୁ ସମୀରଣରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରେମିକାର କାନରେ କ’ଣ କହୁଥିଲେ ?
(i) ଶୀଘ୍ର ଫେରି ଆସିବି
(ii) ଆଉ ଫେରିବନି
(iii) ବିରହ ଅବିସମ୍ବାଦିତ
(iv) ଫେରିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେବ
Answer:
(i) ଶୀଘ୍ର ଫେରି ଆସିବି

Question ୫ ।
ଅନୁଭବୀର ନେତ୍ରରେ କ’ଣ ଦେଖାଯାଏ ?
(i) ପ୍ରେମିକାର ଲାସ୍ୟ
(ii) ପ୍ରେମିକାର ସ୍ଵୀକୃତି
(iii) ପ୍ରେମିକର ଆନନ୍ଦ ଭିତରେ ବିଷାଦ ରେଖା
(iv) ପ୍ରେମିକର ଅହଂକାର
Answer:
(iii) ପ୍ରେମିକର ଆନନ୍ଦ ଭିତରେ ବିଷାଦ ରେଖା

Question ୬ ।
ବନ୍ଦୀ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ କେଉଁ ଦୃଶ୍ୟ କଷ୍ଟ ଦେଉଥିଲା ?
(i) ଅନ୍ୟ ଜଣେ ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଚାର
(ii) ସନ୍ଧ୍ୟାର ବିରହ ଦୃଶ୍ୟ
(iii) ଅସ୍ତକାଳୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ସ୍ନିଗ୍ଧ କିରଣ
(iv) ନୀଡ଼ବାହୁଡ଼ା ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ଆଗମନର ଦୃଶ୍ୟ
Answer:
(ii) ସନ୍ଧ୍ୟାର ବିରହ ଦୃଶ୍ୟ

Question ୭ ।
ପ୍ରଣୟ ପୀୟୂଷରେ କ’ଣ ମିଶିଛି ?
(i) ମିଳନ ଅମୃତ
(ii) ବିରହର ବିଷ
(iii) ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ହଳାହଳ
(iv) ନିର୍ଯାତନାର କୁଟିଳତା
Answer:
(ii) ବିରହର ବିଷ

Question ୮ ।
କବିଙ୍କ ତାପିତ ଅନ୍ତରରେ କିପରି ସାମ୍ବନା ଆସିବ ବୋଲି ସେ ମନେ କରିଛନ୍ତି ?
(i) ଜେଲ ଭିତରେ ରହିଲେ
(ii) ମୁକ୍ତି ପାଇଗଲେ
(iii) ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ସମହୃଦ ବେଦନା ଦେଖ‌ିଲେ
(iv) ସିପାହି ତାଙ୍କୁ ଜେଲ ଭିତରେ ଆବଦ୍ଧ ନ କଲେ
Answer:
(iii) ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ସମହୃଦ ବେଦନା ଦେଖ‌ିଲେ

Question ୯।
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅବରୋଧର ସମୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
(i) ସକାଳ
(ii) ମଧ୍ୟାହ୍ନ
(iii) ଗୋଧୂଳି କାଳ
(iv) ରାତ୍ରି
Answer:
(iii) ଗୋଧୂଳି କାଳ

Question ୧୦ ।
ଯମଦୂତ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଜେଲର ସିପାହିକୁ
(ii) ସହବନ୍ଦୀଙ୍କୁ
(iii) ଇଂରେଜ ଶାସକଙ୍କୁ
(iv) ଗଡ଼ଜାତ ରାଜାଙ୍କୁ
Answer:
(i) ଜେଲର ସିପାହିକୁ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ କେଉଁ ସଂକଳନରୁ ଆସିଛି ?
Answer:
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ‘କାରାକବିତା’ ସଂକଳନରୁ ଆସିଛି ।

Question ୭ ।
ବସନ୍ତ ସମୟ କିପରି ?
Answer:
ବସନ୍ତ ସମୟ ମଧୁର ବା ଆମୋଦଦାୟକ ।

Question ୩ ।
ବିଦାୟ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆକାଶ କେଉଁଥରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିଦାୟ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆକାଶ ନାନାରଙ୍ଗର ଚନ୍ଦ୍ରାତପରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪।
ବିଦାୟବେଳାରେ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଗାନ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ବିଦାୟବେଳାରେ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଗାନ କରୁଣ ଥିଲା ।

Question ୫ ।
ଆସନ୍ନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ତରୁ ଓ ଗିରିର ବିସ୍ତାରିତ ଛାୟା କାହା ପାଦରେ ପ୍ରଣାମ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଆସନ୍ନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ତରୁ ଓ ଗିରିର ବିସ୍ତାରିତ ଛାୟା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଦରେ ପ୍ରଣାମ କରୁଥିଲେ ।

Question ୬ ।
ପ୍ରଣାମର ପ୍ରତିବଦଳରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ତରୁଗିରିଙ୍କୁ କ’ଣ ଦାନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଣାମର ପ୍ରତିବଦଳରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ଶିରରେ ହେମବର୍ଣ୍ଣର ପାଟ ଦାନ କରୁଥିଲେ ।

Question ୭ ।
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟ କେଉଁଠି ବସି ହସୁଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତାଚଳ ଉପରେ ବସି ହସୁଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୮ ।
ଅସ୍ତକାଳୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କୋମଳ କିରଣକୁ କବି କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଅସ୍ତକାଳୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କୋମଳ କିରଣକୁ କବି କୋମଳ ଆଶ୍ୱାସନା ଓ ସ୍ନେହ ଆଦର ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୯ ।
ବିଦାୟବେଳାରେ ପ୍ରେମର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଭାଷା କିଏ ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ବିଦାୟବେଳାରେ ପ୍ରେମରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଭାଷା : ସମୀରଣ କଣ୍ଠରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ସମୀରଣ କଣ୍ଠରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କର ପ୍ରେମପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଭାଷା କ’ଣ ଥିଲା
Answer:
ସମୀରଣ କଣ୍ଠରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରେମପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଭାଷା ଥିଲା, ‘ଅଚିରେ ଫେରିବି ଧନି ! ନୁହ କାତର ।’

Question ୧୧ ।
ବିଦାୟକାଳୀନ ଅନୁରାଗର ରଙ୍ଗ କେଉଁଠି ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିଲା ?
Answer:
ବିଦାୟକାଳୀନ ଅନୁରାଗର ରଙ୍ଗ ପ୍ରାଚୀ-କପୋଳେ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହସରେ କ’ଣ ପ୍ରକଟିତ ହେଉଥିଲା ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହସରେ ଗୁରୁ ବିଷାଦରେଖା ପ୍ରକଟିତ ହେଉଥିଲା ।

Question ୧୩ ।
ବିରହ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଷାଦ କିଏ ଦେଖି ପାରୁଥ‌ିବେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିରହ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଷାଦ ଅନୁଭବୀ ନେତ୍ର କେବଳ ଦେଖି ପାରୁଥ‌ିବେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୪ ।
କାହାର ବିରହ ମନରେ ଦାରୁଣ କଷଣ ଦିଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପ୍ରିୟଜନର ବିରହ ମନରେ ଦାରୁଣ କଷଣ ଦିଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୫ ।
ପ୍ରୀତି ପାଶରେ କିଏ ବନ୍ଧା ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜଗତର ସମସ୍ତ ଜଡ଼ଠାରୁ ଚେତନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରୀତି ପାଶରେ ବନ୍ଧା ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୬ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିରହ ଦୃଶ୍ୟ କାହା ପ୍ରାଣରେ ବ୍ୟଥା ଦେଉଥିଲା ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିରହ ଦୃଶ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ ବ୍ୟଥା ଦେଉଥିଲା ।

Question ୧୭ ।
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ବିଦାୟ ଦୃଶ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କୁ କ’ଣ ମନେ ପକାଇ ଦେଉଥିଲା ?
Answer:
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ବିଦାୟ ଦୃଶ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ଅତୀତର କେତେକଥା ମନେପକାଇ ଦେଉଥିଲା ।

Question ୧୮ ।
ବନ୍ଦୀଶାଳାରେ ଚାବି ନ ଦେବାପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ କାହାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବନ୍ଦୀଶାଳାରେ ଚାବି ନ ଦେବାପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ସିପାହିକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
ଗୋପବନ୍ଧୁ ବନ୍ଦୀଶାଳାର ଚାବି ନ ଦେବାପାଇଁ ସିପାହିକୁ କାହିଁକି ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଣୟ ସହ ବିରହଜ୍ବାଳା ମିଶି ରହିଥିବାର ଦୃଶ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦେବାପାଇଁ ସିପାହୀକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୨୦ ।
ପ୍ରଣୟ ପୀୟୂଷରେ କ’ଣ ମିଶିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରଣୟ ପୀୟୂଷରେ ବିରହ ବିଷ ମିଶିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୧ ।
ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଧାତାର ବିଚିତ୍ର ଆଶିଷ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରଣୟ ପୀୟୂଷରେ ବିରହ ବିଷ ମିଶିରହିଥ‌ିବା ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଧାତାର ବିଚିତ୍ର ଆଶିଷ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୨ ।
ସୁନ୍ଦର ପଦ୍ମରେ କିଏ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସୁନ୍ଦର ପଦ୍ମରେ ଅହି ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୩ ।
ବିରହକୁ କବି କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିରହକୁ କବି ବିଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୪ ।
କେଉଁ ବିଷରେ କବିଙ୍କ ପରାଣ ଘାରୁଛି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିରହ-ବିଷମ ବିଷରେ କବିଙ୍କ ପରାଣ ଘାରୁଛି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୫ ।
ଆପଣାର ବିରହ ବେଦନାକୁ କବି କେଉଁଠାରେ ଦେଖିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆପଣାର ବିରହ ବେଦନାକୁ କବି ବିଶ୍ଵ ପ୍ରକୃତିରେ ଦେଖିଛନ୍ତି ।

Question ୨୬ ।
କବିଙ୍କ ତାପିତ ଅନ୍ତର କିପରି ସାନ୍ତନା ଲାଭ କରିଛି ?
Answer:
ବିଶ୍ଵ ପ୍ରକୃତିରେ ସମାନ ହୃଦବେଦନା ଦେଖି କବିଙ୍କ ତାପିତ ଅନ୍ତର ସାନ୍ତନା ଲାଭ କରିଛି ।

Question ୨୭ ।
ବନ୍ଦୀଶାଳାର ଅବରୋଧ ସମୟ କେଉଁ ସମୟ ଥିଲା ?
Answer:
ବନ୍ଦୀଶାଳାର ଅବରୋଧର ସମୟ ଗୋଧୂଳି କାଳ ଥିଲା ।

Question ୨୮ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆକାଶରେ ରତରତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ କବି ସିପାହିକୁ କ’ଣ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆକାଶରେ ରତରତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ କବି ସିପାହିକୁ ଆଉଟିକିଏ କାରାପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ବୁଲିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୯ ।
ଯମଦୂତ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ବନ୍ଦୀଶାଳାର ସିପାହିକୁ ଯମଦୂତ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩୦ ।
ନିଜର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଜଗି ଶେଷରେ କବି କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନିଜର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଜଗି ଶେଷରେ କବି ନିଜ ଛୋଟ କୋଠରିକୁ ଯିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର ।

କବିତା – ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା, କବି – ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

Question ୧ ।
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’’ କବିତା ଗୋପବନ୍ଧୁ କେଉଁ ଜେଲ୍‌ରେ ଥିବାବେଳେ ଲେଖିଥିଲେ ?
Answer:
‘‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’’ କବିତା କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ୧୯୨୩-୨୪ ମସିହାରେ ହଜାରିବାଗ ଜେଲ୍‌ରେ ଥ‌ିବାବେଳେ ଲେଖିଥିଲେ । ଏଥ‌ିରେ କବି ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖି ପ୍ରକୃତିର ବିରହ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଦାୟକାଳୀନ ଦୃଶ୍ୟ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଦାୟକାଳୀନ ଦୃଶ୍ୟ ଅତି ମନୋରମ, ଯାହାକୁ କବି ଅମ୍ବରରେ ନାନାରଙ୍ଗର ଚନ୍ଦ୍ରାତପ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ତରୁଗିରର ବିସ୍ତାରିତ ଛାୟାକୁ କବି କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ତରୁଗିରିର ବିସ୍ତାରିତ ଛାୟାକୁ କବି ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଦରେ ପ୍ରଣାମ କରିବା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
‘‘ ଅଚିରେ ଫେରିବି ଧନି ! ନୁହ କାତର’’ – କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ଅଚିରେ ଫେରିବି ଧନି ! ନୁହ କାତର’ – ଏହା ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀକୁ କହିଛନ୍ତି ବୋଲି କବି ପରିକଳ୍ପନା

Question ୫ ।
ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅନୁରାଗ ରଙ୍ଗରେ ବିରହ ଦୁଃଖର କାଳିମା କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅନୁରାଗ ରଙ୍ଗରେ ବିରହ ଦୁଃଖର କାଳିମା ହେଉଛି, ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାଚୀ-କପୋଳରେ ଅନୁରାଗ ରଙ୍ଗ ବୋଳି ଦେଉଥିଲାବେଳେ, ସନ୍ଧ୍ୟାର କ୍ରମଶଃ କାଳିମାକୁ ବିରହ ଦୁଃଖର କାଳିମା ବୋଲି କବି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୬ ।
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ଦୃଶ୍ୟରୁ ଅନୁଭବୀ ବ୍ୟକ୍ତି କ’ଣ ଦେଖିପାରେ ?
Answer:
ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳୀନ ଦୃଶ୍ୟରୁ ଅନୁଭବୀ ବ୍ୟକ୍ତି, ପ୍ରିୟଜନ ବିରହର ଦାରୁଣ କଷଣକୁ ଦେଖିପାରେ ।

Question ୭ ।
ପ୍ରିୟଜନର ବିରହ ଦୁଃଖ କବିଙ୍କୁ କିପରି ମନେ ହେଉଛି ?
Answer:
ପ୍ରିୟଜନର ବିରହ ଦୁଃଖ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟଦାୟକ ଯାହାକୁ କବି ଦାରୁଣ କଷଣ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୮ ।
ପ୍ରୀତି ପାଶରେ କିଏ ବନ୍ଧା ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜଡ଼ରୁ ଚେତନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ପ୍ରୀତି ପାଶରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଛନ୍ତି, ଯାହା ଫଳରେ ପ୍ରିୟଜନର ବିରହରେ ସମସ୍ତେ ଦାରୁଣ କଷଣ ଭୋଗ କରିଥା’ନ୍ତି ବୋଲି କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୯ ।
ସିପାହିକୁ କବି କାହିଁକି ବନ୍ଦୀଶାଳାର ଦ୍ଵାରରେ ଚାବି ନ ଦେବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତି ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଣୟର ପ୍ରଭାବକୁ ବାହାରେ ରହି ଆଉ ଟିକିଏ ଦେଖିବାପାଇଁ କବି ସିପାହିକୁ ବନ୍ଦୀଶାଳାର ଦ୍ଵାରରେ ଚାବି ନଦେବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ପ୍ରଣୟର କି ବିଚିତ୍ର ବିଧାନ କବି ଉପଲବ୍ଧି କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରଣୟ ପୀୟୂଷରେ ବିରହବିଷ ମିଶିରହିଥ‌ିବା, ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଧାତାର ବିଚିତ୍ର ବିଧାନ କବି ଉପଲବ୍ଧି କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୧ ।
କବି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମନପ୍ରାଣ କାହିଁକି ବିରହ ବିଷାଦରେ ଘାରୁଥିଲା ?
Answer:
ଯେହେତୁ କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ପ୍ରିୟଜନ ଓ ପ୍ରିୟସ୍ଥାନ ଛାଡ଼ି ବନ୍ଦୀଭାବରେ ରହିଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କର ମନପ୍ରାଣ ବିରହ ବିଷାଦରେ ଘାରୁଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ବିଶ୍ଵ ପ୍ରକୃତିରେ ସମାନ ହୃଦୟ ବେଦନା କବିଙ୍କ ଅନ୍ତରରେ କେଉଁ ଉପଲବ୍ଧି ଆଣିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବିଶ୍ଵପ୍ରକୃତିରେ ସମାନ ହୃଦୟ ବେଦନାର ଉପଲବ୍ଧି ତାପିତ ଅନ୍ତରରେ କ୍ଷଣିକ ପାଇଁ ସାର୍ଚ୍ଚନା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲା ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ । ସୂଚନାପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

କବିତା – ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା, କବି – ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

Question ୧ ।
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତକାଳୀନ ପ୍ରକୃତିର ରୂପଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ସୁନେଲିକିରଣ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ଧରଣୀ ଓ ଆକାଶରେ, ଯାହାକୁ କବି ବିଚିତ୍ର ବର୍ଣ୍ଣର ଚନ୍ଦ୍ରାତପ ଲାଗିଥିବା କଥା ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ପକ୍ଷୀର ଗାନ, ତରୁଗିରିଙ୍କର ଛାୟା ବିସ୍ତାର ଏବଂ ଗିରି ମସ୍ତକରେ ହେମବରଣ ପାଟ ପରିଧାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କବି ଲେଖନୀରେ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇଛି ।

Question ୨ ।
କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଦାୟକୁ କିପରି ମାନବୀୟ ବିରହ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେବା ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଆକାଶର ଲାଲ୍‌ରଣ କ୍ରମଶଃ ମଉଳି ମଉଳି ଆସେ ଏବଂ ଏଣେ ଅନ୍ଧାର ତାହାର ସତ୍ତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ । ପ୍ରକୃତିର ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ମାନବୀୟ ବିରହ ସହିତ କବି ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରିୟଜନଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିଟି ମୁହଁଟି ଝାଉଁଳି ଗଲାପରି ସୂର୍ଯ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ମଳିନ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ବିଛେଦ ହୋଇ ପୃଥ‌ିବୀ କାଳିମାଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି ।

Question ୩ ।
ପ୍ରଣୟ ଓ ବିରହ ସମ୍ପର୍କରେ କବିଙ୍କ ଅଭିମତ ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ପ୍ରଣୟ ଓ ବିରହ ସମ୍ପର୍କରେ କବି ଅଭିମତ ଦେଇ ଲେଖିଛନ୍ତି, ପ୍ରଣୟ ରୂପକ ପୀୟୂଷରେ ବିରହ ରୂପକ ବିଷ ମିଶି ରହିଛି । ଏଭଳି ବିଚିତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ବିଧାତା ଖଞ୍ଜି ଦେଇଛନ୍ତି । ତାହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ କବି କହିଛନ୍ତି ଯେ ସୁନ୍ଦର ସରୋଜ ଚରଣରେ ଅହି ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ବିଧାତାଙ୍କର ଏଭଳି ରହସ୍ୟକୁ କେହି କଳନା କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

Question ୪ ।
ଯମଦୂତ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ବନ୍ଦୀଶାଳାର ସିପାହିକୁ କବି ଯମଦୂତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଯମଦୂତ ଯେଭଳି ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ତା’ ହୃଦୟରେ କରୁଣା ନଥାଏ, ସେହିଭଳି ସିପାହି କବିଙ୍କର ଅନୁରୋଧକୁ ସାମାନ୍ୟଭାବେ ଶୁଣି ନାହିଁ । ଯମଦୂତ କାହାରି କଥା ନ ଶୁଣିଲା ପରି, ସିପାହିର ନିଷ୍ଠୁର ଭାବକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି କବି ଏଭଳି କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Answer:
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାର କବି ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ । ଗୋପବନ୍ଧୁ ଯେତେବେଳେ ହଜାରିବାଗ ଜେଲରେ ବନ୍ଦୀ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ, ସେହି ସମୟରେ ସେ ଜାତୀୟଚେତନାମୂଳକ, ପ୍ରକୃତି ପ୍ରୀତି ସମ୍ବଳିତ ଅନେକ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟି କବିଙ୍କର ସେହି ସମୟର ରଚନା । ପୁରାଣ ଯୁଗରେ କାରାଗାର ହିଁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା ଜଗତ ଉଦ୍ଧାରକ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ । ସେଇ କାରାଗାର ଯୁଗେ ଯୁଗେ ବହୁ ବିଦ୍ରୋହୀ, ବିପ୍ଳବୀ, କବି, ମନୀଷୀ ଓ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କର ଅମର ଚିନ୍ତାର ଗ୍ରନ୍ଥମାନ ଦାନ କରିଥିଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତା, ‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାରେ ପ୍ରକୃତିର ଅପରୂପ ଦୃଶ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ମାନବୀୟ ଭାବ ସମ୍ବେଦନାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରି ନିଜର ସାରସ୍ବତ ସାଧନାକୁ ଅମର କରୁ।ଇଛନ୍ତି ।

ବସନ୍ତର ମଧୁର ମୁହୂର୍ଭ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାଚୀ ଗଗନକୁ ରକ୍ତରଞ୍ଜିତ କରି ବୁଡ଼ିଯିବାପାଇଁ ଉପକ୍ରମ କରୁଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯେପରି ପ୍ରିୟତମ ପୃଥ‌ିବୀଠାରୁ ବିଦାୟ ନେବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛନ୍ତି । ବିଦାୟବେଳାରେ ଆକାଶ ଯେପରି ବିଚିତ୍ର ବର୍ଷର ଚନ୍ଦ୍ରାତପରେ ସଜେଇ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷୀମାନେ ବିଦାୟର ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ସ୍ମରଣ କରି କରୁଣ ଗାନ କରି ଉଡ଼ି ଯାଉଛନ୍ତି । ତରୁ ଓ ଗିରି ଶ୍ରେଣୀର ଛାୟାର ଆକାର କ୍ରମଶଃ ବଢ଼ିଯାଉଛି । କବି ସେହି ଛାୟାର ଆକାରରୁ, ସେମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରୁଥିବା କଥା ପରିକଳ୍ପନା ପାଟ ବାନ୍ଧୁଥ‌ିବା କଥା କବି ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି । ଧୀର ସମୀର ସ୍ବରରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯେପରି ପୃଥ‌ିବୀକୁ କହୁଛନ୍ତି ‘ଅଚିରେ ଫେରିବି ଧନି ! ନୁହ କାତର ।’’ ସେହି ବିଦାୟ ଦୃଶ୍ୟକୁ ନିଜ ଭିତରେ ଅନୁଭବୀ ଭାବରେ କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ମନଭରି ଦେଖିବାପାଇଁ କବି ଇଚ୍ଛାକଲେ ବି, ସିପାହି ସେଥ‌ିରେ ବାଧା ଦେଇଛି ।

କବି ଏହି ଅବସରରେ ଏକ ଦାର୍ଶନିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ମିଳନ ସହିତ ବିରହ ଲାଗି ରହିଲା ପରି, ପ୍ରଣୟ- ପୀୟୂଷରେ ବିରହ-ବିଷ ଜଡ଼ିତ ହେବା ବିଧାତାଙ୍କର ଏକ ବିଚିତ୍ର ବିଧ୍ । କବି ସେହି ବିରହ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖି ନିଜର ସନ୍ତାପିତ ହୃଦୟରେ ସାମାନ୍ୟ ସାର୍ଚ୍ଚନା ଲାଭକରିବେ ବୋଲି ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ସିପାହି ଏଥୁରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରୁ, ନିଜ ମନର ଭାବକୁ ଆଉ ସାକାର କରିବାର ସୁଯୋଗ ସେ ପାଇନାହାଁନ୍ତି ।

କବିତାଟିରେ ପ୍ରକୃତିର ବିରହ ମଧ୍ଯରେ ନିଜର ବିରହଭାବକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ କବି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
ପ୍ରକୃତିର ବିରହ ମଧ୍ଯରେ କବି କିପରି ଆପଣାର ବିରହକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରିଛନ୍ତି – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କବି ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ହଜାରିବାଗ ଜେଲ୍‌ରେ ବନ୍ଦୀ ଥିଲାବେଳେ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅସ୍ତକାଳୀନ ରୂପ ଦେଖି ଭାବବିଭୋର ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ଦେଖିଛନ୍ତି, ପୃଥ‌ିବୀଠାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଦାୟବେଳାକୁ । ସେହି ବିଦାୟକାଳୀନ ଦୁଃଖଦ ଦୃଶ୍ୟକୁ କବି ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ବିଦାୟବେଳାରେ ମିଳନ ବା ପ୍ରଣୟ ପୀୟୂଷରେ କାହିଁକି ବିରହ ବିଷ ଲାଗିରହିଛି, ବିଧାତାର ଏହି ବିଚିତ୍ର ବିଧ‌ିକୁ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ସ୍ବୀକାର କରି ଲେଖିଛନ୍ତି –
‘‘ପ୍ରଣୟ-ପୀୟୂଷେ ମିଶିଛି କିଆଁ ବିରହ-ବିଷ,
ବିଶ୍ବବାସୀ ପ୍ରତି ବିଚିତ୍ର ଏ କି ବିଧ୍ ଆଶିଷ ?’’

ବସନ୍ତର ମଧୁମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ କବି ଜେଲ୍ ପରିସର ଭିତରେ ଥାଇ ଦେଖିଛନ୍ତି ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରେମ ନିବିଡ଼ । କାରଣ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସର୍ବଶକ୍ତିମୟ କିରଣକୁ ନେଇ ପୃଥ୍ବୀ ହୁଏ ସବୁଜ, ହୁଏ ଶସ୍ୟଶାମଳ, ବହୁବର୍ଣ୍ଣରେ ବିଚିତ୍ର । ସେହି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପୃଥ‌ିବୀ ବିଦାୟ ଦେଇ ହୋଇଛି ବିଷାଦମୟ । ତଥାପି ସେହି ବିଦାୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ମାଧୁର୍ଯ୍ୟମଣ୍ଡିତ କରିବାପାଇଁ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଛି । ନାନାରଙ୍ଗର ଚନ୍ଦ୍ରାତପରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଛି ଅମ୍ବର । ନୀଡ଼ ଫେରନ୍ତା ପକ୍ଷୀମାନେ ଉଚ୍ଚସ୍ୱରରେ କରୁଣଗାନ କରୁଛନ୍ତି । ପାଦପ ଓ ଗିରିଶ୍ରେଣୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କଲା ଭଳି ଛାୟାବିସ୍ତାର କରିଛନ୍ତି । ଏଣେ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ଅନୁରକ୍ତଭୃତ୍ୟ ମସ୍ତକରେ ହେମବରଣୀ ପାଟ ବାନ୍ଧିଲା ପରି, ପାଦପ ଓ ଗିରିର ଅଗ୍ରଭାଗକୁ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ବର୍ଷରେ ସଜାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆଶ୍ୱାସନା ଦେଇ ସମୀରଣର ମୁଦୁମର୍ମରେ ପ୍ରେମର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଗିରି ଶୁଣାଇ କହିଛନ୍ତି, ‘ଅଚିରେ ଫେରିବି ଧନି ! ନୁହ କାତର ।’

ପ୍ରକୃତିର ଏହି ବିଦାୟ ଓ ବିରହର ଦୃଶ୍ୟକୁ କବି ଆପଣାର ହୃଦୟରେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ବନ୍ଦୀଭାବରେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ସମଦରଦୀ ହୋଇ ଗାଇଛନ୍ତି –
‘‘ଆହା, ପ୍ରିୟଜନ ବିରହ କି ଦାରୁଣ କଷଣ ?
ପ୍ରୀତି ପ୍ରାଶେ ବନ୍ଧା ଜଗତେ ସର୍ବ ଜଡ଼ ଚେତନ ।’’
ତେଣୁ କବି ଜେଲ୍‌ର ସିପାହିକୁ ଆଉ ଟିକିଏ ସମୟ ଦେବାକୁ କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ପ୍ରିୟସ୍ଥାନ ଓ ପ୍ରିୟଜନକୁ ଛାଡ଼ି ବନ୍ଦୀଭାବରେ, ବିରହ ବିଷମ ବିଷରେ ତାଙ୍କର ମନ ଘାରିହୋଇଛି । ହୃଦୟ ବେଦନାବିଧୂର ହୋଇଛି । ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ତାଙ୍କର ତାପିତ ଅନ୍ତରରେ ଏହି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିଲେ ସାମୟିକ ସାର୍ଚ୍ଚନା ଆସିଯିବ ।

ବାସ୍ତବରେ କବିଙ୍କର ବିରହର ଏହି ତୁଳନାତ୍ମକ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇଛି ।

Question ୩ ।
ପଠିତ କବିତା ଅନୁସରଣରେ କବି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପ୍ରକୃତି ପ୍ରୀତି ଓ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରୀତିର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାରେ କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ପ୍ରକୃତି ପ୍ରୀତି ସହିତ ସ୍ବଦେଶ ପ୍ରୀତିର ଭାବକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । କବି ଥିଲେ ପ୍ରଥମେ ଆଦର୍ଶ ଦେଶଭକ୍ତ । ତେଣୁ ସେ ନିଜକୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ମାନବସେବା ଥିଲା ତାଙ୍କର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ । ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ଥିଲା ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଥିଲେ ଭାବପ୍ରବଣ ଓ ଦରଦୀ । ସେହି ଭାବନେଇ ସେ ପ୍ରକୃତିରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ମାନବିକ ଆବେଦନ । ବନ୍ଦୀ ଜୀବନରେ କୌଣସି ଏକ ଉତ୍ତୀର୍ଣ ଅପରାହ୍ନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅସ୍ତକାଳୀନ ରୂପ ଦେଖି କବି ହୋଇଛନ୍ତି ଭାବବିଭୋର । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅସ୍ତକୁ ସେ ବିଦାୟବେଳା ବୋଲି ମନେ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଦାୟରେ ପୃଥ‌ିବୀର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରେମିକା ମନର ବିଦାୟକାଳୀନ ବ୍ୟଥାତୁର ଭାବରୂପେ ସେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ପୃଥ‌ିବୀର ମନୋଭାବକୁ କେବଳ ସେ ମାନବୀୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କରିନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ସେଥୁରେ ପ୍ରିୟଜନ, ପ୍ରିୟ ସ୍ଥାନକୁ ଛାଡ଼ି ବନ୍ଦୀଭାବରେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ବିରହର ଭାବକୁ ନିଜେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ।

ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତକାଳୀନ ସାଧାରଣ ଦୃଶ୍ୟ କବି ଲେଖନୀରେ ହୋଇଛି ଚମତ୍କାର । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ଯିବାରୁ, ପୃଥ‌ିବୀରେ ଦେଖାଦେଇଛି ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି କବି ମନେକରିଛନ୍ତି, ବିଦାୟ ଆୟୋଜନ ପାଇଁ ନାନାରଙ୍ଗର ଚନ୍ଦ୍ରାତପରେ ଆକାଶ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷୀମାନେ ଉଚ୍ଚସ୍ୱରରେ କରୁଣଗାନ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତଯିବାକୁ ବସିଲାବେଳେ, ତରୁ ଓ ଗିରିର ଛାୟା କ୍ରମଶଃ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରକ୍ତମ ଆଭା ଗିରି ଓ ତରୁର ଅଗ୍ରଭାଗକୁ ସୁବର୍ଣ୍ଣକିରଣରେ ରଞ୍ଜିତ କରିଛି । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି କବି ମନେକରିଛନ୍ତି, ତରୁଗିରି ଛାୟାବିସ୍ତାର କରି ବିଦାୟୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଦରେ ପ୍ରଣାମ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ଅନୁରକ୍ତ ଭୃତ୍ୟ ମସ୍ତକରେ ପାଟଶାଢ଼ି ବାନ୍ଧିଲା ପରି, ସେମାନଙ୍କ ଅଗ୍ରଭାଗକୁ ସୁବର୍ଣ୍ଣ କିରଣଯୁକ୍ତ କରାଇଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟର ମୃଦୁ ସମୀରଣ ମାଧ୍ୟମରେ କବି ସୂର୍ଯ୍ୟରୂପୀ ପ୍ରେମିକ, ପୃଥ‌ିବୀରୂପୀ ପ୍ରେମିକାକୁ ପ୍ରେମର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଗିର ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି, ଅଚିରେ ଫେରିବି ଧନି ! ନୁହ କାତର’।

କବି ଏହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି, ଅନୁଭବୀର ମାନସିକତା ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ପ୍ରିୟଜନଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଆସିଥିବା ମଣିଷ କିପରି ଦାରୁଣ କଷଣ ଭୋଗକରେ, କବି ତାହାକୁ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । କବି ଦେଶସେବାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କରି ନେତୃତ୍ୱରେ ଅନେକ କର୍ମୀ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ସୁଦୂର ହଜାରିବାଗ୍ ଜେଲ୍‌ରେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରିୟଜନ ଓ ପ୍ରିୟକର୍ମୀଙ୍କର ବିରହକୁ ମର୍ମେ ମର୍ମେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ । ସନ୍ଧ୍ୟାକଳୀନ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖି ସେ କହିଛନ୍ତି-
‘‘ପ୍ରିୟଜନ ପ୍ରିୟ ସ୍ଥାନ ମୁଁ ଛାଡ଼ି ବନ୍ଦୀ ଏଠାରେ,
ବିରହ-ବିଷମ ବିଷେ ମୋ’ ମନ ପରାଣ ଘାରେ ।’’
କବିତାଟିରେ କବି ପ୍ରକୃତି ପ୍ରୀତି ସହିତ ସ୍ବଦେଶ ପ୍ରୀତିର ତୁଳନାତ୍ମକ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
ବହିଃ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକୃତିର ମଧୁର ସମନ୍ବୟ ‘‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’’ କବିତାକୁ ହୃଦୟଗ୍ରାହୀ କରିପାରିଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଉତ୍କଳମଣି କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାରେ କେବଳ ପ୍ରକୃତିର ବାହ୍ୟରୂପକୁ ଭାବପ୍ରବଣ ଭାବନେଇ ଦେଖିନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ବହିଃ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକୃତିର ସୁମଧୁର ସମନ୍ଵୟ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରକୃତି କେବଳ ରୀତିଯୁଗୀୟ କବିମାନଙ୍କର ପ୍ରକୃତି ବର୍ଣ୍ଣନା ପରି ନିର୍ଜୀବ ନୁହେଁ, ବରଂ କବିବର ରାଧାନାଥ ଓ ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ପରି ସେ ପ୍ରକୃତିକୁ ଜୀବନ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରକୃତି ଯେପରି ମାନବୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ଦୁଃଖରେ ସମଦୁଃଖୀ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ପ୍ରକୃତି ଓ ମାନବ ଏକ ଏବଂ ଅଭିନ୍ନ ହୋଇଛନ୍ତି । ମାନବିକ ଭାବସତ୍ତାର ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଦୀପ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରକୃତିର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଲାଭଳି ମନେହୋଇଛି ।

ଅପରାହ୍ନର ବିଳମ୍ବିତ ପ୍ରହରରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି ଅସ୍ତାଚଳାଭିମୁଖୀ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କନକ କିରଣରେ ସମଗ୍ର ଭୂ-ଭାଗଠାରୁ ଆକାଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଚିତ୍ର ବର୍ଷରେ ହୋଇଛି ବର୍ଲିଳ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି କବି ମନେକରିଛନ୍ତି, ସତେଯେପରି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବିଦାୟ ସମ୍ଭାଷଣ ଜଣାଇବାପାଇଁ, ପୃଥ‌ିବୀ ଖଞ୍ଜିଦେଇଛି, ଆକାଶରେ ନାନାରଙ୍ଗର ଚନ୍ଦ୍ରାତପ । ସେହି ସମୟରେ ଉଡ଼ି ଯାଉଥ‌ିବା ପକ୍ଷୀଙ୍କର କଳରବକୁ କବି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି, ବିରହ ସମୟର କରୁଣ ଗାନ ସହିତ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଶ୍ଚିମ ଦିଗକୁ ଯିବାରୁ ତରୁ ଓ ଗିରିର ଛାୟା ବଢ଼ିଯାଇଛି ଏବଂ ସେହି ତରୁ ଓ ଗିରିର ଉପରିଭାଗ ସୁନେଲି କିରଣରେ ବିଚିତ୍ର ଶୋଭା ଧାରଣ କରିଛି ।

କବି ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି କହିଛନ୍ତି, ତରୁଗିରି ବିସ୍ତାରିତ ଛାୟାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ପାଦତଳେ ପ୍ରଣାମ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ମଧ୍ଯ ସମ୍ରାଟ ପରି ଅନୁରକ୍ତ ଭୃତ୍ୟ ମସ୍ତକରେ ସୁନେଲି ପାଟ ବାନ୍ଧିଦେଲା ଭଳି, ପାଦପ ଓ ଗିରି ମସ୍ତକକୁ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣାଭ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କର ଶୀତଳ କିରଣରେ ପ୍ରାଚୀ ଗଗନକୁ ରଞ୍ଜିତ କରି, ପରିବେଶକୁ ସ୍ନିଗ୍ଧ ମଧୁର କରିଛନ୍ତି । ସେହି କିରଣ ସତେଯେପରି ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରତି କୋମଳ ଆଶ୍ୱାସନା ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ସନ୍ଧ୍ୟାସମୟ ପୂର୍ବ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଧୀର ସମୀର ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି । କବି ଧୀର ସମୀରକୁ ପ୍ରେମିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପ୍ରେମିକା ପୃଥବୀ ପ୍ରତି ପ୍ରେମପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଗିର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାଚୀ ଆକାଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅବସ୍ଥାନ ଏବଂ ତାଙ୍କର କୋମଳ କିରଣକୁ କବି ଅନୁରାଗ ରଙ୍ଗରେ ପ୍ରାଚୀ କପୋଳକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ରଙ୍ଗିନ୍ କରିଦେଇଛନ୍ତି ବୋଲି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । କ୍ରମଶଃ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଅନ୍ଧକାରର ପତଳା ଆସ୍ତରଣକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ବିରହ-ଦୁଃଖ-କାଳିମା ବୋଲି କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରକୃତିର ଏହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି, କବି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଦାୟକାଳୀନ ଦୃଶ୍ୟ ବା ବିରହବ୍ୟଥା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କବି ନିଜ ଜୀବନର କଥାକୁ ଅନୁଭବୀ ନେତ୍ରରେ ଦେଖିଛନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ କବି ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ବହିଃ ପ୍ରକୃତିର ମଧୁର ସମନ୍ୱୟ କରି, ନିଜର କବିତ୍ଵ ଚାତୁରୀକୁ ମହିମାନ୍ଵିତ କରିାଇଛନ୍ତି ।

Question ୫।
‘‘ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ମାନବୀୟ ଭାବ ସମ୍ବେଦନାର ଉପସ୍ଥାପନ କବି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ କବିତ୍ଵକୁ କାଳଜୟୀ କରାଇଛି’’, ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଉକ୍ତିଟିର ସତ୍ୟତା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାର କବି ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ । ସେ ଥିଲେ ଏକାଧାରାରେ ଜାତୀୟ କବି ଓ ପ୍ରକୃତି କବି । ଜାତୀୟଚେତନା ପରିପ୍ରଚାର ତାଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ସାଧନାର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲେ ହେଁ ପ୍ରକୃତି ଚିତ୍ରଣ ଓ ସେଥ‌ିରେ ମାନବୀୟ ଭାବପ୍ରକାଶରେ ସେ ଥିଲେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ । ବହିଃ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକୃତିର ସେ ଥିଲେ ସମନ୍ଵୟକାରୀ । ଫଳରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରକୃତି ନିର୍ବାକ୍ ଫଟୋଚିତ୍ର ନୁହେଁ ବରଂ ତାହା ଜୀବନ୍ତ, ଯାହାକି ମାନବୀୟ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସଫଳ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପ୍ରକୃତି ମାନବୀୟ ରୂପରେ ମହିମାମଣ୍ଡିତା ।

‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ କବିତାରେ କବି ପ୍ରାକ୍ ସନ୍ଧ୍ୟା ବା ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅପରାହ୍ନର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୃଥ‌ିବୀଠାରୁ ବିଦାୟ ନେବାର ଦୃଶ୍ୟକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତାଚଳଗାମୀ ହେବାରୁ ସମଗ୍ର ଭୂଭାଗରେ ବିଦାୟବେଳାର ପର୍ବ ଲାଗିଯାଇଛି । ସେହି ବିଦାୟ ଉତ୍ସବ ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀ ସାଜିଛି ବିଚିତ୍ରବର୍ଣ୍ଣା ଏବଂ ଆକାଶରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଛି, ନାନାରଙ୍ଗର ଚନ୍ଦ୍ରାତପ । ପକ୍ଷୀମାନେ ଗାନ କରୁଛନ୍ତି ବିରହର କରୁଣ ରାଗିଣୀ । ଗିରି ଓ ତରୁଶ୍ରେଣୀ ନିଜର ଛାୟାବିସ୍ତାର କରି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଦତଳେ ବିଦାୟବେଳାର ପ୍ରଣାମ ଜଣାଉଛନ୍ତି । ଅନୁରକ୍ତ ଭୃତ୍ୟ ମସ୍ତକରେ ସମ୍ରାଟ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ପାଟବସ୍ତ୍ର ବାନ୍ଧି ଦେଲାପରି ସୂର୍ଯ୍ୟରୂପୀ ସମ୍ରାଟ, ଗିରି ଓ ତରୁଶ୍ରେଣୀରୂପୀ ଭୃତ୍ୟଙ୍କ ମସ୍ତକରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣକିରଣରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ରୂପକ ପାଟବସ୍ତ୍ର ବାନ୍ଧି ଦେଇଛନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ପାଦପ ଓ ପର୍ବତର ଉପରିଭାଗରେ ଲାଲ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ି ଅପୂର୍ବ ଶ୍ରୀ ଧାରଣ କରିଥିବାରୁ କବି ଏଭଳି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି, ଯାହାକି କବିଙ୍କର ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ମାନବୀୟ ଭାବ ପରିପ୍ରକାଶ କରୁଛି ।

ପ୍ରାଚୀ ଗଗନକୁ ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ରଙ୍ଗରେ ରଞ୍ଜିତ କରିଛି । ମାତ୍ର କବି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି, ପ୍ରାଚୀ ଦିଗ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଅନୁରାଗରେ ନିଜ ବଦନକୁ ରଞ୍ଜିତ କରିଛି । ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରାଚୀ ଦିଗରେ ଥାଇ ସୂର୍ଯ୍ୟ ତାଙ୍କର ସ୍ନିଗ୍ଧକରରେ ଭୂ-ଭାଗକୁ କୋମଳ ଆଶ୍ଵାସନା ଦେଖାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ସ୍ନେହ ଆଦର ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟର ଧୀର ସମୀରଣ ପ୍ରବାହକୁ କବି ମାନବୀୟ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି, ସତେଯେପରି ମୃଦୁସମୀରଣ ସ୍ଵରରେ ପ୍ରେମିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆଶ୍ୱାସନା ଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –
‘‘ସମୀରଣ ମୃଦୁ ମର୍ମରେ ପ୍ରେମ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଗିର,
କହନ୍ତି ‘ଅଚିରେ ଫେରିବି ଧନି ! ନୁହ କାତର ।’’
ଏହିପରି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାରକଲେ, ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ମାନବୀୟ ଭାବ ସମ୍ବେଦନାର ଉପସ୍ଥାପନା କବିଙ୍କୁ କାଳଜୟୀ କରିପାରିଛି, ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।

(କ) କବି ପରିଚିତି :

ସତ୍ୟବାଦୀଯୁଗର ବରେଣ୍ୟ ସାଧକ, ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦରର ପ୍ରତୀକ, ଆଦର୍ଶପ୍ରାଣ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଓ ସମାଜରେ ବେଶ୍ ଜଣାଶୁଣା । ଦରିଦ୍ରନାରାୟଣ ସେବା ପାଇଁ, ପରୋପକାର ପାଇଁ ତଥା ଜଣେ ଜନନାୟକ ଭାବରେ ଉତ୍କଳର ଘରେ ଘରେ ସେ ପରିଚିତ । ଦରିଦ୍ର ମାନବର ସେବାରେ ସେ ଥିଲେ ସର୍ବଦା ବ୍ରତୀ ।

ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳ ନିକଟସ୍ଥ ଭାର୍ଗବୀ ନଦୀ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ସୁଆଣ୍ଡୋ ଗ୍ରାମରେ ୧୮୭୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୯ ତାରିଖରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କଲ୍ୟାଣମୟୀ ଜନନୀ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୟୀ ଦେବୀଙ୍କୁ ଆଜନ୍ମରୁ ହରାଇ ପିତା ଦୈତାରୀ ଦାଶ ଓ ମାଉସୀ କମଳାଦେବୀଙ୍କ ସ୍ନେହ ଓ ଯତ୍ନରେ ସେ ବଢ଼ିଥିଲେ । ତୁଳସୀ ଦୁଇପତ୍ରରୁ ବାସିଲାପରି ଛୋଟବେଳୁ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମହନୀୟ ପ୍ରତିଭା ଫୁଟି ଉଠିଥିଲା । ଚାଟଶାଳୀ ପାଠ ଶେଷକରି ରୂପଦେଈପୁର ମାଧ୍ୟମିକ ଭର୍ଣ୍ଣାକୁଲାର ସ୍କୁଲରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ ସେ । ଏତିକିବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ସେବାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସେ ନିମଜ୍ଜିତ ରହିଥିଲେ । ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତି ପରେ ସେ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାସ୍କୁଲରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ସେବାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସାଧାରଣ ଜନତା ବେଶ୍ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।

ନାନା ସେବା ଓ ସଂସ୍କାରଧର୍ମୀ ମନୋବୃତ୍ତି ନେଇ ଗୋପବନ୍ଧୁ ୧୮୯୯ ମସିହାରେ ମାଟ୍ରିକୁଲେଶନ ପାସ୍ କଲେ ଓ ତତ୍‌ପରେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରେ ଏଫ୍.ଏ.ପଢ଼ିଲେ । ଏତିକିବେଳେ ସେ ନିଜ ପିତାଙ୍କୁ ହରାଇ ବସିଲେ । ତଥାପି ସେଥ୍ରେ ସେ ବିଶେଷ ମର୍ମାହତ ନ ହୋଇ ୧୯୦୧ ମସିହାରେ ଏଫ୍.ଏ. ପାସ୍ କରିବା ପରେ ଆଇନ, ପଢ଼ିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ସେ କଲିକତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏଲ୍. ପାସ୍ କଲେ । ତତ୍‌ପରେ ତାଙ୍କୁ ବି.ଏ. ପଢ଼ିବାର ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିଲା । ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରୁ ୧୯୦୪ ମସିହାରେ ବି.ଏ. ପାସ୍ କରି ସେ ଏମ୍.ଏ. ପଢ଼ିଲେ ଓ ଏମ୍.ଏ. ପାସ୍ କରିବା ସମୟରେ ତାଙ୍କର ପତ୍ନୀବିୟୋଗ ଘଟିଲା । ସଙ୍ଗ୍ରହରା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଜୀବନରେ ସର୍ବସାଧାରଣ ମାନବସେବା ହିଁ ଏକମାତ୍ର ପନ୍ଥା ହୋଇଉଠିଲା ।

କଲିକତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଆଇନ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଜଣେ ଆଇନଜୀବୀ ଭାବରେ ନିଜ କର୍ମମୟ ଜୀବନର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ; ମାତ୍ର ସେବା ଓ ସଂସ୍କାର ଯାହାଙ୍କ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ତାଙ୍କୁ ସୀମିତ ପରିସର ଭିତରେ ବାନ୍ଧି ରଖନ୍ତା ବା କିଏ ? ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀର ବନ୍ୟାରେ ପୀଡ଼ିତ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଓ ଯାଜପୁର ଅଞ୍ଚଳର ନିରନ୍ନ ଅଧ୍ବବାସୀଙ୍କର ସେବା ଗୋପବନ୍ଧୁ ହିଁ କରିଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ସେବାମୂଳକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସିବା ସହିତ ସେ ପୁରୀରେ କିଛିଦିନ ଓକିଲାତି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଇତ୍ୟବସରରେ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ମହାରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେଓଙ୍କ ଅନୁରୋଧ କ୍ରମେ ସେ ସରକାରୀ ଓକିଲ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ୧୯୧୨ ମସିହାରେ ସେ ମୟୂରଭଞ୍ଜରୁ ଆସି ନୀଳଗିରିରେ କିଛିଦିନ ଶିକ୍ଷକତା କରିଥିଲେ । ‘ସତ୍ୟବାଦୀ’ ଶିକ୍ଷାର ଆଦର୍ଶ ଭିତରେ ବନ୍ୟା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପ୍ରପୀଡ଼ିତ ଲୋକଙ୍କର ସେବା, ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳର ମିଶ୍ରଣ, ବିନା ଶୁଳ୍କରେ ଲବଣ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ ମହତ୍ବ ଓ ଆଦର୍ଶ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ଶପଥ ନେଇ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଆଗେଇଥିଲେ ।

ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସଭ୍ୟଭାବେ ଯୋଗଦେଇ ଉତ୍କଳର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ଦିଗରେ ସେ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗଦେଇ ଭାଷାଭିଭିରେ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ନୀତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବଦେଇ ଗୋପବନ୍ଧୁ ତାକୁ ପୁରୁଷ ଗୋପବନ୍ଧୁ ୧୯୨୮ ମସିହା ଜୁନ୍ ମାସ ୧୭ ତାରିଖରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ପାଦିତ ୧୯୧୩ ମସିହାରୁ ‘ଆଶା’, ୧୯୧୪ ମସିହାରୁ ‘ସତ୍ୟବାଦୀ’ ଏବଂ ‘ସମାଜ’ ୧୯୧୯ ମସିହାରୁ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ଜନସାଧାରଣରେ ଖୁବ୍ ଆଦୃତ ହୋଇଥିଲା ।

ଦୁଃଖୀ ଦରିଦ୍ର, ନିଃସ୍ଵ ଜନତାଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ଦରଦୀ ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ ଗୋପବନ୍ଧୁ । ସେ ସବୁବେଳେ ପ୍ରତିଟି ଦରିଦ୍ର ଜନତାର ସେବା ଭିତରେ ବଡ଼ଠାକୁର ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଦେଖିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଭାଷାରେ –
‘‘ଭାରତର ପ୍ରତି ବୃକ୍ଷ କଳ୍ପବଟ
ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ସର୍ବତ୍ର ପ୍ରକଟ ।’’
ନିଜ ଅନ୍ତରର ଦରଦୀ ଭାବନେଇ ସେ ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଆଉ ଏକ ମହତ୍‌ବାଣୀ ହେଉଛି –
‘‘ଥିଲେ ଯହିଁ ତହିଁ ଭାରତ ବକ୍ଷରେ,
ମଣିବି ମୁଁ ଅଛି ଆପଣା କକ୍ଷରେ ।
ମୋ ନେତ୍ରେ ଭାରତ ଶିଳା ଶାଳଗ୍ରାମ,
ପ୍ରତି ସ୍ଥାନ ମୋର ପ୍ରିୟ ପୁରୀ ଧାମ ।’’
ଦରିଦ୍ର ନାରାୟଣର ସେବା ଭିତରେ ପ୍ରତିଟି ମଣିଷକୁ ଭଲପାଇବା, ସେମାନଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ସମଦୁଃଖୀ ହେବା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଜୀବନର ପରମବ୍ରତ ଥିଲା । ଭାରତବର୍ଷର ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ସେ ନିଜର ଜୀବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଭାଷାରେ –
‘‘ମିଶୁ ମୋର ଦେହ ଏ ଦେଶ ମାଟିରେ,
ଦେଶବାସୀ ଚାଲିଯାଆନ୍ତୁ ପିଠିରେ ।
ସ୍ଵରାଜ୍ୟର ପଥେ ଅଛି ଯେତେ ଗାଡ଼,
ପୂରୁ ପଡ଼ି ତହିଁ ମୋର ମାଂସ ହାଡ଼ ।’’
କେବଳ କଥାରେ ନୁହେଁ, କାମରେ ହିଁ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା । ‘‘ମାନବ ସେବାହିଁ ଭଗବତ୍ ସେବା’’ ଏହି ମନ୍ତ୍ର ଭିତରେ ସେ ମାନବର ସେବା ନିମନ୍ତେ ସର୍ବଦା କର୍ମ କରି ଚାଲିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଭାଷାରେ –

ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ଆବେଦନ ଭିତରେ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ କବିତା ଜାତୀୟତାର ମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ । ‘ଅବକାଶ ଚିନ୍ତା’ଠାରୁ ‘ଗୋ-ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ପୁଣି ଧର୍ମପଦ’, ‘ବନ୍ଦୀର ଆତ୍ମକଥା’, ‘କାରାକବିତା’, ‘ନଚିକେତା ଉପାଖ୍ୟାନ’ ପ୍ରତ୍ୟେକ କୃତିରେ କବିଙ୍କର ଅସାମାନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଫୁଟିଉଠିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏକ ଅନନ୍ତବାଣୀ ଭିତରେ ଏହା ଯେମିତି ମର୍ମରିତ ହେଉଥ‌ିବା ଭଳି ଜଣାଯାଏ ।

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବାର୍ତ୍ତାକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ପରିପ୍ରଚାର କରି, ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ଗିରଫ ହୋଇ କାରାବରଣ କରିଥିଲେ । ସେ କଟକ ଓ ହଜାରିବାଗ୍ ଜେଲ୍‌ରେ ଥ‌ିବା ସମୟରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । କବିଙ୍କ ପରଲୋକ ହେବାପରେ, ସମାଜର ଗୋପବନ୍ଧୁ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କରେ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ସେହି କବିତାଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଥିଲା ‘କାରାକବିତା’ ।

ରାଜବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ବନ୍ଦୀଶାଳାରେ ରହିଥିଲେ । ସେ ଜୀବନରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଆଦର୍ଶ ଗ୍ରହଣକରି ତାଙ୍କ ତ୍ୟାଗପୂତ ପଥରେ ବ୍ରତୀ ହୋଇଥିଲେ । କାରାବରଣର ବନ୍ଧନ ଓ ନିପୀଡ଼ନ ତାଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଦୁଃଖ ଦେଇଥୁଲା, ତାହାରି ବିରୋଧରେ ସେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ । ବନ୍ଦୀ ଜୀବନରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅପରାହ୍ନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତର ରୂପଶୋଭାକୁ ଦେଖି କବି ବିମୋହିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ସମୟର ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ସେ ଭାବାବେଗରେ ଦେଖିଥିଲେ । ପ୍ରିୟ ପରିଜନ ଓ ଉତ୍କଳର ଜନସାଧାରଣଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ରହିଥ‌ିବାରୁ, ତାଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁସବୁ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥିଲା, ତାହାକୁ ସେ କବିତା ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । କବି ମନରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ବିରୁଦ୍ଧ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥିଲା । ଉପରୋକ୍ତ ଭାବଧାରାର ପ୍ରତିରୂପ ହେଉଛି କବିଙ୍କର ‘ବନ୍ଦୀର ବିରହ ବ୍ୟଥା’ ।

(ଗ) କବିତାର ସାରକଥା :

ମଧୁର ବସନ୍ତ ସମୟ । ଯେଉଁ ସମୟରେ ଶୀତ ସରି ସରି ଆସିଥାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣ ସେତେଟା ଟାଣ ହୋଇନଥାଏ । ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରୁ ମୁଦ୍ରପବନ ବହି ମନକୁ ଆମୋଦିତ କରୁଥାଏ । ସେହିଭଳି ସମୟରେ, ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅପରାହ୍ନକୁ କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦେଖିଛନ୍ତି । ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅପରୂପ ଦୃଶ୍ୟକୁ । ଦିନ ଶେଷ ହୋଇ ଆସିବାରୁ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଶ୍ଚିମାକାଶରେ ଲୁଚିଯିବାକୁ ବସିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଲୁଚିଯିବା ପୂର୍ବରୁ ସତେଯେପରି ପ୍ରକୃତିର ବିଦାୟ ଆୟୋଜନ ଲାଗିଯାଇଛି । ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରକ୍ତିମ ଆଭାରେ ସମଗ୍ର ଆକାଶ ନାନାରଙ୍ଗର ଚନ୍ଦ୍ରାତପରେ ସଜେଇ ହେଲାଭଳି ମନେହୋଇଛି । ଦିବସ ସରି ଆସିବାରୁ ପକ୍ଷୀମାନେ କଳରବ କରି ନିଜ ନିଜର ବସାକୁ ଫେରି ଯାଉଛନ୍ତି । କବି ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ସେହି ଶବ୍ଦକୁ ବିଦାୟର କରୁଣାଗାନ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସେହିପରି ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଶ୍ଚିମାଚଳକୁ ଗତି କରିବାରୁ ତରୁ ଓ ପର୍ବତର ଛାୟା ବଢ଼ିଯାଇଥାଏ, ଯାହାକୁ କବି ସେମାନେ ପ୍ରଣାମ କରୁଥା’ନ୍ତି ବୋଲି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସୃଶ୍ଚିମ କିରଣ ବୃକ୍ଷ ଓ ପର୍ବତର ଉପରିଭାଗରେ ଦେଖାଯାଉଥାଏ । କବି ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି ମନେକରିଛନ୍ତି, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯେପରି ସେମାନଙ୍କ ମସ୍ତକରେ ସୁନାରଙ୍ଗର ପାଟ ବାନ୍ଧିଦେଇଛନ୍ତି । ଅନୁରକ୍ତ ଭୃତ୍ୟକୁ ସମ୍ମାନିତ କରିବାପାଇଁ ରାଜା ମହାରାଜା ପାଟଶାଢ଼ୀ ବାନ୍ଧିଲା ପରି, ସୂର୍ଯ୍ୟରୂପୀ ମହାରାଜା ବା ସମ୍ରାଟ ବୃକ୍ଷ ଓ ପର୍ବତରୂପୀ ଭୃତ୍ୟଙ୍କୁ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ରୂପୀ ପାଟଶାଢ଼ି ବାନ୍ଧି ଦେଇଛନ୍ତି ବୋଲି କବି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି ।

ପଶ୍ଚିମାକାଶର ପର୍ବତର ଉପରିଭାଗରେ ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ହସିଉଠିଲା ଭଳି ମନେ ହେଉଥା’ନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାଚୀ ଗଗନର ବଦନକୁ ଅତି ସ୍ନେହରେ ରଞ୍ଜିତ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କବି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ତାଙ୍କର କୋମଳ ସ୍ପଶ୍ଚିମ କିରଣରେ କୋମଳ ଆଶ୍ଵାସନା କରି ସ୍ନେହ ଆଦରକଲା ଭଳି ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ବିଦାୟବେଳାରେ ମୁଦୁସମୀରଣର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ସ୍ବରରେ ‘ପୁଣି ଫେରି ଆସିବି’ ବୋଲି ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ପ୍ରବୋଧନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଅଳ୍ପ ସମୟରେ ପୁଣି ଫେରି ଆସିବି ବୋଲି ଆକାଶକୁ ଆଶ୍ୱାସନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସ୍ନେହଭାବରେ ପ୍ରାଚୀର କପୋଳ ପ୍ରଦେଶ ରକ୍ତିମ ହେଲେବି, ତା’ମଧ୍ୟରେ ବିରହ-ଦୁଃଖର କାଳିମା ଦୋଳାୟମାନ ହୋଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାଚି ନାଚି ହସି ହସି ଅସ୍ତ ହୋଇଗଲେ ବି ତାଙ୍କ ମୁଖରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଅଧୁକ ଭାବରେ ବିଷାଦଭାବ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି ମନେ କରିଛନ୍ତି, କେବଳ ଯିଏ ଅନୁଭବୀ, ସେହି କେବଳ ଅନୁରୂପ ଦୃଶ୍ୟକୁ ହିଁ ଅନୁଭବ କରିପାରିବ । ପ୍ରିୟଜନ ବିରହରେ କିପରି ଅତିଶୟ ଦୁଃଖ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ଜାଣିପାରିବ । କାରଣ ପ୍ରୀତି ସୂତ୍ରରେ ବା ପ୍ରେମବନ୍ଧନରେ ସମଗ୍ର ଜଗତର ଜଡ଼ ଓ ଚେତନ ପରସ୍ପର ବାନ୍ଧିହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ।

ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣକୁ ନେଇ ପ୍ରକୃତିର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବିଦାୟବେଳାର ବିରହ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ଭାବରେ କବି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛିନ୍ତି । ମନରେ ତାହା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିଛି । ଅତୀତର ଅନେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତ କବିଙ୍କ ମନକୁ ଆହୁରି ବେଦନାକ୍ତ କରିଛି ।

ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟ ଉପଗତ ହେବାରୁ, ନିୟମ ଅନୁସାରେ ତାଙ୍କୁ ପୁଣି ତାଙ୍କର କୋଠରିକୁ ଫେରିଯିବାକୁ ପଡ଼ିବ । କାରାଗାରର ସିପାହୀ ତାଲା ପକାଇବାକୁ ଆସିବାରୁ, ସେ ତାହାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି, ଆଉକିଛି ସମୟ ରହିବାପାଇଁ । କାରଣ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆଗତ ଦୃଶ୍ୟକୁ ସେ ଆହୁରି ପ୍ରାଣଭରି ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ଦିବସର ଅବସାନରେ ଭୂ-ଭାଗ କିପରି ଦୁଃଖପ୍ରକାଶ କରିଛି, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବିଦାୟଦେଇ କିପରି ବିରହର ବ୍ୟଥା ଅନୁଭବ କରିଛି, ତାହାକୁ ମନଭରି ଦେଖିବାପାଇଁ ସେ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ।

ସୁଖ ପାଖରେ ଦୁଃଖ ରହିଲାପରି ପ୍ରଣୟରୂପକ ପୀୟୂଷରେ ବିରହରୂପକ ବିଷ କାହିଁକି ରହିଥାଏ ବୋଲି, ସୃଷ୍ଟିର ଏ ବିଚିତ୍ର ନିୟମକୁ କବି ମନେ ମନେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ବିଶ୍ୱବାସୀଙ୍କ ପ୍ରତି ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତାଙ୍କର ଏଭଳି ବିରୋଧମୂଳକ ନିୟମକୁ ଦେଖି ସେ ମନକୁ ମନ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ନିୟମକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ କବି କହିଛନ୍ତି, ମନଲୋଭାକର ପଦ୍ମ ମୂଳରେ ବିଷଧର ସର୍ପ ଯୋଡ଼ିହୋଇ ରହିଥାଏ । ସୃଷ୍ଟିରେ ଏହି ବିପରୀତ ସ୍ଥିତିକୁ କେହି ଆକଳନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ସେହି ଅବସରରେ ନିଜର ବିରହବିଧୂର ଭାବକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ନିଜର ପ୍ରିୟ ପରିଜନ ଓ ଆପଣାର ପରିଚିତ ପରିସରକୁ ସେ ଛାଡ଼ି ଆସିଛନ୍ତି । ସେହି ପରିଜନଙ୍କ ସ୍ମୃତିକୁ ଦୋହରାଇ ସ୍ମରଣ କରିଛନ୍ତି । ବନ୍ଦୀଭାବରେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ବିରହର ବିଷମ ଜ୍ଵାଳା ବିଷସଦୃଶ ତାଙ୍କର ପ୍ରାଣକୁ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରିଛି । ସେ ପୁଣି ସୂର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କାଳୀନ ବିରହଦୃଶ୍ୟକୁ ଦରଦୀଭାବ ନେଇ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ବିରହବେଦନା ଗୁମୁରି ଉଠିଛି ।

ସେହି ସମୟରେ ବନ୍ଦୀଶାଳାର ସିପାହି ତାଙ୍କୁ କୋଠରିକୁ ଫେରିଯିବା ପାଇଁ କହିଛି । କବି ଗୋପବନ୍ଧୁ ସେହି ସିପାହିକୁ ଆଉ ଦଣ୍ଡେ ରହିବାକୁ କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବରୋଧ କକ୍ଷକୁ ଯିବାର ସମୟ ହୋଇନାହିଁ । ବେଳ ରତ ରତ ହେଉଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ତଯାଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସେହି କାରା ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ଆଉ ଟିକିଏ ବୁଲାବୁଲି କରିବାକୁ ସେ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର କବିଙ୍କର କୌଣସି ଅନୁରୋଧକୁ ସିପାହି ଶୁଣିନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ନିଜକୁ ନିଜେ ବୁଝାଇ କହିଛନ୍ତି, ଯମଦୂତ ଭଳି ସିପାହି ମନରେ ସାମାନ୍ୟ ଦୟାଭାବ କିପରି ଆସିବ ? ଆଉ ଅଧ‌ିକ କିଛି ସିପାହିକୁ ନକହି, ନିଜର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷାକରି କୋଠରିକୁ ସେ ଫେରିଯାଇଛନ୍ତି ।

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ:

1. ମଧୁର – ମିଠା (ଅଧ୍ଵ ଥଣ୍ଡା ବା ଅଧ‌ିକ ଗରମ ନ ଥୁବା ସମୟ, ଯାହାକି ମନରେ ପୁଲକ ଭାବ ଆଣେ)
2. ତପନ – ସୂର୍ଯ୍ୟ
3. ଚନ୍ଦ୍ର ଆତପେ – ଚନ୍ଦ୍ରାତପେ / ଚାନ୍ଦୁଆ
4. ଅମ୍ବର – ଆକାଶ
5. ତରୁ – ଗଛ / ବୃକ୍ଷ
6. ଗିରି – ପର୍ବତ
7. ହେମବରଣୀ – ସୁନାରଙ୍ଗର
8. ଭୃତ୍ୟ – ସେବକ
9. ଅସ୍ତାଚଳ – ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେଉଥିବା ପର୍ବତ
10. ରବି – ସୂର୍ଯ୍ୟ
11. ପ୍ରାଚୀ – ପଶ୍ଚିମ
12. ଅନୁରାଗ – ସ୍ନେହ
13. ଚାରୁ – ସୁନ୍ଦର
14. ବଦନ – ମୁହଁ
15. ସ୍ନିଗ୍ଧ – କୋମଳ
16. କନକ କର – ସୁନାର କିରଣ
17. ସମୀରଣ – ପବନ
18. ଗିର – କଥା
19. ଲାସ୍ୟହାସ୍ୟ – ନୃତ୍ୟ ଓ ହସରେ
20. ପ୍ରକଟେ – ପ୍ରକାଶ ପାଏ
21. ଗୁରୁ – ଅଧ‌ିକ
22. ଜଡ଼ ଚେତନ – ଜଡ଼ ଓ ଜୀବ
23. ପୀୟୂଷ – ଅମୃତ
24. ବିଧ୍ – ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା
25. ସରୋଜ – ପଦ୍ମ
26. ଅହି – ସର୍ପ
27. ସିପାହି – ଜେଲ୍‌ର ଗାର୍ଡ଼
28. ଗୋଧୂଳିକାଳ – ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Psychology Solutions Unit 5 ମନୋବିଜ୍ଞାନରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ବ୍ୟବହାର Short & Long Answer Questions

CHSE Odisha 12th Class Psychology Unit 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୁଇନମ୍ୱର ସମ୍ୱଳିତ ପ୍ରଣ୍ନେ।ତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଦିଅ ।

Question ୧।
ପରିସଂଖ୍ୟାନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ଏହାର ବର୍ଗୀକରଣ, ବିଶ୍ଳେଷଣ ଓ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ହିଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ । ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଜ୍ଞାନ । ଗବେଷଣା ଲବ୍ଧ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା, ବିଶ୍ଳେଷଣ ଓ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ନିମନ୍ତେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଯଥେଷ୍ଟ ଅବଦାନ ରହିଛି । କୃଷି, ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ଶାସନ, ରାଜନୀତି, ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଦି ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ
ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବିନା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚିବା ଅସମ୍ଭବ ।

Question ୨।
ମନୋବିଜ୍ଞାନରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ବ୍ୟବହାର ସଂପର୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ତଥା ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ସଂପର୍କରେ ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ପାଇଁ, ବ୍ୟକ୍ତି – ବ୍ୟକ୍ତି ତଥା ଦଳ ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବହାର ତଥା ଆଚରଣଗତ ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିର ବର୍ତ୍ତମାନର ବ୍ୟବହାର ତଥା ଆଚରଣକୁ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କରି ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଭବିଷ୍ୟତବାଣୀ କରିବା ପାଇଁ ମନୋବିଜ୍ଞାନର
ପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ଅତି ଉପାଦେୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୩।
ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ (Numerical data) ପରିସଂଖ୍ୟାନର ମୂଳଭିତ୍ତି । ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟକୁ ସଂଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଲକ୍ତାଙ୍କ (Score) କୁହାଯାଏ । ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ନଚେତ୍ ଆମକୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସୂଚନା ମିଳି ନ ଥାଏ ।

Question ୪।
ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ତଥ୍ୟାବଳୀର ସାଂଖ୍ୟକ ମୂଲ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥିରୀକୃତ ସଂଭାଗ ବା ବର୍ଗ ଅନ୍ତରାଳରେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଣାଳୀଗତ ଓ ସଂଗଠିତ ଆବଣ୍ଟନ ହିଁ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିତରଣ ଅଟେ । ଦୁଇଟି ପ୍ରକ୍ରିୟାର ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ ସାରଣୀ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମେ ଅଶୋଧୃତ ଫଳାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକ୍ରମ ବା ଅଧଃକ୍ରମରେ ସଜାଯାଇ ଏକ ସରଳ ବିନ୍ୟାସ ସାରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ଦ୍ଵିତୀୟ ପ୍ରକିୟାରେ ଏକାଧ୍ଵକ ବାର ଥିବା ଲଜ୍ଜାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ବାରମ୍ବାର ନ ଲେଖୁ ସେମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟାକୁ ପୌନଃପୁନଃ ବାରମ୍ବାରତା (Frequence) ରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।

Question ୫।
କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଏକାଧିକ ତଥ୍ୟକୁ ଏକ ସମୂହ ତଥ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ତଥ୍ୟାବଳୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ସମସ୍ତ ସଂଖ୍ୟାର ଉପାଦେୟ ପ୍ରତିନିଧୁତ୍ଵ କରୁଥିବା ଏକ ସଂଖ୍ୟାକୁ ସେହି ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତା କୁହାଯାଏ। କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତା ସୂଚାଇବା ପାଇଁ ତିନିପ୍ରକାରର ମାପକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ମାଧ୍ୟମାନ (Mean)
(ii) ମଧ୍ୟମା (Median)
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ (Mode)

Question ୬।
ମାଧ୍ୟମାନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କୌଣସି ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଲଜ୍ଜାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ହାରାହାରି ସଂଖ୍ୟାକୁ ସେହି ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟାବଳୀର ମାଧ୍ୟମାନ କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଲବଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ବାରମ୍ବାରତା ପରିବଣ୍ଟନ କରାଯାଉଥିଲେ ଉକ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ମାଧ୍ୟମାନ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ସୂତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ନିରୂପଣ କରାଯାଇପାରେ ଯଥା :-
(i) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଧାରା (Direct method)
(ii) ବିଚ୍ୟୁତି ଧାରା (Deviation method) or ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଧାରା (Short method)

Question ୭।
ମଧ୍ୟମା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଫଳାଙ୍କମାନକର ଆନୁକ୍ରମିକ ବିନ୍ୟାସର କେନ୍ଦ୍ର ବା ମଧ୍ୟସ୍ଥଳରେ ଥିବା ଫଳାଙ୍କଟିକୁ ବିତରଣର ମଧ୍ୟମା ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ମଧ୍ୟମା ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୂପକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତାର ମାପକ । ଏହା ବିତରଣକୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ମଧ୍ୟମା ତଳେ ଯେତେଗୋଟି ଫଳାଙ୍କ ରହନ୍ତି ତା’ର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ମଧ୍ୟ ସେତିକିଗୋଟି ଫଳାଙ୍କ ରହନ୍ତି । କୌଣସି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ବାରମ୍ବାରତା ପରିବଣ୍ଟନ କରାଯାଇ ଥିଲେ ଉକ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ମଧ୍ୟମା ନିମ୍ନ ସୂତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ ।
ସୂତ୍ର Md (ମଧ୍ୟମା) = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)

Question ୮।
ଗରିଷ୍ଠକ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବାରମ୍ବାରତା ସାରଣୀର ଯେଉଁ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ବାରମ୍ବାରତା ସର୍ବାଧ‌ିକ ଥାଏ ସେହି ଲଜ୍ଜାଙ୍କଟି ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକ । ଯଦି ଏକରୁ ଅଧିକ ଲଜ୍ଜାଙ୍କର ବାରମ୍ବାରତା ସମାନ ଓ ସର୍ବାଧ‌ିକ ରୁହେ ତେବେ ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକ ସଂଖ୍ୟା ଏକରୁ ଅଧିକ ହୁଏ । ଏହା ଏକ ପ୍ରତିରୂପୀ ମାଧ୍ୟମାନ ଅଟେ । ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ନିମନ୍ତେ ବିଶେଷ ଗାଣିତିକ ବିଧୂର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜ ଓ ସ୍ୱଳ୍ପ ସମୟ ବ୍ୟୟକାରୀ । ଗୋଟିଏ ପରିବଣ୍ଟନ ବା ବିତରଣ ଯଦି ପ୍ରସାମନ୍ୟ ଏବଂ ସମବିନ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହାର ଗରିଷ୍ଠକ ନିମ୍ନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ନିଶ୍ଚିୟ କରାଯାଇଥାଏ ।
ସୂତ୍ର : – ଗରିଷ୍ଠକ Mo = ଓ ମଧ୍ୟମା – 2 ମାଧ୍ୟମାନ

Question ୯।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କର ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
3, 8, 5, 8, 5, 3, 6, 4, 5, 7, 8, 8
Answer:
ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଗୁଡ଼ିକୁ ସାନରୁ ବଡ଼ କ୍ରମରେ ସଜାଇ ରଖିଲେ
3, 3, 4, 5, 5, 5, 6, 6, 7, 8, 8
ଏଠାରେ ଗରିଷ୍ଠକ Mo = 5
କାରଣ, ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ 5ରେ ବାରମ୍ବାରତା ସର୍ବାଧ‌ିକ । ତେଣୁ ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକ 5 ଅଟେ ।

Question ୧୦।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
15, 13, 10, 17, 23, 20, 19, 16
Answer:
ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କୁ ସାନରୁ ବଡ଼ କ୍ରମରେ ସଜାଇବା 10, 13, 15, 16, 17, 19, 20, 23 ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା N = 8

ମଧ୍ୟମା Mdn = \(\frac{\mathrm{N}+1}{2}\) ତମ ସ୍ଥାନୀୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ
= \(\frac{\mathrm{8}+1}{2}\)
= \(\frac{9}{2}\)
= 4.5 ତମ ସ୍ଥାନୀୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ
= \(\frac{1}{2}\)(4 ର୍ଥ ଫଳାଙ୍କ + 5 ମ ଫଳାଙ୍କ)
= \(\frac{1}{2}\) (16+17)
= \(\frac{1}{2}\) (33) = 16.5

Question ୧୧।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
75, 82, 66, 73, 62, 66, 71, 64, 67, 70, 75
Answer:
ପ୍ରଥମେ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କୁ ସାନରୁ ବଡ଼ କ୍ରମରେ ସଜାଇବା
62, 64, 66, 66, 67, 70, 71, 73, 75, 75, 82
ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା N = 11
ମଧ୍ୟମା Mdn = \(\frac{\mathrm{N}+1}{2}\) ତମ ସ୍ଥାନୀୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ
= \(\frac{\mathrm{11}+1}{2}\)
= \(\frac{12}{2}\)
= 6 ଷ୍ଠ ଲଛାଙ୍କ
Md = 70

Question ୧୨।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କର ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
4, 2, 6, 4, 4, 3, 2, 0, 0, 4, 2, 4
Answer:
ଫଳାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ସାନରୁ ବଡ଼ କ୍ରମରେ ସଜାଇ ରଖିଲେ
2, 2, 2, 3, 4, 4, 4, 4, 4, 6
ଏଠାରେ ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକ Mo = 4
ପ୍ରଦତ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ 4 ଲଜ୍ଜାଙ୍କଟି ସର୍ବାଧ‌ିକ 5 ଥର ଅଛି ତେଣୁ ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍କକ 4 ଅଟେ ।

ତିନି ନମ୍ବର ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଛଅଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।

Question ୧।
ମାଧ୍ୟମାନର ବ୍ୟବହାରଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ?
Answer:
ମାଧ୍ୟମାନର ବ୍ୟବହାରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(i) ଯେତେବେଳେ ଲକ୍ତାଙ୍କ ତଥ୍ୟାବଳୀର ସମସ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କକୁ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ କରୁଥିବା ଏବଂ ଏକ ସ୍ଥିର ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ମାଧ୍ୟମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥାଏ ।
(ii) ଯେତେବେଳେ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ବିତରଣର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ଆଡ଼କୁ ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଆନ୍ତି, ଏବଂ ଲବ୍ଧଙ୍କ ବିତରଣ ସମବିନ୍ୟାସ ହୋଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଫଳାଙ୍କ ବିତରଣର ଭାରକେନ୍ଦ୍ର ଜାଣିବା ପାଇଁ ମାଧ୍ୟମାନର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ମାଧ୍ୟମାନର ପରିମାଣ ଉପରେ ଅନେକ ଉଚ୍ଚତର ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ ଗଣନା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ – ମାନକ ବିଚ୍ୟୁତି, ସହ ସମ୍ବନ୍ଧ ସହଗ, ପ୍ରସାରଣ – ବିଶ୍ଳେଷଣ ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାରେ ମାଧ୍ୟମାନ ମୁଖ୍ୟ ସହାୟକ ଅଟେ ।

Question ୨।
ମାଧ୍ୟମାର ବ୍ୟବହାରଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମାଧ୍ୟମାର ବ୍ୟବହାରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଯେତେବେଳେ ଫଳାଙ୍କ ବିତରଣ ଠିକ୍ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଯାହାର ନିମ୍ନରେ 50% ଏବଂ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ 50% ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ରହନ୍ତି ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟମାର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
(ii) ଯେତେବେଳେ ଫଳାଙ୍କ ବିତରଣର ସୀମାନ୍ତରେ ଥିବା ଫଳାଙ୍କମାନେ ମାଧ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବିତ କରନ୍ତି । ଫଳରେ ଏହା କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତା ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ମାପକ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟମା ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ମାପକ ହୋଇଥାଏ । କାରଣ ମଧ୍ୟମା ସୀମାନ୍ତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(iii) ଯେତେବେଳେ ସଂଭାଗ ବିତରଣର ସର୍ବୋଚ୍ଚ କିମ୍ବା ସର୍ବନିମ୍ନ ସୀମା ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ, ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟମାର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।

Question ୩।
ଗରିଷ୍ଠକର ବ୍ୟବହାରଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗରିଷ୍ଠକର ବ୍ୟବହାରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଲବ୍ଧଙ୍କ ବିତରଣରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବାରମ୍ବାରତା ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼େ ସେତେବେଳେ ଗରିଷ୍ଠକର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
(ii) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ବିତରଣର କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତାର ମାପ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସ୍ଵଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସହଜ ଓ ସରଳ ମାପ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଗରିଷ୍ଠକର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବିତରଣର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟସୂଚକ ଏକ ସଂଖ୍ୟାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼େ ସେତେବେଳେ ଗରିଷ୍ଠକର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ପରିବଣ୍ଟନର ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ଫଳାଙ୍କ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
100- 109 90 – 99 80 – 89 70 – 79 60 – 69 50 – 59 40 – 49 30 – 39 20 – 29	1 3 6 8 15 9 5 2 1
	N = 50

Answer:

ସଂଭାଗ	ପୌନଃପୁନ୍ୟ / ବାରମ୍ବାରତା(f)	ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା(f)
100- 109 90 – 99 80 – 89 70 – 79 60 – 69 50 – 59 40 – 49 30 – 39 20 – 29	1 3 6 8 15 9 5 2 1	50 49 46 40 32 17 8 3 1
	N = 50

ମଧ୍ୟମା Mdn = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)
\(\frac{N}{2}\)= ବିତରଣ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଲଚ୍ଛାଙ୍କ ସମଷ୍ଟିର ଅଧା ।
L = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାରର ପ୍ରକୃତ ନିମ୍ନସୀମା ।
F = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗର ଠିକ୍ ପୂର୍ବ ସମ୍ଭାଗର ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା
Fm = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବାରମ୍ବାରତା ସଂଖ୍ୟା
i = ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର
\(\frac{N}{2}=\frac{50}{2}\)
=25

L = 59.5
F = 17
fm = 15
i = 10

ମଧ୍ୟମା Mdn = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)
= \(59.5+\frac{(25-17)}{15} \times 10\)
= \(59.5+\frac{8}{15} \times 10\)
= \(59.5+\frac{16}{3}\)
= 59.5+5.33
= 64.83 (Ans)

Question ୨।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣର ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29 20 – 24 15 – 19	3 2 6 10 13 9 7 5 3 2
	N = 60

Answer:

ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା(f)	ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା(f)
60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29 20 – 24 15 – 19	3 2 6 10 13 9 7 5 3 2	60 57 55 49 39 26 17 10 5 2
	N = 60

ମଧ୍ୟମା Mdn = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)
\(\frac{N}{2}\) = ବିତରଣ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଲଚ୍ଛାଙ୍କ ସମଷ୍ଟିର ଅଧା ।

L = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗର ପ୍ରକୃତ ନିମ୍ନସୀମା ।
F = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗର ଠିକ୍ ପୂର୍ବ ସମ୍ଭାଗର ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା
Fm = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବାରମ୍ବାରତା ସଂଖ୍ୟା
i = ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର

\(\frac{N}{2}=\frac{60}{2}\)
=30

L = 39.5
F = 26
fm = 13
i = 5

ମଧ୍ୟମା Mdn = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)
= \(39.5+\frac{(30-26)}{13} \times 5\)
= \(39.5+\frac{4}{13} \times 5\)
= \(39.5+\frac{20}{13}\)
= 39.5+1.5
= 41.0 (Ans)

Question ୩।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ପୌନଃପୂନ୍ୟ ବିତରଣର ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
90 – 100 80 – 90 70 – 80 60 – 70 50 – 60 40 – 50 30 – 40 20 – 30 10 – 20	2 3 6 9 12 15 13 7 3
	N = 70

Answer:

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା(f)	ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା(f)
90 – 100 80 – 90 70 – 80 60 – 70 50 – 60 40 – 50 30 – 40 20 – 30 10 – 20	2 3 6 9 12 15 13 7 3	70 68 65 59 50 38 23 10 3
	N = 70

ମଧ୍ୟମା Mdn = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)

\(\frac{N}{2}\) = ବିତରଣ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଲଚ୍ଛାଙ୍କ ସମଷ୍ଟିର ଅଧା ।

L = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗର ନିମ୍ନସୀମା ।
F = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗର ଠିକ୍ ପୂର୍ବ ସମ୍ଭାଗର ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା
Fm = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବାରମ୍ବାରତା ସଂଖ୍ୟା
i = ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର

\(\frac{N}{2}=\frac{70}{2}\)
=35

L = 39.5
F = 23
fm = 15
i = 10

ମଧ୍ୟମା Mdn = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)
= \(39.5+\frac{(35-23)}{13} \times 10\)
= \(39.5+\frac{12}{15} \times 10\)
= \(39.5+\frac{24}{3}\)
= 39.5+8
= 47.5 (Ans)

Question ୪।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ପୌନଃପୂନ୍ୟ ବିତରଣର ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣୟ କର ।

ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39	6 8 12 10 9 5
	N = 50

Answer:

ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା(f)	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (X)	ବିଚ୍ୟୁତି (X1)	Fx1	ବାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା(Cf)
60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39	6 8 12 10 9 5	62 57 52 47 42 37	2 1 0 -1 -2 -3	12 8 0 -10 -18 -15	50 44 36 24 14 5
	N = 50			∑Fx1= -23

ମାଧ୍ୟମାନ X = \(A M+\left[\frac{\sum \mathrm{fx}^1}{N}\right] \times \mathrm{i}\)

or (M/X) = \(52+\frac{-23}{50} \times 5\)
= \(52+\frac{-23}{10} \times 5\)
= 52 – 2.3
= 49.7 (Ans)

M = ମାଧ୍ୟମାନ
AM = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନ
f = ବାରମ୍ବାରତା
x¹ = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନରୁ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ବିଚ୍ୟୁତି
i = ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର

Question ୫।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣର ମାଧ୍ୟମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
45 – 50 40 – 45 35 – 40 30 – 35 25 – 30 20 – 25 15 – 20	1 7 24 36 25 6 1
	N = 100

Answer:

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା(f)	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (X)	ବିଚ୍ୟୁତି (X1)	Fx1
45 – 50 40 – 45 35 – 40 30 – 35 25 – 30 20 – 25 15 – 20	1 7 24 36 25 6 1	47 42 37 32 27 22 17	3 2 1 0 -1 -2 -3	3 14 24 0 -25 -12 -3
	N = 100			∑Fx1= 1

ସୂତ୍ର – M = \(A M+\left[\frac{\sum \mathrm{fx}^1}{N}\right] \times \mathrm{i}\)

AM = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନ
X = ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ\(\)
X¹ = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନରୁ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ବିଚ୍ୟୁତି
i = ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର

AM = 32
∑Fx^{1 = 1}
N = 100
i = 5

M = \(A M+\left[\frac{\sum \mathrm{fx}^1}{N}\right] \times \mathrm{i}\)
M = \(32+\frac{1}{100} \times 5\)
= 32.05 (Ans)

ମଧ୍ୟମା (Mdn) = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)
\(\frac{N}{2}\) = ବିତରଣ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ସମଷ୍ଟିର ଅଧା ।

L = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗର ନିମ୍ନସୀମା ।
F = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗର ଠିକ୍ ପୂର୍ବ ସମ୍ଭାଗର ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା
Fm = ମଧ୍ୟମା ସମ୍ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବାରମ୍ବାରତା ସଂଖ୍ୟା
i = ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର

\(\frac{N}{2}=\frac{50}{2}\) = 25

L = 49.5
F = 24
fm = 12
i = 5

Mdn = \(L+\left[\frac{\frac{N}{2}-F}{f m}\right] \times i\)
= \(49.5+\frac{(25-24)}{12} \times 5\)
= \(49.5+\frac{1}{12} \times 5\)
= \(49.5+\frac{5}{12} \times 5\)
= 49.5 + 0.42
= 49. 92 (Ans)
ଗରିଷ୍ଠକ Mo = 3 ମଧ୍ୟମା – 2 ମାଧ୍ୟମାନ
= 3 x 49. 92-2 x 49.7
= 149.76-99.4
= 50.36 (Ans)

Question ୬।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣର ମାଧ୍ୟମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
70 – 74 65 – 69 60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29	2 3 5 7 12 8 5 4 2 2
	N = 50

Answer:

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା(f)	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (X)	ବିଚ୍ୟୁତି (X1)	Fx1
70 – 74 65 – 69 60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29	2 3 5 7 12 8 5 4 2 2	72 67 62 57 52 47 42 37 32 27	4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5	8 9 10 7 0 -8 -10 -12 -8 -14
	N = 50			∑Fx1= -14

ସୂତ୍ର – M = \(A M+\left[\frac{\sum \mathrm{fx}^1}{N}\right] \times \mathrm{i}\)

AM = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନ
X = ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ
X¹= କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନରୁ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ବିଚ୍ୟୁତି
i = ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର

AM = 52
∑Fx¹= -14
N = 50
i = 5

M = \(A M+\left[\frac{\sum \mathrm{fx}^1}{N}\right] \times \mathrm{i}\)
= \(52+\frac{(-14)}{50} \times 5\)
= \(52+\frac{-14}{10} \times 5\)
= 52-14 = 50.6 (Ans)

Question ୭।
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିତରଣର ମାଧ୍ୟମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
75 – 79 70 – 74 65 – 69 60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29 20 – 24	0 3 4 6 7 10 8 5 4 2 1 0
	N = 50

Answer:

ଲବ୍ୱାଙ୍କ ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା(f)	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (X)	ବିଚ୍ୟୁତି (X1)	Fx1
75 – 79 70 – 74 65 – 69 60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29 20 – 24	0 3 4 6 7 10 8 5 4 2 1 0	77 72 67 57 52 47 42 37 32 27 22	5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5	0 12 12 7 0 -8 -10 -12 -8 -5 0
	N = 50			Fx1=0

ସୂତ୍ର – M = \(A M+\left[\frac{\sum \mathrm{fx}^1}{N}\right] \times \mathrm{i}\)

AM = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନ
X = ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ
X¹ = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନରୁ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ବିଚ୍ୟୁତି
i = ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର

AM = 52
Fx¹=0
N = 50
i = 5

M = \(A M+\left[\frac{\sum \mathrm{fx}^1}{N}\right] \times \mathrm{i}\)
= \(52+\frac{(0)}{50} \times 5\)
= 52 + 0 * 5
= 52+ 0
= 52 (Ans)

Question ୮।
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ନେଇ ଏକ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ ସାରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର।
20, 35, 48, 17, 63, 28, 52, 12, 64, 73, 15, 51, 37, 70
68, 73, 49, 53, 26, 42, 44, 31, 36, 16, 24, 31, 43, 50, 36
45, 23, 74, 53, 62, 19, 52, 46, 53, 66, 32
Answer:
20, 35, 48, 17, 63, 28, 52, (12), 64, 73, 15, 51, 37, 70, 68, 73, 49, 53, 26, 42, 44, 31, 36, 16, 24, 31, 43, 50, 36, 45, 23, 74, 53, 62, 19, 52. 46, 53, 66, 32
ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା N = 40
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଫଳାଙ୍କ = 74
ସର୍ବନିମ୍ନ ଫଳାଙ୍କ = 12

ତଥ୍ୟାବଳୀ ବିସ୍ତାର (Range) = ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଫଳାଙ୍କ – (Highest Score) – ସର୍ବନିମ୍ଗ ଫଳାଙ୍କ (Lowest Score)
= 74 – 12
= 62
ଯଦି ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର ବୋଲି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କରାଯାଏ, ତେବେ ଅବରୋହୀ କ୍ରମରେ ସଂଭାଗମାନଙ୍କୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମତେ ଲେଖାଯାଇ ଗୋଟିଏ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ ଗଠନ କରାଯାଇପାରିବ।

ସଂଭାଗ	ଟାଲିଚିହ୍ନ	ବାରମ୍ବାରତା(f)
70 – 80 60 – 70 50 – 60 40 – 50 30 – 40 20 – 30 10 – 20	|||| |||| |||||| |||||| |||||| |||| ||||	4 5 7 7 7 5 5
		F = 40

Question ୯।
ମନୋବିଜ୍ଞାନ ପରୀକ୍ଷାରେ ୫୦ ଜଣ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ହାସଲ କରିଥିବା ଫଳାଙ୍କ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଫଳାଙ୍କକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଗୋଟିଏ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
49, 56, 38, 99, 74, 92, 78, 84, 63, 59
84, 63, 88, 86, 76, 72, 72, 67, 73, 54
86, 81, 69, 59, 55, 24, 42, 77, 59, 61
31, 91, 91, 86, 88, 88, 72, 72, 76, 69
65, 51, 66, 84, 72, 62, 78, 89, 68, 70
Answer:
ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା N = 50
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଫଳାଙ୍କ = 99
ସର୍ବନିମ୍ନ ଫଳାଙ୍କ = 24
ତଥ୍ୟାବଳୀ ବିସ୍ତାର (Range) = ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଫଳାଙ୍କ – (Highest Score) – ସର୍ବନିମ୍ଗ ଫଳାଙ୍କ (Lowest Score)
= 99 – 24
= 75

ଯଦି ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର i = 10 ବୋଲି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କରାଯାଏ, ତେବେ ଅବରୋହୀ କ୍ରମରେ ସଂଭାଗମାନଙ୍କୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମତେ ଲେଖାଯାଉ ଗୋଟିଏ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ ଗଠନ କରାଯାଇପାରିବ ।

ସଂଭାଗ	ଟାଲିଚିହ୍ନ	ବାରମ୍ବାରତା(f)
90 – 99 80 – 89 70 – 79 60 – 69 50 – 59 40 – 49 30 – 39 20 – 29	|||| |||| |||| |||| |||| ||| |||| |||| |||| || || || |	4 11 13 10 7 2 2 1
		∑F = 50

Question ୧୦।
ପ୍ରଦତ୍ତ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିତରଣର ମାଧ୍ୟମାନ (Mean) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପଦ୍ଧତି ଅନୁଯାୟୀ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା (f)
60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29 20 – 24 15 – 19	2 5 8 10 12 6 3 2 1 1
	N = 50

Answer:

ସଂଭାଗ	ବାରମ୍ବାରତା(f)	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (X)	Fx
60 – 64 55 – 59 50 – 54 45 – 49 40 – 44 35 – 39 30 – 34 25 – 29 20 – 24 15 – 19	2 5 8 10 12 6 3 2 1 1	62 57 52 47 42 37 32 27 22 17	124 285 416 470 504 222 96 54 22 17
	N = 50		∑Fx =2210

ମାଧ୍ୟମାନ \(\overline{\mathrm{X}}=\frac{\sum \mathrm{fx}}{\mathrm{N}}\)
= \(\frac{2210}{50}\)
= 44.2 (Ans)

F – ସଂଭାଗର ବାରମ୍ବାରତା
N – ପରିବଣ୍ଟନଗତ ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା
X – ସଂଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ
Σ – ସମଷ୍ନି

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Psychology Solutions Unit 5 ମନୋବିଜ୍ଞାନରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ବ୍ୟବହାର Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Psychology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି । ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ନିମ୍ନ ତଥ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) kg ଚିନି
(ii) ଅମାପ ଧନ
(iii) ଚତୁର୍ଥ ଶ୍ରେଣୀ କର୍ମଚାରୀ
(iv) ଗୋଟିଏ ହ୍ରଦ
Answer:
(ii) ଅମାପ ଧନ

୨। କେଉଁଟି ନିଶ୍ଚୟ ଏକ ଅଶୋଧୃତ ଫଳାଙ୍କ ସାରଣୀ ?
(i) 5, 8, 9, 9
(ii) 3, 8, 2, 6
(iii) 8, 6, 4, 2
(iv) 3, 4, 5, 6
Answer:
(ii) 3, 8, 2, 6

୩। ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଏକ କି ପ୍ରକାର ବିଜ୍ଞାନ ?
(i) କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ
(ii) ମନୋବିଜ୍ଞାନ
(iii) ରାଷ୍ଟ୍ର ବିଜ୍ଞାନ
(iv) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଜ୍ଞାନ
Answer:
(iv) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଜ୍ଞାନ

୪। କେଉଁଟି ଏକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଲକ୍ତାଙ୍କ ନୁହେଁ ?
(i) 50 k.m ଦୂରତା
(ii) 5 ଫୁଟ୍ 6 ଇଞ୍ଚ ଉଚ୍ଚତା
(iii) 2 ଘନମିଟର ପାଣି
(iv) 18 ବର୍ଷ ଓ ମାସ ବୟସ
Answer:
(iv) 18 ବର୍ଷ 3 ମାସ ବୟସ

୫। ବେଶୀ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ତଥ୍ୟାବଳୀରୁ କି ପ୍ରକାର ସାରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଉଚିତ୍ ?
(i) ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ବାରମ୍ବାରତା ସାରଣୀ
(ii) ସରଳ ସାରଣୀ
(iii) ବାରମ୍ବାରତା ସାରଣୀ
(iv) ଅଶୋଧୃତ ତଥ୍ୟ ସାରଣୀ
Answer:
(i) ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ବାରମ୍ବାରତା ସାରଣୀ

୬। 24 -30, 30 – 36 ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ସାରଣୀରେ 30 – 36 ସମ୍ଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ କେତେ ?
(i) 32
(ii) 32.5
(iii) 33
(M) 33.5
Answer:
(iii) 33

୭। 24-30, 31-37 ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ସାରଣୀର ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର କେତେ ?
(i) 6
(ii) 6.5
(iii) 7
(iv) 7.5
Answer:
(iii) 7

୮। ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ସାରଣୀର ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର କେତେ ?
(i) 20-24, 25-29
(ii) 20-25, 25-30
(iii) 20-25, 26-31
(iv) 19.5-24.5, 24.5-29.5
Answer:
(iii) 20-25, 26-31

୯। ଏକ ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ସାରଣୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ସମ୍ଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ 22 ଓ ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର 25 ହେଲେ ନିମ୍ନରୁ ଚତୁର୍ଥ ସମ୍ଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ କେତେ ?
(i) 26
(ii) 42
(iii) 37
(iv) 44
Answer:
(iii) 37

୧୦। ପ୍ରଥମ n ସଂଖ୍ୟକ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟାର ମାଧ୍ୟମାନ କେତେ ?
(i) \(\frac{n(n+1)}{2}\)
(ii) \(\frac{\mathrm{n}}{2}+1\)
(iii) \(\frac{\mathrm{n}+1}{2}\)
(iv) \(\frac{n(n-1)}{2}\)
Answer:
(iii) \(\frac{\mathrm{n}+1}{2}\)

୧୧। M ମାଧ୍ୟମାନ ବିଶିଷ୍ଟ 10 ଟି ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ 5 ବଢ଼ାଇଦେଲେ ନୂତନ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ 10 ଟିର ମାଧ୍ୟମାନ କେତେ ହେବ ?
(i) M
(ii) M-5
(iii) M+5
(iv) 5m
Answer:
(iii) M + 5

୧୨। M ମାଧ୍ୟମାନ ବିଶିଷ୍ଟ 15 ଟି ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ ଦୁଇଗୁଣ କଲେ ନୂତନ ଲଚ୍ଛାଙ୍କମାନଙ୍କର ମାଧ୍ଯମାନ କେତେ ହେବ ?
(i) M
(ii) 2M
(iii) \(\frac{\mathrm{M}}{2}\)
(iv) \(\frac{\mathrm{2}}{M}\)
Answer:
(ii) 2M

୧୩। ଯଦି 5 ଜଣ ବାଳକଙ୍କର ମାଧ୍ୟମାନ ବୟସ 7 ଓ 5 ଜଣ ବାଳିକାଙ୍କର ମାଧ୍ୟମାନ ବୟସ 5 ହୁଏ ତେବେ ସମସ୍ତ ବାଳକ ବାଳିକାଙ୍କର ମାଧ୍ୟମାନ ବୟସ କେତେ ହେବ ?
(i) 5
(ii) 6
(iii) 7
(iv) 10
Answer:
(ii) 6

୧୪। 10 ଥର ଖେଳି ଜଣେ କିକ୍ରେଟ ଖେଳାଳୀ ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ ସଂଗ୍ରହ କରିଛନ୍ତି 47, 41, 50, 39, 45, 48, 42, 32, 60, 20 । ତାଙ୍କ ରନ୍‌ର ମାଧ୍ୟମାନ କେତେ ?
(i) 48.8
(ii) 42.4
(iii) 38. 6
(iv) 45.2
Answer:
(ii) 42.4

୧୫। ପ୍ରଥମ ୨୦ଟି ଗଣନ ସଂଖ୍ୟାର ମଧ୍ୟମା କେତେ ?
(i) 10.5
(ii) 10
(iii) 11
(iv) 9.5
Answer:
(i) 10.5

୧୬। Md ମଧ୍ୟମା ବିଶିଷ୍ଟ 20 ଟି ଲବ୍ଧଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ 5 ବଢ଼ାଇଦେଲେ ନୂତନ 20ଟି ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟମା କେତେ ହେବ ?
(i) Md
(ii) Md-5
(iii) Md+5
(iv) \(\frac{\mathrm{Md}}{5}\)
Answer:
(iii) Md+5

୧୭। Md ମଧ୍ୟମା ବିଶିଷ୍ଟ 16ଟି ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ ଓଗୁଣ କଲେ ନୂତନ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟମା କେତେ ହେବ ?
(i) 3 Md
(iii) Md/3
(ii) 3/Md
(iv) Md
Answer:
(i) 3 Md

୧୮। ଯଦି 5 ଜଣ ବାଳକଙ୍କର ମଧ୍ୟମା ବୟସ 7 ଓ 5 ଜଣ ବାଳିକାଙ୍କର ମଧ୍ୟମା ବୟସ 5 ହୁଏ, ତେବେ ସମସ୍ତ ବାଳକ ବାଳିକାଙ୍କର ମଧ୍ୟମା ବୟସ କେତେ ହେବ ?
(i) 12
(ii) 2
(iii) 6
(iv) ନିର୍ମେୟ ନୁହେଁ
Answer:
(iv) ନିର୍ଦେୟ ନୁହେଁ

୧୯। ନଅ ଥର ଖେଳି ଜଣେ କ୍ରିକେଟଖେଳାଳୀ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ରନ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହାର ମଧ୍ୟମା କେତେ ?
47, 41, 50, 39, 45, 48, 42, 32, 60
(i) 45
(ii) 48
(iii) 42.5
(iv) 50
Answer:
(i) 45

୨୦। ପ୍ରଥମ ଦଶଟି ଗଣନ ସଂଖ୍ୟାର ଗରିଷ୍ଠତା କେତେ ?
(i) 5
(ii) 6
(iii) 10
(iv) ନିଷ୍କ୍ରିୟ ନୁହେଁ
Answer:
(iv) ନିଶ୍ଚୟ ନୁହେଁ

୨୧। 20 ଗରିଷ୍ଠକ ଥିବା ଏକ ତଥ୍ୟାବଳୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲଚ୍ଛାଙ୍କରେ 5 ଯୋଗକଲେ ନୂତନ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍କକ କେତେ ହେବ ?
(i) 15
(ii) 20
(iii) 25
(iv) 100
Answer:
(iii) 25

୨୨। Mo ଗରିଷ୍ଠଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କମାନଙ୍କୁ 5 ଗୁଣ କଲେ ନୂତନ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକ କେତେ ହେବ ?
(i) \(\frac{\mathrm{Mo}}{5}\)
(ii) Mo +5
(iii) Mo
(iv) 5X Mo
Answer:
(iv) 5X Mo

୨୩। ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍କକ କେତେ ?
5, 6, 8, 7, 9, 7, 9, 10, 10, 9, 12, 11, 12
(i) 9
(ii) 8
(iii) 10
(iv) 12
Answer:
(i) 9

୨୪। ଯଦି 15 ଜଣ ବାଳକଙ୍କର ଗରିଷ୍ଠକ ବୟସ 8 ଓ 30 ଜଣ ବାଳିକାଙ୍କର ଗରିଷ୍ଠକ ବୟସ 8 ହୁଏ ତେବେ ଉଭୟ ବାଳକ ଓ ବାଳିକାଙ୍କର ଗରିଷ୍କକ ବୟସ କେତେ ?
(i) 16
(ii) 8
(iii) 24
(iv) 4
Answer:
(ii) 8

୨୫। ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ଭାଗ ଏହାର ନିମ୍ନ ସୀମାଠାରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱସୀମା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ । ଏହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ବାରମ୍ବାରତା
(ii) ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର
(iii) ତଥ୍ୟାବଳୀର ବିସ୍ତାର
(iv) ବାରମ୍ବାରତା ବିତରଣ
Answer:
(ii) ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନତଳେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇଛି । ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ଯେଉଁ ଫଳାଙ୍କ ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାକୁ ଠିକ୍ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରେ ତାହା _________________ ରୂପେ ପରିଚିତ ।
(i) ମଧ୍ୟକ
(ii) ମଧ୍ୟମା
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ
(iv) ବାରମ୍ବାରତା
Answer:
(ii) ମଧ୍ୟମା

୨। ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାର ବାରମ୍ବାର ଘଟୁଥିବା ଫଳାଙ୍କକୁ _______________ କୁହାଯାଏ ।
(i) ଗରିଷ୍ଠକ
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iii) ମଧ୍ୟମା
(iv) ରାଶିକୃତ ବାରମ୍ବାରତା
Answer:
(i) ଗରିଷ୍ଠକ

୩। ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାର ___________________ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତାର ପରିମାପକ ଅଟେ ।
(i) ମଧ୍ୟକ
(ii) ମଧ୍ୟମା
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ
(iv) ବିଚ୍ୟୁତି
Answer:
(i) ମଧ୍ୟକ

୪। ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାର ____________________ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜ ।
(i) ଗରିଷ୍ଠକ
(ii) ମଧ୍ୟମା
(iii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iv) ପୌନଃପୁନ୍ଯ
Answer:
(i) ଗରିଷ୍ଠକ

୫। _____________ ଏକ ଗାଣିତିକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତାର ପରିମାପକ ଅଟେ ।
(i) ପୌନଃପୁନ୍ଯ
(ii) ମଧ୍ୟମା
(iii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iv) ଗରିଷ୍ଠକ
‍Answer:
(iii) ମାଧ୍ୟମାନ

୬। ଫଳାଙ୍କମାନଙ୍କ ଆନୁକ୍ରମିକ ବିନ୍ୟାସର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥ ଫଳାଙ୍କକୁ ________________ କୁହାଯାଏ ।
(i) ମଧ୍ୟମା
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(i) ମଧ୍ୟମା

୭। କେନ୍ଦ୍ର।ୟପ୍ରବଣତାର ______________________ ପରିମାପକ ଏକ ସଂଖ୍ୟମାଳାକୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରତିନିଧୃତ୍ଵ କରେ ।
(i) ମଧ୍ୟମା
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ

୮। କେନ୍ଦ୍ର।ୟପ୍ରବଣତାର ____________________ ପରିମାପକକୁ ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାର ଭାରକେନ୍ଦ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(i) ଗରିଷ୍ଠକ
(ii) ମଧ୍ୟମା
(iii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(iii) ମାଧ୍ୟମାନ

୯।  ____________________ ନିର୍ଧାରଣ ନିମନ୍ତେ ବିଶେଷ ଗାଣିତିକ ବିଧୂର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇ ନ ଥାଏ ।
(i) ମଧ୍ୟମା
(ii) ଗରିଷ୍ଠକ
(iii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ii) ଗରିଷ୍ଠକ

୧୦। __________________ ସ୍ଥାନ ରୂପକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତାର ମାପକ ଅଟେ ।
(i) ମଧ୍ୟମା
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(i) ମଧ୍ୟମା

୧୧। ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟକୁ ସଂଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ _________________ କୁହାଯାଏ ।
(i) ଲବ୍ଧଙ୍କ
(ii) ବାରମ୍ବାରତା
(iii) ତଥ୍ୟ
(iv) ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ
Answer:
(i) ଲବ୍ଧଙ୍କ

୧୨। ତଥ୍ୟାବଳୀର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ଲଚ୍ଛାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତାକୁ ___________________ କୁହାଯାଏ ।
(i) ତଥ୍ୟାବଳୀର ବିସ୍ତାର
(ii) ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର
(iii) ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ବାରମ୍ବାରତା
(iv) କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତା
Answer:
(i) ତଥ୍ୟାବଳୀର ବିସ୍ତାର

୧୩। କେନ୍ଦ୍ର।ୟପ୍ରବଣତା _________________ ପ୍ରକାରର ମାପକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(i) ୫
(ii) ୩
(iii) ୪
(iv) ୨
Answer:
(ii) ୩

୧୪। କୌଣସି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ଵାରା ଯୋଗ, ବିୟୋଗ, ଗୁଣନ ବା ଭାଗ କଲେ _________________ ରେ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ।
(i) ଗରିଷ୍ଠକ
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iii) ମଧ୍ୟମା
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ

୧୫। ଯେତେବେଳେ ଫଳାଙ୍କ ବିତରଣର ଠିକ୍ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଯାହାର ନିମ୍ନରେ 50% ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ 50% ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ରହିଥାଏ, ଯେତେବେଳେ ___________________ ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥାଏ ।
(i) ମଧ୍ୟମା
(ii) ଗରିଷ୍ଠକ
(ii) ମାଧ୍ୟମାନ
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(i) ମଧ୍ୟମା

ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଭକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ‘ଠିକ୍‌’ କିମ୍ବା ‘ଭୁଲ୍’ ଦର୍ଶାଅ ।

୧। ଖବର କାଗଜ ପୃଷ୍ଠାରେ ପ୍ରକାଶିତ ପରିସଂଖ୍ୟାନଗତ ତଥ୍ୟ ଆମର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨। ଅଳ୍ପ ଓ ବହୁତ – ଏପରି ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରି ଆମେ ବସ୍ତୁର ପରିମାଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସୂଚନା ଦେଇଥାଉ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୩। ବା ଅଧଃ କ୍ରମରେ ସଜାଇ ଲେଖୁଲେ ଏହି ସାରଣୀକୁ ବାରମ୍ବାରତା ବିତରଣ ସାରଣୀ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୪। ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ସାଧାରଣ ତଥ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା ଅଧ‌ିକ ଉପଯୋଗୀ ।
Answer:
ଠିକ୍

୫। ବାରମ୍ବାରତା ବିତରଣ ସାରଣୀରେ ଏକମାତ୍ର ସର୍ବାଧ‌ିକ ବାରମ୍ବାରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଲବ୍ଧଙ୍କ ଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୬। ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ବାରମ୍ବାରତା ବିତରଣ ସାରଣୀରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ବାରମ୍ବାରତା ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୭। ମନୋବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାୟତଃ ଅବିରତ ଲବ୍ଧଙ୍କ ବୋଲି ଧରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୮। କୌଣସି ସମ୍ଭାଗର ନିମ୍ନସୀମାରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱସୀମାର ବିସ୍ତୃତିକୁ ସମ୍ଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୯। ଏକ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀ ବା ସମ୍ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯିବ ସେଥିପାଇଁ ଧରାବନ୍ଧା ନିୟମ ନାହିଁ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୦। Σf ସବୁବେଳେ ମୋଟ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସଂଗେ ସମାନ ନ ହେଲେ ସାରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଭୁଲ ଅଛି ବୋଲି ଧରିବାକୁ ହେବ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୧। କୌଣସି ସମ୍ଭାଗର ନିମ୍ନସୀମା L ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱସୀମା L, ହେଲେ ସମ୍ଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ହୁଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୨। ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାର ବାରମ୍ବାର ଘଟୁଥିବା ଫଳାଙ୍କକୁ ମଧ୍ୟକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ

୧୩। ଯେଉଁ ଫଳାଙ୍କ ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାକୁ ଠିକ୍ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରେ ତାହାକୁ ମଧ୍ୟକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୪। ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାର ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରତିନିଧ‌ି ଗରିଷ୍ଠକ ଅଟେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୫। ରୀତିକୁ ଗରିଷ୍ଠକ ଏକ ସଂଖ୍ୟାମାଳାର ଭାରକେନ୍ଦ୍ର ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୬। ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟାର ମାଧ୍ୟମାନ ସେ ଦ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ସଂଗେ ସମାନ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୭। ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କଵତ ମାଧ୍ୟମାନ ନେଇ ଏକ ତଥ୍ୟାବଳୀର ମାଧ୍ୟମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କଲେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଉତ୍ତର ମିଳିବ ।
Answer:
ଭୁଲ

୧୮। ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟମାନ ନେଇ ଏକ ତଥ୍ୟାବଳୀର ମାଧ୍ୟମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କଲେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଉତ୍ତର ମିଳିବ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୯। ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟାର ମଧ୍ୟମା ସେ ଦ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୦। ପ୍ରଥମ ‘n’ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟାର ମଧ୍ୟମା ସବୁବେଳେ ମଧ୍ୟମାଠାରୁ ବୃହତ୍ତର ।
Answer:
ଭୁଲ

୨୧। କୌଣସି ତଥ୍ୟାବଳୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲଜ୍ଜାଙ୍କର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଯୋଗକଲେ ନୂତନ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟମା ପୂର୍ବ ମଧ୍ୟମା ସହ ସମାନ ହେବ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୨। କୌଣସି ତଥ୍ୟାବଳୀର ମଧ୍ୟମା ବେଳେବେଳେ ବୃହତ୍ତମ ଲକ୍ତାଙ୍କ ଠାରୁ ବଡ଼ ବା କ୍ଷୁଦ୍ରତମ ଲବ୍ଧଙ୍କ ଠାରୁ ସାନ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୩। କୌଣସି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଏକମାତ୍ର ଗରିଷ୍ଠକ ଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୪। ତଥ୍ୟାବଳୀରେ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ମାନ ଉକ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୫। ଗରିଷ୍ଠକ ତଥ୍ୟାବଳୀର କେନ୍ଦ୍ରୀୟପ୍ରବଣତାକୁ ସୂଚାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୬। ଏକ ତଥ୍ୟାବଳୀର ସମସ୍ତ ଲଜ୍ଜାଙ୍କର ବାରମ୍ବାରତା ସମାନ ଥିଲେ ଏହି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୭। ଭାଗ ବିଭକ୍ତ ବାରମ୍ବାରତା ସାରଣୀର ସର୍ବାଧିକ ବାରମ୍ବାରତା ବିଶିଷ୍ଟ ସଂଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଗରିଷ୍ଠକ ହୁଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୭। କୌଣସି ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଇଚ୍ଛାଙ୍କକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ଵାରା ଭାଗ କଲେ ନୂତନ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟମା ପୂର୍ବ ମଧ୍ୟମା ଠାରୁ କମ୍ ହେବ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୯। କୌଣସି ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଲଜ୍ଜାଙ୍କମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମାନ ବେଳେବେଳେ ବୃହତ୍ତମ ଲବ୍ଧଙ୍କ ଠାରୁ ବଡ଼ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରତମ ଲବ୍ଧଧାଙ୍କ ଠାରୁ ସାନ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୩୦। ପରିସଂଖ୍ୟନ ଏକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଜ୍ଞାନ ।
Answer:
ଠିକ୍

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 6 ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 6 ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
ଶରଣ-ବତ୍ସଳ-ଧ୍ବଜ ରିପୁ-ଗଜାଙ୍କୁଶ – ଏଥରେ ଧ୍ଵଜ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ _____ ।
(i) ରକ୍ଷକ
(ii) ପତାକା
(iii) ଶତ୍ରୁ
(iv) ମିତ୍ର
Answer:
(ii) ପତାକା

Question ୨ ।
‘ନବବାମା’ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ସୀତା
(ii) ସୁନାର ସୀତା
(iii) ନବ ବିବାହିତା ଦ୍ବିତୀୟ ପତ୍ନୀ
(iv) ରୁକ୍ମିଣୀ
Answer:
(iii) ନବ ବିବାହିତା ଦ୍ବିତୀୟ ପତ୍ନୀ

Question ୩ ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ସଦ୍‌ଗୁଣାବଳୀ ଶତଗୁଣିତ ହେଉଥବ କାହିଁକି ?
(i) ସୀତାଙ୍କ ସ୍ମୃତିକୁ ମନେ ପକାଇ
(ii) ଲବ କୁଶଙ୍କ ପରିଚୟ ପାଇ
(iii) ମୁଗ୍ଧ ନବବଧୂକୁ ମୁଗ୍ଧ କରିବାପାଇଁ
(iv) ଋଷିମାନଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ
Answer:
(iii) ମୁଗ୍ଧ ନବବଧୂକୁ ମୁଗ୍ଧ କରିବାପାଇଁ

Question ୪ ।
ତାପସଙ୍କ ଅଶାନ୍ତି-ନାଶକ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ରାମଚନ୍ଦ୍ର
(ii) ରାବଣ
(iii) ସୀତା
(iv) ବାଲ୍ମୀକି
Answer:
(i) ରାମଚନ୍ଦ୍ର

Question ୫ ।
ସୀତା, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖି କ’ଣ ମାଗିଥିଲେ ?
(i) ପୁଅ ଦୁହିଙ୍କୁ ରାଜଭୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ
(ii) ନବ ପ୍ରଣୟିନୀଙ୍କୁ ବାହାର କରିଦେବାପାଇଁ
(iii) ନବ ପ୍ରଣୟିନୀ କେଉଁ ଘୋର ତପସ୍ୟା କରି କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବର ରୂପେ ପାଇଲେ ଜଣାଇବାପାଇଁ
(iv) ତାଙ୍କ ଦୋଷ କ୍ଷମା କରିଦେବାପାଇଁ
Answer:
(iii) ନବ ପ୍ରଣୟିନୀ କେଉଁ ଘୋର ତପସ୍ୟା କରି କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବର ରୂପେ ପାଇଲେ ଜଣାଇବାପାଇଁ

Question ୬ ।
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ କିପରି ଜନନୀଙ୍କ ଜୀବନ କନ୍ଦାଉ ଥିଲେ ?
(i) ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କଳହ କରି
(ii) ବୀଣା ସହକାରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରି
(iii) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ କଥା ମନେ ପକାଇ
(iv) ପିତାଙ୍କ ପରିଚୟ ପଚାରି
Answer:
(ii) ବୀଣା ସହକାରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରି

Question ୭ ।
ତରୁଲତାଗଣ କ’ଣ ଶୁଣି ଅଥୟ ହୁଅନ୍ତି ?
(i) ସୀତାଙ୍କ କ୍ରନ୍ଦନ
(ii) ଲବ-କୁଶଙ୍କ ରାମାୟଣ ଗାନ
(iii) ଋଷିମାନଙ୍କର ଓଁକାର ଧ୍ଵନି
(iv) ଋଷିକୁମାରମାନଙ୍କର ବେଦ ଧ୍ଵନି
(ii) ବୀଣା ସହକାରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରି
Answer:
(ii) ଲବ-କୁଶଙ୍କ ରାମାୟଣ ଗାନ

Question ୮ ।
ସୀତାଙ୍କ ଶିଶୁଦ୍ଵୟଙ୍କ ମନ କ’ଣ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରି ନେଉଥ୍ଲା ?
(i) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପଦପଙ୍କଜ ଦର୍ଶନ କରିବାପାଇଁ
(ii) ରାଜା ରାମଙ୍କ ନିକଟରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରିବାପାଇଁ
(iii) ମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ହୋଇଥିବା ଅନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ
(iv) ଅଯୋଧ୍ୟା ଯାଇ ନିଜର ପିତାଙ୍କୁ ପରିଚୟ ଦେବାପାଇଁ
Answer:
(iv) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପଦପଙ୍କଜ ଦର୍ଶନ କରିବାପାଇଁ

Question ୯ ।
କ’ଣ ଶୁଣି ସୀତାଙ୍କର ହୃଦୟ ହାଣି ହୋଇ ଯାଉଥିଲା ?
(i) ଶିଶୁଦ୍ୱୟଙ୍କ କ୍ରନ୍ଦନ
(ii) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଗତ ଦୁଃଖର କାହାଣୀ
(iii) ଜନକଙ୍କ ଅସୁସ୍ଥତା
(iv) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ
Answer:
(ii) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଗତ ଦୁଃଖର କାହାଣୀ

Question ୧୦ ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କ ପ୍ରେମକୁ କାହିଁକି ସ୍ଵପ୍ନ ମନେକରିବେ ବୋଲି ସୀତା ଲେଖିଛନ୍ତି ?
(i) ନବ ପ୍ରଣୟିନୀର ମୁଖ ଦର୍ଶନ କରି
(ii) ରାଜକାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହି
(iii) ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟଙ୍କ ପରିଚୟ ପାଇ
(iv) ରାମାୟଣର କଥା ଶ୍ରବଣ କରି
Answer:
(i) ନବ ପ୍ରଣୟିନୀର ମୁଖ ଦର୍ଶନ କରି

Question ୧୧।
ସୀତା ପତ୍ର ଲେଖୁଥିଲା ବେଳେ କିଏ ହସି ହସି ପହଞ୍ଚିଲେ ?
(i) ବାଲ୍ଲୀକି
(ii) ଲବକୁଶ
(iii) ସଖୀ
(iv) ରାମଙ୍କ ଦୂତ
Answer:
(ii) ଲବକୁଶ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ତପସ୍ବିନୀ କିଏ ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାସିତା ହୋଇ ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ସନ୍ନ୍ୟାସିନୀ ଭାବରେ ରହିଥ‌ିବା ‘ସୀତା ହେଉଛନ୍ତି

Question ୨।
ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର କାହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲିଖ୍ ?
Answer:
ତପସ୍ବିନୀ ସୀତାଙ୍କର ପତ୍ର, ସ୍ଵାମୀ ତଥା ଅଯୋଧ୍ୟା ନରେଶ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲିଖ୍ ।

Question ୩ ।
ଶରଣବତ୍ସଳ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଶରଣବତ୍ସଳ ବୋଲି କବି ରଘୁବୀର ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
ଦୁଃଖଗିରିର ବଜ୍ର କିଏ ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଜାଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୂର କରୁଥିବାରୁ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଦୁଃଖ ରୂପକ ଗିରିର ବଜ୍ର ସଦୃଶ ।

Question ୫ ।
ଦୀନ ଭିଖାରୁଣୀ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଦୀନ ଭିଖାରୁଣୀ ବୋଲି ସୀତାଙ୍କୁ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୬ ।
ରାଜରାଜେଶ୍ଵର କିଏ ?
Answer:
ରାଜରାଜେଶ୍ଵର ହେଉଛନ୍ତି ରଘୁବୀର ରାମଚନ୍ଦ୍ର ।

Question ୭ ।
ମହାଯଜ୍ଞରେ କିଏ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମହାଯଜ୍ଞରେ ଅଯୋଧ୍ୟାର ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୮ ।
ନବବାମା ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ନବବିବାହିତା ଦ୍ୱିତୀୟ ପତ୍ନୀକୁ ନବବାମା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୯ ।
ଯଜ୍ଞକାଳରେ ମହାରାଜାଙ୍କ ବାମଭାଗରେ କିଏ ଶୋଭା ପାଉଥ‌ିବେ ବୋଲି ସୀତା ପତ୍ରରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଯଜ୍ଞକାଳରେ ମହାରାଜାଙ୍କ ବାମଭାଗରେ ନବବାମା ଶୋଭା ପାଉଥ‌ିବେ ବୋଲି ସୀତା ପତ୍ରରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ।

Question ୧୦ ।
ଯଜ୍ଞକାଳରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସଦ୍‌ଗୁଣ କାହିଁକି ବଢ଼ିଯାଉଥବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମୁଗ୍ଧ-ବଧୂ ମୁଗ୍ଧ ହେବ ବୋଲି ଯଜ୍ଞକାଳରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସଦ୍‌ଗୁଣ ବଢ଼ିଯାଉଥବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୧ ।
କିଏ ମୁଗ୍‌ଧ ହେବ ବୋଲି ସୀତା ଭାବିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ପରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯେଉଁ ନୂଆ ରାଜକନ୍ୟାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଛନ୍ତି, ସେ ମୁଗ୍‌ଧ ହେବେ ବୋଲି ସୀତା ଭାବିଛନ୍ତି ।

Question ୧୨ ।
ମହାଯଜ୍ଞରେ ମହାରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର କ’ଣ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।
Answer:
ମହାଯଜ୍ଞରେ ମହାରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର କ’ଣ ପ୍ରଦାନ କରୁଥ‌ିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୩ ।
‘ଦାନବାରିସ୍’ ବୋଲି ସୀତା କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମହାରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ‘ଦାନବାରିସ୍’ ବୋଲି ସୀତା ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୪ ।
ତପସ୍ବୀମାନଙ୍କର ଅଶାନ୍ତିନାଶକ କିଏ ?
Answer:
ତପସ୍ବୀମାନଙ୍କର ଅଶାନ୍ତିନାଶକ ହେଉଛନ୍ତି ରଘୁବୀର ରାମଚନ୍ଦ୍ର ।

Question ୧୫ ।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର କିଛି ଅଦେୟ ନଥିଲା ?
Answer:
ତାପସମାନଙ୍କୁ ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର କିଛି ଅଦେୟ ନଥିଲା ।

Question ୧୬ ।
‘ମୋତେ ନ କରିବ ହେୟ’ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସୀତା ନିଜକୁ ତପସ୍ବିନୀ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେଇ, ‘ମୋତେ ନ କରିବ ହେୟ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୭ ।
ଜନତା ଭକ୍ତି ସହକାରେ କାହାକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଜନତା ଭକ୍ତି ସହକାରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅଙ୍କଭାଜନ ହୋଇଥ‌ିବା ପତ୍ନୀକୁ ଦେଖୁଥ‌ିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୮।
ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କ’ଣ ଜଣାଇ ଦେବାକୁ ଲେଖିଥିଲେ ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅଙ୍କ ମଣ୍ଡନ କରିଥିବା ନବବାମା ପୂର୍ବେ କେଉଁ ତପ ଓ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରିଥିଲା, ତାହା ଜଣାଇ ଦେବାକୁ ସୀତା ଲେଖିଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବୋଧ ବୋଲି ସୀତା କାହାକୁ କହୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବୋଧ ବୋଲି ସୀତା ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଲବ-କୁଶଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୦ ।
ସୀତାଙ୍କର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର କେଉଁ ଭାଗ୍ୟ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର ପିତୃ – କୋଳ ଆରୋହଣ ଭାଗ୍ୟ ନାହିଁ।

Question ୨୧ ।
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ କିପରି ଜନନୀର ଜୀବନ କନ୍ଦାଉଥିଲେ ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ ବୀଣା-ତନ୍ତ୍ରୀ-ସହକାରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରି ଜନନୀର ଜୀବନ କନ୍ଦାଉଥିଲେ ।

Question ୨୨ ।
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ କେଉଁ ବାଦ୍ୟ ସହାୟତାରେ ରାମାୟଣ ଗାଉଥିଲେ ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ ବୀଣାବାଦ୍ୟ ସହାୟତାରେ ରାମାୟଣ ଗାଉଥିଲେ ।

Question ୨୩।
ତରୁଲତାଗଣ କ’ଣ ଶୁଣି ଅଥୟ ହୁଅନ୍ତି ବୋଲି ସୀତା ଲେଖିଛନ୍ତି ?
Answer:
ତରୁଲତାଗଣ ଲବ-କୁଶଙ୍କଦ୍ବାରା ଗାନ କରାଯାଉଥିବା ରାମାୟଣ ଶୁଣି ଅଥୟ ହୁଅନ୍ତି ବୋଲି ସୀତା ଲେଖିଛନ୍ତି ।

Question ୨୪ ।
ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ କାହା ସହିତ ଅଯୋଧ୍ୟା ଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ସହିତ ଅଯୋଧ ଯାଉଥିଲେ ।

Question ୨୫ ।
କେଉଁଥରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ସୀତାଙ୍କ ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ମହର୍ଷିଙ୍କ ସହିତ ଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଚରିତରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ସୀତାଙ୍କ ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ମହର୍ଷିଙ୍କ ସହିତ ଯାଉଥିଲେ ।

Question ୨୬ ।
ସୀତାଙ୍କ ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟଙ୍କ ମନ କ’ଣ ପାଇଁ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟଙ୍କ ମନ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପଦ-ପଙ୍କଜ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨୭ ।
ସୀତାଙ୍କ ହୃଦୟ କେଉଁଥ‌ିରେ ହାଣି ହେଉଥିଲା ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅତୀତର ଦୁଃଖ କାହାଣୀ ଶୁଣି ସୀତାଙ୍କ ହୃଦୟ ହାଣି ହେଉଥିଲା ।

Question ୨୮ ।
ବୈଦେହୀର ସ୍ମୃତି କିପରି ମନେପଡ଼ିବ ବୋଲି ସୀତା ଲେଖିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଲବକୁଶଙ୍କଦ୍ବାରା ରାମାୟଣ ଗାନ ଶ୍ରବଣ ପରେ ବୈଦେହୀର ସ୍ମୃତି ମନେପଡ଼ିବ ବୋଲି ସୀତା ଲେଖିଛନ୍ତି ।

Question ୨୯ ।
କାହିଁକି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କ ପ୍ରେମକୁ ସ୍ଵପ୍ନ ପରି ମନେକରିବେ ?
Answer:
ନବ ପ୍ରଣୟିନୀର ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ବଦନକୁ ଚାହିଁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କ ପ୍ରେମକୁ ସ୍ଵପ୍ନ ପରି ମନେକରିବେ ।

Question ୩୦ ।
ହୃଦୟ ବିକଳରେ ପତ୍ର ଲେଖୁଥିଲାବେଳେ ପତ୍ରଟି କାହାଦ୍ଵାରା ଧୋଇ ହୋଇ ଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ହୃଦୟ ବିକଳରେ ପତ୍ର ଲେଖୁଥିଲାବେଳେ ପତ୍ରଟି ନୟନ ଜଳରେ ଧୋଇ ହୋଇ ଯାଉଥିଲା ।

Question ୩୧ ।
କାହାକୁ ଦେଖି ସୀତାଙ୍କ ପତ୍ର ଲିଖନ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା ?
Answer:
ଲବକୁଶଙ୍କ ହସ ହସ ମୁହଁ ଦେଖି ସୀତାଙ୍କ ପତ୍ର ଲିଖନ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର ।

କବିତା – ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର, କବି – ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର

Question ୧ ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଠାରେ ବିଦୁଷମାନେ କ’ଣ ଦେଖୁଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଶରଣ-ବତ୍ସଳ ପତାକା ଧାରଣ କରିଥିବା, ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କୁ ଆୟତ୍ତ କରିଥିବା ଏବଂ ଦୁଃଖରୂପକ ପର୍ବତରେ ବଜ୍ର ସଦୃଶ ହୋଇଥିବା ବିଦୁଷ ବା ପଣ୍ଡିତମାନେ ଦେଖୁଥା’ନ୍ତି ।

Question ୨ ।
“ଦୀନ ଭିଖାରୁଣୀ ଦୂରରୁ ନତ ଶିରେ ବନ୍ଦେ’’ କିଏ କାହାକୁ ବନ୍ଦନା କରୁଛି ?
Answer:
ତପସ୍ବିନୀ ସୀତା, ରାଜାରାଜେଶ୍ଵର ତଥା ସ୍ଵାମୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ‘ଦୀନ ଭିଖାରୁଣୀ ଦୂରୁ ନତଶିରେ ବନ୍ଦେ’ ବୋଲି

Question ୩ ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ର କିପରି ମହାଯଜ୍ଞରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥ‌ିବେ ବୋଲି ସୀତା ମନେ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନବବିବାହିତା ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ବାମପାର୍ଶ୍ଵରେ ଉପବେଶନ କରାଇ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମହାଯଜ୍ଞରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିବେ ବୋଲି ସୀତା ମନେ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
ମୁଗ୍ଧବଧୂକୁ ମୁଗ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ରାମଙ୍କଠାରେ କ’ଣ ବଢ଼ି ଯାଉଥବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମୁଗ୍ଧବଧୂକୁ ମୁଗ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ରାମଙ୍କଠାରେ ସକଳ ସଦ୍‌ଗୁଣ ବଢ଼ି ଯାଇଥବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫ ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯଜ୍ଞରେ କ’ଣ ସବୁ ଦାନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯଜ୍ଞରେ ଅଶେଷ ରତ୍ନ, ଧନ ଓ ପାଟବସ୍ତ୍ରମାନ ଦାନ କରୁଥିଲେ ।

Question ୬ ।
ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଠାରୁ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ମନରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ନବବିବାହିତା ପତ୍ନୀ ପୂର୍ବେ କେଉଁ ତପସ୍ୟା ଆଚରଣ କରିଥିଲା, କେଉଁଠାରେ କେତେକାଳ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରିଥିଲା, ତାହା ତାଙ୍କୁ ଜଣାଇଦେବାର ଭିକ୍ଷା ଉଦୟ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୭ ।
ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଠାରୁ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ?
Answer:
ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଠାରୁ, ନବବିବାହିତା ପତ୍ନୀ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜପକରି ତାଙ୍କୁ ସ୍ଵାମୀ ରୂପରେ ପାଇଥିଲା, ସେହି ମନ୍ତ୍ର ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ।

Question ୮ ।
କ’ଣ ପାଇଲେ ସୀତା ଶହେ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞର ଧନ ପାଇଯିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ନବବଧୂ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର କେତେକାଳ ଜପକରି, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ସ୍ଵାମୀ ରୂପରେ ପାଇଥିଲା, ସେହି ମନ୍ତ୍ର ପାଇଲେ ସୀତା ଶହେ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞର ଧନ ପାଇଯିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୯ ।
‘ନ ଜାଣନ୍ତି ଜନ୍ମକାଳୁ ପିତୃ ଅନୁରାଗ’ କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଯେହେତୁ ଲବକୁଶ ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ‘ନ ଜାଣନ୍ତି ଜନ୍ମକାଳୁ ପିତୃ ଅନୁରାଗ’ ବୋଲି, ସେହି ଭ୍ରାତୃଦ୍ଵୟଙ୍କ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୦ ।
‘କିଏ ନ କାନ୍ଦିବ ବହି ମାନବ ହୃଦୟ’ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ବାଳକ ପୁତ୍ରଙ୍କର ବୀଣା ତନ୍ତ୍ରୀ ସହିତ ରାମାୟଣ ଗାନ ଶୁଣିବା ପରେ ନିଶ୍ଚୟ ସମସ୍ତେ କାନ୍ଦି ପକାଇବେ ବୋଲି, ‘କିଏ ନ କାନ୍ଦିବ ବହି ମାନବ ହୃଦୟ’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୧ ।
କେଉଁମାନେ କିପରି ଜନନୀର ହୃଦୟ କନ୍ଦାଉଥିଲେ ?
Answer:
ଲବକୁଶ ବୀଣା- ତନ୍ତ୍ରୀ ସହକାରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରି ଜନନୀର ହୃଦୟ କନ୍ଦାଉଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ କିପରି ରାମାୟଣ ଗାନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ ବୀଣା-ତନ୍ତ୍ରୀ ସହକାରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରୁଥିଲେ ।

Question ୧୩ ।
କେଉଁଥରେ ବିମୋହିତ ହୋଇ ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ମହର୍ଷିଙ୍କ ସହିତ ଅଯୋଧ୍ୟା ଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଚରିତରେ ବିମୋହିତ ହୋଇ ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ମହର୍ଷିଙ୍କ ସହିତ ଅଯୋଧ୍ୟା ଯାଉଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର ମନ କାହିଁକି ଆକର୍ଷିତ ହେଉଥ୍ଲା ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ପଦ-ପଙ୍କଜ ଦର୍ଶନ କରିବାପାଇଁ ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର ମନ ଆକର୍ଷିତ ହେଉଥିଲା ।

Question ୧୫ ।
ସୀତା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରୁ ନିଜର ଔତ୍ସୁକ୍ୟ ଦମନ କରିପାରୁ ନ ଥିଲେ ?
Answer:
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ରାମାୟଣ ଗାନ ଛଳରେ, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅତୀତ ଜୀବନର ଦୁଃଖ କାହାଣୀ ବୋଲୁଥିବାବେଳେ, ସୀତାଙ୍କର ହୃଦୟ ଦୁଃଖଭିଭୂତ ହେଉଥିଲା ଏବଂ ତାହାକୁ ନ ଶୁଣିଲେ, ତାଙ୍କ ମନରୁ ନିଜର ଔତ୍ସୁକ୍ୟ ଦମନ କରିପାରୁ ନଥିଲେ ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

କବିତା – ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର, କବି – ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର

Question ୧।
ତପସ୍ବିନୀ ସୀତା କାହାକୁ ପତ୍ର ଲେଖିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ରାମ ହୃଦୟ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାବୈଦେହୀ ସୀତା ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଛନ୍ତି, ଅଯୋଧ୍ୟାର ନରପତି ରଘୁବୀର ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି । ଯଜ୍ଞକାର୍ଯ୍ୟ ପତ୍ନୀ ବିନା ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ସୀତାଙ୍କ ମନରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପ୍ରତି ସନ୍ଦେହ ଜାତ ହୋଇଥିଲା । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ହୁଏତ ଦ୍ବିତୀୟ ପତ୍ନୀ ବରଣ କରିଥାଇ ପାରନ୍ତି ବୋଲି ସୀତା ଅନୁମାନ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଏକ ନିବେଦନ ପତ୍ର ଲେଖିଥିଲେ ।

Question ୨।
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଯଜ୍ଞ କରୁଥିବା କଥା ଶୁଣି ସୀତା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ସୀତା ଯେତେବେଳେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଦ୍ବାରା ନିର୍ବାସିତା ହୋଇ ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ରହିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯଜ୍ଞ କରୁଥିବା କଥା ଶୁଣିଥିଲେ । ଯଜ୍ଞକାର୍ଯ୍ୟ ପତ୍ନୀ ବିନା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ ଜାଣିଥିଲେ । ଯେହେତୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯଜ୍ଞକାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଦ୍ୱିତୀୟ ପତ୍ନୀ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବେ ବୋଲି ସୀତା ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୩।
‘ମୁହଁ ତପସ୍ବିନୀ ମୋତେ ନ କରିବ ହେୟ’’- ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯଜ୍ଞକାର୍ଯ୍ୟର ଆୟୋଜନ ନିମନ୍ତେ ନିଶ୍ଚୟ ଦ୍ୱିତୀୟ ପତ୍ନୀ ବରଣ କରିଥିବେ ବୋଲି ଚିନ୍ତା କରି ସୀତା ତାଙ୍କୁ ପତ୍ର ଲେଖୁଛନ୍ତି । ସେ ଲେଖୁଛନ୍ତି ଯେ ସେ କିଏ ତାହା ଜାଣିବା ଅନାବଶ୍ୟକ । କାରଣ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତପସ୍ଵୀମାନଙ୍କ ଅଶାନ୍ତି ବିନାଶ କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ତପସ୍ବୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଅଦେୟ କିଛି ନଥାଏ । ତେଣୁ ସେ ଜଣେ ତପସ୍ବିନୀ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ହେୟ ବିବେଚନା ନ କରିବାକୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
ସୀତା ପତ୍ର ଲେଖି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଠାରୁ କେଉଁ ତପସ୍ୟା ଓ ମନ୍ତ୍ର ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ?
Answer:
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ଯଜ୍ଞ କରୁଥିବା କଥା ଶୁଣି, ମୁନି ଆଶ୍ରମରେ ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ଜୀବନ ବିତାଉଥ‌ିବା ସୀତା ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲେ ଯେ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦ୍ଵିତୀୟ ପତ୍ନୀ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରି ପତ୍ର ଲେଖିଥିଲେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ପତ୍ନୀ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ କେଉଁ ତପସ୍ୟା ଓ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରିଥିବାରୁ, ସେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ପାଇପାରିଲେ; ସୀତା ସେହି ତପସ୍ୟା ଓ ମନ୍ତ୍ର ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ।

Question ୫ ।
ନିଜର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର କେଉଁ ଅସହାୟତା ବିଷୟରେ ସୀତା ପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଲେଖିଥିଲେ ?
Answer:
ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ରହିଥ‌ିବା ସୀତା, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ନିବେଦନ ପତ୍ର ଜଣାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର ଅସହାୟତା କଥା ଜଣାଇଥିଲେ । ସେ ଲେଖିଥିଲେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବୋଧ । ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟରେ ପିତୃକୋଳ ଆରୋହଣର ଭାଗ୍ୟ ନାହିଁ । ଫଳରେ ସେମାନେ ଜନ୍ମ ସମୟରୁ ପିତୃ ଅନୁରାଗ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୬ ।
କାହିଁକି ସୀତାଙ୍କ ପ୍ରେମକୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ଵପ୍ନ ପରି ମନେକରିବେ ବୋଲି ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଅଭିମାନଭରା ମାନସିକତା ପ୍ରକାଶ କରି ସୀତା ନିବେଦନ ପତ୍ରରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, ପୁତ୍ରଙ୍କଠାରୁ ରାମାୟଣ ଶୁଣିଲା ପରେ, ଯଦି ବୈଦେହୀର କଥା ମନେପଡ଼ିଯାଏ, ତାହାକୁ ନବପ୍ରଣୟିନୀର ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଲପନକୁ ଚାହିଁ ସ୍ଵପ୍ନ ପରି ମନେକରିବ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦ୍ୱିତୀୟ ପତ୍ନୀକୁ ପାଇଲା ପରେ ବୈଦେହୀ କଥାକୁ ସ୍ଵପ୍ନ ପରି ଭୁଲିଯିବ ।

Question ୭।
ତପସ୍ବିନୀ ସୀତାଙ୍କର ସନ୍ଦେହାଚ୍ଛନ୍ନ ଭାବନାର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
ମୁନି ଆଶ୍ରମରେ ଥ‌ିବା ସମୟରେ ତପସ୍ବିନୀ ସୀତା ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଛନ୍ତି, ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ସ୍ଵାମୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରାଉଛନ୍ତି । ଯଜ୍ଞକାର୍ଯ୍ୟରେ ପତ୍ନୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଯେହେତୁ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ଉପସ୍ଥିତ ନାହାଁନ୍ତି, ତେଣୁ ସ୍ଵାମୀ ତାଙ୍କର ଦ୍ବିତୀୟ ପତ୍ନୀ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ତାଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଅଭିମାନରେ ତାହାଙ୍କୁ ଭୁଲିଯିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଓ ନିଜ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ରାମାୟଣ ଗାନର ବିଶେଷତା ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ସୀତାଙ୍କ ଚାରିତ୍ରିକ ମହତ୍ତ୍ଵର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର କେବଳ ପ୍ରକୃତିକବି ନୁହଁନ୍ତି, ସେ ମଧ୍ୟ ମାନବିକ ସ୍ଵରୂପକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ଉପସ୍ଥାପନ କରି ନିଜର କଳାକୁଶଳତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଅତିମାନବୀୟ ଚରିତ୍ରକୁ ସାଧାରଣ କରି ଗଢ଼ି ତୋଳିଛନ୍ତି । ‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାର ମୂଳ ଚରିତ୍ର ହେଉଛନ୍ତି, ସତୀଶିରୋମଣି, ଜନକନନ୍ଦିନୀ, ରାମ ହୃଦୟଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା । ସୀତା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଏକ ଆଦର୍ଶ ନାରୀ ଚରିତ୍ରରୂପେ ପରିଚିତ ହୋଇ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଦରବାରରେ ଆଦର୍ଶ ଭାବକୁ ସୂଚିତ କରାଇଛନ୍ତି । କବି ସୀତାଙ୍କ ଚରିତ୍ରକୁ ଦ୍ବିଧା ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ସେ ସୀତାଙ୍କୁ ସତୀଶିରୋମଣି, ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମର ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲାବେଳେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଜଣେ ସାଧାରଣ ନାରୀ ଭାବରେ, ତାଙ୍କର ମାନସିକ ଖେଦକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାଟିରେ କବି ଚିରନ୍ତନୀ ନାରୀ ହୃଦୟର ମାର୍ମିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସୀତା ଯେତେବେଳେ ଶୁଣିଛନ୍ତି ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ଯଜ୍ଞ ହେଉଛି, ସେତେବେଳେ ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ ବି ସୀତାଙ୍କର ମନ ଚହଲି ଯାଇଛି । ସେ ଭାବିଛନ୍ତି, ସତେ କ’ଣ ରଘୁକୁଳତିଳକ, ତାଙ୍କର ହୃଦୟେଶ୍ଵର ଦ୍ଵିତୀୟା ରମଣୀ ଗ୍ରହଣ କଲେ? ସେହି ନାରୀ କେଉଁଠାରେ କେଉଁ ଘୋର ତପସ୍ୟା କରି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଭଳି ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମଙ୍କୁ ସ୍ଵାମୀ ରୂପେ ଲାଭକଲା ? କିଏ ସେହି ତପସ୍ୟା କଥା ଜାଣିଛି ? କିଏ ତାଙ୍କୁ ବତାଇଦେବ ସେହି ତପସ୍ୟାର ନିୟମ ? ଯେତେ କଠୋର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସେହି ତପସ୍ୟା କରିବେ । ଏହିକଥା ଚିନ୍ତାକରି ସୀତା ଅଯୋଧ୍ୟା ନରେଶଙ୍କ ନିକଟକୁ ବିନୟ ପତ୍ର ଲେଖିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇ ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ, ଦ୍ଵିତୀୟା ପତ୍ନୀ କେଉଁଠାରେ କି ତପସ୍ୟା କଲା, ତାହା ଜଣାଇ ଦେବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଭାବିକ ନାରୀ ମନନେଇ ଅଭିମାନରେ କହିଛନ୍ତି, ‘ପୁତ୍ରଙ୍କଠାରୁ ରାମାୟଣ ଶ୍ରବଣ କଲା ସମୟରେ, ତୁମର ଯଦି ବୈଦେହୀ କଥା ସାମାନ୍ୟ ଭାବେ ମନେପଡ଼େ, ତା’ହେଲେ, ନବପରିଣୀତା ପତ୍ନୀର ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ବଦନକୁ ଚାହିଁ, ସ୍ଵପ୍ନପରି ତାହାକୁ ଭୁଲିଯିବ ।’’

ସୀତା ପତ୍ନୀ ହେଲେ ବି ସେ ଜଣେ ମା’ । ମା’ ହିସାବରେ ଲବକୁଶଙ୍କର ପିତୃକୋଳ ଆରୋହଣର ଭାଗ୍ୟ ନାହିଁ ବୋଲି ସେ ଅନୁଶୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଜନ୍ମ ସମୟରୁ ସେମାନେ ପିତୃ ଅନୁରାଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମା’ ହିସାବରେ ପୁତ୍ରଙ୍କଠାରୁ ରାମାୟଣ ଶ୍ରବଣକରି ସେ ଲୋତକାପ୍ଲତ ହେଲେ, ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାରେ ବିମୋହିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବରେ କବିଙ୍କର ବିଚାରଧାରା ଓ ସତୀସୀତାଙ୍କର ଚାରିତ୍ରିକ ମହତ୍ତ୍ଵ, ମନୋଜ୍ଞ ଓ ଆଦର୍ଶସ୍ଥାନୀୟା ହୋଇଛି ।

Question ୨ ।
‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାରେ ସୀତାଙ୍କ ନାରୀ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାରେ ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ରାମାୟଣର ନାୟିକା ସତୀଶିରୋମଣୀ, ଅଯୋଧ୍ୟା ରାଜବଧୂ ସୀତାଙ୍କୁ ଜଣେ ସାଧାରଣ ଓ ସ୍ଵାଭାବିକ ନାରୀ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ନିଜର ଦିବ୍ୟପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୀତା ଅଯୋନୀସମ୍ଭୂତା ଦେବୀ । ସେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷୋତ୍ତମଙ୍କର ଅଙ୍କଲକ୍ଷ୍ମୀ । ତଥାପି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ସେ ଜାୟା, ଜନନୀ, ପ୍ରଣୟିନୀ ଓ ଚିରନ୍ତନୀ ନାରୀ ଭାବରେ ଅଭିମାନିନୀ । ମହାକବି କାଳିଦାସଙ୍କ ସୀତା ପରି ସେ କେବଳ ତପସ୍ବିନୀ ନୁହେଁ, ବରଂ ପତିହିତସାଧନୀ କଲ୍ୟାଣମୟୀ । ପତି ପରିତ୍ୟକ୍ତା ହେଲେବି ସେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ କୌଣସି ସମୟରେ ଭୁଲ୍ ବୁଝିନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡକୁ ସେ ନିଜର ଭାଗ୍ୟଦୋଷ ବୋଲି ମନେକରିଛନ୍ତି । ଏତେ ଅସାଧାରଣତା ଥିଲେ ବି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାରେ କବି ସୀତାଙ୍କୁ ଜଣେ ଅଭିମାନୀ ନାରୀଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

ସନ୍ତାନଦ୍ଵୟ କ୍ରମଶଃ ମାତା ସୀତାଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ ସୀତା ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ମନରେ ସାଜିଛନ୍ତି ତପସ୍ବିନୀ । ସ୍ଵାମୀ ଚରଣରେ ସେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇ ତପସ୍ୟାବ୍ରତ ଅବଲମ୍ବନ କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଦିନ ବାଲ୍ମୀକି ସୀତାଙ୍କୁ ସମ୍ବାଦ ଦେଲେ ଯେ ଲବକୁଶ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ଦେଖିବାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି, ସେହିଦିନ ସୀତାଙ୍କ ମନଗହନରେ ଚିରନ୍ତନୀ ନାରୀ ମୂର୍ତ୍ତିଟିଏ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଉଠିଛି । ତାଙ୍କ ମନରେ ଦେଖାଦେଇଛି ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ । ସେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପ୍ରତି ସ୍ମୃତିକୁ । ସୀତା କୌଣସି ସମୟରେ ଈର୍ଷା ପ୍ରକାଶ କରିନାହାଁନ୍ତି ସେହି ରମଣୀ ପ୍ରତି । ବରଂ ଭାବିଛନ୍ତି ସେହି ଦ୍ଵିତୀୟା ପତ୍ନୀ, ଯେ କି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବାମଭାଗରେ ଉପବେଶନ କରି ସୁଖସୌଭାଗ୍ୟ ଲାଭ କରୁଛନ୍ତି, ସେ କେଉଁଭଳି ବ୍ରତ ଆଚରଣ କରିଛନ୍ତି । ସେ କେଉଁ ତପସ୍ୟା କରିଥିବାରୁ ଓ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜପିଥିବାରୁ ଏଭଳି ସୁଖ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ସେହିଭଳି ବ୍ରତ
ଆଚରଣ ପାଇଁ ସୀତା ମନ ବଳାଇଛନ୍ତି ।

ଏତେ ଅସାଧାରଣତା ଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା, ପାର୍ଥିବ ଚେତନାର ମୂର୍ତ୍ତିମତୀ ତାଙ୍କର ସ୍ଵାମୀ କୋଳ ଅନ୍ୟ ଏକ ନାରୀ ଅଳଂକୃତ କରିଛି ଜାଣି ସେ ବିବ୍ରତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ସେହି ନାରୀର ତପସ୍ୟା ସାଧନ କରି ନିଶ୍ଚୟ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅଙ୍କଲକ୍ଷ୍ମୀ ହୋଇପାରିବେ । ତେଣୁ ବିନୟ ପତ୍ର ଲେଖିବା ଅବକାଶରେ, ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଠାରୁ ତପସ୍ୟାର ମୂଳସୂତ୍ର ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ସେ ପତ୍ରରେ ଲେଖିଛନ୍ତି –
‘‘ତାପସଙ୍କୁ କିଛି ତୁମ୍ଭ ନଥାଏ ଅଦେୟ,
ମୁହିଁ ତପସ୍ବିନୀ ମୋତେ ନ କରିବ ହେୟ ।’’

Question ୩ ।
‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ଲେଖ ।
Answer:
‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାର କବି ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର । ଉକ୍ତ କବିତାଟି ଏଦିଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠକୃତି ‘ତପସ୍ବିନୀ’ କାବ୍ୟର ଏକାଦଶ ସର୍ଗର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ ସତୀସୀତା ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ରହିଥିଲା ବେଳେ, ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କଥା ଶୁଣିଲାପରେ, ତାଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି କବି ତାହାକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏସ୍‌ରେ ସୀତାଙ୍କର ଆଦର୍ଶ ଅପେକ୍ଷା ନାରୀତ୍ଵ ଅଧିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି ।

ରଘୁବୀର ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଲୋକାପବାଦ ପାଇଁ ସୀତାଙ୍କୁ ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୀତା ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ତପସ୍ବିନୀ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି । ସେହି ଖବର ଶୁଣିଲା ପରେ, ସୀତାଙ୍କ ମନରେ ଆସିଛି ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ । ଚିରନ୍ତନୀ ନାରୀଭାବ ତାଙ୍କଠାରେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଉଠିଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ନିକଟକୁ ଏକ ବିନୟ ପତ୍ର ଲେଖିଛନ୍ତି ।

ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଶରଣ-ବତ୍ସଳ-ଧ୍ଵଜ, ରିପୁ-ଧ୍ଵଜାଙ୍କୁଶ, ଦୁଃଖ-ଗିରି-ବଜ୍ର ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧନ କରି ନିଜର ପ୍ରଣତି ଜଣାଇଛନ୍ତି । ସୀତା ଭାବିଛନ୍ତି ମହାରାଜ ଯଜ୍ଞ କରୁଥିବା ସମୟରେ, ତାଙ୍କ ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ନବବଧୂ ଉପବେଶନ କରିଥବ । ସେହି ବଧୂକୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ସଦ୍‌ଗୁଣ ବଢ଼ିଯାଇଥବ । ସେ ଜାଣନ୍ତି ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ତାପସଙ୍କ ପ୍ରତି କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଦେୟ ନଥାଏ । ଯେହେତୁ ସେ ‘ ଜଣେ ତପସ୍ବିନୀ, ସେଥ୍ପାଇଁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କର ସବୁ ଆଶା ପୂରଣ କରିବେ । ତାଙ୍କର କୌଣସି ପ୍ରକାର ଅନୁରୋଧକୁ ସେ ଉପେକ୍ଷା କରିବେ ନାହିଁ । ସେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ ଦ୍ଵିତୀୟା ପତ୍ନୀ ସେ ଗ୍ରହଣ କଲେ; ସେହି ପତ୍ନୀ କେଉଁଠାରେ, କେତେକାଳ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରିଥିଲା – ସେହି କଥା ତାଙ୍କୁ କେବଳ ଜଣାଇ ଦେବାପାଇଁ । ତାଙ୍କର ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଧନରତ୍ନର ପ୍ରୟୋଜନ ନାହିଁ ।

ଦ୍ଵିତୀୟ ଅନୁରୋଧ କରି ସୀତା ପତ୍ରରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, ବୀଣାତନ୍ତ୍ରୀ ସହକାରେ ରାମାୟଣ ଗାନକରି ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ କେବଳ ଜନନୀର ହୃଦୟ କନ୍ଦାଇ ଜାଣନ୍ତି । ସେ କୁମରଯୁଗଳ ଯାଉଛନ୍ତି ଯଜ୍ଞ ଦେଖିବାପାଇଁ । ସେମାନେ ଗାନ କରିବେ ରାମାୟଣ । ତାହା ଶୁଣି ଯଦି ବୈଦେହୀର ସ୍ମୃତି ତାଙ୍କର ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ, ତେବେ ନବପ୍ରଣୟିନୀର ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଲପନକୁ ଚାହିଁ ଅତୀତ ପ୍ରଣୟକୁ ଭୁଲିଯିବାପାଇଁ ସେ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ଲୋତକାପ୍ଲତ ଭାବରେ ଏହି ପତ୍ର ଲେଖୁଥିଲାବେଳେ ଲବକୁଶ ଜନନୀଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲେ। ତେଣୁ ଅଧ‌ିକ କିଛି ଲେଖିବାର ଅବସର ସୀତାଙ୍କୁ ମିଳିପାରି ନ ଥିଲା ।

କବିତାଟିରେ କବିଙ୍କର ଅପୂର୍ବ କଳାଚାତୁରୀ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି।

Question ୪।
ପ୍ରତିହିତସାଧ୍ଵ ତପସ୍ୟାରେ ବ୍ରତୀ ତପସ୍ବିନୀଙ୍କ ଚରିତ୍ରର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାର କବି ସ୍ଵଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର । ଉକ୍ତ କବିତାଟି କବିଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟକୃତି ‘ତପସ୍ବିନୀ’ କାବ୍ୟର ଏକାଦଶ ସର୍ଗର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ ସୀତାଶିରୋମଣି ଅଯୋଧ୍ୟା ରାଜବଧୂ ସୀତା ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ରହିଥିଲାବେଳେ, ସଦାସର୍ବଦା ପତିଦେବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ସ୍ଵାମୀ ଯେ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଭଲଭାବରେ ସେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ସେ ଯେତେବେଳେ ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କଠାରୁ ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଛନ୍ତି, ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ମନରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ । ରାମଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଓ ଏକାପତ୍ନୀବ୍ରତ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଜାଣିଥିଲେ ବି ତାଙ୍କ ମନରେ ଆସିଛି ସନ୍ଦେହ । ଏହି ଅବସରରେ ସେ ସ୍ଵାମୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ନିକଟକୁ ଲେଖିଛନ୍ତି, ଅଭିମାନଭରା ବିନୟ ପତ୍ର ।

ସ୍ଵାମୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯେହେତୁ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି, ସେ ନିଶ୍ଚୟ ଦ୍ବିତୀୟ ପତ୍ନୀ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଭାବନା ଆସିଲା ପରେ ସୀତାଙ୍କ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ । ଚିରନ୍ତନୀ ନାରୀଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଉଠିଛି । ସେ ଭାବିଛନ୍ତି, ସତେ କ’ଣ ରଘୁପତି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦ୍ଵିତୀୟା ରମଣୀ ଗ୍ରହଣ କଲେ ? ସେହି ଭାଗ୍ୟବତୀ ନାରୀ କେଉଁଠାରେ କେଉଁ ଘୋର ତପସ୍ୟା କରି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ସ୍ଵାମୀରୂପେ ପାଇଛି । କିଏ ତାଙ୍କୁ ବତାଇଦେବ ସେହି ତପସ୍ୟାର ନିୟମ । ସେହି ତପସ୍ୟା ଯେତେ କଠୋର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସେହି ତପସ୍ୟା କରିବେ । ଏହିକଥା ଚିନ୍ତାକରି ସେ ବିନୟପତ୍ର ଲେଖିଛନ୍ତି ।

ଏଥ‌ିରେ ସୀତା ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ମୋକ୍ଷ ପାଇଁ ଆଶା ରଖି ନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ସ୍ଵାମୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କିପରି ପାଇବେ, ସେହିଭଳି ତପସ୍ୟା କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ସେ ପୁଣି ଭାବିଛନ୍ତି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସଦାସର୍ବଦା ତାପସଙ୍କ ଅଶାନ୍ତିନାଶକ । ତାପସଙ୍କୁ ତାଙ୍କର କିଛି ଅଦେୟ ନଥାଏ । ସୀତା ନିଜେ ତପସ୍ବିନୀ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ନିଷ୍କରୁଣ ହେବେନାହିଁ । ଆଜି ଯିଏ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅଙ୍କଲକ୍ଷ୍ମୀ ହୋଇଛି, ସେ ପୂର୍ବେ ଯେଉଁ ତପସ୍ୟା କରିଥିଲା, ସେହି ତପସ୍ୟାର ନିୟମ କ’ଣ, କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ସେ ଜପ କରୁଥିଲା – ଏ ସମସ୍ତ କଳାକୁ ଜଣାଇଦେବାପାଇଁ ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ପତ୍ରରେ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ଆଉ କିଛି ମାଗିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ ।

ସୀତାଙ୍କର କଠୋର ପାତିବ୍ରତ୍ୟ ଓ ନାରୀସୁଲଭ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୫।
‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାରୁ ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ନିର୍ମଳ କବିତ୍ଵର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
କବିତା ସେତିକିବେଳେ ସଫଳ ହୁଏ, ଯେତେବେଳେ କବିର ଭାବ ଓ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ରସିକ ପାଠକକୁ ବିମୋହିତ କରେ । ପାଠକ ରସାସ୍ଵାଦନ କରିବାର ଅବସର ନିଏ । ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଓ ଆଳଙ୍କାରିକତା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ବର୍ଣ୍ଣନାବୈଚିତ୍ର ଓ କବିତ୍ଵର ଦିଗପ୍ରତି ଯଥେଷ୍ଟ ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । କାରଣ ସାଧାରଣ ଭାବେ କଥା କହିଦେଲେ, ସହଜ ସରଳଭାବରେ ମନର ଭାବକୁ ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହା କବିତା ହୁଏ ନାହିଁ । ଏଥରେ କବିର ଆବେଦନ, ସ୍ବତଃସ୍ଫୁର୍ଭତା କଳାତ୍ମକଭାବେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥାଏ । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ବଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ‘ତପସ୍ବିନୀର ପତ୍ର’ କବିତାଟିକୁ ବିବାରୁ

କବିତାର କଥାବସ୍ତୁ ପୁରାଣପ୍ରସିଦ୍ଧ କଥାବସ୍ତୁ । ଏହା ରାମାୟଣର ଉତ୍ତରକାଣ୍ଡର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟ । ଏଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ କହିଲେ, ପତି ବିରହବିଧୂରା, ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ଜୀବନ ବିତାଉଥ‌ିବା ସତୀ ସାୟୀ ସୀତା, ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ଖବର ଶୁଣିବା ପରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ମାନସିକ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ଓ ହୃଦୟାବେଗକୁ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେଥୁରେ ଅସାଧାରଣ ଦେବୀତ୍ଵ ଅପେକ୍ଷା ନାରୀତ୍ଵର ଭାବ ଅଧ‌ିକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟାର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି । ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସୀତା ଏ ଖବର ପାଇଲାପରେ ତାଙ୍କ ସେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ‘ଶରଣ-ବତ୍ସଳ ଧ୍ଵଜ’, ରିପୁ-ଗଜାଙ୍କୁଶ’, ‘ଦୁଃଖ-ଗିରି-ବ୍ରଜ’, ‘ରାଜା ରାଜେଶ୍ୱର’ ଆଦି ନାମରେ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଉକ୍ତିରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ମହିମାକୁ କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

ସେହିପରି ପଦ ସଂଯୋଜନାରେ ମଧ୍ୟ କବି ନିଜ ପ୍ରତିଭାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଯେପରି ‘କାତରେ କାନ୍ତାରେ ଥାଇ କରେ ନିବେଦନ’, ‘କରିବାକୁ ମଧୁଆଶା-ତିମିର-ଭେଦନ’, ‘ନବ-ବାମା ହେଉଥୁବ ବାମାଙ୍କ ବୀକ୍ଷିତ’, ‘ମୁଗ୍ଧ-ବଧୂ ମୁଗ୍ଧ ହେବ ବୋଲି ଶତଗୁଣ’ ଆଦି ପଦରୁ କବିଙ୍କର କବିତ୍ଵ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି ।
ସୀତାଙ୍କର ଅଭିମାନକୁ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଲେଖିଛନ୍ତି –
‘‘ଧୀରବର, ସେ କଥାକୁ ଘେନି ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୁତି,
ଆଣିବ ଯଦ୍ୟପି ଦୀନା ବୈଦେହୀର ସ୍ମୃତି।
ବୈଦେହୀର ପ୍ରଣୟକୁ ମଣିବ ସ୍ଵପ୍‌ନ
ଚାହିଁ ନବ-ପ୍ରଣୟିନୀ-ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ-ଲପନ ।’’

ଏହିଭଳି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିରୁ କବିଙ୍କର ନିର୍ମଳ କବିତ୍ଵର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ ।

Additional Multiple Choice Questions (Mcqs) With Answers

Question ୧।
‘ଦାନ ବାରିସ୍’ ବୋଲି ସୀତା କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
(i) ରାମଚନ୍ଦ୍ର
(ii) ବାଲ୍ମୀକି
(iii) ତପସ୍ବୀ
(iv) ଲବକୁଶ
Answer:
(i) ରାମଚନ୍ଦ୍ର

Question ୨।
ତରୁଲତାଗଣ କ’ଣ ଶୁଣି ଅଥୟ ହୁଅନ୍ତି ?
(i) ସୀତାଙ୍କ କ୍ରନ୍ଦନ
(ii) ଲବ-କୁଶଙ୍କ ରାମାୟଣ ଗାନ
(iii) ଋଷିମାନଙ୍କର ଓଁକାର ଧ୍ଵନି
(iv) ଋଷିକୁମାରମାନଙ୍କର ବେଦ ଧ୍ଵନି
Answer:
(ii) ଲବ-କୁଶଙ୍କ ରାମାୟଣ ଗାନ

Question ୩ ।
କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର କେଉଁ କବି ଭାବରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟରେ ପରିଚିତ ?
(i) ସ୍ଵଭାବକବି
(ii) କବିବର
(iii) କବିମଞ୍ଜୁଳ
(iv) ପଲ୍ଲୀକବି
Answer:
(i) ସ୍ଵଭାବକବି

Question ୪।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ କାବ୍ୟ ସ୍ବଭାବକବିଙ୍କ ରଚନା ନୁହେଁ ?
(i) ଇନ୍ଦୁମତୀ
(ii) ପ୍ରଣୟବଲ୍ଲରୀ
(iii) ଉଷା
(iv) ତପସ୍ବିନୀ
Answer:
(iii) ଉଷା

Question ୫।
ଅଯୋଧ୍ୟାର ଜନମଣ୍ଡଳୀ ଭକ୍ତି ସହକାରେ କାହାକୁ ଦେଖୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ସୀତା
(ii) ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସୀତା
(iii) ଦ୍ଵିତୀୟା ପତ୍ନୀ
(iv) ଉର୍ମିଳା
Answer:
(iii) ଦ୍ଵିତୀୟା ପତ୍ନୀ

Question ୬ ।
ପ୍ରଭୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର କବିତାରେ କେଉଁ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ନୁହଁନ୍ତି ?
(i) ଦାନବାରିସ୍
(ii) ତାପସ ଅଶାନ୍ତିନାଶଙ୍କ
(iii) ଦନୁଜ ଦର୍ପହାରୀ
(iv) ଧୀରବର
Answer:
(iii) ଦନୁଜ ଦର୍ପହାରୀ

Question ୭ ।
ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବୋଧ ବୋଲି ସୀତା କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ରାମଚନ୍ଦ୍ର
(ii) ଲକ୍ଷ୍ମଣ
(iii) ଲବକୁଶ
(iv) ବାଲ୍ମୀକି
Answer:
(iii) ଲବକୁଶ

Question ୮ ।
ସୀତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର କେଉଁ ଭାଗ୍ୟ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ଅଯୋଧ୍ୟାର ସିଂହାସନପ୍ରାପ୍ତି
(ii) ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
(iii) ପିତୃକୋଳ ଆହୋରଣ
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(iii) ପିତୃକୋଳ ଆହୋରଣ

Question ୯ ।
ଲବକୁଶ କାହା ସହିତ ଅଯୋଧ୍ୟା ଯାତ୍ରା କରୁଥିଲେ ?
(i) ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକି
(ii) ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର
(iii) ବଶିଷ୍ଠ
(iv) ସୁମନ୍ତ
Answer:
(i) ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକି

Question ୧୦ ।
ସୀତାଙ୍କର ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟଙ୍କ ମନ କ’ଣ ପାଇଁ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ଦର୍ଶନ
(ii) ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପଦପଙ୍କଜ ଦର୍ଶନ
(iii) ଯଜ୍ଞର ଦାନ ଗ୍ରହଣ
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(ii) ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପଦପଙ୍କଜ ଦର୍ଶନ

Question ୧୧ ।
ସୀତାଙ୍କ ଲିଖ୍ ପତ୍ର କେଉଁଥରେ ଧୌତ ହେଉଥିଲା ?
(i) ଝରଣାର ଜଳ
(ii) ତମସାର ଜଳ
(iii) ନୟନର ଜଳ
(iv) ହୃଦୟର ଜଳ
Answer:
(iii) ନୟନର ଜଳ

Question ୧୨ ।
ଲବକୁଶ କେଉଁ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ସହାୟତାରେ ରାମାୟଣ ଗାନ କରୁଥିଲେ ?
(i) ତାନପୁରା
(ii) ବୀଣା
(iii) ସନ୍ତୁର
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ବୀଣା

Question ୧୩ ।
‘‘କିଏ ନ କାନ୍ଦିବ ବହି ମାନବ ହୃଦୟ’’ – ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ସୀତାଙ୍କର ପୂର୍ବକଥା ସ୍ମରଣ
(ii) ଲବକୁଶଙ୍କର ରାମାୟଣ ଗାନ
(iii) ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କର ରାମାୟଣ ରଚନା
(iv) ସୀତାଙ୍କର ନିର୍ବାସନ
Answer:
(ii) ଲବକୁଶଙ୍କର ରାମାୟଣ ଗାନ

Question ୧୪ ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ମହାଯଜ୍ଞରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବାମାଙ୍କ କିଏ ବୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
(i) ନବ ବଧୂ
(ii) ନବ ପନ୍ନୀ
(iii) ନବ ବାମା
(iv) ନବ ଜାୟା
Answer:
(iii) ନବ ବାମା

Question ୧୫ ।
ଗତ ଦୁଃଖର କାହାଣୀ କିଏ ଶୁଣାଇବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ବାଲ୍ମୀକି
(ii) ସୀତା
(iii) ଶିଶୁଦ୍ଵୟ
(iv) ଆଶ୍ରମବାସୀ
Answer:
(iii) ଶିଶୁଦ୍ଵୟ

Question ୧୬ ।
ଦୁଃଖ୍ନୀର ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ଜନ୍ମକାଳରୁ କ’ଣ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ?
(i) ମାତୃସ୍ନେହ
(ii) ରାଜ୍ୟଭୋଗ
(iii) ଭ୍ରାତୃସ୍ନେହ
(iv) ପିତୃ ଅନୁରାଗ
Answer:
(iv) ପିତୃ ଅନୁରାଗ

Question ୧୭ ।
ବୈଦେହୀର ପ୍ରଣୟକୁ କ’ଣ ମଣିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ସୁପନ
(ii) କୁହେଳି
(iii) ମରୀଚିକା
(iv) ସ୍ମୃତି
Answer:
(iv) ସ୍ମୃତି

Question ୧୮ ।
ନୟନର ଜଳେ କ’ଣ ଧୌତ ହେଉଥାଏ ?
(i) ପତ୍ର
(ii) ଗଣ୍ଡଦେଶ
(iii) ଆଖ୍
(iv) ବସନ
Answer:
(i) ପତ୍ର

Question ୧୯ ।
କିଏ ମୁଗ୍ଧ ହେବ ବୋଲି ସୀତା ଭାବିଛନ୍ତି ?
(i) ନବବଧୂ
(ii) ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ
(iii) ବାଲ୍ମୀକି
(iv) ଲବକୁଶ
Answer:
(i) ନବବଧୂ

Question ୨୦ ।
ନବବାମା କେଉଁଠି ଶୋଭିତ ହେଉଥ‌ିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ସମ୍ମୁଖରେ
(ii) ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣସିଂହାସନେ
(iii) ଦକ୍ଷିଣାଙ୍କ
(iv) ବାମାଙ୍କ
Answer:
(iv) ବାମାଙ୍କ

(କ) କବି ପରିଚିତି :

‘‘ଭିକ୍ଷୁକ ସଙ୍ଗତେ ନୃପ ମୁକୁଟ ମଣ୍ଡିତ,
କାଳବଳେ ହେବେ ସର୍ବେ ଭବୁ ଅନ୍ତର୍ହିତ ।
କିନ୍ତୁ ତୁମ୍ଭେ ଦୀନ କବି ରହିବ ଜୀବିତ
ଯେତେଦିନ ଭବେ ଖୁବ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ।’’
‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’ କାବ୍ୟପ୍ରଣେତା ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କୁ କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଏହିଭଳି ଭାବରେ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲେ । ସୁନ୍ଦର ଓ ପବିତ୍ର କାବ୍ୟ କବିତାର ପ୍ରଣେତା ରୂପେ ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ୟଧାରାରେ ଗଙ୍ଗାଧର ଚିରସ୍ମରଣୀୟ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ-ନିପୀଡ଼ିତ ଜୀବନରେ ଜାତୀୟ ସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ସେ ଯେଉଁ ଐତିହାସିକ ସାଧନ କରିଥିଲେ ତାହା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ସେ ୧୮୬୨ ମସିହା ଶ୍ରାବଣ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀରେ ସମ୍ବଲପୁରର ବରପାଲୀରେ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତିରୋହିତ ହୋଇଥିଲେ ୧୯୨୪ ମସିହା ଚୈତ୍ର ଅମାବାସ୍ୟାରେ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ନିଷ୍ଠୁର ଆଘାତରେ ମାତ୍ର ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିବା ଗଙ୍ଗାଧର, ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଦେଶୀୟ ପାଠଶାଳା ସାର୍ଟିଫିକେଟ ପାଇଥିଲେ ।

ଅଭାବ ଓ ଅନଟନ ଭିତରେ ତାଙ୍କର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭକରିବାର ସ୍ଵପ୍ନବିଡ଼ମ୍ବିତ ହୋଇଥିଲା ସତ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣର ପିପାସା ତାଙ୍କର ଚିରଦିନ ଅନାହତ ରହିଥିଲା । ତେଣୁ ସ୍ଵକୀୟ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ସେ ପଢ଼ିଥିଲେ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ, ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି । କବି ଜୀବନର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପ୍ରାଚୀନ ରୀତିରେ ସେ ଲେଖୁଥିଲେ ‘ରସ ରତ୍ନାକର’ କାବ୍ୟ । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ନୂତନ ଯୁଗର ଆଶା ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସଫଳ କରି ସେ ନିଜର ସୃଷ୍ଟି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ୟଧାରାର ଏକ ଯଶସ୍ବୀ କବିରୂପେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ହେଲେ । ତାଙ୍କ ଅମରଲେଖନୀରୁ ଆମେ ପାଇପାରିଲୁ ‘ଅହଲ୍ୟାସ୍ତବ’, ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’, ‘ଉତ୍କଳ ଲକ୍ଷ୍ମୀ’, ‘ଅଯୋଧ୍ୟା ଦୃଶ୍ୟ’, ‘କୀଚକ ବଧ’, ‘ପ୍ରଣୟ ବଲ୍ଲରୀ’, ‘ତପସ୍ବିନୀ’, ‘ପଦ୍ମିନୀ’, ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’, ‘କବିତା କଲ୍ଲୋଳ’ ପ୍ରଭୃତି ଉଚ୍ଚମାନର ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ।

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଗଙ୍ଗାଧର ସୁନୀତି ଓ ସୁରୁଚିର କବି । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଆଶା, ଆନନ୍ଦ ଓ ଆଲୋକର ରବି। ନବଯୁଗରେ ସେ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ମାଧ୍ୟମରେ ଆମ ଜାତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମହିମାଗାନ କରି ଯାଇଛନ୍ତି । ଜାତୀୟ ଜୀବନକୁ ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି ଦିଗଦର୍ଶନ । ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ଅନୁରାଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ସେ ହୋଇଛନ୍ତି ସତତ ପ୍ରୟାସୀ । ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି –
‘‘ମାତୃଭମି ମାତୃଭାଷାର ମମତା
ଯା ହୃଦେ ଜନମି ନାହିଁ,
ତାକୁ ଯେବେ ଜ୍ଞାନି ଗଣରେ ଗଣିବା
ଅଜ୍ଞାନ ରହିବେ କାହିଁ ’’
ତାଙ୍କ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିରେ ପୁଣି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଅମୃତମୟ, ମଧୁମୟ –
‘‘ବିଶ୍ବ ଦେଖ ମଧୁମୟରେ ଜୀବନ
ବିଶ୍ବ ଦେଖ ମଧୁମୟ,
ମଧୁର ଝରଣ କରିବ ହରଣ
ତୋ’ ପାପ ମରଣ ଭୟରେ ଜୀବନ ।’’
ଚିନ୍ତା-ବାକ୍ୟ-କର୍ମ ସବୁଥ୍ରେ ତାଙ୍କର ଫୁଟି ଉଠିଥିଲା ପବିତ୍ରତା । ଆପଣା ଜୀବନକୁ ମଧୁମୟ ସ୍ପର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ସେ ହୋଇଉଠିଥିଲେ ବ୍ୟାକୁଳ, ସତେଯେପରି ସେ ଆକାଶର ପବିତ୍ର ଅମୃତଧାରା । ଯାବତୀୟ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିବେଶରେ ଗତି କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଦିବଧାରା ଶୁଖୁଯିବ ନାହିଁ । ବର୍ଷା ନ ହେଲେ ଶିଶିର ତ ହେବ । ସାଗରରୁ ଉଠି ପୁଣି ସେଇ ସାଗରରେ ମିଶିବ । ସୃଷ୍ଟି ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏହି ଅବିସମ୍ବାଦିତ ସତ୍ୟକୁ କବି ସ୍ୱୀୟ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାରେ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ଯାଇ ଲେଖୁଛନ୍ତି –
‘‘ମୁଁ ତ ଅମୃତ ସାଗର ବିନ୍ଦୁ,
ନଭେ ଉଠିଥୁଲି ତେଜି ସିନ୍ଧୁ,
ଖସି ମିଶିଛି ଅମୃତ ଧାରେ,
ଗତି କରୁଛି ସେ ଅକୃପାରେ ।
ପଥେ ଶୁଖୁଲେ ପାପ ତାପରେ,
ଅମୃତ ପୟ ଅମୃତମୟ,
ସହିତ ମିଶିବି ସାଗରରେ ।’’
ଧୂଳିମଳିନ ଧରଣୀର କୌଣସି ମଳିନତା ତାଙ୍କୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରି ନଥିଲା । ଆପଣାର ଜୀବନରେ ସେ ମାଧୁର୍ଯ୍ୟର ସ୍ପର୍ଶ ଲାଭ କରିଥିଲେ, ମଧୁମୟର ସନ୍ଧାନ
ପାଇଥିଲେ । ବନବଲ୍ଲରୀର ସ୍ନିଗ୍ଧ ସୁନ୍ଦର କମୁକୁଞ୍ଜ ତଳେ ସେ ସନ୍ଧାନ କରିଥିଲେ ଆପଣାର ଦିବ୍ୟ କବିତାକୁ । ପ୍ରକୃତିର ଚାରୁ ଆଲେଖ୍ୟ ତାଙ୍କ ଆଜ୍‌ରେ ଭରି ଦେଇଥିଲା କଳ୍ପଲୋକର ଅପରୂପ ଆନନ୍ଦ । ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ସେ ଦେଖୁଥୁଲେ ମଣିଷର ଜୀବନକୁ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତଃସତ୍ତାକୁ; ପାରମ୍ପରିକ ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ । ତେଣୁ ଦେଲେ ସେ ନୂତନ ବିଭୂତି । ପ୍ରକୃତି ମୂକ-ନିପ୍ରାଣତା ଓ ନିର୍ବେଦତା ତ୍ୟାଗକରି ତାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥିଲା ମଣିଷର ଅତି ଆତ୍ମୀୟ ବନ୍ଧୁଟିଏ ପରି । ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କ ଏଇ ଅପୂର୍ବ କବିତ୍ଵ, ସମକାଳୀନ ବହୁ ସାହିତ୍ୟିକ ମହଲରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆତ୍ମୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଆବେଗପ୍ରବଣ କବି ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ଥରେ ହେଲେ ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କୁ ଜୀବନରେ ଦେଖିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କବିତାର ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବାରୁ ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ରହିଛି ବୋଲି ଦୁଃଖପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି –
‘‘ଲୋଡ଼େ ନାହିଁ ଦେଖିବାକୁ ମୁଁ ତୁମ୍ଭ ମୂରତି,
ଦେଖି କାଳେ ତୁଟିଯିବ ମାୟା ତବ ପ୍ରତି।
ପଢ଼ିଅଛି ଇନ୍ଦୁମତୀ କାବ୍ୟ କେତେଥର,
ସେହିଠାରେ ପରିଚୟ ତୁମ୍ଭର ମୋହର ।
ଲାବଣ୍ୟ କାସାର ହଂସ ପୁରୁଷ ଅଦ୍ଭୁତ,
କାଳିଦାସ – ଭାରତୀୟ ବାଣୀ ବରସୁତ ।
ଯୋଗ୍ୟ ଅନ୍ତେବାସୀ ତୁମ୍ଭେ ଅଟ ତାହାଙ୍କର,
ବଳିହାର ଗୁରୁପ୍ରତି ସମ୍ଭାର ଅର୍ଘ୍ୟର ।
ପବିତ୍ର ପ୍ରଣୟ ଏ ମୋ’ ସରତୀ ନନ୍ଦନ,
ମହାର୍ଘ ଭାବିଣ ପ୍ରିୟ କର ହେ ଗ୍ରହଣ ।
X X X X
ଜନ୍ମିଥା’ନ୍ତ ଯେବେ ସଭ୍ୟ ଉନ୍ନତି ଦେଶରେ,
ବାଜୁଥା’ନ୍ତା ନାମ ତବ ଦିଗ ଦିଗନ୍ତରେ ।
ହୃଦ ମଧ୍ୟ ରଖିଥା’ନ୍ତେ ତବ ଦୀନ ଛବି ।’
ପୂଜ୍ୟପୂଜାର ବ୍ୟତିକ୍ରମର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଏ ଦେଶରେ ଅନେକ । କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ରୁଗ୍ଣ, ଭିକ୍ଷାଶୀ, ଦରିଦ୍ର ହୋଇ ଜୀବନ ବିତାଇଛନ୍ତି । ଉପେନ୍ଦ୍ର ରାଜପୁତ୍ର ହୋଇ ହୋଇଛନ୍ତି ଦାଣ୍ଡର ଭିକାରୀ । କବି ଯଦୁମଣି ମୁଠାଏ ଖାଇବାକୁ ନପାଇ ନଅଙ୍କରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଛନ୍ତି । ବନମାଳୀ, ସାଲବେଗ, ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କ କଥା ପଚାରେ କିଏ ? ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭାଧାରୀ ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କର ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ଠିକ୍ ସେଇଆ ହୋଇଛି । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ କେବେ ଛାଡ଼ିନାହିଁ । ତଥାପି ସେ ଭାଙ୍ଗିପଡ଼ି ନାହାଁନ୍ତି । ଦେଶ, ଜାତି, ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ ପାଇଁ ଯେତିକି ପାରିଛନ୍ତି ସେତିକି ଉଦ୍ୟମ କରିଛନ୍ତି । ମାତୃଭାଷା ଓ ମାତୃଭୂମିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇ ଉଠିଛନ୍ତି, ଆଉ ରଚନା କରିଛନ୍ତି କାବ୍ୟକବିତାର ସୁମଞ୍ଜୁଳ ମନୋରମ ସୌଧ ।

‘ତପସ୍ବିନୀ’ କବିଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରଚନା । କାତ୍ୟିକ ରସସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ବର୍ଣ୍ଣନାର ପ୍ରୌଢ଼ତା ଏଥ‌ିରେ ସର୍ବବାଦୀସମ୍ମତ । ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଟି କାବ୍ୟଗ୍ରନ୍ଥ ସର୍ବଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ପ୍ରତିନିଧ୍ । ଏଥ‌ିପାଇଁ କେତେକ ଗଙ୍ଗାଧରଙ୍କୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ ରାଧାନାଥ କାବ୍ୟଚେତନାର ମୌନ ପ୍ରତିବାଦୀ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥା’ନ୍ତି। ଭାରତୀୟ ଚିନ୍ତା ଓ ଚେତନା, ବିଧ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ପରମ୍ପରା ମୁଦ୍ରାରେ ପ୍ରତିଟି କାବ୍ୟର ଗତି ଗମ୍ଭୀର । କବି ଗଙ୍ଗାଧର ଜୀବନରେ ସକଳ ଅଭାବ ଅବସାଦ ସତ୍ତ୍ବେ ଏତିକିମାତ୍ର ପ୍ରତିଭା ଚିରପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇ ରହିବ ।

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ଏକାଦଶ ସର୍ଗର ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ କବି ତପସ୍ବିନୀ ରାମହୃଦୟ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ସତୀ ସୀତାଙ୍କର ମାନସିକ ଆଲୋଡ଼ନକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସୀତାଙ୍କ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ନାରୀ ହୃଦୟର ମାର୍ମିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ପତିବ୍ରତା ନାରୀର ମହନୀୟତା କବି ଦେଖାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।

କୌଣସି ଏକ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ, ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକି ‘ଲବକୁଶ’ଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ନେଇ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି । ଲବକୁଶଙ୍କର କିପରି ପିତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସହିତ ମିଳନ ହେବ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଚାର କରୁଥା’ନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ, ଜନୈକ ରାଜଦୂତ ଆସି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପତ୍ର ଦେଇଛି ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କୁ । ସେହି ପତ୍ର ପାଠକରି ମହର୍ଷି ଜାଣିଛନ୍ତି, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ସେହି ଶୁଭକାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗ ଦେବାପାଇଁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଅବକାଶରେ ମହର୍ଷି, ଲବ-କୁଶଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଯଜ୍ଞସ୍ଥଳକୁ ଯିବାପାଇଁ ମନସ୍ଥ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଯଜ୍ଞସ୍ଥଳରେ ଲବ-କୁଶ ରାମାୟଣ ଗାନ କରି ସମସ୍ତଙ୍କ ମନକୁ ମୋହିତ କରିବେ ଏବଂ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ନିଜର ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟଙ୍କର ପରିଚୟ ପାଇବାର ଅବସର ମିଳିବ।

ବାଲ୍ମୀକି, ସୀତାଙ୍କ ନିକଟରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରିବାର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆସନ୍ତାକାଲି ସେ ଲବ-କୁଶଙ୍କୁ ନେଇ ଯଜ୍ଞସ୍ଥଳକୁ ଯିବେ ବୋଲି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଯେ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି, ସେହି ଖବର ଜାଣିଲାପରେ ସୀତାଙ୍କ ମନରେ ଦାରୁଣ ଖେଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସେ ଭାବିଛନ୍ତି, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ହୁଏତ ଦ୍ବିତୀୟ ପତ୍ନୀ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ପତ୍ନୀ ବିନା ଯଜ୍ଞକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଅତି ବିନୟଭାବରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ନିକଟକୁ ପତ୍ର ଲେଖିଛନ୍ତି । ଦ୍ଵିତୀୟ ପତ୍ନୀ କେଉଁ ପ୍ରକାର ତପସ୍ୟା କରିଥିବାରୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ପାଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

(ଗ) କବିତାର ସାରକଥା :

ପତିଗତପ୍ରାଣା ସୀତା ତପସ୍ବିନୀ ଭାବରେ ବାଲ୍ମୀକି ଆଶ୍ରମରେ ବାଳୁତ ପୁତ୍ର ଲବ ଓ କୁଶଙ୍କୁ ନେଇ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥା’ନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ ସେ ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଛନ୍ତି, ଅଯୋଧ୍ୟାର ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରୁଛନ୍ତି । ସେହି ଖବର ଶୁଣି ସ୍ବାଭବିକ ଭାବରେ ସତୀ ଶିରୋମଣି ସୀତାଙ୍କ ହୃଦୟ ଆଶଙ୍କାରେ ଉଦ୍‌ବେଳିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଅଭିମାନରେ ସେ ସ୍ଵାମୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବିନୟଭାବରେ ପତ୍ର ଲେଖିଛନ୍ତି । ପତ୍ର ଲେଖିବାକୁ ଯାଇ ସୀତା ରାମଙ୍କର ମହିମା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାମୀଅନୁଗତା ଭାବରେ, ସ୍ବାମୀଙ୍କର ବିଶେଷତାକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ବିଚାରରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ହେଉଛନ୍ତି, ଶରଣବତ୍ସଳ ଧ୍ଵଜ । ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ଶରଣକାରୀକୁ ରକ୍ଷାକରିବା ରୂପକ ପତାକା । ପୁନଶ୍ଚ ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଶତ୍ରୁତା ଆଚରଣ କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ଉପଯୁକ୍ତ ବିରୋଧମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇପାରନ୍ତି । କବି ଏହାକୁ ଯଥାର୍ଥଭାବରେ ସୀତାଙ୍କ ମୁଖରେ କହିଛନ୍ତି, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଶତ୍ରୁରୂପକ ହସ୍ତୀମାନଙ୍କପାଇଁ ଅଙ୍କୁଶ ବା ତେଣ୍ଟା ଭଳି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଦୁଃଖରୂପକ ପର୍ବତ ଉପରେ ବଜ୍ର ସଦୃଶ । ବଜ୍ର ଯେପରି ପର୍ବତକୁ ଆଘାତ କରି ବିଚୂଷ୍ଠିତ କରେ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସେହିପରି ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଦୁଃଖକୁ ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ ଦୂର କରିଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

ସତୀ ସୀତା ପତ୍ର ଲେଖିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରଥମେ ରାଜା ରାଜେଶ୍ଵର ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମର ବନ୍ଦନା କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ପତ୍ନୀ ହିସାବରେ ନିଜକୁ ଦୀନା ଭିକାରୁଣୀ ମନେକରି ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ପାଦଯୁଗଳରେ ନିଜର ଭକ୍ତିପୂତ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ସେ ନିଜର ମଧୁଆଶାରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଭେଦ କରିବାପାଇଁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଏବଂ ଅତି କାତର ଭାବରେ ଅରଣ୍ୟରେ ଥାଇ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । ମହାରାଜା ଭାବରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମହାଯଜ୍ଞ କରିବାପାଇଁ ନୂତନ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଉପବେଶନ କରାଇଥବେ । ପ୍ରିୟତମା ବଧୂଙ୍କ ମନରେ ଶତଗୁଣ ଆନନ୍ଦ ଦେବାପାଇଁ ସେ ଅନେକ ଭାବରେ ପ୍ରୟାସ କରିଥିବେ । ଫଳସ୍ବରୂପ ତାଙ୍କର ସଦ୍‌ଗୁଣ ବହୁଭାବରେ ବଢ଼ିଯାଉଥ‌ିବ ।

ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛନ୍ତି, ହେ ପ୍ରଭୁ, ମହାଯଜ୍ଞ କରିବା ଅବକାଶରେ ଆପଣ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଧନ, ରତ୍ନ ଓ ପାଟବସ୍ତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିବେ । ଏହିସବୁ ଦାନ ଦେବାଦ୍ଵାରା ଆପଣଙ୍କର ମନୋକାମନା ପରିପୂରଣ ହେବ । ସେହି ଦାନ ଦେବା ଅବକାଶରେ ମୋ’ ପ୍ରତି ଦୟାପରବଶ ହୋଇ, ମୋ’ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଭିକ୍ଷାକୁ ପୂରଣ କରିବେ । ଏହି ସାମାନ୍ୟ ଭିକ୍ଷା ଦେବାରେ ଆପଣ କେବେହେଲେ କୃପଣ ହେବେ ନାହିଁ । କାରଣ ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି, ଦାନ ଦେବାରେ

ସାଗର ସଦୃଶ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦୟା କରିବାରେ ରତ୍ନରେ ଆପଣ ବାରିଧୂରି । ମୁଁ କିଏ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ, ଅଭିମାନୀ ସୀତା ନିଜର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଚାହିଁନାହାଁନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସଦାସର୍ବଦା, ତପସ୍ଵୀମାନଙ୍କର ଦୁଃଖ ହରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ବିପଦରେ ସହାୟ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ମାନସିକତାକୁ ଆକଳନକରି ସୀତା କହିଛନ୍ତି, ତପସ୍ବୀମାନଙ୍କଠାରେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ଅଦେୟ ନ ଥାଏ । ସେହି ହିସାବରେ ଜଣେ ତପସ୍ବିନୀଭାବରେ, କେବେହେଲେ ମୋତେ ହେୟ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ସୀତା ନିଜର ମନୋଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୀତା କହିଛନ୍ତି, ‘ଯେ ଆଜି ଯୋଗ୍ୟା ପତ୍ନୀ ଭାବରେ ଆପଣଙ୍କର କୋଳରେ ବା ଆପଣଙ୍କ ବାମପାର୍ଶ୍ଵରେ ବସି ଯଜ୍ଞ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସହଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ସମଗ୍ର ଅଯୋଧ୍ୟାବାସୀ ଯାହାଙ୍କୁ ଭକ୍ତିଭାବରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସେହି ଯୋଗ୍ୟ, ପୂର୍ବେ କେଉଁଭଳି ତପ ଆଚରଣ କରିଥିଲା, କେଉଁ ସମୟରେ କେଉଁ ଭଳି ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଥିଲା, ଯାହାର ଫଳସ୍ଵରୂପ ଏଭଳି ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧିକାରିଣୀ ହୋଇପାରିଲା । ସେହି ତପସ୍ୟାର ମୂଳସୂତ୍ରଟିକୁ ମୋତେ ଜଣାଇଦେବେ । ହେ ପ୍ରଭୁ, ମୋର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଧନରେ ପ୍ରୟୋଜନ ନାହିଁ ।

କୋଟିଏ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞରେ ଯେତେ ଧନ ଦାନ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଦାନ ତୁଳନାରେ ମୋର ଏହି ଜ୍ଞାନ ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଓ ଶ୍ରେୟ । ଆଉ ଗୋଟିଏ କଥା ଅନୁରୋଧ କରି ସୀତା କହିଛନ୍ତି, ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ସହିତ ଯାଉଥିବା ମୋର ପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବୋଧ । ଭଲମନ୍ଦ ବିଚାର କରିବାର ଜ୍ଞାନ ତାଙ୍କର ହୋଇନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନରେ ପିତୃକୋଳରେ ବସିବାର ଭାଗ୍ୟ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପିତୃସ୍ନେହରୁ ଲୋତକାପ୍ଲ ତ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର କରୁଣ ରାମାୟଣ ଗାନ ଶ୍ରବଣକରି, ମାନବ ହୃଦୟଧରି କିଏ ଯେ ନ କାନ୍ଦିବ ! ସେପରି କେହି ନାହିଁ; ଏପରିକି, ସେହି ଗାନ ଶୁଣି ତରୁଲତାମାନେ ମଧ୍ଯ ଅଥୟ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।’’

ସୀତା ପୁନର୍ବାର କହିଛନ୍ତି, ‘ରାମଚରିତ ଗାନକରି, ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ବିମୋହିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମନରେ ତାଙ୍କର ରହିଛି ଗଭୀର ଆବେଗ । ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ସହିତ, ତୁମ୍ଭର ପାଦପଦ୍ମ ଦର୍ଶନ କରିବାପାଇଁ ସେମାନେ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ଯାଉଛନ୍ତି । ସୀତା ନିଜର ଭାବାବେଗରେ ଏହିକଥା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି-

‘‘ଶିଶୁପୁତ୍ରଦ୍ଵୟ ତୁମକୁ ତୁମ ଜୀବନରେ ଘଟିଯାଇଥବା ଦୁଃଖଦ ଘଟଣାବଳୀକୁ ଶୁଣାଇବେ । ସେହି ଦୁଃଖପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀ ଶୁଣିଲେ ଦୁଃଖିନୀ ମା’ର ହୃଦୟ ବିଦୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଏ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ଶୁଣିଲେ ମନଦୁଃଖ ହୁଏ, ନ ଶୁଣିଲେ ଶୁଣିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଦେଇଥାଏ ।’’ ସୀତା ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଧୀରବର ବା ଧୈର୍ଯ୍ୟର ଅବତାର ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧନ କରି କହିଛନ୍ତି, ‘ଆପଣ ସେହି ଦୁଃଖପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀକୁ କଣ୍ଠରେ ଶ୍ରବଣକରି, ମନରେ ଯଦି ବୈଦେହୀର ସ୍ମୃତି ଆସିଯାଏ, ତା’ହେଲେ ବୈଦେହୀର ପ୍ରଣୟକୁ ସ୍ଵପ୍ନ ବୋଲି ଧରିନେବେ ।’’ ନବପରିଣୀତା ପ୍ରଣୟିନୀର ହସହସ ମୁଖକୁ ଆନନ୍ଦରେ ସୀତା ମଧ୍ୟ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

ସୀତା ନିଜ ହୃଦୟକୁ ବିଦୀର୍ଣ୍ଣକରି ଅତି ବିକଳ ଭାବରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିନୟ ପତ୍ର ଲେଖୁଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କ ନୟନରୁ ବହି ଚାଲିଥାଏ ଅବାରିତ ଲୁହ । ସେହି ଲୁହରେ ଲେଖୁଥ‌ିବା ପତ୍ରଟି ଭିଜି ଯାଉଥାଏ । ଆଉ କ’ଣ କ’ଣ ଲେଖିବି ଓ କଥାରେ ସୀତାଙ୍କର ପତ୍ରଲେଖା ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅଟକିଯାଇଛି ।

କବିତାଟିରେ କବି ସୀତାଙ୍କୁ ସତୀ ଶିରୋମଣି ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ସହିତ, ସାଧାରଣ ନାରୀର ଅଭିମାନୀ ମାନସିକତାକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି।

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ:

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 5 ବଡ଼ପଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 5 ବଡ଼ପଣ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
“କେଶରୀ ଔରସେ ତୁମ୍ଭେ ସିନା ଶ୍ଵାନ’’ – ଏହା କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ରାଜାମାନଙ୍କୁ
(ii) ସାମନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରଙ୍କୁ
(iii) ଇଂରେଜ ସାହେବମାନଙ୍କୁ
(iv) କବି ରାଧାନାଥଙ୍କୁ
Answer:
(i) ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ରାଜାମାନଙ୍କୁ

Question ୨।
ବହ୍ନିଶିଖା ପରି ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କିଏ ଥିଲେ ?
(i) ସାମନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର
(ii) ଉତ୍କଳର ଗଜପତି
(iii) ଉତ୍କଳର ସେନାପତି
(iv) ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ
Answer:
(ii) ଉତ୍କଳର ଗଜପତି

Question ୩ ।
କବି ରାଧାନାଥ ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥ‌ିବା ରାଜାମାନଙ୍କର ପିତୃଗଣଙ୍କୁ ପରମ ଉଦାର ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
(i) ସେମାନେ ସୁଶାସକ ଥିଲେ ।
(ii) ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯୋଦ୍ଧା ଥିଲେ ।
(iii) ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ପରିବାର ମନେ କରୁଥିଲେ ।
(iii) ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ପରିବାର ମନେ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
(iii) ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ପରିବାର ମନେ କରୁଥିଲେ ।

Question ୪।
କବିଙ୍କ ସମୟର ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ କିପରି ଥୁଲା ?
(i) ଶୁଆଶାରୀ ପରି
(ii) ବାଜ-ପାରା ପରି
(iii) ସିଂହ-ଶଶକ ପରି
(iv) ପିତା-ପୁତ୍ର ପରି
Answer:
(ii) ବାଜ-ପାରା ପରି

Question ୫ ।
ଦରବାରୀ ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ କିପରି ଭୟଭୀତ କରୁଥିଲେ ?
(i) ବେତମାଡ଼ ଦେଇ
(ii) କର ଆଦାୟ କରି
(iii) ବିଦେଶୀ ବନ୍ଧୁକ ଦେଖାଇ
(iv) ବନ୍ଦୀ କରି
Answer:
(iii) ବିଦେଶୀ ବନ୍ଧୁକ ଦେଖାଇ

Question ୬ ।
ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥ‌ିବା ରାଜାମାନଙ୍କର ସର୍ବସ୍ଵ କ’ଣ ଥିଲା ?
(i) ଧନ ସକ୍ରିମଉ
(ii) ସୁନା
(iii) ଗନ୍ତାଘର
(iv) ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ
Answer:
(ii) ଗନ୍ତାଘର

Question ୭ ।
ଦୁଃଖୀରଙ୍କିଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରି ରାଜାମାନେ ବିଦେଶୀଙ୍କୁ କ’ଣ ଖୁଆଉଥିଲେ ?
(i) ଘିଅ ଅଟା
(iii) କୁକ୍କୁଟାଣ୍ଡ
(iii) କୁକ୍କୁଟାଣ୍ଡ
(iv) ଖୁଦକୁଣ୍ଡା
Answer:
(ii) ଛାଗମୁଣ୍ଡା

Question ୮ ।
ରାଜାମାନେ କିପରି ନିଜର ମାଲଖାନା ପୂର୍ଣ୍ଣ କରୁଥିଲେ ?
(i) ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଧନ ଅପହରଣ କରି
(ii) ଜରିମାନା କରି
(iii) ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ କରଜ ଆଣି
(iv) ଭୂ-ସମ୍ପତ୍ତି ବିକ୍ରି କରି
Answer:
(ii) ଜରିମାନା କରି

Question ୯ ।
ଧନ ଅର୍ଜନର ସଫଳତା କେଉଁଠି ଥାଏ ?
(i) ଖାଇ ପିଇ ଆରାମ କରିବାରେ
(ii) ବିଳାସ ବ୍ୟସନରେ ବ୍ୟୟ କରିବାରେ
(iii) ସୁବ୍ୟୟରେ
(iv) ଅନ୍ୟକୁ ଦାନ କରିବାରେ
Answer:
(iii) ସୁବ୍ୟୟରେ

Question ୧୦ ।
ବିଶ୍ଵବିଜୟୀ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ପହଞ୍ଚ୍ କାହିଁକି କାନ୍ଦି ପକାଇଥିଲେ ?
(i) ଯୁଦ୍ଧ କରି କ୍ଲାନ୍ତ ହୋଇ ଯାଇଥିବାରୁ
(ii) ଜୟ କରିବାକୁ ଆଉ ରାଜ୍ୟ ନ ଥ‌ିବାରୁ
(iii) ପୁରୁଙ୍କ ସହିତ ହାରି ଯିବାରୁ
(iv) ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଯାଇଥିବାରୁ
Answer:
(ii) ଜୟ କରିବାକୁ ଆଉ ରାଜ୍ୟ ନଥିବାରୁ

Question ୧୧।
‘‘ଆସିଥିଲି ଫେରିଗଲି ଶୂନ୍ୟହସ୍ତେ’’ – ଉକ୍ତିଟି କାହାର ?
(i) ଉତ୍କଳର ଗଜପତି
(ii) ବିଶ୍ଵବିଜୟୀ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର
(iii) ସାମନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର
(iv) ଜଣେ ସାଧାରଣ ପ୍ରଜାର
Answer:
(ii) ବିଶ୍ଵବିଜୟୀ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର

Question ୧୨ ।
ଭଙ୍ଗା ମାଠିଆରୁ ପାଣି ବୋହିଯିବା ପରି ମଣିଷ ଜୀବନରୁ କ’ଣ ସରିଯାଏ ?
(i) ବଳ
(ii) ଆୟୁ
(iii) ଧନ
(iv) ଯୌବନ
Answer:
(ii) ଆୟୁ

Question ୧୩ ।
ମୃତ୍ୟୁ ବହୁ ଦୂରରେ ଅଛି ବୋଲି ମନେକରି ଯିଏ ହସୁଥାଏ ତା’ର କିପରି ଗତି ଘଟେ ?
(i) ହସି ହସି ମୃତ୍ୟୁ ତା’ ପଛରେ ଆସି ବସିଯାଏ ।
(ii) ତା’ ଜୀବନ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ହୋଇଯାଏ ।
(iii) ମୃତ୍ୟୁ ଭୟ ଲୋପ ପାଇଯାଏ ।
(iv) ଆନନ୍ଦରେ ରହେ ।
Answer:
(i) ହସି ହସି ମୃତ୍ୟୁ ତା’ ପଛରେ ଆସି ବସିଯାଏ ।

Question ୧୪ ।
ଆୟୁ ବଢ଼ିଗଲେ ଜୀବନରେ ମାୟାର ପ୍ରଭାବ କିପରି ହୁଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଛାୟା ପରି ବଢ଼ିଯାଏ
(ii) ବ୍ୟକ୍ତି ନିର୍ଲିପ୍ତ ହୋଇଯାଏ
(iii) ମାୟାର ଆକର୍ଷଣ ରହେନାହିଁ
(iv) ମାୟା କମିଯାଏ
Answer:
(i) ଛାୟା ପରି ବଢ଼ିଯାଏ

Question ୧୫ ।
ବିଧାତା ଧର୍ମ ରୂପକ ପୋତ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି କାହିଁକି ?
(i) ସଂସାର ବାରିସ୍‌କୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବାପାଇଁ ।
(ii) ଧର୍ମହୀନ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରିବାପାଇଁ ।
(iii) ଧର୍ମର ପ୍ରସାର କରିବାପାଇଁ ।
(iv) ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କରିବାପାଇଁ ।
Answer:
(i) ସଂସାର ବାରିଧ୍ଵ ଅତିକ୍ରମ କରିବାପାଇଁ ।

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
‘ବଡ଼ପଣ’ କବିତା ରାଧାନାଥଙ୍କ କେଉଁ କାବ୍ୟରୁ ଆସିଅଛି ?
Answer:
‘ବଡ଼ପଣ’ କବିତା ରାଧାନାଥଙ୍କ ‘ଦରବାର’ କାବ୍ୟରୁ ଆସିଅଛି ।

Question ୨ ।
ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥ‌ିବା ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ କ’ଣ ବିକି ଭାଙ୍ଗି ଖାଉଥିଲେ ?
Answer:
ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥ‌ିବା ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ ପୂର୍ବପୁରୁଷର ବିଶାଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ବିକି ଭାଙ୍ଗି ଖାଉଥିଲେ ।

Question ୩ ।
କିଏ ବହ୍ନିଶିଖା ପରି ସଦା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ଥିଲେ ?
Answer:
ଉତ୍କଳର ରାଜା ବା ଗଜପତିମାନେ ବହ୍ନିଶିଖା ପରି ସଦା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ଥିଲେ ।

Question ୪ ।
ବହ୍ନିଶିଖାର ଧର୍ମ କ’ଣ ?
Answer:
ବହ୍ନିଶିଖାର ଧର୍ମ ସଦା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହେବା ।

Question ୫ ।
ଜଳଧାରାର ଧର୍ମ କ’ଣ ?
Answer:
ଜଳଧାରାର ଧର୍ମ ସର୍ବଦା ଅଧୋଗତି ବା ନିମ୍ନକୁ ଗତି କରିବା ।

Question ୬।
ପୂର୍ବ ରାଜାମାନଙ୍କର ବଂଶଧର ହୋଇ ଆଜିର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନଙ୍କର କିପରି ଅବସ୍ଥା ହୋଇଛି ?
Answer:
ପୂର୍ବ ରାଜାମାନଙ୍କର ବଂଶଧର ହୋଇ ଆଜିର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥା ଜଳଧାରା ପରି ଅଧୋଗତି ହୋଇଛି ।

Question ୭ ।
ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥ‌ିବା ରାଜାଙ୍କର ପିତୃଗଣ କିପରି ଥିଲେ ?
Answer:
ଦରବାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ରାଜାଙ୍କର ପିତୃଗଣ ବହ୍ନିଶିଖା ପରି ସଦା ଊର୍ଷଗାମୀ ଓ ଉଦାର ଥିଲେ ।

Question ୮ ।
କେଉଁମାନେ ରାଜ୍ୟକୁ ନିଜ ପରିବାର ପରି ମନେ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କବିଙ୍କ ସମୟରେ ଯୋଗ ଦେଇଥ‌ିବା ରାଜାମାନଙ୍କର ପିତୃଗଣ ରାଜ୍ୟକୁ ନିଜ ପରିବାର ପରି ମନେ କରୁଥିଲେ ।

Question ୯ ।
ଏବେ ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ କିପରି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଏବେ ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ଖାଦକ ଓ ଖାଦ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ; ଯାହାକୁ କବି ବାଜ ଓ ପାରାର ସମ୍ପର୍କ ବୋଲି କହିଛିନ୍ତି ।

Question ୧୦ ।
ରାଜଭୋଗର ଅଭିଳାଷ ପ୍ରଜାଙ୍କଠାରୁ କ’ଣ କାଢ଼ିନେଲା ?
Answer:
ରାଜଭୋଗର ଅଭିଳାଷ ପ୍ରଜାଙ୍କଠାରୁ ଶ୍ରୀମାର୍ଜିତ ଗ୍ରାସ କାଢ଼ିନେଲା ।

Question ୧୧ ।
ଦେଶୀ ହୋଇ ରାଜାମାନେ କେଉଁ ବିଦେଶୀ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଦେଶୀ ହୋଇ ରାଜାମାନେ ସର୍ବଶୋଷୀ ବିଦେଶୀ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ପ୍ରଜାଙ୍କ ଚିତ୍ତକୁ ପୂର୍ବ ରାଜାମାନେ କିପରି ବାନ୍ଧିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଜାଙ୍କ ଚିତ୍ତକୁ ପୂର୍ବ ରାଜାମାନେ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ସ୍ନେହରେ ବାନ୍ଧିଥିଲେ ।

Question ୧୩ ।
କିଏ ବିଦେଶୀ ସଙ୍ଗିନରେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ସେ ସମୟର ରାଜାମାନେ; ଯେଉଁମାନେ ଦରବାରରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ, ସେମାନେ ବିଦେଶୀ ସଙ୍ଗିନରେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରୁଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ଆଜିର ରାଜାମାନଙ୍କର ସର୍ବସ୍ଵ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଜିର ରାଜାମାନଙ୍କର ସର୍ବସ୍ଵ ହେଉଛି ଗନ୍ତାଘର, ପ୍ରାସାଦ, ଗାଭୀ, ଅଶ୍ଵ ଓ ହସ୍ତୀ ।

Question ୧୫ ।
ଆଜିର ରାଜଧର୍ମ କିପରି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଆଜିର ରାଜଧର୍ମ ହେଉଛି କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଧନକୁ ବୋହି ଆଣିବା ।

Question ୧୬ ।
କବି କେଉଁମାନଙ୍କୁ କାନକୁହା ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ କାନକୁହା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୭ ।
ଦୁଃଖୀରଙ୍କିଙ୍କୁ ତଣ୍ଡି ରାଜାଗଣ ବିଦେଶୀଙ୍କୁ କ’ଣ ଖୁଆଉଥିଲେ ?
Answer:
ଦୁଃଖୀରଙ୍କିଙ୍କୁ ତଣ୍ଡି ରାଜାଗଣ ବିଦେଶୀଙ୍କୁ କୁକ୍କୁଟାଣ୍ଡ ଖୁଆଉଥିଲେ ।

Question ୧୮ ।
କାଣ୍ଡପୃଷ୍ଠ ହୁଣ୍ଡା ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
“କାଣ୍ଡପୃଷ୍ଠ ହୁଣ୍ଡା ବୋଲି ଜ୍ଞାନଶୂନ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କୁ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୯ ।
ପ୍ରଜାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ପାପବୃଦ୍ଧିକୁ ମନାସୁଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଜାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ ପାପବୃଦ୍ଧିକୁ ମନାସୁଥିଲେ ।

Question ୨୦ ।
ରାଜାମାନେ କିପରି ନିଜର ମାଲଖାନା ଭରୁଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଉପରେ ଜୋରିମାନା କରି, ସେହି ଧନରେ ନିଜର ମାଲଖାନା ଭରୁଥିଲେ ।

Question ୨୧ ।
କେଉଁ ଚିନ୍ତା ବିନା ରାଜାମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଚିନ୍ତା ନ ଥିଲା ?
Answer:
ଧନ ଚିନ୍ତା ବିନା ରାଜାମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଚିନ୍ତା ନ ଥିଲା ।

Question ୨୨ ।
ଜାଗ୍ରତ ଓ ସ୍ଵପ୍ନରେ ରାଜାମାନଙ୍କଠାରେ କେଉଁ ଲାଳସା ଜାତ ହେଉଥିଲା ?
Answer:
ଜାଗ୍ରତ ଓ ସ୍ବପ୍ନରେ ରାଜାମାନଙ୍କଠାରେ ଧନର ଲାଳସା ଜାତ ହେଉଥିଲା ।

Question ୨୩ ।
ଧନର ସାଫଲ୍ୟ କେଉଁଥିରେ ଥାଏ ?
Answer:
ଧନର ସାଫଲ୍ୟ ସୁ ବ୍ୟୟରେ ହିଁ ଥାଏ ।

Question ୨୪ ।
କିଏ ଧନକୁ ଜଗି ବସିଥାଏ ?
Answer:
ଯକ୍ଷ ଭଳି ରାଜା ଧନକୁ ଜଗି ବସିଥାଏ ।

Question ୨୫ ।
ରାଧାନାଥ କାହାକୁ ସ୍କନ୍ଦର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ରାଧାନାଥ ଗ୍ରୀକ୍ ବୀର ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡରଙ୍କୁ ସ୍ପନ୍ଦର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୬ ।
ସ୍କନ୍ଦର କାହିଁକି କାନ୍ଦୁଥିଲେ ?
Answer:
ଜିଣିବାକୁ ଆଉ ଧରାଖଣ୍ଡ ନ ଥିବାରୁ ସ୍କନ୍ଦର କାନ୍ଦୁଥିଲେ ।

Question ୨୭ ।
‘ଆସିଥିଲି ଫେରିଗଲି ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତେ’ – କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ଆସିଥିଲି ଫେରିଗଲି ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତେ’ – ବିଶ୍ବବିଜୟୀ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର ବା ସ୍କନ୍ଦର କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୮ ।
ଲକ୍ଷ-ଶୋଷୀ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରଗୋଷ୍ଠୀ ଯେଉଁମାନେ ନିଜକୁ ଲକ୍ଷ-ପୋଷୀ ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି, ସେହିମାନଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ-ଶୋଷୀ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୯ ।
ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ କାହିଁକି ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ ଗଣିକା, ଓକିଲ, ଛାମୁଆ ପୋଷଣ ଲାଗି ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରନ୍ତି ।

Question ୩୦ ।
ପାପବିତ୍ତ କିପରି ଅର୍ଜିତ ହୁଏ ?
Answer:
ପ୍ରଜାଙ୍କର ରକ୍ତ, ସ୍ବେଦ, ଲୋତକରେ ଅର୍ଜିତ ଧନରାଶି ଲୁଣ୍ଠନଦ୍ୱାରା ପାପବିତ୍ତ ଅର୍ଜିତ ହୁଏ ।

Question ୩୧ ।
ଭଙ୍ଗା ମାଠିଆରୁ ପାଣି ବୋହିଗଲା ପରି କ’ଣ ପ୍ରତିକ୍ଷଣରେ ବୋହି ଯାଉଅଛି ?
Answer:
ଭଙ୍ଗା ମାଠିଆରୁ ପାଣି ବୋହିଗଲା ପରି ଶରୀରରୁ ଆୟୁ ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ବୋହି ଯାଉଅଛି ।

Question ୩୨ ।
କାଳ କିପରି ?
Answer:
କାଳ କ୍ରୂର ଓ ବଡ଼ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ।

Question ୩୩ ।
କାହାକୁ ଅବିଶ୍ବାସୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କ୍ରୂର କାଳକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୪ ।
କିଏ ହଠାତ୍ ଆସି ହାବୁଡ଼ି ଯିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କ୍ରୂର କାଳ ହଠାତ୍ ଆସି ହାବୁଡ଼ି ଯିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୫ ।
କାହା ପଛରେ କାଳ ଲୁଚି ବସିଥାଏ ?
Answer:
କାଳ ଦୂରରେ ଅଛି, ଏହା ବିଚାର କରି ଯିଏ ହସୁଥାଏ, କାଳ ତାହା ପଛରେ ଲୁଚି ବସିଥାଏ ।

Question ୩୬ ।
ଛାୟା କେତେବେଳେ ବଢ଼ିଯାଏ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯେତେଯେତେ ପଶ୍ଚିମ ଦିଗକୁ ଯାଆନ୍ତି ବା ସମୟ ଯେତେବେଳେ ବଢ଼ିଯାଏ, ଛାୟା ସେତେବେଳେ ବଢ଼ିଯାଏ ।

Question ୩୭ ।
ରାଧାନାଥ ମାୟାକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ରାଧାନାଥ ମାୟାକୁ ଛାୟା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩୮ ।
ମାୟାର ଚେର ଭେଦିଗଲେ କି କ୍ଷତି ହୁଏ ?
Answer:
ମାୟାର ଚେର ଭେଦିଗଲେ ଅନ୍ତକ ସେତିକି ରଗଡ଼ି ଝିଙ୍କିଥାଏ ।

Question ୩୯ ।
ଅନ୍ତକ କିଏ ?
Answer:
ଅନ୍ତକ ହେଉଛି ମୃତ୍ୟୁ ଦେବତା ‘ଯମ’ ।

Question ୪୦ ।
ବେଳ ଥାଉଁ ଥାଉଁ କ’ଣ ଅର୍ଜନ କରିବାକୁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ବେଳ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ଧର୍ମ ଅର୍ଜନ କରିବାକୁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୪୧ ।
ସଂସାରରେ ଜନ୍ମଫଳରୁ କ’ଣ ମିଳେ ?
Answer:
ସଂସାରରେ ଜନ୍ମଫଳରୁ ବଡ଼ପଣ ମିଳେ ।

Question ୪୨ ।
ବଡ଼ପଣ କିପରି ଚିରସ୍ଥାୟୀ ହୁଏ ?
Answer:
ବଡ଼ପଣ ଧର୍ମଫଳରୁ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ହୁଏ ।

Question ୪୩ ।
ବିଧାତା କି ପୋତ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିଧାତା ଧର୍ମ ପୋତ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି ।

Question ୪୪ ।
ଭଗବାନ କାହିଁକି ଧର୍ମର ପୋତ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଭଗବାନ ସଂସାର ବାରିସ୍ ତରିବାପାଇଁ ଧର୍ମର ପୋତ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି ।

Question ୪୫ ।
ସଂସାରକୁ କବି କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସଂସାରକୁ କବି ବାରିଧ୍ ବା ସମୁଦ୍ର ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪୬ ।
ସଂସାରରେ ମହତପଣିଆ କ’ଣ ?
Answer:

Question ୪୭ ।
ସଂସାରର ସବୁ ବଡ଼ପଣକୁ କବି କ’ଣ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସଂସାରର ସବୁ ବଡ଼ପଣକୁ କବି ଅଢ଼େଇଦିନିଆ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪୮ ।
ଦ୍ବିଲୋକସାଧନୀ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଧର୍ମରୂପକ ବଡ଼ପଣକୁ କବି ଦ୍ବିଲୋକସାଧନୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪୯ ।
କେଉଁ ବଡ଼ପଣରେ ମତି ବଦଳାଇବାକୁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଯେଉଁ ବଡ଼ପଣ ଦୁଇ ଲୋକର ହିତ ସାଧନ କରେ ଏବଂ ଯାହାପାଖକୁ କାଳ ପ୍ରବେଶ କରିପାରେ ନାହିଁ, ସେହି ବଡ଼ପଣରେ ମନ ବଳାଇବାପାଇଁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୫୦ ।
କେଉଁଥରେ ମନ ବାହୁଡ଼ାଇ ନେବାପାଇଁ କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଲଳସାରୁ ମନ ବାହୁଡ଼ାଇ ନେବାପାଇଁ କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୫୧ ।
ନିଜେ ଉଚ୍ଚ ହୋଇ କ’ଣ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।
Answer:
ନିଜେ ଉଚ୍ଚ ହୋଇ ଉଚ୍ଚତର ଗତି ଲାଭ କରିବାପାଇଁ କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର ।

କବିତା – ବଡ଼ପଣ, କବି – କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ।

Question ୧।
କବି ରାଧାନାଥ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ‘‘କେଶରୀ-ଔରସେ ଶ୍ଵାନ’’ ବୋଲି କହଛନ୍ତି ?
Answer:
ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଙ୍ଗକରି କବି ରାଧାନାଥ ‘କେଶରୀ ଔରସେ ଶ୍ଵାନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨।
ପୂର୍ବପୁରୁଷର ବିଶାଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ କବିଙ୍କ ସମୟର ରାଜାମାନେ କିପରି ନଷ୍ଟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପୂର୍ବପୁରୁଷର ବିଶାଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ କବିଙ୍କ ସମୟର ରାଜାମାନେ ନ ବଢ଼ାଇ ବରଂ ତାହାକୁ ବିକି ଭାଙ୍ଗି ଖାଉଥିଲେ ଏବଂ ବଡ଼ାଇ ଦେଖାଇ ହୋଇ ନଷ୍ଟକରି ଦେଉଥିଲେ ।

Question ୩ ।
‘ବହ୍ନିଶିଖା ପରି ସଦା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ’ କାହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
‘ବହ୍ନିଶିଖା ପରି ସଦା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ’ ଅତୀତ ଉତ୍କଳର ଯଶସ୍ଵୀ ରାଜାମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୪ ।
ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜାମାନେ କିପରି ଉଦାର ଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜାମାନେ ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ପରିବାର ମନେକରି, ଉଦାର ଭାବ ଦେଖାଉଥିଲେ ।

Question ୫ ।
ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାଚୀନ ସମ୍ପର୍କ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାଚୀନ ସମ୍ପର୍କ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍ତମ ଥିଲା, ଯାହାକୁ କବି ସୁଧାରା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୬ ।
କାହା-କାହାର ସମ୍ପର୍କକୁ ବାଜ ଓ ପାରାର ସମ୍ପର୍କ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କବିଙ୍କ ସମୟରେ ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାର ସମ୍ପର୍କକୁ ବାଜ ଓ ପାରାର ସମ୍ପର୍କ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୭ ।
ପ୍ରଜାଙ୍କ ଶ୍ରୀମାର୍ଜିତ ଗ୍ରାସ କିଏ କାଢ଼ି ନେଇଛି ?
Answer:
ଭୋଗ ଅଭିଳାଷୀ ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାଙ୍କ ମୁଖରୁ ଶ୍ରୀମାର୍ଜିତ ଗ୍ରାସ କାଢ଼ି ନେଇଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୮ ।
ନିର୍ମମ ବିଦେଶୀ ନୀତି କ’ଣ ? :
Answer:
ନିର୍ମମ ବିଦେଶୀ ନୀତି ହେଉଛି ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ସବୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରିବା ।

Question ୯ ।
ଦେଶୀ ରାଜାମାନେ କିପରି ବିଦେଶୀ ନୀତି ଆପଣେଇ ଥିଲେ ?
Answer:
ଦେଶୀ ରାଜାମାନେ ସର୍ବଶୋଷଣକାରୀ ନିର୍ମମ ବିଦେଶୀ ନୀତି ଆପଣେଇ ଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ କିପରି ଭୟଭୀତ କରାଉଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ବିଦେଶୀ ସଙ୍ଗୀନରେ ଭୟଭୀତ କରାଉଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଦରବାରକାଳୀନ ରାଜାଙ୍କର ରାଜଧର୍ମ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ଦରବାରକାଳୀନ ରାଜାଙ୍କର ରାଜଧର୍ମ ଥିଲା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଧନକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ବୋହିନେବା ।

Question ୧୨ ।
ରାଜାମାନେ ବିଦେଶୀଙ୍କୁ କିପରି କୁକ୍କୁଟାଣ୍ଡ ଖୁଆଉଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜାମାନେ ଦୁଃଖୀ, ରଙ୍କି, ଅରକ୍ଷିତ ଓ ବିଧବାମାନଙ୍କୁ ଶୋଷଣକରି ବିଦେଶୀଙ୍କୁ କକୁଟାଣ୍ଡ ଖୁଆଉଥିଲେ ।

Question ୧୩।
ରାଜାମାନେ କ’ଣ ପାଇଁ ଟାକି ରହିଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଉପରେ ଜୋରିମାନା କରି, ସେହି ଧନରେ ନିଜର ମାଲଖାନା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଟାକି ରହିଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ଧନ ଅର୍ଜନର ପ୍ରକୃତ ସୁଫଳ କିପରି ମିଳେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଧନ ଅର୍ଜନର ପ୍ରକୃତ ସୁଫଳ କେବଳ ସୁବ୍ୟୟରେ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୫ ।
ମଣିଷର ମୃତ୍ୟୁପରେ ତା’ ଅର୍ଜିତ ଧନର କି ପରିଣତି ହୁଏ ?
Answer:
ମଣିଷର ମୃତ୍ୟୁପରେ ତା’ ଅର୍ଜିତ ଧନକୁ ସେ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇକରି ଯାଏ ନାହିଁ, ସବୁକିଛି ସେମିତି ପଡ଼ି ରହିଥାଏ ।

Question ୧୬ ।
ବିଶ୍ଵବିଜୟୀ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର କାହିଁକି ‘ଅଶ୍ରୁସିକ୍ତ ଗଣ୍ଡ’ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱବିଜୟୀ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡରଙ୍କର ଜୟ କରିବାକୁ ଆଉ କୌଣସି ଧରାଖଣ୍ଡ ନ ଥିବାରୁ, ସେ ଅଶ୍ରୁସିକ୍ତ ଗଣ୍ଡ କରିଥିଲେ ଅର୍ଥାତ୍ କାନ୍ଦି ପକାଇଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
‘ଆସିଥିଲି ଫେରିଗଲି ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତେ’ କିଏ କେତେବେଳେ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵବିଜୟୀ ଗ୍ରୀକ୍‌ବୀର ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର ଏକଥା ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ନିଜର ସହଚରମାନଙ୍କୁ କହିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ କୋକେଇରେ ଶବ ନେଲାବେଳେ ଦୁଇ ହସ୍ତ ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଝୁଲାଇ ରଖୁବାକୁ ସେ କହିଥିଲେ, ଯେଉଁଥୁରୁ ଜଗତବାସୀ ଜାଣିବେ ଯେ ସେ ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତରେ ଆସିଥିଲେ ଓ ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତରେ ଫେରିଗଲେ ।

Question ୧୮ ।
ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାଙ୍କଠାରୁ ଶୋଷଣ କରି ଆଣୁଥ‌ିବା ବିତ୍ତ କିପରି ବ୍ୟୟ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କଠାରୁ ଶୋଷଣ କରି ଆଣୁଥ‌ିବା ବିଭକୁ ଗଣିକା, ଓକିଲ, ଛାମୁଆମାନଙ୍କ ପୋଷଣରେ ବ୍ୟୟ କରୁଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
କବି କାହିଁକି କାଳକୁ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ଅବିଶ୍ଵାସୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି କାଳକୁ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ଅବିଶ୍ଵାସୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି, କାରଣ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ କାଳ ଆସି ହାବୋଡ଼ି

Question ୨୦ ।
ମାୟା ବଢ଼ିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ମାୟା ବଢ଼ିଲେ ମାୟାର ଚେର ତଳକୁ ତଳକୁ ଭେଦିଥାଏ, ଅର୍ଥାତ୍ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନ ଦୃଢ଼ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୨୧ ।
ଧର୍ମପୋତ କିଏ ଓ କାହିଁକି ଗଢ଼ିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଧର୍ମପୋତକୁ ବିଧ୍, ସଂସାର-ବାରିକୁ ତରିବାପାଇଁ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି ।

Question ୨୨ ।
ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣ ହେଉଛି ଧର୍ମ, ଯାହାକୁ କି କାଳକବଳିତ କରିପାରେ ନାହିଁ ଓ ସେ ଦ୍ବିଲୋକ ସାଧନୀ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୨୩ ।
‘ଉଚ୍ଚ ହୋଇ ଲଭ ଉଚ୍ଚତର ଗତି’ କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ସେ ସମୟର ରାଜାମାନଙ୍କୁ ଏକଥା କହିଛନ୍ତି କାରଣ ରାଜାମାନେ ରାଜଧର୍ମରେ ମନ ଦେଇ ମହତ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଉଚ୍ଚତର ଗତି ଲାଭ କରନ୍ତୁ ବୋଲି କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର । ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

କବିତା – ବଡ଼ପଣ, କବି – କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ।

Question ୧।
ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବିଷୟରେ କବି କି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆୟୋଜିତ ଦରବାରକୁ ଆସିଥିଲେ ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ, ଯେଉଁମାନେ କି ନିଜର ବଡ଼ପଣିଆ ଦେଖାଇ ହେଉଥିଲେ । ସେଭଳି ଦେଖାଇ ହେଉଥ‌ିବା ରାଜାମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଙ୍ଗକରି, କବି ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କୁ କବି କେଶରୀ ବା ସିଂହ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏତେ ବିଶାଳ ଥିଲା; ଯାହାକୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦାୟାଦମାନେ କେବଳ ବିକି ଭାଙ୍ଗି ଚଳିଯାଉଥିଲେ ।

Question ୨।
ଉତ୍କଳର ପୂର୍ବ ସମ୍ରାଟମାନଙ୍କର ପରିଚୟ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ଉତ୍କଳର ପୂର୍ବ ସମ୍ରାଟମାନେ ସିଂହ ସଦୃଶ ପରାକ୍ରମୀ ଥିଲେ ଏବଂ ବିଶାଳ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ବହ୍ନିଶିଖା ସଦୃଶ ସେମାନେ ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ଉନ୍ନତି କରୁଥିଲେ । ନିଜର ଉଦାରପଣ ହେତୁ ସେମାନେ ତାଙ୍କର ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ପରିବାର ସଦୃଶ ମନେକରୁଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ସ୍ନେହରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁଥିଲେ ।

Question ୩ ।
‘‘ରାଜା ପ୍ରଜା ଏବେ ହେଲେ ବାଜ-ପାରା’’ – କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କବି ଦରବାରରେ ଯୋଗଦେଇଥ‌ିବା ରାଜାମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଙ୍ଗକରି, ପୂର୍ବ ରାଜାମାନଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବ ରାଜାମାନେ ରାଜ୍ୟକୁ ଏକ ପରିବାର ଭଳି ମନେକରୁଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ସଦା ତତ୍ପର ହେଉଥିଲେ । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ବହୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରୁଛନ୍ତି; ଯାହାକୁ କବି ଖାଦକ ଓ ଖାଦ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ ବା ବାଜ ଓ ପାରା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
ଧନ ଅର୍ଜନ ଓ ଏହାର ସୁବ୍ୟୟ କିପରି ହୋଇପାରିବ ବୋଲି କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
କବିଙ୍କ ସମୟରେ ଧନଲାଳସୀ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସେ ବ୍ୟଙ୍ଗକରି କହିଛନ୍ତି, କେବଳ ଧନ ଅର୍ଜନ କଲେ କିଛି ଲାଭ ନାହିଁ । କେବଳ ଯକ୍ଷ ପରି ଜଗିବାରେ କୌଣସି ଫଳ ମିଳେନାହିଁ । ଧନ ଅର୍ଜନ ସହିତ ଏହାର ସୁ ବ୍ୟୟରେ ସଫଳତା ମିଳିଥାଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରଜାଙ୍କଠାରୁ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଧନ, କେବଳ ସେମାନଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ବିନିଯୋଗ କଲେ ରାଜାମାନେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଫେରିପାଇବେ ବୋଲି କବି ସୂଚାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡରଙ୍କ ଶେଷ ଇଚ୍ଛା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର ବିଶ୍ବବିଜୟୀ ଭାବେ ପରିଚିତ ହୋଇ ପ୍ରଚୁର କ୍ଷମତା ଓ ଧନସମ୍ପଦର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ ଏସବୁର ଅସାରତା ସେ ବୁଝିପାରି ଶେଷ ଜୀବନରେ ହତାଶ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ । ସେ ମୃତ୍ୟୁ ସମୟରେ ନିଜର ଶେଷଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରି କହିଥିଲେ, ‘‘ମୋ’’ ପିଣ୍ଡରୁ ପ୍ରାଣପକ୍ଷୀ ଚାଲିଗଲା ପରେ, ମୋର ଶବକୁ କୋକେଇରେ ନେଲାବେଳେ ଦୁଇପାଖକୁ ମୋର ହାତ ଝୁଲାଇ ଦେବ । ମୋର ଖାଲି ହାତକୁ ଦେଖୁ ଜଗତ ଜାଣିବ, ମୁଁ ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତରେ ଆସିଥୁଲି,
ଶୁନ୍ୟଦ୍ମପ୍ତରେ ଫେରିଗଲ ’’।

Question ୬।
‘ଘୃଷ୍ଟିମୁଖେ ଢାଳି ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡ-ଘୃତ’ କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି, ବୁଝାଇ ଦିଅ ।
Answer:
କବି ସେ ସମୟର ରାଜା, ଯେଉଁମାନେ କି ଦରବାରରେ ନିଜର ବଡ଼ପଣ ଦେଖାଇ ହେଉଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରି ଏଭଳି କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରି ରାଜାମାନେ ଯେଉଁ ଧନ ଲୁଣ୍ଠି ନେଉଛନ୍ତି, ତାହାକୁ ସେମାନେ ଗଣିକା, ଓକିଲ, ଛାମୁଆଙ୍କ ପୋଷଣ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ କରୁଥିଲେ । ପାପ ଅର୍ଜିତ ଧନକୁ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତରେ ବ୍ୟୟ ନ
କରି ଏଭଳି ବ୍ୟୟ କରିବାଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଅଧ‌ିକ ପାପ କରୁଥିଲେ । ଯଜ୍ଞରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଘୃତକୁ ଘୁଷୁରି ମୁଖରେ ଢଳିବା ସଦୃଶ ବୋଲି କବି ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୭ ।
ରାଜା ଓ ଜମିଦାରଙ୍କ ଅର୍ଥ କିପରି ଅପବ୍ୟୟିତ ହୋଉଥିଲା ବୋଲି କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଦରବାରରେ ନିଜର ବଡ଼ପଣ ଦେଖାଇ ହେଉଥିବା ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନଙ୍କୁ କବି ସଚେତନ କରାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ ପ୍ରଜାଙ୍କ ଧନକୁ ବହୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରି, ତାହାକୁ ଗଣିକା, ଓକିଲ ଓ ଛାମୁଆଙ୍କ ପୋଷଣରେ ଅପବ୍ୟୟିତ କରୁଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୮।
ମଣିଷ ଜୀବନରେ କାଳର ମହତ୍ତ୍ବକୁ କବି କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମଣିଷ ଜୀବନରେ କାଳର ଅପ୍ରତିହତ ଉପସ୍ଥିତିକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କାଳ ହେଉଛି ବଡ଼ କୁର ଓ ଅବିଶ୍ଵାସୀ । ସେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ମଣିଷ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଯାଇପାରେ । ପୁନଶ୍ଚ ଯେଉଁମାନେ କାଳ ଦୂରରେ ରହିଛି ବୋଲି ହସୁଥା’ନ୍ତି, କାଳ ସେମାନଙ୍କ ପଛରେ ହସିକରି ଲୁଚି ବସିଥାଏ । କାଳର ମହତ୍ତ୍ବକୁ ବଡ଼ିମା ଦେଖାଉଥ‌ିବା ଅଜ୍ଞମାନେ ଜାଣିପାରି ନ ଥା’ନ୍ତି ।

Question ୯ ।
କେଉଁ ଦୁଃଖରୁ ନିସ୍ତାର ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ହୁସିଆର ହୋଇ ରହିବାକୁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ଦାର୍ଶନିକ ଭାବେ ମଣିଷର ମୋହ, ମାୟାଗ୍ରସ୍ତ ଜୀବନରୁ ଦୂରେଇ ରହିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ଏହା କହିଛନ୍ତି । ମଣିଷର ମାୟା ବନ୍ଧନ ଯେତିକି ବଢ଼ିଥାଏ, ମୃତ୍ୟୁ ତାହାକୁ ସେତିକି କଷ୍ଟ ଦେଇଥାଏ । ଜୀବନ ଓ ମୃତ୍ୟୁର କଠିନ mis

Question ୧୦ ।
ଜନ୍ମ ଅନୁରୂପରେ ପାଇଥିବା ବଡ଼ପଣ ସଫଳ ହେବ କିପରି ?
Answer:
କବି ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନଙ୍କୁ ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରାଇଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଯେଉଁ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଧର୍ମ ଅର୍ଜନ କଲେ, ଧର୍ମର ଫଳସ୍ଵରୂପ ବଡ଼ପଣ ସ୍ଥାୟୀହୋଇ ରହିବ ଓ ସଫଳତା ମିଳିବ ।

Question ୧୧ ।
ଉଚ୍ଚତର ଗତି କିପରି ଲାଭ କରାଯାଇପାରେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଦରବାରରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥ‌ିବା ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନଙ୍କ ବଡ଼ପଣକୁ କବି ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ସୁଖ ଦୁଃଖକୁ କୌଣସି ସମୟରେ ବିଚାର ନ କରି, ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ପ୍ରକୃତ ରାଜଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାକୁ ସେମାନେ ଇଚ୍ଛାକରି ନାହାଁନ୍ତି । କବି ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବିଷୟରେ ସଚେତନ ହୋଇ ରାଜଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି, ଯଦ୍ବାରା ସେମାନେ ଉଚ୍ଚତର ଗତି ଲାଭ କରିପାରିବେ ।

Question ୧୨ ।
‘ବଡ଼ପଣ ନିଦା’ କହିବାର ଯଥାର୍ଥତା କ’ଣ ବିଚାର କର ।
Answer:
ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣ ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନଦ୍ଵାରା ଅର୍ଜିତ ପୁଣ୍ୟରୁ ମିଳିଥାଏ, ଯାହା ମଣିଷକୁ ଯଶଶୀଳ ଓ ମହୀୟାନ ସ ବଡ଼ପଣକୁ କ୍ରୂର କାଳ ଗ୍ରାସ କରିଥାଏ । ସେ ବଡ଼ପଣକୁ କ୍ରୂର କାଳ ଗ୍ରାସ କରିପାରେ ନାହିଁ, ସେହି ବଡ଼ପଣ ମଣିଷର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହରାଇ ନ ଥାଏ । ତେଣୁ କବି ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣକୁ ନିଦା କହିବା ଯଥାର୍ଥ ଅଟେ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
‘ବଡ଼ପଣ’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Answer:
‘ଦରବାର’ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ । ୧୮୯୪ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୯ ତାରିଖରେ ଯେଉଁ ଦରବାର ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା, ସେଥୁରେ ଖଣ୍ଡପଡ଼ାର ରାଜବଂଶଜ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀ ସାମନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ସିଂହ ଓ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା କାଉପୁରର ଜମିଦାର ଦୁର୍ଗ ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ସେହି ଦରବାରକୁ ସେ ସମୟର ଅନେକ ରାଜା ଓ ଜମିଦାର ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପାଇ ଆସିଥିଲେ । ସେହି ରାଜା ନୈତିକ ଜୀବନଯାପନ କରି ପ୍ରଜାମଙ୍ଗଳରେ ବ୍ରତୀ ହେବାଲାଗି ସେ ରାଜାଗଣଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ବହ୍ନିଶିଖାପରି ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ଥିଲେ, ସେପରି ହେବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବରୁ ରାଜାମାନେ ରାଜ୍ୟକୁ ନିଜର ପରିବାର ମନେକରି ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାର ସମ୍ପର୍କ ହୋଇଛି ଖାଦକ ଓ ଖାଦ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ତଣ୍ଡି, ସେମାନେ ସେହି ଧନରେ ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି । ଧନ ଅର୍ଜନ କରି ଧନର ସୁ-ବ୍ୟୟରେ ସାଫଲ୍ୟ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି କବି ସଚେତନ କରାଇଛନ୍ତି । ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଧନ ଅର୍ଜନର ଅସାରତା ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ କବି ଗ୍ରୀକ୍‌ବୀର ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

କବି ସତର୍କ କରାଇଛନ୍ତି । କାଳର ନିଷ୍ଠୁର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଜନ୍ମ ଅନୁସାରେ ରାଜାମାନେ ରାଜପଦ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସେହି ରାଜପଦକୁ ସ୍ଥାୟୀ କରିବାପାଇଁ ଯଥାର୍ଥ କର୍ମ କରିବାପାଇଁ କବି ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ବିଧର୍ମୀ ରାଜାମାନଙ୍କୁ କବି ଧର୍ମ ସଚେତନ ହେବାକୁ କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ସଂସାର ବାରିଧିକୁ ପାରିହେବାପାଇଁ ଧର୍ମପୋତର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଧର୍ମ ହିଁ ଜୀବନରେ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ । ଧର୍ମ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ ସବୁ ଅଢ଼େଇଦିନିଆ ଓ ଶେଷରେ କବି ଯଥାର୍ଥ ବଡ଼ପଣ ସମ୍ପର୍କରେ କହିଛନ୍ତି । ବଡ଼ପଣ ହେଉଛି କାଳଜୟୀ କର୍ମ । ଯେଉଁ କର୍ମପାଇଁ ମଣିଷ ମରି ମଧ୍ୟ ଅମର ହୋଇ ରହିଥାଏ । ମୃତ୍ୟୁପରେ ବି ଜୀବନ ସୌରଭ ଚହଟୁଥାଏ । କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ‘ଲଳସାରୁ ମନକୁ ବାହୁଡ଼ାଇ ନେଇ ଯଥାର୍ଥ ରାଜଧର୍ମ ଯାହାକି ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜନ ତାହାକୁ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ କହିଛନ୍ତି ।’’

ଧର୍ମ ପଥରେ ଜୀବନ ଯାପନକରି ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ କବି ପାଠକମାନଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
ମଣିଷ କିପରି ଉଚ୍ଚ ହୋଇ ଉଚ୍ଚତର ଗତି ଲାଭ କରିପାରିବ – ପଠିତ ‘ବଡ଼ପଣ’ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କର୍ମ ହିଁ ମଣିଷକୁ ଉଚ୍ଚ ଓ କାଳଜୟୀ କରେ । କେହି ବଡ଼ ହୋଇ ଜନ୍ମ ହେଲେ କିମ୍ବା ଧନୀ ଘରେ ଜନ୍ମିଲେ ବଡ଼ ହୋଇ ନଥା’ନ୍ତି । କର୍ମ ହିଁ ମଣିଷକୁ ଯଥାର୍ଥରେ ବଡ଼ କରେ। କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ‘ବଡ଼ପଣ’ କବିତାରେ, ସେ ସମୟର ବିପଥଗାମୀ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବାପାଇଁ ଏଭଳି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ କବି ନିଜର ଦାର୍ଶନିକ କରିଛନ୍ତି ।

ଦରବାରରେ ଯେଉଁମାନେ ସର୍ବାଗ୍ରେ ନିଜର ବଡ଼ପଣ ଦେଖାଇ ଆସୀନ ହୋଇଥିଲେ, ସେମାନେ ଥିଲେ ସମକାଳୀନ ଓଡ଼ିଶାର ନାମମାତ୍ର ରାଜା । ଖାଲି ରାଜପଦ ସେମାନଙ୍କର ସର୍ବସ୍ଵ ଥିଲା । ରାଜାର ଭାବ ବା ରାଜାର ଧର୍ମ ସେମାନଙ୍କର ନଥିଲା । ସେମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ବହୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରି, କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କୁ ଯେକୌଣସି ଉପାୟରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରି ରଖୁଥିଲେ । ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ଶୋଷକ ଓ ଶୋଷିତର ସମ୍ପର୍କ । ସେହି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ କବି ଯଥାର୍ଥ ବଡ଼ପଣ ଲାଭ କରି ଉଚ୍ଚ ହେବାପାଇଁ କହିଛନ୍ତି ।

କବିଙ୍କ ମତରେ ସେହି କେବଳ ବଡ଼, ଯାହାର ବଡ଼ପଣକୁ କାଳ କବଳିତ କରିପାରେନା । ପୁନଶ୍ଚ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ସଂସାର ଛାଡ଼ି ପରପାରିକୁ ଚାଲିଗଲେ ମଧ୍ୟ ଏ ସଂସାର ତାକୁ ଝୁରି ହେଉଥାଏ । କର୍ମର ସୌରଭ ପରବର୍ତୀ ଦାୟାଦଙ୍କୁ ମହକାଇ ଦେଉଥାଏ । କବି ସେଭଳି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଦ୍ବିଲୋକସାଧନୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେମାନେ କେବଳ ଇହଲୋକରେ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇ ନଥା’ନ୍ତି ବରଂ ସେମାନେ କର୍ମ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ଧର୍ମ ପାଇଁ ସ୍ଵର୍ଗଲୋକର ବାସୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ହୋଇଥା’ନ୍ତି କାଳଜୟୀ । କାଳର ବଜ୍ରଦନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ କବଳିତ କରିପାରେ ନାହିଁ । କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପୁନଶ୍ଚ ଉପଦେଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ‘ରାଜପଣରେ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ମନକୁ ସଦାସର୍ବଦା ଲାଳସାମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ । କେବଳ ନିଜର ଧର୍ମ ଅର୍ଥାତ୍ ରାଜା ହିସାବରେ ନିଜର କର୍ମରେ ନିଜକୁ ସାମିଲ୍ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ‘ମୁଁ କେବଳ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ସେବକ ମାତ୍ର’, ସେଭଳି ମାନସିକତା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ହେବ । ଧର୍ମପଥରେ ଚାଲିଲେ ଓ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵରେ ମନଦେଲେ, କାଳଜୟୀ ରାଜା ହୋଇପାରିବ । ନିଜେ ଉଚ୍ଚ ହେବା ସହିତ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁଖରେ ରଖୁବାର କାରଣ ହୋଇପାରିବ ।’’

କବି ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଧର୍ମପଥରେ ଜୀବନଯାପନ କରି ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
‘ବଡ଼ପଣ’ କବିତା ଆଧାରରେ କବି ରାଧାନାଥଙ୍କ ଜୀବନ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
କବିତା କବିର ମାନସ ସନ୍ତାନ । କବି ଚିତ୍ତଲୋକରୁ ତା’ର ଜନ୍ମ । ବିବିଧ ମାନସିକ ଭାବର ପରିପାଳନରେ ଏହାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି । ତେଣୁ କବିର ଭାବ ହିଁ କବିତାର ଭାବ । କବି ଜୀବନକୁ ଯେମିତି ଦେଖିଥାଏ, ଯେମିତି ଅନୁଭବ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ କବିତାରେ କଳାତ୍ମକ ଭାବରେ ସେମିତି ପ୍ରକାଶ କରେ । କବିତାର ଭାବୋଚ୍ଛାସରୁ କବିର ଆତ୍ମ ପୁରୁଷକୁ ପାଠକ ଚିହ୍ନିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ । ସେଥୁରୁ କବିର ଜୀବନଦର୍ଶନ ଆପେ ଆପେ ବାରି ହୋଇଥାଏ । କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ସେହିପରି ଜଣେ କବି, ଯାହାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିରେ ତାଙ୍କର ଦାର୍ଶନିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ଓ ବିଚାରବୋଧକୁ ଆକଳନ କରିହୁଏ ।

ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ବଡ଼ପଣ’, କବିଙ୍କର ବ୍ୟଙ୍ଗକାବ୍ୟ ‘ଦରବାର’ର ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଅଂଶ । ଉକ୍ତ କାବ୍ୟଟି ଏକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପ୍ରଣୋଦିତ ସୃଷ୍ଟି । କବିଙ୍କ ସମୟରେ ବାରବାଟୀରେ ବସିଥିବା ଦରବାରରେ ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ତୋଷାମୋଦ କରୁଥିଲେ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ବହୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରି ନିଜର ବଡ଼ପଣ ଦେଖାଇ ହେଉଥିଲେ । ପ୍ରକୃତ ରାଜଧର୍ମକୁ ସେମାନେ ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ । କବି ସେମାନଙ୍କୁ ଜୀବନର ନଶ୍ବରତା ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରାଇ ଯାହା କହିଛନ୍ତି, ତାହାହିଁ କବିଙ୍କର ଜୀବନ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ।

ମଣିଷ ଜୀବନ ପାଣିଫୋଟକା ପରି । କେତେବେଳେ କାହାର ମୃତ୍ୟୁକାଳ ଉପସ୍ଥିତ ହେବ, ତାହା କହିବେହ ନାହିଁ । ତେଣୁ ମୃତ୍ୟୁ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ସଚେତନ ହେବା ଉଚିତ । ଫୁଟା ମାଠିଆରୁ ଯେପରି ପାଣି ଧୀରେ ଧୀରେ ବୋହିଯାଏ, ସେହିପରି ଆୟୁ ପ୍ରତି କ୍ଷଣେ କ୍ଷଣେ ସରିଆସୁଛି । କାଳ ଦୂରରେ ଅଛି ବୋଲି ଯେ ଦମ୍ଭ ଧରିଥାଏ, ହସୁଥାଏ, ହସି ହସି କାଳ ଆସି ତା’ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ । ସ୍ଥାନ-କାଳ-ପାତ୍ରର ଭେଦ ତା’କୁ ଜଣାନଥାଏ । କବି ମର୍ତ୍ତ୍ୟବାସୀ ମଣିଷମାନଙ୍କୁ ଏହି କାଳ ପ୍ରତି ସଚେତନ ହେବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ଏଥ‌ିରେ କବିଙ୍କ ଜୀବନର ମୃତ୍ୟୁ ସଚେତନତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଅପକର୍ମ ଲାଗି ସଚେତନ କରାଇଦେବା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ମଣିଷ ଜୀବନ ଉପରେ ମୃତ୍ୟୁର ଅପ୍ରତିହିତ ପ୍ରଭାବର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ମୃତ୍ୟୁକାଳୀନ ଦୁଃଖରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ଏକମାତ୍ର ଉପାୟ ହେଉଛି ଧର୍ମ । ଜନ୍ମଫଳରୁ ଯେ ବଡ଼ପଣ ପାଇଛି, ଧର୍ମ ଅର୍ଜନ କରି ତାକୁ ଚିରସ୍ଥାୟୀ କରିବା ଉଚିତ । ଧର୍ମରେ ଚାଲୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କବି ଦ୍ବିଲୋକସାଧନୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ନିଜେ ଉଚ୍ଚ ହେବାପାଇଁ ମହତ୍ କର୍ମ ସାଧନରେ ମନଦେବାକୁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ମଣିଷ ଜୀବନରେ ଧର୍ମର ଗୁରୁତ୍ଵ ବିଚାର କର।
Answer:
କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ଥିଲେ ସତ୍ୟଦ୍ରଷ୍ଟା । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ବଡ଼ପଣ’ରେ କବି ଧର୍ମର ଗୁରୁତ୍ଵ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପ୍ରଣୋଦିତ କାବ୍ୟ ‘ଦରବାର’ର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଧର୍ମାଧର୍ମର ବିଚାର ରଖୁ ନଥିଲେ ବୋଲି ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି । ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ପୁତ୍ରପରି ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜନ ଥୁଲା ରାଜାଙ୍କର ମୂଳଧର୍ମ । ମାତ୍ର ରାଧାନାଥଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଶୋଷଣ କରୁଥିଲେ । କବି ସେଭଳି ରାଜାଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁସଚେତନ କରାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜୀବନରେ ଧର୍ମର ମହତ୍ତ୍ଵ ସମ୍ପର୍କରେ ବୁଝାଇ କହିଛନ୍ତି ।

‘‘ଜୀବନରେ ମୃତ୍ୟୁ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ । ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ଆସି ମଣିଷ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି ଯାଇପାରେ । ମୃତ୍ୟୁକାଳୀନ ଦୁଃଖରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାର ଏକମାତ୍ର ଉପାୟ ହେଉଛି ଧର୍ମ । ଧର୍ମର ଯେଉଁ ବ୍ୟାପକ ସଂଜ୍ଞା ଭାରତୀୟ ଦର୍ଶନରେ ରହିଛି, କବି ଅବଶ୍ୟ ତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିନାହାଁନ୍ତି । ତାଙ୍କ ବିଚାରରେ ଧର୍ମର ଅର୍ଥ, ଜନ୍ମ ଅନୁରୂପ କର୍ମ । ଯେ ଯେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଛି, ତା’ର ଅନୁରୂପ କର୍ମ ହିଁ ତା’କୁ ବଡ଼ କରାଏ । ଜନ୍ମଫଳରୁ ଯେ ବଡ଼ପଣ ପାଇଛି, ଧର୍ମ ଅର୍ଜନ କରି ତାକୁ ଚିରସ୍ଥାୟୀ କରିବା ଉଚିତ । କାରଣ ଧର୍ମ ଏକ ବିଚିତ୍ର ନୌକା । ଏ ବିଶାଳ ସଂସାର ସାଗରକୁ ପାରି ହେବାପାଇଁ ଈଶ୍ବର ଏ ନୌକାଟିକୁ ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି । ଧର୍ମ ନାବରେ ଥରେ ପାଦଦେଲେ, ମଣିଷ ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । ଜନ୍ମ ସଫଳ ହୋଇଥାଏ । ସଂସାର ଜୀବନରେ ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଦୁଃଖ ଶୋକ ରହିନଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ମରଶଶୀଳ ଦୁନିଆରେ
ଧର୍ମ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ । ଧର୍ମ ହିଁ ମଣିଷର ମହତପଣିଆର ପରିଚୟ ଦେଇଥାଏ । ଧର୍ମରହିତ ମଣିଷର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କବି ତାହାକୁ ଅଢ଼େଇଦିନିଆ ବା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଜୀବନ ବୋଲି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –
‘ଧର୍ମ ଏକ ପୋତ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି ବିଧ୍
ଧର୍ମ ଏକା ସିନା ମହତ ପଣିଆ
ଆଉ ବଡ଼ପଣ ଅଢ଼େଇଦିନିଆ ।’’
କବି ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ଅଭିମତ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହାକୁ ସର୍ବକାଳୀନ ସତ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରେ ।

Question ୫ ।
ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ କବି ରାଧାନାଥ ତାଙ୍କ ସମୟର ରାଜା ଓ କପିଦାରମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କବି ପ୍ରଥମେ ଜଣେ ଦରଦୀ ମଣିଷ । ମଣିଷମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବା ସମାଜରେ କୌଣସି ତ୍ରୁଟିବିଚ୍ୟୁତି ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ, କବି ତା’ର ଅମରଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ଜଗତକୁ ସଚେତନ କରାଏ । ସୁଧୁରି ଯିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଜୀବନ ପାଇଁ କଳା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ସମାଲୋଚକମାନେ କହିଥା’ନ୍ତି । ସେହିପରି ଜଣେ କ୍ରାନ୍ତଦର୍ଶୀ ସାରସ୍ବତ ସାଧକ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ । ସେ ‘ବଡ଼ପଣ’ କବିତାରେ ସେ ସମୟର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ଯଥାର୍ଥ କହିଛନ୍ତି, ଦିନେ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜାମାନେ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ଯଶସ୍ବୀ ସମ୍ରାଟ ଭାବରେ ସମ୍ମାନିତ ହେଉଥିଲେ ।

ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜନ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟ ତାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଥିଲା ଏକ ପରିବାର । କିନ୍ତୁ ଦୁଃଖର କଥା ଆଜିର ନାମମାତ୍ର ରାଜା ଓ ଜମିଦାରଙ୍କରଠାରେ ସେହି ଉଦାର ଭାବ ନାହିଁ । ରାଜା ପ୍ରଜାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ଏବେ ସଞ୍ଚାଣ ଓ କପୋତର ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ରାଜଭୋଗର ଅଭିଳାଷ, ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ମୁଖରୁ ସେମାନଙ୍କର ଶ୍ରୀମାର୍ଜିତ ଗ୍ରାସ ଛଡ଼ାଇ ନେଇଛି । ଏହି ଦେଶର ରାଜା ଓ ଜମିଦାର ଗୋଷ୍ଠୀ ବିଦେଶୀ

ଇଂରେଜ ଶାସକମାନଙ୍କ ପରି ବନ୍ଧୁକ ମୁନରେ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଭୀତତ୍ରସ୍ତ କରାଉଛନ୍ତି । ରାଜଧର୍ମ ପ୍ରଜାପାଳନ ନୁହେଁ ପ୍ରଜାଶୋଷଣ ରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଛି । ଦୁଃଖୀ, ରଙ୍କୀ, ରାଣ୍ଡୀଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରି ଏମାନେ ଉତ୍କଟ ଧନଲିପ୍‌ସାର ସନ୍ଧାନ ପାଇଛନ୍ତି । ଏପରିକି ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଜୋରିମାନା ଧନରେ ରାଜକୋଷ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାର ଅଭିଳାଷ କବି ରାଧାନାଥ ଏହି ଧନଚିନ୍ତାର ସାର୍ଥକତା ସମ୍ପର୍କରେ ରାଜା ଓ ଜମିଦାରଙ୍କୁ ଉତ୍ତମ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ମତରେ, ‘ଧନର ସାଫଲ୍ୟ କେବଳ ସୁ-ବ୍ୟୟରେ ହିଁ ହୋଇଥାଏ । ଧନ ଅର୍ଜନ କରି କେବଳ ବିଳାସବ୍ୟସନରେ ଖର୍ଚ୍ଚକଲେ, ଧନର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ଯକ୍ଷପରି ଧନକୁ କେବଳ ଆବୋରି ବସିଲେ ଧନ ଅର୍ଜନର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ରହେନାହିଁ । ବରଂ ରାଜାଭାବରେ ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଧନକୁ ବ୍ୟୟ କରିବା ହେଉଛି ଉପଯୁକ୍ତ ପଥ ।’’

କବିଙ୍କର ଏହି ଉପଦେଶ ଦେଶର କଣ୍ଠଧାରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜଣେ ସଚେତନ କାବ୍ୟପୁରୁଷର ଅନ୍ତର୍ବାଣୀ ମାତ୍ର ।

Additional Multiple Choice Questions (Mcqs) With Answers

Question ୧ ।
ଧନ ଅର୍ଜନର ସଫଳତା କେଉଁଠି ଥାଏ ?
(i) ଖାଇ ପିଇ ଆରାମ କରିବାରେ
(ii) ବିଳାସ ବ୍ୟସନରେ ବ୍ୟୟ କରିବାରେ
(iii) ସୁ-ବ୍ୟୟରେ
(iv) ଅନ୍ୟକୁ ଦାନ କରିବାରେ
Answer:
(iii) ସୁ-ବ୍ୟୟରେ

Question ୨ ।
‘ବଡ଼ପଣ’ କବିତା ରାଧାନାଥଙ୍କ କେଉଁ କାବ୍ୟରୁ ଆସିଅଛି ?
(i) ମହାଯାତ୍ରା
(ii) ଦରବାର
(iii) ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା
(iv) ପାର୍ବତୀ
Answer:
(ii) ଦରବାର

Question ୩ ।
ରାଧାନାଥ ରାୟ ତାଙ୍କର ପୂର୍ବସୂରୀ କେଉଁ କବିଙ୍କ ପରି ଓଡ଼ିଶାର ମାଟି, ପାଣି, ଅରଣ୍ୟ, ପର୍ବତ, ନଦୀ, ସମୁଦ୍ର ଓ ତୀର୍ଥମାନଙ୍କୁ ଆପଣା କାବ୍ୟରେ ମହତ୍ ସ୍ଥାନ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ?
(i) ସାରଳା ଦାସ
(ii) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
(iii) ବଳରାମ ଦାସ
(iv) ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ
Answer:
(i) ସାରଳା ଦାସ

Question ୪ ।
ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ବରପୁତ୍ରଙ୍କୁ ସମ୍ବଦ୍ଧିତ କରିବାକୁ ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗରେ ଦରବାର ବସିଥିଲା ?
(i) ପଠାଣି ସାମନ୍ତ
(ii) ରାଧାନାଥ ରାୟ
(iii) ବାସୁଦେବ ସୁଢ଼ଳଦେବ
(iv) ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବ
Answer:
(i) ପଠାଣି ସାମନ୍ତ

Question ୫ ।
ଜଳଧାରାର ଧର୍ମ କ’ଣ ?
(i) ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ
(ii) ନିମ୍ନଗତି
(iii) ପଶ୍ଚାତ୍‌ତି
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ନିମ୍ନଗତି

Question ୬ ।
ଦୁଃଖୀ, ରଙ୍କି, ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରି ରାଜା ଓ ଜମିଦାରମାନେ କାହାକୁ ପୋଷଣ କରୁଛନ୍ତି ?
(i) ଗଣିକା
(ii) ଓକିଲ
(iii) ଖୋସାମତିଆ
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ

Question ୭ ।
ରାଧାନାଥ କାହାକୁ ସ୍କନ୍ଦର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(i) ତୈମୁରଲଙ୍ଗ
(ii) ମାମୁଦ
(iii) ଆଲେକ୍ଜାଣ୍ଡାର
(iv) ଅଶୋକ
Answer:
(iii) ଆଲେକ୍ଜାଣ୍ଡାର

Question ୮ ।
‘ଲକ୍ଷଶୋଷୀ’’ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକ
(ii) ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର
(iii) ଗଜପତି
(iv) ରାଜା ଓ ଜମିଦାର
Answer:
(iv) ରାଜା ଓ ଜମିଦାର

Question ୯ ।
କାହାର କ୍ରୂରତା ଓ ଅବିଶ୍ଵାସୀ ପ୍ରକୃତି ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ପାପ
(ii) କାଳ
(iii) ଧନ
(iv) ତୋଷାମଦକାରୀ
Answer:
(ii) କାଳ

Question ୧୦ ।
କେଉଁଥୁରୁ ମନ ବାହୁଡ଼ାଇ ନେବାକୁ କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ?
(i) ଧନ
(ii) ଅହମିକା
(iii) ପଦପଦବୀ
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ

Question ୧୧ ।
କାହାର କଠିନ ଝିଙ୍କାଝିଙ୍କିରୁ ନିସ୍ତାର ପାଇଁ ହୁସିଆର ହେବାକୁ କବି କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଧର୍ମ
(ii) ଧନ
(iii) ମାୟା
(iv) ପଦପଦବୀ ମୋହ
Answer:
(iii) ମାୟା

Question ୧୨ ।
ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ ସାମନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରଙ୍କୁ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିବାକୁ କେଉଁଠାରେ ଦରବାର ବସିଥିଲା ?
(i) ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରାଙ୍ଗଣ
(ii) ଗଜପତିଙ୍କ ରାଜସଭା
(iii) ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗ
(iv) ବିୟୋଗାନ୍ତକ କାବ୍ୟ
Answer:
(iii) ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗ

Question ୧୩ ।
‘ଦରବାର’ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକାର କାବ୍ୟ ?
(i) ଗାଥା କାବ୍ୟ
(ii) ବ୍ୟଙ୍ଗ କାବ୍ୟ
(iii) ପ୍ରକୃତି କାବ୍ୟ
(iv) ବାମଣ୍ଡା ରାଜସଭା
Answer:
(ii) ବ୍ୟଙ୍ଗ କାବ୍ୟ

Question ୧୪ ।
ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣକୁ କବି କ’ଣ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଦ୍ବିଲୋକସାଧନୀ
(ii) ଦ୍ୟୁଲୋକସାଧନୀ
(iii) ତ୍ରିଲୋକସାଧନୀ
(iv) ରାଜଧର୍ମ
Answer:
(i) ଦ୍ବିଲୋକସାଧନୀ

Question ୧୫ ।
ସଂସାରର ତୁକସାର ବଡ଼ପଣ ଲାଳସା – ରେଖାଙ୍କିତ ପଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
(i) ଅହଙ୍କାର
(ii) ପ୍ରତିଭା
(iii) ମୂଲ୍ୟହୀନ
(iv) ଧାର୍ମିକ ଭାବନା
Answer:
(iii) ମୂଲ୍ୟହୀନ

Question ୧୬ ।
‘‘ଅନ୍ତକର ବଜ୍ର-ଦନ୍ତ ଯାଏ ଭାଙ୍ଗି’’ – ଏହି ପଦର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କେଉଁଟି ?
(i) ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜନ ଆଦର୍ଶ ରାଜଧର୍ମ
(ii) ସର୍ଭି ଚିର ଅମର
(iii) ମାୟାଗ୍ରସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୃତ୍ୟୁ ଭୟଙ୍କର
(iv) ଅହମିକାର ଅସାରତା
Answer:
(ii) ସର୍ଭି ଚିର ଅମର

Question ୧୭ ।
କବିତାରେ କବିଙ୍କ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଲେଖନୀ କେଉଁ ବିଷୟରେ ଅବତାରଣା କରିଛି ?
(i) ମହାକାଳର କ୍ରୂରତା
(ii) ଧର୍ମର ଶ୍ରେଷ୍ଠତା
(iii) ଅହମିକାର ଅସାରତା
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ

Question ୧୮ ।
ଜିଣିବାକୁ ଆଉ ନାହିଁ ଧରାଖଣ୍ଡ – କିଏ କହିଥିଲେ ?
(i) ଇଂଲଣ୍ଡର ମହାରାଣୀ
(ii) ଉତ୍କଳର ଗଜପତି
(iii) ବିଶ୍ବବିଜୟୀ ସିକନ୍ଦର
(iv) ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକ
Answer:
(iii) ବିଶ୍ବବିଜୟୀ ସିକନ୍ଦର

Question ୧୯ ।
ଏବେ ରାଜା-ପ୍ରଜାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ କିପରି ହୋଇଛି ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କରାଯାଇଛି ?
(i) କୁକୁର-ବିରାଡ଼ି
(ii) ସାପ-ବେଙ୍ଗ
(iii) ବାଜ-ପାରା
(iv) ସିଂହ-ଶୃଗାଳ
Answer:
(iii) ବାଜ-ପାରା

Question ୨୦ ।
ପାପାର୍ଜିତ ଧନରେ କ’ଣ ଅର୍ଜନ କରୁଛ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ପୁଣ୍ଯୟ
(ii) ପାପ
(iii) ଧର୍ମ
(iv) ଯଣ
Answer:
(ii) ପାପ

(କ) କବି ପରିଚିତି

ଓଡ଼ିଶାର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଯେତେବେଳେ ନାନା ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ ଦେଖାଦେଇ ଗଣଜୀବନକୁ କରିଥିଲା ଶ୍ରୀହୀନ, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେତେବେଳେ ନାନା ପ୍ରତିରୋଧ ଓ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦେଖାଦେଇ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ କରିଥିଲା ପଙ୍ଗୁବତ୍ ସ୍ଥିର ଓ ସ୍ତବ୍ଧ; ସେହିପରି ଏକ ଘଡ଼ିସନ୍ଧି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ୧୮୪୮ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ୨୮ ତାରିଖରେ ରାଧାନାଥ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର କେଦାରପୁର ଗ୍ରାମରେ । ପିତା ସୁନ୍ଦର ନାରାୟଣ ଦେବ ଥିଲେ ଜଣେ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଓ ଶିକ୍ଷାନୁରାଗୀ ବ୍ୟକ୍ତି । ମାତା ତାରିଣୀ ଦାସୀ ଥିଲେ ଜଣେ ଆଦର୍ଶପ୍ରାଣା ମହିଳା । ମାତ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ସକଳ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଗର ସନ୍ଧିକ୍ଷଣରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିବା ରାଧାନାଥଙ୍କ ଜୀବନରେ ଅତି ଅଳ୍ପ ବୟସରୁ ଦୁର୍ଯୋଗ ଆସିଥିଲା । ଅଦିନିଆ ମେଘପରି, ଯେଉଁ ଦୁର୍ଯୋଗରେ ପୂର୍ଣ୍ଣଛେଦ ଟାଣିବା ଥିଲା ଏକ ବିଫଳ ପ୍ରୟାସ । ଏ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଗ ଆଉ କିଛି ନୁହେଁ – ରାଧାନାଥଙ୍କ ମାତୃ ବିୟୋଗ । ଚପଳମତି ଶିଶୁ ରାଧାନାଥଙ୍କ ମାତୃବିୟୋଗ ପରେ ସେ ବିମାତା ରୂପ ଦାସୀଙ୍କ ଯତ୍ନରେ ଆପଣାର ଜୀବନସୌଧ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାଗୁରୁଙ୍କର ପଟ୍ଟଶିଷ୍ୟ ରାଧାନାଥଙ୍କ ଜୀବନ ସହ ଯେପରି ଦୁର୍ଯୋଗ, ବିଷାଦ ଓ ଦୁଃଖର ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ପ୍ରତିଭାର ବିସ୍ଫୋରଣ ପାଇଁ ଏହି ଦୁର୍ଯୋଗ ହିଁ ଆଣିଥିଲା ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସୁଯୋଗ । ଶିକ୍ଷାରମ୍ଭ ବେଳକୁ ରାଧାନାଥଙ୍କ ପ୍ରତିଭାର ଦ୍ଯୁତି ଝଟକି ଉଠିଥିଲା ।

ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ତାଙ୍କର ମେଧାବୀପଣିଆ ଓ ଚତୁରତା ତଥା ଅଧ୍ୟବସାୟ ଗୁଣ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥିଲା । ପିତା ସୁନ୍ଦର ନାରାୟଣଙ୍କ ପ୍ରଯତ୍ନରେ ସ୍ଥାପିତ ସୋରୋ ଭର୍ଣ୍ଣାକୁଲାର ସ୍କୁଲରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରେ ଗୁରୁତର ସେଠାକୁ ଚିକିତ୍ସିତ ହେବାକୁ ଯାଇ ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲରେ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ।

ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟର ଅବନତିକୁ ଭୂକ୍ଷେପ ନ କରି ମେଧାବୀ ରାଧାନାଥ ଶିକ୍ଷାଦିଗରେ ଗଭୀର ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ଏହି ହେତୁ ସେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ମାସିକ ଚଉଦ ଟଙ୍କା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବା ଘଟଣା ସେ ସମୟରେ ବାଲେଶ୍ଵର ସହରରେ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଆଲୋଚ୍ୟ ବିଷୟ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା । ଫକୀରମୋହନ ଅତି ରସାଣିତ କରି ଏ କଥାକୁ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ମୁଁ ବାରବାଟୀ ସ୍କୁଲରେ ପଢ଼ାଉଥିବା ସମୟରେ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାସ୍କୁଲର ଜଣେ ଛାତ୍ର ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପରୀକ୍ଷା

ଦେବା ନିମିତ୍ତ କଲିକତାକୁ ପ୍ରେରିତ ହେଲେ । ତାଙ୍କ ନାମ ‘ରାଧାନାଥ ରାୟ’ । କବିବର ରାଧାନାଥ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପରୀକ୍ଷାତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଛାତ୍ର । ସେ ୧୮୬୩ ମସିହାରେ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲରୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାଶ୍ କରିଥିଲେ । ରାଧାନାଥବାବୁଙ୍କ ପାଶ୍ ସମ୍ବାଦ ବାଲେଶ୍ବରରେ ପହଞ୍ଚିବା ଦିନ କଚେରିରେ ଭାରିଗୋଟାଏ ଚହଳ ପଡ଼ିଗଲା । ଅମଲାମାନେ ଗୋଟାଏ ସ୍ଥାନରେ ବସି ବୋଲାବୋଲି ହେଲେ – ଜଣାଯାଉଛି ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାଶ୍ଚା ଖୁବ୍ ଗୋଟାଏ ବଡ଼ କଥା ନୁହେଁ । ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ସୁନ୍ଦରବାବୁଙ୍କର ସାନ ସନ୍ତିଆ ପିଲାଟା ପାଶ୍ କରି ପକାଇଲା । ଏଇଟା ଆଉ କ’ଣ ବଡ଼କଥା ହୋଇପାରେ । କାହୁଁ ବୁଝିଥା’ନ୍ତେ ରାଧାନାଥଙ୍କ ଗଭୀର ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରବୃତ୍ତିକୁ ଓ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଜ୍ଞାନପିପାସାକୁ । ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ରାଧାନାଥ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭ ନିମିତ୍ତ କଲିକତାର ପ୍ରେସିଡ଼େନ୍ସି କଲେଜରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ; ମାତ୍ର ରାଧାନାଥଙ୍କ ଦୁର୍ଯୋଗ, ତାଙ୍କ ଦୁର୍ବଳ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହେଲା ତାଙ୍କ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରାପ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ । ଫଳରେ
‘‘ଶକ୍ତି ନାହିଁ ବତ୍ସ କାହାରି ଜଗତେ
ନିୟତିକି ନେବ ନିଜ ଇଚ୍ଛାମତେ ।’’
ବିଧପ୍ରଦତ୍ତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ ମାନି ରାଧାନାଥ ବାଲେଶ୍ବର ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କଲେ । ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭର ଆଶା କବିଙ୍କର ହେଲା ସୁଦୂରପରାହତ । ଅବଶ୍ୟ ପରେ ସେ ଘରୋଇଭାବେ ଏଫ୍. ଏ. ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ ।

ଦୁର୍ବଳ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭରୁ ବଞ୍ଚ ହେତୁ ଭଗ୍ନ ମନନେଇ ରାଧାନାଥ ବାଲେଶ୍ଵର ଫେରିବା ପରେ, ମାତ୍ର ୧୬ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ବାଲେଶ୍ଵର ସ୍କୁଲର ତୃତୀୟ ଶିକ୍ଷକଭାବେ ମାସିକ ଟ ୩୦.୦୦ ବେତନରେ ୧୮୬୪ ମସିହା ମଇ ମାସ ଏକ ତାରିଖରେ ଆପଣାର କର୍ମମୟ ଜୀବନରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଦୁଇବର୍ଷ ପରେ ରାଧାନାଥଙ୍କର ଜଣେ ଆତ୍ମୀୟ ସମସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇ ତାଙ୍କୁ ‘କଟକ କଲେଜରେ’ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ । ମାତ୍ର କବିବରଙ୍କର ସେ ବାସନା ଆଉ ଫଳବତୀ ହୋଇ ନ ଥିଲା । ବାଲେଶ୍ବରରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ଶିକ୍ଷକତା ରାଧାନାଥଙ୍କର ଛାତ୍ର ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ସେତିକିବେଳେ ମଧୁସୂଦନ ରାଧାନାଥଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରିୟଭାଜନ ଓ ଅନୁଗତ ଛାତ୍ରଭାବେ ବେଶ୍ ବିଦିତ ହୋଇପାରିଥିଲେ । ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ଉଭୟଙ୍କର ଅନୁରାଗ ଥିବାରୁ ଏ ସମ୍ପର୍କ ସମ୍ଭବତଃ ବିଧ୍ ପ୍ରତିପାଦିତ ଭାବେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।

ପୁରୀରେ ମାତ୍ର ଦୁଇବର୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପରେ ରାଧାନାଥ ଗଲେ ଡେପୁଟି କଲେକ୍ଟର ପରୀକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ । ସେତିକିବେଳେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପରିଶ୍ରମ ଓ ଗଭୀର ଅଧ୍ୟବସାୟ ହେତୁ ସେ ଭୀଷଣ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ପରେ ପରେ ତାଙ୍କୁ ପୁରୀରୁ ବଙ୍ଗପ୍ରଦେଶ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବାଙ୍କୁଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶିକ୍ଷକଭାବେ ବଦଳି କରାଗଲା । ଏହି ବଦଳିରେ ରାଧାନାଥ ତାଙ୍କର ବୃତ୍ତିଗତ ସୌଭାଗ୍ୟରବି ଉଦିତ ହେବ, ଏକଥା ରାଧାନାଥଙ୍କ କଳ୍ପନାମାନସକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରି ନ ଥିଲା । ରାଧାନାଥ
କରାଗଲା । ରାଧାନାଥଙ୍କ ଏହି ପଦୋନ୍ନତି ସତେଯେପରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଦୁର୍ଗତି ମୋଚନପାଇଁ ଏ ଶୁଭକ୍ଷଣର ସୂତ୍ରପାତ କରିଥିଲା । କାରଣ ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟଛାତ୍ର ମଧୁସୂଦନନ ସେତେବେଳକୁ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିଲେ, ଆଉ ଓଡ଼ିଆ ହେବାପରେ ଏମାନଙ୍କ ସାହିତ୍ୟ ଆସର ବେଶ୍ ଜମିଥିଲା ଓ ଏହି ତ୍ରୟୀ ସାଧକଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାର ମଧୁମିଳନରେ ଆଧୁନିକ କଲା ‘କବିତାବଳୀ’ । ଏହିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ରାଧାନାଥଙ୍କ ସାହିତ୍ୟିକ ଜୀବନର ବିକାଶପର୍ବ । ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ରାଧାନାଥ ଦୀର୍ଘ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ଡେପୁଟି ଇନ୍ସପେକ୍ଟର ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମୂହର ଜଏଣ୍ଟ ଇନ୍ସପେକ୍ଟର ପଦକୁ ପ୍ରମୋଶନ ଦିଆଗଲା । ଏତିକିବେଳେ ସେ ବଙ୍ଗଳା

କରିବାପରେ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍କୁଲ ‘ଲେଖାବଳୀ’ ନାମକ ଏକ କବିତା ଦେଇଥିଲେ । ଏହାକୁ ପାଠକରି ଭୂଦେବବାବୁ ରାଧାନାଥଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ପଟ୍ଟଭୂମି । ଏହି ଭୂଦେବବାବୁଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ରାଧାନାଥ ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଭ୍ରମଣ କରି ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ଅପୂର୍ବ ଉପାଦାନମାନ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ । ଜୀବନର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅନୁଭୂତି ସାଙ୍ଗକୁ ଦୁଃଖ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ଅସହ୍ୟ ଜ୍ଵାଳା, ସହନର ଅପୂର୍ବ ଗୁଣମୁଗ୍‌ଧ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ ବାମଣ୍ଡାର ରାଜା ସାର୍ ବାସୁଦେବ ସୁଢ଼ଳଦେବ । ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ରାଧାନାଥଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ପରମ ସମ୍ପଦ । ୧୮୯୬ ମସିହାରେ ଜଣେ ବିଶ୍ବସ୍ତ ତଥା ଦାୟିତ୍ଵସମ୍ପନ୍ନ କର୍ମଚାରୀଭାବେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ସେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାସମ୍ପନ୍ନ ‘ରାୟବାହାଦୂର’ ଉପାଧ୍ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ । ୧୮୯୯ ମସିହାରେ ତାଙ୍କୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷାଜିଲ୍ଲାର ଇନ୍ସପେକ୍ଟର ଭାବେ ବଦଳି କରାଗଲା । ସେଠାରେ କିଛି ବର୍ଷ ବିତାଇବାପରେ ଚାକିରିକାଳ ଆହୁରି ଚାରିବର୍ଷ ଥିବାସ୍ଥଳେ ସେ ୧୯୦୩ ମସିହାରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କଲେ ।

କର୍ମମୟ ଜୀବନରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସାହିତ୍ୟିକ ଜୀବନରୁ ରାଧାନାଥ ଅବସର ନେଇ ନ ଥିଲେ । ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାଦ୍ୱାରା ସେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଯାଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଅମୃତ ଲେଖନୀର ଫଳଶ୍ରୁତି ହେଉଛି ‘କେଦାରଗୌରୀ’, ‘ଚିଲିକା’, ‘ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରୀ’, ‘ପାର୍ବତୀ’, ‘ମହାଯାତ୍ରା’ ଆଦି ଉଚ୍ଚକୋଟୀର କାବ୍ୟ କବିତା । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଥମ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖକ ହିସାବରେ ତାଙ୍କ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ବାକ୍ଷର ହେଉଛି – ‘ବିବେକୀ’ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଏହି ମହାନ୍ ଚିନ୍ତାନାୟକଙ୍କ ଜୀବନର ଗତି ନାନା ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ ମଧ୍ୟରେ ସମାହିତ ହୋଇ ୧୯୪୮ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ମାସ ୧୨ ତାରିଖରେ ନିର୍ବାପିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁରେ ଗୁଣଗ୍ରାହୀ ବାମଣ୍ଡାଧୂପତି ଏକ ସୁନ୍ଦର କବିତା ଖୋଦିତ କରାଇଥିଲେ ।

ବାମଣ୍ଡାଧୂପତିଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତରଖୋଳାରେ ରାଧାନାଥ ଅମର ହୋଇ ରହିନାହାଁନ୍ତି, ସେ ଅମର ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ଆପଣାର ପ୍ରତିଭା ବଳରେ । ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଭାବିଳାସର ସ୍ମୃତିଚାରଣରେ ହିଁ ଉଦ୍‌ଜୀବିତ ହୋଇ ରହିଛି । ନିଜକୁ ତିଳ ତିଳ ଦଗ୍ଧକରି ନାନା ଦୁଃଖ ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଅପବାଦ-ଲାଞ୍ଛନା, ନିନ୍ଦା-ଗଞ୍ଜଣା ସତ୍ତ୍ବେ ରାଧାନାଥ ସାହିତ୍ୟ ସେବାରେ ବିମୁଖ ହୋଇ ନାହାଁନ୍ତି । ଫଳତଃ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଅନୁଭବ କରିଛି ଆଧୁନିକତାର ସ୍ଵାଦ । ରାଧାନାଥ ହେଉଛନ୍ତି ଆଧୁନିକତାର ବାର୍ତ୍ତାବହ ।

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗ ଓ କଟକ କମିଶନ ବଙ୍ଗଳାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଦରବାରକୁ ନେଇ କାବ୍ୟଟିକୁ କବି ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । କାରଣ ଦରବାରରେ କବି ନିଜେ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅନୁଭୂତି ଲାଭ କରିଥିଲେ । କାବ୍ୟଟିରେ ପାରମ୍ପରିକ କାବ୍ୟଭଳି କଥାବସ୍ତୁ ସେତେଟା ବଳିଷ୍ଠ ନୁହେଁ । ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗରେ ଦରବାର ବସିଥିଲା ଏବଂ ଏଥିରେ ସାମନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଓ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ରାୟଙ୍କୁ ରାୟବାହାଦୂର ଉପାଧ୍ ଦେବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା । ଦରବାରକୁ ମଧ୍ୟ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଏମାନେ ନିଜର ବଡ଼ିମାକୁ ଦେଖାଇ ହେଉଥିଲେ ଏବଂ ଉପାଧୂପାଇଁ ଲାଳାୟିତ ଥିଲେ । କବି ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ଧର୍ମକୁ ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି । ଭୋଗବିଳାସ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ନୈତିକ ଜୀବନଯାପନ ପୂର୍ବକ ପ୍ରଜାମଙ୍ଗଳରେ ବ୍ରତୀ ହେବାପାଇଁ ସେ ଉପେଦଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ମୋଟ ଉପରେ କବି ଦେଖାଇ ହେଉଥ‌ିବା ବଡ଼ପଣକୁ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଗ) କବିତାର ସାରକଥା

କାହାର ସନ୍ତାନ କ’ଣ ମନେନାହିଁ ।’ ଅର୍ଥାତ୍ ଅତୀତକୁ ଭୁଲିଯାଇ, ବର୍ତ୍ତମାନସର୍ବସ୍ଵ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବା ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସେ ବହୁଭାବରେ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରିଛନ୍ତି । ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ତୁମ୍ଭେ ହେଉଛ ସିଂହର ସନ୍ତାନ; ମାତ୍ର ତୁମର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଦେଖିଲେ ମନେହେଉଛି, ତୁମ୍ଭେ ସିଂହ ଔରସରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିବା ଶ୍ଵାନ । ତୁମ୍ଭର ପୂର୍ବପୁରୁଷ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଜନ ବିକି ଭାଙ୍ଗି ଆଉ କେତେଦିନ ଚଳୁଥବ ବୋଲି କବି ସେମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବପୁରୁଷ ଯେତିକି ଅଗ୍ରଗତି କରିଥିଲେ

ପୂର୍ବରୁ ଉତ୍କଳର ସ୍ଵାମୀ ବା ରାଜାମାନେ ଥିଲେ ଉଦାରମନା । ଅଗ୍ନିଶିଖା ପରି ସେମାନେ ଥିଲେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ । ବିଳାସବ୍ୟସନ ପରି ତୁଚ୍ଛ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସେମାନେ ବୁଡ଼ି ରହୁ ନ ଥିଲେ । ସେହି ରାଜାମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତଚିନ୍ତା କଥା କବି ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଅହମିକା ଦେଖାଉଥ‌ିବା ସେ ସମୟର ରାଜାମାନଙ୍କ ମାନସିକତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ଦୁଃଖପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେହି ମହାବଂଶର ବା ଉନ୍ନତ ବଂଶର ଦାୟାଦ ହୋଇ ସେମାନେ ଜଳଧାରା ପରି ସଦାସର୍ବଦା ନିମ୍ନମୁଖୀ ହୋଇଛନ୍ତି । କବି ସେମାନଙ୍କୁ ଆହୁରି କହିଛନ୍ତି, ତୁମର ପିତୃପୁରୁଷଗଣ ଥିଲେ ଏକାନ୍ତ ଉଦାର । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ନ ଥିଲା । ତେଣୁ ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟକୁ ସେମାନେ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ବୋଲି ମନେକରୁଥିଲେ । ପରିବାରର ଦାୟାଦ ହିସାବରେ ସେମାନେ ସମସ୍ତଙ୍କର ସୁଖଦୁଃଖ ବୁଝୁଥିଲେ ।

ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଭଲମନ୍ଦକୁ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଉନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି କବି ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ରାଜା ଓ ପ୍ରଜାର ସଂପର୍କ ହେଉଛି ସଞ୍ଚାଣ ଓ ପାରା ସମ୍ପର୍କ । ଯେଉଁ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଜା ପ୍ରଜାର ମଙ୍ଗଳ କରେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଉନ୍ନତି ଚିନ୍ତା କରେ ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କର ଭୋଗ ଅଭିଳାଷ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ବହୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରେ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ମୁଖରୁ ଶ୍ରୀମାର୍ଜିତ ଖାଦ୍ୟକୁ ଅତି ନିଷ୍ଠୁର ଭାବରେ ଛଡ଼ାଇନିଏ । ଓଡ଼ିଶାର ପାଣିପବନରେ ଚଳୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତୁମେ ନିଜର ଦେଶୀୟ ମନୋଭାବକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କ ନୀତି ଅନୁସରଣ କରିଛ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ରାଜାମାନେ ପୁତ୍ର ପରି ମନେକରୁଥିଲେ । ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ରାଜାମାନେ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରୁଛନ୍ତି । ବନ୍ଧୁକ ମୁନରେ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଶାସନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ନିଜର ଗନ୍ତାଘର ବା ଖଜଣାଖାନା, ରାଜପୁର, ଗାଭୀ, ହସ୍ତୀ, ଅଶ୍ୱାଦି ସମ୍ପଦ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେଉଁଥରେ ଆତ୍ମୀୟତା ରଖିନାହାଁନ୍ତି । ନିଜର ଧନସଂପଦକୁ ସଜାଡ଼ି ରଖିବା ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହୋଇଛି । ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇଥାଏ । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଜାମାନେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଧନକୁ ବହୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରିନେଉଛନ୍ତି । ଯେଉଁ ମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ସତ୍ଵପରାମର୍ଶ ଦେବାକଥା, ସେମାନେ ଖଳ, ଖଣ୍ଟ, କାନକୁହାଙ୍କ ଭଳି ରାଜାଙ୍କୁ ହୀନ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଛନ୍ତି ।

ରାଜାମାନେ ବିଦେଶୀଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ଦୁଃଖୀ, ରଙ୍କ, ଅରକ୍ଷିତ ଓ ବିଧବାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଠକୁଛନ୍ତି । ପ୍ରଜାମାନେ ଖୁଦକୁଣ୍ଡା ଖାଇବାକୁ ପାଉ ନ ଥିଲାବେଳେ, ବିଚାର ବୁଦ୍ଧିହୀନ ଅଜ୍ଞ ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କୁ ଘିଅ, ଅଟା, ଛେଳିମାଂସ ଆଦି ଦେଇ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର କିଣିଲ । ରାଜପୁରୀର ଇଷ୍ଟଦେବତାଙ୍କୁ ତୁମେମାନେ ଲୋଭଗ୍ରସ୍ତ କରାଇଲ । ବିପଦ ରୂପ ବେତ୍ରାଘାତ ପାଇଲେ ମଧ୍ୟ ତୁମେ ତିଳେହେଲେ ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ବିଚାର କଲନାହିଁ । ସବୁବେଳେ ପାପଧନରେ ଆଶାୟୀ ହୋଇ ରହିଲ ଏବଂ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କଥା କୌଣସି ସମୟରେ ଚିନ୍ତା କଲ ନାହିଁ ବୋଲି କବି ସେଭଳି ରାଜାମାନଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ରାଜାମାନେ ସ୍ବପନେ ବା ଜାଗରଣେ ମନ ମଧ୍ୟରେ ଧନର ଲାଳସା ରଖିଲେ ।

କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଧନ ସଞ୍ଚୟ କରିବା ବ୍ୟତୀତ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଚିନ୍ତା ନ ଥିଲା । ଧନର ସଫଳତା ରହିଥାଏ କେବଳ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟୟରେ; ମାତ୍ର ଯକ୍ଷ ପରି ଧନକୁ ଆବୋରି ରହିଲେ ବା ଜଗିରହିଲେ ଧନର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଏ ସୃଷ୍ଟିରୂପୀ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ କେତେ ଆସିଛନ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସମାପ୍ତି ପରେ ବିଦାୟ ନେଇଛନ୍ତି, କେହି ମୃତ୍ୟୁ ସମୟରେ ଧନ ମୁଣ୍ଡାଇ ନେଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସବୁଧନକୁ ପକାଇଦେଇ ଅନ୍ତିମ ବିଦାୟ ନେଇଛନ୍ତି । ହାତୀ, ଘୋଡ଼ା, ସୁନାରୂପା, ରତ୍ନ ପରିପୂର୍ଣ କୁବେର ଭଣ୍ଡାରପରି ଗନ୍ତାଘରକୁ କେହି ନେଇନାହାଁନ୍ତି । ସେ ଯେମିତି ଖାଲି ହାତରେ ଆସିଥାଏ, ସେମିତି ଖାଲିହାତରେ ଚାଲିଯାଏ ।

ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର, ଆଉ ଜୟ କରିବାକୁ ଭୂମି ନାହିଁ ବୋଲି ମନ ଦୁଃଖ କରିଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧ ଜୟକରି ଅନେକ ରାଜ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଖାଲି ହାତରେ ଫେରିଯାଇଥିଲେ । ସେ ତାଙ୍କର ଅନୁଚରମାନଙ୍କୁ କହିଥିଲେ; ‘ମୁଁ ମରିଗଲେ ମୋର ଶବ ଧାର ଦୁଇକଡ଼କୁ ଦୁଇ ଶୂନ୍ୟହସ୍ତକୁ ଝୁଲାଇ ଦେଇଥ‌ିବ । ଏହା ଦେଖି ବିଶ୍ଵବାସୀ ବୁଝିବେ, ମୁଁ ବିଶ୍ୱବିଜୟୀ ହେଲି, ମାତ୍ର ମୁଁ କିଛି ନେଇ ଯାଇପାରିଲି ନାହିଁ । କେବଳ ଶୂନ୍ୟ ହସ୍ତରେ ଫେରିଗଲି ।’’ କବି କହିଛନ୍ତି, ହେ ରାଜନ୍ୟବର୍ଗ, ଏ ମହାବାକ୍ୟକୁ ସ୍ମରଣ କରି, ନିଜର ଲୋଭ, ମନ୍ଦ ଭାବକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ସତ୍ତ୍ବଗୁଣ ପଥରେ ଗତିକର ।

ବିନାକାରଣରେ ଆଉ ଦୁଃସ୍ଥ, ଅସହାୟମାନଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରନାହିଁ । କାରଣ ଏ ଜୀବନ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ପୁନଶ୍ଚ ରାଜାମାନେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ପୋଷଣ କରନ୍ତି ବୋଲି ସେମାନଙ୍କୁ ଲକ୍ଷପୋଷୀ କୁହାଯାଏ । ମାତ୍ର ସେମାନେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲକ୍ଷପୋଷୀ ନ ହୋଇ ଲକ୍ଷଶୋଷୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ବା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ଶୋଷଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେ ସମୟର ରାଜାମାନେ ବେଶ୍ୟାସକ୍ତ ଥିଲେ । ମାଲିମୋକଦ୍ଦମା କରି ଅଯଥା ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରୁଥିଲେ । ସୁଯୋଗ ଦେଖି ସେମାନଙ୍କ ପାଖ ଲୋକ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ବହୁ ଅର୍ଥ ନେଇଯାଉଥିଲେ ବୋଲି କବି ରାଜାଙ୍କୁ ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର କଷ୍ଟଲବ୍ଧ ଧନକୁ ରାଜା ଅନେକ ସମୟରେ ଠକି ନେଇଥାଏ । ତେଣୁ କବି ରାଜାଙ୍କର ଧନକୁ ପ୍ରଜାଙ୍କର ଲହୁଲୁହର ଧନ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ରାଜା ପ୍ରଜାଙ୍କଠାରୁ ପାପଧନ ଆଦାୟ କରି ତାହାକୁ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତରେ ବ୍ୟୟ କରିବାଦ୍ଵାରା, ସେ ପୁଣି ପାପ କରିଥାଏ । ଯେଉଁ ଘୃତ ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡରେ ଢଳା ହେବା କଥା, ତାହାକୁ ଘୁଷୁରି ମୁଖରେ ଦେଇ ସେମାନେ ପାପ ଅର୍ଜନ କରୁଛନ୍ତି । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଧନ ବ୍ୟୟ ନ କରି, ଦୁଷ୍ଟଲୋକଙ୍କୁ ତାହା ଦେଉଥ‌ିବାରୁ କବି ଏଭଳି ମଣିଷର ସତ୍ୟ ଓ ଛଳକଥାକୁ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ନଥାଏ। ଏଠାରେ କବି ରାଜାମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଯାହା କହିଗଲେ ତାହା ଅପ୍ରିୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ । ଏହାକୁ ଛଳ ନକରି ନିଜର ଶ୍ରେୟପଥ ଚିନ୍ତା କରିବାପାଇଁ ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

କବି ସେ ସମୟର ରାଜାମାନଙ୍କୁ ଜୀବନର ସସୀମତା ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରାଇଛନ୍ତି । ପରମାୟୁ ଯେ ସରି ସରି ଆସୁଛି, ତାହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କହିଛନ୍ତି, କଣା ମାଠିଆରୁ ଯେପରି ଜଳ ସରି ସରି ଆସେ ଠିକ୍ ସେହିପରି ମଣିଷର ଆୟୁ ଦିନକୁ ଦିନ ଶେଷ ହୋଇଯାଉଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତିକ୍ଷଣରେ ହିଁ ମଣିଷର ପରମାୟୁ ସରି ସରି ଯାଉଛି । ପୁନଶ୍ଚ କାଳ ବା ମୃତ୍ୟୁକୁ କୌଣସି ସମୟରେ ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ସେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ କୌଣସି ସୂଚନା ନ ଦେଇ ଆସି ପହଞ୍ଚିଯିବ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟକରି ଜୀବନକୁ ସେ କବଳିତ କରିନେବ; ମାତ୍ର ମଣିଷ ଏକଥାକୁ ସହଜରେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ନାହିଁ । ମୃତ୍ୟୁ ଦୂରରେ ରହିଛି ଭାବି ସେ ହସିଥାଏ, କିନ୍ତୁ କାଳ ହସି ହସି ତା’ନିକଟରେ ଲୁଚି ବସିଥାଏ । ସେ ବେଳ ଦେଖି ଆସି ଆଗରେ ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ । ଏହାକୁ କେହି ଜାଣିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଅହଂକାରୀ ମଣିଷମାନଙ୍କୁ କବି ସଚେତନ କରାଇ ଦେଉଛନ୍ତି, ଏହି ଖେଳ ଏଇମିତି କେତେଦିନ ଖେଳୁଥ‌ିବ। ଅନ୍ତିମ ସମୟ ଯେ ପାଖେଇ ପାଖେଇ ଆସୁଛି ।

କବି ଆହୁରି ସଚେତନ କରାଇ କହିଛନ୍ତି, କାଳ ବା ଶେଷସମୟ ଏକାନ୍ତରେ ନୀରବରେ ପ୍ରତିକ୍ଷଣରେ ନିକଟତର ହେଉଛି । ତା’ର ରଥ ସଦାସର୍ବଦା ଗତିଶୀଳ । ଅନବରତ ଗଡ଼ି ଗଡ଼ି ତାହା ଦିନେ ଆସି ତୁମ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଯିବ । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଜୀବନର ସର୍ବକାଳୀନ ସତ୍ୟକୁ ଦେଖାଇ ସେ କହିଛନ୍ତି, ସୂର୍ଯ୍ୟ ତଳକୁ ଗଡ଼ିଲେ, ଛାୟା ବଢ଼େ । ସେହିପରି ଆୟୁ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଗତି ବା ବୟସ ଯେତେ ଯେତେ ବଢୁଛି, ମଣିଷ ପାର୍ଥିବ ମାୟାମୋହ ପ୍ରତି ସେତେ ଅଧ‌ିକ ଆସକ୍ତ ହୋଇପଡୁଛି । ଯେପରି ବୃକ୍ଷର ଚେର ଯେତିକି ଦମ୍ଭ ହେବ, ଉପାଡ଼ିଲାବେଳକୁ ସେତିକି କଷ୍ଟ ହେବ । ସେହିପରି ପାର୍ଥିବ ମାୟାର ଚେର ଯେତିକି ଶକ୍ତ ହେବ, ଯମ ସେତିକି ଜୋର୍‌ରେ ମଣିଷକୁ ମୃତ୍ୟୁଲୋକକୁ ଝିଙ୍କିନେବ । ମୃତ୍ୟୁର ସେହି କଠିନ ଝିଙ୍କାଝିଙ୍କିରୁ ଥାଉଁ ଧର୍ମକର୍ମରେ ମନଦିଅ । ଯେପରି ମହାନ୍ ବଂଶରେ ଜନ୍ମ ନେଇଛ, ସେହିପରି ମହାନ୍ କର୍ମ କରି ଜୀବନକୁ ସଫଳ କରାଅ । କବି ସେ ସମୟର ରାଜାମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା କହିଛନ୍ତି ।

ରାଜାମାନେ ଜନ୍ମସୂତ୍ରରେ ରାଜବଂଶର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଛନ୍ତି ଓ ସଂସାରରେ ବଡ଼ପଣ ପାଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଧର୍ମକରି, ଧର୍ମ ହେଉଛି ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଏ ବିଶାଳ ସଂସାର ସାଗର ପାରିହେବାପାଇଁ ଧର୍ମ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ନୌକା । ବିଧାତା ମର୍ତ୍ତ୍ୟବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଧର୍ମରୂପକ ସୁନ୍ଦର ପୋତ ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି । ଦୁନିଆର ଧର୍ମହିଁ ଏକମାତ୍ର ମହତ୍ଵପଣ । ଧର୍ମହିଁ ମଣିଷକୁ ଚିରଅମର କରିରଖେ । ଧର୍ମ ଧନରେ ଧନୀ ହେଲେ ମଣିଷର ସେହି ଧନକୁ କେହି ଅପହରଣ କରିପାରେନା । ଧର୍ମବ୍ୟତୀତ ସଂସାରରେ ଆଉ ସବୁ ବଡ଼ପଣ ସମ୍ପର୍କରେ କବି ବୁଝାଇ କହିଛନ୍ତି, ପ୍ରକୃତ ବଡ଼ପଣ ହେଉଛି ଧର୍ମରକ୍ଷା, ଯାହାକୁ କି କେହି ଦ୍ରୁମ ପାଖରୁ ଛଡ଼ାଇ ନେଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଶେଷ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାହାର ସୁଗନ୍ଧିରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ମହକି ଯାଉଥବ । ବଡ଼ପଣ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଓ ସ୍ଵର୍ଗ ଦୁଇଲୋକରେ ସୁଖୀ କରାଏ । ଏହି ବଡ଼ପଣକୁ କାଳର ଦନ୍ତ ଭେଦ କରିପାରେ ନାହିଁ।

ନିୟତିର ସର୍ବକାଳୀନ ସତ୍ୟକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କବି ରାଜାମାନଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ଯଥାର୍ଥ ବଡ଼ପଣରେ ମନଦିଅ । ଯେଉଁ ବଡ଼ପଣ ପାଇଁ ତୁମେ କାଳଜୟୀ ହୋଇପାରିବ । କାଳ ତୁମକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ବଡ଼ପଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ତୁମ ନିକଟରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ରହିଛି । ସେହି ସୁବିଧାକୁ ଉପଯୋଗ କର । ସେଥ‌ିରେ ତିଳେମାତ୍ର ହେଳା କରନାହିଁ । ସେହି ବଡ଼ପଣ ତୁମର ଇହ ଓ ପରକାଳର ମଙ୍ଗଳ କରିବ । ଏହି ସାଂସାରିକ ବଡ଼ପଣରେ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । ସେଭଳି ବଡ଼ପଣରୁ ମନକୁ ଫେରାଇ ନେବାପାଇଁ ସେ କହିଛନ୍ତି । ଦୁନିଆର ମାନ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ରହିବାକୁ କବି ସଚେତନ କରାଇଛନ୍ତି । କାରଣ ସଂସାର ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ଭାବ ପୋଷଣକରି ଧର୍ମଆଡ଼କୁ ଦୃଷ୍ଟି ରଖିଲେ ଅନ୍ତରରେ ପରମ ସୁଖ ମିଳିବ । କବି ଶେଷରେ କହିଛନ୍ତି, ରାଜାର ଧର୍ମ ହେଉଛି ପ୍ରଜାନୁରଞ୍ଜନ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କଲାଭଳି କର୍ମ କଲେ ଓ ଆତ୍ମାନୁସନ୍ଧାନରେ ମନଦେଲେ ନିଜେ ଉଚ୍ଚ ହେବା ସହିତ, ଉଚ୍ଚତର ଗତି ଲାଭ କରିବ ।

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ:

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 5 ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 5 ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ କେବେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ?
(i) ୧୮୪୯
(ii) ୧୮୫୯
(iii) ୧୮୬୯
(iv)୧୮୧୮
Answer:
(ii) ୧୮୫୯

2. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ କେଉଁ ଦେଶର ଦାର୍ଶନିକ ଅଟନ୍ତି ?
(i) ଭାରତ
(ii) ରୁଷିଆ
(iii) ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ
(iv) ଆମେରିକା
Answer:
(iv) ଆମେରିକା

3. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ କେଉଁ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏ. ପାସ୍ କରିଥିଲେ ?
(i) ହାଭାର୍ଙ
(ii) କେମ୍ବ୍ରିଜ୍
(iii) ଭରମଣ୍ଟ
(iv) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଭରମଣ୍ଟ

4. ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ କେବେ କଲମ୍ବିଆ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଦର୍ଶନ ଶାସ୍ତ୍ରର ପ୍ରଫେସର ଭାବରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ୧୯୧୪
(ii) ୧୯୩୦
(iii) ୧୯୦୪
(iv) ୧୯୧୫
Answer:
(iii) ୧୯୦୪

5. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଗବେଷଣାମୂଳକ ବିଦ୍ୟାଳୟ କେବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ?
(i)୧୮୯୬
(ii)୧୮୯୦
(iii) ୧୮୮୦
(iv) ୧୮୭୦
Answer:
(i)୧୮୯୬

6. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର କର୍ମଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା କେଉଁ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ?
(i) ଅରବିଦ
(ii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iv) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

7. ନମନୀୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର କିଏ ଜଣେ ଦୃଢ଼ ସମର୍ଥକ ?
(i) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ
(iv) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ

8. କିଏ କହନ୍ତି, ‘ଶିକ୍ଷକ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ, ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ, ଉପଦେଷ୍ଟା ତଥା ନିରୀକ୍ଷକ ଅଟନ୍ତି ?
(i) ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ
(ii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iii) ଋଷା
(iv) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହେଁ
Answer:
(i) ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ

9. “ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ଅଭିଜ୍ଞତାର ପୁନର୍ଗଠନ’’ – ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
(i) ଜନ୍ ଆଡ଼ାମସ୍
(ii) ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ
(iii) ଋଷୋ
(iv) ସ୍ପେନ୍ସର
Answer:
(ii) ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ

10. “ ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅମୂର୍ଷ ଭାବନାର ସ୍ଥାନ ପାଇନାହିଁ “ – ଏହା ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର କ’ଣ ଅଟେ ?
(i) ସୃରୁପ
(ii) ସପକ୍ଷ ମତ
(iii) ଧର୍ମବାଦ
(iv) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ଧର୍ମବାଦ

11. ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ପ୍ରୟୋଗବାଦ କାହାକୁ ବିରୋଧ କରେ ?
(i) ଆଦର୍ଶବାଦ
(ii) କର୍ମବାଦ
(iii) ବିପକ୍ଷ ମତ
(iv) ଏଗୁଡ଼ିକ ସମସ୍ତ
Answer:
(i) ଆଦର୍ଶବାଦ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଜନ୍ ଡ୍ରାଇ ______________ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୯୬

2. _______________ ମସିହାରେ ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ୟୁନିଭରସିଟି ଲାବୋରୋଟରୀ ସ୍କୁଲ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୫୯

3. ୧୯୦୪ ମସିହାରେ ଜନ୍ ଡ୍ରାଇ ____________ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷା ଓ ଦର୍ଶନ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ ।
Answer:
କଲମୃିଆ

4. ସମାଜ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ (The Society and School)ର ଲେଖକ ____________ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ

5. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଜଣେ _____________ ଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରୟୋଗବାଦୀ

6. __________ ଙ୍କ ମତରେ ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁର୍ନଗଠନ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ

7. ଜନ୍ ଡୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ସ୍ତରର ବୟସସୀମା ____________ ।
Answer:
ଚାରି ବର୍ଷରୁ ଆଠ ବର୍ଷ

8. ଜନ୍ ଡୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରର ବୟସସୀମା ____________ ।
Answer:
ଚାରି ବର୍ଷରୁ ଆଠ ବର୍ଷ

9. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ତୃତୀୟ ସ୍ତରର ବୟସସୀମା____________ ।
Answer:
ଚାରି ବର୍ଷରୁ ବର୍ଷ

10. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ___________ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ

11. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ___________ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ବାହ୍ୟ

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଜନ୍ ଡ୍ରାଇ ଜଣେ ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଜଣେ ପ୍ରୟୋଗବାଦୀ ଥଲେ ।

2. ପ୍ରାଗ୍ମାଟିଜିମ୍, ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ପ୍ରାଗ୍‌ମା (Pragma) ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ଆଦର୍ଶ’ ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରାଗ୍ମାଟିଜିମ୍, ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ପ୍ରାଜ୍‌ମା (Pragma) ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘କ୍ରିୟାକରଣ’ ଅଟେ ।

3. ‘ମାଇଁ ପେଡ଼ାଗୋଗିକ୍ କ୍ରୀଡ଼ (My Pedagogic Creed) ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା ଉଇଲିୟମ୍ ଜେମ୍ସ ।
Answer:
‘ମାଇଁ ପେଡ଼ାଗୋଗିକ୍ କ୍ରୀଡ଼ (My Pedagogic Creed) ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ।

4. ପ୍ରୟୋଜନବାଦକୁ ଆଦର୍ଶବାଦ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରୟୋଜନବାଦକୁ ପ୍ରୟୋଗବାଦ କୁହାଯାଏ ।

5. ଜନ୍ ଡ୍ରାଇଙ୍କର ଦର୍ଶନରେ ଆଦର୍ଶବାଦର ଛାପ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ଛାପ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତର ୮ ବର୍ଷରୁ ୧୨ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଅଧିକ ଚିନ୍ତାଯୁକ୍ତ ମନୋଯୋଗର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ତୃତୀୟ ସ୍ତର ୧୨ ବର୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ମଧ୍ଯରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଅଧ୍ଯକ ଚିନ୍ତାଯୁକ୍ତ ମନୋଯୋଗର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ଗୋଟିଏ ପୁସ୍ତକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡୁଇଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ଏକ ପୁସ୍ତକର ନାମ ‘ନିଶ୍ଚିତତାର ଅନ୍ଵେଷଣ’ ।

2. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ କିପରି ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ‘ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ’ ଓ ‘ପରିବେଶ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ’ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ।

3. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଗୋଟିଏ ସପକ୍ଷବାଦୀ ମତ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କର ଗୋଟିଏ ସପକ୍ଷବାଦୀ ମତ ହେଉଛି – ଶିକ୍ଷା ସକ୍ରିୟ, ଗବେଷଣାଲବ୍‌ଧ, ଆନନ୍ଦମୟ ଓ ପ୍ରୟୋଗବାଦୀ ହେବା ଦରକାର ।

4. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିଶୁର ଶିକ୍ଷା କାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ତାଙ୍କ ମତରେ ଶିଶୁର ଶିକ୍ଷା ବାସ୍ତବ ଅଭିଜ୍ଞତା ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

5. ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର କେଉଁ ତତ୍ତ୍ବ ତାଙ୍କର କରଣବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ?
Answer:
ତାଙ୍କର ‘ସକ୍ରିୟତା ତତ୍ତ୍ବ’ କରଣବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

6. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ତାଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି, ‘ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ’’ ।

7. ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଦର୍ଶନର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ତାଙ୍କ ମତରେ ଦର୍ଶନର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରି ତାକୁ ସାମାଜିକ ସ୍ତରରେ ଉପଯୋଗ କରିବା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଲିଖ୍ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ଲିଖ୍ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକରେ ନାମ ହେଉଛି
(i) ‘ସମାଜ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ’ ଏବଂ
(ii) ‘ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଶିକ୍ଷା’ ।

2. ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ‘ଅଭିଜ୍ଞତାର ପୁନର୍ଗଠନ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା ।’ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ଭରେ ଆମେ ଶିକ୍ଷା ଅର୍ଜନ କରୁ ଏବଂ ତାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଉ ।

3. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ମୂଳତତ୍ତ୍ବ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ ।
(ii) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

4. ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରି ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତି ସହ ଖାପ୍ ଖୁଆଇ ଚଳିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(ii) ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।

5. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କେତୋଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ୩ଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା –
(i) ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥା (୪ ବର୍ଷରୁ ୮ ବର୍ଷ)
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ଅବସ୍ଥା (୮ ବର୍ଷରୁ ୧୨ ବର୍ଷ)
(iii) ତୃତୀୟ ଅବସ୍ଥା (୧୨ ବର୍ଷରୁ ଊଦ୍ଧ)

6. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।
(ii) ସେ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଏବଂ ପ୍ରକଳ୍ପ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

7. ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ କିପରି ହେବା ଉଚିତ ?
Answer:
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିଶୁ ଅପରିପକ୍ବ ହେତୁ ଶିକ୍ଷକ ଶିଶୁର ବନ୍ଧୁ, ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ଏବଂ ଦାର୍ଶନିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଦରକାର । ଏହା ଶିଶୁର ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ନୀତି ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ମଣିଷ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାଚୀରଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନ ତାଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଥିଲା । ଶିକ୍ଷା ବିନା ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ସେ ଅଭିଜ୍ଞତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ ‘ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା” (Education is the continuous reconstruction of experiences.) | ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିରହିବାକୁ ହେଲେ ସମସ୍ୟା ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସେ ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରି କେବଳ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁସାରେ ନିଜର ବ୍ୟବହାରକୁ ପରିମାର୍ଜିତ କରି ଚଳିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ । ସମାଜ ଉପଯୋଗୀ ମଣିଷଟିଏ ହେବାପାଇଁ ନିଜେ ଯୁଗୋପଯୋଗୀ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ । ତେଣୁ ବାସ୍ତବବାଦ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନବାଦ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର କ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

2. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ମୂଳତତ୍ତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
(୧) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ – ଅଭିଜ୍ଞତା ହିଁ ଶିକ୍ଷା । ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଆମେ ଅଭିଜ୍ଞତା ଲାଭକରୁ । ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଆମେ ଶିକ୍ଷା କରୁ । ଯେଉଁ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଏକ ପୁରାତନ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତାରେ ନୂତନ ଜ୍ଞାନ ଦ! ଅଭିଜ୍ଞତାର ମିଶ୍ରଣ ହୁଏ, ତାହା ଏକ ନୂତନ ଅଭିଜ୍ଞତା ବା ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥିତି, ପରିସ୍ଥିତି ଓ ସମୟକୁ ନେଇ ଘଟିଥାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମଣିଷ ଅଭିଜ୍ଞତା ହାସଲ କରିଥାଏ । ପରିଶେଷରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର କ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ନିଜର ଜ୍ଞାନର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ସଠିକ୍ ଅଭିଜ୍ଞତା ସଠିକ୍ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

(୨) ଶିକ୍ଷା ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା – ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ଉଭୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜ ବିନା ନିଜର ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସମାଜର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି, ନିୟମ, ଚାଲିଚଳନ ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି । ତେଣୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ । ସାମାଜିକ ଅଭିଜ୍ଞତା ଏବଂ କ୍ରିୟାକଳାପ ବିନା ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହୋଇପାରିବ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ଉଭୟର ବିକାଶ ସମାଜଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜ ପାଇଁ, ସମାଜଦ୍ବାରା ସାମାଜିକୀକରଣ ହୋଇଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ପରିପ୍ରକାଶ ସମାଜରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିକାଶ ଏବଂ ସମାଜର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାକୁ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଅସ୍ତ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଥାଏ ।

3. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି । ସେ ଜୀବନ ପ୍ରବାହ ମଧ୍ଯରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଏବଂ ନିଜର ଆଶା ଓ ଆକାଂକ୍ଷା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ କୁହନ୍ତି ଶିକ୍ଷା ଭୌତିକ ଓ ସୀମାହୀନ, ତେଣୁ ତାହାର କୌଣସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଛି ।

ଏହାସତ୍ତ୍ବେ ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କେତେକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(୧) ନୂତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୨) ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ କରିବା ।
(୩) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜକୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରି ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତି ସହ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିପାରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଲାଭକରିବା ।
(୪) ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
(୫) ଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାପାଇଁ ଆବେଗିକ ବିକାଶକୁ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବା ।
(୬) ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ଘଟାଇବା ।
(୭) ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତି ତଥା ଭାବନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।

4. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ । ଶିଶୁ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ତେଣୁ ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ତଥା ବୟସ ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବା ବିଧେୟ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଶିଶୁ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇ ନିଜର ବିକାଶ ଘଟାଇପାରିବ । ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା –

(୧) ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥା (୪ରୁ ୮ ବର୍ଷ)
(୨) ଦ୍ଵିତୀୟ ଅବସ୍ଥା (୮ ରୁ ୧୨ ବର୍ଷ)
(୩) ତୃତୀୟ ଅବସ୍ଥା (୧୨ ବର୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ)

ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥା – ଶୈଶବ ଅବସ୍ଥାରେ ଶିଶୁ ମା’ ପାଖରେ ଅଧ୍ଵ ସମୟ କଟାଇଥାଏ । ପରେ ବୟସ ବଢ଼ିବା ସହ ସେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଚଳି ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ବଢ଼ିଥାଏ । ତେଣୁ ସେ ଏହି ସ୍ତରରେ ମା’ ପାଖରେ ବାନ୍ଧିହୋଇ ନ ରହି ପରିବେଶକୁ ଆସିଥାଏ । ଯେହେତୁ ସେ ଖେଳପ୍ରିୟ, ଖେଳ ମଧ୍ଯରେ ଶିଖୁବା ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଥାଏ । ବିଶେଷକରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖେଳ, ପଠନ ଓ ଲିଖନ ମାଧ୍ୟମରେ ତାକୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ଦ୍ଵିତୀୟ ଅବସ୍ଥା – ବୟସର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଶିଶୁର ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦକ୍ଷତାର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ସେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତାର ପରିସରର ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରୁ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକରିଥାଏ । ତେଣୁ ଅନେକ ସମୟରେ ସେ ନିଜର ଛୋଟ ଛୋଟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିପାରିଥାଏ ।

ତୃତୀୟ ଅବସ୍ଥା – ଉକ୍ତ ବୟସ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଶିଶୁ ଅନେକ ନୂତନ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ । ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । ତେଣୁ ଉକ୍ତ ବୟସରେ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନଜନିତ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅଧ୍ୟୟନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

5. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଶିଶୁର ସାମର୍ଥ୍ୟ, ଆଗ୍ରହ, ରୁଚି ଅନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ତାହା ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ବିଧେୟ । ତେଣୁ ଶିଶୁକୁ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ କ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ଉକ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ବା ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତିରେ ବିଶେଷତଃ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଯୋଜନାକୁ ନେଇ ସମସ୍ୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଶିଶୁ ତାକୁ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରେ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ବା ଯୋଜନା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଯୋଜନା ଯେତେବେଳେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ତାହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । ଯୋଜନାକୁ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ହେଲେ ଶିକ୍ଷକ ୬ଟି ବିଷୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥା’ନ୍ତି; ଯଥା-

(୧) ପରିସ୍ଥିତିର ଉପସ୍ଥାପନା
(୨) ସମସ୍ୟାର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ
(୩) ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ
(୪) ଯୋଜନା ସମ୍ପାଦନ
(୫) ଯୋଜନାର ମୂଲ୍ୟାୟନ
(୬) ଅଭିଲେଖନ
ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସମାଧାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

6. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଜଗତକୁ ଅବଦାନ କ’ଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାଜଗତକୁ ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ । ତାଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ସୃଜନଶୀଳ ମନୋଭାବ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ବିକାଶ ସାଧନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଉଦ୍ରେକ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଜଣେ ବନ୍ଧୁ, ଉପଦେଷ୍ଟା ଓ ପଥପ୍ରଦର୍ଶନ ଭାବରେ କାମ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଜନ୍ ଡୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ କେତେକ ସୁଖଦ ଅବଦାନ ଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(୧) ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ତା’ର ପ୍ରସାର ।
(୨) ଅଭିଜ୍ଞତାର ପୁନର୍ଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ସମଯୋଜିତ ହେବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୩) ପ୍ରୟୋଜନୀୟତା ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
(୪) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସମାଜର ଉନ୍ନତି କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବା ।
(୫) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରର ବିକାଶ ଏବଂ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ସଚେତନ କରାଇବା ।
(୬) ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ଘଟାଇ ସମାଜକୁ ବିକାଶଶୀଳ କରିବାରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୭) ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ।
(୮) ସମାଜରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ସମାଜରୁ କଳଙ୍କ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଜଣେ ଦାର୍ଶନିକ, ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଥିଲେ । ସେ ରାଜନୈତିକ ଦର୍ଶନ, ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ, ସାମାଜିକ ଦର୍ଶନ ଓ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଛନ୍ତି । ଆଧୁନିକ ଦର୍ଶନର ସେ ଥିଲେ ଯଥାର୍ଥ ବାର୍ତ୍ତାବହ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ନୀତି ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ମଣିଷ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାଚୀରଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ । ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନ ତାଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଥିଲା ! ଶିକ୍ଷା ବିନା ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ସେ ଅଭିଜ୍ଞତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ ‘ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା” (Education is the continuous reconstruction of experiences.) ସମାଜରେ ବଞ୍ଚି ରହିବାକୁ ହେଲେ ସମସ୍ୟା ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସେ ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରି କେବଳ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁସାରେ ନିଜର ବ୍ୟବହାରକୁ ପରିମାର୍ଜିତ କରି ଚଳିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ । ସମାଜ ଉପଯୋଗୀ ମଣିଷଟିଏ ହେବାପାଇଁ ନିଜେ ଯୁଗୋପଯୋଗୀ ହେବା ବାଞ୍ଚନୀୟ । ତେଣୁ ବାସ୍ତବବାଦ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନବାଦ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନିଜର କ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଇଚ୍ଛା, ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ନେଇ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଜୀବନ ପ୍ରବାହରେ ପରିସ୍ଥିତି, ପରିବେଶ ଏବଂ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ । ତେଣୁ ଜୀବନର ଆଶା, ଆକାଂକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ । ଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ କୌଣସି ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇ ନପାରେ । ତଥାପି ଜନ୍ ହ୍ୟୁଇ କେତୋଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି ।

ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି । ସେ ଜୀବନ ପ୍ରବାହ ମଧ୍ଯରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଏବଂ ନିଜର ଆଶା ଓ ଆକାଂକ୍ଷା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷା ଭୌତିକ ଓ ସୀମାହୀନ, ତେଣୁ ତାହାର କୌଣସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଛି ।

ତଥାପି ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କେତେକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(୧) ନୂତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୨) ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ କରିବା ।
(୩) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜକୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରି ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତି ସହ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିପାରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଲାଭ କରିବା ।
(୪) ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
(୫) ଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବା ପାଇଁ ଆବେଗିକ ବିକାଶକୁ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବା ।
(୬) ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ଘଟାଇବା ।
(୭) ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତି ତଥା ଭାବନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।

2. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର କେତୋଟି ମୂଳତତ୍ତ୍ଵ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଜଣେ ଦାର୍ଶନିକ, ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ । ସେ ରାଜନୈତିକ ଦର୍ଶନ, ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ, ସାମାଜିକ ଦର୍ଶନ ଓ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଛନ୍ତି । ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ସେ ଯଥାର୍ଥ ବାର୍ଭାବହ ।

ଜନ୍ ଡ୍ରାଇଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର କେତୋଟି ମୂଳତତ୍ତ୍ୱ ନିମ୍ନରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା ।
(୧) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ (Education is reconstruction of Experiences) – ଅଭିଜ୍ଞତା ହିଁ ଶିକ୍ଷା । ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଆମେ ଅଭିଜ୍ଞତା ଲାଭ କରୁ । ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଆମେ ଶିକ୍ଷା କହୁ । ଯେଉଁ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଏକ ପୁରାତନ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତାରେ ନୂତନ ଜ୍ଞାନ ବା ଅଭିଜ୍ଞତାର ମିଶ୍ରଣ ହୁଏ ତାହା ଏକ ନୂତନ ଅଭିଜ୍ଞତା ବା ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥିତି, ପରିସ୍ଥିତି ଓ ସମୟକୁ ନେଇ ଘଟିଥାଏ ।

ତେଣୁ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମଣିଷ ଅଭିଜ୍ଞତା ହାସଲ କରିଥାଏ । ପରିଶେଷରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର କ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରୁ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଜ୍ଞାନର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ସଠିକ୍ ଅଭିଜ୍ଞତା ସଠିକ୍ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

(୨) ଶିକ୍ଷା ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା (Education is a Social Process) – ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ଉଭୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜ ବିନା ନିଜର ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସମାଜର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି, ନିୟମ, ଚାଲିଚଳନ ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି । ତେଣୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିବା ଉଚିତ । ସାମାଜିକ ଅଭିଜ୍ଞତା ଏବଂ କ୍ରିୟାକଳାପ ବିନା ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସେ ଅନେକ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଦରକାର ।

ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ବନ୍ଧ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ଉଭୟର ବିକାଶ ସମାଜଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜ ପାଇଁ, ସାମାଜିକୀକରଣ ହୋଇଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପରିପ୍ରକାଶ ସମାଜରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ଏବଂ ସମାଜର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାକୁ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଅସ୍ତ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଥାଏ ।

(୩) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଜୀବନ (Education is Life) – ଅଭିଜ୍ଞତା ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ଆଧାର । ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଜୀବନର ଅନ୍ତଃସ୍ବର । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ପ୍ରତିଟି ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ପାଇଛି ଏବଂ ସେ ତାହା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ସେ ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି । ବିଶେଷକରି ପରିବାରରୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଯିବା ପରେ ସେ ସେଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରୁ ଆସିଥିବା ପିଲାମାନଙ୍କ ସହ ମିଶିଥାଏ । ଅନେକ ବିଭିନ୍ନତା ଭିତରେ ସେ ଅନେକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ ।

ଶେଷରେ ତା’ର ବନ୍ଧୁତ୍ଵଭାବ ହେତୁ ସେଠାରେ ତା’ର ସାମାଜିକ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ବିକାଶ ଲାଭ କରେ । ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସମାଜ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପିଲାମାନେ ଯେଉଁ ଅଭିଜ୍ଞତା ଅର୍ଜନ କରିଥା’ନ୍ତି ତାହା ସେମାନଙ୍କର ମୂଳଦୁଆ ଭଳି ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ଲାଗିଥାଏ । ଶିଶୁର ଜୀବନ ପରିବାରରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲେ ବି ଶେଷ ହୁଏ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଜୀବନ ।

(୪) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ବୃଦ୍ଧି (Education is Growth) – ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷା ବିଶେଷ କରି ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ବୌଦ୍ଧିକ, ଆବେଗିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ନୈତିକ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଜନ୍ମ ସମୟରେ ଶିଶୁ ଅସହାୟ ଥାଏ । ତାହାର ବୟସର ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବିକାଶକୁ ନେଇ ତା’ର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ତା’ର ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । ଏଥ‌ିପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୟସରେ ବୟସାନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ପରିବେଷ୍ଟନୀଗତ ବା ପରିବେଶଗତ ଅଟେ । ପରିବେଶ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆଖ୍ ଆଗରେ ରଖ୍ ଶୈକ୍ଷିକ ଉଦ୍ୟମ କଲେ ଶିକ୍ଷାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ଏବଂ ଶିଶୁ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସହ ସମାଯୋଜିତ ହୋଇ ଚଳିଥାଏ ।

3. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ନୀତି ପରିଦୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ମଣିଷ ଭିତରେ ଥିବା ପ୍ରାଚୀରଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନ ତାଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଥିଲା । ଶିକ୍ଷା ବିନା ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଇଚ୍ଛା, ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ନେଇ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଜୀବନ ପ୍ରବାହରେ ପରିସ୍ଥିତି, ପରିବେଶ ଏବଂ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ । ତେଣୁ ଜୀବନର ଆଶା, ଆକାଂକ୍ଷା ବି ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ । ଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ କୌଣସି ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆ ନଯାଇପାରେ । ତଥାପି ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ କେତୋଟି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି । ସେ ଜୀବନ ପ୍ରବାହ ମଧ୍ୟରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଏବଂ ନିଜର ଆଶା ଓ ଆକାଂକ୍ଷା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ କୁହନ୍ତି ଶିକ୍ଷା ଭୌତିକ ଓ ସୀମାହୀନ, ତେଣୁ ତାହାର କୌଣସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଛି ।

ତଥାପି ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କେତେକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(୧) ନୂତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୨) ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ କରିବା ।
(୩) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜକୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରି ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତି ସହ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିପାରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଲାଭକରିବା ।
(୪) ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
(୫) ଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବା ପାଇଁ ଆବେଗିକ ବିକାଶକୁ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବା ।
(୬) ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ କରିବା ।
(୭) ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତି ତଥା ଭାବନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।

4. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତର ଓ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ । ଶିଶୁ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ତେଣୁ ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ତଥା ବୟସ ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବା ବିଧେୟ, ଯାହାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇ ନିଜର ବିକାଶ ଘଟାଇପାରିବ ।
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା –

(୧) ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥା (୪ରୁ ୮ ବର୍ଷ)
(୨) ଦ୍ଵିତୀୟ ଅବସ୍ଥା (୮ ରୁ ୧୨ ବର୍ଷ)
(୩) ତୃତୀୟ ଅବସ୍ଥା (୧୨ ବର୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ)

ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥା – ଶୈଶବ ଅବସ୍ଥାରେ ଶିଶୁ ମା’ ପାଖରେ ଅଧ‌ିକ ସମୟ କଟାଇଥାଏ । ପରେ ବୟସ ବଢ଼ିବା ସହ ସେ ଧୀରେ ଧୀରେ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ଚଳିଥାଏ । ତେଣୁ ସେ ଏହି ସ୍ତରରେ ମା’ ପାଖରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇ ନରହି ପରିବେଶକୁ ଆସିଥାଏ । ଯେହେତୁ ସେ ଖେଳପ୍ରିୟ, ଖେଳ ମଧ୍ଯରେ ଶିଖୁବା ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ବିଶେଷକରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖେଳ, ପଠନ ଓ ଲିଖନ ମାଧ୍ୟମରେ ତାକୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ଅବସ୍ଥା – ବୟସର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଶିଶୁର ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦକ୍ଷତାର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ସେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତାର ପରିସରର ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରୁ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଅନେକ ସେ ସମୟରେ ନିଜର ଛୋଟ ଛୋଟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିପାରିଥାଏ ।

ତୃତୀୟ ଅବସ୍ଥା – ଉକ୍ତ ବୟସ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଶିଶୁ ଅନେକ ନୂତନ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ । ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । ତେଣୁ ଉକ୍ତ ବୟସରେ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନଜନିତ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅଧ୍ୟୟନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ଶିଶୁମାନେ ପଠନ, ଲିଖନ, ହସ୍ତକର୍ମ ଏବଂ ଲେଖଚିତ୍ର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେବା ଉଚିତ । ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍ତରରେ ଇତିହାସ, କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ, ଶିକ୍ଷା, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ବିଷୟ, ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ, ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଧ୍ୟାନଦେବା ଦରକାର । ବିଶେଷକରି କୃଷି, ରନ୍ଧନ, ସିଲେଇ ଏବଂ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଆଦି ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବା ଉଚିତ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ନୀତି ପରିଦୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ମଣିଷ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାଚୀରଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନ ତାଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଥିଲା । ଶିକ୍ଷା ବିନା ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଣିକ୍ଷ।ଦାନର ପଦ୍ଧତି:
ଶିଶୁର ସାମର୍ଥ୍ୟ, ଆଗ୍ରହ, ରୁଚି ଅନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ତାହା ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ବିଧେୟ । ତେଣୁ ଶିଶୁକୁ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ କ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ଉକ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ବା ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି ବିଶେଷତଃ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଯୋଜନାକୁ ନେଇ ସମସ୍ୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ତାକୁ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରେ, ଯେଉଁଥ‌ିପାଇଁ ଏହାକୁ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ବା ଯୋଜନା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଯୋଜନା ଯେତେବେଳେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ତାହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । ଯୋଜନାକୁ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ହେଲେ ଶିକ୍ଷକ ୬ଟି ବିଷୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

(୧) ପରିସ୍ଥିତିର ଉପସ୍ଥାପନା
(୨) ସମସ୍ୟାର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ
(୩) ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ
(୪) ଯୋଜନା ସମ୍ପାଦନ
(୫) ଯୋଜନାର ମୂଲ୍ୟାୟନ
(୬) ଅଭିଲେଖନ
ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସମାଧାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

6. ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ଅବଦାନଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ନୀତି ପରିଦୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ମଣିଷ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାଚୀରଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନ ତାଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଥିଲା । ଶିକ୍ଷା ବିନା ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଜଗତକୁ ଅବଦାନ (Contributions of John Dewey towards Education):
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତିର ସୃଜନଶୀଳ ମନୋଭାବ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ବିକାଶ ସାଧନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଉଦ୍ରେକ କରିଥାଏ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀରେ ଜଣେ ବନ୍ଧୁ, ଉପଦେଷ୍ଟା ଓ ପଥପ୍ରଦର୍ଶନ ଭାବରେ କାମ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯେଉଁ ସୁଖଦ ଅବଦାନଗୁଡ଼ିକ ଅଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(୧) ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ତା’ର ପ୍ରସାର।
(୨) ଅଭିଜ୍ଞତାର ପୁନର୍ଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ସମଯୋଜିତ ହେବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୩) ପ୍ରୟୋଜନୀୟତା ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
(୪) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସମାଜର ଉନ୍ନତି କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବା ।
(୫) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରର ବିକାଶ ଏବଂ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ସଚେତନ କରାଇବା ।
(୬) ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ଘଟାଇ ସମାଜକୁ ବିକାଶଶୀଳ କରିବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୭) ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ।
(୮) ସମାଜରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ସମାଜରୁ କଳଙ୍କ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଜଣେ ଦାର୍ଶନିକ, ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ । ସେ ରାଜନୈତିକ ଦର୍ଶନ, ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ, ସାମାଜିକ ଦର୍ଶନ ଓ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଛନ୍ତି । ଆଧୁନିକ ଦର୍ଶନର ସେ ବାର୍ତ୍ତାବହ ।

କାବନା (Life History):
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଭରମଣ୍ଟର କର୍ଲିଙ୍ଗଟନ୍‌ରେ ୧୮୫୯ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଧୀଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ଛାତ୍ର ଥିଲେ । ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ଭରମଣ୍ଟ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ନାତକ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରି ସେହି ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ଶିକ୍ଷାକତା ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିଥିଲେ । ପରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାରେ ଜନ୍ ହପକିନ୍ସ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ କୃତିତ୍ଵର ସହ ଦର୍ଶନରେ ପି.ଏଚ୍.ଡି. ଶେଷ କରି ମିନେସୋଟା, ମିଚିଗାନ୍ ଏବଂ ଚିକାଗୋ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଭିଜ୍ଞ ପ୍ରଫେସର ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ପରେ ସେ ୧୯୦୪ରେ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଦର୍ଶନ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟଭାବେ କଲମ୍ବିଆ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହେଲେ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ୟମରେ ଚିକାଗୋରେ ୧୮୯୬ ମସିହାରେ ‘‘ୟୁନିଭରସିଟି ଲାବରୋଟୋରି ସ୍କୁଲ’’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲେ ।

ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖ୍ ‘ସମାଜ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ’’ (The Society and School), ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ଶିକ୍ଷା (Democracy and Education), ମୋର ଶିକ୍ଷାବିଜ୍ଞାନ ନୀତି (My Pedagogic Creed) ଆଦି ପୁସ୍ତକମାନ ସମାଜ ପାଇଁ ଅମୂଲ୍ୟ ଦାନ । ବିଶେଷକରି ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷା, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାୟତନ ପାଇଁ ଅନେକ ଗବେଷଣା କରି ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଜଣେ ପ୍ରୟୋଗବାଦୀ ଥ‌ିବାରୁ ଆଦର୍ଶବାଦକୁ ତୀବ୍ର ଭାବରେ ନିନ୍ଦା କରି ବ୍ୟବହାରବାଦ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଗବାଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ସେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ତା’ର ପରିମାଣକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବାପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ (Concept of Education) :
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରୟୋଗବାଦର ନୀତି ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ମଣିଷ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରାଚୀରଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନ ତାଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ଥିଲା । ଶିକ୍ଷା ବିନା ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ସେ ଅଭିଜ୍ଞତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ ‘ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା” (Education is the continuous reconstruction of experiences.) ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିରହିବାକୁ ହେଲେ ସମସ୍ୟା ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସେ ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରି କେବଳ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁସାରେ ନିଜର ବ୍ୟବହାରକୁ ପରିମାର୍ଜିତ କରି ଚଳିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଏ । ସମାଜ ଉପଯୋଗୀ ମଣିଷଟିଏ ହେବାପାଇଁ ନିଜେ ଯୁଗୋପଯୋଗୀ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ । ତେଣୁ ବାସ୍ତବତାବାଦ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନତାବାଦ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର କ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର କେତୋଟି ମୂଳତତ୍ତ୍ୱ (Some basics of Educational Philosophy of John Dewey):

(୧) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ (Education is reconstruction of Experiences)
ଅଭିଜ୍ଞତା ହିଁ ଶିକ୍ଷା । ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଆମେ ଅଭିଜ୍ଞତା ଲାଭକରୁ । ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଆମେ ଶିକ୍ଷା କହୁ । ଯେଉଁ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଏକ ପୁରାତନ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତାରେ ନୂତନ ଜ୍ଞାନ ବା ଅଭିଜ୍ଞତାର ମିଶ୍ରଣ ହୁଏ, ତାହା ଏକ ନୂତନ ଅଭିଜ୍ଞତା ବା ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥିତି, ପରିସ୍ଥିତି ସେ ସମୟକୁ ନେଇ ଘଟିଥାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମଣିଷ ଅଭିଜ୍ଞତା ହାସଲ କରିଥାଏ । ପରିଶେଷରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର କ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ନିଜର ଜ୍ଞାନର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ସଠିକ୍ ଅଭିଜ୍ଞତା ସଠିକ୍ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

(୨) ଶିକ୍ଷା ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା (Education is a Social Process):
ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ଉଭୟ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜ ବିନା ନିଜର ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସମାଜର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି, ନିୟମ, ଚାଲିଚଳନ ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି । ତେଣୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ । ସାମାଜିକ ଅଭିଜ୍ଞତା ଏବଂ କ୍ରିୟାକଳାପ ବିନା ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସେ ଅନେକ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଦରକାର ।

ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ବନ୍ଧ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ଉଭୟର ବିକାଶ ସମାଜଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜ ପାଇଁ, ସମାଜଦ୍ୱାରା ସାମାଜିକୀକରଣ ହୋଇଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପରିପ୍ରକାଶ ସମାଜରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିକାଶ ଏବଂ ସମାଜର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାକୁ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଅସ୍ତ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଥାଏ ।

(୩) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଜୀବନ (Education is Life) :
ଅଭିଜ୍ଞତା ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ଆଧାର । ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଜୀବନର ଅନ୍ତଃସ୍ଵର । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ପ୍ରତିଟି ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ପାଇଛି ଏବଂ ସେ ତାହା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ସେ ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି । ବିଶେଷକରି ପରିବାରରୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଯିବା ପରେ ସେ ସେଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରୁ ଆସିଥିବା ପିଲାମାନଙ୍କ ସହ ମିଶିଥାଏ । ଅନେକ ବିଭିନ୍ନତା ଭିତରେ ସେ ଅନେକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ ।

ଶେଷରେ ତା’ର ବନ୍ଧୁତ୍ଵଭାବ ହେତୁ ସେଠାରେ ତା’ର ସାମାଜିକ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ବିକାଶ ଲାଭ କରେ । ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସମାଜ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପିଲାମାନେ ଯେଉଁ ଅଭିଜ୍ଞତା ଅର୍ଜନ କରିଥା’ନ୍ତି ତାହା ସେମାନଙ୍କର ମୂଳଦୁଆ ଭଳି ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ଲାଗିଥାଏ । ଶିଶୁର ଜୀବନ ପରିବାରରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲେ ବି ଶେଷ ହୁଏ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଜୀବନ ।

(୪) ଶିକ୍ଷା ହିଁ ବୃଦ୍ଧି (Education is Growth):
ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷା ବିଶେଷ କରି ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ବୌଦ୍ଧିକ, ଆବେଗିକ, ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷା ବିଶେଷ କରି ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ବୌଦ୍ଧିକ, ଆବେଗିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ନୈତିକ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଜନ୍ମ ସମୟରେ ଶିଶୁ ଅସହାୟ ଥାଏ । ତାହାର ବୟସର ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବିକାଶକୁ ନେଇ ତା’ର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ତା’ର ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।

ଏଥିପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୟସରେ ବୟସାନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ପରିବେଷ୍ଟନୀଗତ ବା ପରିବେଶଗତ ଅଟେ । ପରିବେଶ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆଖ୍ ଆଗରେ ରଖ୍ ଶୈକ୍ଷିକ ଉଦ୍ୟମ କଲେ ଶିକ୍ଷାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ଏବଂ ଶିଶୁ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସହ ସମାଯୋଜିତ ହୋଇ ଚଳିଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ (Aims and Objectives of Education):
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଇଚ୍ଛା, ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ନେଇ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଜୀବନ ପ୍ରବାହରେ ପରିସ୍ଥିତି, ପରିବେଶ ଏବଂ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ । ତେଣୁ ଜୀବନର ଆଶା, ଆକାଂକ୍ଷା ବି ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ । ଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ କୌଣସି ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇ ନପାରେ; ତଥାପି ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ କେତୋଟି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି ।

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ (Aims of Education):
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇନାହାଁନ୍ତି । ସେ ଜୀବନ ପ୍ରବାହ ମଧ୍ୟରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଏବଂ ନିଜର ଆଶା ଓ ଆକାଂକ୍ଷା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ କୁହନ୍ତି ଶିକ୍ଷା ଭୌତିକ ଓ ସୀମାହୀନ, ତେଣୁ ତାହାର କୌଣସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଛି ।
ତଥାପି ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର କେତେକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-

(୧) ନୂତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୨) ଅଭିଜ୍ଞତାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପୁନର୍ଗଠନ କରିବା ।
(୩) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜକୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରି ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତି ସହ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିପାରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଲାଭକରିବା ।
(୪) ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
(୫) ଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାପାଇଁ ଆବେଗିକ ବିକାଶକୁ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବା ।
(୬) ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ କରିବା ।
(୭) ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତି ତଥା ଭାବନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।

ପାଠ୍ୟକ୍ରମ:
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ । ଶିଶୁ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ତେଣୁ ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ତଥା ବୟସ ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବା ବିଧେୟ, ଯାହାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇ ନିଜର ବିକାଶ ଘଟାଇପାରିବ ।
ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତରକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା –

(୧) ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥା (୪ରୁ ୮ ବର୍ଷ)
(୨) ଦ୍ଵିତୀୟ ଅବସ୍ଥା (୮ ରୁ ୧୨ ବର୍ଷ)
(୩) ତୃତୀୟ ଅବସ୍ଥା ( ୧୨ ବର୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ)

ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥା – ଶୈଶବ ଅବସ୍ଥାରେ ଶିଶୁ ମା’ ପାଖରେ ଅଧ‌ିକ ସମୟ କଟାଇଥାଏ । ପରେ ବୟସ ବଢ଼ିବା ସହ ସେ ଧୀରେ ଧୀରେ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶିଥାଏ । ତେଣୁ ସେ ଏହି ସ୍ତରରେ ମା’ ପାଖରେ ବାନ୍ଧିହୋଇ ନ ରହି ପରିବେଶକୁ ଆସିଥାଏ । ଯେହେତୁ ସେ ଖେଳପ୍ରିୟ, ଖେଳ ମଧ୍ଯରେ ଶିଖ୍ବା ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ବିଶେଷକରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖେଳ, ପଠନ ଓ ଲିଖନ ମାଧ୍ୟମରେ ତାକୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ଦ୍ୱିତୀୟ ଅବସ୍ଥା – ବୟସର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଶିଶୁର ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦକ୍ଷତାର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ସେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତାର ପରିସରର ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରୁ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଅନେକ ସମୟରେ ସେ ନିଜର ଛୋଟ ଛୋଟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିପାରିଥାଏ ।

ତୃତୀୟ ଅବସ୍ଥା – ଉକ୍ତ ବୟସ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଶିଶୁ ଅନେକ ନୂତନ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ । ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । ତେଣୁ ଉକ୍ତ ବୟସରେ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନଜନିତ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅଧ୍ୟୟନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ଶିଶୁମାନେ ପଠନ, ଲିଖନ, ହସ୍ତକର୍ମ ଏବଂ ଲେଖଚିତ୍ର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେବା ଉଚିତ । ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍ତରରେ ଇତିହାସ, କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ, ଶିକ୍ଷା, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ବିଷୟ, ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ, ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଧ୍ୟାନଦେବା ଦରକାର । ବିଶେଷକରି କୃଷି, ରନ୍ଧନ, ସିଲେଇ ଏବଂ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଆଦି ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବା ଉଚିତ ।

ଣିକ୍ଷ।ଦାନର ପଦ୍ଧତି:
ଶିଶୁର ସାମର୍ଥ୍ୟ, ଆଗ୍ରହ, ରୁଚି ଅନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ତାହା ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ବିଧେୟ । ତେଣୁ ଶିଶୁକୁ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ କ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ଉକ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ବା ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତିରେ ବିଶେଷତଃ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର କରେ, ଯେଉଁଥ‌ିପାଇଁ ଏହାକୁ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ବା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ । ସମସ୍ୟା ଯୋଜନାକୁ ନେଇ ସମସ୍ୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଶିଶୁ ତାକୁ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା ଯୋଜନା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଯୋଜନା ଯେତେବେଳେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ତାହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । ଯୋଜନାକୁ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ହେଲେ ଶିକ୍ଷକ ୬ଟି ବିଷୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥା’ନ୍ତି; ଯଥା-

(୧) ପରିସ୍ଥିତିର ଉପସ୍ଥାପନା
(୨) ସମସ୍ୟାର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ
(୩) ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ
(୪) ଯୋଜନା ସମ୍ପାଦନ
(୫) ଯୋଜନାର ମୂଲ୍ୟାୟନ
(୬) ଅଭିଲେଖନ

ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସମାଧାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଣିକ୍ଷକ:
ଶିଶୁ ଶିକ୍ଷାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ସମସ୍ୟାଭିଭିକ । ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଉପଯୋଗିତାପୂର୍ଣ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ସର୍ବଦା କ୍ରିୟାଭିମୁଖୀ ଏବଂ ସମାଧାନାଭିମୁଖୀ ହେବା ଉଚିତ । କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଅପରିପକ୍ବ ଅଟେ । ସେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ କୌଣସି ସମସ୍ୟାର ନିଜେ ସମାଧାନ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥାଏ; ମାତ୍ର ଶିକ୍ଷକ ବିଚାରଶୀଳ ଏବଂ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସୀ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ବନ୍ଧୁ, ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ଏବଂ ଦାର୍ଶନିକ ଅଟନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିଲେ ଅନେକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ସମ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଣୃଙ୍ଖଳା:
ଶିକ୍ଷାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ । ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାତାବରଣରେ ସେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ, ଯାହାଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ସାଧନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇ ସର୍ବଦା ବାହ୍ୟ ଦଣ୍ଡ ଓ ଭୟକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ । ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସୃଜନତାଶୀଳତାକୁ ବିକାଶ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ନଷ୍ଟ କରିଦେବ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ, କ୍ରିୟାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାକୁ ଆଦାନପ୍ରଦାନ କଲାଭଳି ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଇଲେ ସେ ବିକାଶ ଲାଭ କରିପାରିବ ।

ଅନୁଣାସନ:
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇ ଶିକ୍ଷକଙ୍କଦ୍ୱାରା କୌଣସି ପ୍ରକାର ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନଦ୍ୱାରା ଭୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ପକ୍ଷପାତୀ ନଥିଲେ । ସେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ବାହ୍ୟ ଚାପ, ବାହ୍ୟ ଦଣ୍ଡରୁ ମୁକ୍ତ ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ନିଜକୁ କ୍ରିୟାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରି ନିଜେ ଫଳ ପ୍ରାପ୍ତି ଅନୁସାରେ ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟଧାରା ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଆଗ୍ରହ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାଦ୍ଵାରା ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତିର ମଧ୍ୟ ବିକାଶ ସାଧନ ହୋଇଥାଏ ।

ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଜଗତକୁ ଅବଦାନ (Contributions of John Dewey towards Education):
ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ ଥିଲା । ତାଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ସୃଜନଶୀଳ ମନୋଭାବ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ବିକାଶ ସାଧନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଉଦ୍ରେକ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଜଣେ ବନ୍ଧୁ, ଉପଦେଷ୍ଟା ଓ ପଥପ୍ରଦର୍ଶନ ଭାବରେ କାମ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଜନ୍ ଡ୍ୟୁଇଙ୍କର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ କେତେକ ସୁଖଦ ଅବଦାନ ଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(୧) ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ତା’ର ପ୍ରସାର ।
(୨) ଅଭିଜ୍ଞତାର ପୁନର୍ଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ସମଯୋଜିତ ହେବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୩) ପ୍ରୟୋଜନୀୟତା ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
(୪) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସମାଜର ଉନ୍ନତି କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବା ।
(୫) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରର ବିକାଶ ଏବଂ ନିଜର ଦାୟିତ୍ବ ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ କରାଇବା ।
(୬) ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ଘଟାଇ ସମାଜକୁ ବିକାଶଶୀଳ କରିବାରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(୭) ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେରଖ୍ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ।
(୮) ସମାଜରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ସମାଜରୁ କଳଙ୍କ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା ।

ବାସ୍ତବିକ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି, ପରିବେଶ ଏବଂ ସମାଜ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ପରିବେଶରେ ତା’ର କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ଅଭିଜ୍ଞତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଭିଜ୍ଞତା ସମୟ ଅନୁଯାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଏବଂ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ହୋଇଥାଏ । ଅନେକ ସମୟରେ ନୂତନ ଅଭିଜ୍ଞତା ପୁରାତନ ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ବଦଳାଇ ଜୀବନରେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିବାରରୁ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଅନେକ ଝଡ଼ଝଞ୍ଜା ଭିତରେ ତାହା ଶେଷରେ ପୂର୍ଣ୍ଣତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ତେଣୁ ଜନ୍ ନ୍ୟୁଇଙ୍କ ମତବାଦ ବାସ୍ତବିକ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ଏବଂ ସମାଜ ପାଇଁ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏକ ଆଶୀର୍ବାଦ ବୋଲି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 15 ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 15 ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Statistics) କେଉଁ ଇଟାଲୀୟ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି ?
(i) ଷ୍ଟାଟିଷ୍ଟ (Statista)
(ii) ଷ୍ଟାଟୋ (Stato)
(iii) ଷ୍ଟାଟସ୍ (Status)
(iv) ଷ୍ଟାଟସ୍ କୋ (Status quo)
Answer:
(i) ଷ୍ଟାଟିଷ୍ଟ (Statista)

2. ପରିସଂଖ୍ୟାନ କି ପ୍ରକାର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରେ ?
(i) ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ (Quantitative)
(ii) ବିଷୟାତ୍ମକ (Subjective)
(iii) ଗୁଣାତ୍ମକ (Qualitative)
(iv) ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ଏବଂ ଗୁଣାତ୍ମକ (Qualitative and quantitative)
Answer:
(i) ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ (Quantitative)

3. 5, 6, 7 ର ମଧ୍ୟମା କେତେ ?
(i) 7
(ii) 6
(iii) 5
(iv) 5.5
Answer:
(ii) 6

4. 2, 3, 4, 6, 7, 5 ର ମଧ୍ୟମା କେତେ ?
(i) 4
(ii) 5
(iii) 4.5
(iv) 5.5
Answer:
(iii) 4.5

5. ନିମ୍ନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ପରିସଂଖ୍ୟାନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ ?
(i) ଲବ୍ଧଙ୍କ (Score)
(ii) ପୈାନଃପୁନ୍ୟ (Frequency)
(iii) ସଂଶ୍ଳେଷଣ (Analysis)
(iv) ସଂଭାଗ (Class Interval)
Answer:
(iii) ସଂଶ୍ଳେଷଣ (Analysis)

6. ମାଧ୍ୟ (Mean) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
(i) \(\frac{\Sigma}{\mathrm{N}}\)
(ii) \(\frac{\sum X}{N}\)
(iii) \(\frac{\mathrm{X}}{\mathrm{N}}\)
(iv) \(\frac{\mathrm{NX}}{\Sigma}\)
Answer:
(ii) \(\frac{\sum X}{N}\)

7. ମଧ୍ୟମା (Median) ନିଶ୍ଚୟ କରିବାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
(i) \(L+\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)
(ii) \(U-\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)
(iii) \(L-\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)
(iv) ଏଗୁଡ଼ିକରୁ କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(i) \(L+\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)

8. ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
(i) 3 ମଧ୍ୟମା – 3 ମାଧ୍ୟ
(ii) 3 ମାଧ୍ୟ – 2 ମାଧ୍ୟମା
(iii) 3 ମଧ୍ୟମା – 2 ମାଧ୍ୟ
(iv) 3 ମଧ୍ୟମା – 4 ମାଧ୍ୟ
Answer:
(iii) 3 ମଧ୍ୟମା – 2 ମାଧ୍ୟ

9. 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70 ର ମାଧ୍ୟ (Mean) କେତେ ?
(i) 50
(ii) 40
(iii) 30
(iv) 60
Answer:
(ii) 40

10. ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଜନ୍ମଦାତା କିଏ ?
(i) ଏଚେଲ୍
(ii) କୱେଡ଼େନ୍
(iii) ସାର୍ ରୋନାଲ୍ଡ
(iv) ଟର୍ଟଲ୍‌
Answer:
(iii) ସାର୍ ରୋନାଲ୍ଡ

11. 40 – 49 ର ଉଚ୍ଚ ବାସ୍ତବ ସୀମା କେତେ ?
(i) 39.5
(ii) 49.5
(iii) 40.5
(iv) 44.5
Answer:
(ii) 49.5

12. ନିମ୍ନରେ କେଉଁଟି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ?
(i) ମାଧ୍ୟ (Mean)
(ii) ମଧ୍ୟମା (Median)
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ (Mode)
(iv) ସହବନ୍ଧନ (Co-relation)
Answer:
(iv) ସହବନ୍ଧନ (Co-relation)

13. ମୂଲ୍ୟାୟନ (Evaluation) ବା ପ୍ରୟୋଗ (Application) ରେ ଆମେ ସାଧାରଣତଃ କି ପ୍ରକାର ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥାଉ ?
(i) ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ
(ii) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ
(iii) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ
(iv) ଏଥରୁ କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(i) ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ

14. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କର ଗରିଷ୍ଠକ କେତେ ?
2, 2, 4, 2, 8, 6, 6, 2, 4, 2
(i) 4
(ii) 2
(iii) 8
(iv) 6
Answer:
(ii) 2

15. 100 – 109 ସଂଭାଗର ‘i’ କେତେ ?
(i) 9
(ii) 8
(iii) 10
(iv) 11
Answer:
(iii) 10

16. 10-14 ସଂଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid-point) କେତେ ?
(i) 9.5
(ii) 14.5
(iii) 12
(iv) 10
Answer:
(iii) 12

17. 10-14 ସଂଭାଗର ନିମ୍ନ ବାସ୍ତବ ସୀମା କେତେ ?
(i) 9.5
(ii) 14.5
(iii) 5.5
(iv) 4.5
Answer:
(i) 9.5

18. A.M. କ’ଣ ?
(i) କଳ୍ପିତ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ
(ii) କଳ୍ପିତ ଗରିଷ୍ଠକ
(iii) କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟ
(iv) କଳ୍ପିତ ମଧ୍ୟମା
Answer:
(iii) କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟ

19. 10 ଜଣ ପିଲା, 15 ଜଣ ପିଲା, 3 ଜଣ ପିଲାଙ୍କର ମାଧ୍ୟ (Mean) କେତେ ?
(i) 9
(ii) 9.33
(iii) 9.4
(iv) ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହେବ ନାହିଁ
Answer:
(iv) ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହେବ ନାହିଁ

20. ମଧ୍ୟମା ବାହାର କର ।
5, 6, 3, 2, 1, 4, 10
Answer:
4

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ନମୁନା (Sample)ରୁ ଉପନୀତ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ସଂଖ୍ୟାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସାଂଖ୍ୟକ (Satistic) ତଥ୍ୟ

2. ନମୁନାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରି ପରିସଂଖ୍ୟାନ ସଂଖ୍ୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଗଲେ ତାହାକୁ ___________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସାଧାରଣ ଚରିତ୍ର (Parameter)

3. ଚଳ ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଗୋଟିଏ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ (Continuous) ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ବିଚ୍ଛିନ୍ନ (Discrete)

4. ଯେଉଁ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଭାଗ କରିହୁଏ ନାହିଁ, ତାହା ___________ ସଂଖ୍ୟା ।
Answer:
ବିଚ୍ଛିନ୍ନ (Discrete)

5. ଉଚ୍ଚତମ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଏବଂ ନିମ୍ନତମ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟବଧାନ ବା ବ୍ୟାପକତା (Range)

6. ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ସଜ୍ଜୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ___________ ନିରୂପଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର (Size of the class interval)

7. ସମ୍ଭାଗଗୁଡ଼ିକ ସଜାଇ ଲେଖୁରିବା ପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ଭାଗର ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ___________ ଅଙ୍କନ କରାଯାଇ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ଲେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଅନୁମେଳକ ଗାର (Tally)

8. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପର ମାନଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ଯମାନ (Mean), ମାଧ୍ୟ (Median) ଏବଂ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଗରିଷ୍ଠକ (Mode)

9. ଅବର୍ଗତ ସଂଖ୍ୟାର ମାଧ୍ୟମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ରଟି ___________ ଅଟେ ।
Answer:
M = \(\frac{\Sigma X}{N}\)

10. ବର୍ଗତ ସଂଖ୍ୟାର ମାଧମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ରଟି ___________ ଅଟେ ।
Answer:
M = \(\frac{\Sigma f x}{\mathrm{~N}}\)

11. ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର ___________ ଅଟେ ।
Answer:
3 ମଧ୍ୟମା – 2 ମାଧ୍ୟମାନ

C. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ସଙ୍ଗଠିତ ତଥ୍ୟାବଳୀରୁ ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର AM + \(\frac{\Sigma x^{\prime}}{\mathrm{N}}\) ।
Answer:
ସଙ୍ଗଠିତ ତଥ୍ୟାବଳୀରୁ ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର AM + \(\frac{\Sigma x^{\prime}}{\mathrm{N}}\) × i ।

2. 20-24 ର ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର 6 ।
Answer:
20-24ର ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର 5 ।

3. ସଙ୍ଗଠିତ ତଥ୍ୟାବଳୀରୁ ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର L + \(\frac{\frac{\mathrm{N}}{2}-F}{\mathrm{f}_{\mathrm{m}}}\) ।
Answer:
ସଙ୍ଗଠିତ ତଥ୍ୟାବଳୀରୁ ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର L + \(\frac{\frac{\mathrm{N}}{2}-F}{\mathrm{f}_{\mathrm{m}}}\) × i ।

4. ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଜନକ ଭାବରେ ଚାର୍ଲସ୍‌ ବ୍ୟାବେଜ୍‌ ପରିଚିତ ।
Answer:
ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଜନକ ଭାବରେ ସାର୍ ରୋନାଲ୍ଟ ପରିଚିତ ।

5. ‘ପରିସଂଖ୍ୟାନ’ ହେଉଛି ପ୍ରାକ୍-କଳନା ଓ ସମ୍ଭାବନାର ବିଜ୍ଞାନ । – ଏହା ଟର୍ଗଟ କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘ପରିସଂଖ୍ୟାନ’ ହେଉଛି ପ୍ରାକ୍-କଳନା ଓ ସମ୍ଭାବନା ବିଜ୍ଞାନ । – ଏହା ବୋଉଂସନ୍ କହିଥିଲେ ।

6. A.M. ର ଅର୍ଥ କଳ୍ପିତ ମଧ୍ୟ ବିନ୍ଦୁ ।
Answer:
A.M. ର ଅର୍ଥ କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟ ।

7. ଯେକୌଣସି ବିଷୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଧନୁରୂପୀ ବଣ୍ଟନ ରେଖା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପ୍ରକୃତିକୁ ତଥ୍ୟର ପୌନଃପୁନ୍ୟତା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଯେକୌଣସି ବିଷୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟାବଳୀର ଧନୁରୂପୀ ବଣ୍ଟନ ରେଖା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପ୍ରକୃତିକୁ ତଥ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା କୁହାଯାଏ ।

8. 1, 1, 8, 8, 8, 6, 6, 5, 5, 2, 3ର ଗରିଷ୍ଠକ 2 ।
Answer:
1, 1, 8, 8, 8, 6, 6, 5, 5, 2, 3ର ଗରିଷ୍ଠକ 8 ।

9. ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Statistics) ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ଷ୍ଟାଟସ୍ କୋ (Status quo) ଆସିଅଛି ।
Answer:
ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Statistics) ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ଷ୍ଟାଟସ୍ (Status) ଆସିଅଛି ।

D. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ପରିସଂଖ୍ୟାନ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ବିଷୟରେ ସଂଖ୍ଯାତ୍ମକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ଉକ୍ତ ତଥ୍ୟର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉପସ୍ଥାପନ, ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।

2. ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? କିମ୍ବା, ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ପରୀକ୍ଷାରେ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ସାଫଲ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଦିଆଯାଏ, ତାହାକୁ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ କୁହନ୍ତି ।

3. ପୌନଃପୁନଃ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
କୌଣସି ସଂଭାଗ ତାଲିକାରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଯେତେଥର ଥାଏ, ତାହାକୁ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ପୌନଃପୁନଃ କୁହାଯାଏ ।

4. ମାଧ୍ୟ ବିଚ୍ୟୁତି କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଲବ୍‌ଧାଙ୍କମାନଙ୍କରୁ ମାଧ୍ୟମାନର ଅନ୍ତରକୁ ମାଧ୍ଯ ବିଚ୍ୟୁତି କୁହାଯାଏ ।

5. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ ମଧ୍ୟମା କ’ଣ ?
Answer:
ମଧ୍ୟମା ହେଉଛି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତାର ଅନ୍ୟ ଏକ ମାପ ବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଯାହା ସମଗ୍ର ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବିତରଣକୁ ଦୁଇ ସମାନ ଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ କରେ ।

6. ଗୋଟିଏ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣର ମାଧ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣରେ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ହାରାହାରି (Average) ପରିମାଣକୁ ମାଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

7. ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ ବିସ୍ତାର କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାକୁ ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର କୁହାଯାଏ ।

8. ଗୋଟିଏ ବିସ୍ତୃତିର ମଧ୍ୟଗ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
କିମ୍ବା, ମଧ୍ୟମା ବା ମଧ୍ଯଗ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ଲବ୍ଧଙ୍କ ବିତରଣକୁ ସଜାଇ ଲେଖିଲେ ଯେଉଁ ଲଜ୍ଜାଙ୍କଟି ବିତରଣକୁ ଦୁଇ ସମାନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଏ ତାହା ମଧ୍ୟମା
ଅଟେ ।

9. ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ ମାଧ୍ୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
କିମ୍ବା, ମାଧ୍ୟର ଗୋଟିଏ ସଂଜ୍ଞା ଦିଅ ।
Answer:
ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ ମଧ୍ୟରେ ହାରାହାରି ପରିମାପକୁ ମାଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
କିମ୍ବା, ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ହାରାହାରି ପରିମାପକୁ ମାଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

10. ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଆମେ କାହିଁକି ଜାଣିବା ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ଛାତ୍ର ପରୀକ୍ଷାରେ ରଖିଥ‌ିବା ନମ୍ବର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

11. ଗୋଟିଏ ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନ୍ୟ କ’ଣ ଜଣାଏ ?
Answer:
ପୌନଃପୁନଃ, ଗୋଟିଏ ସଂଭାଗର କୌଣସି ଏକ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ତାଲିକା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କକୁ ସୂଚାଏ ।

12. ଗରିଷ୍ଠକର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
କୌଣସି ଏକ ବିତରଣରେ ଯେଉଁ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଟି ସର୍ବାଧ୍ଵ ବାର ରହିଥାଏ, ତାହାକୁ ଗରିଷ୍ଠକ କୁହାଯାଏ ।

13. ଏକ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣରେ ଏକ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କର ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବା ବାରମ୍ବାରତା ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ସଂଭାଗରେ ଯେତୋଟି ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିଥାଏ, ତାହାକୁ ସେହି ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନ୍ଯ ବା ବାରମ୍ବାରତା କୁହାଯାଏ ।

14. ଏକ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଥମ ସୋପାନଟି କ’ଣ ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି ସଂଭାଗର ବାସ୍ତବ ସୀମା (Size of the class interval) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ।

15. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
50, 45, 52, 54, 46, 54, 51, 54, 49, 47
Answer:
ପ୍ରଦତ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଗରିଷ୍ଠକ 54 ।

16. ସଂଭାଗ 10 – 19 ର ଆକାର କ’ଣ ?
Answer:
ସଂଭାଗ 10 – 19 ର ଆକାର (19 – 10) + 1 = 9 + 1 = 10 ଅଟେ ।

17. ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ 0, 2, 10, 25 ଏବଂ 5 ର ମାଧ୍ୟ (Mean) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ମାଧ୍ୟ (Mean) = \(\frac{\sum x}{N}\) = \(\frac{0+2+10+25+5}{5}\) = \(\frac{42}{5}\) = 8.4

18. ଏକ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣରେ ମଧ୍ୟଗ (Median)କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
କିମ୍ବା, ମଧ୍ଯଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ମଧ୍ୟଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟର ସୂତ୍ର : Mdn = \(L+\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)

19. ଏକ ଅଣବର୍ଗୀକୃତ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣରେ ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) କ’ଣ ?
Answer:
ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଅନୁକ୍ରମରେ ବା ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଯେଉଁ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଟି ଅଧିକ ବାର ଦେଖାଯାଏ ସେହି ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଟି ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) ଅଟେ ।

20. 3 – 5 ସଂଭାଗରେ ଠିକ୍ ଉଚ୍ଚ ସୀମା (Upper limit) କେତେ ଯଦି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସଂଭାଗ 6 – 8 ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
3 – 5 ସଂଭାଗର ଠିକ୍ ଉଚ୍ଚ ସୀମା (Upper limit) 5.5 ଅଟେ ।

21. 1.3 – 1.7 ସଂଭାଗରେ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid-point) କେତେ ?
Answer:
1.3 – 1.7 ସଂଭାଗରେ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ \(\frac{1.3+1.7}{2}\) = \(\frac{3}{2}\) = 1.5 ଅଟେ ।

22. ସଂଭାଗ (Class interval) କ’ଣ ?
Answer:
ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ତଥ୍ୟକୁ ନେଇ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କଲାବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗର ଉଚ୍ଚ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ସୀମାକୁ ସଂଭାଗ କହନ୍ତି ।

23. ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ ବିସ୍ତାର (Size of class interval) କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଭାଗ (Class interval) ଅନ୍ତର୍ଗତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାକୁ ବିସ୍ତାର କୁହାଯାଏ ।

24. ‘n’ ସଂଖ୍ୟକ ଏକ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣରେ କେଉଁ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କଟି ତାହାର ମଧ୍ଯମାକୁ ସୂଚାଏ ?
Answer:
‘n’ ସଂଖ୍ୟକ ଏକ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣରେ (\(\frac{n+1}{2}\)) ତମ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କଟି ତାହାର ମଧ୍ଯମାକୁ ସୂଚାଏ ।

25. ତଥ୍ୟ (Data) କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ତଥ୍ୟ କହିଲେ ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟକୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯଥା – କୌଣସି ପରୀକ୍ଷାରେ ତଥ୍ୟକୁ ସଂଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହା ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ଅଟେ ।

26. ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଚଳସଂଖ୍ୟା (Discrete variable) କ’ଣ ?
Answer:
ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଚଳସଂଖ୍ୟାକୁ ଭଗ୍ନାଂଶ, ଦଶମିକରେ ପ୍ରକାଶ କରାନଯାଇ ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ ।

27. ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଚଳସଂଖ୍ୟାର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
କୌଣସି ପରିବାରର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଯଥା – 5, 6, 8, 9, 15 ଇତ୍ୟାଦି ।

28. ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଚଳସଂଖ୍ୟା (Continuous variable) କ’ଣ ?
Answer:
ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଚଳସଂଖ୍ୟା ପୂର୍ଣ୍ଣସଂଖ୍ୟା, ଭଗ୍ନାଂଶ ଏବଂ ଦଶମିକରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ ।

29. ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଚଳସଂଖ୍ୟା (Continuous variable) ର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଚଳସଂଖ୍ୟା ସମୟ, ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଓଜନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ, ଯାହା 6.3 ସେ.ମି., 5.5 କି.ଗ୍ରା. ଇତ୍ୟାଦି ।

30. ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid point) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ରଟି କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ସଂଭାଗ (Class interval) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ରଟି ହେଲା –
ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid point) = Lower limit + \(\frac{\text { Upper limit – Lower limit }}{2}\)

31. Tally କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
କୌଣସି ଏକ ସଂଭାଗ (Class interval) ରେ କେତୋଟି ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଅଛି ତାହା ଜାଣିବାପାଇଁ Tally ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

32. ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ (Frequency distribution) କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ Table ରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିତରଣ କୁହାଯାଏ, ଯାହା ସଂଭାଗ ଓ ପୌନଃପୁନଃ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ ।

33. କେ ନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ (Measures of central tendency) କ’ଣ ?
Answer:
ସମୁଦାୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବିତରଣ ତାଲିକାର ହାରାହାରି ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ହେଉଛି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ ।

34. ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ ଲେଖ ।
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପର ଗୋଟିଏ ମାପ (Measure) ହେଉଛି ମାଧ୍ୟ (Mean) ।

35. ମାଧ୍ୟ (Mean) ର ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Answer:
ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ବିତରଣର ହାରାହାରି ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ମାଧ୍ୟ (Mean) ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

36. ମଧ୍ୟମା (Median) ର ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବହାର ଲେ ଖ ।
Answer:
ଯେତେବେଳେ ବିତରଣର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ, ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟମା ବ୍ୟବହାର ହୁଏ ।

37. ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) ର ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Answer:
ଯେତେବେଳେ ବାରମ୍ବାର ଆସୁଥୁବା ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ଗରିଷ୍ଠକ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ ।

38. ଗରିଷ୍ଠକର ଗୋଟିଏ ଅସୁବିଧା ଲେଖ ।
Answer:
ଗରିଷ୍ଠକ ବିତରଣର ସମସ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ନୁହେଁ ।

39. ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ହୋଇ ନଥ‌ିବା ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମାଧ୍ୟ (Mean) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର ;
Mean = \(\frac{\sum X}{N}\)
∑ = ସମୁଦାୟ
X = ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ,
N = ସମୁଦାୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ।

40. ମାଧ୍ୟ (Mean)ର ଗୋଟିଏ ସୁବିଧା (Advantage) ଲେଖ ।
Answer:
ମାଧ୍ୟ ଏକ ସରଳ ହାରାହାରି ମାନ ଅଟେ, ଯାହାକୁ ବୁଝିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜ ।

41. ମାଧ୍ୟ (Mean)ର ଗୋଟିଏ ଅସୁବିଧା (Advantage) ଲେଖ ।
Answer:
ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାପାଇଁ ଅଧୂକ ପରିଶ୍ରମ ଦରକାର ଏବଂ ସମୟ ବି ଦରକାର ।

42. ମଧ୍ୟମା (Median) ର ଗୋଟିଏ ସୁବିଧା ଲେଖ ।
Answer:
ଯଦି ବିତରଣରେ ଅସମାନ ସଂଭାଗ ଥାଏ, ତେବେ ସେ ସ୍ଥଳରେ ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଥାଏ ।

43. ମଧ୍ୟମାର ଗୋଟିଏ ଅସୁବିଧା ଲେଖ ।
Answer:
ମଧ୍ୟମାକୁ ବୀଜଗଣିତ ନିୟମ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହେବ ନାହିଁ ।

44. ଗରିଷ୍ଠକର ଏକ ସୁବିଧା ଲେଖ ।
Answer:
ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜ, କାରଣ ଯେଉଁ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ବାରମ୍ବାରତ। ଅଧୂକ ତାହା ଗରିଷ୍ଠକ ।

45. ପରିସଂଖ୍ୟାନର ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତିଗତ ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିସଂଖ୍ୟାନକୁ ଇଂରାଜୀରେ Statistics ବୋଲି କୁହାଯାଏ । Statistics ଶବ୍ଦଟି Latin ଶବ୍ଦ ‘Status’ ରୁ ଆସିଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଥିତି (Political status)

46. ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଏକ ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
କ୍ରକ୍‌ସଟନ୍‌ ଏବଂ କୱେଡ଼ନ୍ (Crocston and Cowden) କୁହନ୍ତି, “ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ଏହାର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଓ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ପରିସଂଖ୍ୟାନ” (Statistics may be defined as collection, presentation, analysis and interpretation of numerical data.) ।

47. ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଜନ୍ମଦାତା କିଏ ?
Answer:
ସାର୍‌ ରୋନାଲ୍ଡ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଜନ୍ମଦାତା ଅଟନ୍ତି ।

48. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Educational Statistics) କ’ଣ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ମାନସିକ ଶକ୍ତିର ପରିମାପ, ବୁଦ୍ଧିର ପରିମାପ, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ପରିମାପ ଏବଂ କୃତି (Achievement) ପରିମାପ ପାଇଁ ଯେଉଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତିମାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ତାହା ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅଟେ ।

49. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୋଟିଏ ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
ଯେଉଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ସଜୀକରଣ, ବିଭାଗୀକରଣ, ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ, ତାହା ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ।

50. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୋଟିଏ ପରି ସର (Scope) ଲେଖ ।
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ (Measurement of central tendency) ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପରିସର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

51. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୋଟିଏ ଉପଯୋଗିତା ଲେଖ ।
Answer:
ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତାରତମ୍ୟ (Individual difference) ମପାଯାଇ ପାରିଥାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଉଭୟ ଛାତ୍ର ଏବଂ ଶିକ୍ଷକ ନିଜର ପାରଦର୍ଶିତାକୁ ମାପି ପାରିଥା’ନ୍ତି ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଶିକ୍ଷାରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ପରିସଂଖ୍ୟାନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର କୃତିତ୍ଵକୁ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ ।
(ii) ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଉପୁଜୁଥିବା ସମସ୍ୟାବଳୀର ସୂତ୍ର ଖୋଜି ବାହାର କରିବାପାଇଁ ଏହା ପଥ ଦେଖାଏ ।

2. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ କ’ଣ ?
Answer:
ସବୁବେଳେ ଆମେ ସମସ୍ତଙ୍କର ହାରାହାରି କୃତିତ୍ଵ ଜାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ମାପିବାପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ ଯେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ ତାହା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ କୁହାଯାଏ ।

3. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତାର ମାପଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତାର ମାପଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ମାଧ୍ୟ (The Mean)
(ii) ମଧ୍ୟମା (The Median) ଏବଂ
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ (The Mode)

4. ଅବର୍ଗତ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମାଧ୍ୟ (Mean) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାପାଇଁ କେଉଁ ସୂତ୍ର ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ମାଧ୍ୟ (Mean) = \(\frac{\sum X}{N}\)
∑ = ସମଷ୍ଟି, X = ଲଜ୍ଜାଙ୍କ, N = ଲଜ୍ଜାଙ୍କର ମୋଟ ସଂଖ୍ୟା ।

5. ମଧ୍ୟମା (Median) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ମଧ୍ୟମା = \(L+\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)

6. ନିମ୍ନଲିଖୂତ 9 ଜଣ ଛାତ୍ରଙ୍କ ଲବ୍ଧଙ୍କର ମଧ୍ୟମା (Median) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
7, 6, 9, 4, 10, 8, 5, 3, 2
Answer:
ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସଜାଇ ଲେଖିଲେ 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10
Median = (\(\frac{N+1}{2}\))th = (\(\frac{9+1}{2}\)) = \(\frac{10}{2}\) = 5
5ମେ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଟି 6 ଅଟେ ।
∴ Median (ମଧ୍ୟମା) 6 ଅଟେ ।

7. ଗରିଷ୍ଠକର 2ଟି ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Answer:
(i) କୌଣସି ବିତରଣର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ ତୁରନ୍ତ ଜାଣିବାପାଇଁ ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
(ii) କୌଣସି ବର୍ଗୀକୃତ ତଥ୍ୟମାଳାରେ ଯଦି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବା ଆଦର୍ଶଭୁକ୍ତ ମୂଲ୍ୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପର ଆବଶ୍ୟକତା ହୁଏ ତେବେ ସେପରି ସ୍ଥଳରେ ଗରିଷ୍ଠକର ବ୍ୟବହାର ହୁଏ ।
(iii) ଏକ ଆଦର୍ଶ ମୂଲ୍ୟ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଗରିଷ୍ଠକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । (ଯେକୌଣସି ୨ଟି)

8. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Educational Statistics) କ’ଣ ?
Answer:
(i) ସାଧାରଣ ଅର୍ଥରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ରାଶିମାଳାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । କୌଣସି ବିଷୟରେ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ଉକ୍ତ ତଥ୍ୟର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉପସ୍ଥାପନ, ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଉପରୋକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ, ତାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କହନ୍ତି ।
(ii) ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପାଠ୍ୟବିଷୟବସ୍ତୁର ଜ୍ଞାନ ପରୀକ୍ଷା ସହିତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି, ମନୋବୃତ୍ତି ପରୀକ୍ଷାର ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥାଏ ।
(iii) ଏହା ପରୀକ୍ଷାଗତ ଫଳାଫଳ ଓ ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥାଏ ।
(iv) ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତିରେ ଉପଯୁକ୍ତ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯାଇଥାଏ ।

9. ପୌନଃପୁନ୍ୟ (Frequency) କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
(i) କୌଣସି ଲକ୍ତାଙ୍କ ତାଲିକାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲବ୍ଧଙ୍କ ଯେତେ ଥର ଥାଏ, ତାକୁ ସେହି ଲବ୍ଧାଙ୍କର ପୌନଃପୁନ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପୌନଃପୁନ୍ୟ ସାରଣୀ ତିଆରି କରିବା ସମୟରେ ପୌନଃପୁନଃ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାପାଇଁ Tally ଦିଆଯାଏ ।
(iii) ସମସ୍ତ ପୌନଃପୁନ୍ୟର ଯୋଗଫଳ ସମସ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

10. ମାଧ୍ୟ (Mean) ର ତିନୋଟି ସୁବିଧା (Advantages) ଲେଖ ।
Answer:
(i) ମାଧ୍ୟକୁ ବୁଝିବା ଏବଂ ହିସାବ କରିବା ସହଜ, କାରଣ ହାରାହାରି ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ସହଜସାଧ୍ୟ ।
(ii) ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।
(iii) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ, ଯଥା – S.D./A.D. ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ମାଧ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।

11. ମାଧ୍ୟ (Mean) ର ତିନୋଟି ଅସୁବିଧା (Disadvantages) ଲେଖ ।
Answer:
(i) ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ଅଧ‌ିକ ଶ୍ରମ ଏବଂ ସମୟ ଦରକାର ।
(ii) ବିତରଣର ଥିବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବା ସର୍ବନିମ୍ନ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଦ୍ଵାରା ମାଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ମାଧ୍ୟକୁ ସବୁସ୍ଥଳରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇନଥାଏ ।

12. ମଧ୍ୟମା (Mean) ର ତିନୋଟି ଗୁଣ (Advantages) ଲେଖ ।
Answer:
(i) ମଧ୍ୟମା, ସମସ୍ତ ଲବ୍ଧଙ୍କର ମୂଲ୍ୟକୁ ବିଚାରକୁ ନ ନେଇ ନିଜର ସ୍ଥିତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଏ ।
(ii) ମଧ୍ୟମା, ବିତରଣର ସର୍ବନିମ୍ନ ଏବଂ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଲଛାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆଦୌ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(iii) ମଧ୍ୟମାକୁ ଲେଖଚିତ୍ର (Graph) ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇ ପାରିଥାଏ ।

13. ମଧ୍ୟମାର ତିନୋଟି ଦୋଷତ୍ରୁଟି ଲେଖ ।
Answer:
(i) ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ସମୟରେ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ସଜାଇ କରି ଲେଖୁ ରଖାଯାଏ ।
(ii) ମଧ୍ୟମା, ମାଧ୍ଯ ଭଳି ବିଶେଷ ବିଶ୍ବସ୍ତ ଏବଂ ଉପାଦେୟ ହାରାହାରି ମାନ ନୁହେଁ ।
(iii) ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ ବୀଜଗଣିତ ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେନାହିଁ ।

14. ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) ର ତିନୋଟି ଭଲ ଗୁଣ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଗରିଷ୍ଠକ ବିତରଣରେ ସର୍ବାଧ୍ଵ ସ୍ଥାନ ପାଇଥ୍‌ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ।
(ii) ଗରିଷ୍ଠକ ସର୍ବନିମ୍ନ ଏବଂ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଲଜ୍ଜାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ନ ଥାଏ ।
(iii) ଗରିଷ୍ଠକର ମାନ ଅସମାପ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଭାଗ ବିଶିଷ୍ଟ ବିତରଣରେ ମଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ ।

15. ଗରିଷ୍ଠକର ତିନୋଟି ଦୋଷତ୍ରୁଟି ଲେଖ ।
Answer:
(i) ସବୁ ସ୍ଥଳରେ ଗରିଷ୍ଠକର ମାନ ସ୍ଥିର କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
(ii) ଗରିଷ୍ଠକ ବିତରଣର ସମସ୍ତ ଲବ୍ଧଙ୍କର ମାନକୁ ବିଚାର କରି ନ ଥାଏ ।
(iii) ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ବୀଜଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେନାହିଁ ।

16. ମଧ୍ୟମା(Mean) ର ତିନୋଟି ବ୍ୟବହାର (Uses) ଲେଖ ।
Answer:
(i) କୌଣସି ବିତରଣର ଠିକ୍ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ମଧ୍ୟମା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
(ii) ନିମ୍ନ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ମଧମାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରି ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ମଧ୍ୟମା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(iii) ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଚ୍ଚ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଲବ୍ଧଙ୍କ ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥାଏ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

17. ମଧ୍ୟଗର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
ମଧ୍ୟଗ ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ଏକ ପରିମାପ । ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ହାରାହାରି । କୌଣସି ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବିତରଣ ଠିକ୍ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ବା ସ୍ଥାନର ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ (ଯାହାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବା 50 ଭାଗ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ) କୁ ବୁଝାଏ ।

ଏହା ସମଗ୍ର ବିତରଣକୁ ସମାନ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ । ଏହା ସମସ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ନୁହେଁ । ଏହା ଏକ ସହଜ ଓ ଶୀଘ୍ର ବାହାରି ପାରୁଥୁବା ହାରାହାରି ଅଟେ ।

18. ନିମ୍ନଲିଖିତ ତିନୋଟି ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାରରେ ଲଜ୍ଜାଙ୍କର ବାସ୍ତବ ସୀମା ଏବଂ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
7 – 9, 12 – 5, 0 – 5
Answer:

ସଂଭାଗ	ବାସ୍ତବ ସୀମା	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ
7 – 9	6.5 – 9.5	8
12 – 15	11.5 – 15.5	13.5
0 – 5	-0.5 – 5.5	2.5

19. ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣରେ ମଧ୍ଯଗର ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ ।
Answer:
କୌଣସି ବିତରଣର ଠିକ୍ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ହେଲେ ମଧଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ଉବ୍‌ଧାଙ୍କ ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥାଏ ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ମଧ୍ୟଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

20. ଏକ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବିତରଣର ମାଧ୍ୟମାନ ଓ ମଧ୍ୟଗର ମୂଲ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ 16.5 ଏବଂ 17.0 । ତାହାର ଗରିଷ୍ଠକର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ମାଧ୍ଯମାନର ମୂଲ୍ୟ = 16.5
ମଧ୍ୟଗର ମୂଲ୍ୟ = 17.0
ଗରିଷ୍ଠକର ମୂଲ୍ୟ = {(3 × ମଧ୍ୟଗ) – (2 × ମାଧ୍ଯମାନ)}
= (3 × 17.0 – 2 × 16.5)
= 51.0 – 33.0 = 18.0

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ମାଧ୍ୟ (Mean) ର ତିନୋଟି ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Answer:
ମାଧ୍ୟ (Mean)ର ବ୍ୟବହାର :
(i) କୌଣସି ବିତରଣର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
(ii) କୌଣସି ବିତରଣର ଅଧ୍ଵ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ମୂଲ୍ୟ ଜାଣିବାପାଇଁ ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
(iii) ଯେତେବେଳେ ବିତରଣ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ବିଷମ ବଣ୍ଟନ ହୋଇ ନଥାଏ, ସେତେବେଳେ ମାଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

2. ମାଧ୍ୟମାନ କ’ଣ ?
Answer:
(i) ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ ମଧ୍ୟରୁ ହାରାହାରି ମାପ ପ୍ରଧାନ । ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବିଜ୍ଞାନରେ ଏହାକୁ ମାଧ୍ୟମାନ ବା ମାଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
(ii) କୌଣସି ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ବା ଅଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ବିତରଣରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ସ୍ଥିତି ସେହି ତଥ୍ୟାବଳୀର ମାଧ୍ୟ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ତେଣୁ ଗୋଟିଏ ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟାବଳୀ ଅନ୍ତର୍ଗତ ସମସ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ହାରାହାରିକୁ ଉକ୍ତ ତଥ୍ୟାବଳୀର ମାଧ୍ଯମାନ ବା ମାଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

3. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ମାପଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ? ସେମାନଙ୍କର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
ସମୁଦାୟ ବିତରଣ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀରେ ଯେଉଁ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ସମୁଦାୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ହାରାହାରି ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ କୁହାଯାଏ । ଏହି ହାରାହାରି ମାନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ନିମନ୍ତେ 3ଟି ମାପ; ଯଥା – ମାଧ୍ୟ, ମଧ୍ୟମା ଓ ଗରିଷ୍ଠକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
ମାଧ୍ୟ – ସମୁଦାୟ ବିତରଣଟିର ସମଷ୍ଟିକୁ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା ଭାଗ କଲେ ଯେଉଁ ହାରାହାରି ମାନ ବାହାରେ ତାହାକୁ ‘ମାଧ୍ୟ’ କୁହାଯାଏ ।
ମଧ୍ୟମା – ସମଗ୍ର ବିତରଣଟିର ଯେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଦ୍ୱାରା 2 ସମାନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୁଏ ତାହାକୁ ‘ମଧ୍ୟମା’ କୁହାଯାଏ ।
ଗରିଷ୍ଠକ – ସମୁଦାୟ ବିତରଣରେ ଯେଉଁ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ସର୍ବାଧ୍ଵ ବାର ରହିଥାଏ ବା ଯାହାର ପୌନଃପୁନଃ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ପୌନଃପୁନ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ତାହାକୁ ଗରିଷ୍ଠକ କୁହାଯାଏ ।

4. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Educational Statistics) କ’ଣ ?
Answer:
(i) ସାଧାରଣ ଅର୍ଥରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କହିଲେ ରାଶିମାଳାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । କୌଣସି ବିଷୟରେ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ଉକ୍ତ ତଥ୍ୟର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉପସ୍ଥାପନ, ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଉପରୋକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କହନ୍ତି ।
(ii) ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପାଠ୍ୟ ବିଷୟବସ୍ତୁର ଜ୍ଞାନ ପରୀକ୍ଷା ସହିତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି, ମନୋବୃତ୍ତି ପରୀକ୍ଷାର ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥାଏ ।
(iii) ପରୀକ୍ଷାଗତ ଫଳାଫଳ ଓ ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକ ର ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥାଏ ।
(iv) ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତିରେ ଉପଯୁକ୍ତ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯାଇଥାଏ ।

5. ପୌନଃପୁନ୍ଯ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
(i) କୌଣସି ଲବ୍ଧଙ୍କ ତାଲିକାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲବ୍ଧଙ୍କ ଯେତେବାର ଥାଏ, ତାକୁ ସେହି ଲବ୍ଧାଙ୍କର ପୌନଃପୁନ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପୌନଃପୁନଃ ସାରଣୀ ତିଆରି କରିବା ସମୟରେ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାପାଇଁ Tally ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଏ ।
(iii) ସମସ୍ତ ପୌନଃପୁନ୍ୟର ଯୋଗଫଳ ସମସ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

6. ମଧ୍ୟମା (Median) ର ତିନୋଟି ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Answer:
ମଧ୍ୟମା (Median) ର ବ୍ୟବହାର :
ନିମ୍ନଲିଖ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(i) କୌଣସି ବିତରଣର ଠିକ୍ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ।
(ii) ଯେତେବେଳେ ବିତରଣ ଅତି ଉଚ୍ଚକ୍ରମ କିମ୍ବା ଅତି ନିମ୍ନକ୍ରମରେ ସଂଗଠନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ଯେତେବେଳେ ବିତରଣର ଉଭୟ ସମ୍ଭାଗ (ନିମ୍ନ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ) ସୀମା ଅନର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥ‌ିବେ ।

7. ଗରିଷ୍ଠକର ତିନୋଟି ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Answer:
ନିମ୍ନଲିଖତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗରିଷ୍ଠକ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
(i) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ବିତରଣର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ତୁରନ୍ତ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
(ii) ଯେତେବେଳେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତାର ବିଶେଷ ମାପକ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।
(iii) ଯେତେବେଳେ ଫଳାଫଳରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକଥର ଆସୁଥିବା ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

8. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟମା (Median) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
5, 8, 4, 3, 9, 6, 10, 11, 2, 13, 1, 15, 14
Answer:
ସଜାଇ ଲେଖୁ
1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15
ମଧ୍ୟମା = (\(\frac{N+1}{2}\))th = (\(\frac{13+1}{2}\)) = \(\frac{14}{2}\) = 7th score
7 ମ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କଟି ମଧ୍ୟମା ଯାହା 6 ଅଟେ ।
∴ ମଧ୍ୟମା ୫ ଅଟେ ।

9. ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିସ୍ତୃତି (Frequency distribution) କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
(i) କୌଣସି ପରୀକ୍ଷାରେ ପ୍ରାପ୍ତ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିପାରିନଥାଏ ।
(ii) ଉକ୍ତ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିସ୍ତୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ସଜାଇ ରଖାଯାଏ ।
(iii) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଲଜ୍ଜାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୁଣାବଳୀରେ କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ସଜାଇ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିସ୍ତୃତି କୁହାଯାଏ ।
(iv) ଲଜ୍ଜାଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ଅର୍ଥ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଅଧ୍ଵ । ତେଣୁ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିସ୍ତୃତିର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଧିକ ହୋଇଦିଏ ।

10. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ତିନୋଟି ଗୁରୁତ୍ଵ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ପରିସଂଖ୍ୟାନର ମୌଳିକ ଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଛାତ୍ରାଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବିସ୍ତାର ମାଧ୍ୟମରେ ସହଜରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ ।
(ii) ପରିସଂଖ୍ୟାନ ମାଧ୍ୟମରେ କୌଣସି ଏକ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜର କୃତିକୁ ଅନ୍ୟ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରିଥାଏ ।
(iii) ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ କରାଯାଉଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷାର ଫଳାଫଳ ମଧ୍ୟରେ ସହ-ସମ୍ବନ୍ଧ (Correlation) ଅନୁଧ୍ୟାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

11. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଯେକୌଣସି ତିନୋଟି ଉପଯୋଗ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାକୁ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
(i) ପରିଂସଖ୍ୟାନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜର କୃତି (Achievement)କୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ କୃତି ସହ ତୁଳନା କରିଥାଏ ।
(ii) ପରୀକ୍ଷାର ଫଳାଫଳ, ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟାକୁ ଗ୍ରାଫ୍ (Graph) ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ମୂଲ୍ୟାୟନର ଫଳାଫଳକୁ ମାଧ୍ୟ (Mean), ମଧ୍ୟମା (Median) ଏବଂ ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ ।

12. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟମା (Median) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
5, 8, 8, 9, 7, 6, 7
Answer:

ଲଜ୍ଜାଙ	ପୌନଃପୁନ୍ୟ	କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧନ ପୌନଃପୁନ୍ୟ
5	1	1
6	1	2
7	2	4
8	2	6
9	1	7
	N = 7

\(\frac{N}{2}\) = \(\frac{7}{2}\) = 3.5
ମଧ୍ୟମା = \(L+\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)
= 6.5 + \(\frac{3.5-2}{2}\) × i
= 6.5 + \(\frac{1.5}{2}\) × 1 = 6.5 + 0.75 = 7.25
∴ ମଧ୍ୟମା (Median) = 7.25

13. ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) ର ପ୍ରକାରଭେଦ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଲବ୍ଧଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଯେଉଁ ଲଛାଙ୍କଟି ବାରମ୍ବାର ଦେଖାଦିଏ, ସେହି ଲଜ୍ଜାଙ୍କକୁ ଗରିଷ୍ଠକ କହନ୍ତି ।
(ii) ଗରିଷ୍ଠକ ଦୁଇ ପ୍ରକାର; ଯଥା – (i) ସ୍ଥୂଳ ଗରିଷ୍ଠକ ଏବଂ (ii) ପ୍ରକୃତ ବା ବାସ୍ତବ ଗରିଷ୍ଠକ ।
(iii) ସ୍ଥୂଳ ଗରିଷ୍ଠକ – ଯେଉଁ ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାରରେ ଯେଉଁ ଲଜ୍ଜାଙ୍କଟି ବାର ମ୍ବାର ଆସିଥାଏ ତାହା ସ୍ଥୂଳ ଗରିଷ୍ଠକ । ଯଦି ପୌନଃପୁନ୍ୟ ସାରଣୀ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ବିତରଣର ଯେଉଁ ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନ୍ୟ ଅଧ୍ବକ ତାହା ଉକ୍ତ ସଂଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ।
(iv) ପ୍ରକୃତ ଗରିଷ୍ଠକ – କୌଣସି ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣର ଯେଉଁ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ବିନ୍ଦୁରେ ସର୍ବାପେକ୍ଷା ଅଧିକ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ଘନୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ବିତରଣର ବାସ୍ତବ ବା ପ୍ରକୃତ ଗରିଷ୍ଠକ ।
ପ୍ରକୃତ ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର ;
ଗରିଷ୍ଠକ = 3 ମଧ୍ୟମା – 2 ମାଧ୍ୟ ।

14. ଏକ ପ୍ରାପ୍ତଙ୍କ ବିତରଣର ମଧ୍ଯଗ ଏବଂ ମାଧ୍ୟମାନର ମୂଲ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ 165 ଏବଂ 158 । ସେହି ପ୍ରାପ୍ତଙ୍କ ବିତରଣର ଗରିଷ୍ଠକ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ମଧ୍ୟମା = 16.5, ମାଧ୍ୟମାନ = 15.8
ଗରିଷ୍ଠକ = 3 ମଧ୍ୟଗ – 2 ମାଧ୍ୟମାନ
= (3 × 16·5) – (2 × 15·8)
= 49.5 – 31.6 = 17.9

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କ’ଣ ? ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ଆଲୋଚ ନା କର ।
Answer:
ପରିସଂଖ୍ୟାନକୁ ଇଂରାଜୀରେ Statistics କୁହନ୍ତି । Statistics ଶବ୍ଦଟି Latin ଶବ୍ଦ ‘Status’ ଏବଂ ଇଟାଲୀୟ ଶବ୍ଦ ‘Statista’ରୁ ଆସିଅଛି । ଏହି ଶବ୍ଦଦ୍ବୟର ଅର୍ଥ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଥିତି । ଅତୀତରେ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ନିଜ ରାଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବାବେଳେ, ସେ ରାଜ୍ୟର ଜନସଂଖ୍ୟାର ହାର, ମୃତ୍ୟୁହାର, ଆୟବ୍ୟୟ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ରାଜ୍ୟର ସ୍ଥିତି ବୋଲି ଧରୁଥିଲେ । ତେଣୁ ଏହା ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅଟେ ।

ପ୍ରଥମେ ଏଚେନ୍‌ୱାଲ୍ (Achenwall) ନାମକ ଜର୍ମାନ୍ ଗାଣିତିକ 1749 ମସିହାରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ସାର୍‌ ରୋନାଲ୍‌ଡ୍ (1890 -1962)ଙ୍କୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଜନ୍ମଦାତା (Father of Statistics) ବୋଲି କୁହାଗଲା । ସମୟକ୍ରମେ କୃଷି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଆୟବ୍ୟୟ, ଜନସଂଖ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ବ୍ୟବହାର କରାଗଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥିତିକୁ ସଂଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଗଲା । ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ (Data) କୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Statistics) କୁହାଯାଏ । ପରେ ଏହାକୁ ଏକ ବିଜ୍ଞାନ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ।

ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ତାହାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Eductional Statistics) କହନ୍ତି । ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଏକ ବିଜ୍ଞାନ ଯାହାକି କୌଣସି ବିଷୟରେ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ତଥ୍ୟ (Numerical data) ର ସଂଗ୍ରହ, ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉପସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ । ପରିସଂଖ୍ୟାନ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ରାଶିମାଳା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ର ।

ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ବା ଉପାଦେୟତା (Importance of Educational Statistics) :
ପରିସଂଖ୍ୟାନକୁ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ କାରଣରୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।

1. ଏହା ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ମାନସିକ ଶକ୍ତିର ପରିମାପରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସ୍ମୃତିଶକ୍ତି, ଆଗ୍ରହ, ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତିର ପରିମାପରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ।
2. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ବୁଦ୍ଧି ପରିମାପରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅନେକ ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ମାନ (Norm) ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଉକ୍ତ ମାନ ଅନୁଯାୟୀ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତର; ଯଥା – ଉଚ୍ଚ ବୁଦ୍ଧିସମ୍ପନ୍ନ, ନିମ୍ନ ବୁଦ୍ଧିସମ୍ପନ୍ନ ଇତ୍ୟାଦିରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।
3. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଶ୍ରେଣୀ ପରୀକ୍ଷାରେ ନିଜର କୃତି ପରୀକ୍ଷଣରେ ଭାଗ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ପରିସଂଖ୍ୟାନ ମାଧ୍ୟମରେ Mean, Median ଏବଂ Mode ନିର୍ଣ୍ଣୟଦ୍ବାରା ଜଣେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜର ସ୍ଥିତି ସମୁଦାୟ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସ୍ଥିତି ସହ ତୁଳନା କରି ଜାଣିପାରନ୍ତି ।
4. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ (Personality) ପରିମାପରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ସମଯୋଜନ କ୍ଷମତା, ଆଗ୍ରହ ଇତ୍ୟାଦି ପରିମାପରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
5. ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନଥପତ୍ର, ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଲିପିବଦ୍ଧ ହୁଏ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା, ପରୀକ୍ଷାଫଳ, ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା, ପରୀକ୍ଷା ହାର, ଆୟବ୍ୟୟ ଇତ୍ୟାଦି Graph ଏବଂ Chart ମାଧ୍ଯମରେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଜ୍ଞାନଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ।
6. ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ଜ୍ଞାନ ପୂର୍ବାନୁମାନ ପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
7. ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଦୁନିଆରେ ଜ୍ଞାନର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଘଟୁଛି । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ Statisticsର ପ୍ରୟୋଗ ଗବେଷଣାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରୁଛି ।
   ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ପ୍ରୟୋଗ ଏବଂ ଉପାଦେୟତା ଯଥେଷ୍ଟ ଅଛି । ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଶିକ୍ଷକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜକୁ ସମଯୋଜିତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

2. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କ’ଣ ? ଶିକ୍ଷାରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଦୁନିଆରେ ମଣିଷ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଭଳି ଏକ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ବର୍ତ୍ତମାନର ଏହି ଚାକଚକ୍ୟ ସଭ୍ୟତା କେବଳ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଫଳସ୍ଵରୂପ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏହି ଆଧୁନିକ ସଭ୍ୟତାକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ସଭ୍ୟତା ବୋଲି କହିଲେ କିଛି ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ । ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ଯାହାକି ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅନେକ ଆବଶ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ଯୋଗାଇଥାଏ ।

ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବିନା ଉଚ୍ଚତର ଗବେଷଣା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼ିବ । ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛୋଟ ବଡ଼ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବିଶେଷଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ପରୀକ୍ଷା ଫଳ ପ୍ରକାଶ କରିବା, ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା ପାଇଁ ଅର୍ଥ ବରାଦ କରିବା, ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି ହାର ବାହାର କରିବା, ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ବା ହ୍ରାସର ସୂଚନା ଦେବା, ପାଣିପାଗର ସୂଚନା ଦେବା, ବିଭିନ୍ନ ଗବେଷଣାର ଫଳାଫଳ ଜଣାଇବା, ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତି ଓ ଗାଣିତିକ ସୂତ୍ରର ତର୍ଜମା କରିବା ସହ ଆଜିର ସଭ୍ୟତାର ମତଦାନ (Voting) କୁ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବାରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ।

ଏଣୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନକୁ ଛାଡ଼ି ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ ତୁଲାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ହେବା ଅସମ୍ଭବ । ପରିସଂଖ୍ୟାନର ସଂଜ୍ଞା ଦେବାକୁ ଯାଇ ବୋଡ଼ିଙ୍ଗସନ୍ ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ଯେ – “ପରିସଂଖ୍ୟାନ ହେଉଛି ପ୍ରାକ୍ କଳନା ଓ ସମ୍ଭାବନାର ବିଜ୍ଞାନ’’ (Statistics is the science of estimation and probabilities.) ।

ତେଣୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବିଶେଷତ୍ଵମାନ ରହିଛି ।

• ଏହା ଏକ ସଂଖ୍ୟାସୂଚକ ତଥ୍ୟ ।
• ଏହା ଏକ ଗୁଣବାଚକ ତଥ୍ୟ । ସାଧୁତା, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
• ପରିସଂଖ୍ୟାନ କେବଳ ଗୋଟିଏ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୁହେଁ ।
• ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଗୋଟିଏ ଦେଶ, ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଜିଲ୍ଲା କିମ୍ବା ଦଳ ବିଷୟରେ ବହୁବାଚକ ସାଂଖ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ଯୋଗାଇଥାଏ ।
• ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଫଳାଫଳ ଆନୁମାନିକ ହେତୁ ଏଥ‌ିରେ କିଛି ଦୋଷତ୍ରୁଟି ରହିଥାଏ ।

ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୁରୁତ୍ୱ (Importance of Educational Statistics) :
ପାଠଦାନ ବା ଶିକ୍ଷାଦାନ କେବଳ ଅଧ୍ୟାପନାରେ ସୀମିତ ରହିଥାଏ । ଶିକ୍ଷାଦାନର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଶିକ୍ଷକ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାପକ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏହାର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରକୃତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଜାଣିବାପାଇଁ ଜଣେ ସଫଳ ଶିକ୍ଷକ ଯେକୌଣସି ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପରେ ପରୀକ୍ଷା କରାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହାଦ୍ୱାରା ଅଭିଭାବକଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ, କୃତିତ୍ୱ ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଇବା ସହଜ ହେବା ସହିତ ଶିକ୍ଷକ ନିଜର ଶିକ୍ଷାଦାନକୁ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ତେଣୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷଭାବରେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଯେଉଁ ବିଶେଷ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଉପୁଜୁଥିବା ସମସ୍ୟାବଳୀର ସୂତ୍ର ଖୋଜି ବାହାର କରିବାପାଇଁ ଏହା ପଥ ଦେଖାଇଥାଏ ।
(ii) ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଛାତ୍ରର ବୁଦ୍ଧି, ଆଗ୍ରହ, ମନୋବୃତ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା, ସୃଜନଶୀଳତା, ବିଜ୍ଞତା ଇତ୍ୟାଦିର ମାପରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ଶିକ୍ଷକ ପିଲାଟିକୁ ଠିକ୍ ମାର୍ଗରେ ବୃତ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ପରିଚାଳିତ କରିପାରିଥା’ନ୍ତି ।
(iii) ଏହା କୃତୀ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଓ ବିଭାଗୀକରଣ କରିବାରେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଶାସକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iv) କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନିକ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଦିଗରେ ଏହା ଶିକ୍ଷକ, ଗବେଷକ ତଥା ପ୍ରଶାସକଙ୍କୁ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଥାଏ ।
(v) ଏହା ସ୍ବଳ୍ପ ସମୟ, ସ୍ଥାନ, ଶ୍ରମ, ସମ୍ବଳ ଓ ଶବ୍ଦାଙ୍କ ପ୍ରୟୋଗରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଜଟିଳ ତଥ୍ୟକୁ ସରଳ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ କରି ପାଠକ ପାଠିକାମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(vi) ଏହା ଗଣିତ ବିଦ୍ୟା ଉପରେ ଏହା ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ଅଭ୍ୟାସ କଲେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କର ଗଣିତ ବିଦ୍ୟା ଓ କୌଶଳର ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ ।

3. ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଲବ୍ଧଙ୍କ / ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣର ମାଧମାନ (Mean) ନିଶ୍ଚୟ କର । ପାଦକ୍ରମ ଅନୁଯାୟୀ ହିସାବ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Answer:

Mean = A.M. + \(\frac{\Sigma \mathrm{fx}^{\prime}}{\mathrm{N}}\) × i
A.M. = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟ (ଯେକୌଣସି C.I. ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ Assumed Mean ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରେ)
x’ = ବ୍ୟତିକ୍ରମ (deviation)
N = ସମୁଦାୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ
i = Size of the Class Interval (ସଂଭାଗର ସୀମା)
Mean = A.M. + \(\frac{\Sigma \mathrm{fx}^{\prime}}{\mathrm{N}}\) × i
= 32 + \(\frac{13}{60}\) × 5
= 32 + \(\frac{13}{12}\)
= 32 + 1.08 = 33.08

4. ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଏକ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ସାରଣୀ ତିଆରି କର (Tabulate the following scores in a frequency distribution.) ।

ପୌନଃପୁନ୍ୟ ସାର ଣୀ କରିବାପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ସୋପାନ ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
(i) ଉଚ୍ଚ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଲବ୍ଧଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି ତାହାର Range ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯିବ ।
Range = Highest Score – Lowest Score 
= 68 – 21 = 47

(ii) ସଂଭାଗ (Class interval) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାପାଇଁ Range ରେ ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର ଭାଗ କଲେ ସଂଭାଗର
ସଂଖ୍ୟା ଜଣାପଡ଼ିଯିବ ।
ମନେକର ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର ‘5’ ତେବେ
ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର ସଂଖ୍ୟା = 47+ 5 = 9.4 ବା 10 ଟି ।

(iii) ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର ନିର୍ଣ୍ଣୟ ।
ସଂଭାଗ
20 – 24
25 – 29
30 – 34
35 – 39
40 – 44
45 – 49
50 – 54
55 – 59
60 – 64
65 – 69

(iv) Tally ନିଶ୍ଚୟ – ଗୋଟିଏ ସଂଭାଗରେ କେତୋଟି ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ଅଛି, ତାକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଆଣି ଉକ୍ତ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କରେ ସ୍ଥାନ ଦେବାପାଇଁ Tally ଦିଆଯାଏ ।
(v) ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନଃ ନିର୍ଣ୍ଣୟ – ଗୋଟିଏ ସଂଭାଗର Tallyକୁ ଦେଖ୍ ସଂଭାଗରେ କେତୋଟି ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ଅଛି, ତାହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି ପୌନଃପୁନ୍ୟ / ସଂଖ୍ୟାଟି (f) ରେ ଲେଖାଯାଏ ।
(vi) ‘N’ ନିଶ୍ଚୟ — Frequency ଗୁଡ଼ିକୁ ମିଶାଇଦେଲେ ତାହାର ସମୁଦାୟ ଲବ୍‌ଧାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା (N) ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ ।
(vii) ପୌନଃପୁନ୍ୟ ସାରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତି

5. ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ତଥ୍ୟ ଆଧାରରେ ଏକ ଆୟତଚିତ୍ର ବା ବାର୍ ରେଖାଚିତ୍ର (Histogram) ଅଙ୍କନ କର ।

ସଂଭାଗ Class Interval	ପୌନଃପୁନ୍ୟ Frequency	ନିମ୍ନ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ବାସ୍ତବ ସୀମା Lower limit and Upper limit
35 – 39	2	34.5 – 39.5
30 – 34	3	29.5 – 34.5
25 – 29	5	24.5 – 29.5
20 – 24	4	19.5 – 24.5
15 – 19	3	14.5 – 19.5
10 – 14	3	9.5 – 14.5
	N = 20

Answer:

6. ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ତଥ୍ୟ ଆଧାରରେ ଏକ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର (Frequency Polygon) ଅଙ୍କନ କର ।

ସଂଭାଗ Class Interval	ପୌନଃପୁନ୍ୟ Frequency	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ Mid-point
40 – 44	0	42
35 – 39	2	37
30 – 34	4	32
25 – 29	5	27
20 – 24	4	22
15 – 19	3	17
10 – 14	3	12
5 – 9	0	7

Answer:

7. ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମାସିକ ଆୟରୁ ଖର୍ଚ୍ଚର ବିବରଣୀ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି । ଏହାକୁ ଆଧାର କରି ଏକ ପାଇ – ଚିତ୍ର (Pie-diagram) ଅଙ୍କନ କର ।

(1) ଶିକ୍ଷା	5%
(2) ସାମରିକ	25%
(3) ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ	10%
(4) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ	60%
ସମୁଦାୟ	100%

Answer:
(i) ଏହାକୁ ବୃତ୍ତଚିତ୍ର ବା ବୃତ୍ତ ଆଲେଖରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶତକଡ଼ାକୁ କୋଣରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ହେବ ।
(ii) ବୃତ୍ତଟିର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କୋଣ 360° । ଏହାକୁ 100% ମଧ୍ଯରେ ଭାଗ କଲେ 1% ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କୋଣ ହେଉଛି \(\frac{360}{100}\) = 3.6° ।
(iii) ତେଣୁ
5% = 5 × 3.6° = 18°
10% = 10 × 3.6° = 36°
25% = 25 × 3.6° = 90°
60% = 60 × 3.6 = 216°
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ପ୍ରୋଟାକ୍ଟର ମାଧ୍ୟମରେ କୋଣଦ୍ୱାରା ସୂଚାଇଲେ ତାହା ଏକ ବୃତ୍ତଚିତ୍ର ହୋଇଯିବ ।
(v) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶର ନାମଲେଖୁ ଶତକଡ଼ାର ହାର ଲେଖାଯିବ ।

8. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବିସ୍ତୃତିର ମାଧ୍ୟ (Mean) ଦୀର୍ଘ ପଦ୍ଧତିରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

Class Interval	Frequency
90 – 94	2
85 – 89	4
80 – 84	5
75 – 79	8
70 – 74	10
65 – 69	6
60 – 64	4
55 – 59	4
50 – 54	2
45 – 49	3
	N = 48

Answer:

C.I.	f	Mid-point (X)	fX
90 – 94	2	92	184
85 – 89	4	87	348
80 – 84	5	82	410
75 – 79	8	77	616
70 – 74	10	72	720
65 – 69	6	67	402
60 – 64	4	62	248
55 – 59	4	57	228
50 – 54	2	52	104
45 – 49	3	47	141
	N = 48		∑fx = 3401

Mean (ମାଧ୍ୟ) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର :
Mean = \(\frac{\mathrm{∑fX}}{\mathrm{N}}\)
ଯାହାର –
∑ = ସମୁଦାୟ (Sum Total)
X = ସଂଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid-point of the Class Interval)
f = ପୌନଃପୁନ୍ଯ

Steps:
(1) ପ୍ରଥମେ ସଂଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid point) ବାହାର କରାଯାଉ ।
Mid point = Lower limit + \(\frac{\text { Upper limit – Lower limit }}{2}\)
90 – 94 ର Mid point = 89.5 + \(\frac{94.5-89.5}{2}\)
= 89.5 + \(\frac{5}{2}\)
= 89.5 + 2.5
= 92
(2) fX ପାଇବାପାଇଁ ‘f’ ସହ ‘X’ (Mid-point) ଗୁଣନ କରାଯାଉ ।
(3) ସମସ୍ତ ‘fX’ ର ସମଷ୍ଟି ∑fX ଅଟେ ।
(4) Mean ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ କରି Mean ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଉ ।
Mean = \(\frac{\mathrm{∑fX}}{\mathrm{N}}\)
= \(\frac{3401}{48}\) = 70.85

9. ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣର ମଧ୍ୟମା (Median) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

Answer:

(Class Interval)	(Frequency)	Cumulative frequency	Cumulative frequency
10 – 15	6	43	6
16 –  20	5	37	11
21 – 25	9	32	20
26 – 30	8	23	28
31 – 35	7	15	33
36 – 40	8	8	43
	N = 43

Median = L + \(\frac{N / 2-F}{f_m}\) × i, \(\frac{N}{2}\) = \(\frac{43}{2}\) = 21.5
21.5, 26 – 30 Class Intervalରେ ରହୁଛି ।
L = ଯେଉଁ Class Interval ରେ N/2 ରହୁଛି ଉକ୍ତ Class Interval ର ନିମ୍ନ ବାସ୍ତବ ସାମା = 25.5
F = ଯେଉଁ ସଂଭାଗରେ N/2 ଅଛି ଉକ୍ତ ସଂଭାଗ ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନ୍ୟର ସମଷ୍ଟି = 20
f_m = ଯେଉଁ ସଂଭାଗରେ N/2 ଅଛି ତାହାର actual frequency = 8
i = Size of the Class-Interval ବା ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାରର ସୀମା = 5

10. ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣର ମଧ୍ଯଗ ବା ମଧ୍ୟମା (Median) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

Class Interval (ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର)	Frequency (ପୌନଃପୁନ୍ୟ)
10 – 14	8
15 – 19	7
20 – 24	11
25 – 29	9
30 – 34	5
35 – 39	12
40 – 44	10
	N = 62

Answer:

ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର	(ପୌନଃପୁନ୍ୟ)	କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧନ ପୌନଃପୁନ୍ୟ
10 – 14	8	8
15 – 19	7	15
20 – 24	11	26
25 – 29	9	35
30 – 34	5	40
35 – 39	12	52
40 – 44	10	62
	N = 62

\(\frac{N}{2}\) = \(\frac{62}{2}\) = 31
31, 25 –29 ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର (Class Interval) ରେ ରହୁଛି । 

Median (ମଧ୍ୟଗ ବା ମଧ୍ୟମା) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ସୂତ୍ର :
Median = L + \(\frac{N / 2-F}{f_m}\) × i
L = ଯେଉଁ ସଂଭାଗରେ N/2 ରହୁଛି ତାହାର ନିମ୍ନ ବାସ୍ତବ ସୀମା = 24.5
F = ଯେଉଁ ସଂଭାଗରେ N/2 ଅଛି ଉକ୍ତ ସଂଭାଗର ନିମ୍ନ ସଂଭାଗଗୁଡ଼ିକର ଲବ୍‌ଧାଙ୍କର ସମଷ୍ଟି
ବା ଯେଉଁ ସଂଭାଗରେ ଅଛି ଉକ୍ତ ସଂଭାଗ ନିମ୍ନ ସଂଭାଗର C.f. = 26
f_m = ଯେଉଁ ସଂଭାଗରେ N/2 ଅଛି ଉକ୍ତ ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନ୍ୟ (Frequency) = 9
i = ସଂଭାଗର ବାସ୍ତବ ସୀମା = 5

Median = L + \(\frac{N / 2-F}{f_m}\) × i
= 24.5 + \(\frac{31 – 26}{9}\) × 5
= 24.5 + \(\frac{25}{9}\)
= 24.5 + 2.77 = 27.27
Median = 27.27

11. ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ମାଧମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

Class Interval	Frequency
30 – 34	2
35 – 39	5
40 – 44	7
45 – 49	9
50 – 54	11
55 – 59	6
	N = 40

Answer:

ସମ୍ଭାଗ ବିସ୍ତାର (C.I)	ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (M)	ପୌନଃପୁନ୍ୟ (f)	ବିଚ୍ୟୁତି (X’)	(fX’)
30 – 34	32	2	4	8
35 – 39	37	5	3	15
40 – 44	42	7	2	14
45 – 49	47	9	1	9
50 – 54	52	11	0	0
55 – 59	57	6	-1	-6
		N = 40		fX’ = 40

ମାଧ୍ୟ (Mean) = A.M. + \(\frac{\Sigma \mathrm{fX}^{\prime}}{\mathrm{N}}\) × i
ଯେଉଁଠାରେ A.M. = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟ
f = ପୌନଃପୁନ୍ୟ, X’ = ବିଚ୍ୟୁତି 
f(X’) = ପୌନଃପୁନ୍ୟ × ବିଚ୍ୟୁତି 
N = ସମୁଦାୟ ପୌନଃପୁନ୍ୟର ପରିମାଣ 
i = ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର
∴ ମାଧ୍ୟ (Mean) = 52 + \(\frac{40}{40}\) × 5 = 57

12. ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିସ୍ତୃତିର ମାଧ୍ଯମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

Scores	Frequency
90 – 94	2
85 – 89	2
80 – 84	4
75 – 79	8
70 – 74	6
65 – 69	11
60 – 64	9
	N = 42

Answer:

ମାଧ୍ୟ (Mean) = A.M. + \(\frac{\Sigma \mathrm{fX}^{\prime}}{\mathrm{N}}\) × i
ଯେଉଁଠାରେ A.M. = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟ
f = ପୌନଃପୁନ୍ୟ,
X’ = ବିଚ୍ୟୁତି 
f(X’) = ପୌନଃପୁନ୍ୟ × ବିଚ୍ୟୁତି 
N = ସମୁଦାୟ ପୌନଃପୁନ୍ୟର ପରିମାଣ 
i = ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର
ମାଧ୍ୟ (Mean) = 77 + \(\frac{-41}{44}\) × 5
= 77 – 4.88 = 72.12

13. ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିସ୍ତୃତିର ମଧ୍ୟମା ବା ମଧଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

Class Interval	Frequency
24 – 25	2
23 – 22	3
21 – 20	4
19 – 18	6
17 – 16	8
15 – 14	3
13 – 12	2
11 – 10	2
	N = 30

Answer:
ମଧଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ

Class Interval	X	f	fX
24 – 25	24.5	2	49
23 – 22	22.5	3	67.5
21 – 20	20.5	4	82
19 – 18	18.5	6	111
17 – 16	16.5	8	132
15 – 14	14.5	3	43.5
13 – 12	12.5	2	25
11 – 10	10.5	2	21
		30	531

Long Method ଅନୁସାରେ ମଧ୍ୟଗ = \(\frac{\Sigma fX}{\mathrm{~N}}\) = \(\frac{531}{30}\) = 17.7

14. ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରାପ୍ତାଙ୍କ ବିତରଣର ମାଧମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

Class Interval (ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର)	Frequency (ପୌନଃପୁନ୍ୟ)
60 – 64	2
55 – 59	2
50 – 54	4
45 – 49	8
40 – 44	6
35 – 39	11
30 – 34	9
	N = 42

Answer:

Mean (ମାଧ୍ୟ) = A.M. + \(\frac{\Sigma \mathrm{fX}^{\prime}}{\mathrm{N}}\) × i
= 47 + \(\frac{-41}{42}\) × 5
= 47 + \(\frac{-205}{42}\)
= 47 – 4.88 = 42.12
Mean = 42.12
ଯେଉଁଠାରେ A.M. = କଳ୍ପିତ ମାଧ୍ୟ
N = ସମୁଦାୟ ଲଜ୍ଜାଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା
X’ = ବିଚ୍ୟୁତି ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Statistics) – ପରିସଂଖ୍ୟାନ ହେଉଛି ପ୍ରାକ୍ କଳନା ଓ ସମ୍ଭାବନାର ବିଜ୍ଞାନ । ସାଧାରଣତଃ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ବା ସଂଖ୍ୟା ବିଷୟକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗୁରୁତ୍ୱ ରହିଛି । ଶିକ୍ଷାବିଜ୍ଞାନରେ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତିର ଉପାଦେୟତା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହାଦ୍ଵାରା ପାଠ୍ୟ ବିଷୟବସ୍ତୁର ଜ୍ଞାନ ଆହରଣର ପରୀକ୍ଷା ସହିତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି, ଅଭିରୁଚି, ମନୋବୃତ୍ତି ମଧ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରୀକ୍ଷାଗତ ଫଳାଫଳ ଓ ନମ୍ବରଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବାପାଇଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।

ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ (Educational Statistics) – ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ବିଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷଣର ଫଳାଫଳକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ତର୍ଜମା କରାଯାଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ଗରୁତ୍ଵ (Importance of Educational Statistics) – ଶୈକ୍ଷିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନର ନିମ୍ନଲିଖ ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି :

1. ବିଷୟ ଶିକ୍ଷଣରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଅଗ୍ରଗତି ଜାଣିବା ।
2. ଜଣେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର କୃତିତ୍ବକୁ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର କୃତିତ୍ବ ସହ ତୁଳନା କରିବା ।
3. ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଫଳାଫଳ ସହ ଅନ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଫଳାଫଳକୁ ତୁଳନା କରିବା ।
4. ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ଅନୁଯାୟୀ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରିବା ।
5. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ହାରାହାରି ଏବଂ ବିଚ୍ୟୁତି (Deviation) ଜାଣିବା ।
6. ମୂଲ୍ୟାୟନର ଫଳାଫଳ ଓ ସାରାଂଶ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ।
7. ମୂଲ୍ୟାୟନର ଫଳାଫଳକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେବା ।

ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ (Frequency Distribution) :
ଲବ୍ଧଙ୍କ (Score) – କୌଣସି ପରୀକ୍ଷାରେ ପରୀକ୍ଷାର୍ଥୀ ଯେଉଁ ସାଫଲ୍ୟାଙ୍କ ପାଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

ପୌନଃପୁନ୍ୟ (Frequency) – କୌଣସି ସଂଭାଗ ତାଲିକାରେ କେତୋଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲବ୍ଧଙ୍କ କେତେଥର ଆସିଥାଏ ତାହାକୁ ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ପୌନଃପୁନ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

ଟାଲି (Tally) – କୌଣସି ଏକ ସଂଭାଗ (Class Interval)ରେ କେତୋଟି ଲବ୍ଧଙ୍କ ଅଛି ତାହା ଜାଣିବାପାଇଁ Tallyର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ (Frequency Distribution) – ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଭାଗ ବିସ୍ତାର ମାଧ୍ୟମରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣ କୁହାଯାଏ ।

ତଥ୍ୟର ରେଖାଚିତ୍ର ବା ଗ୍ରାଫୀୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ (Graphical Representation of Data) – ଅନେକ ସମୟରେ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସଂଖ୍ୟା ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ । ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ବା ଲବ୍ଧଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ । ତେଣୁ ଯଦି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରାଫ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ତେବେ ତାହା ବୁଝିବାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଅସୁବିଧା ହୋଇନଥାଏ ।

ପୌନପୁନ୍ୟ ବିସ୍ତୃତିରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ତଥ୍ୟକୁ ରେଖାଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଯାଇପାରିବ । ବିଶେଷକରି ଏଥପାଇଁ ଗ୍ରାଫ୍ ପେପର୍‌ର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଗ୍ରାଫୀୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ – ପରିସଂଖ୍ୟାନ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଗ୍ରାଫୀୟ ଚିତ୍ର ବା ରେଖାଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଫାରେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

• ଆୟତଚିତ୍ର ବା ହିଷ୍ଟୋଗ୍ରାମ୍ (Histogram)
• ପୌନପୁନ୍ୟ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର (Frequency Polygon)
• ବୃତ୍ତ ଆରେଖ ବା ପାଇ ଚିତ୍ର (Pie-diagram)
• ସଦୃଶ ପୌନଃପୁନଃ ବକ୍ର (Smoothed Frequency Curve)
• ଅଜାଇଭ୍ ବା କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବକ୍ର (Ogive or Cumulative Frequency Curve)

ଆୟତଚିତ୍ର (Histogram) – ଆୟତଚିତ୍ରକୁ ବାର୍ ଡାଇଗ୍ରାମ୍ କୁହାଯାଏ । ଏହା କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଦଣ୍ଡର ସମାହାର । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନ୍ୟକୁ ଦଣ୍ଡ ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ରେଖଚିତ୍ରର ଦଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ଯାହା ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଭଳି ଦେଖାଯାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ଆୟତଚିତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ଆୟତଚିତ୍ର ଅଙ୍କନର ନିୟମ :

• ପ୍ରଥମେ ଦୁଇଟି ରେଖା ଯଥା OX (ସମାନ୍ତରାଳ ରେଖା) ଏବଂ OY (ଲମ୍ବାକାର) ରେଖା ଅଙ୍କନ କର ।
• ଦୁଇଟି ରେଖା OX ଏବଂ OY, ୦ ବିନ୍ଦୁରେ ମିଳିତ ହୁଅନ୍ତି ।
• OY ରେଖାଟି OX ରେଖାର 75% ହେବା ଉଚିତ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଭାଗର ନିମ୍ନ ବାସ୍ତବ ସୀମା (Lower limit) ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ବାସ୍ତବ ସୀମା (Upper limit) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
• OX ରେଖାଟି ନିମ୍ନ ବାସ୍ତବ ସୀମା ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ବାସ୍ତବ ସୀମାକୁ ବୁଝାଇବ ।
• OY ରେଖାଟି ଲମ୍ବାକାର ଅଟେ । ତେଣୁ ତାହା ପୌନଃପୁନ୍ୟକୁ ବୁଝାଇବ ।
• ପ୍ରଥମ ସଂଭାଗର ନିମ୍ନ ବାସ୍ତବ ସୀମା ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ବାସ୍ତବ ସୀମାକୁ ତା’ର ପୌନୁପୁନ୍ୟ ସହ ଯୋଗ କର ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂଭାଗର ନିମ୍ନ ବାସ୍ତବ ସୀମା ପ୍ରଥମ ସଂଭାଗର ଉଚ୍ଚ ବାସ୍ତବ ସୀମା ଅଟେ । ତେଣୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂଭାଗର ପୌନଃପୁନ୍ଯ ସହ ତାକୁ ସେହିପରି ଯୋଗ କର । ଦେଖୁ ତାହା ଏକ ଆୟତାକାର କ୍ଷେତ୍ରଟି ହେବ । ସେହିପରି କଲେ ଯେଉଁ ଚିତ୍ରଟି ହେବ ତାହା ଆୟତଚିତ୍ର ।

ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର (Frequency Polygon) – ପୌନଃପୁନ୍ୟ ସାରଣୀର ଲବ୍ଧଙ୍କକୁ ଆମେ ଗ୍ରାଫ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା ସମୟରେ ଯେଉଁ ଲେଖଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରାଯାଇଥାଏ, ତାହା ପ୍ରାୟତଃ OX ଅକ୍ଷରେଖାକୁ ଛୁଇଁ ନ ଥାଏ । ଏକ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରେଖା ସମ୍ମିଳିତ ହେଲେ ବହୁ କୋଣ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ଏବଂ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରର ବହୁଭୁଜ ବି ଥ‌ିବ । ବହୁ ବାହୁ ପୂବା କ୍ଷେତ୍ରକୁ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ପୌନଃପୁନ୍ୟ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର ଅଙ୍କନର ନିୟମ :
(1) ସର୍ବନିମ୍ନ ଏବଂ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସଂଭାଗର ନିମ୍ନରେ ଏବଂ ଉପରେ ଦୁଇଟି ସଂଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ତାହାର ପୌନଃପୁନ୍ୟକୁ ଶୂନ୍ୟ ‘0’ ଦିଆଯାଉ ।
(2) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଭାଗର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ନିଶ୍ଚୟ କର ।
(3) ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid point) ସମାନ୍ତରାଳ ରେଖା (OX-Axis)ରେ ଦର୍ଶାଯାଉ ।
(4) ପୌନଃପୁନ୍ୟକୁ ଲମ୍ବାକାର ରେଖା (OY-Axis)କୁ ବୁଝାଇବ ।
(5) ଶୂନ୍ୟ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ନେବାର କାରଣ ତାହାର ଦୁଇଟି ସଂଭାଗ OX-Axisକୁ ଛାଇଁବ ଯାହା ଏକ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର ଗଠନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।
(6) ପୌନଃପୁନଃ ସଂଭାଗର ତଳଆଡୁ ସଂଭାଗକୁ ନେଇ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid point)କୁ ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ ପୌନଃପୁନ୍ୟର ବିନ୍ଦୁ ସହ ସଂଯୋଗ କର । ଏହିପରି ସମସ୍ତ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ପୌନଃପୁନ୍ଯ ସହ ସଂଯୋଗ କଲେ ଏହା ଏକ ବହୁଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର ହେବ ।

ପାଇ-ଚିତ୍ର ବା ବୃତ୍ତ ଆଲେଖ (Pie-Diagram) – ଯେତେବେଳେ ରାଜ୍ୟ ବା କେନ୍ଦ୍ରର ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ତାହାର ଆୟ ଏବଂ ବ୍ୟୟକୁ ଏକ ମୁଦ୍ରାରେ ଖଣ୍ଡଖଣ୍ଡ କରି ଭାଗ କରାଯାଇଥାଏ, ଯାହା ଏକ ବୃତ୍ତଭଳି ଦେଖାଯାଏ । ବୃତ୍ତକୁ ବିଭିନ୍ନ ବିଭିନ୍ନ କୋଣରେ ଭାଗ କରାଯାଇ ତାକୁ ଶତକଡ଼ାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ । ସେହିପରି ଆମର ବର୍ଷତମାମ ଆୟ ଏବଂ ବ୍ୟୟକୁ ଶତକଡ଼ାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ ।

ବୃତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରକୃତ ସଂଖ୍ୟା ନ ଥାଏ ।
ଏହା ଶତକଡ଼ା ରୂପେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ ।

କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବୃତ୍ତିର ପଦକ୍ଷେପ (Measures of Central Tendency) :
ଅର୍ଥ (Meaning) ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ନିଜର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରିଥାଉ । ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ, କାହାର କୃତି ସହ ଆମେ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବା ? ତୁଳନା କରିବାକୁ ହେଲେ ଆମେ ହାରାହାରି (Average) କୃତିତ୍ବ ସହ ତୁଳନା କରିବା ଦରକାର । ଏହାକୁ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । ତେଣୁ ଏହାର ମାପଗୁଡ଼ିକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବଣତା ମାପ କୁହାଯାଏ ।
ଏହି ମାପଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(1) ମାଧ୍ୟ (Mean)
(2) ମଧ୍ୟମା (Median)
(3) ଗରିଷ୍ଠକ (Mode)

(1) ମାଧ୍ୟ (Mean) – କୌଣସି ବିତରଣର ହାରାହାରି ମାନ ବା ମାପକୁ ମାଧ୍ୟ (Mean) ବା ମାଧ୍ଯମାନ କୁହାଯାଏ ।
ମାଧ୍ୟ (Mean) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର :
(i) ଅବର୍ଗତ ସଂଖ୍ୟା ବା ତଥ୍ୟ (Ungrouped data)
ମାଧ୍ୟ = \(\frac{\sum X}{N}\)

(ii) ବର୍ଗତ ତଥ୍ୟ (Grouped data)
(a) ମାଧ୍ୟ (Long Method) = \(\frac{\sum X}{N}\)
(b) ମାଧ୍ୟ (Short Method) = A.M. + \(\frac{\Sigma \mathrm{Fx}^{\prime}}{\mathrm{N}}\) × i

(2) ମଧ୍ୟମା (Median) – କୌଣସି ବିତରଣର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁ ବିତରଣକୁ ଦୁଇ ସମାନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଏ) ଜାଣିବାପାଇଁ ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ତେଣୁ ମଧ୍ୟମା ବିତରଣକୁ ଦୁଇ ସମାନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଏ ।
ମଧ୍ୟମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ସୂତ୍ର :
ମଧ୍ୟମା = \(L+\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\) Or, \(U-\frac{N / 2-F}{f_m} \times \mathrm{i}\)

(3) ଗରିଷ୍ଠକ (Mode) – ଗରିଷ୍ଠକ ହେଉଛି କୌଣସି ଏକ ବିତରଣର ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲବ୍ଧଙ୍କ । ଯେଉଁ ଲଚ୍ଛାଙ୍କଟି ଏକାଧ୍ଵ ବାର ଆସିଥାଏ ତାହା ଗରିଷ୍ଠକ ।
ଗରିଷ୍ଠକ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ; ଯଥା –
(a) ସ୍ଥୂଳ ଗରିଷ୍ଠକ – ଅବର୍ଗତ ତଥ୍ୟାବଳୀରେ ଯେଉଁ ଲକ୍ତାଙ୍କ ସର୍ବାଧୁକ ବାର ରହିଥାଏ ବା ଯାହାର ପୌନଃପୁନ୍ୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଇଛାଙ୍କର ପୌନଃପୁନ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ତାହାକୁ ବିତରଣର ସ୍ଥୂଳ ଗରିଷ୍ଠକ କୁହାଯାଏ ।
(b) ବାସ୍ତବ ଗରିଷ୍ଠକ – କୌଣସି ପୌନଃପୁନଃ ବିତରଣରେ ଯେଉଁ ଲଜ୍ଜାଙ୍କ ବିନ୍ଦୁରେ ସର୍ବାପେକ୍ଷା ଅଧିକ ପୌନଃପୁନ୍ୟ ଘନୀଭୂତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ତାହା ବିତରଣର ବାସ୍ତବ ଗରିଷ୍ଠକ ।

ନିମ୍ନଲିଖତ ସୂତ୍ରଦ୍ଵାରା ବାସ୍ତବ ଗରିଷ୍ଠକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହୁଏ ।
Mode = 3 Median – 2 Mean

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Psychology Solutions Unit 4 ମାନସିକ ବିକାର & ମାନସିକ ବିକାର ଚିକିତ୍ସା Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Psychology Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି । ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

୧। କଲିକତାର ଲୁମ୍ବିନିପାର୍କଠାରେ କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ମାନସିକ ବିକାର ଚିକିତ୍ସା କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ୧୯୨୦
(ଖ) ୧୯୧୩
(ଗ) ୧୯୯୯
(ଘ) ୧୯୧୨
Answer:
(କ) ୧୯୨୦

୨। କାହା ମତରେ ମାନସିକ ରୋଗ ଶାରୀରିକ ଗୋଳମାଳ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସିଗ୍‌ମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ୍
(ଖ) ଅଷ୍ନମ ହେନେରୀ
(ଗ) କ୍ରାଏପଲିନ୍
(ଘ) ମାସ୍ଲୋ
Answer:
(ଗ) କ୍ରାଏପଲିନ୍

୩। କାହା ମତରେ ଅଚେତନ ମନ ମାନସିକ ରୋଗ ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଇବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ?
(କ) କ୍ରାଏପଲିନ୍
(ଖ) ସିଗ୍‌ମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ୍
(ଗ) ମାସ୍‌
(ଘ) ହେନେରୀ
Answer:
(ଖ) ସିଗ୍‌ମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ୍

୪। କାହା ମତରେ ମାନସିକ ରୋଗ ମସ୍ତିଷ୍କ ବିକୃତିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍
(ଖ) କ୍ରାଏପଲିନ୍
(ଗ) ସ୍କିନର
(ଘ) ଓ୍ୱ।ଟସନ୍
Answer:
(କ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍

୫। ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନସିକ ବିକୃତିରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବା ଲକ୍ଷଣ ସମୂହକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସଂଲକ୍ଷଣ (Syndrome)
(ଖ) ଲକ୍ଷଣ (Symptom)
(ଗ) କାରଣ (Causes)
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(କ) ସଂଲକ୍ଷଣ (Syndrome)

୬। ଗୋଟିଏ ମାନସିକ ବିକୃତିକୁ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ନିମନ୍ତେ କେଉଁ କାରଣ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ପ୍ରାଥମିକ
(ଖ) ପୂର୍ବ-ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ କାରଣ
(ଗ) ଅବକ୍ଷେପିତ କାରଣ
(ଘ) ପୁନର୍ବଳନକାରୀ କାରଣ
Answer:
(କ) ପ୍ରାଥମିକ କାରଣ

୭। ଏକ ତତ୍‌କାଳୀୟ ଅବସ୍ଥା ଯଦି ମାନସିକ ବିକାରକୁ ଜାତ କରେ ତେବେ ଏହାକୁ କେଉଁ କାରଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରାଥମିକ
(ଖ) ଅବକ୍ଷେପିତ
(ଗ) ପୂର୍ବ-ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ
(ଘ) ପୁନର୍ବଳନକାରୀ
Answer:
(ଖ) ଅବକ୍ଷେପିତ

୮। ପୂର୍ବରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇସାରିଥିବା ଏକ ମାନସିକ ବିକାରକୁ ଅବ୍ୟାହତ ରଖିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ କେଉଁ କାରଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରାଥମିକ
(ଖ) ଅବକ୍ଷେପିତ
(ଗ) ପୂର୍ବ-ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ
(ଘ) ପୁନର୍ବଳନକାରୀ
Answer:
(ଘ) ପୁନର୍ବଳନକାରୀ

୯। କେଉଁ ବେଦରେ ମାନସିକ ବିକାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ?
(କ) ଋଗ୍‌ ବେଦ
(ଖ) ସାମବେଦ
(ଗ) ଯର୍ଜୁବେଦ
(ଘ) ଅଥର୍ବବେଦ
Answer:
(ଘ) ଅଥର୍ବବେଦ

୧୦। କେଉଁ ଆଧାରରେ ଗୋଟିଏ ସମାଜ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ଆଦୃତ, ଗ୍ରହଣୀୟ ଏବଂ ସ୍ଵାଭାବିକ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ସେହି ବ୍ୟବହାରଟି ଭିନ୍ନ ଏକ ସଂସ୍କୃତିର ଅନାଦୃତ, ଅଗ୍ରହଣୀୟ ଓ ଅସ୍ଵାଭାବୀ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସାଂଖ୍ୟକୀୟ ଆଧାର
(ଖ) ସାମାଜିକ-ସାଂସ୍କୃତିକ ଆଧାର
(ଗ) ଉପଯୋଜନ ଓ ସମାଯୋଜନ ଆଧାର
(ଘ) ଜୀବନର ପର୍ଯ୍ୟାୟତ୍ମକ ଆଧାର
Answer:
(ଖ) ସାମାଜିକ-ସାଂସ୍କୃତିକ ଆଧାର

୧୧। କାହା ମତରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ବାଭାବିକ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା ସଂପନ୍ନ ବୋଲି କୁହାଯାଇନପାରେ ?
(କ) ମାସ୍‌
(ଖ) କ୍ର।ଏପଲିନ
(ଗ) ସିଗମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ଼
(ଘ) ହେନେରୀ
Answer:
(ଗ) ସିଗମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ଼

୧୨। ମନୋଚିକିତ୍ସା କେତୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
(କ) ୧
(ଖ) ୪
(ଗ) ୩
(ଘ) ୫
Answer:
(ଗ) ୩

୧୩। ମନୋଚିକିତ୍ସାର କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଚିକିତ୍ସାରେ ଔପଚାରିକତା, ଯେପରିକି ଶୁଳ୍କ, ସମୟ ଏବଂ ଚିକିତ୍ସାର ସ୍ବରୂପ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଏ ।
(କ) ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଖ) ପ୍ର।ଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଗ) ସମାପନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରାଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ

୧୪। ଲିଣ୍ଡସ୍କ ଓ ସ୍ପିନର କେଉଁ ଦଶକରେ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଚିକିତ୍ସାରେ ଶିକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ସମୟରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ‘ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା’ଶବ୍ଦର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ୧୯୭୦
(ଖ) ୧୯୫୦
(ଗ) ୧୯୨୦
(ଘ) ୧୯୩୦
Answer:
(ଖ) ୧୯୫୦

୧୫। କେଉଁ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିରେ ରୋଗୀକୁ ଚିନ୍ତା ଉତ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା ବାସ୍ତବିକ ସ୍ଥିତିରେ ରଖାଯାଇଥାଏ ?
(କ) ବିକର୍ଷଣ ଚିକିତ୍ସା
(ଖ) ଇଂଗ୍ଲୋସିଉ ଚିକିତ୍ସା
(ଗ) ଫ୍ଲଡ଼ିଙ୍ଗ୍
(ଘ) ଅସମ୍ୱେଦୀକରଣ
Answer:
(ଗ) ଫ୍ଲଡ଼ିଙ୍ଗ୍

୧୬। କ୍ରମବଦ୍ଧ ବିସଂବେଦୀକରଣ ପଦ୍ଧତି କାହା ଦ୍ବାରା ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ସ୍କ୍ରିନର
(ଖ) ଓ୍ବାଟସନ
(ଗ) ଓଲେ
(ଘ) ବେକ୍
Answer:
(ଗ) ଓଲ୍‌

୧୭। କେଉଁ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ମାନସିକ ବିକୃତି ଦୋଷପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାହାର ପରିମାର୍ଜନରେ ନୂଆ ଶିଖୁବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ମନୋଗତ୍ୟ।ତ୍ଜକ ଚିକିତ୍ସା
(ଗ) ସଜ୍ଞ।ତ୍ଜକ ଚିକିତ୍ସା
(ଘ) ଜୌବ – ଔଷଧୀୟ ଧନୋଚିକିତ୍ସା
Answer:
(କ) ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି

୧୮। କେଉଁ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରୋଗୀର କୁସମାଯୋଜନାତ୍ମକ ବିଚାରଧାରାର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ।
(କ) ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା
(ଖ) ତର୍କାଶ୍ରିତ-ଭାବାତ୍ସକ ଚିକିତ୍ସା
(ଗ) ସଜ୍ଞ।ତ୍ଜକ ଚିକିତ୍ସା
(ଘ) ବିକର୍ଷଣ ଚିକିତ୍ସା
Answer:
(ଖ) ତର୍କାଶ୍ରିତ-ଭାବାତ୍ସକ ଚିକିତ୍ସା

୧୯। କେଉଁ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିରେ ମସ୍ତିଷ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କରି ମନୋରୋଗୀଙ୍କର ସହାୟତା କରାଯାଇଥାଏ ?
(କ) ବିଦୁ୍ୟତ – ବିକ୍ଷେପୀ ଚିକିତ୍ସା
(ଖ) ମନୋଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା
(ଗ) ମୁକ୍ତ – ସାହଚର୍ଯ୍ୟ
(ଘ) ଇଂଗ୍ଲୋସିଉ ଚିକିତ୍ସା
Answer:
(ଖ) ମନୋଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା

୨୦। କେଉଁ ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ସବୁଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଏବଂ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତା ପରି ମାନସିକ ବିକୃତିର ଉପଚାର ପାଇଁ ବହୁଳଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) କ୍ରମବଦ୍ଧ – ବିସଂବେଦୀକରଣ
(ଖ) ଇଂଗ୍ଲୋସିଭ୍
(ଗ) ଫ୍ଲଡ଼ିଙ୍ଗ୍
(ଘ) ବିକର୍ଷଣ ଚିକିତ୍ସା
Answer:
(କ) କ୍ରମବଦ୍ଧ – ବିସଂବେଦୀକରଣ

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନତଳେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇଛି । ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ଗୁଣସୂତ୍ରୀୟ କାରଣ ଜନିତ ମାନସିକ ମନ୍ଦତାକୁ _____________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଚିତ୍ତଭ୍ରଂଶୀ ବାତୁଳତା
(ଖ) ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତି
(ଗ) ଡାଉନ୍ ଲକ୍ଷଣ ସମୂହ
(ଘ) ଦୁର୍ନୀତି ମନୋବିକୃତି
Answer:
(ଗ) ଡାଉନ୍ ଲକ୍ଷଣ ସମୂହ

୨। ଖାଦ୍ୟ ପେୟରେ ଏବଂ ବିଶ୍ରାମରେ ସ୍ଵଳ୍ପତା ____________________ ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଏ ।
(କ) ମନୋଭାବ ମନୋବିକୃତି
(ଖ) ଦୁର୍ନୀତି ମନୋବିକୃତି
(ଗ) ଚିତ୍ତଭ୍ରଂଶୀ ମନୋବିକୃତି
(ଘ) ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତି
Answer:
(କ) ମନୋଭାବ ମନୋବିକୃତି

୩। ଗୋଟିଏ ______________________ କାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ମାନସିକ ରୋଗ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେବାର ସମ୍ବେଦନଶୀଳତାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥାଏ ।
(କ) ପ୍ରାଥମିକ
(ଖ) ପୂର୍ବ ପ୍ରବୃତ୍ତ
(ଗ) ପ୍ରବଳନକାରୀ
(ଘ) ଅବକ୍ଷେପିତ
Answer:
(ଖ) ପୂର୍ବ ପ୍ରବୃତ୍ତ

୪। ଏକ ମାନସିକ ରୋଗ ପ୍ରତି ପୂର୍ବପ୍ରବୃତ୍ତ ହେବାକୁ _________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ମନୋବିକୃତି
(ଖ) ଅବକ୍ଷେପଣ
(ଗ) ରୋଗଉନ୍ମୁଖତା
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(ଗ) ରୋଗଉନ୍ମୁଖତା

୫। କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ପରିସ୍ଥିତି ପ୍ରତି ଅଯୌକ୍ତିକ ଏବଂ ଅବିରତ ଭୟକୁ _______________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତି
(ଖ) ଚିତ୍ତଭ୍ରଂଶୀ ବାତୁଳତା
(ଗ) ଆତଙ୍କ ମନୋବିକୃତି
(ଘ) ଦୁର୍ନୀତି ମନୋବିକୃତି
Answer:
(ଘ) ଦୁର୍ନୀତି ମନୋବିକୃତି

୬। ଯେଉଁ ମନୋବିକୃତିରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଜାଗ ରହିଥାନ୍ତି ଏବଂ କୌଣସି କାରଣ ନ ଥାଇ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଶଙ୍କାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି ତାହାକୁ _____________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତି
(ଖ) ଆଦେଶନ – ବାଧ୍ୟକ ମନୋବିକୃତି
(ଗ) ଦୁର୍ଭୀତି ମନୋବିକୃତି
(ଘ) ଆତଙ୍କ ମନୋବିକୃତି
Answer:
(କ) ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତି

୭। ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି କେତେମାସ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଲ୍ଲସିତ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେତେ ମାସ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ ରହେ, ସେ ବ୍ୟକ୍ତି __________________ ଦ୍ଵାରା ପୀଡ଼ିତ ।
(କ) ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତି
(ଖ) ଦ୍ଵିପ୍ରାନ୍ତୀୟ ମନୋବିକୃତି
(ଗ) ଚିତ୍ତଭ୍ରଂଶୀ ବାତୁଳତା
(ଘ) ଦୁର୍ଭୀତି ମନୋବିକୃତି
Answer:
(ଖ) ଦ୍ଵିପ୍ରାନ୍ତୀୟ ମନୋବିକୃତି

୮। ଗଳଗ୍ରନ୍ଥି ରସର କ୍ଷରଣ ମାତ୍ରା ଅଳ୍ପ ହେବା ଦ୍ଵାରା _________________ ସୃଷ୍ଟି ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ ।
(କ) ଡାଉନ ଲକ୍ଷଣ ସମୂହ
(ଖ) ଜଡ଼ବାମନତ୍ଵ
(ଗ) ଚିତ୍ତଭ୍ରଂଶୀ ବାତୁଳତା
(ଘ) ଦ୍ଵିପ୍ରାନ୍ତୀୟ ମନୋବିକୃତି
Answer:
(ଖ) ଜଡ଼ବାମନତ୍ଵ

୯। ବନ୍ଦ କରିବା ପରେ ତାହାକୁ ବହୁବାର ଯାଞ୍ଚ କରିବା _______________ ର ଲକ୍ଷଣ ।
(କ) ଦୁର୍ନୀତି ମନୋବିକୃତି
(ଖ) ମନୋଗ୍ରସ୍ତ-ମନୋବାଧ୍ୟତା ମନୋବିକୃତି
(ଗ) ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତି
(ଘ) ଆତଙ୍କ ମନୋବିକୃତି
Answer:
(ଖ) ମନୋଗ୍ରସ୍ତ-ମନୋବାଧ୍ୟତା ମନୋବିକୃତି

୧୦। ଅତିକମ୍‌ରେ ___________________ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତୀବ ଉତ୍କଣ୍ଠା ଓ ଦୃଶ୍ଚିନ୍ତା ଅବ୍ୟାହତ ରହିବା ଯୋଗୁଁ ଜୀବନର ମୁଖ୍ୟ ପରିସରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(କ) ୬ ମାସ
(ଖ) ୩ ମାସ
(ଘ) ୯ ମାସ
(ଗ) ୫ ମାସ
Answer:
(କ) ୬ ମାସ

୧୧। ମନୋଚିକିତ୍ସକ ଏବଂ ରୋଗୀଙ୍କର ବିବେକି, ସୁସ୍ଥ ହେବାପାଇଁ ଉତ୍ସୁକ ‘ସ୍ୱ’ ସହିତ ମୈତ୍ରୀପୂର୍ଣ ସଂପର୍କକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ପ୍ରଥମ ସାକ୍ଷାତ
(ଖ) ଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ଅନୁବନ୍ଧ
(ଗ) ଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ସୌହାର୍ଯ୍ୟ
(ଘ) ମନୋଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ
Answer:
(ଗ) ଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ସୌହାର୍ଯ୍ୟ

୧୨। ମନୋଚିକିତ୍ସକ ଏବଂ ରୋଗୀ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା ତଥା ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନାକୁ _________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ଅନୁବନ୍ଧ
(ଖ) ପ୍ରଥମ ସାକ୍ଷାତ
(ଗ) ଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ସୌହାର୍ଦ୍ଦ
(ଘ) ମନୋଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ
Answer:
(କ) ଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ଅନୁବନ୍ଧ

୧୩। ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିକୁ _______________________ ରୂପେ ଜଣାଯାଉଥାଏ ।
(କ) ବ୍ୟବହାର ପରିମାର୍ଜନ
(ଖ) ପ୍ରଥମ ସାକ୍ଷାତ
(ଗ) କ୍ରିୟା ପ୍ରସୂନ ପରିମାର୍ଜନ
(ଘ) ପ୍ରତିରୋଧ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରଥମ ସାକ୍ଷାତ

୧୪। ______________________ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିରେ ଚିକିତ୍ସକ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଭୟ ଜାତ କରୁଥିବା ଘଟଣାର ବର୍ଣନା କରିଥାଆନ୍ତି ।
(କ) ଇଂଗ୍ଲୋସିଭ୍
(ଖ) ବିକର୍ଷଣ
(ଗ) ଦୃଢ଼ତା
(ଘ) ଦୃଢ଼ିଙ୍ଗ୍
Answer:
(କ) ଇଂଗ୍ଲୋସିଭ୍

୧୫। ___________________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବିକଶିତ ହୋଇଥିବା ସଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ଅବସାଦଗ୍ରସ୍ତ ରୋଗୀଙ୍କ ଉପଚାର ପାଇଁ ବହୁଳଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।
(କ) ଓ୍ୱ।ଟସନ
(ଖ) ବେକ
(ଗ) ଏଲିସ୍
(ଘ) ସିଗମଣ୍ଟ୍ ଫ୍ରଏଡ଼
Answer:
(ଖ) ବେକ୍

୧୬। ତର୍କଶ୍ରିତ –ଭାବାତ୍ମକ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ____________________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ।
(କ) ଏଲିସ୍
(ଖ) ବେକ୍
(ଗ) ସ୍କିନର
(ଘ) ଓଲ୍ଡେ
Answer:
(କ) ଏଲିସ୍

୧୭। କ୍ରମବଦ୍ଧ ବିସଂବେଦୀକରଣ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିରେ______________________ ଗୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଥାଏ ।
(କ) ୩
(ଖ)୪
(ଗ) ୬
(ଘ) ୫
Answer:
(ଖ) ୪

୧୮। ମଦ୍ୟପାନ ଓ ମାଦକଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଚିକିତ୍ସା _____________ ପଦ୍ଧତିରେ କରାଯାଇଥାଏ ।
(କ) କ୍ରମବଦ୍ଧ ବସଂବେଦୀକରଣ
(ଖ) ବିକର୍ଷଣ
(ଗ) ଇଂଗ୍ଲୋସିଭ୍
(ଘ) ଫୁଜିଙ୍ଗ୍
Answer:
(ଖ) ବିକର୍ଷଣ

୧୯। ଅଧୁକ ଖାଇବା, ଅଧ‌ିକ ଧୂମପାନ କରିବା ତଥା ଯୌନ ଦୂରାଚରଣ ପରି ବିକୃତିର ସଫଳ ଉପଚାର ___________________ ପଦ୍ଧତି ସାହାଯ୍ୟରେ କରାଯାଇଥାଏ ।
(କ) ବିକର୍ଷଣ
(ଖ) ରୋଗୀକେନ୍ଦ୍ରି
(ଗ) ଅସମ୍ୱେଦୀକରଣ
(ଘ) ଔଷଧର ପ୍ରୟୋଗ
Answer:
(କ) ବିକର୍ଷଣ

୨୦। ମନୋବିକିତ୍ସାର ______________________ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ରୋଗୀ ଅଧ୍ବକ ସମାଯୋଜନାତ୍ମକ ହୋଇଯାଇଥାଏ ।
(କ) ପ୍ର।ଥମିକ
(ଖ) ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ
(ଗ) ସମାପନ
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଗ) ସମାପନ

ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ‘ଠିକ୍‌’ କିମ୍ବା ‘ଭୁଲ୍’ ଦର୍ଶାଅ ।

୧। ଝଡ଼ାଫୁଙ୍କା କରିବା ଏକ ଆଧୁନିକ ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରଣାଳୀ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨। ପ୍ରାଗ୍ ଐତିହାସିକ ବ୍ୟକ୍ତି ମାନସିକ ରୋଗପାଇଁ ଦୃଷ୍ଟ ଆତ୍ମା ଉପରେ ଦୋଷ ହେଉଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

୩। ଅଥର୍ବ ବେଦରେ ମାନସିକ ବିକାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୪। ହିପୋକ୍ରେଟସଙ୍କୁ ଆଧୁନିକ ଚିକିତ୍ସା ଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୫। ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ସିଗମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ଼ ମତ ଦେଲେ ଯେ ମାନସିକ ବିକାର ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୬। ଜୋହାନ ବେୟରଙ୍କ ମତରେ ମାନସିକ ରୋଗ ମୁଖ୍ୟତଃ ଶାରୀରିକ ଗୋଳମାଳ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୭। ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନ୍ତର ଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୮। ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରଥା ବଦଳିବା ସହିତ ସ୍ଵାଭାବିକତାର ଅର୍ଥ ବଦଳୁ ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୯। ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବୁଝାଉଥବା କେତେକ ବ୍ୟବହାର ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥାଆନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୦। ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବ୍ୟବହାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ବୋଲି ବୁଝାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୧। ଯେଉଁ ବ୍ୟବହାର ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ଅକ୍ଷମତା ଉତ୍ପନ୍ନ କରିଥାଏ, ତାକୁ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବ୍ୟବହାର କୁହାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୨। ବିନୋଦ, ସ୍ଵଚାଳନ, ପ୍ରେମ, କାର୍ଯ୍ୟକରିବା ତଥା ଖେଳକୁଦ କରିବା ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିର ଲକ୍ଷଣ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୩। ଡି।ଏସ୍। ଏମ୍ (DSM) ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ବର୍ଗୀକରଣ ଅଟେ |
Answer:
ଠିକ୍

୧୪। ମାନସିକ ଚାପ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟବାନ ତଥା ସଶକ୍ତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ

୧୫। ଏକ ବିକୃତି ନିମନ୍ତେ ଆନୁବଂଶିକ ପୂର୍ବାନୁକୂଳତାକୁ ବଂଶଗତ-ପ୍ରବଣତା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୬। ଜଡ଼-ବାମନତ୍ଵ (Cretinism) ପରି ଏକ ଭୟାନକ ମାନସିକ ଅନଗ୍ରସରତା ଗଳଗ୍ରନ୍ଥିକ୍ଷରଣ ରସର ସ୍ଵଳ୍ପମାତ୍ରାର ନିଷ୍ପତି ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୭। ସଂଲକ୍ଷଣ ଆଧାରରେ ମାନସିକ ବିକୃତିର ଚିହ୍ନଟ (Diagnosis) କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୮। ଅବସାଦ – ଯୁକ୍ତ ମନୋଭାବ ଭାବମନୋବିକୃତିଠାରୁ ଅଲଗା ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୯। ଅବସାଦ ମନୋବିକୃତିର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଅତି ଉଗ୍ର ଓ ବହୁତ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଖାଯାଉଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୦। ଅବସାଦଗ୍ରସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିବା ଆଶଙ୍କା ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୧। ଉତ୍କଣ୍ଠା ମନୋବିକୃତିଗ୍ରସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ତୁଳନାରେ ବାରମ୍ବାର, ଅତି ତୀବ୍ର ଏବଂ ବହୁଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍କଣ୍ଠା ଅନୁଭବ କରିଥାନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୨। ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି କୁସମାଯୋଜିତ ବ୍ୟବହାର ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୩। ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିକ୍ଷେପୀ ଚିକିତ୍ସାର ପ୍ରୟୋଗ ଶାରୀରିକ ରୋଗଗୁଡ଼ିକର ଉପଚାର ପାଇଁ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୪। ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତାଗ୍ରସ୍ତ ରୋଗୀମାନଙ୍କର ଉପଚାର ପାଇଁ ଶାନ୍ତିଦାୟକ ଔଷଧକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୫। ମାନସିକ ବିକୃତିର ଉପଚାର ପାଇଁ ଆଜିକାଲି ମନୋଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୬। ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା ବିଶ୍ଵାସ ରଖେ ଯେ ବ୍ୟବହାର ମୌଳିକ ରୂପରେ ଆନୁବଂଶିକ ଅଟେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୭। ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା ଅନୁସାରେ ସ୍ନାୟବିକ ଉତ୍କଣ୍ଠା ଏକ ଅନୁବନ୍ଧିତ ଅନୁକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୮। ସଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଚିକିତ୍ସା ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଉପରେ ଧ୍ୟାନକେନ୍ଦ୍ରିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୨୯। ବେକ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ବିକଶିତ ହୋଇଥିବା ସଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ଅବସାଦଗ୍ରସ୍ତ ରୋଗୀଙ୍କ ଉପଚାରରେ ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୩୦। ମନୋଚିକିତ୍ସକ ଓ ରୋଗୀ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା ତଥା ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନାକୁ ଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ଅନୁବନ୍ଧ କୁହାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୩୧। ବ୍ୟବହାର ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ପଉଲଭଙ୍କର ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ପ୍ରସୀମନ ଓ ସ୍ପିନରଙ୍କର କ୍ରିୟା ପ୍ରସୂନ ପ୍ରସୀମନ ଶିକ୍ଷଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।
Answer:
ଠିକ୍

୩୨। ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ସଫଳ ଚିକିତ୍ସା ବିକର୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିରେ କରାଯାଉଅଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

୩୩। ଫ୍ଲଡ଼ିଙ୍ଗ୍ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତିରେ ରୋଗୀକୁ ଚିନ୍ତା ଉତ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା ବାସ୍ତବିକ ସ୍ଥିତିଠାରୁ ଦୂରେଇ ରଖାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୩୪। ମନୋଚିକିତ୍ସାତ୍ମକ ବାତାବରଣ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଚାପଠାରୁ ମୁକ୍ତ ରହିବା ଉଚିତ୍ ।
Answer:
ଠିକ୍

୩୫। ମନୋଚିକିତ୍ସକ ପ୍ରଗତି ଓ ଦିଗ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଚାହୁଁଥ‌ିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
Answer:
ଠିକ୍

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 1 ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 1 ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।)

Question 1.
ମିଥିଳା କଟକରୁ ବାହାରି ରାମସୀତା କେଉଁଠି ରହିଲେ ?
(କ) ବରୁଣପୁରରେ
(ଖ) ବୈଶାଳୀପୁରରେ
(ଗ) ଜନକପୁରରେ
(ଘ) ଦଣ୍ଡଜବନରେ
ଉ –
(ଖ) ବୈଶାଳୀପୁରରେ ।

Question 2.
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ସିଦ୍ଧବନ
(ଖ) ଚିତ୍ରକୂଟବନ
(ଗ) ପଞ୍ଚବଟୀବନ
(ଘ) ଦଣ୍ଡଜବନ
ଉ –
(କ) ସିଦ୍ଧବନ ।

Question 3.
ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ଉପରେ କେଉଁ ପକ୍ଷୀ ବସିଥିର ରାଜା ଦଶରଥ ଦେଖୁଥିଲେ ?
(କ) ଶୁକ
(ଖ) ଶାରୀ
(ଗ) କାକ
(ଘ) ପିକ
ଉ –
(ଗ) କାକ

Question 4.
ରେଣୁକା ନନ୍ଦନ କିଏ ?
(କ) ଗୌତମ
(ଖ) ବଶି
(ଗ) ପର୍ଶୁରାମ
(ଘ) ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର
ଉ –
(ଗ) ପର୍ଶୁରାମ ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧ୍ୟାନ କିପରି ଭାଙ୍ଗିଲା ?
(କ) ବୀରତୂର ଶବ୍ଦରେ
(ଖ) ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଶବ୍ଦରେ
(ଗ) ଶାର୍ଦ୍ଦୁଳ ରବରେ
(ଘ) ପକ୍ଷୀଙ୍କ କାକଳିରେ
ଉ –
(କ) ବୀରତୂର ଶବ୍ଦରେ ।

Question 6.
ପର୍ଶୁରାମ କଟିରେ କି ଛାଲ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ?
(କ) ବ୍ଯାଘ୍ର ଛାଲ
(ଖ) ସିଂହ ଛାଲ
(ଗ) ସମ୍ବର ଛାଲ
(ଘ) କୃଷ୍ଣାଜିନ ଛାଲ
ଉ –
(ଘ) କୃଷ୍ଣାଜିନ ଛାଲ

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର କୋଦଣ୍ଡର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
(କ) ସାରଙ୍ଗ
(ଖ) ଶିବ
(ଗ) ଗାଣ୍ଡିବ
(ଘ) ବୈଷ୍ଣବ
ଉ –
(ଘ) ବୈଷ୍ଣବ ।

Question 8.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ କୋଠାରକୁ କବି କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
(କ) କାଳଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
(ଖ) କାଳଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
(ଗ) ଧର୍ମଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
(ଘ) ତୁଳାଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
ଉ –
(ଖ) କାଳଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ ।

Question 9.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ଯମଦଗ୍ନି
(ଖ) ଶୁକଦେବ
(ଗ) ଗୌତମ
(ଘ) ଅତ୍ରି
ଉ –
(କ) ଯମଦଗ୍ନି ।

Question 10.
ଭୃଗୁପତି କିଏ ?
(କ) ରାମ
(ଖ) ରାବଣ
(ଗ) ଅଗସ୍ତି
(ଘ) ପର୍ଶୁରାମ
ଉ –
(ଘ) ପର୍ଶୁରାମ ।

Question 11.
ଶିବଧନୁରେ କେଉଁ ଅସୁରର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ତାରକାସୁର
(ଖ) ତ୍ରିପୁରାସୁର
(ଗ) ଗୌତମ
(ଘ) ବୃତ୍ତାସୁର
ଉ –
(ଖ) ତ୍ରିପୁରାସୁର

Question 12.
ପର୍ଶୁରାମ କ’ଣ ଥିଲେ ?
(କ) ତାରକାସୁର
(ଖ) ତ୍ରିପୁରାସୁର
(ଗ) କ୍ଷତ୍ରିୟ
(ଘ) ବୃତ୍ତାସୁର
ଉ –
(ଗ) କ୍ଷତ୍ରିୟ ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ

Question 1.
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
ଉ –
ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ବରେଣ୍ୟ ସାଧକ ଓ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ସ୍ରଷ୍ଟା ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାର କବି ଅଟନ୍ତି ।

Question 2.
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କେଉଁ ପୁରାଣ ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଆସିଛି ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ରୁ ଗୃହୀତ ।

Question 3.
ରାମାୟଣର କେଉଁ କାଣ୍ଡରୁ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତା ଆସିଛି ?
ଉ –
ରାମାୟଣର ଆଦିକାଣ୍ଡରୁ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତା ଆସିଛି ।

Question 4.
ସୀତାଙ୍କ ସ୍ଵୟମ୍ବରରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର କେଉଁ ଧନୁ ଭଗ୍ନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କ ସ୍ଵୟମ୍ବରରେ ରଘୁକୁଳତିଳକ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନ କରିଥିଲେ ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର କାହା ସହିତ ଭେଟହେବା କଥା କବିତାରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଦଶରଥନନ୍ଦନ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସହିତ ଭେଟହେବା କଥା କବିତାରେ କୁହାଯାଇଛି ।

Question 6.
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
ଉ –
ମହର୍ଷି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ସିଦ୍ଧବନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ସିଦ୍ଧବନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 8.
ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର କେଉଁ ନୟନ ଘନ ଘନ ସ୍ଫୁରଣ ହେଉଥିଲା ?
ଉ –
ଅଯୋଧ୍ୟାପତି ଦଶରଥଙ୍କର ବାମ ନୟନ ଘନ ଘନ ସ୍ଫୁରଣ ହେଉଥିଲା ।

Question 9.
ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର କୁଳଗୁରୁ କିଏ ?
ଉ –
ଋଷିଶ୍ରେଷ୍ଠ ମହର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର କୁଳଗୁରୁ ଅଟନ୍ତି ।

Question 10.
ପର୍ଶୁରାମ ପିଠିରେ କେଉଁ ଛାଲ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମ ପିଠିରେ ବ୍ୟାଘ୍ର ଛାଲ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ।

Question 11.
ଭୃଗୁପତି କିଏ ?
ଉ –
ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମ ଭୃଗୁପତି ଅଟନ୍ତି ।

Question 12.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ ଯମଦଗ୍ନି ଅଟେ ।

Question 13.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଜଟା କେଉଁ ବର୍ଷ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଜଟା ପିଙ୍ଗଳବର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ।

Question 14.
ପର୍ଶୁରାମ କର୍ଷରେ କ’ଣ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମ କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ।

Question 15.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର କଟିରେ କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମ କଟିରେ କୃଷ୍ଣାଜିନ ଛାଲ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ।

Question 16.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କେଉଁ ଅସ୍ତ୍ର ଥିଲା ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର ଅସ୍ତ୍ର ଥିଲା ।

Question 17.
ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ କେଉଁ ଧନୁ ଧରିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ଥିଲେ ?
ଉ –
ସ୍ୱର୍ଗାଧୂପତି ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ ଶିବଧନୁ ଧାରଣ କରିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ଥିଲେ ।

Question 18.
ରାମଚନ୍ଦ୍ର କାହା ପ୍ରତି କ୍ରୋଧ ନ କରିବା କଥା କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗୋରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ତଥା ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଳ ଦାତା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପ୍ରତି କ୍ରୋଧ ନ କରିବା କଥା କହିଛନ୍ତି ।

Question 19.
ଶିବଧନୁରେ କେଉଁ ଅସୁରର ପ୍ରାଣ ଯାଇଥିଲା ?
ଉ –
ତ୍ରିପୁର ବିଜୟୀ ତ୍ରିପୁରାପୁରର ଶିବଧନୁରେ ପ୍ରାଣ ଯାଇଥିଲା ।

Question 20.
ପର୍ଶୁରାମ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କେଉଁ ଦିବ୍ୟଧନୁ କଥା କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ଯେଉଁ ଧନୁକୁ ସ୍ୱର୍ଗାଧୂପତି ଇନ୍ଦ୍ର ଧାରଣପାଇଁ ଅସମର୍ଥ ଥିଲା ଓ ଯେଉଁ ଧନୁରେ ତ୍ରିପୁରାପୁରର ବିନାଶ ହୋଇଥିଲା ସେହି ଦିବ୍ୟଧନୁ କଥା ପର୍ଶୁରାମ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question 21.
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କଠାରୁ କୋଦଣ୍ଡ କେଉଁ ହସ୍ତରେ ନେଇଥିଲେ ?
ଉ –
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କଠାରୁ କୋଦଣ୍ଡ ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

Question 22.
ରଘୁମଣି କିଏ ?
ଉ –
ଦଶରଥନନ୍ଦନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଘୁମଣି ଅଟନ୍ତି ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question 1.
କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ଦୁଇଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଅଛି । ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଦୁଇଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକର ନାମ ହେଲା – (୧) ବଟ ଅବକାଶ ଓ (୨) ଭାବସମୁଦ୍ର ।

Question 2.
ରାମସୀତାଙ୍କ ବିବାହ ପରେ ମିଥୁଳା କଟକରୁ ଆସିଲାବେଳେ ରାଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ କ’ଣ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ ଦଶରଥନନ୍ଦନ ଶ୍ରୀରାମ ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ବିବାହ ପରେ ଆଯୋଧ୍ୟା ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ ପଥରେ ପଥପାର୍ଶ୍ଵର ରାଜ୍ୟର ରାଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାରମାନ ପ୍ରଦାନ କରି ଆପ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ ।

Question 3.
ସିଦ୍ଧବନରେ କାହା ସହିତ ଭେଟ ହେଲେ ବିପଦର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ବୋଲି ବଶିଷ୍ଠ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଏଠାରେ ମହର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ କ୍ଷତ୍ରିୟ-ଦର୍ପ-ଦଳନ ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କ ପୁତ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ସହିତ ସିଦ୍ଧବନରେ ଭେଟହେଲେ ବିପଦର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ବୋଲି ସତର୍କ ବାଣୀ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି ।

Question 4.
ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ଯାଇ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଲେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପ୍ରଳୟ ଅନଳ ସମାନ ଭୟଙ୍କର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସମ ତେଜସ୍ବୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଗମନରେ ସୈନ୍ୟମାନେ ଅତିଶୟ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ମହାରାଜା ଦଶରଥଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ପଥରୋଧ କରିବା ସମାଚାରକୁ ଅବଗତ କରାଇଥିଲେ ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଆଗମନ କଥା ଶୁଣି ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କ ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଯେ । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଗମନ ସମ୍ବାଦ ଅବଗତ ହୋଇ ରାଜା ଦଶରଥ ହତୋତ୍ସାହିତ ହୋଇ ବିଧାତାଙ୍କୁ ସୁମରଣା କରି ଦୁଃଖରେ ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ ସହ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଶୋକାକୁଳିତ କଣ୍ଠରେ ସମୁଚିତ ପରାମର୍ଶ ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛନ୍ତି ।

Question 6.
ପର୍ଶୁରାମ କେଉଁ ମୁଦ୍ରାରେ ବସିଥିଲେ ଏବଂ କି ପ୍ରକାର ବାଦ୍ୟ ଶୁଣି କ୍ରୋଧୃତ ହୋଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ କୃତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ଧ୍ୟାନମୁଦ୍ରାରେ ବସିଥିଲାବେଳେ ବୀରତୂର ଶୁଣି ତାଙ୍କର ସମାଧ୍ ଭାଙ୍ଗିବା ସହ ସେ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ।

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମ ତାଙ୍କ ଶରୀରର କେଉଁ ଅଂଶରେ ନାଗବନ୍ଧ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ଏବଂ କଟିରେ କ’ଣ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ମସ୍ତକରେ ନାଗବନ୍ଧ ପିନ୍ଧିବା ସହ କଟିରେ କାଛଟା ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ।

Question 8.
ପର୍ଶୁରାମ ତାଙ୍କ ବାମ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ କ’ଣ କ’ଣ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମ ବାମହସ୍ତରେ ଧନୁ ଓ ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରିଥିଲେ ବୋଲି କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question 9.
ପର୍ଶୁରାମ କାହାର ନନ୍ଦନ ଥିଲେ ଓ କେଉଁ କୁଳକୁ ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ପିତା ଯମଦଗ୍ନି ଓ ମାତା ରେଣୁକାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ଯେକି ଭୃଗୁକୁଳକୁ ମଣ୍ଡନ କରୁଥିଲେ ।

Question 10.
‘‘ମେରୁ ହୁଂ ଗରୁ ଏବଂ ବଜ୍ରହୁ ଆଣ୍ଟ’’ କାହା ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି ଏବଂ କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ମହାବଳଶାଳୀ ପର୍ଶୁରାମ ଶ୍ରୀରାମ ଭଗ୍ନ କରିଥିବା ଶିବଧନୁକୁ ମେରୁ ହୁଂ ଓ ବଜ୍ର ହୁଂ ଆଣ୍ଟ ବୋଲି ସ୍ଵମତ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question 1.
ପକ୍ଷୀମାନେ ଘୋର କଳରବ କରି ଆକାଶରେ ଉଡ଼ିବାରୁ କେଉଁ ସୂଚନା ମିଳେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଥ୍ଳାରେ ଶିବଧନୁ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ” ର ପାଣିଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ମହାରାଜ ଦଶରଥ ପୁତ୍ର-ବଧୂଙ୍କସହ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଉତ୍ସବ-ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିବାବେଳେ ଶାଗୁଣା ପକ୍ଷୀର ଆକାଶରେ ଉଡ଼ିବୁଲିବା ଏବଂ କାକପକ୍ଷୀର ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ଉପରେ ଆକସ୍ମିକ ଉପବେଶନ କରିବାର ଦୃଶ୍ୟ ଅବଲୋକ କରିଛନ୍ତି । ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଏହିପରି ବିଚରଣରୁ ରାଜା ଦଶରଥ ଉପସର୍ଗ ବା ଅଶୁଭ ସଂକେତ ବା ଆକସ୍ମିକ ବିପଦର ଆଶଙ୍କାରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇ ଉଠିଛନ୍ତି ।

Question 2.
ମୃଗମାନେ ଗ୍ରଦକ୍ଷଣ କରିଯିବାର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଅଯୋଧ୍ୟାପତି ଦଶରଥ ମିଥିଲାରେ ଶ୍ରୀରାମ ପ୍ରଭୃତି ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର ବିବାହ ସମାପନ କରି ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ପଥସ୍ଥିତ ସିଦ୍ଧବନରେ ଅଶୁଭ ଲକ୍ଷଣ ବା ଉପସର୍ଗମାନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥିଲା । ସେହିସବୁ ଉପସର୍ଗମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାଉ ଓ ଶାଗୁଣାଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ସହ ଶୃଗାଳମାନେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଆଗରେ ବିକଟାଳ ଚିତ୍କାର କରୁଥିଲେ ।

(ବି.ଦ୍ର. – ମୃଗମାନେ ପ୍ରଦକ୍ଷଣ କରିବା କଥା ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାରେ ଆଦୌ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇନାହିଁ ।)

Question 3.
ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କ ମନରେ ଆଶଙ୍କା ଦେଖାଦେଇଥିଲା କାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବ ମୁଖରିତ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କର ବାମ ନୟନର ସ୍ଫୁରଣସହ କାଉର ମଣିଷ ଶରୀରରେ ବସିବା, ଶୃଗାଳର ରଡ଼ି ସହ କୁହୁଡ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ପ୍ରଭୃତି ବିପରୀତ ଲକ୍ଷଣମାନ ଦୃଷ୍ଟିପଥାରୂଢ଼ ହେବାରୁ ରାଜା ଆସନ୍ନ ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ଆଶଙ୍କାରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇ ଉଠିଥିଲେ ।

Question 4.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧାନ ଭାଙ୍ଗିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାଯାୟୀ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମ ମିଥିଲା କଟକରେ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନକରି ସୀତାଙ୍କ ପାଣିଗ୍ରହଣ ପରେ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବ-ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ବୀରତୂର ବଢ଼ାଇ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିଲେ । ପଥପ୍ରାନ୍ତରେ ଥ‌ିବା ସିଦ୍ଧବନରେ ଧାନରତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବୀରତୂର ଧ୍ୱନି ଶ୍ରବଣ ଓ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ କୋଳାହଳରେ ଧ୍ୟାନଭଇଂ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମ କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କର ଶତ୍ରୁ ଥିଲେ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ଋଷିଙ୍କର ପୁତ୍ର ଓ ବର୍ଷରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଥିଲେ । ମହର୍ଷି ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କୁ କ୍ଷତ୍ରିୟରାଜା ସହସ୍ରାର୍ଜୁନ (କାର୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ ) ଅନ୍ୟାୟଭାବେ ହତ୍ୟାକରି ତାଙ୍କଠାରୁ କାମଧେନୁକୁ ଅପହରଣ କରିବାର ଅପଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ପାଇଁ ମ`ହାବାର ପର୍ଶୁରାମ ସମସ୍ତ ପୃଥ‌ିବୀକୁ କ୍ଷତ୍ରିୟଶୂନ୍ୟ କରିବାର ଦୃଢ଼ସଂକଳ୍ପ ଗ୍ରହଣକରି ସେମାନଙ୍କର ଶତ୍ରୁ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ ।

Question 6.
ପର୍ଶୁରାମ କ୍ରୋଧ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧରେ ଜର୍ଜରିତ ହୋଇ କ୍ଷତ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଦର୍ପ ଓ ବୀରତ୍ଵର ଘୋର ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ଥିଲେ । ମହାରାଜା ଦଶରଥ ନବବିବାହିତ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ବୀରତ୍ବର ବଜାଇ ସଗୌରବେ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନବେଳେ ସିଦ୍ଧବନସ୍ଥିତ ପର୍ଶୁରାମ ଆଶ୍ରମରେ ଉପନୀତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ କୋଳାହଳ ଓ ବୀରତୂର ଶୁଣି ପର୍ଶୁରାମ ପୂର୍ବର ପ୍ରତିଶୋଧକୁ ସ୍ମୃତିଚାରଣ କରି କ୍ରୋଧାନ୍ବିତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ।

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବେଶଭୂଷା କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ପର୍ଶୁଯାୟୀ ଏକାଧାରାର ବୀରୋଚିତ ଓ ତପସ୍ଵୀସଲଭ ବେଶଭୂଷାରେ ଶୋଭାପାଉଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିଙ୍ଗଳବର୍ଣ୍ଣ ଜଟା ଶିରରେ ନାଗବନ୍ଧ, କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ, କଟୀରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗର ଛାଲ ଓ ତୁଳସୀ ରୁଦ୍ରାକ୍ଷରମାଳ ଦୀର୍ଘଦାଢ଼ି, କୁଶ ମନ୍ତ୍ରପୋଥ୍, ଯଜ୍ଞର ପ୍ରୋକ୍ଷଣି ସାଙ୍ଗକୁ ବାମହାତରେ ବୈଷ୍ଣବଧନୁ ଓ ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର । ତାଙ୍କର ଏକାଧାରରେ ବୀରୋଚିତ ଓ ତପସ୍ଵୀସୁଲଭରୁ ବିଚିତ୍ର ଅଭୂଷଣର ପରିଚୟ ମିଳୁଥିଲା ।

Question 8.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଗମନରେ ଦଶରଥଙ୍କ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ଛତ୍ରଭଙ୍ଗ ଦେଲେ ନାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି । ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ବୀରବେଶ, ନୟନର ଅଗ୍ନିସମ ତେଜ ସଦର୍ଶନରେ ଅଯୋଧ୍ୟାପତି ଦଶରଥଙ୍କ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ମହାଭୟ ପାଇଥିଲେ । ସତେଯେପରି ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବତା ଧ୍ବଂସସାଧନ ନିମିତ୍ତ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତମାନେ ଛତ୍ରଭଙ୍ଗ ଦେଲେ ।

Question 9.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସମ୍ମୁଖରେ ଦେଖୁ ରାଜା ଦଶରଥ କ’ଣ କଲେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ କୃତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଅଛି । ଏଠାରେ କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସମ୍ମୁଖରେ ଦେଖ୍ ରାଜା ଦଶରଥ ରଥରୁ ଅବତରଣ କରି ବିନମ୍ରତାର ସହିତ ନମସ୍କାର କରିଥିଲେ । ଯମଦଗ୍ନିପୁତ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଦର୍ଶନକୁ ସେ ତାଙ୍କର ପୁଣ୍ୟର ଫଳ ବୋଲି କହି ତାଙ୍କୁ ପ୍ରୀତ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ତୁତିଗାନ କରିଥିଲେ ।

Question 10.
ରାଜା ଦଶରଥ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ଗୁହାରି କରିଛନ୍ତି କାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ କୃତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପ୍ରାଣ ରକ୍ଷାପାଇଁ ରାଜା ଦଶରଥ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପାଦତଳେ ପଡ଼ି ଦନ୍ତରେ ତିରଣଧରି ଗୁହାରି କରିଥିଲେ । ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବଦଳରେ ତାଙ୍କୁ ନିଧନକରି ନିଜର କ୍ରୋଧ ଶାନ୍ତ କରିବାପାଇଁ ରାଜା ଦଶରଥ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଖରେ ବ୍ୟାକୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ ।

Question 11.
‘‘ବ୍ରହ୍ମଣ ବ୍ରହ୍ମ ତୁ ଯୋଗେଣ ଯୋଗେଶ୍ଵର’’ ଏକଥା କିଏ ଓ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ପ୍ରଶ୍ନନୁଯାୟୀ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ କ୍ଷତ୍ରିୟ-କୁଳ-ବିନାଶକାରୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରଶଂସାଗାନ କରିଛନ୍ତି । ସେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ତପସ୍ବୀଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ, କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କର ଯମ, ଦୟା ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମ, ସହିଷ୍ଣୁତାରେ ଧରିତ୍ରୀ, ଜୀବରୂପୀ ବ୍ରହ୍ମ ମଧ୍ୟରେ ପରମବ୍ରହ୍ମ ଓ ସମସ୍ତ ଯୋଗର ଫଳଦାୟକ ଯୋଗେଶ୍ଵର ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

Question 12.
‘‘ବୀରଦର୍ପ ଗଞ୍ଜନ ମୁଁ ବୀରଙ୍କର ନାଥ’’ – ଏକଥା କିଏ ଓ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ । କାରଣ ସେ ନିଜକୁ ବୀରମାନଙ୍କର ଦର୍ପ ବିନାଶକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଆଗରେ ବୀରତ୍ଵର ସମସ୍ତ ଦମ୍ଭ ଓ ଆସ୍ଫାଳନ ବ୍ୟର୍ଥ ଏବଂ ଯେ ବୀରତ୍ଵର ଗାରିମା ଦେଖାଏ ସେ ତାହାର ଶିରଛେଦ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question 1.
“ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ” କବିତାର ଭାବାଦର୍ଶ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
କିମ୍ବା, ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଉ –
ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସ ପଞ୍ଚସଖା ସାହିତ୍ୟର ବରେଣ୍ୟ ସାଧକ ତଥା ବିଶିଷ୍ଟ କାବ୍ୟକାର ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ରଚନା ମଧ୍ୟରେ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ ଶ୍ରେଷ୍ଠକୃତି ଅଟେ । ଆଲୋଚ୍ୟ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି । କବିଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ରାମାୟଣର ଆକ୍ଷରିକ ଅନୁବାଦ ନୁହେଁ । ବରଂ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ କବି ମୂଳ ରାମାୟଣର କଥାବସ୍ତୁକୁ ଆଧାର କରି ନିଜସ୍ଵ ସୃଜନୀକଳାର ସୁବିନିଯୋଗରେ ଉତ୍କଳର ସଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା, ସାମାଜିକ ଚଳଣି ତଥା ଲୋକବିଶ୍ଵାସକୁ ନେଇ ଏକ ଅଭିନବ କାବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନ ତଥା ସୀତା ବିବାହରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟର କଥାବସ୍ତୁ ଅଟେ । ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କ ପାଣିଗ୍ରହଣ କରି ସ୍ଵଦେଶ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା
କରିଛନ୍ତି । ପିତା ଦଶରଥ ଓ କୁଳଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ସହ ଅଯୋଧ୍ୟାର ସୈନ୍ୟବଳ ବୀରଦୂର ବଜାଇ ମହା ଉଲ୍ଲାସରେ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଗନ୍ତବ୍ୟମାର୍ଗରେ ସିଦ୍ଧବନସ୍ଥିତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଆଶ୍ରମ ପଡ଼ିଛି । ସେହି ସମୟରେ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର ବିପରୀତ ଅଶୁଭସୂଚକ ଲକ୍ଷଣମାନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଛି । ସେହିସବୁ ଉପସର୍ଗମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପର୍ବତ ଉପରେ ଆକସ୍ମିକ ବଜ୍ରପାତ, ଦଶରଥଙ୍କର୍ ବାମନୟନର ସ୍ଫୁରଣ, ଶାଗୁଣା ପକ୍ଷୀର ଭ୍ରମଣ, ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ଉପରେ କାକର ଉପବେଶନ ପ୍ରଭୃତି ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ମଧ୍ୟ ଶୃଗାଳର ବିକଟାଳ ରଡ଼ି ଦଶରଥଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ କରିଦେଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣ ହ୍ରାସ ସହ, ଧୂମକେତୁର ଆବିର୍ଭାବ, ପ୍ରବଳ ବାତ୍ୟାର ତାଣ୍ଡବ ପ୍ରଭୃତି ଅଶୁଭ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂଯୋଗରେ ରାଜା ଦଶରଥ ଆସନ୍ନ ବିପଦର ଆଶଙ୍କାରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି ।

କୁଳଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ସେ ନିଜ ମନରେ ଅନ୍ତର୍ଦାହକୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । କବି ବଳରାମଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

“ୟେ ଶକୁନ୍ୟମାନ ଯେ ବିପରୀତ ବିଶଇ
ମୋହୋର ମନକୁ ଯେ ଶୁଭ ନ ଆସଇ ।’’

ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଛି । ଶିରରେ ନାଗବନ୍ଧ, କଷାୟ-ବସ୍ତ ପରିହିତ ପିଙ୍ଗଳାଜଟା ଓ ତୁଳସୀ ରୁଦ୍ରାକ୍ଷମାଳ ବିଭୂଷିତ ହୋଇଥିବା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବାମ ହାତରେ ବୈଷ୍ଣବଧନୁ ଓ ଡାହାଣ ହାତରେ କୁଠାର ଶୋଭା ପାଉଥିଲା । ଏକାଧାରରେ ତପସ୍ବୀ ସୁଲଭ ଓ ବୀରତ୍ଵର ବେଶଭୂଷା ବିଭୂଷିତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଖରେ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର ସମସ୍ତ କାକୁସ୍ଥ ନିବେଦନ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଛି । ପୁତ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ବାରମ୍ବାର ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛନ୍ତି ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସ୍ୱର୍ଗାଧୂପତି ଇନ୍ଦ୍ରଦେବର ଯେଉଁ ଶିବଧନୁକୁ ଚାଳନା କରିବାକୁ ଅସମର୍ଥ, ଯେଉଁ ଧନୁରେ ତ୍ରିପୁର ବିଜୟୀ ତ୍ରିପୁରାସୁରର ଧ୍ଵଂସସାଧନ ହୋଇଥିଲା ସେ ବିରାଟ ଶିବଧନୁକୁ ଭଗ୍ନ କରିଥିବା ମହାବୀର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପ୍ରତି ପର୍ଶୁରାମ ଈର୍ଷାପରାୟଣ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କର ବୈଷ୍ଣବଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମ ଅନାୟସରେ ସେଥୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇ ତାହାକୁ ଦୁଇଫାଳ କରିବାସହ ତେଜସ୍ବୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ସମସ୍ତ ଦମ୍ଭ ଓ ଆସ୍ଫାଳନକୁ ବ୍ୟର୍ଥ କରିଦେଇଛନ୍ତି ।

ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଦମ୍ଭ, ଦର୍ପ ଓ ଅହଙ୍କାର ନିକଟରେ ଶୀଳତା ଓ ବିନମ୍ରତା ବିଜୟଲାଭ କରେ । ଶ୍ରୀରାମ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପରଲୋକର ସମସ୍ତ ପାପଭାର ଛେଦନ କରିଛନ୍ତି ଓ ପର୍ଶୁରାମ ସେହିଦିନଠାରୁ କ୍ଷତ୍ରିୟକୁଳ ପାଇଁ ହିଂସ୍ର -ଆଚରଣକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି । ରାମ ଓ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଏହି ସାକ୍ଷାତକାରକୁ ନେଇ ଏକ ଆପ୍ତବାକ୍ୟର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ –

“ଉଗ୍ରତା ପତନ ବ୍ୟଗ୍ର ଗତିରେ
ନମ୍ରତାର ସ୍ଥିତ ସେହପ୍ରୀତିରେ ।”

ଏହି ଚିରନ୍ତନୀ ସତ୍ୟକୁ କବି ବଳରାମ ଦାସ ତାଙ୍କର ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତି ଯାହାକି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବା ଭାବାଦର୍ଶ ଅଟେ ।

Question 2.
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାର ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଅଥବା, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିର ଶୀର୍ଷକ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ”? ରଖାଯାଇଥ‌ିବାର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଉ –
“ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର
ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଉକ୍ତ କବିତାଟିର ମୁଖ୍ୟପ୍ରସଙ୍ଗ ରୂପେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ମହାତେଜା ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କର ପାଣିଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ମହାରାଜା ଦଶରଥ ଆନନ୍ଦ-ଉତ୍ସବ- ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ଅଯୋଧ୍ୟା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ବିଜୟୀ ବୀର ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଗନ୍ତବ୍ୟ ମାର୍ଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଜାମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାର ପ୍ରଦାନ କରି ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବିତାର ଗତିସ୍ରୋତ ଭିନ୍ନ ମୋଡ଼ନେଇଛି । ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କୁ ଆକସ୍ମିକ ଭାବରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଶୁଭ ସଙ୍କେତମାନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଛି । ରାଜାଙ୍କର ବାମକ୍ଷେତ୍ରର ସ୍ଫୁରଣ ସହିତ, ଶାଗୁଣା, ବିଲୁଆ, କାକପକ୍ଷୀର ଆବିର୍ଭାବ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ତେଜହାନି, ଧୂମକେତୁର ବିତ୍ପାତ, ଆକସ୍ମିକ ଝଡ଼ବାତ୍ୟା ପ୍ରଭୃତି ଅବଲୋକନ କରି ରାଜା କୁଳଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ସହ ଆସନ୍ନ ବିପଦର ଆଶଙ୍କା ନେଇ ପରାମର୍ଶ କରିଛନ୍ତି ।

ବଶିଷ୍ଠ ସର୍ବଜ୍ଞାତା ଋଷିଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଉପସର୍ଗର କାରଣ ସ୍ୱରୂପ ସିଦ୍ଧବନସ୍ଥିତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତପସ୍ବୀ ଓ କ୍ଷତ୍ରିୟକୁଳର-ଦର୍ପଦଳନ, ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଅବଗତ କରାଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ “କ୍ଷତ୍ରିଙ୍କର ଅଇରି ଯେ ଅଟଇ ପର୍ଶୁରାମ/ସିଦ୍ଧବନେ ଯେହୁ କରି ଅଛଇ ଆଶ୍ରମ ।’’ ପର୍ଶୁରାମ କ୍ଷତ୍ରିୟକୁଳର ବିଧ୍ୱଂସକାରୀ ଅଟନ୍ତି । ପିତା ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର ପ୍ରତିଶୋଧ ପରାୟଣ ହୋଇ ସେ ଏକବିଂଶ ବାର ଘୋଷଯାତ୍ରା କରି ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରି ସିଦ୍ଧବନରେ ଧ୍ୟାନରତ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷତ୍ରିୟର ବୀରବାଦ୍ୟ ଅସହ୍ୟ ।

ପରେ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଦୁର୍ଜୟ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନ ଓ ସୀତାବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅବଗତ ହୋଇଛନ୍ତି । କ୍ଷତ୍ରିୟ ଶିରୋମଣି ଦଶରଥଙ୍କର ବୀରତ୍ବ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିବାରୁ ସେ ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ ହୋଇ ତାଙ୍କର ପଥରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଏହି ସମୟରେ ଉପସ୍ଥିତିକୁ କବି ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି “ବୀରଦର୍ପ ରଂଜନ ପୁଂ ବୀରଙ୍କର ନାଥ ଯେ ବୀର ବୋଲିବ ଛେଦଇ ତା’ର ମାଥ’’ ।

ପ୍ରଳୟ ଅଗ୍ନିସମ ମହାତେଜଣାଳୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଦେଖ୍ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତକରରେ ବିନୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶସ୍ତିମାନ ଗାନ କରିଛନ୍ତି । କବି ବଳରାମଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

‘‘ଦନ୍ତେ ତିରଣ ଧରି କରଇ ଦଇନି
ବେଳେକ ରକ୍ଷାକର ମୋତେ ବ୍ରହ୍ମମୁନି ।
ପୁଅନ୍ତ ଛାଡ଼ି ମୋତେ ପକା ମାରି
ମୋର ଦୋଷ ନାହିଂ ତୋତେ ତପଚାରୀ ।’’

ମାତ୍ର ମହଦର୍ପ ପର୍ଶୁରାମ ନିଜ ଜିଦ୍ରରେ ଅଟଳ । ଯେଉଁ ଧନୁକୁ ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ ଧାରଣ ପାଇଁ ଅସମର୍ଥ, ଯେଉଁ କରିଦେଇଥ‌ିବା ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ସେ ବୀରତ୍ବର ପରୀକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରିଛନ୍ତି । ନିଜର ବୈଷ୍ଣବ ଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇବାପାଇଁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ – “ୟେ କୋଦଣ୍ଡ ଯେବେ ଦେଇପାରୁ ଗୁଣ । ଜାଣିମା ତୋହର କେତେ ଅଛି ପ୍ରାଣ ।’’

ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମ ବିନମ୍ରତାପର୍ବକ ପ୍ରର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ନମସ୍କାର ଜଣାଇ ଧନୁକୁ ଧାରଣ କରିବାସହ ସେଥରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇ ଇହଲୋକ ବା ପରଲୋକ କେଉଁଠାକୁ ବିନ୍ଧିବେ ବୋଲି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ଜିଜ୍ଞାସା କରିଛନ୍ତି । ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ବୀରତ୍ଵରେ ଚମତ୍କୃତ ହୋଇ ପର୍ଶୁରାମ ତାଙ୍କର ପରଲୋକ ପାପଭାର ଛେଦନ ପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ସେ ଅନେକ କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କ ହତ୍ୟାର କାରଣ ହୋଇଛନ୍ତି ନିରୀହ ନର ରକ୍ତରେ ନିଜର ହସ୍ତକୁ କଳଙ୍କିତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଆଜି ଅନୁତପ୍ତ|କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

“ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇଣ ମୁଂ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବଧକଲି
ଅହନ୍ତାୟେ ଅନେକ ମନିଷ୍ୟ ମାରିଲି ।”

ପରମ କାରୁଣିକ ଶ୍ରୀରାମ ପରଲୋକକୁ ଧନୁଚାଳନା କରିବା ସହ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ବୈଷ୍ଣବଧନୁକୁ ଦୁଇଖଣ୍ଡ ଯେଉଁ ରକ୍ତପାତର ବିଭୀଷିକା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସହିତ ସାକ୍ଷାତପରେ ତା’ର ଅବସାନ ହୋଇଛି । ଅନୁତପ୍ତ ପର୍ଶୁରାମ ପୂର୍ବର ସମସ୍ତ ଅହଙ୍କାରକୁ ବିସର୍ଜନ ଦେଇ ତପସ୍ଵୀସୁଲଭ ଶାନ୍ତ ଓ ପବିତ୍ର ପଥରେ ପାଦ ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ କବିତାଟିର ନାମକରଣ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ରଖାଯାଇଥିବା ଯଥାର୍ଥ ଓ ସମୀଚୀନ ଅଟେ ।

Question 3.
‘ପଠିତ କବିତାରୁ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
କିମ୍ବା, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ଅବଲମ୍ବନରେ ପର୍ଶୁରାମ ଚରିତ୍ର ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଚାରିପୁତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । ପୌରାଣିକ ମତାନୁଯାୟୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପିତା ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କୁ କ୍ଷତ୍ରିୟ ରାଜା (କାର୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ ବା ସହସ୍ରାର୍ଜୁନ) ବିନା କାରଣରେ ହତ୍ୟା କରିଥିବାରୁ ପର୍ଶୁରାମ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ଏକବିଂଶ ବାର ଘୋଷଯାତ୍ରା କରି ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରିଦେଇଥିଲେ ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେ ସିଦ୍ଧବନରେ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରି ସେଠାରେ ସାଧନା, ଉପାସନା ଓ ଧାନ ଧାରଣାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ତଥାପି କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କ ବୀରକାବ୍ୟ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ଥିଲା । ବୀରତୂର ଶୁଣି ସେ ତାହାର ବିରୋଧ କରିବାସହ ଧ୍ୱଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲେ ।

ମହାରାଜା ଦଶରଥ ନବବିବାହିତ ପୁତ୍ରବିଧୂଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବ-ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ବୀରତୂର ବଜାଇ ଅଯୋଧ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ସିଦ୍ଧବନରେ ବିଶ୍ରାମ ନେଇଛନ୍ତି । ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ କୋଳାହଳ ଓ ବୀରତୂର ଶୁଣି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧ୍ୟାନଭଗ୍ନ ହୋଇଛି । ପୂର୍ବରୁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଦୁର୍ଜୟ ଶିବଧନୁଭଗ୍ନ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ ଥିଲେ । ମାତ୍ର ତାଙ୍କରି ଆଶ୍ରମମାର୍ଗରେ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବିଜୟଯାତ୍ରାର ବୀରତୂରର ସେ ଅସହିଷ୍ଣୁ ହୋଇ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଇଁ ବୀରତ୍ଵ ଓ ବୀରବାଦ୍ୟ ଅସହ୍ୟ-
କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

ହୋଇଯାଇଥିଲା । ନିଜର ବେଶଭୂଷାରେ ମଧ୍ୟ ସେ ପିଙ୍ଗଳବର୍ଣ୍ଣ ଜଟା, କଷାୟ ବସ୍ତ୍ର, ତୁଳସୀ ରୁଦ୍ରାକ୍ଷମାଳା ସହ ବାମହସ୍ତରେ ଧନୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର ଧାରଣ କରୁଥିଲେ । ଋଷି ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ରକ୍ତପାତର ବିଭୀଷିକା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

“ବ୍ରହ୍ମେଣ ବ୍ରହ୍ମ ତୁ ଯୋଗେଣ ଯୋଗେଶ୍ଵର
କ୍ଷତ୍ରୀବୃତ ପଣେ ତୁ ଅଟୁ ଚକ୍ରଧର ।’’

ବ୍ରାହ୍ମଣ କୁଳସମ୍ଭୂତ ପର୍ଶୁରାମ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପରି ଧାନସିଦ୍ଧ, ଶିବଙ୍କ ପରି ମହାଯୋଗୀ ଓ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପରି କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳର ଗରିଷ୍ଠ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟନ୍ତି । କୌଣସି କ୍ଷତ୍ରିୟର ଗୌରବ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ । କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳମଣ୍ଡନ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବୀରବାଦ୍ୟ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଉଠିଛି । ପିତା ଦଶରଥଙ୍କ ସମସ୍ତ ନିବେଦନ ପ୍ରାର୍ଥନା ଓ କାର୍ପଣ୍ୟତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ସେ ନିଜର ବୈଷ୍ଣବ ଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇବାପାଇଁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ “ୟେ କୋଦଣ୍ଡେ ଯେବେ ଦେଇପାରୁ ଗୁଣ/ଜାଣିମା ତୋହର କେତେ ଅଛି ପ୍ରାଣ ।’’

ମହାବୀର ଶ୍ରୀରାମ ବିଜୟପୂର୍ବକ ବୈଷ୍ଣବ ଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଜଳନ୍ତା ଅଗ୍ନିରେ ଜଳ ସଞ୍ଚାର ପରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ସମସ୍ତ ଦର୍ପ ଦମ୍ଭ ଓ ଅହଙ୍କାରର ଅବସାନ ହୋଇଛି । ଅନୁତାପ ଦଗ୍ଧ
ପାପକୁ ଛେଦନ ପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବର ପ୍ରତିଶୋଧ ଅଗ୍ନିରେ ଜର୍ଜରିତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଚରିତ୍ରରେ ଅନୁତାପର ସ୍ନିଗ୍ଧ ଶୀତଳ ଖେବୋକ୍ତିକୁ କବି ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି –

“ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ପୁଂ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବଧକଲି
ଅହନ୍ତାୟେ ଅନେକ ମନିଷ୍ୟ ପାଇଲି ।’’

ବ୍ରାହ୍ମଣ କୁଳସମ୍ଭୂତ ପର୍ଶୁରାମ ଦୟା, କରୁଣା, ସେବା ଓ ସହନଶୀଳତାକୁ ବିସର୍ଜନ ଦେଇ ପ୍ରତିଶୋଧର ଅଗ୍ନିରେ ପୃଥବୀକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଋଷି ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ନିରୀହ ନର ରକ୍ତରେ ଧରଣୀକୁ ରକ୍ତରଞ୍ଜିତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ମହାପାପରୁ ମୁକ୍ତିପାଇଁ ସେ ଯୁକ୍ତକରରେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପାଖରେ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ।

‘ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲେ ମୋତେ ଲାଗିବ ଅବଶ୍ଯ ପାପ
ତୁ ସେ ଶ୍ରୀରାମ ହର ମୋହର ତାପ।’

କରୁଣାନିଧାନ ଶ୍ରୀରାମ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପରଲୋକ ପାପର ଛେଦନ କରିବା ସହ ତାଙ୍କର ନର-ରକ୍ତରଞ୍ଜିତ ଧନୁକୁ ଦୁଇଖଣ୍ଡ କରିଦେଇଛନ୍ତି । କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳର ଧୂମକେତୁ ଦାମ୍ଭିକ ପର୍ଶୁରାମ ପୁନଶ୍ଚ ବ୍ରହ୍ମଣୋଚିତ କାରୁଣ୍ୟ ଓ ଶାନ୍ତ ଓ ଋଷିସୁଲଭ ଗୁଣାବଳୀରେ ମୂର୍ତ୍ତିମାନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଧରଣୀପୃଷ୍ଠରୁ ଧ୍ବଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳାର ଅବସାନ ହୋଇ ଶାନ୍ତି ସହ ପର୍ଶୁରାମ ଚରିତ୍ରରେ ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଅଛି ।

Question 4.
“ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାରେ କବିଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନାଶୈଳୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର । ଅଥବା, ଆଲୋଚ୍ୟ ‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟିର ଆଧାରରରେ କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଚିତ୍ରର ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟିର ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଅଛି । କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ ଦାଣ୍ଡିବୃତ୍ତରେ ଲିଖ୍ । ଏହି ବୃତ୍ତର ଲକ୍ଷଣ ଅନୁଯାୟୀ ଏହାର ଅକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପାଦରେ ଏଗାରଠାରୁ ବାଇଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଛି । ଅକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା ସମାନ ନ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମିତ୍ରାକ୍ଷରର କବିତା ପରି ଏହାର ଦୁଇପାଦରେ ଏକ ପଦ ହୁଏ । ପାଦଦ୍ୱୟର ଶେଷ ଅକ୍ଷରରେ ମେଳ ରହିଥାଏ । ଗାୟକ ନିଜର ସୁବିଧା ଅନୁସାରେ ନିଜର ସ୍ୱରକୁ ଲମ୍ବାଇ କିମ୍ବା କମାଇ କରି ଯତିପାତ କରିଥାଏ । କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି ‘ଜଗମୋହନ ହୋଇଥାଏ ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କବିଙ୍କର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା, ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଚିତ୍ର ତଥା ସେହି ସମୟର ସାମାଜିକ ଚିତ୍ର ଓ ଲୋକ ବିଶ୍ୱାସକୁ କବି ଅତି ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ଉକ୍ତ କବିତାଟିରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରାଇ ପାରିଛନ୍ତି ।

ସେହି ସମୟର ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ଅନୁସାରେ ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ କ୍ଷତ୍ରିୟ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ଆନୁଗତ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ରାଜାମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାରମାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁର୍ଜୟ ଶିବଧନୁକୁ ଭଗ୍ନକରି ସୀତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାଦ୍ଵାରା ତାଙ୍କର ଯଶଖ୍ୟାତି ଓ ବୀରତ୍ବ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ରାଜାମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ତଥା ଅନୁଗତ କରିଦେଇଥିଲା । ତେଣୁ ଫେରନ୍ତା ବାଟରେ ରାଜାମାନେ ତାଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାରମାନ ପ୍ରଦାନ କରି ଉଚ୍ଛସିତ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଜଣାଇଥିଲେ । କବି ଏହି ଲୋକପ୍ରଚଳିତ ପାରମ୍ପରିକ ରୀତିକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

“ମିଥିଳା କଟକରୁ ସେ ହୋଇଲେ ବାହାର
ବାଟେ ରାଜାମାନେ ଯେ ଦିଅନ୍ତି ଉପହାର ।’’

କବିତାଟିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଦଶରଥ ବିଭିନ୍ନ ଅଶୁଭ ଶଙ୍କୁନମାନ ଦେଖୁ ବିଚଳିତ ହେବା ଯଥା ବାମ ନୟନର ସ୍ଫୁରଣ, ଶାଗୁଣା, ବିଲୁଆ ଓ କାକ ପ୍ରଭୃତି ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ଆଗମନ, ଧୂମକେତୁର ଆବିର୍ଭାବ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କିରଣ
ମୁହଁରେ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି –

“ୟେର ଶଙ୍କୁନ ମାନ ଯେ ବିପରୀତ ଦିଶଇ
ମୋହର ମନକୁ ୟେ ଶୁଭ ନ ଆସଇ ।’’

କବିତାଟିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ବଳରାମ ଦାସ ପଞ୍ଚମ-ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମଧ୍ଯ ସୁନ୍ଦର ଉପମା ପ୍ରୟୋଗ କରି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୋଚକ ତଥା ଶ୍ରୁତିମଧୁର କରିଛନ୍ତି । ଦଶରଥଙ୍କ ବିଶାଳ ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ
ସମୁଦ୍ର ଜଳକୁ ଉଦରସ୍ତ କରିଦେଲାପରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ନିକଟରେ ରାଜାଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଅତି ନଗଣ୍ୟ ଥିଲେ । କବି ଏହି ବ୍ୟତିକ୍ରମକୁ ଚମତ୍କାର ଉପମା ପ୍ରୟୋଗ କରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି –

‘ସମୋଦ୍ରକୂଳେ କି ଅଗସ୍ତି ଆସି ହୋୟେ
ଦେଖୁଣ ସନ୍ୟହିଂ ଯେ କଲେ ମହାଭୟେ ।’’

ସେହିପରି କବି ମହାଯୋଦ୍ଧା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ କବି ପ୍ରଳୟ ଅଗ୍ନି ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରି ରାଜାଙ୍କର ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପୃଥ‌ିବୀ ସହ ତୁଳନା କରିବା ମଧ୍ୟ କବିଙ୍କର ସୁନ୍ଦର ଉପମା ପ୍ରୟୋଗର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଟେ ।
ରୋଚକ ଓ ରସପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦେଇ ଅଛି । ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନକରି ସୀତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ପଥ ଆଶଙ୍କା କବିବର ବିଚିତ୍ର ରସାନୁଭୂତିର ପରିଚୟ ଦିଏ । କବି ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦେବୀ ସୀତାଙ୍କର ମାନସିକ ଅନ୍ତର୍ଦାହକୁ ପରିସ୍ଫୁଟନ୍ କରାଇ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି –

“କୋଦଣ୍ଡ ଆମଞ୍ଚନ୍ତେ ମୋତେ ବିଭାକଲା ।
ୟେବେ ତ ଯେ ଋଷି ଦିଅଇ ଶରାସନ
ଚାପ ଆମଞ୍ଜୁଲେ ଦେବ କନ୍ୟାଦାନ ।”

ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଅନୁସରଣ କରି ‘ତପସ୍ବିନୀ’ରେ ମଧ୍ୟ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି –

‘‘ଦୂତମୁଖୁ ଶୁଣି ଏବେ ଅଶ୍ଵମେଧ କଥା
ଜାନକୀ ହୃଦୟେ ହେଲା ଆକସ୍ମିକ ବ୍ୟଥା ।
ଅଙ୍କେ ବସାଇଲେ ଆଣି ଦ୍ଵିତୀୟା ରମଣୀ ।’’

ଏହିଠାରେ ତ ଗୋଟିଏ କବିର ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଚରମସୀମାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଥାଏ – ଯେଉଁଠି ତାହା ଉତ୍ତର ପିଢ଼ିକୁ ଯେପରି ରୁଚିପୂର୍ଣ୍ଣ ସେହିପରି ଚମତ୍କାର ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ଅଟେ ଯାହା ଆଗାମୀ ସ୍ରଷ୍ଟା ମାନସରେ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

Question 5.
ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଅହଙ୍କାରର ପତନ କିଭଳି ହୋଇଥିଲା ବର୍ଣ୍ଣନା କର । ଅଥବା, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଅହମିକାରୂପୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିପରି ଅସ୍ତମିତ ହୋଇଥିଲା ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଏଠାରେ କବି କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳ-ନିସୂଦନ ମହାବୀର -ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଔଦ୍ଧତ୍ୟ ଓ ଅହମିକା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମ ମହର୍ଷି ଯମଦଗ୍ନି ଓ ରେଣୁକାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ରାଜ ସହସ୍ରାର୍ଜୁନ (କାର୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ) ତାଙ୍କ ପିତା ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କୁ ଅନ୍ୟାୟ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିଧନ କରିଥିବାରୁ ପର୍ଶୁରାମ ସେହିଦିନଠାରୁ ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଗ୍ର ଓ ଉଦ୍ଦଣ୍ଡ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଏକବିଂଶବାର ଯୁଦ୍ଧଯାତ୍ରା କରି ସେ ସମୟର ପୃଥ‌ିବୀକୁ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଓ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରିଦେଇଥିଲେ । ଧ୍ୟାନରତ ଥିଲେ ।

ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଅଯୋଧ୍ୟାରାଜ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଥୁଳାରେ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନକରି ଜନକନନ୍ଦିନୀ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ଅଯୋଧ୍ୟା ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ ଅବସରରେ ସିଦ୍ଧବନରେ ବିଶ୍ରାମ ନେଇଛନ୍ତି । ବୀରତ୍ବର ବାଦ୍ୟରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧ୍ୟାନଭଗ୍ନ ହୋଇଛି । ସମସ୍ତ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ସେ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ପୁନର୍ବାର ବୀରତୁର ବାଦ୍ୟରେ ସେ ସ୍ତଚକିତ ହୋଇ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି –

“ଆବର କ ବୀରେ ଅଛନ୍ତି ଦେହ ଘେନି
ବୀରନ୍ତ ମାରି ଶୂନ୍ଯ କଲଇ ମେଦିନୀ ।

ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ସେ କ୍ରୋଧରେ ଅନ୍ଧ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ କ୍ଷତ୍ରୀୟ-ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନିଜର କରବାକ-ରଞ୍ଜିତ କରିଛନ୍ତି । ଉଗ୍ର ଓ ଉଦଣ୍ଡ ମୂର୍ତ୍ତି ଧାରଣକରି ସେ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରିବା ସହିତ ନରରକ୍ତରେ – ଧରଣୀକୁ ଜର୍ଜରିତ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଅହମିକାର ପରିଚୟ ତାଙ୍କରି ନିଜସ୍ଵ ମତରେ ସେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

“ବୀରଦର୍ପ ଗଂଜନ ମୁଂ ବୀରଙ୍କର ନାଥ
ଯେ ବୀର ବୋଲିବ ଛେଦଇ ତାର ମାଆ’’।

କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳର ବୀରତ୍ଵ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ । ତେଣୁ ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ବୀରବାଦ୍ୟ ଶୁଣି ସେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ବହ୍ନି ପୁନର୍ବାର ତାଙ୍କର ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହୋଇଉଠିଛି । ତେଣୁ ସେ ଧ୍ୟାନରତ-ମୃଗଚର୍ମ-ପରିହିତ ତୁଳସୀମାଳାଧାରୀ ବେଶରେ ଧନୁ ଓ କୋଠାର ଧାରଣ କରି ଉଗ୍ର ଓ ଉଦ୍ଦଣ୍ଡ ଦଶରଥଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଦଶରଥଙ୍କ ସମସ୍ତ ଆଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା ଓ ଅନୁନୟ ବିନୟକୁ କର୍ଣପାତ ନକରି ସେ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବୀରତ୍ବର ପରୀକ୍ଷା ନେବାପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟଗ୍ର ଓ ଉଗ୍ର ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ମେରୁଠାରୁ ଗରୀୟାନ ଓ ବଜ୍ରଠାରୁ ଶକ୍ତ ଶିବଧନୁକୁ ଖଣ୍ଡବିଖଣ୍ଡ କରିଦେଇଥ‌ିବା ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ସେ ନିଜର ବୈଷ୍ଣବଧନୁରେ ଗୁଣଚାଳନା କରି ବୀରତ୍ଵର ପ୍ରମାଣ ଦେବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ।

ମହାବୀର ଶ୍ରୀରାମ ବିନୟ ସହକାରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଚରଣ ବନ୍ଦନା କରି ଉକ୍ତ ଆହ୍ୱାନକୁ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ପରମୂହୁର୍ତ୍ତରେ ସେ ସେହି ଦିବ୍ୟଧନୁରେ ଗୁଣ ଚାଳନା କରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ ଚକିତ କରିଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

“ବାମ ଭୁଜେ ଧରି ନଦିଲେ ବାମପାଦ
ଗୁଣ ଦିଅନ୍ତେ ପ୍ରଶୁରାମ ହୋଇଲେ ତବଦ ।”

ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ସେହି ମହାଶକ୍ତିଶାଳୀ ଧନୁକୁ ସେ ବାମହାତର ଖେଳପରି ସେଥୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇଛନ୍ତି । ଅପକର୍ମକୁ ସେ ରୋମନ୍ଥନ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ ହୋଇ ସେ ନର-ରକ୍ତରେ ଧରାରଞ୍ଜିତ କରି ଧରଣୀକୁ ହାହାକାରମୟ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ନିଜର ଅପକର୍ମ ଓ ପାପଭାରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ପରଲୋକକୁ ଧନୁଚାଳନା ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛନ୍ତି । ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶୀଳ ଓ ବିନମ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ବୀରତ୍ଵ ନିକଟରେ ଉଗ୍ର ଉଦ୍ଦଣ୍ଡ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ସମସ୍ତ ଔଦ୍ଧତ୍ୟ ଓ ଅହମିକାର ଅବସାନ ହୋଇଛି । ତାଙ୍କର ଅହଂକାରରୂପୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତାଚଳଗାମୀହେବା ସହ ସେ ହୋଇ ସ୍ୱସ୍ଥାନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା:

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 4 ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 4 ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ଆଞ୍ଚଳିକ ସଭାର କେଉଁ ବିଷୟକୁ ସବା ଉପରେ ବିଚାର ପାଇଁ ରଖାଯାଇଥିଲା ? (ଶିକ୍ଷା, କୃଷି, ବାଣିଜ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ)
Answer:
କୃଷି

Question ୨।
‘ଶିକ୍ଷା’କୁ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ସଭାର କେଉଁ କ୍ରମରେ ବିଚାର ବିଷୟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
(ସବା ଉପର, ମଧ୍ୟଭାଗ, ସବାତଳ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ)
Answer:
ସବାତଳ

Question ୩ ।
ମଣିଷ ମନକୁ ପ୍ରଥମେ ଶିକ୍ଷାରେ ସଜାଡ଼ି ତା’ପରେ ତାକୁ କେଉଁ କଥା କହିଲେ ସେ ବୁଝିପାରିବ ?
(ଧର୍ମ, ପୁରାଣ, ଗବେଷଣା, ଯୋଜନା)
Answer:
ଯୋଜନା

Question ୪।
(ବିଜ୍ଞାନ ଯୁଗ, ଉନ୍ନୟନ ଯୁଗ, ଯୋଜନା ଯୁଗ, ବିଶେଷଜ୍ଞ ଯୁଗ)
Answer:
ଯୋଜନା ଯୁଗ

Question ୫।
ନିରକ୍ଷରତା ପାଇଁ ଉନ୍ନୟନ ପଛରେ ପଡ଼ିଛି ବୋଲି ଜାତିସଙ୍ଘ ତାଙ୍କ କେଉଁ ରିପୋର୍ଟରେ କହିଛନ୍ତି ?
(ଶିକ୍ଷା ରିପୋର୍ଟ, ବାର୍ଷିକ ରିପୋର୍ଟ, ଯୋଜନା ରିପୋର୍ଟ, ବିକାଶର ରିପୋର୍ଟ)
Answer:
ଶିକ୍ଷା ରିପୋର୍ଟ

Question ୬ ।
କେଉଁ ମହାଦେଶରେ ନିରକ୍ଷରତା ସବୁଠୁ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ?
(ଏସିଆ, ୟୁରୋପ, ଆମେରିକା, ଆଫ୍ରିକା)
Answer:
ଏସିଆ

Question ୭ ।
ଯୋଜନା ଅର୍ଥ ବିଭାଗଙ୍କ ବିଚାରକୁ ଆସିଲେ ପ୍ରଥମେ ଆଘାତ କେଉଁ ବିଭାଗ ଉପରେ ପଡ଼େ ?
(ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ନଗରଉନ୍ନୟନ)
Answer:
ଶିକ୍ଷା

Question ୮ ।
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର କେଉଁ ଦେଶରେ ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ?
(ଆମେରିକା, ଭାରତ, ଇଂଲଣ୍ଡ, ଜାପାନ)
Answer:
ଭାରତ

Question ୯ ।
ଭାରତବର୍ଷରେ ସବୁକଥା କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ?
(କମିଶନର, ବିଶେଷଜ୍ଞ, ଗବେଷକ, ଶାସକ)
Answer:
ଶାସକ

Question ୧୦ ।
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସମ୍ମାନ ମିଳୁନାହିଁ ବୋଲି ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନେ ଆମେରିକା ଛାଡ଼ି ଆସିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି – କେଉଁ କାଗଜରେ ଏହା ପ୍ରକାଶିତ ପାଇଥିଲା ?
(ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼, ଇଲ୍‌ଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ଼ ଉଇକ୍ଲି, ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍, ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ)
Answer:
ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼

Question ୧୧ ।
ଶିକ୍ଷାର କେଉଁ କଥା ନ ରୋକିଲେ ଆମର ଅବସ୍ଥା ଶୋଚନୀୟ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(ଅଧୋଗତି, ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗତି, ବିପରୀତ ଗତି, ଦୁର୍ଗତି)
Answer:
ଅଧୋଗତି

Question ୧୨ ।
ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ଅପେକ୍ଷା କାହା ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟି ଦେବାକୁ ଲେଖକ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
(ପଠନ ପଦ୍ଧତି, ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି, ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ, ନୋଟ ବହି)
Answer:
ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି

Question ୧୩ ।
‘‘ସତ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ସାଙ୍ଘାତିକ’’ ନାମରେ ଉପାଗ୍ର ଲେଖା, କେଉଁ କାଗଜରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ?
(ସମାଜ, କଳିଙ୍ଗ, ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର, ବାଲେଶ୍ଵର ସମ୍ବାଦ ବାହିକା)
Answer:
କଳିଙ୍ଗ

Question ୧୪ ।
ଯେଉଁ ଦେଶରେ ମୌଳିକ ପୁସ୍ତକ ଲେଖା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ସେ ଦେଶରେ କାହାର ସ୍ଫୁରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(ମୌଳିକ ଜ୍ଞାନ, ପ୍ରକୃତ ଗଣତନ୍ତ୍ର, ମୌଳିକ ଚିନ୍ତା, ଉଚିତ୍ ଶିକ୍ଷା)
Answer:
ମୌଳିକ ଚିନ୍ତା

Question ୧୫ ।
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଛାତ୍ରଟିଏ କ’ଣ ବିକି ଦଶହଜାର ଟଙ୍କା ଲାଭ ଉଠାଇଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ? (ନୋଟ ବହି, ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର, ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର, ଖାତା-କଲମ)
Answer:
ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର

Question ୧୬ ।
ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାରେ ପାସ୍ କରିଥିବା ପିଲାଙ୍କ କେତେ ଭାଗ ଅବୈଧ ଆଚରଣରେ ଦଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲେ ?
(ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ, ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶ, ତିନି ତୃତୀୟାଂଶ, ସମୁଦାୟ)
Answer:
ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ

Question ୧୭ ।
ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧରୁ ପାଣି ଝରିଲା ପରି ସାରା ବର୍ଷଯାକ କ’ଣ ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ ବାହାରୁଛି ?
(ଛୁଟି ତାଲିକା, ଛାତ୍ର ଧର୍ମଘଟ, ପରୀକ୍ଷା ଫଳ, ଶ୍ରେଣୀ ନିର୍ଘଣ୍ଟ)
Answer:
ପରୀକ୍ଷା ଫଳ

Question ୧୮।
ଆଗେ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ ପାସ୍ କରି ଲୋକେ କେଉଁ କାମ ଚଳାଇ ଦେଉଥିଲେ ?
(ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍, ଇନିସ୍ପେକ୍ଟର, ତହସିଲଦାର, ବି.ଡ଼ି.ଓ.)
Answer:
ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍

Question ୧୯ ।
କାହାର ବୋଧହୁଏ ଆଜିକାଲି ପାଠସଙ୍ଗେ କିଛି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
(ଛାତ୍ରର, ଶିକ୍ଷକର, ଅକ୍ଷରର, କଲେଜର)
Answer:
ଅକ୍ଷରର

Question ୨୦ ।
ବ୍ରିଟିଶମାନେ କାହାକୁ ତୋପ କରି ଦେଖାଇ ଜାପାନୀ ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଏ ଦେଶରୁ ଘଉଡ଼ାଉଥିଲେ ?
(ନଡ଼ିଆଗଛ, ଗୁଆଗଛ, ତାଳଗଛ, ଶାଳଗଛ)
Answer:
ତାଳଗଛ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପରିଚାଳିତ ଆଞ୍ଚଳିକ ସଭାର ପ୍ରଥମ ବିଷୟ ଭାବରେ ବିଚାର ହେବାପାଇଁ କେଉଁ ବିଷୟ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପରିଚାଳିତ ଆଞ୍ଚଳିକ ସଭାର ପ୍ରଥମ ବିଷୟ ଭାବରେ ବିଚାର ହେବାପାଇଁ କୃଷିକୁ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

Question ୨।
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପରିଚାଳିତ ସଭାର ଶେଷ ବିଚାର ବିଷୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପରିଚାଳିତ ସଭାର ଶେଷ ବିଚାର ବିଷୟ ଥିଲା ଶିକ୍ଷା ।

Question ୩ ।
ସରକାରଙ୍କ ଯୋଜନା ନ ବୁଝିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସରକାରଙ୍କ ଯୋଜନା ନ ବୁଝିବାର କାରଣ ହେଉଛି, ଶିକ୍ଷାର ଅଭାବ ।

Question ୪ ।
ମାଟିକୁ ପାଗକରି ସେଥ‌ିରେ କ’ଣ ପୋତିଲେ ଚଞ୍ଚଳ ଗଛ ଧରେ ?
Answer:
ମାଟିକୁ ପାଗକରି ସେଥ୍ରେ ମଞ୍ଜି ପୋତିଲେ ଚଞ୍ଚଳ ଗଛ ଧରେ ।

Question ୫ ।
ପଡ଼ିଆରେ ଫସଲ ବୁଣିଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ପଡ଼ିଆରେ ଫସଲ ବୁଣିଲେ ଗୋରୁ ଚରିଯା’ନ୍ତି ।

Question ୬ ।
ମଣିଷ ମନକୁ ପ୍ରଥମେ କେଉଁଥ‌ିରେ ସଜାଡ଼ି ପରେ ଯୋଜନା କଥା କହିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ମଣିଷ ମନକୁ ପ୍ରଥମେ ପାଠ ବା ଶିକ୍ଷାରେ ସଜାଡ଼ି ପରେ ଯୋଜନା କଥା କହିବା ଉଚିତ ।

Question ୭ ।
ଲୋକମାନେ କ’ଣ ହୋଇଥିବାରୁ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟ ପଛରେ ପଡ଼ିଛି ବୋଲି ଜାତିସଙ୍ଘ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ରିପୋର୍ଟରେ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜାତିସଂଘ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ରିପୋର୍ଟରେ ଲୋକମାନେ ଅଶିକ୍ଷିତ ଓ ନିରକ୍ଷର ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟ ପଛରେ ପଡ଼ିଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୮ ।
ଭାରତର ଲୋକେ ପାଠ ପଢ଼ିସାରିଲା ପରେ କେଉଁଠୁ ଛାଡ଼ିଆସିବାକୁ ଚାହୁଁନାହାନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତର ଲୋକେ ପାଠ ପଢ଼ିସାରିଲା ପରେ ଆମେରିକା ଛାଡ଼ି ଆସିବାକୁ ଚାହୁଁନାହାନ୍ତି ।

Question ୯ ।
ଭାରତରେ କେଉଁମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ?
Answer:
ଭାରତରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ।

Question ୧୦ ।
ବମ୍ବେରୁ ବାହାରୁଥିବା କାଗଜଟିର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ବମ୍ବେରୁ ବାହାରୁଥିବା କାଗଜଟିର ନାମ ‘ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’।

Question ୧୧।
‘ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’ କାଗଜରେ କେଉଁ ଶୀର୍ଷକରେ ‘‘ଅଗ୍ରଲେଖ’’ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
‘ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’ କାଗଜରେ ‘ଶାସକ ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞ’ ଶୀର୍ଷକରେ ‘ଅଗ୍ରଲେଖ’’ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ଭାରତବର୍ଷରେ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସମ୍ମାନ ମିଳୁନାହିଁ ?
Answer:
ଭାରତବର୍ଷରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସମ୍ମାନ ମିଳୁନାହିଁ ।

Question ୧୩।
ଆମେରିକାରେ ପଢ଼ୁଥ‌ିବା ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ଭାରତର କେଉଁ ସମ୍ମାନାସ୍ପଦ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ଦରମା ଦେଲେ ଫେରିବେ ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଆମେରିକାରେ ପଢ଼ୁଥିବା ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ଭାରତର ଗଭର୍ଣରଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ଦରମା ଦେଲେ ଫେରିବେ କହିଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ଭାରତ ସରକାର ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ବସାଇ କ’ଣ ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତ ସରକାର ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ବସାଇ ଭାରତୀୟ ପରିସ୍ଥିତିର ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଛନ୍ତି ।

Question ୧୫ ।
ଶିକ୍ଷା ରାଜ୍ୟରେ ବର୍ତ୍ତମାନ କେଉଁ ଅବସ୍ଥା ଆସି ପହଞ୍ଚିଛି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ରାଜ୍ୟରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ନିରୁପାୟ ଅବସ୍ଥା ଆସି ପହଞ୍ଚିଛି ।

Question ୧୬ ।
ଆମ ଦେଶରେ ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ଛାତ୍ରର କ’ଣ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା କଷ୍ଟ ?
Answer:
ଆମ ଦେଶରେ ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ଛାତ୍ରର ଗୁଣାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଭାରି କଷ୍ଟ ।

Question ୧୭ ।
‘କଳିଙ୍ଗ’ ଖବରକାଗଜ କେଉଁ ଶୀର୍ଷକରେ ଉପାଗ୍ର ଲେଖି ପରୀକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବୈଧ ଆଚରଣ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲା ?
Answer:
ଖବରକାଗଜ ‘ସତ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ସାଙ୍ଘାତିକ’ ନାମରେ ଉପାଗ୍ର ଲେଖି ପରୀକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବୈଧ ଆଚରଣ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲା ।

Question ୧୮।
ଆଜିକାଲି ଛାତ୍ରମାନେ ପାଠପଢ଼ା କଥା ଯେତିକି ଜାଣୁଛନ୍ତି ତା’ଠାରୁ ଅଧ୍ଵ କାହା ବିଷୟରେ ଜାଣୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆଜିକାଲି ଛାତ୍ରମାନେ ପାଠପଢ଼ା କଥା ଯେତିକି ଜାଣୁଛନ୍ତି, ତା’ଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ପରୀକ୍ଷା ବିଷୟରେ ଜାଣୁଛନ୍ତି ।

Question ୧୯ ।
ଏବେ କେଉଁ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ବହି ସବୁଠୁ ବେଶୀ କଟୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଏବେ ପ୍ରାଥମିକ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ବହି ସବୁଠୁ ବେଶୀ କଟୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୦ ।
ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ି ଆମେ ବିଲାତ, ଆମେରିକା ଓ ଋଷ୍ ସଙ୍ଗେ କ’ଣ ହୋଇପାରିବୁ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ି ଆମେ ବିଲାତ, ଆମେରିକା ଓ ଋଷ୍ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ହୋଇପାରିବୁ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୧ ।
ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିବା ଲୋକ କେଉଁ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିପାରିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିବା ଲୋକ ମୌଳିକ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୨୨ ।
କେଉଁ ପ୍ରଦେଶର ବିଧାନ ସଭାରେ ଛାତ୍ରଟି ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ବିକି ଦଶ ହଜାର ଟଙ୍କା ଲାଭ ଉଠାଇବା କଥା ବିଚାର ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ବିଧାନ ସଭାରେ ଛାତ୍ରଟି ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ବିକି ଦଶହଜାର ଟଙ୍କା ଲାଭ ଉଠାଇବା କଥା ବିଚାର ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨୩ ।
ଏବେ ବି.ଏ. ପିଲାଟିକୁ ମାତୃଭାଷାରେ ଚିଠିଟିଏ ଲେଖୁବାକୁ କହିଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଏବେ ବି.ଏ. ପିଲାଟିକୁ ମାତୃଭାଷାରେ ଚିଠିଟିଏ ଲେଖୁବାକୁ କହିଲେ ପନ୍ଦରଟା ବନାନ ଅଶୁଦ୍ଧି ହୋଇଯିବ ଓ ଅକ୍ଷର ଏମିତି ଯେ ଦେଖ‌ିଲେ ଡର ଲାଗିବ ।

Question ୨୪ ।
ଆଜିକାଲି କାହାର ପାଠ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ ?
Answer:
ଆଜିକାଲି ଅକ୍ଷରର ପାଠ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ ।

Question ୨୫ ।
ଆଗେ ପାଠ ପଢ଼ିବାର ସୁବିଧା ନ ଥିଲେ ବି ପାଠର ମାନଦଣ୍ଡ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ଆଗେ ପାଠ ପଢ଼ିବାର ସୁବିଧା ନ ଥିଲେ ବି ପାଠର ମାନଦଣ୍ଡ ଅଧିକ ଉଚ୍ଚ ଥିଲା ।

Question ୨୬।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଲୋକ ପାଠର ମୂଲ୍ୟ ବୁଝି ସାରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପାଠର କ’ଣ କମୁଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଲୋକ ପାଠର ମୂଲ୍ୟ ବୁଝି ସାରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପାଠର ମାନଦଣ୍ଡ କମୁଛି ।

Question ୨୭ ।
ପ୍ରାଥମିକଠାରୁ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠି ପାଠର ଅବସ୍ଥା ସମାନ ହୋଇଗଲାଣି ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକଠାରୁ ପି.ଏଚ୍.ଡ଼ି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠି ପାଠର ଅବସ୍ଥା ସମାନ ହେଲାଣି ।

Question ୨୮ ।
ଏବେ କେଉଁ ଡିଗ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା ବହୁତ ହେବାରୁ ଡି.ଲିଟ୍. କରିବା ଛଡ଼ା ଆଉ ଉପାୟ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏବେ ଡି.ଫିଲ୍. ଡିଗ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା ବହୁତ ହେବାରୁ ଡି.ଲିଟ୍. କରିବା ଛଡ଼ା ଆଉ ଉପାୟ ନାହିଁ ।

Question ୨୯ ।
ଏ ଦେଶରେ କେଉଁମାନେ ଲୁଚିକରି ଥା’ନ୍ତି, ହଠାତ୍ ବାହାରି ଚମକ ଦେଖାନ୍ତି ?
Answer:
ଏ ଦେଶରେ ଜ୍ଞାନୀ ଗବେଷକମାନେ ଲୁଚିକରି ଥାଆନ୍ତି, ହଠାତ୍ ବାହାରି ଚମକ ଦେଖାନ୍ତି ।

Question ୩୦ ।
କେଉଁ ଦେଶରେ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରୁ ଶହ ଶହ ପିଏଚ୍.ଡ଼ି. ଓ ଡି.ଲିଟ୍ ବାହାରୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତବର୍ଷରେ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରୁ ଶହ ଶହ ପିଏଚ୍.ଡ଼ି. ଓ ଡି.ଲିଟ୍. ବାହାରୁଛନ୍ତି ।

Question ୩୧ ।
କେଉଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ତାଲିମ କରି ଫଉଜ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧାଇଲେ ଦେଶର ସ୍ଵାଧୀନତା ରହିପାରିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ନିରନ୍ନ ମୂର୍ଖ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ତାଲିମ କରି ଫଉଜ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧାଇଲେ ଦେଶର ସ୍ଵାଧୀନତା ରହିପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୩୨ ।
କାହା ବଳରେ ଆମେ ଅନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ହୋଇପାରିବା ?
Answer:
ପାଠ ବଳରେ ଆମେ ଅନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ହୋଇପାରିବା ।

Question ୩୩ ।
ଶିକ୍ଷାକୁ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଦେଲେ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଲେଖକ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାକୁ ଶେଷ ସ୍ଥାନ ନ ଦେଇ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଦେଲେ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଲେଖକ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ପ୍ରବନ୍ଧ – ସ୍ବାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ

Question ୧।
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପରିଚାଳିତ ସଭାର ସବା ଉପର ଏବଂ ସବାତଳ ବିଚାର ବିଷୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପରିଚାଳିତ ସଭାର ସବା ଉପର ଓ ସବାତଳ ବିଚାର ବିଷୟ ଯଥାକ୍ରମେ କୃଷି ଓ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ।

Question ୨।
ଆଜିକାଲି ସମସ୍ତେ ପାଠ ପଢ଼ିସାରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା ପକାଇ ରଖିଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଆଜିକାଲି ସମସ୍ତେ ପାଠ ପଢ଼ିସାରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା ପକାଇ ରଖିଲେ ଆମକୁ ବହୁତ ପଛରେ ପଡ଼ିଯିବାକୁ ହେବ ।

Question ୩ ।
ମଣିଷର ମନକୁ ପ୍ରଥମେ ଶିକ୍ଷାରେ ସଜାଡ଼ି କେଉଁ କଥା କହିଲେ ସେ ବୁଝିପାରିବ ?
Answer:
ମଣିଷର ମନକୁ ପ୍ରଥମେ ଶିକ୍ଷାରେ ସଜାଡ଼ି ତା’ପରେ ଯୋଜନା କଥା କହିଲେ ସେ ବୁଝିପାରିବ ।

Question ୪ ।
ଏସିଆର ଅଧୁକାଂଶ ଦେଶର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା କ’ଣ ?
Answer:
ଏସିଆର ଅଧିକାଂଶ ଦେଶର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ଲୋକମାନେ ଅଶିକ୍ଷିତ ଓ ନିରକ୍ଷର ହୋଇଥିବାରୁ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଗ୍ରସର ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ ।

Question ୫ ।
ଲୋକମାନେ ଅଶିକ୍ଷିତ ଓ ନିରକ୍ଷର ହେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଲୋକମାନେ ଅଶିକ୍ଷିତ ଓ ନିରକ୍ଷର ହେଲେ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଗ୍ରସର ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୬ ।
ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ୍ ଉଇକ୍ଲିରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ଅସଲ କଥାଟି କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ଼ ଉଇକିରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା; ଅସଲ କଥାଟି ହେଉଛି – ‘ଭାରତର ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ’ ।

Question ୭ ।
‘ଶାସକ ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞ’ ଶୀର୍ଷକ ଅଗ୍ରଲେଖରେ କିପରି ମତାମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
Answer:
‘ଶାସକ ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞ’ ଶୀର୍ଷକ ନାମକ ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ରଲେଖରେ ଅତି ଗର୍ହିତ ଅଥଚ ପ୍ରଣିଧାନଯୋଗ୍ୟ ମତାମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

Question ୮ ।
ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନେ କାହିଁକି ଆମେରିକା ଛାଡ଼ି ଆସିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସମ୍ମାନ ମିଳୁନାହିଁ ବୋଲି ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନେ ଆମେରିକା ଛାଡ଼ି ଆସିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି ।

Question ୯ ।
ଭାରତର ପରିଚାଳନା ପଦ୍ଧତିରେ ଏକ ନୂତନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଭାରତର ପରିଚାଳନା ପଦ୍ଧତିରେ ଏକ ନୂତନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ।

Question ୧୦ ।
ଶିକ୍ଷା ରାଜ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ନିରୁପାୟ ଅବସ୍ଥା କେଉଁମାନେ ଜାଣୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ରାଜ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ନିରୁପାୟ ଅବସ୍ଥା ଯେଉଁମାନେ ଶିକ୍ଷା କଥା ଜାଣୁଛନ୍ତି, ସେହିମାନେ ହିଁ ଜାଣୁଛନ୍ତି ।

Question ୧୧ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ କେଉଁ ବିଷୟରେ ସମାଧାନ କରିବାର କୌଣସି ଉପାୟ ଥିଲା ପରି ମନେହେଉନି ?
Answer:
‘କଳିଙ୍ଗ’ ଖବରକାଗଜରେ ‘ସତ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ସାଙ୍ଘାତିକ’ ନାମରେ ଗୋଟିଏ ଉପାଗ୍ର ଲେଖାରେ, ପରୀକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବୈଧ ଆଚରଣ ବିଷୟରେ ଯେଉଁ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ, ତାକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମାଧାନ କରିବାର କୌଣସି ଉପାୟ ଥିଲା ପରି ମନେହେଉନି ।

Question ୧୨ ।
ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିଲେ ଆମେ କେଉଁ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରିବୁ ନାହିଁ ?
Answer:
ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିଲେ ଆମେ ବିଲାତ, ଆମେରିକା ଓ ଋଷ୍ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରିବୁ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ମୌଳିକ ପୁସ୍ତକ ଲେଖା ନହେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ମୌଳିକ ପୁସ୍ତକ ଲେଖା ନହେଲେ ମୌଳିକ ଚିନ୍ତାର ସ୍ଫୁରଣ ଅସମ୍ଭବ ହେବ ।

Question ୧୪ ।
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ବିଧାନ ସଭାରେ କେଉଁ କଥା ବିଚାର ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ବିଧାନ ସଭାରେ ଜଣେ ଛାତ୍ର ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ବିକି ଦଶ ହଜାର ଟଙ୍କା ଲାଭ ଉଠାଇଥିବା କଥା ବିଚାର ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୫ ।
ଆଜିକାଲି ପରୀକ୍ଷା ଫଳ ବାହାରିବାକୁ ଲେଖକ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆଜିକାଲି ପରୀକ୍ଷାଫଳ ବାହାରିବାକୁ ଲେଖକ ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧରୁ ପାଣି ଝରିବା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୬ ।
ଆଗେ ପାଠ ପଢ଼ିବାପାଇଁ କ’ଣ ନ ଥିଲା ?
Answer:
ଆଗେ ପାଠ ପଢ଼ିବାପାଇଁ ବିଶେଷ ସୁବିଧା ନ ଥିଲା କିମ୍ବା ଲୋକଙ୍କର ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ନ ଥିଲା ।

Question ୧୭ ।
ଆଉଟ୍ ସାଇଡ଼ର ଶିକ୍ଷାର ଅଧଃପତନ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ମତ ଦେଇଥିଲା ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର ଅଧଃପତନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଉଟ୍ ସାଇଡ଼ର ମତ ଦେଇଥିଲା ଯେ, ବେଙ୍ଗଲି ସାହିତ୍ୟରେ କେମିତି ଅନେକ ଲୋକ ସହଜରେ M.A. ପରୀକ୍ଷାରେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଉଛନ୍ତି ।

Question ୧୮ ।
ଆମ ଦେଶରେ ଗବେଷଣା ଡିଗ୍ରୀ କଲାବେଳେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ କେଉଁ ପରୀକ୍ଷା ଦେବାକୁ ପଡ଼େନାହିଁ ?
Answer:
ଆମ ଦେଶରେ ଗବେଷଣା ଡିଗ୍ରୀ କଲାବେଳେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ କୌଣସି ପ୍ରବନ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦି ଲେଖି କିମ୍ବା ପ୍ରକାଶ କରି ନିଜର ପ୍ରବୀଣତାର ପରୀକ୍ଷା ଦେବାକୁ ପଡ଼େ ନାହିଁ ।

Question ୧୯ ।
କେଉଁ ଦେଶର ଗବେଷଣା ଉଚ୍ଚ ଜ୍ଞାନ ରାଜ୍ୟରେ ସମ୍ମାନ ପାଇନାହିଁ ?
Answer:
ଭାରତବର୍ଷର ଗବେଷଣା ଉଚ୍ଚ ଜ୍ଞାନ ରାଜ୍ୟରେ ସମ୍ମାନ ପାଇନାହିଁ ।

Question ୨୦ ।
କ’ଣ କଲେ ଆମେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ସମାନ ହୋଇପାରିବା ?
Answer:
ପାଠ ପଢ଼ିଲେ ସେହି ପାଠ ବଳରେ ଆମେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ସମାନ ହୋଇପାରିବା ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ପ୍ରବନ୍ଧ – ସ୍ବାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ

Question ୧ ।
ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ନ ଥ‌ିବାରୁ କ’ଣ ହେଉଛି ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ନ ଥିବାରୁ, ସରକାର ଯେଉଁସବୁ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି, ତାହାକୁ ସେମାନେ ବୁଝୁ ନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା ବୁଝିବାକୁ ସେମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ନାହିଁ । ଫଳରେ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ ।

Question ୨ ।
କ’ଣ କଲେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରହିପାରିବ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ଆଜିକାଲିର ଯୋଜନା ଯୁଗରେ ସମସ୍ତେ ପାଠ ପଢ଼ିସାରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯଦି ଆମେ ଯୋଜନାକୁ ପକାଇ ରଖିବା, ତା’ହେଲେ ଆମେ ବହୁତ ପଛରେ ପଡ଼ିଯିବ । ତେଣୁ ଯୋଜନାକୁ ଯେତିକି ଆଗ୍ରହରେ କରିବାକୁ ହେବ, ଶିକ୍ଷାକୁ ତା’ଠାରୁ ଅନେକ ଗୁଣ ଆଗ୍ରହରେ କଲେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରହିପାରିବ ।

Question ୩ ।
ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ଼ ଉଇକିରେ ବାହାରିଥିବା ଲେଖାଟି କ’ଣ ?
Answer:
ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ଼ ଉଇକିରେ ବାହାରିଥିବା ଲେଖାଟି ହେଉଛି, ଭାରତୀୟ ଲୋକେ କାହିଁକି ପାଠ ପଢ଼ିସାରିଲା ପରେ ଆମେରିକା ଛାଡ଼ି ଆସିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଆମେରିକାର ସୁଖ ସମ୍ଭୋଗ ଓ ଟଙ୍କାପଇସା କଥା ଛାଡ଼ିଦେଲେ ଅସଲ କଥା ଲେଖିଛନ୍ତି, ଭାରତର ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ।

Question ୪ ।
ଭାରତ ସରକାର ଆମେରିକାରେ ଥ‌ିବା ଛାତ୍ର ପାଖକୁ କ’ଣ ଚିଠି ଲେଖିଥିଲେ ?
Answer:
ଭାରତ ସରକାର ଆମେରିକାରେ ଥିବା ଛାତ୍ରଙ୍କ ପାଖକୁ ଚିଠିରେ ଲେଖିଥିଲେ, ଭାରତ ସରକାର ତ ଆମେରିକା ସରକାର ପରି ଧନୀ ନୁହଁନ୍ତି, ତେଣୁ ସେ ଅନ୍ତତଃ ନିଜ ଦେଶର ସେବା କରିବାପାଇଁ ନିଜ ଦେଶକୁ ଫେରିଆସନ୍ତୁ ।

Question ୫ ।
ଭାରତବର୍ଷରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର କୌଣସି କଥା କରିବାପାଇଁ କାହିଁକି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଉତ୍ସାହ କିମ୍ବା ସ୍ପୃହା ନାହିଁ ?
Answer:
ଭାରତବର୍ଷରେ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କର କୌଣସି କଥା କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଉତ୍ସାହ କିମ୍ବା ସ୍ପୃହା ନାହିଁ କାରଣ ଏ ଦେଶରେ ପନ୍ଦର ବର୍ଷ କାମ କଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମ ପାହାଚରୁ ଦ୍ବିତୀୟ ପାହାଚକୁ ଉଠିହୁଏ ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ଯାହାର ସ୍ପୃହା ଅଛି ସେ ବିଷୟରେ ତାଙ୍କୁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ନିଃସ୍ପୃହ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ଲୋକ ରହିଛନ୍ତି ।

Question ୬ ।
ଭାରତ ସରକାର ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ବସାଇବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷାର ସାଧାରଣ ସ୍ତର ଯାହା ହେଲାଣି ଏବଂ ଯେଉଁଭଳି ଭାବେ ଅଧୋଗତି କରୁଛି, ତାହାକୁ ନ ରୋକିଲେ ଆମର ଅବସ୍ଥା ନିଶ୍ଚୟ ଶୋଚନୀୟ ହେବ । ଶିକ୍ଷାର ଅବସ୍ଥା ବାହାରକୁ ଯାହା ଦେଖାଯାଉଛି ବାସ୍ତବରେ ତାହା ନାହିଁ । ବରଂ ଶିକ୍ଷା ଏକ ନିରୁପାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ଚିଲାଣି । ସେଥୁପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ବସାଇଛନ୍ତି ।

Question ୭ ।
ପିଲାଟି ପ୍ରାଥମିକ ସ୍କୁଲରୁ ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ପିଲାଟି ଯଦି ପ୍ରାଥମିକ ସ୍କୁଲରୁ ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିବ ତା’ହେଲେ ସେ କେବଳ ପରୀକ୍ଷାରେ ପାସ୍ କରିବାର ଆଧୁନିକ କୌଶଳମାନ ଶିଖିବ । ସେ ବହିର ଜ୍ଞାନ ଅନୁସନ୍ଧାନ ନକରି ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର କେଉଁଠି ରହିଛି, ସେହି ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ଅନେକ ସମୟ ଯାଏ ଫଳରେ ସେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିପାରେ ନାହିଁ ।

Question ୮ ।
“ଜୀବନଟା କେବଳ ସିନା ସନ୍ଦେହରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସନ୍ଦେହରେ ଶେଷ ହେବ’’- ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଜଣେ ସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷକ ଲେଖୁଛନ୍ତି ଏବେ କୌଣସି ଅନୁଷ୍ଠାନର ବହୁତ ଛାତ୍ର ଭଲ ଫଳ ଦେଖାଇଥା’ନ୍ତି, ତେବେ ସେ ପ୍ରକାର ଫଳକୁ ସନ୍ଦେହ ଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖିବାକୁ ହେବ । ପିଲା ଖୁବ୍ ଭଲ କରିଛି ବୋଲି ଶୁଣିଲାମାତ୍ରେ ଆମେ ଯଦି ସନ୍ଦେହ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରୁ ଓ ପାଠପଢ଼ାର ପରିଣତି ଯଦି ଏଇୟା ହୁଏ, ତେବେ ଜୀବନଟା କେବଳ ସନ୍ଦେହରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସନ୍ଦେହରେ ଶେଷ ହୋଇଯିବ ।

Question ୯।
ପରୀକ୍ଷା ବିଷୟରେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପରୀକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଅଭିମତ ଦେଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲେଖିଛନ୍ତି, ଆଗ ଅପେକ୍ଷା ବର୍ତ୍ତମାନ ପରୀକ୍ଷାର ସ୍ତର ବଢ଼ି ବଢ଼ି ଚାଲିଛି । ଏହିସବୁ ପରୀକ୍ଷା ହେବାପରେ ପରୀକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଗରୁ ଯେଉଁ ଅସାଧୁତା ନଥିଲା, ତାହା ସବୁ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳୁଛି । ତେଣୁ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ଏବଂ ପରୀକ୍ଷାରେ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ବହି ବିକ୍ରି ହେବା ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି ଲାଭ ହେଉ ନାହିଁ ।

Question ୧୦ ।
ଆଗର ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ ପାସ୍ ଲୋକେ ଓ ଆଜିର ବି.ଏ. ଛାତ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ଆଗେ ଶିକ୍ଷାର ମାନଦଣ୍ଡ ଏତେ ଉଚ୍ଚ ଥିଲା ଯେ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ ପାସ୍ ଲୋକେ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ କାମ ଚଳାଇ ଦେଉଥିଲେ । ମାତ୍ର ଆଜିର ବି.ଏ. ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ଚିଠିଟିଏ ଲେଖୁବାକୁ କହିଲେ ଇଂରାଜୀରେ ଯାହି ତାହି ଲେଖୁଦେବେ, କିନ୍ତୁ ମାତୃଭାଷାରେ ଲେଖିଲାବେଳକୁ ପନ୍ଦରଟା ବନାନ ଅଶୁଦ୍ଧି ବାହାରିବ । ପାଠ ତ ଯାହା ହୋଇଥବ, ଅକ୍ଷର ଦେଖୁଲେ ଡର ମାଡ଼ିବ । ଯେପରିକି ପାଠ ସଙ୍ଗେ ଅକ୍ଷରର ଆଜିକାଲି କୌଣସି ସମ୍ବନ୍ଧ ନାହିଁ ।

Question ୧୧ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷା ଡିଗ୍ରୀ ସମ୍ପର୍କରେ ‘ଆଉଟ୍ ସାଇଡ଼ର’ଙ୍କ ମତ କ’ଣ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷା ଡିଗ୍ରୀ ସମ୍ପର୍କରେ ‘ଆଉଟ୍ ସାଇଡ଼ର’ କହିଛନ୍ତି, ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାରେ ଅନେକ ଲୋକ ଏମ୍.ଏ. କରି, ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଉଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେହି ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ନଥ‌ିବାରୁ ଅଧିକାଂଶ ଡି.ଫିଲ୍. ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଡି.ଲିଟ୍. କରୁଛନ୍ତି । କାରଣ ଶିକ୍ଷାର ମାନ କମୁଥିବାରୁ ସେପରି କରିବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନାହିଁ ।

Question ୧୨ ।
ଭାରତବର୍ଷର ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ କାହିଁକି ସମ୍ଭାଳି ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପି.ଏଚ୍.ଡ଼ି., ଡି.ଲିଟ୍. ବାହାରୁଥିଲେ ହେଁ ସେମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ ହେଲେ ଗବେଷଣା ଉଚ୍ଚ ଜ୍ଞାନ ରାଜ୍ୟରେ ସମ୍ମାନ ପାଇନାହିଁ । ତେବେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ତଳ ତ ଯାହା ଉପରଟା ଯଦି ଫାଙ୍କା ହୋଇଯାଏ, ତେବେ ଖାଲି ଆବାଜ୍‌ରେ ଭାରତବର୍ଷର ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ସମ୍ଭାଳି ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମତ ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା’ ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ ସମାଜ, ସଂସ୍କୃତି, ଶିକ୍ଷା ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ସରଳ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବାରେ ଥିଲେ ଧୁରୀଣ ଶିଳ୍ପୀ । ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ଇଙ୍ଗିତ ଭାବରେ ସେ ଅନେକ କଥା କହିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି । ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ସେ ଅନେକ ଉଦାହରଣ ଓ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରି ନିଜସ୍ଵ ଅଭିମତକୁ ଦୃଢ଼ କରିଥା’ନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା’ରେ ସେ ‘ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ଼ ଉଇକି’, ‘ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’, ‘କଳିଙ୍ଗ’ ଆଦି ଖବରକାଗଜର ଅଭିମତକୁ ଉଦ୍ଧାର କରି, ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତର କିପରି କ୍ରମଶଃ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି, ତାହାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଆମ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସରକାରୀ କଳର ଭୂମିକା ଓ ଦୃଢ଼ତାକୁ ସେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ଆମ ଦେଶରେ ତଳସ୍ତରଠାରୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଯେଉଁଭଳି ପରୀକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଉଛି, ତାହାକୁ ଆକ୍ଷେପ କରିବା ସହିତ, ସୁଧୁରିଯିବାର ମାର୍ଗ ମଧ୍ଯ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନିଜସ୍ଵ ଅଭିଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି । ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର ଆଞ୍ଚଳିକ ସଭାରେ ସେ ଦେଖିଛନ୍ତି, ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଚାର ଆଲୋଚନା ସବୁଠାରୁ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ରହିଛି। ପଚାରିବାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିମତ, ଲୋକମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ସ୍ତର କମ୍ ଥ‌ିବାରୁ ସେମାନେ କୌଣସି ଯୋଜନା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଚାର କରିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ଫଳରେ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁନାହିଁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ଯୋଜନା ଯୁଗରେ, ଯୋଜନାକୁ ଯେତିକି ଆଗ୍ରହର ସହିତ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ, ଶିକ୍ଷାକୁ ତା’ଠାରୁ ଅନେକ ଗୁଣ ଅଧ‌ିକ ଆଗ୍ରହରେ କଲେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାହୋଇପାରିବ ।

ପରବର୍ଭୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, “ଭ।ରତବର୍ଷରେ ବିଜେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କ ମତକୁ କୌଣସି ଦେଇ ବିଚାର କରାଯାଉନାହିଁ । ସରକାର ବା ଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସବୁ ଯୋଜନା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହୋଇଥାଏ । ଫଳସ୍ବରୂପ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ସୁଖ ସମ୍ଭୋଗ, ଟଙ୍କାପଇସା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପାଇଁ ଆମେରିକା ପରି ଦେଶକୁ ଚାଲିଯାଉଛନ୍ତି ।

ସେହିପରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଓ ଶିକ୍ଷାର ମାନଦଣ୍ଡ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ପରୀକ୍ଷାର ଯେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ତ୍ରୁଟିଯୁକ୍ତ ବୋଲି ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଶେଷପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ପିଲାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ବଢ଼ାଇବାରେ ସହାୟକ ହେଉନାହିଁ । ସେହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନୋଟ୍ ବହି ବ୍ୟବହାରକୁ ବିରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ସେ କହିଛନ୍ତି, ଶିକ୍ଷାକୁ ଶେଷ ସ୍ଥାନ ନଦେଇ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଦେଲେ, ଆମ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଅଭିମତ ବେଶ୍ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେହୋଇଥାଏ ।

Question ୨ ।
ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା “ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା” ପ୍ରବନ୍ଧରେ କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ ଜଣେ ଯଶସ୍ଵୀ ପ୍ରତିଭା । ସେ ନିଜସ୍ଵ ସମାଜର ବିଶେଷକରି ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମାଜର ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବହୁଭାବରେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ପୂର୍ବରୁ ଶିକ୍ଷାର ମାନ ଯେପରି ଥିଲା, ତାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ କମି କମି ଆସୁଛି । ବିଶେଷକରି ପରୀକ୍ଷା ଦେଇ ଶ୍ରେଣୀ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବାରେ ଯେଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି, ସେହିପରି ଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ କେହି ଚେଷ୍ଟା କରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଯେଉଁମାନେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତ ହେବାପାଇଁ ବିଦେଶ ଯାଉଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଆଉ ସ୍ଵଦେଶକୁ ଫେରୁନାହାନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା’ରେ ଉପରୋକ୍ତ ବିଷୟକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସହଜ ସରଳ ଭାବରେ ବୁଝାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ବର୍ତ୍ତମାନ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଯୋଜନା ହେଉଛି । ମାତ୍ର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅଶିକ୍ଷା ଓ ନିରକ୍ଷରତା ଯୋଗୁଁ, କୌଣସି ଯୋଜନା ସଫଳ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ । ଆଜିକାଲିର ଏ ଯୋଜନା ଯୁଗରେ, ଯୋଜନାକୁ ଯେତିକି ଆଗ୍ରହରେ କରିବାକୁ ହେବ, ଶିକ୍ଷାକୁ ତା’ଠାରୁ ଅନେକ ଗୁଣ ଅଧ‌ିକ ଆଗ୍ରହରେ କଲେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରହିପାରିବ । ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତିପାଇଁ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଅନେକ ମତ ଦେଲେ ବି, ସେସବୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । କାରଣ ଯୋଜନା ଯେତେବେଳେ ଅର୍ଥ ବିଭାଗକୁ ଆସେ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ଆଘାତ ପଡ଼ିଥାଏ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ । ଆମ ଦେଶରେ ଅନେକ ଛାତ୍ର ପାଠ ପଢ଼ିବାପାଇଁ ଆମେରିକା ଯାଉଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ପାଠ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷା ସାଧାରଣ ସ୍ତରରେ ଯାହା ହେଲାଣି ବା ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ଅଧୋଗତି ଦିନକୁ ଦିନ ହୋଇଚାଲିଛି, ତାକୁ ଯଦି ରୋକା ନ ଯାଏ, ତା’ହେଲେ ଆମର ଅବସ୍ଥା ନିଶ୍ଚୟ ଶୋଚନୀୟ ହେବ । ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର, ବାହାରକୁ ଯେତେ ଦେଖା ଗଲେବି, ପ୍ରକୃତରେ ଯେଉଁମାନେ ଶିକ୍ଷାକଥା ଜାଣୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ଅନୁଭବ କରୁଥ୍, ଶିକ୍ଷା ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ନିରୁପାୟ ଅବସ୍ଥା ଆସି ପହଞ୍ଚଗଲାଣି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ବସାଇ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାର ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଛନ୍ତି ।

ସେହିପରି ଶିକ୍ଷାର ସମସ୍ୟା କଥା ବିଚାର କରିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରୀକ୍ଷାରେ ଅବୈଧ ଆଚରଣ, ନୋଟ୍ ବହିର ପ୍ରଚଳନ, ପରୀକ୍ଷାର ଫଳ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ବାହାରିବା ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ନିଜର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବିକ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଅଭିମତ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେହୋଇଥାଏ ।

Question ୩ ।
ଆମ ଦେଶର ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ଓ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ଗୁଣାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ । ସେ ଜଣେ ଭାଷାତତ୍ତ୍ବବିତ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହେଲେ ବି ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଥିଲେ ଜାଗ୍ରତ ପ୍ରହରୀ। ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାର ସୁରକ୍ଷା ଓ କ୍ରମୋନ୍ନତି ପାଇଁ ବହୁଭାବରେ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଶିକ୍ଷାର ମାନ କ୍ରମଶଃ କମି କମି ଆସୁଥୁବାରୁ, ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ସମୀକ୍ଷାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସ୍ବାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା’ରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଶିକ୍ଷାମନସ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି, ଆଜିକାଲି ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଯେତେସବୁ ଯୋଜନା ହେଉଛି, ସେହିସବୁ ଯେଜାନା ଅଶିକ୍ଷା ଓ ନିରକ୍ଷରତାଯୋଗୁଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ଆମ ଦେଶର ଅନେକ ଛାତ୍ର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଆମେରିକା ଗଲେ ବି ସେମାନେ ଆଉ, ଦେଶକୁ ଫେରି ଦେଶସେବାରେ ମନୋନିବେଶ କରିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ଭାରତବର୍ଷରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

ପରେ ଶିକ୍ଷାର ସମସ୍ୟା କଥା ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆମ ଦେଶରେ ମୂଳରୁ ଚୂଳଯାଏ ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯେଉଁଭଳି ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ହେଉଛି, ସେଥୁରେ ଛାତ୍ରର ଯଥାର୍ଥ ଗୁଣାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା କଷ୍ଟକର । ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ‘କଳିଙ୍ଗ’ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ଲେଖାର ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି । ଆଜିକାଲିର ଛାତ୍ରମାନେ ପାଠପଢ଼ା କଥା ଯେତିକି ଜାଣୁଛନ୍ତି, ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଜାଣୁଛନ୍ତି, ପରୀକ୍ଷା ବିଷୟରେ । ଆମ ଦେଶରେ ନୋଟ୍ ବହିଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଉଛି ।

ଫଳରେ ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିବାଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଜ୍ଞାନ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଉଛି । ଛାତ୍ରମାନେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ ଅପେକ୍ଷା ପରୀକ୍ଷାରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥ‌ିବାରୁ, ସେମାନଙ୍କ ଜ୍ଞାନର ସ୍ଫୁରଣ ହୁଏ ନାହିଁ । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଏଭଳି ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ‘ଏବେ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ ଜଣେ ଛାତ୍ର ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ବିକି ଦଶହଜାର ଟଙ୍କା ଲାଭ କରିଥିବା, ସେଠିକା ବିଧାନ ସଭାରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଛି ।’ ଏବେ ସବୁସ୍ତରରେ ପରୀକ୍ଷା ହେଲେବି, ଏବେକାର ପରୀକ୍ଷାକୁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ବହି ବିକ୍ରି ହେବା ଛଡ଼ା ଆଉ ବିଶେଷ କ’ଣ ଲାଭ ହୋଇଛି । ସେହିପରି ପରୀକ୍ଷଫଳ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ବାହାରିବାକୁ ଲେଖକ ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି ।

ଲେଖକ ଯେଉଁଭଳି ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତକୁ ନୂତନ ଦିଶା ଦେଖାଇବ, ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।

Question ୪।
‘‘ଶିକ୍ଷାକୁ ଆମ ଦେଶରେ ଶେଷ ସ୍ଥାନ ନ ଦେଇ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ’’ ଦେବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଯୁକ୍ତିର ଯଥାର୍ଥତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଫେସର ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ ଜଣେ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଓ ସୁପରିଚିତ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ। କେତେକ ସୁଚିନ୍ତିତ ଅଭିମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ କେବଳ ମତାମତ ଦେଇ ନାହାଁନ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ପତ୍ର ପତ୍ରିକାର ଲେଖାକୁ ଉଦାହରଣ ରୂପେ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ନିଜସ୍ଵ ଅଭିମତର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନିଜସ୍ବ ଅଭିଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ ଛଳରେ କହିଛନ୍ତି, ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର ଆଞ୍ଚଳିକ ସଭାରେ ଆଲୋଚନାପାଇଁ ଯେତେ ବିଷୟ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସେଥ‌ିରେ କୃଷି ଥିଲା ସବା ଉପରେ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ସବାତଳେ । ଶିକ୍ଷାକୁ ଶେଷ ସ୍ଥାନରେ ରଖିବାର କାରଣ, ସରକାର ଯେତେ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି, କେହି ତା’କୁ ସାକାର କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାକରୁ ନାହାଁନ୍ତି । କାରଣ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର ବିଶେଷ ଶିକ୍ଷା ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି, ଯୋଜନାକୁ ଯେତିକି ଆଗ୍ରହରେ କରିବାକୁ ହେବ, ଶିକ୍ଷାକୁ ତା’ଠାରୁ ଅନେକ ଗୁଣ ଆଗ୍ରହ ସହକାରେ କଲେ, ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରହିପାରିବ ।

ଆମେରିକା ଭଳି ଦେଶକୁ ଯାଇ ପାଠ ପଢୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ ପାଠ ପଢ଼ି ସାରିଲାପରେ ଆଉ ଦେଶକୁ ଆସିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରୁନାହାଁନ୍ତି । ଦେଶର ପରିଚାଳନା ପଦ୍ଧତିରେ ନୂତନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସୃଷ୍ଟି ନ ହେଲେ, ଏଭଳି ଅବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିବ ନାହିଁ ।

ଦେଶର ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟା ନିରୂପଣ ଓ ନିରାକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କେତେକ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଅଭିମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ଦେଶରେ ମୂଳରୁ ଚୂଳଯାଏ, ଯେଉଁଭଳି ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରାଯାଉଛି, ସେଥ‌ିରେ ଛାତ୍ରର ଜ୍ଞାନର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇ ପାରୁନାହିଁ । କାରଣ ଛାତ୍ରମାନେ ଜ୍ଞାନ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ବଦଳରେ, ନୋଟ୍ ବହି ମାଧ୍ୟମରେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ପରୀକ୍ଷାରେ ପାସ୍ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି । ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟୁନାହିଁ । ସେହିପରି ବର୍ତ୍ତମାନ – ଶିକ୍ଷାର ମାନ ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ କମିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏପରକି ପିଏଚ୍.ଡ଼ି., ଡି.ଲିଟ୍, କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଜ୍ଞାନ ରାଜ୍ୟରେ ସମ୍ମାନ ପାଉନାହାଁନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷ ଭାଗରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଆମେ କୌଣସି ଉପାୟରେ ଠକିଦେଲେ, ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନୀ ହୋଇପାରିବା ନାହିଁ । ଯଦି ପାଠ ପଢ଼ିବା, ତାହାହେଲେ ଆମେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ହୋଇ ପାରିବା । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାକୁ ସବୁବେଳେ ଶେଷ ସ୍ଥାନ ନଦେଇ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଦେଲେ, ଆମ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଠକିବାର ମାନସିକତା ଦୂରେଇଯିବ ଓ ଆମ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ।

Additional Multiple Choice Questions (Mcqs) With Answers

Question ୧।
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର କେଉଁ ଦେଶରେ ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ?
(i) ଆମେରିକା
(ii) ଭାରତ
(iii) ଇଂଲଣ୍ଡ
(iv) କ।ପ।ନ
Answer:
(ii) ଭାରତ

Question ୨ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳଙ୍କଦ୍ବାରା ଅନୂଦିତ ପୁସ୍ତକ ନୁହେଁ ?
(i) ଗୋଦାନ
(ii) ଗବନ
(iii) ପ୍ରେମାଶ୍ରମ
(iv) ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଶାନ୍ତି
Answer:
(iv) ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଶାନ୍ତି

Question ୩।
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଧଳ କେଉଁ ଭାବରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ସୁପରିଚିତ ?
(i) ଭାଷାତତ୍ତ୍ବବିଦ୍
(ii) ଅନୁବାଦକ
(iii) ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ

Question ୪ ।
ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷା ଚିନ୍ତା’’ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ କେଉଁ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ ?
(i) ଆମେରିକାର ଅନୁଭୂତି
(ii) ବିଚାର ଆଲୋଚନା
(iii) ଓଡ଼ିଆ କେବେ
(iv) ଲଣ୍ଡନ ଚିଠି
Answer:
(ii) ବିଚାର ଆଲୋଚନା

Question ୫ ।
ସରକାରଙ୍କ ଯୋଜନାକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ଜାଣୁନାହାନ୍ତି କାହିଁକି ?
(i) ସରକାରୀ ଅଫିସରମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଲୋକଙ୍କ ପରି ଆଚରଣ କରୁଥ୍ରୁ
(ii) ଲୋକମାନେ ଖୁବ୍ ଦରିଦ୍ର ଥ‌ିବାରୁ
(iii) ଲୋକମାନେ ଅଶିକ୍ଷିତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ
(iv) ସରକାରୀ ଯୋଜନା ଅର୍ଥସବୁ ବାଟମାରଣା ହୋଇଯିବା ଯୋଗୁଁ
Answer:
(iii) ଲୋକମାନେ ଅଶିକ୍ଷିତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ

Question ୬ ।
ଆମ ଦେଶର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କେଉଁମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନଥାଏ ?
(i) ବିଶେଷଜ୍ଞ
(ii) ଶାସକ
(iii) ସରକାରୀ ଅଫିସର
(iv) ରାଜନୈତିକ କର୍ମକର୍ତ୍ତା
Answer:
(i) ବିଶେଷଜ୍ଞ

Question ୭ ।
‘‘ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ୍ ଉଇକି’’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ?
(i) ଦୈନିକ ଇଂରାଜୀ ସମ୍ବାଦପତ୍ର
(ii) ବମ୍ବେରୁ ବାହାରୁଥିବା ଇଂରାଜୀ ସାପ୍ତାହିକ
(iii) ଦୈନିକ ହିନ୍ଦୀ ସମ୍ବାଦପତ୍ର
(iv) ମାସିକ ଇଂରାଜୀ ପତ୍ରିକା
Answer:
(ii) ବମ୍ବେରୁ ବାହାରୁଥିବା ଇଂରାଜୀ ସାପ୍ତାହିକ

Question ୮ ।
ଆଜିକାଲି ପାଠ ସଙ୍ଗେ କାହାର ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ପୁସ୍ତକ
(ii) ଅକ୍ଷର
(iii) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ
(iv) ଶିକ୍ଷକ
Answer:
(ii) ଅକ୍ଷର

Question ୯ ।
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାର ଅବତାରଣା କରି କାହାର ଅଧୋଗତି ସମ୍ପର୍କରେ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ସରକାରୀ ଯୋଜନା
(ii) ପରୀକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ
(iii) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା
(iv) ପୁସ୍ତକ ରଚନା
Answer:
(iii) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା

Question ୧୦ ।
ମୂଲ୍ୟାୟନ କାଳରେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କ କ’ଣ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼ିଛି ?
(i) ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ
(ii) ଭ୍ରମ
(iii) ସଠିକ୍ ମୂଲ୍ୟାୟନ
(iv) ପାସ୍ ହାର
Answer:
(i) ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ

Question ୧୧ ।
ଶିକ୍ଷାକୁ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଦେଲେ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆଶା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ?
(i) ଶେଷସ୍ଥାନ
(ii) ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ
(iii) ମଧ୍ଯମ ସ୍ଥାନ
(iv) ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନ
Answer:
(ii) ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ

Question ୧୨ ।
ପୂର୍ବରୁ ପାଠ ପଢ଼ିବାର ସୁବିଧା ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପାଠର ମାନଦଣ୍ଡ କିପରି ଥିଲା ?
(i) ଉଚ୍ଚ
(ii) ନୀଚ
(iii) ଅଧୋଗତି
(iv) ଶୋଚନୀୟ
Answer:
(i) ଉଚ୍ଚ

Question ୧୩ ।
ଭାରତ ସରକାର ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ବସାଇ କ’ଣ ନରୀକ୍ଷଣ କରୁଛନ୍ତି ?
(i) ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣହାର ହ୍ରାସ
(ii) ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି
(iii) ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ପରିସ୍ଥିତି
(iv) ନୋହିର ପ୍ରଚଳନ
Answer:
(iii) ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ପରିସ୍ଥିତି

Question ୧୪ ।
କେଉଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ତାଲିମ କରି ଫଉଜ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧାଇଲେ ଦେଶର ସ୍ବାଧୀନତା ରହିପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ
(ii) ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି
(iii) ନିରନ୍ନ ମୂର୍ଖ
(iv) ଏନ୍.ସି.ସି.ରେ ଭର୍ତ୍ତିହୋଇଥିବା ଲୋକ
Answer:
(iii) ନିରନ୍ନ ମୂର୍ଖ

Question ୧୫ ।
ଭାରତରେ କେଉଁମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ?
(i) ଗବେଷକଙ୍କର
(ii) ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କର
(iii) ଦାର୍ଶନିକଙ୍କର
(iv) ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କର
Answer:
(iv) ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କର

Question ୧୬ ।
ପଡ଼ିଆ ଭୂଇଁରେ ଫସଲ ବୁଣିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
(i) ଗଛ ଉଠେ ନାହିଁ
(ii) ଗୋରୁ ଚରିଯା’ନ୍ତି
(iii) ଲାଭ ହୁଏ
(iv) କ୍ଷତି ହୁଏ
Answer:
(ii) ଗୋରୁ ଚରିଯା’ନ୍ତି

Question ୧୭ ।
ଏବେ ମାଟ୍ରିକ୍ ପାଠ କେଉଁଠିକି ନୁହେଁ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ବୃଦ୍ଧିକି
(ii) ପେଡ଼ିକି
(iii) ଧାଡ଼ିକି
(iv) ଜ୍ଞାନକୁ
Answer:
(ii) ପେଡ଼ିକି

Question ୧୮ ।
ବମ୍ବେରୁ ବାହାରୁଥିବା କାଗଜଟିର ନାମ କ’ଣ ?
(i) ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼
(ii) ଉଇକି
(iii) କଳିଙ୍ଗ
(iv) ନବଯୁଗ
Answer:
(i) ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼

Question ୧୯ ।
ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ିବା ଲୋକ କେଉଁ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) ସାହିତ୍ୟ
(ii) ଗଣିତ
(iii) ମୌଳିକ
(iv) ବିଜ୍ଞାନ
Answer:
(iii) ମୌଳିକ

Question ୨୦ ।
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପରିଚାଳିତ ଆଞ୍ଚଳିକ ସଭାରେ କେଉଁ ବିଷୟ ସବାତଳେ ଆଲୋଚିତ ହେବାକୁ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
(i) କୃଷି
(ii) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ
(iii) ଗମନାଗମନ
(iv) ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iv) ଶିକ୍ଷା

Question ୨୧ ।
‘ଶିକ୍ଷା’କୁ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ସଭାର କେଉଁ କ୍ରମରେ ବିଚାର ବିଷୟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
(i) ସବା ଉପର
(ii) ମଧ୍ୟଭାଗ
(iii) ସବାତଳ
(iv) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(iii) ସବାତଳ

Question ୨୨ ।
ଯୋଜନା ଅର୍ଥ ବିଭାଗଙ୍କ ବିଚାରକୁ ଆସିଲେ ପ୍ରଥମେ ଆଘାତ କେଉଁ ବିଭାଗ ଉପରେ ପଡ଼େ ?
(i) ଶିକ୍ଷା
(ii) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ
(iii) ଶିଳ୍ପ
(iv) ନଗର ଉନ୍ନୟନ
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷା

Question ୨୩ ।
କେଉଁମାନେ ପାଠପଢ଼ି ସାରିଲାପରେ ଆମେରିକା ଛାଡ଼ି ଆସିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହାନ୍ତି ?
(i) ଇଂରେଜମାନେ
(ii) ଭାରତୀୟମାନେ
(iii) ଏସୀୟମାନେ
(iv) ଜାପାନୀମାନେ
Answer:
(ii) ଭାରତୀୟମାନେ

Question ୨୪ ।
ବମ୍ବେରୁ ପ୍ରକାଶିତ ‘ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’ର କେଉଁ ଶିରୋନାମାରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନେ ଆମେରିକା ଛାଡ଼ି ଆସିବାକୁ ଚାହୁଁନାହାନ୍ତି ବୋଲି ମତପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
(i) ଶାସକ ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞ
(iii)ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଜନା
(ii) ଯୋଜନା ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞ
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(i) ଶାସକ ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞ

(କ) ଲେଖକ ପରିଚିତି :

ଆଧୁନିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରଫେସର ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ ଏକ ପରିଚିତ ନାମ । ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘‘ଭାଷାତତ୍ତ୍ବବିତ୍, ଅନୁବାଦକ ଓ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବରେ ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳଙ୍କ ଖ୍ୟାତି ସୁବିଦିତ । ସମାଜ, ସଂସ୍କୃତି, ଶିକ୍ଷା ଓ ପରମ୍ପରା ନିକଟରେ ସରସଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଇବାରେ ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଧୂରୀଣ ଶିଳ୍ପୀ । ସଂକ୍ଷିପ୍ତତା ଓ ଇଙ୍ଗିତାରକତ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧର ଅନ୍ୟତମ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ବ୍ୟଙ୍ଗ, ବିଦ୍ରୁପ ଓ ସ୍ବଭାବସୁଲଭ ରସିକତାରେ ତାହାଙ୍କ ରଚନା ସରସ ଓ ସୁଖପାଠ୍ୟ ।’’

ପ୍ରଫେସର ଧଳ ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲାର ଗଞ୍ଜେଇଢ଼ିଅ ଗ୍ରାମରେ ‘ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ମେଧାବୀ ଛାତ୍ର ଭାବରେ ସେ କାଳରେ ତାଙ୍କର ଯଥେଷ୍ଟ ସୁନାମ ଥିଲା । ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ପାଟନାରୁ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟରେ ସେ ଏମ୍. ଏ. ପାଶ୍ କରି ଅଧାପନାକୁ ବୃତ୍ତିଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି ନେଇଥିଲେ । ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ସେ ଲଣ୍ଡନ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସମ୍ମାନସୂଚକ ଡିଗ୍ରୀ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ମେଧାବୀ, ସୁଶୃଙ୍ଖଳ, କର୍ମତତ୍ପର ମଣିଷ ଓ ସୁଶିକ୍ଷକ । ଭାରତର ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ୱନିବିତ୍ ଭାବେ ସେ ଥିଲେ ଯଶସ୍ବୀ; ମାତ୍ର ଦୁଇବର୍ଷ ପାଇଁ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜର ଓଡ଼ିଆ ବିଭାଗରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକରି ୧୯୭୪ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୬ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କର ଆକସ୍ମିକ ତିରୋଧାନ ଘଟିଲା ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ ଖାଲି ଯେ ଜଣେ ସାଧାରଣ ଅଧ୍ୟାପକ ଥିଲେ ତା’ ନୁହେଁ, ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ବେଶ୍ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ କଠୋର ଶୃଙ୍ଖଳା, ଆଦର୍ଶ ଓ ନୀତିରେ ଥିଲା ଆବଦ୍ଧ । ନିଜର ବିଚାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସେ ଥିଲେ ଅଟଳ । ଏସବୁ ବ୍ୟତୀତ ଜଣେ ଉଦାର ମଣିଷ, ଦୟାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପରୋପକାରୀ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବେ ସ୍ଵର୍ଗତ ଧଳ ଥିଲେ ବେଶ୍ ଜନପ୍ରିୟ ଓ ଛାତ୍ରବତ୍ସଳ ।

ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ସାହିତ୍ୟିକ ତଥା ଭାଷାବିତ୍ ଭାବେ ଅଧ୍ୟାପକ ଧଳ ବହୁଭାବରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ୧୯୭୪ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା ମାସିକ ‘ନବରବି’ ପତ୍ରିକାରେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଦୁର୍ଗାଚରଣ କୁଅଁର ଲେଖିଥିଲେ – ‘‘ଭାଷାବିଜ୍ଞାନ ଓ ଧ୍ବନିବିଜ୍ଞାନରେ ନିଜର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ତଥା ମୌଳିକ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ଅଧ୍ୟାପକ ଧଳ କେବଳ ଓଡ଼ିଶା କାହିଁକି ସାରା ଭାରତରେ ସୁଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । କଠିନ ବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ନାନା କୌତୁକପ୍ରଦ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଦ୍ଵାରା ସରଳ ଓ ସାଧାରଣ ବୋଧଗମ୍ୟ କରିବାର ଶୈଳୀ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ନିଜସ୍ବ । ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କର ବକ୍ତୃତା ଶୁଣିଛନ୍ତି ଏହାର ସତ୍ୟତା ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧି କରିପାରିବେ ।’’

ଅଧ୍ୟାପକ ଧଳଙ୍କ ଜୀବନର ଦୁଃଖ ଥିଲା ଯେ, ସେ ବିଦେଶରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରି ଫେରିବା ପରେ ତାଙ୍କର ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ବିନିଯୋଗ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରେ ତାଙ୍କୁ କୌଣସି ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇ ନ ଥିଲା । ଏହା ଥିଲା ପ୍ରଫେସର ଧଳଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବିଶେଷ ସମସ୍ୟା ।

ପ୍ରଫେସର ଧଳ ଆଗ୍ରା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ତିନି ବର୍ଷ ଧରି ନିଯୁକ୍ତି ପାଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ଅଧ୍ୟାପନା ଓ ଗବେଷଣାର ସୁବିଧା ଲାଭ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ବହୁ ପଠନପିପାସୁ ଓ ପୁସ୍ତକ ଅଧ୍ୟୟନକାରୀଭାବେ ସ୍ଵର୍ଗତ ଧଳ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ନିଜ ଘରେ ସେ ଏକ ବିରାଟ ଲାଇବ୍ରେରୀ କରିଥିଲେ ।

ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ପ୍ରଫେସର ଧଳ ଦିଲ୍ଲୀ ମେଟ୍‌ଫ୍ ହାଉସ୍‌ରେ ଆଇ.ଏ.ଏସ୍. ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ ଭାଷାତତ୍ତ୍ବ ଶିକ୍ଷାଦେବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଆଗ୍ରା, ପୁନା, ମହୀଶୂର ପ୍ରଭୃତି ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ଭାଷାତତ୍ତ୍ଵର ଅଧ୍ୟାପକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଡାକରା ପାଇଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଜାତୀୟ ଅନୁବାଦ ଟ୍ରଷ୍ଟରେ ସଦସ୍ୟ ତଥା ଭାରତୀୟ ଭାଷାତତ୍ତ୍ଵ ସମିତିର କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ କମିଟିର ସଭ୍ୟଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସେ ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ଏସବୁ ବ୍ୟତୀତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ପାଇଁ ସେ ଅନେକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଶିକ୍ଷାଧର୍ମୀ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଯାଇଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା

(୧) ଆମେରିକା ଅନୁଭୂତି (ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ), (୨) ଲଣ୍ଡନ ଚିଠି (ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ), (୩) ଗୋଦାନ (ଅନୁବାଦ), (୪) ପ୍ରତିଜ୍ଞା (ଅନୁବାଦ), (୫) କେନେଡ଼ିଙ୍କ ଜୀବନୀ (ଅନୁବାଦ), (୬) ଭାରତ ମୋର ଘର (ଅନୁବାଦ), (୭) ପ୍ରେମଚାନ୍ଦଙ୍କ ଗଳ୍ପମାଳା (ଅନୁବାଦ), (୮) ପ୍ରେମାଶ୍ରମ (ଅନୁବାଦ), (୯) ଭାଷାଶାସ୍ତ୍ର ପରିଚୟ (ଭାଷାବିଜ୍ଞାନ ଆଲୋଚନା), (୧୦) ବିଚାର ଆଲୋଚନା (ପ୍ରବନ୍ଧ), (୧୧) ଧ୍ବନିବିଜ୍ଞାନ (ଭାଷାଶାସ୍ତ୍ର ଆଲୋଚନା), (୧୨) ଧୂସର ପଣତ (ଅନୁବାଦ), (୧୩) ମଣିଷର ଭାଷା, (୧୪) ଅମର ମଣିଷ, (୧୫) ଓଡ଼ିଆ କେବେ, (୧୬) ଗାନ୍ଧିଜୀ ଓ ଭାଷା ସମସ୍ୟା, (୧୭) ପେଟ୍‌ ପବନ, ମୁଖକୀ ବାତ୍ (ହିନ୍ଦୀ), (୧୮) ଧ୍ବନିବିଜ୍ଞାନ (ହିନ୍ଦୀ) ।

ପ୍ରଫେସର ଧଳ ପ୍ରୌଢ଼ ସ୍ବାକ୍ଷରମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ‘ଟଙ୍କା ସୁନାର ସଂସାର’, ‘ନୂଆ ଗାଁ’, ‘ନୂଆ ସହର’, ‘ଆମ ସ୍ଵାଧୀନ ସଂସାର’ ନାମକ ଲେଖାମାନ ଲେଖି ବେଶ୍ ଜନପ୍ରିୟ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କାଳକ୍ରମେ ପ୍ରଫେସର ଧଳ ବା ଭାଷାତତ୍ତ୍ଵବିଦ୍ ଧଳଙ୍କୁ ଲୋକେ ହୁଏତ ଭୁଲିପାରନ୍ତି; ମାତ୍ର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ପାଇଁ ସେ ଚିରସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବେ ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧ ସମ୍ପର୍କରେ :

ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସ୍ଵାଧୀନ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷାଚିନ୍ତା’ରେ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତବର୍ଷର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ କରାଯାଉଥିଲା । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ତୁଳନାତ୍ମକ ବିଚାରଧାରା ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି, ଆମେରିକା ଓ ଇଂଲଣ୍ଡ ଅପେକ୍ଷା ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଖସଡ଼ା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଗଲା । ମାତ୍ର ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାକଥାକୁ ଶେଷରେ ବିଚାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଛନ୍ତି । ପରୀକ୍ଷାର ସବୁସ୍ତରରେ ଅସାଧୁ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଉଥିବାରୁ, ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇ ପାରୁନାହିଁ । ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଶିକ୍ଷାକୁ ଯଦି ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନରେ ରଖାଯାଇ ବିଚାର କରାଯାଏ, ତା’ହେଲେ ଆମ ଦେଶରେ ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥା ଦେଖାଦେଇଛି, ତାହାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

(ଗ) ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନିଜସ୍ୱ ଅଭିଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରି ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ଥରେ ସେ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଏକ ଆଲୋଚନା ସଭା ଦେଖ‌ିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ସେହି ସଭାର ଆଲୋଚନାରେ ସେ ଦେଖିଥିଲେ କୃଷିକୁ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଦେଉଥିଲାବେଳେ, ଶିକ୍ଷାକୁ ସର୍ବଶେଷରେ ବିଚାର କରାଯାଇଥିଲା । କୃଷିକୁ ପ୍ରଥମେ ବିଚାର କରାଯିବାରେ କିଛି ଦ୍ବିମତ ନ ଥିଲା;

ମାତ୍ର ଶିକ୍ଷାକୁ ଶେଷରେ ବିଚାର କରାଯିବା ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମନରେ ଭିନ୍ନ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ସେଦିନ ସଭାରେ ଯାହାସବୁ ବିଚାର କରାଯାଇଥିଲା, ସେଥୁରୁ ଜଣାଯାଇଥିଲା, ସରକାର ଅନେକ ଯୋଜନା କରୁଥିଲେ ବି, ତାହାକୁ ଲୋକମାନେ ବୁଝୁନାହାଁନ୍ତି; ଫଳରେ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁନାହିଁ । ଏହାର ମୂଳକାରଣ ହେଉଛି ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ନାହିଁ । ଏକ ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି – ‘ମାଟିକୁ ପାଗକରି ସେଥ‌ିରେ ମଞ୍ଜି ପୋତିଲେ ଚଞ୍ଚଳ ଗଛ ଧରେ; କିନ୍ତୁ ପଡ଼ିଆ ଭୂଇଁରେ ଫସଲ ବୁଣିଲେ ଗୋରୁ ଚରିଯା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ମଣିଷ ମନକୁ ପ୍ରଥମେ ଶିକ୍ଷାରେ ସଜାଡ଼ି ତା’ପରେ ତାକୁ ଯୋଜନା କଥା କହିଲେ ସେ ବୁଝି ପାରିବେ ।’ କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦେଇ ପରେ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ, ଆମେ ଦେଶର ଅଗ୍ରଗତିରେ ପଛରେ ପଡ଼ିଯିବା । ତେଣୁ ଏକାଦିକ୍ରମେ ଆମେ ଯେତିକି ଯେତିକି ଅନ୍ୟ ବିଷୟରେ ଯୋଜନା କରିବା, ସେହି ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଅନେକ ଗୁଣ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଲେ, ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ଏବଂ ଯୋଜନା ଓ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା ହୋଇ ପାରିବ । ଜାତିସଂଘ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ମତଦେଇ କହିଛି, ଲୋକମାନେ ଶିକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦୁର୍ବଳ ଥ‌ିବାରୁ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଅଗ୍ରସର ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ । ଏସିଆର ଅଧ୍ଵଂକାଂଶ ଦେଶରେ ଏହାହିଁ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ।

ଆମ ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନ ହେବା ପରେ, ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ବହୁ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି । ଉନ୍ନୟନ ନାଁରେ ଯେଉଁ ଲମ୍ବା ଲମ୍ବା ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି, ସେହି ରିପୋର୍ଟକୁ ଦେଖି ଆମେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଯାଉଛୁ । ମାତ୍ର ସେହି ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ କେତେ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ତା’ର ମୌଳିକ ମୂଲ୍ୟ ବିଷୟରେ ବିଶେଷ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ଆମକୁ ବେଳ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ ନୁହେଁ, ସବୁ ବିଷୟରେ ଅଳ୍ପ ବହୁତେ ସେହିଭଳି ହେଉଛି । ଆମର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ଏପରି ହୋଇଛି ଯେ, ଯେକୌଣସି ବିଷୟରେ ସବୁ ହୋଇସାରିବା ପରେ, ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ଯେତେବେଳେ ଅର୍ଥ ବିଭାଗକୁ ଯାଏ, ଅର୍ଥ ସଚିବ ପ୍ରଥମେ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଆଘାତ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

ଆଉ ଫେରୁ ନାହାଁନ୍ତି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ତାହାର ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ ସେ ‘ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ଼ ଉଇକି’ ଏବଂ ବମ୍ବେରୁ ବାହାରୁଥିବା ‘ସଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’ ଖବରକାଗଜର ଉକ୍ତିକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ ସେମାନେ ଆମେରିକାରେ ସୁଖସମ୍ଭୋଗ ସହିତ ଅଧ‌ିକ ଟଙ୍କା ପାଉଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିମତକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦିଆଯାଉଛି । ଭାରତରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ; କାରଣ ସବୁକଥା ଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । ଫଳସ୍ବରୂପ ଆମ ଦେଶରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କର କୌଣସି କଥା କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଉତ୍ସାହ ନାହିଁ କିମ୍ବା ସ୍ପୃହା ରହୁନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ସ୍ପୃହା ଅଛି ସେମାନଙ୍କୁ ନିଃସ୍ପୃହ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ଲୋକ ରହିଛନ୍ତି । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ଦେଶର ପରିଚାଳନା ପଦ୍ଧତିରେ ଏକ ନୂତନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସୃଷ୍ଟି ନ ହେଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବସ୍ଥାର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।’’

ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଯୋଜନା ଓ ବଡ଼ ବଡ଼ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ କଥାକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ସାଧାରଣ ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷାର ଯେପରି ଅଧୋଗତି ହେଉଛି, ତାହାକୁ ନ ରୋକିଲେ, ଆମର ଅବସ୍ଥା ନିଶ୍ଚୟ ଶୋଚନୀୟ ହେବ । ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଯେତେ ବାହାରକୁ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ବାସ୍ତବରେ ଶିକ୍ଷାର ସେତେଟା ଉନ୍ନତି ହେଉନାହିଁ । ଶିକ୍ଷା ଯେପରି ଏକ ନିରୁପାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ଚିଲାଣି । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିର ନିରାକରଣ ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଏକ ଶିକ୍ଷା କମିଶନ ବସାଇ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ପରିସ୍ଥିତିର ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଛନ୍ତି ।

ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ସମସ୍ୟା ରହିଥିଲେ ବି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆମ ଦେଶର ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । କାରଣ ଆମ ଦେଶର ମୂଳରୁ ଚୂଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯେଉଁ ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ରହିଛି, ସେଥୁରୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଗୁଣାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା କଷ୍ଟକର । ଶିକ୍ଷା କମିଶନଙ୍କୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରାଇଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ‘କଳିଙ୍ଗ’ ନାମକ ଖବର କାରଣ ବର୍ତ୍ତମାନର ଛାତ୍ରମାନେ ପାଠପଢ଼ା କଥା ଯେତିକି ଜାଣୁନାହାଁନ୍ତି, ତା’ଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଜାଣୁଛନ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ବିଷୟରେ । ସେଥ୍ପାଇଁ ସେମାନେ ନୋଟ୍ ବହି ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି ।

ଏଭଳି ମାନସିକତାକୁ ଆକ୍ଷେପ କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘‘ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ି, ଭୋଟ୍ ଦେଇ ପୃଥ‌ିବୀରେ କେଉଁଠି କେବେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ତିଷିଲାଣି ? ରାତି ପାହିଲେ ଯେଉଁ ବିଲାତ, ଆମେରିକା ଓ ରୁଷ କଥା ଆମେ କହୁଛୁ ଓ ସେମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ସମକକ୍ଷ ହେବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛୁ, ଏମିତି ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼ି କ’ଣ ଆମେ ସମାନ ହୋଇପାରିବୁ ।’’ ବାସ୍ତବରେ ନୋଟବହି ପଢ଼ିବାଦ୍ୱାରା ପିଲାର କୌଣସି ସମୟରେ ମୌଳିକତାର ଉନ୍ନତି ହୁଏ ନାହିଁ । ପ୍ରକୃତରେ ଯେଉଁ ଦେଶରେ ମୌଳିକ ପୁସ୍ତକ ଲେଖାଯିବ ନାହିଁ, ସେହି ଦେଶରେ ମୌଳିକ ଚିନ୍ତା ପରିପ୍ରକାଶ ହେବ ନାହିଁ ।

ଆମ ଦେଶର ପରୀକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ‘ପିଲା ଯଦି ପ୍ରାଥମିକ ପରୀକ୍ଷାରୁ ନୋଟ୍ ବହି ପଢ଼େ ଏବଂ ବହିର ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ପରୀକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଚିନ୍ତାକରେ, ତେବେ ସେ କେବେହେଲେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।’’ ଏବେ ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶରେ ଜଣେ ଛାତ୍ର ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ବିକି ଦଶହଜାର ଟଙ୍କା ଲାଭ କରିଥିବା ବିଷୟ, ସେଠାକାର ବିଧାନସଭାରେ ବିଚାର ହୋଇଛି । ସେହିପରି ଜଣେ ସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷକ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଅଧ୍ବକ ଛାତ୍ର ଭଲ ଫଳ ଦେଖାଉଛନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ସେଠିକାର ଫଳାଫଳକୁ ସନ୍ଦେହ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖିବାକୁ ହେବ । ପିଲା ଯଦି ଭଲ କରିଛି, ତାହା ଶୁଣିଲା ମାତ୍ରେ ଆମେ ସନ୍ଦେହ କରିବା, ତା’ହେଲେ ସେଭଳି ପାଠର ମୂଲ୍ୟ କିଛି ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ଏବେ ଦିନକୁ ଦିନ ପରୀକ୍ଷା ବଢ଼ୁଛି । ମାଇନର ପରୀକ୍ଷା, ଅପର ପ୍ରାଇମେରୀ ପରୀକ୍ଷା ଏବେ ଚାଲୁହୋଇଛି । ମାତ୍ର କହୁଛନ୍ତି, ଏଭଳି ପରୀକ୍ଷା ହେଉଛି, ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ବହି ବିକ୍ରି ହେବା ଛଡ଼ା, ଆଉ କିଛି ନୁହେଁ ।

କେବଳ ତଳ ସ୍ତର ନୁହେଁ ଉପର ସ୍ତରରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ପରିସ୍ଥିତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଫଳରେ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ପରୀକ୍ଷାରେ ଯେତିକି ପିଲା ପାସ୍ କରୁଛନ୍ତି, ତା’ର ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ପିଲା ଅବୈଧ ଆଚରଣରେ ଦଣ୍ଡିତ ହେଉଛନ୍ତି । ଆଗରୁ ପରୀକ୍ଷାଫଳ ଏକାଥରକେ ବାହାରୁଥିଲା, ଆଜିକାଲି ବର୍ଷଯାକ ପରୀକ୍ଷା ଫଳ ବାହାରୁଛି ।

ଆଗରୁ ପାଠର ମାନ ଅଧିକ ଥୁଲା, ଫଳରେ ସେତେବେଳେ ମାଟ୍ରିକ୍ ପାସ୍ କରିଥିବା ପିଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ କାମ ଚଳାଇ ଦେଉଥିଲା; ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନର ମାଟ୍ରିକ୍ ପାସ୍‌ର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଭାଷାରେ ‘ଏବେ ମାଟ୍ରିକ୍ ପାଠ ଖଡ଼ିକି ନୁହେଁ କି ପେଡ଼ିକି ନୁହେଁ ।’’ ବର୍ତ୍ତମାନର ବି.ଏ. ଛାତ୍ରକୁ ଚିଠିଟିଏ ଲେଖିବାକୁ କହିଲେ, ଇଂରାଜୀରେ ଯାହିତାହି ଲେଖିଦେବେ, ମାତ୍ର ମାତୃଭାଷାରେ ଲେଖିଲାବେଳେ ଅନେକ ବନାନ ଅଶୁଦ୍ଧ ହେବ । ପାଠ ସହିତ ମଧ୍ଯ ଅକ୍ଷର ପ୍ରତି କେହି ଯତ୍ନବାନ୍ ହେଉ ନ ଥ‌ିବା ମଧ୍ୟ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଆଗେ ପାଠପଢ଼ାର ବହୁତ ଅସୁବିଧା ଥିଲା । ଲୋକମାନଙ୍କର ପାଠ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ନ ଥିଲା । ତଥାପି ସେ ସମୟର ପାଠ ପଢ଼ାର ମାନଦଣ୍ଡ ଉଚ୍ଚ ଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ପାଠ ପଢ଼ିବାପାଇଁ ନାନା ସୁବିଧା ଆବିଷ୍କୃତ ହେଉଛି, ଲୋକମାନେ ପାଠର ମୂଲ୍ୟ ବୁଝିଲେଣି, ହେଲେ ପାଠର ମାନ କମିବାରେ ଲାଗିଛି । ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରଠାରୁ ପି.ଏଚ୍.ଡ଼ି. ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବସ୍ଥା ସମାନ ହୋଇଛି । ‘ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’ରେ ‘ଆଉଟ୍ ସାଇଡ଼ର’ ନାଁ ଦେଇ ଜଣେ ଲେଖିଥିଲେ, ବେଙ୍ଗଲି ସାହିତ୍ୟରେ ଲୋକମାନେ ପରୀକ୍ଷାରେ କିପରି ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପାସ୍‌ କରୁଛନ୍ତି । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନ ଥ‌ିବାରୁ, ଅନେକ ଡି.ଫିଲ୍., ଡି. ଲିଟ୍. ଆଦି କରୁଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ କେବଳ ବଙ୍ଗଳା ବିଭାଗରେ ଏଭଳି ହେଉଛି ତାହା ନୁହେଁ, ସବୁ ବିଭାଗରେ ମଧ୍ୟ ଏପରି ହେଉଛି । ଆମ ଦେଶରେ ଗବେଷଣା ଡିଗ୍ରୀ କଲାବେଳେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ କୌଣସି ପ୍ରବନ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦି ଲେଖିବାକୁ ପଡ଼ୁନାହିଁ । ଏଭଳି ଠକାମିକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି । ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦେଲେ, ଆମେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ହୋଇପାରିବୁ ।

ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ କହିଛନ୍ତି – ‘‘ଶିକ୍ଷାକୁ ଆମ ବିଚାରରେ ଶେଷ ସ୍ଥାନ ନଦେଇ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଦେଲେ ଏ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ କେବଳ ଆଶା କରାଯାଇ
ପାରେ ।’’

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ:

1. ରିପୋର୍ଟ – ବିବରଣୀ
2. ନିରକ୍ଷର – ଅକ୍ଷର ନ ଶିଖିଥିବା
3. ଉନ୍ନୟନ – ଉନ୍ନତିମୂଳକ
4. ମୁଗ୍ଧ – ସନ୍ତୁଷ୍ଟ
5. ଇଲଷ୍ଟ୍ରେଟେଡ଼ ଉଇକ୍ଲି – ଏକ ଇଂରାଜୀ ସାପ୍ତାହିକ ଖବରକାଗଜ
6. ଗର୍ହିତ – ଯାହା ହିତକର ନୁହେଁ
7. ଗଭର୍ଷର – ରାଜ୍ୟପାଳ
8. ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼ – ସ୍ତର
9. ସ୍ପୃହା – ଇଚ୍ଛା / ଆଗ୍ରହ
10. ନିରୁପାୟ – ଉପାୟ ନ ଥିବା / ଅସହାୟ
11. ଅବୈଧ – ବେନିୟମଯୁକ୍ତ
12. ନିଃସ୍ପୃହ – ଉଦାସୀନ
13. ସ୍ଫୁରଣ – ପ୍ରକାଶ
14. ଅନୁସନ୍ଧାନ – ଖେ।ଜିବା
15. ମାନଦଣ୍ଡ – ମାପଯନ୍ତ୍ର
16. ଶିକ୍ଷା କମିଶନ – ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗ (ଶିକ୍ଷା କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଗଠିତ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହିକା ମଣ୍ଡଳୀ ।)
17. ଆଉଟ୍ ସାଇଡ଼ର – ବାହାର ଲୋକ ।
18. ପି.ଏଚ୍.ଡ଼ି. – Doctor of Philosophy
19. ଡି. ଲିଟ୍. – Doctor of Letters
20. ନିରନ୍ତ – ଖାଦ୍ୟ ଖାଇ ପାରୁ ନ ଥ‌ିବା ଅଭାବୀ ଲୋକ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 13 ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 13 ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କାହାଦ୍ବାରା କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଉଦ୍ଭାବନ କରାଯାଇଥିଲା ?
(i) ମ୍ୟାଡ଼ାମ୍ କ୍ୟୁରୀ
(ii) ଚାର୍ଲସ୍ ବ୍ୟାବେଜ୍
(iii) ରୋଟେଙ୍ଗ ଜେନ୍
(iv) ରାଇଟ୍ ବ୍ରଦରର୍ସ
Answer:
(ii) ଚାର୍ଲସ୍ ବ୍ୟାବେଜ୍

2. ‘CLASS’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କେଉଁ ମସିହାରୁ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ସ୍ଥିର କରିଥିଲା ?
(i) ୧୯୮୦
(ii) ୧୯୮୧
(iii) ୧୯୮୩
(iv) ୧୯୮୪
Answer:
(iv) ୧୯୮୪

3. E-mail ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
(i) Engineering Mail
(ii) Electronic Mail
(iii) Electoring Mail
(iv) Electric Mail
Answer:
(ii) Electronic Mail

4. CPU ର ପୂରା ନାମ କ’ଣ ?
(i) Computer Processing Unit
(ii) Centre Processing Unit
(iii) Central Processing Unit
(iv) Central Power Unit
Answer:
(iii) Central Processing Unit

5. କେଉଁଟି କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଏକ ଅଂଶ ନୁହେଁ ?
(i) ହାର୍ଡୱେୟାର
(ii) ସି.ପି.ୟୁ.
(iii) ବ୍ୟାଟେରୀ
(iv) ମନିଟର
Answer:
(iii) ବ୍ୟାଟେରୀ

6. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଥମେ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା ?
(i) ଆମେରିକାର ମାସାଚୁସେଟସ୍
(ii) ଇଂଲଣ୍ଡର ଲଣ୍ଡନ
(iii) ଭାରତର ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ
(iv) ଋଷିଆର ମସ୍କୋ
Answer:
(i) ଆମେରିକାର ମାସାଚୁସେଟସ୍

7. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟଟି କମ୍ପ୍ୟୁଟରଦ୍ଵାରା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) ପାଣ୍ଡୁଲିପିର ସମ୍ପାଦନା
(ii) ଗ୍ରାଫ୍ ଆଙ୍କିବା
(iii) ଦରଖାସ୍ତ ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା
(iv) ଏକ ମନିଅର୍ଡ଼ର ପ୍ରେରଣ କରିବା
Answer:
(iv) ଏକ ମନିଅର୍ଡ଼ର ପ୍ରେରଣ କରିବା

8. ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟି ICT ଦ୍ବାରା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ଟଙ୍କା ଉଠାଇବା
(ii) ପୋଷ୍ଟକାର୍ଡ଼ରେ ଚିଠି ଲେଖୁ ପଠାଇବା
(iii) ଅଫିସ୍‌ର ଆୟବ୍ୟୟ ହିସାବ ରଖୁ
(iv) ଲାଇବ୍ରେରୀ ବହି ପଢ଼ିବା
Answer:
(ii) ପୋଷ୍ଟକାର୍ଡ଼ରେ ଚିଠି ଲେଖୁ ପଠାଇବା

9. ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ବିଶେଷ କରି କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ?
(i) ବ୍ୟବସାୟ
(ii) ଶିକ୍ଷା
(iii) ଗୃହକାର୍ଯ୍ୟ
(iv) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ଶିକ୍ଷା

10. ICT ର ପୂରା ଓଡ଼ିଆ ନାମ କ’ଣ ?
(i) କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହ ଶିକ୍ଷଣ
(ii) ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା
(iii) କମ୍ପ୍ୟୁଟରଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷଣ
(iv) କମ୍ପ୍ୟୁଟରଭିଭିକ ଶିକ୍ଷଣ
Answer:
(ii) ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା

11. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ସୂଚନା-ସଞ୍ଚାର ବିଦ୍ୟାର ବଳିଷ୍ଠ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ?
(i) ଗଣମାଧ୍ୟମ
(ii) ବିଦ୍ୟାଳୟ
(iii) ପରିବାର
(iv) ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ
Answer:
(i) ଗଣମାଧ୍ୟମ

12. ସୂଚନା-ସଞ୍ଚାର ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା କେଉଁ ବିଜ୍ଞାନର ଅନ୍ତର୍ଗତ ?
(i) ଯାନ୍ତିକ
(ii) ରସାୟନିକ
(iii) ମନୋବିଜ୍ଞାନ
(iv) ଜୀବବିଜ୍ଞାନ
Answer:
(i) ଯାନ୍ତିକ

13. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ICT ର ଗୋଟିଏ ଉପାଦାନ ?
(i) ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ
(ii) ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍
(iii) ଡ୍ରଇଂ ବୋର୍ଡ଼
(iv) ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଉପକରଣ
Answer:
(ii) ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ___________ ସଂସ୍ଥା ପ୍ରଥମେ କମ୍ପ୍ୟୁଟରକୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା ।
Answer:
ମାସାଚୁସେଟସ୍ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ (MIT)

2. ___________ ଦ୍ଵାରା କମ୍ପ୍ୟୁଟରର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଦେଖ୍ହୁଏ ।
Answer:
ମନିଟର

3. କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପାଖକୁ ଯଦି କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଚିଠି ପ୍ରେରଣ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଇ-ମେଲ

4. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜର ସୁବିଧା ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର କରି ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷା (Computer Assisted Instruction)

5. କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ତାକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କମ୍ପ୍ୟୁଟର ପରିଚାଳିତ ଶିକ୍ଷା (Computer Managed Instruction)

6. ___________ ସଞ୍ଚାର ବିଦ୍ୟାର ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ।
Answer:
ଗଣମାଧ୍ୟମ

7. ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ___________ ବିଜ୍ଞାନର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
Answer:
ଯାନ୍ତ୍ରିକ

8. ଇ-ମେଲ୍ ___________ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୭୧

9. ___________ ମସିହାରେ CLASS ନାମକ ଏକ ପ୍ରକଳ୍ପ ଭାରତରେ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୮୪-୮୫

10. ଆମେରିକାର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଯନ୍ତ୍ରାଂଶ ସଂସ୍ଥା ପ୍ରଥମେ ଗଣନାକାରୀ ଯନ୍ତ୍ର ___________ ମସିହାରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୩

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ICT ର ପୂରା ନାମ Information Computer Technology (ସୂଚନା, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା) ।
Answer:
ICT ର ପୂରା ନାମ Information Computer Technology (ସୂଚନା, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା) ।

2. ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ICT ହେଉଛି ସାମାଜିକ ଜୀବନର କ୍ରମ ଗଠନର ଏକ ଅପୂର୍ବ ସୁଯୋଗ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ICT ହେଉଛି ବୃତ୍ତିଗତ ଜୀବନର କ୍ରମ ଗଠନର ଏକ ଅପୂର୍ବ ସୁଯୋଗ ।

3. ସର୍ବପ୍ରଥମେ ମସ୍କୋଠାରେ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ସର୍ବପ୍ରଥମେ ମାସଟୁସେଟସ୍ତାରେ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥିଲା ।

4. ଏକ ମନିଅର୍ଡ଼ର କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ପଠାଯାଇପାରିବ ।
Answer:
ଏକ ମନିଅର୍ଡ଼ର କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ପଠାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।

5. ICT ବିଶେଷତଃ ବ୍ୟବସାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ।
Answer:
ICT ବିଶେଷତଃ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ।

6. ଜନ୍ ଭିନ୍‌ସେଟ୍ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଉଦ୍ଭାବକ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଚାର୍ଲସ୍ ବ୍ୟାବେଜ୍ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଉଦ୍ଭାବକ ଅଟନ୍ତି ।

7. ଏନ୍‌ସାକ୍ ପ୍ରଥମେ ୧୯୫୯ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ କରିଥିଲା ।
Answer:
ଏନ୍‌ସାକ୍‌ ପ୍ରଥମେ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ କରିଥିଲା ।

8. ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ।
Answer:
ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ଗଣମାଧ୍ୟମ ।

9. ICT ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
Answer:
ICT ଯାନ୍ତ୍ରିକ ବିଜ୍ଞାନର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

10. ଡ୍ରଇଂ ବୋର୍ଡ଼ ICT ର ଗୋଟିଏ ଉପାଦାନ ଅଟେ ।
Answer:
ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ICT ର ଏକ ଉପାଦାନ ଅଟେ ।

11. ICT ର ବ୍ୟବହାର ବ୍ୟୟବହୁଳ ନୁହେଁ ।
Answer:
ICT ର ବ୍ୟବହାର ବ୍ୟୟବହୁଳ ଅଟେ ।

12. ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ବିଶେଷ କରି ଗୃହସଜ୍ଜା କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ।
Answer:
ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ବିଶେଷକରି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଅଣଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ବୁଲେଟିନ୍ ବୋର୍ଡ଼, ମାନଚିତ୍ର, ପୋଷ୍ଟର ଇତ୍ୟାଦି ଅଣଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣ ଅଟେ ।

2. ଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣର ଏକ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ସ୍ଲାଇଡ୍, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣ ଅଟେ ।

3. ଅନୁସୂଚିତ ଶିକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଅନୁସୂଚିତ ଶିକ୍ଷଣ ହେଉଛି ଏକ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ସୋପାନ ଅନୁସାରେ ଆୟୋଜନ କରି ଛାତ୍ରକୁ ଏକ ପରିଚିତ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଜଟିଳ ସ୍ତରକୁ ଗତିଶୀଳ କରାଇବା ।

4. ଅଣୁଶିକ୍ଷଣ ଚକ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ଏହା ଏକପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ଯେଉଁଥିରେ ଗୋଟିଏ ଶିକ୍ଷାଦାନ କୌଶଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପରିବେଶରେ ଅଭ୍ୟାସ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ମିଳିଥାଏ ।

5. ଏକ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଟେଲିଭିଜନ ଏକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ।

6. ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଏକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଶିକ୍ଷାଦାନ ଓ ଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ମାର୍ଜିତ କରିବା ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ ।

7. CAI ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
CAI & Computer Assisted Instruction ( କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷା) ।

8. ପ୍ରଥମ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ହିସାବରେ କାହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ?
Answer:
ENIAC (ଏନିଆକ୍)କୁ ପ୍ରଥମ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ହିସାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।

9. କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରୟୋଗ ଲେଖ ।
Answer:
କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସହଜରେ ଅଭିପ୍ରେରିତ କରିଥାଏ ।

10. ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ଗୋଟିଏ ଗୁଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରୁ ନିଜ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ବିଷୟ ବା ଜ୍ଞାନକୁ ସହଜରେ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିହେବ ।

11. ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା (ICT) କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବିଦ୍ୟା ବିଭିନ୍ନ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଯଥା ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଓ ଉପଗ୍ରହ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ତାହାକୁ ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା (ICT) କୁହାଯାଏ ।

12. ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା (ICT) ଆମକୁ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ସୂଚନା ଓ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ମତ ବିନିମୟ ସ୍ଵଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କରିପାରୁଛନ୍ତି, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରଗତିଶୀଳ କରିପାରିଛି ।

13. ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା (ICT) ର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ, ପିତାମାତା ତଥା ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କୁ କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମର ବ୍ୟବହାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ କରିବା ।

14. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ICT ର ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ICT ର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ ଶିକ୍ଷକ ସ୍ବଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ; ଯଥା ଗବେଷଣା, ମୂଲ୍ୟାୟନ, ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ, ନାମଲେଖା ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

15. ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇ ସ୍ବଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ବିଷୟରେ ତଥ୍ୟ ଓ ସୂଚନା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇପାରେ ।

16. CLASS କ’ଣ ?
Answer:
CLASS ବା Computer Literacy And Studies in School ହେଉଛି ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର ନିମିତ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।

17. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଉପଯୋଗିତା ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବାର୍ଷିକ ଆୟବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ପ୍ରସ୍ତୁତି, ପିଲାମାନଙ୍କର ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଦରମା ପ୍ରସ୍ତୁତି, ମୂଲ୍ୟାୟନ, ସମୟ ନିର୍ଘଣ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତି, ରେକର୍ଡ଼ପତ୍ର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟମାନ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସାହାଯ୍ୟରେ କରାଯାଇଥାଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଉପଯୋଗିତା ଲେଖ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଉପଯୋଗିତା :
(୧) କମ୍ ସମୟରେ ଏହା ଅଧୂକ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
(୨) ଏହାଦ୍ଵାରା ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ସହଜ ହୋଇଥାଏ ।

2. ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଦୁଇଟି ଦୋଷତ୍ରୁଟି ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
(କ) ଏହା ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ହ୍ରାସ କରିଥାଏ ।
(ଖ) ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଅଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
(ଗ) ଶିକ୍ଷାଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଛାତ୍ରର ସମ୍ପର୍କ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ । (ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି)

3. କମ୍ପ୍ୟୁଟର ପରିଚାଳିତ ଶିକ୍ଷା ଓ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷାରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ତାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ଏହା ଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସୁଖପ୍ରଦ କରିଦିଏ । ମାତ୍ର କମ୍ପ୍ୟୁଟର ପରିଚାଳିତ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇ ରଖାଯାଏ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପାଇଁ ଅନେକ ପାଠ୍ୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଧାରାବାହିକ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ଭବିଷ୍ୟତ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ରଖାଯାଏ ।

4. ଶ୍ରେଣୀ ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ସୂଚନା-ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ପ୍ରୟୋଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଶ୍ରେଣୀ ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ସୂଚନା-ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଦୁଇଟି ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି –
(a) ଶିକ୍ଷାଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
(b) ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କରି ବିଭିନ୍ନ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ।

5. କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ ଏହା ବୁଝାଯାଏ ଯେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର କରି ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପୁଜୁଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାର ସମାଧନା କରିବା । ତତ୍‌ସହିତ କମ୍ପ୍ୟୁଟରକୁ ଶିକ୍ଷାଦାନର ମାଧ୍ୟମ କରିବା, ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଚୟନ, ତାଲିମ୍, ମୂଲ୍ୟାୟନ, ପ୍ରବେଶ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ କରିବା ।

6. ଦୂରଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ଭୂମିକା କ’ଣ ?
Answer:
ଦୂରଶିକ୍ଷା ବା ପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଆଜି କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ କମ୍ ସମୟରେ ଦିଆଯାଉଛି । ଏହା ସହିତ ଇ-ମେଲ (E-mail) ବା ଟେଲିଫୋନ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ଦୂରସ୍ଥ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସହ ଶୈକ୍ଷିକ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରୁଛି ।

7. ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:
(କ) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସୃଜନୀ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିକରି ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(ଖ) ଏହା ବୃତ୍ତିଗତ ଜୀବନର କ୍ରମ ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ଏକ ଅପୂର୍ବ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

8. ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା କ’ଣ ? ଏହାର ଗୋଟିଏ ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ସୂଚନା ଓ ଯୋଗାଯୋଗର ସମସ୍ତ ଉପକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ତାକୁ ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା କୁହାଯାଏ । ଡି.ଜନ୍ (Daintith John)ଙ୍କ ମତରେ “ଏହା ଏକ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଅଭିକଳ୍ପ ଯାହାକି କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଓ ଟେଲି ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ସଂରକ୍ଷଣ, ପୁନରୁଦ୍ଧାର, ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ସମ୍ପାଦନା କରିଥାଏ ।’’

9. ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା କିପରି ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:
(କ) ପ୍ରଥମତଃ ଏହା ବ୍ୟାପକ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ଭାବନା ସୃଷ୍ଟିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ଏହା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଯୁକ୍ତିଗତ ଉପକରଣ ଯଥା: କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷଣକୁ ତ୍ୱରାନ୍ଵିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

10. ସୂଚନା ଓ ସଞ୍ଚାର ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ୨ଟି ଅପକାରିତା ଲେଖ ।
Answer:
(କ) ଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଏହାର ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବହାର କୃଷ୍ଟକର ହୁଏ ।
(ଖ) ଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଏହାର ଉପଯୋଗ ଖୁବ୍ ବ୍ୟୟବହୁଳ ।

11. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ୨ଟି ପ୍ରୟୋଗ ଲେଖ ।
Answer:
(କ) ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଚୟନବେଳେ ଏହାର ସାହାଯ୍ୟ ନିଆଯାଏ ।
(ଖ) ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚାର ଓ ବହୁଳ ପ୍ରସାର ପାଇଁ ଏହା ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଚିତ୍ରଣ ଓ ଅଣଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଉଭୟ ଚିତ୍ରଣ ଓ ଅଣଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । ଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରୋଜେକ୍‌ସନଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ; ଯଥା- ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର, ସ୍ଲାଇଡ୍ ଇତ୍ୟାଦି । ଏହା ଚଳତ୍ ଥିବାରୁ ଶିଶୁ ମନକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ । ମାତ୍ର ଏହା ସବୁ ସମୟରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ନୁହେଁ । ଏହା ବ୍ୟୟସାପେକ୍ଷ ମଧ୍ୟ । ସେହିପରି ଅଣଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକୁ ସାଧାରଣଭାବେ କଳାପଟା, ଖବରକାଗଜ, ଚାର୍ଟ, ପୋଷ୍ଟର, ମାନଚିତ୍ର, କାର୍ଟୁନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ମାଧ୍ୟମରେ ଆଲୋକ ସଂପାତ ନ କରି ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରାଯାଏ । ଏହାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଓ ଏହା କମ୍ ବ୍ୟୟସାପେକ୍ଷ ।

2. ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଛି । ସାଧାରଣତଃ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତିଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଯୋଜନାର ରୂପାୟନ, ମୂଲ୍ୟାୟନ, ବିଶ୍ଳେଷଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷା-ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ବିଶେଷକରି ବର୍ତ୍ତମାନର ଶିକ୍ଷା ଚାହିଦାକୁ ଆଖରେ ରଖ୍ ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ରୁଚି ଅନୁସାରେ ଦିଆଯାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପୁଜୁଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟାର ସୁସମାଧାନ ହୋଇଥାଏ । ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତି, ମନୋନୟନ ଓ ମୂଲ୍ୟାୟନରେ ଏହି ବିଜ୍ଞାନକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି ।

3. ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଜିର ବିଜ୍ଞାନ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ସଫଳ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତି ରୂପେ ପରିଗଣିତ କରିପାରିଛି । ଏହି ବିଜ୍ଞାନ ଯୁଗର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଭାବନ ହେଉଛି କମ୍ପ୍ୟୁଟର । ଏହା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋନିକ୍ ଉପକରଣ ଓ ଯନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ଆଜି ମନୁଷ୍ୟକୁ ମହାନ୍ କରିଛି । ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା, ରୁଚି ମୁତାବକ ଜିନିଷ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସଫଳଭାବେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିପାରୁଛି । ପୃଥ‌ିବୀ ଆଜି ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଗ୍ରାମ ସଦୃଶ । ଏହି ଯନ୍ତ୍ରାଂଶମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସୂଚନାରେ ଆସିଥିବା ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହିଁ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ।

4. କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ତିନୋଟି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା –
(i) ବିଭିନ୍ନ ଶୈକ୍ଷିକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ, ଆଲୋଚନା ଓ ଗବେଷଣା ।
(ii) ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉନ୍ନତ ମାନର ଶିକ୍ଷାଦାନ ଓ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।
(iii) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ମାନସିକ ଦକ୍ଷତାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ଓ ଫଳାଫଳ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଇତ୍ୟାଦି ।

5. ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ତିନୋଟି ଅପକାରିତା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଅନେକ ଉପକାର ସାଧୂତ ହେବା ସହିତ ଅନେକ ଅସୁବିଧା ମଧ୍ଯ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(୧) ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଛାତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇ ପାରିନଥାଏ ।
(୨) ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ଅସଦ୍ ବ୍ୟବହାର ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
(୩) ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଆଦର୍ଶ ଛାତ୍ର ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବାର ଅବସର ମିଳେ ନାହିଁ ।

6. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବହାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ଯହବାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସହଜ, ସରଳ ଏବଂ ରୁଚିକର ହୋଇଥାଏ । ବିଶେଷକରି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରତା ଯୋଜନା ସହ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଏ ।

7. ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ତିନୋଟି ଉପକାରିତା ଲେଖ ।
Answer:
ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷାରେ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ; ଯଥା –
(i) କମ୍ ସମୟରେ ଏହା ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
(ii) ଶି କ୍ଷାର୍ଥୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇବା ସହିତ ନିଜ ସମୟ, ଇଚ୍ଛା, ଆଗ୍ରହ ଓ ବିଷୟକୁ ଆଖୁଗରେ ରଖ୍ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।
(iii) ଏହାଦ୍ଵାରା ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ସହଜ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ଏହା ଏକ ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣର ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇବା ସହିତ ଶିକ୍ଷକ ଅଭାବର ଏକ ବିକଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ।

8. ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗର ତିନୋଟି ଉଦାହରଣ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ପାରୁଛି; ଯଥା –
(i) ଶୈକ୍ଷିକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତି ସହିତ ଏହାକୁ ସଫଳ ଭାବେ ଆଲୋଚନା ଓ ବିଶ୍ଲେଷଣ କରାଯାଇପାରୁଛି ।
(ii) ଶୈକ୍ଷିକ ପ୍ରଶାସନ, ପରିଚାଳନା, ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା, ମୂଲ୍ୟାୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଛି ।
(iii) ନାମଲେଖା, ବର୍ଗୀକରଣ, ଶୈକ୍ଷିକ ଗବେଷଣା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।

9. ଇ-ମେଲ୍ (e-mail) ଦ୍ଵାରା କି ଉପକାର ହେଉଛି ?
Answer:
ଇ-ମେଲ୍‌ଦ୍ୱାରା କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ କମ୍ ସମୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇପାରୁଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ପତ୍ର ବିନିମୟ ଶିକ୍ଷା, ଦୂରଶିକ୍ଷା, ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ, ନିଯୁକ୍ତି, ପ୍ରବେଶ ତଥା ଦୂର ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ସହ ଶୈକ୍ଷିକ ଯୋଗାଯୋଗ ସହଜସାପେକ୍ଷ ହୋଇପାରୁଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ଦୂର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ କମ୍ ସମୟରେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଶିକ୍ଷାଦେବା ସମ୍ଭବପର ହେଉଛି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟବହାର ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ସମୟ ସହ ତାଳଦେଇ ଆଜିର ବିଜ୍ଞାନ ବିକାଶର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଛି । ସେହିପରି ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଏହାର ବ୍ୟବହାରଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ନିମ୍ନଲିଖ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

(1) ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଚୟନ – ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଚୟନ କରିବା ଏକ କଷ୍ଟକର କାର୍ଯ୍ୟ । ତେଣୁ ବିଭିନ୍ନ ନୂତନ ପଦ୍ଧତି; ଯଥା – ଅଣୁଶିକ୍ଷଣ ଚକ୍ର, ଅନୁସୂଚିତ ଶିକ୍ଷଣ ଇତ୍ୟାଦି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଚୟନ କରାଯାଇଛି ।

(2) ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚାର ଓ ବହୁଳ ପ୍ରସାର ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ – ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ତଙ୍କ ନିମିତ୍ତ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ । ତେଣୁ ସମାଜରେ ଉଚିତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ବଞ୍ଚତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ମାଧ୍ଯମଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଏହି ଶୈକ୍ଷିକ ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

(3) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଶିକ୍ଷା ସହାୟକ ଉପକରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା, ଶିକ୍ଷାଦାନକୁ ସରଳ ଓ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ କରିବା ନିମିତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଉପକରଣର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ଚିତ୍ରଣ ଓ ଅଣଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧି କରିହୁଏ ।

(4) ଶିକ୍ଷା ତାଲିମ ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନିମିତ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ – ଆଜିର ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଶିକ୍ଷଣକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେବାବେଳେ ଏହି ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନର ବହୁଳ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ କିପରି ଶିକ୍ଷଣର ସମସ୍ତ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଗୁରୁତ୍ଵର ସହ ବିଚାରକରି ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବ, ତାହା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଉଛି । ଶିକ୍ଷଣ ତତ୍ତ୍ବ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଏହି ପଦ୍ଧତିଗୁଡ଼ିକ ମନୋବିଜ୍ଞାନର ଗୂଢ଼ତତ୍ତ୍ୱ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

(5) ଉପଯୁକ୍ତ ସମ୍ବଳର ଚିହ୍ନଟ ଓ ତା’ର ବ୍ୟବହାର – ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନକୁ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଉଭୟ ମାନବ ଓ ଭୌତିକ ସମ୍ବଳର ସୁବିନିଯୋଗ କରାଯାଇପାରୁଛି ।

(6) ବିଭିନ୍ନ ଗଣମାଧ୍ୟମର ପ୍ରୟୋଗ – ଶିକ୍ଷାକୁ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ କରିବା ନିମିତ୍ତ ବେତାର, ଦୂରଦର୍ଶନ, ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଆଦି ଗଣମାଧ୍ୟମର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ ଶିକ୍ଷା ସଚେତନତା ଓ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନର ବହୁତ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

(7) ଶିକ୍ଷଣ ଓ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପୁଜୁଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ – ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵର ସହ ବିଚାରକରି ଏହାର ନିରାକରଣ ନିମିତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ପନ୍ଥା ଏହି ଶୈକ୍ଷିକ ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥାଏ ।

ଏହିପରି ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା ପରିସରକୁ ବ୍ୟାପକ କରିବା ସହ ସମୟ ଉପଯୋଗୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ବିଜ୍ଞାନପ୍ରସୂତ ଯନ୍ତ୍ରବିଜ୍ଞାନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । CAI ବା କମ୍ପ୍ୟୁଟରଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରାଯାଉଛି । ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, Educat (ଏଡୁସାଟ), ଉପଗ୍ରହ ତଥା ବିଭିନ୍ନ information technology ର ସାଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି ।

ବାସ୍ତବରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦୂରଶିକ୍ଷା, ପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା, ଟେଲିଫୋନ ମାଧ୍ୟମରେ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ଇତ୍ୟାଦି ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବହୁମୁଖୀ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଏକ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟି ସଦୃଶ । ଶିକ୍ଷା ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷକକୈନ୍ଦ୍ରିକ ନ ହୋଇ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହୋଇଛି ଓ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଚାରିକାନ୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ନ ରଖ୍ ବହୁମୁଖୀ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରୁଛନ୍ତି ।

ଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତାଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିଫଳନ କରିବାପାଇଁ ଞ୍ନାନାମ୍କ ବ୍ୟବହାରିକ ବିକାଶ ସହ ଓ କାର୍ଯ୍ୟମ୍କ ବ୍ୟବହାରର ଦିଗଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଉଛି । ଶିଶୁର ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି ।

2. ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟବହାର କରିବା ସମୟରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ କେଉଁ ସାବଧାନତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଦୁନିଆରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ବିଷୟ ବିଜ୍ଞାନପ୍ରସ୍ତୁତ ଯନ୍ତ୍ର ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ଟେଲିଭିଜନ ଆଜି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ସଂକୁଚିତ କରିଦେଇଛି । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷଣର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ଭାରତରେ ୧୯୮୪/୮୫ ମସିହାରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରତା ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (CLASS – Computer Literacy and Studies in Schools) ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକୁ ଶିକ୍ଷାକାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସହ ସାମିଲ କରାଯାଉଛି ।

ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ହେବାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଆଉ ବିଶେଷ ନିର୍ଭର କରୁନାହାନ୍ତି । ସେମାନେ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରୁଛନ୍ତି । ବିଶେଷକରି ଶିକ୍ଷକମାନେ ଯେତେବେଳେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ସହ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଅନେକ ସତର୍କତାମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଦରକାର ।

1. ସର୍ଚ୍ଚ ଇଞ୍ଜିନ ବ୍ୟବହାର ସମୟରେ ସାବଧାନତା ଅବଲମ୍ବନ ନକଲେ ଅନେକ ଅବାଞ୍ଛିତ ସାଲଟକ ଚାଲିଯିବାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇନପାରେ ।
2. ପିଲାମାନଙ୍କ ସହ ଅଶ୍ଳୀଳ ଛବି ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ କେବେ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
3. ଫେସ୍‌ବୁକ୍ ଏବଂ ଇ-ମେଲ୍‌ରେ କିଛି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେବା ପୂର୍ବରୁ ନିଜେ ବହୁବାର ଚିନ୍ତା କରିବାର ଅଛି ।
4. ଇ-ମେଲ୍ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା ସମୟରେ ଅଧିକ ଯତ୍ନବାନ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
5. ଅନେକ ପତ୍ରପତ୍ରିକା, ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପଢ଼ିବା ସମୟରେ ସକାରାତ୍ମକ ସମ୍ବାଦମାନ ବାଛି ପଢ଼ିବା ଦରକାର ।
6. ଅନେକ ସମୟରେ ଅଭିଜ୍ଞତା ସେୟାର କରିବା ସମୟରେ କିଛି ଅଶ୍ଳୀଳ ମନ୍ତବ୍ୟ ବା କାହାକୁ ବାଧଲା ଭଳି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖରାପ ଅଭ୍ୟାସ ।
7. ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ, ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ନୁହେଁ – ଏହା ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ଅନୁଭବ କରି ସେହି ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ପରିଚାଳିତ କରିବା ଉଚିତ ।

3. ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ କିପରି କରାଯାଇପାରିବ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ : ବର୍ତ୍ତମାନର ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଦୁନିଆରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ବିଷୟ ବିଜ୍ଞାନପ୍ରସୂତ ଯନ୍ତ୍ର ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ଟେଲିଭିଜନ ଆଦି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ସଂକୁଚିତ କରିଦେଇଛି । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷଣର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ଏବଂ ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ନିମ୍ନଲିଖ କାର୍ଯ୍ୟସବୁ କରାଯାଉଛି ।

• ଏହାଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାଗତ ଚାହିଦାକୁ ସାମନା କରି ଉପଯୁକ୍ତ ପରିବେଶ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।
• ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର ଉନ୍ନତିକରଣ ।
• ମୂଲ୍ୟାୟନ ଓ ପରିମାପରେ ସାହାଯ୍ୟ ।
• ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାରେ ସହାୟତା ସହ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ।
• ଶିକ୍ଷା ସହାୟକ ସରଞ୍ଜାମ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
• ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
• ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରଚାର ନିମିତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହାର ଉପଯୋଗ ଇତ୍ୟାଦି ।

Computer – ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ମାସାଚୁସେଟ୍ସ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ (MIT)ର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରର କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା । ଶିକ୍ଷାରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ପ୍ରୟୋଗ ଆଜିକାଲି ବହୁମାତ୍ରାରେ ବଢ଼ିଯାଇଛି । ୧୮୮୩ ମସିହାରେ ଚାର୍ଲସ୍ ବାବେଜ୍ ଏହାକୁ ଉଦ୍ଭାବନ କହିଥିଲେ । କ୍ରମେ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିପ୍ଳବ ଆଣି ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସହଜ, ସରଳ ଓ ଦ୍ରୁତ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରିଛି । ବିଶେଷକରି ଶିକ୍ଷାରେ ଏହାର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି; ଯଥା –

1. ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ରୂପାନ୍ତରଣ
2. ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର
3. ପରୀକ୍ଷା ପତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ମୂଲ୍ୟାୟନ
4. ପରୀକ୍ଷା ଫଳକୁ ଶୀଘ୍ର ପ୍ରକାଶନରେ ସାହାଯ୍ୟ
5. ଶୈକ୍ଷିକ ଗବେଷଣା
6. ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା
7. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିଚାଳନାରେ ସାହାଯ୍ୟ
8. ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି
9. ଦୂର ଶିକ୍ଷାରେ ସାହାଯ୍ୟ
10. ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଚିଠିପତ୍ର (E-mail) ଓ ଜ୍ଞାନର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

ଭାରତରେ ୧୯୮୪/୮୫ ମସିହାରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରତା ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (CLASS – Computer Literacy and Studies in Schools) ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକୁ ଶିକ୍ଷାକାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସହ ସାମିଲ
କରିପାରିଛି ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଶିକ୍ଷାରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଗୁରୁତ୍ଵ :
ବର୍ତ୍ତମାନର ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଦୁନିଆରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ବିଷୟ ବିଜ୍ଞାନପ୍ରସୂତ ଯନ୍ତ୍ର ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ଟେଲିଭିଜନ ଆଦି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ସଂକୁଚିତ କରିଦେଇଛି । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷଣର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଶିକ୍ଷାରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଉପଯୋଗିତାମାନ ରହିଛି ।
(1) ଏହାଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାଗତ ଚାହିଦାକୁ ସାମନା କରି ଉପଯୁକ୍ତ ପରିବେଶ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।
(2) ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର ଉନ୍ନତିକରଣ ।
(3) ମୂଲ୍ୟାୟନ ଓ ପରିମାପରେ ସାହାଯ୍ୟ ।
(4) ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାରେ ସହାୟତା ସହ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ।
(5) ଶିକ୍ଷା ସହାୟକ ସରଞ୍ଜାମ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଆବଶ୍ୟକ ।
(6) ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ।
(7) ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରଚାର ନିମିତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହାର ଉପଯୋଗ ଇତ୍ୟାଦି ।

ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ବିଷୟବସ୍ତୁ :
CAI : Computer Assisted Instruction : ଏହାଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷକ-ତାଲିମ କାର୍ଯ୍ୟ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।
Hardware – ବିଭିନ୍ନ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଯନ୍ତ୍ରବିଶେଷର ବ୍ୟବହାର କରି ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଏ ।
Software – ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ, ଡିଜାଇନ୍ ଓ ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତ ପଦ୍ଧତି ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନକୁ ସରଳ, ବୋଧଗମ୍ୟ କରାଯାଏ; ଯଥା – Micro teaching (ଅଣୁଶିକ୍ଷଣ ଚକ୍ର), ଅନୁସୂଚିତ ଶିକ୍ଷଣ ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟବହାର କରି ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଏ । ଶିକ୍ଷାରେ ବିଭିନ୍ନ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଭୂମିକା ମଧ୍ଯ ଏହାର ପରିସରଭୁକ୍ତ; ଯଥା- କମ୍ପ୍ୟୁଟର, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ଇ-ମେଲ ଇତ୍ୟାଦି ।

ଶିକ୍ଷାରେ ଚିତ୍ରଣ ଓ ଅଣଚିତ୍ରଣ ଉପକରଣ (Projected and Non-projected Aids) ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବହୁଳଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ଏହାକୁ ବିଜ୍ଞାନର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଉଛି ।

Computer – ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ମାସାଚୁସେଟ୍ସ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ (MIT)ର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରର କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା । ଶିକ୍ଷାରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ପ୍ରୟୋଗ ଆଜିକାଲି ବହୁମାତ୍ରାରେ ବଢ଼ିଯାଇଛି । ୧୮୮୩ ମସିହାରେ ଚାର୍ଲସ୍ ବାବେଜ୍ ଏହାକୁ ଉଦ୍ଭାବନ କହିଥିଲେ । କ୍ରମେ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିପ୍ଳବ ଆଣି ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସହଜ, ସରଳ ଓ ଦ୍ରୁତ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରିଛି । ବିଶେଷକରି ଶିକ୍ଷାରେ ଏହାର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି; ଯଥା –

1. ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ରୂପାନ୍ତରଣ
2. ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବ୍ୟବହାର
3. ପରୀକ୍ଷା ପତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ମୂଲ୍ୟାୟନ
4. ପରୀକ୍ଷା ଫଳକୁ ଶୀଘ୍ର ପ୍ରକାଶନରେ ସାହାଯ୍ୟ
5. ଶୈକ୍ଷିକ ଗବେଷଣା
6. ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା
7. ଶୈକ୍ଷିକ ପରିଚାଳନାରେ ସାହାଯ୍ୟ
8. ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି
9. ଦୂର ଶିକ୍ଷାରେ ସାହାଯ୍ୟ
10. ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଚିଠିପତ୍ର (E-mail) ଓ ଜ୍ଞାନର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

ଭାରତରେ ୧୯୮୪/୮୫ ମସିହାରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରତା ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (CLASS – Computer Literacy and Studies in Schools) ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକୁ ଶିକ୍ଷାକାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସହ ସାମିଲ
କରିପାରିଛି ।