Prasanna

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 12 ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 12 ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧ ।
‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ କାହାର ପରାଜୟ ବୁଝିବାକୁ ହେବ ?
(କ) ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ଧର୍ମ
(ଗ) ସତ୍ୟ
(ଘ) ମିଥ୍ୟା
ଉ –
(ଘ) ମିଥ୍ୟା

Question ୨ ।
ତୁମେ ଅଙ୍କ ଶାସ୍ତ୍ର ସହିତ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମାନ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ବିଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ର
(ଖ) ଦର୍ଶନ ଶାସ୍ତ୍ର
(ଗ) ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର
(ଘ) ଭାଷା ଶାସ୍ତ୍ର
ଉ –
(କ) ବିଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ର

Question ୩ ।
ବିନୋବାଜୀ କେଉଁଭଳି ଭୂଦାନ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ?
(କ) ଘୋଡ଼ାଗାଡ଼ିରେ
(ଖ) ଶଗଡ଼ଗାଡ଼ିରେ
(ଗ) ପଦବ୍ରଜରେ
(ଘ) ରେଳଗାଡ଼ିରେ
ଉ –
(ଗ) ପଦବ୍ରଜରେ

Question ୪ ।
ପୃଥ‌ିବୀ ବା ମାଟିର ଗୋଟିଏ କେଉଁ ମନ୍ତ୍ର ଅଛି ?
(କ) ସମ୍ମୋହନୀ
(ଖ) ଆକର୍ଷଣୀ
(ଗ) ପଦବ୍ରଜରେ
(ଘ) ଶୂନ୍ଯ
ଉ –
(ଖ) ଆକର୍ଷଣୀ

Question ୫ ।
କୌଣସି ବିଷୟରେ କିଏ ଏକମତ ନହେଲେ ତାକୁ ସତ ବା ମିଛ କହିହେବନି ?
(କ) ଷଡ଼ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ
(ଖ) ଷଡ଼ଦର୍ଶନ
(ଗ) ଷଡରିପୁ
(ଘ) ଷଡ଼ଭୁଜ
ଉ –
(କ) ଷଡ଼ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ

Question ୬ ।
ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଟା କେଉଁ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ବୋଲି ଲେଖକଙ୍କ ମତ ?
(କ) ସ୍ଥୁଳ ସତ୍ୟ
(ଖ) ସୂକ୍ଷ୍ମ ସତ୍ୟ
(ଗ) ସ୍କୁଳ ମିଥ୍ୟା
(ଘ) ସୂକ୍ଷ୍ମ ମିଥ୍ୟା
ଉ –
(ଘ) ସୂକ୍ଷ୍ମ ମିଥ୍ୟା

Question ୭ ।
ଏବେ ବଣୁଆ ଲୋକ କାହିଁକି ସତ ମାନୁ ନାହାନ୍ତି ?
(କ) ସଂଘବଦ୍ଧ ବଳ ଯୋଗୁ
(ଖ) ପ୍ରଗତି ଓ ସଭ୍ୟତାର ସ୍ପର୍ଶ ଯୋଗୁ
(ଗ) ଅତ୍ୟଧ୍ଵକ ବଳ ଯୋଗୁ
(ଘ) ଅଧୂକ ଟଙ୍କା ଯୋଗୁ
ଉ –
(ଖ) ପ୍ରଗତି ଓ ସଭ୍ୟତାର ସ୍ପର୍ଶ ଯୋଗୁ

Question ୮ ।
ପ୍ରତି କେତେ ଭୋଟରେ ଜଣେ ସଭ୍ୟ ବୋଲି ନିୟମ ହେଲା ?
(କ) ପାଞ୍ଚ
(ଖ) ପନ୍ଦର
(ଗ) ଦଶ
(ଘ) କୋଡ଼ିଏ
ଉ –
(ଖ) ପନ୍ଦର

Question ୯ ।
ଲୋକସଭାରେ କୁହାଯାଉଥିବା ମିଛକୁ କିଏ ଶାବ୍ଦିକ ଅଯଥାର୍ଥ ବା ଶବ୍ଦର ବେଢ଼ଙ୍ଗ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ
(ଖ) ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ
(ଗ) ଚର୍ଚ୍ଚିଲ
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ
ଉ –
(ଗ) ଚର୍ଚ୍ଚିଲ

Question ୧୦ ।
କୁଇନାଇନ୍ ଉପରେ କ’ଣ ପୁଟ ଦେଇ ତାକୁ ମିଠା ଓଷୁଅ ବୋଲି ପିଲାଙ୍କୁ ଭଣ୍ଡାଯାଏ ?
(କ) ଚିନି
(ଖ) ଗୁଡ
(ଗ) ନବାତ
(ଘ) ଶାକର
ଉ –
(କ) ଚିନି

Question ୧୧ ।
‘ମାବୃୟାତ ସତ୍ୟମପ୍ରିୟମ୍’ କିଏ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ଗୁରୁଜନମାନେ
(ଖ) ଦେବତାମାନେ
(ଗ) ପଣ୍ଡିତମାନେ
(ଘ) ମୁନିଋଷିମାନେ
ଉ –
(ଘ) ମୁନିଋଷିମାନେ

Question ୧୨ ।
ସରକାର ପାଖରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଲୋକ ଅଧିକ ବୋଲି ଲେଖକ ଯୁକ୍ତି କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ପାଟି କରିବା
(ଖ) ମାଡ଼ ମାରିବା
(ଗ) ଭୋଟ ଦେବା
(ଘ) ଲେଖାଲେଖ କରିବା
ଉ –
(କ) ପାଟି କରିବା

Question ୧୩ ।
ଶୋରିଷଟାକୁ କ’ଣ ପ୍ରମାଣ କରି ଲୋକଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ ?
(କ) ଆତ
(ଖ) ଫୁଟ୍ ବଲ୍
(ଗ) ପର୍ବତ
(ଘ) ବନ୍ଧ
ଉ –
(ଗ) ପର୍ବତ

Question ୧୪ ।
ତୁମର କଥାରେ ସହି ମାରିଦେଲେ । ଏଠାରେ ‘ସହି’ ମାନେ କ’ଣ ?
(କ) ଶୁଣିବା
(ଖ) ହଁ
(ଗ) ନାହିଁ
(ଘ) ନ ଶୁଣିବା
ଉ –
(ଖ) ହଁ

Question ୧୫ ।
ପୁଞ୍ଜୀଭୂତ ଅଶାନ୍ତି ଓ ଅସନ୍ତୋଷ କ’ଣ ହେବ ବୋଲି ଲେଖକ ଅଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମାଡ଼ପିଟ
(ଖ) ହଟ୍ଟଗୋଳ
(ଗ) ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ
(ଘ) ଗୃହଯୁଦ୍ଧ
ଉ –
(ଗ) ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ

ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ଉତ୍ତର

Question ୧ ।
କେଉଁ ଲୋକ କାହାକୁ ହାଣିଦେଲା ?
(କ) ବାଘୁଆ ଲୋକ
(ଖ) କ୍ରୋଧୀ ଲୋକ
(ଗ) ବଣୁଆ ଲୋକ
(ଘ) ଡରୁଆ ଲୋକ
ଉ –
(ଗ) ବଣୁଆ ଲୋକ

Question ୨ ।
ମିଛ ହେଲେ କାହାର ବିପରୀତ ?
(କ) ସତ
(ଖ) ସତିଆ
(ଗ) ସାତସତ
(ଘ) ସତ୍ୟ
ଉ –
(କ) ସତ

Question ୩ ।
‘ସତ୍ୟବୃୟାତ୍’ – ଏଇ କଥା କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ମୁନିଋଷିମାନେ
(ଖ) ଗୁରୁଜନମାନେ
(ଗ)
(ଘ)
ଉ –
(କ) ମୁନିଋଷିମାନେ

Question ୪ ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଶାସନକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କେଉଁ ଶାସନ କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ରାଜା ଶାସନ
(ଖ) ଏକଛତ୍ର ଶାସନ
(ଗ) ଅତୀତ ଶାସନ
(ଘ) ମନମୁଖୀ ଶାସନ
ଉ –
(ଗ) ଅତୀତ ଶାସନ

Question ୫ ।
ପ୍ରକୃତରେ ଦିହର ଜୋର୍ ଠାରୁ ମଧ୍ୟ ବଡ ଜୋର୍ କାହାର ?
(କ) ରାଜା ଶାସନ
(ଖ) ଏକଛତ୍ର ଶାସନ
(ଗ) ଅତୀତ ଶାସନ
(ଘ) ମନମୁଖୀ ଶାସନ
ଉ –
(ଗ) ଅତୀତ ଶାସନ

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତର ମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ। ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖାଯିବ।

Question ୧ ।
ଆମର ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି ଓ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନୀତିରେ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ କଥାଟିର ପ୍ରବଳ ବିଜୟ ?
ଉ –
ଆମର ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି ଓ ସମାଜ ନୀତିରେ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ କଥାଟିର ପ୍ରବଳ ବିଜୟ ।

Question ୨ ।
ପୃଥିବୀର ଆକର୍ଷଣୀ ଶକ୍ତି ଯୋଗୁ କ’ଣ ହେଉଛି ?
ଉ –
ପୃଥିବୀର ଆକର୍ଷଣୀ ଶକ୍ତି ଅଛି ଯାହା ବଳରେ ସେ ସବୁ ଜିନିଷକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଟାଣି ନେଉଛି।

Question ୩ ।
ବୁଦ୍ଧିର ମାରପେଞ୍ଚଦ୍ବାରା କ’ଣ ହୁଏ ?
ଉ –
ବୁଦ୍ଧିର ମାରପେଞ୍ଚଦ୍ଵାରା ଯୁକ୍ତି ବଳରେ ମିଛକୁ ସତ ଓ ସତକୁ ମିଛ କରିହୁଏ ।

Question ୪ ।
ଆଗେ ବଣୁଆ ଲୋକ କାହାକୁ ହାଣିଦେଲେ କ’ଣ କରୁଥିଲା ?
ଉ –
ଆଗେ ବଣୁଆ ଲୋକ କାହାକୁ ହାଣିଦେଲେ, ତାହାର ମୁଣ୍ଡଟା ଧରି ଥାନାକୁ ଆସି କହୁଥିଲା ଯେ ଇୟେ ଏମିତି କଲା ତେଣୁ ସେ ତାକୁ ହାଣିଦେଲା।

Question ୫ ।
ବିରୋଧୀ ଦଳ ରାସ୍ତାରେ ପାଟିତୁଣ୍ଡ କରିଲେ ସରକାର କ’ଣ କରନ୍ତି ?
ଉ –
ବିରୋଧୀ ଦଳ ରାସ୍ତାରେ ପାଟିତୁଣ୍ଡ କରିଲେ ସରକାର ପୁଲିସ୍‌ର ଲାଠିମାଡ଼ ଦେଇ ତାଙ୍କୁ ଘଉଡ଼େଇ ଦିଅନ୍ତି ।

Question ୬ ।
ଆଗେ ଗାତ ମଣିଷଗୁଡ଼ାକ କେଉଁ ନୀତି ଧରି ଚାଲୁଥିଲେ ?
ଉ –
ଆଗେ ଗାତ ମଣିଷଗୁଡ଼ାକ ବଳ ଯାହାର ନୀତି ଧରି ଚାଲୁଥିଲେ ।

Question ୭ ।
କେଉଁ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଭଲ ମନ୍ଦ ପରୀକ୍ଷା କରି ଲୋକଙ୍କ ଆଗରେ ଥୁଆଯାଇଛି ?
ଉ –
ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଭଲ ମନ୍ଦ ପରୀକ୍ଷା କରି ଲୋକଙ୍କ ଆଗରେ ଥୁଆଯାଇଛି।

Question ୮ ।
ଗୋରୀ ଡ୍ରେସ ଡିମୋନା କାହାର ଦେଶଦେଶାନ୍ତର କଥାରେ ଭୁଲି ନିଜକୁ ସମର୍ପି ଦେଲା ?
ଉ –
ଗୋରୀ ଡ୍ରେସ ଡିମୋନା ଅଥେଲୋଙ୍କର ଦେଶଦେଶାନ୍ତର କଥାରେ ଭୁଲି ନିଜକୁ ସମର୍ପି ଦେଲ ।

Question ୯ ।
କେବଳ ଶରୀର ହିଂସା ହିଂସା ହୁଏନି, କଥା ଓ ଭାବନାର ହିଂସା ମଧ୍ଯ ହିଂସା – ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
ଉ –
କେବଳ ଶରୀର ହିଂସା ହିଂସା ହୁଏନି, କଥା ଓ ଭାବନାର ହିଂସା ମଧ୍ୟ ହିଂସା – ଏହା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ କହିଥିଲେ।

Question ୧୦ ।
ବୁଦ୍ଧି ଓ ମନର ଜୋର୍ ମଧ୍ୟରୁ କାହାର ଜୋର୍ ଅଧିକ ?
ଉ –
ବୁଦ୍ଧି ଓ ମନର ଜୋର୍ ମଧ୍ୟରୁ ବୁଦ୍ଧିର ତଥା ମନର ଜୋର୍ ଅଧିକ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ। ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧ ।
ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ କି ପ୍ରକାର ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖନ୍ତି ଓ ତାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଜନପ୍ରିୟ ପ୍ରବନ୍ଧର ନାମ କ’ଣ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧ ବା ରମ୍ୟରଚନା ଲେଖନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଜନପ୍ରିୟ ପ୍ରବନ୍ଧର ନାମ- ‘ବଟୁଆ’, ‘କଖାରୁ ଫୁଲ’।

Question ୨ ।
ମାହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଚାଲି ଚାଲି ଉତ୍କଳ ଯାତ୍ରା କରିଥିବା କଥା ଅସମ୍ଭବ ଓ ଅସତ୍ୟ ବୋଲି ଲେଖକ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଅଙ୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ବିଜ୍ଞାନଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରମାଣାନୁସାରେ ମାହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଚାଲି ଚାଲି ଉତ୍କଳ ଯାତ୍ରା କରିଥିବା କଥା ଅସମ୍ଭବ ଓ ଅସତ୍ୟ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ପୃଥିବୀ ଉପରେ ପଡ଼ିବା ଜିନିଷର ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଆକର୍ଷଣୀ ଶକ୍ତି ଅଛି-ଏହାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ପୃଥିବୀ ତା’ର ଅକର୍ଷଣୀ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ସବୁକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଟାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି। ପୃଥିବୀର ଏଇ ଶକ୍ତି ମଣ୍ଡଳ ପରି ପୃଥିବୀକୁ ଘେରି ରହିଛି । ଠିକ୍ ସେମିତି ତା ଉପରକୁ ପଡ଼ିବା ଜିନିଷର ମଧ୍ୟ ନିଜର ଗୋଟିଏ ଆକର୍ଷଣୀ ଶକ୍ତି ଅଛି ଓ ସେଇ ଶକ୍ତି ତାକୁ ମଣ୍ଡଳ ପରି ଘେରି ରହିଛି। ଓଜନ ଓ ଦୂରତାନୁସାରେ ଏହି ଶକ୍ତି କମ୍ ବେଶି ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ।

Question ୪ ।
ଗୋଡ଼ ମାଟି ଭିତରେ ପଶିଯାଇଥାନ୍ତା କାହିଁକି ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଯାଏ । ଗୋଟିଏ ଶକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ର ତିଆରି ହୋଇଯାଏ ଫଳତଃ ପାଦ ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଯାଇଥାଏ। ସେଠି ଯେବେ ମାଟିର ଶକ୍ତି ପାଦର ତଥା ଗୋଡ଼ର ଶକ୍ତିଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଯାଅନ୍ତା ତେବେ ଗୋଡ଼ ମାଟି ଭିତରକୁ ପଶି ଯାଇଥାନ୍ତା ।

Question ୫ ।
କେଉଁଠି ‘ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ’ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆସିଥାଏ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ବୁଦ୍ଧିବଳରେ ପାଦ ଓ ମାଟିର ବିନା ସ୍ପର୍ଶରେ ଚାଲିବା କାମ ହେଉଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ। ମାତ୍ର ଏହା ବୁଦ୍ଧିର ମାରପେଞ୍ଚ ଖାଲି । ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ଗୋଡ଼ ଓ ମାଟି ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଏତେ କମ୍ ଯେ ମାଟିରେ ଚାଲୁଥିବା କହିବା ହିଁ ଠିକ୍ ହେବ ତଥା ସତ୍ୟ ହେବ।

Question ୬ ।
ପାଟି କରିବା ଲୋକ ବେଶି କାହା ହାତରେ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ପ୍ରବନ୍ଧଟିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ପାଟି କରିବା ଲୋକ ବେଶି ଏଠି ସରକାର ହାତରେ।

Question ୭ ।
ଧୋବଲି ଠକ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଧୋବଲି ଠକ କହିଲେ ଯେଉଁମାନେ ଉପରକୁ ଭଦ୍ର ଜଣାପଡ଼ୁଥିବେ କିନ୍ତୁ ଭିତରେ ଠକ, ଟାଉଟର, ଧପାବାଜ୍ ହୋଇଥିବେ ସେହିମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଏ।

Question ୮ ।
ଚାପଣି ଓ ଦବାଣି ରହିଲେ ଲୋକଙ୍କ ମନ ଓ ହୃଦୟରେ କ’ଣ ହେବ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଚାପଣି ଓ ଦବାଣି ରହିଲେ ଶାରୀରିକ ହେଉ, ମାନସିକ ହେଉ ବା ନୈତିକ ହେଉ ଦବିବା ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ଓ ହୃଦୟରେ ଅଶାନ୍ତି ଓ ଅସନ୍ତୋଷ ବରାବର ରହିବ ।

ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ଉତ୍ତର

Question ୧ ।
ଏଇ ପ୍ରବନ୍ଧଟିର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କିଏ ଓ ଏହା ତାଙ୍କର କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଏଇ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହେଉଛନ୍ତି ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ଓ ଏହା ତାଙ୍କର ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ। ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକ ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର।)

Question ୧।
ଅଙ୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ର ବଳରେ କିପରି ପ୍ରାଣାମ କରାଯିବ ଯେ ଚାଲିକରି ଯାଉଥିବା ଲୋକର ପାଦ ତଳେ ଲାଗେ ନାହିଁ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଅଙ୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ବିଜ୍ଞାନଶାସ୍ତ୍ର ବିଭିନ୍ନ ଯୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଅନେକ କଥା ପ୍ରମାଣ କରିପାରେ। ଅଙ୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ବିଜ୍ଞାନଶାସ୍ତ୍ର ବଳରେ ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରିବ ଯେ ଚାଲି ଯାଉଥିବା ଲୋକର ପାଦ ତଳେ ଲାଗେନାହିଁ । ପୃଥିବୀ ବା ମାଟିର ଏକ ଆକର୍ଷଣୀ ଶକ୍ତି ରହିଛି। ମାଟିଠାରୁ ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ଠିଆ ହୋଇ କ୍ରମାନ୍ଵୟରେ ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ଓହ୍ଲାଇଲେ ଗୋଡ଼ ମାଟିକୁ ସଂପୂର୍ଣ ଓହ୍ଲାଇ ପାରିବନି, ଗୋଡ଼ ଓ ମାଟି ଭିତରେ ୧/୨ କୋଟି ବା ଦୁଇ ଅର୍ବୁଦ ବ୍ୟବଧାନ ହୋଇପାରେ; ମାତ୍ର ଠିକ୍ ଶୂନ୍ୟ ବ୍ୟବଧାନ ହୋଇପାରିବନି ।

Question ୨ ।
ମାଟିର ଶକ୍ତି ଓ ଚାଲିବା ଲୋକ ପାଦର ଶକ୍ତି ମିଳନସ୍ଥଳ ଶୂନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କିପରି ଭାସିଯାଏ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ମାଟିର ଶକ୍ତି ବା ପୃଥିବୀର ଶକ୍ତି ନିଜ ଆଡ଼କୁ ସବୁ ଜିନିଷ ଟାଣିପାରେ। ସେଥିଲାଗି ମାଟି ଉପରେ ଗୋଡ଼ ପକାଇବାକୁ ଗଲେ, ଗୋଡ଼ର ଓଜନ କମ୍ ଥିବାରୁ ତାହା ମାଟି ଆଡ଼କୁ ଟାଣି ହୋଇଯାଏ। ଗୋଡ଼ର ଶକ୍ତି ମଣ୍ଡଳ ଓ ମାଟି ବା ପୃଥିବୀର ଶକ୍ତି ମଣ୍ଡଳ କ୍ରମଶଃ ନିକଟେଇ ଆସିଥାନ୍ତି। ଯେଉଁଠାରେ ଏଇ ଦୁଇ ମଣ୍ଡଳ ପାଖେଇ ଆସନ୍ତି ସେଠାରେ ଗୋଟିଏ ଶକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ର ତିଆରି ହୋଇଯାଏ। ମାଟିର ଶକ୍ତି ଓ ପାଦର ଶକ୍ତି ମିଳନସ୍ଥଳ ଶୂନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାସିଯାଏ।

Question ୩ ।
‘ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଯେତେ ପାପ କରେ ଆଉ କେହି କରେନି’ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝାଇଦିଅ ।
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

‘ ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଯେତେ ପାପ କରେ ଆଉ କେହି କରେନି’ର ଅର୍ଥ ଯେଉଁଠାରେ ସତ୍ୟଟା ଦେହସୁହା ହୁଏନାହିଁ ସେଠାରେ ‘ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ’ ଆସିଯାଏ। ସତ୍ୟ ହୁଏତ ଆଉ କିଛି ସନ୍ଧାନ କରିଥାନ୍ତା କିନ୍ତୁ ଏଇ ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତାହା ଅଟକିଯାଏ। ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଭିଭିକରି ଅପାତତଃ ତାହାକୁ ସତ୍ୟ ବୋଲି ବିଚାର କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ସୁତରାଂ ବାସ୍ତବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଟା ହେବ ସୂକ୍ଷ୍ମ ସତ୍ୟର ବିପରୀତ, ଅର୍ଥାତ୍ ସୂକ୍ଷ୍ମ ମିଥ୍ୟା ।

Question ୪ ।
ବଣୁଆ ଲୋକ କାହିଁକି ଓକିଲ ମୁକ୍ତାର ନିୟୋଜନ କରିବ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୁନ୍ଦର ଭାବେ କହିଛନ୍ତି, ଗୋଟେ କାଗଜରେ ପଢିଥିଲେ, ଜଣେ ବଣୁଆ ଲୋକ ଥରେ କାହାକୁ କୌଣସି ଏକ କାରଣରୁ ହାଣିଦେଲା। ତାର କଟା ମୁଣ୍ଡ ଧରି ଥାନାକୁ ସିଧାସଳଖ ଆସି କହିଲା ଯେ, ଇୟେ ଏୟା କଲା, ତେଣୁ ତାକୁ ହାଣିଦେଲି । ଏବେ ସେଇ ବଣୁଆ ଲୋକ ଆମର ପ୍ରଗତି ଓ ସଭ୍ୟତା ପାଇ ସେ ଯେତେ ଯାହା କଲେ ବି ମାନିବ ନାହିଁ । କେସ୍ କରି ଲଢ଼ିବାପାଇଁ ଇଛା କରିବ। ତେଣୁ ବଣୁଆ ଲୋକ ଓକିଲ ମୁକ୍ତାର ନିୟୋଜନ କରିବ।

Question ୫ ।
ଏତେ ଜଖମ ହୋଇନାହାନ୍ତି ବୋଲି କିଏ କାହିଁକି ସଫେଇ ଦିଏ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଭୋଟରେ ଗୋଟେ ଦଳ ବିଜୟ ହାସଲ କରି ସରକାର ଗଠନ କରିଥାଏ। ଫଳରେ ଅନ୍ୟ ପରାଜିତ ଦଳ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଭାବରେ ସରକାରଙ୍କ ଭୁଲକୁ ଜଗେ। ସରକାର ତାଙ୍କ କଥାକୁ ନମାନିଲେ ସେମାନେ ଅଳି, ପାଟିତୁଣ୍ଡ କରି ବିକ୍ଷୋଭ କରିଥାନ୍ତି । ରାସ୍ତା ରୋକି ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସ୍ଲୋଗାନ ଦେଇଥାନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କୁ ଅଟକେଇବାକୁ ଲାଠି ଚାଳନା ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ.ଏଇ ଲାଠି ଚାଳନାରେ ଅନେକ ଜଖମ ହୁଅନ୍ତି। ହେଲେ ସରକାର ଏ ବିଷୟରେ ସଫେଇ ଦେଇ କହନ୍ତି ମିଛକଥା ଏତେ ଜଖମ ହେଇନାହାନ୍ତି ।

Question ୬ ।
ରାଜନୀତିରେ ‘ମୌନେ ସମ୍ମତି ଲକ୍ଷଣ’ ନୀତି କିପରି ଗୃହୀତ ହୁଏ ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଯଦି କିଛି ନୂଆ ଆଇନ ତିଆରି କରନ୍ତି ତେବେ ବିଭିନ୍ନ ଦଳର ବିଜୟୀ ପ୍ରାର୍ଥୀ, ହୁଏତ ତାକୁ ବିରୋଧ କରନ୍ତି ନହେଲେ ତାକୁ ସମ୍ମତି ଦିଅନ୍ତି । ମୌନ ରହିଗଲେ କି ନୀରବତା ଗ୍ରହଣ କଲେ ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ନିରେପକ୍ଷ ରହିଲେ ବି ଆଇନ୍ ପାସ ହେଇଯାଏ । ମୌନ ରହିଥିବା ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ମତ ଅଛି ବୋଲି ଧରିନେଇ ବହୁ ମତରେ ବିଲ୍ ପାସ୍ ହେଲା ବୋଲି ପ୍ରଚାର କରାଯାଏ। ତେଣୁ ରାଜନୀତିରେ ‘ମୌନେ ସମ୍ମତି ଲକ୍ଷଣ’ ନୀତି ଗୃହୀତ ହୁଏ।

Question ୭ ।
ମଣିଷର ଗତି ଗୋଲାକାର ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

କାହିଁ କେଉଁ ଆଦିମ କାଳରୁ ମାନବ ସଭ୍ୟତାରେ ବଳ ଯାହାର ମୁଲକ ତାହାର ବୋଲି ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇ ଆସୁଅଛି । ଆଉ ଆଜି ଏହାର ଅନେକ ବର୍ଷ ପରେ ବି ମାନବ ସଭ୍ୟତା ସେଇ ନୀତି ଧରିଛି । ସେ ଶରୀରର ବଳ ହେଉ ବା ବୁଦ୍ଧିର ବଳ, ବଳ ହିଁ ମୁଲକର ଅଧିକାରୀ ହେଉଛି । ତେଣୁ ମାନବ ଖାଲି ତୁଛାଟାରେ କହୁଛି ଯେ ସେ ଆଗେଇଛି । ଏହି କାରଣରୁ ମଣିଷର ଗତି ଗୋଲାକାର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି।

Question ୮ ।
ଲେଖକ ନିଜ ପିଠିରେ ବାଘ ଛାଲଟା ସଜାଡି ନିଏ ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ପ୍ରବନ୍ଧ – ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ

ଲେଖକ ନିଜ ପିଠିରେ ବାଘ ଛାଲଟା ସଜାଡ଼ି ନିଏ ବୋଲି କହିବାର କାରଣ- ଏସବୁ କେବଳ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଚାର, ନହେଲେ ଅସହଣିକତା, ନହେଲେ ଘୃଣା-ବିଦ୍ବେଷ। ଅତୀତର ପଶୁବଳ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜନମତ ବଳ କେବେ ବି ସମାନ ନୁହେଁ । ସେତେବେଳେ ମାଡ଼ମାରି, ହାଣି, କାଟି ଓ ଦିହ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ଭୟ ଦେଖାଇ ବଳୁଆ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସବୁ କାଢ଼ି ନେଉଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ କିନ୍ତୁ ସେପରି ହେଉନାହିଁ। ବୁଝାସୁଝା କରାଯାଇ ଘଟଣାର ସମାଧାନ କରାଯାଉଛି।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ ଏକ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ରଚନା-ପ୍ରମାଣ କର।
ଉ –
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶଧାରାରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଭା, ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନା ଶୈଳୀ, ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆ ପାଠକ ପାଖରେ ଖୁବ୍ ସ୍ମରଣୀୟ ସେହିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ଜଣେ ବହୁ ପ୍ରଶଂସିତ ପ୍ରତିଭା । ପରିମାଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୁହେଁ ବରଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେ ଓଡ଼ିଆ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ରୀତିରେ ବିଷୟବସ୍ତୁ ବର୍ଣ୍ଣନା ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧର ମୁଖ୍ୟ ବିଶେଷତ୍ଵ।

ତାଙ୍କ ସ୍ମରଣୀୟ ସୃଷ୍ଟିଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ‘ବଟୁଆ’, ‘ କଖାରୁଫୁଲ’, ‘ଆକାଶ କଇଆଁ’, ‘ଛୋଟ କଥାଟିଏ’, ‘ଅଦା ବେପାର’, ‘କଳା ଧଳା’, ‘ଟୋକାବୁଢ଼ା’, ‘କଂସାରିଘର ପାରା’, ‘ନୈତିକତା ବ୍ୟାପାର’, ‘ଶିବପାର୍ବତୀ’, ଆଦି ଅନ୍ୟତମ ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ତାଙ୍କର ଏକ ସାର୍ଥକ ପ୍ରବନ୍ଧ। ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧଟି ତାଙ୍କର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ‘ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ’ରୁ ଗୃହୀତ। ଏଥିରେ ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ ବୋଲି କଥାଟିର ଦ୍ଵାହି ଦେଇ ଆଧୁନିକ ମଣିଷ କପରି ଅସତ୍ୟର ଅନୁସରଣ କରୁଛନ୍ତି, ତାହାର ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ବିଚାର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ କରିଛନ୍ତି। ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା, ଉପସ୍ଥାପନା ଓ ବିଷୟାଲୋଚନା ପ୍ରବନ୍ଧଟିକୁ ବେଶ୍ ରୁଚିପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଛି ।

ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେର ଅର୍ଥ ସତ୍ୟର ହିଁ ଜୟ । ଆମର ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି ଓ ସମାଜନୀତିରେ ଏଇ କଥାର ପ୍ରବଳ ବିଜୟ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବୁଝାଇବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଦୁଇ ବ୍ୟକ୍ତି ଭିତରେ ମତାନ୍ତର ହୁଏ ତେବେ ବିଚାର କରିବାପାଇଁ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ ଡକାଯିବ ହେଲେ ସେମାନେ ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ଅସତ୍ୟର ସପକ୍ଷରେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ନ୍ତି ତେବେ କାହାର ଜୟ ସତ୍ୟର ନା ଅସତ୍ୟର ।

ଯାହା ସତ୍ୟ ତାହା ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗ୍ରାହ୍ୟ । ଯାହା ଆଖିରେ ଦେଖୁଛ, କାନରେ ଶୁଣୁଛ, ଅଙ୍ଗେ ନିଭାଉଛ, ପାଟିରେ ଚାଖୁଛ, ନାକରେ ଶୁଙ୍ଗୁଛ ବୁଦ୍ଧିରେ ଜାଣିପାରୁଛ, ତାହା ହିଁ ସତ୍ୟ; ମାତ୍ର ଅନେକ ସମୟରେ ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ, ଅଙ୍କ ଶାସ୍ତ୍ର ଓ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଏସବୁକୁ ଭ୍ରମ, ଭୁଲ ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରା ଯାଇପାରୁଛି। ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନାନା ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଏହାକୁ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରିଛନ୍ତି । ବିନୋବାଜୀ ଓ ମହାତ୍ମାଜୀଙ୍କ ପଦଯାତ୍ରା ବି ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ କିପରି ମାଟି ସ୍ପର୍ଶ ବିନା ସମ୍ଭବ ତାହା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ଅତୀତର ବଣୁଆ ମଣିଷ ଆଧୁନିକ ହେଲା ପରେ ତା’ର ବାହ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି ସତ, ମାତ୍ର ତା’ର ଅନ୍ତର କ୍ଷେତ୍ରରେ କିଛିବି ବଦଳିନି। ବଳ ଥିଲେ ଏଇ ମୁଲକର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିବ ଏଇ ମାନସିକତା ଏବେ ବି ମଣିଷକୁ ଗ୍ରାସ କରିଛି । ସେ ଦେହର ବଳ ହେଉ ଅବା ବୁଦ୍ଧିର ବଳ ହେଉ । ବଳଦ୍ଵାରା ଏଇ ସଂସାରକୁ ଆୟତ୍ତ କରିହେବ । ତେଣୁ କଳେବଳେ ସତକୁ ମିଛ କରିପାରେ ଏଇ ମଣିଷ ।

ଉପରକୁ ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ କହି ବି ଭିତରେ ନାନା ଅସତ୍ୟର ପନ୍ଥା ଅବଲମ୍ବନ କରୁଛି ଏଇ ଆଧୁନିକ ମଣିଷ। ଯୋଉ ମଣିଷ ଦିନେ ସରଳ ଆଚରଣରେ କାହାକୁ ହତ୍ୟା କରି ନିଃସଙ୍କୋଚରେ ଥାନାରେ ପହଞ୍ଚି କହୁଥିଲା- ୟାକୁ ମୁଁ ମାରିଛି, ସେ ଏବେ ସେଇ ସରଳତାକୁ ପରିହାର କରି, ସତ୍ୟକୁ ଲୁଚାଇବାର କଳା ଜାଣି ଓକିଲ ଦେଇ ସତ୍ୟଟିକୁ ମିଛରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିପାରୁଛି ।

ମାଡ଼ମାରି ବି ସଫେଇ ଦଉଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କୁ କେବଳ ଘଉଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ଧୂର୍ଭ ଓ ଶଠ ପଥରେ ସଭ୍ୟ ମଣିଷର ଏଇ ଯାତ୍ରାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରିଛନ୍ତି । ସତ୍ୟର ଛଳନା କରି ମିଥ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବାପାଇଁ ବୁଦ୍ଧି ଓ ଜ୍ଞାନ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ ରାସ୍ତା ପାଲଟି ଯାଇଛି ତାହା ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧର ଅନ୍ୟତମ ଦିଗ। ବାସ୍ତବିକ ଏଇ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଏକ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ରଚନା ।

Question ୨ ।
ଗାତ ମଣିଷ ବା ବଣୁଆ ମଣିଷଠାରୁ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ କୌଣସି ଦିଗରୁ କମ୍ ନୁହେଁ – ଏହା ବୁଝାଇଦିଅ ।
କିମ୍ବା
ଅତୀତର ମଣିଷ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନର ମଣିଷ ଭିତରେ କୌଣସି ତଫାତ୍ ନାହିଁ – କେଉଁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହା ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ବିଚାର କର ।
ଉ –
ଆଧୁନିକ ଓଡିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ରମ୍ୟରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ବହୁପରିଚିତ ନାମ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପ୍ରତିଭା ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ। ସୁନ୍ଦର ଉପସ୍ଥାପନା ଶୈଳୀ, ସରଳ ପଦ ସଂଯୋଜନା, ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ଓ ହାସ୍ୟରସର ପ୍ରୟୋଗରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧ ଯେତିକି ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ସେତିକି ଭାବଗର୍ଭକ । ସ୍ଵଚ୍ଛ ସୃଷ୍ଟିର ସ୍ରଷ୍ଟା ହୋଇଥିଲେ ବି ତାଙ୍କ ଲୋକପ୍ରିୟତା ସର୍ବାଧିକ ଥିଲା ।

ତାଙ୍କ ସ୍ମରଣୀୟ ସୃଷ୍ଟିଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ‘ବଟୁଆ’, ‘ କଖାରୁଫୁଲ’, ‘ଆକାଶ କଇଆଁ’, ‘ଛୋଟ କଥାଟିଏ’, ‘ଅଦା ବେପାର’, ‘କଳା ଧଳା’, ‘ଟୋକାବୁଢ଼ା’, ‘କଂସାରିଘର ପାରା’, ‘ନୈତିକତା ବ୍ୟାପାର’, ‘ଶିବପାର୍ବତୀ’ ଆଦି ଅନ୍ୟତମ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ତାଙ୍କର ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି । ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧଟି ତାଙ୍କର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ‘ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ’ ରୁ ଗୃହୀତ । ଏଥିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ବେଶ୍ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର। ସଭ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ମଣିଷର ଚରିତ୍ର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଦିମ ଅଳ୍ପ ଶିକ୍ଷିତ ମଣିଷ ସହ ତୁଳନା କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଯେଉଁ କଟାକ୍ଷ କରିଛନ୍ତି ତାହା ବାସ୍ତବିକ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ଆଜିର ଶିକ୍ଷିତ ମଣିଷ ସେଇ ଆଦିମ ମଣିଷର ରୂପାନ୍ତର। ସେଇ ବଣୁଆ ଲୋକ ଆଜି ସଭ୍ୟ ବୋଲାଉଛି । ଏଇ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି- “କୁ ବଣୁଆ ଲୋକ କାହାକୁ ହାଣିଦେଲା। ତା ମୁଣ୍ଡଟା ଧରି ସିଧାସଳଖ ଥାନାକୁ ଆସି କହିଲା, ଯେ ଇମିତି କଲା, ମୁଁ ତାକୁ ହାଣିଦେଲି। ଏବେ ସେଇ ବଣୁଆ ଲୋକ ଆମର ପ୍ରଗତି ଓ ସଭ୍ୟତା ପାଇ ସେ ଯେତେ ଯାହା କଲେ ବି ମାନିବ ନାହିଁ । ଓକିଲ ମୁକ୍ତାର ଦେବ । ଲଢ଼ିବ, ଗାଲୁ ମାରିବ।”

ତେବେ ଆଗର ସେଇ ଗାତ ମଣିଷ ପ୍ରଗତିର ଛୁଆଁ ବଳରେ ବଦଳି ଯାଇଛି। ସତ୍ୟନିଷ୍ଠତା ପ୍ରତିବଦଳରେ ଛଳନା ସେଇ ସଭ୍ୟ ମଣିଷକୁ ଗ୍ରାସ କରିଛି। ସରଳ ମାନବୀୟ ପ୍ରବୃତ୍ତି ତାର ହିଂସାରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଯାଇଛି । ସେମିତିରେ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ଆଗେ ଗାତ ମଣିଷଗୁଡ଼ାକ ବଳ ଯାହାର ମୁଲକ ତାହାର ନୀତି ଧରି ଚଳୁଥିଲେ।। ଆଉ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ସେଇ ନୀତି ଛାଡ଼ି ପାରିନାହିଁ । ହୁଏତ ତଫାତ୍ ଖାଲିଏତିକି ଯେ ସେଇ ମଣିଷମାନେ ଦେହର ବଳ ତଥା ନିଜର ବଳ ଉପରେ ଚଳୁଥିଲେ। ହେଲେ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ପରର ବଳ ଧନର ବଳ ଉପରେ ଚଳୁଛି।

ବିଶେଷ କିଛି ଫରକ ନାହିଁ ସେଦିନର ବଣୁଆ ମଣିଷ ଆଉ ଆଜିର ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ମଧ୍ୟରେ । ତେବେ ଫରକ ଖାଲି ଏତିକି ସେବର ଗାତର ମଣିଷ କହୁଥିଲା ମୋର ଜୋର୍ ଅଛି ମୁଁ ଛଡ଼େଇ ନେବି, ହେଲେ ବର୍ତ୍ତମାନର ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ଛଳନାରେ ମିଛରେ କହୁଛି ଏଥିରେ ଜୋର୍ ଜବରଦସ୍ତି କିଛି ନାହିଁ ।

ସୁତରାଂ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ଯେ ଅଧିକ କ୍ଷତିକାରକ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ସେଲାଗି ଗାତ ମଣିଷ ବା ବଣୁଆ ମଣିଷଠାରୁ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ କୌଣସି ଦିଗରୁ କମ ନୁହେଁ ବୋଲି ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।

Question ୩ ।
ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେକୁ କିପରି କଟାକ୍ଷ କରାଯାଇଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
ଉ –
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ ଅନନ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ପ୍ରତିଭା ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗଧର୍ମୀ ସୁନ୍ଦର ଗଦ୍ୟକାର ଭାବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହେଉଛନ୍ତି ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ । ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଅତି ସାଧାରଣ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନେଇ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କଳାକାରିଗରୀର ରଙ୍ଗ ନେଇ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବା ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ କରିବାରେ ସେ ଥିଲେ ଖୁବ୍‌ ପ୍ରବୀଣ ।

ତାଙ୍କ ସ୍ମରଣୀୟ ସୃଷ୍ଟିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ‘ବଟୁଆ’, ‘କଖାରୁଫୁଲ’, ‘ଛୋଟ କଥାଟିଏ’, ‘କଳାଧଳା’, ‘ଟୋକାବୁଢ଼ା’, ‘କଂସାରିଘରର ପାରା’, ‘ଶିବପାର୍ବତୀ’ ଆଦି ଅନ୍ୟତମ ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ତାଙ୍କର ଏକ ବହୁ ପଠିତ ଓ ପ୍ରଶଂସିତ ପ୍ରବନ୍ଧ । ଏଥରେ ସତ୍ୟକୁ ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ଗ୍ରହଣଜନିତ ଓ ପ୍ରକାଶଜନିତ ବିବିଧତା କାରଣରୁ ଯେଉଁ ଅସମାନତା ଦେଖାଯାଉଛି ସେହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ କଟାକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ।

ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ କିପରି ଏହି ସତ୍ୟର ଛଳନାରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଛି ତାହା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି – ଧର ଗୋଟିଏ ନିର୍ବାଚନ ହେଲା । ମନେକର ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଗୋଟେ ଦଳ ଭୋଟ୍ ପାଇଲା ତିରିଶ । ମେମ୍ବର ହେଲେ ଦୁଇ । ସେଇ ଦଳର ବିରୋଧରେ ଥ‌ିବା ଦଳ ଉକ୍ତ ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଧରାଯାଉ ପଞ୍ଚାବନ ଭୋଟ ପାଇଲା । ତେବେ ମେମ୍ବର ହେଲେ ତିନି । କାରଣ ପ୍ରତି ପନ୍ଦର ଜଣରେ ଗୋଟିଏ ମେମ୍ବର ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । ୟାପରେ ପୁଣି ‘ଖ’ ଜିଲ୍ଲାରେ ନିର୍ବାଚନରେ ମନେକର ପ୍ରଥମ ଦଳ ଯିଏ ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ତିରିଶ ଭୋଟ ପାଇଥିଲା ସେ ଷାଠିଏ ଭୋଟ ପାଇଲା । ତାହାର ମେମ୍ବର ହେଲେ ଚାରିଜଣ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଦଳ ଯିଏ ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ପଞ୍ଚାବନ ଭୋଟ ପାଇଥିଲା ସେଇ ଦଳ ଚଉରାଳିଶି ଭୋଟ୍ ପାଇଲା ଏବଂ ତାହାର ମେମ୍ବର ହେଲେ ଦୁଇଜଣ । ତେବେ ଏଇ ଦୁଇ ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରଥମ ଦଳ ନବେ ଭୋଟ୍ ପାଇଥିଲେ ବି ତାର ମେମ୍ବର ସଂଖ୍ୟା ଛ’ଜଣ ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଅନେଶତ ଭୋଟ ପାଇଥିଲେ ବି ତା’ର ମେମ୍ବର ସଂଖ୍ୟା ପାଞ୍ଚଜଣ ହେଲେ । ତେଣୁ କମ୍ ଭୋଟ ପାଇଥିଲେ ବି ଅଧ୍ଵ ସଭ୍ୟ ପାଇ ପ୍ରଥମ ଦଳ ସରକାର ଗଢ଼ିଲା । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ଦଳ ଘୋଷଣା କଲା ଆମକୁ ଜନତା ଅଧ‌ିକ ସଭ୍ୟଦେଇ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ କରି ବିଜୟ ପ୍ରଦତ୍ତ କରି ସରକାର ଗଢ଼ିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଜାହିର କରିଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ ଏହା ସତ୍ୟ ନା ଛଳନା ବା ମିଥ୍ୟା ?

ତା’ପରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ସରକାରୀ ଦଳଠାରୁ କାମ ଚାହିଁଲେ । ସରକାରୀ ଦଳ ନିଜ ମନମୁତାବକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ । ଫଳରେ ଅସନ୍ତୋଷ, ଅସନ୍ତୋଷରୁ ବିରୋଧ, ବିରୋଧରୁ ରାସ୍ତାରୋକ, ପାଟିତୁଣ୍ଡ, ହୋହାଲ୍ଲା । ସରକାର ଦଳ ହାତରେ କ୍ଷମତା । ସେ ଚଳାଇଲା ଲାଠି । ଅନେକ ଜଖମ ହେଲେ, ଆହତ ହେଲେ । ହେଲେ ସରକାରୀ ଦଳ ସଫେଇ ଦେଲେ ଯେ ମାତ୍ର ଜଣେ ଆହତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପୁଲିସ୍ ଲାଠିମାଡ଼ କରିନାହିଁ । କେବଳ ଘଉଡ଼ାଇ ଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନେଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ଏସବୁ ସତ୍ୟ କି ? ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ – ନା ଅସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ ?

Question ୪ ।
ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ – ନା ଅସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ ? ଲେଖକଙ୍କର ଏପରି ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବର ହେତୁ ଦର୍ଶାଅ।
ଉ –
ଓଡ଼ିଆ ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ସ୍ବାକ୍ଷର ହେଉଛନ୍ତି ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ । ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟକୁ ତାଙ୍କ ଦାନ ଚିରସ୍ମରଣୀୟ । ପରିମାଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୁହେଁ, ଗୁଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ଓଡ଼ିଆ ପାଠକ ପାଖରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ପ୍ରଶଂସିତ ଓ ଗୃହୀତ । ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତି, ସମାଜ ଓ ସାଧାରଣ ପରମ୍ପରାର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ଅମୋଘ ଅସ୍ତ୍ର ପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି ।

ତାଙ୍କ ସ୍ମରଣୀୟ ସୃଷ୍ଟିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ‘ବଟୁଆ’, ‘କଖାରୁଫୁଲ’, ‘ଛୋଟ କଥାଟିଏ’, ‘କଳାଧଳା’, ‘ଟୋକାବୁଢ଼ା’, ‘କଂସାରିଘରର ପାରା’, ‘ଶିବପାର୍ବତୀ’ ଆଦି ଅନ୍ୟତମ ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ତାଙ୍କର ଏକ ବହୁ ପଠିତ ଓ ପ୍ରଶଂସିତ ପ୍ରବନ୍ଧ । ଏଥରେ ସତ୍ୟକୁ ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ଗ୍ରହଣଜନିତ ଓ ପ୍ରକାଶଜନିତ ବିବିଧତା କାରଣରୁ ଯେଉଁ ଅସମାନତା ଦେଖାଯାଉଛି ସେହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ କଟାକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ।

ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ‘ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ’ରୁ ଗୃହୀତ । ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସତ୍ୟ ନାମରେ ଆଧୁନିକ କାଳରେ ହେଉଥ‌ିବା ଛଳନା ତଥା ଅସତ୍ୟର ପ୍ରକାଶକୁ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରିଛନ୍ତି । ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ଏହି ପବିତ୍ର ଉଚ୍ଚାରଣ କିପରି ତା’ର୍ ଗୁରୁତ୍ଵ ହରାଇଛି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ତାକୁ ନେଇ ଯେମିତି କ୍ଷୋଭ କରିଛନ୍ତି ସେମିତି ବ୍ୟଙ୍ଗ ଓ ବିଦ୍ରୁପ

ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ଆଲୋଚନା ଖୁବ୍‌ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ । ସତ୍ୟର ଜୟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ସକଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅସତ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ମିଥ୍ୟାର ଜୟ ହେଉଛି । ଏହା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସଉଦାହରଣେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ।

ମନେକର ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଗୋଟେ ଦଳ ଭୋଟ୍ ପାଇଲା ତିରିଶ । ମେମ୍ବର ହେଲେ ଦୁଇ । ସେଇ ଦଳର ବିରୋଧରେ ଥ‌ିବା ଦଳ ଉକ୍ତ ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଧରାଯାଉ ପଞ୍ଚାବନ ଭୋଟ ପାଇଲା । ତେବେ ମେମ୍ବର ହେଲେ ତିନି । କାରଣ ପ୍ରତି ପନ୍ଦର ଜଣରେ ଗୋଟିଏ ମେମ୍ବର ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । ୟାପରେ ପୁଣି ‘ଖ’ ଜିଲ୍ଲାରେ ନିର୍ବାଚନରେ ମନେକର ପ୍ରଥମ ଦଳ ଯିଏ ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ତିରିଶ ଭୋଟ ପାଇଥିଲା ସେ ଷାଠିଏ ଭୋଟ ପାଇଲା । ତାହାର ମେମ୍ବର ହେଲେ ଚାରିଜଣ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଦଳ ଯିଏ ‘କ’ ଜିଲ୍ଲାରୁ ପଞ୍ଚାବନ ଭୋଟ ପାଇଥିଲା ସେଇ ଦଳ ଚଉରାଳିଶି ଭୋଟ୍ ପାଇଲା ଏବଂ ତାହାର ମେମ୍ବର ହେଲେ ଦୁଇଜଣ । ତେବେ ଏଇ ଦୁଇ ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରଥମ ଦଳ ନବେ ଭୋଟ୍ ପାଇଥିଲେ ବି ତାର ମେମ୍ବର ସଂଖ୍ୟା ଛ’ଜଣ ଓ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଅନେଶତ ଭୋଟ ପାଇଥିଲେ ବି ତା’ର ମେମ୍ବର ସଂଖ୍ୟା ପାଞ୍ଚଜଣ ହେଲେ । ତେଣୁ କମ୍ ଭୋଟ ପାଇଥିଲେ ବି ଅଧ୍ଵ ସଭ୍ୟ ପାଇ ପ୍ରଥମ ଦଳ ସରକାର ଗଢ଼ିଲା । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ଦଳ ଘୋଷଣା କଲା ଆମକୁ ଜନତା ଅତ୍ମକ ସଭ୍ୟଦେଇ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ କରି ବିଜୟ ପ୍ରଦତ୍ତ କରି ସରକାର ଗଢ଼ିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଜାହିର କରିଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ ଏହା ସତ୍ୟ ନା ଛଳନା ବା ମିଥ୍ୟା ?

ତାପରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ସରକାରୀ ଦଳଠାରୁ କାମ ଟାହିଁଲେ । ସରକାରୀ ଦଳ ନିଜ ମନମୁତାବକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ, ଫଳରେ ଅସନ୍ତୋଷ, ଅସନ୍ତୋଷରୁ ବିରୋଧ, ବିରୋଧରୁ ରାସ୍ତାରୋକ, ପାଟିତୁଣ୍ଡ, ହୋହାଲ୍ଲା । ସରକାର ଦଳ ହାତରେ କ୍ଷମତା । ସେ ଚଳାଇଲା ଲାଠି । ଅନେକ ଜଖମ ହେଲେ, ଆହତ ହେଲେ । ହେଲେ ସରକାରୀ ଦଳ ସଫେଇ ଦେଲେ ଯେ ମାତ୍ର ଜଣେ ଆହତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପୁଲିସ୍ ଲାଠିମାଡ଼ କରିନାହିଁ । କେବଳ ଘଉଡ଼ାଇ ଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ

ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ତଥା ରାଜନେତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରିଛନ୍ତି । ସତ୍ୟ ଉପରେ ଅସତ୍ୟର ବିଜୟ, ସତ୍ୟ ଛଳନାରେ ମିଛର ଶୀକାର ହେବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଖୁବ୍ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ବୁଦ୍ଧିର ଜୋର୍ ଓ ମନର ଜୋର୍ ବଳବତ୍ତର ରହିଲେ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ହେବ ବୋଲି ଲେଖକ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
କିମ୍ବା, ଧୂଇଁ ଓ ଶଠ ପଥରେ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ବେଶି ଦିନ ଗତି କଲେ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଅସମ୍ଭବ ନୁହେଁ- ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା. ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ ବଦଳରେ ଅସତ୍ୟମେବ ଜୟତେର ଅନ୍ତ ଘଟିବା ସର୍ବାଦୌ କାମ୍ୟ – ବିଚାର କର ।
ଉ –
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ଆକାଶରେ ଜଣେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଜ୍ୟୋତିଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଭା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ। ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧ ବା ରମ୍ୟରଚନା ଲେଖକ ଭାବରେ ସେ ନିଜ ପାଇଁ ଏକ ନୂଆ ନିଆରା ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଯାଇଛନ୍ତି। ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଅତି ସାଧାରଣ ବିଷୟକୁ ଅସାଧାରଣ ଶୈଳୀରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଭାର ଅନ୍ୟତମ ଦିଗ। । ପରିମାଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୁହେଁ ବରଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ଜଗତର ଜଣେ ଅନନ୍ୟ ସ୍ରଷ୍ଟା ।

ତାଙ୍କ ସ୍ମରଣୀୟ ସୃଷ୍ଟିଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ‘ବଟୁଆ’, ‘କଖାରୁଫୁଲ’, ‘ଆକାଶ କଇଆଁ’, ‘ଛୋଟ କଥାଟିଏ’, ‘ଅଦା ବେପାର’, ‘କଳା ଧଳା’, ‘ଟୋକାବୁଢ଼ା’, ‘କଂସାରିଘର ପାରା’, ‘ନୈତିକତା ବ୍ୟାପାର’, ‘ଶିବପାର୍ବତୀ’ ଆଦି ଅନ୍ୟତମ ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ତାଙ୍କର ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି। ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧଟି ତାଙ୍କର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ‘ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ’ରୁ ଗୃହୀତ। ଏଥିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେର ବିପରୀତାଭିମୁଖୀ ଆଚରଣ ପ୍ରତି ପାଠକର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

ଏଇ ମଣିଷ ଆଦିମ ସ୍ତରରୁ ଆଜିର ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିକାଶର ପଥ ଦେଇ ଗତି କରିଆସିଛି । ହେଲେ ତା’ର ସେମିତି କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ପାରିନାହାନ୍ତି ପ୍ରାବାନ୍ଧିକ । ସେତେବେଳେ ଯେଉଁ ମନସିକତା ଥିଲା ସେଥିରେ ସେମିତି କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଏଇ କଥା କହିଛନ୍ତି । ବଣୁଆ ମଣିଷ ବା ଗାତ ମଣିଷଗୁଡ଼ାକ ବଳ ଯାହାର ମୁଲକ ତାହାର ନୀତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ଆସୁଥିଲେ । ଠିକ୍ ସେମିତି ଆଜିର ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ବି ବଳ ଯାହାର ମୁଲକ ତାହାର ନୀତି ଧାରଣ କରିଛି। ସେଇ ବଣୁଆ ମଣିଷ ନିଜ ଦେହର ବଳ ତଥା ନିଜର ବଳ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ ରଖି ଚଳୁଥିଲେ ହେଲେ କରିଛନ୍ତି – ‘ତୁମେ କଣ ଏବେ ବି ଗାଲୁ ମାରିବ ଯେ ସତରେ ଆଗେଇଚ ? ’

ଆଧୁନିକ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ନିଜ ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ସତକୁ ମିଛ ଓ ମିଛକୁ ସତ ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରିପାରୁଛି । ସେତେବେଳର ମଣିଷ ସତ କହୁଥିଲା ଯେ ତାହାର ଜୋର ଅଛି ସେ ଛଡ଼େଇ ନେବ, ହେଲେ ଆଜିର ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ମିଛରେ କହୁଛି ମୋ ନେଇଯିବାରେ ଜୋର ଜବରଦସ୍ତ କିଛି ନାହିଁ । ହଁ ହୁଏତ ସେ ଦେହ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ନେଇଯାଇନି, ହେଲେ ଦେହ ବଳ ଠାରୁ ଅଧିକ ବୁଦ୍ଧିର ବଳ ଓ ମନର ବଳ। ଏଇ ନୀତି ଅନୁସରଣଦ୍ଵାରା ଛଳନାରେ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ଦୁର୍ବଳଠାରୁ ବହୁତ କିଛି ଛଡ଼େଇ ଆଣୁଛି, ହେଲେ ବାହାରକୁ ସେମିତି ଜଣା ପଡୁନାହିଁ। ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ଵେ ଆଜିର ମଣିଷ ଭାବୁଛି ଏପରି ଆଚରଣ କରି ସେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିପାରିବ । ହେଲେ ଏହା ଆକାଶ କୁସୁମ ସମ। କାରଣ ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାପଣି, ଦବାଣି ରହିଥିବ – ସେ ଶାରୀରିକ ହେଉ ଅବା ମାନସିକ ହେଉ ବା ନୈତିକ ହେଉ ଦବିବା ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ଓ ହୃଦୟରେ ଅଶାନ୍ତି ଓ ଅସନ୍ତୋଷ ବରାବର ରହିବ। ଆଉ ଏକଥା ବି ସ୍ଵାଭାବିକ ଯେ, ଏଇ ଅଶାନ୍ତି ଓ ଅସନ୍ତୋଷ ହିଁ ଦିନେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧକୁ ରୂପଦେବ। ଏକଥାକୁ ଆଦୌ ଅସ୍ଵୀକାର କରିହେବ ନାହିଁ ।

ସୁତରାଂ ଆଜିର ମଣିଷ ତା’ର ଧୂଇଁପଣିଆ ଓ ଶଠତାକୁ ଛାଡ଼ି ଯଦି ସତ୍ୟତା ପ୍ରତି ନଜର ନ ଦିଏ ତେବେ ଦିନେ ଏଇ ବିଶ୍ଵ ଭୟାବହ ଯୁଦ୍ଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରିଚିତି :

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିମାଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୁହେଁ; ବରଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜଣେ ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ପ୍ରତିଭାବନ୍ତ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହେଉଛନ୍ତି ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ। ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧ ବା ରମ୍ୟରଚନା ଲେଖକଭାବେ ସେ ନିଜ ପାଇଁ ଏକ ନିଆରା ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି ଦିଗ। ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ରାମସିଂହପୁର, ପୁରୀଠାରେ ୧୮୯୯ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା। ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଲୟରେ ଏକଦା ଛାତ୍ର ଥିବା ଏହି ଶିଳ୍ପୀ ଇଂରାଜୀରେ ଏମ୍.ଏ. ପାସ୍ କରି ଅଧ୍ୟାପନା କରିବା ପରେ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଭାବରେ କର୍ମମୟ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରଥିଲେ। ବୃତ୍ତିରେ ପ୍ରଶାସକ ପ୍ରବୃତ୍ତିରେ ଜଣେ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ସାହିତ୍ୟିକ ରୂପେ ସେ ନିଜ କୃତିତ୍ଵର ନିଦର୍ଶନ ଛାଡ଼ି ଯାଇଛନ୍ତି । ହାସ୍ୟରସାତ୍ମକ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ରୀତିରେ ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣନା ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧର ବିଶେଷ ଆକର୍ଷଣ। ପାଠକ-ପାଠିକାମାନଙ୍କ ସହିତ ଅନ୍ତରଙ୍ଗତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ନିଜ ବକ୍ତବ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ଶୁଣାଇବା ସକାଶେ ସେ ଅନୁକୂଳ ପ୍ରକାଶରୀତିରେ ନିଜ ବକ୍ତବ୍ୟ ବିବୃତ କରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତି, ସମାଜ ଓ ପରମ୍ପରାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ଚଳଚଞ୍ଚଳ । ହାସ୍ୟ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗର ଚଟୁଳ ପ୍ରୟୋଗରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ ଯେତିକି ସୁଖପାଠ୍ୟ ସେତିକି ପ୍ରେରଣାପ୍ରଦ।

ରଚନାବଳୀ :

‘ବଟୁଆ’, ‘ଛୋଟ କଥାଟିଏ’, ‘କଖାରୁଫୁଲ’, ‘ଆକାଶକଇଁଆ’, ‘ଅଦାବେପାର’, ‘କଳାଧଳା’, ‘ଟୋକାବୁଢ଼ା’, ‘କଂସାରିଘର ପାରା’ ଆଦି ଶତାଧିକ ରମ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧର ସେ ଜନପ୍ରିୟ ଲେଖକ। ପ୍ରବନ୍ଧ ବ୍ୟତୀତ ‘ପ୍ରମାଦ’, ‘ପତିତାର ଅତ୍ମକଥା’, ‘ମାୟାବୀ’, ‘ଚତୁର ଗଦାଧର’, ‘ଗୁଇନ୍ଦା ଗଦାଧର’ ନାମକ ପାଞ୍ଚଟି ଉପନ୍ୟାସ; ‘ଜହର’, ‘ଗରିବର ପ୍ରେମ’, ‘ଶିଶୁପାଳ’ ଆଦି ନାଟକର ସୃଷ୍ଟି ତାଙ୍କ ସାହିତ୍ୟିକ ପ୍ରତିଭାର ଏକଏକ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ପ୍ରତିଭୂ।

ବିଷୟ ପ୍ରବେଶ :

ଏକ ସାର୍ଥକ ପ୍ରବନ୍ଧ । ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସତ୍ୟର ଜୟ । ଏଇ କଥାର ଦ୍ବାହି ଦେଇ ଆଜିର ସଭ୍ୟ ମଣିଷ କିଭଳି ଅସତ୍ୟର ଅନୁସରଣ କରୁଛି, ତାହାର ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଚିତ୍ର ପ୍ରବନ୍ଧଟିରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି ଓ ସମାଜନୀତିରେ ପ୍ରଚଳିତ ଏହି ସ୍ଲୋଗାନ ପଛରେ ଥିବା ତଥାକଥିତ ସଭ୍ୟ ମଣିଷର ଅସଭ୍ୟ କାମନା ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଛି । ଅତୀତର ଗାତ ମଣିଷ ବା ବଣୁଆ ମଣିଷ ଜୋର ଯାହାର ମୂଲକ ତାହାର ନୀତି ଅନୁସରଣ କରୁଥିଲା; ମାତ୍ର ସଭ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ମଣିଷ ବୁଦ୍ଧି ଯାହାର ମୂଲକ ତାହାର ନୀତି ଆପଣେଇ ନେଇ ପୂର୍ବଭଳି ହିଂସା ଆଚରଣ କରିଚାଲଛି। ସତ୍ୟର ଛଳନା କରି ମିଥ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବାପାଇଁ ବୁଦ୍ଧି ଓ ଜ୍ଞାନ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ମଣିଷକୁ ଯୋଗାଇ ଦେଇଛି ସୁରକ୍ଷିତ ରାସ୍ତା। ଏହି ଧୂର୍ଭ ଓ ଶଠ ପଥରେ ସଭ୍ୟ ମଣିଷ ବେଶିଦିନ ଘଟିବା ସର୍ବାଦୌ କାମ୍ୟ ବୋଲି ଲେଖକ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :

ବ୍ୟକ୍ତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରବନ୍ଧ ବା ରମ୍ୟରଚନାର ଲେଖକ ଭାବରେ ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆସନର ଅଧୂକାରୀ । ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଅତି ସାଧାରଣ ବିଷୟକୁ ଅସାଧାରଣ ଶୈଳୀରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଭାର ବଳିଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଏକଦା ଛାତ୍ର ଥିବା ଏହି ଶିଳ୍ପୀ ଇଂରାଜୀରେ ଏମ୍.ଏ. ପାଶ୍ କରି କିଛି କାଳ ଅଧ୍ୟାପନା କରିବା ପରେ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଭାବରେ କର୍ମମୟ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରିଥିଲେ । ‘ବଟୁଆ’, ‘ଛୋଟ କଥାଟିଏ’, ‘କଖାରୁଫୁଲ’, ‘ଆକାଶ କଇଁଆ’, ‘ ଅଦା ବେପାରୀ’, ‘କଳାଧଳା’ ଆଦି ଶତାଧ୍ଵକ ରମ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧର ସେ ଥିଲେ ଜନପ୍ରିୟ ଲେଖକ । ‘ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ’ କର୍ତ୍ତକ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ’ ପୁସ୍ତକରେ ସ୍ଥାନିତ ‘ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ’ ଏକ ସାର୍ଥକ ରଚନ ।

ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେର ଅର୍ଥ ସତ୍ୟର ହିଁ ଜୟ । ଆମର ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି ଓ ସମାଜନୀତିରେ ଏଇ କଥାର ପ୍ରବଳ ବିଜୟ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବୁଝାଇବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଦୁଇ ବ୍ୟକ୍ତି ଭିତରେ ମତାନ୍ତର ହୁଏ ତେବେ ବିଚାର କରିବାପାଇଁ କିଛି ହେବ – ସତ୍ୟର ନା ଅସତ୍ୟର।

ଯାହା ସତ୍ୟ ତାହା ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗ୍ରାହ୍ୟ । ଯାହା ଆଖିରେ ଦେଖୁଛ, କାନରେ ଶୁଣୁଛ, ଅଙ୍ଗେ ନିଭାଉଛ, ପାଟିରେ ଚାଖୁଛ, ନାକରେ ଶୁଫୁଛ ବୁଦ୍ଧିରେ ଜାଣିପାରୁଛ, ତାହା ହିଁ ସତ୍ୟ; ମାତ୍ର ଅନେକ ସମୟରେ ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ, ଅଙ୍କ ଶାସ୍ତ୍ର ଓ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଏସବୁକୁ ଭ୍ରମ, ଭୁଲ ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରା ଯାଇପାରୁଛି । ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନାନା ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଏହାକୁ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରିଛନ୍ତି । ବିନୋବାଜୀ ଓ ମହାତ୍ମାଜୀଙ୍କ ପଦଯାତ୍ରା ବି ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ କିପରି ମାଟି ସ୍ପର୍ଶ ବିନା ସମ୍ଭବ ତାହା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଅତୀତର ବଣୁଆ ମଣିଷ ଆଧୁନିକ ହେଲା ପରେ ତା’ର ବାହ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି ସତ, ମାତ୍ର ତା’ର ଅନ୍ତର କ୍ଷେତ୍ରରେ କିଛିବି ବଦଳିନି। ବଳ ଥିଲେ ଏଇ ମୁଲକର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିବ ଏଇ ମାନସିକତା ଏବେ ବି ମଣିଷକୁ ଗ୍ରାସ କରିଛି । ସେ ଦେହର ବଳ ହେଉ ଅବା ବୁଦ୍ଧିର ବଳ ହେଉ। ବଳଦ୍ଵାରା ଏଇ ସଂସାରକୁ ଆୟତ୍ତ କରିହେବ । ତେଣୁ କଳେବଳେ ସତକୁ ମିଛ କରିପାରେ ଏଇ ମଣିଷ।

ଉପରକୁ ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ କହି ବି ଭିତରେ ନାନା ଅସତ୍ୟର ପନ୍ଥା ଅବଲମ୍ବନ କରୁଛି ଏଇ ଆଧୁନିକ ମଣିଷ। ଯୋଉ ମଣିଷ ଦିନେ ସରଳ ଆଚରଣରେ କାହାକୁ ହତ୍ୟା କରି ନିଃସଙ୍କୋଚରେ ଥାନାରେ ପହଞ୍ଚି କହୁଥିଲା- ୟାକୁ ମୁଁ ମାରିଛି, ସେ ଏବେ ସେଇ ସରଳତାକୁ ପରିହାର କରି, ସତ୍ୟକୁ ଲୁଚାଇବାର କଳା ଜାଣି ଓକିଲ ଦେଇ ସତ୍ୟଟିକୁ ମିଛରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିପାରୁଛି ।

ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଏଇ ସତ୍ୟତା କେବଳ ଏକ ପ୍ରହସନ ହୋଇ ରହିଯାଇଛି। ସରକାର ବିରୋଧୀମାନଙ୍କୁ ମାଡ଼ମାରି ବି ସଫେଇ ଦଉଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କୁ କେବଳ ଘଉଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ଧୂର୍ତ୍ତ ଓ ଶଠ ପଥରେ ସଭ୍ୟ ମଣିଷର ଏଇ ଯାତ୍ରାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରିଛନ୍ତି। ସତ୍ୟର ଛଳନା କରି ମିଥ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବାପାଇଁ ବୁଦ୍ଧି ଓ ଜ୍ଞାନ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ ରାସ୍ତା ପାଲଟି ଯାଇଛି ତାହା ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧର ଅନ୍ୟତମ ଦିଗ। ବାସ୍ତବିକ ଏଇ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଏକ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ରଚନା ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Chapter 2 सुश्रुतस्य यन्त्रकर्मशस्त्रकर्माणि Question Answer

୨. एकेन पदेन उत्तरं लिख्यताम् –

(क) कस्मिन्नपि विषये विध्यात्मकतया प्रणीतं किञ्चित् किमित्यभिधीयते ?
Solution:
ଶାସ୍ତ୍ରମ୍ ।

(ख) वाल्मीकीये रामायणे कस्योल्लेखोऽस्ति ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ।

(ग) सु श्रृत: कस्य पुत्र: ?
Solution:
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ।

(घ) किं नाम शल्यम् ?
Solution:
ଣଲତି – ଶଲ୍ୟବତ୍ ଡୁଦତି ଲତି ।

(ङ) आर्ष ग्रन्थानां रचना किम्भूता भवति ?
Solution:
ମୃତ୍ରରପା ।

(च) वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य किमङ्गं प्रधानतमं भवति ?
Solution:
ହସ୍ତମି ।

(छ) सर्वाणि यन्त्रकर्माणि कस्याधीनानि ?
Solution:
ଦତ୍ତସ୍ୟ ।

(ज) आर्ष ग्रन्थानामवगमार्थं कस्यावश्यकता भवति ?
Solution:
ବ୍ୟାଖ୍ୟାନମ୍ୟ ।

२. एकेन वाक्येनोत्तरं लिख्यताम् –

(क) आयुर्वेदे कौ द्वौ प्रख्यातौ आर्षग्रन्थौ ?
Solution:
ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସିଂହତା ଚ ଆୟୁର୍ବେଦେ ଦୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତି ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି ୟଃ ।

(ख) का नाम संहिता ?
Solution:
ତତ୍‌କାଳେ ବ୍ୟବହାରେ ସ୍ଥିତସ୍ୟ ଜ୍ଞାନରାଶେ କତିପୟବିଷୟରାଂ କମପି ସମୁଦାୟମ୍ ଅନୁସୃତ୍ୟ କୃତଂ ସଂକଳନଂ ସଂହିତା ।

(ग) किं नाम शास्त्रम् ?
Solution:
କସ୍ମିନ୍ସପି ବିଷୟେ ବିଧାତ୍ମକୟୋ ପ୍ରଣୀତଂ କିଞ୍ଚିତ୍ ଶାସ୍ତ୍ରମ୍ ଇତି ଉଚ୍ୟତେ ।

(घ) प्राचीनभारते किमस्मदीयविदुषां प्रधानं कर्म आसीत् ?
Solution:
ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତେ ଏକସ୍ୟ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥସ୍ୟ ବିଷୟ ଅନେକେତାଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନାନାଂ ବିରଚନମ୍ ଅମ୍ଳଦୀୟ ବିଦୁଷୀ ପ୍ରଧାନଂ କର୍ମ ଆସୀତ୍ ।

(ङ) सुश्रुतस्याल्लेखः कुत्रास्ति ?
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତ ।

(च) मृतसञ्जीवनी, सन्धानकरणी, विशल्यकरणीत्यादीनामुल्लेखः कुत्रास्ति ?
Solution:
ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀତ୍ୟାଦୀନାମୁଲ୍ଲେଖ ରାମାୟଣେ ଅସ୍ତି ।

(छ) आधुनिक वैज्ञानिकानामार्षविज्ञानग्रन्थानामुपरि आक्षेपस्य किं बीजम् ?
Solution:
ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକାନାମାର୍ଷବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥାନାମୁପରି ଆକ୍ଷେପସ୍ୟ ବୀଜଂ ତୁ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ ସୂତ୍ରରୂପା, ତାତ୍ର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ସାଧାରଣ ବିପକ୍ ପୃତିପାଦନ ଚିତ୍ରାଭାବଂ ଚ ଭବତି ।

३. बन्धनीमध्यादुपयुक्तं पदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत –

(क) चिकित्साविज्ञाने दौ विभागौ – भेषजचिकित्सा. _______ च इति । (आयुर्वेदचिकित्सा, शस्त्रचिकित्सा, प्राकृतिकचिकित्सा)
Solution:
ଣସ୍ତଚିକିତ୍ସା |

(ख) शास्ति इति _______ । (शास्त्रम्, शान्तिः, शस्त्री)
Solution:
ଣାସ୍ତ୍ରମ୍ |

(ग) वाल्मीकीये रामायणे _______ उल्लेखः अस्ति ।(चरकस्य, धन्वन्तरेः, सुश्रुतस्य)
Solution:
ସ୍ମଣମସ୍ୟ |

(घ) तत्काले व्यवहारे स्थितस्य ज्ञानराशेः कतिपयविषयाणां कमपि समुदायम् अनुसृत्य कृतं _______ संहिता | (सङ्कलनम्, संगठनम्, संविधानम्)
Solution:
ସଂକଲନାମ ।

(ङ) सूत्रं गणितवत् _______ भवति । (संक्षिप्तम्, ससारम्, संयुक्तम्)
Solution:
ସଯିପ୍ରମ୍ ।

(च) सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या _______ भवति । (दशाधिका, शताधिका सहस्राधिका)
Solution:
ଣତାଧିକା ।

४. उत्कलभाषायाङ्गलभाषया वानूद्यताम् –

(क) एकस्य मूलग्रन्थस्य विषये अनेकेषां विरचनम् अस्मदीयविदुषां प्रधानं कर्म आसीत् । आधुनिकास्तु तादृशं कर्म नीरसं, स्वतन्त्ररचनादृट्या गौणम् इति वा परिगणयन्ति ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ– ଏକ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥ ବିଷୟରେ ଅନେକର ବିରଚନ ଆମ ବିଦ୍ଵାନ୍‌ମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା । ଆଧୁନିକମାନେ କିନ୍ତୁ, ସେଭଳି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନୀରସ ତଥା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରଚନା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୌଣ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ।

(ख) परन्तु ऋषीणां व्याख्यानवैभवं ये सम्यक् दृष्टवन्तः भवन्ति, ते तु एतत् कार्यं ज्ञानराशेः सुस्थापने, कालानुरीत्या तस्य अभिवर्धने च नितान्तम् उपकरोति इति जानान्ति ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ– ପରନ୍ତୁ, ଋଷିମାନଙ୍କର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବୈଭବକୁ ଯେଉଁମାନେ ଭଲଭାବେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ କିନ୍ତୁ, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଜ୍ଞାନରାଶିର ସୁସ୍ଥାପନରେ ସମୟାନୁସାରେ ତା’ର ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ସଦୈବ ଉପକାର କରିବା ହିଁ

(ग) परन्तु भारतीयेषु आर्षविज्ञानग्रन्थेषु अतीव साधारणरीत्या कृतं भवति, तत्र विषयाणां वैविध्यस्य आधिक्यात् किमपि स्पष्टं न भवति ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ– ପରନ୍ତୁ, ଭାରତାପ୍ ଆଯବିଳାମଣ୍ଡନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣରାତିରେ କରାଯାଲଛି, ସେଥିରେ ବିଷୟମାନଙ୍କର ବିବିଧତାର ଆଧ‌ିକ୍ୟହେତୁ କିଛି ହେଲେ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ ।

(घ) “सुनम्यशस्त्रचिकित्साया जननी भारतभूमिः” इत्येतत् सर्वैः अपि अङ्गीक्रियते एव ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ – “ପ୍ନନମ୍ୟଶମ୍ନଚିକିତ୍ପା (Plastic Surgery) ର କନନା ଭାରତରୁମି” ବୋଲି ସମସ୍ତେ ହଁ ସତକାର କରନ୍ତି ।

(ङ) पुरुषस्य विशालात् नितव्बप्रदेशात् चर्म उद्धृत्य तेन भग्नायाः नासिकायाः, छिन्नस्य कर्णस्य वा यथापूर्वं प्रतिष्ठापनं काचित् कला ।
ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ – ମନୁଷ୍ୟର ବିଶାଳ ନିତମ୍ବ (ଜାନୁ) ପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ନେଇ ସେହି ଭଗ୍ନ ବା ଭଙ୍ଗା ନାସିକାର ବା ଛିନ୍ନ କଣ୍ଠ (କାନ)ର ପୂର୍ବପରି ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ ଏକ କଳା ।

५. सन्धिं कुरुत –

(क) च + अपि, (ख) व्रणाम + अवगादमूल्मू, (ग) इति + एतत्, (घ) भिषकु + अप्रमत्त:, (ङ) सित्रेत् + असकृतु + तिलानाम् |
Solution:
(କ) ଚ+ ଅପି = ଋପି
(ଖ) ବ୍ରଣମ୍ + ଅବଗାଢ଼ମୂଳମ୍ = ବ୍ରଣମବଗାଢ଼ମୂଳମ୍
(ଗ) ଇତି + ଏତତ୍ = ଇତ୍ୟେତତ୍
(ଘ) ଭିଷକ୍ + ଅପ୍ରମଶଃ
(ଙ) ସିଞ୍ଚେତ୍ + ଅସକୃତ୍ + ତିଳାନାମ୍ = ସିଞ୍ଚେଦସକୃଭିଳାନାମ୍ ।

६. सन्धिविच्छेदः क्रियताम् –

असंमोहश्च, अप्रवृत्तिरेव, तन्नाम, सुस्थापनमेव, ततोऽपि, चित्रमपि, विश्लेषितायास्त्वथ, पुनर्निकृन्तेत् ।
Solution:
ଅସଂମୋହଶ୍ଚ = ଅସଂମୋହଃ + ଚ
ତନ୍ନାପ = ତତ୍ + ନାମ
ତତୋଽପି : = ତତଃ + ଅପି
ବିଶ୍ଳେଷିତାୟାତ୍ତ୍ଵଥ = ବିଶ୍ଳେଷିତାୟା + ତୁ + ଅଥ
ଅପ୍ରବୃତ୍ତିରେବ = ଅପ୍ରବୃତିଃ + ଏବ
ସୁସ୍ଥାପନମେବ = ସୁସ୍ଥାପନମ୍ + ଏବ
ଚିତ୍ରମପି = ଚିତ୍ରମ୍ + ଅପି
ପୁନର୍ନିକୃତ୍ତେତ୍ = ପୁନଃ + ନିକୃନ୍ତେତ୍ ।

७. रेखरूढानां सकारणं विभक्तिर्निरूप्यताम् –

(क) तदेव अत्र क्रियते |
Solution:
ତଦେବ = ଉଲ୍ଲେ କର୍ମଣି ୧ ମା ।

(ख) तत्र विषयाणां वैविध्यस्य आधिक्यात् किमपि स्पष्टं न भवति ।
Solution:
ଆଧ୍ୟାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ ।

(ग) असमाभि: एतत् अवश्य स्मर्तव्यम् |
Solution:
ଅସ୍ଵାଭି = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।

(घ) एतेन प्रकारेण शल्यकर्मणः अनेके विषयाः शुश्रुतेन शुचिताः ।
Solution:
(ସପ୍ତତ) ବିଶଯା = ଉଲ୍ଲେ କର୍ମଣି ୧ ମା ।

८. रेखाङ्कितानां सविग्रहं समासनामानि लिरव्यन्ताम् –

(क) अतःएव चरकसुश्रुतयोः ग्रन्थयोः अन्येषां बहूनाम् उल्लेखः दृश्यते ।
= ଚରକଃ ଚ ସୁଶ୍ରୁତଃ ଚ ତୟୋ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) ।

(ख) आधुनिकग्रन्थेषु विषयप्रतिपादनं सुनिश्चितं सुस्पष्टं च भवति ।
Solution:
ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥେଷୁ = ଆଧୁନିକା ଗ୍ରନ୍ଥି ତେଷୁ (କର୍ମଧାରୟ) ।

(ग) तदधाभागे तत्तस्य प्राणिनः हनुं लिखित्वा तदुपरि वारङ्गं मसुरकीलं च लिखितम् ।
Solution:
ତଦୁପରି = ତଥ୍ୟ ଉପରି (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

(घ) तेन एव शल्योद्धरणं सुकरं भवति ।
Solution:
ଶଲ୍ୟାଦ୍ଧରଣଂ = ଶଲ୍ୟସ୍ୟ ଉଦ୍ଧରଣମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

९. रिक्तस्थानं पूरयत –
(କ) भेद: = भिद् + …………. |
(ଖ) क्लम: = क्लम् + …………. |
(ଗ) आश्रेप: = आ + …….. + घञ |
(ଘ) वक्तव्यम् = ………. + तव्य |
Solution:
ଘଞ୍ଚ୍
ଅଚ୍
କ୍ଷିପ୍
ବଚ୍

१०. अधोलिखितपदानि व्यवहृत्य वाक्यरचनं कार्यम् –

अनुसृत्य, नितान्तम्, विशदीकरणम्, प्रदर्शयितुम्, चिरम्, सुनिश्चितम् अतीव, तु, श्लाधनीयः, अवश्यम्, विवरणम्, अभिज्ञानम्, वहिः ।
Solution:
ଅନୁସୃତ୍ୟ (ଅନୁସରଣ କରି) = ସ ମାମ୍ ଏବ ଅନୁସୃତ୍ୟ ଲିଖତି
ନିତାନ୍ତମ୍ (ଅତ୍ୟନ୍ତ) = ଯଦୁଃ ନିତାନ୍ତ ମୂର୍ଖ ଆସୀତ୍ ।
ବିଶଦୀକରଣମ୍ (ବିଶଦଭାବରେ) = ପାଣିନି ସୂତ୍ର ବିଶଦୀକରଣଂ କୁରୁ ।
ପ୍ରଦର୍ଶୟିତୁମ୍ (ଦେଖାଇବାକୁ) = ଶିକ୍ଷକଃ ଛାତ୍ରାୟ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶୟିତୁମ୍ ଇଚ୍ଛତି ।
ଚିରମ୍ (ବହୁକାଳଧରି) = ବାଲ୍ମୀକଃ ରାମାୟଣଂ ସୁଚିରମ୍ ସ୍ୱାସ୍ୟତି |
ସୁନିଶ୍ଚିତମ୍ (ଭଲଭାବେ ନିଶ୍ଚିତ) = ଇଦଂ କାର୍ଯ୍ୟ ସୁନିଶ୍ଚିତମ୍ ।
ଅତୀବ (ଅତ୍ୟନ୍ତ) = ଗୃହମ୍ ଅତୀବ ମନୋରମମ୍ ଅସ୍ଥି ।
ତୁ (କିନ୍ତୁ) = ସ ତୁ ନାଗଚ୍ଛିତ୍ ।
ଶ୍ଵାଘନୀୟ ( ପ୍ରଶଂସନୀୟ) = ସଜନାନାଂ ବଚନମ୍ ଅତୀବ ଗ୍ଳାଘନୀୟ ।
ଅବଶ୍ୟମ୍ (ଅବଶ୍ୟ) = ତୁମ୍ ଅବଶ୍ୟ ତତ୍ର ଆଗମିଷ୍ୟସି ।
ବିବରଣମ୍ (ବିବରଣୀ) = ସଭାପତିଃ ପୂର୍ବସଭାୟା, ବିବରଣମ୍ ଅପଠତ୍ ।
ଅଭିଜ୍ଞାନମ୍ (ଚିହ୍ନ) = ମୁଦ୍ରିକା ଅଭିଜ୍ଞାନମ୍ ରୂପେଣ ଗୃହ୍ୟତେ ।

११. अधेादत्तानां रेखारुढानां पदानां मूलधातु:, पुरूषः, कालश्च निर्णीयन्ताम् –

(क) आयुवेर्द तयो: र्द्वो सम्म्दोयौ प्रचलितौ स्त: |
Solution:
ଅସ୍ ଧାତୁ ଲଟ୍‌କାର ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ ଦ୍ବିବଚନ ।

(ख) संहतायां शास्त्रस्य च कश्चन भेदः अस्ति ।
ଉ- ଅସ୍ଥି = ଅସ୍ ଧାତୁ ଲକାର ପ୍ରଥମପୁରୁଷ ଏକବଚନ ।

(ग) तत्कालेऽपि अनेके शास्त्रग्रन्थाः पाठ्यग्रन्थाः आसन् इति ।
Solution:
ଆସନ୍ = ଅସ୍ ଧାତୁ ବିଧୁଲିଡ୍ ଲକାର ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ ବହୁବଚନ ।

(ପ୍ର) तानि यनत्राणि कीदृशानि स्यु: |
Solution:
ନ୍ୟୁ = ଅସ୍ ଧାତୁ ବିଧୂଲିଡ୍ ଲକାର ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ ବହୁବଚନ ।

१२. अधोलिखितानां रेखारुढानां पदानां मूलशब्दलिङ्ग – विभक्ति वचनानिरूपणं क्रियताम् – 

(क) संहितायाः शास्त्रस्य च कश्चन भेदः अस्ति ।
Solution:
ଭେଦଃ = ଭେଦ ଶବ୍ଦ ପୁଂଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମା ବିଭକ୍ତି ଏକବଚନ ।

(ख) एतस्मिन् लेखे तु मूलकल्पनाम् अनुसृत्य एव बहूनि चित्राणि रचितानि सन्ति ।
Solution:
ଚିତ୍ରାଣି = ଚିତ୍ରମ୍ ଶବ୍ଦ କ୍ଲବଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମ ବିଭକ୍ତି ବହୁବଚନ ।

(ग) वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य हस्तः एव प्रधानतमः ।
Solution:
ହସ୍ତୀ = ହସ୍ତ ଶବ୍ଦ ପୁଂଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମା ବିଭକ୍ତି ଏକବଚନ ।

(घ) एतेषां यन्त्राणां मुखानि प्रायः सदृशानि भवन्ति ।
Solution:
ମୁଖାନି = ମୁଖମ୍ ଶବ୍ଦ କ୍ଲବଲିଙ୍ଗ ପ୍ରଥମ ବିଭକ୍ତି ବହୁବଚନ ।

(ङ) एतेन सुश्रुतस्य विवरणं यथार्थरूपेण चित्रितं भवति ।
Solution:
ଦିବରଙ୍ଗ = ବିବରଣମ୍ ଶଦ୍ଧି କାବଲିଲଂ ପ୍ତଥମା ବିଭକ୍ତି ବହୁବଚନ ।

१३. प्रतिशब्दद्वयं लिख्यताम् –

सिंहः, शृगालः, मृगः, काकः, उलूकः ।
Solution:
ସିଂହ = ମୃଗେନ୍ଦ୍ର, କେସରୀ ।
ଣଗାଲ୍ = ଶିବା, ଜମ୍ମୁକଃ ।
ମୃଗ = କୁରଙ୍ଗ, ହରିତଃ ।
କାକଃ = ବାୟଶଃ, ବଳିଭୁକ୍ ।
ପେଚକ, କୌଶିକଃ ।

ପରାଯା ଇପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପୃଣୋଇର

कोष्ठकमध्यादुपयुक्तं पदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत ।
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

1. चिकित्साविज्ञाने दौ विभागौ _______ शस्त्रचिकित्सा च इति । (आयुर्वेद चिकित्सा, भेषजचिकित्सा, प्राकृतिकचिकित्सा)
Solution:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ ଦୌ ବିଭାଗୌ ଭେଷଜଚିକିତ୍ସା ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚ ଇତି ।

2. आयुर्वेदे द्वौ _______ प्रचलितौ । (सम्प्रदायौ, पन्थानौ, प्रविभागौ )
Solution:
ଆୟୁର୍ବେଦେ ଦୌ ସମ୍ପ୍ରଦାୟୌ ପ୍ରଚଳିତୌ ।

3. चरकसंहिता सुश्रुतसंहिता च एतद्विषयको प्रख्यातौ _______ ।
Solution:
ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚ ଏତଦ୍‌ବିଷୟକୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି ।

4. _______ सुश्रुतस्य उल्लेखः अस्ति । ( वैयासिकमहाभारतें, वाल्मीकीयरामायणे, मत्स्यपुराणे )
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତି ।

5. वाल्मीकी रामायणे _______ उल्लेखः अस्ति । (चरकस्य, सुश्रुतस्य, धन्वन्तरे)
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତ ।

6. सुश्रुतः _______ पुत्र आसीत् । ( वसिष्ठस्य अत्रे, विश्वामित्रस्य )
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ପୁତ୍ର ଆସୀତ୍ ।

7. सुश्रुतः _______ संवत्सरेभ्यः पूर्वम् आसीत् । (५०००, ६०००, ७००० )
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ୬୦୦୦ ସଂବତ୍ସରେଭ୍ୟ ପୂର୍ବମ୍ ଆସୀତ୍ ।

8. _______ इति शल्यम् । (शिलति, शलति, शालति)
Solution:
ଶଲତି ଇତି ଶଲ୍ୟମ୍ ।

9. सुश्रुतप्रयुक्तानि शब्दानि _______ प्रदर्शितम् । (डणव्याख्यायां विह्नणव्याख्यायां, कल्हणव्याख्यायां )
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତପ୍ରଯୁକ୍ତାନି ଶବ୍ଦନି ଡହ୍ମଣବ୍ୟାଖ୍ୟାୟାଂ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।

10. तत्र _______ अपि न भवन्ति इति आधुनिकाः आक्षेपं कुर्वन्ति । (शास्त्राणि, चित्राणि, मूलानि )
Solution:
ତତ୍ର ଚିତ୍ରାଣି ଅପି ନ ଭବନ୍ତି ଇତି ଆଧୁନିକା ଆକ୍ଷେପଂ କୁର୍ବନ୍ତି ।

11. आर्षग्रन्थानां रचना तु _______ भवति । (सूत्ररूपा, सरला, सालंकारा)
Solution:
ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ରଚନା ତୁ ସୂତ୍ରରୂପା ଭବତି ।

12. सूत्र _ संक्षिप्तं भवति । (साहित्यवत्, गणितवत्, विज्ञानवत्)
Solution:
ସୂତ୍ର ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭବତି ।

13. तत् गणितवत् _______ भवति । (सूत्राकारं, सरलं, संक्षिप्तं)
Solution:
ତତ୍ ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପୁଂ ଭବତି ।

14. अतः तस्य अवगमनार्थं _______ आवश्यकता भवति । ( व्याख्यानस्य, टीकायाः, चित्राणाम् )
Solution:
ଅତଃ ତଥ୍ୟ ଅବଗମନାର୍ଥୀ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି ।

15. एतया पृष्ठभूमिकया यदि अवलोकयते तर्हि _______ आधुनिकैः वैज्ञानिकैः अपि श्लाधनीयः भवति । (सुश्रुतग्रन्थः, चरकग्रन्थः, डह्लणग्रन्थः)
Solution:
ଏତୟା ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୟା ଯଦି ଅବଲୋକ୍ୟତେ ତହିଁ ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକଃ ବୈଜ୍ଞାନିକୈ ଅପି ଗ୍ଲାଘନୀୟ ଭବତି ।

16. सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या _______ भवति । ( दशाधिका, शताधिका, सहस्राधिका)
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାଂ ଶସ୍ତକର୍ମଣି ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାନାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧି ଭବତି ।

17. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि _______ हस्तः एव प्रधानतमः । ( रोगिणः, वैद्यस्य, भगवतः )
Solution:
ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ ।

18. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य _______ एव प्रधानतमः । ( पाद:, हस्तः, अङ्गुलिभागः )
Solution:
ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ ।

19. तानि सर्वाणि प्रायः _______ तत्सदृशवस्तुनिर्मितानि वा । (स्वर्णनिर्मितानि, रौप्यनिर्मितानि, लोहनिर्मितानि )
Solution:
ତାନି ସର୍ବାଣି ପ୍ରାୟଃ ଲୋହନିର୍ମିତାନି ତତ୍ସଦୃଶବସ୍ତୁନିର୍ମିତାନି ବା ।

20. तत्र स्वस्तिकयन्त्राणि _______ भवेयुः । (अष्टाङ्गुलप्रमाणानि, दशाङ्गुलप्रमाणानि, अष्टादशाङ्गुलप्रमाणानि )
Solution:
ତତ୍ର ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି ଅଷ୍ଟାଦଶାଙ୍ଗୁଳପ୍ରମାଣାନି ଭବେୟୁ ।

21. स्वस्तिकयन्त्राणि _______ उपयुक्तानि आसन् । (शल्यकर्मणि, गृहकर्मणि, कृषिकर्मणि )
Solution:
ସ୍ବସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି ଶଲ୍ୟକର୍ମଣି ଉପଯୁକ୍ତାନି ଆସନ୍ ।

22. लेखकेन प्रथमं _______ मुखस्य चित्राणि लिखितानि । (देवानां, मनुष्यानां, मृगपक्षिणां )
Solution:
ଲେଖକେନ ପ୍ରଥମଂ ମୃଗପକ୍ଷିଣା ମୁଖସ୍ୟ ଚିତ୍ରାଣି ଲିଖୁନି ।

23. एवं सुश्रुतविवरणम् अतीव _______ अस्ति । (भावगर्भकम्, भावोद्वीपकम्, अर्थगर्भितम्)
Solution:
ଏବଂ ସୁଶ୍ରୁତ ବିବରଣମ୍ ଅତୀବ ଅର୍ଥଗର୍ଭିତମ୍ ଅସ୍ଥି ।

24. ___ विधानि शस्त्राणि सुश्रुतेन उक्तानि सन्ति । (विंशतिः, चतुर्विंशतिः, पञ्चविशति:)
Solution:
ବିଂଶତିଃ ବିଧାନି ଶାସ୍ତ୍ରାଣି ସୁଶ୍ରୁତେନ ଉକ୍ତାନି ସନ୍ତି ।

25. सुश्रुतेन _______ आविष्कृता आसीत् । (सुन्यशस्त्रचिकित्सा, कायचिकित्सा, शल्यचिकित्सा)
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତେନ ସୁନମଃଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଆବିଷ୍କୃତା ଆସୀତ୍ ।

26. सुनम्यशस्त्रचिकित्सायाः जननी _______ | ( भारतभूमिः, यूरोपदेशः, आमेरिका)
Solution:
ସୁନଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟୀ ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି ।

अतिसंक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. चिकित्साविज्ञाने कति विभागौ स्तं ?
Solution:
ଦ୍ବୋ

2. कः विश्वामित्रस्य पुत्रः आसीत् ?
Solution:
ସ୍ମଶଙ

3. सुश्रुतः कति संवत्सरेभ्यः पूर्वम् आसीत् ?
Solution:
१०००

4. सुश्रुतसंहिता कस्य शल्यकर्मप्रधानः ग्रन्थः ?
Solution:
ଅଶାଲାୟବେଦସ୍ୟ

5. आशुक्रियया आतुरस्य चिरं किं न भवति ?
Solution:
କ୍ଳମ

6. सुश्रुतप्रयुक्त शब्दानां व्याख्यानं कुत्र प्रदर्शितम् ?
Solution:
ଡହ୍ମଣବ୍ୟାଖ୍ୟାୟାମ୍

7. आर्षग्रन्थानां रचना किम्भूता भवति ?
Solution:
ସୂତ୍ରରୂପା

8. सूत्रं कीदृशं संक्षिप्तं भवति ?
Solution:
ଗଣିତତତ୍

9. सूत्रं गणितवत् किं भवति ?
Solution:
ସଂଯିପୃମ୍ନ

10. सूत्रस्य अवगमनार्थं कस्य आवश्यकता भवति ?
Solution:
ବ୍ୟାଖ୍ୟାନମନ

11. कः ग्रन्थः आधुनिकैः वैज्ञानिकैः अपि श्लाघनीयः भवति ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ

12. सुश्रुतग्रन्थः आधुनिकैः कैः श्लाघनीय भवति ?
Solution:

13. सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या कति अस्ति ?
Solution:
ଶତାଧିକା

14. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य कः एव प्रधानतम: ?
Solution:

15. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि कस्य हस्तः एव प्रधानतम: ?
Solution:

16. कति स्वस्तिकयन्त्राणि सन्ति ?
Solution:

17. कति नाड़यः सन्ति ?
Solution:

18. कति शलाका: सन्ति ?
Solution:

19. कति उपयन्त्राणि सन्ति ?
Solution:
ପଅଁବିଂଶତି (୨୫)

20. कानि अष्टादशाङ्गुलप्रमाणानि भवेतयुः ?
Solution:
ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତାଣି

21. कस्य उद्धरणार्थम् स्वस्तिकयन्त्राणि उपयुज्यन्ते ?
Solution:
ଅଣ୍ଠିଲିଗ୍ନମ୍ୟ ଶଲଖମ୍ୟ

22. सुश्रुतविवरणम् अतीव किम् अस्ति ?
Solution:
ଅର୍ଥଗତତପ୍

23. तेन एव किं सुकरं भवति ?
Solution:
ଶଲ୍ୟାଦ୍ଧରଣମ୍

24. सुश्रुतस्य किम्भूता अद्यतनरख्यातिः अस्ति ?
Solution:
ତଦାମ୍ବନାସପ୍ତତିପାନକାଯ୍ୟନିମିତିକା

25. सुश्रुतेन कीदृशी चिकित्सा आविष्कृता अस्ति ?
Solution:
ସ୍ମନାମ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିସ

26. का सुनम्यशास्त्रचिकित्सायाः जननी ?
Solution:
ଭାରତର୍ଜମି

27. क़दा देशीयवैद्याः फालपटलाविधान प्रकर्म कुर्वन्ति स्म ?
Solution:
୧୭୩୨

28. कस्मित् आङ्गलपत्रिकायां ‘फालपटलविधान’ चिकित्सायाः चित्रं प्रकटितम् ?
Solution:
Gentleman’s Magazine

संक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. आयुर्वेदस्य सम्प्रदायौ कौ ?
Solution:
ଆୟୁର୍ବେଦେ ଦ୍ରୌ ସମ୍ପ୍ରଦାୟୌ ପ୍ରଚଳିତୌ । ଆତ୍ରେୟକାୟଚିକିତ୍ସା ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚ ଇତି । ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚ ଏତଦ୍‌ବିଷୟକୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି ।

2. वाल्मीकीये रामायणे सुश्रुतविषये किमुल्लेखः अस्ति ?
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅସ୍ତି । ଡଃ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ପୁତ୍ର ଆସୀତ୍ । ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ଚାପି ଉଲ୍ଲେଖ ତତ୍ର ଅସ୍ଥି । ସୁଶ୍ରୁତଃ ୬୦୦୦ ସଂବସ୍ତ୍ରରେଭ୍ୟ ପୂର୍ବମ୍ ଆସୀତ୍ଵ ଇତି ବସ୍ତୁ ଶକ୍ୟତେ ।

3. सुश्रुतसंहिता कीदृशी रचना ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗାୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଅସ୍ଥିନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥ ଯନ୍ତ୍ର-ଶସ୍ତ୍ର-କ୍ଷାର-ଅଗ୍ନି-ପ୍ରଣିଧାନାନି ଇତି ଚତ୍ବାରି ବିଧାନାନି ସନ୍ତି । ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମ-ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣୋ ବିଷୟ ନିରୂଷ୍ୟନ୍ତେ ।

4. शस्त्रज्ञस्य कानि लक्षणानि सन्ति ?
Solution:
ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣାନି ସୁଶ୍ରୁତଃ ଇହଂ ବିବୃଣୋତି । ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍, ଆଶୁକ୍ରିୟା, ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷ୍ମଣ୍ୟମ୍, ଅସ୍ବେଦଃ, ବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଶ୍ଚ ଏତାନି ଲକ୍ଷଣାନି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ପ୍ରଶସ୍ୟତେ ।

5. आधुनिकाः भारतीयार्षविज्ञानग्रन्थविषये किम् आक्षिपन्ति ?
Solution:
ଆଧୁନିକ ଗ୍ରନ୍ଥଷୁ ବିଷୟପ୍ରତିପାଦନଂ ସୁନିଶ୍ଚିତଂ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଚ ଭବତି । ପରନ୍ତୁ ଭାରତୀୟେଷୁ ଆର୍ଷବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥଷୁ ବିଷୟପ୍ରତିପାଦନମ୍ ଅତୀବ ସାଧାରଣରୀତ୍ୟା କୃତଂ ଭବତି । ତତ୍ର ବିଷୟାଣା ବୈବିଧ୍ୱଂସ୍ୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ କିମପି ସ୍ପଷ୍ଟ ନ ଭବତି । ତତ୍ର ଚିତ୍ରାଣି ଅପି ନ ଭୁବନ୍ତି । ଇତି ଆଧୁନିକା ଭାରତୀୟାର୍ଷବିଜ୍ଞାନସ୍ୟ ଉପରି ଆକ୍ଷେପଂ କୁର୍ବନ୍ତି ।

6. सूत्रस्य लक्षणं किम् ?
Solution:
ସୂଚନାତ୍, ସୂତ୍ରଣାତ୍, ଅର୍ଥସନ୍ତ ତଃ ସନ୍ଧାନାତ୍ ସୂତ୍ରମିତି ଉଚ୍ୟତେ । ସୂତ୍ର ତୁ ସୂଚନାକାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ତନ୍ତ୍ରବ୍ୟବସ୍ଥ ତିଷ୍ଠତି । ସୂତ୍ର ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭବତି । ତସ୍ୟ ଅବଗମନାର୍ଥୀ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି ।

7. सुश्रुतग्रन्थः कथम् आधुनिकैः अपि श्लाघनीयः भवति ?
Solution:
ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ରଚନା ତୁ ସୂତ୍ରରୂପା ଭବତି । ସୂତ୍ରାଣାମ୍ ଅବଗମନାର୍ଥେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି । ଚିତ୍ରାଣାମ୍ ଅଭାବସ୍ୟ କାରଣଂ ତୁ ତତ୍‌କାଳେ ସ୍ଥିତା ଲେଖନସାମଗ୍ରୀନାଂ ପରିମିତିଃ ଏବଂ ଇତି ପୁନଃ ବକ୍ତବ୍ୟ ନାସ୍ତି । ଏତୟା ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୟା ଯଦି ଅବଲୋକ୍ୟତେ ତହିଁ ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକୈ ବୈଜ୍ଞାନିକୈ ଅପି ଶ୍ଵାଘନୀୟଃ ଭବତି ।

8. चित्राणाम् अभावस्य कारणं किम् ?
Solution:
ଆଧୁନିକା ପ୍ରାଚୀନ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାମୁପରି ସ୍ୱକୀୟମତଃ ଇହଂ ବର୍ଣ୍ଣୟତି ଯଥା ତତ୍ର ଚିତ୍ରାଣି ଅପି ନାସ୍ତି ଇତି । ଅତଃ ଚିତ୍ରାଣାମ୍ ଅଭାବସ୍ୟ କାରଣଂ ତୁ ତତ୍‌କାଳେ ସ୍ଥିତା ଲେଖନସାମଗ୍ରୀନାଂ ପରିମିତି ଏବ । ଏତତ୍ ନ ଯତୋହି ସୁଶ୍ରୁତେନ ସ୍ଵଗ୍ରରେ ବହୁନି ଚିତ୍ରାଣି ଉଲ୍ଲିଖିତଃ ।

9. सुश्रुतोक्तानि शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणि कानि ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନି ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧି ଅସ୍ଥି । ତାନି ଷପ୍ରକାରକାଣି ଭବନ୍ତ ଯଥା – ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି, ସଂଦଶଯନ୍ତ୍ରାଣି, ତାଳଯନ୍ତ୍ରାଣି, ନାଡ଼ୀଯନ୍ତ୍ରାଣି, ଶଳାକାଯନ୍ତ୍ରାଣି, ଉପଯନ୍ତ୍ରାଣି ଚେତି ।

10. सश्रुतानुसार यन्त्राणि कीदशानि स्यः ?
Solution:
ମୃଗପକ୍ଷିତାଂ ମୁଖ୍ୟ ଏତେଷା ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ମୁଖାନି ପ୍ରାୟ ସଦୃଶାନି ଭବନ୍ତି । ତତ୍ ସାରୂପ୍ୟାତ୍ ତତ୍ ନିର୍ଦେଶାତ୍ ଅପି କେନାପି ଚିକିସକେନ ସ୍ୱଯୁକ୍ତା ସ୍ବପ୍ରତିଭୟା ଚ ଅନ୍ୟଯନ୍ତ୍ରଣାମ୍ ଆବିଷ୍କାରଃ ଅପି କର୍ତ୍ତୁ ଶକ୍ୟତେ । ତାନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି – ସମାହିତାନି, ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖାନି, ସୁଦୃଢ଼ାନି, ସୁରୂପାଣି, ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି ଚ ସ୍ୟୁ

11. यन्त्राणां ग्रहणसामर्थ्यं कथम् अधिकं भवति ?
Solution:
ଅପି ଶଲ୍ୟଜ୍ଞ ରୁଗ୍‌ଣସ୍ୟ ଶରୀରସ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଗ୍ରହୀତୁ ଶକ୍ନୋତି । ଯନ୍ତ୍ରଣା ଗ୍ରହଣସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ ଅଧ୍ଵଂକଂ ଭବତି ।

12. किं तावत् गुल्मोन्मूलनम् ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ସ୍ଵରଚିତଗ୍ରନ୍ଥି ବିବିଧା ଚିକିତ୍ସା ବଣ୍ଠିତମ୍ । ତନ୍ମଧେ ଗୁଳ୍ମନ୍ମଳମ୍ ଅନ୍ୟତମମ୍ । ଅସ୍ମିନ୍ ଚିକିତ୍ସାୟାଂ ଶରୀରେ ଜାତାନାଂ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀନାଂ ନିବାରଣଂ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ରୋଗସ୍ୟ ମୂଳକାରଣଂ ଭବତି ଶରୀରସ୍ଥ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀ । ଏତେରାଂ

13. सुश्रुतस्य अद्यतनख्यातिः किम् अस्ति ?
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଅଦ୍ୟତନଖ୍ୟାତିଃ ତଦୀୟ ନାସପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ କାର୍ଯ୍ୟନିମିତ୍ତିକା ଅସ୍ତି । ଏତଦ ତେନ ସୁନମଂଶ ସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଆବିଷ୍କୃତା ଆସୀତ୍ । ଅସ୍ଥିସଦୃଶକଠିନଭାଗାନ୍ ବିହାୟ ଦେହସ୍ୟ ଅନ୍ୟଷ୍ୟ ମୃଦୁଳଭାଗାନାଂ ଛେଦନଂ ଶସ୍ତ୍ରଣ କୃତ୍ଵା ତତଃ ଉଦ୍‌ତା ଦେହସ୍ୟ ଅନ୍ୟସ୍ମିନ୍ ସ୍ଥାନେ ତେରାଂ ସୁସ୍ଥାପନମେବ ସୁନନ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଇତି ଉଚ୍ୟତେ । ଉଦ୍ଧୃତଃ ଭାଗ ନୂତନେ ସ୍ଥାନେ ତଦର୍ଶୀଭୂୟ ଏବ ଯଥା ତିଷେତ୍ ତଥା ସ୍ଥାପନାର୍ଥ ନିତରାଂ କୌଶଳମ୍ ଅପେକ୍ଷିତ ଭବତି ।

14. किं नाम फालपटलविधानम् ?
Solution:
ପ୍ରକର୍ମ ଆସୀତ୍ । ଏତତ୍ ପ୍ରକର୍ମ ଆଧୁନିକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟାମ୍ ଇଦାନୀମ୍ ଅପି ଉପଯୁଜ୍ୟତେ ‘ଫାଳପଟଳବିଧାନ’ ନାମଧେୟନ । ଦେଶୀୟବୈଦ୍ୟା ଏତତ୍ ପ୍ରକର୍ମ କୁର୍ବନ୍ତି ସ୍ମ ।

दीर्घप्रश्नोत्तरम्:

1. चिकित्साविज्ञानोपरि संक्षिप्त सूचनां प्रदेया ।
Solution:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନଂ ଦୌ ବିଭାଗୌ ସ୍ତ୍ରୀ ଯଥା – (୧) ଭେଜଷ ଚିକିତ୍ସା (୨) ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚେତି । ଆୟୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବେଦଃ ଭବତି ଆୟୁର୍ବେଦଃ । ଆୟୁର୍ବେଦ ଦ୍ରୌ ସଂପ୍ରଦାୟୌ ପ୍ରଚଳିତୌ । ତତ୍ ଯଥା – ଆତ୍ରେୟକାୟଚିକିତ୍ସା ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା ଚେତି । ଚରକସଂହିତା ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚ ଏତତ୍ ବିଷୟକୌ ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି । ଅସ୍ମିନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥ ଚିକିତ୍ସାବିଷୟକ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତା । ସୁଶ୍ରୁତ ସ୍ୱରଚିତେ ଗ୍ରନ୍ଥ ବିବିଧାନି ଚିକିତ୍ସାବିଷୟକାନି ସୂତ୍ରାଣି ପ୍ରଦତ୍ତାନି । ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ଶସ୍ତ୍ରାଣଂ ଚ ବିନିଯୋଗ ସୁଶ୍ରୁତେନ ଉଲ୍ଲିଖମ୍ । ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରପରମ୍ପରାୟାମ୍ ଅସ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥସ୍ୟ ପ୍ରାଚୀନତା ବିଦ୍ୟତେ ।

2. सुश्रुतस्य परिचयं प्रदाय तस्यकृतः ग्रन्थस्य संक्षिप्त विवरण प्रदत्त ।
Solution:
ବାଲ୍ମୀକୀୟେ ରାମାୟଣେ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କ୍ରିୟତେ । ସ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ ପୁତ୍ର ଆସୀତ୍ । ଡଃ ୬୦୦୦ ସଂବସ୍ତ୍ରରେଭ୍ୟ ପୂର୍ବମ୍ ଆସୀତ୍ ଇତି କଥ୍ୟତେ । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗାୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଅସ୍ମିନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥ ସୂତ୍ରପଦ୍ଧତି ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ବିଶଦୀକରଣଂ ଚ ପ୍ରଦର୍ଶୟିତୁ ଶକ୍ୟମ୍ । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ସୂତ୍ରରୂପେଣ ରଚିତମ୍ । ଡହ୍ମଣସ୍ୟା ବ୍ୟାଖ୍ୟାଽପି ଅତ୍ର ପ୍ରଦୀୟତେ ।

3. सुश्रुतोक्तः यन्त्राणां संख्या तेषां प्रकारभेदं च आलोचयत ।
Solution:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ ଦ୍ରୌ ବିଭାଗାଁ ସ୍ତ୍ରୀ, ଯଥା – ଭେଷଜ ଚିକିତ୍ସା ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚେତି । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟକଃ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ ଭବତି । ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ-ଆୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ ଶଲ୍ୟକର୍ମ ପ୍ରଧାନଃ ଏଷ ଗ୍ରନ୍ଥି । ପୁନଶ୍ଚ ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାଂ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାଂନାଂ ଯନ୍ତ୍ରାଶାଂ ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧିକ ଅସ୍ଥି । ତାନି ଷପ୍ରକାରକାଣି ଭବନ୍ତି ଯଥା – (୧) ସ୍ବସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି – ଚତୁର୍ବିଂଶତିଃ (୨୪), (୨) ସଦଂଶମପାନି – ଦ୍ବେ (୨), (୩) ତାଲପ୍ନ୍ତ୍ରାଣି – ଦ୍ବେ (୨), (୪) ନାଡ଼ାଯନ୍ତ୍ରାଣି ବିଶ ମି (୨୦), (୫) ଶଳାକାଯନ୍ତ୍ରାଣି – ଅଷ୍ଟବିଂଶତିଃ (୨୮), (୬) ଉପଯନ୍ତ୍ରାଣି ପଞ୍ଚବିଂଶତିଃ (୨୫) । ଏତାନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି ପ୍ରାୟଃ ଲୋହନିର୍ମିତାନି, ତତ୍ ସଦୃଶ ବସ୍ତୁନିର୍ମିତାନି ବା । ତତ୍ର ନାନା ପ୍ରକାରକାମାଂ ମୃତାପକ୍ଷିତାଂ ମୁଖ୍ୟ ଏତେଷା ଯନ୍ତ୍ରାଶାଂ ମୁଖାନି ପ୍ରାୟ ସଦୃଶାନି ଭବନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏତାନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି ସମାହିତାନି, ଶ୍ଳେକ୍ଷଣମୁଖାନି, ସୁଦୃଢ଼ାନି, ସୁରୂପାଣି, ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି ଚ ସ୍ୟୁ । ଅନେନ ପ୍ରକାରେଣ ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ଭେଦଂ ସଂଖ୍ୟା ଚ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ ।

4. सुश्रुतप्रयुक्तः काश्चन शस्त्रचिकित्साः वर्णयत ।
Solution:
ସ୍ବତଃ ସ୍ବରଚିତଗ୍ରନ୍ଥ ନ କେବଳଂ ଯନ୍ତ୍ରାମାଂ ଶସ୍ତ୍ରାଣଂ ଚ ବର୍ଣ୍ଣନଂ କୃତମ୍ ଅପିତୃ ବିଶିଷ୍ଟାନି କତିପୟ ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରକର୍ମାଣି ତେନ ବ୍ୟାଖ୍ୟାତାନି । ତଦ୍ ଯଥା – କ୍ଷାରକର୍ମାଣି (Surgery by caustics), ଅଗ୍ନିକର୍ମାଣି (Cauterisation by heat), ଲେତ୍ରପ୍ରତମିଶି (Operation on the eyes), ଅଣରାପ୍ତକମାଣି (Operation for urinary calculus) ଲଜ୍ୟାଦାନ | ଏତତ୍ ବିହାୟ ସୁଶ୍ରୁତେନ କାଣ୍ଟନ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଚ କ୍ରିୟନ୍ତେ ସ୍ମ । ଯଥା –
(୧) ପୁନର୍ବାସାଙ୍ଗରଚନା (Plastic surgery) – ନାସିକାୟଃ ସ୍ଵରୂପସ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନମ୍ ।
(୨) ଅଙ୍ଗାସ୍ଥିବିଚ୍ଛେଦନମ୍ – ଅଙ୍ଗାନାମ୍ ଅସ୍ଥିନାଂ ଚ ଶରୀରାତ୍‌ ଅପସାରଣମ୍ ।
(୩) ଗୁଳ୍ମନୁ ଳନମ୍ – ଶରୀରେ ଜାତାନାଂ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀନାଂ ନିବାରଣମ୍ ।
(୪) ଅନ୍ତ୍ରବୃଦ୍ଧିନିବାରଣମ୍ (ହାଣ୍ଡିୟାଚିକିତ୍ସା) – କେନଚିତ୍ର କାରଣେନ ସ୍ବସ୍ଥାତ୍ ବହିଃ ଆଗତସ୍ୟ ଅଙ୍ଗସ୍ୟ ସୀମକରଣମ୍ ।
(୫) ମୂତ୍ରାଶୟେ ଉତ୍ପନ୍ନନାମ୍ ଅଶ୍ମସଦୃଶାନାଂ ନିବାରଣମ୍, ଗର୍ଭାଶୟାତ୍ ମୃତଗର୍ଭସ୍ୟ ଅପସାରଣମ୍, ଭଗନ୍ଦରମୂଳ ଚିକିତ୍ସା ଇତ୍ୟାଦୟଃ ।
(୬) ଶଲ୍ୟତନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠସ୍ୟ ଅଧସ୍ତାତ୍ ସ୍ଥିତେଷୁ ଭାଗେଷୁ ଉତ୍ପନ୍ନନାଂ ବ୍ରଣାଦୀନାଂ ଚିକିତ୍ସା ।
(୭) ଶଳାକ୍ୟଯନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠାତ୍ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ, ତନ୍ନାମ କଣ୍ଠ-ନେତ୍ର-ନାସିକା-ମୁଖାଦିଷୁ ଅବୟବେଷୁ ଉତ୍ପନ୍ନନାଂ ରୋଗାମାଂ ଚିକିତ୍ସା ।

5. सुनम्यशस्त्रचिकित्सा विषये संक्षिप्तविवरण प्रदेय ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ସ୍ୱରଚିତଗ୍ରନ୍ଥ ବିବିଧା ଚିକିତ୍ସା ବଣ୍ଡିତାଃ । ସୁନମ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟା (Plastic surgery) ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଅଦ୍ୟତନଖ୍ୟାତିଃ ତଥ୍ୟ ନାସା ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ (Nose repair) କୃତେ ଭବତି । ଅତଃ ଅସ୍ଥିସଦୃଶ ନାସିକାୟା ଛିନ୍ନସ୍ୟ କଣ୍ଠସ୍ୟ ବା ଯଥାପୂର୍ବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନଂ କଳା ଅସ୍ଥିନ୍ ଚିକିତ୍ସାପଦ୍ଧତୌ ଅବଲମ୍ବତେ । ଏଷା ଏକା କଳା ଯୟା ଶରୀରସ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବିଧାନଂ ଭବତି ।

भावसंप्रसारणम्:

1. शौर्यम् आशुक्रिया शस्त्रतैक्षणम् अस्वेद वेपथुः ।
असंमोहश्च वैद्यस्य शस्त्रकर्मणि शस्यते ।
Solution:
ଶ୍ଳୋକୋୟାଂ ପଠିତଃ ‘ ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ମିନ୍ ଶ୍ଳୋକେ ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣମ୍ ଉଚ୍ୟତେ ।
ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମକରଣମ୍, ଶସ୍ତ୍ରର୍ତେକ୍ଷ ସୁନିଶିତରଂ ସଧାରଣଂ ଚ, ଅସ୍ବେଦଃ, ବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଃ ନାମ ଅସଂମୂଢ଼ତା ଇତ୍ୟାଦୟଃ ଯେ ଗୁଣା ସନ୍ତ ତେ ତୁ ବୈଦ୍ୟୁନ ସ୍ବୀକରଣୀୟମ୍ । ଏତେନ ଗୁଣେନ ଚିକିତ୍ସକା ସଦୈବ ପ୍ରଶଂସିତାଂ ଭବନ୍ତି । ଅନେନ ଗୁଣେନ ଚିକିତ୍ସକସ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମ ସୁକରଂ ଭବତି । ଆତୁରସ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା ଅପି ଶୋଭନଂ ଭବତି । ଅତଃ ବୈଦ୍ୟା ଏତାଦୃଶଗୁଣଯୁକ୍ତା ଭାବେୟୁ । ଆଧୁନିକା ଚିକିସକା ଯଦି ଏଷା ଗୁଣାନମ୍ ଅଧିକାରୀ ଭବିଷ୍ୟନ୍ତ ତହିଁ ଉତ୍ତମଚିକିତ୍ସକରୂପେଣ ପରିଗଣ୍ୟତେ ।

2. सूत्रं तु सूचनाकारिग्रन्थे तन्तुव्यवस्थयोः ।
Solution:
ପ୍ରାଚୀନ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ରଚନା ତୁ ସୂତ୍ରରୂପା ଭବତି । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ଲକ୍ଷଣଂ ଯଥା – ସୂଚନାତ୍ ସୂତ୍ରତାତ୍ ଚ ଏବଂ ଅର୍ଥସକ୍ତ ତଃ ସନ୍ଧାନାତ୍ ଚ ସୂତ୍ରମିତି ଉଚ୍ୟତେ । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ସ୍ଥିତି ସୂଚନାକାରିଗ୍ରନ୍ଥ ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥୟୋ ଭବତି । ପୁନଶ୍ଚ ସୂତ୍ର ତୁ ଗଣିତବତ୍ ସଂକ୍ଷିପୁଂ ଭବତି । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ଅବଗମନାର୍ଥୀ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଭବତି । ଅନେନ ସୂତ୍ରମାଧମେନ ସୁଶ୍ରୁତଃ ବହୁବିଧାନି ଚିକିତ୍ସା ସମ୍ବନ୍ଧାନ ବିଷୟାନି ପ୍ରତିପାଦିତାନି ସନ୍ତି । ସୂତ୍ରସ୍ୟ ସଂକ୍ଷିପ୍ତିକରଣଂ ସାରତତ୍ତ୍ଵଭୂତଂ ଚ ସର୍ବତ୍ର ପରିପ୍ରକାଶ୍ୟତେ । ସୂତ୍ରେଣ ବିରଚିତଂ ଗ୍ରନ୍ଥ ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା ଇତି ।

3. तद्ऋते यन्त्राणाम् अप्रवृत्तिरेव ।
Solution:
ପ୍ରସ୍ତୁତଃ ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ହସ୍ତୀ କରଂ ପ୍ରଧାନତମଃ ତଦେବ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ଚିକିତ୍ସାର୍ଥୀ ସୁଶ୍ରୁତେନ ପ୍ରାୟତଃ ଶତାଧ୍ଵନି ଯନ୍ତ୍ରାଣି ଉପଯୁଜ୍ୟତେ । ବସ୍ତୁତଃ ପ୍ରଧାନତମଃ । ତଦ୍ ଋତେ ଯନ୍ତ୍ରଣାମ୍ ଅପ୍ରବୃତ୍ତିରେବ । ସର୍ବାଣି ଅପି ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି ହସ୍ତସ୍ୟ ଶରୀରବାଧାକରାଣି ଶଲ୍ୟାନି, ତେଷାମ୍ ଆହାରଣୋପାୟୋ ଯନ୍ତ୍ରାଣି । ଅତଃ ସର୍ବବିଧଯନ୍ତ୍ରଣଂ ଅତଃ ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ ।

4. “ तन्नाम तस्य ग्रहणसामर्थ्यम् अधिकं भवति । ”
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସଂଖ୍ୟା ଶତାଧ୍ଵନି ଭବନ୍ତି । ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ହସ୍ତ ଏବ ପ୍ରଧାନତମଃ । ଯନ୍ତ୍ରଣା ପ୍ରବୃତିଃ ହସ୍ତାଭ୍ୟ ଭବତି । ମନଃ ଶରୀରବାଧାକରାଣି ଶଲ୍ୟାନି, ତେଷାମ୍ ଆହରଣୋପାୟ ଯନ୍ତ୍ରାଣି | ଯନ୍ତ୍ରାଣି ଲୌହନିର୍ମିତାନି ତତ୍ ସଦୃଶଧାତୁନିର୍ମିତାନି ଚ ଭବନ୍ତି । ନାନାପ୍ରକାରକାମାଂ ମୃଗପକ୍ଷିଣା ମୁଖ୍ଯ ଏତେରାଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ମୁଖାନି ପ୍ରାୟଃ ସଦୃଶାନି ଭବନ୍ତି । ଏତେଷୁ ସର୍ବେଷୁ ଅପି ଯନ୍ତେଷୁ ପ୍ରଧାନଃ ଅଂଶ ଇତ୍ଯୁକ୍ତ ତତ୍‌ପ୍ରାଣିମୁଖାନି ଯଥା ବସ୍ତୁ ଗୃହଣାନ୍ତି ତଥା ଏବ ଦୃଢ଼ତୟା ଏତଃ ଅପି ଶଲ୍ୟଜ୍ଞ ରୁଗ୍ଣସ୍ୟ ଶରୀରସ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଗ୍ରହୀତୁ ଶକ୍ନୋତି | ତନ୍ନାମ ତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରସ୍ୟ ଗ୍ରହଣସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ ଅଧ‌ିକଂ ଭବତି । ତେନ ଏବ ଣଲୋହାଦରଣ ପ୍କର ଭବତି |

5. “सुनम्य शस्त्रचिकित्सायाः जननी भारतभूमिः ।”
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଃ ସ୍ଵରଚିତଗ୍ରନ୍ଥି ବିବିଧା ଚିକିତ୍ସା ବଣ୍ଡିତାଃ । ସୁନନ୍ୟ-ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାୟା (Plastic surgery) ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଅଦ୍ୟତନଖ୍ୟାତିଃ ତଥ୍ୟ ନାସା ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ (Nose repair) କୃତେ ଭବତି । ଅତଃ ଅସ୍ଥିସଦୃଶ ସ୍ଥାନେ ତେରାଂ ସୁସ୍ଥାପନମେବ ସୁନଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଇତି ଉଚ୍ୟତେ । ପୁରୁଷସ୍ୟ ବିଶାଳାତ୍ ନିତମ୍ବପ୍ରଦେଶାତ୍ ଚର୍ମମୁଦ୍ଧତ୍ୟ ଭଗ୍ନା ନାସିକାୟା ଛିନ୍ନସ୍ୟ କଣ୍ଠସ୍ୟ ବା ଯଥାପୂର୍ବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନଂ କଳା ଅସ୍ମିନ୍ ଚିକିତ୍ସାପଦ୍ଧତୌ ଅବଲମ୍ବୀତେ । ଏଷା ଏକା କଳା ଯୟା ଣତାରମ୍ୟ ମୋନ୍ଦଯ୍ୟ ବିଧାନ ଉବଚି |

उत्कलभाषया अनुवादं कुरुत :

1. चिकित्साविज्ञाने दौ विभागौ – भेषजचिकित्सा शस्त्रचिकित्सा च इति ।
Solution:
ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଟି ବିଭାଗ – ଭେଷଜ ଚିକିତ୍ସା ଓ ଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା ।

2. आयुर्वेदे द्वौ सम्प्रदायौ प्रचलितौ – आत्रेयकाय – चिकित्सा धन्वन्तरीय शस्त्रचिकित्सा च ।
Solution:
ଆୟୁର୍ବେଦରେ ଦୁଇଟି ସଂପ୍ରଦାୟ ପ୍ରଚଳିତ – ଆତ୍ରେୟକାୟ ଚିକିତ୍ସା ଓ ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟ ଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା ।

3. चरकसंहिता सुश्रुतसंहिता च एतद्विषयकौ प्रख्यात आर्षग्रन्थौ ।
Solution:
ଚରକ ସଂହିତା ଓ ସୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା ଏହି ବିଷୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ବୈଦିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ।

4. अतः एव चरकसुश्रुतयोः ग्रन्थयोः अन्येषां वहूनां ग्रन्थानाम् उल्लेखः दृश्यते ।
Solution:
ଏଣୁ ହିଁ ଚରକ ଓ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଅନ୍ୟ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଉଲ୍ଲେଖ ଦେଖାଯାଏ ।

5. एकस्य मूलग्रन्थस्य विषये अनेकेषां व्याख्यानानां विरचनम् अस्मदीयविदुषां प्रधानं कर्म आसीत् ।
Solution:
ଗୋଟିଏ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥର ବିଷୟରେ ଅନେକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ବିରଚନ ଆମ ବିଦ୍ବାନୁମାନଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ।

6. सः विश्वामित्रस्य पुत्रः आसीत् ।
Solution:
ସେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ।

7. तत्र यन्त्र-शस्त्र-क्षार-अग्निः प्रणिधानानि इति चत्वारि विधानानि सन्ति ।
Solution:
ସେଥ‌ିରେ ଯନ୍ତ୍ର, ଶସ୍ତ୍ର, ସୋଡ଼ା ଓ ଅଗ୍ନିସଂଯୋଗ ପରି ଚାରିପ୍ରକାର ନିୟମ ରହିଛି ।

8. आधुनिकग्रन्थेषु विषयप्रतिपादनं अनिश्चितं सुस्पष्टं च भवति ।
Solution:
ଆଧୁନିକ ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ସୁସ୍ଥିର ଓ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଅଟେ ।

9. परन्तु भारतीयेषु आर्षविज्ञानग्रन्थेषु विषय- प्रतिपादनम् अतीव साधारणरीत्या कृतं भवति ।
Solution:
କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ବୈଦିକ ବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣ ଶୈଳୀରେ କରାଯାଇଛି ।

10. तत्र विषयाणां वैविध्यस्य आधिक्यात् किमपि स्पष्टं न भवति ।
Solution:
ସେଥ‌ିରେ ବିଷୟମାନଙ୍କର ବିବିଧତାର ବହୁଳତା ହେତୁ କିଛି ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉନାହିଁ ।

11. तत् गणितवत् संक्षिप्तं भवति ।
Solution:
ତାହା ଗଣିତ ପରି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଅଟେ ।

12. अतः तस्य अवगमनार्थं व्याख्यानस्य आवश्यकता भवति ।
Solution:
ଏଣୁ ତା’ର ଅବବୋଧନ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।

13. सुश्रुतग्रन्थः आधुनिकैः वैज्ञानिकैः अपि श्लाघनीयः भवति ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସନୀୟ ଅଟେ ।

14. एतस्मिन् लेखे तु मूलकल्पानाम् अनुसृत्य एव वहूनि चित्राणि रचितानि सन्ति ।
Solution:
ଏହି ଲେଖାରେ କିନ୍ତୁ ମୂଳ କଳ୍ପିତସୂତ୍ରକୁ ଅନୁସରଣ କରି ହିଁ ଅନେକ ଚିତ୍ର ଉଲ୍ଲିଖତ ହୋଇଛି ।

15. सुश्रुतोक्तानां शस्त्रकर्मणि उपयुज्यमानानां यन्त्राणां संख्या शताधिका अस्ति ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ଵାରା କଥ୍ ଶସ୍ତ୍ରକାର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଶହେରୁ ଅଧିକ ଅଟେ ।

16. वस्तुतः शस्त्रकर्मणि वैद्यस्य हस्तः एव प्रधानतमः ।
Solution:
ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ଚିକିତ୍ସକର ହାତ ହିଁ ସବୁଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।

17. सर्वाणि अपि यन्त्रकर्मणि तदधीनांनि च ।
Solution:
ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରକାର୍ଯ୍ୟମାନ ମଧ୍ଯ ତା’ର ଅଧୀନସ୍ଥ ।

18. तानि सर्वाणि प्रायः लोहनिर्मितानि तत्सदृश वस्तुनिर्मितानि वा ।
Solution:
ସେ ସମସ୍ତ ପ୍ରାୟତଃ ଲୁହାରେ ନିର୍ମିତ ଅଥବା ଲୁହା ସଦୃଶ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁରେ ନିର୍ମିତ ।

19. अस्थिलग्नस्य शल्यस्य उद्धरणार्थम् एतानि उपयुज्यन्ते ।
Solution:
ହାଡ଼ରେ ଲାଗିଥ‌ିବା ଶରର ଉଦ୍ଧାର ନିମନ୍ତେ ଏଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

20. एतेन सुश्रुतस्य विवरणं यथार्थरूपेण चित्रितं भवति ।
Solution:
ଏହିପ୍ରକାରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଯଥାର୍ଥଭାବରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି ।

21. कानिचन नामानि तु अद्य पर्यायशब्दत्वेन व्यवह्रियन्ते ।
Solution:
କେତେକ ନାମ କିନ୍ତୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଶବ୍ଦଭାବେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ।

22. विंशतिविधानि शस्त्राणि सुश्रुतेन उक्तानि सन्ति ।
Solution:
କୋଡ଼ିଏ ପ୍ରକାରର ଶସ୍ତ୍ର ବିଷୟରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ୱାରା କୁହାଯାଇଛି ।

23. सुश्रुतस्य अद्यतनख्यातिः तदीयनासप्रतिष्ठापन कार्यनिमित्तिका अस्ति ।
Solution:
ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଆଜିର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ତାଙ୍କର ନାସିକା ପ୍ରତ୍ୟାରୋପଣ କାର୍ଯ୍ୟ ନିମିତ୍ତ ଅଟେ ।

24. सुनम्यशस्त्रचिकित्सायाः जननी भारतभूमिः इत्येतत् सर्वैः अपि अनैक्रियते एव ।
Solution:
ସୁନଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ବା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ସର୍ଜରୀର ଜନ୍ମଦାତ୍ରୀ ଭାରତ ଦେଶ ବୋଲି ଏହା ହିଁ ସମସ୍ତେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର କରନ୍ତି |

25. भारते १७३७ तमे क्रिस्ताब्दे एव देशीयवैद्याः एतत् प्रकर्म कुर्वन्ति स्म ।
Solution:
ଭାରତରେ ୧୭୩୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ହିଁ ଦେଶୀୟବୈଦ୍ୟମାନେ ଏହି ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କରୁଥିଲେ ।

सुत्रुतस्य यत्रकर्मशस्त्रकर्माणी : (ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି)

ଲେଖକ ପରିଚୟ – ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ଆଧୁନିକ କବି ତଥା ଲେଖକ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଅନ୍ତି ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଶ୍ରୀ କେ.ଏଚ୍. କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତି ଅନ୍ୟତମ । ୧୯୨୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ । ଗୁଜରାଟ-ମହୀଶୂର-ତାମିଲନାଡୁ- ଚାକିରିରୁ ଅବସର ନେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ୩୦ଗୋଟି ଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଆଧାର କରି ବିରଚିତ । “ ଭାରତର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ଏହି ଦେଶରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବା ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଶାରୀରିକ-ମାନସିକ ଅଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକର ପରମ୍ପରା ଅତି ପ୍ରାଚୀନ । ବିଜ୍ଞାନକୁ ଛାଡ଼ି ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଅସମ୍ଭବ। ଏଣୁ ବିଜ୍ଞାନପ୍ରତି ରୁଚିବୋଧ ନିମନ୍ତେ ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଅଛି। ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ମହାନ୍ ପରମ୍ପରା ରହିଛି । ଅଥର୍ବବେଦରେ ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନର ଚର୍ଚ୍ଚା ଦେଖାଯାଏ । ସୁଶ୍ରୁତ ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ର ରଚନା କରି ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମଶସ୍ତ୍ରକର୍ମାଣି’ ଆଧ୍ମନିକ ସମ୍ମତ ଲେଖାଗ ଣ୍ଡା କେ. ଏଚ୍. ତୃଶ୍ରାମଶଙ୍କ ବିରତ ” ଭାରଉପ୍ୟ ବିକ୍ନପରମଭା” ନାମକ ପ୍ମପ୍ତକର ଅଂଶବିଶେଷ |

ସାରକଥା – ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଗୋଟି ବିଭାଗ – ଭେଷଜ (ଔଷଧ) ଚିକିତ୍ସା ଏବଂ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା । ଆୟୁର୍ବେଦରେ ଦୁଇଟି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରଚଳନ ରହିଛି । ଆତ୍ରେୟକାୟଚିକିତ୍ସା ଓ ଧନ୍ବନ୍ତରୀୟ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା । ଏହି ବିଷୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ ଥିଲେ । ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣକରଣୀ ଇତ୍ୟାଦିର ଉଲ୍ଲେଖ ସେଥ‌ିରେ ଅଛି । ସୁଶ୍ରୁତ ୬୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା କିପରି ରଚନା ? ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଆୟୁର୍ବେଦର ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ । ଶଲ୍ୟ କ’ଣ ? ଶଲତି – ଶଲ୍ୟବତ୍ ତୁଦତି ଇତି ଶଲ୍ୟମ୍ । ଅର୍ଥାତ୍ କଣ୍ଟାପରି ଯାହା ଫୋଡ଼ିହୋଇଯାଏ ତାହାକୁ ଶଲ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ତା’ର ନିରାକରଣ ହିଁ ଶଲ୍ୟକର୍ମ ।

ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ବା ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସାରେ ବୈଦ୍ୟ ବା ଚିକିତ୍ସକର ସାହସ (ବୀରତ୍ବ), କାର୍ଯ୍ୟରେ ଶୀଘ୍ରତା, ଶସ୍ତ୍ରର ତୀକ୍ଷ୍ଣତା, ସ୍ନେହହୀନତା, କମ୍ପନରହିତୋ ଓ ଅନିର୍ବୋଧତାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଛି ।

ଏଠାରେ ଡହ୍ମଣଙ୍କର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଯଥା –
ଶୌର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଥ ନିର୍ଭୟତ୍ଵ (ଭୟଶୂନ୍ୟତା), ଭୟଭୀତ ହେଲେ ହେଁ ଆୟତାଧୀନ ଗଭୀର କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ଯ ଛେଦନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଛେଦନ କରିଥିବା କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ଛାଡ଼ିଦିଏ । ଆଶୁକ୍ରିୟାର ଅର୍ଥ ହାତର ଶିଥୁଳତା, ଅତିଶୀଘ୍ର ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମ କରିବା । ଆଶୁକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ରୋଗୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ କଷ୍ଟ ଲାଘବ ହୁଏ ନାହିଁ । ଶସ୍ତ୍ରତେକ୍ଷଣ ଶସ୍ତ୍ରର ଅତି ତୀକ୍ଷଣତା ଓ ଧାରଯୁକ୍ତତା | ତଦ୍ବାରା ପୀଡ଼ା ହୁଏ ନାହିଁ । ଅସଂମୋହ ହେଉଛି ନିର୍ବୋଧତା ବା ଅଜ୍ଞତା । ତାହାପୁଣି କଞ୍ଚା ବା ଟାଣ ଏବଂ ପାଚିଥି କ୍ଷତା ବା ବଥ ଆଦି ଜାଣିବା ଓ ଛେଦନ କରିବାରେ ଅଜ୍ଞତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା । ‘କ୍ଷତ ବା ଘା’ ଆଦିର ଛେଦନାଦିରେ ବା ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନରେ ଅସଂମୋହ ବା ମୂର୍ଚ୍ଛାରହିତୋ ବା ସ୍ଥିରତା ବୋଲି କେତେକ କୁହନ୍ତି ।
ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ଅତୀବ ସାଧାରଣ ରୀତିରେ ହୋଇଛି । ସେଥ‌ିରେ ବିଷୟର ବିବିଧତା, ଆଧ‌ିକ୍ୟତା କିଛିହେଲେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ । ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ । ଏକଥା ଆଧୁନିକମାନେ ଆକ୍ଷେପ କରନ୍ତି । ତା’ର କାରଣ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କର ରଚନା ସୂତ୍ରରୂପେ ହୋଇଛି । ତାହା ଗଣିତପରି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ । ଏଣୁ ତା’ର ଜାଣିବାପାଇଁ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଚିତ୍ରମାନଙ୍କର ଅଭାବର କାରଣ କିନ୍ତୁ ସେ ସମୟରେ ଥିବା ଲେଖନ ସାମଗ୍ରୀର ସ୍ଵଳ୍ପତା ବୋଲି ପୁଣି କହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ଏହି ଲେଖାରେ ମୂଳ କଳ୍ପନାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଅନେକ ଚିତ୍ର ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ଚିତ୍ରକରଣର ପ୍ରଯତ୍ନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି । ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ସଂଯୁକ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରର ସଂଖ୍ୟା ଶହେରୁ ଅଧିକ । ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ବୈଦ୍ୟର ହାତ ହିଁ ପ୍ରଧାନତମ କାରଣ ତା’ ବିନା ଯନ୍ତ୍ର ଅପ୍ରବୃତ୍ତ । ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ର ଏହି ହାତର ଅଧୀନ । ମନ ଶରୀରବାଧକ ଶଲ୍ୟ, ତାହାର ଆହରଣ ଉପାୟ ଯନ୍ତ୍ର । ତାହା ଛଅ ପ୍ରକାରର । ଯଥା – (୧) ସ୍ଵସ୍ତିକ ଯନ୍ତ୍ର, (୨) ସଂଦଂଶ ଯନ୍ତ୍ର, (୩) ତାଳ ଯନ୍ତ୍ର, (୪) ନାଡ଼ୀ ଯନ୍ତ୍ର,(୫) ଶଳାକା ଯନ୍ତ୍ର, (୬) ଉପଯନ୍ତ୍ର । ସ୍ଵସ୍ତିକ ଯନ୍ତ୍ର ୨୪ ପ୍ରକାର, ସଂଦଂଶ ଯନ୍ତ୍ର ୨ ପ୍ରକାର, ତାଳଯନ୍ତ୍ର ୨ ପ୍ରକାର, ନାଡ଼ୀ ଯନ୍ତ୍ର ୨୦ ପ୍ରକାର, ଶଳାକା ୨୮ ପ୍ରକାର, ଉପଯନ୍ତ୍ର ୨୫ ପ୍ରକାରକ ଅଟେ । ସେସବୁ ପ୍ରାୟତଃ ଲୌହ ବା ତତ୍‌ସଦୃଶ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ।

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମୁଖ ସହିତ ଏସବୁ ଯନ୍ତ୍ରର ମୁଖ ପ୍ରାୟତଃ ସମାନ । ଏତାଦୃଶ ସାଦୃଶ୍ୟ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାରୁ କେତେକ ଚିକିତ୍ସକ ନିଜର ଯୁକ୍ତି ଓ ପ୍ରତିଭାଦ୍ଵାରା ସ୍ଵଦେଶାନୁସାରେ ଅନ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ଆବିଷ୍କାର କରିଅଛନ୍ତି । ସମାହିତ, ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖ, ସୁଦୃଢ଼, ସ୍ଵରୂପ ଓ ସୁଗ୍ରାହ୍ୟ ଆଦି ଯନ୍ତ୍ରମାନ ହେବା ଉଚିତ । ସେହିପରି ସ୍ଵସ୍ତିକ ଯନ୍ତ୍ର ୧୮ ଅଙ୍ଗୁଳି ପ୍ରମାଣ ହେବା ଉଚିତ । ତା’ର ମୁଖ ସିଂହ-ବ୍ୟାଘ୍ର- ବୃକ-ତରକ୍ଷୁ-ରକ୍ଷ-ଦୀପି-ମାର୍କାର-ଶୃଗାଳ-ମୃଗ-ଏର୍ବାରୁକ-କାକ- ହୋଇଥାଏ । ମସ୍‌ରାକୃତି କୀଳକ (କଣ୍ଟା) ଦ୍ଵାରା ଆବଦ୍ଧ, ମୂଳରେ ଅଙ୍କୁଶ ପରି ଆବୃତ ହୋଇଥାଏ । ହାଡ଼ରେ ଲାଗିଥିବା ଆମେ ନିଶ୍ଚୟ ସ୍ମରଣ କରିବା ଯେ ଏସବୁ ଯନ୍ତ୍ରମାନ ସେ ସମୟରେ ଶଲ୍ୟକର୍ମରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଥିଲା । ପ୍ରଦତ୍ତ ଚିତ୍ରଦ୍ଵାରା ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଯଥାର୍ଥ ରୂପେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ଏହିପରି ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅର୍ଥଗର୍ଭିତ ହୋଇଛି । ଏ ସମସ୍ତ ରୁଗ୍‌ଣ (ରୋଗୀ) ଶରୀରର ଅଙ୍ଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହାର ଗ୍ରହଣ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ଶଲ୍ୟାଧରଣ ସୁକର ପ୍ରକୃତରେ ଶସ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର କେତେକ ଚିତ୍ର ଦେଖାଉଛୁ । ଏଗୁଡ଼ିକ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀକୁ ଅନୁକରଣ କରି ଲେଖାଯାଇଛି ।

କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମର ଉଲ୍ଲେଖ ତଥା ବ୍ୟାଖ୍ୟା ସୁଶ୍ରୁତ କରିଅଛନ୍ତି । ଯଥା – କ୍ଷାରକର୍ମ (surgery by caustics), ଅଗ୍ନିକର୍ମ (cauterisation by heat), ନେତ୍ରପ୍ରକର୍ମ (operation on the eyes), ଅଶ୍ମରୀପ୍ରକର୍ମ (opeation for urinary calculus) ଇତ୍ୟାଦି । କେତେକ ଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା; ଯଥା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ସର୍ଜରୀ ନାକର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଶନ ନିମନ୍ତେ, ଶରୀରରୁ ଅସ୍ଥି ଅପସାରଣ, ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥିର ନିବାରଣ, ହାର୍ଷିୟା ଚିକିତ୍ସା, ମୂତ୍ରାଶୟରୁ ଅଶ୍ଵନିବାରଣ, ଗର୍ଭାଶୟରୁ ମୃତଗର୍ଭର ଅପସାରଣ, ଭଗନ୍ଦରମୂଳ ଚିକିତ୍ସା, ବ୍ରଣାଦି ଚିକିତ୍ସା ଓ କଣ୍ଠର ଉପରିସ୍ଥ କର୍ଣ୍ଣ-ଆଖ୍-ନାକ-ମୁଖାଦିର ଚିକିତ୍ସା ।

ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଆଜିର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ନାସା ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ (nose repair) ପାଇଁ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ସେ ସୁନନ୍ୟଶସ୍ତ୍ର ଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ଶରୀରର କୋମଳ ଅଂଶରୁ ଚର୍ମ ଓ ମାଂସ ନେଇ ଦେହର ଅନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ସୁସ୍ଥାପନ କରିବା ବିଧ୍ଵକୁ ସୁନମଃ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) କୁହାଯାଏ । ଭାରତ ଏଭଳି ଚିକିତ୍ସାର ଜନନୀଭୂତା । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟମାନେ ଏପରି କଳାରେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ । ଫଳପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ଉଦ୍ଧାର କରି ଛିନ୍ନ ନାସିକା ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ ସାଧାରଣ ପ୍ରକର୍ମ (operation) ଥିଲା । ଏଭଳି ଚିକିତ୍ସା ଆଧୁନିକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ଯ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇଛି । ଏହା ‘ଫାଳପଟଳବିଧାନ’ ନାମରେ ନାମିତ (forehead flap method) ।

ଭାରତରେ ୧୭୩୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦେଶୀୟ ବୈଦ୍ୟମାନେ ଏହି ପ୍ରକର୍ମ କରୁଥିଲେ । ସେହି ବର୍ଷ ‘Gentleman’s Magazine’ ନାମକ ଇଂରାଜୀ ପତ୍ରିକାରେ ତା’ର ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥିଲା । ତାପରେ ଇଉରୋପ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ତାହା ବିଷୟରେ ଅନେକ ପ୍ରଚାର ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା । ହୋଇଥାଏ ତେବେ ତାହା ଚରକ ଓ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଭୂରି ପରିଶ୍ରମର ଫଳ ମାତ୍ର । ଏଣୁ ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ଚିକିତ୍ସକ ଏମାନକରି ଗ୍ରନ୍କ୍ନ ଅନ୍ନକାରଣ କରିବା ଉଚିତ |

TEXT – 1

ଚିକିମ୍ବାବିକାନେ ………………………………………………………… ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥା ।
ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଭେଷଜ = ଔଷଧ । ସମ୍ପ୍ରଦାୟ = ବିଭାଗ । କାୟ = ଶରୀର । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥ = ବେଦ ଅନୁସୃତ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥ ।
ଅନୁବାଦ – ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଗୋଟି ବିଭାଗ – ଔଷଧ୍ଯ ଚିକିତ୍ସା ଓ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା । ଆୟୁର୍ବେଦରେ ଦୁଇଗୋଟି ବିଭାଗ ପ୍ରତଳିତ | ଆତ୍ରେସକର ଶଭାରଗିକିମା ଓ ଧନ୍ବନ୍ତରକର ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା | ଚଉକସଂଦ୍ରିତା ଓ ପତ୍ନଫଦ୍ଵିତା ଏହି ଦିଶକ ପୃପିବ ଆଶସ୍ତ୍ରନ୍ତ |

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଆୟୁର୍ବେଦ = ଆୟୁ + ବେଦେ । ଏତଦ୍ବିଷୟକୌ = ଏତତ୍ + ବିଷୟକୌ ।

ସମାସ – ଆୟୁର୍ବେଦ = ଆୟୁ ବିଷୟକଂ ବେଦଃ, ତସ୍ମିନ୍ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ ଚିକିତ୍ସାୟା ବିଜ୍ଞାନମ୍, ତସ୍ମିନ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଭେଷଜଚିକିତ୍ସା ଭେଷଜଃ ଚିକିତ୍ସା (ତୃତୀୟା ତତ୍) । ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା = ଶସ୍ତ୍ରଣ ଚିକିତ୍ସା (ତୃତୀୟା ତତ୍) । ଚରକସଂହିତା = ଚରକ କୃତା ସହିତା (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟଃ) । ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା = ସୁଶ୍ରୁତ କୃତା ସଂହିତା (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି = ଆନ୍ତଃ ଗ୍ରନ୍ଥ, ତୌ (କର୍ମଧାରୟ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଭେଷଜଚିକିତ୍ସା, ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା, ସମ୍ପ୍ରଦାୟୌ, ଆତ୍ରେୟକାୟ ଚିକିତ୍ସା, ଧନ୍ବନ୍ତରାୟଣଚିକିତ୍ସା, ଚରକସଂହିତା, ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା, ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥି = କଉଁରି ୧ମା । ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନେ, ଆୟୁର୍ବେଦ = ଅଧୂରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ବିଜ୍ଞାନେ = ବି + ଜ୍ଞା + ଲୁଟ୍ + ଡି (ଲ୍ଲୀ) । ସଂପ୍ରଦାୟୌ = ସମ୍ + ପ୍ର + ଦା + ଘଞ୍ଚ୍ + ଔ (ପୁଂ) । ପ୍ରଚଳିତୌ = ପ୍ର + ଚଳ୍ + କ୍ତ + ଔ (ପୁଂ) । ପ୍ରଖ୍ୟାତୌ = ପ୍ର + å + କ୍ତ + ଔ (ପୁଂ) ।

TEXT – 2

ବାଲ୍ଲାକାଯେ ରାମାନଶେ ……………………………………………………. ବରଂ ଶକ୍ୟତେ ।

ଣଦାର୍ଥ – ଫବମର = ବର୍ଷ । ବସ୍ତୁମ୍ = କହିବାକୁ । ଶକ୍ୟତେ = ସମର୍ଥ ହୋଇପାରେ ।
ଅନୁବାଦ – ବାଲ୍ମୀକୀୟ ରାମାୟଣରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ସେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣକରଣୀ ଆଦିର ଉଲ୍ଲେଖ ସେଥ‌ିରେ ରହିଛି । ସୁଶ୍ରୁତ ୬୦୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।

ବ୍ୟାକରଣ:
ସନ୍ଦବଛେଦ – ଉତ୍ + ଲେଖ । ଇତ୍ୟାଦୀନାମ୍ = ଇତି + ଆଦୀନାମ୍ ।

ସପାସ – ରାମାୟଣେ = ରାମସ୍ୟ ଅୟନମ୍, ତସ୍ମିନ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍ତ୍ଵପୁରୁଷ) । ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ = ବିଶ୍ବମେବ ମିତ୍ର ଯସ୍ୟ, ପଦ୍ୟ (ବକ୍ରତୁ:) |

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଉଲ୍ଲେଖ, କଃ, ପୁନଃ, ମୃତସଞ୍ଜୀବନୀ, ସନ୍ଧାନକରଣୀ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ସୁବର୍ଣ୍ଣକରଣୀ, ସୁଶ୍ରୁତଃ କଉଁରି ୧ ମା । ସଂବତ୍ସରେଭ୍ୟ = ‘ପୂର୍ବମ୍’ ପଦ ଯୋଗେ ୫ମୀ । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ, ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରସ୍ୟ, ଇତ୍ୟାଦୀନାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବାଲ୍ମୀକୀୟେ, ରାମାୟଣେ = ଅଧ୍ଵରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଉଲ୍ଲେଖ = ଉତ୍ + ଲିଖ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ବସ୍ତୁମ୍ = ବଚ୍ + ତୁମୁନ୍ । .

TEXT – 3

ପ୍ନଣ୍ଡଭଙ୍ଗଦିଡ଼ା ……………………………………………………… ଶଲ୍ୟକର୍ମ ।

ଣଦାର୍ଥ – କୀଦୃଶୀ = କି ପ୍ରକାରର ? ଶଲ୍ୟମ୍ = ଶର । ତୁଦତି = ଫୋଡ଼ିହେବା ବା ଫୁଟାଇଦେବା । ନିରସନମ୍ =
ଅନୁବାଦ – ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା କିଭଳି ରଚନା ? ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଆୟୁର୍ବେଦର ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ । ଶଲ୍ୟ କ’ଣ ? ଫୋଡ଼ିହୁଏ – କଣ୍ଟାପରି ଫୋଡ଼ିହୁଏ ବୋଲି ଶଲ୍ୟ । ତା’ର ନିରାକରଣ ହିଁ ଶଲ୍ୟକର୍ମ ।

ବ୍ୟାକରଣ:
ସନ୍ଧିଢିଛେଦ – ଅପାଲଂଯ୍ବବେଦପ୍ୟ = ଅଷ୍ଟ + ଅଙ୍ଗ + ଆୟୁ + ବେଦସ୍ୟ ।

ସମାସ – ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗାୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ = ଅଶୌ ଅଙ୍ଗାନି ଯସ୍ୟ ସ, ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଆୟୁର୍ବେଦଃ, ତସ୍ୟ (କର୍ମଧାରୟ) । ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ = ଶଲ୍ୟକର୍ମ ପ୍ରଧାନଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସୁଶ୍ରୁତସଂହିତା, ରଚନା, ଶଲ୍ୟକର୍ମପ୍ରଧାନଃ, ଏଷ, ଗ୍ରନ୍ଥ, ଶଲ୍ୟମ୍, ଶଲ୍ୟକର୍ମ ୧ ମା । ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗୀୟୁର୍ବେଦସ୍ୟ, ତଥ୍ୟ = ଶେଷ ୬ଷ୍ଠୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଶଲ୍ୟମ୍ = ଶଲ୍ + ଯତ୍ + ସୁ (କ୍ଳା) । ନିରସନମ୍‌ = ନିର୍ + ଅସ୍ + ଲୁଟ୍ + ସୁ (ଲ୍ଲୀ) ।

TEXT – 4

ଣସ୍ତକାମ୍ୟ …………………………………………………… ଇତ୍ଥମ୍ ।
ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ ଆଶୁକ୍ରିୟା ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷ୍ମଣ୍ୟମ୍ ଅସ୍ବେଦବେପଥୀ ।
ଅସଂମୋହଶ୍ଚ ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ଶସ୍ୟତେ ॥ (ସୁ-ସୂ-୫.୧୦)

ଅନ୍ବୟ – ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ ଆଶୁକ୍ରିୟା ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷ୍ମଣ୍ୟମ୍ ଅସ୍ବେଦ ବେପଥୁ ଅସଂମୋହଂ ଚ ଶସ୍ୟତେ । ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବିବୃଣୋତି = କହୁଛନ୍ତି । ଇହମ୍ = ଏହିପରି । ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ = ସାହସ ବା ବୀରତ୍ୱ । ଆଶୁ = ଶୀଘ୍ର । ସ୍ବେଦ : ଘର୍ମ ବା ଝାଳ । ସଂମୋହଃ = ମୂଢ଼ତା ବା ମୂର୍ଖତା । ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ = ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଅନୁବାଦ – ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞଙ୍କ ଲକ୍ଷଣ ସୁଶ୍ରୁତ ଏହିପରି କହୁଛନ୍ତି – ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ବା ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସାରେ ବୈଦ୍ୟ ବା ଚିକିତ୍ସକର ସାହସ ବା ବୀରତ୍ଵ, କାର୍ଯ୍ୟରେ ଶୀଘ୍ରତା, ଶସ୍ତ୍ରର ତୀକ୍ଷଣତା, ସ୍ବେଦ (ଝାଳ) ହୀନତା, କମ୍ପନ (ଥରିବା) ରହିତୋ ଓ ଅନିର୍ବୋଧତା ବା ଅଜ୍ଞତାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିଦିଛୈଦ – ଅଫମୋଦଣ୍ଡ = ଥସମୋଦୃ + ଚ |

ସମାସ – ଶସ୍ତ୍ରଜ୍ଞସ୍ୟ = ଶଙ୍ଖ ଜାନାତି ଇତି ଯଃ, ତସ୍ୟ (ଉପପଦ ତତ୍) । ଆଶୁକ୍ରିୟା (କର୍ମଧାରୟ ) । ଶସ୍ତ୍ରଷ୍ଟମ୍ = ଶସ୍ତ୍ରସ୍ୟ ତୈଷ୍ଟ୍ୟମ୍ ତତ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ = ସ୍ବେଦଶ୍ଚ ବେପଥୁଶ୍ଚ, ସ୍ବେଦବେପଥୁ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ), ନ ସ୍ବେଦ ବେପଥୁ (ନୡ ତତ୍) । ଅସଂମୋହଃ = ନ ସଂମୋହ (ନଵ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସୁଶ୍ରୁତଃ, ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍, ଆଶୁକ୍ରିୟା, ଶସ୍ତ୍ରକ୍ଷଣମ୍, ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଃ ୧ମା । ଲକ୍ଷଣାନି = କର୍ମଣି ୨ୟ । ଶସ୍ତ୍ରସ୍ୟ, ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ = ଶେଷ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି = ଅଧ୍ୟାକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତୀୟ – ଲକ୍ଷଣାନି = ଲକ୍ଷ + କରଣେ ଲୁଟ୍ + ଣସ୍ (ଲ୍ଲୀ) । ସଂମୋହୀ = ସମ୍ + ମୁହ୍ + ଘଡ୍ + ସୁ (ପୁଂ) ।

TEXT – 5

ଅତ୍ ତହଣ୍ୟ ………………………………………………………… ଲତ୍ୟନ୍ୟେ |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍ = ବୀରତ୍ୱ । ନିର୍ଭୟତ୍ଵମ୍ = ଭୟଶୂନ୍ୟତା । ବ୍ରଣମ୍ = କ୍ଷତ ବା ଘାଆ । ଅବଶେଷୟତି = ଛାଡ଼ିଦିଏ । ଆଶୁ = ଶୀଘ୍ର । ଲଘୁହସ୍ତତା = ଶିଥୁଳହସ୍ତଯୁକ୍ତା । ଆତୁରସ୍ୟ ପୀଡ଼ା | ପୂଜା = ପୀଡ଼ା । ମୂଢ଼ତା = ମୂର୍ଖତା ବା ଅଜ୍ଞତା । ଆମ = = ରୋଗୀର । ଚିରମ୍ = ବହୁକାଳପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । କୁମଃ କଞ୍ଚା । ପକ୍ବ = ପାଚିଲା ।

ଅନୁବାଦ – ଏଠାରେ ଡହ୍ମଣଙ୍କ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଏହିପରି ଅଛି – ଶୌର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଥ ନିର୍ଭୟତ୍ଵ (ଭୟଶୂନ୍ୟତା), ଭୟଭୀତ ହେଲେ ହିଁ ଆୟତ୍ତାଧୀନ ଅତି ଗଭୀର କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ୟ ଛେଦନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଛେଦନ କରିଥିବା ଆଶୁକ୍ରିୟାର ଅର୍ଥ ହାତର ଶିଥୁଳତା, ଅତି ଶୀଘ୍ର ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମ କରିବା । ଆଶୁ (ଶୀଘ୍ର) କ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା କ୍ଷତକୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ଛାଡ଼ିଦିଏ । ରୋଗୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ କଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । ଶସ୍ତ୍ରତୈକ୍ଷଣ ଶସ୍ତ୍ରର ଅତି ତୀକ୍ଷ୍ଣତା ଓ ଧାରଯୁକ୍ତତା । ତଦ୍ବାରା ପୀଡ଼ା ହୁଏ ନାହିଁ । ଅସଂରୋହ ହେଉଛି ନିର୍ବୋଧତା ବା ଅଜ୍ଞତା । ତାହା ପୁଣି କଞ୍ଚା (ଟାଣ) ଓ ପାଚିଥି କ୍ଷତ ବା ବଥ ଆଦି ଜାଣିବା ଓ ଛେଦନ କରିବାରେ ଅଜ୍ଞତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା । ‘କ୍ଷତ ବା ଘା’ ଆଦିର ଛେଦନାଦିରେ ବା ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନରେ ଅସଂମୋହ ବା ମୂର୍ଚ୍ଛାରହିତତା ବା ସ୍ଥିରତା’ ବୋଲି କେତେକ କୁହନ୍ତି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସାଧ୍ଯମପି = ସାଧ୍ଯମ୍ + ଅପି | ବ୍ରଣମବଗାଢ଼ମୂଳମ୍ = ବ୍ରଣମ୍ + ଅବଗାଢ଼ମୂଳମ୍ । ନାରଭତେ = ନ ଇତି + ଅନ୍ୟ । + ଆରଭତେ । ପ୍ରାପ୍ତାନୁଷ୍ଠାନେ = ପ୍ରାପ୍ତ + ଅନୁଷ୍ଠାନେ ।

ସମାସ – ଆଶୁକ୍ରିୟା = ଆଶୁ କ୍ରିୟା, ସା (କର୍ମଧାରୟ) । ଶସ୍ତ୍ରଷ୍ଟମ୍ = ଶସ୍ତ୍ରସ୍ୟ ତୈକ୍ଷ୍ମଣମ୍, ତତ୍ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ = ସ୍ବେଦଣ୍ଡ ବେପଥୁଶ୍ଚ, ସ୍ବେଦବେପଥୁ (ଦ୍ବଦୁଃ), ନ ସ୍ବେଦବେପଥୁ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଅସଂମୋହଃ = ନ ସଂମୋହ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଭୟଭୀତେ = ଭୟାତ୍ ଭୀତଃ, ତସ୍ମିନ୍ (୫ମୀ ତତ୍) । ବ୍ରଣଛେଦାଦିଶୁ = ବ୍ରଣସ୍ୟ ଚ୍ଛେଦଃ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍), ସ ଆଦିପେଁଷା ତେ, ତେଷୁ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନେ = ରକ୍ତମ୍ ଆଦି ଯେଷା ତାନି (ବହୁବ୍ରୀହିଃ), ତେଷା ଦର୍ଶନ, ତସ୍ମିନ୍‌ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଶୌର୍ଯ୍ୟମ୍, ଆଶୁକ୍ରିୟା, ଶସ୍ତ୍ରତୈଷ୍କମ୍, ଅସ୍ବେଦବେପଥୁ, ଅସଂମୋହଃ, ଲଘୁହସ୍ତତା, ସୁନିଶିତତ୍ୱ, ସଧାରତଂ, ରୂଜା, ଅସଂମୂଢ଼ତା, ସ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ଶୀଘ୍ର, ଚିରମ୍ = କ୍ରିୟାବିଶେଷଣେ ୨ୟା । ଲକ୍ଷଣାନି = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଆଶୁକ୍ରିୟୟା = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦିଭିଂ ୩ୟା । ତେନ = କରିଣେ ୩ୟା । ଉହ୍ମଣସ୍ୟ, ଆତୁରସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଭୟଭୀତେ, ପରିଜ୍ଞାନେ, ପ୍ରାପ୍ତାନୁଷ୍ଠାନେ, ବ୍ରଣଛେଦାଦିଷ୍ଣୁ, ରକ୍ତାଦିଦର୍ଶନେ ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – କ୍ଲମ = କ୍ଲିମ୍ + ଘଞ୍ଜ୍ । ସଂମୋହ = ସମ୍ + ମୁହ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ପରିଜ୍ଞାନେ = ପରି + ଜ୍ଞା + ଲୁଟ୍ + ଡି (ହୀ) । ପ୍ରାପ୍ତ = ପ୍ର + ଆପ୍ + କ୍ତ ।

TEXT – 6

ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥଷୁ ……………………………………………………………………… ସ୍ତ୍ରତ୍ରରୁପା ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ସୁନିଶ୍ଚିତମ୍ = ସୁସ୍ଥିର । ବୈବିଧସ୍ୟ = ଭନ୍ନତାର । ଆଧ୍ୟାତ୍ = ଆଧ‌ିକ୍ୟରୁ । ଆକ୍ଷେପମ୍ = ଆକ୍ଷେପ ।

ଅନୁବାଦ – ଆଧୁନିକ ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ସୁସ୍ଥିର ଓ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଆର୍ଷବିଜ୍ଞାନ ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ବିଷୟ ପ୍ରତିପାଦନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣ ଶୈଳୀରେ କରାଯାଇଛି, ସେଥୁରେ ବିଷୟମାନଙ୍କର ଭିନ୍ନତାର ଆର୍ଧକ୍ୟରୁ କିଛିହେଲେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । ସେଥ‌ିରେ ଚିତ୍ରମାନ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ – ବୋଲି ଆଧୁନିକମାନେ ଆକ୍ଷେପ କରନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ କାରଣ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କର ରଚନା କିନ୍ତୁ ସୂତ୍ରରୂପକ ଅଟେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଅତୀବ = ଅତି + ଇବ । କିମପି = କିମ୍ + ଅପି ।

ସମାସ – ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥଷୁ = ଆଧୁନିକ ପ୍ରତିପାଦନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍ତ୍ଵ) । ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାମ୍ = ଆର୍ଷ ( ୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଗ୍ରନ୍ଥ, ତେଷୁ (କର୍ମଧାରୟ) । ବିଷୟପ୍ରତିପାଦନମ୍ = ବିଷୟସ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥି, ତେଷାମ୍ (କର୍ମଧାରୟ) । ସୂତ୍ରରୂପା = ସୂତ୍ରସ୍ୟ ରୂପମ୍, ସା (୬ଷ ତଡ୍‌)

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଆଧୁନିକା, ରଚନା, ସୂତ୍ରରୂପା = କଉଁରି ୧ମା । ସାଧାରଣରୀତ୍ୟା = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦିତ୍ୟ ୩ୟା । ଆଧ୍ୟାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ । ବିଷୟାଣଂ, ବୈବିଧ୍ୱଂସ୍ୟ, ଆର୍ଷଗ୍ରନ୍ଥାନାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଆଧୁନିକଗ୍ରନ୍ଥଷୁ, ଭାରତୀୟେଷୁ, ଆର୍ଷବିଜ୍ଞାନଗ୍ରନ୍ଥଷୁ = ଅଧ୍ଵରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – କୃତମ୍ = କୃ + କ୍ତ + ସୁ (କ୍ରୀ) ।

TEXT – 7

ସୂତ୍ରିଂ ତୁ –
ସୂଚନାତ୍ ସୂତ୍ରଣାଜୈବ ସନ୍ଧାନାତ୍ ଅର୍ଥସନ୍ତତଃ ।
ସୂତ୍ର ତୁ ସୂଚନାକାରିଗ୍ରନ୍ଥି ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥୟୋ ||
। ଇତି ସ୍କର୍ତବ୍ୟମ୍ ।

ଅନ୍ୱୟ – ସୂଚନାକାରୀଗ୍ରନ୍ଥ ତୁ ସୂଚନାତ୍ ସୂତ୍ରଶାତ୍ ଅର୍ଥସନ୍ତତଃ ସନ୍ଧାନାତ୍ ଚ ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥ ଏବ ସୂତ୍ରମ୍ – ଇତି ସ୍କର୍ଭବ୍ୟମ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ସୂଚନାତ୍ = ସୂଚିତ ହୋଇଥିବାରୁ । ସୂତ୍ରଣାତ୍ = ସୂତ୍ରିତ ହୋଇଥିବାରୁ । ଅର୍ଥସନ୍ତତଃ = ଅର୍ଥସମୂହର । ସନ୍ଧାନାତ୍ = ସନ୍ଧାନ ହେତୁରୁ । ସ୍କର୍ତବ୍ୟମ୍ = ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ ।

ଅନୁବାଦ – କିନ୍ତୁ ସୂତ୍ର – ସୂଚନାକାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥରେ କିନ୍ତୁ ସୂତ୍ରବିଧାନ ସୂଚନା, ସୂତ୍ରରୂପର ନିର୍ମାଣ ଓ ଅର୍ଥସମୂହର ସନ୍ଧାନ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ତନ୍ତୁବ୍ୟବସ୍ଥା ହି ସୂତ୍ର ଅଟେ ବୋଲି ସ୍ମରଣକରିବା ଉଚିତ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସୂତ୍ରଣାଜୈବ = ସୂତ୍ରଣାତ୍ + ଚ + ଏବ ।

TEXT – 8

ଉଡ୍‌ ଗଣିତଦତ୍ ………………………………………………………………. ଶ୍ଳୋଘନୀୟ ଭବତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଗଣିତବତ୍ = ଗଣିତ ପରି । ଅତଃ = ଏଣୁ । ଅବଗମନାର୍ଥମ୍ = ବୋଧ ନିମନ୍ତେ । ପରିମିତି = ସ୍ଵଚ୍ଛତା । ଶ୍ନାଣନାୟ = ପ୍ରଶଂସନୀୟ ।

ଅନୁବାଦ – ତାହା ଗଣିତ ଭଳି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଅଟେ । ଏଣୁ ତା’ର ବୋଧ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଚିତ୍ରମାନଙ୍କର ଅଭାବର କାରଣ କିନ୍ତୁ ସେ ସମୟରେ ଥିବା ଲେଖନ ସାମଗ୍ରୀର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ହିଁ ବୋଲି ପୁଣି କହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଏହାର ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୁ ଯଦି ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଗ୍ରନ୍ଥ ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ନାସ୍ତି = ନ + ଅସ୍ଥି ।

ସମାସ – ଲେଖନସାମଗ୍ରୀଣାମ୍ = ଲେଖନସ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ, ତେଷାମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ତତ୍, ଆବଶ୍ୟକତା = କଉଁରି ୧ ମା । ସୁଶ୍ରୁତଗ୍ରନ୍ଥ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ଏତୟା, ପୃଷ୍ଠଭୂମିକୟା, ଆଧୁନିକଃ, ବୈଜ୍ଞାନିକୈ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ତସ୍ୟ, ବ୍ୟାଖ୍ୟାନସ୍ୟା, ଅଭାବସ୍ୟ ଲେଖନସାମଗ୍ରୀଣାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତତ୍କାଳେ = ଅଧୀକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସଂକ୍ଷିପ୍ତମ୍ = ସମ୍ + କ୍ଷିପ୍ + କ୍ତ । କାରଣମ୍ = କୃ + ଣିଚ୍ + ଲୁଟ୍ + ସୁ (କ୍ଲ) । ସ୍ଥିତା + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ବକ୍ତବ୍ୟମ୍ = ବଚ୍ + ତବ୍ୟ । ଶ୍ଵାଘନୀୟ କ୍ଲାଗ୍ + ଅନୀୟର୍ + ସୁ = (ପୁଂ) ।

TEXT- 9

ଏତପିନ୍ନ ଲେଖେ ………………………………………………………………. କୃତଃ ଅସ୍ଥି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ତୁ = କିନ୍ତୁ । ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁସରଣ କରି । ବିଧାନେନ = ବିଧାନଦ୍ୱାରା । ଶକ୍ୟ = ସମର୍ଥ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହି ଲେଖାରେ କିନ୍ତୁ ମୂଳକଳ୍ପନାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ହିଁ ଅନେକ ଚିତ୍ର ରଚିତ ହୋଇଛି । ଏହି ବିଧାନଦ୍ୱାରା ସମଗ୍ର ଚିତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଦେଖାଇବାକୁ ସେ ଯତ୍ନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସମାସ – ଚିତ୍ରରଚନା = ଚିତ୍ରାୟାଂ ରଚନା, ସା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଚିତ୍ରାଣି, ରଚିତାନି, ସମଗ୍ରା, ଚିତ୍ରରଚନା = କଉଁରି ୧ମା । ସ୍ୱ, ପ୍ରଯଶଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ମୂଳକଳ୍ପନାମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅନେନ, ବିଧାନେନ = କରଣେ ୩ୟା । ଏତସ୍ମିନ୍, ଲେଖେ ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁ + ସୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ରଚିତାନି = ରଚ୍ + କ୍ତ + ଜସ୍ ( ୀ) । କର୍ତୁମ୍ = କୃ + ତୁମୁନ୍ । ଶକ୍ୟା = ଶକ୍ + ଯତ୍ + ଟାପ୍ + ସୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ଦର୍ଶୟିତୁମ୍ = ଦୃଶ୍ + ଣିଚ୍ + ତୁମୁନ୍ । କୃତଃ = କୃ + କ୍ତ ।

TEXT – 10

ସ୍ମଣ୍ୟତୋକ୍ତନାଂ ………………………………………………………………………….. ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି ଚ ସୁ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶତାଧି ଶହେରୁ ଅଧୂକ । ଋତେ ବିନା । ମୃଗପକ୍ଷିକାଂ = ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର । ସୂଯୁକ୍ତା = ନିଜ ଯୁକ୍ତଦ୍ବାରା । ସମାହିତାନି = ସଂଯୁକ୍ତ । ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖାନି = ତୀକ୍ଷ୍ଣମୁଖ ।

ଅନୁବାଦ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ୱାରା କଥ୍ ଶସ୍ତକର୍ମରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ଶହେରୁ ଅଧିକ ଅଟେ । ବସ୍ତୁତଃ ଶସ୍ତକର୍ମରେ ଚିକିତ୍ସକର ହାତ ହିଁ ପ୍ରମୁଖତମ ତାହା ବିନା ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେନା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମ

ମଧ୍ୟ ତାହାର ଅଧୀନ । ସେଥ୍ରେ ଚବିଶଟି (୨୪) ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ର, ଦୁଇଟି (୨) ସଂଦଂଶଯନ୍ତ୍ର, ଦୁଇଟି (୨) ତାଳଯନ୍ତ୍ର, କୋଡ଼ିଏଟି (୨୦) ନାଡ଼ୀଯନ୍ତ୍ର, ଅଠେଇଶଟି (୨୮) ଶଳାକାଯନ୍ତ୍ର ଓ ପଚିଶିଟି (୨୫) ଉପଯନ୍ତ୍ର ଅଛି । ସେସବୁ ଯନ୍ତ୍ର ପ୍ରାୟତଃ ଲୌହନିର୍ମିତ ବା ସେହିଭଳି ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ । ସେଥରେ ନାନାପ୍ରକାର ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମୁଖ ସହିତ ଏହି ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ମୁଖ ପ୍ରାୟତଃ ସମାନ ଅଟେ । ସେହି ସାଦୃଶ୍ୟ ଓ ନିର୍ଦେଶନାରୁ କୌଣସି ବୈଦ୍ୟ ବା ଚିକିତ୍ସକ ନିଜର ଯୁକ୍ତି ଓ ନିଜ ପ୍ରତିଭାଦ୍ବାରା ନିଜ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟାନୁସାରେ ଅନ୍ୟଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରେ । ସେସବୁ ଯନ୍ତ୍ର କିଭଳି ହୋଇପାରେ ସଂଯୁକ୍ତ, ତୀକ୍ଷ୍ଣମୁଖ, ସୁଦୃଢ଼, ସୁନ୍ଦର ଓ ସହଜଧାରଣ ବା ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନାମ୍ = ସୁଶ୍ରୁତ + ଉକ୍ତାନାମ୍ । ଶତାଧି = ଶତ + ଅଧିକା । ଅପ୍ରବୃତ୍ତିରେବ = ଅପ୍ରବୃତିଃ + ଏବ । ତଦଧୀନାନି = ତତ୍ + ଅଧୀନାନି । ତନ୍ନିର୍ଦେଶନାଚ୍ଚ = ତତ୍ + ନିର୍ଦେଶନାତ୍ + ଚ । କେନାପି = କେନ + ଅପି । ସମାସ – ସୁଶ୍ରୁତ୍ୟକ୍ତାନାମ୍ = ସୁଶ୍ରୁତେନ ଉକ୍ତା, ଶ୍ଳେଷାମ୍ (ତୃତୀୟା ତତ୍) । ଶତାଧ୍ଵ = ଶତାତ୍ ଅଧିକା (୫ମୀ ତତ୍) । ଅପ୍ରବୃତିଃ = ନ ପ୍ରବୃତ୍ତି (ନୡ ତତ୍ତ୍ଵ) । ତଦଧୀନାନି = ତସ୍ୟ ଅଧୀନମ୍, ତାନି (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍ତ୍ଵ) । ଚତୁର୍ବିଂଶତିଃ = ଚତୁରସ୍କା ବିଂଶତିଃ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଲୋହନିର୍ମିତାନି = ଲୋହେନ ନିର୍ମିତାନି, ତାନି (ତୃତୀୟା ତତ୍) ।

ନାନାପ୍ରକାରକଣାମ୍ = ନାନା ପ୍ରକାରଃ ଯେଷା ତେ, ତେଷାମ୍ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ମୃଗପକ୍ଷିଣାମ୍ = ମୃଗାଣ୍ଟ ପକ୍ଷିଣଣ୍ଟ, ତେଷାମ୍ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ତତ୍‌ସାରୂପ୍ୟାତ୍ = ତଥ୍ୟ ସାରୂପ୍ୟମ୍, ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ତତ୍‌ନିର୍ଦେଶନାତ୍ = ତସ୍ୟ ନିର୍ଦେଶନମ୍, ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ସ୍ୱଯୁକ୍ତା = ସ୍ୱା ଯୁକ୍ତା, ତୟା (କର୍ମଧାରୟଃ) ଅଥବା ସ୍ଵସ୍ୟ ଯୁକ୍ତି, ତୟା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ସ୍ବପ୍ରତିଭୟା = ସ୍ଵା ପ୍ରତିଭା, ତୟା (କର୍ମଧାରୟ ) ଅଥବା ସ୍ଵସ୍ୟ ପ୍ରତିଭା, ତୟା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ସ୍ଵେଦ୍ଦେଶ୍ୟାନୁସାରମ୍ = ସ୍ୱସ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟାନୁସାରମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଶୁଷ୍ପମୁଖାନି = ଶୁତାଂ ମୁଖ୍ୟ ଯେରାଂ ତାନି (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) ।

ସ୍ବସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ରାଣି, ନାଡ଼ୟ, ଶଳାକା, ଉପଯନ୍ତ୍ରାଣି, ଲୌହନିର୍ମିତାନି, ମୁଖାନି, ସମାହିତାନି, ଶୁକ୍ଷ୍ମମୁଖାନି, ସୁଦୃଢ଼ାନି, ସୁରୂପାଣି, ସୁଗ୍ରାହ୍ୟାଣି = କଉଁରି ୧ ମା । ହସ୍ତ = ଏବ ଅବ୍ୟୟ ଯୋଗେ ୧ମା । ଆବିଷ୍କାରଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ମୁଖୈ = ତୁଲ୍ୟାର୍ଥେ ‘ସଦୃଶ’ ଯୋଗେ ୩ୟା । ଚିକିତ୍ସକେନ = କରଣେ ୩ୟା । ସ୍ୱଯୁକ୍ତା, ସ୍ବପ୍ରତିଭୟା ଅନୁସ୍ତେ କର୍ଭରି ୩ୟା । ତତ୍‌ସାରୂପ୍ୟାତ୍‌, ତନ୍ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ । ସୁଶ୍ରୁତୋକ୍ତାନା, ଉପଯୁଜ୍ୟମାନାନଂ, ଯନ୍ତ୍ରଣା, ବୈଦ୍ୟସ୍ୟ, ନାନାପ୍ରକାରକଣଂ, ମୃଗପକ୍ଷିତାଂ, ଏତେଷାମ୍ = ଶେଷେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମଣି = ଅଧୀକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ପ୍ରବୃତ୍ତି = ପ୍ର + ବୃତ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ + ସୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ନାଡ଼ୟ ନଡ଼ + ଣିଚ୍ + ଇନ୍ + ଜସ୍ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ପ୍ରାୟଃ = ପ୍ର + ଅୟ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ନିର୍ମିତାନି = ନିର୍ + ମା + କ୍ତ + ଜସ୍ (କ୍ଲ) । ଆବିଷ୍କାରଃ = ଆ + ବିସ୍ + କୃ + ଘଞ୍ଚ୍ + ସୁ (ପୁଂ) । ସମାହିତାନି = ସମ୍ + ଆ + ଧା + କ୍ତ + ଜସ୍ (ବ୍ଲା) ।

TEXT – 11

ତତ୍ର ସ୍ଵମିକମନ୍ତରା …………………………………………………….. ଲିଖୁତାନି ସନ୍ତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଭବେୟୁ = ହେବା ଉଚିତ । ବୃକ = ହେଟାବାଘ । ତରକ୍ଷୁ = ଗଧ୍ଵ । ଋକ୍ଷ = ଭାଲୁ । ଦ୍ଵୀପି : ଚିତାବାଘ । କୁରର = (osprey) । ଋଷ = A blue joy | ଭାପ = Lustre (ଜୁଳୁଜୁଳିଆ ପୋକ) । ଉଲୁକ = ପେପ୍ସ ।

ଅନ୍ତନାଦ – ସ୍ଵସ୍ତିକଯନ୍ତ୍ର ୧୮ ଆଙ୍ଗୁଳି ପରିମିତ ହେବା ବିଧେୟ । ସେମାନଙ୍କର ମୁହଁ ସିଂହ-ବାଘ-ହେଟାବାଘ- ମୁଖ ବସନ୍ତ ଆକୃତି କୀଳକ (କଣ୍ଟା) ଦ୍ଵାରା ଆବଦ୍ଧ, ମୂଳରେ ଅଙ୍କୁଶ ପରି ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ହାଡ଼ରେ ଲାଗିଥିବା ଶଲ୍ୟର ଉତ୍ତରଣ ନିମନ୍ତେ ଏହା ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୁଏ । ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନ ହିଁ ଅନୁସୃତ ହୋଇ ଏସବୁର ମୁଖ ଚିତ୍ରମାନ ଲିଖୁତ ହୋଇଛି ।

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଏତନ୍ତିର୍ଦେଶନମେବ = ଏତତ୍ + ନିର୍ଦେଶନମ୍ + ଏବ ।

ସମାସ – ଅସ୍ଥିଲଗ୍ନସ୍ୟ = ଅଗ୍ନ୍ୟା ଲଗ୍ନ ତସ୍ୟ (୭ମୀ ତତ୍) । ଉଦ୍ଧରଣାର୍ଥମ୍ = ଉଦ୍ଧରଣାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ମସ୍ତରାକୃତିଭି, କୀଳକୈ = କରଣେ ୩ୟା । ଅସ୍ଥିଲଗ୍ନସ୍ୟ, ଶଲ୍ୟସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆବୃତଂ = ଆ + ବୃତ୍ + କ୍ତ । ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁ + ସୃ + ଲ୍ୟାପ୍ ।

TEXT – 12

ଅସ୍ନାଭି ଏତତ୍………………………………………………………………..ଚିତ୍ରିତଂ ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅବଶ୍ୟମ୍ = ନିଶ୍ଚୟ । ସ୍କର୍ଭବ୍ୟ = ସ୍ମରଣଯୋଗ୍ୟ । ଅତ୍ର = ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ।

ଅନୁବାଦ ଆମେ ଏହା ଅବଶ୍ୟ ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ ଯେ ଏସବୁ ଯନ୍ତ୍ରମାନ ସେ ସମୟରେ ଶଲ୍ୟକର୍ମରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଥିଲା । ସେହେତୁ ଏଠାରେ ଆମର କଳ୍ପିତ କିଛି ନାହିଁ । ପ୍ରାପ୍ତ ବିବରଣକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଏହି ଲେଖକ ପ୍ରଥମେ ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମୁଖର ଚିତ୍ରମାନ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ତା’ର ନିମ୍ନଭାଗରେ ସେହି ସେହି ପ୍ରାଣମାନଙ୍କର ହନୁ (ଚିବୁକ)କୁ ଲେଖୁ ତା’ ଉପରେ ବସନ୍ତ ସଦୃଶ କୀଳ ବା କଣ୍ଟା ଲେଖୁଛନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ବିବରଣୀ ଯଥାର୍ଥରୂପରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି |

= ତତ୍ + ଅଧଃ + ଭାଗେ । ତତ୍ତସ୍ୟ = ତତ୍ + ତଥ୍ୟ । ତଦୁପରି = ତତ୍ + ଉପରି ।

ସମାସ – ତସ୍ୟ ଅଧୋଭାଗେ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ତଦୁପରି = ତଥ୍ୟ ଉପରି (୬୩ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଅସ୍ଵାଭି = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଏତାନି, ଯନ୍ତ୍ରାଣି = କଉଁରି ୧ମା । ତଦାନୀନ୍ତନକାଳେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଅନେନ, ଲେଖକେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ମୃଗପକ୍ଷିଣା, ମୁଖସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ହନୁମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସ୍କର୍ଭବ୍ୟମ୍ = ସ୍କୃ + ତବ୍ୟ । ପ୍ରାପ୍ତମ୍ = ପ୍ର + ଆପ୍ + କ୍ତ । ଲିଖୁତ୍ବା = ଲିଖ୍ + କ୍ରାଚ୍‌ । ଲିଖ୍ତମ୍ : ଲିଖ୍ + କ୍ତ ।

TEXT – 13

ଏବଂ ପ୍ଣ୍ଡଡବିତରଣମ୍ନ ……………………………………………………………… ଅଙ୍ଗୀକରଣୀୟଂ ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅର୍ଥଗର୍ଭିତମ୍ = ଅର୍ଥଗାମ୍ଭୀର୍ଯ୍ୟ । ଗ୍ରହଣନ୍ତି = ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ରୁଗ୍‌ଣସ୍ୟ = ରୋଗୀର । ସୁକରମ୍ = ସହଜ । ଶକ୍ନୋତି = ସମର୍ଥ ହୁଏ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହିପରି ସୁଶ୍ରୁତ ବିବରଣୀ ଅତୀବ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଏ ସମସ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ କହିଲେ ସେହି ପ୍ରାଣୀମୁଖ ଯେପରି ବସ୍ତୁ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ସେହିପରି ହିଁ ଦୃଢ଼ଭାବେ ଏହାଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ଶଲ୍ୟଜ୍ଞ ରୋଗୀର ଶରୀରାଙ୍ଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ତାହାର ଗ୍ରହଣ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ତଦ୍ବାରା ହିଁ ଶଲ୍ୟାଦ୍ଧରଣ ସହଜ ହୁଏ । ଏପରି ସୁସ୍ପଷ୍ଟ କର୍ମସାମର୍ଥ୍ୟ ଅତିସୂକ୍ଷ୍ମ ପରିଶୀଳନଦ୍ଵାରା ସାଧ୍ୟ ହୁଏ ବୋଲି ନିଶ୍ଚୟ ସ୍ଵୀକାରଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଇତ୍ୟୁକ୍ତ = ଇତି + ଉକ୍ତ । ତନ୍ନାମ = ତତ୍ + ନାମ । ଭବତୀତି ଭବତି + ଇତି ।

ସମାସ – ଅର୍ଥଗର୍ଭିତମ୍ = ଅର୍ଥଣ ଗର୍ଭିତମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ଗ୍ରହଣସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ = ଗ୍ରହଣସ୍ୟ ସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ (୬୩ ତତ୍) । କର୍ମସାମର୍ଥ୍ୟମ୍ = କର୍ମଶଃ ସାମର୍ଥ୍ୟମ୍‌ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଏତେଷୁ, ସର୍ବେଷୁ, ଯନ୍ତେଷୁ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ରୁଗ୍ଣସ୍ୟ, ଶରୀରସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କର୍ମଣି ୨ୟା | ତେନ = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଗ୍ରହିତୁମ୍ = ଗ୍ରହ + ତୁମୁନ୍ । ସାଧ୍ୟମ୍‌ = ସାଧ୍ + ଯତ୍ । କରଣୀୟମ୍ = କୃ + ଅନୀୟ ।

TEXT – 14

ପ୍ତକୃତ ଶପାଣ ………………………………………………… ଉକ୍ତାନି ସନ୍ତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – କାନିଚିତ୍ = କେତେକ । ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁସରଣ କରି । ବହିଃ = ବାହାରକୁ ।

ଥନୁବାଦ – ସ୍ତ୍ରତ୍କପରେ ଶସ୍ତ୍ରପାନକର କେତେକ ଚିତ୍ର ପରିଣାଲନ କରୁଅନ୍ତ | ଏଗୁଡିକ ପୁଣ୍ଡର ବିବରଣୀକ୍ର ଅନ୍ତପ୍ରଣ କରି ହିଁ ଲେଖାଯାଇଛି । ଏହି ଶସ୍ତ୍ର ମା’ର ଗର୍ଭରୁ ହିଁ ମୃତ ଶିଶୁକୁ ଅତିଶୀଘ୍ର ବାହାରକୁ ଆଣିବାପାଇଁ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହେଉଥିବା ଶସ୍ତ୍ର । କୋଡ଼ିଏ ପ୍ରକାର ଶସ୍ତ୍ର ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କଦ୍ୱାରା କୁହାଯାଇଅଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଏତଚ୍ଚ = ଏତତ୍ + ଚ ।

ସମାସ – ସୁଶ୍ରୁତବିବରଣମ୍ = ସୁଶ୍ରୁତସ୍ୟ ବିବରଣମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଶସ୍ତ୍ରମ୍ = କଉଁରି ୧ମା । ବିଂଶତିବିଧାନି, ଶସ୍ତ୍ରାଣି = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ଚିତ୍ରାଣି, ସୁଶ୍ରୁତବିବରଣମ୍, ଶଙ୍ଖ, ମୃତଂ, ଶିଶୁମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅତିଶୀଘ୍ରତୟା = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦି ଯୋଗେ ୩ୟା । ସୁଶ୍ରୁତେନ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଶାସ୍ତ୍ରାଣଂ, ମାତୁଃ = ଶେଷେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଗର୍ଭେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତୀୟ – ଅନୁସୃତ୍ୟ = ଅନୁ + ସ୍କୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଲିଖୁନି = ଲିଖ୍ + କ୍ତ + ଜସ୍ । ସ୍ଥିତମ୍ = ସ୍ଥା + କ୍ତ + ଅମ୍ (ପୁଂ) । ମୃତମ୍ = ମୃ + କ୍ତ + ଅମ୍ (ପୁଂ) । ଆନେତୁମ୍ = ଆ + ନୀ + ତୁମୁନ୍ । ଉକ୍ତାନି = ବଚ୍ + କ୍ତ + ଜସ୍ (କ୍ଲ) ।

TEXT – 15

ବିଶିପାନ ……………………………………………………………………. ରୋନାମା ଟିକିର୍ମା |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅସ୍ଥିନାମ୍ = ହାଡ଼ମାନଙ୍କର । ଅଶ୍ମ = ପଥର । ବ୍ୟାଧ୍ବ = ରୋଗ । ବ୍ରଣ = ଘାଆ ।

ଅନୁବାଦ – ସୁଶ୍ରୁତ କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରକର୍ମ (operation) ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଛନ୍ତି । ଯଥା- କ୍ଷାରକର୍ମ (surgery by caustics), fi (cauterisation by heat), 6o (operation on the eyes), igná (operation for urinary calculus) ଇତ୍ୟାଦି । କେତେକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା ଯାହାକି ପୂର୍ବେ ସୁଶ୍ରୁତ କରୁଥିଲେ

1 ପୁନର୍ବାସାଙ୍ଗରଚନା – ନାକର ସ୍ଵରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ (ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ସର୍ଜରୀ)
1 ଅଙ୍ଗାସ୍ଥିବିଛେଦନମ୍ – ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ଅସ୍ଥି (ହାଡ଼)ର ଶରୀରରୁ ଅପସାରଣ ।
1 ଗୁଳ୍ମନ୍ମୁଳନମ୍ – ଶରୀରରେ ଜାତ ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥିମାନଙ୍କର ନିବାରଣ ।
1 ଅନ୍ତ୍ରବୃଦ୍ଧିନିବାରଣମ୍ – କୌଣସି କାରଣରୁ ସ୍ଵସ୍ଥାନରୁ ବାହାରକୁ ଆସିଥିବା ଅଙ୍ଗର ସମୀକରଣ (ହାଣ୍ଡିୟା ଚିକିତ୍ସା) । 1 ମୂତ୍ରାଶୟରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅଶ୍ମ (ପଥର) ସଦୃଶର ନିବାରଣ, ଗର୍ଭାଶୟରୁ ମୃତଗର୍ଭର ଅପସାରଣ, ଭଗନ୍ଦର ମୂଳ ରୋଗ ପ୍ରଭୃତିର ଚିକିତ୍ସା ଇତ୍ୟାଦି ।
1 ଶଲ୍ୟତନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠର ନିମ୍ନଭାଗରେ ଥିବା ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ବ୍ରଣାଦିର ଚିକିତ୍ସା ।
1 ଶଲ୍ୟତନ୍ତ୍ରମ୍ – କଣ୍ଠର ଉପରି ପ୍ରଦେଶରେ ଅର୍ଥାତ୍ କାନ-ଆଖ୍-ନାକ ଓ ମୁଖାଦି ଅବୟବରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ପୁନର୍ବାସାଙ୍ଗରଚନା = ପୁନଃ + ନାସା + ଅଙ୍ଗରଚନା । ଅଙ୍ଗାସ୍ଥି ବିଚ୍ଛେଦନମ୍ ଅସ୍ଥିବିଚ୍ଛେଦନମ୍ । ଗୁଳ୍ମନୁଳନମ୍ = ଗୁଳ୍ମ + ଉନ୍ମୁଳନମ୍ । ଇତ୍ୟାଦୟଃ = ଇତି + ଆଦୟଃ । ମୁଖାଦିଷୁ = ମୁଖ + ଆଦିଶୁ। ତନ୍ନାମ = ତତ୍ + ନାମ । କାଶ୍ଚନ = କା + ଚନ । ଯାଶ୍ଚ = ଯଃ + ଚ ।
ରୋଗଗ୍ରନ୍ଥୀନାଂ = ରୋଗାମାଂ ଗ୍ରନ୍ଥୀ ତେଷାମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ସ୍ଵସ୍ଥାନାତ୍ = ସ୍ଵସ୍ୟ ସ୍ଥାନମ୍ ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଗର୍ଭାଶୟାତ୍ = ଗର୍ଭସ୍ୟ ଆଶୟଃ, ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ମହାରଣତିଭକ୍ତି – ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ନାସିକାୟା ସ୍ଵରୂପସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅଙ୍ଗାନାଂ, ଅସ୍ଥିନାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶରୀରାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ | ଶରୀରେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ସ୍ଵସ୍ଥାନାତ୍ = ଯୋଗେ ୫ମୀ । ମୂତ୍ରାଶୟେ ୬ଷ୍ଠୀ । ମୁଖାଦିଷ୍ଣୁ, ଅବୟବେଷୁ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ | ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଗର୍ଭାଶୟାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । କଣ୍ଠସ୍ୟ

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ପରିବର୍ତ୍ତନମ୍ = ପରି + ବୃତ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ ।

TEXT – 16

ମ୍ନପ୍ରଣାମ୍ୟ ଅନ୍ୟତନଖ୍ୟାହିଁ ……………………………………………………………….. ଅପେବମ ଭବତି |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଅଦ୍ୟତନ = ଆଜିର । ଖ୍ୟାତିଃ = ପ୍ରସିଦ୍ଧି । ଏତଦର୍ଥମ୍ = ଏଥନିମନ୍ତେ । ସୁନମ୍ୟଚିକିତ୍ସା = କୋମଳ । ଉଦ୍‌ଧୃତ୍ୟ = ଆଣି | ନିତରାମ୍ = ସର୍ବଦା ।

ଅନୁବାଦ – ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ଆଜିର ପ୍ରସିଦ୍ଧି ତାଙ୍କର ନାସା ପ୍ରତିରୋପଣ (nose repair) କାର୍ଯ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ରହିଛି । ଏଥିପାଇଁ ସେ ସୁନନ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ଅସ୍ଥି (ହାଡ଼) ଭଳି କଠିନ ଭାଗକୁ ଛାଡ଼ି ଦେହର ଅନ୍ୟ କୋମଳ ଭାଗର ଛେଦନ ଶସ୍ତ୍ରଦ୍ଵାରା କରି ତାହାକୁ ନେଇ ଦେହର ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ସୁନ୍ଦର ରୂପରେ ସ୍ଥାପନକୁ ସୁନନ୍ୟ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସା (plastic surgery) ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉଦ୍‌ଧୃତ ଭାଗ ନୂତନ ସ୍ଥାନରେ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ହିଁ ଯେପରି ରହିପାରିବ ସେପରି ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ସଦୈବ ଉପାୟ ଅପେକ୍ଷଣୀୟ ହୋଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଏତଦର୍ଥମ୍ = ଏତତ୍ + ଅର୍ଥମ୍ । ସୁସ୍ଥାପନମେବ = ସୁସ୍ଥାପନମ୍ + ଏବ । ତଦଙ୍ଗୀଭୂୟ = ତତ୍ + ଅଙ୍ଗୀଭୂୟ |

ସମାସ – ମୃଦୁଳଭାଗାନାମ୍ = ମୃଦୁଳ ଭାଗ ତେଷାମ୍ (କର୍ମଧାରୟ) । ସ୍ଥାପନାର୍ଥମ୍ = ସ୍ଥାପନାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) । = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଦେହସ୍ୟ, ଅନ୍ୟଷା, = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଶସ୍ତ୍ରଣ = କରଣେ ୩ୟା । ଦେହସ୍ୟ, ତେଷାମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଛେଦନମ୍ ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅନ୍ୟସ୍ମିନ୍, ସ୍ଥାନେ = ଅଧ୍ଵକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆବିଷୃତା = ଆ + ବିସ୍ + କୃ + କ୍ତ । ଛେଦନମ୍ = ଛିଦ୍ + ଲୁଟ୍। କୃତ୍ବା – ଉତ୍ + ଧୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଉଦ୍‌ଧୃତମ୍ = ଉତ୍ + ଧୃ + କ୍ତ ।

TEXT – 17

ପ୍ନନପ୍ୟଣତିକିମାଯା ………………………………………………………… ପରିଣତଃ ଆସନ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଜନନୀ = ମାତା । ନିତମ୍ବ = ଜାନୁପ୍ରଦେଶ ।

ଅନୁବାଦ – ‘ସୁନନ୍ୟଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାର ଜନନୀ ଭାରତଭୂମି’ । ଏହା ସମସ୍ତେ ହିଁ ସ୍ଵୀକାର କରନ୍ତି । ପୁରୁଷର ବିଶାଳ ନିତମ୍ବ (ଜାନୁ) ପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ବା ମାଂସ ନେଇ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଥିବା ନାକର ବା ଛିଡ଼ିଯାଇଥବା କାନର ପୂର୍ବପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ ଏକ କଳା । ଏଥିରେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପାରଙ୍ଗତ ବା ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ଥିଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଇତ୍ୟେତତ୍ = ଇତି + ଏତତ୍ ।

ନିତମ୍ବପ୍ରଦେଶାତ୍ = ନିତମ୍ବସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶଃ ତସ୍ମାତ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ପ୍ରାଚୀନଭାରତୀୟା ଭାରତୀୟା। (କର୍ମଧାରୟଃ) । ଯଥାପୂର୍ବମ୍ = ପୂର୍ବମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟମ୍ (ଅବ୍ୟୟୀଭାବ) ।

ପୁରୁଷସ୍ୟ, ଭଗ୍ନାୟା, ନାସିକାୟା, ଛିନ୍ନସ୍ୟ, କର୍ଣ୍ଣସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବିଶାଳାତ୍ ନିତମ୍ବପ୍ରଦେଶାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ ।

ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତ୍ୟୟ – ଉଦ୍‌ଧୃତ୍ୟ = ଉତ୍ + ଧୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଛିନ୍ନ = ଛିଦ୍ + କ୍ତ ।

TEXT – 18

ଫଲପ୍ତଦେଶାତ୍ ……………………………………….. ଅର୍ପି କାଫ |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ପ୍ରକର୍ମ = operation । ଇଦାନୀମ୍ = ବର୍ତ୍ତମାନ । ଫାଳପଟଳବିଧାନ = Forehead flap method I ପ୍ରକଟିତମ୍ = ପ୍ରକଟନ ହୋଇଥିଲା । ତଦନନ୍ତରମ୍ = ତାହାପରେ । ଜାତଃ = ହୋଇଥିଲା ।

ଅନୁବାଦ – ଫଳପ୍ରଦେଶରୁ ଚର୍ମ ଆଣି ଛିନ୍ନ ନାସିକା ସ୍ଥାନରେ ତା’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ କିନ୍ତୁ ତାହାଠାରୁ ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ ପ୍ରକର୍ମ (operation) ଥିଲା । ଏହି ପ୍ରକର୍ମ ଆଧୁନିକ ଶସ୍ତ୍ରଚିକିତ୍ସାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ଯ ଉପଯୁକ୍ତ ହେଉଛି ‘ଫାଳପଟଳବିଧାନ’ ନାମରେ (Forehead flap method) । ଭାରତରେ ୧୭୩୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ହିଁ ଦେଶୀୟ ବୈଦ୍ୟମାନେ ଏହି ପ୍ରକର୍ମ କରୁଥିଲେ । ସେହିବର୍ଷ Gentleman’s Magazine ନାମକ ଇଂରାଜୀ ପତ୍ରିକାରେ ତା’ର ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ପ୍ରକଟିତ ହେଲା । ତାହାପରେ ଇଉରୋପ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ସେ ବିଷୟରେ ଅନେକ ପ୍ରସ୍ତର ମଧ୍ଯ ହେଲା । ଯନ୍ତ୍ରକର୍ମ ଶସ୍ତ୍ରକର୍ମରେ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କର

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ତତୋଽପି = ତତଃ + ଅପି । ତଦ୍ବିଷୟ = ତତ୍ + ବିଷୟ ।

ଫଳପ୍ରଦେଶାତ୍ = ଫଳସ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ, ତସ୍ମାତ୍ (୬୩ ତତ୍) । ଦେଶୀୟ ବୈଦ୍ୟା = ଦେଶୀୟା ବୈଦ୍ୟା (କର୍ମଧାରୟ) । ୟୁରୋପଦେଶେଷୁ = ୟୁରୋପ ନାମ ଦେଶଃ ତେଷୁ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ତଦ୍‌ବିଷୟ = ତଥ୍ୟ ବିଷୟ, ତସ୍ମିନ୍ (୬୩ ତତ୍) ।

= ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । ଛିନ୍ନାୟା, ନାସିକାୟା, ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ | ଭାରତେ, ସ୍ଥାନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ତସ୍ମିନ୍, ବର୍ଷେ, ଆଙ୍ଗ୍ଲପତ୍ରିକାୟାଂ, ୟୁରୋପଦେଶେଷୁ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଜାତଃ = ଜନ୍ + କ୍ତ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 10 ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ଘଟଣାବଳୀ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ କିଏ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ ?
(କ) ସଞ୍ଜୟ
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ
(ଗ) ଯୁଧ୍ର
(ଘ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
ଉ –
(କ) ସଞ୍ଜୟ ।

Question ୨।
ସଞ୍ଜୟ କାହାବଳରେ ଦୂରରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ମହାଭାରତ ସମରକୁ ଦେଖିପାରୁଥିଲେ ?
(କ) ଶୋନଦୃଷ୍ଟି
(ଖ) ଅଗ୍ନି ଦୃଷ୍ଟି
(ଗ) ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି
(ଘ) ଅନ୍ତଦୃଷ୍ଟି
ଉ –
(ଗ) ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ।

Question ୩।
ସଞ୍ଜୟ କାହା ଆଗରେ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ ?
କ) ପଣ୍ଡୁ
(ଖ) ଗାନ୍ଧାରୀ
(ଗ) କୁନ୍ତୀ
(ଘ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
ଉ –
(ଘ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ।

Question ୪ ।
କାହାର ଶିକ୍ଷା ଅତି ଚମତ୍କାର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ସଞ୍ଜୟଙ୍କର
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର
(ଘ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର
ଉ –
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ।

Question ୫।
କାହା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା ଧ୍ଵଂସ ହୋଇଗଲା ?
(କ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର
(ଗ) ସଞ୍ଜୟଙ୍କର
(ଘ) ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କର
ଉ –
(କ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ।

Question ୬ ।
ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧାରକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?
(କ) ଅଜ୍ଞତା
(ଖ) ପ୍ରହେଳିକା
(ଗ) ମୂର୍ଖତା
(ଘ) ଅହଙ୍କାର
ଉ –
(ଖ) ପ୍ରହେଳିକା ।

Question ୭।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା କେଉଁଭଳି ଥିଲା ?
(କ) ମହାଜ୍ଞାନଲୋକ
(ଖ) ଆନନ୍ଦାଲୋକ
(ଗ) ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ
ଉ –
(କ) ମହାଜ୍ଞାନଲୋକ ।

Question ୮।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ହାତମୁଠା କେଉଁପରି ଟାଣ ହୋଇଗଲା ?
(କ) ମାଟି ପରି
(ଖ) ପଥର ପରି
(ଗ) ବଜ୍ର ପରି
(ଘ) କାଠ ପରି
ଉ –
(ଗ) ବଜ୍ର ପରି ।

Question ୯ ।
ତାଙ୍କ ହୃଦୟ କ’ଣ ପରି କଠିନ ହୋଇଗଲା ?
(କ) ମୃତ୍ତିକାପିଣ୍ଡ ପରି
(ଖ) ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି
(ଗ) କରକାପିଣ୍ଡ ପରି
(ଘ) ବରଫପିଣ୍ଡ ପରି
ଉ –
(ଖ) ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ।

Question ୧୦ ।
ବନ୍ଧୁ ଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା କେଉଁ ଧର୍ମସମ୍ମତ ?
(କ) ବ୍ରାହ୍ମଣ
(ଖ) କ୍ଷତ୍ରିୟ
(ଗ) ବୈଶ୍ୟ
(ଘ) ଶୂଦ୍ର
ଉ –
(ଖ) କ୍ଷତ୍ରିୟ ।

Question ୧୧ ।
କିଏ ଆପଣଙ୍କୁ (ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ) ଛିନ୍ନ କରେ ନାହିଁ ?
(କ) ଶସ୍ତ୍ର
(ଖ) ଶତ୍ରୁ
(ଗ) ମିତ୍ର
(ଘ) ମନ
ଉ –
(କ) ଶସ୍ତ୍ର ।

Question ୧୨ ।
ଅଗ୍ନି କାହାକୁ ଭସ୍ମ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
(କ) ପରମାତ୍ମାରୂପୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ
(ଖ) ପଥରକୁ
(ଗ) ପାହାଡ଼କୁ
(ଘ) ଦେହକୁ
ଉ –
(କ) ପରମାତ୍ମାରୂପୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ।

Question ୧୩ ।
ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ କିଏ ?
(କ) ବାସୁଦେବ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ମଣିଷ
(ଗ) ପାହାଡ଼କୁ
(ଘ) ଦେହକୁ
ଉ –
(କ) ବାସୁଦେବ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୧୪ ।
କୁରୁ ସୈନ୍ୟ ବ୍ୟୁହଆଡ଼େ କିଏ ରଥ ଧୀରେ ମୁଁହାଇଲେ ?
(କ) ଅର୍ଜୁନ
(ଖ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଗ) ଯୁଧ୍ୱର
(ଘ) କର୍ଣ୍ଣ
ଉ –
(ଖ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୧୫ ।
ସେତେବେଳେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ କିପରି ଥିଲା ?
(କ) ଦୟାର୍ଦ୍ର
(ଖ) ସଲ୍ଲଜ
(ଗ) ନିଷ୍ଠୁର
(ଘ) କରୁଣାର୍ଦ୍ର
ଉ –
(ଗ) ନିଷ୍ଠୁର ।

Question ୧୬ ।
କାହାର ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅନ୍ଧକାର ଥିଲା ?
(କ) ଅର୍ଜୁନଙ୍କର
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ
(ଗ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଘ) ଯୁଧ୍ୱର
ଉ –
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ।

Question ୧୭ ।
କିଏ ବୀରଗାଥା ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ
(ଗ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଘ) ଯୁଧ୍ୱର
ଉ –
(ଗ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ।

Question ୧୮ ।
ମହାରାଜା ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ଦ୍ଵାରକାଧୂପତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଗ) ଧର୍ମରାଜ ଯୁଧୁଷ୍ଠିର
(ଘ) ସ୍ବର୍ଗକୁ
ଉ –
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ।

Question ୨୦ ।
ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସେନାପତି, ସୈନ୍ୟ ଓ ସାମନ୍ତ କେଉଁଠାକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥୁବେ ?
(କ) ସମୁଦ୍ରକୁ
(ଖ) ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର
(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀକୁ
(ଘ) ସ୍ବର୍ଗକୁ
ଉ –
(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀକୁ ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର କାହାଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ବର୍ଣ୍ଣନା ଶୁଣୁଥିଲେ ?
ଉ –
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସଞ୍ଜୟଙ୍କଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ବର୍ଣ୍ଣନା ଶୁଣୁଥିଲେ ।

Question ୨ ।
କବିତାରେ ମହାଶୟ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
ଉ –
କବିତାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ।

Question ୩ ।
କାହାର ବକ୍ତୃତାରେ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ?
ଉ –
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ବକ୍ତୃତାରେ ଅକଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ।

Question ୪।
ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା କେଉଁଠାରୁ ଧ୍ବଂସ ହେଲା ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା ଧ୍ଵଂସ ହେଲା ।

Question ୫।
କିଏ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ପାଇଲେ ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ପାଇଲେ ।

Question ୭ ।
କାହାର ତୀବ୍ର ଦହନରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହାତମୁଠା ଟାଣ ହୋଇଗଲା ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ପାଇଲେ ।

Question ୬ ।
କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲୌହପିଣ୍ଡ କଥା କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନ ଜ୍ଞାନଲୋକ ପାଇଲା ପରେ, ତାଙ୍କୁ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ହୋଇଗଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୮।
କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ କ’ଣ ?
ଉ –
କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ।

Question ୯।
ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ କିଏ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ?
ଉ –
ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କେଉଁଠାରେ ଅର୍ଜୁନ ଶୁଣିଲେ ?
ଉ –
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ଵନି ମହାଭାରତ ସମରରେ ଅର୍ଜୁନ ଶୁଣିଲେ ।

Question ୧୧।
ଶସ୍ତ୍ର କାହାକୁ ଛିନ୍ନ କରେ ନାହିଁ ?
ଉ –
ଶସ୍ତ୍ର ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଛିନ୍ନ କରେ ନାହିଁ ।

Question ୧୨ ।
ଘୋଡ଼ାର ରବକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ଘୋଡ଼ାର ରବକୁ ବ୍ରେଷାରବ କହନ୍ତି ।

Question ୧୩ ।
କବନ୍ଧନାଚ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –
ମସ୍ତକହୀନ ଜୀବନ୍ତ ଦେହର ନାଚ ହେଉଛି କବନ୍ଧ ନାଚ ।

Question ୧୪ ।
କାହାର ଉକ୍ତିରେ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିତାନ୍ତ ବିରକ୍ତ ହେଲେ ?
ଉ –
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଉକ୍ତିରେ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିତାନ୍ତ ବିରକ୍ତ ହେଲେ ।

Question ୧୫ ।
ପେପ୍‌ଟକ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
ଉ –
ପେପ୍‌ଟକ୍ କହିଲେ ଉତ୍ସାହପୂର୍ଣ୍ଣ କାବ୍ୟକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

Question ୧୬ ।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ କେତେବେଳେ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ହୋଇଉଠିଲା ?
ଉ –
ମୋହ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ ଓ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୌରବ ସେନାଆଡ଼କୁ ରଥ ତାଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ବଳନ୍ତ ହୋଇଉଠିଲା ।

Question ୧୭ ।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର କ’ଣ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ?
ଉ –
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ବୀରଗାଥା ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ।

Question ୧୮ ।
କାହାର ସୁଦୂର ପ୍ରସାରିତ ଦୃଷ୍ଟି ଥିଲା ?
ଉ –
ସଞ୍ଜୟଙ୍କର ସୁଦୂର ପ୍ରସାରିତ ଦୃଷ୍ଟି ଥିଲା ।

Question ୧୯ ।
ସଞ୍ଜୟ କାହାଠାରୁ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ସଞ୍ଜୟ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କଠାରୁ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

Question ୨୦ ।
ପୃଥ‌ିବୀକୁ କିଏ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥ‌ିବେ ?
ଉ –
ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସେନାପତି, ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ସମସ୍ତେ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥ‌ିବେ ।

Question ୨୧ ।
ଭବିଷ୍ୟତରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କେଉଁଥ‌ିରେ ଜର୍ଜରିତ ହେବ ?
ଉ –
ଭବିଷ୍ୟତରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ପିତାପୁତ୍ର ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାରେ ଜର୍ଜରିତ ହେବ ।

Question ୨୨ ।
କବିତାରେ ଅନ୍ତହୀନ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
କବିତାରେ ଅନ୍ତହୀନ ବୋଲି ସମୟକୁ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୩ ।
ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଆତ୍ମହତ୍ୟା କଥା କିଏ ବୁଝି ପାରୁନଥିଲେ ?
ଉ –
ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କଥା ସଞ୍ଜୟ ବୁଝିପାରୁ ନଥିଲେ ।

Question ୨୪ ।
ବାସୁଦେବ କିଏ ?
ଉ –
ବାସୁଦେବ ହେଉଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୨୫ ।
କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କ’ଣ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
ଉ –
କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର କୌରବ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧର ସ୍ଥାନ ବୋଲି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।

Question ୨୬ ।
କବିତାରେ ଆପଣଙ୍କୁ କାହା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ?
ଉ –

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
କାହାର ଶିକ୍ଷା ? କାହା ପ୍ରତି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆପଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଅତି ଚମତ୍କାର’ ଏହା ଭଗବାନ୍‌ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପ୍ରତି ।

Question ୨।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି କାହିଁକି ହେଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରୁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ଶିକ୍ଷା ପାଇଲା ପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଟାଣ ହେଲା ।

Question ୩ ।
କାହା ଧନୁର ତୀର କେତେବେଳେ ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ହେଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରୁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ଶିକ୍ଷା ପାଇଲା ପରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମୋହ ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ତାଙ୍କର ତୀର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ହେଲା ।

Question ୪ ।
ମୋର ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନ ଭିତରେ ଆପଣ କାହାର ? କିଏ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ମୋର ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣର ମୁନ ଭିତରେ ଆପଣ’ ଏଠାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀର ଭିତରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫ ।
ଘୋଡ଼ାର ହୁଷାରବ ଓ ବିଧବାର କୋହ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭିତରେ କିଏ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଘୋଡ଼ାର ବ୍ରେଷାରବ ଓ ବିଧବାର କୋହ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭିତରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ।

Question ୬ |
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧରେ ଅନେକ ସୈନ୍ୟ ସେନାପତିଙ୍କର ଶରୀରରୁ ମସ୍ତକ ଅଲଗା ହୋଇ ଯାଇଥିଲା, ମାତ୍ର ସେଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଜୁନ

Question ୭ ।
ମାତୁଳ ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାର ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟରେ କିଏ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମାତୁଳ ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାର ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟରେ ଆପଣ ଅର୍ଥାତ୍ ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୮ ।
କିଏ କାହାକୁ ପେପ୍‌ଟକ୍ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମୋହଭଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ପେପ୍‌ଟକ ବା ଉତ୍ସାହପୂର୍ଣ୍ଣ ବାକ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୯।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସଞ୍ଜୟଙ୍କଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ କଥା କାହିଁକି ଶୁଣୁଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ମନରେ ବୀରଗାଥ ବୀରଧର୍ମ ଶୁଣିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଥ‌ିବାରୁ, ସେ ସଞ୍ଜୟଙ୍କଠାରୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକଥା ଶୁଣୁଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ସଞ୍ଜୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିର ସ୍ଵରୂପ କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସଞ୍ଜୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିର ସ୍ଵରୂପ ସୁଦୂର ପ୍ରସାରିତ ଥିଲା ଯାହାକି ଅନ୍ତହୀନ ଦିଗ୍‌ବଳୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଥିଲା ।

Question ୧୧ ।
କିଏ କେଉଁଠିକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥ‌ିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସେନାପତି, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ସମସ୍ତେ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବାରମ୍ବାର ଫେରୁଥୁବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
କେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ବାରମ୍ବାର ଜର୍ଜରିତ ହେବ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଧର୍ମ, ଜାତି ଆଉ ଆଦର୍ଶ ଯୁକ୍ତିରେ, ପିତାପୁତ୍ର ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାରେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ବାରମ୍ବାର ଜର୍ଜରିତ ହେବ ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର କିପରି ଦୂରୀଭୂତ ହେଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧରେ ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ଵଜନଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ପାଣ୍ଡବପକ୍ଷର ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ଦେଖା ଦେଇଥିଲା । ସେ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରରେ ଅନ୍ଧୀଭୂତ ହୋଇ ଯୁଦ୍ଧକରିବା ପାଇଁ ପରମୁଖ ହୋଇଥିଲେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଏତାଦୃଶ ଭାବ ଦେଖୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଉତ୍ସାହ ଓ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ବକ୍ତୃତା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହମରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଥିଲା ଓ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

Question ୨।
କିଏ କାହାକୁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ମହାସମରରେ ଅର୍ଜୁନ ନିଜର ଜ୍ଞାତି, କୁଟୁମ୍ବ ଓ ପ୍ରିୟ ପରିଜନଙ୍କୁ ଦେଖିଲାପରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ସେ ମୋହଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ହାତମୁଠା ବଜ୍ର ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୩ ।
ହାତମୁଠା ଟାଣ ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ମହାଭାରତ ମହାସମରରେ ଅର୍ଜୁନ ନିଜର ଜ୍ଞାତି, କୁଟୁମ୍ବ ଓ ପ୍ରିୟ ପରିଜନଙ୍କୁ ଦେଖିଲାପରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ବିଷାଦଭାବ । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ସେଥ‌ିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ବିଷାଦ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା । ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ, ଯୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ତାଙ୍କର ହାତମୁଠା ବଜ୍ର ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୪ ।
କାହା ପାଇଁ କ’ଣ ମହାଯୋଗର ସାଧନା ଥିଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋହଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥ‌ିବା ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ଅର୍ଜୁନ ନିଜର ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବୁଝିଥିଲେ ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ହେଉଛି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପାଇଁ ଅନନ୍ତମୁକ୍ତିର ଦ୍ବାର ଭେଦ କରିବା ମହାଯୋଗର ସାଧନା ଥିଲା ।

Question ୫।
‘ମୋ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଆପଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି’ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଓ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ପ୍ରଦାନରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଗଳିତ ଅବସ୍ଥା ଅପସରି ଯାଇଛି । ତାଙ୍କର ହାତମୁଠା ବଜ୍ର ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି ଏବଂ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି କଠିନ ହୋଇଛି । ସେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ସେ ବୁଝିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ତାଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣମୁନରେ । ସେହି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଇଛି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ।

Question ୬ |
‘ଆପଣ ହିଁ ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକ’ – କିଏ କାହାକୁ କହିଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇଗଲା ପରେ, ସେ ଜାଣିଛି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ସେ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ । ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ ସେ ରହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଅସିଘାତ ରକ୍ତ ଭିତରେ ମଧ୍ଯ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି ।

Question ୭।
‘ଆପଣ କରିବେ ହତ୍ୟା ଆପଣଙ୍କୁ’ କହିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନରେ । ଅର୍ଜୁନ ଜାଣିଛନ୍ତି, ସବୁକିଛି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କରୁଛନ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହି । ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥ‌ିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ‘ଆପଣ’ ଶବ୍ଦ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ହିଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

Question ୮ |
‘ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ଏକାମାତ୍ର ସତ୍ୟ’ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ, ସେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ଏକ ମିଥ୍ୟା, ମାୟା ମୋହର ପ୍ରହେଳିକା ମାତ୍ର । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଏପରିକି ବନ୍ଧୁ, ଜ୍ଞାତି, ସହୋଦର, ମାତୁଳ, ପିତୃବ୍ୟ ଆଦି ସମସ୍ତଙ୍କ ହତ୍ୟା ଭିତରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଓ ହତ୍ୟାକାରୀ ବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଉକ୍ତିଟିରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ସର୍ବବ୍ୟାପକତାକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

Question ୯।
ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଓ ନିଷ୍ଠୁର କାହିଁକି ହୋଇଗଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ବିଷାଦଭାବ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ, ସେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ମହତ୍ତ୍ବ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି । ସେ ଜାଣି ପାରିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟସବୁ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଏଭଳି ଭାବକୁ ସଞ୍ଜୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ସାରିଲାପରେ ସେ କୁରୁସୈନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ରଥ ବାହିନେଲେ । ସେତେବେଳକୁ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଷ୍ଠୁର ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଅତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଥିଲା ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ପ୍ରଦାନ ବଳରେ, ସଞ୍ଜୟ ମହାଭାରତ ମହାସମର ଦେଖୁଛନ୍ତି ! ସେହି ସମରର ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସର୍ବକାଳୀକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ ସଞ୍ଜୟ କହିଛନ୍ତି, ଆପଣ ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବୀରଗାଥା, ବୀର ଧର୍ମ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵାଭାବିକ । ମାତ୍ର ଏ ଯୁଦ୍ଧର କେବେହେଲେ ଅନ୍ତ ନାହିଁ । ସବୁଦିନ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ଏଭଳି ରକ୍ତାକ୍ତ ହେଉଥ‌ିବ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ ବୀରଗାଥା, ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାର ଇଚ୍ଛା ଅତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଥିଲା ।

Question ୧୧।
ବହୁଶ୍ରମ, ବହୁଚେଷ୍ଟା, ବହୁଯୁଗ, ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ – କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ଉତ୍ସାହ ବାକ୍ୟଦ୍ୱାରା ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ମୋହଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିଲା ଓ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଜୟଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମ୍ବାଦ ଦେଉଥ‌ିବା ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ତା’ର ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଦେଖୁଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ, ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଯନ୍ତ୍ରଣାର କେବେ ପରିସମାପ୍ତି ଆସୁନାହିଁ । ବହୁଶ୍ରମ, ବହୁଚେଷ୍ଟା, ବହୁଯୁଗ, ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ ସତ୍ତ୍ବେ ବି ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ରକ୍ତାକ୍ତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇ ଚାଲିଥବ ।

Question ୧୨ ।
କେଉଁଥ‌ିପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ପିତା, ପୁତ୍ର, ପିତୃବ୍ୟର ହତ୍ୟାହେବ ?
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ମହାସମର ଦେଖୁଥ‌ିବାବେଳେ, ସଞ୍ଜୟ ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଏହି ଯୁଦ୍ଧର କେବେବି ପରିସମାପ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ଓ ସମରସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ ବରଂ ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଥ‌ିବ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାର ଭାବଧର୍ମ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାଟି କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ‘ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଅଭିସାର’ କବିତା ସଂକଳନର ଅନ୍ୟତମ କବିତା । କବିତାଟିରେ କବି ମହାଭାରତ ମହାସମର କୁରୁପାଣ୍ଡବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘଟିଯାଇଥିବା ଭୟଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧକୁ ମିଥୁରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କବିତାରେ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ବାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଚିରକାଳ ପାଇଁ ହେଉଥବ ମଧ୍ୟ । ସବୁକିଛିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ ନିଜେ । ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା ପରି ସେସବୁ ଆମକୁ ଜଣାଗଲେ ମଧ୍ଯ ପ୍ରକୃତରେ ଯାହା ହୋଇଥିଲା, ତାହାହିଁ ହେଉଛି ଏବଂ ଆଗକୁ ମଧ୍ୟ ତାହା ହେବ । କବିତାଟିରେ କବି ମାନବର ସର୍ବକାଳୀନ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଦେଖିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ମାତ୍ର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ପ୍ରସାଦରୁ ସଞ୍ଜୟ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧର ସବୁକିଛି ଘଟଣା ଦେଖୁଛନ୍ତି । ସେହି ଘଟଣାକୁ ସେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ବୁଝାଇ କହୁଥିଲେ ।

କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନ ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ବଜନଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ମୋହଭଙ୍ଗ ହୋଇଛି । ସେ ପୁଣି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଭାବରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । କାରଣ ଅର୍ଜୁନ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ବଳରେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ସେ କିଛି କରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା କିଛି ହେଉନାହିଁ । ଯାହାକିଛି କରୁଛନ୍ତି ସବୁହେଉଛି ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳା ଓ ପ୍ରହେଳିକା ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହୁଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ଓ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ଯୁଦ୍ଧରେ ନରହତ୍ୟାକୁ ଭୃକ୍ଷେପ ନକରି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, ଏହା ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତି ସାଧନାଭଳି କଠୋର ହେଲେ ହେଁ କରଣୀୟ । ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ଟଙ୍କାରରେ ତାଙ୍କର ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଉଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ମରୁଥିବା ଓ ମାରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

ସେହି ଯୁଦ୍ଧର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖୁବା ଭିତରେ ସଞ୍ଜୟ ବହୁଆଗକୁ ବା ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ କହିଛନ୍ତି, ଏ ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ, ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ ହୋଇ ଚାଲିଥ୍ବ ।

କବିତାଟିରେ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଅନୁଚିନ୍ତା କିପରି ମଣିଷ ମନରେ ବସାବାନ୍ଧି ରହିଛି ଏବଂ ଭଗବାନ୍ କିପରି ମଣିଷମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସବୁକିଛି କରୁଛନ୍ତି, ତାହାହିଁ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।

Question ୨ ।
ପଠିତ କବିତାନୁଯାୟୀ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ଯାହା ବୁଝାଇଥିଲେ – ତାହା ନିଜ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ଚମତ୍କାର ସୃଷ୍ଟି । ଉକ୍ତ କବିତାଟିରେ କବି ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଏକ ମିଥ୍ୟାଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଜଣାଇଦେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଯେ ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଲାଗିରହିଛି । ଯୁଦ୍ଧରେ ପରସ୍ପର ପରସ୍ପରକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ ବା ମୃତ୍ୟୁ ଦେଲେ ବି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହିଛି ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା । ସୁତରାଂ ସେହି ଭଗବାନ୍ ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମାରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ମରୁଛନ୍ତି ମଧ୍ୟ ।

ମହାଭାରତର ଯୁଦ୍ଧରେ ଯେଉଁସବୁ ଘଟଣା ଘଟିଯାଉଥିଲା, ସେସବୁକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ଧ ଥ‌ିବାରୁ ଦେଖିପାରୁ ନଥିଲେ । ମାତ୍ର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ପ୍ରସାଦରୁ ସଞ୍ଜୟ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ, ସେ ଯୁଦ୍ଧର ସବୁଘଟଣା ଦେଖୁଥିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ମୋହ ଓ ବିଷାଦଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବାରୁ ସେ ଆଉ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଚାହିଁନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ଜଡ଼ତା ଅପସରି ଯାଇଥିଲା । ସେ ପୁଣି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଆଗୁସାର ହୋଇଥିଲେ ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହୁଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରର

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଜୟଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ତା’ର ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟ ଦେଖ୍ କହିଛନ୍ତି, ହିଂସା, ଯୁଦ୍ଧ, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ବି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କର ସମରସଜ୍ଜା ଲାଗିରହିଛି । ଏହି ସମରମସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତଘଟୁନାହିଁ । ବରଂ ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶପାଇଁ ଏସବୁ ଯୁଦ୍ଧ କରାଯାଉଛି । ପରିଣତିରେ ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଧର୍ମର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ, ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ଧରାବତରଣ କରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହେଉନାହିଁ । ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନରେ ବିଭୋର ସଞ୍ଜୟ କହିଛି, ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିଜେ କେତେଥର ଏହିପରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥ‌ିବେ । କାରଣ ଏଠାରେ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି ।

କବିତାରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କେବଳ ଯୁଦ୍ଧର ବିବରଣୀ ବୁଝାଇ ନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ସର୍ବକାଳୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩।
ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ, ତାହା ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
ଉ
ବିଷାଦଯୋଗ ଖଣ୍ଡନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ, ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କର ସର୍ବବ୍ୟାପକତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇଛି । କବି ମହାଭାରତର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ମିଥ୍ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ସ୍ଵରୂପ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଛନ୍ତି ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବ ଦୂରକରିବା ନିମନ୍ତେ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ, ତାହାକୁ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ କହିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ଅତି ଚମତ୍କାର । ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ନିହାତି ଅକାଟ୍ୟ । ବକ୍ତୃତା ଥିଲା ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ । ସେହି ଶିକ୍ଷା, ସେହି ଯୁକ୍ତି ଓ ସେହି ବକ୍ତୃତା ଶୁଣି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନୋଭାବ ବଦଳିଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରହେଳିକାରେ ପଡ଼ି ସେ ଆଉ ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି । କାରଣ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପାଇଁ ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ସଦୃଶ । ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହେଲାପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ହାତମୁଠା ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ହୃଦୟରୁ କୋମଳତା ଦୂରେଇଯାଇ ତାହା ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ମନେହୋଇଛି, ତାଙ୍କ ଧନୁର ତୀର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣତର ହୋଇଉଠିଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ସେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇସାରିବାପରେ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା, ତାହା ସେ ଅନୁଭବ ତାହା କରଣୀୟ ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝି ପାରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷିତ, ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଅର୍ଜୁନ ସତେଯେପରି ଦିବ୍ୟମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି, କୃଷ୍ଣ କେବଳ ତାଙ୍କ ରଥରେ ନାହାଁନ୍ତି, ସେ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଉଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ଅର୍ଜୁନର ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଅସୀଘାତରେ କ୍ଷତ ଓ ରକ୍ତ ଭିତରେ । ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, ଏ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ କେହି କାହାକୁ ମାରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା କେହି ମରୁନାହାଁନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛନ୍ତି ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସବୁଥିରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ତ୍ର ଛିନ୍ନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟ ଦହନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ ଯୁଦ୍ଧର କୌଣସି ସତ୍ୟତା ନାହିଁ, ଏସବୁ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା ।

ବାସ୍ତବିକ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମାର୍ମିକ ହୋଇଛି ।

Question ୪।
ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ କଥୋପକଥନର ସ୍ଵରୂପ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ –
କବି ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଏକ ମିଥ୍ୟାଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଜଣାଇ ଦେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଯେ ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଲାଗିରହିଛି । ଯୁଦ୍ଧରେ ପରସ୍ପର ପରସ୍ପରକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ ବା ମୃତ୍ୟୁ ଦେଲେ ବି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହିଛି ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା । ସୁତରାଂ ସେହି ଭଗବାନ୍ ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମାରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ମରୁଛନ୍ତି ମଧ୍ୟ ।

ମହାଭାରତର ଯୁଦ୍ଧରେ ଯେଉଁସବୁ ଘଟଣା ଘଟିଯାଉଥିଲା, ସେସବୁକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ଧ ଥ‌ିବାରୁ ଦେଖାରୁ ନଥିଲେ ।

ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ମୋହ ଓ ବିଷାଦଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବାରୁ ସେ ଆଉ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଚାହିଁନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନର ଜଡ଼ତା ଅପସରି ଯାଇଥିଲା । ସେ ପୁଣି କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଆଗୁସାର ହୋଇଥିଲେ ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହୁଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରର ପ୍ରହେଳିକା ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧରେ ନରହତ୍ୟାକୁ ଭୂକ୍ଷେପ ନକରି ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତିସାଧନା ଭଳି କଠୋର ହେଲେ ହେଁ କରଣୀୟ ବୋଲି ସେ ବୁଝିପାରିଲେ ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଜୟଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ତା’ର ବହୁ ଆଗକୁ ଭବିଷ୍ୟ ଦେଖୁ କହିଛନ୍ତି, ହିଂସା, ଯୁଦ୍ଧ, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ବି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କର ସମରସଜ୍ଜା ଲାଗିରହିଛି । ଏହି ସମରମସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ବରଂ ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ଏସବୁ ଯୁଦ୍ଧ କରାଯାଉଛି । ପରିଣତିରେ ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଧର୍ମର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ, ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବାରମ୍ବାର ଧରାବତରଣ କରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହେଉନାହିଁ । ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନରେ ବିଭୋର ସଞ୍ଜୟ କହିଛି, ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ ନିଜେ କେତେଥର ଏହିପରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥିବେ । କାରଣ ଏଠାରେ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି ।

କବିତାରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କେବଳ ଯୁଦ୍ଧର ବିବରଣୀ ବୁଝାଇ ନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ସର୍ବକାଳୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୫।
ମହାଭାରତର ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କଠାରୃ ଯେଉଁ ମହାଜ୍ଞାନା ଲୋକ ପାଇଥିଲେ ତାହାର ସ୍ୱରୂପ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାରେ ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବଦ୍‌ ଗୀତାର ମହାଭାରତର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ମିଥ୍ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି, ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକର ସ୍ଵରୂପ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଛନ୍ତି ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବ ଦୂରକରିବା ନିମନ୍ତେ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ, ତାହାକୁ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ କହିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ଅତି ଚମତ୍କାର । ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ନିହାତି ଅକାଟ୍ୟ । ବକ୍ତୃତା ଥିଲା ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ । ସେହି ଶିକ୍ଷା, ସେହି ଯୁକ୍ତି ଓ ସେହି ବକ୍ତୃତା ଶୁଣି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନୋଭାବ ବଦଳିଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରହେଳିକାରେ ପଡ଼ି ସେ ଆଉ ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି । କାରଣ ହାତମୁଠା ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ହୃଦୟରୁ କୋମଳତା ଦୂରେଇଯାଇ ତାହା ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇସାରିବାପରେ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା, ତାହା ସେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ଜାଗତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ସେ କ୍ରମଶଃ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତିସାଧନା କଠୋର ହେଲେ ହେଁ, ତାହା କରଣୀୟ ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝି ପାରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷିତ, ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଅର୍ଜୁନ ସତେଯେପରି ଦିବ୍ୟମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି, କୃଷ୍ଣ କେବଳ ତାଙ୍କ ରଥରେ ନାହାଁନ୍ତି, ସେ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣାଯାଉଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରହିଛନ୍ତି ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ଅର୍ଜୁନର ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଅସିଘାତରେ କ୍ଷତ ଓ ରକ୍ତ ଭିତରେ । ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, ଏ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ କେହି କାହାକୁ ମାରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା କେହି ମରୁନାହାଁନ୍ତି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛନ୍ତି ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସବୁଥିରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ତ୍ର ଛିନ୍ନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟ ଦହନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ ଯୁଦ୍ଧର କୌଣସି ସତ୍ୟତା ନାହିଁ, ଏସବୁ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରହେଳିକା ।

ବାସ୍ତବିକ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମାର୍ମିକ ହୋଇଛି ।

Question ୬ ।
ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଥ‌ିବା ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାର ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କର ।
ଉ –
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାଟି କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ମିଥ୍ଧର୍ମୀ କବିତା । କବିତାରେ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ବର୍ଣ୍ଣନା, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଯୋଗ ଖଣ୍ଡନ, ଆତ୍ମାର ଶାଶ୍ୱତ ଭାବ, ମାନବର ଯୁଦ୍ଧ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଇ ଦିଆଯାଇଛି, ଏଥ‌ିରେ ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶକୁ ନେଇ ଲାଗିଥିବା ଦ୍ଵହଭାବକୁ ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ଜ୍ଞାତି, ବନ୍ଧୁ, ପ୍ରିୟପରିଜନଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରେ ଦେଖାଦେଇଛି ହତାଶାଭାବ । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ପାଇଲାପରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ବିଷାଦ ଭାବ ଦୂରେଇଯାଇଛି । ସେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ଦେଖାଦେଇଛି କ୍ରୂର ହସ । ଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖାଦେଇଛି ନିଷ୍ଠୁରତାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ପ୍ରକାଶ ଭଙ୍ଗୀ ।

କବିତାର ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଦିବ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ଭାବକୁ ।

ଓ ଉତ୍ସାହ ବାକ୍ୟଦ୍ଵାରା ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ହୋଇଛି । କୌରବ ପକ୍ଷ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପାଣ୍ଡବ ପକ୍ଷର ବିଜୟ ହୋଇଛି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତାକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରି ବହୁ ଆଗକୁ ଦେଖିଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧର ଭବିଷ୍ୟତ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ସେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ଆସୁନାହିଁ । ମହାରାଜା ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନଶକ୍ତି ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅନ୍ଧାରତଳେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ସେ ହୁଏତ ବୀରଗାଥା, ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହ କରିପାରନ୍ତି । ମାତ୍ର ସବୁକିଛି ହେଉଛି ସର୍ବକାଳୀକ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ଏଥୁରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ବହୁଶ୍ରମ, ବହୁଚେଷ୍ଟା, ଯୁଗଯୁଗ ଧରି ଚାଲିଆସିଛି । କିନ୍ତୁ ମଣିଷକୁ ଏଥୁରୁ ନିସ୍ତାର ମିଳିନାହିଁ । ବରଂ ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅବିରତ ପରିଦୃଶମାନ ହେଉଛି ।

ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ଓ ସମରସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ବାରମ୍ବାର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଫେରି ଆସୁଛନ୍ତି । ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଫେରି ଆସିଲା ପରେ ସମସ୍ତେ ମହାସମରରେ ଉପନୀତ ହେଉଛନ୍ତି । ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ପିତାପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଶେଷର ସଞ୍ଜୟ କହିଛନ୍ତି, ସବୁ ଯୁକ୍ତି, ସବୁ ତର୍କ, ସବୁ ବକ୍ତୃତା ଓ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ନାହିଁ । କାରଣ ସବୁମୂଳରେ ରହିଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ । ସେହି ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ପାଇଁ, ନିଜେ ବହୁବାର ଧରାବତରଣ କରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥିବେ । କାରଣ, ମାରୁଥିବା ଲୋକ ଓ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି, ଯେହେତୁ ସେ ସର୍ବବିଦ୍ୟମାନ ।

ସଞ୍ଜୟ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତୀ ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୭ ।
ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ସଞ୍ଜୟଙ୍କର ଆତ୍ମ ଜିଜ୍ଞାସାର ସ୍ଵରୂପ ଆକଳନ କର ।
ଉ –
୬ନଂ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ ।

Question ୮ ।
‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାର ସାର୍ଥକତା ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
ଆଧୁନିକ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ନୂତନ ଆଙ୍ଗିକ ଓ ନୂତନ ଶୈଳୀର ନବ ଉନ୍ମେଷର ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏହି ଶୈଳୀ ହେଉଛି ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀ । ଏହି ଶୈଳୀର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଯେ, ଏହା ଆବେଗ ସହିତ ମନନଶୀଳତାର ଗଭୀର ସମନ୍ବୟରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଭାବାବେଗକୁ ଯୁକ୍ତିନିଷ୍ଠଭାବରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାହିଁ ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ । କବିଙ୍କ ରଚିତ ‘କାଳପୁରୁଷ’ କାବ୍ୟ ଏହି ଶୈଳୀର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯାହାର ଜୀବନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ଶୈଳୀ ନେଇ କାବ୍ୟଟିକୁ ଥରେ ପଢ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ତୃପ୍ତି ଆସେ ନାହିଁ । ଭାଷାର କ୍ଲିଷ୍ଟତା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସାବଲୀଳତା ଏବଂ ଭାବର ଆବେଗରେ ବୌଦ୍ଧିକତା, ଯୁକ୍ତିନିଷ୍ଠତା ‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତାଟିକୁ ଶ୍ରୀସମ୍ପନ୍ନ ପାଠକଲେ ଖୁବ୍ କମ୍ ସମୟରେ ସମଗ୍ର କବିତାର ଭାବଧାରାକୁ ସହଜରେ ମଧ୍ୟ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ପାରିଥାଏ ।

ଯୁଦ୍ଧରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦ ଯୋଗଖଣ୍ଡନ, ସଞ୍ଜୟଙ୍କ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିରେ ମଣିଷର ସର୍ବକାଳୀନ ଯୁଦ୍ଧଚିନ୍ତାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛଳ, ସାବଲୀଳ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି । କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମନରୁ ମୋହଭାବ ଦୂରେଇ ଗଲାପରେ, ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ସେ ଭିନ୍ନ ଭାବରେ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ତାଙ୍କର କୌଣସି ବିଚାରବୋଧ ନାହିଁ । ବରଂ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ବକ୍ତୃତା ଓ ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି, ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇଛି । ଫଳରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ଆସିଥିବା କ୍ଲବତା, ଜଡ଼ତା ଅପସରି ଯାଇଛି । ହାତ ହୋଇଛି ତାଙ୍କର ବଜ୍ର ପରି, ଛାତି ହୋଇଛି ତାଙ୍କର ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି । କବି ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟକରି କହିଛନ୍ତି –

“ମହାଶୟ
ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଁ ବୁଝୁଛି, ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ଧର୍ମ କ୍ଷତ୍ରିୟର
ଅନନ୍ତ ମୁକ୍ତିର ଦ୍ଵାର ଭେଦ କରିଯିବା ପାଇଁ
ଏତ ମହାଯୋଗର ସାଧନା ।”

କବିତାର ଦ୍ବିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ସଞ୍ଜୟ ସର୍ବକାଳୀନ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି ଓ ହେଉଥ‌ିବ । ଏ ଯୁଦ୍ଧର ମୂଳ ହେଉଛନ୍ତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । କାରଣ ସବୁର ମଧ୍ୟରେ ସେ ବିଦ୍ୟମାନ ହୋଇ, ସବୁକିଛି କରିଥା’ଛି ।

କବିତାଟି କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସାର୍ଥକ ନୁହେଁ, ଆଙ୍ଗିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ଏହାର ସାର୍ଥକତା ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ, ଆଙ୍ଗିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏଥରେ ମିଥ୍, ଚିତ୍ରକଳ୍ପ ଓ ଗଦ୍ୟଛନ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି । ‘ଶିକ୍ଷା’, ‘ବକ୍ତୃତା’, ‘ଯୁକ୍ତି’ ଶବ୍ଦକୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଛି । ‘ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧାରର ଘୋର ପ୍ରହେଳିକା’, ‘ତା’ର ତୀବ୍ର ଦହନରେ ହାତମୁଠା ଟାଣ ମୋର ହୋଇଆସେ ବଜ୍ରପରି’, ‘ମୋ ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡପରି’, ‘ମୋ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ ଆପଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି’ –

“ବାରମ୍ବାର ପିତା ପୁତ୍ର ପିତୃବ୍ୟ ହତ୍ୟାରେ
ଜର୍ଜରିତ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଫେରୁଥୁବ ପୃଥ‌ିବୀକୁ
ଅନ୍ତହୀନ ସମୟର ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ବିକୃତି ବ୍ୟାପ୍ତିରେ ।

ମୋଟ ଉପରେ କବିତାଟିରେ କବି ‘ମଣିଷର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି’, ‘ମାରୁଥିବା ଲୋକ ଏବଂ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କର ଅବସ୍ଥିତି’ ଆଦି ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ନାମକରଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କବିତାଟି ମଧ୍ୟ ସାର୍ଥକ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ ।

କବି ପରିଚିତି :

କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁରର ନାଗବାଲିଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ୨୦୦୪ ମସିହାରେ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟର ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବରେ ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମାତୃଭାଷାର ମୋହକୁ ସେ ଅତି ନିବିଡ଼ଭାବରେ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ କବିଙ୍କର ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଓ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ଅସୀମ ପ୍ରୀତି ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ଲବ୍ଧପ୍ରତିଷ୍ଠ କବିର ଗୌରବରେ ଗୌରବାନ୍ବିତ କରିଥିଲା । କବିଙ୍କର କବିତ୍ଵର ଆଦ୍ୟସ୍ତବକ ଥିଲା ‘ନୂତନ କବିତା’ ନାମରେ ତାଙ୍କର ଏକ କବିତା ସଙ୍କଳନ । ୧୯୪୮ ରୁ ୧୯୫୫ ମଧ୍ୟରେ ଲିଖ୍ କବିଙ୍କର ସମସ୍ତ କବିତାର ଏହା ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ରୂପ ।

ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବିଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ସାହିତ୍ୟିକ କୃତି ହୁଏ ‘ସମୁଦ୍ରସ୍ନାନ’ ନାମକ ଏକ କବିତାଗ୍ରନ୍ଥ । ଏହି କବିତା ସଙ୍କଳନରେ କବିଙ୍କର ‘କାଳପୁରୁଷ’ ନାମରେ ଏକ ସୁଦୀର୍ଘ ଓ ମନୋଜ୍ଞ କବିତା ରହିଅଛି; ଯାହା କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାର୍ଥକକୃତି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ । ଏହି କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଓ ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ପାଇଁ କବି କାଳଜୟୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହା ଏକ ସୁଦୀର୍ଘ କବିତା ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଚମତ୍କାରିତା ଏପରି ଯେ ଥରେ ପଢ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ତୃପ୍ତି ଆସେ ନାହିଁ । ପାଠକ ବାରମ୍ବାର ଏହି କବିତାକୁ ଆବୃତ୍ତି କରିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହୀ ହୁଏ । ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କର ଏହି କବିତାରେ ଶୈଳୀ ଆଧୁନିକ ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀ ଓ ଆଙ୍ଗିକରେ ନୂତନ ରୂପରେଖ ନେଇ ଏହା ଏତେ ଜୀବନ୍ତ ଯେ ପାଠକର ପଠନ ରୁଚିକୁ ଏହା ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରିଦିଏ । ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ଯଦି ଅନ୍ୟକୌଣସି କବିତା ନଲେଖୁ ଏକମାତ୍ର ଏହି ଗୋଟିଏ କବିତାରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ଥା’ନ୍ତେ, ତେବେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ଗୌରବ ଅମ୍ଳାନ ରହିଥା’ନ୍ତା ।

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ନୂତନ ଶୈଳୀ ଓ ଭାବଧାରାର ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ କବି ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ଏହି ‘କାଳପୁରୁଷ’ ଅନନ୍ୟ । ମେଟାଫିଜିକାଲ ଶୈଳୀକୁ ହିଁ କବି କବିତା ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଶସ୍ତ ଶୈଳୀରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଏହି ଶୈଳୀ ନବଦିଗନ୍ତର ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଅଛି । ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ କବି ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟ ଏହି ଶୈଳୀକୁ ଆଧାର କରି କବିତା ରଚନା କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁପ୍ରସାଦଙ୍କ କବିତାର ଗୀତିମୟତା ଓ ଛନ୍ଦରେ ନୂତନ ରସବୋଧ ପାଇଁ ସେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶ୍ରେଣୀ ଚେତନାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାଚ୍ୟ ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମ୍ମିଳିତ ଭାବଧାରାକୁ ନେଇ କବି ଗୁରୁ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟି ଆଧୁନିକ ଜୀବନର ଅବସାଦ, ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନତା, ଅନିଶ୍ଚିତତା, ଅବକ୍ଷୟତା ପ୍ରଭୃତିର ବାସ୍ତବ ରୂପଚିତ୍ରକୁ ପରିସ୍ଫୁଟିତ କରିଥାଏ । ଆଧୁନିକ ମାନବ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତା, ଆଶଙ୍କା, ହିଂସା, ଦ୍ବେଷ, ଭୟ ଓ ପରଶ୍ରୀକାତରତାର ଶିକାର ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକା ସୁନ୍ଦର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଧ୍ବସ୍ତ ବିଧ୍ବସ୍ତ କରିଦେଇଛି । ମାନବିକତାର ମହତ୍ତ୍ବ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ । ଯୁଦ୍ଧର ଆଶାଙ୍କାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଶାନ୍ତି ବ୍ୟାହତ ।

ମଣିଷ ନରପିଶାଚ ହୋଇ ଦାନବୀୟ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଆଦରି ନେଇଛି । ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ମୈତ୍ରୀ ଓ କରୁଣାକୁ ନିର୍ବାସନ ହୋଇଛି । ଈଶ୍ଵରପ୍ରୀତି, ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ନୈତିକତାର ମାନଦଣ୍ଡ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ଦୁଇ ଦୁଇଟା ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକାରେ ମାନବ ବ୍ୟସ୍ତ ବିବ୍ରତ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ମାନବ ସମାଜର ଏହି କରୁଣ ପରିଣତିକୁ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଳବତ୍ତର ରହିଛି । କବିଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟରେ କବିତାଗ୍ରନ୍ଥ ‘ସମୁଦ୍ରସ୍ନାନ’ ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସୃଷ୍ଟି । ଏଥରେ ସ୍ଥାନିତ ଶାନ୍ତି ବ୍ୟାହତ ।

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମ :

‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର’ ସମ୍ବାଦ କବିତାଟି କବିଙ୍କର ‘ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଅଭିସାର’ କବିତା ପୁସ୍ତକର ଅନ୍ୟତମ କବିତା । ମହାଭାରତ ମହାସମରରେ ଘଟିଯାଇଥ‌ିବା ଯୁଦ୍ଧ ଓ ତାହାର ଭୟଙ୍କର ପରିବେଶ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ଧ ଥ‌ିବାରୁ ଦେଖିପାରୁନଥିଲେ । ମାତ୍ର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ପ୍ରସାଦରୁ ସଞ୍ଜୟ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ଲାଭ କରିଥିବାରୁ, ସେ ଯୁଦ୍ଧର ସମସ୍ତ ଘଟଣାକୁ ଦେଖିପାରୁଥିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ଶୁଣାଉଥିଲେ । ଏହି ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଉପରେ ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ସଞ୍ଜୟ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ବାଦ’ କବିତା । ଏଥ‌ିରେ କବି ଯୁଦ୍ଧର ମିଥ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ମନୁଷ୍ୟର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଚିରନ୍ତନ । ଧର୍ମ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ତଥା ଆଦର୍ଶର ଦ୍ଵାହିରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଚିରକାଳ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି ଓ ହେଉଥ‌ିବ ।

କବିତାର ସାରକଥା :

ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ଚାଲିଛି । ସେହି ଯୁଦ୍ଧରେ କୌରବ ଓ ପାଣ୍ଡବମାନେ ପରସ୍ପରର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ରଥରେ ସାରଥ ସାଜିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧର ବାସ୍ତବ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ଅର୍ଜୁନ ଦେଖୁଛନ୍ତି ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରିୟ ପରିଜନଙ୍କୁ । ପ୍ରିୟ ପରିଜନ ଓ ତାଙ୍କର ନିଜର ମଣିଷଙ୍କୁ ମାରି ଯୁଦ୍ଧରେ ଜୟଲାଭ କରିବାକୁ ସେ ଚାହିଁନାହାଁନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମନରେ ଆସିଛି ଦୁଃଖ ଓ ହତାଶାଭାବ । ସେ ବିଷାଦ ଭାବରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ଆଉ ଏ ଯୁଦ୍ଧ ସେ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ପ୍ରିୟଜନଙ୍କୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧରେ ମାରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରିୟଜନଙ୍କୁ ମାରି ରାଜ୍ୟ ଭୋଗ କରିବାର ଅଭିଳାଷ ତାଙ୍କର ନାହିଁ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରତି ଏତାଦୃଶ ବିମୁଖତା ଦେଖ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ସାହିତ କରିଛନ୍ତି । ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଦେଇ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବାପାଇଁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ପ୍ରରୋଚନାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବ ଖଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁ ଜଡ଼ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥୁଲା, ତାହା ଅପସରି ଯାଇଛି । ସେ ପୁନର୍ବାର ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ମହାସମରରେ ପ୍ରକୃତ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଭାବ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

‘ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭଗବଦ୍‌ଗୀତା’ରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିଶେଷ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କିପରି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦଭାବକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଅର୍ଜୁନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଯାହା କହିଛନ୍ତି, ତାହାକୁ କବି ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ଏହି ବକ୍ତବ୍ୟକୁ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ଅବିକଳ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ଅତି ଚମତ୍କାର । ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ନିହାତି ଅକାଟ୍ୟ । ବକ୍ତୃତା ଥିଲା ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ । ସେହି ଶିକ୍ଷା, ସେହି ଯୁକ୍ତି ଓ ସେହି ବକ୍ତୃତାରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ବଦଳିଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମନରୁ ମୋହରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇଯାଇଛି । ସମ୍ପର୍କର ପ୍ରହେଳିକା ତାଙ୍କ ମନରେ ଆଉ ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିନାହିଁ । କାରଣ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତି ବତାଇଛନ୍ତି, ତାହା ଥିଲା ମହାଜ୍ଞାନାଲୋକ ସଦୃଶ । ସେହି ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ବିଗଳିତ ଅବସ୍ଥା ଅପସରିଯାଇଛି । ଯେଉଁ ହାତମୁଠା ମୋହର ପ୍ରଭାବରେ ଶିଥୁଳ ହୋଇଯାଇଥିଲା, ତାହା ହୃଦୟର ତୀବ୍ର ଦହନରେ ଟାଣ ହୋଇଯାଇଛି । କୋମଳ ମନ, ହୃଦୟ ଓ ଶରୀର ବଜ୍ର ଭଳି କଠିନ ହୋଇଯାଇଛି । ହୃଦୟ ଲୌହପିଣ୍ଡ ପରି ଶକ୍ତ ହୋଇଛି । ଧନୁର ତୀର ସବୁ ତୀକ୍ଷ୍ଣଣରୁ ଆହୁରି ତୀକ୍ଷ୍ଣତର ହୋଇଉଠିଛି । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇସାରିବା ପରେ କ୍ଷତ୍ରିୟର ଧର୍ମ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା, ତାହା ତାଙ୍କୁ ବିମୋହିତ କରିଛି । ଜାଗତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ସେ ଭୁଲିଯାଇଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧରେ ନରହତ୍ୟାକୁ ସେ ଭୂକ୍ଷେପ ନକରି ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବାପାଇଁ ମନ ବଳାଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି –

“ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଁ ବୁଝିଛି, ବନ୍ଧୁ ଜ୍ଞାତି ନରହତ୍ୟା ଧର୍ମ କ୍ଷତ୍ରିୟର
ଅନନ୍ତ ମୁକ୍ତିର ଦ୍ଵାର ଭେଦକରି ଯିବାପାଇଁ
ଏ ତ ମହାଯୋଗର ସାଧନା ।”

ମହାଯୋଗୀର ମୁକ୍ତିସାଧନା କଠୋର ହେଲେ ହେଁ, ବରଣୀୟ ବୋଲି ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିପାରିଛନ୍ତି ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ, କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦିବ୍ୟମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ଅର୍ଜୁନ ବୁଝିଛନ୍ତି, କୃଷ୍ଣ କେବଳ ତାଙ୍କ ରଥରେ ନାହାଁନ୍ତି, ସେ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ । ସେ ଅଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତୀରର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ମୁନରେ, ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଧନୁର ହୁଙ୍କାରରେ, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି, ବିକଳାଙ୍ଗ ଆହତ ସୈନିକର ଆଉଁଚିତ୍କାର ଭିତରେ ସେ ରହିଛନ୍ତି । ସେ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି, ଅର୍ଜୁନର ନିର୍ଭୟ ଅସୀଘାତରେ କ୍ଷତ ଓ ରକ୍ତ ଭିତରେ। ଅତଏବ ଏ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ କେହି ମରୁନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା କେହି କାହାକୁ ମାରୁନାହାଁନ୍ତି; ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ରହିଛନ୍ତି, ଏକମାତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ। ସୁତରାଂ ମାରୁଥିବା ଓ ମରୁଥିବା ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତିହିଁ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

ଆତ୍ମାର ଅମରସତ୍ତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଅର୍ଜୁନ । ସେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସବୁଥରେ ଥିଲେ ବି ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ତ୍ର ଛିନ୍ନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ତା’ର ଦାହିକା ଶକ୍ତିରେ ଭସ୍ମ କରିଦେଇ ପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର କୌଣସି ସତ୍ୟତା ନାହିଁ । ଆସନ୍ନ ଭୟାବହ ପରିସ୍ଥିତି, ରକ୍ତପାତ ଓ ଅସୀଘାତଜନିତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସବୁକିଛି ମିଛ । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ଏକ ମିଥ୍ୟା, ମାୟା ମୋହର ପ୍ରହେଳିକା ମାତ୍ର । ସେହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ସେ ହିଁ ସବୁରି ଭିତରେ ନିଜର ସତ୍ତା ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ପରିପ୍ରଚାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଘୋଡ଼ାର ଫ୍ରେଷାରବରେ, ବିଧବାର କୋହଯନ୍ତ୍ରଣାରେ, ଅସହାୟ ଶିଶୁର କ୍ରନ୍ଦନରେ ଅଥବା କବନ୍ଧ ନାଚରେ ଏପରିକି ପ୍ରିୟ ପରିଜନ, ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି, ସଖା ସହୋଦର, ମାତୁଳ ପିତୃବ୍ୟ ଆଦି ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ସେ ରହିଛନ୍ତି । ସେ ରହିଛନ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ହତ୍ୟା ଭିତରେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରେ ଓ ହତ୍ୟାକାରୀ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜେ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ଏକମାତ୍ର ସତ୍ୟ ହିଁ ଆପଣ
ବନ୍ଧୁଜ୍ଞାତି ସହୋଦର, ମାତୁଳ, ପିତୃବ୍ୟ
ସମସ୍ତେ ଆପଣା ପୁଣି, ସମସ୍ତଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଆପଣ ।”

ହୋଇଛନ୍ତି । ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମାନସିକତା ବଦଳିଯିବା ପରେ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁରୁସୈନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ରଥ ବାହି ନେଇଛନ୍ତି । ସେତେବେଳକୁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ମୁହଁରୁ ବିଷାଦର କାଳିମା ଦୂରେଇ ଯାଇଛି । ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ଦେଖାଦେଇଛି କ୍ରୂର ହସ । ଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖାଦେଇଛି ନିଷ୍ଠୁରତାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ପ୍ରକାଶଭଙ୍ଗୀ ।

କବିତାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଆଗରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ନିଜସ୍ବ ଉକ୍ତ । ସେ ଯୁଦ୍ଧର ରହସ୍ୟ ଓ ସର୍ବକାଳୀନତାକୁ ନିଜ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବକ୍ତୃତା, ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଓ ଉତ୍ସାହ ବାକ୍ୟ (ପେପ୍‌ଟକ) ଦ୍ଵାରା ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ହୋଇଛି । କୌରବପକ୍ଷ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପାଣ୍ଡବପକ୍ଷର ବିଜୟ ହୋଇଛି । ସଞ୍ଜୟ କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ଅନୁଶୀଳନ କରି ବହୁଆଗକୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧର ଭବିଷ୍ୟତ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି, ଯୁଦ୍ଧ, ହିଂସା, ରକ୍ତପାତ, ଭୟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ପରିସମାପ୍ତି କେବେ ଆସୁନାହିଁ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନ ଶକ୍ତି ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଅନ୍ଧାର ତଳେ ରହିଥିବାରୁ, ସେ ହୁଏତ ବୀରଗାଥା, ବୀରଧର୍ମ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିପାରନ୍ତି । ମାତ୍ର ସବୁକିଛି ସର୍ବକାଳୀନ ବୋଲି ସଞ୍ଜୟ ଅନୁମାନ କରି ନେଇଛନ୍ତି । ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମଧ୍ୟ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର ଯନ୍ତ୍ରଣା, କ୍ଷତ, ଆଘାତ, ରକ୍ତପାତ ଓ ବିପ୍ଳବର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଛି । ଏଥୁରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ବହୁ ଶ୍ରମ, ବହୁ ଚେଷ୍ଟା, ଯୁଗଯୁଗ ଧରି ଚାଲିଛି । ମାତ୍ର ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅବିରତ ପରିତୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି ।

ସଞ୍ଜୟ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଏ ସମରର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ବରଂ ରାଜା, ପ୍ରଜା, ସୈନ୍ୟ, ସାମନ୍ତ ଓ ସମରସଜ୍ଜାର ଅନ୍ତ ଘଟୁନାହିଁ । ସମସ୍ତେ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ବାରମ୍ବାର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଫେରି ଆସୁଛନ୍ତି, ମହାସମରରେ ଉପନୀତ ହେବାପାଇଁ । ଧର୍ମ ପାଇଁ, ଜାତି ପାଇଁ, ଦେଶ ପାଇଁ, ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ, ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ପିତୃବ୍ୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ଏ ପୃଥ‌ିବୀ ବାରମ୍ବାର କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଉଛି । ଶେଷରେ ସଞ୍ଜୟ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ସବୁ ଯୁକ୍ତି, ସବୁ ତର୍କ, ସବୁ ବକ୍ତୃତା ଓ ସବୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ସବୁ ମୂଳରେ ରହିଛନ୍ତି ଭଗବାନ୍ କୃଷ୍ଣ ବାସୁଦେବ । ସେହି ବାସୁଦେବ କୃଷ୍ଣ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ପାଇଁ, ନିଜେ କେତେଥର ଏହିପରି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥ‌ିବେ ? କାରଣ ଏଭଳି ଉକ୍ତିରେ କବି ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି, ମାରୁଥିବା ଲୋକ ଏବଂ ମରୁଥିବା ଲୋକ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ଅଛନ୍ତି; ଯେହେତୁ ସେ ମାତ୍ର ଶେଷରେ ସେହି ଭୟ, ସେହି ହତ୍ୟା ଓ ମଣିଷର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅବିରତ ପରିତୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 4 ମିଲ୍‌ଙ୍କ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ନିରସନ ନିୟମ :
Answer:
(କ) ଯେଉଁ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ବା କାର୍ଯ୍ୟ ଘଟିଥାଏ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବା ଆଂଶିକ କାରଣ ହୋଇନଥାଏ ।
(ଖ) ଯେଉଁ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବାଦ୍ ଦେବାରୁ କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନ ହୁଏ ସେହି ପରିସ୍ଥିତି କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ବା କାରଣଂଶ ଅଟେ ।
(ଗ) ଯଦି ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଥାଏ, ତେବେ ଉଭୟ କାର୍ଯ୍ୟ କାରଣ ସୂତ୍ରରେ ସମ୍ବନ୍ଧାନ୍ବିତ ।

2. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ନିରସନ ନିୟମ :
Answer:
‘ଯେଉଁ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ବା କାର୍ଯ୍ୟ ଘଟିଥାଏ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବା ଆଂଶିକ କାରଣ ହୋଇନଥାଏ ।’’ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଏହି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

3. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
Answer:
ପୁ ର୍ବ ଗ ————- ଅ ନୁ ଗ
କ ଖ ଗ ———— ପ ଫ ବ
କ ଚ ଛ ————- ପ ବ ଭ
ପ ର ଳ ————- କ ଜ ଝ
‘କ’ ହେଉଛି ‘ପ’ର କାରଣ ବା ‘ପ’ ହେଉଛି ‘କ’ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

4. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ
(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ।
(୪) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ଅଟେ ।

5. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।
(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣ ଓ କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।
(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରେ ।

6. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦଜନିତ ସଙ୍କଟରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷ ରହିଥ‌ିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଓ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ କରିପାରେ ନାହିଁ ।

7. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
୨) ଏହା ଏକ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
(୩) ଏହା ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ।

8. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିରେ ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଥାଏ ।
(୨) ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଶ୍ଚିତ ସତ୍ୟତାମୂଳକ ଅଟେ ।

9. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାଜନିତ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହାକୁ ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ନ ପାରେ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ‘ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ’ ଦୋଷ ଜାତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।

10. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
(୨) ଏହା ଏକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
(୩) ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରମାଣ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।

11. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରେ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦଜନିତ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ଅଟେ ।
(୩) ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅଧ‌ିକ ବିଶ୍ଵାସଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।

12. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଓ ସହାବସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେନାହିଁ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

13. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ‘ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି’ ବା ‘ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ରୂପାନ୍ତର ଅଟେ ।
(୩) ଏହା ଏକ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।

14. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।
(୨) ଏହା ଏକ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
(୩) ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।

15. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଏହା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(୨) ଏହାକୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାଜନିତ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।

16. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ଏହା ଏକ ଆବିସ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
(୨) ଏହାକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ।
(୩) ଏହା ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।

17. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଅସୁବିଧା :
Answer:
(୧) ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ବହୁକାରଣତାଜନିତ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହାକୁ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

18. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ :
Answer:
ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା । ଏହା ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟେ ।

19. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷଣ :
Answer:
(୧) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାଟି ବିଷୟରେ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପ୍ରଦାନ କରେ ।
(୨) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଘଟଣାଟିର କାରଣଟି ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
(୩) ଏହା ମୌଳିକ ସାଦୃଶ୍ୟ

B. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ବା ବୁଝାଅ ।

1. କାହିଁକି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁ କାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
Answer:
ଯଦି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନେକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ସେହି । ଦଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଆବିଷ୍କାର କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତ କାର୍ଯ୍ୟର ବହୁକାରଣ ଥିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ଆକସ୍ମିକ ପରସ୍ଥିତିକୁ କାରଣ ବୋଲି ଧରିନେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଥାଏ ।

2. କାହିଁକି ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ମେଲୋନ୍ ଏବଂ କଫେ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ସବୁ ପରିସ୍ଥିତି ସମାନ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଘଟଣାର କାର୍ଯ୍ୟକାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରେ ।

3. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ କାହିଁକି ‘ରେଖାଚିତ୍ର’ ବା ‘ପରିସଂଖ୍ୟାନ’ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କହନ୍ତି । ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ଘଟଣା ମଧ୍ଯରେ ଦର୍ଶାଇ ହେବ ଏବଂ ରେଖାଚିତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସୂଚିତ କରିହେବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଜଣେ ଘଟଣାର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସ୍ଥାପନ କରିପାରନ୍ତି ।

4. କାହିଁକି ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅନେକ ସମୟରେ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରକାର କହିବାରେ କିଛି ଦୃଢ଼ କାରଣ ନାହିଁ । ଜଣେ କେବଳ ଏହା କହିପାରିବ ଯେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ୟ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅଧ୍ଵ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।

5. ଲୌକିକ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ :
Answer:
ସାଧାରଣତଃ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବିଶ୍ଵାସ ବା ବିଚାର ଅନୁସାରେ ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ । ତାହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ତଥ୍ୟ ବା ନିୟମାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥାଏ । ସେ ନିଜର ଧାରଣା ଅନୁସାରେ ଘଟଣାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକରେ । ଏହାକୁ ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ରାହୁ ଗ୍ରାସଦ୍ୱାରା ଚନ୍ଦ୍ରଗ୍ରହଣର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, କେତୁ ଗ୍ରାସଦ୍ୱାରା ସୂର୍ଯ୍ୟୋପରାଗର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ।
ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଜଣେ ବିଜ୍ଞାନୀ, କେତେକ ନିୟମ ବା ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ତଥ୍ୟ ବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଦ୍ଵାରା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଉଲ୍ଲେଖ କରି ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା – ‘ଯଦି ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ସାଧାରଣ, ତେବେ ସେହି ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଯେଉଁଥ‌ିରେ ସବୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସମାନ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ (ବା କାର୍ଯ୍ୟ) ଅଟେ ।’
ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
ପୁର୍ବଗାମା ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଗ ଘ ————– ଖ ପ ଫ
କ ଗ ଛ ————– ଖ ବ ଭ
କ ଜ ଝ ————– ଖ ର ଳ
∴ ‘କ’ ‘ଖ’ ର କାରଣ ଅଥବା ‘ଖ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର କାରଣ ଜାଣିବାପାଇଁ ମନୋନୀତ କରିଥିବା ସବୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଭାବରେ ଦେଖାଗଲା ଯେ ରୋଗୀଙ୍କୁ ‘ଏନୋଫିଲିସ୍’ ମଶା କାମୁଡ଼ିବା ଯୋଗୁଁ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵର ହୋଇଥାଏ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ଅଞ୍ଚଳରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ କମ୍ ହେବାର କାରଣ ଜାଣିବାପାଇଁ ମନୋନୀତ କରାଯାଇଥି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଦେଖାଗଲା ଯେ ସେଠାରେ ପାଣିର ଅଭାବ ରହିଛି । ତେଣୁ ପାଣିର ଅଭାବ କମ୍ ଉତ୍ପାଦନର କାରଣ ବା ଆଂଶିକ କାରଣ ଅଟେ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘‘ଯେଉଁ ଘଟଣାର ଅନୁପସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ଵେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଙ୍ଘଟିତ ହୁଏ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ନୁହେଁ ।’’ ଏହି ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଦି ଅନୁଭୂତି କରିଥ‌ିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଗୋଟିକରୁ ଅଧ୍ଵ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମ୍ମତ, ତେବେ ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର କାରଣ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କାର କରିହେବ ନାହିଁ । ଏହି ପଦ୍ଧତି କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ; ଯାହା ସବୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଘଟଣାର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ଯେହେତୁ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ସମ୍ମତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ, ସେଥ୍ପାଇଁ ତାକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର ଦୁଇଟି କିମ୍ବା ଅଧିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ କେବଳ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହେବା ଯୋଗୁଁ ତାହାର ପରିସର ଅତି ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।

(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହି ପଦ୍ଧତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିଥିବା ସମସ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ – ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ।

ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ତା’ର ପରିସର ବ୍ୟାପକ ଅଟେ । ଯେଉଁ ପରସ୍ଥିତିରେ ପରୀକ୍ଷଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାଏ, ସେଠାରେ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟକାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ ନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବିଷୟରେ କିଛି ସଙ୍କେତ ଦେଇଥାଏ ବା କାରଣକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ ।
(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଘଟଣାର କାରଣ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ଆବିଷ୍କାର କରିହେବ । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଏଥରେ ଆମେ ଘଟଣାର କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କରିପାରିଥାଉ ।

ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁ କାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ।
ଯଦି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନେକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ସେହି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଆବିଷ୍କାର କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟର ବହୁକାରଣ ଥୁବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।

(୨) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ।
ଥାଏ । ଏଠାରେ କେତେକ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରାଯାଇ ନଥିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଶିକାର ହୋଇପାରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, କାମର ଅଭାବ ହିଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତାର କାରଣ କହିବାରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷ ରହିଛି । ଏହାର କାରଣ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଏଭଳି ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ କାମ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗରିବ ଅଟନ୍ତି ।

(୩) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକରଣକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ କାରଣ ସବୁ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଉପକାରଣର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ । ତେଣୁ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି କେବଳ କାରଣର ଅଂଶ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ ତାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ କହିବା ଉଚିତ ହେବ ନାହିଁ ।

(୪) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ଆମେ କାରଣିକତା ସମ୍ବନ୍ଧ ବୋଲି ଧରିନେଉ । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ସେ ଦୁଇଟି ଘଟଣା ଗୋଟିଏ କାରଣର ସହକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଦିନ ରାତିର କାରଣ ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଆବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିବା ଯୋଗୁଁ ଦିନ ଏବଂ ରାତି ଘଟିଥାଏ ।

(୫) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ରହିଥାଏ । କିନ୍ତୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇ ଆଉ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସ୍ଥିତିରେ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିର କାର୍ଯ୍ୟ ଜାଣି ହେବ ନାହିଁ ।

(୬) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ଅଟେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ଆମେ କେତେକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ଅନୁଭୂତିରୁ ଘଟଣାର କାରଣ ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଉ । କିନ୍ତୁ ଘଟଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଏଭଳି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଥାଇପାରେ ଯାହା ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିଥିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏଥୁଯୋଗୁଁ କରିଥିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

2. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଉଲ୍ଲେଖ କରି ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା – ‘ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣା ଘଟୁଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଏବଂ ଘଟୁନଥ‌ିବା ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପରିସ୍ଥିତି ସମାନ ଥାଇ କେବଳ ଏକମାତ୍ର ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ପ୍ରଥମ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଉପସ୍ଥିତ ଏବଂ ପର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ । ପରିସ୍ଥିତି ଯେଉଁଥରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ତାହା ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟ କିମ୍ବା କାରଣ କିମ୍ବା କାରଣର ଅଂଶ ହୋଇପାରେ ।’’

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
(୧) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଖ ଗ ——————- ପ ଫ ବ
ଖ ଗ ——————- ଫ ବ
∴ ‘କ’ ‘ପ’ ର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।
(୨) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
ଖ ଗ —————— ଫ ବ
କ ଖ ଗ ————— ପ ଫ ବ
∴ ‘କ’ ‘ପ’ର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ଜଣେ ଖେଳାଳିଙ୍କୁ କ୍ଳାନ୍ତ ଦେଖ୍ ଯଦି ତାଙ୍କ ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ତାଙ୍କୁ କିଛି ପିଇବା ପାଇଁ ଦିଅନ୍ତି ଏବଂ ଖେଳାଳି ତାହା ପାନ କରି ନିଜକୁ ଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି, ତେବେ ଖେଳାଳି ପିଇଥବା ଦ୍ରବ୍ୟ ତାଙ୍କ ତୁରନ୍ତ ଶକ୍ତିର କାରଣ ଅଟେ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ତରକାରି ସ୍ବାଦିଷ୍ଟ ନଥାଏ । କିଛି ମସଲା ଦେବା ଯୋଗୁଁ ଯଦି ତା’ର ସ୍ବାଦ ବଢ଼ିଯାଏ, ତେବେ ତରକାରିରେ ମସଲା ଦେବା ତା’ର ସ୍ବାଦ ବଢ଼ିବାର କାରଣ ଅଟେ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘‘କାର୍ଯ୍ୟର ବିନାଶ ସାଧନ ନ କରି ଯେଉଁ ଘଟଣାର ନିରାକରଣ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟରେ କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ।’’ ଏହି ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ମେଲୋନ୍‌ ଏବଂ କଫେ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ସବୁ ପରିସ୍ଥିତି ସମାନ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଘଟଣାର କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରେ ।

(୨) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥିବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ମନୋନୟନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ପରୀକ୍ଷଣରେ ସବୁକିଛି ପରୀକ୍ଷକଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥାଏ ଏବଂ ସେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦୁଇଟିକୁ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ମନୋନୟନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏଠାରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ କେବଳ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ମନୋନୟନ ହେଉଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।

(୩) ଏହା ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ।
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଘଟଣାର କାରଣ ଆବିଷ୍କାର କରିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ତାହା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ କରି ନଥାଏ । ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଯେ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ିବା ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତାହା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ ।

(୪) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ନିଶ୍ଚିତ ଅଟେ ।
ହୋଇପାରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆମେ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଘଟଣାକୁ ସାମାନ୍ୟକରଣରେ ସ୍ଥାପିତ କରିଥାଉ, ତେବେ ପରିଣାମ ନିଶ୍ଚିତ ହେବାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ଏହି ପଦ୍ଧତି କେବଳ ଦୁଇଟି ମାତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସଂଗ୍ରହ କରିବାର ବାଧାରୁ ଆମେ ମୁକ୍ତ ଥାଉ।
(୨) ସଠିକ୍ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ଯରେ କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସ୍ଥାପନ କରିପାରିଥାଏ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ ।
(୪) ଏହି ପଦ୍ଧତି ଘଟଣାର ଅବାସ୍ତବ କାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ବାସ୍ତବ କାରଣକୁ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ ।

ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ସଙ୍କଟରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଆମେ ଘଟଣା ବା କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ପ୍ରମାଣ କରିଥାଉ; କିନ୍ତୁ କେବଳ ଏହି ପ୍ରମାଣିତ କାରଣ ଘଟଣାର ଏକମାତ୍ର କାରଣ ବୋଲି ସିଦ୍ଧ କରିପାରି ନ ଥାଉ । ଘଟଣାର ଆଉ କେତେକ କାରଣ ମଧ୍ୟ ରହିପାରେ ଯାହା ବିଷୟରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି କିଛି ଉଲ୍ଲେଖ କରିପାରେ ନାହିଁ।

(୨) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ‘ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ’ ଦୋଷ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
ଯଦି ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥିବା ପରିସ୍ଥିତି କେବଳ ଗୋଟିଏ ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଏହା ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ, ତେବେ ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ଦୋଷ ଘଟିଥାଏ, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ‘ଏହା ପରେ, ତେଣୁ ଏହି ହେତୁରୁ’ । ଏହାକୁ କାକତାଳୀୟ ଦୋଷ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଗୋଟିଏ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଗଛର ଡାଳକୁ ଚଢ଼ିଲା ପରେ ଯଦି ସେହି ଡାଳଟି ଭାଙ୍ଗିଥାଏ, ତେବେ ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଡାଳକୁ ଚଢ଼ିବା ଡାଳଟି ଭାଙ୍ଗିଯିବାର କାରଣଭାବେ ବିବେଚନା କରିବାହେତୁ ଉପରୋକ୍ତ ଦୋଷର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।

(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଆମେ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକାରଣ ଯାହା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥକ୍ ଥାଏ, ତାକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଉ । ଅର୍ଥାତ୍‌, ଗୋଟିଏ ଉପକାରଣକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ରୂପରେ ଧରି ନେଇଥାଉ ।

(୪) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଆମେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କାରିପାରିବା ନାହିଁ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଆମେ କେବଳ କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଗତି କରିପାରିଥାଉ; କିନ୍ତୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରି ନଥାଏ ।

(୫) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ବାୟୁ, ଉତ୍ତାପ, ଚାପ, ଆର୍ଦ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଅପସାରଣ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଗତି ନିୟମ ପ୍ରୟୋଗ କରିଲାବେଳେ ନିୟତ କାରଣ; ଯଥା- ଉତ୍ତାପ, ଚାପ, ଆର୍ଦ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଅପସାରଣ କରିହେବ ନାହିଁ ।

(୬) ଏହି ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ତା’ର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । ଏହି ପଦ୍ଧତି ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ସଂଗ୍ରହ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରି ନ ଥାଏ ।

3. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା- ‘ଯଦି ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣା ଘଟୁଥିବା ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡ଼ିକ ପୃଥକ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଉପରୋକ୍ତ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ, ତେବେ ସେହି ପରିସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ତାହା ଘଟଣାର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଥବା କାରଣ ଅଥବା କାରଣର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଂଶ ।

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତାବଳୀ :
ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଗ ଘ ————- ଖ ପ ଫ
କ ଚ ଛ ————- ଖ ବ ଭ
କ ଜ ଝ ————- ଖ ର ଳ
ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତାବଳୀ :
ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
ଗ ଘ ଚ ————- ପ ଫ ବ
ଘ ଚ ଛ ————- ଫ ବ ଭ
ଛ ଜ ଝ ————- ଭର ଳ
∴ ‘କ’ ‘ଖ’ ର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ଅଥବା ‘ଖ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

ମୂର୍ତ୍ତ ଉଦାହରଣ :
(୧) ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵର ଦେଖାଯାଇଥାଏ, ସେଠାରେ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ିଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରେ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵର ଦେଖାଯାଇ ନ ଥାଏ, ସେଠାରେ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ି ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶା କାମୁଡ଼ିବା ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର କାରଣ ଅଟେ ।
(୨) ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନେ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ୍ବକ ଉର୍ବରତା ଥ‌ିବା ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତିଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ଏଭଳି ଦର୍ଶାଯାଇନଥାଏ, ସେଠାରେ କୌଣସି ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇନଥାଏ । ତେଣୁ ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ପ୍ରୟୋଗ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ୍ବକ ଉର୍ବରତାର କାରଣ ଅଟେ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘‘ଯେଉଁ ଘଟଣାର ଅନୁପସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ଵେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଙ୍ଘଟିତ ହୁଏ, ତାହା କାର୍ଯର କାରଣ ନୁହେଁ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟର ବିନାଶ ସାଧନ ନକରି ଯେଉଁ ଘଟଣାର ନିରାକରଣ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ବା ଉପକାରଣ ।’’ ଏହି ଉଭୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଏହା ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ପଦ୍ଧତି ନୁହେଁ, ଏହା ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ।
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ, କାରଣ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦୁଇଥର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ । ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହରେ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବାର ସମ୍ମତ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହର ସେହି ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିବାର ସମ୍ମତ । ତେଣୁ ଫାଉଲର ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ଦୋହରା ଅନ୍ଵୟ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ବେନ୍ ଏହାକୁ ବିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ମଧ୍ଯ କହନ୍ତି । ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ । ସେହିପରି ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରୋକ୍ଷ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କହନ୍ତି କାରଣ ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହକୁ କେବଳ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥାଏ । ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ- ସମୂହ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରିହେବ ନାହିଁ ।

(୨) ଏହା ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ବାରା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥାଏ । ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ଘଟଣାର କାରଣ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ । ଉଭୟ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ସଂଗ୍ରହ ହେବା ଯୋଗୁଁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବା ପରିହାର ପଦ୍ଧତି କହନ୍ତି ।

(୩) ଏହା ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ।
ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ଘଟଣାର କାରଣ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ । ଏଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପ୍ରମାଣିତ ହେବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ଏହା ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ହେବା ଯୋଗୁଁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ବ୍ୟାପକ ଅଟେ ।
(୨) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ କାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଯାହା ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ – ସମୂହ ସୂଚିତ କରିଥାଏ, ତାହା ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ ।
(୩) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ବିଶ୍ବସନୀୟ ଏବଂ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ । ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ – ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ, ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବାବେଳେ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ସଦର୍ଥକ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ଅଧିକ ନିଶ୍ଚିତତା ସହିତ ପ୍ରତିପାଦନ କରିହେବ ।

ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ଘଟଣାର କାରଣ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ସେହି କାରଣ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସମୂହଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣିତ ଏହିପରି ପରିସ୍ଥିତି ନାହିଁ ଯାହା ଘଟଣାର କାରଣ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ଏଠାରେ ସଦର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକାରଣ ଯାହା ନଞ୍ଜର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ, ତାହା ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ବା ଉପକାରଣକୁ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଧରିନିଏ ।
(୩) ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
(୪) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହାବସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଅନେକ ସମୟରେ ଦୁଇଟି ଘଟଣାର ସହାବସ୍ଥାନ ଘଟିଥାଏ । ଏଥିଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମାନ କରିବା ଉଚିତ ହେବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିରେ ଏହି ପ୍ରକାର ଅନୁମାନ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
(୫) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସମୂହ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
(୬) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ଯେତେବେଳେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ଦୁଇ କିମ୍ବା ଅଧିକ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମିଶ୍ରିତ ହୋଇ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।

4. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଓ ସମୀକ୍ଷା କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା- ‘ଯଦି ଗୋଟିଏ ଘଟଣା କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କୌଣସି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତେବେ ତାହା ଅନୁବର୍ତୀ ଘଟଣାଟିର କାରଣ ବା କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଏହି ଘଟଣା ସହିତ କୌଣସି ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଂଯୁକ୍ତ ।’’

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
(୧) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କୃ ଖ ଗ ————– ପୂ ଫ ବ
କୃ ଖ ଗ ————– ପୃ ଫ ବ
କୃ ଖ ଗ ————– ପୂ ଫ ବ
∴ ‘କ’ ‘ପ’ ର କାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।
(୨) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କୃ ଗ ଘ ————- ଖୂ ପ ଫ
କୃ ଚ ଛ ————- ଖୂ ବ ଭ
କୃ ଜ ଝ ————- ଖୂ ର ଳ
∴ ‘କ’ ‘ଖ’ ର କାରଣ ଅଥବା ‘ପ’ ‘କ’ ର କାର୍ଯ୍ୟ ।

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ହେବା ଯୋଗୁଁ ତାହାର ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ତାହାର ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ପାଏ । ତେଣୁ ବସ୍ତୁର ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ତାହାର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ବେଲୁନ୍‌ର ଆକାର ବୃଦ୍ଧି କରିବାଦ୍ୱାରା ତା’ ଭିତରେ ଥିବା ଆକାର ହ୍ରାସ କରିବାଦ୍ୱାରା ବାଷ୍ପର ଚାପ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ବେଲୁନ୍‌ର ଆକାର ଏବଂ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଦେବା ଯୋଗୁଁ ସେମାନେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆବଦ୍ଧ ।

ନିରସନ ନିୟମ :
‘ଯେଉଁ ଘଟଣା ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ ପରିମାଣତଃ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ତାହା କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ- କାରଣ ସୂତ୍ରରେ ସମ୍ବନ୍ଧାନ୍ବିତ ।’’ ଏହି ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଏହା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ବୁପ। ସହଚାରୀ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ସେହି ଅନୁପାତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଥାଏ ଯାହା ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା ଯୋଗୁଁ ଅନୁବର୍ତୀ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସବୁ ପରିସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୁ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ଭିନ୍ନ ଥା’ନ୍ତି ।

ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯେତେବେଳେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତିର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରସ୍ଥିତିରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ହୋଇଥାଏ ।

(୨) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତାର ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଘଟଣାର ଗୁଣାତ୍ମକ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିନଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତାର ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ତାଲିକାବଦ୍ଧ ରୂପେ ଦର୍ଶାଇହେବ ଏବଂ ରେଖାଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ସୂଚିତ କରିହେବ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନମୂଳକ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

(୩) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ତାହାର ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଆଧାର କରି ସେ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ କେବଳ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।

ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପରେ ଏହି ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ।
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ଅଧ୍ଵ ବା କମ୍ ନିଶ୍ଚିତ ଏବଂ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ।
(୨) ଏହି ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ନିୟତ କାରଣ; ଯଥା- ଉତ୍ତାପ, ତାପ, ବାୟୁ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ସେଗୁଡ଼ିକର ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇପାରେ ।
(୩) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ ହୁଏ ।
(୪) ଏହା ଏକମାତ୍ର ପଦ୍ଧତି ଯାହା ଘଟଣାର ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନରୁ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘଟଣାର ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ, ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଏକମାତ୍ର ପଦ୍ଧତି ଯାହା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିପାରିଥାଏ ।
(୫) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ।
ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣତଃ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ତାଲିକାବଦ୍ଧ ରୂପେ ଦର୍ଶାଇହେବ ଏବଂ ରେଖାଚିତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସୂଚିତ କରିହେବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଜଣେ ଘଟଣାର ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସ୍ଥାପନ କରିପାରିବ ।

ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ବାହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ନାହିଁ।
(୨) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଗୁଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
(୩) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ବା ଉପକାରଣ ବା ସହାବସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ।
(୪) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୫) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଯାହାସବୁ ସମସ୍ୟା ରହିଛି, ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ଵୟ କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ହୋଇଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ସେହିସବୁ ସମସ୍ୟାମାନ ରହିଛି।

5. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଉଲ୍ଲେଖ କରି ସବିଶେଷ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମିଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା – ‘ପ୍ରଦତ୍ତ ଘଟଣାରୁ ତାହାର କେତେକ ଅଂଶ ଯାହା ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିର କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଆରୋହାନୁମାନଦ୍ଵାରା ପୂର୍ବରୁ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଘଟଣାର ଅବଶିଷ୍ଟ୍ୟଶ ଅବଶିଷ୍ଟ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।’’

ପ୍ରତୀକ ଉଦାହରଣ :
(୧) ପୂର୍ବଗାମୀ ଘଟଣା ଅନୁଗାମା ଘଟଣା
କ ଖ ଗ ————— ପ ଫ ବ
ଖ —————- ‘ଫ’ ର କାରଣ ।
ଗ —————- ‘ବ’ ର କାରଣ ।
ଖ ଗ ————– ‘ଫ’ ‘ବ’ ର କାରଣ ।
∴ ‘କ’ ‘ପ’ ର କାରଣ ।

ମୂର୍ଖ ଉଦାହରଣ :
(୧) ରାମ ବଜାରକୁ ଟ. ୧୦୦,୦୦ ନେଇ ଟ. ୫୫.୦୦ରେ ପରିବା ଏବଂ ଟ. ୧୦,୦୦ ରେ କଲମ କିଣିଲା । ତେବେ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଆଉ ଅବଶିଷ୍ଟ ଟ. ୩୫.୦୦ ରହିଛି ।
(୨) ଗୋଟିଏ ପେଡ଼ିର ବସ୍ତୁ ସହିତ ଓଜନ ୭୫୦ ଗ୍ରାମ୍ । ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ମୋଟ ଓଜନ ୫୦୦ ଗ୍ରାମ୍ । ତେଣୁ ପେଡ଼ିର ଓଜନ ୨୫୦ ଗ୍ରାମ୍।

ନିରସନ ନିୟମ :
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଏକ ପ୍ରକାରଭେଦ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତାହା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।
ଜୋସେଫ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ‘‘ଯାହା ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କାରଣ ବୋଲି ଜ୍ଞାତ, ତାହା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଘଟଣାର କାରଣ ହୋଇ ନ ପାରେ ।’’

ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ଘଟଣାର କିଛି ଅଂଶର କାର୍ଯ୍ୟକାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ ବିନା ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣାର ଅଂଶର କାରଣ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଜ୍ଞାନ ବିନା ଏହି ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନୁହେଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କିଛି ଜ୍ଞାନ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଜ୍ଞାନ କେତୋଟି ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଏବଂ ପାଉ । ବିୟୋଗ କରିବା ପରେ ଅବଶିଷ୍ଟ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ଘଟଣାର ଅବଶିଷ୍ଟ୍ୟଶ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଆବିଷ୍କାର ହୋଇଥାଏ ।

(୨) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
ଗୋଟିଏ ଜଟିଳ ଘଟଣାର କିଛି ଅଂଶର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ତା’ର କାରଣଦ୍ଵାରା କରିହେବ । କିନ୍ତୁ ଘଟଣାର ଅବଶିଷ୍ଟାଶର କାରଣ ଅଜ୍ଞ ଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ, ତାହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ହୋଇପାରି ନଥାଏ । କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଥ‌ିବା ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଆବିଷ୍କାର ହୋଇଥାଏ ।

(୩) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ । ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଦୁଇଟି କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଉଭୟ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିରେ କେବଳ ଦୁଇଟି ମାତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(ଖ) ଉଭୟ ପଦ୍ଧତିର ତଦନ୍ତାଧୀନ ଘଟଣା ଗୋଟିଏ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଘଟି ଅନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରେ ଘଟି ନଥାଏ ।
(ଗ) ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅନେକ ସମୟରେ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରକାର କହିବାରେ କିଛି ଦୃଢ଼ କାରଣ ନାହିଁ । ଜଣେ କେବଳ ଏହା କହିପାରିବ ଯେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ୟ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିଠାରୁ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।

ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଉତ୍କର୍ଷ :
(୧) ସମଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେତେକ କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ଆବିଷ୍କାର କରିବା ପାଇଁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ।
(୨) ଯଦି ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଥିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କର ସଂଗ୍ରହ ପରୀକ୍ଷଣଦ୍ବାରା କରାଯାଇଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ ।

ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ଅପକର୍ଷ :
(୧) କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଦି ଜଟିଳ ଘଟଣାଟି (କାର୍ଯ୍ୟଟି) ବିଶ୍ଳେଷଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇ ନଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇ ନ ପାରେ ।
(୨) ଯଦି ଜଟିଳ ଘଟଣାର କିଛି ଅଂଶର କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ ନଥାଏ, ତେବେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
(୩) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ ଦୋଷରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
(୪) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ କେବଳ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ଅଟେ ।

6. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ । ଏହା କୌଣସି ପ୍ରଥା, ମତ, କୁସଂସ୍କାର ବା ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ନୁହେଁ । ଆମର ଜ୍ଞାତ ବିଷୟ ସହିତ ଘଟଣାଟିକୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କରି ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ସରଳ, ଯଥାଯଥ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ କରିବାର ପ୍ରୟାସକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା କାର୍ଯ୍ୟ – କାରଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା । ଜଣେ ବିଜ୍ଞାନୀ କେତେକ ନିୟମ ବା ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ତଥ୍ୟ ବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଦ୍ୱାରା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଜଣେ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଧାରଣା ବା ବିଶ୍ୱାସକୁ ନେଇ ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଏ ।

ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷଣ :
(୧) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାଟିର ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପ୍ରଦାନ କରେ – ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ସହିତ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଘଟଣାକୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କରି ସେଥ‌ିରେ ଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବା ହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ପ୍ରକୃତିର କୋପ ବନ୍ୟାର କାରଣ ନୁହେଁ । ଏହା ଅନ୍ୟ ଏକ ଘଟଣାର ପରିଣତି ଲଗାଣ ବର୍ଷାହିଁ ବନ୍ୟାର କାରଣ । ଏହା ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୁ ପରୀକ୍ଷିତ ଓ ପ୍ରମାଣିତ । ଲଗାଣବର୍ଷା ଓ ବନ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କାରଣଗତ ସମ୍ପର୍କଟି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇ ପାରୁଥୁବାରୁ ଏହା ସାର୍ବଜନୀନ ସତ୍ୟରୂପେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିଛି ।

(୨) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଘଟଣାର କାରଣଟି ପ୍ରମାଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ – କୌଣସି ଘଟଣାର ସ୍ବରୂପ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆମେ ବିଭିନ୍ନ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥାଉ ଏବଂ ସେହି ତଥ୍ୟଦ୍ଵାରା ସମର୍ଥିତ ହେଲେ ପ୍ରକଳ୍ପଟି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତାହାକୁ ଘଟଣାର ଯଥାର୍ଥ କାରଣ ବୋଲି ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । କୌଣସି ବସ୍ତୁକୁ ଉପରକୁ ଫୋପାଡ଼ିଲେ ତାହା ତଳକୁ ଖସେ । ଏହା ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହେଉଛି ବୋଲି ବୈଜ୍ଞାନିକ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣିତ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିଛି ।

(୩) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଭୌତିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଭୌତିକ ବସ୍ତୁ ବା ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଥାଏ- ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, କୁ-ସଂସ୍କାର, କଳାବିଦ୍ୟା, ଦୈବବାଣୀ ଉପରେ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ଯାହା ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗ୍ରାହ୍ୟ ତାହାହିଁ ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ । ଯାହା ଇନ୍ଦ୍ରିୟାତୀତ ତାହା ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ । ମହାମାରୀ ରୋଗ କୌଣସି ଦେବୀଙ୍କର କ୍ରୋଧଜନିତ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହା ଏକପ୍ରକାର ଭୂତାଣୁଦ୍ବାରା ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥାଏ ।

(୪) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ମୌଳିକ ସାଦୃଶ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହେଁ । ଦୁଇଟି ଘଟଣା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । କୌଣସି ଘଟଣା ସହିତ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ । ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ- ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବାହ୍ୟ ସାଦୃଶ୍ୟ ମୌଳିକ ଗୁଣକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଯୁକ୍ତିସଂଗତ ଓ ଏକ ଘଟଣା ବା ନିୟମର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟରଖ୍ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବା ହିଁ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଏବଂ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ । ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ଗତିବିଧ‌ିକୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ନିୟମାନୁସାରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ହୋଇଥାଏ ।

(୫) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣାର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗ – ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ବା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ଏଥ୍ ସହିତ ଜଡ଼ିତ, ସେ ବିଷୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପାଇବା ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅନୁସନ୍ଧାନ କାର୍ଯ୍ୟଟି ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର କାରଣ ଜାଣିବା ପୂର୍ବରୁ ତାହା କ’ଣ, ତା’ର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ, ଏସବୁ ବିଷୟରେ ଆମର ଜ୍ଞାନ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଜ୍ଞାନ ହାସଲ ପାଇଁ ଯେଉଁ ପ୍ରୟାସ ଦରକାର ତାହାହିଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ।

(୬) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ପ୍ରକଳ୍ପ ସହିତ ଜଡ଼ିତ- ପ୍ରକଳ୍ପଟି ଅନୁସନ୍ଧାନ କାର୍ଯ୍ୟର ପଥ ପରିଷ୍କାର କରେ । ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଏହା ମାର୍ଗଦର୍ଶକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । କିନ୍ତୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବିନା ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ମ୍ୟାଲେରିଆ ଜ୍ଵରର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇ ପାରିଲେ, ମାଈ ଏନୋଫିଲିସ୍ ମଶାର ଦଂଶନ ହିଁ ତାହାର କାରଣ ବୋଲି ଆମେ ଏକ ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରିଥାଉ ।

(୭) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ନିଗମନ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ- କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍‌ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ’ । କୌଣସି ଘଟଣାର ଯଥାଯଥ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣରେ ଆମେ ପ୍ରଥମେ ତାହାର କାରଣଗତ ନିୟମଟିକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଉ । ଯଦି ତାହା ଆମକୁ ଅଜଣା ଥାଏ, ତେବେ ପ୍ରକଳ୍ପ ରଚନା କରିଥାଉ ଏବଂ ପ୍ରକଳ୍ପରୁ କେତେକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଉ । ଏଣୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଦ୍ୱାରା ଆମେ ବହୁତ ଜଟିଳ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିଥାଉ ଏବଂ ଘଟଣାର ରହସ୍ୟଟିକୁ ଜାଣିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଉ ।

7. ମିଲ୍ ଓ କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍‌ଙ୍କ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ପ୍ରକାରଭେଦ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ମିଲ୍ ଓ କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ଼ଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ତିନି ପ୍ରକାରର ହୋଇପାରେ; ଯଥା – ବିଶ୍ଳେଷଣ,
(୧) ବିଶ୍ଳେଷଣ ବିଶ୍ଳେଷଣର ଅର୍ଥ ହେଲା ଏକ ଜଟିଳ ବିଷୟର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥକ୍ କରି ପରସ୍ପର ସମ୍ପର୍କ ଦର୍ଶାଇବା । କୌଣସି ଘଟଣାକୁ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖଭାବେ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖୁବାକୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ଳେଷଣ କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ଘଟଣାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣରେ ଆମେ ଘଟଣା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଉପକାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପରୀକ୍ଷା କରିଥାଉ । ଘଟଣାର ସ୍ୱରୂପକୁ ଜାଣିବାରେ ଏହା ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାୟ ଚାରାଗଛର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ମୃର୍ତ୍ତିକା, ଜଳ, ପରିବେଶ, ଆଲୋକ, ସାର ଆଦିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ତେଣୁ ଏହିସବୁ ଉପକାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ବୃଦ୍ଧିର କାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇଥାଏ।

(୨) ସଂଯୁକ୍ତକରଣ – କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାଟିକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ସର୍ବଦା ସମ୍ଭବପର ହୋଇନଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଆମର ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନୁଭୂତିଦ୍ୱାରା ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ ବା ତାହାର ସ୍ବରୂପ ଜାଣିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ଆମେ ତାହା ହାସଲ କରିଥାଉ । କାର୍ଯ୍ୟ ଓ କାରଣ ମଧ୍ୟରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସଂଯୋଗକାରୀ କେତେକ ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ଉପକାରଣ ରହିଛି, ଯାହାର ସଂଯୋଗଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟଟି ଘଟିଥାଏ । ଆନ୍ଦୋଳନ ହେବାଦ୍ଵାରା ଛାତ୍ରମାନେ ନିୟମିତ ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ କି ବିଷୟବସ୍ତୁ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପରୀକ୍ଷାରେ ଅକୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ ।

(୩) ଅନ୍ତର୍ଗତକରଣ – ପ୍ରକୃତିର ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ନିୟମାନୁବଦ୍ଧ । ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭିନ୍ନ ନିୟମମାନ ରହିଛି । ନିମ୍ନସ୍ତରର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ତର୍ଗତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ପ୍ରକୃତିରେ ଏକ ସଂହତି ରକ୍ଷା ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ତା’ର ଏକରୂପତା ବଜାୟ ରଖେ । ଆମେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରକୃତିର ନିୟମକୁ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟାବହାରିକ କିମ୍ବା କେତେକ ସାଧାରଣ ନିୟମକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥାଉ ଏବଂ ଆମେ ଜୁଆର-ଭଟ୍ଟା ନିୟମ ଓ ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ଗତିବିଧ‌ିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥାଉ ।

8. ନାଗେଲ୍‌ଙ୍କ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ପ୍ରକାରଭେଦ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ନାଗେଶ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରିପ୍ରକାରର । ସେଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଅଛି ।

(୧) ଅବରୋହାତ୍ମକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥାଏ । ଉଚ୍ଚତର ସତ୍ୟ ବା ନିୟମରୁ ଅନେକ ନିୟମ ନିଃସୃତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେହି ନିୟମଗୁଡ଼ିକରୁ ଆହୁରି ଅନେକ ନିମ୍ନସ୍ତରର ନିୟମ ମଧ୍ୟ ନିଃସୃତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ତଥ୍ୟ ବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ଏହିପରି ଭାବରେ ଏକ ନିୟମତନ୍ତ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଘଟଣା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ନିୟମକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଆମେ ଯେପରି ଏକ ଉଚ୍ଚତର ନିୟମରେ ଉପନୀତ ହେଉ, ସେହିପରି ଉଚ୍ଚତର ନିୟମରୁ ଅନ୍ୟ ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ନିଃସୃତ କରି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

(୨) ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣରେ ଆମେ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ ନକରି ଘଟଣାଟିକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଘଟଣା ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କରିଥାଉ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । ପୁତ୍ରଟି ଦୀର୍ଘକାୟ ହେବାର କାରଣ ଦର୍ଶାଇବାକୁ ଯାଇ ଆମେ ତାହାର ପିତା ଦୀର୍ଘକାୟ ବୋଲି କହିଥାଉ । ଏହା ଏକ ବଂଶପରମ୍ପରାଗତ ଗୁଣ ହେଲେ ବି ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଠିକ୍ ହୋଇ ନଥାଏ । ତେଣୁ ପିତାମାତା ଦୀର୍ଘକାୟ ହୋଇଥିଲେ ପୁତ୍ରକନ୍ୟା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ଦୀର୍ଘକାୟ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ସର୍ବଦା ଫଳବତୀ ହୁଏନାହିଁ ।

(୩) ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – କୌଣସି ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବାକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟରେ କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିହିତ ଥାଏ । ପୁତ୍ର କନ୍ୟାର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ପିତାମାତା ଅନେକ କଷ୍ଟ ସ୍ୱୀକାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟରଖ୍ ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

(୪) ପ୍ରକ୍ରିୟାଗତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ – ବେଳେବେଳେ ଆମେ ଅଗ୍ରଗତିର କ୍ରମ ବା ଧାରାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିଥାଉ । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥାଉ । କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ପଦ୍ଧତି ବା ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ଆମେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ଅଧଃପତନ ଘଟିବ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରିଥାଉ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ସାଧାରଣ ଜ୍ଵର ମଧ୍ୟ ଧୀରେ ଧୀରେ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ସାଙ୍ଘାତିକ ଜ୍ଵରରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ଏହିପ୍ରକାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ବା ଅଗ୍ରଗତିର ଧାରାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କରିବାକୁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।

9. ଭ୍ରମାତ୍ମକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ଉଦାହରଣ ସହ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନର ନିୟମ ବା ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ଲଙ୍ଘନ କଲେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ପରି ଆପାତତଃ ଜଣାଯାଉଥିଲେ ବି ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇନଥା’ନ୍ତି । ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ନିମ୍ନଲିଖୁ କାରଣଯୋଗୁଁ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ।

(୧) ବାହ୍ୟ ସାଦୃଶ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ଦୁର୍ବଳ ଉପମାକୁ ନେଇ ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କଲେ ସେହି ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ଦେବଦେବୀଙ୍କର କ୍ରୋଧ ସହିତ ସାଧାରଣ ମଣିଷର କ୍ରୋଧକୁ ତୁଳନା କରିବା ଏବଂ କୌଣସି ବିପରି ହିଁ ଦେବଦେବୀଙ୍କର କ୍ରୋଧର ପରିଣତି ବୋଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଅଟେ ।

(୨) ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ବା ସମାର୍ଥବାଚକ ଶବ୍ଦଦ୍ବାରା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ଯେତେବେଳେ ଆମେ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାକୁ ସମାର୍ଥବାଚକ ପଦଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରୁ ତାହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଚକ୍ରକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । କାଚଟି ସ୍ବଚ୍ଛ, କାରଣ କାଚ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆମେ ଅପରପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ବସ୍ତୁକୁ ଦେଖିପାରୁ । ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ।

(୩) ଅନୁଚିତ ହେତୁବାକ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ବେଳେବେଳେ ଆମେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନରେ ଏକ ଅନୁଚିତ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥାଉ, ଯାହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଯିଏ ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ଯାଏ, ସେ ଜଣେ ରୋଗୀ । ମୁଁ ଡାକ୍ତରଖାନା ଯାଏ, ତେଣୁ ମୁଁ ଜଣେ ରୋଗୀ । ଏପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ଅଟେ ।

(୪) ଜ୍ଞାତ ବିଷୟ ବା ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ଅତି ସାଧାରଣ ବା ନଗଣ୍ୟରୂପେ ବିଚାର କରିବାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ପଥରଟିଏ ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗିଲେ ତାହା ତଳକୁ ଆସେ । ଏହା ଏକ ଅତି ସାଧାରଣ ଘଟଣା । ‘ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ’ କହି ଆମେ ଏପ୍ରକାର ଘଟଣାର ଗୁରୁତ୍ବକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ୍ୱ କରିପାରୁନା । କିନ୍ତୁ ନିଉଟନ୍ ଓ ବୁଦ୍ଧଦେବ ସାଧାରଣ ସାଧାରଣ ସତ୍ୟର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ । ରୋଗ, ଜରା, ମୃତ୍ୟୁ ଆଦି ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଏକ ସମସ୍ୟାରୂପେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେବାରୁ ସେ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ତାହାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ଏବଂ ଶେଷରେ କାମନା ହିଁ ଦୁଃଖର କାରଣ ବୋଲି ଅବଗତ ହେଲେ ।

(୫) କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାଟି ଯଦି ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଦ୍ଵାରା ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବୋଧ ହୁଏ ତେବେ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ – ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବୋଧ ଭାଷାଦ୍ୱାରା ବସ୍ତୁ ବା ଘଟଣାଟିର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ କଲେ ସରଳ ଘଟଣାଟି ଧୀରେ ଧୀରେ ଜଟିଳ ହୋଇଥାଏ । ଯାହା ଅଚିନ୍ତନୀୟ ତାହା ଯଦି ଚିନ୍ତା କରାଯାଏ, ଯାହା ଅବର୍ଣ୍ଣନୀୟ ତାହାକୁ ଯଦି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ, ତେବେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ । ଏପରିକି ଆମେ ଆଳଙ୍କାରିକ ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ କରି କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥାଉ, ଯାହା ସହଜରେ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ଯଦି ଆମେ ମୌଳିକ ସତ୍ୟର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରୁ, ତେବେ ଆମର ବ୍ୟାଖ୍ୟାନଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 3 ତର୍କଦୋଷ ଓ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର Objective Questions

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । ମାତ୍ର ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିଃସୃତ ହେଲେ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଗ) ଅବୈଧ ଯୁକ୍ତିଜନିତ ଦୋଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

2. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କଲେ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଗ) ଓ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

3. ଦିନଗୁଡ଼ିକ ଗରମ ।
∴ ରାତିଗୁଡ଼ିକ ଥଣ୍ଡା ।
ଏହି ଉଦାହରଣଟି କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରେ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଗ) ଓ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

4. ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଉଚିତ । ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଚାରୋଟି ପଦ ଥିଲେ ତାହା କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ

5. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେତୁପଦ ଥରେ ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନପାରେ ସେଠାରେ କେଉଁପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
(ଘ) ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ

6. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥିଲେ ତାହାକୁ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ଅଟେ
Answer:
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ

7. ସାଧୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ଦୋଷ
(ଘ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
Answer:
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

8. କେତେକ ପୁଷ୍ପ ନାଲିରଙ୍ଗର ନୁହେଁ । – ଓ
କୌଣସି ଫଳ ପୁଷ୍ପ ନୁହେଁ । – ଏ
___________________
∴ କେତେକ ଫଳ ନାଲି ରଙ୍ଗର ନୁହେଁ । – ଓ
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
(ଘ) ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

9. କେତେକ ଆମ୍ବ ମିଠା ଅଟେ । – ଇ
କେତେକ ଫଳ ଆମ୍ବ ନୁହେଁ । – ଓ
_________________
∴ କେତେକ ଫଳ ମିଠା ନୁହେଁ । – ଓ
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
(ଖ) ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
(ଗ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

10. ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥିଲେ, ଆଲୋକ ଥାଏ ।
ଆଲୋକ ଅଛି ।
__________
∴ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ୱୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଅସ୍ଵୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ଅଟେ
Answer:
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ବୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ

11. ଜ୍ଞାନ ଥିଲେ ବିବେକ ଉଦୟ ହୁଏ ।
ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ।
______________
∴ ବିବେକ ଉଦୟ ହୋଇନାହିଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଅସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
Answer:
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ

12. ରୀତା ହୁଏତ ଅସତୀ ଅଥବା ମିଥ୍ୟାବାଦିନୀ ।
ରୀତା ଅସତୀ ।
___________________
∴ ରୀତା ମିଥ୍ୟାବାଦିନୀ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ବୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଅସ୍ଵୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ସ୍ୱୀକୃତି ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଅସ୍ଵୀକୃତି ଦୋଷ

13. ରାମବାବୁ ଉଭୟ ଧନୀ ଓ ନିର୍ଜନ ନୁହନ୍ତି ।
ରାମ ବାବୁ ଧନୀ ନୁହନ୍ତି ।
__________________
∴ ରାମବାବୁ ନିର୍ଶନ ଅଟନ୍ତି ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଖ) ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଅସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ସ୍ୱୀକୃତି ଦୋଷ

14. ପିତା ପୁତ୍ରର ଜନକ ।
ନିମ୍ବଫଳର ସ୍ବାଦ ପିତା ।
___________________
∴ ନିମ୍ବଫଳର ସ୍ଵାଦ ପୁତ୍ରର ଜନକ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାରର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ
(ଘ) ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ

15. ସ୍ଵର୍ଗ ମାନବର ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ।
ନାକ ସ୍ଵର୍ଗ ଅଟେ ।
_______________
∴ ନାକ ମାନବର ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାରର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ
(ଘ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ
Answer:
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ

16. କର୍ଣ୍ଣ କୌରବଙ୍କ ସଖା ଅଟନ୍ତି ।
କୌରବଙ୍କ ସଖ ଶ୍ରବଣେନ୍ଦ୍ରିୟ ନୁହେଁ ।
______________
∴ ଶ୍ରବଣେନ୍ଦ୍ରିୟ କଣ୍ଠ ନୁହେଁ ।
ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ୍ୟ ଦୋଷ
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ ଦୋଷ
(ଘ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ୍ୟ ଦୋଷ

17. କେଉଁ ବାକ୍ୟଦୋଷକୁ ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ୍ୟ ଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ ଦୋଷ
(ଗ) ତୁଲ୍ୟବିଗ୍ରହ ଦୋଷ
(ଘ) ଶ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ଶ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ

18. କେଉଁ ଦୋଷକୁ ସଦୃଶ ସାଧୁ ଦୋଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) କ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
(ଖ) ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ
(ଗ) ସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
Answer:
(ଖ) ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ

19. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) କ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
(ଖ) ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ
(ଗ) ସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ସମାହାର ଦୋଷ

20. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) କ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
(ଖ) ଦୁର୍ବୋଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷ
(ଗ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ସମାହାର ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଅସମାହାର ଦୋଷ

21. ବରଫ ଜଳ ।
ଜଳ ତରଳ ।
___________
∴ ବରଫ ତରଳ ।
ଏହାକୁ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଦୁର୍ବୋଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷ
(ଖ) ସମାହାର ଦୋଷ
(ଗ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ଉପାଧ୍ ଦୁଷ୍ଟ ଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ଉପାଧ୍ ଦୁଷ୍ଟ ଦୋଷ

22. ‘“ ନବବଧୂର ଗୃହ ପ୍ରବେଶ ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ।’’ ଏହା କେଉଁ ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ତର୍କଦୋଷ
(ଖ) କାରଣ ସ୍ଥାନେ ଉପକାରଣ ଗ୍ରହଣ ତର୍କଦୋଷ
(ଗ) ଉପକାରଣ-କାରଣ ତର୍କଦୋଷ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ତର୍କଦୋଷ

23. ‘ମାଡ଼କୁ ମହାଦେବ ଡରିଛନ୍ତି, ତୁମେ କ’ଣ ତାଙ୍କଠାରୁ ବଡ଼ ? ତେଣୁ ତୁମକୁ ଆମ ଯୁକ୍ତିକୁ ମାନିବାକୁ ହେବ ।”’ ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ?
(କ) ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ
(ଖ) ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ
(ଗ) ଆପଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ
(ଘ) ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ

24. ନିଜର ବିଧବଦ୍ଧ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ ନ କରି କଥା କଥାକେ ବେଦ, ପୁରାଣ, ଶାସ୍ତ୍ର, ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଜ୍ଞାନୀ, ସଦ୍‌ଗୁରୁମାନଙ୍କ ଉକ୍ତିଦ୍ଵାରା ନିଜର ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଆସ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ
(ଖ) ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ
(ଗ) ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

25. କିଏ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ରୂପେ ପରିଚିତ ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ଜେଭନ୍
(ଗ) ଫାଉଲାର
(ଘ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
Answer:
(ଘ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍

26. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରଟି ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଉପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଛି ?
(କ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଖ) ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର
(ଗ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

27. କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ଓ ଉତ୍କର୍ଷ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଉତ୍କର୍ଷ ପାଇଁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଦାୟୀ ? (ଖ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର (ଗ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର (ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍
(କ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର
(ଖ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଗ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍
Answer:
(କ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର

28. କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ?
(କ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଖ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର
(ଗ) ରାଜନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଘ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର
Answer:
(ଘ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର

29. କେଉଁ ଦୁଇଟି ସ୍ଵରୂପ ଉପରେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ?
(କ) ବୈଧ ଓ ଅବୈଧ
(ଖ) ଅବରୋହ ଓ ଆରୋହ
(ଗ) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ

30. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଖ) ସକ୍ରେଟିସ୍
(ଗ) ପ୍ଲେଟୋ
(ଘ) ସି.ଆଇ.ଲିଉଇସ୍
Answer:
(ଘ) ସି.ଆଇ.ଲିଉଇସ୍

31. ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଗୋଟିକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଲକ୍ଷଣ ନୁହେଁ ?
(କ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର
(ଖ) ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ
(ଗ) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ବ୍ୟବହାର
(ଘ) ତାଦାତ୍ମ୍ୟ ନିୟମର ପ୍ରୟୋଗ
Answer:
(ଘ) ତାଦାତ୍ମ୍ୟ ନିୟମର ପ୍ରୟୋଗ

32. ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ(Phonogram) ବଦଳରେ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଗାଣିତିକ ଚିହ୍ନ
(ଖ) ଜ୍ୟାମିତିକ ଚିହ୍ନ
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

33. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଶବ୍ଦ
(ଖ) ବାକ୍ୟ
(ଗ) ଅକ୍ଷର
(ଘ) ଧ୍ଵନି
Answer:
(ଘ) ଧ୍ଵନି

34. ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ଚିହ୍ନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ
(ଖ) ଶବ୍ଦ
(ଗ) ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

35. ଶବ୍ଦ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅବାଚନିକ ପ୍ରତୀକର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ?
(କ) ଧ୍ଵନ୍ଯାତ୍ମକ
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ
(ଗ) ଗାଣିତିକ
(ଘ) ଜ୍ୟ।ମିତିକ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ

36. ‘ବର୍ଗମୂଳ’ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ?
(କ) ଧ୍ଵନ୍ଯାତ୍ମକ
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ
(ଗ) ମୌଳିକ
(ଘ) ଯୌଗିକ
Answer:
(କ) ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ

37. ‘√’ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ?
(କ) ଧ୍ଵନ୍ଯାତ୍ମକ
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ
(ଗ) ମୌଳିକ
(ଘ) ଯୌଗିକ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ

38. +, -, ×,+, =, ≡, ∨, ⊃ ଆଦି ଚିହ୍ନଗୁଡ଼ିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଖ) ଚଳ
(ଗ) ସଂଯୋଜକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ

39. କ, ଖ, ଗ (x, Y, z) ଆଦି ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଖ) ଚଳ
(ଗ) ସଂଯୋଜକ
(ଘ) ସବୁ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(ଖ) ଚଳ

40. ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଚଳ
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଗ) ଆପାଦନ
(ଘ) ବିରୁଦ୍ଧ
Answer:
(କ) ଚଳ

41. ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ ତାହାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ଚଳ
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଗ) ବିକଳ୍ପକ
(ଘ) ବିଯୋଜକ
Answer:
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ

42. ନାସ୍ତିବାଚକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ∧
(ଗ) ≡
(ଘ) ~
Answer:
(ଘ) ~

43. ଆପାଦନର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) •
(ଗ) ≡
(ଘ) ∨
Answer:
(କ) ⊃

44. ସଂଯୋଜକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) •
(ଗ) ≡
(ଘ) ∨
Answer:
(ଖ) •

45. ବୈକଳ୍ପିକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) •
(ଗ) ∧
(ଘ) ∨
Answer:
(ଗ) ∧

46. ବିଯୋଜକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ⊃
(ଗ) •
(ଘ) ∧
Answer:
(କ) ∨

47. ସମତୁଲ୍ୟର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ∧
(ଗ) ≡
(ଘ) •
Answer:
(ଗ) ≡

48. ‘ଯଦି …ତେବେ’ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ⊃
(ଗ) •
(ଘ) ≡
Answer:
(ଖ) ⊃

49. ‘ଏବଂ ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) ≡
(ଗ) •
(ଘ) ~
Answer:
(ଖ) ≡

50. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) ∨
(ଗ) •
(ଘ) ~
Answer:
(ଘ) ~

51. ବୈକଳ୍ପିକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) •
(ଖ) ∨
(ଗ) ⊃
(ଘ) ≡
Answer:
(ଖ) ∨

52. ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) •
(ଖ) ∧
(ଗ) ∨
(ଘ) ⊃
Answer:
(ଖ) ∧

53. ସମତୁଲ୍ୟ (ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) •
(ଖ) ∧
(ଗ) ∨
(ଘ) ≡
Answer:
(ଘ) ≡

54. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍‌ସନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସତ୍ୟସାରଣୀ
(ଖ) ସତ୍ୟଫଳନ
(ଗ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଘ) ଚଳ
Answer:
(ଖ) ସତ୍ୟଫଳନ

55. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସତ୍ୟଫଳନ
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଗ) ସତ୍ୟସାରଣୀ
(ଘ) ଚଳ
Answer:
(ଗ) ସତ୍ୟସାରଣୀ

56. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୦୦
(ଖ) ୧୦୦୦
(ଗ) ୧୧୧୦
(ଘ) ୧୦୧୧
Answer:
(କ) ୦୦

57. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୦୦୧
(ଗ) ୧୦୦୦
(ଘ) ୧୦୧୧
Answer:
(ଗ) ୧୦୦୦

58. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୦୦୦
(ଗ) ୦୦
(ଘ) ୧୦୧୧
Answer:
(କ) ୧୧୧୦

59. ବୈକଳ୍ପିକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୦୦୦
(ଗ) ୦୧୧୧
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ୦୧୧୧

60. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୦୧୧
(ଖ) ୧୧୧୧
(ଗ) ୧୦୦୧
(ଘ) ୧୦୦୦
Answer:
(କ) ୧୦୧୧

61. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୧୧୧
(ଗ) ୧୦୦୧
(ଘ) ୧୦୦୦
Answer:
(ଗ) ୧୦୦୧

62. ଯଦି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପୁନରୁକ୍ତିକ
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ
(ଗ) ଆପାଦିକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ପୁନରୁକ୍ତିକ

63. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା। ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘o’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଆପାତିକ
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ
(ଗ) ପୁନରୁକ୍ତିକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ

64. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ
(କ) ଆପାତିକ
(ଗ) ପୁନରୁକ୍ତିକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଆପାତିକ

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ‘ଆ’ ସମବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଆ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

2. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ସମବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

3. କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଚାରୋଟି ପଦ ଥିଲେ, କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ

4. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ଯଦି ହେତୁପଦ ଥରେ ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ

5. ପକ୍ଷପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ଯାପ୍ୟ, ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ଏହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ

6. ସାପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

7. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

8. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

9. ଆଲୋଚନା ବା ଯୁକ୍ତିକାଳରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦ ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅର୍ଥକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବ୍ଯର୍ଥକ ପଦ ଦୋଷ

10. କୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ସାଦୃଶ୍ୟ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟକୁ ଏକା ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଦୃଶ ସାଧୂ ଦୋଷ

11. ବାକ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚାରଣ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦମାନଙ୍କର ଦୃଢ଼ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଭଜାରଶଜନିତ ଦୋଷ

12. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସମାହାର ଦୋଷ

13. ଯୁକ୍ତିକ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଅସମାହାର ଦୋଷ

14. ଜଳ ପାନୀୟ ଅଟେ ।
ନଳାପାଣି ଜଳ ଅଟେ ।
_________________
∴ ନଳାପାଣି ପାନୀୟ ଅଟେ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଅଟେ ?
Answer:
ଔପାଧ୍ଵତା ଦୋଷ

15. ‘‘ନବବଧୂର ଗୃହପ୍ରବେଶ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ’’ । ଏହା କେଉଁ ଦୋଷର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଅତଃ ପରଂ ତତ୍ସାଦତଃ ଦୋଷ

16. ଅତଃପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ଦୋଷକୁ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ

17. ‘ବୀଜହିଁ ବୃକ୍ଷର ଏକମାତ୍ର କାରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ’’ । ଏହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କାରଣ ସ୍ଥାନେ ଉପକାରଣ ଗ୍ରହଣ ତର୍କଦୋଷ

18. ସମସ୍ତ ଉପକାରଣକୁ ବିଚାରକୁ ନ ନେଇ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଅଥବା ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଉପକାରଣକୁ କାରଣ ବୋଲି ମାନିନେଲେ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଉପକାରଣ ତର୍କଦୋଷ

19. ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କାରଣରୁ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣର ଅନ୍ତର ତଦୋଷ

20. ‘ଦିବସ ପୂର୍ବରୁ ରାତ୍ରି ଆସେ, ରାତ୍ରି ପୂର୍ବରୁ ଦିବସ ଆସେ’’ । ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସହକାର୍ଯ୍ୟ କାରଣତା ଦୋଷ

21. ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଥାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷଣକୁ ଅନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣର କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହଲକ୍ଷଣ କାରଣତା ଦୋଷ

22. ଅନେକ ସମୟରେ କାରଣକୁ କାର୍ଯ୍ୟଭାବେ ଅଥବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ କାରଣଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କାରଣ-କାର୍ଯ୍ୟ ଭ୍ରମ ତର୍କଦୋଷ

23. ଜଣେ ବିଦେଶୀ ପର୍ଯ୍ୟଟକ କୌଣସି ଦେଶର କେତୋଟି ମାତ୍ର ସମୃଦ୍ଧ ନଗରୀ ପରିଦର୍ଶନ କରି ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ତଦ୍ରୂପ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
Answer:
ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ ଦୋଷ

24. ‘ରେଡ଼ିଓ ମଧ୍ଯ ନିଃଶ୍ଵାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ନେଇପାରେ, କାରଣ ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ତୁଲ୍ୟ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିପାରେ’’ । – ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଦୁଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବଳ ଉପମା ତର୍କଦୋଷ

25. ଯୁକ୍ତି କଲାବେଳେ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ବିଷୟର ପ୍ରତିଶବ୍ଦକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଅଥବା ତାହାକୁ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ସ୍ୱୀକାର କରିନେବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର ତର୍କଦୋଷ

26. ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର ତର୍କଦୋଷ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ରହଣୀୟ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବାଦ୍ୱାରା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଅନୁଚିତ ହେତୁବାକ୍ୟ ସ୍ବୀକାର ଦୋଷ

27. ସ୍ଵପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମର୍ଥନଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଅସାରତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଦୋଷକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ

28. କୌଣସି ମତର ସମର୍ଥନ ବା ବିରୋଧ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଯୁକ୍ତିର ଅବତାରଣା ନକରି ଉତ୍ତେଜକ ଭାଷାର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କର ଭାବାବେଗ ଉଦ୍ରେକ କରିବାର ପ୍ରୟାସକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ? .
Answer:
ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ

29. ପ୍ରତିପକ୍ଷର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିଜର ମତକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଇନେବା ପ୍ରୟାସକୁ କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
‘ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟା ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା’ ତର୍କଦୋଷ

30. କଥାକଥାକେ ବେଦ, ପୁରାଣ, ଶାସ୍ତ୍ର, ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଉକ୍ତିଦ୍ୱାରା ନିଜର ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପସ୍ଥାନ କରିବା କେଉଁ ଦୋଷ ?
Answer:
ଆପ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ

31. ‘ଆମର ଦାବି ମାନିନିଅ ନଚେତ୍ ଧ୍ବଂସ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଅ ।’’ ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ

32. ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ମୁଷ୍ଟିକାଘାତ ତର୍କଦୋଷ

33. ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କିଏ ?
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍

34. କାହାକୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ବୋଲି କହନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

35. କେଉଁଟି ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧୂତ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

36. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଗାଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

37. କିଏ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସି.ଆଇ. ଲିଉଇସ୍

38. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର କେଉଁ ସୂଚକ ଅଟେ ?
Answer:
ଧ୍ଵନିସୂଚକ

39. ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

40. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଧନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ପରିବର୍ତ୍ତେ କ’ଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

41. ‘ପ୍ରଶ୍ନବାଚକ’କୁ କେଉଁ ଚିହ୍ନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଧ୍ବନିସୂଚକ

42. ‘+’ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ?
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

43. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଚଳ

44. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯେଉଁ ଚଳ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର।ୟ ଚଳ

45. ’ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସ୍ଥିରାଙ୍କ

46. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯେଉଁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର।ୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ

47. ଆପାଦନ (ଯଦି ……….ତେବେ) ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
⊃

48. ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ) ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
•

49. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ) ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
~
50. ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
∨

51. ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
∧

52. ସମତୁଲ୍ୟ ( ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
≡

53. ଗଣିତରେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଫଳନ

54. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍ ସନ୍ନିହିତ ଚଳ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ? .
Answer:
ସତ୍ୟଫଳନ

55. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସତ୍ୟସାରଣୀ

56. କାହାକୁ ସତ୍ୟଫଳନର ସଂଜ୍ଞା ବୋଲି କହନ୍ତି ?
Answer:
ସତ୍ୟସାରଣୀ

57. ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଯଦି ସଦାସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପୁନରୁକ୍ତିକ (Tautology)

58. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ଅର୍ଥାତ୍ ‘0’ (Zero) ହୁଏ ତେବେ ସେହି ସୂତ୍ରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିରୁଦ୍ଧ (Contradictory)

59. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ବା ସୂତ୍ରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆପାତିକ (Contingent)

60. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୦୧୧

61. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୦୦୧

62. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୧୧୦

63. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୦୦୦

64. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୦୦

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ ।
ଏହାକୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ‘ଆ’ ହୁଏ ।
Answer:
ଏହାକୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

2. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । (ଠିକ୍)

3. ଜେଭନ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବେନ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

4. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିଲେ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଚାରୋଟି ପଦ ରହିଲେ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

5. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ମଧ୍ୟପଦ ଆଦୌ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ନ ଥିଲେ ସେଠାରେ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ମଧ୍ୟପଦ ଆଦୌ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥିଲେ ସେଠାରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

6. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

7. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

8. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବା ସମ୍ଭବପର ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବା ସମ୍ଭବପର ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

9. ଯାହା ଦେଖାଯାଏ ତାହା ଦୃଶ୍ୟ ।
ଯାହା ଶୁଣାଯାଏ ତାହା ଶ୍ରାବ୍ୟ ।
_________________
∴ ଯାହା କାମନା କରାଯାଏ ତାହା କାମ୍ୟ ।
ଏହା ଉଚ୍ଚାରଣଜନିତ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍ )
Answer:
ଯାହା ଦେଖାଯାଏ ତାହା ଦୃଶ୍ୟ ।
ଯାହା ଶୁଣାଯାଏ ତାହା ଶ୍ରାବ୍ୟ ।
_____________________
∴ ଯାହା କାମନା କରାଯାଏ ତାହା କାମ୍ୟ ।
ଏହା ସଦୃଶ ସାଧୁ ତର୍କଦୋଷର ଏକ ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

10. ‘ଭାଇ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାଦିନ ପାଞ୍ଚ ଓ ସାତର ଦୁଇଗୁଣ ପିଠା ଖାଇଲେ’ ।
ଏହା ସମଷ୍ଟିକରଣ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଭାଇ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାଦିନ ପାଞ୍ଚ ଓ ସାତର ଦୁଇଗୁଣ ପିଠା ଖାଇଲେ ।
ଏହା ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

11. ନଅ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ନଅ ଏକ ଦଶ ଅଟେ ।
__________________
∴ ଦଶ ଏବଂ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ଏହା ସଦୃଶ ସାଧୁ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନଅ ଏବଂ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ନଅ ଏବଂ ଏକ ଦଶ ଅଟେ ।
________________
∴ ଦଶ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ଏହା ସମଷ୍ଟିକରଣ ଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

12. ସାତ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ।
ତିନି ଓ ଚାରି ସାତ ଅଟେ ।
__________________
∴ ତିନି ଓ ଚାରି ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା।
ଏହା ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସାତ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ।
ତିନି ଓ ଚାରି ସାତ ଅଟେ ।
_________________
∴ ତିନି ଓ ଚାରି ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ।
ଏହା ବ୍ୟଷ୍ଟିକରଣ ଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

13. ବାକ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚାରଣ କଲାବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦର ଦୃଢ଼ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବାଦ୍ୱାରା ସେହି ବାକ୍ୟରୁ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବାକ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚାରଣ କଲାବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦର ଦୃଢ଼ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବାଦ୍ୱାରା ସେହି ବାକ୍ୟରୁ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଉଚ୍ଚାରଣଜନିତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

14. ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ ।
___________
∴ ବରଫ ତରଳ ।
ଏହା ସମଷ୍ଟିକରଣ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ ।
___________
∴ ବରଫ ତରଳ ।
ଏହା ଔପାଧ୍ଵତା ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

15. ନବବଧୂର ଗୃହପ୍ରବେଶ ପରେ ପରେ ବୃଦ୍ଧଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ । ଏହାକୁ କାରଣାଭାସର ଏକ ଉଦାହରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନବବଧୂର ଗୃହ ପ୍ରବେଶ ପରେ ପରେ ବୃଦ୍ଧଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ । ଏହାକୁ ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ତର୍କଦୋଷ ବା କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

16. କେବଳ କାରଣର ଆଭାସକୁ ବାସ୍ତବ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ ଉପକାରଣ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କେବଳ କାରଣର ଆଭାସକୁ ବାସ୍ତବ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ କାରଣାଭାସ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

17. ରେଡ଼ିଓ ମଧ୍ଯ ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ନେଇପାରେ, କାରଣ ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଭଳି କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିପାରେ । ଏହା ସବଳ ଉପମାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ରେଡ଼ିଓ ମଧ୍ଯ ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ନେଇପାରେ, କାରଣ ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଭଳି କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିପାରେ । ଏହା ଦୁଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବଳ ଉପମାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

18. ‘ଜଗତ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ’ କାରଣ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା କହିଛନ୍ତି । ଏହା ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଜଗତ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ’ କାରଣ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା କହିଛନ୍ତି । ଏହା ଆପ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

19. ‘ତୁମେ ମଦ୍ୟପାନ ଅଭ୍ୟାସ ଛାଡ଼ି ଦେଲଣି କି ?’
ଏହା ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ତୁମେ ମଦ୍ୟପାନ ଅଭ୍ୟାସ ଛାଡ଼ି ଦେଲଣି କି ?’ ଏହା ବହୁ ପ୍ରଶ୍ନଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

20. ଅବରୋହ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

21. ଆରୋହ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ ।(ଠିକ୍)

22. ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଗାଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।(ଠିକ୍)

23. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵରୂପ ବିଷୟରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ସି.ଆଇ. ଲିଉଇସ୍ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵରୂପ ବିଷୟରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

24. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି ଯେ ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ବଦଳରେ ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି ଯେ ଏଥରେ ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

25. କଥ୍ୟ ଭାଷାକୁ ପ୍ରତ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କଥ୍ତ ଭାଷାକୁ ଧ୍ଵନି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

26. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର ପ୍ରତ୍ୟୟସୂଚକ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର ଧ୍ଵନିସୂଚକ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

27. ଅକ୍ଷର ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ଚିହ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅକ୍ଷର ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ଚିହ୍ନ ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

28. ବର୍ଗମୂଳ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ । (ଭୁଲ)
Answer:
‘√’ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ।

29. ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

30. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ଚଳ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

31. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ ତାହାକୁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

32. ଆପାଦନ (ଯଦି………ତେବେ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∨’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଆପାଦନ (ଯଦି……..ତେବେ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘⊃’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

33. ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∧’ ଅଟେ । (ଭୁଲ)
Answer:
ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘•’ ଅଟେ-(ଠିକ୍)

34. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ () ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘~ ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

35. ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘⊃’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∨ ’ଅଟେ । (ଠିକ୍)

36. ବୈକଳ୍ପିକ ( ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∨ ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∧’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

37. ସମତୁଲ୍ୟ ( ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘=’ ଅଟେ ।(ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମତୁଲ୍ୟ (ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘≡’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

38. ‘ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ’ ଏହାକୁ ତ • ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା  ହୁଏ’ଏହାକୁ ତ ⊃ ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଠିକ୍)

39. ‘ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ କିମ୍ବା ଅସୁନ୍ଦରୀ’ ଏହାକୁ ତ ⊃ ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ କିମ୍ବା ଅସୁନ୍ଦରୀ’ ଏହାକୁ ତ ∨ ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଠିକ୍)

40. ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ବିଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ। (ଠିକ୍)

41. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍‌ସନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ ତାହାକୁ ଚଳ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ସେହି ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିଟିକୁ ତନ୍ନିହିତ ଚଳନର ଫଳନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

42. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାର ରୂପକୁ ସତ୍ୟଫଳନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ବାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ରୂପକୁ ସତ୍ୟସାରଣୀ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

43. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୦୦ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୦୦ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

44. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୦ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୦୦ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

45. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୧ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୧୧ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

46. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୦୧ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୦ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

47. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୧୧ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୦୧ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

48. ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ବା ‘୧? କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ବା ‘୧’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

49. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ବା ‘o’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ବା ‘o’ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

50. ଯେଉଁ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୂଲ୍ୟ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ବା ‘୧’ ଏବଂ ‘୦’ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସତ୍ୟ ସାରଣୀର ମୂଲ୍ୟ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ତାହାକୁ ଆଘାତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ‘ଏହା ପରେ ଘଟୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାହିଁ କାରଣ ଅଟେ’ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରିବାକୁ _________ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ।
Answer:
ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ

2. କାଉ ଉଡ଼ିଗଲା ପରେ ତାଳଗଛରୁ ତାଳଟି ଝଡ଼ିପଡ଼ିଲେ କାଉ ଉଡ଼ିଯିବାକୁ ତାଳ ପଡ଼ିବାର କାରଣ ବୋଲି କହିବାଦ୍ୱାରା ____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ

3. କେବଳ କାରଣର ଆଭାସକୁ ବାସ୍ତବ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ _________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କାରଶ।ଭାସ

4. ସମସ୍ତ ଉପକାରଣକୁ ବିଚାରକୁ ନ ନେଇ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଅଥବା ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଉପକାରଣକୁ କାରଣ ବୋଲି ____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଉପକାରଣ – କାରଣ ତର୍କଦୋଷ

5. ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣର ସମଷ୍ଟିରୁ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ____________ କହନ୍ତି ।
Answer:
କାରଣରୁ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣର ଅନ୍ତର ତର୍କଦୋଷ

6. କାରଣିକତା ବିଷୟରେ ବିଚାର କଲାବେଳେ କେବଳ ଅବ୍ୟବହିତ ଘଟଣାକୁ ବିଚାରକୁ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ । ମାତ୍ର ଅତୀତରେ ଘଟିଥିବା କୌଣସି ଏକ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଘଟଣାକୁ କାରଣ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ _________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କାରଣ ସ୍ଥାନେ ବ୍ୟବହିତ କାରଣ ସ୍ବୀକାର ଦୋଷ

7. ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଥାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷଣକୁ ଅନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣର କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ___________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହ ଲକ୍ଷଣ କାରଣତା ଦୋଷ

8. ଅନେକ ସମୟରେ କାରଣକୁ କାର୍ଯ୍ୟଭାବେ ଅଥବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ କାରଣଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ________ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କାରଣ-କାର୍ଯ୍ୟ ଭ୍ରମ

9. ଦିବସ ପୂର୍ବରୁ ରାତ୍ରି ଆସେ, ରାତ୍ରି ପୂର୍ବରୁ ଦିବସ ଆସେ । ଏହା __________ ଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।
Answer:
ସହକାର୍ଯ୍ୟ କାରଣତା

10. କେତେକ ଘଟଣାକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନ କରି ହଠାତ୍ ଏକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ __________ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ

11. ସାଦୃଶ୍ୟ ମାନରେ ସାଦୃଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଦୁର୍ବଳ ଥିଲେ କିମ୍ବା ସେଗୁଡ଼ିକ ଯୁକ୍ତିର ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ସହାୟକ ହେଉନଥିଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଦୁଷ୍ଟ ଉପମା ବା ଦୁର୍ବଳ ଉପମା

12. ଯୁକ୍ତି କଲାବେଳେ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ବିଷୟର ପ୍ରତିଶବ୍ଦକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଅଥବା ତାହାକୁ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ସ୍ୱୀକାର କରିନେବାଦ୍ୱାରା ____________ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ୱୀକାର

13. ଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ସତ୍ୟତା ଉପରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସତ୍ୟତା ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏକ ଅସିଦ୍ଧ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟିଏ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଲାପରେ ତାହା ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏଭଳି ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ଗ୍ରହଣ ____________ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଅସିଦ୍ଧ ହେତୁବାକ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର

14. ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଯୁକ୍ତି କରାଯାଉଅଛି ତାହାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଜ୍ଞତା ଯୋଗୁଁ ___________ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଅବାନୁର ପ୍ରସଙ୍ଗ

15. ସ୍ଵପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମର୍ଥନଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଅସାରତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଦୋଷକୁ ___________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ

16. କୌଣସି ମତର ସମର୍ଥନ ବା ବିରୋଧ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଯୁକ୍ତିର ଅବତାରଣା ନ କରି ଉତ୍ତେଜକ ଭାଷାର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କ ଭାବାବେଗ ଉଦ୍ରେକ କରିବାର ପ୍ରୟାସକୁ _____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଲେ।କୋଭେଜକ

17. କୌଣସି ମତର ସପକ୍ଷରେ ବା ବିପକ୍ଷରେ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପିତ ନ କରି ଶାସ୍ତ୍ର, ପୁରାଣ ଅଥବା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନର ମତାମତ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ _____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆପୁଦୃହି

18. ପ୍ରତିପକ୍ଷର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିଜର ମତକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଇନେବା ପ୍ରୟାସକୁ _____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

19. ପ୍ରତିପକ୍ଷକୁ ଯୁକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପରାଭୂତ ନକରି ଯଦି ବଳ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ନିଜ ମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମୁତ୍ ଗର ପ୍ରଦର୍ଣନ

20. ‘ଏହା ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଉନାହିଁ’ ବୋଲି କହିବାକୁ ____________ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନାନୁମିତିକ

21. ପ୍ରତିପକ୍ଷ ସହିତ ‘ହଁ’ ବା ‘ନା’ ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ସର୍ଭ ରଖ୍ ଏକାଧ୍ଵ ଉତ୍ତର ଉପଯୋଗୀ ପ୍ରଶ୍ନ ଜିଜ୍ଞାସା କଲେ ____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ବହୁପ୍ରଶୃ

22. ଗୋଟିଏ ପଦ ଦୁଇ ସ୍ଥାନରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବାଦ୍ଵାରା _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦ

23. ଯଦି ସାଧପଦ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ______ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧପଦ ଦୋଷ

24. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଲେ ତାହାକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ

25. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ ___________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଦୃ୍୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ

26. କେତେକ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଆକାରଗତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥଗତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ନଥାଏ । ମାତ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଏକାର୍ଥକ ମନେକରି ଯୁକ୍ତି କଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ସଦୃଶ ସାଧୂ

27. ବାକ୍ୟର ରଚନାଭଙ୍ଗୀ ହେତୁ କେତେକ ସ୍ଥଳରେ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟକୁ ଏକାତ୍ମକ ପ୍ରକାରରେ ଅର୍ଥ କରାଯାଇପାରେ । ମାତ୍ର ବାକ୍ୟକୁ ବକ୍ତାର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ ନକରି ତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଶ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟ

28. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ସମାହାର

29. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ __________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଅସମାହାର

30. ଉଚ୍ଚାରଣ କାଳରେ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦରେ ଗୁରୁତ୍ବ ପ୍ରଦାନ କଲେ, ବାକ୍ୟର ଅର୍ଥ ଅନେକ ସ୍ଥଳରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଯାଏ । ଉଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷହେତୁ ବକ୍ତାର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ବାକ୍ୟକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ __________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଦୁଷ୍ଟେ।ଜାରଶ

31. ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ ।
____________
… ବରଫ ତରଳ ।
ଏହା ________ ଦୋଷ ଅଟେ ।
Answer:
ଉପାଧ୍ ଦୁଷ୍ଟ

32. ___________ କୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

33. ___________ ହେଉଛି ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ, ଉନ୍ନତ ତଥା ନୂତନ ସଂସ୍କରଣ ।
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

34. ___________ କୁ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଗ।ଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

35. ___________ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ ମତ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ସି.ଆଇ.ଲିଉଇସ୍

36. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ __________ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Ideogram)ର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Phonogram)

37. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର __________ ଅଟେ ।
Answer:
ଧ୍ଵନିସୂଚକ

38. ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

39. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଚଳ

40. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ଥିରାଙ୍କ

41. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ _____________ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ ।
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର।ୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ

42. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ __________ ଅଟେ ।
Answer:
~

43. ଆପାଦନ (ଯଦି …. ହେଲେ) ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ _______ ଅଟେ ।
Answer:
⊃

44. ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ .___________ ଅଟେ ।
Answer:
•

45. ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ________ ଅଟେ ।
Answer:
∨

46. ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ________ ଅଟେ ।
Answer:
∧

47. ସମତୁଲ୍ୟ (ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ________ ଅଟେ ।
Answer:
≡

48. ଯେଉଁ ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇଟି ତାର୍କିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ନ ରହିଲେ ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ବି-ସୀମାନ୍ତ ସ୍ଥିରାଙ୍କ (Binary constants)

49. ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସଂଯୋଜକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ତର୍କୀୟ ସଂଯୋଜକ (Logical connectives)

50. ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ________________ ରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର

51. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍‌ସନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ସେହି ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ତନ୍ନିହିତ ଚଳର _________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଫଳନ

52. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣର ରୂପକୁ __________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସତ୍ୟସାରଣୀ

53. ସତ୍ୟସାରଣୀକୁ ସଂପୃକ୍ତ ସତ୍ୟଫଳନର ଏକ __________ କହନ୍ତି ।
Answer:

54. ସତ୍ୟସାରଣୀରେ ତର୍କବାକ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ________ ଓ _______ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସତ୍ୟ(୧) – ମିଥ୍ୟା(୦)

55. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା __________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୦୦

56. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ___________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୦୦୦

57. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ___________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୧୧୦

58. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା _________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୦୧୧

59. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ____________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୦୦୧

60. ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ବା ‘୧’ ହୋଇଥାଏ; ତାକୁ _________ ସୂତ୍ର କହନ୍ତି ।
Answer:
ପୁନରୁକ୍ତିକ

61. ଯେଉଁ ସତ୍ୟ ଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ବା ‘୦’ ହୋଇଥାଏ ତାକୁ _________ ସୂତ୍ର କହନ୍ତି ।
Answer:
ବିରୁଦ୍ଧ

62. ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ‘୧’ ଏବଂ ‘୦’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ __________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ଆପାତିକ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
ସାବରମତୀ କାହାର ନାମ ?
(କ) ନଦୀର
(ଖ) ପାହାଡ଼ର
(ଗ) ପ୍ରଦେଶର
(ଘ) ପୁଷ୍କରିଣୀର
ଉ –
(କ) ନଦୀର ।

Question ୨।
‘ମହାମାନବ’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
(କ) ନେହେରୁ
(ଖ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ଗ) ସର୍ଦାର ପଟେଲ
(ଘ) ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକ
ଉ –
(ଖ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୩ ।
ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ କେଉଁ ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ମହାରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ଗୁଜରାଟ
(ଗ) ବିହାର
(ଘ) ଓଡ଼ିଶା ଟ
ଉ –
(ଖ) ଗୁଜରାଟ ।

Question ୪।
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ କାହାର ନାମ ?
(କ) ଏକ ନଦୀର ନାମ
(ଖ) ଏକ ପାହାଡ଼ର ନାମ
(ଗ) ଏକ ପ୍ରଦେଶର ନାମ
(ଘ) ଏକ ସହରର ନାମ
ଉ –
(କ) ଏକ ନଦୀର ନାମ ।

Question ୫।
ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା କିଏ ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ବଳରାମ
(ଗ) ଶିବ
(ଘ) ବ୍ରହ୍ମା
ଉ –
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୬।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତ୍ୟାଗକରି କିଏ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ?
(କ) ମହାବୀର
(ଖ) ଗୌତମବୁଦ୍ଧ
(ଗ) ଅଶୋକ
(ଘ) ଖାରବେଳ
ଉ –
(ଖ) ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ।

Question ୭ |
ନିମାଇଁ କିଏ ?
(କ) ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ
(ଖ) ବିବେକାନନ୍ଦ
(ଗ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ
(ଘ) ରାମାନୁଜ
ଉ –
(ଗ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ।

Question ୮ |
ସବୁରି ମରମେ କାହାର ଜୀବନ ବତୀ ଜଳୁଚି ?
(କ) ନିମାଇଁ
(ଖ) ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା
(ଗ) ବୁଦ୍ଧଦେବ
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
ଉ –
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୦ ।
କୋଟି ଗରିବର ଅଶୁକୁ ଗାନ୍ଧି କ’ଣ କଲେ ?
(କ) କଟିମେଖଳା
(ଖ) କଣ୍ଠମାଳା
(ଗ) ଶିରୋଭୂଷଣ
(ଘ) ମଥାତିଳକ
ଉ –
(ଗ) ଶିରୋଭୂଷଣ ।

Question ୧୧ ।
ନିର୍ଯାତନର ଦହନ ଜଳାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁଠି ଧାରଣ କଲେ ?
(କ) ବକ୍ଷରେ
(ଖ) କଣ୍ଠରେ
(ଗ) ଶିରରେ
(ଘ) ପାଦରେ
ଉ –
(କ) ବକ୍ଷରେ ।

Question ୧୨ ।
କାହାର ଆସନକୁ ମହାମାନବ କୁସୁମମୟ କରିଦେଲେ ?
(କ) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀର
(ଖ) ଶିଳ୍ପପତିର
(ଗ) ଶିକ୍ପପତିର
(ଘ) ନିଷ୍ପେଷିତର
ଉ –
(ଘ) ନିଷ୍ପେଷିତର ।

Question ୧୩ ।
ଦୀନବନ୍ଧୁ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ଖ) ବୁଦ୍ଧଦେବ
(ଗ) ନିମାଇଁ
(ଘ) କପିଳବାୟୁର ରାଜା
ଉ –
(କ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୪ ।
କଟୀତଟେ ଦୀନକୌପୀନ କିଏ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ନେହେରୁ
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଘ) ନିମାଇଁ
ଉ –
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ ।

Question ୧୫ ।
ମହାମାନବଙ୍କର ପଥ କିପରି ଥିଲା ?
(କ) ପୁଷ୍ପମୟ
(ଖ) ଲବଣୀମୟ
(ଗ) କଣ୍ଟକମୟ
(ଘ) ସଲିଳମୟ
ଉ –
(ଗ) କଣ୍ଟକମୟ ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ମହାମାନବଙ୍କ ଚରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କ ଚରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question
ବିନ୍ଧ୍ୟ କାହିଁକି ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଥିଲା ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କର ଚରଣ ବନ୍ଦନାରେ ବିନ୍ଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଥିଲା ।

Question ୩ ।
ସାଗର ଉଚ୍ଛୁଳି ଉଠିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କର ପଦସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୪ ।
କ’ଣ ଭେଦକରି ତରୁଣ ତପନ ହସିଉଠେ ?
ଉ –
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦକରି ତରୁଣ ତପନ ହସିଉଠେ ।

Question ୫ ।
ମାନବ ମୁକ୍ତିପଥରେ କେଉଁଠି ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ?
ଉ –
ମାନବ ମୁକ୍ତିପଥରେ ବୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀର ଶାନ୍ତତଟରେ ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୬ |

ଉ –
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତତଟରେ ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୭ ।
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା କିଏ ?
ଉ –
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୮ |
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା କ’ଣ ପାଇଁ ଥରେ ଜଗି ଉଠିଥିଲେ ?
ଉ –
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା ମହାଭାରତ ସମର ପାଇଁ ଥରେ ଜଗି ଉଠିଥିଲେ ।

Question ୯।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଭିକ୍ଷା ମାଗିବାପାଇଁ କିଏ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ?
ଉ –
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଭିକ୍ଷା ମାଗିବାପାଇଁ ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ନିମାଇଁ କାହାର ତୀର ଚହଲାଇ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
ନିମାଇଁ ପୂର୍ବସାଗର ତୀର ଚହଲାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ କ’ଣ ପାଲଟିଥିଲା ?
ଉ –
ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ସାବରମତୀ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ନିଷ୍ପେଷିତର ଆସନକୁ ଗାନ୍ଧି କ’ଣ କରିଦେଲେ ?
ଉ –
ନିଷ୍ପେଷିତର ଆସନକୁ ଗାନ୍ଧି କୁସୁମମୟ କରିଦେଲେ ।

Question ୧୩ ।
ଚରଖାଚକ୍ର ଧରି ଗାନ୍ଧି କେଉଁଠି ଉଭା ହୋଇଥିଲେ ?
ଉ –
ଚରଖାଚକ୍ର ଧରି ଗାନ୍ଧି ଏ ଦେଶରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୧୪।
ଧରଣୀ କାହାଦ୍ଵାରା ପ୍ଲାବିତ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
ଧରଣୀ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ସତବଚନରେ ପ୍ଲାବିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୫ ।
ଆଜି ଏ ଯୁଗର ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦୀପ କେଉଁଠି ଜଳେ ?
ଉ –
ଆଜି ଏ ଯୁଗର ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦୀପ ମରମେ ଜଳେ ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
‘କୋଟି ଜନ ମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ ପ୍ରବାହ ଚଳେ’ – କେଉଁଠି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୋଟି ଜନ ମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଛି, ସାବରମତୀର ମହାମାନବ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଚରଣ ତଳେ ।

Question ୨।
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତ-ତଟର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତି-ତଟର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି, ଏହି ନଦୀତଟରେ ପ୍ରାଚୀନ ମୁନିଋଷିମାନେ ମାନବଜାତିର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ।

Question ୩।
କେଉଁ ପଥରେ ସେମାନେ ଜୟତିଳକ ଘେନିଯାଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସନାତନ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ତଟରେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ଷର ପଥରେ ସେମାନେ ଜୟତିଳକ ଘେନିଯାଇଥିଲେ ।

Question ୪।
ବନଗିରି ନଭ କ’ଣ ଶୁଣିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବନଗିରି ନଭ ମାନବ-ମାଙ୍ଗଳିକ ଶୁଣିଲେ ।

Question ୫।
ସବୁରି ମରମେ ଜଳଇ ତୁମର ଜୀବନ ବତୀ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦେଶ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ଯାହା କରିଯାଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ମନରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଜୀବନ ବତୀ ଜଳୁଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୬।
ସୁମେରୁ କୁମେରୁ ପୂରି ଦୂବଦାରୁ ଶୁଣିଲେ ଡାକ – କାହାର ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁମେରୁଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି କୁମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଛୋଟ ଦୂବଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଦାରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରର ଡାକରା ଶୁଣିଥିଲେ ।

Question ୭।
ବନ୍ଧୁକ ତୀର ତରବାରୀ ମୁନ କାହିଁକି ଜଡ଼ ହୋଇଗଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ସମଗ୍ର ଧରଣୀକୁ ପ୍ଲାବିତ କରିଥିବାରୁ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ ତୀର ତରବାରି ମୁନ ଜଡ଼ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୮ |
ଏଇ ସୁବିପୁଳ ବିଶ୍ବବାସୀ ଚମକି ଚାହିଁଲେ କାହିଁକି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରର ବାଣୀ ଶୁଣିଲା ପରେ, ଏହି ସୁବିପୁଳ ବିଶ୍ଵବାସୀ, ସେହି ମନ୍ତ୍ରର ପ୍ରଭାବକୁ ଚମକି ଚାହିଁଲେ ।

Question ୯।
ସାବରମତୀର ମହାମାନବ କିଏ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀର ମହାମାନବ ହେଉଛନ୍ତି ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୦ ।
ସାବରମତୀର ମହାମାନବଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁମାନଙ୍କ କଥା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀର ମହାମାନବଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଅହିଂସା ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ଓ ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ବା ପ୍ରେମଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ କଥା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧ ।
ଗଳେ ହିମାଚଳ ଉଛୁଳେ ସାଗର, ବିନ୍ଧ୍ୟ ଲସେ – କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ

ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଉଠେ, ସାଗର ଉଛୁଳିଉଠେ ଓ ବିନ୍ଧ୍ୟପର୍ବତ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠେ ।

Question ୨।
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦି କି ତରୁଣ ତପନ ହସେ – କାହିଁକି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ପରାଧୀନ ଭାରତର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ଆଜି କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବ ଏପରି ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ କେବଳ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହେଉନଥୁଲା, ସାଗର ଉଚ୍ଛୁଳୁ ନଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁନଥିଲା କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ଅନେକ ହୋମାନଳ କେଉଁଠି କାହିଁକି ଜଳିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯଜ୍ଞର ହୋମାନଳରେ ସମଗ୍ର ଆର୍ଯ୍ୟବର୍ଷ ମଙ୍ଗଳମୟ ହେଉଥିଲା ।

Question ୪।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି କିଏ କାହିଁକି ଭିକ୍ଷା ମାଗିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଗୌତମ ଦିନେ ଜୀବନର ପ୍ରକୃତ ଶାନ୍ତି ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରି ଯାଇଥିଲେ । ସେ ଭିକ୍ଷୁଭାବରେ, ଭିକ୍ଷାବୃତ୍ତି କରି ମାନବ ମୁକ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ବୁଲି ବୁଲି ପରିପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ବୁଦ୍ଧଦେବ ଭାବରେ ପତିତମାନଙ୍କୁ ସେ ନିର୍ବାଣର ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥିଲେ ।

Question ୫।
ପରମକାମ୍ୟ କିଏ କାହା ପାଇଁ ବିତରଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନିମାଇଁ ଯିଏକି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଚୈତନ୍ୟଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ସେ ମାନବ ପାଇଁ ପରମକାମ୍ୟ ବିତରଣ କରି ଚାଲିଥିଲେ । ଚୈତନ୍ୟ ଥିଲେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପୁରୋଧା । ସେ ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ

Question ୬।
‘ଧାଇଁଲେ-ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ-ଯୁବା’- କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାପାଇଁ ଲାଗିପଡ଼ିଲେ, ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ଅନେକ କର୍ମୀ ଓ ସଂଗ୍ରାମୀ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଚରଖା ଚଳାଇ ନିଜ ହାତରେ ସୁତା କାଟି ସ୍ବଦେଶୀ ଜିନିଷ ବ୍ୟବହାର କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲେ । ନିଜେ ଆଣ୍ଠୁ ନ ଲୁଚୁ ଥ‌ିବା ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିଥିଲେ । ତାଙ୍କରିଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଦେଶର ସବୁ ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୭।
ଯୁଗେ ଯୁଗେ ତମେ ମରଣେ ମାରିଚ ବଜ୍ରାଘାତେ – ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ଯୁଗପୁରୁଷ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଇଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, କରିଯାଇଛନ୍ତି, ସେଥ୍‌ପାଇଁ ସେ ମରି ମଧ୍ୟ ଅମର ହୋଇ ରହିବେ । ଯାହାକୁ କି କବି ଯୁଗେ ଯୁଗେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ବଜ୍ରାଘାତ କରି ମୃତ୍ୟୁଜୟୀ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ସୂଚାଇ ଅଛନ୍ତି ।

Question ୮।
ସାବରମତୀର ତଟ ତରୁ ତଳ କୁଟୀର ପାଶେ କି ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ନଦୀର ତଟ ପ୍ରଦେଶରେ ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଆଶ୍ରମ କୁଟୀରରେ ରହି କୁଟି ଖାଇ ଓ କାଟି ପିନ୍ଧି ଦେଶର ଜନତାଙ୍କୁ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ ହେବାର ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଚରଖା ଚଳାଇ ସୂତା କାଟୁଥିଲେ । ସେ ଆଣ୍ଠୁଲୁଚୁ ନଥ‌ିବା ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧି ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ, ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ହେବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୯ ।
କାହା ସମ୍ମୁଖରେ କାହିଁକି ଭୀମ କୁଳୀଶ ସମ ବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ଦେଶର ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ- ଯୁବା, ସମସ୍ତେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଲେ । ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ଦୂରେଇ ଯିବାପାଇଁ, ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବାଧାବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲା, ଯାହାକୁ କି କବି ଭୟଙ୍କର ବଜ୍ର ସମ ବାଧା ଆସିଥିଲା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୦ ।
‘ସେ କାଳେ ହେ ଯୋଗି, କି ଅବା ମନ୍ତ୍ର ଗାଇଲ ବସି’ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେବାଦ୍ୱାରା, ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ ଅନ୍ଧକାର ଘୋଟି ଆସିଥିଲା । ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ପଥ ହୋଇଥିଲା କଣ୍ଟକମୟ । ଅନେକ ପ୍ରକାର ବାଧାବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲେ ବି ଗାନ୍ଧିଜୀ, କୌଣସି ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଭୟ କରିନଥିଲେ । ବରଂ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା, ଯୋଗୀ ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାର ଭାବଧର୍ମ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ, ଜାତୀୟତାବାଦୀ କବି । ଜାତିର ଓ ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ କାମନା ପାଇଁ ସେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଥିଲେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ର । ସତ୍ୟବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯେଉଁ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ, ସେହିଭଳି ଆନ୍ଦୋଳନର ବାର୍ତ୍ତା ଶୁଣାଇଥଲେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ଅସାଧାରଣ ମଣିଷ । ସେ ଥିଲେ ଯୁଗପୁରୁଷ । ସତେଯେପରି ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଧରାବତରଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜଣାଇ କବି ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ ଭଳି କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ।

କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ କବି, ସାବରମତୀରେ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି କୋଟି ଜନତାର ମନ କିଣି ନେଇଥିବା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଚରଣତଳେ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଶକ୍ତି ଥିଲା ଅସାଧାରଣ । ତାଙ୍କ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ପାଇଥିଲା ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷ । ସେ ବିଶ୍ଵରେ ନିଜର ସୁନାମକୁ ବଜାୟ ରଖୁଥିଲେ । ଜାତିର ପିତା ଭାବରେ ସେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ନେତୃତ୍ବର ମହତ୍ତ୍ଵ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରଭାବରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ଦେଶକୁ ପରାଧୀନତା କବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ସାବରମତୀ ତୀରରେ ସେ ସାବରମତୀ ବା ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେ ଯେଭଳି ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲେ, ସେଥ୍ପାଇଁ କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନାଗାନ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଏତେ ମାର୍ମିକ ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇ ଯାଉଥିଲା, ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତ ମଧ୍ଯ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା । ତାଙ୍କରି ପାଇଁ ପରାଧୀନତାର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇ, ଭାରତବର୍ଷ ସ୍ଵାଧୀନତାର ନବୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମର ବିଶେଷ୍ୟତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ, କବି ତାହାକୁ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀତଟ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଅତୀତରେ ଦୃଶଦବତୀ ନଦୀତଟରେ କେତେ ହୋମାନଳ ଜଳିଥିଲା, ମାନବଜାତିର ମୁକ୍ତି କାମନା ପାଇଁ । ଅନୁରୂପ ଭାବେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସେଠାରେ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି ମାନବଜାତିର କଲ୍ୟାଣ କାମନା କରିଥିଲେ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପରାଧୀନତାର ମାନସିକତାରୁ ବାହାରି ଆସିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ ।

ମାନବ ଜାତିର ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଓ ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଯେପରି ଅବତାର ଭାବରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ମହାଭାରତରେ ଧର୍ମର ଯୁଦ୍ଧ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥି ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯୋଗସାଧକ ତପସ୍ଵୀ ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା ଓ ପ୍ରଭାବ ସମଗ୍ର ଭୂଭାଗକୁ ଚମକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଫଳରେ ସେ ହୋଇଥିଲେ ମରଣଜୟୀ ଯାହାକୁ କି କବି କହିଛନ୍ତି, ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ତୁମେ ମରଣେ ମାରିଚ ବଜ୍ରାଘାତ’ । ମରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନିକଟରେ ହାର୍ ମାନିଥିଲା ।

ବାସ୍ତବରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବ ଓ ତାଙ୍କର ଅସାଧାରଣତା ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜଣାଇବା ହିଁ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ । କବିତାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

Question ୨।
ପଠିତ କବିତାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ମହାମାନବଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ଗୀତାର ବାଣୀ ହେଉଛି, ଯେତେବେଳେ ଅଧର୍ମ ଅନ୍ୟାୟର ପ୍ରାବଲ୍ୟର ଧରାପୃଷ୍ଠ କଳୁଷିତ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସତ୍ୟର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ, କଳୁଷିତ ମଣିଷଙ୍କର ବିନାଶ ପାଇଁ, ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ମହାମାନବମାନେ ଅବତାର ରୂପେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବରେ, ସତ୍ୟନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥାଏ । କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର, ମହାମାନବ ମହାମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାପାଇଁ ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ କବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରଭାବ ଓ ନେତୃତ୍ଵର ମହତ୍ତ୍ଵ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା । ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ସାବରମତୀ ନଦୀ ତୀରର ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ଆଜି କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଏପରି ଥୁଲା ଯେ ତାଙ୍କର ପାଦ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ପର୍ବତ ବିଗଳିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା । ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତମାଳା ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥିଲା । ଅର୍ଥାତ୍ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷ ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ନୂତନ ପୁଲକରେ ପୁଲକିତ ହେଉଥିଲା । ଆଲୋକିତ ହୋଇଥିଲେ ।

କବି, ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ଦିବ୍ୟପୁରୁଷ ଓ ଅବତାର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିନେବାପାଇଁ, ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ପାଇଁ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେଇଥିଲେ, ଠିକ୍ ଅନୁରୂପଭାବେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ନିଜ ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଗୁଳିଗୋଳାକୁ ସେ ଖାତିର କରିନଥିଲେ, ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନା ତାଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି କରିନଥୁଲା, ବରଂ ସେ କଣ୍ଟକିତ ପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଜୀବନ ତାଙ୍କୁ କରିଥିଲା ମରଣଜୟୀ । ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ବଳରେ ସେ ନିଜର ଅସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥିଲେ । ମୃତ୍ୟୁ ଚିନ୍ତାକୁ ସେ ଖାତିର କରିନଥିଲେ । ବରଂ ମରଣ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ହାର୍ ମାନିଥିଲା ।

Question ୩ ।
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦ କରି ତରୁଣ ତପନ କିପରି ହସି ଉଠିଥିଲା ବୁଝାଇ ଦିଅ ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ, ଜାତୀୟ ବାଦୀ କବିତା ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ ତା ଏକ ଅନନ୍ୟ କବିତା । ଉକ୍ତ କବିତାରେ କବି ମହାମାନବ, ଯୋଗୀପୁରୁଷ, ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଭାବରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ । ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ରକୁ ବିଦେଶୀ ଇଂରେଜମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ପାରିନଥିଲେ । ସେହି ନୂତନ ଅସ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା, ଭାରତକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିବାରୁ ହୃଦୟାବେଗକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କରିଥିଲେ । କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ ସେହି ମହାମାନବଙ୍କର କବି ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ ଯେଭଳି ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଆଉ ସାଧାରଣ ହୋଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସେ ହୋଇଛନ୍ତି ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନା, ଗୁଳିଗୋଳାକୁ ଖାତିର ନକରି, ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଯେଭଳି କର୍ମକରି ଯାଇଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ କୋଟି ଜନମନ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଗତି ଥିଲା ଅନତିକ୍ରମଣୀୟ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କରି ସ୍ପର୍ଶରେ ‘ଗଳେ ହିମାଳୟ’ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦୀର୍ଘ ପର୍ବତ ପାଇଁ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କରି ପାଇଁ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଅମାଅନ୍ଧାରରେ ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଭାରତୀୟମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୁଖ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଖୁବାର ଅବସର ପାଇଲେ । କବି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଯାଇ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

Question ୪ ।
ମହାମାନବର ଚରଣତଳେ କୋଟିଜନମନ କାହିଁକି ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଥିଲେ, ତାହା ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର, ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ, ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ ଭାବଧାରାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥୁଲେ ଯୁଗପୁରୁଷ ଯେ ମରଣଜୟୀ । ଏହି ମହାମାନବଙ୍କ ପାଦତଳେ କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ଦିବ୍ୟଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ । ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଭାବରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବା ପୂର୍ବରୁ ୧୯୧୭ ମସିହାରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବ ଏପରିଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା, ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟପର୍ବତ ମଧ୍ଯ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ଘନ ଅନ୍ଧକାର ଅପସରିଯାଇ, ସେଠାରେ ନବୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା । ମାନବ ଜାତିର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କଲାଭଳି, ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । କବି ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ମହାମାନବ ଭାବରେ ଅବତାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା କହିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କୁ ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, କପିଳବାୟୁର ରାଜକୁମାର ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧ, ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ପୁରୋଧା ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ବଳରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ହୃଦୟରେ କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

ଏହି ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ସମ୍ମୁଖରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଚମକି ଯାଇଥିଲା । ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଗତିପଥ ଥିଲା ଭୀମ ଭୟଙ୍କର । ସେ ଯେପରି କଣ୍ଟକପୂର୍ଣ ପଥରେ ପାଦଦେଇ ଚାଲୁଥିଲେ । ଏତେ କଷ୍ଟ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ କୌଣସି ସମୟରେ ଭୀରୁଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିନଥିଲେ । କାରଣ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା ଓ ନିର୍ଭୟତା ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା । ମୃତ୍ୟୁଚିନ୍ତାକୁ ବେଖାତିର କରି ଗାନ୍ଧି ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଓ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ବଳରେ ଭାରତକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିଥିବାରୁ, ତାଙ୍କ ଚରଣତଳେ କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ଭାରତର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମର ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଭୂମିକା ପଠିତ କବିତା ଆଧାରରେ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାର କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଅନୁଚିନ୍ତାର କବି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଭାବରେ, ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବୁଝିଥିଲେ ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଭୂମିକାକୁ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ କବିଙ୍କ ବିଚାରରେ ସାଧାରଣ ମାନବ ନୁହଁନ୍ତି, ସେ ହେଉଛନ୍ତି ମହାମାନବ ।

ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଭାରତ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇ ଆସିଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବୀର, ସାହସୀ ଓ ଯୋଦ୍ଧା ହେଲେ ବି, ଚତୁର ବଣିକଜାତି ଇଂରେଜମାନେ ମନରେ ବିଭେଦ ଭାବ ଆଣିଥିଲେ । ଆକୁମାରୀ ହିମାଚଳ ଆଉ ଗୋଟିଏ ମନର ହୋଇ ରହିନଥିଲା। ଭାରତ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହେଲାପରେ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଖଣ୍ଡକୁ ନିଜ ହାତକୁ ନେଇ, ସମଗ୍ର ଭାରତକୁ ନିଜ ଅଧୀନରେ ରଖିଲେ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ସମଗ୍ର ଭାରତ ହେଲା ପରାଧୀନ । ଇଂରେଜମାନେ ଅତ୍ୟାଚାର ଚଳାଇଲେ । ସେହି ସମୟରେ ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନ୍ମ ନେଲେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି । ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା, ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା। ସେ ପ୍ରଥମେ ଆକୁମାରୀ ହିମାଚଳ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମନରେ ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ପ୍ରାଚୀନ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀ ପରି ସାବରମତୀ ତଟରେ ଏକ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କଲେ । ଗରିବ ଓ ନିର୍ଯାତିତମାନଙ୍କୁ ବରାଭୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ କରି କାଟି ପିନ୍ଧି କୁଟି ଅଦ୍ଭୁତ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ । ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇ ତାହାର ନେତୃତ୍ଵ ସେ ନେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ-ଯୁବା, ଆଶ୍ରମ ଜୀବନକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ଗୁଳିଗୋଳା, ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନାକୁ ସେ ଖାତିର୍ କରିନଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ପାଇ ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ମୁକ୍ତି ଆଶାୟୀ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ଦେଖ୍, ବିଦେଶୀ ଶାସକ ମନରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ଇଂରେଜ ଜାତି ପରାଜିତ ହୋଇଥିଲା । ଅହିଂସାର ମହତ୍ତ୍ବକୁ ସାରା ବିଶ୍ଵ ଜାଣିଲା । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସୁମେରୁଠାରୁ କୁମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚମକାଇଦେଲା । ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ନିକଟରେ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ପରାଜିତ ହେଲା । ସତେଯେପରି ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ, ତୀର, ତରବାରିର ମୁନ ଜଡ଼ ପାଲଟିଗଲା । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ନେତୃତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଖାଇଦେଲେ, ଖଣ୍ଡା ତରବାରି ବଳରେ କାହାର ହୃଦୟକୁ ଜୟକରି ହେବନାହିଁ । ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ, ସତ୍ୟଶାନ୍ତିର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ସତେଯେପରି ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଇଁ ପରାଧୀନ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମୁକ୍ତ ସଂଗ୍ରାମର ଭୂମିକାକୁ କବି ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ପରିଚିତି :

ପୁରାଣପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟବହୁଳ ବାଣପୁର ଥାନାର ଛବିଳ କୁମାରଙ୍ଗ ଶାସନରେ ୧୮୯୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭା ଗୋଦାବରୀଶ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ । “ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଦାବରୀଣ ମହାପାତ୍ର ସ୍ମରଣିକା” ଗ୍ରନ୍ଥରେ “ଜୀବନରୁ କିଞ୍ଚତ୍‌” ଶିରୋନାମାରେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘‘ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଶ୍ରୀ ଦୟାନିସ୍ ମହାପାତ୍ର ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଗେହ୍ଲା ଦେବୀ । ଗୋଦାବରୀଶ ପିତାଙ୍କର ତୃତୀୟ ପୁତ୍ର (ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁତ୍ର) ଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ମାତ୍ର ଦୁଇବର୍ଷ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ପିତା ଇହଧାମରୁ ବିଦାୟ ନେଲେ । ତେଣୁ ମାତା ଗେହୀଦେବୀ ଉଭୟ ମାତା ଓ ପିତାରୂପରେ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କର ଲାଳନ ପାଳନର ସମସ୍ତ ଭାର ବହନ କରିଥିଲେ । ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚଞ୍ଚଳ ପ୍ରକୃତିର ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚଞ୍ଚଳ ଦୌଡ଼ାଦୌଡ଼ି ଦେଖୁ ଗାଁ ଲୋକ ତାଙ୍କୁ ‘ହରିଣ ଗୋଦାବରୀ’ ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ଶୈଶବାବସ୍ଥାରୁ ହିଁ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ କବିତାର ସ୍ଫୁରଣ ହୋଇଥିଲା ।’’

ବାଲ୍ୟଶିକ୍ଷା ଯଦିଓ ଗ୍ରାମ ଚାଟଶାଳୀରେ ସେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ତଥାପି ତାଙ୍କ ଛାତ୍ରଜୀବନରେ ଏକ ନବୀନ ଅଧ୍ୟାୟ ଉନ୍ମୋଚନ ହେଲା ସେତିକିବେଳେ ଯେତେବେଳେ ବାଣପୁର ମାଇନର ସ୍କୁଲରେ ସେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ । ଆଦୃତି ଲାଭ କରିପାରିଥିଲା । ‘ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ସ୍ମରଣିକା’ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ବିବୃତି ହେଉଛି – ‘ସେ ଏହି ବାଣପୁର ସ୍କୁଲରେ ଛାତ୍ର ଥିଲାବେଳେ ୧୯୧୦ରେ ସେଠାରେ ଛାତ୍ରସମିତିର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ସଭାପତି ଥିଲେ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ‘ମୁକୁର’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ଶ୍ରୀ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ଦାସ । ସେ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କର ଏହି ‘ବାଣପୁର’ ଲେଖା ପଢ଼ି ଏତେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ଯେ, ସେ କବି ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ସାଧୁବାଦ ଓ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜ୍ଞାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ, ସେଇ ଲେଖାକୁ ସେ ନିଜ ପତ୍ରିକାରେ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଇଥିଲେ । ଏହି ‘ବାଣପୁର’ କବିତା ଲେଖିବାରେ ତାଙ୍କୁ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ କାବ୍ୟ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ।’’

୧୯୧୬ ମସିହା ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ ଜୀବନରେ ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲା । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରରୂପେ ଏହି ବର୍ଷ ସେ ନିଜ ପ୍ରତିଭା ବଳରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ରଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥିଲା । ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଭାରତର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦାନ କରି ନିଜର ଗଭୀର ସ୍ଵଦେଶପ୍ରେମର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଗୁରୁମାନେ ତାଙ୍କୁ କିଭଳି ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ, ତାହା ତାଙ୍କର ତିରୋଭାବ ପରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଦାସଙ୍କ ଲେଖାରୁ ସହଜରେ ଅନୁ ମେୟ ।

କବି ଗୋଦାବରୀଶ ଥିଲେ ସବୁଜଯୁଗର ସମସାମୟିକ କବି । ମାତ୍ର ତାଙ୍କର କାବ୍ଯସାଧନା ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗର ଉତ୍ତର ସାଧକଭାବେ ତାଙ୍କୁ ପରିଚିତ କରାଇଥିଲା । ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ସେ ଯେଉଁ କାବ୍ୟ-ଜୀବନର ଅନୁସରଣ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନୋଟି ସ୍ତରଦେଇ ଗତିଶୀଳ ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ରାଶି ରାଶି କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏସବୁ କବିତାରେ କିଶୋରସୁଲଭ ଉଲ୍ଲାସର ମାତ୍ରା ଅଧ୍ଵ । ୧୯୧୪-୧୫ରେ ଯଥାକ୍ରମେ ରାଧାନାଥଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ ଓ ‘ତୁଳସୀ ସ୍ତବକ’ର ଅନୁସରଣରେ ରଚିତ ‘ବାଣପୁର’ ଓ ‘ପ୍ରଭାତ କୁସୁମ’ କବିତା । କିନ୍ତୁ ୧୯୨୦-୨୧ ମସିହା ବେଳକୁ କାବ୍ୟଚେତନାରେ ଯେଉଁ ବିପ୍ଳବାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି ତାହା ସତ୍ୟବାଦୀ କାବ୍ୟାଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବହନ କରି ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟକବି ଜୀବନର ପ୍ରତିଫଳନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବହନ କରି ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟକବି ଜୀବନର ଓ ପରିଣତ ବୟସର କେତେକ କବିତା ନେଇ ‘ଯେ ଫୁଲ ଫୁଟିଥିଲା’ ଶିରୋନାମାରେ ଏକ ପୁସ୍ତକ କବିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଅଛି । ଏଥ‌ିରେ କବି ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗର ସାଧକ ଗୋପବନ୍ଧୁ, ନୀଳକଣ୍ଠ ଓ ଗୋଦାବରୀଶ କାବ୍ୟଶୈଳୀ, ଭାଷାପ୍ରୟୋଗ ଓ କଥାବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ପୂର୍ଣଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ଓ ଅସଙ୍ଗତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସତ୍ୟବାଦୀ କାବ୍ୟଚେତନା ଯେଭଳି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା, ପରି ସେ ଯୌବନକୁ ଉପଭୋଗ ଓ କାମନାର ବା ସ୍ଵପ୍ନ ଓ ପ୍ରଣୟ ବେଦିକା ରୂପରେ ନଦେଖୁ ଏହାକୁ ଅଜସ୍ର ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗଠନର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବରଣ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର କବିତାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ପୃଥ‌ିବୀ ମହାଯୁଦ୍ଧ ଓ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ ପରି ଦୁଇଟି ଜୀବନ୍ତ ଘଟଣା ସହିତ କ୍ରମେ ଜମିଦାରୀ ଲୋପ ଓ ମାନବିକତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଅବଦାନ ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଏହି ଭାବଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ମୁକୁଟର ପରାଜୟ’ (୧୯୪୭), ‘ଜମିଦାରର ମୃତ୍ୟୁ’ (୧୯୪୭), ‘ମୁକୁଟ ଓ କୌପୀନ’ (୧୯୪୭) କବିତାରେ ତାଙ୍କର ସାମାଜିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଓ ସାମ୍ୟବାଦା ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ବେଶ୍ ପ୍ରକଟିତ ।

ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଗୋଦବାରୀଶ ମୁଖ୍ୟତଃ ଜଣେ ଉଗ୍ରପନ୍ଥୀ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଭାବେ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟଞ୍ଜନା ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ପ୍ରକାଶ କରି ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ଭିକ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଯାଇଛନ୍ତି । ଏହି ଦୋଷ, ଦୁର୍ବଳତା, ଅସଙ୍ଗତି ଓ ଅଧୋଗତିରେ ମର୍ମାହତ କବି ସବୁଠାରେ ନିଆଁଖୁଣ୍ଟାର ଚେତାବନୀ ଶୁଣଶଇଛନ୍ତି ।

କବି କବିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେପରି ପାରଦର୍ଶିତା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ଅନୁରୂପ ଭାବରେ ଗଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ରଚିତ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି, ‘ଏବେ ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚିଛି’, ‘ମାଟିର ମାୟା’, ‘ଗରିବର ଭଗବାନ’, ‘ନୀଳ ମାଷ୍ଟ୍ରାଣୀ’, ‘ମଦଦୋକାନର ଇତିହାସ’, ‘ମୁଁ ଦିନେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥୁଲି’ ଇତ୍ୟାଦି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଉପନ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକ ହେଲା, ‘ରକ୍ତପାତ’, ‘ବିଦ୍ରୋହ’, ‘ରାଜଦ୍ରୋହୀ’, ‘ଗ୍ରାମପଥେ’ ଇତ୍ୟାଦି ।

ଗୋଦାବରୀଶ ଥିଲେ ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭା । ଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ, କବିତା, ଜୀବନୀ, ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟକୁ ତାଙ୍କର ଦାନ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଭାରତ ସରକାର, ‘କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ’ ଓ ‘ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ’ ଦ୍ଵାରା ସେ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୬୫ ନଭେମ୍ବର ୨୫ ତାରିଖରେ ସେ ଅମର ପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ । କବିତାର ସାରକଥଲ଼େ ।

କବିତାର ସାରକଥା :

‘ହେ ମୋର କଲମ’ କବିତା ସଙ୍କଳନରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । କବିତାଟିରେ କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜ୍ଞାପନ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଦତଳେ କୋଟି ଜନବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଜାତିର ଜନକ । ସେ ନିଜର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଓ କର୍ମନିଷ୍ଠା ବଳରେ ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିଥିଲେ । ଶୃଙ୍ଖଳଯୁକ୍ତ ଭାରତମାତାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ବିଦେଶୀମାନଙ୍କ ହାତରେ ରହିଥିବା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵାଦ ଚଖାଇଥିଲେ । ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁ ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବମାନବ କେବେମଧ୍ୟ ଏତେବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କରିନଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ହେଲେ ବିଶ୍ଵବନ୍ଦିତ, ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେହି ମହାମାନବଙ୍କ ଅବର୍ତ୍ତମାନରେ କବି ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ହୃଦୟାବେଗ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ଏକ ନଦୀ ସାବରମତୀ । ସେହି ନଦୀ ତୀରରେ ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଇତିହାସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଆଶ୍ରମ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା । କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି, ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି ଦେଶର ଓ ଜାତିର ଉନ୍ନତି ପରିକଳ୍ପନା ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିବାର ମାନସିକତା ନେଇଥ‌ିବା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଚରଣ ତଳେ, କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛି । କାରଣ ସେ ଦେଶ ପାଇଁ ଯାହା କରିଛନ୍ତି, କୋଟି କୋଟି ଭାରତୀୟଙ୍କ ମନରେ ଯେଭଳି ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ଆଉ ସାଧାରଣ ହୋଇ ରହି ନାହାଁନ୍ତି । ସେ ହୋଇଛନ୍ତି, ମହାମାନବ । ସେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଜେଲ ଜୋରିମାନା, ଗୁଳିଗୁଳାକୁ ଖାତିର୍ ନକରି, ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଯେପରି କର୍ମକରି ଯାଇଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ କବି କହିଛନ୍ତି, ‘ଗଳେ ହିମାଳୟ’ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦୀର୍ଘ ପର୍ବତ ହିମାଳୟର ବରଫ ମଧ୍ଯ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶକ୍ତି ଆଗରେ ହାର ମାନିଯିବ । ତା’ର ବରଫରାଶି ତରଳିଯିବ ଏବଂ ବିଗଳିତ ଭାବଧାରାରେ ନଇଁ ପଡ଼ିବ । ପୁନଶ୍ଚ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ସାଗର ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ପାଇବା ପରେ । ସେହିପରି ପରାଧୀନତାର ଅମାଅନ୍ଧାର ଦୂରେଇଦେଇ, ଯିଏ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୂର୍ଯ୍ୟ ନିଜର ସତ୍ତା ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ପଦଟିରେ କବି, ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ବିଶେଷତାକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣିତ କରାଇଛନ୍ତି ।

କବିତାର ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦରେ କବି, ଯୁଗପୁରୁଷମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନର ସୂଚନା ଦେଇ, ତାଙ୍କ ସହିତ ଜାତିର ପିତାଙ୍କୁ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଗୀତାର ବାଣୀ ରହିଛି, ଯେତେବେଳେ ଅଧର୍ମ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ପାପର ଭାର ବଢ଼ିଯାଏ, ସେତେବେଳେ ମହାପୁରୁଷମାନେ ଧରାବତରଣ କରି, ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରନ୍ତି ଓ ନ୍ୟାୟର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସାରା ମାନବ ସମାଜରେ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରି ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଇଥା’ନ୍ତି । କବି ତାହାର ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଅତୀତରେ ମାନବର ମୁକ୍ତ କାମନା ପାଇଁ ବା ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ପାଇଁ, ପ୍ରାଚୀନ ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ତ୍ତର ଦୃଶଦବତୀ ନଦୀତଟରେ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମାନବ ଚଳଣିରେ, ପରିଚାଳିତ ପଥଧାରରେ କେତେ କେତେ ଜୟତିଳକରେ ଧାର୍ମିକ ପୁରୁଷମାନେ ନିଜର ସତ୍ତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ପରିପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ହୋଇଥିଲା ମହାଭାରତ ମହାସମର । ସେହି ସମରରେ କେବଳ କୌରବ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଯୁଦ୍ଧ କରୁନଥିଲେ, ବରଂ ତାହା ଥିଲା ଅଧର୍ମ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଧର୍ମର ବିଜୟ । ଅଶାନ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଶାନ୍ତିର ଜୟଯାତ୍ରା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵୟଂ ପରମପୁରୁଷ, ଦ୍ଵାରକାଧୂପତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ଯ ନାମକୁ ମାତ୍ର ସାରଥ୍ ହେଲେ ବି ଯୁଦ୍ଧକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ଅନ୍ୟାୟ, ଅଧର୍ମୀ କୌରବମାନଙ୍କର ବିନାଶ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରି ଭଗବାନଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ଅବତାର ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଶାନ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ସମ୍ପର୍କରେ କବି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧ କପିଳବାସ୍ତୁ ରାଜକୁମାର ହୋଇ ମଧ୍ୟ, ରାଜ ଭୋଗବିଳାସକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି, ଜନମାନବର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ । ତପସ୍ୟା କରିବାର ପରିଣତିରେ ପାଇଥିଲେ ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନ । ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ

ଅବଗତ କରାଇ ପତିତ ଜନମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତିପାଇଁ ବାଟ ବତାଇ ଦେଇଥିଲେ । କବି ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମର ପରିପ୍ରଚାରକ ଓ ଧର୍ମୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭୂମିକା ନେଇଥିବା ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଉକ୍ତିମତ୍ତାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ପିଲାଦିନର ନାମ ଥିଲା ନିମାଇଁ । ସେ ଧର୍ମୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ । ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା । ନିଜକୁ ଭିକ୍ଷୁଭାବରେ ସଜାଇଦେଇ, ସଂଘ ଗଠନ କରି ଜନମାନସରେ ଦୁଃଖର କାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ପିଲାଦିନର ନାମ ଥିଲା ନିମାଇଁ । ସେ ଧର୍ମୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ ।

କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଲାଗିଲା ସମର, ଜାଗିଲେ ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା ଥରେ,
ମାଗିଲେ ଭିକ୍ଷା କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି କେ ଦୂରେ ।
ପୂର୍ବ ସାଗର ତୀର ଚହଲାଇ କେଉଁ ନିମାଇଁ
ବିତରି ଚାଲିଲେ ପରମ କାମ୍ୟ ମାନବ ପାଇଁ ।”

ଉପରୋକ୍ତ ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପକ ଓ ଧର୍ମପରିପ୍ରଚାରକମାନେ ସ୍ବୀୟ ଧର୍ମୀୟ ଭାବରେ ପତିତମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ କରିଦେଲେ । ଦୀର୍ଘଦିନଧରି ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଥ‌ିବା ମଣିଷମାନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସମ୍ଭାବନାର ବାଣୀ ଶୁଣାଇଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଇଁ ଗରିବ ଓ ଓ ନିର୍ଯାତିତମାନେ ବରାଭୟ ଲାଭକଲେ । ସେମାନେ ଦଳିତ, ପରପଦାନତ ଯନ୍ତ୍ରଣାରୁ ମୁକ୍ତି ଲାଭକଲେ । ଫଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଜାଗାଟିଏ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିପାରିଥିଲେ । କୋଟି କୋଟି ନରନାରୀ ପରାଧୀନ ଭାବରେ ଯେପରି ଦଣ୍ଡିତ ଓ ନିର୍ଯ୍ୟାତିତ ହେଉଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କର ସେଥୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । କାରଣ ସମସ୍ତ ହୃଦୟର ଭାଷାକୁ ଓ ବୁଝିପାରିଥିଲେ । ନିର୍ଯାତିତ ମଣିଷର ହୃଦୟର ଦହନ-ଜ୍ଵାଳାକୁ ସେ କଠୋର ହୋଇଉଠିଲା । ସମସ୍ତେ ଯେପରି ସତ୍ୟ ଓ ଶାନ୍ତର ସଂଗ୍ରାମକୁ ନିଜର ବରଦାନ ବୋଲି ମନେକଲେ ।

ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ, ଜାତିର ପିତା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରେରଣାଭୂମି ଭାବରେ ଗଠନ କଲେ । ସେଠାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲେ କୁଟି ଖାଇଲେ ଏବଂ କାଟି ପିନ୍ଧିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରେରଣାଭୂମି ଭାବରେ ଗଠନ କଲେ । ସେଠାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲେ କୁଟି ଖାଇଲେ ଏବଂ କାଟି ପିନ୍ଧିଲେ ଆମେ ସ୍ବାବଲମ୍ବୀ ହୋଇପାରିବା । ଆମକୁ ବିଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ କରିବାକୁ ହେବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଦେଶର ଅଗଣିତ ନରନାରୀ ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ କରି ଖଦଡ଼ ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିଲେ । ଦିନକୁ ଦୁଇଓଳି ଅରଟରେ ସୂତା କାଟିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀ କେବଳ ପରାମର୍ଶଦାତା ନଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ନିଜେ କର୍ମକରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦେଖାଇ ଦେଉଥିଲେ । ନିଜେ ଆଣ୍ଠୁ ଲୁଚୁ ନଥ‌ିବା ଖଦଡ଼ ଧୋତି ପିନ୍ଧି, ଖଣ୍ଡିଏ ଚଦର ଦେହରେ ପକାଇ ସମସ୍ତଙ୍କର ସେ ପ୍ରେରଣାଦାତା ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରଣୀ-ଯୁଗ ବା ଆଶ୍ରମ ଜୀବନ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଜାଣିଥୁଲେ ସଂଗ୍ରାମୀର ଜୀବନ ସହଜ ସରଳ ଜୀବନ ନୁହେଁ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ ଉଦ୍ୟମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗୁଳିଗୋଳାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଜେଲ ଜୋରିମାନା ଭଳି କଣ୍ଟକିତ ପଥରେ ବାଟ ଚାଲିବାକୁ ହେବ ।

କଲେ । ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ସେମାନେ ପରାଜିତ ହେଲେ । ଯେଉଁ ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ସାରାବିଶ୍ଵରେ ଅପରିଚିତ ଥୁଲା, ସେଭଳି ସଂଗ୍ରାମର ମହତ୍ତ୍ବ ସମସ୍ତେ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କଲେ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସୁମେରୁଠାରୁ କ୍ରମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ

ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ନିକଟରେ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ପରାଜିତ ହେଲା । ସତେଯେପରି ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ, ତୀର, ତରବାରୀର ମୁନ ଜଡ଼ ପାଲଟିଗଲା । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ନେତୃତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଖାଇଦେଲେ, ଖଣ୍ଡା ତରବାରି ବଳରେ କାହାର ହୃଦୟକୁ ଜୟକରି ହେବ ନାହିଁ । ଧର୍ମ (ମାନବର ମୁକ୍ତିକାମନା)ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ, ସତ୍ୟ ଶାନ୍ତର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ବୁଦ୍ଧଦେବ ଓ ନିମାଇଁଙ୍କ ପରି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀ କୌଣସି ସମୟରେ ମରଣକୁ ଭୟ କରୁନଥିଲେ । ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା ଓ ନିର୍ଭୟତା ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ।
ମୃତ୍ୟୁ ହାର ମାନିଥିଲା ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Grammar ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ

୨. ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ :

‘ସଂପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର’ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଲିଖନ କଳା :
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପତ୍ର, ଆଫିସିକ ପତ୍ର ଓ ବାଣିଜ୍ୟିକ ପତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି, ପଦବୀଧାରୀ ଓ ସଂସ୍ଥାଠାରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭିଭିରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା, ସମୂହ ସ୍ଵାର୍ଥ, ସମୂହ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ସାର୍ବଜନୀନ ଗଣ ସଚେତନତା ନିମନ୍ତେ ଏ ଶ୍ରେଣୀୟ ପତ୍ରର ମହନୀୟ ଭୂମିକା ରହିଛି । ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ରରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସମସ୍ୟା, ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ବାଦ ବିଷୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା, ପାରମାର୍ଶିକ ତଥ୍ୟ ବିଚାର ପ୍ରଦାନ, ପ୍ରକାଶିତ ସମ୍ବାଦ ବିଷୟରେ ସମର୍ଥନସୂଚକ – ଅଭିଯୋଗସୂଚକ – ନିନ୍ଦା ଓ ପ୍ରଶଂସାମୂଳକ ପତ୍ର ବିନିମୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ ହୋଇଥାଏ ।

ନିରପେକ୍ଷତା ଓ ସମୂହ ପ୍ରୟୋଜନକୁ ଦେଖ୍ ସମ୍ପାଦକ ପ୍ରକାଶ କରିବା ହେବେ । ତେଣୁ ଏ ଧରଣର ପତ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ପର୍ଶ ଓ ଭାବନାସମୂହ ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇ ଲେଖାଯିବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ଯେଉଁ ପତ୍ରରେ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ତଥ୍ୟ, ସାଂପ୍ରତିକ ସମସ୍ୟା, ସତ୍ୟାଶ୍ରୟୀ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ, ସେହି ପ୍ରକାରର ପତ୍ରକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସଂପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ବା ଓ ଏଥୂ ନିମନ୍ତେ ସେ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଶ୍ରେଣୀୟ ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ କୌଶଳ ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତରେ ଧାରଣା ଦିଆଗଲା ।

• ସାମୂହିକ ସମସ୍ୟା, ଦୈବୀ ଦୁର୍ବିପାକ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ମାନବୀୟ ସମ୍ବେଦନା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସମ୍ବାଦ ହେବା ବିଧେୟ ।
• ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ ସମୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ, ସରଳ, ସିଧାସଳଖ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ ଭାଷା ବ୍ୟବହୃତ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।
• ବିଷୟବସ୍ତୁ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଲେଖାଯିବା ଉଚିତ ।
• ସମ୍ବାଦ ବାସ୍ତବ, ସଠିକ, ଚିନ୍ତାମୂଳକ ଓ ଯଥାର୍ଥ ହେବା ଉଚିତ ।
• ସମ୍ବାଦର ବିଷୟବସ୍ତୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହୋଇଥିବା ବିଧେୟ ।
• ସମ୍ବାଦ ଲିଖନ କାଳରେ ଶଈର୍ଷକ (ଶିରୋନାମା), ସୂଚନା, ବିବରଣୀ ଓ ସମାପ୍ତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବା ବିଧେୟ ।

(୧) ଶୀର୍ଷକ (Heading) : ସମ୍ବାଦର ଶୀର୍ଷକ ଚମତ୍କାର ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ, ଯାହାକି ସମଗ୍ର ଘଟଣାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସାରକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିପାରୁଥବ ।
(୨) ସୂଚନା : ଏହା ଶିରୋନାମା ତଳେ ସାମାନ୍ୟ ମୋଟା ଓ ଛୋଟ ଅକ୍ଷରରେ ଲେଖାଯାଇଥାଏ, ଯାହାକି ମୂଳ ଘଟଣାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହା ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ତଥା ଆକର୍ଷଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ । ଏହା ଲେଖିଲାବେଳେ ସାମ୍ବାଦିକ କିଏ (Who), କ’ଣ (What), କେତେବେଳେ (When), କେଉଁଠାରେ (Where) ଏବଂ କାହିଁକି (Why) ଆଦି ୫ଟି ବିଷୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ।
(୩) ବିବରଣୀ : ଉପଯୁକ୍ତ ବିବରଣୀ ଉପସ୍ଥାପନ ନ ହେଲେ ସମ୍ବାଦ ପରିବେଷଣ ଚମତ୍କାର ହୋଇପାରେନା ।
(୪) ସମାପ୍ତି : ସମ୍ବାଦର ସମାପ୍ତି ଯଥୋପଯୁକ୍ତ ହେଲେ ତାହା ପାଠକକୁ ଅଧ‌ିକ ଆକର୍ଷିତ କରେ ।

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଣ୍ଠ ପ୍ତଶ୍ମାବଲାଭ ଉରର :

ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର । ପ୍ରାୟ ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ହେବ ।

୧। ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ହଇଜା ବ୍ୟାପୁଥ‌ିବାର ଏକ ସମ୍ବାଦ ଲେଖି କୌଣସି ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜକୁ ପଠାଅ ।
ଉତ୍ତର :
ସମୟ, ମଞ୍ଚେଶ୍ୱର ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର ।
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବିଶ୍ବାଳ
ଗୋପିଆକୁଦ

ଅଣନ୍ତେଲା ଯୋଗ୍ମ ଦୃକଲା ତ୍ୟାପ୍ଛି

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା, ଗୋପିଆକୁଦ ଅଞ୍ଚଳରେ ହଇଜା ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏଠାରେ ଏକ ସପ୍ତାହ ଧରି ୧୦ ଜଣରୁ ୧୫ ଜଣ ଲୋକ ହଇଜା ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହୋଇ, ନିକଟସ୍ଥ କୁଜଙ୍ଗ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ରକୁ ଯାଇ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସୁସ୍ଥ ହୋଇ ୪ ଜଣ ଘରକୁ ଫେରିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟମାନେ ଚିକିତ୍ସାଧୀନ ଅଛନ୍ତି । ଏଣେ ଗାଁରେ ଆଉ କେତେ ଜଣ ହଇଜା ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ, ଘରୋଇ ଭାବେ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଛନ୍ତି । ଏଭଳି ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାର କରୁଛନ୍ତି ।

ପାଣି ସିଝାଇ ପିଇଲା ଭଳି ସଚେତନତା ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନାହିଁ । ଫଳରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଗଣ୍ଡକିପୁର, ମାଳହଙ୍କା, ଉଆସଡ଼ିହ ଆଦି ଗ୍ରାମରେ ଆତଙ୍କ ଖେଳିଯାଇଛି । ଏପରିକି ସେହି ଗ୍ରାମକୁ ବାହାର ଗ୍ରାମରୁ ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବଙ୍କ ଯିବା ଆସିବା ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି । ତାହେଲେ ରୋଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରନ୍ତା । ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ବିଭାଗ ଏଥପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନ ଦେଲେ ପରିସ୍ଥିତି ଅସମ୍ଭାଳ ହେବ ବୋଲି

୨। ତୁମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବାର୍ଷିକ ବିବରଣୀର ଏକ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
କିମ୍ବା, ତୁମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବର ଏକ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉତ୍ତର :
ସମାବଳ,
ସମ୍ବାଦ, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର-୧୦
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ଶାଶ୍ଵତା ମହ୍ତାକୁଡ଼
ସଭାପତି, ଛାତ୍ରୀ ସଂସଦ
ପଆଁୟତ ମହିଳା ମହାବିଦ୍ୟାଲଗ୍ନ, ବାଲଁଥା

ପଞ୍ଚୟତ ମଦିନା ମଦ୍ରାବିଦ୍ୟାଳକର ବାପକ ଭମବ

କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ ଅଧୀନରେ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ପଞ୍ଚାୟତ ମହିଳା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ବାଲିଆ । ଗତ ତା ୧୪.୪.୨୦୧୬ ରିଖ, ସୋମବାର ଛାତ୍ରୀ ସଂସଦର ସଭାପତି, ଶାଶ୍ଵତୀ ମହାକୁଡ଼ଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି । ଏହି ସଭାରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଏହି ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀର ବିଧାୟକ ଡକ୍ଟର ବିଭୁତି ମିଶ୍ର । ପୁନଶ୍ଚ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବାକୁ, ମୁଖ୍ୟଅତିଥୁ ଭାବେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଡି.ଏଲ୍.ସି. ନିରୁପମା ପଣ୍ଡା । ମୁଖ୍ୟବକ୍ତା ଭାବରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଜଗତର ଅଭିନେତା ତଥା ଅଧ୍ୟାପକ ବିକାଶ ଲେଙ୍କା ।

ସ୍ଵାଗତ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ପରିବେଶକୁ ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍‌ଧ କରି ଦେଇଥିଲା । ଛାତ୍ରୀ ସଂସଦର ସଭାପତି ଶାଶ୍ୱତୀ ମହାକୁଡ଼ ବାର୍ଷିକ ବିବରଣୀ ପାଠ କରିଥିଲେ । ଅଧ୍ୟାପିକା ରୀନା ମହାନ୍ତି ଅତିଥ୍‌ଙ୍କର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ ପରେ ସଭାକାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସଭା ଶେଷରେ ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଉକ୍ତ ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ଅଧ୍ୟାପକ, ଅଧ୍ୟାପିକା ଓ ଛାତ୍ରୀମାନେ ସହଯୋଗ କରି ଉତ୍ସବଟିକୁ ସରସ ସୁନ୍ଦର କରିଥିଲେ ।

୩। ଦୁର୍ନୀତିଖୋର ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ଯୋଗୁ ପଞ୍ଚାୟତର ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଆଗେଇ ପାରୁନଥ‌ିବାରୁ ଏକ ସମ୍ବାଦ ଲେଖ ।
ସମ୍ପାଦକ,
ସମାଜ, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଭବନ, କଟକ-୧
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ଭଗବାନ ପଣ୍ଡା
ମଲଂରାଲପୁର

ସ୍ମବିଧାବାଦା ସରପଞ୍ଚ

ମଙ୍ଗରାଜପୁର ପଞ୍ଚାୟତ, କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ ଅଧୀନରେ ଥିବା ବଡ଼ ପଞ୍ଚାୟତ । ଏହି ପଞ୍ଚାୟତର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ଦଶ ହଜାରରୁ ଅଧ୍ବକ ହେବ । ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ଏହି ପଞ୍ଚାୟତରେ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଗ୍ରାମୀଣ ବିକାଶ ଯୋଜନା ଅତି ସଫଳ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସୁଥିଲା । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନର ସରପଞ୍ଚ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ସୁଚାରୁ ରୂପେ ପରିଚାଳନା କରୁନାହାଁନ୍ତି । ଗ୍ରାମର ବିକାଶ ପାଇଁ ଓ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ଥଇଥାନ ପାଇଁ ସରକାର ଯେଉଁ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି, ତାହା ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ସୁପାରିସରେ ଆସୁଥ‌ିବାରୁ, ସରପଞ୍ଚ ବେଶ୍ ଫାଇଦା ଉଠାଉଛନ୍ତି । ଏପରିକି ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି,
ପାଇବା କଥା, ସେମାନଙ୍କୁ ଦେବାପାଇଁ ସୁପାରିସ କରୁନାହାଁନ୍ତି; ମାତ୍ର ଯେଉଁମାନେ ଭତ୍ତା ପାଇବା କଥା ନୁହେଁ, ସେମାନେ ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ସୁପାରିସରେ ତାହା ପାଉଛନ୍ତି ।

କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ସାହି ସାହି ମଧ୍ୟରେ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ଲାଗିଲେ, ସରପଞ୍ଚ ତାହାର ଆପୋସ ମିଳାମିଶା ନ କରି, ବରଂ ଧନୀ ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କୁ ସହାୟ ହେଉଛନ୍ତି । ବିଶେଷକରି ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ବ୍ୟକ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସରପଞ୍ଚ ଅଲଗା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି । ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନାରେ, ତାଙ୍କ ସାନଭାଇକୁ କାମ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ଦେଇ, ସେ ନିମ୍ନମାନର କାମ କରାଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ସେ ବହୁ ଭାବରେ ଶୋଷଣ କରି ଡରାଇ ରଖିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉପର ସ୍ତରକୁ ଦରଖାସ୍ତ କଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ଫଳ ମିଳୁନାହିଁ । ଯଦି ଏହିଭଳି ସରପଞ୍ଚ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଆମ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହିବେ, ତାହେଲେ ଆମ ପଞ୍ଚାୟତକୁ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଆସୁଥିବା ଯୋଜନା ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

୪ । ଜାଗର ଉପଲକ୍ଷେ ଗାଁରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସାତ ରାତି ବାଦୀପାଲା ବିଷୟରେ ସମ୍ବାଦଟିଏ ଲେଖ ।
ଉଉର :
ସମ୍ପାଦକ,
ଧରିତ୍ରୀ, ବି-୨୬, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ୱର -୧୦
ଏ ସମ୍ବାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ଲାଗି ପ୍ରେରଣ କରୁଛୁ । ଆପଣ ଆମ ଅଞ୍ଚଳର ଏହି ବିଶେଷ ସମ୍ବାଦଟିକୁ, ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ତକାଶ କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ।

ସନ୍ତ୍ରରାରେ ବାଦାମାଳା

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା, କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ୍‌ର ସନ୍ତରା ଗ୍ରାମରେ ତା୨.୨.୧୬ରିଖ ମଙ୍ଗଳବାରଠାରୁ ତା ୮.୨.୧୬ରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୀର୍ଘ ସାତଦିନ ଧରି ବାଦୀପାଲା ପରିବେଷଣ କରାଯାଇ, ପାଲା ସଂସ୍କୃତିର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷା କରାଯାଇଛି । ସନ୍ତରାର ଗାଦିମଠରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ହେଲା ଜାଗର ଯାତ୍ରା କରାଯାଉଛି । ଏହି ଯାତ୍ରାରେ ଭକ୍ତମାନେ ଆସି ଜାଗର ଜାଳିବା ସହିତ, ନିରଞ୍ଜନ କର, ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର, ରାଘବ ସୁବୁଦ୍ଧି, ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ବେଉରା, ନିରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡା, ପ୍ରମିଳା ରଥ, ଚିନ୍ମୟୀ ପଣ୍ଡା, ଜାଗୃତି ସେନ ପ୍ରଭୃତି ଗାୟକ/ ଗାୟିକାମାନେ ପୁରାତନ ପାଲା କଥାବସ୍ତୁକୁ, ନୂତନ ଶୈଳୀରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନଙ୍କ ୫ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ବା ବାଦବିବାଦ ଲାଗି ରହେ, ତାହାର ସମାଧାନ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ କରନ୍ତି । ଜାଗର ମେଳାରେ ଭକ୍ତମାନେ ପାଲା ଦେଖି ରାତି ଉଜାଗର ରହି ଜାଗର ଜାଳିଛନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଗ୍ରାମର ଉତ୍ସାହୀ ଯୁବକ, ଅଶୋକ ପାଣି, କ୍ଷୀରୋଦ ସାମଲ, ବିଭୁରଞ୍ଜନ ଜେନା, ଶାଶ୍ୱତ ସାମନ୍ତରାୟ, ସମୀର ଛାଟୋଇ ଆଦି ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ । ଉଦ୍‌ଯାପନ ଉତ୍ସବ ଦିନ ସାଂସଦ ଓ ବିଧାୟକ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ସହିତ, ପାଲା ପରିବେଷଣକାରୀଙ୍କୁ ଉତ୍ତରୀୟ ଓ ମାନପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

୫ । ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଘଟିଥିବା ଯୌତୁକଜନିତ ଅପରାଧକୁ ନେଇ କୌଣସି ଖବରକାଗଜକୁ ଏକ ସମ୍ବାଦ ପଠାଅ ।
ଉତ୍ତର :
ର୍ସମାଦକ,
ପ୍ରଗତିବାଦୀ, ମଞ୍ଚେଶ୍ଵର ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର
ମହାଶୟ,

ଏ ସମ୍ବାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ଲାଗି ପ୍ରେରଣ କରୁଛୁ । ଆପଣ ଆମ ଅଞ୍ଚଳର ଏହି ବିଶେଷ ସମ୍ବାଦଟିକୁ, ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ତକାଶ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ଦ୍ରରେକ୍ତଯ ଦାସ
ବରଦା

ବଧ୍ନନିମ୍ନାତନା ଅରିମୋଗରେ ଶାଶୁ ଗିରଫ

ରଘୁନାଥପୁର, କିଶନ ନଗର ଥାନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ବରଦା ଗ୍ରାମରେ ବୋହୂକୁ ନିର୍ଯାତନା ଅଭିଯୋଗରେ ଜନୈକ ଶାଶୁ ଗିରଫ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହି ଘଟଣାରେ ସ୍ବାମୀ ଓ ଶ୍ଵଶୁର ଫେରାର ଅଛନ୍ତି । ୨୯)ଙ୍କର କିଶନ ନଗର ଥାନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ବରଦା ଗ୍ରାମର କୁମର ସେଠୀଙ୍କ ପୁଅ ପ୍ରତାପକୁମାରଙ୍କ ସହିତ ୨୦୧୫ ଜୁନ୍ ୧୭ ତାରିଖରେ ବୈଦିକ ରୀତିରେ ବିବାହ ହୋଇଥିଲା । ବିବାହ ସମୟରେ ଦାବି ମୁତାବକ କନ୍ୟାଘର ପକ୍ଷରୁ ଯୌତୁକ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ତେବେ ଗତ କିଛି ଦିନ ହେଲା, ଚପଳାକୁ ତା’ର ସ୍ବାମୀ, ଶାଶୁ, ଶ୍ୱଶୁର ଅର୍ଧ ଯୌତୁକ ଆଣିବାକୁ କହି କରାଯାଇଥିଲା । ଦଇବ କୃପାରୁ କିରୋସିନି ଢାଳିବା ସମୟରେ ଗୁହାଳ ଘରୁ ମାରଣା ଗାଈଟି ଫିଟି ଆସିବାରୁ ଶାଶୁ ଓ ନଣନ୍ଦ ଏଥ‌ିରେ ସଫଳ ହୋଇପାରିଲେ ନାହିଁ ।

ସୁଯୋଗ ଦେଖି ଚପଳା ଭାଇ ପ୍ରଫୁଲ୍‌କୁ ଫୋନ୍ କରିଥିଲା ଓ ପଡ଼ିଶା ଘରକୁ ଦୌଡ଼ି ପଳାଇଥିଲା । ସେତେବେଳକୁ ତା’ ଦେହସାରା କିରୋସିନି ଝରୁଥିଲା । ଭାଇ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଆସି ଚପଳାକୁ ଘରକୁ ନେଇ ଯାଇଥିଲା । ଏ ବିଷୟରେ ନିଜେ ଚପଳା କିଶନ ନଗର ଥାନାରେ ଏତଲା ଦେଇଛନ୍ତି । ଘଟଣାରେ ପୋଲିସ୍ ଶାଶୁକୁ ଗିରଫ କରିଛନ୍ତି । କେସ୍ ନଂ – ୧୦୪/୦୬, ପୋଲିସ୍ ଏଯାବତ୍ ଯୌତୁକ ସାମଗ୍ରୀ ଜବତ କରିଥିଲେ ବି ଚପଳାଙ୍କ ସ୍ବାମୀ, ଶ୍ୱଶୁର ଓ ନଣନ୍ଦଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ନାରୀ ନିର୍ଯାତନା ଓ ବଧୂ ନିର୍ଯାତନାକାରୀଙ୍କ ପ୍ରତି କଠୋର ଦଣ୍ଡ ନ ମିଳୁଥିରୁ ଏ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବଢ଼ିଚାଲିଛି ବୋଲି ସାଧାରଣରେ ମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।

୬ | ଖରାଦିନେ ବାରମ୍ବାର ବିଜୁଳି କାଟିବା ଉପରେ ଏକ ସମ୍ବାଦ ଲେଖ ।
ଉତ୍ତର :
ସମ୍ବାଦ, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର-୧୦
ମହାଗମ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେସ୍ଥାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ବିକୁଲିଭ ଲୁଚକାଳି ଖେଳ

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ବିଜୁଳି ବା ଇଲେକ୍ଟ୍ରିର ଉପାଦେୟତା ସମସ୍ତେ ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି । ବିଜୁଳି ଆମ ବଞ୍ଚିବା ଓ ସହଜ ସରଳ ଭାବରେ ଜୀବନଧାରଣ କରିବାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଗଲାଣି । ଆମର କୁଜଙ୍ଗ ବ୍ଲକ୍ ଅଧୀନରେ ଥିବା ବାଗୋଇ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଓ ଏହାର ପାଖଆଖ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ କୁଜଙ୍ଗର ବିଜୁଳି ଯୋଗାଣ ସଂସ୍ଥା ଅଧୀନରେ ରହିଅଛି । ଏହି ସପ୍ତାହେ ହେଲାଣି ଏଠାରେ ବିଜୁଳି ବାରମ୍ବାର କଟାଯାଉଛି । ଏପରିକି ସମୟେ ସମୟେ ପାଞ୍ଚ ମିନିଟ୍ ଆସିଲାବେଳେ ଦଶ ମିନିଟ୍ ଚାଲିଯାଉଛି । ଚାଲିଗଲା ପରେ କେଉଁ ସମୟରେ ବିଜୁଳି ଆସିବ ତାହାର ଠିକଣା ରହୁନାହିଁ । ବିଜୁଳି ସତେ ଯେପରି ଆମମାନଙ୍କ ସହିତ ଲୁଚକାଳି ଖେଳୁଛି । ଖରାଦିନେ ଏଭଳି ଅନିୟମିତ ଭାବେ ବିଜୁଳି କାଟିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହେଉଛି ।

ଗ୍ରୀଷ୍ମର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ରୌଦ୍ରତାପ ସାଙ୍ଗକୁ ଭୀଷଣ ଗୁଳୁଗୁଳିରେ ବୃଦ୍ଧ, ରୋଗୀ ଓ ଶିଶୁମାନେ ନ ଶୋଇ, ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରସାର ହେଉଛି, ସବୁ ଗାଁକୁ ବିଜୁଳି ଆଲୁଅ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ । ମାତ୍ର ଯେଉଁ ଗାଁକୁ ବିଜୁଳି ଆଲୁଅ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି, ତାହା ଠିକ୍ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି କି ନାହିଁ ସେଥୁପ୍ରତି କାହାର ନିଜର ନାହିଁ । ଏହିପରି ଯଦି ବିଜୁଳି ଯୋଗାଣ ବାରମ୍ବାର ବନ୍ଦ ରୁହେ, ତାହେଲେ ଜନସାଧାରଣ ବିଜୁଳି ଯୋଗାଣ ଅଫିସ୍‌କୁ ଘେରାଉ କରିବେ ବୋଲି ଚେତାବନୀ ଦେଇଛନ୍ତି ।

୮। ତୁମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ +୨ ପରିଷଦ କ୍ରିକେଟ ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟରେ ଚମ୍ପିୟନ୍ ହେବା ଘଟଣାକୁ ଭିତ୍ତି କରି ସମ୍ବାଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର |
ଭଉର :
ସମ୍ପାଦକ,
ସମ୍ବାଦ, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ଵର-୧୦
ମଦ୍ରାଣଯ୍ ,
ଆମେ ଏ ସମ୍ବାଦାଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ପଠ।ଲଚ୍ଛି | ଏଦ୍ଵାକୁ ଆପଣଙ୍କ କାଗଜରେ ସ୍ବାନିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।

ରାଧାମାଧବ ପତି
କ୍ତିଡ଼ା ସମାଦଜ
ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ନୂଆଗାଁ

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ନୂଆଗାଁରେ ଗତ ତା ୭.୪.୧୬ରୁ ୧୪.୪.୧୬ ଦୀର୍ଘ ଆଠଦିନ ଧରି କ୍ରିକେଟ ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ +୨ ପରିଷଦର ସ୍ଵୀକୃତି ନେଇ, ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ୧୫ଟି କଲେଜ ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ ଆରମ୍ଭ ଦିନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଅଧ୍ୟାପିକା ଏବଂ ଅଧ୍ଯକ୍ଷ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଖେଳୁଆଡ଼ ମନୋବୃତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ଖେଳଦ୍ୱାରା ଶରୀର ଓ ମନ ସୁସ୍ଥ ରହେ ବୋଲି ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଭିମତ ଦେଇଥିଲେ ।

ଦୀର୍ଘ ଆଠଦିନ ଧରି ଖେଳୁ ସୁଚାରୁରୂପେ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ, ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାତ୍ର ସଂସଦର ସଦସ୍ୟମାନେ । ଏହି ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ଦୁଇ ଥର ଖେଳିବାକୁ ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ପଞ୍ଚାୟତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ଜଗନ୍ନାଥପୁର ଏବଂ ରଘୁନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ନୂଆଗାଁ ମଧ୍ୟରେ ଫାଇନାଲ୍ ଖେଳ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ଶେଷରେ ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭାର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା । +୨ ପରିଷଦର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେବା ସହିତ, ଚମ୍ପିୟନ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଟ୍ରଫି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

୯ା ପୋଲିସ୍ମର ର୍ମମଯୋଚିତ ପଦଯେପ ଯୋଗୁ ଏକ ବଢ଼ ଧରଣର ତକାୟତି ଉଦ୍ୟମ ପଣ୍ଡ ହୋଲଥିବା ପଟଣାର ଏକ ଦେଉ ଲେଖ |
ଉତ୍ତର :
ଏକ ଖବର ଲେଖ ।
ଧରିତ୍ରୀ, ବି-୨୬, ରସୁଲଗଡ଼ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ଭୁବନେଶ୍ୱର – ୧୦
ମଦ୍ରାଣଯ୍ ,
ଏ ପତ୍ମାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶନ ଲ।ଭି ପ୍ତେରଣ କରୁଛ | ଆପଣ ଆମ୍ମାନକ ସମାପନା ହଦଯମ କରି ଏହାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ।

ରଶ୍ନନାଥ ମହାନ୍ତି
ପଅଁପଲ୍ଲା

ପୋଲିସ୍ ଚଡ଼ାଇରେ ଡକାୟତି ଯୋଜନା ପଣ୍ଡ

ଗତକାଲି (ତା ୧୫.୭.୧୬, ଶୁକ୍ରବାର), ତିର୍ତ୍ତୋଲ ପୋଲିସ୍ ଏକ ଡକାୟତ ଦଳକୁ ଧରିବା ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି । ତିର୍ତ୍ତୋଲ ଥାନା ଅଧୀନରେ, ଦୁଇମାସ ଭିତରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ସାତୋଟି ଡକାୟତି ହୋଇଯିବାରୁ ପୋଲିସ୍ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା । ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ସେମାନେ ଜାଣି ପାରିଥିଲେ, ସବୁ ଡକାୟତିଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟ ଏକ ପ୍ରକାର ଥିଲା । ଡକାୟତମାନେ ରାତି ପ୍ରାୟ ଗୋଟାଏରୁ ଦୁଇଟା ଭିତରେ, ପଛପଟ ଗ୍ରିଲ୍ ଭାଙ୍ଗି ଘରେ ପଶି ଡକାୟତି କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ହସ୍ତରେ ମାରଣାସ୍ତ୍ର ଓ ବୋମା ଥିବାର ବିଶେଷ ସୂତ୍ରରୁ ଖବର ମିଳିଥିଲା । ଏଭଳି ଡକାୟତିକୁ ରୋକିବାପାଇଁ ଏବଂ ଡକାୟତଙ୍କୁ ଧରିବା ପାଇଁ ପୋଲିସ୍ ତତ୍ପର ହୋଇଥିଲା । ପୋଲିସ୍‌ ଖବର ମିଳିଥିଲା, ବନବିହାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପଡ଼ିଆରେ କେତେକ କରିଥିଲା । ସାତଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପାଞ୍ଚଜଣ ଧରା ପଡ଼ିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଉ ଦୁଇଜଣ ଖସି ପଳାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ନିକଟରୁ ବୋମା ଭିଡ଼ିବା ଜିନିଷ, ଚାରୋଟି ରିଭଲଭର, ୨୦ଟି ଅଫୁଟା ଗୁଳି ଏବଂ କେତେକ ନିଶା ସାମଗ୍ରୀ ଜବତ କରାଯାଇଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ଅତି ଚତୁରତାର ସହ ଏବଂ ସତର୍କତାରେ ଡକାୟତଙ୍କୁ ଧରିଥିବାରୁ, ଯୋଜନା କରୁଥିବା ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ଡକାୟତି ଉଦ୍ୟମ ପଣ୍ଡ ହୋଇଥିଲା । ଗିରଫ ହୋଇଥିବା ଡକାୟତମାନଙ୍କୁ କୋର୍ଟ ଚାଲାଣ କରାଯାଇଛି । କେବଳ ତିର୍ତ୍ତୋଲ ପୋଲିସ୍‌ଙ୍କ ପାଇଁ ଡକାୟତମାନେ ଧରାପଡ଼ିଥିବାରୁ, ଜନସାଧାରଣ ଆଶ୍ୱସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

୧୦ । ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ନୂଆ କରି ଏକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିବାର ଖବରଟିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉତ୍ତର :
ସମାଦଳ,
ପ୍ରମେୟ, ଜାଗମରା, ଭୁବନେଶ୍ଵର
ମଦାଶୟ,
ଇକ୍ତ ସମ୍ପାଦଟି ଆପଣଙ୍କ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରତପାଳ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରେରଣ କଲୁ | ଏହାକୁ ଆପଣକ ଖବରକାଗଜରେ ସ୍ଥାନିତ କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ ।

ବିଶ୍ଵନାଥ ରଥ
କୁଲଲ

ନୂତନ ବ୍ୟାଙ୍କ ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା

ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର (ତା ୧୫.୫.୧୬) କୁଜଙ୍ଗ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ । ଏଠାରେ ତିନୋଟି କଲେଜ, ଚାରୋଟି ହାଇସ୍କୁଲ, ତହସିଲ ଅଫିସ୍, ବ୍ଲକ୍ ଅଫିସ୍, ଟ୍ରେଜେରି ଏବଂ ଦୁଇଟି କୋର୍ଟ ରହିଛି । ଏହି ସ୍ଥାନରେ ପୂର୍ବର ଦୁଇଟି ଜାତୀୟକରଣ ବ୍ୟାଙ୍କ ଓ ଦୁଇଟି ଘରୋଇ ବ୍ୟାଙ୍କ ରହିଥିଲା । ଯେହେତୁ ଏହା ଏକ ବ୍ୟବସାୟିକ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥାନ, ତେଣୁ ଏଠାରେ ଏହି କେତୋଟି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ସବୁବେଳେ ଭିଡ଼ ଲାଗି ରହୁଥିଲା । ଲୋକମାନେ ସେବା ପାଇବାପାଇଁ ଲାଇନ୍ ଦେଇ ଘଣ୍ଟା ଘଣ୍ଟା ଅପେକ୍ଷା କରୁଥିଲେ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଏଠାରେ, କୁଜଙ୍ଗର ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତା (କଟକ-ପାରାଦ୍ଵୀପ ରାସ୍ତା) ନିକଟରେ ଏକ ନୂତନ ବ୍ୟାଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା । ଗତକାଲି ସିଣ୍ଡିକେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍ଗ୍‌ର ଏକ ନୂତନ ଶାଖା ଏଠାରେ ଖୋଲାଯାଇଛି । ସେହି ବ୍ୟାଙ୍କର ଅଧ୍ଯକ୍ଷ ଓ ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ଫିତା କାଟି ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଥିଲେ । ଉପସ୍ଥିତ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ବଣ୍ଟାଯାଇଥିଲା । କେତେକ ଗ୍ରାହକ ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଏହି ସିଣ୍ଡିକେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଯୋଗୁ, ଏହି ର୍ଥଞ୍ଚଲର ଲଗାପାଧାରଣରେ ଅର୍ଥରାଶି ଲେଖ ଦେଶରେ ସ୍ନବିଥା ଦେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଇଛି |

ଅତିରିକ୍ତ ପୃଣୋଉର

୧। ତୁମ ଗ୍ରାମର ‘ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନା’ ଅନୁସାରେ ନିର୍ମାଣଧୀନ ରାସ୍ତାର ନିମ୍ନମାନର କାର୍ଯ୍ୟ ସପକରେ ହକି ଆକଷଣ କରିବା ଉଦେଶ୍ୟରେ ଦୈନିକ ସବାଦପତ୍ରର ସଂପାଦନକରୁ ପତ୍ର ଲେଖ |

ତା ୧୫.୭.୨୦୧୬

ସମ୍ମାନନାମ ସଂପାଦକ, ସମାଜ
ଗୋପବନ୍ଧୁ ଭବନ, କଟକ – ୧
ମଦ୍ରାଣଯ,
ଆମେ ଗୋପୀନାଥପୁର ଗ୍ରାମବାସୀବୃନ୍ଦ ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକାରେ ଆମ ଗ୍ରାମରେ ନିର୍ମିତ ହେଉଥ‌ିବା ‘ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ ସଡ଼କ ଯୋଜନା’ର ନିମ୍ନମାନର ରାସ୍ତାକାମ ସଂପର୍କରେ ଅଭିଯୋଗଟି ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରଦାନ କରୁଛୁ । ଆପଣ ଏହାର ପ୍ରକାଶ କରି ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଓ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ପାଖରେ ଏଥପ୍ରତି ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଆମକୁ ସହଯୋଗ କରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରୁଛୁ ।

ଆପଣକର ନିଶସ୍ତ୍
ଣ୍ଠାମବାପାବନ୍ଦ, ଗୋପାଳାଥପୁର

” ଗୋପାନାଥପୁର ପ୍ରାପ ସତଲ ଯୋଜନାର ରାସ୍ତା କାପରେ ଦ୍ବେରଫେର “

ଗ୍ରାମ୍ୟ କନତାର ଦାଶସ୍ଥାଯା ସ୍ନବିଧାପାଇଁ ‘ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରାପ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନା ” ଏକ ଗଣଦିତୈଯା ସେବାପୂଜକ ଯୋଜନା । ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଆମ ଗ୍ରାମକୁ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତା ସହିତ ସଂଯୋଗପାଇଁ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ହେଡ୍‌କ୍ୱାର୍ଟରଠାରୁ ଆମ ଗ୍ରାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୫ କି.ମି. ରାସ୍ତା ପାଇଁ ଟେଣ୍ଡର୍ ଆହ୍ଵାନ କରାଯାଇଥିଲା । ବହୁ ଅଭିଯୋଗ ପରେ ବର୍ତ୍ତମାନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ମାତ୍ର ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି କାର୍ଯ୍ୟାଳୟର କେତେକ ସ୍ଵାର୍ଥପିପାସୁ କିରାଣି, ସହକାରୀ ଯନ୍ତ୍ରୀ, ବି.ଡ଼ି.ଓ., କଂକ୍ରିଟ୍ ରାସ୍ତା ସ୍ଥାନରେ ୩ ଇଞ୍ଚ୍ କଂକ୍ରିଟ ଓ ପାଣିଯୋଡ଼ ଉପରେ ପୋଲ ନିର୍ମାଣ ଖୁବ୍ ନିମ୍ନମାନର ହୋଇଛି ।

ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ମାଟିପଡ଼ି ରୋଲର ମଧ୍ଯ ଚଳାଯାଇ ମାଟିକୁ ମଧ୍ଯ ଉପଯୁକ୍ତ ଚାପ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ । ଏଥପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାପାଳ, ବିଭାଗୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ବିଭାଗକୁ ବାରମ୍ବାର ଅଭିଯୋଗ ଜଣାଇଲେ ବି ଯଥାର୍ଥ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉନାହିଁ । ରାଜନୀତି ଓ କ୍ଷମତା ପାଖରେ ସରକାରୀ ଅର୍ଥ ଆତ୍ମସାତ୍ ହେଉଛି । ଏହି ମର୍ମରେ ସରକାରୀ ଉଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରାଯାଉଛି । ନଚେତ୍ ଗ୍ରାମବାସୀ ଆନ୍ଦୋଳନପାଇଁ ବାହାରିବା ସାର ହେବ ।

୨। ତୂପ ମଦ୍ରାଢିଦ୍ୟାଳୟରେ ର୍ଥପାପନା ଓ ପରିଚାଳନା ସମକରେ ପୂବ ପ୍ତକାଣିତ ଅତିସନ୍ଧିତ୍ସଲଲ ସମାଦନ୍ତ ପ୍ରତିବାଦ କରି ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ସାକ୍ଷୀପୁର ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ।
ତା. ୧୪.୭.୧୬
ସଂପାଦକ, ଦୈନିକ ‘ସମୟ’,
ମଥେଣ୍ୟଉ, ରବନେଶ୍ବର
ମହାଶୟ,
‘ସମୟ’ର ତା. ୧୩.୬,୧୬ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ସମ୍ବାଦଟିର ବିବରଣୀ ଆମ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିଛି । ସେଥ‌ିରେ ଆପଣଙ୍କର ସାମ୍ବାଦିକ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଘରୋଇ ଟ୍ୟୁସନରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିବା, ଘରୋଇ କୋଚିଂ ସେଣ୍ଟର ପରିଚାଳନା କରିବା, ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଅଧ୍ୟାପିକାମାନେ ୩୦ ଭାଗ ମାତ୍ର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶେଷ କରିବା, ବିନା ଛୁଟି ଦରଖାସ୍ତରେ ଶ୍ରେଣୀରେ ପାଠଦାନ ନ କରି ଘରେ ଅଭିଯୋଗ କରି ତାହାର ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଦେବାକୁ ଉଚିତବୋଧ କରୁଛି । ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ବିଗତ ୩ ବର୍ଷର ପରୀକ୍ଷା ଫଳରେ ଆମ୍ଭ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ୭୫% ଭାଗ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଆସୁଛନ୍ତି । ପ୍ରତିବର୍ଷ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଧ୍ୟାପକ ଡିସେମ୍ବରରୁ ଜାନୁୟାରୀ ମଧ୍ୟରେ ଶେଷ କରିଥା’ନ୍ତି ଓ ଏକମାସ ଆମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ଅଧ୍ୟାପିକା ଟ୍ୟୁସନ କିମ୍ବା ଘରୋଇ କୋଚିଂ ସେଣ୍ଟରରେ ସଂପୃକ୍ତ ଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ପ୍ରମାଣ ଛାତ୍ରଭାବରେ ମୁଁ ଅନୁଭବ କରିଛି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ କଲେଜ ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ଆଗଧାଡ଼ିର ଆଦର୍ଶ ପାଖରେ କରିଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେଇ ଆଗାମୀ ଦିନରେ କୌଣସି ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟରହିତ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରକାଶ ନକରିବାକୁ ବିନମ୍ର ଅନୁରୋଧ ଛାତ୍ର ସମାଜ ତରଫରୁ କରାଯାଉଅଛି ।

ଆପଣଙ୍କର ବିଶ୍ୱବି
ସଭାପତି, ଛାତ୍ର ସଂସଦ
ପରାପତି, ଛାତୃ ସମଦ
ସାପ୍ରାପ୍ଟର ମନ୍ତ୍ରାବିଦ୍ୟାନଗ୍ନ, ପୁରା

୩ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଯାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷା ଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତ୍ରରରେ କାମ୍ବିକାପା ବାତି ଜଯାର ତୁମ କଲେଜର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ଏକ ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାଭାବରେ ପ୍ରକୃତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା କେବେ ?

ତା. ୨୪.୨.୧୬

ସପାଦକ, ସମ୍ବାଦ
ଏ-୬୨, ନୟାପଲ୍ଲୀ, ଭୁବନେଶ୍ବର-୩
ମଦ୍ରାଣକ୍ଷ,
ସଂପ୍ରତି ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକା ସହିତ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ପତ୍ରିକାର ମୁଖ୍ୟପୃଷ୍ଠାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ଯେ ସରକାର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଭାବରୁ ଓଡ଼ିଆ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଉଠାଇଦେଲେ । ପୂର୍ବରୁ ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର ଭାଷାପ୍ରୀତିକର କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ +୩ ଶେଷ ବର୍ଷ ଶିକ୍ଷାଧାରାରୁ ମାତୃଭାଷା ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଆଗକୁ ବି ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ଓଡ଼ିଆ ବର୍ଷକୁ ଉଠାଇ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମକୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଲାଗୁଛି ଯେ ଚୀନ, ରୁଷ୍ଠ, ଜାପାନ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଜର୍ମାନୀ ଭଳି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଗବେଷଣା, ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଉଛି । ସେଠି ଭାଷା ଜାତିର ସ୍ବାଭିମାନ ଓ ଅସ୍ମିତା; ଏକ ପାଠ ବିଷୟ ମାତ୍ର ନୁହେଁ ।

ମାତ୍ର ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଭାଷାଶିକ୍ଷା ଓ ଭାଷାଜ୍ଞାନକୁ ନେଇ ସ୍ବାଭିମାନ କରିବାର ଯେ ହୁଏ ଏକଥା ଭାଷାଭିଭିକ ଏକଦା ୧୮୩୮ରେ ଓଡ଼ିଶାର ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ସରକାର ମାତ୍ର ୧୫ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଉପଯୁକ୍ତ ବିରାମଚିହ୍ନ ରଖ୍ ସର୍ବତ୍ର ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରଚଳନ କରିପାରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଆମ୍ଭେ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇବା ପରେ ୧୯୫୪|୧୯୬୬|୧୯୮୩/୧୯୮୫/୧୯୯୧/ ୧୯୯୬ ଆଦି ରାଜନୀତିକ- ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ସରକାର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାଭାବରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଫିସ୍, ଶିକ୍ଷାଧାରା, ଆଫିସିକ କାଗଜପତ୍ର, ନାମଫଳକ, ପ୍ରଚାରପତ୍ର, ଘୋଷଣା ବୋଲି ଇତ୍ୟାଦିରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ନିୟମ କରି ମଧ୍ୟ ଏଯାବତ୍ ପ୍ରଚଳନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛି । ଏହାର କାରଣ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ଅବହେଳା ଓ ମିଥ୍ୟା କୂଟନୀତି ଭାଷା ସ୍ବାଭିମାନରେ ବାଧକ ହୋଇଉଠିଛି ।

ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଅପଦସ୍ଥ ହେଉଥ‌ିବାର ଦେଖ‌ିଲେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଲାଗେ । ଏଥୁରୁ ମନେହୁଏ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ସ୍ବାଭିମାନ ବୋଲି କିଛି ନାହିଁ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ହତାଦର କରାଯିବା ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ପରିତାପର ବିଷୟ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଛତୁଫୁଟିଲା ଭଳି ଇଂରାଜୀ ମିଡ଼ିୟମ୍ ସ୍କୁଲ ଖୋଲାଯିବା, ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ବ୍ୟାବସାୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ବାସଗୃହାଦିର ନାମଫଳକ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଲେଖାଯିବା, ବ୍ରତ-ବିବାହାଦି ମାଙ୍ଗଳିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଉପଲକ୍ଷେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥ‌ିବା ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଇଂରାଜୀ ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ଯେଉଁଠି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି, ତାହା ବିକୃତ ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସେହି ବିକୃତ ରୂପ ଉପରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ନଜର ପଡ଼ୁଛି; ମାତ୍ର ତାକୁ ସଜାଡ଼ିବାପାଇଁ କାହାର ଉଦ୍ୟମ ନାହିଁ । ‘ପାଣି ଟାଙ୍କି’ ବୋଲି ଲେଖାଯାଇ ତାହା ସହର ସାରା ଘୂରି ବୁଲୁଛି । ରେଳଗାଡ଼ିର ନାମ ତଥା ଷ୍ଟେସନ୍‌ରେ ଟଙ୍ଗାଯାଇଥ‌ିବା

ରେଳଡ଼ବା, ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଓ ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟ ପ୍ରଭୃତିରେ ‘ଧୂମପାନ ନିଷେଧ’ ପରିବର୍ତ୍ତେ ସର୍ବର୍ତ୍ତ ଧୂମ୍ରପାନ ନିଷେଧ’ ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି । ଶାସନଧାରା ଓ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆମ ମାତୃଭାଷାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ନାହିଁ । ସାରୋଳ ଦାସ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚଳିତ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ଅବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ଏ ଭାଷାର ଶବ୍ଦଶକ୍ତି କମି କମି ଆସୁଛି । ଭାଷାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ହେବାରୁ ପରିଚିତି ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ଓ ପ୍ରଗତି ଶିଳ ହୋଇଉଠୁଛି । ଆମର ବନାନଧାରାରେ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାରରେ ଅନେକ ତ୍ରୁଟି ଉପରେ ପ୍ରତିଦିନ ବହୁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଅବଶ୍ୟ ପଡୁଥବ ।

ମାତ୍ର କେହି କେବେ ପ୍ରତିବାଦ କରିଛନ୍ତି କି ? ଏହାର ସଂଶୋଧନ ନିମନ୍ତେ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନିକଟରେ କେହି କେବେ ଅଭିଯୋଗ କରିନାହାନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷା ସହ ତା’ର ସମୃଦ୍ଧି କାମନା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଭୋଗରାଇରେ ନାମଫଳକ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖାଯିବା ବେଳକୁ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ସ୍ନାତକ ସ୍ତରରେ ଭାଷାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପଢ଼ାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରଶାସନିକ ଭାଷାକୋଷ କୌତୁକ ଶବ୍ଦର ଭଣ୍ଡାର ।

ଆପଣଙ୍କର ବିଶ୍ୱବି
ଛାତ୍ରଛାତ୍ର।ବନ୍ଦି
ମଧୁପ୍ରର କଲେଜ, କଟକ

୪। ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପାହ୍ୟା ରାଜ୍ୟ ଦେବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରି ସଂପାଦକଙ୍କୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ଓଡ଼ିଶାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ପାହ୍ୟା ଦେବାକୁ ଦାବି ।

ତା. ୧୮.୦୨.୧୬

ଫପାଦକ, ଦୈନିକ ପୃକାତନ୍ତ୍ର
କଟକ – ୨
ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକା ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ କେନ୍ଦୃ ସରକାରକ ଣ୍ଟଭଦ୍ଵଯ ଆକପଣ କରିବାକୃ ମାଲ ଓଡ଼ିଶାକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ପାହ୍ୟ ଦେବାକୁ ସଦୟ ବିଚାରପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛୁ । ଏହି ମର୍ମରେ ଆମର ଲିଖୁ ଅନୁରୋଧ ଏହିକି ଯେ ଓଡ଼ିଶା ଖଣିଜ ସମ୍ପଦ, ବନ୍ୟ ସମ୍ପଦ ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ପଦର କ୍ଷେତ୍ର ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସଂପ୍ରତି ବାରମ୍ବାର ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ମରୁଡ଼ି ଭଳି ଦୈବୀ ଦୁର୍ବିପାକର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ କ୍ରମଶଃ ଦରିଦ୍ର ହୋଇପଡୁଛି । ଏ ରାଜ୍ୟର ସମ୍ପଦ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନ ହୋଇ ବିଦେଶକୁ ରପ୍ତାନୀ କରାଯାଉଛି । ମାତ୍ର ରପ୍ତାନୀ ଲାଭାଂଶ ମାତ୍ର ୧୦% ଓଡ଼ିଶାର ଦରିଦ୍ର ଜନସାଧାରଣ ପାଉଛନ୍ତି । ୧୯୯୯ ବାତ୍ୟା ପରେ ଓଡ଼ିଶାର ଆର୍ଥିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତିକୁ ଦେଖ୍ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏହାକୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନର ରାଜ୍ୟ ପାହ୍ୟା ଦେବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ।

ମାତ୍ର ସାତବର୍ଷ ବିତିଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ପିଲା ବିକ୍ରି, କନ୍ୟା ସନ୍ତାନ ବିକ୍ରି, ନାରୀ ଚାଲାଣ, ଦାଦନ ଶ୍ରମିକପାଇଁ ଭିଟାମାଟି ଛାଡ଼ିବା, ଖାଦ୍ୟ ଅଭାବରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା, ସମୂହ ଆତ୍ମଝାସ, ଆମ୍ବ ଟାକୁଆକୁ ଖାଦ୍ୟରୂପେ ଗ୍ରହଣ – ଏପ୍ରକାର ଦୁଃଖଦ ଅନୁଭବ ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କର ରହିଛି । ମୁଣ୍ଡପିଛା ଖର୍ଚ୍ଚ ତୁଳନାରେ ଓଡ଼ିଶାର ଆୟ ୬୦ରୁ ୭୦ ଭାଗ କମ୍ । ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦୈନିକ ଆୟ ୧୦ ଟଙ୍କା ହୋଇଥିବା ବେଳେ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଅପରପକ୍ଷରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବ୍ୟୟ ୬୦ ଟଙ୍କା – ୪୦ ଟଙ୍କା ଥିବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନ ପାଇଚାଲିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସଦମାନେ ୧୯୯୯ ବାତ୍ୟା, ୨୦୦୦ ବନ୍ୟା, ୨୦୦୩ ବନ୍ୟା ଓ ମରୁଡ଼ି ସମୟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅନୁଦାନ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରଭାବରେ ବିଚାର କରି ଦୈବୀ ତାଡ଼ନାରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମନରେ ଆତ୍ମଭରସା ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏହି ଐତିହ୍ୟ ସଂପନ୍ନ ରାଜ୍ୟକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପାହ୍ୟା ଦେବା ଉଚିତ ।

ସଂପ୍ରତି ଆମେ ୨୦ଟି କଲେଜର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ମିଳିତ ଭାବେ ପ୍ରତିବାଦ କରି କେନ୍ଦ୍ରର ବୈମାତୃକ ଅର୍ଥନୀତିର ନିନ୍ଦା କରିଥିଲୁ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଘୋଷଣାପାଇଁ ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଉଗ୍ର ଆହ୍ଵାନ ଦିଆଯାଉଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ଏହି ମର୍ମରେ ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଓ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଦାୟବଦ୍ଧତାକୁ ନିଜେ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ମର୍ମରେ ପତ୍ର ଲେଖୁ ଜନଜାଗୃତି ନିର୍ମାଣ କରିବା କଟକ ! ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ଭେଦଶୂନ୍ୟ ହୋଇ ଏଥନିମନ୍ତେ ମିଳିତ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନା କରିବା ଉଚିତ ।

ଆପଣମର ବିଶ୍ଵସ୍
ବଦ୍ୟାଆବନ୍ଦି
ପୁଦାପ ନପାର କରନଳ
ତେଜାନାକ

୫ | ଚିଲିକା ହ୍ଦକୃ ସ୍ତଦ୍ବଯାଗମନ କରିବାପାଇଁ ଆନ୍ଦଣ୍ୟକ ପଦଯେପ ନୋତାକୁ କଉପରକ ଦ୍ଘି ଆକଷଣ ନିମନ୍ତେ ସଂପାଦକଙ୍କୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶୀର୍ଷକ – ଛବିଳ ଚିଲିକା କେବେ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ହେବ ?

ତା. ୧୪.୩.୧୬

ଫପାଦକ, ଦୈନିକ ଧରିତ୍ରା
ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ରସୁଲଗଡ଼, ଭୁବନେଶ୍ୱର

ମହାଶୟ,
ଏହି ସପ୍ତାହ ୦୭-୧-୧୬ରୁ ୧୪-୧-୧୬ ମଧ୍ୟରେ ୩ ଥର ଆପଣଙ୍କ ଦୈନିକ ପତ୍ରିକାରୁ ପଢ଼ିବାକୁ ପାଇଲି ଯେ ଚିଲିକାର ପରିବେଶ ଦୁର୍ଗନ୍ଧ, ଚିଲିକା କାନ୍ଦୁଛି, ଚିଲିକା ୧୦୦ ବର୍ଷ ପରେ କାଦୁଅ ଯୋଡ଼ଟିଏ ହୋଇଯିବ ଇତ୍ୟାଦି । ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ, ମାଛଚାଷକୁ ନେଇ ରାଜନୀତି, ମାଛଧରାକୁ ନେଇ ସଂଘର୍ଷ, ହତ୍ୟା ସହିତ ପର୍ଯ୍ୟଟନସ୍ଥଳୀ ଚିଲିକା କୂଳରେ ଜନସାଧରଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଏହି ପର୍ଯ୍ୟଟନସ୍ଥଳକୁ କଳୁଷିତ ଓ ଅମାନବିକ କରିତୋଳୁଛି । ଆଗନ୍ତୁକ ଅତିଥୁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ମୃତ ଶବ ଉପରେ ଚିଲିକାର ନଳବନ, ଚଢ଼େଇହଗା ପାହାଡ଼ ତା’ର ଶୋଭାକୁ ଦୁଃଖଦ ଅଶ୍ରୁଚିତ୍ର କରିବସୁଛି । ସାରା ଜଗତରେ ଯେଉଁ ଚିଲିକାର ଦୃଶ୍ୟ ଉତ୍କଳକୁ ଛବିଳ ଉତ୍କଳର ପରିଚିତି ଦେଇଥିଲା ତା’ର ଛବି ବାୟୁ, ଜଳ, ସ୍ଥଳ, ଲୋକସ୍ଵଭାବ, ଶବ୍ଦ ଆଦି ବିବିଧ ଦିଗରୁ ପ୍ରଦୂଷିତ । ପଚାମାଛ, ସାମୁଦ୍ରିକ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପଚାଶରୀର, ଖୋଳପା, ଚିଲିକା ଉପକଣ୍ଠର ବାସିନ୍ଦା ଓ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ପଚମାନ ୮ କୁ ଚିଲିକା ଶୋଭା ପରିବର୍ତ୍ତେ କୋଳରେ ଧାରଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛି । ଚିଲିକାର ଉପକଣ୍ଠ ଓ ତା’ର ନୀଳ ଜଳରାଶିକୁ ଦେଖିଲେ ମନେହେବ ଚିଲିକା ସୁନ୍ଦରୀ ପ୍ରତିଦିନ ସରକାରୀ, ବେସରକାରୀ, ରାଜନୀତିକ ଓ ସାଧାରଣ ଜନତାର ସବୁ କଳୁଷିତ ଆଚରଣକୁ ଧରି ଜୀର୍ଘଶୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ରୂପହୀନ ହୋଇଉଠୁଛି । ଚିଲିକାର ଚାରୁଚିତ୍ରପଟ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ଅରୁଚିକର ସତ୍ତ୍ବେ ସରକାରୀ ଉଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଉଦାସୀନ ରହୁଛନ୍ତି । ଚିଲିକାର ବିଶାଳ ଗଭୀର ବକ୍ଷ ଆଜି କ୍ରମଶଃ ପୋତି ହୋଇପଡୁଛି । ଇତିହାସର ମୁକସାକ୍ଷୀ ଚିଲିକା ନିଜେ ଇତିହାସ ହୋଇଯିବାକୁ ବସିଛି । ସଚେତତା ତଥା ଉଦ୍ୟମ ଏକାନ୍ତ ଜରୁରୀ ହୋଇପଡ଼ିଛି ।

ନନ୍ଦଲା
ଚିଲିକା ଉପଖଣ୍ଡ, ଖୋର୍ଦ୍ଧା

ଆପଣକରି ବିଣ୍ୟ
ନଟବର ମାନଫିଦୃ

୬ | ଓଡିଶାରେ ନକ୍ଵଲପଛାଣ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଓ ତାର ସମ୍ବ୍ୟ ପୃତିକାର ସମଳରେ ମତ ଦେଲ ସମାଦକରୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖ |
Solution:
ଣିଗୋନାପା – ଓଡ଼ିଶାରେ ନକ୍ସଲ ଲୀଳା ଓ ତା’ର ପ୍ରତିକାର ।

ତା. ୧୧.୩.୧୬

ସଂପାଦକ, ଦୈନିକ ଓଡ଼ିଶା ଭାସ୍କର
ମଞ୍ଚେଶ୍ଵର, ଭୁବନେଶ୍ବର
ମହାଶୟ,

ସଂପ୍ରତି ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରେ ନକ୍‌ସଲଙ୍କ ସହିତ ମାଓବାଦୀଙ୍କ ମିଳନ ଅଜଣା ଆତଙ୍କ କୋରାପୁଟରୁ ସମ୍ବଲପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖେଳାଇ ଦେଇଛି । ନକ୍‌ସଲ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କେବଳ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ନୁହେଁ – ଆନ୍ଧ୍ର, ବଙ୍ଗଳା, ମନୋଭାବ ନେଇ ଏମାନଙ୍କୁ କେବେ ବି ଦମନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ; ସୁତରାଂ ଏ ଦିଗରେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ବିକଳ୍ପ ପଦକ୍ଷେପ ତୁରନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆମ୍ଭେ ଏ ପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଛୁ । କେବେ ବି ସାହସ କରିନାହାନ୍ତି । ଯଦିବା କିଏ କେବେ ପ୍ରତିବାଦ କରିଛି, ଆଇନର ଭୟ ଦେଖାଇ ତାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଛି । ଅତ୍ୟାଚାରର ମାତ୍ରା ଯଥେଷ୍ଟ କମିଯାଇଛି । ଏଇଥପାଇଁ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଏମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଆସ୍ଥା ଓ ବିଶ୍ବାସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୃଢ଼ ସମର୍ଥନ ପାଇ ଏମାନେ ନିଜ ନିଜ ସଙ୍ଗଠନକୁ ସୁଦୃଢ଼ ତଥା ପ୍ରସାରିତ କରିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଆଦିବାସୀଙ୍କ ମନରେ ସରକାର ତଥା ସରକାରୀ କଳ ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ ଆସ୍ଥା ତଥା ବିଶ୍ବାସ ସୃଷ୍ଟି ନହେଲେ, ନକ୍ସଲମାନଙ୍କ ଅମାନବ … ଆଦୃଶିଆ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ପ୍ରଥମେ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀଭାବେ ଚାଉଳ, କିରାସିନି ପ୍ରଭୃତିର ସୁଲଭ ତଥା କରାଯାଇ ସେସବୁର ଫାଇଦା ନେବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅନୁରୂପ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବା ଅବଶ୍ୟକ । ଏଥ୍ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସଜୋଟ, ଦକ୍ଷ, ନିଷ୍ପାବାନ୍ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ବାଛି ବାଛି ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇ ସେନଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ସରକାରଙ୍କୁ ସେମାନେ ନିଜର ତ୍ରାଣକର୍ତ୍ତା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରିବେ । ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମୁହଁ ଫେରାଇ ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।

ମାଲ୍କାନ୍ଗିରି
୧୧୮୩୮୧୬

ଆପଣକରି ବିଣ୍ୟ
ନଟବର ମାନଫିଦୃ

୭। ଶିକ୍ଷା-ଦଲାଲଙ୍କଠାରୁ ଶିକ୍ଷାଧାରା ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାପାଇଁ ଏକ ପତ୍ର ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଲେଖ ।
Solution:
ଣିଗୋନାପା – ଓଡ଼ିଶାରେ ନକ୍ସଲ ଲୀଳା ଓ ତା’ର ପ୍ରତିକାର ।

ତା. ୮.୨.୧୬

ସଂପାଦକ, ମାତୃଭାଷା
ବାଳକୃଷ୍ଣ ମାର୍ଗ, କଟକ-୨
ମହାଶୟ,
ଆକର୍ଷଣୀୟ ବିଜ୍ଞାପନ ଜରିଆରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଲୁଟି ନେବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଜାତୀୟ ତଥା ଏବନ୍ଧିତ ବୋଲି ବିଜ୍ଞାପନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଚାର କରୁଥିବାବେଳେ, ତା’ର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରିବାର କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା . . . । ଖୋଦ୍ ରାଜଧାନୀରେ ଦିଲ୍ଲୀ, ଇଂଲଣ୍ଡ, ଆମେରିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, କାନାଡ଼ା ପ୍ରଭୃତି ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଖ୍ୟାତନାମା କରିଥିଲେ । ଏ ଦିଗରେ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ଅନେକ ଠକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଦଲାଲ (ମାଲିକ)ମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା । କେତେକ ଦଲାଲ ନିଜ ନିଜ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ତାଲା ପକାଇ ଆତ୍ମଗୋପନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଦେବା ଦ୍ଵାହିରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଜମି ଅଧଗ୍ରହଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନେଲେଣି । ଏଠାରେ ପଇସା ବଦଳରେ ଜ୍ଞାନ ଦିଆଯିବା ସାଧାରଣ ଖଟିଖ୍ୟା, କୃଷିକାରୀ, ମନ୍ଦିର ନୀତି, ଜେଜମାନୀ କରି ବଞ୍ଚୁଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆ ପିଲାଙ୍କପାଇଁ ଏ ଶିକ୍ଷାଧାରାର ଦରଜା ବନ୍ଦ ହେବ । ଧନୀ ଶ୍ରେଣୀର ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ମେଧା ନଥାଇ ବି ସୁବିଧା ପାଇବେ । ଫଳରେ ମେଧାଶୂନ୍ୟ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ । ନୂଆ ନୂଆ ବିଷୟ ଖୋଲି ସେସବୁପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରୁ ଅନୁମୋଦନ ମିଳିସାରିଛି ବୋଲି ମିଥ୍ୟା କହୁଣିକୁ ବୋହିଯିବ ।

୮। ଧର୍ମଘଟ ଓ ବନ୍ଦ ପାଳନ ବିପକ୍ଷରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରି ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ଧର୍ମଘଟର ମିଥ୍ୟାଚାର ବନ୍ଦ ହେଉ ।

ତା. ୧୫.୨.୧୬

ସଂପାଦକ, ଧରିତ୍ରୀ
ମରେଶ୍ଵର ଶିଳ୍ଲାଅଁନ୍ଦ, ରପୁଲଗଡ଼
ମହାଶୟ,
ଦାବି କ’ଣ ଥିଲା ବା ଧର୍ମଘଟ ସଫଳ ହେଲା ଧର୍ମଘଟ କାହା ବିରୁଦ୍ଧରେ ? ଏହାକୁ ସରକାର ବିରୋଧୀ ଜନସାଧାରଣ କ୍ଷତିସ୍ତ ହେବେ । ଖଟିଖୁ, ମଜୁରିଆ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯାଇ ନ ପାରି ସେଦିନ ପରିବାର ପାଇଁ ଦୁଇମୁଠା ଅନ୍ନ ଯୋଗାଡ଼ରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ । ଯେଉଁ ଦାବି ନେଇ ବାମଦଳ ରାଜରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଉଛନ୍ତି, ତାହା ଯଦି ଜନହିତକାରୀ ଏବଂ ତାହା କି ନାହିଁ ତାହା ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ ନୁହେଁ । ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ହେଉଛି ง ଧର୍ମଘଟ ଭାବେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଉଥିଲେ ବି ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରକୃତରେ ନିୟମ ଗଢ଼ିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିପାରିବେ । ଏତେସବୁ ନାଟକ କାହିଁକି ? ନିରୀହ ଖଟିଖ୍ ଦିନମଜୁରିଆଙ୍କ ପେଟ ମାରିବା ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରିବା ଛଡ଼ା ଏପ୍ରକାର ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟ କିଛି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଉପଲବ୍ଧ ତର୍କସଙ୍ଗତ ଦିଶୁନାହିଁ । ଦେଶର ଶାନ୍ତିକାମୀ ନିରୀହ ଜନତାଙ୍କ ସହ ପ୍ରତାରଣା ବନ୍ଦ ହେବା ଉଚିତ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ବନ୍ଦପାଳନକୁ ରାଜନୀତିକ ଦଳମାନେ କୌତୁକ କରିତୋଳିଛନ୍ତି । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ ଦେଉଥ‌ିବା ଓ ଅଂଶୀଭୂତ ଦଂ ବି ଭୋଟ ବାକ୍‌ସ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ବନ୍ଦପାଳନର ମସୁଧା କରୁଛି ଓ ସରକାରୀ ବିରୁଦ୍ଧ ପ୍ରଚାର ବୋଲି ଗାଉଛନ୍ତି । ଏହା ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କୁ ବୋକା କରିଦେଉଛି ଓ କଳୁଷିତ ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଅଧ‌ିକ ମାନସିକ ଘୃଣା ଦେଉଛି । ପୁନଶ୍ଚ

ଆମ ଦେଶରେ ମୂଲ୍ୟହୀନ, ସଙ୍କଟଶୂନ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାକୁ ପ୍ରତିବାଦର ଆଳ କରି ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ତରଫରୁ ସହର ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଉନାହାନ୍ତି । ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିନ୍ଦନୀୟ ଓ ପରିତାପର ବିଷୟ । ଏସବୁ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥ ଓ ଜନସ୍ବାର୍ଥର ପରିପନ୍ଥୀ । ଏଭଳି ବନ୍ଦ ପାଳନବେଳେ ସାଧାରଣ ଜନତା, ଶ୍ରମଜୀବୀ, ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ବ୍ୟବସାୟୀ, କୃଷକ କେତେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି ତାହା ଅକଳନୀୟ । ଏଣୁ ସରକାର ଏହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷିଦ୍ଧ କରି ଆଇନ ଅମାନ୍ୟକାରୀମାନଙ୍କୁ ଦୃଢ଼ହସ୍ତରେ ଦମନ କରନ୍ତୁ ।

ଆପଣବର ବିଶ୍ଵମୃ
ମଲିକି ଚରଣ ଦଲାଲ

ଟଙ୍କପାଣି ରୋଡ଼, ଭୁବନେଶ୍ଵର
୧୫।୦୨ ।୧୬

୯ । ବଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନର ହ୍ରାସକୁ ନେଇ ଏକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ପତ୍ର ସଂପାଦକଙ୍କୁ ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ବଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ଉତ୍ପାଦନର

ତା. ୧୮.୧୨.୧୬

ସଂପାଦକ, ଧରିତ୍ରୀ
ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ, ରସୁଲଗଡ଼, ଭୁବନେଶ୍ଵର
ମହାଶୟ,
ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନ ଘନ ବୃଦ୍ଧି ଆଜି ଖାଦ୍ୟାଭାବକୁ ସ୍ବାଗତ କରିଛି । ବାସଭୂମି ପାଇଁ କୃଷିଭୂମିକୁ କ୍ରମେ ବର୍ଷିତ ଜନସମାଜ କବଳିତ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଏହା ଫଳରେ ଭୂମିର ଆୟତନରେ ସିନା ସଂକୋଚନ ଘଟୁନାହିଁ; କିନ୍ତୁ କୃଷି ଉପଯୋଗୀ ଭୂମି ଉପରେ ଗଢ଼ିଉଠୁଛି ସୁରମ୍ୟ ପ୍ରାସାଦ, ପ୍ରଗତିକାମୀ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ । ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିର ସମାନୁପାତିକ ହାରରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ହାର ହ୍ରାସ ପାଇବାକୁ ଲାଗିଛି । କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରାଇବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରହିଥ‌ିବା ସତ୍ତ୍ବେ ବସୁନ୍ଧରା କିନ୍ତୁ ବନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଗଲାଣି । ଅତ୍ୟଧିକ ରାସାୟନିକ ସାର ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ବସୁମତୀର ଉତ୍ପାଦିକା ଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ବଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ବନ୍ଧ୍ୟା-ବସୁନ୍ଧରାର ଅଭିମାନ ଆଜି ମନୁଷ୍ୟର ଗଭୀର ଚିନ୍ତାର କାରଣ ହୋଇପଡ଼ିଛି ।

ସଂପ୍ରତି କୃଷି ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମତ ଦେଲେଣି ଭୁବନେଶ୍ଵରର ବାସିନ୍ଦା ଆଗାମୀ ୨୦ ବର୍ଷ ପରେ ଏ ମାଟିର ପାଣି, ପବନ, ଖାଦ୍ୟ ଖାଇ ଓ ଗ୍ରହଣକରି ଶାରୀରିକଭାବରେ ଗେଡ଼ା ଓ ପଙ୍ଗୁ ହୋଇଯିବେ । କାରଣ ଭୂମିଜଳ ଓ ମୃତ୍ତିକା କ୍ରମଶଃ ବିଷାକ୍ତ ହୋଇଉଠୁଛି । ଏହା ବିଶ୍ଵର ଯେକୌଣସି ବର୍ଦ୍ଧିତ ଜନସଂଖ୍ୟା ସହରର ସଙ୍କଟ ମଧ୍ୟ । ନଦୀମାନେ ହଁ ପୋତିହୋଇପଡ଼ି ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରି କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଭୂମିଜଳ ଓ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷିତ ପ୍ରବାହପାଇଁ ବେଳ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ବନ୍ଧ ନ ବାନ୍ଧିଲେ ନିଷ୍ଫଳା ଭୂମି ଉପରେ ମଣିଷହିଁ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ସଙ୍କଟରେ ପଡ଼ି ମଣିଷ ମାଂସ ୱାଇବ । ଏଥପ୍ରତି ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ ସରକାର ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛୁ ।

ଉତ୍ତରାଛକ, ଧଉଳି
ରୁବନେଶ୍ୟର

ଆପଣବର ବିଶ୍ଵମୃ
ମାନବନ୍ଦ୍ବ କର

୧୦ା ଙପୃତି ବୈପଯିକ ଶିଯାନୁପାନର ଶିଯଧାର କିପରି କ୍ରମିତ ଓ କନ୍ନଯିବ ପରମଚାର ଧାରଣା ସଫ୍ଟ କରୁଛି ଏକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ ପତ୍ର ସମ୍ପାଦକଙ୍କୁ ଲେଖ ।
Solution:
ଶିରୋନାମା – ବୈପଯିକ ଶିଯାନୁପାନର କିପରି ପରମଚାର

ତା, ୨୧.୩.୧୬

ସଂପାଦକ, ଅନୁପମ ଭାରତ,
ବ୍ରହ୍ମପୁର ।
ମହାଶୟ,

ଜ୍ଞାନ ଓ ଶିକ୍ଷାଠାରୁ ବଳି ପବିତ୍ରକାରୀ ଜିନିଷ ଏ ବିଶ୍ୱରେ ଆଉ କିଛି ନାହିଁ । ‘ନ ହି ଜ୍ଞାନେନ ସଦୃଶଂ ପବିତ୍ରମିହ ବିଦ୍ୟତେ ।’’ ମାତ୍ର ଏହି ଜ୍ଞାନ କ୍ରମଶଃ କଳୁଷିତ ହେବାକୁ ବସିଲାଣି । ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷାଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଚୟନ କରାଯାଉଛି । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବିପିୟୁଟି, କେନ୍ଦ୍ରରେ ସିବିଏସ୍‌ଇ, କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନମାନେ ନିଜେ ଏହି ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷା କରୁଛନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ମେଧାବୀ ପିଲା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମ ଥରରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରୁନାହାନ୍ତି । ଡାକ୍ତରୀ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସ୍ବଳ୍ପ ଆସନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ତୀବ୍ରତର ହେଉଛି । ଅଧିକାଂଶ ସ୍ଥଳରେ ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ, ପରୀକ୍ଷାରେ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିବା ପିଲାମାନେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ଗଡ଼ପଡୁଛନ୍ତି । ଅପ୍ରୀତିକର ପରିସ୍ଥିତିର ସାମ୍‌ନା କରୁଛି ।

କଲେଜ ଓ ଛାତ୍ରାବାସରେ ନୂଆ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଣା ପିଲାମାନେ ମାନସିକ, ଶାରୀରିକ ଓ ନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଆଘାତ ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ‘ତ୍ୟାଗିଙ୍ଗ୍’ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇ ଆଇନତଃ ନିଷିଦ୍ଧ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କାହିଁକି ଛାଡ଼ିବୁ ? କି ରୁଗ୍‌ଣ ମାନସିକତା ? ବେଳେବେଳେ ଏହି ବର୍ବରତା ଚରମସୀମାରେ ପହଞ୍ଚୁଛି– ତାହାର ବିଶଦ ବର୍ଣ୍ଣନା କିଶୋରୀ ଏହା ଭୟରେ ପାଠ ଛାଡ଼ିଦେଉଛନ୍ତି । କେତେକ ପିଲା ଅନ୍ୟ ବିଭାଗକୁ ଚାଲିଯାଉଛନ୍ତି । କେତେକ ସ୍ତରରେ ମାନସିକ ବିକୃତି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ଏବଂ କେହି କେହି ଆତ୍ମହତ୍ୟାପ୍ରବଣ ହେଉଛନ୍ତି ଓ ମରୁଛନ୍ତି ମଧ୍ଯ । ମାତ୍ର ଏସବୁ ସଦାସର୍ବଦା କେସ୍ ଆକାରରେ ଥାନା, କୋର୍ଟ କଚେରିରେ ଦରଜ ହେଉନାହିଁ । ସାନପିଲାମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟର ସହିତ ଏସବୁ ସହ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଆମ ସମୟରେ (୧୯୭୭) ଆଇଆଇଟି ପଢ଼ିବାକୁ ଯାଇଥିବା ଜଣେ ପିଲା ଏହାଯୋଗୁ ମାନସିକ ବିକୃତ ହୋଇ ଚିକିତ୍ସା ହୋଇଥିଲା ଓ ପରେ ପରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିଲା ।

ଜଣେ ପିଲା ଆଇସି ସିଟ୍ ଛାଡ଼ି ଓଏଏସ୍ ପାଇଥିଲା ଓ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଆଇଏଏସ୍ ପାଇଥିଲା । ଏହିପରି ଅନେକ ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଇପାରେ । ମାତ୍ର ଏହାଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ରୁଗ୍‌ଣ ମାନସିକତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ଓ ଏହାଯୋଗୁ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ଅସଜୋଟତାର ପ୍ରବେଶ ହୋଇଥାଏ । ଏପରି କରୁଥିବା ପିଲାକୁ କଦାପି ସଭ୍ୟ କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯଦିଓ ନାମଲେଖା ସମୟରେ ଏହା ନ କରିବାପାଇଁ ପିଲାମାନେ ଚୁକ୍ତିପତ୍ର ଦସ୍ତଖତ କରୁଛନ୍ତି ତଥାପି ସେମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହା କରୁଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିପାଇଁ କଠୋର ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯିବା ଦରକାର । ପ୍ରଥମ ବର୍ଷର ସମସ୍ତ ନୂଆ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଉପର ଶ୍ରେଣୀର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଚିହ୍ନା କରାଇବା

ଉଚିତ । ଛାତ୍ରାବାସରେ ନୂଆ ପିଲା ରହୁଥ‌ିବା ବର୍ଗରେ ଏକ କୋଠରିରେ ଜଣେ ଅଧ୍ୟାପକ କିମ୍ବା ସହକାରୀ ପ୍ରଫେସର ଭଲମନ୍ଦ ବୁଝିବାପାଇଁ ରହିବା ଦରକାର । ଗୋଟିଏ କୋଠରିରେ ଗୋଟିଏ ବର୍ଗର ପିଲାମାନେ ରହିବା ଦରକାର । ରାତ୍ରି ୯ଟା ପରେ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥ‌ିବା କର୍ମଚାରୀ, ଅଧୀକ୍ଷକ ଓ ମୁଖ୍ୟମାନେ ସରପ୍ରାଇଜ୍ ଭିଜିଟ୍ କରି ଏହାର ଆକଳନ କରିବା ଉଚିତ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନକରି ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଦରକାର । ମାନସିକ ପରାମର୍ଶ, ଯୋଗ ଓ ଧ୍ୟାନ ଏଥ‌ିପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଟେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ପିଲାଟି ପରିବର୍ତ୍ତନ ନହେଲେ ତା’ ପ୍ରତି ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିବା ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି ବାଟ ନାହିଁ । କେବଳ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନଦ୍ଵାରା ଏହାକୁ ବନ୍ଦ କରିହେବ ନାହିଁ ।

ଏସବୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ଶତକଡ଼ା ୬୦ ଭାଗ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଏସବୁ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଟ୍ୟୁସନ୍ ଓ କୋଚିଂ ଦଲାଲ କରୁଥିବା ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନମ୍ବର ରଖ୍ ସାର୍ଟିଫିକେଟ ପାଉଛନ୍ତି । ଏମାନେ ପିତାମାତାଙ୍କର ବୋଝ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତିର ବୋଝ ବି ହେଉଛନ୍ତି । ଲାଗୁଛି । ଏଥପ୍ରତି ବେଳ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ବନ୍ଧ ବାନ୍ଧିବା ଓ ସଚେତନ ହେବା ନ୍ୟାୟରେ ଶିକ୍ଷକ, ଛାତ୍ର, ଅଭିଭାବକ ଓ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ସଚେତନ ହୋଇ ଉପାୟ ଓ ପନ୍ଥା ଗ୍ରହଣ ନକଲେ ଜ୍ଞାନହିଁ ସଙ୍କଟର କାରଣ ହୋଇ ଉଭା ହେବ, ଏଥିରେ ଦ୍ବିମତ ନାହିଁ ।

ଆପଣଙର ବଣିପୃ
ଧମାନନ୍ଦ ତାପ

ନାରଗାଁ ଦାଣ
କାଗଡମିତ୍ରପୁର

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 6 ନ୍ୟାୟ Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 6 ନ୍ୟାୟ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ଯର ଠିକ ଭଲରଟି

୧ । ସରକାରୀ ପଦପଦବୀ ହାସଲ କରିବା________ ପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟ ।
(କ) ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
(ଗ) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(ଖ) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ

୨ । ନ୍ୟାୟର ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁଯାୟୀ ହିନ୍ଦୁ ବିଧୁଶାସ୍ତ୍ରରେ ଆଇନ ଉପରେ _____________ କୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଛି । _________ ।
(କ) ଧର୍ମ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ
(ଗ) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(କ) ଧର୍ମ ନ୍ୟାୟ

୩ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ __________ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନ୍ୟାୟ ମିଳେ ।
(କ) ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଜିତ ସମାଜ
(ଖ) ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ସମାଜ
(ଗ) ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ
(ଘ) ରାଷୄ୍
Answer:
(ଖ) ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ସମାଜ

୪ । __________ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ବିବାଦୀୟ ପକ୍ଷର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଚରଣ ସଂଶୋଧନ କରିବା ଓ ପୀଡ଼ିତଙ୍କୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବା ।
(କ) ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ
(ଖ) ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ
(ଗ) ଦୈବୀ ନ୍ୟାୟ
(ଘ) ନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(ଖ) ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ

(B) ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ବାସସ୍ଥାନ ଆଦି ଭିଭିରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ମଣିଷକୃତ ଅସମାନତାକୁ ଦୂରକରି ସାମାଜିକ ସମାନତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୨ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକର ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣରୁ ତାକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୩ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ଜୀବନରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ଅବାଧ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ସୁଯୋଗଲାଭକୁ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।

୪ । ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଏବଂ ଆଇନ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।

(C) ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ବାସ୍ତବରେ ପରିଣତ ହେଲେ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ

୨ । କେବଳ ଆଇନ ନୁହେଁ ଅନ୍ୟ କାହାଦ୍ଵାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିହେବ ?
Answer:
ସାମାଜିକ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ

୩ । କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିହେବ ବୋଲି ମାର୍କ୍ସବାଦୀମାନେ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ସମାଜ

୪ । କେଉଁ ତତ୍ତ୍ଵ ନ୍ୟାୟକୁ ଚରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହିସାବରେ ବିବେଚନା କରେ ?
Answer:
ପ୍ରାକୃତିକ ତତ୍ତ୍ଵ

୫ । ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ ଓ ସଂଶୋଧନ ନ୍ୟାୟ ବିଷୟରେ କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ଓ ହବସ୍ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ।
Answer:
ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ଓ ହବସ୍ ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ।

୨ । ଜାତିଭେଦ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଆଦି କୃତ୍ରିମ ବିଭେଦତା ଦୂର କରିବା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଜାତିଭେଦ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଆଦି କୃତ୍ରିମ ବିଭେଦତା ଦୂର କରିବା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଅଟେ ।

୩ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳିପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳି ପାରିବ ନାହିଁ ।

୪ । ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖୁଥିବାରୁ ପ୍ରକୃତ ନ୍ୟାୟ ମିଳେ ନାହିଁ !
Answer:
ମାର୍କ୍ସବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖୁଥୁବାରୁ ପ୍ରକୃତ ନ୍ୟାୟ ମିଳେ ନାହିଁ ।

୫ । ‘ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲୋକଙ୍କ ସର୍ବାଧ‌ିକ ମଙ୍ଗଳ’ ନ୍ୟାୟର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ।
Answer:
‘ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲୋକଙ୍କ ସର୍ବାଧ‌ିକ ମଙ୍ଗଳ’ ନ୍ୟାୟର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । __________ ନ୍ୟାୟକୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ ସହ ସଂଯୋଜିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସେଣ୍ଟ ଅଗଷ୍ଟାଇନ୍

୨ । _________ ଙ୍କ ବିଚାରରେ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ତା’ର ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରାପ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
Answer:
ପ୍ଲ।ଟୋ

୩ । ବିବାଦର ପକ୍ଷମାନଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟ ଶୁଣି ସାରି ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ରାୟ ମଧ୍ଯରେ _________ ନ୍ୟାୟ ଅଛି ।
Answer:
ସଂଶୋଧନ

୪ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀଙ୍କ ମତରେ _________ ର ପତନଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ହାସଲ କରିହେବ ।
Answer:
ରାଷୄ୍

୫ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟକୁ _________ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଧର୍ମ ବା ଔଚିତ୍ୟ

୬ । __________ ନ୍ୟାୟକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ମ ବିଶେଷଜ୍ଞତା ଆଧାରରେ ବିଚାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ଲ।ଟୋ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜରେ ଥିବା ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ଓ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ । ସମାଜରୁ ଅସମାନତା, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅତ୍ୟାଚାର ଦୂର କରି ସାମାଜିକ ସମାନତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୨ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗକୁ ‘ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ’ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହ ଆଦି ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଯୋଗାଇବା ହେଉଛି ‘ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ’ । ଏହା ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ସମାଜର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଏହା ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଅଟେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା, ବାସସ୍ଥାନ, ବୃଦ୍ଧି ଓ ଶ୍ରେଣୀ ନିର୍ବିଶେଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦେବା ହେଉଛି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ବିଭେଦତା ଓ କୁସଂସ୍କାର ସାମାଜିକ ସଂପର୍କକୁ କଳୁଷିତ କରେ ଏବଂ ସମାଜ କ୍ରମଶଃ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ । ତେଣୁ ସମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମାନ ସୁଯୋଗ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ମୂଳଭିଭି ଅଟେ । ସମାଜରୁ ଅସମାନତା, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅତ୍ୟାଚାର ଦୂର କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଜାତିଭେଦ ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ନୁହେଁ, ବରଂ ସାମାଜିକ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରାଯାଇପାରିବ ।

୨ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣର ମୁକ୍ତ ତଥା ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଆଇନଗତ ନ୍ୟାୟର ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ବାସ୍ତବରେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରିବା ହେଉଛି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ । ରାଜନୈତିକ ଦଳ, ଚାପଗୋଷ୍ଠୀ ଆଦି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ପଦପଦବୀ ଗ୍ରହଣ, ମତଦାନ, ସରକାରଙ୍କୁ ଆବେଦନ ଓ ସମାଲୋଚନା କରିବାର ଅଧିକାର ଓ ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ଇତ୍ୟାଦି ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟକୁ ଫଳବତୀ କରିଥାଏ । .

୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର, ବାସଗୃହ ଆଦି ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉପାଦାନ ଯୋଗାଇବା ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳିବା ଅସମ୍ଭବ । ଏକ ଶ୍ରେଣୀବିହୀନ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ବା ସମାଜବାଦୀ ସମାଜରେ ଏହା ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ବିଧ‌ିବଦ୍ଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବା ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସମାଜରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଓ ବୃଦ୍ଧ, ଦୁର୍ବଳବର୍ଗ, ଅସହାୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଉପଲବ୍ଧି ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ । ମାର୍କ୍ସବାଦୀଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନଦ୍ଵାରା ବାସ୍ତବ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ମିଳିପାରିବ ।

(C) ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

୧ । ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ
Answer:
(i) ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଲାସ୍କଙ୍କ ମତରେ, “ ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧୂକାର ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗକୁ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଯୋଗାଇଦେବା ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
(ii) ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ, ରାଜନୈତିକ ପଦପଦବୀ ଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର, ମତଦାନ ଓ ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟକୁ ଫଳବତୀ କରୁଥିବାବେଳେ ଆର୍ଥିକ ଶୋଷଣରୁ ମୁକ୍ତି ଓ ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ।
(iii) ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ମାର୍କ୍ସବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରେ ।
(iv) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ବିନା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଭୋଗ କରାଯାଇ ନପାରେ ।
(v) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଆଧାର ହୋଇଥିବାବେଳେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ସମାଜବାଦର ଆଧାର ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ? ଏହାର ଉତ୍ସ ଏବଂ ପ୍ରକାରଭେଦଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ରାଜନୀତି, ଧର୍ମନୀତି, ଦର୍ଶନ ଓ ନ୍ୟାୟତତ୍ତ୍ଵର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହେଉଛି ‘ନ୍ୟାୟ’ । ଏହାର ପରିସର ଏତେ ବ୍ୟାପକ ଯେ କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଜ୍ଞା ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିପାରେ ନାହିଁ । ନ୍ୟାୟ ମନୁଷ୍ୟର ବାହ୍ୟ ତଥା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ମନୋଭାବର ଏକ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି । ନିରପେକ୍ଷତାର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ‘ନ୍ୟାୟ’ । Digest ପୁସ୍ତକରେ ନ୍ୟାୟର ସଂଜ୍ଞା ଦିଆଯାଇଛି । ତାହା ହେଲା, “ ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ ତା’ର ଅଧିକାର ଦେବାପାଇଁ ସ୍ଥିର ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।” ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଆଦର୍ଶ ଥାଏ; ଯଥା – ସମ୍ମାନଜନକଭାବେ ବଞ୍ଚିବା, କାହାକୁ ଆଘାତ ନଦେବା, ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ତା’ର ପ୍ରାପ୍ୟ ଦେବା । ନ୍ୟାୟ ତତ୍ତ୍ଵ ଉଭୟ ମାନବୀୟ ଓ ଐଶ୍ଵରିକ ଜ୍ଞାନଦ୍ଵାରା ସମୃଦ୍ଧ ଉଚିତ ଓ ଅନୁଚିତ ବିଜ୍ଞାନ ।

ପ୍ଲାଟୋ – “ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସ୍ଥାନରେ ରହି ନାଗରିକ ଆନ୍ତରିକତାର ସହିତ ଯେଉଁ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରେ ତାହାହିଁ ନ୍ୟାୟ ।”
ସାଲମଶୁ – ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଆଦର୍ଶ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟ ।
ଉତ୍ସ – ବିଚାରପତି Holms ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କହନ୍ତି ଯେ, “ ଏହା ସମୟ ଓ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇପାରେ ।” ଏଣୁ ନ୍ୟାୟର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ସ ପାଇବା କଷ୍ଟକର, ତଥାପି ନିମ୍ନଲିଖତ ସୂତ୍ରକୁ ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅବଜ୍ଞା କରାଯାଇ ନ ପାରେ ।

ଧର୍ମ – ନ୍ୟାୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଈଶ୍ଵର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ । ଚିରନ୍ତନ ଆଇନ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସହିତ ସମଧର୍ମୀ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ସମାଜରେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଇଚ୍ଛାରେ ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ଏଣୁ ସବୁପ୍ରକାର ମାନବୀୟ ଆଇନ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ଐଶ୍ଵରୀୟ ଆଇନରୁ ସୃଷ୍ଟ |

ପ୍ରକୃତି – ଈଶ୍ବର ଓ ବିବେକ ଯେଉଁ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ଗ୍ରୀକ୍ ଦର୍ଶନର Stoic ମାନେ ପ୍ରକୃତିକୁ ସେହି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ଯରେ ବସବାସ କରୁଥିବାରୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ବିବେକଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ବାର୍କର୍ କହନ୍ତି ଯେ, ପ୍ରାକୃତିକଭାବେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ସ୍ଵାଧୀନ ଏବଂ ସ୍ଵାୟତ୍ତଶାସିତ । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ସମାନ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଓ ସଂହତି ମଧ୍ୟ ଥାଏ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଲା ଯେ, “ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସମାନତା ଓ ସ୍ଵାୟତ୍ତଶାସିତ ।

ଅର୍ଥନୀତି – ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ମାର୍କସୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରା । ଶାସକ ଶ୍ରେଣୀର ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ନ୍ୟାୟର କାମ । ଶାସକ ଶ୍ରେଣୀର ଅର୍ଥନୀତି ନ୍ୟାୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ଯେତେବେଳଯାଏ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପ ନ ଘଟିଛି ସେତେଦିନଯାଏ ସକଳ ମନୁଷ୍ୟ ସମାନ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ବା ଅଣଆର୍ଥନୀତିକ ତଥା ଉଚିତ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ବାହ୍ୟ ଆଚରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନୈତିକତା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କରାଇବା ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ନୀତି ସଚେତନ କରାଇବା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟର କାର୍ଯ୍ୟ । ନୈତିକତା ନ ରହିଲେ ନ୍ୟାୟ ରହେନାହିଁ ।

ଏହାଛଡ଼ା ପରମ୍ପରା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଅନେକ ସମୟରେ ନ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ହୋଇଥା’ନ୍ତି | ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସାମାଜିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଚାର କରିବା, ଉଚିତ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରଶଂସା ଓ ଅନୁଚିତ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନ୍ୟାୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ନ୍ୟାୟର ଭତ୍ସ – ବାର୍କରଙ୍କ ମତରେ, ନ୍ୟାୟର ଚାରିଗୋଟି ଉତ୍ସ ରହିଛି; ଯଥା – ଧାର୍ମିକ, ପ୍ରକୃତି, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର ।
ନ୍ୟାୟର ପ୍ରକାରଭେଦ – ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍ ନ୍ୟାୟକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା – (1) ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ (Distributive Justice) & (2) ସଂଶୋଧନାତ୍ମକ ନ୍ୟାୟ (Corrective Justice) । କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣତଃ ନ୍ୟାୟକୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ । ଯଥା – (1) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, (2) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ, (3) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ।

(1) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ (Social Justice) – “ ସମାଜରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ଓ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ‘ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ’ କୁହାଯାଏ ।” ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ ଓ ବାସସ୍ଥାନ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ । ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଜର୍ଜରିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତିସାଧନ ଓ ଶୋଷଣମୁକ୍ତି ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵ ଭାରତରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ । ଏକ ଉଦାରବାଦୀ ସମାଜରେ ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ବୈଷମ୍ୟ ଆଦି ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିରୋଧକ ହିସାବରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଏହା ଏପରି ଏକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯେଉଁଠି ସମାନ ସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପଦ୍ଵାରା ମନୁଷ୍ୟକୃତ ଅସମାନତା ଆଦି ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାର ଓ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ସ୍ଥାପନ କରେ । ଏହା ଭାରତ ପରି ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୌଳିକ ନୀତି ଅଟେ।

ଭାରତରେ ସମ୍ବିଧାନର 15 ଧାରାରେ ଧର୍ମ, ଜାତି, ଲିଙ୍ଗ, ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଆଦି କାରଣରୁ ବିଭେଦତା ସୃଷ୍ଟିକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । 16 ଧାରାରେ ସରକାରୀ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ, 17 ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାର ବାରଣ, 23 ଧାରାରେ ବିନା ମଜୁରିରେ ଶ୍ରମ ପ୍ରଦାନକୁ ବାରଣ, 29 ଧାରାରେ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀର ସ୍ଵାର୍ଥ ସଂରକ୍ଷଣ, 38 ସୃଷ୍ଟି ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧାର୍ଯ୍ୟହୋଇ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କରାଯାଇଛି । ‘ନିରାପତ୍ତାଭିଭିକ ବୈଷମ୍ୟ’ (Protective Discrimination) ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରାଯାଇଛି । ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ କରାଯାଇଛି ।

(2) ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ (Economic Justice) – “ ସମାଜରେ ସମ୍ପଦର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନକୁ ଅର୍ଥନୈତ କୁହାଯାଏ ।” ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵଚ୍ଛଳତା, ସମାନ କାମ ପାଇଁ ସମାନ ମଜୁରି, ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଆୟଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହ୍ରାସ, ଶାରୀରିକ ଅକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ଆଦି ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣମୁକ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷବିହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ମାର୍କସ୍‌ଦୀମାନେ ଶୋଷଣ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନ୍ୟାୟର ମୂଳ କାରଣରୂପେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପରିକୁ ସୂଚିତ କରି ଏହାର ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ ଦାବି କରିଥା’ନ୍ତି । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର 38 ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଫଳନ ଘଟିଛି ।

(3) ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ (Political Justice) – “ ରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ସ୍ଵାଧୀନଭାବେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।” ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟର ମୂଳ ଆଧାର ଅଟେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାବାଳକକୁ ଭୋଟଦାନର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ, ଆଇନର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ପରିଚାଳନା, ଚିନ୍ତନ ଓ ପ୍ରକାଶନର ସ୍ଵାଧୀନତା, ସରକାର ଗଠନ ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ ଆଦି ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରେ । ଏକ ଉଦାରବାଦୀ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରିବେଶରେ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୋଇଥାଏ । ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି । ଏଣୁ ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସମାନତା ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ନ୍ୟାୟର ଚିନ୍ତାଧାରା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଭିନ୍ନ ତତ୍ତ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଭିନ୍ନ ତତ୍ତ୍ଵ ଅବତାରଣା କରାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ଯାହାକି ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
ପ୍ରାକୃତିକ ତତ୍ତ୍ଵ – ଏହି ତତ୍ତ୍ଵର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଗ୍ରୀସ୍‌ର ଷ୍ଟାଇକ୍‌ମାନେ ଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରୋମାନ୍‌ମାନେ ଏହି ତତ୍ତ୍ଵର ପ୍ରସାର କଲେ । ରୋମ୍ର ନ୍ୟାୟବାଦୀମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ଯେ ନ୍ୟାୟ ହେଉଛି ଜୀବନର ପରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ପ୍ରକୃତିକୁ ସେମାନେ ହେତୁବାଦ ଓ ବିବେକର ସମଧର୍ମୀ ବୋଲି ବିଚାର କରନ୍ତି ।

ନ୍ୟାୟ ବିବେକପ୍ରସୂତ ଓ ବିବେକ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।” ଏହା ଚିରନ୍ତନ, ଶାଶ୍ବତ ଓ ସାର୍ବଜନୀନ । ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅସ୍ତିବାଚକ ଆଇନ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟ ସମଗୁଣ ବିଶିଷ୍ଟ ବୋଲି ରୋମାନ୍ ନ୍ୟାୟବାଦୀମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି । ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍ ଧର୍ମର ବହୁଳ ପ୍ରସାରଦ୍ଵାରା ପ୍ରକୃତି ଓ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଏକାକାର କରିଦିଆଗଲା । St. Augustine “ନ୍ୟାୟକୁ ଈଶ୍ବରସତ୍ତାର ଅବଦାନ” ବୋଲି ପ୍ରଚାର କଲେ । କାଳକ୍ରମେ ବିଚାରପତିମାନେ ସେମାନଙ୍କ ବିବେକଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଉଚିତ ସୃଜନତା, ଶ୍ରେୟତ୍ଵ ପ୍ରଭୃତିକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ । ଏହି କାରଣରୁ ପ୍ରାକୃତିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ଐଶ୍ଵରୀକ ମତବାଦ ମିଶିଗଲେ ଏବଂ ବିଚାପତିମାନେ ଧର୍ମାବତାରଭାବେ ପରିଗଣିତ ହେଲେ ।

ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ – ପ୍ଲାଟୋ “ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ’’ର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘Republics’ ରେ ସେ କାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ନ୍ୟାୟ ବିଷୟରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉପଯୁକ୍ତଭାବେ ସମ୍ପାଦନ କରେ, ପ୍ଲାଟୋଙ୍କ ମତରେ ତାହା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟ । ଇଂଲଣ୍ଡରେ ନ୍ୟାୟକୁ ଧର୍ମଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ରହିବାକୁ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । Aristotle ବଣ୍ଟନ ନ୍ୟାୟ ଓ ସଂଶୋଧନୀ ନ୍ୟାୟଦ୍ଵାରା ସମାଜରେ ସମୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ସଂଶୋଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, “ ସମାନ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମବଣ୍ଟନ ହେବା ନ୍ୟାୟ ।” ପୂର୍ବରୁ ହୋଇଥିବା ଚ୍ୟୁତି ବିଚ୍ଯୁତିର ସଠିକ୍ ସଂଶୋଧନ ମଧ୍ଯ ନ୍ୟାୟ । ଦାର୍ଶନିକ ନ୍ୟାୟତତ୍ତ୍ଵ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ଯେ ଉଚିତ ଆଦେଶ ବଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ତା’ର ପ୍ରାପ୍ୟ ଦିଆଯିବ ଓ ସମାଜିକ ସୌହାର୍ଯ୍ୟର ବିକାଶ ଘଟିବ ।

ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ବ – ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଏହି ତତ୍ତ୍ଵରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଅଛି | ସାଧାରଣ ଲୋକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନକୁ ନ୍ୟାୟଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ଏହି ତତ୍ତ୍ଵ ନ୍ୟାୟକୁ ଆଇନସିଦ୍ଧ କରେ ଏବଂ ଆଇନକୁ ନ୍ୟାୟର ଏକ ଆୟୁଧରୂପେ ବିଚାର କରେ । ଆଇନ ଯଦି ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନରେ ବିଫଳ ହୁଏ ତେବେ ତାହା ଅତ୍ୟାଚାରପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅସ୍ତ୍ରରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଆଇନ ଓ ନ୍ୟାୟ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଆଇନାନୁଯାୟୀ ନ୍ୟାୟ ଦେବାକୁ ହେଲେ ଅପରାଧୀକୁ ତା’ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥବା ଅଭିଯୋଗଗୁଡ଼ିକ ଜଣାଇବା; ନିଜର ନିର୍ବୋଷତା ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ ତାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସୁଯୋଗ ଦେବା, ଯେଉଁ ଅଦାଲତରେ ଅପରାଧ ବିଚାର ହେଉଥ‌ିବ ତାହା ସ୍ଵାଧୀନ, ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସଛୋଟ ହୋଇଥ‌ିବ ଏବଂ ସେହି ମକଦ୍ଦମା ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଉଚିତଭାବେ ପରିଚାଳିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । “ ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ଵ ବହୁତ ସ୍ପଷ୍ଟ ।” ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକର ସାମ୍ବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା, ଦକ୍ଷ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଇନଗତ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରେ ।

ମାର୍କସ୍ଵାଦୀ ତତ୍ତ୍ବ – ନ୍ୟାୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚିତ ଉଦାରବାଦୀ ତତ୍ତ୍ଵଗୁଡ଼ିକୁ ମାର୍କସ୍ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ନ୍ୟାୟକୁ ସେ ଶ୍ରେଣୀଗତ ବିଚାର ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଉତ୍ପାଦନ ଓ ତତ୍‌ସମ୍ପର୍କୀୟ ରାଜନୀତିକ ଢାଞ୍ଚା ସହିତ ନ୍ୟାୟ ସଂପୃକ୍ତ । ଘରୋଇ ପୁଞ୍ଜି ଓ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏପରି ଅସ୍ଵାଭାବିକ, ଅନୁଚିତ ଓ ଅଯୌକ୍ତିକ ଯେ ତାହା ଅଳ୍ପ କେତେକ ସମ୍ପଭିବାନ୍ ଲୋକଙ୍କୁ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଖଟିର୍ଦ୍ଧାଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଏ । ଯେଉଁଠାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷର ସମ୍ମୁଖୀନ ସେଠାରେ ନ୍ୟାୟ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସାର୍ବଜନୀନ ହେବା ଅସମ୍ଭବ ।

ମାର୍କସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଲୋପ ନଘଟିଛି, ଶ୍ରେଣୀ ସଂଘର୍ଷ ନତୁଟିଛି ଓ ଘରୋଇ ସମ୍ପତି ଉଚ୍ଛେଦ ନ ହୋଇଛି, ସେତେବେଳଯାଏ ନ୍ୟାୟ ନିରପେକ୍ଷ ନହୋଇ ପକ୍ଷପାତ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ।” ଶ୍ରେଣୀହୀନ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ପୁଞ୍ଜିବାଦର ବିଲୋପ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉଚ୍ଛେଦ ସମ୍ଭବ ହେଲେ, ନ୍ୟାୟ ସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ନ୍ୟାୟ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବଣ୍ଟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ।

“ ନ୍ୟାୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।” ଏହା ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ତା’ର ଆତ୍ମବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଆଇନ ନ୍ୟାୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ । “ ନ୍ୟାୟ ବିଳମ୍ବିତ ହେବା ଅର୍ଥ ନ୍ୟାୟରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବା ।”

୩ । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କ’ଣ ? ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
‘ନ୍ୟାୟ’ (Justice) ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ଅଟେ । ଏହାର ପ୍ରାଚୀନ ଧାରଣା – ‘ତୁମେ ଯେପରି ମଞ୍ଜି ବୁଣିବ ସେଭଳି ଫସଲ ଅମଳ କରିବ’ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଅଟେ । ‘ନ୍ୟାୟ’ ଶବ୍ଦଟି ଗୋଟିଏ ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଜସ୍’ (Jus) ରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ବନ୍ଧନ’ । ଏହା ଉଚିତ ଓ ଅନୁଚିତ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାର ଅନୁପସ୍ଥିତି, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଓ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପ୍ରଭେଦର ଅନୁପସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ଓ ସମାଜର । ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟର ନିରପେକ୍ଷ ବିଚାର ଓ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତତାକୁ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ନ୍ୟାୟକୁ ଆଲୋକ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଏ । ନ୍ୟାୟର ଅଭାବରେ ଯେଉଁ ଅନ୍ଧକାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ତୀବ୍ର ଓ ଭୟଙ୍କର ।

ନ୍ୟାୟର ମୌଳିକ ଉପାଦାନ :
(i) ନ୍ୟାୟ ସମାଜର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଅଟେ ।
(ii) ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଅଧିକାରର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(iii) ନ୍ୟାୟର ପରିବେଶରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ଉନ୍ନତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ନ୍ୟାୟ ବ୍ୟକ୍ତିଭିତ୍ତିକ, ଦର୍ଶନଭିଭିକ ଓ ଆଇନଗତ ହୋଇପାରେ ।
ନ୍ୟାୟ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ; ଯଥା – ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ଅର୍ଥନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ।

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ (Social Justice) ସମାଜରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ଓ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ବାସସ୍ଥାନ ଆଦି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ । ଏକ ଉଦାରବାଦୀ ସମାଜରେ ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ବୈଷମ୍ୟ ଆଦି ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିରୋଧକ ହିସାବରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜର ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଜର୍ଜରିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତିସାଧନ ଓ ଶୋଷଣରୁ ମୁକ୍ତି ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଏହା ଏପରି ଏକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯେଉଁଠି ସମାନ ସ୍ଥିତିରେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିକାଶ ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାର ଓ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥାପନ କରେ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପଦ୍ବାରା ମନୁଷ୍ୟକୃତ ଅସମାନତା ଆଦି ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଏ । ପି.ବି. ଗଜେନ୍ଦ୍ରଗଡ୍‌ରଙ୍କ ମତରେ, “ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ଅସମାନତାର ବିଲୋପ ଓ ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ।” କେ. ସୁବାରାଓଙ୍କ ଭାଷାରେ, “ବୃହତ୍ତର ଅର୍ଥରେ ଏହା ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଅସନ୍ତୁଳନ ଉଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଅର୍ଥରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଏକ ବାସ୍ତବ ସୁସନ୍ତୁଳିତ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ

ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭାବଳୀ :
(i) ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ।
(ii) ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅଧିକାରର ଅନୁପସ୍ଥିତି ।
(iii) ପ୍ରଭେଦ ବା ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରତିରୋଧ ।
(iv) ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଓ ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାରମୁକ୍ତ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
(v) ଜାତିପ୍ରଥାର ବିଲୋପସାଧନ ।
(vi) ସଂପତ୍ତିର ଅସମାନ ବଣ୍ଟନ ନୀତିର ଅବସାନ ।
(vi) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର ।
(viii) ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ସାମାଜିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ସୁଷମ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା । ଭାରତର ସାମ୍ବିଧାନିକ

ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ :
ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ଭାଷା କାରଣରୁ ବିଭାଜିତ । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଆଦି ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାରର ପ୍ରଚଳନ ଭାରତରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଛି । ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାରକମାନେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ଏହି ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ସ୍ବାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମାନତା, ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନ୍ୟାୟ ସପକ୍ଷରେ ସଚେତନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣେତାମାନେ ସମ୍ବିଧାନର ତୃତୀୟ ଖଣ୍ଡରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଆଇନଗତ ଭିଭିପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୧୫ ଧାରାରେ ଧର୍ମ, ଜାତି, ଲିଙ୍ଗ, ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଆଦି କାରଣରୁ ବିଭେଦତା ସୃଷ୍ଟିକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।

୧୬ ଧାରାରେ ସରକାରୀ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ, ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ, ୨୩ ଧାରାରେ ବିନା ମଜୁରୀରେ ଶ୍ରମ ପ୍ରଦାନ ବା ବେଠି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବାରଣ, ୨୯ ଧାରାରେ ଧର୍ମଗତ ଓ ଭାଷାଗତ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀର ସ୍ଵାର୍ଥ ସଂରକ୍ଷଣ, ୩୦ ଧାରାରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟାନ୍‌ନ ଗୋଷ୍ଠୀ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଭିଭିକୁ ଦୃଢ଼ କରାଯାଇଛି । ଏହି ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇ ନ୍ୟାୟଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ । ଏ

ତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସମ୍ବିଧାନ ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵର ୩୮ ଧାରାରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜନମଙ୍ଗଳ ସଂପର୍କିତ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସ୍ଥିତି, ୪୨ ଧାରାରେ ‘ ଶ୍ରମିକର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବିକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ଆଦି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ‘ କରାଯାଉଛି । ‘ନିରାପତ୍ତାଭିଭିକ ବୈଷମ୍ୟ’ (Protective Discrimination) ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରାଯାଉଛି । ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପୂରଣପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 8 ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 8 ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦଟି _________ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
(କ) ଜର୍ଜ ଜାକୋର୍ ହୋଲିଓକ୍
(ଖ) ଆଲ୍‌ବେରିକୋ ଜେଣ୍ଟିଲି
(ଗ) ବାରୁଚ ସ୍ନିବୋଞ୍ଜା
(ଘ) ବର୍ଟାଣ୍ଡ ରସେଲ୍
Answer:
(କ) ଜର୍ଜ ଜାକୋର୍ ହୋଲିଓକ୍

୨ । ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦଟି ପ୍ରଥମେ _________ ମସିହାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଲା ।
(କ) ୧୮୫୭
(ଖ) ୧୮୫୩
(ଗ) ୧୮୫୧
(ଘ) ୧୮୮୫
Answer:
(ଗ) ୧୮୫୧

୩ । ରାଜନୈତିକ ଅର୍ଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚଠାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପୃଥକୀକରଣକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା
(ଖ) ଧାର୍ମିକ ଅସହିଷ୍ଣୁତା
(ଗ) ବିଶୃଙ୍ଖଳାବାଦ
(ଘ) ରକ୍ଷଣଶୀଳତା
Answer:
(କ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା

୪ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାକ୍‌କଥନରେ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଶବ୍ଦକୁ __________ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନରେ ଯୋଗ କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୧୯୭୬ ମସିହାର ୪୨ ତମ
(ଖ) ୧୯୭୮ ମସିହାର ୪୪ ତମ
(ଗ) ୯୧ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ
(ଘ) ୭୩ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ
Answer:
(କ) ୧୯୭୬ ମସିହାର ୪୨ ତମ

(B) ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ିରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଭାରତ କାହିଁକି ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ?
Answer:
ଭାରତରେ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମ ନଥିବାରୁ ଓ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।

୨ । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଧାର୍ମିକତାର ବିରୋଧୀ କି ?
ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଧାର୍ମିକତାର ବିରୋଧୀ ନୁହେଁ ବରଂ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରଭୁତ୍ଵର ବିରୋଧୀ ଅଟେ ।

(C) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର

୧ । ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପର ସଂଯୋଜିତ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଅଟନ୍ତି ।

୨ । ଭାରତରେ ଧର୍ମ ଉପରେ କର ବସେ ।
Answer:
ଭାରତରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଉପରେ କର ବସେ ନାହିଁ ।

୩ । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୨୫-୨୯ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୨୫-୨୮ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

୪ । ଜଗତୀକରଣ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାକୁ ବିରୋଧ କରେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ଭାରତୀୟ ନିରପେକ୍ଷ ଢାଞ୍ଚାର ଆଦର ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।

(D) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ କମ୍ ଥାଏ ତାହାକୁ ________ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ

୨ । ଇଂରାଜୀ ଅଭିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସାଧାରଣ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜେନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାରେ ଧର୍ମର ସଂପୃକ୍ତି ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ତାହାକୁ __________ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ।

୩ । ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ (Secular) ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ___________ ରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ଯାହାର ଅର୍ଥ ____________ ।
Answer:
‘ସେକ୍ସଲାରିସ୍’ (Seacularis); ଗୋଟିଏ ଯୁଗ ବା ପିଢ଼ି ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

୪ । ଧର୍ମ ଓ ରାଜନୀତି ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପୃଥକ୍ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ରାଷ୍ଟ୍ରଧର୍ମକୁ ଆଦୌ ସମର୍ଥନ ଦେଉ ନଥିବା, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା _____________ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପାଞ୍ଚଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଧର୍ମନରିପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଆଦୌ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ପୃଥକ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି ତାହାକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ଉଭୟ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିସରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଧର୍ମଭିଭିରେ କୌଣସି ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବା ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇ ନଥାଏ ।

ଧର୍ମ ଆଇନଗତ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏଥିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ଯଦି ଧର୍ମ କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଅଧିକାର ନ ଦିଏ, ତେବେ ରାଷ୍ଟ୍ର ସେଥିରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ରାଷ୍ଟ୍ର ସମ୍ପ୍ରଦାୟଭିତ୍ତିକ ବା ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇପାରେ ନାହିଁ । ଅଧୁକାଂଶ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅପେକ୍ଷା ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

୨ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ କ’ଣ ?
Answer:
ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପ୍ରତି ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ବିବିଧତା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଏଠାରେ ଧର୍ମ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ଆଇନ ଓ ନୀତିସମ୍ମତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିଥାଏ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସମାନତା ଓ ଶାନ୍ତି ବ୍ୟାହତ ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ । ଏଠାରେ ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ସମସ୍ତଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ସମାନତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ।

ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଯୋଗଦାନ ମଧ୍ଯ ରହିଥାଏ । ଭାରତରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିବାରଣ, ବାଲ୍ୟବିବାହ ପ୍ରଥା, ସତୀପ୍ରଥା ଇତ୍ୟାଦିର ନିଷେଧ ଆଦି ଏହାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଭାରତରେ ଧର୍ମର ବହୁଳତା ରହିଥିବାରୁ ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତା ଓ ସବୁ ଧର୍ମର ସମାନ ସହାବସ୍ଥାନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ଯ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ସହ ଯୋଡ଼ିହୋଇ ରହିଛି । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାବାଦ, ଜାତିବାଦ, ସାମାଜିକ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ।

୩ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଓ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମର ପୃଥକୀକରଣର ପ୍ରକୃତି ଭିଭିରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଓ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ଦୁଇ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ :
(i) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଧର୍ମ ନିଜସ୍ଵ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ କେହି କାହାର ବ୍ୟାବାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାରକୁ ସମର୍ଥନ କରେ ।
(ii) ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବା ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାର ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ କମ୍ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିବାବେଳେ ଅଧିକାର ଓ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାବାଦ ଯତ୍ନବାନ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ଗୁରୁତ୍ଵ ପାଉଥିବାବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ସମାନତା ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଧାର୍ମିକ ସାଦୃଶ୍ୟତାର ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଧାର୍ମିକ ବିବିଧତାର ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(v) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଧର୍ମକୁ ଆଦୌ ସମର୍ଥନ ଦେଉ ନଥିବା ବେଳେ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଇନସମ୍ମତ ସମର୍ଥନ ଧର୍ମକୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସମସ୍ୟାବଳୀ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ପରବର୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାକ୍‌କଥନ ଏହାକୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ, ସମାଜବାଦୀ, ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରିଛି । ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ରତାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଦର୍ଶରୂପେ ଗ୍ରହଣକରି ଚିନ୍ତନ, ପ୍ରକାଶନ, ବିଶ୍ଵାସ, ପୂଜା ଉପାସନା ଇତ୍ୟାଦିରୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଏହା ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ଅଟେ । ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅଧ୍ୟାୟରେ ୨୫ ଠାରୁ ୩୦ ଧାରା ମଧ୍ଯରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଧର୍ମ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଧୁକାର (Right to Religion)ରେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର, ଉପାସନା, ପ୍ରସାରର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

ଅତୀତ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ‘ଜିଜିୟା’ ଭଳି ଅନେକ କର (Tax) ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ ଉପରେ ବସାଯାଉଥିଲା । ମାତ୍ର ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଉପାସନା ବା ପ୍ରଚାର କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି କରଧାର୍ଯ୍ୟର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି । ଏଣୁ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କର ଧର୍ମ ଅସହିଷ୍ଣୁ ନୀତିକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରି ଆକବରଙ୍କର ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁ ନୀତିକୁ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ଇତିହାସ ହିଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛି ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ରକ୍ତାକ୍ତ ସଂଘର୍ଷ ହିଁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତକୁ ଏକ “ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ” ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଚିତ୍ରିତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଆଣି ଦେଲା । ଭାରତରେ ଧର୍ମର ବହୁଳତା (Religious Pluralism) ହେତୁ ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ଅଧିକ ବାସ୍ତବ ଓ ସ୍ପୃହଣୀୟ ବୋଧ ହେଲା ।

ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଅର୍ଥ ଯାହା ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କର ଏହାର ଅର୍ଥ ଠିକ୍ ବିପରୀତ ଅଟେ । ସେହି ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଗୋଟିଏ ଦେଶର, ଧର୍ମପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ବା ଅପକ୍ଷପାତିତାକୁ ତାହାର ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ମାତ୍ର ଭାରତରେ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତାର ଅର୍ଥ କୌଣସି ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ନାହି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବ ।

ଭାରତରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତି ଅନୁସୃତ ହେଉଛି । ଡଃ ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “କୌଣସି ଲୋକକୁ ଧର୍ମଗତ କାରଣରୁ କୌଣସି ଜିନିଷର ଉପଭୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ଓ ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ରହିବ ।’’ ତେଣୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି, ଉପଜାତି, ସାମାଜିକ ଅନୁନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀ, ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ଯେଉଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି, ତାହା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ବିରୋଧୀ ନୁହେଁ ।

ପୃଥିବୀର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଧର୍ମକୁ ରାଜନୀତିଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ହିଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଜନ୍ମ । ମାତ୍ର ଭାରତରେ ସେହି ସୂତ୍ରରେ କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ପଡ଼ିନାହିଁ ।

ଭାରତ ନିଜକୁ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରିସାରିବା ପରଠାରୁ ଭାରତର ଏହି ନୀତି ଘାତ ପ୍ରତିଘାତର ସ୍ତର ଦେଇ ଗତି କରିଆସୁଅଛି । ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଏହାର ରାଜନୈତିକ ପଦାଧ୍ୟାକାରୀମାନେ ଧର୍ମକୁ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ରାଜନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ କରୁଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏହି ସୁଯୋଗ ଫଳରେ ଧର୍ମ, ରାଜନୀତିର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନଧିକାର ପ୍ରବେଶ କରୁଛି । ଏଣୁ ଉଭୟ ଆଡ଼ୁ ଆଚରଣ ନୀତିକୁ ଅମାନ୍ୟ କରିଯିବା ଫଳରେ ଆଜି ଭାରତରେ ଏହି ନୀତି ଏକ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ଦେଖାଦେଇଛି ।

ରାମ ଜନ୍ମଭୂମି-ବାବ୍ରି ମସ୍‌ଜିଦ୍, ହରିଜନ ଓ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଶାହାବାନୁ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ, ତଲାକ୍‌ପ୍ରାପ୍ତ ମୁସଲମାନ ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଇନ, ଏକ ଏକବିଧ ଦେୱାନୀ ଆଇନ (Uniform Civil Code) ପାଇଁ ଦାବୀ ମିରଟ୍ ଦଙ୍ଗା ଇତ୍ୟାଦି ଏହି ସମସ୍ୟାକୁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିପାରିଛି । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା (Communal- ism) ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଆଦର୍ଶକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବାପାଇଁ ରାଜନୀତିର ବଳୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅସହିଷ୍ଣୁ ନୀତି କରିବା ହିଁ ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଅଟେ । ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ବିରୋଧୀ ଅଟେ । ଭାରତ ବିଭାଜନ ସମୟଠାରୁ ସ୍ଵାଧୀନତୋର ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ନୀତିର ବହୁଳ ପ୍ରସାର ଘଟିଛି ।

ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ବା ଦଳ ପ୍ରତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ କୌଣସି ପକ୍ଷପାତ ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥାଏ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସମସ୍ୟା :
ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ନୀତି ପାଇଁ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ନିମ୍ନଲିଖତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରେ ।

(୧) ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସମସ୍ୟା- ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯିବା ବୁଝାଉଥିବାରୁ, ଏଠାରେ ୨୫ ଧାରାରେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକକୁ ଯେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ପ୍ରଚାର ଓ ବ୍ୟବହାର କରି ପାରିବାର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କର (Tax) ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ଥିର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ବାସ୍ତବ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।

(୨) ସଂଖ୍ୟାନ୍‌ନ ଧର୍ମର ନିରାପତ୍ତା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସମସ୍ୟା – ୨୬ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଧାର୍ମିକ ବିଷୟାବଳୀର ସୂଚାରୁ ବିନ୍ୟାସ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି | ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ଧର୍ମର ବ୍ୟବହାର, ପ୍ରଚାର ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ସ୍ଥାବର ଓ ଅସ୍ଥାବର ସମ୍ପତ୍ତି କ୍ରୟ କରି ପାରିବାର ଓ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନିଜସ୍ଵ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିବାର ପୂଣ୍ଡି ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ୨୮ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ସରକାରୀ ବା ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ପାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କରେ କୌଣସି ଧର୍ମ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିପାରିବେ, ମାତ୍ର ନିଜ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।

(୩) ଧାର୍ମିକ ନିଜତ୍ବକୁ ପରିତ୍ୟାଗ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସମସ୍ୟା – ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବା ନିଜତ୍ଵ ବଜାୟ ରଖୁବାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧିକାର ଦେଇଛି । ତେଣୁ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ବଜାୟ ରଖୁଥିବାବେଳେ ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଓ ଏହି କୁ-ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ନୀତି ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ବିଦ୍ବେଷ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ଜାତୀୟ ଏକତା ଓ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏଣୁ ନିଜସ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ରକ୍ଷା ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତି ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରୁ ନ ଥିବାରୁ ଅନେକ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଗୋଟିଏ ପକ୍ଷରେ ଧାର୍ମିକ ନିଜତ୍ଵ ରକ୍ଷାର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଜାତୀୟ ମହାସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହେବା ପାଇଁ ଏହି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଭାବଧାରା ବା ବିଶ୍ଵାସକୁ ପରିତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଆହ୍ବାନ ବାସ୍ତବରେ ଦୁଇ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ମତ ଅଟେ।

(୪) ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଧୁନିକତାର ପ୍ରଭାବଜନିତ ସମସ୍ୟା ନୀତିନିୟମ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସାମାଜିକ ସଂସ୍ଥାର ମାଧ୍ୟମରେ ଧାର୍ମିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତି ଆଣିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର କିଛି ପ୍ରୟାସ କଲେ ମୌଳିକତାବାଦୀ (Fundamentalist) ମାନେ ଏହାର ଘୋର ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ବେଷ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ଓ ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବ ପରିବର୍ତ୍ତେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ବିଭୀଷିକାମୟ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଶାହାବାନୁ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ ପରେ ମୁସଲମାନ ଧର୍ମର ମୌଳିକତାବାଦୀମାନେ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ରାୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ । ଏକବିଧ ଦେୱାନୀ ଆଇନ (Uniform Civil Code) ପ୍ରଚଳିତ ପାଇଁ ଦାବୀକୁ ଏହି କାରଣରୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଛି ।

(୫) ଜାତିଗତ ରାଜନୀତିଜନିତ ସମସ୍ୟା ଜାତିଗତ ବିଭେଦତା ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ଆସନ ପାତି ବସିଛି । ରାଜନୀତିରେ ଜାତିଗତ ଅନ୍ତଃଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଶ୍ରୟ ଓ ଉତ୍ସାହ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହା ଫଳରେ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଦୃଷ୍ଟି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦରେଖାମାନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଜାତିଗତ ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ପାଇଁ ଅନ୍ତଃଯୁଦ୍ଧ ଫଳରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି; କାରଣ ଜାତି ସହିତ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ଵାସ, ପୂଜାପଦ୍ଧତି ଇତ୍ୟାଦି ଓତଃପ୍ରୋତ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ପ୍ରତି ଏହି ନୂତନ ବିପଦ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଅନେକାଂଶରେ ଦାୟୀ ଅଟେ ।

(୬) ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନଜନିତ ସମସ୍ୟା – ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । ମାତ୍ର ସରକାର ଏବଂ ବିଶେଷ କରି କ୍ଷମତାସୀନ ଦଳ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ “ଭୋଟ୍‌ବ୍ୟାଙ୍କ୍’ ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟମାନେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗୋଷ୍ଠୀ ହୋଇ ରହିବାପାଇଁ ଉଚିତ ମନେ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହା ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ଓ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରୁଛି । ଏହା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷନୀତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

(୭) ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ସମସ୍ୟା – ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଭାରତୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ଏହା ଜନମତର ଜନ୍ମଦାତା ଓ ବାହକ ମଧ୍ୟ ଅଟେ । ଏହା ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବା ଦର୍ଶନକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଧର୍ମକୁ ଭିଭିକରି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଏହା ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାର୍ଥାନ୍ଵେଷୀ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଧର୍ମକୁ ରାଜନୀତିଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏହାଦ୍ଵାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଧର୍ମ ରାଜନୀତିର ନିଭୃତ ଇଲାକା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାଦ୍ଵାରା ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବର ସଞ୍ଚାଳନ ଦିଗରେ ଘୋର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ।

(୮) ଧର୍ମଭିତ୍ତିକ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଦାବି ଜନିତ ସମସ୍ୟା ପଞ୍ଜାବରେ ହିଂସାତ୍ମକ ଘଟଣା ସୃଷ୍ଟି କରି ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ‘ଖଲିସ୍ଥାନ (Khalistan) ରାଜ୍ୟ ଦାବି କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପବିତ୍ର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଅପବ୍ୟବହାର ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଗୁର୍ଖମାନେ ପବିତ୍ର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଅପବ୍ୟବହାର ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଗୁର୍ଖମାନେ । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଦାର୍ଜିଲିଂ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ‘ଗୁର୍ଖାଲ୍ୟାଣ୍ଡ’ (Gorkhaland) ପାଇଁ କରୁଥିବା ଦାବି ମଧ୍ଯ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପାଇଁ ଏକ ବିପଦ ଅଟେ ।

ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ତର୍ଜମା କଲେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଶାସନର ନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦେବା ବା ଧର୍ମ ଆପେ ଆପେ ରାଜନୀତିର ବଳୟ ମଧ୍ୟକୁ ଚାଲି ଆସିବା ଫଳରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ୧୯୮୬-୮୭ ମସିହାରେ ୨୦୦୦ ଗୋଟି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ଅପ୍ରେଲ ମାସରୁ ଜୁନ୍ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଜରାଟ, ମିରଟ, ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଜାଗାଓଁଠାରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ହୋଇ ସରକାରୀ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ୧୫୭ ଜଣ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ଓ ୩୦୨ ଜଣ ଗୁରୁତରଭାବେ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ତଥ୍ୟାବଳୀର ଧର୍ମଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତାର ଭୟାବହତା ଓ କୁ-ପ୍ରକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।

ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସୂତ୍ର :
ପ୍ରଫେସର ଡି.ଇ. ସ୍ମିଥ୍ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପ୍ରତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ବିପଦର ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରିବା ନିମନ୍ତେ ମତାମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମତଃ, ଇତିହାସର ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ଗତି ଓ ପ୍ରକୃତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରାଗଲେ ଏହାର ଯଥାଯୋଗ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଆନ୍ତଃଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସହିଷ୍ଣୁତା ନୀତିର ଚରମ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିବା ଉଚିତ । ଧର୍ମ ବିଶ୍ଵାସର ପ୍ରଚାର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଚତୁର୍ଥତଃ, ରାଜନୀତି ଓ ଧର୍ମ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ପୃଥକ୍ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ପଞ୍ଚମତଃ, ସାମାଜିକ ସଙ୍ଗଠନ ଓ ସମ୍ପର୍କ ଧାର୍ମିକ ନୀତିଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ପରିଚାଳିତ ନ ହୋଇ ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଆଇନ କାନୁନ ଅନୁଯାୟୀ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବା ଉଚିତ ।

ଷଷ୍ଠତଃ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମକୁ ସମାନ ପରିମାଣରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧୂକାର ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ।

ସପ୍ତମତଃ, ଧର୍ମ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସ୍ଥାପିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, କିମ୍ବା ସ୍ଥାପିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ନବମତଃ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦ୍ଵନ୍ଦର ଆଶୁ ସମାଧାନ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଚା ବିଭାଗୀୟ ସଂସ୍ଥା ସ୍ଥାପିତ ହେବା ଉଚିତ । ଏହା ଏକ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଏହା ଫଳରେ ଏହାକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ କରୁଥିବ ।

ଦଶମତଃ, ସରକାରଙ୍କର ସଂରକ୍ଷଣ ନୀତି (Reservation Policy)ର ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା କେବଳ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଅନୁନ୍ନତ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନ ‘ହାଇ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ମାନଦଣ୍ଡ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହା ଫଳରେ ଜାତିର୍ଗତ ବିଭେଦତା ସୃଷ୍ଟି ହେବ ନାହିଁ ଓ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିର ସଠିକ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ।

ବୈଜ୍ଞାନିକ ମନୋବୃତ୍ତି, ଅନ୍ଵେଷଣ ପ୍ରତି ଦୁର୍ବଳତା, ଜ୍ଞାନାଲୋକରେ ଉଦ୍‌ଭାସ୍ଥିତ ହେବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ, ଐତିହାସିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧସମ୍ପନ୍ନ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଧର୍ମଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରଶାସନ ନୀତି ଓ ରାଜନୀତି, ବୃହତ୍ତର ଲକ୍ଷ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ, ଲୋକମାନଙ୍କର ପାର୍ଥିବ ଆବଶ୍ୟକତାର ପୂରଣ, ଉତ୍ତମ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ, ଧାର୍ମିକ ନୀତିରେ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଗତିଶୀଳତାର ସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରଦାନ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ-ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ସମୟିକ ବିଦ୍ବେଷ ଭାବର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରାଯାଇପାରିବ ।

୨ । ଭାରତରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ସ୍ଥିତି ତର୍ଜମା କର ।
Answer:
ଏକ ମୌଳିକ ଭିଭି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦ ଅସ୍ତିସୂଚକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏଭଳି ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ଯେଉଁଥରେ ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ପ୍ରେମ, ଦୟାଭାବ, ଭ୍ରାତୃଭାବ ଏବଂ ମାନବ ଜାତିର ସେବା ଆଦି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନିହିତ ଥାଏ । ଏହି ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହି ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦର ରୂପାୟନ ପାଇଁ ଏକ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର’ ତତ୍ତ୍ଵର ‘ସର୍ବଧର୍ମ ସମଭାବ’ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତା କେବଳ ସାଂପ୍ରଦାୟିକତାବାଦକୁ ଘୃଣା କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ସମାନ ମନୋଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ।

ଭାରତ ଧର୍ମନିରପେ ଚରିତ୍ର ବହନ କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟର ‘ଅଣଧାର୍ମିକ ଜାତୀୟତାବାଦ’ (Non-religus Nationalism) ବା ‘ଅଣ–ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଜାତୀୟତାବାଦ’ (Non-Communalised Nationalism) ରୂପକ ଆଦର୍ଶଦ ଦାୟୀ ଅଟେ । ଧର୍ମ ଭିଭିରେ ଭାରତ ବିଭାଜନ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ, ମୁସଲମାନ ଭାରତରେ ରହିବାକୁ ପଦ କରିବା କାରଣରୁ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅନ୍ୟତମ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷବାଦକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୁଃଖଦ ହତ୍ୟା ଭାରତରେ ପ୍ରମାଣ କରିଦେଲା ଯେ କେବଳ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ବ୍ୟସ୍ତୁ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର କଷ୍ଟ ଅର୍ଜିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପଇଁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା : ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରାକ୍ କଥନର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ଭାରତକୁ ଏକ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ରାଷ୍ଟ୍ର ରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟବହୃ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗାର ବିଜନକାରୀ ପ୍ରଭାବଠାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଦେଶରେ ଏକତା ଓ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବା କେବଳ ‘ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାର ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଦେଶରେ ସୃଷ୍ଟ ଅନେକ ଦଙ୍ଗା ମାଧ୍ୟମରେ ସୃଷ୍ଟି ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ଭାରତ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ’ ଚରିତ୍ର ଶ୍ରୁତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖୂତ ମୁଖ୍ୟ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି –
(1) ଭାରତରେ କୌଣସି ଧର୍ମକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଧର୍ମରୂପେ ସ୍ଵୀକୃତି ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ ।
(2) ସମ୍ବିଧାନର ୧୫(୧) ଧାରାନୁସାର ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ରାଷ୍ଟ୍ର କୌଣସି ନାଗରିକଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପକ୍ଷପାତ ନୀତି କରାଯାଇଛି ।
(3) ୧୬(୧) ଧାରାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ କେବଳ ଧର୍ମଗତ କାରଣରୁ କୌଣସି ନାଗରିକ ସରକାରୀ ପଦବୀ ବା ଚାକିରୀରେ ନିଯୁକ୍ତିରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ନାହିଁ ବୋଲି ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
(4) ୧୭ ଧାରାରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଛି । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବାରୁ ତାହାର ବିଲୋପ ପାଇଁ ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ନାଗରିକ ଅଧୁକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
(5) ସମ୍ବିଧାନର ୨୫(୧) ଧର୍ମରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିଜର ବିବେକ ଅନୁଯାୟୀ ଯେ କୌଣସି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ, ଧର୍ମପ୍ରଚାର ଓ ଧର୍ମପାଳନର ସ୍ଵାଧୀନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
(6) ୨୬ ଧାରାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମସମ୍ପ୍ରଦାୟ ନିଜର ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଛନ୍ତି ।
(7) ୨୭ ଧାରାରେ କୌଣ ଧର୍ମ ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ର କର ଧାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆଦାୟ କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।
(8) ୨୮ ଧାରାରେ ସରଗରୀ ବା ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଧର୍ମଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।
(9) ୨୯(୨) ଧାରାନୁସରେ କେବଳ ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ ନିମନ୍ତେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବାରଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(10) ୩୦ ଧାରାରେ ବୌଣସି ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାନ୍ୟୁନ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜସ୍ଵ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପରିଚାଳନାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନରୁ ବଞ୍ଚତ ନ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି।
(11) ୪୪ ଧାରାରେ ଭାରତର ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ‘ସମାନ ଦେୱାନି ସଂହିତା’ (Uniform Civil Code) ପ୍ରଣୟନର ନିଶ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଦିଆଯାଇଛି ।
(12) ୫୧(କ) ଧାରେ ବିଭେଦତା ସତ୍ତ୍ଵେ ଦେଶର ମିଶ୍ର ସଂସ୍କୃତିର ସୁରକ୍ଷା, ଭ୍ରାତୃଭାବର ଉଦ୍ରେକ, ଜାତୀୟ ଏକତା ଓ ସଂହତି ା ପାଇଁ ନାଗରିକର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଚରିତ୍ର ରକ୍ଷା ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :

• ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ସୃଷ୍ଟି ଓ ଜନମତକୁ ନିଜ ସପକ୍ଷରେ ନେବାପାଇଁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଧାର୍ମିକ ନୀତିର
• ଖଲିସ୍ଥାନ ପରି ଧର୍ମଭିଭିକ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଦାବି ।
• ଧର୍ମକୁ ଭୋଟବ୍ୟାଙ୍କ ରୂପେ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଉପଯୋଗ ।
• ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଗୋଷ୍ଠୀର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ଉପରେ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ।
• ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି ।
• ଧର୍ମାନ୍ତରୀକରଣ ଆଦି ଭାରତର ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଚରିତ୍ରକୁ ବିବର୍ଣ୍ଣ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ ବିପନ୍ନ କରୁଛି ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଚରିତ୍ର ରକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଗୃହୀତ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ :

• ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବା ଉଚିତ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ମୁଖ୍ୟ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବକୁ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ସଦ୍‌ଭାବନା ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଧାର୍ମିକ ସହିଷ୍ଣୁତାଭାବର ପାଳନ ।
• ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସୁପ୍ରସାରିତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମାନବବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ସମ୍ମିଳନୀ ଅବା ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ଆୟୋଜନ ।
• ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପ୍ରଶାସନିକ ତତ୍ପରତା ବୃଦ୍ଧି ଓ ବେସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କର ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକାରୀ ଭୂମିକା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Political Science Solutions Chapter 15 ନ୍ୟାୟପାଳିକା Questions and Answers.

CHSE Odisha 11th Class Political Science Solutions Chapter 15 ନ୍ୟାୟପାଳିକା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି _________ ।
(କ) ଆଇନ ତିଆରି କରିବା
(ଖ) ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା
(ଗ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା
(ଘ) ଦଣ୍ଡ ଦେବା
Answer:
(ଗ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୨ । ଆଇନର ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷା _______ ର ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।
(କ) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା
(ଖ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଗ) କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା
(ଘ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ
Answer:
(ଘ) ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ

୩ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ________ ର ଜଗୁଆଳୀ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(କ) ଦେଶ
(ଖ) ଜନସାଧାରଣ
(ଗ) ସମ୍ବିଧାନ
(ଘ) ସଂପତ୍ତ
Answer:
(ଗ) ସମ୍ବିଧାନ

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ଅଧିକାରର ___________ କରିଥାଏ ।
(କ) ହ୍ରାସ
(ଖ) ପରିବର୍ଦ୍ଧନ
(ଗ) ସୁରକ୍ଷା
(ଘ) ବ୍ୟାଖ୍ୟା
Answer:
(ଗ) ସୁରକ୍ଷା

୫ । ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ __________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମାରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ
Answer:
(କ) ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୬ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି _________ ବର୍ଷ ସମୟରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।
(କ) ୬୨
(ଖ) ୬୦
(ଗ) ୬୫
(ଘ) ୭୦
Answer:
(ଗ) ୬୫ ବର୍ଷ

୭ । କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନ କିମ୍ବା ତଥ୍ୟ ବିଷୟରେ _______ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କର ମତାମତ ଲୋଡ଼ିବାର କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଅଛନ୍ତି ।
(କ) ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ବାଚସ୍ପତି
(ଘ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
Answer:
(ଘ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୮ । ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ________ ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(କ) କଟକ
(ଖ) ଚଣ୍ଡିଗଡ଼
(ଗ) ଦିଲ୍ଲୀ
(ଘ) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ
Answer:
(ଗ) ଦିଲ୍ଲୀ

୯ । ସମ୍ବିଧାନର ________ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
(କ) ୧୨୩
(ଖ) ୧୨୨
(ଗ) ୧୨୪
(ଘ) ୧୨୫
Answer:
(ଗ) ୧୨୪

୧୦ । _______ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମଧୁକର ହୀରାଲାଲ କାନିଆ
(ଖ) ଅଜିତ୍ ନାଥ ରାୟ
(ଗ) ଏଚ.ଏନ୍. ଖାନ୍ନା
(ଘ) ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମଧୁକର ହୀରାଲାଲ କାନିଆ,

୧୧ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ________ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଘ) ବାଚସ୍ପତି
Answer:
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୧୨ । __________ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମୀରା ସାହେବ ଫାତିମା ବିବି
(ଖ) ଅମୀୟା ପାଢ଼ୀ
(ଗ) ନମିତା ପଣ୍ଡା
(ଘ) ଜୟନ୍ତୀ ପଟ୍ଟନାୟକ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମୀରା ସାହେବ ଫାତିମା

୧୩ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ _________ ପାଣ୍ଠିରୁ ଦରମା ଦିଆଯାଏ ।
(କ) ସଞ୍ଚତ
(ଖ) ଜରୁରୀ
(ଗ) ହାତପାଣ୍ଠି
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସଞ୍ଚ

୧୪ । ସଂଘୀୟ ବିବାଦଗୁଡ଼ିକ _________ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସମାଧାନ ହୁଏ ।
(କ) ଉଚ୍ଚ
(ଖ) ଅଧସ୍ତନ
(ଗ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ
(ଘ) ସାମରିକ
Answer:
(ଗ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ

୧୫ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ________ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକ ଅଟେ ।
Answer:
(କ) ରାଜନୈତିକ
(ଖ) ସାମାଜିକ
(ଗ) ମୌଳିକ
(ଘ) ନୈତିକ
Answer:
(ଗ) ମୌଳିକ

୧୬ । _________ ର ବିଚାର ବିରୋଧରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(କ) ପ୍ରଶାସନିକ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ
(ଖ) ଆୟକର ଟ୍ରିବୁନାଲ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ଶ୍ରମ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ

୧୭ | _________ ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ଅଟେ ।
(କ) ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଖ) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୧୮ । ସଂସଦଦ୍ବାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ‘ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରୋବଲୋକନ
(ଖ) ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା
(ଗ) ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟଖ୍ୟା
(ଘ) ନ୍ୟାୟିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ
Answer:
(କ) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରୋବଲୋକନ

୧୯। ___________ କାରଣରୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି ପଦଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ଓ ଅଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ସଂସଦଦ୍ବାରା ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ
(ଖ) ଆଇନ ନଜାଣିବା
(ଗ) ପକ୍ଷପାତ କରିବା
(ଘ) ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହେବା
Answer:
(କ) ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ଓ ଅଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ସଂସଦଦ୍ବାରା ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବ

୨୦ । ___________ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ତ ମାମଲାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି ।
(କ) ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ସାମରିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
Answer:
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୨୧ । ରାଜ୍ୟସ୍ତରରେ ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଖ) ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ
(ଗ) ରାଜ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଦାଲତ
(ଘ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ କୋର୍ଟ
Answer:
(କ) ହାଇକୋର୍ଟ ବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ

୨୨ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ___________ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ।
(କ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ରାଜ୍ୟପାଳ
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଘ) ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ
Answer:
(ଗ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୨୩ । ଆମ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମିଶାଇ ସର୍ବମୋଟ ____________ ଜଣ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି |
(କ) ୧୭
(ଖ) ୧୮
(ଗ) ୧୬
(ଘ) ୧୫
Answer:
(ଗ) ୧୬

୨୪ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ _________ ବର୍ଷ ବୟସ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ନିଅନ୍ତି ।
(କ) ୬୫
(ଖ) ୬୪
(ଗ) ୬୩
(ଘ) ୬୨
Answer:
(ଘ) ୬୨

୨୫ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ମାସିକ ଦରମା ___________ ଟଙ୍କା ।
(କ) ୯୦, ୦୦୦
(ଖ) ୩୩, ୫୦୦
(ଗ) ୩୩, ୦୦୦
(ଘ) ୩୫, ୦୦୦
Answer:
(କ) ୯୦,୦୦୦

୨୬ । ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ____________ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଭାରତର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟ ବା ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ଏକାଧିକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।
(କ) ୧୨୪
(ଖ) ୨୧୫
(ଗ) ୨୧୩
(ଘ) ୨୧୪
Answer:
(ଘ) ୨୧୪

୨୭ । ସମ୍ବିଧାନର __________ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କରିବା କ୍ଷମତା ଙ୍କ ଉପରେ ____________ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ ।
(କ) ୨୧୮, ରାଜ୍ୟପାଳ
(ଖ) ୨୧୬, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
(ଗ) ୨୧୫, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଘ) ୨୧୬, ବିଧାନସଭା
Answer:
(ଖ) ୨୧୬, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି

୨୮। ____________ ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଗତିକୃଷ୍ଣ ମିଶ୍ର
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ବୀରକିଶୋର ରାୟ
(ଗ) ଯୁଗଳ କିଶୋର ମହାନ୍ତି
(ଘ) ଅରଜିତ୍ ପଶାୟତ୍
Answer:
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ବୀରକିଶୋର ରାୟ

୨୯ । ____________ ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଥମ ମହିଳା ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଫତିମା ବିବି
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଅମୀୟ କୁମାରୀ ପାଢ଼ୀ
(ଗ) ନମ୍ରତା ଚଢ଼ା
(ଘ) ଆଶା ହନ୍ତି
Answer:
(ଖ) ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଅମୀୟ କୁମାରୀ ପାଢ଼ୀ

୩୦ । _____________ ସମୟରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ଦରମା ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ ।
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର
(ଖ) ଯୁଦ୍ଧ
(ଗ) ପ୍ରାକୃତିକ ଦୂର୍ବିପାକ
(ଘ) ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି
Answer:
(ଘ) ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି

୩୧ । __________ ଅଧିକାର, __________ ଓ ____________ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ସିଧାସଳଖ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଆଗତ କରାଯାଇ ବିଚାର ହୁଏ ।
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର
(ଖ) ରାଜନୈତିକ, ଆୟକର, ସଂପରି କର
(ଗ) ସାମାଜିକ, ନିର୍ବାଚନ, ଫୌଜଦାରୀ
(ଘ) ଅର୍ଥନୈତିକ, ବିବାହ, ହତ୍ୟା
Answer:
(କ) ମୌଳିକ, ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର

୩୨ । ___________ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବିଚାରକ ଅଟନ୍ତି ।
(କ) ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି
(ଖ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍
(ଗ) ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍
(ଘ) ଅତିରିକ୍ତ ସେସ୍‌ନ୍ସ ଜଜ୍
Answer:
(ଖ) ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍

୩୩ । ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଆଦେଶ
(ଖ) ରିଟ୍
(ଗ) ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା
(ଘ) ଅଧ୍ୟାଦେଶ
Answer:
(ଖ) ରିଟ୍

୩୪ । ସମ୍ପତ୍ତି ସମ୍ପର୍କୀୟ ମାମଲା ____________ କୋର୍ଟ ବିଚାର କରେ ।
(କ) ଫୌଜଦାରୀ
(ଖ) ଦେୱାନୀ
(ଖ) ପ୍ରଶାସନିକ
(ଘ) ପରିବାର
Answer:
(ଖ) ଦେୱାନୀ

୩୫ । ଓଡ଼ିଶା ହାଇକୋର୍ଟ ___________ ଠାରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।
(କ) ଭୁବନେଶ୍ବର
(ଖ) ପୁରୀ
(ଗ) କଟକ
(ଘ) ସମୃଲପୁର
Answer:
(ଗ) କଟକ

(B) ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାହାର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:
ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

୨ । କିଏ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ ଅଟେ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ ଅଟେ ।

୩ । ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରମୁଖ ଆବଶ୍ୟକତା ?
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରମୁଖ ଆବଶ୍ୟକତା ।

୪ । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଓ ପରାମର୍ଶ କିଏ ପ୍ରଦାନ କରେ ?
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଓ ପରାମର୍ଶ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

୫ । ଭାରତର ନ୍ୟାୟାପାଳିକାର ଚରିତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତର ନ୍ୟାୟାପାଳିକା ଏକୀଭୂତ, ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ ।

୬ । କିଏ ଭାରତର ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ ହିସାବରେ କାମ କରୁଛି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ବା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଭାରତର ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ ହିସାବରେ କାମ କରୁଛି ।

୭ । ଭାରତରେ କେଉଁ ଅଦାଲତ ପରାମର୍ଶପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରେ ?
Answer:
ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ପରାମର୍ଶପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରେ ।

୮ । କେଉଁ ମାମଲାଦ୍ବାରା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ଅଧ୍ବକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲାଦ୍ଵାରା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟଳୟ ଅଧ୍ବକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଅଛି ।

୯ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ କାହାଦ୍ଵାରା ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାଳୟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରନ୍ତି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରନ୍ତି ।

୧୦ । କେଉଁ କାରଣରୁ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତାହାର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରତିପକ୍ଷ ପରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୁହେଁ ?
Answer:
ଭାରତରେ ସଂସଦୀୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ ଥିବା କାରଣରୁ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତାହାର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରତିପକ୍ଷ ପରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୁହେଁ ।

(C) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ବା ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ବା ତର୍ଜମା କରିବା କାହାର କାର୍ଯ୍ୟ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୨ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟଦାନ ବା ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

୩ । ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟଳୟ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ?
Answer:
ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର

୪ । କାହାର ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକୁ ସମସ୍ତେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୫ । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ‘ବିଧୂର ଯଥୋଚିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ ପ୍ରଚଳିତ ଥିବାବେଳେ ଭାରତରେ କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ବିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୬ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କେଉଁ କ୍ଷମତା ସଂପର୍କରେ ଭାରତ ସମ୍ବଧାନରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟିଳ ପୁନରାବଲୋକନ ।

୭ । କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ପାରମ୍ପରିକ କାର୍ଯ୍ୟଠାରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠି ପ୍ରଶାସନର ସ୍ଥାଣୁତା, ଅପାରଗତା ଆଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସକ୍ରିୟଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ନ୍ୟାୟିଳ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ।

୮ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ସର୍ବାଧ‌ିକ ବିପଦ କାହାଠାରୁ ଆସିଥାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ।

୯ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସଶରୀରେ ଅଦାଲତ ସମ୍ମୁଖରେ ହାଜର କରାଇବା ପାଇଁ କେଉଁ ଆଜ୍ଞାଦେଶ (ରିଟ୍) ଜାରି ହୁଏ ?
Answer:
ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀକରଣ ।

୧୦ | କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାକୁ ଅଧ୍ଵକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ ବ୍ୟାପକ କରିଛି ?
Answer:
ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା ଓ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ।

(D) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ।

୨ । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।

୩ । ସମାଜ ଓ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ନ୍ୟାୟର ରୂପ ବା ଗତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ସମାଜ ଓ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ନ୍ୟାୟର ରୂପ ବା ଗତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପରାମର୍ଶ ମାନିବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ବାଧ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପରାମର୍ଶ ମାନିବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ବାଧ୍ୟ ନୁହେଁ ।

୫ । ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସଂଶୋଧନ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବ ।
Answer:
ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚାକୁ ସଂଶୋଧନ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

୬ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନ ଦେଲେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଳୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁମତି ବଳରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ।

୭ । ଏକାଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ବା ରାଜ୍ୟ ସହ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ ।

୮ । ଭାରତରେ ‘ ବିଧୂର ଯଥୋଚିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।
Answer:
ଭାରତରେ ‘ ବିଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା’ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।

୯ । ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରତିକାର ଅଧୂକାର ୩୦ ଧାରାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି ।
Answer:
ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରତିକାର ଅଧିକାର ୩୨ ଧାରାରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି ।

(E) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ____________ କ୍ଷମତା ବଳରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟିକା ପୁନରାବଲୋକନ (Judicial Review)

୨ । ଆଇନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା କେବଳ ______________ ର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା

୩ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ନିଷ୍ପଭି ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ତାହାକୁ _______________ କୁହାଯାଏ।
Answer:
ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ ଆଇନ (Judicial Legislation) ବା ମାମଲା ଆଇନ (Case Law)

୪ । ______________ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁମତି ଯାଚିକା ଅନୁମୋଦନ କରନ୍ତି |
Answer:
ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ।

୫। ______________ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଶପଥ ପାଠ କରାନ୍ତି ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ।

୬ । ସମ୍ବିଧାନ ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ______________ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହନ୍ତି |
Answer:
୫ (ପାଞ୍ଚ)

୭ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ______________ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି ।
Answer:
୩୧ (୩୦+୧)

୮ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ମାସିକ ______________ ଟଙ୍କା ଦରମା ପାଆନ୍ତି ।
Answer:
୧,୦୦,୦୦୦

୯ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଓ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନେ ମାସିକ _____________ ଦରମା ପାଆନ୍ତି।
Answer:
୯୦,୦୦୦

୧୦ । ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ _____________ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୮

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(A) ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ବା ସ୍ଵାଧୀନତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? କିମ୍ବା, ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାହିଁକି ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଉଚିତ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ଓ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସୁସ୍ଥ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତି, ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା, ଭତ୍ତା, ସ୍ଥିର ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚାକିରିକାଳ, ଜଟିଳ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ମୁକ୍ତ ଇତ୍ୟାଦି ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲେ ବିଚାରପତି ତଥା ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।

୨ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ମଧ୍ଯରେ କିପରି ସଂପର୍କ ରହିବା ଦରକାର ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ରହିଲେ ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ।

୩ । ଭାରତର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ କେବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।

୪ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୨୬ ଅଟେ ।

୫ । କେଉଁ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ ଓ ଅପାରଗତା ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଏ ।

୬ । ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ ଓ ଅପାରଗତା ଯୋଗୁଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ।

୭ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା କାହାର ଅଛି ?
Answer:
ଭାରତର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନକ୍ରମେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାର କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ରହିଛି ।

୮ । ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରା ଅନୁସାରେ କୌଣସି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସିଧାସଳଖ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ନାଗରିକ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସିଧାସଳଖ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ ।

୯ । ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାର ପିତା କିଏ ?
Answer:
ଆମେରିକା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ମାର୍ଶାଲ ୧୮୦୩ ମସିହାରେ ଏହି କ୍ଷମତାକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ସେ ଏହାର ପିତା ଅଟନ୍ତି ।

୧୦ । ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି, ତାହା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ଯ କି ?
Answer:
ନା, ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବାଧ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି |

୧୧ । ଓଡ଼ିଶାର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ କେଉଁ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୨ । ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତି ସ୍ଥିର କରନ୍ତି କି ?
Answer:
ହଁ, ସ୍ଥିର କରନ୍ତି ।

୧୩ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ କିଏ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି ।

୧୪ । କେଉଁ ସମୟରେ ହାଇକୋର୍ଟ କୌଣସି ଏକ ମାମଲାକୁ ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଆଣିଥାଏ
Answer:
ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ଅନୁଭବ କରେ ଯେ କୌଣସି ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରେ ଏକ ଜଟିଳ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମାମଲା ବିଚାର ପାଇଁ ଅଦାଲତରେ ପଡ଼ିରହିଛି, ତେବେ ଉକ୍ତ ମାମଲାକୁ ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଦାଲତରୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ଆଣି ତା’ର ବିଚାର କରିଥାଏ ।

୧୫ । ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କୁ କିଏ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି ।

୧୬ । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି କରିବାର କ୍ଷମତା କାହାର ରହିଛି ?
Answer:
ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଅନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ବଦଳି କରିବାର କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ଅଛି

୧୭ । କୌଣସି ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ କିଏ ସାମୟିକଭାବରେ ତାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇଥା’ନ୍ତି?
Answer:
କୌଣସି ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟର ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାନ୍ତି।

୧୮ । ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାଜଜ୍ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

୧୯ । ନିମ୍ନ ଅଦାଲତର କେଉଁ ବିଚାରପତି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ?
Answer:
ନିମ୍ନ ଅଦାଲତର ସହକାରୀ ସେସନ୍ସ ଜଜ୍ ଓ ଜିଲ୍ଲା ସେସନ୍ସ ଜଜ୍ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ।

(B) ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବାହ୍ୟ ଚାପରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ଯଦି ନ୍ୟାୟାୟଳ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇପାରେ ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବା ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା କୁହାଯାଏ । ନିମ୍ନଲିଖତ ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇପାରେ । ପ୍ରଥମତଃ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପରିବେଶ ବିନା ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜନୈତିକ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ବିଚାରପତିଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି, ପଦୋନ୍ନତି ଓ ଚାକିରି ସର୍ଭାବଳୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତିର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବ । ତୃତୀୟତଃ, ବିଚାରପତିମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ପାଇବା ଉଚିତ । ଚତୁର୍ଥତଃ, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ପ୍ରଭାବରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ମୁକ୍ତ ରହିବା ଉଚିତ । ପଞ୍ଚମତଃ, ବିଚାରପତିଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସ୍ଥିର ଓ ବହିଷ୍କାର ପ୍ରଣାଳୀ ଜଟିଳ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

୨। ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିମ୍ନଲିଖତ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ, ଯଥା – (୧) ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, (୨) ଆଇନ ଭଙ୍ଗକାରୀ ପ୍ରତି ଦଣ୍ଡବିଧାନ, (୩) ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, (୪) ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, (୫) ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ, (୬) ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ପରାମର୍ଶ କାର୍ଯ୍ୟ (୭) ନ୍ୟାୟବୋଧ ସମୀକ୍ଷା ।

୩। ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କ’ଣ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳି, ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକ, ଆଇନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ପରି ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରି ନ୍ୟାୟ ଓ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ । ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ବିବାଦୀୟ ଆଇନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଏହାର ସ୍ଵରୂପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରେ । ଏହି ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଆଇନର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବହନ କରେ । ଏହା ବ୍ୟାଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ନୂତନ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବିଚାରପତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଆଇନ (Judge-made Law) କୁହାଯାଏ ।

୪ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ବା ଜଗୁଆଳି ଅଟେ – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଇନର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ବିଚାର ଓ ନ୍ୟାୟଦାନ, ଆଇନର ତର୍ଜମା, ନ୍ୟାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଦତ୍ତ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ରକ୍ଷକ ଅଟେ । ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୁକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରିପାରେ ଓ ସୁରକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ପାଇଥାଏ । ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟର ସାମ୍ବିଧାନିକତାକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପରୀକ୍ଷା କରିପାରେ ଓ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ହେଲେ ତାହାକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିପାରେ । ଏଣୁ ବାସ୍ତବରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ଅଟେ ।

୫। ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକ (Judicial Review) କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରି ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ ନହେଲେ ତାହାକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିପାରିବାର ଉଚ୍ଚତମ ଓ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଫଳରେ ଉଚ୍ଚତମ ଓ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳିରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ । ଏହା ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂସ୍ଥାପିତ ପଦ୍ଧତିଗତ କିମ୍ବା ଆଇନର ଅନ୍ତଃସ୍ଵରଭିଭିକ ହୋଇପାରେ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ପଦ୍ଧତିଗତ ହୋଇଥିବାରୁ ଆଇନର ଅନ୍ତଃସ୍ବର ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସୀମିତ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆମେରିକା ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମାର୍‌ବୁରୀ ବନାମ୍ ମାଡ଼ିସନ ମକଦ୍ଦମାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଵୀକୃତିଲାଭ କରିଛି ।

୬ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା କ’ଣ ?’
Answer:
ସେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥବେ । ଅନ୍ୟୁନ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ହୋଇଥିବା ଦରକାର । ଅନ୍ତତଃ ୧୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି ଅଭିଜ୍ଞତା ଥିବା ଦରକାର ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମତରେ ସେ ଜଣେ ଆଇନଜ୍ଞ ହୋଇଥିବେ ।

୭ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୧ ଧାରାନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ସିଧାସଳଖ ମକଦ୍ଦମା କରାଯାଇପାରିବ । ତଳ କୋର୍ଟକୁ ନ ଯାଇ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଯେଉଁସବୁ ମକଦ୍ଦମା ଦାଖଲ କରାଯାଏ ସେସବୁ ବିଚାର କ୍ଷମତାକୁ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ; ଯଥା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ ଏକ ବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ, (୨) କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଏକ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ବନାମ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ; (୩) ଏକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉପୁଜିଥ‌ିବା ବିବାଦଗୁଡ଼ିକ ସିଧାସଳଖ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଯାଇପାରିବ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଏବଂ ୭୧ ଧାରା (୧) ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ମକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ପରିସରଭୁକ୍ତ ।

୮ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ କାହିଁକି ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ କୁହାଯାଏ ?
କିମ୍ବା, ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକାଧାରରେ ସଂଘୀୟ ଅଦାଲତ, ସମ୍ବିଧାନ ସଂରକ୍ଷକ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକାର ଅଟେ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିବା ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଯଦି କୌଣସି ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନର ନୀତିନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରେ ତା’ହେଲେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରେ । ଏହାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୯ । ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଭାରତର ଶୀର୍ଷତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ଏହାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଯେତେବେଳେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ରାୟରେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ପ୍ରମାଦ ରହିଯାଇଛି, ସେତେବେଳେ ଏହା ଆଉ ଥରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାର କରିଥାଏ । ଦେଶର ନ୍ୟାୟ ତଥା ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଏହାକୁ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ ।

୧୦ । ଜନସ୍ବାର୍ଥ ସମ୍ବଳିତ ମକଦ୍ଦମା କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବଳିତ ମକଦ୍ଦମା କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ମକଦ୍ଦମା ବିଚାରପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ଭାରତରେ ଅଗଣିତ ଦରିଦ୍ର ଓ ଅଶିକ୍ଷିତ ଜନଗଣଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥସାଧନ ନିମିତ୍ତ ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅଧିକାର ଓ ଆଇନର ସୁଫଳ ଭୋଗ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସୁଯୋଗ ଦେବାପାଇଁ ଏହି ପ୍ରକାର ନୂଆ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିୟାମକ ତତ୍ତ୍ଵର ସଫଳ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ମତାଦର୍ଶ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ଏଥୁରେ ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅନାଚାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ଚିଠି ପଠାଇ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଅଭିଯୋଗର ଯଥାର୍ଥତାକୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଉଚିତ ମନେକଲେ ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ରିଟ୍ ଜାରିକରି ଦାୟରକାରୀ ପକ୍ଷକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ।

୧୧ । ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ କ’ଣ ?
କିମ୍ବା, କୋର୍ଟ ଅଫ୍ ରେକର୍ଡ଼ କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୯ ଧାରାରେ ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଏହାର ସମସ୍ତ ରାୟ ବା ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପଭି ନଥୁପତ୍ରଭାବେ ସଂରକ୍ଷିତ କରାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ଯେକୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ପ୍ରମାଣ ସ୍ଵରୂପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଏହା ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ମକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିଥାଏ ।

୧୨ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆବେଦନକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୨ ଧାରାନୁସାରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । କିନ୍ତୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ମକଦ୍ଦମାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ବା ସମ୍ବିଧାନ ତର୍ଜମାଜନିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ବୋଲି ଏକ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ପ୍ରମାଣପତ୍ରର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବେଦନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଏହି ଆବେଦନକୁ ବିଚାରପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଦେୱାନୀ, ଫୌଜଦାରୀ, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ମକଦ୍ଦମା ଏହି କ୍ଷତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

୧୩ । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନକାରୀ କ୍ଷମତା ପରିସର କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୩ (୧) ଧାରାନୁସାରେ ଯଦି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମନେକରନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନପାଇଁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରାମର୍ଶ ଆବଶ୍ୟକ, ତେବେ ସେ ପରାମର୍ଶ ମାଗିପାରନ୍ତି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହି ପରାମର୍ଶକୁ ମାନିବାପାଇଁ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହନ୍ତି । ୧୯୫୯ ମସିହାର କେରଳ ଶିକ୍ଷା ଆଇନର ବୈଧତାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧୯୯୧ କାବେରୀ ନଦୀଜଳ ବଣ୍ଟନ ବିବାଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

୧୪ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ବିଚାରପତିମାନେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭା ଓ ଶାସକଗୋଷ୍ଠୀ କବଳରୁ ମୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁସ୍ଥ । ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ବିଚାରପତିଙ୍କ ବହିଷ୍କାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ । ସେମାନଙ୍କୁ ମୋଟା ଅଙ୍କର ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅବସରକାଳୀନ ସୁବିଧା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ସେମାନେ ବଶୀଭୂତ ନହୋଇ ସ୍ଵାଧନ ଓ ନିର୍ଭିକଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

୧୫ । ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ମୁରବି କହନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ନ୍ୟାୟଯୋଗ୍ୟ ଅନ୍ୟାୟଭାବେ ସଙ୍କୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସେ ସମ୍ବିଧାନର ୩୭ ଧାରା ଅଟେ । ଜଣେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ବଳରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀକରଣ, ଅଧିକାରପୂଚ୍ଛା, ପରମାଦେଶ, ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଓ ପ୍ରତିରୋଧ ନାମକ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ରିଟ୍ ବା ଆଜ୍ଞାପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଏଣୁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ମୁରବି କୁହାଯାଏ ।

୧୬ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କିପରି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ସଂସଦର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରିବେ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଜଣେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କେବଳ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍ ଆଚରଣ କିମ୍ବା ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ଆଦି କାରଣରୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ । ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିବା ଜନିତ ପ୍ରସ୍ତାବ ସଂସଦର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଭ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଲାଭ କଲାପରେ ଯାଇ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉକ୍ତ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବହିଷ୍କାର କରିଥା’ନ୍ତି ।

୧୭ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କି କି ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ରହିଛି ?
Answer:
ରାଜ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କେତେକ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ମକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକର ବିଚାର ହୋଇଥାଏ । ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ବିଚାରଗୁଡ଼ିକର ବିଚାର କରିବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣଜନିତ କୌଣସି ମକଦ୍ଦମା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୌଳିକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର ଅଧୀନରେ ଦାଏର କରାଯାଇପାରେ ।

୧୮ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପରିଦର୍ଶନ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କ୍ଷମତା କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୭ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟସମସ୍ତ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାରାଳୟକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରହିଛି । ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନୀତି ଓ ନିୟମାନୁଯାୟୀ ପରିଚାଳିତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହା ନିମ୍ନ ଅଦାଲତରୁ ଖବର ମଗାଇ ପାରନ୍ତି, ଫର୍ମ ଓ ତାଲିକା ଯୋଗାଣ କରିପାରନ୍ତି ଏବଂ ଓକିଲ ପାଉଣା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାଉଣା ସ୍ଥିର କରିପାରନ୍ତି । କୌଣସି ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ନିଜ କ୍ଷମତା ପରିସର ବହିର୍ଭୂତ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରନ୍ତି । ମୋଟ ଉପରେ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାର ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷମତା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରହିଛି ।

୧୯ । “ ହାଇକୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ।” – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ଅଟେ । ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହେ । ଏହି ରାୟକୁ ସାକ୍ଷ୍ୟରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟକୁ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ହାଇକୋର୍ଟ ତାଙ୍କର ଅବମାନନା କଲେ ଦୋଷୀକୁ ଦଣ୍ଡଦେଇ ପାରନ୍ତି ।

୨୦ । ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା ପରିସର କ’ଣ ?
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ରାଜ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ହୋଇଥିବାରୁ ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ନିମ୍ନ ଅଦାତଲତମାନଙ୍କରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ହୋଇ ସାରିଥିବା ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକର ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରାଯାଇପାରେ । ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ହାଇକୋର୍ଟ ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ପାଇଁ ଜଣେ ଜଣେ ବିଚାରପତି ବା ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ଦୌରାଜଜ୍ ବିଚାର କରନ୍ତି ।

୨୧ । ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା କ’ଣ ?
Answer:
ହାଇକୋର୍ଟ ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା ବଳରେ ନିଜର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରେ । ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି । ଏହାର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ଦରମା ଓ ଚାକିରି ସର୍ଭେ ହାଇକୋର୍ଟଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାରିତ ହୁଏ । ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ବଦଳି ଉପରେ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ଏହା ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାୟଳର ନିଷ୍ପଭିକୁ ପୁନଃ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଥାଏ ।

୨୨ । ରାଜ୍ୟର ମହାଧ୍ଵବକ୍ତା କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଆଇନଗତ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ଜଣେ ମହାଧ୍ଵବକ୍ତା ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦରମା ପାଇଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପଦବୀ ରାଜନୈତିକ ଅଟେ । ତେଣୁ ସରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନକ୍ରମେ ‘ ଆଡ଼ଭୋକେଟ୍ ଜେନେରାଲ’ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ହାଇକୋର୍ଟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ‘ମହାଧବକ୍ତା’ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଏ।

୨୩ । ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ କ’ଣ ?
Answer:
ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଛୋଟ ଛୋଟ ଫୌଜଦାରୀ ମକଦ୍ଦମା ଏଠାରେ ବିଚାର ହୁଏ । ପଞ୍ଚାୟତି ଅଦାଲତ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରିବେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ଅତିବେଶୀରେ ୧୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୋରିମାନା କରିପାରନ୍ତି । ସମ୍ବିଧାନର ୨୩୪ ଧାରାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଯେ ଜିଲ୍ଲାଜଜ୍ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଅଧସ୍ତନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସାଧାରଣ ସେବା ଆୟୋଗ ସୁପାରିଶ କ୍ରମେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାଇକୋର୍ଟର ସ୍ଵୀକୃତି ନେଇ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଚାକିରି ସର୍ଭାବଳୀ ହାଇକୋର୍ଟଦ୍ଵାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ।

୨୪ । ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ (Civil Court) କ’ଣ ?
Answer:
ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀୟ ଅଦାଲତକୁ ନେଇ ଗଠିତ; ଯଥା ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ଅଦାଲତ । ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ସମ୍ପତ୍ତି ଆଦି ବିବାଦର ବିଚାରପାଇଁ ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ରହିଛି । ଏହା ତିନିଗୋଟି ଅଦାଲତ ଶ୍ରେଣୀକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସୋପାନରେ ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଉଭୟ ମୌଳିକ ଓ ଆବେଦନୀୟ କ୍ଷମତା ପରିସର ରହିଛି । ସେ ଅତିରିକ୍ତ ତଥା ଅଧସ୍ତନ ଜଜ୍‌ମାନଙ୍କର ନିଷ୍ପଭି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଗତ ଆବେଦନର ‘ବିଚାର କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କ ତଳକୁ ଅତିରିକ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଜଜ୍ ଓ ସବ୍ ଜଜ୍ ଅଦାଲତ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ସୋପାନରେ ମୁନସିଫ୍ କୋର୍ଟ ଦେୱାନି

୨୫ । ଭାରତରେ ଏକକ ଏବଂ ସଂହତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ପ୍ରଚଳିତ ।
Answer:
ଭାରତ ଏକ ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଐକିକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅନ୍ୟତମ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ରୂପେ ପରିଚିତ ଏକକ ଓ ସଂହତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏଠାରେ ପ୍ରଚଳିତ । ଏହା ଏକ ପିରାମିଡ ଆକୃତିର ନ୍ୟାୟିକ ସଂଗଠନକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି । ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶିଖରରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ, ମଧ୍ଯ ସୋପାନରେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଥିବା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ସୋପନରେ ଅଧସ୍ତନ ନ୍ୟାୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ସୂତ୍ରରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି । କୌଣସି ସୋପାନକୁ ନ୍ୟାୟିକ ସଂଗଠନର ଶୃଙ୍ଖଳାମଧ୍ୟରୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ହେବନାହିଁ । ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତର ମଧ୍ଯରେ ‘ଅନ୍ତଃ- ସଂପର୍କ’ ରହିଛି । ଏଣୁ ଭାରତର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏକ ସୁସଂଯୋଜିତ ଓ ସୁସଂହତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ନ୍ୟାୟପାଳିକା କ’ଣ ? ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଲୋଚନା କର । ଏହାର ସ୍ଵାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଲର୍ଡ଼ ଆକଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, “କ୍ଷମତା ମଣିଷକୁ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ କରେ ଓ ନିରଙ୍କୁଶ କ୍ଷମତା ନିରଙ୍କୁଶଭାବେ ତତ୍ତ୍ଵ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥାଏ। ସରକାରର ତିନୋଟି ଅଙ୍ଗ; ଯଥା- କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଯଥାକ୍ରମେ ଆଇନ ଓ ଶାସନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା, ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥା’ନ୍ତି । ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଆଧୁନିକ ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ‘ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, ସରକାରୀ କ୍ଷମତାର ଆଇନଗତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବହାର ଆଦି ଲକ୍ଷ୍ୟନେଇ ‘ଆଇନର ଶାସନ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।

ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଡଃ. ଗାର୍ଶ୍ଵର ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ “ ଆମ୍ଭେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଏକ ସଭ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପରିକଳ୍ପନା କରିପାରିବା ନାହିଁ।” ଜଙ୍ଗଲୀ ଆଇନ ଓ ଜୋର୍ ଯା’ର ମୁଲକ ତା’ର ନୀତିର ‘ସରକାରର ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତିପାଦନ ପାଇଁ ସର୍ବୋକୃଷ୍ଟ ମାନଦଣ୍ଡ ହେଉଛି ଏହାର ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦକ୍ଷତା।’ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧିପାଇଛି।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ :
(୧) ବିଚାର ଏବଂ ନ୍ୟାୟଦାନ – ସମାଜରେ ବିଭିନ୍ନ କିସମର ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ଅନୁଷ୍ଠାନ ରହିଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ କଳହ ଉପୁଜିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵାଭାବିକ। ଏହିସବୁ କଳହ ସମାଧାନ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବହନ କରିଥାଏ। ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଏବଂ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ବିଚାର କରେ। ଆଇନଭଙ୍ଗକାରୀର ଦୋଷ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିଥାଏ। ଏହା ଆଇନ ରକ୍ଷୀ ଓ ନ୍ୟାୟଦାନର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପରିପ୍ରକାଶ ଅଟେ।

(୨) ଆଇନର ତର୍ଜମା – ଅନେକ ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନର ଭାଷା ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥବୋଧକ ହୋଇଥାଏ। ଏପରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଚାରପତିମାନେ ଆଇନକୁ ତର୍ଜମା କରି ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ କରନ୍ତି।

(୩) ମୌଳିକ ଅଧ୍ବକାରର ସୁରକ୍ଷା – ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ରକ୍ଷକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ନାଗରିକମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ତାହାର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ କେତେକ ମୌଳିକ ଅଧୁକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୁଏ; ତା’ହେଲେ ସେ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ। ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ଆବେଦନକୁ ବିଚାର କରି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

(୪) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ – ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ କି ନୁହେଁ, ତାହା ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ ଓ ଜାଗ୍ରତ କଣ୍ଠ।

(୫) ପରାମର୍ଶ ଦାନ – ନ୍ୟାୟପାଳିକା କେତେକ ପରାମର୍ଶ ଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ। କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ଆବେଦନ ଅନୁଯାୟୀ ନ୍ୟାୟପାଳିକା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସମ୍ବିଧାନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିଥାନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ମାନିବାପାଇଁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହନ୍ତି ।

(୬) ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟ – ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଦେଶରେ ଆଇନର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ଵ ବହନ କରିଥାଏ। ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟବିଚାର ହିଁ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ସୁସ୍ଥ ନିଯୁକ୍ତି ନୀତି, ଆକର୍ଷଣୀୟ ବେତନ, ଭତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା, କାର୍ଯ୍ୟକାଳର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, କଠିନ ବହିଷ୍କରଣ ପଦ୍ଧତି, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଠାରୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ପୃଥକୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ପଦ୍ଧତିର ଅବଲମ୍ବନରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରହିପାରିବ। ଏହା ଫଳରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପାଦନ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବ।

୨ । ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ (Supreme Court)ର ଗଠନ ଓ କ୍ଷମତା ପରିସର ଆଲୋଚନା କର। ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ବାଧୀନତା କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇଛି ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ଭାବପ୍ରବଣତା ଓ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ବା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦିତାର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ସୀମିତ ହୋଇଥାଏ ସମ୍ବିଧାନର ସଂରକ୍ଷକ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାଭବରେ। ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ସମ୍ମାନହାନି କରିବା ଭଳି କେହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏପରି ଅକ୍ଷୟ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ପଦବୀ ସମ୍ବିଧାନ ଅନ୍ୟ କାହାପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି କରିନାହିଁ । ନ୍ୟାୟର ନିକିତି ଧରି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନାଗରିକର ରକ୍ଷକ, ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରହରୀ, ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତା ତଥା ସଂହତିର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଓ ସର୍ବୋପରି ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ହିସାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଏହା ଏକକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

ଗଠନ – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଜଣେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ରହିବେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଆଉ ୨୫ ଜଣ ବିଚାରପତି ରହିବେ।
ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪(୨) ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି। ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାବେଳେ ସେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ବା ଦୀର୍ଘତମ ଚାକିରି କରିଥିବା ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବେ ।
ଯୋଗ୍ୟତା – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ ଧାରାର (୩) ଉପଧାରା ଅନୁସାରେ ବିଚାରପତି ହେବା ପାଇଁ ନିମ୍ନ ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଅଛି ।

(୧) ସେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥିବେ।
(୨) ଅନ୍ୟୁନ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ବିଚାରପତି ହୋଇଥିବା ଦରକାର।
(୩) ଅନ୍ତତଃ ୧୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ହାଇକୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି କରିଥିବେ ।
(୪) ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମତରେ ସେ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜ୍ଞ ହୋଇଥିବେ।

ଶପଥପାଠ – ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାନ୍ତି। ସେଥିରେ ସେ ଘୋଷଣା କରନ୍ତି ଯେ “ ମୁଁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରତି ଅନୁଗତ ହେବି, ଭାରତର ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବି, ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନ୍ୟାୟଭାବରେ ନିର୍ଭୟରେ ପାଳନ କରିବି ଏବଂ ସମ୍ବିଧାନକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବି” ।
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାକିରିରେ ରହିପାରିବେ । ଆମେରିକାରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୭୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହନ୍ତି |
ପଦଚ୍ୟୁତି – ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୪ (୪) ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ସୁପାରିସ କରାଯାଇପାରିବ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରେ ସର୍ବମୋଟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତ ଓ ଭୋଟ ଦେଇଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ତତଃ ଦୁଇ- ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ବଳରେ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମନ୍ଦ ଆଚରଣ ବା ଅକ୍ଷମତା ଯୋଗୁଁ ପଦଚ୍ୟୁତ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ପଦ୍ଧତି। ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ରାମାସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ହଟାଇବାପାଇଁ ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ କରାଯାଇ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ ସରକାରୀଦଳ ଭୋଟରୁ ବିରତ ହେବାରୁ ଏହି ବହିଷ୍କାର ପ୍ରସ୍ତାବ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନଥିଲା ।

ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ପରିସର – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ। ଏହି କ୍ଷମତାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି।
(୧) ମୌଳିକ କ୍ଷମତା, (୨) ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା, (୩) ପରାମର୍ଶଦାନ କ୍ଷମତା।

(୧) ମୌଳିକ କ୍ଷମତା :
ତଳକୋର୍ଟକୁ ନଯାଇ ସିଧାସଳଖ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟକୁ ଯାଏ ତାକୁ ମୌଳିକ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ। ଏହି କ୍ଷମତାର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ନିମ୍ନ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
(i) ସଂଘୀୟ ବିବାଦ – ଭାରତ ସରକାର ଓ ଏକ ବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ।
(ii) ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଏକ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
(iii) ଏକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବନାମ ଅନ୍ୟ ବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦ ସବୁ
(iv) ମୌଳିକ ଅଧୂକାରଜନିତ ବିବାଦ – ସମ୍ବିଧାନର ୩୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଯେକୌଣସି ନାଗରିକ ସିଧାସଳଖ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ।

(v) ନିର୍ବାଚନରେ ବିବାଦ – ସମ୍ବିଧାନର ୭୧ ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯଦି କୌଣସି ବିବାଦ ଉପୁଜେ ତାହାହେଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ତାହା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଶେଷ ନିଷ୍ପଭି ନେଇପାରିବ। ଏହି ଧାରାରେ ୧୯୬୯ ମସ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ଓ ୧୯୯୨ ମସିହା ନିର୍ବାଚନରେ ମୋକଦ୍ଦମା କରାଯାଇଥିଲା। ମାତ୍ର ନିର୍ବାଚନ ପଦ୍ଧତି ଠିକ୍ ବୋଲି ରାୟ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

(୨) ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତା : ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୨ ଧାରାନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ହାଇକାର୍ଟର ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। କିନ୍ତୁ ହାଇକୋର୍ଟ ଯଦି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବ ଯେ ଏହି ମୋକଦ୍ଦମାରେ ମ୍ବିଧାନ ତର୍ଜମାଜନିତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ତେବେ ଯାଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଅପିଲ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ଗୃହୀତ ହେବ ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ସେପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ମନା କରନ୍ତି, ତେବେ ମଧ୍ୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବିଶେଷ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଉକ୍ତ ଅପିଳ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇପାରିବେ । ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷମତାକୁ ୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ (i) ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋବମା, (i) ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା, (iii) ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା, (iv) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବା ସ୍ପେଶିଆଲ ବିବାଦ ।

(i) ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋକଦ୍ଦମା – ହାଇକୋର୍ଟ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମାକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରନ୍ତି। ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦିଏ ଯେ ଏଥରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ ଅଛି ତାହେଲେ ଏ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। ଯଦି ହାଇକୋର୍ଟ ଏପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ନଦିଏ, ତେବେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଚାହିଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନଦ୍ଵାରା ଉକ୍ତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୋକଦ୍ଦମାକୁ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରୁ ଉଠାଇ ଆଣି ନିଜେ ବିଚା କରିପାରିବେ ।

(ii) ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମା – ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ବିଚାର ହେଙ୍ଗୁବା ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମାର ରାୟ ଉପରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରିବ। ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହାଇକୋର୍ଟ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ହେବ ଯେ ଏହି ଦେୱାନୀ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଇନଗତ ପ୍ରଶ୍ନ ନିହିତ ଅଛି। ଉଚ୍ଚ ସ୍ଵାୟାଳୟ ଏପରି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ନଦେଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରି ସେହି ମୋକଦ୍ଦମାକୁ ହାଇକୋରୁ ଉଠାଇ ନେଇ ତା ଉପରେ ବିଚାର କରିପାରିବେ ।

(iii) ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା – ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମାର ହାଇକୋର୍ଟ ରାୟ ବିରୋଧରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହା କେବଳ ନ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦେଇଥିବା ରାୟ ବିରୋଧରେ ହୋଇପାରିବ। ଅନ୍ୟ ଦଣ୍ଡ ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ପାର୍ଲିଆମଣ୍ଟ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ବିରୋଧରେ ଆବେଦନ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ରିପାରିବେ ।

(iv) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବା ସ୍ପେସିଆଲ ମୋକଦ୍ଦମା – ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ନିଜର ବିବେ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଯେକୌଣସି କୋର୍ଟ ବା ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲର ରାୟ, ନିଷ୍ପଭି ବା ଦଣ୍ଡାଦେଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ଅପିଲ କରିବାପାଇଁ ବିଶେଷ ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ମୋକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ବିଷ ହୋଇପାରିବ। ମାତ୍ର ସାମରିକ ଅଦାଲତ ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୋକଦ୍ଦମା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଆଗତ କରାଯାଇପାରିବ ା ।

(୩) ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା :
ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୩ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ରଛି । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଯଦି ମନେକରନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଆଇନଗତ ବା ତଥ୍ୟଗତ ବିଷୟରେ ସାଧାରଣ ସ୍ଵାର୍ଥସମ୍ବଳିତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୃଶ୍ମିର ଉଦ୍ଭବ ହେଉଛି ତେବେ ସେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଉପରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିପାରନ୍ତି। ଏହି ପରାମର୍ଶ ଦେବା ମତା କେବଳ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଥାଏ। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶଙ୍କର ଦୟାଲ ଶର୍ମା ରାମଜନ୍ମଭୂମି ଓ ବାବରୀ ମସଜିଦ୍ ଘଟଣା ଉପରେପରାମର୍ଶ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ; ମାତ୍ର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ପରାମର୍ଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଗିତ ରହିଛି।

(୪) ନିଷ୍ପତ୍ତି ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା : ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମା ଉପରେ ପୂରୁ ଦେଇଥିବା ରାୟ ଉପରେ ଯଦି ଆଇନଗତ ପ୍ରମାଦ ରହିଛି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରେ, ତେବେ ସେତେବେଳେ ଏକୁ ଆଉଥରେ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥାଏ। ଦେଶରେ ନ୍ୟାୟ ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନତା ଆଣିବାପାଇଁ ଏହି ନବସ୍ଥା ଅନୁସୃତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ୧୩୭ ଧାରାରେ ରହିଛି।

(୫) ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନ କ୍ଷମତା : ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଲ ହୋଇଥିବାରୁ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ ଉପରେ ଏହାର କ୍ଷମତା ରହିଛି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ରାଜ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣଳୀ, କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଓ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନ କରନ୍ତି। ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ହାଇକୋମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଭିନ୍ନ ତଥ୍ୟ ଓ ବିବରଣୀ ମଗାଇ ପାରନ୍ତି।

(୬) ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ : ସମ୍ବିଧାନର ୧୨୯ ଧାରା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତର ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛି। ଏହାଦ୍ଵାରା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ରାୟ ନିମ୍ନ କୋର୍ଟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରମାଣସିଦ୍ଧ ଭାରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ନିଷ୍ପଭିକୁ ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୧ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତେ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ। ସୁପ୍ରିକୋର୍ଟ ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ଅଭିଯୋଗରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ଦଣ୍ଡ ଦେଇପାରେ ।

(୭) ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା : ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୭ ଧାରା ଅନୁସାର କୌଣସି ଆଇନରେ ମୌଳିକ ପ୍ରଶ୍ନ ବିଚାର କଲାବେଳେ ଯଦି ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାକୁ ପଡ଼େ, ତେବେ ସୁଦ୍ରାକୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥାଏ ।

(୮) କର୍ମଚାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ : ସମ୍ବିଧାନର ୧୪୫ ଧାରା ଅଂସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ କୋର୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତି। ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ ଜାମିନ ନାମଞ୍ଜୁର, ଓକିଲମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିବାର କ୍ଷମତା ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ଅଛି। ୧୪୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ନିଜର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ।

(୯) ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ : ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର କ୍ଷାକବଚରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ କାର୍ଯ୍ୟଭାର ଗ୍ରହଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ବିଧାନର ସୁର୍ଗାକରିବା ପାଇଁ ଶପଥପାଠ କରିଥାଆନ୍ତି। ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ, ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ବା ପ୍ରଶାସନିକ ସଂସ୍ଥା ସମ୍ବିଧାନର ହିର୍ଭୁତ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ନାକଚ କରିଦିଏ। ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ବା ରାଜ୍ୟ-ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଉପୁଜିଲେ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ତାହାର ସମାଧାନ କରେ।

(୧୦) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନଗବଲୋକନ କ୍ଷମତା :
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାର ରକ୍ଷକ ଓ ଭାଷ୍ୟକାର ହିସାବରେ ସମ୍ବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧ କରୁଥିବା ଆଇନକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କ୍ଷମତାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା କୁହାଯାଏ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ଜାଗ୍ରତ ଘଣ୍ଟି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରଧାନ ଓ ଶେ ଭାଷ୍ୟକାର। ନିଜଆଡୁ ଭାଷ୍ୟଦାନ ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ଆଗେଇ ଆସେ ନାହିଁ। କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମା ଉପସ୍ଥାପନ ଫର ସେ ରାୟ ଦିଅନ୍ତି ।

ନ୍ୟାୟଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା – ବିଚାର ବିଭାଗ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରାଏ। ସ୍ଵାଧୀନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳ ରୂପାୟନ ପାଇଁ ସହାୟତା କରିଥାଏ।
(i) ଚାକିରି ନିରାପତ୍ତା – ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଚାକିରି ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆକ୍ରୋଶ କିମ୍ବା ରାଜନୈତିକ ଅଭିସନ୍ଧିକୁ ଆଖୁ ଆଗରେ ରଖ୍ କାହାରିକୁ ଚାକିରିରୁ ବିଚାର ନୁହେଁ ।
(ii) ନିଯୁକ୍ତି – ଏମାନଙ୍କୁ ଜଣେ ନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବୋଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତା ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି। ନିଯୁକ୍ତିବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତି। ଥରେ ଜଣେ ବିଚାରପତି ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲା ପରେ ୬୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କରିଥାଏ ।
(iii) ଦରମା – ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଦରମା ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ ନଚେତ୍ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନୁହେଁ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ବାସଗୃହ, ଅବସରକାଳୀନ ସୁଯୋଗ ଓ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ।

ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ ନିଷିଦ୍ଧ :
ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କଲାପରେ ଓକିଲାତି କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ବିଧାନ କେତେକ କଟକଣା ଜାରି କରିଛି। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସର ନେଲା ପରେ କୌଣସି କୋର୍ଟରେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବିଚାରପତିମାନେ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ବରିଷ୍ଠ ତଥା ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଅଯଥା ଅନୁଗ୍ରହ ପ୍ରଦାନରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିପାରିବେ ।

ଅନେକ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ନେତାମାନେ ଅଭିଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି ଯେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ବିଚାରାଳୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଭାବରେ ଠିଆ ହେଉଛି। ମାତ୍ର ଏହା ଆଦୌ ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ବରଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏଣୁ ଯାହା ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡୁନା କାହିଁକି ବିଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ଅବ୍ୟାହତ ରଖିବା ଦରକାର। ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷମତା ପରିସର ସଙ୍କୁଚିତ କରିଥିବା ବେଳେ ୪୪ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପୂର୍ବାବସ୍ଥା ଫେରାଇ ଆଣିଥିଲା ।

୩ । ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ (High Court)ର ଗଠନ ଓ କ୍ଷମତା ପରିସର ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ଏହାର ଅଧୀନରେ ଜିଲ୍ଲା ବିଚାରାଳୟ ଥାଏ। ଆମ ରାଜ୍ୟର ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଠାରୁ ପୁରାତନ। କାରଣ ଏହା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୧୪ ଅଟେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଭିନିତ୍ ସରନ ବର୍ମନ୍ ଅଟନ୍ତି।
ଗଠନ – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ୍ଥିର କରିବା କ୍ଷମତା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ହସ୍ତରେ ନ୍ୟସ୍ତ ।

ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୪ ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଚାହିଁଲେ ୨ ବର୍ଷ ପାଇଁ ହାଇକୋର୍ଟର ଅତିରିକ୍ତ ବିଚାରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରିପାରିବେ ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଅସ୍ଥାୟୀଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ବିଚାରପତି ମଧ୍ଯ ନିଯୁକ୍ତ କରିପାରିବେ। ରାଜ୍ୟର ସ୍ଵାର୍ଥଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୋକଦ୍ଦମାର ମାତ୍ରା ଅତିରିକ୍ତ ବଢ଼ିଗଲେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଠାରୁ ସମ୍ମତି ଆଣି ହାଇକୋର୍ଟର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ହାଇକୋର୍ଟରେ କୌଣସି ମୋକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିବାପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିପାରନ୍ତି। ସବୁ ହାଇକୋର୍ଟମାନଙ୍କରେ ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ବିଚାରପତି ନଥା’ନ୍ତି। କେତେକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ୫୦ରୁ ଅଧିକ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି ।

ନିଯୁକ୍ତି – ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଓ ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି। ମୁଖ୍ୟ ବିଚାର ବିମର୍ଶ କରନ୍ତି । ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି। ଏହା ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପରମ୍ପରା ଅଟେ। ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ନିମିତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ଉପର୍ୟ୍ୟକ୍ତ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସମେତ ରାଜ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରିବାକୁ ହୁଏ। ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ (୧) ଧାରା ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରନ୍ତି ।

ପଦଚୁ୍୍ୟତି – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ ଧାରାରେ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ବହିଷ୍କାର ପ୍ରଣାଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସେ ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ ପଦଚ୍ୟୁତି ଘଟେ କିମ୍ବା ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବଦ୍ଵାରା ତାଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରେ। ଏହି ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଣେ। ଏଥିପାଇଁ ୧୪ ଦିନିଆ ନୋଟିସ୍ ଦେଇ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହରେ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହର ଅର୍ଦ୍ଧାଧିକ ସଭ୍ୟ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଇ ଭୋଟ ଦେଇଥିବା ସଭ୍ୟଙ୍କର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନ ଲାଭକରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ୬୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।

ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୭ (୨) ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ରହିପାରିବେ।
(i) ସେ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ହୋଇଥବେ ।
(ii) ସେ ଭାରତର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦ ବର୍ଷପାଇଁ ବିଚାରପତିଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିବେ ।
(iii) ସେ ଭାରତର ଏକ ବା ଅଧିକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଓକିଲାତି କରିଥିବେ।
(iv) କୌଣସି କୋର୍ଟ ବା ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ୍‌ରେ ଚାକିରି ଅଭିଜ୍ଞତା ଥ‌ିବ।
(v) ୪୪ତମ ସଂଶୋଧନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ଆଇନ ଜ୍ଞାନ ଦରକାର କରୁଥିବା ପଦବୀରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହେବେ ବୋଲି ଆଶା ରହିଛି।
ବିଦଳି – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କଦ୍ବାରା ଗୋଟିଏ ହାଇକୋର୍ଟରୁ ଅନ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟକୁ ବଦଳି ହୋଇପାରିବେ ।
ଦରମା – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୨ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଦରମା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ରହିଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ୯୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଓ ଅନ୍ୟ ବିଚାରପତିମାନେ ୩୧ ହଜାର ଟଙ୍କା ମାସିକ ଦରମା ପାଉଛନ୍ତି। ଏଥୁ ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ହୋଇପାରିବେ ।

ଓକିଲାତିରୁ – ବିଚାରପତିଭାବେ ହାଇକୋର୍ଟରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କଲା ପରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କରିବାରୁ ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୦ ଧାରାରେ ବଞ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି। ଏହା କେବଳ ହାଇକୋର୍ଟ ଏବଂ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ।

କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର :
ମୌଳିକ କ୍ଷେତ୍ରାଧୁକାର – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୫ ଧାରାରେ ହାଇକୋର୍ଟର କ୍ଷମତା ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି। ହାଇକୋର୍ଟରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧୁକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଲେ ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୬ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନାଗରିକ ସିଧାସଳଖ ହାଇକୋର୍ଟର ଆଶ୍ରୟ ନେଇପାରିବ। ନିର୍ବାଚନ ମୋକଦ୍ଦମା ମଧ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟର ମୌଳିକ କ୍ଷମତା ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର – ଉଭୟ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମୋକଦ୍ଦମା କ୍ଷେତ୍ରରେ ହାଇକୋର୍ଟର ଆବେଦନମୂଳକ କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ଵକାର ଅଛି। ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ଅପିଲ ଅଦାଲତ ଅଟେ । ରାଜସ୍ଵ ଆଇନ, ପ୍ରଜାସ୍ଵତ୍ଵ ଆଇନ ଓ କର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିବାଦ ହାଇକୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରାଯାଏ। ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ହାଇକୋର୍ଟରେ ବିଚାର ହୁଏ।

ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ – ସମ୍ବିଧାନର ୨୧୫ ଧାରା ହାଇକୋର୍ଟକୁ ଏକ ଅଭିଲେଖ ଅଦାଲତ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି। ହାଇକୋର୍ଟର ରାୟଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ଅଦାଲତମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣ ଓ ସାକ୍ଷୀଭାବେ ଗୃହୀତ ହୁଏ।

ଅଦାଲତ ଅବମାନନା – କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନ ହାଇକୋର୍ଟର ବା ଅବମାନନା କଲେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ଅନୁଷ୍ଠାନର ଦୋଷ ବିଚାର କରି ଦଣ୍ଡ ଦେବା ବିଚାର ହୁଏ।

ବିବାହ ଓ ଛାଡ଼ପତ୍ର – ବିବାହ ଓ ଛାଡ଼ପତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମାଗୁଡ଼ିକ ହାଇକୋର୍ଟରେ ସିଧାସଳଖ ବିଚାର ବିଚାର ହୁଏ।

ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନ କ୍ଷମତା – ରାଜ୍ୟର ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ହାଇକୋର୍ଟର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍‌ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକରୁଛି କି ନାହିଁ ହାଇକୋର୍ଟ ସେଥୁପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଏ। ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ପରୀକ୍ଷାକରି ଦେଖୁବାପାଇଁ ହାଇକୋର୍ଟ ୨୨୭ ଧାରା ଅନୁସାରେ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତମାନଙ୍କଠାରୁ ବିବରଣୀ ମଗାନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ସାଧାରଣ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଅନ୍ତି ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫର୍ମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରନ୍ତି।

ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ହାଇକୋର୍ଟର କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରିବେ। ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।
ମୋକଦ୍ଦମା ସ୍ଥାନାନ୍ତର କ୍ଷମତା – ସମ୍ବିଧାନର ୨୨୮ ଧାରା ଅନୁସାରେ ହାଇକୋର୍ଟର ଆଦେଶ ବଳରେ ମୋକଦ୍ଦମାର ନିରପେକ୍ଷ ସୁବିଚାର ନିମନ୍ତେ ଗୋଟିଏ ଅଦାଲତରୁ ଅନ୍ୟ ଅଦାଲତକୁ ମୋକଦ୍ଦମା ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇପାରେ।

ଶାସ୍ତ୍ରନଗତ କ୍ଷମତା – ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀମାନେ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହାର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶ୍ରେଣୀର କର୍ମଚାରୀ ରାଜ୍ୟ ଲୋକସେବା ଆୟୋଗର ସୁପାରିସ ଅନୁଯାୟୀ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାଦ୍ଵାରା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହାଇକୋର୍ଟର ସମସ୍ତ ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଚାକିରି ହୁଏ ।

ହାଇକୋର୍ଟର ସ୍ଵାଧୀନତୀ – ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିମାନେ ସରକାରୀ କଳର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତରହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ । ସେମାନଙ୍କୁ ଚାକିରିରୁ ବିତାଡ଼ିତ କରିବାର ପଦ୍ଧତି ଜଟିଳ । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର ଦରମା ଉପରେ ବିଧାନସଭାରେ ଭୋଟ ନିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ହାଇକୋର୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି କରିପାରିବେ । ସେମାନଙ୍କର ଦରମା ଆର୍ଥକ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ କମାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ସେମାନଙ୍କ ଦରମା ଭାରତର ‘ ସଞ୍ଚିତ ପାଣ୍ଠିରୁ’ ମିଳେ। କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଚାପ ଆଗରେ ବିଚାରପତିମାନେ ମୁଣ୍ଡ ନୁଆଁନ୍ତି ନାହିଁ।

୪ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ବାଧୀନତା ରକ୍ଷା (Independence of Judiciary) ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ତାହା ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ବେଙ୍କନ୍ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ ଆଇନର ଯନ୍ତ୍ରଣାଠାରୁ ଅଧିକ କ୍ରୂର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଆଉ ନାହିଁ ।” ସ୍ଵାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକ ପାଇଁ ଆଲୋକଶିଖା ଅଟେ । ଏଣୁ ବ୍ରାଇସୀ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, “ଯଦି ନ୍ୟାୟର ପ୍ରଦୀପ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ବାପିତ ହୋଇଯାଏ, ସେହି ଅନ୍ଧକାର ଅତୀବ ତୀବ୍ର ହୋଇଥାଏ ।” ଏଣୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବଶୀଭୂତ (Committed) ନ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବାହ୍ୟ ଚାପରୁ ମୁକ୍ତ ରହି ଯଦି ନ୍ୟାୟଳୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇପାରେ ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟାଳୟ ବା ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ଵାଧୀନତା କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ଥିତି ଓ ଅଧିକାର ନ୍ୟାୟଦ୍ଵାରା ସଂରକ୍ଷିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଉପାଦାନକୁ ସୂଚିତ କରେ ।
(କ) ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସରକାରଙ୍କ ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ଅଙ୍ଗ; ଯଥା – ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣଠାରୁ ମୁକ୍ତ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଖ) ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଓ ପ୍ରଭାବଠାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଗ) ବିଚାରପତିମାନେ ବିନା ଭୟ ଓ ଅନୁଗ୍ରହରେ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉଚିତ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସର୍ଭାବଳୀ :
(୧) ଉଚ୍ଚ ଯୋଗ୍ୟତା : ବିଚାରପତିମାନେ ଉଚ୍ଚ ଆଇନଗତ ଯୋଗ୍ୟତାସଂପନ୍ନ ଓ ଦକ୍ଷତାଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେମାନେ ଶିକ୍ଷାଗତ ଓ ବୃତ୍ତିଗତ ଯୋଗ୍ୟତା ସହିତ ବ୍ୟବହାରିକ ଦକ୍ଷତା ଓ ମାନବିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀସଂପନ୍ନ ହୋଇଥବା ଉଚିତ । ଏହି ଯୋଗ୍ୟ, ଦକ୍ଷ ଓ ଅଭିଜ୍ଞ ବିଚାରପତିମାନେ ହିଁ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ନିର୍ଭିକ ଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ । ସଂପାଦନ କରିପାରିବେ ।

(୨) ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ : ବିଚାରପତିମାନେ ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କ ଭଳି ନିର୍ବାଚିତ ବା ମନୋନୀତି ହେଲେ କେବଳ ଦକ୍ଷତା ଓ ଯୋଗ୍ୟତା ଭିଭିରେ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(୩) ଦୀର୍ଘ ଓ ସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ : ବିଚାରପତିମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ଦୀର୍ଘ ଓ ସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଉପଭୋଗ କଲେ ଭୟଶୂନ୍ୟ ଭାବେ ସେମାନେ ନିଜର ନିଷ୍ପଭି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅବସର ନିଅନ୍ତି ।

(୪) ଜଟିଳ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା : ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ପଦଚ୍ୟୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟ ଓ ଜଟଳି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ଫଳରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀଭାବେ ସେମାନଙ୍କୁ ପଦଚ୍ୟୁତ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଭାରତରେ ‘ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ’ ପ୍ରମାଣିତ ଅସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର ବା ଅକ୍ଷମତା କାରଣରୁ ଆଗତ ହୋଇ ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହଦ୍ଵାରା ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସମର୍ଥନରେ ଗୃହୀତ ହେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ତାଙ୍କୁ ପଦଚ୍ୟୁତ ବା ବହିଷ୍କାର କରିଥା’ନ୍ତି | ଚାକରିର ସ୍ଥାୟୀତ୍ଵ ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ନିଭୀକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।

(୫) ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା ଓ ଭତ୍ତା : ଆର୍ଥିକ ଦୁରବସ୍ଥା ବା ଅନଟନ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିବେକକୁ ଦମନ କରେ ଓ ସେ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏଣୁ ବିଚାରପତିମାନେ ପ୍ରଲୋଭନହୀନ ହୋଇ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ଵ ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ବିଚାରପତିମାନେ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦରମା ଓ ଭତ୍ତା ପାଇଲେ ନିର୍ଭିକ ଭାବେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିପାରନ୍ତି । ଆର୍ଥିକ ନିରାପତ୍ତା ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(୬) କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ : ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଠାରୁ ପୃଥକ୍ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେମାନେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ରହିବା ଫଳରେ ନ୍ୟାୟଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁସ୍ଥ, ଦୃତ, ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ ।

(୭) ବିଚାରପତିଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀକାର : ନ୍ୟାୟପାଳିକାରେ ବିଚାରପତିମାନେ ନିଜର ପ୍ରଦତ୍ତ ନ୍ୟାୟିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ସମାଲୋଚ଼ନାର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଏଣୁ ବିଚାରପତିମାନେ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିବାପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଛି । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅଦାଲତ ବାହାରେ ସମାଲୋଚିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(୮) ବୃତ୍ତିଗତ ବାରଣ : ବିଚାରପତିମାନେ ଅବସରଗ୍ରହଣ ପରେ କୌଣସି ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେମାନେ ଅବସର ପରେ ଅଦାଲତରେ ଓକିଲାତି କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ୧୨୪(୭) ଧାରାରେ ଭାରତରେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ ଘରେ କୌଣସି ଅଦାଲତରେ ଓକିଲାତି କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।

ଭାରତରେ ବଶୀଭୂତ ବିଚାରସଂସ୍କାର ସ୍ବରୂପ : ଭାରତରେ ୧୯୭୩ ମସିହାର କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ମକଦ୍ଦମାର ରାୟ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ପରେ ବିଶେଷତଃ ୧୯୭୫-୭୬ ମସିହାର ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ସରକାର ବିଚାର ବିଭାଗର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ହସ୍ତପେକ୍ଷ କରି ଏହାକୁ ଏକ ବଶୀଭୂତ ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ଆଜ୍ଞାଧୀନ ବିଚାର ସଂସ୍ଥା (Compitted Judicary)ର ରୂପ ପ୍ରଦାନ କଲେ ବୋଲି ସମାଲୋଚକମାନେ ମତ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ନିୟୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବରିଷ୍ଠତା ନୀତି ପରିବର୍ତ୍ତେ ଦକ୍ଷତାକୁ ଆଧାର କରି ଏହି ନିଯୁକ୍ତି, ପ୍ରଦାନ, ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନ ଆକ୍ରୋଶମୂଳକ ବଦଳି, ଅବସରଗ୍ରହଣ ପରେ ବିଚାରପତମାନଙ୍କ ପାଇ ହସ୍ତପେକ୍ଷ ଓ ବଶ୍ୟତାର ଅଧୀନ କରେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ଆଞ୍ଚ ଆଣିଥାଏ ।

୧୯୫୦ ମସିହାଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଳ୍ପ କେତେଗୋଟି ଘଟଣାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନାଗରିକର ଅଧୂକାରର ସୁରକ୍ଷା, ସମ୍ବିଧାନର ଜଗୁଆଳି, ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଂରକ୍ଷକ ହିସାବରେ ନିଜର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ଵ ସଂପାଦନ କରି ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତାର ପରିଚୟ ଦେଇଆସୁଛି ।

୫ । ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ (Judicial Review) ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲେକନ ହେଉଛି ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତା । ବିଧାନମଣ୍ଡଳଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ (Law) ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ‘ ଆଦେଶନାମା’ (Executive Orders) ଗୁଡ଼ିକର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ବୈଧତା ନିରୂପଣ କ୍ଷମତାକୁ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ କୁହାଯାଏ। ଯଦି ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସି ଆଇନ ଏବଂ ଆଦେଶନାମା ସମ୍ବିଧାନର ବିରୋଧାଚରଣ କରୁଥାଏ, ତେବେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସେଗିଡ଼ିକୁ ‘ଅବୈଧ’(Void) ଘୋଷଣା ବା ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ନିଜର କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି, ତେବେ ତାହା ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ (Unconstitutional) ତଥା ଅବୈଧ (Void) ଅଟେ ଏ ପ୍ରକାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର କ୍ଷମତା କେବଳ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଅଛି। କାରଣ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ (Guardian) ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଛି; ଯଥା-

(କ) ସରକାରକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ‘ବୈଧ’ (Legitimate) ଘୋଷଣା କରିବା; ଏବଂ
(ଖ) ସମ୍ବିଧାନ ଉପରେ ସରକାରଙ୍କର ବେଆଇନ ହସ୍ତକ୍ଷେପ (Encroachment) ଓ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତା ଆଚରଣକୁ ପ୍ରତିହତ କରି ସମ୍ବିଧାନକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା। ତେଣୁ ପ୍ରାୟ ସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରଚଳିତ ଲିଖତ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ଆବଶ୍ୟକମତେ ସମ୍ବିଧାନକୁ ତର୍ଜମା କରିବା ହେଉଛି ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ବର ଉତ୍ପତ୍ତି (Origin) :
ଆମେରିକାର ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ଵର ଜନ୍ମ ହେଉଛି 1803 ମସିହା ସୁପରିଚିତ ‘ ମାରବରି ବନାମ ମ୍ୟାଡ଼ିସନ’ ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରି ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ତତ୍‌କାଳୀନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ‘ମାର୍ଶାଲ୍’ (Marshall) ଏହି ନୂତନ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଜୀବଦାନ କରିଥିଲେ। ସେହିଦିନଠାରୁ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଉପରୋକ୍ତ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ମୁଖ୍ୟ ବିଚାପ୍‌ପତି ମାର୍ଶାଲ୍ ‘ଜୁଡ଼ିସାଆରୀ ଆକ୍ଟ, 1789 ର ଧାରା 13’ (Section 13 of the Judiciary Act 1789) କୁ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ ଘୋଷଣା କରିବା ସହିତ ବାତିଲ କରିଦେଲେ। ତେବେ ଘଟଣାଟି ଏହିପରି ଥୁଲା –

ଆମେରିକାର ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ‘କଂଗ୍ରେସ’ ଦ୍ଵାରା ଗୃହୀତ ଉପରୋକ୍ତ ଆଇନର ଧାରା 13 ରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ଯେ, ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଯେକୌଣସି ‘ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ’ (Lwer Courts) ବା ଯେକୌଣସି ପଦାଧ୍ଵକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ‘ମାଣ୍ଡାମସ୍ ରିଟ୍’ (Writ) ପ୍ରୟୋଗ କରିପାରିବେ । ତେବେ ଗ୍ରେସଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଓ ଅନୁମୋଦିତ ଉପରୋକ୍ତ ଆଇନ ବଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତା ପରିସର ପରିଂର୍ଦ୍ଧିତ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଏହି ଆଇନଟି ସମ୍ବିଧାନ ବିରୋଧୀ ଅଟେ; ତେଣୁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅବୈଧ। ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ମାର୍ଶାଲଙ୍କ ଏହି ଐତିହାସିକ ରାୟ ତିନିଗୋଟି ‘ସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ (Proposition) ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥୁଲା –

(୧) ଆମେରିକାର ଲିଖୁତ ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଆନ ଏବଂ ପ୍ରଚଳିତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ‘ସାଧାରଣ ଆଇନ’ (Ordinary Status) ଓ ‘ଅଧ୍ୟାଦେଶ’ (Ordinance) ତୁଳନାରେ ଏହା ସର୍ବୋକୃଷ୍ଟ ଆଇନ।

(୨) ସମ୍ବିଧାନ ଓ ସାଧାରଣ ଆଇନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ବିବାଦ ଉପୁଇଁଲେ ସମ୍ବିଧାନର ଅଧିକ ମାନ୍ୟତା ରହିବ।

(୩) ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଏପରି ଏକ ବିବାଦ ଯଦି ବିଚାରପାଇଁ ଆସେ, ତେବେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ବିଧାନକୁ ଅଧୂକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସ୍ରଷ୍ଟା ହେଉଛି ସେହି ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ। ମାତ୍ର ପ୍ରଥମେ ସମ୍ବିଧାନରେ ଏପରି ଏକ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇନଥିଲା। ପରେ ପରେ ସମ୍ବିଧାନର ‘ବ୍ୟାଖ୍ୟା’ ବା ‘ତର୍ଜମା’ (Interpretation) କ୍ଷମତା ବଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଲେ। ବସ୍ତୁତଃ, ଆମେରିକାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ସ୍ଵିଜରଲାଣ୍ଡ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଏପରି ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଏକ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ଫଳରେ ସେଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ବା ସଂସଦ ହେଉଛି ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଖଣ୍ଡ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ। କୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ସଂପର୍କିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଇଂଲଣ୍ଡରେ ‘ସଂସଦୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ବ’ (Par- liamentary Sovereignty) ନୀତି ବେଶ୍ ଫଳପ୍ରଦ ଓ ଜନପ୍ରିୟ। ଆମେରିକାରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ’ (Judicial Supremacy) ନୀତି ଇଂଲଣ୍ଡରେ ନାହିଁ। ଆମେରିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଆମେରିକା ସମ୍ବିଧାନର ସଙ୍ଗେ ଆବଶ୍ୟକ ମନେକଲେ ଏହି ଆଇନକୁ ‘ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ’ବା ‘ଅସିଦ୍ଧ’ (Void) ଘୋଷଣା କରିପାରନ୍ତି। ତେଣୁ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଆମେରିକାର ନ୍ୟାୟାଳୟ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ’ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରୁଛି ।

ଏହି ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ତତ୍ତ୍ଵର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଆଉ ଦୁଇଟି ତତ୍ତ୍ଵ ରହିଛି, ଯଥ
(କ) ସରକାରଙ୍କର ସୀମିତ – କ୍ଷମତା ତତ୍ତ୍ଵ (Theory of Limited Govt.) ଏବଂ
(ଖ) ‘ସାଧାରଣ – ଆଇନ ବନାମ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଆଇନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵ’ (Theory of Ordinary Law Vrs. Constitutional Law Supremacy)

ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
ଆମେରିକାରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ଆଇନର ଯାଥାର୍ଥ’ (Due Process of Law) ନୀତି ଆତ୍ମ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭା (Constituent Assembly) ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ୨୧ ଧାରାରେ ‘ ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପ୍ରଣାଳୀ’ (Procedure Established by Law) ଅନୁସୃତ ହୋଇଅଛି ।

ଏଠାରେ ସୂଚିତ କରାଯାଇପାରେ ଯେ, ଭାରତ ଏକ ‘ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର’ (Federal State) ଓ ଏକ ଲିଷ୍କୃତ ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷମତା ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଛି। ତିନିଗୋଟି ‘ତାଲିକା’ (List); ଯଥା କେନ୍ଦ୍ର ତାଲିକା (Union List), ରାଜ୍ୟ ତାଲିକା (State List), ଯୁଗ୍ମ ତାଲିକା(Concurrent List)ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷମତାର ଆବଣ୍ଟନ ହୋଇଛି। ତେବେ କ୍ଷମତା ସମାଧାନପାଇଁ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସୀମିତ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ସେ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୩ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝିବାକୁ ହେବ।, ବ୍ୟବହାର ବା ପ୍ରୟୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ କନ୍ଦଳ ବା ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ।

ଏହାର ରହିଛି, ଯାହାର ଶୀର୍ଷରେ ଅଛନ୍ତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ; ମାତ୍ର ଭାରତରେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଆମକୁ ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ୧୩ ଧାରାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ଯେ, ଯଦି କୌଣସି ଆଇନ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଥାଏ; ତେବେ ସେହି ଆଇନ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ଅସିଦ୍ଧ ବା ଅବୈଧ ଘୋଷିତ ହେବ। ତେବେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ତିନିଗୋଟି କାରଣରୁ କୌଣସି ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଉତ୍‌ଥାପନ କରାଯାଇପାରିବ।

ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(୧) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନର ବିଷୟବସ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ବିଧାୟିକା କ୍ଷମତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ।
(୨) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିରୋଧାଚରଣ କରୁଛି।
(୩) ପ୍ରଣୀତ ଆଇନଟି ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରୁଅଛି ।

ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଉଭୟ ସଂସଦ ଓ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆର୍ଥନୀତିକ ଓ କୃଷିର ଉନ୍ନତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବହୁତ ପ୍ରଗତିମୂଳକ ଆଇନ (Progressive Law) ପ୍ରଣୟନ କଲେ। ସେ ଆଇନର ବୈଧତା ସଂପର୍କରେ ନ୍ୟାୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପିତ ହେଲା। ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ (Judgement) କୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସଂସଦରେ ଆବଶ୍ୟକ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ଗୃହୀତ କରାଯାଇ ଉପରୋକ୍ତ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ସଂପର୍କିତ ଆଇନଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ୧୯୫୧ ମସିହାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ନୂତନ ଧାରା ୩୧।

(ବି) (Article 31-B) ସମ୍ବିଧାନରେ ଯୋଗ କରାଯାଇ କେତେକ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ସଂସ୍କାର ସଂପର୍କିତ ବିତର୍କିତ ଆଇନ (Agrarian Reforms Luws) କୁ ‘୯ମ ପରିଶିଷ୍ଟ’ (9th Schedule) ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯିବା ସହିତ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଏ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍‌ଥାପିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରାଗଲା। ଫଳରେ ସଂସଦର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସାର୍ବଭୌମତ୍ଵ ଜାହିର ହେଲା ଓ ଗୋଲକନାଥ ବନାମ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ ମଧ୍ୟ ବିଚାର୍ଯ୍ୟ। ଏହି ରାୟ ୧୯୬୭ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସ ୨୭ ତାରିଖ ଦିନ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା।

ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୬୭) :
ଏହି ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ୬-୫ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ମାନ୍ୟବର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏକଥା ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଲେ ଯେ

(୧) ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ୩୬୮ ଧାରା କେବଳ ‘ପ୍ରଣାଳୀ (Procedural) ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି, କିନ୍ତୁ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରିବାର କ୍ଷମତା ଏହି ଧାରା ବଳରେ ସଂସଦ ହାତରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇନାହିଁ।

(୨) ଏହି ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ସଂଖ୍ୟା (Entry) ୯୭ ର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ତେଣୁ ଏହା ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୨୪୫, ୨୪୬ ଓ ୨୪୮ ତତ୍‌ସଂପର୍କିତ କ୍ରମିକ ଏକ ସାଧାରଣ ବୈଧାନିକ କ୍ଷମତା (Legislative Power) ଅଟେ ।

(୩) ସମ୍ବିଧାନା ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୩ (୨) ରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ‘ଆଇନ’ର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ସୁତରାଂ, ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ କୌଣସି ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ।

(୪) ସଜନ ସିଂହ ବନାମ ରାଜସ୍ଥାନ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୬୫) ରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ପଦତ୍ତ ରାୟର ସାରାଂଶ ଏହି ଯେ, ସଂସଦର ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ଅସୀମ ନାହିଁ। ତେବେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସଂସଦରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ, ଚତୁର୍ଥ ଓ ସପ୍ତଦଶ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପୂର୍ବପରି ବଳବତ୍ତର ରହିବ ଓ ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାର ରାୟ ଏହି ସଂଶୋଧନ ଆଇନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ନାହିଁ। କାରଣ ଏହି ରାୟ ଭବିଷ୍ୟତ୍ ବା ଆଗାମୀ ଦିନପାଇଁ ଲାଗୁହେବ ।

ତେବେ ଏହି ଗୋଲକନାଥ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏତିକି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଲେ ଯେ, ସମ୍ବିଧାନର ୩୬୮ ଧାରା ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସଂକୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରାଯିବ ନାହିଁ। ତତ୍‌କାଳୀନ (୧୯୬୭) ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି କେ.ସୁବାରାଓ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ଯେ “ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅଖଣ୍ଡ ଓ ପବିତ୍ର; ତେଣୁ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ଏହା ସଂକୁଚିତ ବା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ।’ ଏ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୭୧ ନିର୍ବାଚନରେ ସଂସଦରେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଲାଭ କରି ଶ୍ରୀମତୀ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସରକାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କଲେ।

ଗୋଟିଏ ହେଲା, ୨୪ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ; ଯାହା ୩୬୮ ଧାରାରେ ସଂଶୋଧନ ଆଣି ସଂସଦ ହାତରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା ପୁନଃ ପ୍ରଦାନ କଲା। ଅନ୍ୟଟି ହେଲା, ୨୫ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ, ଯାହା ସମ୍ବିଧାନର ୩୧ ଧାରାରେ କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୭୩)

୧୯୭୩ ମସିହାରେ କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ବନାମ କେରଳ ରାଜ୍ୟ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଐତିହାସିକ ରାୟ ପ୍ରଦାନ କରି ଭାରତର ନ୍ୟାୟିକ ଓ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ବିପ୍ଳବ ଆଣିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ଏହାକୁ ‘ମୌଳିକ ଅଧୂକାର’ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମୋକଦ୍ଦମା କୁହାଯାଏ। ଏହି ରାୟ ଫଳରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ରାୟର ବିଶେଷତ୍ଵଗୁଡ଼ିକ ହେଲା

(୧) ସଂସଦ ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ସୃଷ୍ଟି (Creation) ।

(୨) ସଂସଦର ନିମ୍ନ ସଦନ ଲୋକସଭାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ଓ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ନ ପୂରୁଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଲୋକସଭାକୁ ଭାଙ୍ଗି ନିର୍ବାଚନ ମାଧ୍ୟମରେ ନୂତନ ଲୋକସଭା ଗଠନ କରାନ୍ତି। ମାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ସଦନ ରାଜ୍ୟସଭା, ହେଉଛି ସର୍ବକ୍ଷମତାସଂପନ୍ନ ଓ ଏହା ଏକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସଂସ୍ଥା। ସଂସଦର ସ୍ଥାନ ସମ୍ବିଧାନର ତଳ ସୋପାନରେ।

(୩) ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ‘ସ୍ରଷ୍ଟା’ (Creator)ଓ ସଂସଦ ହେଉଛି ‘ସୃଷ୍ଟି’ (Creation) । ଅତଏବ, ସଂସଦ କଦାପି ସମ୍ବିଧାନ ସ୍ରଷ୍ଟା (Creator) ର ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର (Basic Structure) କୁ ପରିବର୍ତନ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ସଂସଦର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିନକୁ ନଷ୍ଟ କରିବା ଏକ ଅଣସାମ୍ବିଧାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବ।

(୪) ୨୪ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସମ୍ବିଧାନସିଦ୍ଧ ଅଟେ।

(୫) ୩୬୮ ଧାରାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କଦାଚିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ୩୬୮ ଧାରାକୁ ବିଲୁପ୍ତ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ‘ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ’ ଅଟେ । ତେଣୁ ବା ବିକଳାଙ୍ଗ କରିହେବ ନାହିଁ।

(୬) ଶେଷରେ ଧାରା ୩୧-ସି (C) ଜରିଆରେ ଯେପରି ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ କ୍ଷମତା’(Judicial Review Power) କୁ ସଂକୁଚିତ କରାଯାଇଛି, ତାହା ସମ୍ବିଧାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅବୈଧ ଓ ଅସିଦ୍ଧ ଅଟେ। ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ ତତ୍ତ୍ଵ (Basic Structure Theory of the Constitution) ସୁସ୍ଥ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପରମ୍ପରା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରାଗଲା ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣକୁ ନିରାପତ୍ତା ଦେଇ ଆବଶ୍ୟକମତେ ତତ୍ତ୍ବ’ର ସଂଜ୍ଞା ଓ ପରିସୀମା କ’ଣ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଉକ୍ତ ରାୟ (Judgement) ରେ କୌଣସି ସୂଚନା ଦେଇନାହାନ୍ତି । ତେବେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ଵାରା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ରାୟ (Judgement) ଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ୟୟନ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଆପେ ଆପେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

(କ) ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ
(ଖ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା
(ଗ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଘ) କ୍ଷମତାର ପୃଥକାକରଶ
(ଙ) ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲକ୍ଷଣ
(ଚ) ବ୍ୟକ୍ତିର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା (Dignity)ଓ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର (Basic Rights)ର ସୁରକ୍ଷା
(ଛ) ରାଷ୍ଟ୍ରର ଐକ୍ୟ ଓ ସଂହତି
(ଜ) ମୌଳିକ ଅଧ୍ବକାର (Fundamental Right)
(ଝ) ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାତ୍ମକ ନୀତି (Directive Principles of State Policy)
(ଞ) ପ୍ରାକ୍ କଥନ (Preamble)
(ଟ) ସଂସଦର ଗଠନ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(୦) ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ (Judicial-Review)
(ଙ) ଆଇନର ଶାସନ (Rule of Law)
(ଢ) ସମ୍ବିଧାନଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ଅନୁଷ୍ଠାନ (Institutional Framework of the Constitution) ଗୁଡ଼ିକ, ଯଥା – ସଂସଦ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦ, ନ୍ୟାୟପାଳିକା
(ଣ) ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା (Status) ଓ ସୁବିଧାର ସମାନତା
(ତ) ଆଇନଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଓ ସମର୍ଥିତ ସରକାର।

ସୁତରାଂ, ଆମେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲେ ଯେ, “ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର ବା ଲକ୍ଷଣ। ଯଦି ସଂସଦ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର କରି କଦାଚିତ୍ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ବିଲୁପ୍ତ କରିବାପାଇଁ ବା ବିକଳାଙ୍ଗ କରିବାକୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ତେବେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନିଜର ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବ୍‌ଲୋକନ’ କ୍ଷମତା (ଯାହା ବି ସମ୍ବିଧାନର ଏକ ମୌଳିକ ଚରିତ୍ର) ପ୍ରୟୋଗ କରି ଏକ ସମୁଚିତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚିବେ ଯେ ସଂସଦ ନିଜର କ୍ଷମତା ପରିସର ଭିତରେ ରହିଛି ନା ପରିସୀମାର ଲକ୍ଷ୍ମଣରେଖା ପାର ହୋଇଯାଇଛି। ଏ ସଂପର୍କିତ ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଓ ସର୍ବାଦୌ ଗ୍ରହଣୀୟ।

ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ସମ୍ବିଧାନର ୨୪ ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ :
୧୯୭୬ ମସିହାରେ ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସଂସଦରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା। ତେବେ ୪୨ତମ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପାସ୍‌ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଆମ୍ଭର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂସଦ ଉପରେ ଆବଶ୍ୟକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି ରଖୁଥିଲା। ସମ୍ବିଧାନର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏହାର ବିରୋଧାଚରଣ (Violation of Constitution), ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ନିରାପତ୍ତା ଓ ସର୍ବୋପରି ବିଧାନମଣ୍ଡଳର ବିଧ୍ଵ ପ୍ରଣୟନ ଯୋଗ୍ୟତା (Legislative Competence) ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ସାମ୍ବିଧାନିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Judicial Control) ଜାହିର ରଖୁପାରୁଛି। ପରମାଦେଶ ବା ରିଟ୍ (Writ) ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଭୂମିକା ବେଶ୍ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ।

୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ସଂଶୋଧୃତ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରବଲୋକନ’ ପରିସରକୁ ସଂକୁଚିତ କରିଅଛି। ଫଳରେ ବା ନିର୍ଦେଶାତ୍ମକ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ଯଦି ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସଂକୁଚିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ମନେହୁଏ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ସରକାର ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତାକୁ ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂକୁଚିତ କରଦେଲେ, ମାତ୍ର ଇନ୍ଦିରା ସରକାର ଅପସାରିତ ହେବା ପରେ ପ୍ରଥମ ଅଣକଂଗ୍ରେସ ଜନତା ।

ସରକାର ୧୯୭୭ ମସିହାରେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲେ ଏବଂ ୪୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରି ନ୍ୟାୟାଳୟକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନର ପୂର୍ବାବସ୍ଥାକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପିତ କଲେ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ୩୬୮ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସଂସଦରେ ପ୍ରଣୀତ ହେଉଥିବା ସମସ୍ତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନଗତ ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ୪୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରିଲା ଓ ୧୯୭୬ ମସିହାର ପୂର୍ବାବସ୍ଥା କାଏମ ରହିଲା ।

ମିନର୍ଭା ମିଲ୍ସ ମୋକଦ୍ଦମା (୧୯୮୦) :
୧୯୮୦ ମସିହାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ‘ ମିନର୍ଭା ମିଲ୍‌ ମୋକଦ୍ଦମା’ ଫଏସଲା କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ରାୟ ଦେଲେ। ସେହି ରାୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ କୁହାଗଲା ଯେ, ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ (Judicial Review) ଓ ସଂସଦର ସୀମିତ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କ୍ଷମତା’ ଉଭୟ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷଣ (Basic structure) ଅଟେ ।

ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ ତତ୍ତ୍ଵର ସମାଲୋଚନା : କେତେକ ସମାଲୋଚକ ‘ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କଟୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚିତ ହେଉଛି ।

ପ୍ରଥମରେ, ଏହା ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିରୋଧୀ ଅଟେ । କାରଣ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚିତ ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ବିଧାନମଣ୍ଡଳରେ ଗୃହୀତ ଆଇନକୁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅସିଦ୍ଧ ଓ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରିଥା’ନ୍ତି।

ଦ୍ଵିତୀୟରେ, ନ୍ୟାୟାଳୟର ‘ରକ୍ଷଣଶୀଳ’ (Conservative) ମନୋଭାବ ଯୋଗୁଁ ସଂସଦଦ୍ଵାରା ଗୃହୀତ ‘ ପ୍ରଗତିବାଦୀ ଆଇନ’ (Progressive laws)ଗୁଡ଼ିକ ଅବୈଧ ଓ ଅସିଦ୍ଧ ବିବେଚିତ ହୁଏ। ଫଳରେ ‘ନ୍ୟାୟିକ ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ’ (Judicial despotism) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ପଥ ପରିଷ୍କାର ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ, ଏହା ଏକ ଜନସ୍ଵାର୍ଥ ବିରୋଧୀ ମନୋଭାବ।

ତୃତୀୟରେ, ସଂସଦରେ ପ୍ରଣୀତ ଆଇନଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦିଗରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସହଯୋଗ କରିବା ତ ଦୂରର କଥା; ବରଂ ଏହି ଆଇନଗୁଡ଼ିକୁ ଅବୈଧ ଘୋଷଣା କରି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଜନମତକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିଥାଏ। ତେବେ ଏହାର ପରିସର ମଧ୍ୟ ସୀମିତ। ଆମେରିକାର ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ପରି ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏତେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନୁହେଁ । ଉଭୟଙ୍କର କ୍ଷମତାର ବିଭିନ୍ନତା ରହିଛି। ଆମେରିକାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଟି ଆଇନକୁ ‘ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତତା’ (Rea- sonability/ Rationality) ର କଷଟି ପଥରରେ ଘଷି ଓ ପରୀକ୍ଷା କରି ଆଇନଟି ଭଲ କି ମନ୍ଦ ତାହା ବିଚାର କରି ଆଇନଟିର ‘ସାମ୍ବିଧାନିକ ଯୌକ୍ତିକତା’ (Constitutional Rationality) ନିର୍ଧାରଣ କରନ୍ତି। ଫଳରେ ‘ଭଲ ଆଇନଟି’ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ଓ ‘ମନ୍ଦ ଆଇନଟି’ ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ।

ମାତ୍ର ଭାରତର କଥା ଭିନ୍ନ। ଆମ ଦେଶର ନ୍ୟାୟାଳୟ କୌଣସି ଆଇନର ‘ଯୌକ୍ତିକତା’ (Rationality or Reasonability) ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍ଥାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ନୀତିଟି ହେଲା– ‘ଆଇନସମ୍ମତ ବା ଆଇନସିଦ୍ଧ ପ୍ରଣାଳୀ’ (Procedure established by law)। ଆଇନର ‘ପ୍ରଣାଳୀଗତ ସଠିକତା’ ବିବେଚନା କରାଯାଇ କ୍ଷମତା’ (Limited Judicial Review Power)। ପୁଣି ଭାରତରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଆଉ ଗୋଟିଏ ସୀମିତ କ୍ଷମତା ରହିଛି।

ସେଇଟି ହେଲା ଏହିପରି କେବଳ ଅଦାଲତରେ ବିଚାରପାଇଁ ଆସିଥିବା ମୋକଦ୍ଦମା ଜରିଆରେ ଆଇନର ବୈଧତା ପ୍ରଶ୍ନ ଆବେଦନକାରୀ ଉତ୍‌ଥାପନ କରିବା ପରେ ହିଁ ବିଚାରପତିମାନେ ସେହି ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରିବା ସହିତ ଆଇନର ସାମ୍ବିଧାନିକ ବୈଧତା ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିଥା’ନ୍ତି| ଏହାହିଁ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ସଂସଦୀୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅସିଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ।

୫ । ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ (Judicial Activism) କ’ଣ ? ଭାରତର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏହାକୁ କିପରି ଉପଯୋଗ କରୁଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିଚାର ବିଭାଗ ନିଜର ସଙ୍ଗଠନଗତ, ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଓ ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହି ପ୍ରଶାସନର ସ୍ଥାଣୁତା, ଦୁର୍ନୀତି, ଅରାଜକତା, ଅନ୍ୟାୟ ଆଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଫଳରେ ଏହି ‘ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ’ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଏହା ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଉତ୍ପ୍ରେରକ (Catalyst) ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି। ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ‘ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ’ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଳିକାର ‘ନୀତି ନିଦ୍ଧାରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସଂପାଦନ କରୁଛି। ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ ଓ ମୌଳିକ ଅଧୂକାରର ଜଗୁଆଳି ହିସାବରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏହି ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା ବା ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛି। ୧୯୮୦ ଦଶକରୁ ଭାରତରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ରମୋନ୍ନତି ହୋଇଛି।

ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ (Features) :
ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ନିମ୍ନଲିଖତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବା ଲକ୍ଷଣମାନ ଦେଖାଯାଏ।
(୧) ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଧରାବନ୍ଧା ତଥା ପାରମ୍ପରିକ କ୍ଷମତା ଓ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠି ନିଜକୁ ଅଧ୍ୟକ ବା ତୀବ୍ର ଭାବରେ ସକ୍ରିୟ କରି ନିଷ୍ପଭିମୂଳକ ଓ ସାହସିକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାଏ।
(୨) ସମୟ ସହ ତାଳ ଦେଇ ଗତି କରି ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତି ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ ପ୍ରଶାସନ ଉପରେ ଏହା ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।
(୩) ଏହା ଦୁର୍ନୀତି, ଅନୀତି, ଅନ୍ୟାୟ, ଶୋଷଣ, ଅତ୍ୟାଚାର, ସାମ୍ବିଧାନିକ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅବକ୍ଷୟ ରୋକି ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଅପରାଧୀମାନଙ୍କ ମୁଖା ଖୋଲିଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

(୪) ସ୍ଥାଣୁ, ଉଦାସୀନ ଓ ଅନାଗ୍ରହୀ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା, ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ ପ୍ରଶାସନକୁ ଏହା ସହିତ ସ୍ଵଚ୍ଛ, ଦାୟିତ୍ଵବାନ୍ ତଥା ଗତିଶୀଳ କରିବା ଦିଗରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ନିର୍ଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଓ ବୈଧାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ତୁଲାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ।
(୫) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଓ ବିଭିନ୍ନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ନିଜ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରୁନଥିଲେ, ସେଥ‌ିରେ ଅବହେଳା କିମ୍ବା ବିଳମ୍ବ କରୁଥିଲେ ଅଥବା ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ କରୁଥିଲେ ‘କ୍ଷମତା ପୃଥକୀକରଣ’ (Separation of Powers) ର ଦ୍ବାହିଦେଇ ବା ‘ଏହା ସେମାନଙ୍କର କାମ’ କହି ଏହାକୁ ଏଡ଼ାଇ ନଯାଇ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷମତା ପରିସରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରେ ଏବଂ ସମ୍ପୃକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ଅଥବା କରାଇବା ଦିଗରେ ଦୃଢ଼ତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ।
(୬) ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ‘ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ’ ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ‘ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟ ନ୍ୟାୟପାଳିକାଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦନ ହେବାକୁ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ପ୍ରତିଫଳକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(୭) ‘ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ’ ବିଷୟଟି ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ କିମ୍ବା ବୈଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ। ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ଏହି ଅମୋଘ ଅସ୍ତ୍ର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଯୋଜନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାରେ ଏକ ଉତ୍ପ୍ରେରକ (Catalyst) ରୂପେ କରୁଛି ।
(୮) ୧୯୮୦ ମସିହାରୁ ଏବଂ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଭାବେ ୧୯୯୬ ମସିହାଠାରୁ ଏହି କ୍ଷମତା ବଳରେ ଦେଶର ଦିଗ ଓ ସମସ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଆଶା ହରାଇ ଏକ ପ୍ରକାର ନିରାଶା ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଏହା ଏକ ଆଶାର ଝଲକ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।
(୯) ଏହାକୁ ‘ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ସରକାର’ ତଥା ଏହା ଯୋଗୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ତୃତୀୟ କକ୍ଷ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
(୧୦) ସମ୍ବିଧାନର ଅଭିଭାବକ (Guardian of the Constitution) ଓ ମୌଳିକ ଅଧୁକାରର ସୁରକ୍ଷାକାରୀ (Protector of Fundamental Rights) ହିସାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଯାଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି କ୍ଷମତା ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଯଥାର୍ଥ ମନେକରନ୍ତି।

(୧୧) ଏହି କ୍ଷମତା ବଳରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବ, କୌଣସି ଯୋଜନା ବା ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଢଙ୍ଗରେ କରିବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇପାରିବ ଅଥବା ନ କରିବାପାଇଁ କୁହାଯାଏ ।
(୧୨) ଜନସାଧାରଣ ଓ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲାର ବିଚାର କରିବା, ଗଣମାଧମ କିମ୍ବା ଆବେଦନ କିମ୍ବା ମକଦ୍ଦମାର ବିଚାର କରିବା ଓ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା।
(୧୩) ସମ୍ବିଧାନ ଓ ବିଧାନଗୁଡ଼ିକର ତର୍ଜମା ଓ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ଏବଂ ଏପରିକି ସେଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵୀକୃତ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ ଅର୍ଥ ବାହାର କରାଯିବା।

ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ବିବର୍ତ୍ତନ (Origin and Evolution)
ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ 1980 ମସିହାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଦେଖାଯାଏ। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ତିନି ଦଶନ୍ଧି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିଜର ଢାଞ୍ଚାଗତ ଏବଂ ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ସୀମିତ ରଖୁଥଲା । ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା (Basic Structure) ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର କ୍ଷମତା ସଂସଦର ନାହିଁ। ଏହା ସତ୍ତ୍ଵେ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ଇନ୍ଦିରାଗାନ୍ଧିଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ କଂଗ୍ରେସ ସରକାର ୪୨ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ବଳରେ ମୌଳିକ ଢାଞ୍ଚା ସହ ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ନୀରବ ଦର୍ଶକ ସାଜିଥିଲେ। ।

୧୯୮୦ ମସିହା ବେଳକୁ ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଦୁର୍ନୀତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା। ଦୁର୍ବଳ, ଅସହାୟ, ଅବହେଳିତ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଶୋଷଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା। ଗଣମାଧ୍ୟମ ସକ୍ରିୟ ହେବଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ଦୁର୍ନୀତି, ଅପରାଧ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ମାନବାଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ମାମଲାମାନ ମଧ୍ୟ ଅଧୁକରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକାଶ ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା। ଜନସାଧାରଣ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ସଚେତନ ହେବାଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପ୍ରତିବାଦ, ଆନ୍ଦୋଳନ ବି ଦେଖାଦେଲା। ମୋଟ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରମଶଃ ହତାଶା ଓ ଅବଶୋଷ ବୃଦ୍ଧି ସ୍ଥିତି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ସମ୍ଭାଳିବାକୁ ସକ୍ଷମ ବୋଲି କରାଯିବା।

ନିମ୍ନଲିଖତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦର ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ଦାୟୀ। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- (କ) ପ୍ରାଶାସନିକ ସ୍ତରରେ ବିଚାର ପାଇଁ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, (ଖ) କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଓ ପ୍ରଶାସନକୁ ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ଷମତା ଅର୍ପର ବା ହସ୍ତାନ୍ତର(Delegation of excess powers), (ଗ) ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବୃଦ୍ଧି, (ଘ) ପ୍ରଶାସନ ଉପରେ ନ୍ୟାୟିକ ପୁନରାବଲୋକନ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ, (ଙ) ନିର୍ବିଚାର ଭାବେ ଅବମାନନା କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ, (ଚ) ବ୍ୟାଖ୍ୟା ନିମନ୍ତେ ମାନକ ନିୟମାବଳୀ (Standard rules) ର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ।

(ଛ) ଆପେ ଆପେ ଅକାମୀ ହୋଇଯାଉଥବା ଆଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା, (ଜ) ରାଜନୈତିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଉପରେ ସରକାରର ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗ ନିଷ୍ପଭି ନନେଇ ଅନ୍ୟ ଅଙ୍ଗକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବା କିମ୍ବା କୌଣସି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନଦେବା ଫଳରେ ଅଶାନ୍ତ ଜନସାଧାରଣ ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନିକଟକୁ ନେଇଯିବା ଏବଂ (ଝ) କଠିନ ଓ ଅପ୍ରିୟ ନିଷ୍ପତି ନେବାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଅନିଚ୍ଛୁକ ହେବା। ଏସବୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ବିଚାରପତି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ଏ.ଏମ୍. ଅହମଦି (A,M, Ahmadi)

ବିହାରର୍‌ ବିଚାରାଧୀନ ବନ୍ଦୀ ମାମଲା ପରେ ୧୯୮୦ ରେ ଆଗ୍ରା ସୁରକ୍ଷା ଗୃହ (Agra Protective Home) ରେ ଅଟଳ ଲୋକଙ୍କ ବର୍ବରୋଚିତ ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ପ୍ରକାଶିତ ଦୁଇ ଆଇନ ପ୍ରଫେସରଙ୍କ ପତ୍ର, ପଶୁମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ତିନିଜଣ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କ ବିବରଣୀ ଭିଭିରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହି ମାମଲାଗୁଡ଼ିକରେ ବିଚାର କରି ‘ ନ୍ୟାୟିକ କ୍ରିୟାଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ୧୯୮୦ ଦଶକରେ ଏ ଦିଗରେ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପଦକ୍ଷେପ ସ୍ବରୂପ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନ୍ୟାୟମୂର୍ତି ପି.ଏନ୍. ଭଗବତୀ ଓ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତି ଭି.ଆର୍. କ୍ରିଷ୍ଣାଆୟାର ‘ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା’ (Public Interest Litigation) ର ପ୍ରଚଳନ କଲେ ।

ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ଭାବେ ଦରଖାସ୍ତ ନକରି ମଧ୍ୟ ଜନସ୍ଵାର୍ଥର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଏପରିକି ଗୋଟିଏ ଚିଠି ବା ଟେଲିଗ୍ରାମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କଲେ ନ୍ୟାୟାଳୟ ମାମଲାର ବିଚାର୍ କରି ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ନିଷ୍ପତି ବଳରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଲୋକ ଅଦାଲତମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇ ସରଳ ପଦ୍ଧତି, କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ, ଆପୋଷ ସମାଧାନ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜ ଦ୍ଵାର ନିକଟରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ମିଳିପାରୁଛି ଏବଂ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କରାଯିବା।

ଏହାପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପୁଲିସ ହାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ, ବଧୂପୋଡ଼ି,ପୁଲିସ ଷ୍ଟେସନରେ ଧର୍ଷଣ, ଯୌତୁକଜନିତ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଓ ହତ୍ୟା ଆଦିକୁ ଗୁରୁତର ସହ ବିଚାର କଲେ। ନ୍ୟାୟାଳୟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ପରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଥାନାରେ ଅଟଳ ରଖୁବା ଏବଂ କେବଳ ସନ୍ଦେହ ଯୋଗୁ ଗିରଫ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ହାତକଡ଼ା ପିନ୍ଧାଇବା ବନ୍ଦ ହେଲା।

୧୯୯୩ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗକୁ ଏକକ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂସ୍ଥାରୁ ଏକ ବହୁସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂସ୍ଥାରେ ପରିଣତ କରାଯିବାରୁ ତତ୍‌କାଳୀନ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତ ଟି.ଏନ୍.ଶେଷାନ୍ (T.N.Seshan) ନିଜର ଆଧ୍ଵପତ୍ୟ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେବା ଭାବି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଦ୍ଵରସ୍ଥ ହେଲେ। ୧୯୯୫ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୪ ତାରିଖରେ ମାମଲାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ- ନୁହନ୍ତି। ସେ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଜୀବ ମାତ୍ର; ସେ ତିଷ୍ଠିବେ ଯଦି ଅନୁଷ୍ଠାନ ତିଷ୍ଠି ରହେ। ବ୍ୟକ୍ତି ଅନୁଷ୍ଠାନଠାରୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦର୍ଶାଇବା ଗୁରୁତର ଅନ୍ୟାୟ ହେବ।” ଏହି ରାୟ ଫଳରେ ପ୍ରାୟ ଦୁଇବର୍ଷ ଧରି ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତ ଓ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୁକ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲାଗି ରହିଥିବା ବିବାଦ ଓ ଅସହଯୋଗର ଅବସାନ ଘଟିଲା।

୧୯୯୩ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ସେଦନଶୀଳ ମାମଲାର ରାୟ ଶୁଣାଇ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଛୁଆଶ୍ରେଣୀ (O B.C)ଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଚାକିରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ୨୭% ସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ କାଏମ ରଖିଥିଲେ; ମାତ୍ର ସମ୍ପୃକ୍ତ ଶ୍ରେଣୀମାନଙ୍କର ‘ସ୍ୱଚ୍ଛଳବର୍ଗ’ (Creamy layer) ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି ସୁବିଧାରୁ ବାଦ୍ ଦେବା ଓ ସମୁଦାୟ ସଂରକ୍ଷଣ ଦ୍ଵାର 50%କୁ ଅତିକ୍ରମ ନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ।

୧୯୯୪ରୁ ୨୦୦୩ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ପ୍ରମୁଖ ତଦନ୍ତକାରୀ ସଂସ୍ଥା ସି.ବି.ଆଇ. (Central Bureau of Investigation) ନିସ୍ପୃହତା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ଅବହେଳା, ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ଓ ସର୍ବୋପରି ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଚେତାବନୀ ଓ ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଦୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁ ଏହା ଠିକଣା ବାଟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା। ଜୈନ ହାୱଲା ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା ଯେଉଁଥରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ଏବଂ ଜୈନ ଭ୍ରାତୃଦ୍ଵୟ-ଏସ.କେ.ଜୈନ ଓ ଏନ୍.କେ ଜୈନ କ୍ତ ଥିଲେ, ବିବାଦୀୟ ତାନ୍ତ୍ରିକ ଚନ୍ଦ୍ରସ୍ଵାମୀ ଠକେଇ ମାମଲା, ଲାଖୁଭା ପାଠକ ଠକେଇ ମାମଲା, ଦଲାଲ ହର୍ଷଦ ମେହେଟ୍ଟା ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିବା ପ୍ରତିଭୂତି (Securities) ।

ହେରଫେର ମାମଲା, ସେଣ୍ଟ କିଟ୍ସ ଜାଲିଆତି ମାମଲା, ବିହାରରେ ଲାଲୁପ୍ରସାଦ ଯାଦବ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା 500 କୋଟି ଟଙ୍କାର ଗୋଖାଦ୍ୟ ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା, ଜେ.ଏମ୍.ଏମ୍ (ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ମୁକ୍ତିମୋର୍ଚ୍ଚା) ଲାଞ୍ଚ ମାମଲା, ଦିଲ୍ଲୀରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ସି, ଏନ୍. ଜି. (Compressd Natural Gas) ଇଞ୍ଜିନ ଚାଳିତ ବସ୍ ମାମଲା, ଚିନି ଓ ୟୁରିଆ ସାର ଦୁର୍ନୀତି ମାମଲା, ଷ୍ଟାମ୍ପ କାଗଜ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ଦେଇଥିଲେ।

୧୯୯୫ ମସିହା ମେ ମାସରେ ସମ୍ବିଧାନର ୪୪ ଧାରାକୁ ଆଧାର କରି ସମାନ ବା ଏକକ ଦେୱାନୀ ସଂହିତା (Uniform Civil Code) ପ୍ରଣୟନ କରିବାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଆହ୍ବାନ ଦେଲେ ଏବଂ ପୁଣି ୨୦୦୩ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୧ ତାରିଖ ଦିନ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟ ଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ, “ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ସମସ୍ତ ଅଧ୍ଵବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ବା ଏକକ ଦେୱାନୀ ସଂହିତା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ୪୪ ଧାରାରେ ଉଲ୍ଲିଖିତ ଅଛି। ତେଣୁ ଧର୍ମ କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନଭିଭିକ ବାଛ ବିଚାର ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ସରକାର ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ସହାୟକ ହେବ।” ତାମିଲନାଡୁର ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ।

୨୦୦୩ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୬ ତାରିଖର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସୃଷ୍ଟ ଭାବେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, “ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ (Strike) ବା କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ କରିବାର ସାମ୍ବିଧାନିକ, ମୌଳିକ, ଆଇନଗତ କିମ୍ବା ନୈତିକ ଅଧିକାର ନାହିଁ। ଏପରିକି ୧୯(୧) (ଗ) ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ଅରାଜକତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ଅକାମୀ କରିବାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ଅଭାବ ଅସୁବିଧାକୁ ଆଇନ ବାଟରେ ସୁଧାରି ହେବ।” ଏହାପୂର୍ବରୁ ନ୍ୟାୟାଳୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂଗଠନମାନଙ୍କ ତରଫରୁ କରାଯାଉଥ‌ିବା ‘ବନ୍ଦ’କୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାବାଦ ନାମରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା, କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବା ତଥା ନିଜର ସ୍ଵାଭାବିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅବହେଳା କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୁଣ୍ଡ ପୂରାଇବା ଆଦି ଅଭିଯୋଗ ବାସ୍ତବତାର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପସ୍ଥାପନା ମାତ୍ର।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 1 ଅନୁମାନ – ଅନୁମାନର ପ୍ରକାରଭେଦ – ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କହନ୍ତି ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । – ହେତୁବାକ୍ୟ
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । ହେତୁବାକ୍ଯ
∴ କେତେକ ଖ କ ଅଟେ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
ଏଥ‌ିରେ ହେତୁବଚନରେ ନିହିତ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟ ହୁଏ । ତେଣୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ ହେତୁବଚନ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସମାର୍ଥବୋଧକ ଅଟନ୍ତି ।

2. ବ୍ୟବହିତ ବା ପରୋକ୍ଷ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ବା ପରୋକ୍ଷ ଅନୁମାନ
କହନ୍ତି ।

ଏହାକୁ ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

3. ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ। – ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
∴ କୌଣସି ପକ୍ଷୀ ପଶୁ ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତିତ
କୌଣସି ଉ ବି ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
କୌଣସି ବି ଉ ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତିତ

4. ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳା
Answer:
(୧) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ତ୍ତିତର
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ ।
(୨) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ; ଯଥା- ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ, ସମବର୍ତ୍ତିତ
ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୩) ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।

5. ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ
ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି । ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ‘ଏ’ ଏବଂ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଷିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ, କିନ୍ତୁ ସମବର୍ଜିତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ‘ଆ’- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ଅଟେ । ତେଣୁ ଆ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

7. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି ଏକ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ଯେଉଁଥରେ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଅନୁମାନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ହୋଇ ରହେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର
ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କାକ ଅ-କୃଷ୍ଣ ନୁହନ୍ତି । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ ଉ ବି ଅଟେ । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି ଉ ଅ-ବି ନୁହେଁ । – ଏ

8. ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳା
Answer:
(୧) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୩) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ନାହିଁ ।
(୪) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
(୫) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ କୌଣସି ପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

9. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ କରାଯାଏ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ, ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳଦାୟକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଦିବସ ଉତ୍ତପ୍ତ ଅଟେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ରାତ୍ରି ଶୀତଳ ଅଟେ ।

10. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

11. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ
Answer:
(୧) ଏହା ଏକ ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ ଅଟେ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ମାତ୍ର ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଓ ତିନୋଟି ପଦ ଥାଏ ।
(୩) ଏହି ତିନୋଟି ତର୍କବଚନ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି ହେଉଛି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅଟେ ।
(୪) ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଭାବରେ ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରେ । (୫) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏହାର ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବ୍ୟାପକତର ବା ସାଧାରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

12. ନ୍ୟାୟ-ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ହେତୁପଦର ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟ-ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଚାରିପ୍ରକାର ଅଟେ; ଯଥା- ୧ମ ସଂସ୍ଥାନ,

13. ନ୍ଯାୟରୂପ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟରୂପ ବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଦାର୍ଶନିକମାନେ ସାଧାରଣତଃ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିକୁ ତିନିଗୋଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥରେ କୌଣସି ଏକ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ । ଏଥ‌ିରେ ୬୪ × ୪ = ୨୫୬ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥରେ କେବଳ ହେତୁବଚନଦ୍ଵୟର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣ ଭେଦକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ନିରୂପଣ କରିହୁଏ । ଏଥିରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥରେ ତଥା ତାର୍କିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ହୁଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ୧୯ଟି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବା ସବଳ ଓ ୫ଟି ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।

14. ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ
Answer:
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପଦ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ତିନୋଟି ହେବା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ମାତ୍ର ଚାରିଗୋଟି ପଦବିଶିଷ୍ଟ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ; ଯଥା-
ଯଥା- ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ।
ଲବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ।
_____________________
ଲବ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି । ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

15. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(୧) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୩) ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟଆବଶ୍ୟକ ।
(୪) ଯେଉଁ ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନାହିଁ ।
(୫) ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
(୬) ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୭) ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୮) ଦୁଇଟି ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
(୯) ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ହୁଏ ।
(୧୦) ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।

16. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।

17. ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।

18. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର ।

19. ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
କୌଣସି ପତ୍ର ଫଳ ନୁହେଁ ।

20. ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପକ୍ଷ ପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ ନାରୀର ନାମ ନୁହେଁ ।
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ ଅଟେ ।
_____________
∴ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ନାରୀର ନାମ ନୁହେଁ ।
ପକ୍ଷାବୟବରେ ‘ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା’ ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକକୁ ବୁଝାଉଥିବା ସ୍ଥଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହା ଗୋଟିଏ ଝିଅର ନାମକୁ ବୁଝାଉଅଛି ।

21. ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାଧପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୃଷ୍ଣ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ସଖା ।
କାକ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ସଖା ନୁହେଁ ।
________________
∴ କାକ କୃଷ୍ଣ ନୁହେଁ ।

22. ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେତୁପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ ଦୋଷ ଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ଅରୁଣ ତିମିର ଧ୍ୱଂସକାରୀ ।
ଜବାପୁଷ୍ପ ଅରୁଣ ।
_______________________
∴ ଜବାପୁଷ୍ପ ତିମିର ଧ୍ୱଂସକାରୀ ।
ଏଠାରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବୁଝାଉଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ପକ୍ଷାବୟବରେ ମନ୍ଦାର ଫୁଲର ଲାଲ୍‌ବର୍ଣ୍ଣକୁ ବୁଝାଉଅଛି ।

23. ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମ ମଧ୍ୟରୁ ତୃତୀୟ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଯୁକ୍ତିଟି ଭ୍ରମଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଏହା ଥରେ ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ୟ ନ ହେଲେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
_________________________
∴ ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ଆ
24. ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ
କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଥଚ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଯୁକ୍ତିଟିରେ ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ଦାର୍ଶନିକ ପଣ୍ଡିତ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
କୌଣସି ଅସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଦାର୍ଶନିକ ନୁହନ୍ତି । -ଏ
______________________________________
∴ କୌଣସି ଆସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତି ପଣ୍ଡିତ ନୁହନ୍ତି । -ଏ

25. ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
Answer:
କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୌଣସି ଭାରତୀୟ ହିଂସାପ୍ରିୟ ନୁହନ୍ତି । – ଏ
ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମପରାୟଣ ଅଟନ୍ତି । – ଅ
__________________________________________
∴ କୌଣସି ଧର୍ମପରାୟଣ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଂସାପ୍ରିୟ ନୁହନ୍ତି । – ଏ

26. ଉଭୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପଞ୍ଚମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । ତେଣୁ କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

27. ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଷ୍ଟମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇଟି ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ଯଥା- କେତେକ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ।
କେତେକ ପୁଷ୍ପ ଧବଳ ।
____________________________
∴ କେତେକ ଧବଳ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ।

28. ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୪ଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ବାର୍ବାରା (୨) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ (୩) ଡାରିଇ (୪) ଫେରିଓ ।

29. ଦ୍ଵିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୪ଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ (୨) ସେସାରେ (୩) ବାରୋକୋ (୪) ଫେଷ୍ଟିନୋ ।

30. ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୬ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ଡାରାପ୍‌ଟି (୨) ଡାଟିସି (୩) ଡିସାମିସ୍ (୪) ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍‌ (୫) ଫେରିସୋନ୍ (୬) ବୋକାର୍ଡ଼ ।

31. ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୫ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍ (୨) ସାମେନେସ୍ (୩) ଡିମାରିସ୍ (୪) ଫେସାପୋ (୫) ଫ୍ରେସିସୋନ୍ ।

B. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ବା ବୁଝାଅ ବା ପ୍ରମାଣ କର ।

1. ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଗୃହୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ହେତୁବାକ୍ୟ
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଏକପ୍ରକାର ଏକାଧ୍ଵ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଗୃହୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।

2. ସରଳ ଏବଂ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ଉଭୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି ଅଥବା ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ଯଥା- ‘ଏ’ର ସମବର୍ଜିତ ‘ଏ’ ଏବଂ ‘ଇ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ ।
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଭନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତିତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ । ତେଣୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

3. କାହିଁକି ‘ଓ’-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ନିୟମାନୁସାରେ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଗୋଟିଏ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଗଠନ କଲେ ତାହାର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ । କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏତଦ୍ଵାରା ତୃତୀୟ ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବ । ତେଣୁ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

4. କାହିଁକି ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ନ ପାରେ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ତଥା ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ଅଭିନ୍ନ ରହେ ।
ଯଥା- (କ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଧାର୍ମିକ ସୁଖୀ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ – ପାପୀ ଅସୁଖୀ ।
ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆପାତତଃ ଠିକ୍ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବଭିତର ଗୁଣଗତ ପାର୍ଥକୀ ନାହିଁ । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ନୁହେଁ । ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିମାନଙ୍କର ପ୍ରାମାଣିକତା କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ଲେଖ ।

5. ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିମାନଙ୍କର ପ୍ରାମାଣିକତା କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ଲେଖ ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସିଦ୍ଧ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ନିୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ –
(୧) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମାବଳୀ ।
(୩) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ମୌଳିକ ସୂତ୍ର ।

6. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ;
ଯଥା – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଣଶୀଳ ।

ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ; ଯଥା-
କୌଣସି ପତ୍ର ଫଳ ନୁହେଁ ।
କେତେକ ଫଳ ସବୁଜ ।
____________________________
∴ କେତେକ ସବୁଜ ବସ୍ତୁ ପତ୍ର ନୁହେଁ ।

7. ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଦ୍ବିପଦ ।
କୌଣସି ପଶୁ ଦ୍ବିପଦ ନୁହେଁ ।
_______________________
∴ କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ ।

ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର ।
କେତେକ ପୁଷ୍ପ ଗନ୍ଧହୀନ ।
___________________________
∴ କେତେକ ଗନ୍ଧହୀନ ବସ୍ତୁ ସୁନ୍ଦର ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ସମବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଇ ଲେଖ ଓ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଆ, ଏ, ଇ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସମବର୍ତ୍ତନ ଦିଅ । କାହିଁକି ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ଣନୀୟ କୁହାଯାଏ ।
ସମବର୍ତ୍ତିତ – ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ପିତ କୁହାଯାଏ ।

ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳୀ :
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଗିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ ।
(ଖ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ଅର୍ଥାତ୍ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ, ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(ଗ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ପରିମାଣ ସମାନ ରହେନାହିଁ । ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଏହି ପରିମାଣ ସମାନ ଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ସୀମିତ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଏହି ପରିମାଣ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
(ଘ) ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ଉପରୋକ୍ତ ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗଦାୃରା

ଆ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଇ
ଇ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଇ
ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଏ
ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗ
(୧) ଆ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ କ ଖ । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ଖ କ । ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ସୁନ୍ଦର ବସ୍ତୁ ପୁଷ୍ପ ! – ଇ

‘ଆ’ ତର୍କବଚନର ସମବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଇ’ ତର୍କବଚନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଭାବେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେବାଦ୍ଵାରା ସମବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ ହେଉନାହିଁ । ପ୍ରଥମତଃ ସମବର୍ଣନୀୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଗିତରେ ବିଧେୟ ହୋଇଅଛି ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଗିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭାବେ ନିଆଯାଇଛି । ଉଭୟ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହିଅଛି । ମାତ୍ର ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ ଯେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାର୍କିକ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ଆଂଶିକ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଅଛି । ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଆଂଶିକ ତର୍କବଚନ ହେବାଦ୍ଵାରା କୌଣସି ତର୍କଦୋଷ ସଂଘଟିତ ହେଲାନାହିଁ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ଚତୁର୍ଥ
ନିୟମଟି ମଧ୍ୟ ଲଙ୍ଘିତ ହେଲାନାହିଁ । ତେଣୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ଇ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।

(୨) ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ କ ଖ ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ଖ କ ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ପୁଷ୍ପ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଆମ୍ବ ମିଠା ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ମିଠା ବସ୍ତୁ ଆମ୍ବ ଅଟେ । – ଇ

ଏଠାରେ ପ୍ରଥମ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଅଛି । ଇ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣାତ୍ମକ ସାମ୍ୟତା ରହିଅଛି । ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ୪ର୍ଥ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହେଲେ କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ । ତେଣୁ ଇ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।

(୩) ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି କ ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ଷିତ – କୌଣସି ଖ କ୍ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି ବ୍ୟାଘ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ବ୍ୟାଘ୍ର ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ଗୋରୁ ଘୋଡ଼ା ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ଷିତ – କୌଣସି ଘୋଡ଼ା ଗୋରୁ ନୁହେଁ । – ଏ

ଏଠାରେ ଯଥମ ନିୟମାନୁସାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଅଛି । ଏତର୍କବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ଯ ନଞର୍ଥକ ହେବା ଉଚିତ । ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଭୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ତେଣୁ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଏ’ ହେଲେ ତୃତୀୟ ନିୟମ ଲଘିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ । ଏଣୁ ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମ୍ବବର୍ତିତ ‘ଏ’ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।
(୪) ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ – ଏ
ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ନିୟମାନୁସାରେ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଗୋଟିଏ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଗଠନ କଲେ ତାହାର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଏତଦ୍ବାରା ଶେଷ ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବ । ତେଣୁ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କେତେକ ତାର୍କିକ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ସମବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।
ଯଥା- ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ ଫଳ ମିଷ୍ଟ ନୁହନ୍ତି । – ଓ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଫଳ ଅ-ମିଷ୍ଟ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ ଅ-ମିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ଫଳ ଅଟେ । – ଇ
ଅଧିକାଂଶ ତାର୍କିକଙ୍କ ମତରେ, ନିଷେଧଭିଭିକ ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବା ଯଥାର୍ଥ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଠାରେ ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଯଥାଯଥ ଭାବେ ପାଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

2. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ୍ ଆ, ଏ, ଇ ଏବଂ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପମାନ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । – ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଆ
∴ କୌଣସି କ ଅ-ଖ ନୁହଁନ୍ତି । – ବ୍ଯାବର୍ଷିତ – ଏ

ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି – ଆ
∴ କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଅ – ମରଣଶୀଳ ନୁହେଁ – ଏ – ବ୍ୟାବର୍ଜିତ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳୀ :
(୧) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୩) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବଭିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେନାହିଁ ।
(୪) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
(୫) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ କୌଣସି ପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
ଆ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଏ
ଇ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ଷିତ – ଓ
ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ଷିତ – ଆ
ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଇ ହୁଏ ।

ନିୟମମାନଙ୍କର ପ୍ରୟୋଗ :
(୧) ଆ-ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟଙ୍କ ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । – ଆ.
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କ ଅ-ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ସମସ୍ତ କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କାକ ଅ-କୃଷ୍ଣ ନୁହନ୍ତି । – ଏ

ଉପରୋକ୍ତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇନାହିଁ । କାରଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ଗୃହୀତ ହୋଇଅଛି । ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟେ । ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ଅଟେ; ମାତ୍ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ନଞର୍ଥକ ଅଟେ । କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାବଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଅବଶ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ବିଧେୟ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ବାଧା ନାହିଁ ।
(୨) ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :

ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି କ ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ସମସ୍ତ କ ଅ-ଖ ଅଟେ । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଚତୁଷ୍ପଦ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଅ-ଚତୁଷ୍ପଦ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇନାହିଁ । ଏଣୁ ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ‘ଆ’ ଅଟେ ।

(୩) ଇ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ଅଟେ । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – .. କେତେକ କ ଅ-ଖ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ମନୁଷ୍ୟ ସାଧୁ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ ମନୁଷ୍ୟ ଅ-ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ
ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସମସ୍ତ ନିୟମ ଯଥାରୀତି ପାଳିତ ହୋଇଅଛି । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଏକ ନିର୍ଭୁଲ୍ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ । ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

(୪) ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ କ ଅ-ଖ ଅଟେ । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଫଳ ସ୍ଵାଦିଷ୍ଟ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ∴ କେତେକ ଫଳ ଅ-ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଅଟେ । – ଇ
ଉକ୍ତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ସମସ୍ତ ନିୟମ ପାଳନ କରାଯାଇଅଛି । ତେଣୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

3. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ବା ବିପରୀତ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ, ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ତଥା ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣ ଅଭିନ୍ନ ରହେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳଦାୟକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଧାର୍ମିକ ସୁଖୀ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ପାପୀ ଅସୁଖୀ ।
ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ନାହିଁ, ଯେହେତୁ ଏହି ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାଯଥ ଭାବରେ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ ନାହିଁ । କାରଣ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ଗୁଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ତାହା କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

4. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ସର୍ବାସ୍ତିନାସ୍ତି ସୂତ୍ରଟିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ତିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧତା ଜାଣିବାପାଇଁ ଦଶଗୋଟି ସାଧାରଣ ନିୟମ ରହିଛି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଆଉ ଏକ ନିୟମ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ଯାହାକୁ ‘ସର୍ବାସ୍ତିନାପ୍ତି ସୂତ୍ର’ କୁହାଯାଏ । ସୂତ୍ରଟିର ଅର୍ଥ ହେଲା- ‘ଯଦି କୌଣସି ବିଧେୟ କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମଗ୍ର ବାସ୍ୟାର୍ଥଠାରେ ସ୍ବୀକୃତ ବା ଅସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁଠାରେ ସେହି ବିଧେୟକୁ ଅନୁରୂପଭାବେ ସ୍ଵୀକାର ବା ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇପାରେ ।’’
ଉଦାହରଣ – (୧) ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।

ସମସ୍ତ କୃଷକ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
∴ ସମସ୍ତ କୃଷକ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ – (୨) କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଅମର ନୁହଁନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ କୃଷକ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
∴ କୌଣସି କୃଷକ ଅମର ନୁହଁନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମ ଉଦାହରଣରେ ‘ମରଣଶୀଳତା’କୁ ‘ମନୁଷ୍ୟ’ଠାରେ ସ୍ବୀକାର କରାଯାଇଛି । ଏଠାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଉଦାହରଣରେ ‘ଅମରତ୍ୱ’କୁ ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ସ୍ୱୀକାର କରାଯାଇଛି । ଏଠାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ‘ମନୁଷ୍ୟ’ ଯଦି ସୂତ୍ରଟିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଏ ତେବେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ଏହି ନିୟମ ଅନୁସାରେ ସିଦ୍ଧ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର (୧) ସାଧାବୟବ ଅବଶ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ଓ (୨) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦଟିର ସମଗ୍ର ବାଚ୍ୟାର୍ଥରେ ବିଧେୟ ପଦ ସ୍ୱୀକୃତ ବା ଅସ୍ୱୀକୃତ, ଅର୍ଥାତ୍‌ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦଟି ବ୍ୟାପ୍ୟ; ଏହାର ଅର୍ଥ – ସାଧାବୟବଟି ଗୋଟିଏ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ପୁନଶ୍ଚ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଦେଖାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ ଯେ, ପକ୍ଷ ପଦଟି ସାଧ୍ୟାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦର ଅର୍ଥାତ୍ ହେତୁପଦର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ; ଏହାର ଅର୍ଥ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ- ଏହା ସଦର୍ଥକ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଲା ଯେ, ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ଏହି ସୂତ୍ର କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ ପ୍ରତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ- ବାର୍ବରା, ଡାରିଇ, ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଓ ଫେରିଓ ପ୍ରାମାଣିକ । ତେଣୁ କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନଟି ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ; ମାତ୍ର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାମାଣିକ ନୁହଁନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ସଂସ୍ଥାନ ।

5. ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ଯଦି ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୁଏ, ତେବେ ଇଇ, ଇଓ, ଓଇ ଏବଂ ଓଓ, ଏହି ଚାରିପ୍ରକାର ସମନ୍ଵୟ ମିଳେ । ଇଇ ସମନ୍ଵୟରେ କୌଣସି ପଦ ବ୍ଯାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ନିୟମ ଅନୁସାରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ୟୁନ୍ୟ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ, ତେଣୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆଣିଲେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ହୁଏ । ଇଓ ଏବଂ ଓଇ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସାଧପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ।

ନିୟମାନୁସାରେ ମଧ୍ୟପଦ ଓ ହେତପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ‘ଇ’ । ଏଥରେ ଯଦି କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ; ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ହୁଏ । ଓଓ ସମନ୍ଵୟରେ ଉଭୟେ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।

6. ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ନିଶ୍ଚୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ । କାରଣ ନିୟମାନୁସାରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟଟି ବିଶେଷ ହେଲେ, ଆଇ, ଏଇ, ଏଓ, ଇଆ, ଇଏ, ଓଆ ଏବଂ ଓଏ ସମନ୍ଵୟ ମିଳେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏଓ ଏବଂ ଓଏକୁ ବାଦ୍ ଦିଆଯାଇପାରେ, କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।

ଆଇ କିମ୍ବା ଇଆ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ନିୟମାନୁସାରେ ତାହା ହେତୁପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ, ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ । ଆଓ କିମ୍ବା ଓଆ ପଦ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ, ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବାପ୍ୟ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ଅନ୍ୟଟି ହେତୁପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ; ତେଣୁ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।

ଏଇ କିମ୍ବା ଇଏ ସମନ୍ଵୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ କାରଣ ‘ଇ’ର କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ‘ଏ’ର ଉଭୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଦୁଇଟି ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେତୁପଦ, ଅନ୍ୟଟି ସାଧପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ସାଧପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ।

ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ; ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।
ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ ।

7. ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଓ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଓ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । କାରଣ ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ବା ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ନିୟମାନୁସାରେ ସାଧୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ; କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ । ତେଣୁ ଅବୈଧ ସାଧଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଦି କୁହାଯାଏ ଯେ, ସାଧାବୟବ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେଲେ ସାଧୁପଦ ଏଥିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ; କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ଯେହେତୁ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

8. ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ଗଠନ କାହାକୁ କହନ୍ତି, ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟବହିତାନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।
ଡ.ଏ.କେ.ମୋଙ୍ଗାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟର ସମନ୍ବିତ ଅର୍ଥରୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।
ଆରିଷ୍ଟଲ୍‌ ମତରେ, ‘ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଏକ ପ୍ରକାର ଅନୁମାନ, ଯେଉଁଠି ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ନିହିତାର୍ଥରୁ ତୃତୀୟଟି ନିସୃତ ହୋଇଥାଏ।’’
ସିଲରଙ୍କ ଭାଷାରେ ‘ତିନୋଟି ସମନ୍ବିତ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ତୃତୀୟଟି ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରୁ ଅବଶ୍ୟ ଭାବେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିଲେ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।

ଉଦାହରଣ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ରାଜା ମନୁଷ୍ୟ ।
______________________
∴ ସମସ୍ତ ରାଜା ମରଣଶୀଳ ।

ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଥାଏ । ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିକୁ ହେତୁ ବାକ୍ୟ ଓ ଶେଷଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କୁହାଯାଏ । ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଲେ, ତାହା ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ବା ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ନ ହୋଇ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ହୋଇଥାଏ । ଦୁଇରୁ ଅଧ‌ିକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ତେବେ ତାହା ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ନହୋଇ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିମାଳା ହୁଏ।

ନିମ୍ନରେ ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇଛି ।
ଉଦାହରଣ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ରାଜା ମନୁଷ୍ୟ ।
∴ ସମସ୍ତ ରାଜା ମରଣଶୀଳ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି ପଦଥାଏ । ମାତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ । ତେଣୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସର୍ବମୋଟ ଛଅଗୋଟି ପଦ ରହିବା କଥା; ବାସ୍ତବରେ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନିଗୋଟି ପଦ ଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ଯୁକ୍ତିରେ ମନୁଷ୍ୟ, ମରଣଶୀଳ ଓ ରାଜା, ଏହିପରି ତିନିଗୋଟି ପଦ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଅଛି । ଏହି ଉଦାହରଣରେ ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ମରଣଶୀଳତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରାଯିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଅଛି । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନକିକଗଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦକୁ ‘ପକ୍ଷ’ ଓ ବିଧେୟପଦକୁ ‘ସାଧ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଏବଂ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍ମାନେ ଏହାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ (ପକ୍ଷ) ଓ ପ୍ରଧାନ ପଦ (ସାଧ୍ୟ) ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ ତାହାକୁ ହେତୁପଦ କୁହାଯାଏ । ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ତାହାକୁ ମଧ୍ୟମପଦ (ହେତୁ) କୁହାଯାଏ । ଏହି ହେତୁପଦଟି ପ୍ରଧାନ ପଦ ଓ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଅପ୍ରଧାନ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ଅ’ । ପ୍ରଧାନ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ପ’ ଅଟେ । ମଧ୍ୟମ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ମଧ୍ୟମ ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ମ’ ଅଟେ । ‘ହେତୁ’ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା କରେ । ହେତୁର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଅର୍ଥାତ୍ ମଧ୍ୟମ ପଦର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତରେ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ଯ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ସେହି ଦୁଇଟିକୁ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ୟ ବା ପ୍ରଧାନପଦ ଉପସ୍ଥିତ ରହେ ଅଥବା ହେତୁ ସହିତ ସାଧର ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ, ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସାଧାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷ ବା ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ଉପସ୍ଥିତ ରହେ ଅଥବା ହେତୁ ସହିତ ପକ୍ଷର ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ, ସେହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏଣୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ, ପକ୍ଷାବୟବ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏହିପରି ତିନିଗୋଟି ଅଂଶ ଥାଏ । ଏହାକୁ ନ୍ୟାୟର ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବାବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ କେବଳ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ୟ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

9. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ? ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – (୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୨) ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି । ପୁଣି ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – (୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୨) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୩) ବୈକଚ୍ଛିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୪) ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ।
(୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉ – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଣଶୀଳ ।
(୨) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ । ତାହାକୁ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉ – ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ଯଦି ବନ୍ୟା ହୁଏ ତେବେ ଫସଲହାନି ହୁଏ ।
_________________________________
∴ ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ ତେବେ ଫସଲହାନି ହୁଏ ।
(୩) ବୈକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ତାହାକୁ ବୈକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ଶିକ୍ଷକ ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ ନୁହଁନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ଅ-ଶିକ୍ଷିତ ଓ ବିଶ୍ବସ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି ।
_______________________________________
∴ ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ବିଶ୍ବସ୍ତ ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ ନୁହଁନ୍ତି ।
(୪) ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ବିଯୋଜକ ଅଟେ, ତାହାକୁ ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କହନ୍ତି ।
ଉ – ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ସଟ କିମ୍ବା କଳାପ୍ରେମୀ ଅଟନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ଅ-ସଟ କିମ୍ବା ପରିଶ୍ରମୀ ଅଟନ୍ତି ।
_____________________________________
ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ପରିଶ୍ରମୀ କିମ୍ବା କଳାପ୍ରେମୀ ଅଟନ୍ତି ।

10. ସଂସ୍ଥାନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ଓ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ଅନୁମାନର ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ହେତୁପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ରୂପରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟିରେ ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥାନର ଭିନ୍ନତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଆକାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦୁଇ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ହେତୁପଦର ଉପସ୍ଥିତି ଚାରି ପ୍ରକାର ହେଉଥ‌ିବାରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଚାରିପ୍ରକାର ସଂସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ, ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ, ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି।

ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ :
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।

ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ଆ ମ ଅଟେ ।
__________________
∴ ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଶଶୀଳ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ କୁହାଯାଏ ।

ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
କୌଣସି ଆ ମ ନୁହେଁ ।
___________________
∴ କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ସମସ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଦ୍ବିପଦ ।
କୌଣସି ପଶୁ ଦ୍ବିପଦ ନୁହେଁ ।
_______________________
∴ କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି ।

କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
____________________
∴ କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।
କେତେକ ଶିକ୍ଷକ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ।
କେତେକ ଶିକ୍ଷକ ଖେଳାଳି ।
___________________________
∴ କେତେକ ଖେଳାଳି ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ।

ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରହେ ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି ।

କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
___________________
∴ କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
କୌଣସି ଶ୍ବାନ ମାର୍ଜାର ନୁହେଁ ।
କେତେକ ମାର୍ଜାର ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ।
________________________________
∴ କେତେକ ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ଶ୍ଵାନ ନୁହେଁ ।

11. ନ୍ୟାୟରୂପ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣ ଭେଦରେ ଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଆକାରଗତ ପ୍ରକାରତାକୁ ନ୍ୟାୟରୂପ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଏହା ତିନୋଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥ, (୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥ, (୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥ
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥ – ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣଭେଦକୁ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟରୂପର ସଂଖ୍ୟା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ । ଏହି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ୪ଟି ସଂସ୍ଥାନରେ ୬୪ × ୪ = ୨୫୬ଟି ନ୍ୟାୟ ରୂପ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।
(୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥ – ଏହି ଅର୍ଥରେ କେବଳ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣଭେଦକୁ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟରୂପର ସଂଖ୍ୟା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ । ଯଦି ଆ, ଏ, ଇ ଏବଂ ଓ ଏହିପରି ଚାରୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ନେଇ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଏ । ତେବେ ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନରେ ୪ × ୪ = ୧୬ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଓ ୪ଟି ସଂସ୍ଥାନରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
(୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥ – ଏହି ଅର୍ଥରେ କେବଳ ୧୯ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।

13. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନ ଲେଖ ।
Answer:
(୧) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୩) ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ଅଟେ ।
(୪) କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(୫) ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।
(୬) ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୭) ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୮) ଦୁଇଟି ବିଶେଷହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(୧୦) ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।

13. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । (ପ୍ରଥମ ନିୟମ)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ଏହି ତିନୋଟି ପଦ ହେଲା – (୧) ସାଧପଦ, (୨) ପକ୍ଷପଦ, (୩) ହେତୁପଦ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପଦ ତିନୋଟିରୁ ଅଧ‌ିକ ଓ କିମ୍ବା ତିନୋଟିରୁ କମ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ । ଯଦି ତିନୋଟି ପଦରୁ କମ୍ ପଦ ବା ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ ତେବେ ଏହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ।
ଯଦି ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦରୁ ଅଧିକ ପଦ ବା ଚାରୋଟି ପଦ ରହିଥାଏ ତାକୁ ଚତୁଷ୍ପଦୀପଦ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା-
ମୋ ହସ୍ତ ଟେବୁଲ୍ ଉପରେ ଅଛି ।
ଟେବୁଲ୍ ଭୂମି ଉପରେ ଅଛି ।
________________________
∴ ମୋ ହସ୍ତ ଭୂମି ଉପରେ ଅଛି ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ।
∴ ଲବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ।
________________
ଲବ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ।

ଏଠାରେ ଲବ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର, ଦଶରଥ ଓ ପୁତ୍ର ଏହିପରି ଚାରୋଟି ପଦ ଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହାକୁ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି କୌଣସି ପଦ ଏକାଧିକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ଏହି ପ୍ରକାର ଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦଦୋଷ ତିନି ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ, ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ ଓ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ – ଯଦି ସାଧୂପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏକାଧିକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତାହା ଏକ ତର୍କଦୋଷ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ସେହି ତର୍କଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ-ସାଧଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ – ସରକାରୀ ରାଜସ୍ଵ କର ଅଟେ ।
ମୋ ହସ୍ତ ରାଜସ୍ଵ ନୁହେଁ ।
___________________
∴ ମୋ ହସ୍ତ କର ନୁହେଁ ।

ଏହି ଉଦାହରଣରେ ‘କର’ ପଦଟିକୁ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଠିକ୍ ହୋଇନାହିଁ । ସାଧାବୟବରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘ଖଜଣା’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘ହାତ’ ଭାବରେ ନିଆଯାଇଛି । ତେଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ – ହେତୁପଦ ଦୋଷ : ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏକାଧ୍ଯକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତେବେ ତାହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୁଏ । ସେହି ତର୍କଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ କହନ୍ତି । ଯଥା-
ଲୌହ ଗୁରୁ ଅଟେ ।
ଗୁରୁ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ।
________________________
∴ ଲୌହ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ।

ଏଠାରେ ହେତୁପଦ ‘ଗୁରୁ’ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି । ସାଧାବୟବରେ ଏହା ‘ଭାରି’ ଅର୍ଥରେ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏହା ‘ଶିକ୍ଷକ’ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି । ଏହି ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷ – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ଦୁଇ ଅର୍ଥ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ କୁହାଯାଏ ; ଯଥା-
କାକ ଦେବତା ନୁହେଁ ।
କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟେ ।
__________________
∴ କୃଷ୍ଣ ଦେବତା ନୁହେଁ ।

ଏହି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ‘କୃଷ୍ଣ’ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘କଳା’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହା ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅର୍ଥରେ ନିଆଯାଇଛି । ଏହା ଅବୈଧ ଏବଂ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

14. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଥରେମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ଅଟେ । (ତୃତୀୟ ନିୟମ)
Answer:
ହେତୁପଦ ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କର ସେତୁ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପଦର ବ୍ୟାପକତାର ଅର୍ଥ ସେହି ପଦଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅର୍ଥାତ୍ ସେହି ପଦର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ଅଟେ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ସାଧ୍ଯ ସହିତ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ପକ୍ଷପଦ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଯଦି ସାଧାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ସାଧପଦ ହେତୁପଦର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହେବ । ସେହିପରି ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ତେବେ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟ ହେତୁପଦର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହେବ । ଏପରି ସ୍ଥଳେ ସେମାନେ ହେତୁପଦର ସମାନ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇ ନପାରନ୍ତି ।

ଅର୍ଥାତ୍ ସାଧ୍ୟପଦ ଏହାର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ଏବଂ ପକ୍ଷପଦ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇପାରେ । ଯାହାଫଳରେ କି ସାଧ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ସମ୍ଭବ ହେବନାହିଁ । ଏଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆସିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ହେତୁପଦ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରନ୍ତା ତେବେ ହେତୁପଦର ସମଗ୍ର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସାଧ୍ଯ ହେଉ ବା ପକ୍ଷ ହେଉ କାହାରି ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇପାରନ୍ତା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପଦଟି ସମ୍ପର୍କିତ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା ।

ମାତ୍ର ଯଦି ହେତୁପଦ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ଥରେ ବି ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ତେବେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହେତୁପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହେବ ।
ଉଦାହରଣ – ଆ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ଆ- ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମରଣଶୀଳ ।
______________________
∴ ଆ- ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ

ଏଠାରେ ସମସ୍ତ ତର୍କବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ବିଧେୟପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ଏଠାରେ ‘ମରଣଶୀଳ’ ବିଧେୟ ପଦ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହେତୁ ପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଅଛି ।

15. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । (ଚତୁର୍ଥ ନିୟମ)
Answer:
ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପକ୍ଷପଦ ଓ ସାଧପଦ ଦୁଇଟି ଯଥାକ୍ରମେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟ ଭାବେ ରହିଥାଏ । ଯଦି ଏହି ପଦଦ୍ୱୟ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ରହେ, ତେବେ ବୁଝିବାକୁ ହେବ ଯେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହିପଦର ସମସ୍ତ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ହେତୁବାକ୍ୟରେ କେତେକ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଅବରୋହାନୁମାନର ନିୟମକୁ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କରୁଅଛି । ଆଂଶିକ ବ୍ୟାପ୍ତ ବିଷୟରୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟାପ୍ତ ବିଷୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରୂପେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅବରୋହାନୁମାନରେ ସମସ୍ତରୁ କେତେକକୁ ଗତିକରିବା ସ୍ବୀକୃତ ମାତ୍ର କେତେକରୁ ସମସ୍ତକୁ ଗତି କରିବା ସ୍ୱୀକୃତ ନୁହେଁ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ଅଥବା ସାପଦ ଯଥାକ୍ରମେ ପକ୍ଷାବୟବ ଓ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ତେବେ ଏହି ନିୟମଟି ଲଙ୍ଘନ କରିବାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ଦୁଇପ୍ରକାରର ଅବୈଧ ଦୋଷରେ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ଓ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ ।

ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ :
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷକୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ । – ଆ
∴ କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । – ଏ
_______________________
∴ କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । – ଏ

ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
କୌଣସି ଗାଈ ମନୁଷ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
___________________________
∴ କୌଣସି ଗାଈ ପ୍ରାଣୀ ନୁହଁନ୍ତି ! – ଏ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ସାଧ୍ୟପଦ ‘ପ୍ରାଣୀ’ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି ।

ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ :
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷକୁ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ। – ଆ
ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । – ଆ
____________________
∴ ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । ଆ

ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ସତ୍ୟବାଦୀ । – ଆ
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ସାଧୁ । – ଆ
_______________________________
∴ ସମସ୍ତ ସାଧୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସତ୍ୟବାଦୀ । – ଆ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ‘ସାଧୁ’ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅଦ୍ୟାପ୍ତ ରହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷରେ ଦୁଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି ।

16. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏନାହିଁ । (ପଞ୍ଚମ ନିୟମ)
Answer:
ତର୍କବାକ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ବିଧେୟ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବହିର୍ଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦ ସହିତ ବିଧେୟର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥାଏ । ଦୁଇଟିଯାକ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ସହିତ ସମ୍ପର୍କହୀନ ହୋଇଯାଏ । ଫଳରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଯଥା ସାପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୁଏ ।

ଯଥା- କୌଣସି ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
କେତେକ ଛାତ୍ର ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ
କେତେକ ଛାତ୍ର ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁପଦ ‘ସାଧୁ’ ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦ ‘ରାଜନୀତିଜ୍ଞ’ ଓ ‘ଛାତ୍ର’ର ସମ୍ପର୍କକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଛି । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିନଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଦୁଇ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବୈଧ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏଥିରୁ ପ୍ରମାଣିତ ଯେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ଅବଶ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

17. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଆଠଟି ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ବିଚାର କରି ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଥାଏ ।
(୧) ଅ ଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
____________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।
ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସମସ୍ତ ନିୟମକୁ ମାନ୍ୟକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ, ପକ୍ଷ ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସହ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ-ଆ ଆ ଆ । ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ନାମ ବାର୍ବାରା ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପ ଆଆଇ ମଧ୍ୟ ଆଆଆ ଭଳି ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାକୁ ବାର୍ବାରି ନାମ ଦିଆଯାଇଛି । ଏଠାରେ ମନେ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଯେଉଁ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିପାରେ ସେଠାରେ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୋଇପାରେ । ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସଗୁଣ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ବାର୍ବାରା ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ବାର୍କାରି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
ଏହି ସଂଯୋଗରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ଆ ତର୍କବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ଫଳରେ ଯଦି ଏହି ଦୁଇ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଏ ତେବେ ତାହା ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ହେବ । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଏ
ସଂଯୋଗ ଅବୈଧ ଅଟେ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ଅନୁସରଣ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଇଇ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଅଟେ । ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ତ ପଦ ‘ପ’ ହେତୁପଦ ହୋଇଥିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷରୁ ସୁରକ୍ଷିତ । ତେଣୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ଏବ ଏହାକୁ ଡାରିଇ କୁହାଯାଏ ।
(୪) ଆଓ:
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଓ – କେତେକ ଅ ମ ନୁହେଁ ।
ଏହି ଆଓ ସଂଯୋଗରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଧେୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ଆ ର ବିଧେୟ, ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗଠିତ ହେଲେ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ସାଧପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହେବ । ତେଣୁ ଆଓ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ ।

(୫) ଏଆ:
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ । ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ । ସମସ୍ତ ନିୟମ ଅନୁସରଣ କରିଥିବା ହେତୁ ଏଆଏ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ ଏବଂ ଏହାକୁ ସେଲାରେଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହେଲେ ଏକ ଗୌଣ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିପାରେ । ତାହାକୁ ସେଲାରୋଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
_____________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପ ଏଇଓ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ, ଅର୍ଥାତ୍ ଓ ଅଟେ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏବଂ ସାଧ୍ୟ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଓ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ସମସ୍ତ ନିୟମ ପାଳନ କରିଛି । ଏହି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ଫେରିଓ କୁହାଯାଏ ।

(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏହି ସଂଯୋଗରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

(୮) ଓଆ:
ଓ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ |
ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଥିରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ଅତଏବ, ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରୟୋଗ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଯଥା-
ବାର୍ବାରା (ଆ ଆ ଆ)
ସେଲାରେଣ୍ଟ (ଏ ଆ ଏ)
ଡାରିଇ (ଆ ଇ ଇ) ଏବଂ
ଫେରିଓ (ଏ ଇ ଓ)
ଏହି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାଛଡ଼ା ଦୁଇଟି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ରହିଛି । ସେମାନେ ହେଲେ-ବାର୍ବାରି (ଆ ଆ ଇ) ଏବଂ ସୋଲରୋଣ୍ଟ (ଏ ଆ ଓ) ।

18. ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ସେହି ଆଠଗୋଟି ସଂଯୋଗକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ବିଚାର କରି ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ । ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଏ ।
(୧) ଆଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଏହି ସଂଯୋଗର ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବ ନାହିଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବିଧେୟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆ ଏ ଏ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । ହେତୁପଦ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ଉଭୟେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ହେତୁବଚନରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ନିୟମ ଭଙ୍ଗ ହୋଇନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ଆଏ ସଂଯୋଗ ସହିତ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଓ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସାମେଷ୍ଟୋପ କୁହାଯାଏ । ସେହି ସଂଯୋଗରୁ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଯୋଗୁଁ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ ମୂଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ସଂଯୋଗରେ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ମ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ।

(୪) ଆଓ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଓ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
______________________
∴ ଓ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ସମସ୍ତ ନିୟମ ଅନୁସରଣ କରି ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଛି । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ସାଧୁପଦ ପ ସାଧାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଅଛି । କୌଣସି ନିୟମ ଲଂଘନ କରି ନଥିବାରୁ ଆଓଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ବାରୋକୋ କୁହାଯାଏ ।

(୫) ଏଆ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଥାଏ ମଧ୍ଯ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ହେତୁପଦ ମ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଉଭୟ ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷରୁ ଏହା ମୁକ୍ତ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାଚ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସେସାରେ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସଂଯୋଗରେ ବିଶେଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ଏକ ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ସେସାରୋ (ଏଆଓ) ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଆସେ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ତର୍କବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରୁ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଓ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ପ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହା ସାଧାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ । ପକ୍ଷପଦ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁନାହିଁ ।
(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ପ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ହେତୁପଦ ମ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ରହୁଥିବାର ଏହା ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ତେଣୁ ଇଆ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ ।

(୮) ଓଆ :
ଓ – କେତେକ ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଓ ଆ ସଂଯୋଗରେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେବ ଯାହାକି ବିଧେୟରେ ସାଧପଦକୁ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ । ଏହା ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ । ତେଣୁ ଏହା ପ୍ରାମାଣିକ ନୁହେଁ ।

ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଏହିପରି ଭାବରେ ଆମେ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ପାଇଥାଉ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ-
ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ (ଆଏଏ)
ସେସାରେ (ଏଆଏ)
ବାରୋକୋ (ଆଓଓ) ଏବଂ
ଫେଷ୍ଟିନୋ (ଏଇଓ)

ଏହି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାଛଡ଼ା ଦୁଇଟି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ହେଲେ-
ସାମେଷ୍ଟ୍ରୋପ (ଆଏଓ) ଏବଂ
ସେସାରୋ (ଏଆଓ)

19. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଏ । ଆଲୋଚିତ ଆଠଟି ସଂଯୋଗ ଏହି ସଂସ୍ଥାନରେ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ ।
(୧) ଆଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟନ୍ତି ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟନ୍ତି ।
_____________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟନ୍ତି ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଆ ସଂଯୋଗରେ ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆ ନିଆଯାଏ ତେବେ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ହେବ । କାରଣ ପକ୍ଷପଦ ଆ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ । ଏହା ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ କରେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ସଂଯୋଗରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଇ ହୋଇପରେ –
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ |
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଯେହେତୁ ଇ ତର୍କବାକ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରୁନାହିଁ । ହେତୁପଢ଼ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଆଇ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାକୁ ପରିଭାଷାରେ ଢାରାପ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ମ ଅ ନୁହେଁ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଏ ସଂଯୋଗରେ ନ୍ୟାୟରୂପ ସିଦ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବିଧେୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷଜାତ ହେବ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ଥ‌ିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । · ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧ ଓ ପକ୍ଷ ବ୍ୟାପ୍ତ ନଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରାତ୍ୟଧିକ ଅବୈଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଇଇ ପ୍ରାମାଣିକ ଏବଂ ଏହାକୁ ଡାଟିସି କୁହାଯାଏ ।

(୪) ଆଓ:
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଓ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ଆ ଓ ସଂଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଦେବାକୁ ଅସମର୍ଥ । କାରଣ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ ।

(୫) ଏଆ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏଆ ସଂଯୋଗରେ ସାର୍ବିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ତାହା ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିବ । କିନ୍ତୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୁଏ । ଉଭୟ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏବଂ ସାଧ୍ୟପଦ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପକ୍ଷପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ନିୟମର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଆଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ଏହା ଏକ ସୁସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ଓ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ଓ ତର୍କବାକ୍ୟ । ସାଧୁପଦ ପ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏବଂ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସଂଯୋଗଟି କୌଣସି ନିୟମ ଲଂଘନ । କରୁନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଇଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ଫେରିସୋଡ୍ କୁହାଯାଏ ।

(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ; ମାତ୍ର ସାଧ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହନ୍ତି । ତେଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହେଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରୁନାହିଁ । ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଇଆଇ ସଂଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ଏବଂ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ପରିଭାଷାରେ ଡିସାମିସ୍ କୁହାଯାଏ ।

(୮) ଓଆ:
ଅ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ । ସାଧପଦ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏବଂ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହି ସଂସ୍ଥାନରେ ଓଆଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ବୋକାର୍ଡ଼ କୁହାଯାଏ ।
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ନିୟମାବଳୀ ଅନୁସାରେ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଛଅଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ –
ଡାରାପ୍‌ (ଆ ଆ ଇ)
ଡାଟିସି (ଆ ଇ ଇ) ଡିସାମିସ୍ (ଇ ଆ ଇ)
ଫେଲାପ୍ଟୋନ (ଏ ଆ ଓ)
ଫେରିସୋନ (ଏ ଇ ଓ) ଏବଂ
ବୋକାର୍ଡ଼ (ଓ ଆ ଓ)