Bhagya

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Odia Solutions Chapter 6 ରୋଗୀସେବା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Odia Solutions Chapter 6 ରୋଗୀସେବା

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧ ।
ଆସ, କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବା ।
(କ) ସେ ସମୟରେ ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ଡାକ୍ତର ବିଷୟରେ କ’ଣ ଧାରଣା ଥିଲା ?
Answer:
ସେ ସମୟରେ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କର ଧାରଣାଥିଲା, ଡାକ୍ତରମାନେ କେବଳ କଟାକଟି କରନ୍ତି । ତେଣୁ ରୋଗ ହେଲେ କେହି ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପାଖକୁ ନଯାଇ ବୈଦ୍ୟ ପାଖକୁ ଯାଆନ୍ତି ।

(ଖ) ଛୋଟ ପିଲାମାନେ କାହିଁକି ବୈଦ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଡରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଛୋଟ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ରୋଗ ହେଲେ, ଅନେକ ସମୟରେ ବୈଦ୍ୟମାନେ, ପିଠିପାଖ ବେକରେ ଲୁହା ତତାଇ ଚଡୁ ଦେଉଥିଲେ ଓ ସେହି ସ୍ଥାନ ପାଚି ଘାଆ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଛୋଟ ପିଲାମାନେ ବୈଦ୍ୟକୁ ଦେଖୁ ଡରୁଥିଲେ ।

(ଗ) କଟାଘା’ର ଚିକିତ୍ସା ବିଷୟରେ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ବହିରେ କ’ଣ ଲେଖାଥିଲା ?
Answer:
ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ବହିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ଯେ କଟା ଘା’ରେ ଦୂବକୁ ଛେଚି ବା ପାଟିରେ ଚୋବାଇ ଲଗାଇଦେଲେ ରକ୍ତ ବୋହିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ ଓ ଘା’ ମଧ୍ୟ ଶୀଘ୍ର ଶୁଖ୍ଯାଏ ।

(ଘ) ବୈଦ୍ୟ ଗୋଡ଼ର କଟାଘାଆ ଶୁଖାଇବା ପାଇଁ କେଉଁ ଜିନିଷର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ବୈଦ୍ୟ ଗୋଡର କଟା ଘା’ ଶୁଖାଇବା ପାଇଁ, କୌଣସି ଏକ ଗଛର ଗୁଡିଏ ପତ୍ର ଛେଦି ପୂରାଇ ଦେଉଥିଲେ ଓ ଖଣ୍ଡିଏ କନାରେ କଟାସ୍ଥାନକୁ ଜୋରରେ ବାନ୍ଧି ଦେଉଥ‌ିଲେ । ପ୍ରତିଦିନ କିଛି କଅଁଳ ଦୁବଘାସ ଛିଡାଇ ତାକୁ ଛେଚି ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ପୁଡ଼ିଆରେ ବାନ୍ଧି ଔଷଧରୂପେ ଦେଉଥିଲେ ।

(ଙ) ‘ସୁଦୁରିଆନା’ କିଏ ?
Answer:
‘ସୁଦୁରିଆନା’ ହେଉଛନ୍ତି ମହାନ ଜନସେବକ ସୁଦର୍ଶନ ପ୍ରହରାଜ । ସେ ସାଇକେଲରେ ବୁଲିବୁଲି ଖରାବର୍ଷାକୁ ଖାତିର ନକରି ଅକୁଣ୍ଠ ଚିତ୍ତରେ ରୋଗୀ ଓ ଦୁଃଖୀଙ୍କ ସେବାରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ ।

Question ୨ ।
ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ଧାଡ଼ିରେ ଆସ ଉତ୍ତର ଲେଖିବା ।
(କ) ‘ଯାହା କରିବେ ସାଇଁ, ତାହା କାହାରି ହାତରେ ନାହିଁ? ଲେଖକଙ୍କ ବାପା ଏକଥା କାହିଁକି କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଲେଖକଙ୍କ ବାପା ରୋଗ ଶଯ୍ୟାରେ ପଡ଼ିଥିବା ବେଳେ, ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଉପରେ ଭରସା କରି ଏହା କହିଥିଲେ । ବିଧୂର ବିଧାନକୁ କେହି ଅଟକାଇପାରିବେ ନାହିଁ, ଯାହା ହେବାର ଥିବ ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ହେବ ।

(ଖ) ବୋଉଙ୍କର ସ୍ନେହପୂର୍ଣ ଆଦେଶ ଲେଖକ ଭାଙ୍ଗି ନ ପାରିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଦିନକ ପାଇଁ ଛୁଟି ନେଇ ଲେଖକ ଘରକୁ ଆସିଥିଲେ ଓ ବୋଉଙ୍କର ଅସୁସ୍ଥତା ହେତୁ ତାଙ୍କୁ ତିନିଦିନ ଅଟକିଯିବାକୁ ପଡ଼ିଲା । କର୍ମକ୍ଷେତ୍ର କଟକ ଫେରିବାକୁ ବୋଉଠାରୁ ଅନୁମତି ମାଗିଲାରୁ, ବୋଉ ସ୍ନେହପୂର୍ଣ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଚାହିଁ ଆଉ ଦୁଇଦିନ ରହିଯିବାକୁ କହିଲେ । ଲେଖକଙ୍କର ବୋଉଙ୍କ ପ୍ରତି ଗଭୀର ଭଲପାଇବା ବା ଅସୁସ୍ଥ ଅବସ୍ଥାରେ ତାହା ଛାଡିଯିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ବୋଲି ବିଚାରକରି, ବୋଉଙ୍କର ସ୍ନେହପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଦେଶକୁ ସେ ଭାଙ୍ଗି ପାରି ନଥିଲେ ।

(ଗ) ସୁଦର୍ଶନ ପ୍ରହରାଜଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ସୁଦର୍ଶନ ପ୍ରହରାଜ ଜଣେ ମହାନ୍ ଜନସେବକ ଥିଲେ, ଯିଏ କି ଗାଁ ଗାଁ ବୁଲି ରୋଗୀଙ୍କର ସେବା କରୁଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ବଳିଷ୍ଠ, କର୍ମଠ ଓ ପରଦୁଃଖକାତର, ନିରଳସ ବ୍ୟକ୍ତି । ଶୀତ, ଖରା, ବର୍ଷାକୁ ଖାତିର ନକରି ଭୋକ ଶୋଷ ଭୁଲି ସେ ଅକୁଣ୍ଠ ଚିତ୍ତରେ ରୋଗୀ ଓ ଦୁଃଖୀଙ୍କ ସେବାରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରମାନେ କିପରି ରୋଗୀସେବା କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ରୋଗୀସେବା ପାଠ୍ୟନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା ଏବଂ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଅନ୍ତେବାସୀଙ୍କୁ ପାଳିକରି ଏହି ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେଉଥିଲା । ଛାତ୍ରାବାସରେ କୌଣସି ପିଲା ଜ୍ଵର କିମ୍ବା ବେମାରରେ ପଡ଼ିଲେ, ତାହାର ସେବା କରିବା ଓ ପଥକରାଇବା ଏବଂ ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ଔଷଧ ଆଣି ଦେବା ବ୍ୟବସ୍ତା କରିବାକୁ ହେଉଥିଲା । ଝାଡା ପରିସ୍ରା ହୋଇଗଲେ ବିଛଣା ଧୋଇ ପରିଷ୍କାର କରିବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ରୋଗୀ ସେବା କରୁଥିବା ଛାତ୍ରକୁ ହିଁ କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା ।

Question ୩ ।
ଆସ, ମନେ ପକାଇ ଉତ୍ତର ଲେଖୁ ।
(କ) ଲେଖକ ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ ତାଙ୍କ ବାପା ବୋଉଙ୍କର କିପରି ସେବା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଲେଖକ ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଛାତ୍ରଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ରୋଗୀସେବା ସମ୍ପର୍କରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିଥିଲେ । ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ୍ ପରୀକ୍ଷା ପରେ ଘରେ ଥିଲାବେଳେ ତାଙ୍କ ବାପା ଗ୍ରହଣୀ ଝାଡା ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଲେଖକ ପିତାଙ୍କ ରୋଗଶଯ୍ୟା ନିକଟରେ ଦିନରାତି ବସି ସେବା କରିଥିଲେ । ଝାଡା ରୋଗ ହେତୁ ବାପାଙ୍କ ବିଛଣା ଚାଦର ବାରମ୍ବାର ମଇଳା ହୋଇଯାଉଥିଲା । ତେଣୁ ଘନଘନ ବିଛଣା ଚାଦର ବଦଳାଇବା, ପଥ୍ ଖୁଆଇ ଦେବା, ଉଠି ବସାଇବାରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖକ ନିଜେ କରୁଥିଲେ । ସାରାରାତି ଅନିଦ୍ରା ହୋଇ ସେ ବାପାଙ୍କ ଦେହ ହାତ ଆଉଁଶି ଦେଉଥିଲେ । ଲେଖକଙ୍କ ସେବାଶୈଳୀ ଏହିପରି ଥିଲା ଯେ ନିଦରୁ ଉଠିଲାମାତ୍ରେ ବାପା ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କୁ ହିଁ ଖୋଜୁଥିଲେ ।

ବାପାଙ୍କ ପରି ବୋଉଙ୍କ ଶେଷ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଲେଖକ ତାଙ୍କ ପାଖେପାଖେ ରହି ସେବା କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । କଟକରେ ଚାକିରି କରିଥିବା ସମୟରେ ସେଥ‌ିଲେ ଦିନକ ପାଇଁ ଛୁଟି ନେଇ ଘରକୁ ଆସି ଦେଖନ୍ତି ତ ବୋଉ ଜ୍ଵର ରୋଗରେ ଶଯ୍ୟାଶାୟୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ଲେଖକ ବୋଉଙ୍କ ପାଖରେ ବସିରହି ତାଙ୍କ ପିଠି ଆଉଁସି ଦେଉଥିଲେ । ତିନିଦିନ ରହିଲା ପରେ, କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଲେଖକ ବୋଉଙ୍କର ଅନୁମତି ମାଗିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ବୋଉ ହୁଏତ ଆଉ ବେଶିଦିନ ବଞ୍ଚେ ନାହିଁ ବୋଲି ଅନୁଭବ କରି ପୁଅକୁ ଆଉ ଦୁଇଦିନ ରହିଯିବାକୁ କହିଲେ ।

ବୋଉଙ୍କ କଥାରେ ଲେଖକ କଟକ ଯିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବାତିଲି କଲେ । ବୋଉଙ୍କର ବିଛଣାରେ ହିଁ ମଳମୂତ୍ର ହୋଇଯାଉଥିଲା । ଲେଖକ ନିଜେ ସେ ସବୁ ବଦଳାଇ ନିଜ ହାତରେ ବିଛଣା ଚାଦର ସଫାକରି ଦେଉଥିଲେ । ଏହି ପରି ଭାବରେ ଲେଖକ ପିତୃମାତୃ ସେବାକରି ନିଜ ଜୀବନକୁ ଧନ୍ଯକରି ପାରିଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଜୀବନର ଉନ୍ନତି ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥିଲେ।

(ଖ) ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ରୋଗୀସେବା କାହିଁକି ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ, ସାଧାରଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନଥିଲା, ତାହା ଥିଲା ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା । ସେଠାକାର ଛାତ୍ରମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁଥିଲେ । ସ୍ବାବଲମ୍ବୀ ହେବା ଓ ସେବା ମନୋବୃତ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିବା ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟଳୟର ଅନ୍ୟତମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଏପରିକି ସେଠାରେ ରୋଗୀସେବା ପାଠ୍ୟନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟଙ୍କ ଦାୟିତ୍ଵ ଓ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଅନ୍ତେବାସୀଙ୍କୁ ପାଳିକରି ରୋଗୀସେବଂ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା ।

ରୋଗୀସେବା ପାଳି ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ପିଲା ପ୍ରତିଦିନ ସକାଳେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ କ୍ଲାସରେ କିଛିକିଛି ନିମ ଛେଲି ବା ଚିରେଇତା ସିଝାପାଣି ପ୍ରତି ପିଲାଙ୍କୁ ଦେଉଥିଲେ । ଯେତେ ଅରୁଚିକର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସମସ୍ତେ ତାହା ପିଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଥିଲେ । କାରଣ ରୋଗୀସେବ କାଳେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟଙ୍କୁ କହିଦେବ, ସେହି ଭୟରେ କେହି ପିଇବାକୁ ବାରଣ କରିପାରୁ ନଥିଲେ ।

ଛାତ୍ରାବାସର କୌଣସି ପିଲା ଜ୍ଵର ବା କିଛି ବେମାରରେ ପଡ଼ିଲେ ତା’ ପାଖରେ ରାତିଦିନ ବସି ରହିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା । ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ଔଷଧ ଆଣି ଠିକ୍ ସମୟରେ ଖୁଆଇବା, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବେଳାରେ ଦେହରେ ଉତ୍ତାପ ମାପି ଚାର୍ଟରେ ଲେଖୁବା, ଦୁଧ, ସାଗୁ, ବାଲି, ପସାରୁଣି ପତ୍ର ସଂଗ୍ରହ କରିଆଣି ପଥ୍ କରାଇବା ଆଦି ଦାୟିତ୍ୱ ରୋଗୀ-ସେବକ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥିଲା । ଏପରିକି ରୋଗୀର ମୁଣ୍ଡ, ଗୋଡ ଚିପିଦେବା, ଝାଡା, ପରିସ୍ରା ହୋଇଗଲେ ବିଛଣା ଧୋଇ ପରିଷ୍କାର କରିବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ରୋଗୀ ସେବକକୁ ହିଁ କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା । ଏହାହିଁ ଥିଲା ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ବିଶେଷତ୍ଵ ।

(ଗ) ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ ଛାତ୍ରାବାସରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସେବା କରିବାର କାରଣ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ ଛାତ୍ରାବାସ ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହିଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା କିପରି ସୁସ୍ଥ ଓ ନୀରୋଗ ରହିବେ, ତାହା ତାଙ୍କର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ( ସେଥିପାଇଁ ସେ ଥିଲେ ଋଷି ପ୍ରତିପ, ସେବା ଓ ତ୍ୟାଗର ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ । ସେତେବେଳେ ସେହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ରୋଗୀସେବା ପାଠର ଏକ ଅଙ୍ଗ ଥିଲା । ଛାତ୍ରାବାସରେ ରହୁଥ‌ିବା ଛୋଟ ପିଲାମାନଙ୍କ ଦେହରେ କାଛୁ ପୂରି ଯାଇଥାଏ । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ ନିଜେ ସକାଳେ ନିମପତ୍ର ସିଝା ଚରମ ପାଣିରେ ପିଲାମାନଙ୍କ କାଛୁକୁ ଧୋଇ ଦେଉଥିଲେ । କଷ୍ଟ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟଙ୍କ ଆଗରେ କୌଣସି ପିଲା ମୁଖ ବିକୃତ କରିବାକୁ ସାହସ କରୁ ନଥିଲେ । ପିଲାଙ୍କ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଲାଘବ କରିବାକୁ ସେ ସରସ ମଜାଳିଆ କଥା କହି ଏପରି ମଜାଇ ଦେଉଥିଲେ ଯେ, ପିଲା କାଛୁଧୁଆ କଷ୍ଟ ଜାଣିପାରୁ ନଥିଲେ ।

Question ୪।
ଆସ, ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖୁ ।
(କ) ବଡ଼ ସ୍ନେହଭରା ଅଥଚ କରୁଣ ସେ ଚାହାଁଣୀ ।
Answer:
ବଡ଼ ସ୍ନେହଭରା ……………………………. ସେ ଚାହାଣି ।
ପ୍ରୟତ୍ତ ଗଦ୍ଦ୍ୟାଂଶଟି ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗାଙ୍କ ଆମ୍ଚରିତ ‘ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ’ ରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘ରୋଗା ସେବା’ ଶୀର୍ଷକ ବିଷୟରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ଲେଖକ ନିଜ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ବୋଉଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବ ଚାହାଣିରେ ଭରିରହିଥ‌ିବା କାରୁଣ୍ୟ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ଠିକ୍ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକଙ୍କ ବୋଉ ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ସେ ସମୟକୁ ଲେଖକ କଟକର ଦତ୍ତ ପ୍ରେସରେ ଚାକିରି କରୁଥିଲେ । ଦିନକ ପାଇଁ ଛୁଟି ନେଇ ଘରକୁ ଆସି ସେ ବୋଉଙ୍କୁ ଜ୍ଵର ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ଥ‌ିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଦେଖିଲେ । ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଦୁଇଦିନ ଛୁଟି ବଢ଼ାଇ ବୋଉଙ୍କ ସେବା ଶୁଶ୍ରୂଷା କଲେ । ବୋଉ ସାମାନ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ହେବାପରେ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରକୁ ବାହାରିବାକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବାରୁ ଆଉ ଦୁଇଦିନ ରହିଯିବାକୁ ବୋଉ ଅତି ବିକଳ ଭାବେ ପୁଅକୁ କହିଲେ ।

ବୋଉଙ୍କ ସ୍ନେହପୂର୍ଣ କଥା କାଟି ନପାରି ଲେଖକ ରହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲେ । କିନ୍ତୁ ସେଦିନ ରାତିକୁ ହଠାତ୍ ବୋଉ ସଂଜ୍ଞାହୀନ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ଡାକ୍ତର ଔଷଧର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାର ଦିନକ ପରେ ସେ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ହେଲେ । ମାତ୍ର ରାତିକୁ ଅବସ୍ଥାରେ ଅବନତି ଘଟିଲା । ପାହାନ୍ତା ପହରକୁ ଦୁଆରକୁ ଉଠାଇ ନେବାକୁ ବୋଉ ଲେଖକଙ୍କୁ କହିଲେ । ସେତେବେଳକୁ ତାଙ୍କ ଶେଷ ସମୟ ଆସି ସାରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଆଶୀର୍ବାଦ ଦେବାକୁ ଅତି କରୁଣ ଦୃଷ୍ଟିରେ ପୁଅକୁ ଚାହିଁ ହାତ ‘ଉଠାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରି ମଧ୍ୟ ଉଠାଇ ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଏହା ଜାଣିପାରି ଲେଖକ ବୋଉଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି ଟେକିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ଲେଖକଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି ବୋଉ ଆଖବୁଜିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ବୋଉଙ୍କ ଆଖୁର ଚାହାଣିରେ ଭରି ରହିଥୁଲା ଆକୁଳତା ଯାହାକୁ ଲେଖକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆର୍ଶୀବାଦ ବୋଲି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ଯଦି ଚିତ୍ରକର ହୋଇଥାଆନ୍ତି, ତେବେ ତା’ର ଗୋଟିଏ ଅପରୂପ ଛବି ଆଙ୍କି ଦେଇପାରନ୍ତି ।
Answer:
ଯଦି ଚିତ୍ରକର …………………….. ଆଙ୍କି ଦେଇପାରନ୍ତି ।
ଶଂସିତ ଗଦ୍ୟାଂଶଟି ଉଦୟନାଥ ଷଡଙ୍ଗାଙ୍କ ରଚିତ ଆମ୍ଚରିତ ‘ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ’ରୁ ସଂଗୃହାତ ‘ରୋଗୀସେବା’ ଶୀର୍ଷକ ବିଷୟରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ଲେଖକ ନିଜ ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବର ସ୍ନେହପୂର୍ଣ ଢଳଢ଼ଳ ମୁହଁ ଓ ଆବେଗଭରା ଚାହାଣି ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକଙ୍କ ପିତା ୭୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଇହଲୀଳା ସାଙ୍ଗ କରିଥିଲେ । ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ସେ ଗ୍ରହଣୀ ଝାଡ଼ା ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ଥିଲେ । ଶେଷ ମୁହୂର୍ଭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲେଖକ ତାଙ୍କର ସେବା ଶୁଶ୍ରୂଷା କରିଥିଲେ । ଡାକ୍ତର ଡାକିବାକୁ କହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପିତା ବାରଣ କରିଥିଲେ । ହୁଏତ ସେହି ରୋଗରେ ସେ ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ଲେଖକ ଗାଁ ବୈଦ୍ୟଙ୍କ ନିକଟରୁ ଔଷଧ ଆଣିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଖାଇନଥିଲେ ।

ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ଶେଷ ତିନିଦିନ ସେ ଅଚୈତନ୍ୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ଚେତନା ଫେରିଆସେ, ଅତି ଆଦରରେ ସେ ଲେଖକଙ୍କ ମୁହଁ ଓ ପିଠିରେ ହାତ ବୁଲାଇ ଆଣନ୍ତି, ସ୍ନେହପୂର୍ଣ ଚକ୍ଷୁରେ ଚାହିଁ ରହନ୍ତି । ସେହି ଆଖୁର ଢଳଢଳ ଚାହାଣିରୁ ସତେଯେପରି ଆଶୀର୍ବାଦର କିରଣ ଝରି ଆସୁଥିବା ପରି ଲେଖକ ଚକ୍ଷୁରେ ଚାହିଁ ରହନ୍ତି । ସେହି ଆଖୁର ଢଳଢଳ ଚାହାଣିରୁ ସତେଯେପରି ଆଶୀର୍ବାଦର କିରଣ ଝରି ଆସୁଥିବା ପରି ଲେଖକଅନୁଭବ କରୁଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବାପାଙ୍କର ସେହି ମୁହଁ ଲେଖକଙ୍କ ମାନସପଟରେ ନାଚି ଉଠେ । କୌଣସି ଏକ ମନୋମୁଗ୍ଧକାରୀ ଦୃଶ୍ୟକୁ କେବଳ ଚିତ୍ରକର ହିଁ ରଙ୍ଗତୂଳୀରେ ରୂପ ଦେଇପାରେ । ଲେଖକ ଜଣେ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ହୋଇ ନଥିବାରୁ ପିତାଙ୍କର ସେହି ରୂପକୁ କେବଳ ସ୍ମରଣ ମାତ୍ର କରିପାରନ୍ତି, ମାତ୍ର ଆଙ୍କି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୫।
ଆସ, ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଅନୁଚ୍ଛେଦଟି ପଢ଼ିବା ଓ ତାକୁ ଉତ୍ତର ମନେକରି ତା’ ପାଇଁ କିଛି ପ୍ରଶ୍ନ ତିଆରି କରିବା । ଘରଘର ବୁଲି ରୋଗୀଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଦେଖୁ । ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ଔଷଧ ନେଇ ଖାଇବାକୁ ଦେଉ । ଗୁରୁତର ରୋଗୀମାନଙ୍କୁ ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ଆଣିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁ । ସାନିଟାରୀ ଇନ୍ସପେକ୍ଟରଙ୍କୁ ଧରି କୂଅ, ପୋଖରୀ ବିଶୋଧନ କରାଉ । ଅନେକ ସମୟରେ ସାଗୁପାଣି ତିଆରି କରି ସଙ୍ଗରେ ନେଇଥାଉ । ଗରିବମାନଙ୍କର ତାହା ପଥ୍ ହୁଏ, ଆଶ୍ରମରୁ ସକାଳୁ ବାହାରିଗଲେ ଦିନେ ଦିନେ ଫେରିବାକୁ ରାତି ବେଶି ହୋଇଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କର କଡ଼ା ତାଗିଦା ଥାଏ, ସନ୍ଧ୍ୟା ପୂର୍ବରୁ ଫେରିବ । ଆଶ୍ରମ ଭିତରକୁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଗୋଡ଼ହାତ ଫିନାଇଲ୍ ପାଣିରେ ଧୋଇବ, ଗରମ ପାଣିରେ ଗାଧୋଇବ ।
Answer:
(କ) ଗୁରୁତର ରୋଗୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ କିପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ?
(ଖ) କାହାକୁ ଧରି କୂଅ ପୋଖରୀ ବିଶୋଧନ କରାଯାଏ ?
(ଗ) ସାନିଟାରୀ ଇନିସ୍‌କ୍ଲେରଙ୍କୁ ଧରି କ’ଣ କରାଯାଏ ?
(ଘ) ସାଗୁପାଣି କାହିଁକି ସାଙ୍ଗରେ ନେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ?
(ଙ) ଅନେକ ସମୟରେ କ’ଣ ତିଆରି କରି ସାଙ୍ଗରେ ନେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ?
(ଚ) ସକାଳୁ ବାହାରି ଗଲେ, ଆଶ୍ରମକୁ କେତେବେଳେ ଫେରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ?
(ଛ) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କର କଡ଼ା ତାଗିଦା କ’ଣ ଥାଏ ?
(ଜ) ସଂନ୍ଧ୍ୟା ପୂର୍ବରୁ ଫେରିବା ପାଇଁ କିଏ ତାଗିଦ କରିଥାନ୍ତି ?
(ଝ) ଆଶ୍ରମ ଭିତରକୁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ କିପରି ପରିଷ୍କାର ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ?

Question ୬।
ଆସ, ତଳେ ଥ‌ିବା କୋଠରୀରୁ ଅକ୍ଷର ନେଇ ଶବ୍ଦ ଗଢ଼ିବା ।

Answer:
ତାଲିମ, ସମାଗମ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବକ, ପ୍ରଖର, ବିକୃତି, ଛେଉଣ୍ଡ, ତାଗିଦା, ଖଞ୍ଜା ପ୍ରକୃତି, ଛେଲି, ବଚ୍ଛା, ସେବା ।

Question ୭ ।
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବା ।
(କ) ବାପା ଶେଷ ତିନି ଦିନ ________ ଅବସ୍ଥାରେ ପଡ଼ି ରହିଲେ । (ଅଚତୈନ, ଅନୌତନ, ଅଚୈତନ୍ୟ)
(ଖ) ବୋତର ଶରାରରେ ରୋଗ ________ ଶକ୍ତି ନଥିଲା । (ପ୍ରତିଶେଧକ, ପ୍ରତିଷେଧକ, ପ୍ରତିସେଧକ)
(ଗ) ମା’ ପୁଅକୁ ________କଲେ । (ଆଶ୍ରିବାଦ, ଆଶୀର୍ବାଦ, ଆର୍ଶୀବାଦ)
(ଘ) ଶୁଭ ________ ଆସିଗଲା । (ମୁହୂର୍ଭ, ମୂହୁର୍ତ୍ତ, ମୁହୂର୍ର)
(ଙ) ରୋଗା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ________ ଆବଶ୍ୟକ । (ଶୁଶ୍ରୂଷା, ଶୁଶ୍ରୂଷା, ସୁଶ୍ରୂଷା)
Answer:
(କ) ବାପା ଶେଷ ତିନି ଦିନ ଅବସ୍ଥାରେ ପଡ଼ି ରହିଲେ ।
(ଖ) ବୋତର ଶରାରରେ ରୋଗ ପ୍ରତିଷେଧକ ଶକ୍ତି ନଥିଲା ।
(ଗ) ମା’ ପୁଅକୁ ଆଶୀର୍ବାଦ କଲେ ।
(ଘ) ଶୁଭ ମୁହୂର୍ଭ ଆସିଗଲା ।
(ଙ) ରୋଗା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶୁଶ୍ରୂଷା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୮।
ଆରମ୍ଭରେ ‘ଅ’ ଅକ୍ଷର ଯୋଗ କରି ପାଞ୍ଚଟି ଶବ୍ଦ ଗଢ଼ିବା ।
ନୂତନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଏଠାରେ ଲେଖୁବା ।

Answer:
ଅଚୈତନ୍ୟ, ଅସାମାନ୍ୟ, ଅହିତକର, ଅଗୋଚର, ଅନୈତିକ ସେହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ବାକ୍ୟ ଗଠନ କରିବା ।
ଅଚୈତନ୍ୟ – ରୋଗୀଟି ରୋଗରେ ଅଚୈତନ୍ୟ ହୋଇଯାଇଛି ।
ଅସାମାନ୍ଯ – ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଅସାମାନ୍ୟ କବି ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ ।
ଅହିତକର – ଅତ୍ୟଧ୍ୟ ତେଲମସଲାଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରତି ଅହିତକର ।
ଅଗୋଚର – ବିଶ୍ୱକବିଙ୍କ ପୂରାନାମ କାହାକୁ ଅଗୋଚର ନଥ‌ିବ ।
ଅନୈତିକ – ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲିପ୍ତ ହେଲେ ଅବଶ୍ୟ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

Question ୯।
ଆସ, ଉପଯୁକ୍ତ ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ବଡ଼ କୋଠରିରୁ ବାଛି ସାନ କୋଠରିରେ ଲେଖୁବା ।
ଆସହଯୋଗ, ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ,  ପ୍ରତ୍ୟୁଷ, ଅଶାର୍ବାଦ, ଆସମ୍ଭବ,

Answer:
ଆସହଯୋଗ – ସହଯୋଗ
ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ – ରୋଗ ମୁକ୍ତ
ପ୍ରତ୍ୟୁଷ – ପ୍ରଦେ।ଷ
ଅଶାର୍ବାଦ – ଅଭିଶାପ
ଆସମ୍ଭବ – ସମ୍ଭବ

Question ୧୦ ।
ଏକଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ପାଖ ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖୁବା ।
(କ) ‘‘ଯାହା କରିବେ ସାଇଁ, ତାହା
(ଖ) ‘‘ପିଲାଟା କାଲି ରାତିରେ ଜମା ଶୋଇ ନାହିଁ ।
(ଗ) ‘‘ମୋ ଧନକୁ କିଏ ଆଣିଲାଟି। !!
(ଘ) ‘‘ଆସିଛୁ ଯେତେବେଳେ ଆଉ ଦୁଇଟାଦିନ ରହିଯା’’ ।
Answer:
(କ) ଲେଖକଙ୍କ ବାପା, ଲେଖକଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।
(ଖ) ଲେଖକଙ୍କ ବାପା, ଲେଖକଙ୍କ ବୋଉକୁ କହିଥିଲେ ।
(ଗ) ଲେଖକଙ୍କ ବୋଉ ଲେଖକଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।
(ଘ) ଲେଖକଙ୍କ ବୋଉ ଲେଖକଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କରି ଲେଖୁବା
ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ________ + ________
ଅଧିକାଂଶ ________ + ________
ଛାତ୍ର।ବାସ ________ + ________
ଜରନ୍ନ।ଥ ________ + ________
ସ୍ଵେଚ୍ଛା ________ + ________
Answer:
ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର = ପ୍ରଶ୍ନ + ଉତ୍ତର
ଅଧିକାଂଶ = ଅଧିକ + ଅଂଶ
ଛାତ୍ରାବାସ = ଛାତ୍ର + ଆବାସ
ଜଗନ୍ନାଥ = ଜଗତ୍ + ନାଥ = ସ୍ୱ + ଇଚ୍ଛା

Question ୧୨ ।
ଭୁଲ୍ ଲେଖାଥିବା ଶବ୍ଦକୁ ତା’ ପାଖରେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖୁବା ।

ଭୁଲ୍‌ ଶବ୍ଦ	ଠିକ୍ ଶବ୍ଦ
ଶିଘ୍ର
ଆଶ୍ୱାଶନା
ବିକ୍ରୁତି
ସ୍ନେହପୁର୍ଣ୍ଣ
ଯିଦ୍
ଚାଟଷାଳୀ
ଅସ୍ପଷ୍ଟ
ସ୍ନେହପୁର୍ଣ୍ଣ
ସଂଜ୍ଞାହିନ
ସଂଜ୍ଞାହିନ
ଯିଦ୍
ଅସ୍ପଷ୍ଟ
ଶୁଶ୍ରୂଷା

Answer:

ଭୁଲ୍‌ ଶବ୍ଦ	ଠିକ୍ ଶବ୍ଦ
ଶିଘ୍ର	ଶାଘ୍ର
ଆଶ୍ୱାଶନା	ଆଶ୍ୱାସନା
ବିକ୍ରୁତି	ବିକୃତି
ସ୍ନେହପୁର୍ଣ୍ଣ	ଆଶାର୍ବାଦ
ଯିଦ୍	ଚାଟଶାଳା
ଚାଟଷାଳୀ	ପ୍ରଭୂତି
ଅସ୍ପଷ୍ଟ	ସ୍ନେହପୂର୍ଣ୍ଣ
ସ୍ନେହପୁର୍ଣ୍ଣ	ସଂଜ୍ଞାହାନ
ସଂଜ୍ଞାହିନ	ଜିଦ୍‌
ଯିଦ୍	ବ୍ୟବସ୍ଥା
ଅସ୍ପଷ୍ଟ	ଅସ୍ତଷ୍କ
ଶୁଶ୍ରୂଷା	ଶୁଶ୍ରୂଷା

Question ୧୩ ।
କୌଣସି ସେବାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ମାଧ୍ୟମରେ ତୁମେ ଲାଭ କରିଥିବା ଅନୁଭୂତିକୁ ବର୍ଣନା କରି ବନ୍ଧୁଙ୍କ ନିକଟକୁ ଚିଠିଟିଏ ଲେଖ ।
Answer:

ତା ୨୫.୪.୨୦୧୯
ସୁଜନପୁର

ପ୍ରିୟ ସୁରେଶ,

ଶୁଭେଚ୍ଛା ନେବୁ । ଗତ ଶନିବାର ଦିନ ତୋ’ ଚିଠି ପାଇଲି । ହଷ୍ଟେଲ ଜୀବନ ତୋତେ ଭଲ ଲାଗୁଛି ଜାଣି ଖୁସି ହେଲି । ଆଜି ତୋତେ ଗୋଟିଏ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଖବର ଜଣାଉଛି । ତୁ ଜାଣି ଖୁସି ହେବୁ ଯେ ମୁଁ ରେଭେନ୍ସା କଲିଜିଏଟ୍ ସ୍କୁଲ୍‌ର ନେତାଜୀ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବକ ବାହିନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଛି । ଆମ ସ୍କାଉଟ୍ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଆମେ ଗତିରାଉତପାଟଣାଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଝାମୁ ଯାତ୍ରାରେ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଯାଇଥିଲୁ ।

ସଙ୍ଗରେ ଗୋଟିଏ ତମ୍ବୁ, ଦରି ଓ ବ୍ୟାନର ନେଇଥିଲୁ । ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ସ୍ଥାନୀୟ ୱାର୍ଡମେମ୍ବର ଓ କେତେଜଣ ଯୁବକ ଆମକୁ ସ୍ଵାଗତ କରିଥିଲେ । ନିକଟସ୍ଥ ଏକ ଆମ୍ବତୋଟାରେ ତମ୍ବୁ ପକାଇଲା ପରେ ସଙ୍ଗରେ ନେଇଥ‌ିବା ପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଣର ସରଞ୍ଜାମ ଧରି ଯାତ୍ରାସ୍ଥଳକୁ ବାହାରିଲୁ । ପୂର୍ବରୁ ଆମ ପାଇଁ ସେଠାରେ ଜଳଖୁର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ଜଳଖୁଆ ଖାଇସାରିଲା ପରେ ପରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସରପଞ୍ଚ ଆସି ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ପାଇଁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଗଲେ । ତମ୍ବୁରେ ଥିବା ଆମ ଜିନିଷପତ୍ର ଦାୟିତ୍ବରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପିଅନ ରବି ଭାଇ ରହିଲେ ।

ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଥିଲା । ଗ୍ରୀଷ୍ମର ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ କ୍ରମେ ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା । ଯାତ୍ରୀସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଧୀରେ ଧୀରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାକୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ଥାନୀୟ ନଳକୂପରୁ ପାଣି ଆଣି ଚାରିଗୋଟି ଡ୍ରମରେ ରଖୁ । ଖରାତାତି ବଢ଼ିବା ସହିତ ଆମ କାର୍ଯ୍ୟର ତତ୍ପତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଚାରିଜଣ ଜଳ ଯୋଗାଣ ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହିଲେ, ଦୁଇଜଣ ପିଲା ନଳକୂପରୁ ପାଣି ଆଣି ଡ୍ରମରେ ଭରିବା ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିଲେ । ଆଉ ଦୁଇଜଣ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତଭାବେ ଯାତ୍ରା ଦେଖିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ମୁତୟନ ହେଲେ । ଆମ ଗୁରୁଜୀ ଆମମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କିପରି ସୁପରିଚାଳିତ ହେବ ତାହା ବୁଝାବୁଝି କରୁଥିଲେ । ଖରା ତେଜ ସହି ନପାରି ଦୁଇ ତିନିଜଣ ବୃଦ୍ଧା ଅଚେତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ ଟେକିଆଣି ଶିବିରରେ ପ୍ରାଥମିକ ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲୁ । ଆମର କାମ ଦେଖି ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକେ ପ୍ରଶଂସା କରୁଥିଲେ ବୟସ୍କ ଲୋକମାନେ ଆମକୁ କଲ୍ୟାଣ କରୁଥିଲେ ।

ସୁରେଶ, ତୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିପାରିବୁନି, ସେଦିନର ସେ ଅନୁଭୂତି ଆମକୁ ଏତେ ଆନନ୍ଦ ଦେଇଥିଲା ଯେ ଆମେ ଜୀବନରେ ତାହା ଭୁଲିପାରିବୁନି । ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ଆମ କ୍ୟାମ୍ପକୁ ଆସିଲାପରେ ଜଣ ଜଣ କରି ଯାଇ ଖାଇଆସି କାମରେ ଲାଗିପଡ଼ିଥିଲୁ । ଅପରାହ୍ନକୁ ଗହଳି ଧୀରେ ଧୀରେ କମିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୫ଟା ପରେ ଆମେ ଶିବିରକୁ ଫେରିଲୁ । ସ୍ଥାନୀୟ କିଛି ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଳଖୁ ଆଣି ଆମକୁ ଖାଇବାକୁ ଦେଲେ । ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଜିନିଷପତ୍ର ଗାଡ଼ିରେ ଲଦି ହଷ୍ଟେଲକୁ ଫେରିଲୁ । ପରଦିନ ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ପ୍ରାର୍ଥନା ସଭାରେ ଆମକୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶଂସାପତ୍ର ଦେଇ ପୁରସ୍କୃତ କଲେ । ମୁଁ ପୁରୀ ଗଲେ ତମ ହଷ୍ଟେଲକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଯିବି । କାଲି ମୁଁ ବାପାଙ୍କ ସହ ଘରକୁ ଆସିଥୁଲି । ସୋମବାର ସକାଳୁ ହଷ୍ଟେଲ ଚାଲିଯିବି । ଚିଠି ପାଇ ଚିଠି ଦେବୁ । ଏତିକିରେ ରହୁଛି । । ଇତି ।

ତୋର ମମତାବଦ୍ଧ ରଘୁ

ତୁମ ପାଇଁ କାମ

କୌଣସି ସେବାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ମାଧ୍ୟମରେ ତୁମେ ଲାଭ କରିଥିବା ଅନୁଭୂତିକୁ ବର୍ଣନା କରି ଏକ ବିବରଣୀ ଲେଖ ।

ପରାକ୍ଷା ଉପଯେ।ଗା ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନେ।ତ୍ତର

Question ୧।
ଲେଖକଙ୍କ ବାପାଙ୍କ ପାଦରୁ ରକ୍ତ କାହିଁକି ଝରୁଥୁଲା ?
Answer:
ଲେଖକଙ୍କ ବାପା ବାଡ଼ିରେ କାମ କରୁଥିଲାବେଳେ ଖଣ୍ଡେ ଭଙ୍ଗାକାଚ ପାଦରେ ପଶିଯିବାରୁ ତାଙ୍କ ପାଦରୁ ରକ୍ତ ଝରୁଥିଲା ।

Question ୨।
ଲେଖକଙ୍କ ବାପାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ କିପରି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଲେଖକଙ୍କ ବାପା ଗ୍ରହଣୀ ଝାଡ଼ା ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଲେଖକ ଡାକ୍ତର ଡାକିବା କଥା କହିବାରୁ ସେ ବାରଣ କଲେ । ଗ୍ରାମର ବୈଦ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଆଣିଥିବା ଔଷଧ ମଧ୍ଯ ସେ ଖାଇନଥିଲେ । ଦଶ ବାର ଦିନ ଶଯ୍ୟାଶାୟୀ ହେବା ପରେ ସେହି ରୋଗରେ ହିଁ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୩ ।
ଲେଖକଙ୍କ ବୋଉଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ କେବେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୨୭ ମସିହାରେ ଲେଖକଙ୍କ ବାପା ଦେହତ୍ୟାଗ କରିବାର ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କ ବୋଉଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଥୁଲା, ଅର୍ଥାତ୍ ୧୯୩୨ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ବୋଉ ଇହଧାମ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

Question ୪ ।
ସେତେବେଳେ ଲେଖକ କେଉଁଠାରେ ଚାକିରି କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଲେଖକଙ୍କ ବୋଉ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲା ସମୟରେ ଲେଖକ କଟକର ଦତ୍ତ ପ୍ରେସରେ ଚାକିରୀ କରୁଥିଲେ ।

Question ୫ ।
୧୯୨୨ ମସିହାରେ କେଉଁଠାରେ ହଇଜା ବ୍ୟାପିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁରର ଅଳକାଶ୍ରମ ଆଖପାଖ କେତୋଟି ଗ୍ରାମରେ ହଇଜା ବ୍ୟାପିଥିଲା ।

Question ୬।
ସୁଦର୍ଶନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଲେଖକ କିପରି ରୋଗୀସେବା କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଲେଖକ ସୁଦର୍ଶନ ପ୍ରହରାଜଙ୍କୁ ଗୁରୁଜ୍ଞାନ କରୁଥିଲେ । ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ସେ ତାଙ୍କୁ ସୁଦୁରିଆନା ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସହିତ ଘର ଘର ବୁଲି ଲେଖକ ରୋଗୀମାନଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଦେଖିବା, ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ଔଷଧ ଆଣିଦେବା, ସାନିଟାରୀ ଇନିସ୍ପେକ୍ଟରଙ୍କ ସହାୟତାରେ କୂଅ, ପୋଖରୀ ବିଶୋଧନ କରାଇବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ଅନେକ ସମୟରେ ସାରୁପାଣି ତିଆରି କରି ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ପଥ ଯୋଗାଇବା କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ଆଶ୍ରମରୁ ବେଳେବେଳେ ବାହାରିଗଲେ ଫେରିବାକୁ ବେଶି ରାତି ହୋଇଯାଏ ।

Question ୭ ।
ଲେଖକ କେଉଁଠାରୁ ରୋଗୀସେବା ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପାଠ୍ୟନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ବିଷୟ ସହ ରୋଗୀସେବାର ଶିକ୍ଷା ଦେଉଥଲେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ ସେବା କରିବାକୁ କେବଳ ଶିକ୍ଷା ଦେଉନଥିଲେ, ବରଂ ନିଜେ ତାହା କରି ଦେଖାଇ ଦେଉଥିଲେ । ଲେଖକ ତାଙ୍କଠାରୁ ରୋଗୀସେବା ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।

Question ୮।
‘ରୋଗୀସେବା’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଲେଖକ କିଏ ? ତାଙ୍କର କେଉଁ ଉପନ୍ୟାସ ଓଡ଼ିଆ ପାଠକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁପରିଚିତ?
Answer:
‘ରୋଗୀସେବା’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଲେଖକ ହେଉଛନ୍ତି ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟିକ ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ । ତାଙ୍କ ଅନୁବାଦ ଉପନ୍ୟାସ ‘ଟମକକାଙ୍କ କୁଟୀର’ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପାଠକ ମହଲରେ ବେଶ୍ ସୁପରିଚିତ ।

Question ୯।
ବାପାଙ୍କ ପାଦରୁ ରକ୍ତ ଝରୁଥ‌ିବା ଦେଖୁ ଲେଖକ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବାପାଙ୍କ ପାଦରୁ ରକ୍ତ ଝରୁଥ‌ିବା ଦେଖୁ ଲେଖକ ପ୍ରଥମେ ବିଚଳିତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ । ତଥାପି ସାହସର ସହ କ୍ଷତ ସ୍ଥାନରେ ଗାମୁଛା ବାନ୍ଧି ଗ୍ରାମର ବୈଦ୍ୟଙ୍କ ନିକଟକୁ ନେଇ ଚିକିତ୍ସା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ବୈଦ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ଶିଖ୍ ବାଡ଼ିର କଅଁଳ ଦୂବଘାସ ଛେଚି କ୍ଷତସ୍ଥାନରେ ବାନ୍ଧିବା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ବାପା କଷ୍ଟ ପାଉଥିବାବେଳେ ସେ ପାଦ ଓ ଆଉଁଶି ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୦।
ଲେଖକ କେବେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରାବାସରୁ ଘରକୁ ଫେରିଥିଲେ ? ସେହି ସମୟରେ କି ଘଟଣା ଘଟିଲା ?
Answer:
୧୯୨୭ ମସିହାରେ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ ପରୀକ୍ଷା ଘରକୁ ଫେରିଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ତାଙ୍କ ବାପା ଗ୍ରହଣୀ କରିଥିଲେ । ଦେଇସାରି ଲେଖକ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରାବାସରୁ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ୭୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଦେହତ୍ୟାଗ

Question ୧୧ ।
ଲେଖକ ଗ୍ରହଣୀ ଝାଡ଼ା ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କର କିପରି ସେବା ଶୁଶ୍ରୂଷା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଲେଖକ ଗ୍ରହଣୀ ଝାଡ଼ା ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ବାପାଙ୍କ ପାଇଁ ବୈଦ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଔଷଧ ଆଣିଦେବା ଓ ବାପାଙ୍କ ସେବାଶ୍ରୁଶୁଷା କରିବାରେ ଅବହେଳା କରିନଥିଲେ । ବାପାଙ୍କ ଶେଷ ସମୟକୁ ସେ ତାଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହି ମଇଳା ବିଛଣା ସଫା କରିବା, ପଥ୍ ଖୋଇଦେବା, ରାତି ଅନିଦ୍ରା ହୋଇ ଜଗି ବସିବା ପରି ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ କିଏ ? ତାଙ୍କୁ ଲୋକେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଋଷିପ୍ରତିମ ହରିହର ଦାସ ଥିଲେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କ ସାଥୀ ଏବଂ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନ୍ୟତମ ଶିକ୍ଷକ । ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଅଥବା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ ବୋଲି କହୁଥିଲେ । ସେ ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।

ସରଳ ଭାଷାରେ ଚୁଝାଇ ଲେଖ :

Question ୧୩ ।
ସତ୍ୟବାଦୀ ସ୍କୁଲରେ ରୋଗୀସେବା କରିବା ତାଲିମ ପାଇଥିଲି, ତାହା ହିଁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇଲି ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ସ୍କୁଲରେ ………. କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇଲି ।
ଶଂସିତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ‘ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ’ ଶୀର୍ଷକ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘ରୋଗୀସେବା’ବିଷୟରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ଲେଖକ ନିଜ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ବୃଦ୍ଧ ପିତାଙ୍କ ସେବା ଶୁଶ୍ରୂଷା କରିବାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ସେବା ତାଲିମ କିପରି ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ୧୯୨୭ ମସିହାରେ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ୍ ପରୀକ୍ଷା ପରେ ଘରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବା କାଳରେ ଲେଖକଙ୍କ ପିତା ଦଶ ବାର ଦିନ ଧରି ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଶଯ୍ୟାଶାୟୀ ହୋଇଥିଲେ । ଗ୍ରହଣୀ ଝାଡ଼ା ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହୋଇଥ‌ିବା ପିତାଙ୍କୁ ସେ ସୁଚାରୁରୂପେ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ସତ୍ୟବାଦୀ ସ୍କୁଲ ଛାତ୍ରାବାସରେ ଲେଖକ ରୋଗୀସେବା କରିବା ତାଲିମ ପାଇଥିଲେ । ତେଣୁ ପିତାଙ୍କ ସେବା କରିବାରେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ଅସୁବିଧା ହୋଇନଥିଲା ।

ରାତିଦିନ ପାଖରେ ବସିରହି ମଇଳା ବିଛଣା ଚାଦର ଘନ ଘନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା, ଦୁର୍ବଳ, କ୍ଷୀଣ ଶରୀର ବିଶିଷ୍ଟ ପିତାଙ୍କୁ କାଖ ପାଖରେ ଓ ଅଣ୍ଟାରେ ହାତ ଦେଇ ଉଠାଇ ବିଛଣା ବଦଳାଇବା କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ ତାଙ୍କୁ କଷ୍ଟକର ଲାଗିନଥିଲା । ଦିନସାରା ପାଖରେ ରହିବା ସହ ରାତି ସାରା ଅନିଦ୍ରା ରହି ସେ ପିତାଙ୍କର ସେବା କରିଥିଲେ । ରାତିରେ ବାପାଙ୍କ ନିଦ ଟିକେ ଭାଙ୍ଗିଗଲେ ସେ ଲେଖକଙ୍କୁ ହିଁ ଖୋଜୁଥିଲେ । ଲେଖକ ମଧ୍ଯ ଜଣେ ଦକ୍ଷ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ସେବକ ପରି ନିର୍ବିକାର ଚିତ୍ତରେ ପିତାଙ୍କ ସେବା କରିପାରିଥିଲେ ଓ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ପିତାଙ୍କର ଅନ୍ତର ଖୋଲା ଆର୍ଶୀବାଦ ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ମୋର ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ସବୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ, ପିତାମାତାଙ୍କର ସେହି ଅନ୍ତିମ ଆର୍ଶୀବାଦ ହିଁ ତା’ ପଛରେ ରହି ପ୍ରେରଣା ଦେଉଅଛି।
Answer:
ମେର ଜାବନକାଳ ………………… ପ୍ରେରଣା ନ୍ଦେଉଅଛା
ପ୍ରୋକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀଙ୍କ ରଚିତ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ‘ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ’ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘ରୋଗୀସେବା’ ଶୀର୍ଷକ ବିଷୟରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ଲେଖକ ପିତାମାତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦଦ୍ଵାରା ମାନବ କିପରି ଜୀବନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସର୍ବତ୍ର ବିଜୟଲାଭ କରିଥାଏ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ସେବାକୁ ଜୀବନର ମହାନ୍ ବ୍ରତଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଲେଖକ । ଏପରିକି ଚାଟଶାଳୀର ଛାତ୍ର ଥିଲାବେଳେ ମଧ୍ୟ ସେ ବାପାଙ୍କ କଟା ଘା’ର ଚିକିତ୍ସାରେ ସହାୟତା କରିଥିଲେ । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରି ରୋଗୀସେବା ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହରଙ୍କଠାରୁ ତାଲିମ ପାଇଥିଲେ । ନିଜ ପିତାମାତାଙ୍କ ଶେଷ ସମୟରେ

ସେମାନଙ୍କ ରୋଗଶଯ୍ୟା ନିକଟରେ ରହି ସେ ଉପଯୁକ୍ତ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ପିତାମାତା ଯେ ଜୀବନ୍ତ ଦେବତା ଓ ତାଙ୍କୁ ସେବା କରିବାଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ଧର୍ମ ଅର୍ଜନ କରାଯାଏ ତାହା ହିଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ମଣିଷକୁ ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ସଫଳତା ଆଣିଦିଏ । ଏହା ମର୍ମେ ମର୍ମେ ଲେଖକ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ଜୀବନରେ ପାଇଥିବା ସମସ୍ତ ସାଫଲ୍ୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଯେ ପିତାମାତାଙ୍କର ଆର୍ଶୀବାଦ ରହିଥିଲା, ଏହା ଲେଖକ ମୁକ୍ତକଣ୍ଠରେ ସ୍ୱୀକାର କରିଛନ୍ତି । ‘ମାନବ ସେବା ହିଁ ମାଧବ ସେବା’ ଏହି ମହାମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରଥମେ ନିଜ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ସେବା ପ୍ରଦାନ କଲେ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ଆଶିଷ ଲାଭ କରିପାରିବେ, ଲେଖକ ଏହାହିଁ କହିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

Question ୧୫ ।
‘ସେବା କାମେ ମନ ନ ଥିଲେ ମାତି
ସଇତାନ ତହିଁ କରେ ରାଜୁତି ।’
ଏହି କବିତାଂଶର ଭାବ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରି ଗୋଟିଏ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ଲେଖ ।
Answer:
‘ମାନବ ସେବା ହିଁ ମାଧବ ସେବା’ – ଏହି ଉକ୍ତିଟିର ଯଥାର୍ଥତା ରହିଛି । ସେବାଦ୍ୱାରା ମଣିଷ ଆତ୍ମପ୍ତି ଲାଭ କରିବା ସହ ସେବା ପାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିର କଲ୍ୟାଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ଭଗବାନଙ୍କ ସତ୍ତା ନିହିତ ଅଛି । ତେଣୁ ସେବକ ଉପରେ ଭଗବାନଙ୍କ ଅପାର ଆଶୀର୍ବାଦ ଝରିପଡ଼େ । ଭଗବାନ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ନଥା’ନ୍ତି ସେଠାରେ ସଇତାନ ରାଜୁତି କରେ । ଅର୍ଥାତ୍ ମନ ମଧ୍ୟକୁ କୁଭାବନା ପ୍ରବେଶ କରି ମନ ଓ ଶରୀରକୁ ଗ୍ରାସ କରେ । ଈର୍ଷା, ଦ୍ବେଷ, ପରଶ୍ରୀକାତରତା ଆଦି କୁ-ପ୍ରବୃତ୍ତି ମନରେ ଜାଗରିତ ହୁଏ । ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ମନୋନିବେଶ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟକୁ ଏପରି ଭାବନା ପ୍ରବେଶ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଶାସ୍ତ୍ର ପୁରାଣାଦିରେ ସେବାର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ବହୁଳଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

ସେହି ସେବା ମାଧ୍ୟମରେ ମନୁଷ୍ୟ ପିତା-ମାତା, ଗୁରୁ-ଗୁରୁଜନଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତି ବୀତସ୍ପୃହ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତର କର୍କଶତାରେ ଭରିଯାଏ ଯେଉଁଠାରେ କି ଆସୁରିକ ପ୍ରବୃଷ୍ଟି ଜନ୍ମନିଏ । ଗାନ୍ଧି, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ମଦର ଟେରେସା ଆଦି ମହାମିନୀଷୀମାନେ ସେବାକୁ ଜୀବନର ବ୍ରତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ଜୀବନକୁ ଧନ୍ୟ କରିପାରିଛନ୍ତି । ପୁରାଣରୁ ଆମେ ଆରୁଣି, ଉପମନ୍ୟୁ ଓ ଏକଲବ୍ୟଙ୍କ କଥା ଶୁଣିଛେ । ତେଣୁ ସେହି ମହନୀୟ ଆଦର୍ଶର ଅନୁଗାମୀ ହେବା ସର୍ବାଦୌ ଉଚିତ । ସେମାନଙ୍କ ଭଳି ମାନବ ସେବାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରି ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ କରୁଣାରେ ନିଜ ଚଲାପଥକୁ କୁସୁମିତ କରିବା ସମସ୍ତଙ୍କ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ।

Question ୧୬ ।
ତୁମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବକ ବାହିନୀଟିଏ ଗଠନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଅନୁରୋଧ ଜଣାଇ ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନିକଟକୁ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖ ।
Answer:
ମାନନାୟ

ଶ୍ରାଯୁକ୍ତ ଅସୁରେଶ୍ଵର ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷକ
ମହୋଦୟ ……………………………… ସମାପେକ୍ଷୁ ।
ମହାଶୟା,

ବିହିତ ସମ୍ମାନ ଓ ଆନୁଗତ୍ୟ ସହକାରେ ଆମ୍ଭେ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀର ନିମ୍ନ ସ୍ଵାକ୍ଷରକାରୀ ମନିଟରମାନେ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ନିବେଦନ କରି ଆପଣଙ୍କ ସ୍ବୀକୃତି ନିମିତ୍ତ ଅନୁରୋଧ ଜଣାଉଛୁ । ନିବେଦ୍ୟ ଏହିକି ଆମ୍ଭ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀର ‘କ’, ‘ଖ’ ଓ ‘ଗ’ ବିଭାଗର ଛାତ୍ରମାନେ ଏକ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବକ ବାହିନୀ ଗଠନକରି ଆସନ୍ତା ରାମଜନ୍ମୋତ୍ସବରେ ରଘୁନାଥଜୀଉଙ୍କ ମନ୍ଦିର ନିକଟରେ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଣ ତଥା ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଅଛୁ ।

ଏ ଦିଗରେ ଆମକୁ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଆମ ବିଦ୍ୟାଳୟର ସ୍କାଉଟ ଶିକ୍ଷକ ମହାଶୟ ସଦୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଆପଣଙ୍କ ଅନୁମତି ବିନା ଏହି ବାହିନୀ ଗଠନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ । ଏଣୁ ଆପଣଙ୍କୁ ସବିନୟ ନିବେଦନ କରୁଅଛୁ କି ଆପଣ ଦୟାପରବଶ ହୋଇ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବକ ବାହିନୀ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ ପୂର୍ବକ ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍କାଉଟ ଫଣ୍ଡରୁ ମଞ୍ଜୁର କଲେ ଆମେ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିର ଉପକୃତ ରହିବୁ ।

ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନେ।ତ୍ତର :

Question ୧୭ ।
ନିମ୍ନଲିଖ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କର । ଅବାଞ୍ଛିତ, ପ୍ରତିଷେଧକ, ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ, ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ, ପଟ୍ଟଶିଷ୍ୟ
Answer:
ଅବାଞ୍ଛିତ – ଅବାଞ୍ଛିତ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗ ଯୋଗୁଁ ଆମ ଗ୍ରାମର ପାଠାଗାର ପାଇଁ ଏକ ପକ୍କା ଗୃହ ନିର୍ମାଣ ସମ୍ଭବ ହେଲା ।
ପ୍ରତିଷେଧକ – ଗତକାଲି ହାଇଜା ପ୍ରତିଷେଧକ ଇୱୈକ୍ସନ୍‌ ଦେବାକୁ ଟାକାଦାର ଆମ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଆସିଥ୍ ଲୋ
ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ – ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିର ସେବା କରିବା ମାନବ ଜୀବନର ପରମ ଧର୍ମ ।
ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ – ଛାତ୍ରଛାତ୍ରାମାନଙ୍କୁ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ସମୟରେ ଯୋଗାଇବା ନିମନ୍ତେ ସରକାର ସମସ୍ତ୍ର ପଦଷେପ ନେଉଛନ୍ତି।
ପଟ୍ଟଶିଷ୍ୟ – ଗୋପବନ୍ଧୁ ଗାନ୍ଧିଜାଙ୍କ ପଟ୍ଟଶିଷ୍ୟ ଭାବେ ଦାନଦୁଃଖା ସେବାରେ ନିଜ କାବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ।

Question ୧୮।
‘ଭୋକଶୋଷ’, ‘ଛଟପଟ’ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଯୁଗ୍ମ ଶବ୍ଦ । ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଥ‌ିବା ଯୁଗ୍ମଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ବାଛି ଲେଖ ।
Answer:
ଧରାଧରି, କଟାକଟି, ସେବାଶୁଶ୍ରୂଷା, ବୁଲାଉ ବୁଲାଉ, ଖନେଇ ଖନେଇ, ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ, ଜୀବନକାଳ, ଆପଦବିପଦ, ଦୁଃଖସୁଖ, ରୋଗଯନ୍ତ୍ରଣା, ଯୁକ୍ତିତର୍କ, ପଟ୍ଟଶିଷ୍ୟ, ଶାଗୁପାଣି, ଗୋଡ଼ହାତ, ରୋଗୀସେବା, ରୋଗୀ-ସେବକ, ରାତିଦିନ, ଲକ୍ଷଲକ୍ଷ, ଖାଦ୍ୟପେୟ, ରଥଯାତ୍ରା, ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବକ ।

Question ୧୯ ।
ତଳ ବାକ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଥ‌ିବା’ରେଖାଙ୍କିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଲେଖ ।
(କ) ଗାଡ଼ିରେ ବହୁତ ଭିଡ ହୋଇଛି ।
(ଖ) ତାଙ୍କ ଘରେ କାମର ଭିଡ଼ ନ ଥାଏ
(ଗ) ସେପାଖରେ ଠିଆ ହୋଇ ତୁମେ ଦଉଡ଼ିକୁ ଭିଡ଼ ।
Answer:
(କ) ଭିଡ଼ – ଗହଳି
(ଗ) ଭିଡ଼ – ଟାଣ ଓଟାର
(ଗ) ଭିଡ଼ – ଟାଣ / ଓଟାର

Question ୨୦ ।
‘ଶୁଆଇବା’ ଗୋଟିଏ ପ୍ରେରଣାର୍ଥକ କ୍ରିୟା । ସେହିପରି ଆଉ ଚାରୋଟି ପ୍ରେରଣାର୍ଥକ କ୍ରିୟା ଲେଖ ।
Answer:
ଖୁଆଇବା, ଖେଳାଇବା, ହସାଇବା, କନ୍ଦାଇବା ।

Question ୨୧ ।
‘ମାରିବା’ଗୋଟିଏ କ୍ରିୟାପଦ, କିନ୍ତୁ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରିବା’ ଗୋଟିଏ କ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ରୂଢ଼ି । କାରଣ ଏଠାରେ ‘ମାରିବା’ର ଅର୍ଥ ଅଲଗା । ‘ମାରିବା’ ଶବ୍ଦକୁ ନେଇ ୫ଟି କ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ରୂଢ଼ି ଲେଖ ।
Answer:
ଠାସୁକ ମାରିବା, ଫୁଟୁକି ମାରିବା, ହାତ ମାରିବା, ମୁହଁ ମାରିବା, ଦାନା ମାରିବା

ଲେଖକ ପରିଚୟ :

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ରଚୟିତାଭାବେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ ଅନ୍ୟତମ । କେବଳ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ନୁହେଁ ଅନୁବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପାରଦର୍ଶିତା ରହିଛି । ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ଟୁଉକୁ ମୂଷି’, ‘ଚକାଚକା ଭଉଁରୀ’, ‘ଜହ୍ନମାମୁ’, ‘ବିଲୁଆନନାର ବାହାଘର’, ‘ମିନିର ମନକଥା’, ‘ଆମ ଗ୍ରହ ଉପଗ୍ରହ’, ‘ଜଳଜନ୍ତୁ ସିରିଜ୍’ ଓ ‘ଆଦିବାସୀ କଥା’ ଆଦି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟା ତାଙ୍କ ଅନୁବାଦ ଭପନ୍ୟାସ ‘ଟମକକାଙ୍କ କୁଟାର’ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପାଠକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁପରିଚିତ । ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ‘ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ’ ପୁସ୍ତକଟି ବହୁଭାବେ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବିଷୟବସ୍ତୁରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା । ସେହି ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ର ଥିଲେ ଲେଖକ ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ । ଏହି ଆବାସିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ପାଠ୍ୟର ଏକ ଅଙ୍ଗ । ସେହି ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ଲେଖକ ଛାତ୍ରାବସ୍ଥାରୁ ‘ମାନବସେବା ହିଁ ମାଧବ ସେବା’ ମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ । ପିତାମାତା ହିଁ ଜୀବନ୍ତ ଦେବତା ଓ ତାଙ୍କରି ସେବାଦ୍ୱାରା ହିଁ ମାନବ ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହୁଏ, ଏହି ଶିକ୍ଷା ଲେଖକ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେବା କରିବାରେ ଯେଉଁ ଶାଶ୍ବତ ଆନନ୍ଦ ମିଳେ ତାହା ଅନୁଭବୀ ହିଁ ଜାଣେ । ଏହି ରଚନାଟିରେ ଲେଖକ ନିଜ ଜୀବନର ଅନୁଭୂତିକୁ ଅତି ଆବେଗପୂର୍ଣ ଭାଷାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ‘ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ’ ଶୀର୍ଷକ ପୁସ୍ତକରୁ ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ସଂଗୃହୀତ ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :

ସେବା ମଣିଷର ପରମ ଧର୍ମ । ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ଏହି ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶରେ ଲେଖକ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲେ । ଚାଟଶାଳୀର ଛାତ୍ର ଥିଲାବେଳେ ବାପାଙ୍କ ଗୋଡ଼ରୁ ରକ୍ତ ଝରିପଡ଼ୁଥ‌ିବା ଦେଖ୍ ଯଦିଓ ସେ ବିଚଳିତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ, ତଥାପି ସାହସର ସହିତ କ୍ଷତ ସ୍ଥାନରେ ଗାମୁଛା ବାନ୍ଧି ଗ୍ରାମର ବୈଦ୍ୟଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିକିତ୍ସା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ବୈଦ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ଶିଖ୍ ନିଜେ ବାଡ଼ିର କଅଁଳ ଦୂବଘାସ ଛେଚି କ୍ଷତ ସ୍ଥାନରେ ବାନ୍ଧିବା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ଉପଶମ ପାଇଁ କୌଣସି ଡାକ୍ତରୀ ଔଷଧ ମଫସଲ ଗାଁରେ ମିଳୁନଥିଲା । ବାପା ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ କଷ୍ଟ ପାଉଥ‌ିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ

କରି ସେ ତାଙ୍କ ପାଦ ଓ ଦେହକୁ ଆଉଁଶି ଦେଇଥିଲେ । ପନ୍ଦର ଦିନ ଧରି ଏହିପରି ସେବା କଲାପରେ ବାପା ସୁସ୍ଥ ହୋଇଥିଲେ । ବାପାଙ୍କ ପାଦର ଘା’ ଭଲ ହେଲାପରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ସେହି ଅଭ୍ୟାସ ଦୈନନ୍ଦିନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଏପରିକି ବାର୍ଷିକ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ରାତି ଅନିଦ୍ରା ହୋଇ ପାଠ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲାବେଳେ ମଧ୍ୟ ବାପାଙ୍କ ବାରଣ ସତ୍ତ୍ଵେ ସେ ତାଙ୍କ ଗୋଡ଼ ଘଷିଦେବାରେ ଏକ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ବ୍ୟୟ କରୁଥିଲେ । ପ୍ରତିଦିନ ରାତିରେ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ବାପାଙ୍କ ଅଣ୍ଟା, ପିଠି, ଗୋଡ଼ ଚିପି ଦେଲାପରେ ସେ ଶୋଇବାକୁ ଯାଉଥିଲେ ।

ଲେଖକ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ । ୧୯୨୭ ମସିହାରେ ମାଟ୍ରିକ ପରୀକ୍ଷା ପରେ ସେ ଛାତ୍ରାବାସରୁ ଘରକୁ ଆସିଲେ । ସେହି ସମୟକୁ ତାଙ୍କ ବାପା ଗ୍ରହଣୀ ଝାଡ଼ା ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ୭୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିଲାବେଳେ ସେ ବାପାଙ୍କ ପାଇଁ ବୈଦ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଔଷଧ ଆଣିଦେବା ଓ ବାପାଙ୍କ ସେବାଶୁଶ୍ରୁଷା କରିବାରେ ଅବହେଳା କରିନଥିଲେ । ପିଲାଦିନୁ ସେବା କାର୍ଯ୍ୟରେସେ ଯେପରି ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ, ପରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ତାହା ଅଧିକ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇପାରିଥିଲା ।

କାରଣ ସେଠାରେ ରୋଗୀସେବା କରିବାର ତାଲିମ ତାଙ୍କୁ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଧିକ ପରିପକ୍ବ କରାଇଥିଲା । ବାପାଙ୍କ ଶେଷ ସମୟକୁ ସେ ତାଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହି ମଇଳା ବିଛଣା ସଫା କରିବା, ପଥ୍ ଖୋଇଦେବା, ରାତି ଅନିଦ୍ରା ହୋଇ ଜଗି ରହିବା ପରି ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ ।
ପିତାଙ୍କ ଦେହତ୍ୟାଗର ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକଙ୍କର ମାତୃବିୟୋଗ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମୟକୁ ସେ ଦତ୍ତ ପ୍ରେସରେ ଚାକିରି କରିସାରିଥିଲେ ।

ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥାରେ ଚାକିରି କରୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଖୁବ୍ କମ୍ ଛୁଟି ମିଳୁଥିଲା । ଦିନକ ପାଇଁ ଘରକୁ ଆସି, ଘରେ ବୋଉ ବେମାର ଥ‌ିବାରୁ ଆଉ ଦୁଇଦିନ ଘରେ ରହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ମାତ୍ର ବୋଉଙ୍କ ଜ୍ଵର ରୋଗ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଥିଲା । ବୋଉଙ୍କ ଶଯ୍ୟାପାଖରେ ବସି ରହି ଦେହହାତ ଆଉଁଶି ଦେବା, ପଥ୍ ଖୋଇଦେବା, ଦେହର ଉତ୍ତାପ ମାପିବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଦେଉଥିଲେ । ଶେଷ ସମୟ ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ବୋଉ ପୁଅକୁ ସ୍ନେହପୂର୍ଣ ଆସ୍‌ରେ ଚାହିଁ ସତେ ଯେପରି କଲ୍ୟାଣ କରୁଥିଲେ । ଶେଷରେ ଲେଖକଙ୍କ ହାତକୁ ମୁଠାଇ ଧରି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଅଳକାଶ୍ରମ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବଳ ହଇଜା ବ୍ୟାପିଥିଲା । ସୁଦର୍ଶନ ପ୍ରହରାଜଙ୍କ ସହ ମିଶି ଲେଖକ ଗାଁ ଗାଁ ବୁଲି ରୋଗୀଙ୍କ ସେବାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ଘର ଘର ବୁଲି ରୋଗୀଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଦେଖ୍, ଡାକ୍ତରଖାନାରୁ ଔଷଧ ନେଇ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଖୁଆଇବା, ଗୁରୁତର ଅବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ରୋଗୀଙ୍କୁ ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ଆଣିବା ଏବଂ ସାନିଟାରୀ ଇନସ୍ପେକ୍ଟରଙ୍କୁ ଧରି କୂଅ, ପୋଖରୀ ବିଶୋଧନ କରାଇବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲେଖକ ବ୍ୟସ୍ତ ରହୁଥିଲେ । ଆଶ୍ରମରୁ ସକାଳୁ ବାହାରି ବିଳମ୍ବିତ ରାତ୍ରି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅକୁଣ୍ଠ ଚିତ୍ତରେ ରୋଗୀମାନଙ୍କର ସେବା କରିବାରେ ସେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହୁଥିଲେ । ସୁଦର୍ଶନ ପ୍ରହରାଜ ଜଣେ କର୍ମଠ, ବଳିଷ୍ଠ ଓ ପରଦୁଃଖକାତର ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ । କାମରେ ଲାଗିଗଲେ ସେ ଭୋକଶୋଷ, ଖରାବର୍ଷା, ଶୀତକାକର ଭୁଲିଯା’ନ୍ତି । ଏଭଳି ଗୁରୁଙ୍କ ପାଖରେ ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରୁ ତ୍ରାହି ମିଳୁ ନଥିଲା ।

ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢୁଥିବାବେଳେ ରୋଗୀସେବା କିପରି ପାଠ୍ୟର ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗ ଥିଲା ସେ ବିଷୟରେ ଲେଖକ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଥିଲେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଛାତ୍ରବତ୍ସଳ ଶିକ୍ଷକ । ରୋଗୀମାନଙ୍କୁ କିପରି ସେବା କରାଯାଏ ସେହି ଶିକ୍ଷା ଲେଖକ ତାଙ୍କରିଠୁ ଶିଖୁଥିଲେ । ନିମ୍ବପତ୍ର ସିଝା ପାଣିରେ କାଛୁ କୁଣ୍ଡିଆକୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶ୍ରୟ ନିଜ ହାତରେ ଧୋଇ ସଫା କରୁଥିଲେ । ନିର୍ବିକାର ଭାବେ ଏ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପିଲାମାନେ ତାଙ୍କଠାରୁ ଶିଖୁଥିଲେ । ପାଳି ଅନୁସାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାଙ୍କୁ ଏ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ଚର୍ମରୋଗ ନ ବ୍ୟାପିବାପାଇଁ ସବୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନିମଛେଲି ବା ଚିରେଇତା ସିଝା ପାଣି ପିଇବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଛାତ୍ରାବାସରେ କେହି ପିଲା ଜ୍ଵର ବା ଅନ୍ୟ କିଛି ବେମାରରେ ପଡ଼ିଲେ ତା’ ପାଖରେ ସାରା ରାତି ଜଗି ରହିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଯେଉଁ ପିଲାର ପାଳି ଥାଏ ସେ କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ କରିଥାଏ । ପାଠପଢ଼ା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ଏହି ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍କୁଲଠାରୁ ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଏହି ବିଶେଷତ୍ଵ ରହିଥିଲା ।

ସେ ସମୟରେ ପୁରୀ ରଥଯାତ୍ରାବେଳେ ଯାତ୍ରୀ ସମାଗମ ହେତୁ ବେଳେବେଳେ ହଇଜାର ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ ଦେଖାଯାଉଥିଲା । ପୁରୀ ଯାଇ ରୋଗୀମାନଙ୍କ ସେବା କରିବା ଦାୟିତ୍ଵ ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଉଥିଲା । ଏଥ୍‌ପାଇଁ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ସତ୍ୟବାଦୀ ସ୍କୁଲର ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ । ଛାତ୍ରମାନେ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାବେ ଶିବିରରେ ଯୋଗଦେଇ ଥାଆନ୍ତି । ଲେଖକଙ୍କୁ କେବଳ ଦୁଇଟି ରଥଯାତ୍ରାରେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବକ ହେବାର ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖକ ଆତ୍ମଜୀବନୀରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

ସୂଚନା ଓ କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ :

• ଚଉତିବା – ଚାରିଭାଇ କରିବା ।
• ଚଡ଼ୁ ଦେବା – ଲୁହାକୁ ଗରମ କରି ଦେହରେ ଚିଆଁ ଦେବା, ଯାହା ବାତ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସାରେ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
• ଯାହା କରିବେ ସାଇଁ, ତାହା କାହାରି ହାତରେ ନାହିଁ – ଏହା ଏକ ଲୋକବାଣୀ । ବିଧାତାଙ୍କ ବିଧାନକୁ କେହି ଅଟକାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ । (ଯାହା ଘଟିବାର ଥବ, ତାହା ଅବଶ୍ୟ ଘଟିବ ।)
• ଅଚୈତନ୍ୟ ଅବସ୍ଥା – ଚେତାଶୂନ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ।
• ଅପରୂପ – ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁନ୍ଦର / ଯାହାର ତୁଳନା ନଥାଏ ।
• ସଂଜ୍ଞାହୀନ – ଚେତାଶୂନ୍ୟ ।
• ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ – ଋଷିପ୍ରତିମ ହରିହର ଦାସ । ଉତ୍କଳମଣି ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କ ସାଥୀ ଏବଂ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନ୍ୟତମ ଶିକ୍ଷକ । ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଅଥବା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାଶୟ କହନ୍ତି । ସେ
• ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
• ଅଳକାଶ୍ରମ – ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଆଶ୍ରମ । ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଥିଲା
• ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବକ – ବିନା ପାରିଶ୍ରମିକରେ ଯିଏ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟରେ ଆଗଭର ହୋଇଥାଏ ।

କେତୋଟି ନୂତନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

• ସମାଗମ – ମିଳିତ ହେବା ।
• ଠୁଳ ହେବା ପ୍ରଖର – ତିବ୍ର । ଅଧ୍ଵ
• ବିକୃତି – ବିକାରଭାବ ।
• ଯନ୍ତ୍ରଣାକ୍ତ ଭାବ ତାଗିଦା – ଟାଣକରି କହିବା
• ତାଲିମ୍ – କୌଶଳ | କାମ କରିବାର ଉପାୟ
• ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବକ – ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଓ ନିଜ ପାରିଶ୍ରମିକରେ ସେବା
• ଛେଉଣ୍ଡ – ବାପା ଓ ମା’ଙ୍କୁ ହରାଇଥ୍ବା ପିଲା
• ଖଞ୍ଜା – ନିଯୁକ୍ତ ହେବା

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Notes Chapter 5 ଗତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Notes Chapter 5 ଗତି

→ ଉପକ୍ରମ (Introduction):
(i) ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲେ ବସ୍ତୁ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁକୁ ଭିଭିକରି ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥିତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

→ ବିଶ୍ରାମ ଏବଂ ଗତି (Rest and Motion):
(i) ଘର, ବାଡ଼ି, ଗଛଲତା, ପାହାଡ଼ ପର୍ବତ, ନଦୀ, ନାଳ ଓ ସମୁଦ୍ର ଆଦିକୁ ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ; କାରଣ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥାନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇ ନଥାଏ ।
(ii) ରାସ୍ତାଘାଟରେ ଯା’ଆସ କରୁଥିବା ଯାନବାହନ, ମନୁ ଷ୍ୟ, ନଈ, ନାଳ, ଝରଣା ଇତ୍ୟାଦିରେ ବହିଯାଉଥ‌ିବା ପାଣି; ପାଣିରେ ପହଁରୁଥ‌ିବା ମାଛ ଓ ହଂସ, ଅକାଶରେ ଉଡୁଥ‌ିବା ପକ୍ଷୀ ଆଦିକୁ ଗତିଶୀଳ କୁହାଯାଏ ।
(iii) କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗତିକୁ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ଜାଣିହୁଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(a) ବାଲିକଣା ଉଡ଼ିଲେ ତାହାର ଗତିରୁ ବାୟୁର ଗତି ଜଣାପଡ଼େ ।
(b) ବାଲିକଣା ଉଡ଼ିଲେ ତାହାର ଗତିରୁ ବାୟୁର ଗତି ଜଣାପଡ଼େ ।
(c) ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଏବଂ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତିକୁ ଦେଖୁହୁଏ ନାହିଁ ।
(iv) ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଜଣକୁ ଗତିଶୀଳ ଜଣାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଉ ଜଣକୁ ତାହା ସ୍ଥିର ବୋଲି ସବୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତିକୁ ଦେଖୁହୁଏ ନାହିଁ ଗତି କରୁଥିବାର ଦେଖେ କିନ୍ତୁ ବସ୍‌ରେ ଯାଉଥିବା ତା’ର ସହଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥିର ଥିବାର ଦେଖେ ।
(v) ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ, ତାହାକୁ ଗତିଶୀଳ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(i) ବସ୍ତୁର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଗତି ଥାଏ; ଯଥା-ସରଳରୈଖ୍ୟକ ଗତି, ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ଗତି, ଦୋଳନ ଗତି, କମ୍ପନ ଗତି ଇତ୍ୟାଦି ।
(ii) ସଳଖ ପଥରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ସରଳରେଖକ ଗତି କୁହାଯାଏ ।

ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ : ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥିର ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନକୁ ଏହାର ଦୂରତା କୁହାଯାଏ । ଏହି ବିନ୍ଦୁକୁ ମୂଳ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ । ମୂଳ ବିନ୍ଦୁକୁ ନେଇ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ଜାଣିହୁଏ ।

→ ଗତି (Motion):
ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବସ୍ତୁର ଗତି କୁହାଯାଏ । ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ହେଉଛି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ଏହାର ଦୂରତା । ଏହି ବିନ୍ଦୁକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ବିନ୍ଦୁ (Reference point) ବା ମୂଳବିନ୍ଦୁ (origin) କୁହାଯାଏ । ଏହି ମୂଳବିନ୍ଦୁକୁ ଭିଭିକରି ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥିତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

→ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି (ସରଳରେଖକ ଗତି) (Motion along a straight line):
ବସ୍ତୁ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କଲେ, ବସ୍ତୁର ସେହି ଗତିକୁ ସରଳରେଖ୍ୟକ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
ଚଟାଣରେ ବଲ୍‌ର ଗତି; ବସ୍, ଟ୍ରକ୍, ସ୍କୁଟର, ମଟର ସାଇକେଲ୍‌ର ଗତି; ଗଛରୁ ପଡୁଥିବା ଳର ଗତି ଆଦି ସରଳରେଖ୍ୟକ ଗତିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

→ ଦୂରତା (Distance):
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ବାହାରି କୌଣସି ଏକ ପଥରେ ଗତିକରି ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ବସ୍ତୁଟି ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ପଥର ପ୍ରକୃତ ଦୈର୍ଘ୍ୟ (Length) କୁ ଦୂରତା
(i) ଦୂରତା ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି (scalar quantity) କାରଣ ଏହାର ଦିଗ ନଥାଏ ।
(ii) ଏହି ଭୌତିକ ‘ରାଶିର ପରିମାଣକୁ କେବଳ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
ଏକକ : S.I. ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରତାର ଏକକ କି.ମି. ବା ମି. । CGS ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରତାର ଏକକ ସେ.ମି. ।
ଉଦାହରଣ :

ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁ ( ଠାରୁ ତାହାର ଗତି ଆରମ୍ଭ କଲା । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ A, B ଓ C ବସ୍ତୁର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାନର ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ । ବସ୍ତୁଟି C ଓ B ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ A ଆଡ଼କୁ ଯାଇଛି । ସେଠାରୁ ପୁନଶ୍ଚ ସେ B ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ C ବିନ୍ଦୁକୁ ଫେରିଆସିଛି ।
ବସ୍ତୁଟି ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ମୋଟ ଦୂରତା = OA+ AC = 70 କି.ମି. + 50 କି.ମି. = 120 କି.ମି.।

→ ବିସ୍ଥାପନ (Displacement):
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ତା’ର ଗତି ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ସେହି ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତାକୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବସ୍ତୁର ଅତିକ୍ରମ ଦୂରତାକୁ ବିସ୍ଥାପନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ସଦିଶ ରାଶି (Vector quantity) କାରଣ ଏହାର ଉଭୟ ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ ରହିଥାଏ ।
(iii) ବିସ୍ଥାପନର ଦିଗ ସର୍ବଦା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁ ଆଡ଼କୁ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(i) ଉପରିସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ବସ୍ତୁଟି ଠ ଠାରୁ A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ସରଳରେଖାରେ 70 କି.ମି. ଦୂରତା ଯାଇଛି । = 70 କି.ମି. ଏଠାରେ ବିସ୍ଥପନର ପରିମାଣ = ଦୂରତା = 70 କି.ମି
(ii) ବସ୍ତୁଟି ଠ ଠାରୁ A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ ପୁନଶ୍ଚ Bକୁ ଫେରି ଆସିଲେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା OA + AB = 70 କି.ମି.+ 20 କି.ମି. = 90 କି.ମି. ମାତ୍ର B ସ୍ଥାନରେ ମୂଳବିନ୍ଦୁ ( ଠାରୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ 50 କି.ମି. । ତେଣୁ ବିସ୍ଥାପନର ପରିମାଣ (50 କି.ମି.) ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତାର ପରିମାଣ (90 କି.ମି.) ସହ ସମାନ ନୁହେଁ ।
(iii) ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ମୂଳବିନ୍ଦୁ ୦ ଠାରୁ ବାହାରି A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ ପୁଣି ଠ କୁ ଫେରି ଆସିଲେ, ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = 70 କି.ମି. + 70 କି.ମି. = 140 କି.ମି. ।
କିନ୍ତୁ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁ ଓ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁ ସମାନ ହୋଇଯିବାରୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଶୂନ ହେବ ।

• ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରେ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଶୂନ ହୋଇପାରେ, ମାତ୍ର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ଶୂନ ହେବ ନାହିଁ ।
• ଦୂରତାର ଏକକ ବିସ୍ଥାପନର ଏକକ ସହ ସମାନ ।
• ମୋଟରଯାନ ଗତି କରୁଥିବାବେଳେ ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଦୂରତା ମାପିବା ପାଇଁ ସେଥୁରେ ଓଡ଼ୋମିଟର (Odometer) ଲାଗିଥାଏ ।

→ ୟୁନିଫର୍ମ ଗତି ଏବଂ ଅଣ ୟୁନିଫର୍ମ ଗତି। (Uniform Motion & Non-Uniform Motion) :
ସମଗତି :
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ, ତାହାର ଗତିକୁ ସମଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ସମଗତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମୟର ଅନ୍ତରାଳ କମ୍ ହେବା ଉଚିତ । ସମଗତି କ୍ଵଚିତ୍ ଦେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ:
ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳ ପଥରେ ପ୍ରଥମ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି., ଦ୍ଵିତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି., ତୃତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି. ଏବଂ ଚତୁର୍ଥ ଘଣ୍ଟାରେ ମଧ୍ଯ 5 କି.ମି. ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଛି; ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତି ଏକ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଅନ୍ତରାଳ (interval)ରେ ଏହା 5 କି.ମି. ଯାଉଅଛି । ଏଠାରେ ବସ୍ତର ଗତି ସମଗତି ଅଟେ ।
ଅସମ ଗତି :
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ ତାହାର ଗତିକୁ ଅସମ’ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପ୍ରକୃତିରେ ଅଧୁକାଂଶ ଗତି ଅସମ ଅଟେ ।

ଉଦାହରଣ:
(ii)ଜନଗହଳି ରାସ୍ତାରେ ଯାନର ଗତି ଓ ଉଠାଣି ବା ଗଡ଼ାଣି ସ୍ଥାନରେ ଯାନର ଗତି ଅସ ଅଟେ ।
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପ୍ରଥମ ଘଣ୍ଟାରେ 5′ କି.ମି., ଦ୍ଵିତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 3 କି.ମି. ଓ ତୃତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 7 କି.ମି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଛି । ଏଠାରେ ପ୍ରତି ଏକ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଛି । ଏଠାରେ ବସ୍ତୁର ଗତି ଅସମ ଅଟେ ।

→ ଗତି (Speed):
(i) ଏକକ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ଏକ ବସ୍ତୁ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ଦୂରତାକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ବେଗ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଏକ ବସ୍ତୁ t ସମୟରେ s ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ, ତାହାର ବେଗ

ବେଗର ପରିମାଣ ଥାଏ କିନ୍ତୁ ଦିଗ ନଥାଏ, ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି ।

→ ୟୁନିଫର୍ମ ସ୍ପିଡ୍ ଏବଂ ଅଣ ୟୁନିଫର୍ମ ସ୍ପିଡ୍। (Uniform Speed and Non-Uniform Speed):
(i) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିଲେ, ତାହା ସମବେଗରେ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିଲେ, ତାହାର ବେଗକୁ ଅସମ ବେଗ କୁହାଯାଏ । ଅସମ ବେଗରେ ଯାଉଥିବା ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ହାରାହାରି ବେଗ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

ଯେଉଁଠି u = ବସ୍ତୁର ହାରାହାରି ବେଗ
s = ବସ୍ତୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ମୋଟ ଦୂରତା, t = ବସ୍ତୁ ନେଇଥ‌ିବା ମୋଟ ସମୟ

→ ପରିବେଗ (Velocity):
(i) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବେଗକୁ ପରିବେଗ (velocity) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବସ୍ତୁର ଏହି ପରିବେଗ ସମପରିବେଗ କିମ୍ବା ପରିବର୍ତୀ (variable) ପରିବେଗ ହୋଇପାରେ । ବସ୍ତୁର ବେଗ କିମ୍ବା ତାହାର ଗତିର ଦିଗ କିମ୍ବା ଉଭୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।
(iii) ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ସମୟ ଅନୁସାରେ ସମାନ ହାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ :


ଯେଉଁଠାରେ v_av = ବସ୍ତୁର ହାରାହାରି ପରିବେଗ
u = ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ
v = ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ

→ ତ୍ୱରଣ (Acceleration):
(i) ପରି ବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାରକୁ ତ୍ଵରଣ (Acceleration) ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ ।
କିମ୍ବା, ଏକକ ସମୟ ଅବଧ୍ଧରେ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ
(ii) ଯଦି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ uରୁ vକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ତେବେ ତ୍ଵରଣ
(iii) ତ୍ଵରଣ ଗୋଟିଏ ସଦିଶ ରାଶି । ଏହାର ଉଭୟ ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ ଥାଏ ।
(iv) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ ଥିଲେ, ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ (accelerated) ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(v) ପରିବେଗ ଦିଗରେ ତ୍ଵରଣ ହେଲେ ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ (Positive) ତ୍ଵରଣ ଏବଂ ପରିବେଗର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ତ୍ଵରଣ ହେଲେ ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ତ୍ଵରଣ ବା ମନ୍ଦନ (Retardation) କୁହାଯାଏ ।
(vi) ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସ ପାଉଥିଲେ ବସ୍ତୁଟି ସମତ୍ଵରଣରେ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(vii) ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ଅସମ ହାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ ତାହାର ତ୍ଵରଣ ଅସୀମ ଅଟେ ।
ଉଦାହରଣ:
ଜନଗହଳିପୂର୍ଣ୍ଣ ରାସ୍ତାରେ ଗତିଶୀଳ କାର୍‌ର ଗତି ଅସମ-ତ୍ଵରଣ ଅଟେ ।

→ ଗତିର ଲୈଖକ ବା ଗ୍ରାଫିକାଲ୍ ପରିପ୍ରକାଶ (Graphical Representation of Motion):
(i) ଆଲେଖ (Graph) ଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଗତିର ତଥ୍ୟକୁ ସହଜରେ ଓ ସୁବିଧାରେ ଜାଣିହୁଏ ।
(ii) ରେଖା ଗ୍ରାଫ୍‌ରୁ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଗତି ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ସହଜରେ ଜାଣିହୁଏ ।
(iii) ରେଖା ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ଗତିର ସାଧାରଣ ସମୟକୁ X-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଓ ବସ୍ତୁର ବେଗ ବା ପରିବେଗ ବା ଦୂରତା ବା ବିସ୍ଥାପନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ନିଆଯାଏ । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭୌତିକ ରାଶିଗୁଡ଼ିକୁ ଅଲଗା ଅକ୍ଷରେ ମଧ୍ୟ ନିଆଯାଏ ।
(iv) ଗ୍ରାଫ୍ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ରାଶିକୁ ନିଆଯାଏ ତାହା ମଧ୍ୟରୁ ସ୍ଵାଧୀନ ଚଳ (Independent variable)କୁ x-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଓ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଚଳ (Dependent variable) କୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ନିଆଯାଇଥାଏ ।

→ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରା ଫ୍ (Distance-Time Graph):
ବସ୍ତୁଟି ସମ-ବେଗରେ ବା ଅସମ ବେଗରେ ଗତି କରୁଥିଲେ ବା ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାହାର ସମୟ- ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଅଙ୍କନ କରାଯାଇ ପାରିବ ।

(a) ସମ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍:
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସରଳରେଖାରେ ସମ ବେଗରେ ଗତି କରୁଛି । ଏହି ଗତିରେ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
(ii) ସମ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ତୀର୍ଯ୍ୟକ ସରଳରେଖା ହୁଏ ଓ ଏଥିରୁ ଜଣାଯାଏ ଦୂରତା ସମହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।
(iii) ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ A ଓ B ନିଆଯାଉ । À ସ୍ଥାନରେ ସମୟର ପାଠ୍ୟଙ୍କ t₁ ଏବଂ B ସ୍ଥାନରେ ସମୟର ପାଠ୍ୟାଙ୍କ ହେଉ । A ବିନ୍ଦୁ ର ପାଠ୍ୟଙ୍କ s₁ ଏବଂ ଦୂର ତାର B ବି ନ୍ଦୁ ର s₂ ହେଉ ।

(iv) A ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର କରି ଏକ ରେଖା ଏବଂ B ବିନ୍ଦୁରୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର ଟାଣ । ରେଖାଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ୯ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତୁ ।
(v) ∆ ABC ରେ AC = ସମୟ ବ୍ୟବଧାନ = t₂ – t₁ ଓ BC = ଦୂରତାର ବ୍ୟବଧାନ = s₂ – S₁
 
(b) ଅସମ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ :
(i) ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ କାରର ପ୍ରତି ଦୁଇ ସେକେଣ୍ଡ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତାକୁ ଦର୍ଶାଯାଇଛି

(ii) ଅସମ ବେଗରେ ଗତି ଶୀଳ ବସ୍ତୁଦ୍ୱାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରା କରେ ଅପମାନ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
(iii) ଏ ପ୍ରକାର ଗତି ପାଇଁ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଏକ ବକ୍ରରେଖା ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଗ୍ରାଫରୁ ସୂଚନା ମିଳେ ଯେ ଦୂରତା ଅସମ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।

(c) ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ :
ଯଦି ବସ୍ତୁ ର ଅବସ୍ଥାନ ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ନ ବଦଳେ, ତେବେ ଗ୍ରାଫ୍‌ର ଅନୁ ରେଖ ଏକ ଭୂସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା ହେବ ।

→ ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ (Velocity-Time Graph) : (କାରର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍)
ସମୟ- ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ସମୟକୁ X-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଏବଂ ପରିବେଗକୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ନିଆଯାଏ।
(a) ସମ ପରିବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ଟ :
(i) ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ସମ ପରିବେଗରେ ଗତି କରୁଥାଏ ତେବେ ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ସମୟ ଅକ୍ଷରେଖା ସମାନ୍ତର ଏକ ସରଳରେଖା ସହି ତ ହୁଏ । ଏହି। ରଉଚ୍ଚତା ସମୟ ଅକ୍ଷରେଖା ସହ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ନାହିଁ ।
(ii) ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ AB ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ ହୋଇଛି । ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ସ୍ଥିର ପରିବେଗ 40km/h ରେ ଗତି ପାଉଛି ।
(iii) A ଓ B ବିନ୍ଦୁରୁ ଦୁଇଟି ଲମ୍ବ AC ଓ BD ଅଙ୍କନ କଲେ ତାହା X-ଅକ୍ଷରେଖାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ C ଓ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।

(iv) A ବିନ୍ଦୁ ଓ B ବିନ୍ଦୁଠାରେ ସମୟର ପାଠ୍ୟଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ
t, ଓ t2 ହେର୍ତ୍ତ । AC = BD = 40 km/h 10° AB = CD = t₂ – t₁।
(v) କାର୍‌ଟି (t₁ – t₂) ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ଦୂରତା / ପରିବେଗକୁ s ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କଲେ,
ବିସ୍ଥାପନ (s) = ABDCର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = AC × CD

(vi) ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ସମ ପରିବେଗରେ ଗତି କରୁଥାଏ, ତେବେ ପରିବେଗ ଓ ସମୟର ଗୁଣଫଳ ବିସ୍ଥାପନକୁ ସୂଚାଏ ।

(b) ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ :
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ କାର୍ ସଳଖ ପଥରେ ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିକରୁଛି । ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରତି 5 ସେକେଣ୍ଡରେ ତାହାର ଗତିକୁ m/s ଏକକରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।

(ii) ଏଠାରେ ଗତ ଶୀଳ ବସ୍ତୁର ପର ବେଗ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଉଛି । ଦତ୍ତ ସାରଣୀଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ଗୋଟିଏ ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ ସରଳରେଖା ହେବ ।
(iii) ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ଓ ସମୟ ଅକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ସମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ, କାର୍‌ଟି ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରୁଥିବା ମୋଟ ଦୂରତାକୁ ସୂଚାଏ । ଦୂରତା (s) = ABCDE କ୍ଷେତ୍ର ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର = ABCD ag
କ୍ଷେତ୍ରଫଳ + A ADE ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
= AB × BC + \(\frac {1}{2}\) (AD × ED)

(c) ଅସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ :
(i) ଅସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ଯେକୌଣସି ଆକୃତିର ହୋଇପାରେ ।
(ii) ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ (a)ରେ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି ।
(iii) ଗ୍ରାଫ୍ (b)ରେ ବସ୍ତୁ ଅସମ ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବେଗରେ ଗତି କରୁଛି ।

→ ଲୈଖୁକ ପଦ୍ଧତିରେ ଗତି ସମୀକରଣଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି (Derivation of Equations of Motion by Graphical Methods):
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ସମ ତ୍ଵରଣରେ ଗତି କରୁଛି । ବସ୍ତୁଟି ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରୁ ବାହାରି । ସମୟ ପରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚୁଛି । t = 0 ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ = u
t ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ = v
ଗତି କରୁଥିବା ସମୟ ଅବଧୂ = t
ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ = a
t ସମୟ ପରେ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = s
(ii) X-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ସମୟକୁ ଏବଂ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଗତି କରୁଥ‌ିବାରୁ ସମୟ-ପରି ବେଗ ଗ୍ରା, AB ସରଳରେଖାଦ୍ଵାରା ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।
(iii) B ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି BC ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ଯାହା À ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ AD ସମାନ୍ତର ରେଖା BCକୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।

(iv) ଏହି ରାଶିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ତିନୋଟି ସମୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରିହେବ । ଏମାନଙ୍କୁ ଗତି ସମୀକରଣ (Equation of Motion) କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମୀକରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

→ ପ୍ରଥମ ଗତି ସମୀକରଣ
ସମୟ-ପରିବେଗ ସମ୍ପର୍କିତ ସମୀକରଣ (Equation for Velocity-Time Relation):
A ବିନ୍ଦୁ t = 0 ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥାନ ଏବଂ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଙ୍କଦ୍ଵୟ (0, u) । B ବିନ୍ଦୁ t = t ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ଅବସ୍ଥାନ ଏବଂ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଙ୍କ ଦ୍ଵୟ (t, v) ।
OA = DC = u, BC = v, AD = t, BD = BC – DC = v – u

∴ v = u + at ଏହା ପ୍ରଥମ ଗତି ସମୀକରଣ ଅଟେ ।

ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ :
→ ସମୟ-ଅବସ୍ଥାନ ସମ୍ପର୍କ ସମୀକରଣ (Equation for Position-Time Relation):
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଓ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କର ସମୀକରଣକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ଲେଖ AB ଏକ ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବସ୍ତୁର ସରଳରେଖ୍ୟକ ଗତି ପାଇଁ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି ।
(iii) ମନେକର ବସ୍ତୁଟି ମୂଳବିନ୍ଦୁରୁ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ସରଳରେଖାରେ ତ୍ଵରଣ ଥରେ ଗତିକରି । ସମୟ ମଧ୍ୟରେ s ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଛି ।
(iv) ଲେଖ AB ଓ X-ଅକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ t ସମୟ OABCର କ୍ଷେତ୍ର ଳ t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା s ର ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ।
s = OABC କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
= OADC ଆୟକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ + ∆ ABDର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
= (OA × OC) + \(\frac {1}{2}\) (AD × BD) = u x t + \(\frac {1}{2}\) t × at (∵ BD = v – u = at) = ut + \(\frac {1}{2}\) at²
s = ut + \(\frac {1}{2}\) at² ଏହା ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ ଅଟେ।

ତୃତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ :
ପରିବେଗ-ଅବସ୍ଥାନ ସମ୍ପର୍କିତ ସମୀକରଣ (Equation for Position-Velocity Relation):
ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ବସ୍ତୁଟି t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରୁଥିବା ଦୂରତା sକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ସମୀକର ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରିବ

→ ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି (Uniform Circular Motion):
(i) ବୃତ୍ତକାର ପଥରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମବେଗରେ ଗତି କରିବାକୁ ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) କୌଣସି ବସ୍ତୁର ପରିବେଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ବସ୍ତୁଟି ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପରିବେଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିବେଗର ପରିମାଣ କିମ୍ବା ଦିଗ କିମ୍ବା ଉଭୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଗତି କରିବା ଏକ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି ଅଟେ ।
(iv) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ = r
∴ ବୃତ୍ତର ପରିଧ୍ଵ = 2πr
ଯଦି ଜଣେ ଧାବକ ଗୋଟିଏ ଥର ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଗତି କରିବାକୁ t ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ନିଏ, ଧାବକର ବେଗ

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 10 ବୀଜଗଣିତ ସହିତ ପରିଚିତ Ex 10.6 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 10 ବୀଜଗଣିତ ସହିତ ପରିଚିତ Ex 10.6

Question 1.
ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପଦଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ସହଗ ଲେଖ । 3y, \(\frac{5}{7}\)p, -4ab, y², -abc, 23x³y²
ସମାଧାନ:
3y ର ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ସହଗ 3 ।
\(\frac{1}{2}\)p ର ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ସହଗ \(\frac{1}{2}\)।
-4ab ର ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ସହଗ -4 ।
y² ର ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ସହଗ 1 ।
-abc ର ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ସହଗ -1 ।
23x³y² ର ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ସହଗ 23 ।

Question 2.
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ବୀଜଗାଣିତିକ ରାଶିଗୁଡ଼ିକରେ ଥିବା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପଦମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ସହଗ ଲେଖ ।
(କ) ab – 2bc + 7ca
ସମାଧାନ:
ab – 2bc + 7ca ରେ ab ର ସଂଖ୍ୟା ସହଗ 1
-2bc ର ସଂଖ୍ୟା ସହଗ -2
7ca ର ସଂଖ୍ୟା ସହଗ 7

(ଖ) x – \(\frac{x y}{3}\) + \(\frac{3y z}{4}\)
ସମାଧାନ:
x – \(\frac{x y}{3}\) + \(\frac{3y z}{4}\) ରେ x ର ସଂଖ୍ୟା ସହଗ 1
–\(\frac{x y}{3}\) ର ସଂଖ୍ୟା ସହଗ –\(\frac{1}{3}\)
\(\frac{3y z}{4}\) ର ସଂଖ୍ୟା ସହଗ \(\frac{3}{4}\)

Question 3.
କାରଣ ସହ କେଉଁ ଯୋଡ଼ା ପଦ ସଦୃଶ ବା ଅସଦୃଶ ଲେଖ ।
(କ) 3x, 7x
ସମାଧାନ:
3x, 7x → ସଦୃଶ ପଦ (ଏକ ପ୍ରକାର ବୀଜ ଥିବାରୁ)

(ଖ) 5y, 5z
ସମାଧାନ:
5y, 5z → ଅସଦୃଶ ପଦ (ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବୀଜ ଥିବାରୁ) 

(ଗ) 2ab, \(\frac{2}{3}\)ba
ସମାଧାନ:
2ab, \(\frac{2}{3}\)ba → ସଦୃଶ ପଦ (ଏକ ପ୍ରକାର ବୀଜ ଥିବାରୁ) 

(ଘ) 6pq, 6q
ସମାଧାନ:
6pq, 6q → ଅସଦୃଶ ପଦ (ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବୀଜ ଥିବାରୁ)

(ଙ) \(\frac{1}{2}\)a³, a³
ସମାଧାନ:
\(\frac{1}{2}\)a³, a³ → ସଦୃଶ ପଦ (ଏକା ପ୍ରକାର ବୀଜ ଥିବାରୁ)

Question 4.
ସଦୃଶ ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ର କରି ନିମ୍ନଲିଖତ ରାଶିକୁ ସଜାଇ ଲେଖ ।
(କ) a – 3b – 4a + 2b + 7a
ସମାଧାନ:
a – 3b – 4a + 2b + 7a
= a – 4a + 7a – 3b + 2b

(ଖ) 5p + 2pq – 4p + 7qr – 3pq + 5rq – \(\frac{1}{2}\)qp
ସମାଧାନ:
5p + 2pq – 4p + 7qr – 3pq + 5rq – \(\frac{1}{2}\)qp
= 5p – 4p + 2pq – 3pq – \(\frac{1}{2}\)qp + 7qr + 5rq

(ଗ) xyz – xy + yz + zxy – 35yzx – 3zy
ସମାଧାନ:
xyz – xy + yz + zxy – 35yzx – 3zy 
= xyz + zxy – 35yzx + yz – 3zy – xy

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Life Science Important Questions Chapter 10 ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Life Science Important Questions 10 ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ

1. ସମ୍ବରଣ ନୀତି କ’ଣ ?
ଉ-
ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ କମ୍ ସମ୍ପଦ ବ୍ୟବହାର କରିବା ସମ୍ବରଣ ଅଟେ ।

2. ପୁନଶ୍ଚ କ୍ରଣ ନୀତି କ’ଣ ?
ଉ-
ଏହାଦ୍ୱାରା ଆମେ କିଛିମାତ୍ରାରେ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁକୁ କଞ୍ଚାମାଲ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବା । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଜୈବ ଆବର୍ଜନାରୁ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇପାରୁଛି ।

3. ଜୈବ ବିବିଧତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଊ-
ଜୈବ ବିବିଧତା କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ବାସ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ପ୍ରାଣୀ, ଉଭିଦ ଓ ଅଣୁଜୀବଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଜଙ୍ଗଲ ହେଉଛି ଜୈବ ବିବିଧତାର ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ ।

4. ସାମାଜିକ ବନ ପ୍ରକଳ୍ପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ-
ଅଣଜଙ୍ଗଲ ଜମିରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ସାମାଜିକ ବନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସାମାଜିକ ବନ ପ୍ରକଳ୍ପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ ।

5. ସାମାଜିକ ବନପ୍ରକଳ୍ପର ସୁଫଳ କେଉଁଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ?
ଊ-
ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ତଥା ସଫଳତା ସ୍କୁଲ, କଲେଜ୍, ସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ହତାରେ, ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଓ କେନାଲ ବନ୍ଧମାନଙ୍କରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ।

6. ଯୁଗ୍ମ ଜଙ୍ଗଳ ପଇଁଚାଳନା କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ ମାନା ହୋଇଛି ?
ଉ-
ସମସ୍ତ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରି ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଓ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଯୁଗ୍ମ ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନା ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରାଯାଇଛି ।

7. IUCN ସଂସ୍ଥା କାହିଁକି ଗଠିତ ହୋଇଛି ?
ଉ-
ଅସୁର କ୍ଷି ତ ଓ ଲୁ ପ୍ତପ୍ରାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ର ହି ଥ‌ିବା ଜୀବମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ IUCN ନାମକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂସ୍ଥା ଗଠିତ ହୋଇଛି ।

8. IUCN ଅନୁଯାୟୀ ଜୀବମାନଙ୍କର ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ କର ।
ଉ-

• ବିଲୁପ୍ତ ଜାତି,
• ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ଜାତି,
• ଅସୁରକ୍ଷିତ ଜାତି,
• ଦୁର୍ଲଭ ଜାତି

9. କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ବା ଭେଦ୍ୟ ଜାତି କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଯେଉଁ ଜୀବମାନଙ୍କର ଶିକାର ଓ ବ୍ୟବହାର ଅତିମାତ୍ରାରେ କରାଯାଇଛି, ସେମାନଙ୍କର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉନଥ‌ିବାରୁ ଏହି ଜାତିମାନଙ୍କୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ବା ଭେଦ୍ୟ ଜାତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ‘Wild Life Protection Act.” ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ?
2. ଜୀବକୋଷର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ଜଳ ଅଟେ ?
3. ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ଶିମିଳିପାଳ ଜଙ୍ଗଲ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥା ଅଛି ?
4, ଆମ ଦେଶରେ 1927 ମସିହାରେ ‘ଜାତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ନୀତି’ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
5. କେଉଁ ମସିହାରେ ‘Wild Life Protection Act.’ ର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
6. କେଉଁ ମସିହାରୁ ‘Red Data Book’ ପ୍ରସ୍ତୁତ img
7. ଭୂତଳ ଓ ଭୂପୃଷ୍ଠ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ଦ୍ୱାରା ମାଟିର କେଉଁ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ?
8. କେଉଁ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ‘National Forest Policy’ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ?
9. ଆମ ଦେଶରେ ମୌସୁମୀ ବାୟୁର ପ୍ରଭାବରେ ପ୍ରାୟ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୁଏ ?
10. ଆସାମର କେଉଁଠାରେ ଗଣ୍ଡା ସଂରକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା ଅଛି ?
11. କେଉଁ ମସିହାରେ ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା ?
12. କେରଳର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ
ସଚେତନତା ଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଛି ?
13. ଗୁଜରାଟର କେଉଁଠାରେ ଚଢ଼େଇ ସଂରକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା
14. ଆମ ରାଜ୍ୟର କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାରେ ଥ‌ିବା ଭିତରକନିକା
15. ପରିବ୍ରାଜୀ ବିଦେଶୀ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ସମାଗମ ପାଇଁ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ଖୁବ୍ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛି ?

Answers:
1. 1972 3. ସୁନ୍ଦରବନ
2. 85-90
3. img
4. ଆରାବରି
5. 1991
6. 1966
7. ଆର୍ଦ୍ରତା
8. 1988
9. 85
10. କାଜିରଙ୍ଗା
11. 1970
12. ପେରିୟାର
13. ଭରତପୁର
14. କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା
15. 96.

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ପରିବେଶ ତଥା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ………………… ନୀତିକୁ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ କରାଯାଇଛି ।
2. ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ କମ୍ ସମ୍ପଦ ବ୍ୟବହାର …………………. କରିବାକୁ କୁହାଯାଏ ।
3. ଜୈବ ଆବର୍ଜନାକୁ କମ୍ପୋଷ୍ଟ କରିବା ଏକ ………………….. ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
4. କୌଣସି ପଦାର୍ଥକୁ ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହାର କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
5. ଜଙ୍ଗଲ ହେଉଛି …………………. ର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ ।
6. ଅସୁରକ୍ଷିତ ଓ ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହି ଥିବା ଜୀବ ମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ……………… ନାମକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂସ୍ଥା ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
7. ଯେଉଁ ଜୀବମାନେ 50 ବର୍ଷ ହେଲା ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ଓ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରୁ ଅପସରି ଗଲେଣି ସେମାନଙ୍କୁ ………………… କୁହାଯାଏ ।
8. ଯେଉଁ ଜୀବମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅତିମାତ୍ରାରେ କମିଗଲାଣି ଓ ନିକଟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ବିଲୁପ୍ତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି ହେଲାଶି ସେମାନଙ୍କୁ …………. କୁହାଯାଏ ।
୨. ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମର୍କଟ …………………. ଜାତିର ଜୀବ ଅଟେ ।
10. ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମର୍କଟ …………………. କେବଳ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରେ ଦେଖାଯାଏ ।
11. ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ……………………. ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରେ ବ୍ୟାଘ୍ର କୁହାଯାଏ । ସଂରକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।
12. ଜୈବ ଆବର୍ଜନାକୁ …………………….. ରେ ପରି ଣତ କରାଯାଇପାରିବ ।
13. ଯେଉଁ ଜୀବମାନେ ଅନ୍ୟୁନ 50 ବର୍ଷ ହେଲା ଅଦୃଶ୍ୟ ହେ।ଲଗଲେଶି ସେମାନଙ୍କୁ ……………. ଜାତି କୁହାଯାଏ ।
14. ଗ୍ରେଟ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବୁଷ୍ଟାର୍ଡ଼ ……………………. ଜାତିର ଅନ୍ତଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।
15. ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମର୍କଟ ………………….. ଜାତିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।
16. ଏକ ଶିଙ୍ଗ ବିଶିଷ୍ଟ ଗଣ୍ଡା ………………. ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରେ ଦେଖାଯାଏ ।
17. ରେଡ ଡାଟା ବୁକ୍ …………………… ମସିହାରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଗଲାଣି
18. ଜାତୀୟ ଜୈବ ବିବିଧତା ଆଇନ ……………… ମସିହାରୁ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
19. ବନ୍ୟଜୀବ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ ………………. ମସିହାରୁ ପ୍ରଶୟନ ହୋଇଛି ।
20. କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାରେ ………………….. ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଅବସ୍ଥିତ ।
21. ………………… ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଅଟେ ।

Answers:
1. 3R
2. ସମ୍ବରଣ
3. ପୁନଶ୍ଚ କ୍ରଣ
4. ପୁନର୍ବ୍ଯବହାର
6. IUCN
7. ବିଲୁପ୍ତଜାତି
8. ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ଜାଳି
9. ଦୁର୍ଲଭ
10. ମାନସ
11. କର୍ନେଟ୍
12. କମ୍ପୋଷ୍ଟ
13. ବିଲୁପ୍ତ
14. ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ
15. ଦୁର୍ଲଭ
16. କାଜିରଙ୍ଗା
17. 1966
18. 2004
19. 1972
20. ଭିତରକନିକା
21. ଶିମିଳିପାଳ

(D) ନିମ୍ନସ୍ଥ ଉକ୍ତିଗୁଡିକରୁ କେଉଁଟି ଠିକ୍ (✓ ) ବା ଭୁଲ୍ (✗) ଦର୍ଶାଅ ।

1. ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଡ଼ିକରେ ଜଳଛାୟା ପରିଚାଳନା କରାଯାଏ ।
2. ମେଧା ପାଟେକରଙ୍କ ନେତୃଘ୍ନରେ ‘ନର୍ମଦା ବାଞ୍ଛାଅ” ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବେ ବି ଚାଲିଛି ।
3. ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ଶିମିଳିପାଳ ଜଙ୍ଗଲ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ।
4. ଆମ ଦେଶରେ 1927 ମସିହାରେ ‘ଜାତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ନୀତି’ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
5. ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର କର୍ନେଟ୍ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଗଣ୍ଡା ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
6. ରେଡ୍ଡାଟା ବୁକ୍‌ରେ ବିପନ୍ନ ଜାତିମାନଙ୍କର ଏକ ଚିଠା ଅଛି ।
7. ବିଭିନ୍ନ ଜାତିର ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ବିଲୁପ୍ତ ଜାତି, ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ଜାତି, ଅସୁରକ୍ଷିତ ଜାତି, ଦୁର୍ଲଭ ଜାତି ଓ କମ୍ ଜଣାଶୁଣା ଜାତିଭାବେ IUCN ଦ୍ଵାରା ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
8. ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ବର୍ଷାଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଆଡ଼ିବନ୍ଧ ବା ଅଟକବନ୍ଧ କରାଯାଇପାରିବ ।
9. ଜଳ ଛାୟା ପରିଚାଳନା ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ କରାଯାଇପାରିବ ।
10. ଆମ ରାଜ୍ୟର ହୀରାକୁଦଠାରେ ଏକ ବୃହତ୍ ନଦୀବନ୍ଧ ରହିଛି ।

Answers:
1. (✗)
2. (✓)
3. (✓)
4. (✗)
5. (✗)
6. (✓)
7. (✓)
8. (✓)
9. (✗)
10. (✓)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ପ୍ରଥମ ଯୋଡାର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଦ୍ଵିତୀୟଟିରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
1970 : ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନ	1983:
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ : ଆରାବରି ଜଙ୍ଗଲ	କେରଳ :
ସୁନ୍ଦରବନ : ମହାବଳବାଘ	କାଜିରଙ୍ଗୀ :
କର୍ପେଟ୍ : ବାଘ	ଭରତପୁର :
ମୟୂରଭଞ୍ଜ : ଖଇଖାଇ	କଟକ :

Answer:

ଉ ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
1970 : ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନ	1983 : ଆଖିକୋ ଆନ୍ଦୋଳନ
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ : ଆରାବରି ଜଙ୍ଗଲ	କେରଳ : ପେରିୟାରଜଲ
ସୁନ୍ଦରବନ : ମହାବଳବାଘ	କାଜିରଙ୍ଗୀ : ଗଣ୍ଡା
କର୍ପେଟ୍ : ବାଘ	ଭରତପୁର : ଚଢ଼େଇ
ମୟୂରଭଞ୍ଜ : ଖଇଖାଇ	କଟକ : ନରାଜ

 

2. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ  ସ୍ତମ୍ଭ
ଆଠଗଡ଼ : ମୁଣ୍ଡୁଳି	ଭୁବନେଶ୍ୱର :
ଆଠଗଡ଼ : ମୁଣ୍ଡୁଳି	ବାଣପୁର :
ଡୋଡ଼ୋପକ୍ଷୀ : ବିଲୁପ୍ତ ଜାତି	କମଣ୍ଡଳୁଗଛ :
ସରୀସୃପ : ଅସୁରକ୍ଷିତଜାତି	ସୁବର୍ଣ୍ଣମର୍କଟ :
ଭିତରକନିକା : କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା	ଶିମିଳିପାଳ :

Answer:

ଉ ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଆଠଗଡ଼ : ମୁଣ୍ଡୁଳି	ଭୁବନେଶ୍ୱର : ଡେରାସ
ଆଠଗଡ଼ : ମୁଣ୍ଡୁଳି	ବାଣପୁର : ସାଳିଆ
ଡୋଡ଼ୋପକ୍ଷୀ : ବିଲୁପ୍ତ ଜାତି	କମଣ୍ଡଳୁଗଛ : ଲସ୍ତପ୍ରାୟ ଜାତି
ସରୀସୃପ : ଅସୁରକ୍ଷିତଜାତି	ସୁବର୍ଣ୍ଣମର୍କଟ : ଦୁର୍ଲଭ ଜାତି
ଭିତରକନିକା : କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା	ଶିମିଳିପାଳ : ମୟରଭଞ୍ଜ

 

3. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ  ସ୍ତମ୍ଭ
1927 : ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ	1988:
1972 : ବନ୍ୟଜୀବ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ	2004:
କେନାଲ ଓ ନଦୀବନ୍ଧ : ସାମାଜିକ ବନ ପ୍ରକଳ୍ସ	ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ :
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ : ଆରାବରି ଜଙ୍ଗଲ	କେରଳ :
ଏକ ଶିଙ୍ଗ ବିଶିଷ୍ଟ ଗଣ୍ଡା : ଲୋମଶ ହସ୍ତୀ	ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟଜାତି :

Answer:

ଉ ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
1927 : ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ	1988 : ଜଙ୍ଗଲ ନୀତି
1972 : ବନ୍ୟଜୀବ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ	2004 : ଜୈବ ବିବିଧତା ଆଇନ
କେନାଲ ଓ ନଦୀବନ୍ଧ : ସାମାଜିକ ବନ ପ୍ରକଳ୍ସ	ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ : ୟଗଜଚ୍ଚଲପରିଚାଳନା
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ : ଆରାବରି ଜଙ୍ଗଲ	କେରଳ : ପେରିୟାର ଜଙ୍ଗଲ
ଏକ ଶିଙ୍ଗ ବିଶିଷ୍ଟ ଗଣ୍ଡା : ଲୋମଶ ହସ୍ତୀ	ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟଜାତି : ବିଲୁପ୍ତ ଜାତି

Multiple Choice Questions (Mcqs) With Answers

1. କେଉଁ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(A) ଚିଲିକା
(B) ପେରିୟାର
(C) ଭିତର କନିକା
(D) କାଜିରଙ୍ଗା
Answer
(C) ଭିତର କନିକା

2. ଜୈବ ବିବିଧତା ଆଇନ୍ ଆମ ଦେଶରେ କେବେ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
(A) 1927
(B) 1988
(C) 1972
(D) 2004
Answer
(D) 2004

3. ଜୈବ ବିବିଧତା ଆଇନ୍ ଆମ ଦେଶରେ କେବେ ପ୍ରଣୀତ ଜୀବ ?
(A) ଚିତାବାଘ
(C) ଟାସ୍‌ମାନିଆନ୍ ଉଲ୍‌
(D) ଲୋମଶ ହସ୍ତୀ
(B) ଡୋଡ଼ୋ
Answer
(B) ଡୋଡ଼ୋ

4. ପରିପ୍କୋ‌ ଆନ୍ଦୋଳନ କ’ଣ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ?
(A) ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା
(B) ହସ୍ତୀ ସୁରକ୍ଷା
(C) ବ୍ୟାଘ୍ର ସୁରକ୍ଷା
(D) ପକ୍ଷୀ ସୁରକ୍ଷା
Answer
(A) ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା

5. କେଉଁଟି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ?
(A) ଅଭୟାରଣ୍ୟ
(B) ଉଦ୍ଭିଦ ଉଦ୍ୟାନ
(C) ସଂରକ୍ଷିତ ଜୀବମଣ୍ଡଳ
(D) ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ
Answer
(B) ଉଦ୍ଭିଦ ଉଦ୍ୟାନ

6. ‘ବିଶ୍ଵ ଏଡ୍‌ସ ଦିବସ’ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(A) ଜୁନ୍ 22
(B) ସେପ୍ଟେମ୍ବର 8
(C) ଅକ୍ଟୋବର 29
(D) ଡିସେମ୍ବର !
Answer
(D) ଡିସେମ୍ବର !

7. ‘କଳ୍ପବୃଷ’ କ’ଣ ?
(A) ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ସଙ୍ଗଠନ
(B) ଇକୋସିଷ୍ଟମ୍
(C) ପରିସ୍ଥାନ
(D) ପ୍ଲବ୍ ଉଦ୍ଭଦ
Answer
(A) ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ସଙ୍ଗଠନ

8. ବିବିଧତା’ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ?
(A) 1988
(B) 1972
(C) 2004
(D) 2010
Answer
(C) 2004

9. ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମର୍କଟ କେଉଁ ଜାତିର ପ୍ରାଣୀ ?
(A) ବିଲୁପ୍ତ ଜାତି
(C) ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ଜାତି
(B) ଦୁର୍ଲଭ ଜାତି
(D) ଅସୁରକ୍ଷିତ ଜାତି
Answer
(B) ଦୁର୍ଲଭ ଜାତି

10. କେଉଁଟି ଏକ ବୃହତ୍ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ନୁହେଁ ?
(A) ହୀରାକୁଦ
(B) ବିଶ୍ଵେଶ୍ଵରାୟା
(C) ସର୍ଦ୍ଦାର ସରୋବର
(D) ନରାଜ
Answer
(D) ନରାଜ

11. କେଉଁଟି ଜୈବ ଅବନମିତକ୍ଷମ ?
(A) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନିର୍ମିତ ପଦାର୍ଥ
(B) ପାରଦ
(C) କାଠ
(D) ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ
Answer
(C) କାଠ

12. 1979 ମସିହାଠାରୁ ସବୁଜ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
(A) ବମ୍ବେ ନାଚୁରାଲ୍ ହିଷ୍ଟ୍ରି ସୋସାଇଟି
(B) କଳ୍ପବୃକ୍ଷ
(C) ବନ୍ୟଜୀବ ସମିତି
(D) ଜୈବ ବିବିଧତା ପରିଷଦ
Answer
(B) କଳ୍ପବୃକ୍ଷ

13. କେଉଁ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ‘National Forest Policy’ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ?
(A) 1986
(B) 1988
(C) 1990
(D) 1992
Answer
(B) 1988

14. ଆମ ଦେଶରେ ମୌସୁମୀ ବାୟୁର ପ୍ରଭାବରେ ପ୍ରାୟ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୁଏ ?
(A) 70
(B) 80
(C) 85
(D) 90
Answer
(C) 85

15. ମୟୂରଭଞ୍ଜର କେଉଁଠାରେ ଛୋଟ ନଦୀବନ୍ଧ ଅଛି ?
(A) ଡେରାସ୍
(B) ମୁଣ୍ଡୁଳି
(C) ନରାଜ
(D) ଗଡ଼ଖାଇ
Answer
(D) ଗଡ଼ଖାଇ

16. ଆସନ୍ତା ପ୍ରାୟ କେତେ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କୋଇଲା ସମ୍ପଦ ଶେଷ ହୋଇଯିବ ?
(A) 70
(B) 80
(C) 90
(D) 100
Answer
(D) 100

17. 1966 ମସିହାରୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା ତରଫରୁ ରେଡ୍ ଡାଟା
(A) IUCN
(B) ICNU
(C) INUC
(D) CNIU
Answer
(A) IUCN

18. କେଉଁ ମସିହାଠାରୁ ଆମ ଦେଶରେ ‘Forest Act.’ IMG
(A) 1925
(B) 1926
(C) 1927
(D) 1928
Answer
(C) 1927

19. ଆସାମର କେଉଁଠାରେ ଗଣ୍ଡା ସଂରକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା ଅଛି ?
(A) ସୁନ୍ଦରବନ
(B) ଭରତପୁର
(C) କର୍ନେଟ୍
(D) କାଜିରଙ୍ଗା
Answer
(D) କାଜିରଙ୍ଗା

20. କେଉଁ ମସିହାରେ ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ
(A) 1968
(B) 1970
(C) 1972
(D) 1974
Answer
(B) 1970

21. କେଉଁ ସଂସ୍ଥା ବନ୍ୟ ସମ୍ପଦ ଓ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଏ ନାହିଁ ?
(A) NBC
(B) IBW
(C) WWF
(D) CRRI
Answer
(D) CRRI

22. କେରଳର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ସଚେତନତା ଦ୍ଵାରା କରାଯାଇଛି ?
(A) ପେରିୟାର୍
(B) ଆରାବରି
(C) ରେନି
(D) ପୁରୁଲିଆ
Answer
(A) ପେରିୟାର୍

23. କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତରରେ ‘National Boidervisity Act.’ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଛି ?
(A) 2000
(B) 2002
(C) 2004
(D) 2006
Answer
(C) 2004

24. ଗୁଜରାଟର କେଉଁଠାଣର ଚଢ଼େଇ ସଂରକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
(A) କାଜିରଙ୍ଗା
(B) ଭରତପୁର
(C) କର୍ନେଟ୍
(D) ସୁନ୍ଦରବନ
Answer
(B) ଭରତପୁର

25. 1983 ମସିହାରେ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ଆପ୍ଲିକେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ ହେଲା ?
(A) କେରଳ
(B) ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
(C) କର୍ଣାଟକ
(D) ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ
Answer
(C) କର୍ଣାଟକ

26. ଆସନ୍ତା ପ୍ରାୟ କେତେ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ସମ୍ପଦ ଶେଷ ହୋଇଯିବ ?
(A) 20
(C) 40
(B) 30
(D) 50
Answer
(D) 50

27. କେଉଁ ମସିହାରେ ଆକ୍ସିକୋ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା ?
(A) 1980
(B) 1983
(C) 1984
(D) 1986
Answer
(B) 1983

28. ଆମ ରାଜ୍ୟର କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାରେ ଥ‌ିବା ଭିତରକନିକା ପ୍ରସ୍ତାବ ରହିଛି ?
(A) ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର
(B) କଟକ
(C) କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା
(D) ବାଲେଶ୍ବର
Answer
(C) କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା

29. କେଉଁଟି ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଓ ଏକ ସଂରକ୍ଷିତ ଜୀବମଣ୍ଡଳ ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଛି ?
(A) ଶିମିଳିପାଳ
(B) ଭିତରକନିକା
(C) ଚନ୍ଦକା
(D) ନଳବଣ
Answer
(A) ଶିମିଳିପାଳ

30. ପରିବ୍ରାଜୀ ବିଦେଶୀ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ସମାଗମ ପାଇଁ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛି ?
(A) ଚନ୍ଦକା
(B) ନଳବଣ
(C) ଭିତରକନିକା
(D) ଶିମିଳିପାଳ
Answer
(B) ନଳବଣ

31. କେଉଁଟି ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଇନ୍ଧନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ?
(A) କାଠ
(B) ପେଟ୍ରୋଲ୍
(C) କୋଇଲା
(D) ଡିଜେଲ୍
Answer
(C) କୋଇଲା

32. SO, କେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଜଳିବା ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ?
(A) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍
(B) କାଠ
(C) ଘିଅ
(D) ପତ୍ର
Answer
(A) ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍

33. କେଉଁଟି ଏକ ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଅଟେ ?
(A) କାଠ,
(B) ଘିଅ
(C) କୋଇଲା
(D) ପତ୍ର
Answer
(C) କୋଇଲା

38. ରେଡ୍‌ଡାଟା ବୁକ୍‌ରେ କ’ଣ ଅଛି ?
(A) ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଆଇନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(B) ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣର ଉପାୟ
(C) ଜୈବବିବିଧତା ଆଇନ୍
(D) ବିପନ୍ନଜାତିମାନଙ୍କର ଏକ ଚିଠା
Answer
(D) ବିପନ୍ନଜାତିମାନଙ୍କର ଏକ ଚିଠା

1. ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସୁପରିଚାଳନା ଓ ସଂରକ୍ଷଣ କିପରି କରାଯାଇ ପାରିବ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ 3R ନୀତି ଆଲୋଚନା କର ।
ଊ-
(i) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ତଥା ପରୋକ୍ଷ ଏବଂ ସ୍ୱତଃସ୍ଫୁ ର୍ର ଯୋଗଦାନଦ୍ୱାରା ଆମେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା କରିବା ସହ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସୁପରିଚାଳନା ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବା ।।
(ii) ପରିବେଶ ତଥା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ତିନି ‘R’ ନୀତିକୁ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ କରାଯାଇଛି ।
(iii) ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ସମ୍ବରଣ (Reduce), ପୁନଶ୍ଚ କ୍ରଣ (Recycle) ଓ ପୁନବ୍ୟବହାର (Reuse) ।

(A) ସମ୍ବରଣ :
(iv) ସମ୍ବରଣ ଅର୍ଥ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ କମ୍ ସମ୍ପଦ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
(v) ଅନେକ ସମୟରେ ଆମେ ଆବଶ୍ୟକଠାରୁ ଅଧିକ ସମ୍ପଦ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଉ ଓ ନଷ୍ଟ ମଧ୍ୟ କରିଥାଉ ।
(vi) ଆମେ ସଚେତନ ହେଲେ ଏହି ଅପଚୟକୁ ରୋକି ହେବ ।

(B) ପୁନଶ୍ଚ କ୍ରଣ :
(vii) ପୁନଶ୍ଚ କ୍ରଣ ଦ୍ଵାରା ଆମେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁକୁ କଞ୍ଚାମାଲ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର
(viii) ପୁନଶ୍ଚକ୍ରଣ ଦ୍ୱାରା କଳକାରଖାନାର କଞ୍ଚାମାଲର ଆବଶ୍ୟକତା କିଛିମାତ୍ରାରେ ମେଣ୍ଟାଯାଇପାରିବ ।
(ix) ସେହିପରି ଜୈବ ଆବର୍ଜନାକୁ ଆମେ କମ୍ପୋଷ୍ଟରେ ପରିଣତ କରି ବଗିଚାରେ ବା ଚାଷ ଜମିରେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବା ।

(C) ପୁନର୍ବ୍ଯବହାର :
(x) କୌଣସି ପଦାର୍ଥକୁ ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହାର କରିବା ସବୁଠାରୁ ଉନ୍ନତ ଓ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ପଦ୍ଧତି । ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଗୁଡ଼ିକୁ ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପରେ ବର୍ଜନ ନକରି ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହାର କଲେ ସେହି ପଦାର୍ଥର ଠିକ୍
ହୋଇଥାଏ ।

1. ସମତଳ ଆଳରେ ଛଳ ସଂରକ୍ଷଣ କିପରି କରାଯାଇପାରିବ ?
ଊ-
ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ବର୍ଷାଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଛି ।

• ମାଟି କିମ୍ବା କଂକ୍ରିଟ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଅଟଳବନ୍ଧ ବା ଆଡ଼ିବନ୍ଧ କରାଯାଇ ବର୍ଷାଜଳକୁ ରଖାଯିବାଦ୍ୱାରା ଏହି ଜଳ ତଳକୁ ଗତିକରି ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତରରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।
• ଖାଲୁଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଜଳ ଭୂପୃଷ୍ଠ ଜଳ ଅଟଳବନ୍ଧ ବା ଆଡ଼ିବନ୍ଧ କରାଯାଇ ବର୍ଷାଜଳକୁ ରହୁଥ‌ିବା ସ୍ଥାନରେ ଖରାଦିନେ ଚାଷକାର୍ଯ୍ୟ ଜଳସ୍ତରରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।
• ଛାତ ଉପରେ ପଡୁଥ‌ିବା ବର୍ଷାଜଳକୁ ବାଲିଶଯ୍ୟା ଥ‌ିବା କମ୍ ଗଭୀର ଗର୍ଭକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ଏହି ଜଳ ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର ସହିତ ମିଶିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଟାଙ୍କି ସାହାଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବର୍ଷାଜଳକୁ ସିଧାସଳଖ ସଂରକ୍ଷଣ କରି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।

2. ନିରନ୍ତର ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥ‌ିବା ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଊ-

• ସାମାଜିକ ବନପ୍ରକଳ୍ପ ଦ୍ବାରା ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଓ ଅଣଜଙ୍ଗଲ ଜମିରେ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟିକରିବା ପାଇଁ ଫଳରେ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ, ସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଫଳରେ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ, ସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ରାସ୍ତାକଡ଼ ଇତ୍ୟାଦି ରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରାଯାଉଛି ।
• ଯୁଗ୍ମ ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନା ହାତକୁ ନିଆଯାଇ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକ ଓ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ ନେଇ ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ସଂଗ୍ରହ ଓ ଶୁଳ୍କ ଆଦାୟ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିଧାସଳଖ ଜଡ଼ିତ କରାଯାଇପାରୁଛି ।
• ଆଦିବାସୀ ଓ ଜଙ୍ଗଲତଳି ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁ ଥ‌ିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସାମିଲ କରି ଓ ଜଙ୍ଗଲ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରାପ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରି ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ହାତକୁ ନିଆଯାଇଛି – ଯୁଗ୍ମ ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନା ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରକଳ୍ପ ।

3. ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ସୁରାରେ ବନବାସୀମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଆଲୋଚନା କର ।
ଊ-

• ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବନବାସୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗତାନୁ ଗତିକ ଭାବେ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ବ୍ୟବହାରକୁ ସୀମିତ ରଖୁବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି ।
• ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ସାମାଜିକ ଓ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ ଜଙ୍ଗଲ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ବିକଳ୍ପ ଆୟର ପନ୍ଥା ନ ଯୋଗାଇ ଜଙ୍ଗଲରେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରବେଶ ଓ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ପଦାର୍ଥର ସଂଗ୍ରହ ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ ବହୁ ଅସୁବିଧା ହେବ ।
• ତେଣୁ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ବନବାସୀମାନଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ଭାଗୀଦାର ଭାବେ ବିବେଚନା କରି ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ ସୂତ୍ରରେ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ।

4. ବୃହତ୍ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ କି କି ଅସୁବିଧା ରହିଛି ?
ଊ-

• ବଣ୍ଟନ ସମୟରେ କେନାଲ୍ ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ସମୟରେ ଘାଇ ସୃଷ୍ଟିହୋଇ ବହୁପରିମାଣର ଜଳ ନଷ୍ଟହୋଇ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବନ୍ୟାସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।
• ସେହିପରି କେତେକ କେନାଲ୍‌ରେ ଆବଶ୍ୟକ ପରି ମାଣର ଜଳ ପ୍ରବାହ ହେଉନଥ‌ିବାରୁ ଲୋକମାନେ କେନାଲ ବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ କାଟିଦେଇ ଜଳଭଣ୍ଡାର ସୃଷ୍ଟି ହେବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁସବୁ ଗାଁ ଓ ଜମି ଜଳାଏଁ ବ ହେଉଛି ସେଠାକାର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସେହିସ୍ଥାନ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ଯିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି ।
• ଫଳରେ ବିସ୍ଥାପିତ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଘରଦ୍ୱାର, ଜମିବାଡ଼ି ଓ ବେପାରବଣିଜ ସବୁ ହରାଇ ନିଃସ୍ବ ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କୁ ଉଚିତ କ୍ଷତିପୂରଣ ଓ ଚାକିରି ନ ମିଳିବାଦ୍ଵାରା ପ୍ରୀତିକର ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈକ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।

1. 5R କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଊ-

• ପରିବେଶ ତଥା ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ 3R ନୀତି ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ।
• ଏହି 5R ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି – ସମ୍ବରଣ (Reduce) ପୁନଶ୍ଚ କ୍ରଣ (Recycle) ଓ ପୁନର୍ବ୍ଯବହାର (Reuse)

2. କେନାଲ ଦ୍ଵାରା ଜଳସମ୍ପଦର ବିକାଶ କିପରି କରାଯାଇଛି ?
ଊ-

• କେନାଲ ନିର୍ମାଣ ଦ୍ଵାରା ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଳସେଚନ ଓ ପାନୀୟ ଜଳ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି ।
  
• ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଜଳ ଯୋଗାଇବା ସମ୍ଭବ ତଥ ଜଳାଭାବଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନକୁ ସୋଗାଇ ହେଉଛି ।

ଉଦାହରଣ : ଇନ୍ଦି ରାଗାନ୍ଧି କେନାଲ୍ ମେରୁଅଞ୍ଚଳକୁ ଜଳ ଯେ।ଗାଇବା ସମ୍ଭବ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଜଳ ଯୋଗାଇବା ସମ୍ଭବ ହେଉଛି ।

3. ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଅସୁବିଧା ଲେଖ ।
ଊ-

• ବୃହତ୍ ଜଳଭଣ୍ଡାର ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ଜମି ଜଳାର୍ଣ୍ଣବ ହୋଇ ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଘଟୁଛି ।
• ପରିବେଶ କ୍ଷତି ଘଟିବାସହ ପରିସ୍ଥାନ ନଷ୍ଟହୋଇ ଜୈବ ବିବିଧତାର ଅପୂରଣୀୟ କ୍ଷତି ଘଟୁଛି ।

4. ଆଖିକୋ ଆନ୍ଦୋଳନ କ’ଣ ?
ଉ-

• ଆଖିକୋର ଅର୍ଥ ମଧ୍ଯ କୁଣ୍ଢେଇ ଧରିବା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ 1983 ମସିହାରେ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ କ୍ରମଶଃ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବ୍ୟାପିଲା ଓ ଲା କମା ନେ ସେମାନଙ୍କର ଅଞ୍ଚଳର ଜଙ୍ଗଳ ସୂଚ ନିମନ୍ତେ ଆଗରଙ୍କ ହେଲେ ।

5. ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର କମିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ-

• ଆମ ଦେଶରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପର ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଅଛି । ଏଥ‌ିପାଇଁ ଅଧ‌ିରୁ ଅଧ୍ଵ ଜଳ ବ୍ୟବହାର ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନଳକୂପ ଓ ଉଠା ଜଳସେଚନ ଦ୍ବାରା ଭୂତଳ ଜଳର ଅତ୍ୟଧୂଳ ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି ।
• ପାହାଡ଼ ଓ ପର୍ବତମାନଙ୍କରୁ ଜଙ୍ଗଲ ସଫା ହୋଇଯିବା ଦ୍ଵାରା ଭୂତଳକୁ ଜଳର ଗତି କମିଯିବାରେ ଲାଗିଛି ଓ ଭୂତଳ ଜଳର ପରିମାଣ ଦିନକୁ ଦିନ କମିବାରେ ଲାଗିଛି ।

6. ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ଦୁଇଟି ଉପାୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
ଉ-

• ପାହାଡ଼ର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କରି, ପଥର ଅଟକ ବନ୍ଧଦେଇ ଜଳପ୍ରବାହର କ୍ଷିପ୍ରଗତିକୁ କମାଇବା ଓ ଜଳର ଭୂତଳକୁ ପ୍ରବେଶର ମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଦ୍ବାରା ବର୍ଷାଜଳ ଭୂତଳ ଜଳଭାବେ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଜଳଛାୟା ପରିଚାଳନ କୁହାଯାଏ ।
• ପାହାଡ଼ର ଶିଖରରୁ ପାଦଦେଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ ଛୋଟ ଛୋଟ ପଥର ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣକରି ବର୍ଷାଜଳ ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ ପାହାଡ଼ ତଳକୁ ଗତିକରିବ ଓ ତଳେ ପହଞ୍ଝାପାଇଁ ଜଳକୁ ଅଧିକ ସମୟ ଲାଗିବ । ଫଳରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବ ।

7. ଜଳଛାୟା ପରିଚାଳନା କ’ଣ ?
ଭ-
ପାହାଡ଼ର ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟିକରି, ପଥର ଅଟକ ବନ୍ଧଦେଇ ଜଳପ୍ରବାହର କ୍ଷିପ୍ରତାକୁ କମାଇବା ଓ ଜଳର ଭୂତଳକୁ ପ୍ରବେଶର ମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି କରିବାଦ୍ୱାରା ବର୍ଷାଜଳ ଭୂତଳ ଜଳ ଭାବରେ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇପାରିବ । ଏହି ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଏ ।

8. କ୍ଷୁଦ୍ର ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା କିପରି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ଉଦାହରଣ ସହ ଲେଖ ।
ଭ-

• ବୃହତ୍ ନଦୀବନ୍ଧ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଜଳସଞ୍ଚୟପାଇଁ ଆମକୁ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦରକାର ।
• ଛୋଟ ଛୋଟ ନଦୀବନ୍ଧ ଜରିଆରେ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଜଳସଞ୍ଚୟ ହୋଇପାରିଲେ ଏହା ସବୁ ସ୍ଥାନ କୁ ସମପରି ମାଣରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୋଇପାରିବ ଓ ବଣ୍ଟନ ଜନିତ କ୍ଷୟ ତଥା ଅସୁବିଧା ଦୂର ହୋଇପାରିବ ।
• ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଏହିପରି ଅନେକ ଛୋଟ ଛୋଟ ନଦୀବନ୍ଧ, ଯଥା- ଖଇଖାଇ (ମୟୁରଭଞ୍ଜ, ନରାଜ (କଟକ), ମୁଣ୍ଡୁଳି (ଆଠଗଡ଼) ଡେରାସ (ଭୁବନେଶ୍ଵର) ଓ ସାଳିଆ (ବାଣପୁର) ଆଦି ଜଳଯୋଗାଣ କରାଯାଇପାରୁଛି ।

9. ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କିପରି କରାଯାଏ ?
ଭ-

• ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଛି ।
• ମାଟି କିମ୍ବା` କଂକ୍ରିଟ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଅଟକବନ୍ଧ ବା ଆଡ଼ିବନ୍ଧ କରାଯାଇ ବର୍ଷାଜଳକୁ ରଖାଯିବାଦ୍ୱାରା ଏହି ଜଳ ତଳକୁ ଗତି କରି ଭୂତଳ ଜଳ ସ୍ତରର ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇ ପାରୁଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 10 ବୀଜଗଣିତ ସହିତ ପରିଚିତ Ex 10.5 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 10 ବୀଜଗଣିତ ସହିତ ପରିଚିତ Ex 10.5

Question 1.
କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ଓ କେଉଁଟି ଭୁଲ୍ ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରେ ଲେଖ ।
(କ) a × b + c ରେ
a × b ଗୋଟିଏ ପଦ 
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍

b ଗୋଟିଏ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଭୁଲ୍

c ଗୋଟିଏ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍

a × b + c ଗୋଟିଏ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଭୁଲ୍

(ଖ) a ÷ b – p ରେ
a ÷ b ଗୋଟିଏ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍

b – p ଗୋଟିଏ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଭୁଲ୍

a ଗୋଟିଏ ପଦ ଓ – p ଅନ୍ୟ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଭୁଲ୍

a ÷ b ଗୋଟିଏ ପଦ ଓ – p ଅନ୍ୟ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍

a ÷ b ପ୍ରଥମ ପଦ ଓ p ଦ୍ୱିତୀୟ ପଦ
ସମାଧାନ:
ଭୁଲ୍

Question 2.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଶିର ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥକ୍ କରି ଲେଖ ।
(କ) p + q
ସମାଧାନ:
p, q

(ଖ) p + q ÷ r
ସମାଧାନ:
p, q ÷ r

(ଗ) -p + r
ସମାଧାନ:
-p, r

(ଘ) a ÷ x × b – c × d ÷ y
ସମାଧାନ:
a ÷ x × b, – c × d ÷ y

(ଙ) p × b + c
ସମାଧାନ:
p × b, c

(ଚ) a²b + 2xy – bc²
ସମାଧାନ:
a²b, 2xy, -bc²

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 10 ବୀଜଗଣିତ ସହିତ ପରିଚିତ Ex 10.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 10 ବୀଜଗଣିତ ସହିତ ପରିଚିତ Ex 10.4

Question 1.
ଶୂନ୍ୟ ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) x⁴ ରେ ଆଧାର ______ ଓ ଘାତାଙ୍କ ______ ।
ସମାଧାନ:
x, 4

(ଖ) 3y¹⁰ ରେ ଆଧାର ______ ଓ ଘାତାଙ୍କ ______ ।
ସମାଧାନ:
y, 10

(ଗ) mⁿ ରେ ଆଧାର ______ ଓ ଘାତାଙ୍କ ______ ।
ସମାଧାନ:
m, n

(ଘ) \(\frac{2}{5}\)p⁴q³ ରେ ଆଧାର ______ ଓ ଘାତାଙ୍କ ______ ଏବଂ ଆଧାର ______ ର ଘାତାଙ୍କ ______ ।
ସମାଧାନ:
p, 4, q, 3

Question 2.
ମୌଳିକ ଉତ୍ପାଦକମାନଙ୍କ ଗୁଣଫଳ ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କର ।
(କ) 8a³
ସମାଧାନ:
2 × 2 × 2 × a × a × a

(ଖ) a⁵x³
ସମାଧାନ:
a × a × a × a × a × x × x × x

(ଗ) 9xy³
ସମାଧାନ:
3 × 3 × x × y × y × y

(ଘ) 25a²x⁴y²
ସମାଧାନ:
5 × 5 × a × a × x × x × x × x × y × y

Question 3.
ଘାତାନ୍ତ୍ରିତ ରାଶିରେ ପ୍ରକାଶ କର ।
(କ) x × x × x × x
ସମାଧାନ:
x⁴

(ଖ) a × a × × a × b × b × b
ସମାଧାନ:
a³ × b³

(ଗ) p × p × p × ……… 10 ଥର
ସମାଧାନ:
p¹⁰

(ଘ) 20 × (m × m × ……… 7 ଥର) × (n × n × ……… 25 ଥର) 
ସମାଧାନ:
20 m⁷n²⁵

(ଙ) 32 × (x × x × ……… 5 ଥର) × (y × y × ……… 8 ଥର) × z
ସମାଧାନ:
32x⁵y⁸z

Question 4.
4a³ ଓ 3a⁴ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ସମାଧାନ:
4a = 4 × a ର ତୃତୀୟ ଘାତ ଅର୍ଥାତ୍ a ର ତୃତୀୟ ଘାତର 4 ଗୁଣ ।
ଏବଂ 3at = 3 × a ର 4ର୍ଥ ଘାତ ଅର୍ଥାତ୍ a ର ଚତୁର୍ଥ ଘାତର 3 ଗୁଣ ।

Question 5.
ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ପ୍ରକାର କୀଟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା x । ସପ୍ତାହକ ପରେ ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା y ଗୁଣ ହୋଇଯାଏ । ସେହି ହାରରେ ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିପାଇଲେ, ତିନି ସପ୍ତାହ ଶେଷ ବେଳକୁ କୀଟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ହେବ ?
ସମାଧାନ:
ବର୍ତ୍ତମାନ କୀଟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା = x 
ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହ ଶେଷରେ କୀଟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହେବ = x × y
ଦ୍ବିତୀୟ ସପ୍ତାହ ଶେଷରେ କୀଟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହେବ = x × y × y
ତୃତୀୟ ସପ୍ତାହ ଶେଷରେ କୀଟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହେବ = x × y × y × y = xy³
∴ ତିନି ସପ୍ତାହ ଶେଷବେଳକୁ କୀଟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା xy³ ହେବ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Political Science Solutions Chapter 6 ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସାଂପ୍ରତିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ-ଜନପ୍ରିୟ ଆନ୍ଦୋଳନ Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Political Science Chapter 6 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ | ଭାରତରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ (Women Movement) ର ସ୍ବରୂପ, ଭିଭି, ବିକାଶ ଓ ସଫଳତା ଆଲୋଚନା କର । କିମ୍ବା, ଭାରତରେ ସ୍ତ୍ରୀ-ଜାତିବାଦ (Feminism) ର ବିକାଶ ସଂପର୍କରେ ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ସ୍ତ୍ରୀ-ଜାତିବାଦ (Feminism) ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଏ; ଯଥା –

• ନାରୀ ସମାନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ
• ନାରୀ ମୁକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ

ନାରୀ ସମାନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଲିଙ୍ଗଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦୂର କରି ସାମାଜିକ ସ୍ତରୀକୃତ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନାରୀକୁ ପୁରୁଷ ସହ ସମାନ ସ୍ତର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ନାରୀ ମୁକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ତ୍ରୀ-ଜାତିବାଦର ଏକ ଚରମ ପ୍ରତିଫଳନ ଅଟେ ଓ ନାରୀର ନିରଙ୍କୁଶ ସ୍ଵାଧୀନତା ସପକ୍ଷରେ ଏହା ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଭାରତରେ ସ୍ତ୍ରୀ ଜାତିବାଦ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ‘ଆମୂଳ ସଂସ୍କାରବାଦୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଜାତିବାଦ’ (Radical Feminism)ରେ ବିଶ୍ଵାସ ନକରି ‘ନାରୀ ଜାଗରଣ’, ‘ନାରୀର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି’, ‘ନାରୀ ସମାନତା’ ଆଦି ଉପାଦାନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ସ୍ତ୍ରୀ ଜାତିଟାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥାଏ । ପୁରୁଷ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ନାରୀର ସ୍ଥିତିକୁ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଆଇନଗତ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଏହା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ ।

ଭାରତରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ନିଜସ୍ଵ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଭାରତୀୟ ସମାଜ ରକ୍ଷଣଶୀଳ, ସ୍ତରୀକୃତ, ବହୁବାଦୀ, ଧାର୍ମିକ ମୌଳବାଦୀ ପ୍ରକୃତିଯୁକ୍ତ ଅଟେ ଓ ଏହି ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟ୍ଟରେ ନାରୀର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ନ୍ୟୁନତର ଅଟେ | ପ୍ରାକ୍-ବୈଦିକ ସମାଜରେ ନାରୀ ପୁରୁଷ ସହ ସମାନ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସଂପରି ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଗଲା ନାହିଁ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରସାର ସମୟରେ ନାରୀକୁ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନର ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ନାରୀର ମର୍ଯ୍ୟାଦା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦ୍ରୁତ ଅବନତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ବିଧବା ବିବାହ ବନ୍ଦ, ଯୌତୁକପ୍ରଥାର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି, ସତୀପ୍ରଥାର ପ୍ରସାର ଆଦି ନାରୀ ସମାନତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବିରୋଧୀ ଥିଲା ।

ବାଲ୍ୟ ବିବାହ, ସତୀ, ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, ରକ୍ଷଣଶୀଳତା, ପରଦାପ୍ରଥା ଆଦି ପ୍ରାଚୀନ ଓ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ନାରୀର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ସ୍ଥିତିକୁ ସଙ୍କୁଚିତ ଓ ଅମର୍ଯ୍ୟାଦାଯୁକ୍ତ କରିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନ କରାଯାଇ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ନାରୀର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଥିଲା । ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ 1828 ମସିହାରେ ସତୀ ନିରୋଧ ଆଇନକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ଈଶ୍ବର ଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗର ବିଧବା ବିବାହ ସପକ୍ଷରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରି 1856 ମସିହାରେ ହିନ୍ଦୁ ବିଧବା ବିବାହ ଆଇନ ଗୃହୀତ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । 1861 ମସିହାରେ ବମ୍ବେଠାରେ ଗୋଟିଏ ବିଧବା ବିବାହ ସଂଘ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଆର୍ଯ୍ୟସମାଜ ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ସପକ୍ଷରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।

1927 ମସିହାରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ମହିଳା ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । 1930- 1940 ମସିହାରେ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ମହିଳାମାନେ ଚାକିରିରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ | ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର 1829 ମସିହାରେ ସତୀନିରୋଧ ଆଇନ, 1856 ମସିହାରେ ବିଧବା ବିବାହ ଆଇନ, 1870 ମସିହାରେ ମହିଳା ଦୁଗ୍‌ଧପୋଷ୍ୟ ଶିଶୁ ହତ୍ୟା ନିରୋଧ ଆଇନ, 1872 ମସିହାରେ ଆନ୍ତଃ-ସଂପ୍ରଦାୟ ବିବାହ ଆଇନ, 1929 ମସିହାରେ ଶାରଦା ଆଇନ ବା ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ନିରୋଧ ଆଇନ, ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରଦେଶରେ 1921 ମସିହାରେ ନାରୀ ଭୋଟଦାନ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଭାରତ ସରକାର ନିମ୍ନଲିଖତ ବିବିଧ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷି କରିଛଜି ।

• 1954 ମସିହାରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିବାହ ଆଇନ ବଳରେ ଦେୱାନୀ ଆଦଲତରେ ବିବାହ ସମାପନ କରାଯିବା ସହ ଆନ୍ତଃ- ଜାତି ଓ ଆନ୍ତଃ-ସଂପ୍ରଦାୟ ବିବାହକୁ ଆଇନଗତ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯାଇଛି ।
• 1955 ମସିହାରେ ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନ ଛାଡ଼ପତ୍ର ଓ ଜୀବନଧାରଣ ଭତ୍ତା ପାଇବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀକୁ ପୁରୁଷ ସହ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।
• 1956 ମସିହା ହିନ୍ଦୁ ପୋଷ୍ୟ ସନ୍ତାନ ଗ୍ରହଣ ଆଇନକୁ ସୁସୁ ମସ୍ତିଷ୍କଯୁକ୍ତ ମହିଳା ନିଜର ପୁତ୍ର ଓ କନ୍ୟାରୂପେ ଜଣେ ବାଳକ ଓ ବାଳିକାକୁ ପୋଷ୍ୟସନ୍ତାନ ହିସାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବାର ଅଧିକାର ଦେଇଛି ।
• 1956 ମସିହାରେ ହିନ୍ଦୁ ନାବାଳକ ଓ ଅଭିଭାବକ ଆଇନ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ନାବାଳକ ସନ୍ତାନର ପ୍ରାକୃତିକ ଅଭିଭାବକ ହେବାର ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।
• 1956 ମସିହାର ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାର ସଂପରି ଗ୍ରହଣ ଆଇନ ପାରିବାରିକ ସଂପରି ଉତ୍ତରାଧୁକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀକୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଦେଇଛି ।
• 1961 ମସିହାର ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ ନାରୀ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହେଉଛି ।
• 2001 ମସିହାରେ ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ଜାତୀୟ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।

ଭାରତରେ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସଂସ୍କାରବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନଠାରୁ 2003 ମସିହାର ତାମିଲନାଡୁରେ ଜୟଲଳିତାଙ୍କ ନାରୀର ସ୍ଥିତିକୁ ଜାହିର କରିବାର ପ୍ରୟାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାପକ ନାରୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଅନୁପସ୍ଥିତି ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ସଂସ୍କାରବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା । ସଚେତନଶୀଳତା, ଶିକ୍ଷା ଆଦିର ଅଭାବ ଓ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜର ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟ୍ଟ ନାରୀ ନେତୃତ୍ଵ ଓ ନାରୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣଦ୍ଵାରା ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସଫଳ କରିବାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ତଥାପି ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଆନିବେସାନ୍ତ, ମୋହିନୀ, ଡେରାବାଈ ଟାଟା, ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ ଆଦି ନାରୀ ନେତୃତ୍ଵ ମାଧ୍ୟମରେ ସମାନ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାରପାଇଁ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥିଲା ।

ସେ ସମୟରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସହ ମିଶିଯାଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା । ଏହା ଭାରତରେ ନାରୀ ନେତୃତ୍ଵ ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରାଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ ପରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଜାତି ଗଠନର ସମସ୍ୟା ଭିତରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ସଫଳ ବିନ୍ୟାସ ଭାରତ ମାଟିରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରି ନଥିଲା । ତଥାପି ମହିଳାମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଉପରୋକ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ।

1970 ମସିହାର ଆଦ୍ୟଭାଗରେ ସମସ୍ୟା ଜର୍ଜରିତ ବିହାରରେ ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣଙ୍କ ଛାତ୍ର ଯୁବ ସଂଘର୍ଷ ବାହିନୀ (CYSV) ମାଧ୍ୟମରେ ‘ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ରାନ୍ତି’ (Total Revolution) କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ରୂପାୟନ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହା ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧଭାବେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ପରିବାରରେ ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ, ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ହିଂସା ଆଚରଣ, ସମ୍ବଳର ଉପଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅସାମ୍ୟ ନୀତି, ପୁରୁଷ-ମହିଳା ସଂପର୍କ ଆଦି ବିବିଧ ନାରୀ- ସଂପର୍କିତ ବିଷୟରେ ତର୍କ ଓ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କଲା । ‘ବୋଧଗୟା ମଠ ଆନ୍ଦୋଳନ’ରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ଭବିଷ୍ୟତ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକରଣୀୟ ଛାଞ୍ଚ ତିଆରି କଲା ।

1975 ମସିହା ବେଳକୁ ସହରାଞ୍ଚଳର ଅନେକ ଶିକ୍ଷିତ ଛାତ୍ରୀ ଓ ମହିଳା ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଓ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତିର ବିରୋଧରେ ସଂଗଠିତ ଆନ୍ଦୋଳନ କଲେ ।ମହିଳାମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ପରିବାରରେ ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ, ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ହିଂସା ଆଚରଣ, ସମ୍ବଳର ଉପଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅସାମ୍ୟ ନୀତି, ପୁରୁଷ-ମହିଳା ସଂପର୍କ ଆଦି ବିବିଧ ନାରୀ- ସଂପର୍କିତ ବିଷୟରେ ତର୍କ ଓ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କଲା । ‘ବୋଧଗୟା ମଠ ଆନ୍ଦୋଳନ’ରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ଭବିଷ୍ୟତ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକରଣୀୟ ଛାଞ୍ଚ ତିଆରି କଲା । 1975 ମସିହା ବେଳକୁ ସହରାଞ୍ଚଳର ଅନେକ ଶିକ୍ଷିତ ଛାତ୍ରୀ ଓ ମହିଳା ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଓ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତିର ବିରୋଧରେ ସଂଗଠିତ ଆନ୍ଦୋଳନ କଲେ ।

ଗରଓ୍ବାଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ସଂଘଟିତ ‘ଟିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନ’ ପରିବେଶ ଅବକ୍ଷୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ । ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ନାରୀମାନଙ୍କର ଭୂମିକାକୁ ଏହା ପ୍ରତିପାଦିତ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସ୍ନେହୀ ପ୍ରକୃତିଧାରୀ ନାରୀକୁ ‘ପ୍ରକୃତି-ସ୍ନେହୀ’ ର ସ୍ଵରୂପ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କଲା । ଏହି ସମୟରେ ‘ସ୍ଵୟଂ-ନିଯୁକ୍ତି ନାରୀ ସଂଘ’ (Self-Employed Women’s Association – SEWA)ର ସ୍ଥାପନା ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ଅହମ୍ମଦାବାଦର ବୟନଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘଟି ସମବାୟିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ମହିଳାମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ କରାଗଲା । କାରଣ ମହିଳାମାନେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ ନହେଲେ ସମାନତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ଦାବିର କିଛିଭୂମି ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଥାଏ ।

ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ଦିଗରେ ଅସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟନେଇ ସୃଷ୍ଟ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଭାବ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗଭୀର ଥିଲା । 1977 ମସିହାରେ ଛତିଶଗଡ଼ ଖଣି ଶ୍ରମିକ ସଂଘ (Chhatisgarh Mines Shramik Sangh – CMSS) ନାମରେ ଏକ ବିପ୍ଳବୀ ଶ୍ରମିକ ସଂଗଠନ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇ ‘ ମହିଳାମାନଙ୍କର ସମାନ କାମପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରି’ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇଥିଲା । ଏହାପରଠାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଙ୍ଗଠନରେ ଏକ ‘ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମହିଳା କକ୍ଷ’ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ଯାହା ମୁଖ୍ୟ ସଂଗଠନ ସହ ତାଳଦେଇ ମହିଳା-ସ୍ଵାର୍ଥ ହାସଲପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରିଆସୁଛି । ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ‘ସମଗ୍ର ମହିଳା ଅଗଦି’ (SMA) ନାମକ ଏକ ସଂଗଠନ 1990 ମସିହାରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟ ରାଜନୀତିରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଓ ଭୂମିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛି ।

‘ବମ୍ବେ ଫୋରମ୍’ ନାମରେ ଏକ ସଂଗଠନ 1981 ମସିହାରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଧର୍ଷଣ, ବାଳିକା ଭ୍ରୂଣର ହତ୍ୟା ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ହେଉଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୋଧରେ ଜନଆନ୍ଦୋଳନ ଗଢ଼ି ଜନସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ‘ମାନୁଷୀ’ ନାମକ ଏକ ଇଂରାଜୀ ପତ୍ରିକା ଦିଲ୍ଲୀଠାରୁ 1979 ମସିହାଠାରୁ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ମହିଳା ସମ୍ବଳ, ଆଇନଗତ ପରାମର୍ଶ, ବିଭିନ୍ନ ମହିଳା ସମସ୍ୟା ଆଦି ସଂପର୍କରେ ତଥ୍ୟଗତ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରଦାନ କରିଆସୁଛି । ଏହାଛଡ଼ା ‘ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାରେ ‘ ଅହଲ୍ୟା’, ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ, ‘ନାରୀସ୍ଵର’ (Women’s Voice), ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ‘ସ୍ତ୍ରୀ ସଂଘର୍ଷ’ ଆଦି ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଏକ ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

1980 ମସିହାର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ରୂପ କନ୍‌ର ନାମକ ଏକ 17 ବର୍ଷିୟା ରାଜପୁତ୍ ମହିଳା ‘ସତୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା’ର କ୍ରୂର ଶିକାର ହେବା ଜନିତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସଂଗଠିତ ମହିଳା ଆନ୍ଦୋଳନ ନାରୀ ସମାନତା, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପାଇଁ ଜନମତ ଜାଗରିତ କରିଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ସଂଗଠନ ସାଧାରଣ ଦେୱାନୀ ଆଇନ (Uniform Civil Code) ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ଦାବି କରିବା ମାଧ୍ୟମରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଆସୁଛନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନ ନାରୀ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଅବନତି ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ବିରୋଧରେ ଜନସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଛି । ଶାହାବାନୁ ମକଦ୍ଦମାରେ ସମ୍ବାଦ ସଂସ୍ଥାର ବ୍ୟାପକ ସମର୍ଥନ ସତ୍ତ୍ଵେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷା ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନକୁ ନୂତନ ଦିଗନ୍ତ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇ ପାରିନଥିଲା ।

ହାଇଦ୍ରାବାଦରେ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ମହିଳା ସଂଗଠନ (Progressive Women’s Organisation – PWO) ଓସ୍‌ମାନିଆ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିସରରେ 1970 ମସିହାର ଆଦ୍ୟ ଭାଗରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇ ଖଟିଖୂଆ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ଶ୍ରମିକ ଆନ୍ଦୋଳନର ଦୃଢ଼ଭିଭି ଉପରେ ନାରୀ ମୁକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲା । ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି,ଯୌତୁକପ୍ରଥା, ଯୌନ ବ୍ୟଭିଚାର, ପ୍ରଚାରରେ ନାରୀର ବ୍ୟାପକ କୁ-ଉପଯୋଗ ଆଦି ନାରୀ ସ୍ଵାର୍ଥବିରୋଧୀ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ସଂପର୍କରେ, ଜନମତ ସଂଗଠିତ କରିବା ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ‘ସ୍ତ୍ରୀ ଶକ୍ତି ସଂଗଠନ’ (SSS) ଓ ‘ଅନ୍ଵେଷୀ’ ନାମକ ସଂଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଚାପ ପକାଇ ମହିଳା ସ୍ଵାର୍ଥ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ।

ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ନିଜସ୍ଵ ମହିଳା ସଂଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ‘ମହିଳା ଭୋଟ’ ସଂଚାଳନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି ସରକାରଙ୍କ ମହିଳା ନୀତିକୁ ସମର୍ଥନ, ପ୍ରତିଫଳନ, ପ୍ରଭାବିତ ଓ ସମାଲୋଚନା କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ମହିଳା-ବିରୋଧୀ ବିଭିନ୍ନ କୁ-ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିରୋଧରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆନ୍ଦୋଳନମାନ ସଂଗଠିତ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ଭୂମିକା ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ | ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସମୟରେ ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ଦିଲ୍ଲୀରେ 1984 ମସିହାରେ ସଂଗଠିତ ଦଙ୍ଗା ସମୟରେ ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ହିଂସା ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ମହିଳା ଆନ୍ଦୋଳନ ସଫଳତାର ସହ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି । କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠତ ‘ ମହିଳା କମିଶନ’ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇ ଅଧ‌ିକ ସମନ୍ବିତ କରୁଛି । 1975-1985 ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ମହିଳା ଦଶନ୍ଧିରୂପେ ଘୋଷିତ ହୋଇ ପ୍ରଚୁର ଅର୍ଥ ଆଗମନ ଫଳରେ ବିଭିନ୍ନ ବେସରକାରୀ ସଂଗଠନଦ୍ଵାରା ଲିଙ୍ଗଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, ରାଜନୈତିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ରୂପାୟନ କରାଯାଇଛି ।

ଭାରତରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ମୁଖରେ ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର :
ଜାତିସଂଘ ମହିଳା ଦଶନ୍ଧି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମହିଳା ବର୍ଷ ସମୟରେ ଭାରତରେ ସର୍ବପ୍ରଥମ ଥରପାଇଁ ଭାରତୀୟ ମହିଳାମାନଙ୍କର ସମସ୍ୟା ସଂପର୍କରେ ସାମାଜିକ ସଂଗଠନ, ବେସରକାରୀ ସଂଗଠନ ଆଦି ବ୍ୟାପକ ଆଲୋଚନା କଲେ ଏବଂ ନିମ୍ନଲିଖତ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସଂଗଠିତ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ସୂଚିତ ହେଲା :

• ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ନାରୀ ଅନୁପାତ ହ୍ରାସ ଯୋଗୁଁ ନାରୀ-ଭ୍ରୂଣ ହତ୍ୟା ନିରୋଧ ପାଇଁ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହ ସାମାଜିକ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଧାର୍ମିକ ମୌଳବାଦ ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବାରୁ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ଜନସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟହେବା ଉଚିତ । ବାସ୍ତବରେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ପ୍ରକୃତ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କଲେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ, ‘ଶିବ’ ଓ ‘ଶକ୍ତି’ ପ୍ରକୃତିର ଆଧାର ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମାଜରେ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ସମାନତାର ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହେବା ଉଚିତ ।
• ନାରୀ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ, ନାରୀ ପାଇଁ ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ ଓ ଉତ୍ତମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ମହିଳାମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହିଂସା ଓ ଅପରାଧର ମାତ୍ରା କ୍ରମାଗତ ଓ ବିପଦଜନକଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବା ଉଚିତ ।
• ଅଜ୍ଞତା ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ହେତୁ ମହିଳାମାନେ ସମାଜରେ ସଂପରିବିହୀନ ପ୍ରାଣୀରୂପେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ହେଉଛନ୍ତି । ଏହି ଦୁର୍ବଳ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ବିରୋଧରେ ମହିଳା ଆନ୍ଦୋଳନ ସଂଘଟିତ ହେବା ଉଚିତ ।
• ନାରୀଦ୍ଵାରା ସଂପାଦିତ ଗୃହକାର୍ଯ୍ୟର ଆର୍ଥିକ ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ବେଜିଂରେ 1995 ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାର ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି ଯେ, ଶତକଡ଼ା 35 ଭାଗ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶିଳ୍ପ ମହିଳାମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା ଆଜିପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହାସଲ ହୋଇପାରିନାହିଁ, କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସେମାନଙ୍କର ଦାନ ସ୍ଵୀକୃତ ନୁହେଁ |
• 1992 ମସିହାର 73 ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ସ୍ଵାୟତ୍ତଶାସନ ସଂସ୍ଥାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ ହେବା ଫଳରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ସତ; କିନ୍ତୁ ପୁରୁଷ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ସମାଜରେ ଏହାର ସଫଳ ପ୍ରୟୋଗ ସମ୍ଭବ ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି । ଏଣୁ ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅଧିକ ବାସ୍ତବମୁଖୀ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

1980–1990 ମସିହାରେ ସଂଘଟିତ ବିଭିନ୍ନ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ନାରୀର ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲା । ଏହା ସତୀ, ଧର୍ଷଣ, ଯୌତୁକ ନିର୍ଯାତନା, ବଧୂହତ୍ୟା, ନାରୀ-ଭୃଣ ହତ୍ୟା, ସଂପରିଗତ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତି, ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନତା ଆଦି ବିବିଧ ବିଷୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ଏବଂ ଜାତୀୟ ମହିଳା ଆୟୋଗ ଓ ରାଜ୍ୟ ମହିଳା ଆୟୋଗ ସ୍ଥାପନଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ମହିଳା-ସ୍ଵାର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଛନ୍ତି । କେନ୍ଦ୍ରର ଏନ୍.ଡି.ଏ. ସରକାର ବାରମ୍ବାର ମହିଳା ।

ବିଧେୟକକୁ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରି ବିଫଳ ହେଉଛନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ସଂଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ସୁସଂଯତ ଓ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ । ଏହା ଭୂମିକା ସମ୍ମିଶ୍ରଣ (Role Integration) ର ବ୍ୟାପକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରିଛି | ନାରୀମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ 2001 ମସିହାର ଜାତୀୟ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୋଷଣ କରାଯାଇଛି । ଉଭୟ ଆଇନଗତ ଓ ବାସ୍ତବ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପଭୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ତ ଅସମାନତାର ବିଲୋପ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

୨। ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଓ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂସ୍କାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀକୁ ‘ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଯୁଗ’’ ରୂପେ କୁହାଯାଇପାରେ । ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତି କରାଯାଇଥିବା ଉଚିତ ଓ ଅନୁଚିତ ତଥା ସେମାନଙ୍କର କ୍ଷମତା ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଇଉରୋପ ଓ ଏପରିକି ଉପନିବେଶଗୁଡ଼ିକରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ଆଲୋଚନାର ବିଷୟ ହେବାକୁ ଲାଗିଥିଲା । ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ବେଳକୁ ଇଂଲଣ୍ଡ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଜର୍ମାନୀ ଓ ଏପରିକି ରୁଷିଆରେ ବୈପ୍ଳବିକ ସମ୍ପର୍କରେ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାରକମାନେ ଦଃଖ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ନାରୀ ନିମିତ୍ତ ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗ ଓ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଉତ୍ପତ୍ତିଲାଭ କରିଥିଲା ।

ସତୀପ୍ରଥା ବିରୋଧରେ ଅଭିଯାନ:
ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣରୁ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିବା ଭାରତୀୟ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀୟ (ବୁର୍ଜୁଆ) ଗୋଷ୍ଠୀ ସମାଜକୁ ସୁଧାରିବାକୁ (ଉନ୍ନତି ପଥରେ ନେବାକୁ) ଜାତି, ଏକେଶ୍ବରବାଦ, ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା, ଚୈତନ୍ୟବାଦ, ପରଦାପ୍ରଥା, ବାଲ୍ୟବିବାହ, ସତୀ ଏବଂ ଏହିପରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୁସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରି ସମାଜକୁ ଉନ୍ନତି ପଥରେ ସୁଧାରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଉପାଦାନ ପ୍ରାକ୍-ଆଧୁନିକ ବା ଆଦିମ ସମାଜର ବିଦେଶୀ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ ପ୍ରଚାରକମାନେ ବିଭିନ୍ନ କୁସଂସ୍କାରକୁ ‘‘ହିନ୍ଦୁ ବର୍ବରବାଦ’’ର ଉଦାହରଣ ରୂପେ ଆରୋପିତ କରି ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

ତେଣୁ ସେମାନେ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶାସନ କରିବାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ କାରଣ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ଏହି କାରଣ ଯୋଗୁଁ ରାମମୋହନ ରାୟ ଓ ବିଦ୍ୟାସାଗର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ତଥା ଆଇନଗତ ସମର୍ଥନ ପାଇବାକୁ ପ୍ରୟାସ କଲେ । ୧୮୧୭ରେ ପଣ୍ଡିତ ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ବିଦ୍ୟାଳଙ୍କାର ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ, ସତୀପ୍ରଥାର କୌଣସି ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଅନୁମୋଦନ’ ନାହିଁ । ଏହାର ଏକ ବର୍ଷ ପରେ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ବେଣ୍ଟିକ୍ ତାଙ୍କ ପ୍ରଦେଶ ବଙ୍ଗଳାରେ ସତୀପ୍ରଥା ନିଷେଧ କଲେ । ଏହା ସତୀ ଉଚ୍ଛେଦ ଆଇନ ୧୯୨୯ ରୂପେ ଭାରତରେ ଅନ୍ୟ ଅଂଶକୁ ପ୍ରସାରିତ ହେବାପାଇଁ ୧୧ ବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗିଥିଲା ।

ବିଧବା ପୁନବିବାହ:
ପଣ୍ଡିତ ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ବିଦ୍ୟାଳଙ୍କାରଙ୍କ ପରି ପଣ୍ଡିତ ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗର ୧୮୫୦ ଦଶକରେ ଶାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ପ୍ରମାଣ କଲେ ଯେ, ବିଧବାମାନଙ୍କର ପୁନଃ ବିବାହ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ । ତାଙ୍କର ଏହି ମତ ଥିଲା ଏକ ଦୀର୍ଘ କଷ୍ଟକର ଯାତ୍ରା, ଧର୍ମାନ୍ଧ, ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ସହିତ ବିତର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ ତତ୍କାଳୀନ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜର କେତେକ ସ୍ତମ୍ଭରୂପେ ବିଦ୍ୟମାନ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଦୂପ । ଦେଶୀୟ ଭାଷା (ବଙ୍ଗଳା) ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଏହାକୁ ଉଭୟ ସପକ୍ଷ କରି ଅନେକ କବିତା ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ରଚନାରେ ପୂର୍ଣ କଲେ । ଉକ୍ତ ପଦଂଶ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ବୁଣା ହେଉଥ‌ିବା ଲୁଗାର ଅଙ୍କନଗୁଡ଼ିକରେ ଦେଖାଦେଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ସମାଜରେ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କଲା ।

୧୮୫୫ରେ ତତ୍କାଳୀନ ଗଭର୍ଣ୍ଣରଙ୍କ ନିକଟରେ ବିଦ୍ୟାସାଗର ଏକ ଆବେଦନପତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କଲେ ।୧୮୭୧ରେ ମାଡ୍ରାସ୍‌ରେ ଏକ ବିଧବା ପୁନର୍ବିବାହ ସଙ୍ଗଠନ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା, ମାତ୍ର ତାହା ଥିଲା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ୧୮୭୮ରେ ବିଧବା ପୁନର୍ବିବାହକୁ ମୁଖ୍ୟ ଆଧାର କରି ବିରେସାଲିଙ୍ଗମ୍ ‘ରାଜମହେନ୍ଦ୍ର ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ସଂଘ’’ ଗଠନ କଲେ । ୧୮୯୨ରେ ୟଙ୍ଗ ମାଡ୍ରାସ୍ ପାର୍ଟି ବା ହିନ୍ଦୁ ସମାଜ ସଂସ୍କାର ସଙ୍ଗଠନ ଗଠିତ ହେଲା । ଆର୍ଯ୍ୟ ଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ସମ୍ମିଳନୀ, ଯେଉଁଥରେ ରାନାଡ଼େ ଏବଂ ଏନ୍. ଏମ୍. ଜୋଷୀ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ, ଥରେ ଏହାର ଏକ ସଭାରେ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ, ‘ଆସନ୍ତୁ, ଆମ୍ଭେମାନେ ଆଉ ଏକ ନିର୍ବୋଧର ସ୍ଵର୍ଗରେ ସେହି ବିଶ୍ଵାସକୁ ଭଲପାଇ ବାସ କରିବା ନାହିଁ କାରଣ ଅନେକ କାଳଧରି ଆମେ ସେଥୁରେ ତିଷ୍ଠି ରହିଅଛନ୍ତି ।

ଆମର ବର୍ତ୍ତମାନର ସାମାଜିକ ଆୟୋଜନ ଅନୁଯାୟୀ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ତିଷ୍ଠି ରହିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହେବା ।’’ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନର ୪୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଯଦିଓ ସମାଜ ସଂସ୍କାର ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏହି କାରଣକୁ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ରୂପେ ପ୍ରଚାର କରି ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ଛତୁ ଫୁଟିଲା ପରି ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲେ, ତଥାପି କେବଳ ମାତ୍ର ୫୦୦ ବିଧବା ପୁନର୍ବିବାହ ହୋଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଥିଲେ ବାଲ୍ୟ ବା କୁମାରୀ ବିଧବା । କୁମାରୀ ବିଧବା ପୁନର୍ବିବାହ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ କି କଲେ ନାହିଁ ।

ରୂପଜୀବୀମାନଙ୍କ ଥଇଥାନ:
ନାରୀମାନଙ୍କ ଧର୍ମଗତ ପ୍ରଥା ବିରୋଧରେ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ଲଢ଼େଇ କରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵମାନେ ଥିଲେ ଜ୍ୟୋତିବା ଫୁଲେ, ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ଵତୀ, କାର୍ଭେ ଏବଂ ପଣ୍ଡିତ ରମାବାଈ, ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା ଓ ଟାଗୋରଙ୍କ ଭଉଣୀ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣକୁମାରୀ ଦେବୀମାନଙ୍କ ପରି ମହିଳାମାନେ I ମଧୁସୂଦନ ଦତ୍ତ ଓ ହେନେରୀ ବେରେଜୀଙ୍କ ପରି ବିଦ୍ରୋହାତ୍ମକ ତେଜର ସାକ୍ଷୀ ଥିଲା ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶ । ସେ ଉଭୟ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କବି ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । ଏପରିକି ପୁରୁଷ ନୈତିକତାକୁ ଦମନ କରିବାଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କର ପ୍ରକୋପକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । ମଧୁସୂଦନ ରୂପଜୀବୀମାନଙ୍କୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରି ପ୍ରତିବଦଳରେ ଅଭିନୟକୁ ପେସା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଅନୁପ୍ରେରିତ କରିଥିଲେ ।

୧୮୬୯ର ଅମୃତବଜାର ପତ୍ରିକାରେ ଏକ ବିବରଣୀ ଅନୁଯାୟୀ, କଲିକତାର ୯୦% ରୂପଜୀବୀ ଥିଲେ ବିଧବା, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବହୁସଂଖ୍ୟକ କଳୀନ ‘ବ୍ରାହ୍ମଣ’ ପରିବାରରୁ ଆସିଥିଲେ । ‘‘କୁଳୀନମାନେ’ ଥିଲେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଘୃଣ୍ୟ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ସମାଜଗତ ଅନୁମୋଦିତ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ ଥିଲା ବିବାହ କରିବା ଓ ଯୌତୁକ ସଂଗ୍ରହ କରିବା । ସେମାନଙ୍କର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ଏପରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁକ୍ତ ଥିଲା ଯେ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପତ୍ନୀମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ଗୃହକୁ ଯାଇ ପତ୍ନୀଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ । ଏହି ‘ବିବାହିତ’’ ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ଗୃହରେ ହିଁ ରହୁଥିଲେ । ଉକ୍ତ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଭଲରୂପେ ୧୦୦ରୁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଥିଲା । ଜଣେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଫଳରେ ନିହାତି କମ୍‌ରେ ୧୦୦ ଜଣ ବିଧବା ବଜାରରେ ରୂପଜୀବୀ ଭାବେ ଉପଲବ୍‌ଧ ହେଉଥିଲେ ।

ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ବିଧବା ପୁନର୍ବିବାହର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ ସମର୍ଥକ ବିଦ୍ୟାସାଗର ରୂପଜୀବୀମାନଙ୍କର ଥଇଥାନରେ ଏହି ପରିକଳ୍ପନା ପ୍ରତି ନୈତିକ ବିରୋଧ ପ୍ରକଟ କଲେ । ମାତ୍ର ବହୁ ବିବାହର ଘୃଣ୍ୟପ୍ରଥାକୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଚିନ୍ତା କଲେ ନାହିଁ । ସେ ଅନୁଭବ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ଯେ ଏତଦ୍ବାର ବିଧବାମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଇଯିବ ଏବଂ ଯଦି ବହୁ ବିବାହକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ସମସ୍ୟା କମ୍ ଭୟାବହ ହେବ ।

ଆଯ୍ୟ ସମାଜ:
ସ୍ଵାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ସମୟର ଜଣେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ । ସେ ଜାତିପ୍ରଥାକୁ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ଏବଂ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଉପଦେଶ ଦେଲେ । ତାଙ୍କ ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ ନାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ କୌଣସି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ଦାୟିତ୍ଵ ନ୍ୟସ୍ତ କଲେ ନାହିଁ, ଯାହାକି ହିନ୍ଦୁ ଆଇନ ପ୍ରଣେତାମାନଙ୍କ ଅନୁସାରେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇନପାରେ । ତାଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାମୂଳକ ପୁସ୍ତକ ‘ସତ୍ୟାର୍ଥ ପ୍ରକାଶ’ରେ ଦୟାନନ୍ଦ ଦୃଢ଼ଭାବେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାରତରେ ବହୁବିବାହ, ବାଲ୍ୟବିବାହ ଏବଂ ନାରୀର ନିର୍ଜନବାସ ଇତ୍ୟାଦି ନ ଥିଲା। ସେ ଉଭୟ ବାଳକ ଓ ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତ ଓ ଇଂରାଜୀର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଆଧୁନିକତା ଓ ପରିସର ଉପରେ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ ।

ସେ ବାଳିକା ଓ ବାଳକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିବାହର ବୟସ ଯଥାକ୍ରମେ ୧୬ ଓ ୨୫ ବର୍ଷକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଲଜପତ୍ର ରାୟ ଓ ଲାଲଚାନ୍ଦଙ୍କ ପରି ଆର୍ଯ୍ୟସମାଜୀମାନେ ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ସେମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କଲେ ଯେ ସର୍ବୋପରି ବାଳିକାମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ବରୂପ ଭିନ୍ନ ହେବା ଉଚିତ, କାରଣ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ଆମେ ଦେଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କୁ ଯୌନବର୍ଜିତ ନ କରାଉ । ମୌଳିକ ସାକ୍ଷରତା ପାଇଁ ଅଙ୍କ ଏବଂ କେତେକ ପଦ୍ୟ ବ୍ୟତୀତ ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜର ଧର୍ମଗତ ସାହିତ୍ୟ, ସିଲାଇ, ସୂଚୀକାର୍ଯ୍ୟ, ରନ୍ଧନ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା, ଚିତ୍ରାଙ୍କନ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ବିଷୟ ଇତ୍ୟାଦି ପଢ଼ାଯାଉଥିଲା ।

ପ୍ରତିମାପୂଜା ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱର ପଛଟଣା ରୀତି ଓ କ୍ରିୟାକର୍ମ ଇତ୍ୟାଦିର ବିରୋଧରେ ଏକ ପ୍ରତିବାଦ ରୂପେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିବା ବ୍ରାହ୍ମ ସମାଜ, ବାଳିକା ଓ ନାରୀମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଏହି ଧରାବନ୍ଧା ରୀତିରୁ ମୁକ୍ତ ନ ଥିଲା । ଏହି ରୀତି ଆମର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲାଗି ରହିଥିଲା । କେବଳ ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ଅସନ୍ତୋଷର ସ୍ଵର ଥିଲା । ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଓ ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଯୁଗର ବିଭାଜନ ପଛରେ ଯଥାର୍ଥତା ଏହିଠାରେ ରହିଛି । ସେ ସମୟରେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରଦତ୍ତ ବା ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିବା ସବୁକିଛି ଦାବି କରିବାକୁ ନାରୀମାନଙ୍କର ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ନ ଥିଲା କି ସଚେତନତା ନ ଥିଲା ।

ବାଲ୍ୟବିବାହ ନିଷେଧ:
ଏହାକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେବାପାଇଁ ୧୦ ବର୍ଷ ବୟସକୁ କନ୍ୟାମାନଙ୍କ ବିବାହ ନିମନ୍ତେ ସ୍ଥିର କରି ୧୮୬୦ରେ ଏକ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହେଲା । ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ ନିଜେ ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ନ ଥ‌ିବା ବେହରମ ମାଦାରୀ (ଜଣେ ପାର୍ଶୀ) ଏହି ଆଇନକୁ ସମର୍ଥନ କରି ଏକ ପ୍ରଚାର ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ସେ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଓକିଲ, ଠାକୁର, ଶିକ୍ଷକ ତଥା ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବାରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପାରିଥିଲେ । ସେମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ, ଯାହାକି ଜେସୋର୍ ଭାରତୀୟ ସଙ୍ଗଠନଦ୍ଵାରା ବକ୍ତବ୍ୟରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହୋଇଥିଲା ଯେ, ଶୀଘ୍ର ବିବାହ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଶାରୀରିକ କ୍ଷମତାକୁ ଦୁର୍ବଳ କରାଏ । ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶରେ ବାଧାଦିଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଶକ୍ତି ଓ ସାହସକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରେ ଓ ଏକ ଦୁର୍ବଳ କ୍ଷମତା ଓ ସଙ୍କଳ୍ପସମ୍ପନ୍ନ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜାତିକୁ ଜନ୍ମଦିଏ। ୧୮୯୧ରେ ବାଲ୍ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ୍ ଏହି ଆଇନ ବିରୋଧରେ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ଟାଗୋରଙ୍କ ଭଳି ଜଣେ ଆଧୁନିକ ଦିବ୍ୟଦ୍ରଷ୍ଟା ଏହାକୁ କଥା ଓ କର୍ମରେ ବିରୋଧ କଲେ।

ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ବମ୍ବେ-ପୁନା ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ, ଏପରିକି ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ଅସଲ ଭିଭି ବ୍ରାହ୍ମଣବାଦ ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବାକୁ କିଛି ଲୋକଙ୍କର ସାହସ ଥିଲା । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ଜି.ଏଚ୍. ଦେଶମୁଖ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜଣେ ସମାଜ-ଧର୍ମୀୟ-ସଂସ୍କାରକ ୧୮୪୦ ଦଶକରେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥିଲେ ଯେ ‘ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ସେମାନଙ୍କ ମୂର୍ଖ ଧାରଣାକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ । ସବୁ ମଣିଷ ସମାନ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାକୁ ଏକ ଅଧିକାର ଅଛି ବୋଲି ସେମାନେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ । ମାତ୍ର ୧୮୭୧ରେ ତାଙ୍କୁ ଜାତିରୁ ବାସନ୍ଦ କରିଦେବା ଭୟରେ ସେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ଫଳସ୍ବରୂପ ଧୀରେ ଧୀରେ ସେ ନରମ ହୋଇପଡ଼ିଲେ ।

୩ । ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଆତ୍ମପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି ତଥା ଉତ୍‌ଥାନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଭାରତରେ ସଂଘଟିତ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସମୀକ୍ଷା କର ।
Answer:
ସାହିତ୍ୟରେ ନାରୀ ଓ ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ବାରା ସାହିତ୍ୟ:
ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ କେତେକ ନାରୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଜୀବନରେ ଦୃଢ଼ ସଂକଳ୍ପ, ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଓ ପ୍ରଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ସମାଜ-ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ନିରୁପମା ଦେବୀ ଓ ଅନୁରୂପା ଦେବୀଙ୍କ ପରି ଔପନ୍ୟାସିକାମାନେ ବଙ୍ଗଳା ସାହିତ୍ୟିକ ମହଲରେ ପରିଚିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲେ ଏବଂ ସେମାନେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିବା ସାହିତ୍ୟିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ସଦସ୍ୟତା ପ୍ରଦତ୍ତ ହେଲେ । ନାରୀ ଚରିତ୍ରରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଟାଗୋରଙ୍କର ଉପନ୍ୟାସ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକରେ ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵାମୀ ତଥା ଅନ୍ୟ ପୁରୁଷ ପ୍ରଶଂସକ ଉପରେ ପ୍ରତିପତ୍ତି ଚଳାଇଥା’ନ୍ତି । କେତେକ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ଟାଗୋରଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖୁତ ‘ଗୋରା’ ଓ ‘ଘରେ ବାହାରେ’, ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କଦ୍ବାରା ଲିଖ୍ ‘ଦେବୀ ଚୌଧୁରାଣୀ’ ଓ ‘ଆନନ୍ଦମଠ’ ଏବଂ ଶରତଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ‘ପାଥେର ଦେବୀ’ ।

ଟାଗୋରଙ୍କର ‘ଚାର ଅଧ୍ୟାୟରେ’ ନିଜର ପରିଚୟ ଖୋଜୁଥ‌ିବା ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମହିଳା, ପୁରୁଷ ନେତୃତ୍ଵଦ୍ଵାରା ସମାଲୋଚିତ ଏପରିକି ଅତ୍ୟାଚାରିତ । ପ୍ରାୟତଃ ସମସ୍ତ ମହିଳା ସକ୍ରିୟବାଦୀମାନେ ଥିଲେ ସାହିତ୍ୟ ଲେଖୁ ! ସାହିତ୍ୟ ଓ ସାହିତ୍ୟିକ ସ୍ଵାଦରେ ଲେଖାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ପୁରୁଷ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ପାର୍ଶ୍ଵ ଅସ୍ତ୍ର ରୂପରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ନାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ନାମ ହେଉଛି – ନଗେନ୍ଦ୍ରକଳା ମୁସ୍ତାଫି, ମନ କୁମାରୀ ବସୁ ଓ କାମିନୀ ରାୟ । କାଶିବାଈ କାନିତକର ଥିଲେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବପ୍ରଥମ ନାରୀ ଔପନ୍ୟାସିକ । ଅନ୍ୟମାନେ ହେଲେ ମେରିଭୋରୋ, ଗୋଦାବରୀ ବାଇ ସମାସକର, ପାର୍ବତୀ ବାଈ ଓ ରକ୍ମିଣୀବାଈ । ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟରେ କମଳା ସାଥୀ ନନ୍ଦନ, ଭାରତୀୟ ମହିଳା ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦିକା ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଲେଖୁକା ଥିଲେ । ସରଳା ଦେବୀ, କୁମୁଦିନୀ ମିତ୍ର ଏବଂ ମାଡ଼ାମ୍ କାମ ଆଦି ଆନ୍ଦୋଳନର ଘଟଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବାରେ ସାମ୍ବାଦିକତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନଙ୍କର ପରିଚୟ ଦେଉଥିଲେ ।

ଅଧିକାର ପାଇଁ ନାରୀ:
ମାଡ଼ାମ୍ କାମ! ‘ସ୍କଟଗାର୍ଡ଼ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାଜବାଦୀ (Socialist International)’’ର ୧୯୦୭ ସମ୍ମିଳନୀରେ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’’ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାର ସମ୍ମାନ ଲାଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୧୩ରେ ଜଣେ ‘ଆତଙ୍କବାଦୀ’ ରୂପେ ଅଧ୍ଵକ ପରିଚିତ କୁମୁଦିନୀ ମିତ୍ର ହଙ୍ଗେରୀର ବୁଦାପେଷ୍ଟଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନାରୀ ମତାଧିକାର ସମ୍ମିଳନୀକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ମଣ୍ଟେଗ ଓ ଲର୍ଡ ଚେମସଫୋର୍ଡଙ୍କ ନିକଟରେ ଭାରତୀୟ ନାରୀମାନଙ୍କ ଅବସ୍ଥାରେ କେତେକ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ଦାବି କରିବାକୁ ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ ମଣ୍ଟେଗୁ ଓ ଲର୍ଡ଼ ଚେମସ୍ଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ କମିଟିକୁ ଚାହିଁ ରହିଥିଲେ । ଭାରତ ସ୍ତ୍ରୀ ମହାମଣ୍ଡଳ ତରଫରୁ ସରଳାଦେବୀ ଏହି ସମିତି ସମ୍ମୁଖରେ ନିଜର ମତ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ ।

୧୮୯୨ରେ ଷଷ୍ଠ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସାମାଜିକ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ଭଗିନୀର ସମ୍ପାଦିକା ହରଦେବୀ ରୋଶନଲାଲ ଦୃଢୋକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କଲେ ଯେ, ଏହି ମଞ୍ଚ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ଅଧିକ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହି ମଞ୍ଚ ଅନୁଭବ କରିଛି ଯେ, ‘ନାରୀମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟା ହିଁ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର । ସେମାନେ ଏକତ୍ର ଉପରକୁ ଉଠିଥା’ନ୍ତି ବା ବୁଡ଼ିଥା’ନ୍ତି, ବାମନ ରୂପେ କିମ୍ବା ଦେବତା ରୂପେ, ବନ୍ଧନଗ୍ରସ୍ତ ଅବା ମୁକ୍ତ ।’’ ଆନନ୍ଦବାଈ ଯୋଶୀ ଥିଲେ ସର୍ବପ୍ରଥମ ମହିଳା ଡାକ୍ତର । ସେ ଓ ଶାନ୍ତିବାଈ ରାସ୍ତାରେ ଛତା ଧରି ଜୋତା ପିନ୍ଧି ଯିବାକୁ ସାହସ କରିବାରୁ ପଥର ମାଡ଼ ଖାଇଥିଲେ । ଏହିଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ପୁରୁଷ ତଥା ଜାତି ପ୍ରାଧାନ୍ୟର ଚିହ୍ନ । କମ୍ ନାରୀମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥା ବା ସ୍ଥିତି ନିମ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଜାତି ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କ ସ୍ଥିତିଠାରୁ ଭଲ ଥିଲା କି ? ୧୮୮୨ରେ ତାରାବାଈ ସିଦ୍ଧଙ୍କ ଲିଖ ପୁସ୍ତକ ‘ସ୍ତ୍ରୀ ପୁରୁଷ ତୁଳନା’ ସର୍ବତ୍ର ଜୋରଦାର୍ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କଲା ।

ସେ ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ ମତ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଯେ ନାରୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସାଧାରଣଭାବେ ଆରୋପ ହୋଇଥ‌ିବା – ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ, ସନ୍ଦେହ, ବିଶ୍ବାସଘାତକତା ଓ ଉଦ୍ଧତ ପ୍ରକୃତି ପରି ଦୋଷଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ପୁରୁଷମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିପାରିଥାଏ । ସେ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ସେମାନଙ୍କର ଦୃଢ଼ଇଚ୍ଛାର ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା, ବାହ୍ୟ ତଥା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଭାବେ କଳଙ୍କଶୂନ୍ୟ ଓ ନିଆଁପରି ପବିତ୍ର ଭାବେ ସେମାନେ ସର୍ବଦା ରହିବେ । ତାରାବାଈ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ପୁରୁଷମାନେ ଲଜ୍ଜାରେ ନିଜର ମଥାକୁ ତଳକୁ ଝୁଲାଇ ରଖିବେ । ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜର ଜଣେ ‘ଉପଦେଶିକା’ ମାଈ ଭଗବତୀଙ୍କର ଏକ ବିଶାଳ ଜନସମାବେଶରେ ବକ୍ତୃତା ଦେବାକୁ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ହରିୟାନାରେ ୧୮୮୧ରେ ନିଜର ସ୍ଵାମୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଘରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିବା ମନୋରମା ମଜୁମଦାରଙ୍କୁ ବରିମାଲ୍ ବ୍ରାହ୍ମ ସମାଜଦ୍ଵାରା ଧର୍ମପ୍ରଚାରକ ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଆଶାନୁରୂପେ ନାରୀମାନଙ୍କର ସମାନତାର ବିଷୟ ବହନ କରୁଥିବା ଜ୍ଞାନ ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ଜରିଆରେ ପ୍ରବଳ ଜୋରଦାର୍ ବିତର୍କ କିଛି ଦୂର ହୋଇଥିଲା ।

ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକରେ ନିୟମିତ ଭାବେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଏପରି ଏକ ଶକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଯେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମାଜର ଦଳେ ନାରୀ କଲିକତାର ମୁକ୍ତ ରାସ୍ତା ଉପରେ ପରଦା ପ୍ରଥାର ଅସତ୍ଵକର୍ମ ବିରୋଧରେ ଗୀତ ଗାଇ ଏହା କହି କହି ଚାଲିଥିଲେ । ଏହିଗୁଡ଼ିକ ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆନ୍ଦୋଳନ ବା ସୂତ୍ରପାତର ନିର୍ବିବାଦ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଟେ । ମାତ୍ର ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଶକ୍ତି ବିଷୟରେ ସ୍ବୀକାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲେ । ଯଦିଓ ନାରୀ ପ୍ରତିନିଧିମାନେ ଭାଷଣ ମଞ୍ଚରେ ବସିବାକୁ ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇଥୁଲେ ତଥାପି ସେମାନେ ପ୍ରସ୍ତାବନା ଉପରେ ମତଦାନ କରିବାକୁ ତଥା କହିବାକୁ ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇ ନଥିଲେ ।

ନାରୀ ପାଇଁ ନାରୀ:
ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁରଙ୍କ ଭଉଣୀ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣକୁମାରୀ ଦେବୀ ବିଧବା ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଏବଂ ତାଲିମ ଦେବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍ ‘ସାକ୍ଷୀ ସମିତି’ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହା ନାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା । ସେ ନାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆତ୍ମଶକ୍ତି ତଥା ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ ପାଇଁ ନାରୀକୈନ୍ଦ୍ରିକ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ମେଳା ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସ ଏପ୍ରକାର ମେଳାର ମହତ୍ତ୍ଵ ଉପଲବ୍ଧ କଲେ । ମାତ୍ର ପୁରୁଷ ନେତାମାନେ ନାରୀମାନଙ୍କର ଏକ ପୃଥକ୍ ବିଭାଗ ସଙ୍ଗଠିତ କରିବା ବିଷୟରେ କେବେ ମଧ୍ୟ ଚିନ୍ତା କରି ନ ଥିଲେ ।

ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣକୁମାରୀ ଦେବୀଙ୍କର କନ୍ୟା ସରଳାଦେବୀ ଜଣେ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ବିଦ୍ରୋହାତ୍ମକ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ । ସେ ଜଣେ ପୁରୁଷ ଭଳି ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ନିଜର ଅଧିକାର ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଏବଂ ଗୃହର ‘ପଞ୍ଜୁରୀ ବା ବନ୍ଦୀଶାଳା’ ଫିଟାଇ ପଳାଇ ଯିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ୧୯୦୨ରେ ସେ ଗୋଟିଏ କୁସ୍ତି ବା ଆଖଡ଼ାଶାଳ ଆରମ୍ଭ କଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ନାରୀମାନେ ଖଣ୍ଡା ଏବଂ ଲାଠି ବ୍ୟବହାର କରିବାର ତାଲିମ ପାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ‘ଉଗ୍ର ଜାତୀୟତାବାଦ’ ବା ଏପରିକି ବିପ୍ଳବାତ୍ମକ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦର ସ୍ଥପତି ରୂପେ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇପାରେ ।

ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରାମରେ ନାରୀ:
୧୯୦୫-୦୮ର ସ୍ବଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ଅୟମାରମ୍ଭ ବେଶ୍ ବଡ଼ ଆକାରରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଲା । ଅନେକଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ, ଭଉଣୀ ଏବଂ କନ୍ୟାମାନେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସାମଗ୍ରିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ମଧ୍ଯ ଶ୍ରେଣୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ନାରୀ ଓ ବାଳିକା ଅଳଙ୍କାର ତଥା ଅର୍ଥ ମୁକ୍ତ ହସ୍ତରେ ଦାନ କଲେ । ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକରୁ ଆଞ୍ଜୁଳା ଆଞ୍ଜୁଳା ଶସ୍ୟ ଦାନ ରୂପେ ଆସିଲା । ‘ସମିତି’ଗୁଡ଼ିକର ଯୁଦ୍ଧଖୋର ନୀତି ଏପରି ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା ଯେ ନାରୀମାନେ ସକ୍ରିୟ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ଥିବାରୁ ପୂର୍ବବଙ୍ଗରେ ୫ଟି ଉକ୍ତ ସମିତି ଯଥା ସ୍ଵଦେଶ ବାନ୍ଧବ, ବ୍ରତୀ, ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ, ସୁହୃଦ ଓ ସାଧନା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ୧୯୦୯ ଜାନୁୟାରୀରେ ନିଷିଦ୍ଧ କରାଗଲା ।

ପୁରାଣୀ ଆଦ୍ୟାବତୀ ନାମ୍ନୀ ହିସାର ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜର ଜଣେ ସଦସ୍ୟା ପଞ୍ଜାବର ଘରେ ଘରେ ବୁଲି ମାଆମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥୁଲେ ଯେ ସେମାନେ ନିଜର ସନ୍ତାନକୁ ସରକାରୀ ଚାକିରି ପାଇଁ ନୁହେଁ ମାତ୍ର ‘ସ୍ବଦେଶୀ’ ଦ୍ରବ୍ୟର ସ୍ଵାଧୀନ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ବା ବାଣିଜ୍ୟକାରୀ ରୂପେ ଲାଳନପାଳନ କରନ୍ତୁ । ସେ ମଧ୍ୟ ବୁଝାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ଯେ, ଜାତି, ରୀତିର କଡ଼ାକଡ଼ି ପାଳନ ମାଆମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ମହାନ୍ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ଅର୍ପଣ କରିବାକୁ ବାଧା ଦେବ । ଦିଲ୍ଲୀରେ ଆଗ୍ୟାବତୀ ବିଧବାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଚାର ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ବିରୋଧରେ କେବଳ ନୁହେଁ ମାତ୍ର ସେମାନଙ୍କ ଉଗ୍ର ଜାତୀୟତାବାଦରେ ତାଲିମ ଦେବାକୁ ଏକ ବିଧବା ଆଶ୍ରମ ସଙ୍ଗଠିତ କରିଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ଜଣେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାହସୀ ନାରୀ ରୂପେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଥିଲେ, ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସରକାର ଅଧିକ ରୂପେ ଭୟଭୀତ ହୋଇଥିଲେ ।

ସମାନତା ପାଇଁ ନାରୀ:
୧୯୦୬ରେ କଲିକତାଠାରେ ଭାରତୀୟ ସାମାଜିକ-ସମ୍ମିଳନୀକୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ କହିଲେ, ‘ନିର୍ଦ୍ଦେଶର ଅର୍ଥ ଜ୍ଞାନର ଏକତ୍ରୀକରଣ ହୋଇପାରେ, ମାତ୍ର ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ଏକ ଅପରିମେୟ, ସୁନ୍ଦର ତଥା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ପରିବେଶ ଯେଉଁଥରେ ଆମେ ବସବାସ କରୁ, ଚଲାବୁଲା କରୁ, ଜୀବନଧାରଣ କରୁ । ତେବେ ଜଣେ ମଣିଷ ଅନ୍ୟ ଏକ ମାନବ ଆତ୍ମାକୁ ଜୀବନ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଏହାର ସ୍ମରଣାତୀତ ଦାୟାଧ୍ୟାକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବାକୁ ସାହସ କରୁଛି କିପରି ? ତୁମମାନଙ୍କର ପିତାମାନେ ତୁମମାନଙ୍କ ମାଆଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଉକ୍ତ ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରି ସେମାନଙ୍କର ସନ୍ତାନ ଭାବେ ତୁମର ନ୍ୟାୟ ଦାୟାଧ୍ଵର ତୁମଠାରୁ ବଳପୂର୍ବକ ନେଇ ଯାଇଛନ୍ତି ।

ମୁଁ ତୁମମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ କରୁଛି ତୁମେ ତୁମର ନାରୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ଫେରାଇ ଦିଅ । ବାସ୍ତବ ରାଷ୍ଟ୍ରନିର୍ମାଣକାରୀ ତୁମ୍ଭେମାନେ ନୁହେଁ, ତୁମ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷିତ କରାଅ, ଦେଖୁବ ରାଷ୍ଟ୍ର ତାହାର ନିଜର ଯତ୍ନ ନେବ ।’’ ସେତେବେଳେ ନାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କୃତିତ୍ଵର ଧାରଣ ଏବଂ କେତେକ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇନଥୁବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ତାମିଲ ଜାତୀୟତାବାଦୀ କବି ସୁବ୍ରମନ୍ୟମ୍ ଭାରତୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ୧୯୨୦ରେ ତାଙ୍କ କବିତା ‘ମୁକ୍ତିର ନୃତ୍ୟ’’ରେ ସୁନ୍ଦରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିଲା ।

‘‘ନୃତ୍ୟ କର, ଉଲ୍ଲସିତ ହୁଅ,
ଯେଉମାନେ କହୁଥ୍ ଲେ
ବହିକୁ ଛୁଇଁବା ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଅସତ୍ଵକର୍ମ
ସେମାନେ ମୃତ,
ସେମାନେ ପାଗଳ, ଯେଉଁମାନେ କହିଛନ୍ତି
ନାରୀମାନଙ୍କ ସେମାନଙ୍କ ଘର ଭିତରେ
ତାଲା ପକାଇ ରଖିବେ
ବର୍ତ୍ତମାନ ସେମାନେ ନିଜର ମୁଖ ଦେଖାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ।’

୧୯୧୦ ଏବଂ ୧୯୨୦ ଦଶକର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତା ଉପରେ ଏକ ଆଲୋଚନା ବିକଶିତ ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଜଣେ ଉଗ୍ରବାଦୀ ନାରୀ ଉର୍ମିଳା ଦେବୀ ‘ସ୍ଵରାଜ’କୁ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ରୂପେ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ଜଣକ ଉପରେ ଶାସନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଏବଂ ଶକ୍ତି ରୂପେ ବର୍ଣ୍ଣନା କଲେ । ଅମିୟ ଦେବୀ ପ୍ରକୃତରେ ଅନୁଭବ କଲେ ଯେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିଆଯାଇ ନ ପାରେ, ଏହା ବଳପୂର୍ବକ ଆଣିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଯଦି ଏହା ‘ଉପଯୁକ୍ତ ଚିନ୍ତାଧାରା’ସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଏ ତେବେ ନାରୀର ଅଧୀନତା (ଅବଲମ୍ବନ) ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶକ୍ତିମାନ ହେବ । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟବାଦୀ ନେତାମାନେ ଯେଉଁମାନେ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଗୃହ ଓ ପରିବାର ବାହାରକୁ ପ୍ରଥମେ ଡାକିଥିଲେ ସେମାନେ ପରିପୂରକତାରେ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିଲେ ।

ସଂସ୍କାରକ ଏବଂ ‘ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ’ମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କଲେ ଯେ ନାରୀମାନଙ୍କର ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ସ୍ବୀକୃତି ପାଇବା ଉଚିତ, ଯେହେତୁ ସମାଜରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ମାଆ ଭାବରେ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଭୂମିକା ରହିଛି । ନାରୀମାନେ ସମାଜ ଅଧିକାର ଦାବି କଲେ କାରଣ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପରି ସେମାନଙ୍କର ସମାନ ଆବଶ୍ୟକତା, ସମାନ କାମନା ଓ ସମାନ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ‘ଭାରତ ଓ ଆୟଲ୍ୟାଣ୍ଡ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା’ ନାମରେ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ ପ୍ରଭାବତୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ରେଣୁକା ରାୟ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ‘ଇଂରେଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଘ’’ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିଲେ । ଭାରତରେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅଗ୍ରଦୂତ ଏମ୍.ଏନ୍. ରାୟଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବତୀ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଏବଂ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଓ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ରୂପେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ଶ୍ରମିକ ଓ କୃଷକ ଦଳର ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ଝାଡ଼ୁଦାର ବା ସଫେଇବାଲାମାନଙ୍କୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରିବାକୁ ସେ ମୁଜାଫର ଅହମ୍ମଦ, କବି ନଜରୁଲ ଇସ୍‌ଲାମ ଏବଂ ହେମନ୍ତ କୁମାର ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ହାତ ମିଳାଇଥିଲେ ।

୪ । ନାରୀମାନଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜନୈତିକ ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ପର୍କରେ ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ରାଜନୀତିରେ ନାରୀ ବିରୋଧରେ ପକ୍ଷପାତ
ଦାଣ୍ଡି ଯାତ୍ରାରେ ୩୨ ଜଣ ପଦଯାତ୍ରୀଙ୍କର ଦୀର୍ଘ ତାଲିକାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା କୌଣସି ନାରୀଙ୍କୁ ବଛାଯାଇ ନ ଥିଲା । ଖୁର୍‌ସିଦ୍ ନାରୋଜୀ ଏବଂ ମାର୍‌ଗାରେଟ୍ କଜିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ପରି ସୁପରିଚିତା ନାରୀମାନେ ଦୃଢ଼ ଭାବେ ଏହାର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ନେତା ନିଜର ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ଅଟଳ ରହି ଯୁକ୍ତି ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସାଧାରଣ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ ତୁଳନାରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଏକ ବୃହତ୍ତର ଭୂମିକା ବଣ୍ଟନ କରିଅଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ ଏକ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏହାର ଅବଜ୍ଞା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦାଣ୍ଡି ଯାତ୍ରାରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଓ ସେହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଗିରଫ ହୋଇଥିବା ସେ ଥିଲେ ପ୍ରଥମ ମହିଳା । ଥରକର ଅବଜ୍ଞା ରାସ୍ତା ପରିଷ୍କାର କରିଦେଲା ।

ହଜାର ହଜାର ନାରୀ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହରେ ଯୋଗ ଦେଲେ । ସ୍ମରଣଯୋଗ୍ୟ ଯେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ନାରୀମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଝାସ ଦେଇଥିଲେ । ପତିମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀମାନେ ଜେଲ୍‌ରେ ଥ‌ିବାରୁ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ, ମାତ୍ର ସେମାନେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଯେ, ସେମାନଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀମାନେ ପୂର୍ବରୁ ଅନୁମତି ନେଇନଥିଲେ । ଏହି ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଥିଲେ କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧି, କମଳାଦେବୀ ଚଟୋପାଧ୍ୟାୟ, ନେଲିସେନ୍ ଗୁପ୍ତା, ବାସନ୍ତୀ ଦେବୀ (ରାୟ), ଦୁର୍ଗାବାଈ ଦେଶମୁଖ ଏବଂ ଅରୁଣା ଆସଫ୍ ଅଲ୍ଲୀ ।

ରାଜନୀତିରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରାରମସୂଚକ ପଦଷେପ:
ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଇଲ୍‌ବର୍ଟ ଆଇନ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ୟାବ୍‌ ପରିଧାନ କରିବା ଏବଂ ବୈଠକ କରିବାପାଇଁ ବେଥୁନ୍ ବିଦ୍ୟାଳୟଠାରେ ଝିଅମାନଙ୍କୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରିବାରେ କାମିନୀ ରାୟ ସକ୍ରିୟ ଥିଲେ । ବଙ୍ଗ ମହିଳା ସମିତି ସହିତ ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଯୋଜନା ଜରିଆରେ ସେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ଚା ଗଛ ରୋପଣକାରୀଙ୍କଦ୍ବାରା ନାରୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅସଦ୍ ଆଚରଣ ବିରୋଧରେ ‘ଅଘୋର କାମିନୀ ନାରୀ ସମିତି’’ ମନ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ପ୍ରଭାବତୀ ମିର୍‌ଜା, ଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆତଙ୍କବାଦଦ୍ଵାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ଖୁଦିରାମଙ୍କର ଫାଶିଦଣ୍ଡ ବିରୋଧରେ ପ୍ରତିବାଦ କରି ଅନଶନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତା’ପରେ ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ସେ ଏକ ଟ୍ରେଡ଼ ୟୁନିୟନ୍ କର୍ମୀ ହେଲେ ।

ନାରୀ ଆତଙ୍କବାଦୀ:
ଗୁପ୍ତରେ ଥ‌ିବା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ସ୍ଥାପନ କରୁଥିବା ଏକ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ରାହ୍ମଣ ନାରୀମାନଙ୍କର ଗୋଷ୍ଠୀକୁ କୁମୁଦିନୀ ମିତ୍ର ସଙ୍ଗଠିତ କରିଥିଲେ । ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଭାବରେ ପରିଚିତ ଏବଂ ସମ୍ମାନିତ ବିପ୍ଳବୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସହିତ ନାରୀମାନେ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିଲେ । ୧୯୩୧ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ଶାନ୍ତି ଘୋଷ ଏବଂ ସୁନୀତି ଚଉଧୁରୀ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସ ନାମକ ଜଣେ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍‌ଙ୍କୁ ଗୁଳି କଲେ, ଯେକି ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥାଠାରୁ ଅନେକ ଅଧ୍ୟକ ପରିମାଣରେ ହଇରାଣ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଷ୍ଟାନ୍‌ଲି ଜାକ୍‌ସଙ୍କୁ ମିନା ଦାଶ ୧୯୨୨ରେ ଗୁଳି କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ନିଜ ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସର୍ବପ୍ରଥମ ଦୁଇଜଣ ଆଜୀବନ ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ପ୍ରୀତିଲତା ଔଦିନାର୍‌ ଇଉରୋପୀୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଏକ କ୍ଲବ୍ ଉପରେ ଚଢ଼ାଉ କରିଥିଲେ ଓ ବୋମା ନିକ୍ଷେପ କରିଥିଲେ । ବୋମାଟି ଜଣକୁ ନିହତ ଓ ୪ ଜଣଙ୍କୁ ଆହତ କରିଥିଲା । ପ୍ରୀତିଲତା ନିଜେ ପୁରୁଷ ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରି ଗିରଫ ଏଡ଼ାଇବାରୁ ସାଇନାଇଡ୍ ସାଥ୍‌ରେ ନେଇଥିଲେ । ଏକ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ଯେ ଉକ୍ତ ଆକ୍ରମଣ ଥିଲା ଏକ ‘ଯୁଦ୍ଧର ଆହ୍ଵାନ’’ । ସେହିଦିନ ଶିକ୍ଷକ, ଛାତ୍ର ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଇଉରୋପର ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ବିରୋଧ ଅଭିଯାନରେ ଯୋଗଦାନ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ ପ୍ରଚାରପତ୍ର ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଥିଲା । ସରଳାଦେବୀ ଓ ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା ବଙ୍ଗ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାହା ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ ।

୫ । ନାରୀମାନଙ୍କର ମିଳିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିବା ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗସମୂହକୁ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକବାଦ ଓ ଜାତିବାଦ
୧୯୩୦ ଦଶକରେ ଅଶୂଳ ଭାରତୀୟ ନାରୀ ସମ୍ମିଳନୀରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକବାଦ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠିଥିଲା । ୧୯୩୨ରେ ସେମାନଙ୍କର ଉଭୟ ଜିଲ୍ଲା ଶାଖାଗୁଡ଼ିକ ଓ ବାର୍ଷିକ ସମ୍ମିଳନୀ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଆଧାରରେ ବିଧାନମଣ୍ଡଳଗୁଡ଼ିକରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୃଥକ୍ ଆସନର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୋଧରେ ପ୍ରତିବାଦ କଲା । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ବମ୍ବେ ଶାଖା ଦଙ୍ଗା ସହାୟତାରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ହେଲା ଏବଂ ଆନ୍ଧ୍ର ଶାଖା ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ଧର୍ମଗତ ପ୍ରାର୍ଥନାଗୁଡ଼ିକ ବିରୋଧରେ ଏକ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କଲା । ଏହି ସଙ୍ଗଠନ ସମ୍ଭବତଃ ପ୍ରଥମ ଥୁଲା ଯିଏ ସମାନ ଆଇନର ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିଥିଲା ଯେ ଏହି ନାରୀମାନେ ଯେପରି ଧର୍ମଗତ ଓ ଜାତିଗତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଦ୍ୱାରା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ନ ହୁଅନ୍ତି । ସେମାନେ ଜାତି ଓ ଧର୍ମ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଭାରତର ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାସ୍ତବରେ ସମାନ ଆଇନ ଦାବି କଲେ ।

ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ, ୧୯୬୦ ଦଶକରେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଓ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ବଦ୍ଧିତ ଶତ୍ରୁତାପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କର ଫଳସ୍ଵରୂପ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଉତ୍ତେଜନା ସଭ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହେବାର ଦେଖାଗଲା । ୧୯୪୪ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଅଧିକାଂଶ ମୁସଲମାନ ନାରୀ ଅଶୂଳ ଭାରତୀୟ ନାରୀ ସମ୍ମିଳନୀ ତ୍ୟାଗ କରିଦେଲେ । ବିଭାଜନ ଓ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଦେଶାନ୍ତର ଗମନ ପରେ ସେମାନେ ଅଞ୍ଛଳ ପାକିସ୍ତାନ ନାରୀ ସମ୍ମିଳନୀ ଗଠନ କଲେ । ଫଳତଃ ଏହି ସଙ୍ଗଠନର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ହୋଇନପାରି ପଡ଼ି ରହିଲା। ଅଞ୍ଛଳ ଭାରତୀୟ ନାରୀ ସମ୍ମିଳନୀ ଭାରତରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା, ଜାତିବାଦ ଓ ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୋଧରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଚାଲିଲା ଏବଂ ଯଦିଓ ହିନ୍ଦୁ ଓ ଦଳିତମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଥିଲା ତଥାପି ସମଗ୍ର ଧର୍ମୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରୁ ସଭ୍ୟ ପାଇବାକୁ ଲାଗିଲା । ଏପରିକି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଧାରାରେ ଦେଶ ବିଭକ୍ତ ହେବାଠାରୁ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକମାନେ ଜାତିଗତ ଏକ ଭୟାବହ, ହିଂସ୍ର ଏବଂ କଦାକାର ରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଅଛି ।

ନିଜ ଶ୍ରେଣୀ, ଜାତି ଏବଂ ଧର୍ମଗତ ଓ ଜାତିଗତ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଅଧିକ ଦୃଢ଼ ଓ ପ୍ରଶସ୍ତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଅତ୍ୟାଚାରର ଅନ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀଗୁଡ଼ିକ ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକରୁ ସୃଷ୍ଟ ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧ ଓ କେତେକ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ଏବଂ ଅର୍ଥର ଏକତ୍ରୀକରଣ ଭାରତରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଅଛି । ଉକ୍ତ ସଙ୍ଗଠନର ସଂଖ୍ୟା ଏତେ ବିରାଟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର କ୍ଷେତ୍ର ଏତେ ବିଶାଳ ଯେ ଏହି ଅଧ୍ୟାୟର ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଟିପ୍ପଣୀ ସରଳଭାବେ ତିଆରି କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଛାତ୍ରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟହ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପଠନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଉଚିତ ।

ପ୍ରତ୍ୟହ ଅତ୍ୟାଚାର ସହିତ ଲଢ଼େଇ:
(କ) ମଦ୍ୟପାନ ବିରୋଧରେ –
୧୯୭୨ରେ ମଦ୍ୟପାତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗିବାଦ୍ଵାରା ମଦ୍ୟପାନ ବିରୋଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାପାଇଁ ଭିଲ୍ ଜାତିର ନାରୀମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମ ରୂପେ ଜଣାଶୁଣା । ତା’ପରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ସେହି ବିଷୟରେ ଅନେକ ଜାଣିଥୁଲେ ମଧ୍ୟ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ ନେଲୋରରେ ଦେଶୀମଦ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସବୁଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇ ଆସିଅଛି । ନାରୀମାନଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥ ପାଇଁ ଲଢ଼େଇ କରୁଥିବା ପୁରୁଷମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କୁହାଯାଏ ଯେ ନାରୀ-ପ୍ରହାର ଏବଂ ପରିବାର ହିଂସା ପଛରେ ଥ‌ିବା ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ମଦ୍ୟପାନ । ଏକ ପରିବାରର ଅସରନ୍ତି ବା ବର୍ଦ୍ଧିତ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କାରଣ ମଧ୍ୟ ଏହ ମଦ୍ୟପାନରେ ନଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବା ଆୟ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯୌତୁକ ପ୍ରଥା ତଥା ଯୌନ ଅପବ୍ୟବହାର ବ୍ୟତୀତ ମଦ୍ୟପାନକୁ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ବସ୍ତୁତଃ ସମଗ୍ର ମଦ୍ୟନିଶା ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ଧୀରେ ଧୀରେ ନାରୀମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଏପରିକି, ପରିବେଶ ମୂଳକ ସୁରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ଯଥା – ଚିପକୋ ଆନ୍ଦୋଳନ, ସମାନ ଭୂ-ଅଧିକାର ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯଥା – ବୁଦ୍ଧଗୟା ଆନ୍ଦୋଳନ, ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରି ଏକ ପୃଥକ୍ ରାଜନୈତିକ ସତ୍ତା ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଇତ୍ୟାଦି ନିଜକୁ ଚିରାଚରିତ ଦୈନନ୍ଦିନ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିପାରି ନ ଥୁଲା ଯାହାକି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରୂପେ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଭାବେ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଆଲୋକ ଦେଖୁବାପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇ ନାହିଁ ।

(ଖ) ଯୌତୁକ ବିରୋଧରେ – ହାଇଦ୍ରାବାଦର ମହିଳାମାନଙ୍କର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଅନୁଷ୍ଠାନ ୧୯୭୫ରେ ଯୌତୁକ ପ୍ରଥା ବିରୋଧରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସଙ୍ଗଠିତ କରିଥିଲା । ସେମାନଙ୍କର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ଏହା ୨୦୦ରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଷ ଓ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିପାରିଥିଲା ଏବଂ ଏହି କ୍ରୋଧ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, କର୍ଣାଟକ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଗୁଜରାଟ ଏପରିକି ସହର ପଞ୍ଜାବ ଓ ବଙ୍ଗକ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନଟି ଦିଲ୍ଲୀରେ ସର୍ବତ୍ର ବିସ୍ତାର ଲାଭ କରିଥିଲା । କାରଣ ସମସ୍ୟାଟି ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଭାବେ ଉତ୍କଟ ଓ ବୀଭତ୍ସ ଥିଲା ଓ ଅଛି ମଧ୍ୟ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଦିଲ୍ଲୀର ମହିଳା ଦକ୍ଷତା ସମିତି ଥିଲା ଅଗ୍ରଗାମୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମଶ୍ରେଣୀୟ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ପରି ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ପରିସର ମହିଳାମାନଙ୍କର ଉପୀଡ଼ନ ଓ ଅତ୍ୟାଚାର ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଛି ।

(ଗ) ଯୌନ ଦୁବ୍ୟବହାର ବିରୋଧରେ – ଧର୍ଷଣ ଓ ଯୌନ ଅପରାଧର ଅନ୍ୟ ରୂପଗୁଡ଼ିକ ନାରୀମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣ ତଥା ବାରମ୍ବାର ଘଟୁଥ‌ିବା ଅପରାଧ ଏବଂ ତଥାପି ଅଧୂକାଂଶ ଅଣବିବୃତିମୂଳକ । କେବଳମାତ୍ର ନାରୀମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଷମାନେ କାବୁ କରିବାକୁ ନୁହେଁ, ମାତ୍ର ଏପରିକି ବଞ୍ଚତ ତଥା ଅବହେଳିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କାବୁ କରିବା ନିମିତ୍ତ ପୁରୁଷ ଶକ୍ତି ହାତରେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜଲବ୍‌ଧ ଓ ଅହଂ ଚରିତାର୍ଥକାରୀ ଅସ୍ତ୍ର ଅଟେ । ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ଷଣ ବ୍ୟତୀତ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଲୋଭ ବା ଶତ୍ରୁତାବଶତଃ, ଧର୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଓ ଜାତି ଉତ୍ତେଜନାରେ ଓ ପୁଲିସ୍ ହାଜତରେ ପୁରାପୁରି ସାଧାରଣ ଘଟଣା ହୋଇଯାଇଛି । ଧର୍ଷଣ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ସର୍ବପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ପୁଲିସ୍ ଧଷଣ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିଲା ।

ପୁଲିସ୍ ହାଜତରେ ରଲ୍‌ମି ଜାବିର ଧର୍ଷଣ ଏହାର ଏକ ପ୍ରତୀକ ହୋଇଥିଲା । ଆନ୍ଦୋଳନଟିର ପରିସର ଓ ସମର୍ଥନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ଯଦିଓ ଏପରି ଘଟଣାର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ଧାରାରେ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତିରୋଧ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ଶକ୍ତିଶାଳିନୀ ଶସୱାଲା ମହିଳାସଂଘ, ଜନବାଦୀ ମହିଳା ସମିତି ଇତ୍ୟାଦି ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ଶେଷ ନାମିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଟି ନାରୀମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଯୁଦ୍ଧରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରି ଆସିଅଛି । ସବୁ ବର୍ଗର ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ହେଲା, ଦେଶର ଉଚ୍ଚତମ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣକାରୀ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କରେ ଆସନର ସଂରକ୍ଷଣ, ସବୁ ପ୍ରକାରର ପୁରୁଷ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବାସ୍ତବରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ଆର୍ଥନୀତିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ନାରୀମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରର ଦୁଇଟି ପ୍ରାଥମିକ ସଂରଚନା

ଏହିଭଳି ଥିଲା, ସମଗ୍ର ଲିଙ୍ଗୀୟ ବିଭାଜନ ଓ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ରାଜନୀତିଦ୍ଵାରା ଏହାକୁ ତର୍କସଙ୍ଗତ କରିବା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଅଧିକାଂଶ ଅନ୍ୟ ମହିଳା ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକ ପରି ମହିଳା ସମତା ସୈନିକ ଦଳ ବିଶ୍ବାସ କଲା ଯେ ଯୌନ ସମ୍ଭୋଗ ପାଇଁ ପୁରୁଷ ଲାଳସା ହିଁ ନାରୀକୁ କ୍ରୀତଦାସ କରିବାକୁ ସେମାନଙ୍କୁ ବାଟ ଦେଖାଉଥିଲା । ସବୁଠାରୁ କୌତୁହଳର ବିଷୟ ହେଉଛି ଯେ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ହିଂସା ବିରୋଧରେ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଉତ୍ପରି ମୂଳରେ ଅଛି – ନାରୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ମନୋଭାବ ! ନାରୀ ଅଧିକାରବାଦରୁ ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକ, ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ବିରୋଧୀ ମନୋଭାବରୁ ସ୍ଵପ୍ନବାଦୀ ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକବାଦ ଜନ୍ମ । ଅଧିକାଂଶ ପୁରୁଷ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ନାରୀମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ଯତ୍ନ ନେବା ସେମାନଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

ନାରୀ ଅଧିକାରବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କର ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂତନ ଶ୍ରେଣୀ ବିକାଶ ଲାଭ କଲା, ଯାହାକି ସମସ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ, ଜାତି ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ବାଧାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଏପରିକି କେତେକ ମାତ୍ରାରେ ପଦ୍ଧତିଗତ ଅସମାନତା ମଧ୍ୟ ରହିଥିଲା । ସାଧାରଣତଃ ନେତା ବା ସଙ୍ଗଠନ ରୂପେ ଥ‌ିବା ମଧ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀ ମହିଳାମାନେ ଏବଂ ସାହାଯ୍ୟହୀନତା ଓ କୃତଜ୍ଞତାର ଏକ ସ୍ଥିତିରୁ ଆସିଥ‌ିବା ଗରିବ ଶ୍ରେଣୀମାନେ ଏକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ତଥାପି, ‘ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ’ର ଏକ ନୂତନ ଅର୍ଥବୋଧ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ଥିଲା ।

ପରିବେଶ ଏବଂ ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ:
ଏଞ୍ଜେଲ୍‌ସ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ବର୍ଜିତ ହେବାଭଳି, ଭୂମି ଓ ଉତ୍ପାଦନ ପନ୍ଥାର ମାଲିକାନା ସ୍ଵତ୍ଵ ସମଗ୍ର ପ୍ରକାର ମାନବୀୟ ସମ୍ପର୍କକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ ଏବଂ ଅତଏବ ଏହା ପିତୃତନ୍ତ୍ରର ଆଧାର ଅଟେ । ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟାର ଉନ୍ନତି ସତ୍ତ୍ବେ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଯାହା ମନୁଷ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ଏହା ପ୍ରକୃତି ଓ ପରିବେଶରୁ ଆସିଥାଏ । ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣୁଛେ, ମାନବର ଅସ୍ତିତ୍ରର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଦିନଠାରୁ ନାରୀମାନେ ଖାଦ୍ୟ ସଂଗ୍ରହକାରୀ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଦାନକାରୀ ରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇ ଆସିଛନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରକୃତିର ବୈଷମ୍ୟହୀନ ଅପହରଣ ଏବଂ ଅବନତିର ଫଳସ୍ଵରୂପ ନାରୀମାନେ ଅତିମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେହି କାରଣରୁ ନାରୀମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନ ସେମାନଙ୍କର ତଥା ସେମାନଙ୍କ ପରିବାରର ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ ଏବଂ ପ୍ରକୃତିର ସଂରକ୍ଷଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ହୋଇଅଛି ।

ଏହା ପ୍ରାୟ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନର ଅବମାନନା ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଚିପ୍‌ ଏବଂ ନର୍ମଦା ବଞ୍ଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ତମ ଉଦାହରଣ । ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତ ମହିଳା ସଙ୍ଗଠନ (Self-employed Women’s Association) ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଏବଂ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ ଜଣାଶୁଣା ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯାହାକି ଅସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ନାରୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଏକତାବଦ୍ଧ କରିଥିଲା । ଏହା ‘ ‘ମହିଳାକୋଷ’’ ବା ମହିଳାମାନଙ୍କ ସହଯୋଗ ବ୍ୟାଙ୍କ ସହିତ ନିବିଡ଼ଭାବେ ନିବନ୍ଧିତ ହେବା ଯୋଗୁଁ ମହିଳା ଆନ୍ଦୋଳନ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି ଏବଂ ତିଷ୍ଠି ରହିଅଛି । ବଙ୍ଗଳାଦେଶ, ନେପାଳ ଏବଂ ସୁଦୂର ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ଅନେକ ସମାନ ଧରଣର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଏହା ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିଛି ।

ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିମୂଳକ ମହିଳା ସଂଘ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାବେ ଏହାର ନକଲ କରିଅଛି ଏବଂ ଏହି ଦୁଇଟି ଏକତ୍ର ଭାବେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ, ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଘରୋଇ ଆଧାରିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶ୍ରମ ସଙ୍ଗଠନକ ପ୍ରଭାବିତ କରି ପାରିଛନ୍ତି | (ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ଏକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ବଞ୍ଚତ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଥିବା ନାରୀମାନେ) ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ଗ୍ରାମୀଣ ବ୍ୟାଙ୍କ ନାରୀମାନଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ନିମିତ୍ତ ଅନ୍ୟ ଏକ ସୁବିସ୍ତୃତ ସ୍ଵୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରତିରୂପରେ ପରିଣତ ହୋଇଅଛି ।

୬ । ରାଜନୀତିରେ ନାରୀ ବା ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ବାରା ରାଜନୀତି ପ୍ରସଙ୍ଗର ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ତେଲେଙ୍ଗାନା ଆନ୍ଦୋଳନ:
ଥିଲା । ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ହାତରେ ଯଦିଓ ନେତୃତ୍ୱ ଥୁଲା, ନାରୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୃଢ଼ ଓ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରେରଣା ପାଇନଥିଲେ ଆନ୍ଦୋଳନ ପୂର୍ବରୁ ଶେଷ ହୋଇ ଯାଇଥା’ନ୍ତା । ବ୍ରିଟିଶରାଜ (୧୯୪୧)ର ଅନ୍ୟାୟ ବିରୋଧରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୫୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ନିଜର ସରକାର ଅଧୀନରେ ଚାଲୁଥିବା ଅନ୍ୟାୟ ବିରୋଧରେ ଚାଲୁ ରହିଥିଲା ।

ବୁଦ୍ଧଗୟା ଆନ୍ଦୋଳନ:
ଭୂମି ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ ହେଉଛି ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ ବା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଧିକାର ନିମନ୍ତେ ଆନ୍ଦୋଳନ । ବୁଦ୍ଧଗୟା ଓ ଏହାର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ କୃଷିଜୀବୀ ମହିଳାମାନେ ବଳପୂର୍ବକ ପଟ୍ଟା ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ । ମଦ୍ୟପାନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମନ୍ଦ ଅଭ୍ୟାସ ଯୋଗୁଁ ପୁରୁଷମାନେ ଜମିରେ ଅଧିକ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ବା ସମ୍ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରୁନଥିଲେ । ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ ମିଳିତ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ନିମିତ୍ତ ଆଶାତୀତ ସଫଳତା ଏକ ଭୟଙ୍କର ପ୍ରେରଣାରେ ପରିଣତ ହେଲା । ମାତ୍ର ଏହି ସଫଳତା ଥିଲା ଅଦ୍ଵିତୀୟ ଏବଂ ଏକ ବ୍ୟତିକ୍ରମ, ଅଧିକାଂଶ ଅନ୍ୟ ଘଟଣାରେ ସଫଳତା ସେମାନଙ୍କର ଭାଗ୍ୟରେ ନ ଥିଲା ଏବଂ ନାରୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଚାର ଏବଂ ସାମାଜିକ ଅନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାରେ ବିହାର ରାଜ୍ୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ।

ଦଳିତ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ:
ଦଳିତ ନାରୀମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଏକ ଆତ୍ମ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ଦଳିତ ଫୁଲେ ଦମ୍ପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କହିବା ଭୁଲ୍ ହେବ ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କୁ (ଫୁଲେ ଦମ୍ପତି) ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କିତ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜନ୍ମଦାତା ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇପାରେ । ସମ୍ପ୍ରତି ଜନବାଦୀ ମହିଳା ସମିତି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମର୍ଥକ । ଦଳିତ ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଷ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ନାରୀମାନଙ୍କଠାରୁ ପୃଥକ୍ ରୂପେ ସଙ୍ଗଠିତ ହେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭବ କଲେ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି କାରଣ ଯୋଗୁଁ ସେମାନେ ଏପରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ।

• ଦଳିତ ପୁରୁଷମାନେ ଯେତେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ନାରୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଚାର କରିବା ବନ୍ଦ କଲେ ନାହିଁ ।
• ଅଣ-ଦଳିତ ନାରୀମାନେ ଯେତେ ନିଷ୍ପାବତୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଦୁଇପ୍ରକାର ଅତ୍ୟାଚାରର ଅର୍ଥ ବୁଝିପାରିଲେ ନାହିଁ ।

ଆଦିବାସୀ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ:
ନାଗାଲାଣ୍ଡର ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଆଦରରେ ରାଣୀ ଭାବେ ପରିଚିତ ‘ଗୁଡ଼ିଆଲୋ’’ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ନିଜର ଭୂମିକା ଯୋଗୁଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ନିଜର ସମ୍ପର୍କୀୟ ଭାଇ ଯଦୁନାଙ୍ଗଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ୧୩ ବର୍ଷ ବୟସରୁ ମଣିପୁରର ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କୁ ସକ୍ରିୟ ଭାବେ ସଜ୍ଜୀକରଣ କରିବାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ୧୯୩୧-୩୨ରେ ଗୁଡ଼ିଆଲୋଙ୍କ ସମ୍ପର୍କୀୟ ଭାଇକୁ ଇଂରେଜ ଶାସକ ଫାଶୀ ଦେବାରୁ ତାଙ୍କଠାରୁ ନେତୃତ୍ବର ଦାୟିତ୍ଵ ନିଜ ହାତକୁ ନେଲେ । ଗୁଡ଼ିଆଲୋ ଏକ ଅଣ-ଟିକସ ପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଥିଲେ । ଏହି ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ କୁଲିଗିରି ଉପରେ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଟିକସ ଦେବାକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ ଓ ବେଠି ଖଟିବାକୁ ମନା କରିଦେଲେ । ଏହା ଥିଲା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ସ୍ବଦେଶୀ ଓ ସ୍ଵତଃସ୍ପର୍ଭ ଜନତାଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଯାହାକି ଜାତୀୟ ‘ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ’ଦ୍ଵାରା ଦୃଢ଼ ଭାବେ ନିରୁତ୍ସାହିତ ଓ ଅସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।

ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ବା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଭଲ ଓ କ’ଣ ଦରକାର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣର ଏହି ପ୍ରବୃତ୍ତି ଓ ମନୋବୃତ୍ତି ହେଉଛି ପିତୃତନ୍ତ୍ର ଓ ପୁଞ୍ଜିବାଦ (ଏବଂ ଅବଶ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ)ର ମୂଳଦୁଆ ଏବଂ ଏପରିକି ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଆଜିକାଲି ମଧ୍ୟ ଚାଲୁ ରହିଛି । ଏପରିକି ଭାରତ ତା’ର ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କରିବାର ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ଆଦିବାସୀ, ଦଳିତ ଓ ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁ ରଖୁଛନ୍ତି । ଅଧୁନା, ପରିବେଶଗତ ଅବକ୍ଷୟ ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆଦିବାସୀ ବା ପ୍ରକୃତିର ସନ୍ତାନ ଓ ସନ୍ତତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲଢ଼ାଯାଉଅଛି, କାରଣ ପ୍ରକୃତିକୁ ଲୁଣ୍ଠନ କରିବା ଅର୍ଥ ସେମାନଙ୍କର ଜୀବିକା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଲୁଣ୍ଠନ ! ଆମର ଦେଶ ପୁନଶ୍ଚ ଥରେ ବିଶ୍ଵ ବଜାର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ଉପନିବେଶରେ ପରିଣତ ହେଉଥ‌ିବା କଥା ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ସରକାର ବୁଝି ପାରୁନାହାନ୍ତି ।

ସାହିତ୍ୟ, ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ତଥା ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ୟ ରୂପ ମାଧ୍ୟମରେ ଆନ୍ଦୋଳନ:
ପ୍ରାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମୟର ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଓ ରାଜନୈତିକ ଆନ୍ଦୋଳନ କାଳରେ ସାହିତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନଙ୍କର ନିଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତି ନାରୀମାନଙ୍କର ଅବଦାନ ବିଷୟରେ ସମସ୍ତେ ଊଣାଅଧ୍ଵ ଜାଣିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ପ୍ରଥମ କେତେକ ଦଶନ୍ଧିରେ କିଛିଟା ଶାନ୍ତ ବାତାବରଣ ଥିଲା । ନାରୀମାନେ ହୃଦ୍‌ବୋଧ କରିବାକୁ ହୁଏତ କିଛି ସମୟ ନେଇପାରନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ୧୯୪୭ର ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନତା କୌଣସି ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିଲା ନାହିଁ । ବିଳମ୍ବରେ ସମାନତା ପାଇଁ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଉତ୍‌ଥୁତ ଶକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ନାରୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଏବଂ ନାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରାଯାଉଛି ।

ନାରୀମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ନାଟକ ଓ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ଅରୁନ୍ଧତୀ ରାୟଙ୍କ ପରି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ନାରୀ ଲେଖାମାନେ ‘କେବଳ ନାରୀମାନଙ୍କ’ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଏବଂ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ବଳବାନ୍ ଭାବେ ମାନବବାଦ ବା ବିଶ୍ଵବ୍ୟାପୀ ମାନବ ଅଧିକାରକୁ ହାତକୁ ନେଇଛନ୍ତି । ନାରୀମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳରେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ ରହିଛି ଏବଂ ସେହି ନାରୀମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ହିଁ ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତିର ମଙ୍ଗଳ ଏ ବିଷୟରେ ସେମାନେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହୋଇଅଛି ।

୭| ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ (Environmental Movement) ର ବିକାଶ, ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଯଥାର୍ଥତାର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କର । କିମ୍ବା, ପରିବେଶବାଦ (Environmentalism) ର ସ୍ବରୂପ ଓ ଯଥାର୍ଥତା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମଣିଷର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘେରି ରହିଥିବା ସାମାଜିକ, ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ, ଜୈବିକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ସାମଗ୍ରିକ ପରିପ୍ରକାଶକୁ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ସଂରକ୍ଷଣ ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଦତ ଶିଳ୍ପୀକରଣ ପରେ ମଣିଷ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦକ ନିଜ ସ୍ଵାର୍ଥଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିନିଯୋଗ କରିବା ଫଳରେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ ଅସନ୍ତଳନ ଦେଖାଦେଇଛି । ଜୀବଜଗତର ଉନ୍ନତି ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ନିଜୀବ ଜଗତକ ଲଣ୍ଡନ ଓ ଅସଦ୍ ଉପଯୋଗ କରାଯାଉଛି । ଏଣୁ ଶିଳ୍ପୀକରଣ, ଦୂରଦୃଷ୍ଟିର ଅଭାବ ଓ ସୁଚିନ୍ତିତ ସହରାଞ୍ଚଳ ଯୋଜନାର ଅନୁପସ୍ଥିତି ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଚାରର କାରଣରୂପେ ଦେଖାଦେଇ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛି ।

ସହରାଞ୍ଚଳ ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ଅଟେ । ଏହା ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ଜଙ୍ଗଲ ଉଚ୍ଛେଦ, ଶିଳ୍ପାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ବ୍ୟାପକ ଯାନବାହନ ଚଳାଚଳ ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ଜଳ, ମୃତ୍ତିକା, ବାୟୁ, ପାନୀୟ ଜଳ, ଶବ୍ଦ ଆଦିର ପ୍ରଦୂଷଣ କରୁଛି । ବିଜ୍ଞାପନର ଉନ୍ନତି, ବୈଷୟକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ, ଯନ୍ତ୍ର ଓ ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର, ଅଣୁ ପରୀକ୍ଷା ଆଦି ଉଭୟ ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବଜାତି ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁପ୍ରଭାବ ପରିବେଶ ଉପରେ ପଡ଼ୁଛି | ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଅଧୁକ ବାସୋପଯୋଗୀ ଜମିର ଆବଶ୍ୟକତା ବୃକ୍ଷର ଯତ୍ନ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରି ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ଜଳବାୟୁ ଉପରେ କୁପ୍ରଭାବ ପକାଉଛି ।

ମାନବ ଜୀବନଧାରାରେ ଅସନ୍ତୁଳନ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହେଉଛି । ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ପରିମଳ ସମସ୍ୟା ତୀବ୍ର ହେଉଛି । ବିଶ୍ଵରେ ପାନୀୟ ଜଳର ପ୍ରଦୂଷଣ ମାନବକୁ ଚିନ୍ତାମଗ୍ନ କରିଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପୀକରଣ ଜନ୍ମିତ ସମସ୍ୟା ଅଟେ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ‘ ଓଜୋନ ସ୍ତର’ (Ozone Layer) ର ଅବକ୍ଷୟ ମାନବ ଜାତି ପାଇଁ ବିପଦର କାରଣ ରୂପେ ଦେଖାଦେଇଛି । ବିଜ୍ଞାନର ଅଗ୍ରଗତି ପ୍ରଦୂଷଣର ବ୍ୟାପକତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହେଉଛି । ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ, ତୈଳ ଓ କୋଇଲା ପରି ଇନ୍ଧନରୁ ସୃଷ୍ଟ ଗ୍ୟାସ୍ ଆଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ହୋଇଛି । ଏହି ପ୍ରଦୂଷଣ କାରଣରୁ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆଜି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟରୂପେ ସ୍ବୀକୃତ ହୋଇଛି । ମାନବ ଜାତିର ସ୍ଥିତି ଓ ବିକାଶ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହାର ଉପାଦେୟତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।

‘ପତନରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଜନିତ ବିକାଶ’ (Sustainable Development) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହୋଇ ମାନବ ଜାତିର ସ୍ଥିତି ବଜାୟ ରଖିବାପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ନିଦାନରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ସରକାର, ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ଜାତିସଂଘ ଏ ଦିଗରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନେଇଛନ୍ତି । ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟାରୂପେ ଦେଖାଦେଇଛି । ପରିବେଶ କରାଯାଉଛି, କାରଣ ଯୁଦ୍ଧଜନିତ କ୍ଷୟକ୍ଷତିର ପୁନଃନିର୍ମାଣ ଓ ଭରଣା କରଯାଇ ପାରୁଥିବାବେଳେ ପରିବେଶ ନଷ୍ଟଜନିତ ବ୍ୟବସାର ପନରଦ୍ଧାର ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟକର ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର କ-ପ୍ରଭାବ ମଧ୍ୟ ଅଧ‌ିକ ଗଭୀର ଓ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ଅଟେ ।

ପରିବେଶ ଅବକ୍ଷୟର ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପ ଜାତିସଂଘର ମାନବିକ ପରିବେଶ ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ଵାରା 1972 ମସିହାରେ ଷ୍ଟକ୍‌ହୋମ୍‌ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଅଧୂବେଶନରେ ନିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ଏକ ‘ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ’ (International Environment Education Programme) – IEEP) ପାଇଁ ସୁପାରିସ କରିଥିଲା । 1977 ମସିହାରେ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷର ଡିବିଲିସିଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ‘ ଆନ୍ତଃ-ସରକାର ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ’ (Inter-Government Conference on Environment Education) ରେ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଗୃହୀତ ଘୋଷଣାନାମା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ନିମ୍ନଲିଖତ ବିଷୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ବୋଲି ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲା

• ଏହା ଆନ୍ତଃ-ବିଷୟକ (Inter-disciplinary) ଅଧ୍ୟୟନ ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ ।
• ଏହା ଏକ ପବିତ୍ର ପରିବେଶ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଏହା ପ୍ରାକ୍-ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ କ୍ରମାଗତ ଧାରାରେ ଉଭୟ ନିୟମସମ୍ମତ (Formal) ଓ ଅନିୟମିତ (Informal) ସ୍ତରରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
• ଏହା ମୁଖ୍ୟ ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥାନୀୟ, ଆଞ୍ଚଳିକ, ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତର୍ଜମା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ପରିବେଶ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଓ ଧାରାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ସ୍ଥିର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏବଂ ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ଆଞ୍ଚଳିକ, ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସହଯୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବା ଉଚିତ ।
• ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଜନାକୁ ବାସ୍ତବଧର୍ମୀ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ଜାତିସଂଘର ମାନବ ବସତି ସଂପର୍କିତ ଦ୍ଵିତୀୟ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମ୍ମିଳନୀ (1996) ମସିହାରେ ତୁର୍କୀର ଇସ୍ତାନବୁଲ୍‌ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇ ‘ ବାସଯୋଗ୍ୟତା କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ’ (Habital Agenda) ନାମରେ ଏକ ଘୋଷଣାନାମା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ‘ ସିଟି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ’ (City Summit) ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହା ଗ୍ରାମଠାରୁ ସହର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଓ ମାନବ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ସଂପର୍କରେ ଏକ ଆଚରଣବିଧ୍ଵ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ।

ପରିବେଶ ଓ ଉନ୍ନୟନ ସଂପର୍କୀୟ ଜାତିସଂଘର ସମ୍ମିଳନୀ (UNCED) ‘ଧରିତ୍ରୀ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ’ (Earth Summit) ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇ ବ୍ରାଜିଲ୍‌ର ରିଓ ଡି ଜାନେରୋଠାରେ 1922 ମସିହା ଜୁନ୍ 3 ରୁ 14 ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ 21 ଏବଂ ପରିବେଶ ଉନ୍ନୟନ ସଂପର୍କୀୟ ରିଓ ଘୋଷଣାନାମା ଗୃହୀତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ଆବେଦନପତ୍ର ମଧ୍ୟ ଗୃହୀତ କରାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ 2002 ମସିହାରେ ଜୋହନସ୍‌ଗଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ‘ଧରିତ୍ରୀ ସମ୍ମଳନୀ’ରେ ପରିବେଶ ସଂପକୀୟ ନୀତି ନିଦ୍ଧାରଣ ପାଇଁ ସହମତି ମିଳିପାରିଲା ନାହିଁ। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ (North-South) ବିଭାଜନ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଥିଲା । ଆମେରିକା ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସହ ସହଯୋଗ କରିବାକୁ ଅନିଚ୍ଛୁକ ହୋଇଥିଲେ ।

ଭାରତରେ 1980 ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ବିଭାଗ ଓ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଏହା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଚେତନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଆଲୋଚନାଚକ୍ର, କର୍ମଶାଳା, ଦଳଗତ ଆଲୋଚନା, ପ୍ରଚାରପତ୍ର ବଣ୍ଟନ, ଗଣମାଧମ ବିଜ୍ଞାପନ, ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ରଚନା ଓ ବକ୍ତୃତା ପ୍ରତିଯୋଗିକା ଆଦି ବିବିଧ ମାଧ୍ୟମ ଗ୍ରହଣ କରିଛି | ବେସରକାରୀ ସଂଗଠନ, ଗୋଷ୍ଠୀ ସେବା ଯୋଜନା ଆଦିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଗାଇ ଦେଉଛି । ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ସମୟରେ ଏହା ପରିବେଶ ଉପରେ ପକାଉଥବା ପ୍ରଭାବକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଯୋଜନା ଅନୁମୋଦନ କରାଯାଉଛି ।
ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ‘ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା’ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଉତ୍ତମ ପରିବେଶ ଏକ ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଅଟେ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ‘ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ’ ରେ ଏହା ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି ।

ମାନବଜାତିର ସ୍ଥିତି ଓ ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ପରସ୍ପର ସହ ଜଡ଼ିତ ଅଟନ୍ତି । ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ମାନବୋଚିତ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉପଯୋଗ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ସହ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ଆସ୍ତିସୂଚକ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ। ଏହାକୁ ‘ପତନରୁ ରକ୍ଷାଜନିତ ବିକାଶ’ (Sustainable Development) କୁହାଯାଇଛି । ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ଓ ସରକାରୀ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ପରିବେଶ ପ୍ରଭାବ ବିଶ୍ଳେଷଣ (Environment Impact Analysis) ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଜଙ୍ଗଲର ସୁରକ୍ଷା ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରୂପେ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । ୱାଶିଂଟନ୍‌ର ଏକ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ସଂଗଠନ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ‘ପରିବେଶ ଟିକସ’ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସୁପାରିସ କରିଛି । ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବିବିଧ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁଷମ ସଂପର୍କ ଓ ସନ୍ତୁଳନ ନ ରହିଲେ ମାନବଜାତି କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେବ ।

ବିଗତ ତିରିଶ ବର୍ଷ ଧରି ଉଭୟ ପରିବେଶ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୃଦ୍ଧି ମଧ୍ଯରେ ଆନ୍ତଃସମ୍ପର୍କକୁ ନେଇ ତର୍କ ଲାଗିରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ବିକଳ୍ପ ଛାଞ୍ଚ ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁପାରିସ ହେଉଛି ଓ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି । ପରିବେଶ ନଷ୍ଟଜନିତ କ୍ଷୟକ୍ଷତିର ଭରଣା କରାଯାଇ ନପାରେ । ଏଣୁ ଏହା ସାମରିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତିଠାରୁ ଅଧିକ ବିପଦଜନକ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । ମାନବଜାତିର ସ୍ଥିତିର ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଜଡ଼ିତ ଅଟେ । ଏକ ଅନୁକୂଳ ମାନବୀୟ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କେବଳ ସରକାରୀ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ଏକ ସମବାୟିକ ଉଦ୍ୟମର ଫଳ ଅଟେ । ଜନସଚେତନଶୀଳତାହିଁ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତ୍ଵରାନ୍ବିତ ଓ ସଫଳ କରିପାରିବ । ଆଜି ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଥିତି ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

୮ । ମାନବ ସମାଜ ଉପରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ପ୍ରଭାବ କ’ଣ ? ପରିବେଶ ସଚେତନଶୀଳତା କିପରି ଜାଗରିତ ହୋଇପାରିବ ?
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ପ୍ରମାଣ କରିପାରିଛି ଯେ କେବଳ ପୃଥିବୀ ଗ୍ରହରେ ଜୀବସତ୍ତାର ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧୀ-ଶକ୍ତିସଂପନ୍ନ ମଣିଷର ନୈତିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଯେ ସେ ଏପରି କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ନାହିଁ ଯାହା ଫଳରେ ଏହାର ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ; ବରଂ ତା’ର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଫଳରେ ଜୀବନପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଧୂକ ସଜୀବ ଓ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ । ଏଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ‘ଲାସେଜ ଫେୟାର’ ଦର୍ଶନର ସ୍ଵାର୍ଥପର ‘ଏକୁଟିଆ ଛାଡ଼ିଦେବା’ (Let alone) ତତ୍ତ୍ଵକୁ ପରିହାର କରି ‘ ନିଜେ ବଞ୍ଚ ଓ ଅନ୍ୟକୁ ବଞ୍ଚିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଅ’ (Live and Let Live) ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଆଦରି ନେବା ଆବଶ୍ୟକ । ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରଗତି ମନୁଷ୍ୟକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି ଦୂରତ୍ନ ଓ ସମୟକୁ କବଳିତ କରିବାପାଇଁ; କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ନିମନ୍ତେ, କ୍ଷୁଧା, ବ୍ୟାଧ ଓ ଅଜ୍ଞତାକୁ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ।

କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ମଣିଷକୁ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ସଂପୂର୍ଣ ଯୋଗ୍ୟ କରିପାରି ନାହିଁ । ମଣିଷ ଓ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରୁ ନାହିଁ । ମଣିଷର ଆଦିମ ପଶୁ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଯୁଦ୍ଧର ଆକାର ପରିଣାମକୁ ଭୟଙ୍କର କରିଦେଇଛି ଯାହାକି ମଣିଷ ସମାଜର ସ୍ଥିତି ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଏଣୁ ଏହି ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବଞ୍ଚି ରହିବାର ଏକ ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳୀ ରୂପେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବାପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ଏକ ଉନ୍ନତ ଭୌତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟିରେ ସହାୟତା ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ଦୂରଦୃଷ୍ଟିସଂପନ୍ନ ଜ୍ଞାନ, ସ୍ବାର୍ଥପର ଆବେଗର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ମାନବାବାଦୀ ସଚେତନଶୀଳତା ଆଦିଦ୍ଵାରା ସମବାୟିକ ଉଦ୍ୟମରେ ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ |

ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଜାତୀୟ ନୀତି ହିସାବରେ ଯୁଦ୍ଧ ଗ୍ରହଣୀୟ ହେଉ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ନାମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶ ଅଧିକ କ୍ଷତିଶାଳୀ ମାରଣାସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ ଓ ସଂଗ୍ରହ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ନୀତି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି ଓ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଭୟ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ତାରକା ଯୁଦ୍ଧର ଭୟ, ଲେଜର ରଶ୍ମିର ବୋମା, ରାସାୟନିକ ଅସ୍ତ୍ର, ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦୂର ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଅଣୁବୋମା ଆଦି ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶ, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମ୍ପର୍କ ଓ ସହଯୋଗିତାର ପରିବେଶକୁ ଦୂଷିତ କରିଦେଇଛି । ପରମାଣୁ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ସମ୍ପର୍କିତ ସମସ୍ତ ଯୋଜନା ଓ ଚୁକ୍ତି ପରସ୍ପରର ଅବିଶ୍ଵାସର ଶିକାର ହୋଇ ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରିପାରୁ ନାହିଁ। ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ, ପୃଥିବୀର ବାହ୍ୟ ସ୍ତରକୁ ସାମରିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ ଏବଂ ଦେଶ – ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ ପାଇଁ ପାଗଳ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜର ମାନବିକ ପରିବେଶକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଛି ।

ଏଣୁ ଏକ ବିଶ୍ଵରାଷ୍ଟ୍ରର ସଂରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପରିବେଶରେ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵାସ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ପରସ୍ପର ପ୍ରେମ, ସହଯୋଗ ଫଳରେ ଏହି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଓ ରାଜନୈତିକ ପରିବେଶକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରାଯାଇପାରିବ ।
ମାଲ୍‌ଥସ୍ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ବେଲି ଚେତାଇ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପୃଥବୀରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଜୈବିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ପୃଥିବୀରେ ଖାଦ୍ୟାଭାବ, କ୍ଷୁଧା, ନିରକ୍ଷରତା, ବାସହୀନତା, ବେରୋଜଗାରି ଆଦି ବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ସାମାଜିକ ସଦ୍‌ଭାବ, ସମ୍ପର୍କ, ପ୍ରୀତି କ୍ଷୟପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ବଞ୍ଚି ରହିବାପାଇଁ ଅସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଏଣୁ ପରିବାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଯୋଜନା ସହ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନାକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ଜନସଂଖ୍ୟାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଜନ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରା ନ ଗଲେ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ରୋକାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଶାନ୍ତି, ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ସହ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୃଦ୍ଧି ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ପୃଥ‌ିବୀରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଶୃଙ୍ଖଳା, ବୈଷମ୍ୟ, ଶୋଷଣନୀତି ଦୂର ନ ହେଲେ ରାଜନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥାଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଏହା ଫଳରେ ଧନୀ ଓ ବିକାଶପ୍ରାପ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଗରିବ ଓ ବିକାଶଶୀଳ ତଥା ଅନୁନ୍ନତ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ନଷ୍ଟର କାରଣ ହେଉଛନ୍ତି । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ପ୍ରଦୂଷଣର ମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି କରେ । ଏଣୁ ସହଯୋଗଭିଭିକ ଉଦାରବାଦୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏକ ଅନୁକୂଳ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟିରେ ସାହାଯ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ।

ପୃଥ‌ିବୀରେ ବଞ୍ଚି ରହିବାପାଇଁ ଏକ ସୁନ୍ଦର ଓ ଆନନ୍ଦଦାୟକ ପରିବେଶ ସେତେବେଳେ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିବ ଯେତେବେଳେ ଉପନିବେଶବାଦ, ନବ୍ୟ-ଉପନିବେଶବାଦ, ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି ଆଦିର କରାଳ ପ୍ରଭାବରୁ ମଣିଷ ସମାଜ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଏକ ଉଦାରବାଦୀ ସାମାଜିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ମଧ୍ୟରେ ମାନବୀୟ ଅଧିକାର ସାର୍ବଜନୀନ ରୂପରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇପାରିବ । ମଣିଷ ତଥା ବିଶ୍ଵର ପରିବେଶ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ‘ଘୃଣା’ (Hatred) ର ବିଷରେ ଜର୍ଜରିତ ହୋଇଛି । ଧାର୍ମିକ ଦ୍ଵନ୍ଦୁଜନିତ ଘୃଣା, ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭୁତ୍ଵ ଓ ଶୋଷଣଜନିତ ଘୃଣା, ବର୍ଣ୍ଣଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟଜନିତ ଘୃଣା, ମଣିଷ ତଥା ବିଶ୍ଵର ଶାନ୍ତ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ବିଷର ଜ୍ଵଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ କେବଳ ‘ବିଶ୍ଵ ସମୁଦାୟ’ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କଲେ ଏହି ଘୃଣାଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ମାନବକୃତ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ ମାନବ ସମାଜ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବ । ମଣିଷ ମନ ମଧ୍ୟରେ ଅକଳୁଷିତ ସାମାଜିକ ପ୍ରବୃତ୍ତିର ବିକାଶ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିଳ୍ପୀକରଣ ମାନବ ସମାଜର ଉନ୍ନତିକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିଛି । କିନ୍ତୁ ଏହାର କୁ-ପ୍ରଭାବ ମାନବ ସମାଜର ପରିବେଶକୁ କଳୁଷିତ କରିଛି । ଏହା ସହରାଞ୍ଚଳ ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶ କରିଛି ଏବଂ ଆଧୁନିକ ସହରଗୁଡ଼ିକ ଓ ସହରତଳି ଅଞ୍ଚଳରେ ଗଢ଼ି ଉଠୁଥ‌ିବା ବସ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ଓ କଳୁଷିତ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୂର୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ ଅଟନ୍ତି । ମୁକ୍ତ ବାୟୁ ସେବନ ବା ଜୀବାଣୁମୁକ୍ତ ପାନୀୟ ଜଳପାନ, ବାସଗୃହର ତୀବ୍ର ଅଭାବ, ରେଡ଼ିଓ, ଦୂରଦର୍ଶନ, ଗାଡ଼ି, ମଟର, ଉଡ଼ାଜାହାଜ, ଡାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ର ଆଦି ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉଦ୍ଭାବନଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ମଣିଷର ସହର ରହଣିକୁ ବିଷମୟ କରିଦେଇଛି ।

ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଅଯତ୍ନ ବ୍ୟବହାର ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ମନୋବୃତ୍ତର ଅଭାବ ମାନବର ଜୈବିକ ତଥା ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶର ଅବକ୍ଷୟ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ଲୋପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ ଆଶାରେ ବ୍ୟବହୃତ ମାତ୍ରାଧ୍ଵକ ରାସାୟନିକ ସାର, ନଦୀରେ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ତ୍ୟଜ୍ୟ ରାସାୟନିକ ବସ୍ତୁର ନିଷ୍କାସନ ଆଦି ମାନବ ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଏଣୁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଉପଯୁକ୍ତ ସଂରକ୍ଷଣ ହୋଇ ନ ପାରିଲେ, ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ପାନୀୟଜଳ ଜୀବାଣୁମୁକ୍ତ ନ ହେଲେ ମାନବ ସମାଜ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେବ । ଏଣୁ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗିତାର ଭିଭି ଉପରେ ଏହି ବିପଦରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଏକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବା ଦରକାର ।

ଷ୍ଟକ୍‌ହୋମ୍‌ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଜାତିସଂଘର ମାନବିକ ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କୀୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ମହାସଚିବ ମିଷ୍ଟର ମଉରିସ୍ ଷ୍ଟ୍ରଙ୍ଗ୍ ମତ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, “ ଆମର ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଂଶ ହେଉଛି ଆମର ପରିବେଶଗତ ସମସ୍ୟା ।” ‘ ଏକ ପୃଥିବୀ’ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଵଳ୍ପ ସମୟସାପେକ୍ଷ ଓ ଦୀର୍ଘ ସମୟସାପେକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ବିଭିନ୍ନ ପରିବେଶଗତ ସମସ୍ୟାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଉଦ୍ୟମ ଓ ସହଯୋଗ କ୍ରମେ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଆହ୍ବାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ନିଜ ସହିତ, ନିଜର ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଓ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଶାନ୍ତିରେ ସହାବସ୍ଥାନ କରିବା ନୀତିରେ ଦୀକ୍ଷତ ହେବା ଉଚିତ । ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ସଂରକ୍ଷଣ ଏକ ମାନବିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ନୁହେଁ, ବରଂ ଜୀବନଧାରାର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପ୍ରବାହ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସର୍ଭ ଅଟେ ।

ଏକ ଆନନ୍ଦଦାୟକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ମାନବିକ ପରିବେଶ ସମବାୟିକ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାର ଫଳ ଅଟେ । ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ମାନବ ସମାଜ ପ୍ରତି ଏକ ଅପରାଧ ଅଟେ । ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରନାୟକମାନେ ମାନବଜାତି ପ୍ରତି ନିଜର ଜୈବିକ, ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ତଥା ନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଆତ୍ମସଚେତନଶୀଳ ହେବା ଉଚିତ । ମାନବିକ ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ମାନବ ସମାଜର ଆର୍ଥିକ ସମର୍ଥନ ପାଇବା ଉଚିତ । ଏକ ସମାଜବାଦୀ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାନବିକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିପାରିବ ।

୯। ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀ ଉପରେ ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ ଓ ଜୈବିକ ଅବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ପରିବେଶ ଗଠିତ । ପରିବେଶ ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ଭଳି ପ୍ରାକୃତିକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଏକ ନାମମାତ୍ର ସ୍ଥିତି ନୁହେଁ, ଏହା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଭାବେ ଉଭୟ ପ୍ରକୃତି ଓ ମାନବ ସୃଷ୍ଟ ଅବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ମନୁଷ୍ୟ ବା ପ୍ରକୃତିଦ୍ୱାରା ଘଟିତ ପରିବେଶରେ ଯେକୌଣସି ଅସନ୍ତୁଳନର ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଜୀବନ ଉପରେ ଅସ୍ତିବାଚକ ବା ନାସ୍ତିବାଚକ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି । ପରିବେଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ମନୁଷ୍ୟର ସୀମାହୀନ ସାମର୍ଥ୍ୟର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଫଳାଫଳ ରହିଛି । ଗୋଟିଏ ତା’ର ନିଜ ଉପରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ପରିବେଶର ସମସ୍ତ ଅଣମାନବୀୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ, ସେଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁ, ଜଳ, ମୃତ୍ତିକା, ଜଙ୍ଗଲ ବା ପ୍ରାଣୀ ଯାହା କିଛି ହୋଇପାରନ୍ତି ।

ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସମାଜରେ, ସେଗୁଡ଼ିକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ହେଉ ଅଥବା ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରତନ୍ତ୍ର, ପ୍ରଭୃତି ଉପରେ ମନୁଷ୍ୟର ଅବିବେକୀ ଓ ହୃଦୟହୀନ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶର ଗୁଣାତ୍ମକତାରେ ଏକ ଅବନତି ଘଟିଅଛି । ପ୍ରକୃତିର ଲୁଣ୍ଠନକାରୀ ଏବଂ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ସଂଘର୍ଷ ଦେଖାଦେଇଛି। ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସର ଉଚିତ ବ୍ୟବହାର ନିମିତ୍ତ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳିତ ହୋଇଛି, ଯେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ଏହା ପରିବେଶକୁ ନଷ୍ଟ କରିବ ନାହିଁ, ବରଂ ସମକାଳୀନ ରୂପେ ଏହାକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବ । ବ୍ୟାପକଭାବେ କହିବାକୁ ଗଲେ, ବ୍ୟବସ୍ଥାପନା ( ଆଇନ) ବା ଅନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା ଦିଗରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଆସେ । ଏହା ଏକ ବିରାଟ ଓ ଜଟିଳ କାର୍ଯ୍ୟ ରୂପେ ଦେଖାଯାଇପାରେ । ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଥମେ ଲୁଣ୍ଠନର ଶିକାରମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ ଓ ବିବେକାନୁଗତ କରାଇବା ଏବଂ ପରେ ପ୍ରତିଷେଧାତ୍ମକ ଓ ରକ୍ଷଣମୂଳକ ସାମୂହିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସେମାନଙ୍କୁ ପରିଚାଳିତ କରିବା ବିଷୟରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଏଥିରେ ସଫଳତା ଓ ବିଫଳତାର ମାତ୍ରା କେତେ ରହିବ ଏବଂ ଏହା କିପରି କରାଯିବ ତାହା ଏଠାରେ ଆଲୋଚିତ ହେଉଛି ।

ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ଅନେକ ଜୀବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ମନୁଷ୍ୟ ଗୋଟିଏ । ପରିବେଶରେ ସେ ହେଉଛି ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ଓ ଉପାଦାନ । ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରସାମ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଏବଂ ତାକୁ ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ପ୍ରକୃତିର ନିଜସ୍ବ ଉପାୟ ରହିଛି । ଯାହାହେଉ, ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ବିଗତ ଶତାବ୍ଦୀଗୁଡ଼ିକରେ ସମୃଦ୍ଧି ସୃଷ୍ଟି ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକୁ ବେପରୁଆ ଭାବେ ଶୋଷଣ କରିଚାଲିଛି । ଏହା ଏକ ଅସନ୍ତୁଳନ ସୃଷ୍ଟି କରିଅଛି । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଳବଦ୍ଵାରା ଆନୀତ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପରିବେଶର ପ୍ରାକୃତିକ ପୁନଃଭରଣ କ୍ଷମତାଠାରୁ ଦୃତ ଗତିରେ ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକୁ ନିଃଶେଷ କରିଚାଲିଛି । ସୁତରାଂ ପରିବେଶରେ ଏପରି ସଙ୍କଟ ଉପୁଜିଛି । ଏହି ସୀମାବଦ୍ଧତାକୁ ଦୂର କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ପରିବେଶ ଉପରେ ମଣିଷର ବିପରୀତଧର୍ମୀ ଫଳାଫଳ ରହିଛି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ପରିବହନ ଓ ଯାତାୟାତର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଯାନର ଉଦ୍ଭାବନ କରାଯାଇଛି । ଏହାର ବିପରୀତ ପରିଣତି ହେଉଛି, ଯାନଗୁଡ଼ିକରୁ ନିର୍ଗତ ବିଷାକ୍ତ ଦୂଷିତ ଗ୍ୟାସ୍ ଜୀବମଣ୍ଡଳରେ ସବୁଜ ଗୃହର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

ପରିବେଶ -ରାଜନୀତି ଶବ୍ଦଟି ଏକ ନୂତନ ଶବ୍ଦ । ପରିବେଶ -ରାଜନୀତି ହେଉଛି ପରିବେଶ ମୂଳକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ଯୋଗସୂତ୍ର ଓ ଆନ୍ତଃ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଏକ ଅନୁଧ୍ୟାନ । ପୂର୍ବରୁ ଏହି ପରିବେଶମୂଳକ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ସେଗୁଡ଼ିକ ପାରମାଣବିକ ବିଚ୍ୟୁତି ବା ତୈଳ ସ୍ଵଳ୍ପତା ଭଳି ଜାତୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବା ସାମୂହିକ ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ରହିଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିକାଶର ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଅଛି । ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବହାର ଏପରି ଢଙ୍ଗରେ ହେବା ଦରକାର ଯେ, ଏକପକ୍ଷରେ ଏହା ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଏକପକ୍ଷୀୟ ଶୋଷଣକୁ ନିବାରଣ କରିବ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବିକାଶର ଫଳକୁ ପକ୍ଷପାତଶୂନ୍ୟ ଭାବରେ ବଣ୍ଟନ କରାଇବ ଏଥପାଇଁ ପରିବେଶ ରାଜନୀତି ଯୁକ୍ତି କରେ ।

ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵ ବା ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ବିକାଶର ବିଷୟ ଉପରେ ବିବାଦ ଏକ ଭିନ୍ନ ରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଯେକୌଣସି ଉପାୟରେ ପରିବେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଓ ଯେକୌଣସି ଉପାୟରେ ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ଥ‌ିବା କେତେକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏଠାରେ ବିଭାଜନ ହୋଇଛି । ଏହାର ଅର୍ଥ ଏହା ନୁହେଁ ଯେ ପରିବେଶବିଦ୍‌ମାନେ ବିକାଶର ବିରୋଧୀ, ମାତ୍ର ଏକ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଉନ୍ନୟନ ନିମିତ୍ତ ମତପୋଷଣ କରନ୍ତି । ସେମାନେ ବିକଳ୍ପ ବା ନିରନ୍ତର ବିକାଶକୁ ଅଧ‌ିକ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି । ପରିବେଶ-ରାଜନୀତି ବିକାଶ ପସନ୍ଦଯୋଗ୍ୟ ଉପାୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ।
ଉନ୍ନୟନ ଓ ପୋଷଣୀୟତା ବିଷୟରେ ବିତର୍କ:
ଉନ୍ନୟନ ବା ବିକାଶ ଅତି ମାତ୍ରାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ (କୁହେଳିକାପୂର୍ଣ୍ଣ), ପ୍ରତାରଣାତ୍ମକ ତେଣୁ ଏକ ଅନିଶ୍ଚିତ ଧାରଣା। ସାଧାରଣତଃ ଏହା ଆଧୁନିକୀକରଣ, ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ, ସହରୀକରଣ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବଦ୍ୟା ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତନ, ବୃଦ୍ଧି ଓ ଅଗ୍ରଗତିର ଅର୍ଥକୁ ମୌଳିକ ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କରେ । ବିକାଶର ଏହି ଅର୍ଥକୁ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଳବ ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ କରି ପରିବେଶଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ଗୁରୁତର ତ୍ରୁଟିରେ ପରିଣତ କରିଛି । ତୃତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧରେ ଉପନିବେଶବାଦର ସମାପ୍ତି ଘଟିଲା ଏବଂ ନୂତନ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଜନ୍ମ ହେଲା । ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ନିମିତ୍ତ ପୁଞ୍ଜି ଓ ସମ୍ବଳ-ସଘନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ନିୟୋଜିତ କରି ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ଏପ୍ରକାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଅସମତା, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ତଥା ପରିବେଶମୂଳକ ସଙ୍କଟକୁ ବୃଦ୍ଧି କଲା ।

South Commission (୧୯୯୨ : ୩୮୧)ର ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ଅର୍ଥନୀତିର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ଅଧ‌ିକ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଫଳରେ ଅସମାନତା ବ୍ୟାପକ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ଆୟ, ଜ୍ଞାନ ଓ କ୍ଷମତା ଭିତରେ ବ୍ୟବଧାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଏବଂ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବିରାଟ ଅଂଶ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଧାରଣ ମାନଦଣ୍ଡରେ ସେଭଳି କୌଣସି ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଉନ୍ନତି ଅନୁଭବ କରିନଥିଲେ । ଏହି ପ୍ରକାର ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ବିକାଶର ଆଦର୍ଶ ଉପରେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ବହୁ ପରିମାଣର ସମ୍ବଳକୁ ନିଃଶେଷ କଲା ଓ ପ୍ରଦୂଷଣ ଘଟାଇଲା । ମାନବ କଲ୍ୟାଣ ଓ ଲୋକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ମେଣ୍ଟାଇବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏପ୍ରକାର ବିକାଶର ଗଠନ ରୀତିଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଦରିଦ୍ର ଓ କ୍ଷମତାହୀନ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଦ୍ରୁତ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ବିତ୍ତୀୟ ଓ ରାଜନୈତିକ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଅଛି । ଉଭୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ଅସମତୁଲ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶର ଅଧୋପତନ ଘଟିଅଛି । ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଏପରି ଯେ, ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ପରିବେଶ ନୀତି ପ୍ରତି ଲୋକ ଦେଖାଣିଆ ଆନ୍ତରିକତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ବାସ୍ତବରେ ତାକୁ ନଷ୍ଟ କରିବାରେ ଲାଗିପଡ଼ନ୍ତି । ଏପରିକି ଯଦି ସେମାନେ ପରିବେଶକୁ ମୂଲ୍ୟ ଦିଅନ୍ତି, ତଥାପି ସେମାନେ କରିବାକୁ ବା ପରିଷ୍କାର ରଖୁବାକୁ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟତାର ଅଭାବ ଏବଂ ବୈଷୟିକ କାର୍ଯ୍ୟନୁଷ୍ଠାନ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟର ଅନୁପସ୍ଥିତି ଲାଭ ନିମିତ୍ତ ପରିବେଶ ବିଜ୍ଞାନର ମନଇଚ୍ଛା ଲୁଣ୍ଠନ ଉପରେ ବଣ୍ଟନଟି ବାସ୍ତବରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିବା ଉଚିତ । ବିତ୍ତୀୟ, ଶିଳ୍ପ ଏହି ବିତର୍କ ଅମୀମାଂସିତ ରହିଅଛି ।

ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାଧାରଣତଃ ସାର୍ବଜନୀନ ବଣ୍ଟନମୂଳକ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରୂପେ ପରିବେଶଗତ ଭିନ୍ନ ମତ ବା ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରତି ଦମନମୂଳକ । ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ପ୍ରତିବାଦଗୁଡ଼ିକ ଅନେକ ସମୟରେ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ସ୍ଵାର୍ଥଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ଏପ୍ରକାର ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଓ ସଙ୍କଟମୟ । କଳକାରଖାନଦ୍ୱାରା ଭୂମି ଅବକ୍ଷୟ, ମରୁଭୂମିକରଣ, ଜଙ୍ଗଲ ନାଶ ଏବଂ ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ମୃଭିକା ପ୍ରଦୂଷଣ ଭଳି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ହୁଏତ ଉପେକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ବା ସେଥି ପ୍ରତି ନାମକୁ ମାତ୍ର ମନଯୋଗ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ସର୍ବତୋଭାବେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ଅସମ୍ବେଦନଶୀଳ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପରିସ୍ଥିତିର ଅଧ୍ଵ କ୍ଷତି କରିଥାଏ । ଇଉରୋପରେ ସବୁଜ ଦଳ ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକଦ୍ବାରା ଅସ୍ତିବାଚକ ପରିବେଶ ରାଜନୀତି ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ପରିବେଶମୂଳକ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ବାରା ସୂକ୍ଷ୍ମ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକର ଆବିର୍ଭାବରେ ଏକ ଆଶାର କିରଣ ରହିଛି । ନାଗରିକ ସମାଜ, ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ପରିବେଶ ରାଜନୀତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନ୍ଵେଷଣ କରିବାକୁ ଏହା ଆମକୁ ଆଇନତଃ ବାଟ ଦେଖାଏ ।

୧୦ । ଭାରତରେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଭୂମିକା ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ଭୂମିକା:
ରାଷ୍ଟ୍ର କି ପ୍ରକାର ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ ସେ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଆମକୁ ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଧାରଣା ଏବଂ ସମସାମୟିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିଷୟ ବୁଝିବା ଆବଶ୍ୟକ । ରାଷ୍ଟ୍ର ବିଷୟରେ ଗୋଟିଏ ସର୍ବପ୍ରଥମ ଜାଣିବା ବିଷୟ ହେଉଛି ଯେ ନାଗରିକ ସମାଜ ତଥା ବଜାରରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ସ୍ଵାର୍ଥମୂଳକ ଦ୍ବନ୍ଦର ସମାଧାନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ନିଷ୍ପକ୍ଷ ସଂସ୍ଥା ବା ନିରପେକ୍ଷ ସ୍ଥାନ । ଭାରତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହି ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛି ଏବଂ ସୁତରାଂ ନାଗରିକ ସମାଜ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକୁ ହିଁ ପୂରଣ କରିଛି । ଆସନ୍ତୁ, ଆମେମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମସାମୟିକ ସ୍ଥିତି ଉପରେ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା । ପ୍ରଗତିଶୀଳ ପୁଞ୍ଜିବାଦର ବିଜୟ, ସାମ୍ୟବାଦର ଅବସାନ ଏବଂ ଏପରିକି ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ପରଠାରୁ ଅଧିକାଂଶ ରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ଦ୍ଦୟଭାବେ ମାତି ଚାଲିଛନ୍ତି ।

ସାମ୍ୟବାଦର ଅବସାନର ପରିଣାମ ରୂପେ ବିଶ୍ଵ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଆକାଂକ୍ଷାଗୁଡ଼ିକରେ ଏକ ଉଦ୍‌ବେଳନ ହୋଇ ଚାଲିଛି । ମୁକ୍ତ ବଜାରର ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଶ୍ଵ ଅର୍ଥନୈତିକ ପଦ୍ଧତିଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଅଛି । ଅର୍ଥନୀତି ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଯାଇଛି ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଓ ଏହା ବାହାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଚାପ ପରିଣତ କରିଛି । ଏହା ଦେଖାଯାଇଛି ଯେ, ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ନଗରପାଳିକା ସଂସ୍ଥା ରୂପରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ଏହାର ପ୍ରତିପକ୍ଷ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବିଷୟରେ ପକ୍ଷପାତ ଢଙ୍ଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଅଛି । ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷାର ବିଷୟ ଦୁଇଟି ଶିବିରରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଛି; ଏକ ପକ୍ଷରେ ଅମଲା ଗୋଷ୍ଠୀ-ଶିଳ୍ପପତି-ରାଜନେତା ରୂପେ ଶିଷ୍ଟଳନ ଗୋଷ୍ଠୀ ପ୍ରାଧାନ୍ୟର ଲୌହ ତ୍ରିଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ପରିବେଶଗତ ଅବକ୍ଷୟ ଓ ପ୍ରଦୂଷଣର କ୍ଷମତାହୀନ (ନିରୀହ) ଶିକାରମାନେ ।

ଅଧ୍ୟୟନଗୁଡ଼ିକ ଦର୍ଶାଇଅଛି ଯେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ପ୍ରଦୂଷଣ ଉପରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପନର ଇତିହାସକୁ ଦେଖୁଲେ ଆମେ ଜାଣିବା ଯେ ପ୍ରଥମେ ଏହି ବିଷୟର ସ୍ଥିତିକୁ କେହି ହେଲେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୁହନ୍ତି । ବାୟୁ-ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ଶିକାର ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସେହିଭଳି ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଛି । ଏହା ଗାରୀ ଇଣ୍ଡିଆନାରେ US Steel Mill ହେଉ ବା ଗୁଜରାଟରେ, ବରୋଦା, ନନ୍ଦେଶ୍ୱରୀ, ଅଙ୍କଲେଶ୍ଵର ବା ଭାବରେ ଶିଳ୍ପ କାରଖାନାଗୁଡ଼ିକରେ ହେଉ, ଲୁଗାରେ ଏବଂ ରୋଷେଇଶାଳ ପାଣିପାତ୍ରରେ ଛିଦ୍ର ହେବା ବା ପ୍ରଦୂଷିତ ଜଳ ପିଇ ମଇଁଷି ବା ହାତୀମାନେ ମରିବା, ଲୁଚାଚୋରା ଭାବେ ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତୀ ଖୋଲା ସ୍ଥାନ, ଗ୍ରାମ ପୁଷ୍କରିଣୀ, ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଗିରିପଥ ଏବଂ ନଦୀମାନଙ୍କରେ ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା ରୂପରେ ପ୍ରଦୂଷଣର ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ଲୋକମାନେ ଅଭିଯୋଗ କରିବାକୁ ଗଲାବେଳେ, ସେଠାରେ ସେପରି କୌଣସି ସମସ୍ୟା ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରଦୂଷଣକାରୀ ଶିଳ୍ପମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି ।

ଗୁଜୁରାଟର ବରୋଦା ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଳୁ ଓ କଦଳୀ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଚାଷୀମାନେ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣଜନିତ ଶସ୍ୟ ନଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ଅଭିଯୋଗ କରିବାରୁ, ପ୍ରଦୂଷଣକାରୀ ଶିଳ୍ପସଂସ୍ଥା ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ସେ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଦାୟିତ୍ଵକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ । ପ୍ରଦୂଷଣର ପ୍ରଭାବ ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଥମେ ଅନୁଭୂତ ହେଉଛି ମାତ୍ର ‘ଲୌହ ତ୍ରିଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ର’’ ଏପ୍ରକାର ସ୍ଥିତିକୁ ବିରୋଧ କରୁଛି । ଲୋକମାନେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଉପାୟ ବିକଳ୍ପ ରୂପେ ପାଇଲେ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ଏ ସମସ୍ୟାକୁ ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଲେ । ଦୁର୍ଦ୍ଦଶାଗ୍ରସ୍ତ ଲୋକମାନେ ନିଜକୁ ଶକ୍ତିହୀନ ଓ ନିଃସହାୟ ମଣିଲେ । ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଏହାର ସଂରଚନାଗୁଡ଼ିକ ରୂପରେ ସଙ୍ଗଠିତ ଜନଶକ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିନାହିଁ ।

ସୁତରାଂ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରସଙ୍ଗର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେବାକୁ ଏବଂ ତା’ପରେ ପ୍ରଦୂଷଣ ଉପରେ ନିରୋଧକ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ଓ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଏବଂ ଚଳାନ୍ତି । ଲୌହ ତ୍ରିଭୁଜ ଏତିକିରେ ସ୍ଥିର ରହେ ନାହିଁ, ପ୍ରଣୀତ ଆଇନକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରେ । ଲଘୁକରଣଦ୍ଵାରା ଏହାର ପ୍ରଭାବକୁ ଏହା ଦୁର୍ବଳ ଓ ବ୍ୟର୍ଥ କରିଦିଏ । ଏପରିକି ଏହି ସ୍ତରରେ ଜନତାଙ୍କର ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁ ରହିଥାଏ । ପ୍ରାୟତଃ ଭୋପାଳ ଗ୍ୟାସ ଦୁର୍ଘଟଣା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଆଇନର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନକୁ କୌଣସିମତେ ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇ ନ ଥିଲା ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଭୂମିକା:
ଭାରତରେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ମୌଳିକ ଭାବରେ ତିନୋଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗତି କରିଛି । ସବୁଠାରୁ ଦୀର୍ଘ ପର୍ଯ୍ୟାୟ, ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବୈଧାନିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଛି । ପ୍ରଦୂଷଣ ଆଇନଗୁଡ଼ିକ ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଣୀତ ହେବା ସମୟରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବିରୋଧ, ଅବରୋଧ ବା ବ୍ୟର୍ଥ କରାଯାଇଥିଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏକ ପୂର୍ବ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପ୍ରଦୂଷଣ ବିରୋଧୀ ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପ୍ରତି ବିରୋଧର ଶିକାର ହୋଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସ୍ଵାର୍ଥର ରକ୍ଷା କରିନାହିଁ ବରଂ ପ୍ରଦୂଷଣକାରୀମାନଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଛି। ଚଳନ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ସଙ୍କଟାପନ୍ନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷୟକ୍ଷତିଜନିତ ଦୁଃଖର ପ୍ରତିକାର ବିଧାନ କରିବାକୁ ଏକ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଆଶ୍ରୟ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଦ୍ଵାରଦେଶରେ ଆଘାତ କରାଗଲା ।

ପ୍ରବୀଣ ବିଧୂପଣ୍ଡିତ ଉପେନ୍ଦ୍ର ବକ୍ସ (୧୯୯୧) କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘‘ଭାରତରେ ପରିବେଶମୂଳକ ନ୍ୟାୟଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ଏପରିକି ଏହା ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସକ୍ରିୟ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ, ଆଇନଜୀବୀ, ଆଇନଜ୍ଞ ତଥା ସକ୍ରିୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ।’’ ବକ୍ସି ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ, ସମ୍ବିଧାନ ନିଜେ ହିଁ ପରିବେଶ ବିଷୟରେ ଅନ୍ଧ ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ଏପରି ହୋଇଛି । ସମ୍ବିଧାନର ଅଧିକାର ବିଷୟକ ଅଧ୍ୟାୟ ସ୍ଵାଭାବିକ ନିବାସର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ, ବଣ୍ୟ ଜୀବନ ଧ୍ବଂସ ଏବଂ ବାୟୁ ଓ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିବା ବିଷୟରେ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କିଛି ହେଲେ ବି କହିନାହିଁ । ପରେ ସମ୍ବିଧାନର ୪୨ତମ ସଂଶୋଧନର ଧାରା-୬୮ରେ ଏକ ଆଇନ ଧାରା ୪୮(କ) ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯୋଗ କରି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛି ଯେ ବନ୍ୟ ଜୀବନ, ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ପରିବେଶର ଉନ୍ନତି ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଦରକାର । ଧାରା ୫୧(କ) ଅନୁସାରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେଉଛି ‘ଜଙ୍ଗଲ, ହ୍ରଦ, ନଦୀ ଓ ବଣ୍ୟଜନ୍ତୁ ସମେତ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଉନ୍ନତି । ବିକାଶ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ମୋହ ଯୋଗୁଁ ହିଁ ଏଥରେ ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଉଦ୍‌ବେଗଜନକ ଅନୁପସ୍ଥିତି ଦେଖା ଦେଇଛି ।

ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ନ୍ୟାୟିକ ହସ୍ତକ୍ଷେପର ସମ୍ଭାବନାକୁ ବିଚାରଣୀୟ ଭାବେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରିଛି । ଏହା ପରିବେଶଗତ ଅବକ୍ଷୟ ଓ ପ୍ରଦୂଷଣର ଶିକାରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିବେଶଗତ ମକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଛି। ଯାହାହେଉ, ୧୯୫୦ଠାରୁ ୮୪ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ନାଗରିକ ସମାଜ କେହିହେଲେ ବହୁଳ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶର ଧ୍ଵଂସ ଓ ଅବକ୍ଷୟ ବିଷୟରେ ମୁଣ୍ଡ ଖେଳାଉ ନ ଥିଲେ । ଏହି ଅବହେଳାର ଜବାବ ଦେବା ନିମିତ୍ତ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ଉତ୍‌ଥାନ ଘଟିଲା । ରତିଲମ୍ ପୌର ନିଗମ ମକଦ୍ଦମାରେ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ମହାଶୟ କ୍ରିଷ୍ଣା ଆୟର ଏକ ନୂତନ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଏବଂ ପରିବେଶ – ବନ୍ଧୁମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କଲେ । ସେ ବକ୍ତବ୍ୟ ଦେଲେ ଯେ, ‘ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ବହୁବିଧ ବ୍ୟବହାରର ଏକ ପ୍ରତିକାରମୂଳକ ଅସ୍ତ୍ର’’ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ଯେ, ‘ପରିବେଶମୂଳକ ଅସ୍ତ୍ର’’ ନିମିତ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ସେମାନଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚିତ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ ।

୧୯୭୯ରେ ଭଙ୍ଗୁର ନିରବ ଉପତ୍ୟକା ପରିବେଶ ପଦ୍ଧତିର ସୁରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ କେରଳ ଶାସ୍ତ୍ର ସାହିତ୍ୟ ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ଆୟୋଜିତ ଶକ୍ତି ଯୋଜନା ବିରୋଧୀ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ଆୟାରଙ୍କ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ନ୍ୟାୟିକ ହସ୍ତକ୍ଷେପଦ୍ଵାରା ଆନ୍ଦୋଳନ ସୁବିଧା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ରାଜ୍ୟ ତଥା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ତରରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବେଦନରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା । ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏହା ଏକ ପ୍ରମୁଖ କୃତିତ୍ଵ । ପରିବେଶମୂଳକ ନ୍ୟାୟ ବା କ୍ଷତିପୂରଣ ଚାହିଁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ମକଦ୍ଦମାରେ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ବାରା ସୃଜନୀମୂଳକ ତର୍ଜମା ଓ ନିର୍ଣ୍ଣୟଗୁଡ଼ିକ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଭୂମିକା ଓ ପରିସରକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ କରିଅଛି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଶ୍ରୀରାମ ରାସାୟନିକ ସାର କ୍ଷେତ୍ରରେ କଞ୍ଚାମାଲ, ପ୍ରକ୍ରିୟା ବା ଉତ୍ପାଦନ, ଜନସାଧାରଣ ବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଯେପରି କୌଣସି କ୍ଷତି ବା ଆଶଙ୍କାମୂଳକ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ନ କରିବ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ପଦାର୍ଥର ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ରୂପେ ‘ନିରଙ୍କୁଶ ଦାୟିତ୍ଵର ଏକ ଚିନ୍ତାଧାରା’’ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୃଷ୍ଟି କଲା ।

ପରିବେଶ ବନାମ ଜୀବିକା:
ଅଧିକାଂଶ ସମାଜରେ ପରିବେଶଗତ ଅବକ୍ଷୟ ହେଉଛି ଏକ କୁଚକ୍ରର ପରିଣତି । ଏହା ଯୁକ୍ତି କରାଯାଏ ଯେ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଦୂରୀକରଣ ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନର ଗୁଣାତ୍ମକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବିକାଶ ବା ଉନ୍ନୟନ ହାତକୁ ନିଆଯାଏ । ମାତ୍ର ଗ୍ରହଣ କରାଯାଉଥବା ବିକାଶର ଢଙ୍ଗ ପରିବେଶର ବିନାଶକାରୀ ରୂପେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ହ୍ରାସ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଅସମାନତା, ବଞ୍ଚକରଣ, ଉପାନ୍ତୀକରଣ ବୃଦ୍ଧି କରିଅଛି ଓ ବ୍ୟାପକ ପରିବେଶମୂଳକ ଅବକ୍ଷୟ ଘଟାଇଛି । ସାମ୍ୟବାଦୀ ହେଉ ବା ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ବଜାର ପରିଚାଳିତ ଉନ୍ନୟନ କୌଶଳର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ, ‘ଏହା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ମୂଳ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ସମାଧାନ କରିବାକୁ’’ ସକ୍ଷମ ନୁହେଁ (ଶିବ : ୧୯୯୧ : ୩୪୨) ।

ବନ ପରିଚାଳନା ହେଉଛି ଅନ୍ୟ ଏକ କ୍ଷେତ୍ର ଯେଉଁଠାରେ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରାଥମିକତା ପରିବେଶଗତ ସମ୍ପୃକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଅବମୂଲ୍ୟାୟନ କରେ । ଶିଳ୍ପପତି, ରାଜନେତା ଓ ବନ ଅଧିକାରୀମାନେ ବିନା ବାଧାରେ ଜଙ୍ଗଲର ଅବକ୍ଷୟ ପାଇଁ ଏକ ସହବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ । ଗୁରୁ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ପରିବେଶକୁ ଭୟଭୀତ କରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉତ୍ସ । ଅପ୍ରତିହତ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ମୃତ୍ତିକା ମଧ୍ୟରେ ବିଷାକ୍ତ ଗ୍ୟାସ, ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟ, ନିର୍ଗତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ନିଷ୍କାଷିତ କରେ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗ ରାସାୟନିକ ସାର, କୀଟନାଶକ ଔଷଧ, ଭେଷଜ ଦ୍ରବ୍ୟ, ଖଣିଜ ତୈଳ ଓ ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଭଳି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବୃତ୍ତିଗତ ସଙ୍କଟକୁ ବୁଝାଏ ।

ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ଓ ଶ୍ରମିକମାନେ, ନାସାରନ୍ଧ୍ର ପୃଥକକାରୀ ଅଂଶରେ ଛିଦ୍ର, ହାତପାଦର ଅଙ୍ଗୁଳିଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷୟ, ପ୍ରଜନନ କ୍ଷମତା ହାନି, ଶ୍ଵାସରୋଗ ଏବଂ କର୍କଟ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଛନ୍ତି । ମାଛମରା, କୃଷି ଏବଂ ଉଦ୍ୟାନ କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରୁ ଜୀବିକାର୍ଜନ ଦିଗଗୁଡ଼ିକର ଅବନତି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଉଛି । ଏହାର ଏଭଳି ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ପ୍ରଭାବ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଛି । ଏହି ଆଲୋଚନା ସୂଚନା ଦିଏ ଯେ ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜଗୁଡ଼ିକ ଏକପ୍ରକାର ବିକଳ୍ପହୀନ ଅସହାୟ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆବଦ୍ଧ । ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ତଥା ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଉନ୍ନୟନ କୌଶଳ କୌଣସି ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ପ୍ରଶସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ରଖୁନାହିଁ । କୌଣସି ଗୋଟିକର ସୁରକ୍ଷା ଅନ୍ୟଟିର ବିନାଶର କାରଣ ହୋଇପାରେ । ଯଦି ଜୀବିକା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ ତେବେ ପରିବେଶ ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ଏବଂ ଯଦି ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷିତ ରହେ ତେବେ ଜୀବିକା ସଙ୍କଟାପନ୍ନ । ଏହା ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଅପ୍ରୀତିକର ବ୍ୟବସ୍ଥା । ଭାରତରେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏହି ଅପ୍ରୀତିକର ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବକୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ।

ଆମେ ଦେଖ‌ିଲେ ଯେ ମାନବ-ପ୍ରକୃତି ସମ୍ପର୍କରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ କାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇନାହିଁ । ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି ଯେ, ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଅବକ୍ଷୟ ହେଉଛି ପ୍ରକୃତିକୁ ତା’ର ସୀମା ଅତିରିକ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ପରିଣାମ । କିଛି ମାତ୍ରାରେ ଅରଣ୍ୟବାସୀ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଲୋକମାନେ, ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦଗୁଡ଼ିକର ଅତିରିକ୍ତ ପରିମାଣରେ ଶୋଷଣ କରି ଚାଲିଛନ୍ତି । ପର୍ବୋକ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଉପାୟ ନାହିଁ । ପରିବେଶଗତ ଅବକ୍ଷୟ ଅବଧାରିତ ହୋଇଯାଇଛି । କାରଣ ହେଲା, ଜାଳେଣି ପାଇଁ, ଘର ତିଆରି ପାଇଁ ଗଛ କାଟିବା ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାତ୍ରାତ୍ମକ କୃଷି ଓ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅପ୍ରତିହତ ଭାବେ ଚାଲିଛି । ଏଥ‌ିପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମ ନିମିତ୍ତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ବହୁଗୁଣିତ ।

ହର୍ଷ ସେଠୀ ପରିବେଶମୂଳ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ତିନି ପ୍ରକାର ସଂଗ୍ରାମରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ପ୍ରକାରରେ, ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ସାମାଜିକ ଶ୍ରେଣୀ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ବିଷୟରେ ସଂଗ୍ରାମୀ ଏପ୍ରକାର ସଂଗ୍ରାମ, ବିକାଶର ଢାଞ୍ଚା ବା ମାନବ-ପ୍ରକୃତିର ସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ କରେ ନାହିଁ । ଦ୍ବିତୀୟ ପ୍ରକାରରେ ସମ୍ବଳ ବ୍ୟବହାରରେ ବିଧ୍ଵତ ସଂଶୋଧନ ଓ ନୀତି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ନିମିତ୍ତ ସଂଗ୍ରାମ କରୁଥିବା ପରିବେଶମୂଳକ ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ତର ଆମେ ପାଇଥାଉ । ନବୀକରଣୀୟ ବା ଅଣ-ନବୀକରଣୀୟ ସମ୍ବଳ ଗୁଡ଼ିକର ନିଃଶେଷ ଓ ଧ୍ଵଂସ ବିଷୟଟି କେନ୍ଦ୍ରରେ ରହିଛି । ଏହା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଉନ୍ନୟନ ଢାଞ୍ଚା ଓ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କର ପୁନଃସଂଜ୍ଞାକୁ ଉପାଖ୍ୟାନ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ ।

ଯାହାହେଉ, ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାଏ ଯେ, ପରିବେଶ ସଂଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ଥରେ ଚାଲିଲା ପରେ ଏହା ଭୌଗୋଳିକ ଶୁଦ୍ଧତା ବଜାୟ ରଖେ ନାହିଁ । ବାୟୁ ଅପଚୟ, ଭୂମି, ଜଙ୍ଗଲ ବା ସମୁଦ୍ର ପରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଏହିସବୁ ସଂଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକର ଫଳାଫଳ କେନ୍ଦ୍ରିତ ହୋଇ ଅଛି । ତଦନୁସାରେ, ବନଭିଭିକ ସଂଗ୍ରାମ, ଭୂମି ଉପଯୋଗୀ ସଂଗ୍ରାମ, ବିରାଟ ବନ୍ଧ-ବିରୋଧୀ ସଂଗ୍ରାମ, ପ୍ରଦୂଷଣ-ବିରୋଧୀ ସଂଗ୍ରାମ ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ଉତ୍ସର ଧ୍ୱଂସ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ରୂପେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଅଭିହିତ କରାଯାଇପାରେ ଏବଂ ବିକୋନୁ ମାଦନ, ହସ୍ତକ୍ଷେପର ରଣନୀତି ଏବଂ ସଂଘର୍ଷରେ ସଂଗ୍ରାମୀ ବା ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିବାଦ୍ଵାରା ଶ୍ରୀ ହର୍ଷ ସେଠୀ ଏହିସବୁ ସଂଘର୍ଷର ଏକ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

ଅନ୍ୟ ସଂଘର୍ଷଗୁଡ଼ିକ ପରି, ଏହା ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ପରିବେ ଶମୂଳକ ସଂଘର୍ଷରେ ସମାଜର ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ପ୍ରତିନିଧୂ ଶ୍ରେଣୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ରୂପେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଯାହାହେଲେ ବି, ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ପ୍ରତିକୂଳ ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ଲୋକମାନେ ସଂଘର୍ଷର ଭିତ୍ତି ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଜାଳକାଠ ଓ ଜଳ ସଂଗ୍ରହ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ ନାରୀମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ସୟମକୁ ଅଧିକ ଭାବେ ପ୍ରସାରିତ କରିଛି । ଆଦିବାସୀମାନେ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ପାଉଥ‌ିବା ଲାଭ ହରାନ୍ତି । ଗୋଆ ଓ କେରଳ ପ୍ରଦେଶର ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନେ ମାଛଧରାର ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଲେ । କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ଲୋକମାନେ ଏପର ଭାବରେ ଦକ୍ଷପ୍ତ କ୍ଷୟକ୍ଷତିର ପ୍ରତିକାର ଓ ପ୍ରଭାବମୂଳକ ସ୍ବର-ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ସଙ୍ଗଠନ, ବୈଜ୍ଞାନିକ, ଗବେଷକ, ଚିକିତ୍ସକ, ଯନ୍ତ୍ରୀ, ଓକିଲ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍, ମାନବ ଅଧିକାର ଗୋଷ୍ଠୀ, ସହାନୁଭୂତିଶୀଳ ଓ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନୀତି ନିର୍ମାତା ଓ ଅମଲାତନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପରି ଅଭିଜ୍ଞତାସମ୍ପନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରୁ କର୍ମୀମାନଙ୍କ ସହଯୋଗ ସେମାନେ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ମୀ ସଂଘର୍ଷ ପ୍ରତି ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଯୋଗାଇ ଦିଅନ୍ତି ।

ସାଙ୍ଗଠନିକ ଓ ହସ୍ତକ୍ଷେପବାଦୀ ରଣନୀତିଦ୍ଵାରା ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଏହା ଆଦେଶାତ୍ମକ ହୋଇଅଛି ଯେ କେବଳ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ଏବଂ ‘ଉପୀଡ଼ିତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ଵରେ ଧରି ରଖୁବାକୁ ନୁହେଁ, ସାମୂହିକ ଅନିଷ୍ଟ ଓ ସେହିପରି କ୍ଷ ୟକ୍ଷତିଦ୍ୱାରା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଧିକ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ବିଷୟରେ କୌଶଳର ସହିତ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାଦ୍ୱାରା ବିପରୀତ ଶିବିରରେ ଛିଦ୍ର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ସେଥୁପାଇଁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଜନବିରୋଧୀ, ରାଷ୍ଟ୍ରବିରୋଧୀ, ଉ ନ୍ନୟନ ବିରୋଧୀ, ପ୍ରଗତି ବିରୋଧୀ ରୂପେ ପାଲଟା ଲଢ଼େଇ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି । ସମ୍ବଳର ବାସ୍ତବ ବ୍ୟବହାରରେ ତଥ୍ୟଭିତ୍ତିକ ଅ ଭିଯାନ ସାମଗ୍ରୀର ପ୍ରଚାର ଓ ସାବଧାନତାଦ୍ୱାରା ଏହାର ସାଧାରଣତଃ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥାଏ ।

ରାଜନୀତିର ସୀମାବଦ୍ଧତା ହେଉଛି ଯେ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ସ୍ଥାନୀୟ ସୀମାର ବାହାରକୁ ଚାଲିଯାଏ ମୂଳ ଉପୀଡ଼ିତ ଭୂମିକା ପ୍ରଦର୍ଶକମାନେ ପଛରୁ ଛାଡ଼ି ପଳାନ୍ତି ଏବଂ ମଧ୍ୟଶ୍ରେଣୀ ବ୍ୟବସାୟୀ, ମାଧ୍ୟମ ଓ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ଅନୁଷ୍ଠାନର ନେତାମାନେ ଆଗକୁ ଆସନ୍ତି । ନେତୃତ୍ୱ ଭୂମିକା ଓ କ୍ଷମତା ସ୍ଥାନୀୟ ହାତରୁ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା ଭୂମିକା ପ୍ରଦର୍ଶିତମାନଙ୍କ ହାତରୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଏ । ଅଧିକାଂଶ ସଂଘର୍ଷ ସଂସ୍କାରବାଦୀ ପ୍ରକୃତିମୂଳକ । ଏହି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ପରିବେଶ ଓ ନାରୀ ଅଧୂକାରବାଦ ତଥା ପରିବେଶ ଓ ମାନବ ଅଧିକାର ମଧ୍ୟରେ ସହଗାମୀ ଭାବେ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଅନୁସଂଯୋଗଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିଥାଏ । ଆମମାନଙ୍କର ବୁଝାମଣା ବା ଜ୍ଞାନର ତତ୍ତ୍ଵ ବିଷୟରେ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ଉତ୍‌ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ବିଷୟ ହିଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପସ୍ଥିତ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ, ସାର୍ବଜନୀନ ମନଗଢ଼ା କଥା ଓ ବିଜ୍ଞାନର ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ରୀତି ଉପରେ ପ୍ରତିପାଳିତ ।

ବହୁକାଳ ଧରି ଯଥାର୍ଥ ସାର୍ବଜନୀନ ଜ୍ଞାନ ରୂପେ ଯାହା ଧରି ରଖାଯାଇଥିଲା, ତାହା ଆଜି ପକ୍ଷପାତ, ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ବିଚାରଧାରା ରୂପେ ବିଜ୍ଞାନବର୍ଜିତ ଭାବେ ଚର୍ଚ୍ଚିତ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନମାନ ମଧ୍ୟ ବଜାର, ସମାଜ, ରାଷ୍ଟ୍ର, ବିଜ୍ଞାନ ତଥା ପ୍ରକୃତିର ବୁଝାମଣା ସମ୍ପର୍କରେ ଆମର ବୁଝାମଣାକୁ ନୂତନ ରୂପ ଦେଇଛି । ସୁରକ୍ଷାର ବିବିଧତା ଏବଂ ସମାଜ ଓ ପ୍ରକୃତିର ବହୁଳତା ପ୍ରସଙ୍ଗ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ଭଲ ଭାବରେ ଉତ୍‌ଥାପିତ ହୋଇଛି । ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଭାବକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା ଫଳରେ ଅଧ୍ୟୟନର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଗଠନ କରାଯାଏ । ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ମୋଟାମୋଟି ବିଭିନ୍ନ ଏବଂ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାବେ ରହିଥାଏ। ସେଗୁଡ଼ିକର ସର୍ବୋପରି ପ୍ରଭାବ ଅସମାନ୍ତରାଳ । ଅସଫଳତାଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସଫଳତା ର ହିଅଛି ।

ନୀରବ ଉପତ୍ୟକାର ପ୍ରଭାବ ଥିଲା ଅସ୍ତିବାଚକ, ସଫଳତା ଏବଂ ପ୍ରବୃତ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ । ଡୁନ୍ ଉପତ୍ୟକା ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆଂଶିକ ସଫଳତା ଥୁଲା, ମାତ୍ର ଅନେକ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଯଦିଓ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ଚାଲିଥିଲା ମାତ୍ର ସେସବୁ ସଫଳ ହୋଇ ନ ଥିଲା । ଭୋପାଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଦୁର୍ଘଟଣା ଦେଶ ତଥା ବିଶ୍ଵର ଧ୍ୟାନ ସଫଳ ଭାବେ ଆକର୍ଷଣ କଲା, ମାତ୍ର ଏହା ବିପଦଜନକ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ନିବାରଣ କରିବାରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇନାହିଁ। (ITP, 1999) ସଂଘର୍ଷଗୁଡ଼ିକର ଅବିରତ ପ୍ରତିବାଦ ସତ୍ତ୍ଵେ ବୃହଦାକାର ବିକାଶ ଯୋଜନା ଯୋଗୁଁ ବାର୍ଷିକ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହେଉଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ, ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷାର କାରଣ ପ୍ରତି ସାର୍ବଜନୀନ ସ୍ଥାନ ଓ ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅବଦାନ ଦେଇଛି ।

ଏହା ହେଉଛି ପୂର୍ବରୁ ଦେଖାଯାଇନଥ‌ିବା ଅଧିକ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସଚେତନତା ଓ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଇତ୍ୟାଦିର ଏକ ଐତିହାସିକ କୃତିତ୍ଵ । ଜଙ୍ଗଲ, ବଣ୍ୟଜନ୍ତୁ, ପତିତ ଜମି, ଜଳ, ବାୟୁ ଓ ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଉପରେ ସରକାର ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଅଛନ୍ତି; ମାତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରକୃତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ବ୍ୟବଧାନ ରହିଅଛି । କୌତୂହଳପୂର୍ଣ ଭାବେ, କୌଣ ସି ରାଜନୈତିକ ଦଳ, -ଶ୍ରମିକ ବା ବାଣିଜ୍ୟ ସଂଘ ବା କୃଷକ ସଙ୍ଗଠନ ଏହାକୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପରିଣତ କରିନାହାନ୍ତି: । ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ସରକାର ଓ ନ୍ୟସ୍ତସ୍ଵାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ଚିନ୍ତା ଓ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ, କୂଟ କୌଶଳ ଓ ବିକୃତୀକରଣର ବ୍ୟବଧା ନ ମଧ୍ୟରେ ପତିତ ଓ ବିଖଣ୍ଡିତ ।

୧୧ । ଭାରତରେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଦୁଇଟି ଘଟଣାର ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକର ସଂରଚନାମୂଳକ ଓ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ (Structural and Functional) ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଗୁଡ଼ିକୁ ବୁଝିବା ନିମନ୍ତେ ଏଠାରେ ଦୁଇଟି ଘଟଣା ଅଧ୍ୟୟନର ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଘଟଣା ଅଧ୍ୟୟନ, ଭାରତରେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ପତ୍ତି, ପ୍ରସଙ୍ଗ, ସଙ୍ଗଠନ, ନୀତି ଓ ଆଦର୍ଶ, ନେତୃତ୍ଵ, ପ୍ରସ୍ତୁତୀକରଣ, ପ୍ରଭାବ ଓ ପରିମାଣର ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିବ ।

ନୀରବ ଉପତ୍ୟକା ଆନ୍ଦୋଳନ:
ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ କେରଳରେ ଜନ୍ମ ନେଉଥିଲା । ଭାରତରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ସଂଘର୍ଷ ଓ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱା ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କରିବା ଦିଗରେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଇତିହାସରେ ପୁରାତନ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିନେ ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ଗୋଟିଏ । ୧୯୭୦ ଦଶକ ଆରମ୍ଭରୁ କୁନ୍ତୀପୁଝା ନଦୀରେ ଏକ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ କେରଳ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବରେ ଏହାର ଉପ୍‌ରିର କାରଣ ନିହିତ । ବର୍ଦ୍ଧିତ ଶିଳ୍ପାୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ସମୃଦ୍ଧି ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସରକାରଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ରାଜ୍ୟରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଏହା ହେଉ ନ ଥିଲା । ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ନିମିତ୍ତ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରିବା ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଜଳ ଗ୍ରହଣ କ୍ଷେତ୍ର ରୂପେ ୭୭ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଆବୃତ କରିବାକୁ ବନ୍ଧର ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲା ।

ପରିଣାମସ୍ଵରୂପ, ନୀରବ ଉପତ୍ୟକା (Silent Valey) ରୂପେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଭାରତର ନିଘଞ୍ଚତମ ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳୀୟ ଅରଣ୍ୟ ପ୍ଲାବିତ ଓ ନିମଜ୍ଜିତ ହେବାକୁ ଥିଲା । ସେଠାରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ଥଇଥାନ ଓ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର କୌଣସି ସମସ୍ୟା ନ ଥିଲା । କାରଣ ଯେଉଁଠାରେ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ହେବାକୁ ଥିଲା ସେ ସ୍ଥାନରେ କୌଣସି ମାନବ ଜନବସତି ନ ଥିଲା । ଏହି ଅର୍ଥରେ ନୀରବ ଉପତ୍ୟକା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ବିଶୁଦ୍ଧ ଭାବେ ଓ ପ୍ରାଥମିକ ଭାବେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ସର୍ବପ୍ରଥମ ସଂଗ୍ରାମ । ଏହି ପରିଯୋଜନାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ଥନ ସରକାରଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଥିବାରୁ ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟିର ସମ୍ପୂର୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ କେରଳ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଥିଲା ।

କେରଳ ଶାସ୍ତ୍ର ସାହିତ୍ୟ ପରିଷଦ (KSSP) ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ସକ୍ରିୟ, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଜ୍ଞ ବର୍ଗ ଏହି ଆହ୍ଵାନକୁ ଗ୍ରହଣ କଲା ଏବଂ ଆନ୍ଦୋଳନ ଶୈଶବ କାଳରୁ ଏକ ପୂର୍ଣ ବିକଶିତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର କ୍ଷମତାରେ ପରିଣତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ବନ୍ଧ ବିରୋଧରେ (KSSP) ସଫଳତାର ସହିତ ସ୍ଥାନୀୟ ମତ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲା ଏବଂ ସଲିମ ଅଲ୍ଲିଙ୍କ ପରି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ପ୍ରାଣୀବିଜ୍ଞାନୀ, ଉଦ୍ଭଦବିଜ୍ଞାନୀ, ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଏବଂ ଯନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପରି ପରିବେଶମୂଳକ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କୁ ଏକତା ରଜ୍ଜୁରେ ଆବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ସବୁପ୍ରକାର ଚେଷ୍ଟା ଚଳାଇଲା । ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ସରକାରଙ୍କ ବୈଷୟିକ ଦଳ ତୁଳନାରେ KSSPର ଯୁକ୍ତି ଓ ସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ କଲା ।

ଏକ ବିରଳ ପରିବେଶ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜୈବିକ ତଥା ଆନ୍ତର୍ଦେଶୀକ ବିବିଧତା ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିବେଶଗତ ଫଳାଫଳର କାରଣ ଉପରେ ପରିଯୋଜନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏହାର ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କଲା । ଏକ ରଣନୀତି ରୂପେ KSSP ଆଉ ଏକ ପାଦ ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଲା ଯେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ସଞ୍ଚାରଣ ପଦ୍ଧତିର ଅଭିବୃଦ୍ଧିଦ୍ଵାରା ତଥା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକରେ ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପନ କରି ସହଜରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରିବ । ଏହି ବିବାଦକୁ ରାଜ୍ୟ ବାହାରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ଯଥାର୍ଥ ସାର୍ବଜନିକ ଆଲୋଚନାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେବାକୁ KSPP ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲା । ଏ ଦିଗରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଶ୍ବ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ପାଣ୍ଠି ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ସଂରକ୍ଷଣ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂଘର ସମ୍ପୃକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଏହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ କ୍ଷେତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଥିଲା ।

ଏହି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ, ନୀରବ ଉପତ୍ୟକାର ନିବାସୀ ସିଂହ ଲାଞ୍ଜିଆ ମାଙ୍କଡ଼, ଯାହାକି ଏକ ବିରଳ ବଂଶୀୟ ମାଙ୍କଡ଼କୁ ରକ୍ଷା କରିବା କାରଣରୁ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଏହି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ସଂଘର୍ଷ ବହୁଦିନ ଧରି ଚାଲିଲା । ଭୀଷଣ ରୂପରେ ବିତର୍କ, ଆଲୋଚନା, ଅବିରତ ପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନ ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ଅବିରତ ପ୍ରଚାର କରିବା ଫଳରେ ସଂସଦ ଓ ପ୍ରବୀଣ କମିଟି ନୀରବ ଉପତ୍ୟକାରେ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ଧାରଣାକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଲ, ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ବେ, ‘ଜାତୀୟ ଜୀବନ ମଣ୍ଡଳ’’ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦିଆଯିବା ଫଳରେ KSSP ବିଜୟଲାଭ କଲା । ଏହି ସଫଳ ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିଣାମସ୍ବରୂପ ଅଣ-ଜୀବନ, ଅଣ-ଜୀବନକ୍ଷମ ଉନ୍ନୟନ ନୀତି, ପ୍ରକଳ୍ପ ଓ ପରିଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାକୁ ଆହ୍ୱାନର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ହେଲା ।

ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ପ୍ରକୃତରେ ପ୍ରତିଷେଧମୂଳକ । ଅନେକ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଘଟଣା ଭଳି ଏହା ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ ଏବଂ ପରିବେଶ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭୂତ ହେବାର ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଏହା ଚାଲିଥିଲା । ପ୍ରକଳ୍ପଟିକୁ ଏହାର ନିଜସ୍ଵ ତୃତୀୟ ସ୍ତରରୁ ସଫଳତାର ସହିତ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ସୂଚିତ କରାଏ ଯେ, KSSP ପରି ସୁସ୍ଥ ବିବେକାନୁମୋଦିତ ତଥା ସୂଚିତକାରୀ ଅଣ-ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଉପସ୍ଥିତି ପୂର୍ବରୁ ରହିଛି ଯାହାକି କ୍ଷୟକ୍ଷତି ଘଟିବାର ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ସତତ ଜାଗ୍ରତ କରାଇପାରେ । ଏହି ଘଟଣାର ଅଧ୍ୟୟନ ମଧ୍ୟ ସୂଚାଏ ଯେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରବାଣମାନଙ୍କଠାରୁ ସାଧାରଣ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟଠାରୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ, ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ମିଶ୍ରଣ ସମ୍ପୃଢୀକରଣ ଓ ପ୍ରସ୍ତୁତୀକରଣ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ।

ଚିପ୍ କୋ ଆଦୋଳନ:
ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ମୌଳିକ ରୂପେ ଜଙ୍ଗଲର ସୁରକ୍ଷା ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିଲା । ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଉପ- ହିମାଳୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିବେଶଗତ ଭାରସାମ୍ୟ ବଜାୟ ରଖିବା ନିମିତ୍ତ ଏହା ଏକ ପରିବେଶମୂଳକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା । ଗଞ୍ଜୋଲ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଉତ୍ତର କାଶୀ, ଚାମୋଲି, ତେହରି ଓ ଗୌରୀ ଇତ୍ୟାଦି ଚାରିଟି ଜିଲ୍ଲା ଏବଂ ଯାହାକି ସର୍ବମୋଟ ୨୭,୦୦୦ ବର୍ଗ କି.ମି. ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ ୧୪ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ବ୍ୟାପ୍ତ । କୌତୂହଳର ବିଷୟ ଯେ, ଶ୍ରମର ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣ ପ୍ରକୃତି ଯୋଗୁଁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପୁରୁଷଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ନାରୀମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ । ସେଠାରେ ଚାଷୀ ରୂପେ ଶତକଡ଼ା ୯୭ ନାରୀ ଥିଲାବେଳେ କେବଳ ୭୨ ଶତକଡ଼ା ପୁରୁଷ ଅଛନ୍ତି । ପୁରୁଷମାନେ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ କାମ କରନ୍ତି ।

ସୁତରାଂ ଜମିବାଡ଼ି, ଗୋରୁଗାଈ, ଓ ଗୃହ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଏଇଥପାଇଁ ଚିପ୍‌କୁ ମଧ୍ୟ ନାରୀ ଅଧିକାରବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ରୂପେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଏ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାମୋଲି ଜିଲ୍ଲାର ଗୋପେଶ୍ଵରରେ ‘ବାସୋଳୀ ଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ୍ୟ ମଣ୍ଡଳ’’ରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ସର୍ବୋଦୟ କର୍ମୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟତଃ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରାମ୍ୟ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସର୍ବୋଦୟ କର୍ମୀମାନେ ସକ୍ରିୟ ଥିଲେ । ୧୯୭୩ ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୪ ତାରିଖ ଦିନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଏକ ପକ୍ଷରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଗ୍ରାମବାସୀ ଓ ସର୍ବୋଦୟ କର୍ମୀମାନେ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ କାଠ ଠିକାଦାର ଓ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ତଥା କାଠ ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସ୍ଵାର୍ଥର ଏକ ଐତିହାସିକ ବିବାଦ ରହିଥିଲା । ଠିକାଦାରମାନେ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ସୁବିଧା ହାସଲ ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ରାଜନେତାଙ୍କ ଉପରେ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିପାରିଥିଲେ ।

ଚି ଆନ୍ଦୋଳନ ପୂର୍ବରୁ ସରକାରଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ନୀତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖା! ଦେଇଥିଲା । ଖଦୀ ଓ ଗ୍ରାମୋଦ୍ୟାଗ ଆୟୋଗଠାରୁ ସହାୟତା ସହିତ ଏହାର କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ଉପକରଣ କର୍ମଶାଳା ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ୧୦ଟି ASH ନାମକ ବୃକ୍ଷ ପାଇଁ ସର୍ବୋଦୟ କର୍ମୀମାନଙ୍କ ଦାବିକୁ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ । ମାତ୍ର ଏହା ଟେନିସ୍‌ ରାକେଟ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଖେଳ ସରଞ୍ଜାମ ତିଆରି କରିବାକୁ ସାଇମନ କମ୍ପାନୀ ପାଇଁ ୩୦୦ଟି ASH ନାମକ ବୃକ୍ଷ ଆବଣ୍ଟନ କଲେ । ଏଠାରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ହେଲା ଗରିବ ଚାଷୀମାନଙ୍କର ଲଙ୍ଗଳ ଯାହାକି ସେମାନଙ୍କର ଜୀବିକା ନିର୍ବାହମୂଳକ ଆବଶ୍ୟକତା ତାହାକୁ ବଳି ଦେଇ ଟେନିସ୍ ରାକେଟ ଭଳି ଅମୋଦଦାୟକ ଦ୍ରବ୍ୟ ତିଆରି କରିବା ଲାଗି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେବା ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗର ଅମାନୁଷିକ ନୀତି ।

ଏହି ୩୦୦ ବୃକ୍ଷ କାଟିବା କାମ କମ୍ପାନୀ ଏଜେଣ୍ଟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ୧୯୭୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ସର୍ବୋପରି କର୍ମୀ ଓ ୧୦୦ ଜଣ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗ୍ରାମବାସୀ ନିକଟସ୍ଥ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଗୋପେଶ୍ଵର ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଲେ । ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ଏହି ପ୍ରତିରୋଧର ପରିଣାମସ୍ୱରୂପ କମ୍ପାନୀର ଲୋକମାନେ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଲେ । ପ୍ରତିବାଦକାରୀମାନଙ୍କୁ ଖୁସି କରିବାକୁ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ସର୍ବୋଦୟ କର୍ମୀଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ASH ଗଛ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲେ ଯଦି ସେମାନେ ସାଇମନ କମ୍ପାନୀକୁ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଗଛ କାଟିବାକୁ ଛାଡ଼ିଦେବେ । ଏହି ପ୍ରଲୋଭନକୁ ଦୁଇ, ତିନି, ପାଞ୍ଚ ଓ ଦଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଛ ସଂଖ୍ୟାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦିଆଗଲା । ମାତ୍ର ତାହା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରାଗଲା ।

ସାଇମନର ବଣ୍ଟନ ଭାଗ ରଦ୍ଦ ହେଲା, ମାତ୍ର ତାହାକୁ ଜିଲ୍ଲାର ଅନ୍ୟ ଅଂଶ, ପଟ୍ଟା ଜଙ୍ଗଲକୁ ପୁନର୍ବାର ଆବଣ୍ଟନ କରାଗଲା । ୧୯୭୩ ଜୁନ୍ ମାସରେ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ସ୍ଥାନୀୟ ନେତା ଏହି ପ୍ରତିରୋଧ ସଙ୍ଗଠିତ କଲେ ଓ ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଲେ । ଗଛଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଡିସେମ୍ବର ମାସ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜଗାଗଲା, କମ୍ପାନୀକୁ ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଅନୁମତିର ସମୟସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଯିବ । ତେହେରି ଗରୱାଲରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିତ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ସର୍ବୋଦୟ ମଣ୍ଡଳର ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା ହିମାଳୟର ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନର ନୀତି ଓ ଆଦର୍ଶକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ୧୨୦ ଦିନ ଧରି ପାଦରେ ଚାଲି ଚାଲି ତାଙ୍କ ଦୀର୍ଘ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।

ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଜନପ୍ରିୟ ହେବାର ମୂଳରେ ଥିଲା ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ଦଶନ୍ଧି ପୁରାତନ ଆକସ୍ମିକ ବନ୍ୟା ବିଭୀଷିକାର ଇତିହାସ । ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାବେ କାଟି ଦେବାଦ୍ଵାରା ଜଙ୍ଗଲ ଆଚ୍ଛାଦିତ ପର୍ବତ ଗଡ଼ାଣିଗୁଡ଼ିକ ଖାଲି ହୋଇଯିବାରୁ ବର୍ଷା ଜଳ ହଠାତ୍ ତଳଆଡ଼କୁ ମାଡ଼ିଆସିଲା । ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ସଡ଼କ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଭୂସ୍ଖଳନ ସୃଷ୍ଟି କଲା । ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲିବା ପୂର୍ବରୁ କେତେକ ପ୍ରସ୍ତୁତୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟର ମଧ୍ଯ ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇ ସାରିଥିଲା । ବନ୍ୟା ସାହାଯ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସର୍ବୋଦୟ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଓ ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ବନ୍ୟା ପ୍ରପୀଡ଼ିତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ଅବକ୍ଷୟ, ବିନାଶ ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଏକ ଆଲୋଚନା ସମ୍ପର୍କରେ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିବେଶ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀକୁ ଏହା ଶକ୍ତିଶାଳୀ କଲା ।

୧୯୭୪ରେ ସି.ପି.ଭଟ୍ଟ ରେନି ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚିପ୍‌ ସଂଘର୍ଷ ପୁନର୍ବାର ଚଳାଇଲେ । ସେ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଆବେଦନ କଲେ ଯେ ଗଛଗୁଡ଼ିକୁ କାଟିବା ସମୟରେ ସେମାନେ ତାକୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରିବେ । ଅଳକା ନଦୀ ତୀରରେ ରେନି ଜଙ୍ଗଲରୁ ୨୫୦୦ ଗଛ କାଟିବା ପ୍ରଚେଷ୍ଟାକୁ ଲତା ଗ୍ରାମରେ ନାରୀନେତ୍ରୀ ଗୌରୀଦେବୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅକାମୀ କରି ଦିଆଗଲା । ତାଙ୍କନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରାୟ ୩୦ ଜଣ ମହିଳାଙ୍କର ଏକ ଦଳ ସେମାନଙ୍କୁ ଜୀବନକୁ ପାଣି ଛଡ଼ାଇ ଗଛଗୁଡ଼ିକୁ ରକ୍ଷା କଲେ । ଚିପ୍‌ କୋ ପ୍ରତିବାଦକାରୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଏହି ଜିଦ୍‌ର ପରଣାମସ୍ଵରୁପ ଏଭଳି ଜଙ୍ଗଲରେ ୧୦ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଗଛକଟା ଉପରେ ଏକ ସରକାରୀ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଜାରି କରାଗଲା ।

ଯେତେବେଳେ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଲା, ସବିରାମ ଭାବରେ ଏହି ନାରୀମାନେ ୧୯୭୫ରେ ଗୋପେଶ୍ଵର, ୧୯୭୮ ଜାନୁୟାରୀରେ ଭିନ୍ଦର ଉପତ୍ୟକାରେ, ୧୯୭୯ରେ ପର୍‌ସୋରୀଠାରେ ଓ ୧୯୮୦ ଫେବୃୟାରୀରେ ଆଡ଼େ ଡେଙ୍ଗୁ ପଇଁତାଳିଠାରେ ଗଛକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ବାହାରି ଆସିଥିଲେ । ଅତଏବ, ଚିପ୍‌ ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ପ୍ରତିବାଦ ଏବଂ ପ୍ରତିରୋଧମାନ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବାରମ୍ବାର ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ।
ଏହିପରି ଭାବରେ ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନ ନ୍ୟସ୍ତସ୍ୱାର୍ଥବାଦୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ଧ୍ଵଂସ ପ୍ରତି ଲୋକମାନଙ୍କର ଅହିଂସା ପ୍ରତିରୋଧର ଏକ ଉତ୍ତମ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ପରିଣତ ହେଲା । କୌଣସି କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ସଙ୍ଗଠନମୂଳକ ଉପକରଣରେ ବିନା ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ, ସମର୍ଥନ ବା ସାଧାରଣ ନେତୃତ୍ଵରେ ସାଧାରଣ ନିରୀହ ପାହାଡ଼ିଆ ଲୋକମାନେ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବାହାରି ଆସିଥ‌ିବାରୁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ସ୍ଵତଃସ୍ଫୁର୍ଗ ।

ସାଧାରଣ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନରେ ମୃତ୍ତିକା, ଜଳ ଓ ବୃକ୍ଷ ପରି ନିର୍ଭରଶୀଳ ସମ୍ବଳଗଡିକର ପ୍ରସଙ୍ଗଗଡିକ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ଥିତି ପ୍ରଦାନ କଲା । ଦୁର ଅଞ୍ଚଳର ଚିପକୋର ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳିତ ହେଲା । ଜୀବିକା ଏବଂ ଜୀବନ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ପରିବେଶ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ରୂପେ ଜଡ଼ିତ, ଆନ୍ଦୋଳନର ଗତିପଥକ ଦିଗଦର୍ଶନ ଦେଇଥଲା । ଠିକାଦାରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବସାୟିକ ଶୋଷଣର ସ୍ଥାନୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ବଳକୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦକୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଗ୍ରାମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟମାନଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନକୁ ଆଣିବାରେ ଚିପ୍‌ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା ।

ଯାହାହେଉ, ଏ ସଂଘର୍ଷ ‘ଜଙ୍ଗଲ ବ୍ୟାପ୍ତିର ଉଦ୍‌ବେଗଜନକ ନିଃଶେଷ’କୁ ନିବାରଣ କରିବାରେ, ଉକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରି ନ ଥିଲା । ବନ୍ୟା, ଭୂସ୍ଖଳନ, ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ଜଳସ୍ରୋତଗୁଡ଼ିକୁ ଶୁଷ୍କ କରିବା ଏବଂ ଜାଳେଣି ପଶୁ ଖାଦ୍ୟ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଘଟିବା ପାଇଁ ସେଗୁଡ଼ିକ ବାସ୍ତବରେ ଦାୟୀ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପାହାଡ଼ିଆ ଜାତିର ନାରୀମାନେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ଏହାକୁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ଚରିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

୧୨ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ପୁନଃ ଅବସ୍ଥିତି ଓ ପୁନଃ ଥାଇଥାନ ବିଷୟରେ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଆମ ଦେଶରେ ତଥା ରାଜ୍ୟରେ ବିକାଶର ଧାରା ଅବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଲାଗି ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପର ଶୁଭାରମ୍ଭ ବିକାଶର ପ୍ରଥମ ସୋପାନ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶରେ ଅନେକ ଜନସାଧାରଣ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ବସବାସ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କର ପାଖରେ ନିଜର ଘରଟିଏ ନଥାଏ । ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ସନ୍ଧାନରେ ଘୂରିବୁଲନ୍ତି; ଯେଉଁଠି ଯେତେବେଳେ ରୋଜଗାରର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଯାଏ ସେଠାରେ ସେମାନେ ଅସ୍ଥାୟୀ କୁଡ଼ିଆଟିଏ କରି ରହିଯା’ନ୍ତି । ଠିକ୍ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଯେତେବେଳେ ସରକାରଙ୍କର କୌଣସି ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭହୁଏ ସେଠାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଏ ।

ଏହି ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କର ଦୁଃଖଦୁର୍ଦ୍ଦଶା କମ୍ କରିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଶିଳ୍ପକାରଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପୁଞ୍ଜିପତିମାନଙ୍କର ବା ସରକାରଙ୍କର କେତେ ଲାଭ ହେବ ବା ସରକାର କେତେ ରାଜସ ପାଇବେ କେବଳ ସେତିକି ହିସାବକୁ ନ ନେଇ ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ବାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଜନସାଧାରଣ ଓ ପରିବେଶର କ୍ଷତିର ମଧ୍ୟ ଉଚିତ୍ ଆକଳନ କରାଯିବା ନିହାତି ଜରୁରୀ | ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କୁ ଯଥୋଚିତ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରକୁ ଉଚିତ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦିଆଯିବା ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସରକାରୀ ଆଇନର ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯିବା ନିତାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କର ପୁନଃ ଥଇଥାନ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କର ଚଳଣି ଓ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖୁ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁନର୍ବାସ କଲୋନୀ ନିର୍ମାଣ କରାଗଲେ ସେମାନେ ସେଠାରେ ରହିବାର ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିବେ ।

ଉଦାହରଣ :
ଏହି ସମସ୍ୟା ଓ ଏହାର ସମାଧାନକୁ ସୂଚାଇବାକୁ ହେଲେ କେତୋଟି ଉଦାହରଣକୁ ବୁଝିବାକୁ ହେବ ଯେପରିକି,

• ସର୍ଦାର ସରୋବର ପ୍ରକଳ୍ପ
• ହୀରାକୁଦ ବହୁମୁଖୀ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା

(କ) ସର୍ଦାର ସରୋବର ପ୍ରକଳ୍ପ :
ରାଜସ୍ଥାନ, ଗୁଜରାଟ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ଓ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଜଳ ଯୋଗାଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନର୍ମଦା ଓ ଏହାର ଉପନଦୀଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ୩୦ଟି ବଡ଼ ଓ ପ୍ରାୟ ୩୦୦ଟି ଛୋଟ ଓ ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଉଛି ଯାହାର ମୁଖ୍ୟବନ୍ଧଟି ଗୁଜରାଟ ରାଜ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ଵାରା ଇତି ମଧ୍ୟରେ ୧୨,୦୦୦ ହେକ୍ଟର ଚାଷଜମି, ୨୫,୦୦୦ ହେକ୍ଟର ଅକ୍ଷତ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଅନେକମାତ୍ରାରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧରଣର ଜମି ସହ ଅନେକ ଗ୍ରାମ ଓ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକ ଅନେକାଂଶରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏତେମାତ୍ରାରେ ଲୋକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କ୍ଷତିପୂରଣ ପ୍ରଦାନରେ ସରକାରୀ ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କର ଦୁଃଖଯନ୍ତ୍ରଣାକୁ ଲାଘବ କରିବାପାଇଁ ସହାୟତାର ହାତ ବଢ଼ାଇବାହିଁ ପ୍ରକୃତ ମାନବିକତାର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ।

(ଖ) ହୀରାକୁଦ ବହୁମୁଖୀ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା :
ଭାରତର ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ପରେ ମହାନଦୀ ଶଯ୍ୟାରେ ଓଡ଼ିଶାର ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ହୀରାକୁଦଠାରେ ଏକ ବୃହତ୍ ବହୁମୁଖୀ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ହାତକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଥିଲା ମହାନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବନ୍ୟାନିୟନ୍ତ୍ରଣ । ଏହି ଯୋଜନାଦ୍ଵାରା ନିକଟସ୍ଥ ଅଞ୍ଚଳର ପାଖାପାଖୁ ୧୫,୦୦୦ ହେକ୍ଟର ଜମି ଜଳମଗ୍ନ ହୋଇଥିଲା ଓ ୧୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଗ୍ରାମର ଲୋକ କରିସାରିଲେଣି ।

ସେତେବେଳେ ଭାରତର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ୍ ନେହେରୁ ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କ ପାଇଁ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଓ ଯଥାଯଥ ଥଇଥାନର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ପାଇଁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏଯାବତ୍ ତାହା ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ହୋଇ ରହିଯାଇଛି । ରାଜନୈତିକ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ଅଭାବ, ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ନାଲିଫିତା ଓ ସରକାରୀ ଉଦାସୀନତା ଫଳରେ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ଜମି ଖଣ୍ଡିଏ ବା ଚାକିରିଟିଏ ପାଇଁ ଆଶାବାଦୀ ଥାଇ ଅପେକ୍ଷାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିସାରିଲେଣି ।

୧୩ । ଭାରତବର୍ଷରେ ଦେଖାଦେଇଥ‌ିବା ବିକାଶ ବିସ୍ଥାପନ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖ ।
Answer:
କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ ମଣିଷ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ନିଜ ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଆସିଛି । ପ୍ରଚଳିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିରୋଧରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ କରିବା ପ୍ରତି ପୃଷ୍ଠାରେ ବିରାଜିତ । ଏଥିପାଇଁ ରକ୍ତାକ୍ତ ସଂଘର୍ଷ ଓ ଜୀବନ ଉତ୍ସର୍ଗର କାହିଁ କେତେ ଉଦାହରଣ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଗଣତନ୍ତ୍ରିକ ବିଧ‌ିବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ ଓ ପ୍ରତିବାଦ ଏକ ସାଧାରଣ କଥା । ଅସନ୍ତୋଷ, ପ୍ରତିବାଦକୁ ନେଇ ଗୋଷ୍ଠୀ ସଙ୍ଗଠିତ ହେଲେ ତାହା ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ନିଏ । ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ବଳିଷ୍ଠ ନେତୃତ୍ଵ, ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ରାଜନୀତିକ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ମଧ୍ଯ ଜରୁରୀ । ଆନ୍ଦୋଳନ ଯୋଗୁଁ ସାମୂହିକ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥାର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ ସ୍ଥିତାବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିହେବ ବା ସମ୍ବଳ ହେଲେ ସଂସ୍କାର ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଣାଯାଇପାରେ ।

ପ୍ରତିରୋଧ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ, ଆର୍ଥନୀତିକ, ରାଜନୀତିକ ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ସ୍ତରର ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅସମତା ବିରୋଧରେ ଜନମତ ସଙ୍ଗଠିତ କରେ । ଏହା କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ଜାହି ର ଓ ପାତର ଅନ୍ତରକୁ ସହ୍ୟ କରେ ନାହିଁ । ମାନବର ଜୀବନ ଓ ଜୀବିକା ସମ୍ପର୍କିତ ଅନେକ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଯେପରି ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଏହାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହେବ।’ରେ ଅସୁବିଧା ନାହିଁ । ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନକୁ ନେଇ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୂଳରେ ରହିଛି; (କ) ସର୍ବସାଧାରଣ ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ଓ ସେବା ଯୋଗାଇବାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଫଳତା ଓ (ଖ) ବଳପ୍ରୟୋଗ, ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଦମନ ପ୍ରତି ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚା ବହନଯୋଗ୍ୟ (sustainable) ନୁହେଁ । ଏହା ଫସିଲ୍ ଇନ୍ଧନ ଦହନ ଓ ପରିବେଶର ଶୋଷଣକୁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଏ । ଫଳସ୍ୱରୂପ ପରିବେଶ ଉପରେ ଏହାର କୁପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ, ଯାହା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହେଉଛି ।

ବଡ଼ ବଡ଼ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା, ସାମରିକ ଘାଟି, ସତନ୍ତ୍ର ଆର୍ଥିକ ଅଞ୍ଚଳ ଆଦି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଉଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଯେଉଁ ବିନିଯୋଗ ହେଉଛି ତାହା ଭରଣା କରିବା କଷ୍ଟକର । ଏହିସବୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଧାରଣର ମାନରେ ଉନ୍ନତି ଅଣାଯାଇପାରିବ ଯୁକ୍ତି ଅର୍ଦ୍ଧସତ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଅନେକ ଜାଗାରେ ଏହିସବୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଯୋଗୁଁ ମାନବିକ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ବଢ଼ିବାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳୁଛି । ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଯେପରି ହୀରାକୁଦ, ସିଙ୍ଗୁର ଅ’ଦି ସ୍ଥାନରେ ଲୋକମାନେ ନିଜର ପାରମ୍ପରିକ ବାସସ୍ଥାନ ହରାଇବା ସହ ପପରିବେଶଜନିତ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପରିକ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳର ଗ୍ରହଣୀୟତା ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଲୋପ ପାଇଯାଉଛି ।

ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ଯେପରି ତେହେରି, ନର୍ମଦା, କୋଶୀ ଆଦି ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶ ଉପରେ କୁପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବା ସହ ବିସ୍ଥାପନ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ଉଭା ହୋଇଛି । ନାଲ୍‌କୋ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଯୋଗୁଁ ଓ କୋଲାବ୍‌ ନଦୀ ବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ ୧୯୭୬ରୁ ୧୯୯୨ ମଧ୍ୟରେ ୧୪,୦୦୦ ଲୋକ ବିସ୍ଥାପନର ଶିକାର ହୋଇ ଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟ ବୃହତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ଯେପରି ଲୋଅର ସୁକ୍‌ଲ୍ ଡ୍ୟାମ୍ ବାଲିମେଳା ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଜନା, ଇନ୍ଦ୍ରାବତୀ ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଜନା, କଳିଙ୍ଗ ନଗର ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ ଆଦି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନେ ଅନେକ ସଂଖ୍ୟାରେ ବିସ୍ଥାପନ, ଜୀବିକା ହରାଇବା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଅବକ୍ଷୟ ହେବାର ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ସହ ଏବେ ମଧ୍ୟ ସଂଘର୍ଷରତ । ନିମ୍ନରେ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ଯୋଗୁଁ ଓ ଡ଼ିଶାରେ ବିସ୍ଥାପନର ଏକ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

ସରକାରଙ୍କ ସ୍ପଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ସତ୍ତ୍ବେ ବିସ୍ଥାପିତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିବାରେ ଅସୁବିଧା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସତୁରୀ ଦଶକରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୀରାକୁଦ୍ ଡ୍ୟାମ ଯୋଗୁଁ ବିସ୍ଥାପିତ ଲୋକମାନେ ଆଜିଯାଏ ସଠିକ୍ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ପାଇପାରିନାହାନ୍ତି । ଭାରତର ଅନ୍ୟ କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଯୋଜନା ଓ ତଜନିତ ମାନ ‘ବିକ ସମସ୍ୟା ସମ୍ପର୍କୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା କର୍ଣ୍ଣାଟକର ହରିହର ପଲିଫାୟାର ଫାକ୍ତି ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ମଧ୍ୟପ୍ର ଦେଶର ଗୋଆଲିୟର୍ ରେୟନ୍ ଫାକ୍ରି ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଓଡ଼ିଶାର ରାୟଗଡ଼ା ସ୍ଥିତ ଜେ.କେ. ପେପର ପ୍ଲାଣ୍ଟ୍ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ତେହେରି ବନ୍ଧ ବିରୋଧୀ ସମିତି, କୋୟନା ଯୋଜନା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ କମିଟି, ଏନ୍‌ରନ୍ ବିରୋଧୀ ଢାବଲରି ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଅମରାବତୀ ବଞ୍ଚାୟ ଆନ୍ଦୋଳନ, ବାଲିଆପାଳର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଘାଟି ସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଇତ୍ୟାଦି । ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୂଳରେ ରହିଛି ;

• ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଅବିଚାରିତ ଉଦ୍ୟମରେ ବିରାମ ।
• ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେଉଥବାରୁ ସୁରକ୍ଷାଜନିତ ଆଇନ ସଠିକ୍ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରବା ।
• ବିସ୍ଥାପିତ ଜନଗଣଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଥଇଥାନ ଓ କ୍ଷତିପୂରଣ ପ୍ରଦାନ ।
• ସହନୀୟ ବିକାଶ ଢାଞ୍ଚାର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଆରିବେଶିକ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା ।
• ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ଯୋଗୁଁ ଜୀବିକା ହରାଉଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବିକଳ୍ପ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ।
• ଶିଳ୍ପ କାରଖାନା ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ଗ୍ରାମରୁ ଡ଼ିକରେ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ଉନ୍ନତିମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର କରାଇବା ।
• ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ବିନା ତଦାରଖରେ ନିବେଶକୁ ବାରଣ ।
• ଶିଳ୍ପାୟନରେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା’ । ଓ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଇନ୍ଧନର ବ୍ୟବହାର ।
• ପରିବେଶଜନିତ ପାରମ୍ପରିକ ଜ୍ଞାନକୌ ଶଳ ଜୈବ ବିବିଧତାର ସୁରକ୍ଷା ।

ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଆନ୍ଦୋଳନର ସମାଲୋଚନା :

• ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଦୁଇଟି ପରସ୍ପ। ଘନିଷ୍ଠ ବିଷୟ । ବିକାଶ ଯୋଗୁଁ ବିସ୍ଥାପନ ସାଧାରଣ କଥା ।
• କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ଲୋକଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣ ମାନର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଶିଳ୍ପାୟ ନ ଅବସମ୍ଭାବୀ । ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ବିରୋଧ କରିବା ଆତ୍ମ ହତ୍ୟା ସହ ସମାନ ।
• ଶିଳ୍ପ ଓ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଦେଶ ଉନ୍ନତି କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
• ଶିଳ୍ପାୟନ ନ ହେଲେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ବିନିଯୋଗ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
• ଶିଳ୍ପାୟନ ଯୋଗୁଁ ବେକାରୀ ଦୂତ ହୁଏ ଓ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିରେ ସକାରାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସେ ।
• ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶର କ୍ଷତି ହୁଏ ନାହିଁ ଓ କୃଷି ପାଇଁ ଜଳସେଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
• ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବା ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ ବା ସହର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ପାଇଁ ସମୟ ଉପଯୋଗୀ କ୍ଷତିପୂରଣ ଓ ଥଇଥାନ ଯୋଜନା ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି ।

ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତଥା ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ନୀତିଗତ ଭାବେ ବିରୋଧ କରେ ନାହିଁ । ମାତ୍ର କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମୁତି ମାନବବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ଅଭାବ ଆମ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ତାହା ଏହି ପ୍ରକାର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସ ହିତ କରୁଛି । ଭିଟାମାଟି ଓ ଉର୍ବର ଚାଷଜମି, ବାଡ଼ିବଗିଚା, ଘରଦ୍ବାରା ହରାଇବା ପରେ ଯେଉଁ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ତା’ କେବଳ ଅର୍ଥଦ୍ବାରା ଆକଳନ କରାଯାଇ ନପାରେ । ଆର୍ଥିକ ପ୍ୟାକେଜ୍ ଘୋଷଣା ଓ ସ୍ଥାବର ସମ୍ପଭିର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ବେଳେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମତାମତ ନେବା ଜରୁରୀ । ଦେଖାଯାଏ କେତେକ ଜାଗାରେ ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକାଧିକ ଥର ବିସ୍ଥାପନ ହେବାକୁ ପଡ଼ୁଛି ।

ପୁଣି ଅଧୁଗୃହିତ ଜମିବାଡ଼ି ଅବ୍ୟବହୃତ ଭାବେ ପଡ଼ି ରହୁଛି । ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଚାଚରିତ ଭାବେ ମନୁଷ୍ୟର ଅଧିକାର, ନ୍ୟାୟପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ଭାଗୀଦାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସପକ୍ଷରେ ସର ଉତ୍ତୋଳନ କରେ । ତ୍ଵରିତ ଲାଭ ଆଶାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସନ୍ତୁଳନକୁ କୁଠାରାଘାତ କରିବା ସପକ୍ଷରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ନୁହେଁ । ମାନବ ଜାତିର ଜୀବନ ଓ ମରଣ ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଜଡ଼ିତ । ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନ୍ଦୋଳନ କେତୋଟି ହେଲା ଓଡ଼ିଶାର ପୋସ୍କୋ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, କୋଲ୍‌କାତାର ଟାଟା କମ୍ପାନୀଦ୍ଵାରା ସିଙ୍ଗୁର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ !

(କ) ପୋସ୍କୋ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ:
ପୋସ୍କୋ ପ୍ରତିରୋଧ ସଂଗ୍ରାମ ସମିତି ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର କୁଜଙ୍ଗ ନିକଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପୋସ୍କୋ ଇସ୍ପାତ କାରଖାନାର ଜମି ଅଧୂଗ୍ରହଣକୁ ବିରୋଧ କରି ୨୦୦୫ ମସିହାରୁ ଆନ୍ଦୋଳନ କରି ଆସୁଛି । ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆର ପୋସ୍କୋ କମ୍ପାନୀ ଇସ୍ପାତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସବୁଠାରୁ ବୃହତ୍ ୫୨,୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କରି ପାରାଦ୍ବୀପ ନିକଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ କାରଖାନା ପାଇଁ ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସରକାରଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଭିକ୍ଷା କରିଥିଲା । ମାତ୍ର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଅଞ୍ଚଳ ଧାନ, ପାନ ଓ ମୀନ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ନିଜ ଘରଦ୍ଵାର ଓ ଜମିବାଡ଼ି ଛାଡ଼ିବାକୁ ରାଜି ନୁହଁନ୍ତି । ସରକାର ସ୍ଥାନୀୟ ପୋଲିସ୍ ଓ ସୁରକ୍ଷାକର୍ମୀଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରି ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଆଦିବାସୀ ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକଙ୍କ ଭିଟାମାଟି ଓ ଜଙ୍ଗଲ ଜମି ପୋସ୍କୋ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବାରୁ ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ମୁଣ୍ଡବ୍ୟଥାର କାରଣ ହୋଇଛି । ପିପିଏସ୍ଏସ୍‌ର ସଭାପତି ଅଭୟ କୁମାର ସାହୁଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଚେଷ୍ଟା ବିଫଳ ହୋଇଛି । ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନାରେ ପୋସ୍କୋ ସପକ୍ଷବାଦୀ ସଂଗଠନ ମଧ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ପୋସ୍କୋର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଅଞ୍ଚଳ ଜନାକୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ପରିବେଶ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମୁଦ୍ର କୂଳବର୍ତୀ ଏକ ସ୍ପର୍ଶକାତର ଅଞ୍ଚଳ । ବର୍ତ୍ତମାନଯାଏ ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟରେ କୌଣସି ଅଗ୍ରଗତି ହୋଇନାହିଁ ।

(ଖ) ସିଙ୍ଗୁର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ:
ଟାଟା ନାନୋ ସିଙ୍ଗୁର ବିବାଦ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ହୁଗୁଳୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ଟାଟା ମୋଟର କମ୍ପାନୀର ନାନୋ କାର୍ ଫାକ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ତତ୍‌କାଳୀନ ସରକାର ୯୯୭ ଏକର ଉର୍ବର ଚାଷଜମି ଲୋକଙ୍କଠାରୁ ଅଧୁଗ୍ରହଣ କରି ଟାଟା କମ୍ପାନୀକୁ ଦେବାକୁ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଏହି ଜମି ଅଧ୍ଵଗ୍ରହଣକୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଧିବାସୀ ଓ ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତାମାନେ ପ୍ରବଳଭାବେ ବିରୋଧ କଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ସୁଶ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ସେତେବେଳେ ସଙ୍ଗଠିତ “Save Farmland” ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥାନୀୟ କୃଷକମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ବିରୋଧକୁ ତୀବ୍ର କଲା । ତାଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପରିବେଶବିତ୍ ମେଧା ପାଟେକର, ଲେଖୁକା ଅରୁନ୍ଧତି ରାୟ, ବୁଦ୍ଧିଜିବୀ ଅପର୍ଣ୍ଣା ସେନ୍, ସାଲୋନୀ ମିତ୍ର, ଆଦି ଅନେକ ଜଣାଶୁଣା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସମର୍ଥନ କଲେ । ଫଳରେ ଟାଟା କମ୍ପାନୀ ବାଧ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ କାରଖାନାକୁ ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ଗୁଜରାଟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କଲା । ନିକଟରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାନୁସାରେ ଅଧୁଗୃହୀତ ଜମି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଫେରସ୍ତ ଦେବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।

(ଗ) ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ:
ଭାରତର ପଞ୍ଚମ ବୃହତ୍ ନଦୀ ନର୍ମଦା ତିନୋଟି ରାଜ୍ୟ ଯଥା ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଗୁଜରାଟ୍ ଓ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି । ଏହି ନଦୀ ଉପରେ ନର୍ମଦା ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଯୋଜନା ଆନୁକୂଲ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ବୃହତ୍ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି ଯଥା ସର୍ଦ୍ଦାର ସାଗର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଓ ନର୍ମଦା ସାଗର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ । ଏହି ଦୁଇଟି ଯୋଜନାଦ୍ଵାରା ୩ଟି ରାଜ୍ୟର ଅନେକ ଚାଷଜମି ଓ ଜଙ୍ଗଲ, ଗ୍ରାମ ଜଳ ପ୍ଲାବିତ ହେବା ସହ ୨୪୮ ଗ୍ରାମର ଏକ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ବିସ୍ଥାପିତ ହେବାର ଆକଳନ କରାଯାଇଛି । ନର୍ମଦାର ଜଳକୁ ଗଚ୍ଛିତ ରଖୁ ପିଇବା ପାଣି, କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର, ଶିଳ୍ପ ଓ ବ୍ୟବସାୟିକ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଯୋଜନାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି । ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ୧୯୮୫ ମସିହାରେ ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍ଗ୍‌ ୪୫୦ ନିୟୁତ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଲୋନ୍ ଆକାରରେ ପାଇବା ପରେ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରାଗଲା ।

ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟ ୧୯୮୮ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା । ମାତ୍ର ପୁନର୍ବସତି ଓ ଥଇଥାନକୁ ନେଇ ଅନେକ ଛୋଟବଡ଼ ସଙ୍ଗଠନ ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଞ୍ଚଳରେ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ସମସ୍ତ ସଙ୍ଗଠନ ଏକତ୍ରଭାବେ ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ମେଧା ପାଟେକରଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ (NBA) ନାମରେ ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଗଢ଼ିଲେ । ବିସ୍ଥାପନ ଓ କ୍ଷୟକ୍ଷତିର ଆକଳନରେ ତାଳମେଳ ନଥିବା ଜଣାପଡ଼ିବା ପରେ NBA ନର୍ମଦା ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ପ୍ରକଳ୍ପର ବିକାଶ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା ସହ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟର ବୈଧତାକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କଲା । ୧୯୮୮ ମସିହାରେ NBA ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ ରଖୁବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ୫୦,୦୦୦ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ସଙ୍ଗଠିତ କରି ସଂଘବଦ୍ଧ ଭାବେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କଲା ।

ଘଟଣାର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରି ବିଶ୍ବ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଏକ ଅନୁସନ୍ଧାନ କମିଟି ଗଠନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲା । ଏହି ଅନୁସନ୍ଧାନ କମିଟି NBA ଉଠାଇଥବା ସମସ୍ତ ଉଦ୍‌ବେଗକୁ ସ୍ଵୀକାର କଲା । ଦେଶ ଭିତରେ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରବଳ ବିରୋଧକୁ ଆଖୁଆଗରେ ରଖ୍ ବିଶ୍ବ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଶେଷରେ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ଓହରିଗଲା । ମାତ୍ର ଗୁଜରାଟ ସରକାର ଅନ୍ୟ ଉତ୍ସରୁ ଲୋଆଣି ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲୁ ରଖୁଛନ୍ତି । ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଭାରତରେ ସର୍ବବୃହତ୍ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଏ । ଜନସମୁଦାୟକୁ ସଚେତନ କରି ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କରି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରବଳ ଚାପ ପକାଇ ପାରିଥିଲା । ଆଦିବାସୀ ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ ନିଜ ଭିଟାମାଟି ଓ ଜୀବିକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସର୍ବତୋଭାବେ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା । ବିକାଶକୁ ନେଇ ବିକଳ୍ପ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରସ୍ତୁତ ସମ୍ପର୍କରେ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନକାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଥିଲା । ସାରା ଦେଶରେ ସଭ୍ୟସମାଜ, ସାମାଜିକ କର୍ମୀମାନେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଅକୁଣ୍ଠ ଚିତ୍ତରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ଏବେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ନର୍ମଦା ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଅଞ୍ଚଳର ସକ୍ରିୟ ରହିଛି । ବନ୍ୟ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷା ଓ ବଡ଼ ବଡ଼ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ଆଦି ବୃହତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପର ବିରୋଧକୁ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ଦେବାରେ ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନ, ପରିବେଶ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା, ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକର ବଡ଼ ବଳିଦାନ ରହିଛି । ଆଧୁନିକତା ଓ ବିକାଶର ଅନୁପ୍ରବେଶ ଯୋଗୁଁ ମାନବୀୟ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ବୃଦ୍ଧି ବର୍ତ୍ତମାନର ପ୍ରମୁଖ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ବିଷୟ ।

ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ବ୍ୟବହାର ସହ ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପାରମ୍ପରିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ସଂରକ୍ଷଣକୁ ଆନ୍ଦୋଳନର ବିଷୟ ଭାବେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଛନ୍ତି । ଏହି ସଂରକ୍ଷଣବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବହୁଦେଶୀୟ କମ୍ପାନୀ କେତେକ ଶିଳ୍ପପତି, ବିଦେଶୀ ଅର୍ଥ ଲଗାଣକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଯେପରି ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମୁଦ୍ରା ପାଣ୍ଠି ବିରୋଧ ମଧ୍ଯ କରୁଛନ୍ତି । ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଅନେକ ଘଟଣାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତୀକ ହେଉ ନଥିବାରୁ ଜନସାଧାରଣ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ବ ମଧ୍ୟରେ କାଳାତିପାତ କରୁଥିବାରୁ ଦେଖାଯାଉଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 9 ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପ୍ରଜନନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 9 ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପ୍ରଜନନ

Question 1.
ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଜନନର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିଜପରି ଜୀବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
• ଏହା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଜୀବଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
• ଏହା ଏକ ଜାତିର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନତା ରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।
• ଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ନୂତନ ପ୍ରାଣୀ ସୃଷ୍ଟି ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଥାନ୍ତା । ବେଙ୍ଗର ସମାୟନ କିପରି ହୁଏ, ବର୍ଶନ କର ।

Question 2.
ବେଙ୍ଗର ସମାୟନ କିପରି ହୁଏ, ବଣ୍ଣନ କର ।
ବେଙ୍ଗ ଏକ ଅଣ୍ଡଜ ପ୍ରାଣୀ :
ଉ-

• ବର୍ଷାଋତୁରେ ମାଈ ବେଙ୍ଗମାନେ ଜଳରେ ଡିମ୍ବ ଦିଅନ୍ତି ।
• ଏହି ଡିମ୍ବରେ କଠିନ ଖୋଳ ନଥାଏ ।
• ଏହି ଡିମ୍ବଗୁଡ଼ିକ ଜଳରେ ଜେଲି ଭଳି ଭାସୁଥା’ନ୍ତି ।
• ଏହି ଡିମ୍ବ ଉପରେ ପୁରଷ ବେଙ୍ଗର ଶୁକ୍ରାଣୁ ପଡ଼ିଲେ ତାହାର ସମାୟନ ହୁଏ ।
• ପୁଂ ଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ଧକର ମିଳନ ଘଟି ଯୁଗ୍ମଜ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ବେଙ୍ଗର ସମାୟନ ଶରୀର ବାହାରେ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ବହିଃ ସମାୟନ ଅଟେ ।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଯୁଗ୍ମଜର ବିଭାଜନ ଘଟେ ଓ ଏଥୁରୁ ଭୃଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

Question 3.
ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(i) ଅନ୍ତଃ ସମାୟନ ହୋଇଥାଏ
(କ) ସ୍ତ୍ରୀ ଶରୀରରେ
(ଖ) ପୁରୁଷ ଶରୀରରେ
(ଗ) ସ୍ତ୍ରୀ ଶରୀର ବାହାରେ
(ଘ) ପୁରୁଷ ଶରୀର ବାହାରେ

(ii) ବେଙ୍ଗଫୁଲାରୁ ବୟଃପ୍ରାପ୍ତ ବେଙ୍ଗର ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାଟି ହେଉଛି
(କ) ସମାୟନ
(ଖ) କୋରକୋଦ୍‌ଗମ
(ଗ) ରୂପାନ୍ତରଣ
(ଘ) ବିଭାଜନ

(iii) ଯୁଗ୍ମଜରେ କେତୋଟି ନ୍ୟଷ୍ଟି ଥାଏ ?
(କ) ଗୋଟିଏ
(ଖ) ଚାରୋଟି
(ଗ) ଦୁଇଟି
(ଘ)ଛ ଟି

Answers:
(i) (କ) ସ୍ତ୍ରୀ ଶରୀରରେ
(ii) (ଗ) ରୂପାନ୍ତରଣ
(iii) (କ) ଗୋଟିଏ

Question 4.
ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।
(i) ଅଣ୍ଡଜ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଶାବକ ଜନ୍ମ କରନ୍ତି ।
(ii) ଶୁକ୍ରାଣୁ ଏକ ଜୀବକୋଷ ।
(iii) ବେଙ୍ଗରେ ବହିଃସମାୟନ ଦେଖାଯାଏ ।
(iv) ଯୁଗ୍ମକରୁ ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ବିକଶିତ ହୁଏ ।
(v) ସମାୟନ ପରେ ଜାତ ଯୁଗ୍ମଜ ଗୋଟିଏ କୋଷରେ ତିଆରି ।
(vi) ଏମିବା କୋରକୋଦଗମ୍ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଜନନ କରେ ।
(vii) ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନରେ ମଧ୍ୟ ସମାୟନ ଆବଶ୍ୟକ ।
(viii) ଦ୍ବିବିଭାଜନ ଏକ ପ୍ରକାର ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ ।
(ix) ଯୁଗ୍ମକ ସମାୟନଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(x) ଭୃଣ ଗୋଟିଏ କୋଷରେ ଗଠିତ ।

Answers:
(i) ଭୁଲ୍
(ii) ଠିକ୍
(iii) ଠିକ୍
(iv) ଭୁଲ୍
(v) ଠିକ୍
(vi) ଭୁଲ୍
(vii)ଭୁଲ୍
(viii) ଠିକ୍
(ix) ଠିକ୍
(x) ଭୁଲ୍

Question 5.
ଯୁଗ୍ମଜ ଓ ଫିଟସ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦୁଇଟି ଲେଖ ।
ଉ-

Question 6.
ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ କ’ଣ ? ପ୍ରାଣୀର ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନର ଦୁଇଟି ଉପାୟ ବର୍ଣନା କର ।
ଉ-
ଜନନ କୋଷର ମିଳନ ନଘଟି ନୂତନ ଜୀବର ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ, ଉକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ କୁହାଯାଏ । ଯେକୌଣସି ସୋମୀୟ କୋଷରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ଅପତ୍ୟ ଏହି ପ୍ରକାର ଜନନର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଉଦାହରଣ –
(a) ଏମିବାର ଦ୍ବିବିଭାଜନ,
(b) ହାଇଡ୍ରାର କୋରକୋଦ୍‌ଗମ ।

(a) ଏମିବାର ଦ୍ବିବିଭାଜନ,

• ଏମିବା ଗୋଟିଏ ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ।
• ପ୍ରଥମେ ଏଥିରେ ଥ‌ିବା ନ୍ୟଷ୍ଟିଟି ନ୍ୟଷ୍ଟିରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ପରେ ଏମିବାର ଶରୀର ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୁଏ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାଗରେ ଗୋଟିଏ
• ଏହିପରିଭାବେ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଏମିବାରୁ ଦୁଇଟି ଏମିବା ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଏମିବାର ଦ୍ବିବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ ।

(b) ହାଇଡ୍ରାର କୋରକୋଦ୍‌ଗମ ।

• ହାଇଡ୍ରା ମଧୁର ଜଳରେ ବାସକରୁଥବା ସିଲେନ୍‌ରାଟା ଜାତୀୟ ପ୍ରାଣୀ ।
• ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ହାଇଡ୍ରାରେ ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ପ୍ରବର୍ଷ ଦେଖାଯାଏ । ଏହାକୁ କୋରକ (Bud) କୁହାଯାଏ ।
• କୋରକରୁ ନୂତନ ହାଇଡ୍ରା ବା ଅପତ୍ୟ ହାଇଡ୍ରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• କୋରକର ବିକାଶ ଘଟେ ଏବଂ ଏହା ମାତୃଶରୀରରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇ ସ୍ବାଧୀନ ଭାବେ ଜୀବନ ଯାପନ କରେ ।
• କୋରକର ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ହେଉଥ‌ିବା ହାଇଡ୍ରାର ଏପ୍ରକାର ଜନନକୁ କୋରକୋଦ୍‌ଗମ୍ କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣ ସହ ରୂପାନ୍ତରଣ ବୁଝାଅ ।

Question 7.
ବେଙ୍ଗର ବିକାଶର ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି; ଯଥା –
ଉ-

(1) ଡିମ୍ବ ଅବସ୍ଥା
(2) ବେଙ୍ଗଫୁଲା (ଶୂକ) ଅବସ୍ଥା
(3) ବୟଃପ୍ରାପ୍ତ ଅବସ୍ଥା

• ବେଙ୍ଗ ଡିମ୍ବରେ ଥିବା ସଞ୍ଚିତ ଖାଦ୍ଯ (ପୀତକ)ର ପରିମାଣ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ଥିବାରୁ ବେଙ୍ଗଡିମ୍ବରୁ ଆଦ୍ୟ ବେଙ୍ଗଫୁଲା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଆଦ୍ୟ ବେଙ୍ଗଫୁଲା ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବେ ଖାଦ୍ୟ ଆହରଣ କରେ ଏବଂ ଏହାର ବିକାଶ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଏହା ଏକ ବେଙ୍ଗଫୁଲାରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ବେଙ୍ଗଫୁଲାରେ ବହୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ଏହା ବୟଃପ୍ରାପ୍ତ ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିଥାଏ ।
• ବେଙ୍ଗର ଜୀବନଚକ୍ରରେ ଏପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ରୂପାନ୍ତରଣ କୁହାଯାଏ । ମଣିଷରେ ଏପ୍ରକାର ରୂପାନ୍ତରଣ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

ଆଉ କ’ଣ କରିହେବ :
1. କୁକୁଡ଼ାଫାର୍ମକୁ ଯାଇ ପରିଚାଳକଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରି ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

• ଅଣ୍ଡାଦିଆ କୁକୁଡ଼ା ଓ ବ୍ରଏଲର ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କ’ଣ ?
• କୁକୁଡ଼ା ଅସମାୟିତ ଡିମ୍ବ ଦିଏ କି ?
• ତୁମେ ସମାୟିତ ଓ ଅସମାୟିତ ଅଣ୍ଡା କିପରି ପାଇବ ?
• ଦୋକାନର ଅଣ୍ଡା ସମାୟିତ ନା ଅସମାୟିତ ?
• ସମାୟିତ ଅଣ୍ଡା ଖାଇ ହେବ କି ?
• ସମାୟିତ ଓ ଅସମାୟିତ ଡିମ୍ବର ପୌଷ୍ଟିକତା ଭିନ୍ନ କି ?

ଉ-
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 2.
ଡାକ୍ତରଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତ କରି ଯମଜ ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀ କିପରି ହୁଅନ୍ତି ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
ଉ-
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 3.
ଇନକ୍ୟୁବେଟରରେ ସମାୟିତ ଅଣ୍ଡାରୁ କିପରି ଭୃଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
ଉ-
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ନିଜ ଭଳି ଜୀବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ……………………. କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପ୍ରାଣୀମାନେ 2 ପ୍ରକାର ଜନନ କରନ୍ତି; ଯଥା ………………….. ଓ ……………….. ।
(iii) ଗୋଟିଏ ମାତୃ ଏମିବାରୁ 2ଟି ଏମିବା ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ……………… କୁହାଯାଏ ।
(iv) କୋରକ ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ହାଇଡ୍ରାର ଜନନକୁ …………………… କୁହାଯାଏ ।
(v) ଯେଉଁମାନେ ଅଣ୍ଡାରୁ ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ …………………….. କୁହାଯାଏ ।
(vi) ଯେଉଁମାନେ ଶାବକ ଜନ୍ମ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ……………………… କୁହାଯାଏ ।
(vii) କୁକୁଡ଼ା ଅଣ୍ଡା ପରି ବେଙ୍ଗ ଡିମ୍ବରେ ………………….. ନଥାଏ ।
(viii) ବେଙ୍ଗ ଡିମ୍ବଗୁଡ଼ିକ ପୋଖରୀ ଜଳରେ ……………………. ପଦାର୍ଥ ଭଳି
(ix) ବେଙ୍ଗ ଡିମ୍ବ ଉପରେ ପୁରୁଷ ବେଙ୍ଗର ଶୁକ୍ରାଣୁ ପଡ଼ିଲେ ………………… ହୁଏ ।
(x) ପୁଂ ଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ଧକର ମିଳନ ଘଟିଲେ …………………… ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(xi) ଶରୀର ବାହାରେ ହେଉଥ‌ିବା ସମାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
(xii) ଶରୀର ଭିତରେ ହେଉଥ‌ିବା ସମାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
(xiii) ଭୃଣ ବିକାଶର ଅବସ୍ଥାକୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
(xiv) କୁକୁଡ଼ାରେ ……………………. ସମାୟନ ଦେଖାଯାଏ ।
(xv) କୁକୁଡ଼ା ଅଣ୍ଡାଦେବା ବେଳକୁ ଭୃଣରେ ପ୍ରାୟ ……………………….. କୋଷ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ସାରିଥାଏ ।
(xvi) କୁକୁଡ଼ା ଅଣ୍ଡାର ଭ୍ରୂଣ ……………………. ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଚିଆଁରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
(xvii) ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଡିମ୍ବରେ ଥିବା ସଞ୍ଚିତ ଖାଦ୍ୟ ……………………. ଅଟେ ।
(xviii)ବେଙ୍ଗ ଭ୍ରୂଣ ବିକାଶରେ ଥ‌ିବା ଭିନ୍ନତାକୁ ……………………. କୁହାଯାଏ ।
(xix) ମନୁଷ୍ୟ ଡିମ୍ବାଣୁ ଓ ଶୁକ୍ରାଣୁର ଶରୀର ବାହାରେ ସମାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ……………………. କୁହାଯାଏ ।
(xx) ବିଶ୍ବର ପ୍ରଥମ ଟେଷ୍ଟଟ୍ୟୁବ୍ ବେବି ………………………. ହୋଇଥିଲା ।

Answers:
(i) ପ୍ରଜନନ ଜନନ
(ii) ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ, ଲିଙ୍ଗୀୟ
(iii) ଦ୍ବିବିଭାଜନ
(iv) କୋରକୋଦ୍‌ଗମ
(v) ଅଣ୍ଡଚ୍ଚପ୍ରଣୀ
(vi) ଜରାୟୁକ ପ୍ରାଣୀ
(vii) କଠିନ ଖୋଳ
(viii) ଡେଲି
(ix) ସମାୟନ
(x) ଯୁଗ୍ମଜ
(x) ବହିଃ ସାମୟନ
(xii) ଅନ୍ତଃ ସମାୟନ
(xiii) ଫିଟସ୍
(xiv) ଅନ୍ତଃ
(xv) 60.000
(xvi) 3
(xvii) ପୀତକ
(xviii) ରୂପାନ୍ତରଣ
(xix) IVF
(xx) 25.07.1978

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) . ଏମିବା …………………… ପଦ୍ଧତିରେ ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ କରେ ।[ଦ୍ଧିବିଭାଜନ, କୋରକୋଦ୍‌ଗମ, ରେଣୁଭବନ, ବିଖଣ୍ଡନ]
(ii) ହାଉସ୍ରା …………………… ପଦ୍ଧତିରେ ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ କରେ । [ଦ୍ଧିବିଭାଜନ, କୋରକୋଦ୍‌ଗମ, ରେଣୁଭବନ, ବିଖଣ୍ଡନ]
(iii) ଅଲିଙ୍ଗୀଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହାଇଡ୍ରାରେ …………………. ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । [ରେଣୁ, ସମ୍ପୁଟ, କୋରକ, ପାଦପଟା]
(iv) ଜରାୟୁଜ ପ୍ରାଣୀର ଉଦାହରଣ …………………….. । [କାଉ, ଛଞ୍ଚାଣ, ବଗ, ବାଦୁଡ଼ି]
(v) ଅଣ୍ଡଜ ପ୍ରାଶୀର ଉଦାହରଣ ……………………… । [ତିମି, ଡଲଫିନ୍, ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ, ବେଙ୍ଗ]
(vi) ବେଙ୍ଗର ବିକାଶର …………………. ଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି । [1,2,3,4]
(vii) ପୁଂ ଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକ ମିଶି …………………….. ଗଠନ କରନ୍ତି । [ଯୁଗ୍ମକ, ଯୁଗ୍ମଜ,ଭୃଣ, ଫିଟସ୍)
(viii) ତ୍ତ୍ରଶରେ ……………………. ସଂଖ୍ୟକ ଜୀବକୋଷ ରହି ପୂଣ୍ଡାଙ୍ଗ କୁକୁଡ଼ା ଅଣ୍ଡା ହୋଇଥାଏ । [30,000, 40,000, 50,000, 60,000]
(ix) …………………….. କୌଶଳ ଜରିଆରେ ବିଶ୍ବର ପ୍ରଥମ ଟେଷ୍ଟଟ୍ୟୁବ୍ ବେବି ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା । [IME, IVE, SRE, TRF]
(x) ରବର୍ଟ ଏଡ଼ୱାର୍ଡ଼ଙ୍କୁ ……………………… ମସିହାରେ ନୋବେଲ ପରୁସ୍କାର ମିଳିଥିଲା । [2000, 2005, 2010, 1995]

Answers:
(i) ଦ୍ୱିବିଭାଜନ
(ii) କୋରକୋଦ୍‌ଗମ
(iii) କୋରକ
(iv) ବାଦୁଡ଼ି
(vii) ଯୁଗ୍ମଜ
(viii) 60,000
(v) ବେଙ୍ଗ
(vi) 3
(ix) IVF
(x) 2010

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶବ୍ଦଦ୍ବୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କଟ
(i) ପ୍ରଥମ ଟେଷ୍ଟଟ୍ୟୁବ୍ ବେବି : 1978 :: ପ୍ରଥମ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ କ୍ଲୋନ୍ : ………………………
(ii) ପ୍ରଥମ ଟେଷ୍ଟଟ୍ୟୁବ୍ ବେବି : ଲୁଇସେ ବ୍ରାଉନ୍ :: ପ୍ରଥମ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ କ୍ଲୋନ୍ : ………………………
(iii) ପ୍ରଥମ ଟେଷ୍ଟଟ୍ୟୁବ୍ ବେବିର ଜନକ : ପ୍ୟାଟ୍ରିକ୍ ଷ୍ଟେପ୍‌ଟୋ :: ପ୍ରଥମ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ କ୍ଲୋନର ଜନକ : ………………………
(iv) ବେଙ୍ଗଫୁଲା : ବେଙ୍ଗ :: ସଂବାଳୁଆ ………………………
(v) କୁକୁଡ଼ା : ଅନ୍ତଃ ସମାୟନ :: ମାଛ : ………………………
(vi) ଅନ୍ତଃ ସମାୟନ : ମଣିଷ :: ବହିଃ ସମାୟନ : ………………………
(vii) ଅଣ୍ଡଜ ପ୍ରାଣୀ : ଅଣ୍ଡା :: ଜରାୟୁଜ ପ୍ରାଣୀ : ………………………
(viii) ଅଣ୍ଡଜ ପ୍ରାଣୀ : ଜରାୟୁଜ ପ୍ରାଣୀ :: କୁମ୍ଭୀର : ………………………
(ix) ଏମିବା : ଦ୍ଵିବିଭାଜନ:: ହାଇଡ୍ରା : ………………………
(x) ଏମିବା : ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ :: ମଣିଷ :………………………

Answers:
(i) 1996
(ii) ଡଲି
(fil) ଇଆନ୍ ୱିଲ୍‌ମୁଟ୍
(iv) ପ୍ରଜାପତି
(v) ବହିଃ ସମାୟନ
(vi) ଷ୍ଟାର ଫିସ୍
(vii) ଶାବକ
(viii) fa
(ix) କୋରକୋଦ୍‌ଗମ
(x) ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ

4. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦକୁ ମିଳାଅ ।

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଟେଷ୍ଟଟ୍ୟୁବ୍ ବେବି	(i) 14.02.2003
(ii) ଲୁଇସେ ବ୍ରାଉନ୍‌ର ଜନ୍ମ	(ii) ବହିଃ ସମାୟନ
(iii) ଡଲିର ମୃତ୍ୟୁ	(iii) IVF
(iv) ସମସ୍ତ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ	(iv) ଚିଆଁ
(v) ଗାଈ	(v) ବେଙ୍ଗ
(vi) କୁକୁଡ଼ା	(vi) 25.07.1978
(vii) ହାଇଡ୍ରା	(vii) 1201
(viii) ଜଳଜୀବା	(viii) ମଣିଷ
(ix) ରୂପାନ୍ତରଣ ହୁଏ	(ix) ଅନ୍ତଃସମାୟନ
(x) ରୂପାନ୍ତରଣ ହୁଏନାହିଁ	(x) ପ୍ରବର୍ଦ୍ଧ

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଟେଷ୍ଟଟ୍ୟୁବ୍ ବେବି	(i) 14.02.2003
(ii) ଲୁଇସେ ବ୍ରାଉନ୍‌ର ଜନ୍ମ	(ii) ବହିଃ ସମାୟନ
(iii) ଡଲିର ମୃତ୍ୟୁ	(iii) IVF
(iv) ସମସ୍ତ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ	(iv) ଚିଆଁ
(v) ଗାଈ	(v) ବେଙ୍ଗ
(vi) କୁକୁଡ଼ା	(vi) 25.07.1978
(vii) ହାଇଡ୍ରା	(vii) 1201
(viii) ଜଳଜୀବା	(viii) ମଣିଷ
(ix) ରୂପାନ୍ତରଣ ହୁଏ	(ix) ଅନ୍ତଃସମାୟନ
(x) ରୂପାନ୍ତରଣ ହୁଏନାହିଁ	(x) ପ୍ରବର୍ଦ୍ଧ

 

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Political Science Solutions Chapter 6 ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସାଂପ୍ରତିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ-ଜନପ୍ରିୟ ଆନ୍ଦୋଳନ Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Political Science Chapter 6 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

୧ । ପରିବେଶ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଆମ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଥିବା ଜଳ, ବାୟୁ, ମୃତ୍ତିକା, ଉଭିଦ, ପ୍ରାଣୀ ଓ ଅଣୁଜୀବମାନଙ୍କର ସମାହାର ହେଉଛି ପରିବେଶ । ଆଲୋକ, ଉତ୍ତାପ, ପାଣି, ପବନ, ମୃତ୍ତିକା ଇତ୍ୟାଦି ସମସ୍ତ ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ପରିବେଶ ଗଠିତ ।

୨ । ମହିଳା ବା ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମହିଳା ବା ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା :

• ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପରି ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ ।
• ସମାଜରୁ ନାରୀ ନିର୍ଯାତନାର ବିଲୋପସାଧନ ।

୩ । ଭାରତୀୟ ନାରୀମାନଙ୍କର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରକାଶିତ କେତୋଟି ପତ୍ରିକାର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ନାରୀମାନଙ୍କର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରକାଶିତ ପତ୍ରିକାମାନ ହେଲା, ମାନୁଷୀ (ଇଂରେଜୀ ) ଅହଲ୍ୟା, ନାରୀସର, ସ୍ତ୍ରୀ ସଂଘର୍ଷ ଇତ୍ୟାଦି ।

୪ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷଭାଗରେ ସଂଗଠିତ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷଭାଗରେ ସଂଗଠିତ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ସମାଜରେ ନାରୀକୁ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥକ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିବା । ଏହା ସତୀ, ଧର୍ଷଣ, ଯୌତୁକ ନିର୍ଯାତନା, ବଧୂହତ୍ୟା, କନ୍ୟାଭ୍ରୁ ହତ୍ୟା ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରୁଥିଲା ।

୫ । ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମାନବ ଜାତିର ସ୍ଥିତି ଓ ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ପରସ୍ପର ସହ ଜଡ଼ିତ ଅଟନ୍ତି । ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ମାନବୋଚିତ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଉପଯୋଗ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ସହ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅନେକ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଧାରଣୀୟ ବିକାଶ ହେଉଛି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୬ । ଧରିତ୍ରୀ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ’ (Earth Summit) ର ଗୁରୁତ୍ବ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବେଶ ଓ ଉନ୍ନୟନ ସମ୍ପର୍କୀୟ ଜାତିସଂଘର ସମ୍ମିଳନୀ ‘ଧରିତ୍ରୀ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ’ ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ୧୯୯୨ ମହିହା ଜୁନ୍ ୩ରୁ ୧୪ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରାଜିଲର ରିଓ ଡ଼ି ଜେନେରିଓଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏଥୁରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କିତ ୨୧ଟି କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।

୭ । ବିସ୍ତାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର କାରଣମାନ କ’ଣ ?
Answer:
ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣମାନ ହେଲା :

• ବିସ୍ଥାପିତ ହେବାକୁ ଥିବା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଜୀବିକା ବାସସ୍ଥାନ ହରାଇବା ଆଶଙ୍କା ।
• ସଂସ୍କୃତି ଅବକ୍ଷୟର ସମ୍ଭାବନା ।
• ଉପଯୁକ୍ତ ଥଇଥାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଭାବ ।

୮। ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ କାହିଁକି ସମାଲୋଚନା କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:

• ବିକାଶ ପାଇଁ ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣା, ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରାଯିବା ଅନୁଚିତ ।
• ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ନ ହେଲେ ବିକାଶ ହେବନାହିଁ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ବିସ୍ଥାପନ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।
• ଶିଳ୍ପର ପ୍ରସାର ନହେଲେ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

B. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ |

୧। ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

• ପୁରୁଷ ସହିତ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମାନ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ ।
• ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଶୋଷଣ ଓ ନିର୍ଯାତନାରୁ ମୁକ୍ତି ।
• ପୁରୁଷପ୍ରଧାନ ସମାଜ ଓ ଲିଙ୍ଗଗତ ବୈଷମ୍ୟର ବିଲୋପ ସାଧନ ।
• ନାରୀ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବିରୋଧୀ ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାରର ବିଲୋପ ସାଧନ।
• ନାରୀ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଇତ୍ୟାଦି ।

୨| ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ଆଭିମୁଖ୍ୟମାନ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ହେଲା :

• ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବା ।
• ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷଣ କରୁଥିବା ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ଓ ଶିଳ୍ପ କାରଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ବିରୋଧ ।
• ସହନୀୟ ବିକାଶକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ।

୩। ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
ଭାରତର ପଞ୍ଚମ ବୃହତ୍ ନଦୀ ନର୍ମଦା ତିନୋଟି ରାଜ୍ୟ; ଯଥା – ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଗୁଜରାଟ ଓ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି । ଏହି ନଦୀ ଉପରେ ନର୍ମଦା ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଯୋଜନା ଆନୁକୂଲ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ବୃହତ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି; ଯଥା— ସର୍ଦ୍ଦାର ସାଗର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଓ ନର୍ମଦା ସାଗର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ । ଏହି ଦୁଇଟି ଯୋଜନାଦ୍ଵାରା ୩ଟି ରାଜ୍ୟର ଅନେକ ଚାଷଜମି ଓ ଜଙ୍ଗଲ, ଗ୍ରାମ ଜଳପ୍ଲାବିତ ହେବା ସହ ୨୪୮ ଗ୍ରାମର ଏକ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ବିସ୍ତାପିତ ହେବାର ଆକଳନ କରାଯାଇଛି । ନର୍ମଦାର ଜଳକୁ ଗଚ୍ଛିତ ରଖ୍ ପିଇବା ପାଣି, କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର, ଶିଳ୍ପ ଓ ବ୍ୟବସାୟିକ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଯୋଜନାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି । ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ୧୯୮୫ ମସିହାରେ ବିଶ୍ବବ୍ୟାଙ୍କ୍ ୪୫୦ ନିୟୁତ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଲୋନ୍ ଆକାରରେ ପାଇବା ପରେ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରାଗଲା । ମାତ୍ର ପୁନର୍ବସତି ଓ ଥଇଥାନକୁ ନେଇ ଅନେକ ଛୋଟବଡ଼ ସଂଗଠନ ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଞ୍ଚଳରେ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ସମସ୍ତ ସଂଗଠନ ଏକତ୍ରଭାବେ ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ମେଧା ପାଟେକର୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ (NBA) ନାମରେ ଏକ ସଂଗଠନ ଗଢ଼ିଲେ । ମେଧା ପାଟେକର୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା ।

୪। ଚିପ୍‌ କୋ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପରିବେଶବିତ୍ ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣାଙ୍କଦ୍ଵାରା ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ୧୯୭୦ରେ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପଶ୍ଚିମ ହିମାଳୟ ଅଞ୍ଚଳର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ବୃକ୍ଷଛେଦନକୁ ରୋକିବା ନିମନ୍ତେ ହଜାର, ହଜାର ନରନାରୀ ପୁଲିସ୍‌ର ଧମକକୁ ନ ଡରି ଗଛମାନଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢେଇ ଠିଆହୋଇ ରହିଥିଲେ ।
ବ୍ୟାପକ ବୃକ୍ଷଛେଦନ ଫଳରେ ଅଳକାନନ୍ଦା ନଦୀରେ ବାରମ୍ବାର ବନ୍ୟା ଆସୁଥିଲା । ରାସ୍ତା ଓ ବନ୍ଧବାଡ଼ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପକ ଗଛ କଟା ଚାଲିଥିଲା । ଗୋପେଶ୍ବର ଗ୍ରାମର ଜନସାଧାରଣ Dasholi Gram Swarajya Mandal ନାମକ ଏକ ସଂଘ ୧୯୭୦ରେ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏହି ସଂଘ ବନ୍ୟା ପ୍ରପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କୁ ରିଲିଫ ଯୋଗାଇବା ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ପରେ ସେମାନେ ବନ୍ୟା ନିରାକରଣରେ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅନୁଭବ କରି ସେ ଦିଗରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସାରା ବିଶ୍ବର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଭାରତ ସରକାର ଓ ବିଶ୍ବବ୍ୟାଙ୍କ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଗାଉଛନ୍ତି |

୫। ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆମ ଦେଶରେ ତଥା ରାଜ୍ୟରେ ବିକାଶର ଧାରା ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଲାଗି ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପର ଶୁଭାରମ୍ଭ ବିକାଶର ପ୍ରଥମ ସୋପାନ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶରେ ଅନେକ ଜନସାଧାରଣ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ବସବାସ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କର ପାଖରେ ନିଜର ଘରଟିଏ ନଥାଏ । ଏମାନେ ସେମାନଙ୍କର କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ସନ୍ଧାନରେ ଘୂରି ବୁଲନ୍ତି ଓ ଯେଉଁଠି ଯେତେବେଳେ ରୋଜଗାରର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଯାଏ ସେଠାରେ ସେମାନେ ଅସ୍ଥାୟୀ କୁଡ଼ିଆଟିଏ କରି ରହିଯାନ୍ତି । ଠିକ୍ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଯେତେବେଳେ ସରକାରଙ୍କର କୌଣସି ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ସେଠାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଏ ।

ଏହି ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କର ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା କମ୍ କରିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଶିଳ୍ପକାରଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପୁଞ୍ଜିପତିମାନଙ୍କର ବା ସରକାରଙ୍କର କେତେ ଲାଭ ହେବ ବା ସରକାର କେତେ ରାଜସ ପାଇବେ କେବଳ ସେତିକି ହିସାବକୁ ନ ନେଇ ପ୍ରକଳ୍ପଦ୍ବାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଉଥିବା ଜନସାଧାରଣ ଓ ପରିବେଶର କ୍ଷତିର ମଧ୍ଯ ଉଚିତ୍ ଆକଳନ କରାଯିବା ନିହାତି ଜରୁରୀ । ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କୁ ଯଥୋଚିତ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରକୁ ଉଚିତ କ୍ଷତିପୁରଣ ଦିଆଯିବା ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସରକାରୀ ଆଇନ୍‌ର ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯିବା ନିତାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିସ୍ଥାପିତ ପୁନଃ ଥଇଥାନ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ବିସ୍ଥାପିତମାନଙ୍କର ଚଳଣି ଓ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖୁ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁନର୍ବାସ କଲୋନୀ ନିର୍ମାଣ କରାଗଲେ ସେମାନେ ସେଠାରେ ରହିବାର ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିବେ ।

୬ । ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ବିପକ୍ଷରେ ଥ‌ିବା ଯୁକ୍ତିମାନ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:

• ବିକାଶ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ଦୁଇଟି ପରସ୍ପର ଘନିଷ୍ଠ ବିଷୟ । ବିକାଶ ଯୋଗୁଁ ବିସ୍ଥାପନ ସାଧାରଣ କଥା ।
• କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ଲୋକଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣ ମାନର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଶିଳ୍ପାୟନ ଅବସାମ୍ଭାବୀ । ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ବିରୋଧ କରିବା ଆତ୍ମହତ୍ୟା ସହ ସମାନ ।
• ଶିଳ୍ପ ଓ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଦେଶ ଉନ୍ନତି କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
• ଶିଳ୍ପାୟନ ନ ହେଲେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ବିନିଯୋଗ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
• ଶିଳ୍ପାୟନ ଯୋଗୁଁ ବେକାରୀ ଦୂର ହୁଏ ଓ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିରେ ସକାରାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସେ ।
• ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶର କ୍ଷତି ହୁଏ ନାହିଁ ବରଂ କୃଷି ପାଇଁ ଜଳସେଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
• ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବା ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ପାଇଁ ସମୟ ଉପଯୋଗୀ କ୍ଷତିପୂରଣ ଓ ଥଇଥାନ ଯୋଜନା ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି ।

୭ | ପୋସ୍କୋ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ବନ୍ଧର ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
ପୋସ୍କୋ ପ୍ରତିରୋଧ ସଂଗ୍ରାମ ସମିତି (PPSS) ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର କୁଜଙ୍ଗ ନିକଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପୋସ୍କୋ ଇସ୍ପାତ କାରଖାନାର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣକୁ ବିରୋଧ କରି ୨୦୦୫ ମସିହାରୁ ଆନ୍ଦୋଳନ କରି ଆସୁଛି । ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆର ପୋସ୍କୋ କମ୍ପାନୀ ଇସ୍ପାତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସବୁଠାରୁ ବୃହତ୍ ୫୨, ୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କରି ପାରାଦ୍ଵୀପ ନିକଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ କାରଖାନା ପାଇଁ ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସରକାରଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟଭିକ୍ଷା କରିଥିଲା । ମାତ୍ର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଅଞ୍ଚଳ ଧାନ, ପାନ ଓ ମୀନ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ନିଜ ଘରଦ୍ବାର ଓ ଜମିବାଡ଼ି ଛାଡ଼ିବାକୁ ରାଜି ନୁହଁନ୍ତି । ସରକାର ସ୍ଥାନୀୟ ପୋଲିସ୍ ଓ ସୁରକ୍ଷାକର୍ମୀଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ଜମି ଅଧଗ୍ରହଣକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରି ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଆଦିବସୀ ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକଙ୍କ ଭିଟାମାଟି ଓ ଜଙ୍ଗଲ ଜମି ପୋସ୍କୋ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବାରୁ ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ମୁଣ୍ଡବ୍ୟଥାର କାରଣ ହୋଇଛି । ପିପିଏସ୍ଏସ୍‌ର ସଭାପତି ଅଭୟ କୁମାର ସାହୁଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଚେଷ୍ଟା ବିଫଳ ହୋଇଛି । ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନାରେ ପୋସ୍କୋ ସପକ୍ଷବାଦୀ ସଂଗଠନ ମଧ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ପୋସ୍କୋର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଅଞ୍ଚଳ ଜନାକୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ପରିବେଶ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମୁଦ୍ର କୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଏକ ସ୍ପର୍ଶକାତର ଅଞ୍ଚଳ । ବର୍ତ୍ତମାନଯାଏ ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟରେ କୌଣସି ଅଗ୍ରଗତି ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ । ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ପେସ୍କୋ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ଓହରିଯାଇଛି ।

୮। ସିଙ୍ଗୁର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ ମୂହରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଟାଟା ନାନୋ ସିଙ୍ଗୁର ବିବାଦ (Tata, Nanoo Singur Controversy) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ହୁଗୁଳୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ଟାଟା ମୋଟର କମ୍ପାନୀର ନାନୋ କାର୍ ଫାକ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ତତ୍‌କାଳୀନ ସରକାର ୯୯୭ ଏକର ଉର୍ବର ଚାଷଜମି ଲୋକଙ୍କଠାରୁ ଅଧୁଗ୍ରହଣ କରି ଟାଟା କମ୍ପାନୀକୁ ଦେବାକୁ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଏହି ଜମି ଅଧଗ୍ରହଣକୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଧିବାସୀ ଓ ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତାମାନେ ପ୍ରବଳଭାବେ ବିରୋଧ କଲେ । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ବର୍ତ୍ତମାନର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ସୁଶ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ସେତେବେଳେ ସଂଗଠିତ “Save Farmland” ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥାନୀୟ କୃଷକମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ବିରୋଧକୁ ତୀବ୍ର କଲା ।

ତାଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପରିବେଶବିତ୍ ମେଧା ପାଟେକର୍‌, ଲେଖୁ ଅରୁନ୍ଧତି ରାୟ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଅପଣ୍ଡା ସେନ୍, ସାଲୋନୀ ମିତ୍ର, ଆଦି ଅନେକ ଜଣାଶୁଣା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସମର୍ଥନ କଲେ । ଫଳରେ ଟାଟା କମ୍ପାନୀ ବାଧ୍ୟହୋଇ ପ୍ରସ୍ତାବିତ କାରଖାନାକୁ ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ଗୁଜରାଟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କଲା । ନିକଟରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାନୁସାରେ ଅଧୁଗୃହୀତ ଜମି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଫେରସ୍ତ ଦେବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।

୯। ଓଡ଼ିଶାରେ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:

• ବାଲ୍‌କୋ ହଟାଓ ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ
• ଚିଲିକା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ
• ବାଲିଆପାଳରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଘାଟି ନିର୍ମାଣ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ
• ନିୟମଗିରି ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ଇତ୍ୟାଦି।

୧୦। ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ପ୍ରଣୀତ ମହିଳା ବା ନାରୀ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ଆଇନମାନ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସାଧୀନ ଭାରତରେ ନାରୀ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଅଛି ।

• ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନ – ୧୯୫୫
• ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧିକାର ଆଇନ – ୧୯୫୭
• ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ – ୧୯୬୧ ଓ ୧୯୭୮
• ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ନିରୋଧ (ସଂଶୋଧନ) ଆଇନ – ୧୯୭୮
• ଅଶୋଭନୀୟ ନାରୀ ପ୍ରତିନିଧୁତ୍ଵ (ନିଷେଧ ଆଇନ) – ୧୯୮୬
• ସତୀକରଣ (ନିବାରଣ) ଆଇନ – ୧୯୮୭

୧୧। ଯୌତୁକ ବିରୋଧୀ ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
୧୯୯୭୦ ମସିହା ପରେ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ କୋଣରେ ଯୌତୁକଜନିତ ହତ୍ୟା ବିଶେଷ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକା ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ଯୌତୁକ ନିର୍ଯାତନା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ ପ୍ରକାଶିତ ହେବାଦ୍ଵାରା ଏହାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାପାଇଁ ଭାରତର ମହିଳା ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ । ଅଶୀ ଶତାବ୍ଦୀରେ କେତେକ ମହିଳା ସଂଗଠନ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ ଅଗ୍ରଣୀ ସଂସ୍ଥା ଦିଲ୍ଲୀରେ ଯୌତୁକ ନିର୍ଯାତନା ବିରୋଧରେ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ମଞ୍ଚ ‘ଦହେଜ୍ ବିରୋଧୀ ଚେତନା ମଞ୍ଚ’’ ନାମରେ ପରିଚିତ । ଦିଲ୍ଲୀ ସହରରର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ମଧ୍ୟ ଯୌତୁକ ନିର୍ଯାତନା ବିରୋଧରେ ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ, ଆଲୋଚନା ଓ ସଭା, ସମିତି ଇତ୍ୟାଦି କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଆଇନ କମିଶନ ଓ ସଂସଦୀୟ କମିଟି ଯୌତୁକ ସମସ୍ୟାର ସମୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ । ଶେଷରେ ୧୯୬୧ ମସିହା ସଂସଦରେ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିବା ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନକୁ ୧୯୮୪ ମସିହାରେ କେତେକାଂଶରେ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଉଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Political Science Solutions Chapter 6 ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସାଂପ୍ରତିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ-ଜନପ୍ରିୟ ଆନ୍ଦୋଳନ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Political Science Chapter 6 Objective Questions in Odia Medium

ବସୁମିଷ୍ଠ ଓ ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଉପାଦାନକୁ ସୂଚୀତ କରେ ?
(i) ମୁଣ୍ଡପିଛା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି
(ii) ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି
(iii) ଅର୍ଥନୀତିର ସାଂଗଠନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ

୨| ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନ କାହାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ କରେ ?
(i) ବୈଷୟିକ କୌଶଳ ଉପଯୋଗର ଉନ୍ନତି
(ii) ଉପାଦନରେ ଉନ୍ନତି
(iii) ବଣ୍ଟନ ପ୍ରକିୟାରେ ଉନ୍ନତି
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ

୩। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କେଉଁ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଭାରତରୁ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥା ଉଚ୍ଛେଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(i) ସାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀ
(ii) ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ
(iii) ସାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ
(iv) ସ୍ଵାମୀ ଚିଦାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀ
Answer:
(ii) ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ

୪। କେଉଁ ଇଂରେଜ ବଡ଼ଲାଟ୍ ଭାରତରୁ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥା ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ?
(i) ଲର୍ଡ଼ କଣ୍ଠୱାଲିସ୍
(ii) ଲର୍ଡ଼ ରିପନ୍‌
(iii) ଲର୍ଡ଼ ଉଇଲିୟମ୍ ବେଣ୍ଟିକ୍
(iv) ଲର୍ଡ଼ କ୍ୟାଟିଂ
Answer:
(iii) ଲର୍ଡ଼ ଉଇଲିୟମ୍ ବେଣ୍ଟିକ୍

୫ । କେଉଁ ମସିହାରେ ଭୋପାଳର ବେଗମ୍ ନିଷ୍ଫଳ ଭାରତ ମୁସଲିମ୍ ମହିଳା ସମ୍ମିଳନୀ କରିଥିଲେ ?
(i) ୧୮୫୬
(ii) ୧୮୯୦
(iii) ୧୯୦୫
(iv) ୧୯୧୬
Answer:
(iv) ୧୯୧୬

୬ | ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ ଓ ମାର୍ଗାରେଟ୍‌ଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯୋଗୁଁ କେଉଁ ପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରଥମେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଭୋଟ
(i) ଗୋଆଲିୟର
(ii) ବମେ
(iii) ମାନ୍ଦ୍ରାଜ
(iv) ବଙ୍ଗଳା
Answer:
(iii) ମାନ୍ଦ୍ରାଜ

୭| ଭାରତରେ ସଂସଦ କେଉଁ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ?
(i) ୧୯୬୧
(ii) ୧୯୭୦
(iii) ୧୯୭୬
(iv) ୧୮୯୦
Answer:
(i) ୧୯୬୧

୮ | ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ?
(i) ମେଧା ପାଟେକର
(ii) ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା
(iii) ବାଙ୍କବିହାରୀ ଦାସ
(iv) ମେନକା ଗାନ୍ଧି
Answer:
(ii) ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା

୯ । ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ କିଏ ନେଇଥିଲେ ?
(i) ମେଧା ପାଟେକର
(ii) ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା
(iii) ମେନକା ଗାନ୍ଧି
(iv) ଶ୍ରମତୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି
Answer:
(i) ମେଧା ପାଟେକର

୧୦। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନରେ କେବଳ ମହିଳାମାନେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(i) ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ
(ii) ଗଦ୍ଧମାଦ୍ଧନ ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ
(iii) ବିଷୋଇ ଆନ୍ଦୋଳନ
(iv) ଚିପ୍‌ ଆନ୍ଦୋଳନ
Answer:
(iii) ବିଷୋଇ ଆନ୍ଦୋଳନ

୧୧। ଓଡ଼ିଶାରେ ଚିଲିକା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନର କିଏ ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ?
(i) ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ
(ii) ବାଙ୍କବିହାରୀ ଦାସ
(iii) ଭବାନୀଶଙ୍କର ହୋତା
(iv) ସୁରେଶ ରାଉତରାୟ
Answer:
(ii) ବାଙ୍କବିହାରୀ ଦାସ

୧୨। ‘ବାଲ୍‌କୋ ହଟାଓ ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବଚାଓ’ ଆନ୍ଦୋଳନର କିଏ ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ?
(i) ବାଙ୍କବିହାରୀ ଦାସ
(ii) ନରସିଂହ ମିଶ୍ର
(iii) ଭବାନୀଶଙ୍କର ହୋତା
(iv) କୃପାସିନ୍ଧୁ ଭୋଇ
Answer:
(iii) ଭବାନୀଶଙ୍କର ହୋତା

୧୩। ପୋସ୍କୋ ଷ୍ଟିଲ୍‌ ପ୍ଲାଣ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ବିରୋଧ କରି ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(i) କଟକ
(ii) ପୁରା
(iii) କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା
(iv) ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର
Answer:
(iv) ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର

୧୪। କେଉଁ କମ୍ପନୀର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣକୁ ବିରୋଧ କରି ସିଙ୍ଗୁରରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ଟାଟା କମ୍ପାନୀ
(ii) ପୋସୋ
(iii) ନାଲ୍‌କୋ
(iv) ଡାଲମିଆ
Answer:
(i) ଟାଟା କମ୍ପାନୀ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ | __________________ ମସିହାରେ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୮୨୯

୨ । ବ୍ରିଟିଶ୍ ବଡ଼ଲାଟ୍ _________________ ଭାରତରୁ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଲର୍ଡ଼ ଉଇଲିୟମ୍ ବେଣ୍ଟିକ୍

୩ । ୧୯୧୭ ମସିହାରେ _________________ ର ମହିଳାମାନେ ‘ମହିଳା ଭାରତୀୟ ସଂଘ’ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମାଦାଜ୍

୪ । ନେତାଜୀ ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ବାହିନୀର ମହିଳା ସେଚ୍ଛାସେବୀ ______________ ଥିଲା ।
Answer:
ଝାନ୍ସୀ ରାଣୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ

୫ | ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ________________ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୧

୬ । ମହିଳାମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯୋଗୁ __________________ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥ୍ ଲା।
Answer:
୧୯୮୪

୭ | ସତୀକରଣ (ନିବାରଣ) ଆଇନ _______________ ମସିହାରେ ଭାରତ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୮୭

୮। _______________ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ମହିଳା ଆୟୋଗ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
Answer:
୧୯୯୨

୯ । ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ _______________ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା

୧୦ । ନର୍ମଦା ଉପତ୍ୟକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ‘ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ’ର ନେତୃତ୍ବ ______________ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ମେଧା ପାଟେକର

୧୧ । ଓଡ଼ିଶାରେ ‘ବାଲ୍‌କୋ ହଟାଓ’, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବଚାଓ’ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ ______________ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଭବାନୀଶଙ୍କର ହୋତା

୧୨ । ଚିଲିକାକୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ସଂଗଠିତ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ______________ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ବାଙ୍କବିହାରୀ ଦାସ

୧୩ । ଭାରତ ସରକାର ________________ ମସିହାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି |
Answer:
୧୯୮୦

୧୪ । ଗଙ୍ଗା ନଦୀକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ________________ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଛନ୍ତି ।
Answer:
ଗଙ୍ଗା କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷାନ

୧୫ । ପୋସ୍କୋ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତୃତ୍ବ _______________ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଅଭୟ ସାହୁ

୧୬ । ________________ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ହୀରାକୁଦ ବହୁମୁଖୀ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦା ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି ।
Answer:
ମହାନଦା

୧୭ । ସିଙ୍ଗୁର ଜମି ଗ୍ରହଣକୁ ବିରୋଧ କରି ଏକ ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ _______________ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ତୃଣମୂଳ କଂଗ୍ରେସ ନେତ୍ରୀ ସୁଶ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ

୧୮ । ଓଡ଼ିଶାର ________________ ଠାରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଘାଟିକୁ ବିରୋଧ କରି ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ବାଲିଆପାଳ

୧୯ । ପୋସ୍କୋ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ବିରୋଧ କରି ଆନ୍ଦୋଳନ କରୁଥିବା ସଂଗଠନର ନାମ _________________ ।
Answer:
ପୋସ୍କୋ ପ୍ରତିରୋଧ ସଂଗାମ ସମିତି

୨୦ । ବିଷୋଇ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ________________ ନାମକ ମହିଳା ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଅମ୍ରିତା ଦେବୀ

୨୧ । ହୀରାକୁଦ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା __________________ ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ବୃହତ୍ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନା ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶା

୨୨ । ସର୍ଦାର ସରୋବର ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ବିରୋଧ କରି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା _________________ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦେଶରେ ଖୁବ୍ ପରିଚିତ ।
Answer:
ନର୍ମଦା ବଚାଓ

C. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ୧୮୩୯ ମସିହାରେ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୮୨୯ ମସିହାରେ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।

୨ । ବ୍ରିଟିଶ୍ ବଡ଼ଲାଟ୍ ଲର୍ଡ଼ ଡେଲ୍ହାଉସୀ ଭାରତରୁ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବ୍ରିଟିଶ୍ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ଼ ଉଇଲିୟମ୍ ବେଣ୍ଟିକ୍ ଭାରତରୁ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ ।

୩ । ୧୯୧୭ ମସିହାରେ କୋଲ୍‌କାତାର ମହିଳାମାନେ ମହିଳା ଭାରତୀୟ ସଂଘ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୧୭ ମସିହାରେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ୍‌ର ମହିଳାମାନେ ମହିଳା ଭାରତୀୟ ସଂଘ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।

୪ । ବାହିନୀର ନାମ ଲାଲ୍ ବାହିନୀ ଥିଲା ।
Answer:
ବାହିନୀର ନାମ ଝାନ୍ସୀ ରାଣୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ ଥିଲା ।

୫ । ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ୧୯୬୪ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ସାଧୀନ ଭାରତରେ ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।

୬ । ମହିଳାମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯୋଗୁ ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ମହିଳାମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯୋଗୁଁ ୧୯୮୪ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା ।

୭ । ସତୀକରଣ (ନିବାରଣ) ଆଇନ ୧୯୮୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ସତୀକରଣ (ନିବାରଣ ) ଆଇନ ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ଭାରତ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।

୮ | ୧୯୯୪ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ମହିଳା ଆୟୋଗ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
Answer:
୧୯୯୨ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ମହିଳା ଆୟୋଗ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।

୯ । ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିପ୍‌କୋ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ ଅମିତ୍ରା ଦେବୀ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିପ୍‌କୋ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ଵ ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା ନେଇଥିଲେ ।

୧୦ । ନର୍ମଦା ଉପତ୍ୟକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ‘ନର୍ମଦା ଆନ୍ଦୋଳନ’ର ନେତୃତ୍ବ ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ନର୍ମଦା ଉପତ୍ୟକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ‘ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ’ର ନେତୃତ୍ଵ ମେଧା ପାଟେକର୍ ନେଇଥିଲେ ।

୧୧ । ଓଡ଼ିଶାରେ ‘ବାଲ୍‌ ହଟାଓ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବଚାଓ’ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାରେ ‘ବାଲ୍‌କୋ ହଟାଓ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବଚାଓ’ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ଵ ଭବାନୀଶଙ୍କର ହୋତା ନେଇଥିଲେ ।

୧୨ । ଚିଲିକାକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ସଂଗଠିତ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ ମେଧା ପାଟେକର୍ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଚିଲିକାକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ସଂଗଠିତ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ଵ ବାଙ୍କବିହାରୀ ଦାସ ନେଇଥିଲେ ।

୧୩ । ଭାରତ ସରକାର ୧୯୮୭ ମସିହାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତ ସରକାର ୧୯୮୦ ମସିହାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ।

୧୪ । ପୋସ୍କୋ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତୃତ୍ବ ଅକ୍ଷୟ ସାହୁ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ପୋସ୍କୋ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତୃତ୍ଵ ଅଭୟ ସାହୁ ଦେଇଥିଲେ ।

୧୫ । ବୈତରଣୀ ନଦୀ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ହୀରାକୁଦ ବହୁମୁଖୀ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦା ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି ।
Answer:
ମହାନଦୀ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ହୀରାକୁଦ ବହୁମୁଖୀ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦା ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି |

୧୬ । ସିଙ୍ଗୁର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣକୁ ବିରୋଧ କରି ଏକ ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ ସୁଷମା ସରାଜ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ସିଙ୍ଗୁର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣକୁ ବିରୋଧ କରି ଏକ ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ଵ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ ନେଇଥିଲେ ।

୧୭ । ଓଡ଼ିଶାର ସଇଁତଳାଠାରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଘାଟିକୁ ବିରୋଧ କରି ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥଲା ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ବାଲିଆପାଳଠାରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଘାଟିକୁ ବିରୋଧ କରି ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥଲା ।

୧୮ । ବିଷୋଇ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମେନକା ଗାନ୍ଧୀ ନାମକ ଜଣେ ମହିଳା ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ବିଷୋଇ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅମ୍ରିତା ଦେବୀ ନାମକ ଜଣେ ମହିଳା ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ।

D. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

୧ । କେଉଁ ମସିହାରେ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୮୨୯

୨ । କେଉଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ବଡ଼ଲାଟ୍ ଭାରତରୁ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଲର୍ଡ଼ ଉଇଲିୟମ୍ ବେଣ୍ଟିକ୍

୩। ୧୯୧୭ ମସିହାରେ କେଉଁ ସ୍ଥାନର ମହିଳାମାନେ ମହିଳା ଭାରତୀୟ ସଂଘ ଗଠନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମାନ୍ଦ୍ରାଜ୍

୪ । ନେତାଜୀ ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ପରିଚାଳିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ବାହିନୀର ମହିଳା ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ବାହିନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଝାନ୍ସୀ ରାଣୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ

୫ | ସାଧୀନ ଭାରତରେ କେଉଁ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୬୧

୬ । ମହିଳାମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯୋଗୁ କେଉଁ ମସିହାରେ ଯୌତୁକ ନିରୋଧ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୮୪

୭ | ସତୀକରଣ (ନିବାରଣ) ଆଇନ କେଉଁ ମସିହାର ଭାରତ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୮୭

୮ । କେଉଁ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ମହିଳା ଆୟୋଗ ଗଠିତ ହୋଇଛି ?
Answer:
୧୯୯୨

୯ । ପରିବେଶା ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଏ ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ସୁନ୍ଦରଲାଲ ବହୁଗୁଣା

୧୦ । ନର୍ମଦ ଉପତ୍ୟକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ‘ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ’ର ନେତୃତ୍ବ କିଏ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ମେଧା ପାଟେକର

୧୧ । ଓଡ଼ିଶାରେ ‘ବାଲ୍‌କୋ ହଟାଓ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବଚାଓ’ ପରିବେଶ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ କିଏ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଭବାନୀଶଙ୍କର ହୋତା

୧୨ । ଚିଲିକାକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ସଂଗଠିତ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ କିଏ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ବାଙ୍କବିହାରୀ ଦାସ

୧୩ । ଭାରତ ସରକାର କେଉଁ ମସିହାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ସଂରକ୍ଷଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
୧୯୮୦

୧୫ । କିଏ ପୋସ୍କୋ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଅଭୟ ସାହୁ

୧୬ । କେଉଁ ନଦୀ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ହୀରାକୁଦ ବହୁମୁଖୀ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦା ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ମହାନଦା

୧୭ । ସିଙ୍ଗୁର ଜମି ଅଧୁଗ୍ରହଣକୁ ବିରୋଧ କରି ଏକ ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ କିଏ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ତୃଣମୂଳ କଂଗ୍ରେସ ନେତ୍ରୀ ସୁଶ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ

୧୮ । ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଘାଟିକୁ ବିରୋଧ କରି ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ବାଲିଆପାଳ

୧୯ । ପୋସ୍କୋ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ବିରୋଧ କରି ଆନ୍ଦୋଳନ କରୁଥିବା ସଂଗଠନର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ପୋସ୍କୋ ପ୍ରତିରୋଧ ସଂଗାମ ସମିତି

୨୦ । ବିଷୋଇ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ କେଉଁ ମହିଳା ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଅମ୍ରିତା ଦେବୀ

୨୧ । ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମହିଳା ବା ନାରୀମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ନାରୀ ନିର୍ଯାତନାକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ନାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ |

୨୨ । କେଉଁ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଭାରତରେ ବିଧବା ବିବାହ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଭାରତରେ ବିଧବା ବିବାହ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୩ । ନେତାଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ବାହିନୀରେ କେଉଁ ମହିଳା ସେଚ୍ଛାସେବୀ ବାହିନୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା ?
Answer:
ନେତାଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ବାହିନୀରେ ଝାନ୍ସୀ ରାଣୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ ନାମକ ମହିଳା ସେଚ୍ଛାସେବୀ ବାହିନୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା ।

୨୪ । ପରିବେଶ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମସ୍ତ ଜୈବିକ ଓ ଅଜୈବିକ ତଥା ଭୌତିକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ସମଷ୍ଟି ଯେଉଁଠାରେ ସମସ୍ତ ଜୀବଜଗତ ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।

୨୫ । ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକିବାପାଇଁ ସଂଗଠିତ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକିବାପାଇଁ ସଂଗଠିତ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ନାମ ଚିପ୍‌ କା ଆନ୍ଦୋଳନ !

୨୬ । ସର୍ଦ୍ଦାର ସରୋବର ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାକୁ ବିରୋଧ କରି ସଂଗଠିତ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଓ ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ସର୍ଦ୍ଦାର ସରୋବର ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାକୁ ବିରୋଧ କରି ସଂଗଠିତ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଓ ବିସ୍ଥାପନ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ନାମ ନର୍ମଦା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ।

୨୭ । ଓଡ଼ିଶାରେ ସଂଗଠିତ ଦୁଇଟି ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାରେ ସଙ୍ଗଠିତ ଦୁଇଟି ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନରର ନାମ ହେଲା– ଚିଲିକା ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ବାଲ୍‌କୋ ହଟାଓ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବଚାଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 13 କେନ୍‌ସଙ୍କ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ତତ୍ତ୍ବ Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 13 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. କେନସ୍ ସରଳ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ତତ୍ତ୍ବ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
କୌଣସି ଦେଶର ଆୟକୁ ସେହି ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମାପକାଠି ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ଭିଭିକରି ଆମେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଧନୀ ଓ ଗରିବ ଦେଶମାନେ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ଯେଉଁ ଦେଶର ଆୟ ଯେତେ ବେଶୀ, ସେହି ଦେଶ ସେତେ ପରିମାଣରେ ଧନୀ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହି ଜାତୀୟ ଆୟର ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି । ମାତ୍ର, ଏହି ଜାତୀୟ ଆୟ କୌଣସି ଦେଶରେ ଇଚ୍ଛାଗତ ପରିମାଣର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରି ନଥାଏ ।

ଯଦି ଚାହିଦା ପରିମାଣର ଆୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରୁଥାନ୍ତା, ତେବେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଆଉ ଗରିବ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇ କେହି ରୁହନ୍ତେ ନାହିଁ । ତେଣୁ, ଜାତୀୟ ଆୟ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉପାୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ଓ ସେହି ଉପାୟରେ ଯେଉଁ ଦେଶର ଆୟ ଅଧୂକ ତାକୁ ଧନୀ ଓ ଯେଉଁ ଦେଶର ଆୟ କମ୍ ତାକୁ ଗରିବ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।

ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ କେତେ ପରିମାଣର ଆୟ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ, ଏହା ଯେଉଁପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ, ତାକୁ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣକାରୀ ତତ୍ତ୍ୱ କୁହାଯାଏ । ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ଅଧୀନରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ, ଯେଉଁ ପରିମାଣର ନିୟୋଜନ ବା ଆୟ ସ୍ଥଳେ ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ଓ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି ସେହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆୟ ସେତିକି ପରିମାଣର ବୋଲି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ତେଣୁ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣକାରୀ ତତ୍ତ୍ବ କହିଲେ ଏହା ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ଓ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ ବା ଯେଉଁସ୍ଥଳେ ଉଭୟ ସମାନ ସେହି ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରେ କି ତାହା ରାଷ୍ଟ୍ରର ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷାକାରୀ ଆୟ ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ।

ତେଣୁ ଯେଉଁ ଦେଶ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନକୁ ଯେତେ ଅଧ‌ିକ ପରିମାଣରେ ଆୟ ସହିତ ଘଟାଇପାରେ, ସେହି ଦେଶର ଆୟ ସେତେ ଅଧୂକ । ଏହି କାରଣରୁ ମଧ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କର ଆୟ କମ୍ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ କୌଣସି ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣକାରୀ ତତ୍ତ୍ବ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ନିମ୍ନରେ ଏହି ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଆମେ ବିଶଦଭାବେ ଆଲୋଚନା କରିବା ।

ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣକାରୀ ତତ୍ତ୍ବ :
ଜାତୀୟ ଆୟକୁ କୌଣସି ଦେଶର ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ଓ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା ବା ସମାନତାରୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ । ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା କହିଲେ ଏହା କୌଣସି ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବାର୍ଷିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରତି ବ୍ୟୟ ପରିମାଣକୁ ବୁଝାଏ । ଏହାର ସାଧାରଣତଃ ଚାରିଗୋଟି ଉପାଦାନ ବା ଉତ୍ସ ରହିଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ପରିବାର ଉପଭୋଗ୍ୟ ଚାହିଦା, ଘରୋଇ ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା, ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରତି ଚାହିଦା ଓ ନିଟ୍ ରପ୍ତାନି ।

ଆୟ ଓ ନିୟୋଜନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସ୍ଥଳେ ସାଧାରଣତଃ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରତି ଚାହିଦା ଓ ନିଟ୍ ରପ୍ତାନିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣାତ୍ମକ ସୁବିଧା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା କହିଲେ ଏହା ପରିବାର ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା ଓ ଘରୋଇ ବିନିଯୋଗକୁ ବୁଝାଏ । ସାଙ୍କେତିକ ଭାବରେ ତାହା ହେଲା – C + 1 ।

ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ କହିଲେ ଏହା ବାର୍ଷିକ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଯୋଗାଣ ପରିମାଣକୁ ବୁଝାଏ ବା ଉତ୍ପାଦକମାନଙ୍କ ଆୟକୁ ବୁଝାଏ । କାରଣ ନିଟ୍ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ଲାଗି ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯାହା ବ୍ୟୟ କରେ ତାହା ଉତ୍ପାଦକମାନଙ୍କ ଆୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।

ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ଅଧ୍ଵନରେ ଉଭୟ ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ଓ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥାରେ ହିଁ ଯେଉଁ ପରିମାଣ ଆୟ ବା ନିୟୋଜନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ସେହି ପରିମାଣର ଆୟକୁ ଦେଶର ଆୟ ରୂପେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ସଞ୍ଚୟ ଓ ବିନିଯୋଗ ପରସ୍ପର ସମାନ ହୋଇଥାନ୍ତି ।

ଯେତେବେଳେ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ, ଚାହିଦାଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ସେତେବେଳେ ସଞ୍ଚୟ, ବିନିଯୋଗ ଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ । ତେଣୁ ଆୟ ଓ ନିୟୋଜନ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଯେତେବେଳେ ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣଠାରୁ ଅଧିକ, ସେତେବେଳେ ବିନିଯୋଗ ସଞ୍ଚୟଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ହୋଇ ଆୟ ଓ ନିୟୋଜନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ଓ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣର ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥାକୁ ନିମ୍ନରେ ଏକ ସାରଣୀ ସହାୟତାରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରାଗଲା ।

ସାରଣୀକ ଉପସ୍ଥାପନା :

ଉକ୍ତ ସାରଣୀରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଇଅଛି କି ପ୍ରଥମେ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ ଆୟଠାରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ସଞ୍ଚୟ ବିନିଯୋଗଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ । ତେଣୁ ଏହା ନିୟୋଜନରେ ହ୍ରାସ ଘଟାଉଛି; ମାତ୍ର ଯେତେବେଳେ ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ପ୍ରତ୍ୟେକ 500 ସେତେବେଳେ ବିନିମୟ ଓ ସଞ୍ଚୟ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତ୍ୟେକ 40 । ଏହା ଏକ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଅଛି ଏବଂ ନିୟୋଜନ 50 ବୋଲି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଅଛି । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ନିୟୋଜନ ବୃଦ୍ଧି ବା ହ୍ରାସ ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ । ଏହା ଏକ ସ୍ଥିର ଅବସ୍ଥା । ମାତ୍ର ଯେତେବେଳେ ସମୁଦାୟ ଚାହିଦା ଯୋଗାଣ ଠାରୁ ଅଧିକ ତାହା ନିୟୋଜନରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇ ପୁନଃ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରାଇଥାଏ ।

ଉକ୍ତ ସାରଣୀକ ଉପସ୍ଥାପନାକୁ ମଧ୍ଯ ରେଖାଚିତ୍ର ସହାୟତାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ସମ୍ଭବ । ତାହା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ କରାଗଲା ।

ରେଖାଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନା :
ଉକ୍ତ ରେଖାଚିତ୍ରରେ ସମୁଦାୟ ଯୋଗାଣ ଓ ଚାହିଦା E ବିନ୍ଦୁରେ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି । ଏହା ନିୟୋଜନ ଓ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ । ଏହି ରେଖାଚିତ୍ରର ଅନୁକରଣରେ ନିମ୍ନରେ ସଞ୍ଚୟ ଓ ବିନିଯୋଗ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ସନ୍ତୁଳନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଛି ।
ଯେତେବେଳେ AD = AS, ସେତେବେଳେ S = 1 = 40

ଯେପରି ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ପରସ୍ପର ସର୍ବଦା ସମାନ ନୁହଁନ୍ତି, ସେପରି ସଞ୍ଚୟ ଓ ବିନିଯୋଗ ମଧ୍ୟ ସର୍ବଦା ସମାନ ହୋଇନଥାନ୍ତି । ଏହି ତତ୍ତ୍ବ ସହାୟତାରେ କୌଣସି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

2. ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ଅଭିଧାରଣାଦ୍ଵୟକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପ୍ରମୁଖ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଜନ୍ ମୋନାର୍ଡ଼ କେନ୍ସ ତାଙ୍କ ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ନିଯୁକ୍ତି, ସୁଧ, ମୁଦ୍ରା ସମ୍ବକ୍ଷୀୟ ଏକ ସାଧାରଣ ତତ୍ତ୍ଵ’ (The General Theory of Employment, Interest and Money) ରେ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣର ସରଳ ତତ୍ତ୍ଵ ଅତି ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଥିଲେ । ଆଧୁନିକ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏହି ବହୁଳ ଆଲୋଚିତ ତତ୍ତ୍ଵ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ସଦୃଶ ।

କେସଙ୍କ ମତରେ, ଆୟ ଏବଂ ନିୟୋଜନ ସ୍ତର କୌଣସି ଅର୍ଥନୀତିରେ ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦା (Effective Demand) ର ଆକାର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦା ଯେତେ ଅଧ୍ଵ ହୁଏ, ଆୟ ଓ ନିୟୋଜନ ସ୍ତର ସେତେ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦାର ସ୍ତର ବା ଆକାର ସ୍ବଚ୍ଛ ହେଲେ ନିୟୋଜନ ଓ ଆୟର ସ୍ତର ମଧ୍ୟ କମ୍ ହୋଇଥାଏ । ନିୟୋଜନ ଓ ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଥ‌ିବା ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦା ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଫଳନ ଓ ସାମୁହିକ ଯୋଗାଣ ଫଳନ ଆଦି ଦୁଇଟି ଅଭିଧାରଣର ମିଳିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରାହିଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏକ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥାଏ ।

ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (Aggregate Demand) – ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ କୌଣସି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନ୍ତିମ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କରାଯାଉଥ‌ିବା ସାମଗ୍ରିକ ବ୍ୟୟକୁ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ, କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିୟୋଜନ ସ୍ତରରେ ଉତ୍ପାଦନକର୍ତ୍ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ନିମନ୍ତେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସର୍ବାଧିକ ବ୍ୟୟକୁ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା କୁହାଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ଦୁଇଟି ଉପାଂଶ ରହିଛି; ଯଥା – ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଚାହିଦା ଓ ବିନିଯୋଗ ପାଇଁ ଚାହିଦା ।

ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (AD) = ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ଚାହିଦା (C) + ବିନିଯୋଗ ପାଇଁ ଚାହିଦା (I)
⇒ AD = C + I
ପଭୋଗପାଇଁ ଚାହିଦା (C) କୁ ଘରୋଇ ଉପଭୋଗ (Private Consumption) ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଉପଭୋଗ (Govt. Consumption) ଆଦି ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ସେହିପରି ବିନିଯୋଗ ପାଇଁ ଚାହିଦା (I) କୁ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିନିଯୋଗ (Private Investment) ଓ ସରକାରୀ ବିନିଯୋଗ (Govt. Investment) ଆଦି ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମୋଟ ଚାହିଦାର ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଅସ୍ତିତ୍ବ ଅନୁଭବ କରାଯାଇଥାଏ ।

(1) ପାରିବାରିକ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା (Household Consumption Demand)
(2) ବେସରକାରୀ ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା (Private Investment Demand)
(3) ସରକାରୀ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା (Govt. Demand for Goods & Services)
(4) ନିଟ୍ ରପ୍ତାନି ଚାହିଦା (Net Export Demand).

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା ପରିବାର ମଧ୍ୟରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ଉପାଦାନମାନଙ୍କର ବିଶଦ ଆଲୋଚନା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(1) ପାରିବାରିକ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା (Household Consumption Demand) – ପରିବାରର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଭିଭିକରି ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ପାଇଁ ଗୃହୀତ ସମସ୍ତ ବ୍ୟୟକୁ ପାରିବାରିକ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା କୁହାଯାଏ । ଏହି ସାମଗ୍ରିକ ବ୍ୟୟ ପାରିବାରିକ ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ଆୟ (Disposable Income) ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ପାରିବାରିକ ଆୟରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ବାଦ୍ ଦେଲେ ଯେଉଁ ଅବଶିଷ୍ଟ ଆୟ ରହେ ତାହାକୁ ‘ଖର୍ଜଯୋଗ୍ୟ ଆୟ’ କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ବା ଖର୍ଜଯୋଗ୍ୟ ଆୟ ଓ ଉପଭୋଗ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ‘ଉପଭୋଗ କୃତ୍ୟ’ ବା ‘ଉପଭୋଗ ଫଳନ’ର ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ଉପଭୋଗ କୃତ୍ୟରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ସହ ଉପଭୋଗ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ସତ, ମାତ୍ର ଅସମାନୁପାତିକ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଆୟର ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଉପଭୋଗ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ; କିନ୍ତୁ ବର୍ଦ୍ଧିତ ଉପଭୋଗ ବ୍ୟୟ ବର୍ଷିତ ଆୟଠାରୁ କମ୍ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସାଂକେତିକ ଭାଷାରେ
C = f(Y)
Y → ଆୟ
f → ଫଳନ
C → ଉପଭୋଗ

ଏହି ଫଳନରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଉପଭୋଗର ମାତ୍ରା ଆୟର ସ୍ତର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ଓ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଉପଭୋଗର ପରିମାଣ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ଏହି ଫଳନରୁ ଆୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଉପଭୋଗ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂଚନା ମିଳେ ।

(2) ବେସରକାରୀ ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା (Private Investment Demand) – ସଞ୍ଚୟର ଯେଉଁ ଅଂଶ ପୁଞ୍ଜି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ଉପଯୋଗ ହୁଏ ତାହାକୁ ବିନିଯୋଗ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ସଞ୍ଚୟର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମାଣ ବିନିଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇନଥାଏ । ଏହି ବିନିଯୋଗ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ହିଁ ଘଟିଥାଏ । ସଞ୍ଚୟରୁ ପ୍ରବାହିତ ଅର୍ଥ ସାଧାରଣତଃ ବିନିଯୋଗରୁ ମିଳୁଥିବା ଲାଭ ଓ ସଞ୍ଚୟରୁ ମିଳୁଥିବା ସୁଧ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।

ଯଦି ସଞ୍ଚୟକାରୀ ନିଜ ସଞ୍ଚ ଅର୍ଥରୁ ଅଧ୍ଵକ ସୁଧ ଅର୍ଜନର ପ୍ରତ୍ୟାଶା କରନ୍ତି, ତେବେ ବିନିଯୋଗର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଏ । ତେଣୁ ବିନିଯୋଗ ଓ ସୁଧ ମଧ୍ଯରେ ବିପରୀତମୁଖୀ ସମ୍ପର୍କ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯଦି ଲାଭର ପ୍ରତ୍ୟାଶ। ସୁଧହାରଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ ତେବେ ବିନିଯୋଗର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

(3) ସରକାରୀ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା (Govt. Demand for Goods & Services) – ପରିବାର ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଭଳି ସରକାର ତୃତୀୟ କ୍ଷେତ୍ର । ପରିବାର ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥବା ଚାହିଦା ସଦୃଶ ସରକାର ଏହାର ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଚାହିଦା ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ସରକାର ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଠାରୁ ରାଜସ୍ବ ଆଦାୟ କରି ଏହାକୁ ସାମୂହିକ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବାବଦରେ ବ୍ୟୟ, ପ୍ରଶାସନ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟୟ, ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ ଆଦି ସରକାରୀ ବ୍ୟୟର ପରିପ୍ରକାଶ । ଏହା ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ସରକାରୀ ଚାହିଦାର ପ୍ରତିଫଳନ କରାଇଥାଏ ।

(4) ନିଟ୍ ରପ୍ତାନି ଚାହିଦା (Net Export Demand) – ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିରେ ବୈଦେଶିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ପ୍ରତିଟି ଦେଶ ନିଜର ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ରପ୍ତାନି କରି ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଆମଦାନି କରିଥାଏ । ରପ୍ତାନି ଓ ଆମଦାନି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିଟ୍ ରପ୍ତାନିକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ।

ତେଣୁ ସାମଗ୍ରିକ/ସାମୂହିକ ଚାହିଦା କହିଲେ ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନର ସମାହାରକୁ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ;
ଯଥା – ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (AD) = ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା (C) + ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା (I) + ରପ୍ତାନୀ (X) – ଆମଦାନୀ (M)
⇒ AD = C + I + (X − M) = Y (ଜାତାୟ ଆୟ)
ସାମୂହିକ ଚାହିଦାକୁ ରେଖାଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ।

ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ଜାତୀୟ ଆୟ OX ଅକ୍ଷରେ ପରିମାପ କରାଯାଇଛି ଏବଂ OY ଅକ୍ଷରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ପରିମାପ କରାଯାଇଛି ।

AD ରେଖା ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଦର୍ଶାଇଛି ଓ OM ରେଖା 45° ବକ୍ରରେ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି ଯାହା ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତାର ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛି । ମାତ୍ର AD ରେଖା C ବିନ୍ଦୁରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଛି । ଏଥୁରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ଆୟର ସ୍ତର ‘ଶୂନ୍ୟ’ ଥିଲେହେଁ ଉପଭୋଗର ପରିମାଣ ‘OC’ ହୋଇଥାଏ ଯାହାକୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଚାହିଦା କୁହାଯାଏ । ଆୟର ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ମାତ୍ର ଆୟର ବୃଦ୍ଧି, ଉପଭୋଗର ବୃଦ୍ଧିଠାରୁ ବୃହତ୍ତର ।

ଦ୍ଵିତୀୟରେ ଜାତୀୟ ଆୟର ସ୍ତର ON ଥିବାବେଳେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାମୂହିକ ଚାହିଦା, ଜାତୀୟ ଆୟ ସହ ସମାନ ହୋଇଛି । ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଜାତୀୟ ଆୟଠାରୁ କମ୍ ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଛି ।

ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ : ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷରେ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ସମଷ୍ଟିକୁ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ କୁହାଯାଏ । ଏହିସବୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଓ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କରାଗଲେ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ଭୂମି, ଶ୍ରମ, ପୁଞ୍ଜି ଓ ଉଦ୍ୟୋଗ ଭଳି ଉତ୍ପାଦନ ସାଧନମାନଙ୍କର ଆୟର ସମାହାର ବୋଲି ଧରାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ଦେଶର ନିଟ୍ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ।

ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧୀଶେଷ, ମଜୁରି, ସୁଧ ଓ ଲାଭର ସମଷ୍ଟିକୁ ହିଁ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣର ପ୍ରତୀକରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଏହି ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କରାଯାଇଥିବା ବ୍ୟୟ, ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ବିକ୍ରୟଲବ୍‌ଧ ଆୟରୁ ହିଁ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ଆୟ ଉପଭୋଗ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଖର୍ବ ହୁଏ ଅଥବା ସଞ୍ଚୟ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପଭୋଗ (C) ଓ ସଞ୍ଜୟ (S) କୁ ଦୁଇଟି ଉପାଦାନଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଏହି ବିକ୍ରୟଲବ୍‌ଧ ଆୟ (Y), ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇନଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ନିଟ୍ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦର ହ୍ରାସ ଘଟେ । ନିଟ୍ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦର ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବାରୁ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦର ‘ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ’ ରେଖାକୁ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ରେଖାର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ (AS) = ଉପଭୋଗ (C) + ସଞ୍ଚୟ (S)
⇒ AS = C + S

ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ଜାତୀୟ ଆୟ ବା ନିୟୋଜନ ସ୍ତରକୁ OX ଅକ୍ଷରେ ପରିମାପ କରାଯାଇଛି ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣକୁ OY ଅକ୍ଷରେ ପରିମାପ କରାଯାଇଛି ।

OL ବକ୍ର ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ବକ୍ରର ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ କରୁଅଛି । ଏହି ବକ୍ରର ଆକୃତିରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ, ଯେ ଜାତୀୟ ଆୟ ବା ନିୟୋଜନର ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ସମାନୁପାତିକ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଅଛି ।

ଉପରୋକ୍ତ ବିଶ୍ଳେଷଣରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ଆୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।
ତେଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦାର ଉପାଂଶଭାବେ ବିବେଚିତ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ।

3. ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନିଯୁକ୍ତି ଓ ଆୟ ସ୍ତରରେ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା କିପରି ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୁଏ – ବର୍ଣନା କର ।
Answer:
ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନିଯୁକ୍ତି ଓ ଆୟ ସ୍ତରରେ ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଜନ୍ ମୋନାର୍ଡ କେନ୍ସ ତାଙ୍କର ବହୁ ପ୍ରଶଂସିତ ପୁସ୍ତକ ‘ନିଯୁକ୍ତି, ସୁଧ ଓ ମୁଦ୍ରା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଏକ ସାଧାରଣ ତତ୍ତ୍ଵ’ (The General Theory of Employment, Interest & Money) ରେ ସନ୍ତୁଳିତ ନିଯୁକ୍ତି ଓ ଆୟର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ନୀତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । କେନ୍‌ସଙ୍କ ମତରେ, କୌଣସି ଅର୍ଥନୀତିରେ ଆୟ ଓ ନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ତର ‘ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦା’ (Effective Demand) ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଏହି ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦା ଦୁଇଟି ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (Aggregate Demand) ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ (Aggregate Supply) । ଏହି ଫଳପ୍ରଦ ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧି ଓ ହ୍ରାସ, ନିଯୁକ୍ତି ଓ ଆୟ ସ୍ତରରେ ଯଥାକ୍ରମେ ବୃଦ୍ଧି ଓ ହ୍ରାସ ଘଟାଇଥାଏ । ତେଣୁ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ, ଆୟ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ସ୍ତରର ଯଥାର୍ଥରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରକ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ । ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ବା ସ୍ତରରେ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ଓ ସାମୁହିକ ଚାହିଦା ପରସ୍ପର ସମାନ ହୁଅନ୍ତି, ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ବା ସ୍ତରରେ ସନ୍ତୁଳିତ ଆୟ ବା ନିଯୁକ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସାମୁହିକ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।

ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (Aggregate Demand) (AD) – ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷରେ କୌଣସି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନ୍ତମ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟୟିତ ହୋଇଥିବା ମୋଟ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ବ୍ୟୟ ପାରିବାରିକ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା, ଘରୋଇ ନିବେଶ, ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ପ୍ରତି ଚାହିଦା, ନିଟ୍ ରପ୍ତାନି ଆଦିରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହିସବୁ ଉତ୍ସରୁ ସୃଷ୍ଟି ବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଆୟ ସଦୃଶ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷରେ ଏକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯେଉଁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଆୟ ପ୍ରତ୍ୟାଶା କରିଥା’ନ୍ତି ତାହାହିଁ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ପ୍ରତିଫଳନ କରିଥାଏ ।

ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ପାରିବାରିକ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା, ଘରୋଇ ନିବେଶ ଚାହିଦା, ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଚାହିଦା ଓ ନିଟ୍ ରପ୍ତାନିର ସମାହାରକୁ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ସଂକ୍ଷେପରେ ଓ ସରଳ ଭାଷାରେ ଚାହିଦାର ସାମଗ୍ରିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଉପଭୋଗଜନିତ ଚାହିଦା (Consumption Demand) ଓ ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା (Investment Demand) ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ କରାଯାଇଥାଏ । ତେଣୁ ନିଃସନ୍ଦେହରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା ଓ ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦାର ଏକ ମିଶ୍ରିତ ଉପାଦାନ ।

ଯଥା – ସାମୁହିକ ଚାହିଦା (AD) = ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା (C) + ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା (I)
⇒ AD = C + I
ଏହି ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓତପ୍ରୋତଭାବେ ଆୟ ଅଥବା ନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ତର ସହ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ଆୟ ବା ନିଯୁକ୍ତି ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ସାମଗ୍ରିକ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ; ମାତ୍ର ସାମଗ୍ରିକ ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧି, ଆୟ ବା ନିଯୁକ୍ତି ସ୍ତରର ବୃଦ୍ଧିଠାରୁ ସ୍ଵଳ୍ପତର ଅର୍ଥାତ୍ ନିଯୁକ୍ତି ବା ଆୟର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଅଣସମାନୁପାତିକ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନଲିଖୂ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ସୂଚୀ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ।

ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ସୂଚୀ

ଆୟ (କୋଟି ଟଙ୍କାରେ)	ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (କୋଟି ଟଙ୍କାରେ)
0	20
10	25
20	30
30	35
40	40
50	45

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ ଆୟର ବୃଦ୍ଧି ସହ ଉପଭୋଗ ଓ ବିନିଯୋଗ (C + I) ଜନିତ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଯେତେବେଳେ ଆୟର ସ୍ତର ‘ଶୂନ୍ୟ’ ରହିଛି, ସେ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ଧନାତ୍ମକ 20 କୋଟି ଟଙ୍କା ରହିଛି । ଏହାହିଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଚାହିଦାର ସ୍ତର ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଆୟର କ୍ରମାଗତ ବୃଦ୍ଧି ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇଛି; ମାତ୍ର ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣ (5 କୋଟି ଟଙ୍କା) ଆୟର ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣ (10 କୋଟି ଟଙ୍କାଠାରୁ) କମ୍ ଅଟେ ।

ଏହି ତଥ୍ୟସମ୍ବଳିତ ଉପସ୍ଥାପନା ରେଖାଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ । ଏହି ଚିତ୍ରରେ ଜାତୀୟ ଆୟର ପରିମାପ OX ଅକ୍ଷରେ ହୋଇଥ‌ିବାବେଳେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ପରିମାପ OY ଅକ୍ଷରେ କରାଯାଇଛି ।

ମୂଳବିନ୍ଦୁ ‘O’ ସହ 45 କୋଣରେ ଆନତ OM ସରଳରେଖାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ଯେ, ଆୟ ଓ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ସମାନ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ମାତ୍ର ବାସ୍ତବରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାହା ଘଟେ ନାହିଁ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀର ଏହି ଜ୍ୟାମିତିକ ପରିପ୍ରକାଶର ବିଶ୍ଳେଷଣ ସାରଣୀର ବିଶ୍ଳେଷଣ ସହ ଅନୁରୂପ, ଯଥା – ଆୟର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ମାତ୍ର ଚାହିଦାର ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣ ଆୟର ବୃଦ୍ଧିର ପରିମାଣଠାରୁ ସ୍ଵଳ୍ପ ହୋଇଥାଏ । ଦ୍ଵିତୀୟରେ ଆୟର ସ୍ତର ‘ଶୂନ୍ୟ’ ଥ‌ିବାବେଳେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଚାହିଦା 20 କୋଟି ଟଙ୍କାରେ ରହିଛି ।

ରେଖାଚିତ୍ରରେ ଏହା ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟର ସ୍ତର (40 କୋଟି)ରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ଆୟ ପରସ୍ପର ସମାନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ତରରେ (50 କୋଟି) ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ପରିମାଣ (45 କୋଟି), ଆୟର ପରିମାଣ (50 କୋଟି) ଠାରୁ ସ୍ଵଳ୍ପ । ତେଣୁ ନିଅଣ୍ଟିଆ ଚାହିଦା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ।

ତେଣୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦାର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (1) ପାରିବାରିକ ଉପଭୋଗ ଚାହିଦା, (2) ବିନିଯୋଗ ଚାହିଦା, (3) ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ପ୍ରତି ଚାହିଦା, (4) ନିଟ୍ ରପ୍ତାନି । ଏସବୁର ସମଷ୍ଟିହିଁ ସାମଗ୍ରିକ ଚାହିଦାର ପ୍ରତିଫଳନ କରାଇଥାଏ ।

ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ – କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷରେ କୌଣସି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ସାମଗ୍ରିକ ପ୍ରବାହକୁ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କୌଣସି ଏକ ବର୍ଷରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାର ସମଷ୍ଟିକୁ ସମୂହ ଯୋଗାଣ କୁହାଯାଏ । ଏହିସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ କହିଲେ ଦେଶର ନିଟ୍ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦକୁ ହିଁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।

ଏହି ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବହନ କରାଯାଇଥିବା ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ବିକ୍ରୟ କରି ଆୟ ଆକାରରେ ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଗଲେ ଏହା ଭୂମି, ଶ୍ରମ, ପୁଞ୍ଜି ଓ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାଙ୍କ ଆୟର ସମାହାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧୂଶେଷ, ମଜୁରି, ସୁଧ ଓ ଲାଭର ସମଷ୍ଟି ହିଁ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ।

ଏହିଭଳିଭାବେ ଅର୍ଜିତ ଆୟ ଉପଭୋଗ କିମ୍ବା ସଞ୍ଛୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉପଯୋଗ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଉପଭୋଗ (C) ଓ ସଞ୍ଚୟ (S) କୁ ଆୟ (Y) ର ଦୁଇଟି ଉପାଂଶରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।
ଯଥା – Y = C + S ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣର ବିଶ୍ଳେଷଣ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ସୂଚୀ ଓ ରେଖାଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇପାରେ ।

ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ସୂଚୀ

ନିଯୁକ୍ତି/ଆୟ ସ୍ତର (କୋଟି ଟଙ୍କାରେ)	ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ (କୋଟି ଟଙ୍କାରେ)
0	0
10	10
20	20
30	30
40	40
50	50

ଉପରୋକ୍ତ ଉପସ୍ଥାପିତ ତଥ୍ୟକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ନିୟୋଜନ ବା ଆୟର ବୃଦ୍ଧି ସହ, ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ସମାନୁପାତିକ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏହି ତଥ୍ୟକୁ ରେଖାଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇପାରେ ।

ଏହି ଚିତ୍ରରେ AS ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ବକ୍ର ରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହି ବକ୍ର ମୂଳବିନ୍ଦୁ ‘O’ ସହ 45 କୋଣରେ ଆନୀତ । ଏହା ଆୟ ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣର ସମାନୁପାତିକ ବୃଦ୍ଧି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରୁଅଛି ।

ଆୟ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣର ମିଳିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଘଟିଥାଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସାମୁହିକ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣର ମିଳିତ ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ସନ୍ତୁଳିତ ଆୟ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଯେଉଁ ସ୍ତରରେ ବା ଅବସ୍ଥାରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ପରସ୍ପର ସମାନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ସେହି ସ୍ତରରେ ବା ଅବସ୍ଥାରେ ସନ୍ତୁଳିତ ଆୟ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ନିଯୁକ୍ତି/ଆୟ ସ୍ତର (କୋଟି ଟଙ୍କା)	ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (କୋଟି ଟଙ୍କା)	ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ (କୋଟି ଟଙ୍କା)
0	20	0
10	25	10
20	30	20
30	35	30
40	40	40
50	45	50

ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ନିୟୋଜନ ସ୍ତର 40 କୋଟି ଟଙ୍କା ହୋଇଥିବାବେଳେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (40 କୋଟି ଟଙ୍କା) ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ (40 କୋଟି ଟଙ୍କା) ପରସ୍ପର ସମାନ । ଏହି ସ୍ତରହିଁ ଯଥାର୍ଥରେ ସନ୍ତୁଳିତ ନିୟୋଜନ ଓ ଆୟର
ସ୍ତର ।

ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ E ବିନ୍ଦୁରେ AD ବକ୍ର AS ବକ୍ରକୁ ଛେଦ କରୁଛି ଅର୍ଥାତ୍ AD = AS । ତେଣୁ ଆୟ / ନିଯୁକ୍ତିର ସ୍ତର 40 କୋଟି ଟଙ୍କାରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା (AD) ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ପରସ୍ପର ସମାନ (40 କୋଟି ଟଙ୍କା) । ଏହାର ପରବର୍ତୀ ସ୍ତରରେ ଆୟ / ନିଯୁକ୍ତି (50 କୋଟି), ଚାହିଦାର ପରିମାଣ (45 କୋଟି) ହୋଇଥିବାବେଳେ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ (50 କୋଟି) ଏହାଠାରୁ କମ୍ ।

ତେଣୁ ଏହା ନିଅଣ୍ଟିଆ ଚାହିଦା ଅବସ୍ଥା ଅଟେ । ଏହାର ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥା (30 କୋଟି)ରେ ଚାହିଦାର ପରିମାଣ ଅଧ୍ଵକ ହୋଇଥିବାରୁ (35 କୋଟି) ଏହା ଅତ୍ୟଧ୍ୱକ ଚାହିଦା ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ସବୁ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କଲେ ‘E’ ବିନ୍ଦୁଟି ସନ୍ତୁଳିତ ବିନ୍ଦୁର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ଏହି ସ୍ତର ବା ଅବସ୍ଥା ଆଦର୍ଶ ସ୍ଥାନୀୟ ଅବସ୍ଥା ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ ।
ସାଂକେତିକ ଭାଷାରେ ଏହି ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥାକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇପାରେ ।
AD = C + I
AS = C + S

ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥା : AD = AS
ତେଣୁ C + I = C + S ⇒ S = I

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ : (1) ଯେଉଁ ଆୟ ଓ ନିୟୋଜନ ସ୍ତରରେ ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ପରସ୍ପର ସମାନ ହୁଅନ୍ତି ତାହାକୁ ସନ୍ତୁଳିତ ଆୟ ଓ ସନ୍ତୁଳିତ ନିୟୋଜନ କୁହାଯାଏ ।
(2) ସନ୍ତୁଳନ ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ସଞ୍ଚୟର ପରିମାଣ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ବିନିଯୋଗର ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ହୁଏ ।