Bhagya

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 15 ବ୍ୟାଙ୍କ Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 15 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବ୍ୟାଙ୍କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁମାନଙ୍କ ପାଖରେ ମୁଦ୍ରା ସଂଚୟ କରିବାପାଇଁ ଅଛି ବା ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଆୟରୁ ସଂଚୟ କରୁଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ମୁଦ୍ରା ସଂଗ୍ରହ କରି ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଜମା ଗ୍ରହଣ, ଏହି ଜମାଭିଭିରେ ଋଣ ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଏହି ଋଣ ପ୍ରଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ କରନ୍ତି, ସେହି ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

2. ପୌନଃପୁନିକ ଜମା କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟାଙ୍କଦ୍ଵାରା ଜମା ଗ୍ରହଣର ପୌନଃପୁନିକ ଜମା ଏକ ନୂତନ ମାଧ୍ୟମ । ଏହି ଜମା ହିସାବରେ ଜମାକାରୀ ପ୍ରତି ମାସରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ମୁଦ୍ରା କିଛି ବର୍ଷ ପାଇଁ ତା’ର ପୌନଃପୁନିକ ଜମାଖାତାରେ ପୈଠ କରିଥାନ୍ତି | ସ୍ଥିର ସମୟ ଅବଧୂ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବାପରେ ଜମାକାରୀ ତା’ର ମୂଳଜମା ସହିତ ଅର୍ଜିତ ସୁଧ ଫେରି ପାଇଥାଏ । ଏଭଳି ଜମା ଉପରେ ଜମାକାରୀମାନେ ସାଧାରଣତଃ ସୁଧର ହାର ମିଆଦି ଜମା ପରି ଉଚ୍ଚ ହାରରେ ପାଇଥାନ୍ତି ।

3. ସଞ୍ଚୟ ଜମା କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ବଳ୍ପ ସଞ୍ଚୟକାରୀ ଓ ନିମ୍ନ ଆୟକାରୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ସୁବିଧା ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସଞ୍ଚୟ ଜମା ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ସ୍ଵଳ୍ପ ପରିମାଣରେ ମୁଦ୍ରା ଜମା କରି ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଏଭଳି ଜମାଖାତା ଖୋଲାଯାଇପାରେ । ଏହି ଜମାକୁ ବିନା ନୋଟିସ୍‌ରେ ଚାହିଁବାମାତ୍ରେ ବ୍ୟାଙ୍କୁରୁ ଉଠାଯାଇ ପାରିବ; କିନ୍ତୁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଉଠାଣର ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ଉଠାଣର ପରିମାଣ ଉପରେ କେତେକ କଟକଣା ଲାଗୁ କରିଥାଏ । ସଞ୍ଚୟ ଜମା ଉପରେ ମିଳୁଥିବା ସୁଧହାର ସାଧାରଣତଃ ମିଆଦି ଜମାର ସୁଧ ହାରଠାରୁ କମ୍ ଓ ଚଳନ୍ତି ଜମାର ସୁଧହାରଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।

4. ଋଣ ପ୍ରଦାନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବ୍ୟାଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା ଋଣ ପ୍ରଦାନ । ଆୟ ଓ ଉପାର୍ଜନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ବ୍ୟାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଯେଉଁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଯେତେ ଅଧିକ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରେ, ସେ ସେତେ ଅଧ‌ିକ ଆୟ ଓ ଲାଭ କରେ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ସିମାନେ ସଂଗୃହୀତ ଜମା ଉପରେ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ଯେଉଁ ସୁଧ ଦେଇଥା’ନ୍ତି, ଋଣ ଉପରେ ତାହାଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ସୁଧ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଦୁଇ ସୁଧର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ବ୍ୟାଙ୍କର ଲାଭ ।

5. ଓଭରଡ୍ରାଫ୍‌ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ଜମାକାରୀ ନିଜର ଚାହିଦା ଜମାଖାତାରେ ଥିବା ପରିମାଣଠାରୁ ଅଧିକ ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ଉଠାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଓଭରଡ୍ରାଫ୍‌ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କୁହାଯାଏ । ନିଜ ଜମାଖାତାରେ ଥିବା ପରିମାଣଠାରୁ ଯେତିକି ଅଧିକ ମୁଦ୍ରା ଜମାକାରୀ ଉଠାଇଥାଏ, ସେହି ବଳକା ପରିମାଣ ଉପରେ ହିଁ ତାହାକୁ ସୁଧ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ସାମୟିକ ଆର୍ଥିକ ନିଅଣ୍ଟ ମେଣ୍ଟାଇବା ପାଇଁ ଏହି ଋଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

6. ନଗଦୀ ଋଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଋଣଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପତ୍ର ବଦଳରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ନଗଦୀ ଋଣ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟନପକ୍ଷେ ଦୁଇଜଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରତିଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଏହିସବୁ ସର୍ଭ ପୂରଣ ହୋଇସାରିଲା ପରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନଗଦୀ ଋଣ ମଞ୍ଜୁର କରିଥା’ନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏହି ଋଣ ନେଇଥିବା ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ଚଳନ୍ତି ହିସାବ ଖୋଲନ୍ତି ଏବଂ ମଞ୍ଜୁର କରିଥିବା ଋଣକୁ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ନାମରେ ଜମା କରନ୍ତି । ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ଏହିପ୍ରକାର ଋଣକୁ
ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି |

7. ବିନିମୟ ପତ୍ରର ପୂର୍ବପ୍ରାପଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିପକ୍ବ ସମୟ ଅବଧୂ ପୂର୍ବରୁ ବିନିମୟ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଭଙ୍ଗାଇ ତାହାର ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ବିନିମୟ ପତ୍ରର ପୂର୍ବପ୍ରାପଣ । ବିନିମୟ ପତ୍ର ହେଉଛି ଏକ ଋଣପତ୍ର । ଏହା ଗଣକର୍ତ୍ତା ଋଣଦାତାଙ୍କୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ମୁଦ୍ରା ଦେବାର ଏକ ଆଦେଶନାମା ମାତ୍ର । ଯଦି ଏହି ବିନିମୟ ପତ୍ରର ପରିପକ୍ବତା ପୂର୍ବରୁ ଋଣଦାତାଙ୍କର ଅର୍ଥର ଜରୁରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼େ, ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କମିଶନ ରଖ୍ ବିନିମୟ ପତ୍ର ଭଙ୍ଗାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିବାଦ୍ଵାରା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାକ୍ ଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟର ସମୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବା ସହିତ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ବିନା ଅର୍ଥରେ ନିଜ ବ୍ୟବସାୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଲାଭ କରିଥାଆନ୍ତି ।

8. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଋଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଋଣ ଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ହିସାବ ଖୋଲି ବ୍ୟାଙ୍କ ଋଣ ମଞ୍ଜୁର କରେ ଏବଂ ମଞ୍ଜୁରୀପ୍ରାପ୍ତ ଋଣ ଉପରେ ସୁଧ ହିସାବ କରାଯାଏ । ଏହି ଋଣର ପରିଶୋଧ ଥରକରେ କିମ୍ବା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସ୍ଥିର କରିଥିବା କିସ୍ତି ଅନୁସାରେ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଋଣ ମଞ୍ଜୁର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ଜାମିନ୍ଦାର ଓ ବନ୍ଧକ ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

9. ଶାଖା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:
ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅଳ୍ପ କେତେକ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଶାଖା ରହିଥାଏ । ଏଭଳି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉତ୍ପରିଂ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଶାଖା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇ ଆସୁଛି । ଭାରତୀୟ ଷ୍ଟେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କେନ୍ଦୁଝର ଶାଖା, ଭାରତୀୟ ଷ୍ଟେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କଟକ ଶାଖା ଇତ୍ୟାଦି ନାମରେ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।

10. ଏକକ ବ୍ୟାକ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:
ଏକକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ରହିଥାଏ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏକ ସୀମିତ ସ୍ଥାନରେ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରେ । ତେଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅନେକ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଥମେ ଆମେରିକାରେ ଉତ୍ପତ୍ତି
ହୋଇଥିଲା ।

11. ଗ୍ରାମ୍ୟବ୍ୟାଙ୍ଗ୍‌ର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଗ୍ରାମୀଣ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇଦେବା ପାଇଁ 1975 ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାର ଆଞ୍ଚଳିକ ଗ୍ରାମ୍ୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଇଥିଲେ । ଏହା ସ୍ଵଳ୍ପ ଜମା ଗ୍ରହଣ ଓ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି । ଏହି ବ୍ୟାକ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଦ୍ଵାରା ପ୍ରୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗ୍ରାମ୍ୟବ୍ୟାଙ୍କ୍ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

12. ଚାହିଦା ମାତ୍ରେ ଫେରସ୍ତଯୋଗ୍ୟ ଋଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଖୁବ୍ କମ୍ ସମୟ ପାଇଁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିବା ଏହା ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଋଣ । ନୋଟିସ୍ ଦେବାର 24 ଘଣ୍ଟାରୁ 14 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣକାରୀଠାରୁ ଏହି ଋଣ ଫେରସ୍ତ ଆଣିପାରେ । ଏହି ଋଣ ସାଧାରଣତଃ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାକ୍‌ଠାରୁ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ଏହାର ସୁଧହାର ବହୁତ କମ୍ । ଏହା ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌କୁ ‘ତରଳତା ସହିତ ଲାଭ’ ଅର୍ଜନର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

13. ବ୍ୟାଙ୍କର ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ର ହେଉଛି ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ ଦେୟତା ଓ ପରିସମ୍ପଭିର ଏକ ଲିଖ୍ ବିବରଣୀ । ଏହି ବିବରଣୀରେ ବ୍ୟାଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ଶେଷଭାଗ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ଶେଷଭାଗରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏହି ବିବରଣୀ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ ।

14. ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶରେ କିପରି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ?
Answer:
ବଳିଷ୍ଠ ବ୍ୟାଙ୍କ କାରବାରର ବିକାଶ ବିନା ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଉଦ୍ୟମକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ବିକାଶ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଏବେ ଅଧିକ ଭାବେ ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

15. ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ କେତେ ପ୍ରକାର ଜମା ଗ୍ରହଣ କରେ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ତିନି ପ୍ରକାର ଜମା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି; ଯଥା – ଚଳନ୍ତି ଜମା, ସଞ୍ଚୟ ଜମା ଓ ମିଆଦି ବା ସ୍ଥାୟୀ ଜମା । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଚଳନ୍ତି ଜମା ପାଇଁ କୌଣସି ସୁଧ ପ୍ରଦାନ କରି ନଥାଏ କାରଣ ଏହି ଜମାକୁ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରିପାରେ ନାହିଁ । ସଞ୍ଚୟ ଜମାର ଉଠାଣରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର କଟକଣା ରହିଥାଏ, ଫଳରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସଞ୍ଚୟ ଜମାକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ଉପାର୍ଜନ କରେ ଏବଂ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ସୁଧ ପ୍ରଦାନ କରେ । ସ୍ଥାୟୀ ଜମାରାଶିକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରେ, ତେଣୁ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ସୁଧ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

16. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଏକମାତ୍ର ମୁଦ୍ରା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୌଦ୍ରିକ ତଥା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଏହା ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ।

17. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରକ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବହୁଗୁଣିତ ଋଣ ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ କରିଥାଏ । ଋଣ ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଅତ୍ୟଧିକ ଋଣମୁଦ୍ରା ସୃଜନ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ । ଏହା ମୁଦ୍ରାଷ୍ଟୀତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ତତ୍ତ୍ୱାବଧାରକ ରୂପେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।

18. ପରିମାଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି କ’ଣ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ । ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପରିମାଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି । ପରିମାଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି ମୋଟ ଋଣ ପରିମାଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ପରିମାଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ତିନୋଟି ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହାର, ଖୋଲାବଜାର କାରବାର ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନଗଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅନୁପାତ ।

19. ଖୋଲାବଜାର କାରବାର କ’ଣ ?
Answer:
ଋଣ ପରିମାଣରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଆଣିବାପାଇଁ ଖୋଲା ବଜାର କାରବାର ଏକ ଆୟୁଧ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ରା ଖୋଲା ବଜାରରେ ସରକାରୀ ପ୍ରତିଭୂତିର କ୍ରୟ -ବିକ୍ରୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଖୋଲା ବଜାର କାରବାର କୁହାଯାଏ । ସରକାରୀ ପ୍ରତିଭୂତିର ସୁଧ ହାର ଅଧ‌ିକ ଥିବାରୁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଓ ଜନସାଧାରଣ ଅଧିକ ଆୟ ଆଶାରେ ସେଗୁଡ଼ିକ କ୍ରୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ ନଗଦ ମୁଦ୍ରାର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଏ ଓ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

20. ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନଗଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅନୁପାତ କ’ଣ ?
Answer:
ଜମାର ଯେଉଁ ଅନୁପାତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ଦେଇପାରେ ନାହିଁ ତାହାକୁ ନଗଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅନୁପାତ କୁହାଯାଏ । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଋଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନଗଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅନୁପାତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ । ନଗଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅନୁପାତ ଓ ଋଣ ଗୁଣାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ଆନୁପାତିକ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ତେଣୁ, ଋଣ ପରିମାଣର ବ୍ୟାପକ ହ୍ରାସ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନଗଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅନୁପାତ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

21. ଗୁଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି କ’ଣ ?
Answer:
ଗୁଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଋଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଆବଶ୍ୟକ କ୍ଷେତ୍ର ଚୟନ କରିଥାଏ । କେବଳ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କର ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାଏ । ତେଣୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ଚୟନାତ୍ମକ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟୁଧମାନ ହେଲା –
(i) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ
(ii) ଋଣ ପଡ଼ି ବ୍ୟବସ୍ଥା
(iii) ନୈତିକ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ, ଇତ୍ୟାଦି ।

22. ଉପଭୋକ୍ତା ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କ’ଣ ?
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଉପଭୋକ୍ତା ଋଣ ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କରିଥାଏ । ଉପଭୋକ୍ତା ଋଣର ପରିମାଣ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇଟି ଉପାଦାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ପ୍ରାଥମିକ କିସ୍ତି ଦେୟ (Down Payment) ଓ କିସ୍ତି ସଂଖ୍ୟା । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ପ୍ରାଥମିକ ଦେୟ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ କିସ୍ତି ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଏ । ଏହା ଫଳରେ ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ଋଣ ପାଇଁ ନିରୁତ୍ସାହିତ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତା ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ।

23. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା କ’ଣ ?
Answer:
ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାକ୍‌ମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ଜାରି କରେ । ଏହାକୁ ବ୍ୟାଙ୍କମାନେ ପାଳନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଅବଶ୍ୟ, ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ସ୍ଥିତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

24. ଋଣ ପଢ଼ି ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:
ଋଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଋଣର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରି କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଋଣ ନ ଦେବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ସିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଋଣ ପଡ଼ି ବ୍ୟବସ୍ଥା କୁହାଯାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଆବଶ୍ୟକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ଋଣର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବାବେଳେ କମ୍ ଆବଶ୍ୟକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

25. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦେଶ ଦେଇପାରେ । ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅବମାନନା କରେ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ତାକୁ ସତର୍କ କରିପାରେ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ଶାସ୍ତି ବିଧାନ ମଧ୍ୟ କରିପାରେ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

26. ବିନିଯୋଗ ବ୍ୟାଙ୍କର ପରିସମ୍ପତ୍ତି କିପରି ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କମାନେ ସରକାରୀ ପ୍ରତିଭୂତି ଓ ଋଣପତ୍ର କ୍ରୟ କରିଥା’ନ୍ତି । କାରଣ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ଏହାକୁ ସହଜରେ ବିକି ଦେଇପାରନ୍ତି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଘରୋଇ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକର ଅଂଶ କିଣିଥା’ନ୍ତି, କାରଣ ଏଗୁଡ଼ିକ କମ୍ ନଗଦୀ ଓ ଅଧ୍ଵକ ସୁଧହାର ବହନ କରିଥାଏ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏଥୁରୁ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଲାଭ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହା ବ୍ୟାଙ୍କର ପରିସମ୍ପତ୍ତି ।

27. ବ୍ୟାକ୍ ହାତରେ ଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ରେ ଥିବା ନଗଦ ମୁଦ୍ରା କିପରି ବ୍ୟାକ୍ଚର ପରିସମ୍ପତ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟାକ୍ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ଚାହିଦାମାତ୍ରେ ସେମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ନିଜ ପାଖେ କିଛି ନଗଦ ମୁଦ୍ରା ରଖନ୍ତି, ଏହାକୁ ହସ୍ତସ୍ଥ ମୁଦ୍ରା କୁହାଯାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ପରମ୍ପରାଗତ ଭାବେ ହେଉ ବା ଆଇନ ଯୋଗୁଁ ହେଉ, ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କମାନେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ପାଖରେ ମୋଟ ଜମାର କିଛି ଶତାଂଶ ନଗଦ ଆକାରରେ ଗଚ୍ଛିତ ରଖୁଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସବୁ ବାବଦରେ ଗଚ୍ଛିତ ହୋଇ ରହୁଥିବା ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟାଙ୍କର ପରିସମ୍ପତ୍ତି ।

28. ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦତ୍ତ ଓ ବରାଦି ବିଲ୍‌ ଦେୟ କିପରି ବ୍ୟାଙ୍କର ଦେୟତା ଏବଂ ପାଉଣା ?
Answer:
ବିନିମୟ ପତ୍ରର ପରିପକ୍ଵ ଅବସ୍ଥାରେ ଯଦି ତାହାର ଧାରକ ମୂଲ୍ୟ ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ଅସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ବ୍ୟାକୁ ଏହି ଅର୍ଥ ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ବ୍ୟାଙ୍କର ଦେୟତା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ବ୍ୟାଙ୍କମାନଙ୍କୁ କମିଶନ ସ୍ବରୂପ ଯେଉଁ ଆୟ ମିଳେ ତାହା ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ରର ଆୟ (ପରିସମ୍ପତ୍ତି) ପାର୍ଶ୍ବରେ ଦର୍ଶାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ବିଷୟଟି ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ରର ଉଭୟ ପରିସମ୍ପତ୍ତି (ପାଉଣା) ଓ ଦେୟତା ।

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି| ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ନୋଟ୍ ପ୍ରଚଳନର ଏକାଧିକାର କ’ଣ ?
Answer:
ନୋଟ୍ ପ୍ରଚଳନର ଏକାଧିକାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଧିକାର । ସେଥିପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌କୁ ନୋଟ ପ୍ରଚଳନ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଦ୍ଵାରା ନୋଟ ପ୍ରଚଳନ ହେବାଦ୍ୱାରା ଦେଶର ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସମତା ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିଲା । ନୋଟ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ସମଜାତୀୟ ହେବା ହେତୁ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କଦ୍ୱାରା ସହଜରେ ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇପାରିଲା । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚଳିତ ମୁଦ୍ରା ସରକାରଙ୍କ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିହ୍ୟ ମୁଦ୍ରା ଏବଂ ଜନସାଧାରଣ ଉକ୍ତ ମୁଦ୍ରା ଉପରେ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଥା’ନ୍ତି । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ଦ୍ୱାରା ନୋଟ୍ ପ୍ରଚଳନ ଫଳରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଦେଶର ମୁଦ୍ରା ଓ ଋଣ ପରିମାଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।

2. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହିସାବରେ ଉଭୟ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ଆର୍ଥିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ହିସାବ ରଖେ । ଦେଶର ସଂଗୃହୀତ ଟିକସ ଓ ବଳକା ପାଣ୍ଠି ଗଚ୍ଛିତ କରି ରଖେ । ସରକାରଙ୍କ ସାମୟିକ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ଋଣ ଓ ଅଗ୍ରୀମ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହି ଋଣକୁ କାମଚଳା ଅଗ୍ରୀମ କୁହାଯାଏ । ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧି ଭାବରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଋଣ ଉଠାଇଥାଏ । ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ଋଣପତ୍ର ଓ ପ୍ରତିଭୂତିର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ କରିଥାଏ । ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ପରିସ୍ଥିତିର ସବିଶେଷ ବିବରଣୀ ଯୋଗାଇବା ସହିତ ଆର୍ଥିକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନର ପନ୍ଥା ନେଇ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଯୋଗାଇଥାଏ ।

3. ବ୍ୟାମାନଙ୍କର ବ୍ୟାକ୍ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ଦେଶର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍, ବ୍ୟାଙ୍କ୍ରାମାନଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହିସାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ପରମ୍ପରା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବା ଆଇନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ହେଉ, ଦେଶର ସମସ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଟ୍ସମାନେ ସେମାନଙ୍କ ନଗଦ ଜମାମୁଦ୍ରାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁପାତ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ ସଂରକ୍ଷଣ କରନ୍ତି । ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସମୂହର ଜମା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହେଉଥିବାରୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌କୁ ବ୍ୟାକ୍‌ସମୂହର ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଟ୍ସମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂଗୃହୀତ ବିନିମୟ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ପୁନଃ ଅପହ୍ରାସ କରି ନଗଦ ଅର୍ଥ ଯୋଗାଇଥାଏ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ମଧ୍ଯ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାକ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ସରକାରୀ ପ୍ରତିଭୂତି ବଦଳରେ ଋଣଦାନ କରିଥାଏ ।

4. ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାକ୍ଚର ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ସନ୍ତୁଳନପତ୍ର ହେଉଛି ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ ଦେଣା ପାଉଣାର ଏକ ଲିଖ୍ତ ବିବରଣୀ । ଏହି ବିବରଣୀରେ ବ୍ୟାଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା, ଅର୍ଥାତ୍ ଦେୟତା ଓ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ । ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ରର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ ଥାଏ – ଦେୟତା ଓ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ପାର୍ଶ୍ବ । ଦେୟତା ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କ ପ୍ରାପ୍ୟ, ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥାରୁ ଆଣିଥିବା ଋଣ ଓ ଜମାକାରୀଙ୍କ ପ୍ରାପ୍ୟ ଆଦି ଉଲ୍ଲେଖ ଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁ ପରିମାଣର ଅର୍ଥ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଦେବାପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ତାହା ଦେୟତା ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯାହା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ପାଇବାକୁ ହକ୍‌ର ତାହା ପରିସମ୍ପତ୍ତି ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥାଏ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ ଥିବା ନଗଦ ମୁଦ୍ରା, ବ୍ୟାଙ୍କର ନିବେଶ, ଋଣ ଓ ଅଗ୍ରୀମରୁ ଆୟ ଆଦି ପରିସମ୍ପତ୍ତି ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥାଏ ।

5. ସ୍ଥାୟୀ ଜମା ବା ମିଆଦି ଜମା କ’ଣ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କଠାରୁ ଜମା ଗ୍ରହଣ କରିବା । ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ପାଇଁ ତଥା ଏକ ସ୍ଥିର ପରିମାଣର ମୁଦ୍ରା ଜମା ଆକାରରେ ରହୁଥିବା ଜମାକୁ ସ୍ଥାୟୀ ଜମା କୁହାଯାଏ । ଏଥିରେ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ଜମାର ସମୟ ଭତ୍ତାରେ ସୁଧ ମିଳିଥାଏ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏହି ଜମାକୁ ଲାଭଜନକ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ବିନିଯୋଗ କରି ଲାଭ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜମା ଉପରେ ମିଳୁଥିବା ସୁଧ ହାର ଅପେକ୍ଷା ଏହି ଜମା ଉପରେ ମିଳୁଥିବା ସୁଧ ହାର ଅଧ୍ଵ । ମିଆଦକାଳ ଯେତେ ଦୀର୍ଘତର ହୋଇଥାଏ, ସୁଧ ହାର ସେତିକି ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଅଧିକ ଟଙ୍କା ଥାଏ ସେମାନେ ମିଆଦି ଜମା ଆକାରରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ରେ ରଖୁବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିଥା’ନ୍ତି ।

6. ଚଳନ୍ତି ବା ଚାହିଦା ଜମା କ’ଣ ?
Answer:
ଚଳନ୍ତି ଜମା ହାତରେ ରଖୁଥିବା ମୁଦ୍ରା ସଙ୍ଗେ ସମାନ । ଚଳନ୍ତି ଜମା ସେହି ଜମାକୁ ବୁଝାଏ, ଯାହା ଜମାକାରୀ ଯେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଦିନରେ ଚେକ୍ ବା ଉଠାଣ ଫର୍ମ ଜରିଆରେ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିପାରନ୍ତି । ଯେହେତୁ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ଚାହିଁବାମାତ୍ରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ମୁଦ୍ରା ଦେଇଥାଏ, ତେଣୁ ଚଳନ୍ତି ଜମାକୁ ମଧ୍ୟ ଚାହିଦା ଜମା କୁହାଯାଏ । ମୁଦ୍ରା ପ୍ରତ୍ୟାହାର ପୂର୍ବରୁ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌କୁ କୌଣସି ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡ଼େନାହିଁ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏହି ଜମାରାଶିକୁ କୌଣସି ଲାଭଜନକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିନିଯୋଗ କରିପାରେ ନାହିଁ । ସେଥୂପାଇଁ ସାଧାରଣତଃ ଏହି ଜମା ଉପରେ ଅତି ସାମାନ୍ୟ ସୁଧ ଦେଇଥାଏ ବା ଆଦୌ କୌଣସି ସୁଧ ଦେଇ ନ ଥାଏ ।

7. ଅଧ୍ଵ ଉଠାଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଅଧୁକ ଉଠାଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ଋଣ, ଯାହାକି କେବଳ ଜମାକାରୀମାନଙ୍କୁ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଜମାକାରୀଙ୍କ ଜମା ପରିମାଣ ବାହାରେ କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ଋଣ ଉଠାଇବାକୁ ବ୍ୟାକ୍ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ । ଏହା ସେମାନେ ଚେକ୍ ଅଥବା ଉଠାଣ ଫର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଠାଇପାରନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲେ, ଏହି ସୁଯୋଗ ହାସଲ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ଜମା ଟଙ୍କାଠାରୁ ଅଧିକ ଉଠାଣ ଟଙ୍କା ଉପରେ କେବଳ ସୁଧ ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଅନୁମତିପ୍ରାପ୍ତ ଅତିରିକ୍ତ ଋଣ ଉଠାଣ ପରିମାଣ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଋଣ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଏ, ତେଣୁ ସେମାନେ ଏହା ଉପରେ ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ସୁଧ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

8. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଋଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଋଣ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଋଣକୁ କେହି କେହି ସାଧାରଣ ଋଣ କହିଥା’ନ୍ତି । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କଠାରୁ ଋଣ ପରିଶୋଧ କରିବାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ଋଣ ମଞ୍ଜୁର ସମୟରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ପରିଶୋଧ କ୍ଷମତା ଓ ସାଧୁତା ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇଥାଏ । ସମୟେ ସମୟେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କଠାରୁ କିଛି ବନ୍ଧକ ମଧ୍ଯ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ଋଣଗ୍ରହଣକାରୀ ଅନୁମୋଦିତ ଋଣମୁଦ୍ରା ବ୍ୟାଙ୍କୁରୁ ଉଠାଇ ପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ଏହି ଋଣକୁ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଥିବା ହିସାବ ଖାତାରେ ଜମା କରି ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ସେ ନିଜର ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ଚେକ୍ ବା ଉଠାଣ ଫର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଏଥୁରୁ ମୁଦ୍ରା ଉଠାଇପାରନ୍ତି । ଏହି ଋଣ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଟ୍ସମାନେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିନିଯୋଗ କରିବା ନିମନ୍ତେ ବା ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟ କିଣିବା ନିମନ୍ତେ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

9. ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ କ’ଣ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍ଗ୍‌ମାନେ କେବଳ ମୁଦ୍ରା କାରବାର କରି ନ ଥା’ନ୍ତି, ଏମାନେ ମଧ୍ୟ ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଜମାର ଯେଉଁ ଅଂଶ ଅପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ଭାବେ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ରହେ, ତାହାକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅନ୍ୟକୁ ଋଣ ଆକାରରେ ଦିଏ । ଋଣକର୍ତ୍ତାକୁ ନଗଦ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ଋଣ ନ ଦେଇ, ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ପରିମାଣ ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ଜମା ସୃଷ୍ଟି କରେ ଏବଂ ଚେକ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଟଙ୍କା ଉଠାଣ କରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ । ଏହିପରି ଯେଉଁ ଜମା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନ ଜମା (Derived Deposit) କୁହାଯାଏ । ଏହି ଜମା ମୁଦ୍ରା ସ୍ଵରୂପ ବ୍ୟାଙ୍କମାନେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ମୁଦ୍ରା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତେଣୁ ମୁଦ୍ରା ସୃଷ୍ଟି ବ୍ୟାଙ୍କମାନଙ୍କର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ଓ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ରାମାନଙ୍କୁ ଋଣ ବ୍ୟବସାୟୀ କୁହାଯାଏ ।

10. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାକ୍ କିପରି ବିକାଶର ବାହକ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ବିକାଶ ପାଇଁ ସର୍ବାଦୌ ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଗୁରୁ ଦାୟିତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବହନ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ କେଉଁ କେଉଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଉଚିତ, ସେଗୁଡ଼ିକ ସରକାରଙ୍କୁ ସୂଚାଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କରେ ଋଣ ସୃଷ୍ଟିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ଗବେଷଣା ମାଧ୍ୟମରେ ଚୟନ କରି ସୁବିଧାରେ ଋଣ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଟ୍ସମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥାଏ । ତେଣୁ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ବାହକ । ସର୍ବୋପରି ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବନ୍ଧୁ, ପରାମର୍ଶଦାତା ଓ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶକ । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ କହିଲେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଦେଶର ଉନ୍ନୟନର ଗୁରୁ ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।

11. ନଗଦୀ ଋଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟ – ବ୍ୟବସାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନଗଦୀ ଋଣ ବେଶ୍ ଆଦୃତ । ଜଣେ ଋଣ ଗ୍ରହୀତା ସର୍ବାଧ‌ିକ କେତେ ଟଙ୍କାର ନଗଦୀ ଋଣ ନେଇପାରିବେ ତାହା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସ୍ଥିର କରି ଋଣ ମଞ୍ଜୁର କରେ । ନଗଦୀ ଋଣ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ଚଳନ୍ତି ହିସାବ ଖୋଲି ମଞ୍ଜୁରୀପ୍ରାପ୍ତ ଅର୍ଥ ଉକ୍ତ ହିସାବରେ ଜମାକରେ । ଋଣଗ୍ରହୀତା ନିଜ ଆବଶ୍ୟକ ମୁତାବକ ଅର୍ଥ ଚେକ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଠାଣ କରନ୍ତି । ସେ ମଞ୍ଜୁରୀପ୍ରାପ୍ତ ଋଣ ଉପରେ ସୁଧ ନଦେଇ କେବଳ ଉଠାଣ କରିଥିବା ଅର୍ଥ ଉପରେ ସୁଧ ଦିଅନ୍ତି । ନଗଦୀ ଋଣ ପ୍ରଦାନ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅନ୍ୟୁନ ଦୁଇଜଣ ଜାମିନ୍ଦାର ସହିତ ଅଂଶଧନ, ବଣ୍ଡ ଇତ୍ୟାଦି ବନ୍ଧକ ରଖୁଥାଏ ।

12. ବିନିମୟ ପତ୍ରର ଅବମୂଲ୍ୟାୟନ କ’ଣ ?
Answer:
ବିନିମୟ ପତ୍ରର ଅବମୂଲ୍ୟାୟନ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସାୟ ବାଣିଜ୍ୟର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ବିନିମୟ ପତ୍ର ଏକ ଋଣ ପତ୍ର । ଏଥୁରେ ବିକ୍ରେତା କ୍ରେତାଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ 90 ଦିନ ପରେ ମୂଲ୍ୟ ପରିଶୋଧ କରିବାପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ 90 ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଯଦି ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ଅର୍ଥ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ସେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଉକ୍ତ ବିନିମୟ ପତ୍ର ଅବମୂଲ୍ୟାୟନ କରିପାରିବେ । ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟଠାରୁ କମ୍ ମୂଲ୍ୟରେ ସେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌କୁ ବିନିମୟ ପତ୍ର ବିକ୍ରୟ କରିପାରିବେ । ତେଣୁ ବିନିମୟ ପତ୍ରର ଅବମୂଲ୍ୟାୟନ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ରଣଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିରାପଦରେ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରି ଲାଭ ଅର୍ଜନ କରିପାରେ ।

13. ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହାର କ’ଣ ?
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଟ୍ସମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ହାରରେ ଋଣ ଦେଇଥାଏ ତାହାକୁ ବ୍ୟାକ୍ ହାର କୁହାଯାଏ । ଏହା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଋଣ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ । ଯେତେବେଳେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟାହାର ବୃଦ୍ଧି କରେ, ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସୁଧହାର ବୃଦ୍ଧି କରେ । ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଯେଉଁ ହାରରେ ତା’ର ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ଋଣ ଦିଏ ତାହା ସୁଧ ହାର ! ତେଣୁ, ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହାର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସୁଧ ହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାଦ୍ୱାରା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ ଋଣର ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ପାଏ । ଫଳରେ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହୋଇଥାଏ ।

14. ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ମୁଦ୍ରା କ’ଣ ?
Answer:
ଜମା ଗ୍ରହଣ ଓ ଋଣ ପ୍ରଦାନ ବ୍ୟତୀତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଟ୍ସମାନେ ମଧ୍ୟ ମୁଦ୍ରା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ଋଣକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ନଗଦ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ଋଣ ନଦେଇ, ଋଣ ପରିମାଣ ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ଜମା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଏବଂ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କୁ ଚେକ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଟଙ୍କା ଉଠାଣ କରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ । ଗ୍ରହୀତା ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପ୍ରାପ୍ୟ ଚେକ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ଏହି ଚେକ୍ ପୁଣି ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଜମା ହୁଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାରମ୍ବାର ଋଣ ବା ମୁଦ୍ରା ସୃଷ୍ଟି କରିଚାଲେ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଏହି ମୁଦ୍ରା ନଗଦ ମୁଦ୍ରା ନୁହେଁ । ଏହା କାଗଜ କଲମରେ ସୃଷ୍ଟ । ଏହାକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ମୁଦ୍ରା କୁହାଯାଏ ।

15. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷବ୍ୟାକ୍ ହେଉଛି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ । ଭାରତର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ନାମ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନୋଟ୍ ପ୍ରଚଳନର ଏକାଧିକାର ପାଇଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଭିଭାବକ । ଉନ୍ନୟନ ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ସୁତରାଂ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଏକମାତ୍ର ମୁଦ୍ରା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ହିତ ପାଇଁ, ଅନେକ ମୌଦ୍ରିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୁଦ୍ରାନୀତି ପ୍ରଣୟନକାରୀ ସଂସ୍ଥା ।

16. ଅନ୍ତିମ ଋଣଦାତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅନ୍ତିମ ଋଣଦାତା ହିସାବରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ । କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ସଂକଟ ସମୟରେ ଯଦି ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସୂତ୍ରରୁ ଅର୍ଥ ଯୋଗାଡ଼ କରିବାପାଇଁ ଅସମର୍ଥ ହୁଏ, ତେବେ ଏହା ପରିଶେଷରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ଦ୍ବାରସ୍ଥ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ । ବିନିମୟ ପତ୍ରର ପୁନଃ -ଅବମୂଲ୍ୟାୟନ କିମ୍ବା ପ୍ରତିଭୂତି ବନ୍ଧକ ରଖ୍ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ଦେଇଥାଏ । କେବଳ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଥାଏ । ଏହି ଋଣ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ । ଏଥିପାଇଁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାକ୍‌କୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହାରରେ ସୁଧ ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

C. ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଓ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ :
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଓ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଉଭୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟବସାୟ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସର ଓ ଭୂମିକାରେ ଅନେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।
ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍, ବ୍ୟାଙ୍କ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନୀୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶରେ ଗୋଟିଏ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଥାଏ; ମାତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶରେ ଏକାଧ୍ଯକ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ରହିଥାଏ ।
(ii) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ; ମାତ୍ର ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(iii) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ଲାଭର ପ୍ରତ୍ୟାଶା ନଥାଏ; ମାତ୍ର ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଲାଭର ପ୍ରତ୍ୟାଶା ରହିଥାଏ ।
(iv) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଦେଶରେ ବିଧୂଗ୍ରାହ୍ୟ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରେ, ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣମୁଦ୍ରା ସୃଷ୍ଟି କରେ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ ।

2. ଚାହିଦା ଜମା ଓ ମିଆଦି ଜମା :
Answer:
ଚାହିଁବା ମାତ୍ରେ ଚଳନ୍ତି ଜମାର ଉଠାଣ ସମ୍ଭବ ହେଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଚାହିଦା ଜମା କୁହାଯାଏ । ଏହି ଜମା ଚାହିଁବା ମାତ୍ରେ ଫେରସ୍ତ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସର୍ବଦା ନିଜ ପାଖରେ ନଗଦ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ରଖୁଥାଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଚାହିଦା ଜମା ପାଇଁ କୌଣସି ସୁଧ ପ୍ରଦାନ କରିନଥାଏ । ମିଆଦି ଜମା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କରାଯାଇଥାଏ । ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟସୀମା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଜମା ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ସ୍ଥାୟୀ ଜମା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏହି ଜମାରାଶିକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନିବେଶ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ଏହି ଜମା ଉପରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ସୁଧ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହି ସୁଧର ହାର ଜମାର ମିଆଦ ଓ ଜମା ପରିମାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

3. ସଞ୍ଚୟ ଜମା ଓ ଚଳନ୍ତି ଜମା :
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଜମା କରିବା ପାଇଁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା ସଞ୍ଚୟ ଜମାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହି ଜମାର ଉଠାଣରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର କଟକଣା ରହିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଜମାକାରୀ ସର୍ବାଧ୍ଵ କେତେଥର ଏବଂ କେତେ ଟଙ୍କା ଉଠାଣ କରିପାରିବ, ତାହା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସ୍ଥିର କରିଥାଏ । ଫଳରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସଞ୍ଚୟ ଜମାକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ଉପାର୍ଜନ କରେ ଏବଂ ଉପାର୍ଜିତ ଅର୍ଥରୁ କିଛି ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ସୁଧ ଆକାରରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ନୋଟିସ୍ ନଦେଇ ଜମାକାରୀ ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସରେ ଯେଉଁ ଜମା ଉଠାଣ କରିପାରନ୍ତି, ତାହାକୁ ଚଳନ୍ତ ଜମା କୁହାଯାଏ । ଏହି ଜମା ଚାହିଁବା ମାତ୍ରେ ଫେରସ୍ତଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସର୍ବଦା ନିଜ ପାଖରେ ନଗଦ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ରଖୁଥାଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଚଳନ୍ତି ଜମା ପାଇଁ ଅଳ୍ପ ସୁଧ ବା କୌଣସି ସୁଧ ପ୍ରଦାନ କରି ନଥାଏ ।

4. ନଗଦୀ ଋଣ ଏବଂ ଅତିରିକ୍ତ ଉଠାଣ :
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟ – ବ୍ୟବସାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନଗଦୀ ଋଣ ବେଶ୍ ଆଦୃତ । ନଗଦୀ ଋଣ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ଚଳନ୍ତି ହିସାବ ଖୋଲି ମଞ୍ଜୁରୀପ୍ରାପ୍ତ ଅର୍ଥ ଉକ୍ତ ହିସାବରେ ଜମା କରେ । ଋଣଗ୍ରହୀତା ନିଜ ଆବଶ୍ୟକ ମୁତାବକ ଅର୍ଥ ଚେକ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଠାଣ କରନ୍ତି । ନଗଦୀ ଋଣ ପ୍ରଦାନ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅନ୍ୟୁନ ଦୁଇଜଣ ଜାମିନ୍ଦାର ସହିତ ଅଂଶଧନ, ବଣ୍ଡ୍ ଇତ୍ୟାଦି ବନ୍ଧକ ରଖୁଥାଏ ।

ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣର ଅନ୍ୟ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ଅତିରିକ୍ତ ଉଠାଣ । ଅତିରିକ୍ତ ଉଠାଣ ସୁବିଧା ଅନୁସାରେ ଜଣେ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଜମାରାଶିଠାରୁ ଅଧିକ ଉଠାଣ ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଜମାକାରୀ ଯେଉଁ ଅତିରିକ୍ତ ଉଠାଣ କରନ୍ତି ତାହା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଦେଇଥିବା ଋଣ । ଏଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସୁଧ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

5. ବ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନ ଜମା ଓ ପ୍ରାଥମିକ ଜମା :
Answer:
ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ କରିଥାଏ । ଏହା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଅନନ୍ୟ କ୍ଷମତା । ଜମା ଗ୍ରହଣ ଓ ଋଣ ଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମୁଦ୍ରା ସୃଜନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଋଣ ଦାନ ସମୟରେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ନାମରେ ଜମା ହିସାବ ଖୋଲି ମଞ୍ଜୁରିପ୍ରାପ୍ତ ଋଣକୁ ଉକ୍ତ ହିସାବରେ ଜମା କରେ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଣେ ଋଣ ଗ୍ରହୀତା ଜମା କାରୀରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଋଣ ଜମା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ବ୍ୟାଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟ ଏପରି ଜମାକୁ ବ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନ ଜମା କୁହାଯାଏ ।

ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜମା ମଧ୍ୟ ଋଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ନିରାପଦରେ ରଖୁବାପାଇଁ ଓ ସୁଧ ପାଇବାପାଇଁ ଲୋକମାନେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍‌ରେ ଯେଉଁ ଅର୍ଥ ଜମା କରନ୍ତି ତାହା ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ଋଣ । ଏହି ଜମାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଜମା କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ଜମାର ଏକ ବୃହତ୍ ଅଂଶ ଋଣଦେଇ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନ ଜମା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

6. ପରିମାଣାତ୍ମକ ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି :
Answer:
ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ ରୂପେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ । ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଧାନତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ପରିମାଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି । ପରିମାଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି ମୋଟ ଋଣ ପରିମାଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଋଣ ପରିମାଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ତିନୋଟି ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।
ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହାର
(ii) ଖୋଲାବଜାର କାରବାର
(iii) ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନଗଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅନୁପାତ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଋଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଆବଶ୍ୟକ କ୍ଷେତ୍ର ଚୟନ କରିଥାଏ । କେବଳ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କର ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାଏ । ତେଣୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ଚୟନାତ୍ମକ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପଦ୍ଧତି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟୁଧମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ
(ii) ଋଣ ପଡ଼ି ବ୍ୟବସ୍ଥା
(iii) ନୈତିକ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନା
(iv) ପ୍ରଚାର,
(v) ଉପଭୋକ୍ତା ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଇତ୍ୟାଦି ।

7. ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହାର ଓ ଖୋଲାବଜାର କାରବାର :
Answer:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଟ୍ସମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ହାରରେ ଋଣ ଦେଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହାର କୁହାଯାଏ । ଏହା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ଋଣ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ । ଯେତେବେଳେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବ୍ୟାକ୍ ହାର ବୃଦ୍ଧି କରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ମଧ୍ୟ ସୁଧାହାର ବୃଦ୍ଧି କରେ । ତେଣୁ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ହାର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସୁଧ ହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାଦ୍ୱାରା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ ଋଣର
ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ପାଏ । ଫଳରେ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଋଣ ପରିମାଣରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଆଣିବାପାଇଁ ଖୋଲାବଜାର କାରବାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଆୟୁଧ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଖୋଲା ବଜାରରେ ସରକାରୀ ପ୍ରତିଭୂତିର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଖୋଲା ବଜାର କାରବାର କୁହାଯାଏ । ସରକାରୀ ପ୍ରତିଭୂତିର ସୁଧ ହାର ଅଧ‌ିକ ଥିବାରୁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଓ ଜନସାଧାରଣ ଅଧ୍ଵ ଆୟ ଆଶାରେ ସେଗୁଡ଼ିକ କ୍ରୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ ନଗଦ ମୁଦ୍ରାର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଏ ଓ ଋଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

8. ଦେୟତା ଓ ପରିସମ୍ପରି :
Answer:
ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ପାଉଣା ଆଇନତଃ ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ, ତାହା ହେଉଛି ବ୍ୟାଙ୍କର ଦେୟତା । ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ରର ଦେୟତା କହିଲେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଜମାକାରୀ, ଅଂଶୀଦାର ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କଠାରୁ ଆଣିଥିବା ଋଣକୁ ବୁଝାଏ, ଯାହାକୁ ପରିଶୋଧ କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ବହନ କରିଥାଏ । ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ରର ବାମପାର୍ଶ୍ଵରେ ବ୍ୟାଙ୍କର ଦେୟତା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ । ଦେୟତା ପାର୍ଶ୍ୱ ଆଲୋଚନା କଲେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ କେଉଁ କେଉଁ ସୂତ୍ରରୁ ପାଣ୍ଠି ସଂଗ୍ରହ କରିଥାଏ, ତାହା ଜଣା ଯାଇଥାଏ ।

ସେହିପରି ପରିସମ୍ପତ୍ତି ହେଉଛି ବ୍ୟାଙ୍କର ସମ୍ପଦ ଓ ଆଇନତଃ ପାଇବାକୁ ଥିବା ପ୍ରାପ୍ୟର ଅଧିକାର । ବ୍ୟାଙ୍କର ସମ୍ପଦ ଓ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଯାହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ପାଇବାକୁ ହକ୍‌ର ଥିବା ଅର୍ଥ ପରିସମ୍ପଭିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ସନ୍ତୁଳନ ପତ୍ରର ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବ୍ୟାଙ୍କର ପରିସମ୍ପରି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ । ପରିସମ୍ପତ୍ତି ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ତା’ର ପାଣ୍ଠିକୁ କେଉଁ ଉପାୟରେ ବିନିଯୋଗ କରୁଛି, ତାହା ଜଣାପଡ଼େ । ତେଣୁ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ପାର୍ଶ୍ଵ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର ପାଣ୍ଠି ବିନିଯୋଗ ନୀତିର ଏକ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିଫଳନ ମାତ୍ର ।

9. ସଞ୍ଚୟ ଜମା ଓ ପୌନଃପୁନିକ ଜମା :
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଜମା କରିବାପାଇଁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା ସଞ୍ଚୟର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହି ଜମାର ଉଠାଣରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ବ୍ୟାଙ୍କର କଟକଣା ରହିଥାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଜମାକାରୀ ସର୍ବାଧ୍ଵକ କେତେଥର ଏବଂ କେତେ ଟଙ୍କା ଉଠାଣ କରିପାରିବେ, ତାହା ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସ୍ଥିର କରିଥାଏ ।

ପୌନଃପୁନିକ ଜମା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜମାକାରୀମାନଙ୍କୁ ନିୟମିତ ମାସିକିଆ କିସ୍ତି ଆକାରରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଅର୍ଥ ଜମା କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଧାର୍ଯ୍ୟ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଜମା ଅର୍ଥ ପଇଠ କରିବାରେ ବିଫଳ ହେଲେ ସୁଧଦେଇ ଜମାକୁ ନିୟମିତ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ସର୍ବାଧିକ ଅବଧୂ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ହୋଇଥିବାବେଳେ ତା’ପୂର୍ବରୁ ଟଙ୍କା ଉଠାଇନେଲେ ସୁଧ ହରାଇବାକୁ ପଡ଼େ । ଏହି ଜମା, ସଞ୍ଚୟ ଜମାଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ସୁଧ ବହନ କରିଥାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Geography Solutions Chapter 6(a) ଏସିଆ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Geography Solutions Chapter 6(a) ଏସିଆ

୧। ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ।
(କ) ପୃଥ‌ିବୀର ବୃହତ୍ତମ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ବୃହତ୍ତମ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀର ନାମ ହେଲା ହିମାଳୟ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀର ଉଚ୍ଚତମ ଶୃଙ୍ଗର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ଏଭେରେଷ୍ଟ ପୃଥ‌ିବୀର ଉଚ୍ଚତମ ଶୃଙ୍ଗ।

(ଗ) କେଉଁ ଜଳପଥ ଏସିଆ ମହାଦେଶକୁ ଆଫ୍ରିକାଠାରୁ ଅଲଗା କରୁଅଛି ?
Answer:
ସୁଏଜ କେନାଲ ଏସିଆ ମହାଦେଶକୁ ଆଫ୍ରିକାଠାରୁ ଅଲଗା କରୁଅଛି।

(ଘ) ଏସିଆ ମହାଦେଶର ଦକ୍ଷିଣରେ କେଉଁ ମହାସାଗର ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଏସିଆ ମହାଦେଶର ଦକ୍ଷିଣରେ ଭାରତ ମହାସାଗର ଅବସ୍ଥିତ।

(ଙ) କେଉଁ ମାଳଭୂମିକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଛାତ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପାମିର ମାଳଭୂମିକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଛାତ କୁହାଯାଏ।

୨। ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

(କ) ଏସିଆ ମହାଦେଶର ପଶ୍ଚିମରେ __________ ମହାଦେଶ ଅବସ୍ଥିତ।
(ଆଫ୍ରିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକା, ଇଉରୋପ )
Answer:
ଇଉରୋପ

(ଖ) ଏସିଆର ତୃଣଭୂମିକୁ _________ କୁହାଯାଏ।
(ଷ୍ଟେପୀ, ପ୍ରେରୀ, ପମ୍ପାସ, କାସ)
Answer:
ଷ୍ଟେପୀ

(ଗ) ତୃହାଞ୍ଚଲ୍ଲରେ_____________ ପ୍ରାଣୀ ବାସ କରେ।
(ବାଘ, ବଲ୍‌ଗାହରିଣ, ମାଙ୍କଡ଼, ସିଂହ)
Answer:
ବଲ୍‌ଗାହରିଣ

(ଘ) ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ _________ ଉଦ୍ଭିଦ ମିଳେ।
(ବାଉଁଶ, ବେତ, ସିଝୁ, ଶାଳ)
Answer:
ସିଝୁ

(ଙ) ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ___________ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ।
(ଓଟ, କାରିଦ୍ର୍ୟ, ୟାକ୍, ବଲ୍‌ଗାହରିଣ )
Answer:
ୟାକ୍

୩ । ଏସିଆ ମହାଦେଶକୁ ଏକ ବୈଚିତ୍ରମୟ ମହାଦେଶ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
(୧) ବିଭିନ୍ନ ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଅତ୍ୟଧିକ ତାପମାତ୍ରା, ଅଧ‌ିକ ବୃଷ୍ଟି, ନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା, ବୃଷ୍ଟିହୀନ ଅଞ୍ଚଳ ଇତ୍ୟାଦି ଏସିଆ ମହାଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ।
(୨) ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ, ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଓ ବେଶପୋଷାକ ପିନ୍ଧୁଥିବା ଲୋକ ଏସିଆ ମହାଦେଶରେ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଏସିଆକୁ ଏକ ବୈଚିତ୍ରମୟ ମହାଦେଶ କୁହାଯାଏ।

BSE Odisha 6th Class Geography Notes Chapter 6(a) ଏସିଆ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା

• ଏସିଆ ମହାଦେଶ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଓ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପୃଥ‌ିବୀର ବୃହତ୍ତମ ମହାଦେଶ। ଏହା ୧୦ ଡିଗ୍ରୀ ଦକ୍ଷିଣ ଅକ୍ଷାଂଶ ଓ ୮୦ ଡିଗ୍ରୀ ଉତ୍ତର ଅକ୍ଷାଂଶ ଏବଂ ୨୫ ଡିଗ୍ରୀ ପୂର୍ବ ଦ୍ରାଘିମା ଓ ୧୭୦ ଡିଗ୍ରୀ ପଶ୍ଚିମ ଦ୍ରାଘିମା ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ। ସୁଏଜ କେନାଲ ଖୋଳାହେବା ପରଠାରୁ ଏସିଆ ମହାଦେଶ ଆଫ୍ରିକାଠାରୁ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଅଛି।
• ଏସିଆ ମହାଦେଶର କେନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳରେ ପର୍ବତମାଳା, ଦକ୍ଷିଣରେ ମାଳଭୂମି ଏବଂ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଓ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ସମତଳଭୂମି ଦେଖାଯାଏ। ଏହାକୁ ଲାଗିଥିବା ମହାସାଗର ଓ ଉପସାଗରରେ ଅନେକ ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜ ଦେଖାଯାଏ।
• ଏସିଆର ନଦୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସିନ୍ଧୁ, ଗଙ୍ଗା, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର, ଇରାବତୀ, ମେକଙ୍ଗ୍, ସାଲଉଇନ୍, ହୋୟାଂହୋ, ୟାସିକିଆଁ, ଓଡ଼, ଇନୀସୀ, ଲେନା, ଇଉଫ୍ରେଟିସ୍, ଟାଇଗ୍ରୀସ୍, ମହାନଦୀ, ଗୋଦାବରୀ, କୃଷ୍ଣା, କାବେରୀ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଧାନ । ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକର ଉପତ୍ୟକା ଓ ତ୍ରିକୋଣଭୂମି ଘନ ଜନବସତି ପୂର୍ଣ୍ଣ।
• ଏସିଆର ଜଳବାୟୁ ଏହାର ବିଶାଳ ଆକାର, ବିସ୍ତୃତି ଏବଂ ଭୂପ୍ରକୃତିଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ। ଶୀତଋତୁରେ ଏହାର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭୀଷଣ ଶୀତ ପଡ଼େ। ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ମୌସୁମୀ ବାୟୁଦ୍ୱାରା ବୃଷ୍ଟିପାଏ ଏବଂ ବିଷୁବ ରେଖା ଓ କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତି ଅଞ୍ଚଳରେ ଭୀଷଣ ଗରମ ପଡ଼େ।
• ଏସିଆ ମହାଦେଶରେ ଷ୍ଟେପୀ ତୃଣଭୂମି, ମରୁଉଭିଦ, ମୌସୁମୀ ଅରଣ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ଦେଖାଯାଏ। ଉତ୍ତର ମେରୁ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଯେଉଁଠାରେ ଭୀଷଣ ଥଣ୍ଡା ପଡ଼େ ଓ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ବରଫାଚ୍ଛନ୍ନ ରହେ ତାହାକୁ ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ କୁହାଯାଏ । ତୁନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳରେ ବଲ୍‌ଗାହରିଣ, ଧଳାଭାଲୁ ଦେଖାଯା’ନ୍ତି । ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ହରିଣ, ବାଘ ଏବଂ ଟାଇଗା ଅଞ୍ଚଳରେ ମିଙ୍କ ଓ କୋକିଶିଆଳୀ ଆଦି ଲୋମଶପ୍ରାଣୀ ବାସ କରନ୍ତି।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 9 ପ୍ରତିସମତା ଓ ସର୍ବସମତା Ex 9.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 9 ପ୍ରତିସମତା ଓ ସର୍ବସମତା Ex 9.2

Question 1.
ପ୍ରତି ଯୋଡା ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଚିତ୍ରର ଅବିକଳ ନକଲ ତିଆରି କର । ତାହାକୁ ସେହି ଯୋଡାର ଅନ୍ୟ ଚିତ୍ର ଉପରେ ଥୋଇ ଚିତ୍ର ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ କି ନାହିଁ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
(a)

(b)

(c)

(d)

(e)

(f)

ସମାଧାନ:
(a), (d) ରେ ଥ‌ିବା ଚିତ୍ରଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ ।

Question 2.
ନିମ୍ନସ୍ଥ ରେଖାଖଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବସମ ପରୀକ୍ଷା କର ।

ସମାଧାନ:
AB = CD = 1.8 ସେ.ମି. ତେଣୁ AB ≅ CD; 
EF = GH = 2 ସେ.ମି. ତେଣୁ EF ≅ GH
KL = MN = 1.8 ସେ.ମି. ତେଣୁ KL ≅ MN

Question 3.
AB ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି AB = 4.6 ସେ.ମି. ହେବ । C͞D ଅଙ୍କନ କର ଯେପରି A͞B ≅ C͞D ହେବ ।
ସମାଧାନ:

AB = 4.6 ସେ.ମି.
∴ AB ≅ CD ।

Question 4.
ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଲେଖ –
(କ) କେଉଁ ସର୍ଭରେ ଦୁଇଟି ରେଖାଖଣ୍ଡ ସର୍ବସମ ହେବେ ?
ସମାଧାନ:
ଦୁଇଟି ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ହେଲେ ରେଖାଖଣ୍ଡଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ ହେବେ । 

(ଖ) ଦୁଇଟି ବୃତ୍ତ ସର୍ବସମ ହେବେ ବୋଲି କିପରି ଜାଣିବ ?
ସମାଧାନ:
ଦୁଇଟି ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ସମାନ ହେଲେ ବୃତ୍ତଦ୍ବୟ ସର୍ବସମ ହେବେ ।

(ଗ) ଦୁଇଟି କୋଣ ସର୍ବସମ ହେବାର ଆବଶ୍ୟକ ସର୍ଭ କ’ଣ ?
ସମାଧାନ:
ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣ ବା ମାପ ସମାନ ହେଲେ କୋଣଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ ହେବେ ।

(ଘ) କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଦୁଇଟି ବର୍ଗଚିତ୍ର ସର୍ବସମ ହେବେ ?
ସମାଧାନ:
ଦୁଇଟି ବର୍ଗଚିତ୍ରର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ହେଲେ ବର୍ଗଚିତ୍ରଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ ହେବେ ।

Question 5.
ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ବୃତ୍ତ ଅଙ୍କନ କରି ଗୋଟିକର ଅନ୍ତଦେର୍ଶକୁ କଳା ରଙ୍ଗ ଓ ଅନ୍ୟଟିର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ଦିଅ ।

(କ) ସର୍ବସମ ବୃତ୍ତ ଦୁଇଟିର ବ୍ୟାସାର୍ଷକୁ ମାପ ।
ସମାଧାନ:
OA = PB = 1.4 ସେ.ମି

(ଖ) ବୃତ୍ତ ଦୁଇଟିର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ?
ସମାଧାନ:
ବୃତ୍ତ ଦ୍ବୟର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ସମାନ ।

(ଗ) ଏବେ ବୃତ୍ତ ଦୁଇଟିର ବ୍ୟାସଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ ହେବେ କି ? ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ ।
ସମାଧାନ:
CD = EF = 2.8 ସେ.ମି. ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟାସଦ୍ବୟ ସର୍ବସମ ହେବେ ।

(ଘ) ସେହିପରି ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ଆୟତ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରି, ସେମାନଙ୍କର ପରିସୀମା ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ABCD ଓ EFGH ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ଆୟତଚିତ୍ର ।
AD = BC = FG = EH = 4 ସେ.ମି. ଓ AB = CD = EF = GH = 3 ସେ.ମି.
ABCD ଆୟତଚିତ୍ରର ପରିସୀମା
= (3 + 4 + 3 + 4) ସେ.ମି. = 14 ସେ.ମି.
EFGH ଆୟତଚିତ୍ରର ପରିସୀମା
= (3 + 4 + 3+ 4) ସେ.ମି. = 14 ସେ.ମି.
∴ ଆୟତଚିତ୍ରଦ୍ଵୟର ପରିସୀମା ସମାନ ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 7 History Notes Chapter 2 ଦିଲ୍ଲୀରେ ସୁଲତାନୀ ଶାସନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 7 History Notes Chapter 2 ଦିଲ୍ଲୀରେ ସୁଲତାନୀ ଶାସନ

ବିଷୟବସ୍ତୁସମ୍ବହ

• ଭାରତରେ ତୁର୍କ ଶାସନ
• ଦାସ ବଂଶ
• ଖାଲ ବଂଶ ଓ ତୁପ୍ଲକ୍ ବଂଶ ସୁଲତାନ ଯୁଗର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି
• ସୁଲତାନମାନଙ୍କ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ
• ପ୍ରାଦେଶିକ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍‌ଥାନ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ

→ ଭାରତରେ ତୁର୍କ ଶାସନ :

• ଦିଲ୍ଲୀରେ କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୁଲତାନୀ ଶାସନର ଅୟମାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ତୁର୍କ ସୁଲତାନ୍‌ମାନଙ୍କର ଦୀର୍ଘ ୩୦୦ ବର୍ଷର ଶାସନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ସମୁଦାୟ ୫ଟି ରାଜବଂଶ ୧୨୦୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରୁ ୧୫୨୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିଲ୍ଲୀରେ ସୁଲତାନୀ ଶାସନ ଚଳାଇଥିଲେ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ସାମାଜିକ, ଧାର୍ମିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ, କଳା-ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୂତନ ରୂପ ପରିଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା।
• ତୁର୍କ ସୁଲତାନମାନେ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟର ଅୟମାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
• ଦାସବଂଶ, ଖାଲଜୀ ବଂଶ, ତୁଘ୍ଲକ୍ ବଂଶ, ସୟଦ ବଂଶ ଏବଂ ଲୋଦୀ ବଂଶ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଅଳଂକୃତ କରି ଭାରତୀୟ ଓ ଇସ୍‌ଲାମୀୟ ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ମିଳନ ଘଟାଇଥିଲେ।

* ସେଗୁଡ଼ିକ ଏହାର ପରିବାରର ଜଣଙ୍କ ପରେ ଜଣେ ଦେଶ ଶାସନ କରନ୍ତି ସେହି କୁହାଯାଏ।

→  ତୁର୍କୀ ଶାସନ

• ଦାସ ବଂଶ : (୧୨୦୬ – ୧୨୯୦)
• କୁତ୍ବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍ : ୧୨୦୬ – ୧୨୧୦
• ସାମସୁଦ୍ଦିନ୍ ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍‌ : ୧୨୧୦ – ୧୨୩୬
• ରେଜିଆ : ୧୨୩୬ – ୧୨୪୦
• ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ବଲ୍‌ବନ୍‌ :୧୨୬୬ – ୧୨୮୭

→  ଖାଇଜା ବଂଶ (୧୨୯୦ – ୧୩୨୦)

• ଜଲାଲ୍‌ଉଦ୍ଦିନ୍ ଖା : ୧୨୯୦ – ୧୨୯୬
• ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖା : ୧୨୯୬ – ୧୩୧୬

→ ତୁପ୍ଲକ୍ ବଂଶ (୧୩୨୦ – ୧୪୧୪)

• ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ତୁଘ୍ଲକ୍ : ୧୩୨୦ -୧୩୨୪
• ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଘ୍ଲକ୍ :୧୩୨୪ -୧୩୫୧
• ଫିରୋଜଶାହ ତୁଘ୍ଲକ୍ :୧୩୫୧ – ୧୩୮୮

→ ସୟଦ ବଂଶ (୧୪୧୪ – ୧୪୫୧)

• ଖ୍ର୍ଜା ଖାନ : ୧୪୧୪ – ୧୪୨୧

→ ଲୋଦୀ ବଂଶ (୧୪୫୧ – ୧୫୨୬)

• ବାହାଲଲ୍ ଲୋଦୀ :୧୪୫୧ – ୧୪୮୯
• ସିକଦର ଲୋଦୀ :୧୪୮୯ – ୧୫୧୨
• ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀ:୧୫୧୨ – ୧୫୨୬

* ଆରବ ଓ ତୁର୍କୀମାନେ ଉଚ୍ଚ ବୁଦ୍ଧି – ସଂପନ୍ନ ଦାସମାନଙ୍କୁ କିରାଣୀ, ସୈନିକ, ପ୍ରଶାସକ ପଦରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଉଥିଲେ। ଏହି କବଳରୁ ମୁକ୍ତ ହେଉଥିଲେ।

→ ଦାସ ବଂଶ :
* କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍ (୧୨୦୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.-୧୨୧୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ଏକଦା ମହମ୍ମଦ ଘୋରୀଙ୍କ ଦାସ ଥ‌ିବା କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ନିଜର ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତିଭା ବଳରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ
• ସେ ୧୨୦୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ।
• ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ଦିଲ୍ଲୀ, କୋଲି (ଆଲିଗଡ଼), କନୌଜ, ବିହାର ଇତ୍ୟାଦି ରାଜ୍ୟ ଜୟ କରିସାରିଥିଲେ।

* କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍ ମାତ୍ର ୪ ବର୍ଷ ସେ ଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ‘କ୍ବାଡ୍ ଭଲ୍- ଇସ୍‌ଲାମ୍’ ଓ ଆଜମୀରଠାରେ ଢାଇ ଦି ଝୋପର।’ ମସ୍ଜିଦ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।

• ୧୨୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ପୋଲୋ ଖେଳୁଥ‌ିବା ସମୟରେ ସେ ଘୋଡ଼ାରୁ ପଡ଼ି ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ।

→ ସାମସୁଦ୍ଦିନ୍ ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍ (୧୨୧୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.-୧୨୩୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ସାମସୁଦ୍ଦିନ୍ ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍ ୧୨୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ।
• ସେ ରାଜା ହେବା ସମୟରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିକ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ମୁକାବିଲା କରିଥିଲେ।
• ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ମହାପରାକ୍ରମଶାଳୀ ମଧ୍ୟ ଏସିଆର ମଙ୍ଗୋଲ ଶାସକ ଚେଙ୍ଗିଜ୍ ଖାଁ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍କଙ୍କ ବିଚକ୍ଷପ ବୁଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଚେଙ୍ଗିଜ୍ ଖାଁ ଭାରତର ଅଧ୍ବ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇନଥିଲେ।

• ଛୋଟ ଥିବା ସମୟରେ ତାଙ୍କ ଭାଇମାନେ ତାଙ୍କୁ ଜମାଲ୍‌ଉଦ୍ଦିନ୍ ନାମକ ଜଣେ ବଣିକକୁ ବିକ୍ରି କରି ଦେଇଥିଲେ।
• ପରେ ଇମିସ୍‌ଙ୍କୁ କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍ କ୍ରୀତଦାସ କରିଥିଲେ।
• ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ କେତେକ ଇକ୍‌ରେ ଭାଗ କରିଥିଲେ।
• ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍ ୪୦ ଜଣ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଦକ୍ଷ କ୍ରୀତଦାସଙ୍କୁ ପ୍ରଶାସନିକ ତାଲିମ ଦେଇ ବଭିନ୍ନ ଦାୟିତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ। ଏମାନେ ୪୦ ସେନା (ଚିହାଲ ଗାଡି) ନାମରେ ଅଭିହିତ।
• ଇତୁତ୍‌ ମିସ୍‌ଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପୂର୍ବରେ ବଙ୍ଗଠାରୁ ପଶ୍ଚିମରେ ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ଥିଲା।
• ସେ କୁତୁବ୍‌ମୀନାରର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ କରିଥିଲେ।
• ୧୨୩୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା।

* ରେଜିଆ (୧୨୩୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.-୧୨୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ଇଡ୍‌ମିସ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କ ଝିଅ ରେଜିଆ ୧୨୩୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସକମାନେ ତାଙ୍କୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବାରୁ ସେ ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଅନେକ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ।
• ରେଜିଆ ହେଉଛନ୍ତି ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନରେ ବସିଥିବା ପ୍ରଥମ ଓ ଶେଷ ମୁସଲମାନ ଶାସିକା।

* ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ବଲ୍‌ବନ୍ (୧୨୬୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.-୧୨୮୭ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ବଲ୍‌ବନ୍ ସୁଲତାନ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଇଡ୍‌ମିସ୍‌ଙ୍କର ୪୦ସେନା ବା ଚିହାଲଗାନିର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ । ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍‌ଙ୍କ ପୁତ୍ର ନାସିରଉଦ୍ଦିନ୍ ମାମୁଦ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ୧୨୬୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ବଲ୍‌ବନ୍‌ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ।
• ସେ ତାଙ୍କ ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ପୁନଃ ସଂଗଠିତ କରିବା ସହିତ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଦୁର୍ଗମାନ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ।
• ସେ ଆଇନଶୃଙ୍ଖଳା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ସୁଧାରିବା ସହିତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ।
• ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସୁପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଶାସନ ଓ ସାମାଜିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲେ।
• ବଲ୍‌ବନ୍‌ ରାଜଶକ୍ତିର ପୁନଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସ୍ବର୍ଗୀୟ ରାଜତନ୍ତ୍ର ନୀତି ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ସେ ନିଜକୁ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧ୍ ବୋଲି କହୁଥିଲେ । ସେ ‘ରକ୍ତ ଓ ଲୁହାନୀତି’ ଅବଲମ୍ବନ କରି ତାଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥିଲେ।
• କବି ଅମୀର ଖୁସ୍ରୁ ତାଙ୍କ ଦରବାରରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲେ।
• ସେ ୧୨୮୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ।

→ ଖାଜୀ ବଂଶ (୧୨୯୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.-୧୩୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ୧୨୯୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଜଲାଲ୍‌ଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲ୍‌ଜୀ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ।

→ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲ୍‌ଜା (୧୨୯୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. -୧୩୧୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ଖାଲ୍ଜା ବଂଶର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାସକ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲ ତାଙ୍କର ୨୦ ବର୍ଷର ଦୃଢ଼ ଶାସନ ପାଇଁ ସୁଲତାନୀ ଇତିହାସରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧ୍ୟାର କରିଛନ୍ତି।
• ସେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର ହୋଇ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଜୟ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପୋଷଣ କରିଥଲେ।
• ଆଲ୍ଲା ଉଲ୍ ମୁଲକ୍‌ଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ସେ ପ୍ରଥମେ ସାରା ଭାରତ ଜୟ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ।

• ଏଥ୍ ନିମନ୍ତେ ସେ ତିନୋଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ।
  (୧) ତୁର୍କ ସାମନ୍ତଙ୍କ କ୍ଷମତା ହ୍ରାସ
  (୨) ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ଓ ରାଜସ୍ଥାନ ବିଜୟ
  (୩) ମଙ୍ଗୋଲ ଶକ୍ତିର ଧ୍ୱଂସ ସାଧନ
• ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଗଠନ ପାଇଁ ଦୋଆବ ଅଞ୍ଚଳର ଧନୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅଧ୍ବକ କର ଲାଗୁ କରିଥିଲେ।
• ୧୨୯୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସେ ଉଲଘୁ ଖାଁ ଓ ନସ୍‌ରତ୍‌ ଖାଁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଗୁଜରାଟର ରାଜଧାନୀକୁ ଆକ୍ରମଣ କରି ଜୟ କରିଥିଲେ।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଉତ୍ତର ଭାରତର ମାଳବ, ରଡ୍ଡମ୍ବର ଓ ମେୱାରର ଚିତୋର ଦୁର୍ଗ, ସିଓ୍ବାନା ଓ ଜାଲୋର୍ ଆଦି ରାଜ୍ୟକୁ ଜୟ କରିଥିଲେ।
• ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଦେବଗିରି, ତେଲେଙ୍ଗାନା, ଦ୍ବାରସମୁଦ୍ର, ପାଣ୍ଡ, ହୟଶାଳ ରାଜ୍ୟ ଜୟ କରିଥିଲେ।
• ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍‌ଙ୍କ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଗଭୀର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ରକ୍ଷକ ପଦବୀ ମିଳିଥିଲା।
• ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କଠାରୁ ଜିଜିଆ, ଅବକାରୀ, ଆମଦାନୀ ଓ ରପ୍ତାନୀ ଶୁଳ୍କ ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ।

* ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲ୍ ଜୀ ଜଲାଲ୍ ଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲ ଜୀଙ୍କ ପୁତୁରା ଥିଲେ ।
* ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲ୍ଜୀ କହୁଥ୍ ଲେ ସୁଲତାନ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସ୍ୱରୂପ ଏବ ସେ ସାଧାରଣ ନୁହନ୍ତି।
* ତାଙ୍କର ବାକ୍ୟ ହିଁ ଆଇନ ଏବଂ ସେ ରାଜ୍ୟର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଯାହା କରିବେ ତାହା ଠିକ୍।

→ ତୁଘ୍ଲକ୍ ବଂଶ (୧୩୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.-୧୪୧୪ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• (୧୩୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.) ପରେ ନାସିରଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁସ୍ରୁ ଶାହ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯିବା ପରେ ଘାଜି ମାଲିକ୍ ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ତୁପ୍‌ଲକ୍ ଦିଲ୍ଲୀର ସୁଲତାନ ହୋଇ ତୁଘ୍ଲକ୍ ବଂଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ।

→ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଗ୍‌ଲକ୍ (୧୩୨୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. -୧୩୫୧ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ତୁଘ୍ଲକ୍‌ଙ୍କ ଏକ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତ୍ୟୁ ହେବା ପରେ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଜୁନା ଖାଁ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଘ୍ଲକ୍ ନାମ ଧାରଣ କରି ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ।
• ସେ ୨୬ ବର୍ଷ ଶାସନ କରିଥିଲେ।
• ତାଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ଆରବ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଇବନ୍ ବନ୍ଧୁତା ଭାରତକୁ ଆସିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ବିବରଣୀରେ ସେ ତତ୍‌କାଳୀନ ଭାରତର ଅବସ୍ଥାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ।
• ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଘ୍ଲକ୍ ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ରାଜା ଥିଲେ । ସେ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ଦର୍ଶନ, ଗଣିତ ଓ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ୟାରେ ବିଶେଷ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ। ସେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କବି ଓ ସାହିତ୍ୟିକ ଥିଲେ।
• ତାଙ୍କର ନିଷ୍ଠା, ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଓ ଧୈର୍ଯ୍ୟର ଅଭାବ ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କର ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରୁ ନଥିଲା।

• ମହମ୍ମଦ ବିନ୍-ତୁଘିକ୍‌ଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା; ଯଥା –
  (୧) ଦୋଆବ ଅଞ୍ଚଳରେ କରବୃଦ୍ଧି,
  (୨) ରାଜଧାନୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ,
  (୩) ତାମ୍ର ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ

→ ଦୋଆବ ଅଞ୍ଚଳରେ କର ବୃଦ୍ଧି ( ୧୩୨୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ମହମ୍ମଦ ବିନ୍-ତୁଘିକ୍‌ଙ୍କ ଓ ଯମୁନା ନଦୀର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦୋଆବ ଅଞ୍ଚଳରେ କରବୃଦ୍ଧି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ସେହି ବର୍ଷ ଭଲ ବର୍ଷା ନ ହେବାରୁ ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଓ ଲୋକମାନେ ବର୍ଦ୍ଧିତ କର ଦେଇପାରି ନ ଥିଲେ।
• କର ଆଦାୟର ଅତ୍ୟାଚାର ସହି ନପାରି ଲୋକମାନେ ଜଙ୍ଗଲକୁ ପଳାୟନ କଲେ; କିନ୍ତୁ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ଗୋଡ଼ାଇ ଗୋଡ଼ାଇ କେତେଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।
• ଶେଷରେ ମହମ୍ମଦ-ବିନ୍-ତୁଲକ୍ ତାଙ୍କର ଭୁଲ୍ ବୁଝିପାରି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ଷମା ଦେଇ ବର୍ଦ୍ଧିତ କର ଆଦାୟ ନ କରିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ଓ ଜଳସେଚନ ପାଇଁ କୂଅ ଖୋଳାଇଥିଲେ।

* ବ୍ୟତୀତ ତିଷ୍ଠି ପାରିବେ ନାହିଁ । ଦର ମା ନ ନାହିଁ । ସୈନିକମାନଙ୍କ ଦରମା ଭୂରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । କୃଷକମାନେ ଧନୀ ଓ ଖୁସିରେ ଥିଲେ ଭୂରାଜସ୍ଵ ଦେଇଥା’ନ୍ତି।

* ରାଜଧାନୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ (୧୩୨୯ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ମଙ୍ଗ।ଲମନଙ୍କ ଆକ୍ର ମଣରୁ ଦେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଓ ଦ।କ୍ଷଣ।ତ ବାଁ ନ୍ – ତୁ ଘଲ କ୍ ୧୩୨୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦିଲ୍ଲୀରୁ ଦୌଲତା -ସଦର-ଉସ ସଦର -ଧର୍ମ ସଫଳ ହୋଇପାରି ନ ଥିଲା।
• ରାଜଧାନୀ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କଲାବେଳେ ଉଭୟ କର୍ମଚାରୀ ଓ ଦିଲ୍ଲୀର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କୁ ଦୀର୍ଘ ୧୫୦୦ କି.ମି. ପଥ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ଓ ସେଠାକାର ଜଳବାୟୁ ଓ ଖାଦ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ନ ହେବାରୁ ବହୁ ଲୋକ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ।
• ପରେ ସେ ଦୌଲତାବାଦରୁ ଦିଲ୍ଲୀକୁ ରାଜଧାନୀ ଫେରାଇ ଆଣିବାରୁ ବାହମନୀ ଓ ବିଜୟନଗର ରାଜ୍ୟ ନିଜର ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କଲେ।

*ସୁଲତାନୀ ଶାସନର ଅନ୍ୟ ସୁଲତାନ ଦେକ –

• ସଦର – ଉସ୍ ସଦର-ଧର୍ମ କୃଷିମନ୍ତ୍ରୀ।
• ମଜଲିସ୍ -ଇ-ଖାଲ ୱା ଜ୍ – ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ।
• ଦିୱାନ-ଇ-ଅମୀର କୋହି – କୃଷିମନ୍ତ୍ରୀ।

* ମହମ୍ମଦ ବିନ୍-ତୁ ଘଲକ୍ ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ସରାଇଖାନା ( ପାନ୍ଥଶାଳା) ଓ ଡାକ ଚୌକି (ଡାକଘର) ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ।
* ଇବନ ବତୁ ତାଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଦିଲ୍ଲୀରେ ରହୁଥ‌ିବାର ଦେଖୁ ବାନ୍ଧି ଦୌଲତାବାଦ ନିଆ ଯାଇଥିଲା।

* ରାଜଧାନୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ (୧୩୨୯ ଖ୍ରୀ.ଅ.) :

• ମଙ୍ଗ।ଲମନଙ୍କ ଆକ୍ର ମଣରୁ ଦେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଓ ଦ।କ୍ଷଣ।ତ ବାଁ ନ୍ – ତୁ ଘଲ କ୍ ୧୩୨୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦିଲ୍ଲୀରୁ ଦୌଲତା -ସଦର-ଉସ ସଦର -ଧର୍ମ ସଫଳ ହୋଇପାରି ନ ଥିଲା।
• ରାଜଧାନୀ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କଲାବେଳେ ଉଭୟ କର୍ମଚାରୀ ଓ ଦିଲ୍ଲୀର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କୁ ଦୀର୍ଘ ୧୫୦୦ କି.ମି. ପଥ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ଓ ସେଠାକାର ଜଳବାୟୁ ଓ ଖାଦ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ନ ହେବାରୁ ବହୁ ଲୋକ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ।
• ପରେ ସେ ଦୌଲତାବାଦରୁ ଦିଲ୍ଲୀକୁ ରାଜଧାନୀ ଫେରାଇ ଆଣିବାରୁ ବାହମନୀ ଓ ବିଜୟନଗର ରାଜ୍ୟ ନିଜର ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କଲେ।

* ଜିଜିୟା – ଅଣମୁସଲମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିଲା।
* ସଦର – ଜଳସେଚିତ ଜମି ଉପରେ ଏହି କର ବସାଯାଇଥିଲା।

→ ତାମ୍ରମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ :

• ଶୂନ୍ୟ ରାଜକୋଷ ପୂରଣ ପାଇଁ ମହମ୍ମଦ ତୁଗ୍‌ଲକ୍ ତାମ୍ର ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ହେଁ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିର ଅଭାବରୁ ରାଜକୋଷରେ ଟଙ୍କା ଅଭାବରୁ ରାଜ୍ୟ ଗରିବ ହୋଇଗଲା । ଶେଷରେ ସୁଲତାନ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ନେଇଥିଲେ। ଏହିପରି କେତେକ କାର୍ଯ୍ୟହେତୁ ସେ ବିଫଳ ଶାସକ ରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲେ।
• ତୁଘ୍ଲକ୍ ବଂଶ ପରେ ଭାରତରେ ସୟଦ ବଂଶ ଓ ତାଙ୍କ ପରେ ଲୋଦୀ ବଂଶ ଶାସନ କରିଥିଲେ। ଠାରୁ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିଲା।
• ମୋଗଲ ଶାସକ ବାବର ୧୫୨୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଲୋଦୀବଂଶର ରାଜା ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ଭାରତରେ ମୋଗଲ ଶାସନର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।

→ ସୁଲତାନ ଯୁଗର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି :

• ସୁଲତାନୀ ଶାସନ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ସୁପରିଚାଳିତ ଥିଲା । ଏହି ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ମୁଖ୍ୟତଃ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲ୍‌ ଏବଂ ମହମ୍ମଦ-ବିନ୍-ତୁଘ୍ଲକ୍‌ଙ୍କ ଶାସନ ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ତିନୋଟି ସ୍ତରରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିଲା।

→ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସନ :

ପଦବୀ	କାର୍ଯ୍ୟ
ସୁଲଡାନ	.କେନ୍ଦ୍ର ଶାସନର ମୁଖ୍ୟ, ଶାସନ ବିଭାଗ ଓ ସୈନ୍ୟ ବିଭାଗର ସର୍ବୋଚ୍ଚ
ଓଜିର	ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ସାମରିକ ଓ ରାଜସ୍ୱ ବିଭାଗ ଦାୟିତ୍ଵ
କାକ୍ତି	ବିଚାର ବିଭାଗ ଦାୟିତ୍ଵ
ଦିଓନ – ଇ – ଇନଖା	ଚିଠିପତ୍ର ଦାୟିତ୍ଵ
ବାରିଦ୍-ଇ-ମାମାଲିକ୍	ଖବର ସରବରାହ ସଂସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ
ବକ୍ତି	ସୈନ୍ୟ ବିଭାଗ ଦାୟିତ୍ଵ ଓ ଦରମା ଦାୟିତ୍ଵ

* ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନ :

• ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନର ସୁପରିଚାଳନା ପାଇଁ ମୁକ୍ତି, ୱାଲି, ନାଏବ ସୁଲତାନ ଆଦି ଶାସନକର୍ତ୍ତାମାନେ ନିଯୁକ୍ତ ହେଉଥିଲେ। ଏହିସବୁ କର୍ମଚାରୀ କେନ୍ଦ୍ରରେ ସୁଲତାନ ଭୋଗ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ।
• ପ୍ରଦେଶରେ ଆୟ-ବ୍ୟୟ ଦିୱାନ-ଇ-ୱାଜିରତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଉଥିଲା।

→ ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନ :

• ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ୧୦୦ କିମ୍ବା ୮୪ଟି ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଗଣା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଗଣାର ଶାସନମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଅମିଲ୍।
• ମକଦ୍ଦମ, ପଟ୍ଟୱାରୀ ଓ ମୁଶରିଫ୍ ଖଜଣା ଆଦାୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ।
• ମୁଶ୍ରଫ୍ ଖଜଣା ଆଦାୟ ସମୟରେ ଉପସ୍ଥିତ ରହି ତାହାର ହିସାବ ଯାଞ୍ଚ କରୁଥିଲେ।
• ପଟ୍ଟୱାରୀ ଦଲିଲ ଓ କାଗଜପତ୍ର ହିସାବ ରଖୁଥିଲେ।
• ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରାମ ‘ପଞ୍ଚାୟତ’ ମାଧ୍ୟମରେ ଶାସିତ ହେଉଥିଲା।
• ପଞ୍ଚାୟତ ଗ୍ରାମର ପରିମଳ, ଶିକ୍ଷା ଓ ବିଚାର ଆଦି ବିଷୟରେ ବୁଝୁଥିଲେ।
• ଚୌକିଦାର ଗ୍ରାମର ଅପରାଧ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ।
• ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ମକଦ୍ଦମ କୁହାଯାଉଥିଲା।

→ ସୁଲତାନମାନଙ୍କ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ :

• ତୁର୍କ-ଆଫଗାନ୍‌ମାନେ ଭାରତକୁ ତାଙ୍କ ସହିତ ପାରସ୍ୟ ଓ ମଧ୍ୟ-ଏସିଆରୁ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ନୂଆଶୈଳୀ ଏବଂ କାରିଗରୀ କୌଶଳ ଆଣିଥିଲେ।
• ଭାରତୀୟ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଏବଂ ଇସ୍‌ଲାମୀୟ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଘଟି ଇଣ୍ଡୋ-ଇସ୍‌ଲାମୀୟ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା।
• ଭାରତୀୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ଚାପ ଓ ଗମ୍ବୁଜର ବ୍ୟବହାର ଏହି ସମୟରେ ପ୍ରଥମେ ଦେଖା ଦେଇଥିଲା । ମିନାର ତିଆରି ପାଇଁ ପଥର ଉପରେ ପଥର ଲମ୍ବ ଓ ତିର୍ଯ୍ୟକ ଭାବେ ରଖାଯାଉଥିଲା।
• କୁତୁବ୍‌ମିନାର, ଫିରୋଜଶାହ କୋଟ୍‌ଲା, ଗୋଲଗମ୍ବୁଜ ଏହି ନୂତନ କଳାର ଜ୍ୱଳନ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ।

→ ସୁଲତାନୀ ଶାସନ କାଳର କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ :

→ ପ୍ରାଦେଶିକ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍‌ଥାନ :

• ସୁଲତାନୀ ଶାସନ ସମୟରେ କେତେକ ନୂତନ ରାଜ୍ୟ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା। ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ବାହାମନୀ ଓ ବିଜୟନଗର ରାଜ୍ୟ ପ୍ରଧାନ।
• ହାସାନ୍ ଗାଙ୍ଗୁ ୧୩୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ବାହାମନୀ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଗୁଲ୍‌ବଗାଁ ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା। ଦ୍ବିତୀୟ ଅହମ୍ମଦ ଶାହା ବାହାମନୀ ରାଜ୍ୟର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସୁଲତାନ ଥିଲେ।
• ହରିହର ଓ ବ୍ଳକା ନାମକ ଦୁଇ ଭାଇ ହୟଶାଳ ରାଜ୍ୟ ଜୟ କରି ବିଜୟନଗର ରାଜ୍ୟର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲେ। କୃଷ୍ଣଦେବ ରାୟ ବିଜୟନଗରର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଥିଲେ।
• ବାହାମନୀ ରାଜ୍ୟରେ ୧୮ ଜଣ ରାଜା ୧୮୦ ବର୍ଷ ଶାସନ କରିଥିଲାବେଳେ ବିଜୟନଗର ରାଜ୍ୟକୁ ସମୁଦାୟ ୧୬ ଜଣ ରାଜା ୨୩୦ ବର୍ଷ ଶାସନ କରିଥିଲେ।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଓ ସମ୍ପର୍କଡ ଘଗଶାବଲା

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ

ଘଗଶା

୧୨୦୬ ୧୨୧୦ ୧୨୩୬ ୧୨୬୬ ୧୨୮୭ ୧୨୯୦ ୧୨୯୬ ୧୨୯୯ ୧୩୦୭ ୧୩୨୦ ୧୩୨୪ ୧୩୨୬ ୧୩୨୯ ୧୩୨୯ -୧୩୩୦ ୧୫୨୬

କୁତ୍‌ବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍‌ଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କୁତ୍‌ବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଓ ଇମିସ୍କଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଓ ରେଜିୟାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ବଲ୍‌ବନ୍‌ଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ବଲ୍‌ବନ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଜଲାଲ୍‌ଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଲଜୀଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖାଜୀଙ୍କ ଗୁଜରାଟ ଆକ୍ରମଣ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତକୁ ରାଜ୍ୟ ଜୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍‌ଙ୍କ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପ୍ରେରଣ କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ମୁବାରକ ଶାହଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଗ୍‌ଲକ୍‌ଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଗ୍‌ଲକ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦୋଆବ ଅଞ୍ଚଳରେ କରବୃଦ୍ଧି ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଗ୍‌ଲକ୍‌ଙ୍କଦ୍ବାରା ରାଜଧାନୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୁଗ୍‌ଲକ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ତାମ୍ରମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀ ଶାସନରୁ ବିତାଡ଼ିତ

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 9 ପ୍ରତିସମତା ଓ ସର୍ବସମତା Ex 9.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 9 ପ୍ରତିସମତା ଓ ସର୍ବସମତା Ex 9.1

Question 1.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚିତ୍ରର ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କର । କେଉଁ ଚିତ୍ରରେ କେତୋଟି ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ପାଇଲ ଲେଖ । କେଉଁ ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ନାହିଁ ? (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
(କ)

ସମାଧାନ:

(ଖ)

ସମାଧାନ:

(ଗ)

ସମାଧାନ:

(ଘ)

ସମାଧାନ:

(ଙ)

ସମାଧାନ:

(ଚ)

ସମାଧାନ:

(ଛ)

ସମାଧାନ:
ଚିତ୍ରର ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ନାହିଁ ।

(ଜ)

ସମାଧାନ:
ଚିତ୍ରର ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ନାହିଁ ।

Question 2.
ଟଣାଯାଇଥିବା ଗାରଟି ଆକୃତିର ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ କି ? ଯଦି ହଁ, ତେବେ ଅନ୍ୟ ଅକ୍ଷ ଗୁଡ଼ିକ ଅଙ୍କନ କର, ଯଦି ନୁହେଁ, ତେବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
ଟଣାଯାଇଥିବା ଗାରଟି ଆକୃତିର ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ । ଏହିପରି 5 ଟି ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ସମ୍ଭବ ।

Question 3.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚିତ୍ରର ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ସଂଖ୍ୟା ତା’ର ଡାହାଣରେ ଥ‌ିବା କୋଠରିରେ ଲେଖ ।

ଚିତ୍ରର ନାମ	ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ସଂଖ୍ୟା
ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ
ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ
ଟିକ୍ଷମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ
ଟର୍ଗକ୍ଷେତ୍ର
ଅ‍।ୟତକ୍ଷେତ୍ର
ରମ୍ବସ
ବୃଭ
ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର

ସମାଧାନ:

ଚିତ୍ରର ନାମ	ପ୍ରତିସମ ଅକ୍ଷ ସଂଖ୍ୟା
ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ	3
ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ	1
ଟିକ୍ଷମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ	0
ଟର୍ଗକ୍ଷେତ୍ର	4
ଅ‍।ୟତକ୍ଷେତ୍ର	2
ରମ୍ବସ	2
ବୃତ୍ତ	ଅ ସଂଖ୍ୟ
ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର	0

Question 4.
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ନାମର ବାମ ପଟେ ଦର୍ପଣ ରଖୁ ଦେଖୁଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କିପରି ଦେଖାଯିବ ଲେଖ । ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରି ତୁମ ଉତ୍ତରର ପରୀକ୍ଷା କର । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦରେ କେଉଁ ଅକ୍ଷର ଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମୂଳ ଅକ୍ଷର ଭଳି ଦେଖାଯାଉଛି ?
GOPAL
RAMESH
MIRROR
RAJESH
EEMA
ସମାଧାନ:

O ଓ A ମୂଳ ଅକ୍ଷରପରି ଦେଖାଯାଉଛି । 
A ଓ M ମୂଳ ଅକ୍ଷର ପରି ଦେଖାଯାଉଛି । 
O, I, M ମୂଳ ଅକ୍ଷରପରି ଦେଖାଯାଉଛି । 
A, H ମୂଳ ଅକ୍ଷରପରି ଦେଖାଯାଉଛି । 
A ଓ M ମୂଳ ଅକ୍ଷରପରି ଦେଖାଯାଉଛି ।

Question 5.
ନିଜର ଘରେ, ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଓ ପରିବେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିସମ ଆକୃତି ସଂଗ୍ରହ କର ଓ ଗୋଟିଏ ଖାତାରେ ଅଠା ଦେଇ ଲଗାଅ ।
ସମାଧାନ:
ନିଜେ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.1

Question 1.
ରହିମ୍ 200 ଟି ଡାକଟିକଟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲା । ହାସିନା ରହିମ୍ ଅପେକ୍ଷା 12% ଅଧ‌ିକ ଡାକଟିକଟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲା । ତେବେ ହାସିନା ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ଡାକଟିକଟ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
ସମାଧାନ:
ହାସିନା ରହିମ୍ ଅପେକ୍ଷା 12% ଅବ୍ଲକ ଡାକଟିକଟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲା ।
ରହିମ୍ 100 ଟି ଡାକଟିକଟ୍ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବାବେଳେ ହାସିନା ସଂଗ୍ରହ କରିଛି 112 ଟି ଡାକଟିକଟ ।
ରହିମ୍ 200 ଟି ଡାକଟିକଟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବାବେଳେ ହାସିନା ସଂଗ୍ରହ କରିଛି = 2 × 112 = 224 ଟି ଡାକଟିକଟ୍ ।

ବିକଳ୍ପ ସମାଧାନ :
ରହିମ୍ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ଡାକଟିକେଟ ସଂଖ୍ୟା = 200
ହାସିନା ରହିମ୍ ଅପେକ୍ଷା 12% ଅଧ‌ିକ ଡାକଟିକେଟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲା ।
∴ ଅଧିକର ପରିମାଣ = 200 × 12% = 200 × \(\frac{12}{1000}\) = 24
∴ ହାସିନା ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ଡାକଟିକେଟ ସଂଖ୍ୟା = 200 + 24 = 224

Question 2.
ମିତୁନ୍ 150 ଟି ନଡ଼ିଆ ବିକିବାକୁ ରଖୁଥିଲା ।  ସେଥୁରୁ 20% ନଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା । ଅବଶିଷ୍ଟ ନଡ଼ିଆକୁ ସେ ଗୋଟା ପ୍ରତି 5 ଟଙ୍କା ହିସାବରେ ବିକିଲେ ନଡ଼ିଆ ବିକ୍ରିରୁ ସେ ମୋଟ କେତେ ଟଙ୍କା ପାଇଲା ?
ସମାଧାନ:
ମିତୁନ ବିକିବା ପାଇଁ ରଖୁଥିବା ନଡ଼ିଆ ସଂଖ୍ୟା = 150 । 
150 ନଡ଼ିଆରୁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା 20% ।
ମୋଟ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥ‌ିବା ନଡ଼ିଆର ପରିମାଣ = 150 × 20%
= 150 × \(\frac{20}{100}\) = 30 ଟି
∴ ଅବଶିଷ୍ଟ ନଡ଼ିଆ ସଂଖ୍ୟା = 150 – 30 = 120
1 ଟି ନଡ଼ିଆର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ 5 ଟଙ୍କା ହେଲେ 120 ଟି ନଡ଼ିଆର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ 120 × 5 ଟ = 600 ଟଙ୍କା ।
∴ ନଡ଼ିଆ ବିକ୍ରିରୁ ମିତୁନ୍ ମୋଟ 600 ଟଙ୍କା ପାଇଲା ।

Question 3.
ଜନ୍ ପରୀକ୍ଷାରେ 445 ନମ୍ବର ରଖିବାରୁ ତା’ର ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ନମ୍ବରରୁ 35 ନମ୍ବର କମ୍ ରହିଲା । ଯଦି ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପାସ୍ କରିବା ଲାଗି ଅତି କମ୍‌ରେ 60% ନମ୍ବର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ମୋଟ କେତେ ନମ୍ବର ଲାଗି ପରୀକ୍ଷା ହୋଇଥିଲା ?
ସମାଧାନ:
ଜନ୍ ପରୀକ୍ଷାରେ 445 ନମ୍ବର ରଖୁବାରୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ନମ୍ବରରୁ 35 ନମ୍ବର କମ୍ ରଖ୍ଲା ।
∴ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇବାପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ନମ୍ବର 445 + 35 = 480
ସର୍ବନିମ୍ନ ନମ୍ବର 60 ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀପାଇଁ ହେଲେ ମୋଟ ନମ୍ବର 100 ।
ସର୍ବନିମ୍ନ ନମ୍ବର 1 ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀପାଇଁ ହେଲେ ମୋଟ ନମ୍ବର = \(\frac{100}{6}\)
ସର୍ବନିମ୍ନ ନମ୍ବର 480 ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀପାଇଁ ହେଲେ ମୋଟ ନମ୍ବର = \(\frac{4800×100}{60}\) = 800
∴ ମୋଟ 800 ନମ୍ବର ଲାଗି ପରୀକ୍ଷା ହୋଇଥିଲା ।

Question 4.
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ମାସିକ ଦରମାର 30% କରଜ ସୁଝିଲେ, ଅବଶିଷ୍ଟର ସଞ୍ଚୟ କରିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଖରେ ବଳକା 10,500 ଟଙ୍କା ଘରଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇଁ ରହିଲା । ତାଙ୍କର ମାସିକ ଦରମା କେତେ ?
ସମାଧାନ:
ପ୍ରଶ୍ନ ଭୁଲ୍ ଅଛି ।

Question 5.
ପୁରୁଣିଆଁ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା 140 ଏବଂ ବେଲବାହାଳୀ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା 175 । ତେବେ ବେଲବାହାଳୀ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା, ପୁରୁଣିଆଁ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅପେକ୍ଷା ଶତକଡ଼ା କେତେ ଅଧ୍ଵ ?
ସମାଧାନ:
ପୁରୁଣିଆ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା = 140
ବେଲବାହାଳୀ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା = 175
∴ ଦୁଇ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ = 175 – 140 = 35
140 ରୁ ଅଧିକ 35 । 1ରୁ ଅଧିକ \(\frac{35}{140}\) = \(\frac{5}{20}\)
100 ରୁ ଅଧିକ = 100 × \(\frac{5}{20}\) = 25
∴ ବେଲବାହାଳୀ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସଂଖ୍ୟା, ପୁରୁଣିଆ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅପେକ୍ଷା 25% ଅଧିକ ।

Question 6.
ଖଲିଲ୍ ବାବୁଙ୍କ ବଗିଚାରେ 60ଟି ନଡ଼ିଆଗଛ ଅଛି ଏବଂ ଜୟନ୍ତ ବାବୁଙ୍କ ବାଡ଼ିରେ 75ଟି ନଡ଼ିଆଗଛ ଅଛି । 
(କ) ଖଲିଲ୍ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଜୟନ୍ତ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଅପେକ୍ଷା ଶତକଡ଼ା କେତେ କମ୍ ?
ସମାଧାନ:
ଖଲିଲ୍ ବାବୁଙ୍କ ବଗିଚାରେ ନଡ଼ିଆ ଗଛସଂଖ୍ୟା ଜୟନ୍ତବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆ ଗଛ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ 
= 75 – 60 = 15 ଟି କମ୍
75 ରୁ କମ୍ 15 । 1 ରୁ କମ୍ =  \(\frac{15}{75}\) = \(\frac{1}{5}\)
100 ରୁ କମ୍ = \(\frac{1}{5}\) × 100 = 20
∴ ଖଲିଲ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଜୟନ୍ତ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଅପେକ୍ଷା 20% କମ୍ ।

(ଖ) ଜୟନ୍ତ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା, ଖଲିଲ୍ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଅପେକ୍ଷା ଶତକଡ଼ା କେତେ ଅଧିକ ?
ସମାଧାନ:
ଜୟନ୍ତ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଖଲିଲ୍‌ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ ଅଧିକ 75 – 60 = 15
60 ରୁ ଅଧିକ 15 । 1 ରୁ ଅଧିକ = \(\frac{15}{60}\) = \(\frac{1}{4}\)
100 ରୁ ଅଧିକ =  \(\frac{1}{4}\) × 100 = 25
∴ ଜୟନ୍ତ ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା, ଖଲିଲ୍‌ବାବୁଙ୍କ ନଡ଼ିଆଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଅପେକ୍ଷା 25% ଅଧିକ । 

(ଗ) ଉଭୟ ଉତ୍ତର ସମାନ ହେଲା କି ? ଯଦି ନ ହେଲା, କାହିଁକି ସମାନ ହେଲା ନାହିଁ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
ଉଭୟ ଉତ୍ତର ସମାନ ନୁହେଁ କାରଣ ଉଭୟରେ ମୂଳ ଗଛ ସଂଖ୍ୟା ସମାନ ନୁହେଁ । ବୃଦ୍ଧିବେଳେ ମୂଳ ଗଛ ସଂଖ୍ୟା 60 ଓ ହ୍ରାସବେଳେ ମୂଳ ଗଛ ସଂଖ୍ୟା 75 ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.4

Question 1.
ଜଣେ ଦୋକାନୀ ରିହାତି ଦରରେ ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁକୁ ବିକ୍ରି କରିଥାଏ କାହିଁକି ? ତୁମେ ଯାହା ଭାବୁଛ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
(i) ଦୋକାନୀ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ବସ୍ତୁକୁ ରିହାତିରେ ବିକ୍ରି କରିଥାଏ ।
(ii) ଦୋକାନରେ ଅଧିକ ପରିମାଣର ସାମଗ୍ରୀ ଗଚ୍ଛିତ ଥିଲେ ଦୋକାନୀ ସେଗୁଡ଼ିକର ଅଧ୍ଵ ବିକ୍ରି ପାଇଁ ରିହାତି ଦେଇଥାଏ ।

Question 2.
ଛୋଟ ପିଲାଙ୍କ ଲାଗି ଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ସାଇକେଲ୍‌ର ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ 1680 ଟଙ୍କା । ଦଶହରା ପୂଜା ଉପଲକ୍ଷେ ସାଇକେଲ୍ ଟିକୁ ଦୋକାନୀ 20% ରିହାତି ଦାମ୍‌ରେ ବିକ୍ରି କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ । ତେବେ ଜଣେ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ସେ ସାଇକେଲ୍ ଟି କିଣିବା ପାଇଁ କେତେ ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ?

ସମାଧାନ:
ସାଇକେଲର ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ = 1680 ଟଙ୍କା ଓ ରିହାତି = 20%
∴ ରିହାତିର ପରିମାଣ = ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟର 20% = 1680 × \(\frac{20}{100}\) ଟଙ୍କା = 336 ଟଙ୍କା
ସାଇକେଲଟିର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ – ରିହାତି = 1680 ଟଙ୍କା – 336 ଟଙ୍କା = 1344 ଟଙ୍କା
∴ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ସେ ସାଇକେଲ୍ଟି କିଣିବା ପାଇଁ 1344 ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question 3.
ଗୋଟିଏ ଫୁକ୍‌ର ସୂଚୀତ ମୂଲ୍ୟ 250 ଟଙ୍କା l ଦୋକାନରେ ଥ‌ିବା ପୋଷାକଗୁଡ଼ିକୁ ଶୀଘ୍ର ବିକ୍ରି କରିଦେବା ଲାଗି ଦୋକାନୀ ଦାମ୍ଭିକୁ କମାଇ ସେହି ଫ୍ରକ୍‌କୁ 210 ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି କଲା । ତେବେ ସେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ରିହାତି ଦେଲେ ?
ସମାଧାନ:
ଫ୍ରକ୍‌ଟିର ସୂଚିତ ମୂଲ୍ୟ = 250 ଟଙ୍କା ଓ ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = 210 ଟଙ୍କା ।
ରିହାତି = ସୂଚିତ ମୂଲ୍ୟ – ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = 250 ଟ. – 210 ଟ. = 40 ଟଙ୍କା

∴ ଦୋକାନୀ 16% ରିହାତି ଦେଲେ ।

Question 4.
ଗୋଟିଏ କଲମର ଦାମ୍ 8 ଟଙ୍କା । ମାତ୍ର ସେହି ପ୍ରକାର ତିନୋଟି କଲମ କିଣିଲେ 10% ରିହାତିରେ ବିକ୍ରି କରାଯିବା ଲାଗି ଦୋକାନୀ ବିଜ୍ଞାପନ ଦେଇଥିଲେ । ତେବେ ତିନୋଟି କଲମର ବିକ୍ରି ଦର କେତେ ହେବ ?
ସମାଧାନ:
ଗୋଟିଏ କଲମର ଦାମ୍ = 8 ଟଙ୍କା
ସେହି ପ୍ରକାର 3ଟି କଲମର ଦାମ୍ = 8 × 3 ଟଙ୍କା = 24 ଟଙ୍କା ଓ ରିହାତି = 10%
ରିହାତିର ପରିମାଣ = 24 ଟଙ୍କାର 10% = ଟ. 24 × \(\frac{10}{100}\) = ଟ.  2.40 ପଇସା 
∴ ତିନୋଟି କଲମର ବିକ୍ରି ଦର = ସୂଚିତ ମୂଲ୍ୟ – ରିହାତି = ଟ.24.00 – ଟ. 2.40 = ଟ. 21.60

Question 5.
ଗୋଟିଏ ବାଲ୍ଟିର ଲିଖ୍ତ ଦାମ୍ 120 ଟଙ୍କା । ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ବେଳେ ଜଣେ ଦୋକାନୀ ତିନୋଟି ବାଲ୍ଟିର ଦାମ୍‌ରେ ଚାରୋଟି ବାଲ୍ଟି ଦେବା ଲାଗି ତାଙ୍କ ଦୋକାନ ସାମଗ୍ରୀରେ ଲେଖୁଥିଲେ । ତେବେ ଏହି ସୁବିଧା ନେଇ ଜଣେ ସେହି ଦୋକାନରୁ ତିନୋଟି ବାଲ୍ଟି ନେଲେ, ସେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ରିହାତି ପାଇଲେ ?
ସମାଧାନ:
ଗୋଟିଏ ବାଲ୍‌ଟିର ଲିଖ୍ତ ଦାମ୍ = 120 ଟଙ୍କା ।
∴ 4 ଟି ବାଲ୍‌ଟିର ଲିଖ୍ତ ଦାମ୍ ମିଶି ହେବ = 120 x 4 = 480 ଟଙ୍କା ।
3 ଟି ବାଲ୍‌ଟିର ଲିଖ୍ତ ଦାମ୍ = 120 × 3 = 360 ଟଙ୍କା ।
ରିହାତି ପରିମାଣ = ଲିଖ୍ତ ଦାମ୍ – ବିକ୍ରିଦାମ୍ = ଟ. 480 – ଟ.360 = 120 ଟଙ୍କା

Question 6.
ଯାତ୍ରା ପଡ଼ିଆରେ ଗୋଟିଏ ଦୋକାନରେ 80 ଟଙ୍କା ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟର ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଲ ବ୍ୟାଗ୍କୁ 15% ରିହାତିରେ ବିକ୍ରି ହେଉଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୋକାନୀ 90 ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟ ଲେଖାଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗକୁ 22% ରିହାତିରେ ବିକ୍ରି କରାଯାଉଥିଲା । ସୀମା ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାଗ୍ କିଣିବ । ହିସାବ କରି କହ, କେଉଁ ଦୋକାନରୁ ବ୍ୟାଗ୍ କିଣିଲେ କେତେ ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ?

ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ଦୋକାନ୍‌ରେ ବ୍ୟାଗର ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ ଟ.80 ଓ ରିହାତି 15% ।
ରିହାତିର ପରିମାଣ = 80 ଟ. ର 15% = 80 × \(\frac{15}{100}\) ଟ. = 12 ଟଙ୍କା
∴ ବ୍ୟାଗର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ – ରିହାତି = ଟ. 80 – ଟ. 12 = ଟ. 68
ଦ୍ଵିତୀୟ ଦୋକାନରେ ବ୍ୟାଗର ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ = ଟ. 90 ଓ ରିହାତି = 22%
ରିହାତି ପରିମାଣ = 90 ଟ.ର 22% = ଟ. 90 × \(\frac{22}{100}\) = ଟ. 19.80
ଦ୍ୱିତୀୟ ଦୋକାନରେ ବ୍ୟାଗ୍ଟିର ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ = ଲିଖିତ ମୂଲ୍ୟ – ରିହାତି = ଟ. 90 – ଟ. 19.80 = ଟ. 70.20
∴ ପ୍ରଥମ ଦୋକାନରୁ ବ୍ୟାଗ୍ କିଣିଲେ ₹ 68.00 ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଦୋକାନର ବ୍ୟାଗ୍ କିଣିଲେ ₹ 70.20 ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question 7.
ଜଣେ ଦୋକାନୀ ତାଙ୍କ ଦୋକାନରେ ଥିବା ତିନି ଚକିଆ ସାଇକେଲ୍ ଉପରେ 460 ଟଙ୍କା ଦାମ୍ ଲେଖୁଥିଲେ ଏବଂ 25% ରିହାତି ନେଇ ବିକ୍ରି କଲେ । ସେଥ‌ିରେ ତାଙ୍କର 15% ଲାଭ ପାଇଥିଲେ, ସାଇକେଲଟିକୁ ସେ କେତେ ଦାମ୍‌ରେ କିଣିଥିଲେ ?
ସମାଧାନ:
ତିନି ଚକିଆ ସାଇକେଲର ଲିଖ୍ ମୂଲ୍ୟ = 460 ଟଙ୍କା ଓ ରିହାତି = 25%
ରିହାତିର ପରିମାଣ = 460 ଟ. ର 25% = 460 × \(\frac{25}{100}\) ଟଙ୍କା = 115 ଟଙ୍କା
ବିକ୍ରି ମୂଲ୍ୟ = ଲିଖ୍ତ ମୂଲ୍ୟ – ରିହାତି = ଟ. 460 – ଟ. 115 = 345 ଟଙ୍କା
ଦୋକାନୀ ପାଇଥ‌ିବା ଲାଭ = 15%
115 ଟଙ୍କା ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କିଣାମୂଲ୍ୟ 100 ଟଙ୍କା ।
1 ଟଙ୍କା ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କିଣାମୂଲ୍ୟ \(\frac{100}{115}\) ଟଙ୍କା ।
345 ଟଙ୍କା ବିକ୍ରିମୂଲ୍ୟ ବେଳେ କିଣାମୂଲ୍ୟ \(\frac{345}{115}\) × 100  ଟଙ୍କା = 300 ଟଙ୍କା ।
∴ ସାଇକେଲ୍‌ଟିକୁ 300 ଟଙ୍କାରେ କିଣିଥିଲେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.7 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.7

Question 1.
ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଲ ଘର ତିଆରି କରିବାକୁ 20 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 13 ଦିନ ନିଅନ୍ତି, ତେବେ 26 ଜଣ ଶ୍ରମିକ କେତେ ଦିନରେ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ?
ସମାଧାନ:
20 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ସ୍କୁଲ ଘରଟିକୁ ତିଆରି କରନ୍ତି 13 ଦିନରେ ।
1 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ସ୍କୁଲ ଘରଟିକୁ ତିଆରି କରନ୍ତି = 13 × 20 ଦିନରେ = 260 ଦିନରେ
26 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ଘରଟିକୁ ତିଆରି କରନ୍ତି = \(\frac{260}{26}\) ଦିନ = 10 ଦିନ
26 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 10 ଦିନରେ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ।

ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ :
ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ହେଲେ କାମଟି କମ୍ ଦିନରେ ସରିବ । ତେଣୁ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାମଟି ସରୁଥୁବା ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ।
ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟାକୁ x ଓ ଦିନ ସଂଖ୍ୟାକୁ y ନେଇ ସାରଣୀଟି ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ –

ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା (x)	x1 = 20	x2 = 26
ସମୟ (y) (ଦିନରେ)	y1 = 13	y2 = ?

x ଓ y ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ହେତୁ x₁y₂ = x₂y₁
⇒ 20 × 13 = 26 × y₂
⇒ y₂ = \(\frac{20 \times 13}{26}\)
∴ 26 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 10 ଦିନରେ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ।

Question 2.
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ 6 ଦିନରେ 20ଟି ଟୋକେଇ ତିଆରି କରିପାରେ, ତେବେ 70ଟି ଟୋକେଇ ତିଆରି କରିବା ଲାଗି ସେ କେତେ ଦିନ ନେବ ?
ସମାଧାନ : 
20 ଟି ଟୋକେଇ ତିଆରି କରିବାକୁ ଲାଗେ 6 ଦିନ । 1 ଟି ଟୋକେଇ ତିଆରି କରିବାକୁ ଲାଗିବ \(\frac{6}{20}\) ଦିନ ।
70 ଟି ଟୋକେଇ ତିଆରି କରିବାକୁ ଲାଗିବ = 70 × \(\frac{6}{20}\) ଦିନ = 21 ଦିନ
∴ 70 ଟି ଟୋକେଇ ତିଆରି କରିବା ଲାଗି ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ 21 ଦିନ ନେବ ।

Question 3.
ସୁଜାତା ତା’ର ତନ୍ତରେ 4ଟି ଗାମୁଛା ବୁଣିବାକୁ 20 ଦିନ ନିଏ । ତେବେ 45 ଦିନରେ ସେ କେତୋଟି ଗାମୁଛା ବୁଣି ପାରିବ ?
ସମାଧାନ:
ସୁଜାତା 20 ଦିନରେ ବୁଣେ 4 ଟି ଗାମୁଛା । ସୁଜାତା 1 ଦିନରେ ବୁଣେ \(\frac{4}{20}\) ଟି ଗାମୁଛା ।
ସୁଜାତା 45 ଦିନରେ ବୁଣିବ = 45 × \(\frac{4}{20}\) = 9 ଟି ଗାମୁଛା ।
∴ 45 ଦିନରେ ସୁଜାତା 9 ଟି ଗାମୁଛା ବୁଣିପାରିବ ।

Question 4.
ଗୋଟିଏ କନ୍ୟାଶ୍ରମରେ 50 ଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ 30 ଦିନର ଖାଦ୍ୟ ମହଜୁଦ ଥିଲା । ଆଉ 10 ଜଣ ଛାତ୍ରୀ ଏଠାରେ ଯୋଗ ଦେଲେ । ମହଜୁଦ ଥ‌ିବା ଖାଦ୍ୟ କେତେ ଦିନ ଯିବ ? 
ସମାଧାନ: 
50 ଜଣ ଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ 30 ଦିନର ଖାଦ୍ୟ ଥିଲା ।
ଜଣେ ଛାତ୍ରୀ ପାଇଁ ମହଜୁଦ ଖାଦ୍ୟ 30 × 50 ଦିନ ଯିବ ।
50 + 10 = 60 ଜଣ ଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ମହଜୁଦ ଖାଦ୍ୟ = \(\frac{30 \times 50}{60}\) = 25 ଦିନ ଯିବ ।
∴ ମହଜୁଦ ଥ‌ିବା ଖାଦ୍ୟ 25 ଦିନ ଯିବ ।

Question 5.
ଜଣେ ବଢ଼େଇ 5 ଦିନରେ ଦୁଇଟି ଆଲମାରୀ ଗଢ଼ିପାରନ୍ତି, ସେ 10ଟି ଆଲମାରୀ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ବରାଦ ପାଇଲେ । ତେବେ କେତେ ଦିନରେ ସେ ବରାଦୀ କାମ ପୂରଣ କରିପାରିବେ ?
ସମାଧାନ : 
ଜଣେ ବଢ଼େଇ ଦୁଇଟି ଆଲ୍‌ମାରୀ ଗଢ଼ିବାକୁ ସମୟ ନିଅନ୍ତୁ 5 ଦିନ ।
ଗୋଟିଏ ଆଲମାରୀ ଗଢ଼ିବାକୁ ସମୟ ନିଅନ୍ତି \(\frac{5}{2}\)  ଦିନ । 
10 ଟି ଆଲମାରୀ ଗଢ଼ିବାକୁ ସମୟ ନିଅଛି = 10 × \(\frac{5}{2}\) ମୁଁ ଦିନ = 25 ଦିନ । 
25 ଦିନରେ ସେ ବଢ଼େଇ ବରାଦୀ କାମ ପୂରଣ କରିପାରିବେ ।

Question 6.
7 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ଗୋଟିଏ ରାସ୍ତା ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟକୁ 8 ଦିନରେ ଶେଷ କରିପାରିବେ, ଯଦି 4 ଜଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ତେବେ ଉକ୍ତ ରାସ୍ତାରେ ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ କେତେ ଅଧିକ ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ ? 
ସମାଧାନ : 
7 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ରାସ୍ତା ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟକୁ 8 ଦିନରେ ଶେଷ କରନ୍ତି ।
1 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ରାସ୍ତା ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟକୁ = 8 × 7 = 56 ଦିନରେ ଶେଷ କରନ୍ତି ।
4 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ରାସ୍ତା ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟକୁ \(\frac{56}{4}\) ଦିନ = 14 ଦିନରେ ଶେଷ କରିପାରିବେ ।
ରାସ୍ତା ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ (14 – 8) = 6 ଦିନ ଅଧିକ ସମୟ ଲାଗିବ ।

Question 7.
15 ଜଣ ଲୋକ ଦୈନିକ 6 ଘଣ୍ଟା କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକୁ 8 ଦିନରେ ଶେଷ କରନ୍ତି । 10 ଜଣ ଲୋକ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ 9 ଦିନରେ ଶେଷ କରିବାକୁ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ କେତେ ଘଣ୍ଟା କାମ କରିବାକୁ ହେବ ? 
ସମାଧାନ : 
ଦୈନିକ 6 ଘଣ୍ଟା ପରିଶ୍ରମ କରି 15 ଜଣ ଲୋକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ 8 ଦିନରେ ଶେଷ କରନ୍ତି ।
ତେଣୁ ସେମାନେ ମୋଟ = 6 × 8 = 48 ଘଣ୍ଟା କାମ କରିଥିଲେ । 
ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକୁ 15 ଜଣ ଲୋକ କରିପାରନ୍ତି 48 ଘଣ୍ଟାରେ ।
ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ 1 ଜଣ ଲୋକ କରିପାରିବ = 48 × 15 ଘଣ୍ଟାରେ 
ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ 10 ଜଣ ଲୋକ କରିପାରିବେ = \(\frac{48 \times 15}{10}\) = 72 ଘଣ୍ଟାରେ
ମାତ୍ର ସେମାନେ 9 ଦିନରେ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟଟି ଶେଷ କରୁଥିଲେ
ଦୈନିକ ପରିଶ୍ରମର ପରିମାଣ = \(\frac{72}{9}\) = 8 ଘଣ୍ଟା
∴ 10 ଜଣ ଲୋକ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ 9 ଦିନରେ ଶେଷ କରିବାକୁ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ 8 ଘଣ୍ଟା କରିବାକୁ ହେବ ।

Question 8.
ଗୋଟିଏ ଜାହାଜରେ ଥ‌ିବା ସାମଗ୍ରୀକୁ 10 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଜାହାଜରୁ ଓହ୍ଲାଇବା ଲାଗି 280 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ନିଯୁକ୍ତ କରାଗଲା । ମାତ୍ର 3 ଦିନ ପରେ ସମସ୍ତ ସାମଗ୍ରୀର \(\frac{1}{4}\) ଅଂଶ ଓହ୍ଲାଯାଇ ପାରିଲା । ତେବେ ଆଉ କେତେ ଜଣ ଶ୍ରମିକ ନିଯୁକ୍ତ ହେଲେ ଯଥା ସମୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ ହୋଇପାରିବ ?
ସମାଧାନ:
280 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ସାମଗ୍ରୀର \(\frac{1}{4}\) ଅଂଶ ଓହ୍ଲାଇବାକୁ ନିଅନ୍ତି 3 ଦିନ ।
ଅବଶିଷ୍ଟ ଆଉ 1 – \(\frac{1}{4}\) ଅଂଶ = \(\frac{3}{4}\) ଅଂଶ ଓହ୍ଲାଇବାକୁ ବାକି ଅଛି ।
280 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ସାମଗ୍ରୀର \(\frac{3}{4}\) ଅଂଶ ଓହ୍ଲାଇବାକୁ ନେବେ 3 × 3 ଦିନ = 9 ଦିନ । 
ମାତ୍ର କାମଟିକୁ ଆଉ 10 – 3 = 7 ଦିନରେ ସାରିବାକୁ ହେବ ।
9 ଦିନରେ \(\frac{3}{4}\) ଅଂଶକୁ  ଓହ୍ଲାଇପାରିବେ 280 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ।
1 ଦିନରେ \(\frac{3}{4}\) ଅଂଶକୁ ଓହ୍ଲାଇପାରିବେ 280 × 9 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ।
7 ଦିନରେ \(\frac{3}{4}\) ଅଂଶକୁ ଓହ୍ଲାଇପାରିବେ \(\frac{280 \times 9}{7}\) ଜଣ ଶ୍ରମିକ = 360 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ।
ଆବଶ୍ୟକ ଶ୍ରମିକ = 360 – 280 = 80
∴ ଆଉ 80 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ନିଯୁକ୍ତ ହେଲେ ଯଥା ସମୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ ହୋଇପାରିବ ।

Question 9.
ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ରୋହିତ 20 ଦିନରେ ଓ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସମ୍ବିତ୍‌ 25 ଦିନରେ କରିପାରେ । ରୋହିତ ଓ ସମ୍ବିତ୍ ଏକତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କଲେ । କାମ ଆରମ୍ଭ ହେବାର 5 ଦିନ ପରେ ସମ୍ବିତ୍ କାମ କରିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଲା । ତେବେ ଅବଶିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ରୋହିତ କେତେ ଦିନରେ ଶେଷ କରିବ ?
ସମାଧାନ:
ରୋହିତ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକୁ 20 ଦିନରେ ଶେଷ କରେ । ରୋହିତ 1 ଦିନରେ କରିବ କାର୍ଯ୍ୟର \(\frac{1}{20}\) ଅଂଶ ।
ସମ୍ବିତ 25 ଦିନରେ କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ ଶେଷ କରେ । ସମ୍ବିତ 1 ଦିନରେ କରିବ କାର୍ଯ୍ୟର \(\frac{1}{25}\) ଅଂଶ ।

∴ ଅବଶିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ରୋହିତ 11 ଦିନରେ ଶେଷ କରିବ ।

Question 10.
ଟୁନା ଗୋଟିଏ ଘର ରଙ୍ଗ ଦେବା ଆରମ୍ଭ କରି 9 ଦିନରେ \(\frac{3}{10}\) ଅଂଶ କାମ ଶେଷ କଲା । ଟୁନା ସହ କାଞ୍ଚନ ମିଶି ଅବଶିଷ୍ଟ କାମକୁ 7 ଦିନରେ ଶେଷ କଲେ । ତେବେ କାଞ୍ଚନ ଏକାକୀ କେତ ଦିନରେ କାମଟିକୁ କରିଥାନ୍ତା ?
ସମାଧାନ:

Question 11.
ସଞ୍ଜୁ 2 ଘଣ୍ଟାରେ 13 ପୃଷ୍ଠା ଟାଇପ୍ କରିପାରେ । ତେବେ 195 ପୃଷ୍ଠା ଟାଇପ୍ କରିବାକୁ ସେ କେତେ ସମୟ ନେବ ?
ସମାଧାନ:
ସଞ୍ଜୁ 13 ପୃଷ୍ଠା ଟାଇପ୍ କରେ 2 ଘଣ୍ଟାରେ । ତେବେ ସେ 1 ପୃଷ୍ଠା ଟାଇପ୍ କରିପାରିବ \(\frac{2}{13}\) ଘଣ୍ଟାରେ ।
ସଞ୍ଜୁ 195 ପୃଷ୍ଠା ଟାଇପ୍ କରେ = \(\frac{2}{13}\) × 195 ଘଣ୍ଟାରେ = 2 × 15 ଘଣ୍ଟା = 30 ଘଣ୍ଟାରେ । 
∴ 195 ପୃଷ୍ଠା ଟାଇପ୍ କରିବାକୁ ସଞ୍ଜୁ 30 ଘଣ୍ଟା ସମୟ ନେବ ।

Question 12.
12 ଜଣ ପୁରୁଷ ବା 15 ଜଣ ମହିଳା ଶ୍ରମିକ ଗୋଟିଏ ଠିକା କାମକୁ 20 ଦିନରେ କରିପାରନ୍ତି । ଯଦି ଉକ୍ତ କାମ ପାଇଁ 8 ପୁରୁଷ ଶ୍ରମିକ ଓ 10 ଜଣ ମହିଳା ଶ୍ରମିକ ନିୟୋଜିତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ କାମଟି କେତେ ଦିନରେ ସରିବ ? 
ସମାଧାନ:
12 ଜଣ ପୁରୁଷଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟର ସାମର୍ଥ୍ୟ = 15 ଜଣ ମହିଳାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟର ସାମର୍ଥ୍ୟ ।
1 ଜଣ ପୁରୁଷଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟର ସାମର୍ଥ୍ୟ = \(\frac{15}{12}\) ଜଣ ମହିଳାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟର ସାମର୍ଥ୍ୟ ।
8 ଜଣ ପୁରୁଷଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟର ସାମର୍ଥ୍ୟ = \(\frac{15}{12}\) × 8 ଜଣ = 10 ଜଣ ମହିଳାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟର ସାମର୍ଥ୍ୟ ।
8 ଜଣ ପୁରୁଷ ଓ 10 ଜଣ ମହିଳା ଶ୍ରମିକଙ୍କ ମୋଟ ସାମର୍ଥ୍ୟ = 10 ମହିଳା + 10 ମହିଳା = 20 ମହିଳାଙ୍କ ସାମର୍ଥ୍ୟ
15 ମହିଳା କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ କରନ୍ତି 20 ଦିନରେ ।
1 ମହିଳା କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ କରିବେ 20 × 15 = 300 ଦିନରେ ।
20 ମହିଳା କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ କରିବେ \(\frac{300}{20}\) = 15 ଦିନରେ
∴ 8 ପୁରୁଷ ଶ୍ରମିକ ଓ 10 ଜଣ ମହିଳା ଶ୍ରମିକ କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ ଶେଷ କରିବେ 15 ଦିନରେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.6 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Maths Solutions Chapter 8 ବ୍ୟାବହାରିକ ଗଣିତ Ex 8.6

Question 1.
ନିମ୍ନ ଚଳଯୋଡ଼ି ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ବଳଯୋଡ଼ି ମଧ୍ୟରେ ସଳଖ ଚଳନ ଓ କେଉଁ ଚଳଯୋଡ଼ି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ତାହା ଚିହ୍ନାଅ ।
(କ) ଗୋଟିଏ ବନ୍ଧ ତିଆରି କରିବା ଲାଗି ନିଯୁକ୍ତ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଓ ସେମାନେ ବନ୍ଧଟିକୁ ତିଆରି କରିବା ଲାଗି ଆବଶ୍ୟକ ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ।
ସମାଧାନ:
ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ

(ଖ) ଗୋଟିଏ ପ୍ୟାକେଟ୍‌ରେ ଥିବା ଡାଲିର ପରିମାଣ ଓ ସେହି ପ୍ୟାକେଟ୍‌ର ଦାମ ।
ସମାଧାନ:
ସଳଖ ଚଳନ

(ଗ) ଜଣେ ସ୍କୁଟର ଚଢ଼ାଳୀ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ସମୟରେ ତାଙ୍କର ସ୍କୁଟରର ବେଗ ଏବଂ ଦୂରତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ସମୟ ।
ସମାଧାନ:
ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ

(ଘ) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଖର୍ଚ୍ଚରେ କରାଯାଇଥିବା ଗୋଟିଏ ଭୋଜିରେ ଭାଗ ନେଉଥିବା ପିଲାମାନଙ୍କ ଏବଂ ଜଣ ପିଛା ଦେୟ ।
ସମାଧାନ:
ସଳଖ ଚଳନ

(ଙ) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ପିଇବା ପାଣିକୁ ସମାନ ଆକାର ବିଶିଷ୍ଟ ବୋତଲରେ ଭିଭିକରି ରଖୁବା ବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୋତଲର ଆକାର ଓ ବୋତଲ ସଂଖ୍ୟା ।
ସମାଧାନ:
ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ

Question 2.
ନିମ୍ନସ୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାରଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଚଳ x ଓ y ର ପ୍ରତିଯୋଡ଼ା ଚଳକୁ ନେଇ \(\frac{x}{y}\) ଓ xy ର ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ଓ ଏହାକୁ ଦେଖୁ ଚଳ ଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ସଳଖ ଚଳନ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ଅଥବା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି, ସ୍ଥିର କର ।
(କ)

ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ବେଗ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି କି.ମି. ରେ (x)	60	40	48
ସେହି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିବାର ସମୟ (y) ଘଣ୍ଟାରେ	4	6	5
x × y
\(\frac{x}{y}\)

ସମାଧାନ:

ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ବେଗ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି କି.ମି. ରେ (x)	60	40	48
ସେହି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିବାର ସମୟ (y) ଘଣ୍ଟାରେ	4	6	5
x × y	240	240	240
\(\frac{x}{y}\)	15	\(\frac{20}{3}\)	\(\frac{48}{5}\)

∴ ଚଳରାଶି ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ଅଛି ।

(ଖ)

ବଲ୍ ସଂଖ୍ୟା (x)	4	6	10	12
ବଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ ଟଙ୍କାରେ (y)	48	72	120	144
x × y
\(\frac{x}{y}\)

ସମାଧାନ:

ବଲ୍ ସଂଖ୍ୟା (x)	4	6	10	12
ବଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ ଟଙ୍କାରେ (y)	48	72	120	144
x × y	192	432	1200	1728
\(\frac{x}{y}\)	\(\frac{1}{12}\)	\(\frac{1}{12}\)	\(\frac{1}{12}\)	\(\frac{1}{12}\)

∴ ଚଳରାଶି ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ସଳଖ ଚଳନ ଅଛି ।

(ଗ) ଗୋଟିଏ ଟିଣରେ ଥିବା ତେଲକୁ ସମାନ ସମାନ ପରିମାଣରେ ବୋତଲରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଗଲା ।

ତେଲର ପରିମାଣ ଲିଟରରେ (x)	2	3	5
ବୋତଲର ସଂଖ୍ୟା (y)	15	10	6
x × y

ସମାଧାନ:

ତେଲର ପରିମାଣ ଲିଟରରେ (x)	2	3	5
ବୋତଲର ସଂଖ୍ୟା (y)	15	10	6
x × y	30	30	30

∴ ଚଳରାଶି ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କଟି ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ଅଛି ।

Question 3.
ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଚଳରାଶି x ଓ y ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥିଲେ, ସାରଣୀରେ ଥ‌ିବା ଅଜ୍ଞାତ ରାଶିଗୁଡ଼ିକର ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ସମାଧାନ:
xy = 72 × 10 = 720; xy = 90 × 8 = 720
60y₁ = 720
⇒ y₁ = \(\frac{720}{60}\) = 12;
15x₁ = 720
⇒ x₁ = \(\frac{720}{15}\) = 48
40y₂ = 720
⇒ y₂ = \(\frac{720}{40}\) = 18;
20x₂ = 720
⇒ x₂ = \(\frac{720}{20}\) = 36

Question 4.
ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକୁ ଚଳନ ଧାରାରେ ସମାଧାନ କର ।
(କ) ଘରୁ ବାହାରି ଘଣ୍ଟାକୁ 40 କି.ମି. ବେଗରେ ସ୍କୁଟର ଚଳାଇ ଗଲେ ଧଳ ବାବୁଙ୍କୁ ଅଫିସ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ 2\(\frac{1}{2}\) ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଲାଗେ । କେତେ ବେଗରେ ଗଲେ ସେ 2 ଘଣ୍ଟାରେ ଅଫିସ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚିବେ ?
ସମାଧାନ:
ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି ବେଗ ବଢ଼ିଲେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିବା ପାଇଁ ସମୟ କମ୍ ଲାଗେ ।
ତେଣୁ ବେଗ ଓ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ।
ବେଗକୁ x ଓ ସମୟକୁ y ଘଣ୍ଟା ନେଇ ସାରଣୀଟିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ –

ବେଗ (x) (କି.ମି./ଘଣ୍ଟା)	x1 = 40	x2 = ?
ସମୟ (y) (ଘଣ୍ଟାରେ)	y1 = 2\(\frac{1}{2}\)	y2 = 2

x ଓ y ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ହେତୁ x₁y₂ = x₂y₁
⇒ 40 × 2\(\frac{1}{2}\) = x₂ × 2
⇒ 40 × \(\frac{5}{2}\) = x₂ × 2
⇒ x₂ = \(\frac{100}{2}\) = 50
∴ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 50 କି.ମି. ବେଗରେ ଗଲେ ଧଳ ବାବୁ 2 ଘଣ୍ଟାରେ ଅଫିସ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚିବେ ।

Question 5.
ଗୋଟିଏ ପାଣିଟାଙ୍କି 5 ଟି ପାଇପ୍‌ଦ୍ୱାରା 40 ମିନିଟ୍‌ରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୁଏ । କେତୋଟି ପାଇପ୍‌ଦ୍ୱାରା ଏହି ପାଣିଟାଙ୍କି 50 ମିନିଟ୍‌ରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ?
ସମାଧାନ:
କମ୍ ସଂଖ୍ୟକ ପାଇପ୍‌ଦ୍ୱାରା କୁଣ୍ଡଟି ଅଧ୍ୟା ସମୟରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ।
ତେଣୁ ପାଇପ୍ ସଂଖ୍ୟା ଓ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ।
ପାଇପ୍ ସଂଖ୍ୟାକୁ x ଓ ସମୟକୁ y ମିନିଟ୍ ନେଇ ସାରଣୀଟିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ –

ପାଇପ୍ ସଂଖ୍ୟା (x)	x1 = 5	x2 = ?
ସମୟ (y) (ମିନିଟ୍‌ରେ)	y1 = 40	y2 = 50

x ଓ y ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ହେତୁ x₁y₂ = x₂y₁
⇒ 5 × 40 = x₂ × 50
⇒ x₂ = \(\frac{5 \times 40}{50}\) = 4
∴ 4 ଟି ପାଇପ୍‌ଦ୍ବାରା ଏହି ପାଣିଟାଙ୍କି 50 ମିନିଟ୍‌ରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ।

(ଗ) ତୁମ ଶ୍ରେଣୀର ଦଉଡ଼ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ 24 ଜଣ ପିଲା ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଯୋଗୀକୁ 7 ଟି ଲେଖାଏଁ ବିସ୍କୁଟ ନେବା ପାଇଁ ବିସ୍କୁଟ ମଗାଯାଇଥିଲା, ମାତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଆଉ 
4 ଜଣ  ଅଧିକ ପିଲା ଯୋଗଦେଲେ । ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା କେତୋଟି ଲେଖାଏଁ ବିସ୍କୁଟ ପାଇବେ ? 
ସମାଧାନ:
ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟକ ବିସ୍କୁଟକୁ  ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାଣ୍ଟିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କମ୍ ସଂଖ୍ୟକ ବିସ୍କୁଟ୍ ପାଇବେ । 
ତେଣୁ ପିଲା ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ସେମାନେ ପାଇଥିବା ବିସ୍କୁଟ୍ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ।
ପିଲା ସଂଖ୍ୟାକୁ x ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଇଥବା ବିସ୍କୁଟ୍ ସଂଖ୍ୟାକୁ y ନେଇ ସାରଣୀଟିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ –

ପିଲା ସଂଖ୍ୟା (x)	x1 = 24	x2 = 24 + 4 = 28
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଇଥିବା ବିସ୍କୁଟ ସଂଖ୍ୟା (y)	y1 = 7	y2 = ?

x ଓ y ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ହେତୁ x₁y₂ = x₂y₁
⇒ 24 × 7 = 28 × y₂
⇒ y₂ = \(\frac{24 \times 7}{28}\)
∴ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ଟି ଲେଖାଏଁ ବିସ୍କୁଟ୍ ପାଇବେ ।

(ଘ) ଗୋଟିଏ ଦିଆସିଲି ଡବାରେ 48 ଟି କାଠି ରଖିଲେ ସମୁଦାୟ କାଠି ରଖ୍ ପାଇଁ 56 ଟି ଡବା ଦରକାର । ସବୁତକ କାଠିକୁ 64 ଟି ଡବାରେ ରଖିଲେ, ପ୍ରତି ଡବାରେ କେତୋଟି କାଠି ରହିବ ? 
ସମାଧାନ:
ଦିଆସିଲି ଡବାରେ କମ୍ ସଂଖ୍ୟକ କାଠି ରହିଲେ ଆବଶ୍ୟକ ପଡୁଥ‌ିବା ଡବା ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ହେବ । 
ତେଣୁ ଡବାରେ ରହୁଥ‌ିବା କାଠି ସଂଖ୍ୟା ଓ ଡବା ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ।
ଡବାରେ ଥ‌ିବା କାଠି ସଂଖ୍ୟାକୁ x ଓ ଡବା ସଂଖ୍ୟାକୁ y ନେଇ ସାରଣୀଟି ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ –

ଡବାରେ ଥିବା କାଠି ସଂଖ୍ୟା (x)	x1 = 48	x2 = ?
ଡବା ସଂଖ୍ୟା (y)	y1 = 56	y2 = 64

x ଓ y ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ହେତୁ x₁y₂ = x₂y₁
⇒ 56 × 48 = x₂ × 64
⇒ x₂ = \(\frac{56 \times 48}{64}\) = 42
∴ ସବୁତକ କାଠିକୁ 64 ଟି ଡବାରେ ରଖୁଲେ ପ୍ରତି ଡବାରେ 42 ଟି କାଠି ରହିବ ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 7 History Notes Chapter 4 ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କର ଭାରତ ଆଗମନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 7 History Notes Chapter 4 ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କର ଭାରତ ଆଗମନ

ବିଷୟବସ୍ତୁସମ୍ବହ

• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କ ଭାରତ ଆଗମନ
• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍
• ଡଚ୍ ବା ଓଲନ୍ଦାଜ୍
• ଇଂରେଜ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ
• ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ

→ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର :

• ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଇଉରୋପୀୟମାନେ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର କରି ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ଘଟଣା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।
• ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଭାରତ ସହିତ ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କର କାବୁଲ, ପାରସ୍ୟ ଓ କନ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପଲ ଦେଇ ସ୍ଥଳପଥରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରାବାର ଚାଲୁଥିଲା।
• ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କର ପାଟବସ୍ତ୍ର, ଲବଙ୍ଗ, ମରିଚ ଆଦି ମସଲା; ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପଥର, ହାତୀଦାନ୍ତ ଆଦି ବିଳାସ ସାମଗ୍ରୀ ଅତି ପ୍ରିୟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ଭାରତରୁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କୁ ରପ୍ତାନି କରାଯାଉଥିଲା।
• ସାହସୀ ଯୁବକ ଏସିଆ ଭ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଓ ସେ ନିଜ ଦେଶର ଲୋକମାନଙ୍କ ଆଗରେ ଭାରତର ହୀରା, ମୁକ୍ତା, ସୂକ୍ଷ୍ମ କାର୍ପାସ ବସ୍ତ୍ର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଜିନିଷ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଇଉରୋପୀୟମାନେ ଭାରତକୁ ଆସିବାଲାଗି ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇଥିଲେ।

* ପ୍ରଥମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ରୋମ୍ରେ ଣାସନ କରାଆର ଅଗଷ୍ଟାସଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ରୋମ୍ ଓ ଚରମ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଲା।

• ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ୧୪୫୩ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଅଟୋମାନ ତୁର୍କମାନେ ଏକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି କନ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପଲ୍ ଅତ୍‌କାର କରିବା ଫଳରେ ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଏଥିପାଇଁ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସିଧାସଳଖ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା।

→ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କ ଭାରତ ଆଗମନ :

• ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନେ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର କରିବାରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଥିଲେ।
• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ନାବିକ କଲମ୍ବସ୍ ଜଳପଥରେ ଭାରତକୁ ଆସିବାକୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, ମାତ୍ର ସେ ଆମେରିକା ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ।
• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ନାବିକ ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମା ୧୪୯୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ। ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମାଙ୍କ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର ଫଳରେ ଜଳପଥରେ ଭାରତ ସହିତ ଇଉରୋପର ଯୋଗାଯୋଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଥିଲା।

* ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମା ସମୁତ୍ର ପଥ ଦେଇ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ରାଜଧାନୀ ଚାରୋଟି ଜାହାଜ ଓ ୧୭୦ ଜଣ ଲୋକଙ୍କୁ ହରାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ମାତ୍ର ୫୪ ଜଣ ଲୋକ ନିଜ ଦେଶକୁ ଫେରିଥିଲେ।

→ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ :

• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନେ ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମାଙ୍କ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର ପରେ ଭାରତ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇଥିଲେ।
• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଓ ଆରବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧୫୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରୁ ୧୫୦୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗି ରହିଥିଲା। ଶେଷରେ ଆରବ ବଣିକମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ଲୋପ ପାଇ ମାଲବାର ଉପକୂଳରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲ ରାଜାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଗଭର୍ଣ୍ଣରମାନେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ।
• ଭାରତରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ପଦବୀରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଲବୁକର୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ଗଭର୍ଣ୍ଣରମାନଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ଡିଉ, ଡାମନ, ସାଲ୍‌ସେଟ୍ ବେସିନ୍, ବମ୍ବେ ଓ ବଙ୍ଗଦେଶର ହୁଗୁଳି ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନ ଅଧ୍ଵତ ହୋଇଥିଲା। ସେମାନେ ପ୍ରାୟ ୧୦୦ ବର୍ଷ ଧରି ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ ।
• ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀବେଳକୁ ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ଲୋପ ପାଇଥିଲା।

*  ଭାରତରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ମାନେ ୩ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ପାଉଥିଲେ।
*  ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋଡ଼ି ଆମିଡ଼ା ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ମାମାନଙ୍କର ଫ୍ଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଥିଲେ।
*  ଆଲ୍‌ ବୁକର୍କଙ୍କୁ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ କରିନପାରି କରିପାରିନଥିଲେ। ଦିଆଯାଏ।
*  ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ମାମାନଙ୍କର ଶାସନ ପ୍ରଣାଳୀ, ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ହିନ୍ଦୁ ଓ ସେମାନଙ୍କ ମନୋଭାବ, ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କଳହ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ହିନ୍ଦୁ ମୁ ସଲମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କ ମନୋଭାବ, ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପାଇ ଦାୟୀ ଥଲା।

→ ଡଚ୍ ବା ଓଲନ୍ଦାଜ୍ :

• ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ ହଲାଣ୍ଡର ଅଧିବାସୀ ବା ଡବ୍‌ମାନେ ଭାରତକୁ ଆସି ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ହେଲେ।
• ୧୬୦୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସେମାନେ ଡଚ୍ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ନାମକ ଏକ ବାଣିଜ୍ୟ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଭାରତ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରୁ ଗରମ ମସଲା ଆମଦାନି କରିବା ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଧାନ
• ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଡବମାନେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା କେତେକ ଅଞ୍ଚଳ ଅଧୁକାର କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ଗୁଜରାଟ, କରମଣ୍ଡଳ ଉପକୂଳ, ବଙ୍ଗ, ବିହାର ଆଦି ଅଞ୍ଚଳରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠିମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମୁସଲିପତ୍ତନମ୍, ସୁରତ, କାସିମ୍ ବଜାର, କୋଚିନ ଓ ବାଲେଶ୍ଵର ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ବାଣିଜ୍ୟ କୋଠିମାନ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।
• ଭାରତକୁ ଇଂରେଜମାନେ ଆସିବାପରେ ଡବ୍‌ମାନେ ପ୍ରବଳ ପ୍ରତିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ । ପରିଶେଷରେସେମାନେ ଫରାସୀ ଓ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିନପାରି ଭାରତ ତ୍ୟାଗକରି ଜାଭା, ସୁମାତ୍ରା, ମାଲୟ ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜରେ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କରିଥିଲେ।

*  ବାଣିଜ୍ୟକୋଠିମାନ ସ୍ଥାପନ କରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବ୍ୟବସାୟମାନ କରିଥିଲେ।
*  ଏସିଆରୁ ଣାସନ ସେମାନେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ନାବିକ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣ କରିଥିଲେ।

→ ଇଂରେଜ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ :

• ୧୫୯୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦର ଲଣ୍ଡନର କେତେକ ବଣିକ ଓ ନାବିକମାନେ ଏକ ବାଣିଜ୍ୟ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଏହି କମ୍ପାନୀ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା।
  ଇଂଲଣ୍ଡର ରାଣୀ ଏଲିଜାବେଥ୍ ଏହି ସଂସ୍ଥାକୁ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ।
• ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ପ୍ରଥମେ ଜାଭା ଓ ସୁମାତ୍ରା ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିଥିଲେ। ଏହି ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ଡମାନଙ୍କ ସହିତ ସେମାନେ ଭାରତରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କୁ ବହୁ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ତେଣୁ ସେମାନେ ଭାରତରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଭାରତରେ ଶାସନ କରୁଥି ତତ୍‌କାଳୀନ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଇଂରେଜମାନେ କ୍ୟାପଟେନ୍ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ମାତ୍ର ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଯୋଗୁ ହକିନ୍ କୌଣସି ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ନପାଇ ଇଂଲଣ୍ଡକୁ ହୋଇଥିଲା।
• ଇଂଲଣ୍ଡର ରାଜା ପ୍ରଥମ ଜେମସ୍ ସାର୍ ଟମାସ୍ ରୋ ନାମକ ଜଣେ ’ବାଣିଜ୍ୟ ସୁବିଧା ହାସଲ କରିଥିଲେ। ସାର ଟମାସ୍ ରେ ୧୬୧୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଭାରତରୁ ବିଦାୟ ନେବାବେଳକୁ ଆଗ୍ରା !, ଅହମ୍ମଦାବାଦ, ସୁରାଟ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବାଣିଜ୍ୟ କୋଠିମାନ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇସାରିଥିଲା। ଏହାପରେ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତର ଦକ୍ଷିଣ- ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ମୁସଲିପତ୍ତନମ୍, ବମ୍ବେ, ବଙ୍ଗଳାର ସୁତାନଟି ଓ ଓଡ଼ିଶାର ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠିମାନ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ଇଂରେଜମାନେ ଏହିପରି ଭାବରେ ବାଣିଜ୍ୟର ପ୍ରସାର ଘଟାଇ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିଥିଲେ।

*  ଇଂରେଜ ରାଜା ଦାୟିତ୍ବ ଚାର୍ଲସ୍ ପର୍ଶୁ ଗାଲ୍ ର ବିବାହ କରି ବମ୍ବେ କୁ ପାଇଥିଲେ।
*  ୧୭୧୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦର ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଫାରୁକ୍ ସୟାର ବଙ୍ଗ ଦେଶରେ ବିବାହ କରି ଇଂରେଜ ରାଜା ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ଦେଇଥିଲେ।

→ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ :

• ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍, ଡ଼ବ୍ ଓ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଭାରତକୁ ଆସିବାର ବହୁବର୍ଷ ପରେ ଫରାସୀମାନେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଭାରତକୁ ଆସିଥିଲେ । ସେମାନେ ଭାରତକୁ ଆସି ୧୬୬୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଫରାସୀ
• ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାଚ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବା ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ୧୬୬୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ କେତେକ ଫରାସୀ ବଣିକ ସୁରାଟଠାରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ପରେ ସେମାନେ ପଣ୍ଡିଚେରୀ, ବଙ୍ଗଦେଶର ଚନ୍ଦନନଗର ଓ ଓଡ଼ିଶାର ବନ୍ଦର ଫରାସୀମାନେ ଅଧିକାର କରି ସେଠାରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।
• ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଇଂରେଜ ଓ ଫରାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ଓ ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତାର ଫଳ ଯୁଦ୍ଧର ରୂପ ନେଲା ଯାହାକୁ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସମର କୁହାଯାଏ ।
• ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତିନୋଟି କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସମର ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଥମ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସମର ୧୬୬୪ରୁ ୧୭୧୫ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ, ଦ୍ଵିତୀୟ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସମର ୧୭୧୬ରୁ ୧୭୪୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଓ ତୃତୀୟ କର୍ଣ୍ଣାଟକ
• ସମର ୧୭୪୬ରୁ ୧୭୬୩ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ସମରରେ ଫରାସୀମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଠାରୁ ପରାଜିତ ହୋଇଥିଲେ।
• ଏହା ଫଳରେ ଫରାସୀମାନଙ୍କର ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେମାନେ ଭାରତରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିପାରିନଥିଲେ।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଓ ସମ୍ପର୍କଡ  ଘଗଶାବଲା

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ	ଘଗଶା
୧୪୫୩ ୧୪୯୮ ୧୪୯୯ ୧୫୦୦ ୧୫୦୨ ୧୫୦୦-୧୫୦୫ ୧୫୯୯ ୧୬୦୨ ୧୬୧୯	ତୁର୍କମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା କନ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପଲ୍ ଅଧିକାର ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ନାବିକ ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମାଙ୍କ ଭାରତକୁ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କାର ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମାଙ୍କ ସ୍ଵଦେଶ (ପର୍ତ୍ତୁଗାଲ୍) ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ପେଟ୍ରୋଆଲ୍‌ଭାରେଜ୍ କାବ୍ରେଲ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ଆଗମନ ଭାସ୍କୋଡ଼ାଗାମାଙ୍କର ପୁନର୍ବାର ଭାରତ ଆଗମନ, ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଓ ଆରବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲଣ୍ଡନର କେତେକ ବଣିକ ଓ ନାବିକଙ୍କଦ୍ବାରା ଏକ ବାଣିଜ୍ୟ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ ଡଚ୍ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ ସାର୍ ଟମାସ୍ ରୋଙ୍କ ଭାରତରୁ ଇଂଲଣ୍ଡ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ	ଘଗଶା
୧୬୬୪ ୧୬୬୮ ୧୭୧୭ ୧୬୬୪-୧୭୧୫ ୧୭୧୬-୧୭୪୬ ୧୭୪୬-୧୭୬୩	ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଗଠନ ଫରାସୀ ବଣିକଙ୍କଦ୍ଵାରା ସୁରାଟରେ ବାଣିଜ୍ୟକୋଠି ନିର୍ମାଣ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଫାରୁକ୍ ସିୟାରଙ୍କଦ୍ବାରା ବଙ୍ଗଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟ ପାଇଁ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ କେତେକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ ପ୍ରଥମ କର୍ଣ୍ଣାଟ ସମର ଦ୍ବିତୀୟ କର୍ଣାଟ ସମର ଦ୍ବିତୀୟ କର୍ଣାଟ ସମର

Odisha State Board BSE Odisha Class 7 History Notes Chapter 3 ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ (୧୫୨୬ – ୧୭୦୭) will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 7 History Notes Chapter 3 ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ (୧୫୨୬ – ୧୭୦୭)

ବିଷୟବସ୍ତୁସମ୍ବହ

• ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଭାରତ ଆଗମନ
• ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଶାସନ ସମୟ
• ବାବର
• ହୁମାୟୁନ୍
• ଶେରଶାହଙ୍କ ସହିତ ସଂଘର୍ଷ
• ଆକବର
• ଜାହାଙ୍ଗୀର
• ଶାହାଜାହାନ୍
• ଔରଙ୍ଗଜେବ୍
• ସାହିତ୍ୟ, କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ

→ ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଭାରତ ଆଗମନ :

• ତୁଘ୍ଲକ୍ ବଂଶର ପତନପରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ସୁଲତାନୀ ଶାସନ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା।
• ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଲୋଦୀବଂଶର ଶାସକ ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀଙ୍କ ସ୍ବେଚ୍ଛାଚାରୀ ଶାସନରେ ଆଫଗାନ୍ ଅମୀରମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ।
• ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀଙ୍କୁ କ୍ଷମତାଚ୍ୟୁତ କରିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ରକ୍ଷାକରି ବାବର ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ।

→ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟମାନଙ୍କ ଶାସନ ସମୟ (୧୫୨୬-୧୭୦୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) :

• ବାବର (୧୫୨୬–୧୫୩୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)
• ହୁମାୟୁନ (୧୫୩୦-୧୫୪୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ), (୧୫୫୫-୧୫୫୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)
• ଆକବର (୧୫୫୬-୧୬୦୫ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)
• ଜାହାଙ୍ଗୀର (୧୬୦୫-୧୬୨୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)
• ଶାହାଜାହାନ୍ (୧୬୨୭-୧୬୫୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)
• ଔରଙ୍ଗଜେବ୍ (୧୬୫୮-୧୭୦୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)
• ଶେରଶାହ (ଆଫଗାନ ଶାସକ) (୧୫୪୦-୧୫୫୫ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ)

→ ବାବର :

• ତୈମୁର ଲଙ୍ଗଙ୍କ ବଂଶଧର ବାବର ୧୫୨୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ପାନିପଥଠାରେ ଦିଲ୍ଲୀର ସୁଲତାନ ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ଦିଲ୍ଲୀ, ଆଗ୍ରା ଅଧିକାର କରିଥିଲେ। ଫଳରେ ଭାରତବର୍ଷରେ ମୋଗଲ ଶାସନର ମୂଳଦୁଆ ପଡ଼ିଥିଲା।
• ବାବର ୧୫୨୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ରାଣାସଙ୍ଗଙ୍କୁ ଖାଠାରେ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ।
• ସେ ୧୫୨୮ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ମେଦିନୀରାଓଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ଚନ୍ଦରୀ ଦୁର୍ଗ ଏବଂ ୧୫୨୯ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଘର୍ଘରା ଯୁଦ୍ଧରେ ନୁସ୍‌ତ ଓ ମାହାମୁଦ୍‌ଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ବାବର ଭାରତରେ ଏକ ବିଶାଳ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।
• ୧୫୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ବାବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବାରୁ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଦୃଢ଼ୀକରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରି ନଥିଲା।

→ ହୁମାୟୁନ୍ :

• ବାବରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କର ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ହୁମାୟୁନ୍ ୧୫୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ।
• ଭାଇମାନଙ୍କ ଚକ୍ରାନ୍ତ ଏବଂ ନିଜର ସାହସ ଓ ଦକ୍ଷତାର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଶେର ଶାହାଙ୍କ ହସ୍ତରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସିଂହାସନ ଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥିଲେ।

→ ଶେର୍‌ଶାହାଙ୍କ ସହିତ ସଂଘର୍ଷ :

• ଶେରଶାହା ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଆଗ୍ରା ଅସ୍କାର କରିବା ପରେ ଏବଂ ୧୫୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରୁ ୧୫୫୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୫ ବର୍ଷ ଧରି ଦିଲ୍ଲୀର ସମ୍ରାଟ ହୋଇଥିଲେ।
• ଏକ ବିଫଳ ଶାସକରୂପେ ହୁମାୟୁନ୍‌ଙ୍କ ନାମ ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଲା।
• ୧୫୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ହୁମାୟନ୍ ଶେରଶାହଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧକରି ଚୁନାର ଦୁର୍ଗ ଓ ଗୌଡ଼ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ।
• ୧୫୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. ରେ ଆଗ୍ରା ଅଭିମୁଖେ ଯାଇଥିବା ବେଳେ ହୁମାୟୁନ୍ ଚୌସାଠାରେ ଶେଖାଁଙ୍କଦ୍ଵାରା ପରାଜିତ ହୋଇଥିଲେ।
• ୧୫୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅରେ କନୌଜଠାରେ ଶେରଖାଁଙ୍କଦ୍ଵାରା ପରାଜିତ ହେବାପରେ ହୁମାୟୁନ୍ ସପରିବାର ପାରସ୍ୟ ପଳାଇଗଲେ।
• ହୁମାୟୁନ୍ ପୁନଶ୍ଚ ଶେରଶାହାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ୧୫୫୫ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଫେରି ପାଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।
• ପ୍ରାର୍ଥନା ସାରି ସିଡ଼ିରୁ ଓହ୍ଲାଇବାବେଳେ ଗୋଡ଼ ଖସି ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁହୋଇଥିଲା।

* ହୁମାୟୁନ୍ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଲା ‘ଭାଗ୍ୟହୀନ’।

→ ଆକବର :

• ଆକବର ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସମ୍ରାଟ ଥିଲେ ।
• ପିତା ହୁମାୟୁନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଆବକର ମାତ୍ର ୧୩ ବର୍ଷ ବୟସରେ
• ପଞ୍ଜାବରେ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ରୂପେ ଅଭିଷିକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ବୈରାମ ଖାଁ ତାଙ୍କର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ ।
• ୧୫୫୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆକବର ବୈରାମ ଖାଁଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ହିମୁଙ୍କୁ ଦ୍ବିତୀୟ ପାନିପଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କରି ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଆଗ୍ରା ଅସ୍କୋର କରିଥିଲେ ।

* ଆକବରଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର :

• ଆକବର ଆଜମିର, ଗୋଆଲିଅର, ଅଯୋଧ୍ୟା, ଜୌନପୁର, ମାଳବ ଓ ଗଣ୍ଡୱାନା ଆଦି ରାଜ୍ୟ ଜୟ କରିଥିଲେ।
• ରାଜପୁତ୍‌ମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଯୁଦ୍ଧପ୍ରିୟ, ସାହସୀ ଏବଂ ଦେଶଭକ୍ତ ଥ‌ିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିପାରିବେ ବୋଲି ଆକବର ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିଥିଲେ। ସେ ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାର ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରି ସେମାନଙ୍କ ସହ ବୈବାହିକ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।
• ୧୫୭୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ହଳଦୀଘାଟ ଯୁଦ୍ଧରେ ମାନସିଂହଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ମୋଗଲମାନେ ରାଣା ପ୍ରତାପଙ୍କୁ ପରାଜିତ କରି ଚିତୋର ଦୁର୍ଗ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ।
• ଆକବର ଗୁଜରାଟ ଜୟ କରି ରାଜକୋଷକୁ ବାଣିଜ୍ୟ କର ଭାବରେ ପ୍ରଚୁର ଅର୍ଥ ପାଇଲେ।
• ଆକବର ବଙ୍ଗ ଜୟ କରି ବିଶେଷ ଭାବରେ ଲାଭବାନ୍ ହୋଇଥ୍ଲେ।
• ସେ ୧୫୯୫ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ସୁଦ୍ଧା କାଶ୍ମୀର, ସିନ୍ଧୁ, ଓଡ଼ିଶା, କାନ୍ଦାହାର ପ୍ରଭୃତି ଜୟ କରିଥିଲେ।
• ଆକବର ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଖାଦେଶ, ବେରାର ଓ ଅହମ୍ମଦନଗର ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର କେତେକାଂଶ ଜୟ କରିଥିଲେ।

* ଆକବରଙ୍କ ଶାସନ :

• ଆକବରଙ୍କ ଶାସନ ନୀତି ପ୍ରଜାମଙ୍ଗଳକାରୀ ଥିଲା।
• ରାଜା ଥିଲେ ଶାସନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତା, ସେନାବାହିନୀର ମୁଖ୍ୟ ଓ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ।
• ସେ ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ୧୫ଟି ସୁବା ବା ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୁବା କେତେକ ସରକାରରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ସରକାର, କେତେକ ପ୍ରଗଣାରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ
• କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗ୍ରାମର ସମଷ୍ଟିରେ ଏକ ପ୍ରଗଣା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା।
• ସେ ଭୂ-ରାଜସ୍ୱ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ କର ଆକାରରେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କଠାରୁ କର ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ।
• ରାଜା ତୋଡ଼ରମଲ୍ଲ ତାଙ୍କର ରାଜସ୍ୱ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ଅନୁସାରେ ଜମିମାପ କରାଯାଇ ଥିଲା ଏବଂ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଆୟର ଏକ-ତୃତୀୟାଂଶ କର ଶସ୍ୟ କିମ୍ବା ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା।

* ବିଭିନ୍ନ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପଦବୀ ଓ ଦାୟିତ୍ବ :

ଶାସନକାର୍ଯ୍ୟ
ପଦବୀ	ଦାୟିତ୍ବ
ରାଜା	ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ଅର୍ଥ ବିଭାଗ
ଦେମାନ	ଅର୍ଥ ବିଭାଗ
ବକସି	ସୈନ୍ୟ ବିଭାଗ
କାଜା	ଆଇନ ଓ ବିଚାର ବିଭାଗ
ତାକନୌକି ଦାଗାରୋ	ଡାକ ଓ ଗୁପ୍ତଚର ବିଭାଗ

• ସେ ମନ୍ସରୀ ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ। ରାଜକର୍ମଚାରୀ, ସାମନ୍ତ ଓ ସେନାପତିମାନଙ୍କୁ ଏହି ପଦବୀ ମିଳୁଥିଲା। ଆକବର ମହସରୀମାନଙ୍କୁ ୩୩ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ। ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ମନ୍‌ସରଙ୍କ ଅଧୀନରେ ୧୦ରୁ ୫ ହଜାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୈନ୍ୟ ରହୁଥିଲେ।

* ‘ମନସବ୍’ର ଅର୍ଥ ଏକ ପଦବୀ ଏବଂ ଏହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଥୁଲା, ଯାହାଙ୍କ ଅଧୀନରେ କିଛି ସଂଖ୍ୟକ ସୈନ୍ୟ ରହୁଥିଲେ। .

* ଆକବରଙ୍କ ଧର୍ମନୀତି :

• ଆକବର ତାଙ୍କ ଉଦାର ଧର୍ମନୀତି ପାଇଁ ସେ ଇତିହାସରେ ସ୍ମରଣୀୟ ରହିଛନ୍ତି।
• ସେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭେଦଭାବ ଦୂର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ।
• ସେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ଉପରୁ ଜିଜିୟା କର ଓ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀ କର ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ।
• ଭାରତରେ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସେ ୧୫୭୫ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଫତେପୁର ସିକ୍ରୀଠାରେ ‘ଇବାଦତ୍ – ଖାନା’ ନାମକ ଏକ ଉପାସନା ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ।
• ସେଠାରେ ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ, ପାର୍ସୀ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ପଣ୍ଡିତମାନେ ଆକବରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ଧର୍ମଚର୍ଚ୍ଚା କରୁଥିଲେ।
• ସେ ‘ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ’ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ଧର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।

* ଆକବରଙ୍କ ସମୟର କଳା ଓ ସାହିତ୍ୟ :

• ଆକବର ଆଗ୍ରା ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଫତେପୁର ସିକ୍ରୀଠାରେ ନୂତନ ରାଜଧାନୀ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ସେଠାରେ ସେ ଲାଲ ପଥରରେ ଏକ ଅତି ସୁନ୍ଦର ରାଜପ୍ରାସାଦ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ଏହାର ବିଶାଳ ଫାଟକକୁ ବୁଲନ୍ଦ ଦରୱାଜା କୁହାଯାଏ।
• ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ ସଂସ୍କୃତ, ଆରବୀ, ପାର୍ସୀ, ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରସାର ହୋଇଥିଲା। ପାର୍ସୀ ରାଜଭାଷା ଥିଲା।
• ଆବୁଲ୍ ଫାଜଲ ‘ଆକବରନାମା’, ‘ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀ’ ନାମକ ଦୁଇଟି ଐତିହାସିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ପାର୍ସୀ ଭାଷାରେ ରଚନା କରିଥିଲେ।
• ତାଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ମହାଭାରତ ଓ ରାମାୟଣ ମଧ୍ଯ ପାର୍ସୀ ଭାଷାରେ ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା।
• ସେହି ସମୟରେ ତୁଳସୀ ଦାସ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ‘ରାମଚରିତ ମାନସ’ ରଚନା କରିଥିଲେ। ତାନସେନ୍ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରରେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ଥିଲେ।

→ ଜାହାଙ୍ଗୀର :

• ଆକବରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ତାଙ୍କ ସୁପୁତ୍ର ‘ଜାହାଙ୍ଗୀର’ ଆଗ୍ରାଠାରେ ୧୬୦୫ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ୧୬୧୧ ଖ୍ରୀ.ଅରେ ସେ ନୁରଜାହାନ୍‌ଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ।
• ବିଳାସବ୍ୟସନରେ ନିମଜ୍ଜିତ ରହୁଥ‌ିବା ଏହି ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତାଙ୍କର ବୁଦ୍ଧିମତୀ ପତ୍ନୀ ନୁର୍‌ଜାହାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ।
• ତତ୍କାଳୀନ ମୋଗଲ ରାଜନୀତିରେ ନୁର୍‌ଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ଭୂମିକା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଥିଲା।
• ଜାହାଙ୍ଗୀର ପଞ୍ଜାବର କାଙ୍ଗ୍ରା ଦୁର୍ଗ ଓ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟର ଅହମ୍ମଦ ନଗର ଅଧ‌ିକାର କରିଥିଲେ। ମେବାରର ରାଜା ଅମର ସିଂହ ତାଙ୍କର ବଶ୍ୟତା ସ୍ବୀକାର କରିଥିଲେ।

→ ଶାହାଜାହାନ୍ :

• ୧୬୨୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଶାହାଜାହାନ୍ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ପଦ ଅଳଙ୍କୃତ କରିଥିଲେ । ସେ ଅହମ୍ମଦ ନଗର ଅଧିକାର କରିଥିଲେ । ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡ ଏବଂ ଗୁଜୁରାଟ ଓ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟର ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ, ବଙ୍ଗରେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ ଜଳଦସ୍ୟୁଙ୍କ ଦମନ ତାଙ୍କର କେତେକ ସଫଳ କୃତି ଥିଲା ।
• ମୋଗଲ ଯୁଗର କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶରେ ଶାହାଜାହାନ୍ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଜମହଲ ଥିଲା କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଜଗତକୁ ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ମହାନ୍ ଅବଦାନ।
• ଏହାବ୍ୟତୀତ ସେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଲାଲକିଲ୍ଲା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ଓ ଶାହାଜାହାନବାଦ ନଗର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ।

→ ଔରଙ୍ଗଜେବ୍ :

• ଶାହାଜାହାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଔରଙ୍ଗଜେବ୍‌ ୧୬୫୮ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ମୋଗଲ ସିଂହାସନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ।
• ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଗୌରବ ଔରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ସମୟରେ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପରେ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।
• ଔରଙ୍ଗଜେବ ଆସାମ ଓ କୁଚବିହାର ଜୟ କରିଥିଲେ। ସେ ଦାକ୍ଷଣାତ୍ୟରେ ଅହମ୍ମଦନଗର, ଗୋଲକୁଣ୍ଡା ଓ ବିଜାପୁର ଅସ୍କୋର କରିଥିଲେ।
• ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଦ୍ବେଷ ମନୋଭାବ, ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଅନାଦର, ଶିଶୁମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଯୋଗୁଁ ଔରଙ୍ଗଜେବ୍ ଚାରିଆଡ଼େ ବିଦ୍ରୋହର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ। ଶିଖ୍, ମରହଟ୍ଟା ଏବଂ ରାଜପୁତ୍ମାମାନେ ତାଙ୍କର ଘୋର ବିରୋଧୀ ହୋଇଥିଲେ।
• ଶିଖ୍ ଗୁରୁ ତେର୍‌ବାହାଦୂରଙ୍କ ହତ୍ୟା ଔରଙ୍ଗଜେବ୍‌ଙ୍କ ରାଜତ୍ଵର ବିଶିଷ୍ଟ ଘଟଣା ଥିଲା।
• ୧୭୦୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଔରଙ୍ଗଜେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା।

→ ସାହିତ୍ୟ, କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ :

• ମୋଗଲ ଶାସନକାଳରେ ସାହିତ୍ୟ, କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଚରମ ବିକାଶ ସାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା।
• ସେ ସମୟରେ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ସୀ, ହିନ୍ଦୀ, ଆରବୀ ଓ ଉର୍ଦୁ ଭାଷାର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଗ୍ରଗତି ହୋଇଥିଲା । ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟମାନେ ଅଜସ୍ର ଅର୍ଥବ୍ୟୟରେ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ମନୋରମ ରାଜପ୍ରାସାଦ, ଦୁର୍ଗ, ମସଜିଦ୍, ସମାଥ୍, ସୌଧ ଆଦି ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ।
• ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ରାଜତ୍ଵକାଳ ମୋଗଲ୍ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗ ଥିଲା।
• ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ସମୟରେ ଚିତ୍ରକଳାର ବିକାଶ ସାଧୂତ ହୋଇଥିଲା।
• ମୋଗଲ ଶାସନ କାଳରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ, ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ରାଜନୈତିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ସାମରିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କର୍ଷତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଥିଲା।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଓ ସମ୍ପର୍କଡ ଘଗଶାବଲା

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ

ଘଗଶା

୧୫୨୬ ୧୫୨୭ ୧୫୨୮ ୧୫୨୯ ୧୫୩ ୦ ୧୫୩ ୭ ୧୫୩୯ ୧୫୪୦ ୧୫୫୫ ୧୫୫୬ ୧୫୫୬ ୧୫୭୫ ୧୫୭୬ ୧୬୦୫ ୧୬୧୧

ବାବର ଓ ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ପାନିପଥ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ। ବାବର ରାଣାସଙ୍ଗଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଖାନୱା ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ। ବାବରଙ୍କଦ୍ଵାରା ଚନ୍ଦରୀ ଦୁର୍ଗ ଅଧିକାର। ବାବର ଏବଂ ନୁସରତ୍‌ ଓ ମାହମୁଦ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘର୍ଘରା ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ। ବାବରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ | ବାବରଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ହୁମାୟୁନ୍‌ଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ। ହୁମାୟୁନ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଚୁନାର ଦୁର୍ଗ ଅଧିକୃତ। ଚୌସାଠାରେ ହୁମାୟୁନ୍ ଓ ଶେର୍ ଖାଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ। କନୌଜଠାରେ ହୁମାୟୁନ ଓ ଶେର୍ ଖାଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ। ହୁମାୟୁନ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ପଞ୍ଜାବ, ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଆଗ୍ରା ଅଧିକାର । ହୁମାୟୁନ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ | ଆକବରଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ। ଆକବର ଓ ହିମୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ପାନିପଥ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ। ଆକବରଙ୍କଦ୍ଵାରା ଭାରତରେ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଫତେପୁର ସିକ୍ରୀଠାରେ ‘ଇବାଦତ୍ଖାନା’ ନାମକ ଏକ ଉପାସନା ଗୃହ ନିର୍ମାଣ। ଆକବର ଓ ରାଣା ପ୍ରତାପଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହଳଦୀଘାଟ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ। ଆକବରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ | ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କର ଆଗ୍ରାଠାରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ। ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ନୁରଜହାନ୍‌ଙ୍କୁ ବିବାହ।

 

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ	ଘଗଶା
୧୬୨୭ ୧୬୨୮ ୧୬୨୯ଗଗ ୧୬୫୮ ୧୬୬୬ ୧୭୦୭	ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ | ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ତୃତୀୟ ପୁତ୍ର ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ। ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡର ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ। ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଜରାଟ ଓ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ପ୍ରଶାସନ ଦାୟିତ୍ବରେ ଥ‌ିବା ଖାଁ ଜାହାନ୍ ଲୋଦୀଙ୍କ  ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ। ଔରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ। ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ। ଔରଙ୍ଗଜେବ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ।