CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ବୃତ୍ତିଗତ ଶିକ୍ଷା
(ii) ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା
(iv) ସାମାଜିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iii) ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା

2. ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ କେବେ ଜୀବନନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(i) ୨୦୦୫ ମସିହା
(ii) ୧୯୮୦ ମସିହା
(iii) ୧୯୯୩ ମସିହା
(iv) ୧୯୯୦ ମସିହା
Answer:
(iii) ୧୯୯୩ ମସିହା

3. ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ ଯାପନ ନିମନ୍ତେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାହ କରିବା, ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ –
(i) ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ
(ii) ଗୁରୁତ୍ବ
(iii) ଉପକାରିତା
(iv) ଉପାୟ
Answer:
(iv) ଉପାୟ

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

4. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର କେଉଁ ବିଭବର ସମାହାରକୁ ବୁଝାଏ ?
(i) ଦକ୍ଷତା
(ii) ସୁଗୁଣ
(iii) ଦୁର୍ଗୁଣ
(iv) ଭଲ ଭାବନା
Answer:
(i) ଦକ୍ଷତା

5. ‘ଆତ୍ମ-ସଚେତନତା ଏକ ଦକ୍ଷତା’’ – ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
(i) ୟୁନିସେଫ
(ii) ବିଶ୍ୱସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ
(iii) ବିଶ୍ଵ ବାଣିଜ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ
(iv) ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ
Answer:
(iii) ବିଶ୍ଵ ବାଣିଜ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ

6. ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ମତାନୁସାରେ ମଣିଷ ଜୀବନରେ କେତୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଦକ୍ଷତା ରହିଛି ?
(i) ୫ଟି
(ii) ୭ଟି
(iii) ୯ଟି
(iv) ୧୦ଟି
Answer:
(iv) ୧୦ଟି

7. “ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବହାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ବା ବ୍ୟବହାର କୌଶଳ ଅଟେ” – ଏହି ମତ କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ୟୁନିସେଫ
(iii) ବିଶ୍ଵ ବାଣିଜ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ
(ii) ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ
(iv) ସାଧାରଣ ପରିଷଦ
Answer:
(i) ୟୁନିସେଫ

8. ଶିକ୍ଷକ-ଛାତ୍ର ସମ୍ପର୍କକୁ ମଜଭୁତ କରିବା, ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ –
(i) ସାମାଜିକ ଉପକାରିତା
(ii) ସାଂସ୍କୃତିକ ଉପକାରିତା
(iii) ଶିକ୍ଷାଗତ ଉପକାରିତା
(iv) ଅର୍ଥନୈତିକ ଉପକାରିତା
Answer:
(iii) ଶିକ୍ଷାଗତ ଉପକାରିତା

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ-ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରେ ତାକୁ ___________ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ

2. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା, ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ___________ ଗୁଡ଼ିକର ସମାହାରକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ଦକ୍ଷତା

3. ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ – ମସିହାରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୯୩

4. ‘‘ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବହାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ବା ବ୍ୟବହାର ବିକାଶର କୌଶଳ ଅଟେ’’ – ଏହି ___________ ର ମତ ଥିଲା ।
Answer:
ୟୁନିସେଫ୍

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

5. ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବା, ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଗୁରୁତ୍ବ

6. ଛାତ୍ର-ଶିକ୍ଷକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ କରିବା ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଉପଯୋଗିତା

7. ସମାଜରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସ୍ବଚ୍ଛତା ବଜାୟ ରଖୁବା ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ___________ ଉପକାରିତା ଅଟେ ।
Answer:
ସାଂସ୍କୃତିକ

8. ସଞ୍ଚୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ___________ ଉପକାରିତା ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ-ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନପ୍ରଦାନ କରେ ତାକୁ ବୃତ୍ତିଗତ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ-ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରେ ତାହାକୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।

2. ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ୨୦୦୦ ମସିହାରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବିଶ୍ବ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

3. ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ଵ ନିର୍ବାହ କରିବା, ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଉପକାରିତା ଅଟେ ।
Answer:
ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାହ କରିବା ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଉପାୟ ଅଟେ ।

4. ଆତ୍ମସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି, ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଉପାୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଆତ୍ମ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଦକ୍ଷତା ଅଟେ ।

5. କ୍ରୋଧର ପରିଚାଳନା ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ଅଟେ ।
Answer:
କ୍ରୋଧର ପରିଚାଳନା ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଆବେଗିକ ସମସ୍ୟା ଅଟେ ।

6. ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟର ୫ଟି ମୁଖ୍ୟ ଦକ୍ଷତା ଅଛି ।
Answer:
ବିଶ୍ବ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟର ୧୦ଟି ମୁଖ୍ୟ ଦକ୍ଷତା ଅଛି ।

7. ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ସ୍ଥାପନ-ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ସାମାଜିକ ଉପାଦେୟ ଅଟେ ।
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥାପନ – ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ଉପାଦେୟତା ଅଟେ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।

2. ବିଶ୍ବ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ କେବେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ବ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

3. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସକ୍ଷମ କରିଥାଏ – କିପରି ?
Answer:
ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ଜ୍ଞାନ, ମନୋଭାବ, ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରାଇ ତାକୁ ଅଧିକ ଦକ୍ଷ କରାଇଥାଏ ।

4. ଯୁବପିଢ଼ିମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ଏକ ସମସ୍ୟା ଲେଖ ।
Answer:
ଯୁବପିଢ଼ିମାନେ ବିଭିନ୍ନ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି; ଯଥା – ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

5. ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଜୀବନ-ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ କୌଶଳ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଶ୍ବ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ପ୍ରଦତ୍ତ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ କୌଶଳ ହେଉଛି – ସୃଜନଶୀଳ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ କରିବା ।

6. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଅଭିଗୃହୀତ ଧାରଣା ଲେଖ ।
Answer:
ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଯୁବପିଢ଼ିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ପର୍କିତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରାଇଥାଏ ।

7. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ସ୍ଵାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଲେଖ ।
Answer:
ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟାଏ ।

8. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉପକାରିତା ଲେଖ ।
Answer:
ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ସଞ୍ଚୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇଥାଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କ ସୋପାନରେ ପହଞ୍ଚାଇବାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
(ii) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟାଏ ।

2. ବିଶ୍ଵ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO) ଙ୍କ ମତରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନଙ୍କ ମତରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି, ‘‘ସେହି ଉପଯୋଗୀ ତଥା ଯୁକାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାର ଯାହାକି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଜୀବନରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ କଷ୍ଟକର ସମସ୍ୟାକୁ ଫଳପ୍ରଦ ଭାବରେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାରେ ସକ୍ଷମ କରାଏ ।’’

3. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କିପରି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସକ୍ଷମ କରାଏ, ତାହାର ତିନୋଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହା ଜ୍ଞାନ, ମନୋଭାବ, ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରାଏ ।
(ii) ଏହା ଆତ୍ମ-ବିଶ୍ଵାସ ସୃଷ୍ଟିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iii) ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସକାରାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ଏହା ସହାୟକ ହୁଏ ।

4. ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO) ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ତିନୋଟି ଜୀବନ କୌଶଳ (ନୈପୁଣ୍ୟ) ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଆତ୍ମ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ।
(ii) ନିଷ୍ପଭି ନେବାର ଦକ୍ଷତା ହାସଲ ।
(iii) ଆବେଗର ସୁପରିଚାଳନା ।

5. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଉପାଦେୟତା କ’ଣ ?
Answer:
(i) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଭ୍ୟାସର ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ii) ଏହା ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iii) ଏହା ସମାଜରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରସାର ଘଟାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

6. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ଵ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ସଚେତନ କରାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତମ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ।
(ii) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇ ସେମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
(i) ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ୍ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ-ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାହାକୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନିଷ୍ପଭି ନେବା, ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା ଏବଂ ଆତ୍ମପରିଚାଳନା ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ଏବଂ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ ଯାପନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iii) ଏହି ଶିକ୍ଷା ଆମ ଜୀବନକୁ ଫଳପ୍ରଦ କରିବାପାଇଁ ଆମେ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା କୌଶଳ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ଯୋଗାଇଥାଏ ଯାହାକି ଆମର ଅଭିଳାଷ ପୂରଣ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତିର ପୂର୍ଣ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iv) ଯେକୌଣସି କୌଶଳ ବା ଦକ୍ଷତା ଆମ ଜୀବନରେ ଉପଯୋଗୀ ତାକୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଦକ୍ଷତା କୁହାଯାଇଥାଏ ।
(v) ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ପିଲାମାନେ ଜୋତାର ଲେସ୍ ବାନ୍ଧିବା, ସନ୍ତରଣ କରିବା ବା କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଚଳାଇ ଶିଖିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

2. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ସାମାଜିକ ଉପଯୋଗିତାଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରାଏ ।
(ii) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ନିଜର ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ଏବଂ ଭଲ ସାଙ୍ଗ ଚୟନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iii) ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କର ଅବସର ସମୟର ସଠିକ୍ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଏ ।
(iv) ଏହା ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସମୂହ ମଧ୍ଯରେ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
(v) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଚରିତ୍ର ଗଠନରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

3. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କିପରି ସକ୍ଷମ କରାଇଥାଏ ?
Answer:
ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରେ ସକ୍ଷମ କରାଇଥାଏ –
(i) ଏହା ଜ୍ଞାନ, ମନୋଭାବ, ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରାଏ ।
(ii) ଏହି ଶିକ୍ଷା ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ୱସମ୍ପନ୍ନ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରେ ।
(iii) ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସକରାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗଏ ।
(iv) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମନରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ସୃଷ୍ଟି କରାଇଥାଏ ।
(v) ଏହା ଆତ୍ମସମ୍ମାନ ସୃଷ୍ଟିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

4. ଯୁବପିଢ଼ିମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଯୁବପିଢ଼ିମାନେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି ।
(i) ବିଭିନ୍ନ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – ପରୀକ୍ଷାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ଏବଂ ସାଥୀଦଳର ବିଭିନ୍ନ ଚାପ ଇତ୍ୟାଦି ।
(ii) ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – ସାଥୀଦଳର ଚାପ, ଆନ୍ତ-ସମ୍ପର୍କ ଇତ୍ୟାଦି ।
(iii) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – ପୁଞ୍ଜିର ଅଭାବ, ଆର୍ଥିକ ଅଭାବ, ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଇତ୍ୟାଦି ।
(iv) ଆବେଗିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – କ୍ରୋଧ ପରିଚାଳନା, ହରମୋନର ପ୍ରଭାବ ଇତ୍ୟାଦି ।
(v) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – ଧର୍ମୀୟ ବିଶ୍ଵାସରେ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ଇତ୍ୟାଦି ।

5. ବିଶ୍ଵ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଜୀବନ କୌଶଳଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଶ୍ଵସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ WHO ମୁଖ୍ୟତଃ ୧୦ ଗୋଟି ଜୀବନ କୌଶଳ ବିଷୟରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଆତ୍ମ-ସଚେତନତା ।
(ii) ସମାଲୋଚନାମୂଳକ ଚିନ୍ତା କରିବା ।
(iii) ସମ୍ବେଦନ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ।
(iv) ସୃଜନଶୀଳ ଚିନ୍ତାଧାରା ।
(v) ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ଦକ୍ଷତା ।
(vi) ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ।
(vii) ଫଳପ୍ରଦ ଯୋଗାଯୋଗ ।
(viii) ଆନ୍ତଃ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା ।
(ix) ମାନସିକ ଚାପର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ।
(x) ଆବେଗର ସୁପରିଚାଳନା ।

6. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଅଭିଗୃହୀତ ଧାରଣା ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ତଥ୍ୟ, କୌଶଳ ଏବଂ ମନୋଭାବ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିଲେ ଗଠନମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି
ନେଇପାରିବେ ।
(ii) ଜୀବନ ନେପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ – ସାଂସ୍କୃତିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – HIV ଏବଂ AIDS, ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟର ଭୁଲ ବିନିଯୋଗ ଇତ୍ୟାଦିର ସମାଧାନ କରିଥାଏ ।
(iii) ସେହିପରି ଏହା ଯୁବପିଢ଼ିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iv) ଯଦି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ବାସ୍ତବ ଜୀବନ ଅଭିଜ୍ଞତା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୁଏ, ତେବେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଦକ୍ଷତାର ବିକାଶ ସମ୍ଭବପର
ହେବ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ସର୍ବଦା ଜୀବିକା ନୈପୁଣ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଅଛୁ । କିନ୍ତୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଜୀବିକା ନୈପୁଣ୍ୟ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟୟ । ଜୀବିକା ଦକ୍ଷତା ଆମର ରୋଜଗାର ବୃଦ୍ଧିକରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ଏହି ଦକ୍ଷତାଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ବୃତ୍ତିଗତ ନୈପୁଣ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟ ପରିଚାଳନା ଦକ୍ଷତା ସହ ଜଡ଼ିତ ।

କିନ୍ତୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଦକ୍ଷତାକୁ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ କିମ୍ବା ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଦକ୍ଷତା ହୋଇପାରେ । ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟର ବିକାଶ ଏକ ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହା ପ୍ରାକ୍-ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସାରା ଜୀବନ ଚାଲୁରହିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି ଦକ୍ଷତା ଯଥା – ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ଅଧ୍ଵକ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ – ଏହି ଦକ୍ଷତାଗୁଡ଼ିକ ମାନସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସହ ଜଡ଼ିତ; ଯଥା – ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତା ।
ସାମାଜିକ – ଏହି ଦକ୍ଷତା ଜଣକୁ ନିଜ ସହ, ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ଏବଂ ପରିବେଶ ସହ ଆନ୍ତଃକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଏ ।

ବିଶ୍ୱ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ‘ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି, ସେହି ଉପଯୋଗୀ ତଥା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାର ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଜୀବନର ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ କଷ୍ଟକର ସମସ୍ୟାକୁ ଫଳପ୍ରଦ ଭାବରେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ସକ୍ଷମ କରାଏ ।’’

ସେହିପରି ୟୁନିସେଫ୍ (UNICEF) ଙ୍କ ମତରେ “ଏହା ବ୍ୟବହାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ବା ବ୍ୟବହାର ବିକାଶର କୌଶଳ ଅଟେ; ଯାହାକି ତିନୋଟି ବିଷୟ; ଯଥା – ଜ୍ଞାନ, ମନୋଭାବ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ମଧ୍ଯରେ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷାକରେ ।’’

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆନ୍ତଃ-ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦକ୍ଷତା ଯାହାକି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ନିଷ୍ପତି ନେବା, ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା ଓ ଆତ୍ମପରିଚାଳନା ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହି ଶିକ୍ଷା ଆମ ଜୀବନକୁ ଫଳପ୍ରଦ କରିବାପାଇଁ ଆମେ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା କୌଶଳ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ଅଟେ ।

ସେହି ଦକ୍ଷତାଗୁଡ଼ିକ ଆମର ଅଭିଳାଷ ପୂରଣ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତିର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଯେକୌଣସି କୌଶଳ ବା ଦକ୍ଷତାଗୁଡ଼ିକ ଆମ ଜୀବନରେ ଉପଯୋଗୀ ତାକୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ କୁହାଯାଇପାରେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ଜୋତାର ଲେସ୍ ବାନ୍ଧିବା, ସନ୍ତରଣ କରିବା, କାର୍‌ ଚଳାଇ ଶିଖିବା ଏବଂ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଚଳାଇବା ଇତ୍ୟାଦି ।

ଏହି ଶିକ୍ଷା ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ – ସାଂସ୍କୃତିକ ସମସ୍ୟା ଯଥା HIV ଏବଂ AIDS, ନିଶାସେବନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷରେ ଅପଚୟ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧତା ଇତ୍ୟାଦି ସମାଧାନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହି ଶିକ୍ଷା ଯୁବସମାଜର ନିଷ୍ପଭିମୂଳକ ଆବଶ୍ୟକତା ଅଟେ । ଯେତେବେଳେ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ବାସ୍ତବ ଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତାଭିଭିକ ହୋଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଏହାର ସଠିକ୍ ବିକାଶ ହୋଇପାରିଥାଏ ।

ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ – ଏହି ଶିକ୍ଷାର ନିମ୍ନଲିଖିତ ଗୁରୁତ୍ଵମାନ ରହିଛି –
(i) ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କ ସୋପାନରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହା କେବଳ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆବେଗିକ ଦକ୍ଷତାର ସୁସ୍ଥ ବିକାଶ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(ii) ଏହା ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
(iii) ଏହା ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ସମସ୍ୟାମୂଳକ ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ଯରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକରେ ।
(iv) ଏହା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ସାମାଜିକ ନୀତିନିୟମ ଯଥା ଜଣେ ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ପରିବାରର ଉନ୍ନତି ଆଣିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(v) ଏହା ଜଣେ କିଶୋରକୁ ଗୋଟିଏ ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଶୁଣିବା ଓ ଦେଖିବା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(vi) ଏହା ଟବାକୋ ଏବଂ ମଦ୍ୟପାନ କରିବାର ବୟସକୁ ବିଳମ୍ବିତ କରାଏ ।
(vii) ଏହା ଯୁକ୍ତତ୍ମକ ଆତ୍ମ-ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର କ୍ରୋଧ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଉନ୍ନତି ଘଟାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ଯେଉଁଠାରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଯେତେ ଅଧ୍ବକ ଉନ୍ନତ ଏବଂ ବ୍ୟାବହାରିକ ସେଠାରେ ଏହା ସେତିକି ପରିମାଣରେ ଉନ୍ନତି ଆଣେ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ନିମିତ୍ତ ସକ୍ଷମ ହୁଏ ।

2. ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଉପକାରିତା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦକ୍ଷତା ବା ନିପୁଣତାଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଘଟାଇ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନରେ ସମସ୍ତ ଦିଗଗୁଡ଼ିକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ତାହାକୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହା ଏକ ଜୀବନବ୍ୟାପି ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଏହା ପ୍ରାକ୍-ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଜୀବନସାରା ଚାଲୁ ରହିଥାଏ । ଏହି ଦକ୍ଷତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି ବିଷୟ; ଯଥା – ସାମାଜିକ ଏବଂ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ନିପୁଣତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରି ବିଶ୍ବ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଯେ, “ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି, ସେହି ଉପଯୋଗୀ ତଥା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାର ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଜୀବନର ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ କଷ୍ଟକର ସମସ୍ୟାକୁ ଫଳପ୍ରଦ ଭାବରେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ସକ୍ଷମ କରାଏ ।’’

ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଅନେକ ଉପକାରିତା ରହିଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
(କ) ଶିକ୍ଷାଗତ ଉପକାରିତା :
(i) ଏହା ଶିକ୍ଷକ-ଛାତ୍ର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ କରେ ।
(ii) ଏହା ବ୍ୟବହାରରେ ଆଶାନୁରୂପ ପରିବର୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
(iii) ଏହା ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ବୃଦ୍ଧି କରାଏ ।
(iv) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ହ୍ରାସ କରାଏ ।
(v) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷଣକୁ ଫଳପ୍ରଦ କରାଏ ।

(ଖ) ସାମାଜିକ ଉପକାରିତା :
(i) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଦ୍ରୁତତର କରାଏ ।
(ii) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ନିଜର ଭଲ ଏବଂ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ବନ୍ଧୁ ବାଛିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iii) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଅବସର ସମୟରେ ସଠିକ୍ ବିନିଯୋଗ କରାଇଥାଏ ।
(iv) ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ, ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସଙ୍ଗଠନ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରାଏ ।
(v) ଏହା ଚରିତ୍ର ଗଠନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

(ଗ) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଗତ ଉପକାର :
(i) ଏହା ବିଭିନ୍ନ ରୋଗ; ଯଥା – HIV ଏବଂ AIDS ର ନିରାକରଣ ବା ଉପଶମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ii) ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ଆବେଗିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ମଙ୍ଗଳ ସାଧନରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
(iii) ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ନିଜର ତଥା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ଦାୟିତ୍ୱ ନେବାକୁ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

(ଘ) ସାଂସ୍କୃତିକ ଉପକାରିତା :
(i) ଏହା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଥାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରିବା ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ଓ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ii) ଏହା ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁସ୍ଥ ସହଯୋଗିତା ସ୍ଥାପନ କରାଇବାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
(iii) ଏହା ସମାଜରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସ୍ବଚ୍ଛତା ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

(ଙ) ଅର୍ଥନୈତିକ ଉପାଦେୟତା :
(i) ଏହା ଏକ ଅଭିପ୍ରେରିତ, ଦୃଢ଼ ଏବଂ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କର୍ମଜୀବୀ ବଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ପାଦିତା ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଏ ।
(ii) ଏହା ସଞ୍ଚୟ ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iii) ଏହା ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟର ଦୁରୁପଯୋଗକୁ ରୋକିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iv) ଏହା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ସମ୍ପଭିର ମରାମତି ବା ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରାଏ ।
(v) ଏହା ଶିକ୍ଷାଦାନ-ଶିକ୍ଷଣ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 14 ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ (ଦକ୍ଷତା) ଶିକ୍ଷା

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ସର୍ବଦା ଜୀବିକା ନୈପୁଣ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଅଛୁ । କିନ୍ତୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଜୀବିକା ନୈପୁଣ୍ୟ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟୟ । ଜୀବିକା ଦକ୍ଷତା ଆମର ରୋଜଗାର ବୃଦ୍ଧିକରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ଏହି ଦକ୍ଷତାଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ବୃତ୍ତିଗତ ନୈପୁଣ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟ ପରିଚାଳନା ଦକ୍ଷତା ସହ ଜଡ଼ିତ ।

କିନ୍ତୁ ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଦକ୍ଷତାକୁ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ କିମ୍ବା ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଦକ୍ଷତା ହୋଇପାରେ । ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟର ବିକାଶ ଏକ ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହା ପ୍ରାକ୍-ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସାରା ଜୀବନ ଚାଲୁରହିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି ଦକ୍ଷତା ଯଥା – ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ – ଏହି ଦକ୍ଷତାଗୁଡ଼ିକ ମାନସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସହ ଜଡ଼ିତ; ଯଥା – ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତା ।
ସାମାଜିକ – ଏହି ଦକ୍ଷତା ଜଣକୁ ନିଜ ସହ, ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ଏବଂ ପରିବେଶ ସହ ଆନ୍ତଃକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଏ ।

ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ‘ଜୀବନ ନୈପୁଣ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି, ସେହି ଉପଯୋଗୀ ତଥା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାର ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଜୀବନର ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ କଷ୍ଟକର ସମସ୍ୟାକୁ ଫଳପ୍ରଦ ଭାବରେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ସକ୍ଷମ କରାଏ ।’’

ସେହିପରି ୟୁନିସେଫ୍ (UNICEF) ଙ୍କ ମତରେ ‘ଏହା ବ୍ୟବହାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ବା ବ୍ୟବହାର ବିକାଶର କୌଶଳ ଅଟେ; ଯାହାକି ତିନୋଟି ବିଷୟ; ଯଥା – ଜ୍ଞାନ, ମନୋଭାବ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ମଧ୍ଯରେ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷାକରେ ।’’

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 1 Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ କେଉଁ ମସିହାରେ ଜାତୀୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ରୂପେ ଘୋଷିତ ହେଲା ?
(i) ୧୯୨୦
(ii) ୧୯୨୧
(iii) ୧୯୨୨
(iv) ୧୯୨୩
Answer:
(ii) ୧୯୨୧

2. ବନ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଥମେ କେତେ ଜଣ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ନେଇ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯
(ii) ୨୦
(iii) ୨୧
(iv) ୨୨
Answer:
(i) ୧୯

3. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନ ବିଦ୍ୟାଳୟ କେଉଁ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୮୯୯
(ii) ୧୯୦୯
(iii) ୧୯୧୯
(iv) ୧୯୧୧
Answer:
(ii) ୧୯୦୯

4. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ନାମ କ’ଣ ?
(i) ପ୍ରଗତିବାଦୀ
(ii) ଧରିତ୍ରୀ
(iii) ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର
(iv) ସମାଜ
Answer:
(iv) ସମାଜ

5. ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଗୋପବନ୍ଧୁ କ’ଣ ବୋଲି ଆଖ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ ?
(i) ବିଦ୍ୟାମନ୍ଦିର
(ii) ସରସ୍ଵତୀ ମନ୍ଦିର
(iii) ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା
(iv) ବୃତ୍ତିଶିକ୍ଷା ବିଦ୍ୟାଳୟ
Answer:
(iii) ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

6. ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ କିଏ ?
(i) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iv) ଗାନ୍ଧିଜୀ
Answer:
(iii) ଗୋପବନ୍ଧୁ

7. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କିଏ ପଞ୍ଚସଖାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ନ ଥିଲେ ?
(i) ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର
(ii) ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ
(iii) ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର
(iv) ପଣ୍ଡିତ କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ର
Answer:
(iii) ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର

8. କେବେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା ?
(i) ୧୯୨୫
(ii) ୧୯୨୦
(iii) ୧୯୨୬
(iv) ୧୯୨୨
Answer:
(iii) ୧୯୨୬

9. କେଉଁଟି ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ?
(i) ଅହିଂସା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(ii) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା
(iv) ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iv) ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା

10. କିଏ ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରି ଏହା ମୁକ୍ତାକାଶ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ସଫଳ ପରୀକ୍ଷଣ ବୋଲି ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ ?
(i) ରାଧାନାଥ
(ii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iv) ମଧୁସୂଦନ
Answer:
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ

11. କେଉଁଟି ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ?
(i) ସଙ୍ଗ‍।ତ ଣିକ୍ଷ।
(ii) ସମାଜସେବା
(iii) ଭାଷାଜ୍ଞାନ ବୃଦ୍ଧି
(iv) ଚାକିରି
Answer:
(ii) ସମାଜସେବା

12. ଗୋପବନ୍ଧୁ କିଏ ‘ଉତ୍କଳମଣି’ ରୂପେ ସମ୍ବୋଧନ କରିଥିଲେ ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର
(iii) ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ
(iv) ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ
Answer:
(iv) ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ

13. କେଉଁଟି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଏକ ସାହିତ୍ୟ କୃତି ?
(i) ଗାତାଞ୍ଜଳି
(ii) ଚିଲିକା
(iii) କାରାକବିତା
(iv) ସାବିତ୍ରୀ
Answer:
(iii) କାରାକବିତା

14. କରାଯାଉଥିଲା ?
(i) ପଞ୍ଚମିତ୍ର
(ii) ପଞ୍ଚପଣ୍ଡିତ
(iii) ପଞ୍ଚସଖା
(iv) କୌଣସିଟି ବି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ପଞ୍ଚସଖା

15. ନିମ୍ନଲିଖ୍ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଅବନତିର କାରଣ ନୁହେଁ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦାନ
(ii) ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅଭାବ
(iii) ଆର୍ଥିକ ସମସ୍ୟା
(iv) ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ସହଯୋଗୀ ମନୋଭାବ
Answer:
(iv) ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ସହଯୋଗୀ ମନୋଭାବ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଗୋପବନ୍ଧୁ ସତ୍ୟବାଦୀରେ ଏକ ମଧ୍ୟଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ _________ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୦୯

2. ‘ବନ୍ଦୀର ଆତ୍ମକଥା’ କବିତା _____________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଲେଖାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁ

3. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପତନ _____________ ମସିହାରେ ଘଟିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୨୬

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

4. ଗୁପ୍ତ ବୃନ୍ଦାବନ_____________ କୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ

5. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଥମେ______________ ଜଣ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ନେଇ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯

6. ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅଭାବ ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ___________ ର ଏକ କାରଣ ଥିଲା ।
Answer:
ଅବନତି

7. ଗୋପବନ୍ଧୁ ____________ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମୁକୁ‍।କାଣ

8. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ______________ ମସିହାରେ ଜାତୀୟ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କରିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୨୧

9. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିବା ପାଞ୍ଚଜଣ ଆଦର୍ଶ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ __________ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ପାଞ୍ଚସଖା

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପୋଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୧୩ ମସିହାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପୋଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

2. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଛୁରୀଅନା ବନବିଦ୍ୟାଳୟ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ବକୁଳ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

3. ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ପଞ୍ଚସଖାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ ।
Answer:
ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର ପଞ୍ଚସଖାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ ।

4. ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୋପବନ୍ଧୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।

5. ଗୋପବନ୍ଧୁ ସୁଆଣ୍ଡୋଠାରେ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁ ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳଠାରେ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।

6. ୩୦ ଜଣ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ନେଇ ପ୍ରଥମେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା ।
Answer:
୧୯ ଜଣ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ନେଇ ପ୍ରଥମେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା ।

7. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ଥିଲେ ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ଥିଲେ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ ।

8. ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଦ୍ୟାମନ୍ଦିର ବୋଲି ଆଖ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା ବୋଲି ଆଖ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ ।

9. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ନାମ ଥିଲା ‘ଧରିତ୍ରୀ’ ।
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ନାମ ଥିଲା ‘ସମାଜ’ ।

10. ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଉପରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

11. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି କହିଥିଲେ – ‘ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଁ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ବୋଲି ମନେ କରୁନାହିଁ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମକେନ୍ଦ୍ରରେ ଦିଆଯାଉଥିବା ଶିକ୍ଷା ହିଁ ବାସ୍ତବ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।’’
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁ କହିଥିଲେ – ‘ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଁ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ବୋଲି ମନେକରୁ ନାହିଁ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମକେନ୍ଦ୍ରରେ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷା ହିଁ ବାସ୍ତବ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।’’

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ମସିହାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୋଟିଏ ଜାତୀୟ ବିଦ୍ୟାଳୟରୂପେ ଘୋଷିତ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୨୧ ମସିହାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୋଟିଏ ଜାତୀୟ ବିଦ୍ୟାଳୟରୂପେ ଘୋଷିତ ହେଲା ।

2. “ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ, ପାଣି, ପବନ ପରି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତ୍ୟେକର ଅଧିକାର’’ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଏହି ଉକ୍ତିଟି ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ କହିଥିଲେ ।

3. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ କିଏ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

4. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ କେବେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୦୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୨ ତାରିଖରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା ।

5. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପତନର ଗୋଟିଏ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ।
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅକାଳ ବିୟୋଗ ପରେ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ କରିବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଅଭାବ ହେତୁ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପତନ ଘଟିଥିଲା ।

6. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସହ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିବା ସହଚରମାନଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସହଚର ଭାବେ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ, ପଣ୍ଡିତ ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର, ପଣ୍ଡିତ କୃପାସିନ୍ଧୁ ଏବଂବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ ।

7. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତରେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ନୁହେଁ, ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମକେନ୍ଦ୍ରରେ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷା ହିଁ ବାସ୍ତବ ଶିକ୍ଷା ।

8. ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
କୋଠରିବିହୀନ ଏକ ମୁକ୍ତ ପରିବେଶରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।

9. ଗୁପ୍ତ ବୃନ୍ଦାବନ କ’ଣ ?
Answer:
ବକୁଳ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ସୁରମ୍ୟ ପରିବେଶକୁ ଗୁପ୍ତ ବୃନ୍ଦାବନ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

10. ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଥିଲା ଜାତୀୟତାବାଦ ଜାଗରଣ ଓ ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାରର ବିରୋଧ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

11. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ ବକୁଳ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ବା ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା ।

12. ବକୁଳ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାରେ ଥ‌ିବା ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟରୁ ଯେ କୌଣସି ଗୋଟିକର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସମାଜସେବା ବକୁଳ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଥିଲା ।

13. ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ସମାଜସେବା ।

14. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସାଧନ ହେବା ଉଚିତ ।

15. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଜଣେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର, ପଣ୍ଡିତ ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର ଏବଂ ପଣ୍ଡିତ କୃପାସିନ୍ଧୁ ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷକମାନେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷ।ଦୀନ କରୁଥ୍ ଲେ।

16. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧଃପତନର ଗୋଟିଏ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କର ବାସସ୍ଥଳୀ ନିକଟରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଓ ସେମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନ ପାଇବାରୁ ଅଧୋପତନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଗୋପବନ୍ଧୁ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ଦେଇ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
‘ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଁ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ବୋଲି ମନେ କରୁନାହିଁ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମକେନ୍ଦ୍ରରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶିକ୍ଷାହିଁ ବାସ୍ତବ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।’’ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଏହି ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

2. ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ଜୀବନ ଗଠନ କରିବା ।
(ii) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବ ଗଠନ ଥିଲା ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟତମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

3. ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦୁଇଟି ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଚାଷ ଓ ବଗିଚା କାମ ଶିକ୍ଷାଦେବା ।
(ii) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଲୁଗାବୁଣା ଓ କାଠକାମ ଶିକ୍ଷାଦେବା ।

4. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ବିଶେଷ ବିଭାବଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଏକ ବିଶେଷ ବିଭାବ ହେଲା- ଉପଯୁକ୍ତ ମଣିଷ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଧାର୍ଯ୍ୟ କରିବା । ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଭାବ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସୃଜନଶୀଳ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଯାଉଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀରେ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରାଯାଉଥିଲା । ଉତ୍ତମ ଛାତ୍ର-ଶିକ୍ଷକ ସମ୍ପର୍କ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଶୈକ୍ଷିକ ଉନ୍ନତିରେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

5. ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଭାରତୀୟ ପାରମ୍ପରିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥିଲା । ସେହି ନିୟମ ଅନୁସାରେ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ର ଓ ଶିକ୍ଷକ ଏକତ୍ର ବାସ କରୁଥିଲେ । ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ଜୀବନ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିଲା । ଛାତ୍ର-ଶିକ୍ଷକ ସମ୍ପର୍କ ଠିକ୍ ପିତା-ପୁତ୍ରର ସମ୍ପର୍କ ପରି ଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଶିକ୍ଷକ ଥିଲେ ଗଙ୍ଗା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଥିଲେ ଯମୁନା ଭଳି।

6. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଧାନ ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁ ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାପ୍ରଣାଳୀର ଜନ୍ମଦାତା ଥିଲେ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଓ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ, ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତାଧାରା, ବିଶ୍ଵପ୍ରୀତି ଓ ସମାଜସେବା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ କରାଇବା ଥିଲା ଏହି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀର ମୂଳନୀତି । ମଣିଷର ଶରୀର ଓ ମନର ବିକାଶ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବ ଗଠନ ମଧ୍ୟ ଏହି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରଧାନ ନୀତି ଥିଲା । ଗୋପବନ୍ଧୁ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟାପକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଚେଷ୍ଟିତ ଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ମତରେ, ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର କେବଳ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବିକାଶ ନ ହୋଇ ତତ୍‌ସହିତ ସାମାଜିକ ବିକାଶ ହେବା ଉଚିତ ।

7. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(କ) ଚରିତ୍ରର ବିକାଶ
(ଖ) ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବିକାଶ
(ଗ) ଶିକ୍ଷାର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ
(ଘ) ସମାଜ ସେବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହର ବିକାଶ (ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି)

8. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଜାତୀୟତା ଭାବର ବିକାଶ ଦିଗରେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତାମତ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ପରାଧୀନତା ଶୃଙ୍ଖଳାରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ଥିଲା । ଏଥୁଁନିମନ୍ତେ ସେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଏକ ବତୀଖୁଣ୍ଟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ଚେତନା, ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ବିକାଶ କରିବାପାଇଁ ସେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।

9. ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପତନର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପତନ ନିମନ୍ତେ ମୁଖ୍ୟତଃ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କର ବିରୋଧ, ସରକାରଙ୍କର ବିଷଦୃଷ୍ଟି, ଆର୍ଥିକ ଦୁର୍ବଳତା, ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଓ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଅକାଳ ବିୟୋଗ ଦାୟୀ ଥିଲା ।

10. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନୁଶାସନର ରୂପରେଖ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅନୁଶାସନ ଅନୁଯାୟୀ ଶାରୀରିକ ଦଣ୍ଡକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ନିଷେଧ କରାଯାଇଥିଲା । କେବଳ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଓ ସ୍ବତଃ-ଶୃଙ୍ଖଳା ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଏହା ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଶୃଙ୍ଖଳା ନୀତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥିଲା ।

11. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିବା ‘ପଞ୍ଚସଖା’ଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଲେଖ ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିବା ‘ପଞ୍ଚସଖା’ଙ୍କ ନାମ :
(୧) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(୨) ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର
(୩) କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ର
(୪) ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ
(୫) ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ‘ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ’ ସମ୍ପର୍କରେ ପାଞ୍ଚଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ମତାମତ ଦେଇ ଗୋପବନ୍ଧୁ କହିଥିଲେ, ‘ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଁ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ବୋଲି ମନେ କରୁନାହିଁ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାହିଁ ବାସ୍ତବ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।’’
(ii) ଉକ୍ତ ଉକ୍ତିକୁ ଆଖ୍ ଆଗରେ ରଖ୍ ସେ ୧୯୦୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୨ ତାରିଖରେ ପୁରୀଠାରୁ ୧୨ ମାଇଲ ଦୂର ସ୍ଥିତ ସତ୍ୟବାଦୀର ବକୁଳ ଓ ଛୁରିଅନା କୁଞ୍ଜରେ ମୁକ୍ତ ଆକାଶ ତଳେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
(iii) ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଭାବଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା ।
(iv) ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ (Open air school) ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରିଥିଲା ।
(v) ଶିକ୍ଷାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସାଧନ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସୁବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା; ଯଥା – ଖେଳ, କସରତ, ଉତ୍ତମ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ, ତର୍କ ସଭା, ଭ୍ରମଣ, ସମାଜସେବା, ଅଭିନୟ, ନୈତିକ ଶିକ୍ଷା, ବୃତ୍ତିଗତ ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ।

2. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଞ୍ଚୋଟି ମୁଖ୍ୟ ବିଭାବ ଲେଖ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ସହିତ ସାମାଜିକ ବିକାଶସାଧନ କରିବା ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଏହାର କେତୋଟି ମୁଖ୍ୟ ବିଭାବ ହେଲା –
(i) ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା ।
(ii) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଓ ସ୍ବଦେଶପ୍ରୀତି ଜାଗ୍ରତ କରାଇବା ।
(iii) ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଈଶ୍ବର ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରାଇବା
(iv) ଗ୍ରାମ୍ୟ କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଶାସନ ପ୍ରଭୃତିର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବା ।
(v) ଦେଶର ସ୍ବାଧୀନତା ହାସଲ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆତ୍ମବଳି ଦେବା ଓ ସ୍ୱାର୍ଥତ୍ୟାଗ କରିବା ।

3. ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ (Open air school) କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ ମୁକ୍ତ ଆକାଶ ଶିକ୍ଷାର ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ।
(ii) ତାଙ୍କ ମତରେ କୋଠରିରେ ପାଠଦାନ ଅପେକ୍ଷା ମୁକ୍ତ ଆକାଶ ତଳେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ ପାଠଦାନ ଶିଶୁ ମନରେ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ।
(iii) ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଶିଶୁର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ସୁସ୍ଥ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

4. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ର-ଶିକ୍ଷକ ସମ୍ପର୍କ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
(i) ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ର-ଶିକ୍ଷକ ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼ ଥିଲା ।
(ii) ଏହି ସମ୍ପର୍କ ଅତୀତର ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମରେ ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ଭଳି ଅତି ଘନିଷ୍ଠ ଥିଲା ।
(iii) ଶିକ୍ଷକ-ଛାତ୍ର ସମ୍ପର୍କ ପିତାପୁତ୍ରର ସମ୍ପର୍କ ସହିତ ତୁଳନୀୟ ଥିଲା ।
(iv) ପରସ୍ପରର ସୁଖଦୁଃଖରେ ଭାଗୀ ହେବା ସେମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ
(v) ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଉଭୟେ ମିଳିମିଶି ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ । ଫଳରେ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଥିଲେ ।

5. ବୃତ୍ତିଗତ ଶିକ୍ଷା (Vocational Education) ଉପରେ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ମତାମତ କ’ଣ ? ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
(i) ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଧନ୍ଦାଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରାଯାଇଥିଲା ।
(ii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା ।
(iii) ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ କେତେଗୁଡିଏ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା; ଯଥା – ହସ୍ତକର୍ମ, କୃଷି, କାଠକାମ, ଲୁଗାବୁଣା ଓ ସୂତାକଟା ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା । କୃଷି ପାଇଁ 25 ଏକର ଜମି ଥିଲା । ସୂତାକଟା ଏବଂ ଲୁଗାବୁଣା ପାଇଁ 16 ଟି ତନ୍ତ ଥିଲା ।
(iv) ତେଣୁ ଧନ୍ଦା ଶିକ୍ଷା ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା ।

6. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପତନର ୫ଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପତନର ୫ଟି କାରଣ ହେଲା –
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅକାଳମୃତ୍ୟୁ
(ii) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା
(iii) ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
(iv) ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କର ବିରୋଧୀ ମନୋଭାବ
(v) ସରକାରୀ ସହଯୋଗର ଅଭାବ

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଆଧୁନିକ ଭାରତର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଅବଦାନ ବୁଝାଇ ଦିଅ ।
Answer:
ନୂତନ ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଶିକ୍ଷାର ବିପର୍ଯ୍ୟୟବେଳେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ମହାପୁରୁଷ ସେମାନଙ୍କର ନୀତି ଓ ଆଦର୍ଶର ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଏକ ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ଭାବେ ସର୍ବଜନ ସ୍ଵୀକୃତ ।

ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଗୋପବନ୍ଧୁ ମନୁଷ୍ୟ ଜାତି ଓ ସମାଜର ସେବା ମଧ୍ୟରେ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ, ସ୍ବାଧୀନ ଚିନ୍ତାର ଉଦ୍ରେକ, ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ, ବିଶ୍ୱପ୍ରୀତି ପ୍ରଭୃତି ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ପରିପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ୧୯୦୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୨ ତାରିଖରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବକୁଳବନରେ ଏକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ନିଜ ଜୀବନର ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ରର ପ୍ରୟୋଗକୁ ନେଇ ଏହି ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ଭାରତର ବୈଦିକ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର, ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଭାଗବତଦ୍ବାରା ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମଣିଷକୁ ମାନବିକ ଗୁଣରେ ବିମଣ୍ଡିତ କରି ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରାଇବା । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସାମାଜିକ ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା ଥିଲା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ମଣିଷର ଶାରୀରିକ ତଥା ମାନସିକ ବିକାଶ ହୋଇପାରିଲେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ ।

ଜନସେବା ଓ ମଣିଷ ମଣିଷକୁ ସ୍ନେହସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧିରଖ୍ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷାନୀତି ବୋଲି ସେ ମତପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷା ମଣିଷକୁ ବ୍ୟବହାର ଶିକ୍ଷା ଦିଏ । ରୋଗୀର ସେବାଶ୍ରୁଶ୍ରୂଷା, ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପୀଡ଼ିତଙ୍କୁ ଅନ୍ନଦାନ, ଆକୁଳକୁ ସହାୟତା ଆଦିଦ୍ୱାରା ଏହି ବ୍ୟବହାର ବାସ୍ତବରୂପ ଗ୍ରହଣ କରେ । ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭେଦଭାବ ନ ରଖ୍ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁବାପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଆହ୍ବାନ କରୁଥିଲେ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଅଛି

(i) ପୁସ୍ତକଗତ ଶିକ୍ଷା ଅପେକ୍ଷା ସହଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ- ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତରେ, କେବଳ ପୁସ୍ତକଗତ ଶିକ୍ଷାଲାଭଦ୍ବାରା ମଣିଷର ଉନ୍ନତି ହୁଏ ନାହିଁ । ଗୋପବନ୍ଧୁ ପୁସ୍ତକ ଶିକ୍ଷା ସହ ଶ୍ରମ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିଲେ । ପୁସ୍ତକ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଚାଷ, ବଗିଚା କାମ, ଲୁଗାବୁଣିବା, କାଠକାମ ପ୍ରଭୃତି ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଥିଲେ । ଗୋପବନ୍ଧୁ ଭ୍ରମଣ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ଭ୍ରମଣଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରମାନେ ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିପାରିବେ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ନିଜେ ପଦବ୍ରଜରେ ଖଣ୍ଡଗିରି, ଉଦୟଗିରି, କୋଣାର୍କ ପ୍ରଭୃତି ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନମାନ ପରିଭ୍ରମଣ କରୁଥିଲେ ।

(ii) ଶୃଙ୍ଖଳା ଜ୍ଞାନ – ଶୃଙ୍ଖଳା ଜ୍ଞାନ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଆତ୍ମଶୃଙ୍ଖଳାଦ୍ୱାରା ମଣିଷ ସମାଜର ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳାର ସହିତ ବିତାଉଥିଲେ । ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ହେଳା କରୁ ନ ଥିଲେ । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶୃଙ୍ଖଳା ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରୁଥିଲା । ଅନୁଶାସନ ଥିଲା ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଆକର୍ଷଣ ।

କୌଣସି ଛାତ୍ରର ଦୁର୍ନୀତି, ଦୋଷ-ଦୁର୍ଗୁଣ ଦେଖୁଲେ ତାକୁ ସୁଧାରିବାପାଇଁ କୌଣସି କଠିନ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନ କରି ତାକୁ ଉତ୍ତମ ବାଳକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରଖ୍ ସ୍ନେହ-ସହାନୁଭୂତିଦ୍ୱାରା ଶାସନ କରି ତାହାର ଦୋଷକୁ ସେ ନିଜେ ନିଜେ ସୁଧାରି ନେବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦେବା ଏହି ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଆଦର୍ଶ ଥିଲା । ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା । ତାଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କଲେ ଆତ୍ମାନୁଶାସନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ । ବାହ୍ୟଶୃଙ୍ଖଳା ଅପେକ୍ଷା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ।

(iii) ଆଜ୍ଞାନୁବର୍ତ୍ତିତା – ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଦୁନିଆରେ ମଣିଷ ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ । ଶୈଶବରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତା’ର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି ନା କିଛି କରିବା ନିହାତି ପ୍ରୟୋଜନ । ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ପରିଚାଳିତ ହେବାର ଅଧିକାର କେବଳ ମଣିଷରଅଛି; ତଥାପି ତା’ର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘେରିରହିଥ‌ିବା ଆଜ୍ଞା, ଆଦେଶମାନଙ୍କୁ ମାନି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପଥରେ ଆଗେଇବା ଉଚିତ । କିନ୍ତୁ ମଣିଷ ବେଳେବେଳେ ସେସବୁକୁ ଭୁଲି ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ ।

ତେଣୁ ‘ଆଜ୍ଞାନୁବର୍ତ୍ତିତା’ ଗୁଣର ଉପଲବ୍‌ ଓ ଅଭ୍ୟାସ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଆମେ ଆମର ପିତା, ମାତା, ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କର ଆଦେଶ ଓ ଅନୁରୋଧ ନ ମାନି କାର୍ଯ୍ୟକଲେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉ । ତେଣୁ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତିରେ ‘ଆଜ୍ଞାନୁବର୍ତ୍ତିତା’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଗୃହରେ ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କର ଆଜ୍ଞା ପାଳନଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟର ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

(iv) ଶାରୀରିକ ବିକାଶ – ଶ୍ରମ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲେ ହେଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ କ୍ରୀଡ଼ା ଉପରେ ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଉଥିଲେ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କ୍ରୀଡ଼ା ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । କ୍ରୀଡ଼ା ଓ ବ୍ୟାୟାମଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ସାଧନ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା ।

(v) ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ପୁସ୍ତକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟତୀତ ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଠାଗାରର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମାଗାଜିନର ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ! ବାର୍ଷିକ ମାଗାଜିନ୍‌ରେ ପିଲାମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ବିଭିନ୍ନ ଗଳ୍ପ, କବିତା ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନ ପାଉଥିଲା । ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ବକ୍ତୃତା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଥିଲା ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ । ପ୍ରତି ଶନିବାର ଦିନ ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରାଯାଇ ବିଭିନ୍ନ ଆଲୋଚନା କରାଯାଉଥିଲା ।

(vi) ସମାଜସେବା – ସମାଜସେବା ଥିଲା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ସମାଜରେ ପଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଦୁଃଖୀ-ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କର ସେବା କରିବା, ବିପଦବେଳେ ପଡ଼ୋଶୀ ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ବାନ କରୁଥିଲେ । ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ନୈତିକ ମାନର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଆପ୍ରାଣ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଉତ୍ତମ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଉପଲବ୍ଧ କରିଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ନୀତିବାଣୀ ଓ ହିତୋପଦେଶଦ୍ବାରା ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ନୈତିକତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅନୁସୃତ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ସଫଳ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ ।

(vii) ସମୟାନୁବର୍ତ୍ତିତା- ସମୟାନୁବର୍ତ୍ତିତା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଠିକ୍ ସମୟରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ଵାନ କରୁଥିଲେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନ ଯାପନପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା । ପିଲାମାନଙ୍କର ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟଜ୍ଞାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସଙ୍ଗୀତ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।

(vii) ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା – ଜୀବନର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀର ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ କରାଇଥିଲେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରମାନେ ନିଜ ପାଇଁ କିଛି ଉପାର୍ଜନ କରିରୁଥିଲେ । ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଭାବୁଥିଲେ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତରେ, ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଏପରି ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ଯାହାଦ୍ଵାରା ଛାତ୍ରମାନେ ଏହି ପ୍ରଗତିଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନିଜକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ ।

ହସ୍ତକର୍ମ, କୃଷି, କାଠକାମ, ଲୁଗାବୁଣା, ସୂତାକଟା ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରି ଗୋପବନ୍ଧୁ ମଧ ଥିଲେ ଜଣେ ବିଖ୍ୟାତ ରାଜନୈତିକ ନେତା ଓ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତି ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଟାଗୋରଙ୍କର ଶାନ୍ତିନିକେତନ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀର ସମସାମୟିକ ଥିଲା । ଆଜି କେତେକାଂଶରେ ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ପତନ ଘଟିଲାଣି ସତ; ହେଲେ ଜନନାୟକ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏଇ ମାନବ ସମାଜକୁ ନୂତନ ଆଲୋକର ସନ୍ଧାନ ଦେଇଛି ।

ତାଙ୍କର ଆମ୍ବିକ ଶକ୍ତି, ଦୃଢ଼ ନିଷ୍ଠା ଓ ପ୍ରଗାଢ଼ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ମନୋଭାବ ଏହି ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଥିଲା । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ଵାଧୀନ ମୁକ୍ତ ଆକାଶ ତଳେ ଗଠିତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଏକ ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ ଗବେଷଣା ଥୁଲା । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଟାଗୋରଙ୍କ ‘ଶାନ୍ତିନିକେତନ’ ଓ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ସହ ତୁଳନୀୟ ଅଟେ ।

2. ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଇତିହାସ- ବହୁ ଚିନ୍ତା ଓ ଆଲୋଚନା ପରେ ୧୯୦୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୨ ତାରିଖରେ ୧୯ ଜଣ ପିଲାଙ୍କୁ ନେଇ ସତ୍ୟବାଦୀର ବକୁଳବନର ଛୁରିଅନା କୁଞ୍ଜରେ ଏକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା । ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟର ସଂପାଦକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିମନ୍ତେ ଏକ ଲମ୍ବା ଘର ତିଆରି ହେଲା । ୧୯୧୧ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ ଏମ୍. ଏ. ପାସ୍ କରି ସେହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥିଲେ ।

ଏହାପରେ ଚତୁର୍ଥ ଶ୍ରେଣୀ ଖୋଲା ହେଲା । କ୍ରମେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର, ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଥ, ରଘୁନାଥ ମିଶ୍ର, ବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର, ହଳଧର ମହାପାତ୍ର, ମାଗୁଣି ମିଶ୍ର, କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ର ପ୍ରଭୃତି ଶିକ୍ଷକଭାବରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ- ନିମ୍ନରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷାର କେତୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।

(i) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ।
(ii) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରାଇବା ।
(iii) ସେମାନଙ୍କ ମନ ମଧ୍ଯରେ ସ୍ଵଦେଶପ୍ରୀତି ଓ ଦେଶପ୍ରୀତି ଜାଗ୍ରତ କରିବା ।
(iv) ସମାଜସେବା ପ୍ରତି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରାଇବା ।
(v) କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରାଇବା ।
(vi) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରି ଏହି ଭାଷା ପ୍ରତି ଅନୁରାଗୀ କରାଇବା ।
(vii) ସେମାନଙ୍କୁ ବୃତ୍ତିଗତ ଶିକ୍ଷା ଓ କର୍ମକୁଶଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ।
(viii) ଖେଳକୁଦ, ବ୍ୟାୟାମ, କସରତ ଓ କ୍ରୀଡ଼ାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ସାଧନ କରାଇବା ।
(ix) ଦେଶ ଓ ଜାତି ପାଇଁ ଆତ୍ମବଳି, ଆମ୍ବୋତ୍ସର୍ଗ, ନିଭୀକ ମତପୋଷଣ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ।
(x) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବାଲ୍ମିତା ଗୁଣର ବିକାଶ କରିବା ।
(xi) ଗ୍ରାମ୍ୟ କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଶାସନ ପ୍ରଭୃତିର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରାଇବା ।

ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି – ବୈଦିକ ଯୁଗର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ପରି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଏକ ଆବାସିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଥିଲା । ସେଠାରେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଏକାଠି ରହୁଥିଲେ । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ମୁଖ୍ୟ ପରିଚାଳକ ଥିଲେ । ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସହକର୍ମୀ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ବଳିଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟ ସମାହିତ କରୁଥିଲେ । ଦିନର ଦୁଇ ସମୟ; ଯଥା- ସକାଳବେଳା ଓ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳା ସେମାନେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଶିକ୍ଷକମାନେ ପୂର୍ବପାଠର ଆଲୋଚନା କରୁଥିଲେ ଓ ଗୃହକର୍ମକୁ ତଦାରଖ କରୁଥିଲେ ।

ସାଧାରଣ ବିଷୟ; ଯଥା- ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ଗଣିତ, ମାତୃଭାଷା ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ସହିତ କର୍ମଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ଥିଲା । ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସହକାରୀ ଶିକ୍ଷକମାନେ ନିରନ୍ତର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତି କଥା ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଛାତ୍ରାବାସ ପରିଦର୍ଶନ କରୁଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ଯଥାସମ୍ଭବ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସହିତ ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ- ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସାଧାରଣ ବିଷୟ; ଯଥା- ସାହିତ୍ୟ, ଗଣିତ, ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ନଗରବିଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ବ୍ୟତୀତ କର୍ମଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ରହିଥିଲା । ସୂତାକଟା, ଲୁଗାବୁଣା, ସିଲାଇ, ହସ୍ତକର୍ମ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପରି ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଥିଲା ।

(i) ତର୍କସଭା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବାଲ୍ମିତା ତଥା ତାର୍କିକ ମନୋଭାବର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ସାପ୍ତାହିକ ତର୍କସଭାମାନ ଆୟୋଜନ କରୁଥିଲେ ।
(ii) ସାହିତ୍ୟିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ- ସାହିତ୍ୟିକ ପ୍ରତିଭାର ପୁଷ୍ଟିସାଧନ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏକ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲା । ସେହି ପତ୍ରିକାରେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବହୁ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଲେଖା ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିଲା ।
(iii) କ୍ରୀଡ଼ା ଓ କସରତ – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ କ୍ରୀଡ଼ା ଓ କସରତର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।
(iv) ଭ୍ରମଣ – ଭ୍ରମଣଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନୂତନ ଜ୍ଞାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରୁଥିଲେ ।
(v) ସମାଜସେବା- ସମାଜସେବା ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଥିଲା । ଉଭୟ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରାମକୁ ଯାଇ ଗରିବ, ଅସହାୟ ଓ ବିପନ୍ନ ଲୋକମାନଙ୍କର ସେବା କରୁଥିଲେ ।
(vi) ବୃତ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ କିପରି ଭବିଷ୍ୟତରେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ ସେଥୁନିମନ୍ତେ ବୃତ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା ।
(vii) ସଙ୍ଗୀତ – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର କଳା ଓ ସଙ୍ଗୀତ ଗୁଣାବଳୀର ପରିପ୍ରକାଶ ତଥା ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ସଙ୍ଗୀତ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା ।
(viii) ନୈତିକ ଶିକ୍ଷା – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ନୈତିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ନିୟମିତ ପ୍ରାର୍ଥନା, ମହାମନୀଷୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ଓ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଆଲୋଚନା, ଆଦର୍ଶବାଦୀୟ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ନୈତିକ ଓ ମାନବିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଉଥିଲା ।
(ix) ଶୃଙ୍ଖଳା – ଆତ୍ମଶୃଙ୍ଖଳା ହେଉଛି ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଶୃଙ୍ଖଳା । ଆତ୍ମସଂଯମ ଗୁଣ ଓ ଆଜ୍ଞାନୁବର୍ତ୍ତିତା ବଳରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇପାରିବେ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିଲେ ।

ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଶୁତୋଷ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କର ମନ୍ତବ୍ୟ- ସେ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ସମ୍ପର୍କରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରି ତା ୨.୬.୧୯୧୭ ମସିହାରେ ଲେଖିଥିଲେ –
‘ମୁଁ ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ସହକାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଦର୍ଶନ କରିଅଛି । ବିଦ୍ୟାଳୟଟିର ଅନେକ ଅସାଧାରଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଛି । ଏହା ସୁଶିକ୍ଷିତ ଓଡ଼ିଶାବାସୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଅଛି । ସେମାନେ ଏହି ନିରାଟ ସତ୍ୟ ଉପଲବ୍‌

କରିଛନ୍ତି ଯେ, ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ବିସ୍ତାର କେବଳ ସେହିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହେବ, ଯେଉଁମାନେ ତ୍ୟାଗ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ । ଏହା ମୋର ହୃଦୟଙ୍ଗମ ହୋଇଛି ଯେ, ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପଛରେ ଅନେକ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ତଥା ଉତ୍ସାହୀ ଯୁବକମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ରହିଛି । ଅଧୂକନ୍ତୁ, ସେମାନେ ଉପଲ୍‌ବଧ୍ କରିପାରିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଥାର୍ଥ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟୟସାଧ୍ୟ ଓ ବିଳାସଯୋଗ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ବିନା ସାଧୁତ ହୋଇପାରିବ । ବାସ୍ତବିକ, ଏପରି ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଦରିଦ୍ର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷା ବିସ୍ତାର କରିବାରେ ସହାୟକ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୋଇଥାଏ ।’’

3. ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ଓ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନକୁ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ହେଲେ ତାଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ, ଲକ୍ଷ୍ୟ, ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସ୍ଥାପିତ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କେତେକ ଦିଗ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯିବା ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ । ସେସବୁ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ – ଗୋପବନ୍ଧୁ ଶିକ୍ଷାର ସଂଜ୍ଞା ଦେବାକୁ ଯାଇ କହିଥିଲେ- ‘ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦିଆଯାଉଥିବା ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଁ ପ୍ରକୃତ ଶିକ୍ଷା ବୋଲି ମନେକରୁ ନାହିଁ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଧର୍ମକେନ୍ଦ୍ରରେ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷା ହିଁ ବାସ୍ତବ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।’’

ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ‘ମଣିଷ ପରି ମଣିଷ ଗଢ଼ିବା ।’ ତେଣୁ ସେ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ‘ବାସ୍ତବ ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା’ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କିପରି ହେବା ଉଚିତ ତାହା ନିମ୍ନରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା ।

  • ଜାତି, ଧର୍ମ, ସଂପ୍ରଦାୟ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ ।
  • ଭାରତର ଐତିହ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଶିଶୁ କିପରି ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିପାରିବ, ସେଥୁନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷା ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ବିଧେୟ ।
  • ମାନବର ଚରିତ୍ର ଗଠନ, ଶୃଙ୍ଖଳା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣତା ଓ ଆୟୋତ୍ସର୍ଗ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରେରଣାକୁ ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାକାର ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।
  • ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ଓ ବିଶ୍ୱଭ୍ରାତୃଭାବାପନ୍ନ ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ।
  • କର୍ମଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
  • ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଓ ଅବୈତନିକ କରିବା ।
  • ଶିକ୍ଷାକୁ ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ କରିବା ଦରକାର ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(i) ସମାଜସେବା – ପ୍ରକୃତ ସମାଜସେବା ହିଁ ମାନବସେବା ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚିନ୍ତା କରିଥିଲେ । ସେ ସର୍ବଦା ଚିନ୍ତା କରୁଥୁଲେ ଯେ, କିପରି ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଏହି ସମାଜସେବା ମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରାଯାଇପାରିବ । ଦୁଃଖୀଦରିଦ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଥିଲେ ଈଶ୍ବରଙ୍କର ଦ୍ୱିତୀୟ ଅବତାର । ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ହଇଜା, ବସନ୍ତ, ମହାମାରୀ, ଦୁଃଖୀଦରିଦ୍ରଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଥିଲେ ଈଶ୍ବରଙ୍କର ଦ୍ବିତୀୟ ଅବତାର ।

ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ହଇଜା, ବସନ୍ତ, ମହାମାରୀ, ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ମରୁଡ଼ି, ଅନାବୃଷ୍ଟି ଓ ଘରପୋଡ଼ି ପ୍ରଭୃତି ଅକାଳ ଦୁର୍ବିପାକ ଘଟୁଥିଲା । ତେଣୁ ଦୁଃଖୀ, ରଙ୍ଗୀ ଓ ପ୍ରପୀଡ଼ିତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଅମୂଲ୍ୟ ଜୀବନର ରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ତାଙ୍କର ସହକର୍ମୀ ଓ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସେହି ବିପନ୍ନ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।

(ii) ନୈତିକତା – ଆଦର୍ଶ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ନୈତିକତା ହେଉଛି ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର କିପରି ନୈତିକ ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ଗୋପବନ୍ଧୁ ସେ କଥା ସର୍ବଦା ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ପ୍ରତ୍ୟହ ପ୍ରାର୍ଥନାସଭାରେ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଜୀବନୀ ଓ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରୁଥିଲେ । ନୈତିକ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ତାଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ସମୟ-ନିର୍ଘଣ୍ଟ ହେଉଥିଲେ ।

(iii) ମାନବିକତା – ଗୋପବନ୍ଧୁ ସର୍ବଦା ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ଯେ, କିପରି ମାନବ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ନେହ, ଭ୍ରାତୃଭାବ, ଦୟା, କ୍ଷମା, ସହନଶୀଳତାର ଭାବ ତଥା ଗୁଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଯଥାଯଥ ବିକାଶ କରାଯାଇପାରିବ । ସେ ଦୁଃଖୀ ଲୋକମାନଙ୍କର ଦୁଃଖରେ ବିଚଳିତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମଦୁଃଖୀ ମଧ୍ୟ ହେଉଥିଲେ ।

(iv) ଆଧ୍ୟାମ୍ବିକତା ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାର ଭାବ ଉଦ୍ରେକ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ । ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ କିପରି ଆଦର୍ଶବାଦ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକବାଦଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହେବେ, ସେଥୁନିମନ୍ତେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ।

(v) କର୍ମଦକ୍ଷତା – ଗୋପବନ୍ଧୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିଥିଲେ ଯେ, ଭାରତ ପରି ଗରିବ ଓ କୃଷିପ୍ରଧାନ ଦେଶରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କର୍ମଶୀଳ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗୋପବନ୍ଧୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ କୃଷିକାମ, କାଠକାମ, ବେତକାମ, ତନ୍ତକାମ, ହସ୍ତକର୍ମ ଶିକ୍ଷାରେ ସର୍ବଦା ଲିପ୍ତ ରଖୁବାକୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

(vi) ଜାତୀୟତା – ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନର ଏକ ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଜାତିପ୍ରୀତି ବା ସ୍ୱଦେଶପ୍ରୀତି । ଗୋପବନ୍ଧୁ ଉତ୍କଳୀୟ ତଥା ଭାରତୀୟ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ମନରେ ସ୍ବଦେଶପ୍ରୀତି ଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରାଇବା ନିମନ୍ତେ ନିରନ୍ତର ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ।

(vii) ପାଠ୍ୟକ୍ରମ- ସେ ସାଧାରଣ ପାଠ୍ୟବିଷୟ; ଯଥା- ଗଣିତ, ବିଜ୍ଞାନ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟତୀତ ଲୁଗାବୁଣା, ତନ୍ତକାମ, ସିଲାଇ, ବେତକାମ, ହସ୍ତକାମ, କାଠକାମ ପ୍ରଭୃତି ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ଏହି ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସହିତ ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ; ଯଥା- ଖେଳକୁଦ, କସରତ, ଭ୍ରମଣ, ନାଟକ, ସମାଜସେବା ପ୍ରଭୃତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଗତ କରିଥିଲେ ।

(viii) ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ – ଗୋପବନ୍ଧୁ ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ଆଦୌ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ନ ଥିଲେ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କର ଉତ୍ତମ ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ସହଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯିବାକୁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଉଚିତ ମଣୁଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାଦାନକୁ ସରସ, ସୁନ୍ଦର କରିବାକୁ ହେଲେ ବକ୍ତୃତା ପ୍ରଣାଳୀ ଯେ ଉପଯୁକ୍ତ ତାହା ସେ ମାନି ନ ଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବିଶେଷଭାବରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ସେ କହୁଥିଲେ – କୋମଳମତି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାକୁ ହେଲେ କ୍ରୀଡ଼ା ବା ଗଳ୍ପକଥନ ପ୍ରଣାଳୀ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ ।

(ix) ଶିକ୍ଷକ – ଗୋପବନ୍ଧୁ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ସ୍ଥାନ ଥିଲା ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ । ସେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାକୁ ‘ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ’ ବା ‘ପ୍ରୟାଗ’ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ‘ଗଙ୍ଗା’, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ‘ଯମୁନା’ ଓ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନକୁ ‘ସରସ୍ବତୀ’ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷକ ଗଙ୍ଗା ପରି ପବିତ୍ର, ଶୁଦ୍ଧ, ମହାନ୍ ଓ ବ୍ୟାପକ ହେବା ବିଧେୟ ।

(x) ନାରୀ ଶିକ୍ଷା – ଗୃହକର୍ତ୍ତୀଭାବେ ନାରୀକୁ ଘରର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏ ସବୁକୁ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ତୁଲାଇବା ପାଇଁ ନାରୀ-ଶିକ୍ଷାର ନିଶ୍ଚିତ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ବୋଲି ଗୋପବନ୍ଧୁ କହୁଥିଲେ ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଜୀବନୀ :
ଉତ୍କଳମଣି ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ୧୮୭୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୯ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶାର ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ସୁଆଣ୍ଡୋ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଦୈତାରୀ ଦାଶ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୟୀ ଦେବୀ । ସେ ୧୯୦୪ ମସିହାରେ ବି.ଏ. ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିବା ସହିତ ୧୯୦୬ ମସିହାରେ ଓକିଲାତିର ଏକ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ ସମାଜସେବକ, ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରନିର୍ମାତା ।

ମୁକ୍ତ ଆକାଶର ଖୋଲାସ୍ଥାନର ସୁନ୍ଦର ପରିବେଶରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ସାକ୍ଷିଗୋପାଳ ନିକଟରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନ ତାଙ୍କୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିଥିଲା । ତାଙ୍କର ଜୀବନ ଦର୍ଶନରେ ଈଶ୍ବର ଥିଲେ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶକ । ମାନବପ୍ରୀତି ଥିଲା ତାଙ୍କର ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗ ।

ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନ, ଶିକ୍ଷାର, ଅର୍ଥ, ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ: ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନ ସତ୍ୟବାଦୀସ୍ଥିତ ବକୁଳ ବନ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଜୀବନଦର୍ଶନରୁ ଅତି ସହଜରେ ଅନୁମାନ କରିହୁଏ । ତାଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ଆଦର୍ଶ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉନଥିଲା । ମଣିଷ ପରି ମଣିଷ ତିଆରି କରିବା ଥିଲା ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା, ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା, ସମାଜସେବା, ମାନବିକତା, ମୁକ୍ତାକାଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ବୃତ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ଇତ୍ୟାଦି ।
ଜୀବନ ଦର୍ଶନ :
(i) ଭଗବତ୍ ପ୍ରୀତି : ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଅତୁଟ ଈଶ୍ବର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ତାଙ୍କ ମତରେ ଏ ସଂସାରର ନିୟନ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ସର୍ବଶକ୍ତିମନ୍ ଈଶ୍ବର ।

(ii) ଜାତି-ପ୍ରୀତି : ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଯେଉଁ ଭଗବତ୍ ପ୍ରେମ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା, ତାହା ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥିଲା ଜାତିପ୍ରେମରେ । ତତ୍କାଳୀନ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଅଧଃପତନ ଦେଖୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣ କାନ୍ଦି ଉଠିଥିଲା । ଜାତି ପ୍ରାଣରେ ନୂତନ ଉନ୍ମାଦନ ଓ ନୂତନ ଚେତନା ପ୍ରଦାନ ନିମିତ୍ତ ସେ ଦୃଢ଼ପରିକର ହୋଇଥିଲେ ।

(iii) ମାନବ ପ୍ରୀତି : ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜ ଏକ ପରିବାର- ଏ ପ୍ରକାର ବିଶ୍ବମୈତ୍ରୀ ଓ ବିଶ୍ବଭ୍ରାତୃତ୍ବର ଭାବନା ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଖେଳୁଥିଲା । ମାନବ ସେବା ତାଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନର ଏକ ପ୍ରଧାନ ଦିଗ ଥିଲା ।
ଉତ୍କଳର ଉଜ୍ଜଳ ମଣି ହିସାବରେ ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପ୍ରାଣ ସତିତ କାନ୍ଦୁଥିଲା । ଶିକ୍ଷାର ଅଭାବ ଉତ୍କଳବାସୀଙ୍କର ଦୁଃଖର କାରଣ ବୋଲି ସେ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଏବଂ ଦେଶ ତଥା ଜାତିର ଉନ୍ନତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଧାନ ଅସ୍ତ୍ର ବୋଲି ସେ ଭାବିଥିଲେ ।

ତେଣୁ ସେ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନକୁ ଆଧାର କରି ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୦୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. ଅଗଷ୍ଟ ୧୨ ତାରିଖରେ ସତ୍ୟବାଦୀର ବକୁଳବନର ଛୁରିଅନା ଆମ୍ରକୁଞ୍ଜର ମୁକ୍ତାକାଶ ତଳେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଉକ୍ତ ବନବିଦ୍ୟାଳୟଦ୍ବାରା ମନୁଷ୍ୟ ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ଦେଶପ୍ରେମ ଜାଗ୍ରତ କରାଯାଇଥିଲା ।

୧୯୦୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୨ ତାରିଖରେ ୧୯ ଜଣ ପିଲାଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ମଧ୍ୟ ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୧୪ ମସିହାରେ ଏହା ଏକ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଣତ ହେଲା । ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଏହାକୁ ଜାତୀୟ ସ୍ତରର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଲା । ୧୯୨୬ ମସିହାରେ ଏହା ଅନେକ ତ୍ରୁଟି ଏବଂ ସହଯୋଗର ଅଭାବରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ :
(i) ଗୁରୁକୁଳ ଶିକ୍ଷା ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି : ଗୋପବନ୍ଧୁ ଆର୍ଯ୍ୟ ପରମ୍ପରା ସମ୍ବଳିତ ଗୁରୁକୁଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଗଭୀର ଭାବରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଭାରତବର୍ଷରେ ସେ ହିଁ ଗୁରୁକୁଳ ଶିକ୍ଷା ପରମ୍ପରା ଉଜ୍ଜୀବିତ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ ।

(ii) ଦେଶାତ୍ମବୋଧ : ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଥିଲା ଏହି ସାରସ୍ବତ ପୀଠର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଜନନୀ ଜନ୍ମଭୂମିଙ୍କ ମୁକ୍ତିର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ଗୋପବନ୍ଧୁ । ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ଥିଲା ତାଙ୍କ ଜୀବନର କୃଚ୍ଛ୍ରସାଧନା ।

(iii) ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତା : ସ୍ଵାଧୀନତା ସୃଜନଶୀଳତାର ପରିଚାୟକ, ତେଣୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଅଧ୍ଵ ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତା ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ସୁବିଧା ପାଇବେ ।
(iv) ମାନବ ପ୍ରୀତି : ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ମାନବପ୍ରୀତିର ଏକ ତାଲିମ ଶିବିର ।
(v) ଭଗବତ୍ ପ୍ରୀତି : ‘ସା ବିଦ୍ୟା ଯା ବିମୁକ୍ତୟେ’’ର ଭାବଧାରା ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉ– ଏହା ସେ ଚିନ୍ତା କରିଥିଲେ ।
(vi) କର୍ମଭିଭିକ ଶିକ୍ଷା : କର୍ମଯୋଗୀ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବିଭାବ ଥିଲା- ‘କର୍ମ ହିଁ ଧର୍ମ’’ । ତେଣୁ
(vii) ମୁକ୍ତାକାଶ ଶିକ୍ଷା : ଶାନ୍ତିନିକେତନର ମୁକ୍ତାକାଶ ଶିକ୍ଷାଭଳି ଗୋପବନ୍ଧୁ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାୟତନକୁ ଅନୁରୂପଭାବେ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ବକୁଳ ଛୁରିଅନାର ମନୋରମ ପ୍ରକୃତି କ୍ରୋଡ଼ରେ ଏହା ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 2 ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

(viii) ନାରୀଶିକ୍ଷା : ସମାଜରେ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ଗୋଟିଏ ବୃନ୍ତର ଦୁଇଟି ପୁଷ୍ପ । ତେଣୁ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ଉଭୟେ ଶିକ୍ଷିତ ହେବା ଦରକାର । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ନାରୀର ସ୍ଥାନ ଖୁବ୍ ଉଚ୍ଚରେ ଥିଲା ।
ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(1) ମୁକୁ।କାଣରେ ଶିକ୍ଷା
(2) ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା
(3) ମାତୃଭାଷା ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ
(4) ସମାଜସେବା ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରାଣକେନ୍ଦ୍ର
(5) ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବିକତାର ମୁଲ୍ୟ।ୟନ
(6) ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦା ଓ ବୃତ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(7) ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଦେଶପ୍ରୀତି ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାର ପରିପ୍ରକାଶ
(8) ବିଭିନ୍ନ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ସାଧନ
(9) ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନୈତିକ ଓ ଚାରିତ୍ରିକ ବିକାଶ ସାଧନ
(10) ସ୍ଵଦେଶପ୍ରୀତି ଓ ଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତୁତି ।
(11) ନାରୀ ଶିକ୍ଷା ଓ ନାରୀ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି

ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମର କାର୍ଯ୍ୟ- କେବଳ ପୁସ୍ତକଗତ ଶିକ୍ଷାଲାଭଦ୍ବାରା ମଣିଷର ଉନ୍ନତି ହୁଏ ନାହିଁ । ଗୋପବନ୍ଧୁ ଶିକ୍ଷା ସହ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଚାଷ, ବଗିଚାକାମ, ଲୁଗାବୁଣିବା, କାଠକାମ ପ୍ରଭୃତି ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଥିଲେ । ବିଶେଷ କରି ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସାହିତ୍ୟିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ, ତର୍କ, ଖେଳକୁଦ, ପରିଭ୍ରମଣ ଓ ସମାଜସେବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

କ୍ରୀଡ଼ା ଓ ପାଠାଗାର- ଶାରୀରିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ କ୍ରୀଡ଼ା ବିଶେଷ ଉପଯୋଗୀ । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟରେ କ୍ରୀଡ଼ାର ସ୍ଥାନ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରଧାନ ବିଭାଗ ଥିଲା । ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଠାଗାରରେ ବିଭିନ୍ନ ପୁସ୍ତକ ରଖାଯାଉଥିଲା ।

ସମାଜସେବା- ସମାଜର ସେବା ହିଁ ଭଗବାନଙ୍କର ସେବା । ସମାଜରେ ଅଭାବ ଅନଟନ ମଧ୍ୟରେ କାଳ କାଟୁଥିବା କରୁଥିଲେ । ଗୋପବନ୍ଧୁ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା- ଶୃଙ୍ଖଳା ମନୋଭାବ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଆତ୍ମଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଶୃଙ୍ଖଳା । ସ୍ନେହ, ସହାନୁଭୂତି ଓ ଶାସନ ବଳରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଖରାପ

ଆଚରଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଉଥିଲା । ସତ୍ୟବାଦୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅବନତିର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ :
(1) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଓ ଅନୁଦାନର ଅଭାବ
(2) ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
(3) ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅଭାବ
(4) ସ୍ଥାନୀୟ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ବିରୋଧୀ ମନୋଭାବ
(5) ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଚଳାଇବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ନେତୃତ୍ବର ଅଭାବ ।

ତଥାପି ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଓ ଜାଗରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟି ସଦୃଶ ଥିଲା ବୋଲି କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ___________ ।
(i) ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ
(ii) ଅଭିପ୍ରାୟ
(iii) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
(iv) ଅନୁଭବ
Answer:
(i) ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ

2. ଚିରସ୍ଥାୟୀ ଶାନ୍ତି ଶିକ୍ଷାର ___________ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଟେ ।
(i) ନୈତିକ
(ii) ସାମାଜିକ
(iii) ଅନ୍ତିମ
(iv) ସାଂସ୍କୃତିକ
Answer:
(iii) ଅନ୍ତିମ

3. ବାସ୍ତବ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ପ୍ରଶଂସା କରିବା ___________ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ ।
(i) ଆଧ୍ୟାମିକ
(ii) ନୈତିକ
(iii) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ
(iv) ଅନ୍ତିମ
Answer:
(iii) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

4. ଭଲ ପାଇବା, ଭ୍ରାତୃଭାବ, ସାଧୁତା, ନୀତିନିଷ୍ଠତା, ପରୋପକାର ___________ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଅଟେ ।
(i) ସାମାଜିକ
(ii) ନୈତିକ
(iii) ଆଧ୍ୟାମିକ
(iv) ବ୍ଯକ୍ତିଗତ
Answer:
(i) ସାମାଜିକ

5. ମଣିଷର ମଣିଷ ବ୍ୟବହାର ___________ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
(i) ସାମାଜିକ
(ii) ନୈତିକ
(iii) ଆଧ୍ୟାମିକ
(iv) ଅନ୍ତିମ
Answer:
(ii) ନୈତିକ

6. କେଉଁଟି ପାରରିବାରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ?
(i) ପାରିବାରିକ ଧାରଣା
(ii) ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଧାରଣା
(iii) ସାମାଜିକ ଧାରଣା
(iv) ନିଜ କୌଳିକ ବୃତ୍ତି
Answer:
(i) ପାରିବାରିକ ଧାରଣା

7. ‘‘ଶିକ୍ଷା ସାମାଜିକ ଓ ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ବିକାଶର ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଆୟୁଧ’’ ___________ କେଉଁ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏହି ମତାମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।
(i) ୧୯୮୬
(ii) ୧୯୯୦
(iii) ୧୯୯୨
(iv) ୧୯୯୬
Answer:
(i) ୧୯୮୬

8. “ମାନବର ଚରମ ଓ ପରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଆନନ୍ଦପ୍ରାପ୍ତି” – ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(i) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍
(ii) ପ୍ଲାଟୋ
(iii) ଋଷୋ
(iv) ବିବେକାନନ୍ଦ
Answer:
(i) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ

9. ସାଧୁତା ଓ ପବିତ୍ରତା କେଉଁ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ?
(i) ସାମାଜିକ
(ii) ନୈତିକ
(iii) ଆଧ୍ୟାମିକ
(iv) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ
Answer:
(ii) ନୈତିକ

10. ଯାହା ସମାଜରେ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) କର୍ଭବ୍ୟ
(ii) ଆଦର୍ଶ
(iii) ମୂଲ୍ୟବୋଧ
(iv) ସୃଜନଶୀଳତା
Answer:
(iii) ମୂଲ୍ୟବୋଧ

11. ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା କେଉଁ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ?
(i) ଆଧ୍ୟାମି୍କ
(ii) ନୈତିକ
(iii) ସାମାଜିକ
(iv) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ
Answer:
(i) ଆଧ୍ୟାମି୍କ

12. ‘ମାନବାଧ୍ଵର ଦିବସ’ ପ୍ରତିବର୍ଷ କେଉଁ ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(i) ମାର୍ଚ୍ଚ ୫
(ii) ଡିସେମ୍ବର ୧୦
(iii) ମେ ୧
(iv) ଅଗଷ୍ଟ ୫
Answer:
(ii) ଡିସେମ୍ବର ୧୦

13. କେବେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ୱାରା ମାନବାରର ‘ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା’ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୩୦ ମସିହା
(ii) ୧୯୪୮ ମସିହା
(iii) ୧୯୫୦ ମସିହା
(iv) ୧୯୬୨ ମସିହା
Answer:
(ii) ୧୯୪୮ ମସିହା

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

14. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟିଦ୍ଵାରା ମାନବାଧିକାରର ଉଲ୍ଲଘଂନ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(i) ଅନ୍ୟଜାତିରେ ବିବାହ
(ii) ବର୍ଣ୍ଣବିଦ୍ବେଷ
(iii) ଆତଙ୍କବାଦ
(iv) ଦୁର୍ନୀତି
Answer:
(i) ଅନ୍ୟଜାତିରେ ବିବାହ

15. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ମାନବାଧ୍ଵର ସୁରକ୍ଷାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(i) ଗଣମାଧ୍ୟମ
(ii) ସଂସଦ
(iii) ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ
(iv) ସ୍ଵାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା
Answer:
(iii) ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ

16. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ମାନବାଧ୍ୟାକାରର ପ୍ରତିଫଳନ କରେ ନାହିଁ ?
(i) ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ
(ii) ଶୈଶବର ସୁରକ୍ଷା
(iii) ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି
(iv) ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଅବହେଳା
Answer:
(i) ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ

17. କେବେ ଜାତଂଘର ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦରେ ‘ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଘୋଷଣାନାମା’ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୪୫ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୧୫
(ii) ୧୯୪୬ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୧୬
(iii) ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦
(iv) ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬
Answer:
(ii) ୧୯୪୬ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୧୬

18. ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦରେ କାହାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ମାନବିକ ଅଧ୍ଵରର ଘୋଷଣାନାମ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ରୁଜ୍ଭେଲ୍ଟ
(ii) ବିଲ୍ କ୍ଲିଣ୍ଟନ୍
(iii) ଜର୍ଜ ବୁଶ୍
(iv) ଆବ୍ରାହିମ୍ ଲିଙ୍କନ୍
Answer:
(i) ରୁଜ୍ଭେଲ୍ଟ

19. ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ‘ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧିକାର’ କମିଶନ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
(i) ୧୯୯୦ ମସିହା
(ii) ୧୯୮୮ ମସିହା
(iii) ୧୯୯୩ ମସିହା
(iv) ୧୯୪୮ ମସିହା
Answer:
(iii) ୧୯୯୩ ମସିହା

20. କେବେ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ମାନବାଧ୍ୟାର ଆୟୋଗ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୯୫ ମସିହା
(ii) ୨୦୦୩ ମସିହା
(iii) ୨୦୧୦ ମସିହା
(iv) ୨୦୦୫ ମସିହା
Answer:
(ii) ୨୦୦୩ ମସିହା

21. ମାନବିକ ଅଧ‌ିକାର ମୁଖ୍ୟତଃ କେତୋଟି ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସମଷ୍ଟିକୁ ବୁଝାଏ ?
(i) ୫ ଟି
(ii) ୭ ଟି
(iii) ୩ ଟି
(iv) ୯ ଟି
Answer:
(ii) ୭ ଟି

22. ମାନବିକ ଅଧୂକାର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମାରେ ମୋଟ କେତୋଟି ଧାରା ଅଛି ?
(i) ୨୫ ଟି
(ii) ୧୦ ଟି
(iii) ୩୦ ଟି
(iv) ୩୫ ଟି
Answer:
(iii) ୩୦ ଟି

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଖାଦ୍ୟ, ଜଳ, ବାୟୁ, ବାସଗୃହ ଓ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ପୋଷାକ

2. ___________ ଙ୍କ ମତରେ ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଲକ୍ଷ୍ୟ’ ।
Answer:
ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍

3. ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଅନ୍ତ’’ ।
Answer:
ଆୟନ ଲ୍ୟାଣ୍ଡ

4. ଆତ୍ମ-ମୂଲ୍ୟାୟନ ___________ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ

5. ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକ ___________ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ।
Answer:
ସାମାଜିକ

6. ଉଚ୍ଚ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ଦିବ୍ୟ ଚିନ୍ତାଧାରା ___________ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ ।
Answer:
ନୈତିକ

7. ଭାରତରେ ___________ ମସିହାରେ ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଆୟୋଗ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୩

8. ମାନବାଧିକାର ଦିବସ ___________ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦

9. ___________ ମସିହାରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଘୋଷଣାନାମା ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୬

10. ବର୍ଣ୍ଣବିଦ୍ବେଷ ନିରାକରଣ ସମ୍ମିଳନୀ ___________ ମସିହାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୭୩

11. ୧୯୪୮ ମସିହା ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ପରିଷଦ ଅଧୂବେଶନରେ ___________ ଗୋଟି ଦେଶ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ___________ ଗୋଟି ଦେଶ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିଲେ ।
Answer:
୪୮, ୧୦

12. ଭାରତର ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧୂକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ___________ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟର ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି

13. ___________ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ପରିଷଦରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସନନ୍ଦ ଗୃହୀତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୪୮

14. ___________ ମସିହାରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ରାଜନୀତିକ ଅଧିକାର ସମ୍ମଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୫୨

15. ମାନବାଧିକାର ମୁଖ୍ୟତଃ ___________ ଗୋଟି ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସମାହାର ଅଟେ ।
Answer:

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

C. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଅନ୍ତ’ ।
Answer:
ଆୟନ ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ଙ୍କ ମତରେ ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଅନ୍ତ’ ।

2. ଆମ୍ବ ମୂଲ୍ୟାୟନ ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଆତ୍ମ ମୂଲ୍ୟାୟନ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଏ ।

3. ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶୃଙ୍ଖଳା, ବିଶ୍ଵାସ ଆଦି ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅଟେ ।
Answer:
ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶୃଙ୍ଖଳା, ବିଶ୍ଵାସ ଆଦି ପାରିବାରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅଟେ ।

4. ମନୁଷ୍ୟକୁ ଉଚ୍ଚ ଆଦର୍ଶ ଧାରାରେ ପରିଚାଳନା କରିବାପାଇଁ ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।
Answer:
ମନୁଷ୍ୟକୁ ଉଚ୍ଚ ଆଦର୍ଶ ଧାରାରେ ପରିଚାଳନା କରିବାପାଇଁ ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।

5. କଳାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରକୃତିର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
କଳାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରକୃତିର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

6. ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ଜୁନ୍ ୫ ତାରିଖରେ ‘ମାନବାଧ୍ଵର ଦିବସ’ ପାଳିତ ହୁଏ ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ‘ମାନବାଧ୍ଵର ଦିବସ’ ପାଳିତ ହୁଏ ।

7. ୧୯୬୦ ମସିହାରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ବାରା ମାନବାଧିକାରର ‘ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା’ ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୮ ମସିହାରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ବାରା ମାନବାଧିକାରର ‘ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା’ ଜାରି ହୋଇଥିଲା ।

8. ୧୫୧୫ ମସିହାରେ ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୨୧୫ ମସିହାରେ ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

9. ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
Answer:
ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷାରେ ସହାୟକ ହୁଏନାହିଁ ।
କିମ୍ବା, ଗଣତନ୍ତ୍ର ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

10. ‘ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଅବହେଳା’ ମାନବାଧିକାରର ପ୍ରତିଫଳନ କରେ ନାହିଁ ।
Answer:
‘ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଅବହେଳା’ ମାନବାଧିକାରର ପ୍ରତିଫଳନ କରେ ।

11. ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର ଆୟୋଗ କେବଳ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର ଆୟୋଗ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ ।

12. ମାନବାଧ୍ଵର ୩ଟି ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ମାନବାଧ୍ଵର ୭ଟି ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସମଷ୍ଟିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

13. ମାନବାଧ୍ୟାକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମାରେ ସମୁଦାୟ ୧୦ଟି ଧାରା ଅଛି ।
Answer:
ମାନବାଧ୍ୟାକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମାରେ ସମୁଦାୟ ୩୦ଟି ଧାରା ଅଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

D. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଦୁଇଟି ସ୍ଵରୂପ ଲେଖ ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ବ୍ୟବହାର ଓ ଆଚରଣଗୁଡ଼ିକୁ ପରିଚାଳିତ କରିଥାଏ ।

2. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଗୁଡ଼ିକୁ ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଓ ସ୍ଵାଭାବିକ ଅଟେ ।

3. ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ?
Answer:
ସମାଜ ବା ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଚଳିବାପାଇଁ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକ ଆଚରଣ କରିବା ଉଚିତ, ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଭାବରେ ପରିଚିତ କରିପାରିବ ।

4. ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ?
Answer:
ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆହରଣ କରିଥାଏ, ଯାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଜଣେ ଭଲ ମଣିଷ ଭାବରେ ଗଢ଼ିତୋଳିଥାଏ ।

5. ମାନବାଧ୍ୟାର କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମଣିଷ ତା’ର ଆତ୍ମ ସଶକ୍ତିକରଣଦ୍ଵାରା ଜୀବନରେ ସ୍ବାଧୀନତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସୁରକ୍ଷା କରିବାକୁ ହିଁ ମାନବାଧିକାର କୁହାଯାଏ ।

6. ମାନବାଧ୍ଵରର ପ୍ରଥମ ଲିଖ୍ ସନନ୍ଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମାନବାଧିକାରର ପ୍ରଥମ ଲିଖ୍ ସନନ୍ଦ ହେଉଛି ‘ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ’, ଯାହା ୧୨୧୫ ମସିହାରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ରାଜା ଦ୍ବିତୀୟ ଜନ୍‌ଙ୍କଦ୍ବାରା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

7. କେବେ ମାନବାଧିକାର ଘୋଷଣାନାମା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
Answer:
ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ପରିଷଦଦ୍ବାରା ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ମାନବାଧ୍ଵରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

8. ମାନବାଧ୍ଵରର ଗୋଟିଏ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ମାନବାଧିକାର ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଏହା ଯେ ଏହା ବିବେକ ଓ ନୈତିକତାଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ।

9. ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ମାନବାଧ୍ୟାର ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନିର୍ଯାତନା, ନିଷ୍ଠୁର, ଅମାନବୀୟ କିମ୍ବା ଅପମାନସୂଚକ ବ୍ୟବହାର ଅଥବା ଦଣ୍ଡ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଧୀକାର ହେଉଛି ମାନବାଧିକାର ।

10. ମାନବାଧ୍ଵରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମାରେ ସମୁଦାୟ କେତୋଟି ଧାରା ଅଛି ?
Answer:
ମାନବାଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମାରେ ସମୁଦାୟ ୩୦ଟି ଧାରା ଅଛି ।

11. ମାନବାଧ୍ୟାକାରର ଉଲଂଘନ କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଅଞ୍ଚଳ ଓ ଲିଙ୍ଗ ବିଦ୍ବେଷ ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବାଧିକାରର ଉଲଂଘନ ହୋଇଥାଏ ।

12. ଭାରତର ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ଵର କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କେତେ ବର୍ଷ ?
Answer:
ଭାରତର ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସାଧାରଣତଃ ୫ ବର୍ଷ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ’ ଏକ ଗୁଣ ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତି ବା ପଦାର୍ଥର ଏକ ଗୁଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହି ଗୁଣ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିଚାରଧାରାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଥାଏ, ତେବେ ତା’ର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅଭାବ ଅଛି ବୋଲି ଜଣାଯିବ ।

2. ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ?
Answer:
ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କହିଲେ ଯାହା ଉତ୍ତମ, ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ, ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, ଅର୍ଥବୋଧକ ଓ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କୁହାଯାଏ ।

ବ୍ରୁବେକାର୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଅର୍ଥ ତା’ର ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ହିଁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ବୁଝାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

3. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Individual values) : ଆଧୁନିକ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହୋଇଯାଇଛି । ସ୍ବାର୍ଥପର ଭାବରେ ବଞ୍ଚୁଛି । ତେଣୁ ସେ ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ଟିକିଏ ବି ଚିନ୍ତା କରୁନାହିଁ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ନିଜର ଆତ୍ମବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା ଉଚିତ । ସେ କେତେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ଏବଂ ସେ ଯାହା କରୁଛି କେତେ ଭଲ ବା ମନ୍ଦ କରୁଛି ତାହା ଜାଣିବା ନିତାନ୍ତ ଦରକାର ।

ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Ethical values) : ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ସମାଧାନ ଦରକାର । ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ଭଲ ଆଡ଼କୁ ଗତିକରିବା ଉଚିତ । ତାହା ମନ୍ଦ ଆଡ଼କୁ ଗତିକଲେ ଫଳାଫଳ ଦୁର୍ଯୋଗ ଆଣିଦିଏ । ତେଣୁ ଏ ଦୁନିଆଁରେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦ ଅଛି । ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବିଚାରଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦକୁ ଜାଣି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ ।

4. ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ପ୍ରୟୋଗ ଲେଖ ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ନ ହୋଇ ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ଉଚିତ । ପାରିବାରିକ ଶାନ୍ତି, ସଦ୍‌ଭାବ ଏବଂ ନିଜର ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ସମୀକ୍ଷା ବା ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ଉଚିତ, ଯାହା ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଫଳପ୍ରଦ ହେବ । ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀ ଶିକ୍ଷାଦେଇ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ମଣିଷ ଭାବେ ଗଢ଼ି ତୋଳିଥାଏ ।

5. ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସମାଜର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ତା’ର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ମନୁଷ୍ୟ ରେ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀର ବିକାଶ ସାଧୂ ହୋଇପାରିଲେ ତା’ର ସାମାଜିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରିବ । ଶୁ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

6. ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ଠିକ୍ ଓ ଭୁଲ୍ ଅନୁଭବ କରିବା ଶକ୍ତି ନିହିତ ଥାଏ ଯାହାକୁ ନୈତିକତା କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ସାଧୁତା, ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଭୃତି ସୁଗୁଣ ଉଦ୍ରେକ କରି ସମାଜରେ ଆଦର୍ଶ ଜୀବନଯାପନର ପ୍ରେରଣା ସହିତ ନୈତିକତା ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

7. ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସଚେତନ କରାଇ ତା’ର ବ୍ୟବହାର ଓ ଆଚରଣକୁ ଉଚିତ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଏକ ଭଲ ମଣିଷ କରାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।

8. ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ?
Answer:
ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆହରଣ କରିଥାଏ, ଯାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଜଣେ ଭଲ ମଣିଷ ଭାବରେ ଗଢ଼ିତୋଳିଥାଏ । ଏହାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କୁହାଯାଏ ।

9. ମାନବିକ ଅଧିକାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ମାନବିକ ଅଧିକାର : ମଣିଷକୁ ମଣିଷ ଭଳି ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସହ ବଞ୍ଚିବାକୁ ଯାହା ଯାହା ଦରକାର, ଯେଉଁସବୁ ଅଧିକାର ଦରକାର ତାହା ମାନବିକ ଅଧିକାର ।

ଆନ୍ଦରି ଶାଖାରୁଢ଼ଙ୍କ ମତରେ, ‘ମାନବିକ ଅଧିକାର ଏକ ଅବିଭକ୍ତ ପୃଥିବୀର ଶାନ୍ତି ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ ସ୍ବରୂପ’’ । ଏହା ମାନବ ଜୀବନକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବାପାଇଁ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ ।

10. ମାଗ୍ନାକାର୍ଟା କ’ଣ ?
Answer:
ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ପାଇଁ ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ଲିଖ୍ ଓ ସ୍ୱୀକୃତ ସନନ୍ଦ । ଏହି ସନନ୍ଦ ୧୨୧୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧୫ ତାରିଖରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ରାଜା ଦ୍ବିତୀୟ ଜନ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

11. ମାନବାଧ୍ଵରର ଦୁଇଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ମାନବାଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ସ୍ଵାଧୀନତା, ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସୁରକ୍ଷା କବଚ ।
(ii) ସେଗୁଡ଼ିକ ମୌଳିକ, ସହଜାତ ଓ ଅଣହସ୍ତାନ୍ତରଣୀୟ ଅଟେ ।

12. ବିଭିନ୍ନ ମାନବାଧିକାର ମଧ୍ୟରୁ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟିକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(i) ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଓ ନିରାପତ୍ତାର ଅଧ୍ୟାର ।
(ii) ନିର୍ଯାତନା, ନିଷ୍ଠୁର, ଅମାନବୀୟ କିମ୍ବା ଅପମାନସୂଚକ ବ୍ୟବହାର ଅଥବା ଦଣ୍ଡ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଧିକାର ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

13. ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଦୁଇଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
Answer:
ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ଦୁଇଟି ଉପାୟ :
(i) ଆତଙ୍କବାଦ ଓ ହିଂସା
(ii) ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ଓ ଉପନିବେଶବାଦ

14. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଶୈକ୍ଷିକ ପ୍ରୟୋଗ ଲେଖ ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ନିମ୍ନଲିଖ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ :
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ : ବ୍ଯକ୍ତି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନେକ । ଏହା ତା’ର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ନୈତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ କରିଥାଏ । ନିଜର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଯଦି ସେ ସମସ୍ତ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ନୀତିକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦିଏ ତେବେ ତାହାକୁ ନିଜକୁ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଦେବ ନାହିଁ । ତା’ର ଆତ୍ମସର୍ଜନତା ବୃଦ୍ଧି ଦରକାର, ଯାହା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ’ କ’ଣ ?
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ନାହିଁ । କୌଣସି ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ; ଯଥା ନାଚିବା, ଗାଇବା, ଖେଳିବା ଇତ୍ୟାଦି କରିବା ସମୟରେ ଯଦି ତାହା ଅନ୍ୟର କ୍ଷତିସାଧନ କରି ନ ଥାଏ ଏବଂ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଦେଇଥାଏ, ତେବେ ସେଥିରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନିହିତ ଅଛିବୋଲି କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ’ କହିଲେ କୌଣସି ପଦାର୍ଥକୁ ବୁଝାଇ ନ ଥାଏ । ଏହା ଏକ ଚିନ୍ତାଧାରା ବା ବିଚାରଧାରାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

ଏହା ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣ । ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ନିଜସ୍ଵ ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣ ନିମନ୍ତେ ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କରେ, ତେବେ ତା’ଠାରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଭାବ ରହିଛି ବୋଲି ଜଣାଯାଏ ।

2. ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରକାରଭେଦ ଲେଖ ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ତା’ର ପ୍ରକାରଭେଦ କରାହୋଇଛି; ଯଥା –

  • ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ
  • ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ
  • ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ
  • ଅନ୍ତଃ ମୂଲ୍ୟବୋଧ
  • ବହିଃ ମୂଲ୍ୟବୋଧ
  • ଅନ୍ତିମ ମୂଲ୍ୟବୋଧ

3. ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :
(କ) ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମୟରେ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଉନ୍ନତି କରିବା ।
(ଖ) ଧାର୍ମିକ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ କରିବା ।
(ଗ) ନିଜର ପରମ୍ପରାକୁ ବଜାୟ ରଖୁବା ।
(ଘ) ଅନେକ ସୁଗୁଣାବଳୀ ଅର୍ଜନ କରି ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଲଗାଇବା ।
(ଙ) ନିଜର ମାନବିକତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।
(ଚ) ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ଭାବରେ ବଞ୍ଚିବାର ପ୍ରୟାସ କରିବା ।

4. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କିପରି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇ ପାରିବ ?
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖତ ଉପାୟମାନ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
(କ) ଶିକ୍ଷାଦାନ ପୂର୍ବରୁ ସମୂହ ପ୍ରାର୍ଥନା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଖ) ଦାର୍ଶନିକ, ପଣ୍ଡିତ, ସାଧୁମାନଙ୍କୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରି ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ହିତପୋଦେଶ ଶୁଣିବା ଦରକାର ।
(ଗ) ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ।
(ଘ) ଉପଦେଶ, ଆଲୋଚନା ତଥା ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ସୁଗୁଣାବଳୀର ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା ଦରକାର ।

5. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଶୈକ୍ଷିକ ପ୍ରୟୋଗ ଲେଖ ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାକୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିମ୍ନଲିଖତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।

  1. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ : ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନେକ । ଏହା ତା’ର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, `ତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ କରିଥାଏ । ନିଜର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଯଦି ସେ ସମସ୍ତ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ନୀତିକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦିଏ ଅବିବେ ତାହା ନିଜକୁ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଦେବ ନାହିଁ । ତା’ର ଆତ୍ମସର୍ଜନତା ବୃଦ୍ଧି ଦରକାର, ଯାହା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ।
  2. ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ : ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ସେ ସଂଘର୍ଷ କରିଥାଏ । ନିଜର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ଯେତିକି ବ୍ୟସ୍ତ, ସମାଜରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ସେତିକି ବ୍ୟଗ୍ର । ନିଜ ପଡ଼ୋଶୀ ସହ ସମାଜର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତା’ର ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ଅଛି । ସାମାଜିକ ଗୁଣରାଜିର ବିକାଶ ଘଟିଲେ ସେ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହୋଇପାରିବ, ଯାହା ନିଜର ଉଦାରତା, ସହନଶୀଳତା, ସାଧୁତା, ବିଚାରଶୀଳତା ଓ ପରୋପକାରିତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସମାଜର ଉପକାର ସାଧୂତ ହୁଏ । ଶିକ୍ଷାରେ ଉପରୋକ୍ତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ।

6. ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ କେଉଁସବୁ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ମାନବାଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ ନିମ୍ନଲିଖ ସମ୍ମିଳନୀଗୁଡ଼ିକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
(i) ଗଣହତ୍ୟା ନିରାକରଣ ଏବଂ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୪୮
(ii) ନାରୀମାନଙ୍କର ରାଜନୀତିକ ଅଧ୍ୟାର ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୫୨
(iii) ର୍ଥନୀତିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୬୬
(iv) ବର୍ଣ୍ଣବିଦ୍ବେଷ ନିରାକରଣ ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୭୩

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

7. ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମାରେ କେଉଁସବୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ?
Answer:
ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣାନାମାରେ ମୌଳିକ, ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଆର୍ଥନୀତିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧ୍ୟାର ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି । ଏଥିରେ ଆଇନ ଆଗରେ ସମାନ, ବିନା ଅପରାଧରେ ଅଟକ ରଖୁରୁ ସୁରକ୍ଷା, ମୁକ୍ତ ବିଚାର ଅଧ୍ୟାର ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତନ ଏବଂ ପ୍ରକାଶନ, ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ସଙ୍ଗଠନ କରିବାର ଅଧିକାର, ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଭାବେ ଏକତ୍ରିତ ହେବାର ଅଧିକାର, ଧର୍ମଗତ ଅଧିକାର, ସମ୍ପଭିଗତ ଅଧିକାର, ଦାସତ୍ଵ ପ୍ରଥା ଏବଂ ଅମାନୁଷିକ ବ୍ୟବହାର ଉଚ୍ଛେଦ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, ବାସ କରିବାର ଅଧିକାର, ଜାତୀୟତାର ଅଧିକାର, ବିବାହ କରିବାର ଅତ୍‌ର, ପରିବାର ଗଠନ କରିବାର ଅଧିକାର, ଭୋଟ ଦେବାର ଅଧିକାର, ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତାର ଅଧିକାର, ଶିକ୍ଷାଗତ ଅଧିକାର, ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାର ଏବଂ ବିଶ୍ରାମ ନେବାର ଅଧିକାର ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷର ସଶକ୍ତିକରଣ ଏହି ଘୋଷଣାନାମାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ ।

8. ଜାତୀୟ ମାନବିକ ଅଧ୍ବକାର କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ମାନବିକ କମିଶନ ନିଜ ତରଫରୁ କିମ୍ବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଆଗତ ଅଭିଯୋଗକୁ ଭିଭି କରି ଘଟଣାର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିପାରିବେ । ସମସ୍ତ ଘଟଣା ମାନବାଧିକାର ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥିବା ଦରକାର । ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଧୀନରେ ଥିବା କୌଣସି ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଯଦି ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହେବାର ସୂଚନା ମିଳେ; ତା’ହେଲେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ସୂଚାଇ ସେ ତାହାର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିପାରିବେ ।

ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ତଥ୍ୟଭିଭିକ କାରଣ ସହ ବିବରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସହ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ସେ ଅନେକ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଚୁକ୍ତିପତ୍ରର ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ମାନବିକ ଅଧିକାର ପାଳନ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସେ ମଧ୍ୟ ମାନବିକ ଅଧିକାର ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ବେସରକାରୀ ସଙ୍ଗଠନମାନଙ୍କୁ ସଂପୃକ୍ତ କରିଥା’ନ୍ତି ।

9. ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କେତେବେଳେ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବାଦ୍ୱାରା ସେହି ଦେଶର ଆବାଳବୃଦ୍ଧବନିତା ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି, ଯାହାକି ମାନବାଧିକାରର ଉଲଂଘନ ଘଟାଏ । ସବଳର ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର, ଦାସତ୍ଵ ପ୍ରଥା ଇତ୍ୟାଦି ଦ୍ଵାରା ମାନବାଧିକାରର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ହୁଏ । ସେହିପରି ପୁରୁଷର ନାରୀ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର, ମାନସିକ ଯନ୍ତ୍ରଣା ପ୍ରଦାନ, ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ, ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ଇତ୍ୟାଦି ମଧ୍ଯ ଏଥିପାଇଁ କାରକ ସଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

ପୋଲି ସ୍‌ର ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଯାତନାଦ୍ଵାରା ଓ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣାବେଳେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲଂଘନ ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ଯେକୌଣସି ଉପାୟରେ ମାନବର ପ୍ରାକୃତିକ, ନୈତିକ ଏବଂ ଆଇନଗତ ସ୍ଵାଧୀନତାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିବା ହିଁମାନବିକ ଅଧିକାର ଉଲଂଘନର ପରିସରଭୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ? ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ ଲେଖ ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅର୍ଥ : ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ’ ଶବ୍ଦର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ନାହିଁ । ଏହା ଏକ ଗୁଣ ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତି ବା ପଦାର୍ଥର ଏକ ଗୁଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହି ଗୁଣ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିଚାରଧାରାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଥାଏ, ତେବେ ତା’ର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅଭାବ ଅଛି ବୋଲି ଜଣାଯିବ ।

ଆୟନ ବ୍ୟାଣ୍ଡଙ୍କ ମତରେ ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଅନ୍ତ’।
ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଲକ୍ଷ୍ୟ’ ।

ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ : ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କହିଲେ ଯାହା ଉତ୍ତମ, ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ, ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ, ଅର୍ଥବୋଧକ ଓ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ ତାହାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କୁହାଯାଏ ।

ବ୍ରୁବେକାରଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଅର୍ଥ ତା’ର ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ହିଁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ବୁଝାଏ ।

ରାଲଫ୍ ବସୌଦିଙ୍କ ମତରେ, ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ ଆବେଗାତ୍ମକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅଟେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଅନୁଭୂତିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ।’

ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରକାରଭେଦ :
ସମାଜର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ନେଇ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରକାରଭେଦ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :
(1) ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Economic values) : ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଅନେକ ଜିନିଷ କ୍ରୟ ଏବଂ ବିକ୍ରୟ କରିଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଅର୍ଥର ଆବଶ୍ୟକତା ଥାଏ । ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ପାନୀୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ଅର୍ଥ ଦରକାର, ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଟେ I ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏବଂ ସୌଖୀନ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଅର୍ଥ ଦରକାର; ମାତ୍ର ତାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନୁହେଁ ।

(2) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Individual values) : ଆଧୁନିକ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହୋଇଯାଇଛି ଓ ସ୍ବାର୍ଥପର ଭାବରେ ବଞ୍ଚୁଛି । ତେଣୁ ସେ ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ଟିକିଏ ବି ଚିନ୍ତା କରୁନାହିଁ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ନିଜର ଆତ୍ମବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା ଉଚିତ । ସେ କେତେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ଏବଂ ସେ ଯାହା କରୁଛି କେତେ ଭଲ ବା ମନ୍ଦ କରୁଛି ତାହା ଜାଣିବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

(3) ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Ethical values) : ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ସମାଧାନ ଦରକାର । ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ଭଲ ଆଡ଼କୁ ଗତିକରିବା ଉଚିତ । ତାହା ମନ୍ଦ ଆଡ଼କୁ ଗତିକଲେ ଫଳାଫଳ ଦୁର୍ଯୋଗ ଆଣିଦିଏ । ତେଣୁ ଏ ଦୁନିଆଁରେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦ ଅଛି । ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବିଚାର ଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦକୁ ଜାଣି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ ।

(4) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Aesthetic values) : ଯିଏ ସୁନ୍ଦର ସବୁବେଳେ ସୁନ୍ଦର । ସୁନ୍ଦର ତୃପ୍ତିର ସାଦ ନାହିଁ, ଯେତେ ଦେଖୁଥିଲେ ନୂଆ ଦିଶୁଥାଇ । ତେଣୁ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠର ସବୁ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମୟ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ଉଚିତ । ଏହାକୁ ଧ୍ବଂସ କରିବା ଅର୍ଥ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାନୁଭୂତିର ଅଭାବ ।

(5) ଅନ୍ତଃ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Internal values) : ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ନିଜର ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ଅନୁଭୂତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଯାହା ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁହାଇଥାଏ, ତାହା ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ । ମାତ୍ର ବେଳେବେଳେ ଏହାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଦେଇଥାଏ ।

(6) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Spiritual values) : ଆଧାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଚିରସ୍ଥାୟୀ, ଯାହା ଯୁଗ ଯୁଗ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ । ଅନେକ ମୁନିଋଷି ଏବଂ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ପ୍ରେମ, ଦୟା, କ୍ଷମା, ପରୋପକାର ଏବଂ ସତ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

(7) ଅନ୍ତିମ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Ultimate values) : ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଅଛନ୍ତି । ଜନ୍ମ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁ ନିଶ୍ଚିତ । ଆତ୍ମା ଏବଂ ପରମାତ୍ମାର ସ୍ଥିତିକୁ କେହି ଏଡ଼େଇ ଦେଇପାରିବେ ନାହିଁ । ତେବେ ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା ଉପଲବ୍‌ ଶିକ୍ଷାର ପରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଯାହାଦ୍ଵାରା ଜଣେ ଶାନ୍ତି ପାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଆମେ ଅନ୍ତିମ ଶାନ୍ତି ବୋଲି କହିପାରିବା, ଯାହା ଜଣକୁ ଅତିମାନବ କରିଦିଏ ।

2. ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା – ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଗଠନମୂଳକ ଏବଂ ଶିଶୁକୁ ଏକ ଭଲ ମଣିଷ ଭାବରେ ତିଆରି କରିଥାଏ, ତାହା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା । ଏହାଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ତମ ଏବଂ ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପନ । ତେଣୁ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ ବାଞ୍ଛିତ କାର୍ଯ୍ୟର ଫଳସ୍ବରୂପ ।

ଏହା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହା ସତ୍ୟ ଏବଂ ବିଶ୍ଵାସ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନିହିତ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ କରି ଗଢ଼ିତୋଳିଥାଏ ।

ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ :
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(କ) ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମୟରେ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଉନ୍ନତି କରିବା ।
(ଖ) ଧାର୍ମିକ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ କରିବା ।
(ଗ) ନିଜର ପରମ୍ପରାକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ।
(ଘ) ଅନେକ ସୁଗୁଣାବଳୀ ଅର୍ଜନ କରି ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଲଗାଇବା ।
(ଙ) ନିଜର ମାନବିକତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।
(ଚ) ସାମାଜକ ପ୍ରାଣୀ ଭାବରେ ବଞ୍ଚିବାର ପ୍ରୟାସ କରିବା ।

3. ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଏହାର ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା (Value-based Education) :
ଶିକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଯାହା ଉତ୍ତମ, ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ, ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ, ଅର୍ଥବୋଧକ, ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି କିଛି ଅବଦାନ ଅଛି ତାହା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା (Value-based Education) । ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ୍ର, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ବ୍ୟକ୍ତି ସବୁବେଳେ ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପନ କରିଥାଏ । ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଯଦି ସେ ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ, ତେବେ ତା’ର ଶିକ୍ଷା ନିରର୍ଥକ ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ କେବଳ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ ବା ଶିକ୍ଷାଦାନ । ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ବ୍ୟବହାର ଜାଣିଛି ତାକୁ ଜଣାଇବା । ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରୁ ଯେପରି ସେ ନିବୃତ୍ତ ନ ହୁଏ, ତେଣୁ ସେ ଯାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଜନ କରୁଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ଯଦି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ ତେବେ ତାହାର ଶିକ୍ଷା ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ । ଏହା ନିଜକୁ ଆନନ୍ଦ ବା ତୃପ୍ତି ଦେବା ସହ ସମାଜକୁ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦ ଏବଂ ତୃପ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବ ।

ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଶୈକ୍ଷିକ ପ୍ରୟୋଗ :
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାକୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିମ୍ନଲିଖ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।
(1) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ : ବ୍ଯକ୍ତି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନେକ । ଏହା ତା’ର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ନୈତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ କରିଥାଏ । ନିଜର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଯଦି ସେ ସମସ୍ତ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ନୀତିକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦିଏ ତେବେ ତାହା ନିଜକୁ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଦେବ ନାହିଁ । ତା’ର ଆତ୍ମସର୍ଜନତା ବୃଦ୍ଧି ଦରକାର, ଯାହା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ।

(2) ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ : ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସେ ସଂଘର୍ଷ କରିଥାଏ । ନିଜର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ଯେତିକି ବ୍ୟସ୍ତ, ସମାଜରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ସେତିକି ବ୍ୟଗ୍ର । ନିଜ ପଡ଼ୋଶୀ ସହ ସମାଜର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତା’ର ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ଅଛି ।

ସାମାଜିକ ଗୁଣରାଜିର ବିକାଶ ଘଟିଲେ ସେ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହୋଇପାରିବ, ଯାହା ନିଜର ଉଦାରତା, ସହନଶୀଳତା, ସାଧୁତା, ବିଚାରଶୀଳତା ଓ ପରୋପକାରିତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସମାଜର ଉପକାର ସାଧୂତ ହୁଏ । ଶିକ୍ଷାରେ ଉପରୋକ୍ତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ।

(3) ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରୟୋଗ : ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ବିକାଶଦ୍ଵାରା ଆଜି ପୃଥିବୀ ଏକ ପରିବାର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ଶିକ୍ଷାରେ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରୟୋଗ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଅନେକ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି । ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ସେ ପୃଥିବୀର ଯେକୌଣସି ପ୍ରାନ୍ତର ଖବର ନିମିଷକ ମଧ୍ୟରେ ଜାଣିପାରୁଛି । ସୋସିଆଲ୍ ମେଡ଼ିଆର ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ତା’ର ଅନେକ ବନ୍ଧୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରୁଛନ୍ତି ।

ମାତ୍ର ସମୟ ସମୟରେ ଇ-ମେଲ୍, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ଫେସ୍‌ବୁକ୍‌ର ଅସଦୁପଯୋଗ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କୁପଥଗାମୀ କରୁଛି । ତେଣୁ ଆଧୁନିକ ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ କୌଶଳକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

(4) ଦୁର୍ନୀତିଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା : ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘଟୁଥିବା ଦୁର୍ନୀତିଠାରୁ ମୁକ୍ତ ରଖୁଥାଏ । ଆଜିକାଲି ପରିବାର, ସମାଜ, ରାଜନୀତି ଏବଂ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁର୍ନୀତି ଘେରି ରହିଛି ଯାହା ଜୀବନକୁ ଦୁର୍ବିସହ କରିସାରିଲାଣି । ତେଣୁ ସେଥୁ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଗୁରୁ ଦାୟିତ୍ଵ ।

ଜୀବନଶୈଳୀର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ସମାଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଟିଳତା ମଧ୍ଯରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ହିଁ କେବଳ ଏକ ଆଶ୍ବାସନା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତିର ଏକ ଉତ୍ସ ।

4. ମାନବାଧ୍ଵରର ଅର୍ଥ ଓ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମାନବାଧିକାରର ଭୂମିକା ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଘଟିତ ହେଉଛି । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ତାଳଦେଇ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି ଏବଂ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନିରୂପିତ ହୋଇଛି । ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ର ମାନବିକତା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସଭ୍ୟତାର ସୃଷ୍ଟିର ବହୁଦିନ ପରେ ସ୍ବୀକୃତି ପାଇଁ ସର୍ବତ୍ର ଦାବି ହେଉଛି । ସମାଜରେ ଏକ ସଭ୍ୟ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ବିକଶିତ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷର ଅଧିକାର ରହିଛି, ଯାହାକୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ଆମକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଠାରୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ ଏବଂ ଆମକୁ ପରସ୍ପର ସହଯୋଗୀ ହୋଇ ଶାନ୍ତିରେ ବାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହିସବୁ ମୌଳିକ ଅସ୍କାରକୁ ମାନବାଧିକାର କୁହାଯାଏ । ମଣିଷର ସଶକ୍ତିକରଣଦ୍ଵାରା ତା’ର ଜୀବନ, ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସୁରକ୍ଷା କରିବାକୁ ହିଁ ମାନବାଧିକାର କୁହାଯାଏ । ମାନବାଧିକାରଗୁଡ଼ିକୁ ମୌଳିକ, ସ୍ଵାଭାବିକ ବା ପ୍ରକୃତିଦତ୍ତ ଓ ଚିରନ୍ତନ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର । ଏହି ମାନବାଧିକାର ପ୍ରଥମ ଲିଖ୍ ଓ ସ୍ବୀକୃତ ସନନ୍ଦ ୧୨୧୫ ମସିହାରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ରାଜା ଦ୍ବିତୀୟ ଜନ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାକି ‘ମାଗ୍ଲାକାର୍ଟ’ ନାମରେ ପରିଚିତ ।

ଦିଅନ୍ତି ଏହାର ବହୁଦିନ ପରେ ୧୭୭୬ ମସିହାରେ ‘ଆମେରିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣାନାମା ଓ ୧୭୮୯ ମସିହାରେ ରେ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଘୋଷଣାନାମ ମାନବିକ ଅଧିକାରକୁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା । ୧୯୪୬ ମସିହା ପେବୃୟାରୀ ୧୬ ତାରିଖରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦରେ ଏଲେନ୍ ରୁଡ୍‌ଭେଲ୍ସଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ଏହା ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ପରିଷଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।

ସେହି ଘୋଷଣାନାମରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ଯେ,”ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମରୁ ଅଧିକାର ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ବାଧୀନ ଏବଂ ସମାନ । ତା’ର ବିବେକ ଏବଂ ଚେତନାଶୀଳତା ରହିଛି ଏବଂ ସେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଭ୍ରାତୃତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ ।’’ ମାନବାଧ୍ୟାର କହିଲେ ମୁଖ୍ୟତଃ ସାତଗୋଟି ମୌଳିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସମଷ୍ଟିକୁ ବୁଝାଏ ।

(କ) ମାନବାଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସୁରକ୍ଷାକବଚ ସଦୃଶ ।
(ଖ) ଏହା ଏକ ନୈତିକ ଅଧିକାର, ଯାହାକି ବିବେକ ଅନୁମୋଦିତ, ମାତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହାକୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଭିତ୍ତିରେ ସୁରକ୍ଷା ଦିଏ ।
(ଗ) ସମସ୍ତ ମଣିଷଙ୍କର ମାନବିକ ଅଧିକାର ରହିଛି । ଏଥପାଇଁ କୌଣସି ଭେଦଭାବ ନାହିଁ ।
(ଘ) ଏଥୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଭିଯୋଗ ସାରା ବିଶ୍ଵ ଭାବନାକୁ ମାନବ ସମାଜଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ।
(ଙ) ସବୁ ଅଧିକାର ଭଳି ମାନବିକ ଅଧିକାର ସମସ୍ତଙ୍କ ଶାନ୍ତି, ସାମାଜିକ ସୁନ୍ଦରତା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ନିରାପତ୍ତାକୁ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଏ ।

ମାନବାଧିକାର ଓ ଶିକ୍ଷା :
ଶିକ୍ଷାଧିକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାଙ୍କୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଶିକ୍ଷାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ । ମାନବାଧ‌ିକାର ନିୟମ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଅଧ୍ୟାର ସାମର୍ଥ୍ୟ (NESRI) ଛଅଗୋଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାଧିକାର ସହ ଜଡ଼ିତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି –
(କ) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧ୍ୟାର : ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର ଗୁଣାତ୍ମକ ଏବଂ ଔପଚାରିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇବାର ଅଧ୍ୟାର ରହିଛି ।
(ଖ) ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ : ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏବଂ ତାକୁ ସମାଜରେ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରାଇବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।
(ଗ) ଉପଯୁକ୍ତ ମର୍ଯ୍ୟାଦା : ବିଦ୍ୟାଳୟ ସବୁପିଲାମାନଙ୍କର ଜନ୍ମଗତ ଗୁଣକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ଏକ ସହନଶୀଳ ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦାସମ୍ପନ୍ନ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯେଉଁଠାରେ କି ପିଲାମାନେ   ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସୀ ହେବେ ଓ ଆତ୍ମ ପରିପ୍ରକାଶ କରିପାରିବେ ।
(ଘ) ସମାନତା : ଶିକ୍ଷାରେ ସମସ୍ତ ସମ୍ବଳ ବିନିଯୋଗ ତଥା ବଣ୍ଟନରେ ସମାନତା ରହିବା ଉଚିତ ।
(ଙ) ଭେଦଭାବବିହୀନ ଶିକ୍ଷା : ସରକାର ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମାନବାଧ୍ୟାକାରକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଇବା ଉଚିତ, ଯାହାକି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭେଦଭାବବିହୀନ ହୋଇଥବ । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା ଓ ରାଜନୀତିଭିତ୍ତିକ ଭେଦଭାବଶୂନ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ହେବା ଉଚିତ ।
(ଚ) ଅଂଶଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର : ଛାତ୍ର, ଅଭିଭାବକ ଏବଂ ସମୁଦାୟର ସେମାନଙ୍କର ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଧିକାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନା ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ସଫଳ କରିବାପାଇଁ ମାନବାଧିକାରର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସହିତ ତା’ର ଜୀବନଶୈଳୀର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଛି । ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରଭାବରେ ସେ ଏକ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ମେସିନ୍ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଚାଲିଛି । ଅନେକ ସମୟରେ ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ତା’ର କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀରେ ଅନେକ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନେକ ସୁଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଦମନ କରି ନିଜର ଦାବି ହାସଲ କରିଥାଏ ।

ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅନେକ ଅଧୁକ ସେ ଆଶା କରିଥାଏ । ତେଣୁ ବେଳେବେଳେ ସେ ଅନ୍ୟାୟ, ଅନୀତି, ଦୁର୍ନୀତି ଇତ୍ୟାଦି କରିଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ତା’ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ହ୍ରାସ ଘଟିଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ତା’ର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର; ଯଥା ସାମାଜିକ, ଆର୍ଥିକ, ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।

ତେବେ ସେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ?
ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅର୍ଥ :
‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ’ ଶବ୍ଦର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ନାହିଁ । ଏହା ଏକ ଗୁଣ ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତି ବା ପଦାର୍ଥର ଏକ ଗୁଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହି ଗୁଣ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିଚାରଧାରାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଥାଏ, ତେବେ ତା’ର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅଭାବ ଅଛି ବୋଲି ଜଣାଯିବ ।

ଆୟନ ଲ୍ୟାଣ୍ଡଙ୍କ ମତରେ ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଅନ୍ତ’।
ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ଲକ୍ଷ୍ୟ’ ।

ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ :
ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କହିଲେ ଯାହା ଉତ୍ତମ, ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ, ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, ଅର୍ଥବୋଧକ ଓ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

ବ୍ରୁବେକାର୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଅର୍ଥ ତା’ର ଶୈକ୍ଷିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ହିଁ ଉ ପସ୍ଥାପନ କରିବା ।’

ରାଲଫ୍ ବସୌଦିଙ୍କ “ମୂଲ୍ୟବୋଧଗୁଡ଼ିକ ଆବେଗାତ୍ମକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅଟେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଅନୁଭୂତିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ।’’

ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରକାରଭେଦ :
ସମାଜର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ନେଇ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରକାରଭେଦ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(1) ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Economic values) : ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଅନେକ ଜିନିଷ କ୍ରୟ ଏବଂ ବିକ୍ରୟ କରିଥାଏ । ଏହା ଅର୍ଥର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିଥାଏ । ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ପାନୀୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ଅର୍ଥ ଦରକାର, ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଟେ । ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏବଂ ସୌଖୀନ ଜୀବନ ପାଇଁ ଅର୍ଥ ଦରକାର; ମାତ୍ର ତାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନୁହେଁ ।

(2) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Individual values) : ଆଧୁନିକ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହୋଇଯାଇଛି । ସ୍ବାର୍ଥପର ଭାବରେ ବଞ୍ଚୁଛି । ତେଣୁ ସେ ଅନ୍ୟ ପାଇଁ ଟିକିଏ ବି ଚିନ୍ତା କରୁନାହିଁ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ନିଜର ଆତ୍ମବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା ଉଚିତ । ସେ କେତେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ଏବଂ ସେ ଯାହା କରୁଛି କେତେ ଭଲ ବା ମନ୍ଦ କରୁଛି ତାହା ଜାଣିବା ନିତାନ୍ତ ଦରକାର । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଟେ ।

(3) ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Ethical values) : ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ସମାଧାନ ଦରକାର । ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ଭଲ ଆଡ଼କୁ ଗତିକରିବା ଉଚିତ । ତାହା ମନ୍ଦ ଆଡ଼କୁ ଗତିକଲେ ଫଳାଫଳ ଦୁର୍ଯୋଗ ଆଣିଦିଏ । ତେଣୁ ଏ ଦୁନିଆଁରେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦ ଅଛି । ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ବିଚାରଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦକୁ ଜାଣି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଟେ ।

(4) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Aesthetic values) : ଯିଏ ସୁନ୍ଦର ସବୁବେଳେ ସୁନ୍ଦର । “ସୁନ୍ଦର ତୃପ୍ତିର ଅବସାଦ ନାହିଁ, ଯେତେ ଦେଖୁଥିଲେ ନୂଆ ଦିଶୁଥାଇ ।’’ ତେଣୁ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠର ସବୁ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମୟ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ଉଚିତ । ଏହାକୁ ଧ୍ବଂସ କରିବା ଅର୍ଥ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାନୁଭୂତିର ଅଭାବ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଟେ ।

(5) ଅନ୍ତଃ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Internal values) : ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ନିଜର ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ଅନୁଭୂତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଯାହା ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁହାଇଥାଏ, ତାହା ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ । ମାତ୍ର ବେଳେବେଳେ ଏହାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଦେଇଥାଏ ।

(6) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Spiritual values) : ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଚିରସ୍ଥାୟୀ, ଯାହା ଯୁଗ ଯୁଗ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ । ଅନେକ ମୁନିଋଷି ଏବଂ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥା’ନ୍ତି, ଯାହା ପ୍ରେମ, ଦୟା, କ୍ଷମା, ପରୋପକାର ଏବଂ ସତ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

(7) ଅନ୍ତିମ ମୂଲ୍ୟବୋଧ (Ultimate values) : ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଅଛନ୍ତି । ଜନ୍ମ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁ ନିଶ୍ଚିତ । ଆତ୍ମା ଏବଂ ପରମାତ୍ମାର ସ୍ଥିତିକୁ କେହି ଏଡ଼େଇ ଦେଇପାରିବେ କି ? ତେବେ ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା ଉପଲବ୍‌ ଶିକ୍ଷାର ପରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜଣେ ଶାନ୍ତି ପାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଆମେ ଅନ୍ତିମ ଶାନ୍ତି ବୋଲି କହିପାରିବା, ଯାହା ଜଣକୁ ଅତିମାନବ କରିଦିଏ । ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତିମ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅଟେ ।

ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା (Value-based Education) :
ଶିକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଯାହା ଉତ୍ତମ, ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ, ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, ଅର୍ଥବୋଧକ, ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଏବଂ ଯାହାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି କିଛି ଅବଦାନ ଅଛି ତାହା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା (Value-based Education) । ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ୍ର, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ବ୍ୟକ୍ତି ସବୁବେଳେ ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପ କରିଥାଏ ।

ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଯଦି ସେ ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ, ତେବେ ତା’ର ଶିକ୍ଷା ନିରର୍ଥକ । ଶିକ୍ଷାର ନୁହେଁ କେବଳ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ ବା ଶିକ୍ଷାଦାନ । ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁ ବ୍ୟବହାର ଜାଣିଛି ତାକୁ ଜଣାଇବା । ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରୁ ଯେ ସେ ନିବୃତ୍ତ ନ ହୁଏ, ତେଣୁ ସେ ଯାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଜନ କରୁଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ଯଦି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ ତେବେ ତାହାର ଶିକ୍ଷା ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ । ଏହା ନିଜକୁ ଆନନ୍ଦ ବା ତୃପ୍ତି ଦେବା ସହ ସମାଜକୁ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦ ଏବଂ ତୃପ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବ ।

ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଶୈକ୍ଷିକ ପ୍ରୟୋଗ :
ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ନିମ୍ନଲିଖ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ :
(1) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ : ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନେକ । ଏହା ତା’ର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ନୈତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ କରିଥାଏ । ନିଜର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଯଦି ସେ ସମସ୍ତ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ନୀତିକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦିଏ ତେବେ ତାହା ନିଜକୁ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଦେବ ନାହିଁ । ତା’ର ଆତ୍ମସର୍ଜନତା ବୃଦ୍ଧି ଦରକାର, ଯାହା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ।

(2) ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ : ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସମାଜରେ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସେ ସଂଘର୍ଷ କରିଥାଏ । ନିଜର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ଯେତିକି ବ୍ୟସ୍ତ, ସମାଜରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ସେତିକି ବ୍ୟଗ୍ର । ନିଜ ପଡ଼ୋଶୀ ସହ ସମାଜର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତା’ର ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ଅଛି ।

ସାମାଜିକ ଗୁଣରାଜିର ବିକାଶ ଘଟିଲେ ସେ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ହୋଇପାରିବ, ଯାହା ନିଜର ଉଦାରତା, ସହନଶୀଳତା, ସାଧୁତା, ବିଚାରଶୀଳତା ଓ ପରୋପକାରିତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଜଡ଼ିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସମାଜର ଉପକାର ସାଧୂତ ହୁଏ । ଶିକ୍ଷାରେ ଉପରୋକ୍ତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଉଚିତ ।

(3) ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରୟୋଗ : ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ବିକାଶଦ୍ବାରା ଆଜି ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ପରିବାର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ଶିକ୍ଷାରେ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରୟୋଗ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଅନେକ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି । ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ସେ ପୃଥ‌ିବୀର ଯେକୌଣସି ପ୍ରାନ୍ତର ଖବର ନିମିଷକ ମଧ୍ୟରେ ଜାଣିପାରୁଛି ।

ସୋସିଆଲ୍ ମେଡ଼ିଆର ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ତା’ର ଅନେକ ବନ୍ଧୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରୁଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସମୟ ସମୟରେ ଇ-ମେଲ୍, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ଫେସ୍‌ବୁକ୍‌ର ଅସଦୁପଯୋଗ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କୁପଥଗାମୀ କରୁଛି । ତେଣୁ ଆଧୁନିକ ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ କୌଶଳକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

(4) ଦୁର୍ନୀତିଠାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା : ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ଦୁର୍ନୀତିଠାରୁ ମୁକ୍ତ ରଖୁଥାଏ । ଆଜିକାଲି ପରିବାର, ସମାଜ, ରାଜନୀତି ଏବଂ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁର୍ନୀତି ଘେରି ରହିଛି, ଯାହା ଜୀବନକୁ ଦୁର୍ବିସହ କରିସାରିଲାଣି । ତେଣୁ ସେଥୁରୁ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଗୁରୁ ଦାୟିତ୍ଵ । ଜୀବନଶୈଳୀର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ସମାଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଟିଳତା ମଧ୍ଯରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ହିଁ କେବଳ ଏକ ଆଶ୍ବାସନା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାନ୍ତିପ୍ରାପ୍ତିର ଏକ ଉତ୍ସ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 12 ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଶିକ୍ଷା ଓ ମାନବାଧିକାର ଶିକ୍ଷା

(5) ମାନବାଧ‌ିକାର : ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଘଟିତ ହେଉଛି । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ତାଳଦେଇ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି ଏବଂ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ନିରୂପିତ ହୋଇଛି । ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନବିକତା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସଭ୍ୟତାର ସୃଷ୍ଟିର ବହୁଦିନ ପରେ ସ୍ବୀକୃତି ପାଇଁ ସର୍ବତ୍ର ଦାବି ହେଉଛି । ସମାଜରେ ଏକ ସଭ୍ୟ, ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ବିକଶିତ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷର ଅଧିକାର ରହିଛି, ଯାହାକୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାର କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ଆମକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଠାରୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ ଏବଂ ଆମକୁ ପରସ୍ପର ସହଯୋଗୀ ହୋଇ ଶାନ୍ତିରେ ବାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହିସବୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ମାନବାଧିକାର କୁହାଯାଏ । ମଣିଷର ସଶକ୍ତିକରଣଦ୍ବାରା ତା’ର ଜୀବନ, ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସୁରକ୍ଷା କରିବାକୁ ହିଁ ମାନବାଧ୍ୟାର କୁହାଯାଏ । ମାନବାଧ୍ୟାକାରଗୁଡ଼ିକୁ ମୌଳିକ, ସ୍ଵାଭାବିକ ବା ପ୍ରକୃତିଦତ୍ତ ଓ ଚିରନ୍ତନ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଏ । ଏହି ଅଧ୍ୟାରଗୁଡ଼ିକ ମଣିଷର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର ।

(6) ମାନବାଧ୍ଵର ଓ ଶିକ୍ଷା :ଶିକ୍ଷାତ୍‌କାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାଙ୍କୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିକାଶ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଶିକ୍ଷାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ । ମାନବାଧ‌ିକାର ନିୟମ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଅଧିକାର ସାମର୍ଥ୍ୟ (NESRI) ଛଅଗୋଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାଧ୍ଵର ସହ ଜଡ଼ିତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି –

  1. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର : ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର ଗୁଣାତ୍ମକ ଏବଂ ଔପଚାରିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇବାର ଅଧିକାର ରହିଛି ।
  2. ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ : ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏବଂ ତାକୁ ସମାଜରେ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରାଇବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।
  3. ଉପଯୁକ୍ତ ମର୍ଯ୍ୟାଦା : ବିଦ୍ୟାଳୟ ସବୁପିଲାମାନଙ୍କର ଜନ୍ମଗତ ଗୁଣକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ଏକ ସହନଶୀଳ ଏବଂ ମର୍ଯ୍ୟାଦାସମ୍ପନ୍ନ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯେଉଁଠାରେ କି ପିଲାମାନେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସୀ ହେବେ ଓ ଆତ୍ମ ପରିପ୍ରକାଶ କରିପାରିବେ ।
  4. ସମାନତା : ଶିକ୍ଷାରେ ସମସ୍ତ ସମ୍ବଳ ବିନିଯୋଗ ତଥା ବଣ୍ଟନରେ ସମାନତା ରହିବା ଉଚିତ ।
  5. ଭେଦଭାବବିହୀନ ଶିକ୍ଷା : ସରକାର ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମାନବାଧିକାରକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଇବା ଉଚିତ, ଯାହାକି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭେଦଭାବବିହୀନ ହୋଇଥ‌ିବ । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା ଓ ରାଜନୀତିଭିଭିକ ଭେଦଭାବଶୂନ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ହେବା ଉଚିତ ।
  6. ଅଂଶଗ୍ରହଣର ଅଧିକାର : ଛାତ୍ର, ଅଭିଭାବକ ଏବଂ ସମୁଦାୟ ସେମାନଙ୍କର ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଧ୍ଵର ବିଷୟରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ଅଧିକାର ରହିଛି ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନା ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ ଯେ, ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ସଫଳ କରିବାପାଇଁ ମାନବାଧିକାରର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Psychology Solutions Unit 2 ମନୋ-ସାମାଜିକ ଚାପ & ଭୌତିକ ପରିବେଶ ଓ ବ୍ୟବହାର Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି । ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।
୧। ଯେଉଁ ପରିବେଶରେ ଜଳବାୟୁ, ଉତ୍ତାପ ଏବଂ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ସେହିଟି କେଉଁ ପରିବେଶ ଅଟେ ?
(କ) ଭୌତିକ
(ଖ) ଜୈବିକ
(ଗ) ମନୁଷ୍ୟ – କୃତ
(ଘ) ସାଂସ୍କୃତିକ
Answer:
(କ) ଭୌତିକ

୨। ସ୍ଥାନ ଓ କାଳରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଘେରି ରହିଥ‌ିବା ସାମଗ୍ରିକ ଅବସ୍ଥାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପରିବେଶ
(ଖ) ବାୟୁମଣ୍ତଳ
(ଗ) ବାରିମଣ୍ତଳ
(ଘ) ଅଶ୍ଗମଣ୍ତଳ
Answer:
(କ) ପରିବେଶ

୩। ଧାନଚାଷ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ ସୃଷ୍ଟିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ମିଥେନ୍
(ଖ) କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରା କାର୍ବନ
(ଗ) ଯବକ୍ଷ।ରଜାନ
(ଘ) ଅଙ୍ଗ।ରକାମ୍ଳ
Answer:
(କ) ମିଥେନ୍

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

୪। ଶୀତଳୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ରେଫ୍ରିଜରେଟରରେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
(କ) ମିଥେନ୍
(ଖ) ଅମ୍ଳଜାନ
(ଗ) କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ
(ଘ) ନାଇଟ୍ରସ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍
Answer:
(ଗ) କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ

୫। ଭୂଖଣ୍ଡର ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ କେଉଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି ?
(କ) ପ୍ରାକୃତିକ
(ଖ) ମନୁଷ୍ୟକୃତ
(ଗ) ଭୌତିକ
(ଘ) ଜୈବିକ
Answer:
(କ) ପ୍ରାକୃତିକ

୬। ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ସୁଖ, ସ୍ୱାର୍ଥ ଓ ସୁବିଧା ପାଇଁ ଯେଉଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ, ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ
(ଖ) ଭୌତିକ ପରିବେଶ
(ଗ) ମନୁଷ୍ୟ-କୃତ ପରିବେଶ
(ଘ) ଜୈବିକ ପରିବେଶ
Answer:
(ଗ) ମନୁଷ୍ୟ-କୃତ ପରିବେଶ

୭। ସଜୀବ ଉପାଦାନମାନଙ୍କୁ ନେଇ କେଉଁ ପରିବେଶ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଜୈବିକ
(ଖ) ସାଂସ୍କୃତିକ
(ଗ) ସାମାଜିକ
(ଘ) ଭୌତିକ
Answer:
(କ) ଜୈବିକ

୮। କୋଇଲା, ତୈଳ ଦହନ ଓ ସାରର ବ୍ୟବହାରରୁ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ ବାହାରିଥାଏ ?
(କ) ମିଥେନ୍
(ଖ) ନାଇଟ୍ରୋସ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍
(ଗ) ଅଙ୍ଗ।ରକାମ୍ଳ
(ଘ) କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ
Answer:
(ଖ) ନାଇଟ୍ରୋସ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

୯। ଆପାତତଃ କେତେ ପରିମାଣର ଶବ୍ଦକୁ ଦୀର୍ଘକାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ଶୁଣିବା ଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତି ଶ୍ରବଣ ଶକ୍ତି ହରାଇବସେ ?
(କ) ୧୦୦ dB
(ଖ) ୮୦ dB
(ଗ) ୧୧୦ dB
(ଘ) ୮୫ dB
Answer:
(କ) ୧୦୦ dB

୧୦। ୧୮୧୦ ଦଶକରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ କିଏ ଉତ୍ତପ୍ତ ଦୀପ ପ୍ରଭାବ ସଂପର୍କରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ?
(ଗ) ଲିୱିନ୍
(ଖ) ଲ୍ୟୁକ୍ ହୋୱାର୍ଡ଼
(ଗ) ଲିୱିନ୍
(ଘ) ଓଷ୍ଜିଙ୍ଗ
Answer:
(ଖ) ଲ୍ୟୁକ୍ ହେୱାର୍ଡ଼

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର

ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନତଳେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇଛି । ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
୧। ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ଓ ତା’ର ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ _________________ ମନୋବିଜ୍ଞ।ନ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ।
(କ) ଶିକ୍ଷା
(ଖ) ପରିବେଶ
(ଗ) ପରାମର୍ଶ
(ଘ) ଅସ୍ଵାଭାବିକ
Answer:
(ଖ) ପରିବେଶ

୨। ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନମାନଙ୍କୁ ନେଇ ___________________ ପରିବେଶ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ଜୈବିକ
(ଖ) ଭୌତିକ
(ଗ) ସାମାଜିକ
(ଘ) ସାଂସ୍କୃତିକ
Answer:
(ଖ) ଭୌତିକ

୩। __________________ ପରିବେଶ ଅନ୍ତର୍ଗତ ମାନଦଣ୍ଡ, ରୀତିନୀତି ତଥା ସାମାଜିକୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ଆସିଥାଏ ।
(କ) ଜୈବିକ
(ଖ) ପ୍ରାକୃତିକ
(ଗ) ସାମାଜିକ-ସାଂସ୍କୃତିକ
(ଘ) ଭୌତିକ
Answer:
(ଗ) ସାମାଜିକ-ସାଂସ୍କୃତିକ

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

୪। ମନୁଷ୍ୟ ଓ ତା’ର ମାନସିକ ପରିବେଶର ସଂପର୍କକୁ _______________ ‘ଜୀବନ କ୍ଷେତ୍ର’ ଭାବରେ ନାମିତ କରିଛନ୍ତି ।
(କ) ୱାଟସନ୍
(ଖ) ଲିୱିନ୍
(ଗ) ଉଣ୍ଡଟ୍
(ଘ) ଓଷ୍ଜିଙ୍ଗ
Answer:
(ଖ) ଲିୱିନ୍

୫। ପ୍ରତିମାନ ଓ ରୀତିନୀତି ______________________ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ଭୌତିକ
(ଗ) ଜୈବିକ
(ଘ) ପ୍ର।କୃତିକ
Answer:
(କ) ସାମାଜିକ

୬। ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ___________________ ଗ୍ୟାସ ନିର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ସଲଫର୍ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍
(ଖ) ଅମ୍ଳଜାନ
(ଗ) ଲିକୁଇଡ଼
(ଘ) ମିଥେନ୍
‍Answer:
(କ) ସଲ୍‌ଫର୍ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍

୭। ________________ ପ୍ରଦୂଷଣ କାରଣରୁ ମନଯୋଗ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ବାୟୁ
(ଖ) ଜଳ
(ଗ) ଶବ୍ଦ
(ଘ) ପ୍ର।କୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ
Answer:
(ଗ) ଶବ୍ଦ

୮। ଶବ୍ଦ ପରିମାଣ ଏକକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଡ଼େସିବଲ୍
(ଖ) ଲିଟର
(ଗ) ମିଟର
(ଘ) ଡ଼େସିମିଟର
Answer:
(କ) ଡ଼େସିବଲ୍

୯। ପ୍ର।ୟତଃ ___________________ dB ପରିମାଣର ଶବ୍ଦ ଜଣେ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଅନୁମୋଦିତ ପରିମାଣ ।
(କ) ୧୦୦ dB
(ଖ) ୮୫ dB
(ଗ) ୧୪୫ dB
(ଘ) ୯୫ dB
Answer:
(ଖ) ୮୫ dB

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

୧୦। ଏଆର କଣ୍ଡିସନର୍‌ରେ ________________ ଗ୍ୟାସ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ମିଥେନ
(ଖ) କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ
(ଗ) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
‍(ଘ) ନାଇଟ୍ରସ ଅକ୍ୱ।ଇଡ଼
Answer:
(ଖ) କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ

୧୧। ମୃତ ପ୍ରାଣୀର ଅବଶେଷରୁ ସୃଷ୍ଟ କୋଇଲା, ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ ଓ ତୈଳର ଦହନ ଏବଂ ଜଙ୍ଗଲ ପୋଡ଼ିରୁ __________________ ବାଷ୍ପ ବାହାରିଥାଏ ।
(କ) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(ଖ) ମିଥେନ୍
(ଗ) କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ
(ଘ) ନାଇଟ୍ରସ ଅକ୍ସାଇଡ୍
Answer:
(କ) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ

୧୨।__________________ମସ୍ତିଷ୍କ ଏବଂ ହୃଦୟକୁ ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାରେ ବାଧା ପହଞ୍ଚାଏ ।
(କ) କାର୍ବନ ମନୋକ୍ସାଇଡ଼
(ଖ) ଶବ୍ଦ
(ଗ) ଜଳ
(ଘ) ନାଇଟ୍ରସ ଅକ୍ସାଇଡ୍
Answer:
(କ) କାର୍ବନ ମନୋକ୍ସାଇଡ୍

ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥୁବା ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ “ଠିକ୍‌” କିମ୍ବା “ଭୁଲ” ଦର୍ଶାଅ ।
Question ୧।
ପରିବେଶ ମନୁଷ୍ୟର ବିକାଶ ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୨।
ସବୁଜ ଉଭିଦମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଭୌତିକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

Question ୩।
ଜୈବିକ ପରିବେଶକୁ ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ବାରିମଣ୍ଡଳ ଓ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଭାବେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

Question ୪।
ସାମାଜିକୀକରଣ ଓ ଲୋକାଚାର ପ୍ରଭୃତି ସାମାଜିକ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୫। ଧନାତ୍ମକ ସ୍କୁଳାଣୁର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ମନୁଷ୍ୟର କର୍ମକୁଶଳତା ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

Question ୬।
ଶବ୍ଦ ତୀବ୍ରତା 140 dB ହୋଇଥିଲେ ମନୁଷ୍ୟ ସେ ଶବ୍ଦକୁ ଅତି କ୍ଷୀଣ ଭାବରେ ଶୁଣିପାରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

Question ୭।
ମିଥେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ସବୁଜ ଗୃହ ଗ୍ୟାସ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୮।
ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ଦ୍ଵାରା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

Question ୯।
ମନୁଷ୍ୟର ବିନା ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବା ବିନା ସାହାଯ୍ୟରେ ଯେଉଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ତାକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୧୦।
ଇତର ପୋଷାକ ନିଜର ପୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ୍ଷ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ସବୁଜ ଉଭିଦ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

Question ୧୧।
ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ଉତ୍ତପ୍ତିକରଣ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତାପରେ ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଘଟିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

Question ୧୨।
ମନୁଷ୍ୟ ଆଚରଣ ଉପରେ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ ।

Question ୧୩।
ଶବ୍ଦକୁ ଡେସିମିଟର ମାପକରେ ମପାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ ।

Question ୧୪।
100 dB ପରିମାଣର ଶବ୍ଦ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟାଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

Question ୧୫।
ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣରେ ପରବର୍ତ୍ତନ ଆସିଲେ ହିଁ ଏକ ନିର୍ମଳ ଓ ବିଶୁଦ୍ଧ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

Question ୧୬।
ଜନଗହଳିର ଅନୁଭୂତି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅସ୍ବସ୍ତି ଓ ଶାରୀରିକ ଉତ୍ତେଜନା ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୧୭।
କୋଳାହଳ ଶ୍ରବଣଜନିତ କ୍ଳାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିନଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

Question ୧୮।
ଅବାଞ୍ଛିତ ଓ ଶ୍ରୁତି କଟୁ ଶବ୍ଦକୁ କୋଳାହଳ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୧୯।
ଭୌତିକ ପରିବେଶ ବିଭିନ୍ନ ନିର୍ଜୀବ ତତ୍ତ୍ଵଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୨୦।
ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣ ପରିବେଶ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୨୧।
ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ୱାଟସନଙ୍କ ମତରେ ପରିବେଶ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର, ଆଚାର ବିଚାର ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୨୨।
ପରମ୍ପରା, ପ୍ରଥା, ରାତିନୀତି, ସାମାଜିକୀକରଣ ଓ ଲୋକାଚାର ପ୍ରଭୃତି ସାମାଜିକ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୨୩।
ଜନଗହଳି ଓ ଅପରାଧ ମଧ୍ୟରେ ସକାରାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

Question ୨୪।
ଭୂ-ମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପବୃଦ୍ଧି ପ୍ରଭାବରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ପାଣିପାଗର ବିଶେଷ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ନଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

ଦୁଇନମ୍ୱର ସମ୍ୱଳିତ ପ୍ରଣ୍ନେ।ତ୍ତର

ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇ/ ତିନିଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଲେଖ ।
Question ୧।
ଭୌତିକ ପରିବେଶ କହିଲେ ତୁମେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସ୍ଥାନ, ଭୂମି, ଜଳବାୟୁ, ପର୍ବତ ଓ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଆଦି ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଭୌତିକ ପରିବେଶ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ନିଜେ ନିର୍ଜୀବ ଅଥଚ ସମଗ୍ର ସଜୀବ ଜଗତଙ୍କ ବଞ୍ଚିରହିବାରେ ଏମାନେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି । ଏଗୁଡିକ ପରିବେଶର ମୁଖ୍ୟ ଓ ମୂଳ ଉପାଦାନ କାରଣ ଏହି ଉପାଦାନମାନଙ୍କର ସନ୍ତୁଳନର ଅଭାବ ରହିଲେ ପ୍ରାଣୀଜଗତ ତିଷ୍ଠି ରହିବା ଅସମ୍ଭବ । ଭୌତିକ ପରିବେଶକୁ ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ବାରିମଣ୍ଡଳ ଓ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ପରି, ତିନୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ । ଭୂଖଣ୍ଡର କଠିନ ସ୍ତରକୁ ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ମହାସାଗର, ନଦୀ ଓ ଝରଣା ପ୍ରଭୃତି ଜଳଧାରାକୁ ବାରିମଣ୍ଡଳ ଏବଂ ଗ୍ୟାସ ମିଶ୍ରିତ ବାୟୁକୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ କୁହାଯାଏ ।

Question ୨।
ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଭୂଖଣ୍ଡର ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ ଗଠିତ ପରିବେଶକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଏକ ସ୍ଵୟଂ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଏହାର ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ପରିବେଶକୁ ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ଯଥା :-
(i) ଭୌତିକ ପରିବେଶ
(ii) ଜୈବିକ ପରିବେଶ
ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ଥିତି, ଅବସ୍ଥା ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

Question ୩।
ଜୈବିକ ପରିବେଶ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମସ୍ତ ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ସଦୃଶ ସଜୀବ ଉପାଦାନମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଜୈବିକ ପରିବେଶ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଜୈବିକ ପରିବେଶକୁ ପ୍ରାଣୀ ପରିବେଶ ଓ ଉଭିଦ ପରିବେଶ ଭାବରେ ବିଭାଜନ କରାଯାଇପାରେ । ଏମାନେ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ବଞ୍ଚୁରୁହନ୍ତି । ପରିପୋଷଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ଜୈବିକ ପରିବେଶକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ଯଥା:- ସ୍ଵପୋଷକ ଓ ଉତ୍ତରପୋଷ । ଉଭିଦମାନେ ସ୍ଵପୋଷକ ଅଟନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ମନୁଷ୍ୟସମେତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଣୀମାନେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ଜୀବନଧାରଣ ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି । ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଇତରପୋଷକ

Question ୪।
ପରିବେଶ ମନୋବିଜ୍ଞାନ କ’ଣ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ବ୍ୟବହାରରେ ପରିବେଶର ଗୁରୁତ୍ଵ ଏବଂ ପରିବେଶ ଉପରେ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣର ପ୍ରଭାବର ଗୁରୁତ୍ଵ ଏବଂ ପରିବେଶ ଉପରେ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣର ପ୍ରଭାବର ଗୁରୁତ୍ବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମନୋବିଜ୍ଞାନର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ମନୁଷ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟବରଣ ସଂପର୍କ ଉପରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁଧ୍ୟାନ ଓ ଗବେଷଣା ଜାରି ରଖୁଛି, ତାହାକୁ ପରିବେଶ ମନୋବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାକୃତିକ ତଥା ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ବିପାକ୍ଷିକ ଓ ପାରସ୍ପରିକ ସଂପର୍କ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପରିବେଶ ମନୋବିଜ୍ଞାନର ମୂଳ ସାକ୍ଷୀ ।

ତିନି ନମ୍ବର ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଛଅଗୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।
Question ୧।
ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଓ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ।
Answer: ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ
(i) ମନୁଷ୍ୟର ବିନା ହସ୍ତକ୍ଷେପର ଯେଉଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଏକ ସ୍ଵୟଂ- ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯେଉଁଥିରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି ଉପାଦାନ ଥାଏ ଯଥା- ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବ ।
(iii) ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶକୁ ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ଯଥା- (କ) ଭୌତିକ ପରିବେଶ (ଖ) ଜୈବିକ ପରିବେଶ ।

ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ
(i) ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ସୁଖ, ସ୍ୱାର୍ଥ ଓ ସୁବିଧା ପାଇଁ ଯେଉଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ତାହାକୁ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଏ । ପରମ୍ପରା, ପ୍ରଥା, ରୀତିନୀତି,
(iii) ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ହିଁ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୨।
ସବୁଜଗୃହ ପ୍ରଭାବ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ଶୀତପ୍ରଧାନ ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ବୃକ୍ଷରାଜିର ବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରୁ କମ୍ ଉତ୍ତାପ ମିଳେ । ତେଣୁ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ଉତ୍ତାପକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗଛଲତାଗୁଡ଼ିକୁ ଆବୃତ କରି ଏକ ବିରାଟ କାଚ ଘର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ସବୁଜଗୃହ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଗୃହର ଛାତ କାଚର ଢ଼ାଙ୍କୁଣି ସଦୃଶ, ଯାହା ମଧ୍ୟ ଦେଇ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଗୃହ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ; କିନ୍ତୁ ଗୃହ ବାହାରକୁ ନିର୍ଗମନ ହୁଏ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ତାପ ଗୃହ ମଧ୍ୟରେ ବଜାୟ ରହି ଗଛପତ୍ରର ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ଆମର ଧରାପୃଷ୍ଠ ସଦୃଶ ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଗୃହର ଢାଙ୍କୁଣି ପରି । ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାରରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ମିଥେନ ଏବଂ କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ ପରି ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ସବୁଜଗୃହ ବାଷ୍ପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମାତ୍ରାଧ୍ଵକ ପରିମାଣରେ ମିଶିଥାନ୍ତି । ପୃଥବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ବିକିରଣ ହେଉଥ‌ିବା ଅତିରିକ୍ତ ତାପକୁ ଏହି ବାଷ୍ପମାନଙ୍କର ବଳୟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବାହାରକୁ ନିର୍ଗମନ ନିମନ୍ତେ ବାଧା ଦେବା ସହିତ ଧାରଣା କରିଥାନ୍ତି । ଏହାର ଫଳସ୍ଵରୂପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଅଧିକ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏପରି ପ୍ରଭାବକୁ “ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ” କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

Question ୩।
ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପମାତ୍ରାରେ ବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରଭାବ ଦର୍ଶାଅ |
Answer:
ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରଭାବ :-
(କ) Pittock ମତରେ ଭୂମଣ୍ଡଳର ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରାରେ ଅଳ୍ପ କିଛି ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିଅସ୍ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ଏହା ମାନବ ସମାଜ, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଫସଲର ଘୋର କ୍ଷତି ଘଟାଇଥାଏ ।
(ଖ) ଏହି ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ତର ଓ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳର ବିଶାଳ ତୁଷାରଖଣ୍ଡମାନ ତରଳି ସମୁଦ୍ରର ଜଳସ୍ତରରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବେ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ଭୂଖଣ୍ଡର ଅନେକ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ଦ୍ଵୀପ ଜଳମଗ୍ନ ହୋଇ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଯିବ ।
(ଗ) ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରଭାବରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ପାଣିପାଗରେ ବିଶେଷ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିବ । ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ହିସାବରେ ଏହି ସବୁଜଗୃହ ପ୍ରଭାବ ଦ୍ଵାରା ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା ଓ ଝଡ଼ ପରି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟମାନ ବିଭୀଷିକା ସୃଷ୍ଟି କରି ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ କରିଦେବେ ।

Question ୪।
ମନୁଷ୍ୟ ଓ ପରିବେଶ ସଂପର୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ପରିବେଶ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାରକୁ ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ପରିବେଶକୁ ବହୁଳଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବବିତ୍ରମାନଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣ ପରିବେଶ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଖ୍ୟାତ ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ୱାଟସନଙ୍କ ମତରେ ପରିବେଶ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର, ଆଚାର ବିଚାର ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ପରିବେଶ ଉପରେ ଅଧୁକ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରି ୱାଟସନ କହନ୍ତି ଶିଶୁର ପରିବେଶକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରି ଯେକୌଣସି ସାଧାରଣ ଶିଶୁକୁ ତାଲିମ୍ ଦେଇ ତାକୁ ଯେକୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷଜ୍ଞ କରିହେବ ଏବଂ ଶିଶୁଟି ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାରଦର୍ଶିତା ମଧ୍ୟ ଲାଭ କରିପାରିବ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ ପରିବେଶର ଅବକ୍ଷୟରେ ଭାଗୀଦାର ହୋଇଥାଏ । ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧି, ଆଧୁନିକ ସଭ୍ୟତାର ଉତ୍କର୍ଷ ପାଇଁ ଔଦ୍ୟୋଗିକ କ୍ଷେତ୍ରର ବହୁଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଯାନବାହନ ଚଳାଚଳାର ବ୍ୟାପକ ବୃଦ୍ଧି କରି ମାନବ ସମାଜ ପ୍ରାକୃତିକ ବିଭବକୁ ପ୍ରଚୁର ଭାବରେ ଲୁଣ୍ଠନ କରିଚାଲିଛି । ଶକ୍ତି ଉତ୍ସର ଦୁରୂପଯୋଗ, ସୁଖସ୍ବାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟ ପାଇଁ ବନ୍ୟ ସଂପଦର ଧ୍ୱଂସ, ଜଳ ସଂପଦର ଯଥେଚ୍ଛାଚାର ବ୍ୟବହାର, ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ, ଦୂଷିତ ଓ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ଅବ୍ୟବସ୍ଥିତ ନିଷ୍କାସନ ମନୁଷ୍ୟ ଦ୍ଵାରା ହିଁ କରାଯାଇଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟର ଏ ପ୍ରକାର ଆଚରଣ ପରିବେଶକୁ ନଷ୍ଟ କରେ ।

Question ୫।
ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ସୁଖ, ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ସୁବିଧା ପାଉଁ ଯେଉଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ତାହାକୁ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ଅସ୍ତିତ୍ବ ଓ ନିରାପତ୍ତାକୁ ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରଖୁବା ନିମନ୍ତେ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ରିୟାକଳାପରେ ସଂପୃକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଫଳତଃ ସାମାଜିକ ପରିବେଶ, ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବେଶକୁ ସେ ନିଜେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ସାମାଜିକ ପରିବେଶକୁ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ । ସାମାଜିକ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ, ବଂଧୁତ୍ଵ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ପରିବାର ଗଠନ, ସାମାଜିକ ଶୃଙ୍ଖଳା ନିମନ୍ତେ ବିଧ୍ଵବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ, ସାମାଜିକ ମାନଦଣ୍ଡ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଇତ୍ୟାଦି ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ପରମ୍ପରା, ପ୍ରଥା, ରୀତିନୀତି, ସାମାଜିକୀକରଣ ଓ ଲୋକାଚାର ପ୍ରଭୃତି ସାମାଜିକ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ସାମାଜିକ ପରିବେଶକୁ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ମନୁଷ୍ୟକୃତ ପରିବେଶ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଜୀବନଧାରଣ ନିମନ୍ତେ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରୁ ଯେଉଁ ଉପାଦାନମାନଙ୍କୁ ସଂଗ୍ରହ, ବିନିଯୋଗ, ଉତ୍ପାଦନ, ଉତ୍ତୋଳନ ବିନିମୟ ଏବଂ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ କାର୍ଯ୍ୟକରେ ତାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବେଶକୁ ଗଠନ କରିଥାଏ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
ପରିବେଶ ଉପରେ ମନୁଷ୍ୟ ବ୍ୟବହାରର ପ୍ରଭାବ ସଂପର୍କରେ ବର୍ଣନା କର ।
Answer:
ପରିବେଶ ମନୁଷ୍ୟର ମନ, ଶରୀର ଓ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ଯେପରି ତା’ର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ସେହିପରି ମନୁଷ୍ୟର ଜୀବନଶୈଳୀ ଓ ଆଚରଣ ପରିବେଶକୁ ସେହିଭଳି ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ପରିବେଶ ଉପରେ ଗୋଟିଏ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣର ପ୍ରଭାବ ଅତି ନଗଣ୍ୟ ବୋଲି ମନେ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ବସବାସ କରୁଥିବା କୋଟି କୋଟି ନରନାରୀଙ୍କର ଆଚରଣ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ପରିବେଶକୁ କେବଳ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ତାହାନୁହେଁ ବରଂ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ ।

ଅଧୂକନ୍ତୁ ଦୂଷିତ ପରିବେଶ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଉପରେ ମାରାତ୍ମକ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ପରିବେଶକୁ ଅଧୁକ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରଦୂଷିତ କରି ଚାଲିଛି ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର । ପରିବେଶ ଉପରେ ମନୁଷ୍ୟ ବ୍ୟବହାରର ପ୍ରଭାବ :

(କ) ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ଅପଚୟ :-
ବିଶ୍ଵର ବିପୁଳ ଜନ ସମୁଦାୟ ଜୀବନଧାରଣ ନିମନ୍ତେ ଜଳ, ଭୂମି, ବାୟୁ, ଧାତବ ଓ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ, ଜଙ୍ଗଲ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦକୁ ବହୁମାତ୍ରାରେ ବ୍ୟବହାର କରିଚାଲିଛି । ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଚାହିଦାକୁ ମେଣ୍ଟେଇବା ନିମନ୍ତେ କୋଇଲା, ବାଷ୍ପ, ଜୈବିକ ଇନ୍ଧନ ବା ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଭଳି ପୁନଃ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇପାରୁନଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି । ଶକ୍ତିର ଏହି ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ଶହେ ବା ତତୋଽଧ‌ିକ ବର୍ଷ ଧରି ପ୍ରାକୃତିକ ସଂଚୟର ଫଳାଫଳ ।

ଏପରିକି ଜଙ୍ଗଲ, ପ୍ରାଣୀ ଓ ଜଳ ପରି ପୁନଃ ଉତ୍ପଭିଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ବ୍ୟବହାର ମନୁଷ୍ୟ ଏପରି ପରିମାଣରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅପଚୟ କରିଚାଲିଛି ଯେ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକର ଅଭାବ ମଧ୍ୟ ଅନୁଭୂତ ହେବ । ପ୍ରକୃତିର ସମତା ରକ୍ଷା କରିବାର ଦକ୍ଷତା ଅଛି ସତ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ମନୁଷ୍ୟର ବେପରୁଆ ମନୋବୃତ୍ତି ଓ ବ୍ୟବହାର ଜଳବାୟୁର ଘୋର ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେବ । ସୁତରାଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଅପଚୟ ପରିଶେଷରେ ମାନବଜାତିର ଅଶେଷ କ୍ଷତିସାଧନ କରିପାରେ । ଏଣୁ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ସୁରକ୍ଷା ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

(ଖ) ଆବର୍ଜନା ସୃଷ୍ଟି :-
ଲାଗିଛି । ବାସଗୃହ ଏବଂ ଶିଳ୍ପାନୁଷ୍ଠାନ ଓ କଳକାରଖାନାରୁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣର ବିଷାକ୍ତ ଏବଂ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ନିଷ୍କାସିତ ହୋଇ ଜଳଉତ୍ସ ନଦନଦୀ, ଭୂତଳ ଜଳ ଏବଂ ସମୁଦ୍ରକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରୁଛନ୍ତି । ଗଙ୍ଗା ଓ ଯମୁନା ନଦୀ କୂଳରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ସହର ଓ ଶିଳ୍ପାନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ିଉଠିଛି । ଫଳରେ ସହର ଓ ଶିଳ୍ପମାନଙ୍କରୁ ନିର୍ଗତ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ଏହି ନଦୀମାନଙ୍କର ଜଳକୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଦୂଷିତ କରୁଛି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀ ପ୍ରଦୂଷିତ ଜଳ ଯୋଗୁଁ ଲୋପ ପାଇବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି ।

ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଏବଂ ଆବର୍ଜନା ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଅନେକ ବିଷାକ୍ତ ଉପାଦାନ ନିର୍ଗତ କରି ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛନ୍ତି । ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ଉପକରଣ ଏବଂ ପଲିଥୁନ୍ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବ୍ୟାଗରେ ବହୁଳବ୍ୟବହାର ଆମ ପରିବେଶ ନିମନ୍ତେ ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାର କାରଣ ହୋଇଛି । ତେବେ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ସୁପରିଚାଳନା ହୋଇଛି । ତେବେ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ସୁପରିଚାଳନା ଓ ତାକୁ ପୁନଃବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ କରାଯାଇପାରିଲେ ପରିବେଶ କିଛିମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେବାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବ ।

(ଗ) ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ଉତ୍ତପ୍ତିକରଣ (Global Warming):-
ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଆସୁଛି । ପେଟ୍ରୋଲ ଓ ଡିଜେଲ ପରି ଜୈବିକ ଇନ୍ଧନର ଦହନ, ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ, କୋଇଲାର ଦହନରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ବାଷ୍ପ ନିର୍ଗତ ହୁଏ । ଧାନଚାଷ, ବନାଗ୍ନି, କୋଇଲାଖଣି, ଆବର୍ଜନା, ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଆଦିରୁ ମିଥେନ୍ ନିର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ । ଶୀତଳୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଶୀତଳ ଭଣ୍ଡାର, ରେଫ୍ରିଜରେଟର ଓ ଏୟାରକଣ୍ଡିସନରମାନଙ୍କରେ ବିଷାକ୍ତ କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରା କାର୍ବନ ଗ୍ୟାସ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ବିଭିନ୍ନ ରାସାୟନିକ ସାରର ବ୍ୟବହାରରୁ ନାଇଟ୍ରସ ଅକ୍ସାଇଡ୍ ଗ୍ୟାସ ବାହାରିଥାଏ ।

ଏହିସବୁ ବାଷ୍ପର ଘନତ୍ଵ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର କ୍ଷୋଭମଣ୍ଡଳ (Troposphere)ରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ଏହା ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ବିକିରଣ ହେଉଥ‌ିବା ସୂର୍ଯ୍ୟତାପକୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବାହାରକୁ ନିର୍ଗମନ କରାଇ ଦିଏ ନାହିଁ । ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠର ଉତ୍ତାପ ସ୍ଵାଭାବିକ ମାତ୍ରାଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବହିଃସ୍ତର ଯାହାକୁ ସମତାପମଣ୍ଡଳ(Stratosphere) କୁହାଯାଏ ସେଥ‌ିରେ ଓଜୋନ ଗ୍ୟାସର ଏକ ବଳୟ ଥାଏ । ଏହି ବଳୟରେ ଅନେକ ରନ୍ଧ୍ର ମୁଖ୍ୟତଃ କ୍ଲୋରୋଫୋରୋ କାର୍ବନ ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ୧୯୭୦ ଦଶକରେ ଆଶ୍ଚର୍ଟିକା ମହାଦେଶର ସମତାପମଣ୍ଡଳରେ ଏପରି ରନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଥମେ ବ୍ରିଟେନ୍ ଦ୍ଵାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରୁ ଆସୁଥିବା ଅତିବାଇଗଣୀ ରଶ୍ମି (Ultra Violet Ray) ଉକ୍ତ ରନ୍ଧ୍ର ମଧ୍ୟ ଦେଇ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ ।

ଏହା ପୃଥିବୀକୁ ଏକ ଉତ୍ତପ୍ତ ପିଣ୍ଡରେ ପରିଣତ କରିଛି । ଏ ସମସ୍ତ କାରକମାନେ ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଅଧିକ ଝଡ଼ବାତ୍ୟା, କାଳବୈଶାଖୀ, ସୁନାମୀ ଏବଂ ଜଳବାୟୁରେ ଅବାଞ୍ଛିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଛି । ଏହା ସହିତ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳର ହିମ ପର୍ବତ ସବୁ ତରଳିବା ଫଳରେ ସମୁଦ୍ରର ଜଳପତ୍ତନ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ଏକ ଇଞ୍ଚ ପରି ବଢ଼ି ଚାଲିଛି । ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଉଛି ମାଳଦ୍ଵୀପ ପୁଞ୍ଜର ତିନିଗୋଟି ଦ୍ଵୀପ ସମୁଦ୍ରର କରାଳଗର୍ଭରେ ଲୀନ ହୋଇ ସାରିଲେଣି ଏବଂ ସମୁଦ୍ର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥଳଭୂମି ଜଳମଗ୍ନ ହେବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଉତ୍ତପ୍ତଦ୍ଵୀପ ପ୍ରଭାବ:-
କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ଅନ୍ଵେଷଣ ନିମନ୍ତେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ଅଧ‌ିକ ଲୋକ ସହରାଭିମୁଖୀ ହେଉଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନାକୀର୍ଣ୍ଣ ହେବା ସହିତ ଅଧୂକ ଲୋକମାନଙ୍କର ବସବାସ ନିମନ୍ତେ ବହୁତଳ କଂକ୍ରିଟ୍ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଏବଂ ରାସ୍ତାଘାଟର ନିର୍ମାଣ ବଢ଼ିଚାଲିଛି । କଂକ୍ରିଟ ସଦୃଶ ନିର୍ମାଣ ଉପାଦାନ ଉତ୍ତପ୍ତକୁ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଧାରଣ କରନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

ଫଳରେ ସହରର ବଳୟ ବାହାରେ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ତୁଳନାରେ ସହରର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଅଞ୍ଚଳର ହାରାହାରି ତାପମାନ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ବାୟୁର ବେଗ କମ୍ ଥାଏ ଏହି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦିନ ଅପେକ୍ଷା ରାତ୍ରିରେ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ଦ୍ଵୀପ ପ୍ରଭାବ କୁହାଯାଏ । ଲ୍ୟାକ୍ ହୋୱାର୍ଡ଼ ୧୮୧୦ ଦଶକରେ ଏହି ପ୍ରଭାବ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଥମେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିଥିଲେ । ନୂଆ ସହର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେବା ଉପରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ୨୦୧୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୨ତାରିଖରେ ପାଳନ କରୁଛି ବିଶ୍ଵ ଧରିତ୍ରୀ ଦିବସ ଏବଂ ଏହାର ସ୍ଲୋଗାନ ରହିଛି “ ସବୁଜ ସହର” ।

(ଙ) ସବୁଜଗୃହ ପ୍ରଭାବ (Green House Effect):-
ଶୀତପ୍ରଧାନ ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କରେ ବୃକ୍ଷରାଜିର ବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରୁ କମ୍ ଉତ୍ତାପ ମିଳେ । ତେଣୁ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ଉତ୍ତାପକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗଛଲତାଗୁଡ଼ିକୁ ଆବୃତ କରି ଏକ ବିରାଟ କାଚଘର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ସବୁଜ ଗୃହ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଗୃହର ଛାତ କାଚର ଢ଼ାଙ୍କୁଣି ସଦୃଶ, ଯାହା ମଧ୍ୟ ଦେଇ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଗୃହ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ; କିନ୍ତୁ ଗୃହ ବାହାରକୁ ନିର୍ଗମନ ହୁଏ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ତାପ ଗୃହମଧ୍ୟରେ ବଜାୟ ରହି ଗଛପତ୍ରର ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

ଆମର ଧରାପୃଷ୍ଠ ଏହି ସବୁଜଗୃହ ସଦୃଶ ଏବଂ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଗୃହର ଢ଼ାଙ୍କୁଣି ପରି । ମନୁଷ୍ୟର ବ୍ୟବହାରରୁ ସୃଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ମିଥେନ ଏବଂ କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ ପରି ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ସବୁଜଗୃହ ବାଷ୍ପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମାତ୍ରାଧ୍ଵକ ପରିମାଣରେ ମିଶିଥାନ୍ତି । ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠରୁ ବିକିରଣ ହେଉଥ‌ିବା ଅତିରିକ୍ତ ତାପକୁ ଏହି ବାଷ୍ପମାନଙ୍କର ବଳୟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବାହାରକୁ ନିର୍ଗମନ ନିମନ୍ତେ ବାଧା ଦେବା ସହିତ ଧାରଣ କରନ୍ତି | ଏହାର ଫଳସ୍ଵରୂପ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠ ଅଧ୍ବକ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏପରି ପ୍ରଭାବକୁ ‘ସବୁଜଗୃହ ପ୍ରଭାବ’ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରଥମେ ଦେ, ଫରିଅର୍ ୧୮୨୭ ମସିହାରେ ଏହାର ନାମକରଣ କରିଥିଲେ ।

Question ୨।
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କିପରି ରୋକାଯାଇପାରିବ ବର୍ଣନା କର |
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଓ ପରିବେଶ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ପରିବେଶ ଦ୍ଵାରା ମନୁଷ୍ୟ, ପ୍ରାଣୀଜଗତ ଓ ପରିବେଶ ଉପାଦାନମାନ ପରସ୍ପର ସହିତ ନିବିଡ଼ ଭାବରେ ସଂପୃକ୍ତ ରହିଥାନ୍ତି । ଫଳରେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଉପାଦାନକୁ ଅନ୍ୟଠାରୁ ପୃଥକ କରିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ଅନ୍ୟ ଉପାଦାନମାନେ ଆପେ ଆପେ ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ପ୍ରାଣୀଜଗତ ବିଶେଷ କରି ମନୁଷ୍ୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ବିକାଶ, ସ୍ଥିତି, ବ୍ୟବହାର, ଜୀବନ ଚକ୍ର ଏବଂ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ପରିବେଶ ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ନିୟନ୍ତ୍ରତ କରିଥାଏ ।

ପ୍ରଦୂଷିତ ପରିବେଶ ଅଧୁନା ଯୁଗରେ ଏକ ବିପଜନିତ ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ବିଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାର ଉନ୍ନତି ଓ ପ୍ରସାର ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶର ଶୁଦ୍ଧତା ନଷ୍ଟ ହୋଇଛି । ବହୁ ପୁରାତନ ଯୁଗରୁ ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ମରୁଡ଼ି ଓ ଭୂମିକମ୍ପ ପରି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଦ୍ଵାରା ମାନବ ସମାଜ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ବହୁ ଧନ, ଜୀବନର କ୍ଷତି ସହିଛି । କିନ୍ତୁ ଆଜିର ଏ ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ, ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ, ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ, ଅସନ୍ତୁଳିତ ତାପମାନ ଓ ଜନଗହଳି ପରି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ମାନବ ସମାଜ ପାଇଁ ନୂତନ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଏହି ପ୍ରଦୂଷଣ ଭୂଗୋଳବିତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ସମସ୍ୟା, ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ପାଇଁ ସମସ୍ୟା, ପରିବେଶ ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ପାଇଁ ପରିବେଶୀୟ ସମସ୍ୟା ଓ ଆର୍ଥନୀତିଜ୍ଞଙ୍କ ପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ ଯେ କେବଳ ଶାରୀରିକ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ଦୁଃସହ ଜୀବନଯାପନ କରେ ତା’ନୁହେଁ; ଏହା ତା’ର ମାନସିକ ସ୍ଥିତିକୁ ଓ ଅବସ୍ଥାକୁ ମଧ୍ୟ ଆଘାତ କରିଥାଏ । ଫଳରେ ସେ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ । ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ମନୁଷ୍ୟକୃତ ଆଚରଣ ଓ ବ୍ୟବହାର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ପରିବେଶକୁ ବିଶେଷଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରି କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ । ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେଲେ ଏହା ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ତେଣୁ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଲେ ହିଁ ଏକ ନିର୍ମଳ ଓ ବିଶୁଦ୍ଧ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ଏବଂ ସମଗ୍ର ସମାଜ ଓ ଜୀବଜଗତ ନୀରୋଗ ଓ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ କରିପାରିବେ ।

ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖୁତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଦରକାର :
(କ) ଜନସଂଖ୍ୟାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାନାଭାବରେ ସମସ୍ୟା ରହିବ ନାହିଁ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ବିଭବର ଅଭାବ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ । ଫଳରେ ପରିବେଶକୁ ଯଥେଚ୍ଛାଚାର ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାରେ ଆବଶ୍ୟକତା କମିଯିବ ଏବଂ ଏହା ପରିବେଶକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

(ଖ) ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦୂଷିତ ପରିବେଶକୁ ଅନେକାଂଶରେ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ଓ ଶୁଦ୍ଧ ରଖୁହେବ । କାଗଜ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଓ କାଚ ପ୍ରଭୃତି ପଦାର୍ଥକୁ ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ କରିହେବ । ଫଳରେ ଏସବୁର ପ୍ରସ୍ତୁତ ପାଇଁ ଦରକାର ପଡ଼ୁଥିବା କଞ୍ଚାମାଲକୁ ନୂତନ ଭାବରେ ସଂଗ୍ରହ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିବ ନାହିଁ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ଜଳ, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଭୂମି ପରି ପ୍ରାକୃତିକ ବିଭବର କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ ।

(ଗ) ବନ୍ୟଜଙ୍ଗଲକୁ ନଷ୍ଟ ନ କରି ବରଂ କୃତ୍ରିମ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ବିଶେଷ କରି ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳମାନଙ୍କର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ବହୁଳପରିମାଣରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରି ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ କିଛି ପରିମାଣରେ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବ ।

(ଘ) ପ୍ରାକୃତିକ ବିଭବର ଉତ୍ସ ଓ ଭଣ୍ଡାର ସୀମିତ । ଏହାର ଯଥେଚ୍ଛାଚାର ବ୍ୟବହାର ହେଲେ ସାଧାରଣ ଚଳଣି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏହି ବିଭବର ଅଭାବ ଦେଖାଦେବ । ସୁତରାଂ ସାଧାସିଧା ଜୀବନଶୈଳୀ ଓ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ ପାଇଁ ଯେତିକି ଆବଶ୍ୟକ ସେତିକି ପରିମାଣର ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦକୁ ବିନିଯୋଗ କରାଗଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ କିଛିମାତ୍ରାରେ ରୋକାଯାଇପାରିବ ।

(ଙ) ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରୁଥିବା କଳକାରଖାନାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ମୋଟରଯାନର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(ଚ) ଜଳ ହିଁ ଜୀବନ । ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଜଳ ବ୍ୟବହାର ନ କରି ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଦରକାର । ବର୍ଷା ଜଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ସଂରକ୍ଷଣ କରି ତା’ର ସୁବିନିଯୋଗ କରାଯିବ ଉଚିତ୍ ।

(ଛ) ପଲିଥନ୍‌ର ବ୍ୟବହାର ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ କାରଣ ପଲିଥୁନର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିଥାଏ । ପଲିଥୁନ ବଦଳରେ କାଗଜର ବ୍ୟାଗ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ୍‌ ।
କୌଣସି ଜାତି ବା ଦେଶର ସ୍ଥିତି ତା’ର ପ୍ରଗତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । କିନ୍ତୁ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ନ ହେଲେ ପ୍ରଗତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସୁତରାଂ ଅସୁରକ୍ଷିତ ପରିବେଶରେ ଦେଶ ବା ଜାତି ତିଷ୍ଠି ରହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଓ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅନେକ ବିଦ୍ଵାନ, ପରିବେଶବିତ୍, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ ପରିବେଶ ଉପରେ ଗଭୀର ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି ଓ ଏକ ମୁକ୍ତ, ବିଶୁଦ୍ଧ ଓ ନିର୍ମଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ନାନା ଉପାୟମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଛନ୍ତି ।

ଉପରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରାଗଲେ ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହୋଇ ମାନବ ସମାଜର କ୍ଷତି କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଜନମଙ୍ଗଳ ନିମନ୍ତେ ସହାୟକ ହେବ । ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରାଯିବା ଦରକାର ।

Question ୩।
ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ କ’ଣ ? ମନୁଷ୍ୟ ଆଚରଣ ଉପରେ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣର ପ୍ରଭାବ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବାୟୁ ଦ୍ବାରା ସଂଚରିତ ହେଉଥବା ଏକ ପ୍ରକାର ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ତରଙ୍ଗକୁ ‘ଶବ୍ଦ’ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଶବ୍ଦ ମାଧ୍ଯମରେ ମନୁଷ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଚିନ୍ତା, କାମନା ଓ ଇଚ୍ଛାକୁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଆନ୍ତି । ଆମର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵ ସର୍ବଦା ସଚଳ ଓ ସକ୍ରିୟ । ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଶବ୍ଦ ଏଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ସହିତ ଜୀବଜଗତ, ବାୟୁ, ବର୍ଷା, ଝରଣା, ନଦୀ, ସମୁଦ୍ର, ଘଡଘଡ଼ି, ଆଗ୍ନେୟଗିରି, ମୃତ୍ତିକା ଓ ପଥର ସ୍ଖଳନ ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦର ଉତ୍ସ ଅଟନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ କେତେକ ଶବ୍ଦ ଶ୍ରୁତିମଧୁର ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଆଉ କେତେକ ଶ୍ରୁତିକଟୁ ହୋଇଥାଏ ।

ପ୍ରଥମତଃ, ଯେତେବେଳେ ଶବ୍ଦରେ ତୀବ୍ରତା କମ୍‌ଥାଏ ତାହା ମନକୁ ଖୁସି ଓ ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରେ । କିନ୍ତୁ ଅଧିକ ତୀବ୍ରତା ଥ‌ିବା ବା ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ଶବ୍ଦ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ବିରକ୍ତିକର ହୋଇଥାଏ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଭାବେ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ତାହା ବିରକ୍ତିକର ହୋଇଥାଏ । ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ମତରେ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଭାବେ ଅଚାନକ ଶବ୍ଦ ହେଲେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତର ତ୍ରୁଟି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ତୃତୀୟତଃ, ଯେତେବେଳେ ଶବ୍ଦକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାର କ୍ଷମତା ବ୍ୟକ୍ତି ପାଖରେ ନଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଶବ୍ଦ ବିରକ୍ତିକର ହୋଇଥାଏ ।

ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଶବ୍ଦ ଅରୁଚିକର, ଅବାଞ୍ଛିତ ଓ ଅଲୋଡ଼ା ହୋଇ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରେ ତାହାକୁ ‘ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ’ କୁହାଯାଏ । ଅବାଞ୍ଛିତ ଓ ଶ୍ରୁତିକଟୁ ଶବ୍ଦକୁ କୋଳାହଳ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କୋଳାହଳ ଦ୍ଵାରା ହେଉଥିବା ଶବ୍ଦ ମନୁଷ୍ୟର ଶରୀର, ମନ ଓ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ଆଇନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏକ ମାତ୍ରାଧୂକ, ଆକ୍ରମଣାଦ୍ୟୋକ ଓ ଚମକପ୍ରଦ ଶବ୍ଦ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇପାରେ ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

ଶବ୍ଦକୁ ଡ଼େସିବଲ୍ (dB) ମାପକରେ ମପାଯାଏ । କ୍ଷୀଣ ଶୁଣାଯାଇଥବା ଶବ୍ଦ ଓ ଶବ୍ଦର ତୀବ୍ରତାର ଅନୁପାତକୁ ଡ଼େସିବଲ୍ କୁହାଯାଏ । ଶୂନରୁ ଅଧିକ 180dB ତୀବ୍ରତାର ଥୁବା ଶବ୍ଦକୁ ଶୁଣିବାର ଓ ସହ୍ୟ କରିବାର ଶକ୍ତି ମନୁଷ୍ୟର ଥାଏ । ପ୍ରାୟତଃ 85 dB ପରିମାଣର ଶବ୍ଦ ଜଣେ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଅନୁମୋଦିତ ପରିମାଣ । ଏହାଠାରୁ ଅଧିକ ପରିମାଣ ଶବ୍ଦର କୁପ୍ରଭାବ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ପଡ଼ିଥାଏ । ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ 50 ରୁ 55 ତୀବ୍ରତାର ଶବ୍ଦ ନିଦ୍ରାରେ ବ୍ୟାଘାତ ସୃଷ୍ଟି କରେ । 90-95 dB ର ଶବ୍ଦ ମନୁଷ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ନାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଆଘାତ ଓ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ । 140dB ତୀବ୍ରତା ପାର ହୋଇଗଲେ ମନୁଷ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସହି ଶବ୍ଦକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ ।

ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିଗୋଟି କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:-
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ
(ii) ଜୈବିକ ଉତ୍ସ
(iii) କୃତ୍ରିମ ଉତ୍ସ

(i) ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ :-
ଏହା ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣାମାନଙ୍କ ସହିତ ସହବନ୍ଧିତ ହୋଇଥାଏ । ଘଡ଼ଘଡ଼ି, ନାଦ, ଲାଭା ଉଦ୍‌ଗୀରଣ, ଭୂମିକମ୍ପ, ମହାବାତ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ଝଞ୍ଜା ପବନ, ବଜ୍ରପାତ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଭୃତିକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସର ଉଦାହରଣ ଭାବେ ନିଆଯାଇପାରେ ।

(ii) ଜୈବିକ ଉତ୍ସ:-
ବିଭିନ୍ନ ବନ୍ୟ ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଙ୍କ ଗର୍ଜନ, କୁକୁର, ବିଲୁଆଙ୍କ ଭୂକିବା ଶବ୍ଦ, କଳି ଅଥବା ଗଣ୍ଡଗୋଳ ବେଳେ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ଚିତ୍କାର, ଉଚ୍ଚସ୍ଵରରେ ଗର୍ଜନ ଓ କାନ୍ଦଣା ପ୍ରଭୃତି ଜୈବିକ ଉତ୍ସର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

(iii) କୃତ୍ରିମ ଉତ୍ସ :-
କୃତ୍ରିମ ଉତ୍ସ ବା ମନୁଷ୍ୟକୃତ କାର୍ଯ୍ୟ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ପାଇଁ ଅନେକାଂଶରେ ଦାୟୀ । ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିବା ଶିଳ୍ପଉଦ୍ୟୋଗ, କଳକାରଖାନାରେ ବ୍ୟବହୃତ ବୃହତକାୟ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ଶବ୍ଦ, ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଯାନବାହାନରୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥୁବା ଶବ୍ଦ, ଡ଼ାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଡ଼ିଜେ ସଂଗୀତ, ମିକ୍ସର ଗ୍ରାଇଣ୍ଡର, ଟେଲିଭିଜନ ଇତ୍ୟାଦି ଉପକରଣର ବ୍ୟବହାର ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ , ଖଣିଖାଦାନରେ ବିସ୍ଫୋରକର ବ୍ୟବହାର, ଉଚ୍ଚ ଅଟ୍ଟାଳିକା ନିର୍ମାଣରେ ବ୍ୟବହୃତ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।

(କ) ଆପାତତଃ 100 dB ପରିମାଣର ଶବ୍ଦକୁ ଦୀର୍ଘକାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ଶୁଣିବା ଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତି ଶ୍ରବଣ ଶକ୍ତି ହରାଇବସେ । କୋଳାହଳ ବା ଉଚ୍ଚଶକ୍ତିର ଶବ୍ଦ ଶ୍ରବଣଜନିତ କ୍ଳାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହିତ ସ୍ମରଣ ଶକ୍ତି ଓ ଦକ୍ଷତାକୁ ମଧ୍ୟ କମାଇ ଦେଇଥାଏ ।
(ଖ) ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ଭାବ ବିନିମୟରେ ବାଧା ଉପୁଜାଏ ଓ ଭୁଲ୍ ବୁଝାମଣା ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(ଗ) ଏହା ନିଦ୍ରାରେ ବ୍ୟାଘାତ ସୃଷ୍ଟି କରେ, ଏକାଗ୍ରତା ନଷ୍ଟ କରେ, ମାନସିକ ଅବସାନ, ଅସ୍ଥିରତା ଓ ଚାପ ବୃଦ୍ଧି କରେ ।
(ଘ) ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ବିରକ୍ତି, ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ବାନ୍ତି ଲାଗିବା, ହୃଦରୋଗ, ଝାଳ ବୋହିବା, ପାକସ୍ଥଳୀରେ କ୍ଷତ ଜାତ କରିପାରେ ।
(ଙ) ଗର୍ଭସ୍ଥ ଶିଶୁର ମାନସିକ ବିକାଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହିତ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳାଙ୍କ ଅସମୟ ଗର୍ଭପାତ ଓ ଗର୍ଭନଷ୍ଟ ହେବାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ ।
(ଚ) ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ମନୁଷ୍ୟର ଶାରୀରିକ ପୀଡ଼ା, ମାନସିକ କ୍ଳାନ୍ତି ଓ ଅବସାଦ ସୃଷ୍ଟି କରି ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ରୋଗକୁ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବାରୁ ଏହା ତା’ର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତୃଟିକୁ ବହୁଗଣିତ କରିଥାଏ ।

Question ୪।
ଜନଗହଳି (Crowding) କ’ଣ ? ମନୁଷ୍ୟ ଆଚରଣ ଉପରେ ଜନଗହଳିର ପ୍ରଭାବ ବର୍ଣନା କର ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ସମବେତ ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ସହିତ ଆମର ସଂପର୍କ, ଏହାର ଭୌତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀ ଓ ଅବଧୂ ଏବଂ ଆମ ନିମନ୍ତେ ଏହା କେତେଦୂର ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଏସବୁ ଦିଗଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାର କରି ଆମେ ଯଦି ଅସ୍ଵସ୍ତିକର ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଉତ୍ତେଜନାମକ୍ତ ଏକ ମାନସିକ ଚାପ ଅନୁଭବ କରୁ ତେବେ ତାହାକୁ ‘ଜନଗହଳି’ କୁହାଯିବ । ସୁତରାଂ ଅସ୍ୱସ୍ତି ଅନୁଭବ, ସାମାଜିକ ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇବା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମାମଲାରେ ବାହ୍ୟଦଖଲ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତିର ଏକ ନକରାତ୍ମକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଣ ଜନଗହଳିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।

ବସ୍ ଭିତରେ, ଟିକେଟ ସଂରକ୍ଷଣ କାଉଣ୍ଟରରେ, ବଜାର ଭିତରେ, ମେଳାରେ, ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସବରେ ଆମେ ପ୍ରାୟତଃ ଜନଗହଳିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥାଉ । ଜନଗହଳି ପ୍ରାୟତଃ ବ୍ୟକ୍ତି ମନରେ କ୍ରୋଧ ଏବଂ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ବିବାହ ଉତ୍ସବ, ଗୃହ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ବନ୍ଧୁମିଳନ, କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ସଙ୍ଗୀତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ପୂଜା ପାର୍ବଣ ଆଦି ପରିସ୍ଥିତିମାନଙ୍କରେ ଜନଗହଳି ଅଶେଷ ଆନନ୍ଦ ଏବଂ ସୁଖଦ ଅନୁଭୂତି ପ୍ରଦାନ କରେ । ଜନଗହଳି ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ନାନା ପ୍ରକାର ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଶଗତ ସମସ୍ୟାମାନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
ଜନଗହଳିର ପ୍ରଭାବ :-

(କ) ଅପରାଧ:-
ଜନଗହଳି ଓ ଅପରାଧ ମଧ୍ୟରେ ସକରାତ୍ମକ ସହ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି । ଜନାକୀର୍ଣ୍ଣ ପରିସ୍ଥିତିର ସୁଯୋଗ ନେଇ ପକେଟମାର, ଲୁଟ୍ ଆଦି କେତେ ପ୍ରକାର ଅପରାଧମୂଳକ ବ୍ୟବହାର ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

(ଖ) ଜେଲଖାନା ଓ ମାନସିକ ଚିକିତ୍ସାଳୟରେ ଜନଗହଳି :-
ଭାରତ ତଥା ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜେଲଖାନାରେ ଜନଗହଳି ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟା । ଉଗ୍ର ଅପରାଧୀମାନେ କମ୍ ଉଗ୍ର ଅପରାଧୀମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଅଧ୍ଵକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଥାନ ବ୍ୟବହାର ନିମନ୍ତେ ଅକ୍ତିଆର କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାନ୍ତି | ଫଳରେ ଅନ୍ତେବାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଉଥାଏ । ଚିତ୍ତଭ୍ରଂଶୀ ବାତୁଳତା ଏବଂ ସ୍ନାୟବିକ ବିକାର ସଦୃଶ ଜନଗହଳିପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ପ୍ରତି ଅଧ‌ିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାନ୍ତି । ଫଳତଃ ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ରୋଗୀ ଏବଂ ଚିକିତ୍ସାଳୟର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ ମଧ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 2 Questions and Answers in Odia Medium

(ଗ) ପ୍ରକ୍ଷୋଭ ଓ ଆଚରଣ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ :-
ଜନଗହଳିରେ କ୍ରୋଧ ଓ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ମନୋଭାବ ସର୍ବାଧ‌ିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପ୍ରକ୍ଷୋଭ ଜନିତ ଆଚରଣ ଭାବେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସମୟେ ସମୟେ ଭାବଶୂନ୍ୟତା, ଅସହାୟବୋଧ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଉଦାସୀନତା ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଦୃତ ହୃଦସ୍ପନ୍ଦନ ଏବଂ ଅଧିକ ମାତ୍ରାର ଶାରୀରିକ ଅସୁସ୍ଥତା ମଧ୍ଯ ଏହାର ପରିଣାମ ହୋଇପାରେ ।

(ଘ) କାର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ:-
ଜନଗହଳିର ନକରାତ୍ମକ ଅନୁଭୂତି କର୍ମସ୍ଥଳରେ କର୍ମଚାରୀର ମାନସିକ, ଅସ୍ଵସ୍ତି ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଉତ୍ତେଜନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରି ତା’ର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 1 ଇତିହାସ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ମନୁଷ୍ୟତ୍ବର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
(ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ, ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ, ଅନ୍ତଦୃଷ୍ଟି, ଈଶ୍ଵର ଚିନ୍ତା)
Answer:
ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ

Question ୨।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ଓ ସମ୍ଭୋଗ କରନ୍ତି ?
(ପ୍ରଥମ, ଦ୍ଵିତୀୟ, ତୃତୀୟ, ଚତୁର୍ଥ)
Answer:
ପ୍ରଥମ

Question ୩।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବା ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
(ଏକ ଶ୍ରେଣୀ, ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀ, ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ, ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ)
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ

Question ୪।
ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସାଙ୍ଗରେ କାହାର ନିତ୍ୟ ଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
(ମନୁଷ୍ୟ, ଈଶ୍ବର, ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ)
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Question ୫।
କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ କିଛି ରହେ ନାହିଁ ?
(ବର୍ତ୍ତମାନ, ଅନନ୍ତ ଅତୀତ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ବୈଷୟିକ)
Answer:
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ

Question ୬।
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କ’ଣ ଦେଖିବ ?
(ନରକଙ୍କାଳ, ଦୁଃଖ, ମନ, ପୃଥୁବୀ)
Answer:
ନରକଙ୍କାଳ

Question ୭।
କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ?
(ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ, ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ, ଭୂଦାନ ଆନ୍ଦୋଳନ)
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ

Question ୮।
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ କେଉଁ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
(ସାଂପ୍ରତିକ, ଅତୀତ, ଭାବାନ୍ତର, କାଳାନ୍ତର)
Answer:
ଅତୀତ

Question ୯।
ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତି କାହା ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ?
(ସତ୍ୟ, ମିଥ୍ୟା, ପାପ, ପୁଣ୍ୟ)
Answer:
ସତ୍ୟ

Question ୧୦ ।
ମଣିଷ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଗତି କେଉଁଆଡ଼କୁ ?
(ଏକ, ଦୁଇ, ଭିନ୍ନ, ବିଭିନ୍ନ)
Answer:
ଏକ

Question ୧୧ ।
ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା _________ ଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(ଭାବ, ଅର୍ଥ, କାମ, ମୋକ୍ଷ )
Answer:
ଅର୍ଥ

Question ୧୨ ।
ସମାଜର ସମସ୍ତ ବ୍ୟାପାର କାହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(ଇତିହାସ, ପୁରାଣ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ)
Answer:
ଇତିହାସ

Question ୧୩ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ?
(ଆତ୍ମଜୀବନୀ, ଜୀବନ ଚରିତ, ଆତ୍ମଲିପି, ଜୀବନାୟନ)
Answer:
ଜୀବନ ଚରିତ

Question ୧୪ ।
ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ କେଉଁ ଗଳ୍ପ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(ଆଈମା ଗଛ, ଅସୁର ଅସୁରୁଣୀ ଗଳ୍ପ, ଗାଲଗଳ୍ପ, ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ)
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ

Question ୧୫ ।
ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶରେ ଇତିହାସ ବର୍ଣ୍ଣନାବେଳେ କାହାର ମାତ୍ରା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅଧିକ ?
(ଭାବନା, କଳ୍ପନା, ସ୍ଵପ୍ନ, ବାସ୍ତବତା)
Answer:
କଳ୍ପନା

Question ୧୬ ।
ପ୍ରାଚୀନ କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ ?
(ଧର୍ମ, ଚିକିତ୍ସା, କାବ୍ୟ, ନାଟ୍ୟ)
Answer:
ଧର୍ମ

୧୭ । ଇତିହାସକୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟଣାର _________ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(କଳ୍ପନା, ସମଷ୍ଟି, ପୁରାଣ, ବର୍ଣ୍ଣନା)
Answer:
ସମଷ୍ଟି

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Question ୧୮ ।
ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ କ’ଣ ବିଦ୍ୟମାନ ?
(ସୌସାଦୃଶ୍ୟ, ତୁଳନା, ବିଚାର, ବାସ୍ତବତା)
Answer:
ସୌସାଦୃଶ୍ୟ

Question ୧୯ ।
କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ମଣିଷ ପାଇଁ ଅଧୂକ ଉପଯୋଗୀ ?
(ଉପଦେଶାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା, କାଳ୍ପନିକ ଶିକ୍ଷା, ବର୍ଣ୍ଣନାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା )
Answer:
ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା

Question ୨୦ ।
‘ପତନ’ କଥାଟି କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମସ୍ତକରେ ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ?
( ଅହଙ୍କାରୀ, ମିଥ୍ୟାବାଦୀ, ସତ୍ୟବାଦୀ, କାଳ୍ପନିକ)
Answer:
ଅହଙ୍କାରୀ

Question ୨୧ ।
କେଉଁ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀର ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ ?
(ଧାର୍ମିକ, ବିଶ୍ଵାସୀ, ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ, ପାରଦର୍ଶୀ)
Answer:
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ

Question ୨୨ ।
କାହାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(ବେଦ, ଇତିହାସ, ବାଇବେଲ, କୋରାନ)
Answer:
ଇତିହାସ

Question ୨୩ ।
ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁ ଲାଭ ପାଇଁ କାହାକୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି?
(ଈଶ୍ଵର, ପରମପିତା, ମହାପୁରୁଷ, ଅସୁର)
Answer:
ମହାପୁରୁଷ

Question ୨୪ ।
ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ଭବିଷ୍ୟତର କେଉଁ ରୂପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ?
(ପିତା, ମାତା, ଭ୍ରାତା, ଦାତା)
Answer:
ପିତା

Question ୨୫ ।
କାହାର କାର୍ଯ୍ୟ କଦାପି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିବ ନାହିଁ ?
(ବିଧାତା, ଜନତା, ଲୋକତନ୍ତ୍ର, ଗଣତନ୍ତ୍ର)
Answer:
ବିଧାତା

Question ୨୬ ।
ବିଧାତା କାହାକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ?
(ଯୋଗ୍ୟଲୋକ, ନିରକ୍ଷର, ସ୍ବାକ୍ଷର, ଅଯୋଗ୍ୟ ଲୋକ)
Answer:
ଯୋଗ୍ୟଲୋକ

Question ୨୭ ।
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ କେଉଁ ଅନୁରାଗ ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ?
(ସରଳ, ବିକୃତ, ଅବସନ୍ନ, ନିଜସ୍ଵ )
Answer:
ବିକୃତ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ସଂସାରରେ ସାଧାରଣତଃ କେତେ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ
Answer:
ସଂସାରରେ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ।

Question ୨।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।

Question ୩।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣର ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣର ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୪।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ, ଚିନ୍ତାଶୀଳ ।

Question ୫।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧ୍ୟ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧୂ ହୁଏ ।

Question ୬।
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ କାହାର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ ପତୁଷ୍ୟତର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୭ ।
ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି କାହା ପ୍ରଭାବରେ ସଂସାଧୂ ହେଉଛି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସର ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧ୍ୟ ହେଉଛି ।

Question ୮।
ମନୁଷ୍ୟ କାହାର ପ୍ରତିକୃତି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଦେବଙ୍କର ପ୍ରତିକୃତି ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Question ୯ ।
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟର ମନ କିପରି ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ‘ମନୁଷ୍ୟର ମନ ନିତ୍ଯକ୍ରିୟାଶୀଳ ।

Question ୧୦ ।
ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ କାହାର ନିତ୍ୟଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ ଯାହାର ମନ ନିତ୍ୟକ୍ରିୟାଶୀଳ, ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ ତାହାର ନିତ୍ୟଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୧୧ ।
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ କାହାର ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ?
Answer:
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜୀବର ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ।

Question ୧୨ ।
କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ଅତୀତ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାହାକିଛି ଆମର ନୟନଗୋଚର ହୁଏ, ସମସ୍ତେ କାହାର ସନ୍ତାନ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମର ନୟନଗୋଚର ହେଉଥିବା ସମସ୍ତେ ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ।

Question ୧୪ ।
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କ’ଣ ଦେଖିବ ?
Answer:
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କେବଳ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ ।

Question ୧୫।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ରାଶି ରାଶି କ’ଣ ପତିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ରାଶି ରାଶି ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୧୬ ।
କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମର ହୃଦ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କରି ପ୍ରାଣ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କରି ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୁଏ ।

Question ୧୮।
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତ ଓ ମାଂସରୁ କାହାର ସୃଷ୍ଟି ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତ ଓ ମାଂସରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବୋନ୍ନତିର ସୃଷ୍ଟି ।

Question ୧୯ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର କ’ଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୨୦ ।
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଜଗତରେ ସକଳ ବସ୍ତୁର କ’ଣ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଜଗତର ସକଳ ବସ୍ତୁର ରୂପାନ୍ତର, ଭାବାନ୍ତର ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୧ ।
କାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ ?
Answer:
ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତି ଯାହା ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ, ତାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ ।

Question ୨୨ ।
ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଘଟିଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଘଟିଲେ ତାହାର ବିନାଶ ନିଶ୍ଚୟ ହେବ ।

Question ୨୩ ।
କ’ଣ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

Question ୨୪ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଉ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଜୀବନ ବା ମାନବ ଜାତିର ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଉ ।

Question ୨୫ ।
ମାନବ ଜୀବନରେ କ’ଣ ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ମାନବ ଜୀବନରେ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟନାର ସମଷ୍ଟି ଛଡ଼ା ଆଉ ଅଧିକ କିଛି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୨୬ ।
ସ୍ଥୂଳଦୃଷ୍ଟି ମାନବ ନିକଟରେ ଜଗତଟା କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ଥୂଳଦୃଷ୍ଟି ମାନବ ନିକଟରେ ଜଗତଟା କେବଳ ବିରୁଦ୍ଧ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ।

Question ୨୭ ।
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର କ’ଣ ଦର୍ଶନ କରେ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର ସର୍ବପ୍ରକାର ବିରୋଧ ମଧ୍ୟରେ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ।

Question ୨୮ ।
କେଉଁ ଦୁଇ ଜଣ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଓ ସମାଜ ଉନ୍ନତିର ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଓ ସମାଜ ଉନ୍ନତିର ଉପଯୋଗୀ ।

Question ୨୯ ।
ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ତା’ର କ’ଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ତା’ର ସମଗ୍ର ଜୀବନର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୩୦ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜୀବନଚରିତ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ।

Question ୩୧ ।
ଜାତିର ଇତିହାସକୁ ସେଇ ଜାତିର କ’ଣ ବୋଲା ଯାଇପାରେ ?
Answer:
ଜାତିର ଇତିହାସକୁ ସେଇ ଜାତିର ଜୀବନଚରିତ ବୋଲା ଯାଇପାରେ ।

Question ୩୨ ।
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୩୩ ।
ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର କ’ଣ ନ ଥିଲା ?
Answer:
ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର ଅସ୍ଥିତ୍ଵ ନ ଥିଲା ।

Question ୩୪ ।
କେଉଁ ଜାତି କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ ଭାବରେ ଖ୍ୟାତ ?
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ଜାତି କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ ଭାବରେ ଖ୍ୟାତ ।

Question ୩୫ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ କାହାର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ବୀରପୁରୁଷଙ୍କର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ।

Question ୩୬ ।
ମନ୍ଦିର ଗୃହରେ ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଦେଶର କ’ଣ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ମନ୍ଦିର ଗୃହରେ ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଦେଶର ଓ କାଳର ଇତିହାସ ଲିଖିତ ହୋଇରହିଛି ।

Question ୩୭ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ କିପରି ଓ କାହାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ।

Question ୩୮ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ମାନବ ଜୀବନର କେଉଁ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ହୋଇଅଛି ।

Question ୩୯ ।
ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲିଖିତ ହେଉ କାହା ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
Answer:
ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲିଖିତ ହେଉ ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

Question ୪୦ ।
ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ।

Question ୪୧ ।
ବିପରୀତ ପଥରେ ଗମନ କଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ବିପରୀତ ପଥରେ ଗମନ କଲେ କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Question ୪୨ ।
ଅହଙ୍କାରୀର ମସ୍ତକରେ କେଉଁ କଥା ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଗତ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ଅହଙ୍କାରୀର ମସ୍ତକରେ ‘ପତନ’ କଥା ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଅଛି ।

Question ୪୩ ।
ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ୱରରେ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରିଅଛି ?
Answer:
ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ଵରରେ ‘ଧର୍ମର ଜୟ, ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଘୋଷଣା କରିଅଛି ।

Question ୪୪ ।
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀର କ’ଣ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ବାସୀ ହୁଏ ।

Question ୪୫ ।
ଇତିହାସକୁ କେଉଁ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଇତିହାସକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ।

Question ୪୬ ।
କେଉଁ ବସ୍ତୁ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି ।

Question ୪୭ ।
କେଉଁମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କିଞ୍ଚି ଜ୍ଞାନଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ଯେଉଁ ମହିମାନ୍ଵିତ ପୁରୁଷମାନେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦେହପାତ କରି ଯାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କିଞ୍ଚିତ୍

Question ୪୮।
କିଏ ଭବିଷ୍ୟତର ପିତାରୂପେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ?
Answer:
ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ଭବିଷ୍ୟତର ପିତାରୂପେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ।

Question ୪୯ ।
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କ’ଣ ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ ।

Question ୫୦ ।
ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ଗତି କୁଆଡ଼େ ?
Answer:
ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ଗତି ରସାତଳକୁ ।

Question ୫୧ ।
ବିଧାତା ଯୋଗ୍ୟତା ଥ‌ିବା ଲୋକକୁ କ’ଣ ଦିଅନ୍ତି ?
Answer:
ବିଧାତା ଯୋଗ୍ୟତା ଥିବା ଲୋକକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ।

Question ୫୨ ।
କେଉଁ ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।

Question ୫୩ ।
ମନୁଷ୍ୟର ଅନୁରାଗର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ବଜାତି ସଙ୍ଗେ ନିକଟ ସମ୍ପର୍କ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ଅନୁରାଗର କାରଣ ।

Question ୫୪ ।
ମନୁଷ୍ୟର କେଉଁ ଅଭାବକୁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ବଜାତି ସଙ୍ଗେ ଅନୁରାଗର ଅଭାବକୁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫୫ ।
କ’ଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ ।

Question ୫୬ ।
କ’ଣ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷଭାବ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ।

Question ୫୭ ।
କ’ଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସହାୟ ?
Answer:
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି ଉନ୍ନତି ଲାଭର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସହାୟ ।

Question ୫୮ ।
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି କେବଳ ସ୍ମୃତି ବା ବାକ୍ୟମାତ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ କଲେ କ’ଣ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି କେବଳ ସ୍ମୃତି ବା ବାକ୍ୟମାତ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ କଲେ କିଛି ଫଳ ଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୫୯ ।
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ କାହା ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ ଏହି ବିକୃତ ଅନୁରାଗ ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର ।
ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ବିଷୟ – ଇତିହାସ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ବିଶ୍ବନାଥ କର ।

Question ୧।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବା ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୨।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ବିଷୟକ ଚିନ୍ତା ସ୍ଥାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ କି ପ୍ରଣାଳୀ ବା ତାହାର ସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ହେବ, ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟକ ଚିନ୍ତା ସୂତ୍ରରେ କେଉଁ ବସ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟସ୍ଥ ହେଲା ବା କିପରି ସ୍ଥାନପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୩ ।
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀର କ’ଣ ସଂସାଧୂ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧୂ ହୁଏ ।

Question ୪।
ମନୁଷ୍ୟତ୍ଵର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟତ୍ବର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୫।
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନିକ୍ଷେପ କଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନିକ୍ଷେପ କଲେ, ‘ମନୁଷ୍ୟ ଯେ ଅନନ୍ତ ଦେବଙ୍କର ପ୍ରତିକୃତି’ ବୋଲି ବୁଝାଯାଏ ।

Question ୬ ।
ମନୁଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା କାହା ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ।

Question ୭ ।
ମନୁଷ୍ୟର ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲେ ମାନବ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ କିଛି ରହିବ ନାହିଁ ।

Question ୮।
ମନୁଷ୍ୟ କେଉଁଠିକୁ ଅବତରଣ କଲେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ପତୁଷ୍ୟତର ନର୍ମଦେବପୁ ଅବତରଣ କଲେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ।

Question ୯।
ରାଶି ରାଶି ନର ଦେହ କାହିଁକି ପତିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ରାଶି ରାଶି ନର ଦେହ ପତିତ ହୋଇଅଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Question ୧୦ ।
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଏ ।

Question ୧୧ ।
କେଉଁ କଥା ଶ୍ରବଣ କଲେ ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼େ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କଲେ ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼େ ।

Question ୧୨ ।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀଭୂତ ବିପ୍ଳବରାଶି ଛଡ଼ା କାହାର ସଂଖ୍ୟା ଗଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀଭୂତ ବିପ୍ଳବରାଶି ଛଡ଼ା ନୀରବ ଦେହପାତର ସଂଖ୍ୟା ଗଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତମାଂସରୁ କ’ଣ ଉଭୂତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତମାଂସରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବୋନ୍ନତି ଉଭୂତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୪ ।
ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀର କ’ଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀର ସକଳପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥାର ଚିହ୍ନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଜୀବରାଶିର ଦେହାବଶେଷ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

Question ୧୫ ।
କେଉଁଠାରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୧୬ ।
ଜଗତର ଘୋର ପରିବର୍ତ୍ତନରାଶି ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ଅବସ୍ଥିତି କରୁଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
କାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ?
Answer:
କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଯାହାର, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ।

Question ୧୮।
ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗିଅଛି ?
Answer:
ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ, କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଯାହାର, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ, ଏହି ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗିଅଛି ।

Question ୧୯ ।
ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଗତି କେଉଁଆଡ଼କୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏକ ଓ ଗତି ଏକ ଆଡ଼କୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୦ ।
ସମସ୍ତ ମଣିଷମାନଙ୍କର ଗତି କେଉଁ ନିୟମରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେଉଅଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସମସ୍ତ ମଣିଷମାନଙ୍କର ଗତି ଏକ ଆଡ଼କୁ ଏବଂ ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ନିୟମରେ ସମସ୍ତ ଘଟଣାବଳୀ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଅଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୧ ।
ବିରୋଧ ମଧ୍ଯରେ କିଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ?
Answer:
ବିରୋଧ ମଧ୍ୟରେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ।

Question ୨୨ ।
ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ କ’ଣ ?
Answer:
ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ଉଭୟେ ସମାଜର ଉନ୍ନତିରେ ସହଯୋଗୀ ।

Question ୨୩ ।
ମାନବ ସମାଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ କ’ଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ମାନବ ସମାଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୨୪ ।
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ କହିଛନ୍ତି, ‘ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସମାନ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ତୁଲ୍ୟ ।’’

Question ୨୫ ।
ପ୍ରାଚୀନ ଚିକିତ୍ସା ଶାସ୍ତ୍ରରେ କାହାର ସମାବେଶ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରରେ ରସିକତା, ଭାବୁକତା, ଅଳଙ୍କାର ଓ ଆଡ଼ମ୍ବରର ସମାବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।

Question ୨୬ ।
ପ୍ରାଚୀନ କେଉଁ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ବାଇବେଲ ଏବଂ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବେଦ ଭଳି ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ ।

Question ୨୭ ।
ଦେଶ ଓ କାଳର ଇତିହାସ କେଉଁଠାରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଅକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଦେଶ ଓ କାଳର ଇତିହାସ ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଅକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୮ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ କେଉଁ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ଜାତିସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୯ ।
ପାଠକ କାହା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ?
Answer:
ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସଙ୍ଗେ ଏବଂ ନିଜ ଜୀବନ ସଙ୍ଗେ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ତେବେ ସେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ।

Question ୩୦ ।
ଇତିହାସରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ଘଟଣାର ପଶ୍ଚାଦେଶରେ କାହାର ହସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ?
Answer:
ଇତିହାସରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ଘଟଣାର ପଶ୍ଚାଦେଶରେ ନିୟମ ବା ନିୟନ୍ତାଙ୍କ ହସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ।

Question ୩୧ ।
କେଉଁଠି ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ବ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ଭିତରେ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କଲେ ଏବଂ ସର୍ବତ୍ର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହେଲେ, ସେଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ଵ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩୨ ।
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସ ବର୍ଷିତ ସକଳ ପ୍ରକାର ଚିତ୍ରରେ କ’ଣ ଦେଖି ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସ ବର୍ଣ୍ଣିତ ସକଳ ପ୍ରକାର ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନର ଏବଂ ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

Question ୩୩ ।
ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଇତିହାସରୁ କ’ଣ ଅନୁଭବ କରିପାରିବେ ?
Answer:
ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଇତିହାସରୁ ଏହା ଶିକ୍ଷା ପକ୍ଷରେ କିପରି ଉପଯୋଗୀ, ତାହା ଅନୁଭବ କରିପାରିବେ ।

Question ୩୪ ।
ପ୍ରାଥମିକ ମନୁଷ୍ୟ କିପରି କାଳାତିପାତ କରୁଥୁଲା ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ମନୁଷ୍ୟ ଅରଣ୍ୟରେ ଶୀତ, ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷାରେ ଅସହ୍ୟ କ୍ଳେଶ ସହ୍ୟକରି, ଅପକ୍ବ ମାଂସ, ଫଳମୂଳ ଆହାର କରି କାଳାତିପାତ କରୁଥିଲା ।

Question ୩୫ ।
ସୁ-ସନ୍ତାନ ଓ ସୁ-ପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି, ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସଙ୍ଗେ ସ୍ତ୍ରୋପାର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଯୋଗ କରିବା ।

Question ୩୬ ।
ଅଯୋଗ୍ୟ ଜାତିର ସଞ୍ଚତ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ କାହା ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଅଯୋଗ୍ୟ ଜାତିର ସଞ୍ଚ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଯୋଗ୍ଯତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୭ ।
କେଉଁ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନ ହେଲେ ମାନବ ଜାତିର କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ଭାରତର ପତନ ହେଲେ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ମାନବ ଜାତିର କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ ।

Question ୩୮ ।
ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷାକରି ପାରିଲା ନାହିଁ ତାକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ କେଉଁ ଦେଶ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ?
Answer:
ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷା କରିପାରିଲା ନାହିଁ ତା’କୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ।

Question ୩୯ ।
ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ ସେତେବେଳେ କାହାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ ?
Answer:
ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ, ସେତେବେଳେ ନବ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Question ୪୦ ।
ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି କିଏ ଉଚ୍ଚ ଅଧ୍ୟାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ବିଧାତା ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୪୧ ।
ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୪୨ ।
କାହାକୁ ହରାଇ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରି ନ ପାରେ ?
Answer:
ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ ହରାଇ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରି ନ ପାରେ ।

Question ୪୩ ।
ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦରେ ଦିନ କଟାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜର କ’ଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦରେ ଦିନ କଟାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜର ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଲବ୍ଧ ଉନ୍ନତି ରକ୍ଷା କରିପାରେ ନାହିଁ ।

Question ୪୪ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ କେଉଁ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ?
Answer:
ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

Question ୪୫ ।
ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେଉଛି, ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସ ବିଶେଷଭାବରେ ଶିକ୍ଷା କରିବା ।

Question ୪୬ ।
କେଉଁଥୁରୁ ହୃଦୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସର୍ବତୋଭାବେ ବିଧେୟ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଭାବରୁ ହୃଦୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସର୍ବତୋଭାବେ ବିଧେୟ ।

Question ୪୭ ।
କ’ଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ; ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏନାହିଁ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ, ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ତିରିଶି ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ବିଷୟ – ଇତିହାସ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ବିଶ୍ବନାଥ କର ।

Question ୧ ।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟ କ’ଣ କରନ୍ତି, କ’ଣ କରନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷମାନଙ୍କୁ ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ବା ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଭାବରେ ପରିଚିତ କରାଇଛନ୍ତି । ସେହି ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନା ବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ସମ୍ଭୋଗ କରନ୍ତି । ଅପର ପକ୍ଷରେ ସେମାନେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୨ ।
ଅପର ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମତରେ ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷମାନେ ଅସାଧାରଣ, ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ । ଏହିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟର ମନ ନିତ୍ଯ କ୍ରିୟାଶୀଳ । ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ ତାହାର ନିତ୍ୟ ଯୋଗ ରହିଅଛି । କାରଣ ସେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ରଖିଥାଏ । ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ ।

Question ୪ ।
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି କ’ଣ ?
Answer:
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ବା ବର୍ତ୍ତମାନର ସଭ୍ୟତମ ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି ହେଉଛି, ତାହାର ପାଦମୂଳରୁ ଯେତେ ନିମ୍ନଦେଶକୁ ଅବତରଣ କରିବ, ସେତେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ । ଅର୍ଥାତ୍ ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ, କେତେ ରାଶି ରାଶି ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଛି । ଅକଳନୀୟ ନରଦେହର ପତିତ ରାଶି ହେଉଛି ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

Question ୫ ।
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ଶ୍ରବଣ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ କାହିଁକି ସ୍ତମ୍ଭତ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ଶ୍ରବଣ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ ସ୍ତମିତ ହୋଇଯାଏ, କାରଣ ଏହି ବିପ୍ଲବରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀ ବିନାଶ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହିପରି ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବିପ୍ଳବର ବିବରଣ ଲିଖିତ ରହିଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ ସ୍ତମ୍ଭିତ ହୋଇଯାଏ ।

Question ୬ |
ସକଳ ପ୍ରକାର ବିପ୍ଳବ ମୂଳରେ କେଉଁ ନିରୂଢ଼ କାରଣ ବିଦ୍ୟମାନ ?
Answer:
କେବଳ ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତିର ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି, ସୁତରାଂ ତାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ । କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଯେ ବିରୋଧ କରେ, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗି ରହିଛି । ସକଳ ପ୍ରକାର ବିପ୍ଳବର ମୂଳରେ ଏହି ନିଗୂଢ଼ କାରଣ ବିଦ୍ୟମାନ ।

Question ୭ |
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଗ୍ନିକଣା ତୁଲ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନିଭୃତ ହୃଦୟର ଚିନ୍ତା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ କିପରି ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଗ୍ନିକଣା ତୁଲ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନିଭୃତ ହୃଦୟର ଚିନ୍ତା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟିକରେ ଏବଂ ତାହାଦ୍ୱାରା ରାଶି ରାଶି ଅସତ୍ୟ, ଅନ୍ୟାୟ, ଅସାମ୍ୟ, ଅପବିତ୍ରତା ଶୁଷ୍କ ତୃଣରାଶି ତୁଲ୍ୟ ଭସ୍ମୀଭୂତ ହୋଇଯାଏ । କେବଳ ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟଟି, ସାରବସ୍ତୁଟି ପୂର୍ବପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜଳତର ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

Question ୮ |
ପ୍ରକୃତ ରୂପେ ମାନବ ଜୀବନ କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତରୂପେ ମାନବ ଜୀବନ କେତେବେଳେ ଆଲୋକ, କେତେବେଳେ ଅନ୍ଧକାର, କେତେବେଳେ ଉଚ୍ଚ ହାସ୍ୟଧ୍ବନି, କେତେବେଳେ ବା ମର୍ମଭେଦୀ ହାହାକାର, ଏହିପରି ପରସ୍ପର ବିରୁଦ୍ଧ ଓ ପ୍ରତିକୂଳ ଅବସ୍ଥା ଭିତରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।

Question ୯ ।
ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ଜୀବନ କିପରି ଉନ୍ନତତର ଅବସ୍ଥାକୁ ନୀତ ହୁଏ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ନାନା ଘଟଣା, ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭିତରେ ସାରଭୂତ ଜୀବନଟି ଉନ୍ନତ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ସମାଜ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ନାନା ଘଟନା ଓ ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା ଉନ୍ନତତର ଅବସ୍ଥାକୁ ନୀତ ହୁଏ ।

Question ୧୦ ।
କ’ଣ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ କିପରି ହୀନ ଅବସ୍ଥାରୁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ସଭ୍ୟତା ଲାଭ କରିଅଛି, ଏକଥା ବୁଝିବା ପାଇଁ ଗୋଟାକେତେ ରାଜବଂଶର ବିବରଣ ବା ଗୋଟିଏ ଅଧେ ବିଶେଷ ଜାତିର ସ୍ଥୂଳବିବରଣ ପାଠ କଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ । ଯେଉଁଥିରେ ମାନବ ପ୍ରକୃତିର କ୍ରମବିକାଶର ଛବି ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ନାହିଁ, ତାହା ପ୍ରକୃତରେ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ।

Question ୧୧।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସରେ କ’ଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସରେ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ବୀର ପୁରୁଷଙ୍କର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ସେହି ବୀରମାନେ ଦେବତା ବା ଦେବ ଅଂଶରେ ଜାତ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅଲୌକିକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ କେଉଁଠାରୁ ସତ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ ମନୀଷାବଳରେ ସାହିତ୍ୟର ନାନା ବିଭାଗରୁ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ କୀର୍ତ୍ତି, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରୁ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ନାମକ ଗୋଟିଏ ଉପାଦେୟ ବସ୍ତୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ

Question ୧୩ ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ କିପରି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । ଏଥରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗଅଛି । ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଅଛି ।

Question ୧୪ ।
କେଉଁଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ବ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ବୈଷମ୍ୟରହିତ ଭୂମି ଉପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ, ଆପଣା ଭିତରେ ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ସେ ସର୍ବତ୍ର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ଏବଂ ସେଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ଵ ବିନଷ୍ଟ ହୁଏ ।

Question ୧୫ ।
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ନିଜ ଜୀବନର କେଉଁ ବ୍ୟାପାର ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
ଇତିହାସ ପଠନ ସମୟରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ସେହି ସମୟରେ ଅତୀତର ସୁଖଦୁଃଖ, ହର୍ଷବିଷାଦ, ଭୟ ବିଭୀଷିକା, ସାହସ ଓ ବିକ୍ରମ, ଜୀବନ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠେ ଏବଂ ତାହା ନିଜ ଜୀବନର ବ୍ୟାପାର ତୁଲ୍ୟ

Question ୧୬ ।
ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶର ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଠିଆ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ କାହାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶର ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଠିଆ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ ଆପଣା ଭିତରେ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦର୍ଶନ କରିଥାଏ । ସେ ସର୍ବତ୍ର ସର୍ବମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୋଇ ପ୍ରାଣ କିପରି ପୁଲକିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ୱାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ବାସ ତିରୋହିତ ହୋଇ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ସର୍ବତ୍ର ସତ୍ୟର ଜୟ, ମଙ୍ଗଳର ଜୟ, ପୁଣ୍ୟର ଜୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ପ୍ରାଣ ଆଶା ଓ ବିଶ୍ୱାସରେ ପୁଲକିତ ହୁଏ ।

Question ୧୮ ।
କ’ଣ ନ କଲେ ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କୁ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Answer:
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ । ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସଙ୍ଗେ ସ୍ତ୍ରୋପାର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଯୋଗ କରିବା ହିଁ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ । ତାହା ନକଲେ ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କୁ କର୍ଭବ୍ୟ ଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question ୧୯ ।
ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ଵଭାବ କିପରି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ବଭାବ ହେଉଛି, ସେ ନିଜେ ହୀନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିପାରେ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଆପଣା ମଧ୍ୟରେ ଗୌରବର ବିଷୟ କିଛି ନ ଥିଲେ, ସେ ପୂର୍ବ ଗୌରବର ଆସ୍ଫାଳନଦ୍ୱାରା ହୃଦୟକୁ କିଞ୍ଚିତ୍ ଆଶ୍ୱସ୍ତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବର୍ଷିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ଇତିହାସ’ରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି । ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ବିକାଶରେ ଇତିହାସର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥ୍ପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା ଘଟିଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ । ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ, ଯେପରି ତାହାର ସମଗ୍ର ଜୀବନର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ଠିକ୍ ସେହିପରି ମାନବ ସମାଜର ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ସେହି ସମାଜର ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, କେବଳ ରାଜବଂଶର ବିବରଣ ବା ବିଶେଷ ଜାତିର ବିବରଣ ପାଠ କଲେ, ତାହା ଇତିହାସ ହେବ ନାହିଁ । ସେଭଳି ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ବୋଲି ସେ ସୂଚାଇ ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସ ବୋଲି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଅସ୍ତିତ୍ବ ନଥିଲା । ଭାରତ ଭଳି କୌଣସି ଜାତିର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଇତିହାସ ରଚନା କରି ନ ଥିଲେ । ମାତ୍ର ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ, ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର, ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ

ସେହି ସେହି ଦେଶର ଓ କାଳର ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟ ରହିଥିଲା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ ମନୀଷାବଳରେ ଉପରୋକ୍ତ ବିଭାଗରୁ ଇତିହାସର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କଲେ ବି ଏହା ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ନୁହେଁ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେସବୁର ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । ଏଥୁରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ଅଛି । ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଇତିହାସର ବିଭାଗୀକରଣ କରି, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମକରଣ

କେବଳ ଇତିହାସ ରଚନା ନୁହେଁ, ଇତିହାସ ପଠନର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଇତିହାସ ଯେପରି ଲିଖିତ ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ‘ପାଠକ ଯେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଙ୍ଗେ ଏବଂ ନିଜ ଜୀବନ ସଙ୍ଗେ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେ ଅଧ୍ୟୟନ ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର ।’’

ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । ଏହା ଶିକ୍ଷା ପକ୍ଷରେ କେତେ ଉପଯୋଗୀ, ତାହା ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଲୋକହିଁ ଜାଣିପାରିବେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଜାତିର କାହିଁକି ଅଧଃପତନ ହେଲା, ସେଥୁରୁ ଇତିହାସ ପାଠକ ଅଧଃପତନର କାରଣକୁ ଠିକ୍ ରୂପେ ବୁଝିପାରିବ । ସୁତରାଂ ଉନ୍ନତିର ଯେ କ୍ରମ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ବା ଜାତିଗତ ଜୀବନରେ ରହିଛି, ସକଳ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଜାତି ପକ୍ଷରେ ସେହି କ୍ରମ ରହିବ ।

ଇତିହାସରୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜାଣିପାରୁ, ଆମେ ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଭୋଗ କରୁଛେ, ତାହାରି କର୍ଷା ଆମେ ନୋହୁଁ । କେତେ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର ଉପଯୁକ୍ତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଇତିହାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ ଜାଣିପାରୁ, ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ଯାହା, ତାହାର କଦାପି ବିନାଶ ହୁଏ ନାହିଁ । ଯୋଗ୍ୟତା ଦେଖି ଭଗବାନ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବରେ ଇତିହାସକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରି, ନିଜର ସ୍ବାଭିମାନକୁ ସମୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ

Question ୨ ।
‘‘ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରି ନ ପାରେ’’ ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅବଲମ୍ବନରେ ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ କରଙ୍କ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ଇତିହାସ । ଯେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା ଥୁଲା ବିରଳ, ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ଵନାଥ ନିଜସ୍ବ ରୀତିରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଦେଇଥିଲେ ଏକ ଦିବ୍ୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାରମ୍ପରିକ ରୀତିରେ ରଚନା କରାଯାଉଥ‌ିବା ରାଜା, ରାଜପୁରୁଷ ବା କେତେକ ବିଶେଷ ବଂଶାବଳୀକୁ ନେଇ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା ବିବରଣୀକୁ ଯଥାର୍ଥ ଇତିହାସ ବୋଲି ବିଚାର କରିନାହାନ୍ତି । ଯେଉଁ ରଚନାରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଥାଏ ତାହାହିଁ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥରେ ଇତିହାସର ବିଶେଷତା, ସଂସାରର ସ୍ଥିର ସତ୍ୟ ହିଁ ଉନ୍ନତ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇଛନ୍ତି ।

ଇତିହାସର ଉପାଦେୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଇତିହାସ ଆମକୁ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ, ତାହା ଅନ୍ୟ କାହାଠାରୁ ମିଳି ନ ଥାଏ । ଇତିହାସ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆଧାର । ଦୁନିଆରେ ଯାହା ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ତାହାର କେବେ ବିନାଶ ହୁଏ ନାହିଁ । ମାନବ ସମାଜ ଯେ କ୍ରମଶଃ ଉନ୍ନତି କରିଚାଲିଛି, ସେଥୁରୁ ସେ କେବେହେଲେ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବ ନାହିଁ । ସମାଜ ଯେ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ ଆଗେଇ ଆଗେଇ ଚାଲିଛି ଏଥ‌ିରେ ଦ୍ବିମତ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଦେଖୁଲେ ଜଣାଯିବ, ଯେ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେବ; ସେ ସେଥିରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବ । ଯେଉଁ ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା, ସେ ନିଶ୍ଚୟ ରସାତଳଗାମୀ’ ହେବ ।

ମାତ୍ର ତାହାର ସଞ୍ଚତ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ କେବେହେଲେ ନଷ୍ଟ ହେବ ନାହିଁ । ବରଂ ତାହା ଯୋଗ୍ୟତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ । ଏହାକୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ପତନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷା କରିପାରିଲେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲେ । ବିଧାତା ଯାହା ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି, ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ହେବ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି କାହାକୁ ବିଧାତା ଉଚ୍ଚ ଆସନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଅନୁସରଣ ନ କରି ଯିଏ କେବଳ ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦ ଓ ଆଳସ୍ୟର ଦିନ କଟାଏ, ସେଭଳି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଅସମ୍ଭବ । ଯେଉଁମାନେ ନୀତି ବା ଯୋଗ୍ୟତା ନଥାଇ, ଉଦାରଭାବକୁ ପରିହାର କରି ଜୀବନଧାରଣ କରନ୍ତି, ସେମାନେ କଦାପି ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନକୁ ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ସ୍ଥିର ସତ୍ୟକୁ ଇତିହାସ ହିଁ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥାଏ ।

ବାସ୍ତବିକ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଅଭିମତ ବେଶ୍ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ସାଂପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଆବଶ୍ୟକତା ନିରୂପଣ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବଣ୍ଠିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥିପାଇଁ ଏଥିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । କାରଣ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉ ନାହିଁ । ଏଥରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ଆଦି ସବୁପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଶେଷର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି । ତଥାପି ସ୍ଥୂଳତଃ ଏହା ରାଜନୈତିକ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥିପାଇଁ କେତେକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତ, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମଦେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଭାଗର କ୍ରମିକ ଉନ୍ନତି ବିବରଣ ପୂର୍ବତର ଆକାରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଦିନକୁ ଦିନ ଇତିହାସ ଲେଖନ-ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉନ୍ନତି ହେଉଅଛି; ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତ ଅନୁସନ୍ଧିଷ୍ଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏତିକିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେ ସବୁଦିନପାଇଁ ମାନବ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଇତିହାସ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ରହିବ । ସାହିତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଧର୍ମ, ନୀତି, କାବ୍ୟ, ଉପନ୍ୟାସ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ ସମସ୍ତ ତାହା ନିକଟରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟମୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ଆହାର, ପରିଚ୍ଛଦ ତାହା ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ଇତିହାସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲେଖା ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସହିତ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କକୁ ବିସ୍ମୃତ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ସେଭଳି ଇତିହାସର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ ସାଦୃଶ୍ୟ ରହିଛି । ବୈଷମ୍ୟ ଯେତେ ରହିଲେ ବି, ମୂଳରେ ମାନବପ୍ରକୃତି ଏକ । ଏକା ମାନବ କାହିଁକି, ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶରେ ଏପରି ଏକ ସାଧାରଣ ଭୂମି ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରଭେଦ ବା ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଇତିହାସ ପାଠକଲାବେଳେ ଆମେ ଅନେକ ସମୟରେ, ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଅତୀତ ପ୍ରତି ହୃଦୟରେ ସହାନୁଭୂତି ସ୍ବତଃ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବା ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନରେ ବା ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ, ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ । ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । କେଉଁ କାରଣ ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ବା ଅବନତି ହେଲା, ତାହା ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି । ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଯାଇ କେହି କେବେ ସେଥ‌ିରେ ସଫଳ ହେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ‘ଧର୍ମର ଜୟ ଓ ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ଵରରେ ଘୋଷଣା କରିଅଛି । ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ଅନେକ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ । ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୁଏ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ, ଇତିହାସ ପରି ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଆଉ କେହି ହୋଇ ନ ପାରନ୍ତି ।

Question ୪।
‘‘ସ୍ଵ-ଜାତିର ଇତିହାସ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା କରିବାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଵଜାତିବତ୍ସଳ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।” ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବଣ୍ଡିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ଇତିହାସ’ରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି । ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ବିକାଶରେ ଇତିହାସର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥିପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ଇତିହାସ ଆମକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଶିକ୍ଷାଦିଏ, ଯାହାକି ଇତିହାସର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷା । ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁର କଦାପି ବିନାଶ ନାହିଁ । ମାନବସମାଜ ଯେ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରୁଛି, ଏଥରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସମାଜ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ, ଉନ୍ନତି ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଅଛି । ପ୍ରଭେଦ ଏତିକି ଯେ, ଜଣେ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା ସେ ନିଶ୍ଚୟ ରସାତଳଗାମୀ ହେବ । ତାହାର ସଞ୍ଚ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ, ବିଜ୍ଞାନ ସମସ୍ତ ଯୋଗ୍ଯତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ।

ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଯାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିନାହିଁ, ତାହାକୁ ରକ୍ଷାକରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା । ପୁନଶ୍ଚ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯଦି ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ନବଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ । ବିଧାତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କୌଣସି ସମୟରେ ଅସମ୍ପନ୍ନ ରହିବ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ସେ କାହାକୁ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ଅଧ୍ୟାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହରାଇ କେବଳ ଭୋଗ ବିଳାସରେ ବୁଡ଼ିରହି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରେନାହିଁ । ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର କରେ ।

ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବକ୍ତବ୍ୟ ସରିବା ପରେ, ଉପସଂହାର ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନର ଉପାଦେୟତା ବିଷୟରେ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଭାବରେ ମାନବଜାତିର ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ସ୍ଵଦେଶ ଓ ସ୍ବଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ରଖିବାକୁ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସ୍ବଦେଶ ପ୍ରତି ସମସ୍ତଙ୍କର ଅନୁରାଗ ରହିଥାଏ । ମାତ୍ର
ଏଭଳି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକୃତ ସ୍ୱଜାତିପ୍ରିୟତା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି । ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଚିନ୍ତାଧାରାଦ୍ୱାରା କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ତାହାକୁ କର୍ମରେ ବ୍ୟବହାର ନକରି କେବଳ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ କିଛି ଲାଭ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ବଜାତି ଓ ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଧାତାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନକରି ଭକ୍ତି ଓ ବିନୟ ସହକାରେ ତାଙ୍କରି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରୁ । ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରରେ ତାଙ୍କରି ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତର ସଙ୍କେତ ଅନୁଭବ କରି ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କରି ସେବାରେ, ତାଙ୍କରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟୟକରି ଧନ୍ୟ ହେଉ, କୃତାର୍ଥ ହେଉ ।’’

(କ) ଲେଖକ ପରିଚିତି :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ଭିଭିସ୍ଥାପକ ହେଉଛନ୍ତି ସଂସ୍କାରକ ସାହିତ୍ୟିକ ବିଶ୍ବନାଥ କର । ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଭୀଷ୍ମଦେବ ରୂପେ ସେ ପରିଚିତ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଏକ ଆସନ୍ନ ଅଧଃପତନ ଆଡ଼କୁ ମୁହାଁଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଓ ସାହିତ୍ୟ ସେବାରେ ନିୟୋଜନ, ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଅଧ୍ୟୟ । ବିଶ୍ଵନାଥ କର ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରି ଏକ ଘଡ଼ିସନ୍ଧି କାଳରେ । ୧୮୬୪ ମସିହାରେ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ମାହାଙ୍ଗା ନିକଟସ୍ଥ ମୂଳବସନ୍ତ ଗ୍ରାମରେ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏକ କୁଳୀନ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାରରେ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ପରିବାର ଥିଲା ବେଶ୍ ରକ୍ଷଣଶୀଳ । ଏହା ସତ୍ତ୍ଵେ ତାଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନଚେତା ମନୋଭାବ ତାଙ୍କୁ ଅନେକସ୍ଥଳେ ରକ୍ଷା କରିଥିଲା ରକ୍ଷଣଶୀଳତାର ନିଗଡ଼ରୁ । ଏହାର ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ତାଙ୍କର ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ଗ୍ରହଣକୁ ଧରି ନିଆଯାଇପାରେ । ଏତାଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ ବେଶ୍ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ବିଶ୍ଵନାଥ ମଧ୍ୟ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜର ତାଡ଼ନା ଓ ନାଲିଆଖିକୁ ନ ଡ଼ରି ସଂସ୍କାରଶୀଳ ଦୃଢ଼ ଚେତନାର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ଜଣେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭା ଓ ସଂସ୍କାରକରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇପାରିଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ଜନ-ଦରବାରରେ ।

ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା ସେହିପରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ନିମିତ୍ତ ୧୮୯୭ ମସିହାରେ ସେ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ନାମକ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକାରେ ତତ୍କାଳର ଅନେକ ସୁନାମଧନ୍ୟ ଲେଖକ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଅନେକ ସାହିତ୍ୟପ୍ରେମୀ ଓ ସାହିତ୍ୟିକ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ଓ ତା’ର ସମ୍ମାନନୀୟ ସମ୍ପାଦକ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଭୂମିକା ଚିରସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବ ।

ଏହି ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକାରେ ତଥାକଥୁତ ଯୁଗସ୍ରଷ୍ଟା କବି ରାଧାନାଥ, କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଔପନ୍ୟାସିକ ଫକୀରମୋହନ ଓ ଶିବଙ୍କର ଆରାଧକ ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ଲେଖାମାନ ନିୟମିତ ରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଉଥିଲା । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ବର୍ଣ୍ଣବୈଭବ ସୃଷ୍ଟିରେ ଏହି ପତ୍ରିକାଟିର ଅବଦାନ ଥିଲା ଅତୁଳନୀୟ । ଏପରି ଏକ ସାର୍ଥକ ଓ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦନା କରି ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଯେଉଁ ମହତ୍ଵ ହୃଦୟର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ, ତାହା କାଳ କାଳ ଧରି ଅଭୁଲା ହୋଇ ରହିବ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ଵନାଥ କେବଳ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକା ପାଇଁ, ଅମର ହୋଇ ରହିବେ ନାହିଁ ବରଂ ସେ ଅମର ହୋଇ ରହିଥ‌ିବେ ତାଙ୍କର ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ ଗଦ୍ୟରଚନା ପାଇଁ । ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟରେ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବେଶ୍ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ଅନେକ ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ, ବଳିଷ୍ଠ ତଥା ନିଜସ୍ଵ ରୀତିରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ସେ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟକୁ ଦେଇଛନ୍ତି ନୂଆମୋଡ଼ । ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ସାରସ୍ଵତ ସାଧନା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ସମାଲୋଚକ ଡଃ ଅସିତ୍ କବି ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସମାଲୋଚନା ଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଇତିହାସ’ରେ ଯେଉଁ ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଏଠାରେ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ମନେହୁଏ ।

ତାଙ୍କ ମତରେ – ‘୧୮୭୩ ପୂର୍ବରୁ ଲିଖିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଏବଂ ରାଧାନାଥଙ୍କ ‘ବିବେକୀ’ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଆଦି ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପ୍ରଭାତୀ ତାରା । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ନୂତନ ଅରୁଣୋଦୟର ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ସିଦ୍ଧି ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ I ତାଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରବନ୍ଧ ଭିତରେ ତାଙ୍କର ବିଚାରବନ୍ତ, ନିରପେକ୍ଷ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏକାନ୍ତଭାବେ ତିର୍ଯକ । ସେ ବହୁ ସମୟରେ ଯେଉଁ ମତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଯେ କେବଳ ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ କରିଛନ୍ତି ତା’ ନୁହେଁ ସେଥ‌ିରେ ହୃଦୟର ଉତ୍ତାପ ଓ ଆବେଗର ସ୍ଫୁରଣ ସ୍ପର୍ଶ ମଧ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।’’

ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ସାଧନା ବା ଗଦ୍ୟ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଯେତେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ, ତାଙ୍କ ବାଗ୍ମୀପ୍ରବଣତା ତତୋଽଧ୍ବନ ପ୍ରଭାବନିଷ୍ଠ । ଜଣେ ସୁବକ୍ତା ଭାବରେ ସେ ଥିଲେ ତତ୍କାଳୀନ ସମାଜ ପାଇଁ ଉଦ୍‌ଗାତା ସ୍ଵରୂପ । ତାଙ୍କ ଭାଷଣ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଥିଲା ଅନର୍ଗଳ ତଥା ବିଷୟକୈନ୍ଦ୍ରିକ । ନିର୍ଭିକ ଓ ପ୍ରାଞ୍ଜଳରୂପେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ ସେ ବହୁ ସମୟଧରି ଭାଷଣ ଦେବାର ପଟୁତା ସାମଗ୍ରିକ ରୂପେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ତ୍ୟାଗ, ନିଷ୍ଠା, ନିଭୀକତା ଓ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଜୀବନର ପରିପ୍ରକାଶ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧର ସଂଖ୍ୟା ଅଗଣନ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଯେଉଁ କେତେକ ପ୍ରବନ୍ଧ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ତାହା ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଉନ୍ନତ ମାନର ତଥା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ତାଙ୍କ ଲିଖିତ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ‘ବିବିଧ ପ୍ରବନ୍ଧ’ ସଂକଳନରେ ସଂକଳିତ । ଏଥ‌ିରେ ସଂକଳିତ ପ୍ରବନ୍ଧମାନଙ୍କର ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦ୍ରବ୍ୟଦ୍ରଷ୍ଟା, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ, ବ୍ୟଙ୍ଗକାର ଓ ଦାର୍ଶନିକ ଭାବେ ନିଜକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବାରେ କ୍ଷମଶୀଳ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ଦାନ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିସ୍ମୃତ ହେବାରେ ନୁହେଁ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଚରିତ୍ରରେ ଥିଲା ବିପ୍ଳବର ଝଲକ । ସଂସ୍କାରନିଷ୍ଠ ମନ ନେଇ ସେ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜ ତଥା ମାନବିକ ପ୍ରବୃତ୍ତିର ସଂସ୍କାର ଚାହିଁଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତିକଳ୍ପେ ସେ ଯେଉଁ ଅବଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଦୁର୍ଲଭ ଓ ଅତୁଳନୀୟ । ଏହି ମହାନ୍ ସାହିତ୍ୟସାଧକ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରନ୍ତି ୧୯୩୪ ମସିହାରେ । ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ସେ ଜଣେ ବିରଳ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଉଭୟ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଜାତି ଗୌରବାନ୍ବିତ ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧ ପମ୍ପର୍କରେ:

‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ବନାଥ କରଙ୍କ ‘ବିବିଧ ପ୍ରବନ୍ଧ’ରୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ଇତିହାସରୁ ମାନବ ସମାଜର ଇତିବୃତ୍ତ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗତିରେ ଇତିହାସର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି । ଇତିହାସ କେବଳ ରାଜା, ରାଜପୁରୁଷ ବା ପ୍ରଶାସନର ବିବରଣୀକୁ ବୁଝାଏ ନାହିଁ । ସାର୍ଥକ ଇତିହାସ ଜାତିର ସାଧାରଣ ଜୀବନଧାରା, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ନୃତାତ୍ତ୍ଵିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ଇତିହାସ ଓ ଏହାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ବନାଥ କର ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧ । ପୁନଶ୍ଚ ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଵାଭିମାନୀ ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ସେ ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ସାରକଥା:

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ କେବଳ ପାରମ୍ପରିକତାରେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରନ୍ତି । ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁକୁ ସେମାନେ ଦେଖନ୍ତି, ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ମାତ୍ର ସେହି ବସ୍ତୁରୁ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କେଉଁ ଭାବରେ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ବସ୍ତୁଟି ଆସିଲା ଏବଂ ତାହାକୁ କିପରି ସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ, ତାହା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁ ନ ଥା’ନ୍ତି; ମାତ୍ର ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ । ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ସମ୍ପର୍କକୁ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଦେଖିଥା’ନ୍ତି ।

ଆମ୍ଭେମାନେ ଆଜି ଯାହାକୁ ଦେଖୁଛୁ, ସମସ୍ତେ ଅତୀତର ସନ୍ତାନ । ଆଜିର ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ପନ୍ନ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସଭ୍ୟତମ ମାନବ ସମାଜର ପାଦତଳକୁ ଦେଖିଲେ, ଦେଖିବ କେବଳ ନରକଙ୍କାଳ । କାରଣ ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଛି । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବ କଥା ଚିନ୍ତାକଲେ ଆମମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ । ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ଶ୍ରବଣ କଲେ ଆମେ ଦୁଃଖରେ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼ୁ । ମାତ୍ର ଚିନ୍ତାକରି ଦେଖିଲେ, ଆମେ ଯେଉଁଭଳି ଉନ୍ନତିର ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚୁଛୁ, ସେଥ‌ିରେ ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବିପ୍ଳବ ବିବରଣୀ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଛି । ସେହିପରି ବିପ୍ଳବ ବ୍ୟତୀତ ନୀରବ ଦେହପାତର ସଂଖ୍ୟା ଯେ କେତେ, ତାହା କହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ପିତାମାତାଙ୍କଠାରୁ ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ଯେପରି ଧ୍ରୁବ ସତ୍ୟ, ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସୃଷ୍ଟି ସେହିପରି ସତ୍ୟ । ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀମାନଙ୍କର ଦେହାବଶେଷ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲାପରି, ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ରହିଛି । ଜଗତ ସବୁ ସମୟପାଇଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି । ସବୁବସ୍ତୁର ରୂପାନ୍ତର, ଭାବାନ୍ତର ହେଉଛି । ଏହି ନିତ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

ଫଳରେ ଅନେକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ରହିଥ‌ିବା ରାଶି ରାଶି ଅସତ୍ୟ, ଅନ୍ୟାୟ, ଅସାମ୍ୟ, ଅପବିତ୍ରତା, ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗରେ ଶୁଷ୍କ ତୃଣରାଶି ଭସ୍ମୀଭୂତ ହେଲାପରି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥାଏ । କେବଳ ସେଥ‌ିରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟଟି, ସାରବସ୍ତୁଟି, ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ବଳତର ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଥାଏ । ଜାତି ବିଶେଷର ଉତ୍‌ଥାନ ବା ପତନ ଏହି ନିୟମକୁ ନେଇ ରହିଛି । ଅତୀତ କାଳରେ ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ନିୟମର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ । ଏହି ବିବରଣୀକୁ ଯିଏ ଯେଉଁ ପରିମାଣରେ ପାଠ କରିପାରେ, ସେ ସେହି ପରିମାଣରେ ଇତିହାସଜ୍ଞ ।

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନକୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ବୁଝି ହୋଇଥାଏ । ମାନବ ଜୀବନ ହେଉଛି କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟଣାର ସମାହାର । ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏକ ଏବଂ ଗତି ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଆଡ଼କୁ । ଗୋଟିଏ ଘଟଣାରେ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଯେଉଁଠି ଥୁଲା, ଆଉ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ବେଳକୁ ସେହି ସ୍ଥାନ ବା ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ରହି ନ ଥାଏ । ବେଳେବେଳେ ଦେଖାଯାଏ, ଜୀବନ କିଛିଦୂର ପଛେଇ ଯାଉଛି । ଆଉ କେତେବେଳେ ଦେଖାଯାଏ ସେହି ପଛେଇ ଯାଇଥିବା ଜୀବନ ପୁଣି ପୂରଣ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଜୀବନରେ କେତେବେଳେ ଆସେ ଆଲୋକ ତ ଆଉ କେତେବେଳେ ଆସେ ଅନ୍ଧାର । କେତେବେଳେ ଆସେ ହସ ଓ ଆଉ କେତେବେଳେ କାନ୍ଦ । ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଆଲୋକ ବା ଆନନ୍ଦ ମାନବ ଜୀବନରେ ବା ସମାଜରେ କଦାପି ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ନାହିଁ । ସ୍ଥୂଳ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ମଣିଷ କହେ ଜଗତଟା ବିରୁଦ୍ଧତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ; ମାତ୍ର ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର, ସର୍ବପ୍ରକାର ବିରୋଧ ମଧ୍ଯରେ ଦେଖିଥାଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ । ସମସ୍ତଙ୍କର ଗତି ଗୋଟିଏ ଆଡ଼କୁ ଏବଂ ଅଖଣ୍ଡ ନିୟମରେ ସମସ୍ତ ଘଟଣାବଳୀ ବନ୍ଧା । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଓ ସମାଜ ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭିତରେ ଉନ୍ନତର ଅବସ୍ଥାକୁ ଯାଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ମାନବ ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରିୟାକଳାପ ଇତିହାସର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ସେଥ‌ିରେ ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜାର ଯେପରି ଭୂମିକା ରହିଛି, ଦରିଦ୍ର କୃଷକର ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ଭୂମିକା ରହିଛି । କାରଣ ଉଭୟେ ସମାଜ ଉନ୍ନତିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ଯେପରି ତାହାର ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଜୀବନ ଚରିତ କହିଥାଉ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ସମାଜ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ ଜାତିର ଜୀବନ ଚରିତ କୁହାଯାଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ସାଧାରଣ ସ୍ତର ବା ହୀନ ଅବସ୍ଥାରୁ କିପରି ସଭ୍ୟତାର ଶୀର୍ଷ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ତାହା ଜାଣିବାପାଇଁ କେବଳ ଜଣେ ଅଧେ ରାଜାର ଇତିହାସ ପଢ଼ିଦେଲେ ହେବ ନାହିଁ । କାରଣ ଯେଉଁଥରେ ମାନବ ପ୍ରକୃତିର କ୍ରମବିକାଶର ଛବି ନାହିଁ, ତାହା ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରଚନା କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଧାରା କ୍ରମଶଃ ଉନ୍ନତ ହେଉଅଛି । ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ପରିଶ୍ରମ କରୁଛନ୍ତି । ଉନ୍ନତି, ଆଦର୍ଶର ଅନୁସରଣ କରିବା ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସବୁ ବିଷୟରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ମନୁଷ୍ୟର ଲବ୍ଧ ଉନ୍ନତି, ଆଦର୍ଶ ତୁଳନାରେ କିଛି ନୁହେଁ ।

ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ନ ଥିଲା । ଆମ ଦେଶ କାହିଁକି କୌଣସି ଦେଶରେ ଇତିହାସ ରଚନା କରିବାର ଲେଖାଯାଇଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ହେବ ଯେ ଆମ ଦେଶରେ କଳ୍ପନାର ମାତ୍ରା ଅଧିକ । କାରଣ ହିନ୍ଦୁ ଜାତି ଅଧ୍ଵ କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ । ଏପରିକି ଆମ ଦେଶର ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରରେ ରସିକତା, ଭାବୁକତା, ଅଳଙ୍କାର ଓ ଆଡ଼ମ୍ବରର ଯେପରି ସମାବେଶ ରହିଛି, ଅନ୍ୟ ଦେଶର କାବ୍ୟ ନାଟକରେ ମଧ୍ୟ ସେପରି ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ଏହି କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣୀରୁ ଆମେ ବିଶୁଦ୍ଧ ଇତିହାସ ପାଇ ନ ଥାଉ । ଅନେକ ସମୟରେ ଏହି କଳ୍ପନାର ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ଇତିହାସ ସାହିତ୍ୟ ସହିତ ମିଶିଯାଇଛି । ପ୍ରାଚୀନ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟତା ରହିଛି ।

ପୁରାତନ ବାଇବେଲ୍‌ ଏବଂ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବେଦ ତାହାର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ପ୍ରମାଣ ସ୍ୱରୂପ । ସେହିପରି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କାଳର ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ସେହି ଦେଶର ଓ କାଳର ଇତିହାସ ରହିଛି । ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ସତ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି, ଆମ ନିକଟରେ ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ନାମକ ଉପାଦେୟ ବସ୍ତୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସେହି ସଂଗୃହୀତ ଅଂଶ ଇତିହାସ ନୁହେଁ ବୋଲି, ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଅଭିମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ଲେଖକଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଶ୍ଚାଦେଶରେ ଅନେକ କିଛି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକମାନେ ତାହା ପାଠ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । କାରଣ ଏଥ‌ିରେ ମାନବଜୀବନର ସବୁପ୍ରକାର ବ୍ୟାପାର ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇରହିଛି । କେବଳ ରାଜା, ରାଜାପୁରୁଷ ବା ରାଜନୀତି ଘେନି ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉ ନାହିଁ । ଏଥରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥ‌ିପାଇଁ କେତେକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତ, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମଦେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଭାଗର କ୍ରମିକ ଉନ୍ନତି ବିବରଣ ପୂର୍ବତର ଆକାରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଦିନକୁ ଦିନ ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉନ୍ନତି ହେଉଅଛି, ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତ ଅନୁସନ୍ଧିସୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏତିକିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେ ସବୁଦିନପାଇଁ ମାନବସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଇତିହାସ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ରହିବ । ସାହିତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଧର୍ମ, ନୀତି, କାବ୍ୟ, ଉପନ୍ୟାସ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ ସମସ୍ତ ତାହା ନିକଟରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟମୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ଆହାର, ପରିଚ୍ଛଦ ତାହା ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ଇତିହାସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲେଖା ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସହିତ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କକୁ ବିସ୍ମ ତ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ସେଭଳି ଇତିହାସର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ ସାଦୃଶ୍ୟ ରହିଛି । ବୈଷମ୍ୟ ଯେତେ ରହିଲେ ବି, ମୂଳରେ ମାନବପ୍ରକୃତି ଏକ । ଏକା ମାନବ କାହିଁକି, ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶରେ ଏପରି ଏକ ସାଧାରଣ ଭୂମି ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରଭେଦ ବା ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଇତିହାସ ପାଠକଲାବେଳେ ଆମେ ଅନେକ ସମୟରେ, ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଅତୀତ ପ୍ରତି ହୃଦୟରେ ସହାନୁଭୂତି ସ୍ଵତଃ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବା ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନରେ ବା ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ, ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ । ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । କେଉଁ କାରଣ ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ବା ଅବନତି ହେଲା, ତାହା ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି । ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଯାଇ, କେହି କେବେ ସେଥ‌ିରେ ସଫଳ ହେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ‘ଧର୍ମର ଜୟ ଓ ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ୱରରେ ଘୋଷଣା କରିଅଛି । ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ଅନେକ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ । ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୁଏ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ, ଇତିହାସ ପରି ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଆଉ କେହି ହୋଇ ନ ପାରନ୍ତି ।

ଇତିହାସକୁ ଠିକ୍ ଭାବେ ସମୀକ୍ଷା କଲେ, ଏହା ଆମ ପାଇଁ ପରମ ଆଦରର ବସ୍ତୁ ହୋଇପାରିବ । କାରଣ ଆମ୍ଭେମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାହା ଭୋଗ କରୁଛୁ, ତାହାର କର୍ତ୍ତା ଆମ୍ଭେମାନେ ନୋହୁଁ । ଏହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବର୍ଗରୁ ଅଗ୍ନି ଆସିଥିବା ଆଖ୍ୟାୟିକାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁଲାଭ କରିବାପାଇଁ କେତେ ମହାପୁରୁଷ କେତେ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିଛନ୍ତି, ତାହା କଳ୍ପନା କଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ହୃଦୟ ସ୍ତମ୍ଭିତ ହୋଇଯିବ । ଆଜି ଆମେ ଯାହା ଭୋଗ କରୁଛୁ, ପୂର୍ବରୁ ତାହା ନଥିଲା । ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ମନୁଷ୍ୟ ଅରଣ୍ୟରେ ଶୀତ, ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷାର ଅସହ୍ୟ କ୍ଳେଶ ସହୁଥିଲା । ଫଳମୂଳ ଖାଇ ସେ ନିଜର ଜୀବନ ଧାରଣ କରୁଥିଲା ।

ମାତ୍ର ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟରେ ମନତୃପ୍ତ କରୁଅଛୁ । ସୁନ୍ଦର ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କରି ନିରାପଦରେ ବାସ କରୁଛୁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଅତୀତ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ଚଳଣିର ତୁଳନାଦେଇ କହିଛନ୍ତି, “କେତେ ଯୁଗ ଯୁଗାନ୍ତର କଠୋର ତପସ୍ୟାଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଚୀନ ପୁରୁଷମାନେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଅମୂଲ୍ୟ ରତ୍ନ ରାଶି ସଞ୍ଚୟକରି ଯାଇଅଛନ୍ତି ।’’ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବିଚାରରେ, ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ହେଉଛି ଭବିଷ୍ୟତର ପିତା । ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ସାଇତି ରଖିଯିବା ପିତାର ଯଥାର୍ଥ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ । ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସହିତ, ନିଜ ଅର୍ଜନ ତା’ ସହିତ ଯୋଗ କରିବା ହିଁ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଯଦି ନ ହୁଏ, ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କ ପ୍ରତି କର୍ଭବ୍ୟଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧର ଭାଗୀ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବିଧାତା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟ କର, ସୁଖୀ ହୁଅ । ଏହାର ଆଉ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ ।

ଇତିହାସ ଆମକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଶିକ୍ଷାଦିଏ, ଯାହାକି ଇତିହାସର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷା । ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁର କଦାପି ବିନାଶ ନାହିଁ । ମାନବସମାଜ ଯେ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରୁଛି, ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସମାଜ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ ଓ ଉନ୍ନତି ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଅଛି । ପ୍ରଭେଦ ଏତିକି ଯେ ଯିଏ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା ହେବ । ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଯାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରି ନାହିଁ, ତାହାକୁ ରକ୍ଷାକରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା । ପୁନଶ୍ଚ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯଦି ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ନବଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ । ବିଧାତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କୌଣସି ସମୟରେ ଅସମ୍ପନ୍ନ ରହିବ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ସେ କାହାକୁ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହରାଇ କେବଳ ଭୋଗ ବିଳାସରେ ବୁଡ଼ିରହି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରେନାହିଁ । ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରି ନ ପାରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ ଏହାହିଁ ପ୍ରମାଣିତ
କରେ ।

ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବକ୍ତବ୍ୟ ସରିବା ପରେ, ଉପସଂହାର ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନର ଉପାଦେୟତା ବିଷୟରେ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଭାବରେ ମାନବଜାତିର ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ସ୍ଵଦେଶ ଓ ସ୍ବଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ରଖିବାକୁ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତି ସମସ୍ତଙ୍କର ଅନୁରାଗ ରହିଥାଏ । ମାତ୍ର ସେହି ଅନୁରାଗ କୌଣସି ସମୟରେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ବିଚାରଧାରାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସଚେତନ କରିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକୃତ ସ୍ୱଜାତିପ୍ରିୟତା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି । ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଚିନ୍ତାଧାରାଦ୍ୱାରା କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ନାହିଁ । ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ତାହାକୁ କର୍ମରେ ବ୍ୟବହାର ନକରି କେବଳ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ କିଛି ଲାଭ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ବଜାତି ଓ ସୃଜାତିର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଧାତାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ଭକ୍ତି ଓ ବିନୟ ସହକାରେ ତାଙ୍କରି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରୁ । ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରରେ ତାଙ୍କରି ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତର ସଙ୍କେତ ଅନୁଭବ କରି ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କରି ସେବାରେ, ତାଙ୍କରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟୟକରି ଧନ୍ୟ ହେଉ, କୃତାର୍ଥ ହେଉ ।’’

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :
CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ 1

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Psychology Solutions Unit 1 ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ବିକାଶ & ସ୍ଵୟଂ ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।
୧। ବିକାଶ କାହା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ପରିପକ୍ଵନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷଣ
(ଖ) କେବଳ ଶିକ୍ଷଣ
(ଗ) କେବଳ ପରିପକ୍ବନ
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(କ) ପରିପକ୍ଵନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷଣ

୨। ଗର୍ଭଧାରଣରୁ ଜନ୍ମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟର ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ପ୍ରାକ୍ ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା
(ଖ) ପ୍ରାକ୍ ଜନନ ଅବସ୍ଥା
(ଗ) ଭୃଣାବସୁ
(ଘ) ଗର୍ଭାବସ୍ଥା
Answer:
(ଖ) ପ୍ରାକ୍ ଜନନ ଅବସ୍ଥା

୩। ମଣିଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ବିକାଶ
(ଗ) ବୟସ
(ଘ) ବ୍ୟବହାର
Answer:
(ଖ)ବିକାଶ

୪। ମନୁଷ୍ୟର କ୍ରମିକ ଓ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ବୟସ
(ଗ) ବ୍ୟବହାର
(ଘ) ବିକାଶ
Answer:
(ଘ) ବିକାଶ

୫। ସ୍ଥୂଳ ଓ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଗୁଣାତ୍ମକ କୌଶଳ ଶିଶୁଟିର କେଉଁ ସମୟରେ ଦେଖା ଦେଇଥାଏ ?
(କ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା
(ଖ) ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା
(ଗ) ପ୍ରାକ୍ – ପ୍ରସବାବସ୍ଥ।
(ଘ) କିଶୋରାବସ୍ଥା
Answer:
(କ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା

୬। ନିଜ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷିତ କରିବାର ପ୍ରବୃତ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପରକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଖ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଗ) ଆତ୍ମ ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ଘ) ଆତ୍ମ ପରିଚୟ
Answer:
(ଖ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୭। ନବଜାତ ଶିଶୁ ଉଦ୍ଦୀପକ ପ୍ରତି ଦେଖାଉଥ‌ିବା ସ୍ଵଚାଳିତ ଅନୁକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟବହାର
(ଖ) ପ୍ରତିବର୍ତ୍ତ
(ଗ) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା
(ଘ) ସମୟାନୁବତ୍ତତା
Answer:
(ଖ) ପ୍ରତିବର୍ତ୍ତ

୮। ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେଉଁଠାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଗୃହ
(ଖ) ବିଦ୍ୟ
(ଗ) କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରାଙ୍ଗଣ
(ଘ) ପରିବେଶ
Answer:
(କ)ଗୃହ

୯। କୌଣସି ବିଶେଷଧରଣର ବ୍ୟବହାରର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥାଏ ?
(କ) କ୍ରାନ୍ତିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଖ) ଅଙ୍କୁରଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଗ) ଭୃଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଘ) ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅବସ୍ଥା
Answer:
(କ)କ୍ରାନ୍ତିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ

୧୦ । ଜନ୍ମଠାରୁ ଏକମାସ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୟସର ଶିଶୁକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ନବଜାତ
(ଖ) ଭୃଣ
(ଗ) ଶିଶୁ
(ଘ) ଫେଟସ
Answer:
(କ)ନବଜାତ

୧୧। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବକୁ ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ, ଓ ବହିର୍ମୁଖୀ ରୂପେ ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀରେ କିଏ ବର୍ଗୀକରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) କ୍ୟାଟେଲ
(ଖ) ଆଲପୋର୍ଟ
(ଗ) ୟୁଇ
(ଘ) ସେଲଡ଼ନ୍
Answer:
(ଗ)ୟୁଙ୍ଗ୍

୧୨। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ ନିମନ୍ତେ କାଳିଛିଟା ପରୀକ୍ଷଣ କିଏ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ ?
(କ) ବି. ପି ମୁଥେୟା
(ଖ) ରୋର୍ଶ।କ୍
(ଗ) ମର୍ଗାନ
(ଘ) ହାରିସନ୍ ଗଫ୍
Answer:
(ଖ)ରୋର୍ଶକ୍

୧୩। ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିକଶିତ ଧାରଣାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ
(ଖ) ଶୀଳଗୁଣ
(ଗ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ
‍(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(କ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ

୧୪। ହିପୋକ୍ରେଟସ୍ କେଉଁ ପ୍ରାଚୀନ ଦେଶର ଭେଷଜ ବିଜ୍ଞାନୀ ଅଟନ୍ତି ?
(କ) ଗ୍ରୀସ୍
(ଖ) ଭାରତ
(ଗ) ଚୀନ୍
(ଘ) ସ୍ବିଜରଲାଣ୍ଡ୍
Answer:
(କ) ଗ୍ରୀସ୍

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୧୫। ନିଜର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ବାସ୍ତବ ରୂପ ଦେବାର ଅଭିଳାଷକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି
(ଖ) ସ୍ଵଚେତନା
(ଗ) ସ୍ୱଦକ୍ଷତା
(ଘ) ସ୍ୱପରିଚୟ
Answer:
(କ)ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି

୧୬। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନତା ଓ ଅସମାନତା ଆଧାରରେ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଅନୁଭବ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଵଚେତନା
(ଖ) ସ୍ଵପରିଚୟ
(ଗ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା
(ଘ) ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି
Answer:
(ଖ) ସ୍ଵପରିଚୟ

୧୭। “ ପରସୋନା” କେଉଁ ଭାଷାର ଏକ ଶବ୍ଦ ଅଟେ ?
(କ) ଗ୍ରୀକ୍
(ଖ) ଲାଟିନ୍
(ଗ) ଇଂରାଜୀ
(ଘ) ସଂସ୍କୃତ
Answer:
(କ) ଗ୍ରୀକ୍

୧୮। କ୍ରେଚମର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ କେତେଗୋଟି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି ?
(କ) ୩
(ଖ) ୨
(ଗ) ୪
(ଘ) ୫
Answer:
(କ) ୩

୧୯। ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭା ବା ସାମର୍ଥ୍ୟ କେତେ, ଏହାର ଧାରଣାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା
(ଖ) ସ୍ଵଚେତନା
(ଗ) ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି
(ଘ) ସ୍ୱପ୍ରତ୍ୟୟ
Answer:
(କ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା

୨୦। ସର୍ବପ୍ରଥମେ କିଏ ଶୀଳଗୁଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସେଲଡ଼ନ
(ଖ) ଆଲ୍‌ପୋର୍ଟ
(ଗ) କେଚନର
(ଘ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍
Answer:
(ଖ) ଆଲପୋର୍ଟ

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
୧। ଗୋଟିଏ ନିଷିକ୍ତ ଡିମ୍ବାଣୁ ପ୍ରାୟ _____________________ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନବଜାତ ଶିଶୁରେ ପରିଣତ ହୁଏ।
(କ) ୩୦୦
(ଖ) ୩୧୦
(ଗ)୨୮୦
(ଘ) ୨୭୦
Answer:
(ଗ)୨୮୦

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୨। ମାତୃଗର୍ଭରେ ଶିଶୁଟି ପ୍ରାୟ _________________ ସପ୍ତାହ ରହିଥାଏ ।
(କ) ୪୦
(ଖ) ୨୧
(ଗ) ୩୬
(ଘ) ୩୮
Answer:
(କ)୪୦

୩। ବିକାଶର ଅଧୁକାଂଶ ଲକ୍ଷଣ __________________ଅଟେ ।
(କ)ସହସମ୍ବନ୍ଧୀୟ
(ଖ) ଅସହସମ୍ବନ୍ଧୀୟ
(ଗ) ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ
Answer:
(କ)ସହସମ୍ବନ୍ଧୀୟ

୪। ଗୋଟିଏ ନିଷିକ୍ତ ଡିମ୍ବାଣୁକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଆଦ୍ୟଭ୍ରୂଣ
(ଖ) ଏକ ଯୁଗ୍ମଜ
(ଗ) ଏକ ପରିପକ୍ଵ ଭ୍ରୂଣ
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(ଖ)ଏକ ଯୁଗ୍ମଜ

୫। _____________________ ଜନନସୂତ୍ରିକା ଝିଅ ଜନ୍ମ ପାଇଁ ଦାୟୀ ।
(କ) XX
(ଖ) XY
(ଗ) YY
(ଘ) XXY
Answer:
(କ) XX

୬। ପ୍ର।କଜନନ କାଳରେ _________________________ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁ ମାଆଠାରୁ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରେ ।
(କ) ଗର୍ତ୍ତନାଳ
(ଖ) ଗର୍ଭାଶୟ
(ଗ) ଡିମ୍ବାଣୁ
(ଘ) ଗର୍ତ୍ତଫୁଲ
Answer:
(କ) ଗର୍ଭନାଳ

୭। ଶୁକ୍ରାଣୁ ଓ ଡିମ୍ବାଣୁ __________________ ମିଳନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(କ) ଭୃଣ
(ଖ) ଡିମ୍ବକୋଷ
(ଗ) ଯୁଗ୍ମଜ
(ଘ) ଗୁଣସୂତ୍ର
Answer:
(ଗ) ଯୁଗ୍ମଜ

୮। ବିକାଶ ___________________ ରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।
(କ)ସାଧାରଣ
(ଖ) ଜଟିଳ
(ଗ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
‍(ଘ) ପରକୈନନ୍ଦ୍ରିକତା
Answer:
(କ)ସାଧାରଣ

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୯। କିଶୋରମାନଙ୍କର ଯୌନଗ୍ରନ୍ଥରୁ ନିଃସୃତ ହେଉଥିବା ସେକ୍‌ସ ହରମୋନକୁ _________________ କୁହାଯାଏ।
(କ) ଏଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍
(ଖ) ଏଷ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍
(ଗ) ପ୍ରୋଜେଷ୍ଟୋନ୍
(ଘ) ଶୁକ୍ରାଣୁ
Answer:
(କ) ଏଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍

୧୦। ___________________ ବିକାଶର ଏକ ନିୟମ ନୁହେଁ ।
(କ) ଧାରାବାହିକ
(ଖ) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭିନ୍ନତା
(ଗ) ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ଘ) ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନତା
Answer:
(ଗ) ନିର୍ଭରଶୀଳତା

୧୧। ଗର୍ଭଧାରଣର _____________________ ମାସରେ ଶିଶୁଟି ମା’ପେଟରେ ତା’ର ଚକ୍ଷୁ ଖୋଲିପାରିଥାଏ ।
(କ)୪
(ଖ) ୬
(ଗ) ୮
(ଘ) ୯
Answer:
(ଖ)୬

୧୨। __________________ କିଶୋର କିଶୋରୀଙ୍କ ଚିନ୍ତନର ବିଶେଷତା ଅଟେ ।
(କ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଖ) ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ଗ) ଯୌନଗତ ପରିପକ୍ବତା
(ଘ) ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତା
Answer:
(କ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା

୧୩। ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୟସରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରତ୍ୟାଶାକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସାମାଜିକତା
(ଖ) ବିକାଶାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ
(ଗ) ପରିପକ୍ବତା
(ଘ ନୈତିକତା
Answer:
(ଖ) ବିକାଶାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ

୧୪। ଜୀବନ _______________ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ଜନ୍ମ ସମୟ
(ଖ) ଗର୍ଭ ଧାରଣ ସମୟ
(ଗ) ବାଲ୍ୟ।ବସ୍ଥ।
(ଘ) ଶୈଶବାବସ୍ଥ।
Answer:
(ଖ) ଗର୍ଭ ଧାରଣ ସମୟ

୧୫। ଭୃଣ ସମୟ ଗର୍ଭଧାରଣର __________________ ସପ୍ତ।ହଠାଋୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ପ୍ରଥମ
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟ
(ଗ) ତୃତୀୟ
(ଘ) ଚତୁର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟ

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୧୬। ଜନ୍ମ ହେବା ଦିନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୬ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟକୁ ______________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ବାଲ୍ୟ।ବସ୍ଥା
(ଖ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା
(ଗ) କିଶୋରାବସ୍ତୁ
(ଘ) ନବଜାତ ଅବସ୍ଥା
Answer:
(ଖ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା

୧୭। ଅପରାଧପ୍ରବଣତା ________________ ସମୟର ଏକ ସମସ୍ୟା |
(କ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା
(ଖ) କିଶୋରାବସ୍ଥା
(ଗ) ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା
(ଘ)ପୌ୍ରଢ଼ବସ୍ଥା
Answer:
(ଖ) କିଶୋରାବସ୍ଥା

୧୮। ଜୀବନର ବ୍ୟାବହାରିକ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ନିପୁଣତାକୁ ______________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଚିନ୍ତନ
(ଖ) ଜ୍ଞ।ନ
(ଗ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଘ) ବିବେକ
Answer:
(ଖ) ଜ୍ଞ।ନ

୧୯। ଏକ ନିଷିକ୍ତ ଡିମ୍ବକୋଷ __________________ ଯୋଡ଼ା ଜନନସୂତ୍ରିକା ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
(କ) ୨୩
(ଖ) ୧୨
(ଗ) ୩୨
(ଘ) ୨୫
Answer:
(କ) ୨୩

୨୦। ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ କ୍ରାନ୍ତିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପ୍ରଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସମୟ କାଳକୁ __________________ ଅବସ୍ଥା କୁହାଯାଉଥାଏ ।
(କ) ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅବସ୍ଥା
(ଖ) ଯୌବନାବସ୍ଥା
(ଗ) ସାମାଜିକୀକରଣ ଅବସ୍ଥା
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(କ) ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅବସ୍ଥା

୨୧। ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜର ଗୁଣାବଳୀ, ଅଭିଜ୍ଞତା, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଦୋଷତ୍ରୁଟି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଧାରଣାକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସ୍ଵମୂଲ୍ୟ।ୟନ
(ଖ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ
(ଗ) ସ୍ଵପରିବୀକ୍ଷଣ
(ଘ) ସ୍ଵପରିଚୟ
Answer:
(ଖ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ

୨୨। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଆଧାରରେ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ହେଉଛି _________________ ।
(କ) ସ୍ଵପରିଚୟ
(ଖ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା
(ଗ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ
(ଘ) ସ୍ଵମୂଲ୍ୟ।ୟନ
Answer:
(କ) ସ୍ଵପରିଚୟ

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୨୩। ଭାରତୀୟ ଭେଷଜ ବିଜ୍ଞାନ ବା ଆୟୁର୍ବେଦର ଜନକ ____________________ ଅଟନ୍ତି ।
(କ) ରାମଦେବ
(ଖ) ଚୂରକ
(ଗ) ବିଶ୍ୱ।ମିତ୍ର
(ଘ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍
Answer:
(ଖ) ଚୂରକ

୨୪। ବାୟୁ ଓ ଆକାଶରେ ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟାରୁ ________________________ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(କ) ପିତ୍ତ
(ଖ) ବାତ
(ଗ) କଫ
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ବାତ

୨୫। ବାୟୁ ଓ ଅଗ୍ନିର ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟାରୁ _________________ ଜାତ ହୁଏ ।
(କ) କଫ
(ଖ) ପିତ୍ତ
(ଗ) ବାତ
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ପିତ୍ତ

୨୬। ଜଳ ଓ ଭୂମିର ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟାରୁ _________________ ର ସୃଷ୍ଟି ।
(କ) ବାତ
(ଖ) ପିତ୍ତ
(ଗ) କଫ
(ଘ) ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ
Answer:
(ଗ) କଫ

୨୭। _________________ ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତି ହୃଦୟ ଧମନୀ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ ।
(କ) A – ପ୍ରକାର
(ଖ) B – ପ୍ରକାର
(ଗ) C – ପ୍ରକାର
(ଘ) ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ
Answer:
(କ) A – ପ୍ରକାର

୨୮। ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତି କର୍କଟ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ।
(କ) A – ପ୍ରକାର
(ଖ) C – ପ୍ରକାର
(ଗ) B – ପ୍ରକାର
(ଘ) ବହି୍ମୁଖୀ
Answer:
(ଖ) C – ପ୍ରକାର

୨୯। _____________________ ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ।
(କ) A – ପ୍ରକାର
(ଖ) C – ପ୍ରକାର
(ଗ) B – ପ୍ରକାର
(ଘ) ଆମୋଦପ୍ରିୟ
Answer:
‍(କ) A – ପ୍ରକାର

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୩୦। ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀର ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ____________________ ଅଟନ୍ତି ।
(କ) ମେଳାପୀ
(ଖ) ଲାଜୁକ
(ଗ) ଗପୁଡ଼ି
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ଲାଜୁକ

୩୧। ୧୬ PF ପ୍ରଶ୍ନବଳୀକୁ ____________________ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ ନିମନ୍ତେ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ ।
(କ) ସେଲଡ଼ନ୍
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ
(ଗ) ଲୁଇ
‍(ଘ) ଆଇଜେ
Answer:
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ

୩୨। ବ୍ୟକ୍ତି – ଅଙ୍କନ ପରୀକ୍ଷଣ __________________ ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ
(ଖ) ଫ୍ରଏଡ୍
(ଗ) ଆଇଜେ
‍(ଘ) ମାକୋଭର
Answer:
‍(ଘ) ମାକୋଭର

୩୩। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ମାପନ ନିମନ୍ତେ ___________________ କଥାବସ୍ତୁ ସଂପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପରୀକ୍ଷଣ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ ।
(କ) ଫ୍ରଏଡ଼ ଓ ୟୁଇ
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ ଓ ଆଲପୋର୍ଟ
(ଗ) ମରେ ଓ ମର୍‌ଗାନ
(ଘ) ପଲକୋଷ୍ଟା ଓ ମାକ୍‌
Answer:
(ଗ) ମରେ ଓ ମର୍‌ଗାନ

୩୪। କ୍ୟାଟେଲ _______________ ଗୋଟି ଶୀଳଗୁଣକୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ମୂଳ ଲକ୍ଷଣ ଭାବେ ବିଚାର କରନ୍ତି ।
(କ) ୨୧
(ଖ)୧୬
(ଗ) ୨୬
(ଘ) ୨
Answer:
(ଖ)୧୬

୩୫। ଆଲପୋର୍ଟ _______________________ ଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରକାର ଶୀଳଗୁଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ରଚନା କରେ ବୋଲି ମତ ଦେଇଥିଲେ ।
(କ) ୨
(ଖ) ୩
(ଘ) ୬
(ଗ) ୪
Answer:
(ଘ) ୩

୩୬। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିଶ୍ଳେଷଣ ତଥ୍ୟ ମାପନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଔପଚାରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନାମ ______________ ଅଟେ ।
(କ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ
(ଖ) ପ୍ରେକ୍ଷକ ପ୍ରତିବେଦନ
(ଗ) ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ
(ଘ) ପାରିସ୍ଥିତିକ ପରୀକ୍ଷଣ
Answer:
(କ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୩୭। ରୋର୍ଶାକ୍ କାଳିଛିଟା ପରୀକ୍ଷଣ _________________ ର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
(କ) ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପରୀକ୍ଷଣ
(ଖ) ପ୍ରକ୍ଷେପୀ ପରୀକ୍ଷଣ
(ଗ) ପାରିସ୍ଥିତିକ ପରୀକ୍ଷଣ
(ଘ) ମୂଲ୍ୟ – ନିଦ୍ଧରଣ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରକ୍ଷେପୀ ପରୀକ୍ଷଣ

୩୮। ___________________ ମନୁଷ୍ୟର ଶାରୀରିକ ଗଠନ ଆଧାରରେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ବ୍ୟବହାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ ।
(କ) ସେଲଡ଼ନ୍
(ଖ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍
(ଗ) ୟୁଙ୍ଗ୍
(ଘ) ଚରକ
Answer:
(କ) ସେଲଡ଼ନ୍

୩୯। _________________ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ବିଶ୍ଵାସୀ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(କ) ସୁଳାକୃତି
(ଖ) ମଧମକାୟ
(ଗ) କୃଶାକୃତି
(ଘ) କୋପଶୀଳ
Answer:
(କ) ସ୍ଥୁଳାକୃତି

୪୦। ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ନିଜ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଥିବା ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଅନୁଭୂତିକୁ _________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସମାଜ
(ଖ) ସ୍ଵ
(ଗ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ
(ଘ) ସଂସ୍କୃତି
Answer:
(ଖ) ସ୍ଵ

ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ “ଠିକ୍” କିମ୍ବା “ଭୁଲ” ଦର୍ଶାଅ ।
୧। ପରିମାଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ

୨। କ୍ରମ-ବିକାଶ ଧାରାବାହିକ ନୁହେଁ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୩। ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମୁଣ୍ଡରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ପାଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତି କରିବାକୁ ସମୀପ ଦୂରାଭିମୁଖୀ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୪। ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହାରରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭିନ୍ନତା ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୫। ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶର ମାତ୍ରା ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ଷିପ୍ର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୬। ନବଜାତ ଶିଶୁଠାରେ ପ୍ରଥମେ ସାଧାରଣ ଉତ୍ତେଜନା ପ୍ରକାଶ ପାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୭। ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଶରୀରର କେନ୍ଦ୍ରରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପରିଧ୍ଵ ଆଡ଼କୁ କ୍ରମାନୁସାରେ ଗତି କରିବାକୁ ସମୀପ-ଦୂରାଭିମୁଖୀ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୮। ଡିମ୍ବାବସ୍ଥା ଶିଶୁଟିର ଜୀବନ ଧାରଣ ଦିନଠାରୁ ୨ ସପ୍ତାହର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୯। ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା ସାଧାରଣତଃ ୧୨ବର୍ଷ ବୟସଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ପ୍ରଜନନ କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୦। ଅପରାଧୂକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଥିବା କିଶୋର କିଶୋରୀମାନଙ୍କର ଉପଲବ୍ଧର ସ୍ତର ନିମ୍ନ ରହିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୧। ଜଣେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ବା ଚାକିରିରେ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପ୍ରୌଢ଼ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୨। B – ପ୍ରକାରର ବ୍ୟକ୍ତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ଅଟନ୍ତି |
Answer:
ଭୁଲ

୧୩। ଏଣ୍ଡୋମର୍ଫିକ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ଶାନ୍ତ ତଥା ମେଳାପି ହୋଇଥାନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୪। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଶୀଳଗୁଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ମୂଳ ଆଧାରକୁ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୫। ଏକ ଜ୍ଞାତା ରୂପରେ ସ୍ୱ ‘ମୋର’ କୁ ଇଙ୍ଗିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ଜ୍ଞେୟ ରୂପରେ ଏହା ‘ମୁଁ’କୁ ଇଙ୍ଗିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୬। ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଅନନ୍ୟ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୭। ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତି ସଫଳ ନେତୃତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ ।
Answer:
ଭୁଲ

CHSE Odisha Class 12 Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

୧୮। ପଲ୍‌କୋଷ୍ଟା ଓ ଆଇଜେଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବୃହତ୍ ପାଞ୍ଚ କାରକୀୟ ମତବାଦ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି |
Answer:
ଭୁଲ

୧୯। କୃଷ୍ଣ ପିତ୍ତର ପ୍ରାବଲ୍ୟତା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବିଷାଦମୁଖୀ କରାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୦। ଶୀଳଗୁଣର ମାତ୍ରା ଓ ପରିମାଣକୁ ଏକ ସାଂଖ୍ୟକ ମୂଲ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିବା ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପଦ୍ଧତିର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ କେଉଁ ଦାର୍ଶନିକ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ବିଷୟଟି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ମାନସିକ
(iii) ବୈଷୟିକ
(iv) ଆଧ୍ୟାମିକ
Answer:
(iii) ବୈଷୟିକ

3. କେଉଁ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ?
(i) ୧୯୪୫
(ii) ୧୯୪୩
(iii) ୧୯୫୬
(iv)୧୯୪୭
Answer:
(ii) ୧୯୪୩

4. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(i) ପଣିୁଚେରା
(ii) ସତ୍ୟବାଦୀ
(iii) ଅରୋଭିଲ୍
(iv) ଶାନ୍ତିନିକେତନ
Answer:
(iii) ଅରୋଭିଲ୍

5. କିଏ କହିଥିଲେ, ‘‘କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ?? ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ
(iii) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

6. କେଉଁଟି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ଅଟେ ?
(i) ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଆର୍ଥିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା

7. କେଉଁଟି ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ମାର୍ଗ ନୁହେଁ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ?
(i) ପ୍ରେମ
(ii) ଜ୍ଞାନ
(iii) ଅର୍ଥ
(iv)ଶକ୍ତି
Answer:
(iii) ଅର୍ଥ

8. ‘ଶିକ୍ଷା ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ଆତ୍ମାର ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ – ଏହା କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ପ୍ରୋବେଲ
(iv)ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ______________ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୭୨

2. _____________ ବୟସରେ ସେ ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ସେ ପରିବାର ସହ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୭ ବର୍ଷ

3. ୧୯୦୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ _____________ ଜେଲ୍‌ରେ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ କରାବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଆଲିପୁର

4. _____________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ।
Answer:
୧୯୨୨

5. ____________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ବିକଶିତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିସ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

6. ______________ ମସିହାରେ ‘ଅରୋଭିଲ୍’ ବା ଉଷାନଗରୀ ଉଦ୍‌ଘାଟିତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୬୮

7. ଅରୋଭିଲ୍ର ସନଦପତ୍ରରେ_____________ ଟି ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଦସ୍ତଖତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୨୦

8. ___________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ଘଟିଲା ।
Answer:
୧୯୫୦

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

9. ___________ ‘ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

10. ପଣିୃଚେରାରେ ପ୍ରତିଷିମ ଆଣ୍ରମ ____________ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଣତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୫୨

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ହେଲେ ।
Answer:
୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ରାଜନୀତି କଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶିଶୁଭିଭିକ ହେବା ଉଚିତ ।

3. ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦେବାର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ସେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ବାଧୀନତା ଦେବାର ସପକ୍ଷରେ ଥିଲେ ।

4. ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିଲେ ।

5.ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ କେବଳ ଜଣେ ସହାୟକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ ଜଣେ ସହାୟକ ଓ ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶାନ୍ତିନିକେତନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

8. ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।
Answer:
‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।

9. ‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

10. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ‘ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ ‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

2. ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

3. କିଏ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ଶ୍ରୀମା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପଣ୍ଡିଚେରୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

5. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅରୋଭିଲ୍‌ର ଅନ୍ୟ ନାମ ଉଷାନଗରୀ ।

6. ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।

7. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

8. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ନୀତି ଲେଖ ।
Answer:
ମଣିଷର ମନକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ଶିକ୍ଷାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଅଟେ ।

9. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି– ‘ପ୍ରାଚୀନ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର’ ।

10. ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିଶୁ କିଭଳି ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଉଚିତ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

11. ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂଣ୍ଡିତାର ପରିପ୍ରକାଶ– ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ‘ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂର୍ବତର ପରିପ୍ରକାଶ’ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
‘ଶିକ୍ଷା ଏକ ମାଧ୍ୟମ, ଯାହା ସହାୟତାରେ ମାନବ ଜୀବନ ଈଶ୍ୱର, ଦେଶ ଓ ମାନବଜାତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ହୁଏ ଏବଂ ଜାତୀୟଧର୍ମୀ ବୋଲାଉଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହାକୁ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ ।’’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ।

3. ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ କି ମାର୍ଗ ରହିଛି ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ୪ଟି ମାର୍ଗ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପ୍ରେମ, ଜ୍ଞାନ, ଶକ୍ତି ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ; ଯାହାକି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତିର ପ୍ରଥମ ସୋପାନ ଅଟେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
(ii) ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

5. ଅରୋଭିଲ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷାନଗରୀ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କର ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
(ii) ଅରୋଭିଲ୍ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରୟୋଗଶାଳା ଅଟେ ।

6. ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
(i) ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ଯେ, ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠନ କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଏହା ସମସ୍ତ ମାନବ ସମାଜକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
(ii) କିନ୍ତୁ ଅରୋଭିଲ୍‌ରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହେଲେ ଜଣେ ନିଜର ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ଆସିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅରୋଭିଲ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ପୂରଣ କରିବା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର କେତେକ ନୀତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥ୍ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
(ii) ମନର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ଜ୍ଞାତ ବସ୍ତୁରୁ ଅଜ୍ଞାତ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

8. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କିପରି ଥୁଲା
Answer:
(i) ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ; ଯଥା- ଶାରୀରିକ, ପ୍ରାଣିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତନ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
(ii) ଏହି ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ହେବା ଉଚିତ ଓ ଏହାର ବିକାଶଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ସମସ୍ତ ଶକ୍ତିକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜକୁ ଆଶାତୀତ ଭାବରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭାଗୁଡ଼ିକ ଦାନ କରିଦେଇ ପାରିବ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଅରୋଭିଲ୍ (Auroville) ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମାନବିକ ଐକ୍ୟବୋଧ, ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ଏକ ହୋଇ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ସ୍ଥାପନ କରିବା ।
(ii) ତେଣୁ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ।
(iii) ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଖେଳ, ପୋଷାକ, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।
(iv) ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ Auroville ଶିକ୍ଷା ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

2. ସମନ୍ୱୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତି, ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।

3. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଦୁଇଟି ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି-
⇒ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣ ଓ ଆତ୍ମାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ପରିପ୍ରକାଶ
⇒ ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ପ୍ରାପ୍ତି ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
⇒ ଦୈହିକ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ ଓ ଶାରୀରିକ ବିକାଶଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।
⇒ ମାନସ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ସ୍ନାୟୁକୁ ବିଶୋଧ କରି ମାନସିକ ଏକାଗ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
⇒ ଚେତନାର ବିକାଶ, ଯାହାକି ବିଚାରଶକ୍ତିର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଥାଏ ।
⇒ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତି ଜାଗ୍ରତ କରି ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧାନରେ ବ୍ରତୀ କରାଇଥାଏ ।

5. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି କିପରି ଜଟିଳ, ତାହା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ନିମିତ୍ତ ନୂତନ ପାଠଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ କେବଳ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ କରିବାପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଉପରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଲଦିଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ବିଧେୟ ଯେପରି ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା, ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ଓ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ଏବଂ ଉଭୟଙ୍କୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସଭାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନଯାଏ ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ ହେଲା- (୧) ସତ୍ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ, (୨) ଚିତ୍ର ଶକ୍ତି – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚେତନଶୀଳ ଭାବରେ ଥିଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍ ମଧ୍ୟ, (୩) ଆନନ୍ଦ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନନ୍ଦ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍, (୪) ଅତିମାନସ – ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଏହିଠାରେ ବିଶ୍ବାତୀତରୁ ବିଶ୍ବଗତ ହେଲେ ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ଅନନ୍ତରୁ ସାନ୍ତ, ଅବ୍ୟୟରୁ ବ୍ୟୟ, ଅଖଣ୍ଡରୁ ଖଣ୍ଡ, ଅଭିନରୁ ଭିନ୍ନ ହେଲେ ମାତ୍ର ପୂର୍ବରୁ ଅପୂର୍ଣ୍ଣ, ଆନନ୍ଦରୁ ନିରାନନ୍ଦ ହୋଇନାହାନ୍ତି ।

8. ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନୂତନ ସମାଜରେ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ପଣ୍ଡିଚେରୀର ସାଧ୍ଵ ଶ୍ରୀମା ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ କି.ମି. ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷା ନଗରୀ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଅତୀତ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବଧାନ ତାହାର ପୂରଣ କରିବା ଥିଲା ଏହି ଉଷା ନଗରୀ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ବିବର୍ତ୍ତନ ଧାରାରେ ମାନବ ଜାତିର ଆଶା ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଓ ସମାଜର ସମସ୍ୟାମାନ ସମାଧାନରେ ଉଷା ନଗରୀ ସମର୍ଥ ହେବ । ମାନବିକ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଚରମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବିଦ୍ୟମାନ । ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ଅନ୍ତରରେ ଐକ୍ୟ, ବିଶ୍ଵମୈତ୍ରୀ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତର ଭାବଧାରାର ଅବାରିତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କରାଇବା ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା, ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ।’’

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସତ୍ତାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ । ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’

ସଂସ୍କୃତି ଓ ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମ ଶିକ୍ଷାର ମହନୀୟତାକୁ ଅନୁଭବ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବର୍ତ୍ତମାନର ସମୟୋପଯୋଗୀ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି – (1) ଶାରୀରିକ, (2) ପ୍ରାଣିଜ, (3) ମାନସିକ, (4) ଚୈତ୍ୟ, (5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ।

(1) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା (Physical Education) – ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ଚିନ୍ତାଧାରାର ପରିଚାୟକ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ସଂଯମତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାଚୀନ ଋଷି, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମନୀଷୀମାନଙ୍କ ମତାମତ ସହିତ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଓ ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସହକର୍ମିଣୀ ଶ୍ରୀମା ଏକମତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀମା ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା-
(1) ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସଂଯମ ଆଚରଣ ।
(2) ସର୍ବୋପରି ସାମଗ୍ରିକ, ଶାରୀରିକ ବିକାଶର କ୍ରମୋନ୍ନତି ।
(3) ବିକୃତ ଓ ଦୋଷମୁକ୍ତ ଅବୟବମାନଙ୍କର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ ।

ଏହି ପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁକୁ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସବଳ ଶରୀରରେ ଉନ୍ନତ ଚିନ୍ତାଧାରା, ପ୍ରସନ୍ନତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ ନିମିତ୍ତ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶିଶୁଠାରେ ସୁସ୍ଥ ମାନସିକତା, ଆବେଗିକତାର ଗଠନ ପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସଚେତନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ା ଓ କ୍ରୀଡ଼ା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

(2) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା (Vital Education) – ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଦୁନିଆ ପ୍ରତି ମନୁଷ୍ୟର ଅହେତୁକ ଆକର୍ଷଣ, ବିଜ୍ଞାନର ଅଭୂତପୂର୍ବ ଅଗ୍ରଗତି ଆଜି ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପ୍ରତି ଏକ ନୂତନ ଅନୁଭବର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଆଜି ଜଟିଳତାର କାରାଗୃହରେ ଆବଦ୍ଧ । ଜୀବନର ଅର୍ଥ ବହୁବିଧ ସମସ୍ୟାର କ୍ରିୟା, ପ୍ରତିକ୍ରିୟା । ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶଭାବେ ଚିନ୍ତା କରିବା ପରିହାର କରି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମତା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

ତା’ର ଜୀବନ ଆଜି ହିଂସା, ବିଦ୍ବେଷ, ପରଶ୍ରୀକାତରତା, ହୀନମନ୍ୟତା, ସ୍ୱାର୍ଥପରତା, ବ୍ୟଭିଚାର ଭାବ, ଅଶ୍ରଦ୍ଧା, ସନ୍ଦେହ, ଅବିଶ୍ଵାସ, ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମଧ୍ଯରେ ଜର୍ଜରିତ କରୁଅଛି । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସଞ୍ଚ କାମନାର ପରିବେଷ୍ଟନୀ ମଧ୍ୟରେ ନିଜ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରି ନିଜର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ନଷ୍ଟକରୁଛି । ଏହି ପ୍ରକାର ଅବକ୍ଷୟ, ଆତ୍ମବିଧ୍ବଂସ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପ୍ରାଣିଜ ଶିକ୍ଷାର ଅବଦାନ ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରୀମା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜୀବନର ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଏହା ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର । ଜୀବନର ସମ୍ଭାବନା ଆଣିଦେବା ହେଉଛି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

(3) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା (Mental Education) – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମାନସିକ ଜଗତକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ଏହି ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତି ମାନସିକ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ କରିପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗସାଧନା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ସେହିଠାରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସହିତ ଜଡ଼ ଜଗତର ମିଳନ ହୋଇଥାଏ । ଅଭୂତପୂର୍ବ ମିଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣକୁ ଏକୀଭୂତ କରିପାରିଲେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ମାନସଚକ୍ଷୁ ବଳରେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଜ୍ଞାନ ଭିତରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ କ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନର ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଜ୍ଞାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ସ୍ଥାନ ମନୁଷ୍ୟର ମାନସିକ ସ୍ତରର ଢେର ଉଚ୍ଚରେ ଏପରିକି ଆମର ପବିତ୍ର ଧାରଣା ପରିସରଠାରୁ ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ । ଏହି ସଦ୍‌ଜ୍ଞାନପ୍ରାପ୍ତି ହିଁ ଆମ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହିଁ ଜୀବନର ଅନ୍ୟନାମ ଅଟେ ।

ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ଖାଇବା, ଶୋଇବା, ନିଦ୍ରା, ଭୟ ଓ କାମ ଲାଳସା ମଧ୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଗଭୀର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ଉତ୍କର୍ଷତା ମଧ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଅନୁଭବ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନ ୬ଟି ସ୍ତର ଦେଇ ଅତିମାନସ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଯଥାକ୍ରମେ – ସାଧାରଣ ମନ, ଉଚ୍ଚତର ମନ, ଆଲୋକିତ ମନ, ବୋଥ୍ ମନ, ଅଧୂମାନସ ଏବଂ ଅତିମାନସ ।

(4) ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା (Psychic Education) – ଏହି ଶିକ୍ଷା ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇପାରେ । ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଜାଗତିକ ଅନୁଭୂତିରୁ ଏହା ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣତା ଆଡ଼କୁ ଉନ୍ନୀତ କରେ । ସାଂସାରିକ ମୋହ, ମାୟା, ଈର୍ଷା, ଅସୂୟା ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପରତା ଇତ୍ୟାଦିରୁ ନିବୃତ୍ତ କରି ଏହି ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁର ମନକୁ ନିର୍ମଳ ଓ ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ସୁଦୃଢ଼ କରେ । ମନୁଷ୍ୟର ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ଦେହ ଚେତନା ପ୍ରକାଶର ଊର୍ଦ୍ଧଗତିରେ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଶିଶୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଲୁପ୍ତ ସତ୍ୟକୁ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିବା ଅର୍ଥ ଆତ୍ମା ଓ ଚୈତ୍ୟ ସଭା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ କରାଇବା । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଚାରକଲେ ମନେହୁଏ ଏହା ହିଁ ସମସ୍ତ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକମାତ୍ର ଭିତ୍ତିଭୂମି । ଏହା ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସୁପ୍ତ ଚେତନାକୁ ଜାଗ୍ରତ କରି ମନୁଷ୍ୟର ସାଧାରଣ ପରିସରଭୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାକୁ ବହୁ ଉନ୍ନତ ସ୍ତରକୁ ନେଇଯାଏ । ଏହା ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତାର ପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ମହାନୁଭବତାର ଅନୁଭବ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାର ପୋଷକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଅନ୍ତରର ମହାଚେତନାକୁ ଉନ୍ମେଷ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହାର ଅନୁଶୀଳନ ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦୁଇଟି ଦିଗ ମଧ୍ଯରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ, ମନୁଷ୍ୟର ଅହଂ ବହିର୍ଭୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକଟିରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ; ଦ୍ଵିତୀୟରେ ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ସହ ଆତ୍ମାର ମିଳନ । ଯୋଗ ଓ ତପସ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ଏହି ପରମ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ସେ ଯାବତୀୟ ଜାଗତିକ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଅନୁଭବ କରାଯାଇପାରିବ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

ମନୁଷ୍ୟର କାମନା, ବାସନା, ଅଭୀପ୍‌ସା, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ବିନିଯୋଗରେ ଏହି ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଚୈତ୍ୟ ସଭା ଆମ ଜୀବନର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗବିଶେଷ, ଯାହାର ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମହାନ୍ ଚେତନା ଜଗତ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିନିଏ । ଏହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ଜଗତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ କରାଇବା ସହିତ ଶାରୀରିକ ଏବଂ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପରିପ୍ରକାଶ ଦିଗରେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା (Spiritual Education) – ଶ୍ରୀମା ଓ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନୁଷ୍ୟ ଆଧାତ୍ମିକତାର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତିର ଉନ୍ମେଷ ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ତା’ର ଜନ୍ମ । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ କରି ଏକ ଶାଶ୍ବତ ଜୀବନର ସନ୍ଧାନ ଦେଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ ତା’ର ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣତା ଆସେ । ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ମୋହ ଓ ଆକର୍ଷଣ ଭିତରେ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଅନେକ କଥା ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଚତୁଃମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ପ୍ରାଣିକ, ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ଶିଶୁର ପ୍ରେମଭାବ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପ୍ରୀତି ଜ୍ଞାନ ପରିସର ବୃଦ୍ଧି କରିଥା’ନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଧ୍ଯରୁ ଶିଶୁ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ ତା’ର ଜାଗତିକ ଅଳୀକ ବାସନା, କାମନା, ଅଜ୍ଞାନତା ଓ ଜଡ଼ତାର ମୋହ କ୍ରମେ ଅନ୍ତରରୁ ଦୂରୀଭୂତ ହୁଏ । ଶିଶୁ ହୃଦୟରେ ପବିତ୍ର, ନିର୍ମଳ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଧର୍ମକୁ ଜୀବନରେ ଅଙ୍ଗୀଭୂତ କରିବାକୁ ହୁଏ, ଅଭ୍ୟାସ କରିବାକୁ ହୁଏ; ତାହାକୁ ମତବାଦରୂପେ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

ସର୍ବୋପରି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶିଶୁକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟସାଧନ ସମଗ୍ର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରତି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ଅଟେ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍‌ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା । ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧାମ୍ ସଭାରେ ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ ।’

ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ସେ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।”’
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା- ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି; ଯଥା- (i) ଶାରୀରିକ, (ii) ପ୍ରାଣିକ, (iii)ମାନସିକ, (iv) ଚୈତ୍ୟ, (v) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ- ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

  • ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର- ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
  • ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା- ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଆଧ୍ୟାମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା- ଆମ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧାର୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି, ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ- ଶିକ୍ଷାର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ :
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖୁ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।
(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି ଯେ, କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶପାଇଁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ । (The mind has to be continuously consulted.) ।
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା । (Proceed from near to far.) ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି- ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖି କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା- ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା- ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନୂତନ ଭାବେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନୀ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କଲିକତାର ହୁଗୁଳି ଜିଲ୍ଲାର କୋନ୍ନାଗରଠାରେ ୧୮୭୨ ମସିହା ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିତା ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ ଥିଲେ ଜଣେ ଚିକିତ୍ସକ । ଅରବିନ୍ଦ ଇଂଲଣ୍ଡର ସେଣ୍ଟ ପଲ୍‌ ସ୍କୁଲରୁ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ୍ ପାଶ୍ କରିଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନା ସମୟରେ ସେ ବୈପ୍ଳବିକ ସଙ୍ଗଠନ ‘Indian Majlis’ର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ ସେ I.C.S. ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ଓ କୃତିତ୍ବର ସହ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଅରବିନ୍ଦ କଲିକତା ଯାଇ ନ୍ୟାସନାଲ୍ କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ହେଲେ । ଏହି ସମୟରେ ସେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ପଠନରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଜାତୀୟତାର ବହ୍ନି ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହୋଇଥିଲା । ତାହା ପରଠାରୁ ସେ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ନିମନ୍ତେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ । ସେ ସ୍ବଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରସାର, ବ୍ରିଟିଶ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ବର୍ଜନ, ସ୍କୁଲ ଓ ଶାସନର ପରିତ୍ୟାଗପୂର୍ବକ ‘ସ୍ୱରାଜ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଦୃଢ଼ ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସାଜିଥିଲେ ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ।

ଜୀବନର ଉତ୍ତରାର୍ଦ୍ଧରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମ୍ୟାଡ଼ାମ୍ ମୀରା ଆଲଫସା ନାମକ ଜଣେ ଫରାସୀ ମହିଳାଙ୍କ (୧୮୭୮-୧୯୭୩) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେହି ମହିଳା ଜଣକ ‘ଶ୍ରୀମା’’ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଉଦାର ଓ ମହାନୁଭବତା ସହିତ ତପସ୍ବିନୀ ଜୀବନ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଥିଲା ଫ୍ରାନ୍ସ ଦେଶ । ଏକ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ‘ଯୋଗୀ’ ସାଧନା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ରହି ୧୯୫୦ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୫ ତାରିଖରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଇହଜଗତ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବତ୍ତର୍କ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି, ଦାର୍ଶନିକ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଓ ଯୋଗୀ । ବାସ୍ତବିକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମହାନତା, ଆଦର୍ଶ ଓ ଦାନକୁ ଯେ କେହି ପ୍ରଶଂସା ନ କରି ରହିପାରିବ ନାହିଁ । ଧର୍ମନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅପେକ୍ଷା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅନେକ କିଛି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି ଯାହା ଲାଗି ଶିକ୍ଷା ଜଗତରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଖ୍ୟାତନାମା ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବରେ ବିଶ୍ବ ପରିଚିତ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ : ପୁଣ୍ୟଶ୍ଳୋକ ବେଦଭୂମି ଭାରତବର୍ଷରେ ମହନୀୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଆଦର୍ଶ ଓ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଆଧାରିତ । ମହାଯୋଗୀ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନରେ ବେଦ, ଉପନିଷଦ ଓ ସାହିତ୍ୟର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ବୟ ଘଟିଛି । ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କର ଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଚେତନାର ପ୍ରତିଫଳନ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି । ସେ ଶଙ୍କରଙ୍କର ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମିଥ୍ୟା’ ପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମତକୁ ନିଜର ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ବଳରେ ଖଣ୍ଡନ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ ।’

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ସମାଜ ଉପରେ ମତ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଏକ ଦିବ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖ‌ିବାରେ ବିଭୋର ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ସେ ଦିବ୍ୟମାନବଦ୍ୱାରା ହିଁ ଦିବ୍ୟ ସମାଜ ଗଠନ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ମତ ଦେଇଥିଲେ । ତେବେ ଦିବ୍ୟମାନବ କହିଲେ ସେହିମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁମାନେ ନିଜସ୍ବ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ନୈତିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ସାଧନାଦ୍ୱାରା ଅତିମାନବ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା :
(i) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା : ମାନବ ଜୀବନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାର୍ଥକତା ହେଉଛି ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି, ଯାହାକି ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବିଶ୍ଵାସ କରିଛନ୍ତି । ‘ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ’ ପରି ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ସତ୍ୟ ହିଁ ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର କ୍ରୀଡ଼ା କସରତ, ଆସନ, ପ୍ରାଣାୟାମ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଏକାଗ୍ରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ii) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା : ଆଧୁନିକ ସମାଜ ଦିନକୁ ଦିନ ସମସ୍ୟାବହୁଳ, ଯଥା- ଜଟିଳତା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ନୈତିକ ଅବକ୍ଷୟ ଘଟୁଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ଅବକ୍ଷୟିଷ୍ଣୁ ସମାଜ ଭିତରେ ହିଂସା, ଦ୍ବେଷ, କାମନା ଓ ପରଶ୍ରୀକାତରତା ପ୍ରଭୃତି କୁକର୍ମରେ ଲିପ୍ତ ରହି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ସମୟକ୍ରମେ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରିପକାଉଛି । ତେଣୁ ଏହି ଦୁଃଖ, ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ବିଷମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, କାରଣ ଏହି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରାଣକୁ ସୁସଂଯତ ଓ ସୁଶୃଙ୍ଖଳ କରି ଜୀବନକୁ ଶାନ୍ତ, ସରଳ ଓ ସୁନ୍ଦର କରି ଗଢ଼ିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀମାଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ପ୍ରାଣ ହେଉଛି, ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର ।’’ ତେଣୁ ଏହାର ଉନ୍ନୟନ ଏକାନ୍ତ କାମ୍ୟ ।

(iii) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା : ବାସ୍ତବରେ ଜ୍ଞାନ ଅସୀମ, ବ୍ୟାପକ ଓ ସର୍ବଯୁଗ ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ପୁରାତନ ଜ୍ଞାନର ଏକତ୍ରୀକରଣ ଦ୍ବାରା ନୂତନ ଜ୍ଞାନର ଆବିଷ୍କାର ହେଉଛି, ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗ ସାଧନ ସମ୍ଭବ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିଶୁର ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ମାନସିକ ମଣିଷ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ହେଲେ ଛଅଗୋଟି ସ୍ତରଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ମଣିଷ ମନର ଏହି ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି; ଯଥା- ୧. ସାଧାରଣ ମନ, ୨. ଉଚ୍ଚତର ମନ, ୩. ଆଲୋକିତ ମନ, ୪. ବୋଧନ, ୫. ଅଧୂମାନସ, ୬. ଅତିମାନସ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

(iv) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା : ପ୍ରକୃତରେ ପରମବ୍ରହ୍ମ ହେଉଛନ୍ତି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ, ତେଣୁ ସେହି ପରମସତ୍ତା ସହିତ ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈଭିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈତ୍ତିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ବାସ୍ତବରେ ଚୈତ୍ତସଭା ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ, ଯାହାକି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ ଆଡ଼କୁ ଟାଣିନେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

  • ଧ୍ୟାୟିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
  • ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା – ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
  • ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା – ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।

(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି, ଯେକୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶ ପାଇଁ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ (The mind has to be continuously consulted.) |
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବ (Proceed from near to far.) |

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି – ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖ୍ କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା – ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା – ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ଦିନକୁ ବିଶ୍ଵ ପରିବେଶ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(i) ମେ ୫
(ii) ଜୁନ୍ ୫
(iii) ଜୁଲାଇ ୫
(iv) ଅଗଷ୍ଟ ୫
Answer:
(ii) ଜୁନ୍ ୫

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯିବା ଉଚିତ ?
(i) ପ୍ରଥମ
(ii) ଦ୍ବିତୀୟ
(iii) ତୃତୀୟ
(iv) ଚତୁର୍ଥ
Answer:
(i) ପ୍ରଥମ

3. କେଉଁ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ପରିବେଶ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୮୪
(ii) ୧୯୬୨
(iii) ୧୯୬୪
(iv) ୧୯୭୨
Answer:
(iv) ୧୯୭୨

4. ବନ ମହୋତ୍ସବର କାରଣ କ’ଣ ?
(i) ବଣଭୋକି
(ii) ବଣ ବୁଲିଯିବା
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ
(iv) ବୃକ୍ଷ କାଟିବା
Answer:
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

5. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବାପାଇଁ କେଉଁ ପଦକ୍ଷେପଟି ଜରୁରୀ ?
(i) ପଲିଥନ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କମାଇବା
(ii) ପୋଡୁଚାଷକୁ ରୋକିବା
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ କରିବା
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

6. କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
(i) ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ
(ii) ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ
(iii) ମାଧ୍ୟମିକ
(iv) ପ୍ରାଥମିକ
Answer:
(iv) ପ୍ରାଥମିକ

7. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ବିଷୟଟିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନାହିଁ ?
(i) ଖାଦ୍ୟ ଓ ପୁଷ୍ଟି
(ii) ଏଡ଼ସ ଓ ଏଚ୍.ଆଇ.ଭି.
(iii)ସମ୍ପଦ ଓ ସଂରକ୍ଷଣ
(iv) ଜନସଂଖ୍ୟା
Answer:
(ii) ଏଡ଼ସ ଓ ଏଚ୍.ଆଇ.ଭି.

8. କେଉଁଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା
(ii) ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ କରିବା
(iii) ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟ ବାହାର କରିବା
(iv) ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ରୋକିବାର ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
Answer:
(ii) ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ କରିବା

9. କେଉଁଟି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେବାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ନୁହେଁ ?
(i) ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ
(ii) ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(iii) କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର
(iv) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ
Answer:
(i) ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ

10. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ___________ କ୍ଲବ୍ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
(i) ଗାଇଡ୍
(ii) ସ୍କାଉଟ୍
(iii) ଇକୋକ୍ଳବ୍
(iv) ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଲବ୍
Answer:
(iii) ଇକୋକ୍ଳବ୍

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ପରିବେଶ କହିଲେ ଆମର ___________ କୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ପରିବେଷ୍ଟନୀ

2. ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ ___________ ।
Answer:
କାରଣ

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ସାମିଲ କରି ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାଦାନର ଏକ ___________ ପଦ୍ଧତି ।
Answer:
ଆନୁଷ୍ଠାନିକ

4. ବିଶ୍ବ ପରିବେଶ ଦିବସ, ___________ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜୁନ୍ ୫

5. ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ନିମନ୍ତେ ___________ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।
Answer:
ପରିବେଶ

6. ସାମାଜିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରକୃତ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଶିକ୍ଷା ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ___________ ଶିକ୍ଷାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ପରିବେଶ

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

2. “ଇକୋ କ୍ଲବ୍’’ ଗଠନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।
Answer:
“ଇକୋ କ୍ଲବ୍” ଗଠନ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

3. ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ।
Answer:
ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ।

4. ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵକୁ ବାହାର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱକୁ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।

5. ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।
Answer:
ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରିଥାଏ ।

6. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବା ଏବଂ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କରିବା ଜନସଂଖ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବା ଓ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।

7. ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଦିବସ ଏଡ୍‌ସ ସଚେତନତା ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଦିବସ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

8. ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ତାହା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
‘ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଥାଏ’ – UNESCO Conference, 1974 ।

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

4. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ସାମାଜିକ ଏବଂ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା – ଯାହାଦ୍ୱାରା ଆମେ ଆମ ଚାରିପାଖ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ।

5. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସହ ଯାନବାହନର ମାତ୍ରାତ୍ମକ ବୃଦ୍ଧିଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଛି ।

6. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ସମାଜର ପତିତ ଜମିରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରିବା ସହ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନାଚକ୍ରରେ ଭାଗ ନେବା ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

7. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରିସରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏକ ବିଷୟ ଲେଖ ।
Answer:
ବାୟୁ, ଜଳ, ସ୍ଥଳ ଏବଂ ଶବ୍ଦ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ଏବଂ ପ୍ରତିକାର ଇତ୍ୟାଦି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରିସରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

8. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ଯରେ ସୁସଂପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ।

9. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଭୂମିକା ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ଏବଂ ପ୍ରତିକାର ସଂପର୍କରେ ଶିକ୍ଷକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ତର୍କ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର, କଳା ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ପ୍ରାଚୀରପତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଆୟୋଜନ କରିବା ଉଚିତ ।

10. ବିଦ୍ୟାଳୟର କେଉଁ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପଢ଼ାଯିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପଢ଼ାଯିବା ଉଚିତ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A . ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ୪ଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
କିମ୍ବା, ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ୪ଟି ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ :
(i) ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(ii) ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଭାରସାମ୍ୟର ଅବକ୍ଷୟ ଏବଂ ତା’ର କାରଣ ସଂପର୍କରେ ବୁଝିବା ।
(iii) ପରିବେଶଜନିତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନର ଉପାୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ।
(iv) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିଜର ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେବା ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଯେକୌଣସି ୪ଟି ବିଷୟର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ନିମ୍ନଲିଖ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସହ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
(i) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପରିବେଶ
(ii) ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ବିଜ୍ଞାନ
(iii) ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରଦୂଷଣର ପ୍ରତିରୋଧ
(iv) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା

3. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଅନେକ କାରଣ ରହିଛି । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି
(i) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ
(ii) ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ରାଧିକ ବୃଦ୍ଧି
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

4. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଗୋଟି ଭୂମିକା ଲେଖ ।
Answer:
ଜଣେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଛି, ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଗୋଟି ହେଲା –
(i) ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ରକ୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବେ ।
(ii) ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକରେ ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ଆୟୋଜନ କରି ସେଥରେ କିପରି ପିତାମାତା ତଥା ଅଭିଭାବକମାନେ ଯୋଗଦେବେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ।

5. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟରୁ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଗୋଟି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ସମୟରେ ଶିକ୍ଷକ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦ୍ଧତିମାନ ଅବଲମ୍ବନ କର ।
(i) ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି – ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷକ ପରିବେଶଜନିତ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା, ଜ୍ଞାନ ଓ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ଫଳରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
(ii) ପରିଭ୍ରମଣ ପଦ୍ଧତି – ପରିଭ୍ରମଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିଥାଏ, ଯାହାକି ଭବିଷ୍ୟତରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାରରେ ଆସିଥାଏ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ କିପରି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:
(i) କଳକାରଖାନା ସ୍ଥାପନ ଏବଂ ସହର ଓ ନଗରରେ କୋଠାଘରର ବୃଦ୍ଧି ସହ ଯାନବାହନର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରେ ।
(ii) ସହରରେ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକ କମ୍ ସ୍ଥାନରେ ବସବାସ କରୁଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କର ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଏଣେତେଣେ ଜମା ହୋଇ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଯେକୌଣସି ୪ଟି ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲେଖ ।
Answer:
ନିମ୍ନଲିଖ ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ; ଯଥା –
(i) ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତାରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ; ଯଥା – ବିଦ୍ୟାଳୟ ବଗିଚାର ଯତ୍ନ,
ଆଲୋକ ଗମନାଗମନର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ ଇତ୍ୟାଦି ।
(ii) ସମାଜରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ନ କରିବାପାଇଁ ସଚେତନ କରିବା ।
(iii) ମଝିରେ ମଝିରେ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
(iv) ଆଲୋଚନା, କର୍ମଶାଳାଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ।

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ବା ଦାୟିତ୍ଵ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ଅନେକ । ସେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ହାତକୁ ନେଇପାରିବେ ।
(i) ନିଜେ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ରହି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଏ ବିଷୟରେ ତାଲିମ୍ ପ୍ରଦାନ କରିବେ ।
(ii) ନିଜର ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ରଖ୍ ସହ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବାପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବେ ।
(iii) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ବିଭାଗର କର୍ମକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କୁ ଡାକି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତମ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବେ ।
(iv) ବୃକ୍ଷଲତାର ଉପକାରିତା ସଂପର୍କରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ବୃକ୍ଷରୋପଣରେ ସେମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିବେ ।
(v) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଭାଗ ନେବାର ସୁଯୋଗ ଦେବେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

4. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି :
(i) ସଚେତନତାର ଅଭାବ ଓ ଅଜ୍ଞତା
(ii) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
(iii) ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପରିବେଶର କ୍ଷତି
(iv) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(v) ଦ୍ରୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଓ ସହରୀକରଣ
(vi) ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଉଥବା ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ସୌଖ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର
(vii) ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ପୋଡ଼ି
(viii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ ନିମିତ୍ତ ସଚେତନତାର ଅଭାବ ଇତ୍ୟାଦି ।

5. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ସହଜ ଓ ସରଳ କରିବାପାଇଁ କି କି ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(i) ପରିବେଶ ଦିବସ (ଜୁନ୍ ୫) ପାଳନ କରିବା ।
(ii) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିସର ଭିତରେ ଓ ବାହାରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରାଇବା ।
(iii) ପରିବେଶ ଆଧାରିତ ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ, ଡ୍ରାମା, ବକ୍ତୃତା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଇତ୍ୟାଦି ଆୟୋଜନ କରିବା ।
(iv) ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟକୁ ରୋକିବାପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।

6. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି – ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶଜନିତ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା, ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଫଳରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
(ii) ପରିଭ୍ରମଣ – ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ କରିବା ଫଳରେ ସେହି ସ୍ଥାନର ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ତଥା ଅଭିଜ୍ଞତା ଅର୍ଜନ କରିପାରିଥା’ନ୍ତି, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ପଦ୍ଧତି – ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଯେକୌଣସି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା ଓ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କରି ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ।

7. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଦୁଇଟି ପ୍ରଧାନ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ – ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାରଣପାଇଁ ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେଉଛି ।
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳକୁ ସୀମାହୀନଭାବେ ଉପଯୋଗ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନାମରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ମାତ୍ରାଧ୍ଵ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ପ୍ରକୃତିର ପୁନରୁତ୍ପାଦନ ବା ପୁନର୍ଜନନ (Regenerative) ଓ ଏକୀକରଣ (Assimilative) କ୍ଷମତାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ଅଛି । ଏହା ଜାଣିବା ଉଚିତ ।
(ii) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନର ବିକାଶ ଦରକାର । ମାତ୍ର ଏହା ନାମରେ ଯଦି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ପ୍ରକୃତି ତା’ର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
(iii) ଯାନବାହନର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି – ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏହା ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ରାଧୁକ ବୃଦ୍ଧି । ବିଶେଷକରି ଅଟୋରିକ୍ସା, ଟ୍ରକ୍ ଏବଂ ବସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଦୂଷିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯାନବାହନ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ଶତକଡ଼ା ୬୫ ଭାଗ ବାୟୁ ଦୂଷିତ ହେଉଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ମୃତ୍ୟୁସଂଖ୍ୟା ୧୯୯୫ ସୁଦ୍ଧା ୫୧,୭୭୯ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୋର୍ଡର ରିପୋର୍ଟରୁ ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣଦ୍ଵାରା ଲୋକମାନେ ହୃଦ୍‌ରୋଗ, ଆଜ୍‌ମା, ଯକ୍ଷ୍ମା ଏବଂ ବ୍ରୋଙ୍କାଇଟିସ୍ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । (ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଯେକୌସି ଦୁଇଟି କାରଣ ଲେଖୁରିବେ)

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପରିବେଶ କ’ଣ ? ଏହାର ପ୍ରଦୂଷଣର କେତୋଟି କାରଣ ଦର୍ଶାଅ । ଏହାକୁ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ କି ? ଯଦି ହଁ, କେଉଁ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଏହା କରାଯାଇପାରିବ – ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
‘ପରିବେଶ’ ହେଉଛି ବେଷ୍ଟନୀ ଯାହା ସମସ୍ତ ବାହ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବା ସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ବା ଶକ୍ତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି
ସଜୀବ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଜୀବନ ଏବଂ ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ପଞ୍ଚ ମହାଭୂତ; ଯଥା– ପୃଥ‌ିବୀ, ଜଳ,
ବାୟୁ, ଅଗ୍ନି ଓ ଆକାଶ ବ୍ୟତୀତ ମନୁଷ୍ୟ, ଜୀବଜନ୍ତୁ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତାର ସମାହାରକୁ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ । ନିର୍ଜୀବ (Non-living) ଏବଂ ସଜୀବ (Living) ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଗଠିତ ।

ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନ (Non-living elements) : ପରିବେଶର ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ମାଟି, ଜଳ, ବାୟୁ ।

ସଜୀବ ଉପାଦାନ (Living elements) : ପରିବେଶର ସଜୀବ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ବୃକ୍ଷଲତା ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ । ବିରାଟ ହସ୍ତୀ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କ୍ଷୁଦ୍ର ଜୀବାଣୁ ଏହି ସଜୀବ ଉପାଦାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ଉଭୟ ସଜୀବ ଏବଂ ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଆମର ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ଏଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ଆମର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଉକ୍ତ ପରିବେଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁରକ୍ଷିତ ନାହିଁ । ଏହା ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇ ଜୀବଜଗତକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି ।

ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ – ନିମ୍ନଲିଖୁ କାରଣ ପାଇଁ ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେଉଛି ।
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳକୁ ସୀମାହୀନଭାବେ ଉପଯୋଗ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନାମରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ମାତ୍ରାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ପ୍ରକୃତିର ପୁନରୁତ୍ପାଦନ ବା ପୁନର୍ଜନନ (Regeneration) ଓ ଏକୀକରଣ (Assimilation) କ୍ଷମତାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ଅଛି । ଏହା ଜାଣିବା ଉଚିତ ।

(ii) ଦୃତ ଶିଳ୍ପାୟନ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନର ବିକାଶ ଦରକାର । ମାତ୍ର ଏହା ନାମରେ ଯଦି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ପ୍ରକୃତି ତା’ର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

(iii) ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି – ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏହା ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ବୃଦ୍ଧି । ବିଶେଷକରି ଅଟୋରିକ୍ସା, ଟ୍ରକ୍ ଏବଂ ବସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଦୂଷିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯାନବାହନ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ଶତକଡ଼ା ୬୫ ଭାଗ ବାୟୁ ଦୂଷିତ ହେଉଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ମୃତ୍ୟୁସଂଖ୍ୟା ୧୯୯୫ ସୁଦ୍ଧା ୫୧,୭୭୯ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୋର୍ଡର ରିପୋର୍ଟରୁ ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନେ ହୃଦ୍‌ରୋଗ, ଆଜ୍‌ମା, ଯକ୍ଷ୍ମା ଏବଂ ବ୍ରୋଙ୍କାଇଟିସ୍ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

(iv) ଦୂଷିତ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ – କଳକାରଖାନା ଏବଂ ବଡ଼ ବଡ଼ ସହରରୁ ଦୂଷିତ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ହୋଇ ନଦୀଗର୍ଭରେ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏପରି ପାଣିକୁ ପାଟିରେ ଦେବାକୁ ଘୃଣା ଲାଗେ; ମାତ୍ର ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

(v) କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର – ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା କୀଟ, ପତଙ୍ଗ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଜୀବଜନ୍ତୁମାନଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥାଏ । ମାଟିରେ ଏହା ମିଶିବାଦ୍ଵାରା ମାଟିର ଉର୍ବରତା ନଷ୍ଟ ହୁଏ ।

(vi) ଉଚ୍ଚ ଡାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରର ଲୋକମାନେ ସଙ୍ଗୀତ ଶୁଣିବାପାଇଁ ଉଚ୍ଚ ଡାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ବିବାହ, ପୂଜା ଏବଂ ପର୍ବପର୍ବାଣି ପାଳନ ସମୟରେ ଏହାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ସାଇପଡ଼ିଶା ଲୋକମାନେ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ହୋଇଥାଏ ।

(vii) ସୌଖୀନ୍ ମନୋବୃତ୍ତ – ଉପଭୋଗବାଦକୁ ବିଚାର କରାଯାଉ । ଅର୍ଥନୀତି ଅନୁସାରେ ଉପଭୋକ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ବିଶେଷକରି ଧନୀଲୋକମାନେ । ଏମାନଙ୍କର କ୍ରୟଶକ୍ତି ଅନେକ । ଏମାନେ ଶାଳ, ଶିଶୁ ଏବଂ ଶାଗୁଆନ କାଠରେ ସୌଖୀନ୍ ଆସବାବପତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏୟାର୍ କଣ୍ଡିସନର ଏବଂ ରେଫ୍ରିଜେରେଟରରୁ ନିର୍ଗତ କ୍ଲୋରୋଙ୍କ୍ ରୋ କାର୍ବନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଛି ।

ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି କାରଣ ରହିଛି; ଯଥା – ଦ୍ରୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟର ଉପଭୋଗବାଦ । ମାନବ ସମାଜ ଆଗରେ ସଂପ୍ରତି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣଜନିତ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇଅଛି । ବିଶେଷଭାବେ ଏହା ଜୀବନ ଏବଂ ଜୀବିକା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ଏହାର ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରତିକାର ବା ସମାଧାନ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ । ଲୋକମାନଙ୍କର ମାନସିକ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ ହୋଇଛି ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ଆମେ ପରିବେଶକୁ ସୁରକ୍ଷା କରିପାରିବା କି ? ଏହାର ଉତ୍ତର, ହଁ । ପ୍ରାୟ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପାଞ୍ଚ ଲକ୍ଷ ଜାତିର ଉଭିଦ ଏବଂ ଦଶ ଲକ୍ଷ ଜାତିର ପ୍ରାଣୀ ଅଛନ୍ତି । ଉଭିଦମାନେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ନ ହେଲେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପରିବେଶର ସନ୍ତୁଳନ ଦରକାର । ଉଭିଦ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ରକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ । ତାପମାତ୍ରାର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ଅଂଶୁଘାତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ପବନର ଗତି ବଢ଼ିଲେ ମହାବାତ୍ୟା ହୁଏ । ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ ଅନାବୃଷ୍ଟି, ମରୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଜଳ ସଂପଦର ବୃଦ୍ଧି ବନ୍ୟାର ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ ।

ତେଣୁ ଏ ସଂପର୍କରେ ଯଦି ଆମେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିବା ତେବେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ହୋଇପାରିବ । ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ । ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାର ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ତାହା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା । ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଉପକାର ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
‘ପରିବେଶ’ ହେଉଛି ବେଷ୍ଟନୀ ଯାହା ସମସ୍ତ ବାହ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ସଜୀବ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଜୀବନ ଏବଂ ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ପରିବେଶ (Environment) କହିଲେ ଯାହା ଆମ ଚାରିପାଖରେ ବା ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଛି (Environment means all that surrounds us.) ତାହାକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମର ପରିବେଶ ମୃତ୍ତିକା, ଜଳ, ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ଆଲୋକକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

ପରିବେଶ (Environment) – ଉଡ୍ ୱର୍ଥ (Wood Worth) ଙ୍କ ମତରେ, ଜୀବନର ଆରମ୍ଭରୁ ଯେଉଁ ବାହ୍ୟ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ତାହା ପରିବେଶ । କିନ୍ତୁ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବଂଶଗୁଣ ବ୍ୟତିରେକ ଅନ୍ୟସବୁ ଅଟେ । (Environment covers all the outside factors that have acted on the individual since he began life. The environment is everything that affects the individual except his genes.) ।

ଶିକ୍ଷା (Education) – ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟକୁ ବାହ୍ୟ ପରିବେଶ ସହ ସମଯୋଜିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ବୌଦ୍ଧିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ସମସ୍ତ ବିକାଶ ସାଧନ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education) – ଉଭିଦ ଏବଂ ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ବୁଝି ଏହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ଏବଂ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ପରିବେଶର ଧ୍ୱଂସ ଆମର କାମ୍ୟ ହେବା ଅନୁଚିତ ।

ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକାଯାଇପାରିବ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଦରକାର । ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବା ସହ ଏହାର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟମାନ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମଣିଷ ତିଆରି ପରିବେଶ ସହିତ ମଣିଷର ସଂପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ (Aims of Environmental Education) – ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ –
(1) ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ (Cognitive),
(2) ଭାବାତ୍ମକ (Affective) ଏବଂ
(3) କୌଶଳାତ୍ମକ (Psychomotor) ।

1. ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ (Cognitive) : ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

  • ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିବା ।
  • ପରିବେଶର ମୌଳିକ ଉପାଦାନ- ସଜୀବ ଏବଂ ନିର୍ଜୀବମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା ।
  • ଉଦ୍ଭିଦ ଏବଂ ଜୀବମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିବା ।
  • ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ପରିବେଶ ଅବକ୍ଷୟର କାରଣ ଜାଣିବା ।
  • ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପାଇବା ।
  • ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେବା ।
  • ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରିବାର ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଜାଣିବା ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

2. ଭାବାତ୍ମକ (Affective) – ଭାବାତ୍ମକ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

  • ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ସୁସ୍ଥ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
  • ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
  • ପରିବେଶର ସୁନ୍ଦରତାକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ।
  • ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ହଜାଇଦେବା ।

3. କୌଶଳାତ୍ମକ (Psychomotor) – କୌଶଳାତ୍ମକ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

  • ନିଜକୁ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବା ସହ ନିଜର ପରିବେଶର ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
  • ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ; ଯଥା – ସମାଜସେବା, ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ।

U. N. E. P. (United Nations Environmental Programme) ଅନୁସାରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ :

  1. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ମିଳିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।
  2. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଜ୍ଞାନକୌଶଳରେ ଆଦାନପ୍ରଦାନ କରିବା ।
  3. ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଅଣ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ବିଷୟବସ୍ତୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରିବା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ନିରୂପଣ କରିବା ।
  4. ପରିବେଶ ଜ୍ଞାନ ଆଲୋଚନା, ସେମିନାର ଏବଂ କର୍ମଶାଳା ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
    ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜନସଚେତନତାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ତେଣୁ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଶିକ୍ଷକ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷଣକୁ ଫଳପ୍ରଦ ଏବଂ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଶିକ୍ଷକ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ ଭୂମିକା ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି :

  1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଫଳପ୍ରଦ ଶିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକ ଫଳପ୍ରଦ ଶିକ୍ଷାଦାନ କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି; ଯଥା – ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପ୍ରଣାଳୀ, ପରିଭ୍ରମଣ, ଅଭିନୟ ଏବଂ ଘଟଣା ଅନୁଧ୍ୟାନ ।
  2. ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷକ ସହାୟକ ସାମଗ୍ରୀ; ଯଥା – ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ, ଶିକ୍ଷକ ସହାୟକ ପୁସ୍ତକ, ଚାର୍ଟ, ମଡ଼େଲ୍ ,ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ଛବି, NCERT ର ବିଜ୍ଞାନ ପେଟିକା ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
  3. ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରତିଯୋଗିତା (ତର୍କ, ବକ୍ତୃତା, ଚିତ୍ରାଙ୍କନ, କବିତା) ସେ ସୁଚାରୁରୂପେ ପରିଚାଳନା କରିଥା’ନ୍ତି ।
  4. ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ ବଣଭୋଜି ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ପରିଭ୍ରମଣ (Visit) ର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦାୟିତ୍ଵ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ।
  5. ସେ ଦୃଶ୍ୟଶ୍ରାବ୍ୟ ଉପକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଜ୍ଞାନ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
  6. ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କରିଥା’ନ୍ତି ।
  7. ସେ ପରିବେଶ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଅବସରରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।
  8. ସେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସହ ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି ।
  9. ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଭଳି ମହାନ୍ ଦାୟିତ୍ଵକୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରି ତା’ର ସୁଫଳ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଥା’ନ୍ତି ।
  10. ବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଠାଗାରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ପୁସ୍ତକସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଦାୟିତ୍ଵ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ।
  11. TV ଏବଂ Radio ର ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସଂପର୍କୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଆବଶ୍ୟକ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବାର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ବ ସେ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।
  12. SCERT ଏବଂ NCERT ର ସହଯୋଗରେ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନାଚକ୍ରରେ ନିଜେ ଭାଗ ନେଇ ଅଧିକ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଶିକ୍ଷକ ଉପରୋକ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵକୁ ସୁଚାରୁରୂପେ ନିର୍ବାହ କରିପାରିଲେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇପାରିବ । ଶିକ୍ଷକ ମାନବ ସମ୍ବଳକୁ ଉପଯୁକ୍ତଭାବରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବେ । ଶିଶୁର ବିବେକ ଏବଂ ସୃଜନଶୀଳ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକାଶ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷକର ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ଅନେକ । ଏହାର ସଦୁପଯୋଗ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।

4. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଚେତନତା କିପରି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ପାରିବ ?
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟର ପରିବେଶ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିଗୂଢ଼ । ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ । ପରିବେଶ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ସଂପ୍ରତି ସମାଜ ଆଗରେ ଦେଖାଯାଇଥିବା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣଜନିତ ସମସ୍ୟା ବିଶେଷ କରି ତା’ର ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କେବଳ ପରିବେଶ ଅଧ୍ୟୟନ ବା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବପର । ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଏକ ମାନସିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ (Curriculum of Environmental Education) – ୧୯୮୬ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏବଂ ୧୯୯୨ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛି । NCERT ର ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା :
(i) ଜନସଂଖ୍ୟା (Population)
(ii) ଭୂମି ଏବଂ ଏହାର ବ୍ୟବହାର (Land and its uses)
(iii) ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପଦ ଏବଂ ତା’ର ବ୍ୟବହାର (Different types of resources and their uses)
(iv) ଖାଦ୍ୟ (Food)
(v) ପ୍ରଦୂଷଣ (Pollution)
(vi) ମଣିଷ ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ (Relation between man and nature)

ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Primary Stage) – ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ୧୯୮୮ ମସିହାରେ NCERT ତରଫରୁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
(i) ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏହାକୁ ଏକ ସମନ୍ବିତ ଶିକ୍ଷାରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
(ii) ତୃତୀୟରୁ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଦୁଇଟି ଅଲଗା ପାଠ୍ୟକ୍ରମରୂପେ ବିଚାର କରାଯାଇଛି :
1. (a) ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, (b) ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା 2, ବିଜ୍ଞାନ
ପରିବେଶ ବିଜ୍ଞାନ ନିଜର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ଆବିଷ୍କାର ଏବଂ ହୃଦୟଙ୍ଗମ ରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Upper Primary Stage) – ମନୋଭାବକୁ ଉଦ୍ରେକ କରିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବିଜ୍ଞାନ (Science) ମାଧ୍ୟମରେ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ନିମ୍ନଲିଖ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଏଥରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ :
(i) ଉଭିଦ ଉପରେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ii) ପ୍ରକୃତିର ସନ୍ତୁଳନ
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ତା’ର ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ
(iv) ନିଜ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵର ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education through co-curricular activities) – ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ।
(i) ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ।
(ii) S.U.P.W. ମାଧ୍ୟମରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିବେଶକୁ ସଫାସୁତୁରା ରଖୁ ।
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ଘର ଚାରିପାଖ, ଡାକ୍ତରଖାନା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର, ବଜାର ଏବଂ ଉପାସନାସ୍ଥଳୀ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନ ସଫା କରିବା, ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର, ଅପରିଷ୍କାର ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତା ଓ ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ମମତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(iv) ପରିବେଶ ସଚେତନତା ପ୍ରତି NCC, Guide and Scout ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(v) ଖେଳ, ସଙ୍ଗୀତ, ନାଚ ଏବଂ ଚିତ୍ରକଳା ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ।

ପ୍ରକୃତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟର ବଗିଚା ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶୋଭାବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ । ସେଠାରେ ଛାତ୍ରଟିଏ ଗଛ ଲଗାଇବା, ଗଛର ଯତ୍ନ ନେବା, ଗଛକୁ ଧ୍ୱଂସ ନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଇଥାଏ । ବର୍ଷାର ଆଗମନରେ ସବୁଜ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଦେଖୁ ସେ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଉଠେ । ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କ ମନରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

5. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଉଭିଦ ଏବଂ ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ବୁଝି ଏହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ଏବଂ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ପରିବେଶର ଧ୍ୱଂସ ଆମର କାମ୍ୟ ହେବା ଅନୁଚିତ । ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକାଯାଇପାରିବ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଦରକାର । ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବା ସହ ଏହାର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟମାନ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମଣିଷ ତିଆରି ପରିବେଶ ସହିତ ମଣିଷର ସଂପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ ।

⇒ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ
ବିଭିନ୍ନ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା –
(i) ଜନସଂଖ୍ୟା
(ii) ଭୂମି ଓ ଏହାର ବ୍ୟବହାର
(iii) ସମ୍ପଦ ଓ ଏହାର ବ୍ୟବହାର
(iv) ଖାଦ୍ୟ
(v) ପ୍ରଦୂଷଣ
(vi) ପରିବେଶ ଓ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ
(vii) ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଭାବ

ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାର ପରିସରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ । ଏହା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରି ଏକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଶିକ୍ଷାକୁ ସହଜରେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇପାରିବ; ଯଥା –
(1) ପରିବେଶ ଦିବସ ପାଳନ (ଜୁନ୍-୫)
(2) ବୃକ୍ଷରୋପଣ
(3) ଖେଳ, ନାଚ ଓ ଗୀତ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ
(4) ପରିବେଶ ସଚେତନତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ
(5) ବୃକ୍ଷ କାଟିବା, ଜଙ୍ଗଲପୋଡ଼ିକୁ ରୋକିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରୟାସ

ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାକୁ ସଫଳ କରାଯାଇପାରିବ । ଏଥିରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ବିଶେଷକରି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବା ନିମନ୍ତେ ସମସ୍ତଙ୍କର ସୁଚିନ୍ତିତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବେଶକୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ସତେଜ ରଖିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

⇒ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Primary Stage) – ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ୧୯୮୮ ମସିହାରେ NCERT ତରଫରୁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
(i) ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏହାକୁ ଏକ ସମନ୍ବିତ ଶିକ୍ଷାରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
(ii) ତୃତୀୟରୁ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଦୁଇଟି ଅଲଗା ପାଠ୍ୟକ୍ରମରୂପେ ବିଚାର କରାଯାଇଛି :
1. (a) ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, (b) ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା 2, ବିଜ୍ଞାନ
ପରିବେଶ ବିଜ୍ଞାନ ନିଜର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ଆବିଷ୍କାର ଏବଂ ହୃଦୟଙ୍ଗମ ରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Upper Primary Stage) – ମନୋଭାବକୁ ଉଦ୍ରେକ କରିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବିଜ୍ଞାନ (Science) ମାଧ୍ୟମରେ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ନିମ୍ନଲିଖ
ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଏଥରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ :
(i) ଉଭିଦ ଉପରେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ii) ପ୍ରକୃତିର ସନ୍ତୁଳନ
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ତା’ର ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ
(iv) ନିଜ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵର ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ

ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education through co-curricular activities) – ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ।
(i) ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ।
(ii) S.U.P.W. ମାଧ୍ୟମରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିବେଶକୁ ସଫାସୁତୁରା ରଖୁ ।
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ଘର ଚାରିପାଖ, ଡାକ୍ତରଖାନା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର, ବଜାର ଏବଂ ଉପାସନାସ୍ଥଳୀ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନ ସଫା କରିବା, ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର, ଅପରିଷ୍କାର ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତା ଓ ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ମମତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(iv) ପରିବେଶ ସଚେତନତା ପ୍ରତି NCC, Guide and Scout ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(v) ଖେଳ, ସଙ୍ଗୀତ, ନାଚ ଏବଂ ଚିତ୍ରକଳା ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ।

ପ୍ରକୃତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟର ବଗିଚା ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶୋଭାବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ । ସେଠାରେ ଛାତ୍ରଟିଏ ଗଛ ଲଗାଇବା, ଗଛର ଯତ୍ନ ନେବା, ଗଛକୁ ଧ୍ୱଂସ ନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଇଥାଏ । ବର୍ଷାର ଆଗମନରେ ସବୁଜ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଦେଖୁ ସେ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଉଠେ । ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କ ମନରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସଜୀବ । ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ସେ ସର୍ବଦା ପରିବେଶ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ପରିବେଶଦ୍ୱାରା ସଜୀବ ବହୁମାତ୍ରାରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପରିବେଶର ପ୍ରତିକୂଳତା ହେତୁ, ବିଭିନ୍ନ ଜୀବର ଲୋପ ବା ବିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଛି । ବିଶେଷକରି ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ ଦେଖୁଛୁ ଯେ ମନୁଷ୍ୟ ବହୁମାତ୍ରାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶର କ୍ଷତି ଘଟାଉଛି । ତେଣୁ ପରିବେଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବକ୍ଷୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଛି ।

ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନର ମନୁଷ୍ୟ, ପ୍ରାଣୀଜଗତ, ଉଭିଦ ତଥା ଭବିଷ୍ୟତର ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ଉପରେ ବହୁ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ । ତେଣୁ ଏହି ପରିବେଶକୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ନିର୍ମଳ କରିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ରୋକିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବିଭିନ୍ନ ମାଧ୍ଯମ, ସାଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷକରି ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ର ଯାହା ପରିବେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education) :
ପରିବେଶ ହେଉଛି ବେଷ୍ଟନୀ ଯାହା ସମସ୍ତ ବାହ୍ୟ ଅବସ୍ଥା, ସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ବା ଶକ୍ତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ସଜୀବଗୁଡ଼ିକର ଜୀବନ ଏବଂ ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ପରିବେଶ (Environment) କହିଲେ ଯାହା ଆମ ଚାରିପାଖରେ ବା ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଛି ତାହାକୁ ବୁଝାଏ (Environment means all that surrounds us.) ।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମର ପରିବେଶ – ମୃତ୍ତିକା, ଜଳ, ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ଆଲୋକକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଦୁଇ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଗଲା ।

ପରିବେଶ (Environment) – ଉଡ୍ ୱର୍ଥ (Wood Worth) ଙ୍କ ମତରେ, ଜୀବନର ଆରମ୍ଭରୁ ଯେଉଁ ବାହ୍ୟଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ, ତାହା ପରିବେଶ । କିନ୍ତୁ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବଂଶଗତ ବ୍ୟତିରେକ ଅନ୍ୟସବୁ ଅଟେ । (Environment covers all the outside factors that have acted on the individual since he began life. The environment is everything that affects the individual except his genes.)

ଶିକ୍ଷା (Education) – ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟକୁ ବାହ୍ୟ ପରିବେଶ ସହ ସମଯୋଜିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ବୌଦ୍ଧିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ପରିବେଶର ବିକାଶ ସାଧନ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education) – ଉଭିଦ ଏବଂ ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ବୁଝି ଏହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ଏବଂ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ପରିବେଶର ଧ୍ୱଂସ ଆମର କାମ୍ୟ ହେବା ଅନୁଚିତ ।

କେବଳ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକାଯାଇ ପାରିବ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ମଧ୍ୟ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦରକାର । ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କର ସୂଚନା ଦେବା ସହ ଏହାର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟମାନ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମଣିଷ ତିଆରି ପରିବେଶ ସହିତ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପରିବେଶର ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା ହେବା ଦରକାର । ଉଭିଦ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ । ତାପମାତ୍ରାର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ଅଂଶୁଘାତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ପବନର ଗତି ବଢ଼ିଲେ ମହାବାତ୍ୟା ହୁଏ । ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଅନାବୃଷ୍ଟି ଓ ମରୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଜଳସମ୍ପଦର ବୃଦ୍ଧି ବନ୍ୟାର ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଯଦି ଆମେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିବା, ତେବେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ହୋଇପାରିବ ।

ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ । ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାର ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ’ତାହା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା । ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଦେଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଉପକାର ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ।

ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

  1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମକୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଆରମ୍ଭ କରିବା ।
  2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେବା ।
  3. ବିଭିନ୍ନ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
  4. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ବାତାବରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
  5. ଉତ୍ତମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ସଚେତନତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରିବା ।
  6. ପରିବେଶକୁ ନଷ୍ଟ କରୁଥିବା କାରକ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
  7. ବିଭିନ୍ନ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନା ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରିବା ।
  8. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ‘ଇକୋ କ୍ଲବ୍’ ଗଠନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
  9. ଗଛ ଲଗାଇବା, ବନମହୋତ୍ସବ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରଚାର କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 5 ଭାରତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ବିକାଶ Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
ସମାଜ, ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ, ସାମାଜିକ ସଂରଚନା ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ଆଦିରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନତା ବା ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମାଜରେ ଲୋକମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ, ଚିନ୍ତା କରିବାର ଶୈଳୀ ଓ ବ୍ୟବହାର ଆଦିରେ ଦେଖାଦେଉଥ‌ିବା ସମୟଭିଭିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

୨। ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
କେତେକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଦ୍ଧତିରେ ଘଟୁଥିବା ଧାରାବାହିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ତରରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ସ୍ତରକୁ ହେଉଥ‌ିବା ଗତିଶୀଳତାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ । ଏହା ବାରମ୍ବାର ଘଟିଥାଏ । ସମାଜ ଓ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୩ । ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ମଧ୍ୟ ବୁଝାଯାଇପାରେ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣୁଥ‌ିବା ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ସଂସ୍କୃତୀକରଣ, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ, ବିଶ୍ୱାୟନ, ସହରୀକରଣ, ଆଧୁନିକୀକରଣ, ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ।

୪। ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ । ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ତଃ ଓ ବାହ୍ୟ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ତେବେ ଯାହାହେଉ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱାୟନ, ସହରୀକରଣ, ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ, ସଂସ୍କୃତୀକରଣ ।

୫। ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଅନ୍ତଃପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ତଃ ଓ ବହିଃ ଆଦି ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରମୁଖ ଅନ୍ତଃ-ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ସହରୀକରଣ, ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ।

୬ | ଭାରତୀୟ ସମାଜର ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବାହ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମାଜର ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ତଃ ଓ ବହିଃ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଭାରତରେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଥ‌ିବା ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରମୁଖ ବାହ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି- ବିଶ୍ୱାୟନ, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ, ଉଦାରୀକରଣ, ଆଧୁନିକୀକରଣ ।

୭ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ସମୁଦାୟ ବିଶ୍ବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଚିନ୍ତା କରିବା, କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଓ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଟେ । ଏହା ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଦ୍ଧିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ବିଶ୍ୱର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ । ଶିଳ୍ପ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ ବାଧା ଅପସାରଣ ଏହାର ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

୮। ବିଶ୍ୱାୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (କ) ମୁକ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ, (ଖ) ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି ସହିତ ସ୍ଥାନୀୟ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂହତି, (ଗ) ଏକକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉନ୍ନତି, (ଘ) ବାଣିଜ୍ୟ ବାଧା ହ୍ରାସ, (ଡ) ଦ୍ରବ୍ୟର ମୁକ୍ତ ଗତିଶୀଳତା ।

୯ । ବିଶ୍ୱାୟନର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (କ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା, (ଖ) ବିଶ୍ଵାୟନ ଏକ ଐତିହାସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, (ଗ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ପରିସରଭିଭିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, (ଘ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ଗତିଶୀଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୧୦ । ବିଶ୍ଵାୟନର କେତେକ ଉପକାରିତା ଲେଖ ।
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନର ଉପକାରିତାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (କ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଉତ୍ପାଦନର କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ, (ଖ) ବିଶ୍ୱାୟନ ବାରିଦ୍ର୍ୟ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ, (ଗ) ବିଶ୍ୱାୟନ ସୁସ୍ଥ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ବିକାଶ କରିଥାଏ, (ଘ) ଏହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ, (ଙ) ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗର ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇଥାଏ, (ଚ) ଏହା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ ।

୧୧ । ବିଶ୍ୱୟନର ଅସୁବିଧା ବା ଅପକାରିତା ଉପରେ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନର ଅପକାରିତାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (କ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଅସମାନତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ, (ଖ) ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବିଶ୍ୱକୁ ଧନୀ ଓ ଗରିବ ଆଦି ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଏ, (ଗ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଅନିଶ୍ଚିତତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ, (ଘ) ଏଥ୍ଯୋଗୁଁ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ହ୍ରାସ ଘଟିଥାଏ, (ଙ) ଏଥୁଯୋଗୁଁ ଶୋଷଣର ବ୍ୟାପକ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ।

୧୨ । ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱାୟନ ଉପରେ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
୧୯୯୧ ମସିହାଠାରୁ ଭାରତରେ ବିଶ୍ବୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ମନମୋହନ ସିଂହ ଭାରତରେ ବିଶ୍ବୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହିଦିନଠାରୁ ଭାରତ ଏହାର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ମୁକ୍ତ କରି ରଖୁଛି ।

୧୩ । ସହର ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ, ଯେଉଁଠାରେ କି ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ମିଳିଥାଏ । ସେଠାରେ ସମୁଦାୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ପୁରୁଷଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧିକ ଅଣକୃଷି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ସେଠାରେ ଏକ ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି, ନିଗମ ବା ବିଜ୍ଞାପିତ ପରିଷଦ ରହିଥାଏ ।

୧୪ । ସହରୀକରଣ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ସହରୀକରଣ ମଧ୍ଯ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଚରିତ୍ରର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନଶୈଳୀର ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୧୫ । ସହରୀକରଣର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ସହରୀକରଣର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (କ) ଟଙ୍କା ବା ପୁଞ୍ଜି ଅର୍ଥନୀତି, (ଖ) ଲିଖ୍ ତଥ୍ୟ, (ଗ) କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତାର ହ୍ରାସ, (ଘ) ଔପଚାରିକତା, (ଙ) ବ୍ୟକ୍ତିବାଦର ବିକାଶ, (ଚ) ପାରମ୍ପରିକ ବନ୍ଧନର ଦୁର୍ବଳତା ।

୧୬ । ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

୧୭ । ସହରୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଶ୍ରମ ବିଭାଜନ, ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା, ସ୍ଥାନାନ୍ତରତା, ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ନୈବ୍ୟକ୍ତିକ ମନୋଭାବ ଇତ୍ୟାଦି ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

୧୮ । ସହରୀକରଣର ୩ଟି ଗୁଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସହରୀକରଣର ୩ଟି ଗୁଣ ହେଲା – (କ) କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ, (ଖ) ଅବୈୟକ୍ତିକ, (ଗ) ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ ।

୧୯ । ସହରୀକରଣର ୨ଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ସହରୀକରଣର ୨ଟି କାରଣ ହେଲା – (କ) ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ, (ଖ) କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ।

୨୦ । ଜଗତୀକରଣର ତିନୋଟି ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣର ୩ଟି ପ୍ରଭାବ ହେଲା
(କ) ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
(ଗ) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ଜଗତୀକରଣର ପ୍ରଭାବ
(ଗ) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ଜଗତୀକରଣର ପ୍ରଭାବ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

୨୧ । ଜଗତୀକରଣର ତିନୋଟି ସମାଲୋଚନା ଦର୍ଶାଅ
Answer:
(କ) ଏହା ଏକ ଉତ୍ତେଜନାମୂଳକ ବିଷୟବସ୍ତୁ ହୋଇପାରିଛି ।
(ଖ) ବିଶ୍ବ ଉନ୍ନତି ପଥରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି ।

୨୨ । ସହରୀବାଦ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସହରୀବାଦ ମୁଖ୍ୟତଃ ସହରର ଅର୍ଥନୀତି ସହ ଜଡ଼ିତ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ଭିତରେ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ବହୁ ଲୋକମାନଙ୍କ ସମାହାରକୁ ସହରୀ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ । ସହରୀ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ ଅବୈୟକ୍ତିକ ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ । ଏହା ଆକାରରେ ବୃହତ୍ ଅଟେ ।

୨୩ । ସହରୀକରଣ କିପରି ଆଧୁନିକୀକରଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି ଲେଖ ।
Answer:
ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଅଙ୍ଗ । ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଓ ନଗରୀକରଣ ପ୍ରାୟତଃ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ଏଣୁ, ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେବା ଫଳରେ ନଗରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ତ୍ୱରାନ୍ବିତ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ନଗରୀଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଘଟେ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ ତଥା ବ୍ୟାବସାୟିକ କେନ୍ଦ୍ରରୂପେ ଗଢ଼ି ଉଠେ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୌଣସମୂହର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ସାମାଜିକ, ସଂସ୍ଥା, ସାମାଜିକ ସ୍ତରୀକରଣ, ସାମାଜିକ ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

୨୪ । ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧୁନିକୀକରଣ କିପରି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣେ ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ଶିକ୍ଷା ଔପଚାରିକ ରୂପରେ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ, ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ପ୍ରଦ୍ୟୋଗିକ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା କୌଣସି ସୀମିତ ଶ୍ରେଣୀ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନ ହୋଇ ଗଣଶିକ୍ଷାର ରୂପ ନେଇଛି । ଏହି ପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷା ସ୍ଵାଧୀନତା, ସମତା, ମାନବବାଦ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ ଅଧ୍ଵ ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଇଥାଏ ।

୨୫ । ଜଗତୀକରଣ କିପରି ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ମଜବୁତ କରିଥାଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ହେଉଛି ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵାଧୀନତା । ଜଗତୀକରଣ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ଯୋଗାଇଥାଏ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ସ୍ବାଧୀନତା ଆର୍ଥିକ ସ୍ବାଧୀନତାରୁ ଶକ୍ତି ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ, ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ସୁବିଧା ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସକ୍ରିୟ ଭାଗ ନେବାପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିଥାଏ ।

୨୬ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ବ୍ୟାପକ ନିଯୁକ୍ତି କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ଓ ପୁଞ୍ଜିପ୍ରବାହରେ କୋହଳ ନୀତି ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାଫଳରେ ଉନ୍ନତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ କରି ଶିଳ୍ପ, କଳକାରଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥା’ନ୍ତି । ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଓ ବ୍ୟବସାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାପକ ବିକାଶ ଘଟିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦେଶରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଫଳରେ ଦେଶରୁ ବେକାରୀ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବିଶେଷଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଇବା ସଙ୍ଗେ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଉନ୍ନତ ହୁଏ ।

୨୭ । ଜଗତୀକରଣର କେତେକ ଉପକାରିତା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(୧) ଜଗତୀକରଣ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇଥାଏ ।
(୨) ଜଗତୀକରଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ହ୍ରାସ କରିଥାଏ ।
(୩) ଜଗତୀକରଣ ସୁସ୍ଥ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ ।

୨୮ । ଜଗତୀକରଣର ଅପକାରିତାମାନ ବୁଝାଅ ।
Answer:
(୧) ଜଗତୀକରଣ ଅସମାନତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
(୨) ଏହା ବିଶ୍ୱକୁ ଧନୀ ଓ ଗରିବ ଆଦି ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥାଏ ।
(୩) ଏହା ଅନିଶ୍ଚିତତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

୨୯ । ସହରୀକରଣ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଫଳରେ ସହର ଜନସଂଖ୍ୟାର ଆକାର ଓ ଘନତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ସହରୀକରଣ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଚରିତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

୩୦ । ସହରୀକରଣର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣମାନ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(୧) କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହ୍ରାସ (୨) ବ୍ୟକ୍ତିବାଦର ବିକାଶ (୩) ଔପଚାରିକତା (୪) ପୁଞ୍ଜିଭିଭିକ ଅର୍ଥନୀତି (୫) ଲିଖ୍ତ ତଥ୍ୟ (୬) ପାରମ୍ପରିକ ବନ୍ଧନ ଯାହାକି ପରିବାର, ଜାତି ଓ ଧର୍ମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଦୁର୍ବଳ ହେବା ।

୩୧ । ଜଗତୀକରଣର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ । ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଦ୍ଧିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଜଗତୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ବିଶ୍ୱର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବିନା ବାଧାରେ ଓ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ଜଗତୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ଶିଳ୍ପ ଓ ବାଣିଜ୍ୟରେ ସରକାରୀ ବାଧା ଅପସାରଣକୁ ମଧ୍ଯ ଜଗତୀକରଣ କୁହାଯାଇଥାଏ ।

୩୨ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ନିମ୍ନଲିଖତ ଲକ୍ଷ୍ୟମାନ ରହିଛି । ଯଥା- (୧) ମୁକ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ, (୨) ଦ୍ରବଣ ମୁକ୍ତ ଗତିଶୀଳତା, (୩) ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ସହିତ ସ୍ଥାନୀୟ ବା ଆଞ୍ଚଳିକ ଅର୍ଥନୀତିର (୪)ଏକକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି ।

୩୩ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଲକ୍ଷଣ ବା ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
(୧) ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
(୨) ଏହା ଏକ ଐତିହାସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
(୩) ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଗତିଶୀଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
(୪) ଜଗତୀକରଣ ଏକ ବହୁ ପରିସରଭୁକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୩୪ । ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ଓ ତାଙ୍କର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ମନମୋହନ ସିଂହ 1990 ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହିଦିନଠାରୁ ଭାରତ ଏହାର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ମୁକ୍ତ କରି ରଖୁଛି ।

୩୫ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଉପକାରିତାଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଉପକାରିତାମାନ ରହିଛି । ଯଥା- (୧) ଜଗତୀକରଣ ସୁସ୍ଥ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ । (୨) ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । (୩) ଏହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ । (୪) ଏହା ଉତ୍ପାଦନର ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ଓ (୫) ଜଗତୀକରଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ହ୍ରାସ କରିଥାଏ ।

୩୬ । ସହରୀକରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ସହରରେ ପରିଣତ ହୁଏ ବା ଗ୍ରାମରୁ ଲୋକମାନେ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଚରିତ୍ର , ଘଟିଥାଏ ତାକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

୩୭ । ସହର କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଅଧ‌ିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥ‌ିବା ଓ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ମିଳୁଥିବା ଏବଂ ସମୁଦାୟ ପୁରୁଷ ସଂଖ୍ୟାର 75 ଭାଗରୁ ଅଧ୍ବକ ଅଣକୃଷି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଏକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ ।

୩୮ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ ଓ ସହରୀକରଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ
Answer:
(୧) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ ଏକ ବାହ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିବାବେଳେ ସହରୀକରଣ ଏକ ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
(୨) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶର ପ୍ରଭାବରେ ଏକ ଅଣପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ସହରୀକରଣ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ସେମାନଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

୩୯ । ଜଗତୀକରଣ ଓ ଉଦାରୀକରଣ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
(୧) ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିବାବେଳେ ଉଦାରୀକରଣ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
(୨) ଜଗତୀକରଣ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଉଦାରୀକରଣ ବଜାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଥାଏ ।
(୩) ଜଗତୀକରଣ ଉତ୍ପାଦନର ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଉଦାରୀକରଣ ସରକାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହ୍ରାସ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

୪୦ । ସଂସ୍କୃତୀକରଣ ଓ ସହରୀକରଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
(୧) ସଂସ୍କୃତୀକରଣ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜର ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଗତିଶୀଳତାକୁ ବୁଝାଉଥିବାବେଳେ ସହରୀକରଣ ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ସେମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
(୨) ସଂସ୍କୃତୀକରଣ ଏକ ପାରମ୍ପରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିବାବେଳେ ସହରୀକରଣ ଏକ ଆଧୁନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୪୧ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
Answer:
ସମୁଦାୟ ବିଶ୍ୱଦୃଷ୍ଟିରୁ ଚିନ୍ତା କରିବା କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଓ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ଜଗତୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଶିଳ୍ପ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ବାଧା ବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ତ୍ଵକୁ ହଟାଇବା ଏହାର ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୪୨ । ସହରୀକରଣ ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣ ।
Answer:
ସହରୀକରଣର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି –
(i) ଟଙ୍କା ବା ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଅର୍ଥନୀତି ।
(ii) ଅଣକୃଷିଭିତ୍ତିକ ବୃତ୍ତି ।
(iii) ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ।
(iv) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ।
(v) ପାରମ୍ପରିକ ବନ୍ଧନର ଦୁର୍ବଳତା ଇତ୍ୟାଦି ।

୪୩ । ସହରୀକରଣ
Answer:
ସହରୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏକ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ସହରୀକରଣ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶ୍ବାସ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଚରିତ୍ର ଆଦିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନଶୈଳୀରେ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

(ଖ) ପାଞ୍ଚଟି । ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯାହା ସମାଜରେ ବାରମ୍ବାର ଘଟୁଥାଏ ତାକୁ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥାଏ । ସାମାଜିକ ପରିବତ୍ତର୍ନକୁ ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ବୁଝାଯାଇଥାଏ । ଯେଉଁ କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ସଂସ୍କୃତୀକରଣ, ବିଶ୍ୱାୟନ, ସହରୀକରଣ, ଆଧୁନିକୀକରଣ,

୨। ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ; ଯଥା – ଯାହା ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ବହିଃ ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଏ, ଯାହା ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ହିଁ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରମୁଖ ଅନ୍ତଃ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ସହରୀକରଣ, ଆଧୁନିକୀକରଣ, ବିଶ୍ୱାୟନ ।

୩। ବିଶ୍ୱାୟନର ଅର୍ଥ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ । ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ । ବିଶ୍ୱର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବିନା ବାଧାରେ ଓ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ । ଶିଳ୍ପ ଓ ବାଣିଜ୍ୟରେ ସରକାରୀ ବାଧା ଅପସାରଣକୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ ।

୪। ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବିଶ୍ୱୟନ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ନିମ୍ନଲିଖ ଲକ୍ଷ୍ୟମାନ ରହିଛି; ଯଥା – (କ) ମୁକ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ, (ଖ) ଦ୍ରବ୍ୟର ମୁକ୍ତ ଗତିଶୀଳତା, (ଗ) ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି ସହିତ ସ୍ଥାନୀୟ ବା ଆଞ୍ଚଳିକ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂହତି, (ଘ) ଏକକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

୫। ବିଶ୍ୱାୟନର ଲକ୍ଷଣ ବା ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାକି ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଲକ୍ଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜକୁ ପରିଚିତ କରାଇଥାଏ । (କ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ । (ଖ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ଐତିହାସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, (ଗ) ବିଶ୍ବାୟନ ଏକ ଗତିଶୀଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା, (ଘ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ବହୁ ପରିସରଭୁକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୬। ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ବୁଝାଅ ।
Answer:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ଓ ତାଙ୍କର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ମନମୋହନ ସିଂହ ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହିଦିନଠାରୁ ଭାରତ ଏହାର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ମୁକ୍ତ କରି ରଖୁଛି ।
୭। ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଉପକାରିତାଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଅ ।

Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ଏହାର ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଉପକାରିତାମାନ ରହିଛି; ଯଥା – (କ) ବିଶ୍ୱାୟନ ସୁସ୍ଥ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ । (ଖ) ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । (ଗ) ଏହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ । (ଘ) ବିଶ୍ୱୟନ ଉତ୍ପାଦନର ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ । (ଙ) ବିଶ୍ୱାୟନ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ ।

୮ । ସହର କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥ‌ିବା, ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ମିଳୁଥିବା ଏବଂ ସମୁଦାୟ ପୁରୁଷ ସଂଖ୍ୟାର ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧିକ ଅଣକୃଷି ନିୟୋଜିତ ଥିବା ଏକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ବା ବିଜ୍ଞାପିତ ପରିଷଦ ଆଦି ଥାଏ ।

୯୮ ସହରୀକରଣ କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ସହରରେ ପରିଣତ ହୁଏ ବା ଗ୍ରାମରୁ ଲୋକମାନେ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଚରିତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ ତାକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ସହରୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ଯୋଗୁଁ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ

୧୦ । ଜଗତୀକରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ନବ ଉଦାରବାଦକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ବିଶ୍ୱର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂହତି ଓ ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଜଗତୀକରଣ ବା ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯୋଗୁଁ ବିଶ୍ଵର ସମସ୍ତ ଦେଶ ପରସ୍ପର ସହ, ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଓ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ପାଇଁ ଦେଶୀୟ ବଜାର ଓ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଜଗତୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

୧୧ । ସହରୀବାଦ ଓ ସହରୀକରଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ କହିଲେ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାର ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବୁଝାଏ । ସହରୀବାଦ କହିଲେ ସହରୀ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରସାର ଓ ସହର ସମାଜର ବିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଏ; କିନ୍ତୁ ସହରୀକରଣ କହିଲେ ସହରୀ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଅନୁକରଣ କରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳକୁ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ଗତିଶୀଳ ହେବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହି ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯୋଗୁଁ ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ବହୁ ଲୋକେ ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଯାଇ ସେଠାରେ ବସବାସ କରୁଛନ୍ତି।

୧୨ । ଆଧୁନିକୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
(କ) ଆଧୁନିକୀକରଣ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜଗୁଡ଼ିକ ବିକଶିତ ସମାଜର ରୀତିନୀତି, ଚାଲିଚଳଣିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(ଖ) ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ଦେଶ, ପ୍ରଜାତି ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ସମୂହରୁ ନିଃସୃତ ନ ହୋଇ ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତି ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଥାଏ ।
(ଗ) ଆଧୁନିକତା କହିଲେ ନୂତନ କଳା, ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର ଓ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶକୁ ବୁଝାଏ ।
(ଘ) ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ କେବଳ ଯେ ଭୌତିକ ସଂସ୍କୃତିର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ତା’ ନୁହେଁ, ଅଭୌତିକ ସଂସ୍କୃତିର; ଯଥା- ବିଶ୍ୱାସ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ସାହିତ୍ୟ, ଧର୍ମ, କଳା ଆଦିରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

୧୩ । ଜଗତୀକରଣଦ୍ଵାରା ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ପଢୁଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାକି ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିକାଶ ଘଟାଇଥାଏ; ଜଗତୀକରଣଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଉପରେ ପଡ଼ୁଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବ ହେଲା –
(କ) ମୁକ୍ତ ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି
(ଖ) ବିଦେଶୀ ବିନିଯୋଗର ଉତ୍ସାହ

୧୪ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଉପରେ ପ୍ରଭାବଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଆଧୁନିକୀକରଣ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ।
(କ) ନଗରୀକରଣ
(ଖ) ପରିବାର
(ଗ) ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ
(ଘ) ବିଞାନ
(ଡ) ରାଜନୀତି
(ଚ) ସାମାଜିକ ସ୍ତରୀକରଣ
(ଛ) ଧର୍ମ
(ଜ) ସାମାଜିକ ସଂଗଠନ
(ଝ) ମୂଲ୍ୟବୋଧ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

୧୫ । ଆଧୁନିକୀକରଣର ତିନୋଟି ଗୁଣ ଲେଖ ।
Answer:
(କ) ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
(ଖ) ଏହା ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
(ଗ) ଏହା ଏକ ସମଜାତୀୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୧୬ । ଜଗତୀକରଣର ୩ ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ।
Answer:
(କ) ଜଗତୀକରଣର ଏକ ଗଠନମୂଳକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
(ଖ) ଏହା ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳକୁ ବୁଝାଏ ।
(ଗ) ଜଗତୀକରଣ ଐତିହାସିକ ଅଟେ ।

୧୭ । ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଏ । ଦେଶ ଦେଶ ଭିତରେ ଅବାଧ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ଓ ମୁକ୍ତ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଜଗତୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ହେଲା ବିଶ୍ଵର ଅର୍ଥନୀତି ଓ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକୀକରଣ, ଏହାଛଡ଼ା ଆମଦାନୀ, ରପ୍ତାନୀ କାରବାରରେ କୋହଳ ତଥା ମୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ପ୍ରଶାସନିକ କଟକଣା ତଥା କୋଟା ଲାଇସେନ୍ସ ଓ ପରମିଟ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉଚ୍ଛେଦ ମଧ୍ୟ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ୧୯୯୧ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ସଂସ୍କାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହେଲାଣି ।

୧୮ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଆଧୁନିକତା କହିଲେ ନୂତନ କଳା, ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର ଓ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଲା ଆଧୁନିକ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ଘଟାଇବା, ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଆଧୁନିକତାର ଢାଞ୍ଚାରେ ନିଜର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଇବା । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ କେବଳ ଯେ ଭୌତିକ ସଂସ୍କୃତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ତା’ନୁହେଁ, ଅଭୌତିକ ସଂସ୍କୃତିର; ଯଥା – ବିଶ୍ଵାସ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ସାହିତ୍ୟ, ଧର୍ମ, କଳା ଆଦିରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ମତରେ ଆଧୁନିକୀକରଣ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ପୁରାତନ ସଂସ୍ଥାର ରୂପାନ୍ତର ଘଟି ଏକ ବିକଳ୍ପ ନୂତନ ସଂସ୍ଥାର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥାଏ ।

୧୯ । ଔଦ୍ୟୋଗୀକରଣର ପ୍ରଭାବକୁ ଲେଖ ।
Answer:
ନିମ୍ନରେ ଔଦ୍ୟୋଗୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କ୍ଷେତ୍ର –
(i) ସାମାଜିକ – ପରିବାର, ବିବାହ, ସାମାଜିକ ପରିବେଶ ।
(ii) ସାଂସ୍କୃତିକ – ପ୍ରଥା, ପରମ୍ପରା, ଭାଷା, ନୃତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, କ୍ରୀଡ଼ା ।
(iii) ଶିକ୍ଷା – ବିଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟା ।
(iv) ମାନସିକ – ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ବିଘଟନ, ଅବସାଦ ।
(v) ଅର୍ଥନୈତିକ – ଉଦାରୀକରଣ, ଜଗତୀକରଣ, ଆର୍ଥିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ।
(vi) ରାଜନୈତିକ – ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମ୍ପର୍କ ।

(ଗ) ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

୧। ସହରୀକରଣ ଓ ଆଧୁନିକୀକରଣ
Answer:
ହରୀକରଣ ଓ ଆଧୁନିକୀକରଣ ଉପୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭିନ୍ନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

ସହରୀକରଣ:
(୧) ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ଜନସଂଖ୍ୟାର ଅନୁପାତରେ ବୃଦ୍ଧି, ସହରଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟାରେ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କର ଭୌଗୋଳିକ ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ସହରର ପ୍ରତିମାନ ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରସାରଣକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
(୨) ସହରୀକରଣ ସହରାଞ୍ଚଳ ତଥା ବିଶେଷତଃ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର କେତେକ ଲୋକମାନଙ୍କର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଧାରାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥାଏ ।
(୧) ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଆଧୁନିକୀକରଣ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜର ସାଧାରଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(୨) ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ଦେଶ, ପ୍ରଜାତି ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ସମୂହରୁ ନିଃସୃତ ନ ହୋଇ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତି ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Short Answer Questions in Odia Medium

୨। ସହରୀବାଦ ଓ ସହରୀକରଣ
Answer:
ହରୀବାଦ ମୁଖ୍ୟତଃ ସହରର ଅର୍ଥ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅଟେ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମାରେଖା ଭିତରେ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ବହୁ ସଂପର୍କ ଲୋକମାନଙ୍କର ସମାହାରକୁ ସହରୀ ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ । ସହରୀ ସମୁଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରୋକ୍ଷ, ଅବୈୟକ୍ତିକ ଓ ଔପଚାରିକ ସଂପର୍କ ଥାଏ । ଏହା ଆକାରରେ ବୃହତ୍ ଅଟେ । ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନା ସଂସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ସାଧାରଣତଃ ୫୦୦୦ରୁ ବେଶି ଜନସଂଖ୍ୟା ବାସ କରୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର ସମୁଦାୟ କୁହାଯାଏ ।

ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ, ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ସହରରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି, ସହରର ସୃଷ୍ଟି ଏବଂ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ, ତାହାକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ । ସହରର ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଓ ତା’ର ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ହେଉଥୁବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

୩ । ଜଗତୀକରଣ ଓ ଉଦାରୀକରଣ
Answer:
(i) ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିବାବେଳେ ଉଦାରୀକରଣ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
(ii) ଜଗତୀକରଣ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଉଦାରୀକରଣ ବଜାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।
(iii) ଜଗତୀକରଣ ଉତ୍ପାଦନ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଉଦାରୀକରଣ ସରକାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ .ହ୍ରାସ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।

୪। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ ଓ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷୀକରଣ
Answer:
(i) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ ଏକ ବାହ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷୀକରଣ ଏକ ଆନ୍ତଃ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
(ii) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶର ପ୍ରଭାବରେ ଏକ ଅଣପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶରେ ଅଣାଯାଉଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ କୁହାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଧାର୍ମିକ ଚିନ୍ତାଧାରାର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାକୁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷୀକରଣ କୁହାଯାଏ।

୫। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ ଏବଂ ସହରୀକରଣ
Answer:
(i) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣର ଏକ ବାହ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହୋଇଥିବାବେଳେ ସହରୀକରଣ ଏକ ଆନ୍ତଃପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
(ii) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶର ପ୍ରଭାବରେ ଏକ ଅଣପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ କୁହାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ସହରୀକରଣ, ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 5 ଭାରତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ବିକାଶ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ‘‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ଲୋକସଂଖ୍ୟା, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିର ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରବାହ ଘଟେ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’ ଜଗତୀକରଣର ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ମୋରିସ୍ ଜିନ୍‌ସବର୍ଗ
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ରବର୍ଟସନ୍
Answer:
(ଗ) ଆନିତାତ୍

୨ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଉପରେ ଜଗତୀକରଣର ପ୍ରଭାବ କେଉଁଟି ?
(କ) ଅଧୁକ ନିଯୁକ୍ତି
(ଖ) ଉଭୟ ଅଧୁକ ଓ କମ୍ ନିଯୁକ୍ତି
(ଗ) କମ୍ ନିଯୁକ୍ତି
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଅଧ୍ବକ ନିଯୁକ୍ତି

୩ । କେତେ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରାଗଲା ?
(କ) ୧୯୧୮
(ଖ) ୧୯୮୦
(ଗ) ୧୯୮୧
(ଘ) ୧୯୮୫
Answer:
(ଖ) ୧୯୮୦

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୪ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ କ’ଣ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ?
(କ) ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ଏକ ପରିବାର
(ଗ) ଏକ ବଜାର
(ଘ) ଏକ ସମୁଦାୟ
Answer:
(ଗ) ଏକ ବଜାର

81 ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସହରୀକରଣର ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଅଟେ ?
(କ) ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ
(ଖ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ
(ଗ) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(ଘ) ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(କ) ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ

୬ । ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କହିଲେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟିକୁ ବୁଝାଏ ?
(କ) ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ସାମାଜିକ ସଂରଚନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ସାମାଜିକ ସଂଗଠନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

୭ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ଏକ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ସହରୀକରଣ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୮ । ସର୍ବପ୍ରଥମେ କିଏ ‘ବିଶ୍ୱାୟନ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ଲୁଇସ୍ ଥମ୍ପସନ୍
(ଖ) ରୋନଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍
(ଗ) ଭି.ପାରିଟୋ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ରୋନଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୯ । ବିଶ୍ୱାୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ରାଜନୈତିକ
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ

୧୦ । କିଏ ବିଶ୍ଵାୟନର ଜନକ ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(କ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍
(ଖ) ଥମ୍ପସନ୍
(ଗ) ରିଚାର୍ଡ଼ ନିକ୍‌ସ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୧୧ । ବିଶ୍ୱୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ସହରୀକରଣ
(ଗ) ସଙ୍କୁଚିତ ବାଣିଜ୍ୟ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୧୨ । ବିଶ୍ୱୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(କ) ସହଜ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଖ) ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଗ) ଗ୍ରାମ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଖ) ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା

୧୩ । କିଏ ପାର୍ସୀକରଣ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଖ) ସି.ବି. ମେମୋରିଆ
(ଗ) ୱାଇ. ସିଂହ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଏମ. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ

୧୪ । ସହରୀକରଣ ଏକ :
(କ) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସହରାଭିମୁଖୀ କରାଏ
(ଖ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ
(ଗ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିଥାଏ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(କ) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସହରାଭିମୁଖୀ କରାଏ

୧୫ । ସହରୀକରଣ କେଉଁଥରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ?
(କ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସ୍ଥିରତା ଆଣିଥାଏ
(ଖ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
(ଗ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିଥାଏ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସ୍ଥିରତା ଆଣିଥାଏ

୧୬ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଅଥବା ପ୍ରଧାନତଃ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ସମୁଦାୟ ସାଧାରଣତଃ ସରକାରୀ, ବାଣିଜ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମାନ ପ୍ରକାରର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସମୁଦାୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହରୀକରଣ ଅଟେ – ଏହି ଉକ୍ତିଟି କିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ?
(କ) ମ୍ପସନ୍‌ ଓ୍ବାରେନ୍
(ଖ) ଫେୟାର ଚାଇଲ୍ଡ
(ଗ) ଗୋଟକ୍
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଥମ୍ପସନ୍‌ ଓ୍ବାରେନ୍

୧୭ । ସହରାଞ୍ଚଳର ନାଗରିକ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ଵର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଅଛି ?
(କ) ପଞ୍ଚମ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ
(ଗ) ଚତୁର୍ଥ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ)ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ

୧୮ । ୨୦୦୧ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର କେତେ ନାଗରିକ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ?
(କ) ୨୮୦ ନିୟୁତ
(ଖ) ୨୮୫ ନିୟୁତ
(ଗ) ୨୯୦ ନିୟୁତ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ୨୮୫ ନିୟୁତ

୧୯ । ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲୋକ ସହରରେ ବସବାସ କରିଥାନ୍ତି ?
(କ) ୨୫ ଭାଗ
(ଖ) ୨୭.୮ ଭାଗ
(ଗ) ୨୦ ଭାଗ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ୨୭.୮ ଭାଗ

୨୦ । ମେଗା ସହରରର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଜନସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
(କ) ୫୦ ଲକ୍ଷ
(ଖ) ୮୦ ଲକ୍ଷ
(ଗ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଗ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୨୧ । ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦର ଜନକ କିଏ ?
(କ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଖ) ରୋଲାଣ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍
(ଗ) ଆଛୋନୀ ଗଜେନସ୍
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(ଖ) ରୋଲାଣ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍

୨୨ । ଜଗତୀକରଣ ଆଧୁନିକୀକରଣର ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଫଳାଫଳ ଅଟେ – ଏହି ଉକ୍ତିଟିକୁ କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଆଛୋନୀ ମ୍ୟାକ୍‌ଗ୍ରୀକ୍
(ଖ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍
(ଗ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍

୨୩ । ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’ ପୁସ୍ତକ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
(କ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଖ) ଏମ.ଏନ୍.ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଗ) ଜି. ଏସ୍. ଘୂରେ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୨୪ । କେଉଁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ କୁର୍ଗମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଖ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଗ) ଏସ୍. ସି. ଦୁବେ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(କ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ

୨୫ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ କେଉଁ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସଙ୍କୁଚିତ
(ଖ) ନିୟନ୍ତିତ
(ଗ) ମୁକ୍ତ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଗ) ମୁକ୍ତ

୨୬ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟ କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ଶ୍ରମିକ
(ଗ) ସରକାର
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା

୨୭ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ଧନୀଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ?
(କ) ସହଯୋଗ
(ଖ) ପାରମ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ
(ଗ) ତାରତମ୍ୟ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(ଗ) ତାରତମ୍ୟ

୨୮ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ କେଉଁଟି ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିଛି ?
(କ) ବିଦେଶୀମୁଦ୍ରା ସଞ୍ଚୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ଆର୍ଥିକ ବିଶୃଙ୍ଖଳା
(ଗ) ଶ୍ରମ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୨୯ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ଭୌଗୋଳିକ ଦୂରତ୍ବର କ’ଣ ଘଟିଛି ?
(କ) ପ୍ରସାର
(ଖ) ବୃଦ୍ଧି
(ଗ) ସ୍ଥିର ରହିଛି
(ଘ) ହ୍ରାସ
Answer:
(ଘ) ହ୍ରାସ

୩୦ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
(କ) ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି
(ଖ) ଜୀବନଧାରଣ ମାନର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି
(ଗ) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହୋଇଛି
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

୩୧ । ସହରୀକରଣର ଫଳାଫଳ ରୂପେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ଘରୋଇକରଣ
(ଖ) ଉପନିବେଣବାଦ
(ଗ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରୀକରଣ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଗ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରୀକରଣ

୩୨ । ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ଲୁହାନ୍
(ଖ) ଗୋରାନ୍ ଥରବର୍ଣ୍ଣ
(ଗ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଘ) ଏମ୍. ଏସ୍. ଆର୍ଚର୍
Answer:
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

୩୩ । କେଉଁମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାରତୀୟମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ?
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍
(ଖ) ଡବ୍
(ଗ) ଇଂରେଜ
(ଘ) ଫରାସା
Answer:
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍

୩୩ । କେଉଁମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାରତୀୟମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ?
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍
(ଖ) ଡବ୍
(ଗ) ଇଂରେଜ
(ଘ) ଫରାସା
Answer:
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍

୩୪ । ଆଧୁନିକୀକରଣର ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ ମଡ଼ର୍ଣ୍ଣାଇଜେସନ (Modernisation) ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି ?
(କ) ମୋଡ଼ୋ
(ଖ) ଗ୍ଲୋବାଲ୍
(ଗ) କାଷ୍ଟା
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ମୋଡ଼ୋ

୩୫ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ସମାଜରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ?
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ
(ଖ) ଫ୍ରାନ୍ସ
(ଗ) ଭାରତ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ

୩୬ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏକ କି ପ୍ରକ୍ରିୟା ?
(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ବିଶ୍ଵସ୍ତରୀୟ
(ଖ) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ
(ଗ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ବିଶ୍ବସ୍ତରୀୟ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୩୭ । କାହାର ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥିରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ବ ହଟି ଯାଇଛି ।’’
(କ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଖ) ଆଛୋନୀ ମ୍ୟାକଗ୍ରୀଭ୍
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍
Answer:
(କ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍

୩୮ । କାହାର ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର ନ କରି ସାର୍ବଜନୀନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସାମାଜିକ ଘଟଣା ଏବଂ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରତି ଯୁକ୍ତିବାଦ ଭାବବୃତ୍ତିକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।”
(କ) ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଖ) ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ୍‌ ଲର୍ସର
(ଗ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
(ଘ) ଏମାନେ ସମସ୍ତେ
Answer:
(କ) ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୩୯ । କାହାର ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ଵ ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜର ସାଧାରଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି ।’’
(କ) ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଖ) ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ୍‌ ଲର୍ସର
(ଗ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଘ) ଏହା ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରକ୍ରିୟା
Answer:
(ଖ) ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ ଲଣ୍ଡର

୪୦ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ ?
(କ) ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ
(ଖ) ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଗ) ଏହା ଏକ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ

୪୧ । କେଉଁଟି ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ କାରକ ନୁହେଁ ?
(କ) ପ୍ରାକୃତିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ
(ଗ) ସୀମା ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

୪୨ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ସହରୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ ନୁହେଁ ?
(କ) ବ୍ଯକ୍ତିବାଦ
(ଖ) ଅଣ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ବୃରି
(ଗ) ସାମାଜିକ ସଂଚଳନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

୪୩ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ କେଉଁଟି ନୁହେଁ ?
(କ) ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଖ) ଏହା ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଗ) ଏହା ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଘ) ଏହା ଏକ ଏକତ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା
Answer:
(ଗ) ଏହା ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା

୪୪ । କେଉଁଟି ଜଗତୀକରଣର ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ନୁହେଁ ?
(କ) ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ ସୃଷ୍ଟି
(ଖ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି
(ଗ) ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରସାର
(ଘ) ବ୍ଯକ୍ତିବାଦ
Answer:
(ଘ) ବ୍ଯକ୍ତିବାଦ

୪୫ । କେଉଁଟି ଜଗତୀକରଣର ଏକ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ନୁହେଁ ?
(କ) ଅସମାନତା ସୃଷ୍ଟି
(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ପ୍ରତି ବିପଦ
(ଗ) ସମାଜର ବିଖଶ୍ଵିକରଖ
(ଘ) ଶୋଷଣମୁକ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଶୋଷଣମୁକ୍ତ

୪୬ । କାହାର ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଥ‌ିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂହତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ,
(କ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍
(ଖ) ଅନିତାତ୍
(ଗ) ଡି. ଏନ୍. ଏ. ଧନାଗରେ
(ଘ) ଆଛୋନୀ ମ୍ୟାକ୍‌ଗ୍ରୀର୍ଭ
Answer:
(ଗ) ଡି. ଏନ୍. ଏ. ଧନାଗରେ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୪୭ । କାହାର ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ଆଦିର ବିଶେଷ ମାତ୍ରାରେ ମୁକ୍ତ ପ୍ରବାହ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’
(କ) ଆଁନିତାତ୍
(ଖ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନ୍ସ
(ଗ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(କ) ଆନିତାତ୍

୪୮ । କେଉଁ କମିଶନ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ୱାରା ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ସେବାରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରବାହ ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ବଜାର ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ଵ ମାତ୍ରାରେ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।”
(କ) The American New Deal Commission
(ଖ) ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ କମିଶନ
(ଗ) The European Commission
(ଘ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମୁଦ୍ରା କମିଶନ
Answer:
(ଗ) The European Commission

୪୯ । ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି କେବେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
(କ) ୧୯୪୭
(ଖ) ୧୯୫୬
(ଗ) ୧୯୪୮
(ଘ) ୧୯୬୦
Answer:
(ଗ) ୧୯୪୮

୫୦ । ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
(କ) ଦୁଇଟି
(ଖ) ଚାରିଟି
(ଗ) ତିନୋଟି
(ଘ) ପାଞ୍ଚଟି
Answer:
(ଖ) ଚାରିଟି

୫୧ । ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
(କ) ଦୁଇଟି
(ଖ) ଚାରିଟି
(ଗ) ତିନୋଟି
(ଘ) ପାଞ୍ଚଟି
Answer:
(ଗ) ତିନୋଟି

୫୨ । ୧ ୯୧ ୬ ମସିହା ଶିବନୀଠି ଅନମନୀ ‘ଖ’ ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରହିଲା ?
(କ) ୧୭ଟି
(ଖ) ୨୨ଟି
(ଗ) ୨୦ଟି
(ଘ) ୧୨ଟି
Answer:
(କ) ୧୭ଟି

୫୩। ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଜନୀତି ଅନୁସୂଚୀ ‘କ’ ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ?
(କ) ୧୭ଟି
(ଖ) ୨୨ଟି
(ଗ) ୨୦ଟି
(ଘ) ୧୨ଟି
Answer:
(କ) ୧୭ଟି

୫୪ । କେଉଁ ଶିଳ୍ପନୀତିକୁ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବିଧାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଖ) ୧୯୭୭ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଗ) ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଘ) ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
Answer:
(ଘ) ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି

୫୫ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କେତେ କି.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦୂଷଣପ୍ରବଣ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇ ନାହିଁ ?
(କ) ୨୦ କି.ମି.
(ଖ) ୨୭ କି.ମି.
(ଗ) ୨୫ କି.ମି.
(ଘ) ୩୦ କି.ମି.
Answer:
(କ) ୨୦ କି.ମି.

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୫୬ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେକୁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି ?
(କ) ୫୦ ଲକ୍ଷ
(ଖ) ୬୦ ଲକ୍ଷ
(ଗ) ୫୫ ଲକ୍ଷ
(ଘ) ୩୦ ଲକ୍ଷ
Answer:
(ଖ) ୬୦ ଲକ୍ଷ

୫୭ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶିଳ୍ପ ନିମନ୍ତେ ଲାଇସେନ୍ସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ ?
(କ) ତମାଖୁ
(ଖ) ଚିନି
(ଗ) ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀ
(ଘ) ନିଶାମୁକ୍ତପାନୀୟ
Answer:
(ଖ) ଚିନି

୫୮ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କେତୋଟି ଶିଳ୍ପକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷଣ କଲା ?
(କ) ୧୭ ଟି
(ଖ) ୭ ଟି
(ଗ) ୮ ଟି
(ଘ) ୫ ଟି
Answer:
(ଘ) ୫ ଟି

୫୯ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଶିଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
(କ) ୮ ଟି
(ଖ) ୪ ଟି
(ଗ) ୧୧ ଟି
(ଘ) ୧୩ ଟି
Answer:
(ଘ) ୧୩ ଟି

୬୦ । ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଜନୀତିରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଶିଳ୍ପସଂଖ୍ୟା କେତୋଟି ?
(କ) ୩ ଟି
(ଖ) ୨୦ ଟି
(ଗ) ୬ ଟି
(ଘ) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ୨୦ ଟି

୬୧ । ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲା ?
(କ) ୨ ଟି
(ଖ) ୪ ଟି
(ଗ) ୩ ଟି
(ଘ) ୫ ଟି
Answer:
(ଖ) ୪ ଟି

୬୨ । କେଉଁ ଶିଳ୍ପନୀତି ଭାରତକୁ ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥନୀତିର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କଲା ?
(କ) ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଖ) ୧୯୭୭ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଗ) ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଘ) ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
Answer:
(କ) ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି

୬୩ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଚ୍ଛନୀତିରେ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେ ?
(କ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବ
(ଖ) ୮ ଲକ୍ଷ
(ଗ) ୨ ଲକ୍ଷ
(ଘ) ୪ ଲକ୍ଷ
Answer:
(କ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବ

୬୪ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେ ?
(କ) ୮୦ଲକ୍ଷ
(ଖ) ୨ କୋଟି
(ଗ) ୭୫ ଲକ୍ଷ
(ଘ) ଏକ ଲକ୍ଷ
Answer:
(ଘ) ଏକ ଲକ୍ଷ

୬୫ । ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଜଗତୀକରଣର ଜନକରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୁଅନ୍ତି ?
(କ) ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍
(ଖ) ଆଛୋନି ଗିଡ଼େନସ୍
(ଗ) ଗୋରାନ୍ ଥର୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଘ) ଜର୍ଜ ସିମେଇ
Answer:
(କ) ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍

୬୬ । ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘‘ବିଶ୍ବ ଗ୍ରାମ’’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ଲୁହାନ୍
(ଖ) ଗୋରାନ୍ ଥରବର୍ଷ
(ଗ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଘ) ଏମ୍. ଏସ୍. ଆରଚର୍
Answer:
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୬୭ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ଅଟେ ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ଏକ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ସହରୀକରଣ
(ଘ) ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୬୮ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରସାରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ
(ଖ) ସହରୀକରଣ
(ଗ) ଉଦାରୀକରଣ
(ଘ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷକରଣ
Answer:
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ

୬୯ । ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ଲୋକସଂଖ୍ୟା, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିର ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରବାହ ଘଟେ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’ ଜଗତୀକରଣର ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ମୋରିସ୍ ଜିନ୍‌ସ୍‌ବର୍ଗ
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ରବର୍ଟସନ୍
Answer:
(ଗ) ଆନିତାତ୍

୭୦ । ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଭାବେ ପରିଚିତ ଅଟେ ?
(କ) ରାଜନୈତିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ସାମାଜିକ
(ଘ) ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ

୭୧ । ‘‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା ଲୋକସଂଖ୍ୟା, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିର ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରବାହ ଘଟେ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’ ଜଗତୀକରଣର ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ମୋରିସ୍ ଜିନ୍‌ସ୍‌ବର୍ଗ
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ସି.ଏଚ୍. କୁଲେ
Answer:
(ଗ) ଆନିତାତ୍

୭୨ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ସହରୀକରଣ
(ଘ) ଏକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୭୩ । ସର୍ବପ୍ରଥମେ କିଏ ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ଲୁଇସ୍ ଥମ୍ପସନ୍
(ଖ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌
(ଗ) ରିଚାର୍ଡ଼ ନିକ୍‌ସନ୍
(ଘ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
Answer:
(ଖ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌

୭୪ । ଔଦ୍ୟୋଗୀକରଣର ପ୍ରଭାବଟି କିଏ ?
(କ) ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟନ
(ଖ) ଜାତିବାଦ
(ଗ) ଆତଙ୍କବାଦ
(ଘ) ଜନଜାତି ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ
Answer:
(କ) ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟନ

(ଖ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଓ ସଭ୍ୟତା ମୁଖ୍ୟତଃ ___________ ସମାଜଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଅଣପାଶ୍ଚାତ୍ୟ

୨ । ___________ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ସ୍ରୋତରେ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଗଲା ।
Answer:
୧୯୯୧

୩ । ଜଗତୀକରଣ ବିଶ୍ଵାୟନ କହିଲେ ଏକ ___________ ବିଶ୍ୱକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ନୂଆ

୪ । ___________ ପ୍ରଥମେ ‘ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ଲୁହାନ୍

୫ । ସହର ବଜାରଗୁଡ଼ିକର ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ

୬ । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ___________ ଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ

୭ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ

୮ । ___________ ଙ୍କୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୯ । ଜଗତୀକରଣ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ ___________ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ।
Answer:
ଏକ ବଜାର

୧୦ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହାଦ୍ଵାରା ଭବିଷ୍ୟତ ଆମ ଜୀବନକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଆଲଭିନୄ ଟଫ୍ଲର୍

୧୧ । ପ୍ରଫେସର ___________ ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରା’ ଆଧୁନିକୀକରଣର ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୧୨ । ଦେଶୀୟ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖିବାକୁ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
Answer:

୧୩ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ, ___________ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ

୧୪ । ___________ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ବିଶେଷ ଅଂଶ ।
Answer:
ଉଦାରୀକରଣ

୧୫ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟ ___________ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା

୧୬ । କୋଟା, ପରମିଟ୍, ଲାଇସେନ୍ସ ବ୍ୟବହାର ___________ ଫଳରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୧୭ । ଭାରତରେ ___________ ମସିହାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୧

୧୮ । ଜଗତୀକରଣ ସୁସ୍ଥ ___________ କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତିଯୋଗିତା

୧୯ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ଧନୀ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ___________ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
Answer:
ତାରତମ୍ୟ

୨୦ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ___________ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି ।
Answer:
ଆର୍ଥିକ

୨୧ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ପ୍ରସ୍ଥିତିରେ ___________ ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଉନ୍ନତି

୨୨ । ଶିଳ୍ପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣମୁକ୍ତ କରିବା ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୨୩ । ___________ ମସିହାରେ ନରସିଂହ ରାଓ ସରକାର ଦେଶର ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୯୧

୨୪ । ଜଗତୀକରଣ ___________ ର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୁଧ ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୀତି

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୨୫ । ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ଭାରତୀୟ ___________ ରେ ନୂତନ ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରଣୟନଠାରୁ ହୋଇ ଆସୁଅଛି ।
Answer:
ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୨୬ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ___________ ବ୍ୟାପାରରେ ଲିପ୍ତ ରହିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଉଦ୍ୟୋଗ

୨୭ । ଜଗତୀକରଣ ___________ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିପାରିଛି ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ

୨୮ । ___________ ମସିହାରେ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୦

୨୯ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ___________ ବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଏକକ

୩୦ । ଜଗତୀକରଣ ସମୟ ଓ ___________ କୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରାଇବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କାରକ

୩୧ । ସହରୀକରଣ ___________ ର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ।
Answer:
ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ

୩୨ । ସହରୀକରଣ ସାମାଜିକ ସଂରଚନାରେ ___________ ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଉନ୍ନତି

୩୩ । ___________ ର ଉନ୍ନତି ସହରୀକରଣକୁ ସକ୍ରିୟ କରାଇଥାଏ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ

୩୪ । ___________ ସହରୀକରଣର ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ

୩୫ । ସହରୀକରଣର ସାଧାରଣ ତଥା ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ___________ ହେବା ।
Answer:
ସହରାଭିମୁଖୀ

୩୬ । ___________ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରକୁ ମେଗା ସହର ବୋଲାଯାଏ ।
Answer:
୫ ଲକ୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ

୩୭ । ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସହରାଞ୍ଚଳଭିତ୍ତିକ ___________ ଓ ___________ ସମୟ ଅନୁସାରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଅର୍ଥନୀତି, ପ୍ରଶାସନ

୩୮ । ସହର ନାଗରିକ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ___________ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

୩୯ । ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟା ଶତକଡ଼ା ___________ ଭାଗ ଲୋକ ସହରର ଅଧ୍ବବାସୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
୨୭.୮

୪୦ । ୨୦୦୧ ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ___________ ଲୋକ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
୨୮୫.୩୫ ନିୟୁତ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୪୧ । ଭାରତରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ ଇଂରେଜ ଶାସକ ___________ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଲର୍ଡ ବେଣ୍ଟିଙ୍ଗ୍

୪୨ । ___________ ଭାରତକୁ ଏକ ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଇଂରେଜମାନେ

୪୩ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ___________ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୪୪ । ଭାରତର ଦୁଇଟି ପୁରାତନ ସହର ଅଟେ ___________ ଓ ___________ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ

୪୫ । ___________, ___________ ଓ ___________ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ।
Answer:
ଉଦାରୀକରଣ, ଜଗତୀକରଣ, ଘରୋଇକରଣ

୪୬ । ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ ତାଙ୍କର ___________ ପ୍ରଟକ୍ଷରେ ଜଗତୀକରଣ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟଟି ବିଣେଷଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
Mapping the Global Condition : Globalisation as the Central Concept.

୪୭ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ବିଶ୍ବସ୍ତରୀୟ ପ୍ରଚଳିତ ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯାହା ଜାତୀୟ ପରିସୀମାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଥାଏ, କାଳ ଓ ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରି ସମୁଦାୟ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନଗଡ଼ିକୁ ଏକୀଭୂତ ବା ସଂଯୋଜିତ କରିଥାଏ, ବିଶ୍ୱକୁ ବାସ୍ତବ ଏବଂ ଅନୁଭୂତିଶୀଳ କରାଇ ଅଧ୍ବକ ଭାବରେ ସଂଯୋଜିତ କରିଥାଏ ।’’
Answer:
ଆଣ୍ଟୋନୀ ମ୍ୟାକ୍‌ଭ୍

୪୮ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ଆଦିର ବିଶେଷମାତ୍ରାରେ ମୁକ୍ତ ପ୍ରବାହ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’
Answer:
ଆନିତାତ

୫୦ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂହତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯାହାକି ବିଶେଷଭାବେ ବହୁରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।’’
Answer:
ଡି.ଏନ୍.ଏ. ଧନାଗରେ

୫୧ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ___________ ଓ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଟିଳ, ସମ୍ମିଶ୍ରିତ

୫୨ । ___________ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈଦେଶିକ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିବଜାର ବିଶ୍ବ ଆଧାରରେ ସଂପୃକ୍ତ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୫୩ । ___________ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକତ୍ରୀକରଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୫୪ । ___________ ସୂଚନା, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ, ଯୋଗାଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୫୫ । ___________ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଗତୀକରଣ ଏକକ ବିଶ୍ଵବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିଛି ।
Answer:
ଆଦାନପ୍ରଦାନ

୫୬ । ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ, ଜଗତୀକରଣ ଏକ __________ ର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।
Answer:
ବିଣ୍ୱରାକ୍ଷ୍ର

୫୭ । ____________ ଜଗତୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନାତି

୫୮ । ___________ ଓ _____________ ଜଗତୀକରଣର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି, ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଉନ୍ନତି

୫୯ । ______________ କୁ ଜଗତୀକରଣ ମଜଭୁତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଗଣତନୃ

୬୦ । _____________ ବ୍ୟାପକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୬୧ । ___________ ଫଳରେ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରସାର ଓ ବିଶ୍ବଗ୍ରାମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୬୨ । __________ ଓ ________________ ଜଗତୀକରଣର ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଅଟେ ।
Answer:
ଅସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା, ସମାଜକୁ ଭାଗଭାଗ କରିବା

୬୩ । ଭାରତରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଥିବା ସହରକୁ ____________ ସହର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବଡ଼

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୬୪ । ଯେଉଁ ସହରରେ ୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ତାକୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମହାନଗର

୬୫ । ପାଞ୍ଚଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରଗୁଡ଼ିକୁ __________ ସହର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମେଗା

୬୬ ୮ ______________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ କେବଳ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ସହରକୁ ଗତିଶୀଳତାକୁ କୁହାଯାଇ ନ ଥାଏ; ଏହା ବୃତ୍ତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଗାମୀ ବା ପ୍ରବାସୀମାନଙ୍କ ମନୋବୃତ୍ତି, ବିଶ୍ବାସ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ଆଚାର ବ୍ୟବହାରର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଆଣ୍ଡରସନ୍

୬୭ । ଯେଉଁ ଲୋକମାନେ ଗ୍ରାମରୁ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ଭାବମୂର୍ତ୍ତି, ଜୀବଶୈଳୀର ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ

୬୮ । _____________, ___________ ଏବଂ ____________ ଆଦି କାରକ ସହରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ଵ, ଆଦର୍ଶ, ବ୍ୟବହାର ଶୈଳୀ ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିମାନ ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ

୬୯ । _____________ କହିଲେ କାର୍ଯ୍ୟସ୍ଥିତି, ଖାଦ୍ୟ ଅବସ୍ଥା, ପୋଷାକପରିଚ୍ଛଦ ଆଦି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଏକ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ସହର

୭୦। ______________ ଜୀବନର ଏକ ଧାରା ଓ ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରବାଦ

୭୧। _____________ ସହରବାଦର କେତେକ ଗୁଣକୁ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି; ଯଥା- କ୍ଷଣସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, ନାମବିହୀନତା, ଅଗଭୀରତା, ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ ।_________
Answer:
ଲୁଇସ୍ ରିଥ୍

୭୨ ।  ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲ୍‌ଡ୍

୭୩ । ________________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତିକରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଜେ. କ୍ଲାଇଡ୍ ମିଟଚେଲ୍

୭୪ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ _____________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ।

୭୫ । ଜଗତୀକରଣ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ ___________ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ।
Answer:
ଏକ ବଜାର ।

୭୬ । _____________ ଙ୍କ ମତରେ, ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହାଦ୍ବାରା ଭବିଷ୍ୟତ ଆମ ଜୀବନକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଆଲ୍‌ଭିନ୍ ଟଫ୍‌ଲର ।

୭୭ । ପ୍ରଫେସର ______________ ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ।

୭୮ । ଦେଶ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବାକୁ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ

୭୯ । ଉଦାରୀକରଣ _____________ ଜଗତୀକରଣର ଏକ ଅଂଶ ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ।

୮୦ । ____________ ଙ୍କ ମତରେ ‘ସହରୀକରଣ ହେଉଛି ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ।’’
Answer:
ଫେୟାର୍ ଚାଇଲ୍‌ଡ଼ ।

୮୧ । ଭାରତରେ ______________ ଠାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୧

୮୨ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ, __________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ।

୮୩ । ___________ କୁ ଜଗତୀକରଣର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌ ।

(ଗ) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ଗ୍ର।ମାଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି ।

୨ । ନେହରୁଙ୍କ ସମୟରୁ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓଙ୍କ ସମୟରୁ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।

୩ । ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରା ୧୯୪୭ ରେ ଭାରତରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରା ୧୯୪୭ ରେ ଆମେରିକାରେ ‘ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୪ । ଥମ୍ପସନ୍‌ଙ୍କୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌ଙ୍କୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ବୋଲି କୁରାଯାଏ ।

୫ । ନଗରୀକରଣ ଯୋଗୁଁ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୬ । ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ ଏକ ପୁରାତନ ବିଶ୍ୱକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ ଏକ ନୂତନ ବିଶ୍ୱକୁ ବୁଝାଏ ?

୭ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ବିସ୍ତୃତ, ସରଳ ଏବଂ ବହୁମୁଖୀ ପଦକ୍ଷେପ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ବିସ୍ତୃତ, ଜଟିଳ ଏବଂ ବହୁମୁଖୀ ପଦକ୍ଷେପ ।

୮ । ଭାରତୀୟମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୯ । ଏକ ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ ବିଶ୍ଵାୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଏକ ପ୍ରକାର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ ବିଶ୍ୱାୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୧୦ । ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ ‘‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

୧୧ । ଦେଶ ଓ ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଆଧୁନିକୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦେଶ ଓ ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ ।

୧୨ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାରତରେ ୧୯୪୭ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାରତରେ ୧୯୯୦ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

୧୩ । ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗ୍ରାମ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ ।

୧୪ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୧୫ । ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟେ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍କର ପରିପୂରକ ଅଟେ ।

୧୬ । ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାର ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।

୧୭ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ଉଦାରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ଜଗତୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

୧୮। ଉଦାରୀକରଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ଏହାର ବଜାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ଏହାର ବଜାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରେ ।

୧୯ । ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ପାଇଁ ଉନ୍ମକ୍ତ କରାଗଲା ।
Answer:
୧୯୮୦ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରାଗଲା ।

୨୦ । ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟା ଶତକଡ଼ା ୨୫ ଭାଗ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା ୨୭ ଭାଗ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

୨୧ । ଭାରତର ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ୨୦୦ ନିୟୁତ ନାଗରିକ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତର ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ୨୮୫.୩୫ ନିୟୁତ ନାଗରିକ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

୨୨ । ସହରାଞ୍ଚଳ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ବର ପ୍ରଥମ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ସହରାଞ୍ଚଳ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।

୨୩ । ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଥାଏ ।

୨୪ । ଉଦାରୀକରଣ ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।

୨୫ । ସହରୀକରଣ ଭାରତୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନ ଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଭାରତୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୨୬ । ସହରୀକରଣ ନାରୀ ସ୍ବାଧୀନତା ଆଣିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ନାରୀ ସ୍ବାଧୀନତା ଆଣେ ।

୨୭ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସମ୍ପର୍କ ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୨୮ । ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍‌ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ।

୨୯ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଭୌଗୋଳିକ କଟକଣା ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୩୦ । ‘ବିଶ୍ବଗ୍ରାମ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
‘ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍ କରିଛନ୍ତି ।

୩୧ । ଜଗତୀକରଣ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୩୨ । ଜଗତୀକରଣ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବୀୟ ସମୁଦାୟ ଗଠନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବୀୟ ସମୁଦାୟ ଗଠନ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ଅଟେ ।

୩୩ । ଜଗତୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଦାରୀକରଣ ଏବଂ ବଜାର ଶକ୍ତିର ଗୁରୁତ୍ବ/ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଦାରୀକରଣ ଏବଂ ବଜାର ଶକ୍ତିର ଗୁରୁତ୍ବ/ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

୩୪ । ଜଗତୀକରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ଆଞ୍ଚଳିକଭିତ୍ତିକ କରାଇପାରୁଛି ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମଭିତ୍ତିକ କରାଇଥାଏ ।

୩୫ । ଜଗତୀକରଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୩୬ । ଜଗତୀକରଣ କୃଷି ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପକେଇ ନ ଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ କୃଷି ଉପରେ କିଛି ପ୍ରଭାବ ପକେଇ ଥାଏ ।

୩୭ । ସହରୀକରଣ ମୁକ୍ତ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିଶ୍ବାସ କରେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।
୩୮ । ଭାରତରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ସହରକୁ ‘ଛୋଟ ସହର’ କୁହାଯାଏ ।

Answer:
ଭାରତରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ସହରକୁ ‘ବଡ଼ ସହର’ କୁହାଯାଏ ।

୩୯ । ନଗର / ସହରରେ ୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ।-
Answer:
‘ମହାନଗରରେ’ ୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ।

୪୦ । ପାଞ୍ଚଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ମହାନଗର’ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପାଞ୍ଚଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ମେଗା ସହର’ କୁହାଯାଏ ।

୪୧ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୪୨ । ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟିତ ହୋଇଥାଏ ।

୪୩ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମୁକ୍ତ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

୪୪ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।

୪୫ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୋଗାଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।

୪୬ । ଜେ.କ୍ଲାଇଡ୍ ମିଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲଡ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’

୪୭ । ଜି. ଏସ୍. ଘୂରେଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତି କରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଜେ. କ୍ଲାଇଡ୍ ମିଚେଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତିକରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୪୮ । ଫେୟାରଚାଇଲ୍ଡଙ୍କ ମତରେ, ‘‘ସହରୀକରଣ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଗାମୀ, ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ଗତିଶୀଳତାର ପ୍ରଭାବକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଜି. ଏସ୍. ଘୂରେଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଗାମୀ, ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଏବଂ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ଗତିଶୀଳତାର ପ୍ରଭାବକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।

୪୯ । କୃଷିଭିତ୍ତିକ ବୃତ୍ତି, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଆଦି ସହରୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
ଅଣକୃଷିଭିତ୍ତିକ, ଅବୈୟକ୍ତିକ ସମ୍ପର୍କ ସହରୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।

୫୦ । ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ସହରୀକରଣର କାରଣ ନୁହେଁ
Answer:
ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ସହରୀକରଣର କାରଣ ଅଟେ ।

୫୧ । ଦ୍ରୁତ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ ଯୋଗୁଁ ସହରୀକରଣର ସଂପ୍ରସାରଣ ଘଟିଥାଏ ।
Answer:
ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ଫଳରେ ସହରୀକରଣର ସଂପ୍ରସାରଣ ଘଟିଥାଏ ।

୫୨। ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Civilisation ରୁ ଆସିଅଛି ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Globalisation ରୁ ଆସିଅଛି ।

୫୩ । ଜଗତୀକରଣ, ‘Global’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ଅସଂପୃକ୍ତ କରିବା ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ‘Global’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ସଂପୃକ୍ତ କରିବା ।

୫୪ । ସୀମାହୀନ ପୃଥ‌ିବୀ ଗଠନ କରିବା ସଂସ୍କୃତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ସୀମାହୀନ ପୃଥ‌ିବୀ ଗଠନ କରିବା ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୫୫ । ଆନିତାତ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ଭୌଗୋଳିକ ବାଧାବିଘ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁଥରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ସଚେତନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ୱ ହଟିଯାଇଛି ।’’
Answer:
ମଲକମ୍ ୱାଟରସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ଭୌଗୋଳିକ ବାଧାବିଘ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁଥରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ସଚେତନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ବ ହଟିଯାଇଛି ।’’

୫୬ । ଆଧୁନିକ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Global ରୁ ଆସିଅଛି ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Moderns ରୁ ଆସିଅଛି ।

୫୭ । Modern ର ଆଭିଧାନିକ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗତକାଲି ସମୟ ।
Answer:
Modern ର ଆଭିଧାନିକ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟ ।

୫୮ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରଥମେ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ଯୋଗୁଁ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ପ୍ରଥମେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମାଜରେ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଳବ ଯୋଗୁଁ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ।

୫୯’। ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ୍‌ ଲଣ୍ଡରଙ୍କ ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର ନ କରି ସାର୍ବଜନୀନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସାମାଜିକ ଘଟଣା ଏବଂ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରଯୁକ୍ତବାଦୀ ଭାବବୃତ୍ତିକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହଙ୍କ ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର ନ କରି ସାର୍ବଜନୀନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସାମାଜିକ ଘଟଣା ଏବଂ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରଯୁକ୍ତବାଦୀ ଭାବବୃତ୍ତିକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।’’

୬୦ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୬୧ । ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

୬୨ । ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ସଂଖ୍ୟାବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ବିଘଟିତ ହୋଇଥାଏ ।

୬୩ । ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ବ ଥିବା ଏବଂ 75 ଭାଗରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଷ ଅଣ କୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗ୍ରାମ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ 75 ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ ।

୬୪ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ମତବାଦ ଓ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରସାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆଧୁନିକୀକରଣ ନାମରେ ପରିଚିତ
ଅଟେ ।
Answer:
ପଶ୍ଚାତ୍ୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ମତବାଦ ଓ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରସାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ ନାମରେ ପରିଚିତ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

(ଘ) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । “‘ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଭବିଷ୍ୟତ ଆମ ଜୀବନକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ ବା ଆକ୍ରମଣ କରେ’’ – ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଲିଭନ୍ ଟଫଲର୍

୨ । ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’ ପୁସ୍ତକ କିଏ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୩ । ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଭାରତୀୟମାନେ କେଉଁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ?
Answer:
ପର୍ତ୍ତୁଗାକ୍

୪ । ବିଶ୍ୱାୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସୃଷ୍ଟି କେବେ ଓ କେଉଁଠି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୭ ରେ, ଆମେରିକାରେ

୫ । କିଏ ବିଶ୍ୱାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ଭାବେ ପରିଚିତ ?
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୬ । କିଏ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ବିଶ୍ୱୟନ (Globalization) ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୭ । ଦେଶ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ଵ ବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱୟନ

୮। ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବିନିଯୋଗରେ ବାଧା ଅପସାରଣ କରି ସ୍ଥାନୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି ସହ ଯୋଡ଼ିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନ

୯ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ।

୧୦ । ବିଶ୍ୱାୟନର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୧୧ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅପକାରିତା ଦର୍ଶାଅ
Answer:
ଅନିଶ୍ଚିତତାକୁ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।

୧୨ । ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ବିଶ୍ୱାୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୯୦ ଠାରୁ

୧୩ । କେଉଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତରେ ବିଶ୍ବୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ

୧୪ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ଦୁଇଟି ସହରର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ

୧୫ । ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧ୍ବକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହର

୧୬ । ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି, ସହରାଞ୍ଚଳର ବୃଦ୍ଧି, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରୁ ଶିଳ୍ପକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହରୀକରଣ

୧୭ । ‘‘ସହରୀକରଣ ହେଉଛି ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ।” – ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲ୍ଡ

୧୮ । ‘‘ସହରୀ ହେବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତି କରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ଓ ଚରିତ୍ରରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଜେ. ସି. ମିଲ୍‌

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୧୯ । ‘‘ସହରୀକରଣର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକଙ୍କ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର ଭ୍ରମଣକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ତଥା ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ଗ୍ରାମରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ।’’ – ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଜି. ଏସ୍. ୟୂରେ

୨୦ । ସହରୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ

୨୧ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ

୨୨ । ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ବିଶ୍ବ ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୀମାରେଖାରୁ ଉର୍କରେ ରହି ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜକୁ ସହଯୋଗ ଓ ସହାନୁଭୂତିରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁଥାଏ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଜଗରୀକରଣ

୨୩। ନଗରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

୨୪ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସହାୟତା କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମୁକୁବକା ଅର୍ଥନାତି

୨୫ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ବଜାର ଭାବେ କେଉଁଥ‌ିରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୨୬ । ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିର ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଜଗରୀକରଣ

୨୭ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ

୨୮ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଉଦୋଗାକରଣ

୨୯ । କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘ବିଶ୍ବଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

୩୦ । ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ଵ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ କେବେ, କେଉଁଠାରେ ଓ କେଉଁ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୮୯ ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସ ୧୧ ତାରିଖରେ ନାଇରୋବୀଠାରେ

୩୧ । ‘ଜଗତୀକରଣ’ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ କ’ଣ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ?
Answer:
ଏକ ବଜାର

୩୨ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକସଂଖ୍ୟା କେତେ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
୨୮୫.୩୫ ନିୟୁତ

୩୩ । ସହରାଞ୍ଚଳ ନାଗରିକ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ଵର କେତେ ନମ୍ବର ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୩୪ । ମେଗା ସହରର ଜନସଂଖ୍ୟା କେତେ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ

୩୫ । ଭାରତରେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ଲୋକ ସହରରେ ବସବାସ କରିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
୨୭%

୩୬ । ସହରୀକରଣର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପିତ କରିଥିବା ଜଣେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍‌ଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବରଜେଲ୍

୩୭ । ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା

୩୮ । ଆଣ୍ଡରସନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଗୋଟିଏ ସହରୀକରଣର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଲିଖ୍ତ ଦଲିଲ୍

୩୯ । ସହରୀକରଣର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବା ଗୁରୁତ୍ଵର ଗୋଟିଏ କାରଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଉଦୋଗାକରଣ

୪୦ । ଦୃତ ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ କାରକ ବା କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉଦୋଗାକରଣ

୪୧ । ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ବା ସକାରାତ୍ମକ ଦିଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗମନାଗମନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ସୁବିଧା

୪୨ । ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ ଅସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ବା ନକାରାତ୍ମକ ଦିଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଦୂଷିତ ପରିବେଶ

୪୩ । ଜଗତୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂସୃ‍।ର

୪୪ । ରବର୍ଟସନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଜଗତୀକରଣର ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ

୪୫ । ଜଗତୀକରଣ କିପରି ଏକ ବିଶ୍ଵବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ

୪୬ । ଜଗତୀକରଣ ଭାରତୀୟ ସମାଜକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ

୪୭ । ଜଗତୀକରଣର ଗୋଟିଏ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଲେଖ ।
Answer:
ଧନୀଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି

୪୮ । ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଆର୍ଥନୀତିକ କେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୪୯ । ଯେକୌଣସି ଏକ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ସହର।କରଣ

୫୦ । ଆଧୁନିକୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଆଧୁନିକୀକରଣ କହିଲେ ନୂତନ କଳା, ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର, ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୫୧ । ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୁଝାଏ, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥାଏ ।

୫୨ । ଭାରତ ପ୍ରଥମ ଶିଚ୍ଛନୀତି କେବେ ଘୋଷଣା କଲା ?
Answer:
୧୯୪୮

୫୩ । ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
Answer:
ତିନୋଟି

୫୪। ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ଅନୁସୂଚୀ- ‘ଖ’ ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ?
Answer:
୧୨ଟି

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୫୫ । ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚାର ସମାଜଗଠନ

୫୬ । ନୂତନ ଶିଚ୍ଛନୀତି କେବେ ଘୋଷିତ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୯୧

୫୭ । ଲାଇସେନ୍ସ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଶିଳ୍ପର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ତମାଖୁ, ଔଷଧ

୫୮ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଚ୍ଛନୀତିର ଗୋଟିଏ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ନ୍ୟାୟିକ ମୁକ୍ତି

୫୯ । ବର୍ତ୍ତମାନ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପପାଇଁ ଲାଇସେନ୍ସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ?
Answer:
୭ଟି ଶିଳ୍ପ

୬୦ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଚ୍ଛନୀତି ବିଦେଶୀ ନିବେଶକାରୀଙ୍କୁ ଦେଇଥ‌ିବା ନିବେଶ କ୍ଷମତାର ଅଂଶଧନ କେତେ?
Answer:
୪୦ ପ୍ରତିଣତ

୬୧ । ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବର୍ତ୍ତମାନ ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେ?
Answer:
୫ ଲକ୍ଷ

୬୨ । କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଂରକ୍ଷିତ ?
Answer:
୮ଟି ଶିଳ୍ପ

୬୩ । MRIP ଆଇନ କେବେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୧ ମସିହା

୬୪ । ‘‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’’ (Modernisation of Indian Tradition) ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗିନ୍ଦର ସିଂହ ।

୬୫ । କିଏ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ରୂପେ ପରିଚିତ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବସନ୍‌ ।

୬୬ । ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସୃଷ୍ଟି କେବେ ଓ କେଉଁଠି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
1947ରେ ଆମେରିକାରେ ।

୬୭ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରଭାବକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ ।

୬୮ । ସହରୀକରଣର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପୀକରଣ ।

୬୯ । ସହରୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୭୦ । ‘‘ସହରୀକରଣର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର ଭ୍ରମଣକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ଗ୍ରାମରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ପଢ଼ିଥାଏ ।’? ଏହି ସଂଜ୍ଞାଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଜି.ଏସ୍. ଘୁରେ ।

୭୧ । ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି, ସହରାଞ୍ଚଳର ବୃଦ୍ଧି, କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଶିଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହର।କରଣ

୭୨ । କେଉଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ।

୭୩ । ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
1990 ଠାରୁ

୭୪ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଉପକାରିତାକୁ ଦର୍ଶାଅ
Answer:
ଏହା ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

୭୫ । ଜଗତୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୭୬ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ହେଉଛି ଜଗତୀକରଣର ଏକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୭୭ | କିଏ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ପିତା ବା ଜନକ ରୂପେ ପରିଚିତ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍

୭୮। କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘ବିଶ୍ବ ଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

୭୯। ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଭାବେ ପରିଚିତ ଅଟେ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୮୦। ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେଉଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପି. ଭି. ନରସିଂହରାଓ

୮୧ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ କ’ଣ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ?
Answer:
‘ଏଜ ବକାର’

୮୨।ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସୃଷ୍ଟି କେବେ ଓ କେଉଁଠି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
1947 ରେ ଆମେରିକାରେ ।

୮୩ । ଦେଶ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ବ ବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ବା ବିଶ୍ଵାୟନ (Globalization)

୮୪ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ।

୮୫ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଉପକାରିତାର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଏହା ଦକ୍ଷିତା ବୃଦ୍ଧି କରେ ।

୮୬ । ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
1991 ଠାରୁ

୮୭ । ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି, ସହରାଞ୍ଚଳର ବୃଦ୍ଧି, କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଶିଳ୍ପକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
ଉ- ସହରୀକରଣ (Urbanization)

୮୮ । ‘ସହରୀକରଣର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର ଭ୍ରମଣକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ଗ୍ରାମରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ।’’ – ସହରୀକରଣ ଏହି ସଂଜ୍ଞାଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଜି. ଏସ୍. ଘୁରେ (Prof. G.S. Ghurey)

୮୯ । ସହରୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ।

CHSE Odisha Class 12 Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

୯୦ । ସହରୀକରଣର ଏକ କାରଣର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପୀକରଣ ।

୯୧ । ସହରୀକରଣର ଏକ ପ୍ରଭାବର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ ।

୯୨ । ‘ସହରୀକରଣ ହେଉଛି ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ।’’ – ଏହି ସଂଜ୍ଞାଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲ୍‌

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କିଏ କହିଥିଲେ ‘‘ଜାତୀୟ ସଂହତି କେବଳ ନିହଣ ବା ହାତୁଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ।’
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iv) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
Answer:
(iv) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍

2. କେଉଁଟି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନୁହେଁ ?
(i) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା
(ii) ଜାତୀୟ ଭାଷା
(iii) ବିଭିନ୍ନତା
(iv) ପ୍ରଚଳିତ ବହୁଭାଷା
Answer:
(ii) ଜାତୀୟ ଭାଷା

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମିତ୍ତ ହୋଇଥିବା ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିକାଶ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଥିଲେ ?
(i) ଏସ୍. ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
(ii) ଏସ୍. ମୁଦାଲିୟର
(iii) ଚିନ୍ମୟାନନ୍ଦ
(iv) ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ
Answer:
(iv) ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ

4. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ କେଉଁଟି ଏକ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) ଜାତୀୟ ସଂହତି ଗାନ
(ii) ଏକ ଧର୍ମର ବିଶେଷତ୍ଵ ବର୍ଣ୍ଣନା
(iii) ପ୍ରାର୍ଥନା ଗାନ
(iv) ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ
Answer:
(iv) ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

5. ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନରେ କେତୋଟି ଭାଷା ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି ?
(i) ୧୦
(ii) ୧୫
(iii) ୧୮
(iv) ୧୪
Answer:
(iii) ୧୮

6. ନଗର ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାଦାନଦ୍ୱାରା କେଉଁ ମନୋଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବ ?
(i) ଦେଶପ୍ରୀତି ଶିକ୍ଷା
(ii) ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା
(iii) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଚେତନା
(iv) ଏଥୁରୁ କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି (National Integration) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ କାହାକୁ ମୁଖ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ?
(i) ଧନ
(ii) ରାଜନୀତି
(iii) ଶିକ୍ଷା
(iv) କର୍ମତତ୍ପରତା
Answer:
(iii) ଶିକ୍ଷା

8. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବନି ?
(i) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ
(ii) ଜାତୀୟ ନେତାଙ୍କର ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ
(iii) ସମାଜର ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସମାଧାନ କରିବା
(iv) ଜାତୀୟ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସମାଧାନ କରିବା
Answer:
(iv) ଜାତୀୟ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସମାଧାନ କରିବା

9. ଦେଶର ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ?
(i) ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ କରାଇବା
(ii) ଗୋଟିଏ ଭାଷା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା
(iii) ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା
(iv) ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରିବା
Answer:
(iii) ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା

10. କେଉଁ ସ୍ତରରୁ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପାଠ ପଢ଼ାଯିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ?
(i) ମାଧ୍ୟମିକ
(ii) ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ
(iii) ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ
(iv) ପ୍ରାଥମିକ
Answer:
(iv) ପ୍ରାଥମିକ

11. ବିଶ୍ଵର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ଵ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବାର ଉଦ୍ୟମକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଜାତୀୟ ସଂହତି
(ii) ଆବେଗିକ ସଂହତି
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା
(iv) ଧର୍ମଗତ ସହିଷ୍ଣୁତା
Answer:
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା

12. ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ହେଉଛି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଏକ –
(i) ସୁଚିନ୍ତିତ ଯୋଜନା
(ii) ମୌଳିକ ନୀତି
(iii) ଉପାୟ
(iv) ଆଦର୍ଶ
Answer:
(ii) ମୌଳିକ ନୀତି

13. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ?
(i) ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ
(ii) ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଅସୂୟାଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ
(iii) ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଧମକ ଦେବା
(iv) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପ୍ରତି ବେଖାତିର ଭାବ
Answer:
(i) ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ

14. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ଆମେ କ’ଣ ବୁଝୁ ?
(i) ନିଜକୁ ନିଜ ପ୍ରଦେଶର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିବା
(ii) ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା
(iii) ନିଜକୁ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀ ବୋଲି ଭାବିବା
(iv) ନିଜକୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିବା
Answer:
(iv) ନିଜକୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିବା

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

15. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମିତ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟର କେଉଁଟି ଗୋଟିଏ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ?
(i) ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ
(ii) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ
(iii) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ
(iv) ସନ୍ଥମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ
Answer:
(i) ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ

16. ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ଛାତ୍ର ଓ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କର ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବିନିମୟ ହେବା ଦରକାର’ ବୋଲି କିଏ ମତପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(i) ଆବେଗିକ କମିଟି
(ii) UNESCO
(iii) UNICEF
(iv) DPEP କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ
Answer:
(ii) UNESCO

17. ‘‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଏକ ଭାବନା ବା ଧାରଣା ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସଦସ୍ୟ ନ ଭାବି ନିଜକୁ ବିଶ୍ବର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ ।’’ ଏ ଉକ୍ତିଟି କାହାର ?
(i) ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥ୍
(ii) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(iii) ଋଷୋ
(iv) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
Answer:
(i) ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥ୍

18. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଗୋଟିଏ ଆବଶ୍ୟକତା ହେଉଛି –
(i) ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ
(iii) ପ୍ରାଦେଶିକ ମନୋଭାବର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ
(ii) ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼େଇବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ
(iv) ଜାତୀୟ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି
Answer:
(iii) ପ୍ରାଦେଶିକ ମନୋଭାବର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବିଭିନ୍ନ ତାରତମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ଏକତା ଭାବନାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ଜାତିପ୍ରଥା ଏକ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରତିବନ୍ଧକ

3. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଜାତୀୟ ଜୀବନସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ କରିବା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଏକ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ୟ

4. ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଗାନଦ୍ୱାରା ଆମ ମନରେ ___________ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ ।
Answer:
ଆୟୋଗମ୍କ ସଂହତି

5. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ___________ କୁ ମୁଖ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା

6. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମନ୍ତେ ___________ କମିଟି ପ୍ରସ୍ତାବିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ସଂପୂର୍ଣ୍ଣାନନଦ

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମନ୍ତେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ___________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୧

8. ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଭାରତକୁ ଏକ ___________ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ।
Answer:
ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର

9. ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ମନୋଭାବକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି

10. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାଦାନଟି ___________ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା

11. ‘‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଏକ ଭାବନା ବା ଧାରଣା ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନ ଭାବି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ’’ ___________ ଏହା ___________ କହିଥିଲେ ।
Answer:
ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥ୍

12. ‘ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଦୂରେଇଦେବା’, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନାର ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଆବଶ୍ୟକତା

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

13. ___________ ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା

14. ‘ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ କରିବା’ ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ମୁଖ୍ୟ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ

15. ଜାତିସଂଘ ଦିବସ ପାଳନ କରିବାଦ୍ୱାରା ମନରେ ___________ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଗାନ୍ଧି କହିଥିଲେ, “ଜାତୀୟ ସଂହତି କେବଳ ନିହଣ ବା ହାତୁଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ହୁଏ ନାହିଁ, ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ।’
Answer:
ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ କହିଥିଲେ, “ଜାତୀୟ ସଂହତି କେବଳ ନିହଣ ବା ହାତୁଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ହୁଏ ନାହିଁ, ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ।’’

2. ଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମିତ୍ତ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିକାଶ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ଏସ୍. ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମିତ୍ତ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିକାଶ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ ।

4. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ଏକ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ଏକ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ।

5. ନଗର ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାଦାନଦ୍ୱାରା ରାଷ୍ଟ୍ରଚେତନା ମନୋଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବ ।
Answer:
ନଗର ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାଦାନଦ୍ୱାରା ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା ମନୋଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବ ।

6. ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।

7. ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼ାଇଦେବା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।
Answer:
ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼ାଇଦେବା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅଟେ ।

8. ବିଶ୍ବର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବିଶ୍ବର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

9. ‘ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ’ ଏହା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
Answer:
‘ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ’ ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

10. ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଫଳରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:
ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଫଳରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

11. UNICEF ମତରେ, “ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପକ ବିନିମୟ ହେବା ଉଚିତ ।’’
Answer:
UNESCO ମତରେ, “ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପକ ବିନିମୟ ହେବା
ଉଚିତ ।’’

12. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବ କହିଲେ ଆମେ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ବୋଲି ବୁଝିଥାଉ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବ କହିଲେ ଆମେ ନିଜକୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ବୁଝିଥାଉ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି କ’ଣ ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତାର ସୃଷ୍ଟିକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।

2. ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ମନରେ ଜାତୀୟତାବୋଧ, ଭାବାତ୍ମକ ଏକତା, ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସହଯୋଗିତା ଓ ଆବେଗିକ ସଂହତି ଅଣାଯାଇପାରିବ ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତିଆଣ ମନୋଭାବ/ଧର୍ମାନ୍ଧତା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।

4. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଶାନ୍ତିରେ କାଳାତିପାତ କରିବାପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

5. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାଦାନ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା ।

6. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଦୁଇଟି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୀବନୀ ଅଧ୍ୟୟନ ଏବଂ ପରିଭ୍ରମଣ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଦୁଇଟି ଶୈକ୍ଷିକ ଉପାଦାନ ।

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ କେବେ କେଉଁ କମିଟି ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ।

8. ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ କିପରି ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଆବେଗିକ ସଂହତିର ଭାବାର୍ଥରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିବା ଉଚିତ ।

9. ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷା କେଉଁ କେଉଁ ବିଷୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଜାତିପ୍ରୀତି, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ଦାୟିତ୍ବବୋଧତା, ସମୟାନୁବର୍ତ୍ତିତା ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣତା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁଣାବଳୀର ବିକାଶ ପାଇଁ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଉଚିତ ।

10. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରୁ ଦୁଇଟି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ, ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ, ଶିକ୍ଷକ ଦିବସ, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଦିବସ, ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ, ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଇତ୍ୟାଦି ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରହିଛି ।

11. ଜାତୀୟ ଦିବସ କାହିଁକି ପାଳନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

12. ବିଦ୍ୟାଳୟ ପୋଷାକ କାହିଁକି ପ୍ରଚଳିତ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ମନରେ ଏକତ୍ଵ ଭାବ ବା ଜାତୀୟତା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପୋଷାକ ପ୍ରଚଳିତ ।

13. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉଦ୍ରେକ ନିମନ୍ତେ ଅନୁସୃତ ଗୋଟିଏ | ଦୁଇଟି ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଭ୍ରମଣ ଓ ଆଲୋଚନାଚକ୍ର/ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ ଏବଂ ସମାଜସେବା ପ୍ରଭୃତି ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉଦ୍ରେକ ନିମନ୍ତେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

14. ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ଜାତୀୟତା ଭାବନାତ୍ମକ ସଂହତି କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଜାତୀୟତା ଭାବନାତ୍ମକ ସଂହତି କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଡ. ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ ଥିଲେ ।

15. ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନଦ୍ଵାରା ମନରେ କେଉଁ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନଦ୍ଵାରା ମନରେ ଜାତୀୟତା ଭାବ ବା ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

16. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

17. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଗୋଟିଏ ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ ।
Answer:
ଦେଶ-ଦେଶ, ଜାତି-ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବିବାଦ, କଳହ, ରକ୍ତପାତ ଓ ମତାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ତାହାର ନିରାକରଣ ନିମନ୍ତେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

18. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ କରିବା ।

19. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ନିମିତ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଗୋଟିଏ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ରେଡକ୍ରସ ଦିବସ, ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ଭଳି ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଦିବସ ଆଦି ପାଳନ କରିବା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ସହାୟତା କରିଥାଏ ।

20. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଏକ ମୌଳିକ ନୀତି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଏକ ମୌଳିକ ନୀତି ହେଉଛି ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା :
(i) ଜାତୀୟ ଏକତା ବୃଦ୍ଧିକରି ଏକ ସୁସ୍ଥ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ କରିବା ।
(ii) ଦେଶରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଭେଦଭାବ ଦୂର କରିବା ।
(iii) ନିଜ ଦେଶକୁ ବାହ୍ୟଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ।
(iv) ଏକ ସୁସ୍ଥ, ଶାନ୍ତି ଓ ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ସହାୟକ ହେବା ।
(v) ଜାତୀୟ ସଂସ୍କୃତି, ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବା ।

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହେଉଛି :
(i) ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ – ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକ ରହୁଥିବାରୁ ବେଳେବେଳେ ଏ ନେଇ ଦେଶର ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଅତୀତରେ ହିନ୍ଦୀକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦେବାଲାଗି ବିରୋଧାଭାସ ଉଠିଥିଲା ।
(ii) ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବା ଧର୍ମାନ୍ଧତା – ଭାରତ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ଲୋକଙ୍କୁ ସମଭାବରେ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବେଳେବେଳେ ଉଚ୍ଚ ଧାର୍ମିକ ମନୋଭାବ ବା ଧର୍ମଗତ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଦେଶକୁ ବହୁମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ବହୁମାତ୍ରାରେ ବାଧା ପାଇଥାଏ ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଉପାଦାନ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ :
(i) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ ।
(ii) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ଅଧ୍ୟୟନ ।

4. ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ତାହାଦ୍ୱାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ ଲେଖ ।
Answer:
ନଗର ବିଜ୍ଞାନ (Civics) ଅଧ୍ୟୟନ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ନାଗରିକର ଦାୟିତ୍ୱ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଏବଂ ଅଧିକାର ବିଷୟରେ ସଚେତନ କରିଥାଏ ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

5. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ
(i) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ତଥା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତାର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(ii) ଏକ ସୁସ୍ଥ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ପରିକର ହେବା ।

6. ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟିଙ୍କ ମତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ଉଦ୍ରେକ କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
୧୯୬୧ ମସିହାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କମିଟି ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ଐକ୍ୟଭାବ, ସହନଶୀଳତା ମନୋଭାବର ବିକାଶ ସାଧନ କରାଯାଇପାରିବ ।

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି ବିକାଶ ପାଇଁ ଯେଉଁ କମିଟିଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି କମିଟିର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
୧୯୬୧ ମସିହାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ଓ ୧୯୬୪-୬୬ ମସିହାର କୋଠାରୀ କମିଶନ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

8. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ବା ସମାନତା; ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକପ୍ରକାର ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ଏକତାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧର୍ମଗତ, ଭାଷାଗତ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତାକୁ ବୁଝାଏ । ଜାତୀୟ ଭାବଧାରା ଚିନ୍ତା, ଆଦର୍ଶ, ଆଚାର-ବ୍ୟବହାର ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ଅଭିନ୍ନତା, ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମପ୍ରାଣତା ଓ ଐକ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହି ସମତା ଓ ଅଭିନ୍ନତାବୋଧଦ୍ୱାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣତା ତିଷ୍ଠି ରହେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପରିବ୍ୟାପୀ ସମତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

9. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୁଇଗୋଟି ପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ ପାଠ୍ୟକାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(i) ଇତିହାସ (History) – ଯେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଜାତିଆଣ ଭାବ, ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ତାକୁ ବାଇ ଦେଶପ୍ରେମୀମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗ, ନିଷ୍ଠା ସମ୍ପର୍କିତ ପାଠ୍ୟବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥାନ ଦେବା ଉଚିତ ।
(ii) ନଗରବିଜ୍ଞାନ (Civics) – ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର, ନ୍ୟାୟାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ସହ ଦେଶ ପ୍ରତି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ନଗରବିଜ୍ଞାନ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଜାଣିଥାଏ ।

10. ଜାତୀୟ ସଂହତି ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଶିକ୍ଷକ କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ସ୍ବରୂପ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । କେବଳ ବକ୍ତୃତା ବା ଉପଦେଶଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ବିକଶିତ ହେବନାହିଁ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ଶ୍ରେଣୀ ବାହାରେ ଓ ଶ୍ରେଣୀ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବିଷୟରେ ଧାରଣା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ମନରେ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ପ୍ରବେଶ କରାଇବେ । ଶିକ୍ଷକ ଯଦି ବିଭେଦକାରୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ବିରୋଧରେ ଦୃଢ଼ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ ନ କରନ୍ତି, ତେବେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ବିଭେଦକାରୀ ଧାରଣାର ଶିକାର ହେବା ନିଶ୍ଚିତ; ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ଏହାର ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।

11. ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କଠାରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସଞ୍ଚାରିତ କରିବାପାଇଁ ଯେକୌଣସି ତିନିଟି ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ସହପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ସହପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିହେବ; ଯଥା-
(i) ପରିଭ୍ରମଣ (ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ)
(iii) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ
(ii) ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ
(iv) ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ

12. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପରିସର ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର । ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଓ ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଆମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆବେଗିକ ସଂହତି ହିଁ ଆମକୁ ଭାରତୀୟ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ ଓ ଏଥିପାଇଁ ଆମେ ମଧ୍ୟ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିଥାଉ ।

13. କେବେ କୋଠାରୀ କମିଶନ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ? ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
୧୯୬୪-୬୬ ମସିହାରେ କୋଠାରୀ କମିଶନ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ ଓ ଜାତୀୟ ସେବାକୁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେବାପାଇଁ ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

14. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଦୁଇଟି ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟିର ଦୁଇଟି ଆବଶ୍ୟକତା ହେଉଛି –
(i) ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଦୂରୀକରଣ କରିବା ।
(ii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରକ୍ଷା କରିବା ।

15. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ନୀତି ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ନୀତି ହେଲା –
(i) ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ବିଷୟ ଜଣାଇବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ମୁଦ୍ରା ଓ ଡାକଟିକଟ ସଂଗ୍ରହ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିବା ।
(ii) ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ରେଡ଼କ୍ରସ ଦିବସ, ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପ୍ରଭୃତି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ।

16. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କ’ଣ ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ୱାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନଭାବି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବେ, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଭାବନା ବା ଧାରଣାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

17. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାର ୩ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାର ୩ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
(i) ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା
(ii) ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ ମନୋଭାବର ବିକାଶ କରିବା
(iii) ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ କରିବା

18. UNESCOଙ୍କ ମତରେ ୨ଟି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ହେବା ଉଚିତ ?
Answer:
(i) ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ଛାତ୍ର ଓ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କର ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବିନିମୟ ହେବା ଉଚିତ ।
(ii) ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଶୈକ୍ଷିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଗତି ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନ, କୌଶଳ ଇତ୍ୟାଦିର ବିନିମୟ ହେବା ଉଚିତ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

19. UNESCOଙ୍କ ମତରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ କେଉଁ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ?
Answer:
UNESCOଙ୍କ ମତରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶମାନଙ୍କର ଶୈକ୍ଷିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଗତି ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଓ ମନୋଭାବର ବିନିମୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ଛାତ୍ର ଓ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କର ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବିନିମୟ ହେବା ଦରକାର । ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କର ମଧ୍ୟରେ କିପରି ବିଶ୍ୱଭ୍ରାତୃତ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିବ ସେଥୂପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଓ ଉତ୍ତମ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

20. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ତିନୋଟି ମୌଳିକ ନୀତି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(i) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ସହାୟକ କେତୋଟି ମୌଳିକ ନୀତି ହେଉଛି – ପ୍ରଥମତଃ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ନିମନ୍ତେ ଉପଯୁକ୍ତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(ii) ଦ୍ବିତୀୟତଃ ଅନ୍ୟାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ମନୋଭାବ ଓ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(iii) ତୃତୀୟତଃ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିର୍ଭିକ ଭାବରେ ଚିନ୍ତା କରିବାର ମନୋଭାବ ଓ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି କ’ଣ ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ବୈଷମ୍ୟର ମାତ୍ରା ଏତେ ବେଶି ଯେ, ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବା ଏକ ପ୍ରଧାନ ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇଉଠିଛି । ଏହି ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତାକୁ ଆମେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବୋଲି କହିଥାଉ । ଆମର ଭାରତବର୍ଷ ଏହାର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ । ଏହା ବହୁ ବାଧାବିଘ୍ନ ଦେଇ ଗତି କରିଆସିଛି । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ଜାତି, ଗୋଷ୍ଠୀ ଆଦି ଏକତ୍ର ବାସ କରନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବାପାଇଁ ଅତୀତରୁ ଚେଷ୍ଟା ହୋଇଆସୁଛି ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟ ଅହରହ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଅଛି । ଏହି ଜାତୀୟ ସଂହତି ସଂରକ୍ଷଣରେ ବହୁ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ । ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମୃଦ୍ଧି ସମ୍ପୂର୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ଶିକ୍ଷାର । ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ସେମାନଙ୍କ ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ଚାଲିଚଳଣ, ଚିନ୍ତା ଓ ଭାବନା, ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଆଦି ସମ୍ପର୍କରେ ଧାରଣା ଦେଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ଓ ଜାତି, ଜାତି ଓ ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିବା ଭାବାତ୍ମକ ସଂହତି ଓ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରାହିଁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ସଚେତନ କରାଯାଇଥାଏ ।

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପଥରେ କେତୋଟି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି :
(i) ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ – ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକ ରହୁଥିବାରୁ ବେଳେବେଳେ ଏ ନେଇ ଦେଶର ସଂହତି ପ୍ରତି ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଅତୀତରେ ହିନ୍ଦୀକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦେବାଲାଗି ବିରୋଧାଭାସ ଉଠିଥିଲା ।
(ii) ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବା ଧର୍ମାନ୍ଧତା – ଭାରତ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ଲୋକଙ୍କୁ ସମଭାବରେ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବେଳେବେଳେ ଉଚ୍ଚଧାର୍ମିକ ମନୋଭାବ ବା ଧର୍ମଗତ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଦେଶକୁ ବହୁମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ବହୁମାତ୍ରାରେ ବାଧା ପାଇଥାଏ ।
(iii) ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା – ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ୬୦ ବର୍ଷ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଦେଶରୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ବେକାରୀ, ଅଜ୍ଞାନତା ଆଦି କମିନାହିଁ । ଫଳସ୍ବରୂପ ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତି ବହୁତ ପଛରେ ପଡ଼ିଛି । ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଅନୁନ୍ନତ ଓ ଧନୀ ଗରିବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହୁଥିବାରୁ ଦେଶର ଏକତା ପ୍ରତି ଏହା ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପାଞ୍ଚଟି ଆବଶ୍ୟକତା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଭାରତ ପରି ବୈଷମ୍ୟ ବିଭବମୟ ଦେଶ ପାଇଁ ଓ ବିଶେଷକରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଐକ୍ୟ, ଶାନ୍ତି, ମୈତ୍ରୀ, ପ୍ରୀତିସମ୍ପନ୍ନ ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
(i) ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ମନୋଭାବର ଦୂରୀକରଣ ।
(ii) ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟାପାରର ପୁନର୍ଜାଗରଣ ।
(iii) ଜାତିଆଣ ମନୋଭାବର ବିଲୋପ ।
(iv) ପ୍ରାଦେଶିକ ମନୋଭାବର ଦୂରୀକରଣ ଓ ଶାନ୍ତି ସ୍ଥାପନ ।
(v) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରଦାନ ଓ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ତାରତମ୍ୟ ଦୂରକରି ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ।

4. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା –
(i) ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟ :
(a) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(b) ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ନେଇ ଖେଳିବା, ବୁଲିବା, ପଢ଼ିବା, କାମ କରିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(ii) ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ : ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଦିବସଗୁଡ଼ିକ ପାଳନ କରିବା; ଯଥା – ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ, ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ ଇତ୍ୟାଦି ।

5. ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ ?
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବା ଅନୌପଚାରିକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(ii) ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେପରି ହେଉନା କାହିଁକି ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଏଥରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।
(iii) ଶିକ୍ଷକ ଯଦି ଅବହେଳା କରନ୍ତି ତେବେ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
(iv) ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସୁଚାରୁରୂପେ ସମ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଶିକ୍ଷକମାନେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଯେପରି ଗଢ଼ନ୍ତି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ସେପରି ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏଣୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

6. ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ କେଉଁସବୁ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ହାତକୁ ନିଆଯାଇପାରେ ?
Answer:
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସଙ୍ଗଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ହେଉଛି –
(i) ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ।
(ii) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସମାଜ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିବା ।
(iii) ଆନ୍ତଃବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରିବା ।
(iv) ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

7. ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର କି ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ, ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା, ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସର ଦୂରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ଶତ୍ରୁତା ଦୂର କରି ବିଶ୍ୱଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ଓ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ପିତୃତ୍ଵ ମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରିବା, ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସହଯୋଗ ନିମିତ୍ତ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଜାତୀୟତା ଭାବ ଦୂର କରିବା ଏବଂ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ନିମିତ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ଓ ବୁଝାମଣାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ସେହିପରି ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରକ୍ଷା, ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଟାଳିବା, ପଛୁଆ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ଓ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

8. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର କି ଭୂମିକା ରହିଛି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଅତୀବ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ସ୍ଵାଧୀନ ଚେତନା, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା, ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ତଥା ସହନଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ବିଶ୍ଵ ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ହେଉଛି ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ମନୋଭାବ ଏବଂ ସହନଶୀଳତା ଆଦି ଗୁଣ ଉପରେ ଭିତ୍ତିକରି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ସର୍ବଦା ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଧର୍ମଗତ ବାଛବିଚାର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହିବା ଉଚିତ । ଶିକ୍ଷକ ନିଜର ରୁଚିକର ଭାଷା, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ, ନିରପେକ୍ଷ ବିଚାର, ସୃଜନାତ୍ମକ କଳ୍ପନାଶକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରାଇପାରିବେ ।

9. ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ UNESCOଙ୍କ ମତ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରକୃତ ବିଶ୍ବମୈତ୍ରୀ ଓ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମନୁଷ୍ୟର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବହିଁ ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ । ତେଣୁ ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଜ ମନ ଭିତରୁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମନୋବୃତ୍ତିକୁ ପରିହାର ନ କରିଛି ସେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ଓ ନିରାକରଣ ପନ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ମତଦେଇ UNESCO କହନ୍ତି ଯେ, ଯୁଦ୍ଧ ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ତେଣୁ ସେହି ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ହିଁ ଶାନ୍ତରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟାକୁଳତା ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ପ୍ରଥମରୁ ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଦରକାର । ତେବେଯାଇ କେବଳ ବିଶ୍ବ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିବ ।

10. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସ୍ଥାପନା ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସଂଘଟିତ କେତୋଟି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନେକ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ ।
ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କର ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ଦିବସ, ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଦିବସ ପାଳିତ ହେବା ଉଚିତ ।
(ii) ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ ।
(iii) ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ବିଷୟ ଜଣାଇବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ମୁଦ୍ରା ଓ ଡାକଟିକଟ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିତରଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iv) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜ କିମ୍ବା ରେଡ଼ିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଖବର ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(v) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶର ପିଲାମାନଙ୍କ ସହିତ ପତ୍ରବନ୍ଧୁ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଉତ୍ସାହ ଦେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି କ’ଣ ? ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
କିମ୍ବା, ଜାତୀୟ ସଂହତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ? କେଉଁ କେଉଁ କାରଣରୁ ଆମର ଜାତୀୟ ସଂହତି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି – ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ – ପୃଥିବୀରେ ମାନବଜାତି କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଦେଶ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ସେହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ଆଦିର ବିକାଶ ଘଟିଲା । ନିଜର ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ମଣିଷ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାର ଆଶ୍ରୟ ନେଲା । ବିଭିନ୍ନ ଜାତି ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବଧାରା, ଚିନ୍ତା, ଆଦର୍ଶ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ବିଶ୍ଵାସ ଆଦି ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ଫଳରେ ବୈଷମ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନତା ଓ ବୈଷମ୍ୟ ଜାତୀୟ ଏକତାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହେଲା ।

ଜାତୀୟ ସଂହତି ଅର୍ଥ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ବା ସମାନତା; ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକପ୍ରକାର ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ଏକତାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧର୍ମଗତ, ଭାଷାଗତ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତାକୁ କୁହାଯାଏ । ଜାତୀୟ ଭାବଧାରା, ଚିନ୍ତା, ଆଦର୍ଶ, ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ଅଭିନ୍ନତା ସମାଜର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମପ୍ରାଣତା ବା ଐକ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

ଏହି ସମତା ଓ ଅଭିନ୍ନତାବୋଧଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ସମତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆମର ଭାରତବର୍ଷ ଏହାର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ । ଏହା ବହୁ ବାଧାବିଘ୍ନ ଦେଇ ଗତି କରୁଛି । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ଜାତି, ଗୋଷ୍ଠୀ ଆଦି ଏକତ୍ର ବାସକରନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବାପାଇଁ ଅତୀତରୁ ଚେଷ୍ଟା ହୋଇ ଆସୁଅଛି । କେତେକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସଂରକ୍ଷଣରେ ବହୁ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ନିମ୍ନରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଆଗଲା ।

ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :
(i) ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ – ଭାଷାଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେତୁ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।
(ii) ସ୍ଥାନଗତ ବିରୋଧ – ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର ନିମନ୍ତେ ସର୍ବଦା ସଂଘର୍ଷ ଚାଲିଛି । ଏହାଫଳରେ ଦେଶରେ ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଏହାହିଁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(iii) ଧର୍ମଗତ ବିରୋଧ – ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଲୋକମାନେ ବାସ କରନ୍ତି । ଧର୍ମଗତ ପ୍ରଭାବକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା କଳହସବୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(iv) ରାଜନୈତିକ ବିରୋଧ – ବର୍ତ୍ତମାନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ରାଜନୈତିକ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ଓ ମତଭେଦ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।
(v) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିରୋଧ – ଜନବହୁଳ ଭାରତବର୍ଷରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖା ତଳେ ବହୁଲୋକ ନିଷ୍ପେଷିତ । ଶିଳ୍ପାନ୍ନତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ବହୁ ପଛରେ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ୟକ୍ତି-ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ, ଗୋଷ୍ଠୀ-ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହେଉନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

2. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ, ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଆମେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବା, ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆବେଗାତ୍ମକ ସଂହତି କିପରି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିଶ୍ବମାନବୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ଅବଗାହିତ କରିହୁଏ । ଶାନ୍ତି, ଐକ୍ୟ, ମୈତ୍ରୀ, ପ୍ରୀତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ବ୍ୟତୀତ ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠରେ ମାନବ ସଭ୍ୟତା ତିଷ୍ଠି ରହିବା ଅସମ୍ଭବ । ସାଂପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା । ଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ । ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମୃଦ୍ଧି ସମ୍ପୂର୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ବା ଦେଶର ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତି, ଐତିହ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଏ । ସେମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତା, ଭାବନା, ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ଅନୁଭବ ପ୍ରଦାନ କରେ । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ଓ ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିବା ଆବେଗାତ୍ମକ ସଂହତି ଓ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷା ସଚେତନ କରାଏ ।

ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ନିମ୍ନଲିଖୁତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ନିତାନ୍ତରୂପେ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ।
ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(ii) ସୁନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା
(iii) ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଯୁବ ଶିକ୍ଷା
(v) ବୃତ୍ତିମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(vi) ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ

(i) ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି – ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧିଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବୀଜ ବପନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଶିକ୍ଷାର ଏକ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାତ୍ର ନିଜ ଦେଶର୍ ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସେମାନଙ୍କର ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ପର୍କରେ ବ୍ୟାପକଭାବରେ ଜାଣିବା ଉଚିତ ।

ନିଜର ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାକୁ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ବୁଝି ଓ ସେସବୁର ପୁନଃମୂଲ୍ୟାୟନ କରିବାଦ୍ୱାରା ହିଁ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ବୁଝିବେ ଯେ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଓ ପ୍ରଗତି ଉପରେ ବୈଭିକ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଓ ପ୍ରଗତି ନିର୍ଭର କରେ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରକୃତ ଜାତୀୟତାବୋଧ ଜାଗ୍ରତ ହେବ ।

ସୁତରାଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଯାହା ଫଳରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ମଧ୍ୟ ସୁଦୃଢ଼ ହେବ ।

(ii) ସୁନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା – ବ୍ୟକ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିଲେ ଯାଇ ଜଣେ ସୁନାଗରିକଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ତା’ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରାଇବା ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଆତ୍ମତ୍ୟାଗ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବିଶ୍ଵାସ, ସହଯୋଗିତା, ସହିଷ୍ଣୁତା ପ୍ରଭୃତି ସୁନାଗରିକର ଲକ୍ଷଣ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ସୁତରାଂ ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଯାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଦେଶପ୍ରେମ, ସହଯୋଗ ଓ ସହନଶୀଳତା ଆଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବ । ସୁନାଗରିକ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

(iii) ସାର୍ବଜନୀନ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା – ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସାର୍ବଜନୀନ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ଶିକ୍ଷା ବିନା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଅସମ୍ଭବ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଉପଯୋଗରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ଶିକ୍ଷା ଅଭିପ୍ରେତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସାଧାରଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତି ଜାତୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟରୂପେ ଗୃହୀତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(iv) ଯୁବ ଶିକ୍ଷା – ଯୁବ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ସ୍ଥାୟୀ ଓ ସୁଦୃଢ଼ ହୋଇଥାଏ । ଯୁବକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପରିବାହକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଗଠନମୂଳକ ଯୁବଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

(v) ବୃତ୍ତିମୂଳକ ଶିକ୍ଷା – ବୃତ୍ତିମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଗଠନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଜୀବିକାର୍ଜନ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

(vi) ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଥିବା ଅନେକ ପାଠ୍ୟବିଷୟ ସହପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସ୍ଥାପନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ଦିବସ; ଯଥା – ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ, ଗଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ, ଶିକ୍ଷକ ଦିବସ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଦିବସ ଇତ୍ୟାଦି ପାଳନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ହୃଦୟରେ ଜାତୀୟତା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ବା ଜାତୀୟ ପତାକାକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ବିଭିନ୍ନ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ କବିତା, ସଙ୍ଗୀତ ଆଦି ଗାୟନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ହୃଦୟରେ ମଧ୍ୟ ଜାତୀୟତାବୋଧ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଦେଶର ମହାନ୍ ନେତା, ମହାପୁରୁଷ, ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଜୀବନୀ ପାଠଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହିସବୁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଜନ୍ମ ଦିବସ ପାଳନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍ଧି କରିଥା’ନ୍ତି ।

ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁ ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ ଓ ଜାତୀୟ ସେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ହେବା ଦରକାର । ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସମାଜସେବା ଓ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟଗୁଡ଼ିକରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସେମାନଙ୍କ ଐକ୍ୟ ଭାବର ଅନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ଏହି ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ ।

3. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଏହି ବିଶାଳ ବିଶ୍ବରେ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି କେବଳ ନିଜ ଦେଶର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନୁହେଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ସେ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀର ଜଣେ ଅଧସୀ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହେଉଛି । ବିଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି ଫଳରେ ପୃଥିବୀ ଦିନକୁ ଦିନ ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ।

ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଯାତାୟାତର ସୁବିଧା, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରସାର ଫଳରେ ପୃଥିବୀର ଅତି ଦୂରସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଲୋକେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେଉଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ସାଂପ୍ରତିକ ବିଶ୍ଵରେ କୌଣସି ଦେଶ ଏକୁଟିଆ ହୋଇ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଘଟଣାବଳୀ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଅନ୍ୟ ଦେଶବାସୀ ଜାଣିପାରୁଛନ୍ତି ।

ଏହା କେବଳ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରୁଛି । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମାନବଜାତିର ଏକ ସ୍ବପ୍ନ ହେଉଛି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ବୈଷମ୍ୟ ସତ୍ତ୍ଵେ ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ବିଶ୍ବ ଗଠନ କରିବା । ତେଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଦେଶ-ଦେଶ ଓ ଜାତି-ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ଵାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଏ । ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନଭାବି ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଭାବେ ଯେ, ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧିବାସୀ ଗୋଟିଏ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସନ୍ତାନ ଏବଂ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ସଦୃଶ, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରେ ବିଶ୍ଵମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ତା’ ମନରେ ‘ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ ଧାରଣା ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବରେ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଡଃ. ୱାଲ୍‌ଟର କହନ୍ତି, “ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଏକ ଦକ୍ଷତା’’ ଯାହାକି ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଜାତୀୟ ବୈଷମ୍ୟ ନିର୍ବିଶେଷରେ ବିଶ୍ଵର ପ୍ରତି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଜାତୀୟ ନୀତିନିୟମଠାରୁ ଦୂରେଇ ନେଇ ବିଶ୍ବର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଧିବାସୀଙ୍କୁ ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ବିଚାର କରିଥାଏ ।

ତେଣୁ ଆମେ ଏହି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମନୋଭାବର ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ବିଶ୍ବ ପରିବାର ଓ ବିଶ୍ବ ନାଗରିକତା ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଚିତ । ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଦେଶପ୍ରୀତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବରେ ମଧ୍ଯରେ ଯଥାର୍ଥ ସମନ୍ଵୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ।

ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥଙ୍କ ମତରେ ‘‘ଏହା ଏକ ଭାବନା ବା ଧାରଣା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସଦସ୍ୟ ନ ଭାବି ନିଜକୁ ବିଶ୍ବର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ ।’’

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକତା ବର୍ତ୍ତମାନ ଶତାବ୍ଦୀର ଏକ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ପରିଗଣିତ । ଏହି ଭାବନା ପ୍ରାୟତଃ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଗଭୀର ଭାବରେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଛି । ଆଜିର ବିଶ୍ଵ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ପରି ଧ୍ୱଂସକାରୀ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଛି । ତେଣୁ ପୃଥିବୀରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ‘ଶାନ୍ତି’ର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏଥପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ପୃଥିବୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନେତୃବୃନ୍ଦ ଏକତ୍ଵର ଭାବନା ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଅନେକ କାରକମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଯେମିତିକି ବିଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାର ଅଗ୍ରଗତି ଧ୍ୱଂସକାରୀ ମାରଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରସୂତିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି । ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ହିରୋସୀମା ଓ ନାଗାସାକୀ ଧ୍ୱଂସକାରୀ ଦୃଶ୍ୟ ଏବେବି ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜୀବିତ ହୋଇ ରହିଛି । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଗୁରୁତ୍ଵ ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ରହିଛି ।
(କ) ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଦୁରେଇବା
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରକ୍ଷା କରିବ
(ଗ) ପଛୁଆ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବା
(ଘ) ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହ ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଯୋଗାଯୋଗର ଉନ୍ନତିକରଣ କରିବ ।

ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କରେ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଦେଶ, ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ଶତ୍ରୁତା ଦୂର କରି ବିଶ୍ବଭ୍ରାତୃତ୍ୱ ମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରିବା, ଦେଶ-ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ରାଜନୈତିକ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସହଯୋଗ ନିମିତ୍ତ ସଂକୀର୍ୟ ଜାତୀୟତା ଆଦି ଦୂର କରିବାପାଇଁ ବିଶ୍ୱଭାବନାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

4. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ଵାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ବୋଲି ନ ଭାବି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରେ, ସେତେବେଳେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଭାବେ ଯେ, ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧ୍ବବାସୀ ଗୋଟିଏ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସନ୍ତାନ, ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ପରି ଓ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଭାଇଭଉଣୀ ପରି, ସେତେବେଳେ ତା’ମନରେ ବିଶ୍ବମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ “ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’’ ନୀତିରେ ଆପଣାର ମଣେ । ତେଣୁ ଏହି ମନୋଭାବକୁ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ବିଶ୍ବ ସଂସ୍ଥା ଯଥା ଜାତିସଂଘ ଉଦ୍ୟମ କରି ଆସୁଛି ।

ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ବିଶ୍ବଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରାଇବାରେ ଶିକ୍ଷା ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷା ବିଶ୍ଵ ଏକତା ଆନୟନର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଆୟୁଧ ସଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ପୃଥିବୀରେ ଭୌଗୋଳିକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ଶିକ୍ଷାହିଁ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ UNESCO ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ଯେ, ଯୁଦ୍ଧ ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

ତେଣୁ ସେହି ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ହିଁ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ହେବା ଉଚିତ । ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟାକୁଳତା ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ପ୍ରଥମରୁ ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଆବଶ୍ୟକ, ତଦ୍ବାରା କେବଳ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିବ । ପୃଥିବୀରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ଭଳି ସଙ୍ଗଠନ ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ଵେ ଯଦି ମନୁଷ୍ୟ ମନରୁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଦୂର ନ ହୁଏ ସବୁପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ସଙ୍ଗଠନ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ବିଫଳ ହେବେ । ଏହି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଦୂର କରିବାରେ ଶିକ୍ଷାହିଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁ ମନରେ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧିବାସୀ ଏକ ଓ ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଏବଂ ସମସ୍ତେ ଭାଇଭଉଣୀ ସଦୃଶ, ଏହି ମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରାଇବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ ଶୈକ୍ଷିକ ପଦକ୍ଷେପମାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(କ) ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ପୁନର୍ଗଠନ – ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ପୁନର୍ଗଠନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ପାଠ୍ୟ ବିଷୟ ଯଥା – ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଭାଷାରେ ବିଶ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ, ସମସ୍ୟା ଓ ତାହାର ସମାଧାନ ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନ ପାଇବା ବିଧେୟ । ଏହି ପୁନର୍ଗଠିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିମ୍ନଲିଖ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରିପାରିବେ ।

  1. ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରିବା ।
  2. ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ ହେବା ।
  3. ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତି ବିଷୟରେ ଅବଗତ ହେବା ।
  4. ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରୟାସ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ।

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

(ଖ) ସଠିକ୍ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପରିଚାଳିତ କରିବା – ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ବିଭିନ୍ନ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରେ । ଯେପରିକି, ପୃଥିବୀର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜନ୍ମ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା, ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦିବସ ଯଥା ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ମାନବାଧ‌ିକାର ଦିବସ, ପୃଥିବୀ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଦିବସ ଇତ୍ୟାଦି ପାଳନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଗ) ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବ ବିନିମୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ : ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବ ବିନିମୟ ଯଥା – ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷକ, ଛାତ୍ର, ଶିକ୍ଷାବିତ୍, କଳାକାର, ଲେଖକ ଏବଂ କବି ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ପଠାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେହିପରି ଆମ୍ଭେମାନେ ମଧ୍ୟ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ଦାର୍ଶନିକ, ଲେଖକ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ଆମ ଦେଶକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଆମ ସଂସ୍କୃତିରେ ଥିବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇପାରିବ ।
(ଘ) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜ, ଦୂରଦର୍ଶନ କିମ୍ବା ରେଡ଼ିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ବିଷୟରେ ଖବର ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଉଚିତ ।
(ଙ) ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଲୋକଙ୍କର ସମସ୍ୟା ଓ ତାହାର ସମାଧାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଶିକ୍ଷକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉଚିତ ।
(ଚ) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶର ପିଲାମାନଙ୍କ ସହ ପତ୍ରବନ୍ଧୁ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଉଚିତ ।
(ଛ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଅତୀବ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର କ୍ରମବର୍ଷମାନ ସ୍ଵାଧୀନ ଚେତନା, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା, ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ତଥା ସହନଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ଵ ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଜାତୀୟ ସଂହତି :
ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଖଣ୍ଡତା, ସମୃଦ୍ଧି ଏହାର ଐକ୍ୟ ବା ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଭାରତ ଏକ ଏପରି ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁଠି ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଓ ବିଶ୍ବାସର ଲୋକ ଏକାଠି କେଉଁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ରହିଆସୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିଶ୍ଵାସ, ଦେଶପ୍ରୀତି, ଭ୍ରାତୃଭାବ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଏକତାର ମନ୍ତ୍ରରେ ବାନ୍ଧିରଖୁଛି । ବିଭିନ୍ନତା ହିଁ ପତନର ମୂଳବିନ୍ଦୁ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉପରେ ସର୍ବଦା ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି । କୋମଳମତି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ନିଜ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନତାକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଅହିଂସା ଓ ସଂହତିର ପଥ ଅନୁସରଣ କରି ଦେଶକୁ ଅଖଣ୍ଡ ଓ ବିକାଶଶୀଳ କରିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ରତୀ ହେବାପାଇଁ ଏହା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ବା ସମାନତା । ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକ ପ୍ରକାର ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୁସଂଗଠିତ ଏକତାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧର୍ମଗତ, ଭାଷାଗତ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତାକୁ ବୁଝାଏ । ଜାତୀୟ ଭାବଧାରା, ଆଦର୍ଶ, ଆଚାର-ବ୍ୟବହାର ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ଅଭିନ୍ନତା, ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମପ୍ରାଣତା ବା ଐକ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହି ସମତା ଓ ଅଭିନ୍ନତାବୋଧଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣତା ତିଷ୍ଠି ରହେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ସମତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା
(i) ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା (Security of the nation): ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଶୃଙ୍ଖଳା (Internal Discipline)
(iii) ଆର୍ଥିକ ସମୃଦ୍ଧତା (Economic Prosperity)

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :
(i) ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବୈଷମ୍ୟ
(ii) ଜାତିଆଣ ମନୋଭାବ
(iii) ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା
(iv) ଭାଷାଗତ ବୈଷମ୍ୟ
(v) ଭୌଗୋଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ
(vi) ଆଦର୍ଶ ଓ ସୁସ୍ଥ ନେତୃତ୍ଵର ଅଭାବ
(vii) ରାଜନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ
(viii)ବେକାର ସମସ୍ୟା

3. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଏକ ସୁସଙ୍ଗଠିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :
(i) ସାଧାରଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ii) ଭାଷା ଶିକ୍ଷା
(iii) ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ
(iv) ସମାଜସେବା ଓ ସମୂହ କାର୍ଯ୍ୟ
(v) ସମାଜ ଉପଯୋଗୀ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ
(vi) ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବ୍ୟବସ୍ଥା

CHSE Odisha Class 12 Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା :
ଏହି ବିଶାଳ ବିଶ୍ବରେ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି କେବଳ ନିଜ ଦେଶରେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନୁହେଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ସେ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ଜଣେ ଅଧ୍ବବାସୀ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହେଉଛି । ବିଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀ ଦିନକୁ ଦିନ ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଯାତାୟାତର ସୁବିଧା, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରସାର ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଅତି ଦୂରସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଲୋକେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେଉଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ସାଂପ୍ରତିକ ବିଶ୍ଵରେ କୌଣସି ଦେଶ ଏକୁଟିଆ ହୋଇ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଘଟଣାବଳୀ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଅନ୍ୟଦେଶବାସୀ ଜାଣିପାରୁଛନ୍ତି । ଏହା କେବଳ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରୁଛି । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମାନବଜାତିର ଏକ ସ୍ବପ୍ନ ହେଉଛି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ବୈଷମ୍ୟ ସତ୍ତ୍ଵେ ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ବିଶ୍ଵ ଗଠନ କରିବା । ତେଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଦେଶ-ଦେଶ ଓ ଜାତି-ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦଭାବ :
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୟୁନେସ୍କୋ (UNESCO)ର ଭୂମିକା : ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶିକ୍ଷା, ବିଜ୍ଞାନ, ସାଂସ୍କୃତିକ ସଙ୍ଗଠନ (UNESCO) ୧୯୪୬ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୪ ତାରିଖରେ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ବାଣୀକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏହି UNESCO (ୟୁନେସ୍କୋ) ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ।
UNESCO ର ଲକ୍ଷ୍ୟ –
(i) ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ବୃଦ୍ଧି କରିବା, ଶାନ୍ତି ଓ ସଦିଚ୍ଛା ବଜାୟ ରଖୁ ।
(ii) ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ, ଧର୍ମ, ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ମୌଳିକ ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(iii) ଶିକ୍ଷାର ପରିସରକୁ ପ୍ରସାରିତ କରିବା ।
(iv) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିନିମୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ।
(v) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂସ୍କୃତି ଓ ତଥା ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବା ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ୱାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଏ । ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନଭାବି ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଭାବେ ଯେ, ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧ୍ବବାସୀ ଗୋଟିଏ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସନ୍ତାନ ଏବଂ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ସଦୃଶ, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରେ ବିଶ୍ଵ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ତା’ ମନରେ ‘ବୁସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ ଧାରଣା ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।