Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 3 ଜ୍ୟାମିତିରେ ମୌଳିକ ଧାରଣା Ex 3.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 3 ଜ୍ୟାମିତିରେ ମୌଳିକ ଧାରଣା Ex 3.3

Question 1.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ଥିବା ସରଳରେଖା, ରେଖାଖଣ୍ଡ ଓ ରଶ୍ମିମାନଙ୍କର ନାମ ନିମ୍ନସାରଣୀ ଭଳି ସାରଣୀଟିଏ ତିଆରି କରି ସେଥୁରେ ପୂରଣ କର ।

ସରଳରେଖା	ରେଖାଖଣ୍ଡ	ରଶ୍ମି

ସମାଧାନ:

ସରଳରେଖା	ରେଖାଖଣ୍ଡ	ରଶ୍ମି
\( \overleftrightarrow{X Y}\)	\(\overline{\mathrm{AB}}, \overline{\mathrm{CD}}\)	\(\overrightarrow{\mathrm{DA}}\)
	\(\overline{\mathrm{MN}}, \overline{\mathrm{ND}}, \overline{\mathrm{DM}}\)	\(\overrightarrow{\mathrm{DB}}\)

Question 2.
ତୁମ ଖାତାରେ ତିନୋଟି ରେଖାଖଣ୍ଡ AB, CD ଓ EF ଅଙ୍କନ କର । ପ୍ରତ୍ୟେକର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଥମେ କେବଳ ସ୍କେଲ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଓ ପରେ ଡିଭାଇଡର ଏବଂ ସ୍କେଲ ସାହାଯ୍ୟରେ ମାପି ନିମ୍ନସ୍ଥ ସାରଣୀ ଭଳି ସାରଣୀଟିଏ କରି ସେଥ‌ିରେ ପୂରଣ କର ।

ରେଖାଖଣ୍ଡର ନାମ	କେବଳ ସ୍କେଲ ସାହାଯ୍ୟରେ ପାଇଥିବା ଦୈର୍ଘ୍ୟ	ଡିଭାଇଡର ଓ ସ୍କେଲ ସାହାଯ୍ୟରେ ପାଇଥିବା ଦୈର୍ଘ୍ୟ
\(\overline{\mathrm{AB}}\)
\(\overline{\mathrm{CD}}\)
\(\overline{\mathrm{EF}}\)

ସମାଧାନ:

ରେଖାଖଣ୍ଡର ନାମ	କେବଳ ସ୍କେଲ ସାହାଯ୍ୟରେ ପାଇଥିବା ଦୈର୍ଘ୍ୟ	ଡିଭାଇଡର ଓ ସ୍କେଲ ସାହାଯ୍ୟରେ ପାଇଥିବା ଦୈର୍ଘ୍ୟ
\(\overline{\mathrm{AB}}\)	8 ସେ.ମି.	8 ସେ.ମି.
\(\overline{\mathrm{CD}}\)	7.8 ସେ.ମି.	7.8 ସେ.ମି.
\(\overline{\mathrm{EF}}\)	7 ସେ.ମି.	7 ସେ.ମି.

Question 3. 

(କ) ପାର୍ଶ୍ଵସ୍ଥ ତ୍ରିଭୁଜର ନାମ କ’ଣ।
ସମାଧାନ:
Δ ABC

(ଖ) ଯେଉଁ ତିନୋଟି ରେଖାଖଣ୍ଡ ଦ୍ଵାରା ତ୍ରିଭୁଜଟି ସୃଷ୍ଟ, ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ। 
ସମାଧାନ:
\(\overline{\mathrm{AB}}\), \(\overline{\mathrm{BC}}\), \(\overline{\mathrm{CA}}\)

(ଗ) ସ୍କେଲ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମାପି ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
\(\overline{\mathrm{AB}}\) = 3.6 ସେ.ମି., \(\overline{\mathrm{BC}}\) = 2.7 ସେ.ମି., \(\overline{\mathrm{CA}}\) = 2.6 ସେ.ମି.

Question 4.
ନିମ୍ନସ୍ଥ ବାକ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ବାକ୍ୟଗୁଡିକୁ ବାଛି ଲେଖ।
(କ) ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ।
(ଖ) ଗୋଟିଏ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୁଇଟି ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଥାଏ। 
(ଗ) ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାର ଦୁଇଟି ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଥାଏ ।
(ଘ) ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମିର ଗୋଟିଏ ଆଦ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଥାଏ। 
(ଙ) 1 ସେ.ମି. = 10 ମି. ମି.
ସମାଧାନ:
(ଖ), (ଘ), (ଙ) – ଠିକ୍ ବାକ୍ୟ
କହିଲ ଦେଖ୍ :
ସରଳରେଖା, ରଶ୍ମି ଓ ରେଖାଖଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରୁ କାହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଅଛି? କାହିଁକି? 
ସମାଧାନ:
ରେଖାଖଣ୍ଡର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଅଛି । କାରଣ ରଶ୍ମି ଗୋଟିଏ ଦିଗକୁ ଓ ସରଳରେଖା ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ଵ କୁ ଅସୀମ ଭାବରେ ବିସ୍ତୃତ ।

Question 5. 
ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥିବା ଚିତ୍ରରୁ ମାପି ଦେଖ ଯେ : 

(କ) AB + BD = AC + CD
ସମାଧାନ:
AB + BD = AC + CD
AB + BD = 2 ସେ.ମି. + 4 ସେ.ମି. = 6 ସେ.ମି.,
AC + CD = 4 ସେ.ମି. +2 ସେ.ମି. = 6 ସେ.ମି.,

(ଖ) AB + CD = AD – BC
ସମାଧାନ:
AB + CD = AD – BC
AB + CD = 2 ସେ.ମି. + 2 ସେ.ମି. = 4 ସେ.ମି., 
AD – BC = 6 ସେ.ମି. – 2 ସେ.ମି. = 4 ସେ.ମି.

Question 6. 
ତୁମ ଖାତାରେ ତିନୋଟି ସରଳ ରେଖା ଅଙ୍କନ କର, ପ୍ରତ୍ୟେକ ସରଳରେଖା ଉପରେ ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ। ବାମରୁ ଡାହାଣପଟ କ୍ରମରେ ବିନ୍ଦୁ ତିନୋଟିକୁ P, Q ଓ R ନାମ ଦିଅ । କେଉଁ ବିନ୍ଦୁଟି ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁର ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ତାହା କୁହ । ବର୍ତ୍ତମାନ PQ, QR ଓ PR ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟିର ସମଷ୍ଟି ସହ ସମାନ କୁହ ।

ସମାଧାନ:

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 3 ଜ୍ୟାମିତିରେ ମୌଳିକ ଧାରଣା Ex 3.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 3 ଜ୍ୟାମିତିରେ ମୌଳିକ ଧାରଣା Ex 3.2

Question 1. 
ଖାତାରେ ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନିତ କରି ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଦିଅ ।
ସମାଧାନ:
A•  B•  •C

Question 2. 
ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ସେମାନଙ୍କର ନାମ ଦିଅ।
ସମାଧାନ:

\(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{CD}}\) ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା।

Question 3. 
ତୁମ ପାଖଆଖରେ ଦେଖୁଥୁବା ତିନୋଟି ସରଳରେଖା, ତିନୋଟି ବକ୍ରତଳ ଓ ତିନୋଟି ସମତଳର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ସମାଧାନ:
ସରଳରେଖା – ସ୍କେଲର ଧାର, ଟେବୁଲର ଧାର, ବହିପୃଷ୍ଠାର ଧାର
ବକ୍ରତଳ – କାଚଗୋଲିର ପୃଷ୍ଠ, ପେଣ୍ଡୁର ପୃଷ୍ଠ, ରୁଲବାଡ଼ିର ପୃଷ୍ଠ ।
ସମତଳ – କାଗଜ ପୃଷ୍ଠ, ଟେବୁଲର ପୃଷ୍ଠ, ଛାତ

Question 4.
ନିମ୍ନ ଚିତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ଗାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ସରଳରେଖା ଓ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ବକ୍ରରେଖା ଚିହ୍ନାଅ ।

ଲକ୍ଷ୍ୟ କର : ଚିତ୍ର ‘ଙ’ ରେ ଥ‌ିବା ରେଖାଟି ବହିର ପୃଷ୍ଠାକୁ ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ପରିଣତ କରିଛି ଓ ଭାଗ ଦୁଇଟିକୁ ‘ପ’ ଓ ‘ଫ’ ଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାଗକୁ ରେଖାର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ବ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରୁ କ ଓ ଘ – ବକ୍ରରେଖା ଖ, ଗ ଓ ଙ – ସରଳରେଖା

Question 5.
ତୁମ ଖାତାରେ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନିତ କର ଓ ତା’ ମଧ୍ୟଦେଇ ସାତଟି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କର । ସେହି ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଆଉ କେତୋଟି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରିପାରିବ ?
ସମାଧାନ:

(i) ଖାତା ଉପରେ ଠ ବିନ୍ଦୁଦେଇ ସାତଟି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ସେହି ବିନ୍ଦୁମଧ୍ୟଦେଇ ଅସଂଖ୍ୟ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇପାରିବ ।

Question 6.
ତୁମ ଖାତାରେ A ଓ B ନାମକ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଓ ଉଭୟ ବିନ୍ଦୁକୁ ଧାରଣ କରୁଥିବା ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କର। ଏପରି କେତୋଟି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରିପାରିବ?
ସମାଧାନ:
A ଓ B ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ ନିଆଗଲା । A ଓ B ବିନ୍ଦୁରେ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}}\) ଅଙ୍କନ କରାଗଲା । ଏହିପରି ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ ହୋଇପାରିବ ।
A ଓ B ମଧ୍ୟଦେଇ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}}\) ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

Question 7.
(କ) ସାଧାରଣ ବିନ୍ଦୁ ଥବା ଦୁଇଟି ସରଳ ରେଖା ଅଙ୍କନ କର ସେହି ଦୁଇ ସରଳରେଖାକୁ ନାମକରଣ କର। ସାଧାରଣ ବିନ୍ଦୁର ନାମ P ଦିଅ ।
ସମାଧାନ:

\(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}}\) ଦୁଇଟି ପରସ୍ପର ଛେଦୀ ସରଳରେଖା । ସରଳରେଖାଦ୍ବୟର ସାଧାରଣ ବିନ୍ଦୁ P ।

(ଖ) ତୁମ ଖାତା ଉପରେ ଯେ କୌଣସି ସାତଟି ବିନ୍ଦୁ ନିଅ। ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଦିଅ। ସେଗୁଡିକ ଏକରେଖୀ ହେଉଛନ୍ତି କି? କିପରି ଜାଣିଲ?
ସମାଧାନ:

ଏହି ବିନ୍ଦୁମାନ ଏକରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ନୁହଁନ୍ତି । ଏମାନେ ଅଣରେଖୀୟ ବିନ୍ଦୁ ।

Question 8.
ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ଥିବା ତିନୋଟି ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଅତି କମ୍‌ରେ କେତୋଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ? ଅତି ବେଶିରେ କେତୋଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ?
ସମାଧାନ:
(i) ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ଥ‌ିବା ତିନୋଟି ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଅତିକମ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ । (ଚିତ୍ର ‘କ’ ଓ ଚିତ୍ର ‘ଖ’)

(ii)

ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ଥ‌ିବା ତିନୋଟି ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଅତିବେଶିରେ ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ । (ଚିତ୍ର ‘ଗ’)

Question 9.
ସ୍କେଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କର, ଯେପରି ସରଳରେଖା ଦ୍ଵୟ ସମାନ୍ତର ହେବେ ।
ସମାଧାନ:

\(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{CD}}\) ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତର ।

Question 10. 
ନିମ୍ନସ୍ଥ ବାକ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ‘ରେଖା’ କହିଲେ ଆମେ କେବଳ ‘ସରଳରେଖା’କୁ ବୁଝୁ ।
(ଖ) ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଅସଂଖ୍ୟ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇପାରିବ ।
(ଗ) ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ଅସଂଖ୍ୟ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇପାରିବ । 
(ଘ) ଏକ ସମତଳ ଉପରିସ୍ଥ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁଦେଇ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇପାରିବ । 
(ଙ) ଏକ ସମତଳରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁକୁ ଧାରଣ କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ । 
(ଚ) ଏକ ସମତଳ ଉପରିସ୍ଥ ଦୁଇଟି ଅସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତି । 
(ଛ) ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାର କୌଣସି ଛେଦବିନ୍ଦୁ ନାହିଁ ।
ସମାଧାନ:
(କ), (ଖ), (ଙ), (ଚ), (ଛ) ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 5 କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ, ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 5 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଅଶୋକ କେଉଁ ବଂଶର ସମ୍ରାଟ ଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କର ପିତାଙ୍କର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକ ମୌର୍ଯ୍ୟବଂଶର ସମ୍ରାଟ ଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କର ପିତାଙ୍କର ନାମ ବିନ୍ଦୁସାର ଥିଲା ।

୨। ଅଶୋକଙ୍କଦ୍ୱାରା ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଓ ଶେଷ ଯୁଦ୍ଧ କ’ଣ ? ଅଶୋକ କାହିଁକି ଯୁଦ୍ଧ ବର୍ଜନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଓ ଶେଷ ଯୁଦ୍ଧ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଥିଲା । ଅଶୋକ ଉପଲବ୍ଧି କଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ଧ୍ଵଂସର କାରଣ ଅଟେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଯୁଦ୍ଧ ବର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।

୩ । ଅଶୋକ କେବେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ଉତ୍ସବ କେବେ ପାଳିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୩ରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ଉତ୍ସବ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୯ରେ ପାଳିତ ହୋଇଥିଲା ।

୪ । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ କେବେ ଓ କେଉଁଠାରେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧ରେ ଦୟାନଦୀ କୂଳରେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ।

୫ । ଅଶୋକଙ୍କ କେଉଁ ଶିଳାଲେଖରେ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ? କଳିଙ୍ଗର ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ କଳିଙ୍ଗଯୁଦ୍ଧ ଆଫଗାନିସ୍ଥାନର ତ୍ରୟୋଦଶ ଅନୁଶାସନରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । କଳିଙ୍ଗର ରାଜଧାନୀର ନାମ ତୋଷାଳୀ ଥୁଲା !

୬ । କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ କାରୁବାକୀ କିଏ ? କେଉଁ ସ୍ତମ୍ଭଲିପିରେ କାରୁବାକୀଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ କାରୁବାକୀ ଉତ୍କଳର ଧୀବର କନ୍ୟା ଥିଲେ । ଆହ୍ଲାବାଦ ସ୍ତମ୍ଭଲିପିରେ କାରୁବାକୀଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।

୭ । ଅଶୋକଙ୍କ ଅଭିଲେଖମାନ କେଉଁ ଲିପି ଓ କେଉଁ ଭାଷାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ? ଶାହାବାଜଗଡ଼ସ୍ଥିତ ଅଭିଲେଖର ଲିପି କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ଅଭିଲେଖମାନ ମୁଖ୍ୟତଃ ବ୍ରାହ୍ମୀଲିପି ଓ ପ୍ରାକୃତ ଲିପିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଶାହାବାଜଗଡ଼ସ୍ଥିତ ଅଭିଲେଖର ଲିପି ଖରୋଷ୍ଟି ଥିଲା ।

୮। ଅଶୋକଙ୍କୁ କାହିଁକି ଚଣ୍ଡାଶୋକ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ରକ୍ତଶୋଷକ ଥିଲେ । ଜଣାଯାଏ ଯେ ସେ ତାଙ୍କର ଅନେଶତ ଭ୍ରାତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକରି ସିଂହାସନ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ନିଷ୍ଠୁର ପ୍ରକୃତି ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କୁ ଚଣ୍ଡାଶୋକ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୯। ଅଭିଷେକ ସମୟରେ ଜଣେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜା କି ଶପଥ ନେଉଥିଲେ ?
Answer:
ଅଭିଷେକ ସମୟରେ ଜଣେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜା ଶପଥ ନେଉଥିଲେ ଯେ, ‘ଦୈହିକ ଓ ମାନସିକ ଶକ୍ତି ବିନିମୟରେ ସେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ କରିବେ, ବୈଦେଶିକ ଆକ୍ରମଣରୁ ଦେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବେ ।’

୧୦ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ବିଚାର ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ? କୌଟିଲ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିବା ଦୁଇ ପ୍ରକାର ବିଚାରାଳୟର ନାମ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ବିଚାର ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ରାଜା ଥିଲେ । କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ସେତେବେଳେ ଧର୍ମସ୍ତ୍ରୀୟ ଓ କଣ୍ଟକଶୋଧନ ନାମକ ଦୁଇପ୍ରକାର ବିଚାରାଳୟ ଥିଲା ।

୧୧ । ଭାଗ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଜମିର ଉର୍ବରତା ଅନୁଯାୟୀ କେଉଁ ଅନୁପାତରେ ଭୂରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ ହେଉଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ଭୁରାଜସ୍ବକୁ ଭାଗ କୁହାଯାଉଥିଲା । ଜମିର ଉର୍ବରତା ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ଷକ୍ଷାଂଶରୁ ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଭୂ-ରାଜସ୍ବରୂପେ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିଲା ।

୧୨ । ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା କିଏ ? ଏହା କେଉଁ ରାଜବଂଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ ?
Answer:
‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା କୂଟନୀତିଜ୍ଞ କୌଟିଲ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ଏହା ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜବଂଶର ରାଜନୀତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

୧୩ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ଗଠିତ ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦର କେଉଁମାନେ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ ? ଏହି ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ଗଠିତ ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ପୁରୋହିତ, ସେନାପତି ଓ ଯୁବରାଜ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ । ଏହି ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦକୁ ପରିଷା କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୪ । ଅଶୋକ ଭାରତ ବାହାରେ କେଉଁ କେଉଁ ଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରସାର କରିଥିଲେ ? ସିଂହଳର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଅଶୋକଙ୍କ ପ୍ରେରିତ କେଉଁମାନେ ବୋଧମ ରୋପଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଭାରତ ବାହାରେ ସିଂହଳ, ସିରିଆ, ତିବ୍ବତ, ମାସିଡ଼ନ୍, ମିଶର ଆଦି ଦେଶରେ ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରସାର କରିଥିଲେ । ସିଂହଳର ଅନୁରାଧାପୁରଠାରେ ଅଶୋକଙ୍କ ପ୍ରେରିତ ପୁତ୍ର ମହେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ କନ୍ୟା ସଂଘମିତ୍ରା ବୋଧଦ୍ରୁମ ରୋପଣ କରିଥିଲେ ।

୧୫ । ଉପଗୁପ୍ତ କିଏ ? ଅଶୋକଙ୍କର ତାଙ୍କ ସହିତ କି ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ?
Answer:
ଉପଗୁପ୍ତ ଜଣେ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ । ସେ ଅଶୋକଙ୍କୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିଲେ ।

୧୬ । ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାବେଳେ ସେମାନଙ୍କର କେଉଁ ଚାରିଗୋଟି ଗୁଣ ଉପରେ କୌଟିଲ୍ୟ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଉଥ‌ିଲେ ?
Answer:
ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାବେଳେ କୌଟିଲ୍ୟ ଚାରିଗୋଟି ଗୁଣ ବିଚାରକୁ ନେବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରତି ଭୟ, ସାଧୁତା, ବିଭବ ଓ ଆଇନ ଉପରେ ଧାରଣା ।

୧୭ । ଅଶୋକ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ କେତେ ଶ୍ରେଣୀର କେଉଁ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଶିଳାଲିପିରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଅଶୋକ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ ସମୟରେ ପ୍ରାଦେଶିକମାନଙ୍କ ପରେ ରାଜୁକ, ମୁକ୍ତି ଓ ମହାମାତ୍ର ନାମକ ତିନିଶ୍ରେଣୀର କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ।

୧୮ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଆୟ କ’ଣ ଥିଲା ? ଏହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଆୟ ଥିଲା ଭୂରାଜସ୍ବ । ଏହାକୁ ଭାଗ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୯ । ଶାସନର ସୁବିଧା ନିମନ୍ତେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ କେତୋଟି ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଶାସନର ସୁବିଧା ନିମନ୍ତେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ପାଞ୍ଚୋଟି ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା— ମଗଧ, ତକ୍ଷଶିଳା, ତୋଷାଳୀ, ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଗିରି ଓ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ।

୨୦ । ଜିଲ୍ଲାର ମୁଖ୍ୟମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ? ସେମାନଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାର ମୁଖ୍ୟମାନଙ୍କୁ ବିଷୟପତି କୁହାଯାଉଥିଲା । ଜିଲ୍ଲାର ଆଇନଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବା ଦାୟିତ୍ବ ବିଷୟପତିଙ୍କର ଥିଲା ।

୨୧ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ସମୟରେ ନିଯୁକ୍ତ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ପଦପଦବୀ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ସମୟରେ ସମାହର (ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟର ମୁଖ୍ୟ), ସାନ୍ନିଧ୍ଵତ (ରାଜକୋଷ ଅଧିକାରୀ), ଦ୍ଵାରିକ (ଦରବାର ଫାଟକର ମୁଖ୍ୟ), ଅନ୍ତର୍ବେଶିକ (ରାଜଅନ୍ତଃପୁରର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ), ପ୍ରସଷ୍ଟି (ବନ୍ଦୀଶାଳର ମୁଖ୍ୟ ନିରୀକ୍ଷକ), ନାୟକ (ନଗର ରକ୍ଷକ), ମୌର (ରାଜଧାନୀର ମୁଖ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ), ବ୍ୟବହାରିକ (ଖଣିଜ, ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ), ଦଣ୍ଡପାଳ (ପୋଲିସ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ), ଦୁର୍ଗପାଳ (ଗୃହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କର୍ମଚାରୀ) ଓ ଅନ୍ତପାଳ (ସୀମାନ୍ତ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ) ଆଦି ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନେ ଥିଲେ ।

୨୨ । ସେମାନଙ୍କଠାରୁ କ’ଣ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ନିଯୁକ୍ତି ସମୟରେ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଓ ସାଧୁତାକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଉଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ରାଜା ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଉପଦେଶ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ।

୨୩ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ସମୟରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ଏବଂ ଏହା କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଜାଣିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ସମୟରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦର ନାମ ପରିଷା ଥିଲା । ଏହା ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ରୁ ଜାଣିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।

୨୪ । କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ କେତେ ପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟାଳୟ ରହିଥିଲା ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ନ୍ୟାୟାଳୟ ରହିଥିଲା । ଧର୍ମସ୍ତ୍ରୀୟ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସାମାଜିକ ଓ ଦିୱାନୀ ଏବଂ କଣ୍ଟକଶୋଧନ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଫୌଜଦାରୀ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ମକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରାଯାଉଥିଲା ।

B. ପାଞ୍ଚଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ର ଉପରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକା ଅଶୋକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଗଭୀର ରେଖାପାତ କରିଥିଲା ଏବଂ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅହିଂସା ଓ କରୁଣା ପ୍ରତି ସେ ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରସାରରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅଶୋକ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ନୈତିକ ତଥା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତିପାଇଁ ସର୍ବଦା ତତ୍ପର ଥିଲେ । ଶେଷରେ ଏହି ନୀତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ଅଶୋକ ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ର ନାମରେ ଏକ କର୍ମଚାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ଏମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଦରିଦ୍ର ଓ ଅବହେଳିତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ବୌଦ୍ଧିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶପାଇଁ ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ର ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିଲେ ।

୨। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ତୃତୀୟ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭ କରି ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗର କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା । ତାଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରସ୍ତର ଶିଳ୍ପର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଓ ପ୍ରଭୂତ ପ୍ରଗତି ହୋଇଥିଲା । ପାଟଳୀପୁତ୍ରଠାରେ ନିର୍ମିତ ପ୍ରସ୍ତର ପ୍ରାସାଦ ଚୀନ୍ ପରିବ୍ରାଜକ ଫାହିୟାନ୍‌ଙ୍କୁ ବିସ୍ମିତ କରିଥିଲା । ଅଶୋକଙ୍କର ବିଶାଳ ମସୃଣ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ କଳା ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ଅନୁପମ ନିଦର୍ଶନ ଅଟେ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ବୌଦ୍ଧସ୍ତୂପ, ବିହାର ତତ୍କାଳୀନ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବିକାଶର ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ । ଏହି ସ୍ତୂପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ଶ୍ରୀନଗର, ତକ୍ଷଶିଳା, ମଥୁରା, କନୌଜ, କୌଶାୟୀ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

୩ । ଇଣ୍ଡିକା ଗ୍ରନ୍ଥରୁ କ’ଣ ସବୁ ତଥ୍ୟ ମିଳିଥାଏ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଇତିହାସ ଜାଣିବାପାଇଁ ‘ଇଣ୍ଡିକା’ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଉପାଦାନ ଅଟେ । ଏହାର ରଚୟିତା ଥିଲେ ଗ୍ରୀକ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍ । ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍ ଗ୍ରୀକ୍ ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ସେଲ୍ୟୁକ୍‌ସଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ପାଞ୍ଚବର୍ଷ କାଳ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଦରବାରରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ । ସେ ତତ୍‌କାଳୀନ ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରି ‘ଇଣ୍ଡିକା’ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏହି ପୁସ୍ତକରୁ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କୃତିତ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସବିଶେଷ ବିବରଣୀ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ । ଏହି ପୁସ୍ତକ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଗ୍ରୀକ୍ ଲେଖକମାନଙ୍କ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକରୁ ଇଣ୍ଡିକାର ଉଦ୍ଧୃତାଂଶ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ଉଦ୍ଧୃତାଂଶରୁ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସୌର ଶାସନ, ସାମରିକ ପରିଷଦ, ମନ୍ତ୍ରୀସଭା ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ, ସାମାଜିକ ଓ ନୈତିକ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ତଥ୍ୟ ମିଳିଥାଏ ।

୪ । ରାଜୁକମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଶିଳାଲିପିରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଅଶୋକ ତିନିଶ୍ରେଣୀର ରାଜକର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାଜୁକମାନେ ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ରାଜୁକମାନଙ୍କୁ ଲୋକମାନଙ୍କର କଲ୍ୟାଣ ଓ ସମୃଦ୍ଧି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଶୋକ ବିନିଯୋଗ କରିଥିଲେ । ଇଚ୍ଛା ଅନୁଯାୟୀ ପୁରସ୍କୃତ କରିବା ଓ ଦଣ୍ଡ ଦେବାର କ୍ଷମତା ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା । ରାଜୁକମାନଙ୍କର ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କ୍ଷମତା ଥିଲା । ସେମାନେ ଦୂତମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ ରଖୁଥିଲେ । ସପ୍ତମ ଶିଳାଲେଖରେ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ଯେ, ରାଜୁକମାନେ ନିଜକୁ ଧର୍ମପ୍ରଚାର କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ରଥକମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟ ତତ୍ପର ହେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଉଥିଲେ । ରାଜୁକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଧୁନା ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ସମାନ ଥିଲା ।

୫। ଧର୍ମମହାମାତ୍ରମାନେ କରୁଥିବା ତିନିଗୋଟି କାର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କର।
Answer:
ରାଜ୍ୟାଭିଷେକର ୧୩ ବର୍ଷ ପରେ ଅଶୋକ ‘ଧର୍ମମହାମାତ୍ର’ମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଥୁଲା ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ଓ ଏହାର ବିକାଶ ଏବଂ ଯେଉଁମାନେ ଧର୍ମ ପାଇଁ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ସାଧନ, ଶ୍ରମିକ, ନିଃସ୍ଵ ଓ ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କର ସୁଖସୁବିଧା ପାଇଁ ସେମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଥିଲେ । ନ୍ୟାୟାଳୟ ଦେଉଥ‌ିବା ଦଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନେ ସମୀକ୍ଷା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ଦଣ୍ଡ ହ୍ରାସ କରୁଥିଲେ ବା କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲେ । ରାଜା ଓ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଗୃହରେ ସେମାନେ ନୈତିକତା ଓ ଦାନଶୀଳତାର ବିକାଶ ଘଟାଉଥିଲେ ।

୬ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଶାସନ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ମହୀୟାନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ହେଉଛନ୍ତି ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ । ଏକ ସଙ୍କଟମୟ ସମୟରେ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ଦିଗ୍‌ବଳୟରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମର କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ନନ୍ଦବଂଶର ଧ୍ୱଂସ କରି ନିଜ ଦେଶକୁ ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନଙ୍କ ହାତରୁ ମୁକ୍ତକରି ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୧ରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ମୂଳଭିତ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଏହି ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ ଏକତା ତଥା ଏକବିଧ ଶାସନର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିଥିଲା । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଥିଲେ ଜଣେ ଅପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦୀ ସାର୍ବଭୌମ ସମ୍ରାଟ । କୂଟନୀତିଜ୍ଞ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ପଥପ୍ରଦର୍ଶନରେ ସେ ଏହି ବିଶାଳ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଗଢ଼ିଥିଲେ । ସେ ଯେଉଁ ଶାସନ ସଂସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ, ତାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆଦର୍ଶ ହୋଇ ରହିଥିଲା । ‘କେବଳ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଇତିହାସରେ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ସେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆସନର ଅଧ୍ବକାରୀ ଅଟନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ ‘‘ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ସମ୍ରାଟ’’ ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୭ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ଗ୍ରାମିକମାନେ କିପରି ଶାସନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଗ୍ରାମ ଥିଲା ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନର ସର୍ବନିମ୍ନ ସଂସ୍ଥା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମରେ ସ୍ଵାୟତ୍ତ ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ଗ୍ରାମିକ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସାଧାରଣତଃ ଗ୍ରାମିକ ଜନତାସମୂହର ନେତା ଥିଲେ । ସେ ବେତନ ଉପଭୋଗ କରୁ ନ ଥିଲେ । ଡକାୟତମାନଙ୍କ ଆକ୍ରମଣରୁ ଗାଁକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ତାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା । ସେ ମଧ୍ଯ ଗ୍ରାମରୁ ସରକାରୀ ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ନେଉଥିଲେ । ଗ୍ରାମିକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଏକ ଗ୍ରାମସଭା ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଗ୍ରାମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଗୋପ ତଦାରଖ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵରେ ୫ରୁ ୧୦ ଖଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗ୍ରାମ ଥିଲା ।

୮ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ଗୁପ୍ତଚରମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରଥା ସମ୍ପର୍କରେ କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ରଚନାରୁ ଆଭାସ ମିଳିଥାଏ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ସମୟରେ ଗୁପ୍ତଚର ବିଭାଗ ଖୁବ୍ ବିଶାଳ, ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଥିଲା । ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ପରେ ଗୁପ୍ତଚରମାନଙ୍କ ଭୂମିକା ଥିଲା ଖୁବ୍‌ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇପ୍ରକାର ଗୁପ୍ତଚର ଥିଲେ, ଯଥା— କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ନିଯୁକ୍ତ ଗୁପ୍ତଚର ବା ସମସ୍ଥାନିକ ଏବଂ ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣ ଗୁପ୍ତଚର ବା ସଞ୍ଚାରକ । ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଗତିବିଧ‌ିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ରାଜାଙ୍କୁ ଜଣାଇଦେବା ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା । ସରକାରଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ପ୍ରଚାର କରିବା ମଧ୍ୟ ଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ଦାୟିତ୍ଵ । ସେ ସମୟରେ ପାରାମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରେରଣ କରାଯାଉଥିଲା ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ଓ ଫଳାଫଳ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ କେବଳ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ଇତିହାସରେ ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଘଟଣାରୂପେ ପରିଗଣିତ । ମଗଧର ଚିରଶତ୍ରୁ କଳିଙ୍ଗକୁ ପଦାନତ କରିବାପାଇଁ ଅଶୋକ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧ରେ କଳିଙ୍ଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।

• ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ– କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖୁ କେତୋଟି କାରଣ ଦାୟୀ ଥିଲା ।
  1. ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର- ଅଶୋକ ଜଣେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପିପାସୁ ରାଜା ଥିଲେ । ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର ତାଙ୍କର ରାଜକୀୟ ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବର ବିଷୟ ଥିଲା ।
  2. କଳିଙ୍ଗର ଧନ, ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତି ଲୋଭ– ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ କଳିଙ୍ଗ ଧନ ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଅଧିକାର କରିବାପାଇଁ ଅଶୋକ ଲୋଭାସକ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ ।
  3. ଉତ୍ତମ ବନ୍ଦର ଓ ପୋତାଶ୍ରୟ– କଳିଙ୍ଗର ଉପକୂଳରେ ଅନେକ ବନ୍ଦର ଓ ପୋତାଶ୍ରୟ ଥିଲା । ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ କଳିଙ୍ଗର ଅଧ୍ଵବାସୀମାନେ ଜାଭା, ସୁମାତ୍ରା, ବୋର୍ଣ୍ଣିଓ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ନୌବାଣିଜ୍ୟ କରି ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । ଅଶୋକ ଏହି ବନ୍ଦର, ପୋତାଶ୍ରୟକୁ ଅକ୍ତିଆର କରି ନୌବାଣିଜ୍ୟର ଲାଭ ଉଠାଇବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ଫଳତଃ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ।
  4. ମଗଧର ସୀମାନ୍ତରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କଳିଙ୍ଗର ଅବସ୍ଥିତି– ନନ୍ଦବଂଶର ପତନଠାରୁ କଳିଙ୍ଗ ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଥିଲା । ଅଶୋକଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସକମାନେ ଏହାକୁ ଆୟତ୍ତ କରିପାରି ନ ଥିଲେ । ତେଣୁ ଏକ ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅବସ୍ଥିତି ଅଶୋକଙ୍କୁ ଅସହ୍ୟବୋଧ ହୋଇଥିଲା ।
  5. ମଗଧର ଶତ୍ରୁଙ୍କ ସହ କଳିଙ୍ଗର ସମ୍ପର୍କ– କଳିଙ୍ଗ ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରଠାରୁ ମଗଧ ଶତ୍ରୁଭାବେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତର ଦକ୍ଷିଣରେ ଥିବା ଚୋଳ ଏବଂ ପାଠ୍ୟ ଦେଶଦ୍ଵୟ ମଗଧର ଶତ୍ରୁ ଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ସହ କଳିଙ୍ଗ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରି ନିଜର ସାମରିକ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି କରିବାରୁ ଅଶୋକ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇଥିଲେ ।
  6. ଅଶୋକଙ୍କ ଅଳଙ୍କାର ଲୁଟି– କଳିଙ୍ଗର ସାମୁଦ୍ରିକ ନାଗ (ଧୀବର)ମାନେ ଅଶୋକଙ୍କ ଅଳଙ୍କାର ଲୁଟି ନେବାରୁ ସେ କ୍ଷୁବ୍‌ଧ ହୋଇ କଳିଙ୍ଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
  7. କାରୁବାକୀ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ– ଓଡ଼ିଶାର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳର ଧୀବରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘କାରୁବାକୀ କିମଦନ୍ତୀ’ ଅନୁସାରେ ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗର କାରୁବାକୀ ନାମ୍ନୀ ଏକ ସୁନ୍ଦରୀ ଧୀବର କନ୍ୟାର ଅସାମାନ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜରେ ଏହା ଅସମ୍ଭବ ଥିବାରୁ ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗକୁ କରାୟତ୍ତ କରି କାରୁବାକୀଙ୍କୁ ନିଜର କରିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ।

• ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ କାରଣକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ବହୁ ପ୍ରତୀକ୍ଷିତ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧ରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଅଶୋକଙ୍କ ରାଜ୍ୟାଭିଷେକର ଅଷ୍ଟମ ବର୍ଷରେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା । ଅଶୋକ ତାଙ୍କର ବିରାଟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହ କଳିଙ୍ଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । କଳିଙ୍ଗବାସୀ ପ୍ରବଳ ପରାକ୍ରମ ସହିତ ଅଶୋକଙ୍କ ଆକ୍ରମଣର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶୋଚନୀୟରୂପେ ପରାଜୟ ବରଣ କରିଥିଲେ । ତ୍ରୟୋଦଶ ଶିଳାଲେଖର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁସାରେ ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ କଳିଙ୍ଗ ପକ୍ଷରୁ ୧,୦୦,୦୦୦ ସୈନ୍ୟ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ, ୧,୫୦,୦୦୦ ସୈନ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୨,୫୦,୦୦୦ କଳିଙ୍ଗ ସୈନ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ଭୁବନେଶ୍ଵର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଧଉଳି ପାହାଡ଼ର ପାଦଦେଶରେ ପ୍ରବାହିତ ଦୟାନଦୀ କୂଳରେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୟାନଦୀର ଜଳ ରକ୍ତରଞ୍ଜିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଫଳାଫଳ– କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧର ଫଳାଫଳ ଥିଲା ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ । ଏହାର ଭୟାବହତା ଅଶୋକଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରିଥିଲା ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ‘ଚଣ୍ଡାଶୋକ’ରୁ ‘ଧର୍ମାଶୋକ’ରେ ପରିଣତ କରାଇଥିଲା । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାରପାଇଁ ଆତ୍ମନିୟୋଗ କରିଥିଲେ । ତୃତୀୟତଃ, ଅଶୋକ ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ‘ବିହାର ଯାତ୍ରା’ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଜୀବନୀ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଲୁମ୍ବିନୀ, ସାରନାଥ ଏବଂ କୁଶୀନରା ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନକୁ ‘ଧର୍ମଯାତ୍ରା’ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥତଃ, କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଚାରପାଇଁ ସ୍ତମ୍ଭ, ଶିଳାଲେଖ ଏବଂ ସ୍ତୂପ ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଭାରତୀୟ କଳା ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ଶେଷରେ ଏହି ଯୁଦ୍ଧପରେ ବିଶ୍ୱଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଅଶୋକ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସିରିଆ, ମିଶର ଏବଂ ମାସିଡ଼ୋନିଆ ଆଦି ଦେଶକୁ ଶାନ୍ତଦୂତ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ।

୨। ମୌର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
କିମ୍ବା, ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗର ଶାସନ ପ୍ରଣାଳୀ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାପାଇଁ ଦୁଇଗୋଟି ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଐତିହାସିକ ଉପାଦାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ହେଲା କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ଲିଖିତ ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଉଛି ଗ୍ରୀକ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍‌ଙ୍କ ରଚିତ ‘ଇଣ୍ଡିକା’ । ଏହି ଦୁଇ ଉପାଦାନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପାଦାନରୁ ମଧ୍ଯ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନର ପରିଚୟ ମିଳେ ।

ରାଜା ଓ ରାଜକ୍ଷମତା –  ରାଜା ଥିଲେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ସେ ଏକାଧାରରେ ଥିଲେ ପ୍ରଶାସନିକ ମୂଖ୍ୟ, ପ୍ରଧାନ ଆଇନ ପ୍ରଣେତା, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବିଚାରପତି ଓ ମୁଖ୍ୟ ସେନାଧ୍ଯକ୍ଷ । ରାଜାଙ୍କ ହସ୍ତରେ ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ କ୍ଷମତା ରହିଥିବା ସତ୍ତ୍ବେ ସେ ଏ କ୍ଷମତା ପ୍ରଜାମଙ୍ଗଳ ଶାସନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲେ । କୌଟିଲ୍ୟ କହିଥିଲେ – ‘ଯାହା ରାଜାଙ୍କୁ ଭଲଲାଗେ, ତାହା ଉତ୍ତମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଯାହା ତାଙ୍କର ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଖୁସି କରାଏ, ତାହା ଉତ୍ତମ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯିବ ।’’ ସେ ପୁଣି କହିଥିଲେ ରାଜା ହିଁ ହେଉଛନ୍ତି ସରକାର । ସେ ନିଜର ମନ୍ତ୍ରୀ, ପୁରୋହିତ, ଶାସନକର୍ତ୍ତା ଓ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଚାରୋଟି ଗୁଣ, ଯଥା – ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରତି ଭୟ, ସାଧୁତା, ବିଭବ ଓ ଆଇନ ଉପରେ ଧାରଣା ବିଚାରକୁ ନେଉଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଓ ସାଧୁତାକୁ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା । ରାଜାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ପୁରୋହିତ, ସେନାପତି ଓ ଯୁବରାଜଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ମନ୍ତ୍ରୀପରିଷଦ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରି କେତେକ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନେ ହେଲେ- ସମାହାର (ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ ମୁଖ୍ୟ), ସାନ୍ନିଧ୍ଵତ (ରାଜକୋଷ ଅଧିକାରୀ), ଦ୍ଵାରିକ (ଦରବାର, ଫାଟକର ମୁଖ୍ୟ), ଅନ୍ତର୍ବେଶିକ (ରାଜ ଅନ୍ତଃପୁରର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ), ପ୍ରସଷ୍ଟି (ବନ୍ଦୀଶାଳାର ମୁଖ୍ୟ ନିରୀକ୍ଷକ), ନାୟକ (ନଗର ରକ୍ଷକ), ମୌର (ରାଜଧାନୀର ମୁଖ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ), ବ୍ୟାବହାରିକ (ଖଣିଜ ଓ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ), ଦଣ୍ଡପାଳ (ପୋଲିସ୍ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ), ଦୁର୍ଗପାଳ (ଗୃହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କର୍ମଚାରୀ) ଓ ଅନ୍ତପାଳ (ସୀମାନ୍ତ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ) ଇତ୍ୟାଦି । ବିଧବା, ପିତୃମାତୃଶୂନ୍ୟ ବାଳକ, ବାଳିକା, ପଙ୍ଗୁ, ଅସହାୟ ଓ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ କରିବା ଥିଲା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ।

ସୈନ୍ୟବିଭାଗ :
ରାଜ୍ୟ ଜୟ, ବିଦେଶୀ ଆକ୍ରମଣ ପ୍ରତିହତ ଓ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଏକ ବିଶାଳବାହିନୀ ଗଢ଼ିଥିଲେ । ୬୦୦,୦୦୦ ପଦାତିକ, ୩୦,୦୦୦ ଅଶ୍ଵାରୋହୀ ଓ ୮,୦୦୦ ରଥାରୋହୀଙ୍କୁ ନେଇ ତାଙ୍କ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସାଧାରଣତଃ ଏହା ରାଜାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା । ସେମାନଙ୍କୁ ନିୟମିତ ଦରମା ଦିଆଯାଉଥିଲା ।

ବିଚାର ଓ ଆଇନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :
ଉଭୟ ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍ ଓ କୌଟିଲ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ବିଚାରଗତ ଶାସନ ବିଷୟରେ ଏକ ସବିଶେଷ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇଛନ୍ତି । କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ଧର୍ମସ୍ତ୍ରୀୟ ଓ କଣ୍ଟକଶୋଧନ ନାମକ ଦୁଇପ୍ରକାର ବିଚାରାଳୟ ଥିଲା । ଧର୍ମସ୍ତ୍ରୀୟ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସାମାଜିକ, ଦିନୀ ଏବଂ କଣ୍ଟକଶୋଧନ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଫୌଜଧାରୀ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ମକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରାଯାଉଥିଲା । ଧର୍ମସ୍ଥାୟ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ତିନିଜଣ ଧର୍ମସ୍ଥଙ୍କୁ ବିଚାରକ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କୁ ଅନେକ ଜ୍ଞାନୀ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସହାୟତା ଦେଉଥିଲେ । ସେହି ପରି କଣ୍ଟକଶୋଧନରେ ଥିଲେ ତିନିଜଣ ଅମାତ୍ୟ ବିଚାରକ, ସେମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା ଦେଉଥିଲେ ଗୁପ୍ତଚର ଓ ଆଇନ ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ । ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା ରାଜାଙ୍କର ବିଚାରାଳୟ । ଉଚ୍ଚ ବିଚାରାଳୟର ରାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେ ଆବେଦନ ଶୁଣୁଥିଲେ ।

ରାଜସ୍ୱ ବିଭାଗ :
ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଆୟ ଥିଲା ଭୂରାଜସ୍ଵ । ଏହାକୁ ଭାଗ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା । ଭୂମିର ଉର୍ବରତା ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ଷକ୍ଷାଂଶରୁ ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୂରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ ହେଉଥିଲା । ଭୂ-ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟତୀତ ଜଙ୍ଗଲ, ଖଣି, ବାଣିଜ୍ୟ, ପରିବହନ ଓ ଅବକାରୀ ଶୁଳ୍‌କ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିଲା । ଜଳ, ବାସଗୃହ, ମୁଦ୍ରା, ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ଉପରେ ମଧ୍ୟ କର ଲାଗୁ କରାଯାଉଥିଲା । କୌଟିଲ୍ୟ କହୁଥିଲେ ଯେ ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ କରିବା ନୀତି ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ଉଚିତ ଯାହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଜାମାନେ କ୍ରୋଧଭର ହେବେ ନାହିଁ ।

ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରଥା :
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ଗୁପ୍ତଚର ବିଭାଗ ଥିଲା ଖୁବ୍ ବିଶାଳ, ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ । ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ସମ୍ବାଦ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ନିମିତ୍ତ ରାଜା ସେମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଗତିବିଧ‌ି ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ରାଜାଙ୍କୁ ଜଣାଇଦେବା ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ।

ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନ :
ଶାସନର ସୁବିଧା ନିମିତ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ନିଜର ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ କେତେଗୋଟି ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଜଣାଯାଏ, ତାଙ୍କର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ମଗଧ, ତକ୍ଷଶିଳା, ତୋଷାଳୀ, ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଗିରି ଓ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଏହିପରି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନର ମୁଖ୍ୟ ରୂପେ ଯେଉଁ ଶାସନକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥୁଲା, ସେମାନଙ୍କୁ କୁମାର କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେମାନଙ୍କର ବେତନ ଥିଲା ବାର୍ଷିକ ୧୨୦୦୦ ପଣ । ସାଧାରଣ ପ୍ରଶାସନରେ କୁମାରଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଦେଶରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପରିଷଦ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।

ଜିଲ୍ଲା ଓ ଗ୍ରାମ ଶାସନ :
କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଗ୍ରାମ ଥିଲା ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନର ସର୍ବନିମ୍ନ ସଂସ୍ଥା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମରେ ଏକପ୍ରକାର ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ‘ଗ୍ରାମିକ’ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଅଭିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତି । ରାୟଚୌଧୁରୀଙ୍କ କଥାରେ – ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ବେତନଭୋଗୀ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ତାଲିକାରୁ ଗ୍ରାମିକମାନଙ୍କୁ ବାଦେବା ଖୁବ୍‌ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ସୂଚେଇ ଦିଏ ଯେ ଗ୍ରନ୍ଥ ପ୍ରଣେତାଙ୍କ ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ଗ୍ରାମିକମାନେ ରାଜାଙ୍କର ବେତନଭୋଗୀ ଭୃତ୍ୟ ନ ଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଥୁଲେ ଗ୍ରାମର ନିର୍ବାଚିତ କର୍ମଚାରୀ ।’’ ତେଣୁ ଜଣାଯାଏ, ଗ୍ରାମିକ ଗ୍ରାମ ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହେଉଥିଲେ ଓ ସେ ବେତନ ଉପଭୋଗ କରୁ ନ ଥିଲେ । ଗ୍ରାମିକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏକ ଗ୍ରାମସଭା ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ପାଞ୍ଚୋଟିରୁ ଦଶଟି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗ୍ରାମର ଶାସନ ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହୁଥିଲେ ‘ଗୋପ’ । ସେ ଗ୍ରାମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ କରୁଥିଲେ । ସେହିପରି ଗୋପମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ କରୁଥିଲେ ‘ସ୍ଥାନିକ’ ।

ନଗର ଶାସନ :
ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍କଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ସେତେବେଳେ ନଗରଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵାୟତ୍ତ ଶାସନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଉଥିଲା । ମୌର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଜଧାନୀ ପାଟଳୀପୁତ୍ର ଥିଲା ଏକ ନଗର । ତିରିଶଜଣ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଶାସନ ପରିଷଦଦ୍ଵାରା ଏହା ଶାସିତ ହେଉଥିଲା । ପରିଷଦକୁ ୬ ଗୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗରେ ଥିଲେ ୫ଜଣ ସଦସ୍ୟ । ଉକ୍ତ ୬ଟି ବିଭାଗ ମଧ୍ୟ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା । ପ୍ରଥମ ବିଭାଗ ଶିଳ୍ପ ଉଦ୍ୟୋଗ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲା । ଏହା କାରିଗରମାନଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ଉପରେ ନଜର ଦେଉଥିଲା । ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଭାଗ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲା ।

ତୃତୀୟ ବିଭାଗ ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ଜନ୍ମମୃତ୍ୟୁର ହିସାବ ରଖୁଥିଲା । ଚତୁର୍ଥ ବିଭାଗ ମାପ ଓ ଓଜନ ଏବଂ କ୍ରୟ ଓ ବିକ୍ରୟ କାର୍ଯ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲା । ପଞ୍ଚମ ବିଭାଗ ଉତ୍ପନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ତଦାରଖ କରୁଥିଲା । ପୁରୁଣା ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ନୂଆ ଦ୍ରବ୍ୟରେ ମିଶାଇ ନ ଦିଆଯିବାପାଇଁ ଏହା ଦୃଷ୍ଟି ଦେଉଥିଲା । ଷଷ୍ଠ ବିଭାଗ ଥିଲା ବିକ୍ରି କର ଆଦାୟ ଦାୟିତ୍ଵରେ । ଏହିପରି ଭାବରେ ନୀତି, ସଙ୍ଗଠନ ଓ ଆଇନ ଉପରେ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜାମାନେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସମଗ୍ର ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ବ୍ୟବସାୟ ବାଣିଜ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ ଓ କୃଷିର ଉନ୍ନତିସାଧନ କରାଯାଇଥିଲା ।

ଲୋକମାନେ ଶାନ୍ତି ଓ ସମୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଦିନ ଅତିବାହିତ କରୁଥିଲେ । ମୋଟାମୋଟି ଭାବରେ ସୁଦୃଢ଼ ନୀତି, ବ୍ୟାପକ ସଙ୍ଗଠନ ଓ ଆଇନର ଶାସନ ଥୁଲା ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନର ମୂଳଭିତ୍ତି । ଯଦିଓ ରାଜା ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପ୍ରଶାସକ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଆଇନପ୍ରଣେତା ଓ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟଦାତା, ତଥାପି ସେ ଥିଲେ ଗୋଟିଏ ସୁଚିନ୍ତିତ ଓ ସୁପରିଚାଳିତ ଶାସନ ସଂସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ । ଦେଶର ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା ଓ ସାମୟିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଏହି ଦୁଇଟିର ସମନ୍ଵୟ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 5 କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ, ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 5 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କିଏ ଅଶୋକଙ୍କର ପିତା ଥିଲେ ?
(କ) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ
(ଖ) ବିନ୍ଦୁସାର
(ଗ) ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ
(ଘ) ବିମ୍ବିସାର
Answer:
(ଖ) ବିନ୍ଦୁସାର

୨। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କିଏ ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ?
(କ) ଅଶୋକ
(ଖ) ଖାରବେଳ
(ଗ) ବିନ୍ଦୁସାର
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ

୩ । ଅଶୋକ କେବେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୧
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୫
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୩
(ଘ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୭
Answer:
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୩

୪ । ସାରନାଥର ବୌଦ୍ଧସ୍ତମ୍ଭ କାହାଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଅଶୋକ
(ଖ) ବିନ୍ଦୁସାର
(ଗ) ଖାରବେଳ
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(କ) ଅଶୋକ

୫| ଅଶୋକଙ୍କ କେଉଁ ଶିଳାଲେଖରେ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧର ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ?
(କ) ଦ୍ଵାଦଶ ଶିଳାଲିପି
(ଖ) ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଶିଳାଲିପି
(ଗ) ତ୍ରୟୋଦଶ ଶିଳାଲିପି
(ଘ) ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶିଳାଲିପି
Answer:
(ଗ) ତ୍ରୟୋଦଶ ଶିଳାଲିପି

୬ | ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି କଳିଙ୍ଗର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ?
(କ) ପାଟଳୀପୁତ୍ର
(ଖ) ତୋଷାଳୀ
(ଗ) ଉଜ୍ଜୟିନୀ
(ଘ) ଚ୍ରହ୍ନପୁତ୍ର
Answer:
(ଖ) ତୋଷାଳୀ

୭। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
(କ) ମୋଗଲିପୁରତିସ୍‌
(ଖ) ସାରୀପୁର
(ଗ) ଉପଗୁପ୍ତ
(ଘ) ଶୀଳାଦିତ୍ୟ
Answer:
(ଗ) ଉପଗୁପ୍ତ

୮। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧରୁ କେଉଁ ମସିହାରେ ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୦
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୫
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧
(ଘ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୬
Answer:
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧

୯ । ଅଶୋକ ନିଜର ନୀତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ କେଉଁ ନାମଧେୟ ଏକ ନୂତନ କର୍ମଚାରୀ ଶ୍ରେଣୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ?
(କ) କର୍ମ ମହାମାତ୍ର
(ଖ) ଯୁଦ୍ଧ ମହାମାତ୍ର
(ଗ) ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ର
(ଘ) ଶାନ୍ତି ମହାମାତ୍ର
Answer:
(ଗ) ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ର

୧୦। ଅଶୋକ ଧର୍ମପ୍ରଚାର ପାଇଁ ନିଜର ପୁତ୍ର ଓ କନ୍ୟାଙ୍କୁ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସିଂହଳ
(ଖ) ବର୍ମା
(ଗ) ଆଫଗାନିସ୍ଥାନ
(ଘ) ଚୀନ୍
Answer:
(କ) ସିଂହଳ

୧୧। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ମସିହାରେ ଅଶୋକ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୫୯
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୩୨
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧
(ଘ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୫
Answer:
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୩୨

୧୨। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ମସିହାରେ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
(କ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୧
(ଖ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୮
(ଗ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୯
(ଘ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୩୦
Answer:
(କ) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୧

୧୩। କାହାକୁ ‘ଦେବାନାଂ ପ୍ରିୟଦର୍ଶୀ’ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ଅଶୋକ
(ଖ) ଖାରବେଳ
(ଗ) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ
(ଘ) ବିନ୍ଦୁସାର
Answer:
(କ) ଅଶୋକ

୧୪। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାପାଇଁ କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ଅଭିଲେଖ ଅଧୁକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ?
(କ) ଅଶୋକ
(ଖ) ଖାରବେଳ
(ଗ) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ
(ଘ) ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ
Answer:
(କ) ଅଶୋକ

୧୫। ମୌର୍ଯ୍ୟ ସରକାର ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶାସନ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା ?
(କ) ରାଜତନ୍ତ୍ର
(ଖ) ସଂଘୀୟ
(ଗ) ଗଣତନ୍ତ୍ର
(ଘ) ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ
Answer:
(କ) ରାଜତନ୍ତ୍ର

୧୬। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କିଏ ରାଜାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉପଦେଷ୍ଟା ଥିଲେ ?
(କ) ସେନାପତି
(ଖ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ପୁରୋହିତ
(ଘ) ମନ୍ତିମଣ୍ତଳ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ

୧୭। ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜାଙ୍କ ଧର୍ମ ଉପଦେଷ୍ଟାଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ରାଜପୁତ୍ର
(ଖ) ପୁରୋହିତ
(ଗ) ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ର
(ଘ) ସେନାପତି
Answer:
(ଖ) ପୁରୋହିତ

୧୮। କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଅଶୋକଙ୍କଠାରେ କି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା ?
(କ) ଚଣ୍ଡାଶୋକରୁ ମହାଚଣ୍ଡାଶୋକ
(ଗ) ମଗଧ ସମ୍ରାଟରୁ କଳିଙ୍ଗ ସମ୍ରାଟ
(ଖ) ଚଣ୍ଡାଶୋକରୁ ଧର୍ମାଶୋକ
(ଘ) ରାଜ୍ୟଜୟରୁ ଦିଗ୍‌ବିଜୟୀ
Answer:
(ଖ) ଚଣ୍ଡାଶୋକରୁ ଧର୍ମାଶୋକ

୧୯। କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧପରେ ଅଶୋକ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟିକୁ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଗୃହତ୍ୟାଗ
(ଖ) ଅସ୍ତ୍ର ତ୍ଯାଗ
(ଗ) ଆମିଷ ତ୍ୟାଗ
(ଘ) ଭୋଜନ ତ୍ଯାଗ
Answer:
(ଖ) ଅସ୍ତ୍ର ତ୍ୟାଗ

୨୦। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପ୍ରଥା ସମ୍ପର୍କରେ କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ଲେଖାରୁ ଆଭାସ ମିଳିଥାଏ ?
(କ) ବାଲ୍ୟବିବାହ ପ୍ରଥା
(ଖ) ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରଥା
(ଗ) ଡାକ ପ୍ରଥା
(ଘ) ନରବଳି ପ୍ରଥା
Answer:
(ଖ) ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରଥା

୨୧। ଅଶୋକ କେଉଁ ଭାଷାର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ ?
(କ) ବ୍ରାହ୍ମୀ
(ଖ) ପାଲୀ
(ଗ) ହିଦା
(ଘ) ଆରବୀ
Answer:
(ଖ) ପାଲୀ

୨୨। ଭୌଗୋଳିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ ମଗଧ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର କେଉଁ ଦିଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା ?
(କ) ଉତ୍ତର
(ଖ) ପୂର୍ବ
(ଗ) ପଶ୍ଚିମ
(ଘ) ଦଷିଣ
Answer:
(ଖ) ପୂର୍ବ

୨୩। ସିଂହାସନ ଆରୋହଣର କେଉଁ ବର୍ଷରେ ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଦଶମ
(ଖ) ଏକାଦଶ
(ଗ) ଦ୍ଵାଦଶ
(ଘ) ତ୍ରୟୋଦଶ
Answer:
(ଗ) ଦ୍ଵାଦଶ

୨୪। ଅଶୋକଙ୍କ ପାଇଁ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ କ’ଣ ଥୁଲା ?
(କ) ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ
(ଖ) ପ୍ରଥମ ଓ ଶେଷ ଯୁଦ୍ଧ
(ଗ) ତୃତୀୟ ଓ ଶେଷ ଯୁଦ୍ଧ
(ଘ) ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରଥମ ଓ ଶେଷଯୁଦ୍ଧ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ନନ୍ଦ ବଂଶର ଶେଷ ରାଜା ଥିଲେ _________ ।
Answer:
ଧନନନ୍ଦ

୨। ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍‌ଙ୍କର ପୁସ୍ତକର ନାମ __________ ଥିଲା ।
Answer:
ଇଣ୍ଡିକା

୩। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ଭବତଃ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ____________ ରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୩୨୧

୪। ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ _________ ରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଜନମଙ୍ଗଳ

୫ । ପୁରାତନ ବିଶ୍ବର ସବୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ________ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଥିଲା ବୃହତ୍ତମ ।
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ

୬ । ଅଶୋକଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମର _________ ଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।
Answer:
ସେଣ୍ଟ ପଲ୍

୭। _________ ଥିଲେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ।
Answer:
ରାଜା

୮। ________ ଙ୍କୁ ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ସମ୍ରାଟ ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ

୯। ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ମନ୍ତିପରିଷଦ ________ ନାମରେ ବିଦିତ ଥିଲା ।
Answer:
ପରିଷା

୧୦। ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ _________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ସମାହର

୧୧। ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵରେ ଗୃହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଦୁର୍ଗପାଳ

୧୨। ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ରାଜଧାନୀର ମୁଖ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକଙ୍କୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମୌର

୧୩ । ଅଭିଷେକର ________ ବର୍ଷ ପରେ ଅଶୋକ ‘ଧର୍ମ ମହାପାତ୍ର’ମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
୧୩

୧୪। ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ଶେଷ ଶାସକ ________ ଥିଲେ ।
Answer:
ବୃହଦ୍ରଥ

୧୫। ବିଚାର ବିଭାଗରେ ସାମ୍ୟତା ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସମ୍ରାଟ ___________ ଦଣ୍ଡ ସମତା ଓ ବ୍ୟବହାର ସମତା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅଶୋକ

୧୬। କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧପରେ ଭେରୀଘୋଷ _________ ଘୋଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଧର୍ମ

୧୭। କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ସେ ସମୟରେ ________ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସାମାଜିକ ଓ ଦିୱାନୀ ଏବଂ __________ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଫୌଜଦାରୀ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ମକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଧର୍ମସ୍ଥାୟ, କଣ୍ଟକଶୋଧନ

୧୮। ଅଶୋକଙ୍କ ପୁତ୍ର ________ ତକ୍ଷଶିଳାର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ଥିଲେ ।
Answer:
କୁନାଳ

୧୯ । ଖ୍ରୀ.ପୂ. ___________ ରେ ଅଶୋକ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୨୩୨

୨୦ । _________ ର ମୁଖ୍ୟମାନଙ୍କୁ ବିଷୟପତି କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଜିଲ୍ଲା

୨୧। ଜିଲ୍ଲା କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ _______ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନକର୍ତ୍ତା

୨୨। ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ରାଜକୋଷ ________ ମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା ।
Answer:
ଯୁକ୍ତ

୨୩ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ _________ ଥିଲା ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନର ସର୍ବନିମ୍ନ ସଂସ୍ଥା ।
Answer:
ଗ୍ରାମ

୨୪। ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଜିଲ୍ଲାର ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା କରିବା ଦାୟିତ୍ଵ _________ ଙ୍କର ଥିଲା ।
Answer:
ବିଷୟପତି

୨୫। ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍‌ଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସେତେବେଳେ ନଗରଗୁଡ଼ିକରେ __________ ଶାସନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ସ୍ୱାୟତ୍ତ

୨୬। ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ __________ ତଦାରଖ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ଗୋପ

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧| ଭାରତ ବାହାରେ କେଉଁ କେଉଁ ଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରସାର ଲାଭ କରିଥିଲା ?
Answer:
ବାହାର ବାହାରେ ସିଂହଳ, ସିରିଆ, ତିବ୍ଦତ, ମାସିଡ଼ନ୍, ମିଶର ଆଦି ଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରସାର ଲାଭ କରିଥିଲା ।

୨। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାପାଇଁ କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ଅଭିଲେଖ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାପାଇଁ ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କ ଅଭିଲେଖ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

୩। ଅଶୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ଦୁଇଟି କଳାକୃତିର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ସାଵିସ୍ତୂପ ଓ ସାରନାଥସ୍ଥିତ ସ୍ତମ୍ଭ ଅଶୋକଙ୍କର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ କଳାକୃତି ଅଟେ ।

୪ । ଅଶୋକଙ୍କ ଅନୁଶାସନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ବାଣୀ ଓ ମହତ୍ ଉପଦେଶ ବହନ କରିଥିବା ଅଭିଲେଖଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଶାସନ କୁହାଯାଏ ।

୫ । ଉପରେ ସିଂହ ଥାଇ କେଉଁଠାରେ ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
Answer:
ନନ୍ଦନଗଡ଼ଠାରେ ଉପରେ ସିଂହ ଥାଇ ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

୬ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗରେ ଓଜନ ଓ ମାପ ବିଭାଗର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗରେ ଓଜନ ଓ ମାପ ବିଭାଗର ଅନ୍ୟ ନାମ ଗୌର ଥିଲା ।

୭। କେଉଁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ସାନ୍ନିଧତ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ରାଜକୋଷ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ସାନ୍ନିଧତ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୮। କାହାକୁ ପ୍ରସଷ୍ଠି କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ବନ୍ଦୀଶାଳାର ମୁଖ୍ୟ ନିରୀକ୍ଷକଙ୍କୁ ପ୍ରସଷ୍ଟି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୯ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗରେ ଦଣ୍ଡପାଳ କେଉଁ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗରେ ଦଣ୍ଡପାଳ ପୋଲିସ୍ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ।

୧୦। ଅଶୋକଙ୍କଦ୍ୱାରା ନୂତନ ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ଜଣେ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ନୂତନ ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ଜଣେ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ନାମ ହେଲା ରାଜୁକ ।

୧୧। ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ପ୍ରତିବେଦକଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ପ୍ରତିବେଦକ ସମ୍ବାଦ ପରିବେଷଣ କରୁଥିଲେ ।

୧୨। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗର ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗର ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ନାମ ହେଲା ‘ପଣ’ ।

୧୩। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ କୁମାର ବା ଆର୍ଯ୍ୟପୁତ୍ର କିଏ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ କୁମାର ବା ଆର୍ଯ୍ୟପୁତ୍ର ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୪। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ଜିଲ୍ଲାର ମୁଖ୍ୟମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ଜିଲ୍ଲାର ମୁଖ୍ୟମାନଙ୍କୁ ବିଷୟପତି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୫। ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ପୂର୍ବରୁ ଅଶୋକ କେଉଁ ସ୍ଥାନର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ଥିଲେ ?
Answer:
ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ପୂର୍ବରୁ ଅଶୋକ ତକ୍ଷଶିଳା ଓ ଉଜ୍ଜୟିନୀର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ଥିଲେ ।

୧୬। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ସମାହାର କେଉଁମାନଙ୍କୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ସମାହାର କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୭। ଦ୍ଵାରିକ କିଏ ?
Answer:
ସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ଦରବାର ଫାଟକର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ଦ୍ଵାରିକ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୮। ମୌର କାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନରେ ରାଜଧାନୀର ମୁଖ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକଙ୍କୁ ମୌର କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୯। ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵରେ ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥା ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ କାର୍ଯ୍ୟ ତୁଲାଇବାପାଇଁ କେଉଁମାନେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵରେ ଘରୋଇ ସଂସ୍ଥା ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ କାର୍ଯ୍ୟ ତୁଲାଇବାପାଇଁ ବ୍ରଜଭୂମିକମାନେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ ।

୨୦। ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ସର୍ବାଧ୍ଵକ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ବେତନ କେତେ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ରାଜକର୍ମଚାରୀଙ୍କର ସର୍ବାଧିକ ବେତନ ୪୮,୦୦୦ ପଣ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ବେତନ ୬୦ ପଣ ଥିଲା ।

୨୧। ସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ପରିଷଦ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ପରିଷଦ ୬ ଗୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା; ଯଥା- ପଦାତିକ, ଅଶ୍ଵାରୋହୀ, ଗଜାରୋହୀ, ରଥାରୋହୀ, ସାମରିକ ଯାନବାହନ ଓ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ନୌବହର ।

୨୨। ବିଚାର ବିଭାଗରେ ସାମ୍ୟତା ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଅଶୋକ କ’ଣ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଚାର ବିଭାଗରେ ସାମ୍ୟତା ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଅଶୋକ ଦଣ୍ଡ ସମତା ଓ ବ୍ୟବହାର ସମତା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।

୨୩। ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଆୟ କ’ଣ ଥିଲା ।
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଆୟ ଭୂରାଜସ୍ଵ ଥିଲା ।

୨୪। ଶାସନର ସୁବିଧା ନିମନ୍ତେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜାମାନେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ କେତେଗୋଟି ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଶାସନର ସୁବିଧା ନିମନ୍ତେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜାମାନେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ପାଞ୍ଚୋଟି ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ମଗଧ, ତୋଷାଳୀ, ତକ୍ଷଶିଳା, ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଗିରି ଓ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ।

୨୫। ଅଶୋକଙ୍କ ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ରାଜଧାନୀର ନାମ ପାଟଳୀପୁତ୍ର ଥିଲା ।

୨୬। ସିଂହଳର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ସଂଘମିତ୍ରା ବୋଧଦ୍ରୁମ ରୋପଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସିଂହଳର ଅନୁରାଧାପୁରଠାରେ ମହେନ୍ଦ୍ର ଓ ସଂଘମିତ୍ରା ବୋଧଦ୍ରୁମ ରୋପଣ କରିଥିଲେ ।

୨୭। ତୃତୀୟ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀରେ କିଏ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମୋଗଲିପୁଭୃତିସ୍‌ସା ନାମକ ଜଣେ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ୟାସୀ ତୃତୀୟ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ।

୨୮। ତୃତୀୟ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀ କାହା ସମୟରେ ଏବଂ କେଉଁଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୫୧ରେ ପାଟଳୀପୁତ୍ରଠାରେ ତୃତୀୟ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୯। ଅଶୋକ କାହିଁକି ଯୁଦ୍ଧ ବର୍ଜନ କଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକ ଉପଲବ୍‌ କଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ଧ୍ଵଂସର କାରଣ ଅଟେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଯୁଦ୍ଧ ବର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।

୩୦ । କଳିଙ୍ଗର ରାଜଧାନୀ କ’ଣ ଥିଲା ।
Answer:
କଳିଙ୍ଗର ରାଜଧାନୀ ତୋଷାଳୀ ଥିଲା ।

୩୧। ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିବା ୩ ଜଣ ରାଜାଙ୍କର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିବା ୩ ଜଣ ରାଜାଙ୍କର ନାମ ହେଲା ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକ, କନିଷ୍କ, ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ।

୩୨ । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ କେତେ ଲୋକ ମୃତାହତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ ଆନୁମାନିକ ୧ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ମୃତାହତ ହୋଇଥିଲେ ଓ ଆନୁମାନିକ ଦେଢ଼ଲକ୍ଷ ଲୋକ ପଙ୍ଗୁ ହୋଇଥିଲେ ।

୩୩। ରାଜୁକ ଓ ପ୍ରାଦେଶିକ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଦେଶର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମନୀତି ପ୍ରଚାର କରିବାପାଇଁ ଅଶୋକ ରାଜୁକ ଓ ପ୍ରାଦେଶିକ ନାମକ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

୩୪। ଅଶୋକ ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ରଙ୍କୁ କାହିଁକି ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ କାର୍ଯ୍ୟର ଉନ୍ନତିପାଇଁ ଅଶୋକ ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ।

୩୫। ‘‘ସମସ୍ତ ପ୍ରଜା ମୋର ସନ୍ତାନ – ଏହା କେଉଁ ରାଜାଙ୍କର ଉକ୍ତି ଥିଲା ?
Answer:
ସମସ୍ତ ପ୍ରଜା ମୋର ସନ୍ତାନ- ଏହା ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କର ଉକ୍ତି ଥିଲା ।

୩୬ । କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ଅଶୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶୋଣ ଓ ଉତ୍ତର ନାମକ ଦୁଇଜଣ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଅଶୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

୩୭। କୁମାରାମାତ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଶାସନ ଯୁବରାଜମାନଙ୍କର ହସ୍ତରେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଯୁବରାଜଙ୍କୁ କୁମାରାମାତ୍ୟ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୩୮। ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗର କେଉଁ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ରାଜକୁମାରୀ କାରୁବାକୀଙ୍କୁ ଅଶୋକ ବିବାହ କହିଥିଲେ ।

୩୯ । ଉପଗୁପ୍ତ କିଏ ?
Answer:
ଉପଗୁପ୍ତ ଜଣେ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ୟାସୀ ଅଟନ୍ତି ଯିଏ କି ଅଶୋକଙ୍କୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଥିଲେ ।

୪୦ । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ କେଉଁ ନଦୀକୂଳରେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଦୟାନଦୀ କୂଳରେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ।

D. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ଓଡ଼ିଶାର ଧଉଳିସ୍ତୂପ ଏକ ଜୈନକୀର୍ତ୍ତି ଅଟେ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଧଉଳିସ୍ତୂପ ଏକ ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତି ଅଟେ ।

୨। ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ତକ୍ଷଶିଳାକୁ ପ୍ରାଚୀ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ମଗଧକୁ ପ୍ରାଚୀ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା ।

୩। ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ରୂପେ ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଉ ନଥିଲା ।
Answer:
ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନକର୍ତ୍ତା, ରୂପେ ରାଜପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଉଥିଲା ।

୪ । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଅଶୋକ ଜୈନଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୫ । ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା ଥିଲେ ବିଶାଖାଦତ୍ତ ।
Answer:
‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା ଥିଲେ କୌଟିଲ୍ୟ ।

୬ | ଅଶୋକ ଥିଲେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କର ପୌତ୍ର ।
Answer:
ଅଶୋକ ଥିଲେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ପୌତ୍ର ।

୭ । ଅଶୋକଙ୍କୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥବା ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଥିଲେ ସାରୀପୁତ୍ତ ।
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିବା ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଥିଲେ ଉପଗୁପ୍ତ ।

୮ । ଅଶୋକ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵର ଷଷ୍ଠ ବର୍ଷରେ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅଶୋକ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵର ଅଷ୍ଟମ ବର୍ଷରେ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 3 ଜ୍ୟାମିତିରେ ମୌଳିକ ଧାରଣା Ex 3.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 3 ଜ୍ୟାମିତିରେ ମୌଳିକ ଧାରଣା Ex 3.1

Question 1. 
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରି ନାମକରଣ କର । ତା’ର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ, କୋଣ ଓ ବାହୁଗୁଡିକର ନାମ ଲେଖ । 
ସମାଧାନ:

କଖଗ ତ୍ରିଭୁଜର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ = କ, ଖ ଓ ଗ କୋଣ = ∠ଖକଗ, ∠କଖଗ ଓ ∠କଗଖ ବାହୁ = \(\overline{\mathrm{କଖ}}\), \(\overline{\mathrm{ଖଗ}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{କଗ}}\)

Question 2. 
ବୃତ୍ତରେ ତା’ର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଓ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଦର୍ଶାଅ ।
ସମାଧାନ:

ବୃତ୍ତର କେନ୍ଦ୍ର = ‘କ’
ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ = \(\overline{\mathrm{କଖ}}\)

Question 3. 
ନିମ୍ନ ମାପବିଶିଷ୍ଟ କୋଣଗୁଡିକୁ ସୂକ୍ଷ୍ମକୋଣ, ସମକୋଣ ଓ ସ୍ଥୂଳକୋଣରେ ବର୍ଗୀକରଣ କର ।
30°, 175°, 90°, 45°, 89°, 115°, 95°, 20°
ସମାଧାନ:
ସୂକ୍ଷ୍ମକୋଣ =30°, 45°, 89°, 20° 
ସମକୋଣ = 90°
ସ୍ଥୂଳକୋଣ = 175°, 115°, 95°
ଯେଉଁ କୋଣର ପରିମାଣ 90° ରୁ କମ୍ ତାହାକୁ ସୂକ୍ଷ୍ମକୋଣ, ଯେଉଁ କୋଣର ପରିମାଣ 90° ତାହାକୁ ସମକୋଣ ଏବଂ ଯେଉଁ କୋଣର ପରିମାଣ 90° ରୁ ବେଶୀ ଓ 180ରୁ କମ୍ ତାହାକୁ ସ୍ଥୂଳକୋଣ କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 2 ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ବକ ଆଲୋଚନା Ex 2.5 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 2 ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ବକ ଆଲୋଚନା Ex 2.5

Question 1.
ଯଦି ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟାର ଲ.ସା.ଗୁ. 16 ଓ ସେ ଦ୍ଵୟର ଗୁଣଫଳ 64 ହୁଏ ତେବେ ତା’ର ଗ.ସା.ଗୁ. ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । 
ସମାଧାନ:
ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ବୟର ଲ.ସା.ଗୁ = 16 ଏବଂ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ଵୟର ଗୁଣଫଳ = 64 ।
ଗ.ସା.ଗୁ. = ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟର ଗୁଣଫଳ + ଲ.ସା.ଗୁ. = 64 + 16 = 4 

Question 2.
ତିନୋଟି ସଂଖ୍ୟାର ଗୁଣଫଳ ସର୍ବଦା ତା’ର ଗ.ସା.ଗୁ. ଓ ଲ.ସା.ଗୁ.ର ଗୁଣଫଳ ସହିତ ସମାନ ଅଟେ କି? 
ସମାଧାନ:
ତିନୋଟି ସଂଖ୍ୟାର ଗୁଣଫଳ ସର୍ବଦା ତା’ର ଗ.ସା.ଗୁ. ଓ ଲ.ସା.ଗୁର ଗୁଣଫଳ ସହିତ ସମାନ ନୁହେଁ ।
ଉଦାହରଣ – 4,6 ଓ 8 ର ଲ ସା.ଗୁ = 24 ଓ ଗ.ସା.ଗୁ  = 2
ଲ.ସା.ଗୁ. × ଗ.ସା.ଗୁ = 24 × 2 = 48
ସଂଖ୍ୟାତ୍ରୟର ଗୁଣଫଳ = 4 × 6 × 8 = 192

Question 3.
ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ. ଓ ଲ.ସା.ଗୁ. ଯଥାକ୍ରମେ 13 ଓ 1989 ଅଟେ । ଯଦି ସେଥ୍ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା 117 ହୁଏ, ତେବେ ଅନ୍ୟ ସଂଖ୍ୟାଟି କେତେ?
ସମାଧାନ:
ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ = 13, ଲ.ସା.ଗୁ. = 1989 ଓ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା = 117
ଲ.ସା.ଗୁ. × ଗ.ସା.ଗୁ. = 1989 × 13 = 25857
ପ୍ରଥମ ସଂଖ୍ୟା × ଦ୍ବିତୀୟ ସଂଖ୍ୟା = 25857
ପ୍ରଥମ ସଂଖ୍ୟା = 117 ହେଲେ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂଖ୍ୟା = 25857 + 117 = 221
∴ ଅନ୍ୟ ସଂଖ୍ୟାଟି 221 

Question 4.
ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ. 14 ଓ ଲ.ସା.ଗୁ. 204 ହୋଇପାରିବ କି ? କାରଣ ସହିତ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
ସମାଧାନ:
ସଂଖ୍ୟାଦୟର ଗ.ସା.ଗୁ. ସେମାନଙ୍କର ଲ.ସା.ଗୁର ଏକ ଗୁଣନୀୟକ ହେବ । ତେଣୁ ଗ.ସା.ଗୁ. ଦ୍ବାରା ଲ.ସା.ଗୁ ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
204 ÷ 14 = 14 ଭାଗଫଳ ଓ ଭାଗଶେଷ 8 ।
204, 14 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ନୁହେଁ ।
∴ ଯେଉଁ ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ଗ.ସା.ଗୁ 14, ସେମାନଙ୍କର ଲ.ସା.ଗୁ. 204 ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

Question 5. 
ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଷଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀରେ ଦୁଇଟି ବିଭାଗ ଅଛି । ସେ ଦୁଇଟି ହେଲେ A ଓ B  A ବିଭାଗରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ପ୍ରତି 32 ଦିନର ବ୍ୟବଧାନରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି । B ବିଭାଗର ଛାତ୍ର-ଛାତ୍ରୀମାନେ ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତା 36 ଦିନର ବ୍ୟବଧାନରେ ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି । ଦୁଇଟି ବିଭାଗ ବର୍ଷ ଆରମ୍ଭର ପ୍ରଥମ ଦିନ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି । ଏଠାରେ କ୍ଷୁଦ୍ରତମ ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର, ଯେତେଦିନ ପରେ ଉଭୟ ବିଭାଗର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏକା ଦିନରେ ହେବ ।
ସମାଧାନ:
ଷଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀର A ବିଭାଗର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ 32 ଦିନ ବ୍ୟବଧାନରେ ଓ B ବିଭାଗର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ 36 ଦିନ ବ୍ୟବଧାନରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି ।
ଏଠାରେ 32 ଓ 36 ର ଲ.ସା.ଗୁ. ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ହେବ ।

∴ ଲ.ସା.ଗୁ. = 2 × 2 × 8 × 9 = 288
288 ଦିନ ପରେ ଉଭୟ ବିଭାଗର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ଏକା ଦିନରେ ହେବ ।

Question 6.
10,000 ର ନିକଟତମ ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ଯାହା 2, 3, 4, 5, 6 ଓ 7 ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।

∴ ଲ.ସା.ଗୁ. = 2 × 3 × 2 × 5 × 7 = 420
10,000 ÷ 420 = 23 ଭାଗଫଳ ଓ ଭାଗଶେଷ 340
420 – 340 = 80
∴ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା = 10000 + 80 = 10080
ଅନ୍ୟ ସଂଖ୍ୟାଟି = 10000 – 340 = 9660

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(b)

Question 1.
ନିମ୍ନ ଚଳରାଶିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁଟି ସଳଖ ଚଳନ ଓ କେଉଁଟି ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ?
(i) କମଳା ସଂଖ୍ୟା x ଓ ତାହାର ମୂଲ୍ୟ y ଟଙ୍କା ।
(ii) ପାରିଶ୍ରମିକ x ଟଙ୍କା ଓ ଶ୍ରମ ସମୟ y ଦିନ ।
(iii) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିବା ସମୟ x ଘଣ୍ଟା ଓ ବେଗ y କି.ମି. ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟା ।
(iv) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାମ ସମ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା x ଓ ଶ୍ରମ ସମୟ y ଘଣ୍ଟା ।
(v) ସମାନ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଆୟତାକାରକ୍ଷେତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ x ମି. ଓ ପ୍ରସ୍ଥ Y ମି. ।
(vi) ଗୋଟିଏ ଘର ରଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା
(vii) ଗୋଟିଏ ମହମବତି ଦୈନିକ x ଘଣ୍ଟା ଜଳିଲେ y ଦିନ ଯାଏ ।
Solution:
(i), (ii) ସଳଖ ଚଳନ ।
(iii), (iv), (v), (vi), (vii) – ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ |

Question 2.
ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପନ ପାଇଁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କର ।

Solution:

ସୂଚନା :
ଲଶ୍ୟକର, ଚଳନର ଧଦ୍ବାଜ [K = x × y = 20 × 6 = 120]
ତେଣୁ ତୃତୀୟ ଧାଡ଼ିର ସମସ୍ତ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ 120 ଦ୍ୱାରା ପୂରଣ ହେବ । x ଓ y ଚଳରାଶିଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵାରା 120 କୁ ଭାଗକଲେ, ଅନ୍ୟଟି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହେବ ।

Question 3.
ଦତ୍ତ ସାରଣୀମାନଙ୍କରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଗତ ?

Solution:
(i) ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ
(ii) ସଳଖ ଚଳନ
(iii) ସଳଖ ଚଳନ
(iv) ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ

Question 4.
ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ 30 ଜଣ ଛାତ୍ର ବସିଲେ ଜଣପିଛା 4 ବର୍ଗମିଟର ସ୍ଥାନ ମିଳେ । ଯଦି ସେହି ଶ୍ରେଣୀରେ ଆଉ 15 ଜଣ ଛାତ୍ର ନାମ ଲେଖାଇଥା’ନ୍ତି; ତେବେ ଜଣପିଛା କେତେ ବର୍ଗମିଟର ସ୍ଥାନ କମିଯିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ

ଏଠାରେ ଛାତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ବସିବା ସ୍ଥାନ, ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂
⇒ 30 × 4 = 45 × y₂ ⇒ y₂ = \(\frac { 120 }{ 45 }\) = \(\frac { 8 }{ 3 }\) ବର୍ଗମିଟର
କମିଯାଇଥିବା ସ୍ଥାନର ପରିମାଣ = 4 – \(\frac { 8 }{ 3 }\) = \(\frac { 12 – 8 }{ 3 }\) ବ.ମି. = \(\frac { 4 }{ 3 }\) ବ.ମି. = 1\(\frac { 1 }{ 3 }\) ବର୍ଗମିଟର
∴ ଜଣପିଛା 1\(\frac { 1 }{ 3 }\) ବର୍ଗମିଟର ସ୍ଥାନ କମିଯିବ ।

Question 5.
ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଲ୍‌ଘର ରଙ୍ଗ କରିବାପାଇଁ 6 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 ଦିନ ନିଅନ୍ତି; ତେବେ କାମଟି 5 ଦିନରେ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ କେତେ ଅଧ୍ଵ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ ଶେଷ କରିବା ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂
⇒ 6 × 15 = x₂ × 5 ⇒ 5x₂ = 90 ⇒ x₂ = \(\frac { 90 }{ 5 }\) = 18
କାମଟିକୁ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ 18 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ । କିନ୍ତୁ 6 ଜଣ ଶ୍ରମିକ ଆଗରୁ ଅଛନ୍ତି ।
ତେଣୁ ଆବଶ୍ୟକ ଅଧ‌ିକ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା = 18 – 6 = 12 ଜଣ ।
କାମଟି 5 ଦିନରେ ଶେଷ କରିବାପାଇଁ 12 ଜଣ ଅଧ୍ବକ ଶ୍ରମିକ ଆବଶ୍ୟକ ।

Question 6.
ଅଂଶୁମାନର ଜନ୍ମଦିନରେ ତାହାର 6 ଜଣ ସାଙ୍ଗ ଆସିଥିଲେ । ପ୍ରତି ସାଙ୍ଗ ପାଇଁ 10ଟି ଲେଖାଏଁ ଚକୋଲେଟ୍‌ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ତା’ର ଆଉ 4 ଜଣ ଅଧ୍ଵ ସାଙ୍ଗ ଆସି ପହଞ୍ଚିଲେ; ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କେତୋଟି କରି ଚକୋଲେଟ୍ ପାଇବେ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ପିଲା ସଂଖ୍ୟା ଓ ଆସିଥିବା ଚକୋଲେଟ୍ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂
⇒ 6 × 10 = 10y₂ ⇒ y₂ = \(\frac{10 \times 6}{10}\) = 6
∴ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟି କରି ଚକୋଲେଟ୍ ପାଇବେ ।

Question 7.
ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଦ୍ଧେକକୁ 12 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 ଦିନରେ ଶେଷ କରନ୍ତି । ସେହି କାମଟିକୁ 30 ଜଣ ଶ୍ରମିକ କେତେ ସମୟରେ ଶେଷକରିବେ ?
Solution:
ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଅର୍ଦ୍ଧେକକୁ 12 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 ଦିନ ନିଅନ୍ତି ।
ତେବେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକୁ 12 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 15 × 2 = 30 ଦିନରେ ଶେଷକରିବେ ।
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂
⇒ 12 × 30 = 30 × y₂ ⇒ y₂ = \(\frac{12 \times 30}{30}\) = 12
∴ କାମଟିକୁ 30 ଜଣ ଶ୍ରମିକ 12 ଦିନରେ ଶେଷକରିବେ ।

Question 8.
ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ବୁନ୍ଦିରେ 50 ପଇସା ମୂଲ୍ୟର 100ଟି ମିଠାଇ ତିଆରି ହୁଏ; ତେବେ ସେହି ବୁନ୍ଦାରେ ଦୁଇଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର କେତୋଟି ମିଠାଇ ତିଆରି ହେବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂
⇒ \(\frac{1}{2}\) × 100 = 2.y₂ ⇒ 50 = 2y₂ ⇒ y₂ = \(\frac{50}{2}\) = 25
∴ ସେହି ବୁନ୍ଦିରେ ଦୁଇଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର 25ଟି ମିଠାଇ ତିଆରି ହେବ ।

Question 9.
ସମାନ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ତିନୋଟି ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ 24, 12 ଓ 8 ମିଟର ହେଲେ,
(i) ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସ୍ଥିର କର ।
(ii) ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ତିନୋଟିର ପ୍ରସ୍ଥମାନଙ୍କର ଅନୁପାତ ସ୍ଥିର କର । ପ୍ରଥମ ପ୍ରଶ୍ନର ଏକାଧିକ ଉତ୍ତର ସମ୍ଭବ କି ? ଯଦି ସମ୍ଭବ, କାହିଁକି ?
Solution:
(i) ମନେକର ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରତ୍ରୟର ଅନ୍ୟ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ a, b ଓ ୯ ମିଟର ।
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
∴ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂ = z₁z₂ ⇒ 24 . a = 12 . b = 8 . c
ଦରମାନ 24 a = 12b ⇒ \(\frac { a }{ b }\) = \(\frac { 12 }{ 24 }\) = \(\frac { 1 }{ 2 }\) …(i)
ପ୍ରଥମ 12b = 8c ⇒ \(\frac { b }{ c }\) = \(\frac { 8 }{ 12 }\) = \(\frac { 2 }{ 3 }\) …(ii)
∴ Eqⁿ. (i) ଓ Eqⁿ. (ii) ରୁ ପାଇଲେ, a = 1, b = 2, c = 3
∴ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ତିନୋଟିର ଅନ୍ୟ ବାହୂତ୍ରୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପାଇଲେ1 ମି. 2 ମି. ଓ 3 ମି. |

(ii) ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ତିନୋଟିର ବାହୂତ୍ରୟର ପାଇଲେ 1 ମି. 2 ମି. ଓ 3 ମି. |
∴ ସେମାନଙ୍କର ଅନୁପାତ 1 : 2 : 3 ହେବ ।
ପ୍ରଥମ ପ୍ରଶ୍ନ ବା (i)ର ଏକାଧିକ ଉତ୍ତର ସମ୍ଭବ, କାରଣ ଦୈର୍ଘ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ନେଲେ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ହେବ ।

Question 10.
ଗୋଟିଏ ବନ୍ୟା ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳରେ 120 ଜଣ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ୨ ଦିନର ଚୁଡ଼ା ଓ ଗୁଡ଼ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । ସେଠାକୁ ଆଶ୍ରୟ ନେବାପାଇଁ 180 ଜଣ ଲୋକ ଆସିଲେ । ସେହି ଖାଦ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର କେତେ ଦିନ ଯିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାର ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ତେଣୁ ତ୍ପତିଲୋମା ଭଲନ ସତ ଅନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂ ⇒ 120 × 9 = 180 × y₂ ⇒ y₂ = \(\frac{12 0\times 9}{180}\) = 6
∴ ସେହି ଖାଦ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର 6 ଦିନ ଯିବ ।

Question 11.
ରବି ସାଇକେଲ୍‌ରେ 10 କି.ମି. ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟା ବେଗରେ ଯାଇ ସ୍କୁଲରେ 12 ମିନିଟ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚେ ! ସେ ତାହାର ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି ବେଗ ଆଉ 2 କି.ମି. ବଢ଼ାଇଲେ ସ୍କୁଲ୍‌ରେ କେତେ ସମୟରେ ପହଞ୍ଚିବ ? ଘରଠାରୁ ତାହାର ସ୍କୁଲ୍ କେତେ ବାଟ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି ବେଗ ଓ ସମୟ ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ପ୍ରତିଲୋମୀ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ x₁ y₁ = x₂y₂
⇒ 10 × \(\frac { 12 }{ 60 }\) = 12 × y₂ ⇒ 2 = 12y₂ ⇒ y₂ = \(\frac { 2 }{ 12 }\) = \(\frac { 1 }{ 6 }\) ଣଣ ଦା 10 ମିନିଟ୍
∴ଏଠାରେ ଚଳନର ଧ୍ରୁବାଙ୍କ xy = ଘରଠାରୁ ସ୍କୁଲର ଦୂରତା
∴ ରବି 10 ମିନିଟ୍‌ରେ ଘରେ ପହଞ୍ଚିବ ଓ ଘରଠାରୁ ତାହାର ସ୍କୁଲର ଦୂରତା 2 କି.ମି. ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Maths Solutions Chapter 2 ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ବକ ଆଲୋଚନା Ex 2.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Maths Solutions Chapter 2 ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ବକ ଆଲୋଚନା Ex 2.4

Question 1. 
65610 ସଂଖ୍ୟାଟି 27 ଦ୍ୱାରା ବିଭାଜ୍ୟ । 65610ର ନିକଟତମ ଏପରି ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ବାହାର କର ଯାହା 27 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ଅଟେ ।
ସମାଧାନ:
65610 ସଂଖ୍ୟାଟି 27 ଦ୍ବାରା ବିଭାଜ୍ୟ ।
65610 +27= 65637 8 65610 – 27 = 65583
∴ 65610 ର ନିକଟତମ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵୟ 65637 ଓ 65583, 27 ଦ୍ଵାରା ବିଭାଜ୍ୟ ଅଟେ ।

Question 2.
ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ. ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ:
ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ 1 ଅଟେ ।
କାରଣ ଦୁଇଟି ପାଖାପାଖ୍ ସଂଖ୍ୟା ପରସ୍ପର ମୌଳିକ ଅଟନ୍ତି । 
ପରସ୍ପର ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କର ଗ.ସା.ଗୁ. 1 ଅଟେ ।

Question 3.
କେଉଁ ବୃହତ୍ତମ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ୱାରା 245 ଓ 1029 କୁ ଭାଗକଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥଳରେ 5 ଭାଗଶେଷ ରହିବ? 
ସମାଧାନ:
ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ 5 ଭାଗଶେଷ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକରୁ 5 ବିୟୋଗକଲେ ବିଭାଜ୍ୟ ହେବ ।
245 – 5 = 240; 1029 – 5 = 1024
240 ଓ 1024 ର ଗ.ସା.ଗୁ. ନିଶ୍ଚୟ କରିବାକୁ ହେବ ।

∴ 240 ଓ 1024 ର ଗ.ସା.ଗୁ. = 16
∴ 245 ଓ 21029 କୁ 16 ଦ୍ବାରା ଭାଗକଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥଳରେ 5 ଭାଗଶେଷ ରହିବ ।

Question 4.
ଦୁଇଟି ଟ୍ୟାଙ୍କରରେ ଯଥାକ୍ରମେ 850 ଲିଟର ଓ 680 ଲିଟର ପେଟ୍ରୋଲ ଆସେ । ତୁମେ ଏଭଳି ପେଟ୍ରୋଲ ରଖୁବା ପାତ୍ର ଆଣିବ ଯେଉଁଥ‌ିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟ୍ୟାଙ୍କରରେ ପେଟ୍ରୋଲ ପୂର୍ଣ୍ଣଥରରେ ମାପ କରିହେବ ।
ସମାଧାନ:

850 ଓ 680 ର ଗ.ସା.ଗୁ. = 170
170 ର ଗୁଣନୀୟକ ହେଲା – 1, 2, 5, 10, 17, 34, 85 ଓ 170
∴ 1ଲି., 2ଲି., 5ଲି., 10ଲି., 17ଲି., 34ଲି. 85ଲି. ଓ 170ଲି. ମାପ ବିଶିଷ୍ଟ ପାତ୍ରମାନଙ୍କରେ ଟ୍ୟାଙ୍କରରେ ପେଟ୍ରୋଲକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣଥରରେ ମାପ କରିହେବ ।
ସର୍ବାଧ୍ଵ 170 ଲିଟର ପେଟ୍ରୋଲ୍ ଧରୁଥିବା ପାତ୍ରରେ ଦୁଇ ଟ୍ୟାଙ୍କରର ପେଟ୍ରୋଲ୍‌କୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଥରରେ ମାପିହେବ ।

Question 5.
କେଉଁ ବୃହତ୍ତମ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ୱାରା 398, 436 ଓ 542 କୁ ଭାଗକଲେ ଯଥାକ୍ରମେ 7, 11 ଓ 15 ଭାଗଶେଷ ବଳିବ ? 
ସମାଧାନ:
398, 436 ଓ 542 ରୁ ଯଥାକ୍ରମେ 7, 11 ଓ 15 ବିୟୋଗକଲେ ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ହେବ
398 – 7391, 436 – 11 = 425, 542 – 15 = 527


∴ 391, 425 ଓ 527 ଗ.ସା.ଗୁ. = 17 
∴ ନିର୍ୟୟ ବୃହତ୍ତମ ସଂଖ୍ୟାଟି 17 

Question 6. 
ଗୋଟିଏ କୋଠରିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ପ୍ରସ୍ଥ ଓ ଉଚ୍ଚତା ଯଥାକ୍ରମେ 5 ମି. 25 ସେମି., ମି. 75, ସେ.ମି. ଓ 4 ମି. 50 ସେ.ମି. ଅଟେ । ତୁମେ ଏଭଳି ଏକ ବୃହତ୍ତମ ବାଡ଼ି ଠିକ୍ କର ଯେଉଁଥରେ କୋଠରିର ଲମ୍ବ, ପ୍ରସ୍ଥ ଓ ଉଚ୍ଚତା ପୂର୍ଣ୍ଣଥରରେ ମପାଯାଇପାରିବ ।
ସମାଧାନ:
କୋଠରିର  = 5 ମି. 25 ସେ.ମି. = 525 ସେ.ମି.
ପ୍ରସ୍ଥ = 6 ମି.75 ସେ.ମି. = 675 ସେ.ମି. ଓ ଉଚ୍ଚତା = 4 ମି.. 50 ସେ.ମି. = 450 ସେ.ମି.

525, 675 ଓ 450 ର ଗ.ସା.ଗୁ. = 75
∴ ସବୁଠାରୁ ବଡ 75 ସେ.ମି. ବାଡ଼ିରେ କୋଠିରର ଲମ୍ବ, ପ୍ରସ୍ଥ ଓ ଉଚ୍ଚତା ପୂର୍ଣ୍ଣଥରରେ ମପାଯାଇପାରିବ ।

Question 7. 
ଉଦାହରଣ ନେଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉକ୍ତି ଠିକ୍ କି ନାହିଁ ପରୀକ୍ଷା କର (ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉକ୍ତି ପାଇଁ ତିନୋଟି ଉଦାହରଣ ନିଅ) ।

(କ) ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ 1 ଅଟେ।
ସମାଧାନ:
3 ଓ 5, 5 ଓ 7, 11 ଓ 13 ର ଗ.ସା.ଗୁ. 1 । ତେଣୁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ଅଟେ ।

(ଖ) ଦୁଇଟି ପରସ୍ପର ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ 1 ଅଟେ ।
ସମାଧାନ:
4 ଓ 5, 6 ଓ 7, 8 ଓ 9 ପରସ୍ପର ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କର ଗ.ସା.ଗୁ. 1 ଅଟେ ।
ତେଣୁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ଅଟେ ।

(ଗ) ଗୋଟିଏ ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ଓ ଗୋଟିଏ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ. ଗୋଟିଏ ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ହୁଏ ।
ସମାଧାନ:
6 ଓ 15 ର ଗ.ସା.ଗୁ 3 । 10 ଓ 25 ର ଗ.ସା.ଗୁ. 5 । 14 ଓ 35 ର ଗ.ସା.ଗୁ 7 ।
ତେଣୁ ଉକ୍ତିଟି ଭୁଲ୍ ଅଟେ ।

(ଘ) ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ. 2 । 
ସମାଧାନ:
4 ଓ 6 ର ଗ.ସା.ଗୁ. 2 ।  24 ଓ 26 ର ଗ.ସା.ଗୁ. 2 । 80 ଓ 82 ର ଗ.ସା.ଗୁ. 2 ।
ତେଣୁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ଅଟେ ।

(ଙ) ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟାର ଗ.ସା.ଗୁ. 2 ।
ସମାଧାନ:
15 ଓ 17 ର ଗ.ସା.ଗୁ 1 । 21 ଓ 23 ର ଗ.ସା.ଗୁ । 9 ଓ 11 ର ଗ.ସା.ଗୁ 1 ।
ତେଣୁ ଉକ୍ତିଟି ଭୁଲ୍ ଅଟେ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 4 ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀର ଧର୍ମୀୟ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନ-ଜୈନଧର୍ମ, ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ  Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 4 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ବର୍ତ୍ତମାନ ମହାବୀରଙ୍କ ଜୀବନୀ ଓ ନୀତିବାଣୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀବେଳକୁ ପରବର୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଅନ୍ତିମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବର୍ଦ୍ଧମାନ ମହାବୀର ତାଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରି ମାନବ ସମାଜକୁ ଏକ ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

• ଜୀବନୀ – ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୫୪୦ରେ ବୈଶାଳୀର କୁନ୍ଦଗ୍ରାମରେ ଏକ ଜ୍ଞାତ୍ରିକ କ୍ଷତ୍ରିୟ ପରିବାରରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ତ୍ରିଶଳା ଥିଲା । ବର୍ଷମାନଙ୍କ ବାଲ୍ୟଜୀବନ ରାଜକୀୟ ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କଟିଥିଲା । ପିତା ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ବର୍ଷମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଶାସ୍ତ୍ର, ଦର୍ଶନ, ଯୁଦ୍ଧବିଦ୍ୟା ଓ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ ଉପରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଯୌବନାବସ୍ଥାରେ ବର୍ଷମାନଙ୍କୁ ରାଜକୁମାରୀ ଯଶୋଦାଙ୍କ ସହିତ ବିବାହ କରାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ସୁଖମୟ ଦାମ୍ପତ୍ୟ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ନାମକ ଏକ କନ୍ୟା ଜାତ ହୋଇଥିଲା । କ୍ରମେ ସାଂସାରିକ ଜୀବନ ତାଙ୍କୁ ଚିନ୍ତାଶୀଳ କରିଥିଲା । ଏହାପରେ ସେ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନ ପ୍ରତି ବୀତସ୍ପୃହ ହୋଇ ୩୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଗୃହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ସେ ଦୀର୍ଘ ୧୨ ବର୍ଷ କଠୋର ତପସ୍ୟାରେ ନିମଗ୍ନ ହେଲେ । ସେ କିନ୍ତୁ ଥିଲେ ନିର୍ବିକାର । ଶେଷରେ ୪୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ରଜ୍ଜୁପାଳିକା ନଦୀତଟରେ କଠୋର ତପସ୍ୟା ପରେ ସେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ କଲେ । ସେ କେବଳୀନ୍, ଜୀନ ବା ରିପୁଜୟୀ ଏବଂ ମହାବୀର ନାମରେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କଲେ । କୈବଲ୍ୟ ଲାଭ ପରେ ସେ ତାଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ୩୦ ବର୍ଷକାଳ ସେ ମଗଧ, ଅବନ୍ତୀ, ଶ୍ରାବସ୍ତୀ, ମିଥୁଳା, ଚମ୍ପା, ବୈଶାଳୀ ଓ ରାଜଗୃହ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଧର୍ମପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ମଗଧର ରାଜା ବିମ୍ବିସାର ଓ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଜାତଶତ୍ରୁ, ରାଣୀ ଚେଲ୍‌ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କ ସହ ବହୁ ରାଜକର୍ମଚାରୀ ଜୈନଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ସେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୬୮ରେ ପାବା ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ । ମହାବୀରଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନେ ନିର୍ଗ୍ରନ୍ଥ ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲେ ।

• ଧର୍ମବାଣୀ – ଜୈନଧର୍ମର ୨୩ ତମ ତୀର୍ଥଙ୍କର ଥିଲେ ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ । ସେ ଚାରୋଟି ସତ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଅହିଂସା, ସତ୍ୟ, ଅଚୌର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅପରିଗ୍ରହ । ମହାବୀର ପଞ୍ଚମ ବ୍ରତ ‘ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ’ ଏଥିରେ ଯୋଗ କରିଥିଲେ । ଏହା ‘ପଞ୍ଚ ମହାବ୍ରତ’ ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ମାନବର ଶୁଦ୍ଧ ଓ ପବିତ୍ର ଜୀବନ ପାଇଁ ଏହି ପଞ୍ଚ ମହାବ୍ରତ ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ମହାବୀର ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ ।
• ତ୍ରିରନୁ – ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଜୀବନଯାପନ ନିମିତ୍ତ ମହାବୀର ତିନୋଟି ନୀତିର ଅବତାରଣା କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ସମ୍ୟକ୍ ବିଶ୍ଵାସ, ସମ୍ୟକ୍ ଜ୍ଞାନ ଓ ସମ୍ୟକ୍ ଚରିତ୍ର । ଏହି ତିନୋଟି ନୀତିକୁ ଜୈନଧର୍ମର ତ୍ରିରନୁ କୁହାଯାଏ । ଏହି ତିନୋଟି ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କଲେ ମନୁଷ୍ୟର ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।
• ଜୀବତତ୍ତ୍ଵ – ମହାବୀର ‘ଜୀବ’ ଓ ‘ଅଜୀବ’ ଦୁଇଟି ଉପାଦାନର ଅବତାରଣା କରିଥିଲେ । ‘ଜୀବତତ୍ତ୍ଵ’ ଓ ‘ଅଜୀବ ତତ୍ତ୍ୱ’ରୁ ଆତ୍ମା ବିଷୟରେ ଧାରଣା ଜାତ ହୋଇଥାଏ । ଆତ୍ମା ହେଉଛି ଜୀବନର ଆଧାର । ଆତ୍ମାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି କର୍ମବନ୍ଧନରୁ ମଣିଷକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା । ଏଣୁ କେବଳ ଜ୍ଞାନ ଓ ଧ୍ୟାନଦ୍ଵାରା ମଣିଷ ଏହା ଲାଭ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବ ।
• କର୍ମବାଦ ଓ କୈବଲ୍ୟ – ମହାବୀର କର୍ମବାଦର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ । ମଣିଷକୁ ତା’ ନିଜ କର୍ମଦ୍ଵାରାହିଁ ସାଧନା ମିଳିଥାଏ । ମାନବର କର୍ମ ତାହାର ଭଲ ଓ ମନ୍ଦ ପାଇଁ ଦାୟୀ । କର୍ମଫଳରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା କାହାରି ପକ୍ଷରେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ନିଜର ମନ୍ଦ ବା ପାପକର୍ମ ପାଇଁ ସେ କଷ୍ଟ ଭୋଗ କରିଥାଏ । କେବଳ ସୁକର୍ମହିଁ ସୁଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଆତ୍ମା ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ପବିତ୍ର ଓ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଜୀବନଯାପନହିଁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ପୁନର୍ଜନ୍ମରୁ ମୁକ୍ତି ଦେଇଥାଏ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ହିଂସା, ଘୃଣା ଓ ଲୋଭ ପ୍ରଭୃତି ପରିହାର କରିପାରିଲେ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ସମସ୍ତ ଦୁଷ୍କର୍ମରୁ ମୁକ୍ତ ହେଲେ ମାନବର ଆତ୍ମା ଦିବ୍ୟରୂପରେ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥାଏ । ଶରୀର ଧାରଣ କରି ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ ନ କରିବାହିଁ ମୋକ୍ଷ ।
• ଅହିଂସା – ମହାବୀର ଅହିଂସା ନୀତି ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବାଣୀ ଥୁଲା ‘ଅହିଂସା ପରମୋ ଧର୍ମ’ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଉଭୟ ଜଡ଼ ଓ ଚେତନଙ୍କର ଜୀବନୀଶକ୍ତି ଅଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବ ଉଭୟଙ୍କର ଜୀବନ ଥ‌ିବାର ସେ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ । ସେ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଅହିଂସା ନୀତି ପାଳନ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଜୀବମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଏପରି ଅସୀମ ଦୟା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଧର୍ମରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
• ସଂସ୍କାର ନୀତି – ମହାବୀର ‘ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅସ୍ତିତ୍ଵ’ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ ପ୍ରକଟ କରି ନଥିଲେ । ଅପରନ୍ତୁ ସେ ମଣିଷ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ । ମହାବୀର ତତ୍‌କାଳୀନ ସାମାଜିକ ଓ ଧର୍ମନୀତିକୁ କଟୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ସେ ‘ବେଦ’କୁ ଅସ୍ୱୀକାର କରୁଥିଲେ । ବୈଦିକ କର୍ମକାଣ୍ଡ, ପୂଜାପଦ୍ଧତି, କୁସଂସ୍କାର, ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ମହାବୀର ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ । ସାମାଜିକ ଭେଦଭାବ ଓ ଜାତିପ୍ରଥା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଜୈନମାନେ ମତପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ମହାବୀର ‘ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ’କୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ । ଜୈନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ଦୁଇଟି ସଂପ୍ରଦାୟରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ; ଯଥା- ଦିଗମ୍ବର ଓ ଶ୍ଵେତାମ୍ବର । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଭଳି ଜୈନଧର୍ମ ଭାରତ ବାହାରେ ପ୍ରସାରଲାଭ କରିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଜି ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଏହା ଏକ ଧର୍ମଭାବରେ ନିଜର ସ୍ଥିତି ବଜାୟ ରଖୁଛି ।

୨ । ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଜୀବନୀ ଓ ବାଣୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମୀକ୍ଷା କର ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀ କେବଳ ଭାରତବର୍ଷରେ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଏକ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ତତ୍‌କାଳୀନ ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ଓ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ନିଜର ସଂଗ୍ରାମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।

• ବାଲ୍ୟଜୀବନ – ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୫୬୬ରେ କପିଳବାସ୍ତୁ ନିକଟସ୍ଥ ଲୁମ୍ବିନୀ ଉଦ୍ୟାନରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିତା ଶୁଦ୍ଧୋଦନ ଶାକ୍ୟ ବଂଶୀୟ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ମାୟାଦେବୀ । ଗୌତମ ଜନ୍ମ ହେବାର ସାତ ଦିନ ପରେ ମାତା ମାୟାଦେବୀଙ୍କର ବିୟୋଗ ଘଟିଥିଲା । ଏହାପରେ ଶିଶୁପୁତ୍ର ଗୌତମଙ୍କର ଲାଳନପାଳନ ଦାୟିତ୍ଵ ବିମାତା ଗୌତମୀଙ୍କ ହସ୍ତରେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଗୌତମଙ୍କର ଶୈଶବ ଅବସ୍ଥା ରାଜପ୍ରାସାଦର ଭୋଗବିଳାସ ଓ ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କଟିଥିଲା । ବୟସ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗୌତମଙ୍କର ଭୋଗବିଳାସ ଓ ଆମୋଦ–ପ୍ରମୋଦ ପ୍ରତି ବିତୃଷ୍ଣା ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ସେ ସଂସାର ଓ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନ ପ୍ରତି ବୀତସ୍ପୃହ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ସୁନ୍ଦରୀ ସ୍ତ୍ରୀ, ରମଣୀୟ ରାଜପ୍ରାସାଦ ଓ ଶିଶୁପୁତ୍ର ରାହୁଳର ଆକର୍ଷଣ ତାଙ୍କୁ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିପାରିଲା ନାହିଁ ।
• ଗୃହତ୍ୟାଗ – ଚିନ୍ତାମଗ୍ନ ରହୁଥିବାବେଳେ ଚାରୋଟି ଅପୂର୍ବ ଦୃଶ୍ୟ ଗୌତମଙ୍କ ଜୀବନରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା । ଯେଉଁ ଚାରୋଟି ଦୃଶ୍ୟ ସେ ଅବଲୋକନ କରିଥିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଥୁଲା – (୧) ଏକ ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ ବୃଦ୍ଧ, (୨) ଏକ ବ୍ୟାଧୁଗ୍ରସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି, (୩) ଶବାଧାର, (୪) ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ । ଶେଷରେ ୨୯ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ନିଜର ସ୍ତ୍ରୀ, ଶିଶୁପୁତ୍ର, ରାଜପ୍ରାସାଦ ଓ ପରିବାରବର୍ଗଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଗଭୀର ନିଶାର୍ଦ୍ଧରେ ସତ୍ୟର ଅନ୍ଵେଷଣ ପାଇଁ ଗୃହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ଗୌତମଙ୍କ ଏହି ଗୃହତ୍ୟାଗକୁ ‘ମହାଭିନିଷ୍କ୍ରମଣ’ ରୂପେ ବୌଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।
• ସନ୍ୟାସ ଜୀବନ ଓ ବୁଦ୍ଧତ୍ଵ ପ୍ରାପ୍ତି – କପିଳବାସ୍ତୁ ତ୍ୟାଗ ପରେ ଗୌତମ ବୈଶାଳୀ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ଆଲାରକାଲାମଙ୍କଠାରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ । ପରିଶେଷରେ ସେ ନିଜେ ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କଲେ । ନିରଞ୍ଜନା ନଦୀକୂଳରେ ଏକ ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ବୃକ୍ଷମୂଳରେ ଧ୍ୟାନମଗ୍ନ ହେଲେ । ସେହିଠାରେ ସେ ଜ୍ଞାନଲାଭ କରି ‘ବୁଦ୍ଧ’ ବା ଜ୍ଞାନୀ ନାମରେ ଖ୍ୟାତ ହେଲେ । ଯେଉଁଠାରେ ସେ ଜ୍ଞାନଲାଭ କଲେ ତାହା ବୋଧଗୟା ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭକଲା ।

• ଧର୍ମଚକ୍ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ – ସିଦ୍ଧିଲାଭ ପରେ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଧ୍ୟାନଭଗ୍ନ ନ କରି ସାତଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେହି ଧ୍ୟାନମୁଦ୍ରାରେ ରହିଥିଲେ । ଏହାପରେ ସେ ବାରାଣସୀର ସାରନାଥ ନିକଟସ୍ଥ ମୃଗବିହାରକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ୫ଜଣ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ ଇତିହାସରେ ‘ଧର୍ମଚକ୍ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ’ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି । ସାରନାଥଠାରୁ ବୁଦ୍ଧ ତାଙ୍କର ଧର୍ମପ୍ରଚାର କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ବାରାଣସୀ, ରାଜଗୃହ, ବୈଶାଳୀ, ଶ୍ରାବସ୍ତୀ, କପିଳବାସ୍ତୁ ଓ ମଗଧ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣ କରି ଧର୍ମପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ୪୫ ବର୍ଷ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରି ପରିଶେଷରେ ୮୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର କୁଶୀନରା (କୁଶୀନଗର)ଠାରେ ନିର୍ବାଣଲାଭ କରିଥିଲେ ।
• ଧର୍ମବାଣୀ – ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ଧର୍ମବାଣୀ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଏତେ ସରଳ ଓ ବୋଧଗମ୍ୟ ଥୁଲା ଯେ ଖୁବ୍ କମ୍ ସମୟରେ ଏହା ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଧର୍ମଭାବରେ ଆଦୃତ ହୋଇଥିଲା । ମାନବ ସମାଜ ଆଗରେ ସଂସାରର ଦୁଃଖକୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରି ଏଥୁରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭପାଇଁ ବୁଦ୍ଧ ବିଭିନ୍ନ ସରଳ ମାର୍ଗଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।
• ଚତୁଃ ଆର୍ଯ୍ୟସତ୍ୟ – ବୁଦ୍ଧ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ ଯେ ଏ ସଂସାରରେ ମାନବ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଦୁଃଖ, ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ବନ୍ଧନରେ ଶ୍ଵାସରୁଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଦୁଃଖପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାରରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ ପାଇଁ ସେ ଚାରୋଟି ସତ୍ୟର ଅବତାରଣା କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ ‘ଚତ୍ୱାରି ଆର୍ଯ୍ୟସତ୍ୟାନି’ କୁହାଯାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଦୁଃଖ, ଦୁଃଖର କାରଣ, ଦୁଃଖ ନିରୋଧ ଓ ଦୁଃଖ ନିରୋଧର ମାର୍ଗ । ଆଶାର ବିନାଶପାଇଁ ବୁଦ୍ଧ କେତୋଟି ସରଳ ମାର୍ଗ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ।
• ଆର୍ଯ୍ୟ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗ – ଆର୍ଯ୍ୟ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗ ହେଉଛି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅନ୍ୟତମ ବାଣୀ I ଏହି ମାର୍ଗ ଅବଲମ୍ବନ କଲେ ମନୁଷ୍ୟର ସକଳ କାମନାର ବିନାଶ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ମଣିଷର ‘ପ୍ରଜ୍ଞା’, ‘ଶୀଳ’ ଓ ‘ସମାଧ୍’ ଏ ସମସ୍ତ ବିକଶିତ ହୁଏ ଏବଂ ସେ ନିର୍ବାଣପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ମାର୍ଗଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- (୧) ସମ୍ୟକ୍ ଦୃଷ୍ଟି, (୨) ସମ୍ୟକ୍ ସଂକଳ୍ପ, (୩) ସମ୍ୟକ୍ ବାକ୍ୟ, (୪) ସମ୍ୟକ୍ କର୍ମ, (୫) ସମ୍ୟକ୍ ଆୟାସ, (୬) ସମ୍ୟକ୍ ଜୀବିକା, (୭) ସମ୍ୟକ୍ ସ୍ମୃତି ଏବଂ (୮) ସମ୍ୟକ୍ ସମାଧି ।
• ଦଶଶୀଳ ନୀତି – ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମସଂଘର ଭିକ୍ଷୁମାନଙ୍କୁ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଓ ନୀତିମୟ ଜୀବନଯାପନପାଇଁ ଦଶଗୋଟି ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ ‘ଦଶଶୀଳ ନୀତି’ କୁହାଯାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- (୧) ହିଂସା କର ନାହିଁ, (୨) ଚୋରି କର ନାହିଁ, (୩) ଅସଦାଚରଣ କର ନାହିଁ, (୪) ମିଥ୍ୟା କୁହ ନାହିଁ, (୫) ମାଦକଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ କର ନାହିଁ, (୬) ନୃତ୍ୟ-ଗୀତରେ ଆକୃଷ୍ଟ ହୁଅ ନାହିଁ, (୭) ସୁକୋମଳ ଶଯ୍ୟାରେ ଶୟନ କର ନାହିଁ, (୮) ଅସମୟରେ ଭୋଜନ କର ନାହିଁ, (୯) ସୁଗନ୍ଧିତ ଓ ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ କର, (୧୦) ଅର୍ଥ ସଂଚୟ କର ନାହିଁ ।
• ନିର୍ବାଣ – ଦୁଃଖ, ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଆଶା ବା କାମନାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନାଶପୂର୍ବକ ମାନବ ନିର୍ବାଣମୁଖୀ ହୋଇପାରିବ । ଆତ୍ମା ହେଉଛି ଚିରନ୍ତନ ଓ ଅବିନଶ୍ଵର । ଏହାର କ୍ଷୟ ନାହିଁ କି ବୃଦ୍ଧି ନାହିଁ । ନିର୍ବାଣରେ ଆତ୍ମା ଚିରନ୍ତନ ଶାନ୍ତିରେ ବିଚରଣ କରେ ।

• ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଓ କର୍ମଫଳ – ବୁଦ୍ଧ କର୍ମବାଦ ବା କର୍ମଫଳ ଉପରେ ଗଭୀର ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ମାନବ ହେଉଛି ନିଜର ଭାଗ୍ୟବିଧାତା । ତାହାର କର୍ମହିଁ ତା’ର ଭାଗ୍ୟକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଉତ୍ତମ କର୍ମ, ଉତ୍ତମ ଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ମନ୍ଦ କର୍ମ ସର୍ବଦା ମନ୍ଦ ଫଳ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
• ଅହିଂସା – ବୁଦ୍ଧ ଅହିଂସାର ପ୍ରତୀକ ଥିଲେ । ଅହିଂସା ଆଚରଣ ଉପରେ ସେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ଜୀବହତ୍ୟା ଓ ପଶୁବଳିକୁ ସେ କଠୋରଭାବରେ ନିନ୍ଦା କରିଥିଲେ । ‘ଜୀବେ ଦୟା’ ତାଙ୍କ ଧର୍ମର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଦିଗ ଥିଲା ।
• ସଂସ୍କାର ନୀତି– ବୁଦ୍ଧ ‘ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅସ୍ତିତ୍ଵ’ ଉପରେ ନୀରବ ଥିଲେ । ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ପିତୃତ୍ଵ ଅପେକ୍ଷା ମଣିଷର ଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ଉପରେ ସେ ଅଧ୍ଵକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ‘ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ’କୁ ଅସ୍ୱୀକାର କରିଥିଲେ । ପ୍ରଚଳିତ କର୍ମକାଣ୍ଡ, ଯାଗଯଜ୍ଞ ଓ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ । ସେ ‘ବେଦକୁ ଅସ୍ୱୀକାର’ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ପ୍ରଚଳିତ ଜଟିଳ କର୍ମକାଣ୍ଡ ଓ ଜାତିପ୍ରଥାକୁ ଘୃଣା କରିଥିଲେ । ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କ ସଂଘର ସଦସ୍ୟ ହୋଇପାରୁଥିଲେ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଏହି ସଂସ୍କାରମୂଳକ ନୀତି ଭାରତର ପତିତ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ଓ ଅବହେଳିତ ମଣିଷମାନଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ ନୂତନ ଆଶା ସଂଚାର କରିଥିଲା । ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ନିରହଙ୍କାର ଓ ଉଦାର ଧର୍ମନୀତି ଯୋଗୁଁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ କୋଣ ଓ ଅନୁକୋଣରେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା । କ୍ରମେ ଏହି ଧର୍ମର ସ୍ରୋତ ସମଗ୍ର ଏସିଆ ମହାଦେଶରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ ‘ଏସିଆର ଆଲୋକ’ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ।

୩ । ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଜୈନଧର୍ମ କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମର ଉତ୍‌ଥାନ ଫଳରେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ଚିନ୍ତା-ରାଜ୍ୟରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ଚେତନା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ଜୈନ ଚିନ୍ତାଧାରା ଭାରତୀୟ ଦର୍ଶନ, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ କଳା ପ୍ରଭୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାପକରୂପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିଥିଲା ।

• ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ– ଭାରତର ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜୈନଧର୍ମ ବିଶେଷ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା । ରାଜ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦ୍ଵନ୍ଦ, ହିଂସା ଓ ଦ୍ବେଷକୁ ଏହା ବହୁ ପରିମାଣରେ ପ୍ରଶମିତ କରିଥିଲା ।
• ଅହିଂସା – ମହାବୀର ଥିଲେ ଅହିଂସାର ଆଦ୍ୟ ପ୍ରବକ୍ତା । ‘ଜୀବେଦୟା’ ଥିଲା ତାଙ୍କ ଧର୍ମର ଅନ୍ୟତମ ବାଣୀ । କାହାରିକୁ କ୍ଳେଶ ଦେବା ଅନୁଚିତ– ଏହା ମହାବୀର ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ମହାବୀରଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିଦ୍ଵାରା ଭାରତ ଓ ଭାରତ ବାହାରେ ବହୁ ମନୀଷୀ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।

• ସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷା – ଭାରତବର୍ଷରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷା ସହିତ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜୈନଧର୍ମର ଅବଦାନ ଥିଲା ଅତୁଳନୀୟ । ମହାବୀର ଅର୍ଜମାଗାଧୀ ଭାଷାରେ ତାଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁ ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାକୁ ଉନ୍ନତ କରାଇଥିଲା ଏହି ଜୈନଧର୍ମ । ଜୈନଧର୍ମ ଗ୍ରନ୍ଥମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଙ୍ଗ, ଉପାଙ୍ଗ, କଳ୍ପସୂତ୍ର ଓ ମୂଳସୂତ୍ର ପ୍ରଭୃତି ମଧ୍ୟ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ଇତିହାସ, ଦର୍ଶନ, କାବ୍ୟ, ଗଣିତ, ଜ୍ୟୋତିଷ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରଭୃତି ଅନେକ ବିଷୟ ଜୈନ ସାହିତ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା ।
• କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ – ଜୈନଧର୍ମ ଭାରତବର୍ଷରେ କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ଶ୍ରୀବୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିଥିଲା । ରାଜାମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭ କରି ଜୈନକଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ ଘଟିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ଖଣ୍ଡଗିରି, ଉଦୟଗିରି ପାହାଡ଼ରେ ଥ‌ିବା ଜୈନ ଗୁମ୍ଫାମାନ, ଏଲୋରାର ଜୈନମନ୍ଦିର, ଜୁନାଗଡ଼ର ଜୈନ ମନ୍ଦିରରାଜି, ରାଜପୁତନାର ଆବୁ ପର୍ବତର ଜୈନ ମନ୍ଦିର, ପାବାପୁରୀ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରାଚୀନ ଜୈନ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ନିଦର୍ଶନରୂପେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟମାନ ।
• ସାମାଜିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ – ଜୈନଧର୍ମ ସୁସ୍ଥ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ପ୍ରଧାନ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଥିଲା ଏବଂ ସମାଜରେ ବୈଶ୍ୟ, ଶୂଦ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଜାତିର ଲୋକମାନେ ଉପେକ୍ଷିତ ହେଉଥିଲେ । ମାତ୍ର ଜୈନଧର୍ମ ଏହି କଳଙ୍କିତ ପରମ୍ପରାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣଚ୍ଛେଦ ପକାଇଥିଲା । ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଧର୍ମ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ଏହି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିପାରୁଥିଲେ ।
• ବଣିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଉତ୍‌ଥାନ – ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଥମେ ବିଶେଷକରି ବଣିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଆଦୃତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭ୍ରାତୃତ୍ଵର ଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ।
• ଦାତବ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଖୋଲିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ – ଜୈନଧର୍ମ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଦାନୀ ଓ ପରୋପକାରୀ ହେବାପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥଲା । ଜୈନଧର୍ମକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା ରାଜାମାନେ ଜୈନ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କ ନିମିତ୍ତ ଗୁମ୍ଫା ନିର୍ମାଣ (ଖାରବେଳଙ୍କ ସମୟରେ) ଖାଦ୍ୟ ତଥା ବସ୍ତ୍ର ପ୍ରଦାନ ଇତ୍ୟାଦି କର୍ମ ସଂପାଦନ କରୁଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଅନେକ ଦାତବ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ିଉଠିଲା ଓ ସମାଜ କଲ୍ୟାଣପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆଗ୍ରହୀ କରାଇଲା । ବାସ୍ତବିକ ମହାବୀରଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଥମଥରପାଇଁ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲା । ମହାବୀରଙ୍କ ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଓ ମଧୁର ଧର୍ମବାଣୀ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଚାରରେ ଶିଥୁଳତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଭାରତବର୍ଷରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରି ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା ଏବଂ ଏବେ ମଧ୍ଯ ରହିଅଛି । ଏହାହିଁ ଜୈନ ଧର୍ମର ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ।

୪। ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ କିପରି ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଧର୍ମ, କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ଭାଷା ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନଦ୍ଵାରା ଏହା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଥିଲା ।

• ରାଜନୈତିକ ଏକତା – ଭାରତର କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ । ଏହି ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ହେବା ଫଳରେ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଏହା ଫଳରେ ଅଖଣ୍ଡ ଭାରତର ପରିକଳ୍ପନା ପାଇଁ ଏହା ଭିଭିଭୂମି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା ।
• ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମକୁ ଅନେକ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଅହିଂସା ବ୍ୟତୀତ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲା । ମହାଯାନପନ୍ଥୀଙ୍କ ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ପୂଜାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ହିନ୍ଦୁମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବଦେବୀଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ମନ୍ଦିରରେ ସ୍ଥାପନ କରି ପୂଜା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଜଟିଳ ଯାଗଯଜ୍ଞ ଆଦିର ଅବସାନ ଘଟିଲା ଏବଂ ଉପାସନା ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରଚଳନ ହେଲା ।
• ମଠ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ମଠ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲା । ବୌଦ୍ଧଭିକ୍ଷୁ ଓ ଭିକ୍ଷୁଣୀମାନେ ସଂଘରେ ରହୁଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ମଠ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ବହୁଳଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତରେ ଚାରୋଟି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମଠ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।
• ଜାତିପ୍ରଥାର ବିରୋଧ – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଜାତିପ୍ରଥାର ବିରୋଧ କରିଥିଲା । ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବର୍ଣବୈଷମ୍ୟକୁ ଏହା ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରିଥିଲା । ଏହି ଧର୍ମ ଆଗରେ ବ୍ରାହ୍ମଣଠାରୁ ଶୂଦ୍ରଯାଏ ସମସ୍ତେ ସମାନ ଥିଲେ । ସେଇଥିପାଇଁ ଜାତି-ଧର୍ମ-ଜନ୍ମ ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ବୌଦ୍ଧସଂଘ ସମସ୍ତଙ୍କପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଥିଲା ।
• ଲୋକପ୍ରିୟ ଧର୍ମ – ପ୍ରଥମଥରପାଇଁ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଭାରତବର୍ଷରେ ଏକ ସରଳ, ସୁବୋଧ୍ୟ ଏବଂ ଲୋକପ୍ରିୟ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ବୈଦିକ କର୍ମକାଣ୍ଡ ଓ ଜଟିଳ ପୂଜାପଦ୍ଧତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରି ଏହା ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିଥିଲା । ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ସରଳ ବାଣୀ ଧନୀଠାରୁ ଦରିଦ୍ର ଯାଏ ସମସ୍ତଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରିଥିଲା ।
• ସଦାଚାର ଶିକ୍ଷା – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ମାନବ ସମାଜକୁ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ସଦ୍‌ଗୁଣ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଅହିଂସା, ସତ୍ୟ, କରୁଣା, ମୈତ୍ରୀ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ୟତମ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଏ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦେଇ ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଚ୍ଚରିତ୍ର ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲା ।

• ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶ – ବୁଦ୍ଧଦେବ ସରଳ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରୁଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ପାଲୀ ଭାଷାରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା । କନିଷ୍କଙ୍କ ସମୟରେ ଚତୁର୍ଥ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କେବଳ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଯୋଗୁ ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକର ଉନ୍ନତି ସାଧୂତ ହୋଇଥିଲା । କେବଳ ଭାଷାର ଉନ୍ନତି ନୁହେଁ, ଅପରନ୍ତୁ ସାହିତ୍ୟର ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଉନ୍ନତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ପାଲୀ ଭାଷାରେ ରଚିତ ଅସଂଖ୍ୟ ବୌଦ୍ଧଗ୍ରନ୍ଥ ଏହାର ପ୍ରମାଣ ବହନ କରେ ।
• କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ – ଭାରତୀୟ କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଚିତ୍ରକଳାକୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି । ଏହା ପୂର୍ବରୁ କେବଳ ମଣ୍ଡପ, ଯଜ୍ଞଶାଳ ଏବଂ ସ୍ତମ୍ଭ ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ମିତ ହେଉଥିଲା । ମାତ୍ର ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାରିତ ହେବା ସହିତ ବୌଦ୍ଧକଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ଘଟିଲା । ଅଶୋକଙ୍କଠାରୁ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତର ବ୍ୟବହୃତ ହେଲା ଏବଂ ଅସଂଖ୍ୟ ସ୍ତୂପ, ଚୈତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମସ୍ତମ୍ଭ ନିର୍ମିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ସାଞ୍ଚ, ସାରନାଥ, ରୁମିନ୍ଦେଇ, ବରହୁତ, କହେରୀ, ଧଉଳି, ଜଉଗଡ଼ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାନ ପାଇଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଗାନ୍ଧାରକଳା ଓ ମଥୁରା କଳାରେ ଅନେକ ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ନିର୍ମିତ ହେଲା । ବୌଦ୍ଧ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ସାଞ୍ଚିସ୍ତୂପର ରେଲିଂ । ବୌଦ୍ଧ ଚିତ୍ରକଳା ମାଧ୍ୟମରେ ଅଜନ୍ତାର ବିଶ୍ଵ ବିଦିତ ଚିତ୍ରକଳା ଇତିହାସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଏଲୋରା, କାର୍ଲେ, ବାଘ ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନରେ ବୌଦ୍ଧ ଚିତ୍ରକଳା ଅତ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ଓ ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ । ପ୍ରସ୍ତର ଦେହରେ ବୃକ୍ଷ, ଲତା, ଫୁଲ, ପରୀ, ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଭୃତି ବୌଦ୍ଧକଳା ଅତି ନିଖୁଣଭାବରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଭାରତ ଇତିହାସ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ ଭାରତର ଇତିହାସ ଉପରେ ବିଶେଷ ଭାବେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା । ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଅହିଂସାନୀତି ଭାରତର ଇତିହାସର ଗତିପଥକୁ ଅନେକ ପରିମାଣରେ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲା । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧପରେ ଅଶୋକ ଚଣ୍ଡାଶୋକରୁ ଧର୍ମାଶୋକରେ ପରିଣତ ହୋଇ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାସହ ମଗଧର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଲିପ୍‌ସାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣଚ୍ଛେଦ ପଡ଼ିଥିଲା । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ତତ୍‌କାଳୀନ ସମାଜକୁ ଖୁବ୍ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଏହି ଧର୍ମ ସାମାଜିକ ଭ୍ରାତୃଭାବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲା ଏବଂ ସମାଜରେ ସାମ୍ୟଭାବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲା । ପ୍ରେମ, ଦୟା, କରୁଣା ଓ କ୍ଷମା ଆଦି ମାନବିକତାର ନୀତିମାନ ପ୍ରଚାର କରି ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଦର୍ଶନକୁ ଖୁବ୍ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବିଦେଶରେ ମହାନ୍ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଗୁଣ ଗାନ କରିଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଏହା ସିଂହଳ, ଜାପାନ, ଚୀନ୍, ତିବ୍ବତ, ବର୍ମା, ଜାଭା ଓ ସୁମାତ୍ରା ଆଦି ଦେଶକୁ ବ୍ୟାପିଯାଇଥିଲା । ଭାରତ ବାହାରେ ଏହି ଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନେ ଭାରତକୁ ଏକ ପବିତ୍ର ଦେଶରୂପେ ବିବେଚନା କରିଥିଲେ । ଉଦାର ନୀତିର ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରଚାରଦ୍ଵାରା ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ବ୍ୟାପକତା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶ୍ଵବାସୀଙ୍କୁ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ।

୫ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଏବଂ ଜୈନଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସାଦୃଶ୍ୟ ଏବଂ ପାର୍ଥକ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଏବଂ ଜୈନଧର୍ମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭାରତୀୟ ଦିଗ୍‌ବଳୟରେ ଉଙ୍କି ମାରିଥିଲେ । ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମକୁ ବିରୋଧକରି ଉଭୟ ଧର୍ମର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ମହାବୀର ଏବଂ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ସେମାନଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀ ସରଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଅହିଂସା, ବୈଦିକ କର୍ମକାଣ୍ଡର ବିରୋଧ, ଜାତିପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ, ନିର୍ବାଣ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଭୟ ଜୈନଧର୍ମ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁ ସାଦୃଶ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଚାରକଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟ । ଥିଲେ ଶାନ୍ତ ସ୍ଵଭାବର ଅଧିକାରୀ । ଅପର ପକ୍ଷରେ କର୍ମବାଦ, ଈଶ୍ଵର, ମୋକ୍ଷପ୍ରାପ୍ତି ମାର୍ଗ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଭୟ ଜୈନ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଭିନ୍ନ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ ।

• ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମର ବିରୋଧ– ଉଭୟ ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରିଥିଲେ । ବୈଦିକ କର୍ମକାଣ୍ଡ, ଯାଗଯଜ୍ଞ ଇତ୍ୟାଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଧର୍ମପ୍ରଚାରକ ଦ୍ଵୟ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ବେଦ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ ।
• ଜାତିପ୍ରଥାର ବିରୋଧ– ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଏବଂ ଜୈନଧର୍ମ ସମାଜର ପ୍ରଚଳିତ ଜାତିପ୍ରଥା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ । ଉଭୟ ଧର୍ମ ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତି ଏବଂ ଧର୍ମର ଲୋକଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଉଭୟ ଧର୍ମ ସମାଜରୁ ଜାତିଆଣ ମନୋବୃତ୍ତିକୁ ଭାଙ୍ଗି ସମାଜରେ ଏକ ସୁସ୍ଥ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ ।
• ଅହିଂସା – ଉଭୟ ବୁଦ୍ଧ ଏବଂ ମହାବୀର ଅହିଂସା ନୀତିରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ଅହିଂସା ମାନବ ଜୀବନର ପରମ ଧର୍ମ ବୋଲି ସେମାନେ ବିବେଚନା କରୁଥିଲେ । ଏହି ନୀତି ଉଭୟ ବୌଦ୍ଧ ଏବଂ ଜୈନଧର୍ମକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରାଇଥିଲା ।
• କର୍ମଫଳ ଏବଂ ନିର୍ବାଣ– ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଏବଂ ମହାବୀର ଉଭୟ କର୍ମଫଳରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ସକର୍ମଦ୍ଵାରା ମଣିଷ ସୁଫଳ ଓ କୁକର୍ମଦ୍ଵାରା କୁଫଳ ଲାଭ କରିଥାଏ । କୁକର୍ମ କଲେ ମଣିଷ ମନରେ ବାରମ୍ବାର କାମନା ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ବାରମ୍ବାର ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରି ସାଂସାରିକ ଦୁଃଖଭୋଗ କରେ । ମାତ୍ର ସତ୍ଵକର୍ମଦ୍ଵାରା ମଣିଷ କର୍ମବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତି ଲାଭ କରି ନିର୍ବାଣପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଧର୍ମର ବିଭାଜନ– ଉଭୟ ଧର୍ମରେ ବିଭାଜନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଜୈନଧର୍ମ ଶ୍ଵେତାମ୍ବର ଏବଂ ଦିଗମ୍ବର ଏହି ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ହୀନଯାନ ଓ ମହାଯାନରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପୁନର୍ବାର ବଜ୍ରଯାନ, ତନ୍ତ୍ରଯାନ, ସହଜଯାନ ଇତ୍ୟାଦିରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।

• ସଂସ୍କାରକ– ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଓ ମହାବୀର ଧର୍ମସଂସ୍କାରକ ଥିଲେ । ସେମାନେ ସମାଜର ଜାତିପ୍ରଥା, କର୍ମକାଣ୍ଡର କଠୋରତା, ପଶୁବଳି ଇତ୍ୟାଦି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରି ସମାଜରୁ କୁସଂସ୍କାର ଦୂରୀଭୂତ କରିଥିଲେ ।

ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ :
ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ସାଦୃଶ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ କେତେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।

• ଅହିଂସା ନୀତି— ଉଭୟ ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଅହିଂସା ନୀତିରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅହିଂସା ନୀତି ଅତି ସରଳ ଥିବାବେଳେ ଜୈନଧର୍ମର ଅହିଂସା ନୀତି ଅତି କଠୋର ଥିଲା । ବୁଦ୍ଧ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅହିଂସା ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରିବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଉଥୁବାସ୍ଥଳେ ଜୈନମାନେ ବୃକ୍ଷ, ଲତା, କୀଟ, ପତଙ୍ଗ, ପାଣି, ପବନ, ପଥର ଉଭୟ ଜୀବ ଓ ଅଜୀବ ପ୍ରତି ଅହିଂସା ନୀତି ଆଚରଣ କରିବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।
• ମୋକ୍ଷପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ— ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ମହାବୀର କଠୋର ତପସ୍ୟା ଓ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରୁଥିବାବେଳେ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ‘ମଧ୍ୟମ ମାର୍ଗ’ର ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଖୁବ୍‌ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଜୈନଧର୍ମ ଧୀରେ ଧୀରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରୁ ଅପସରି ଯାଇଥିଲା । କାରଣ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗମାର୍ଗ’ ଖୁବ୍ ସରଳ ଥିବାବେଳେ ଜୈନଧର୍ମର ‘ତ୍ରିରନ୍’ ଖୁବ୍ କଠିନ ମନେ ହୋଇଥିଲା । ଜୈନମାନେ ଆତ୍ମା ଚିରସ୍ଥାୟୀ ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିବାବେଳେ ବୌଦ୍ଧମାନେ ଆତ୍ମା ଚିରସ୍ଥାୟୀ ବୋଲି ମନେକରୁ ନ ଥିଲେ ।
• ଆତ୍ମା – ଜୈନଧର୍ମରେ ଆତ୍ମାର ସ୍ଵରୂପ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଆତ୍ମାର ସ୍ଵରୂପ ଅତି ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା । ବୌଦ୍ଧମାନେ ଜୀବନ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଦେହରେ ଆତ୍ମାର ସନ୍ଧାନ ଦେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଜୈନମାନେ ନିର୍ଜୀବ ପଦାର୍ଥ ଦେହରେ ମଧ୍ୟ ଆତ୍ମା ଥିବାର ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ ।
• ପ୍ରଚାର କ୍ଷେତ୍ର – ପ୍ରଚାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ଦୁଇ ଧର୍ମ ମଧ୍ଯରେ ଅନେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିବାବେଳେ ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଚାରଧର୍ମୀ ନଥିଲା । ଜୈନଧର୍ମ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପରି ଏତେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇପାରି ନଥିଲା ।
• ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅସ୍ତିତ୍ଵ – ମହାବୀର ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅସ୍ତିତ୍ଵକୁ ଆଦୌ ସ୍ଵୀକାର କରିନଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷର ବୁଦ୍ଧି ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୀରବ ଥିଲେ ।

• ସ୍ଥିତି – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ହୁନ ଆକ୍ରମଣ, ରାଜପୁତମାନଙ୍କର ଉତ୍‌ଥାନ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ଆକ୍ରମଣରେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇ ଭାରତ ବାହାରକୁ ପଳାୟନ କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଘାତ ପ୍ରତିଘାତର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଜୈନଧର୍ମ ଭାରତରେ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା । ମୋଟ ଉପରେ ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବୈଦିକ ଧର୍ମକୁ ବିରୋଧ କରି ଭାରତରେ ପ୍ରସାର ଲାଭ କରିଥିଲା । ଉଭୟ ବୁଦ୍ଧ ଏବଂ ମହାବୀର ଜୈନ ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସମାଜରୁ ଅନେକ କୁସଂସ୍କାରକୁ ଅପସାରଣ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଏଣୁ ଏହି ଦୁଇଧର୍ମ ମଧ୍ଯରେ ଅନେକ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉପରଲିଖିତ କେତେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Maths Solutions Algebra Chapter 9 ଚଳନ Ex 9(a)

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର, ଯେପରି \(\frac { x }{ y }\) = k (ସ୍ଥିରାଙ୍କ) ଏବଂ k = \(\frac { 1 }{ 2 }\)

Solution:

Question 2.
ଚଳନ ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗରେ ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(a) 3 ଟି କଞ୍ଚା କଦଳୀର ଦାମ୍ 15 ଟଙ୍କା ହେଲେ,
(i) 12 ଟି କଦଳୀର ମୂଲ୍ୟ କେତେ ?
(ii) 25 ଟଙ୍କାରେ କେତୋଟି କଦଳୀ ମିଳିବ ?
Solution:
(i) 3 ଟି କଞ୍ଚା କଦଳୀର ଦାମ୍ 15 ଟଙ୍କା ।
ଏଠାରେ x₁ = 3 ଓ y₁ = 15 ନିଆଯାଉ | x₂ = 12 ଓ y₂ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ y₂ = \(\frac{\mathrm{x}_2 \mathrm{y}_1}{\mathrm{x}_1}\) = \(\frac{12 \times 15}{3}\) = 60 |
∴ 12 ଟି କଦଳୀର ମୂଲ୍ୟ

(ii) 3 ଟି କଞ୍ଚା କଦଳୀର ଦାମ୍ 15 ଟଙ୍କା ।
ଏଠାରେ x₁ = 3 ଓ y₁ = 25 ନିଆଯାଉ । y₂ = 25 ଓ x₂ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ x₂ = \(\frac{\mathrm{x}_1 \mathrm{y}_2}{\mathrm{y}_1}\) ⇒ x₂ = \(\frac{3 \times 25}{15}\) = 5
∴ 25 ଟଙ୍କାରେ 5 ଟି କଦଳୀ ମିଳିବ ।

ଦିକଜ୍ ସମଧାର୍ନ ତ୍ପଶାଲା :
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

\(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) = \(\frac{x_3}{y_3}\) (ସଳଖ ଚଳନର ସଂଜ୍ଞା)
⇒ \(\frac { 3 }{ 15 }\) = \(\frac{12}{y_2}\) = \(\frac{x_3}{25}\) ⇒ \(\frac { 3 }{ 15 }\) = \(\frac{12}{y_2}\) ⇒ y₂ = \(\frac{12 \times 15}{3}\) = 60
ଓ \(\frac { 3 }{ 15 }\) = \(\frac{x_3}{25}\) ⇒ 15x₃ = 3 × 25 ⇒ x₃ = 5
∴ 12 ଟି କଦଳୀର ଦାମ୍ 60 ଟଙ୍କା ଏବଂ 25 ଟଙ୍କାରେ 5 ଟି କଦଳୀ ମିଳିବ ।

(b) ଜଣେ ଶ୍ରମିକର ଦୈନିକ ମଜୁରି 140 ଟଙ୍କା ହେଲେ,
(i) ତାହାର 5 ଦିନର ମଜୁରି କେତେ ?
(ii) 840 ଟଙ୍କା ମଜୁରି ପାଇଁ ସେ କେତେ ଦିନ କାମ କରିବ ?
Solution:
(i) ଜଣେ ଶ୍ରମିକର ଦୈନିକ ମଜୁରି 140 ଟଙ୍କା x = ଦିନ ସଂଖ୍ୟା, y = ଦୈନିକ ମଜୁରି (ଟଙ୍କାରେ)
ଏଠାରେ x₁ = 1 ଓ y₁ = 140 ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଏବଂ x₂ = 5 ଓ y₂ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଆବଶ୍ୟକ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ \(\frac { 1 }{ 140 }\) = \(\frac{5}{y_2}\) ⇒ y₂ = 5 × 140 = 700
∴ ଶ୍ରମିକଟିର 5 ଦିନର ମଜୁରି 700 ଟଙ୍କା ।

(ii) ଜଣେ ଶ୍ରମିକର ଦୈନିକ ମଜୁରି 140 ଟଙ୍କା ।
ଏଠାରେ x₁ = 1 ଓ y₁ = 140 ନିର୍ଣ୍ଣୟ |
ଦିନ ସଂଖ୍ୟା = x₂ ଓ ମଜୁରି (y₂) = 840 ଟଙ୍କା ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ \(\frac { 1 }{ x_2 }\) = \(\frac { 140 }{ 840 }\) ⇒ 140x₂ = 840 ⇒ x₂ = \(\frac { 840 }{ 140 }\) = 6 |
∴ 840 ଟଙ୍କା ପାଇଁ ଶ୍ରମିକଟି ‘6′ ଦିନ କାମ କରିବ ।

Question 3.
ସମାନ ଆକାରର 3ଟି ମହମବତିର ଦାମ୍ 24 ଟଙ୍କା ହେଲେ, 120 ଟଙ୍କାରେ ସେହି ଆକାରର କେତୋଟି ମହମବତି ମିଳିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର, x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ \(\frac { 3 }{ 24 }\) = \(\frac{x_2}{120}\) ⇒ 24x₂ = 120 × 3
⇒ x₂ = \(\frac{120 \times 3}{24}\) = 151
∴ 120 ଟଙ୍କାରେ 15ଟି ଖାତା ମିଳିବ ।

Question 4.
6ଟି ଖାତାର ମୂଲ୍ୟ 90 ଟଙ୍କା । ସେହି ଆକାରର 15ଟି ଖାତାର ମୂଲ୍ୟ କେତେ ? 75 ଟଙ୍କାରେ କେତୋଟି ଖାତା ମିଳିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର, x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) = \(\frac{x_3}{y_3}\) ⇒ \(\frac { 6 }{ 90 }\) = \(\frac { 15 }{ y_2 }\) = \(\frac{x_3}{75}\)
⇒ \(\frac { 6 }{ 90 }\) = \(\frac { 15 }{ y_2 }\) ⇒ 6y₂ = 90 × 15 ⇒ y₂ = \(\frac{90 \times 15}{6}\) = 225
ପ୍ରକାଶ, \(\frac { 6 }{ 90 }\) = \(\frac{x_3}{75}\) ⇒ 90x₃ = 6 × 75 ⇒ x₃ = \(\frac{6 \times 75}{90}\) = 5
∴ 15ଟି ଖାତାର ମୂଲ୍ୟ 225 ଟଙ୍କା ଓ 75 ଟଙ୍କାରେ 5ଟି ଖାତା ମିଳିବ ।

Question 5.
ବଜାରରେ 2 କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଆଳୁର ଦାମ୍ 9 ଟଙ୍କା; ତେବେ 5 କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଆଳୁର ମୂଲ୍ୟ କେତେ ? 27 ଟଙ୍କାରେ କେତେ ପରିମାଣର ଆଳୁ ମିଳିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର, x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) = \(\frac{x_3}{y_3}\) ⇒ \(\frac { 2 }{ 9 }\) = \(\frac { 5 }{ y_2 }\) = \(\frac{x_3}{27}\)
⇒ \(\frac { 2 }{ 9 }\) = \(\frac { 5 }{ y_2 }\) ⇒ y₂ = \(\frac { 45 }{ 2 }\) = 22.50
ପ୍ରକାଶ, \(\frac { 2 }{ 9 }\) = \(\frac{x_3}{27}\) ⇒ 9x₃ = 27 × 2
⇒ x₃ = \(\frac{27 \times 2}{9}\) = 6
∴ 5 କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଆଳୁର ମୂଲ୍ୟ ଟ.22.50 ଓ 27 ଟଙ୍କାରେ 6 କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଆଳୁ ମିଳିବ ।

Question 6.
ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଟର 3 ଘଣ୍ଟାରେ 120 କିଲୋମିଟର ବାଟ୍ ଯାଇପାରେ । ସେହି ବେଗରେ ୫ ଘଣ୍ଟାରେ କେତେ ବାଟ ଯିବ ଏବଂ ସେହି ବେଗରେ 200 କି.ମି. ବାଟ ଯିବାକୁ କେତେ ସମୟ ଲାଗିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) = \(\frac{x_3}{y_3}\) ⇒ \(\frac { 3 }{ 120 }\) = \(\frac { 8 }{ y_2 }\) = \(\frac{x_3}{200}\)
⇒ \(\frac { 3 }{ 120 }\) = \(\frac { 8 }{ y_2 }\) ⇒ 3y₂ = 120 × 8
⇒ y₂ = \(\frac{120 \times 8}{3}\) = 320
ପ୍ରକାଶ, \(\frac { 3 }{ 120 }\) = \(\frac{x_3}{200}\) ⇒ 120x₃ = 600 ⇒ x₃ = \(\frac{600}{120}\) = 5
∴ ସେହି ବେଗରେ 8 ଘଣ୍ଟାରେ 320 କିଲୋମିଟର ଯିବ । 200 କି.ମି. ବାଟ ଯିବାକୁ 5 ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଲାଗିବ |

Question 7.
କୁକୁଡ଼ା ଅଣ୍ଡା‘ଡଜନ 15 ଟଙ୍କା ହେଲେ, ଟି ଅଣ୍ଡାର ଦାମ୍ କେତେ ? 10 ଟଙ୍କାରେ କେତୋଟି ଅଣ୍ଡା ମିଳିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) = \(\frac{x_3}{y_3}\) ⇒ \(\frac { 12 }{ 15 }\) = \(\frac { 6 }{ y_2 }\) = \(\frac{x_3}{10}\)
⇒ \(\frac{12}{15}\) = \(\frac{6}{y_2}\) ⇒ 12y₂ = 15 × 6 ⇒ y₂ = \(\frac{15 \times 6}{12}\) = 7.50
ପ୍ରକାଶ, \(\frac { 12 }{ 15 }\) = \(\frac{x_3}{10}\) ⇒ 15x₃ = 12 × 10 ⇒ x₃ = \(\frac{12 \times 10}{15}\) = 8
∴ ଜୈ ଅଣ୍ଡାର ଦାମ୍ ଟ.7.50 ଏବଂ 10 ଟଙ୍କାରେ ୫ଟି ଅଣ୍ଡା ମିଳିବ ।

Question 8.
15 କି.ମି. ବସ୍‌ରେ ଯିବାପାଇଁ 2 ଟଙ୍କା 25 ପଇସା ଭଡ଼ା ଲାଗେ । ସେହି ବସ୍‌ରେ 80 କି.ମି. ବାଟ ଯିବାକୁ କେତେ ଭଡ଼ା ପଡ଼ିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\)
⇒ \(\frac{15}{2.25}\) = \(\frac{80}{y_2}\) ⇒ 15y₂ = 180 ⇒ y₂ = \(\frac{180}{15}\) = 12
∴ ସେହି ବସ୍‌ରେ 80 କି.ମି. ବାଟ ଯିବାକୁ ଭଡ଼ା 12 ଟଙ୍କା ଲାଗିବ ।

Question 9.
ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଟର 45 କି.ମି. ବାଟ ଯିବାରେ 1 ଲିଟର ପେଟ୍ରୋଲ ଆବଶ୍ୟକ କରେ । ସେହି ସ୍କୁଟରରେ 225 କି.ମି. ବାଟ ଯିବାକୁ କେତେ ପେଟ୍ରୋଲ ଆବଶ୍ୟକ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ \(\frac{45}{1}\) = \(\frac{225}{y_2}\) ⇒ y₂ = \(\frac{225}{45}\) = 5
∴ 225 କି.ମି. ବାଟ ଯିବାପାଇଁ 5 ଲିଟର ପେଟ୍ରୋଲ ଆବଶ୍ୟକ ।

Question 10.
ଗୋଟିଏ ପରିବାରର ଏକ ସପ୍ତାହର ଖାଇବା ଖର୍ଚ୍ଚ 1050 ଟଙ୍କା । ଉକ୍ତ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ଅପରିବର୍ତିତ ହେଲେ, 2009 ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସର ଖାଇବା ଖର୍ଚ୍ଚ କେତେ ହେବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ, [∵ 1 ସପ୍ତାହ = 7 ଦିନ । 2009 ର ଫେବୃୟାରୀ ମାସ = 28 ଦିନ]

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ \(\frac{7}{1050}\) = \(\frac{28}{y_2}\) ⇒ 7y₂ = 1050 × 28 ⇒ y₂ = \(\frac{1050 \times 28}{7}\) = 4200 |
∴ 2009 ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସର ଖାଇବା ଖର୍ଚ୍ଚ 4200 ଟଙ୍କା ହେବ ।

Question 11.
5 ଲିଟର ଖାଇବା ତେଲର ମୂଲ୍ୟ 300 ଟଙ୍କା ହେଲେ, ମାସକୁ 12 ଲିଟର ତେଲ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଥ‌ିବା ଛାତ୍ରାବାସର ମାସିକ ତେଲ ବାବଦରେ କେତେ ଖର୍ଜ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) ⇒ \(\frac{5}{300}\) = \(\frac{12}{y_2}\) ⇒ y₂ = \(\frac{300 \times 12}{5}\) = 720 |
∴ ମାସକୁ 12 ଲିଟର ତେଲ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଥିବା ଛାତ୍ରାବାସର ମାସିକ ତେଲ ବାବଦରେ 720 ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question 12.
50ଟି ଖବରକାଗଜ ବିକିଲେ ଜଣେ ବିକ୍ରେତା 18 ଟଙ୍କା କମିଶନ୍ ପାଆନ୍ତି । ସେ କେତୋଟି କାଗଜ ବିକିଲେ 54 ଟଙ୍କା କମିଶନ୍ ପାଇବେ ? ଦିନକୁ 300 ଟି ଖବରକାଗଜ ବିକିଲେ କେତେ କମିଶନ୍ ମିଳିବ ?
Solution:
ଦତ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରକାଶକଲେ,

ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର x ∝ y । ତେଣୁ ସଳଖ ଚଳନର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ହେବ ।
ସଳଖ ଚଳନ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac{x_1}{y_1}\) = \(\frac{x_2}{y_2}\) = \(\frac{x_3}{y_3}\) ⇒ \(\frac{50}{18}\) = \(\frac{x_2}{54}\) ⇒ \(\frac{300}{y_3}\)
ଦଉମାନ, \(\frac{50}{18}\) = \(\frac{x_2}{54}\) ⇒ 18x₂ = 50 × 54 ⇒ x₂ = \(\frac{50 \times 54}{18}\) = 150
ପୁନଶ୍ଚ, \(\frac{50}{18}\) = \(\frac{300}{y_3}\) ⇒ 50y₃ = 300 × 18 ⇒ y₃ = \(\frac{300 \times 18}{50}\) = 108
∴ ସେ 150ଟି ଖବରକାଗଜ ବିକିଲେ 54 ଟଙ୍କା କମିଶନ୍ ପାଇବେ ଏବଂ ସେ ଦିନକୁ 300ଟି ଖବରକାଗଜ ବିକିଲେ 108 ଟଙ୍କା କମିଶନ୍ ପାଇବେ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 4 ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀର ଧର୍ମୀୟ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନ-ଜୈନଧର୍ମ, ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ  Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 4 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଜୈନଧର୍ମ କେତେଜଣ ତୀର୍ଥଙ୍କରଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ବାଣୀ ? କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ତୀର୍ଥଙ୍କରଙ୍କ ନାମ ବୈଦିକ ସାହିତ୍ୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଜୈନଧର୍ମ ୨୪ ଜଣ ତୀର୍ଥଙ୍କରଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ବାଣୀ ଅଟେ । ବୈଦିକ ସାହିତ୍ୟରେ ଋଷଭନାଥ ଓ ଆରିଷ୍ଟେନେମି ନାମକ ଦୁଇଜଣ ତୀର୍ଥଙ୍କରଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।

୨। ମହାବୀର କେଉଁଠାରେ ଓ କେଉଁ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ? ତାଙ୍କର ମାତା ତ୍ରିଶଳା କେଉଁ ବଂଶସମ୍ଭୂତା ?
Answer:
ମହାବୀର ଉତ୍ତର ବିହାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ବୈଶାଳୀ ନିକଟସ୍ଥ କୁନ୍ଦଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମାତା ଥିଲେ ଲିଙ୍ଗବୀ ବଂଶସମ୍ଭୂତା ।

୩ । ଖ୍ରୀ. ପୂ. ୫୧୨ରେ କେଉଁଠାରେ ଏକ ଜୈନ ସମ୍ମିଳନୀ ବସିଥିଲା ? ଉକ୍ତ ସମ୍ମିଳନୀରେ କିଏ ସଭାପତି ଥିଲେ ?
Answer:
ଖ୍ରୀ. ପୂ. ୫୧୨ରେ ବଲ୍ଲଭୀ (ଗୁଜୁରାଟ)ଠାରେ ଏକ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀ ବସିଥିଲା । ଉକ୍ତ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଜୈନ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ନାଗାର୍ଜୁନ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ।

୪ । ମହାବୀର ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିବାପରେ କେଉଁ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲେ ?
Answer:
ମହାବୀର ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିବାପରେ ‘କେବଲୀନ୍’ (ସର୍ବଜ୍ଞ, ସର୍ବଦ୍ରଷ୍ଟା) ରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲେ । ସଂସାରର ବନ୍ଧନକୁ ଛିନ୍ନ କରିଥିବାରୁ ସେ ନିଗ୍ରନ୍ଥ ନାମରେ ସିଦ୍ଧ ହେଲେ । ସମସ୍ତ କାମନା, ବାସନା, ଆସକ୍ତି ତଥା ଇନ୍ଦ୍ରିୟକୁ ଜୟ କରିଥୁବାରୁ ସେ ଜୀନ ନାମରେ ବିଖ୍ୟାତ ହୋଇଥିଲେ ।

୫। ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ କିଏ ? ତାଙ୍କର ଚତୁର୍ଯ୍ୟାମ ଧର୍ମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଜୈନଧର୍ମର ୨୩ତମ ଧର୍ମପ୍ରଚାରକ ଥିଲେ ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ । ସେ ଯଜ୍ଞ, ପଶୁବଳି, ଦେବଦେବୀ ପୂଜା, ଜାତିପ୍ରଥା ଆଦିକୁ ବିରୋଧ କରି ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ଆସ୍ତେୟ ଓ ଅପରିଗ୍ରହ ଭଳି ଚାରିସତ୍ୟକୁ ଲୋକମାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଏହି ‘ଚତୁର୍ଯ୍ୟାମ ଧର୍ମ’ ପାଳନ କଲେ ମଣିଷ ମୋକ୍ଷଲାଭ କରିବ ବୋଲି ସେ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ।

୬ | ମହାବୀର ପ୍ରଥମେ କେଉଁଠାରେ ନିଜର ଧର୍ମମତ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ? ସେଠାରେ ସେ କେତେଜଣ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଜୈନଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଜ୍ଞାନଲାଭ ପରେ ମହାବୀର ପ୍ରଥମେ ମଗଧର ପୁରାତନ ରାଜଧାନୀ ରାଜଗୃହ ସନ୍ନିକଟ ବିପୁଳାଚଳକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ୧୧ ଜଣ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଜୈନଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିଲେ । ସମୟକ୍ରମେ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୭ । ଜୈନ୍ୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଜୈନମାନେ ଅନେକ ସ୍ତୂପ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ଵାରବନ୍ଧ, ସ୍ତମ୍ଭ, ଛତ୍ର ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟରେ ମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ଅନେକ ଜୈନକୀର୍ତ୍ତି ଜୁନାଗଡ଼, ମଥୁରା, ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡ ଓ ଗ୍ବାଲିଅର୍ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଜୈନମାନଙ୍କର ବିହାରର ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ ପର୍ବତ, ପାବାପୁରୀ, ରାଜଗିରି, କାଥୁଆୱାଡ଼ର ଗିରନାର ଆଦି ତୀର୍ଥସ୍ଥାନରେ ମନ୍ଦିରମାନ ରହିଅଛି ।

୮ | ମହାବୀର କେବେ ଓ କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କର ପିତାମାତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମହାବୀର ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୫୪୦ରେ ବୈଶାଳୀ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ କୁନ୍ଦଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଏବଂ ମାତାଙ୍କ ନାମ ତ୍ରିଶଳା ଥିଲା ।

୯। ମହାବୀର କେଉଁଠାରେ ଓ କେଉଁ ବୃକ୍ଷମୂଳରେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାବୀର ୪୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ବୈଶାଖ ମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଦଶମୀ ତିଥ୍ୟରେ ଜୁମ୍ଭିକ ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରବାହିତ ଋଜୁପାଳିକା ନଦୀ ତଟସ୍ଥ ଶାଳ ବୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

୧୦ । ମହାବୀରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ଜୈନଧର୍ମ କେତେ ଭାଗରେ ଓ କ’ଣ କ’ଣ ନାମରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ମହାବୀରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ଜୈନଧର୍ମ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା; ଯଥା – ଶ୍ଵେତାମ୍ବର ଏବଂ ଦିଗମ୍ବର ।

୧୧ । ଜୀନ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? କିଏ କିପରି ଜୀନ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ଜୀନ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ସଂସାରର ସମସ୍ତ ବନ୍ଧନରୁ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା । ମହାବୀର ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭକରି ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟକୁ ଜୟ କରିଥିବାରୁ ସେ ଜୀନ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୧୨ । ମହାବୀର କେବେ ଓ କେଉଁଠାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାବୀର ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୬୮ରେ ୭୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ବିହାରର ପାବାଠାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।

୧୩ । ଜୈନଧର୍ମର ତ୍ରିରତ୍ନ କ’ଣ ?
Answer:
ପୁନର୍ଜନ୍ମରୁ ଆତ୍ମାର ମୁକ୍ତିଲାଭ ପାଇଁ ମହାବୀର ତିନୋଟି ମାର୍ଗ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ସମ୍ୟକ୍ ଜ୍ଞାନ, ସମ୍ୟକ୍ ଚରିତ୍ର ଓ ସମ୍ୟକ୍ ବିଶ୍ଵାସ । ମହାବୀରଙ୍କର ଏହି ଉପଦେଶ ପଞ୍ଚମହାବ୍ରତ ନାମରେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିଲା ।

୧୪ । ଜୈନଧର୍ମର ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମର ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା – ଅଙ୍ଗ, ଉପାଙ୍ଗ, ଆଗମ, କଳ୍ପସୂତ୍ର ।

୧୫ । ଜୈନଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ କର୍ମଫଳ ଏବଂ ପୁନର୍ଜନ୍ମରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥୁଲେ କାହିଁକି ? ଏହାଦ୍ଵାରା କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଜୈନଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ କର୍ମଫଳ ଓ ପୁନର୍ଜନ୍ମରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ । ନିଜ କର୍ମଯୋଗୁଁ ହିଁ ସାଧନାର ସିଦ୍ଧି ମିଳିଥାଏ । ମୁକ୍ତି ଓ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ମହତ୍ କର୍ମ ଓ ମନ୍ଦକର୍ମଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ । ସୁକର୍ମ କଲେ ତାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ତାକୁ ସୁଫଳ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ଶେଷରେ ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।

୧୬ । ଜୈନଧର୍ମର ପଞ୍ଚ ମହାବ୍ରତ କ’ଣ ?
Answer:
ଜୀବନକୁ ନୀତିମୟ କରିବାପାଇଁ ଏବଂ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ପାଇଁ ମହାବୀର ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା — ଅହିଂସା, ସତ୍ୟ, ଅଚୌର୍ଯ୍ୟ, ଅପରିଗ୍ରହ ଏବଂ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ | ଏହାକୁ ଜୈନଧର୍ମର ପଞ୍ଚମହାବ୍ରତ କୁହାଯାଏ ।

୧୭ । ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ କେବେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୮୭୭ରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଅଶ୍ଵସେନ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ବାମାଦେବୀ ଥିଲା ।

୧୮ । ଭଦ୍ରବାହୁ କିଏ ? ସେ କେବେ କେଉଁଠାରେ ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଭଦ୍ରବାହୁ ଜଣେ ଜୈନ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ । ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଚତୁର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସେ ଅନେକ ଜୈନ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କୁ ନେଇ ସୁଦୂର ଦକ୍ଷିଣରେ ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

୧୯ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗମାର୍ଗ କ’ଣ ? ଏହାକୁ ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗମାର୍ଗ ହେଉଛି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଶ୍ରେଷ୍ଠବାଣୀ । ଏହା ହେଲା – (୧) ସତ୍ ବିଶ୍ଵାସ, (୨) ସତ୍ ଚିନ୍ତା, (୩) ସତ୍ କର୍ମ, (୪) ସତ୍ ବାକ୍ୟ, (୫) ସତ୍ ଆଚାର, (୬) ସତ୍ ଉଦ୍ୟମ, (୭) ସତ୍ ଜୀବିକା, (୮) ସତ୍ ସଂକଳ୍ପ । ଏହାକୁ ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ମଧ୍ୟମ ମାର୍ଗ କୁହାଯାଇଥାଏ ।

୨୦ । ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ ବୌଦ୍ଧ କୀର୍ତ୍ତିମାନ ରହିଅଛି ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ରତ୍ନଗିରି ଓ ଲଳିତଗିରିଠାରେ ବୌଦ୍ଧ କୀର୍ତିମାନ ରହିଅଛି ।

୨୧ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ହୋଇଥିବା ଉତ୍କଳ ବଣିକଦ୍ଵୟଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ? ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ କେଉଁ ଗଣିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ହୋଇଥୁବା ଉତ୍କଳ ବଣିକଦ୍ବୟଙ୍କ ନାମ ତାପସୁ ଓ ଭଲ୍ଲିକ । ଗଣିକା ଅମ୍ବାପଲ୍ଲୀ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୨୨। ହୋଇଥୁବା ଉତ୍କଳ ବଣିକଦ୍ଵୟଙ୍କ ନାମ ତାପସୁ ଓ ଭଲ୍ଲିକ । ଗଣିକା ଅମ୍ବାପଲ୍ଲୀ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ଥିଲା ? ହୁଏନ୍‌ସାଂ କେଉଁ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ତକ୍ଷଶିଳା, ନାଳନ୍ଦା, ମହାବୋଧ ଏବଂ ପୁଷ୍ପଗିରି ଆଦି ବୌଦ୍ଧ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା । ହୁଏନ୍‌ସାଂ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ ।

୨୩ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ଚାରି ଆର୍ଯ୍ୟ ସତ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ବୁଦ୍ଧଦେବ ଚାରୋଟି ମହାନ୍ ସତ୍ୟକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଏହି ଚାରୋଟି ସତ୍ୟ ହେଲା – ଦୁଃଖ, ଦୁଃଖରୁ କାରଣ କାମନା, କାମନାର ବିନାଶରେ ଦୁଃଖର ବିନାଶ ଓ ନିର୍ବାଣ ଲାଭ ।

୨୪ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମତରେ ନିର୍ବାଣର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? କ’ଣ କଲେ ନିର୍ବାଣ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସାଂସାରିକ ଦୁଃଖରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିବାର ଅନ୍ୟ ନାମ ହେଉଛି ନିର୍ବାଣ । କାମନାର ବିନାଶଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁଚକ୍ରରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନିର୍ବାଣ ଲାଭ କରିଥାଏ ।

୨୫ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପବିତ୍ର ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ? ଏହା କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପବିତ୍ର ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ତ୍ରିପିଟକ । ଏହାକୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା – ସୂତ୍ରପିଟକ, ବିନୟପିଟକ ଏବଂ ଅଭିଧର୍ମପିଟକ ।

୨୬ । ଧର୍ମଚକ୍ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ନିରଞ୍ଜନା ନଦୀକୂଳରେ ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ବୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିବା ପରେ ବାରାଣସୀର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ସାରନାଥର ମୃଗଉଦ୍ୟାନଠାରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ପ୍ରଥମେ ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀ ଶୁଣାଇଥିଲେ । ସେହି ପାଞ୍ଚଜଣ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କଦ୍ୱାରା ଏହି ପ୍ରଥମ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାରକୁ ଧର୍ମଚକ୍ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

୨୭ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ତ୍ରିରତ୍ନ କ’ଣ ?
Answer:
ବୁଦ୍ଧଦେବ ଧର୍ମ ଏବଂ ସଂଘ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀମାନେ ବୌଦ୍ଧ ସଂଘରେ ଯୋଗଦେବାବେଳେ ଶପଥ ନେଇ ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିଲେ – ବୁଦ୍ଧ ଶରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ଧର୍ମ ଶରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି, ସଂଘଂ ଶରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି । ଏହାକୁ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ତ୍ରିରତ୍ନ କୁହାଯାଏ ।

B. ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମତରେ ନିର୍ବାଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପୁନର୍ଜନ୍ମରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ମୋକ୍ଷଲାଭକୁ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ନିର୍ବାଣ ବୋଲି କହୁଥିଲେ । ନିର୍ବାଣ ହେଉଛି ଏକ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଶବ୍ଦ । ଏଥିରେ ଆଶା-କାମନା, ଜନ୍ମ-ମୃତ୍ୟୁ, ଜରା-ଯୌବନ, ଦୁଃଖ-ସୁଖ ପ୍ରଭୃତିର ସ୍ଥାନ ନଥାଏ । ନିର୍ବାଣ ପାଇଁ ସଚିନ୍ତା ଓ ପବିତ୍ର କର୍ମ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ପବିତ୍ର ଚିନ୍ତା ବା ଇଚ୍ଛା ହେଉଛି ଆଶାମୁକ୍ତ ହେବାର ପ୍ରକୃତ ପାବଚ୍ଛ । ଏଥିପାଇଁ ସେ ଚାରୋଟି ନୀତିର ଅବତାରଣା କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ‘ଚତୁରାନୁଶାସନ’ କୁହାଯାଏ । ଏଥିପାଇଁ ସେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଂଯମ ଓ ନୈତିକତା ଉପରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ନିର୍ବାଣରେ ଆତ୍ମା ଚିରନ୍ତନ-ଶାଶ୍ୱତ ଜଗତରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ।

୨ । ଜୈନ ତୀର୍ଥଙ୍କରମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଜୈନ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ଅଙ୍ଗ, ଉପାଙ୍ଗ ଓ ମୂଳସୂତ୍ରରୁ ଜୈନ ତୀର୍ଥଙ୍କର ବା ପ୍ରଚାରକମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ ଯେ, ୨୩ ଜଣ ପ୍ରଚାରକ ବା ତୀର୍ଥଙ୍କର ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଚାରକ ଥିଲେ ଋଷଭନାଥ । ତାଙ୍କ ପରଠାରୁ ଅନ୍ୟ ୨୨ ଜଣ ପ୍ରଚାରକଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କୌଣସି ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟ ମିଳେ ନାହିଁ । ଜୈନଧର୍ମର ୨୩ ତମ ପ୍ରଚାରକ ଥିଲେ ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ । ସେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଚାରିବ୍ରତ (ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ଅଚୌର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅପରିଗ୍ରହ) ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ମହାବୀରଙ୍କ ଜନ୍ମର ୨୫୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ ଧର୍ମପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଏହି ଧର୍ମର ଶେଷ ପ୍ରଚାରକ ଥିଲେ ମହାବୀର । ସେ ପାର୍ଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ବାଣୀକୁ ଆଧାର କରି ‘ପଞ୍ଚବ୍ରତ’ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

୩ । ମହାବୀରଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଧର୍ମବାଣୀ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମହାବୀର ଜୈନଧର୍ମର ଶେଷ ପ୍ରଚାରକ ଥିଲେ । ସେ ପାର୍ଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ବାଣୀକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ନୀତି ଏଥୁସହିତ ସଂଯୋଗ କରିଥିଲେ । ଫଳତଃ ମହାବୀରଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ବାଣି ‘ପଞ୍ଚବ୍ରତ’ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା । ଜୀବନକୁ ନୀତିମୟ କରିବାପାଇଁ ମହାବୀର ଏହି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ଅଚୌର୍ଯ୍ୟ, ଅପରିଗ୍ରହ ଓ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ପାଞ୍ଚ ବ୍ରତର ପାଞ୍ଚଗୋଟି ନୀତି । ଏଥୁସହିତ ସେ ମଧ୍ଯ ‘ତ୍ରିରନ୍’ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ସତ୍ ଜ୍ଞାନ, ସତ୍ ଆଚରଣ ଓ ସତ୍ ବିଶ୍ଵାସର ସମାହାର । ଏହି ତ୍ରିରନ୍ ନୀତିକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ ଆତ୍ମ ନିର୍ବାଣ ଲାଭକରି ଚରମ ଶାନ୍ତି ପାଇଥାଏ ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ସେ ପିତୁଳା ପୂଜା, ଆଡ଼ମ୍ବରପୂର୍ଣ୍ଣ ପୂଜାପଦ୍ଧତି ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ । ଏପରିକି ନିର୍ବାଣପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ କଠୋର ଆତ୍ମସଂଯମ ଓ ସନ୍ୟାସବ୍ରତ ପାଳନ ପାଇଁ ସେ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ।

୪। ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଉତ୍‌ଥାନ ପୂର୍ବରୁ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଓ ଧର୍ମ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀର ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ କୁସଂସ୍କାରପୂର୍ଣ୍ଣ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଜୀବନର ପ୍ରତିଫଳନ ଘଟିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଜଟିଳ କର୍ମକାଣ୍ଡର ମାୟାଜାଲରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ସମାଜରେ ନାରୀର ସ୍ଥାନ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା । ବୈଦିକ ଯୁଗର ସରଳ ଏବଂ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଧର୍ମ ଏହି ସମୟରେ ଜଟିଳ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା । ଦେବଦେବୀ ପୂଜା ନିମିତ୍ତ ଯାଗଯଜ୍ଞ, ପଶୁବଳି ଆଦି ଉପରେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ଧର୍ମ ଓ ସମାଜର ଏପରି ଅଧଃପତନ କାଳରେ ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଉତ୍‌ଥାନ ଘଟିଥିଲା । ଏହି ଦୁଇ ଧର୍ମ ଜାତିପ୍ରଥା, ଯାଗଯଜ୍ଞ, ପଶୁବଳି ପ୍ରଥା, ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି କୁସଂସ୍କାରକୁ ବିରୋଧ କରି ଅହିଂସା, ମାନବିକତା, ନୈତିକତା ତଥା ଆଦର୍ଶ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥିଲା ।

୫ । ଭାରତୀୟ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ ଜୈନଧର୍ମର ଅବଦାନ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମ ଭାରତବର୍ଷରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଶ୍ରୀବୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିଥିଲା । ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ଜୈନମାନେ ସ୍ତୂପ ତଥା ଗୁମ୍ଫା ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ମାଣ କରୁଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେମାନେ ଜୈନ ତୀର୍ଥଙ୍କରମାନଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମାଣ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ । ରାଜାମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭକରି ଜୈନ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା । ମଥୁରା, ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡ ଏବଂ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଉତ୍ତର ଭାଗରେ ବହୁ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ଜୈନମୂର୍ତ୍ତିମାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ଶ୍ରବଣବେଲ୍‌ ଗୋଲ୍ଲାଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଗୋମତେଶ୍ଵର ନାମକ ବାହୁବଳୀଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ଜୈନ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ । ଭୁବନେଶ୍ଵରର ଉଦୟଗିରି, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଏଲୋରା ଏବଂ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଜୈନଗୁମ୍ଫାସମୂହ ଜୈନକଳାର ଅନନ୍ୟ ନିଦର୍ଶନ । ଦିରାର ଜୈନ ମନ୍ଦିରର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ବିଶ୍ଵକୁ ବିସ୍ମିତ କରିଥାଏ ।

୬ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମତରେ ଅହିଂସା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ବୁଦ୍ଧ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ ହେବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ‘ଅହିଂସା ପରମଧର୍ମ’ ଏହି ମନ୍ତ୍ର ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଜୀବପ୍ରତି ଦୟା ଏକ ପରମ ନୀତିରୂପେ ବିବେଚିତ ହେଉଥିଲା । ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚିନ୍ତାରେ ଜୀବଜଗତ ପ୍ରତି ଅହିଂସାଭାବ ପୋଷଣ କରିବାପାଇଁ ବୌଦ୍ଧମାନେ ସଦାସର୍ବଦା ଚେଷ୍ଟିତ ଥିଲେ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ଅହିଂସା ନୀତିରେ ଅଧ୍ଵ କଠୋରତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇନଥିବାବେଳେ ମହାବୀରଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ଅହିଂସା ନୀତିରେ କଠୋରତା ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା । କର୍ମବାଦ ଉପରେ ଗଭୀର ବିଶ୍ଵାସ ପାଇଁ ବୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟ, ସଂଯମ, ଦୟା,ପ୍ରେମ, ଦାନ ଓ ଅହିଂସା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ ।

୭ । ତ୍ରିପିଟକ ସଂପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ବୌଦ୍ଧମାନଙ୍କର ପବିତ୍ର ସାହିତ୍ୟ ବା ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥକୁ ତ୍ରିପିଟକ କୁହାଯାଏ । ତ୍ରିପିଟକ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଅଛି; ଯଥା— (1)ବିନୟପିଟକ, (2) ସୂତ୍ରପିଟକ ଓ (3) ଅଭିଧର୍ମପିଟକ । ବିନୟପିଟକରେ ବୌଦ୍ଧଭିକ୍ଷୁମାନଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ବୌଦ୍ଧସଂଘର ପରିଚାଳନା ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସୂତ୍ରପିଟକରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଧର୍ମୋପଦେଶମାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଅଛି । ଅଭିଧର୍ମ ପିଟକରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଦର୍ଶନମାନ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଅଛି ।

୮ | ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ କାହିଁକି ଭାରତର ଲୁଥର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଜାତିପ୍ରଥାର ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କୁଳ ଅନୁସାରେ ନ ଚିହ୍ନି ତା’ର ଗୁଣଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଯେଉଁ ଜାତିର ହୋଇଥାଉନା କାହିଁକି ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ ସେ ଦଣ୍ଡ ପାଇବା ଉଚିତ ବୋଲି ବୁଦ୍ଧ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଏହି ବାଣୀ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା । ଏହି ସମସ୍ତ ସଂସ୍କାରମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ ଜର୍ମାନୀର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସଂସ୍କାରକ ମାର୍ଟିନ୍ ରୁଥରଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଏ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ‘ଭାରତୀୟ ରୁଥର’ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥାଏ ।

୯ । ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜୈନଧର୍ମର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପ୍ରଭାବ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଭାରତର ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜୈନଧର୍ମ ବିପୁଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାରସ୍ପରିକ ହିଂସା ଏବଂ ଶ୍ଳେଷକୁ ଏହା ବହୁ ପରିମାଣରେ ପ୍ରଶମିତ କରିଥିଲା । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଭଳି ଜଣେ ପରାକ୍ରମଶାଳୀ ରାଜାଙ୍କୁ ଏହି ଧର୍ମ ଉଦାର ‘ଚନ୍ଦ୍ରମୁନି’ରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରିଥିଲା । କଳିଙ୍ଗ ଗୌରବ ମହାମେଘବାହନ ଐର ଖାରବେଳ ଶେଷରେ ଜଣେ ଉଦାର, ଧାର୍ମିକ ତଥା ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତାର ମୂର୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ଏହି ଜୈନଧର୍ମଦ୍ଵାରା ହିଁ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ମୋଟ ଉପରେ ରାଜନ୍ୟବର୍ଗଙ୍କୁ ଏହି ଧର୍ମ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଉଦାର ଓ ସହିଷ୍ଣୁ କରାଇଥିଲା ।

୧୦ । ମହାବୀରଙ୍କର ‘ଜୀବ ଓ ଅଜୀବ ତତ୍ତ୍ଵ’ ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଦୁଇଗୋଟି ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ଉପାଦାନଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ବୋଲି ବର୍ତ୍ତମାନ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ସେ ଦୁଇଟି ହେଲା- ‘ଜୀବ’ ଏବଂ ‘ଅଜୀବ’ । ‘ଜୀବତତ୍ତ୍ଵ’ ଅନୁସାରେ ମଣିଷର ମୃତ୍ୟୁପରେ ସ୍ଥୂଳ ଶରୀରକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଯାହା ଛାୟା ଆକାରରେ ରହିଥାଏ ତାହାହିଁ ଜୀବ । ଏହି ଜୀବଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟହୀନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଓଜନ ନାହିଁ । ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ, ଗୁଣରହିତ, ମୃତ୍ୟୁହୀନ, ଅସଂଖ୍ୟ ଏବଂ ଶାଶ୍ଵତ । ବିଶ୍ଵର ଉପରିଭାଗରେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଥିତି । ନିଜର ଆତ୍ମ-ବିକୃତି ଫଳରେ ସେମାନେ ଧରାବତରଣ କରନ୍ତି ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଭୌତିକ ଶରୀର ଧାରଣ କରନ୍ତି । ବର୍ଷମାନଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ଅଜୀବ ତତ୍ତ୍ଵ ପାଞ୍ଚୋଟି ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ, କାଳ, ଆକାଶ ଏବଂ ଗୁଦ୍‌ଗଳ । ‘ଧର୍ମ’ ଗତିର ନିୟମ ହିସାବରେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଅଧର୍ମ ସ୍ଥାଣୁତ୍ଵକୁ ପରିଚାଳିତ କରାଏ । ‘କାଳ’ ନିୟନ୍ତ୍ରକ, ‘ଆକାଶ’ ଶୂନ୍ୟତାର ସମୟର କଲାବେଳେ ‘ଗୁଦ୍‌ଗଳ ବସ୍ତୁର ନିୟମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ।

୧୧ । ବୁଦ୍ଧଦେବଙ୍କର ଦଶଶୀଳ ନୀତି ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଏକ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଏବଂ ନୀତିମୟ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ବୁଦ୍ଧଦେବ ଦଶଗୋଟି ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଦଶଶୀଳ ନୀତି’ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- (୧) ଜୀବହିଂସା କରନାହିଁ, (୨) ଚୋରି କରନାହିଁ, (୩) ବ୍ୟଭିଚାର କରନାହିଁ, (୪) ମିଥ୍ୟା କୁହନାହିଁ, (୫) ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ କରନାହିଁ, (୬) ସୁକୋମଳ ଶଯ୍ୟାରେ ଶୟନ କରନାହିଁ, (୭) ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଆଦି ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୁଅନାହିଁ, (୮) ଅସମୟରେ ଭୋଜନ କରନାହିଁ, (୯) ସୁବର୍ଷ ଆଦି ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ବସ୍ତୁ ଗ୍ରହଣ କରନାହିଁ, (୧୦) ଅର୍ଥ ସଞ୍ଚୟ କରନାହିଁ । ଏହି ଦଶଶୀଳ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କଲେ ମଣିଷ ଜୀବନ ନୀତିମୟ ହୋଇଥାଏ ଓ ସେ ସମସ୍ତ ସୁଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥାଏ ।

୧୨ । ମହାଭିନିଷ୍କ୍ରମଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୌତମ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନରେ ଚାରିପ୍ରକାର ଦୃଶ୍ୟଦ୍ଵାରା ଗଭୀର ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦିନେ ଗୌତମ ଏକ ଜରାଗ୍ରସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି, ବ୍ୟାଧୁଗ୍ରସ୍ତ ଶରୀର ଓ ଏକ ମଣିଷର ଶବ ଦେଖି ଉପଲବ୍‌ଧ୍ୱ କରିଥିଲେ ଯେ ପାର୍ଥିବ ଜୀବନ ଦୁଃଖପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିନ ସେ କପିଳବାୟୁର ରାଜପଥରେ ଏକ ପ୍ରଶାନ୍ତଚେତା ନିର୍ଲିପ୍ତି ସନ୍ୟାସୀଙ୍କ ଦିବ୍ୟମୂର୍ତ୍ତି ଅବଲୋକନ କରି ସେ ଚିନ୍ତା କଲେ ଯେ, ଦୁଃଖମୟ ସାଂସାରିକ ଜୀବନଠାରୁ ସନ୍ନ୍ୟାସ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ହିଁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାର୍ଗ । ପରିଶେଷରେ ୨୯ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଗୌତମ ନିଜର ନବଜାତ ପୁତ୍ର, ସୁନ୍ଦରୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଓ କପିଳବାୟୁର ରାଜପ୍ରାସାଦ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ଗୃହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସାଂସାରିକ ଜୀବନ ପରିତ୍ୟାଗକୁ ମହାଭିନିଷ୍କ୍ରମଣ କୁହାଯାଏ ।

୧୩ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ କାହିଁକି ବିଶେଷ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିଥିଲା ?
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ ଓ ସହଜବୋଧ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲୋକମାନେ ଆଗ୍ରହୀ ହେଉଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ବୈଦିକ ଯୁଗର ଜଟିଳ ଯାଗଯଜ୍ଞ ଇତ୍ୟାଦିର ସ୍ଥାନ ନଥିଲା । ସଂସ୍କୃତ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଲୋକମାନେ ବୁଝିପାରୁଥିବା ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଦ୍ଧ ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଏହାଛଡ଼ା ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ସରଳ ଏବଂ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଚରିତ୍ର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସଂଘଗୁଡ଼ିକ ଏହି ଧର୍ମକୁ ପ୍ରଚାର କରିବାପାଇଁ ବିଶେଷ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସର୍ବୋପରି ବିମ୍ବିସାର, ଅଶୋକ, କନିଷ୍କ ଏବଂ ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭ କରି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବିଶେଷରୂପେ ପ୍ରଚାରିତ ଓ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇପାରିଥିଲା ।

୧୪ । ଭାରତୀୟ ସଭ୍ୟତା ପ୍ରତି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅବଦାନ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ ଭାରତୀୟ ସମାଜ, ଧର୍ମ, ସାହିତ୍ୟ, ଦର୍ଶନ ଏବଂ କଳା ଉପରେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା । ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଜାତିଭେଦ ପ୍ରଥାର ବିରୋଧ ଏବଂ ଜଟିଳ ଯାଗଯଜ୍ଞ ଏବଂ ପଶୁବଳି ପ୍ରଥା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମକୁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ସହିତ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମରୁ ଏହି କୁସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ଦୂରୀଭୂତ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅହିଂସା ନୀତିଦ୍ଵାରା ଲୋକମାନେ ଗଭୀର ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ସାଧକ, ଅମରାବତୀ, ଗାନ୍ଧାର, ନାଳନ୍ଦା ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ ସ୍ତୂପ ଓ ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ଆଦି ନିର୍ମାଣକରି ଭାରତୀୟ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିପାରିଥିଲେ । ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଜୀବନୀ ଓ ବାଣୀକୁ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ରଚନା କରାଯିବାରୁ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା । ନାଳନ୍ଦା, କନୌଜ, ବୁଦ୍ଧଗୟା, ତକ୍ଷଶିଳା ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ବୌଦ୍ଧମଠ ଓ ବିହାରଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ରୂପେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରି ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ମଠ ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହିପରି ଭାବରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜ, ଧର୍ମ, କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଦାନରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇପାରିଥିଲା ।

୧୫ । ଭାରତୀୟ ସଭ୍ୟତା ପ୍ରତି ଜୈନଧର୍ମର ଅବଦାନମାନ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମରେ ଜାତିପ୍ରଥା, ଜଟିଳ ପୂଜାପଦ୍ଧତି ଓ ଯାଗଯଜ୍ଞ ଇତ୍ୟାଦିର ସ୍ଥାନ ନଥିବାରୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ବେଶ୍ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଜୈନ୍ୟ ସାଧୁସନ୍ଥମାନେ ସଂସ୍କୃତ, ତାମିଲ, କନ୍ନଡ଼ ଏବଂ ତେଲୁଗୁ ଭାଷାରେ ଜୈନଧର୍ମ ଓ ଦର୍ଶନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିବାଦ୍ଵାରା ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇପାରିଥିଲା । ଜୈନ ସନ୍ନ୍ୟାସୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଦର୍ଶନର ପୀଠସ୍ଥଳୀ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । ଜୈନଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନଙ୍କର ଅହିଂସା ଓ ନୀତିମୟ ଆଦର୍ଶ ଜୀବନ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଖଜୁରାହୋର ଜୈନ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, ଦକ୍ଷିଣ ବାଙ୍ଗାଲୋରର ଜୈନମନ୍ଦିର ଏବଂ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଥିବା ଖଣ୍ଡଗିରି ଏବଂ ଉଦୟଗିରି ଗୁମ୍ଫା ଭାରତୀୟ କଳା ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ ବହୁ ମାତ୍ରାରେ ସମୃଦ୍ଧ କରିପାରିଥିଲା ।

୧୬ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଏବଂ ଜୈନଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ପାର୍ଥକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସଂକ୍ଷେପରେ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉଭୟ ବୌଦ୍ଧ ଓ ଜୈନଧର୍ମ ବୈଦିକ ଧର୍ମର ଜଟିଳ ପୂଜାପଦ୍ଧତି, ପୁରୋହିତ ଶ୍ରେଣୀର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ, ବୈଦିକ ସମାଜର ଜାତିପ୍ରଥା ପ୍ରଭୃତି କୁସଂସ୍କାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ । ଉଭୟ ଧର୍ମ ଅହିଂସା ନୀତି, କର୍ମଫଳ, ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଏବଂ ଶେଷରେ ମୋକ୍ଷ ବା ନିର୍ବାଣ ପ୍ରଭୃତି ମତବାଦ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ଉଭୟ ଧର୍ମ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର କଥିତ ଭାଷା (ପ୍ରାକୃତ ଓ ପାଲୀ) ପ୍ରଚାରର ମାଧ୍ୟମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ଵେ ଉଭୟ ଧର୍ମ ମଧ୍ଯରେ କେତେକ ମୌଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ନିର୍ବାଣପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ । ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଜୈନମାନେ ତ୍ରିରନୁ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ କଲାବେଳେ ବୌଦ୍ଧମାନେ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପାଳନ ପାଇଁ ସଂସାର ତ୍ୟାଗ କରି ସନ୍ନ୍ୟାସ ବ୍ରତ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ବିଶେଷ ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥିଲା । ମାତ୍ର ଜୈନଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ କଠୋର ସନ୍ନ୍ୟାସ ବ୍ରତ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲା ।