Class 10

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Solutions Algebra Chapter 6 ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି Ex 6(b) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Maths Solutions Algebra Chapter 6 ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି Ex 6(b)

Question 1.
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଯଦି (1, – 2) ବିନ୍ଦୁଟି (4, 2) ଓ (K, – 6) ବିନ୍ଦୁଦ୍ବୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ହୁଏ, ତେବେ k = ………. । [-2, 2, – 4, 4]
(ii) (- 2, 3) ଓ (3, – 2) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ହେଉଛି ………. । [(1, 1), (\(\frac{1}{2}, \frac{1}{2}\)), (\(\frac{5}{2}, \frac{5}{2}\)) (\(-\frac{1}{2}, -\frac{1}{2}\))]
(iii) ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ହେଉଛି ମୂଳବିନ୍ଦୁ; ଯଦି ରେଖାଖଣ୍ଡଟିର ଏକ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ (2, 3) ହୁଏ, ତେବେ ………. । [(-2, 3), (2,-3),(-2,-3) (\(\frac{1}{2}, \frac{3}{2}\))]
(iv) (0, 2) ଓ (2, 0) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟର ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 1 : 2 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥ‌ିବା ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ………. । [(\(\frac{4}{3}, \frac{2}{3}\)), (\(\frac{4}{3}, \frac{2}{3}\)), (-2, 4),(4, -2)]
ଉତ୍ତର:
(i) -2
(ii) (\(\frac{1}{2}, \frac{1}{2}\))
(iii) (-2, -3)
(iv) (\(\frac{2}{3}, \frac{4}{3}\))

Question 2.
ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦତ୍ତ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
(i) (3, 4), (1,-2)
(ii) (-1,3), (4, 0)
(iii) (\(\frac{1}{2}, \frac{1}{3}\)), (\(\frac{1}{3}, \frac{1}{2}\))
(iv) (0,-3), (-4, 0)
(v) (-1,-2), (3, -1)
(vi) (a, b), (c, d)
(vii) (-2, 1), (-3, -4)
(viii) (at₁², 2at₁), (at₂², 2at₂)
ସମାଧାନ :
P (x,, y,) ଓ Q(x, y) ହେଲେ PQର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ = (\(\frac{x_1+x_2}{2}, \frac{y_1+y_2}{2}\))
(i) P (3, 4) ଓ Q (1, -2) PQର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{3+1}{2}, \frac{4+(-2)}{2}\)) = (2, 1)
(ii) (-1,3) ଓ (4, 0)ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{-1+4}{2}, \frac{3+0)}{2}\)) = \(\frac{3}{2}, \frac{3}{2}\)
(iii) (\(\frac{1}{2}, \frac{1}{3}\)) ଓ (\(\frac{1}{3}, \frac{1}{2}\))ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ \(\left(\frac{\frac{1}{2}+\frac{1}{3}}{2}, \frac{\frac{1}{3}+\frac{1}{2}}{2}\right)=\left(\frac{5}{12}, \frac{5}{12}\right)\)
(iv) (0,-3) ଓ (-4,0)ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{1-4}{2}, \frac{-3+0}{2}\)) = (-2, \(\frac{-3}{2}\))
(v) (-1, -2) ଓ (3, -1)ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{-1+3}{2}, \frac{-2-1}{2}\)) = (1, \(\frac{-3}{2}\))
(vi) (a, b) ଓ (c, d)ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{a+c}{2}, \frac{b+d}{2}\))
(vii) (-2, 1) ଓ (-3, -4)ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{-1+3}{2}, \frac{-2-1}{2}\)) = (1, \(\frac{-3}{2}\))
(viii) (at₁², 2at₁) ଓ (at₂², 2at₂)ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ \(\left(\frac{{at}_1^2+{at}_2^2}{2}, \frac{2 {at}_1+2 {at}_2}{2}\right)\) = (\(\frac{a({t}_1^2+{t}_2^2)}{2}\), a(t₁+t₂))

Question 3.
ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ଦତ୍ତ ଦୁଇବିନ୍ଦୁକୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ହେଉଛି (-1, 2) । ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ । ଓ kର ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
(i) (h, -1), (2, k)
(ii) (5, 3), (h, k)
(iii) (1+h, k), (k, -h – 1)
(iv) (h – k, k – h), (2h, 2k)
ସମାଧାନ :
(i) (h, 1 ) ଓ (2, k) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (-1, 2) ।
∴ \(\frac{h+2}{2}\) = -1 ⇒ h + 2 = -2 ⇒ h = -4
ଏବଂ \(\frac{-1+k}{2}\) = 2 ⇒ -1 + k = 4 ⇒ k = 5
∴ h ଓ kର ମାନ ଯଥାକ୍ରମେ – 4 ଓ 5 ।

(ii) 5, 3) ଓ (h, k) ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (-1, 2) ।
∴ \(\frac{5+h}{2}\) = -1 ⇒ 5 + h = -2 ⇒ h = -7
ଏବଂ \(\frac{3+k}{2}\) = 2 ⇒ 3 + k = 4 ⇒ k = 1
∴ h ଓ kର ମାନ ଯଥାକ୍ରମେ – 7 ଓ 1 ।

(iii) (1+h, k), (k, – h – 1) ବିଦୁ୍ୟଦ୍ୱୟକୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (-1, 2) ।
\(\frac{1+h+k}{2}\) = -1 ⇒ 1 + h + k = -2 ⇒ h + k = -3
ଏବଂ \(\frac{k-h-1}{2}\) = 2 ⇒ k – h – 1 = 4 ⇒ k – h = 5
ସମୀକରଣ (i) ଓ (ii) କୁ ଯୋଗକଲେ,

kର ମାନ ସମୀକରଣ (i)ରେ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ, h + k = – 3
⇒ h + 1 = -3 ⇒ h – 1 – 3 = -4
∴ h = -4 ଓ k = 1

(iv) (h – k, k – h), (2h, 2k) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟକୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (-1, 2) ।
\(\frac{h-k+2h}{2}\) = -1 ⇒ 3h – k = -2 ……(i)
ଏବଂ \(\frac{k-h-1}{2}\) = 2 ⇒ 3k – h = 4 …….(ii)

hର ମାନ ସମୀକରଣ (i)ରେ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ, 3h – k = -2
⇒ \(\frac{-3}{4}\) – k = -2 = -k = -2 + \(\frac{-3}{4}\) = \(\frac{-8+3}{4}=\frac{-5}{4}\) ⇒ k = \(\frac{5}{4}\)
∴ h = \(\frac{-1}{4}\) ଓ k = \(\frac{5}{4}\)

Question 4.
(0, 0) ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ । ଯଦି ରେଖାଖଣ୍ଡର ଏକ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (2, 3) ହୁଏ, ତେବେ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁଟିର ସ୍ଥାନଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, 0) ଏବଂ ଏକ ପ୍ରାନ୍ତ ବିଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (2, 3) ।
ମନେକର ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) ।
ପ୍ରଶାନୁସାରେ, \(\frac{x+2}{2}\) = 0 ଏବଂ \(\frac{y+3}{2}\) = 0 ⇒ x = – 2 ଏବଂ y = -3
∴ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) = (-2, -3)

Question 5.
ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଏକ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଓ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ (-2, 4) ଏବଂ (1, 2), ତେବେ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁଟିର ସ୍ଥାନଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଏକ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଓ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ (-2, 4) ଓ (1, 2) ।
ମନେକର ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) ।
ପ୍ରଶାନୁସାରେ, \(\frac{-2+x}{2}\) = 1 ⇒ x = 2 + 2 = 4 ଏବଂ \(\frac{4+ y}{2}\) = 2 ⇒ y = 4 – 4 = 0
∴ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (4, 0) ।

Question 6.
ଗୋଟିଏ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଏକ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଓ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ (3, 5) ଏବଂ (2, 1) ହେଲେ, ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁଟିର ସ୍ଥାନଙ୍କ ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ :
ଗୋଟିଏ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଏକ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଓ ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ (3, 5) ଏବଂ (2, 1) |
ମନେକର ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) ।
ପ୍ରଶାନୁସାରେ, \(\frac{x+3}{2}\) = 2 ⇒ x = 4 – 3 = 1 ଏବଂ \(\frac{y+5}{2}\) = 1 ⇒ y = 2 – 5 = -3
∴ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (1, -3) ।

Question 7.
x ଓ yର କେଉଁ ମୂଲ୍ୟ ପାଇଁ (6, -2) ଓ (2, -4) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡ ଏବଂ (x, 1) ଓ (-2, y) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କରିବେ ।
ସମାଧାନ :
ଗୋଟିଏ ରେଖାଖଣ୍ଡ PQର ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ P(6, – 2) ଓ Q(2, – 4) ।
ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{6+2}{2}, \frac{-2-4}{2}\)) = (4, -3)
ଅନ୍ୟ ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡ \(\bar{RS}\)ର ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ ଦ୍ବୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ R(x, 1) ଓ S(-2, y) ।
RS ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{x+(-2)}{2}, \frac{y+1}{2}\)) ।
PQ ଓ \(\bar{RS}\) ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରିବେ ।
ଅର୍ଥାତ୍ ରେଖାଖଣ୍ଡ ଦ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଅଭିନ୍ନ ଅଟେ ।
ପ୍ରଶାନୁସାରେ, \(\frac{x+(-2)}{2}\) = 4 ⇒ x = 8 + 2 = 10 ଏବଂ \(\frac{1+y}{2}\) = -3 ⇒ y = – 6 – 1 = -7
∴ x = 10 ଓ y = -7।

Question 8.
(2, 3) ଓ (1, 4) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 3 : 2 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
A (x₁, y₁) ଓ B(x₂,y₂) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟର ସଂଯୋଗକାରୀ ରେଖାଖଣ୍ଡ \(\bar{AB}\) କୁ m : n ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥିବା
ବିଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) = \(\left(\frac{m x_2+n x_1}{m+n}, \frac{m y_2+n y_1}{m+n}\right)\)
(2, 3) ଓ (1, 4) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟକୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 3 : 2 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥ‌ିବା ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) ହେଉ ।
ଏଠାରେ x₁ = 2, y₁ = 3, x₂ = 1, y₂ = 4; m = 3 ଓ n = 2
x-ସ୍ଥାନାଙ୍କ = \(\frac{m x_2+n x_1}{m+n}=\frac{3×1+2×2}{3+2}=\frac{3+4}{5}=\frac{7}{5}\)
y-ସ୍ଥାନାଙ୍କ = \(\frac{m y_2+n y_1}{m+n}=\frac{3×4+2×3}{3+2}=\frac{12+6}{5}=\frac{18}{5}\)
∴ (2, 3) ଓ (1, 4) ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 3 : 2 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{7}{5}, \frac{18}{5}\))

Question 9.
(-2, 3) ଓ (5, -7) ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 3 : 4 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
ମନେକର (-2, 3) ଓ (5, -7) ବିନ୍ଦୁଦ୍ୱୟକୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 3 : 4 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) ।
ଏଠାରେ x₁ = -2, y₁ = 3, x₂ = 5, y₂ = -7; m = 3, n = 4 ।
∴ x-ସ୍ଥାନାଙ୍କ = \(\frac{m x_2+n x_1}{m+n}=\frac{3×5+4×(-2)}{3+4}=\frac{15-8}{7}=\frac{7}{7}=1\)
y-ସ୍ଥାନାଙ୍କ = \(\frac{m y_2+n y_1}{m+n}=\frac{3×(-7)+4(3)}{3+4}=\frac{-21+12}{7}=\frac{-9}{7}\)
∴ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (1, \(\frac{-9}{7}\)) ।

Question 10.
ଯଦି (5, 9) ବିନ୍ଦୁଟି, (7, -3) ଓ (4, k)କୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 2 : 1 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରେ, ତେବେ kର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
(7, -3) ଓ (4, k) କୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ 2 : 1 ଅନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁଟି (5, 9) ।
ଏଠାରେ x₁ = 7, y₁ = -3, x₂ = 4, y₂ = k; m = 2, n = 1
y-ସ୍ଥାନାଙ୍କ = \(\frac{m y_2+n y_1}{m+n}=\frac{2k+1(-3)}{2+1}\)
ପ୍ରଶାନୁସାରେ, \(\frac{2k+1(-3)}{2+1}\) = 9 = 2k – 3 = 9 × 3
⇒ 2k = 27 + 3 = 30 ⇒ k = \(\frac{30}{2}\) = 15
∴ kର ମୂଲ୍ୟ 15 ଅଟେ ।

Question 11.
ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ମଧ୍ଯମାତ୍ରୟ ଏକ ବିନ୍ଦୁଗାମୀ ।
ସମାଧାନ :
ମନେକର ABC ତ୍ରିଭୁଜର A, B ଓ C ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ A (x₁,y₁), B (x₂, y₂) ଓ C (x₃, y₃) ।
ABC ତ୍ରିଭୁଜର ମଧ୍ଯମାତ୍ରୟ AD, BE, CF । BC ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ D।
∴ D ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{x_2+x_3}{2}, \frac{y_2+y_3}{2}\)) ।
ସେହିପରି E ଓ F ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ
E(\(\frac{x_1+x_3}{2}, \frac{y_1+y_3}{2}\)), F(\(\frac{x_1+x_2}{2}, \frac{y_1+y_2}{2}\)) ।

ମଧ୍ୟମାତ୍ରୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ Gକୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଭରକେନ୍ଦ୍ର କୁହାଯାଏ । ଭରକେନ୍ଦ୍ରଠାରେ ମଧ୍ୟମାତ୍ରୟ 2 : 1 ଅନୁପାତରେ ପରସ୍ପରକୁ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରନ୍ତି ।

∴ ତିନୋଟି ମଧ୍ଯମାଉପରିସ୍ଥ ଓ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଅଭିନ୍ନ ଅଟେ । ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ମଧ୍ଯମାତ୍ରୟ ଏକ ବିନ୍ଦୁଗାମୀ ।

Question 12.
(h, 5), (-4, k) ଓ (8, 9) ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ତ୍ରିଭୁଜର ଭରକେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (-2, 6) ହେଲେ h ଓ kର ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପଣ କର ।
ସମାଧାନ :
(h, 5), (-4, k) 8 (8, 9) ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ତ୍ରିଭୁଜର ଭରକେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (-2, 6) ।
ଏଠାରେ x₁ = h, x₂, = – 4, x₃ = 8, y₁ = 5, y₂ = k, y₃ = 9
ଭରକେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{x_1+x_3+x_3}{3}, \frac{y_1+y_3+y_3}{3}\)
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ, \(\frac{x_1+x_3+x_3}{3}=-2\) ଏବଂ \(\frac{y_1+y_3+y_3}{3}\) = 6
⇒ \(\frac{h-4+8}{3}=-2\) ⇒ \(\frac{5+k+9}{3}=6\)
⇒ h + 4 = -6 ⇒ k + 14 = 18
⇒ h = -6 – 4 =- 10 ⇒ k = 18 – 14 = 4
∴ h = 10 ଓ k = 4 ।

Question 13.
∆ ABCର ଭରକେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (1, 1) । A (3, -4), B (-4, 7) ହେଲେ, C ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନଙ୍କ ସ୍ଥିର କର ।
ସମାଧାନ :
∆ ABCର ଭରକେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (1, 1) । A ଓ B ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ A (3, -4) ଓ B(-4, 7) ।
ମନେକର ୯ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, y) ।
ପ୍ରଶ୍ନନୁସାରେ, \(\frac{3+(-4)+x}{3}=1\) ଏବଂ \(\frac{-4+7+y}{3}=1\)
⇒ -1 + x = 3 ⇒ y + 3 = 3
⇒ x = 3 + 1 = 4 ⇒ y = 3 – 3 = 0
∴ C ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ C (4, 0) ।

Question 14.
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ମାନ (-4, 1) ଓ (3,-4) ଏବଂ (1, 3) ହେଲେ, ଏହାର ଭରକେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ହେବ ।
ସମାଧାନ :
ଗୋଟିଏ ∆ ର ଶୀର୍ଷବିଦୁ୍ୟତ୍ରୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ( 4, 1), (3, -4) ଏବଂ (1, 3) ।
ଏହାର ଭରକେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାନାଙ୍କ x = \(\frac{-4+3+1}{3}=\frac{0}{3}=0\) ଏବଂ y = \(\frac{1-4+3}{3}=\frac{4-4}{3}=0\)
∴ ∆ର ଭରକେନ୍ଦ୍ରର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, 0) ଅର୍ଥାତ୍ ମୂଳବିନ୍ଦୁ ଅଟେ । (ପ୍ରମାଣିତ)

Question 15.
A ଓ B ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ (1, 2) ଓ (5, -4) । AB ରେଖାଖଣ୍ଡ ଉପରେ ଏକ ବିନ୍ଦୁ ସ୍ଥିର କର, ଯେପରି ବିନ୍ଦୁଟିର A ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ଦୂରତା, B ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ଦୂରତାର 3 ଗୁଣ ହେବ ।
ସମାଧାନ :
AB ର A ଓ B ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ (1, 2) ଓ (5,-4) ।
AB ଉପରେ ଏକ ବିନ୍ଦୁ P ଯେପରି AP = 3 BP ⇒ AP : BP=3 : 1
ଏଠାରେ x₁ = 1, y₁ = 2, x₂ = 5, y₂ = -4; m = 3, n = 1

Question 16.
(1, 5) ଓ (7, 2) ସ୍ଥାନାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ବିଦୁ୍ୟଦ୍ୱୟକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ ସମତ୍ରିଖଣ୍ଡ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁଦ୍ବୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ସମାଧାନ :
AB ର A ଓ B ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ (1, 5) ଓ (7, 2) ।
ମନେକର AB କୁ ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡ କରୁଥିବା ବିଦୁ୍ୟଦ୍ଵୟ P ଏବଂ Q ।

∴ (1, 5) ଓ (7, 2) ସ୍ଥାନାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ବିଦୁ୍ୟତ୍ବକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ ସମତ୍ରିଖଣ୍ଡ କରୁଥିବା ବିଦୁ୍ୟଦ୍ୱୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (3, 4) ଏବଂ (5, 3) ।

Question 17.
O(0, 0), A (2a, 0) ଓ B (0, 2b) ହେଲେ ଦର୍ଶାଅ ଯେ OAB ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଏବଂ ଏହାର କର୍ଣ୍ଣର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କଠାରୁ ସମାନ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ସମାଧାନ :
∆ OABର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ତ୍ରୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଠ(0, 0), A(2a, 0) ଓ B (0, 2b) ।
A ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (2a, 0) ଏହା x-ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ OA = 2a ଏକକ ।
B ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, 2b) ଏହା y-ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ OB = 2b ଏକକ !
⇒ କର୍ଣ୍ଣ AB = \(\sqrt{(0-2a)^2 +(2b-0)^2}\) = \(\sqrt{4a^2 +4b^2}\) = 2\(\sqrt{a^2 +b^2}\)

ମନେକର କର୍ପୂର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ P ।
AP = BP = \(\frac{\sqrt{a^2 +b^2}}{2}\) = \(\sqrt{a^2 +b^2}\)
∴ P ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{2a+0}{2}, \frac{0+2b}{2}\)) = (a,b)
∴ OP = \(\sqrt{a^2 +b^2}\)
∴ AP = BP = OP ଏଥରୁ ପ୍ରମାଣିତ ଯେ, କର୍ପୂର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ P ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କଠାରୁ ସମଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ।

Question 18.
ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ଏକ ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।
ସମାଧାନ :
ପ୍ରଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ OABC ଏକ ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର । ମୂଳବିନ୍ଦୁ Oର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, 0) ।
ମନେକର OA = a ∴ A ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (a, 0) ।
C ବିନ୍ଦୁରୁ OA ପ୍ରତି CD ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।
ମନେକର CD = b ଏବଂ OD = p ।
∴ C ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (p, b) ଏବଂ B ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (a + p, b) ।
ବର୍ତ୍ତମାନ OABC ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥାନାଙ୍କ O (0, 0), A (a, 0), B (a + p, b), C (p, b) ।

∴ କର୍ଣ୍ଣ AC ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{a+p}{2}, \frac{o+b}{2}\)) = (\(\frac{a+p}{2}, \frac{b}{2}\))
କର୍ଣ୍ଣ OBର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{a+p+0}{2}, \frac{b+0}{2}\)) = (\(\frac{a+p}{2}, \frac{b}{2}\))
∴ ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁରୁ ସ୍ଥାନଙ୍କ ଅଭିନ୍ନ ।
ଅର୍ଥାତ୍ କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି । (ପ୍ରମାଣିତ)

Question 19.
ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି ସାହାଯ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଅ ଯେ, ଗୋଟିଏ ଆୟତଚିତ୍ରର କଣ୍ଠଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ ଏବଂ ପରସ୍ପରକୁ
ସମାଧାନ :
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ OABC ଏକ ଆୟତଚିତ୍ର ।
OABC ଆୟତଚିତ୍ରର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଚାରୋଟିର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ
O (0, 0), A (0, a), B (a, b), C (0, b) ।

କର୍ଣ୍ଣ AC = \(\sqrt{(0 – a)^2 + (b – 0)^2}\) = \(\sqrt{a^2 +b^2}\)
କର୍ଣ୍ଣ OB = \(\sqrt{(a-0)^2+(b-0)^2}\)= \(\sqrt{a^2 +b^2}\)
∴ AC = OB
କର୍ଣ୍ଣ ACର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{0+a}{2}, \frac{b+0}{2}\)) = (\(\frac{a}{2}, \frac{b}{2}\))
କର୍ଣ୍ଣ OB ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (\(\frac{a+0}{2}, \frac{b+0}{2}\)) = (\(\frac{a}{2}, \frac{b}{2}\))
∴ OABC ଆୟତଚିତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ ଏବଂ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।

Question 20.
ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ABC ଏକ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ । A ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (a, 0) ହେଲେ,
(i) ଅନ୍ୟ ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
(ii) ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
(iii) BE ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
(iv) G ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ସମାଧାନ :
ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ABC ଏକ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ । A ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (a, 0) ।
∴ CO ⊥ AB ⇒ ABର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, 0) ।
ମନେକର \(\frac{a+x}{2}=0\) ⇒ x = -a
\(\frac{0+y}{2}=0\) ⇒ y = 0
∴ Bବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (-a, 0) ।

ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ (AB)
\(\sqrt{{a-(-a)}^2 +(0-0)^2}\) = √(2a)² = = √4a² = 2a
∴ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଉଚ୍ଚତା (OC)
= ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × \(\frac{\sqrt{3}}{2}\) = 2a × \(\frac{\sqrt{3}}{2}\) = √3a
∴ C ବିନ୍ଦୁଟି y ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେତୁ ଏହାର y ସ୍ଥାନାଙ୍କ 0 ।
C ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, √3a) ।
(i) ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ୟ ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଦ୍ବୟର ସ୍ଥାନାଙ୍କ B (-a, 0) ଏବଂ C (0, √3a) ।
(ii) ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 2a
(iii)

(iv)

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Odia Solutions Chapter 1 କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Odia Solutions Chapter 1 କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
ନିମ୍ନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ । ରୋଚକ, ବୁଦ୍ଧିମାନ, ପ୍ରଶଂସା, ଆସକ୍ତ, ଛଦ୍ମ,
Answer:

ଶବ୍ଦ	ବିସରାତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ
ରୋଗକ	ଅରୋଚକ
ବୁଦ୍ଧିମାନ	ରୁଦ୍ଧିହାନ/ନିର୍ଚୁଦ୍ଧିଆ
ପ୍ରଙ୍ଗସା	ନିନ୍ଦା
ଆସକ୍ତ	ଅନ୍ୟସକ୍ତ
ଛଦ୍ୱ	ପ୍ରକାଶ
ହସିବା	କାଢିବା

Question ୨ ।
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କୁର :
ଦୁରାରୋଗ୍ୟ, ପୈତୃକ, ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାରୀ, ଅଭିଷେକୋତ୍ସବ, ସୁଧାକର, ସମାଲୋଚନା
Answer:
ଦୁରାରେ।ବ୍ୟ = ଦୁଃ + ଆରୋଗ୍ୟ
ପୈତୃକ = ପିତୃ + ଇକ
ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ = ଉତ୍ତର + ଅଧିକାରୀ
ଅଭିଷେକୋତ୍ସବ = ଅଭିଷେକ + ଉତ୍ସବ
ସୁଧାକର = ସୁଧା + ଆକର
ସମାଲୋଚନା = ସମ୍ + ଆଲୋଚନା

Question ୩ ।
କାନ୍ତି ଲଗାଇ ଆଉ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ:
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତି, ଚନ୍ଦ୍ରକାନ୍ତି, ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣକାଣ୍ଡ, ରୌପ୍ୟକାନ୍ତ, ସୁକାନ୍ତି

Question ୪ ।
ଏହିପରି କ’ଣ ହେବ ଲେଖ :
ନିତ୍ୟ + ଆନନ୍ଦ = ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ।
ସତ୍ୟ + ଆନନ୍ଦ
ପୂର୍ବ + ଆନନ୍ଦ
ଭୈରବ + ଆନନ୍ଦ
ବ୍ରହ୍ମ + ଆନନ୍ଦ
Answer:
ସତ୍ୟ + ଆନନ୍ଦ = ସତ୍ୟାନନ୍ଦ
ରସ + ଆନନ୍ଦ = ରସାନନ୍ଦ
ପୂର୍ଣ୍ଣ + ଆନନ୍ଦ = ପୂର୍ଣାନନ୍ଦ
ଭୈରବ + ଆନନ୍ଦ = ଭୌରଚନନ୍ଦ
ବ୍ରହ୍ମ + ଆନନ୍ଦ = ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ

Question ୫ ।
ଗୌରଚନ୍ଦ୍ର ଭଳି ଚନ୍ଦ୍ର ଲଗାଇ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ।
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର, ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର, ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର, କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର, ଶ୍ରୀଚନ୍ଦ୍ର

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୬ ।
କାନ୍ତକବିଙ୍କ ନାମ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ରଖାଯାଇଥିଲା କାହିଁକି?
Answer:
କାନ୍ତକବି ମାଣବସା ଗୁରୁବାର ଦିନ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ତାଙ୍କ ନାମ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

Question ୭।
କାନ୍ତକବିଙ୍କ ପୈତୃକ ଗ୍ରାମ ନାମ କ’ଣ?
Answer:
କାନ୍ତକବିଙ୍କ ପୈତୃକ ଗ୍ରାମ ନାମ ତାଳପତା

Question ୮।
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଓ ସେ କେଉଁ ବୃଷ୍ଟି ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥିଲେ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଚୌଧୁରୀ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାପାତ୍ର ଓ ସେ ଓକିଲାତି ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥିଲେ।

Question ୯ ।
କବିତାଲେଖା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କାହାର ଶ୍ରଦ୍ଧାଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
କବିତାଲେଖା ପାଇଁ ଲକ୍ଷକାନ୍ତ ରେଭେନ୍ସା ଛ। ତ୍ର।ବାସର ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବଷ୍ଣୁ ଦାସଙ୍କର ଶ୍ରାଦ୍ଧି।ଭାବନ ହୋଇଥିଲେ।

Question ୧୦ ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ମାତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ମାତାଙ୍କ ନାମ ରାଧାମଣି।

Question ୧୧ ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ବି.ଏ. ପଢ଼ିବାପାଇଁ କଲିକତାର କେଉଁ କଲେଜରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ବି.ଏ. ପଢ଼ିବାପାଇଁ କଲିକତାର ରିପନ୍ କଲେଜରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କେଉଁ ନାଟକରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ‘କାଞ୍ଚିକାବେରୀ’ ନାଟକରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ।

Question ୧୩ ।
କେଉଁଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୪ ମସିହାରେ ଭଦ୍ରକ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭା କରାଯାଇ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥିଲା ।

Question ୧୪ ।
ଛାତ୍ରାବସ୍ଥାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଲେଖାଲେଖ୍ ପାଇଁ କେଉଁ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଛାତ୍ରାବସ୍ଥାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଲେଖାଲେଖୁ ପାଇଁ ‘ମୁକୁର’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ଦାସ ଓ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ବିଶ୍ଵନାଥ କରଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲେ।

Question ୮୫ ।
କାନ୍ତକବିଙ୍କ କୁଳଗୁରୁଙ୍କ ନାମ କ’ଣ?
Answer:
କାନ୍ତକଚ୍ ଙ୍କ କୁଳଗୁରୁଙ୍କ ନାମ ବାବାଜା ରାମବାସୀ

Question ୧୬ ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଇଷ୍ଟଦେବତା କିଏ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଇଷ୍ଟଦେବତା ଗୋପୀନାଥ।

Question ୧୭ ।
‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ କବିତା ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର କେଉଁଠିକା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ କବିତା ୧୯୧୨ ମସିହାରେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ଅଧ‌ିବେଶନରେ ଗାନ କରାଯାଇଥିଲା।

Question ୧୮ ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଭଦ୍ରକରେ ସ୍ଥାପନ କରିଥିବା ପ୍ରେସ୍‌ର ନାମ କ’ଣ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଭଦ୍ରକରେ ସ୍ଥାପନ କରିଥିବା ପ୍ରେସ୍‌ର ନାମ ଗୋପିନାଥ ପ୍ରେସ୍ ।

Question ୧୯ ।
‘ଡଗର’ ପ୍ରକାଶନ କଟକର ପିଠାପୁରରୁ କେଉଁ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
‘ଡଗର’ ପ୍ରକାଶନ କଟକର ପିଠାପୁରରୁ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨୦ ।
‘ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା’ କେଉଁ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
Answer:
‘ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା’, ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାରେ ପାଞ୍ଚଟି ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

Question ୨୧ ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପନ୍ୟାସର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପନ୍ୟାସର ନାମ ‘କଣାମାମୁ’।

Question ୨୨ ।
ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ବିହାର ଓଡ଼ିଶା କାଉନ୍‌ସିଲ୍‌ରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଥିଲେ। ଏହି ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ବିରୋଧକରି ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ବିହାର ଓଡ଼ିଶା କାଉନ୍ସିଲରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଲେ।

Question ୨୩ ।
‘‘ଏଭଳି ଦୁଃସମୟରେ ସାହିତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଚର୍ଚ୍ଚା, ଇଷ୍ଟପୂଜା, ଗୁରୁବାଣୀ ପାଳନ ଥିଲା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସାନ୍ତ୍ ନାର ଔଷଧୀ
Answer:
ଏଭଳି …………………….. ସାନ୍ତନାର ଔଷଧୂ ।
ଶଂସିତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ‘କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ଜୀବନୀ ଓ ସାହିତ୍ୟକୃତି)’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ଗୃହୀତ । ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଜୀବନର ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ସେହି ପରିସ୍ଥିତିରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାର ଉପାୟକୁ ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଛାତ୍ର ଜୀବନରୁ ଥିଲେ ଜଣେ ଦକ୍ଷ କ୍ରୀଡ଼ାବିତ୍, ଅଭିନେତା, ସଙ୍ଗୀତ ସାଧକ ଏବଂ ସମାଜସେବୀ । ଏତେସବୁ ସୁଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ସେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏ. ପାସ୍ କଲେ । ବି.ଏ. ପାସ୍ କଲାପରେ ତାଙ୍କର ପୂର୍ବତନ ଅଭିଭାବକ ଉମାଚରଣଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାକୁ ପୁରୀ ଯାଇଥିଲେ । ପୁରୀରୁ ଫେରିବାପରେ ସେ ଜ୍ଵର ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେଲେ ଏବଂ ଜ୍ଵର ଛାଡ଼ିଗଲା ପରେ ତାଙ୍କ ଦେହରେ ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧର ଉପସର୍ଗ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ପିତା, ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ଚିକିତ୍ସାର ସବୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ମଧ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଶରୀର ବିକଳାଙ୍ଗ ହୋଇଗଲା । ଏହି ସମୟରେ ସେ କୁଳଗୁରୁ ବାବାଜୀ

କୀର୍ତ୍ତନ ଭଜନରେ ସେ ନିଜକୁ ବୁଡ଼ାଇ ରଖିଲେ। ବଡ଼ପୁଅର ଏଭଳି ଅବସ୍ଥା ଦେଖ୍, ତାହାର ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଇଷ୍ଟଦେବ ଗୋପିନାଥଙ୍କ ନାମରେ ଥିବା ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତିର ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାରୀ କରାଇଦେଲେ। ବ୍ୟାଧ୍ୱଗ୍ରସ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ ଏଥିପାଇଁ ଭାଇଆଳିଆ ସ୍ତରରୁ ନାନାଦି ଈର୍ଷା ଓ ମାଲିମୋକଦ୍ଦମା ଭଳି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ଏହିଭଳି ଦୁଃସମୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ନିଜକୁ ସାହିତ୍ୟ ସେବା, ସଙ୍ଗୀତ ସାଧନା, ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଚର୍ଚ୍ଚା, ଇଷ୍ଟପୂଜାରେ ନିଜକୁ ବୁଡ଼ାଇ ରଖିଲେ। କଳାତ୍ମକ ସାଧ। , ଆଧ୍ୟାମିକ ଅନୁଚିନ୍ତାରେ ସେ ସଦାସର୍ବଦା ନିମଜ୍ଜିତ ରହିଲେ। ଏଭଳି କରିବାଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କ ଶାରୀରିକ ଦୁଃଖ ଓ ମାନସିକ ଅବ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଦୂରେଇଗଲା। ଏହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଏଭଳି ବିଧ୍ଵବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେପରି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଥିଲା ସାର୍ଚ୍ଚନାର ଔଷଧ। ଦେହ ଅସୁସ୍ଥ ହେଲେ ଯେପରି ଔଷଧର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି କଳାସାଧନା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉପଚାର ତାଙ୍କ ମନକୁ ସାଙ୍ଗାନା ଦେଇଥିଲା। ପ୍ର।ବକ୍ଷିକ ପ୍ରଭଲି ବକ୍ତବ୍ୟ ସର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ ହେ।ଇପାରିଛି।

Question ୨୪ ।
ଗାନ୍ଧୀ ଆଦର୍ଶ ଓ ବାଣୀପ୍ରତି ସେ ଅନୁରାଗୀ ହୋଇ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । କରିଥିଲେ।
Answer:
ଗ।ଷ। ଆଦର୍ଶ ……………………….. କରିଥିଲେ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ‘କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ଜୀବନ ଓ ସାହିତ୍ୟକୃତି)’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ଗୃହୀତ । ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଯାଇ ତାଙ୍କର ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଥିଲେ ଯଥାର୍ଥରେ କାନ୍ତକବି । ଛାତ୍ର ଜୀବନରୁ ସେ କବିତା ଲେଖାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ସେ ବିଭିନ୍ନ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ପରିବାର ଥିଲେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ପରିବାର । ସାନଭାଇ, ସାନଭଉଣୀ, ଭଣଜା ଓ ତାଙ୍କର ଦୁଇପୁତ୍ର ସେହି ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ମନରେ ରହିଥିଲା ସ୍ଵଦେଶପ୍ରାଣତାର ଭାବ । ପରାଧୀନ ଉତ୍କଳ କିପରି ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭକରିବ, ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀ ଆଦର୍ଶକୁ ଆଧାର କରି ଭଦ୍ରକର ତାଳପଦ ଏବଂ କଟକରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଜନସଚେତନତା ଜାଗ୍ରତ କରିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ।

ସେଥ‌ିପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରୁ ଅନ୍ଧବିଶ୍ବାସ ଦୂରକରିବା ସାଙ୍ଗକୁ କୃଷି ଓ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ନିମନ୍ତେ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ । ଗାଁ ଲୋକଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ମୋଚନ କରିବାପାଇଁ ସେ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଆଦର୍ଶ ଓ ବାଣୀ ତାଙ୍କୁ ଗଭୀର ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଫଳସ୍ବରୂପ ାଙ୍କର ଅନେକ କବିତାରେ ସେହି ଭାବଧାରା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । କବିତା ମାଧ୍ୟମରେଗ ାନ୍ଧୀଙ୍କର ଆଦର୍ଶକୁ ପରିପ୍ରଚାର କରିବା ଯେପରି ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ଏଭଳି ବକ୍ତବ୍ୟ, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ କାବ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ସ୍ପଷ୍ଟ ଚିତ୍ର ସୂଚିତ କରିଛି ।

Question ୨୫ ।
ଅଧିକାଂଶ ରଚନା ପ୍ରାଣଧର୍ମର ହାସ୍ୟ କୌତୁକ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୁପଧର୍ମୀ । ବିଦ୍ରୂପଧର୍ମୀ ।
Answer:
ଅଧ୍ଵଂକାଂଶ ରଚନା ………………………. ବିଦ୍ରୂପଧର୍ମୀ ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ‘କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ଜୀବନୀ ଓ ସାହିତ୍ୟ କୃତି)’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ଗୃହୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ଦେଇ, ସେଥୁରେ ରହିଥ‌ିବା ବିଶେଷତା ଯେ ହାସ୍ୟ କୌତୁକ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୁପ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରାଇଛନ୍ତି ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଛାତ୍ରଜୀବନରୁ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ କବିତା ଲେଖୁଲେ ବି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଗଦ୍ୟର ବିଭିନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନା ଚାଳନା କରିଥିଲେ ତାଙ୍କର ଜାଣିବାଦୀ ଓ ଆଧ୍ୟାମ୍ନରାଦା ଲେଖାକୁ ଛାଡିଦେଲେ ପ୍ରାୟ କବିତାରେ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିହ୍ନପାତ୍ମକ ଭାବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ‘ଅସହଯୋଗୀ’ ଛଦ୍ମନାମରେ ‘ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା’ ଗଦ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇଥ‌ିବା ଅନେକ କର୍ମୀଙ୍କ ତ୍ରୁଟି ବିଚ୍ୟୁତିକୁ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ନାଟକ ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ କେତେକ ପ୍ରହସନ ରଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିକୁ ପାଠକଲେ ଜଣାଯାଏ, ସେ ଯେପରି ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ହସାଇବାର ଅଦ୍ଭୁତ ଶକ୍ତି ନେଇ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ପଦ୍ୟରେ ସେ ଅନେକ ଲାଳିକା ରଚନା କରିଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳ ଦେବଙ୍କ କିଶୋରହାନଦ ଚମ୍ପୂ ଅନୁକରଣରେ କଟକ ଚନ୍ଦ୍ରହାସ ଚମ୍ପୂ’, ଅଭିମନ୍ୟୁଙ୍କ ‘ବିଦଗ୍ଧଚିନ୍ତାମଣି’ର ‘କଳାମାଣିକରେ’ ଛାନ୍ଦ ଅନୁସରଣରେ ‘ଧଳାମାଣିକରେ’ ରଚନା କରିଥିଲେ ଯେଉଁଥରେ ହାସ୍ୟଭାବ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଛି । ସେହିପରି ସେ ‘ଡିମ୍ବକ୍ରେସୀ ସଭା’, ‘ହନୁମନ୍ତର ବସ୍ତ୍ରହରଣ’, ‘ଜର୍ମାନ ଭୂତ ଓ ଦେବାକୁ ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ‘ତିଅଣରେ ଲୁଣଭଳି ସାହିତ୍ୟରେ ହାସ୍ୟରସ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ’ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କର ବିଶେଷ ପ୍ରତିଭାକୁ ସୂଚିତ କରିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏପରି ଲେଖୁଛନ୍ତି ।

Question ୨୬ ।
ଗଳ୍ପଟିର ପରିଣତି ବେଶ୍ କରୁଣ ରସରେ ମାର୍ମିକ ।
Answer:
ପଠିତ ପଦ୍ୟାଂଶସିତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ‘କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ଜୀବନୀ ଓ ସାହିତ୍ୟକୃତି)’’ ବିଷୟରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ରଚିତ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗଳ୍ପକୃତି ‘ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି’ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ‘ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି’ ଗଳ୍ପଟିରେ ଗାଳ୍ପିକ ପ୍ରେମ ଓ କରୁଣ ଭାବିକୁ ଅତି ହୃଦୟଗ୍ରାହୀ ଭାବେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଶଙ୍ଖାରି ବୁଢ଼ା ଶଙ୍ଖା ବିକେ । ସେହି ଶଙ୍ଖା ବିକିବା ଆଳରେ ଦେଖା ହେଇଛି ଜମିଦାର ଘର ବେହୁ ସହିତ । ବୋହୂକୁ ସେ ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇଛି । ସେହି ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇବା ସମୟରେ ନୂଆବୋହୂଟି ପ୍ରତି ଆସିଛି ଅପତ୍ୟସ୍ନେହ । ସତେ ଯେପରି ସେ ନିଜକୁ ବୋହୂର ବୁଢ଼ା ପୁଅଟିଏ ବୋଲି ମନେକରିଛି । ମା’ହାତରେ ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇ ଥ‌ିବାରୁ ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରିଛି । ବୋହୂର ବରାଦ ମୁତାବକ ଆସମାନାତାରା ଶଙ୍ଖା ଆଣି ଆସିବାକୁ କହିଛି ।

ଏହାରି ଭିତରେ ଶଙ୍ଖାରି ବୁଢ଼ାଟି ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ତଥାପି ସେହି ଅସୁସ୍ଥ ଶରୀରରେ ବହୁ ଆବେଗରେ ଶଙ୍ଖା ଗଢ଼ିଛି । ଶଙ୍ଖା ନେଇ ଯାଇଛି ବେହୂକୁ ପିନ୍ଧାଇବା ପାଇଁ । ମାତ୍ର ଶଙ୍ଖାରି ବୁଢ଼ାର ଆଶା ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇନାହିଁ । ତା’ର ଆଶା ଆଶାରେ ହିଁ ରହିଯାଇଛି । ଯେଉଁ ବୋହୂର ହାତରେ ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇବ ବୋଲି ଧାଇଁ ଆସିଥିଲା, ସେହି ବୋହୂର ବିଧବା ରୂପ ଦେଖୁଛି । ବୋହୂର ଏଭଳି ରୂପ ଦେଖ୍ ଶଙ୍ଖାରି ବୁଢ଼ା ହୃଦୟରେ ଯେଉଁ ବେଦନାବୋଧ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି, ତାହା ପାଠକ ଆଖୁ ଭିଜାଇ ଦିଏ। ଏହି ଗଳ୍ପରେ ରହିଥ‌ିବା ପ୍ରେମ ଓ କରୁଣ ଭାବ ଗାଳ୍ପିକ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିର ଶାଶ୍ୱତ ଭାବକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗଳ୍ପଟିର ପରିଣତି ବା ଶେଷପର୍ଯ୍ୟୟ କରୁଣ ରସା ତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଏଭଳି ଅଭିମତ ହୃଦୟଗ୍ରାହୀ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୨୭ ।
ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉଚ୍ଚାଙ୍ଗ ଭାବ ବେଳେବେଳେ ତାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିକୁ ଅନନ୍ୟ କରିଛି ।
Answer:
ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ……………………………….. ଅନନ୍ୟ କରିଛି ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ‘କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ଜୀବନୀ ଓ ସାହିତ୍ୟକୃତି)’ ବିଷୟରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ‘ଜୀବନ ସଂଗୀତ’ କବିତା ସଂକଳନରେ ସଂକଳିତ କବିତାଗୁଡ଼ିକର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଥିଲେ ଏକାନ୍ତ ଭାବରେ ବୈଷ୍ଣବ । ପାରିବାରିକ ପରମ୍ପରାକ୍ରମେ ସେ ଏହି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଇଷ୍ଟଦେବ ଗୋପିନାଥଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରି ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଭକ୍ତସୁଲଭ ଭାବାବେଗ, ପ୍ରେମ, କରୁଣା, ତିତିକ୍ଷା ଓ କୋମଳତାରେ ତାଙ୍କର ହୃଦୟ ଥିଲା ରସସିକ୍ତ । ଫଳରେ ତାଙ୍କ ‘ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ’ ବହୁ ବହୁପଦ ମଧ୍ୟରେ ସେହି କାରୁଣ୍ୟ, କୋମଳ, ବ୍ୟଥାତୁର, ପ୍ରେମସିକ୍ତ ହୃଦୟର ଉଚ୍ଛଳ ଭାବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । କାନ୍ତକବିଙ୍କର ଏହି ଆଧ୍ୟାତ୍ମବାଦୀ ଅନୁଚିନ୍ତାକୁ ବା କାବ୍ୟଚେତନାକୁ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳି’ ସହିତ ଅନେକ ଆଲୋଚକ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି।

୧୯୧୦ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଓ ୧୯୧୩ରେ ନୋବେଲ୍‌ ପୁରସ୍କାରପ୍ରାପ୍ତ ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳି’ର ସଙ୍ଗୀତଗୁଡ଼ିକ କାନ୍ତକବିଙ୍କୁ ବହୁ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥବ । କାରଣ କବିଙ୍କର ଦୁଃଖଜର୍ଜରିତ ଅନ୍ତର ପାଇଁ ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳି’ ଏକ ଆଶାର ଉତ୍ସରୂପେ ସାନା ଦେଇଥିଲା। ଏହି ମର୍ମରେ ଅନ୍ତରର ଆକୁଳ ଭାବକୁ ଏକ ବିରାଟ ଶକ୍ତି ପାଖରେ ସେ ସମର୍ପିତ କରିଥିଲେ । ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ କବିତାର ଅନେକ ପଦ ସହିତ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ କବିତାର ଅନେକ ପଦ ମିଶିଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସେଥ୍ରେ ସେ ନିଜର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି। ଆନନ୍ଦ ମଧୁର ବଂଶୀ ପରିବେଷଣ କରି ତାଙ୍କ ବିସ୍ମୟଦୀପ୍ତ ପ୍ରତିଭାର ଅନେକ ଚିତ୍ରକୁ ‘ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ’ର ପ୍ରତି ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ‘ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ’ର ଯେଉଁ ମହତ୍ତ୍ବ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଯଥାର୍ଥ ମନେ ହୋଇଥାଏ।

Question ୨୬ ।
‘‘ଗଳ୍ପଟିର ପରିଣତି ବେଶ୍ କରୁଣ ରସରେ ମାର୍ମିକ।’’
Answer:
ପଠିତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକର ‘‘କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ଜୀବନୀ ଓ ସାହିତ୍ୟକୃତି) ବିଷୟରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ରଚିତ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗଳ୍ପକୃତି ‘ବୁଢ଼ା ଶଙ୍ଖାରି’ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।

‘ବୁଢ଼ା ଶଙ୍ଖାରି’ ଗଳ୍ପଟିରେ ଗାଳ୍ପିକ ପ୍ରେମ ଓ କରୁଣ ଭାବକୁ ଅତି ହୃଦୟଗ୍ରାହୀ ଭାବେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଶଙ୍ଖାରି ବୁଢ଼ା ଶଙ୍ଖା ବିକେ । ସେହି ଶଙ୍ଖା ବିକିବା ଆଳରେ ଦେଖା ହେଇଛି । ଜମିଦାର ଘର ବେହୁ ସହିତ ବୋହୁକୁ ସେ ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇଛି । ସେହି ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇବା ସମୟରେ ନୂଆବୋହୂଟି ପ୍ରତି ଆସିଛି ଅପତ୍ୟସ୍ନେହ । ସତେ ଯେପରି ବୋହୂର ବୁଢ଼ା ପୁଅଟିଏ ବୋଲି ମନେକରିଛି । ମା’ହାତରେ ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇ ଥ‌ିବାରୁ ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରିଛି । ବୋହୂର ବରାଦ ମୁତାବକ ଆସମାନାତାରା ଶଙ୍ଖା ଆଣି ଆସିବାକୁ କହିଛି । ଏହାରି ଭିତରେ ଶଙ୍ଖାରି ବୁଢ଼ାଟି ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ତଥାପି ସେହି ଅସୁସ୍ଥ ଶରୀରରେ ବହୁ ଆବେଗରେ ଶଙ୍ଖା ଗଢ଼ିଛି ।

ଶଙ୍ଖା ନେଇ ଯାଇଛି । ବେହୁକୁ ପିନ୍ଧାଇବା ପାଇଁ । ମାତ୍ର ଶଙ୍ଖାରି ବୁଢ଼ାର ଆଶା ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇନାହିଁ । ତା’ର ଆଶା ଆଶାରେ ହିଁ ରହିଯାଇଛି । ଯେଉଁ ବୋହୂର ହାତରେ ଶଙ୍ଖା ପିନ୍ଧାଇବ ବୋଲି ଧାଇଁ ଆସିଥିଲା, ସେହି ବୋହୂର ବିଧବା ରୂପ ଦେଖୁଛି । ବୋହୂର ଏଭଳି ରୂପ ଦେଖ୍ ଶଙ୍ଖାରି ହୃଦୟ ଯେଉଁ ବେଦନା ବୋଧ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି, ତାହା ପାଠକ ଆଖୁ ଭିଜାଇ ଦିଏ । ଏହି ଗଳ୍ପରେ ରହିଥ‌ିବା ପ୍ରେମ ଓ କରୁଣ ଭାବ ଗାଳ୍ପିକ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିରେ ଶାଶ୍ୱତ ଭାବକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗଳ୍ପଟିର ପରିଣତି ବା ଶେଷପର୍ଯ୍ୟୟ କରୁଣର ସାପ୍ଳୁତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଏଭଳି ଅଭିମତ ହୃଦୟଗ୍ରାହୀ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୨୭ ।
‘‘ଗୀତଗୁଡ଼ିକର ଲଢ଼ାସ ଭାବ ‘ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତର ଅନନ୍ୟକୃତିର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଛି ।’’
Answer:
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକର ‘କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ଜୀବନୀ ଓ ସାହିତ୍ୟକୃତି)’ ବିଷୟରୁ ଆସିଅଛି। ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଦ୍ବାରା ରଚିତ ଓ ‘ଜୀବନ ସଂଗୀତ’ କବିତା ସଂକଳନରେ ସଂକଳିତ କବିତା କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଥିଲେ ଏକାନ୍ତ ଭାବରେ ବୈଷ୍ଣବ । ପାରିବାରିକ ପରମ୍ପରାକ୍ରମେ ସେ ଏହି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଇଷ୍ଟଦେବ ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରି ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଭକ୍ତ ସୁଲଭ ଭାବାବେଗ, ପ୍ରେମ, କରୁଣା, ତିତିକ୍ଷା ଓ କୋମଳତାରେ ତାଙ୍କର ହୃଦୟ ମୂଳା ରସସିକ୍ତ । ଫଳରେ ତାଙ୍କ ‘ଜୀବନ ସଂଙ୍ଗୀତର’ ବହୁପଦ ମଧ୍ୟରେ ସେହି କାରୁଣ୍ୟ କୋମଳ, ବ୍ୟଥାତୁର, ପ୍ରେମସିକ୍ତ ହୃଦୟର ଉଚ୍ଛକ ଭାବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

କାନ୍ତ କବିଙ୍କର ଏହି ଆଧ୍ୟାତ୍ମବାଦୀ ଅନୁଚି ନ୍ତ୍ର।କୁ ବା କାବ୍ୟଚେତନାକୁ ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥଙ୍କ ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳି’ ସହିତ ଅନେକ ଆଲୋଚକ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ୧୯୧୦ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଓ ୧୯୧୩ରେ ପ୍ରଭାବିତ ନୋବେଲ୍‌ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ ଏହି ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳି’ର ସଙ୍ଗୀତଗୁଡ଼ିକ କାନ୍ତକବିଙ୍କୁ ବହୁ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥବ । କାରଣ କବିଙ୍କର ଦୁଃଖଜର୍ଜରିତ ଅନ୍ତରପାଇଁ ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳି’ ଏକ ଆଶାର ଉତ୍ସରୂପେ ସାର୍ଚ୍ଚନା ଦେଇଥବ । ଏହି ମର୍ମରେ ଅନ୍ତରର ଆକୁଳ ଭାବକୁ ଏକ ବିରାଟ ଶକ୍ତି ପାଖରେ ସେ ସମର୍ପିତ କରିଥିଲେ । ରବିନ୍ଦ୍ର ନାଙ୍କ କିତାର ଅନେକ ପଦ ସହିତ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ କବିତାର ଅନେକ ପଦ ମିଶିଯାଉଥିଲେ, ସେଥ‌ିରେ ସେ ନିଜର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ଆନନ୍ଦ ମଧୁର ବଂଶୀ ପରିବେଷଣ କରି ତାଙ୍କ ବିସ୍ମୟ ଦୀପ୍ତ ପ୍ରତିଭାର ଅନେକ ଚିତ୍ରକୁ ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତର ପ୍ରତି ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ‘ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ’ର ଯେଉଁ ମହତ୍ତ୍ବ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଯଥାର୍ଥ ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୨୮ ।
କାନ୍ତକବିଙ୍କ ଜୀବନୀର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ଓଡ଼ିଆ ବାଣୀଭଣ୍ଡାରକୁ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସମୃଦ୍ଧ କରିଥିବା ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସାଧକ । ସେ ତାଙ୍କର ଜୀବନକାଳ ଭିତରେ କେବଳ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ, ସେପରି ନୁହେଁ ବରଂ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ, ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ। ନୀଳକଣ୍ଠ ଯେପରି ଆକଣ୍ଠ ବିଷପାନ କରି ସାରାଜଗତକୁ ଅମୃତ ପ୍ରଦାନର କାରଣ ହୋଇଥିଲେ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ନିଜେ ଦୁଃଖ ଯାତନାରେ ରହିଥିଲେ ବି ସମଗ୍ର ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକ-ଶ୍ରେଣୀଙ୍କୁ ହାସ୍ୟରସର ଅମୃତ ପାନ କରାଇଥିଲେ । ସେହି ଦିବ୍ୟସୃଷ୍ଟିକୁ ପଠନ କରି, ଶ୍ରବଣ କରି ପାଠକମାନେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୯୮୮ ମସିହା, ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୯ ତାରିଖ ଗୁରୁବାର ଦିନ କଟକସହରର ଧୂଆଁପତ୍ରିଆ ଗଳି, ବଖରାବାଦରେ ନାମ  ରଖାଯାଇଥିଲା ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଚୌଧୁରୀ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାପାତ୍ର ଏବଂ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଜମିଦାର । ମାତା ରାଧାମଣି ଥିଲେ କଣ୍ଠପଡ଼ା ଜମିଦାରଙ୍କ କନ୍ୟା । ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସ୍ଵଚ୍ଛଳ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଦାୟାଦ ଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଜନ୍ମବେଳକୁ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ କଟକ ଏକାଡ଼େମୀ ସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷକତା ସାଙ୍ଗକୁ ଆଇନ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ

ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିଲେ । ଓକିଲାତି ପରୀକ୍ଷାରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହେଲାପରେ, ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ବାଲେଶ୍ବର ଚାଲିଆସି ଓକିଲାତି କଲେ । ଯେହେତୁ ପିତା ବାଲେଶ୍ଵରରେ ଓକିଲାତି କଲେ, ତେଣୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ବାଲେଶ୍ଵର ସ୍କୁଲରେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଭଦ୍ରକରେ କୋର୍ଟ ଖୋଲିଯିବାରୁ, ଭାଗବତ ବାବୁ ବାଲେଶ୍ଵର ଛାଡ଼ି ଭଦ୍ରକ ଚାଲିଆସିଲେ । ଭଦ୍ରକରେ ରହି ଓକିଲାତି ବ୍ୟବସାୟ ସହିତ ଗ୍ରାମର ସମ୍ପଭିବାଡ଼ି ବିଷୟ ବୁଝାସୁଝା କଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଭଦ୍ରକରେ ରହି ପାଠ ପଢ଼ିଲେ । ବାଲେଶ୍ବରରେ ରହି ପାଠପଢ଼ିବା ବେଳେ ସେ ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲର ବୁଦ୍ଧିମାନ ଓ ଉତ୍ତମ ଖେଳାଳି ଭାବେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ଭଦ୍ରକରେ ରହଣି ସମୟରେ ଅନେକ ସାଥୀପିଲାମାନଙ୍କ ସହିତ ଅଭିନୟରେ ସେ ସମୟ ବିତାଇବାରୁ, ତାଙ୍କର ପିତା ତାଙ୍କୁ କଟକ ପଠାଇଦେଲେ । କଟକରେ ସେ ସମୟରେ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦଙ୍କ ଦୂରସମ୍ପର୍କୀୟ ଉମାଚରଣ ରେଭେନ୍ସା
ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଉମାଚରଣଙ୍କ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ଛାତ୍ରାବାସରେ ରହି ପାଠ ପଢ଼ିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସେଠାରେ ମଧ୍ୟ ପଠପଢ଼ିବା ଅପେକ୍ଷା କ୍ରୀଡ଼ା, କବିତା ଲେଖା ଓ ଆମୋଦାପ୍ରମୋଦରେ ଅଧ‌ିକ ସମୟ ଦେଉଥ‌ିବା ଉମାଚରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଉମାଚରଣ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ କଲିକତା ଚାଲିଗଲା ପରେ, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ପୁନର୍ବାର ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲରେ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ । ଏହି ସ୍କୁଲରୁ ସେ ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ ।

ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାସ୍ ପରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଆଇ.ଏ. ପଢ଼ିଲେ । ଆଇ.ଏ. ପାସ୍ କଲାପରେ କଲିକତାର ରିପନ୍‌ କଲେଜରେ ବି.ଏ. ଶ୍ରେଣୀରେ ସେ ନାମ ଲେଖାଇଲେ । ମାତ୍ର ସେଠାରେ ଅସୁବିଧା ହେବାରୁ, ଫେରିଆସି ସେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବି.ଏ. ପଢ଼ିଲେ । ଏହି କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ ସେ ବ୍ୟାଡ଼ମିଣ୍ଟନ୍, ଟେନିସ୍, କ୍ରିକେଟ ଆଦି ଖେଳ ଖେଳିବା, ଗୋପୀଯନ୍ତ୍ର ବଜାଇ ଗୀତ ଗାଇବାରେ ଅଧିକ ସମୟ ବ୍ୟୟ କରୁଥିଲେ । ଏହା ଭିତରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କର ବାଲେଶ୍ଵର ସୁନହଟର ଲାଲ୍‌ମୋହନ ଦାସଙ୍କ କନ୍ୟା ଲବଙ୍ଗଲତାଙ୍କ ସହିତ ବିବାହ ହୋଇଥିଲା ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କେବଳ କ୍ରୀଡ଼ାପ୍ରେମୀ ନଥିଲେ ସେ ମଧ୍ୟ କଳାକାର ଭାବରେ ଅଭିନୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ପରିବେଷଣ କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମୁଗ୍ଧ କରିଦେଉଥ୍ଲେ । ଲଣ୍ଡନରେ ପଞ୍ଚମ ଜର୍ଜଙ୍କ ଅଭିଷେକୋତ୍ସବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଭାରତବର୍ଷରେ ଉତ୍ସବମାନ ପାଳିତ ହେଉଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୧୯୧୨ ମସିହାରେ ‘କାଞ୍ଚିକାବେରୀ’ ନାଟକ ଅଭିନୀତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ନାଟକରେ ଭଦ୍ରା ଓ ଭିକାରୁଣୀ ଭୂମିକାରେ ସେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ଏଥିରେ କେନ୍ଦେରା ଓ ରାମତାଳି, ଗୋପୀଯନ୍ତ୍ର ବଜାଇ ଗୀତ ଗାଇ ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ବିମୋହିତ କରିଥିଲେ । ଏହି ନାଟକରେ ନର୍ତ୍ତକୀଭାବରେ ନାଚିକରି ଅନେକ ପ୍ରଶଂସା ପାଇଥିଲେ ।

ଛାତ୍ରଜୀବନରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନାକରି ଯଶସ୍ୱୀ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥ‌ିବା ‘ମୁକୁର’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ଦାସ ଏବଂ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାର ବିଶ୍ବନାଥ କରଙ୍କର ସେ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲେ । ରେଭେନ୍ସା ଛାତ୍ରାବାସରେ ସେ କବିତା ଲେଖାପାଇଁ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ । ଆଇ.ଏ. ପଢ଼ିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ଲେଖାପାଇଁ ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେବକ ଉବରେ ସେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବି ଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ହେମଚନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ତତ୍ତାବଧାନରେ ଗଢିଉଠିଥି ସେବ। ସଂସ୍ଥାରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ଦୀନ, ଦୁଃଖୀଙ୍କର ସେବା କରିଥିଲେ । କବିତା ଲେଖୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ସାଙ୍ଗସାଥୀ ତାଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ଭଦ୍ରକ ହାଇସ୍କୁଲର ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭାରେ ତାଙ୍କୁ ‘କାନ୍ତକବି’ ରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।

ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏ. ପାସ୍ କଲାପରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ତାଙ୍କର ପୂର୍ବତନ ଅଭିଭାବକ ଉମାଚରଣଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାକୁ ପୁରୀ ଯାଇଥିଲେ । ସେଠାରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦର୍ଶନ କଲେ । ବି.ଏଲ୍. ପଢ଼ିବାର ଯୋଜନା ହେଲା । ଘରକୁ ଫେରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଜ୍ଵର ହେଲା । ଜ୍ଵର ଛାଡ଼ିଗଲା ପରେ ତାଙ୍କଠାରେ ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧର ଉପସର୍ଗ ଦେଖାଗଲା । ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ପୁଅକୁ ରୋଗମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଯେତେ ଚେଷ୍ଟା କଲେବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଭଲ ହୋଇପାରିଲେ ନାହିଁ । ବରଂ ଶାରୀରିକ ସ୍ତରରେ ସେ ବିକଳାଙ୍ଗ ହୋଇଗଲେ । ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେ କୁଳଗୁରୁ ବାବାଜୀ ରାମଦାସଙ୍କଠାରୁ ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରି, ଇଷ୍ଟଦେବ ଗୋପିନାଥଙ୍କ ସେବା, ଭଜନ କୀର୍ତ୍ତନରେ ମନୋନିବେଶ କଲେ । ଶେଷ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରିବା ସହିତ ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ହାସ୍ୟରସ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମବାଦ, କରୁଣ ରସାତ୍ମକ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ଲଷ୍ଠୀ କାନ୍ତ ତାଙ୍କର ସାରସ୍ଵତ ସାଧନା ପାଇଁ ମରି ମଧ୍ୟ ଆମର ରହିଛନ୍ତି।

Question ୨୯ ।
କାନ୍ତକବିଙ୍କ ସାହିତ୍ୟକୃତିଗୁଡ଼ିକର ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟାକାଶରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଜ୍ୟୋତିଷ୍କ ସେମାନଙ୍କ ଅମଳିନ ଦୀପ୍ତିରେ ମହମାମଣ୍ଡତ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଅନ୍ୟତମ । ତୁଳସୀ ଦୁଇପତ୍ରରୁ ବାସିଲା ପରି, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଛାତ୍ର ଜୀବନରୁ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାରେ ମନୋନିବେଶ କରି ସମସ୍ତଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲେ ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଜୀବନରେ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଉପରେ ଯେତିକି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉନଥିଲେ, ତା’ଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ପଠନରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେହି ଛାତ୍ର ଜୀବନରୁ ସେ କବିତା ଲେଖାରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥିଲେ । ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାସ୍ କରି ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଆଇ.ଏ. ପଢ଼ିଲାବେଳେ ଛାତ୍ରାବାସରେ କବିତା ଲେଖାପାଇଁ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ସେ ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥିଲେ । ବି.ଏ. ପଢ଼ିଲାବେଳେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖାପାଇଁ ‘ମୁକୁର’ ପତ୍ରିକାର ସଂପାଦକ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ଦାସ ଏବଂ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ବିଶ୍ଵନାଥ କରଙ୍କର ସେ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲେ । ସବୁବେଳେ କବିତା ଲେଖୁଥ‌ିବାରୁ ସାଙ୍ଗସାଥୀମାନେ ତାଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ଡାକୁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ଭଦ୍ରକ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭା କରାଯାଇ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ରୂପେ ଘୋଷଶା କରାଯାଇଥିଲା

କାନ୍ତକବି ପରିବାର ଥିଲା ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ପରିବାର । ସେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିଲେ ଅନେକ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କର ଦୋଷଦୁର୍ବଳତାକୁ । ସେହି ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସେ ‘ଅସହଯୋଗୀ’ ଛଦ୍ମ ନାମରେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା । ଏହି ଲେଖା ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାର ପାଞ୍ଚଟି ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

କାନ୍ତକବି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ବା ଭାରତୀୟ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସେହି ସଚେତନ ଭାବ ତାଙ୍କର ଅନେକ କବିତା, ଲାଳିକା, ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ‘କଣାମାମୁ’, ଉପନ୍ୟାସ ଓ ନାଟକାଦିରୁ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ‘ଗୋପିନାଥ ସଙ୍ଗୀତ ସମାଜ’ ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଏହି ସଂସ୍ଥାଟି ପ୍ରଥମେ ଅପେରା ଓ ପରେ ହ୍ୟୁଟିରରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଏଥୁରେ ସେ ରଚନା କରିଥିବା ‘ଶରହ୍ରାସ’, ‘ବସନ୍ତ ବିଳାସ’, ‘କାଳୀୟ ଦଳନ’, ‘ବ୍ରଜ ବର୍ଜନ’, ‘ବଂଶୀଶିକ୍ଷା’ ଆଦି ନାଟକ ଅଭିତୀତ କରାଇଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ଓ ବାଣୀ ପ୍ରତି ଅନୁରାଗୀ ହୋଇ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ରଚନା ଥିଲା ହାସ୍ୟ କୌତୁକ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୂପଧର୍ମୀ । ସେ ଯେପରି ହସିବା ଓ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ପାଠକଙ୍କୁ ହସାଇବାକୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ୟରେ ଲେଖୁଥ‌ିବା ଲାଳିକା ଏବଂ ନାଟ୍ୟରୀତିରେ
ଅନୁକରଣରେ ‘ଚଟକ କରିଥିଲେ

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ରଚନା ଥିଲା ହାସ୍ୟ କୌତୁକ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦୂପଧର୍ମୀ । ସେ ଯେପରି ହସିବା ଓ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ପାଠକଙ୍କୁ ହସାଇବାକୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ୟରେ ଲେଖୁଥ‌ିବା ଲାଳିକା ଏବଂ ନାଟ୍ୟରୀତିରେ ପ୍ରହସନ ତାଙ୍କ ହାସ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିକାରା ରଚନା ଶୈଲାର ବଳିଷ୍ଠ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବଙ୍କ କଳାମା ଶିକାରେ ଚାନ୍ଦ ଅନୁସରଣ ଧଳାମା ଶିକରେ ଅନୁକରଣରେ ‘ଚଟକ ଚନ୍ଦ୍ରହାସ ଚମ୍ପୂ’, ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କ ‘କଳାମାଣିକରେ’ ଛାନ୍ଦ ଅନୁସରଣ ‘ଧଳାମାଣିକରେ, ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ‘ଉତ୍କଳ ଭ୍ରମଣ’ ଅନୁକରଣରେ ‘କଟକ ସଫର’ ଆଦି ତାଙ୍କର ହାସ୍ୟରସାତ୍ମକ ସୃଷ୍ଟି ପାଠକକୁ ବିପୁଳ ଆନନ୍ଦ ଦେଇଥାଏ । ପ୍ରହସନ ଭାବରେ ‘ଡିମ୍ବକ୍ରେସୀ ସଭା’, ‘ହନୁମନ୍ତର ବସ୍ତ୍ରହରଣ’, ‘ଜର୍ମାନ ଭୂତ ଓ ବ୍ରିଟିଶ ଦୂତଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର’ର ତାଙ୍କ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ କୃତି ।

ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟିକ ଭାବରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ନିଜସ୍ବ ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ‘ପିଲାଙ୍କ କଥା’, ‘ଚିଡ଼ିଆଖାନା’, ‘ପାଠମାଳା’, ‘ସାହିତ୍ୟ ସୁଧାକର’ ଶିଶୁ ଓ କିଶୋରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ଉପାଦେୟପୁସ୍ତକ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଅନେକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ସାହିତ୍ୟ ସମାଲୋଚନା ଲେଖୁ ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ‘ହାସ୍ୟରସ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିରେ ହାସ୍ୟରସ’, ‘କବି ଓ କବିତ୍ଵ’, ‘ଓଡ଼ିଆ ସଙ୍ଗୀତ’ । ସେହିପରି ‘ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସ୍ମୃତି’, ‘ସ୍ମୃତିପ୍ରଭା’, ‘ଚିନ୍ତାମଣି ସ୍ମୃତି’, ‘ଖଣ୍ଡିଏ ଚିଠି’, ଭଳି ଜୀବନ ସ୍ମୃତିମୂଳକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ କାନ୍ତକବିଙ୍କ ଆତ୍ମସଂଲଗ୍ନ ଭାବଉଲ୍ଲାସ ବାରି ହୋଇଡ଼ୋ

କବି ଜାତୀୟତାବୋଧ ମୂଳକ ବା ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ ଭାବକୁ ନେଇ ଅନେକ କବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ‘ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ’ କବିତା ସଂକଳନରେ ସଂକଳିତ । ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’, ‘କୋଟିକୋଟି କଣ୍ଠେ ଆଜି’, ‘ଉଡ଼ାଇ ନିଶାଣ ବଜାଇ ଭେରୀ’ ‘ସାଜରେ ସାଜରେ’ ଏହି ସଙ୍କଳନରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ କୃତି । ପୁନଶ୍ଚ ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ଗୀତ ସଂକଳନ ହେଉଛି ‘ଜୀବନ ସଂଗୀତ’ । ଏହି ଗୀତଗୁଡ଼ିକରେ ଥ‌ିବା ଉଚ୍ଚାଙ୍ଗ ଭାବ ସଂପଦ ତାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିରୁ ଅନନ୍ୟତା ପ୍ରମାଣ କରେ। ଉପରୋକ୍ତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କଲେ କାନ୍ତକବି ଯେ ଜଣେ ବଳିଷ୍ଠ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକ ଏଥିରେ ଦ୍ବିମତ ନାହିଁ ।

Question ୩୦।
ରୁଗ୍‌ଣ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟର କାନ୍ତକବି ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେଉଁ କେଉଁ କାମ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଥୁଲେ, ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ ବହୁ ପରିଚିତ ପ୍ରତିଭା । ଭାଗ୍ୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ହେତୁ ସେ ସମୟରେ ବି.ଏ. ପାଶ୍ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଛାତ୍ରଜୀବନର ଖେଳୁଅଡ଼ ମନୋବୃତ୍ତିକୁ ସାକାର କରିପାରି ନଥିଲେ ରୁଗ୍‌ଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ। ତଥାପି କୁଳଦେବତାଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କଲାପରେ ଦୃଢ଼ ମନୋବଳ ପାଇଁ ସେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ଅନୁଚିନ୍ତା ବୁଡ଼ି ରହୁଥିଲେ । ସଙ୍ଗୀତ ସାଧନା ଓ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାରେ ନିଜକୁ ନିମଜ୍ଜିତ କରି, ହସି ହସାଇ, ରସି ରସାଇ ନିଜ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟବାନ ସମୟରୁ ସଫଳ କରିଥିଲେ । ଶିବ ବିଷପାନ କରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ଅମୀୟ ସ୍ରୋତରେ ଭସାଇ ଦେଲାପରି, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ନିଜ ଜୀବନରେ ବାଧାବିଘ୍ନ, ରୋଗ-ଶୋକ ରୂପକ ବିଶକୁ ପାନକରି ହାସ୍ୟରସର ଅମୃତମୟ ଭାବଧାରାରେ ବିଭୋର କରି ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର କାନ୍ତ କୋମଳ ପଦ୍ୟାବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଦରଦୀ ହୃଦୟରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ନେଇ ପାରିଥିଲେ । ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଯନ୍ତ୍ରଣାକୁ ପରଭୂତ କରି ତାଙ୍କର କବିତ୍ଵ ଆନନ୍ଦର ଧ୍ଵଜା ଉଡ଼ାଇ ପାରିଥିଲା । ଦୁଃଖ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଯେପରି ଜୀବନର ଅଭିଶାପ ନହୋଇ, ହୋଇଥିଲା ବିମଳ ହାସ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ପ୍ରେରଣାର ଧାରା ।

ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ବି.ଏ. ପାସ୍ କଲାପରେ ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କ ଅଭିଭାବକ ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇଥିବା ଉମାଚରଣଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାପାଇଁ ପୁରୀ ଯାଇଥିଲେ । ସେଠାରେ ରହି ଜଗନ୍ନାଥ ଦର୍ଶନ କରି ଘରକୁ ଫେରିଲେ । ଘରକୁ ଫେରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଜ୍ଵର ହୋଇଥିଲା । ଜ୍ଵର ଛାଡ଼ି ଯିବାପରେ, ସେକାଳର ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧର ଉପସର୍ଗ ଦେଖା ଦେଇଥିଲା । ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ଚିକିତ୍ସାର ସମସ୍ତ ପ୍ରଯନ୍ କଲେ, ହେଲେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଶାରୀରିକ ସ୍ତରରେ ବିକଳାଙ୍ଗ ହୋଇଗଲେ । ଏହି ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ପାଇଁ ସେ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ିଲେ । କୁଳଗୁରୁ ବାବାଜୀ ରାମଦାସଙ୍କଠାରୁ ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କଲେ । ତାଙ୍କରି ପରାମର୍ଶରେ କୁଳଦେବତା ଗୋପିନାଥଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କରିଦେଲେ । ଏହାପରେ ସେ କୀର୍ତ୍ତନ ଭଜନପ୍ରତି ସଦା ଆସକ୍ତ ରହିଲେ । ଏହାପରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଜୀବନଧାରା ଭିନ୍ନ ମୋଡ଼ ନେଇଥିଲା ।

ବ୍ୟାଧୁଗ୍ରସ୍ତ ହେଲାପରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସଦାସର୍ବଦା ନିଜକୁ ସାହିତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଚର୍ଚ୍ଚା, ଇଷ୍ଟପୂଜା, ଗୁରୁବାଣୀ ବିଚାରଧାରାରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖିଲେ । ଏହା ଯେପରି ତାଙ୍କ ଜୀବନ ପାଇଁ ଥିଲା ସାନ୍ତନାର ଔଷଧ । ପ୍ରଲୁବ୍ଧ କରିଥିଲା । ସେ ସିଧାସିଧ୍ ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇ ନ ପାରିଲେ ବି ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣାର ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ତ୍ରୁଟି ବିଚ୍ୟୁତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଛଦ୍ମନାମରେ ସେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା’ । କନିକା ମେଳିର କଂଗ୍ରେସରେ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ତହିଁରେ ଭୂମିକାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦୁପଧର୍ମୀ ‘ପଞ୍ଚାମୃତ’ ନାଟିକା ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ‘ଗୋପିନାଥ ସଙ୍ଗୀତ ସମାଜ’ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ଆୟୁକାଳ ଥିଲା ମାତ୍ର ପାଞ୍ଚବର୍ଷ । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ‘ଶରଦ୍ରାସ’, ‘ବସନ୍ତ ବିଳାସ’, ‘କାଳୀୟ ଦଳନ’, ‘ବ୍ରଜ ବର୍ଜନ’, ‘ବଂଶୀଶିକ୍ଷା’ ଆଦି ନାଟକ ରଚନା କରି ପରିବେଷଣ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ପରେ ପରେ ‘ବେଶ ବଦଳା’, ‘ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଗୌର ସନ୍ୟାସ’, ‘କର୍ଣ୍ଣ’, ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଚଣ୍ଡାଳୁଣୀ’ ନାଟକ ରଚନା କରି ଅଭିନୟ କରାଇଥିଲେ । ‘ଗୋପିନାଥ ସଙ୍ଗୀତ ସମାଜ’ ଭାଙ୍ଗିଯିବା ପରେ ସେ ‘ଗୋପିନାଥ ପ୍ରେସ୍’ ସ୍ଥାପନ କଲେ। ୧୯୩୭ ମସିହାରୁ ଏହି ପ୍ରେସ୍‌ ‘ଡଗର’ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ନିଜେ ଦୁଃଖରେ ଥିଲେ ବି ତାଳପଦା ଓ କଟକରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଗାଁ ଲୋକଙ୍କ ଦୁଃଖଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ମୋଚନ ସେମାନଙ୍କ

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସାହିତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ହାସ୍ୟ ଯୌତୁକ, ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୂପ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ପାରଙ୍ଗମ ଥିଲେ । ସତେ ଯେପରି ହସିବା ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ହସାଇବାର ଅଦ୍ଭୁତ ଶକ୍ତି ନେଇ ସେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ଚଟକ ଚନ୍ଦ୍ରହାସ ଚମ୍ପୁ’, ‘ଧଳାମାଣିକରେ’, ‘କଟକ ସଫର’, ‘ତିମ୍ବକ୍ରେସୀ ସଭା’, ‘ହନୁମନ୍ତର ବସ୍ତ୍ରହରଣ’ ଆଦି ସୃଷ୍ଟିରେ ଏହି ଭାବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ ବି, ଆଧ୍ୟାୟିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ତାଙ୍କୁ ଜୀବନର ପରମଶାନ୍ତି ଦେଇଥିଲା । ନିଜ ହୃଦୟର ବ୍ୟଥାତୁର ଭାବ ନେଇ ସେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଥିଲେ ।

‘‘ସବୁଥୁରୁ ବଞ୍ଚ କରି
କେଉଁ ଯଶବାନା ଉଡ଼ାଇବ ହେ
ଯାହା ଦେଇଥୁଲ ସବୁତ ନେଲଣି
ଆଉ ଏବେ କିସ ଛଡ଼ାଇବ ହେ ।’’
କିମ୍ବା, ‘ମଉଳା ଏ ମୋର ଫୁଲବନେ
ଚହଟି ଉଠୁଛି ଜହ୍ନରାତି
ପରାଣ ସଖା ଆସିବେ ବୋଲି
ଦୁଲୁକି ଦୁଲୁକି ଉଠେ ଛାତି ।’’
ସମୟ ବିଶେଷରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି, ଆଘାତରେ କ୍ରନ୍ଦନ କରିଛନ୍ତି, ପୁଣି ସେହି ନିବିଡ଼ ଅନ୍ଧକାର ଭିତରେ ଆଶାର ଉଜ୍ଜଳ ଦୀପ୍ତି ଦେଖ୍ ଆତ୍ମହରା ହୋଇଛନ୍ତି । କାନ୍ତକବି ଥିଲେ ବୈଷ୍ଣବ । ଋଗ୍‌ଣ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ନେଇ ସେ ଜୀବନ ଧାରଣ କରୁଥିଲେ ବି ତାଙ୍କର ଲେଖାବଳୀରେ ସ୍ଵଦେଶପ୍ରାଣତା । ଓ ଆଶାବାଦର ଭାବକୁ ସେ ସଦାସର୍ବଦା ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ । ସାହିତ୍ୟର ଆବେଦନରେ ପାଠକକୁ ହାସ୍ୟରେ ବିମୋହିତ କରୁଥିଲେ । ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ସେ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ରହି ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କୁ ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଓ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିଲେ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

A. ଚାରିଗୋଟି ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ।

1. ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ନିଜ ରଚନାର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରୋଚକ ଭାବ ଓ ……………………….. ଶୈଳୀ ପାଇଁ ପାଠକ ମହଲରେ ସୁପରିଚିତ ।
(A) ହୃଦୟଗ୍ରାହୀ
(B) ଅନୁପମ
(C) ମନୋରମ
(D) ବୈଚିତ୍ରମୟ
Answer:
(C) ମନୋରମ

2. ଲ୍ୟାକାନ୍ତ …………………… ମସିହାରେ କଟକ ସହରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।
(A) ୧୯୮୮
(B) ୧୮୮୮
(C) ୧୭୮୮
(D) ୧୮୮୯
Answer:
(B) ୧୮୮୮

3. ଲକ୍ଷ୍ମ।କନ୍ତ୍ରଙ୍କ ପିତା ……………………. ସହରର ଦଶମାଇଲ ପୂର୍ବ ଦିଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ତାଳପଦା ଗ୍ରାମର ବାସିନ୍ଦା ଥିଲେ।
(A) ବାଲେଶ୍ଵର
(B) କଟକ..
(C) ଭଦ୍ରକ
(D) କେନ୍ଦ୍ରପଡ଼ା
Answer:
(C) ଭଦ୍ରକ

4. ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଜନ୍ମବେଳକୁ ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ …………………………….. ସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷାବିତ କରୁଥିଲେ ।
(A) କଟକ ଏକାଡ଼େମୀ
(B) କଲ୍‌ ଜିଏଟ
(C) ଭଦ୍ରକ
(D) ବାଲେଶ୍ବର
Answer:
(A) କଟକ ଏକାଡ଼େମୀ

5. ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ଶିକ୍ଷକତା ସାଙ୍ଗକୁ ………………… ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିଲେ ।
(A) ବି.ଏ.
(B) ବି.ଏଡ୍.
(C) ଏମ୍.ଏ.
(D) ଆଇନ
Answer:
(D) ଆଇନ

6. ଓକିଲାତି କରାଯାରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଭାଗବରାରୁ ପ୍ରଥମେ ……………………………………. ଠାରେ ଓକିଲାତି କଲେ ।
(A) ବାଲେଶ୍ଵର
(B) କଟକ
(C) ଭଦ୍ରକ
(D) ପୁରୀ
Answer:
(A) ବାଲେଶ୍ଵର

7. …………………. ରେ ପାଠ ପଢ଼ିବାବେଳେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲର ବୁଦ୍ଧିମାନ ଓ ଉତ୍ତମ ଖେଳାଳି ଛାତ୍ରଭାବରେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।
(A) ଭଦ୍ରକ
(B) ବାଲେଶ୍ଵର
(C) ପୁରୀ
(D) କଟକ
Answer:
(B) ବାଲେଶ୍ଵର

8. ଭଦ୍ରକରେ ଅନେକ ପିଲାଙ୍କ ସାଥିରେ …………………….. କରିବାରେ ମାତିଚାରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାନ୍ତଙ୍କୁ କଟକ ପଠାଗଲା
(A) ଖେଳକୁଦ
(B) ଗଣ୍ଡଗୋଳ
(C) ନେତାଗିରି
(D) ନାଟକ ଅଭିନୟ
Answer:
(D) ନାଟକ ଅଭିନୟ

9. ଉମାଚରଶଙ୍କ ତତ୍ବାବ ଧାନରେ ………………. ରେ ରହି ଲକ୍ଷ୍ମ।କାନ୍ତ ପାଠ ପଢ଼ିଲେ।
(A) ମେସ୍
(B) ଛାତ୍ରାବାସ
(C) ଭଡ଼ାଘର `
(D) ନିଜସ୍ବ ଗୃହ
Answer:
(B) ଛାତ୍ରାବାସ

10. ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୯୦୭ ମସିହାରେ …………………….. ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତାର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ
(A) ଆଇ.ଏ.
(B) ବି.ଏ.
(C) ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ
(D) ଆଇନ
Answer:
(C) ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ

11. ପାଲେଶ୍ଵର ସୁନହଟ ଲାଲ୍‌ମାହନ ଦାସଙ୍କ କନ୍ୟା ………………………….. ଙ୍କ ସହ ତାଙ୍କର ବିବାହ ହୋଇଥିଲା।
(A) ଚାରୁଲତା
(B) ଲବଙ୍ଗଲତା
(C) ପ୍ରେମଲତା
(D) ମାଳତୀଲତା
Answer:
(B) ଲବଙ୍ଗଲତା

12. କବିତା ଲେଖୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ସାଧାମ।ନେ ……………………….. ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ ।
(A) ସ୍ଵଭାବକବି
(B) ଆଶୁ କବି
(C) ବ୍ୟଙ୍ଗକବି
(D) କାନ୍ତକବି
Answer:
(D) କାନ୍ତକବି

13. ………………………. ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ବି.ଏ. ପାଶ୍ କଲେ ।
(A) ରେଭନ୍ସା
(B) ରିପନ୍
(C) ଖ୍ରୀଷ୍ଟ
(D) କଲିକତା
Answer:
(A) ରେଭନ୍ସା

14. ଲଣ୍ଡନର …………………….. ଙ୍କ ଅଭିଷକୋସ୍ଥଚ୍ ତଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଭ।ରତରେ ଉତ୍ସବମାନ କରା ଯାଉଥାଏ।
(A) ଚତୁର୍ଥ ଜର୍ଜ
(B) ପଞ୍ଚମ ଜର୍ଜ
(C) ଷଷ୍ଠ ଜର୍ଜ
(D) ସପ୍ତମ ଜର୍ଜ
Answer:
(B) ପଞ୍ଚମ ଜର୍ଜ

15. ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୧୯୧୨ ମସିହାରେ ………………………… ନାଟକ ଅଭିନୟ କରାଯାଉଥାଏ
(A) ବାବାଜୀ
(B) ଶାନ୍ତ୍
(C) କାଞ୍ଚିକ।ଚେବରା
(D) ପହୂ ମାଳା
Answer:
(C) କାଞ୍ଚିକ।ଚେବରା

16. ‘ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି’ ଗଳ୍ପଟିର ପରିଣତି ବେଶ୍ ………………. ନାଟକ ଅଭିନୟ କରାଯାଉଥାଏ ।
(A) ହାସ୍ୟ
(B) କଣାମାମୁ
(C) କାଞ୍ଚବେରୀ
(D) ପଦ୍ମମାଳୀ
Answer:
(D) ପଦ୍ମମାଳୀ

17. ……………………….. ର ଗାତଗୁଡ଼ିକର ଉଇଙ୍ଗ ଭାବ ସମ୍ପଦ ଅନନ୍ୟକୃ ତିର ମାନ୍ୟତ। ଦେଇଛି।
(A) ପାଠମାଳା
(B) ବିବିଧ କବିତା
(C) ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ
(D) ଦେଶାତ୍ମବୋଧ
Answer:
(C) ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ

18. କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଥିଲେ ………………..
(A) ଶୈବ
(B) ଶାକ୍ତ
(C) ଗାଣସତ୍ୟ
(D) ଚୈଷ୍ଣବ
Answer:
(D) ଚୈଷ୍ଣବ

19. ………………… ମସିହାରେ ଭଦ୍ରକ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଏକ ସମୂର୍ଦ୍ଧ୍ନା ସଭା କରାଯାଇ ଲକ୍ଷ୍ମନ୍ତକୁ କାନ୍ତକବି ରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା
(A) ୧୯୩୨
(B) ୧୯୩୩
(C) ୧୯୩୪
(D) ୧୯୩୫
Answer:
(C) ୧୯୩୪

20. …………… ଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ପୁରା ଯାଇଥିଲେ।
(A) ମଧୁସୂଦନ
(B) ରମାବଲ୍ଲଭ
(C) ଉମାବଲ୍ଲଭ
(D) ଉମାଚରଣ
Answer:
(D) ଉମାଚରଣ

21. ନାଟ୍ୟରୀତିର …………………… ରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ହାସ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିକାର ରଚନା ଶୈଳା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ହୁଏ
(A) ମାଳିକା
(B) ରଚନା
(C) ପ୍ରହସନ
(D) ବ୍ୟଙ୍ଗ
Answer:
(C) ପ୍ରହସନ

22. କୁଳଗୁରୁ ବାବାଜି ………………………… ଙ୍କ ଠାରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଦାଷା ଗ୍ରହଣ କଲେ।
(A) ହରି ଦାସ
(B) ମଧୁ ଦାସ
(C) ଶ୍ୟାମ ଦାସ
(D) ରାମ ଦାସ
Answer:
(D) ରାମ ଦାସ

23. ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ପିତାମାତାଙ୍କ …………………. ସନ୍ତାନ ଥିଲେ।
(A) ଜ୍ୟେଷ୍ଠ
(B) କନିଷ୍ଠ
(C) ମଧ୍ୟମ
(D) ଦ୍ୱିତୀୟ
Answer:
(A) ଜ୍ୟେଷ୍ଠ

24. ‘ ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା’ ଲେଖାଟି …………………… ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା
(A) ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ
(B) ମୁଗୁର
(C) ସତ୍ୟବାଦୀ
(D) ଡଗର
Answer:
(D) ଡଗର

(ପ୍ରଚୀକ୍ଷର ମର୍ମହାଶା)

କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ବଳିଷ୍ଠ ପ୍ରତିଭା । ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନ କରି ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ସମ୍ମାନ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ପାଠକୀୟ ରୁଚିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ଶୈଳୀରେ ସେ ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟକୁ ରସାଣିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୮୮୮ ମସିହା, ଡ଼ିସେମ୍ବର ମାସ ୯ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଦିନ ହୋଇଥାଏ ମାଣବସ ଗୁରୁବାର । ତାଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଥିଲା କଟକ ସହରର ଧୂଆଁପତ୍ରିଆ ଗଳି ବାଖରା ବାଦରେ । ମାଣବସା ଗୁରୁବାରରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥ‌ିବାରୁ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ରାଧାମଣି ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ଥିଲେ ଭଦ୍ରକ ସହରର ଦଶ ମାଇଲ ପୂର୍ବଦିଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ତାଳପଦା ଗ୍ରାମର ବାସିନ୍ଦା ଓ ସେଠାକାର ଜମିଦାର । ସେହିପରି ମାତା ଥିଲେ କଣ୍ଟାପଡ଼ା ଜମିଦାରଙ୍କ କନ୍ୟା। ବଲେଶ୍ଵରରେ ପଢିବାବେଳେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କର ସୂଚାୟ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ମିଳିଥିଲ କୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି ସହିତ ସେ ଭଦ୍ରକରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଜନ୍ମବେଳକୁ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ କଟକ ଏକାଡ଼େମୀ ସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିଲେ ।

ଶିକ୍ଷକତା ସାଙ୍ଗକୁ ସେ ମଧ୍ୟ ଆଇନ ପରୀକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ପାଠପଢ଼ି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିଲେ । ଆଇନ ପରୀକ୍ଷାରେ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହେଲାପରେ ସେ କଟକ ଛାଡ଼ି ବାଲେଶ୍ଵର ଚାଲିଗଲେ । ବାଲେଶ୍ୱରରେ ରହି ଓକିଲାତି କଲେ । ଯେହେତୁ ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ବାଲେଶ୍ଵର ରହିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେହି ବାଲେଶ୍ବରରେ ହିଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କର ବିଦ୍ୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭଦ୍ରକରେ କୋର୍ଟ ଖୋଲିଯିବାରୁ, ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ବାଲେଶ୍ଵର ଛାଡ଼ି ଭଦ୍ରକ ଚାଲି ଆସିଲେ । କୋର୍ଟରେ ଓକିଲାତି ସହିତ ସେ ଗ୍ରାମର ସମ୍ପତ୍ତି କଥା ବୁଝିବାପାଇଁ ଭଦ୍ରକରେ ରହିଥିବାରୁ, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ପାଠପଢ଼ା ଭଦ୍ରକରେ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲ ଛାତ୍ର ଓ ଉତ୍ତମ ଖେଳାଳି ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ଭଦ୍ରକରେ ଥିବା ସମୟରେ ଅନେକ ସାଥୀ ସେତେବେଳେ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦଙ୍କ ଦୂର ସମ୍ପର୍କୀୟ ଉମାଚରଣ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ ହଷ୍ଟେଲରେ ରହି ଉମାଚରଣଙ୍କ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ପାଠ ପଢ଼ିଲେ । ମାତ୍ର ସେଠାରେ ମଧ୍ୟ ସେ ପାଠ ପଢ଼ିବା ଅପେକ୍ଷା କ୍ରୀଡ଼ା, କବିତା ଲେଖା, ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦରେ ଅଧିକ ଆଗ୍ରହ ଥ‌ିବା କଥା ଉମାଚରଣ ଦେଖୁଥିଲେ।

ଉମାଚରଣ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ କଲିକତା ଚାଲିଗଲା ପରେ, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ ପୁଣି ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲରେ ପଢ଼ିବାକୁ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ବାଲେଶ୍ଵର ସ୍କୁଲନ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ (ତତ୍‌କାଳୀନ ମାଟ୍ରିକ୍) ପାସ କଲେ । ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାସ୍ ପରେ ସେ ରେଭେନ୍ସ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଆଇ.ଏ. ପଢ଼ିଲେ। ଆଇ.ଏ. ପାସ୍ କରିବା ପରେ ବି.ଏ. ପଢ଼ିବାପାଇଁ କଲିକତାର ରିପନ୍ କଲେଜରେ ନାମ ଲେଖାଇଲେ । ସେଠାରେ ଅସୁବିଧା ହେବାରୁ ଫେରିଆସି ପୁନର୍ବାର ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢ଼ି ବି.ଏ. ପାସ୍ କଲେ । ପାଠ-ପଢ଼ା ଅପେକ୍ଷା ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ, ଖେଳରେ ଗୋପୀଯନ୍ତ୍ର ବଜାଇ ସଂଗୀତ ଗାଇବାରେ ଅଧ‌ିକ ସମୟ ବ୍ୟୟ କରୁଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ସେ ବାଲେଶ୍ଵର ସୁନହଟର ଲାଲମୋହନ ଦାସଙ୍କ କନ୍ୟା ଲବଙ୍ଗଲତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ।

ସେ ସମୟରେ ଲଣ୍ଡନରେ ପଞ୍ଚମ ଜର୍ଜଙ୍କ ଅଭିଷେକତ୍ସବ ଉଦେଶ୍ୟରେ ଭାରତରେ ମହାସମାରୋହରେ ଉତ୍ସବ ପାଳନ ହେଉଥିଲା । ଏହି ଉପଲକ୍ଷେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୧୯୧୨ ମସିହାରେ ‘କାଞ୍ଚିକାବେରୀ’ ନାଟକ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ହେଉଥିଲା । ଏହି ନାଟକରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଭଦ୍ରା ଓ ଭିକାରୁଣୀ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ଏଥିରେ ଗୋପୀଯନ୍ତ୍ର ବଜାଇ ଗୀତ ଗାଇ ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ମୁଗ୍‌ଧ କରି ଦେଇଥିଲେ । ନାଟକର ନର୍ତ୍ତକୀ ଭାବରେ ନାଚି ନାଚି ଅନେକ ପ୍ରଶଂସା ପାଇଥିଲେ । ବି.ଏ. ପଢ଼ିଲାବେଳେ କ୍ରୀଡ଼ାରସିକ, ସଙ୍ଗୀତ- ପ୍ରିୟ, ଅଭିନେତା ଭାବରେ ସେ ଯେଭଳି ପରିଚିତ ଥିଲେ ଠିକ୍ ସେହିପରି ‘ମୁକୁର’ ଓ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାରେ ଲେଖାଲେଖ୍ କରି ସଂପାଦକଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲେ । ଏନ୍‌ଟ୍ରାନ୍ସ ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ କବିତା ଲେଖୁ, ରେଭେନ୍ସା ଛାତ୍ରାବାସରେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ ।

ଆଇ.ଏ. ପଢ଼ିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ଲେଖାକୁ ଦେଖ୍ ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲେ । କ୍ରୀଡ଼ା, ସଂଗୀତ, ଅଭିନୟ, ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା ବ୍ୟତୀତ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସମାଜ ସେବାପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ରେଭେନ୍ସା କଲେଜର ଅଧ୍ୟାପକ ହେମଚନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ସେ ଅଗ୍ରଣୀ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାବରେ ଦୀନ, ଦୁଃଖୀ, ବ୍ୟାଧୂପୀଡ଼ିତଙ୍କର ସେବା କରୁଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ବ୍ୟତୀତ ସେ ଓଡ଼ିଆ ଓ ବଙ୍ଗଳାଭାଷାରେ ବଛା ବଛା ଅନେକ ପୁସ୍ତକ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । କବିତା ଲେଖାଲେଖି କରୁଥିବାରୁ ସାଙ୍ଗସାଥୀମାନେ ତାଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ଭଦ୍ରକ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭା କରାଯାଇ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ରୂପେ ପରିଚିତ କରାଗଲା । ଏହି ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭାରେ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ଚିନ୍ତାମଣି ମହାନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାଥିଲେ ଲକ୍ଷ୍ମୀନାରାୟଣ ସାହୁ ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ବି.ଏ. ପାସ୍ କଲାପରେ, ପୂର୍ବରୁ ଅଭିଭାବକ ଭାବରେ ପରିଚିତ ଥ‌ିବା ଉମାଚରଣ ଦାସଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାକ। ପୁରା ଗଲେ ସେଠାରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦର୍ଶନ କରି, ବି.ଏଲ୍. ପଢ଼ିବାର ପରାମର୍ଶ ନେଇ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଘରକୁ ଫେରିଲେ । ଘରକୁ ଫେରିବାପରେ ତାଙ୍କୁ ଜ୍ଵର ହେଲା । ଜ୍ଵର ଛାଡ଼ିଯିବା ପରେ ଦେହରେ ସେକାଳର ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧର ଉପସର୍ଗ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା । ପିତା ଭାଗବାତ ପ୍ରସାଦ ପୁତ୍ରର ଚିକିତ୍ସା କଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ସୁଫଳ ମିଳିଲା ନାହିଁ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଶରୀର ବ୍ୟାଖ୍ ପାଇଁ ବିକଳାଙ୍ଗ ହୋଇଗଲା । କୁଳଗୁରୁ ବାବାଜୀ ରାମଦାସଙ୍କଠାରୁ ସେ ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କରି ପରାମର୍ଶରେ କୁଳ ଦେବତା ଗୋପାନାଥଙ୍କ ପ୍ରତି ସମର୍ପିତ ହେଲେ। ସଦାସର୍ବଦା ଭଜନ କାର୍ତ୍ତନ କାର୍ତ୍ତନ କରି ନିଜ ଜୀବନର ଗତିପଥକୁ ବଦଳାଇ ଦେଲେ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କର ଥିଲେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ । ସାନଭାଇ ତିନିଜଣ ଓ ସାନଭଉଣୀ ଆଠଜଣଙ୍କୁ ନେଇ ତାଙ୍କର ପରିବାର ଥିଲା । ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ସଦାସର୍ବଦା ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହୁଥିଲେ । ବଡ଼ପୁଅର ଏଭଳି ଅବସ୍ଥା ଦେଖ୍, ତାହାର ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ସେ ଇଷ୍ଟଦେବ ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ନାମରେ ଥିବା ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତିର ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାରୀ କରାଇଦେଇଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ ଭାଇଆଳିଆ ସ୍ତରର ନାନାଦି ଈର୍ଷା ଓ ମାଲିମୋକଦ୍ଦମାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ କଷ୍ଟ ପାଉଥିଲା ବେଳେ, ସେ ସାହିତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, ସଂକୀର୍ତ୍ତନ, ଇଷ୍ଟପୂଜା, ଗୁରୁବାଣୀ ପାଳନ କରି ନିଜ ମନକୁ ସାର୍ ନା ଦେଉଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାଷାଭିଭିକ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲିଥାଏ । ‘ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ’ ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍କଳୀୟଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟତା ଭାବା ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନା ହେଉଥାଏ । ୧୯୧୨ ମସିହାର ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ରଚିତ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅବେଶନରେ ଗାନ କରାଯାଇ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ।

୧୯୨୧ ମସିହରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ । ଅସଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭଳି ଗଦ୍ୟରଚନା ଲେଖୁଥିଲେ । ଏହି ଲେଖା ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାର ପାଞ୍ଚଟି ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ପୁନଶ୍ଚ ବଲେଶ୍ଵରରୁ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିବା ସାପ୍ତାହିକ ‘ପ୍ରଜ।ତନ୍ତ୍ର’ ରେ କନି କାମେଳି, କଂଗ୍ରେସର ନେତୃସ୍ଥ ନାୟ ବ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଓହିଁରେ ଭୂମିକାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୁପଧର୍ମୀ ‘ପଞ୍ଚାମୃତ’ ନାଟିକା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଅନେକ ଲାନିକା, କବିତା, ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ, ‘କଣାମାମୁ’ ଉପନ୍ୟାସ ଏବଂ ନାଟକାଦି ରଚନା କରିଥିଲେ । ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ବିରୋଧ କରି ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ବିହାର ଓଡ଼ିଶା କାଉନ୍‌ସିଲ୍ ସଭ୍ୟପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନଙ୍କ ସାନଭାଇ କମଳାକାନ୍ତ, ଭଉଣୀ କୋକିଳା ଦେବୀ ଓ ଜାହ୍ନବୀ ଦେବୀ, ଭଣଜା ଗୌର ଗୋପାଳ ଦାସ, ଦୁଇପୁତ୍ର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଓ ଗୌରଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ କରାବରଣ କରିଥିଲେ ।

ଦେଶମ୍ନବେ।ଧ ଚିନ୍ତ୍ରାରେତନାରେ ଲକ୍ଷ୍ମ।କ।ନ୍ତ୍ରଙ୍କ ପରିବାର ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧି ହୋଇଥଲୋ ଫଳରେ ଲଚିଶ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ବିରୋଧ କରି ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ବିହାର ଓଡ଼ିଶା କାଉନ୍‌ସିଲ୍ ସଭ୍ୟପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନିଙ୍କ ସାନଭାଇ କମଳାକାନ୍ତ, ଭଉଣୀ କୋକିଳା ଦେବୀ ଓ ଜାହ୍ନବୀ ଦେବୀ, ଭଣଜା ଗୌର ଗୋପାଳ ଦାସ, ଦୁଇପୁତ୍ର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଓ ଗୌରଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ କରାବରଣ କରିଥିଲେ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ନିଜର ନାଟ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଯାଇ ଗଠନ କରିଥିଲେ ‘ଗୋପୀନାଥ ସଙ୍ଗୀତ ସମାଜ’ । ଏହା ପ୍ରଥମେ ଅପେରା ଏବଂ ପରେ ଥ୍ଟରରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ‘ଶରଦ୍ରାସ’, ‘ବସନ୍ତ ବିଳାସ’, ‘କାଳୀୟ ଦଳନ’, ‘ବ୍ରଜ ବର୍ଜନ,’, ‘ବଂଶୀ ଶିକ୍ଷା’ ଆଦି ନାଟକ ନାଟିକା ରଚନା କରି ପରିବେଷଣ କରାଇଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ‘ବେଶ ବଦଳା’, ‘ଶ୍ରୀଶ୍ରୀ ଗୌର ସନ୍ୟାସ’, ‘କଣ୍ଠ’, ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଚଣ୍ଡାଳୁଣୀ’ ନାଟକ ରଚନା କରି ଅଭିନୟ କରାଇଥିଲେ । ଏହି ନାଟ୍ୟ ସଂସ୍ଥା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କର ରାସ ପ୍ରଣେତା ଗୋବିନ୍ଦ ସୁରଦେଓ ମୋହନ ସୁନ୍ଦର ଦେବ ଗୋସ୍ବାମୀ, କୃଷ୍ଣ ପ୍ରସାଦ ବସୁ ଓ କାଳୀଚରଣଙ୍କ ସହିତ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ହୋଇଥିଲା ।

ଗୋପିନାଥ ସଙ୍ଗୀତ ସମାଜ ଭାଙ୍ଗିଯିବା ପରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୯୨୯ରେ ‘ଗୋପିନାଥ ପ୍ରେସ୍’ ଭଦ୍ରକରେ ସ୍ଥାପନ କଲେ । ଏହି ପ୍ରେସରୁ ୧୯୩୭ ମସିହରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ‘ଡଗର ପତ୍ରିକା’। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ‘ଡଗର’ ପତ୍ରିକାର ପ୍ରକାଶନ କଟକସ୍ଥ ପିଠାପୁରଠାରେ କରାଇଥିଲେ । ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଭଦ୍ରକର ତାଳପଦା ଏବଂ କଟକରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ରହିଥ‌ିବା ଅନ୍ଧବିଶ୍ବାସ ଦୂରୀକରଣ, କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀ ଆଦର୍ଶ ଓ ବାଣୀ ପ୍ରତି ଅନୁରାଗୀ ହୋଇ ସେ ଅନେକ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏହି କରିତ୍‌କର୍ମା, ଯଶସ୍ବୀ ସାଧକଙ୍କର ଅବସାନ ଘଟିଲା ୧୯୫୩ ମସିହା ଫେବୃଆରୀ ୨୪ ତାରିଖ ଦିନ ଭଦ୍ରକ ଭବନରେ ।

କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ଓ ପଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟକୁ ବହୁବିଧ ରଚନାରେ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ରଚନାରେ ହାସ୍ୟ କୌତୁକ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୂପଧର୍ମୀ ଭାବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସତେ ଯେପରି ଅନ୍ୟକୁ ହସାଇବାର ଅଦ୍ଭୁତ ଶକ୍ତି ନେଇ ସେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବ ରଥଙ୍କ ‘କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦଚମ୍ପୂ’କୁ ଅନୁସରଣ କରି ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ଚଟକ ଚନ୍ଦ୍ରହାସ ଚମ୍ପୂ’ । ସେହିପରି ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ‘ଉତ୍କଳ ଭ୍ରମଣ’ ଅନୁକରଣ କରି ‘କଟକ ସଫର’, ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କ ‘କଳାମାଣିକରେ’ ଛାନ୍ଦକୁ ଅନୁସରଣ କରି ‘ଧଳାମାଣିକରେ’ ଲାଳିକା ରଚନା କରିଥିଲେ । ନାଟ୍ୟ ସାହିତ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ହାସ୍ୟଉକ୍ତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

‘ଡିମ୍ବକ୍ରେସୀ ସଭା’, ‘ହନୁମନ୍ତର ବସ୍ତ୍ରହରଣ’, ’ଜର୍ମାନ ଭୂତ ଓ ବ୍ରିଟିଶ ଦୂତଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ‘ଆଦି ତାଙ୍କର ପ୍ରହସନ ରଚନା । କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଥିଲେ ସଫଳ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟିକ । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ପିଲାଙ୍କ କଥା’ (ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ସଂକଳନ) ‘ଚିଡ଼ିଆଖାନା’ (ଜୀବଜନ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପଦ୍ୟମୟୀ କୃତି) ଆଦି ଶିଶୁ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲାଭଳି ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ‘ପାଠମାଳା’ ଓ ‘ସାହିତ୍ୟ ସୁଧାକର ଭଳି ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଗଳ୍ପ, ପ୍ରବନ୍ଧ, ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ବାଣୀଭଣ୍ଡାରକୁ ଯଶସ୍ୱୀ କରିଛନ୍ତି । ଗଳ୍ପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ‘ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି’ ତାଙ୍କର ସଫଳ ସୃଷ୍ଟି । ଏଥିରେ ପ୍ରେମ ଓ କରୁଣ ଭାବକୁ ନାୟକ ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଖାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ‘ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା’ରେ ହାସ୍ୟ ଓ ବିଦୁପଧର୍ମୀ ଭାବ ଉପସ୍ଥାପନା, ‘କଣାମାମୁ’ର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗ୍ରାମୀ ଗଢୁଗକୁ ଅସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଯାଇଥବା ଚରିତ୍ରକୁ ପାଠକ ବେଶ୍ ହୃଦୟର ସହିତ ଅନୁଭବ କରିଥାଏ । ଜଣେ ସଫଳ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବରେ ‘ହାସ୍ୟରସ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିରେ ହାସ୍ୟରସ’, ‘କବି ଓ କବିତ୍ଵ’, ‘ଓଡ଼ିଆ ସଙ୍ଗୀତ’ ଆଦି ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ‘ହାସ୍ୟରସ’ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଭିମତ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ‘ତିଅଣରେ ଲୁଣଭଳି ସାହିତ୍ୟରେ ହାସ୍ୟରସ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ’ । ‘ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସ୍ମୃତି’, ‘ସ୍ମୃତିପୂଜା’, ଚିନ୍ତାମଣି ସ୍ମୃତି’, ‘ଖଣ୍ଡିଏ ଚିଠି’ କାନ୍ତକବିଙ୍କର ଜୀବନୀମୂଳକ ପ୍ରବନ୍ଧ ସୃଷ୍ଟି । ଅଙ୍ଗେନିଭା କଥାକୁ ନେଇ କାନ୍ତକବି ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ନିଭୃତ ନିଶୀଥ’, ‘ରୋଗଶଯ୍ୟା’, ‘ଜୀବନ୍ତ ମରଣ’ । ନିଜ ଜୀବନର ଅବସ୍ଥା ଓ ବିଶେଷ ସ୍ମୃତିନେଇ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ବାଲ୍ୟସ୍ମୃତି’, ‘ଶୈଶବ ସ୍ମୃତି’, ‘କୈଶୋର ସ୍ବପ୍ନ’ ଓ ଯୌବନ ପଥେ’।

କାନ୍ତକବିଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ଲାଳିକାଗୁଡ଼ିକ ବେଶ୍ ହାସ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପକ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ‘ଅଲଣା ପୁରାଣ’, ‘ଯୁଗର ମଜା’, ‘ବିଡ଼ି ମହିମା’, ‘ଶୋକଗୀତ’, ‘ଗାନ୍ଧୀଗୋଳ’ ଇତ୍ୟାଦି । କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ରଚିତ ‘ଚିଲିକା’ ରୀତିରେ କବି ଲେଖୁଛନ୍ତି ‘ବୈତରଣୀ’। ‘କଲ୍ଲୋଳ’ ଓ ‘ବିବିଧ କବିତା’ ସଂକଳନରେ ତାଙ୍କର ଅନେକ କବିତା ସଂଯୋଜିତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ‘ଶ୍ମଶାନରେ ରାଧାନାଥ’, ‘ଶ୍ମଶାନରେ ମଧୁସୂଦନ’, ‘ମହାପ୍ରୟାଣ’, ‘ଆଷାଢ଼ ପ୍ରଥମ ଦିବସେ’, ‘ବର୍ଷା ସଙ୍ଗୀତ’, ‘ଶିଶୁ’, ‘ଶିଶୁର ଭାଷ’, ‘ଶିଶୁର ହସ’, ‘ମୋ ସଙ୍ଗୀତ’, ‘ଯୁଗାବତାର’ ଇତ୍ୟାଦି । ତାଙ୍କ ହୃଦୟର ଆଧାୟିକ ଚେତନା ସମ୍ବଳିତ କବିତା ସଂକଳନ ହେଉଛି ‘ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ’ । ଏହି କବିତା ସଂକଳନକୁ ଅନେକ ଆଲୋଚକ ବିଶ୍ୱକବି ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳି’ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଜାତୀୟ ଭାବ, ଦେଶପ୍ରୀତି ଓ ଜାତୀୟ ବୀର ବନ୍ଦନା କବିତାଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ କବି କରିଛନ୍ତି ‘ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ’ କବିତା ସଞ୍ଚଳନ।

ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ‘ଦୁନ୍ଦୁଭି’ କବିତା ସଂକଳନରେ ସ୍ଥାନିତ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’, ‘ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ’ ସଂକଳନଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ଉକ୍ତ ସଂଗୀତଟିକୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ମାନ୍ୟତା ଦେଉଛି । ଏହି କବିତା ସଂକଳନରେ ‘କୋଟି କୋଟି କଣ୍ଠେ ଆଜି’, ‘ଉଡ଼ାଇ ନିଶାଣ ବଜାଇ ଭେରୀ’, ‘ସାଜରେ ସାଜରେ’ ‘ଭାଇମାନେ ହେ’ ଆଦି ଜାତୀୟ ଆହ୍ବାନମୂଳକ କବିତା ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଥିଲେ ବୈଷ୍ଣବ । ତାଙ୍କର ଲେଖାଗୁଡ଼ିକରେ ସ୍ଵଦେଶପ୍ରାଣତା, ଆଶାବାଦ ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାଶ୍ରିତ ମହାନ୍ ଭାବନା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ସେ କେବଳ ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକ କାହିଁକି ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ନିକଟରେ ସଦା ଆଦରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବେ ।

କାଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ଟିପ୍ପଶା

• ବିବିଧ – ବିଭିନ
• ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ – ଅଲଗା ଅଲଗା
• ରୋଗକ – ରୁଚିକାରକ
• ମନୋରମ – ମନୋହର/ରମଣୀୟ
• ସୁପରିଚିତ – ବହୁ ପରିଚିତ
• ମାଣବସା – ମାର୍ଗଶିର ମାସ ଗୁରୁବାର ଦିନ ମାସରେ ଧାନ ରଖୁ ଲକ୍ଷ୍ୟଙ୍କର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ପୂଜା କରାଯାଏ।
• କଟକ ଏକାଡ଼େମା ସ୍କୁଲ – ବର୍ତ୍ତମାନର ନାମ ପ୍ୟାର।ଏମାହନ ଏକାଡ଼ମା
• କୃତକାର୍ଯ୍ୟ – ସଫଳକାମ
• ତଭାବଧାନ – ଦାୟିତ୍ୱ ନେବ/ହେପାଜତ
• କ୍ରାଡା – ଖେଳ
• ଗୋପାଯନ୍ତ – ଏକ ପ୍ରକାର ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର
• ପରିବେଷଣ – ଉପସ୍ଥାପନ
• ଅଭିକୋତ୍ସବ – ଅଭିଷେକ ଉତ୍ସବ ଅର୍ଥାତ୍ ରାଜଗାଦି ବା ସିଂହାସନରେ ନୂତନ ରାଜା ରପିବା ବେଳେ ଆନନ୍ଦ ଉତ୍ସବ।
• କେନ୍ଦେରା – (ଏକ ପ୍ରକାର ରାଜ୍ୟଯନ୍ତ୍ ସାଧାରଣତଃ ଯୋଗୀମାନେ କେନ୍ଦରା ବଜାଇ ଗାତ ଗାଇ ଭିଷା କରିଥା ନ୍ତି)
• ର।ମହାଳି – ତାସକାଠଆ
• ମୁଗ୍ଧ – ପ୍ରଶାଭୂତ/ଅତି ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ
• ପାରଦର୍ଶୀ – ପାରଙ୍ଗମ/ କୁଶଳା
• ଶ୍ରୀୟାଭଜନ – ଶ୍ରଦ୍ଧାର ଯୋଗ୍ୟ
• ଅଗ୍ରଶା – ଆଗୁଆ/ନେତୃତ୍ଵ
• ଘେ।ଷଣା – ପ୍ରଚାର
• ସର୍ବସାଧାରଣ – ସବୁସ୍ତରର ଲୋକ
• ଅଭିଭାବେକ – ପୁରବି
• ବି.ଏଲ୍‌. – ବ୍ୟାଚେଲର ଅଫ ଲ (ଆଇନ ସ୍ନାତକ)
• ଉପସର୍ଗ – ଚିହ୍ନ/ସଙ୍କେତ
• ଦୂରାରୋଗ୍ୟ – ଯାହା କଷ୍ଟରେ ଆରୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ
• ଧମର୍ପିତ – ଉପର୍ଗ କରିବା
• ଥାସକ୍ତ – ଆଗ୍ରହା
• ଦୁର୍ଦ୍ଦଶାଗ୍ରସ୍ତ – ଭାଗ୍ୟହାନତା କବଳିତ
• କୁଳଗୁରୁ – ଇଂଶର ବାଷ।ଯାତା ଗୁରୁ
• ପାଲିମୋକଦ୍ଦମା – କୋର୍ଟ କଚେରୀରେ କେସ୍
• ମାନ୍ତ୍ରନା – ଆଶ୍ଵାସନା/ ପ୍ରରୋଧ
• ଭାଷାଭିତ୍ତିକ – ଭାଷାକୁ ମୁଳକରି
• ତ୍ରୁଟି ବିଚ୍ୟୁତି – ଭୁଲ୍ ଭାବ
• ଛହନାମ – ନିଜ ନାମ ବଦଳରେ ଆଉ ଏକ ନାମ
• ଉଚ୍ଚଚୁଘି – ଅନୁପ୍ରାଣିତ
• ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ – ସମୁଦ୍ରରୁ ଲୁଗ ମାରିବା ପାଇଁ ଚାକ୍ଷିଜଙ୍କ ଆହ୍ୱାନ କ୍ରମେ ୧୯୩୦ରେ ହୋଇଥିଲା ଗଣ ଆନ୍ଦୋଳନା
• ଅବସାନ – ଶେଷ ହେବା
• ଜରିଆରେ – ମାଧ୍ୟମରେ
• ସାପ୍ତାହକ – ସାତ ଦିନରେ ଥରେ
• ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ। – ମିଳିଥାଏ
• ଇସ୍ତଫା – କାଯ୍ୟକାଳ ପୂରିବା ପୂର୍ବରୁ ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ କାଯ୍ୟରୁ ବାହାରି ଆସିବା
• କାରାବରଣ – ଚେଲ୍ ରେ ରହିବା
• ଆୟୁକାଳ – ଜବନକାଳ
• ନିବିଡ଼ – ଘନିଷ୍ଠ
• ପ୍ରଚେତା – ରଚୟିତା
• ଅସ୍‌ସ୍ଥାନ – ରହିବା
• ଅନୁରାଗା – ଅନୁସରଣ କରିବା
• ଅବସାନ – ଶେଷ
• କରିଆରେ – ମାଧ୍ୟମରେ
• ମାସିକ – ତାପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ
• ବିଦ୍ରପ – ଥଟ୍ଟାମାଧ୍ୟମରେ ଆପାତ
• ବ୍ୟଙ୍ଗ – ଅଟ୍ଟା
• ଲଳିକା – ଆମେଦପ୍ନାର୍ଶ୍ନ ପ୍ରସଙ୍ଗ
• ପ୍ରହସନ – ହାସ୍ୟରସ ଉଦ୍ଦୀପକ କ୍ଷୁଦ୍ର ନାଟକ
• ଶିକ୍ଷକୋଚିତ – ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଉଚ୍ଚିତ
• ତି ଅଶ – ତରକାରି
• ଆମମଲଗ୍ନ – ନିଜ ସହ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଥିବା
• ଉଜ୍ଜ୍ବସ – ଉଦ୍ବେଳିତ ଭାବ
• ଅଙ୍ଗେ ନିଭା – ବାଚନରେ ଘଟିଯାଇଥିବା
• ରୂପାୟିତ – ପ୍ରକାଶିତ
• ସ୍ୱରଣଯୋଗ୍ୟ – ମନେ ରହିଲା ଭଳି
• ଚିରଚିତ – ଲେଖାଯା ଇଥିବା/ରଚନା କରାଯାଇଥିବା
• ଆଧାମବ।ଦା – ଈଶ୍ଵର ବା ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଉପରେ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାନ କାରା
• କବିତାବଳା – କରିବାପମୂହ
• ଆଚଳ। – ସମୂହ
• ଉଚ୍ଚାଙ୍ଗ – ଉଚ୍ଚକଟାରେ (ଯାହା ସବୁଦିନେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାବନ୍ତ ହୋଇଥିବ)
• ଆୟୁଷ୍ଠାନ – ଆୟୁଷ ସମ୍ପନ୍ନ
• ଯଶୋହଦେବହ – ଯଶସ୍ଵା

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Physical Science Notes Chapter 6 ଆଲୋକ- ପ୍ରତିଫଳନ ଓ ପ୍ରତିସରଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Physical Science Notes Chapter 6 ଆଲୋକ- ପ୍ରତିଫଳନ ଓ ପ୍ରତିସରଣ

→ ଉପକ୍ରମ (Introduction) :

• ଆଲୋକ ଏକ ପ୍ରକାରର ଶକ୍ତି ଯାହା ଆମେ ଚକ୍ଷୁ ମାଧ୍ୟମରେ ଅନୁଭବ କରୁ ।
• ଆମେ ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ଦେଖ୍ରୁ ଯଦି ଏହା ଆଲୋକ ନିର୍ଗତ କିମ୍ବା ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ।
• ଯେଉଁ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ନିଜସ୍ଵ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଦୀପ୍ତ (Luminous) ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।

→ ଉଦାହରଣ :

• ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଜଳନ୍ତା ମହମବତୀ, କାଠ, କୋଇଲା ଓ ଗ୍ୟାସ୍ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଯେଉଁ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ନିଜର ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଦୀପ୍ତହୀନ (Non-Luminous) ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।

→ ଉଦାହରଣ :

• ମାଟି, ପଥର, ଗଛ, ଟେବୁଲ, ଚୌକି ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଦୀପ୍ତ ବସ୍ତୁରୁ ଅଦୀପ୍ତ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଆଲୋକ ପଡ଼ିଲେ ଆମେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଦେଖୁଥାଉ ।
• ଅଦୀପ୍ତ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ କିଛି ଆଲୋକ ଶୋକ କରି ଅବଶିଷ୍ଟ ଆଲୋକ ପ୍ରତିଫଳିତ କରି ଆମ ଆଖରେ ପଡ଼ିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଆମେ ଦେଖିଥାଉ ।

→ ଉଦାହରଣ :

• ଚନ୍ଦ୍ରର ନିଜର ଆଲୋକ ନାହିଁ । ତଥାପି ଆମେ ତାକୁ ରାତିରେ ଉଜ୍ଜ୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥିବାର ଦେଖୁ । ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଚନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ପଡ଼ି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ଆମ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚ୍ ଥାଏ । ତେଣୁ ବାସ୍ତବରେ ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ ହେଉଛି ପ୍ରତିଫଳିତ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ।
• କେତେକ ଦୀପ୍ତହୀନ ବସ୍ତୁକୁ ଦୀପ୍ତ କରାଯାଇପାରେ । ଅର୍ଥାତ୍ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ କୋଇଲା ଏକ ଦୀପ୍ତହୀନ ବସ୍ତୁ । ଏହାକୁ ଦହନ କଲେ ଏହା ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରି ଦୀପ୍ତ ହୁଏ ।
• ଆଲୋକ ତାହାର ଉତ୍ସରୁ ସବୁ ଦିଗକୁ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ ।
• କାରଣ ଆଲୋକ ପଥରେ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ପାଇଲେ ସେହି ବସ୍ତୁର ଆକାର ଅନୁସାରେ ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଆଲୋକ ସହିତ ଅନେକ ପରିଘଟଣା ଜଡ଼ିତ ଯେପରିକି ଦର୍ପଣଦ୍ବାରା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ, ତାରାମାନଙ୍କର ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ଆଲୋକ, ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁର ସାତ ବର୍ଷ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଯେଉଁ ସରଳରେଖ୍ୟ ପଥରେ ଆଲୋକ ଗତି କରେ, ତାହାକୁ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ ।
• ଯଦି ଗୋଟିଏ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଅସ୍ଵଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ଆଲୋକର ଗତିପଥରେ ରହିଯାଏ ତେବେ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରୁଥ‌ିବା ଆଲୋକ ସେହି ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ବସ୍ତୁ ପାଖରେ ବାଙ୍କିଯାଏ, ଏହାକୁ ଆଲୋକର ବିକୀର୍ତ୍ତନ (Diffraction) କୁହାଯାଏ ।
• ଆଲୋକ କେବଳ ତରଙ୍ଗ ନୁହେଁ କି କେବଳ କଣିକା ନୁହେଁ । ଏହା ଉଭୟ ତରଙ୍ଗ ଓ କଣିକାର ଗୁଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ । ଏହାକୁ ଆଲୋକର ଦ୍ଵୈତ ପ୍ରକୃତି (Dual nature of light) କୁହାଯାଏ ।

→ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ (Reflection of Light) :

• ଆଲୋକ ଚିକ୍କଣ ସମତଳ କିମ୍ବା ବକ୍ରପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ପ୍ରତିଫଳନରେ ଉଭୟ ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଓ ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମି ଗୋଟିଏ ମାଧ୍ୟମରେ ରହିଥାଏ । ପ୍ରତିଫଳନର ଦୁଇଟି ନିୟମ ଅଛି
• ପ୍ରଥମ ନିୟମ : ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ ବେଳେ ଆପତନ କୋଣ ଓ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ନିୟମ : ଆପତିତ ରଶ୍ମି, ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବ ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ରହିଥାନ୍ତି ।
• \(\bar{AB}\) – ଆପତିତ ରଶ୍ମି, \(\bar{BC}\) – ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମି, \(\bar{BN}\) – ଅଭିଲମ୍ବ
  

→ ସମତଳ ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି :

• ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ସମତଳ ହେଲେ ତାହାକୁ ସମତଳ ଦର୍ପଣ କହନ୍ତି ।
• ସମତଳ ଦର୍ପଣ ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସର୍ବଦା ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହି ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକାର ବସ୍ତୁର ଆକାର ସହିତ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
• ସମତଳ ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ ବସ୍ତୁ ଯେତିକି ଦୂରରେ ଥାଏ ତାହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ ସେତିକି ଦୂରରେ ରହିଥାଏ ।
  ଏହି ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପାର୍ଶ୍ବ ଓଲଟା ହୋଇଥାଏ ।

→ ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣ (Spherical Mirror):
ଚକ୍ରପ୍ଷ୍ଠବିଶଷ୍ଟ ପ୍ରତିଫଳନକାର1 ତର୍ପଣକ୍ତ ବଫୁଲାକାର ତର୍ପଣ କହିନି | ତର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଖୋଲକପୃଷ୍ଠର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ହୋଇଥାଏ । ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର; ଯଥା – ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଓ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ।

• ଅବତଳ ଦର୍ପଣ : ଯେଉଁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଭିତର ଆଡ଼କୁ ବକ୍ର ହୋଇ ରହିଥାଏ, ତାହାକୁ ଅବତଳ (Concave) ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ।
  • ଏହି ଦର୍ପଣର ବକ୍ର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଗୋଲକର କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ହୋଇଥାଏ ।
• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ : ଯେଉଁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ବାହାର ଆଡ଼କୁ ବକ୍ର ହୋଇ ରହିଥାଏ ତାହାକୁ ଉତ୍ତଳ (Convex) ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ ।
  • ଏହି ଦର୍ପଣର ବକ୍ର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଗୋଲକର କେନ୍ଦ୍ରର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ରହିଥାଏ ।
  • କାଚ ଗୋଲକ ଖଣ୍ଡର ଭିତର (ଖାଲୁଆ) ପାଖରେ ରୁପାର ଲେପ ଦେଲେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ମିଳେ ।
  • କାଚ ଗୋଲକ ଖଣ୍ଡର ବାହାର (ପେଟୁଆ) ପାଖରେ ରୁପାର ଲେପ ଦେଲେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ମିଳିବ ।

→ (i) ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ ସମ୍ପର୍କରେ ବ୍ୟବହୃତ ବୈଷୟିକ ଶବ୍ଦ (Term related to Spherical Mirror) :
ପୋଲ୍ (Pole) ବା ମେରୁ – ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ବକ୍ର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପୋଲ୍ (Pole) କହନ୍ତି । ଉଭୟ ଦର୍ପଣରେ ଏହାକୁ ସାଧାରଣତଃ P ଅକ୍ଷର ଦ୍ବାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ । ଏହା ଦର୍ପଣର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଅଟେ ଓ ଏହା ଦର୍ପଣର ପୃଷ୍ଠଦେଶରେ ଥାଏ ।

ଚିତ୍ର-1 ରେ APD ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଏବଂ ଚିତ୍ର-2ରେ APD ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ । ଉଭୟ ଦର୍ପଣର ମଝି ବିନ୍ଦୁ ସୂତାଦ୍ୱାରା ମାପି ପୋଲ୍ (P) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ସେହି ବିନ୍ଦୁ P ଉତ୍ତଳ ବା ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ମେରୁ ଅଟେ ।

→ (ii) ରକ୍ରତାକେତ୍ର (Centre of Curvature):
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ ଯେଉଁ ଫମ୍ପା ଗୋଲକର ଅଂଶ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଗୋଲକର ଜ୍ୟାମିତିକ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର (Centre of Curvature) କୁହାଯାଏ । ଉଭୟ ଦର୍ପଣରେ ଏହାକୁ ସାଧାରଣତଃ (C) ଅକ୍ଷରଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ବାହାରକୁ ରହିଥାଏ ।
‘ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କ୍ଷେତ୍ରର ବଜ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ଦର୍ପଣ ବାହାରେ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ସମ୍ମୁଖରେ ଥାଏ । ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ପଛଆଡ଼କୁ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣର ଅଂଶ ନୁହେଁ ।

→ (iii) ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ (Radius of Curvature) :
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ ଯେଉଁ ଗୋଲକର ଅଂଶ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଗୋଲକର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧକୁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକର ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ (Radius of Curvature) କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ସାଧାରଣତଃ (R) ଅକ୍ଷର ଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ ।

ପୋଲ୍ (P) ଓ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର C ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତା PC ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏଠାରେ PC = CM = CN = R |

→ (iv) ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ (Principal Axis) :
ଯେଉଁ ସରଳରେଖା ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ଓ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଯୋଗ କରେ ତାହାକୁ ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ (Principal Axis )କୁହାଯାଏ । ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ପୋଲ୍ ଉପରେ ଦର୍ପଣର ପୃଷ୍ଠପ୍ରତି ଅଭିଲୟ ହୋଇଥାଏ ।

→ ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ (Principal Focus) :
ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ : ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷସହିତ ସମାନ୍ତର ରହିଥ‌ିବା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରେ ମିଳିତ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରନ୍ତି । ଏହି ବିନ୍ଦୁକୁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ (Principal Focus) କୁହାଯାଏ ।

→ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ :
ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷସହ ସମାନ୍ତର ହୋଇ ଦର୍ପଣ ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ନ ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଦୂରେଇ ପାଇଚ୍ଛନ୍ତି | ଏହି ପ୍ରତିଫଳିତ ରଣ୍ଠିଖ୍ଡଡି.କ ପ୍ରମ୍ଭଗ ଅଷ ଯାଇଛନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମିଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରୁ ଆସିଲା ଭଳି ଜଣା ପଡ଼ୁଛି । ଏହି ବିନ୍ଦୁକୁ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ କୁହାଯାଏ । ଫୋକସ୍ କୁହାଯାଏ ।

→ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା (Focal Length) :
ବର୍ତ୍ତୁଳାକର ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ଓ ଫୋକସ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତାକୁ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା (Focal length) କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ (f) ଅକ୍ଷର ଦ୍ବାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ । P ଓ F ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ଫୋକସ ଦୂରତା (f) କହନ୍ତି ।

→ ତ୍ୱାରକ (Aperatures) :
ବର୍ତ୍ତୁଳାକର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ଏକ ବୃତ୍ତାକାର ପରିସୀମା (Outline) ଥାଏ ।
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ବ୍ୟାସକୁ ଦର୍ପଣର ଦ୍ବାରକ କହନ୍ତି । MN ଦୂରତା ଦର୍ପଣର ଦ୍ଵାରକ ଅଟେ । ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣର ଦ୍ଵାରକ ବଜ୍ରତି ବ୍ୟାସାର୍ଷଠାରୁ ବହୁତ କମ୍ ।

→ ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ (R) ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା (f) ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ :

• ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଦ୍ବାରକ ବିଶିଷ୍ଟ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍କ ଏହାର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ଦୁଇଗୁଣ ଅଟେ । ତେଣୁ R = 2f |
• ମୁଖ୍ୟ ଫୋକସ୍ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ଓ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ରର ଠିକ୍ ମଝିରେ ରହିଥାଏ ।

→ ଏ ବର୍ଭୁଳାକାର ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ (Image Formation by Spherical Mirror) :

→ ରଶ୍ମିଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପରିପ୍ରକାଶ (Representation of Images formed by Spherical Mirrors using Ray Diagrams) :
ପ୍ରତିବିମ୍ବର ସ୍ଥିତି ଜାଣିବା ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ରଶ୍ମିନେଇ ରଶ୍ମିଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରାଯାଇ ପାରିବ । ଦୁଇଟି ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମିର ପ୍ରତିଚ୍ଛେଦ ବିନ୍ଦୁରେ ଏକ ବିନ୍ଦୁସମ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।
(i)

• ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷସହ ସମାନ୍ତର ଥ‌ିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଉପରେ ଆପତିତ ହେଲେ ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମି ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ବିନ୍ଦୁଦେଇ ଗତିକରେ।
  
• ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମି ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ଉପରେ ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଉତ୍ତଳ ଏହ | ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ଉପରେ ଆପତିତ ହେଲେ (divergent) ହେଲାଭଳି ଜଣାପଡ଼େ ।
  

(ii)

• ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମି ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ଦେଇ ଗତି କରି ଦର୍ପଣ ଉପରେ ଆପତିତ ହେଲେ, ତାହା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ହୋଇ ଗତି କରିବ । ଚିତ୍ର (a)
  
• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମି ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରୁଥିଲେ, ତାହା ଦର୍ପଣ ପୃଷ୍ଠରୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଲାପରେ ଦୁର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ହୋଇ ଗତି କରେ । ଚିତ୍ର (b)
  

(iii)

• ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମି ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ଦେଇ ଗତିକରୁଥିଲେ କିମ୍ବା ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ତା’ର ଦିଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ହୋଇଥିଲେ, ଦର୍ପଣ ପୃଷ୍ଠରୁ ପ୍ରତିଫଳନ ପରେ ତାହା ଯେଉଁ ପଥରେ ଆସିଥାଏ ସେହି ପଥରେ ଫେରିଯାଏ ।
  
• ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଦର୍ପଣର ପୃଷ୍ଠଉପରେ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ଲମ୍ବ ଦିଗରେ ପଡ଼ିଲେ, ସେହି ରଶ୍ମି ଯେଉଁ ଦିଗରୁ ଆସିଥାଏ ସେହି ଦିଗରେ ଫେରିଯାଏ ।
  

(iv) ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମି ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ପ୍ରତି ତୀର୍ଯ୍ୟକ ଭାବରେ ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ବା ଉତ୍କଳ ଦର୍ପଣ ପୃଷ୍ଠରେ ପୋଲ୍ (P) ବିନ୍ଦୁ ନିକଟରେ ଆପତିତ ହେଲେ, ତାହା ତୀର୍ଯ୍ୟକ ଭାବରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ । ଆପତନ ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଏପରି ଦିଗରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ଯେ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣ ଆପତନ କୋଣ ସହିତ ସମାନ ହୁଏ ।

ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ :

→ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ :

• ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିଫଳନ ପାଇଁ ପ୍ରଚଳିତ ସାଙ୍କେତିକ ପ୍ରଥା (Sign Convention for Reflection by Spherical Mirrors):
• ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିଫଳନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କଲାବେଳେ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଯେଉଁ ଆଦୃତ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା (Sign Convention) ସମୂହକୁ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ନୂତନ କାର୍ଟେସିଆନ ସଂକେତ ପ୍ରଥା (New cartesian sign convention) କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ପ୍ରଥାରେ ତର୍ପଣର ପୋଲକ୍ତ ମୂଳ ବିନ୍ଦୁ (Origin) ନିଆଯାଏ । ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶୀ ପଦ୍ଧତି (Co-ordinate System)ର X-ଅକ୍ଷରୂପେ ନିଆଯାଏ ।

→ ଆଦୃତ ସଙ୍କେତ ଓ ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା—

• ବସ୍ତୁକୁ ସର୍ବଦା ଦର୍ପଣର ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ରଖାଯାଏ ।
• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ରହିଥିବା ଦୂରତାଗୁଡ଼ିକୁ ଦର୍ପଣର ପୋଠାରୁ ମପାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ଦୂରତାକୁ ମୂଳ ବିନ୍ଦୁର ଡାହାଣ ଆଡ଼କୁ + X ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ଯାହା ମୂଳବିନ୍ଦୁର ବାମ ଆଡ଼କୁ -X ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।
• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ଉପର ଆଡ଼କୁ +Y ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଯେଉଁ ଦୂରତା ବା ଉଚ୍ଚତା ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।
  
• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ଚଳ ଆଡ଼କୁ –Y ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ଲମ୍ବଭାବରେ ଯେଉଁ ଦୂରତା ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।

→ ଦର୍ପଣର ପୂତ୍ର (Mirror Formula) :

• ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପୋଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତାକୁ ବସ୍ତୁଦୂରତା (Object distance) ବା u, ଦର୍ପଣର ପୋଠାରୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତାକୁ (Image distance) ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦୂରତା ବା v ଏବଂ ପୋଠାରୁ ଫୋକସ୍ ଦୂରତାକୁ f କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ତିନୋଟି ରାଶି u, v ଓ f ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସଂପର୍କ ହେଲା — \(\frac { 1 }{ u }\) + \(\frac { 1 }{ v }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
  
• ଏହି ସୂତ୍ର ସମସ୍ତ ଅବତଳ ଓ ଉତ୍କଳ ଦର୍ପଣ (ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣ) ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

→ ପରିବର୍ଦ୍ଧନ (Magnification) :

• ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ବେଳେ ବସ୍ତୁର ଆକାର ତୁଳନାରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କେତେ ପରିମାଣରେ ବର୍ଣିତ ହୋଇଛି, ତାହାକୁ
• ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।
• ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ଓ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତାର ଅନୁପାତକୁ ଦର୍ପଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ କହନ୍ତି ।
• m ଅକ୍ଷରକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଙ୍କେତ ରୂପେ ନିଆଯାଏ ।
• ଯଦି ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା h ଏବଂ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା h’ ହୁଏ
  
• ବସ୍ତୁର ଦୂରତା (u) ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା (v) ସହିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ (m) ର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ତାହା ହେଲା
• 
• ସାଧାରଣତଃ ବସ୍ତୁ, ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ଉପର ଆଡ଼କୁ ରହିଥାଏ, ତେଣୁ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ । ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ପାଇଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତାକୁ
• ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ପାଇଁ ତାହାର ଉଚ୍ଚତାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।
• ପରିବର୍ଦ୍ଧନ (m) ସହିତ ବିଯୁକ୍ତ ଚିହ୍ନ ରହିଥିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବାସ୍ତବ ହୋଇଥାଏ ।
• ପରିବର୍ଦ୍ଧନ (m) ସହିତ ଯୁକ୍ତ ଚିହ୍ନ ରହିଥିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଆଭାସୀ ହୁଏ ।
• mର ମୂଲ୍ୟ ‘1’ ଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ତୁଳନାରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୁଏ ।
• mର ମୂଲ୍ୟ ‘1’ ଠାରୁ ବଡ଼ ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ତୁଳନାରେ ବଡ଼ ହୁଏ ।
• mର ମୂଲ୍ୟ ‘1’ ସହିତ ସମାନ ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ତୁଳନାରେ ସମାନ ହୁଏ ।

→ ଆଲୋକର ପ୍ରତିସରଣ (Refraction of Light) :
ଆଲୋକର ପ୍ରତିସରଣ :

• ଆଲୋକ ତୀଯକ୍ ଭାବରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ବଚ୍ଛ ମାଧ୍ୟମରୁ ଭିନ୍ନ ସାନ୍ଦ୍ରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ
• ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛ ମାଧ୍ୟମକୁ ଗତିକଲାବେଳେ ଦୁଇ ମାଧ୍ୟମର ସଂଯୋଗ ପୃଷ୍ଠରେ ଏହାର ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଆଲୋକର ପ୍ରତିସରଣ କହନ୍ତି

ତଦାହରଣ

• ଏକ କାଚପାତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଜଳଭିତରେ ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଏକ ଜିନଷକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ବଡ଼ ଆକାରରେ ଦେଖାଦେବ ।
• ଏକ କାଚପାତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଜଳଭିତରେ ବୁଡ଼ିରହିଥିବା ଏକ ଜିନଷକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ବଡ଼ ଆକାରରେ ଦେଖାଦେବ ।
• କାଚଗ୍ଲାସରେ ଥ‌ିବା ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିରହିଥିବା ପେନ୍‌ସିଲ୍ ବଙ୍କା ଦେଖାଯିବ ।

→ କାରଣ :

• ଜଳସ୍ତରର୍ ଉପରେ ରହିଥ‌ିବା ବସ୍ତୁର ଅଂଶରୁ ଆଲୋକ ଆମ ପାଖକୁ ଯେଉଁ ଦିଗରୁ ଆସିଥାଏ, ତାହା ତୁଳନାରେ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥ୍‌ ବସ୍ତୁର ଅଂଶରୁ
• ଆଲୋକ ଆମ ଆଡ଼କୁ ଅନ୍ୟ ଦିଗରୁ ଆସିଲା ପରି ଜଣାପଡ଼େ । ଫଳରେ ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁରୁ କିଛି ଅଂଶ ବିସ୍ଥାପିତ ହେଲାପରି ଜଣାଯାଏ ।

→ ପ୍ରତିସରଣର କାରଣ :

• ଯେତେବେଳେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଲଘୁ ମାଧ୍ୟମରୁ ଘନ ମାଧ୍ୟମକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ, ଏହା ଅଭିଲମ୍ବଠାରେ ଥ‌ିବା ଅଭିଲମ୍ବ ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କେଇ ଆସେ ।
• ଯେତେବେଳେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଘନ ମାଧ୍ୟମରୁ ଲଘୁ ମାଧ୍ୟମକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ, ଏହା ଆପତନ ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଥ‌ିବା ଅଭିଲମ୍ବଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଏ ।
  • ପ୍ରଥମ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିକୁ ଆପତିତ ରଶ୍ମି କହନ୍ତି ।
  • ଦ୍ଵିତୀୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିକୁ ପ୍ରତିସୃତ ରଶ୍ମି କହନ୍ତି ।
  • ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଅଭିଲମ୍ବ ସହ ଉତ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା କୋଣକୁ ଆପତନ କୋଣ (i) କହନ୍ତି ।
  • ପ୍ରତିସୃତ ରଶ୍ମି ଓ ଅଭିଲମ୍ବ ସହ ଉତ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା କୋଣକୁ ପ୍ରତିସରଣ କୋଣ (r) କହନ୍ତି ।

→ ପ୍ରତିସରଣର ଉଦାହରଣ (Examples of Refraction) :

• ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ପେନ୍‌ସିଲ୍‌କୁ ଆଂଶିକ ବୁଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇଛି ।
• A ଠାରୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଜଳ ଓ ବାୟୁର ବ୍ୟବଧାନ ପୃଷ୍ଠଠାରେ ବଙ୍କେଇ ଯାଇଛି ।
• ରଶ୍ମିଟି ଆଜ୍‌ରେ ପଡ଼ିଲେ ତାହା A’ରୁ ଆସିଲାଭଳି ଜଣାଯାଉଛି ।
• A ବିନ୍ଦୁଟି A’ ଠାରେ ଥଲାଭଳି ଜଣାଯାଉଛି । OA, OA’ ଭଳି ଜଣାପଡ଼େ ।
• ଜଳସ୍ତରର ଉପରେ ରହିଥ‌ିବା ପେନ୍‌ସିଲ୍‌ର ଅଂଶରୁ ଆଲୋକ ଆଖୁକୁ ଯେଉଁ ଦିଗରୁ ଆସୁଛି ତାହା ତୁଳନାରେ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥ୍ୟା ପେନ୍‌ସିଲ୍‌ର ଅଂଶରୁ ଆଲୋକ ଆଖୁ ଆଡ଼କୁ ଅନ୍ୟ ଦିଗରୁ ଆସିଲା ଭଳି ଜଣାପଡ଼ୁଛି । ତେଣୁ ପେନ୍‌ସିଲ୍‌ ବଙ୍କା ଦେଖାଯାଉଛି ।

→ ଆୟତାକାର କାଚସ୍ଲାବ୍ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିସରଣ (Refraction through a Rectangular Glass Slab) :

→ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଲେନ୍ସରେ ପ୍ରତିସରଣ (Refraction by Spherical Lenses) :

ଲେନ୍ସ :

• ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ଥ‌ିବା ଏକ ସ୍ଵଚ୍ଛ ପ୍ରତିସରଣକାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠ ବା ଉଭୟ ପୃଷ୍ଠ ବିକ୍ର ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଲେନସ୍ କୁହାଯାଏ ।
  
• ଲେନସ୍ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର— (a) ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍ ଓ (b) ଅବତଳ ଲେନସ୍ ।

(a) ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍‌ :

• ଯେଉଁ ଲେନସ୍‌ର ଦୁଇଟି ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ପୃଷ୍ଠ ବାହାର ପଟକୁ ବାହାରିଥାଏ, ସେହି ଲେନ୍‌ସ୍‌କୁ ଦ୍ୱି-ଉତ୍ତଳ ବା କେବଳ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ କୁହାଯାଏ ।
• ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ମଝି ଅଂଶ ମୋଟା ଓ ଧାର ଆଡ଼କୁ କ୍ରମଶଃ ପତଳା ।
• ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିଗୁଚ୍ଛକୁ କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ (Converge) କରେ । ତେଣୁ ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍‌ କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ ବା ଅଭିସାରୀ ଲେନସ୍ କୁହାଯାଏ ।

(b) ଅବତଳ ଲେନସ୍ :

• ଯେଉଁ ଗୋଟିଏ ଲେନ୍ସର ଦୁଇଟି ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ପୃଷ୍ଠ ଯଦି ଭିତର ଆଡ଼କୁ ପଶିଯାଇଥାଏ ଅର୍ଥାତ ବକ୍ରହୋଇଥାଏ ତେବେ ତାହାକୁ ଦ୍ୱି-ଅବତଳ ବା କେବଳ ଅବତଳ ଲେନସ୍ କହନ୍ତି ।
• ଏହାର ଧାର ଅଂଶ ମଝି ଅଂଶ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ମୋଟା ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହି ଲେନସ୍ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଅପସାରଣ (Diverge) କରେ । ତେଣୁ ଅବତଳ ଲେନ୍ସକୁ ଅପସାରୀ ଲେନ୍ସ କୁହାଯାଏ ।

→ ଲେନ୍ସର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ :
ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର :

• ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତଳ କିମ୍ବା ଅବତଳ ଲେନ୍ସର ଦୁଇଟି ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ପୃଷ୍ଠ ଥାଏ । ଲେସର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ପୃଷ୍ଠ ଗୋଟିଏ ଗୋଲକର ଅଂଶ ଅଟେ ।
• ଏହି ଗୋଲକଗୁଡ଼ିକର କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଲେନ୍‌ସର ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର (Centre of Curvature) କୁହାଯାଏ । ଲେନ୍ସର ବଜ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ସାଧାରଣତଃ ‘C’ ଅକ୍ଷରଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଲେନସ୍‌ର ଦୁଇଟି ବକ୍ରତଳ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ଥାଏ । ତାହାକୁ C₁ ଓ C₂ ଅକ୍ଷର ଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ ।

→ ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ (Principal Axis) :
ଲେନ୍‌ସର ଦୁଇ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ଦେଇ ଯାଇଥବା କାଳ୍ପନିକ ସରଳରେଖାକୁ ଲେନ୍ସର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ।

→ ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର (Optical Centre) :
ଲେନ୍ସର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର କୁହାଯାଏ । ଲେନ୍ସର ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ରଦେଇ ଯାଉଥିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମିର କୌଣସି ବିପଥନ (Deviation) ହୁଏନାହିଁ ଓ ତାହା ସିଧା ଗତିକରେ । ଏହାକୁ ‘O’ ଅକ୍ଷରଦ୍ବାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ ।

→ ଦ୍ଵାରକ (Aperture) :
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଲେନ୍ସର ମଝିରେ ଯେଉଁ କ୍ଷୁଦ୍ର ବୃତ୍ତାକାର ପରିସୀମା (Outline) ଭିତରେ ଲେନ୍ସ ପ୍ରତିସରଣ କରେ ତାହାର ବ୍ୟାସକୁ ଲେନ୍ସର ଦ୍ଵାରକ କହନ୍ତି ।
ଲେନ୍‌ସର ଦ୍ଵାରକ, ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଅପେକ୍ଷା ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ । ଏହି ଲେନସ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ଦ୍ବାରକ ବିଶିଷ୍ଟ ପତଳା ଲେନ୍ସ (Thin Lense) କୁହାଯାଏ ।

→ ଲେନ୍ସଗୁଡ଼ିକଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ (Image formation by Lenses):

→ ରଶ୍ମି ଚିତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରି ଲେନ୍ସରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ (Image Formation by Lenses Using Ray Diagrams):
(i)

• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ହୋଇ ବସ୍ତୁରୁ ଆସୁଥ‌ିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ ପ୍ରତିସୃତ ହେଲା ପରେ, ଲେନ୍ସର ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ଦେଇ ଗତି କରେ । ଚିତ୍ର (a)
• ଅବତଳ ଲେନ୍ସ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେହି ରଶ୍ମି ଲେନ୍ସର ବସ୍ତୁ ରହିଥ‌ିବା ପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ଫୋକସ୍‌ ଅପସାରିତ ହେଲାପରି ଜଣାପଡ଼େ । ଚିତ୍ର (b)
  

(ii)

• ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ଦେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିର ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ ପ୍ରତିସରଣ ହେଲା ପରେ, ତାହା ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ହୋଇ ଲେନ୍ସରୁ ନିର୍ଗତ ହୁଏ । ଚିତ୍ର (a)
• ଯେଉଁ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଅବତଳ ଲେନ୍ସର ଫୋକସ୍ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରୁଥାଏ ତାହା ସେହି ଲେନ୍ସ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିସୃତ ହେଲା ପରେ, ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ଭାବେ ଲେନ୍ସରୁ ନିର୍ଗତ ହୁଏ । ଚିତ୍ର (b)
  

(iii) ଉଭୟ ଉତ୍ତଳ ଓ ଅବତଳ ଲେନ୍ସର ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର ଦେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମି, କୌଣସି ବିପଥନ (Deviation )ବିନା ଲେନ୍ସରୁ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ।

କେତେକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନର ରଶ୍ମିଚିତ୍ର :

କେତେକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଅବତଳ ଲେନ୍ସରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନର ରଶ୍ମିଚିତ୍ର

→ ବତ୍ତୁଲାକାର ଲେନସ ପାଇଁ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା (Sign Convention for Spherical Lenses) :

• ସମସ୍ତ ଦୂରତା ଲେନସ୍‌ର ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ରଠାରୁ ମପାଯାଏ ।
• ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ।
• ଅବତଳ ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ।
• ଆଲୋକକେନ୍ଦ୍ରଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା, ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ଓ ଫୋକସର ଦୂରତାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ u, v ଓ f ଲେଖାଯାଏ, ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା (h) ଏବଂ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା (h’) ରୂପେ ନିଆଯାଏ ।
  
• ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ।
• ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ସର୍ବଦା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ, ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ, ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ, ବାସ୍ତବ ଓ ଓଲଟା ତେଣୁ

→ ଲେନସର ସୂତ୍ର ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧନ (Lens Formula and Magnification) :
ଉଭୟ ଉତ୍ତଳ ଓ ଅବତଳ ଲେନ୍‌ସ୍‌ ପାଇଁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା (u), ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦୂରତା (v) ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା (f) ହେଲେ,

ଏହି ଲେନସ୍ ସୂତ୍ର ଯେକୌଣସି ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଲେନସ୍ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

→ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Magnification) :
ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ଓ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତାର ଅନୁପାତକୁ ଲେନସଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟ ପରିବର୍ତନ କୁହାଯାଏ । ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ m ଅକ୍ଷରଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ । ଯଦି ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା h ହୁଏ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା h’ ହୁଏ ତେବେ

ପରିବର୍ଦ୍ଧନ = \(\frac { h’ }{ h }\) = \(\frac { v }{ u }\)

→ ଲେନ୍ସର ପାୱାର (Power of a Lens) :
ଲେନ୍‌ସଦ୍ବାରା ହେଉଥ‌ିବା ଅଭିସାରଣ ବା ଅପସାରଣର ମାତ୍ରାକୁ ଲେନସ୍‌ର ପାୱାର କୁହାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ଲେନ୍ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ବିଲୋମୀ (Reciprocal)କୁ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ P ଅକ୍ଷରରେ ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ । ଯଦି ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା f ହୁଏ ତେବେ
P = \(\frac { 1 }{ f }\)

• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଏକକ ପଦ୍ଧତି (SI unit) ଅନୁସାରେ ଲେନସ୍‌ର ପାୱାରର ଏକକ ଡାୟପ୍‌ଟର (Diopter) | ଏହାକୁ D ଅକ୍ଷର ଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ।
• ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ମିଟରରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲେ ପାଓ୍ବାର ଡାୟପ୍‌ଟରରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।
• ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ ଦୁରତା 1.0) ମି ହେଲେ ତା’ର ପାୱାର । ଡାୟପ୍‌ଟର ହୋଇଥାଏ ।
  1D = 1 ମି^-1 ବା 1 m^-1
• ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ପାୱାରକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ଅବତଳ ଲେନସ୍‌ର ପାୱାରକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ମନେ କରାଯାଇଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class English Solutions Chapter 7 The Flower-School Textbook Exercise Questions and Answers.

Class 10th English Chapter 7 The Flower-School Question Answers BSE Odisha

The Flower-School Class 10 Questions and Answers

H. Let’s Understand The Poem:
Read the poem silently and answer the following questions.
(କବିତାଟିକୁ ନୀରବରେ ପଢ଼ ଓ ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

Question 1.
What is the poem about?
(କବିତାଟି କେଉଁ ବିଷୟରେ ଲିଖ୍ ?)
Answer:
The poem is about the flower children.

Question 2.
What rumbles in the sky?
(ଆକାଶରେ କ’ଣ ଘଡ଼ଘଡ଼ିର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଧ୍ବନି ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ?)
Answer:
The storm-clouds rumble in the sky.

Question 3.
What comes marching over the heath?
(ବ୍ୟାପକ ତୃଣ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ କ’ଣ ମାଡ଼ି ଆସୁଛି ?)
Answer:
The moist (slightly wet) east wind comes marching over the heath.

Question 4.
Which word tells that the east wind is not dry?
(କେଉଁ ଶବ୍ଦ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ପୂବେଇ ପବନ ଶୁଖା ନୁହେଁ ?)
Answer:
The word ‘moist’ tells that the east wind is not dry.

Question 5.
How does the moist east wind come?
(ଆର୍ଦ୍ର ପୂବେଇ ପବନ କିଭଳି ଆସେ/ ଆସୁଛି ?)
Answer:
The moist east wind comes marching.

Question 6.
How do the crowds of flowers come out?
(ଫୁଲଗୁଡ଼ିକର ଦଳ କିପରି ବାହାରି ଆସୁଛି ?)
Answer:
The crowds of flowers come out suddenly from nowhere.

Question 7.
Where do the flowers dance and how?
(ଫୁଲସବୁ କେଉଁଠାରେ ନାଚୁଛି ଓ କିପରି ?)
Answer:
The flowers dance upon (ନୃତ୍ୟ କରୁଛି) the grass in wild excitement.

Question 8.
Which season is described in the poem ?
(ବର୍ଷସାରା ଫୁଲଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଠାରେ ଥାଆନ୍ତି ?)
Answer:
In the poem, the rainy season is described.

Question 9.
Where are the flowers all year round?
( ବର୍ଷସାରା ଫୁଲଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଠାରେ ଥାଆନ୍ତି ?)
Answer:
The flowers are at their school all year round.

Question 10.
Who are the flowers compared to?
(ଫୁଲଗୁଡ଼ିକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?)
Answer:
The flowers are compared to little children.

Question 11.
How do they do their lessons? Why?
(ସେମାନେ (ଫୁଲସବୁ) କିପରି ସେମାନଙ୍କର ପାଠପଢ଼ା କରନ୍ତି ? କାହିଁକି ?)
Answer:
The flowers do their lessons shutting their doors (ସେମାନଙ୍କର ଦ୍ଵାର ବନ୍ଦ କରି). Because this is their school hour and the time to come out hasn’t come yet.

Question 12.
Who does ‘their master’ refer to?
(‘ସେମାନଙ୍କର ମାଲିକ’ କାହାକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି ?)
Answer:
‘Their master’ refers to their teacher.

Question 13.
Their master is strict or lenient? Which line in the poem tells us so?
( ସେମାନଙ୍କର ଗୁରୁ ବା ଶିକ୍ଷକ କଠୋର ବା ସରଳ ? କବିତାରେ କେଉଁ ଧାଡ଼ି ଏହା ଦର୍ଶାଉଛି ?)
Answer:
Their master is strict. The line in the poem telling us so is, “Their master makes them stand in a corner”.

Question 14.
When are they made to stand in a corner?
(ସେମାନଙ୍କୁ (ଫୁଲଗୁଡ଼ିକୁ) କେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ କଣରେ ଠିଆ କରାଇ ଦିଆଯାଏ ?)
Answer:
They are made to stand in a comer when they play before school is over.

Question 15.
When do the flowers have their holidays?
(ଫୁଲସବୁ କେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ଛୁଟିଦିନ ପାଆନ୍ତି ?)
Answer:
When the rains come, the flowers have their holidays.

Question 16.
What changes take place in nature when the rain comes?
(ଯେତେବେଳେ ବର୍ଷା ଆସେ ପ୍ରକୃତିରେ କେଉଁସବୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ?)
Answer:
When the rain comes, branches clash together in the forest, the thunderclouds clap their giant hands, and the leaves rustle in the wild wind.

Question 17.
How do the flower children enjoy their holidays?
(ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନେ କିପରି ସେମାନଙ୍କର ଛୁଟି ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ?)
Answer:
The flower children enjoy their holidays by coming out in the rain dressed (ବର୍ଷା) in pink, yellow, and white.

Question 18.
Who is the speaker sharing his thoughts with?
(କବି କାହା ସହିତ ନିଜର ଭାବନା ବାଣ୍ଟିଛନ୍ତି ?)
Answer:
The speaker is sharing his thoughts with his mother.

Question 19.
Where is the home of the flower children?
(ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନଙ୍କର ଘର କେଉଁଠାରେ ?)
Answer:
The home of the flower children is in the sky.

Question 20.
Why are they eager to go to the sky ?
(ସେମାନେ (ଫୁଲସବୁ) କାହିଁକି ଆକାଶକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଉତ୍ସୁକ/ବ୍ୟାକୁଳ ?)
Answer:
They are eager (ଉତ୍ସୁକ/ବ୍ୟାକୁଳ) to go to the sky as their mother in the sky calls them.

Question 21.
What does the speaker guess?
(ବକ୍ତା କ’ଣ ଅନୁମାନ କରିଛନ୍ତି ?)
Answer:
The speaker guesses to whom the flower children are raising their arms.

Question 22.
Why are the flower children raising their arms?
(ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନେ କାହିଁକି ସେମାନଙ୍କର ହାତ ଉଠାଉଛନ୍ତି ?)
Answer:
The flower children are raising (ଟେକୁଛନ୍ତି) their arms (ହାତ) to their mother living in the sky to embrace them (ସେମାନଙ୍କୁ କୋଳେଇ ନେବାପାଇଁ).

Question 23.
Why are they in a hurry?
(ସେମାନେ କାହିଁକି ଏତେ ଚଞ୍ଚଳ/ବ୍ୟଗ୍ର ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ?)
Answer:
They are in a hurry as their mother in the sky calls them.

Question 24.
Which line tells that the speaker also longs for his mother?
(କବିତାରେ କେଉଁ ଧାଡ଼ି ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ବକ୍ତା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ମାଆଙ୍କ ପାଖକୁ ଯିବାକୁ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ?)
Answer:
The line that tells that the speaker also longs for (wishes) his mother is “they have their mother as I have my own”.

I. Let’s Appreciate The Poem:
(A)
Question 1.
Why do you think the flowers dance upon the grass in wild glee?
(ତୁମେ କାହିଁକି ଭାବୁଛ ଫୁଲଗୁଡ଼ିକ ଘାସ ଉପରେ ପ୍ରବଳ ଉତ୍ତେଜନାରେ ନାଚୁଛନ୍ତି ?)
Answer:
I think the flowers dance upon the gears that come down with them. During storms, branches clash together in the forest and the leaves rustle in the wild wind. The moist east wind comes marching over the uncultivated land also.

Question 2.
Do you think the speaker feels that holidays are funnier than school days?
(ତୁମେ ଭାବୁଛ କି ସ୍କୁଲ ଦିନ ଅପେକ୍ଷା ଛୁଟିଦିନସବୁ ଅଧ୍ବକ କୌତୂହଳପ୍ରଦ ବୋଲି ବକ୍ତା ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି ?)
Answer:
Yes, I think so.

Question 3.
Why does the speaker think that the flowers go to school underground?
(ବକ୍ତା କାହିଁକି ଭାବୁଛନ୍ତି ଯେ ଫୁଲଗୁଡ଼ିକ ଭୂପୃଷ୍ଠ ତଳେ ଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଯାଆନ୍ତି ?)
Answer:
The speaker thinks that the flowers go to school underground as he notices them only when the monsoon rain comes and he does not notice the flowers anywhere in other seasons. So he thinks they must have been in school underground all year round.

Question 4.
How does the speaker describe the storm?
(ବକ୍ତା କିଭଳି ଝଡ଼କୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?)
Answer:
According to the speaker the storm-clouds rumble (make a long deep sound) as if they clap their giant hands and showers come down with them. During storms, branches clash together in the forest and the leaves rustle in the wild wind. The moist east wind comes marching over the uncultivated land also.

Question 5.
Do you think that the speaker’s description of the flowers and their school has any reality in real life?
ତୁମେ କ’ଣ ଭାବୁଛ ବକ୍ତାଙ୍କର ଫୁଲ ଓ ସେମାନଙ୍କର ବିଦ୍ୟାଳୟ ସମ୍ପର୍କିତ ବର୍ଣ୍ଣନାର ଜୀବନର ବାସ୍ତବତା ସହ କିଛି ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ?)
Answer:
Yes, I think that the speaker’s description of the flowers and their school has a reality in real life.

Question 6.
Which elements of nature celebrate holidays with the flower children and how?
(ପ୍ରକୃତିର କେଉଁସବୁ ଉପାଦାନ ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନଙ୍କ ସହିତ ଛୁଟି ପାଳନ କରୁଛନ୍ତି ଓ କିପରି ?)
Answer:
Elements of nature like (ପରି) branches of trees in the forest, their leaves, and thunderclouds celebrate holidays with the flower children. With the blowing of wild wind, branches clash together in the forest and leaves make rustling sounds, and the thunderclouds rumble as if they clap with their big hands. In this way, they celebrate their holiday.

Question 7.
Identify the lines and phrases in the poem which indicate that the flower children have a strict system of schooling.
(କବିତାରେ ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନଙ୍କର କଠୋର ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥ‌ିବା କଥା ସୂଚିତ କରୁଥିବା ଧାଡ଼ି ଓ ବାକ୍ୟାଶଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କର ।)
Answer:
The lines and phrases in the poem which indicate that the flower children have a strict system of schooling are: “They do their lessons with doors shut, and if they want to come out to play before it is time, their master makes them stand in a comer. ”

(B)
Question 1.
The poet presents a lively description of nature during the monsoon
showers in June. The objects of nature seem to behave like human beings. Such a device in poetry is known as personification. (କବି ଜୁନ୍ ମାସର ମୌସୁମୀ ବର୍ଷା ସମୟର ପ୍ରକୃତିର ଏକ ଜୀବନ୍ତ ବିବରଣୀ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରକୃତିର ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମନୁଷ୍ୟ ଭଳି ବ୍ୟବହାର କରୁଥ‌ିବାର ଜଣାଯାଉଛି । କବିତାରେ ଏଭଳି ଅଳଙ୍କାର କୁ personification ବା ‘ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ଆରୋପଣ’ କୁହାଯାଏ ।)
Personification is a device in which a thing or an idea or an animal is given human qualities and described as a living thing. (Personification ବା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ଆରୋପଣ ହେଉଛି ଏକ ଅଳଙ୍କାର ଯେଉଁଥରେ ଏକ ପଦାର୍ଥ ବା ଏକ ଧାରଣା କିମ୍ବା ଏକ ପ୍ରାଣୀ ମାନବୀୟ ଗୁଣାବଳୀ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏକ ଜୀବନ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥାଏ ।)
Pick out as many such examples as you can from the poem. One is done for you.
(ତୁମେ କବିତା ଯେତେ ପାରୁଛ ସେହିଭଳି ଉଦାହରଣ ବାହାର କର । ଗୋଟିଏ ତୁମ ପାଇଁ କରିଦିଆଯାଇଛି ।)
Answer:

• Storm clouds rumble in the sky.
• June showers come down.
• The moist east wind comes marching.
• Crowds of flowers come out and dance upon the grass in wild glee.
• Branches clash together in the forest.
• The leaves rustle in the wild wind.
• The thunderclouds clap their giant hands.
• The flower children rush out in dresses of pink and yellow and white.

Question 2.
Poets use words and pictures to bring out comparisons between persons, ideas or objects with similar quality or appearance. (ସମାନ ଗୁଣ ବା ଚେହେରା ଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି, ଧାରଣା ବା ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା କରିବା ପାଇଁ କବିମାନେ ଶବ୍ଦ ଛବି ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।)
What are the things below compared to in the poem you just read?
(ତୁମେ ଏବେ ପଢ଼ିଥିବା କବିତାରେ ନିମ୍ନଲିଖୁ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ କାହା ସହ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?)
One is done for you.(ଗୋଟିଏ ତୁମପାଇଁ କରି ଦିଆଯାଇଛି ।)

• the bamboo — bagpipes
• the flowers —
• the underground —
• the rains —
• pink, yellow and white —
• the sky —
• the stars —

Answer.
the bamboo — bagpipes
the flowers — children
the underground — the flower-school
the rains — living animals
pink, yellow and white — colorful dresses
the sky — a living place like the earth
the stars — flower’s mothers

Question 3.
The theme of a poem is the main idea of the poem. The theme may not always be stated, but can be hinted at indirectly. Which of the following ideas supports the theme of ‘The Flower — School’? Tick your choice.
(କବିତାର ବିଷୟବସ୍ତୁ ହେଉଛି କବିତାର ମୁଖ୍ୟ ଧାରଣାସମୂହ । ବିଷୟବସ୍ତୁ ସର୍ବଦା ଉଲ୍ଲେଖ ହୋଇନଥାଏ, ମାତ୍ର ପରୋକ୍ଷରେ ସୂଚିତ କରାଯାଇଥାଏ । ‘The Flower – School’ ବା ‘ଫୁଲ-ବିଦ୍ୟାଳୟ’ର ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁ ଧାରଣା ସମୂହ ସମର୍ଥନ କରୁଛି ।)

• love for wildlife
• appreciation of nature
• praise of God
• featuring imagination of a flower school
• dislike for the strict school system
• lauding the schoolmaster
• longing for the mother

Answer:

• appreciation of nature
• praise of God
• lauding the schoolmaster

Question 4.
The poet’s longing for his deceased mother creates _______ in the reader’s mind.
(କବିଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଜର ମୃତ ମାଆଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ ପାଠକଙ୍କ ମନରେ ______________ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।)
(a) pity (b) panic
(c) pathos (d) pride
Answer:
(c) pathos (ପାଥୋସ୍)

J. Let’s Do The Activities:

Role-play
The students play the roles of ‘Small Boy’ and ‘Flower Child’ in pair and practise the dialogue naturally. They are to be invited to the front of the class to play the role. They change their role after the first round. (ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଦୁଇଜଣିଆ ଦଳ ହୋଇ ‘ଛୋଟ ବାଳକ’ ଏବଂ ‘ଫୁଲରୂପୀ ପିଲା’ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିବେ ଏବଂ ସଂଳାପଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ଅଭ୍ୟାସ କରିବେ । ସେମାନଙ୍କୁ ଅଭିନୟ କରିବା ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଆଗ ବେଞ୍ଚକୁ ଡକାଯିବ । ପ୍ରଥମ ରାଉଣ୍ଡ ପରେ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଭୂମିକା ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବେ ।)

Small Boy        : Flower Child. Flower Child, where are you going?
Flower Child    : I’m going to school.
Small Boy        : School! You’re going to school! Which school do you go to?
Flower Child    :I go to school underground.
Small Boy        : Really? Who teaches you there?
Flower Child    : Our master.
Small Boy        : Nice. Does anybody disturb you there?
Flower Child    : No, not at all. We do our lessons with doors shut.
Small Boy        : How is your master?
Flower Child    : He’s very strict. He makes us stand in a corner when we play before school is over.
Small Boy        : Thank God. Do you always study? Don’t you have any holidays to enjoy?
Flower Child    : Of course. We have. We have holidays when the rains come.
Small Boy        : What do you do then?
Flower Child    : We wearcoIourfu1 dresses and come out to enjoy the beautiful nature.
Small Boy        : Where is your home?
Flower Child    : It is in the sky. My mother lives there. I am eager to go there.
Small Boy        : Oh really? My mother also lives there.

Question 2.
Listen and Correct:
The teacher reads aloud the following sentences with some intentional factual errors. The students listen and correct them saying: “Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is ___________ not, but it is _____________.”
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଭାବେ ତଥ୍ୟଗତ ତୁଟି ସମ୍ବଳିତ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଶିକ୍ଷକ ଉଚ୍ଚ ସ୍ୱରରେ ପଢ଼ିବେ । ପିଲାମାନେ ତାହାକୁ ଶୁଣିବେ ଏବଂ ସଂଶୋଧନ କରି କହିବେ ।)
Sentences (with errors):
(i) When the storm clouds rumble on the earth, June showers come down.
(ii) The moist west wind comes marching over the heath.
(iii) The wind blows the bagpipes among the pine trees.
(iv) The crowds of flowers dance upon the bamboos in a very excited way.
(v) The flowers go to school on the top of a hill.
(vi) The flower children do their lessons with their classroom doors open.
(vii) Their teacher makes them stand under a tree.
(viii) They have their holidays at the advent of summer.
(ix) Their home is in the sea.
(x) The flowers are eager to go to their school.
Answer:
(i) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘the storm clouds rumble on the earth’, but it is ‘the storm clouds rumble in the sky’.
(ii) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘the moist west wind comes marching’, but it is ‘the moist east wind comes marching’.
(iii) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘the pine trees’, but it is ‘the bamboos’.
(iv) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘the bamboos’, but it is ‘the grass’.
(v) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘on the top of a hill’, but it is ‘underground’.
(vi) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘classroom doors open’, but it is ‘classroom doors shut’.
(vii) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘stand under a tree’, but it is ‘stand in a comer’.
(viii) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘at the advent of summer’, but it is ‘at the advent of rain’.
(ix) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘in the sea’, but it is ‘in the sky’.
(x) Excuse me, Sir/Ma’m. I think it is not ‘go to their school’, but it is ‘go to their home’.

Question 3.
Writing
1. Given below is the summary of the poem “The Flower-School”. Fill in the blanks with suitable words to complete the summary. You may take the help of the “HELP BOX” given below. (ନିମ୍ନରେ “The Flower-School” ବା ‘ଫୁଲ-ବିଦ୍ୟାଳୟ’ର ସାରାଂଶ ଦିଆଯାଇଛି । ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ପୂରଣ କରି ସାରାଂଶକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର । ତୁମେ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ‘HELP BOX’ ବା ‘ସହାୟକ ବାକ୍ସ’ର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇପାର ।)

After the first shower of June, “hen the (a) _________ wind approaches blowing its (b) _________ to herald the advance of (c) ___________, the (d) _________ bloom and (e) ________ upon the grass in (f) ________ happiness. The poet thinks that before the arrival of spring, the flowers go to a school (g) ____________ and learn their lesson. They have their holidays only when it rains and they come out rushing in colorful dresses. The sky is their home towards which they raise their (h) _________ because their (i) _________ lives there and they are always in a (j) _______ to go home.

HELP BOX

mother     arms              hurry                 great        underground east          bagpipes       flowers            rain           dance

Answer:
After the first shower of June, when the (a) east wind approaches blowing its (b) bagpipes to herald (ଘୋଷଣା କରିବା ପାଇଁ) the advance of (c) rain, the (d) flowers bloom and (e) dance upon the grass in (f) great happiness. The poet thinks that before the arrival of spring, the flowers go to a school (g) underground and learn their lesson. They have their holidays only when it rains and they come out rushing in colorful dresses. The sky is their home towards which they raise their (h) arms because their (i) mother lives there and they are always in a (j) hurry (ତରବର) to go home.

Question 2.
Imagine that you are a child of the Flower-School. Write a letter to your mother describing your experience and feelings in your school. You may begin your letter as follows : (ମନେକର ତୁମେ Flower-Schoolର ଜଣେ ଶିଶୁ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ତୁମର ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଅନୁଭୂତିକୁ ବର୍ଣନା କରି ମା’ଙ୍କ ପାଖକୁ ଗୋଟିଏ ଚିଠି ଲେଖ । ତୁମେ ତୁମର ଚିଠି ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରେ ଆରମ୍ଭ କରିପାର )

Flower School Date_______ Dear Mother, How are you? You’ll be glad to know that I go to school every day. Do you know how and where our school is? The school is situated under-ground. _____________________________________________ _____________________________________________We make a lot of fun. But our class teacher is _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ I am looking forward to the holidays. I miss you a lot, Mom.                                                                                                                                                              Yours lovingly, (Name)

Answer:

Flower School
Date: 3rd June 2020

Dear Mother,

How are you? You’ll be glad to know that I go to school every day. Do you know how and where our school is? The school is situated underground (ଭୂତଳ). We do our lessons here. We make a lot of fun. But our class teacher is very strict ( ଅତି କଠୋର ). When we play before school is over, he makes us stand in a corner. When rains come. we enjoy our holidays a lot. We came out dressed in pink and yellow and white and joyfully dance up the grass. But, mother I long for you and am eager to go home.
lam looking forward to the holidays.
I miss you a lot, Mom.

Yours lovingly,
Pinky.

BSE Odisha 10th Class English The Flower-School Important Questions and Answers

Very Short & Objective Questions With Answers
Answer The Following Questions In A Word Or A Phrase.

Question 1.
Where do the storm-clouds rumble?
Answer:
in the sky

Question 2.
What showers come down with the storm clouds?
Answer:
June showers

Question 3.
Who blows bagpipes?
Answer:
the moist east wind

Question 4.
Where does it blow its bagpipes?
Answer:
among the bamboos

Question 5.
Where do the crowds of flowers dance?
Answer:
upon the grass

Question 6.
Whom does the wet east wind march over?
Answer:
the heath

Question 7.
Where is the school the flower go to?
Answer:
underground

Question 8.
How do flowers do their lessons?
Answer:
shutting their doors

Question 9.
Who makes the flowers stand in a corner?
Answer:
their master

Question 10.
When do the flowers have their holidays?
Answer:
with the coming of rains

Question 11.
What do branches do in the forest?
Answer:
clash (hit) together

Question 12.
What rustles in the wild wind?
Answer:
the leaves of the trees

Question 13.
Who claps their giant hands?
Answer:
the thunder-clouds

Question 14.
Where is the home of flower children?
Answer:
in the sky

Question 15.
How do flower children raise their hands?
Answer:
eagerly (ବ୍ୟାକୁଳ ଭାବରେ)

Fill In The Blanks With Right Words.

1. “The Flower School” is written by ____________.
Answer:
Rabindranath Tagore

2. ____________ bring rain in June.
Answer:
Storm-clouds

3. The moist east wind marches over ____________.
Answer:
the heath

4. ____________ blows its bagpipes.
Answer:
The moist east wind

5. The moist east wind blows its bagpipes among ____________.
Answer:
the bamboos

6. The moist east wind blows its bagpipes by ____________.
Answer:
blowing hard like the sound flowing from bagpipes

7. When the rains come, ____________ come out suddenly.
Answer:
crowds of flowers

8. In the phrase “crowds of flowers”, the word ‘crowds’ means ____________.
Answer:
a large number of

9. “Crowds of flowers come out.” Here ‘come out’ means ____________.
Answer:
bloom or appear

10. Crowds of flowers come out of ____________.
Answer:
from unknown places

11. Crowds of flowers dance upon ____________.
Answer:
the grass

12. Crowds of flowers dance upon the grass in ____________.
Answer:
wild glee

13. The flowers go to school ____________.
Answer:
underground

14. The flowers of their lessons ____________.
Answer:
with doors shut

15. The actual master of the flowers is ____________.
Answer:
God

Multiple Choice Questions(Mcqs) With Answers
Pick out the correct alternative.

Question 1.
‘’The wind comes marching”, What is the figure of speech used?
(A) Simile
(B) Metaphor
(C) Personification
(D) Alliteration
Answer:
(C) Personification

Question 2.
What do the flowers do in their holidays?
(A) They blossom
(B) They wither away
(C) They remain under the cover of the earth
(D) They become fragrant
Answer:
(A) They blossom

Question 3.
Who is the poet of the poem ‘The flower school’?
(A) Rudyard Kipling
(B) Humayun Kabir
(C) R.L. Stevenson
(D) Rabindranath Tagore
Answer:
(D) Rabindranath Tagore

Question 4.
Fill-in-the-Blank
The meaning of the word Rumble is ____________.
(A) a musical sound
(B) a loud resonating sound
(C) very high sound
(D) great excitement
Answer:
(B) a loud resonating sound

Question 5.
What is one word for ‘A large open area’
(A) Hall
(B) Heath
(C) Expanse
(D) Area
Answer:
(B) Heath

Question 6.
Which one below is an example of Alliteration in the poem The flower school?
(A) Bagpipes-Bamboos
(B) Storm-Sky
(C) Grass-Glee
(D) Thunder-Clouds
Answer:
(A) Bagpipes-Bamboos

Question 7.
What is the meaning of Glee?
(A) Surprised
(B) Excitement
(C) Restless
(D) Happiness
Answer:
(B) Excitement

Question 8.
‘They do their lessons with doors shut’ Who does ‘They’ refer to?
(A) Trees
(B) Clouds
(C) Leaves
(D) Flowers
Answer:
(D) Flowers

Question 9.
What is something the Crowd of Flowers does not do?
(A) clap their giant hands
(B) come out of a sudden
(C) do their lessons with doors shut
(D) dance upon the grass in wild glee
Answer:
(A) clap their giant hands

Question 10.
Who is the narrator of the poem “The flower school”
(A) Mother
(B) Father
(C) Brother
(D) Child
Answer:
(D) Child

Question 11.
From where do the children come out from
(A) Home
(B) Mud
(C) School underground
(D) ‘Vessel
(C) School underground

Question 12.
Which season is referred in the poem?
(A) Summer
(B) Winter
(C) Autumn
(D) Monsoon
Answer:
(D) Monsoon

Question 13.
What happens when the Monsoon arrives?
(A) The flower children die
(B) The flower children start eating food
(C) The flower children get their holidays
(D) The flower children take a bath
Answer:
(C) The flower children get their holidays

Question 14.
According to you who is the master of the Flower children?
(A) mother
(B) poet
(C) nature
(D) birds
Answer:
(C) nature

Question 15.
Synonym of the world ‘close’
(A) open
(B) together
(C) snow
(D) shut
Answer:
(B) together

Question 16.
What represents the mother in the poem?
(A) Mother nature
(B) Rabindranath Tagore
(C) School
(D) sky
Answer:
(D) sky

Question 17.
Which elements celebrate holidays with the flower children
(A) branches, leaves, and thunderclouds
(B) Thunder clouds, rigs, mud
(C) branches, twigs, leaves
(D) thunder clouds, twigs, mud
Answer:
(A) branches, leaves, and thunderclouds

The Flower-School Summary in English

Lead-In:
In this poem the speaker is excitedly (ପ୍ରବଳ ଆଗ୍ରହର ସହିତ) watching the monsoon rain (ମୌସୁମୀ ବର୍ଷା) and noticing (ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି) small flowers that have bloomed (g© ©09) all over the place. He wonders (ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି) where they had been all the year round. He imagines (ଚିନ୍ତା|ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି) they must have been in school just like him. The speaker wonders why the pretty flowers (ସୁନ୍ଦର ଫୁଲସବୁ) are so eager (ଉତ୍ସୁକ) to come out and play. He concludes (ଶେଷରେ ମତପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି) that they too need the warmth and love of their mother.

Stanzawise Explanation:
Stanza 1 (Lines 1 to 7)
When storm-clouds rumble in the sky and June showers
come down,
The moist east wind comes marching over the
heath to blow its bagpipes among the bamboo.
Then crowds of flowers come out of a sudden,
from nobody knows where, and dance upon
the grass in wild glee.

Gist: When storm clouds make a series of rumbling sounds in the sky and the heavy rain in June showers down, the soggy (wet) east wind blows over the large flat uncultivated areas with little shrubs as if blowing its bagpipes among the bamboo. All of a sudden plenty of flowers come out invisible and dance upon the grass in great delight or thrill.
ଅନୁବାଦ : ଯେତେବେଳେ ଆକାଶରେ ଝଡ଼ଜନିତ ବାଦଲ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଶବ୍ଦ କରେ ଓ ଜୁନ୍ ମାସର ବର୍ଷା ବର୍ଷ ଉଠେ, ଆର୍ଦ୍ରତାପୂର୍ଣ୍ଣ ପୂବେଇ ପବନ ଗୁଳ୍ମପୂର୍ଣ ବ୍ୟାପକ ପତିତ ଜମି ଉପରେ ବାଉଁଶ ବୃକ୍ଷ ମଧ୍ଯରେ ଭେରୀ ବଜାଇବାପାଇଁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଆସେ । ହଠାତ୍ କେଉଁ ଅଜଣା ବା ଅଦୃଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରୁ ଫୁଲସବୁ ଫୁଟି ବାହାରି ଆସନ୍ତି ଓ ଅତି ଆନନ୍ଦ ଓ ରୋମାଞ୍ଚରେ ସବୁଜ ଘାସ ଉପରେ ନୃତ୍ୟ କରନ୍ତି ।

Stanza 2 (Lines 8 to 13)
Mother, I really think the flowers go to school
underground.
They do their lessons with doors shut, and if
they want to come out to play before it is time,
their master makes them stand in a corner.
When the rains come they have their holidays.

Gist: The poet addresses or calls his mother and tells her that these flowers go to school underground. The flowers shutting (closing) the doors, do their lessons. Like little children at school, their master makes them stand in a corner if the flowers wish to come out to play in the gentle breeze before time. With the onset (beginning) of rain, these flowers enjoy their holidays.
ଅନୁବାଦ : କବି ଏହି ସମୟରେ ତାଙ୍କ ମାଆଙ୍କୁ ଡାକିଛନ୍ତି ଓ ସେ ତାଙ୍କୁ (ନିଜ ମା’ଙ୍କୁ) କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଫୁଲସବୁ ଭୂପୃଷ୍ଠ ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଯା’ନ୍ତି । ଫୁଲସବୁ ଦ୍ୱାର ବନ୍ଦ କରି ଭିତରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଠ ପଢ଼ନ୍ତି । ଯଦି ସେମାନେ ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ବାହାରକୁ ଆସି ମୁକ୍ତ ପବନରେ ଖେଳିବାକୁ ଚାହାନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷକ (ମାଲିକ) ସେମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ କୋଣରେ ଠିଆ କରାଇ ଦିଅନ୍ତି । ବର୍ଷା ଆସିବାମାତ୍ରେ ଏହି ଫୁଲସବୁ ସେମାନଙ୍କର ଛୁଟି ସମୟକୁ ଖୁବ୍ ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ।

Stanza3. (Lines 14 to 17)
Branches clash together in the forest and the
leaves rustle in the wild wind, the thunder-clouds
clap their giant hands and the flower children
rush Out in dresses of pink and yellow and white.

Gist: Branches of trees strike hard with one another in the forest. The leaves rustle in the hard wind. With this, the thunder-clouds appear to clap their huge hands and the flower children come out quickly as if dressed in pink, yellow, and white colors.
ଅନୁବାଦ : ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକର ଡାଳ ବର୍ଷାରେ ଜଙ୍ଗଲରେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଘର୍ଷଣ ହୋଇ ବାଡ଼େଇ ହୁଏ । ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପବନରେ ପତ୍ରସବୁ ଖସ୍ଖସ୍ ହୁଏ । ଏଥ୍ ସହିତ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ନାଦ କରୁଥ‌ିବା ବାଦଲଖଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର ବିଶାଳ ହାତରେ ତାଳି ମାରୁଥିବାର ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ । ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନେ ଗୋଲାପୀ, ହଳଦିଆ ଓ ଧବଳ ରଙ୍ଗର ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରି ଶୀଘ୍ର ବାହାରି ଆସନ୍ତି ।

Stanza 4 (Lines 18 to 23)
Do you know, Mother, their home is in the sky,
where the stars are?
Haven’t you seen how eager they are to get there?
Don’t you know why they are in such a hurry?
Of course, I can guess to whom they raise their arms;
they have their mother as I have my own.

Gist: The narrator asks his mother if she knows that the home of these flower children is in the star-studded sky. He asks his mother if she can’t see how eagerly they wish to return to the sky. Certainly, he (the poet or the narrator) can guess that these flower children are raising their arms to their mother living in the sky, their mother as he (the poet) himself does.
ଅନୁବାଦ : କବି ତାଙ୍କ ମା’ଙ୍କୁ ପଚାରିଛନ୍ତି ଯେ ସେ କ’ଣ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଏହି ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନଙ୍କର ଘର ହେଉଛି ନକ୍ଷତ୍ର ବା ତାରାଖଚିତ ଆକାଶ । ସେ ପୁନଶ୍ଚ ତାଙ୍କ ମା’ଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ସେ (ତାଙ୍କ ମା’) କ’ଣ ଜାଣିପାରୁ ନାହାନ୍ତି ଏହି ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନେ କିଭଳି ଆକାଶକୁ ଫେରିଯିବାକୁ ଏତେ ବ୍ୟଗ୍ର ବା ଉତ୍ସୁକ । ପ୍ରକୃତରେ କବି ଅନୁମାନ କରିପାରୁଛନ୍ତି ଯେ ସେ ଯେପରି ନିଜ ମା’ଙ୍କ ପାଖକୁ ଯିବା ପାଇଁ ନିଜ ହାତ ଦୁଇଟି ବଢ଼ାଇ ଦିଅନ୍ତି, ଠିକ୍ ସେଇଭଳି ଏହି ଫୁଲରୂପୀ ପିଲାମାନେ ଏବେ ଆକାଶରେ ଥ‌ିବା ସେମାନଙ୍କ ମା’ ଆଡ଼କୁ ସେମାନଙ୍କର ହାତ ଉଠାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।

About The Poet:
Rabindranath Tagore (1861-1941) was born in Kolkata on 7th May 1861. He was a great poet, painter, patriot (ଦେଶପ୍ରେମୀ), playwright (ନାଟ୍ୟକାର), novelist (ଔପନ୍ୟାସିକ), storyteller, philosopher and educationist (ଶିକ୍ଷାବିତ୍). The common theme (ସାଧାରଣ ଥିମ୍ |) in his writing is nature. Nature left a deep-seated impression (ଗଭୀର ଆସନ) on him. He was enchanted (ବିମୋହିତ ହୋଇ ପଡ଼ୁଥିଲେ) by nature. It inculcated (ଭର୍ତ୍ତି କରିଥିଲା) a sense of freedom in him. It is also the inner voice (ଅନ୍ତଃସ୍ୱର) of his poetry. He became the first Asian to win the Nobel Prize for Literature in 1913 for his collection of poems, “Gitanjali”. He is also well known for his contribution (ଅବଦାନ) to art and music.

Notes And Glossary:
rumble — make series of loud sounds (ଉଚ୍ଚ ସ୍ବରରେ ଗର୍ଜନ କରେ)
showers — rainfall lasting for a short time (କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ବର୍ଷା)
moist — slightly wet (ସାମାନ୍ୟ ଆର୍ଦ୍ର)
heath — large open uncultivated land
with shrub (ଗୁଳ୍ମପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଶାଳ ଅଣକର୍ଷିତ ଭୂମି)
bagpipes — a musical tool (ବିଶାଳ ଭେରୀ)
in wild glee — in great excitement (ଅତି ଉତ୍ତେଜନା ବା ପ୍ରବଳ ଆନନ୍ଦରେ)
master — here, the teacher (ଶିକ୍ଷକ ବା ମାଲିକ)
clash — strike or hit against one another (ବାଡ଼େଇ ହୁଏ)
rustle — make sounds of blowing (ଖସ୍‌ଖସ୍ ହୁଏ (ପତ୍ରସବୁ))
giant — very large (ବିଶାଳ)
of course — certainly (ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ବା ଅବଶ୍ୟ )
thunder-clouds clap — clapping of thunder clouds (ଘଡ଼ଘଡ଼ିର ଧ୍ଵନି)

BSE Odisha 10th Class English Detailed Text:

• All Things Bright and Beautiful Question Answer
• A letter to God Question Answer
• The Solitary Reaper Question Answer
• At the High School Question Answer
• Village Song Question Answer
• Festivals of North-East India Question Answer
• The Flower-School Question Answer
• Air Pollution: A Hidden Menace Question Answer
• From the Formalin Jar Question Answer
• School’s Goodbye Question Answer

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Life Science Notes Chapter 5 ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Life Science Notes Chapter 5 ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ

→ଉପକ୍ରମ (Introduction) :

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ପରିବେଶର ଉଦ୍ଦୀପନା ଅନୁସାରେ ଆବଶ୍ୟକ ଉଭୟ ବାହ୍ୟ ଓ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଅନୁକ୍ରିୟା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ନିଜର ସ୍ଥିତି ନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ କ୍ରିୟା, ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଭିତରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଉଦ୍ଭିଦରେ ଏହା ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପଦ୍ଧତିରେ ହୋଇଥାଏ ।

→ଉଭିଦରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ୱୟ (Control and Co-ordination in plant):

• ଉଦ୍ଭିଦରେ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପରି କୌଣସି ସ୍ନାୟବିକ ତନ୍ତ୍ର ନଥାଏ ।
• କେବଳ ଜୈବ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉଭିଦ ଜଗତ ନିଜ ଶରୀରରେ ଆଲୋକ, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ, ସ୍ପର୍ଶ ପରି ବାହ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପନାରେ ଅନୁକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରେ ।
• ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହେଉଥ‌ିବା ଜୈବ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ହେଉଛି ଉଦ୍ଭିଦ ହରମୋନ୍ ।
• ଉଦ୍ଭିଦରେ ବିଭିନ୍ନ ଜୈବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ହର୍‌ମୋନଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ ।

→ଫାଇଟୋହର୍ମୋନ (Phytohormone) :

1. ହରମୋନ ଜୈବ ପଦାର୍ଥ । ଏହା ଖୁବ୍ କମ୍ ପରିମାଣରେ ଓ କମ୍ ସାନ୍ଦ୍ରତାରେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ।
2. ଏହାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ସ୍ଥାନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ସ୍ଥାନ ସାଧାରଣତଃ ଅଲଗା ।
3. ଉଭିଦର ହରମୋନ୍‌କୁ ଫାଇଟୋହରମୋନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର;
   • ଯଥା – ଅକ୍ ସିନ୍ (Auxin)
   • ଜିବରେଲିନ୍ (Gibberellin)
   • ସାଇଟୋକିନିନ୍ (Cytokinin)
   • ଇଥିଲିନ୍ (Ethylene)
   • ଅବସିସିସ୍ ଏସିଡ୍ (Abscissic acid) ।

→ଉଭିଦ ହରମୋଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ :

• ଆଲୋକ, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ, ଜଳ ପ୍ରଭୃତି ବାହ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପନା ଉଭିଦର କାଣ୍ଡ, ଚେର ଓ ପତ୍ରର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି । ଫଳତଃ ସେ ସମସ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରଣ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
• ହରମୋନ୍ ଉଦ୍ଭଦରେ ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ (Phototropism), ଜ୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତନ (Geotropism), ଅନ୍ତର୍କୁଞ୍ଚନ ଗତି (Nastic movement), ଷ୍ଟୋମାଟାଲ୍ ଗତି (Stomatal movement), (Ripening of fruit) ଇତ୍ୟାଦିକୁ ମଧ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।
• ଉଭିଦର ଫୁଲ ଧରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆଲୋକର ଅବଧୂ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହାକୁ ଫଟୋପିରିୟଡ଼ିଜିମ୍ (Photoperiodism) କୁହାଯାଏ ।

→ଫୁଲ ଧରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା :

• ଉଭିଦ ଯେତେବେଳେ ଦରକାର ମୁତାବକ ଆଲୋକାବଧୂ (Photoperiod) ପାଏ, ସେତେବେଳେ ତା’ର ପତ୍ରରେ ଫ୍ଲୋରିଜେନ୍ (Florigen) ନାମକ ଫୁଲଧାରଣ ସହାୟକ ହର୍‌ମୋନ୍ ତିଆରି ହୁଏ ।
• ଏହି ହରମୋନ୍ ଉଭିଦର ଅଗ୍ରଭାଗକୁ ପରିବାହିତ ହୋଇ ସେଠାରେ ଫୁଲ ଧରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ହର୍‌ମୋନ୍ ସହିତ ଉଭିଦରେ ଫାଇଟୋକ୍ରୋମ୍ (Phytochrome) ନାମକ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବର୍ଣ୍ଣକଣା ରହିଥାଏ । ଫ୍ଲୋରିଜେନ୍ ଓ ଫାଇଟୋକ୍ରୋମ୍ ଉଭିଦର ଫୁଲ ଧରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି ।

→ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ ପରୀକ୍ଷା :
ପରୀକ୍ଷଣ -1

1. ଗୋଟିଏ କୋନିକାଲ୍ ଫ୍ଲସ୍କରେ ପାଣି ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଉ । ଫ୍ଲାସ୍କର ବେକକୁ ଏକ ତାରଜାଲିରେ ଆଚ୍ଛାଦନ କରାଯାଉ ।
2. ତାର ଜାଲି ଉପରେ 2 ବା 3ଟି ସଦ୍ୟ ଅଙ୍କୁରୋଦ୍‌ଗମ ହୋଇଥିବା ବିନ୍‌ମଞ୍ଜି ରଖାଯାଉ ।
3. ଏକପାଖ ଖୋଲାଥ‌ିବା ଏକ ମୋଟା କାଗଜ ବାକ୍ସ ନିଆଯାଉ ।
4. ଫ୍ଲାସ୍କଟିକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ବାକ୍ସ ମଧ୍ଯରେ ଏପରିଭାବରେ ରଖାଯାଉ ଯେପରି ଝରକାରେ ଆସୁଥିବା ଆଲୋକ ବାକ୍ସର ଖୋଲାପାର୍ଶ୍ଵ ଦେଇ ସଦ୍ୟ ଅଙ୍କୁରିତ ଉଭିଦ ଉପରେ ପଡ଼ିବ ।
   

→ପର୍ଯ୍ୟରେଷଣ :

• ଦୁଇ ତିନି ଦିନପରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ଦେଖାଯିବ ଯେ ଉଦ୍ଭଦଟି କ୍ରମଶଃ ଆଲୋକୋନ୍ମୁଖୀ ହୋଇ ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କେଇ ଯାଇଛି ।
• ସିଦ୍ଧାନ୍ତ – ଯେତେବେଳେ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଉଭିଦଟି ଆଲୋକ ପାଏ, ସେତେବେଳେ ଏହାର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଅକ୍‌ସିନ୍ ସଂଶ୍ଳେଷିତ ହୁଏ । ଯେତେବେଳେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରୁ ଆଲୋକ ଆସେ ଅକ୍‌ସିନ୍ ବିପରୀତ ଦିଗକୁ ପରିବାହିତ ହୁଏ । ଅକ୍‌ସିନ୍‌ର ପରିମାଣ ବଢ଼ିବାରୁ ସେଠାରେ ଥିବା କୋଷଗୁଡ଼ିକର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ଫଳତଃ ଅନ୍ଧାରରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଶ୍ଵ ଆଲୋକ ପଟକୁ ଥ‌ିବା ପାର୍ଶ୍ଵ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଲମ୍ବାହୋଇଥାଏ । କ୍ରମଶଃ ଉଦ୍ଭଦଟି ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କେଇଯାଏ ।

→ଫାଇଟୋହରମୋନ୍ର କ।ର୍ଯ୍ୟକ।ଚିତା :
ଫାଇଟୋହରମୋନ୍ ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଜୈବ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରିବା ସହିତ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ; ଯଥା-

• ବୃଦ୍ଧି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ
• ଚଳନଶକ୍ତିର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ।

(I) ବୃଦ୍ଧି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (Growth regulation) :
1. ଫାଇଟୋହରମୋନ୍ ଦୁଇପ୍ରକାର : ଯଥା – ବୃଦ୍ଧିକାରକ ହରମୋନ୍ ଓ ବୃଦ୍ଧିହ୍ରାସକ ହରମୋନ୍ ।

→ବୃଦ୍ଧିକାରକ ହରମୋନ୍ :

• ଫାଇଟୋହର୍‌ମୋନ୍ ମଧ୍ୟରୁ ଅକ୍‌ସିନ୍, ଜିବରେଲିନ୍ ଓ ସାଇଟୋକାଇନିନ୍ ପ୍ରଭୃତି ବୃଦ୍ଧିକାରକ ହରମୋନ ଅଟନ୍ତି ।
• ଜିବରେଲିନ୍ ଓ ଅକ୍‌ସିନ୍ ଶାଖା ଓ କାଣ୍ଡର ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଓ ସାଇଟୋକାଇନିନ୍ କୋଷ ବିଭାଜନର ହାର ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
• କାଣ୍ଡ ଓ ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗ, କଷିଫଳ ଓ ଫୁଲରେ ବୃଦ୍ଧି ନିୟନ୍ତ୍ରକ ହର୍‌ମୋନ୍ ଅତ୍ମକ ପରିମାଣରେ ରହିଥାଏ ଓ ଅଗ୍ରଭାଗ ତଳକୁ ହର୍‌ମୋନ୍‌ର ପରିମାଣ କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସ ପାଉଥିବାରୁ ବୃଦ୍ଧି ପରିମାଣ ମଧ୍ଯ ତଦନୁସାରେ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।

→ବୃଦ୍ଧିହ୍ରାସକ ହରମୋନ୍ :

• କେତେକ ଫାଇଟୋହର୍‌ମୋନ୍ ଉଦ୍ଭଦର ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଉଭିଦମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ କେତେ ବୃଦ୍ଧିହ୍ରାସକ (Growth retardant) ହର୍‌ମୋନ୍ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଆକ୍‌ସିସିକ୍ ଏସିଡ୍ ଓ ଏଥୁଲିନ୍ ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ଏହି ହରମୋନ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ଉଭିଦର ବୃଦ୍ଧିହ୍ରାସ କରିବା, ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ ଝଡ଼ାଇବା ସହିତ ଉଭିଦର ବାର୍ଷକ୍ୟ

(II) ଚଳନଶକ୍ତିର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ/ଗତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ :

• ବାହ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପନାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ହରମୋନ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ଉଭିଦର ଚଳନଶକ୍ତିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ଏହି ବାହ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପନାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଆଲୋକ, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ଇତ୍ୟାଦି । ଏଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଭାବରେ ଉଭିଦରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଚଳନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ଅନୁବର୍ତ୍ତନ (Tropism) ବା ଅନୁବର୍ତ୍ତନୀୟ ଚଳନ (Tropic movement) କୁହାଯାଏ । କାଣ୍ଡର ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ ଓ ଚେରର ଜ୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତନ ଏହାର ଉଦାହରଣ ।

→ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ (Phototropism):

• ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ ଉଭିଦମାନଙ୍କର ଏକ ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ । ଉଭିଦର କାଣ୍ଡ ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ଅନୁକୂଳ ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ (Positive phototropism) କୁହାଯାଏ ।
• ଚେର ଆଲୋକର ବିପରୀତ ଦିଗକୁ ଗତିକରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଆଲୋକଠାରୁ ଦୂରରେ ରହେ । ଏହାକୁ ପ୍ରତିକୂଳ କାଣ୍ଡର ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ ଓ ଚେରର ଜ୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତନ ଏହାର ଉଦାହରଣ ।

ଆଲୋକାନୁବର୍ତ୍ତନ (Negative phototropism) କୁହାଯାଏ ।
ପରୀକ୍ଷଣ – 2

1. କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗଜା ବାହାରିଥିବା ବୁଟ ମଞ୍ଜିକୁ ଏକ ଦିଗରୁ ଆଲୋକ ଆସୁଥିବା ଏକ ବାକ୍ସ ମଧ୍ୟରେ ରଖାଯାଉ ।
2.
3. ଆଉ କେତେଗୁଡ଼ିକର ଅଗ୍ରଭାଗକୁ କାଟି ଦିଆଯାଉ ଓ ଅବଶିଷ୍ଟକୁ ସେହିପରି ଛାଡ଼ିଦିଆଯାଉ ।

→ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ :

• 3-4 ଦିନ ପରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଉ । ଯେଉଁ ଗଜାଗୁଡ଼ିକର ଅଗ୍ରଭାଗ କାଟି ଦିଆଯାଇଛି ଏବଂ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକର ଦିଗକୁ ବଙ୍କେଇ ଯାଇଛି ।
• ଟୋପି ଲାଗିଥ‌ିବା ଗଜାଗୁଡ଼ିକର ଟୋପି କାଢ଼ିନେଲେ କ୍ରମେ ଦେଖାଯିବ ଯେ ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କେଇ ଯାଉଛି ।

→ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :

• ଅଗ୍ରଭାଗ କାଟି ଦିଆଯିବା ବା କଳାଟୋପି ଲଗାଯିବାଦ୍ବାରା ଏହିଅଂଶ ଆଲୋକ ପାଇପାରିଲା ନାହିଁ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଅବଶିଷ୍ଟ ଗଜାଗୁଡ଼ିକର ଅଗ୍ରଭାଗ ଆଲୋକ ପାଇବାରୁ ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କେଇଗଲା ।
• ଏଥିରୁ ଜଣାଗଲା ଯେ ଗଜାର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଆଲୋକଜନିତ ଉଦ୍ଦୀପନା ଯୋଗୁଁ କେତେକ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ଭୃଣକାଣ୍ଡ ଆଲୋକ ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କେଇଗଲା ।

(II) ଜ୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତନ (Geotropism) :

• ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବସ୍ତୁକୁ ପୃଥିବୀର କେନ୍ଦ୍ରଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରିଥାଏ । ଏଥରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଉଭିଦ ବା ଏହାର ଅଂଶବିଶେଷ ମାଟିତଳକୁ ଗତିକରେ । ଏହାକୁ ଜ୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତନ ବା ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଅନୁବର୍ତ୍ତନ (Geotropism) କୁହାଯାଏ ।
• ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳଯୋଗୁଁ ଉଭିଦର ଚେର ଓ ମୂଳ ପୃଥ‌ିବୀର କେନ୍ଦ୍ରଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏହାକୁ ଅନୁକୂଳ ଜ୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତନ (Positive geotropism) କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଉଭିଦର କାଣ୍ଡ ତାହାର ବିପରୀତ ଦିଗକୁ ଗତିକରେ । ଏହାକୁ ପ୍ରତିକୂଳ ଜ୍ୟାନୁବର୍ତ୍ତନ (Negative gcotropism) କୁହାଯାଏ ।

→ବାହ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପନା ଓ ଉଭିଦର ହରମୋନ୍ :

• ଆଲୋକ, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ, ଜଳ, ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ପ୍ରଭୃତି ବାହ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପନା, କାଣ୍ଡ, ଚେର, ପତ୍ରର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ସେଠାରେ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରଣ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ବୃଦ୍ଧି ହରମୋନ୍‌ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ ।
• ବାହ୍ୟ ଉଦ୍ଦୀପନା ପାଇବାପାଇଁ ଉଭିଦର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ ଉଦ୍ଦୀପନା ଆସୁଥ‌ିବା ଦିଗକୁ ବା ତା’ର ବିପରୀତ ଦିଗକୁ ବଢ଼ିଚାଲେ । ଏହିପରି ଭାବରେ ଉଭିଦର ଜୈବିକ ଓ ସମନ୍ଵୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ହରମୋନ୍‌ଦ୍ୱାରା ସମାହିତ ହୋଇଥାଏ ।

→ଉଭିଦର ଅନ୍ତର୍କୁଞ୍ଚନ :
1. ଲାଜକୁଳୀ ଲତା (Touch-me-not plant)ର ଡାଳ କିମ୍ବା ପତ୍ରକୁ ଛୁଇଁଦେବା ମାତ୍ରେ ଲତାରେ ଥିବା ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ନଇଁଯାଇ ଝାଉଁଳି ପଡ଼େ । ସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରତି ଅନୁକ୍ରିୟା ପ୍ରଦର୍ଶନ ସ୍ୱରୂପ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଜାକି ହୋଇଯା’ନ୍ତି । ଲାଜକୁଳୀ ଲତାର ଏହି ଗତିକୁ ଅନ୍ତକୁଞ୍ଚନ ଗତି କୁହାଯାଏ ଓ ଏହା ସ୍ପର୍ଶଜନିତ ଉଦ୍ଦୀପନାର ଏକ ବିଶେଷ ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

→ମଣିଷରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ :

• ଆମର ସ୍ନାୟୁ ଓ ସଂବେଦକ ଅଙ୍ଗକୁ ନେଇ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର (Nervous system) ଗଠିତ ।
• ପରିବେଶରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା ବିଷୟରେ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ପ୍ରାଣୀକୁ ଅବଗତ କରାଏ । ପ୍ରାଣୀ ନିଜକୁ ସୁହାଇଲା ପରି କାର୍ଯ୍ୟକରି ପରିବେଶ ସହିତ ଖାପଖୁଆଇ ବଞ୍ଚେ । ତେଣୁ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ଆମ ଶରୀରରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଅଙ୍ଗ ଓ ତନ୍ତ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରେ ।
• ଭ୍ରୂଣ ଅବସ୍ଥାରେ ମେରୁଦଣ୍ଡୀ ପ୍ରାଣୀ ଶରୀରର ଉପରି ଭାଗରେ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ଏକ ନଳିକା ଭାବେ ପ୍ରକାଶ ପାଏ । ସେହି ନଳିକାର ଅଗ୍ରଭାଗ ସ୍ତ୍ରୀତହୋଇ ମସ୍ତିଷ୍କ (Brain) ଓ ନଳିକାର ପଛଭାଗ ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ (Spinal cord)ରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
  

→ମାନବ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀ (Human nervous system) :
1. ମାନବ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ଯଥା-

• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର (Central Nervous System),
• ପେରିଫେରାଲ୍ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀ (Peripheral Nervous System)
• ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀ (Autonomic Nervous System) ।

2. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ମସ୍ତିଷ୍କ ଓ ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ମସ୍ତିଷ୍କରୁ ବାହାରିଥିବା କରୋଟି ସ୍ନାୟୁ ଓ ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡରୁ ବାହାରିଥିବା ସୁଷୁମ୍ନା ସ୍ନାୟୁକୁ ନେଇ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।

→ମସ୍ତିଷ୍କ (Brain) :

• ମସ୍ତିଷ୍କ ଶରୀରର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଙ୍ଗ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଏକ ଶକ୍ତ ଖପୁରି (Skull) ଭିତରେ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।
• ମସ୍ତିଷ୍କ ଉପରେ ଥ‌ିବା ବାହ୍ୟ ଆବରଣକୁ ମେନିଞ୍ଜେସ୍ (Meninges) କୁହାଯାଏ । ମସ୍ତିଷ୍କର ଭିତର ଫମ୍ପା । ଏହି ଫମ୍ପା ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ମସ୍ତିଷ୍କର ନିଳୟ (Ventricles of brain) କୁହାଯାଏ ।
• ମସ୍ତିଷ୍କର ଚାରିପଟେ ଏବଂ ଏହାର ନିଳୟ ଭିତରେ ଏକ ପ୍ରକାର ତରଳ ପଦାର୍ଥ ରହିଛି । ଏହି ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ ମସ୍ତିଷ୍କ- ମେରୁ ରସ ବା ସେରିବ୍ରୋସ୍ପାଇନାଲ୍ ଦ୍ରବ (Cerebrospinal fluid) କୁହାଯାଏ ।
• ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଚାପରୁ ରକ୍ଷା କରେ । ଏଥୁସହିତ ଏହା ମଧ୍ୟଦେଇ ମସ୍ତିଷ୍କ ଖାଦ୍ୟ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ପାଏ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କରୁ ନିର୍ଗତ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଏହା ବାଟଦେଇ ନିଷ୍କାସିତ ହୁଏ ।
• ନବଜାତ ଶିଶୁର ମସ୍ତିଷ୍କର ଓଜନ ପ୍ରାୟ 400 ଗ୍ରାମ୍ ଏବଂ ଜଣେ ବୟଃପ୍ରାପ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିର ମସ୍ତିଷ୍କ ଓଜନ ପ୍ରାୟ 1500 ଗ୍ରାମ୍ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହା ଆମ ଶରୀରର ସବୁଠାରୁ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ଅଙ୍ଗ । ଏଠାରେ ସବୁ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଚୟାପଚୟ ବା ବିପାକୀୟ କ୍ରିୟା ଚାଲିଛି । ସେଥ୍ପାଇଁ ପ୍ରତି ମିନିଟ୍‌ରେ ମସ୍ତିଷ୍କ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରାୟ 750 ମିଲିଲି, ରକ୍ତ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

→ମସ୍ତିଷ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ :
1. ମସ୍ତିଷ୍କ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ, ଯଥା-

• ଅଗ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ (Fore brain),
• ମଧ୍ୟମସ୍ତିଷ୍କ (Mid brain) ଓ
• ପଶ୍ଚ ମସ୍ତିଷ୍କ (Hindbrain) ।

2. ଅଗ୍ରମସ୍ତିଷ୍କରେ

• ଘ୍ରାଣପାଳି (Olfactory lobe)
• ପ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ (Cerebral hemisphere) ଓ
• ପଶ୍ଚ ଅଗ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ (Diencephalon) ରହିଥାଏ ।

3. ମଧ୍ୟମସ୍ତିଷ୍କ 4 ଗୋଟି ବର୍ତ୍ତୁଳ ପିଣ୍ଡଚତୁଷ୍କ (Corpora quadrigemina)କୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

4. ପଶ୍ଚିମସ୍ତିଷ୍କରେ

• ଅନୁମସ୍ତିଷ୍କ (Cerebellum) ଓ
• ସୁଷୁମ୍ନାଶୀର୍ଷକ (Medulla oblongata) ରହିଥାଏ ।

→ଆଗ ମସ୍ତିଷ୍କ (Fore brain) :
ଘ୍ରାଣପାଳି :
1. ଅଗ୍ରମସ୍ତିଷ୍କରେ ଥିବା ଘ୍ରାଣପାଳି ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ଅତି କ୍ଷୀଣଭାବେ ରହିଛି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟର ଘ୍ରାଣଶକ୍ତି ଦୁର୍ବଳ । କିନ୍ତୁ କୁକୁର, ବିଲେଇ ଓ ବାଘ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରେ ଘ୍ରାଣପାଳି ଉନ୍ନତ ହୋଇଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଘ୍ରାଣଶକ୍ତି ପ୍ରଖର ।

→ପ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ :

• ପ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଅଂଶ ଏବଂ ଏହା ସମାନ ଆକାରରେ ଡାହାଣପାଳି ଓ ବାମପାଳି ଭାବରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଛି । ଏହାର ଉପରିଭାଗ ବହୁଳଭାବେ ଭାଙ୍ଗଯୁକ୍ତ । ଆମର ସ୍ମରଣ ଶକ୍ତି ଏହି ଭାଙ୍ଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
• ପ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ, ତାପ, କଷ୍ଟ, ଚାପ, ସ୍ପର୍ଶ ପରି ଉଦ୍ଦୀପନାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

→ପଶ୍ଚ ଅଗ୍ରମସ୍ତିଷ୍କ :
1. ପଶ୍ଚ ଅଗ୍ର ମସ୍ତିଷ୍କର ଉପରିଭାଗରେ ପିନିଆଲ ଗ୍ରନ୍ଥି (Pineal gland) ରହିଛି । ଏହାର ନିମ୍ନଭାଗରେ ଥ‌ିବା ହାଇପୋଥାଲାମସ୍ (Hypothalamus) ଆମ ଶରୀରର ହୃସ୍ପନ୍ଦନ, ରକ୍ତଚାପ, ନିଦ୍ରା, ଭୟ, ରାଗ, ଆନନ୍ଦ ଇତ୍ୟାଦି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ ।

→bମଧ୍ୟମ ମସ୍ତିଷ୍କ | (Mid brain) :

• ମଧ୍ୟମସ୍ତିଷ୍କ ଦୁଇଯୋଡ଼ା ବର୍ତ୍ତୁଳ ନିଦାପିଣ୍ଡକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
• ଉପର ଦୁଇଟି ପିଣ୍ଡ, ଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରତିକ୍ଷେପ (Vision reflex)କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବାବେଳେ ନିମ୍ନଭାଗର ଦୁଇଟି ପିଣ୍ଡ ଶରୀରର ଶ୍ରବଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରତିକ୍ଷେପ (Auditory reflex)କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ ।

→ପଶ୍ଚିମସ୍ତିଷ୍କ (Hind brain) :

• ପଶ୍ଚିମସ୍ତିଷ୍କର ଆଗ ଅଂଶରେ ରହିଛି ଅନୁମସ୍ତିଷ୍କ । ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କର ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଭାଗ ।
• ଏହା ଶରୀରର ସନ୍ତୁଳନ (Balance) ଓ ଭାରସାମ୍ୟ (Equilibrium) ରକ୍ଷାକରେ ।
• ମସ୍ତିଷ୍କର ସୁଷୁମ୍ନାଶୀର୍ଷକ ଅନୁମସ୍ତିଷ୍କର ପଛକୁ ରହିଛି । ଏହା ଆମ ଶରୀରର ଶ୍ଵାସକେନ୍ଦ୍ର (Respiratory centre) ଓ } ହୃକେନ୍ଦ୍ର (Cardiac centre) । ରକ୍ତଚାପ, ଛିଙ୍କ, କାଶ, ବାନ୍ତି ଓ ଖାଦ୍ୟ ଗିଳିବା ପରି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ସୁଷୁମ୍ନାଶୀର୍ଷକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ ।

→ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ (Spinal cord) :

• ସୁଷୁମ୍ନାଶୀର୍ଷକ ଶେଷଆଡ଼କୁ କ୍ରମଶଃ ସରୁ ହୋଇ ଖପୁରିର ମହାରନ୍ଧ୍ର (Foramen magnum) ବାଟଦେଇ ବାହାରି ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ଏହା ଆମ ଶରୀରର ଉପରି ଭାଗରେ ଥିବା ମେରୁଦଣ୍ଡ ହାଡ଼ ଭିତରେ ଲମ୍ବଭାବରେ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।
• ଏହା ଫମ୍ପା ଓ ପ୍ରାୟ 45 ସେ.ମି. ଲମ୍ବ । ମସ୍ତିଷ୍କ ପରି ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ ମଧ୍ଯ ମେନିଞ୍ଜେସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଆବୃତ ଏବଂ ଏହାର ଭିତରେ ଓ ବାହାରେ ସେରିବ୍ରୋସ୍ପାଇନାଲ ରସ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥାଏ ।

→କାର୍ଯ୍ୟ :
1. ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ଏହା ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରୁ ସଂଗୃହୀତ ବାର୍ଷା ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ପଠାଇଥାଏ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କରୁ ପ୍ରେରିତ ବାର୍ତ୍ତା ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ ବାଟଦେଇ ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଅଙ୍ଗ (Effectory organ) ନିକଟରେ ପହୁଞ୍ଚେ ।

→ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର (Peripheral nervous system) :

• କରୋଟି ସ୍ନାୟୁ (Cranial nerve), ସୁଷୁମ୍ନା ସ୍ନାୟୁ (Spinal nerve) ଓ ସେମାନଙ୍କର ଶାଖା, ପ୍ରଶାଖାକୁ ନେଇ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ଗଠିତ ।
• ମଣିଷଠାରେ 12 ଯୋଡ଼ା କରୋଟି ସ୍ନାୟୁ ଓ 31 ଯୋଡ଼ା ସୁଷୁମ୍ନା ସ୍ନାୟୁ ରହିଛି ।
• ଆମ ଶରୀରରେ ଥ‌ିବା ଆଖୁ, ନାକ, କାନ, ଜିଭ ଓ ଚର୍ମ ପରି ଗ୍ରାହୀଅଙ୍ଗ (Receptor organ) ରୁ ଆବେଗ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିବା ସ୍ନାୟୁମାନଙ୍କୁ ସଂଜ୍ଞାବହ ସ୍ନାୟୁ (Sensory nerve) କୁହାଯାଏ ।
• ମସ୍ତିଷ୍କ ଓ ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡରୁ ଆଦେଶ ନେଇ ପେଶୀ ବା ଗ୍ରନ୍ଥି ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଉଥ‌ିବା ସ୍ନାୟୁମାନଙ୍କୁ ଆଜ୍ଞାବହ ସ୍ନାୟୁ (Motor nerve) କୁହାଯାଏ ।

→ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀ (Autonomic nervous system) :

• ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ସ୍ବତଃପ୍ରବୃତ୍ତଭାବେ ଆମେ ଖାଇବା, ପିଇବା, ନାଚିବା, ଦୌଡ଼ିବା, ପଢ଼ିବା ପରି ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଉ । ମସ୍ତିଷ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ପରିଚାଳିତ ଏହି କାମଗୁଡ଼ିକୁ ଐଚ୍ଛିକ କ୍ରିୟା (Voluntary action) କୁହାଯାଏ ।
• ଆମ ଅଜ୍ଞାତସାରରେ ଆପେ ଆପେ ଶରୀର ଭିତରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା, ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡର ସ୍ପନ୍ଦନ, ରେଚନ, ଖାଦ୍ୟ ପରିପାକ, ରକ୍ତ ସଞ୍ଚାଳନ, ଗ୍ରନ୍ଥିରୁ କ୍ଷରଣ ପରି ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ । ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ଆପଣାଛାଏଁ ସମ୍ପାଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ଏହିସବୁ କ୍ରିୟାକୁ ଅନୈଚ୍ଛିକ କ୍ରିୟା (Involuntary action) କୁହାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ସ୍ବୟଂକ୍ରିୟ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

→ସ୍ନାୟୁକୋଷ (Neuron) :

• ସ୍ନାୟୁକୋଷ ଆମ ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ରର ଗାଠନିକ ଏବଂ କ୍ରିୟାତ୍ମକ ଏକକ ଅଟେ ।
• ସ୍ନାୟୁକୋଷରେ ଗୋଟିଏ ନ୍ୟଷ୍ଟି ଓ କୋଷଜୀବକ ରହିଥାଏ ।
• ନ୍ୟଷ୍ଟି ଥ‌ିବା ଅଂଶକୁ ସେଲବଡ଼ି କୁହାଯାଏ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ନାୟୁକୋଷର ଗୋଟିଏ ପଟରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶାଖାୟିତ ତନ୍ତୁ ଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଡେଡ୍ରାଇଟ୍ (Dendrite) PIANI
• ଡେନ୍ସାଇଟ୍‌ର ଠିକ୍ ବିପରୀତ ପଟରେ ସେଲବଡ଼ିରୁ ଏକ ଲମ୍ବ ଆକସନ୍ (Axon) ବାହାରିଥାଏ ।
• ସ୍ନାୟୁକୋଷ ଆମ ଶରୀରର ସବୁଠାରୁ ଲମ୍ବା କୋଷ ଅଟେ ।
• ଗୋଟିଏ ସ୍ନାୟୁକୋଷର ଆକସନ୍‌ର ଶାଖାଯୁକ୍ତ ଶେଷଭାଗ ନିକଟବର୍ତୀ ଅନ୍ୟ ସ୍ନାୟୁକୋଷର ଡେଡ୍ରାଇଗୁଡ଼ିକର ଅତି ନିକଟରେ ଥାଏ । ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ସିନାପ୍‌ସ୍ (Synapse) କୁହାଯାଏ ।

କୋଷବିଭାଜନ ସମୟରେ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥ‌ିବା ସେଣ୍ଡୋଜୋମ୍ (Centrosome) ସ୍ନାୟୁକୋଷରେ ନଥାଏ । ତେଣୁ ପରିପକ୍ବ ସ୍ନାୟୁକୋଷର ବିଭାଜନ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର କିପରି କାମ କରେ ?

• ଡେନ୍ସାଇଟ୍ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିବା ସ୍ନାୟବିକ ଆବେଗ (Nerve impulse) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା (Electrochemical process) ଦ୍ଵାରା ସ୍ନାୟୁକୋଷର ଆକ୍‌ସନ୍ ମଧ୍ୟଦେଇ ସଞ୍ଚରିତ ହୋଇ ସିନାପସ୍ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚେ ।
• ଆକ୍‌ସନ୍‌ର ଶେଷଭାଗରେ ବାର୍ତ୍ତା ପହଞ୍ଚିଲେ ସେଠାରୁ ଏସିଟିଲ୍‌କୋଲିନ୍ (Acetylcholine) ନାମକ ଏକ ପ୍ରକାର ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥର କ୍ଷରଣ ହୁଏ । ଏହା ଏକ ସ୍ନାୟବିକ ସଞ୍ଚାରକ (Neurotransmitter) । ଏହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ନାୟୁକୋଷର ଡେଡ୍ରାଇଟ୍‌ରେ ଏକ ନୂଆ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ରାସାୟନିକ ଆବେଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
• ଏହିପରି ଭାବରେ ବାର୍ତ୍ତା ଗୋଟିଏ ସ୍ନାୟୁକୋଷରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ନାୟୁକୋଷକୁ ଦ୍ରୁତଗତିରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇ ଶେଷରେ ମସ୍ତିଷ୍କଠାରେ ପହଞ୍ଚେ ।

→ପ୍ରତିଫଳନ କାର୍ଯ୍ୟ (Reflex Action) :

• ମସ୍ତିଷ୍କ ଆମ ସ୍ନାୟୁସଂସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ । ଆମ ଶରୀରରେ ଘଟୁଥିବା ସବୁ ଘଟଣାର ଖବର ମସ୍ତିଷ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚେ ଓ ମସ୍ତିଷ୍କ ସବୁ ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରି ଶରୀରକୁ ନିଜର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖେ ।
• ମସ୍ତିଷ୍କ ବା ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ସ୍ଵତଃସ୍ଫୁର୍ଭ ଓ ସ୍ଵତଃପ୍ରବୃତ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରତିକ୍ଷେପ କ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ଆମ ଶରୀରରେ ସମ୍ପାଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ସବୁଠାରୁ ସରଳ ପ୍ରତିକ୍ଷେପ କ୍ରିୟାରେ
  • ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ,
  • ଗୋଟିଏ ସେନ୍ସରୀ ସ୍ନାୟୁ ଓ
  • ଗୋଟିଏ ମୋଟର ସ୍ନାୟୁ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ।
• ସେନ୍ସରୀ ସ୍ନାୟୁ ଗ୍ରାହୀଅଙ୍ଗରୁ ଆବେଗ ଆଣି ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଏ ।
• ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ ଖବର ଗ୍ରହଣ କରି ତୁରନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଅଙ୍ଗକୁ ମୋଟର ସ୍ନାୟୁ ମାଧ୍ୟମରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଏ ।
• ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ସେନ୍ସରୀ ସ୍ନାୟୁ ଓ ଗୋଟିଏ ମୋଟର ସ୍ନାୟୁ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଏକକ ସିନାପ୍‌ଟିକ୍ ପ୍ରତିକ୍ଷେପ (Monosynaptic reflex) କୁହାଯାଏ ।
• ଶରୀରରେ ସେନ୍ସରୀ ସ୍ନାୟୁ, ସୁଷୁମ୍ନାକାଣ୍ଡ ଓ ମୋଟର ସ୍ନାୟୁର ଅବସ୍ଥିତି ଏକ ଜ୍ୟାମିତିକ ଚାପ (Arc) ଆକାରରେ ଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ପ୍ରତିକ୍ଷେପ ଚାପ (Reflex arc) କୁହାଯାଏ ।

→ରାସାୟନିକ ସମନ୍ୱୟ (Chemical coordination) :
1. ମୁଖ୍ୟତଃ ହରମୋନ୍‌ଦ୍ୱାରା ଶରୀରର ରାସାୟନିକ ସମନ୍ବୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
2. ଆମ ଶରୀରରେ ଦୁଇପ୍ରକାର ଗ୍ରନ୍ଥି ରହିଛି; ଯଥା-

• ବହିଃସ୍ରାବୀ ଓ
• ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ।

→ଏକ୍ସୋକ୍ରାଇନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିଗୁଡିକ (Exocrine glands) :

• ଲାଳଗ୍ରନ୍ଥି ଓ ଯକୃତ୍ ଆଦି ଆମର ଶରୀରର ବହିଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥି ଅଟନ୍ତି । ଏଥିରୁ ଏନ୍‌ଜାଇମ୍ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ ପଦାର୍ଥ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• କ୍ଷରିତ ପଦାର୍ଥ ଗ୍ରନ୍ଥିର ନାଳ ଦେଇ ଗ୍ରନ୍ଥି ବାହାରକୁ ଆସେ । ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଭାଗ ନେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଏନ୍‌ଜାଇମ୍‌ର ଗଠନରେ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଏହା ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

→ଏଣ୍ଡୋକ୍ରାଇନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିଗୁଡିକ (Endocrine glands) :

• ପୋଷ ଡିକ ପିଟୁଇଟାରୀ (Pituitary) ଥାଇରଏଡ୍ (Thyroid) ଓ ଅଧୃକ୍‌କ ଗ୍ରନ୍ଥି (Adrenal) ଇତ୍ୟାଦି ଆମ ଶରୀରର ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥି ବା ଅନାଳ ଗ୍ରନ୍ଥି ଅଟନ୍ତି ।
• ଏଥୁରୁ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥିଗୁଡ଼ିକ ନାଳବିହୀନ, ତେଣୁ ସେଥୁ କ୍ଷରିତ ହର୍‌ମୋନ୍ ସିଧାସଳଖ ରକ୍ତରେ ମିଶେ । ରକ୍ତ ମାଧ୍ୟମରେ ହର୍‌ମୋନ୍ ଦୂର ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ ବା ଟିସୁରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବାପରେ

→ସମନ୍ୱୟ ପଦ୍ଧତି :
1. ଆମ ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ସଂସ୍ଥାନର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ପଦ୍ଧତି ରହିଛି, ଯଥା-

• ସ୍ନାୟବିକ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ
• ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତି ।

2. ସ୍ନାୟବିକ ପଦ୍ଧତିରେ ସ୍ନାୟୁକୋଷ ମାଧ୍ୟମରେ ଖବର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ରାସାୟନିକ କ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ସଂଚାରିତ ହୁଏ ଓ ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥିରୁ କ୍ଷରିତ ବିଭିନ୍ନ ହର୍‌ମୋନ୍‌ଦ୍ୱାରା ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ ।
3. ସ୍ନାୟବିକ ପଦ୍ଧତିର କାର୍ଯ୍ୟ ତୁରନ୍ତ ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ରାସାୟନିକ ପଦ୍ଧତିର କାର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଥର ଭାବେ ହୋଇଥାଏ ।

→ଏକ୍ସୋକ୍ରାଇନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିଗୁଡିକ (Exocrine glands) :

• ଲାଳଗ୍ରନ୍ଥି ଓ ଯକୃତ୍ ଆଦି ଆମ ଶରୀରର ବହିଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥି ।
• ଏଥିରୁ ଏନ୍‌ଜାଇମ୍ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ ପଦାର୍ଥ କ୍ଷରିତ ହୁଏ । କ୍ଷରିତ ପଦାର୍ଥ ଗ୍ରନ୍ଥିର ନାଳ ଦେଇ ଗ୍ରନ୍ଥି ବାହାରକୁ ଆସେ । ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଭାଗ ନେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଏନ୍‌ଜାଇମ୍‌ର ଗଠନରେ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଏହା ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

→ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥି (Endocrine glands):
1. ପୋଷଗ୍ରନ୍ଥି ବା ପୀୟୂଷ ଗ୍ରନ୍ଥି ବା ପିଟୁଇଟାରି (Pituitary), ଥାଇରଏଡ଼ (Thyroid) ବା ଗଳଗ୍ରନ୍ଥି ଓ ଅଧ୍ବବୃକକ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି ବା ଏଡ୍ରିନାଲ୍ (Adrenal) ଇତ୍ୟାଦି ଆମ ଶରୀରର ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥି (Endocrine glands) ବା ଅନାଳ ଗ୍ରନ୍ଥି (Ductless glands) । ଏଥୁରୁ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥିଗୁଡ଼ିକ ନାଳବିହୀନ, ତେଣୁ ସେଥୁରୁ କ୍ଷରିତ ହରମୋନ୍ ସିଧାସଳଖ ରକ୍ତରେ ମିଶେ । ରକ୍ତ ମାଧ୍ୟମରେ ହରମୋନ୍ ଦୂର ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ ବା ଟିସୁ (Target organ or tissue) ରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । କାର୍ଯ୍ୟ ସରିବା ପରେ ହରମୋନ୍ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ । ତେଣୁ ଏନ୍‌ଜାଇମ୍ ପରି ହରମୋନ୍ ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

→ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ତନ୍ତ୍ର (Endocrine System) :

• ମସ୍ତ ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥିକୁ ନେଇ ଆମ ଶରୀରର ‘‘ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ତନ୍ତ୍ର’’ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
• ସ୍ନାୟୁତନ୍ତ୍ର ଓ ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ତନ୍ତ୍ର ପରସ୍ପର ଉପରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରି କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘‘ସ୍ନାୟୁ-ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ତନ୍ତ୍ର’’ (Neuro-endocrine system) କୁହାଯାଏ ।
• ମାନବ ଶରୀରରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥିମାନ ରହିଛି ।

(I) ହାଇପୋଥାଲାମସ୍ (Hypothalamus) :

• ଅଗ୍ରମସ୍ତିଷ୍କରେ ଥ‌ିବା ଥାଲାମସ୍‌ର ନିମ୍ନଭାଗରେ ଏବଂ ପିଟୁଇଟାରି ଗ୍ରନ୍ଥିର ଉପରକୁ ହାଇପୋଥାଲାମସ୍ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ହାଇପୋଥାଲାମସ୍ତୁରୁ କେତେକ ରିଲିଜିଙ୍ଗ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ (Releasing hormone) ଏବଂ ଇନ୍‌ହିବିଟିଙ୍ଗ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ (Inhibiting hormone) କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଏହି ହର୍‌ମୋନ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ପିଟୁଇଟାରି ଗ୍ରନ୍ଥିର କ୍ଷରଣ କ୍ଷମତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି ।

(II) ପିଟୁଇଟାରି ଗ୍ରନ୍ଥି (Pituitary gland) :
1. ପିଟୁଇଟାରି ଗ୍ରନ୍ଥି ହାଇପୋଥାଲାମସ୍ ସହିତ ଏକ ଛୋଟ ବୃନ୍ତ (Stalk) ସାହାଯ୍ୟରେ ଲାଗି ରହିଥାଏ ।
2. ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥି ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ଖଣ୍ଡକୁ ନେଇ ଗଠିତ, ଯଥା-

• ଏଡ଼ିନୋହାଇପୋଫାଇସିସ୍ (Adenohypophysis) [GH, PRL, FSH, LH, TSH, ACTH]
• ନିଉରୋହାଇପୋଫାଇସିସ୍ (Neurohypophysis) [ଅକ୍‌ସିଟୋସିନ୍, ଭାସୋପ୍ରେସିନ୍]

(III) ପିନିଆଲ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି (Pineal gland) :

• ପିନିଆଲ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି ଅଗ୍ରମସ୍ତିଷ୍କର ଛାତରେ ରହିଥାଏ ।
• ଏହା ଆକାରରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଛୋଟ ଓ ଓଜନ ମାତ୍ର 150 ମିଲିଗ୍ରାମ୍ ଅଟେ ।
• ଏଥୁରୁ ମେଲାଟୋନିନ୍ (Melatonin) ନାମକ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଏହା ଶରୀରର ‘ଜୈବିକ ଘଡ଼ି’ (Biological clock) ଭାବେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକରେ ।

(IV) IMG (Thyroid gland) :

• ଥାଇରଏଡ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି ବେକର ତଳ ଭାଗରେ, ଶ୍ଵାସନଳୀର ଉଭୟ ପଟରେ ଠିକ୍ ସ୍ୱରପେଟିକାର ପଛକୁ ରହିଥାଏ ।
• ଏଥୁରୁ, ମୁଖ୍ୟତଃ ଥାଇରକ୍‌ସିନ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଏହା ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ କୋଷର ଅମ୍ଳଜାନ ବିନିଯୋଗ କ୍ଷମତା ବଢ଼ାଏ । ଫଳରେ ଶରୀରରେ ଅଧିକ ଶକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ଏହା ବେଙ୍ଗଫୁଲାର ରୂପାନ୍ତରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

(V) ପାରାଥାଇରଏଡ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି (Parathyroid gland) :

• ଥାଇରଏଡ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି ଉପରେ 4 ଗୋଟି ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ପାରାଥାଇରଏଡ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି ରହିଥାଏ ।
• ଏଥୁରୁ ପାରାଥୋର୍‌ମୋନ୍ (Parathormone) କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ପାରାଥୋର୍‌ମୋନ୍ ରକ୍ତରେ କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ ଓ ଫସ୍‌ଫରସ୍ ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

(VI) ଏଡ୍ରିନାଲିନ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି (Adrenal gland) :

• ଆମ ଶରୀରର ଦୁଇଟି ବୃକ୍‌କର ଉପରିଭାଗକୁ ଲାଗି ଦୁଇଟି ଏଡ୍ରେନାଲ ବା ଅଧ୍ବକ୍‌କ ଗ୍ରନ୍ଥି ରହିଥାଏ ।
• ଏଥୁରୁ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ । ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଏଡ୍ରିନାଲିନ୍ (Adrenaline) ଅନ୍ୟତମ ।
• ଏହି ହର୍‌ମୋନ୍ ଆକସ୍ମିକ ଆଘାତ, ଭୟ, ଅବଶ ଓ ଉତ୍ତେଜିତ ଅବସ୍ଥାରେ କ୍ଷରିତ ହୁଏ । ତେଣୁ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥିକୁ ‘ଆପଦକାଳୀନ ଗ୍ରନ୍ଥି’ (Emergency gland) କୁହାଯାଏ ।

(VII) ଅଗ୍ନ୍ୟାଶୟ (Pancreas) :

• ଆମ ଶରୀରରେ ପାକସ୍ଥଳୀର ଠିକ୍ ତଳକୁ ଗ୍ରହଣୀଫାସ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ନ୍ୟାଶୟ ରହିଥାଏ ।
• ଏହା ଏକ ମିଶ୍ରିତ ଗ୍ରନ୍ଥି, କାରଣ ଏଥୁରୁ ଏନ୍‌ଜାଇମ୍ ଓ ହର୍‌ମୋନ୍ ଉଭୟ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଅଗ୍ନ୍ୟାଶୟର ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରଣ କରୁଥିବା ଅଂଶକୁ ଆଇଲେସ୍‌ ଅଫ୍ ଲାଙ୍ଗରହାସ୍ (Islets of Langerhans) କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଅଂଶରେ ଆଲ୍‌ଫା-କୋଷ (a – cells), ବିଟା-କୋଷ (B – cells) ଓ ଡେଲ୍‌ କୋଷ (ଓଁ – cells) ପରି ସ୍ରାବୀକୋଷ (Secretory cells) ମାନ ରହିଥାଏ ।
• ଆଲ୍‌ଫା-କୋଷରୁ ଗୁ କାଗନ୍ (Glucagon), ବିଟା-କୋଷରୁ ଇନ୍‌ସୁଲିନ୍ (Insulin) ଓ ଡେଲ୍‌ଟା-କୋଷରୁ ସୋମାଟୋଷ୍ଟାଟିନ୍ (Somatostatin) ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଇନ୍‌ସୁଲିନ୍ ଶରୀରରେ ଶର୍କରା (Glucose) ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ରଖୁବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ଇନ୍‌ସୁଲିନ୍‌ର ଅଭାବରେ ରକ୍ତରେ ଶର୍କରା ପରିମାଣ ବଢ଼ି ମଧୁମେହ ରୋଗ ( ଡାଇବେଟିସ୍ ମେଲିଟସ୍) ହୁଏ ।

(VIII) ଶୁକ୍ରାଶୟ (Testis) :

• ଆମ ଶରୀରର ଶୁକ୍ରାଶୟ ଥଳି ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ଶୁକ୍ରାଶୟ ରହିଥାଏ ।
• ଶୁକ୍ରାଶୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଲେଡ଼ିଗ୍ କୋଷ (Leydig cells)ରୁ ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟିରନ୍ (Testosterone) ନାମକ ଏକ ପୁରୁଷ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଯୁବକ୍ରାନ୍ତି ସମୟରେ ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟିରନ୍‌ର ପ୍ରଭାବରେ ବାଳକ ଶରୀରରେ ପୁରୁଷ ଗୌଣ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଲକ୍ଷଣମାନ ଦେଖାଯାଏ ।
• ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟିରନ୍ ଶୁକ୍ରାଣୁ ଉତ୍ପତ୍ତି (Spermatogenesis)ରେ ମଧ୍ଯ ସହାୟକ ହୁଏ । ଏହି ହର୍‌ମୋନ୍‌ର ଅଭାବରେ ନପୁଂସକତା ଦେଖାଯାଏ ।

(IX) ଡିମ୍ବାଶୟ (Ovary) :

• ସ୍ତ୍ରୀ ଶରୀର ଉଦର ଗହ୍ଵରର ନିମ୍ନ ଅଂଶରେ ଏକ ଯୋଡ଼ା ଡିମ୍ବାଶୟ ରହିଥାଏ ।
• ଡିମ୍ବାଶୟରୁ ଇଷ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍ (Estrogen) ଓ ପ୍ରୋଜେଷ୍ଟିରନ୍ (Progesterone) ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ହର୍‌ମୋନ୍‌ର ପ୍ରଭାବରେ ବାଳିକାମାନଙ୍କ ଶରୀରରେ ସ୍ତ୍ରୀ-ଗୌଣ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଲକ୍ଷଣମାନ ଦେଖାଯାଏ ।
• ପ୍ରୋଜେଷ୍ଟିରନ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ ଡିମ୍ବୋଦୟ ପରେ ଡିମ୍ବାଶୟରୁ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
• ଗର୍ଭଧାରଣରେ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ‘ଗର୍ଭାବସ୍ଥାର ହର୍‌ମୋନ୍’’ କୁହାଯାଏ ।

(X) ଭୃଣବନ୍ଧ (Placenta) :

• ଭୃଣବନ୍ଧ ମାଆ ଓ ଗର୍ଭାଶୟସ୍ଥ ଶିଶୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏକ ଜୈବ ସଂଯୋଗ ଅଟେ ।
• ଏହା ଏକ ସାମୟିକ ଅନ୍ତଃସ୍ରାବୀ ଗ୍ରନ୍ଥି । ଏଥୁରୁ କ୍ଷରିତ ହର୍‌ ମୋନ୍‌ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହ୍ୟୁମାନ୍ କୋରି ଓନିକ୍ ଗୋନାଡୋଟ୍ରଫିକ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ (HCGH) ଅନ୍ୟତମ ।
• ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳାଙ୍କ ମୂତ୍ର ସହିତ ମିଶି ଏହି ହରମୋନ୍ ଶରୀର ବାହାରକୁ ଆସେ ।

ରକ୍ତରେ ଥାଇରକ୍‌ସିନ୍ ହର୍‌ମୋନ୍‌ର ପରିମାଣ କମିଗଲେ, ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ହାଇପୋଥାଲାମସ୍ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚେ । ଏଥୁରୁ ତୁରନ୍ତ ଥାଇରକ୍‌ସିନ୍ ରିଲିଜିଙ୍ଗ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ପିଟୁଇଟାରି ଗ୍ରନ୍ଥିରୁ କ୍ଷରିତ ଥାଇରଏଡ୍ ଷ୍ଟିମୁଲେଟିଙ୍ଗ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ ଥାଇରଏଡ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିକୁ ଥାଇରକ୍‌ସିନ୍ ହର୍‌ମୋନ୍ ତିଆରି କରିବାକୁ ଆଦେଶ ଦିଏ । ରକ୍ତରେ ଥାଇରକ୍‌ସିନ୍ ହର୍‌ମୋନର ପରିମାଣ ଆବଶ୍ୟକ ବା ସ୍ଵାଭାବିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିଲେ ହାଇପୋଥାଲାମସ୍‌ (Feedback control) କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class English Solutions Non-Detailed Chapter 5 A Great Son of India Textbook Exercise Questions and Answers.

Class 10th English Non-Detailed Chapter 5 A Great Son of India Question Answers BSE Odisha

A Great Son of India Class 10 Questions and Answers

LEAD – IN
Many great saints (sages: ମୁନିଋଷି) were born in India. One among these carried the teachings (ଧର୍ମବାଣୀ) of the Upanisads to the people of the world. The great and liberal philosophy of India fascinated (attracted) the audience when the young saint spoke to them in simple words but with profound (deep) faith and confidence. Here Dr Sarvapalli Radhakrishnan, the great teacher and philosopher (ଦାର୍ଶନିକ) speaks about him on the saint’s 92nd birthday. Let’s read the lesson to know more about the great son of India.

SUMMARY
The writer/philosopher Dr Sarvapalli Radhakrishnan feels pleasure to be at the August (auspicious) gathering for distributing prizes for recitation and speech competitions.

•  He has cited (exemplified) the glorious life and teachings of Vivekananda, one of the great leaders of the Indian Renaissance.
• Vivekananda like his contemporaries (ସମସାମୟିକ) didn’t preach a new system of thoughts.
• He only interpreted and conveyed ( ଜଣାଇଥିଲେ )to the world India’s religious consciousness, treasures of the past.
• Radhakrishnan in his speech, advocates (stress; ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି) the life and teachings of Swami Vivekananda, inspired by his religious Guru Shri Ramakrishna.
• The two dominant (influential) features science and democracy have continued to stay in India.
• But it is impossible to educate the Indians to accept religious faith without rational evidence.
• Religion in the views of Radhakrishnan should sustain our faith in democracy
• Any religion that tends to divide man from man, supports privileges (opportunism; ସୁବିଧାବାଦ) exploitation, wars etc. shouldn’t be practised by us.
• The naked (open) truth in our life is the transience (କ୍ଷଣସ୍ଥାୟିତ୍ଵ) of all sorts of things including our glorious deeds, heroism, etc.
• The Upanisads give us an explanation of the fundamental problem of another world beyond ours.
• According to Vivekananda, the Vedas are not simply books but they are the accumulated ‘ treasure of spiritual laws discovered by different persons in different times.
• For him, religion is yoga, personal change, adjustment and integration.
• It is neither (not) profession of a doctrine nor intellectual orthodoxy.
• Religion is all about awakening the life of the spirit in man.
• Our intolerance germinates (is created) from our prejudicial ideas (ସଂକୀର୍ତ୍ତି ଧାରଣା ) of the systems of faith.
• But we should remember that intolerance is an expression of religious conceit, not humility.
• According to Radhakrishnan, in the name of secularism, we shouldn’t promote intolerance.
• Rather we should understand and love other religions.
• Quoting Ramakrishna, Vivekananda said, “We Hindus don’t tolerate but identify ourselves with the worship or prayers of the Mohammedans, Zoroastrians or the Christians.”
• Vivekananda protested strongly against the abuse of religion and insistence on untouchability or touch ability.
• In order to profit from the teachings of Vivekananda, we should try to build a spiritual region above the narrowed ecclesiastical views.

PART – I

I am happy to be here and distribute prizes for recitation and speech competitions. I congratulate those who have won these rewards on their achievements. The students who won the prizes and the many others who competed for them had the great opportunity of reading some of the writings of Swami Vivekananda. I have no doubt they have been impressed and inspired by what they have read. Vivekananda’s life and teachings have prepared us for the new age of freedom in which we live.

They tell us how best we can consolidate the freedom we have recently won. He was one of the great leaders of the Indian Renaissance. Like all the great teachers of India, Vivekananda did not profess to be the formulator of a new system of thought. He interpreted for us and the world India’s religious consciousness, the treasures of her past. His writings and speeches are all fortified by quotations from the Indian scriptures and the life and sayings of his great Master, that transcendent religious genius, Shri Ramakrishna.

In the short time at my disposal, it will not be possible for me to speak on more than one or two aspects of Vivekananda’s teaching. The two dominant features of our age are science and democracy. They have come to stay. We cannot ask educated people to accept the deliverances of faith without rational evidence. Whatever we are called upon to accept must be justified and supported by reason. Otherwise, our religious beliefs will be reduced to wishful thinking.

Modem man must learn ‘ to live with a religion which commends itself to his intellectual conscience, to the spirit of science. Besides, religion should be sustaining faith in democracy or race. Any religion which divides man from man or supports privileges, exploitation, and wars, cannot commend itself to us today. If we are passing through a period of the eclipse of religion, of the light of heaven, it is because religions, as they are practised, seem to be both unscientific and undemocratic. The most obvious fact of life is its transcience.

Everything in this world passes away, the written word, the painted picture, the carved stone, the heroic act. Great civilizations are subject to the law of time. The earth on which we live may one day become unfit for human habitation as the sun ages and alters. Our acts and thoughts, our deeds of heroism, and our political structures are a part of history, of becoming, or process. They all belong to the world of time. Time is symbolized in India’s tradition by birth and death.

Is this world which is a perpetual procession of events, self-sustaining, self-maintaining, self-established, or is there a Beyond underlying it, unifying it and inspiring it, standing behind it and yet immanent in it? Is it becoming all or is there being behind it? Will man annihilate nothingness or will nothingness annihilate him? This very problem, this dread, this anxiety that we have, this feeling of the precariousness of the world bears witness to the world beyond. It is a longing for life eternal in the midst of time. Because of the implicit awareness of the ultimate reality, we have a sense of godforsakenness.

ଅନୁବାଦ : ବକ୍ତୃତା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ଗାୟନ ନିମିତ୍ତ ପୁରସ୍କାର ବଣ୍ଟନ ଓ ଏଠାରେ ନିଜର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ମୁଁ ଆନନ୍ଦିତ । ମୁଁ ସେହିମାନଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କର କୃତିତ୍ଵ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ପୁରସ୍କାର ଜିତିଥିଲେ ଓ ଅନ୍ୟ ଯେଉଁମାନେ ସେଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କର କେତେକ ଲେଖା ପଢ଼ିବାର ମହାନ୍ ସୁଯୋଗ ଥିଲା । ସେମାନେ ଯାହା ପଢ଼ିଛନ୍ତି ତାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ଯେପରି ମୁଗ୍‌ଧ ଓ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଛନ୍ତି ସେଥ‌ିରେ ମୋର ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଆମ୍ଭେମାନେ ବାସ କରୁଥିବା ସ୍ଵାଧୀନତାର ନୂତନ ଯୁଗ ପାଇଁ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କର ଜୀବନୀ ଓ ଧର୍ମବାଣୀ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛି ।

ନିକଟ ଅତୀତରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିବା ସ୍ବାଧୀନତାକୁ କିପରି ଆମ୍ଭେ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ବଜାୟ ରଖୁରିବା, ସେସବୁ (ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀ) ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଉଛି । ଭାରତୀୟ ନବଜାଗରଣର ସେ ଅନ୍ୟତମ ମହାନ୍ ନେତା ଥିଲେ । ଭାରତର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ମହାନ୍ ନେତାଙ୍କ ଭଳି ବିବେକାନନ୍ଦ ଏକ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ରୂପେ ପ୍ରଚାର କରି ନ ଥିଲେ । ସେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ପାଇଁ ଭାରତର ଧାର୍ମିକ ସଚେତନତା, ତାହାର (ଭାରତର) ଅତୀତର ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ଆଦିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମପୁସ୍ତକ ଓ ତାଙ୍କର ମହାନ୍ ଧର୍ମଗୁରୁ ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କର ଜୀବନୀ ଓ ଧର୍ମ ଉପଦେଶଗୁଡ଼ିକରୁ ଆନୀତ ଉକ୍ତିସବୁଦ୍ୱାରା ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କର ଲେଖା ଓ ଭାଷଣ ସବୁ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଛି । ମୋ ପାଖରେ ଥିବା ସୀମିତ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କର ଅମୂଲ୍ୟ ବାଣୀର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ଦିଗ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଉପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବା ମୋ ପାଇଁ ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।

ଆମ ଯୁଗର ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଗଣତନ୍ତ୍ର । ଏହି ଦୁଇଟି ଆମ ସମାଜରେ ବାସ କରିସାରିଲେଣି । ବିନା ବିଚାରଶକ୍ତି ପ୍ରମାଣରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ବା ଧର୍ମ ଉଦ୍‌ବୋଧନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷିତମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇପାରିବା ନାହିଁ । ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଯାହା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କୁହାଯାଏ, ତାହା କାରଣ ବା ବିଚାରଶୀଳତାଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଓ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ନଚେତ୍ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ କେବଳ ଖୁଲୀ ଚିନ୍ତାକୁ ହ୍ରାସ ପାଇବ । ଆଧୁନିକ ବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ଗୋଟିଏ ଧର୍ମ ଭିତରେ ବାସ କରିବାକୁ ହେବ ତାହା ଶିଖୁବା ଉଚିତ; ଯେଉଁ ଧର୍ମ ତାହାର ବୌଦ୍ଧିକ ଚେତନା ଓ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ପର୍କିତ ଭାବନା ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ପ୍ରଶଂସିତ କରାଏ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ, ଧର୍ମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବା ଜାତିର ଚିରନ୍ତନ ଜୀବନରକ୍ଷକ ଭାବନା ହେବା ଉଚିତ । ଯେକୌଣସି ଧର୍ମ ଯାହା ମଣିଷ ମଣିଷ ମଧ୍ୟରେ ବିଭାଜନ ଆଣେ ବା ସୁବିଧାବାଦ, ଶୋଷଣ, ଯୁଦ୍ଧକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ଆଜି ନିଜକୁ ପ୍ରଶଂସିତ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

ଯଦି ଆମ୍ଭେମାନେ ଧର୍ମ କ୍ଷୟ ବା ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ଆଲୋକର ଅବଧୂ ନିସ୍ପୃହତା ଦେଇ ଗତି କରୁଛି, ଏହାର କାରଣ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକୁ ଯେଭଳି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଉଛି ତାହା ଅଣବିଜ୍ଞାନ ଓ ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମନେହେଉଛି ।
ଜୀବନର ସବୁଠାରୁ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ସତ କଥା ହେଉଛି ଏହାର ଅସ୍ଥାୟିତ୍ଵ । ଏହି ପୃଥ‌ିବୀରେ ସବୁକିଛି ଯଥା ଲିଖ୍ ଶବ୍ଦ, ଅଙ୍କିତ ଚିତ୍ର, ଖୋଦିତ ପଥର, ବୀରତ୍ଵ କାର୍ଯ୍ୟ ଅପସରି ଯାଉଛି । ବୃହତ୍ ସଭ୍ୟତା ସବୁ ସମୟର ନିୟମାଧୀନ । ଆମ୍ଭେ ଯେଉଁ ପୃଥ‌ିବୀ ଉପରେ ବାସ କରୁଛୁ ତାହା ସୂର୍ଯ୍ୟ ବୟସ୍କ ହେବା ଓ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା କାରଣରୁ ମାନବୀୟ ବସବାସ ପାଇଁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିବ । ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରା, ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ଵ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ, ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଢାଞ୍ଚା ଇତିହାସର ଏକ ଅଂଶ ଅଟେ; ଭବିଷ୍ୟତରେ ହେବାର ବା ପ୍ରକ୍ରିୟାର । ସେସବୁ ସମୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାରେ ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁକୁ ସମୟଦ୍ବାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଇଏ କ’ଣ ସେଇ ପୃଥ‌ିବୀ ଯାହା ହେଉଛି ସୁରକ୍ଷାକାରୀ, ସୁରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣକାରୀ, ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଘଟଣାବଳୀର ଏକ ଚିରନ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କିମ୍ବା ଏହାର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଏହାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥ‌ି, ଏହାକୁ ଏକତ୍ର କରୁଥ‌ିବା ଓ ଏହାକୁ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା, ଏହା ପଛରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ଏବଂ ତଥାପି ଏହା ଭିତରେ ସର୍ବବ୍ୟାପକତା ଅଛି ? ପୃଥ‌ିବୀ କ’ଣ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁକିଛି ହୋଇଯାଉଛି ବା ଏହା ପଛରେ କିଛି ଅଛି ? ମଣିଷ କ’ଣ କିଛି ନ ଥ‌ିବାର ସ୍ଥିତିକୁ ସମୂଳେ ଧ୍ଵଂସ କରିବ ବା କିଛି ନ ଥୁବାର ସ୍ଥିତି ମଣିଷକୁ ସମୂଳେ ଧ୍ଵଂସ କରିବ ? ଏହି ସମସ୍ୟା, ଏହି ଭୟ, ଏହି ବ୍ୟାକୁଳତା ଯାହାସବୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କଠାରେ ରହିଛି, ପୃଥ‌ିବୀର ବିପନ୍ନ ଅବସ୍ଥାର ଏହି ଅନୁଭୂତି ପାରତ୍ରିକ ଜଗତ ପାଇଁ ସାକ୍ଷୀ ବହନ କରିଥାଏ । ସମୟର ଅନ୍ତରାଳରେ ଏହାହିଁ ଜୀବନକୁ ଚିରନ୍ତନ କରିବାର ଅଭୀପ୍‌ସା ।

Word Meaning / Glossary:
recitation – act of recitation (ଆବୃତ୍ତି)
consolidate – strengthen (ମଢ଼ୀଭୂତ କରିବା)
Renaissance – Reawakening ( ନଜାଗରଣ
interpreted – illustrated (ବ୍ୟାଖ୍ୟା କଲେ)
treasures – heritage (ଐତିହ୍ୟ)
are fortified – are strengthened (ଶକ୍ତିଶାଳୀ )
transcendent – superior (ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଣ)
genius – exceptional, great ( ଅସାଧାରଣ ଧୀଶକ୍ତି ସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ଯକ୍ତି)
rational – related to reason
evidence – proof (ପ୍ରମାଣ)
intellectual – of intellect (ବୌଦ୍ଧିକ)
commend – praise (ପ୍ରଶଂସା କରିବା )
eclipse – decay
deliverance – profession
faith – religion
obvious fact – clear thing ((ସ୍ପଷ୍ଟ ସତ୍ୟ))
transience – temporariness (କ୍ଷଣିକତା)
wishful – mercurial
habitation – living
alters – changes (ବଦଳୁଛି)
perpetuàl – eternal (ଶାଶ୍ୱତ)
self-sustaining – supporter of oneself
unifying – uniting (ଏକତ୍ର କରି)
immanent – ever-pervading
annihilate – destroy completely (ସମୂଳେ ଧ୍ଵଂସ କରିବା)
precariousness – seriousness (ଶୋଚନୀୟତା)
implicit – implied though not expressed
godforsakeness – inaetiyeness (ଅନାକର୍ଷଣୀୟତା)
longing – desire
dread – fear
scriptures – holy books
sayings – teachings
transcendant – supreme
fundamental – basic

Comprehension Check

Question 1.
Who is the speaker?
Answer:
Dr Sarvapalli Radhakrishnan is the speaker.

Question 2.
On what occasion does he speak?
Answer:
He speaks on the occasion of a seminar organised for the honour of Swami Vivekananda’s 92nd birthday.

Question 3.
What does the ‘treasure of her past’ refer to?
Answer:
The “treasure of her past” refers to India’s glorious heritage (ଗୌରବମୟ ଐତିହ୍ୟ) and tradition of the past.

Question 4.
Where did Vivekananda collect the treasure?
Answer:
Vivekananda collected the treasure from the Indian scriptures and the life and sayings of his great religious reformer (ସଂସ୍କାରକ) Shri Ramakrishna.

Question 5.
How are religion and science interrelated?
Answer:
Religion and science are interrelated (ଆନ୍ତଃସମ୍ପର୍କିତ) because modem man must leam to live with religion with his intellectual conscience and the spirit of science.

Question 6.
Why should religion be the maintaining faith in democracy?
Answer:
Religion should be the maintaining faith in democracy because religious beliefs must be justified and supported by reason.

Question 7.
What could be the reason for the eclipse of religion?
Answer:
The reason for the eclipse of religion is that the professed religions are both unscientific and undemocratic.

Question 8.
What is the ultimate truth of life?
Answer:
The ultimate truth of life is its transience.

Question 9.
How does time act as a powerful force?
Answer:
Time acts as a powerful force because our acts and thoughts, our deeds of heroism, our political structures, birth and death are all ravaged (destroyed) by man.

Question 10.
What explanation of the fundamental problem is provided by the Upanisads?
Answer:
[The question is wrong.]

PART – II

By logical investigations and by personal experience, our great thinkers came to the conclusion that there is a Beyond of which all this world is the expression. The Upanisads give us an explanation of this fundamental problem. They mention logical arguments and also experiences of men who bear witness to the reality of the Supreme. What we call the Vedas are merely the registers of the spiritual experiences of the great seer.

Says Vivekananda: ‘By the Vedas, no books are meant. They mean the accumulated treasury of spiritual laws discovered by different persons at different times. They are therefore ever-expanding. What is built forever is forever building. For Vivekananda religion is Yoga. It is personal change, adjustment, and integration. It is not the profession of a doctrine. It is the reconditioning of one’s nature.

It is not intellectual orthodoxy. It is the awakening of the life of the spirit in man. He wrote books on Jnana Yoga, Raja Yoga, Bhakti Yoga, and Karma Yoga and urged that the goal of spiritual realization can be reached by any one of these different methods. When we express the truths of spiritual life in intellectual forms, these latter are abstractions from the live experience. They do not deal justly with the immensity and mystery of spiritual life.

If we exalt the particular creeds over the universal truths, we tend to become intolerant. Intolerance is an expression of religious conceit and not humility. We today speak of our secular attitude. We are not secular in the sense that we are indifferent to religion. We are secular because we regard all religions as sacred. We believe in freedom of conscience. Each soul has the right to choose its own path and seek God in its own way. Secularism requires us not merely to tolerate, but to understand and love other religions.

Bearing in mind Shri Ramakrishna’s experience, Vivekananda said: ‘We Hindus do not merely tolerate. We unite ourselves with every religion, praying in the mosque of the Mohammedan, worshipping before the fire of the Zoroastrian and kneeling to the Cross of the Christian.’ In his travels abroad, Vivekananda felt miserable about the backwardness of India in several matters, the way in which religion is confused with so much obscurantism and superstition. He protested vehemently against the abuse of religion, about our insistence ability untouchability.

All this was inconsistent with the great principle of our religion that the Divine is in us, in all of us, operative and alive, ready to come to the surface at the first suitable opportunity. The light which lighteth every man that cometh into the world, this cannot be put out. Whether we like it or not, whether we know it or not, the Divine is in us, and the end of man consists of attaining union with the Divine.

The ultimate tests of true religions are the recognition of truth and reconciliation with human beings. To overcome enemies we must possess that which far surpasses enmity, ahimsa or renunciation of hatred. Vivekananda raises work to the level of worship and exhorted us to seek salvation through the service of God in man. If we in our country are to profit from the teachings of Vivekananda.

it is essential that we should all be interested in not only constructive work but become dedicated spirits, spirits dedicated to the task of establishing a spiritual religion which transcends ecclesiastical organizations and doctrinal sophistries and subtleties, a religion which leads to the transformation of human society and brings it nearer to the Ramrajya or the Kingdom of God, which our prophets have set before us.
A speech by Dr. S. Radhakrishnan

ଅନୁବାଦ : ତର୍କସମ୍ବଳିତ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଭିଜ୍ଞତାଦ୍ୱାରା ଆମର ମହାନ୍ ଚିନ୍ତାନାୟକମାନେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥଲେ ଯେ ଏହି ପୃଥ‌ିବୀର ସେପଟେ ଏକ ଐଶ୍ୱରୀୟ ଜଗତ ରହିଛି । ଉପନିଷଦସବୁ ଏହି ମୌଳିକ ସମସ୍ୟାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି । ସେ ସବୁ ଯୁକ୍ତିସଙ୍ଗତ ତର୍କ ଏବଂ ମଣିଷମାନଙ୍କର ଅନୁଭୂତିଗୁଡ଼ିକୁ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେଉଁମାନେ ସାର୍ବଭୌମ ବା ସର୍ବଶକ୍ତିମାନର ବାସ୍ତବତାର ସାକ୍ଷୀ ବହନ କରୁଛନ୍ତି । ଆମ୍ଭେମାନେ ବେଦ କହିଲେ ମହାନ୍ ମୁନିଋଷିଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅଭିଜ୍ଞତାଗୁଡ଼ିକର କେବଳ ଲିପିବଦ୍ଧ ବିବରଣୀକୁ ବୁଝୁ । ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ‘ବେଦ କହିଲେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କରି କୌଣସି ପୁସ୍ତକକୁ ବୁଝାଏ ନାହିଁ । ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ଜମା କରାଯାଇଥିବା ଏକତ୍ରିତ ଜ୍ଞାନର ଭଣ୍ଡାର କହିଲେ ବେଦକୁ ବୁଝାଏ ।’’

ତେଣୁକରି ବେଦ ସବୁ ସର୍ବତ୍ରବ୍ୟାପୀ । ଯାହାକୁ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ତିଆରି କରାଯାଏ ତାହା ଚିରନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ଧର୍ମ ହେଉଛି ଯୋଗ । ଏହା ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ସମନ୍ଵୟ । ଏହା ଏକ ନୀତି ବା ତତ୍ତ୍ଵର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ନୁହେଁ । ଏହା ହେଉଛି ଜଣକର ସ୍ୱଭାବର ପୁନଃପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ । ଏହା ବୌଦ୍ଧିକ ନୈଷ୍ଠିକତା ନୁହେଁ । ମଣିଷ ପାଇଁ ଜୀବନର ଉତ୍‌ଥାନର ଭାବନା । ସେ ଜ୍ଞାନଯୋଗ, ରାଜଯୋଗ, ଭକ୍ତିଯୋଗ, କର୍ମଯୋଗ ଉପରେ ପୁସ୍ତକମାନ ଲେଖୁଥିଲେ ଓ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଆଧାତ୍ମକ ହୃଦୟଙ୍ଗମତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏ ସମସ୍ତ ଭିନ୍ନ ପ୍ରଣାଳୀ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟିଦ୍ଵାରା ସାଧୁ ହୋଇପାରିବ । ଆମ୍ଭେମାନେ ଯେତେବେଳେ ବୌଦ୍ଧିକ ରୂପରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନର ସତ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁ, ଏସବୁ ଜୀବନ୍ତ ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ଅପସାରଣ ସଦୃଶ ଅଟେ ।

ଏସବୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନର ରହସ୍ୟ ଓ ପ୍ରଚୁରତା ସହିତ ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଭାବରେ ପ୍ରତିଫଳନ କରେ ନାହିଁ । ଆମ୍ଭେମାନେ ଯଦି ସାର୍ବଜନୀନ ସତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସକୁ ନେଇ ଅତି ଉଲ୍ଲସିତ ହେଉ, ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ଵଭାବତଃ ଅସହିଷ୍ଣୁ ହୋଇପଡ଼ୁ । ଅସହିଷ୍ଣୁତା ହେଉଛି ଧର୍ମୀୟ ଆସ୍ଫାଳନର ପ୍ରତିଫଳନ; କିନ୍ତୁ ନମ୍ରତାର ନୁହେଁ । ଆଜି ଆମ୍ଭେମାନେ ଆମର ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ମନୋଭାବ ବା ମାନସିକତା ବିଷୟରେ କହୁଛୁ । ଆମ୍ଭେମାନେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୋହୁଁ, କାରଣ ଆମ୍ଭେମାନେ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ବୀତସ୍ପୃହ । ଆମ୍ଭେମାନେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ କାରଣ ଆମ୍ଭେ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ପବିତ୍ର ରୂପେ ମନେକରୁ । ଆମ୍ଭେ ବିବେକର ସ୍ବାଧୀନତାରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆତ୍ମା (ବ୍ୟକ୍ତି) ନିଜ ବାଟ ବାଛିବା ଓ ନିଜସ୍ବ ଢାଞ୍ଚାରେ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଅଧିକାର ପ୍ରାପ୍ତ କରିଛି ।

ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ କେବଳ ସହିଷ୍ଣୁ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ; କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମକୁ ବୁଝିବାକୁ ଓ ଭଲ ପାଇବାକୁ ହେବ । ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କର ଅନୁଭୂତିକୁ ମନେପକାଇ ବିବେକାନନ୍ଦ କହିଥିଲେ, ‘ଆମ୍ଭେ ହିନ୍ଦୁମାନେ କେବଳ ସହ୍ୟ କରୁନାହୁଁ । ଆମ୍ଭେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ସହିତ ନିଜକୁ ଏକତ୍ର କରୁ, ମୁସଲିମ୍ୟାନଙ୍କର ମସ୍‌ଦ୍‌ରେ ପ୍ରାର୍ଥନାକୁ, ଜୋରାଷ୍ଟ୍ରର ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନଙ୍କ ଭଳି ଅଗ୍ନି (ନିଆଁ)କୁ ଉପାସନା କରୁ ଓ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନମାନଙ୍କର କୁଶଚିହ୍ନ ସମ୍ମୁଖରେ ଆଣ୍ଠୁମାଡ଼ି ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁ ।’ ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା କାଳରେ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିବେକାନନ୍ଦ ଭାରତର ଅନଗ୍ରସରତାକୁ ନେଇ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ ତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଯେଉଁଭଳି ଧର୍ମକୁ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଓ ଈଶ୍ୱରୀୟତାର ବିରୋଧ ସହିତ ଭୁଲ୍‌ରେ ଯୋଡ଼ାଯାଉଛି; ସେ ନେଇ ମଧ୍ୟ ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ ।

ଧର୍ମର ଅପବ୍ୟବହାର, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଉପରେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ସେ (ବିବେକାନନ୍ଦ) ଦୃଢ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏସବୁ ଆମ ଧର୍ମର ମହାନ୍ ନିୟମ ଯେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କଠାରେ ଈଶ୍ଵରୀୟ ଶକ୍ତି ବିଦ୍ୟମାନ (ଚାଳିତ ଓ ଜୀବନ ରୂପରେ) ପ୍ରଥମ ସଠିକ୍ ସୁଯୋଗରେ ପୃଷ୍ଠକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଆସିବାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆଦି ସହିତ ଅସମାନତା ଓ ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥିଲା । ସେହି ଦିବ୍ୟ ଆଲୋକ ଯାହା ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆସୁଥିବା ବା ପୃଥ‌ିବୀରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଲୋକିତ କରେ, ଏହି ଅନ୍ତଃଜ୍ୟୋତିକୁ ଆଦୌ ନିର୍ବାପିତ କରିହେବ ନାହିଁ । ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଭଲ ଲାଗୁ ବା ନ ଲାଗୁ, ଆମ୍ଭେମାନେ ଜାଣୁ ବା ନ ଜାଣୁ, ଆମ୍ଭମାନଙ୍କଠାରେ ଦେବତ୍ୱ ଅଛି ଓ ମାନବ ବା ଆତ୍ମାର ଶେଷ ବା ଅନ୍ତିମ କ୍ଷଣ ପରମାତ୍ମା ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ସଟ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ତିମ ପରୀକ୍ଷଣ ହେଉଛି ମାନବ ଜାତିର ସତ୍ୟର ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଏଥସହିତ ପୁନର୍ମିଳନ ବା ଏହାର ସମୀକରଣ ।

ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା ପାଇଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଶତ୍ରୁତାର, ଅହିଂସାର ଓ ଘୃଣାର ତ୍ୟାଗ ବା ବର୍ଜନକୁ ଧାରଣ କରିବା ଉଚିତ । ବିବେକାନନ୍ଦ କର୍ମକୁ ଉପାସନାର ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉନ୍ନୀତ କରିଛନ୍ତି ଓ ମଣିଷଠାରେ ଈଶ୍ବରଙ୍କର ସେବା ମାଧ୍ୟମରେ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି । ଯଦି ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କର ମହତ୍ବବାଣୀଦ୍ଵାରା ଲାଭବାନ ହେବାକୁ ହୁଏ, ଏହା ଆବଶ୍ୟକ ଯେ ଆମ୍ଭେମାନେ କେବଳ ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇ ନୁହେଁ; ବରଂ ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମକ ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତି ସମର୍ପିତ ହେବା ଯାହା ଧର୍ମୀୟ ସଙ୍ଗଠନ, ଯୁକ୍ତିହୀନ ତତ୍ତ୍ବ ଓ ଏହାର ସୂକ୍ଷ୍ମ ପାର୍ଥକ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ସୀମାକୁ ଟପିଯିବ; ଏଭଳି ଏକ ଧର୍ମ ଯାହା ମାନବ ସମାଜର ରୂପାନ୍ତରୀକରଣକୁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରେ ଓ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ରାମରାଜ୍ୟର ନିକଟତର କରାଏ ।

Word Meaning / Glossary:
logical investigations – enquires of logic
mention – state ( ଦର୍ଶାଏ, ଉଲ୍ଲେଖ କରେ)
registers – records (ବିବରଣୀସବୁ)
seer – sage
accumulated – collected (ସଂଗୃହୀତ)
spiritual – of God (ଆଧାମ୍ଭିକ)
integration – equalibrium (ସମନ୍ଵୟ)
orthodoxy – biogotism (ଧର୍ମାନ୍ଧତା, ନୈକ୍ଷିକତା )
awakening – raising (ଜାଗ୍ରତ, ଉତ୍‌ଥାନ)
doctrine – law (ତତ୍ତ୍ବ, ନିୟମ )
profession – preach (ପ୍ରଚାର)
abstractions – imaginations, removal (କଳ୍ପନା, ଅପସାରଣ )
immensity – prodigiousness
mystery – enigma (ରହସ୍ୟ)
exact – rejoice (ଉପସ୍ଥିତ ହେବା)
intolerance – act of not bearing (ଅସହିଷ୍ଣୁତା)
conceit – self-pride ( ଆତ୍ମାଭିମାନ)
humility – meakness (ନମ୍ରତା)
secular – impartiality to religion (ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା)
attitude – way of thinking (ମନୋଭାବ)
path – way of religion
creeds – systems of religion (ଧର୍ମୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା | ପ୍ରଥା)
sacred – holy (ପବିତ୍ର)
abroad – foreign (ବିଦେଶ)
miserable – very sad (ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍)
obscurantism – the practice of opposing enlightenment
protested – objected
vehemently – strongly (ଭୀଷଣଭାବେ)
insistence – foce (ଗୁରୁତ୍ବ)
inconsistent – incompatability(ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟ)
transcends – trespasses (କରାଯାଏ, ଟପିଯାଏ)
dedicated spirits – spirits of forshakenness (ସମର୍ପିତ ଭାବ)
subtleties – fine distinctions (ସୂକ୍ଷ୍ମ ପ୍ରଭେଦସବୁ)
reconciliation – reunion (ସଦ୍ ଭାବ, ପୁନର୍ମିଳନ)
renunciation – act of giving up
exhorted – advised
ecciesiasastial – of religion (ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ)
doctrinal sophistries – unsound resoning for principles

Comprehension Check

Question 1.
What are the Vedas according to Vivekananda?
Answer:
According to Vivekananda, the Vedas are the accumulated treasure of spiritual laws discovered by different persons in different times.

Question 2.
What is Yoga in his opinion?
Answer:
In Vivekananda’s opinion, Yoga is personal change, adjustment and integration.

Question 3.
Which Yogas have been discussed by him in his writings?
Answer:
Yogas like Jnana Yoga, Raja Yoga, Bhakti Yoga, and Karma Yoga have been discussed by Vivekananda in his writings.

Question 4.
What is secularism?
Answer:
Secularism is giving equal treatment to all religions and avoidance of intolerance.

Question 5.
Which experience of Sri Ramakrishna does Vivekananda teach people?
Answer:
Sharing Shri Ramakrishna’s experience, Vivekananda says, “We Hindus don’t merely tolerate. We unite ourselves with every religion, praying in the mosque of the Mohammedan, worshipping before the fire of the Zoroastrian and kneeling to the Cross of the Christian.

Question 6.
What are the abuses of religion?
Answer:
The abuses of religion are insistence on touch ability and untouchability.

Question 7.
What is ‘Antar-Jyoti referred to in the text?
Answer:
‘Antar-Jyoti is the light which lightens every man that comes into the world.

Question 8.
What is the ultimate test of true religion?
Answer:
The ultimate test of true religion is the recognition of truth and harmony with human beings.

Question 9.
What is necessary for creating the Ramrajya?
Answer:
For creating Ramarajya we have to establish a spiritual religion which goes beyond our narrowed religious concept (ଧାରଣା) and leads to the transformation of human society and brings it nearer to the Ramarajya.

D. WRITINGS

Question 1.
What made Dr Radhakrishnan think that the students were impressed and inspired?
Answer:
Dr Radhakrishnan at first congratulated those who had won prizes or rewards for their achievements in recitation and speech competitions. The students who won the prizes and many others who competed for them had the great opportunity of reading some of the writings of Swami Vivekananda. This made Dr Radhakrishnan think that the students had been impressed and inspired by their ideals of Vivekananda.

Question 2.
How can we explain that Vivekananda was one of the leaders of the Indian Renaissance?
Answer:
Vivekananda has impressed(ମୁଗ୍‌ଧ କରିଛନ୍ତି) and inspired the students with his motivational writings. His life and teachings have prepared the Indians for the new age of
freedom in which they live. His teachings inspire (ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନ କରେ)us on how best we can consolidate (strengthen) the freedom we have recently won. So it is said that Vivekananda was one of the leaders of the Indian Renaissance.

Question 3.
Why were the writings and speeches of Vivekananda very powerful?
Answer:
Vivekananda like all the great preachers of India never professed to be the formulator (ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ରୂପେ ଆଦୌ ନିଜକୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରିନଥିଲେ) of a new system of thought. He. instead, interpreted (ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ) Indi&s religious consciousness and the treasures of India’s past for us and the world. His writings and speeches were very powerful. Because they were quotations from the famous Indian epics (କରିଥିଲେ) and the life and sayings of his great Master Shri Ramakrishna Paramhansa.

Question 4.
Why does the speaker consider ‘science and democracy as the dominant features of the modern world?
Answer:
According to Radhakrishnan, science and democracy are the two dominant features of the modem world. Modern man must learn to live with a religion which admires itself to his intellectual conscience and the spirit of science. Apart from this (iii), religion should be the sustaining faith of democracy or race. Science flourishes (develops) under the shade (ii) of democracy and democracy is strengthened with the use of science for human progress.

Question 5.
What could be the reasons for this earth being unfit for human habitation?
Answer:
The ultimate (ଅନ୍ତିମ) fact of life is its transitoriness (ii). Everything in this world, be it the written word, or the painted picture. the carved stone, the heroic act has changed into nothingness. Many a civilization has cropped up and in the course of time has wiped out in the sands of time. These could be the reasons why our earth will be unfit for human habitation (ମାନବ ବାସସ୍ଥାନ).

Question 6.
Why are the Vedas ever-expanding? And what is the light that lighteth every man?
Answer:
In our views, the Vedas are merely (କେବଳ) the registers of the spiritual experiences (ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନୁଭୂତି) of the great sages. Vivekananda says. “By the Vedas, no books are meant. They (the Vedas) mean the accumulated treasures of spiritual laws discovered by different persons in different times.” They are, therefore, ever-expanding.

Question 7.
How can religion lead to the transformation of human society?
Answer:
As Indians, we have reaped several benefits from the teachings of Vivekananda. It is very necessary that we should all be interested in not only constructive work but become dedicated in our spirit of constructing a spiritual religion. It should be such religion that surpasses ( ଅତିକ୍ରମ କରିପାରେ )religious organizations (ସଙ୍ଗଠନ) and doctrinal (ତାତ୍ତ୍ଵିକ) irrationalities and differences (ଯୁକ୍ତିହୀନତା ଓ ବିଭେଦ). Only then (ତେବେ ଯାଇ) can this religion lead to the transformation of human society.

E. ACTIVITY

religion leads to the transformation of human society.

• The class is divided into four or five groups.
• Each group is asked to think of an activity, they would like to undertake as per the advice of Vivekananda.
• Each group discusses among its members.
• Each group presents its plan.
• Other groups ask questions, interact and make suggestions.

The following may be written on the blackboard or the teacher may draw the learners’ attention to the text. “If we in our country are to profit by the teachings of Vivekananda, it is essential that we should all be interested in not only constructive work but become dedicated spirits, spirits dedicated to the task of establishing a spiritual religion which transcends ecclesiastical organization and doctrinal sophistries and subtleties, a religion which leads to the transformation of human society and brings it nearer to the Ramrajya or the kingdom of God, which our prophets have set for us.”

BSE Odisha 10th Class English Non-Detailed Text:

• A Tiger in the House Question Answer
• The Beggar Question Answer
• The Village Judge Question Answer
• A Grain as big as a Hen’s Egg Question Answer
• A Great Son of India Question Answer

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class English Solutions Chapter 10 School’s Goodbye Textbook Exercise Questions and Answers.

Class 10th English Chapter 10 School’s Goodbye Question Answers BSE Odisha

School’s Goodbye Class 10 Questions and Answers

E. Let’s Understand The Text:

Question 1.
Who is the speaker in the essay? Who are the audience?
(ପ୍ରବନ୍ଧରେ ବକ୍ତା କିଏ ? ଶ୍ରୋତା କେଉଁମାନେ ?)
Answer:
The author Lord Eustace Percy, a former Minister of Education of Britain, is the speaker in the essay. The students, who are about to leave school, are the audience.

Question 2.
What does the speaker speak about?
(ବକ୍ତା କେଉଁ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ?)
Answer:
The speaker speaks about the duties of the school leavers after leaving school.

Question 3.
What is the wrong notion pupils generally have when they say goodbye to their school?
(ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଯେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବିଦାୟ ନିଅନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ସାଧାରଣତଃ କ’ଣ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ଥାଏ ?)
Answer:
When the pupils say goodbye to their school, they think that their education is finished, which is a wrong notion.

Question 4.
Why is it necessary to continue your education even after leaving school?
(ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗ କଲାପରେ ମଧ୍ୟ ତୁମମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଚାଲୁ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ କାହିଁକି ?)
Answer:
One can’t achieve success in life easily. It can be achieved by hard work and continuous learning. So, if we are seeking success in life, we must work hard and continue our learning even after leaving school.

Question 5.
What care should be required for the choice of a profession?
(ଗୋଟିଏ ବୃତ୍ତି ଚୟନ କରିବା ପାଇଁ କି ପ୍ରକାର ଯତ୍ନ ନେବା ଉଚିତ ?)
Answer:
The choice of profession in life is a very difficult task. It must be done with the greatest care. One should aim at choosing the right profession that will bring him/her an interesting and happy future. In case of any doubt as to the choice, one shouldn’t be reluctant to take the advice of his/her teachers.

Question 6.
What should you do if you are forced to take up a job you do not like?
(ଯଦି ତୁମେମାନେ ପସନ୍ଦ କରୁନଥ‌ିବା ଚାକିରି କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅ, ତେବେ ତୁମେମାନେ କ’ଣ କରିବ ?)
Answer:
If we are forced to take up a job we do not like, we should try to avoid it because it can only last for a short time. Instead, we should try to get our liked one as soon as possible.

Question 7.
Who should you seek advice from if you are not able to decide on the right profession?
(ଯଦି ଉପଯୁକ୍ତ ବୃତ୍ତି ଚୟନ ପାଇଁ ତୁମେମାନେ ସମର୍ଥ ନ ହୁଅ, ତୁମେମାନେ କାହାର ଉପଦେଶ ନେବ ?)
Answer:
If we are not able to decide on the right profession, we should seek advice from one of our teachers. Because they are experienced and are able to give us better suggestions.

Question 8.
What are the things that prevent someone from achieving success?
(ଜଣକୁ ସଫଳତା ପାଇବାରୁ ବଞ୍ଚିତ କରୁଥିବା ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?)
Answer:
Unsound heart, health, irregular habits, smoking, and drinking prevent someone from achieving success. Because smoking and drinking ruin one’s health and efficiency and make his/her body unfit to achieve any success in life.

Question 9.
What is essential for achieving success in life?
(ଜୀବନରେ ସଫଳତା ଲାଭ କରିବା ପାଇଁ କ’ଣ ସବୁଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଆବଶ୍ୟକ ?)
Answer:
Good health is essential for achieving success in life. No one can achieve success in life without keeping his body fit.

Question 10.
How can you keep in good health?
(ତୁମେ କିପରି ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ?)
Answer:
We can keep in good health through cleanliness, fresh air, regular habits, and suitable recreation and make ourselves strong enough to play the game.

Question 11.
What should we avoid to remain healthy?
(ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟବାନ୍ ରହିବା ପାଇଁ ଆମେ କ’ଣ ପରିହାର କରିବା ଉଚିତ ?)
Answer:
In order to remain healthy we should avoid smoking because it stunts the body and clouds the brain. Besides we should avoid drink as it is the deadly enemy of health and efficiency.

Question 12.
What is the priceless possession of an individual?
(ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ କ’ଣ ?
Answer:
Character is the priceless possession of an individual. So we have to keep it free from black spots.

Question 13.
How can one’s character be kept sound and strong?
(ଜଣକର ଚରିତ୍ରକୁ କିପରି ସୁସ୍ଥ ଓ ବଳିଷ୍ଠ ରଖିହେବ ?)
Answer:
One’s character can be kept sound and strong if he/she is truthful in all things, considerate to everybody, fair to his/her rivals, and kind and helpful to the weak and suffering. Besides, he/she should always support what is good, pure, and noble.

Question 14.
What should be avoided to safeguard one’s character?
(ଜଣକର ଚରିତ୍ରକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ କ’ଣ ପରିହାର କରିବା ଉଚିତ ?)
Answer:
Gambling in every form should be avoided to safeguard one’s character as it is a mean game trying to get something for nothing and at others’ cost.

Question 15.
How should one spend one’s leisure hours?
(ଜଣେ ଜଣକର ଅବସର ସମୟ କିପରି ଅତିବାହିତ କରିବା ଉଚିତ ?)
Answer:
One should spend one’s leisure hours with interesting hobbies, good books, and good companions. Association with these things influences him/her a lot to make him/her good and noble.

Question 16.
How can an individual prove himself an asset to the nation?
(ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ଦେଶର ସମ୍ପରି ଭାବେ ପ୍ରମାଣିତ କରିପାରିବ ?)
Answer:
An individual can prove himself an asset to the nation with a sound mind a sound body, a good character, courteous manners, and loyalty to the duties of his nation and its high ideals.

F. Let’s Understand The Text Better:

Question 1.
Who are the real audience in the essay?
(ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରକୃତ ଶ୍ରୋତା କେଉଁମାନେ ?)
Answer:
The real audience in the essay are not only the students of that particular school but also the students of all schools, who are about to leave the school. It is also a message to the youth who are going to start a new career.

Question 2.
Why does the speaker advise the audience to continue their education after school?
(ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗ ପରେ ଶିକ୍ଷା ଚାଲୁ ରଖିବାକୁ ବକ୍ତା କାହିଁକି ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ?)
Answer:
The speaker advises the audience to continue their education after school because they can’t achieve success in life without it. One can achieve success in life by working hard and continuing to learn.

Question 3.
Why do students seek advice from their teachers?
(ଛାତଛାତୀମାନେ କାହିଁକି ସେମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଉପଦେଶ ଅନ୍ଵେଷଣ କରିବା ଉଚିତ ?)
Answer:
The students will require to choose a trade or profession after their schooling and they will have to do it very carefully otherwise they will repent in their later life. In case of any doubt about the right profession for them, they should seek advice from their teachers who can guide them properly.

Question 4.
How does good health help you?
(ଉତ୍ତମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ତମମାନଙ୍କୁ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ?)
Answer:
Good health has manifold benefits. It helps us immensely. It makes us physically strong and enhances our mental power and efficiency. Above all, it helps us to achieve success in life.

Question 5.
What is the harmful effect of smoking?
(ଧୂମପାନର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ କ’ଣ ?)
Answer:
Smoking is no doubt injurious to health. It prevents our body from growing properly and makes the mind confused. Hence, it is harmful to both our body and mind.

Question 6.
Why is a drink called the deadly enemy of health and efficiency?
(ମଦ୍ୟପାନ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଦକ୍ଷତାର ଚରମ ଶତ୍ରୁ କାହିଁକି ?)
Answer:
Drinking ruins health and peace of mind. It reduces the efficiency of a man. It is extremely harmful. So it is called the deadly enemy of health and efficiency.

Question 7.
Why is character a priceless possession of a human being?
(ଚରିତ୍ର କାହିଁକି ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ ?)
Answer:
Character makes one truthful in all things, considerable to everybody, fair to rivals, kind and helpful to the weak and the suffering. It also provides him the courage to support good, pure, and noble things. Besides, characterlessness hampers one’s dignity and prestige. Therefore, the character is considered a priceless possession of a human being.

Question 8.
Why should we help the weak and the suffering?
(ଆମେ କାହିଁକି ଦୁର୍ବଳ ଓ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶାଗ୍ରସ୍ତଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ ?)
Answer:
Being human beings it is our utmost duty to help others, especially the weak and the suffering. Because they are helpless, need the assistance of others and their survival depends on others’ help. So we should help them.

Question 9.
What do you mean by hard times?
(ଦୁଃସମୟ/ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?)
Answer:
By hard times we mean the period full of difficulty and trouble which is not at all pleasant. It comes at any time in everybody’s life for which a man makes provision.

Question 10.
How can we spend our leisure hours wisely?
(ଆମେ କିପରି ଆମର ଅବସର ସମୟ ବିଜ୍ଞ ଭାବରେ ଅତିବାହିତ କରିପାରିବା ?)
Answer:
Leisure hours shouldn’t be spent with mere idling because many vices breed in man’s idleness. We can make the best use of it interesting hobbies like composing poems or drawing pictures, reading good books like scriptures or the lives of great men. Leisure hours can also be filled up by companionships and associations.

Question 11.
How can we achieve real success?
(ଆମେ କିପରି ପ୍ରକୃତ ସଫଳତା ଲାଭ କରିପାରିବା ?)
Answer:
It’s not easy to achieve success in life. Real success can only be achieved if we possess a sound mind in a sound body, a good character, good manners, and loyalty to the duties of our nation and its high ideals.

G. Let’s Read Between The Lines:

1. Even after school one should continue one’s education. Suggest various ways in which one can continue learning.
(ବିଦ୍ୟଳୟ ତ୍ୟାଗପରେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଶିକ୍ଷା ଚାଲୁ ରଖୁ ଉଚିତ । ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଅ ଯଦ୍ବାରା ଜଣେ ଶିକ୍ଷା ଚାଲୁ ରଖୁପାରିବ ।)
(One has been suggested for you)
(ଗୋଟିଏ ତୁମପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ।
(a) Self-study
(b) _________
(c) _________
(d) _________
Answer:
(b) Group discussion
(c) Peer learning
(d) Using electronic and mass media

2. We should seek advice from our teachers. Our teachers advise us to:
(ଆମେ ଆମ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଉପଦେଶ ପାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଉଚିତ । ଆମ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଆମକୁ ଉପଦେଶ ଦେବେ –)
(One has been mentioned for you.)
(ଗୋଟିଏ ତୁମପାଇଁ କରି ଦିଆଯାଇଛି ।)
(a) work hard our studies.
(b) ___________
(c) ___________
(d) ___________
Answer:
(b) be sincere
(c) obey our parents
(d) be punctual

3. We must make provisions for hard times.
(ଆମେ ଭବିଷ୍ୟତ ନିମନ୍ତେ ଯୋଜନା କରିବା ଉଚିତ ।)
(One has been done for you.)
(ଗୋଟିଏ ତୁମପାଇଁ କରି ଦିଆଯାଇଛି ।)
Hard times Provisions
(a) Monetary crisis Savings
(b) __________ __________
(c) __________ __________
(d) __________ __________
Answer:
(b) Job crisis Self-employment
(c) National crisis Self-help
(d) Passion crisis Self-control

4. We should be loyal to our nation and be good citizens. List the duties of a good citizen.
(ଆମେ ଦେଶ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ରହିବା ଏବଂ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ହେବା । ଜଣେ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଏକ ତାଲିକା କର ।)
One of the duties has been stated for you.
(କତ୍ତବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ତୁମପାଇଁ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।)

1. Sacrifice for the nation
2. _____________
3. _____________
4. _____________
5. _____________
6. _____________
7. _____________
Answer:
2. Loyalty to the country
3. Obedience to the law
4. Kind and helpful to the weak and the suffering
5. Considerate and fair to everybody
6. Be truthful in all things
7. Sympathetic to other people

H. Let’s Listen And Speak:

Discuss in pairs/groups.
(ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ବା ଦଳରେ ଆଲୋଚନା କର ।)
(i) Rights of a good citizen (ଜଣେ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକର ଅଧିକାର )
(ii) Duties of a good citizen (ଜଣେ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ)
Students are divided into two groups. One group will discuss “Rights of a good citizen”. Another group will discuss “Duties of a good citizen”.
(ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଦୁଇ ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହେବେ । ଗୋଟିଏ ଦଳ ‘ଜଣେ ଉତ୍ତର ନାଗରିକର ଅଧ୍ୟାର’ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବ । ଅନ୍ୟ ଦଳ ‘ଜଣେ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ’ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବ ।)
The discussion will take place under the guidance of the teacher.
(ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶମତେ ଆଲୋଚନା ଚାଲିବ ।)

Answer:
Group – A (Topic – “Rights of a good citizen”):
Every member of a state is a citizen. A good citizen is one who enjoys certain rights and performs certain duties for the nation. The state should take the responsibility of looking after the life and property of citizens. The state should take responsibility for the health and education of each citizen. Each citizen should have freedom of speech and worship. He should have the right to follow an occupation according to his choice. Each adult citizen should have the right to vote and contest in the election. He should also have the right to share in the administration of the state. He has many other rights also.

Group – B (Topic – “Duties of a good citizen”):
Rights and duties go together. Rights have no meaning without duties. Therefore, a citizen has to perform some duties. He must be loyal to the state. Every citizen must be prepared to sacrifice his life and property for the protection of the state. A good citizen must pay taxes to the state. He must obey the laws enacted by the government. He must protect the national property. He must think that the loss of the state is indirectly the loss of its citizens. All citizens should think that they are citizens of the same state and they have equal rights and duties. They can’t be good citizens unless they know their duties and responsibilities.

I. Let’s Learn Some Words

(i) Match the words under ‘A’ with their meanings under ‘B’
(‘A’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ‘B’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ସେଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥକୁ ମିଳାଅ ।)

A	B
beware of	polite or well-mannered
untarnished	mercy
stunt	chiefly or mainly
for good	the habit of betting money
above all	honest
Courteous	be careful
grace	pure and bright
largely	permanently
gambling	stop something from growing
fair	most importantly

Answer:

A	B
beware of	be careful
untarnished	pure and bright
stunt	stop something from growing
for good	permanently
above all	most importantly
Courteous	polite or well-mannered
grace	mercy
largely	chiefly or mainly
gambling	the habit of betting money
fair	honest

(ii) Express the following in a single word :
(ନିମ୍ନଲିଖଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶ କର ।)
(i) the health and happiness of people
(ii) having ambition
(iii) to obtain something
(iv) profession or a job of a person
(v) to prevent something or somebody from growing properly
(vi) too valuable to have a price
(vii) quality of being loyal
(viii) to weaken someone’s strength slowly
(ix) quality of being efficient
(x) be on your guard against something

Answer:
(i) the health and happiness of people – welfare (ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଖୁସି)
(ii) having ambition – ambitious (ଅଭିଳାଷୀ)
(iii) to obtain something – secure
(iv) profession or a job of a person – trade
(v) to prevent something or somebody from growing properly – stunt
(vi) too valuable to have a price – priceless (ଅମୂଲ୍ୟ)
(vii) quality of being loyal – loyalty (ଆନୁଗତ୍ୟ)
(viii) to weaken someone’s strength slowly – sap (କ୍ରମଶଃ କ୍ଷୟ କରିବା)
(ix) quality of being efficient – efficiency (ଦକ୍ଷତା)
(x) be on your guard against something – beware of (ସୁରକ୍ଷା ଦେବା)

(iii) Convert the following verbs to nouns and frame sentences:
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ କ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶେଷ୍ୟରେ ପରିଣତ କର ଏବଂ ବାକ୍ୟ ଗଠନ କର ।)
calculate, associate, consider, educate, hesitate, profess, occupy
Answer:
calculate (V) – calculation (N) (ହିସାବ)
These calculations are based on the latest statistics.
associate (V) – association (N) (ସମ୍ପର୍କ)
Mr. Pattnaik formed an association to help blind people.
consider (V) – consideration (N) ( ବିଚାର )
After due consideration, I have decided to recommend him for the post.
educate (V) – education (N) (ଶିକ୍ଷା)
The State government takes responsibility for the education of each citizen.
hesitate (V) – hesitation (N) (ଉତ୍କଣ୍ଠା )
I have no hesitation in doing my homework.
profess (V) – profession (N) (ବୃଭି) )
I am a teacher by profession.
occupy (V) – occupation (N) (ବୃଭି)
She was born in France during the German occupation.

(iv) Write the “—ing” forms of the following verbs:
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ କ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର “−ing” ରୂପ ଲେଖ ।)
decide. make, occupy, part, begin, gamble, sap, promise, forget, study, provide

Verb	-ing form	Verb	-ing form
decide	deciding	make	making
occupy	occupying	part	parting
begin	beginning	gamble	gambling
sap	sapping	promise	promising
forget	forgetting	study	studying
provide	providing

J. Let’s Learn Language:

(a) Although / Though
Both the words ‘although’ and ‘though’ can be used as conjunctions. They are used to join two contrasting statements.
(ଉଭୟ ଶବ୍ଦ although ଏବଂ though ସଂଯୋଜକ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରିବେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇଟି ବିରୋଧୀ ଉକ୍ତିକୁ ଯୋଗ କରିବାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଅନ୍ତି ।)
Example — Although he is leaving school, he will not forget his school days.
We can now break the above sentence and make two independent sentences.
( ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ ଉପରିସ୍ଥ ବାକ୍ୟଟିକୁ ଭାଙ୍ଗିପାରିବା ଓ ଦୁଇଟି ସ୍ଵାଧୀନ ବାକ୍ୟ ତିଆରି କରିପାରିବା ।)
(i) He is leaving school.
(ii) He will not forget his school days.

Combine the following sentences using I although.
(ନିମ୍ନଲିଖ୍ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ though / although ବ୍ୟବହାର କରି ଯୋଗ କର ।)
(i) My bicycle is very old. It will run well.
(ii) It was raining heavily. I went out without a raincoat.
(iii) The man is poor. He is happy.
(iv) He went on running. He was tired.
(y) The bus was overloaded. We were able to find seats.
(vi) My granny is eighty. She still likes singing devotional songs.
(vii) Bubli has a scoty. She often goes to school on foot.
(viii) They are sisters. They never talk to each other.
(ix) Jyotishree invited me cordially. I did not attend her birthday.
(x) The boy looks weak. He is really very strong.
Answer:
(i) Although/Though my bicycle is very old, it will run well.
(ii) Although/Though it was raining heavily, I went out without a raincoat.
(iii) Although/Though the man is poor, he is happy.
(iv) Although/Though he was tired, he went on running.
(v) Although/Though the bus was overloaded, we were able to find seats.
(vi) Although/Though my granny is eighty. she still likes singing devotional songs.
(vii) Although/Though BubLi has a story, she often goes to school on foot.
(viii) Although/Though they are sisters, they never talk to each other.
(ix) Although/Though Jyotishree invited me cordially, I did not attend her birthday.
(x) Although/Though the boy looks weak, he is really very strong.

(b) Imperative Sentences
Look at the sentences below ; (ନିମ୍ନରେ ଥ‌ିବା ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କର)
(a) Avoid anything that will sap your health.
(b) Make provision for hard times.
(c) Be a credit to your family.
In the above sentences the subject ‘you’ is not mentioned. These sentences express an order, a request, advice, a command, a warning, or a suggestion.
(ଉପରିଲିଖ୍ ବାକଗୁଡ଼ିକରେ କର୍ତ୍ତା (subject) – ‘you’ ଉଲ୍ଲେଖ ହୋଇନାହିଁ । ଏହି ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଏକ ଆଦେଶ (order) ଅନୁରୋଧ (request), ଉପଦେଶ (advice),
ନିର୍ଦ୍ଦେଶ (command), ଚେତାବନୀ (warning), ପ୍ରସ୍ତାବ (suggestion), ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ ।)
In the imperative sentences (ଆଦେଶସୂଚକ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ )

• the subject ‘you’ is usually no expressed. (ସାଧାରଣତଃ କର୍ତ୍ତା ‘you ପ୍ରକାଶ ହୋଇ ନ ଥାଏ ।)
• the sentence can be made negative. (ବାକ୍ୟକୁ ନାସ୍ତିସୂଚକ କରାଯାଇପାରେ ।)
• there is no change in tense, aspect, voice, modality.

(ଏଥରେ) tense (କାଳ) aspect. voice (ବାଚ୍ୟ) modalityର କୌଣସି ପରବତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Turn the following statements into imperatives.
( ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ଆଦେଶସୂଚକ ବାକ୍ୟରେ ପରିଣତ କର ।)
1. I want you to go ahead.
Answer: Go ahead.
2. I want you to get up early in the morning.
3. The commander ordered the soldiers to march forward.
4. The doctor advised him to take this medicine after food.
5. The watchman warned you to beware of the dog.
Answer:
2. Get up early in the morning.
3. March forward.
4. Take this medicine after food.
5. Beware of the dog.

K. Let’s Write:

The class is divided into groups, each group consisting of four or five students. The following areas are distributed among the groups. Each group is asked to prepare notes on the area given by making an in-depth analysis of the relevant portion of the text. They may also provide additional information from their experiences.
ଶ୍ରେଣୀକୁ ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଉ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳରେ ଚାରି ବା ପାଞ୍ଚ ଜଣ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ରୁହନ୍ତୁ । ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପରସରଗୁଡ଼ିକୁ ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ବଣ୍ଟାଯାଉ । ପାଠ୍ୟ ବିଷୟ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ବିଷୟର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖିବାକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳକୁ କୁହାଯାଉ । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ଅନୁଭୂତିରୁ ଅଧ୍ଵ ତଥ୍ୟ ଦେଇପାରିବେ । )
Each group is expected to develop a write-up on the basis of the notes.
(ଟିପ୍‌ପଣୀ ଆଧାରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ପୂର୍ଣ ବିବରଣ ଲେଖୁବାକୁ ଆଶା କରାଯାଉ ।)
Each group presents its note and write-up before the class.
(ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳ ତାଙ୍କର ଟିପ୍‌ପଣୀ ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବିବରଣ ଶ୍ରେଣୀରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତୁ ।)
Areas : (ପରିସର)
Choosing a profession (ଏକ ବୃତ୍ତି ବାଛିବା)
Good health (ଉତ୍ତମ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ)
Sound character (ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର)
Use of leisure hours (ଅବସର ସମୟର ବ୍ୟବହାର)
(Teacher may facilitate the activity.) (ଶିକ୍ଷକ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନରେ ସହାୟତା କରନ୍ତୁ ।)

1. Choosing a profession
Choosing a profession is a knotty problem that worries young men as they near the conclusion of their school education. Of course, some of them follow the caste occupation! the profession of their fathers. Everybody will have to choose a profession in life. He must be very careful while choosing a profession. He must take up such a profession that has in it the promise of an interesting and happy future. He should not follow such a profession which will lead him nowhere. He should adopt his, liking profession so that he will prosper in his life. In case of any doubt, he should take the advice of his elders and teachers. He shouldn’t follow any profession under pressure. Otherwise, he will be unhappy in his future life.

2. Good health
Everybody desires to keep good health, but everybody can’t maintain it. Good health has a lot of advantages. It can be supported by cleanliness, regular exercise, and fresh air. good habits and suitable recreations. We have to avoid certain things like smoking and drinking which are barriers to keeping good health. We can keep good health through our healthy habits only. An unhealthy man can’t enjoy his life. Life becomes a burden to him. However, with a sound mind in a sound body, one can enjoy his life and can achieve real success in life.

3. Sound character
It is rightly said that “when wealth is lost nothing is lost, when health is lost something is lost, but when a character is lost everything is lost.” So one should safeguard his character with utmost care. Because it is an invaluable possession. No one can buy it. It can be restored if somebody avoids certain things like gambling, smoking, and drinking. Everybody should be conscious to keep it untarnished. In order to possess a sound character, one should be truthful in all things. considerate to everybody, fair to the rivals, kind and helpful to the weak and the suffering and have the courage to stand up for what is good, pure, and noble.

4. Use of leisure hours
Everybody gets leisure hours in life. We shouldn’t idle away our leisure hours. We should make the best use of it with interesting hobbies like composing poems or drawing pictures. We can also utilize it by reading good books which are helpful to us or which can enable us to be good men. We can enjoy the beautiful nature around us during our leisure hours. We can also render social services or make good friends during our leisure hours. Hence, we should use our leisure hours in such a way that either it would be productive or would do something good for life.

L. Let’s Know More:

Noun	Verb	Adjective	Adverb
advice	advise	advisable	–
avoidance	avoid	avoidable	avoidably
association	associate	associate	–
confidénce	–	confident	confidently
continuation	continue	continuous	continuously
consideration	considerate	considerable	considerately
calculation	calculate	calculated	–
cloud	cloud	cloudy	–
dependence	depend	dependable	dependably
efficiency	–	efficient	efficiently
provision	provide	provisional	provisionally
success	succeed	successful	successfully
regularity	regularize	regular	regularly
occupation	occùpy	occupant	–
loyalty	–	loyal	loyally
cleanliness	clean	clean	cleanly
hesitation	hesitate	hesitant	hesitantly
recreation	recreate	recreational	–

B. A single word for the group of words:
(i) health and happiness of the people – welfare
(ii) having ambition – ambitious
(iii) to obtain something – achieve
(iv) about a profession or a job of a person – professional
(y) to prevent something or somebody from growing properly – stunt
(vi) too valuable to have a price – priceless
(vii) the quality of being loyal – loyalty
(viii) to weaken someone’s strength slowly – cloud
(ix) quality of being efficient – efficiently
(x) something that a person has been doing for a long time – a habit

C. Opposite words (antonyms) of the following words.
best – worst
continue – discontinue
success – failure
succeed – fail
possible – impossible
liking – disliking
fresh – stale
enemy – friend
courteous – discourteous
kind – unkind, cruel
suitable – unsuitable
secure – insecure, precarious
mean – generous, honorable
grace – cruelty
credit – discredit
always – never
conserve – waste
courteous – impolite, discourteous
ambitious – aimless, lazy
finish – begin, start
secure – tose
avoid – confront
interesting – boring
fit – unfit
strong – weak
large – small
real – unreal
regular – irregular
courage – cowardice
considerate – unkind, selfish
sound – unsound, unhealthy, unfit
high – low
efficiency – inefficiency
pure – impure
health – disease
loyalty – disloyalty

BSE Odisha 10th Class English School’s Goodbye Important Questions and Answers

Vert Short A Objective Questions With Answers
Answer The Following Questions In A Word Or A Phrase.

Question 1.
Who is the speaker in the essay ‘School’s Goodbye’?
Answer:
Lord Eustace Percy

Question 2.
To whom does he convey this message to?
Answer:
to the school leavers

Question 3.
Who was Lord Eustace Percy?
Answer:
a former Minister of Education in Britain

Question 4.
What does he send to the school leavers?
Answer:
a message of future welfare

Question 5.
What do you mean by welfare?
Answer:
the health and happiness of people

Question 6.
What is not easily secured?
Answer:
success in life

Question 7.
Why should we work hard and continue learning?
Answer:
to achieve success

Question 8.
What should be chosen with the greatest care?
Answer:
a trade or profession

Question 9.
How long does a job last if you are forced to take it?
Answer:
for a short time

Question 10.
Who should you seek advice from if you are in doubt as to the choice of the profession?
Answer:
one of the teachers

Question 11.
What does success in life largely depend on?
Answer:
good health

Question 12.
What do you mean by the expression ‘to play the game’?
Answer:
to act fairly and honorably

Question 13.
What do you mean by ‘sap’?
Answer:
gradually weaken

Question 14.
What do you mean by ‘stunt’?
Answer:
to prevent something in somebody from growing properly

Question 15.
What clouds the brain?
Answer:
smoking

Question 16.
What should be avoided to keep good healthy?
Answer:
smoking and drinking

Question 17.
What is the deadly enemy of health and efficiency?
Answer:
drinking

Question I8.
What should we keep untarnished?
Answer:
our character

Question 19.
What do you mean by ‘untarnished’?
Answer:
free from/without any black spot

Question 20.
What should be avoided in every form?
Answer:
gambling

Question 21.
What is gambling?
Answer:
ameangame

Question 22.
What should we make for hard times?
Answer:
provisions

Question 23.
What should we avoid in our leisure hours?
Answer:
idling

Question 24.
To whom should we be fair?
Answer:
to our rivals

Fill In The Blanks With Right Words.

1. The topic ‘School’s Goodbye’ is written by ___________.
Answer:
Lord Eustace Percy

2. Lord Eustace Percy desires to send his best wishes for the students’ __________.
Answer:
welfare

3. L. Eustace Percy was addressing the students of year ___________.
Answer:
final

4. 1f you are ambitious to succeed, you must _________ your education.
Answer:
continue

5. Success in life is not easily __________.
Answer:
secured

6. According to Lord Eustace Percy very soon the students will require to choose __________.
Answer:
a trade or profession

7. Percy advises the students to choose their profession with the ___________.
Answer:
greatest care

8. According to Percy when students say goodbye to their school, it is likely to say goodbye to their __________.
Answer:
family

9. Percy opines the last day at school for the students will be a _____________.
Answer:
sorrowful one

10. School’s Goodbye is a lesson to learn how to face the ___________.
Answer:
challenges in life

11. Success comes to those who work hard and ___________.
Answer:
continue learning

12. Percy advises the students not to hesitate to ask advice from one of their _______ if at any time they are in doubt.
Answer:
teachers

13. Success in life depends largely on __________.
Answer:
good health

14. Lord Eustace Percy advises the school leavers to keep their body ___________.
Answer:
fit

15. By cleanliness, fresh air, regular habits, and suitable recreations one can make himself strong to __________.
Answer:
play the game

16. Avoid anything that will your __________ health.
Answer:
sap

17. Smoking in one’s youth _________ the body.
Answer:
stunts

18. Smoking the _________ brain.
Answer:
clouds

19. One should be _______ in all things.
Answer:
temperate

20. According to Lord Eustace Percy we should beware of _________.
Answer:
drinking

21. _______ is the deadly enemy of health and efficiency.
Answer:
Drinking

22. _______ is a priceless possession of man.
Answer:
Charácter

23. Keep your character __________.
Answer:
untarnished

24. According to Lord Eustace Percy we should be fair to our ___________.
Answer:
rivals

25. We should be kind and helpful to all who are ___________.
Answer:
weak and suffering

26. Avoid _________ in every form.
Answer:
gambling

27. __________ is a mean game.
Answer:
Gambling

28. Gambling is a mean game trying to get something for nothing and at ___________.
Answer:
somebody’s cost

29. Make provision for ___________.
Answer:
hard times

30. In our leisure hours we should avoid ___________.
Answer:
mere idling

31. __________ you will be known by the company you keep.
Answer:
To a large extent

32. We should be __________ to the duties of our nation and its high ideals.
Answer:
loyal

33. By __________ we should be a credit to our family.
Answer:
God’s grace

34. The essay ‘School’s Goodbye’ conveys a __________ to school children.
Answer:
message

35. L. E. Percy was the former __________ of Britain.
Answer:
Education Minister

36. __________ are the real audience in the essay ‘School’s Goodbye’.
Answer:
The students

37. The synonym of ‘temperate’ is ____________.
Answer:
moderate

38. The antonym of cloud is ___________.
Answer:
clear

39. Hard time means ___________.
Answer:
difficult period of the future

40. A person is known by the _________ he keeps.
Answer:
company

41. __________ should be avoided to remain healthy.
Answer:
Smoking and drinking

42. One should avoid any _________ that leads nowhere.
Answer:
profession

43. Success comes to those who __________.
Answer:
work hard

44. The students are _________ school where they have spent so many years.
Answer:
parting from

45. __________ can damage one’s mental health;
Answer:
Smoking

46. One should make _________ for hard times.
Answer:
provision

47. A sound __________ rests in a sound body.
Answer:
mind

48. A hobby, amusement, game, or pastime is called ___________.
Answer:
recreation

49. If you are forced to take a, it will last for a short time __________.
Answer:
job

50. Gambling is a game _________.
Answer:
mean

Multiple Questions With Answers Choice
Pick out the correct alternative.

Question 1.
Does the writer desire to send his best wishes to the ___________?
(A) teachers
(B) students
(C) ministers
(D) officers
Answer:
(B) students

Question 2.
Does he want to send his best wishes for their future ___________?
(A) welfare
(B) health
(C) wealth
(D) none of the above
Answer:
(A) welfare

Question 3.
Success in life is not easily __________?
(A) maintained
(B) secured
(C) achieved
(D) earned
Answer:
(B) secured

Question 4.
Does success come to those who work hard and continue __________?
(A) working
(B) reading
(C) learning.
(D) noneoftheabove
Answer:
(C) learning.

Question 5.
What should one choose with the greatest care?
(A) friendship
(B) companionship
(C) trade or profession
(D) none of the above
Answer:
(C) trade or profession

Question 6.
One should avoid any _________ that leads no where?
(A) profession
(B) communication
(C) occupation
(D) none of the above
Answer:
(C) occupation

Question 7.
What should one always aim at ________?
(A) work that has a happy future
(B) trade that leads nowhere
(C) a profession that is difficult to get
(D) all of these
Answer:
(A) work that has a happy future

Question 8.
If you are forced to take it will last for a short time?
(A) work
(B) occupation
(C) a job
(D) none of these
Answer:
(C) a job

Question 9.
You should not hesitate to ask the advice of your _____________?
(A) friend
(B) neighbor
(C) teacher
(D) doctor
Answer:
(C) a job

Question 10.
Lord Eustace Percy was a _________?
(A) teacher
(B) reporter
(C) Minister
(D) politician
Answer:
(C) a job

Question 11.
The prose ‘School’s Goodbye’ conveys a message to __________?
(A) the minister
(B) students
(C) teachers
(D) politicians
Answer:
(B) students

Question 12.
Which of the following is not necessary to keep your body fit?
(A) cleanliness
(B) fresh air
(C) regular habit
(D) discipline in life
Answer:
(D) discipline in life

Question 13.
The term ‘sap’ means _________?
(A) gradually strengthen
(B) gradually weaken
(C) stops growing
(D) prevents increasing
Answer:
(B) gradually weaken

Question 14.
The term ‘stunt’ means __________?
(A) prevent from growing
(B) helps to grow
(C) prevent spoiling
(D) none of these
Answer:
(A) prevent from growing

Question 15.
‘beware of’ means __________?
(A) be cheerful
(B) be successful
(C) be merciful
(D) be careful
Answer:
(D) be careful

Question 16.
Smoking in youth stunts the ___________?
(A) body
(B) mind
(C) health
(D) limbs.
Answer:
(A) body

Question 17.
Smoking in your youth clouds one’s ____________?
(A) head
(B) brain
(C) efficiency
(D) health
Answer:
(B) brain

Question 18.
What is the deadly enemy of health and efficiency?
(A) smoking
(B) drinking
(C) gambling
(D) reading books
Answer:
(B) drinking

Question 19.
What, according to the author, is a priceless possession of man?
(A) health
(B) wealth
(C) cleanliness
(D) character
Answer:
(D) character

Question 20.
One should be fair to one’s _________?
(A) teacher
(B) friend
(C) rival
(D) stranger
Answer:
(C) rival

Question 21.
One should stand up for what is good, pure, and ___________?
(A) night
(B) bright
(C) sight
(D) noble
Answer:
(D) noble

Question 22.
Is gambling a _____________ game?
(A) good
(B) healthy
(C) mean
(D) none of these
Answer:
(C) mean

Question 23.
Make provision for hard __________?
(A) days
(B) times
(C) years
(D) months
Answer:
(B) times

Question 24.
Fill your leisure hours with hobbies. good books and with ___________?
(A) reading good books
(B) making companionship.
(C) interesting hobbies
(D) all of these
Answer:
(D) all of these

Question 25.
You will be known by the _________ you keep?
(A) teacher
(B) companion
(C) company
(D) none of these
Answer:
(C) company

VOCABULARY
Do As Directed

1. Above all remember that your character is a priceless possession. The underlined expression means __________.
Answer:
Most importantly

2. Lord Percy suggests to beware of drink. The underlined expression means ___________.
Answer:
be careful

3. Success in life depends largely on good health. The underlined word means __________.
Answer:
mainly

4. Be temperate in all things. The underlined word means _________.
Answer:
self-control

5. Lord Percy advised being fair to our rivals. The underlined word means ___________.
Answer:
honest

6. Add -ing to ‘begin’__________.
Answer:
beginning

7. We should keep our reputation free from black spots. (Substitute a single word for the underlined part)
Answer:
untarnished

8. A man is judged by the friends he keeps. (Substitute a single word for the underlined word)
Answer:
company

9. You have to work hard in order to achieve the desired aim. (Substitute a single word for the underlined part)
Answer:
succeed

10. He was praised for his well-behaved manners. (Substitute a single word for the underlined part)
Answer:
courteous

11. Government thinks of the health and happiness of the people. (Substitute a single word for the underlined part)
Answer:
welfare

12. He is an associate of arts. Here the word ‘associate’ has been used as ___________.
Answer:
a noun

13. We should have _________ to our duties. (Fill in the blank with a word related to ‘loyal’)
Answer:
loyalty

14. It is _________ of you not to thank him. (Fill in the blank with a word opposite to ‘courteous’)
Answer:
discourteous

15. E. Percy suggests avoiding anything that will Sap our body. The underlined word means __________.
Answer:
gradually weakens

16. Be truthful in all things and considerate to everybody. The underlined word means __________.
Answer:
unselfish

17. Smoking in your youth stunts the body. The underlined word means __________.
Answer:
prevents growing properly

18. Smoking clouds the brain. The underlined word means ____________.
Answer:
make uncertain

19. If you are actively seeking success, you must work hard. A single word for the underlined portion will be ___________.
Answer:
ambitious

20. Make provision for hard times. The underlined expression means __________.
Answer:
preparation

21. Drink is the deadly enemy of health and efficiency. The underlined word means __________.
Answer:
proficiency

Subjective Questions With Answers
Answer the following question in about 50 words

Question 1.
What according to Lord Percy, should the students do to build their character?
Answer:
According to Lord Eustace Percy, the priceless possession of a person is his character. In order to build character, the students have to be truthful in all things, considerate Lo everybody and fair to their rivals, one should be kind and helpful to all who are weak and suffering. They shouldn’t be afraid to have the courage to stand for what is good, pure, and noble. Gambling in every form should be avoided.

Question 2.
How, according to Lord Eustace Percy, should students spend their leisure hours?
Answer:
The students should spend their leisure hours avoiding idling. They should not waste their leisure in idleness. They should fill their leisure hours with interesting hobbies, reading good books, with companionships and associations which exercise over them an influence for good. Above all they should. avoid keeping bad company because a man is known by the company he keeps.

Question 3.
What does Lord Eustace Percy advise students on choosing a profession?
Answer:
According to Lord Percy, students should choose their profession with the greatest care. They should avoid any profession that leads nowhere. A profession that is interesting and has a happy future should be chosen. They should aim at such a profession that would bring success in the future.

Question 4.
What does Lord Eustace Percy advise the students to do for keeping good health?
Answer:
According to Lord Eustace Percy, success in life depends largely on good health. He, therefore, advises the students to keep their bodies fit through cleanliness, fresh air, regular habits, and suitable recreation. He also tips them to play games and sports to make them fit and fine. Percy warns them to avoid smoking and drinking. Because smoking in one’s youth stunts the body and clouds the brain. Drinking is the deadly enemy of health and efficiency.

Question 5.
How can the students, according to Lord Eustace Percy, keep their character sound and strong? Or, What according to Lord Percy, should the students do to build their character?
Answer:
According to Lord Eustace Percy, the priceless possession of a person is his character. In order to build character, the students have to be truthful in all things, considerate to everybody, and fair to their rivals, one should be kind and helpful to all who are weak and suffering. They shouldn’t be afraid to have the courage to stand for what is good, pure, and noble. Gambling in every form should be avoided.

Question 6.
How, according to Lord Eustace Percy, one can achieve success in life?
Answer:
According to Lord Eustace Percy, it is not easy to achieve success in life. One can achieve success in life solely if he/she possesses a sound mind in a sound body, a good character, courteous manners, and loyalty to the duties of his / her nation and its high ideals.

Question 7.
What should we do to obtain and maintain success in life?
Answer:
According to Lord Percy, success in life largely depends on sound health and good character. In order to obtain and maintain success in life we should keep our body fit. Good health helps us to live happy life and achieve success in life. We should follow the habits like cleanliness, fresh air, and regular habits. We should possess good courteous manners and have loyalty to the duties of our nation and its high ideals.

Question 8.
How can we achieve real success in life?
Answer:
To be a real success in life it is necessary to develop certain qualities and to avoid certain others. One should develop some good qualities like sound health, good character, polite manners, punctuality, and dutifulness. One should avoid certain bad qualities such as gambling, smoking, and drinking. We should avoid anything that will sap our health. Smoking in our youth stunts the body and clouds the brain. Drinking and smoking are the deadly enemies of health and efficiency.

Question 9.
What are the harmful effects of smoking and drinking?
Answer:
Smoking is no doubt injurious to health. It stunts the body and clouds the brain. It is harmful to both our body and mind. Drinking is extremely harmful to health. It ruins health and reduces efficiency. So it is called the deadly enemy of health and efficiency.

Question 10.
What is the priceless possession of an individual?
Answer:
Character is the priceless possession of an individual. There is an old saying, “When money ¡s lost, nothing is lost: when health is lost something is lost, but when a character is lost, everything is lost.” So we have to protect and keep it free from any black spot.

Question 11.
Why ¡s character a priceless possession of a human being?
Answer:
Undoubtedly one can say that character is a priceless possession of each and every individual. Character makes one truthful in all things, considerate to everybody, kind, and helpful to suffering. It makes him courageous to support good, pure, and noble things. So it is a priceless possession of a human being.

Question 12.
What is Lord Percy’s advice to those who are forced to take a job?
Answer:
Lord Percy says that students should choose a trade with care. If they are forced to take a job, it lasts for a very short time. Instead, they should try to get another one as soon as possible. They should aim at a trade or profession which is interesting and will bring them a happy future. If they are in doubt about making the selection, they should not hesitate to ask advice from one of their teachers.

Question 13.
What is Lord Eustace Percy’s advice to the school leavers?
Answer:
Lord Eustace Percy, the former Education Minister of the U.K., sends his message to the outgoing students. He sends his best wishes for their future welfare. He speaks about their future life and advises them not to forget their school. They should not think that their education is finished after leaving school. He tells them to work hard and continue their learning to achieve success in life.

Question 14.
What is Lord Eustace Percy’s advice to the school leavers?
Answer:
Lord Eustace Percy, the former Education Minister of the United Kingdom, delivers his speech to the outgoing students of the school. He gives the students his best wishes for their future welfare. He speaks about their future life and advises them not to forget their school where they have spent many years. After leaving school, they should not think that their education is finished. He tells them to work hard and continue their learning to achieve greater success in life.

Question 15.
How can the students spend their leisure hours?
Answer:
The students should spend their leisure hours avoiding idling. They should not waste their leisure in idleness. They should fill their leisure hours with interesting hobbies, reading good books, with companionships and associations which exercise over them an influence for good. Above all, they should avoid keeping bad company because a man is known by the company he keeps.

School’s Goodbye Summary in English

Lead-In
Generally, children enjoy their school life. Particularly they enjoy their final year of schooling to a great extent. This is the final year for you in school. After the test examination, you will leave school forever. The familiar attachment with the school-mates and teachers will definitely come to an end and you will surely feel sorry for it. But your education will not end here. It will continue even if you leave school. Here the author advises how to prepare oneself to face the challenges in life after school life.

ଉପକ୍ରମ :
ସାଧାରଣତଃ ପିଲାମାନେ ସ୍କୁଲ ଜୀବନକୁ ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି । ବିଶେଷକରି ସ୍କୁଲର ଶେଷ ବର୍ଷଟିକୁ ଖୁବ୍ ବେଶି ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି । ସ୍କୁଲରେ ତୁମ ପାଇଁ ଏହା ହେଉଛି ଶେଷ ବର୍ଷ । ନିର୍ବାଚନୀ ପରୀକ୍ଷା ପରେ ତୁମେ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ସ୍କୁଲ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ସ୍କୁଲସାଥୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଥ‌ିବା ପ୍ରିୟ ସମ୍ପର୍କର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିବ ଓ ତୁମେ ଏଥପାଇଁ ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରିବ । ହେଲେ ତୁମର ଶିକ୍ଷାର ପରିସମାପ୍ତି ଏଠାରେ ଘଟିବ ନାହିଁ । ତୁମେ ସ୍କୁଲ ପରିତ୍ୟାଗ କଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଚାଲୁ ରହିବ । ଏଠାରେ ଲେଖକ, ସ୍କୁଲ ଜୀବନ ପରେ ଜୀବନରେ ଆସୁଥ‌ିବା ଅସୁବିଧାଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ଜଣେ ନିଜକୁ କିପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବ ସେ ବିଷୟରେ ଉପଦେଶ ଦେଉଛନ୍ତି ।

Paragraphs wise Explanation:

Para:
You are now about to leave school and before you go we desire to send you our best wishes for your future welfare.

ଅନୁବାଦ:
ତୁମେମାନେ ଏବେ ପ୍ରାୟତଃ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଯାଉଛ ଏବଂ ତୁମମାନଙ୍କ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଆମେ ତୁମର ମଙ୍ଗଳମୟ ସୁଖୀ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜଣାଇବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରୁଛୁ ।

Para: Although you are parting from school in which you have spent so many years, we hope you will not forget it and think that your education is finished. In whatever trade or profession you desire to follow, you will soon find that, if you are ambitious to \ succeed in it, you must continue your education.

ଅନୁବାଦ : ଯଦିଓ ତୁମେମାନେ ଅନେକ ବର୍ଷ ଅତିବାହିତ କରିଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବିଦାୟ ନେଉଛ, ଆମେ ଆଶା କରୁଛୁ, ତୁମେମାନେ ଏହାକୁ ଭୁଲିବ ନାହିଁ ଓ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ ହୋଇଛି ବୋଲି ଭାବିବ ନାହିଁ । ତୁମେ ଯେକୌଣସି ବେପାର ବା ବୃତ୍ତି ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛ, ତୁମେ ତାହା ଯଥାଶୀଘ୍ର ପାଇଯିବ, ଯଦି ସେଥ‌ିରେ ସଫଳ ହେବାକୁ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷ ରଖୁ, ତେବେ ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ତୁମକୁ ଶିକ୍ଷା ଚାଲୁ ରଖିବାକୁ ହେବ ।

Para: Success in life is not easily secured; it only comes to those who work hard and continue learning.

ଅନୁବାଦ : ଜୀବନରେ ସଫଳତା ସହଜରେ ମିଳେ ନାହିଁ; ଏହା କେବଳ ସେମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସେ ଯେଉଁମାନେ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରନ୍ତି ଓ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ଚାଲୁ ରଖନ୍ତି ।

Para: Very soon you will require to choose a trade or profession. Choose with the greatest care and avoid as far as you can any occupation that leads nowhere. Aim rather at work that has in it the promise of an interesting and happy future and if at first you are forced to take a job that can only last for a short time, try to get one, as soon as possible, that is to your liking. If at any time you are in doubt as to the choice you should make, do not hesitate to ask advice from one of your teachers.

ଅନୁବାଦ : ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ତୁମକୁ କୌଣସି ଏକ ବେପାର କିମ୍ବା ବୃତ୍ତି ଚୟନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିବ । ଏହାକୁ ଖୁବ୍ ସତର୍କତାର ସହିତ ଚୟନ କର ଏବଂ ସେଭଳି ବୃତ୍ତିକୁ ଯଥାସମ୍ଭବ ପରିହାର କର, ଯାହାକି ତୁମକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚାଇପାରିବ ନାହିଁ । ବରଂ ଏକ ଏଭଳି ବୃତ୍ତି ଉପରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ ଯେଉଁଥ‌ିରେ ଆନନ୍ଦମୟ ଓ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଭବିଷ୍ୟତର ସମ୍ଭାବନା ନିହିତ ଥ‌ିବ; ଏବଂ ଯଦି ତୁମେ ପ୍ରଥମେ କୌଣସି ଚାକିରି ଆପଣେଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଛି ଯାହାକି ଖୁବ୍ କମ୍ ଦିନ ରହିପାରିବ, ତେବେ ଯଥାଶୀଗ୍ର ତୁମ ପସନ୍ଦ ଅନୁସାରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ବୃତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କର । ବୃତ୍ତି ଚୟନ କରିବାରେ ଯଦି କୌଣସି ସମୟରେ ବୃତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସନ୍ଦେହ ଉପୁଜେ, ତେବେ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ନିମନ୍ତେ ପଚାରିବାକୁ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କର ନାହିଁ ।

Para: Success in life depends largely on good health. Keep your body fit, and by cleanliness, fresh air, regular habits, and suitable recreations, make yourself strong to play the game, and to do it in every sense of the word. Avoid anything that will sap your health. Smoking in your youth stunts the body, and clouds the brain. Be temperate in all things, and beware of drink. It is the deadly enemy of health and efficiency.

ଅନୁବାଦ : ଜୀବନରେ ସଫଳତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ଉତ୍ତମ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଶରୀରକୁ ସୁସ୍ଥ ରଖ ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା, ଶୁଦ୍ଧ ବାୟୁ, ନିୟମିତ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ଚିତ୍ତ ବିନୋଦନଦ୍ୱାରା ଖେଳ ଖେଳିବା ପାଇଁ ନିଜକୁ ବଳିଷ୍ଠ କର, ଏବଂ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସଠିକ୍‌ ଜ୍ଞାନ ଅନୁସାରେ କର । ଶରୀରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ପକାଉଥବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ପରିହାର କର । ଯୁବାବସ୍ଥାରେ ଧୂମପାନ ତୁମ ଶରୀର ବୃଦ୍ଧିରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବଗ୍ରସ୍ତ କରିଦେବ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଷୟରେ ସଂଯତ ରୁହ ଏବଂ ମଦ୍ୟପାନ ପ୍ରତି ସାବଧାନ ରୁହ । ଏହା ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଦକ୍ଷତାର ଚରମ ଶତ୍ରୁ ଅଟେ ।

Para: Above all remember that your character is a priceless possession. Keep it therefore untarnished. Be truthful in all things, considerate to everybody, fair to your rival, kind and helpful to all who are weak and suffering, and do not be afraid to have the courage to stand up for what is good, pure, and noble. Avoid gambling in every form; it is a mean game trying to get something for nothing and at somebody’s cost.

ଅନୁବାଦ : ସର୍ବୋପରି ମନେରଖ ଯେ ତୁମମାନଙ୍କ ଚରିତ୍ର ହେଉଛି ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ । ଏଣୁ ଏହାକୁ କଳଙ୍କମୁକ୍ତ ରଖ । ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ହୁଅ, ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଚାରଶୀଳ ହୁଅ, ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀଙ୍କ ପ୍ରତି ନିରପେକ୍ଷ ହୁଅ, ଦୁର୍ବଳ ଓ ଦୁଃସ୍ଥମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସାହାଯ୍ୟକାରୀ ହୁଅ, ଏବଂ ଯାହା ଉତ୍ତମ, ଶୁଦ୍ଧ ଓ ମହତ୍ତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ତାହାର ପକ୍ଷ ସମର୍ଥନ କରିବାକୁ ଭୟ କର ନାହିଁ । ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ଜୁଆଖେଳଠାରୁ ଦୂରେଇ ରୁହ, ବିନା ବିନିଯୋଗରେ ଅନ୍ୟର ମୂଲ୍ୟରେ କିଛି ଲାଭ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଥିବାରୁ ଏହା ଏକ ନୀଚ ଖେଳ ଅଟେ ।

Para: Make provision for hard times. In your leisure hours, avoid mere idling. Fill such hours with interesting hobbies good books, companionships, and associations calculated to exercise over your influences for good. To a large extent, you will be known by the company you keep.

ଅନୁବାଦ : ଦୁଃସମୟ/ଦୁଦ୍ଦିନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟତ ଯୋଜନା କର । ତୁମମାନଙ୍କର ଅବସର ସମୟଗୁଡ଼ିକରେ ଆଳସ୍ୟ ପରିହାର କର । ଆନନ୍ଦଦାୟକ ଅଭ୍ୟାସ, ଉତ୍ତମ ପୁସ୍ତକ ଏବଂ ସାଙ୍ଗସାଥୀ ମେଳରେ ସେହି ସମୟଗୁଡ଼ିକୁ ଉପଯୋଗ କର ଏବଂ ସ୍ଥିରୀକୃତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସହ ଜଡ଼ିତ ରହିଲେ ତୁମ ଉପରେ ସୁପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ । ବହୁମାତ୍ରାରେ ତୁମେ ରଖୁଥ‌ିବା ବନ୍ଧୁବର୍ଗଙ୍କଦ୍ବାରା ତୁମେ ପରିଚିତ ହେବ ।

Para: With a sound mind in a sound body, a good character, courteous manners, and loyalty to the duties of your nation and its high ideals, you will, by God’s grace, be a credit to your family, a good citizen, and in your whole life, a real success.

ଅନୁବାଦ : ସୁସ୍ଥ ଶରୀରରେ ସୁସ୍ଥ ମନ, ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର, ଭଦ୍ର ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ତୁମମାନଙ୍କ ଦେଶ ପାଇ ଥ‌ିବା କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ଏହାର ଉଚ୍ଚାଦର୍ଶ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ରହିଲେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ କୃପାରୁ ତୁମେମାନେ ତୁମମାନଙ୍କ ପରିବାର ପାଇଁ ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ତଥା ଜଣେ ସୁନାଗରିକ ହୋଇପାରିବ ଏବଂ ତୁମମାନଙ୍କ ସାରା ଜୀବନ ବାସ୍ତବ ସଫଳତାରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହେବ ।

C. About The Author
The essayist Lord Eustace Percy was a former Minister of Education in Britain. The essay ‘School’s Goodbye’ is a message conferred by him to the school children on the eve of their departure from school. In this message, he tells students how to become good human beings and citizens in the future.

Word Meaning / Glossary:
are about to leave – are going to leave ( ଛାଡ଼ିବା ଉପରେ)
welfare (N) – the health and happiness of people (ଉତ୍ତର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ସୁଖ) Government should make provisions for the welfare of the children.
apart from(V) – to leave someone (ପରିତ୍ୟାଗ କରିବା ) A child never wants to part from its mother.
although – though he is poor, he is happy.
are parting from – leaving (ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଉଛି )
ambitious – actively seeking success, wealth status, etc. (ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ) She is an ambitious lady.
profession (N) – skilled job, a paid occupation (ବୃତ୍ତି)You should choose your profession very carefully.
priceless – too valuable (ଅମୂଲ୍ୟ)
succeed (V) – to achieve the desired aim (ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା| ସଫଳତା ଲାଭ କରିବା) You can’t succeed unless you work hard.
education (N) – a process of educating or being educated
secure (V) – to obtain something (ହାସଲ କରିବା/ଲାଭ କରିବା) Success can be secured by hard work.
as far as – to the extent that (ସେହି ପରିମାଣରେ) You should write the simple language as far as practicable.
occupation (N) – profession (ବୃତ୍ତି)
hesitate(V) – reluctant to do something (ଦ୍ୱିଧା କର କରିବା)A student shouldn’t hesitate to seek advice of his elders.
astà(formal) – about, concerning He is very uncertain as to the profession he has to take after schooling.
in doubt(N) – having confusion (ସନ୍ଦେହରେ |)
largely – considerably (ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ)
choose – select (ବାଛିବା) He chose a green dress.
idling – wasting time (ସମୟ ନଷ୍ଟ କରିବା)
associations – institutions (ଅନୁଷ୍ଠାନ)
character – all the qualities that one has There is another side to his character.
success (N) – the accomplishment of an aim or purpose
cleanliness (N) – keeping oneself clean (ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା) Cleanliness is the habit of keeping clean.
recreation (N) – a hobby, amusement, game or pastime (ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦ, ଚିତ୍ତ ବିନୋଦନ )
saps (V) – gradually weakens ( ଧୀରେ ଧୀରେ ଦୁର୍ବଳ କରିଦେବା) My long illness sapped my strength.
stunt (V) – to prevent something or somebody from growing properly (ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ) Lack of the right food may stunt growth.
avoid (V) – shake off( ଦୂରେଇ ରୁହ )
cloud (V) – to make uncertain or confused Age clouded his memory.
beware of – be careful (ସାବଧାନ ରହିବା) Beware of the dogs.
temperate (Adj) – showing self-restraint
above all – most importantly And above all (ଗୁରୁତର ସର୍ବୋପରି ) remember to send us your comments.
untarnished (N) – free from any black spots Try to keep your reputation untarnished.
considerate (V) – unselfish, giving thought to the happiness and comfort of others. (ବିଚାର ଶୀଳ, ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ) Our headmaster is not only judicious but also considerate.
rival – competitor ( ପ୍ରତିଦ୍ବହୀ )
stand up for (V) – to defend
provision (N) – arrangement for future requirements
leisure (N) – free time (ଅବସର ସମୟ)
companionship (N) – friendship ( ସାହଚର୍ଯ୍ୟ )
company(N) – friend
loyalty (N) – the quality of being loyal
courteous (Adj) – polite and well-mannered
credit (N) – honor
high ideals (NP) – lofty ideals ( ଉଚ୍ଚ ଆଦଶ ଗୁଣାବଳୀ)
influence (V) – impact My mother has been a great influence on inc.
by God’s grace – by the mercy of God ( ଈଶ୍ୱରଙ୍କ କରୁଣା ବଳରେ)
priceless – too valuable to have a price (ଅମୂଲ୍ୟ)
education – teaching people various subjects

BSE Odisha 10th Class English Detailed Text:

• All Things Bright and Beautiful Question Answer
• A letter to God Question Answer
• The Solitary Reaper Question Answer
• At the High School Question Answer
• Village Song Question Answer
• Festivals of North-East India Question Answer
• The Flower-School Question Answer
• Air Pollution: A Hidden Menace Question Answer
• From the Formalin Jar Question Answer
• School’s Goodbye Question Answer

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class English Solutions Non-Detailed Chapter 4 A Grain as big as a Hen’s Egg Textbook Exercise Questions and Answers.

Class 10th English Non-Detailed Chapter 4 A Grain as big as a Hen’s Egg Question Answers BSE Odisha

A Grain as big as a Hen’s Egg Class 10 Questions and Answers

A. Before You Read
In the past, the man was leading a healthy life. There was a perfect harmony between the life of man and the cycle of seasons. The man was getting enough to satisfy all his needs from the treasure house of nature. The man was an active participant in all activities. He was not a passive respondent as now. Active participation in everything was helping him to lead a full healthy life.

The man was realising that he was a product of nature. So he was not disturbing the harmonious natural cycle of nature. Nature and man were two sides of the same coin. Both were complementary to each other. Nowadays man has broken the order of nature. There is chaos and anarchy in the world of nature. So everything has been deformed. This story describes how once upon a time the grain was as big as an egg.

People were leading healthy life then. Even the grandfather of the old man in the story was more healthy than him. The old man was unable to walk and his power of vision has been drastically reduced. He was very weak physically. So it was discovered that nature was providing a healthy surroundings in the past. King’s curiosity to know the reason behind the size of the grain was solved by the grandfather of the old man.

ବିଷୟ ପୂଚନ।
ଅତୀତରେ ମନୁଷ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲା । ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନ ଏବଂ ଋତୁଚକ୍ର ମଧ୍ଯରେ ସୁସମନ୍ୱୟ ରହିଥିଲା । ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ସକଳ ଅଭିଳାଷ ପରିପୂରି ନିମନ୍ତେ ପ୍ରକୃତିର ଗନ୍ତାଘରୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଜିନିଷ ପାଇ ପାରୁଥିଲା । ସର୍ବବିଧ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ମନୁଷ୍ୟ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭଳି ସେ କେବଳ ଏକ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିନିଧ୍ ନ ଥିଲା । ସମସ୍ତ କର୍ମରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ତାକୁ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଥିଲା । ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ପ୍ରକୃତର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ଭାବେ ଜ୍ଞାନ କରୁଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ପ୍ରକୃତିର ସୁସମନ୍ବିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଚକରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁ ନ ଥିଲା ।

ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ଵ ସଦୃଶ ଥିଲେ । ଉଭୟେ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଥିଲେ । ଅଧୁନା ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତିର ନିୟମକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଛି । ପ୍ରକୃତି ରାଜ୍ୟରେ ବିଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ଅରାଜକତା ଦେଖାଦେଇଛି । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷ ବିରୂପ ହୋଇଯାଇଛି । ଏହି ଗଳ୍ପରେ ଏକଦା ଶସ୍ୟର ଆକାର କିପରି ଅଣ୍ଡା ଭଳି ବୃହଦାକାର ଥିଲା ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସେତେବେଳେ ଲୋକମାନେ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ । ଏପରିକି ଗଳ୍ପବର୍ଣ୍ଣିତ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକର ଜେଜେବାପା ତାଙ୍କଠାରୁ ଅଧିକ ସୁସ୍ଥସବଳ ଥିଲେ ।

ବୃଦ୍ଧବୃକ୍ତି ଜଣକ ଚାଲିପାରୁ ନ ଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ କ୍ଷୀଣ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସେ ଶାରୀରିକଭାବେ ଖୁବ୍ ଦୁର୍ବଳ ଥିଲେ । ତେଣୁ ଏଥିରୁ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ ଅତୀତରେ ପ୍ରକୃତି ଏକ ସୁସ୍ଥକର ବାତାବରଣ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲା । ଶସ୍ୟର ଆକାର ପଶ୍ଚାତ୍‌ରେ ଥ‌ିବା ରାଜାଙ୍କର କୌତହଳ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଜେଜେବାପାଙ୍କଦ୍ବାରା ସମାହିତ ହୋଇଥିଲା ।

Text – I

Para: One day some children found, in a ravine, a thing shaped like a grain of corn, with a groove down the middle, but as large as a hen’s egg. A traveler passing by saw the thing, bought it from the children for a penny, and taking it to town sold it to the King as a curiosity. The King called together his wise men and told them to find out what the thing was. The wise men pondered and pondered and could not make head or tail of it till one day when the item was lying on a window sill, a hen flew in and pecked at it till she made a hole in it, and then everyone saw that it was a grain of corn. The wise men went to the King and said: ‘It is a grain of com’.

ଅନୁବାଦ : ଦିନେ କେତେକ ପିଲା ଏକ ଗଭୀର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଉପତ୍ୟାକାରୁ ଶସ୍ୟ ଆକାରର ଏକ ଜିନିଷ ପାଇଲେ ଯାହାର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଏକ ଲମ୍ବା ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ଗଭୀର କଟା ଦାଗ ଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଏହା କୁକୁଡ଼ା ଅଣ୍ଡା ଭଳି ବୃହଦାକାର ଥିଲା । ସେହି ରାସ୍ତା ଦେଇ ଯାଉଥ‌ିବା ଜଣେ ପଥ୍ୟ ଜିନିଷଟିକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ଏବଂ ପିଲାମାନଙ୍କଠାରୁ ତାହାକୁ ଏକ ପେନି (ବ୍ରିଟିଶ ମୁଦ୍ରା) ବିନିମୟରେ କିଣିନେଲେ । ତାହାକୁ ସହରକୁ ନେଇ ଏକ ବିସ୍ମୟକର ଜିନିଷଭାବେ ରାଜାଙ୍କୁ ବିକ୍ରୟ କଲେ । ରାଜା ତାଙ୍କର ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଡାକିଲେ ଏବଂ ସେହି ଜିନିଷଟି କ’ଣ ବୋଲି ଖୋଜି ବାହାର କରିବାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ କହିଲେ । ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଗଭୀର ଭାବେ ଚିନ୍ତା କଲେ ଏବଂ ତା’ର ଆଦିଅନ୍ତ କିଛି ପାଇପାରିଲେ ନାହିଁ । ଦିନେ ଜିନିଷଟି ଝରକା ଦାଢ଼ରେ ପଡ଼ିଥିବା ସମୟରେ ଏକ କୁକୁଡ଼ା ଉଡ଼ି ଆସି ଏହାକୁ ଖୁମ୍ପିଲା ଏବଂ ଏହାର ମଝିରେ ଏକ ଗାତ କରିଦେଲା । ତା’ପରେ ସମସ୍ତେ ଦେଖିଲେ ଯେ ଏହା ଏକ ଶସ୍ୟଦାନା । ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ରାଜାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଗଲେ ଏବଂ କହିଲେ ‘ଏହା ଏକ ଶସ୍ୟଦାନା ଅଟେ ।’’

Word Meaning / Glossary:
ravine – A very deep narrow valley
shape – size
wise men – intelligent people
ponder – to think deeply
make head or tail – ଆଦି-ଅନ୍ତ ନିରୂପଣ କରିବା, ଉତ୍ପତ୍ତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିର |
window-sill – a lodge forming the bottom part of the window sill below the window
peck – ଖୁମ୍ପିର |

Para: At this, the King was much surprised, and he ordered the learned men to find out when and where such corn had grown. The learned men pondered again, and searched in their books, but could find nothing about it. So they returned to the King and said: ‘We can give you no answer. There is nothing about it in our books. You will have to ask the peasants; perhaps some of them may have heard from their fathers when and where grain grew to such a size.

So the King gave orders that some very old peasants should be brought before him; his servants found such a man and brought him to the King. Old and bent, ashy pale and toothless, he just managed with the help of two crutches to totter into the King’s presence. The King showed him the grain, but the old man could hardly see it; he took it, however, and felt it with his hands. The King questioned him, saying: ‘Can you tell us, old man, where such grain as this grown? Have you ever bought such corn, or sown such in your fields ?’

ଅନୁବାଦ : ଏଥରେ ରାଜା ଖୁବ୍ ବିସ୍ମିତ ହେଲେ ଏବଂ ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଏହିଭଳି ଶସ୍ୟ କେବେ ଏବଂ କେଉଁଠାରେ ବଢ଼ିଥିଲା ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ପୁନର୍ବାର ଚିନ୍ତା କଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ପୁସ୍ତକସବୁରୁ ଖୋଜିଲେ; କିନ୍ତୁ ଏ ବିଷୟରେ କିଛି ପାଇପାରିଲେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ରାଜାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଫେରିଗଲେ ଏବଂ କହିଲେ, ‘‘ଆମେ କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଇପାରିବୁ ନାହିଁ । ଏ ବିଷୟରେ ଆମ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକରେ କିଛି ନାହିଁ । ଆପଣଙ୍କୁ ଏ ବିଷୟରେ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ପଚାରିବାକୁ ପଡ଼ିବ, ହୁଏତ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ସେମାନଙ୍କ ବାପାମାନଙ୍କଠାରୁ ଏଭଳି ଆକାରର ଶସ୍ୟ କେବେ ଏବଂ କେଉଁଠାରେ ବଢ଼ୁଥିଲା ଶୁଣିଥାଇପାରନ୍ତି ।’’

ତେଣୁ କିଛି ବୃଦ୍ଧ କୃଷକଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଅଣାଯାଉ ବୋଲି ରାଜା ଆଦେଶ ଦେଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଏଭଳି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପାଇଲେ ଓ ତାଙ୍କୁ ରାଜାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆଣିଲେ । ସେ ବୁଢ଼ା ଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ଅଣ୍ଟା ନଇଁ ଯାଇଥିଲା । ସେ ଦୁର୍ବଳ ଓ ଦନ୍ତହୀନ ଥିଲେ । ସେ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଦୁଇଟି ଆଶାବାଡ଼ି ଧରି ରାଜାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆସିଲେ । ରାଜା ତାଙ୍କୁ ସେହି ଶସ୍ୟଟିକୁ ଦେଖାଇଲେ; କିନ୍ତୁ ବୃଦ୍ଧଜଣଙ୍କ ତାକୁ ଠିକ୍‌ ଭାବେ ଦେଖିପାରିଲେ ନାହିଁ । ସେ ତାଙ୍କ ହାତରେ ଧରି ଏହାର ଆକାରକୁ ଅନୁଭବ କରିପାରିଲେ । ରାଜା ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରି କହିଲେ : ‘‘ହେ ବୃଦ୍ଧ, ତୁମେ ଏହିଭଳି ଆକାରର ଶସ୍ୟ କେଉଁଠାରେ ବଢ଼ିଥିଲା ଆମକୁ କହିପାରିବ କି ? ତୁମେ ଏହିଭଳି ଶସ୍ୟ କେବେ କିଣିଛ କି କିମ୍ବା ତୁମ ଜମିରେ ବୁଣିଛ କି ?’’

Word Meaning / Glossary:
surprise – amaze
Search – ଖୋଜିବା
peasants – କୃଷକ
bent – ବଙ୍କା
ashy pale – unhealthy
toothless – without tooth
crutches – ଆଶାବାଡ଼ି
totter – to walk unsteadily

Para: The old man was so deaf that he could hardly hear what the King said, and only understood with great difficulty. ‘No,’ he answered, at last, 7 never sowed nor reaped any like it in my fields, nor did / ever buy any such. When we bought corn, the grains were always as small as they are now. But you might ask my father. He may have heard where such grain grew.’

So the King sent for the old man’s father, and he was found and brought before the King. He came walking with one crutch. The King showed him the grain, and the old peasant, who was still able to see, took a good look at it. And the King asked him: ‘Can you not tell us, old man, where corn like this used to grow? Have you ever bought any like it, or sown any in your fields ?’

ଅନୁବାଦ : ବୃଦ୍ଧଲୋକଟି ଏତେ ମାତ୍ରାରେ ବଧୂର ଥିଲା ଯେ ସେ ରାଜାଙ୍କ କଥା ଶୁଣିପାରିଲା ନାହିଁ, କେବଳ ବହୁ କଷ୍ଟରେ ବୁଝିପାରିଲା । ଶେଷରେ ସେ ଉତ୍ତର ଦେଲା, ‘ନା, ମୁଁ ଏଭଳି ଶସ୍ୟ ମୋ ଜମିରେ ବୁଣିନାହିଁ କି ଅମଳ କରିନାହିଁ, କିମ୍ବା ଏପରି ଶସ୍ୟ କେବେ କିଣି ନାହିଁ । ଆମେ ଯେତେ ଶସ୍ୟ କିଣିଥିଲୁ, ସେଗୁଡ଼ିକ ଆଜିକାର ଭଳି କ୍ଷୁଦ୍ର ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ମୋ ବାପାଙ୍କୁ ପଚାରିପାରନ୍ତି । ସେ ଏଭଳି ଶସ୍ୟ କେଉଁଠାରେ ବଢ଼ୁଥିଲା ଶୁଣିଥାଇ ପାରନ୍ତି ।’ ତେଣୁ ରାଜା ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବାପାଙ୍କୁ ଡକାଇ ପଠାଇଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଖୋଜାଗଲା ଓ ରାଜାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଅଣାଗଲା ।

ସେ ଗୋଟିଏ ଆଶାବାଡ଼ି ଧରି ଚାଲିଚାଲି ଆସିଲେ । ରାଜା ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ୟଦାନାଟି ଦେଖାଇଲେ ଏବଂ ଏବେବି ଦେଖି ପାରୁଥବାରୁ ସେ ଏହାକୁ ଭଲଭାବେ ଦେଖ‌ିଲେ । ରାଜା ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ‘ହେ ବୃଦ୍ଧ ! ଏଭଳି ଶସ୍ୟ କେଉଁଠାରେ ବଢ଼ୁଥିଲା ଆମକୁ ତୁମେ କହିପାରିବ କି ? ଏଭଳି କିଛି ତୁମେ କେବେ କିଣିଛ କି କିମ୍ବା ତୁମ କ୍ଷେତରେ ବୁଣିଛ କି ?’’

Word Meaning / Glossary:
sow – ବୁଣିବା
send for – ଡକାଇ ପଠାଇରା
reap – ଅମଳ କରିର |

Comprehension Check

Question 1.
What did the children find in the ravine?
(ପିଲାମାନେ ଗଭୀର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଉପତ୍ୟକାରୁ କ’ଣ ପାଇଲେ ?)
Answer:
The children found in the ravine a thing shaped like a grain of corn with a long narrow, deep line cut in its middle surface. Its size was as large as a hen’s egg.

Question 2.
How did the wise men know that was a grain of corn?
(ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ତାହା ଏକ ଶସ୍ୟଦାନ ଥିଲା ବୋଲି କିପରି ଜାଣିଲେ ?)
Answer:
When the wise men were told to find out what the thing was, they thought over the matter deeply but did not get any answer. One day, when the thing was lying on a window sill, a hen flew in and pecked at it till she made a hole in it. Then everyone, including the wise men, knew that was a grain of com.

Question 3.
What did the king do to collect information about the grain?
(ଶସ୍ୟଦାନ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପାଇବାପାଇଁ ରାଜା କ’ଣ କଲେ ?)
Answer:
To collect information about the grain, the king ordered the learned men to find out when and where such com had grown.

Question 4.
Could the learned men find out the answer? What were their suggestions?
(ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ କୌଣସି ଉତ୍ତର ପାଇପାରିଲେ କି ? ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ କ’ଣ ଥିଲା ?)
Answer:
The learned men could not find out the answer even after thinking carefully and searching thoroughly their books. But they gave suggestions to the king to ask the peasants who might have heard from their fathers when and where the grain of such a size grew.

Question 5.
What was the king’s question to the old peasant who came first?
(ପ୍ରଥମେ ଆସିଥ‌ିବା ବୃଦ୍ଧ କୃଷକଙ୍କୁ ରାଜାଙ୍କର ପ୍ରଶ୍ନ କ’ଣ ଥିଲା ?)
Answer:
The king showed the grain to the 01(1 peasant who could hardly see it. However, he felt it with his hands. The king asked him if he had ever bought such corn or sown such in his fields.

Question 6.
Was he able to hear and see? What was his answer?
(ସେ ଶୁଣିବାକୁ ଏବଂ ଦେଖିବାକୁ ସକ୍ଷମ ଥିଲା କି ? ତାଙ୍କର ଉତ୍ତର କ’ଣ ଥିଲା ?)
Answer:
No, the old man was neither able to see nor hear what the king said, but he understood it with great difficulty. His answer was that he never sowed nor reaped such a large size of corn in his fields. He also never bought any such. During his time the grains were always as small as they are now. He suggested the king ask his father about the grain.

Question 7.
How did the old peasant’s father come to the king? Was he able to see?
(ବୃଦ୍ଧ କୃଷକଙ୍କ ବାପା ରାଜାଙ୍କ ପାଖକୁ କିପରି ଆସିଲେ ? ସେ ଦେଖିବାକୁ ସକ୍ଷମ ଥିଲେ କି ?)
Answer:
The old peasant’s father came to the king walking with one crutch. His eyesight was better than his son and he was able to see.

Question 8.
The king asked the same question to the old man’s father. Now goes what could be his answer, will he be able to recognize the grain?
(ସେହି ସମାନ ପ୍ରଶ୍ନଟି ରାଜା ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ବାପାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ । ତାଙ୍କର ଉତ୍ତର କ’ଣ ହୋଇଥ‌ିବ ପରେପଢ଼ିବା, ସେ ସେହି ଶସ୍ୟଟିକୁ ଚିହ୍ନବା ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥବେ କି ?)
Answer:
The king asked the same question to the old man’s father. But he would not be able to recognize the grain. Because during his time, the grains were larger than today but not as large as the grain found by the children.

TEXT – II

Para: Though the old man was rather hard of hearing, he still heard better than his son had done. ‘No, he said, “I never sowed nor reaped any grain like this in my field. As to buying, I never bought any, for in my time money was not yet in use. Everyone grew his own corn, and when there was any need, we shared with one another. ¡ do not know where corn like this grew Ours was large and yielded more flour than present-day grain, but ¡ never saw any like this. 1 have, however. heard my father say that in his time the grain grew larger and yielded more flour than ours. You had better ask him.”

ଅନୁବାଦ : ଯଦିଓ ବୃଦ୍ଧଲୋକଟି ଭଲ ଭାବରେ ଶୁଣିପାରୁ ନ ଥିଲେ, ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ପୁଅ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଶୁଣିପାରୁଥିଲେ । ସେ କହିଲେ, ‘ନା, ମୁଁ ମୋ କ୍ଷେତରେ ଏପରି ଶସ୍ୟ ବୁଣି ନ ଥୁଲି କି ଅମଳ କରି ନ ଥୁଲି । ମୁଁ ଏପରି ଶସ୍ୟ କେବେହେଲେ କିଣି ନ ଥିଲି, କାରଣ ମୋ ସମୟରେ ଟଙ୍କାର ପ୍ରଚଳନ ନ ଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିଜର ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ଦରକାର ପଡ଼ୁଥିଲା ଆମେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବାଣ୍ଟି ନେଉଥିଲୁ । ଏପରି ଶସ୍ୟ କେଉଁଠାରେ ବଢ଼ୁଥିଲା ମୁଁ ଜାଣେ ନାହିଁ । ଆମ ବେଳର ଶସ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ଅପେକ୍ଷା ବଡ଼ ଥିଲା ଓ ଅଧିକ ଅଟା ଉତ୍ପାଦନ ହେଉଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ଶସ୍ୟ ମୁଁ କେବେ ଦେଖୁନଥିଲି । ମୁଁ ମୋ ବାପା କହୁଥିବାର ଶୁଣିଛି ଯେ ତାଙ୍କ ସମୟରେ ଶସ୍ୟଦାନା ଆମ ସମୟ ଅପେକ୍ଷା ବଡ଼ ଥିଲା ଓ ଅଧିକ ଅଟା ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥିଲା । ଆପଣ ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ଭଲ ହେବ ।’’

Word Meaning / Glossary:
yield – produce (ଉତ୍ପାଦନ କରିବା)
better ask him – ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ଭଲ ହେବ
not yet in use – ବ୍ୟବହାର ହେଉ ନ ଥିଲା

Para: So the king sent for this old man’s father, and they found him too and brought him before the King. He entered walking easily and without crutches: his eye was clear, his hearing good, and he spoke distinctly. The King showed him the grain, and the old grandfather looked at it and turned it about in his hand. ‘It is long since I saw such a fine grain’, said he, and he bit a piece off and tasted it.

‘It’s the very same kind’, he added. ‘Tell me, grandfather, said the King’, ‘When and where was such com grown? Have you ever bought any like it, or sown any in your fields ?’ And the old man replied: ‘Corn like this used to grow everywhere in my time. I lived on corn like this in my young days and fed others on it. It was grain like that we used to sow and reap and thrash’.

ଅନୁବାଦ : ତେଣୁ ରାଜା ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ବାପାଙ୍କୁ ଡକାଇ ପଠାଇଲେ ଓ ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ପାଇଗଲେ ଏବଂ ରାଜାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆଣିଲେ । ସେ ବିନା ଆଶାବାଡ଼ିରେ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦରେ ଚାଲି ଚାଲି ଆସିଲେ । ତାଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ ଉଜ୍ଜଳ ଥୁଲା, ଶ୍ରବଣ ଶକ୍ତି ଉତ୍ତମ ଥିଲା ଏବଂ ସେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ କହିପାରୁଥିଲେ । ରାଜା ତାଙ୍କୁ ଶସ୍ୟଦାନାଟି ଦେଖାଇଲେ ଏବଂ ବୃଦ୍ଧ ଜେଜେବାପା ଏହାକୁ ହାତରେ ଲେଉଟାଇ ଦେଖ‌ିଲେ । ସେ କହିଲେ, ‘ଏପରି ଉତ୍ତମ ଶସ୍ୟଦାନା ମୁଁ ବହୁଦିନ ତଳେ ଦେଖୁଥୁଲି ।’’ ସେ ସେଥୁରୁ ଖଣ୍ଡିଏ କାମୁଡ଼ି କରି ଚାଖିଲେ ।

‘‘ଏହା ଠିକ୍ ସେହି ପ୍ରକାରର,’’ ସେ ପୁଣି କହିଲେ । ରାଜା କହିଲେ, ‘ଜେଜେବାପା ଏପରି ଶସ୍ୟ କେବେ ଓ କେଉଁଠି ବଢ଼ୁଥିଲା ଆମକୁ କୁହନ୍ତୁ ? ତୁମେ କେବେ ଏପରି ଶସ୍ୟ କିଣିଛ କି କିମ୍ବା ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୁଣିଛ କି ? ଏବଂ ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଜଣକ କହିଲେ, ‘ମୋ ସମୟରେ ଏଭଳି ଶସ୍ୟ ସବୁଠାରେ ବଢ଼ୁଥିଲା । ମୋ ଯୁବାବସ୍ଥାରେ ମୁଁ ଏହାକୁ ଖାଇ ବଞ୍ଚୁଥୁଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଖୁଆଉଥୁଲି । ଏପରି ଶସ୍ୟ ଆମେ ବୁଣୁଥ୍ ଏବଂ ବାଡ଼େଇ କରି ଅମଳ କରୁଥିଲୁ ।’’

Word Meaning / Glossary:
distinctly – clearly ( ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ )
reap – harvest (ଅମଳ କରିବା)
sow – ବୁଣିବା
thrash – to beat repeatedly (କ୍ରମାଗତଭାବେ ବାଡ଼େଇବା )

Para: And the King asked:’Tell me, grandfather, did you buy it anywhere, or did you grow it all yourself ?’ ’ The old man smiled. ‘In my time, he answered, ‘no one ever thought of such a sin as buying or selling bread, and we knew nothing of money. Each man had corn enough of his own.’ ‘Then tell me, grandfather’, asked the King, ‘where was your field, where did you grow corn like this ?’ And the grandfather answered: ‘My field was God’s earth, wherever 1 plowed, there was my field. The land was free. It was a thing no man called his own. Labour was the only thing men called their own.’

ଅନୁବାଦ : ଏବଂ ରାଜା ପଚାରିଲେ : ‘‘ଜେଜେବାପା, ଆମକୁ କୁହନ୍ତୁ, ତୁମେ ଏହାକୁ କୌଣସିଠାରୁ କିଶୁଥୁଲ ନା ନିଜେ ସବୁ ଉତ୍ପନ୍ନ କରୁଥୁଲ ?’’ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଜଣକ ହସିଲେ । ସେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ, ‘ଆମ ସମୟରେ ଶସ୍ୟ ବିକିବା ଓ କିଣିବା ଭଳି ପାପ କଥା କେହି କେବେ ଚିନ୍ତା କରୁ ନ ଥିଲେ ଏବଂ ଆମେ ଟଙ୍କା ବିଷୟରେ କିଛି ଜାଣି ନ ଥିଲୁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜ ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଶସ୍ୟ ଥିଲା । ରାଜା ପଚାରିଲେ, ‘ଜେଜେବାପା, ତେବେ ମୋତେ କୁହନ୍ତୁ ତୁମର କ୍ଷେତ କେଉଁଠି ଥିଲା ଏବଂ ତୁମେ କେଉଁଠି ଏପରି ଶସ୍ୟ ଚାଷ କରୁଥି ? ଏବଂ ଜେଜେବାପ! ଉତ୍ତର ଦେଲେ : ‘‘ମୋ’ର କ୍ଷେତ ଥିଲା ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ପୃଥ‌ିବୀ, ମୁଁ ଯେଉଁଠାରେ ଚାଷ କରୁଥିଲି, ତାହା ମୋର କ୍ଷେତ ଥିଲା । ଏହାକୁ କେହି ନିଜର ବୋଲି କହୁ ନ ଥିଲେ । ଶ୍ରମ ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର ଜିନିଷ ଯାହାକୁ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ନିଜର ବୋଲି କହୁଥିଲେ ।’’

Word Meaning / Glossary:
Sin – bad and immoral behaviour (ପାପ)
God’s earth – ଭଗବାନଙ୍କ ପୃଥିବୀ
land was free – ଭୂମି ଥିଲା ମୁକ୍ତ
labour – very hard work (ଶ୍ରମ)

Para: Answer me two more questions, said the King. ‘The first is, why did the earth bear such grain then and has ceased to do so now? And the second is, why your grandson walks with two crutches, your son with one, and you yourself with none? Your eyes are bright, your teeth sound, and your speech clear and pleasant to the ear. How have these things come about ?’ And the old man answered: ‘These things are so because men have ceased to live by their own labor and have taken to depending on the labor of others. In the old time, they lived according to God’s law. They had what was their own, and coveted not what others had produced.

ଅନୁବାଦ : ରାଜା ପଚାରିଲେ, ‘‘ମୋତେ ଆଉ ଦୁଇଟି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦିଅ । ପ୍ରଥମ ପ୍ରଶ୍ନଟି ହେଲା, ପୃଥ‌ିବୀ ସେତେବେଳେ କାହିଁକି ଏପରି ଶସ୍ୟ ଉପୁଜାଉଥିଲା ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ କାହିଁକି ସେପରି କରିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛି ? ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା, ତୁମ ନାତି କାହିଁକି ଦୁଇଟି ଆଶାବାଡ଼ି ଧରି ଚାଲୁଛି, ତୁମ ପୁଅ ଗୋଟିଏ ଆଶାବାଡ଼ି ଧରି ଚାଲୁଛି ଏବଂ ତୁମେ ବିନା ଆଶାବାଡ଼ିରେ ଚାଲୁଛ ? ତୁମର ଚକ୍ଷୁ ଦୁଇଟି ଉଜ୍ଜଳ ଅଛି, ଦାନ୍ତ ସୁସ୍ଥ ଅଛି ଏବଂ ତୁମର କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ଏବଂ ଶ୍ରୁତିମଧୁର ହେଉଛି । ଏସବୁ କିପରି ସମ୍ଭବ ହେଉଛି ? ଏବଂ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଜଣକ ଉତ୍ତର ଦେଲେ : ‘ଏସବୁ ଏପରି ହୋଇଛି, କାରଣ ଲୋକମାନେ ନିଜ ଶ୍ରମରେ ବଞ୍ଚିବା ଚାଡ଼ି ଦେଇ ଅନ୍ୟର ଶ୍ରମ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ବଞ୍ଚିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ସେମାନେ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ନିୟମାନୁଯାୟୀ ବଞ୍ଚୁଥିଲେ । ଯାହା ନିଜସ୍ବ ତାହା ସେମାନଙ୍କର ଥିଲା, ଅନ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନକୁ ସେମାନେ ନିଜର କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ନ ଥିଲେ ।’’

Word Meaning / Glossary:
cease – stop (ବନ୍ଦ କରିଡ଼େବା)
pleasant – full of pleasure (ଆନନ୍ଦମୟକ)
God’s law – law of nature (ଭଗବାନଙ୍କ ନିୟମ)
covet – wish eagerly to have other’s possession (ଅନ୍ୟ ସମ୍ପତ୍ତି ଅଧିକାର ପାଇ ପ୍ରଇବା ଇଚ୍ଛା )
produce – law of nature (ଉତ୍ପାଦନ କରିବା)

Comprehension Check

Question 1.
How big was the corn in his father’s time?
(ତାଙ୍କ ବାପାଙ୍କ ସମୟରେ ଶସ୍ୟ କେତେ ବଡ଼ ଥୁଲା ?)
Answer:
In his father’s time, the com was larger and yielded more flour than the present-day grain.

Question 2.
Read the lines that describe the old man’s grandfather.
(ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଜେଜେବାପାଙ୍କୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥ‌ିବା ଧାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକୁ ପଢ଼ ।)
Answer:
The old man’s grandfather entered walking easily without crutches: his eyes were clear, the hearing was good, and he spoke distinctly because his teeth were intact.

Question 3.
What was the grandfather’s reply to the king’s question?
(ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ଜେଜେବାପାଙ୍କର ଉତ୍ତର କ’ଣ ଥିଲା ?)
Answer:
In reply to the king’s question, the grandfather said that it was a long since he saw such a fine grain. Com of that size had grown everywhere in his time. He lived on com like that in his young days and fed others on it. It was a grain like this they used to sow and reap in the field.

Question 4.
Did the people in their grandfather’s time buy or sell bread?
(ଜେଜେବାପାଙ୍କ ସମୟରେ ଲୋକମାନେ ଶସ୍ୟ କିଣୁଥିଲେ କିମ୍ବା ବିକୁଥିଲେ କି ?)
Answer:
No, in grandfather’s time, people did not buy or sell bread. They thought buying or selling bread was a sin. They knew nothing of money. Each man had corn enough of his own.

Question 5.
Was the land free during his time? Say the lines that suggest?
(ତାଙ୍କ ସମୟରେ ଜମି ମୁକ୍ତ ଥିଲା କି ? ଏହା ସୂଚାଉଥବା ଧାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ କୁହ ।)
Answer:
Yes, the land was free during his time. The lines: “My field was God’s earth, wherever I plowed, there was my field. Land was free. It was a thing no man called his own.” suggest it.

Question 6.
What were the last two questions of the king?
(ରାଜାଙ୍କର ଶେଷ ପ୍ରଶ୍ନ ଦୁଇଟି କ’ଣ ଥିଲା ?)
Answer:
The last questions of the king were why the earth bore such big-size grain then and has ceased to do so now. The second question was why his grandson walked with two crutches, his son with one crutch and he himself without a crutch. Why his eyes were clear, teeth sound, speech clear and pleasant to hear. The king wanted to know the reason behind this.

Question 7.
What reply did the grandfather give?
(ଜେଜେବାପା କ’ଣ ଉତ୍ତର ଦେଲେ ?)
Answer:
The grandfather replied that these things were so because men had ceased to live by their own labor and had depended on the labor of others. In old days. they lived according to God’s law. They never wished to have something that belonged to others.

D. WRITING

Answer the following questions in fifty words.
(ପଚାଶଟି ଶବ୍ଦରେ ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

Question 1.
How did the grain of corn reach the king?
(ଶସ୍ୟଦାନାଟି ରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ କିପରି ପହଞ୍ଚିଲା ?)
Answer:
One day some children found, in a ravine, a thing shaped like a grain of corn with a long deep line cut down the middle of its surface. The item was as large as a hen’s egg. A traveler was passing nearby. He saw the thing and bought that from the children for a penny. He took it to town and sold it to the king as a curiosity.

Question 2.
How did the wise men know that it was a grain of corn?
(ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଏହା ଏକ ଶସ୍ୟଦାନ ବୋଲି କିପରି ଜାଣିଲେ ? )
Answer:
After buying the grain of corn from the traveler which was as large as a hen’s egg, the king called together his wise men and told them to find out what the thing was. The wise men thought over the matter deeply but could not get any answer. One day. when the thing was lying on a window-sill, a hen flew in and pecked at it till she made a hole in it. Then everyone saw that it was a grain of corn. In this way, the wise men came to know that it was a grain of corn.

Question 3.
What suggestions did the learned men give to the king to find out when and where such corn had grown?
(ସେହିଭଳି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କେବେ ଏବଂ କେଉଁଠାରେ ହୋଇଥିଲା ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ରାଜାଙ୍କୁ କ’ଣ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲେ ?)
Answer:
The learned men after pondering over the matter and searching in their books. could find nothing about it. They suggested the king ask the peasants about the whereabouts of the corn because some of them might have heard from their fathers when and where grains had grown to such a size.

Question 4.
What were the replies given by the old peasant and his father regarding the corn?
(ଶସ୍ୟ ବିଷୟରେ ବୃଦ୍ଧ କୃଷକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ବାପାଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ତର କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
In reply to the king’s question, the old peasant told the king that he had never sowed nor reaped any corn like that in his fields. The grains they bought were as small as the present-day grains. His father might have known about such a large size grain. ¡n reply to the king’s question his father said that he had never sowed nor reaped any corn like that in his fields. He had never bought any as money was not in use then.

In his time everyone grew his own corn and in time of leed, they exchanged with one another. Of course, the grain of their time was larger and yielded more flour than the present-day grain. He had heard from his father that the grain grew larger in his father’s time. So it would be better for the king to ask his father.

Question 5.
How were the three old men in the story described?
(ଏହି ଗଳ୍ପରେ ତିନିଜଣ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କିଭଳି ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?)
Answer:
As per the king’s order, the first old man came with two crutches to the king. He had lost all his sense organs. Neither did he see clearly nor hear nor speak distinctly. He understood with great difficulty what the king told. The second old man was better than the first old man. He came walking with the help of one crutch.

He could see the grain but could manage to understand what the king told him. The third old man who was the grandfather of the first old man walked easily without the help of any crutch. He could speak distinctly and could see clearly. He recognized the corn which was produced during his time.

Question 6.
Briefly describe the lifestyle of the people during grandfather’s time?
(ଜେଜେବାପାଙ୍କ ସମୟର ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନଶୈଳୀ ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।)
Answer:
During my grandfather’s time., things were not sold or bought. They knew nothing of money. Each man had corn enough of his own. The land was free. It was a thing no man called his own. Labour was the only thing men called their own. Each man had corn enough of his own. The people lived according to God’s rule. They never wished to have something that belonged to others.

Question 7.
What comments did the grandfather give on the lifestyle of people today?
(ଜେଜେବାପା ଆଜିକାଲିର ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନଶୈଳୀ ଉପରେ କ’ଣ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦେଇଥିଲେ ?)
Answer:
Nowadays people have become selfish. Men have ceased to live by their own labor and have taken to depend on the labor of others. They have a strong desire for the things that belong to others. So they have become weak and unhealthy.

E. ACTIVITY

1. Draw a family tree using the information given in the story.
(a) Here are some words and expressions given in the box. Choose the right words/expressions and fill in the following diagram.
toothless, one crutch, eyes clear, old and bent, two crutches, without crutches, heard better, spoke distinctly, ashy pale, still able to see, hearing good

Answer:

(b) Now use the words and expressions in your own sentences to describe the three old men. Then arrange the sentences in the order of the story.
Answer:
A. Son
(i) He was toothless.
(ii) He was old and bent.
(iii) He was ashy pale.
(iv) He walked with two crutches.
B. Father
(i) He walked to the king with a crutch.
(ii) He heard better.
C. Grandfather
(i) He walked to the king easily without crutches.
(ii) He had clear eyes.
(iii) He spoke distinctly.
(iv) His hearing was good.

Arrangement of the sentences in order of the story :
4. The peasant was old and bent.
9. The old peasant who was brought to the king was ashy and pale.
1. The old man was toothless.
5. The old man came to the king with the help of two crutches.
2. The old man’s father came walking to the king with one crutch.
10. The old man’s father was still able to see the grain.
7. The old man’s father heard better than his son.
6. The old man’s grandfather walked easily without crutches.
3. Although her grandfather was old, his eyes were clear.
11. The old man’s grandfather’s hearing was good.
8. The old man’s grandfather spoke distinctly before the king regarding the size of the grain.

BSE Odisha 10th Class English A Grain as big as a Hen’s Egg Important Questions and Answers

Very Short A Objective Questions With Answers:
Answer The Following Questions In A Word Or A Phrase.

Question 1.
Where did the children find the thing?
Answer:
in a ravine

Question 2.
What was the thing shaped like?
Answer:
a grain of corn

Question 3.
Who bought the thing from the children?
Answer:
a traveler

Question 4.
How much did he pay for the thing?
Answer:
a penny

Question 5.
Who did the traveler sell it to?
Answer:
to the King

Question 6.
Who did the king tell to find out what the thing was?
Answer:
to the wise men

Question 7.
Who pecked at the thing?
Answer:
a hen

Question 8.
Where was the thing laying when a hen-pecked at it?
Answer:
on a window-sill

Question 9.
“It is a grain of corn.” Who said it to whom?
Answer:
the wise men to the king

Question 10.
Who searched in their books and found nothing about the grain of corn?
Answer:
the learned men

Question 11.
Who found the very old peasant and brought him to the king?
Answer:
the king’s servants

Question 12.
How did the very old peasant walk?
Answer:
with the help of two crutches

Question 13.
What did the old peasant feel with his hands?
Answer:
the grain

Question 14.
Whom did the king ask about the corn finding no answer from the old peasant?
Answer:
to the old peasant’s father

Question 15.
How did the old peasant’s father walk?
Answer:
with the help of one crutch

Question 16.
Who was rather heard of hearing?
Answer:
the old peasant’s father

Question 17.
“Ìn my time money was not yet in use.” Who said this?
Answer:
the old peasant’s father

Question 18.
What did people share with one another in the second old man’s time?
Answer:
the corn

Question 19.
How did the old peasant’s grandfather enter the king’s presence?
Answer:
without crutches

Question 20.
How were the grandfather’s eyes?
Answer:
clear

Question 21.
How did the grandfather speak?
Answer:
distinctly

Question 22.
“It is the very same kind.” Who said this?
Answer:
the old peasant’s grandfather

Question 23.
What was considered a sin during her grandfather’s time?
Answer:
selling or buying bread

Question 24.
What was free during her grandfather’s time?
Answer:
land

Question 25.
What was the only thing men called their own?
Answer:
labor

Fill In The Blanks With Right Words.

1. One day some children found a thing shaped like a grain of corn in a _________.
Answer:
ravine

2. bought the thing from the children _________.
Answer:
a traveler

3. The traveler sold the thing to the king as a ___________.
Answer:
curiosity

4. The traveler bought the thing from the children for a _________.
Answer:
penny

5. ___________ confirmed to the king that it was a grain of corn.
Answer:
The wise men

6. The king ordered the __________ to find out when and where such corn had grown.
Answer:
the wise men

7. The learned men searched in their ___________ about the thing.
Answer:
books

8. The learned men advised the king to ask __________ about the strange thing.
Answer:
the peasants

9. ________ were brought before the king first.
Answer:
the very old peasant

10. __________ managed with the help of two crutches to totter into the king’s presence.
Answer:
The very old peasant

11. The king asked the old peasant __________ questions.
Answer:
two

12. The old peasant was rather hard of __________.
Answer:
hearing

13. _________ came walking with one crutch.
Answer:
the old peasant’s father

14. The grains were always as small as they are now in _________ time.
Answer:
the second old man’s

15. __________ had good look.
Answer:
the old man’s father

16. The king’s first question to the old man’s father was ___________.
Answer:
where corn used to grow

17. The very old peasant was old and bent, __________ and toothless.
Answer:
ashy pale

18. The grain was placed on a _________ when a hen-pecked it.
Answer:
window sill

19. __________ pondered and pondered about the thing.
Answer:
the wise men

20. The children found _____ in a ravine.
Answer:
a thing shaped like a grain

21. After the king’s order, the wise men pondered and pondered and could not make _________ of it.
Answer:
head or tail

22. “I never sowed nor reaped any grain like this in my field”. The statement said by _________.
Answer:
the old man

23. ‘Money was not yet ¡n use in the time of __________.
Answer:
the old man

24. In the old man’s time the grain was larger and yielded _________ than present-day grain.
Answer:
more flour

25. _________ entered walking easily and without crutches.
Answer:
Grandfather

26. The grandfather’s eyes were ____________.
Answer:
clear

27. Grandfather spoke _________.
Answer:
distinctly

28. “It’s long since I saw such a fine grain.” ____________ said by.
Answer:
grandfather

29. ________ looked at the grain and turned it about in his hand.
Answer:
grandfather

30. ‘To walk in an unsteady way’ means ____________.
Answer:
totter

Multiple Choice Questions With Answers

Question 1.
The children found a thing shaped like a grain of corn in the ___________?
(A) in the valley
(B) in a ravine
(C) in the mountain
(D) in the stream
Answer:
(B) in a ravine

Question 2.
The traveler bought the thing for a __________?
(A) rupee
(B) dollar
(C) rouble
(D) penny
Answer:
(D) penny

Question 3.
The corn was sold .to __________ as a curiosity?
(A) the dealer
(B) the wise man
(C) the king
(D) the minister
Answer:
(C) the king

Question 4.
There was a in the middle of the corn?
(A) porous
(B) crack
(C) groove
(D) hole
Answer:
(C) groove

Question 5.
The wise men couldn’t make __________ of the grain?
(A) head and tail
(B) head and leg
(C) hand and glove
(D) hide and seek
Answer:
(A) head and tail

Question 6.
One day a hen flew in and pecked at the corn which was placed?
(A) on the table
(B) in the comer of the room
(C) on the shelf
(D) on the window sill.
Answer:
(D) on the window sill.

Question 7.
‘We can give no answer’, Who said it?
(A) the king
(B) the wise men
(C) the councilors
(D) the ministers
Answer:
(B) the wise men

Question 8.
The learned men suggested the king to consult ___________?
(A) the magicians
(B) the doctors
(C) the soldiers
(D) the peasants
Answer:
(D) the peasants

Question 9.
The king ordered the learned men to find out __________?
(A) when and how much corn had grown
(B) when and why is such corn had grown
(C) where and why such corn had grown
(D) when and where such corn had grown
Answer:
(D) when and where such corn had grown

Question 10.
The traveler bought the corn from the children and took it?
(A) to the village
(B) to the village market
(C) to the Big Bazar
(D) to the town
Answer:
(D) to the town

Question 11.
The first old man could not see the corn so ___________?
(A) he bit a piece of it
(B) he felt the corn with his hand
(C) he smelt it
(D) he could understand it.
Answer:
(B) he felt the corn with his hand

Question 12.
‘Have you ever bought such corn or sown such in your fields?
(A) The first old man asked the second old man
(B) The second old man asked the first old man
(C) The third old man asked the king
(D) The king questioned the first old man
Answer:
(D) The king questioned the first old man

Question 13.
The father came to the king’s presence with the help of __________?
(A) one crutch
(B) two crutches
(C) a stick
(D) a crowbar
Answer:
(A) one crutch

Question 14.
The grandfather walked easily _________?
(A) with help of two crutches
(B) with the help of one crutch
(C) with the help of a stick
(D) without any crutch
Answer:
(D) without any crutch

Question 15.
The first old man suggested consulting his ________?
(A) mother
(B) brother
(C) father
(D) sister
Answer:
(C) father

Question 16.
The grandfather spoke distinctly because __________?
(A) his teeth were intact
(B) he was toothless
(C) he was rather weak
(D) he was blind and deaf
Answer:
(A) his teeth were intact

Question 17.
When the king showed the old grandfather the grain _________?
(A) he looked at it
(B) he held it about in his hand
(C) he bit a piece of it
(D) he felt it with his hand
Answer:
(D) he felt it with his hand

Question 18.
The third old man lived on the com like this in his __________?
(A) old days
(B) young days
(C) infancy
(D) school days
Answer:
(B) young days

Question 19.
According to the old grandfather in the past was the only thing that man called his own?
(A) house
(B) field
(C) land
(D) labor
Answer:
(D) labour

Question 20.
During the grandfather’s time, buying and selling were considered as _________?
(A) virtue
(B) vice
(C) honesty
(D) sin
Answer:
(D) sin

Question 21.
What was the third old man like?
(A) he walked easily without any crutch
(B) his eyes were clear and his hearing was good
(C) his teeth were intact and spoke distinctly
(D) all of the above
Answer:
(D) all of the above

Question 22.
What was the only thing that man called his own?
(A) water
(B) land
(C) labor
(D) corn
Answer:
(C) labour

Question 23.
Who was toothless, old, bent, and ashy pale and walked with two crutches?
(A) the son
(B) the father
(C) the grandfather
(D) the mother
Answer:
(A) the son

Question 24.
Who walked without any crutch?
(A) the son
(B) the father
(C) the grandfather
(D) the wise man
Answer:
(C) the grandfather

Question 25.
Today men have ceased to live on their own?
(A) land
(B) labor
(C) property
(D) com
Answer:
(B) labour

Question 26.
People in modern times don’t live according to __________?
(A) popular law
(B) social custom
(C) God’s law
(D) social law
Answer:
(C) God’s law

BSE Odisha 10th Class English Non-Detailed Text:

• A Tiger in the House Question Answer
• The Beggar Question Answer
• The Village Judge Question Answer
• A Grain as big as a Hen’s Egg Question Answer
• A Great Son of India Question Answer

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Political Science Solutions Chapter 6 ଭାରତ ଓ ତାହାର ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha 10th Class Political Science Solutions Chapter 6 ଭାରତ ଓ ତାହାର ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର

୧. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

(କ) ପଞ୍ଚଶୀଳ ନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ଯରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ଉଭୟ ଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ନୀତି ସମ୍ବଳିତ ରାଜିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ପଞ୍ଚଶୀଳ ନୀତି ବା ପଞ୍ଚଶୀଳ ଚୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଏହି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ନୀତି ହେଲା –

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଖଣ୍ଡତା ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ପ୍ରତି ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ।
• ପାରସ୍ପରିକ ଅନାକ୍ରମଣ ।
• କେହି ଅନ୍ୟ କାହାର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବ୍ୟାପାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବାରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିବା ।
• ସାମ୍ୟ ଓ ପାରସ୍ପରିକ ଉପକାର ।
• ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ।

(ଖ) ଗୋଷ୍ଠୀନିରପେକ୍ଷତା କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:

• ଗୋଷ୍ଠୀନିରପେକ୍ଷତା ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତିର ଅନ୍ୟତମ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।
• ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଆମେରିକା ଓ ରୁଷିଆ ଭଳି ଦୁଇଟି ବୃହତ୍ ଶକ୍ତିର ଉତ୍‌ଥାନ ହେବା ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉଭୟଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀଭୁକ୍ତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲେ ।
• ଭାରତ ନେତୃତ୍ୱରେ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିରପେକ୍ଷତା ଆନ୍ଦୋଳନ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥିଲା । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର କବଳରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିବା ଅନେକ ଏସୀୟ ଓ ଆଫ୍ରିକୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଭାରତ କୌଣସି ଗୋଷ୍ଠୀଭୁକ୍ତ ନ ହୋଇ ନିଜେ ଏକ ସ୍ବାଧୀନ, ନିରପେକ୍ଷ ତଥା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରିଥିଲା ।
• ଗୋଷ୍ଠୀନିରପେକ୍ଷତା ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କଲେ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସହିତ ସଦ୍‌ଭାବ ଓ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ଦିଗରେ ସର୍ବଦା ଚେଷ୍ଟିତ ଥିଲା ।

(ଗ) କାଶ୍ମୀର ବିବାଦ ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ମହାରାଜା ହରିସିଂହଙ୍କ ଅନୁରୋଧ କ୍ରମେ କାଶ୍ମୀର ଭାରତ ସହିତ ମିଶିଗଲା; କିନ୍ତୁ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରି ଆସୁଥିଲା ।
• କାଶ୍ମୀର ପ୍ରସଙ୍ଗ ନେଇ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ।
• ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷର ମଧ୍ୟସ୍ଥତାରେ ଯୁଦ୍ଧ ବିରତି ପରେ ତାସ୍‌କେଣ୍ଟାରେ ୧୯୬୬ ମସିହାର ଜାନୁୟାରୀ ମାସ ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ଏକ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଏହି ଚୁକ୍ତି କାଶ୍ମୀର ସମସ୍ୟାର ସ୍ଥାୟୀ ସମାଧାନ କରିପାରି ନଥିଲା ।
• ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ସିମୂଳା ରାଜିନାମାରେ ‘ଯୁଦ୍ଧ ବିରତି’ ରେଖାକୁ ପୁନଃନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଗଲା । ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନର ‘ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା’ (Line of Control) ନାମରେ ପରିଚିତ ।
• ୧୯୮୯ ମସିହାରେ ପାକିସ୍ତାନ କାଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟକାରେ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନମାନଙ୍କୁ ପୁଣିଥରେ ସହାୟତା ଦେଇ ଭାରତରେ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟିକଲା । ଏହି ସମୟରେ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ମୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ (JKLF) ନାମକ ଏକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଲା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗୋଳମାଳିଆ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟିକଲା ।

(ଘ) ତିବ୍ବତ ସମସ୍ୟା ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ସମ୍ପର୍କକୁ କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ଯରେ ତିବ୍ବତକୁ ନେଇ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ତିବ୍ବତ ଏକ ସ୍ବାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଥିଲା; କିନ୍ତୁ ପରେ ଚୀନ୍ ଏହାକୁ ଦଖଲକଲା ।
• ୧୮୯୦ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଶାସନ କରୁଥିବା ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ଚୀନ୍ ସହିତ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଓ ତିବ୍ବତ ମଧ୍ୟରେ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ତିବ୍ବତୀୟ ଶାସକମାନେ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ।
• ତିବ୍ବତରେ ଚୀନ୍‌ର ଶାସନକୁ ବ୍ରିଟେନ୍ ଓ ରୁଷିଆ ସମର୍ଥନ କରୁଥିଲାବେଳେ ଭାରତ କରି ନଥିଲା ।
• ୧୯୧୧ ମସିହାରେ ଚୀନ୍‌ରେ ବିପ୍ଳବ ହେବାପରେ ତିବ୍ବତ ଚୀନ୍‌କୁ ତା’ର ଭୂଖଣ୍ଡରୁ ଚାଲିଯିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ।
• ୧୯୫୦ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ଚୀନ୍ ତିବ୍ବତକୁ ଅଧିକାର କଲାବେଳେ ଭାରତ ଏହାର ଘୋର ବିରୋଧ କରିଥିଲା । ଏଣୁ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ତିକ୍ତତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

(ଙ) ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ତାମିଲ ସମସ୍ୟା ବିଷୟ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:

• ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ତାମିଲମାନେ ଏକ ଅଲଗା ଦେଶ ‘ଇଲମ୍ ରିପବ୍ଲିକ୍’ ଗଠନ ପାଇଁ ଦାବି କରିବା ପରେ ଏହି ସମସ୍ୟା ଉଗ୍ରରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲା । ସିଂହଳୀମାନେ ତାମିଲମାନଙ୍କର ପ୍ରଭୁତ୍ଵକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।
• ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ତାମିଲ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତା ଏସ୍. ଜେ.ଭି. ଚଲଭନାୟକମ୍ ଫେଡ଼େରାଲ ଦଳ ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କର ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପରେ ଅମୃତଲିଙ୍ଗମ୍ ଦଳର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ।
• ୧୯୮୩ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ତାମିଲ ଓ ସିଂହଳୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କନ୍ଦଳ ଉଗ୍ରରୂପ ଧାରଣ କଲା । ତାମିଲ ୟୁନାଇଟେଡ୍ ଲିବରେସନ୍ ଫ୍ରଣ୍ଟ (TULF) ୧୯୮୮ ମସିହାରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର ଦାବି କରିଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦମନମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଗଲା । ତାମିଲ ‘ବ୍ୟାଘ୍ର’ ନେତା ଉମା ମହେଶ୍ଵରନ୍ ଓ ପ୍ରଭାକରନ୍‌ଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଗଲା ।
• ୧୯୮୩ ମସିହାରୁ ୧୯୮୬ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦୦ ତାମିଲ ଶରଣାର୍ଥୀ ଭାରତକୁ ଚାଲି ଆସିଥିଲେ । ଭାରତର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀମତୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଜୟବର୍ଷନେ ସହିତ ସ୍ବାଭାବିକ ଅବସ୍ଥା ଫେରାଇଆଣିବା ପାଇଁ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
• ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧି ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବାବେଳେ ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସହିତ ହୋଇଥିବା ଏକ ରାଜିନାମା ଅନୁସାରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଏକ ‘ଭାରତୀୟ ଶାନ୍ତରକ୍ଷା ସାମରିକ ବାହିନୀ’’କୁ ସେଠାକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ।

(ଚ) ଭାରତ ଭୁଟାନ୍‌କୁ କିପରି ସହାୟତା ଯୋଗାଇଥିଲା, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଭୁଟାନ୍‌ରେ ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଏବଂ ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
• ଭୁଟାନ୍‌ର ନବମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା (୨୦୦୨-୨୦୦୮) ପାଇଁ ଭାରତ ପ୍ରାୟ ୨୬୧୦.୧୪ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଥିଲା ।
• ଭୁଟାନ୍‌ରେ ରାଜପଥ ନିର୍ମାଣ, ପାରୋଠାରେ ବିମାନ ବନ୍ଦର ନିର୍ମାଣ, ପେଣ୍ଡେନ୍ ସିମେଣ୍ଟ କାରଖାନା ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ଅନେକ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମାଣରେ ଭାରତର ସରକାର ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଛନ୍ତି ।
• ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ନିବିଡ଼ ସହଯୋଗ ରହିଛି । ଭାରତର ସୈନିକ ସ୍କୁଲରେ ଭୁଟାନ୍ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ଅଧ୍ୟୟନର ସୁବିଧା ଦିଆଯାଇଛି ।
• ମେଧାବୀ ଭୁଟାନ୍ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଶିକ୍ଷା ବୃତ୍ତି ପ୍ରଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି । ନେହେରୁ – ଗଚୁକ୍ ବୃତ୍ତି ଲାଭ କରି ଭୁଟାନ୍‌ର ଅନେକ ଛାତ୍ର ଭାରତର ଅଗ୍ରଣୀ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ଏବେ ପାC ପଢୁଛନ୍ତି ।

(ଛ) ଭାରତ-ମିଆଁମାର ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ କେଉଁ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା, ତାହା ସୂଚିତ କର ।
Answer:

• ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ନିରାପତ୍ତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତ ମିଆଁମାର ସହିତ ଅନେକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲା । ନରସିଂହ ରାଓଙ୍କ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରିତ ସମୟରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଦ୍ବିପାକ୍ଷିକ ଆଲୋଚନା ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୯୪ ମସିହାର ଚୁକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଦୁଇ ଦେଶର ସୀମାଦେଇ ଚାଲିଥିବା ଚୋରା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚାଲାଣ ଓ ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ କାରବାର ରୋକାଯାଇପାରିବା ସହ ଭାରତର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୨୦୦୮ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ମିଆଁମାର-ଭାରତ ମିଳିତ ବାଣିଜ୍ୟିକ କମିଟିର ତୃତୀୟ ଅଧ୍ଵବେଶନରେ ସୀମା ବାଣିଜ୍ୟକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ବାଣିଜ୍ୟରେ ପରିଣତ କରିବାପାଇଁ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା ।
• ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ପକ୍ଷରୁ ୧୬୦ କିଲୋମିଟର ଦୀର୍ଘ ଭାରତ-ମିଆଁମାର ବନ୍ଧୁତା ସଡ଼କ ‘ତମୁ’ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୨୦୦୮ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ମାସ ୭ ତାରିଖରେ ମିଆଁମାରକୁ ଉପହାରସ୍ଵରୂପ ଏକ ବନ୍ଦର ଦେବା ପାଇଁ କାଲାଦନ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ହାତକୁ ନେବାକୁ ଭାରତ ସରକାର ଘୋଷଣା କରିଥିଲା ।

(ଜ) ଭାରତ-ଚୀନ୍ ସୀମା ବିବାଦ ବିଷୟରେ ଏକ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ଯରେ ଅନେକଦିନ ଧରି ସୀମା ବିବାଦ ଲାଗିରହିଛି । ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ଚୀନ୍ ସରକାର ଭାରତର ୮୧,୬୦୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳକୁ ନିଜ ଅକ୍ତିଆରରେ ରଖୁଥିଲା ।
• ଲଦାଖର ଅକ୍‌ସାଇ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚୀନ୍ ଏକ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲା ଏବଂ ଚୀନ୍ ଅନୁପ୍ରବେଶକାରୀମାନେ ସେହି ରାସ୍ତାଦେଇ ପଶ୍ଚିମ ତିବ୍ବତକୁ ଯାତାୟାତ କରୁଥିଲେ ।
• ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ଚୀନ୍ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ମ୍ଯାକ୍‌ମୋହନ ସୀମାରେଖାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଭାରତର ବିସ୍ତୃତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଅଧିକାର କରିନେଲା ।
• ଅନ୍ତର୍ଜାତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ-ଚୀନ୍ ସୀମା ବିବାଦ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏବଂ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଉଭୟ ଦେଶର ସମ୍ପର୍କରେ କିଛିଟା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥିଲା ।
• ଭାରତ ତିବ୍ବତ ସମସ୍ୟାରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖ୍ ଏବଂ ଚୀନ୍ କାଶ୍ମୀର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ପ୍ରଥମ ସମର୍ଥନ ଦେବାରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିଲା । ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ଏକ ମିଳିତ ରାଜିନାମାରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରି ପ୍ରକୃତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେଖାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ରାଜିହେଲେ ।
• ୧୯୯୫ ମସିହାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ଓ ସ୍ଥିରତାର ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପରଠାରୁ ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା ।

(ଝ) ୧୯୪୯-୫୩ ମସିହାର କୋରିଆ ଯୁଦ୍ଧ ଭାରତ ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ କାହିଁକି ତିକ୍ତତାର କାରଣ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୪୯ରୁ ୧୯୫୩ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା କୋରିଆ ଯୁଦ୍ଧ ଭାରତ ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ତିକ୍ତତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବାପରେ କୋରିଆ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଖଣ୍ଡିତ ହେଲା । ଉତ୍ତର କୋରିଆରେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ଏବଂ ଏହା ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷିଆର ସହଯୋଗ ଲାଭକଲା ।
• ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସମର୍ଥିତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ।
• ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଉତ୍ତର କୋରିଆ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆକୁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସମର୍ଥନ ଦେଇଥିଲା
• ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ଭାରତ ନିନ୍ଦା କରିବା ହେତୁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଭାରତର ବିରୋଧୀ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାକିସ୍ତାନକୁ ସହଯୋଗ ଓ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲା ।

(ଞ) ସ୍ଵାଧୀନ ‘ବଙ୍ଗଳାଦେଶ’ ଗଠନରେ ଭାରତର ଭୂମିକା ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

• ସ୍ଵାଧୀନ ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ଗଠନରେ ଭାରତର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ହାତ ଥିଲା ।
• ଇଂରେଜ ଶାସନ ସମୟରେ ଥିବା ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗ ଭାରତ ବିଭାଜନ ପରେ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇ ପାକିସ୍ତାନରେ ଅଂଶବିଶେଷ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୭୧ ମସିହା ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମ ପାକିସ୍ତାନର ଅତ୍ୟାଚାରରେ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ ଲୋକମାନେ ଅତିଷ୍ଠ ହେବା ଫଳରେ ଶେଖ୍ ମୁଜିବୁର୍ ରହମନ୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ପାକିସ୍ତାନ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ତେଜି ଉଠିଲା ।
• ଭାରତ ସେହି ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ଥନ ଦେଇଥିଲା ।
• ୧୯୭୧ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର ପରିଣତିସ୍ୱରୂପ ପୂର୍ବ-ପାକିସ୍ତାନ ‘ବଙ୍ଗଳାଦେଶ’ ଭାବେ ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇ ବିଶ୍ଵ ଦରବାରରେ ପରିଚିତ ହେଲା ।

(ଟ) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଭାରତ ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପରି ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଗଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଅନେକ ଉତ୍‌ଥାନ ପତନ ଦେଇ ଗତି କରିଥିଲା ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଏବଂ ରୁଷିଆ ଦୁଇଟି ବୃହତ୍ ଶକ୍ତି ରୂପେ ପୃଥ‌ିବୀରେ କାୟା ବିସ୍ତାର କରିଥିଲାବେଳେ ଭାରତ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାବେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସମର୍ଥନ ନକରି ଉଭୟଙ୍କ ସହିତ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲା ।
• ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ଚୀନ୍ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କଲା ସେତେବେଳେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା; କିନ୍ତୁ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର— ଆମେରିକା ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା ।
• କାଶ୍ମୀର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନେଇ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଅଣୁଅସ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟ କରିବାରୁ ୧୯୭୧ରୁ ୧୯୯୧ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ-ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷିଆ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭାରତ ସହିତ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ତିକ୍ତତା ଆସିଥିଲା ।
• କିନ୍ତୁ ୧୯୯୨ ମସିହାରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଲ୍ କ୍ଲିଣ୍ଟନ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ଗସ୍ତ ପରେ ଭାରତ-ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସମ୍ପର୍କରେ ଉନ୍ନତିର ପର୍ବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଯାହାକି ଅଦ୍ୟାବଧୂ ଚାଲୁରହିଅଛି ।

୨. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

(କ) ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ କ’ଣ ?
Answer:

• ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ଦୁଇ ବୃହତ୍ ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୁଦ୍ଧ ନ ହୋଇ ପରସ୍ପର ବିରୋଧରେ ଅପପ୍ରଚାର ଓ ମାନସିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ତେଣୁ ଏହାକୁ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ କୁହାଯାଏ ।

(ଖ) ‘ଭିଟୋ’ କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:

• ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ପାଞ୍ଚଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଭିଟୋ କ୍ଷମତା ଦିଆଯାଇଛି ।
• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷ୍ପଭି ନେବାବେଳେ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ସହମତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି; ମାତ୍ର ଯଦି ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ଜଣେ ସହମତ ନହୋଇ ନିଷ୍ପଭି ବିରୁଦ୍ଧରେ ମତ ଦିଅନ୍ତି, ତାହାକୁ ଭିଟୋ କୁହାଯାଏ; ଫଳରେ ସେହି ନିଷ୍ପତ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(ଗ) ଭାରତ ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷିଆ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧିରେ ଗୋର୍ବାଚୋଭ୍ଙ୍କ ଅବଦାନ ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚୋଭ୍ଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତ ଓ ରୁଷିଆ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ବୈଷୟିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଅଙ୍ଗୀକାରବଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଗୋର୍ବାଚୋଭ୍ ଓ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦଶଦଫା ବିଶିଷ୍ଟ ଦିଲ୍ଲୀ ଘୋଷଣାନାମା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଘ) ସିଆଟୋ (SEATO) କ’ଣ ?
Answer:

• ସିଆଟୋ (SEATO) ଏକ ସାମରିକ ଚୁକ୍ତି ଅଟେ । ଏହି ଚୁକ୍ତି ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ନେତୃତ୍ୱରେ ଦକ୍ଷିଣ- ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା ।
• ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ସାମ୍ୟବାଦକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବା ତଥା ସୋଭିଏତ୍-ରୁଷିଆର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ଏହି ସାମରିକ ଚୁକ୍ତିର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।

(ଙ) ଭାରତ ଓ ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ୧୯୭୧ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିବା ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ କ’ଣ କ’ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ?
Answer:

• ଉକ୍ତ ଚୁକ୍ତିରେ ଭାରତୀୟ ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ଏକ ମୁକ୍ତିବାହିନୀ ଗଠନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଲା ।
• ପ୍ରସ୍ତାବିତ ବଙ୍ଗଳାଦେଶକୁ ପାକିସ୍ତାନୀ ସାମରିକ ଶାସନ କବଳରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଏହା ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଭାରତ ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବ୍ୟାପାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ନ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲା ।

(ଚ) ସାର୍କ (SAARC) କ’ଣ ?
Answer:

• ୧୯୮୫ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ଭାରତ ଓ ତା’ର ଛଅଗୋଟି ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ସଙ୍ଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ତାହା ସାର୍କ (SAARC) ନାମରେ ପରିଚିତ ।
• ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ତରରେ ଆର୍ଥିକ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ହେଲେ ଭାରତ, ପାକିସ୍ତାନ, ବଙ୍ଗଳାଦେଶ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ମିଆଁମାର, ନେପାଳ, ଭୁଟାନ୍ ଓ ମାଲଡ଼ାଇଭ ।

(ଛ) ଏଲ୍. ଟି. ଟି. ଇ. (LTTE) କ’ଣ ?
Answer:

• ଏଲ୍.ଟି.ଟି.ଇ. (LTTE) ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ତାମିଲମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ଏକ ଉଗ୍ର ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନ ।
• ଏହି ସଂଗଠନ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ତାମିଲମାନଙ୍କର ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ପାଇଁ ସିଂହଳୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆତଙ୍କବାଦ ଚଳାଉଥିଲା । ଏହା ତାମିଲମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର ଦାବି କରିଥିଲା ।

(ଜ)୧୯୭୭ ମସିହାରେ ଭାରତର ମୋରାର୍‌ଜୀ ଦେଶାଇ ସରକାରଙ୍କ ସମୟରେ ନେପାଳ ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ କିପରି ଥୁଲା, ତାହା ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ୧୯୭୭ ମସିହାରେ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ପଡୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବଢ଼ାଇବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।
• ସେଥ‌ିପାଇଁ ତତ୍‌କାଳୀନ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅଟଳବିହାରୀ ବାଜପାୟୀ ନେପାଳ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦୁଇଟି ବାଣିଜ୍ୟିକ ଚୁକ୍ତି ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଝ) ସୁଏଜ୍ କେନାଲ ସଂକଟ (୧୯୫୬) କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:

• ମିଶରର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନାସେର ୧୯୫୬ ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସରେ ସୁଏଜ୍ କେନାଲକୁ ଜାତୀୟକରଣ ଘୋଷଣା କରିବା ଫଳରେ ସୁଏଜ୍ କେନାଲ ସଂକଟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ବ୍ରିଟେନ୍ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ ଏହି ଜାତୀୟକରଣକୁ ବିରୋଧ କରିବା ଫଳରେ ଏହା ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥିଲା ।

୩. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଗୋରା ଶାସକଙ୍କର ସେଠାକାର କଳା ଲୋକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଘୃଣାଭାବ ଏବଂ ପକ୍ଷପାତିତା ନୀତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି କୁହାଯାଏ ।

(ଖ) କେଉଁ ମସିହାରେ ନେପାଳ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୫୪ ମସିହାରେ ନେପାଳ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟ ହେଲା ।

(ଗ) ତାସକେଣ୍ଟ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହେବାବେଳେ କିଏ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ?
Answer:
ତାସକେଣ୍ଟ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହେବାବେଳେ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ଲାଲବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀ ।

(ଘ) କେଉଁ ରାଜା ରାଜଗାଦିରେ ଅଭିଷିକ୍ତ ହେଲାପରେ ନେପାଳକୁ ଏକ ‘ଶାନ୍ତି ଅଞ୍ଚଳ’ (Zone of Peace) ରୂପେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ନେପାଳର ରାଜା ବୀରେନ୍ଦ୍ର ରାଜଗାଦିରେ ଅଭିଷିକ୍ତ ହେବାପରେ ନେପାଳକୁ ଏକ ‘ଶାନ୍ତି ଅଞ୍ଚଳ’ ରୂପେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

(ଡ) କେଉଁମାନେ ଏଲ୍.ଟି.ଟି.ଇ.ର ନେତା ଥିଲେ ?
Answer:
ଉମା ମହେଶ୍ଵରନ୍ ଏବଂ ପ୍ରଭାକରନ୍ ଏଲ୍.ଟି.ଟି.ଇ.ର ନେତା ଥିଲେ ।

(ଚ) ୨୦୦୮ ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସରେ ଭାରତ ଗସ୍ତ କରିଥିବା ଭୁଟାନ୍‌ର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
୨୦୦୮ ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସରେ ଭାରତ ଗସ୍ତ କରିଥିବା ଭୁଟାନ୍‌ର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ ଲିୟୌଚେନ୍ ଜିଗ୍‌ମୀ ୱାଇ ଥୁଲେ ଥିଲା ।

(ଛ) ଭୁଟାନ୍‌ର ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କେବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭୁଟାନ୍‌ର ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

(ଜ) ଶେଖ୍ ମୁଜିବୁର୍ ରହମନ୍ କେଉଁ ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନର ନେତା ଥିଲେ ?
Answer:
ଶେଖ୍ ମୁଜିବୁର ରହମନ୍ ଆୱାମି ଲିଗ୍ ନାମକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ନେତା ଥିଲେ ।

(ଝ) ‘ତିନ୍-ବିଘା’ କେଉଁ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କକୁ ତିକ୍ତ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଉ ତିନ୍-ବିଘା ଭାରତ ଓ ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ତିକ୍ତ କରିଥଲା ।

୪. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ଦିଆଯାଇଥବା ଚାରିଗୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୀମାରେଖାର ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ମ୍ୟାକ୍‌ମିଲାନ୍‌ ଲାଇନ୍
(ଖ) ମ୍ୟାକ୍‌ମୋହନ୍‌ ଲାଇନ୍
(ଗ) ମ୍ୟାକ୍ସୋନାଲଡ୍ ଲାଇନ୍
(ଘ) ଗ୍ୟାସ୍‌କ୍ଲିଫ୍ ଲାଇନ୍

(ଖ) ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା
(ଖ) ଶେଖ୍ ମୁଜିବୁର ରହମନ୍
(ଗ) ଶେଖ୍ ହସିନା
(ଘ) ଲିଆକତ୍ ଅଲ୍ଲୀ

(ଗ) ୨୦୧୦ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ୍ ମାସରେ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡକ୍ଟର ମନମୋହନ ସିଂହ ତାଙ୍କ ଭୁଟାନ୍ ଗସ୍ତ ସମୟରେ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ?
(କ) ଷୋଡ଼ଶ ସାର୍କ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ
(ଗ) ଏସୀୟ କ୍ରୀଡ଼ା
(ଖ) ନାଟୋ ସମ୍ମିଳନୀ
(ଘ) ରାଜ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ସମ୍ମିଳନୀ

(ଘ) ୨୦୦୮ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ମାସରେ ଭାରତ ଗସ୍ତରେ ଆସିଥିବା ମିଆଁମାର୍‌ର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ଜୟବର୍ଷନେ
(ଗ) ଚାଉ-ଏନ୍-ଲାଇ
(ଖ) ନେ-ୱିନ୍
(ଘ) ମ୍ୟାନ୍ ୱିନ୍

(ଙ) ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ୟୁ ନୁ
(ଖ) ଡି. ଏସ୍. ସେନାନାୟକେ
(ଗ) ଏସ୍.ଡବ୍ଲ୍ୟୁ.ଆର୍.ଡି. ବନ୍ଦରନାୟକ
(ଘ) ଶିରିମାଭୋ ବନ୍ଦରନାୟକେ

(ଚ) କେଉଁ ମସିହାରେ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷିଆର ବିଲୟ ଘଟିଲା ?
(କ) ୧୯୮୯
(ଗ) ୧୯୯୩
(ଖ) ୧୯୯୧
(ଘ) ୧୯୯୪

(ଛ) ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ରାଜିନାମାର ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ଲାହୋର ରାଜିନାମା
(ଖ) ଦିଲ୍ଲୀ ରାଜିନାମା
(ଗ) ସିମିଳା ରାଜିନାମା
(ଘ) କରାଚୀ ରାଜିନାମା

(ଜ) ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତିର ଆଧାର କ’ଣ ଥିଲା ?
(କ) ଗୋଷ୍ଠୀନିରପେକ୍ଷତା
(ଖ) ଗୋଷ୍ଠୀ ସପକ୍ଷତା
(ଗ) ଗୋଷ୍ଠୀ ବିପଷତା
(ଘ) ଏ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

(ଝ) ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ତାସ୍କେଣ୍ଟ ଶାନ୍ତ ଚୁକ୍ତି କେଉଁ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
କ) ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ
(ଖ) ଭାରତ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା
(ଗ) ଭାରତ ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷିଆ
(ଘ) ଏ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

ଞ) ସୁଏଜ୍ ସଂକଟରେ ଭାରତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା ?
(କ) ବ୍ରିଟେନ୍
(ଗ) ମିଶର
(ଖ) ଫ୍ରାନ୍ସ
(ଘ) ଇଟାଲା

(ଟ) କେଉଁ ମସିହାରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ କାଶ୍ମୀର ଭାରତ ସହିତ ମିଶିଗଲା ?
(କ) ୧୯୪୭
(ଗ) ୧୯୪୯
(ଖ) ୧୯୪୮
(ଘ) ୧୯୫୦

(୦) କେଉଁ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ଠାରେ ଭାରତ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲା ?
(କ) ୧୯୯୭
(ଖ) ୧୯୯୮
(ଗ) ୧୯୯୯
(ଘ) ୨୦୦୦

(ଡ)ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ ଚଳାଚଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆରମ୍ଭ ବାଜପାୟୀ ସରକାରଙ୍କ ସମୟରେ କେଉଁ ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ୧୯୯୬
(ଖ) ୧୯୯୮
(ଗ) ୧୯୯୯
(ଘ) ୨୦୦୧

Answers:
(କ) (ଖ) ମ୍ୟାକ୍‌ମୋହନ୍ ଲାଇନ୍
(ଖ) (ଖ) ଶେଖ୍ ମୁଜିବୁର ରହମନ୍
(ଗ) (କ) ଷୋଡ଼ଶ ସାର୍କ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ
(ଘ) (ଘ) ମ୍ୟାନ୍‌ ୱିନ୍
(ଙ) (ଖ) ଡି.ଏସ୍. ସେନାନାୟକେ
(ଚ) (ଖ) ୧୯୯୧
(ଛ) (ଗ) ସିମିଳା ରାଜିନାମା
(ଜ) (କ) ଗୋଷ୍ଠୀନିରପେକ୍ଷତା
(ଝ) (କ) ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ
(ଞ) (ଗ) ମିଶର
(ଟ) (କ) ୧୯୪୭
(୦) (ଖ) ୧୯୯୮
(ଡ) (ଗ) ୧୯୯୯

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class English Solutions Non-Detailed Chapter 3 The Village Judge Textbook Exercise Questions and Answers.

Class 10th English Non-Detailed Chapter 3 The Village Judge Question Answers BSE Odisha

The Village Judge Class 10 Questions and Answers

Before You Read
Man is the best-gifted creature on earth. He is endowed with different wonderful and peculiar qualities. He is a rational animal who is guided by his own conscience. Conscience plays an important role in pronouncing a judgement. While pronouncing a judgement, one sees no difference between friends and enemies. It is often said that the voice of the judge is the voice of God. So godly feeling is evoked in the heart of a judge. The pronouncement of a right and just judgement is heaven.

Pronouncement of a wrong and unjust judgement is hell. Although a human being is the best creature, he is still endowed with some wonderful vices like enmity, jealousy, hatred, rude attitude etc. A situation comes when even two friends may quarrel. A situation comes when a man may become selfish and forgets others’ sacrifices towards him. In such a situation, we require a judge the right judgement so that the righteous person will be rewarded and the guilty person will be punished.

This story narrates the character of two friends named Jumman Sheikh and Aigu Chaudhuri who came to face a situation in which panchayat had to be set up and a wonderful judgement was pronounced by Aigu that went against Jumman who had treated his aunt rudely and confiscated her property. He was asked to give a monthly allowance to his aunt.

Similarly, there was another panchayat where the judgement was pronounced against Samjhoo who was not giving money for the bullock brought from Aigu. In this panchayat, Juniman was the panch who could pronounce the right judgement by which Samjhoo was bound to pay the money for the bullock to Aigu. In this way, the truth comes in the voice of the Judge who is the representative of God.

ବିଷୟ ପୂଚନ।
ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ମଣିଷ ହେଉଛି ସର୍ବୋତ୍ତମ ଆଶୀର୍ବାଦପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରାଣୀ । ସେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ବିସ୍ମୟକର ଓ ଅନ୍ୟ ଗୁଣାବଳୀ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ସେ ଜଣେ ବିବେକସମ୍ପନ୍ନ ପ୍ରାଣୀ ଯିଏକି ନିଜ ବିବେକଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ । ଏକ ବିଚାର ବା ରାୟ ଘୋଷଣା କରିବାରେ ବିବେକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରେ । ଏକ ରାୟ ଘୋଷଣା କଲାବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବନ୍ଧୁ ଓ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କ ଭିତରେ କିଛି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖେ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୁହାଯାଏ ଯେ ଜଣେ ବିଚାରପତିର ସ୍ବର ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କର ସ୍ଵର ଅଟେ । ଏକ ଠିକ୍ ଓ ନ୍ୟାୟ ବିଚାରର ଘୋଷଣା ସ୍ବର୍ଗ ଅଟେ । ଏକ ଭୁଲ ଓ ଅନ୍ୟାୟ ବିଚାରର ଘୋଷଣା ନର୍କ ଅଟେ ।

ଯଦିଓ ମଣିଷ ସର୍ବୋତ୍ତମ ପ୍ରାଣୀ, ତଥାପି ଶତ୍ରୁତା, ଈର୍ଷାପରାୟଣତା, ଘୃଣାଭାବ, ନିର୍ଭୟ ଭାବ ଭଳି ଅନେକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଦୁର୍ଗୁଣ ତା’ ପାଖରେ ରହିଛି । ଏପରି ବେଳା ଆସେ ଯେତେବେଳେ କି ଦୁଇବନ୍ଧୁ କଳହ କରିପାରନ୍ତି । ଏପରିବେଳା ଆସେ ଯେତେବେଳେ ମଣିଷ ସ୍ବାର୍ଥପର ହୋଇଯାଏ ଓ ନିଜ ପ୍ରତି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ତ୍ୟାଗକୁ ଭୁଲିଯାଏ । ଏପରି ସମୟରେ ଆମେ ଏକ ସଠିକ୍ ରାୟ ଦେବା ଜଣେ ବିଚାରପତି ଆବଶ୍ୟକ କରୁ ଯଦ୍ବାରା ନ୍ୟାୟବାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ପୁରସ୍କୃତ ହୁଏ ଓ ଦୋଷୀ ଦଣ୍ଡ ପାଏ । ଏହି ଗଳ୍ପ ଜୁମନ ଶେଖ୍ ଓ ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ନାମକ ଦୁଇବନ୍ଧୁଙ୍କ ଚରିତ୍ରକୁ ବର୍ଣନା କରେ ଯେଉଁ ଦୁଇଜଣ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ପଞ୍ଚାୟତ ବସିଥିଲା ଓ ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ଏପରି ଏକ ବିସ୍ମୟ ରାୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯାହାକି ଜୁମ୍ମନ ବିରୋଧରେ ଯାଇଥିଲା

ଯିଏକି ନିଜ ଚାଚୀଙ୍କର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହଡପ କରି ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଷ୍ଠୁର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲା । ତାକୁ ନିଜ ଚାଚୀଙ୍କୁ ମାସିକ ବୃତ୍ତି ଦେବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା । ସେହିପରି ଅନ୍ୟ ଏକ ପଞ୍ଚାୟତ ବସିଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସମଝୁ ବିରୁଦ୍ଧରେ ରାୟ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା ଯିଏକି ଅଲଗୁଠାରୁ କିଣିଥ‌ିବା ବଳଦପାଇଁ ଟଙ୍କା ଦେଇ ନ ଥିଲା । ଏହି ପଞ୍ଚାୟତରେ କୁମ୍ଭନ ପଞ୍ଚ ବା ବିଚାରପତି ଥିଲା ଯିଏକି ଏକ ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ଦେଇଥୁଲା, ଯଦ୍ବାରା ସମୂ ବଳଦପାଇ ଅଲଗୁକୁ ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା । ଏହିପରି ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵଭାବେ ବିବେଚିତ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସ୍ଵରରେ ସତ୍ୟ ହିଁ ପରିପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।

TEXT – I

Para: Jumman Sheikh and Algu Chaudhuri were great friends. Each trusted the other completely. Jumman Sheikh had an old aunt. She had a small piece of property. Jumman had persuaded her to transfer the property to his name. So long as it was not done, the aunt had been treated with great kindness and respect. But when the property was transferred, all kindness vanished. Jumman and his wife, Kariman, became harsh and rude. For some time the aunt bore all this. But when she could bear it no more, she complained to Jumman, “Son, I can’t go on like this anymore. You should give me some money. I shall cook and eat separately.

ଅନୁବାଦ : ଜୁମ୍ମନ ଶେଖ୍ ଓ ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ଦୁହେଁ ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ । ଜଣେ ଅନ୍ୟ ଜଣକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିଲା । ଜୁମନ ଶେଖର ଜଣେ ବୃଦ୍ଧା ଚାଚୀ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଖଣ୍ଡିଏ ଛୋଟ ଜମି ଥିଲା । ଜୁମ୍ମାନ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ତାଙ୍କ ନାମକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଦେବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଲା । ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ହୋଇ ନ ଥିଲା, ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କୁ ଦୟା ଓ ସମ୍ମାନର ସହିତ ଚର୍ଚ୍ଚା କରାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ହୋଇଗଲା, ସବୁ ଦୟା କୁଆଡ଼େ ଉଭେଇଗଲା । ଜୁମ୍ମନ ଏବଂ ତା’ ସ୍ତ୍ରୀର ମନ ନିଷ୍ଠୁର ଓ କର୍କଶ ହୋଇଗଲା । କିଛିଦିନ ପାଇଁ ଚାଚୀ ଏସବୁ ସହିଗଲେ । ଯେତେବେଳେ ସେ ଆଉ ସହିପାରିଲେ ନାହିଁ, ସେ ଜୁମ୍ଭନ ନିକଟରେ ଅଭିଯୋଗ କରି କହିଲେ, ‘ମୁଁ ଏପରି ଆଉ ଅଧିକ ଦିନ ଚଳିପାରିବି ନାହିଁ । ତୁମେ ମୋତେ କିଛି ଟଙ୍କା ଦିଅ । ମୁଁ ଅଲଗା ରାନ୍ଧିବି ଓ ଖାଇବି ।’’

Word Meaning / Glossary:
go on – continue
bear – put up with
great friends – intimate friends
trusted – had faith in
property – a piece of land
persuaded – convinced
treated – behaved
vanished – disappeared
harsh – cruel
rude – impolite

Para: Jumman replied rudely, “Money does not grow on trees here.”
The aunt grew angry. She threatened to call a panchayat. Juan said, “Certainly, have a panchayat by all means. I also would like a decision. I hate their daily quarrels myself.”For several days after this, the old woman ran from village to village with a stick in her hand to support her. Most of the people did not hear the story of the poor woman with care and attention and did not offer her any comfort. After making her rounds, she came at last to Algu Chaudhuri. She threw her stick, waited for a while to regain her breath and said: “Son, you also should come to my panchayat for a short while.”
Algu: “I can come along if you like. But I shall not open my mouth there”
Aunt: “Why son ?”
Algu: “Jumman is an old friend of mine. I cannot quarrel with him.”
Aunt: “Son, will you hesitate to say the honest thing, because you fear a
quarrel ?”
Algu had no reply to give to the question of the old woman. But her words continued to echo in his heart. “Will you hesitate to say the honest thing, because you fear a quarrel? ”

ଅନୁବାଦ : ଜୁମ୍ମନ ଅଭଦ୍ର ଭାବରେ ଉତ୍ତର ଦେଲା, ‘‘ଏଠି ଟଙ୍କା ଗଛରେ ଫଳୁ ନାହିଁ ।’’
ଚାଚୀ ରାଗିଗଲେ । ସେ ପଞ୍ଚାୟତ ଡାକିବାକୁ ଧମକ ଦେଲେ । ଜୁମ୍ମନ କହିଲେ, ‘‘ଠିକ୍ ଅଛି, ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ପଞ୍ଚାୟତଟିଏ ଡାକ I ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପଭି ଚାହୁଁଛି । ମୁଁ ସବୁଦିନ କଳି ଲାଗିବାକୁ ଘୃଣା କରୁଛି ।
ଏହାପରେ ଅନେକ ଦିନ ଧରି ବୃଦ୍ଧା ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟି ବାଡ଼ିଖଣ୍ଡିଏ ଧରି ଏ ଗାଁରୁ ସେ ଗାଁକୁ ନିଜ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ ଯୋଗାଡ଼ କରିବାକୁ ଘୂରି ବୁଲିଲା । ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଗରିବ ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟିର କଥାକୁ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ଏବଂ ତାକୁ କୌଣସି ଆଶ୍ଵାସନା ଦେଲେ ନାହିଁ । ଏହିଭଳି ସବୁଆଡ଼େ ବୁଲି ବୁଲି ସେ ଶେଷରେ ସେ ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ସେ ତା’ର ବାଡ଼ି ଫୋପାଡ଼ି ଦେଲା, ନିଃଶ୍ବାସ ନେବାକୁ କ୍ଷଣେ ଅପେକ୍ଷା କରି କହିଲା, ‘‘ପୁଅ, ତୁମେ ମଧ୍ଯ ମୋ ପଞ୍ଚାୟତକୁ ଅଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ଆସିବା ଉଚିତ ।’’
ଅଲଗୁ : ‘‘ତୁମେ ଯଦି ଚାହୁଁଛ ମୁଁ ଯାଇପାରିବି । କିନ୍ତୁ ସେଠାରେ ମୁଁ ମୁହଁ ଖୋଲିପାରିବି ନାହିଁ ।’’ ଚାଚୀ : ‘‘କାହିଁକି ପୁଅ ?”’
ଅଲଗୁ : ‘‘ଜୁମ୍ମନ ମୋର ପୁରୁଣା ବନ୍ଧୁ । ମୁଁ ତା’ ସହ କଳି କରିପାରିବି ନାହିଁ ।’’
ଚାଚୀ : ‘‘ପୁଅ ତୁମେ କଳିକୁ ଡରୁଥିବାରୁ ସକଥା କହିବାକୁ ଦ୍ବିଧା କରିବ କି ?’’
ବୃଦ୍ଧା ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟିର ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଅଲଗୁ ପାଖରେ କିଛି ନ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ତା’ର କଥା : ‘ତୁମେ କଳିକୁ ଡରୁଥ‌ିବାରୁ ସତ୍ଵକଥା କହିବାକୁ ଦ୍ବିଧା କରିବ କି ?’’ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ।

Word Meaning / Glossary:
rudely – impolitely
threatened – ଧମକ
decision – ନିଷ୍ପତ୍ତି
several – a few
support – ସମର୍ଥନ
attention – ଧ୍ୟାନ |
comfort – pleasure
a short while – a short period of time
honest – ସଚ୍ଚୋଟ
echoed – ପ୍ରତିଧ୍ୱନୀ

Comprehension Check

Question 1.
Who are the main characters here?
(ଏଠାରେ କେଉଁମାନେ ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ଅଟନ୍ତି ?)
Answer:
Here the main characters are Algu Chaudhury, Jumman Sheikh, his wife Kariman and their old aunt.

Question 2.
How did Jumman and his wife treat his aunt when she had her property?
(ଯେତେବେଳେ ଚାଚୀଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଥିଲା ଜୁମ୍ମାନ ଏବଂ ତା’ର ସ୍ତ୍ରୀ କିଭଳି ତାଙ୍କର ଚର୍ଚ୍ଚା କରୁଥିଲେ ?)
Answer:
When the old aunt had her property, Jumman and his wife Kariman treated her with great kindness and respect. She was given due attention.

Question 3.
Why did their behaviour change?
(ସେମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାର କ’ଣ ପାଇଁ ବଦଳିଗଲା ?)
Answer:
They treated their aunt with great kindness and respect because they wanted to possess the old lady’s property. So when the property was transferred from aunt to Jumman, their behaviour changed and all kindness vanished. They became harsh and rude towards the old lady.

Question 4.
What did the Aunt decide to do? Who did she finally go to?
(ଚାଚୀ କ’ଣ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ଏବଂ ପରିଶେଷରେ ସେ କାହା ପାଖକୁ ଗଲେ ?)
Answer:
The Aunt decided to call a panchayat against Jumman. Finally, she went to Algu Chaudhuri and requested him to come to her panchayat for a short while.

Question 5.
Algu was not ready to help Jumman’s aunt. How do you think he felt after she had left?
(ଜୁମ୍ମନଙ୍କ ଚାଚୀଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଅଲଗୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲା । ଚାଚୀ ଚାଲିଗଲା ପରେ ସେ କିପରି ଅନୁଭବ କରିଥିବ ବୋଲି ତୁମେ ଭାବୁଛ ?)
Answer:
Algu was not ready to help Jumman’s aunt as he was an old friend of Jumman. But aunt told him that if he would hesitate to say the honest thing only to avoid a quarrel with a friend. Algu had no reply to this question and aunt left the place. I think after the aunt had left the place, Algu would have thought much about the old woman’s question. His conscience would have awakened and he would have decided to go to the Panchayat

TEXT – II

Para: The panchayat met under a tree one evening. The old woman stated her case and then said to Jumman, “Whom would you like to be the panch ?” Jumman answered angrily, “Let me not say anything now, aunt. It is your show. Have anyone you like? ” She said, “Son, have fear of God. The panch is nobody’s friend or enemy. Do you accept Algu Chaudhuri ? I name him Chief Judge.

” Jumman was overjoyed, but he hid his feelings and replied: “Let it be Algu Chaudhuri.” Algu did not want to be mixed up in this affair. He wanted to get out and exclaimed: “Aunty, you know Jumman and I are close friends.” The aunt replied gravely: “Son, nobody can sell his conscience for friendship. God lives in the heart of the panch. Whatever the panch says is spoken by God himself.”

ଅନୁବାଦ : ଦିନେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଏକ ଗଛମୂଳେ ପଞ୍ଚାୟତ ବସିଲା । ବୃଦ୍ଧା ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟି ତାଙ୍କର କାହାଣୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କଲେ ଏବଂ ଜୁମ୍ମନକୁ କହିଲେ, ତୁମେ କିଏ ପଞ୍ଚ ବା ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ହେବାକୁ ଚାହୁଁଛ ? ଜୁମ୍ଭନ କ୍ରୋଧାନ୍ବିତ ହୋଇ କହିଲା, ‘ଚାଚୀ, ମୋତେ ଏବେ କିଛି କହିବାକୁ ଦିଅ ନାହିଁ । ଏହା ତୁମର ପଞ୍ଚାୟତ । ତୁମେ ଯାହାକୁ ଚାହୁଁଛି ବାଛି । ସେ କହିଲେ, ‘ପୁଅ, ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କୁ ଭୟ କର । ପଞ୍ଚ କାହାର ବନ୍ଧୁ ବା ଶତ୍ରୁ ନୁହଁନ୍ତି । ତୁମେ ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରିବ କି ? ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରୂପେ ବାଛୁଛି ।’’ ଜୁମ୍ମନ ଖୁବ୍ ଉତ୍‌ଫୁଲ୍ଲିତ ହୋଇଗଲା,

କିନ୍ତୁ ସେ ନିଜର ଅନୁଭବକୁ ଲୁଚାଇ ରଖି କହିଲା, ‘‘ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ବିଚାରପତି ହୁଅନ୍ତୁ ।’’ ଅଲଗୁ ଏ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାକୁ ଚାହୁଁ ନ ଥିଲା । ସେ ଏଥୁରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲା ଏବଂ କହିଲା, ‘‘ଚାଚୀ, ଜୁମ୍ମାନ ଏବଂ ମୁଁ ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ ବୋଲି ତୁମେ ଜାଣିଛ ।’’ ଚାଚୀ ଗମ୍ଭୀର ହୋଇ କହିଲେ : ‘‘ପୁଅ, ନିଜର ବନ୍ଧୁତ୍ବ ପାଇଁ କେହି ବିବେକକୁ ବିକ୍ରି କରିଦେଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ପଞ୍ଚର ହୃଦୟରେ ଭଗବାନ୍ ନିବାସ କରନ୍ତି । ପଞ୍ଚ ଯାହା କହନ୍ତି ତାହା ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କର ନିଜର କଥା ।’’

Word Meaning / Glossary:
state – say
enemy – ଶତ୍ରୁ
accept – ଗ୍ରହଣ କର
overjoyed – felt exceedingly happy
affair – matter
gravely – ଗୁରୁତର
repiied – answered
conscience – ବିବେକ

Para: Algu said: “Sheikh Jumman, you and I are old friends. But at this moment, you and your old aunt are exactly the same as me. You may state your case before the panchayat.” Jumman was now confident that he had won. He imagined that Algu’s talk was a mere show, Therefore, with his heart at peace, he stated his case.

Algu Chaudhuri started asking questions that Jumman found hard to answer. Finally, Algu gave his judgement. “Jumman Sheikh! The elders have considered this matter. They think it proves that the aunt should have a monthly allowance. This is our decision. If you do not agree to pay the monthly expenses, then the property should be returned to her.”

ଅନୁବାଦ : ଅଲଗୁ କହିଲେ : ‘ଶେଖ୍ ଜୁମ୍ମାନ, ତୁମେ ଏବଂ ମୁଁ ପୁରୁଣା ବନ୍ଧୁ । କିନ୍ତୁ ଏହି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତୁମେ ଏବଂ ବୃଦ୍ଧା ଚାଚୀ ମୋ ପାଇଁ ପୂରାପୂରି ସମାନ । ତୁମେ ପଞ୍ଚାୟତ ଆଗରେ ତୁମର ପକ୍ଷ ରଖିପାର ।’’ ଏବେ ଜୁମନ ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ଜିତିଯିବ ବୋଲି ଭରସା ବିଶ୍ଵାସ କରିସାରିଥିଲା । ଅଲଗୁର କଥା ଗୋଟାଏ ଅଭିନୟ ବୋଲି ସେ କଳ୍ପନା କଲା । ତେଣୁ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ହୃଦୟରେ ସେ ନିଜ କଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଗଲା । ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ଯାହାର ଉତ୍ତର ଦେବା କୁମ୍ମନଙ୍କ ପକ୍ଷେ କଷ୍ଟକର ଥିଲା ।

ଶେଷରେ ଅଲଗୁ ନିଜର ରାୟ ଶୁଣାଇଲେ  ‘ଜୁମନ ଶେଖ୍ ! ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଘଟଣାଟିର ବିଚାର କରିସାରିଛନ୍ତି । ଚାଚୀ ଠିକ୍‌ଭାବେ ମାସିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇବା ଉଚିତ ବୋଲି ସେମାନେ ଭାବୁଛନ୍ତି । ଏହାର ଆମର ନିଷ୍ପତ୍ତି । ଯଦି ତୁମେ ମାସିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ଦେବାକୁ ରାଜି ନୁହଁ, ତେବେ ସମ୍ପଭି ତାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଫେରିଯିବା ଉଚିତ ।’’

Word Meaning / Glossary:
confident – strong belief
consider – think
monthly allowance – ମାସିକ ଭତ୍ତା
expenses – ଖର୍ଚ୍ଚ

Comprehension Check

Question 1.
Who was selected as the main judge? Why?
(କିଏ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରକ ଭାବେ ବଛା ହେଲେ ଏବଂ କାହିଁକି ?)
Answer:
Algu Chaudhuri was selected as the primary judge in the Jumman-old aunt case. He was selected as the main judge by his aunt as she thought him to be acceptable to Jumman as one of his old friends. But aunt was dead sure that nobody would sell his conscience for friendship. The old aunt had a belief that the voice of the panch is the voice of God himself.

Question 2.
Algu was not ready to join the Panch. Why did he change his mind?
(ପଞ୍ଚରେ ଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ଅଲଗୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲା । ସେ କାହିଁକି ତା’ର ମନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲା ?)
Answer:
Algu was not ready to join the Panch because he did not want to be mixed up in the
matter and go against his old Mend Jumman. But he changed his mind when he realised that the old lady had great faith in him and on his conscience as a Panch. The old lady also compared Panch’s judgement with the voice of God. That made him agree to join the Panch.

Question 3.
What was the judgement? Did you expect this judgement?
(ନିଷ୍ପତ୍ତି କ’ଣ ଥିଲା ? ଏହିଭଳି ନିଷ୍ପଭି ତୁମେ ଆଶା କରିଥିଲ କି ?)
Answer:
The judgement was in favour of the old aunt. Jumman was ordered to pay the monthly expenses of their aunt. Otherwise, the property he was given by her would be returned to his aunt. Yes, we expect this judgement because, in the eyes of Panch, nobody is a friend or a foe. A Pancha is compared with God as he always pronounces the right judgement.

TEXT – III

Para: Jumman had never expected such a judgement from a friend like Algu. It broke up the friendship between Jumman and Algu. Now they were never to be seen talking together. Jumman began to think of taking revenge. A year before, Algu had bought a very beautiful pair of bullocks from the fair at Bates.

As ill luck would have it, one of these bullocks happened to die only a month after Jumman’s panchayat. Jumman exclaimed among friends, “This is punishment for his deception. God sees all the good and evil. “Alga suspected that Jumman had poisoned his bullock. His wife said, “Jumman is behind this.”

ଅନୁବାଦ : ଜୁମ୍ମନ କେବେ ବି ଅଲଗୁ ଭଳି ଜଣେ ବନ୍ଧୁଠାରୁ ଏଭଳି ବିଚାର ଆଶା କରି ନ ଥିଲା । ଏହା ଜୁମ୍ମାନ ଓ ଅଲଗୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବନ୍ଧୁତ୍ଵକୁ ଛିନ୍ନ କରିଦେଲା । ଏବେ ସେମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବାର କେହି ଦେଖୁ ନ ଥିଲେ । ଜୁମ୍ମାନ ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା ।

ବର୍ଷକ ତଳେ ଅଲଗୁ ବଟେଶ୍ଵର ହାଟରୁ ହଳେ ସୁନ୍ଦରିଆ ବଳଦ କିଣିଥିଲା । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟକୁ ଜୁମ୍ମନର ପଞ୍ଚାୟତ ବସିବାର ମାସକ ପରେ ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ବଳଦ ମରିଗଲା ଜୁମ୍ମାନ ନିଜ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ଭିତରେ କହି ବୁଲିଲା, ‘ଏହା ତା’ର ପ୍ରତାରଣାଜନିତ ଦଣ୍ଡ ଅଟେ । ଭଗବାନ୍ ସବୁ ଭଲ ଓ ମନ୍ଦକୁ ଦେଖିପାରନ୍ତି ।’’ ଜୁମ୍ମନ ତା’ ବଳଦକୁ ବିଷ ଦେଇଛି ବୋଲି ଅଲଗୁ ସନ୍ଦେହ କରୁଥିଲା । ତା’ ସ୍ତ୍ରୀ କହିଲା, ‘‘ଏହା ପଛରେ ଜୁମ୍ମାନ ଅଛି ।’’

Word Meaning / Glossary:
expected – hoped
broke up – ended
revenge – desire to someone injury
ill-luck – bad luck
punishment – ଦଣ୍ଡ
deception – the act of deceiving
suspected – doubted

Para: A single bullock was of no use to Algu. So he decided to sell it off. There was a certain person named Samjhoo Sahu in the village who used to drive an ekka to the town. He would carry ghee and sugar to the town market and return from there with a lot of salt and oil, which he then sold in the village. He thought if he had this bullock, he could make three trips a day easily. He bought the bullock and promised to pay off the price in a month’s time.

ଅନୁବାଦ : ଗୋଟିଏ ବଳଦ ଅଲଗୁର କୌଣସି ଦରକାରରେ ଲାଗୁ ନ ଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ଏହାକୁ ବିକ୍ରି କରିଦେବାକୁ ସ୍ଥିର କଲା । ଗାଁରେ ସମ୍‌ଝୁ ସାହୁ ନାମକ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲା ଯିଏକି ସହରକୁ ବଳଦଗାଡ଼ି ଚଳାଉଥଲା । ସେ ସହରକୁ ଘିଅ ଓ ଚିନି ନେଇ ଯାଉଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରୁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଲୁଣ ଓ ତେଲ ଧରି ଫେରୁଥୁଲା, ଯାହାକୁ ସେ ଗାଁରେ ବିକ୍ରି କରୁଥିଲା । ସେ ଭାବିଲା ଯେ ଯଦି ଏହି ବଳଦଟିକୁ କିଣିବ ତେବେ ଆରାମରେ ତିନି ଥର ଯିବାଆସିବା କରିପାରିବ । ସେ ବଳଦଟିକୁ କିଣିନେଲା ଏବଂ ମାସକ ଭିତରେ ଦାମ୍ ଦେଇ ଦେବାକୁ ପ୍ରତିଜ୍ଞା କଲା ।

Word Meaning / Glossary:
single bullock — ଗୋଟିଏ ବଳଦ
sell off — ବିକ୍ରି କରିଦେବା
ekka – ବଳଦଗାଡ଼ି ( ଯେଉଁଥରେ ଜିନିଷ ନେବା ଆଣିବା କରାଯାଏ)
pay off – ପରିଶୋଧ କରିବା

Para: Samjhoo Sahu began to overwork this bullock. He began making three to four trips per day. He worried neither about giving it fodder nor water. He worried only about his trips. Within a month the bullock became a mere bag to skin and bones. Once evening Sahuji put a double load on it during the fourth trip. The animal was dead tired from the day’s work. It could not get going. Shuji whipped it with the greatest cruelty. The bullock made a last effort, but fell down on the ground, never to rise again.

ଅନୁବାଦ : ସମ୍‌ଝୁ ସାହୁ ସେହି ବଳଦଟିକୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଖଟାଇଲା । ସେ ଦିନକୁ ତିନିରୁ ଚାରି ଥର ସହରକୁ ଯିବାଆସିବା କଲା । ସେ ବଳଦଟିକୁ ଖାଇବାକୁ ପିଇବାକୁ ଦେବା କଥା ଚିନ୍ତା କରୁନଥିଲା । ସେ କେବଳ କେତେ ଥର ଯିବାଆସିବା କରିବ କେବଳ ସେହି କଥା ଭାବୁଥିଲା । ମାସକ ଭିତରେ ବଳଦଟି ଚର୍ମ କଙ୍କାଳସାର ହୋଇଗଲା ।
ଥରେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ସାହୁଜୀ ଚତୁର୍ଥ ଥର ଯିବାବେଳେ ଦୁଇଗୁଣ ବୋଝ ଲଦି ଦେଲେ । ଦିନକର ପରିଶ୍ରମ ଯୋଗୁଁ ବଳଦଟି ଖୁବ୍ କ୍ଲାନ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ସେ ଆଉ ଚାଲିପାରିଲା ନାହିଁ । ସାହୁଜୀ ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଭାବେ ତାକୁ ପିଟିଲେ । ବଳଦଟି ଶେଷ ଚେଷ୍ଟା କଲା, ମାତ୍ର ସେ ଭୂମି ଉପରେ ପଡ଼ିଗଲା, ଆଉ ଉଠିପାରିଲା ନାହିଁ ।

Word Meaning / Glossary:
overwork – cause to work too hard (ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଖଟାଇବା )
fodder – food for cattle
worried – ବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥ୍ଲେଲେ
whipped – ଚାବୁକର ପ୍ରହାର କରିଥିଲେ
effort – ବେଷ୍ଟ।

Comprehension Check

Question 1.
What happened to the relationship between Jumman and Algu after judgement?
(ବିଚାର ରାୟ ପରେ ଜୁଗନ ଓ ଅଲଗୁର ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ଘଟିଲା ?)
Answer:
Algu’s judgement was in favour of the old aunt. After the judgement, the friendship between Jumman and Algu was broken up. They were never seen talking together. Even Jumman began to think of taking revenge on Algu.

Question 2.
One of Algu’s bullocks died. What did Jumman say? What did Algu think?
(ଅଲଗୁର ଗୋଟିଏ ବଳଦ ମରିଗଲା । ଜୁମ୍ଭନ କ’ଣ କହିଲା ? ଅଲଗୁ କ’ଣ ଭାବିଲା ?)
Answer:
One of Algu’s bullocks died. Hearing this news Jumman said that it was the punishment for his deception to a friend because God sees all the good and evil. Algu suspected that Jumman had poisoned his bullock.

Question 3.
A new character is introduced in this section. Who is he?
(ଏହି ଭାଗରେ ଏକ ନୂଆ ଚରିତ୍ରର ପ୍ରବେଶ ଘଟିଛି । ସେ କିଏ ?)
Answer:
The new character introduced in this section is Sanmjhoo, a businessman of the village. He used to drive an ekka to the town with ghee and sugar and returned with salt and oil to sell in the village.

Question 4.
Why did he want to buy the single bullock of Algu? Did he pay Algu for the bullock? What did he promise?
(ଅଲଗୁର ଗୋଟିକିଆ ବଳଦଟିକୁ କିଣିବା ପାଇଁ ସେ କାହିଁକି ଚାହିଁଲେ ? ବଳଦ ପାଇଁ ସେ ଟଙ୍କା ଦେଲେ କି ? ସେ କ’ଣ ପ୍ରତିଜ୍ଞା କରିଥିଲେ ?)
Answer:
He wanted to buy the single bullock of Algu because he thought of making three to four trips by this bullock easily. No, he did not pay Algu for the bullock. He promised to pay off the bullock’s price within a month’s time.

Question 5.
How did Sahuji treat the bullock? What happened to it?
(ସାହୁଜୀ ବଳଦଟିକୁ କିପରି ବ୍ୟବହାର କଲେ ? ତାର କଣ ଘଟିଲା ?)
Answer:
Shuji who was a cruel person treated the bullock mercilessly. He used to make three to four trips per day. He was not worried to give it fodder or water. He worried only about trips. One day he put a double load. The bullock was not able to walk as it was too tired. But Shuji whipped it with much cruelty. The bullock made the last attempt, but it fell down on the ground and died one evening.

TEXT – IV

Para: When Algu asked for the price of his bullock, both husband and wife said angrily, “This is amazing! He gave us a dying bullock and now wants the price for it.” Algu had many enemies. They too gathered and helped Shuji. Algu was helpless. But how could he lose a hundred and fifty rupees? He lost his temper. The good people of the village gathered around and advised them to take the matter to the panchayat.
Both Algu and Sahuji agreed to this. Three days after this, the panchayat again met under the same tree. “Who should be the panch? ” Someone asked Algu. Alga replied: “Let Sahu have his own choice.” Samjhoo stood up and thundered: “Jumman Sheikh on my behalf.”

ଅନୁବାଦ : ଯେତେବେଳେ ଅଲଗୁ ବଳଦର ଦାମ୍ ମାଗିଲା, ଉଭୟ ସ୍ୱାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ରାଗିଯାଇ କହିଲେ, ‘‘କି ଅଦ୍ଭୁତ କଥା ! ତୁମେ ଆମକୁ ଏକ ମଲା ବଳଦ ଦେଇଛ ଏବଂ ତା’ର ଦାମ୍ ମାଗୁଛ ।’’ ଅଲଗୁଙ୍କର ଅନେକ ଶତ୍ରୁ ଥିଲେ । ସେମାନେ ଏକାଠି ହୋଇ ସାହୁଜୀଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ଅଲଗୁ ବେସାହାରା ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସେ କିପରି ୧୫୦ ଟଙ୍କା ଛାଡ଼ିଦେବ ? ସେ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇଗଲା । ଗାଁର ଭଲ ଲୋକମାନେ ତା’ ପାଖକୁ ଆସି ବିଷୟଟିକୁ ପଞ୍ଚାୟତରେ ପକାଇବାକୁ କହିଲେ । ଉଭୟ ଅଲଗୁ ଓ ସାହୁଜୀ ଏଥିରେ ରାଜି ହେଲେ । ତିନିଦିନ ପରେ ପୁଣି ସେହି ଗଛମୂଳେ ପଞ୍ଚାୟତ ବସିଲା । ‘‘କିଏ ପଞ୍ଚ ହେବା ଉଚିତ ?’’ ଜଣେ ଅଲଗୁକୁ ପଚାରିଲା । ଅଲଗୁ ଉତ୍ତର ଦେଲା, ‘ସାହୁ ନିଜ ପସନ୍ଦର କାହାକୁ ବାଛନ୍ତୁ ।’’ ସମ୍‌ ଠିଆ ହୋଇ ବଡ଼ ପାଟିରେ କହିଲା, ‘ମୋ ତରଫରୁ ଜୁମ୍ମନ ଶେଖ୍ ବିଚାରପତି ହୁଅନ୍ତୁ ।’’

Word Meaning / Glossary:
amazing – surprising
helpless – ଅସହାୟ
gathered – ଏକତ୍ରିତ ହେଲା |
choice – ପସନ୍ଦ
thundered – spoke loudly

Para: Jumman was at first surprised and then began to think to himself, “I am now a judge. Whatever I say now will be the voice of God. I should stick to the truth and nothing but the truth.”The elders put many questions to both parties. At last, Jumman gave the decision: “Algu Chaudhuri and Samjhoo Sahu! The elders have considered your case carefully. Samjhoo ought to pay the full price of the bullock. The bullock died only because it was driven too hard and no proper arrangement was made to feed it.

” Alga Chaudhuri was happy. He got up and gave a loud cheer, “Long live the God that is the panch !” After a short while, Jumman approached Algu and embraced him. He said, “Brother! After you gave your decision, I had become your mortal enemy. But today I feel sure that God Himself speaks through the panch.” Algu broke down. The tears washed away all the dust in their eyes.

ଅନୁବାଦ : ଜୁମ୍ମନ ପ୍ରଥମେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ତା’ପରେ ନିଜେ ନିଜେ ଭାବିଲେ, ‘ମୁଁ ଏବେ ବିଚାରପତି । ମୁଁ ଏବେ ଯାହା କହିବି ତାହା ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ବାଣୀ । ମୁଁ ସତ୍ୟ ଛଡ଼ା ଆଉ କାହାର ପକ୍ଷ ନେବି ନାହିଁ ।’’ ଉଭୟ ପକ୍ଷଙ୍କୁ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଅନେକ କଥା ପଚାରିଲେ । ଶେଷରେ ଜୁମ୍ମନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଶୁଣାଇଲେ : ‘ ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ଓ ସମ୍‌ଝୁ ସାହୁ ! ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ତୁମମାନଙ୍କ ବିଷୟଟିକୁ ଭଲଭାବେ ବିଚାର କଲେ । ସମ୍‌ ପକ୍ଷରେ ବଳଦଟର ପୂରା ଦାମ୍ ଦେଇ ଦେବା ଉଚିତ । ବଳଦଟି ମରିବାର କାରଣ ଏହି ଯେ ତାକୁ ଅଧିକ କାମରେ ଲଗାଯାଉଥିଲା ଅଲଗୁ ଚୌଧୁରୀ ଖୁସି ହୋଇଗଲା ।

ସେ ଠିଆ ହୋଇପଡ଼ି ଉଚ୍ଚ ସ୍ବରରେ କହିଲା, ‘ପଞ୍ଚ ଭଗବାନ୍ ଦୀର୍ଘାୟୁ ହୁଅନ୍ତୁ ।’’ କିଛି କ୍ଷଣ ପରେ ଜୁମ୍ଭନ ଅଲଗୁ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି ତାକୁ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲା । ସେ କହିଲା, ‘‘ଭାଇ ! ତୁମ ତୁମର ନିଷ୍ପଭି ଶୁଣାଇଲା ପରେ ମୁଁ ତୁମର ଘୋର ଶତ୍ରୁ ହୋଇ ଯାଇଥିଲି । କିନ୍ତୁ ଆଜି ମୁଁ ଦୃଢ଼ଭାବେ ଅନୁଭବ କରୁଛି ଯେ ଅଲଗୁ କାନ୍ଦି ପକାଇଲା । ଲୁହ ସେମାନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁର ସମସ୍ତ ମଇଳାକୁ ଧୋଇ ନେଇଗଲା ।

Word Meaning / Glossary:
elders – ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ
mortal – which must die
considered – ବିବେଚନା କରାଯାଏ |
arrangement – ବନ୍ଦୋବସ୍ତ
cheer – ହର୍ଷ ଧ୍ବନି
embarced – କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲେ
broke down – collapsed

Comprehension Check

Question 1.
Shuji had not paid Algu for the bullock. When Algu asked for the money, did Sahuji pay him? Why? / Why not?
(ସାହୁଜୀ ବଳଦ ପାଇଁ ଟଙ୍କା ଦେଇ ନ ଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ଅଲଗ୍ନ ଟଙ୍କା ମାଗିଲେ, ସାହୁଜୀ ତାଙ୍କୁ ଦେଲେ କି ? କାହିଁକି ? କାହିଁକି ନୁହେଁ ?)
Answer:
Shuji had not paid for the bullock. When Algu asked for the money, Sahuji did not pay him the money. Both he and his wife told angrily that Algu had sold them a dying bullock. So they refused to pay any price for such a bullock.

Question 2.
A ‘Panch’ was called again. Who was the judge this time?
(ଆଉଥରେ ପଞ୍ଚ ଡକାଗଲା । ଏହିଥର କିଏ ବିଚାରକ ଥିଲେ ?)
Answer:
A Panch was called again. This time Jumman Sheikh was the judge.

Question 3.
What was the decision of the ‘panch’?
(ପଞ୍ଚଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତି କ’ଣ ଥିଲା ?)
Answer:
The decision of the panch was that Sahuji should pay the full price of the bullock. The bullock had died only for his negligence and harsh treatment. He used to overwork the bullock without giving it fodder or water.

Question 4.
Everyone hearing the judgement said, “This is a work of God.” Why?
(ନିଷ୍ପତ୍ତି ଶୁଣି ସମସ୍ତେ କହିଲେ ‘‘ଏ ହେଉଛି ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ।’’ କାହିଁକି ?)
Answer:
Everyone told the judgement, to be the work of God because no one expected a right judgement from Jumman Seikh that was in favour of Algu Chaudhury. As Jumman became a deadly enemy of Algu, it was sure that judgement would go against Algu Chaudhury. But as the judgement was right from every angle everyone said so.

Question 5.
There were two unexpected judgements in the story. Which one surprised you more? Why?
(ଗଳ୍ପଟିରେ ଦୁଇଟି ଆଶା କରାଯାଉନଥ‌ିବା ରାୟ/ବିଚାର ଥିଲା । ତୁମକୁ କେଉଁଟି ବେଶି ବିସ୍ମିତ କଲା ? କାହିଁକି ?)
Answer:
Among the two the second judgement surprised us more. Because in the case of the second judgement there began a die-hard enmity between Algu Chaudhury and Jumman Seikh, the two intimate friends. As the case was, Jumman became the chief judge of the Panchayat where Algu was a party. So, it was sure that judgement would go against Algu. But to everyone’s surprise, Jumman pronounced a judgement in favour of Algu, which was cent per cent right. As a Panch, Jumman saw no difference between friend and foe, but only the truth behind the case.

Question 6.
Which character did you like the best in the story? Why?
(ତୁମେ ଏହି ଗଳ୍ପରେ କେଉଁ ଚରିତ୍ରଟିକୁ ବେଶି ଭଲ ପାଉଛ ? କାହିଁକି ?)
Answer:
The character we like the best in the story is Algu Chaudhury. Because he was such a character who was pious to the core. He was truthful from the beginning and he did not do any harm to anybody. As a Pancha, he pronounced a right judgement in favour of his aunt though he was an intimate friend of Jumman Seikh. He did not sell his conscience for the sake of friendship.

D. WRITING

Answer the following questions in fifty words.
(ପଚାଶଟି ଶବ୍ଦରେ ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

Question 1.
Why did Jumman’s aunt want a ‘panch’?
(ଜୁମ୍ମନଙ୍କ ଚାଚୀ କାହିଁକି ଏକ ପଞ୍ଚ ଚାହିଁଥିଲେ ?)
Answer:
‘Jumman’ had an old aunt who had a small piece of property. As long as the property belonged to her, she was treated with much kindness and respect. But due to Jumman’s pursuance when she transferred his property to his name, both Jumman and his wife began to treat her rudely and harshly. She bore it for some days. But when she could not bear it anymore she asked Jumman to give her an allowance, by which she could cook for her separately. Jumman did not pay any heed to it and she threatened to take the matter to a panchayat. Jumman agreed to it. So Jumman’s aunt wanted a panch.

Question 2.
How did Jumman’s aunt win the case?
(ଜୁମ୍ମନର ଚାଚୀ କିପରି କେଶରେ ଜିତିଲେ ?)
Answer:
One evening a panchayat met under a tree to settle the quarrel between Jumman Seikh and his aunt. Aunt chose Algu Chaudhury as the chief justice as he was acceptable to Jumman. Jumman was overjoyed as Algu was his intimate friend and the judgement would certainly go in his favour. But the old lady had deep faith in Pancha and believed the judgement of panch as the voice of God, whoever the panch may be. After becoming the panch Algu also felt something different and could feel no difference between his friends and his aunt. At last, he pronounced a right judgement which was in favour of Jumman’s aunt. This was how she won the case.

Question 3.
How did Sahuji’s bullock die?
(ସାହୁଜୀଙ୍କର ବଳଦ କିପରି ମରିଗଲା ?)
Answer:
After buying a bullock Sahuji was worried only about the trip not about giving fodder or water to the bullock. Using this bullock he began making three to four trips per day easily. So within a month, the bullock’s health broke down. One evening Sahuji put a double load during the fourth trip that the bullock could not able drove the ekka. So cruel Sahuji whipped it mercilessly. The bullock made a last effort, but fell on the ground and died. So due to the negligence of Sahuji, the bullock died.

Question 4.
Why was the second panch called?
(ଦ୍ୱିତୀୟ ପଞ୍ଚ କାହିଁକି ଡକାଗଲା ?)
Answer:
The bullock sold to Sahuji died from starvation, overwork and physical violence. Shuji had not paid the price at the time of selling but promised to pay earlier. When Algu asked Sahuji for the price of the bullock, both Sahuji and his wife denied arguing that Algu had given them a dying bullock. At that time Algu felt helpless as he had many foes and they helped Shuji. But he did not want to lose a hundred and fifty rupees. The good people of the village advised him to take the matter to the panchayat and Sahuji consented to it. So the second panch was called.

Question 5.
People who heard the judgement said that it was the work of God. Why?
(ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଶୁଣିଲେ, ସେମାନେ କହିଲେ ଏହା ହେଉଛି ଭଗବାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ । କାହିଁକି ?)
Answer:
A panchayat was called for the second time to settle the dispute between Sahuji and Aigu. Shuji had denied paying the price for the bullock which he had bought from Aigu promising to pay within a month. In the panchayat, Sahiji chose Jumman as panch a die-hard enemy of Aigu thinking the judgement would go in his favour. In the first panchayat, Aigu gave a decision against Jumman, so it was natural that Jumman would give a decision against Aigu. But Jumman issued the decision that Sahuji had to pay the money to Aigu. The bullock died only because it was driven too hard and no proper arrangement was made to feed it. After hearing such a surprising and unbelievable righteous judgement people said that it was the work of God.

E. ACTIVITY

The following is the summary of the story. But it is jumbled. Put the sentences in order to get the summary. Pay special attention to the underlined words. These
are the clues to help you to arrange the summary. The first and the last sentence are in order.
(ନିମ୍ନଲିଖଟି ଗଛଟିର ସାରାଂଶ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଏହା ଅସଜଡ଼ା ଅଛି । ସାରାଂଶ ପାଇବା ପାଇଁ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ କ୍ରମରେ ସଜାଅ । ରେଖାଙ୍କିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦିଅ । ଏଗୁଡ଼ିକ ସାରାଂଶକୁ ସଜାଡ଼ିବା ପାଇଁ ସୂଚନାରୂପେ ତୁମକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ । ପ୍ରଥମ ଧାଡ଼ି ଓ ଶେଷ ଧାଡ଼ି କ୍ରମ ଅନୁସରେ ଅଛି ।)

1. Jumman Sheikh treated his old aunt badly after she gave her property to him.
2. Algu’sjudgement was in favour of the old woman.
3. Sahuji treated the bullock badly and it died.
4. H decided in favour of Aigu.
5. Jumman was very angry and decided to take revenge on Aigu.
6. Now that the bullock was dead, h refused to pay the money to Aigu.
7. A panch was called where Jumman was the chief judge.
8. Soon after the judgement, one of Algu’s bullocks died and he sold the other to Samjhoo Sahu.
9. So his aunt called for a panch and finally, Aigu Chaudhuri became the chief judge.
10. All the people praised the panch.
Answer:
1. Jumman Sheikh treated his old aunt badly after she gave her property to him.
9. So his aunt called for a panch and finally, Aigu Chaudhuri became the chief judge.
2. Algu’s judgement was in favour of the old woman.
5. Jumman was very angry and decided to take revenge on Aigu.
8. Soon after the judgement., one of Algu’s bullocks died and he sold the other to Samjhoo Sahu.
3. Sahuji treated the bullock badly and it died.
6. Now that the bullock was dead, he refused to pay the money to Aigu.
7. A panch was called where Jumman was the chief judge.
4. He decided in favour of Aigu.
10. All the people praised the panch.

BSE Odisha 10th Class English Chapter 3 The Village Judge Important Questions and Answers

Very Short A Objective Questions With Answers
Answer The Following Questions In A Word Or A Phrase.

Question 1.
Who had an old aunt?
Answer:
Jumman

Question 2.
What did the old aunt have?
Answer:
a small piece of property

Question 3.
How had she been treated before the transfer of the property to Jumman’s name?
Answer:
with kindness and respect

Question 4.
Who was Jumman’s wife?
Answer:
Kariman

Question 5.
What did the old aunt bear for some time?
Answer:
Jumman’s ill-treatment towards her

Question 6.
“Money doesn’t grow on trees here.” Who said this?
Answer:
Jumman

Question 7.
What did old aunt threaten to call?
Answer:
a panchayat

Question 8.
What did the old aunt carry with her when she ran from village to village?
Answer:
a stick

Question 9.
Whom did she come at last?
Answer:
Algu Choudhuri

Question 10.
What continued to echo in Algu’s heart?
Answer:
the old aunt’s words

Question 11.
Where did the old aunt’s panchayat meet?
Answer:
under a tree

Question 12.
When did the panchayat meet?
Answer:
one evening

Question 13.
Who was the chief judge of the old aunt’s panchayat?
Answer:
Algu Choudhuri

Question 14.
How did Jumman feel when Algu became the chief judge?
Answer:
overjoyed

Question 15.
What, according to the old aunt, can nobody sell for friendship?
Answer:
his conscience

Question 16.
Where, according to the old aunt, does God live?
Answer:
in the heart of the panch

Question 17.
What did Jumman imagine about Algu’s talk?
Answer:
mere show

Question 18.
Who found Algu’s question hard to answer?
Answer:
Jumman

Question 19.
What broke Jumman and Algu’s friendship?
Answer:
the judgement of the panchayat

Question 20.
What did Jumman think after judgement?
Answer:
to take revenge

Question 21.
From where had Algu bought a pair of bullocks?
Answer:
the fair at Bates

Question 22.
“This is punishment for his deception.” Who said this?
Answer:
Jumman

Question 23.
Who was Samjhoo Sahu?
Answer:
a merchant

Question 24.
What did Samjhoo Sahu have?
Answer:
an ekka

Question 25.
What did Samjhoo carry to the town every day?
Answer:
ghee and sugar

Fill In The Blanks With Right Words.

1. Jumman Sheikh and Algu Chaudhuri were __________.
Answer:
great friends

2. _________ The old aunt was lucky because she had
Answer:
a small piece of property

3. Jumman had persuaded his aunt to transfer __________ to his name.
Answer:
the property

4. So long as the property was not transferred, the aunt had been treated with __________.
Answer:
great kindness and respect

5. Jumman and Kariman, became __________ to the aunt.
Answer:
harsh and rude

6. Jumman’s aunt demanded some ___________ from Jumman.
Answer:
money

7. Jumman’s aunt demanded some money to separate.
Answer:
cook and eat

8. ‘Money does not grow on trees here.’ ____________ said it.
Answer:
Jumman

9. The aunt threatened to call for a ___________.
Answer:
panchayat

10. The woman ran from __________ with a stick in her hand to gather support for herself.
Answer:
village to village

11. Most of the people didn’t hear the poor woman’s story with ___________.
Answer:
care and attention

12. After making her rounds, the old woman came at last to __________.
Answer:
Algu Chaudhuri

13. “Will you hesitate to say the honest thing? ____________ said to __________ it.
Answer:
The old aunt, Algu

14. The first __________ panchayat met one evening.
Answer:
under a tree

15. __________ was the panch in Jumman-old aunt’s case.
Answer:
Algu Chaudhuri

16. “The panch is nobody’s friend and enemy.” ___________ said it.
Answer:
the old aunt

17. ___________ named Algu as chief judge an the first panchayat.
Answer:
The old aunt

18. Algu didn’t want to be mixed up in the affair of the old aunt and Jumman because Jumman and he are ___________.
Answer:
close friends

19. According to the knowledge of the old Aunt nobody can sell his ____________ for friendship.
Answer:
conscience

20. ‘God lives in the heart of the panch”. The given expression is told by __________.
Answer:
the old aunt

21. Whatever the panch says is spoken by ____________.
Answer:
God himself

22. After hearing Algu’s statement in the panchayat, Jumman imagined that Algu’s talk was a __________.
Answer:
mere show

23. __________ had considered the matter of Jumman and the old aunt in the first panchayat.
Answer:
the elders

24. ‘The Village Judge’ is a story about _________ friendship.
Answer:
Hindu-Muslim

25. The decision of the first panchayat was __________.
Answer:
the aunt should have a monthly allowance

26. ___________ broke up the friendship between Juman and Algu.
Answer:
The decision of Algu

27. After Algu’s decision, Jumman began to think of taking __________.
Answer:
revenge

28. Algu had bought a very beautiful pair of bullocks from the __________.
Answer:
fair at Bates

29. One of the bullocks happened to die only ____________ after Jumman’s panchayat.
Answer:
a month

30. “This is punishment for his deception”. The above expression is told by __________.
Answer:
Jumman

31. “God sees all the good and evil”. ____________ exclaimed it.
Answer:
Jumman

32. “Juman is behind this.” The given expression is told by __________.
Answer:
Algu’s wife

33. Samjhoo Sahu used to drive __________ to the town.
Answer:
an ekka

34. Samjhoo carried __________ to the town market.
Answer:
ghee and sugar

35. Samjhoo sold _________ in the village.
Answer:
salt and oil

36. Samjhoo promised Algu to pay off the price of the bullock in _________ time.
Answer:
a month’s

37. Samjhoo began making _________ trips per day.
Answer:
three to four

38. Within a month the bullock became ____________.
Answer:
a mere bag of skin and bones

39. Samjhoo put a double load during the __________ trip.
Answer:
fourth

40. The animal was dead tried by ___________.
Answer:
days’ work

Multiple Choice Questions With Answers

Question 1.
Jumman and Algu were?
(A) close friends
(B) related to each other
(C) two brothers
(D) two students
Answer:
(A) close friends

Question 2.
Jumman persuaded to transfer the property in his name?
(A) his mother
(B) his father
(C) the old aunt
(D) his brother
Answer:
(B) his father

Question 3.
Kariman became very harsh and to the old aunt after the property had been transferred to Jumman’s name?
(A) polite
(B) kind
(C) merciful
(D) rude
Answer:
(D) rude

Question 4.
‘I’ll cook and eat separately’, said?
(A) Jumman
(B) Algu
(C) Kariman
(D) the old aunt
Answer:
(D) the old aunt

Question 5.
Money doesn’t grow on trees’ said?
(A) the old aunt
(B) Kariman
(C) Jumman
(D) Algu
Answer:
(C) Jumman

Question 6.
The old aunt told Jumman to give her some?
(A) food
(B) snacks
(C) money
(D) clothes
Answer:
(C) money

Question 7.
The old aunt threatened Juminan to call?
(A) a panchayat
(B) the police
(C) the headman of the village
(D) his friend
Answer:
(A) a panchayat

Question 8.
I hate these daily quarrels myself ‘ said?
(A) the old aunt
(B) Jumman
(C) Aigu
(D) Kariman
Answer:
(B) Jumman

Question 9.
The old aunt ran from village to village with a _______ in her hand?
(A) bag
(B) purse
(C) spade
(D) stick
Answer:
(D) stick

Question 10.
Most people in the village didn’t hear the story of _____________?
(A) the poor man
(B) the poor woman
(C) the judge
(D) Jumman
Answer:
(B) the poor woman

Question 11.
Son, you should come to my Panchayat’ said ________________?
(A) the mother
(B) the father
(C) the punch
(D) the old aunt
Answer:
(D) the old aunt

Question 12.
I can come to the meeting. but I didn’t open my ________ there’ said Aigu?
(A) handbag
(B) eyes
(C) mouth
(D) clothes
Answer:
(C) mouth

Question 13.
Will you hesitate to say that because you fear a quarrel? said the old aunt?
(A) vicious thing
(B) honest thing
(C) dishonest thing
(D) immoral things
Answer:
(B) honest thing

Question 14.
The Panch is nobody or an enemy?
(A) friend
(B) advisor
(C) driver
(D) labourer
Answer:
(A) friend

Question 15.
Do you accept Aigu Choudhuri as ___________ ?‘ said the old aunt?
(A) Chief Minister
(B) Chief Guest
(C) Chief Executive
(D) Chief Judge
Answer:
(D) Chief Judge

Question 16.
The panchayat met under a tree one?
(A) morning
(B) afternoon
(C) midday
(D) evening
Answer:
(D) evening

Question 17.
Nobody can sell his ____________ for friendship’ said old aunt?
(A) personality
(B) property
(C) conscience
(D) friendship
Answer:
(C) conscience

Question 18.
It ¡s said that God lives in the __________ of the judge?
(A) head
(B) heart
(C) tongue
(D) stomach
Answer:
(B) heart

Question 19.
Who was confident that he would win the case in the first meeting?
(A) the old aunt
(B) Jumman
(C) Aigu
(D) the judge
Answer:
(B) Jumman

Question 20.
The judge declared that the aunt should have?
(A) a weekly allowance
(B) a monthly allowance
(C) an annual allowance
(D) none of these
Answer:
(B) a monthly allowance

Question 21.
Unless Jumman paid the allowance to the old aunt?
(A) the property should be returned to the old aunt
(B) the property should be returned to Jumman
(C) the property should be returned to the panchayat
(D) the property should be returned to people.
Answer:
(A) the property should be returned to the old aunt

BSE Odisha 10th Class English Non-Detailed Text:

• A Tiger in the House Question Answer
• The Beggar Question Answer
• The Village Judge Question Answer
• A Grain as big as a Hen’s Egg Question Answer
• A Great Son of India Question Answer

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Physical Science Notes Chapter 5 ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ପର୍ଯ୍ୟାୟୀ ଶ୍ରେଣୀକରଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Physical Science Notes Chapter 5 ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ପର୍ଯ୍ୟାୟୀ ଶ୍ରେଣୀକରଣ

→ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଶ୍ରେଣୀକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଉଦ୍ୟମ (Early Attempts at the Classification of Elements) :

• 1800 ମସିହା ବେଳକୁ ପ୍ରାୟ 30ଟି ମୌଳିକ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଏବେ 118ଟି ମୌଳିକ ଥିବା ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଦର୍ଶାଯାଉଛି । ସେଥୁରୁ
• ଅନେକ (92ଟି) ମୌଳିକ ପ୍ରକୃତିରୁ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ବାକିତକ ମୌଳିକ କୃତ୍ରିମ ଅଟେ ।
• ମୌଳିକମାନଙ୍କର ଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଜାଣିବା ନିମନ୍ତେ ସମଧର୍ମୀ
• 
• ସଜୀକରଣକୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ କୁହାଯାଏ । କିମ୍ବା ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକର ଧର୍ମର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଶ୍ରେଣୀ ବିଭକ୍ତ କରି ଯେଉଁ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତି କରାଯାଇଛି, ତାହାକୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ କୁହାଯାଏ ।
• 1815 ମସିହାରେ ଉଇଲିୟମ୍ ପ୍ରାଉଟ୍ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ, ସମସ୍ତ ମୌଳିକମାନଙ୍କର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ (atomic mass) ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଗୁଣିତକ ।
• ପ୍ରାଉଟ୍ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ସୂଚାଇଥିଲେ ଯେ, ସମସ୍ତ ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ମଧ୍ଯରେ ଏକ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ।

→ ଡୁବେରିନର ଟ୍ରାଇ ଏତସମୂହ (Dobereiner’s Triads):

• ଜର୍ମାନ ରସାୟନବିତ୍ ଜେ. ଡବ୍ଲ୍ୟୁ, ଡୁବେରିନର 1817 ମସିହାରେ ଅନୁରୂପ ଧର୍ମ ଥିବା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗ୍ରୁପ୍ କରି ସଜାଇବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କଲେ । ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ମୌଳିକର କେତୋଟି ଗ୍ରୁପକୁ ବାଛିଲେ, ଏହି ଗ୍ରୁପଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ଟ୍ରାଇଏଡ୍ (Triad) ବୋଲି କହିଲେ ।
• ଡୁବେରିନର ଦର୍ଶାଇଥଲେ ଯେ, ପ୍ରତି ଟ୍ରାଇଏଡ୍‌ରେ ଥ‌ିବା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କ ବର୍ଦ୍ଧିତ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ କ୍ରମରେ ସଜାଇଲେ ମଧ୍ଯସ୍ଥାନରେ ରହିଥିବା ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ମୌଳିକର ହାରାହାରି ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସଙ୍ଗେ ସମାନ । ଟ୍ରାଇଏଡ୍ ଗୁଡ଼ିକର ଉଦାହରଣ

→ ଉଦାହରଣ :
(i) କ୍ଷାରକ ଧାତୁ ଗ୍ରୁପ୍ : Ca, Sr ଓ Ba କ୍ଷାରକ ଧାତୁର ଗ୍ରୁପ୍‌ରେ ରହିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ Ca, Sr ଓ Ba ଏକ ଟ୍ରାଏଡ୍ ଗଠନ କରନ୍ତି ।
Caର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 40.1 1
Srର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 87.6
Baର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 137.3
Ca ଓ Baର ହାରାହାରି ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ = \(\frac { 40.1+137.3 }{ 2 }\) = 88.7
ଏହା Sr ର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସହ ପ୍ରାୟ ସମାନ ।

(ii) କ୍ଷାର ଧାତୁ ଗ୍ରୁପ୍ : ଲିଥ୍ମ୍ (Li), ସୋଡ଼ିୟମ୍ (Na) ଏବଂ ପୋଟାସିୟମ୍ (K)ର ଜି.ରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ 6.6.9, 23.0 ଓ 39.0 1
Li ଓ K ର ହାରାହାରି ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ = \(\frac { 6.9+39-0 }{ 2 }\) = \(\frac { 45.9 }{ 2 }\) = 22.9
ଏହା Na ର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସହ ପ୍ରାୟ ସମାନ ।

ସେତେବେଳେ ଜଣାଥବା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଡୁବେରିନର କେବଳ ତିନୋଟି ଟ୍ରାଇଏଡ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିଥିଲେ ।

→ ଡୁବେରିନର ଶ୍ରେଣୀକରଣ ତୃଟି :

• ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଏଭଳି ଟ୍ରାଇଏଡ୍ ବାଛିବା ସମ୍ଭବ ହେଲାନାହିଁ ।
• ଟ୍ରାଇଏଡ୍‌ର କିଛି ମୌଳିକରେ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ ଦେଖାଦେଲା । ତେଣୁ ଡୁବେରିନରଙ୍କ ଟ୍ରାଇଏଡ୍ ଶ୍ରେଣୀକରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉପାଦେୟତା ଦେଖାଗଲା ନାହିଁ।
• ଡୁବେରିନର ପ୍ରଥମେ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଧର୍ମ ସହିତ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

→ ମିତଲାଶ୍ରକ ଅଷ୍ଟକ ନିୟମ (Newland’s Law of Octaves):

• 1866 ମସିହାରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ରସାୟନବିତ୍ ଜନ୍ ନିଉଲାଣ୍ଡ ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ଆଧାର କରି ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଜ୍ଜା ଦେବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରି ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ତାଙ୍କର ବର୍ଦ୍ଧିତ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ କ୍ରମରେ ସଜାଇଲେ ଏବଂ ପ୍ରତି ଅଷ୍ଟମ ମୌଳିକର ଧର୍ମ ପ୍ରଥମ ମୌଳିକର ଧର୍ମ ସହିତ ମେଳ ରହିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ।
• ଏହି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣକୁ ନେଇ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କ ଅଷ୍ଟକ ସୂତ୍ର ପ୍ରତିପାଦନ କରିଥିଲେ ।
  ସେ ଏହାକୁ ସଙ୍ଗୀତର ଅଷ୍ଟକସ୍ଵର (ସାରେଗାମାପାଧାନିସା) ସହିତ ତୁଳନା କରି ଅଷ୍ଟକ ନିୟମ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଏହା ନିଉଲାଣ୍ଡଙ୍କ ଅଷ୍ଟକ ନିୟମ ରୂପେ ସୁପରିଚିତ ।
• 
• ନିଉଲାଣ୍ଡ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ହାଇଡ୍ରୋଜେନରୁ ଆରମ୍ଭ କରି56 ତମ ମୌଳିକ ଥୋରିୟମ୍ ଠାରେ ଶେଷ କରିଥିଲେ ।

→ ନିଉଲାଣ୍ଡଙ୍କ ଅଷ୍ଟକ ସମୂହ:
ସଙ୍ଗୀତର ସ୍ଵର:

→ ଛୁଟି :

• ନିଉଲାଣ୍ଡଙ୍କ ଅଷ୍ଟକ ନିୟମ କେବଳ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ପରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତି ଅଷ୍ଟକ ମୌଳିକର ଧର୍ମ ପ୍ରଥମ ମୌଳିକର ଧର୍ମ ସହ ସମାନ ନ ଥିଲା ।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଆବିଷ୍କୃତ ହେବାକୁ ଥ‌ିବା ମୌଳିକମାନଙ୍କ ସକାଶେ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିଲା ।
• ନିଉଲାଣ୍ଡଙ୍କ ଧାରଣା ଥିଲା ପ୍ରକୃତିରେ କେବଳ 56ଟି ମୌଳିକ ରହିଛି ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଆଉ ଅଧ୍ଵକ ମୌଳିକ ଆବିଷ୍କୃତ ହେବନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଅନେକ ନୂଆ ମୌଳିକ ଆବିଷ୍କୃତ ହେଲା । ସେହି ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକ ଅଷ୍ଟକ ନିୟମରେ ଖାପ ଖାଇଲାନାହିଁ ।
• କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ଖାପ ଖୁଆଇବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ମୌଳିକକୁ ଏକା ସ୍ଥାନରେ ରଖୁଥିଲେ ।
• ନିଉଲାଣ୍ଡ ଅସମଧର୍ମୀ ମୌଳିକମାନଙ୍କୁ ଏକ ସ୍ବରତଳେ ସ୍ଥାନିତ କରିଥିଲେ; ଯଥା— କୋବାଲଟ୍ ଓ ନିକେଲ ଏକା ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି ଏବଂ ଫ୍ଲୋରିନ୍, କ୍ଲୋରିନ୍ ଓ ବ୍ରୋମିନ୍ ଥ୍ବା ସ୍ତମ୍ଭରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି । ଫ୍ଲୋରିନ୍, କ୍ଲୋରିନ୍ ଓ ବ୍ରୋମିନର ଧର୍ମ କୋବାଲଟ୍ ଓ ନିକେଲ୍ ଧର୍ମଠାରୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ଅଟେ ।
• ନିଉଲାଣ୍ଡ ସମଧର୍ମୀ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ଅଲଗା ସ୍ଥାନିତ କରିଥିଲେ; ଯଥା— ଆଇରନ୍‌ର ଧର୍ମ କୋବାଲଟ୍ ଓ ନିକେଲର ଧର୍ମରେ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାକୁ କୋବାଲଟ୍ ଓ ନିକେଲ୍‌ଠାରୁ ଅଲଗା ରଖାଯାଇଛି ।
  ନିଉଲାଣ୍ଡଙ୍କ ଅଷ୍ଟକ ନିୟମ କେବଳ ହାଲୁକା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଠିକ୍ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା ।

→ ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ (Mendeleev’s Periodic Table):

• 
  ଅବଦାନ ରହିଛି ।
• ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ 1872 ମସିହାରେ ଜର୍ମାନୀର ଏକ ପତ୍ରିକାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା ।
• ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କଲାବେଳେ ମାତ୍ର 63ଟି ମୌଳିକ ଜଣାଥିଲା ।

→ ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ନିପମ

• ‘‘ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଗୁଣ ସେଗୁଡ଼ିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ବର ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଫଳନ’’ ।
• ଅର୍ଥାତ୍ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ସେଗୁଡ଼ିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ବଦ୍ଧିତ କ୍ରମଅନୁସାରେ ସଜାଇଲେ, ମୌଳିକମାନଙ୍କର ଗୁଣସବୁ କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ବଦଳେ ଏବଂ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନପରେ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ପୁନରାବୃତ୍ତି ଘଟେ ।
• ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ଥିବା ସ୍ତମ୍ଭକୁ ଗ୍ରୁପ୍ (Group) ଏବଂ ଧାଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟ (Period) କୁହାଯାଏ ।
  ଏଥ‌ିରେ ୫ଟି ଗ୍ରୁପ୍ ଓ 7ଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅଛି ।
• ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀର ପ୍ରତି ସ୍ତମ୍ଭ ଉପରେ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଓ ହାଇଡ୍ରାଇଡ୍‌ର ସଙ୍କେତରେ ଦିଆଯାଇଥିବା R ଅକ୍ଷର ସେହି ଗ୍ରୁପର ଯେକୌଣସି ମୌଳିକକୁ ସୂଚାଇବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

→ ଉଦାହରଣ :
ନାଇଟ୍ରୋଜେନ ହାଇଡ୍ରାଇଡ୍ NH₃ କୁ RH₃ ରୂପେ ଏବଂ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ MgO କୁ RO ରୂପେ ଲେଖାଯାଇଛି ।

ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ

→ ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ସଫଳତା(Achievements of Mendeleev’s Periodic Table):

• ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ପୂର୍ବପେକ୍ଷା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ‌ିକ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ସଜ୍ଜା ଯାଇଥିଲା
• ସାମାନ୍ୟ ଅଧ୍ବକ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ମୌଳିକକୁ ଏହାଠାରୁ କମ୍ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ମୌଳିକ ପୂର୍ବରୁ ସ୍ଥାନିତ କରିଥିଲେ ।
  ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ କୋବାଲ୍ଟ (ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ 58.9) ନିକେଲ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ 58.7 ) ପୂର୍ବରୁ ରହିଛି । ଫଳରେ ଅନୁକ୍ରମ (Sequence) ଅଦଳ ବଦଳ କରିବା ଫଳରେ ସମଧର୍ମୀ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ଏକତ୍ର ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ହୋଇପାରିଲା ।
• ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍ ତାଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଖାଲି ସ୍ଥାନ ରଖୁଥିଲେ । ଫଳରେ ପରେ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ଓ ନୋବେଲ୍‌ ଗ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଅଦଳ ବଦଳ ନ କରି ସୁବିଧାରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଗଲା । ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍ ସେହି ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ସେହି ଗ୍ରୁପର ପୂର୍ବବର୍ତୀ ମୌଳିକ ନାମ ପୂର୍ବରୁ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ‘ଏକ’ (Eka) ଯୋଗକରି ନାମିତ କରିଥିଲେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ସ୍କାଣ୍ଡିୟମ, ଗାଲିୟମ୍ ଓ ଜର୍ମାନିୟମର ଧର୍ମ ଯଥାକ୍ରମେ ଏକ-ବୋରନ୍ ଏକ-ଏଲୁମିନିୟମ୍, ଏକ-ସିଲିକନର ଧର୍ମସହିତ ସମାନ ।
  ଏକ-ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଏବଂ ଗାଲିୟମ୍‌ର ଧର୍ମ
  
• ହିଲିୟମ୍ (He), ନିୟମ (Ne) ଏବଂ ଆର୍ଶନ (Ar) ପରି ନୋବେଲ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ବହୁତ ବିଳମ୍ବରେ ଆବିଷ୍କୃତ ହେଲା । ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ରହିଥ‌ିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଅଦଳ ବଦଳ ନ କରି, ଏହି ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ଆବିଷ୍କୃତ ହେଲା ପରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ନୂଆ ଗ୍ରୁପ୍‌ରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇ ପାରିଲା ।

→ ମେଣ୍ଡେଲଫ୍ ଙ୍କ ଶ୍ରେଣ1କରଣର ତୃଟି (Limitations of Mendeleev’s Classification):
(i) ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ସଂରଚନା କ୍ଷାରୀୟ ଧାତୁ (Li, Na, K) ଗୁଡ଼ିକର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ସଂରଚନା

→ ଉଦାହରଣ:
Hର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ସଂରଚନା = 1 (K)
Liର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ସଂରଚନା = 2(K), 1(L)
Naର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ସଂରଚନା = 2(K), 8(L), 1(M)
Kର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ସଂରଚନା = 2(K), 8(L), 8(M), 1(N)
ପୁନଶ୍ଚ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, କ୍ଷାରୀୟ ଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ପରି ହାଲୋଜେନ୍ (F, CI, Br) ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ଓ ସଲ୍ଫର ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଏକାଭଳି ସଂକେତର ଯୌଗିକମାନ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ନିମ୍ନ ସାରଣୀକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କର ।

ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ଯୌଗିକ

ସୁତରାଂ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌କୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

(ii)
ଆଇସୋଟୋପ୍ ହେଉଛି ସମାନ ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ମୌଳିକର ଭିନ୍ନ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ପରମାଣୁ ସମୂହ । ତେଣୁ ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀକରଣ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଆଇସୋଟୋପ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ହେତୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ରଖୁବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, 1, 2 ଓ 3 ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ଆଇସୋଟୋପ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ତିନୋଟି ସ୍ଥାନରେ ରଖୁବା ଉଚିତ; କିନ୍ତୁ ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ସମାନ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମବିଶିଷ୍ଟ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ଆଇସୋଟୋପ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥକ୍ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇ ନ ଥିଲା ।

(iii) କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ବର୍ଦ୍ଧିତ କ୍ରମକୁ ଭିଭି ନ କରି ସମାନ ଧର୍ମ ଅନୁଯାୟୀ ମୌଳିକାଟୁଡିକର ସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ |
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, 39.9 ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଆର୍‌ଗନ୍‌ (Ar)କୁ 39.1 ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ପୋଟାସିୟମ୍ (K) ପୂର୍ବରୁ ରଖାଯାଇଥିଲା । ଏଭଳି ଉପସ୍ଥାପନ ଯୁକ୍ତିସିଦ୍ଧ ନ ଥିଲା ।

(iv) ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍‌ଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ କେତେକ ସହଧର୍ମୀ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ଭିନ୍ନ ଗ୍ରୁପ୍‌ରେ ରଖାଯାଇଥିବା ବେଳେ ଅସମ ଧର୍ମୀ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ର ରଖାଯାଇଥିଲା ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, କପରର ଧର୍ମ, ପାରଦର ଧର୍ମ ସହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀରେ ରଖାଯାଇଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ Li, Na ଓ K ଆଦି ମୌଳିକର ଧର୍ମ Cu, Ag ଓ Au ଆଦି ମୌଳିକର ଧର୍ମଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଭିନ୍ନ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ର ରଖାଯାଇଥିଲା ।

(v) ମେଣ୍ଡେଲିଫ୍ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟତା (Periodicity) ର କାରଣ ବୁଝାଇପାରି ନ ଥିଲେ ।

→ ଆଧୁନିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ (The Modern Periodic Table):
ହେନ୍‌ରୀ ମୋସଲୀ 1913 ମସିହାରେ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ଗୋଟିଏ ମୌଳିକର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ ଏହାର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱଠାରୁ ଅଧିକ ଗ୍ରହଣୀୟ ବା ଅଧିକ ପ୍ରାଥମିକ ଧର୍ମ ଅଟେ । ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କକୁ ଆଧୁନିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀର ମୂଳସୂତ୍ର ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ, ଆଧୁନିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ନିୟମଟି ହେଲା-

‘ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଗୁଣ, ସେଗୁଡ଼ିକର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କର ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଫଳନ’’।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା:
ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କର ବଦ୍ଧିତ କ୍ରମଭିତ୍ତିରେ ସଜାଗଲେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଗୁଣ ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ଏବଂ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଗୁଣଥୁବା ମୌଳିକମାନେ ଏକ ଗ୍ରୁପରେ ରହିଥାଆନ୍ତି ।

→ ଆଧୁନିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥାନ (Position of Elements in the Modern Periodic Table):

ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଥ‌ିବା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ସଂରଚନା:

• ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଥ‌ିବା ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ପରମାଣୁରେ ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ସଂଯୋଜକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ କକ୍ଷ ଅଛି ।
• ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ କକ୍ଷ ରହିଥିବା ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକର ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକକୁ ଏକା ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି । ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବଢ଼ିଲେ କକ୍ଷ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼େ ।
• ସଂଯୋଜକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ଦ୍ବାରା ମୌଳିକ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ବନ୍ଧ ଗଠନ କରିବ ତାହା ଜଣାଯାଏ ।
• କୌଣସି ମୌଳିକର ଅବସ୍ଥିତିରୁ ଏହାର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳତା (Chemical reactivity)

→ ଜଣାପଡ଼େ । ଏ ଧୁନିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀରେ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଗୁଣରେ କ୍ରମିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ (Trends in the Modern Periodic Table):

ଯୋଗ୍ୟତା:
ଗୋଟିଏ ମୌଳିକର ଯୋଗ୍ଯତା ଏହାର ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷରେ ଥ‌ିବା ସଂଯୋଜକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ଦ୍ୱାରା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ ।

→ ଧାତବ ଓ ଅଧାତବ ଶ୍ରଣ (Metallic and Non – metallic Properties):