BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

Question 1.
ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ଅମ୍ଳୀୟ ଓ କ୍ଷାରୀୟ ପଦାର୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
Solution:
ଅମ୍ଳୀୟ ପଦାର୍ଥ – ଲେମ୍ବୁ, ତେନ୍ତୁଳି ଓ ଭିନେଗାର୍ ।
କ୍ଷାରୀୟ ପଦାର୍ଥ – ଖାଇବାସୋଡ଼ା, ସାବୁନ ଓ ଚୂନପାଣି ।

BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

Question 2.
ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Solution:

(i) ଅମ୍ଳର ସ୍ବାଦ ଖଟା । (i) କ୍ଷାରକର ସ୍ବାଦ ଖାରିଆ ।
(ii) ଲେମ୍ବୁ, ତେନ୍ତୁଳି, ଭିନେଗାର, କଞ୍ଚା ଆମ୍ବ ଆଦିରେ ଅମ୍ଳ ଅଛି । (ii) ଖାଇବାସୋଡ଼ା, ସାବୁନ, ଚୂନପାଣି ଆଦିରେ କ୍ଷାରକ ଅଛି ।
(iii) ଅମ୍ଳ ନୀଳ ଲିଟ୍ମସ୍ ପେପରକୁ ନାଲି ରଙ୍ଗ କରେ । (iii) କ୍ଷାରକ ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍ ପେପରକୁ ନୀଳ ରଙ୍ଗ କରେ ।
(iv) ମନ୍ଦାର ଫୁଲ ପାଖୁଡ଼ାରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଦ୍ରବଣ ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ସହ ମିଶିଲେ ଗାଢ଼ ପାଟଳ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ । (iv) ମନ୍ଦାର ଫୁଲ ପାଖୁଡ଼ାରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଦ୍ରବଣ କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣ ସହ ମିଶିଲେ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ ।

Question 3.
ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ କିପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ? ଏହାର ବ୍ୟବହାର କ’ଣ ?
Solution:

  • ଲିଟମସ୍ ଲାଇକେନ୍‌ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । ଏହା ଦ୍ରବଣ କିମ୍ବା କାଗଜ ଖଣ୍ଡରୂପରେ ମିଳେ । ଏହି କାଗଜକୁ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ କୁହାଯାଏ । ଏହି କାଗଜ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର, ଯଥା— ନାଲି ଲିଟ୍ସ୍ କାଗଜ ଓ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ ।
  • ବ୍ୟବହାର : କୌଣସି ପଦାର୍ଥର ଅମ୍ଳୀୟ କିମ୍ବା କ୍ଷାରୀୟ ଗୁଣକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ, ତେଣୁ ଏହାକୁ ସୂଚକ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍ ପେପର ନାଲି ଓ କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍ ପେପର ନୀଳ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ ।

Question 4.
ପ୍ରଶମନୀକରଣ କ’ଣ ? ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Solution:

  • ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଶମନୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଲବଣ ଓ ଜଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଏସ୍ଏସହ ତାପ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
    ଅମ୍ଳ + କ୍ଷାରକ → ଲବଣ + ଜଳ (ଉତ୍ପାଦିତ ତାପ)
  • ଲବଣାମ୍ଳ (HCl) + ସୋଡ଼ିଅମ୍ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ (NaOH) → ଖାଇବା ଲୁଣ (NaCl) + ଜଳ (H,O)

Question 5.
ଚୂନପାଣି ଅମ୍ଳୀୟ| କ୍ଷାରୀୟ | ପ୍ରଶମିତ କି ? କିପରି ପ୍ରମାଣ କରିବ ।
Solution:
ଚୂନପାଣି କ୍ଷାରୀୟ ଅଟେ |
ପରୀକ୍ଷା’ :

  • ଗୋଟିଏ ନାକି ଲିଟମପ୍ କାଲେ ଗୋଟିଏ ନାଲ କିଟମାସ କାରକ ନେଇ ପ୍ରକ ଭାବେ ତୁମାପା ଶିରେ ତୁରାଯାଉ |
  • ଦେଖାଯିବ ଯେ ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜଟି ନୀଳ ହୋଇଯାଇଛି ଓ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜର ରଙ୍ଗ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିନି | ଏଥିର କଣାଗଲା ଯେ ବ୍ରନପାଣି ଯିରାମ ଅଟେ |

BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

Question 6.
ତୁମେ ନୂଆବର୍ଷରେ ତୁମ ସାଙ୍ଗପାଖକୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ପତ୍ର ପଠାଇବା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛୁକ । ଏକ ସୂଚକ ପଦାର୍ଥ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଭିନନ୍ଦନ ପତ୍ରଟିଏ କିପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବ ?
Solution:

  • ପ୍ରଥମେ ଏକ ବଡ଼ ଚାମଚ ହଳଦୀ ଗୁଣ୍ଡରେ ଅଳ୍ପ ପାଣି ମିଶାଇ ବହଳିଆ ଦ୍ରବଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉ ।
  • ବ୍ଲଟିଂ କାଗଜରେ ଏହି ଦ୍ରବଣକୁ ପକାଇ ଶୁଖାଯାଉ ।
  • ଏହାପରେ ବିଭିନ୍ନ ଆକାରରେ ଏହାକୁ କାଟି ତା ଉପରେ ସାବୁନ୍ ପାଣିରେ ତୁଳାଲଗା କାଠିଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।

Question 7.
ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍ ଓ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜରେ ଏକ ଦ୍ରବଣ ପକାଇବାରୁ କୌଣସିଟିର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା ନାହିଁ । ଦ୍ରବଣଟି କେଉଁ ପ୍ରକୃତିର ଦର୍ଶାଅ ।
Solution:
ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍ ଓ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜରେ ଏକ ଦ୍ରବଣ ପକାଇବାରୁ କୌଣସିଟିର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲାନାହିଁ ।

Question 8.
ପ୍ରଥମ ଶବ୍ଦଦ୍ୱୟର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦଟି ଲେଖ ।
(କ) ଚୂନପାଣି : କ୍ଷାରକ :: ପାତିତ ଜଳ : ______ |
(ଖ) ତେନ୍ତୁଳି : ଟାର୍‌ଟାରିକ୍ ଅମ୍ଳ :: ଦହି : ______ |
(ଗ) ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍‌ ନାଲି : ଅମ୍ଳ :: ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍‌କୁ ନୀଳ : ______ |
(ଘ) ପ୍ରତିଅମ୍ଳ : ବଦହଜମ :: କାଲାମିନ୍ : ______ |
Solution:
(କ) ପ୍ରଶମିତ ଦ୍ରବଣ
(ଖ) ଲାକ୍ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(ଗ) କ୍ଷାରକ
ଘ) ପିମ୍ପୁଡ଼ି କାମୁଡ଼ା

Question 9.
(କ) ଶିଳ୍ପ ଆବର୍ଜନା ଜଳ ସ୍ରୋତରେ ମିଶିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାକୁ ପ୍ରଶମିତ କରିବା ଜରୁରୀ ।
Solution:

  • ଶିଳ୍ପ ଆବର୍ଜନା ଜଳରେ ମିଶିଲେ, ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳ ଜଳକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରେ ।
  • ଫଳରେ ମାଛ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳଜୀବ ଓ ସେହି ଜଳକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା କ୍ଷତିକାରକ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରଥମେ କ୍ଷାରକ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଶିଳ୍ପ କାରଖାନାରୁ ନିର୍ଗତ ଜଳକୁ ପ୍ରଶମିତ କରିବା ଜରୁରୀ ।

(ଖ) ତୁମର ବଦହଜମ ରୋଗ ହେଲେ, ପ୍ରତିଅମ୍ଳ (antacid) ବଟିକା ଖାଅ |

  • ଆମ ପାକସ୍ଥଳୀରୁ ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ନିମନ୍ତେ ସର୍ବଦା ଲବଣାମ୍ଳ କ୍ଷରିତ ହୋଇଥାଏ ।
  • ମାତ୍ର ଏହି ଅମ୍ଳ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ କ୍ଷରିତ ହେଲେ, ଖାଦ୍ୟ ବଦହଜମ ହୋଇ ଆମକୁ ବହୁ କଷ୍ଟ ହୁଏ । ଅମ୍ଳର ପ୍ରଭାବକୁ ପ୍ରଶମିତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରତିଅମ୍ଳ ବଟିକା ଖାଇବାକୁ ହୁଏ ।

(ଗ) ବାସି ପଖାଳ ଖଟାଳିଆ ଲାଗେ ।
Solution:

  • ଅମ୍ଳଥ‌ିବା ଖାଦ୍ୟର ସ୍ବାଦ ଖଟାଳିଆ ।
  • ବାସି ପଖାଳରେ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଦ୍ବାରା ଅମ୍ଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବାରୁ ତାହା ଖଟା ଲାଗେ ।

BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

Question 10.
କେଉଁଟି ଠିକ୍|ଭୁଲ୍ ଚିହ୍ନାଅ ।
(କ) ପୋଟାସିଅମ୍ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍‌କୁ ନୀଳ କରେ ।
(ଖ) ସୋଡ଼ିଅମ୍‌ ହାଇଡୁକ୍‌ସାଇଡ୍ ସହ ଲବଣାମ୍ଳ ମିଶିଲେ ପରସ୍ପର ପ୍ରଶମିତ ହୋଇ ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ଗ) ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍‌କୁ ନୀଳ କରେ ।
(ଘ) କ୍ଷାରକ ଅଧିକ ହେଲେ ଦାନ୍ତମୂଳ ବିନ୍ଧେ ।
(ଙ) ଲେମ୍ବୁରସରେ ଅଧ୍ଵ ପରିମାଣରେ ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳ ଥାଏ ।
Solution:
(କ) ଠିକ୍ (ଖ) ଠିକ୍ (ଗ) ଭୁଲ୍ (ଘ) ଭୁଲ୍ (ଙ) ଭୁଲ୍

Question 11.
ତୁମକୁ ତିନୋଟି ବୋତଲରେ ଲବଣାମ୍ଳ, ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ ଓ ଚିନିପାଣି ପୃଥକ୍ ଭାବରେ ଦିଆଯାଇଛି । ତୁମ ପାଖରେ ସୂଚକ ଭାବରେ ମନ୍ଦିର ପାଖୁଡ଼ା ଦ୍ରବଣ ଅଛି । ତୁମେ ସେମାନଙ୍କୁ କିପରି ଚିହ୍ନିବ ?
Solution:

  • ପ୍ରଥମେ ମନ୍ଦିର ପାଖୁଡ଼ା ଦ୍ରବଣକୁ ତିନୋଟି ବୋତଲରେ ଥିବା ଦ୍ରବଣରେ ସମ ପରିମାଣରେ ମିଶାଯାଉ ।
  • ଯେଉଁ ବୋତଲରେ ଥ‌ିବା ଦ୍ରବଣର ରଙ୍ଗ ଗାଢ଼ ପାଟଳ ରଙ୍ଗ (Dark pink) ହୋଇଯିବ, ସେହି ବୋତଲରେ ଲବଣାମ୍ଳ ଅଛି ବୋଲି ଜଣାଯିବ ।
  • ଯେଉଁ ବୋତଲରେ ଥିବା ଦ୍ରବଣର ରଙ୍ଗ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯିବ, ସେହି ବୋତଲରେ ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ ଅଛି ବୋଲି ଜଣାଯିବ ।
  • ଯେଉଁ ବୋତଲରେ ଦ୍ରବଣର ରଙ୍ଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ନାହିଁ, ସେହି ବୋତଲରେ ଚିନିପାଣି ଅଛି ବୋଲି ଜଣାଯିବ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ :

  • ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥକୁ ଚାଲେ ଖଟା ଲାଗେ, ସେଗୁଡ଼ିକ ଅମ୍ଳ । ଅମ୍ଳ ଶବ୍ଦଟି ଏକ ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଆସିସ୍’ରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ଖଟା ।
    ଲେମ୍ବୁରସ, କମଳାରସ, ଭିନେଗାର ଇତ୍ୟାଦି ଅମ୍ଳ ଅଟେ ।
  • ଆଙ୍ଗୁଳିରେ ଚିକ୍‌କଣ (Soapy) ଲାଗୁଥିବା କ୍ଷାରିଆ ସ୍ବାଦଯୁକ୍ତ ପଦାର୍ଥକୁ କ୍ଷାରକ କୁହାଯାଏ । ଖାଇବା ସୋଡ଼ା, ଚୂନପାଣି, ସାବୁନ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷାରକ ଅଟେ ।

ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଲେଖାଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ସ୍ଵାଦ ମନେପକାଅ ଯେଉଁଟିକୁ ତୁମେ ଚାଖୁନାହଁ, ତାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଚାଖ ଓ ସାରଣୀ ପୂରଣ କର । ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ସ୍ବାଦ
BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 3 Img 1
(iii) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଦ୍ଵାରା କୌଣସି ପଦାର୍ଥର ଅମ୍ଳୀୟ କିମ୍ବା କ୍ଷାରକୀୟ ଗୁଣ ଜାଣିହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସୂଚକ କୁହାଯାଏ ଏହି ସୂଚକ ପଦାର୍ଥର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଅମ୍ଳୀୟ କିମ୍ବା ହଳଦୀ, ମନ୍ଦାରଫୁଲ ଆଦି ସୂଚକ ପଦାର୍ଥ ଅଟନ୍ତି ।
BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 3 Img 2

BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

→ ପ୍ତାତ୍କତିକ ସୂଚନ :
(a) ଲିଟ୍ମସ୍ :

  • ଲିଟ୍‌ସ୍କୁ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସୂଚକ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହା ଲାଇକେନ୍‌ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ।
  • ପାତିତ ଜଳରେ ଏହାର ପାଟଳ ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ମିଶିଲେ ଏହାର ରଙ୍ଗ ଲାଲ ଏବଂ କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ମିଶିଲେ ଏହାର ରଙ୍ଗ ନୀଳ ହୁଏ ।
  • ଏହା ଦ୍ରବଣ କିମ୍ବା କାଗଜ ଖଣ୍ଡ ରୂପରେ ମିଳେ । ଏହି କାଗଜକୁ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ କୁହାଯାଏ । ଏହି କାଗଜ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଯଥା – ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ ଓ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ କାଗଜ ।
  • ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍ ପେପର ବୁଡ଼ାଇଲେ ନାଲିରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ ।
  • କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନାଲି ଲିଟମସ ପେପର ବୁଡ଼ାଇଲେ ନୀଳ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ ।

→ ତୁମପାଇଁ କାମ :
କଳପାଣି, ସାବୁନପାଣି, ସାମ୍ପୋ, ଲୁଣପାଣି, ଚିନିପାଣି, ଲୁଗାଧୁଆ ସୋଡ଼ାପାଣି, ଚୂନପାଣି ଓ ପାତିତ ଜଳରେ ଲିଟ୍‌ସ୍ କାଗଜ ବୁଡ଼ାଇ କେଇଁଥରେ ରଙ୍ଗ ବଦଳୁଛି ଲେଖ । (ପ୍ରଶ୍ନ ସହ ଉତ୍ତର)
BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 3 Img 3
(iv) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ କୌଣସି ଲିଟ୍ସ୍‌ର ରଙ୍ଗ ବଦଳେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ପ୍ରଶମିତ (Neutral) ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦ୍ରବଣ ଅମ୍ଳ ନୁହେଁ କି କ୍ଷାର ନୁହେଁ ।
(b) ହଳଦୀ :
ହଲଦାକ୍ତ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପୂର୍ବକ ଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତିପ୍ରାର କରାଯାଏ | ଶାରାୟ ଦଶାଶରେ ମିଶିଲେ ଏହାର ହଲଦିଆ ରଙ୍ଗ ବଦଳି ନାଲି ହୋଇଯାଏ ।

→ ତୁମପାଇଁ କାମ :
BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 3 Img 4

(c) ମନ୍ଦାର ଫୁଲ :
ମନ୍ଦାର ଫୁଲ ପାଖୁଡ଼ାରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଦ୍ରବଣକୁ ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ସୂଚକ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହି ସୂଚକ ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ସହ ମିଶିଲେ ଗାଢ଼ ପାଟଳ ରଙ୍ଗ ଏବଂ କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣ ସହ ମିଶିଲେ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ ।

→ ତୁମପାଇଁକାମ :
କିଛି ମନ୍ଦାର ଫୁଲ ପାଖୁଡ଼ା ଆଣି କାଚ ଗ୍ଲାସ୍‌ରେ ରଖାଯାଉ । ଏଥ‌ିରେ ଅଳ୍ପ ଗରମ ପାଣି ମିଶାଇ ନାଲି ରଙ୍ଗ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରଖ । ଏହି ରଙ୍ଗୀନ ଦ୍ରବଣ ଏକ ସୂଚକ । ଏହାକୁ ଲେମ୍ବୁରସ ଓ ଚୂନପାଣି ସହ ପୃଥକ ଭାବରେ ମିଶାଯାଉ । ପ୍ରସ୍ତୁତ ଦ୍ରବଣ ଲେମ୍ବୁରସ ସହ ମିଶିଲେ ଗାଢ଼ ପାଟଳ ରଙ୍ଗ ଧାରଣ କରେ । ପ୍ରସ୍ତୁତ ଦ୍ରବଣ ଚୂନପାଣି ସହ ମିଶିଲେ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ଧାରଣ କରିବ ।
BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 3 Img 5

  • ଅମ୍ଳବର୍ଷା – ବର୍ଷା ଜଳରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଅମ୍ଳ ଥିଲେ, ଏହାକୁ ଅମ୍ଳବର୍ଷା (Acid Rain)କୁହାଯାଏ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରଦୂଷକ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ସଲ୍ଫର୍‌ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଓ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ବର୍ଷାଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ ଯଥାକ୍ରମେ କାର୍ବୋନିକ୍ ଅମ୍ଳ, ଗନ୍ଧକାମ୍ଳ ଓ ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଏହିସବୁ ଅମ୍ଳମିଶା ବର୍ଷାଜଳ କୋଠାବାଡ଼ି, ଗଛଲତା ଓ ପ୍ରାଚୀନ କୀର୍ତ୍ତି, ଏପରିକି ତାଜମହଲର କ୍ଷତି ସାଧନ କରେ ।
  • ଡିଅକ୍‌ରାଇବୋ ନ୍ୟୁକ୍ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ (DNA) – ଆମ ଶରୀରର କୋଷରେ ଏକ ଅମ୍ଳ ଅଛି, ଯାହାର ନାମ ଡିଅରାଇବୋ ନ୍ୟୁକ୍ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ (DNA) । ଏହା ଆମ ଶରୀରର ଆକୃତି, ଉଚ୍ଚତା, ଆଖୁର ରଙ୍ଗ ପ୍ରଭୃତିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ଶରୀର କୋଷ ଗଠନରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପୁଷ୍ଟିସାରରେ ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ (Amino acid) ଏବଂ ସ୍ନେହସାରରେ ସ୍ନେହାମ୍ଳ (Fatty acid) ରହିଛି ।
  • ସତର୍କତା : ବିଭିନ୍ନ ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାର ବ୍ୟବହାର ସମୟରେ ଅଧ‌ିକ ସତର୍କ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ଏସବୁର ପ୍ରକୃତି କ୍ଷୟକାରୀ (corrosive), ଉତ୍ତେଜକ (irritating) ଓ ଚର୍ମ ପାଇଁ ଏହା କ୍ଷତିକାରକ ।

ଲିଟ୍ମମସ୍ କାଣକ, ହାଲଦା ମନ୍ଦାରଫୁଲ ଦୃରଣ ସହ କେତେକ ଦୃତଗ ମିଲାଇଟାଦ୍ଵାରା ସେମାନକର ରଙ୍ଗରେ କି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଲେଖ ।
BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 3 Img 6

→ ପ୍ରଣମନାକରଣ (Neutralisation) :
ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଶମନୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ଏଡ୍‌ସହ ତାପ ମଧ୍ଯ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । ଲବଣ ଅମ୍ଳୀୟ, କ୍ଷାରୀୟ କିମ୍ବା ପ୍ରଶମିତ ହୋଇପାରେ ।

  • ଅମ୍ଳ + କ୍ଷାରକ → ଲବଣ + ଜଳ (ଉତ୍ପାଦିତ ତାପ)
  • ଲବଣାମ୍ଳ (HCI) + ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ (NaOH) → ଖାଇବା ଲୁଣ (NaCI) + ଜଳ (H2O)

BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

→ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ପ୍ରଣମନାକରଣ :

  • ବଦହକମ : ପାଳମଲାରୁ ଖାଦ୍ୟ ଦକାପ ପାଇଁ ଖରୁଥିବା ଲଭିଥିବା ମାତ୍ରା ଅଧିକ ହେଲେ, ଖାଦ୍ୟ ବଦହକମ ହୋଇ ବହୁ କଷ୍ଟଦାୟକ ହୁଏ । ତେଣୁ ପ୍ରତିଅମ୍ଳ (Antacid) ଖାଇ ଏହାକୁ ପ୍ରଶମିତ କରାଯାଏ ।
  • ପିମ୍ପୁଡ଼ି କାମୁଡ଼ା : ପିମ୍ପୁଡ଼ି କାମୁଡ଼ିଲେ ଆମ ଚର୍ମରେ ଫର୍ମିକ୍ ଅମ୍ଳ ପରି ଅମ୍ଳୀୟ ପଦାର୍ଥ ଆସି ପୀଡ଼ା ପ୍ରଦାନ କରେ । ତେଣୁ ଏହା ଉପରେ ଖାଇବା ସୋଡ଼ା କିମ୍ବା କାଲାମିନ୍ ଦ୍ରବଣ ଘଷିଲେ ଏହା ପ୍ରଶମିତ ହୁଏ ।
  • ଶିଳ୍ପ ଆବର୍ଜନା : ଶିଳ୍ପ ଆବର୍ଜନା ଜଳରେ ମିଶିଲେ, ଏଥିରେ ଥିବା ଅମ୍ଳ ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ମାଛ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳଜୀବମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଅଶେଷ କ୍ଷତି ସାଧନ କରିଥାଏ । ତେଣୁ କ୍ଷାରକ ପ୍ରୟୋଗ କରି

→ ଆସ, କାଣିବା :

  • ଅମ୍ଳର ସ୍ବାଦ ଖଟା, କ୍ଷାରକର ସ୍ବାଦ କ୍ଷାରିଆ ଓ ଲବଣର ସ୍ବାଦ ଲୁଣିଆ ।
  • ଅମ୍ଳ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍‌କୁ ନାଲି କରେ, କ୍ଷାରକ ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍କୁ ନୀଳ କରେ ।
  • ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଅମ୍ଳ କିମ୍ବା କ୍ଷାରକ ନୁହେଁ, ତାହାକୁ ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
  • ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ବ୍ୟବହୃତ ପଦାର୍ଥକୁ ସୂଚକ କୁହାଯାଏ ।
  • ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାର ମିଶିଲେ, ଉଭୟ ପ୍ରଶମିତ ହୋଇ ଲବଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଲବଣ ଅମ୍ଳୀୟ, କ୍ଷାରୀୟ କିମ୍ବା ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ ହୋଲପାରେ |

Leave a Comment