CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 3 ତର୍କଦୋଷ ଓ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର Objective Questions

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । ମାତ୍ର ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିଃସୃତ ହେଲେ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଗ) ଅବୈଧ ଯୁକ୍ତିଜନିତ ଦୋଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

2. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କଲେ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଗ) ଓ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

3. ଦିନଗୁଡ଼ିକ ଗରମ ।
∴ ରାତିଗୁଡ଼ିକ ଥଣ୍ଡା ।
ଏହି ଉଦାହରଣଟି କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରେ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଗ) ଓ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

4. ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଉଚିତ । ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଚାରୋଟି ପଦ ଥିଲେ ତାହା କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

5. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେତୁପଦ ଥରେ ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନପାରେ ସେଠାରେ କେଉଁପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
(ଘ) ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ

6. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥିଲେ ତାହାକୁ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ଅଟେ
Answer:
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ

7. ସାଧୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ଦୋଷ
(ଘ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ
Answer:
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

8. କେତେକ ପୁଷ୍ପ ନାଲିରଙ୍ଗର ନୁହେଁ । – ଓ
କୌଣସି ଫଳ ପୁଷ୍ପ ନୁହେଁ । – ଏ
___________________
∴ କେତେକ ଫଳ ନାଲି ରଙ୍ଗର ନୁହେଁ । – ଓ
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଖ) ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
(ଗ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
(ଘ) ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

9. କେତେକ ଆମ୍ବ ମିଠା ଅଟେ । – ଇ
କେତେକ ଫଳ ଆମ୍ବ ନୁହେଁ । – ଓ
_________________
∴ କେତେକ ଫଳ ମିଠା ନୁହେଁ । – ଓ
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
(ଖ) ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
(ଗ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

10. ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥିଲେ, ଆଲୋକ ଥାଏ ।
ଆଲୋକ ଅଛି ।
__________
∴ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ୱୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଅସ୍ଵୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ଅଟେ
Answer:
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ବୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ

11. ଜ୍ଞାନ ଥିଲେ ବିବେକ ଉଦୟ ହୁଏ ।
ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ।
______________
∴ ବିବେକ ଉଦୟ ହୋଇନାହିଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଅସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
Answer:
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ

12. ରୀତା ହୁଏତ ଅସତୀ ଅଥବା ମିଥ୍ୟାବାଦିନୀ ।
ରୀତା ଅସତୀ ।
___________________
∴ ରୀତା ମିଥ୍ୟାବାଦିନୀ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅନୁଗ ସ୍ବୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ
(ଖ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଅସ୍ଵୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ସ୍ୱୀକୃତି ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଅସ୍ଵୀକୃତି ଦୋଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

13. ରାମବାବୁ ଉଭୟ ଧନୀ ଓ ନିର୍ଜନ ନୁହନ୍ତି ।
ରାମ ବାବୁ ଧନୀ ନୁହନ୍ତି ।
__________________
∴ ରାମବାବୁ ନିର୍ଶନ ଅଟନ୍ତି ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ପୂର୍ବଗାସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଖ) ଅନୁଗ ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ
(ଗ) ସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ଅସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ସ୍ବୀକୃତି ଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିଭିକ ସ୍ୱୀକୃତି ଦୋଷ

14. ପିତା ପୁତ୍ରର ଜନକ ।
ନିମ୍ବଫଳର ସ୍ବାଦ ପିତା ।
___________________
∴ ନିମ୍ବଫଳର ସ୍ଵାଦ ପୁତ୍ରର ଜନକ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାରର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ
(ଘ) ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ

15. ସ୍ଵର୍ଗ ମାନବର ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ।
ନାକ ସ୍ଵର୍ଗ ଅଟେ ।
_______________
∴ ନାକ ମାନବର ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାରର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ
(ଘ) ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ
Answer:
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ

16. କର୍ଣ୍ଣ କୌରବଙ୍କ ସଖା ଅଟନ୍ତି ।
କୌରବଙ୍କ ସଖ ଶ୍ରବଣେନ୍ଦ୍ରିୟ ନୁହେଁ ।
______________
∴ ଶ୍ରବଣେନ୍ଦ୍ରିୟ କଣ୍ଠ ନୁହେଁ ।
ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ୍ୟ ଦୋଷ
(ଗ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ ଦୋଷ
(ଘ) ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ୍ୟ ଦୋଷ

17. କେଉଁ ବାକ୍ୟଦୋଷକୁ ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ୍ୟ ଦୋଷ
(ଖ) ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ ଦୋଷ
(ଗ) ତୁଲ୍ୟବିଗ୍ରହ ଦୋଷ
(ଘ) ଶ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ଶ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ

18. କେଉଁ ଦୋଷକୁ ସଦୃଶ ସାଧୁ ଦୋଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) କ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
(ଖ) ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ
(ଗ) ସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
Answer:
(ଖ) ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ

19. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) କ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
(ଖ) ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ
(ଗ) ସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ସମାହାର ଦୋଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

20. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
(କ) କ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ
(ଖ) ଦୁର୍ବୋଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷ
(ଗ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ସମାହାର ଦୋଷ
Answer:
(ଗ) ଅସମାହାର ଦୋଷ

21. ବରଫ ଜଳ ।
ଜଳ ତରଳ ।
___________
∴ ବରଫ ତରଳ ।
ଏହାକୁ କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଦୁର୍ବୋଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷ
(ଖ) ସମାହାର ଦୋଷ
(ଗ) ଅସମାହାର ଦୋଷ
(ଘ) ଉପାଧ୍ ଦୁଷ୍ଟ ଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ଉପାଧ୍ ଦୁଷ୍ଟ ଦୋଷ

22. ‘“ ନବବଧୂର ଗୃହ ପ୍ରବେଶ ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ।’’ ଏହା କେଉଁ ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ ?
(କ) ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ତର୍କଦୋଷ
(ଖ) କାରଣ ସ୍ଥାନେ ଉପକାରଣ ଗ୍ରହଣ ତର୍କଦୋଷ
(ଗ) ଉପକାରଣ-କାରଣ ତର୍କଦୋଷ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ତର୍କଦୋଷ

23. ‘ମାଡ଼କୁ ମହାଦେବ ଡରିଛନ୍ତି, ତୁମେ କ’ଣ ତାଙ୍କଠାରୁ ବଡ଼ ? ତେଣୁ ତୁମକୁ ଆମ ଯୁକ୍ତିକୁ ମାନିବାକୁ ହେବ ।”’ ଏହା କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ?
(କ) ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ
(ଖ) ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ
(ଗ) ଆପଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ
(ଘ) ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ
Answer:
(ଘ) ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ

24. ନିଜର ବିଧବଦ୍ଧ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ ନ କରି କଥା କଥାକେ ବେଦ, ପୁରାଣ, ଶାସ୍ତ୍ର, ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଜ୍ଞାନୀ, ସଦ୍‌ଗୁରୁମାନଙ୍କ ଉକ୍ତିଦ୍ଵାରା ନିଜର ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଆସ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ
(ଖ) ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ
(ଗ) ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

25. କିଏ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ରୂପେ ପରିଚିତ ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ଜେଭନ୍
(ଗ) ଫାଉଲାର
(ଘ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
Answer:
(ଘ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍

26. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରଟି ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଉପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଛି ?
(କ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଖ) ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର
(ଗ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

27. କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ଓ ଉତ୍କର୍ଷ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଉତ୍କର୍ଷ ପାଇଁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଦାୟୀ ? (ଖ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର (ଗ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର (ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍
(କ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର
(ଖ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଗ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍
Answer:
(କ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର

28. କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ?
(କ) ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଖ) ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର
(ଗ) ରାଜନୀତିଶାସ୍ତ୍ର
(ଘ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର
Answer:
(ଘ) ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର

29. କେଉଁ ଦୁଇଟି ସ୍ଵରୂପ ଉପରେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ?
(କ) ବୈଧ ଓ ଅବୈଧ
(ଖ) ଅବରୋହ ଓ ଆରୋହ
(ଗ) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ

30. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଖ) ସକ୍ରେଟିସ୍
(ଗ) ପ୍ଲେଟୋ
(ଘ) ସି.ଆଇ.ଲିଉଇସ୍
Answer:
(ଘ) ସି.ଆଇ.ଲିଉଇସ୍

31. ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଗୋଟିକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଲକ୍ଷଣ ନୁହେଁ ?
(କ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର
(ଖ) ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ
(ଗ) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ବ୍ୟବହାର
(ଘ) ତାଦାତ୍ମ୍ୟ ନିୟମର ପ୍ରୟୋଗ
Answer:
(ଘ) ତାଦାତ୍ମ୍ୟ ନିୟମର ପ୍ରୟୋଗ

32. ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ(Phonogram) ବଦଳରେ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଗାଣିତିକ ଚିହ୍ନ
(ଖ) ଜ୍ୟାମିତିକ ଚିହ୍ନ
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

33. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଶବ୍ଦ
(ଖ) ବାକ୍ୟ
(ଗ) ଅକ୍ଷର
(ଘ) ଧ୍ଵନି
Answer:
(ଘ) ଧ୍ଵନି

34. ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ଚିହ୍ନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ
(ଖ) ଶବ୍ଦ
(ଗ) ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

35. ଶବ୍ଦ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅବାଚନିକ ପ୍ରତୀକର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ?
(କ) ଧ୍ଵନ୍ଯାତ୍ମକ
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ
(ଗ) ଗାଣିତିକ
(ଘ) ଜ୍ୟ।ମିତିକ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ

36. ‘ବର୍ଗମୂଳ’ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ?
(କ) ଧ୍ଵନ୍ଯାତ୍ମକ
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ
(ଗ) ମୌଳିକ
(ଘ) ଯୌଗିକ
Answer:
(କ) ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

37. ‘√’ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ?
(କ) ଧ୍ଵନ୍ଯାତ୍ମକ
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ
(ଗ) ମୌଳିକ
(ଘ) ଯୌଗିକ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ

38. +, -, ×,+, =, ≡, ∨, ⊃ ଆଦି ଚିହ୍ନଗୁଡ଼ିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଖ) ଚଳ
(ଗ) ସଂଯୋଜକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ

39. କ, ଖ, ଗ (x, Y, z) ଆଦି ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଖ) ଚଳ
(ଗ) ସଂଯୋଜକ
(ଘ) ସବୁ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(ଖ) ଚଳ

40. ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଚଳ
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଗ) ଆପାଦନ
(ଘ) ବିରୁଦ୍ଧ
Answer:
(କ) ଚଳ

41. ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ ତାହାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ଚଳ
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଗ) ବିକଳ୍ପକ
(ଘ) ବିଯୋଜକ
Answer:
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ

42. ନାସ୍ତିବାଚକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ∧
(ଗ) ≡
(ଘ) ~
Answer:
(ଘ) ~

43. ଆପାଦନର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) •
(ଗ) ≡
(ଘ) ∨
Answer:
(କ) ⊃

44. ସଂଯୋଜକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) •
(ଗ) ≡
(ଘ) ∨
Answer:
(ଖ) •

45. ବୈକଳ୍ପିକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) •
(ଗ) ∧
(ଘ) ∨
Answer:
(ଗ) ∧

46. ବିଯୋଜକର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ⊃
(ଗ) •
(ଘ) ∧
Answer:
(କ) ∨

47. ସମତୁଲ୍ୟର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ∧
(ଗ) ≡
(ଘ) •
Answer:
(ଗ) ≡

48. ‘ଯଦି …ତେବେ’ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ∨
(ଖ) ⊃
(ଗ) •
(ଘ) ≡
Answer:
(ଖ) ⊃

49. ‘ଏବଂ ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) ≡
(ଗ) •
(ଘ) ~
Answer:
(ଖ) ≡

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

50. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ⊃
(ଖ) ∨
(ଗ) •
(ଘ) ~
Answer:
(ଘ) ~

51. ବୈକଳ୍ପିକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) •
(ଖ) ∨
(ଗ) ⊃
(ଘ) ≡
Answer:
(ଖ) ∨

52. ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) •
(ଖ) ∧
(ଗ) ∨
(ଘ) ⊃
Answer:
(ଖ) ∧

53. ସମତୁଲ୍ୟ (ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) •
(ଖ) ∧
(ଗ) ∨
(ଘ) ≡
Answer:
(ଘ) ≡

54. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍‌ସନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସତ୍ୟସାରଣୀ
(ଖ) ସତ୍ୟଫଳନ
(ଗ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଘ) ଚଳ
Answer:
(ଖ) ସତ୍ୟଫଳନ

55. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସତ୍ୟଫଳନ
(ଖ) ସ୍ଥିରାଙ୍କ
(ଗ) ସତ୍ୟସାରଣୀ
(ଘ) ଚଳ
Answer:
(ଗ) ସତ୍ୟସାରଣୀ

56. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୦୦
(ଖ) ୧୦୦୦
(ଗ) ୧୧୧୦
(ଘ) ୧୦୧୧
Answer:
(କ) ୦୦

57. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୦୦୧
(ଗ) ୧୦୦୦
(ଘ) ୧୦୧୧
Answer:
(ଗ) ୧୦୦୦

58. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୦୦୦
(ଗ) ୦୦
(ଘ) ୧୦୧୧
Answer:
(କ) ୧୧୧୦

59. ବୈକଳ୍ପିକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୦୦୦
(ଗ) ୦୧୧୧
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ୦୧୧୧

60. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୦୧୧
(ଖ) ୧୧୧୧
(ଗ) ୧୦୦୧
(ଘ) ୧୦୦୦
Answer:
(କ) ୧୦୧୧

61. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା (Matrix Number) କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ୧୧୧୦
(ଖ) ୧୧୧୧
(ଗ) ୧୦୦୧
(ଘ) ୧୦୦୦
Answer:
(ଗ) ୧୦୦୧

62. ଯଦି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପୁନରୁକ୍ତିକ
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ
(ଗ) ଆପାଦିକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ପୁନରୁକ୍ତିକ

63. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା। ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍ସ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘o’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଆପାତିକ
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ
(ଗ) ପୁନରୁକ୍ତିକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ

64. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(ଖ) ବିରୁଦ୍ଧ
(କ) ଆପାତିକ
(ଗ) ପୁନରୁକ୍ତିକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଆପାତିକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ‘ଆ’ ସମବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଆ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

2. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ସମବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ

3. କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଚାରୋଟି ପଦ ଥିଲେ, କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ

4. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ଯଦି ହେତୁପଦ ଥରେ ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ

5. ପକ୍ଷପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ଯାପ୍ୟ, ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ଏହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ

6. ସାପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

7. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

8. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

9. ଆଲୋଚନା ବା ଯୁକ୍ତିକାଳରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦ ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅର୍ଥକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବ୍ଯର୍ଥକ ପଦ ଦୋଷ

10. କୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ସାଦୃଶ୍ୟ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟକୁ ଏକା ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଦୃଶ ସାଧୂ ଦୋଷ

11. ବାକ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚାରଣ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦମାନଙ୍କର ଦୃଢ଼ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଭଜାରଶଜନିତ ଦୋଷ

12. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସମାହାର ଦୋଷ

13. ଯୁକ୍ତିକ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଅସମାହାର ଦୋଷ

14. ଜଳ ପାନୀୟ ଅଟେ ।
ନଳାପାଣି ଜଳ ଅଟେ ।
_________________
∴ ନଳାପାଣି ପାନୀୟ ଅଟେ ।
ଏହା କି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଅଟେ ?
Answer:
ଔପାଧ୍ଵତା ଦୋଷ

15. ‘‘ନବବଧୂର ଗୃହପ୍ରବେଶ ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ’’ । ଏହା କେଉଁ ଦୋଷର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଅତଃ ପରଂ ତତ୍ସାଦତଃ ଦୋଷ

16. ଅତଃପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ଦୋଷକୁ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ

17. ‘ବୀଜହିଁ ବୃକ୍ଷର ଏକମାତ୍ର କାରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ’’ । ଏହାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କାରଣ ସ୍ଥାନେ ଉପକାରଣ ଗ୍ରହଣ ତର୍କଦୋଷ

18. ସମସ୍ତ ଉପକାରଣକୁ ବିଚାରକୁ ନ ନେଇ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଅଥବା ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଉପକାରଣକୁ କାରଣ ବୋଲି ମାନିନେଲେ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଉପକାରଣ ତର୍କଦୋଷ

19. ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କାରଣରୁ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣର ଅନ୍ତର ତଦୋଷ

20. ‘ଦିବସ ପୂର୍ବରୁ ରାତ୍ରି ଆସେ, ରାତ୍ରି ପୂର୍ବରୁ ଦିବସ ଆସେ’’ । ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ସହକାର୍ଯ୍ୟ କାରଣତା ଦୋଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

21. ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଥାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷଣକୁ ଅନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣର କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କେଉଁ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହଲକ୍ଷଣ କାରଣତା ଦୋଷ

22. ଅନେକ ସମୟରେ କାରଣକୁ କାର୍ଯ୍ୟଭାବେ ଅଥବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ କାରଣଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କାରଣ-କାର୍ଯ୍ୟ ଭ୍ରମ ତର୍କଦୋଷ

23. ଜଣେ ବିଦେଶୀ ପର୍ଯ୍ୟଟକ କୌଣସି ଦେଶର କେତୋଟି ମାତ୍ର ସମୃଦ୍ଧ ନଗରୀ ପରିଦର୍ଶନ କରି ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ତଦ୍ରୂପ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ?
Answer:
ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ ଦୋଷ

24. ‘ରେଡ଼ିଓ ମଧ୍ଯ ନିଃଶ୍ଵାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ନେଇପାରେ, କାରଣ ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ତୁଲ୍ୟ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିପାରେ’’ । – ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଦୁଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବଳ ଉପମା ତର୍କଦୋଷ

25. ଯୁକ୍ତି କଲାବେଳେ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ବିଷୟର ପ୍ରତିଶବ୍ଦକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଅଥବା ତାହାକୁ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ସ୍ୱୀକାର କରିନେବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର ତର୍କଦୋଷ

26. ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର ତର୍କଦୋଷ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ରହଣୀୟ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବାଦ୍ୱାରା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଅନୁଚିତ ହେତୁବାକ୍ୟ ସ୍ବୀକାର ଦୋଷ

27. ସ୍ଵପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମର୍ଥନଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଅସାରତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଦୋଷକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ

28. କୌଣସି ମତର ସମର୍ଥନ ବା ବିରୋଧ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଯୁକ୍ତିର ଅବତାରଣା ନକରି ଉତ୍ତେଜକ ଭାଷାର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କର ଭାବାବେଗ ଉଦ୍ରେକ କରିବାର ପ୍ରୟାସକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ? .
Answer:
ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ

29. ପ୍ରତିପକ୍ଷର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିଜର ମତକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଇନେବା ପ୍ରୟାସକୁ କି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
‘ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟା ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା’ ତର୍କଦୋଷ

30. କଥାକଥାକେ ବେଦ, ପୁରାଣ, ଶାସ୍ତ୍ର, ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ଉକ୍ତିଦ୍ୱାରା ନିଜର ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପସ୍ଥାନ କରିବା କେଉଁ ଦୋଷ ?
Answer:
ଆପ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ

31. ‘ଆମର ଦାବି ମାନିନିଅ ନଚେତ୍ ଧ୍ବଂସ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଅ ।’’ ଏହା କେଉଁ ତର୍କଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
Answer:
ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ

32. ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ମୁଷ୍ଟିକାଘାତ ତର୍କଦୋଷ

33. ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କିଏ ?
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

34. କାହାକୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ବୋଲି କହନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

35. କେଉଁଟି ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧୂତ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

36. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଗାଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

37. କିଏ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସି.ଆଇ. ଲିଉଇସ୍

38. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର କେଉଁ ସୂଚକ ଅଟେ ?
Answer:
ଧ୍ଵନିସୂଚକ

39. ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

40. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଧନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ପରିବର୍ତ୍ତେ କ’ଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

41. ‘ପ୍ରଶ୍ନବାଚକ’କୁ କେଉଁ ଚିହ୍ନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଧ୍ବନିସୂଚକ

42. ‘+’ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ?
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

43. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଚଳ

44. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯେଉଁ ଚଳ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର।ୟ ଚଳ

45. ’ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସ୍ଥିରାଙ୍କ

46. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯେଉଁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର।ୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ

47. ଆପାଦନ (ଯଦି ……….ତେବେ) ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

48. ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ) ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:

49. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ) ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
~
50. ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:

51. ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:

52. ସମତୁଲ୍ୟ ( ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:

53. ଗଣିତରେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଫଳନ

54. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍ ସନ୍ନିହିତ ଚଳ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ? .
Answer:
ସତ୍ୟଫଳନ

55. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସତ୍ୟସାରଣୀ

56. କାହାକୁ ସତ୍ୟଫଳନର ସଂଜ୍ଞା ବୋଲି କହନ୍ତି ?
Answer:
ସତ୍ୟସାରଣୀ

57. ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଯଦି ସଦାସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପୁନରୁକ୍ତିକ (Tautology)

58. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ଅର୍ଥାତ୍ ‘0’ (Zero) ହୁଏ ତେବେ ସେହି ସୂତ୍ରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିରୁଦ୍ଧ (Contradictory)

59. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ବା ସୂତ୍ରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆପାତିକ (Contingent)

60. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୦୧୧

61. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୦୦୧

62. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୧୧୦

63. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୧୦୦୦

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

64. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟାଟି କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
୦୦

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ ।
ଏହାକୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ‘ଆ’ ହୁଏ ।
Answer:
ଏହାକୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

2. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । (ଠିକ୍)

3. ଜେଭନ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବେନ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

4. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିଲେ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଚାରୋଟି ପଦ ରହିଲେ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

5. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ମଧ୍ୟପଦ ଆଦୌ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ନ ଥିଲେ ସେଠାରେ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ମଧ୍ୟପଦ ଆଦୌ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥିଲେ ସେଠାରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

6. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

7. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହିଲେ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

8. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବା ସମ୍ଭବପର ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବା ସମ୍ଭବପର ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

9. ଯାହା ଦେଖାଯାଏ ତାହା ଦୃଶ୍ୟ ।
ଯାହା ଶୁଣାଯାଏ ତାହା ଶ୍ରାବ୍ୟ ।
_________________
∴ ଯାହା କାମନା କରାଯାଏ ତାହା କାମ୍ୟ ।
ଏହା ଉଚ୍ଚାରଣଜନିତ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍ )
Answer:
ଯାହା ଦେଖାଯାଏ ତାହା ଦୃଶ୍ୟ ।
ଯାହା ଶୁଣାଯାଏ ତାହା ଶ୍ରାବ୍ୟ ।
_____________________
∴ ଯାହା କାମନା କରାଯାଏ ତାହା କାମ୍ୟ ।
ଏହା ସଦୃଶ ସାଧୁ ତର୍କଦୋଷର ଏକ ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

10. ‘ଭାଇ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାଦିନ ପାଞ୍ଚ ଓ ସାତର ଦୁଇଗୁଣ ପିଠା ଖାଇଲେ’ ।
ଏହା ସମଷ୍ଟିକରଣ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଭାଇ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାଦିନ ପାଞ୍ଚ ଓ ସାତର ଦୁଇଗୁଣ ପିଠା ଖାଇଲେ ।
ଏହା ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

11. ନଅ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ନଅ ଏକ ଦଶ ଅଟେ ।
__________________
∴ ଦଶ ଏବଂ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ଏହା ସଦୃଶ ସାଧୁ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନଅ ଏବଂ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ନଅ ଏବଂ ଏକ ଦଶ ଅଟେ ।
________________
∴ ଦଶ ଏକ ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା ।
ଏହା ସମଷ୍ଟିକରଣ ଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

12. ସାତ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ।
ତିନି ଓ ଚାରି ସାତ ଅଟେ ।
__________________
∴ ତିନି ଓ ଚାରି ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା।
ଏହା ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସାତ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ।
ତିନି ଓ ଚାରି ସାତ ଅଟେ ।
_________________
∴ ତିନି ଓ ଚାରି ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ।
ଏହା ବ୍ୟଷ୍ଟିକରଣ ଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

13. ବାକ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚାରଣ କଲାବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦର ଦୃଢ଼ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବାଦ୍ୱାରା ସେହି ବାକ୍ୟରୁ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବାକ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚାରଣ କଲାବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦର ଦୃଢ଼ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବାଦ୍ୱାରା ସେହି ବାକ୍ୟରୁ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଉଚ୍ଚାରଣଜନିତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

14. ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ ।
___________
∴ ବରଫ ତରଳ ।
ଏହା ସମଷ୍ଟିକରଣ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ ।
___________
∴ ବରଫ ତରଳ ।
ଏହା ଔପାଧ୍ଵତା ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

15. ନବବଧୂର ଗୃହପ୍ରବେଶ ପରେ ପରେ ବୃଦ୍ଧଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ । ଏହାକୁ କାରଣାଭାସର ଏକ ଉଦାହରଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନବବଧୂର ଗୃହ ପ୍ରବେଶ ପରେ ପରେ ବୃଦ୍ଧଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ । ଏହାକୁ ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ତର୍କଦୋଷ ବା କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

16. କେବଳ କାରଣର ଆଭାସକୁ ବାସ୍ତବ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ ଉପକାରଣ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କେବଳ କାରଣର ଆଭାସକୁ ବାସ୍ତବ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ କାରଣାଭାସ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

17. ରେଡ଼ିଓ ମଧ୍ଯ ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ନେଇପାରେ, କାରଣ ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଭଳି କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିପାରେ । ଏହା ସବଳ ଉପମାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ରେଡ଼ିଓ ମଧ୍ଯ ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ନେଇପାରେ, କାରଣ ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଭଳି କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିପାରେ । ଏହା ଦୁଷ୍ଟ ବା ଦୁର୍ବଳ ଉପମାର ଉଦାହରଣ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

18. ‘ଜଗତ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ’ କାରଣ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା କହିଛନ୍ତି । ଏହା ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଜଗତ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ’ କାରଣ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା କହିଛନ୍ତି । ଏହା ଆପ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

19. ‘ତୁମେ ମଦ୍ୟପାନ ଅଭ୍ୟାସ ଛାଡ଼ି ଦେଲଣି କି ?’
ଏହା ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ତୁମେ ମଦ୍ୟପାନ ଅଭ୍ୟାସ ଛାଡ଼ି ଦେଲଣି କି ?’ ଏହା ବହୁ ପ୍ରଶ୍ନଦୋଷ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

20. ଅବରୋହ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

21. ଆରୋହ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ ।(ଠିକ୍)

22. ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଗାଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।(ଠିକ୍)

23. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵରୂପ ବିଷୟରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ସି.ଆଇ. ଲିଉଇସ୍ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵରୂପ ବିଷୟରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

24. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି ଯେ ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ବଦଳରେ ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି ଯେ ଏଥରେ ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

25. କଥ୍ୟ ଭାଷାକୁ ପ୍ରତ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କଥ୍ତ ଭାଷାକୁ ଧ୍ଵନି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

26. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର ପ୍ରତ୍ୟୟସୂଚକ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର ଧ୍ଵନିସୂଚକ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

27. ଅକ୍ଷର ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ଚିହ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅକ୍ଷର ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ଚିହ୍ନ ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

28. ବର୍ଗମୂଳ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ । (ଭୁଲ)
Answer:
‘√’ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ।

29. ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

30. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ଚଳ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

31. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ ତାହାକୁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

32. ଆପାଦନ (ଯଦି………ତେବେ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∨’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଆପାଦନ (ଯଦି……..ତେବେ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘⊃’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

33. ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∧’ ଅଟେ । (ଭୁଲ)
Answer:
ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘•’ ଅଟେ-(ଠିକ୍)

34. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ () ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘~ ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

35. ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘⊃’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∨ ’ଅଟେ । (ଠିକ୍)

36. ବୈକଳ୍ପିକ ( ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∨ ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘∧’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

37. ସମତୁଲ୍ୟ ( ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘=’ ଅଟେ ।(ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମତୁଲ୍ୟ (ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ‘≡’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

38. ‘ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ’ ଏହାକୁ ତ • ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା  ହୁଏ’ଏହାକୁ ତ ⊃ ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଠିକ୍)

39. ‘ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ କିମ୍ବା ଅସୁନ୍ଦରୀ’ ଏହାକୁ ତ ⊃ ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ କିମ୍ବା ଅସୁନ୍ଦରୀ’ ଏହାକୁ ତ ∨ ଥ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ କରାଯାଇପାରେ । (ଠିକ୍)

40. ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ବିଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ। (ଠିକ୍)

41. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍‌ସନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ ତାହାକୁ ଚଳ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ସେହି ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିଟିକୁ ତନ୍ନିହିତ ଚଳନର ଫଳନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

42. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାର ରୂପକୁ ସତ୍ୟଫଳନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ବାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ରୂପକୁ ସତ୍ୟସାରଣୀ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

43. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୦୦ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୦୦ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

44. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୦ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୦୦ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

45. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୧ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୧୧ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

46. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୦୧ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୦ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

47. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୧୧ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୦୦୧ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

48. ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ବା ‘୧? କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ବା ‘୧’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

49. ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ବା ‘o’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ବା ‘o’ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

50. ଯେଉଁ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୂଲ୍ୟ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ବା ‘୧’ ଏବଂ ‘୦’ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସତ୍ୟ ସାରଣୀର ମୂଲ୍ୟ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ତାହାକୁ ଆଘାତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ‘ଏହା ପରେ ଘଟୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାହିଁ କାରଣ ଅଟେ’ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରିବାକୁ _________ ତର୍କଦୋଷ ଅଟେ।
Answer:
ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ

2. କାଉ ଉଡ଼ିଗଲା ପରେ ତାଳଗଛରୁ ତାଳଟି ଝଡ଼ିପଡ଼ିଲେ କାଉ ଉଡ଼ିଯିବାକୁ ତାଳ ପଡ଼ିବାର କାରଣ ବୋଲି କହିବାଦ୍ୱାରା ____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ

3. କେବଳ କାରଣର ଆଭାସକୁ ବାସ୍ତବ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ _________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କାରଶ।ଭାସ

4. ସମସ୍ତ ଉପକାରଣକୁ ବିଚାରକୁ ନ ନେଇ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଅଥବା ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଉପକାରଣକୁ କାରଣ ବୋଲି ____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଉପକାରଣ – କାରଣ ତର୍କଦୋଷ

5. ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣର ସମଷ୍ଟିରୁ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣକୁ ଉପେକ୍ଷା କରିବାଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ____________ କହନ୍ତି ।
Answer:
କାରଣରୁ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣର ଅନ୍ତର ତର୍କଦୋଷ

6. କାରଣିକତା ବିଷୟରେ ବିଚାର କଲାବେଳେ କେବଳ ଅବ୍ୟବହିତ ଘଟଣାକୁ ବିଚାରକୁ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ । ମାତ୍ର ଅତୀତରେ ଘଟିଥିବା କୌଣସି ଏକ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଘଟଣାକୁ କାରଣ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ _________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କାରଣ ସ୍ଥାନେ ବ୍ୟବହିତ କାରଣ ସ୍ବୀକାର ଦୋଷ

7. ଗୋଟିଏ ଘଟଣାର କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଥାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷଣକୁ ଅନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣର କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ___________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହ ଲକ୍ଷଣ କାରଣତା ଦୋଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

8. ଅନେକ ସମୟରେ କାରଣକୁ କାର୍ଯ୍ୟଭାବେ ଅଥବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ କାରଣଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ________ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କାରଣ-କାର୍ଯ୍ୟ ଭ୍ରମ

9. ଦିବସ ପୂର୍ବରୁ ରାତ୍ରି ଆସେ, ରାତ୍ରି ପୂର୍ବରୁ ଦିବସ ଆସେ । ଏହା __________ ଦୋଷର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।
Answer:
ସହକାର୍ଯ୍ୟ କାରଣତା

10. କେତେକ ଘଟଣାକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନ କରି ହଠାତ୍ ଏକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ __________ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ

11. ସାଦୃଶ୍ୟ ମାନରେ ସାଦୃଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଦୁର୍ବଳ ଥିଲେ କିମ୍ବା ସେଗୁଡ଼ିକ ଯୁକ୍ତିର ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ସହାୟକ ହେଉନଥିଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଦୁଷ୍ଟ ଉପମା ବା ଦୁର୍ବଳ ଉପମା

12. ଯୁକ୍ତି କଲାବେଳେ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ବିଷୟର ପ୍ରତିଶବ୍ଦକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଅଥବା ତାହାକୁ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ସ୍ୱୀକାର କରିନେବାଦ୍ୱାରା ____________ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ୱୀକାର

13. ଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ସତ୍ୟତା ଉପରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସତ୍ୟତା ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏକ ଅସିଦ୍ଧ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟିଏ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଲାପରେ ତାହା ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏଭଳି ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ଗ୍ରହଣ ____________ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଅସିଦ୍ଧ ହେତୁବାକ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର

14. ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଯୁକ୍ତି କରାଯାଉଅଛି ତାହାର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଜ୍ଞତା ଯୋଗୁଁ ___________ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଅବାନୁର ପ୍ରସଙ୍ଗ

15. ସ୍ଵପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମର୍ଥନଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଅସାରତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଦୋଷକୁ ___________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ

16. କୌଣସି ମତର ସମର୍ଥନ ବା ବିରୋଧ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଯୁକ୍ତିର ଅବତାରଣା ନ କରି ଉତ୍ତେଜକ ଭାଷାର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କ ଭାବାବେଗ ଉଦ୍ରେକ କରିବାର ପ୍ରୟାସକୁ _____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଲେ।କୋଭେଜକ

17. କୌଣସି ମତର ସପକ୍ଷରେ ବା ବିପକ୍ଷରେ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପିତ ନ କରି ଶାସ୍ତ୍ର, ପୁରାଣ ଅଥବା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଅନୁଷ୍ଠାନର ମତାମତ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ _____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆପୁଦୃହି

18. ପ୍ରତିପକ୍ଷର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିଜର ମତକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଇନେବା ପ୍ରୟାସକୁ _____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା

19. ପ୍ରତିପକ୍ଷକୁ ଯୁକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପରାଭୂତ ନକରି ଯଦି ବଳ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ନିଜ ମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ____________ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମୁତ୍ ଗର ପ୍ରଦର୍ଣନ

20. ‘ଏହା ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଉନାହିଁ’ ବୋଲି କହିବାକୁ ____________ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନାନୁମିତିକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

21. ପ୍ରତିପକ୍ଷ ସହିତ ‘ହଁ’ ବା ‘ନା’ ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ସର୍ଭ ରଖ୍ ଏକାଧ୍ଵ ଉତ୍ତର ଉପଯୋଗୀ ପ୍ରଶ୍ନ ଜିଜ୍ଞାସା କଲେ ____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ବହୁପ୍ରଶୃ

22. ଗୋଟିଏ ପଦ ଦୁଇ ସ୍ଥାନରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବାଦ୍ଵାରା _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦ

23. ଯଦି ସାଧପଦ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ______ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧପଦ ଦୋଷ

24. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଲେ ତାହାକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ

25. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ ___________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଦୃ୍୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ

26. କେତେକ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଆକାରଗତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥଗତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ନଥାଏ । ମାତ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଏକାର୍ଥକ ମନେକରି ଯୁକ୍ତି କଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ସଦୃଶ ସାଧୂ

27. ବାକ୍ୟର ରଚନାଭଙ୍ଗୀ ହେତୁ କେତେକ ସ୍ଥଳରେ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟକୁ ଏକାତ୍ମକ ପ୍ରକାରରେ ଅର୍ଥ କରାଯାଇପାରେ । ମାତ୍ର ବାକ୍ୟକୁ ବକ୍ତାର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ ନକରି ତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଶ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟ

28. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ _____________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ସମାହାର

29. ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ __________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଅସମାହାର

30. ଉଚ୍ଚାରଣ କାଳରେ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦରେ ଗୁରୁତ୍ବ ପ୍ରଦାନ କଲେ, ବାକ୍ୟର ଅର୍ଥ ଅନେକ ସ୍ଥଳରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଯାଏ । ଉଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷହେତୁ ବକ୍ତାର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ବାକ୍ୟକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ __________ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
Answer:
ଦୁଷ୍ଟେ।ଜାରଶ

31. ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ ।
____________
… ବରଫ ତରଳ ।
ଏହା ________ ଦୋଷ ଅଟେ ।
Answer:
ଉପାଧ୍ ଦୁଷ୍ଟ

32. ___________ କୁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

33. ___________ ହେଉଛି ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ, ଉନ୍ନତ ତଥା ନୂତନ ସଂସ୍କରଣ ।
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

34. ___________ କୁ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଗ।ଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

35. ___________ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ ମତ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ସି.ଆଇ.ଲିଉଇସ୍

36. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ __________ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Ideogram)ର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Phonogram)

37. ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର __________ ଅଟେ ।
Answer:
ଧ୍ଵନିସୂଚକ

38. ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ

39. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଚଳ

40. ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ଥିରାଙ୍କ

41. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ _____________ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ ।
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର।ୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ

42. ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ __________ ଅଟେ ।
Answer:
~

43. ଆପାଦନ (ଯଦି …. ହେଲେ) ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ _______ ଅଟେ ।
Answer:

44. ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ .___________ ଅଟେ ।
Answer:

45. ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ________ ଅଟେ ।
Answer:

46. ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ________ ଅଟେ ।
Answer:

47. ସମତୁଲ୍ୟ (ସମାର୍ଥବୋଧକ)ର ସ୍ଥିରାଙ୍କ ________ ଅଟେ ।
Answer:

48. ଯେଉଁ ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇଟି ତାର୍କିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ନ ରହିଲେ ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ବି-ସୀମାନ୍ତ ସ୍ଥିରାଙ୍କ (Binary constants)

49. ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସଂଯୋଜକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ତର୍କୀୟ ସଂଯୋଜକ (Logical connectives)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

50. ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ________________ ରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର

51. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍‌ସନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ସେହି ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ତନ୍ନିହିତ ଚଳର _________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଫଳନ

52. ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣର ରୂପକୁ __________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସତ୍ୟସାରଣୀ

53. ସତ୍ୟସାରଣୀକୁ ସଂପୃକ୍ତ ସତ୍ୟଫଳନର ଏକ __________ କହନ୍ତି ।
Answer:

54. ସତ୍ୟସାରଣୀରେ ତର୍କବାକ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ________ ଓ _______ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସତ୍ୟ(୧) – ମିଥ୍ୟା(୦)

55. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା __________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୦୦

56. ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ___________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୦୦୦

57. ବିଯୋଜକ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ___________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୧୧୦

58. ଆପାଦନ ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା _________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୦୧୧

59. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ____________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୧୦୦୧

60. ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ବା ‘୧’ ହୋଇଥାଏ; ତାକୁ _________ ସୂତ୍ର କହନ୍ତି ।
Answer:
ପୁନରୁକ୍ତିକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Objective Questions in Odia Medium

61. ଯେଉଁ ସତ୍ୟ ଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ବା ‘୦’ ହୋଇଥାଏ ତାକୁ _________ ସୂତ୍ର କହନ୍ତି ।
Answer:
ବିରୁଦ୍ଧ

62. ଯେଉଁ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଓ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ‘୧’ ଏବଂ ‘୦’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ __________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ଆପାତିକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 3 ତର୍କଦୋଷ ଓ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରି Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1.ନିମ୍ନଲିଖୂତ ତର୍କଦୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
(କ) ଉଚ୍ଚାରତଣଜନିତ ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
ବାକ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚାରଣ କଲାବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଲେ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଭାବେ କୌଣସି ଶବ୍ଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ବାକ୍ୟଟିକୁ ଉଚ୍ଚାରଣ କଲେ, ବାକ୍ୟର ଅର୍ଥ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଉଚ୍ଚାରଣଜନିତ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

‘‘ତୁମେ ଏହି ଗାଈଟିକୁ ମୋତେ ବିକ୍ରି କରିଅଛ ।’’
ଏହି ବାକ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଲେ ବାକ୍ୟର ଅର୍ଥ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ; ଯଥା –
‘ତୁମେ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ତୁମେ ବିକ୍ରି କରିଅଛ, ତୁମ ବାପା ବା ଭାଇ ନୁହନ୍ତି ।’
‘ଏହି’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ‘ଠିକ୍ ଏହି ଗାଈ, ଅନ୍ୟ ଗାଈ ନୁହେଁ ।’
‘ଗାଈ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ‘ଗାଈ ବିକ୍ରି କରିଅଛ, ଛେଳି ମେଣ୍ଢା କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ପଶୁ ନୁହେଁ ।’
‘ମୋତେ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ‘ଗାଈଟିକୁ ମୋତେ ବିକ୍ରି କରିଅଛ ମୋ ବାପା କିମ୍ବା ଭାଇକୁ ନୁହେଁ ।’
‘ବିକ୍ରି କରିଅଛ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ‘ବିକ୍ରି କରିଅଛ, ମାଗଣା କିମ୍ବା ଉପହାର ଭାବେ ନୁହେଁ ।’
ଏହିପରି ଭାବରେ ବାକ୍ୟଟିର ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ବାହାରିପାରେ । ଏହାକୁ ଦୁର୍ବୋଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

(ଖ) ଔପାଧ୍ଵତା ଦୋଷ :
Answer:
ଉପାଧ୍ କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ଅବସ୍ଥା ବା ସର୍ଭକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ବିଷୟରେ ଯାହା ସାଧାରଣ ଭାବରେ କୁହାଯାଇଥାଏ ତାହା ବିଶେଷ କ୍ଷେତ୍ରରେ କହିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ଏପରି ଯୁକ୍ତିକୁ ଔପାଧ୍ଵତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଏହି ଦୋଷ ତିନି ପ୍ରକାରର ଅଟେ ।
(କ) ପଦମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ପ୍ରୟୋଗରୁ ତା’ର ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗ
(ଖ) ପଦମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗରୁ ସାଧାରଣ ସାଧାରଣ ପ୍ରୟୋଗ
(ଗ) ପଦମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗ

(କ) ସାଧାରଣ ପ୍ରୟୋଗରୁ ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗ :
ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ।
___________
∴ ବରଫ ତରଳ ।
ଏଠାରେ ଜଳର ସାଧାରଣ ଅବସ୍ଥା ତରଳ ଅଟେ । ମାତ୍ର ଏହା ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାକୁ ଗତି କରିଅଛି ।

(ଖ) ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗରୁ ସାଧାରଣ ପ୍ରୟୋଗ :
ନିଜ ବାଡ଼ିର ତୋଳା ପରିବା ୱ୍ଆଯାଏ ।
କଞ୍ଚା କଦଳୀ ବାଡ଼ିତୋଳା ପରିବା ଅଟେ ।
___________________________
∴ କଞ୍ଚା କଦଳୀ ଖୁଯାଏ ।
କନା ତିଆରି ବସ୍ତୁ ପରିଧେୟ । ତକିଆ ଖୋଳ କନା ତିଆରି ବସ୍ତୁ ।

(ଗ) ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗରୁ ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗ
କନା ତିଆରି ବସ୍ତୁ ପରିଧେୟ ।
ତକିଆ ଖୋଳ କନା ତିଆରି ବସ୍ତୁ ।
______________________
∴ ତକିଆ ଖୋଳ ପରିଧେୟ ।
ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାକୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଅଛି ।

2. କାରଣ ସଂକ୍ରାନ୍ତ ତର୍କଦୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ଉଦାହରଣ ସହ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣ ହେଉଛି ‘କାର୍ଯ୍ୟର ସର୍ରାନ୍ତର ଅବ୍ୟବହିତ ନିରପେକ୍ଷ ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଘଟଣା’ । ଯଥାର୍ଥରେ ଯାହା ବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣ ନୁହେଁ ମାତ୍ର ତାହାକୁ ଯଦି କାରଣ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ତେବେ ତାହାର କାରଣ ସଂକ୍ରାନ୍ତ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
(a) ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ତର୍କଦୋଷ :
‘ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ’ର ଅର୍ଥ ହେଲା ‘ଏହା ପରେ ତେଣୁ ଏହି ହେତୁରୁ’ । କାରଣ ହେଉଛି କାର୍ଯ୍ୟର ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଘଟଣା; କିନ୍ତୁ ଯେକୌଣସି ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଘଟଣାକୁ କାରଣ ବୋଲି ଧରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଯଦି ଯେକୌଣସି ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଘଟଣାକୁ କାରଣ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ତେବେ ‘ଅତଃ ପରଂ ତଦ୍ମାବତଃ’ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଉଦାହରଣ –
ନବବଧୂର ଗୃହପ୍ରବେଶ ବୃଦ୍ଧଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ।
ଆକାଶରେ ଧୂମକେତୁର ଆବିର୍ଭାବ ମହାତ୍ମାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ।
ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ । ଯେପରି ତାଳ ଗଛ ଉପରେ କାଉ ବସିବାରୁ ତାଳ ପଡ଼ିଲା । ଏଣୁ ତାଳ ପଡ଼ିବା ହେଉଛି କାଉ ବସିବାର କାରଣ । ଏହି ତର୍କଦୋଷ ସାଧାରଣତଃ ଅନ୍ଧବିଶ୍ବାସ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥାଏ ।

(b) ଉପକାରଣକୁ କାରଣ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ତର୍କଦୋଷ :
କାରଣ କହିଲେ କେତୋଟି ଉପକାରଣର ସମଷ୍ଟିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଉପକାରଣ କାରଣର ଏକ ଅଂଶ ମାତ୍ର ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ସେହି ଉପକାରଣକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ- ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଗଛକୁ ଉଠୁଥିବା ସମୟରେ ତଳେ ପଡ଼ି ତାହାର ମୃତ୍ୟୁ ହେଲା । ଲୋକଟିର ମୃତ୍ୟୁ ପାଇଁ ଅନେକ ଉପକାରଣ ଦାୟୀ ହୋଇଥାଏ । ଯଥା- ଲୋକଟିକୁ ଗଛ ଚଢ଼ା ଠିକ୍ ଭାବରେ ଜଣା ନଥୁଲା, ଗଛଟି ବହୁତ ଡେଙ୍ଗା ଥିଲା, ସେଠାରେ କୌଣସି ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ନଥିଲା ଇତ୍ୟାଦି । ଏଣୁ ଏହିସବୁ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଉପକାରଣକୁ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।

(c) ସହକାର୍ଯ୍ୟ କାରଣତା ଦୋଷ :
ଦୁଇଟି ସହକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରୁ ଆମେ ଯଦି ଗୋଟିଏ ସହକାର୍ଯ୍ୟକୁ କାରଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟିକୁ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରୁ, ତେବେ ସହକାର୍ଯ୍ୟ କାରଣତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଦିନ ରାତିର କାରଣ । ମାତ୍ର ବାସ୍ତବରେ ପୃଥିବୀ ନିଜ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଚାରିପଟେ ଘୂରିବା କାରଣରୁ ଦିନ ଓ ରାତି ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଦିନ ଓ ରାତି ପରସ୍ପରର ସହକାର୍ଯ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

(d) ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ କାରଣକୁ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବା ତର୍କଦୋଷ :
କାରଣ ସର୍ବଦା କାର୍ଯ୍ୟର ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଘଟଣା । କାରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସମୟର ବ୍ୟବଧାନ ନଥାଏ । ତେଣୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଗୋଟିଏ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଘଟଣାକୁ ତାହାର କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏହି ଦୋଷ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ପିତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହେବା ପୁତ୍ରର ପାଠ ପଢ଼ା ବନ୍ଦ ହେବାର କାରଣ । ସେହିପରି କଂଗ୍ରେସ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ାହେବା ଭାରତର ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇବାର କାରଣ ।

(e) ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣ ଉପେକ୍ଷା ଦୋଷ :
ସଦର୍ଥକ ଉପକାରଣର ଉପସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ବେ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣ ଅନୁପସ୍ଥିତି ରହିଲେ କାର୍ଯ୍ୟୋତ୍ପାଦନ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ନଞର୍ଥକ ଉପକାରଣମାନଙ୍କୁ ବିଚାରକୁ ନନେଇ ସଦର୍ଥକ ଉପକାରଣଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟୋତ୍ପାଦନରେ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ ବୋଲି ମନେକଲେ ଏହି ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଭଲ ବର୍ଷା ହେବା ସହିତ ଭଲ ଫସଲ ହେବାର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ । କାରଣ ପୋକ ଲାଗିବା ଯୋଗୁଁ ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହେବା ଅନ୍ୟ ଏକ କାରଣ ବୋଲି ଧରାଯାଇଥାଏ ।

3. ନିମ୍ନଲିଖୂତ ତର୍କଦୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ଉଦାହରଣ ସହ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
(a) ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ ଦୋଷ :
Answer:
ସାମାନ୍ୟକରଣ ଅର୍ଥାତ୍ ଅଭିଜ୍ଞତାଲବ୍‌ଧ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମାନଙ୍କରୁ ଗୋଟିଏ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ ଦୋଷ କହନ୍ତି । ଏଠାରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଯେତେ ଅଧିକ ହେବ ସମ୍ଭାବନା ମଧ୍ୟ ଅଧିକ ହେବ । ମାତ୍ର କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ସ୍ଵଳ୍ପ କେତୋଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୁ ଏକ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଉ ।

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଜଣେ ବିଦେଶାଗତ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାରତର କେତୋଟି ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ ସହରର ଭାରତୀୟ ପରିବାରମାନଙ୍କୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରି ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲେ ଯେ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଧନୀ, ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ବଳବାନ୍ । ବିଦେଶାଗତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଏପରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ସେହିପରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ନିଆଯାଇ ପାରେ ଯେ, ଗାଁର କେତେକ ଚନ୍ଦାମୁଣ୍ଡିଆ ବ୍ୟକ୍ତି ଧନୀ ଥିବାର ଦେଖ୍ ଜଣେ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲେ ଯେ ଗାଁର ସମସ୍ତ ଚନ୍ଦାମୁଣ୍ଡିଆ ବ୍ୟକ୍ତି ଧନୀ ଅଟନ୍ତି ।

(b) ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
ଏହାକୁ ସାଧ୍ଯସମ ତର୍କଦୋଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯାହାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବା କଥା ତାହାକୁ ହିଁ ହେତୁବାକ୍ୟ ରୂପେ ନେଇ ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ତାହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିନେବାକୁ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ବୀକାର ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ଚକ୍ରକ ଦୋଷ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲେ ଏହି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, କାଚ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଅଟେ । କାରଣ ଏହା ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଦେଖୁହୁଏ । ଏଣୁ ଯାହା ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଖିପାରୁ ତାହା କାଚ ଅଟେ ।

ରାମ ଦଶରଥଙ୍କର ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି । ଦଶରଥ ରାମଙ୍କର ପିତା ଅଟନ୍ତି ।
ପ୍ଲାଟୋ ଆତ୍ମାର ଅମରିତ୍ଵ ସରଳତାରୁ ଓ ସରଳତା ଆତ୍ମାର ଅମରତ୍ଵରୁ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

(c) ଅସିଦ୍ଧ ହେତୁ ଦୋଷ :
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ହେତୁବାକ୍ୟ ଯଦି ମିଥ୍ୟା ହୁଏ, ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ । ତେଣୁ ମିଥ୍ୟା ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ନିଃସୃତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ ଏହି ପ୍ରକାର ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଉଦାହରଣ –
ଯେଉଁମାନେ ଥାନାକୁ ଯାଆନ୍ତି ସମସ୍ତେ କଏଦୀ ଅଟନ୍ତି ।
ତୁମ ବାପା ଥାନାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି ।
___________________
∴ ତୁମ ବାପା ଜଣେ କଏଦୀ ।

(d) ନାନୁମିତିକ ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ –
(୧) ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ।
(୨) ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ ।
ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ପ୍ରଣିଧାନଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ । ଏହି ନିୟମକୁ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କଲେ ନାନୁମିତିକ ତର୍କ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ ।
ଆଲୋକ ଅଛି ।
____________
∴ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ।
ଏହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

(e) ବହୁପ୍ରଶ୍ନ ଦୋଷ :
Answer:
ବେଳେବେଳେ ଏପରି ପ୍ରଶ୍ନ ପଚରାଯାଏ ଯେକୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ତର ଦେବା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ଉତ୍ତର କେବଳ ‘ହଁ’ କିମ୍ବା ‘ନା’ ରୂପେ ଦେବାକୁ ଦାବି କଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଉଦାହରଣ :
(୧) ତୁମେ ମଦ ପିଇବା ଛାଡ଼ିଲଣିକି ?
(୨) ତୁମେ ଚୋରି କରିବା ଛାଡ଼ିଲଣିକି ?
(୩) ହର ପାର୍ବତୀ କ’ଣ ନାରୀ ?
ଏହି ଉଦାହରଣଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର କେବଳ ହଁ କିମ୍ବା ନା ମଧ୍ଯରେ ଦିଆଯାଇ ପାରେ ନାହିଁ ।

4. ଅବାନ୍ତର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଦୋଷଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
(a) ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ – ପ୍ରତିପକ୍ଷର ମତକୁ ଯୁକ୍ତିଦ୍ୱାରା ଖଣ୍ଡନ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଯଦି ତାଙ୍କର ଆଚରଣ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଚରିତ୍ରକୁ କିମ୍ବା ଅଭ୍ୟାସକୁ ଆକ୍ଷେପ କରି ତାଙ୍କ ଯୁକ୍ତିଟି ଭୁଲ୍ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କ ଦୋଷ କହନ୍ତି ।

ଉଦାହରଣ :
(୧) ଜଣେ ବକ୍ତା ପରିବାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ବୁଝାଉଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଆମେ ଦୁଇ ଓ ଆମର ଦୁଇ । ମାତ୍ର ଏହି ସମୟରେ ଜଣେ ଶ୍ରୋତା ଉଠିପଡ଼ି ଜବାବ ଦେଲା ଯେ ବକ୍ତା ନିଜେ ଦଶଗୋଟି ସନ୍ତାନର ଜନକ । ସେ କିପରି ଭାବରେ ଏକଥା କହିପାରୁଛନ୍ତି ?
(୨) ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରୁଥିବା ସମୟରେ କହିଲେ ଯେ ଧୂମପାନ ନିଷେଧ ଅଟେ । ମାତ୍ର ଜଣେ ଛାତ୍ର ଉଠିପଡ଼ି ଉତ୍ତର ଦେଲା – ସାର୍ ଆପଣ ଏପରି କଥା କିପରି ଭାବରେ କହୁଛନ୍ତି ? କାରଣ ଆପଣ ନିଜେ ଧୂମପାନ କରୁଛନ୍ତି ।

(b) ଲୋକ-ଉତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ – ଏହାକୁ ଜନତାଙ୍କୁ ମତେଇବା ଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ମତକୁ ସମର୍ଥନ ବା ଖଣ୍ଡନ କରିବାକୁ କୌଣସି ଯଥାର୍ଥ ଯୁକ୍ତି ନ ବାଢ଼ି ଯଦି ଲୋକଙ୍କୁ ଉତ୍ତେଜକ ଭାଷାର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ କରି ନିଜର ମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ଲୋକ-ଉତ୍ତେଜକ ତର୍କ ଦୋଷ କହନ୍ତି ।

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଯଦି ଆମେ ଡାରଉଇନ୍‌ଙ୍କର ଜୈବ ବିବର୍ତ୍ତନବାଦକୁ ସ୍ବୀକାର କରୁ, ତେବେ ଆମକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ହେବ ଯେ ଆମର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଜଣେ ଜଣେ ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

(c) ଆସ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ – କୌଣସି ମତର ସପକ୍ଷରେ ବା ବିପକ୍ଷରେ ଯଥାଯଥ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ ନକରି କଥାକଥାକେ ଶାସ୍ତ୍ର, ପୁରାଣ ବା ପ୍ରତିଷ୍ଠାବାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମତକୁ ହେତୁବାକ୍ୟ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଯୁକ୍ତି କରିବାକୁ ଆପ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ଯୁକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ କୌଣସି ମତକୁ ଖଣ୍ଡନ ବା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ନାହିଁ । ଏଠାରେ ଆଖୁବୁଜି ସେମାନଙ୍କର ମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଆଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
(୧) ‘ଅହିଂସା ପରମ ଧର୍ମ’ କାରଣ ଏହା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ, ବୁଦ୍ଧଦେବ ଓ ଭଗବଦ୍ ଗୀତା କହିଛନ୍ତି ।
୨) ଭୁବନେଶ୍ଵର ଜଳବାୟୁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ପକ୍ଷେ ହିତକାରକ କାରଣ ଏହା ପିତା କହନ୍ତି ।
(୩) ପୁରୀର ଜଳବାୟୁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ପକ୍ଷେ ହିତକାରକ କାରଣ ଶିକ୍ଷକ ଏକଥା କହନ୍ତି ।

(d) ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟି। ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତର୍କଦୋଷ- ପ୍ରତିପକ୍ଷର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିଜର ମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ୟା ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତର୍କଦୋଷ କହନ୍ତି । ପ୍ରତିପକ୍ଷର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିଜର ମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଇନେବା ହେଉଛି ଏପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ତୁମେ ପୂର୍ବଜନ୍ମରେ ଗୋଟିଏ ଘୁଷୁରି ଥିଲା । ଏହା ଯଦି ମିଛ, ତେବେ ପ୍ରମାଣ କଲ ଦେଖ୍ – ତୁମେ ଘୁଷୁରୀ ନ ଥୁଲ ବୋଲି । ଯଦି ତୁମେ ଏହା ପ୍ରମାଣ ନ କରିପାର ତେବେ ମୋ କଥା ଠିକ୍ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ତୁମେ ବାଧ୍ୟ ।

(e) ମୁଦ୍‌ର – ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ – ଯୁକ୍ତିର ସାହଯ୍ୟ ନ ନେଇ ଯଦି ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ବା ଧମକଦ୍ୱାରା ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ ତାହାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ମୁଦ୍‌ଗର-ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ଯୁକ୍ତି ବୋଲି କହିବା ମଧ୍ୟ ଅନେକାଂଶରେ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।
ଉଦାହରଣ :
(୧) ମୁଁ ଯାହା ତୁମକୁ କହୁଛି ତାହା ସତ ବୋଲି ତୁମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଲେଖିଦିଅ ନ ହେଲେ ମୁଁ ତୁମକୁ ହତ୍ୟା କରିବି ।
(୨) ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତା ଜଣେ ଧନୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ କହିଲା ଯେ ତୁମେ ଆମ ସଂଘକୁ ଏକ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଦିଅ । ପ୍ରଥମେ ଧନୀ ବ୍ୟକ୍ତିଜଣକ ମନାକଲା । ତା’ପରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜଣକ ବନ୍ଧୁକ ଧନୀ ଲୋକର ମୁଣ୍ଡକୁ ଲଗାଇ କହିଲା ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେବୁ କି ନାହିଁ । ତା’ପରେ ଧନୀଲୋକ ଜଣକ ଏକ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଦେଲା । ଏହାକୁ ଜୋର ଯାର ମୂଲକ ତା’ର ମଧ୍ୟ କହନ୍ତି ।

5. ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ନିହିତ ସମ୍ପର୍କକୁ ବୁଝାଇଦିଅ । ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ଉନ୍ନତତର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର – ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କୁ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଅଛି । ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ହେଉଛି ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ । ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରାମାଣିକତା ତଥା ବୈଧତା ପ୍ରମାଣ କରିବା ନିମିତ୍ତ ବହୁ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଅଛି । ତାହାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଆଲୋଚିତ ହୋଇଅଛି । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉପଯୋଗୀ । କିନ୍ତୁ ସେଥିରେ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କର ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଯେଉଁ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ଦେଇଥିଲେ ତାହା କେବଳ ଭାଷାରେ ଲିଖ ଯୁକ୍ତମାନଙ୍କପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ମାତ୍ର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଯୁକ୍ତିର ବୈଧତା ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ଏହି ଅସୁବିଧାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥାନ ଏବଂ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ବର୍ଗୀକରଣ କରି ବିଭିନ୍ନ ନିୟମମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସେଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରାମାଣିକତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାର ଉପାୟ ଦେଇଥିଲେ । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ସେ ମଧ୍ଯ କେତେକ ବର୍ଣ୍ଣ; ଯଥା – ଅ, ପ, ମ ଦ୍ବାରା ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ (ଆକାର) ଦେଇଥିଲେ; ଯଥା – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ, ରାମ ଜଣେ ଛାତ୍ର, .. ରାମ ମରଣଶୀଳ ଅଟେ । ଏହାକୁ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ନିନିମ୍ନଲିଖଭାବେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ ଦେଇଥିଲେ ଯଥା –

ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
___________________
∴ ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହି ବର୍ଷମାନଙ୍କୁ ‘ଚଳ’ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଏହି ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକ ଅଥବା ଏହିପରି ଆଉ କେତେକ ବର୍ଣ୍ଣ; ଯଥା – କ, ଖ, ଗ ଇତ୍ୟାଦି ଯେକୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦ (ରାମ, ଯଦୁ, ପର୍ବତ, ମରଣଶୀଳ) ଇତ୍ୟାଦି ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ଏହି ଚଳକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା, ଭାଷାରେ ଲିଖ ଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଆକାରରେ ପକାଇବା, ଯାହା ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରାମାଣିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲା । ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ମାନେ ଏପ୍ରକାର ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ କେତେକ ନୂତନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ତଥା ଅଭିବୃଦ୍ଧି ନିମିତ୍ତ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନେ କେତେକ ଅବାଚନିକ ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି । ଏ.ଏନ୍. ହ୍ଵାଇଟ୍‌ହେଡ୍, ବର୍ଟାଣ୍ଡ ରସେଲ୍, ସି.ଏସ୍. ପାଏର୍ସ ଆଦି ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର ବିଶାରଦମାନେ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଆଧୁନିକୀକରଣ କରି ଗଣିତାଭିମୁଖୀ କରିଛନ୍ତି । ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ଓ ଉତ୍କର୍ଷ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଉତ୍କର୍ଷ ପାଇଁ ବହୁପରିମାଣରେ ଦାୟୀ ।

ଗାଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । ଏହା ଗାଣିତିକ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରେ ଓ ଗଣିତର ସ୍ୱରୂପକୁ ମଧ୍ୟ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ । ଏହା ମଧ୍ଯ ଯୁକ୍ତିର ବିଷୟଗତ ସତ୍ୟତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ନ ଦେଇ ଆକାରଗତ ସତ୍ୟତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ । ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ x, y, z ପରି ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଅ, ପ, ମ ଆଦି ବର୍ଣ୍ଣଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଚଳ’ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ତର୍କବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ କ, ଖ, ଗ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତୀକ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରରେ =, +, -, ×, ÷ ଆଦି ସ୍ଥିରାଙ୍କ (Constant) ଭଳି ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ •, ∼, ⊃, ∨, ∧, ≡ ଆଦି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ଏହି ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ଓ ଉତ୍କର୍ଷ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଉତ୍କର୍ଷ ପାଇଁ ବହୁପରିମାଣରେ ସହାୟକ । ଜର୍ଜ ବୁଲେଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଅବଦାନ ଶ୍ରେଣୀ-ସମ୍ପର୍କିତ ବୀଜଗଣିତ, ରସେଲ୍ ଏବଂ ଦ୍ଵାଇଟ୍‌ହେଡ୍‌ଙ୍କର ‘Principia Mathematica’ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଉତ୍କର୍ଷ ସାଧନ ପାଇଁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଦାୟୀ । ବୁଲେଙ୍କର ଶ୍ରେଣୀ-ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବୀଜଗଣିତ ଓ ଦ୍ଵାଇଟ୍ ହେଡ୍‌ଙ୍କର Principia Mathematica ରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରର ତାର୍କିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଗଭୀର ଭାବରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରି ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ବୈଧତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କେତେକ ‘ତାର୍କିକ ଆକାର’ ସ୍ଥିର କରାଯାଇଛି ।

ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵରୂପ :
ସି.ଆଇ. ଲିଉଇସ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି –
(୧) ଚିନ୍ତାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର
(୨) ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ
(୩) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

(୧) ଚିନ୍ତାତ୍ମକ ବା ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର – ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ଏହା ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Phonogram) ପରିବର୍ଭେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Ideogram) ର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଯୁକ୍ତିରେ ବ୍ୟବହୃତ କଥ୍ତ ଭାଷା; ଯଥା – ରାମ, ମନୁଷ୍ୟ, ମରଣଶୀଳ ଇତ୍ୟାଦି ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ଅଟେ । ମାତ୍ର ତ, ଥ, ଦ, ତ ∨ ଥ, ତ ⊃ ଥ, ତ ≡ ଥ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ।

ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର ଧ୍ଵନିସୂଚକ । ତେଣୁ ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ‘ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ଚିହ୍ନ’ ଓ ଉଚ୍ଚାରିତ ‘ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ’ ଚିହ୍ନ ମଧ୍ଯରେ ଏକ ସାକ୍ଷାତ୍ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଦ୍ୟମାନ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ପରଶ୍ନବାଚକ ଚିହ୍ନ ଓ ‘ ? ’ । ପ୍ରଥମରେ ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ‘ପ୍ରଶ୍ନବାଚକ ଚିହ୍ନ’ ଯାହାକି କଥୁତ ଭାଷାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହା ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ଏବଂ ‘?’ ପ୍ରତୀକଟି ଯାହା ଅବାଚନିକ ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ଏକ ଦୀର୍ଘ ଉକ୍ତିକୁ ସହଜରେ ବୁଝିହୁଏ; ଯଥା – ‘ଅଣତିରିଶ ଗୁଣନ ଏଗାର’ କହିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ‘୨୯ × ୧୧’ କହିବା ଅଧ୍ଵ ସୁବିଧାଜନକ ହୋଇଥାଏ ।

(୨) ଅବରୋହ ପ୍ରଣାଳୀ – ଅବରୋହ ପ୍ରଣାଳୀଦ୍ଵାରା ଭକ୍ତିର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ତଥ୍ୟ ପରିସ୍ଫୁଟ ଓ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୁଏ । ଏହାର ଉଦାହରଣ ଜ୍ୟାମିତିରେ ରହିଛି । ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଉକ୍ତିରୁ ସୀମିତ ସଂଖ୍ୟକ କେତେକ ନୀତିର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ବହୁ ଅଧ୍ଵସଂଖ୍ୟକ ଭକ୍ତିର ନିଃସରଣ ଏହି ପଦ୍ଧତିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ଏହି ନିଃସୃତ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଅନେକତ୍ର ମୂଳ ଉକ୍ତିମାନଙ୍କଠାରୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ ଭିନ୍ନ । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ଶୁଦ୍ଧ ଅବରୋହ ତନ୍ତ୍ର ଗଠନ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୁଏ ।

(୩) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ବ୍ୟବହାର – ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତିର ବୈଧତା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ । ଏକ ପ୍ରକାରର ଅନେକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରାଯାଇଥାଏ । +, -, ×, ÷, =, ≡, ∨, ∧, ⊃, • ଆଦି ଚିହ୍ନଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ଓ କ, ଖ, ଗ (x, y, z) ଆଦି ବର୍ଣ୍ଣଗୁଡ଼ିକୁ ଚଳ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

6. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ? ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଚଳ ଓ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ବିଶେଷଧରଣର ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁକ୍ତିକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ ଓ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରେ ତାହାକୁ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଚଳ – ଚଳ କହିଲେ ତାହାକୁ ହିଁ ବୁଝାଯାଏ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ‘ଚଳ’ କୁହାଯାଏ । କ, ଖ, ଗ (x, y, z) ଇତ୍ୟାଦିକୁ ‘ଚଳ’ କୁହାଯାଏ । କ, ଖ, ଗ ଆଦି ‘ଚଳ’ ଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ତର୍କବାକ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ କରାଯାଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ –
(୧) ରାମ ସୀତାକୁ ଭଲ ପାଏ ।
(୨) କ ଖ କୁ ଭଲ ପାଏ ।

ଯଦି ଭଲ ପାଏ ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହା କ ସମ୍ପର୍କ ଖ କୁ ବୁଝାଏ । ‘କ’ ଓ ‘ଖ’ ହେଲେ ‘ଚଳ’ । ଏମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ତର୍କବାକ୍ୟର ଆକାର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ x2 = 9 ର ଅର୍ଥ ହେଉଛି x = ±3, x = 3 / x = -3 (x କୁ ‘କ’ ରୂପେ ନିଆଯାଇପାରେ) କ ଓ ଖ ‘ଚଳ’ର ସଙ୍କେତ ହୋଇଥିଲେ ବି ସେଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନରେ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ସଂକେତ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଚଳ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟପାଇଁ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ; ଯଥା –
(୧) ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ତ
(୨) କ୍ଷୀର ଶ୍ବେତ ଅଟେ । – ଥ

ଏଠାରେ ‘ତ’ ଓ ‘ଥ’ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ବୁଝାଉଅଛି । ତର୍କବାକ୍ୟର ପ୍ରତୀକରୂପେ ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ଯେକୌଣସି ବର୍ଣ୍ଣ ବା ଅକ୍ଷରକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ । ବୀଜଗଣିତରେ ସଂଖ୍ୟାମୂଳକ ଚଳରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା କ, ଖ, ଗ (x, y, z) ଇତ୍ୟାଦି ଯେପରି ଯେକୌଣସି ସଂଖ୍ୟାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ; ସେହିପରି ତ, ଥ, ଦ, ଧ ଇତ୍ୟାଦି ଯେକୌଣସି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପ୍ରତୀକାନ୍ବିତ କରେ ।

ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ – ସ୍ଥିରାଙ୍କର ଆକ୍ଷରିକ ଅର୍ଥ ହେଲା ଯାହା ସ୍ଥିର ରହେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ସର୍ବଦା ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ଥିବାସ୍ଥଳେ ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥିବା ଚଳଗୁଡ଼ିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ । ଏଣୁ ଏହା ତର୍କବାକ୍ୟର ସମର୍ଥନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।

ଏଠାରେ ‘ତ’ ଓ ‘ଥ’ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ବୁଝାଉଅଛି । ତର୍କବାକ୍ୟର ପ୍ରତୀକରୂପେ ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ଯେକୌଣସି ବର୍ଣ୍ଣ ବା ଅକ୍ଷରକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ । ବୀଜଗଣିତରେ ସଂଖ୍ୟାମୂଳକ ଚଳରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା କ, ଖ, ଗ (x, y, z) ଇତ୍ୟାଦି ଯେପରି ଯେକୌଣସି ସଂଖ୍ୟାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ; ସେହିପରି ତ, ଥ, ଦ, ଧ ଇତ୍ୟାଦି ଯେକୌଣସି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପ୍ରତୀକାନ୍ବିତ କରେ ।

ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ – ସ୍ଥିରାଙ୍କର ଆକ୍ଷରିକ ଅର୍ଥ ହେଲା ଯାହା ସ୍ଥିର ରହେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ସର୍ବଦା ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ଥିବାସ୍ଥଳେ ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥିବା ଚଳଗୁଡ଼ିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ । ଏଣୁ ଏହା ତର୍କବାକ୍ୟର ସମର୍ଥନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।

‘~’ଏହି ଚିହ୍ନକୁ ‘ନୁହେଁ’ର ପ୍ରତୀକରୂପେ ଅର୍ଥାତ୍‌ ନେତି ବା ବିରୁଦ୍ଧତାର ସୂଚକରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ସେହିପରି ‘•’ ହେଉଛି ଏବଂ ଅର୍ଥାତ୍ ସଂଯୋଜକର ସୂଚକ, ‘∨’ ହେଉଛି ‘କିମ୍ବା’ ଅର୍ଥାତ୍ ବିଯୋଜକର ସୂଚକ, ‘⊃’ ହେଉଛି ଆତ୍ପାଦନ (ଯଦି …………. ତେବେ)ର ସୂଚକ (କେତେକ ତାର୍କିକ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘→’ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି), ଏବଂ ‘≡’ ହେଉଛି ସମତୁଲ୍ୟତାର ସୂଚକ । ଏହି ପ୍ରତୀକଗୁଡ଼ିକୁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଏହି ଚିହ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଯେକୌଣସି ତାର୍କିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିରେ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଗାଣିତିକ ଚିହ୍ନ +, x, + ଇତ୍ୟାଦିର ଅନୁରୂପ । ଏଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତୀତ ଏହି ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ପରିସର ସୂଚିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ‘( )’ ଏହି ଚିହ୍ନ ଅର୍ଥାତ୍ ବନ୍ଧନୀର ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ~ତ, (ତ ∨ ଥ), (ତ ⊃ ଥ), (ତ ∧ ଥ), (ତ • ଥ), (ତ ≡ ଥ) ସଂଯୋଜିତ ହୋଇଥିବା ବିଷୟ ସୂଚିତ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ସ୍ଥିରାଙ୍କ ଓ ଚଳର ପ୍ରୟୋଗ କରି କେତେକ ତର୍କବାକ୍ୟର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଉ ।
(କ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି । – ତ
(ଖ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାହିଁ । – ~ତ
(ଗ) ଆଲୋକ ରହିଛି । – ଥ
(ଘ) ଆଲୋକ ନାହିଁ । – ~ଥ
(ଙ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ଏବଂ ଆଲୋକ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । – (ତ • ଥ)
(8) ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ, ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ । – (ତ ⊃ ଥ)
(ଛ) ଯେତେବେଳେ ଆଲୋକ ନ ଥାଏ, ସେତେବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ନଥାଏ । – ~ଥ ⊃ ~ତ
(ଜି) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥିଲେ ଆଲୋକ ଥାଏ ବୋଲି କହିବା ଯାହା ହୁଏତ ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଆଲୋକ ଅଛି ବୋଲି କହିବା ମଧ୍ୟ ତାହା । – (ତ ⊃ ଥ) ≡ ( ~ ତ ∨ ଥ)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

7. ସତ୍ୟଫଳନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସତ୍ୟଫଳନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦିଅ ।
Answer:
ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । ଗଣିତରେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅନ୍ୟର ଫଳନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଯେତେବେଳେ ସେହି ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିଟିର ମୂଲ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ, ଅର୍ଥାତ୍ x = y + 1 । ଏଠାରେ xର ମୂଲ୍ୟ ଦୂର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । y ଯଦି 5 ହୁଏ, ତେବେ xର ମୂଲ୍ୟ ହେବ 6 ।

ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯେକୌଣସି ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ ଅଥବା ମିଥ୍ୟା ହେବ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଅବଶ୍ୟ ରହିବ । ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ତର୍କବଚନର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିଟିକୁ ଦ୍ବିତୀୟର ସତ୍ୟଫଳନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ ତର୍କବଚନରେ ସତ୍ୟଫଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କଲାବେଳେ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ତର୍କବଚନମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ସେହି ବାକ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ତର୍କବଚନଗୁଡ଼ିକ ‘ଚଳ’ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ହୋଇଥବାରୁ ଏପରି ଗୋଟିଏ ତାର୍କିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ‘ଚଳ’ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।

(୧) ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନ – ଗୋଟିଏ ତର୍କବଚନ ସତ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବଚନଟି ମିଥ୍ୟା ହୁଏ । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ତା’ର ବିରୁଦ୍ଧଟି ସତ୍ୟ ହୁଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ପୁଷ୍ପଟି ଶ୍ଵେତ ଅଟେ – (ତ), ପୁଷ୍ପଟି ଶ୍ଵେତ ନୁହେଁ — (~ ତ) । ଏହି ସତ୍ୟଫଳନର ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଭାବେ ଗଠନ କରାଯାଏ ।

~ତ ତ • ~ତ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୦୦ ।

(୨) ସଂଯୋଜକ ଫଳନ – ସଂଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ଏକ ଯୌଗିକ ତର୍କବାକ୍ୟ । ଏଥିରେ ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ୱକ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଏବଂ’ ଦ୍ବାରା ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ଯଥା — କମଳା ଜଣେ ନର୍ତ୍ତକୀ ଏବଂ ଅପରାଜିତା ଜଣେ ‘ଗାୟିକା’ । ଏହି ସଂଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ସେତିକିବେଳେ ସତ୍ୟ ହୁଏ, ଯେତେବେଳେ ଏହି ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟ କିମ୍ବା ଉଭୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ସଂଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ବୋଲି ପରିଗଣିତ ହେବ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – କମଳା ଜଣେ ନର୍ତ୍ତକୀ – ତ
ଅପରାଜିତା ଜଣେ ଗାୟିକା — ଥ ନିଆଯାଉ ।
ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକରୂପ ହେଉଛି (ତ • ଥ) ।

ତ • ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୦୦୦ ।

(୩) ବିଯୋଜକ ଫଳନ – ଏକ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟ; ଯଥା — ରାମ ବିଚକ୍ଷଣ ଅଟେ (ତ) କିମ୍ବା ସେ ପରିଶ୍ରମୀ ଅଟେ (ଥ), ସତ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେବାପାଇଁ କଳ୍ପ ଦୁଇଟିରୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ସତ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଉଭୟ କଳ୍ପ ସତ୍ୟ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥଳେ ମଧ୍ଯ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସତ୍ୟ, କିନ୍ତୁ ଉଭୟ କଳ୍ପ ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥିଲେ ତାହା ମିଥ୍ୟା । ସୁତରାଂ ବିଯୋଜକ ଫଳନର ସତ୍ୟସାରଣୀ ନିମ୍ନରୂପ ହୋଇଥାଏ ।

ତ ∨ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୧୧୦ ।

(୪) ବୈକଳ୍ପିକ ଫଳନ – ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମଧ୍ୟ ଏକ ଯୌଗିକ ତର୍କବାକ୍ୟ । ଏଥ‌ିରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଉଭୟ ନୁହେଁ’ ଦ୍ବାରା ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ‘ରାମ ଉଭୟ ବୁଦ୍ଧିଆ ଏବଂ ନିର୍ବୁଦ୍ଧିଆ ନୁହେଁ’– ଏଥରେ ମଧ୍ଯ ଦୁଇଟି ବିକଳ୍ପ ରହିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ବିକଳ୍ପ ସତ୍ୟ ହେଲେ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସତ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଦୁଇଟିଯାକ ବିକଳ୍ପ ମିଥ୍ୟା ହୋଇପାରେ କିନ୍ତୁ ଦୁଇଟିଯାକ ସତ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ‘ତ’ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ‘ଥ’ ହୋଇଥାଏ । ତ ଓ ଥ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ହେଲେ ବୈକଳ୍ପିକ ଫଳନର ସତ୍ୟସାରଣୀ ନିମ୍ନଭାବରେ ଗଠନ ହୋଇପାରେ ।

ତ ∧ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୦୧୧୧ ।

(୫) ଆପାଦନ ଫଳନ– ଏକ ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ ବା ଆପାଦନମୂଳକ ତର୍କବାକ୍ୟର ଆକାର ହେଉଛି ଯଦି ତ, ତେବେ ଥ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହାକୁ ‘ହୁଏତ ‘ତ’ ମିଥ୍ୟା କିମ୍ବା ‘ଥ’ ସତ୍ୟ ବୋଲି ଅର୍ଥ କରାଯାଏ । କାରଣ ଏହାହିଁ ହେଉଛି ସର୍ବନିମ୍ନ ସର୍ଭ, ଯାହାର ପୂରଣ ବିନା ଏ ପ୍ରକାର କୌଣସି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇ ନପାରେ । ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।

ବର୍ଷା ହୁଏ । – ତ
ବନ୍ୟା ହୁଏ । – ଥ
ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ (ତ ⊃ ଥ ) ଅଟେ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଆପାଦନ ଫଳନର ସତ୍ୟସାରଣୀ ଗଠନ କରାଯାଉ ।

ତ ⊃ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୦୧୧ ।

(୬) ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନ — ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସମତୁଲ୍ୟତା ଥାଏ, ଅର୍ଥାତ୍ ସେମାନେ ସମତୁଲ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି ଯଦି ଗୋଟିକର ସତ୍ୟତା ଅନ୍ୟର ସତ୍ୟତା ଏବଂ ଗୋଟିକର ମିଥ୍ୟାତ୍ମ ଅନ୍ୟର ମିଥ୍ୟାତ୍ବ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ । ଏହି ସମତୁଲ୍ୟତାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାପାଇଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ମାନେ ‘କେବଳ ଏବଂ କେବଳ ଯଦି’ (Only and only if) ଦ୍ୱାରା ସୂଚିତ କରିଥାଆନ୍ତି । ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ ହେଲା ତ = ଥ । ରାମ ରାବଣକୁ ମାରିଥିବେ ଯଦି ଏବଂ କେବଳ ଯଦି ରାବଣ ରାମଙ୍କଦ୍ଵାରା ହତ ହୋଇଥବ । ସମତୁଲ୍ୟତାର ସତ୍ୟସାରଣୀ ହେଲା –

ତ ≡ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୦୦୧ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

8. ପୁନରୁକ୍ତିକ, ବିରୁଦ୍ଧ ଓ ଆପାତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ବୁଝାଅ ।
Answer:
ପୁନରୁକ୍ତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର — ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ କିମ୍ବା ମିଥ୍ୟା ଏପରି ଦୁଇଟି ମୂଲ୍ୟ ଥାଏ । ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଏକ ସତ୍ୟଫଳନ ଗଠନ କରାଯାଏ । ଏହି ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଯଦି ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ସୂତ୍ରଟିକୁ ପୁନରୁକ୍ମିକ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହା ତର୍କବାକ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ତ ∨ ~ ତ ହେଉଛି ଏକ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର ।

ସତ୍ୟସାରଣୀ :

~ତ ତ ∨ ~ତ

ଏହିପରି ଅନେକ ଉଦାହରଣମାନ ରହିଛି; ଯଥା – (ତ • ଥ) ⊃ ତ ଇତ୍ୟାଦି ।

ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର — ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟ ଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟ ସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୦’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହା ତର୍କବାକ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, (ତ • ~ତ) ଏକ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ଗଠନ କରାଯାଇପାରେ ।

ସତ୍ୟସାରଣୀ :

~ତ ତ • ~ତ

ଏହି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକ ହେଲା ‘•’ ଏବଂ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୦୦ ।

ଆପାତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର — ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟ ଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ‘୧’ ଏବଂ ‘୦’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହା ତର୍କଦୃଷ୍ଟିରୁ ବେଳେବେଳେ ସତ୍ୟ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ (ତ ∨ ଥ) ହେଉଛି ଏକ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର ।

ସତ୍ୟସାରଣୀ :

ତ ∨ ଥ

ଏହାର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୦ ଅଟେ ।

9. ସତ୍ୟସାରଣୀ ପଦ୍ଧତିଟି କ’ଣ ? ଏହା ଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କର ବୈଧତା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାରେ କିପରି ସହାୟକ ଉଦାହାରଣ ସହ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ତାର୍କିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ (ତ – ଥ)ର ସତ୍ୟଫଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାପାଇଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ଗଣ କେତେକ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ସରଳ ଉପାୟ ହେଲା ସତ୍ୟସାରଣୀ ଗଠନ । ଆଗରୁ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୁଏତ ସତ୍ୟ ଅଥବା ମିଥ୍ୟା ହେବ । ଏହାକୁ ତର୍କବାକ୍ୟର ‘ସତ୍ୟଫଳନ ମୂଲ୍ୟ’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଅର୍ଥାତ୍ (ତ ୬ ଥ)ର ସତ୍ୟ ଫଳନ ତ ଓ ଥ ର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଏହି ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପାଇଁ ସତ୍ୟସାରଣୀ ଗଠନ ଆବଶ୍ୟକ ।

ସତ୍ୟସାରଣୀ ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ସତ୍ୟ କିମ୍ବା ମିଥ୍ୟା ହୋଇପାରେ । ସତ୍ୟକୁ (୧) ଏବଂ ମିଥ୍ୟାକୁ (୦) ବୋଲି ନିଆଯାଏ । ଗୋଟିଏ ତାର୍କିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିରେ ଏକାଧ୍ଵ ଚଳର ସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହାର ସତ୍ୟ ଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ହୁଏ । ଯଦି ଦୁଇଟି ଚଳ ଥାଏ (ତ ଏବଂ ଥ) ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ସତ୍ୟ କିମ୍ବା ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥବା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦୁଇଟି ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଚାରିଥର ଅର୍ଥାତ୍‌ ୨ର ବର୍ଗ ହେବ । ସେହିପରି ତିନିଗୋଟି ଚଳ ହେଲେ ୨ × ୨ × ୨ = ୮ଟି ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ହେବ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଦୁଇଟି ଚଳ ତ ଓ ଥ କୁ ନେଇ ସେମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଉ ।

‘ତ’ ‘ଥ’
(୧) ‘ତ’ ସତ୍ୟ ହେଲେ ‘ଥ’ ସତ୍ୟ ହୁଏ
(୨) ‘ତ’ ସତ୍ୟ ହେଲେ ‘ଥ’ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ
(୩) ‘ତ’ ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ‘ଥ’ ସତ୍ୟ ହୁଏ
(୪) ‘ତ’ ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ‘ଥ’ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ

ସତ୍ୟସାରଣୀ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରୟୋଗରେ ଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କର ବୈଧତା ବିଚାର :
ଏହି ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗରେ ଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କର ବୈଧତା ମଧ୍ୟ ବିଚାର କରାଯାଏ । ବୈଧତା ବିଚାର କରିବାକୁ ଗଲାବେଳେ ଦେଖୁବାକୁ ହେବ ଯେ ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ପୁନରୁକ୍ତିକ (Tautology) କିମ୍ବା ବିରୁଦ୍ଧ (Contradictory) ଅଥବା ଆପାତିକ (Contingent)
ଅଟନ୍ତି ।

ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ଯଦି ଏପରି ହୁଏ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାହାର ମୂଲ୍ୟ ୧ ହୁଏ ତେବେ ସେହି ସୂତ୍ରଟିକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

~ତ ତ ∨ ~ତ

ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତର୍କବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟର ସମ୍ବନ୍ଧ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କଲାବେଳେ ସତ୍ୟସାରଣୀ କେବଳ ୦ ଅଥବା ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

~ତ  • ~ତ

ତର୍କବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟର ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥିର କରିବାପାଇଁ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୂଲ୍ୟ ଯଦି କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ତେବେ ତାହାକୁ ଏକ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

ତ ∨ ଥ

ସତ୍ୟସାରଣୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରମାଣସିଦ୍ଧତା ପରୀକ୍ଷା : 
ଉଦାହରଣ – ୧ 
ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ, ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ, ଏବଂ ଏବେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ∴ ଆଲେକ ଅଛି । 
ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଆକାର ହେଉଛି – ଯଦି ତ, ତେବେ ଥ, ଏବଂ ତ, ∴ ଥ ।
((ତ ⊃ ଥ) • ତ) ⊃ ଥ

ସତ୍ୟସାରଣୀ




ତ ⊃ ଥ

(ତ ⊃ ଥ) • ତ

((ତ ⊃ ଥ) • ତ) ⊃ ଥ

ବ୍ୟାଖ୍ୟା — ତ ଏବଂ ଥର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ବିଷୟକ ସମସ୍ତ ସମ୍ଭବପର ସମନ୍ବୟ ୧ମ ଓ ୨ୟ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଦିଆଯାଇଛି । ଆପାଦନ ଫଳନର ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ଅନୁଯାୟୀ (ତ ୬ ଥ)ର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ୩ୟ ସ୍ତମ୍ଭରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି । ୩ୟ ଓ ୧ମ ସ୍ତମ୍ଭର ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ସଂଯୋଜକ ଫଳନର ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ଅନୁଯାୟୀ (ତ୬ ଥ) •ତର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ୪ର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭରେ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଛି । ପରିଶେଷରେ ୪ର୍ଥ ଓ ୨ୟ ସ୍ତମ୍ଭର ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଆପାଦନ ଫଳନର ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ଅନୁଯାୟୀ ((ତ ୬ ଥ) • ତ) ୬ ଥର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ୫ମ ସ୍ତମ୍ଭରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି ।

ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ସର୍ବଶେଷ ସ୍ତମ୍ଭର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧ ଗୁଡ଼ିକଦ୍ଵାରା ଗଠିତ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର । ଏଣୁ ଏହି ଯୁକ୍ତିଟି ସିଦ୍ଧ ବା ବୈଧ ଅଟେ ।

ଉଦାହରଣ – ୨
ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ, ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ ଏବଂ ଏବେ ଆଲୋକ ରହିଛି ।
∴ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ । – ତ
ଆଲୋକ ଥାଏ । – ଥ
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଆକାର – ((ତ ⊃ ଥ) • ଥ ) ⊃ ତ

ସତ୍ୟସାରଣୀ




ତ ⊃ ଥ

(ତ ⊃ ଥ) • ତ

((ତ ⊃ ଥ) • ତ) ⊃ ଥ

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ୧ମ, ୨ୟ ଓ ୩ୟ ସ୍ତମ୍ଭର ବିଷୟବସ୍ତୁ ସୁପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ୪ର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭଦ୍ଵାରା ୩ୟ ଓ ୨ୟ ସ୍ତମ୍ଭର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟର ସଂଯୋଗ ବିଧାନ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ୫ମ ସ୍ତମ୍ଭଦ୍ୱାରା ୪ର୍ଥ ଓ ୧ମ ସ୍ତମ୍ଭର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ ସଂସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ସବିଶେଷ ସ୍ତମ୍ଭର ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ଉଭୟ ୧ ଓ ୦ ଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର ।

ଉଦାହରଣ – ୩
ରାମ ହୁଏତ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଅଥବା ନିର୍ବୁଦ୍ଧିଆ ଅଟେ ।
ସେ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ନୁହେଁ ।
∴ ସେ ନିର୍ବୁଦ୍ଧିଆ ଅଟେ ।
ରାମ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଅଟେ । – ତ
ସେ ନିର୍ବୁଦ୍ଧିଆ ଅଟେ । – ଥ
((ତ ∨ ଥ) • ~ ତ) ⊃ ଥ

ସତ୍ୟସାରଣୀ
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 1

ବ୍ୟାଖ୍ୟା —୧ମ, ୨ୟ ଓ ୩ୟ ସ୍ତମ୍ଭର ବିଷୟବସ୍ତୁ ସୁପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନର ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ଅନୁଯାୟୀ ~ ତ ର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ୪ର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ । ୫ମ ସ୍ତମ୍ଭଦ୍ଵାରା ୩ୟ ଓ ୪ର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟର ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ୬ଷ୍ଠ ସ୍ତମ୍ଭଦ୍ଵାରା ୫ମ ଓ ୨ୟ ସ୍ତମ୍ଭର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ ସଂସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ତମ୍ଭର ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ୧ ଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏଣୁ ଏହା ଏକ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର ।

10. ବିଭିନ୍ନ ସତ୍ୟଫଳନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ବୁଝାଇଦିଅ ।
Answer:
ସତ୍ୟଫଳନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ରହିଅଛି । ତ ⊃ ଥ କୁ ମଧ୍ୟ ~ତ ∨ ଥ ରୂପେ କିମ୍ବା ~ (ତ • ~ଥ ) ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ।
ଉଦାହରଣ – ୧
ସେ ଯଦି ଆସେ, ତେବେ ମୁଁ ଯିବି ।
ସେ ଆସେ । – ତ
ମୁଁ ଯିବି । – ଥ
ଏହାକୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧେ ବ୍ୟକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।
(ତ ⊃ ଥ) ଯଥା – ସେ ଆସିବ ନାହିଁ ଅଥଚ ମୁଁ ଯିବି । – ~ ତ ∨ ଥ
କିମ୍ବା ସେ ଆସିବ ଅଥଚ ମୁଁ ଯିବି ନାହିଁ, ଏହା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ହେଲା – • ~ (ତ • ~ ଥ )

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

ସତ୍ୟସାରଣୀ

୧ମ ୨ୟ ୩ୟ ୪ର୍ଥ
ତ  ଥ ତ ⊃ ଥ ~ ତ ∨ ଥ • ~ (ତ • ~ ଥ )
୧ ୧ ୦ ୧ ୧ ୧ ୧ ୦ ୦ ୧
df
୧ ୦ ୦ ୦ ୦ ୦ ୧ ୧ ୧ ୦
df
୦ ୧ ୧ ୧ ୧ ୧ ୦ ୦ ୦ ୧
୦ ୦ ୧ ୧ ୦ ୧ ୦ ୦ ୧ ୦

ଏହି ସତ୍ୟସାରଣୀରୁ ଜଣାପଡୁଛି ଯେ ୨ୟ, ୩ୟ ଓ ୪ର୍ଥ ସତ୍ୟ ଫଳନଗୁଡ଼ିକର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ସମାନ ଅଛି । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତମ୍ଭରେ ୧୦୧୧ ହୋଇଥିବାରୁ ଗୋଟିଏ ସତ୍ୟଫଳନକୁ ଅନ୍ୟର ସଂଜ୍ଞାତୁଲ୍ୟ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

ଉଦାହରଣ – ୨
ଗୋପାଳ ଜଣେ ସଟ ଓ ସରଳ ଲୋକ ଅଟେ ।
ଏହା ଗୋଟିଏ ସଂଯୋଜକ ଫଳନ ଅଟେ ।
ଗୋପାଳ ଜଣେ ସଛୋଟ ଲୋକ ଅଟେ । – ତ
ସେ ଜଣେ ସରଳ ଲୋକ ଅଟେ । – ଥ
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକରୂପ = (ତ • ଥ)
ଗୋପାଳ ସଟ ନୁହେଁ ଅଥବା ସରଳ ନୁହେଁ, ଏକଥା ସତ ନୁହେଁ । ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକରୂପ ହେଲା – ~(~ତ ∨ ~ ଥ )
~(~ତ ∨ ~ ଥ ) ର ଅର୍ଥ ହେବ ~ (ତ ⊃ ~ ଥ) ।
ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ – ତ • ଥ = df ~ (~ତ ∨ ~ ଥ ) df ~ (ତ ⊃ ~ ଥ)

ସତ୍ୟସାରଣୀ

୧ମ ୨ୟ ୩ୟ ୪ର୍ଥ
ତ  ଥ ତ • ଥ ~ (~ତ ∨ ~ ଥ ) ~ (ତ ⊃ ~ ଥ)
୧ ୧ ୧ ୦ ୦ ୦ ୧ ୧ ୦ ୦
୧ ୦ ୦ ୦ ୧ ୧ ୦ ୧ ୧ ୧
୦ ୧ ୦ ୧ ୧ ୦ ୦ ୦ ୧ ୦
୦ ୦ ୦  ୧ ୧ ୧ ୦ ୦ ୧ ୧

ଏହି ସତ୍ୟସାରଣୀରୁ ଜଣାପଡୁଛି ଯେ ୨ୟ, ୩ୟ ଓ ୪ର୍ଥର ସତ୍ୟଫଳନଗୁଡ଼ିକର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ସମାନ ଅଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ୧୦୦୦ ହୋଇଥିବାରୁ ଗୋଟିଏ ସତ୍ୟଫଳନକୁ ଅନ୍ୟଟିର ସଂଜ୍ଞାତୁଲ୍ୟ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

ଉଦାହରଣ – ୩
ଆମ୍ବଟି ଖଟା କିମ୍ବା ମିଠା । – (ତ ∨ ଥ)
ଏହା ଏକ ବିଯୋଜକ ଫଳନ ଅଟେ । ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଆମ୍ବଟି ଖଟା ନୁହେଁ ଏବଂ ମିଠା ନୁହେଁ, ଏକଥା ସତ୍ୟ ନୁହେଁ । ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ହେଲା –
~ (~ ତ • ~ ଥ ) । ତେଣୁ ଏହାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ହେଲା –

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 2

ଏହି ସତ୍ୟସାରଣୀରୁ ଅନୁମେୟ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସତ୍ୟସାରଣୀର ସତ୍ୟଫଳନ ସମାନ ଅଟେ । ଏହା ୧୧୧୦ ଅଟେ । ଶେଷରେ ଆମେ ଜାଣିଲେ ଯେ –

(୧) ତ ⊃ ଥ = df ~ ତ ∨ ଥ = df ~ (ତ • ~ ଥ)
(୨) ତ • ଥ = df ~ (~ ତ ∨ ~ ଥ) = df ~ (ତ ⊃ ~ ଥ)
(୩) ତ ∨ ଥ = df ~ (ତ • ~ ଥ) = df ~ (ତ ⊃ ~ ଥ) = df ~ ଥ ⊃ ତ
ସେହିପରି ତ ⊃ ଥ ମଧ୍ୟ ~ ଥ ⊃ ~ ତ ସହିତ ସମତୁଲ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ସତ୍ୟସାରଣୀଦ୍ଵାରା ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରେ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 3

୧ମ ଓ ୨ୟ ସ୍ତମ୍ଭରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉଅଛି ଯେ ତ ⊃ ଥ ଏବଂ ~ ଥ ⊃ ~ତ ର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ୧୦୧୧ ଅଟେ । ୩ୟ ସ୍ତମ୍ଭରେ ତ ⊃ ଥ ≡ ~ଥ ⊃ ~ତ ର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ୧୦୧୧ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ ତ ⊃ ଥ ≡ ~ଥ ⊃ ~ତ ଅଟେ ।

11. ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ରଚନା କରି ସେମାନଙ୍କର ବୈଧତା ବିଚାର କର ।
(କ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 4 ପୁନରୁକ୍ମିକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

(ଖ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 5 ଆପାତିକ

(ଗ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 6 ଆପାତିକ

(ଘ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 7 ପୁନରୁକ୍ମିକ

(ଙ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 8 ପୁନରୁକ୍ମିକ

(ଚ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 9 ପୁନରୁକ୍ମିକ

(ଛ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 10 ପୁନରୁକ୍ମିକ

(ଜ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 11

12. ନିମ୍ନଲିଖତ ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ସମତୁଲ୍ୟତା ସତ୍ୟସାରଣୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଦର୍ଶାଅ ।
(କ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 12 ୧ମର ମୂଲ୍ୟ ୨ୟ ସହିତ ସମାନ

(ଖ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 13 ୧ମର ମୂଲ୍ୟ ୨ୟ ସହିତ ସମାନ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium

(ଗ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 14 ୧ମ ଓ ୨ୟର ମୂଲ୍ୟ ସମାନ

13. ନିମ୍ନଲିଖ ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ସତ୍ୟସାରଣୀଦ୍ଵାରା ବୈଧତା ପରୀକ୍ଷା କର ।
(କ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 15 ପୁନରୁକ୍ମିକ

(ଖ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 16 ବିରୁଦ୍ଧ

(ଗ)
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Long Answer Questions in Odia Medium 17 ଆପାତିକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 3 ତର୍କଦୋଷ ଓ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରି Short Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟଜନିତ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ ଦୋଷ :
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟନ ଅନୁଯାୟୀ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ‘ଇ’ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଯଦି ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ‘ଆ’ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ତେବେ ଏହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୁଏ । ଏ ପ୍ରକାର ଦୋଷକୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟଜନିତ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ ଦୋଷ କହନ୍ତି ।

ଯଥା – ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଆ – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
∴ ସମବର୍ତ୍ତିତ – ଆ – ସମସ୍ତ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ।

ଏଠାରେ ‘ମରଣଶୀଳ’ ପଦଟି ସମବର୍ଗିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ବି ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସମବର୍ତ୍ତନର ସାଧାରଣ ନିୟମଟି ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଛି ।

2. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟଜନିତ ସମବର୍ତ୍ତନଜନିତ ଦୋଷ ବା ନିଷେଧଭିତ୍ତିକ ସମବର୍ତ୍ତନ ଦୋଷ :
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଫଳ ମିଠା ନୁହେଁ । – ଓ
କେତେକ ମିଠାବସ୍ତୁ ଫଳ ନୁହେଁ । – ଓ

ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କାରଣ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ସମବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା ତୃତୀୟ ନିୟମ ଲଘିତ ହେବ ।

ମାତ୍ର କେତେକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ନିଷେଧଭିଭିକ ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ବୋଲି ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିପାଇଁ ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ଇ-ତର୍କବାକ୍ୟରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରାଯାଏ ଏବଂ ଏହି ଇ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନୀୟକୁ ‘ଇ’ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।

ଯଥା – କେତେକ ଫଳ ମିଠା ନୁହେଁ । – ଓ
କେତେକ ଫଳ ଅ- ମିଠା ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତିତ ∴ କେତେକ ଅ – ମିଠା ବସ୍ତୁ ଫଳ ଅଟେ । -ଇ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

3. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଦୋଷ :
Answer:
ଡ. ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣ ଅଭିନ୍ନ ରହେ ।
ଯଥା – ଦିନଗୁଡ଼ିକ ଗରମ ଅଟେ ।
∴ ରାତିଗୁଡ଼ିକ ଥଣ୍ଡା ଅଟେ ।

4. ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ :
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାରଣ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ। ମାତ୍ର କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଯଦି ଚାରିଗୋଟି ପଦ ରହିଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ କହନ୍ତି ।
ଯଥା – ମୋ ହସ୍ତ ଟେବୁଲ୍‌କୁ ସ୍ପର୍ଶ କରୁଛି ।
ଟେବୁଲ୍ ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରୁଛି ।
_______________________________
∴ ମୋ ହସ୍ତ ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରୁଛି ।

5. ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ ବା ସଦୃଶ ସାଧୂ ଦୋଷ :
Answer:
କେତେକ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଆକାରଗତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥଗତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ନଥାଏ । ଏକ ଧାତୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ ସମସ୍ତ ପଦ ଏକାର୍ଥକ ନୁହଁନ୍ତି ।
ଯଥା – ଦୃଶ୍ ଧାତୁର ନିଷ୍ପନ୍ନ ଦୃଶ୍ୟ, ଦର୍ଶନ, ଦର୍ଶକ, ଦାର୍ଶନିକ ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦମାନଙ୍କର ଅର୍ଥଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଏକାର୍ଥକ ମନେକରି ଯୁକ୍ତି କଲେ ଏହିପ୍ରକାର ତୁଲ୍ୟ ବିଗ୍ରହ ଦୋଷ ବା ସଦୃଶ ସାଧୂ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା – ସାପ ସହିତ ଯାହାର କାର୍ଯ୍ୟ, ସେ ସାପୁଆ ।
∴ ବିଲ ସହିତ ଯାହାର କାର୍ଯ୍ୟ, ସେ ବିଲୁଆ ।
କିନ୍ତୁ ଏଠାରେ ବିଲୁଆ ଶବ୍ଦ ଚାଷୀକୁ ନ ବୁଝାଇ ଶୃଗାଳକୁ ବୁଝାଏ ।

6. ଶ୍ଳିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ବା ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ :
Answer:
ବାକ୍ୟର ରଚନାଭଙ୍ଗୀ ହେତୁ କେତେକ ସ୍ଥଳରେ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟକୁ ଏକାଧ୍ଵକ ପ୍ରକାରର ଅର୍ଥ କରାଯାଇପାରେ । ବାକ୍ୟକୁ ବକ୍ତାର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ ନକରି ତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଶିଷ୍ଟାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ବା ନାନାର୍ଥ ବାକ୍ୟଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ‘ପାଞ୍ଚ ଓ ସାତର ଦୁଇଗୁଣ’ ଉଣେଇଶ ଅଥବା ଚବିଶ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଏହିପ୍ରକାର ବାକ୍ୟର ପ୍ରକାଶଭଙ୍ଗୀ ଦୋଷାବହ ଅଟେ ।

7. ସମାହାର ଦୋଷ :
Answer:
ଏହାକୁ ସମଷ୍ଟିକରଣ ଦୋଷ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ । ଯୁକ୍ତିକ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏହି ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା – ଦୁଇ ଏବଂ ତିନି ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ।
ଦୁଇ ଏବଂ ତିନି ପାଞ୍ଚ ।
_____________________
∴ ପାଞ୍ଚ ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ।

8. ଅସମାହାର ଦୋଷ :
Answer:
ଏହାକୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିକରଣ ଦୋଷ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ, ତାହାକୁ ଅସମାହାର ଦୋଷ ବା ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ତ୍ରିଭୁଜର ତିନି କୋଣର ସମଷ୍ଟି ଦୁଇ ସମକୋଣ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।
∠କଖଗ ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ କୋଣ ।
___________________
∴ ∠କଖଗ ଦୁଇ ସମକୋଣ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

9. ଉପାଧ୍ ଦୁଷ୍ଟ ଦୋଷ :
Answer:
ଏହାକୁ ଔପାଧ୍ଵତା ଦୋଷ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ପଦ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ତାହାର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ତିନିଟି ସ୍ତର ଦେଇ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ସାଧାରଣ ଅବସ୍ଥାରୁ ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥା, ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାରୁ ସାଧାରଣ ଅବସ୍ଥା ଓ ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାରୁ ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।

(୧) ସାଧାରଣ ଅବସ୍ଥାରୁ ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥା :
ଜଳ ତରଳ ।
ବରଫ ଜଳ ।
_______________
∴ ବରଫ ତରଳ ।

(୨) ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାରୁ ସାଧାରଣ ଅବସ୍ଥା
ବରଫ କଠିନ ।
ବରଫ ଜଳ ।
____________________
∴ ଜଳ କଠିନ ।

(୩) ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥାରୁ ବିଶେଷ ଅବସ୍ଥା :
କନା ତିଆରି ବସ୍ତୁ ପରିଧେୟ ।
ତକିଆ ଖୋଳ କନା ତିଆରି ବସ୍ତୁ ।
__________________________
∴ ତକିଆ ଖୋଳ ପରିଧେୟ ।

10. ଦୁର୍ବୋଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷ ବା ଉଚ୍ଚାରଣଜନିତ ଦୋଷ :
Answer:
ଉଚ୍ଚାରଣ କାଳରେ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ପ୍ରଦାନ କଲେ, ବାକ୍ୟର ଅର୍ଥ ଅନେକ ସ୍ଥଳରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଉଚ୍ଚାରଣଜନିତ ଦୋଷ ହେତୁ ବକ୍ତାର ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ବାକ୍ୟକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଦୁର୍ବୋଚ୍ଚାରଣ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା – ‘ତୁମେ ଏହି ଗାଈଟିକୁ ମୋତେ ବିକ୍ରି କରିଅଛ ।’’
‘ତୁମେ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ ‘ତୁମେ ବିକ୍ରି କରିଅଛ । ତୁମ ବାପା ବା ଭାଇ ନୁହନ୍ତି ।’’
‘ଏହି’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ‘‘ଠିକ୍ ଏହି ଗାଈ, ଅନ୍ୟ ଗାଈ ନୁହେଁ ।’
‘ଗାଈ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ ‘ଗାଈ ମୋତେ ବିକ୍ରି କରିଅଛ, ଛେଳି କିମ୍ବା ମେଣ୍ଢା କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ ନୁହେଁ ।’’
‘ମୋତେ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ‘ମୋତେ ବିକ୍ରି କରିଅଛ, ମୋ ବାପା କିମ୍ବା ଭାଇକୁ ନୁହେଁ ।’’
‘ବିକ୍ରି କରିଅଛ’ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ, ‘ବିକ୍ରି କରିଅଛ, ମାଗଣା କିମ୍ବା ଉପହାର ଦେଇ ନାହିଁ ।’’ ଆଦି ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଏ ।

11. ଅବୈଧ ସାମାନ୍ୟକରଣ ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
ଏହାକୁ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷ ମଧ୍ଯ କୁହାଯାଏ । କେତେକ ଘଟଣାକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନକରି ହଠାତ୍ ଏକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା – କେତେକ ବିଦେଶୀ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ ଭାରତର କେତୋଟି ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ ସହରର ପରିବାରମାନଙ୍କୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରି ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହେଲେ ଯେ ଭାରତୀୟମାନେ ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ, ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ଅତିଥ୍ୟପରାୟଣ ଅଟନ୍ତି ।

12. ସାଧ୍ଯସମ ବା ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ସ୍ବୀକାର ଦୋଷ :
Answer:
ଯେଉଁ ବିଷୟଟି ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ଯୁକ୍ତିର ଆଶ୍ରୟ ନିଆଯାଏ ତାହାକୁ ସାଧ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ମାତ୍ର ଏହାକୁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତର୍କଦୋଷ ହୋଇଥାଏ । ଯୁକ୍ତି କଲାବେଳେ ପ୍ରତିପାଦ୍ୟ ବିଷୟର ପ୍ରତିଶବ୍ଦକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ତାହାକୁ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଏହି ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
ଯଥା – (୧) ଯାହା ସ୍ୱଚ୍ଛ ଓ ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଖିପାରୁ ତାହାହିଁ କାଚ ଅଟେ ।
∴ କାଚ ହେଉଛି ସେହି ପଦାର୍ଥ ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଖିପାରୁ ଓ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଅଟେ ।
(୨) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ।
∴ ଦଶରଥ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପିତା ।

13. ସହକାର୍ଯ୍ଯକାରଣତା ଦୋଷ :
Answer:
ଅନେକ ସମୟରେ ବାସ୍ତବ କାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଜ୍ଞତାବଶତଃ ଆମ୍ଭେମାନେ ଗୋଟିଏ ସହକାର୍ଯ୍ୟକୁ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିନେଉ । ଏହାର କାରଣ ହେଲା ଯେ ଅବାରିତ ଭାବରେ ଗୋଟିଏ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଏକ ସହକାର୍ଯ୍ୟର ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଘଟଣା ଭାବରେ ଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ ।
ଦିବସ ପୂର୍ବରୁ ରାତ୍ରି ଆସେ, ରାତ୍ରି ପୂର୍ବରୁ ଦିବସ ଆସେ ।
ଏହା ଏକ ଦୈନନ୍ଦିନ ଘଟଣା । ରାତ୍ରି ଦିବସର ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଘଟଣା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଦିବସର କାରଣ ନୁହେଁ ।

14. ଅସିଦ୍ଧ ହେତୁ ଦୋଷ :
Answer:
ଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ସତ୍ୟତା ଉପରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସତ୍ୟତା ନିର୍ଭର କରେ । ଏକ ଅସିଦ୍ଧ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟିଏ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଲାପରେ ତାହା ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏଭଳି ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ଗ୍ରହଣ କରିନେବାଦ୍ୱାରା ତର୍କଦୋଷ ହୋଇଥାଏ ।
ଯଥା – ରାମବାବୁ ଜଣେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ଅଧ୍ୟାପକ ହୋଇଥ‌ିବେ ।
କାରଣ ସେ ହାତରେ କେତେ ଖଣ୍ଡ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ବହି ଧରି ଫେରୁଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

15. ଅତଃ ପରଂ ତସ୍ମାଦତଃ ବା କାକତାଳୀୟ ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
କାରଣ ହେଉଛି କାର୍ଯ୍ୟର ନିରପେକ୍ଷ, ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ, ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଘଟଣା । ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟି ନ ଦେଇ ଯେକୌଣସି ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଘଟଣାକୁ କାରଣ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
ଯଥା – ନବବଧୂର ଗୃହପ୍ରବେଶ ବୃଦ୍ଧାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ।
ଧୂମକେତୁର ଆବିର୍ଭାବ ମହାତ୍ମାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ।
ଏହାକୁ କାକତାଳୀୟ ନ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯେପରି କାଉଟି ଉଡ଼ିଗଲା ପରେ ତାଳଗଛରୁ ତାଳଟି ପଡ଼ିବାରୁ କାଉ ଉଡ଼ିଯିବାକୁ ତାଳ ପଡ଼ିବାର କାରଣ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ।

16. ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
ସ୍ଵପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମର୍ଥନଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ଅସାରତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ଦୋଷକୁ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
(କ) ଜଣେ ବକ୍ତା ପରିବାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ବୁଝାଉଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ଜଣେ ଶ୍ରୋତା ଉଠିପଡ଼ି କହିଲେ ଯେ ବକ୍ତାଙ୍କର ଛଅଟି ସନ୍ତାନ । ତେଣୁ ସେ ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛନ୍ତି ତାହା ଠିକ୍ ନୁହେଁ ।
(ଖ) ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ଧୂମପାନ ବିରୋଧରେ ଯୁକ୍ତି କଲାବେଳେ ଛାତ୍ରଜଣକ ସେହି ଯୁକ୍ତର ଯଥାର୍ଥତାକୁ ଅନୁଶୀଳନ ନ କରି ଶିକ୍ଷକ ନିଜେ ଧୂମପାନ କରିବାରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କରି ତାଙ୍କର ଯୁକ୍ତିର ଅସାରତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାକୁ ଏହି ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

17. ପଦ୍ଵାହି ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
ଏପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ ଖୁବ୍ ଜନପ୍ରିୟ ଅଟେ । ନିଜର ଉପଯୁକ୍ତ ଯୁକ୍ତିକୁ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଉପସ୍ଥାପନ ନକରି କଥା କଥାକେ ବେଦ, ପୁରାଣ, ଶାସ୍ତ୍ର, ପ୍ରତିଷ୍ଠାବାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ କଥାକୁ ହେତୁବାକ୍ୟ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଯୁକ୍ତି କରିବାକୁ ଆପ୍ତଦ୍ବାହି ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ । ସେମାନଙ୍କର ମତକୁ ଆଖବୁଜି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।

ଅହିଂସା ପରମୋଧର୍ମୀ, କାରଣ ବୁଦ୍ଧ ଏବଂ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ ଉଭୟେ ଏକଥା କହିଛନ୍ତି ।
‘ଭୁବନେଶ୍ଵର ଜଳବାୟୁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟପକ୍ଷେ ହିତକାରକ’ କାରଣ ପିତା କୁହନ୍ତି ।
‘ଜଗତ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ’ କାରଣ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା କହିଛନ୍ତି ।

18. ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
କୌଣସି ଯୁକ୍ତିର ସାହାଯ୍ୟ ନ ନେଇ ପ୍ରତିପକ୍ଷକୁ ଧମକ ବା ବଳ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ନିଜର ଯୁକ୍ତିକୁ ସ୍ବୀକାର କରିନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା ହେଉଛି ଏହି ତର୍କଦୋଷ । ଏ ପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତିକୁ ମୁଦ୍‌ଗର ପ୍ରଦର୍ଶନ ନ୍ୟାୟ ବା ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ନ୍ୟାୟ ବା ମୁଷ୍ଟିକାଘାତ ନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଦଳେ ନକ୍‌ସଲ୍ପନ୍ଥୀ ଜଣେ ଧନୀ ଲୋକଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ପଚାଶ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଦାବି କଲା । ମାତ୍ର ଧନୀ ଲୋକଟି ଅକ୍ଷମତା ପ୍ରକାଶ କରିବାରୁ ତାକୁ ବନ୍ଧୁକଦ୍ୱାରା ଭୟଭୀତ କରି ଉପରୋକ୍ତ ଟଙ୍କା ଆଦାୟ କଲେ । ଏହି ଯୁକ୍ତିଟି ଗୋଟିଏ ଯଥାର୍ଥ ଯୁକ୍ତି ନୁହେଁ ।

19. ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତର୍କଦୋଷ :
Answer:
ପ୍ରତିପକ୍ଷର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିଜର ମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଚେଷ୍ଟାକୁ ଏହି ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍‌, ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଯଦି ବିରୁଦ୍ଧ ଯୁକ୍ତିଟି ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ପୂର୍ବପକ୍ଷ ନିଜର ମତ ନିର୍ଭୁଲ୍ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରନ୍ତି । ଏହି ତର୍କଦୋଷକୁ ‘ପରାଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ୟା ସ୍ଵମତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା’ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ – ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କହନ୍ତି ‘ଈଶ୍ବରଙ୍କର ସ୍ଥିତି ନାହିଁ । ଏହି ମତକୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରତିପକ୍ଷକୁ କହିଲେ, ଈଶ୍ଵର ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କର । ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଅସମର୍ଥ ହେବାରୁ ପୂର୍ବପକ୍ଷ ନିଜ ମତ ନିର୍ଭୁଲ ବୋଲି ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କଲେ ।

20. ବହୁପ୍ରଶ୍ନ ଦୋଷ :
Answer:
ଯେତେବେଳେ ‘ହଁ’ ବା ‘ନା’ରେ ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ କହି ଏକାଧ୍ଵ ପ୍ରଶ୍ନ ଏଭଳି ଭାବରେ ପଚରାଯାଏ ଯେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ତର ପାଇବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ, ତାହାକୁ ବହୁପ୍ରଶ୍ନ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – (୧) ତୁମେ ଚୋରି କରିବା ଛାଡ଼ି ଦେଲଣି କି ?
(୨) ତୁମେ ମଦ୍ୟପାନ ଅଭ୍ୟାସ ଛାଡ଼ି ଦେଲଣି କି ?
(୩) ହର ପାର୍ବତୀ କ’ଣ ନାରୀ ?

21. ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ
Answer:
ଯଦି କୌଣସି ମତର ସମର୍ଥନ ବା ବିରୋଧ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଯୁକ୍ତିର ଅବତାରଣା ନ କରି ଉତ୍ତେଜକ ଭାଷାର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କ ଭାବାବେଗ ଉଦ୍ରେକ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଏ । ତେବେ ଲୋକୋତ୍ତେଜକ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି ଆପଣମାନେ ଡାରଉଇନ୍‌ଙ୍କ ବିବର୍ତ୍ତନବାଦ ସତ୍ୟ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଚାହାନ୍ତି, ତେବେ ମନେରଖନ୍ତୁ ଆପଣଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷ ଜଣେ ଜଣେ ମାଙ୍କଡ଼ ଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

22. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର :
Answer:
ଯେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ବିଶେଷଧରଣର ପ୍ରତୀକ ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁକ୍ତିକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ ଓ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରେ,ତାହାକୁ ସାଧାରଣ ଭାବରେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ । ଏହା ହେଉଛି ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧୂତ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ ।

23. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ
Answer:
(୧) ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର ।
(୨) ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ।
(୩) ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ।

24. ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ :
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ଏଥରେ ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Phonogram) ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Ideogram) ର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । ଏଠାରେ ବ୍ୟବହୃତ କଥା ଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟ (Concept)ର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଉ । ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର ଧ୍ଵନିସୂଚକ; କିନ୍ତୁ ଶବ୍ଦ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅବାଚନିକ ପ୍ରତୀକର ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ।
ଯଥା – ଦୁଇ ଯୁକ୍ତ ଦୁଇ ସମାନ ଚାରି ଅଟେ ।
ଏହା ହେଉଛି ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ଅଟେ । ମାତ୍ର ୨ + ୨ = ୪ |
ଏହା ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ।

25. ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ :
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ଅତି ତତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ପ୍ରଧାନତଃ ଜ୍ୟାମିତିରେ ଓ ବୀଜଗଣିତରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ । ଏହି ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉକ୍ତିରୁ କେତେକ ନୀତି ଅନୁସାରେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ଉକ୍ତି ନିଃସୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏଠାରେ ମୂଳ ସତ୍ୟ ବା ଉକ୍ତ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ସତ୍ୟ ବା ଉକ୍ତିକୁ ପ୍ରମାଣ କରାଯାଏ । ଅବରୋହ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ ହୋଇଥାଏ ।

26. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ :
Answer:
ସ୍ଥିରାଙ୍କ ଓ ଚଳ ପରସ୍ପର ପୃଥକ୍ ଅଟେ । ବୀଜଗଣିତରେ ୫ ହେଉଛି ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ବା ସ୍ଥିର ସଂଖ୍ୟା, କାରଣ ସର୍ବଦା ଓ ସର୍ବତ୍ର ଏହା ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁରୁ ମାତ୍ର ପାଞ୍ଚଗୋଟିକୁ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ କିନ୍ତୁ କ, ଖ, ଗ (x, y, ∠) ଇତ୍ୟାଦି ହେଉଛି ଚଳ ସଂଖ୍ୟା । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇପାରେ ।
ଯଥା – √x = ୨ ଏଠାରେ x ହେଉଛି ଚଳ ଓ ‘√’ ହେଉଛି ସ୍ଥିରାଙ୍କ । ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ସ୍ଥିରାଙ୍କମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଚଳମାନଙ୍କର ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପିତ ହୋଇଥାଏ ।

27. ତର୍କଶଷ୍ଠୀୟ ଚଳ :
Answer:
ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ତାହାକୁ ହିଁ ‘ଚଳ’ କୁହାଯାଏ । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଚଳ କୁହାଯାଏ । କ, ଖ, ଗ (x, y, ∠) ଇତ୍ୟାଦିକୁ ‘ଚଳ’ କୁହାଯାଏ । କ, ଖ, ଗ ଆଦି ‘ଚଳ’ ଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ତର୍କବାକ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ କରାଯାଇଥାଏ । କ ଓ ଖ ହେଲେ ‘ଚଳ’ । ଏମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ତର୍କବାକ୍ୟର ଆକାର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ । ବୀଜଗଣିତରେ ସଂଖ୍ୟାମୂଳକ ଚଳ ରୂପେ କ, ଖ, ଗ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

28. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ :
Answer:
ସ୍ଥିରାଙ୍କର ଆକ୍ଷରିକ ଅର୍ଥ ହେଲା ଯାହା ସ୍ଥିର ରହେ ଅର୍ଥାତ୍ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ସର୍ବଦା ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥିବା ଚଳଗୁଡ଼ିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ ; ଯଥା – ଆପାଦନ (ତ ⊃ ଥ), ବିଯୋଜକ (ତ ∧ ଥ), ବୈକଳ୍ପିକ (ତ ∨ ଥ), ସଂଯୋଜକ (ତ • ଥ), ନାସ୍ତିସୂଚକ (~ତ ), ସମତୁଲ୍ୟତା (ତ ≡ ଥ) |

29. ସତ୍ୟ ଫଳନ :
Answer:
ଫଳନ’ ଶବ୍ଦଟି ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରୁ ଗୃହୀତ । ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ସମ୍ବଳିତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ତତ୍‌ସନ୍ନିହିତ ଚଳର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ, ସୁତରାଂ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ତନ୍ନିହିତ ଚଳନର ଫଳନ କୁହାଯାଏ । ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ଚଳ ଓ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ସମ୍ବଳିତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ତର୍କବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଚଳର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ତେଣୁ ଏପ୍ରକାର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳର ସତ୍ୟ ଫଳନ କୁହାଯାଏ; ଯଥା – ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ~ତ, ତ ⊃ ଥ, ତ • ଥ, ତ ∨ ଥ, ତ ≡ ଥ ଇତ୍ୟାଦି ହେଉଛି ତ ଓ ଥର ସତ୍ୟଫଳନ ।

30. ସତ୍ୟସାରଣୀ :
Answer:
ଗୋଟିଏ ସତ୍ୟ ଫଳନର ସତ୍ୟତା ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାର ଏକ ସୁବିଧାଜନକ ଉପାୟ ହେଉଛି ତାହାର ସତ୍ୟସାରଣୀ ଗଠନ । ଏହା ସତ୍ୟଫଳନ ଅନ୍ତର୍ଗତ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ଚଳଗୁଡ଼ିକର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ବିଚାରକୁ ନେଇ ସମସ୍ତ ସମ୍ଭବପର ସମନ୍ଵୟକୁ ଏକ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ରୀତିରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରେ । ତେଣୁ ସତ୍ୟସାରଣୀ ହେଉଛି ସଂପୃକ୍ତ ସତ୍ୟଫଳନର ଏକ ସଂଜ୍ଞା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ୧ (ସତ୍ୟ) କିମ୍ବା ୦ (ମିଥ୍ୟା) ରୂପେ ନିଆଯାଇଥାଏ । ଯଦି ସତ୍ୟ ଫଳନର ଅନ୍ତର୍ଗତ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ଚଳର ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇ ହୁଏ, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସର୍ବମୋଟ ଚାରିଗୋଟି ସମନ୍ଵୟ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ସତ୍ୟଫଳନ ଅନ୍ତର୍ଗତ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ଚଳର ସଂଖ୍ୟା ଯେତେ ଅଧ‌ିକ ହେବ, ଏପ୍ରକାର ସମନ୍ବୟ ସଂଖ୍ୟା ସେତେ ଅଧ‌ିକ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

31. ବିରୁଦ୍ଧ ଫଳନ :
Answer:
ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ହୁଏ । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ତା’ର ବିରୁଦ୍ଧଟି ସତ୍ୟ ହୁଏ । ଯଥା ପୁଷ୍ପ ଶ୍ଵେତ ଅଟେ – ସତ୍ୟ ହେଲେ ପୁଷ୍ପ ଶ୍ଵେତ ନୁହେଁ – ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ।
ପୁଷ୍ପ ଶ୍ଵେତ ଅଟେ । – ତ
ପୁଷ୍ପ ଶ୍ଵେତ ନୁହେଁ । – ~ ତ
ଏହାକୁ ନେଇ ସତ୍ୟସାରଣୀଟି ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଭାବେ ଗଠନ କରିହୁଏ ।

~ ତ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୦୦ ଅଟେ ।

32. ସଂଯୋଜକ ଫଳ :
Answer:
ସଂଯୋଜକ ଫଳନଟି ଯୌଗିକ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ । ଏହିପରି ଯୌଗିକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସେତିକିବେଳେ ସତ୍ୟ ହୁଏ, ଯେତେବେଳେ ଏହି ବାକ୍ୟରେ ସନ୍ନିହିତ ତର୍କବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସତ୍ୟ ହୋଇଥବ । ମାତ୍ର ଯେକୌଣସିଟି ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ସେହି ଯୌଗିକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ହୁଏ । ଉଭୟ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ସମସ୍ତ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ ।
ଗୋପାଳ ଜଣେ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ବାଳକ । – ତ
ହରି ଜଣେ ନିଷ୍ଠାବନ୍ ବାଳକ । – ଥ
ଏହି ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ସଂଯୋଗ କଲେ (ତ • ଥ) କୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
ଏହାକୁ ନେଇ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ସଂଯୋଜକ ସତ୍ୟ ସାରଣୀ ଗଠନ କରାଯାଏ ।

ତ • ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୦୦୦ ।

33. ବିଯୋଜକ ଫଳନ :
Answer:
ଗୋଟିଏ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଅନ୍ୟୁନ ଦୁଇଟି ବିକଳ୍ପ ଥାଏ ଏବଂ ଉଭୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘କିମ୍ବା’, ‘ଅଥବା’ ଏହିପରି ଶବ୍ଦଦ୍ବାରା ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି; ଯଥା – ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ କିମ୍ବା ଅସୁନ୍ଦରୀ ହୋଇଥ‌ିବ । ସାଧାରଣତଃ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ବିକଳ୍ପ ସତ୍ୟ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଦୁଇଟିଯାକ ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।

ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ । – ତ
ସୀତା ଅସୁନ୍ଦରୀ । – ଥ
(ତ ∨ ଥ)
ସୁତରାଂ ବିଯୋଜକ ଫଳନର ସତ୍ୟସାରଣୀ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାର ହୋଇଥାଏ ।

ତ ∨ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୧୧୦ ।

34. ବୈକଳ୍ପିକ ଫଳନ :
Answer:
ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ମଧ୍ୟ ଏକ ଯୌଗିକ ତର୍କବାକ୍ୟ । ଏଥିରେ ଦୁଇଟି ତକବାକ୍ୟ ଉଭୟ ନୁହେ’ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ‘ସନାତନବାବୁ ଉଭୟ ରାଜଧାନୀ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ବିଜେବି (ସ୍ଵୟଂଶାସିତ) ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଏଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ବିକଳ୍ପ ରହିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ବିକଳ୍ପ ସତ୍ୟ ହେଲେ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସତ୍ୟ ହୁଏ । ଦୁଇଟିଯାକ ବିକଳ୍ପ ମିଥ୍ୟା ହୋଇପାରେ କିନ୍ତୁ ଦୁଇଟିଯାକ ସତ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସନାତନ ବାବୁ ରାଜଧାନୀ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ଅଟନ୍ତି । ସେ ବିଜେବି ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଅଧ୍ୟାପକ ନୁହଁନ୍ତି । (ତ ∧ ଥ) ବିଯୋଜକ ଫଳନର ସତ୍ୟସାରଣୀ ନିମ୍ନମତେ ଗଠନ କରାଯାଇପାରେ ।

ତ ∧ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୦୧୧୧ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

35. ଆପାଦନ ଫଳନ :
Answer:
ଏହା ଏକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ବା ଆପାଦନମୂଳକ ତର୍କବାକ୍ୟ । ଏହି ତର୍କବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି ‘ଯଦି∴∴.ତେବେ’ ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବଗ ଓ ଅନ୍ୟଟି ଅନୁଗ ରହିଥାଏ । ଯଥା – ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ, ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ । ଏହା ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ତର୍କବାକ୍ୟ । ଏଠାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥ‌ିବାକୁ ଯଦି ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତେବେ ଆଲୋକକୁ ମଧ୍ଯ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥ‌ିବାକୁ ସ୍ବୀକାର କରି ଆଲୋକ ନାହିଁ ବୋଲି କହିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ଏଠାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ –

ତ, ଆଲୋକ ଥାଏ – ଥ ଏପରି ଭାବରେ (ତ ୬ ଥ) ଦ୍ଵାରା ସୂଚାଯାଇଥାଏ । ଏହାର ସତ୍ୟସାରଣୀ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଭାବେ ଗଠନ କରାଯାଇଥାଏ ।

ତ ⊃ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୦୧୧ ।

36. ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନ :
Answer:
ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ସମତୁଲ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି, ଯଦି ଗୋଟିଏ ସତ୍ୟ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ସତ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ମିଥ୍ୟା ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ମିଥ୍ୟା ହୁଏ । ଏହି ସମତୁଲ୍ୟତା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାପାଇଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ମାନେ ‘କେବଳ ଏବଂ କେବଳ ଯଦି’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଆନ୍ତି; ଯଥା – ରାମ ରାବଣକୁ ମାରିଥିଲେ ଏବଂ ରାବଣ ରାମଦ୍ୱାରା ହତ ହୋଇଥିଲେ- ଏଠାରେ ଦୁଇଟିଯାକ ତର୍କବାକ୍ୟ ସମତୁଲ୍ୟ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
ରାମ ରାବଣକୁ ମାରିଥିଲେ । – ତ
ରାବଣ ରାମଦ୍ବାରା ହତ ହୋଇଥିଲେ । – ଥ
(ତ ≡ ଥ)
ନିମ୍ନରେ ସମତୁଲ୍ୟତା ଫଳନର ସତ୍ୟସାରଣୀ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

ତ ≡ ଥ

ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା (Matrix number) ୧୦୦୧ ।

37. ପୁନରୁକ୍ତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର :
Answer:
ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଏକ ସତ୍ୟଫଳନ ଗଠନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଯଦି ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍ ସଂଖ୍ୟା ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ସୂତ୍ରଟିକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :

~ତ ତ ∨ ~ତ

ଏହି ସତ୍ୟସାରଣୀରେ ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକ ‘∨’ ହେଲା ବିଯୋଜକ ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧ ।

38. ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର :
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୦’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – (ତ • ~ତ) ଏକ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର ।

ଉଦାହରଣ :

~ତ ତ • ~ତ

ଏଠାରେ ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକ ହେଉଛି ‘୦’ ଏବଂ ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ୦୦ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

39. ଆପାତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍‌ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ‘୧’ ଏବଂ ‘o’ କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :

ତ ∨ ଥ

ଏଠାରେ ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକ ହେଉଛି ‘∨’ ଏବଂ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୦୦ ।

B. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ସମଷ୍ଟିଗତ ଦୋଷ ଓ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଦୋଷ :
Answer:
ସମଷ୍ଟିଗତ ଦୋଷ ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ସମାହାର ଦୋଷ ବା ସମଷ୍ଟିଗତ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା – ଦୁଇ ଏବଂ ତିନି ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ।
ଦୁଇ ଏବଂ ତିନି ପାଞ୍ଚ ।
_____________
∴ ପାଞ୍ଚ ଦୁଇଟି ସଂଖ୍ୟା ।

ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଦୋଷ – ଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ପଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଅସମାହାର ଦୋଷ ବା ବ୍ୟଷ୍ଟିଗତ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ତ୍ରିଭୁଜର କୋଣଗୁଡ଼ିକ ମିଶି ଦୁଇ ସମକୋଣ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।
∠କଖଗ ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ କୋଣ ।
__________________
∴ ∠କଖଗ ଦୁଇ ସମକୋଣ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।

2. ଦ୍ର୍ୟର୍ଥକ ସାପଦ ଦୋଷ ଓ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷ :
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ସାପଦ ଦୋଷ – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥ
ପ୍ରକାଶ କରେ, ତାହାକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ସାପଦ ଦୋଷ କହନ୍ତି ।
ଯଥା – କନକ ଦେବତାମାନଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଅଟନ୍ତି ।
ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଦେବତାଙ୍କର ପ୍ରିୟ ନୁହେଁ ।
________________________
∴ ସୁବର୍ଣ୍ଣ କନକ ନୁହେଁ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷ – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରକାଶ କରେ, ତାହାକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ଶରୀର ଜଳପାତ୍ର ନୁହେଁ ।
ଘଟ ଶରୀର ଅଟେ ।
__________
∴ ଘଟ ଜଳପାତ୍ର ନୁହେଁ ।

3. ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଓ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର :
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଲଙ୍କୁ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ସେହି ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ଦୃଢ଼ଭାବରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଛି । ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ହିଁ ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ଯାହା ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ସଂଶୋଧ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂସ୍କରଣ । ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯୁକ୍ତର ପ୍ରାମାଣିକତା ତଥା ବୈଧତା ପ୍ରମାଣ କରିବା ନିମିତ୍ତ ବହୁ ନିୟମମାନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।

ମାତ୍ର ତାଙ୍କ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ପଦ୍ଧତିରେ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଅଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ବହୁତ ପ୍ରକାରର ଅଗଣିତ ଯୁକ୍ତିର ବୈଧତା ଏହିପ୍ରକାର ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହି ଯୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ପରୀକ୍ଷା ଆଧୁନିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରଦ୍ଵାରା କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୁଏ । ଏ. ଏନ୍. ଦ୍ଵାଇଟ୍‌ହେଡ୍, ବର୍ଟାଣ୍ଡ ରସେଲ୍, ସି.ଏସ୍. ପାଏର୍ସ ଆଦି ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ର ବିଶାରଦମାନେ ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଆଧୁନିକୀକରଣ କରି ଗଣିତାଭିମୁଖୀ କରିଛନ୍ତି । ଗଣିତଶାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ଓ ଉତ୍କର୍ଷ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଉତ୍କର୍ଷ ପାଇଁ ବହୁପରିମାଣରେ ଦାୟୀ । ଏଣୁ ଗାଣିତିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

4. ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Phonogram) ଓ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Ideogram) :
Answer:
ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି ଯେ ଏହା ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Phonogram) ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ (Ideogram) ର ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ବ୍ୟବହୃତ କଥ୍ତ ଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟୟ (Concept) ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷର ଧ୍ଵନିସୂଚକ । ତେଣୁ ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ଚିହ୍ନ ହେଉଛି ଧ୍ଵନ୍ୟାତ୍ମକ ।

କିନ୍ତୁ ଶବ୍ଦ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅବାଚନିକ ପ୍ରତୀକର ବ୍ୟବହାର ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ; ଯଥା – ଗୋଟିଏ ଯୁକ୍ତିରେ ବ୍ୟବହୃତ କଥିତ ଭାଷା – ରାମ, ହରି, ମନୁଷ୍ୟ, ମରଣଶୀଳ ଇତ୍ୟାଦି ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ଅଟେ । ମାତ୍ର ତ, ଥ, ଦ, ତ~ଥ, ତ ⊃ ଥ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ଅଟେ । ତେଣୁ ‘ଚାରି ଗୁଣନ ଚାରି’ କହିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ‘୪ × ୪’ କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଅଛି ବୋଲି ବୁଝିହେବ ।

5. ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କ :
Answer:
ପାରମ୍ପରିକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ଚଳ ଓ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତିର ବୈଧତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । +, -, ×, = ଇତ୍ୟାଦିକୁ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ; ମାତ୍ର କ, ଖ, ଗ (x, y, z) ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଚଳ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଚଳର ବିନିମୟରେ ଯେକୌଣସି ଧ୍ୱନ୍ୟାତ୍ମକ ଚିହ୍ନ ( ସଂକେତ)ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ସ୍ଥିରାଙ୍କମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଚଳମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ନିରୂପିତ ହୋଇଥାଏ ।

6. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଚଳ ଓ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ :
Answer:
ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଚଳ ଚଳ କହିଲେ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ, ତାହାକୁ ହିଁ ବୁଝାଏ । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ‘ଚଳ’ କୁହାଯାଏ । ତ, ପ, ଫ (x, y, z) ଇତ୍ୟାଦିକୁ ‘ଚଳ’ କୁହାଯାଏ । ତ, ପ, ଫ ଇତ୍ୟାଦି ଚଳ ବିଭିନ୍ନ ତର୍କବାକ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ କରାଯାଇଥାଏ; ଯଥା- ତ ପ କୁ ଭଲପାଏ । ଏଠାରେ ତ ଓ ପକୁ ଚଳରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ।

ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ – ସ୍ଥିରାଙ୍କ କହିଲେ ଯାହା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ ତାହାକୁ ହିଁ ବୁଝାଯାଏ । ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ତଥା ଗଣିତରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଥବା ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଯେକୌଣସି ତାର୍କିକ ତଥା ଗାଣିତିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିରେ ସ୍ଥିର ଅଥବା ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ୬ ର ଅର୍ଥ ତ, ଥ ମଧ୍ୟରେ, p, q ମଧ୍ୟରେ ଅଥବା ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ସମାନ ରହେ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଆପାଦନ (ଯଦି…………..ତେବେ) – ⊃, ସଂଯୋଜକ (ଏବଂ) – •, ନାସ୍ତିସୂଚକ (ନୁହେଁ) – ~, ବିଯୋଜକ (କିମ୍ବା) – ∨, ବୈକଳ୍ପିକ (ଉଭୟ ନୁହେଁ) – ∧, ସମତୁଲ୍ୟ (ସମାର୍ଥବୋଧକ) – ≡ ।

7. ସତ୍ୟଫଳନ ଓ ସତ୍ୟସାରଣୀ :
Answer:
ସତ୍ୟଫଳନ : ଫଳନ (Function) ଶବ୍ଦଟି ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । ଗଣିତରେ ଗୋଟିଏ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅନ୍ୟର ଫଳନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ, ଯେତେବେଳେ ସେହି ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୁଏ; ଅର୍ଥାତ୍ x = y + 1 । ଏଠାରେ x ର ମୂଲ୍ୟ yର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । y ଯଦି 5 ହୁଏ, ତେବେ xର ମୂଲ୍ୟ ହେବ 6 ।

ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ଯେକୌଣସି ତର୍କବାକ୍ୟ ସତ୍ୟ ଅଥବା ମିଥ୍ୟା ହେବ; ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଅବଶ୍ୟ ରହିବ । ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ତର୍କବାକ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିଟିକୁ ଦ୍ବିତୀୟର ସତ୍ୟଫଳନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ସତ୍ୟସାରଣୀ – ଗୋଟିଏ ତାର୍କିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି (ତ ⊃ ଥ) ର ସତ୍ୟଫଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାପାଇଁ ସତ୍ୟସାରଣୀର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥାଏ । ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥିରାଙ୍କଦ୍ବାରା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ, ସେହି ସମ୍ବନ୍ଧର ସତ୍ୟଫଳନ ତଦନ୍ତର୍ଗତ ଚଳମାନଙ୍କର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇଥାଏ ।
ଯଥା –

~ ତ

ଏଥିରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସତ୍ୟସାରଣୀ ଗୋଟିଏ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାର ସୁବିଧାଜନକ ପ୍ରଣାଳୀ ଅଟେ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସତ୍ୟସାରଣୀକୁ ସଂପୃକ୍ତ ସତ୍ୟଫଳନର ଏକ ସଂଜ୍ଞା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

8. ପୁନରୁକ୍ତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର ଓ ଆପାତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର :
Answer:
ପୁନରୁକ୍ତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର – ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଏକ ସତ୍ୟଫଳନ ଗଠନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଯଦି ସଦାସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ସୂତ୍ରଟିକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ତ ∨ ~ ତ ହେଉଛି ଏକ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର ।

~ତ ତ ∨ ~ତ

ଆପାତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର – ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସତ୍ୟ ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ‘୧’ ଓ ‘o’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ । ଯଥା – ତ ∨ ଥ ହେଉଛି ଏକ ଆପାତିକ ସୂତ୍ର ।

ତ ∨ ଥ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 3 Short Answer Questions in Odia Medium

9. ପୁନରୁକ୍ତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର ଓ ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର :
Answer:
ପୁନରୁକ୍ତିକ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର – ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଏକ ସତ୍ୟ ଫଳନ ଗଠନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ଯଦି ସର୍ବଦା ସତ୍ୟ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ସତ୍ୟ ସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ସ୍ ସଂଖ୍ୟା ବା ସୂଚକ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୧’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ସୂତ୍ରଟିକୁ ପୁନରୁକ୍ତିକ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ତ ∨ ~ ଥ ହେଉଛି ଏକ ପୁନରୁକ୍ତିବ ସୂତ୍ର ।

~ତ ତ ∨ ~ତ

ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟମୂଳକ ସୂତ୍ର – ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ସତ୍ୟ-ମିଥ୍ୟା ମୂଲ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସତ୍ୟଫଳନର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବଦା ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସତ୍ୟ ସାରଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସଂଯୋଜକରେ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ‘୦’କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୁଏ, ସେହି ସୂତ୍ରକୁ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ – ତ • ଥ ଏକ ବିରୁଦ୍ଧ ସୂତ୍ର । ଏହାର ସତ୍ୟସାରଣୀ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହେଲା ।

~ତ ତ • ~ତ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 2 ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ଓ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି Short Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିୟମାବଳୀ
Answer:
(୧) ସାଧ୍ୟାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ ।
(୨) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।

2. ଦ୍ଵିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମାବଳୀ
Answer:
(୧) ସାଧ୍ୟାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ ।
(୨) ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରୁ ଗୋଟିଏ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।

3. ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମାବଳୀ
Answer:
(୧) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୨) ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ ।
(୩) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

4. ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମାବଳୀ
Answer:
(୧) ସାଧାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ପକ୍ଷାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୁଏ ।
(୨) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୁଏ ।
(୩) କୌଣସି ଏକ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସାଧାବୟବ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୁଏ ।
(୪) ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୫) କୌଣସି ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ‘ଓ’ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(୬) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କଦାପି ସାର୍ବିକ ସଦର୍ଥକ ବା ‘ଆ’ ତର୍କବଚନ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

5. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ମୌଳିକ ସୂତ୍ର ବା ସର୍ବାସ୍ପିନାସ୍ତି ସୂତ୍ର
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିମାନଙ୍କର ବୈଧତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାପାଇଁ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ଯେଉଁ ମୌଳିକ ସୂତ୍ରର ଅବତାରଣା କରିଥିଲେ ତାହା ‘ସର୍ବାସ୍ପିନାସ୍ତି’ ସୂତ୍ର ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହି ସୂତ୍ରଟି ହେଲା – ଯାହା ଗୋଟିଏ ଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵୀକାର ବା ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯିବ ତାହା ତଦନ୍ତର୍ଗତ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ଉପଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵୀକାର ବା ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇପାରିବ ।

ଉଦାହରଣ – ସମସ୍ତ ଅଧ୍ୟାପକ ବିଦ୍ୱାନ୍ ଅଟନ୍ତି ।
ରାମବାବୁ ଜଣେ ଅଧ୍ୟାପକ ।
_____________________
∴ ରାମବାବୁ ଜଣେ ବିଦ୍ବାନ୍ ଅଟନ୍ତି ।

ଅଥବା, କୌଣସି ସନ୍ଥ ନିର୍ଭୟ ନୁହଁନ୍ତି ।
ବଳରାମ ଦାସ ଜଣେ ସନ୍ଥ ଅଟନ୍ତି ।
____________________________
∴ ବଳରାମ ଦାସ ନିର୍ଭୟ ନୁହନ୍ତି ।

6. ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ମୌଳିକ ସୂତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କର ପ୍ରାମାଣିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ନିମିତ୍ତ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସର୍ବାସ୍ଥିନାସ୍ତି ସୂତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ପ୍ରାମାଣିକତା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ନିମିତ୍ତ ସଦୋଷ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କର ନିଘୋଷ ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କୁ ‘ପରିବର୍ତ୍ତନ’ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।
ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଅଟେ – (୧) ସାକ୍ଷାତ୍ (ଅପରୋକ୍ଷ) (୨) ଅସାକ୍ଷାତ୍ (ପରୋକ୍ଷ) ।

7. ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ
Answer:
ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସମବର୍ତ୍ତନ, ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଇତ୍ୟାଦି ସାହାଯ୍ୟରେ ଦ୍ଵିତୀୟ, ତୃତୀୟ ଓ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକର ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କରେ ନିହିତ ପଦଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଥବା ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ପରିବର୍ତ୍ତନ (ସାଧାବୟବରୁ ପକ୍ଷାବୟବକୁ ଅଥବା ପକ୍ଷାବୟବରୁ ସାଧାବୟବକୁ) କରି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବାର୍ବାରା, ସେଲାରେଣ୍ଟ୍, ଡାରିଇ କିମ୍ବା ଫେରିଓରେ ପରିଣତ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ବା ଅପରୋକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

8. ପରୋକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ
Answer:
ଗୋଟିଏ ସଦୋଷ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସେହି ନ୍ୟାୟରୂପର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟରେ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନର ଗୋଟିଏ ପ୍ରମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନକୁ ପରୋକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

9. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ‘ବୋକାଡ଼ୋ’ ଏବଂ ‘ବାରୋକୋ’
Answer:
ବୋକାର୍ଡ଼ ଓ ବାରୋକୋ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଟି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବରେ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ତାର୍କିକମାନେ ବୋକାଡ଼ୋର ଡୋକ୍‌ସାମୋସ୍ଟରୁ ଡାରିଇ ଓ ବାରୋକୋର ଫାକ୍‌କୋରୁ ଫେରିଓକୁ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

10. ଯଥୋପଯୋଗୀ ବା ମୌଳିକ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପର ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପାଇବା ନିମିତ୍ତ ଅନ୍ତତଃ ଯେତିକି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ କେବଳ ସେତିକି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଯଥୋପଯୋଗୀ ବା ମୌଳିକ ନ୍ୟାୟରୂପ କହନ୍ତି ।
ଯଥା – ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥାନର ୨୪ଟି ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୫ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଯଥୋପଯୋଗୀ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

11. ସବଳୀକୃତ ବା ଅତିବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପର ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପାଇବା ନିମିତ୍ତ ଅନ୍ତତଃ ଯେତିକି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ତହିଁରୁ ଅଧ‌ିକ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ସାମାନ୍ୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ତଦନୁରୂପ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ହେତୁବାକ୍ୟରୂପେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ପାଇବା ସମ୍ଭବପର, ତାହାକୁ ସବଳୀକୃତ ବା ଅତିବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ କୁହାଯାଏ । ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥାନର ୨୪ଗୋଟି ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୯ ଗୋଟିକୁ ସବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ କହନ୍ତି ।

12. ଦୁର୍ବଳୀକୃତ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପାଇବା ସମ୍ଭବପର ହେଉଥିଲେ ହେଁ ତତ୍‌ପରିବର୍ତ୍ତେ ତଦନୁରୂପ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ତାହାକୁ ଦୁର୍ବଳୀକୃତ ନ୍ୟାୟରୂପ କୁହାଯାଏ । ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥାନର ୨୪ ଗୋଟି ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୫ ଗୋଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଦୁର୍ବଳୀକୃତ ଅଟେ ।

13. ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅବୟବତ୍ରୟରେ ଏକାଧ୍ଵ ପ୍ରକାରର ତର୍କବାକ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ଅଟେ କିମ୍ବା ଗ ଘ ଅଟେ ।
କ ଖ ନୁହେଁ ।
___________
∴ ଗ ଘ ଅଟେ ।

ହୁଏତ ରାମ ଧନୀ କିମ୍ବା ଗରିବ ଅଟେ ।
ରାମ ଧନୀ ନୁହେଁ ।
___________
∴ ରାମ ଗରିବ ଅଟେ ।

14. ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରକାରଭେଦ :
Answer:
ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ୪ ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା –
(କ) ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ – ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି
(ଖ) ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ – ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି
(ଗ) ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ – ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି
(ଘ) ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟନ୍ୟାୟ

15. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଖ ହୁଏ ।
___________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ, ଆଲୋକ ଥାଏ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ।
____________
∴ ଆଲୋକ ଅଛି ।

16. ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମ :
Answer:
(୧) ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ପ୍ରଣିଧାନଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(୨) ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ, ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ; ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

17. ଭାବାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ; ତାହାକୁ ଭାବାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
______________
∴ ଗ ଘ ଅଟେ ।

ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ, ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ବର୍ଷା ହୁଏ ।
____________
∴ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

18. ନିଷେଧାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ, ତାହାକୁ ନିଷେଧାତ୍ମକ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ନୁହେଁ ।
_____________
∴ କ ଖ ନୁହେଁ ।

ଯଦି ସେ ଆସେ, ତେବେ ମୁଁ ଯିବି ।
ମୁଁ ଯିବି ନାହିଁ ।
___________________
∴ ସେ ଆସିବ ନାହିଁ ।

19. ଅନୁଗ ସ୍ବୀକୃତିଭିଭିକ ଦୋଷ :
Answer:
ମିଶ୍ର ପ୍ରାକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଥମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ, ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ । ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ହୁଏ ।
___________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ମାତ୍ର ଏହି ନିୟମକୁ ଲଙ୍ଘନ କଲେ ଅର୍ଥାତ୍ ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ଵୀକାର କରି ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ହୁଏ ।
____________
∴ କ ଖ ହୁଏ ।

ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ ।
ଆଲୋକ ଅଛି ।
_____________
∴ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅଛି ।

20. ପୂର୍ବଗ ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ :
Answer:
ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତିର ୨ୟ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ସାଧାବୟବର ଅନୁଗକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ । ମାତ୍ର ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।
_______________
∴ କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ ।

କିନ୍ତୁ ବିପରୀତ କ୍ରମେ ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବଦ୍ଵାରା ପୂର୍ବଗ ଅସ୍ଵୀକୃତ ହୁଏ ଏବଂ ତାହାକୁ ଭିଭିକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁଗକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହି ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହୁଏ ଏବଂ ଯୁକ୍ତିଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ପୂର୍ବଗ ଅସ୍ଵୀକୃତିଭିତ୍ତିକ ଦୋଷ କହନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ ।
___________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଥାଏ, ତେବେ ଆଲୋକ ଥାଏ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାହିଁ ।
___________________
∴ ଆଲୋକ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

21. ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ, ଅପରଟି ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ହୁଏତ କ ଖ ଅଟେ କିମ୍ବା ଗ ଘ ଅଟେ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
______________
∴ ଗ ଘ ନୁହେଁ ।

ହୁଏତ ହରି ସାଧୁ କିମ୍ବା ଅସାଧୁ ଅଟେ ।
ହରି ସାଧୁ ଅଟେ ।
__________________
∴ ହରି ଅସାଧୁ ନୁହେଁ ।

22. ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟେ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – କ ଉଭୟ ଖ ଏବଂ ଗ ନୁହେଁ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
_________________
∴ କ ଗ ନୁହେଁ ।

ରୀନା ଉଭୟ ସରଳା ଓ ନିଷ୍ଠୁର ନୁହେଁ ।
ରୀନା ସରଳା ଅଟେ ।
___________________
∴ ରୀନା ନିଷ୍ଠୁର ନୁହେଁ ।

23. ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟନ୍ୟାୟ :
Answer:
ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଦୁଇଟି ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମଷ୍ଟି, ପକ୍ଷାବୟବ ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ଅଥବା ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ବା କୂଟନ୍ୟାୟ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
______________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ଯଦି ପୁତ୍ର ଯୋଗ୍ୟ ହୁଏ ତେବେ ଧନ ସଞ୍ଚୟ ଅନାବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଯଦି ପୁତ୍ର ଅଯୋଗ୍ୟ ହୁଏ ତେବେ ଧନ ସଞ୍ଚୟ
ଅନାବଶ୍ୟକ ।

ହୁଏତ ପୁତ୍ର ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା ଅଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
∴ ଧନ ସଞ୍ଚୟ ଅନାବଶ୍ୟକ ।

24. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମ :
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଦୁଇଟି ନିୟମ ରହିଛି । ଏହାର ନିୟମ ଦୁଇଟି ମିଶ୍ର ପ୍ରାକନ୍ଦିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
(୧) ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକଭାବେ ସ୍ବୀକାର କଲେ, ତାହାର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନୁହେଁ ।
(୨) ସାଧାବୟବର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକଭାବେ ଅସ୍ବୀକାର କଲେ, ତାହାର ପୂର୍ବଗ ଦ୍ଵୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହୁଏତ ନିରପେକ୍ଷ କିମ୍ବା ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ ନିୟମ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ ।

25. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରକାରଭେଦ :
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ ୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ; ଯଥା –
(୧) ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ
(୨) ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ
(୩) ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ
(୪) ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ

26. ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବରେ ଥ‌ିବା ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
_________________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

27. ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବରେ ଥ‌ିବା ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ବୀକାର କରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ଏବଂ ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟରୁ ନିରପେକ୍ଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଚ ଛ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଚ ଛ ହୁଏ ନାହିଁ ।
∴ କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ ।

28. ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗ ଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

29. ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଯେଉଁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ପୂର୍ବଗ ଦ୍ଵୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା . ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା
ବ ଭ ହୁଏ ନାହିଁ ।
___________________
∴ ପ ଫ ହୁଏ ନାହିଁ ।

30. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିରୋଧ :
Answer:
କୌଣସି ଏକ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଅପ୍ରାମାଣିକ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାର ତୃତୀୟ ପନ୍ଥା ହେଉଛି, ଦତ୍ତ ଯୁକ୍ତିକୁ ଏକ ପ୍ରତିରୋଧୀ ଯୁକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ ଖଣ୍ଡନ କରି ଏହାର ମୂଳ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଅଯଥାର୍ଥ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରିବା । କାରଣ ପ୍ରତିରୋଧୀ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଦତ୍ତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିପରୀତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିରୋଧୀ କୁହାଯାଏ ।

31. ଦ୍ଵିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିରୋଧ ପ୍ରଣାଳୀ :
Answer:
(କ) ପ୍ରଥମେ ଗୋଟିଏ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ନିଆଯାଉ ।
(ଖ) ସାଧାବୟବର ଅନୁଗଦ୍ଵୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଉ ।
(ଗ) ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେହି ଅନୁଗଦ୍ଵୟର ଗୁଣ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା ସମ୍ଭବ ଅଟେ ।

32. ପ୍ରତିରୋଧାତ୍ମକ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ଉଦାହରଣ :
Answer:
ଦତ୍ତ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
_______________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ହୁଏ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ।

ପ୍ରତିରୋଧୀ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି :
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
______________________________________
∴ ହୁଏତ ବ ଭ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଗ ଘ ହୁଏ ନାହିଁ ।

33. ଶୃଙ୍ଗିକ ଅଭିମର୍ଦ୍ଦନାତ୍ମକ ପରିତ୍ରାଣ :
Answer:
ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ସାଧାବୟବର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ମିଥ୍ୟା ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟର ପୂର୍ବଗ ଓ ଅନୁଗ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କ ଅବାସ୍ତବ ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରି ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିକୁ ଖଣ୍ଡନ କରାଯାଏ । ଯଦି ଅନୁଗ ଯଥାଯଥ ଭାବରେ ପୂର୍ବଗରୁ ନିଃସୃତ ହେଉନଥାଏ ଅଥବା ପୂର୍ବଗର ଅନୁଗାମୀ ହୋଇନଥାଏ, ତେବେ ଶୃଙ୍ଗଟି ଦୁର୍ବଳ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ । ପୂର୍ବଗକୁ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ମଧ୍ୟ ଅନୁଗଟି ସ୍ବୀକୃତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଉଦାହରଣ –
ଯଦି ଭାଗ୍ୟରେ ଆରୋଗ୍ୟ ହେବାର ଥାଏ, ଚିକିତ୍ସକ ପରାମର୍ଶ ଅନାବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଯଦି ଭାଗ୍ୟରେ ଆରୋଗ୍ୟ ହେବାର ନଥାଏ, ଚିକିତ୍ସକ ପରାମର୍ଶ ଅନାବଶ୍ୟକ ।
ହୁଏତ ଭାଗ୍ୟରେ ଆରୋଗ୍ୟ ହେବାର ଅଛି ଅଥବା ଭାଗ୍ୟରେ ଆରୋଗ୍ୟ ହେବାର ନାହିଁ ।
_____________________________________________________________________
∴ ଚିକିତ୍ସକ ପରାମର୍ଶ ଅନାବଶ୍ୟକ ।

34. ଶୃଙ୍ଗଦ୍ଵୟ ଅଭିମର୍ଦ୍ଦନାତ୍ମକ ପରିତ୍ରାଣ
Answer:
ଉଭୟ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ହେତୁବାକ୍ୟର ଅନୁଗ ବସ୍ତୁତଃ ପୂର୍ବଗର ଅନୁଗାମୀ ନୁହେଁ ବୋଲି ପ୍ରଦର୍ଶନ କଲେ ତାହାକୁ ଶୃଙ୍ଗଦ୍ଵୟ ଅଭିମର୍ଦ୍ଦନାତ୍ମକ ପରିତ୍ରାଣ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ –
ଯଦି ମୋର ମରିବାର ଥ‌ିବ, ତେବେ ଔଷଧ ଖାଇବା ନିରର୍ଥକ ଏବଂ ଯଦି ମୋର ବଞ୍ଚିବାର ଥ‌ିବ, ତେବେ ଔଷଧ
ଖାଇବା ନିରର୍ଥକ ।
ହୁଏତ ମୋର ମରିବାର ଅଥବା ବଞ୍ଚିବାର ଥ‌ିବ ।
_____________________________________
∴ ଔଷଧ ଖାଇବା ନିରର୍ଥକ ।

35. ଶୃଙ୍ଗଦ୍ଵୟାନ୍ତରାଳେ ପଳାୟନ :
Answer:
ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି ସୂଚିତ ସଙ୍କଟରୁ ପରିତ୍ରାଣ ପାଇବାପାଇଁ ପକ୍ଷାବୟବ ବସ୍ତୁତଃ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ପ୍ରଦର୍ଶନ କଲେ ଅର୍ଥାତ୍ ଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦତ୍ତ କଳ୍ପଦ୍ଵୟ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଏକ କଳ୍ପର ସମ୍ଭାବନା ଦର୍ଶାଇ ପାରିଲେ, ତାହାକୁ ଶୃଙ୍ଗାଦ୍ଵୟାନ୍ତରାଳେ ପଳାୟନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

ଯଥା – ଯଦି ମୁଁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ସମୟ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଆସେ, ତେବେ ସାଙ୍ଗମାନେ ଉପହାସ କରନ୍ତି ଏବଂ ମୁଁ ଯଦି ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ସମୟ ହେବା ପରେ ଆସେ, ତେବେ ଶିକ୍ଷକ ଦଣ୍ଡ ଦିଅନ୍ତି ।
ହୁଏତ ମୁଁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ସମୟ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଅଥବା ପରେ ଆସେ ।
________________________________________________________________
∴ ହୁଏତ ସାଙ୍ଗମାନେ ମୋତେ ଉପହାସ କରନ୍ତି ଅଥବା ଶିକ୍ଷକ ଦଣ୍ଡ ଦିଅନ୍ତି ।

B. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ବା ବୁଝାଅ ବା ପ୍ରମାଣ କର ।

1. ସାକ୍ଷାତ୍ ଓ ଅସାକ୍ଷାତ୍‌ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ
Answer:
ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ – ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ତଥା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଅବ୍ୟବହିତାନୁମାନର ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ପରିଣତ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ – ଗୋଟିଏ ସଦୋଷ ନ୍ୟାୟରୂପର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିରୁଦ୍ଧ ତର୍କବାକ୍ୟ ଏବଂ ସେହି ନ୍ୟାୟରୂପର ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟରେ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନକୁ ଅସାକ୍ଷାତ୍ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

2. ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ହୁଏ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହୋଇନପାରେ । ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ପ୍ରମାଣ – ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ୟ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହୁଏ । କାରଣ ପକ୍ଷପଦ ବିଧେୟ । ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ସମାନ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନହୁଏ ତେବେ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ଏଥିରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ । କେବଳ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଆ’ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

3. ଯଦି ସାଧପଦ ବିଧେୟ ହୁଏ, ତେବେ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ପ୍ରମାଣ – ଯଦି ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ହୁଏ ତେବେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ୟ କିମ୍ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସାଧାବୟବ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ସାଧାବୟବରେ ସାଧୁପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବିଧେୟ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ, କାରଣ ସଦର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ବୟ ସଦର୍ଥକ ହେବେ । ଅତଏବ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

4. ଯଦି ହେତୁପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହୁଏ । ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ପ୍ରମାଣ – ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ, ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟି ‘ଆ’ ହୋଇପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ଗୋଟିଏ ‘ଆ’ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ‘ଏ’ ହୋଇପାରେ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ‘ଆ’ ହୋଇଥିଲେ ହେତୁପଦ ଦୁଇଟି ଏଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।

ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ପଦଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସାଧ୍ୟପଦ ଏଥ‌ିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ପକ୍ଷପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହେବ, ‘ଏ’ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅତଏବ ହେତୁପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।

5. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ହେତୁପଦ କେବଳ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ।
Answer:
(1) ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ଆ କିମ୍ବା ଏ ହୋଇଥାଏ । ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆ ହୁଏ, ତେବେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ଆ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ କେବଳ ଦୁଇଟି ପଦ ସେଥୁରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ପକ୍ଷପଦ ହେବ । କାରଣ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପଦଟି ହେତୁପଦ ହେବ, ଅର୍ଥାତ୍ ହେତୁପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(2) ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏ ହୁଏ, ତେବେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ଆ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ଏ ହେବ ଏବଂ ଏପରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟିରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ପକ୍ଷପଦ ଓ ଅନ୍ୟଟି ସାଧପଦ ହେବ । କାରଣ ଏହି ପଦ ଦୁଇଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଅବଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବ୍ୟାପ୍ୟପଦ ରହିଲା ଯାହାକି ହେତୁପଦ ଅଟେ ।

6. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଯଦି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧପଦ ତା’ର ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବିଧେୟ ହୁଏ, ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।
Answer:
ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ହେଲେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ୟ କିମ୍ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଯଦି ସାଧ୍ୟ ତା’ର ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ନଞର୍ଥକ ହେବ । ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ଏକସଙ୍ଗରେ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ; ତେଣୁ ପକ୍ଷାବୟବଟି ସଦର୍ଥକ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ।

ଯଦି ସାଧପଦଟି ତା’ର ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବେ ଅର୍ଥାତ୍ ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ଏଣୁ ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ ସାଧୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ହେଲେ ପକ୍ଷାବୟବ ଅବଶ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

7. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଯଦି ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଯଦି ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ହେତୁପଦ ଉଭୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟ ଅବଶ୍ୟ ଆ ହେବେ । ଆ ତର୍କବାକ୍ୟରେ କେବଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଇ ବିଶେଷ ସଦର୍ଥକ ହେବ । କାରଣ ଇ ତର୍କବାକ୍ୟରେ କୌଣସି ପଦ ବ୍ଯାପ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥବ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହୋଇଥବ (କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ଏକ ସମୟରେ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ନଞର୍ଥକ ହେବ ଏବଂ ଏପରି ସଂଯୋଗରେ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ଖୁବ୍ ବେଶି ହେଲେ ତିନୋଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଏହି ତିନୋଟି ପଦରୁ ଦୁଇଟି ପଦ ହେତୁପଦ ଓ ତୃତୀୟ ପଦଟି ସାଧ୍ୟପଦ ହେବା ଦରକାର; କାରଣ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ସାଧୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଅତଏବ ଏଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ପକ୍ଷପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ବିଶେଷ ହେବ ମାତ୍ର ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ଯଦି ହେତୁପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

8. ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି ଓ ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ବୈକଳ୍ପିକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ‘କ’ ହୁଏତ ‘ଖ’ କିମ୍ବା ‘ଗ’ ଅଟେ ।
କ ଖ ନୁହେଁ ।
_______________
∴ କ ଗ ଅଟେ ।
ରାମ ହୁଏତ ସାଧୁ କିମ୍ବା ଅସାଧୁ ହୋଇପାରେ ।
ରାମ ଅସାଧୁ ନୁହେଁ ।
_________________
∴ ସେ ସାଧୁ ଅଟେ ।

ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ ଗୋଟିଏ ବିଯୋଜକ ତର୍କବାକ୍ୟ, ପକ୍ଷାବୟବ ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ବିଯୋଜକ-ନିରପେକ୍ଷ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – କ ଉଭୟ ଖ ଏବଂ ଗ ନୁହେଁ ।
କ ଖ ଅଟେ ।
_____________
∴ କ ଗ ନୁହେଁ ।

ସୀତା ଉଭୟ ସୁନ୍ଦରୀ ଏବଂ ଅସୁନ୍ଦରୀ ନୁହେଁ ।
ସୀତା ସୁନ୍ଦରୀ ଅଟେ ।
_____________________
∴ ସେ ଅସୁନ୍ଦରୀ ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 2 Short Answer Questions in Odia Medium

9. ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି ଓ ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ଭାବାତ୍ମକ ଦୃଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ ଅଥବା ଚ ଛ ହୁଏ ।
_____________________________
∴ ଗ ଘ ହୁଏ ।

ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକଭାବେ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ, ତାହାର ପୂର୍ବଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନିରପେକ୍ଷ ଭାବେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଚ ଛ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ କିମ୍ବା . କ ଖ ନୁହେଁ ।
________________________________
∴ ଚ ଛ ନୁହେଁ ।

10. ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି ଓ ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି :
Answer:
ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ତାହାର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଜଟିଳ ଭାବାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ କ ଖ ହୁଏ କିମ୍ବା ପ ଫ ହୁଏ ।
________________________________
∴ ହୁଏତ ଗ ଘ ହୁଏ କିମ୍ବା ବ ଭ ହୁଏ ।

ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାବୟବର ଅନୁଗଦ୍ଵୟକୁ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଏ ଏବଂ ତାହାର ପୂର୍ବଗଦ୍ଵୟକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବୈକଳ୍ପିକ ଭାବେ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଜଟିଳ ନିଷେଧାତ୍ମକ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ଯଦି କ ଖ ହୁଏ, ତେବେ ଗ ଘ ହୁଏ ଏବଂ ଯଦି ପ ଫ ହୁଏ, ତେବେ ବ ଭ ହୁଏ ।
ହୁଏତ ଗ ଘ ନୁହେଁ କିମ୍ବା ବ ଭ ନୁହେଁ ।
________________________________
∴ ହୁଏତ କ ଖ ନୁହେଁ କିମ୍ବା ପ ଫ ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 1 ଅନୁମାନ – ଅନୁମାନର ପ୍ରକାରଭେଦ – ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।

1. ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କହନ୍ତି ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି । – ହେତୁବାକ୍ୟ
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । ହେତୁବାକ୍ଯ
∴ କେତେକ ଖ କ ଅଟେ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
ଏଥ‌ିରେ ହେତୁବଚନରେ ନିହିତ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟ ହୁଏ । ତେଣୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ ହେତୁବଚନ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସମାର୍ଥବୋଧକ ଅଟନ୍ତି ।

2. ବ୍ୟବହିତ ବା ପରୋକ୍ଷ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ବା ପରୋକ୍ଷ ଅନୁମାନ
କହନ୍ତି ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium
ଏହାକୁ ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

3. ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ। – ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
∴ କୌଣସି ପକ୍ଷୀ ପଶୁ ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତିତ
କୌଣସି ଉ ବି ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
କୌଣସି ବି ଉ ନୁହେଁ । – ସମବର୍ତ୍ତିତ

4. ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳା
Answer:
(୧) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ତ୍ତିତର
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ ।
(୨) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ; ଯଥା- ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ, ସମବର୍ତ୍ତିତ
ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୩) ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

5. ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ
ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି । ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ‘ଏ’ ଏବଂ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଷିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ, କିନ୍ତୁ ସମବର୍ଜିତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ‘ଆ’- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ଅଟେ । ତେଣୁ ଆ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

7. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି ଏକ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ଯେଉଁଥରେ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଅନୁମାନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ହୋଇ ରହେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର
ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କାକ ଅ-କୃଷ୍ଣ ନୁହନ୍ତି । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ ଉ ବି ଅଟେ । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି ଉ ଅ-ବି ନୁହେଁ । – ଏ

8. ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳା
Answer:
(୧) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୩) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ନାହିଁ ।
(୪) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
(୫) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ କୌଣସି ପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

9. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ କରାଯାଏ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ, ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳଦାୟକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଦିବସ ଉତ୍ତପ୍ତ ଅଟେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ରାତ୍ରି ଶୀତଳ ଅଟେ ।

10. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 1

11. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ
Answer:
(୧) ଏହା ଏକ ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ ଅଟେ ।
(୨) ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ମାତ୍ର ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଓ ତିନୋଟି ପଦ ଥାଏ ।
(୩) ଏହି ତିନୋଟି ତର୍କବଚନ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି ହେଉଛି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅଟେ ।
(୪) ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ଭାବରେ ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରେ । (୫) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏହାର ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବ୍ୟାପକତର ବା ସାଧାରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

12. ନ୍ୟାୟ-ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ହେତୁପଦର ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟ-ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଚାରିପ୍ରକାର ଅଟେ; ଯଥା- ୧ମ ସଂସ୍ଥାନ, CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 2

13. ନ୍ଯାୟରୂପ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟରୂପ ବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଦାର୍ଶନିକମାନେ ସାଧାରଣତଃ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିକୁ ତିନିଗୋଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥରେ କୌଣସି ଏକ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ । ଏଥ‌ିରେ ୬୪ × ୪ = ୨୫୬ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥରେ କେବଳ ହେତୁବଚନଦ୍ଵୟର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣ ଭେଦକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି ନିରୂପଣ କରିହୁଏ । ଏଥିରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥରେ ତଥା ତାର୍କିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ହୁଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ୧୯ଟି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବା ସବଳ ଓ ୫ଟି ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।

14. ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ
Answer:
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପଦ ସଂଖ୍ୟା କେବଳ ତିନୋଟି ହେବା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ମାତ୍ର ଚାରିଗୋଟି ପଦବିଶିଷ୍ଟ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ; ଯଥା-
ଯଥା- ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ।
ଲବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି ।
_____________________
ଲବ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଟନ୍ତି । ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

15. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(୧) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୩) ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟଆବଶ୍ୟକ ।
(୪) ଯେଉଁ ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନାହିଁ ।
(୫) ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
(୬) ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୭) ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୮) ଦୁଇଟି ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
(୯) ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ହୁଏ ।
(୧୦) ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।

16. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 3

17. ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ- ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 4

18. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 5

19. ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
କୌଣସି ପତ୍ର ଫଳ ନୁହେଁ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 6

20. ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପକ୍ଷ ପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ ନାରୀର ନାମ ନୁହେଁ ।
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକ ଅଟେ ।
_____________
∴ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ନାରୀର ନାମ ନୁହେଁ ।
ପକ୍ଷାବୟବରେ ‘ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା’ ଚନ୍ଦ୍ରାଲୋକକୁ ବୁଝାଉଥିବା ସ୍ଥଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହା ଗୋଟିଏ ଝିଅର ନାମକୁ ବୁଝାଉଅଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

21. ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାଧପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୃଷ୍ଣ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ସଖା ।
କାକ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ସଖା ନୁହେଁ ।
________________
∴ କାକ କୃଷ୍ଣ ନୁହେଁ ।

22. ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେତୁପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟିକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ ଦୋଷ ଦୁଷ୍ଟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ଅରୁଣ ତିମିର ଧ୍ୱଂସକାରୀ ।
ଜବାପୁଷ୍ପ ଅରୁଣ ।
_______________________
∴ ଜବାପୁଷ୍ପ ତିମିର ଧ୍ୱଂସକାରୀ ।
ଏଠାରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବୁଝାଉଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ପକ୍ଷାବୟବରେ ମନ୍ଦାର ଫୁଲର ଲାଲ୍‌ବର୍ଣ୍ଣକୁ ବୁଝାଉଅଛି ।

23. ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁକ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମ ମଧ୍ୟରୁ ତୃତୀୟ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଯୁକ୍ତିଟି ଭ୍ରମଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଏହା ଥରେ ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ୟ ନ ହେଲେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁକ ଦୋଷ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
_________________________
∴ ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ଆ
24. ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ
କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଥଚ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଯୁକ୍ତିଟିରେ ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ଦାର୍ଶନିକ ପଣ୍ଡିତ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
କୌଣସି ଅସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଦାର୍ଶନିକ ନୁହନ୍ତି । -ଏ
______________________________________
∴ କୌଣସି ଆସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତି ପଣ୍ଡିତ ନୁହନ୍ତି । -ଏ

25. ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ
Answer:
କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- କୌଣସି ଭାରତୀୟ ହିଂସାପ୍ରିୟ ନୁହନ୍ତି । – ଏ
ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଧର୍ମପରାୟଣ ଅଟନ୍ତି । – ଅ
__________________________________________
∴ କୌଣସି ଧର୍ମପରାୟଣ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଂସାପ୍ରିୟ ନୁହନ୍ତି । – ଏ

26. ଉଭୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପଞ୍ଚମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । ତେଣୁ କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

27. ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଷ୍ଟମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇଟି ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ । ତେଣୁ କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ଯଥା- କେତେକ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ।
କେତେକ ପୁଷ୍ପ ଧବଳ ।
____________________________
∴ କେତେକ ଧବଳ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ।

28. ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୪ଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ବାର୍ବାରା (୨) ସେଲାରେଣ୍ଟ୍ (୩) ଡାରିଇ (୪) ଫେରିଓ ।

29. ଦ୍ଵିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୪ଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ (୨) ସେସାରେ (୩) ବାରୋକୋ (୪) ଫେଷ୍ଟିନୋ ।

30. ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୬ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ଡାରାପ୍‌ଟି (୨) ଡାଟିସି (୩) ଡିସାମିସ୍ (୪) ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍‌ (୫) ଫେରିସୋନ୍ (୬) ବୋକାର୍ଡ଼ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

31. ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ୫ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ
Answer:
(୧) ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍ (୨) ସାମେନେସ୍ (୩) ଡିମାରିସ୍ (୪) ଫେସାପୋ (୫) ଫ୍ରେସିସୋନ୍ ।

B. ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ବା ବୁଝାଅ ବା ପ୍ରମାଣ କର ।

1. ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ
Answer:
ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଗୃହୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ହେତୁବାକ୍ୟ
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଏକପ୍ରକାର ଏକାଧ୍ଵ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଗୃହୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 7

2. ସରଳ ଏବଂ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ଉଭୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି ଅଥବା ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ଯଥା- ‘ଏ’ର ସମବର୍ଜିତ ‘ଏ’ ଏବଂ ‘ଇ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ ।
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଭନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତିତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ । ତେଣୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

3. କାହିଁକି ‘ଓ’-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ନିୟମାନୁସାରେ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଗୋଟିଏ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଗଠନ କଲେ ତାହାର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ । କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏତଦ୍ଵାରା ତୃତୀୟ ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବ । ତେଣୁ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

4. କାହିଁକି ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ନ ପାରେ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ତଥା ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ଅଭିନ୍ନ ରହେ ।
ଯଥା- (କ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଧାର୍ମିକ ସୁଖୀ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ – ପାପୀ ଅସୁଖୀ ।
ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆପାତତଃ ଠିକ୍ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବଭିତର ଗୁଣଗତ ପାର୍ଥକୀ ନାହିଁ । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏପ୍ରକାର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ନୁହେଁ । ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିମାନଙ୍କର ପ୍ରାମାଣିକତା କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ଲେଖ ।

5. ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିମାନଙ୍କର ପ୍ରାମାଣିକତା କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ଲେଖ ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସିଦ୍ଧ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ନିୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ –
(୧) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିୟମାବଳୀ ।
(୩) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ମୌଳିକ ସୂତ୍ର ।

6. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ;
ଯଥା – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଣଶୀଳ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 8
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ; ଯଥା-
କୌଣସି ପତ୍ର ଫଳ ନୁହେଁ ।
କେତେକ ଫଳ ସବୁଜ ।
____________________________
∴ କେତେକ ସବୁଜ ବସ୍ତୁ ପତ୍ର ନୁହେଁ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 9

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

7. ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଦ୍ବିପଦ ।
କୌଣସି ପଶୁ ଦ୍ବିପଦ ନୁହେଁ ।
_______________________
∴ କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 10
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା – ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର ।
କେତେକ ପୁଷ୍ପ ଗନ୍ଧହୀନ ।
___________________________
∴ କେତେକ ଗନ୍ଧହୀନ ବସ୍ତୁ ସୁନ୍ଦର ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 11

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ସମବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ବୁଝାଇ ଲେଖ ଓ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଆ, ଏ, ଇ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ସମବର୍ତ୍ତନ ଦିଅ । କାହିଁକି ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ଣନୀୟ କୁହାଯାଏ ।
ସମବର୍ତ୍ତିତ – ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ପିତ କୁହାଯାଏ ।

ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳୀ :
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଗିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ ।
(ଖ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ଅର୍ଥାତ୍ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ, ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସମବର୍ଣନୀୟ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(ଗ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ପରିମାଣ ସମାନ ରହେନାହିଁ । ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଏହି ପରିମାଣ ସମାନ ଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ସୀମିତ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଏହି ପରିମାଣ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
(ଘ) ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ଉପରୋକ୍ତ ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗଦାୃରା

ଆ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଇ
ଇ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଇ
ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ଷିତ ଏ
ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗ
(୧) ଆ- ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ କ ଖ । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ଖ କ । ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – ସମସ୍ତ ପୁଷ୍ପ ସୁନ୍ଦର । – ଆ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ସୁନ୍ଦର ବସ୍ତୁ ପୁଷ୍ପ ! – ଇ

‘ଆ’ ତର୍କବଚନର ସମବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଇ’ ତର୍କବଚନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଭାବେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେବାଦ୍ଵାରା ସମବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ ହେଉନାହିଁ । ପ୍ରଥମତଃ ସମବର୍ଣନୀୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ଗିତରେ ବିଧେୟ ହୋଇଅଛି ଏବଂ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଗିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭାବେ ନିଆଯାଇଛି । ଉଭୟ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହିଅଛି । ମାତ୍ର ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ ଯେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ସାର୍କିକ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିଲାବେଳେ ସମବର୍ତ୍ତିତ ଆଂଶିକ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଅଛି । ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଆଂଶିକ ତର୍କବଚନ ହେବାଦ୍ଵାରା କୌଣସି ତର୍କଦୋଷ ସଂଘଟିତ ହେଲାନାହିଁ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ଚତୁର୍ଥ
ନିୟମଟି ମଧ୍ୟ ଲଙ୍ଘିତ ହେଲାନାହିଁ । ତେଣୁ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ଇ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।

(୨) ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ କ ଖ ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ଖ କ ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ପୁଷ୍ପ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ପୁଷ୍ପ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଆମ୍ବ ମିଠା ଅଟେ । – ଇ
ସମବର୍ଷିତ – କେତେକ ମିଠା ବସ୍ତୁ ଆମ୍ବ ଅଟେ । – ଇ

ଏଠାରେ ପ୍ରଥମ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଅଛି । ଇ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣାତ୍ମକ ସାମ୍ୟତା ରହିଅଛି । ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ୪ର୍ଥ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କିମ୍ବା ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହେଲେ କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ । ତେଣୁ ଇ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

(୩) ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି କ ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ଷିତ – କୌଣସି ଖ କ୍ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି ବ୍ୟାଘ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ବ୍ୟାଘ୍ର ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ଗୋରୁ ଘୋଡ଼ା ନୁହେଁ । – ଏ
ସମବର୍ଷିତ – କୌଣସି ଘୋଡ଼ା ଗୋରୁ ନୁହେଁ । – ଏ

ଏଠାରେ ଯଥମ ନିୟମାନୁସାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ପରସ୍ପର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଅଛି । ଏତର୍କବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ଯ ନଞର୍ଥକ ହେବା ଉଚିତ । ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଭୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ତେଣୁ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଏ’ ହେଲେ ତୃତୀୟ ନିୟମ ଲଘିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ନାହିଁ । ଏଣୁ ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମ୍ବବର୍ତିତ ‘ଏ’ ବୋଲି ଗୃହୀତ ହୁଏ ।
(୪) ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ :
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ – ଏ
ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ବିତୀୟ ନିୟମାନୁସାରେ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବିଧେୟର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଗୋଟିଏ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଗଠନ କଲେ ତାହାର ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । କିନ୍ତୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଦ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଏତଦ୍ବାରା ଶେଷ ନିୟମ ଲଙ୍ଘିତ ହେବ । ତେଣୁ ଓ-ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କେତେକ ତାର୍କିକ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ସମବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।
ଯଥା- ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ ଫଳ ମିଷ୍ଟ ନୁହନ୍ତି । – ଓ
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଫଳ ଅ-ମିଷ୍ଟ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ସମବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ ଅ-ମିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ଫଳ ଅଟେ । – ଇ
ଅଧିକାଂଶ ତାର୍କିକଙ୍କ ମତରେ, ନିଷେଧଭିଭିକ ସମବର୍ତ୍ତନକୁ ସମବର୍ତ୍ତନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିବା ଯଥାର୍ଥ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଠାରେ ସମବର୍ତ୍ତନର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଯଥାଯଥ ଭାବେ ପାଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

2. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ୍ ଆ, ଏ, ଇ ଏବଂ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପମାନ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ଯେଉଁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ଏବଂ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦକୁ ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯଥାଯଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ, କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । – ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଆ
∴ କୌଣସି କ ଅ-ଖ ନୁହଁନ୍ତି । – ବ୍ଯାବର୍ଷିତ – ଏ

ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି – ଆ
∴ କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଅ – ମରଣଶୀଳ ନୁହେଁ – ଏ – ବ୍ୟାବର୍ଜିତ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନିୟମାବଳୀ :
(୧) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୨) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ପଦର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(୩) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବଭିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେନାହିଁ ।
(୪) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
(୫) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ କୌଣସି ପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ତାହା ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
ଆ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଏ
ଇ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ଷିତ – ଓ
ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ଷିତ – ଆ
ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଇ ହୁଏ ।

ନିୟମମାନଙ୍କର ପ୍ରୟୋଗ :
(୧) ଆ-ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟଙ୍କ ସମସ୍ତ କ ଖ ଅଟେ । – ଆ.
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କ ଅ-ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ସମସ୍ତ କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କୌଣସି କାକ ଅ-କୃଷ୍ଣ ନୁହନ୍ତି । – ଏ

ଉପରୋକ୍ତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇନାହିଁ । କାରଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ରୂପେ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ପଦ ରୂପେ ଗୃହୀତ ହୋଇଅଛି । ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟେ । ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ସଦର୍ଥକ ଅଟେ; ମାତ୍ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ନଞର୍ଥକ ଅଟେ । କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାବଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଅବଶ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ବିଧେୟ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ବାଧା ନାହିଁ ।
(୨) ଏ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :

ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି କ ଖ ନୁହେଁ । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ସମସ୍ତ କ ଅ-ଖ ଅଟେ । – ଆ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଚତୁଷ୍ପଦ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଅ-ଚତୁଷ୍ପଦ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇନାହିଁ । ଏଣୁ ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ‘ଆ’ ଅଟେ ।

(୩) ଇ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- କେତେକ କ ଖ ଅଟେ । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – .. କେତେକ କ ଅ-ଖ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ମନୁଷ୍ୟ ସାଧୁ ଅଟନ୍ତି । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ ମନୁଷ୍ୟ ଅ-ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ
ଏଠାରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସମସ୍ତ ନିୟମ ଯଥାରୀତି ପାଳିତ ହୋଇଅଛି । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଏକ ନିର୍ଭୁଲ୍ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ । ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

(୪) ଓ – ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ :
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ କ ଖ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – କେତେକ କ ଅ-ଖ ଅଟେ । – ଇ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – କେତେକ ଫଳ ସ୍ଵାଦିଷ୍ଟ ନୁହେଁ । – ଓ
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ∴ କେତେକ ଫଳ ଅ-ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଅଟେ । – ଇ
ଉକ୍ତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ସମସ୍ତ ନିୟମ ପାଳନ କରାଯାଇଅଛି । ତେଣୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

3. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ବେନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ବା ବିପରୀତ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅନୁମେୟ । ଏହି ଅନୁମାନ ପଦ୍ଧତିକୁ ସେ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ, ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିପରୀତ ଅଥବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ବିଧେୟ ହୁଏ ଏବଂ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ତଥା ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତର ଗୁଣ ଅଭିନ୍ନ ରହେ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ- ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷତିକାରକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ଶାନ୍ତି ମଙ୍ଗଳଦାୟକ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଧାର୍ମିକ ସୁଖୀ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ – ପାପୀ ଅସୁଖୀ ।
ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକୁ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ନାହିଁ, ଯେହେତୁ ଏହି ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ନିୟମଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାଯଥ ଭାବରେ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ ନାହିଁ । କାରଣ ଯଥାର୍ଥ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ଗୁଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ତାହା କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

4. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କର ସର୍ବାସ୍ତିନାସ୍ତି ସୂତ୍ରଟିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ତିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧତା ଜାଣିବାପାଇଁ ଦଶଗୋଟି ସାଧାରଣ ନିୟମ ରହିଛି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧତା ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଆଉ ଏକ ନିୟମ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ଯାହାକୁ ‘ସର୍ବାସ୍ତିନାପ୍ତି ସୂତ୍ର’ କୁହାଯାଏ । ସୂତ୍ରଟିର ଅର୍ଥ ହେଲା- ‘ଯଦି କୌଣସି ବିଧେୟ କୌଣସି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମଗ୍ର ବାସ୍ୟାର୍ଥଠାରେ ସ୍ବୀକୃତ ବା ଅସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁଠାରେ ସେହି ବିଧେୟକୁ ଅନୁରୂପଭାବେ ସ୍ଵୀକାର ବା ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇପାରେ ।’’
ଉଦାହରଣ – (୧) ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସମସ୍ତ କୃଷକ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
∴ ସମସ୍ତ କୃଷକ ମରଣଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ – (୨) କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟ ଅମର ନୁହଁନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ କୃଷକ ମନୁଷ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
∴ କୌଣସି କୃଷକ ଅମର ନୁହଁନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମ ଉଦାହରଣରେ ‘ମରଣଶୀଳତା’କୁ ‘ମନୁଷ୍ୟ’ଠାରେ ସ୍ବୀକାର କରାଯାଇଛି । ଏଠାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଉଦାହରଣରେ ‘ଅମରତ୍ୱ’କୁ ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ସ୍ୱୀକାର କରାଯାଇଛି । ଏଠାରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦ ‘ମନୁଷ୍ୟ’ ଯଦି ସୂତ୍ରଟିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଏ ତେବେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ଏହି ନିୟମ ଅନୁସାରେ ସିଦ୍ଧ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର (୧) ସାଧାବୟବ ଅବଶ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ ଓ (୨) ପକ୍ଷାବୟବ ସଦର୍ଥକ ହେବ । ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦଟିର ସମଗ୍ର ବାଚ୍ୟାର୍ଥରେ ବିଧେୟ ପଦ ସ୍ୱୀକୃତ ବା ଅସ୍ୱୀକୃତ, ଅର୍ଥାତ୍‌ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦଟି ବ୍ୟାପ୍ୟ; ଏହାର ଅର୍ଥ – ସାଧାବୟବଟି ଗୋଟିଏ ସାମାନ୍ୟ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ପୁନଶ୍ଚ ପକ୍ଷାବୟବରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଦେଖାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ ଯେ, ପକ୍ଷ ପଦଟି ସାଧ୍ୟାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦର ଅର୍ଥାତ୍ ହେତୁପଦର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ; ଏହାର ଅର୍ଥ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ- ଏହା ସଦର୍ଥକ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ।

ଉପରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଲା ଯେ, ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ଏହି ସୂତ୍ର କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ ପ୍ରତି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ- ବାର୍ବରା, ଡାରିଇ, ସେଲାରେଣ୍ଟ୍‌ ଓ ଫେରିଓ ପ୍ରାମାଣିକ । ତେଣୁ କେବଳ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନଟି ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ; ମାତ୍ର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାମାଣିକ ନୁହଁନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ସଂସ୍ଥାନ ।

5. ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ଯଦି ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୁଏ, ତେବେ ଇଇ, ଇଓ, ଓଇ ଏବଂ ଓଓ, ଏହି ଚାରିପ୍ରକାର ସମନ୍ଵୟ ମିଳେ । ଇଇ ସମନ୍ଵୟରେ କୌଣସି ପଦ ବ୍ଯାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ନିୟମ ଅନୁସାରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ୟୁନ୍ୟ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ, ତେଣୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆଣିଲେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁଦୋଷ ହୁଏ । ଇଓ ଏବଂ ଓଇ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ ହୁଏ ଏବଂ ସାଧପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ।

ନିୟମାନୁସାରେ ମଧ୍ୟପଦ ଓ ହେତପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ‘ଇ’ । ଏଥରେ ଯଦି କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ; ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁ ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷ ହୁଏ । ଓଓ ସମନ୍ଵୟରେ ଉଭୟେ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।

6. ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ନିଶ୍ଚୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବ । କାରଣ ନିୟମାନୁସାରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟଟି ବିଶେଷ ହେଲେ, ଆଇ, ଏଇ, ଏଓ, ଇଆ, ଇଏ, ଓଆ ଏବଂ ଓଏ ସମନ୍ଵୟ ମିଳେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏଓ ଏବଂ ଓଏକୁ ବାଦ୍ ଦିଆଯାଇପାରେ, କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।

ଆଇ କିମ୍ବା ଇଆ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ନିୟମାନୁସାରେ ତାହା ହେତୁପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ, ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ । ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ । ଆଓ କିମ୍ବା ଓଆ ପଦ ସମନ୍ବୟରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ, ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବାପ୍ୟ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ଅନ୍ୟଟି ହେତୁପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ; ତେଣୁ ତାହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅତଏବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।

ଏଇ କିମ୍ବା ଇଏ ସମନ୍ଵୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ କାରଣ ‘ଇ’ର କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ‘ଏ’ର ଉଭୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ଦୁଇଟି ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେତୁପଦ, ଅନ୍ୟଟି ସାଧପଦ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ସାଧପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେତୁରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ।

ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ; ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହେବ ।
ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅବଶ୍ୟ ବିଶେଷ ହେବ ।

7. ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଓ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ । – ପ୍ରମାଣ କର ।
Answer:
ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଓ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ । କାରଣ ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଧେୟ ବା ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ । ନିୟମାନୁସାରେ ସାଧୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ; କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବ୍ୟାପ୍ୟ ନୁହେଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ । ତେଣୁ ଅବୈଧ ସାଧଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।
ଯଦି କୁହାଯାଏ ଯେ, ସାଧାବୟବ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେଲେ ସାଧୁପଦ ଏଥିରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବ; କିନ୍ତୁ ସାଧାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ଯେହେତୁ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

8. ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ଗଠନ କାହାକୁ କହନ୍ତି, ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟବହିତାନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।
ଡ.ଏ.କେ.ମୋଙ୍ଗାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟର ସମନ୍ବିତ ଅର୍ଥରୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।
ଆରିଷ୍ଟଲ୍‌ ମତରେ, ‘ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଏକ ପ୍ରକାର ଅନୁମାନ, ଯେଉଁଠି ଦୁଇଟି ତର୍କବାକ୍ୟର ନିହିତାର୍ଥରୁ ତୃତୀୟଟି ନିସୃତ ହୋଇଥାଏ।’’
ସିଲରଙ୍କ ଭାଷାରେ ‘ତିନୋଟି ସମନ୍ବିତ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ତୃତୀୟଟି ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରୁ ଅବଶ୍ୟ ଭାବେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିଲେ, ତାହାକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ।

ଉଦାହରଣ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ରାଜା ମନୁଷ୍ୟ ।
______________________
∴ ସମସ୍ତ ରାଜା ମରଣଶୀଳ ।

ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଥାଏ । ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟିକୁ ହେତୁ ବାକ୍ୟ ଓ ଶେଷଟିକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କୁହାଯାଏ । ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହେଲେ, ତାହା ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ବା ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ନ ହୋଇ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ ହୋଇଥାଏ । ଦୁଇରୁ ଅଧ‌ିକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ତେବେ ତାହା ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ନହୋଇ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିମାଳା ହୁଏ।

ନିମ୍ନରେ ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇଛି ।
ଉଦାହରଣ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ରାଜା ମନୁଷ୍ୟ ।
∴ ସମସ୍ତ ରାଜା ମରଣଶୀଳ ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି ପଦଥାଏ । ମାତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ । ତେଣୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସର୍ବମୋଟ ଛଅଗୋଟି ପଦ ରହିବା କଥା; ବାସ୍ତବରେ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନିଗୋଟି ପଦ ଥାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ଯୁକ୍ତିରେ ମନୁଷ୍ୟ, ମରଣଶୀଳ ଓ ରାଜା, ଏହିପରି ତିନିଗୋଟି ପଦ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ ଦୁଇଥର ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଅଛି । ଏହି ଉଦାହରଣରେ ମନୁଷ୍ୟଠାରେ ମରଣଶୀଳତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରାଯିବାର ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଅଛି । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନକିକଗଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦକୁ ‘ପକ୍ଷ’ ଓ ବିଧେୟପଦକୁ ‘ସାଧ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଏବଂ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍ମାନେ ଏହାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ (ପକ୍ଷ) ଓ ପ୍ରଧାନ ପଦ (ସାଧ୍ୟ) ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ ତାହାକୁ ହେତୁପଦ କୁହାଯାଏ । ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ତାହାକୁ ମଧ୍ୟମପଦ (ହେତୁ) କୁହାଯାଏ । ଏହି ହେତୁପଦଟି ପ୍ରଧାନ ପଦ ଓ ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଅପ୍ରଧାନ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ଅ’ । ପ୍ରଧାନ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ପ’ ଅଟେ । ମଧ୍ୟମ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ମଧ୍ୟମ ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ‘ମ’ ଅଟେ । ‘ହେତୁ’ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା କରେ । ହେତୁର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଅର୍ଥାତ୍ ମଧ୍ୟମ ପଦର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତରେ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ଯ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ସେହି ଦୁଇଟିକୁ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ୟ ବା ପ୍ରଧାନପଦ ଉପସ୍ଥିତ ରହେ ଅଥବା ହେତୁ ସହିତ ସାଧର ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ, ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସାଧାବୟବ ବା ପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷ ବା ଅପ୍ରଧାନ ପଦ ଉପସ୍ଥିତ ରହେ ଅଥବା ହେତୁ ସହିତ ପକ୍ଷର ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ, ସେହି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ପକ୍ଷାବୟବ ବା ଅପ୍ରଧାନ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏଣୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧାବୟବ, ପକ୍ଷାବୟବ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏହିପରି ତିନିଗୋଟି ଅଂଶ ଥାଏ । ଏହାକୁ ନ୍ୟାୟର ଉପାଦାନ କୁହାଯାଏ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବାବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥାଏ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ କେବଳ ପକ୍ଷ ଓ ସାଧ୍ୟ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

9. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ? ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – (୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୨) ମିଶ୍ର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି । ପୁଣି ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ; ଯଥା – (୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୨) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୩) ବୈକଚ୍ଛିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି, (୪) ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ।
(୧) ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ନିରପେକ୍ଷ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉ – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଣଶୀଳ ।
(୨) ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ପ୍ରାକଚ୍ଛିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ । ତାହାକୁ ପ୍ରାକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଉ – ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ ତେବେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।
ଯଦି ବନ୍ୟା ହୁଏ ତେବେ ଫସଲହାନି ହୁଏ ।
_________________________________
∴ ଯଦି ବର୍ଷା ହୁଏ ତେବେ ଫସଲହାନି ହୁଏ ।
(୩) ବୈକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ବୈକଳ୍ପିକ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ତାହାକୁ ବୈକଳ୍ପିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ଶିକ୍ଷକ ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ ନୁହଁନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ଅ-ଶିକ୍ଷିତ ଓ ବିଶ୍ବସ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି ।
_______________________________________
∴ ସମସ୍ତ ଚାକର ଉଭୟ ବିଶ୍ବସ୍ତ ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ ନୁହଁନ୍ତି ।
(୪) ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତର୍କବାକ୍ୟ ବିଯୋଜକ ଅଟେ, ତାହାକୁ ବିଯୋଜକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କହନ୍ତି ।
ଉ – ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ସଟ କିମ୍ବା କଳାପ୍ରେମୀ ଅଟନ୍ତି ।
ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ଅ-ସଟ କିମ୍ବା ପରିଶ୍ରମୀ ଅଟନ୍ତି ।
_____________________________________
ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ପରିଶ୍ରମୀ କିମ୍ବା କଳାପ୍ରେମୀ ଅଟନ୍ତି ।

10. ସଂସ୍ଥାନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ଓ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ଅନୁମାନର ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରେ ହେତୁପଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ରୂପରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବା ବିଧେୟ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୁଇଟିରେ ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥାନର ଭିନ୍ନତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଆକାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦୁଇ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ହେତୁପଦର ଉପସ୍ଥିତି ଚାରି ପ୍ରକାର ହେଉଥ‌ିବାରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଚାରିପ୍ରକାର ସଂସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ, ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ, ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି।

ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ :
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 12
ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ଆ ମ ଅଟେ ।
__________________
∴ ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ।
_____________________
∴ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ମରଶଶୀଳ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ କୁହାଯାଏ ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 13
ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
କୌଣସି ଆ ମ ନୁହେଁ ।
___________________
∴ କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ସମସ୍ତ ପକ୍ଷୀ ଦ୍ବିପଦ ।
କୌଣସି ପଶୁ ଦ୍ବିପଦ ନୁହେଁ ।
_______________________
∴ କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 14
କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
____________________
∴ କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।
କେତେକ ଶିକ୍ଷକ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ।
କେତେକ ଶିକ୍ଷକ ଖେଳାଳି ।
___________________________
∴ କେତେକ ଖେଳାଳି ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ।

ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରହେ ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି ।
CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium 15
କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
___________________
∴ କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
କୌଣସି ଶ୍ବାନ ମାର୍ଜାର ନୁହେଁ ।
କେତେକ ମାର୍ଜାର ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ।
________________________________
∴ କେତେକ ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ଶ୍ଵାନ ନୁହେଁ ।

11. ନ୍ୟାୟରୂପ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ବୁଝାଅ ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁବାକ୍ୟମାନଙ୍କର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣ ଭେଦରେ ଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଆକାରଗତ ପ୍ରକାରତାକୁ ନ୍ୟାୟରୂପ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଏହା ତିନୋଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥ, (୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥ, (୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥ
(୧) ବ୍ୟାପକତମ ଅର୍ଥ – ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣଭେଦକୁ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟରୂପର ସଂଖ୍ୟା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ । ଏହି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ୪ଟି ସଂସ୍ଥାନରେ ୬୪ × ୪ = ୨୫୬ଟି ନ୍ୟାୟ ରୂପ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।
(୨) ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥ – ଏହି ଅର୍ଥରେ କେବଳ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟର ଗୁଣ ଓ ପରିମାଣଭେଦକୁ ବିଚାର କରି ନ୍ୟାୟରୂପର ସଂଖ୍ୟା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ । ଯଦି ଆ, ଏ, ଇ ଏବଂ ଓ ଏହିପରି ଚାରୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ନେଇ ନ୍ୟାୟରୂପ ଗଠନ କରାଯାଏ । ତେବେ ବ୍ୟାପକତର ଅର୍ଥରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍ଥାନରେ ୪ × ୪ = ୧୬ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ଓ ୪ଟି ସଂସ୍ଥାନରେ ୧୬ × ୪ = ୬୪ଟି ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
(୩) ସର୍ବନିମ୍ନ ଅର୍ଥ – ଏହି ଅର୍ଥରେ କେବଳ ୧୯ଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।

13. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମମାନ ଲେଖ ।
Answer:
(୧) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।
(୨) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(୩) ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ଅଟେ ।
(୪) କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
(୫) ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।
(୬) ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେଲେ, ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୭) ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହୁଏ ।
(୮) ଦୁଇଟି ବିଶେଷହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(୧୦) ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେନାହିଁ ।

13. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେବଳ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । (ପ୍ରଥମ ନିୟମ)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ଏହି ତିନୋଟି ପଦ ହେଲା – (୧) ସାଧପଦ, (୨) ପକ୍ଷପଦ, (୩) ହେତୁପଦ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ପଦ ତିନୋଟିରୁ ଅଧ‌ିକ ଓ କିମ୍ବା ତିନୋଟିରୁ କମ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ । ଯଦି ତିନୋଟି ପଦରୁ କମ୍ ପଦ ବା ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ ତେବେ ଏହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଥାଏ ।
ଯଥା- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
∴ କେତେକ ମରଣଶୀଳ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ।
ଯଦି ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ତିନୋଟି ପଦରୁ ଅଧିକ ପଦ ବା ଚାରୋଟି ପଦ ରହିଥାଏ ତାକୁ ଚତୁଷ୍ପଦୀପଦ କୁହାଯାଏ ।
ଯଥା-
ମୋ ହସ୍ତ ଟେବୁଲ୍ ଉପରେ ଅଛି ।
ଟେବୁଲ୍ ଭୂମି ଉପରେ ଅଛି ।
________________________
∴ ମୋ ହସ୍ତ ଭୂମି ଉପରେ ଅଛି ।
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ।
∴ ଲବ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ।
________________
ଲବ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ।

ଏଠାରେ ଲବ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର, ଦଶରଥ ଓ ପୁତ୍ର ଏହିପରି ଚାରୋଟି ପଦ ଥ‌ିବା ଯୋଗୁଁ ଏହାକୁ ଚତୁଷ୍ପଦୀ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି କୌଣସି ପଦ ଏକାଧିକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ଏହି ପ୍ରକାର ଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟର୍ଥକ ପଦଦୋଷ ତିନି ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ, ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷଦୋଷ ଓ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ ସାଧଦୋଷ – ଯଦି ସାଧୂପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏକାଧିକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତାହା ଏକ ତର୍କଦୋଷ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ସେହି ତର୍କଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ-ସାଧଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ – ସରକାରୀ ରାଜସ୍ଵ କର ଅଟେ ।
ମୋ ହସ୍ତ ରାଜସ୍ଵ ନୁହେଁ ।
___________________
∴ ମୋ ହସ୍ତ କର ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଏହି ଉଦାହରଣରେ ‘କର’ ପଦଟିକୁ ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଠିକ୍ ହୋଇନାହିଁ । ସାଧାବୟବରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘ଖଜଣା’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘ହାତ’ ଭାବରେ ନିଆଯାଇଛି । ତେଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ – ହେତୁପଦ ଦୋଷ : ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏକାଧ୍ଯକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତେବେ ତାହା ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୁଏ । ସେହି ତର୍କଦୋଷକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁଦୋଷ କହନ୍ତି । ଯଥା-
ଲୌହ ଗୁରୁ ଅଟେ ।
ଗୁରୁ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ।
________________________
∴ ଲୌହ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ।

ଏଠାରେ ହେତୁପଦ ‘ଗୁରୁ’ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି । ସାଧାବୟବରେ ଏହା ‘ଭାରି’ ଅର୍ଥରେ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏହା ‘ଶିକ୍ଷକ’ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି । ଏହି ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷ – ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ଦୁଇ ଅର୍ଥ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ କୁହାଯାଏ ; ଯଥା-
କାକ ଦେବତା ନୁହେଁ ।
କାକ କୃଷ୍ଣ ଅଟେ ।
__________________
∴ କୃଷ୍ଣ ଦେବତା ନୁହେଁ ।

ଏହି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ‘କୃଷ୍ଣ’ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷାବୟବରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ‘କଳା’ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହା ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅର୍ଥରେ ନିଆଯାଇଛି । ଏହା ଅବୈଧ ଏବଂ ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

14. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, ହେତୁବାକ୍ୟ ଦ୍ଵୟରେ ହେତୁପଦ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଥରେମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ଅଟେ । (ତୃତୀୟ ନିୟମ)
Answer:
ହେତୁପଦ ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କର ସେତୁ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପଦର ବ୍ୟାପକତାର ଅର୍ଥ ସେହି ପଦଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅର୍ଥାତ୍ ସେହି ପଦର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ଅଟେ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ସାଧ୍ଯ ସହିତ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ପକ୍ଷପଦ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଯଦି ସାଧାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ସାଧପଦ ହେତୁପଦର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହେବ । ସେହିପରି ଯଦି ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ତେବେ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟ ହେତୁପଦର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହେବ । ଏପରି ସ୍ଥଳେ ସେମାନେ ହେତୁପଦର ସମାନ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇ ନପାରନ୍ତି ।

ଅର୍ଥାତ୍ ସାଧ୍ୟପଦ ଏହାର ଗୋଟିଏ ଅଂଶ ସହିତ ଏବଂ ପକ୍ଷପଦ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଂଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇପାରେ । ଯାହାଫଳରେ କି ସାଧ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ସମ୍ଭବ ହେବନାହିଁ । ଏଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆସିବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ହେତୁପଦ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରନ୍ତା ତେବେ ହେତୁପଦର ସମଗ୍ର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ସାଧ୍ଯ ହେଉ ବା ପକ୍ଷ ହେଉ କାହାରି ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇପାରନ୍ତା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପଦଟି ସମ୍ପର୍କିତ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା ।

ମାତ୍ର ଯଦି ହେତୁପଦ ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରେ ଥରେ ବି ସୁଦ୍ଧା ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୁଏ ତେବେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହେତୁପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହେବ ।
ଉଦାହରଣ – ଆ- ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ମରଣଶୀଳ ।
ଆ- ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମରଣଶୀଳ ।
______________________
∴ ଆ- ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ମନୁଷ୍ୟ

ଏଠାରେ ସମସ୍ତ ତର୍କବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ବିଧେୟପଦ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ଅଟେ । ଏଠାରେ ‘ମରଣଶୀଳ’ ବିଧେୟ ପଦ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହେତୁ ପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଅଛି ।

15. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ କୌଣସି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । (ଚତୁର୍ଥ ନିୟମ)
Answer:
ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପକ୍ଷପଦ ଓ ସାଧପଦ ଦୁଇଟି ଯଥାକ୍ରମେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟ ଭାବେ ରହିଥାଏ । ଯଦି ଏହି ପଦଦ୍ୱୟ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ରହେ, ତେବେ ବୁଝିବାକୁ ହେବ ଯେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଏହିପଦର ସମସ୍ତ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ହେତୁବାକ୍ୟରେ କେତେକ ବାତ୍ୟାର୍ଥ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଅବରୋହାନୁମାନର ନିୟମକୁ ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ କରୁଅଛି । ଆଂଶିକ ବ୍ୟାପ୍ତ ବିଷୟରୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟାପ୍ତ ବିଷୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରୂପେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଅବରୋହାନୁମାନରେ ସମସ୍ତରୁ କେତେକକୁ ଗତିକରିବା ସ୍ବୀକୃତ ମାତ୍ର କେତେକରୁ ସମସ୍ତକୁ ଗତି କରିବା ସ୍ୱୀକୃତ ନୁହେଁ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତି ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ଅଥବା ସାପଦ ଯଥାକ୍ରମେ ପକ୍ଷାବୟବ ଓ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ତେବେ ଏହି ନିୟମଟି ଲଙ୍ଘନ କରିବାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ଦୁଇପ୍ରକାରର ଅବୈଧ ଦୋଷରେ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ ଓ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ :
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧ୍ୟପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷକୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।

ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ । – ଆ
∴ କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । – ଏ
_______________________
∴ କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ । – ଏ

ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ଅଟନ୍ତି । – ଆ
କୌଣସି ଗାଈ ମନୁଷ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
___________________________
∴ କୌଣସି ଗାଈ ପ୍ରାଣୀ ନୁହଁନ୍ତି ! – ଏ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ସାଧ୍ୟପଦ ‘ପ୍ରାଣୀ’ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି ।

ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ :
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନ ହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ତର୍କଦୋଷକୁ ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ। – ଆ
ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ । – ଆ
____________________
∴ ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ । ଆ

ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ସତ୍ୟବାଦୀ । – ଆ
ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ସାଧୁ । – ଆ
_______________________________
∴ ସମସ୍ତ ସାଧୁ ବ୍ୟକ୍ତି ସତ୍ୟବାଦୀ । – ଆ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦ ‘ସାଧୁ’ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅଦ୍ୟାପ୍ତ ରହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ପକ୍ଷତା ଦୋଷରେ ଦୁଷ୍ଟ ହୋଇଅଛି ।

16. ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଦୁଇଟି ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏନାହିଁ । (ପଞ୍ଚମ ନିୟମ)
Answer:
ତର୍କବାକ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥ ବିଧେୟ ପଦର ବାତ୍ୟାର୍ଥଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବହିର୍ଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପଦ ସହିତ ବିଧେୟର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥାଏ । ଦୁଇଟିଯାକ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧ୍ୟପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ସହିତ ସମ୍ପର୍କହୀନ ହୋଇଯାଏ । ଫଳରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଦୁଇଟି ପଦ ଯଥା ସାପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୁଏ ।

ଯଥା- କୌଣସି ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଏ
କେତେକ ଛାତ୍ର ସାଧୁ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ
କେତେକ ଛାତ୍ର ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ନୁହଁନ୍ତି । – ଓ

ଏହି ଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁପଦ ‘ସାଧୁ’ ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦ ‘ରାଜନୀତିଜ୍ଞ’ ଓ ‘ଛାତ୍ର’ର ସମ୍ପର୍କକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରାଯାଇଛି । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ପଦଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିନଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଯୁକ୍ତିଟି ଦୁଇ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବୈଧ ଅଟେ । ଏଣୁ ଏଥିରୁ ପ୍ରମାଣିତ ଯେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ଅବଶ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବ ।

17. ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପମାନଙ୍କର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଆଠଟି ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ବିଚାର କରି ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ଥାଏ ।
(୧) ଅ ଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
____________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟେ ।
ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପଟି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସମସ୍ତ ନିୟମକୁ ମାନ୍ୟକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ, ପକ୍ଷ ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସଦର୍ଥକ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସହ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ-ଆ ଆ ଆ । ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ନାମ ବାର୍ବାରା ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପ ଆଆଇ ମଧ୍ୟ ଆଆଆ ଭଳି ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାକୁ ବାର୍ବାରି ନାମ ଦିଆଯାଇଛି । ଏଠାରେ ମନେ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଯେଉଁ ନ୍ୟାୟରୂପରେ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିପାରେ ସେଠାରେ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୋଇପାରେ । ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟଟି ସଗୁଣ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ବାର୍ବାରା ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ବାର୍କାରି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
ଏହି ସଂଯୋଗରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ଆ ତର୍କବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ଫଳରେ ଯଦି ଏହି ଦୁଇ ତର୍କବାକ୍ୟରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଏ ତେବେ ତାହା ଅବୈଧ ସାଧତା ଦୋଷଦୁଷ୍ଟ ହେବ । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଏ
ସଂଯୋଗ ଅବୈଧ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।
ସମସ୍ତ ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ଅନୁସରଣ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଇଇ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ଉଭୟ ହେତୁବଚନ ସଦର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସଦର୍ଥକ ଅଟେ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଅଟେ । ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ତ ପଦ ‘ପ’ ହେତୁପଦ ହୋଇଥିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷରୁ ସୁରକ୍ଷିତ । ତେଣୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ଏବ ଏହାକୁ ଡାରିଇ କୁହାଯାଏ ।
(୪) ଆଓ:
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଓ – କେତେକ ଅ ମ ନୁହେଁ ।
ଏହି ଆଓ ସଂଯୋଗରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଧେୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ଆ ର ବିଧେୟ, ତେଣୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗଠିତ ହେଲେ ଯୁକ୍ତିଟି ଅବୈଧ ସାଧପଦ ଦୋଷଯୁକ୍ତ ହେବ । ତେଣୁ ଆଓ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ ।

(୫) ଏଆ:
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ । ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ । ସମସ୍ତ ନିୟମ ଅନୁସରଣ କରିଥିବା ହେତୁ ଏଆଏ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ ଏବଂ ଏହାକୁ ସେଲାରେଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ‘ଓ’ ହେଲେ ଏକ ଗୌଣ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିପାରେ । ତାହାକୁ ସେଲାରୋଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
_____________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପ ଏଇଓ ସିଦ୍ଧ ଅଟେ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ, ଅର୍ଥାତ୍ ଓ ଅଟେ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏବଂ ସାଧ୍ୟ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଓ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ସମସ୍ତ ନିୟମ ପାଳନ କରିଛି । ଏହି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ଫେରିଓ କୁହାଯାଏ ।

(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର ଏହି ସଂଯୋଗରୁ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

(୮) ଓଆ:
ଓ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ |
ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଏହା ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏଥିରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ । ଅତଏବ, ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରୟୋଗ କରି ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନରେ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଯଥା-
ବାର୍ବାରା (ଆ ଆ ଆ)
ସେଲାରେଣ୍ଟ (ଏ ଆ ଏ)
ଡାରିଇ (ଆ ଇ ଇ) ଏବଂ
ଫେରିଓ (ଏ ଇ ଓ)
ଏହି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାଛଡ଼ା ଦୁଇଟି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ରହିଛି । ସେମାନେ ହେଲେ-ବାର୍ବାରି (ଆ ଆ ଇ) ଏବଂ ସୋଲରୋଣ୍ଟ (ଏ ଆ ଓ) ।

18. ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକର ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ସେହି ଆଠଗୋଟି ସଂଯୋଗକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ବିଚାର କରି ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ । ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବିଧେୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଏ ।
(୧) ଆଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଏହି ସଂଯୋଗର ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳିବ ନାହିଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବିଧେୟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆ ଏ ଏ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନଞର୍ଥକ । ହେତୁପଦ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ଉଭୟେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ହେତୁବଚନରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ନିୟମ ଭଙ୍ଗ ହୋଇନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ କୁହାଯାଏ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ଆଏ ସଂଯୋଗ ସହିତ ଓ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ଓ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସାମେଷ୍ଟୋପ କୁହାଯାଏ । ସେହି ସଂଯୋଗରୁ ସାମାନ୍ୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଯୋଗୁଁ ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ ମୂଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ସଂଯୋଗରେ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ମିଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ । କାରଣ ହେତୁପଦ ମ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ।

(୪) ଆଓ :
ଆ – ସମସ୍ତ ପ ମ ଅଟେ ।
ଓ – କୌଣସି ଅ ମ ନୁହେଁ ।
______________________
∴ ଓ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ସମସ୍ତ ନିୟମ ଅନୁସରଣ କରି ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନର୍ଥକ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ହୋଇଛି । ପକ୍ଷାବୟବରେ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଛି । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ସାଧୁପଦ ପ ସାଧାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଅଛି । କୌଣସି ନିୟମ ଲଂଘନ କରି ନଥିବାରୁ ଆଓଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ବାରୋକୋ କୁହାଯାଏ ।

(୫) ଏଆ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଏ – କୌଣସି ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଥାଏ ମଧ୍ଯ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ହେତୁପଦ ମ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଉଭୟ ସାଧପଦ ଓ ପକ୍ଷପଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ତର୍କଦୋଷରୁ ଏହା ମୁକ୍ତ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବାଚ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ନଞର୍ଥକ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ଏହାକୁ ସେସାରେ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସଂଯୋଗରେ ବିଶେଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ଏକ ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ସେସାରୋ (ଏଆଓ) ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଆସେ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ଅ ମ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।

ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ତର୍କବାକ୍ୟଦ୍ୱୟରୁ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ନଞ୍ଜର୍ଥକ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଓ । ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ପ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହା ସାଧାବୟବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପ୍ତ । ପକ୍ଷପଦ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁନାହିଁ ।
(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ପ ମ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ହେତୁପଦ ମ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ତ ରହୁଥିବାର ଏହା ପ୍ରାମାଣିକ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଦ୍ଵିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ ତେଣୁ ଇଆ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ନୁହେଁ ।

(୮) ଓଆ :
ଓ – କେତେକ ପ ମ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ମ ଅଟେ ।
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଓ ଆ ସଂଯୋଗରେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ସାଧାବୟବ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେବ ଯାହାକି ବିଧେୟରେ ସାଧପଦକୁ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ । ଏହା ଅବୈଧ ସାଧୁତା ଦୋଷ । ତେଣୁ ଏହା ପ୍ରାମାଣିକ ନୁହେଁ ।

ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଏହିପରି ଭାବରେ ଆମେ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଚାରିଗୋଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ପାଇଥାଉ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ-
ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍ (ଆଏଏ)
ସେସାରେ (ଏଆଏ)
ବାରୋକୋ (ଆଓଓ) ଏବଂ
ଫେଷ୍ଟିନୋ (ଏଇଓ)

ଏହି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାଛଡ଼ା ଦୁଇଟି ଗୌଣ ନ୍ୟାୟରୂପ ହେଲେ-
ସାମେଷ୍ଟ୍ରୋପ (ଆଏଓ) ଏବଂ
ସେସାରୋ (ଏଆଓ)

19. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ନ୍ୟାୟରୂପଗୁଡ଼ିକ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସାଧାରଣ ନିୟମାବଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Answer:
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥାଏ । ଆଲୋଚିତ ଆଠଟି ସଂଯୋଗ ଏହି ସଂସ୍ଥାନରେ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ ।
(୧) ଆଆ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟନ୍ତି ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟନ୍ତି ।
_____________________
∴ ଆ – ସମସ୍ତ ଅ ପ ଅଟନ୍ତି ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଆ ସଂଯୋଗରେ ଯଦି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆ ନିଆଯାଏ ତେବେ ଏହା ଅସିଦ୍ଧ ହେବ । କାରଣ ପକ୍ଷପଦ ଆ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହୋଇ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ । ଏହା ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ ଜାତ କରେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ସଂଯୋଗରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଇ ହୋଇପରେ –
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ |
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଯେହେତୁ ଇ ତର୍କବାକ୍ୟ କୌଣସି ପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ କରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରୁନାହିଁ । ହେତୁପଢ଼ ଉଭୟ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଆଇ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଏହାକୁ ପରିଭାଷାରେ ଢାରାପ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

(୨) ଆଏ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଏ – କୌଣସି ମ ଅ ନୁହେଁ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଏ ସଂଯୋଗରେ ନ୍ୟାୟରୂପ ସିଦ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ନର୍ଥକ ହେବ । ନଞର୍ଥକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବିଧେୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ । କିନ୍ତୁ ସାଧପଦ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା ଦୋଷଜାତ ହେବ ।

(୩) ଆଇ :
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ଥ‌ିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । · ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧ ଓ ପକ୍ଷ ବ୍ୟାପ୍ତ ନଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରାତ୍ୟଧିକ ଅବୈଧତା ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଆଇଇ ପ୍ରାମାଣିକ ଏବଂ ଏହାକୁ ଡାଟିସି କୁହାଯାଏ ।

(୪) ଆଓ:
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ପ ଅଟେ ।
ଓ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହି ଆ ଓ ସଂଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଦେବାକୁ ଅସମର୍ଥ । କାରଣ ଏହାର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେବ । ତେଣୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ସାଧପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ ଯାହାକି ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ ।

(୫) ଏଆ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏଆ ସଂଯୋଗରେ ସାର୍ବିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନେଲେ ତାହା ଅବୈଧପକ୍ଷତା ଦୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିବ । କିନ୍ତୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହେଲେ ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ହୁଏ । ଉଭୟ ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏବଂ ସାଧ୍ୟପଦ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପକ୍ଷପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହୋଇଥିବାରୁ କୌଣସି ନିୟମର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଆଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

(୬) ଏଇ :
ଏ – କୌଣସି ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଇ – କେତେକ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେଁ ।
ଏହା ଏକ ସୁସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ଓ ଅନ୍ୟଟି ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ଓ ତର୍କବାକ୍ୟ । ସାଧୁପଦ ପ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏବଂ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ସଂଯୋଗଟି କୌଣସି ନିୟମ ଲଂଘନ । କରୁନାହିଁ । ତେଣୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏଇଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ଫେରିସୋଡ୍ କୁହାଯାଏ ।

(୭) ଇଆ :
ଇ – କେତେକ ମ ପ ଅଟେ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଇ – କେତେକ ଅ ପ ଅଟେ ।

ଏହା ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । ହେତୁପଦ ବ୍ୟାପ୍ତ; ମାତ୍ର ସାଧ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନୁହନ୍ତି । ତେଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ହେତୁବଚନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ନହେଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ନିୟମ ଲଙ୍ଘନ କରୁନାହିଁ । ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଇଆଇ ସଂଯୋଗ ସିଦ୍ଧ ଏବଂ ଏହି ନ୍ୟାୟରୂପକୁ ପରିଭାଷାରେ ଡିସାମିସ୍ କୁହାଯାଏ ।

(୮) ଓଆ:
ଅ – କେତେକ ମ ପ ନୁହେଁ ।
ଆ – ସମସ୍ତ ମ ଅ ଅଟେ ।
______________________
∴ ଓ – କେତେକ ଅ ପ ନୁହେ ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ । ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ନଞର୍ଥକ । ସାଧପଦ ଉଭୟ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏବଂ ସାଧାବୟବରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପ୍ତ । ତେଣୁ ଏହି ସଂସ୍ଥାନରେ ଓଆଓ ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଏବଂ ପରିଭାଷାରେ ଏହାକୁ ବୋକାର୍ଡ଼ କୁହାଯାଏ ।
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ନିୟମାବଳୀ ଅନୁସାରେ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଛଅଟି ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ –
ଡାରାପ୍‌ (ଆ ଆ ଇ)
ଡାଟିସି (ଆ ଇ ଇ) ଡିସାମିସ୍ (ଇ ଆ ଇ)
ଫେଲାପ୍ଟୋନ (ଏ ଆ ଓ)
ଫେରିସୋନ (ଏ ଇ ଓ) ଏବଂ
ବୋକାର୍ଡ଼ (ଓ ଆ ଓ)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 5 ନ୍ୟାୟଙ୍କ ଜ୍ଞାନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଓ କର୍ମବାଦ Objective Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କାହାକୁ ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) କଣାଦ
(ଖ) ମହର୍ଷି ଗୌତମ
(ଗ) କପିଳ
(ଘ) ଜୈନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ମହର୍ଷି ଗୌତମ

2. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ କେତୋଟି ପ୍ରମାଣ ସ୍ଵୀକୃତି ଲାଭ କରିଅଛି ?
(କ) ୪
(ଖ) ୫
(ଗ) ୬
(ଘ) ୭
Answer:
(କ) ୪

3. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ କେତୋଟି ପଦାର୍ଥ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କରିଅଛି ?
(କ) ୧୪
(ଖ) ୧୫
(ଗ) ୧୬
(ଘ) ୧୭
Answer:
(ଗ) ୧୬

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

4. ନ୍ୟାୟ ମତରେ ଜ୍ଞାନ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
(କ) ପ୍ରମା ଓ ଅପ୍ରମା
(ଖ) ବୈଧ ଓ ଅବୈଧ
(ଗ) ସ୍ମୃତି ଓ ସଂଶୟ
(ଘ) ତର୍କ ଓ ବୁଦ୍ଧି
Answer:
(କ) ପ୍ରମା ଓ ଅପ୍ରମା

5. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କେଉଁ କେଉଁ ଭାଗରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ପ୍ରମା ଓ ଅପ୍ରମା
(ଖ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଓ ସବିକଳ୍ପକ
(ଗ) ବୈଧ ଓ ଅବୈଧ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ବି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଓ ସବିକଳ୍ପକ

6. ନବ୍ୟ ନ୍ୟାୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କେଉଁ କେଉଁ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ପ୍ରମା ଓ ଅପ୍ରମା
(ଖ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଓ ସବିକଳ୍ପକ
(ଗ) ଲୌକିକ ଓ ଅଲୌକିକ
(ଘ) ବୈଧ ଓ ଅବୈଧ
Answer:
(ଗ) ଲୌକିକ ଓ ଅଲୌକିକ

7. କାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥା କହନ୍ତି ?
(କ) ସବିକଳ୍ପକ
(ଖ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ
(ଗ) ଲୌକିକ
(ଘ) ଅଲୌକିକ
Answer:
(ଖ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ

8. କିଏ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସାମାନ୍ୟ, ଦ୍ରବ୍ୟତ୍ବ, ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ଗୃହୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଏହା ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ଗୌତମ
(ଖ) କଣାଦ
(ଗ) ଜୟନ୍ତ ଭଟ୍ଟ
(ଘ) କପିଳ
Answer:
(ଗ) ଜୟନ୍ତ ଭଟ୍ଟ

9. କେଉଁ ଦର୍ଶନରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଜ୍ଞାନର ସତ୍ତା ସ୍ୱୀକୃତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(କ) ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନ
(ଖ) ବୈଶେଷିକ ଦର୍ଶନ
(ଗ) ବୈୟାକରଣ ଦର୍ଶନ
(ଘ) ବୌଦ୍ଧ ଦର୍ଶନ
Answer:
(ଗ) ବୈୟାକରଣ ଦର୍ଶନ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

10. ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାମ, ଜାତି ଓ ବିଶେଷଣ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଖ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ
(ଗ) ଲୌକିକ
(ଘ) ଅଲୌକିକ
Answer:
(କ) ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

11. କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଏବଂ ଅର୍ଥର ଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସବିକଳ୍ପକ
(ଖ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ
(ଗ) ଲୌକିକ
(ଘ) ଅଲୌକିକ
Answer:
(କ) ସବିକଳ୍ପକ

12. ଅଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି ?
(କ) ଲୌକିକ
(ଖ) ଅଲୌକିକ
(ଗ) ସବିକଳ୍ପକ
(ଘ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ
Answer:
(ଖ) ଅଲୌକିକ

13. ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ୨
(ଖ) ୩
(ଗ) ୪
(ଘ) ୫
Answer:
(ଖ) ୩

14. କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିରେ କୌଣସି ଜାତିର ସାମାନ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଭିତ୍ତିରେ ସମସ୍ତ ଜାତିର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଜ୍ଞାନଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଖ) ଯୋଗଜ
(ଗ) ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ

15. କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ତା’ର ନିଜର ବିଷୟ ବ୍ୟତିରେକେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବିଷୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଖ) ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଗ) ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଘ) ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
(କ) ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

16. ଯୋଗ-ସାଧନାଲବ୍‌ଧ ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଯୋଗୀମାନେ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ୍‌, ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ବସ୍ତୁକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି, ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଖ) ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଗ) ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଘ) ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
Answer:
(ଗ) ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

17. କୌଣସି ଏକ ଜ୍ଞାତ ବିଷୟକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଜ୍ଞାତ ବିଷୟରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଯୁକ୍ତି
(ଖ) ତର୍କ
(ଗ) ଅନୁମାନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ଅନୁମାନ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

18. ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିୟତ ନିରୁପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନୁମାନ
(ଖ) ଯୁକ୍ତି
(ଗ) ବ୍ୟାପ୍ତି
(ଘ) ବ୍ୟାପକ
Answer:
(ଗ) ବ୍ୟାପ୍ତି

19. ଯାହା ବ୍ୟାପେ ତାହାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ବ୍ଯାପ୍ଯ
(ଖ) ବ୍ୟାପକ
(ଗ) ଅନୁମାନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ ) ବ୍ୟାପକ

20. ବ୍ୟାପକ ଯହିଁରେ ବ୍ୟାପେ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟାପ୍ୟ
(ଖ) ବ୍ୟାପକ
(ଗ) ବ୍ୟପ୍ତି
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍
Answer:
(କ ) ବ୍ୟାପ୍ୟ

21. ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପକ୍ଷ
(ଖ) ସାଧ୍ୟ
(ଗ) ପକ୍ଷଧର୍ମତା
(ଘ) ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ
Answer:
(ଗ) ପକ୍ଷଧର୍ମତା

22. ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ସାଧର ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପକ୍ଷଧର୍ମତା
(ଖ) ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ
(ଗ) ବ୍ୟାପ୍ତି
(ଘ) ବ୍ୟାପକ
Answer:
(ଖ) ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ

23. ନିଜର ଜ୍ଞାନ ପ୍ରସାରଣ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପକ୍ଷଧର୍ମତା
(ଖ) ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ
(ଗ) ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ
(ଘ) ବ୍ଯାପକ
Answer:
(ଗ ) ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ

24. ନିଜର ଲବ୍‌ଧଜ୍ଞାନକୁ ଯୁକ୍ତି ଆକାରରେ ଅନ୍ୟ ସମକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ
(ଖ) ପରାର୍ଥାନୁମାନ
(ଗ) ପକ୍ଷଧର୍ମତା
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ପରାର୍ଥାନୁମାନ

25. (୧) ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ ।
(୨) ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
(୩) ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
ଏଠାରେ କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ସାଧାବୟବ ?
(କ) ୧
(ଖ) ୨
(ଗ) ୩
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(କ) ୧

26. ପ୍ରଶ୍ନ ୨୫ରେ କେଉଁଟି ପକ୍ଷାବୟବ ?
(କ) ୧
(ଖ) ୨
(ଗ) ୩
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ୨

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

27. ପ୍ରଶ୍ନ ୨୫ରେ କେଉଁଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ?
(କ) ୧
(ଖ) ୨
(ଗ) ୩
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(ଗ) ୩

28. ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟ କେତୋଟି ଅବୟବଦ୍ବାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ୩ଟି
(ଖ) ୪ଟି
(ଗ ) ୫ଟି
(ଘ) ୬ଟି
Answer:
(ଗ) ୫ଟି

29. କାହାକୁ ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ସର୍ବପ୍ରଥମ ତର୍କବାକ୍ୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) କାରଣ
(ଖ) ପ୍ରତିଜ୍ଞା
(ଗ) ହେତୁ
(ଘ) ନିଗମନ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରତିଜ୍ଞା

30. କାହାକୁ ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ?
(କ) ପ୍ରତିଜ୍ଞା
(ଖ) କାରଣ
(ଗ) ହେତୁ
(ଘ) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବା ନିଗମନ
Answer:
(ଘ) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବା ନିଗମନ

31. ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ
(ଖ) ନିଶ୍ଚିତମୂଳକ
(ଗ) ଅଳ୍ପ ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ

32. ବ୍ୟାପ୍ତିର ପ୍ରକୃତି ଅନୁସାରେ ନ୍ୟାୟାନୁମାନକୁ କେଉଁ କେଉଁ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ପୂର୍ବବତ୍
(ଖ) ଶେଷବତ୍
(ଗ) ସାମାନ୍ଯତୋ ଦୃଷ୍ଟ
(ଘ) ତିନୋଟିଯାକ ଠିକ୍
Answer:
(ଘ) ତିନୋଟିଯାକ ଠିକ୍

33. କେଉଁ ଅନୁମାନ କାରଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କାର୍ଯ୍ୟର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ସଂଘଟନ ଅନୁମାନ କରିଥାଏ ?
(କ) ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ
(ଖ) ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ
(ଗ) ସାମାନ୍ୟତୋ ଦୃଷ୍ଟ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ

34. କେଉଁ ଅନୁମାନ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କାରଣର ଅତୀତ ସଂଘଟନ ଅନୁମାନ କରିଥାଏ ?
(କ) ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ
(ଖ) ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ
(ଗ) ସାମାନ୍ୟତୋ ଦୃଷ୍ଟ
(ଘ) କୌଣସଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

35. ବ୍ୟାପ୍ତି ଦୁଇଟି ଘଟଣାର ବ୍ୟତିକ୍ରମହୀନ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ବା ସହାବସ୍ଥିତି ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ମାତ୍ର ଯଦି ଗୋଟିକର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ଅନ୍ୟଟିର ଉପସ୍ଥିତି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ
(ଖ) ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ
(ଗ) ସାମାନ୍ୟତୋ ଦୃଷ୍ଟ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ସାମାନ୍ୟତୋ ଦୃଷ୍ଟ

36. ବ୍ୟାପ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପଦ୍ଧତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନ୍ୟାୟାନୁମାନକୁ କେଉଁ କେଉଁ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ?
(କ) କେବଳାନ୍ବୟୀ
(ଖ) କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଗ) ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍

37. ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍ !
ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ ।
.:. ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
ଏହା କେଉଁ ନ୍ୟାୟାନୁମାନର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
(କ) କେବଳାନ୍ବୟୀ
(ଖ) କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଗ) ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(କ) କେବଳାନ୍ବୟୀ

38. କୌଣସି ବହ୍ନିହୀନ ବସ୍ତୁ ଧୂମବାନ୍ ନୁହେଁ ।
ପର୍ବତ ଧୂମବାନ୍ ।
.. ପର୍ବତ ବହ୍ନିମାନ୍ ।
ଏହା କେଉଁ ନ୍ୟାୟାନୁମାନର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
(କ) କେବଳାନ୍ବୟୀ
(ଖ) କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଗ) ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(ଖ) କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ

39. ଯେଉଁ ନ୍ୟାୟାନୁମାନରେ ଉଭୟ ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ରହିଥାଏ ତାହାକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) କେବଳାନ୍ବୟୀ
(ଖ) କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଗ) ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ

40. କେଉଁ ମତରେ କାରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ବୌଦ୍ଧ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଖ) ନ୍ୟାୟଦର୍ଶନ ମତ
(ଗ) ବେଦାନ୍ତ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଘ) ଚାର୍ବାକ୍ ଦର୍ଶନ ମତ
Answer:
(କ) ବୌଦ୍ଧ ଦର୍ଶନ ମତ

41. କେଉଁ ଦର୍ଶନ ମତରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ କେବଳ କାରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ନିହିତ ନ ଥାଏ, ଏହା ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେମଧ୍ୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ବୌଦ୍ଧ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଖ) ବେଦାନ୍ତ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଗ) ଜୈନ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଘ) ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନ ମତ
Answer:
(ଘ) ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନ ମତ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

42. କେଉଁ ଦର୍ଶନ ମତରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ, ଅନୌପାଧ୍ଵ ଏବଂ ସହଚାରୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ମାତ୍ର ଅଟେ ?
(କ) ବୌଦ୍ଧ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଖ) ବେଦାନ୍ତ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଗ) ଜୈନ ଦର୍ଶନ ମତ
(ଘ) ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନ ମତ
Answer:
(ଖ) ବେଦାନ୍ତ ଦର୍ଶନ ମତ

43. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥିଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବ୍ୟାପ୍ତି
(ଖ) ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି
(ଗ) ଅନ୍ବୟ
(ଘ) ବ୍ୟତିରେକ
Answer:
(ଖ) ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି

44. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବ୍ୟାପ୍ତି
(ଖ) ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି
(ଗ) ଅନ୍ବୟ
(ଘ) ବ୍ୟତିରେକ
Answer:
(କ) ସମବ୍ୟାପ୍ତି

45. କିଏ ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତାକୁ ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତିର ପ୍ରକୃତ ଶାସ୍ତ୍ର ବୋଲି ମନେ କରନ୍ତି ?
(କ) ରାଧାକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(ଗ) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର
(ଘ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

46. କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ଏକାଧାରରେ ଏକ ଜୀବନ ଶାସ୍ତ୍ର, ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ନୀତିଶାସ୍ତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ରାମାୟଣ
(ଖ) ମହାଭାରତ
(ଗ) ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା

47. ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତାରେ କେତୋଟି ଅଧ୍ୟାୟ ରହିଅଛି ?
(କ) ୧୬
(ଖ) ୧୭
(ଗ) ୧୮
(ଘ) ୧୯
Answer:
(ଗ) ୧୮

48. ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) କର୍ମ ଯୋଗ
(ଖ) ସାଂଖ୍ୟ ଯୋଗ
(ଗ) ଜ୍ଞାନ ଯୋଗ
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ଅଟେ
Answer:
(କ) କର୍ମ ଯୋଗ

49. କୌଣସି ଫଳରେ ଆଶା ନ ରଖୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ନିରାସକ୍ତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ଜ୍ଞାନ ଯୋଗ
(ଖ) ଭକ୍ତି ଯୋଗ
(ଗ) କର୍ମ ଯୋଗ
(ଘ) ସାଂଖ୍ୟ ଯୋଗ
Answer:
(ଗ) କର୍ମ ଯୋଗ

50. ଯେଉଁ କର୍ମ କେବଳ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ରଖ୍ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ କର୍ମ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସକାମ
(ଖ) ବିକାମ
(ଗ) ନିଷ୍କାମ
(ଘ) କୌଣସି ଉତ୍ତର ଠିକ୍‌ ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସକାମ

51. କେଉଁ କର୍ମରେ କୌଣସି ଫଳ ଭୋଗର ଇଚ୍ଛା ଜଡ଼ିତ ନ ଥାଏ ?
(କ) ସକାମ
(ଖ) ବିକାମ
(ଗ) ନିଷ୍କାମ
(ଘ) କୌଣସି ଉତ୍ତର ଠିକ୍‌ ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ନିଷ୍କାମ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

52. ଗୀତାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କାହାକୁ କର୍ମର ପଥ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ଭୀମ
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ
(ଗ) ନକୁଳ
(ଘ) ସହଦେବ
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଜୁନ

53. କିଏ ଅହିଂସାର ପୂଜାରୀ ଥିଲେ ?
(କ) ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ
(ଖ) ଲାଲ୍ ବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ଜବାହରଲାଲ୍ ନେହୁର
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ
Answer:
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ

54. କାହାକୁ ସତ୍ୟର ଆଧାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସତ୍ୟ
(ଖ) ମିଥ୍ୟା
(ଗ) ହିଂସା
(ଘ) ଅହିଂସା
Answer:
(ଘ) ଅହିଂସା

55. କାହାକୁ ଅହିଂସାର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ
(ଖ) ଜୈନଧର୍ମ
(ଗ) ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ
(ଘ) ସମସ୍ତ ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ଅଟେ
Answer:
(ଖ) ଜୈନଧର୍ମ

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ନ୍ୟାୟ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
“ନିୟମେନ ଇୟତେ’’

2. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନର ଆଦି ପ୍ରବର୍ତ୍ତକଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ମହର୍ଷି ଗୌତମ

3. ଗୌତମଙ୍କର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
ଅକ୍ଷପାଦ

4. ନ୍ୟାୟ ବା ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ଅନ୍ୟ ନାମକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରମାଣ ଶାସ୍ତ୍ର

5. ନ୍ୟାୟଶାସ୍ତ୍ରର ଅନ୍ୟ ନାମକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅକ୍ଷପାଦ ଦର୍ଶନ

6. କେଉଁ ଦାର୍ଶନିକ ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନର ଏକ ବିରାଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗଙ୍ଗେଶ

7. ତତ୍ତ୍ବ ଚିନ୍ତାମଣିକୁ କେତୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଚାରି ଖଣ୍ଡ

8. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ କେତୋଟି ପଦାର୍ଥ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ କରିଛି ?
Answer:
ଷୋହଳଟି

9. ନ୍ୟାୟ ମତରେ ପ୍ରମାଣ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ଚାରି ପ୍ରକାର

10. ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ଯେଭଳି ତାକୁ ସେହିଭଳି ଜାଣିବା ବା ଅନୁଭବ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରମା

11. ଜ୍ଞାନ ଯେତେବେଳେ ନିଜ ବିଷୟର ଅନୁରୂପ ହୋଇଥାଏ ସେତେବେଳେ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରମା

12. ବିଷୟର ଅନୁରୂପ ନ ହେଲେ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅପ୍ରମା

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

13. ନୈୟାୟିକ ମତରେ ଜ୍ଞାନ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ଚାରି

14. ଚକ୍ଷୁ ଆଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ

15. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନକୁ କେଉଁ କେଉଁ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଓ ସବିକଳ୍ପକ

16. ନବନ୍ୟାୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କେଉଁ କେଉଁ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଲୌକିକ ଓ ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

17. କାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥା କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିର୍ବିକଳ୍ପ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

18. କେଉଁ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସାମାନ୍ୟ, ଦ୍ରବ୍ୟତ୍ୱ, ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଏହା ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ ?
Answer:
ଜୟନ୍ତ ଭଟ୍ଟ

19. କେଉଁ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସେହି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, ଯେଉଁଥ‌ିରେ କି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସନ୍ନିକର୍ଷର ଅବ୍ୟବହିତ ପରେ ବସ୍ତୁର ସ୍ଵରୂପ ମାତ୍ରର ପ୍ରତୀତି ହୁଏ ?
Answer:
ଭାସବିଜ୍ଞ

20. ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାମ, ଜାତି ଓ ବିଶେଷଣ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

21. କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଏବଂ ଅର୍ଥର ଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

22. ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ଦୁଇ

23. ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କେଉଁ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ବାହ୍ୟ ଓ ମାନସ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

24. ଚକ୍ଷୁ, କର୍ଣ୍ଣ, ନାସା, ଜିହ୍ନା ଓ ଦୃକ୍ ଏହି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବହିଃଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସନ୍ନିକର୍ଷ ହେତୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାକୁ କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବାହ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

25. ମନ ବା ଅନ୍ତରିନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ମାନସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର’ ସଂଯୋଗ ହେତୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ, ତାକୁ କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମାନସ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

26. ଅଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

27. ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କେଉଁ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ, ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ଓ ଯୋଗଜ

28. କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିରେ କୌଣସି ଜାତିର ସାମାନ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଭିତ୍ତିରେ ସମସ୍ତ ଜାତିର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

29. କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ତା’ର ନିଜର ବିଷୟ ବ୍ୟତିରେକେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବିଷୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଜ୍ଞାନ-ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

30. ଯୋଗ-ସାଧନା-ଲବ୍‌ଧ ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ଯୋଗୀମାନେ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ୍, ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ବସ୍ତୁକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ କେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

31. କୌଣସି ଏକ ଜ୍ଞାତ ବିଷୟକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଜ୍ଞାତ ବିଷୟରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅନୁମାନ

32. ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିୟତ ନିରୁପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ତି

33. ଯାହା ବ୍ୟାପେ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟାପକ

34. ବ୍ୟାପକ ଯହିଁରେ ବ୍ୟାପେ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ୟ

35. ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖ‌ିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପକ୍ଷଧର୍ମତା

36. ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ସାଧର ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ

37. ନିଜର ଜ୍ଞାନ ପ୍ରସାରଣ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସ୍ବାର୍ଥାନୁମାନ

38. ନିଜର ଲବ୍‌ଧ ଜ୍ଞାନକୁ ଯୁକ୍ତି ଆକାରରେ ଅନ୍ୟ ସମକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରାର୍ଥାନୁମାନ

39. କାରଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କାର୍ଯ୍ୟର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ସଂଘଟନ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ

40. କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କାରଣର ଅତୀତ ସଂଘଟନ ଅନୁମାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ

41. କେଉଁ ମତାନୁଯାୟୀ ବ୍ୟାପ୍ତି ଏକ ଆବଶ୍ୟକ ସମ୍ବନ୍ଧ ?
Answer:
ବୌଦ୍ଧ ପଦ୍ଧତି

42. କେଉଁମାନଙ୍କ ମତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ନିୟତ ନିରୁପାଧ୍ଵକ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ ହିଁ ବ୍ୟାପ୍ୟ ?
Answer:
ବେଦାନ୍ତ ପଦ୍ଧତି

43. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥିଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି

44. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମ ବ୍ୟାପ୍ତି

45. କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଦେଇଥ‌ିବା ଉପଦେଶ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା

46. ଭଗବତ୍ ଗୀତାରେ କେତୋଟି ଅଧ୍ୟାୟ ରହିଛି ?
Answer:
ଅଠରଟି

47. ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କର୍ମ ଯୋଗ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

48. କର୍ମ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ଦୁଇ ପ୍ରକାର

49. କର୍ମ କେଉଁ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ସକାମ ଓ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ

50. ଯେଉଁ କର୍ମ କେବଳ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ରଖ୍ କରାଯାଏ, ତାକୁ କେଉଁ କର୍ମ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସକାମ କର୍ମ

51. ଯେଉଁ କର୍ମରେ କୌଣସି ଫଳଭୋଗର ଇଚ୍ଛା ଜଡ଼ିତ ନ ଥାଏ, ତାକୁ କେଉଁ କର୍ମ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନିଷ୍କାମ କର୍ମ

52. ନିଷ୍କାମ କର୍ମର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ଅଟେ ?
Answer:
କାମନାରହିତ କର୍ମ

53. ଗାନ୍ଧିଦର୍ଶନରେ କାହାକୁ ସତ୍ୟାପଲବ୍‌ଧ୍ର ଉପାୟ ବୋଲି କହନ୍ତି ?
Answer:
ଅହିଂସା

54. କାହାକୁ ସତ୍ୟର ଆଧାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅହିଂସା

55. କିଏ ଆଳସ୍ୟକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଅହିଂସା

56. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ କାହାକୁ ଭଗବାନଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପହାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅହିଂସା

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ ତତ୍ତ୍ଵ-ଚିନ୍ତାମଣିକୁ ପାଞ୍ଚ ଖଣ୍ଡରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ ତତ୍ତ୍ଵ-ଚିନ୍ତାମଣିକୁ ଚାରି ଖଣ୍ଡରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । (ଠିକ୍)

2. ଯଥାର୍ଥ ଅନୁଭବକୁ ଅପ୍ରମା କହନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯଥାର୍ଥ ଅନୁଭବକୁ ପ୍ରମା କହନ୍ତି । (ଠିକ୍)

3. ବିଷୟର ଅଭାବ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଯଦି ତଦ୍ ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନ ହୁଏ, ତାକୁ ପ୍ରମା କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବିଷୟର ଅଭାବ ହୋଇ ମଧ୍ଯ ଯଦି ତଦ୍ ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନ ହୁଏ, ତାକୁ ଅପ୍ରମା କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

4. ନୟାୟିକ ମତରେ ପ୍ରମା ଛଅ ପ୍ରକାରର ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନୟାୟିକ ମତରେ ପ୍ରମା ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ । (ଠିକ୍)

5. ନୟାତ୍ମିକ ମତରେ ପ୍ରମା ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ । (ଠିକ୍)
Answer:
ନୟାୟିକ ମତରେ ଅପ୍ରମା ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାରର ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)

6. ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସଂଯୋଗରୁ ହିଁ ପରୋକ୍ଷ ପ୍ରମାଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସଂଯୋଗରୁ ହିଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରମାଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

7. ଚକ୍ଷୁ ଆଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ପରୋକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ କହନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଚକ୍ଷୁ ଆଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ କହନ୍ତି । (ଠିକ୍)

8. ନିର୍ବିକଳ୍ପ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଶେଷ ଅବସ୍ଥା ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନିର୍ବିକଳ୍ପ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥା ଅଟେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

9. ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସାମାନ୍ୟ, ଦ୍ରବ୍ୟତ୍ୱ, ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ଗୃହୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଏହା ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଜୟନ୍ତ ଭଟ୍ଟଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟୟରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସାମାନ୍ୟ, ଦ୍ରବ୍ୟତ୍ବ, ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ଗୃହୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଏହା ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ । (ଠିକ୍)

10. ବୈୟାକରଣ ଦର୍ଶନରେ ସବିକଳ୍ପକ ଜ୍ଞାନର ସଭା ସ୍ବୀକୃତ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବୈୟାକରଣ ଦର୍ଶନରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଜ୍ଞାନର ସଭା ସ୍ବୀକୃତ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

11. ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାମ, ଜାତି ଓ ବିଶେଷଣ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ କାକୁ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାମ, ଜାତି ଓ ବିଶେଷଣ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ କାକୁ ସବିକଳ୍ପକ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

12. ଚକ୍ଷୁ, କର୍ଣ୍ଣ, ନାସିକା ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସଂଯୋଗ ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ, ତାକୁ ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଚକ୍ଷୁ, କର୍ଣ୍ଣ, ନାସିକା ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସଂଯୋଗ ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ, ତାକୁ ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

13. ଅଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ଅଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

14. କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିରେ କୌଣସି ଜାତିର ସାମାନ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଭିଭିରେ ସମସ୍ତ ଜାତିର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିରେ କୌଣସି ଜାତିର ସାମାନ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଭିତ୍ତିରେ ସମସ୍ତ ଜାତିର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି । (ଠିକ୍)

15. କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ନିଜର ବିଷୟ ବ୍ୟତିରେକେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବିଷୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ନିଜର ବିଷୟ ବ୍ୟତିରେକେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବିଷୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

16. ଯୋଗ-ସାଧନା-ଲବ୍‌ଧ ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଯୋଗୀମାନେ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ୍‌, ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ବସ୍ତୁକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି ତାକୁ ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯୋଗ -ସାଧନା -ଲବ୍‌ଧ ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଯୋଗୀମାନେ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ୍, ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ନିକଟବର୍ତୀ ବସ୍ତୁକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି ତାକୁ ଯୋଗଜ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

17. କୌଣସି ଏକ ଜ୍ଞାତ ବିଷୟକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଜ୍ଞାତ ବିଷୟରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ ଯୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କୌଣସି ଏକ ଜ୍ଞାତ ବିଷୟକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଜ୍ଞାତ ବିଷୟରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

18. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନ ମହର୍ଷି କପିଳମୁନିଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନ୍ୟାୟଦର୍ଶନ ମହର୍ଷି ଗୌତମଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା । (ଠିକ୍)

19. ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ନିୟତ ନିରୁପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ପକ୍ଷଧର୍ମତା କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ନିୟତ ନିରୁପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

20. ‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’ ବ୍ୟାପ୍ତି ନୁହେଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ସମସ୍ତ ଧୂମବାନ୍ ବସ୍ତୁ ବହ୍ନିମାନ୍’ ବ୍ୟାପ୍ତି ଅଟେ । (ଠିକ୍)

21. ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ ପକ୍ଷଧର୍ମତା କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

22. ହେତୁକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ପକ୍ଷଠାରେ ସାଧର ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ପକ୍ଷଧର୍ମତା କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ହେତୁକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ପକ୍ଷଠାରେ ସାଧର ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

23. ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ଅନୁମାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପରାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ଅନୁମାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

24. ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ ଏକ ଯୁକ୍ତିଗତ ପ୍ରକ୍ରିୟା । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ ଏକ ମନୋଗତ ପ୍ରକ୍ରିୟା । (ଠିକ୍)

25. ନିଜର ଲବ୍‌ଧଜ୍ଞାନକୁ ଯୁକ୍ତି ଆକାରରେ ଅନ୍ୟ ସମକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ ସ୍ୱାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନିଜର ଲବ୍‌ଧଜ୍ଞାନକୁ ଯୁକ୍ତି ଆକାରରେ ଅନ୍ୟ ସମକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ ପରାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

26. ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟକୁ ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟକୁ ପରାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

27. ପ୍ରତିଜ୍ଞା ହେଉଛି ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପ୍ରତିଜ୍ଞା ହେଉଛି ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ସର୍ବପ୍ରଥମ ତର୍କବାକ୍ୟ । (ଠିକ୍)

28. ନିଗମନ (ସିଦ୍ଧାନ୍ତ) ହେଉଛି ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରଥମ ତର୍କବାକ୍ୟ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନିଗମନ (ସିଦ୍ଧାନ୍ତ) ହେଉଛି ପଞ୍ଚାବୟବୀ ନ୍ୟାୟର ଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ । (ଠିକ୍)

29. ଦୃଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବା କାରଣରୁ ଅଦୃଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା କାରଣରୁ ଅଦୃଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ)

30. ଦୃଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଦେଖ୍ ଏହାର କାରଣ ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ପୂର୍ବବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଦୃଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଦେଖ୍ ଏହାର କାରଣ ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ଶେଷବତ୍ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

31. କେବଳାନ୍ବୟୀ କେବଳ ସଦର୍ଥକ ବା ଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୁହେଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କେବଳାନ୍ବୟୀ କେବଳ ସଦର୍ଥକ ବା ଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

32. କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ ଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ ନଞର୍ଥକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

33. ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ କେବଳ ଭାବାତ୍ମକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ ଉଭୟ ଅନ୍ବୟ ଓ ବ୍ୟତିରେକୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

34. ଜୈନ ମତ ଅନୁସାରେ ବ୍ୟାପ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବୌଦ୍ଧ ମତ ଅନୁସାରେ ବ୍ୟାପ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟ- କାରଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

35. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ସମବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

36. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ନ ଥିଲେ ତାହାକୁ ସମବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ନ ଥିଲେ ତାହାକୁ ବିଷମ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

37. ଚାର୍ବାକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ନିୟତ, ନିରୁପାଧ‌ିକ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବୈଦାନ୍ତିକ ମତରେ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ନିୟତ, ନିରୁପାଧ‌ିକ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

38. ବ୍ୟାପ୍ତିବଚନ ଏକ ବିଶେଷ ବଚନ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ତିବଚନ ଏକ ସାର୍ବିକ ବଚନ । (ଠିକ୍)

39. ବୌଦ୍ଧ ମତାନୁଯାୟୀ ବ୍ୟାପ୍ତି ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସମ୍ବନ୍ଧ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବୌଦ୍ଧ ମତାନୁଯାୟୀ ବ୍ୟାପ୍ତି ଏକ ଆବଶ୍ୟକ ସମ୍ବନ୍ଧ । (ଠିକ୍)

40. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦର୍ଶନରେ ସତ୍ୟ ଯଦି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହୁଏ, ହିଂସା ହେଉଛି ସତ୍ୟାପଲବ୍‌ର ଉପାୟ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦର୍ଶନରେ ସତ୍ୟ ଯଦି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହୁଏ, ଅହିଂସା ହେଉଛି ସତ୍ୟାପଲବ୍‌ର ଉପାୟ । (ଠିକ୍)

41. ହିଂସା ହେଉଛି ସତ୍ୟର ଆଧାର । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅହିଂସା ହେଉଛି ସତ୍ୟର ଆଧାର । (ଠିକ୍)

42. ‘ଅହିଂସା’ ଶବ୍ଦଟି ‘ହିଂସା’ର ସଦର୍ଥକ ଅର୍ଥ ବହନ କରେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଅହିଂସା’ ଶବ୍ଦଟି ‘ହିଂସା’ର ନଞର୍ଥକ ଅର୍ଥ ବହନ କରେ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

43. ଭାରତରେ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ଅହିଂସାର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଭାରତରେ ଜୈନ ଧର୍ମ ଅହିଂସାର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପ୍ରବର୍ଦ୍ଧକ । (ଠିକ୍)

44. ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ପାଇଁ ଅହିଂସାର ସକାରାତ୍ମକ ଦିଗଟି ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅହିଂସାର ସକାରାତ୍ମକ ଦିଗଟି ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । (ଠିକ୍)

45. ଅହିଂସା ଦୁର୍ବଳର ଅସ୍ତ୍ର ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅହିଂସା ଦୁର୍ବଳର ଅସ୍ତ୍ର ନୁହେଁ । (ଠିକ୍)

46. ଅହିଂସା ନିଭୀକ ପ୍ରେମର ପରିପ୍ରକାଶ ନୁହେଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅହିଂସା ନିର୍ଭିକ ପ୍ରେମର ପରିପ୍ରକାଶ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

47. କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଦେଇଛନ୍ତି ତାକୁ ଜ୍ଞାନ ଯୋଗ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଦେଇଛନ୍ତି ତାକୁ କର୍ମ ଯୋଗ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

48. ଯେଉଁ କର୍ମ କେବଳ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ରଖ୍ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ କର୍ମ କେବଳ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ରଖ୍ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ସକାମ କର୍ମ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

49. ଯେଉଁ କର୍ମରେ କୌଣସି ଫଳଭୋଗର ଇଚ୍ଛା ଜଡ଼ିତ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସକାମ କର୍ମ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ କର୍ମରେ କୌଣସି ଫଳଭୋଗର ଇଚ୍ଛା ଜଡ଼ିତ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ହେଉଛନ୍ତି ___________ ।
Answer:
ମହର୍ଷି ଗୌତମ

2. ___________ କୁ ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରମାଣ ବିଚାର

3. ନ୍ୟାୟ ଦର୍ଶନରେ ଜ୍ଞାନ ___________ ଓ ___________ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରମା, ଅପ୍ରମା

4. ଜ୍ଞାନ ଯେତେବେଳେ ନିଜ ବିଷୟର ଅନୁରୂପ ହୋଇଥାଏ ସେତେବେଳେ ତାକୁ ସତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ବା ___________ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରମା

5. ଜ୍ଞାନ ବିଷୟର ଅନୁରୂପ ନ ହେଲେ ତାକୁ ଅସତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ବା ___________ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅପ୍ରମା

6. ଯଥାର୍ଥ ଅନୁଭବ ପ୍ରମା ହେଲେ ତା’ର କରଣକୁ ___________ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରମାଣ

7. ଚକ୍ଷୁ ଆଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାକୁ ___________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ

8. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ___________ ଓ ___________ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ନିର୍ବିକଳ୍ପକ, ସବିକଳ୍ପକ

9. ନବ୍ୟ ନ୍ୟାୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ___________ ଓ ___________ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଲୌକିକ, ଆଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

10. ___________ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥା ଅଟେ ।
Answer:
ନିର୍ବିକଳ୍ପକ

11. ___________ ଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସାମାନ୍ୟ, ଦ୍ରବ୍ୟତ୍ୱ, ଗୁଣ ଓ କର୍ମ ଗୃହୀତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଏହାର ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ ।
Answer:
ଜୟନ୍ତ ଭଟ୍ଟ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

12. ___________ ଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସେହି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, ଯେଉଁଥରେ କି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଓ ବିଷୟର ସନ୍ନିକର୍ଷର ଅବ୍ୟବହିତ ପରେ ବସ୍ତୁର ସ୍ୱରୂପ ମାତ୍ରର ପ୍ରତୀତି ହୁଏ ।
Answer:
ଭାସବିଜ୍ଞ

13. ___________ ଦର୍ଶନରେ ନିର୍ବିକଳ୍ପକ ଜ୍ଞାନର ସଭା ସ୍ବୀକୃତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ବୈୟାକରଣ

14. ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାମ, ଜାତି ଓ ବିଶେଷଣଯୁକ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ ___________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସବିକଳ୍ପକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

15. ଚକ୍ଷୁ, କର୍ଣ୍ଣ, ନାସା ଇତ୍ୟାଦି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଙ୍ଗେ ବିଷୟର ସଂଯୋଗ ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ, ତାକୁ ___________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ଲୌକିକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

16. ଅଲୌକିକ ସନ୍ନିକର୍ଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ___________ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କହନ୍ତି ।
Answer:
ଅଲୌକିକ

17. କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିରେ କୌଣସି ଜାତିର ସାମାନ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷର ଭିତ୍ତିରେ ସମସ୍ତ ଜାତିର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ___________ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ

18. କୌଣସି ଗୋଟିଏ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦ୍ବାରା ତାର ନିଜର ବିଷୟ ବ୍ୟତିରେକ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବିଷୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଏ, ତାକୁ ___________ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜ୍ଞାନ ଲକ୍ଷଣ

19. ଯୋଗ-ସାଧନା-ଲବ୍‌ଧ ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଯୋଗୀମାନେ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ, ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଓ ନିକଟବର୍ତୀ ବସ୍ତୁକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଯେଉଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରନ୍ତି ତାକୁ ___________ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଯୋଗଜ

20. କୌଣସି ଏକ ଜ୍ଞାତ ବିଷୟକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଜ୍ଞାତ ବିଷୟରେ ଉପନୀତ ହେବାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅନୁମାନ

21. ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ନିୟତ ନିରୁପାଧ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟାପ୍ତି

22. ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପକ୍ଷଧର୍ମତା

23. ପକ୍ଷଠାରେ ହେତୁକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ସାଧର ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଲିଙ୍ଗ ପରାମର୍ଶ

24. ନ୍ୟାୟାନୁମାନକୁ ଶ୍ରେଣୀକରଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ___________ ଓ ___________ ରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।
Answer:
ସ୍ବାର୍ଥାନୁମାନ, ପରାର୍ଥାନୁମାନ

25. ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ ଏକ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାତ୍ର ।
Answer:
ମନୋଗତ

26. ନିଜର ଲବ୍‌ଧଜ୍ଞାନକୁ ଯୁକ୍ତି ଆକାରରେ ଅନ୍ୟ ସମକ୍ଷରେ ଉପସ୍ଥାପନ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରାର୍ଥାନୁମାନ

27. ନିଜର ଜ୍ଞାନ ପ୍ରସାରଣ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁମାନ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ

28. ___________ ନ୍ୟାୟକୁ ପରାର୍ଥାନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପଞ୍ଚାବୟବୀ

29. ପ୍ରତିଜ୍ଞା ନ୍ୟାୟର ___________ ତର୍କବାକ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ସବିପ୍ରଥମ

30. ନ୍ୟାୟାନୁମାନର ଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନିଗମନ ବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ

31. ଉଭୟ ସ୍ଵାର୍ଥାନୁମାନ ଓ ପରାର୍ଥାନୁମାନରେ ___________ ଟି ପଦ ଥାଏ ।
Answer:
ତିନୋଟି

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

32. ___________ ମତରେ କାରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଟୌଦ୍ଧ ଦର୍ଣନ

33. ___________ ମତରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧ କେବଳ କାରଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ନିହିତ ନଥାଏ; ଏହା ଅନ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟଦର୍ଶନ

34. ___________ ମତରେ ବ୍ୟାପ୍ତି ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଅବ୍ୟଭିଚାରୀ, ଅନୌପାର୍ଶ୍ଵକ ଏବଂ ସହଚାରୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ।
Answer:
ବେଦାନ୍ତ ଦର୍ଶନ

35. କାରଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କାର୍ଯ୍ୟର ଭବିଷ୍ୟତ୍ ସଂଘଟନ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ___________ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପୂର୍ବବତ୍

36. କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କାରଣର ଅତୀତ ସଂଘଟନ ଅନୁମାନ କରିବାକୁ ___________ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଶେଷବତ୍

37. ଗୋଟିକର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ଅନ୍ୟଟିର ଉପସ୍ଥିତି ଅନୁମାନ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ___________ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସାମାନ୍ୟତୋ ଦୃଷ୍ଟ

38. କେବଳାନ୍ବୟୀ ___________ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।
Answer:
ଭାବାତ୍ମକ ବା ଅନ୍ବୟ

39. କେବଳ ବ୍ୟତିରେକୀ ___________ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।
Answer:
ନଞର୍ଥକ ବା ବ୍ୟତିରେକ

40. ଅନ୍ବୟ ବ୍ୟତିରେକୀ ଉଭୟ ___________ ଓ ___________ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।
Answer:
ଅନ୍ବୟ, ବ୍ୟତିରେକ

41. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇନଥିଲେ, ତାହାକୁ ___________ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବିଷମ

42. ବ୍ୟାପ୍ତିର ବ୍ୟାପ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାପକ ସମ ବିସ୍ତୃତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ତାହାକୁ ___________ ବ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସମ

43. ବ୍ୟାପ୍ତିବଚନ ଏକ ___________ ବଚନ ଅଟେ ।
Answer:
ସାର୍ବିକ

44 ବୌଦ୍ଧ ମତାନୁଯାୟୀ ବ୍ୟାପ୍ତି ଏକ ___________ ସମ୍ବନ୍ଧ ।
Answer:
ଆବଶ୍ୟକ

45. ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟଭିଚାରିତା ପରିଦୃଷ୍ଟ ନ ହେବାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟଭିଚାରାଗ୍ରହ

46. ___________ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷକୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାତୀତ ବିଷୟର ଅନ୍ତର୍ଦଶନଲବ୍‌ଧ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ଜ୍ଞାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସାମାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ

47. ___________ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାନବ ଜାତିକୁ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦିଏ ।
Answer:
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତା

48. ଗୀତାରେ ___________ ଟି ଅଧ୍ୟାୟ ରହିଛି ।
Answer:
ଅଠର

49. ଗୀତାର ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟକୁ ___________ ରହିଛି ।
Answer:
ସାଂଖ୍ୟ ଯୋଗ

50. ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ, କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କର୍ମ ଯୋଗ

51. କୌଣସି ଫଳରେ ଆଶା ନ ରଖ୍ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରାସକ୍ତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ___________ କହନ୍ତି ।
Answer:
କର୍ମ ଯୋଗ

52. ଯିଏ କେବଳ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଫଳାଫଳ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ନ ଦେଇ ନିଜକୁ କର୍ମରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜିତ କରେ, ତାକୁ ___________ କହନ୍ତି ।
Answer:
କର୍ମ ଯୋଗୀ

53. କର୍ମ ___________ ଓ ___________ ଭାବେ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ।
Answer:
ସକାମ, ନିଷ୍କାମ କର୍ମ

54. ଯେଉଁ କର୍ମ କେବଳ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ରଖ୍ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ___________ କର୍ମ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସକାମ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

55. ___________ କର୍ମ ହେଉଛି କାମନାରହିତ କର୍ମ ।
Answer:
ନିଷ୍କାମ

56. ___________ ସତ୍ୟାପଲବ୍‌ର ଉପାୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଅହିଂସା

57. ___________ ଓ ___________ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ବ ।
Answer:
ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା

58. ___________ ହେଉଛି ସତ୍ୟର ଆଧାର ।
Answer:
ଅହିଂସା

59. ___________ ଶବ୍ଦଟି ହିଂସାର ବିପରୀତ ଅଟେ ।
Answer:
ଅହିଂସା

60. ___________ ଆଳସ୍ୟକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ଅହିଂସା

61. ___________ ହେଉଛି ବିଜୟଲାଭର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାର୍ଗ ।
Answer:
ଅହିଂସା

62. ___________ ଅହିଂସାର ସକାରାତ୍ମକ ଅର୍ଥ ।
Answer:
ପ୍ରେମ

63. ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମତରେ ___________ ହେଉଛି ସର୍ବୋତ୍ତମ ନୈତିକ ମାନଦଣ୍ଡ ।
Answer:
ଅହିଂସା

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 4 ମିଲ୍‌ଙ୍କ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ Objective Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରୀକ୍ଷଣମୂଳକ ପଦ୍ଧତିର ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ଆରିଷ୍ଟଲ୍
(ଗ) ଡ. ବେନ୍
(ଘ) ପ୍ଲାଟୋ
Answer:
(କ ) ମିଲ୍

2. ପରୀକ୍ଷଣମୂଳକ ପଦ୍ଧତି କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
(କ) ୪
(ଖ) ୫
(ଗ) ୬
(ଘ) ୭
Answer:
(ଖ) ୫

3. ନିରସନ ନିୟମ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
(କ) ୨
(ଖ) ୩
(ଗ) ୪
(ଘ) ୫
Answer:
(ଖ) ୩

4. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ପାଇଁ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିରସନ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଗ) ଯୋସେଫ୍
(ଘ) କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(ଗ) ଯୋସେଫ୍

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

5. କେଉଁ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

6. କେଉଁ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

7. କେଉଁ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

8. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭବପର ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

9. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଅନୁବର୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସମ୍ଭବପର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ-କାରଣ ସୂତ୍ରରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମିଲ୍
(ଖ) ବେନ୍
(ଗ) କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍
(ଘ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
Answer:
(ଗ ) କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍

10. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ବ୍ୟାପକତର ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

11. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ବହୁତ ଉଦାହରଣର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

12. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ବହୁ କାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

13. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

14. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି

15. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ କେବଳ ଦୁଇଟି ମାତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

16. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ମଧ୍ୟ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

17. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ଦ୍ଵୟ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ମେଲୋନ୍‌ ଏବଂ କଫେ
(ଗ) ପ୍ଲାଟୋ ଏବଂ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଖ) ମିଲ୍ ଏବଂ ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଘ) ମିଲ୍ ଏବଂ ବେନ୍‌
Answer:
(କ) ମେଲୋନ୍ ଏବଂ କଫେ

18. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

19. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

20. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ନିଶ୍ଚିତ ଅଟେ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

21. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ କାକତାଳୀୟ ଦୋଷର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

22. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ଉପକାରଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

23. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ଆମେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ କାରଣକୁ ଗତି କରିପାରିବା ନାହିଁ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

24. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

25. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

26. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

27. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତ
(ଗ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଘ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

28. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଉଭୟ ସଦର୍ଥକ ଓ ନଞର୍ଥକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୁଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

29. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ହେଉଛି ଅନ୍ଵୟ ପଦ୍ଧତି କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

30. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତା ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

31. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୋଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ?
(କ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

32. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବା ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଗ) ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

33. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଖ ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

34. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ସଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ?
(କ) ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି
(ଖ) ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି
(ଗ) ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି
Answer:
(ଘ) ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

35. ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
(ଖ) ଅଲୌକିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
(ଗ) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:’
(ଗ ) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ

36. କୌଣସି ଘଟଣାକୁ ପୂଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଭାବେ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖୁବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବିଶ୍ଳେଷଣ
(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତକରଣ
(ଗ) ଅନ୍ତର୍ଗତକରଣ
(ଘ) ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ
Answer:
(କ) ବିଶ୍ଳେଷଣ

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ମିଲ୍

2. ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:

3. ନିରସନ ନିୟମ କେତେ ପ୍ରକାର ଅଟେ ?
Answer:

4. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
୧ମ

5. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
୨ୟ

6. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
୩ୟ

7. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ କେଉଁ ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଏକଧା

8. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ?
Answer:
ପର୍ପ୍ୟବେକ୍ଷଶ

9. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗରେ ବିଫଳ ହୁଏ ?
Answer:
ବହୁକାରଣତାବାଦ

10. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଭ୍ରମ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ?
Answer:
ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷ

11. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା କ’ଣ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସମୃ‍।ବନାମୁଳକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

12. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମେଲୋନ୍ ଏବଂ କଫେ

13. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ କେଉଁପ୍ରକାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

14. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିରେ କେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ?
Answer:
କାକତାଳୀୟ ଦୋଷ

15. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

16. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ ?
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି

17. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି

18. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

19. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

20. କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଟେ ?
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି

21. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

22. କେଉଁ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି

23. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ କେଉଁ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ?
ଅବରୋହ

24. କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ସଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ

25. ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ

26. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ‘ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ ?
Answer:
କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍

27. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ତିନି ପ୍ରକାର ଅଟେ ?
Answer:
ମିଲ୍ ଓ କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ୍

28. ସଂଯୋଗକାରୀ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵରୂପ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତକରଣ

29. କୌଣସି ଏକ ନିୟମକୁ ତାହାର ଉଚ୍ଚତର ନିୟମର ଅନ୍ତର୍ଗତ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
‍Answer:
ଅନ୍ତର୍ଗତକରଣ

30. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରିପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
ନାଗେଲ୍

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ମିଲ୍ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

2. ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ୬ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ୫ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । (ଠିକ୍)

3. ନିରସନ ନିୟମ ୨ ପ୍ରକାର ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନିରସନ ନିୟମ ୩ ପ୍ରକାର ଅଟେ । (ଠିକ୍)

4. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ୨ୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

5. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ୨ୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

6. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ୧ମ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ୩ୟ ନିରସନ ନିୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । (ଠିକ୍)

7. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । (ଠିକ୍)

8. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବହୁକାରଣତାବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

9. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଭ୍ରମ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଅନବେକ୍ଷଣ ଦୋଷର ଭ୍ରମ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । (ଠିକ୍)

10. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା ସମ୍ଭାବନାମୂଳକ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

11. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ । (ଠିକ୍)

12. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

13. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର ସୀମିତ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

14. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିହୁଏ । (ଠିକ୍)

15. ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ୱିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ଦ୍ବିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

16. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି ପରିମାଣତଃ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ । (ଠିକ୍)

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

17. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

18. ବିଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । (ଠିକ୍)

19. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବା ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବା ରେଖାଚିତ୍ର ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

20. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତିକୁ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରଭେଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

21. ମିଲ୍ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ନାଗେଲ୍ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଟେ ବୋଲି ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

22. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
କାର୍ପେଥ୍ ରୀଡ଼ଙ୍କ ମତରେ, ‘ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଘଟଣାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାର, ନିଃସରଣ ଓ ଏକୀକରଣ କରିଥାଏ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. __________ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ମିଲ

2. ମିଲଙ୍କ ପରୀକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତିକୁ ________ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
Answer:

3. ନିରସନ ନିୟମ _________ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ।
Answer:

4. _________ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ପରିଶେଷ ପଦ୍ଧତି ପାଇଁ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିରସନ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଯୋସେଫ୍

5. ________ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକଧା ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅନ୍ବୟ

6. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ________ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ପର୍ପ୍ୟବେକ୍ଷଶ

7. ________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ଅନ୍ବୟ

8. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସର୍ବଦା _________ ଅଟେ ।
Answer:
ସମୃ‍।ବନାମୁଳକ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

9. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି __________ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୁଏ ।
Answer:
ବହୁକାରଣତାବାଦ

10. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିରେ _________ ଦୋଷର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ।
Answer:
ଅନବେକ୍ଷଶ

11. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି __________ ଏବଂ _______ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
କାରଣ, ଉପକାରଣ

12. ________ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହକାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ଅନ୍ବୟ

13. ଅନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କେବଳ ________ ଅଟେ ।
Answer:
ସମୃ‍।ବନାମୁଳକ

14. ________ ପଦ୍ଧତିରେ ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

15. ______ ପଦ୍ଧତିକୁ ମଧ୍ୟ ଏକଧା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

16. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ଏକ _________ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ପରାକ୍ଷଶ

17. ________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପ୍ରମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

18. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିଣାମ ________ ଅଟେ ।
Answer:
ନିଣୂିତ

19. _________ ପଦ୍ଧତିରେ କାକତାଳୀୟ ଦୋଷ ଜାତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
Answer:
ବ୍ୟତିରେକ

20. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି __________ ଏବଂ _______ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ।
Answer:
କାରଣ, ଉପକାରଣ

21. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି _________ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ନିୟତ

22. ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିସର _________ ଅଟେ ।
Answer:
ସାମିତ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

23. _________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଧାନ୍ବୟ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

24. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ __________ ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତିକୁ ପରୋକ୍ଷ ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ମିଲ୍

25. _________ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ଯ ଗୋଟିଏ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

26. ________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ପ୍ରାମାଣିକ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

27. ସଂଯୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି __________ ଏବଂ _______ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
କାରଣ, ସହକାର୍ଯ୍ୟ

28. ________ ପଦ୍ଧତି କାରଣ ଏବଂ ସହାବସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନିରୂପଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

29. _______ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ

30. _______ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ଵୟ କିମ୍ବା ବ୍ୟତିରେକ ପଦ୍ଧତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

31. ________ ପଦ୍ଧତି କାରଣିକତାର ପରିମାଣତ୍ଵ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

32. ________ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ଯ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

33. ________ ପଦ୍ଧତି ନିୟତ କାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

34. ________ ପଦ୍ଧତି ଏକ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ଅଟେ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

35. ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପଦ୍ଧତି _________ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ଗୁଶଗତ

36. _________ ପଦ୍ଧତିକୁ ଗୋଟିଏ ଆବିଷ୍କାର ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରିଶେଷ

37. _________ ପଦ୍ଧତି ଗୋଟିଏ ଅବରୋହ ପଦ୍ଧତି ଅଟେ ।
Answer:
ପରିଶେଷ

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 4 Objective Questions in Odia Medium

38. _______ ପଦ୍ଧତିକୁ ଏକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହଚାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ

39. ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ନିୟମାନୁସାରେ କୌଣସି ଘଟଣାର ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରଣକୁ _________ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ

40. ବୈଜ୍ଞାନିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ __________ ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ।
Answer:
ପ୍ରକଜ୍ଘ

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः Question Answer

୨. एकेन पदेन उत्तरं लिखत –

(क) अथैकदा गुरुशिष्यौ किं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरी नामक स्थानं सम्प्रातौ ?
Solution:
ତୀର୍ଥାଟନମ୍ ।

(ख) मिष्टान्नसेवनेन तौ उभौ कीदृशौ संजातौ ?
Solution:
ପରିପୁଷ୍ଟି ।

(ग) भित्तेः अधस्तात् का पंञ्चत्वं गता ?
Solution:
ଅଜା ।

(घ) आहूय आनीतः कः मृत्युदण्डेन दण्डित : ?
Solution:
ଶ୍ରମିକଃ ।

(ङ) राजपुरुषैः कः वधस्थानं नीतः ?
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः

२. एकेन वाक्येन उत्तरं लिखत –

(क) तेन प्रसन्नचित्तः शिष्यः किं निवेदितवान् ?
Solution:
ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗରେ ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବାସ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଇତି ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

(ख) नगर्यां का अकस्मात् धराशायिनी अभूत् ?
Solution:
ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ ।

(ग) गृहस्वामिना बद्धान्जलिना किं विज्ञापितम् ?
Solution:
ଗୃହସ୍ଵାମିନା ବଦ୍ଧାଜ୍ଞଳିନା ବିଜ୍ଞାପିତଂ ଯତ୍ ନ ତସ୍ୟ ଡଃ ଅପରାଧଃ ଅପିତୁ ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ, ଯେନ ଭିଭିନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ ।

(घ) वधाय नियोजितं रज्जुबन्धनं कीदृशमासीत् ?
Solution:
ବିଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ବୃହଦା– କାରମ୍ ଆସୀତ୍ !

(ङ) गुरो वचनं श्रुत्वा राज्ञा किमुक्तम् ?
Solution:
ଗୁରୋ ବଚନଂ ଶତ୍ବା ରାଜ୍ଞା ଉକ୍ତ ଯଦ୍ ଅସ୍ୟା ପରିସ୍ଥିତ୍ୟାମ୍ ଅହମେବ ବଧସ୍ୟ ଇଚ୍ଛୁକଃ ।

३. बन्धनिमध्यात् उपयुक्तं पदं निरूप्य शून्यस्थानं पूरय-

(क) अतः लेपकारम् ________ तस्मै अपि सः एव देहदण्डः आज्ञापितः । ( श्रुत्वा, आहूय, उक्त्वा)
Solution:
ଆହୂୟ ।

(ख) _______ न कोऽपि अपराधः कृतः । (मया, अहं, त्वं)
Solution:
ମୟା ।

(ग) किन्तु तस्य परिदेवनं केनापि न _______ । (भुक्तम्, श्रुतम् दृष्टम् )
Solution:
ଶ୍ରୁତମ ।

(घ) ममैव _______ अपहर्त्तव्याः इति । (पदार्थाः, प्राणाः, वालाकाः )
Solution:
ପ୍ରାଣା ।

(ङ) गुरुणा शिष्यस्य _________ किमपि उपायरूपेण कथितम् । (हस्ते, शरीरे, कर्णे )
Solution:
କଣ୍ଢେ ।

४. सन्धिं कुरुत – 

अथ + एकदा, न + एषः, बृहत् + आकारम्, मम + अपि, अहम् + एव, प्रथमम् + एव तेन + एव ।
Solution:
ଅଥ + ଏକଦା – ଅଥୈକଦା ।
ନ + ଏଷ = ନୈଷ ।
ବୃହତ୍ + ଆକାରମ୍ = ବୃହଦାକାରମ୍ ।
ମମ + ଅପି = ମମାପି ।
ଅହମ୍ + ଏବ = ଅହମେବ ।
ପ୍ରଥମମ୍ + ଏବ = ପ୍ରଥମମେବ ।
ତେନ + ଏବ = ତେନୈବ ।

५. सन्धिविच्छेदं कुरुत –

कस्यापि, कोऽपि, इत्येतयोः आवश्यकमेव, तच्छ्रुत्वा, अस्मिन्नेव, अधस्तात् ।
Solution:
କସୟାପି = କସ୍ୟ + ଅପି ।
ହୋଇପ = କଃ + ଅପି ।
ଲଣ୍ୟେଜଣେ : = ଇତି + ଏତୟୋ ।
ଆବଶ୍ୟକମେବ = ଆବଶ୍ୟକମ୍ + ଏବ ।
ଡଛଦ୍ବା = ତତ୍ + ଶ୍ରୁତ୍ବା ।
ଅସ୍ମିନ୍ନେବ = ଅସ୍କ୍ରିନ୍ + ଏବ ।
ଅଧଶ୍ଵାତ = ଅଧଃ + ତାତ୍ ।

६. सविग्रहं समासनामानि लिखत –

भोजनसामग्री, समानमूल्येन, अगतिकः, गृहनिर्माणकर्त्ता, गृहस्वामिना, भित्तिनिर्माणकार्यम्, वधस्थानम्, साग्रहम् विस्मयचकितेन, अंधकारनगरीम् ।
Solution:
ସମାନତ୍ମଲେଖାନ = ସମାନଃ ମୂଲ୍ୟ, ତେନ (କର୍ମଧାରୟ)
ଅଗତିକ = ନ ଗତିକଃ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍)
ମହିଳିମାଣକରା = ଗୃହସ୍ୟ ନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତା ( ୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍)
ଗୃହପାମିନା = ଗୃହସ୍ୟ ସ୍ଵାମୀ, ତେନ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍)
ରିଭିନିମାଣକାମ୍ୟମ = ଭିତ୍ତେ ନିର୍ମାଣଂ, ତଥ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍)
ବଧସ୍ଥାନମ୍ବ = ବଧସ୍ୟ ସ୍ଥାନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍)
ବିସୟଚକିଜେନ = ବିସ୍ମୟନ ଚକିତଃ, ତେନ (୩ୟା ତତ୍)
ଅନ୍ଧିକାରକଗ୍ରାମ୍ = ଆଗ୍ରହେଣ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ ( ସହାର୍ଥ ବହୁବ୍ରୀହିଃ)

७. अधोलिखित पदानां मूलशब्द – लिङ्ग विभाक्ति – वचनानि निरूपयत –

शिष्येण, नगरे, निवासः, नगर्याम्, आदेशेन, अजायाः, त्वया, गुरुणा ।
Solution:
IMG

८. शून्यस्थानं पूरयत ( प्रकृति + प्रत्यय)

…………….. क्त = दृष्टं
क्री + ……………. = क्रेतुम्
………….. + क्त = नीतः
आ + …………… + तव्य = आनेतव्यः
…………….. + क्त = श्रुतम्
अप + ………. + ………… + टाप् = अपहर्त्तव्या
आ + ………… + क्तः = आहूतः
Solution:
ହଣ
ତୁମୁନ୍ନ
ନା
ନା
ସ୍ତ
ଦ୍ଵ, ତବ୍ୟ
ତେ

୧. अधोलिखितानि पदानि व्यवहृत्य वाक्यानि रचयत –

पुरतः, पञ्चत्वम्, मिष्टान्नम्, केनापि, कर्त्तव्यः, आहूय ।
Solution:
ପୁରଡ (ଆଗରେ) = ମମ ପୁରତଃ ଉପବିଶ ।
ପଞ୍ଚତ୍ଵମ୍ (ମୃତ୍ୟୁ) = ଧଃ ଅକାଳେ ପଞ୍ଚତ୍ଵ ଗତଃ ।
ମିଷ୍ଟାନ୍ନମ୍ (ମିଠା) = ମତ୍ସ୍ୟ ମିଷ୍ଟାନଂ ରୋଚତେ ।
କେନାପି (କେହି ମଧ୍ୟ) = ଅଦ୍ୟ କେନାପି ନୋକ୍ତମ୍ ।
କର୍ତ୍ତବ୍ୟ (କରଣୀୟ) = ଇଦଂ ମମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।
ଆହମ୍ (ଡାକି) = ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରାନ୍ ଆହୂୟ ଅବଦତ୍ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः

୨०. अनुवादं कुरुत –

(क) मया न कोडपि अपराध: कृत: ।
Solution:
ମୁଁ କିଛି ମଧ୍ୟ ଅପରାଧ କରିନାହିଁ ।

(ख) किन्तु तस्य परिदेवनं न केनापि श्रुतम् ।
Solution:
କିନ୍ତୁ ତା’ର ବିଳାପ କେହି ମଧ୍ୟ ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

(ग) भोजनसामग्री क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे ।
Solution:
ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇଥବା ଶିଷ୍ୟ ଦେଖୁଲା ଯେ ଶାଗ ତଥା ମିଠା ସମାନ ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି ।

(घ) शिष्यः बहु प्रकारेण राजानं प्रार्थितवान् यत् अहं सर्वथा निर्दोषः अस्मि ।
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଅନେକ ପ୍ରକାରେ ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ମୁଁ ସର୍ବଦା ଦୋଷଶୂନ୍ୟ ଅଟେ ।

(ङ) अतः आहूय आनीतः स श्रमिकः अपि मृत्युदण्डेन दण्डितः ।
Solution:
ଏଣୁ ଡାକି ଅଣାଯାଇଥିବା ସେ ଶ୍ରମିକ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ ହେଲା ।

୨. दशमप्रश्नस्थ रेखाङ्कित पदानां सकारणं विभक्तिं निर्दिशत् ।
Solution:
ମଯ୍ଯା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା
ଦସ୍ୟ = ସମୃଦ୍ଧେ ୬ଯା
ଶିଯୋପଣ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।
ମିଯାନି = କଉଁରି ୧ ମା
ରାଜାନଂ = କମାଣ ୨ ପ୍ରା
ସ୍ତମିକ = ‘ଅପି’ ଅବ୍ୟୟ ଯୋଗେ ୧ମା ।

ପରାଯା ଇପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପୃଣୋଇର

୨. कोष्ठकमध्यात् उपयुक्त पदं निरूप्य शून्यस्थानं पूरयत ।
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦ ନିରୂପଣ କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

1. अथैकदा गुरुशिष्यौ ________ कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थानं संप्राप्तौ । (तीर्थाटनं, भ्रमणं, प्रवासयात्रां)
Solution:
ଅଥୈକଦା ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥାଟନଂ କୁର୍ବନ୍ତୋ ଅନ୍ଧରନଗରୀନାମକଂ ସ୍ଥାନଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତି ।

2. गुरुशिष्य तीर्थाटनं कुर्वन्तौ _______ नामकं स्थानं संप्राप्तौ । (काशीनगरी, अन्धेरनगरी, मायानगरी)
Solution:
ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥାଟନଂ କୁର୍ବନ୍ତୋ ଅନ୍ଧରନଗରୀ ନାମକଂ ସ୍ଥାନଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତି ।

3. _______ क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे । (रसगोलकं, मोदकं, भोजनसामग्रीं)
Solution:
ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କେତୁମ୍ ଆପଣ ଗତେନ ଶିଷ୍ୟଣ ଦୃଷ୍ଟି ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ ।

4. शिष्य : भोजनसामग्रीं _______ आपणं गतवान् । ( नेतुम्, दातुम्, क्रेतुम् )
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କ୍ରତୁମ୍ ଆପଣଂ ଗତବାନ୍ ।

5. शिष्यः भोजनसामग्रीं क्रेतुम् _______ गतवान् । (विपणं, आपणं, मन्दिरं )
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କ୍ରେତୁମ୍ ଆପଣଂ ଗତବାନ୍ ।

6. _______ तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे । (मूलं, शाकं फलं )
Solution:
ଶାକଂ ତଥା ମିଯାନ ସମାନମଲେକ ଉପଳଛେ |

7. तेन _______ शिष्यः अग्रे प्रवासं परित्यज्य अस्मिन्नेव नगरे स्थायिरूपेण निबासः कर्तव्य:, इति गुरवे साग्रहं निवेदितवान् । (हृष्टमनाः, प्रसन्नचित्तः, परमसन्तुष्टः )
Solution:
ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅଗ୍ନିନେବ ନଗରେ ସ୍ଥାୟୀରୂପେଣ ନିବାସ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଇତି ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

8. शिष्यः _______ साग्रहं निवेदितवान् । (गुरवे, राज्ञे, स्वामिने)
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

9. तेन प्रसन्नचित्तः शिष्यः अग्रे प्रवासं परित्यज्य अस्मिन्नेव नगरे स्थायिरूपेण निवासः कर्त्तव्यः इति गुरवे _______ निवेदितवान् । ( साग्रहं, सादरं, साभिप्रायं )
Solution:
ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅଗ୍ନିନେବ ନଗରେ ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବାସ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଇତି ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ ।

10. तस्य _______ अगतिकः गुरु: प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् । (स्पृहया, अनुरोधेन, आग्रहातिरायेन)
Solution:
ତଥ୍ୟ ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ ଅଗତିକଃ ଗୁରୁ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅମୃମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ ।

11. मिष्टान्नसेवनेन तौ उभौ _______ संजातौ । ( सन्तुष्टी, परिपुष्टौ प्रीती)
Solution:
ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ ତୌ ଉଭୌ ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ ।

12. गृहस्य _______ अकस्मात् धराशायिनी अभूत् । (प्राचीरं, छत्तं, भित्ति:)
Solution:
ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ ।

13. तस्याश्च अधस्तात् _______ एका पञ्चत्वं गता । (अजा, चटका, कन्या)
Solution:
ତସ୍ୟାଶ୍ଚ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ଏକା ପଞ୍ଚବଂ ଗତା ।

14. अजायाः स्वामिना _______ पुरतः अभियोगः उपस्यापितः । (गुरो:, शिष्यस्य, राज्ञः)
Solution:
ଅଜାୟା ସ୍ୱାମିନା ରାଜ୍ଞ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପିତଃ ।

15. गृहस्वामी _______ दण्डितः । (शतरुप्यकेण, अङ्गछेदेन, देहदण्डेन)
Solution:
ଗୃହସ୍ବାମୀ ଦେହଦଣ୍ଡନ ଦଣ୍ଡିତଃ ।

16. तेन गृहस्वामिना _______ विज्ञापितं यत् न तस्य सः अपराधः । (कृतप्रणामेन, बद्धाञ्जलिना, नतमस्तकेन )
Solution:
ତେନ ଗୃହସ୍ଵାମିନା ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା ବିଜ୍ଞାପିତଂ ଯତ୍ ନ ତଥ୍ୟ ଡଃ ଅପରାଧଃ ।

17. _______ भित्तिनिर्माणकार्यं सम्यक् न अनुष्ठितम् । (चूर्णकारेण, लेपकारेण, कर्मकारेण )
Solution:
ଲେପକାରେଣ ଭିଭିନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ ।

18. _______ अधिकं जलं प्रदत्तम् । (कृषकेण, श्रमिकेण, ब्राह्मणेन )
Solution:
ଶ୍ରମିକେଣ ଅଧ୍ୟା ଜଳଂ ପ୍ରଦତ୍ତମ୍ ।

19. तदा एतद् निर्णितं यत् रज्जुवन्धनयोग्यः कोऽपि _______ आनेतव्यः । (पुष्टवक्षाः पुष्टस्कन्धः, पृष्टग्रीवः )
Solution:
ତଦା ଏତଦ୍ ନିଶ୍ଚିତଂ ଯତ୍ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୋଽପି ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀବ ଆନେତବ୍ୟ ।

20. अन्वेषणकार्ये नियुक्तैः _______ संयोगवशात् तेनैव पथा गच्छन्तौ गुरुशिष्यौ दृष्टौ । (राजपुरुषैः, राजकर्मचारिभि:, राजाज्ञापालकैः)
Solution:
ଅନ୍ତେଜଣକାଯ୍ୟେ ନିୟନ୍ତ୍ତେ ରାକସ୍ମରୁଯୌ ସଯୋଗବଣାତ୍ ତେନୈଆ ଗଛନ୍ତେ ଖୁବଶପେନୀ ଦ୍ଵଯେଗ |

21. _______ शिष्यं गृहीत्वा वधस्थानं नीतः । (राजपुरुषै:, राजरक्षिभिः, जनै: )
Solution:
ରାଜପୁରୁଷେ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ମା ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ।

22. अहं सर्बथा _______ अस्मि । (निष्पाप, निर्दोष, निरहंकार: )
Solution:
ଅହଂ ସର୍ବଥା ନିର୍ବୋଷ ଅସ୍ଥି ।

23. मया न कोऽपि _______ कृतः । ( दोष:, दुर्व्यवहारः, अपराध:)
Solution:
ମୟା ନ କୋଽପି ଅପରାଧଃ କୃତଃ ।

24. किन्तु तस्य _______ केनापि न श्रुतम् । (विलपनं, परिदेवनं, वचनं )
Solution:
କିନ୍ତୁ ତଥ୍ୟ ପରିଦେବନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

25. किन्तु तदा त्वया _______ न दत्तम् । ( अवधानं, कर्ण, मनयोगम्)
Solution:
କିନ୍ତୁ ତଦା ଦ୍ଵୟା ଅବଧାନଂ ନ ଦତ୍ତମ୍ ।

26. परन्तु तस्मात् _______ कथमपि निर्गमनम् आवश्यकमेव आसीत् । (संकटात्, विपत्पूर्णकार्यात्, मृत्युदण्डात् )
Solution:
ପରନ୍ତୁ ତସ୍ମାତ୍ ସଂକଟାତ୍ କଥମପି ନିର୍ଗମନମ୍ ଆବଶ୍ୟକମେବ ଆସୀତ୍ ।

27. गुरुणा _______ कर्णे किमपि उपायरूपेण कथितम् । ( शिष्यस्य, राज्ञः, घातकस्य )
Solution:
ଗୁରୁଣା ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ କର୍ତେ କିମପି ଉପାୟରୂପେଣ କଥ୍ତମ୍ ।

28. शिष्यस्य स्थाने _______ वधः कर्त्तव्यः । (तव, मम, राज्ञः )
Solution:
ଶିଯ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ୱାନେ ମମ ବଧ କରତ୍ୟ |

29. ममापि ग्रीवा _______ अस्ति । (पृथुला, क्षीणा, पुष्टा)
Solution:
ମମାପି ଗ୍ରୀବା ପୁଷ୍ପା ଅସ୍ତି ।

30. तदा शिष्योऽपि _______ अब्रवीत् यद् मा एवम् । (सादरम्, साग्रहम्, साशयम्)
Solution:
ତଦା ଶିଷ୍ୟାଽପି ସାଗ୍ରହମ୍ ଅବ୍ରବୀତ୍ ଯତ୍ ମା ଏବମ୍ ।

31. अहमेव _______ इच्छुकः इति ।
(वधस्य, मृत्युदण्डस्य, प्राणदानस्य )
Solution:
ଅହମେବ ବଧସ୍ୟ ଇଚ୍ଛୁକଃ ଇତି ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः

अतिसंक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. गुरुशिष्य किं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थानं संप्राप्तौ ?
Solution:
ତୀର୍ଥାଟନମ୍

2. गुरुशिष्यौ तीर्थाटनं कुर्वन्तौ किं नामकं स्थानं संप्राप्तौ ?
Solution:
ଅଦ୍ଦେରନଗରା

3. कौ तीर्थाटनं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थानं संप्राप्तौ ?
Solution:
ଗ୍ନତଣିଯ୍ୟେ

4. किं क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समान मूल्येन उपलब्धे ?
Solution:
ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀମ

5. भोजनसामग्रीं क्रेतुम् आपणं गतेन केन दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे ?
Solution:
ଶିଷ୍ୟଣ

6. किं परित्यज्य अस्मिन्नेवनगरे स्थायिरूपेण निवासः कर्त्तव्यः इति शिष्यः गुरवे निवेदितवान् ?
Solution:
ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସମ୍

7. तस्य आग्रहातिशयेन किम्भूतः गुरुः प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् ?
Solution:
ଅଗତିକ

8. मिष्टान्नसेवनेन गुरुशिष्यौ किम्भूतौ संजातौ ?
Solution:
ପରିପ୍ପଫୌ

9. केन हेतुना गुरुशिष्य परिपुष्टौ संजातौ ?
Solution:
ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ

10. नगीं किम्भूतस्य गृहस्य भित्तिः अकस्मात् धराशायिनी अभूत् ?
Solution:
ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ

11. कस्याः अधस्तात् अजा एका पञ्चत्वं गता ?
Solution:
ଭିରେ

12. अजायाः स्वामिना कस्य पुरतः अभियोगः उपस्यापित: ?
Solution:
ଭାଗ

13. राज्ञः आदेशेन कः आहूतः ?
Solution:
ତ୍ରଦୃନିମାଶବ୍ଦଭା

14. राजा गृहनिर्माणकर्त्ती केन दण्डित: ?
Solution:
ଦେହଦଶେନ

15. केन पङ्कः तरलतरः जातः ?
Solution:
ଶ୍ରମିକେଣ

16. अन्वषणकार्ये के नियुक्तमासन् ?
Solution:
ରାଜ୍ପୁରୁପା:

17. रज्जुबन्धनयोग्यः किम्भूतः जनः आनेतव्यः ?
Solution:
ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀବ

18. अन्वेषमाणा राजपुरुषाः कौ दृष्टौ ?
Solution:
ଗୁରୁଶିଷେ

19. कस्य परिदेवनं केनापि न श्रुतम् ?
Solution:
ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ

20. किन्तु तदा त्वया किं न दत्तम् ?
Solution:
ଅବଧାନମ୍ବ

21. कस्मात् निर्गमनम् आवश्यकमेव आसीत् ?
Solution:
ସଙ୍କଟାତ୍

22. गुरुशिष्ययोः वचनं श्रुत्वा राजा किमभूत् ?
Solution:
ବିସ୍ମୟଚକିତମ୍

23. विस्मयचकितेन केन पृष्टं कः एषः व्यापार : इति ?
Solution:
ରାଳ

संक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. अन्धेरनगरीं प्राप्य गुरुशिष्यौ किं कृतवन्तौ ?
Solution:
ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ତେନ ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ତସ୍ମିନ୍ ନଗରେ ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବସିତଂ ଗୁରବେ ନିବେଦିତବାନ୍ । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ ଅଗତିକ ଗୁରୁ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅମୁମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ । ତୋ ଉଭୌ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ମିଯାନ୍ନମୋବନେନ ପରିପ୍ଯେ ସଂକାଣେ |

2. आपणं गतेन शिष्येण किं दृष्टम् ?
Solution:
ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ନିବସତଃ । ତତ୍ର ଆପଣ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ଅତ୍ର ତତ୍ରୈବ ସ୍ଥାୟୀରୂପେଣ ବସିତୁଃ ଶିଷ୍ୟ ଗତେନ ଶିଷ୍ୟଣ ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ଗୁରବେ ନିବେଦୟତ୍ ।

3. कथं गृहनिर्माणकर्त्ती देहदण्डेन दण्डितः ?
Solution:
ଏକସ୍ମିନ୍ ସମୟେ ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ । ତସ୍ୟାଶ୍ଚ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ଏକା ପଞ୍ଚବଂ ଗତା । ଅଜାୟୀ ସ୍ଵାମିନା ରାଜଃ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗୀ ଉପସ୍ଥାପିତଃ । ରାଜ୍ଞ ଆଦେଶେନ ଗୃହନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତା ଆହୂତଃ ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟା କାରଣମ୍ ଇତି କୃତ୍ୱ ଦେହଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ଚ ।

4. कथं लेपकारः देहदण्डः आज्ञापित: ?
Solution:
ଗୃହସ୍ୱାମିନା ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା ବିଜ୍ଞାପିତଂ ଯତ୍ ନ ତସ୍ୟ ଡଃ ଅପରାଧଃ ଅପିତୁ ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ, ଯେନ ଭିଭିନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ । ଅତଃ ଲେପକାରମ୍ ଆହୂୟ ତସ୍ମି ଅପି ଡଃ ଏବ ଦେହଦଣ୍ଡ ଆଜ୍ଞାପିତଃ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः

5. कथं श्रमिकः मृत्युदण्डेन दण्डितः ?
Solution:
ଲେପକାରେଣ ସଗଦ୍‌ଗଦଂ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଅଧିକଂ ଜଳଂ ପ୍ରଦରଂ ଯେନ ପକଃ ତରଳତରଃ ଯତ୍ ନୈଷ ମମ ଦୋଷ ଅପିତୃ ମୃତ୍ତିକାୟାଂ ଜଳପ୍ରଦାତଃ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଯେନ ଜାତଃ ଇତି ରାଜ୍ଞା ତସ୍ୟ ବଚନମ୍ ଅନୁମତମ୍ । ଅତଃ ଆହୂୟ ଆନୀତଃ ସ୍ୱ ଣ୍ଡମିକ: ଅର୍ପି ତେଳେବ ମତ୍ୟୁଜଣେନ ଦଣ୍ଡିତ |

6. वधायनियोजितं रज्जुवन्धनं कीदृशमासीत् ?
Solution:
ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟା କାରଣଂ ଶ୍ରମିକଃ ଇତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତେ ସତି ଆହୂୟ ଆନୀତଃ ନଃ ଶ୍ରମିକଃ ଅପି ତଦୈବ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ଯଦା ନଃ ଶ୍ରମିକ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ତଦା ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ ଆୟାତଂ ଯଦ୍ ବଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜୁବନ୍ଧନଂ ତସ୍ୟ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ବୃହଦାକାରମ୍ ଆସୀତ୍ ।

7. रज्जुवन्धनं दृष्ट्वा महामन्त्रिणा किम् उक्तम् ?
Solution:
ଯଦା ଶ୍ରମିକ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ତଦା ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ବଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ବୃହଦାକାରମ୍ ଆସୀତ୍ । ତଦା କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ବିଚାରେ କ୍ରିୟମାଣେ ସମୀପସ୍ଥିତେନ ମହାମନ୍ତ୍ରଣା ଉକ୍ତ ଯଦ୍ ଏକସ୍ୟ ପ୍ରାଣାନ୍ତେ ଘଟିତେ ଅନ୍ୟସ୍ୟ କନ୍ୟାପି ପ୍ରାଣୀ ତୁ ହର୍ଭବ୍ୟା ଏବଂ ଇତି । ତଦା ଏତଦ୍ ନିଶ୍ଚିତଂ ଯଦ୍ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୋଽପି ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀନଃ ଆନେତବ୍ଯ ଇତି ।

8. राजपुरुषैः धृतः शिष्यः किं कृतवान् ?
Solution:
ରଜ୍ଜୁ ବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ଵା ପଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ । ଶିଷ୍ୟ କୋଽପି ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀବମ୍ ଆନେତୁଃ ରାଜପୁରୁଷେ ଗୁରୁଶିଷେ ଦୃଷ୍ଟି । ରାଜପୁରୁଷୋ ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେଣ ରାଜାନଂ ପ୍ରାର୍ଥିତବାନ୍ । ଯଦ୍ ଅହଂ ସର୍ବଥା ନିର୍ବୋଷ ଅସ୍ଥି । ମୟା ନ କୋଽପି ଅପରାଧଃ କୃତଃ । କିନ୍ତୁ ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ପରିଦେବନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

9. संकट निर्गमनाय गुरुः किं कृतम् ?
Solution:
ଯଦା ରାଜପୁରୁଷେ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ବା ଡଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ, ତସ୍ମିନ୍‌କାଳେ ଗୁରୁ କଥ୍ତବାନ୍ ଯତ୍ – ଅସ୍ୟାମ୍ ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଉଚିତମ୍, ଅନୁଚିତଂ, ନ୍ୟାୟମ୍, ଅନ୍ୟାୟମ୍ ଇତ୍ୟେତ ବିଚାରଃ ନୈବ କ୍ରିୟତେ । କିନ୍ତୁ ତଦା ତ୍ୱୟା ଅବଧାନଂ ନ ଦତ୍ତମ୍ । ପରନ୍ତୁ ତସ୍ମାତ୍ ସଂକଟାତ୍ କଥମପି ନିର୍ଗମନମ୍ ଆବଶ୍ୟକମେବ ଆସୀତ୍ । ଗୁରୁଣା ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ କର୍ତେ କିମପି ଉପାୟରୂପେଣ କମ୍ ।

10. गुरुः किं गुरोः वचनं श्रुत्वा राज्ञा किमुक्तम् ?
Solution:
ଜନ୍ମନି ଅହମେବ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ସମ୍ରାଟ୍ ଭବିଷ୍ୟାମି । ରାଜ୍ଞ ଏତାଦୃଶୀ ଇଚ୍ଛା ତଥ୍ୟ ଗୁଣହୀନତାୟା ପରିଚୟ ।

11. कथं पृथक् पृथक् नियमा: उपदिष्टा: ?
Solution:
ଅସ୍ମାକଂ ଶାସ୍ତ୍ରକାରେ ସର୍ବେପି ଜନଃ ବ୍ୟବହାରୋପଦେଶବିଷୟେ ଏକସ୍ୟାମେବ ଶ୍ରେଣ୍ୟ ନ ସ୍ଥାପିତା । ଅପି ତୁ ଏକୈକସ୍ୟ ପ୍ରକୃତଂ ପ୍ରବୃଭିମ୍ ଆକଳନଶକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାଂ ଚ ସମ୍ୟକ୍ତୟା ଅଭ୍ୟସ୍ୟ ତଃ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ନିୟମଃ ଜନେଭ୍ୟ ଉପଦିଷ୍ଟା ।

12. कथं किं कृत्वा सर्वेषां मूल्यनिर्धारणम् उचितम् ?
Solution:
ଅନବସ୍ଥାପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରସଜ୍ୟତେ । ଅତଃ ଏକୈକସ୍ୟ ଯୋଗ୍ଯତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦୀନାଂ ବିଚାରଂ କୃତ୍ୱ ଏବ ସର୍ବେକ୍ଷାଂ ମୂଲ୍ୟନିର୍ଧାରଣମ୍ ଉଚିତମ୍ । ଅତଃ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ବ୍ୟବହାରଃ ସ୍ଵାଭାବିକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚ ।

दीर्घप्रश्नोत्तरम्

1. तीर्थाटने गुरुशिष्ययोः अन्धेरनगरीनिवासकारणं विवृणुत ।
Solution:
ଏକଦା ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥାଟନଂ କୁର୍ବରୌ ଅନ୍ଧରନଗରୀନାମକ ସ୍ଥାନଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତି । ତସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗର୍ଯ୍ୟା ଶିଷ୍ୟ ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ କ୍ରତୁମ୍ ଆପଣଂ ଗତବାନ୍ । ଆପଣେ ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ମନଃ ପ୍ରସନ୍ନ ଅଭିବତ୍ । ଅତଃ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ଅସ୍ମିନ୍ ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ସ୍ଥାୟୀରୂପେଣ ନିବାସାର୍ଥୀ ଶିଷ୍ୟ ସାଗ୍ରହଂ ଗୁରବେ ନିବେଦିତବାନ୍ । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ଏତାଦୃଶଃ ନିବେଦନେନ ଅଗତିକଃ ଗୁରୁ ତସ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ । ଅତଃ ତୌ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ସେବନେନ ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ । ଅସ୍ମାତ୍ କାରଣାତ୍ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ତସ୍ମିନ୍ ଅଛେରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଅବସ୍ଥିତୌ ।

2. राज्ञा कथं कौ देहदण्डेन दण्डितः ?
Solution:
ଏକସ୍ମିନ୍ ସମୟେ ଅକ୍ଷେରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧ ନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ । ତତ୍ର ଭିତ୍ତେ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଏକା ଅଜା ପଞ୍ଚତ୍ୱ ଗତା । ଅଜାୟା ସ୍ୱାମିନା ରାଜ୍ଞ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପିତଃ । ରାଜା ଗୃହନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତାମ୍ ଆହୂୟ ତମ୍ ଅଜାୟୀ ମୃତ୍ୟା କାରଣମ୍ ଇତି କୃତ୍ଵା ଦେହଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ଚ । ପରଂ ଗୃହସ୍ୱାମିନା କଥ୍ ଯତ୍ – ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରେଣ ଭିଭିନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ୟକ୍ ନ ଅନୁଷ୍ଠିତମ୍ । ଏତତ୍ ଶୁତ୍ବା ରାଜା ଲେପକାରମ୍ ଆହୂୟ ତସ୍ମି ଅପି ଦେହଦଣ୍ଡନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ଲେପକାରଃ ସଗଦ୍‌ଗଦଂ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଯତ୍ ନୈଷ ମମ ଦୋଷୀ ଅପି ତୁ ମୃତ୍ତିକାୟାଂ ଜଳପ୍ରଦାତୁଃ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଯେନ ଅଧିକଂ ଜଳଂ ପ୍ରଦରଂ ଯେନ ପଙ୍କା ତରଳତରଃ ଜାତଃ ଇତି ରାଜ୍ଞା ତଥ୍ୟ ବଚନମ୍ ଅନୁମତମ୍ । ଅତଃ ଆହୂୟ ଆନୀତଃ ସ ଶ୍ରମିକ ଅପି ତେନୈବ. ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ।

3. अन्धेरनगरर्या न्यायव्यवस्थाः कीदृशी आसन् ?
Solution:
ଅନ୍ଧରନଗରୀ ବସ୍ତୁତଃ ଏକା ଭିନ୍ନା ନଗରୀ ଆସୀତ୍ । ଯତ୍ର ଉଚିତମ୍, ଅନୁଚିତଂ, ନ୍ୟାୟମ୍, ଅନ୍ୟାୟମ୍ ଇତ୍ୟେତୟୋ ବିଚାରଃ ନୈବ କ୍ରିୟତେ । ଅସ୍ମିନ୍ ନଗର୍ଯ୍ୟା ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧମ୍ । ଭିତ୍ୟାମ୍ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ମୃତ୍ୟୁ କାରଣଂ ଗୃହସ୍ଵାମୀ ଇତି ନିଶ୍ଚିତମ୍ । ସ ଯଦା ଯୁକ୍ତା ଲେପକାରସ୍ୟ ଦୋଷ ପ୍ରଦର୍ଶିତଂ ତଦା ରାଜ୍ଞା ତେନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ପୁନଶ୍ଚ ବିଚାରଶକ୍ତି ନାସୀତ୍ । ଅସ୍ମିନ୍ ନଗର୍ଯ୍ୟା ଶାସନବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁଶୃଙ୍ଖଳିତଃ ନାସୀତ୍ । ସର୍ବେଷା ବୁଦ୍ଧି ଭ୍ରଷ୍ଟ ଆସୀତ୍ । ଯଦା ଶ୍ରମିକ ଆନୀତଃ ମୃତ୍ୟୁ ନିମିତ୍ତ ତଦା ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନୟା ଅଧ୍ଵକମ୍ ଆସୀତ୍ । ଅତଃ ମହାମନ୍ତ୍ରଣା ନିଶ୍ଚିତଂ ଯତ୍ନ ଏକ ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀବ ଆନେତବ୍ୟ ଇତି । ଅସ୍ମାତ୍ ଏବ ମହାମନ୍ତ୍ରଶଃ ଅଜ୍ଞତା ପରିଲକ୍ଷ୍ୟତେ । ଅନନ୍ତରଂ ତୁ ରାଜମାର୍ଗ ଗଚ୍ଛନ୍ତଃ ରାଜପୁରୁଷା ଶିଷ୍ୟ ଧୃତ୍ଵା ବଧାର୍ଥମ୍ ଆନୀତବନ୍ତଃ । ଇତଃ ରାଜପୁରୁଷାଣାମ୍ ଅଜ୍ଞତା ପରିଲକ୍ଷ୍ୟତେ । ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ସର୍ବେଷା ରାଜ୍ଞ, ମହାମନ୍ତ୍ରଣ, ରାଜପୁରୁଷାନାଂ ଚ ବୁଦ୍ଧି ବିପରୀତଃ ଆସନ୍ । ଅନେନ ନଗରୀ ଇୟଂ ସ୍ବନାମ୍ନା ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦିତା ।

4. व्यवहारोपदेशविषये अस्माकं शास्त्रकाराः किं कृतम् ?
Solution:
ବ୍ୟବହାର ଉପଦେଶ ବିଷୟେ ଅସ୍ମାକଂ ଶାସ୍ତ୍ରକାରଃ ସର୍ବେପି ଜନଃ ଏକସ୍ୟାମେବ ଶ୍ରେଣଂ ନ ସ୍ଥାପିତା । ଅପି ତୁ ଏକୈକସ୍ୟ ପ୍ରବୃଭିମ୍ ଆକଳନଶଣ୍ଡିଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାଂ ଚ ସମ୍ପୃକ୍ତୟା ଅଭ୍ୟସ୍ୟ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ନିୟମ ଭେଦ ଜନେଭ୍ୟ ଉପଦିଷ୍ଟା । ଅସ୍କ୍ରିନ୍ ଜଗତି ସମତାପ୍ରସ୍ଥାପନାର୍ଥେ ଗୁଣିଗୁଣହୀନୌ ଯଦା ଏକସ୍ୟାମେବ ଶ୍ରେଣ୍ୟ ସଂସ୍ଥାପ୍ୟତେ ତଦା ଅନବସ୍ଥାପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରସଜ୍ୟତେ । ଏକୈକସ୍ୟ ଗୁଣସ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦୀନାଂ ବିଚାରଂ କୃତ୍ରୈବ ସର୍ବେକ୍ଷାଂ ମୂଲ୍ୟନିର୍ଧାରଣମ୍ ଉଚିତମ୍ ।

भावसंप्रसारणम्

1. तस्य आग्रहातिशयेन अगतिकः गुरुः प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् ।
Solution:
ପ୍ରସଙ୍ଗୋଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ଥିନ୍ ବାକ୍ୟ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟୟୋ ଅନ୍ଧେରନଗରୀ ନିବାସବିଷୟଂ ବର୍ଣ୍ଣିତଂ ଭବତି । ଯଦା ଶିଷ୍ୟ ଗତବାନ୍ ତଦା ଦୃଷ୍ଟୀ ଯତ୍ ଶାକଂ ତଥା ମିଷ୍ଟାନଂ ସମାନମୂଲ୍ୟନ ଉପଲବ୍ଧ । ଅତଃ ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ ଶିଷ୍ୟ ଅଗ୍ରେ ପ୍ରବାସଂ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ତସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗର୍ଯ୍ୟା ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବସିତୁମିୟେଷ । ଏତଦର୍ଡିଂ ଗୁରବେ ସାଗ୍ରହଂ ନିବେଦିତବାନ୍ । ଅତଃ ଅଗତିକଃ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ଆଗ୍ରହାତିଶୟଂ ଦୃଷ୍ଟା ତତ୍ର ସ୍ଥାୟିରୂପେଣ ନିବସିତୁଃ ପ୍ରସ୍ତାବମ୍ ଅମୁମ୍ ଅନୁମୋଦିତବାନ୍ । ଅନନ୍ତରଂ ତୌ ଗୁରୁଶିଷେ ତସ୍ମିନ୍ନେବ ନଗର୍ଯ୍ୟା ସ୍ଥିତ୍ଵା ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ ।

2. तस्याश्च अधस्तात् अजा एका पञ्चत्वं गता ।
Solution:
ପ୍ରସଙ୍ଗୋଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅର୍ଥିକସ୍ମିନ୍ ସମୟେ ଅକ୍ଷେରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ ଗୃହସ୍ୟ ଭିଭିଂ ଅକସ୍ମାତ୍ ଧରାଶାୟିନୀ ଅଭୂତ୍ । ତସ୍ୟା ଭିତ୍ତେ ଅଧସ୍ତାତ୍ ଅଜା ଏକା ପଞ୍ଚବଂ ଗତା । ଅଜାୟା ସ୍ଵାମିନା ରାଜ୍ଞ ପୁରତଃ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପିତଃ । ରାଜ୍ଞ ଆଦେଶେନ ଅଜାୟା ସ୍ଵାମୀ ଆହୂତ ଆନୀତଃ ଚ । ତମେବ ଦେହଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ ଚ । ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟୁକାରଣେନ ଅନ୍ତତଃ ଗଡା଼ ରାଜ୍ଞ ମୃତ୍ୟୁ ଅଭବତ୍ ।

3. एकस्य प्राणान्ते घटिते अन्यस्य कस्यापि प्राणा तु हर्तव्याः ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକଃ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ଥିନ୍ ବାକ୍ୟ ମହାମନ୍ତ୍ରଣ ଉକ୍ତି ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ଅଜାୟା ମୃତ୍ୟୁ କାରଣମ୍ ଇତି ଅନେନ ଶ୍ରମିକ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ ଦଣ୍ଡିତଃ । ଯଦା ନଃ ଶ୍ରମିକଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ତଦା ଏତଦ୍ ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ ଆୟାତଂ ଯଦ୍ ବିଧାୟ ନିୟୋଜିତଂ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ଶ୍ରମିକସ୍ୟ ଗ୍ରୀବାୟା ତୁଳନାୟା ବୃହଦାକାରମ୍ ଆସୀତ୍ । ତଦା କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ବିଚାରେ କ୍ରିୟମାଣେ ସମୀପସ୍ଥିତେନ ମହାମନ୍ତ୍ରଣା ଉକ୍ତ ଯଦ୍ ଏକସ୍ୟ ପ୍ରାଣାନ୍ତେ ଘଟିତେ ଅନ୍ୟସ୍ୟ କନ୍ୟାପି ପ୍ରାଣା ତୁ ହର୍ତବ୍ୟା ଚ ଏବଂ ଇତି । ତଦା ଏତଦ୍ ନିଶ୍ଚିତଂ ଯଦ୍ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୋଽପି ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀକଃ ଆନେତବ୍ୟ ଇତି । ଅସ୍ମାତ୍ ବ୍ୟାକ୍ୟାତ୍ ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ମନ୍ତ୍ରଣ ବୁଦ୍ଧିହୀନତା ପରିପ୍ରକାଶିତଂ ଭବତି ।

4. किन्तु तस्य परिदेवनं केनापि न श्रुतम् ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ ଗଦ୍ୟାତ୍ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ୟାଶୟଃ ଭବତି ଯତ୍ ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ କ୍ରନ୍ଦନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ । ରାଜପୁରୁଷେ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ମା ନଃ ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ ! ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେଣ ରାଜାନଂ ପ୍ରାର୍ଥିତବାନ୍ ଯଦ୍ ଅହଂ ସର୍ବଥା ନିର୍ବୋଷ ଅସ୍ଥି । ମୟା ନ କୋଽପି ଅପରାଧଃ କୃତଃ । କିନ୍ତୁ ତଥ୍ୟ ପରିଦେବନଂ କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

5. तदा विस्मयचकितेन राज्ञा पृष्टं कः एषः व्यापारः इति ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’କଥାତଃ ଆନୀତଃ । ଅତ୍ର ଅନ୍ଧରନଗର୍ଯ୍ୟା ରାଜ୍ଞ ବିସ୍ମୟ –ଚକିତଭାବଂ ବର୍ଣ୍ଣିତମ୍ । ବଧନିମିତ୍ତ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନସ୍ୟ ବୃହଦାକାରଂ ଦୃଷ୍ଟା ଯଦା ମହାମନ୍ତ୍ରୀ ଏକସ୍ୟ ପ୍ରାଣାନ୍ତେ ଅପରସ୍ୟ ଜୀବନମ୍ ଅପହର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ଉଲ୍ଲେ ରାଜପୁରୁଷୋ ଶିଷ୍ୟ ଗୃହୀତ୍ବା ବଧସ୍ଥାନଂ ନୀତଃ । ଶିଷ୍ୟାଽପି ବହୁପ୍ରକାରେଣ ରାଜାନଂ ପ୍ରାର୍ଥିତବାନ୍ ଯତ୍ ତଥ୍ୟ କିମପି ଦୋଷ ନାସ୍ତି ଇତି । ପରନ୍ତୁ କୋଽପି ତସ୍ୟ ପରିବେଦନଂ ନ ଶ୍ରୁତମ୍ । ଅସ୍ଥିନ୍ ଏବ କାଳେ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟ ରକ୍ଷାର୍ଥୀ ତଥ୍ୟ କର୍ତେ ଉପାୟରୂପେଣ କିଞ୍ଚିତ୍ କମ୍ । ଅନନ୍ତରଂ ତୁ ଉଭୌ ଗୁରୁଶିର୍ଷେ ପରସ୍ପର ସ୍ଵଜୀବନାପହାରଣାର୍ଥମ୍ ଇଚ୍ଛିତବର୍ଷେ । ଏତଦ୍ ଦୃଷ୍ଟା ରାଜା ବିସ୍ମୟଚକିତଃ ଅଦ୍ଭୁତ୍ । ତେନ ଉକ୍ତ ଯତ୍ କଃ ଏଷ ବ୍ୟାପାରଃ ଇତି । ଗୁରୁ ଯଦେବ କାରଣମ୍ ଉକ୍ତ ତେନ ରାଜ୍ଞା ସ୍ଵାସ୍ୟ ବଧାର୍ଥମ୍ ଇଚ୍ଛୁକଃ ।

उत्कलभाषया अनुवादं कुरुत :

1. अथैकदा गुरुशिष्यौ तीर्थाटनं कुर्वन्तौ अन्धेरनगरीनामकं स्थाने सम्प्राप्तौ ।
Solution:
ଥରେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥଭ୍ରମଣ କରି କରି ଅନ୍ଧରନଗରୀ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ଯାଇ ପହଞ୍ଚିଲେ ।

2. भोजनसामग्रीं क्रेतुम् आपणं गतेन शिष्येण दृष्टं यत् शाकं तथा मिष्टान्नं समानमूल्येन उपलब्धे ।
Solution:
ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇଥବା ଶିଷ୍ୟ ଦେଖୁଲା ଯେ ଶାଗ ଓ ମିଠା ଏକା ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः

3. तस्य आग्रहातिशयेन अगतिकः गुरुः प्रस्तावम् अमुम् अनुमोदितवान् ।
Solution:
ତା’ର ଅତ୍ୟଧିକ ଆଗ୍ରହ ହେତୁ ଗତିଶୂନ୍ୟ ଗୁରୁ ସେହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲେ ।

4. अथैकस्मिन् समये नगर्याम् आरब्धनिर्माणस्य गृहस्य भित्तिः अकस्मात् धराशायिनी अभूत् ।
Solution:
ଏହାପରେ କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ନଗରୀରେ ତିଆରି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏକ ଘରର କାନ୍ଥ ହଠାତ୍ ମାଟିରେ ମିଶିଗଲା ।

5. तस्याश्च अधस्तात् अजा एका पञ्चत्वं गता ।
Solution:
ତାହାର ତଳେ (ଚାପିହୋଇ) ଏକ ମାଈଛେଳି ମରିଗଲା ।

6. अतः लेपकारम् आहूय तस्मै अपि सः एव देहदण्डः आज्ञापितः ।
Solution:
ଏଣୁ ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀକୁ ଡାକି ତାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ହିଁ ଦଣ୍ଡିତ କରାଗଲା ।

7. अतः आहूय आनीतः सः श्रमिकः अपि तेनैव मृत्युदण्डेन दण्डितः ।
Solution:
ଏଣୁ ସେହି ଶ୍ରମିକକୁ ଡାକି ଆଣି ତାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଗଲା ।

8. तदा एतत् निर्णीतं यत् रज्जुवन्धनयोग्यः कोऽपि पुष्टग्रीवः आनेतव्यः इति ।
Solution:
ସେତେବେଳେ ଏହା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହେଲା ଯେ ଦଉଡ଼ି ଫାଶର ଯୋଗ୍ୟ କୌଣସି ମୋଟା ବେକ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅଣାଯିବା ଉଚିତ ।

9. अन्वेषणकार्ये नियुक्तैः राजपुरुषैः संयोगवशात् तनैव पथा गच्छन्तौ गुरुशिष्यौ दृष्टौ ।
Solution:
ଖୋଜିବା କାମରେ ନିୟୋଜିତ ରାଜପୁରୁଷମାନେ ଯୋଗକୁ ସେହି ବାଟରେ ଯାଉଥ‌ିବା ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ।

10. शिष्यः वहुप्रकारेण राजानं प्रार्थितवान् यद् अहं सर्वथा निर्दोषः अस्मि ।
Solution:
ଶିଷ୍ୟ ନାନାପ୍ରକାରେ ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ମୁଁ ସବୁପ୍ରକାରେ ଦୋଷଶୂନ୍ୟ ଅଟେ ।

11. परन्तु तस्मात् संकटात् कथमपि निर्गमनम् आवश्यकमेव आसीत् ।
Solution:
କିନ୍ତୁ ସେହି ବିପଦରୁ କୌଣସିମତେ ବାହାରିଆସିବା ହିଁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା ।

12. तदा शिष्योऽपि साग्रहम् अब्रवीत् यत् मा एवम् ।
Solution:
ସେତେବେଳେ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆଗ୍ରହ ସହ କହିଲା ଯେ ଏପରି କରନାହିଁ ।

13. तच्छ्रुत्वा राज्ञा उक्तं यद् अस्यां परिस्थित्याम् अहमेव वधस्य इच्छुकः इति ।
Solution:
ତାହା ଶୁଣି ରାଜା କହିଲେ ଯେ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୁଁ ହିଁ ମରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଅଛି ।

14. अस्माकं शास्त्रकारैः सर्वेपि जनाः व्यवहारोप- देशविषये एकस्यामेव श्रेण्यां न स्थापिताः ।
Solution:
ଆମର ଶାସ୍ତ୍ରକାରମାନେ ସମସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟବହାର ଉପଦେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ହିଁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିନାହାନ୍ତି ।

15. एकैकस्य गुणस्य योग्यता, प्रतिभा इत्यादीनां विचारं कृत्यैव सर्वेषां मूल्यनिर्धारणम् उचितम् ।
Solution:
ଜଣଜଣଙ୍କର ଗୁଣର ଯୋଗ୍ୟତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦିର ବିଚାର କରି ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

गुणिगुणहीनविवेकः (ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକଃ)

ଲେଖକପରିତୟ – ଲେଖକମାନ୍ୟ ମାଧବ ପାଣାଲେ ତେବେକର ମହାଦପ ମଦେଶର ପୁଣ୍ୟଘରନ ନିବାସୀ ଅଟନ୍ତି । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପ୍ରୀତି ଏ ମହୋଦୟଙ୍କୁ ଆଜନ୍ମରୁ ବ୍ରହ୍ମଗରୀ କରିଥିଲା । ୧୯୪୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସଂସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ସେବେଠାରୁ ଏ ମହୋଦୟ ସଂସ୍କୃତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମନୋନିବେଶ କରିଛନ୍ତି । ବିଶ୍ଵ ସଂସ୍କୃତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ସଂଗଠନ ରଚନା ସହ ପ୍ରକାଶନ ନିମନ୍ତେ ‘ହେରମ୍ବପ୍ରକାଶନମ୍’ ନାମକ ସଂସ୍ଥା ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ଅନେକ ସଂସ୍କୃତ ପୁସ୍ତକମାନଙ୍କର ପ୍ରକାଶନ ହେଉଛି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ନାନାଙ୍ଗେ ଏକବଂ’, ‘ସୋମନାଥବିଜୟ’, ‘ଧର୍ମୋରକ୍ଷତି ରକ୍ଷିତଃ’ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରମୁଖ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

ବିଷୟପ୍ରବେଶ – ଆମର ଶାସ୍ତ୍ରକାରମାନେ ସମସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଓ ଉପଦେଶ ବିଷୟକୁ ଏକ ଶ୍ରେଣୀରେ ସ୍ଥାପନ କରିନାହାନ୍ତି । ଜଣଜଣକର ପ୍ରକୃତି, ପ୍ରବୃତ୍ତି, ଆକଳନ ଶକ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାକୁ ଭଲଭାବେ ନିରୀକ୍ଷଣ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ନିୟମର ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଏ ସଂସାରରେ ଯଦି ସମତା ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ଗୁଣୀ ଓ ଗୁଣହୀନଙ୍କୁ ଯଦି ଏକ ଶ୍ରେଣୀରେ ସଂସ୍ଥାପିତ କରିବା ତେବେ ଅନବସ୍ଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆସିବ । ଅନର୍ଥ ବା ଅଘଟଣ ହିଁ ଘଟିବ । ଏଣୁ ଜଣଜଣଙ୍କର (ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର) ଗୁଣର ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ପ୍ରତିଭାଦି ବିପ୍ଟରକରି ସମସ୍ତଙ୍କର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ବା ଉଚିତ। ଏହି ତଥ୍ୟ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ଆଲୋଚିତ କଥା ‘ଗୁଣିଗୁଣହୀନବିବେକ’ରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

ସାରକଥା – ଏକଦା ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥଭ୍ରମଣରେ ଯାଇ ଅନ୍ଧର–ନଗରୀରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଭୋଜନ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇ ଶିଷ୍ୟ ଦେଖେତ ସେଠାରେ ଶାଗ ଏବଂ ମିଠା ସମାନ ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି । ଶିଷ୍ୟ ଆନନ୍ଦମନା ହୋଇ ସେହି ନଗରୀରେ ନିବାସ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଗୁରୁଙ୍କୁ ନିବେଦନ କଲା । ଶିଷ୍ୟର ଅତିଶୟ ଆଗ୍ରହ ଦେଖ୍ ଗୁରୁ ତାହା ଅନୁମୋଦନ କଲେ ଓ ଦୋଷ ନୁହେଁ । ପରନ୍ତୁ ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀ ଯେ କି କାନ୍ଥ ଭଲଭାବେ ନିର୍ମାଣ କଲା ନାହିଁ ସେ ହିଁ ଦୋଷୀ । ଏହାପରେ ରାଜା ଲେପକାର (ମିସ୍ତ୍ରୀ)କୁ ଡକାଇ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦେଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ଦୋଷକୁ ସ୍ଵୀକାର ନକରି ଏହା ଶ୍ରମିକର ଦୋଷ ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କଲା । କାରଣ ଅଧିକ ଜଳଦେବାରୁ କାଦୁଆମାଟି ହେତୁ ଏପରି ହେଲା । ରାଜା ତା’ର ଏପରି କଥାରେ ସମ୍ମତ ହୋଇ ଶ୍ରମିକକୁ ଡକାଇ ତାକୁ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କଲେ ।

ଯେତେବେଳେ ସେ ଶ୍ରମିକଟିକୁ ବଧସ୍ଥାନକୁ ନିଆଗଲା ସେତେବେଳେ ଦେଖାଗଲା ଯେ ବଧ ନିମନ୍ତେ ଥିବା ରଜ୍ଜୁ ବା ଫାଶ ତା’ ବେକଠାରୁ ବଡ଼ ଥିଲା । କ’ଣ କରାଯିବ ବୋଲି ବିୟର କରନ୍ତେ ମହାମନ୍ତ୍ରୀ କହିଲେ– ଜଣକର ପ୍ରାଣ ପାଇଁ ଆଉ ଜଣଙ୍କୁ ପ୍ରାଣଦାନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ତାପରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେଲା ଯେ ରଜ୍ଜୁ ବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୌଣସି ପୃଥୁଳ ବା ମୋଟା ବେକ ଥିବା

ଧରିନେଇ ବଧସ୍ଥାନକୁ ଗଲେ | ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ
କରିନାହିଁ । ହେଲେ ତା’ର ବିଳପନ ବା କ୍ରନ୍ଦନ କେହି ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

ଅପରାଧ ଏହାପରେ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟକୁ କହିଲେ– ମୁଁ ପ୍ରଥମରୁ ତୁମକୁ କହିଥିଲି ଯେ– ଏ ହେଉଛି ଅନ୍ଧକାର ନଗରୀ । ଏଠି ଉଚିତ ଅନୁଚିତ, ନ୍ୟାୟ ଅନ୍ୟାୟ କିଛି ବିଋର କରାଯାଏ ନାହିଁ । ସେତେବେଳେ ତୁମେ ମୋ କଥା ଶୁଣିଲ ନାହିଁ । ତଥାପି ଗୁରୁଶିଷ୍ୟକୁ ଏପରି ବିପଦରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ନିମନ୍ତେ ଚିନ୍ତାକରି ଶିଷ୍ୟର କାନରେ କିଛି ଉପାୟ କହିଲେ ।

ଯେତେବେଳେ ଶିଷ୍ୟକୁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ନିଆଗଲା, ତା’ ସମ୍ମୁଖକୁ ଗୁରୁ ଋଲିଆସି କହିଲେ, ଶିଷ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ମୋତେ ବଧ କରାଯାଉ କାରଣ ମୋର ଗ୍ରୀବା ପରିପୁଷ୍ଟ । ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ତାକୁ ମାରିବାକୁ ନିବେଦନ କଲା । ଏପରି ଘଟଣା ଦେଖୁ ରାଜା ବିସ୍ମିତ ହେଲେ ଓ ଏହାର କାରଣ ପୟରନ୍ତେ ଗୁରୁ କହିଲେ ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହିକ୍ଷଣି ଯେ ବଧ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରାଣ ବିସର୍ଜନ କରିବ ସେ ଆଗାମୀ ଜନ୍ମରେ ଚକ୍ରବର୍ତୀ ସମ୍ରାଟ୍ ହେବ । ଗୁରୁଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏକଥା ଶୁଣିବାମାତ୍ରେ ରାଜା ଏ ମୁହୂର୍ଭରେ ମୁଁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ସୁକ ବୋଲି କହିଲେ- ଏ କଥାରୁ ଆମକୁ ଶିକ୍ଷା ମିଳୁଛି ଯେ ଗୁଣୀ ଓ ଗୁଣହୀନ ବିବେକ ବା ଜ୍ଞାନ ଆମର ତଦନୁସାରେ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ବ୍ୟବହାର ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ଗୁଣର ହେ ରାଜା ମୁଁ ଦୋଷୀ ନୁହେଁ ।

TEXT – 1

ଅଥେକବା …………………………………………ପରିପୁଷ୍ଟି ସଂଜାତୌ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ତୀର୍ଥାଟନଂ = ତୀର୍ଥଭ୍ରମଣ । କେତୁମ୍ = କିଣିବାକୁ । ଆପଣ = ଦୋକାନକୁ । ଶାକ୍ୟ = ଶାଗ । ଅଗ୍ରେ ଆଗରେ । ପ୍ରବାସଂ = ଅନ୍ୟଦେଶ ଗମନ । ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ = ପରିତ୍ୟାଗ କରି । ସାଗ୍ରହଂ ଆଗ୍ରହର ସହିତ । ଅଗତିକ କୌଣସି ଗତିନପାଇ । ଉଭୌ = ଉଭୟେ । ପରିପୁଷ୍ଟି = ବଳିଷ୍ଠ । ସଂଜାତୌ = ହୋଇଗଲେ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହାପରେ ଥରେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ତୀର୍ଥ ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଅଵେରନଗରୀ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଭୋଜନ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଦୋକାନକୁ ଯାଇ ଶିଷ୍ୟ ଦେଖୁଲା ଯେ ଶାଗ ତଥା ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ସମାନ ମୂଲ୍ୟରେ ମିଳୁଛି । ତଦ୍ଵାରା ଆନନ୍ଦମନା ଶିଷ୍ୟ ଆଗକୁ ଯାତ୍ରା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଏହି ନଗରୀରେ ହିଁ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ନିବାସ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଗୁରୁଙ୍କୁ ଆଗ୍ରହର ସହ ନିବେଦନ କଲା ବା ଜଣାଇଲା । ତା’ର ଅତିଶୟ ଆଗ୍ରହ ହେତୁ ଗତିହୀନ ଗୁରୁ ଏହାର ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲେ । ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ଭକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଉଭୟ ପରିପୁଷ୍ଟ ବା ବଳିଷ୍ଠ ହେଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିରେଦ – ଅନେକବା = ଅଥ + ଏକଦା । ତୀର୍ଥାଟନଂ = ତୀର୍ଥ + ଅଟନମ୍ । ସମ୍ରାପ୍ତି = ସମ୍ + ପ୍ରାପ୍ତି । ଅସ୍ପିନେବ = ଅସ୍କ୍ରିନ୍ + ଏବ । ଆଗ୍ରହୀତିଶୟନ = ଆଗ୍ରହ + ଅତିଶୟନ । ସଂଜାତୌ ସମ୍ + ଜାତୌ ।

ସମାସ – ଗୁରୁଶିକ୍ଷୌ = ଗୁରୁ ଚ ଶିଷ୍ୟ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ଭୋଜନସାମଗ୍ରୀ = ତେନ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍)। ସମାନମୂଲ୍ୟନ = ସମାନଃ ମୂଲ୍ୟ ତେନ (କର୍ମଧାରୟ) । ପ୍ରସନ୍ନଚିତଃ = ପ୍ରସନ୍ନ ଚିତଃ (କର୍ମଧାରୟଃ) । ସାଗ୍ରହଂ = ଆଗ୍ରହେନ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ (ସହାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ = ଆଗ୍ରହାଣାମ୍ ଅତିଶୟଂ, = ନ ଗତିକଃ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଭୋଜନାନାଂ ସାମଗ୍ରୀ, ତମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ମିଷ୍ଟାନ୍ନସେବନେନ = ମିଷ୍ଟାନ୍ନାନାଂ ସେବନମ୍, ତେନ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ତୀର୍ଥାଟନଂ, ସ୍ଥାନମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଆପଣଂ ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଶାକଂ, ମିଷ୍ଟାନଂ = କଉଁରି ୧ ମା । ସମାନମୂଲ୍ୟନ = କରଣେ ୩ୟା । ତେନ = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରସନ୍ନଚିତ୍ତ, ଶିଷ୍ୟ = କଉଁରି ୧ ମା । ପ୍ରବାସଂ = ନିବେଦନାର୍ଥେ ୪ ର୍ଥୀ କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅସ୍ଟିନ୍, ନଗରେ । ତଥ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଆଗ୍ରହାତିଶୟନ = ହେତୌ ୩ୟା = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଗୁରବେ । ଅଗତିକଃ, ଗୁରୁ = କଉଁରି ୧ ମା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଅଟନଂ = ଅଟ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ସ୍ଥାନମ୍ = ସ୍ପା + ଲ୍ୟୁଟ୍ । କେତୁମ୍ = କ୍ରୀଣ୍ + ତୁମୁନ୍ । ଦୃଷ୍ଟୀ = ଦୃଶ୍ = + କ୍ତ । ଉପଲବ୍ଧ = ଉପ୍ + ଲଭ୍ + କ୍ତ । ପ୍ରସନ୍ନ = ପ୍ର + ସଦ୍ + କ୍ତ । ପ୍ରବାସଂ ପରି + ତ୍ୟଜ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ନିବାସ କ୍ତବତୁ । ପୁଷ୍ଟ = ନି + ବସ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟ = କୃ + ତବ୍ୟ = ପୁଷ୍ + କ୍ତ । ସଂଜାତୌ ସମ୍ + ଜନ୍ + କ୍ତ (ଦ୍ବିବଚନେ) ।

TEXT – 2

ଅର୍ଥେକମିନ୍ନ …………………………………………. ମ୍ତ୍ୟୁଦଣେନ ଦଣ୍ଡତ |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ନଗରୀରେ । ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ = ଆରମ୍ଭ ନିର୍ମାଣର । ଭିଭିଂ ହଠାତ୍ । ଧରାଶାୟିନୀ = ଭୂଲୁଣ୍ଠିତ । ଅଭୂତ୍ = ହେଲା । ଅଜା = ମାଈଛେଳି । ପଞ୍ଚତ୍ବ = ମୃତ୍ୟୁ । ଅଜାୟା ସ୍ଵାମିନା = ମାଲିକଦ୍ଵାରା । ରାଜ୍ଞ = ରାଜାଙ୍କର । ପୁରତଃ = ସମ୍ମୁଖରେ । ଆଦେଶେନ = ଆଦେଶଦ୍ଵାରା । ଆହୂତଃ ଡକାଯାଇ । ମୃତ୍ୟା = ମୃତ୍ୟୁର । ଦେହଦଣ୍ଡେନ = ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ । ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା ଜଣାଇଲା । ଅପରାଧଃ = ଦୋଷ । ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ = ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀର । ସମ୍ୟକ୍ = ଭଲଭାବେ । ଲେପକାରମ୍ = ମିସ୍ତ୍ରୀକୁ । ଆହୂୟ = ଡାକି । ସଗଦ୍‌ଗଦଂ = ବାଷ୍ପରୁଦ୍ଧ କଣ୍ଠରେ । ତୁ = କିନ୍ତୁ । ମୃଭିକାୟାଂ = ମାଟିରେ । ତରଳତରଃ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଦଣ୍ଡିତଃ = ଦଣ୍ଡ ଦେଲେ ।

ତଳେ ଏକ ମାଈଛେଳି ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲା । ଛେଳିର ମାଲିକ ରାଜାଙ୍କ ଆଗରେ ଅଭିଯୋଗ ଉପସ୍ଥାପନ କଲା । ରାଜାଙ୍କ ଗୃହସ୍ଵାମୀ ଯୋଡ଼ହସ୍ତ ହୋଇ ଜଣାଇଲା ଯେ ତାହା ତା’ର ଦୋଷ ନୁହେଁ | କିନ୍ତୁ, ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀର ଦୋଷ, ଯାହାଦ୍ଵାରା କାନ୍ଥର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭଲଭାବେ କରାଯାଇନାହିଁ । ଏଣୁ ମିସ୍ତ୍ରୀକୁ ଡାକି ତାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡର ହିଁ ଆଜ୍ଞାଦେଲେ । ସେ ବାଷ୍ପରୁଦ୍ଧ କଣ୍ଠରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ଏହା ମୋର ଦୋଷ ନୁହେଁ । ପରନ୍ତୁ ମାଟିରେ ଜଳ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକର ଯେ କି ଅଧୁକ ଜଳ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ଯଦ୍ବାରା ପଙ୍କ ତରଳ ବା ପାଣିଆ ହୋଇଯାଇଛି, ରାଜା ତା’ର ଏପରି କଥାକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଏଣୁ ତାବ୍ଦ ଆଶାମାରବା ସେ ଶ୍ରମିକାକୁ ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଗଲା ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଅଥେକସ୍ମିନ୍ = ଅଥ + ଏକସ୍କ୍ରିନ୍ । ତସ୍ୟାଶ୍ଚ = ତସ୍ୟା + ଚ । ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା = ଅଞ୍ଜଳିନା । ନୈଷ = ନ + ଏଷ । ତନୈବ = ତେନ + ଏବ ।

ସମାସ – ଧରାଶାୟିନୀ = ଧରାୟାଂ ଶାୟିନୀ (୭୩ ତତ୍ତ୍ଵ) । ଗୃହନିର୍ମାଣକର୍ତ୍ତା (୬୩ ତତ୍) । ଦେହଦଣ୍ଡେନ = ଦେହସ୍ୟ ଦଣ୍ଡ, ତେନ (୬୩ ତତ୍) । ଗୃହସ୍ଵାମିନା = ଗୃହସ୍ୟ ନିର୍ମାଣଂ, ତସ୍ୟ କର୍ତ୍ତା ଗୃହସ୍ୟ ସ୍ଵାମୀ, ତେନ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା = ବଦ୍ଧମ୍ ଅଞ୍ଜଳି ଯେନ ଧଃ, ତେନ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ = ଇଷ୍ଟିକାୟା ଲେପକାରଃ ତସ୍ୟ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଲୋପକାରକ = ଲେଫ କରୋତି ଇତି, ତମ୍ (ଉପପଦ ତତ୍) । ଭିଭିନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟମ୍ = ଭିତ୍ତେ ଗଦ୍‌ଗଦେନ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ (ସହାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡନ = ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ସଗଦ୍‌ଗଦଂ ମୃତ୍ୟୁ ରୂପକ ଦଣ୍ଡ, ତେନ (ରୂପକ କର୍ମଧାରୟ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସମୟେ, ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ, ଗୃହସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କଉଁରି ୧ ମା । ତସ୍ୟା = ଅଧସ୍ତାତ୍ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅଜାୟା = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ରାଜ୍ଞ ୬ଷ୍ଠୀ । ସ୍ଵାମିନା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଅଭିଯୋଗ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଆଦେଶେନ = କଉଁରି ୩ୟା ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସମୟ, ନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ଅକାରଣେ ୭ମୀ । ଆରବ୍ଧନିର୍ମାଣସ୍ୟ, ଗୃହସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଭିଭିଂ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ତସ୍ୟା = ଅଧସ୍ତାତ୍ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅଜାୟା = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ରାଜ୍ଞ = ପୁରତଃ ଯୋଗେ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬୩ । ଜିଭି ୬ଷ୍ଠୀ । ସ୍ଵାମିନା = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଅଭିଯୋଗ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଆଦେଶେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ତେନ, ଗୃହସ୍ଵାମିନା, ବଦ୍ଧାଞ୍ଜଳିନା = ଅନୁସ୍ତେ କର୍ଭରି ୩ୟା । ତସ୍ୟ, ଇଷ୍ଟିକାଲେପକାରସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତସ୍ମି = ସଂପ୍ରଦାନେ ୪ର୍ଥୀ । ମୃତ୍ତିକାୟାମ୍ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଶ୍ରମିକସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଯେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ମଜ୍ଞ, ତରଳତରଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ରାଜ୍ଞା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ବଚନମ୍ : = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଡଃ, ଶ୍ରମିକଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ତେନ, ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆରବ୍ଧ = ଆ + ରଭ୍ + କ୍ତ । ନିର୍ମାଣମ୍ = ନିଃ + ମା + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ଗତା = ଗମ୍ + କ୍ତ (ଟାପ୍) । ଅଭିଯୋଗ = ଅଭି + ଯୁଜ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ = କୃତ୍ୱା = କୃ + କ୍ରାଚ୍ । ଦଣ୍ଡିତଃ = ଦଣ୍ଡ୍ + କ୍ତ। ଅପରାଧଃ = ଅପ + ରାଧ + ଘଞ୍ଜ୍ । ଆ + ହେ + ଲାପ୍। ଦୋଷ = ଦୁଷ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । ପ୍ରଦରଂ = ପ୍ର + ଦା + କ୍ତ । ଜାତଃ ବଚ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍। ଆନୀତଃ = ଆ + ନୀ + କ୍ତ ।

TEXT – 3

ଯଦା ନଃ ଶ୍ରମିକଃ ……………………………………………………………………………………….. କେନାପି ନ ଶ୍ରୁତମ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବଧସ୍ଥାନଂ = ମାରିବାର ଜାଗାକୁ । ନୀତଃ = ନିଆଗଲା । ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ = ଆଖୁ ଆଗକୁ । ଆୟାତଂ ଆସିଲା । ବଧାୟ = ବଧ ନିମନ୍ତେ । ଗ୍ରୀବାୟଃ = ବେକର । ବିଗ୍‌ରେ କ୍ରିୟାମାଣେ = ବିଋର କରାଯାଆନ୍ତେ। ଘଟିତେ = ଘଟନ୍ତେ । ହୁଅନ୍ତେ । ପୃଷ୍ଟଗ୍ରୀବ = ମୋଟା ବେକ ଥିବା ମନୁଷ୍ୟ । ସଂଯୋଗବଶାତ୍ = ଯୋଗକୁ । ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହଣ କରି । ପ୍ରାର୍ଥତବାନ୍ = ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ । ସର୍ବଥା = ସଦା । ଅପରାଧଃ = ଦୋଷ । ପରିଦେବନଂ = ବିଳାପ । କେନାପି ମଧ୍ୟ । ନ ଶ୍ରୁତମ୍ = ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

ଅନୁବାଦ – ଯେତେବେଳେ ସେ ଶ୍ରମିକକୁ ବଧ ସ୍ଥାନକୁ ନିଆଗଲା ସେତେବେଳେ ଏହା ଆଖୁ ଆଗକୁ ଆସିଲା (ଦେଖାଗଲା) ଯେ ବଧ ନିମନ୍ତେ ନିୟୋଜିତ (ବ୍ୟବହୃତ) ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନ ତା’ର ବେକ ତୁଳନାରେ ବୃହତ୍ ଆକାର ଥିଲା । ସେତେବେଳେ କ’ଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ବିୟର କରାଯାନ୍ତେ ନିକଟରେ ଥିବା ମହାମନ୍ତ୍ରୀ କହିଲେ ଯେ ଜଣଙ୍କର ଜୀବନ ଶେଷ ହୁଅନ୍ତେ ଅନ୍ୟ କାହାର ଜୀବନ କିନ୍ତୁ ହରଣ୍ୟଯୋଗ୍ୟ ହିଁ ଅଟେ । ସେତେବେଳେ ଏହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେଲା ଯେ ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ କୌଣସି ମୋଟା ବେକ ଥବାବାଲାକୁ ଆଣିବା ଉଚିତ ବୋଲି । ଖୋଜିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତ ରାଜ- ପୁରୁଷମାନେ ସଂଯୋଗବଶରୁ (ଯୋଗକୁ) ସେହି ବାଟରେ ହିଁ ଯାଉଥ‌ିବା ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖ‌ିଲେ । ରାଜପୁରୁଷମାନେ ଶିଷ୍ୟକୁ ଧରି ସେ ବଧସ୍ଥାନକୁ ନେଲେ । ଶିଷ୍ୟ ବହୁପ୍ରକାରେ ରାଜାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା ଯେ ମୁଁ ସଦା ନିଘୋଷ ଅଟେ । ମୁଁ କିଛି ମଧ୍ୟ ଅପରାଧ କରିନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ତା’ର୍ ବିଳପନ (ରୋଦନ) କେହି ମଧ୍ୟ ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – କନ୍ୟାପି = କସ୍ୟ + ଅପି । କୋଽପି = କଃ + ଅପି। ତେଜୈବ = ତେନ + ଏବ । କେନାପି = କେନ + ଅପି । ବୃହଦାକାର୍‌ମ୍ = ବୃହତ୍ + ଆକାରମ୍ ।

ସମାସ – ବଧସ୍ଥାନଂ = ବଧସ୍ୟ ସ୍ଥାନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ = ଦୃଷ୍ଟୀ ପଥମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଂ ରଜ୍ଜୁ ବନ୍ଧନମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ସମୀପସ୍ଥିତେନ = ସମୀପେସ୍ଥିତଃ, ତେନ (୭ମୀ ତତ୍) । ମହାମନ୍ତ୍ରଣା = ମହାନ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ତେନ (କର୍ମଧାରୟ) । ରଜ୍ଜୁବନ୍ଧନଯୋଗ୍ୟ = ରତ୍ନାବନ୍ଧନଂ (୩ୟା ତତ୍), ତସ୍ୟ ଯୋଗୀ (୬୩ ତତ୍) । ପୁଷ୍ଟଗ୍ରୀକଃ = ପୁଷ୍ପା ଗ୍ରୀବା ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଅନ୍ଵେଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ = ଅନ୍ଵେଷଣକ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ, ତସ୍ମିନ୍ (୬୩ ତତ୍) । ରାଜପୁରୁଷି = ରାଜ୍ଞ ପୁରୁଷ, ତିଃ ( ୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଗୁରୁଶିଷି = ଗୁରୁ ଚ ଶିଷ୍ୟ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି- ଧଃ, ଶ୍ରମିକଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ବଧସ୍ଥାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା / ଦୃଷ୍ଟିପଥମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ବଧାୟ = ନିମିତ୍ତାର୍ଥେ ୪ର୍ଥୀ । ତଥ୍ୟ, ଗ୍ରୀବାୟା = ‘ତୁଳା’ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । ବିଗ୍‌ରେ, କ୍ରିୟମାଣେ ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଏକସ୍ୟ, ଅନ୍ୟସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅନ୍ଵେଷଣକାର୍ଯ୍ୟ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ନିଯୁକ୍ତି, ରାଜପୁରୁଷୋ = ଅନୁସ୍ତେ କର୍ଭରି ୩ୟା । ସଂଯୋଗବଶାତ୍ = ହେତୌ ୫ମୀ । ତେନ, ପଥା= ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟମାର୍ଗବାଚୀ ଶବ୍ଦ ଯୋଗେ ୩ୟା। ଗଛର୍ଡୋ, ଗୁରୁଶିଷ୍ୟା = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା ! ଶିଷ୍ୟ, ବଧସ୍ଥାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଶିଷ୍ୟ = କଉଁରି ୧ମା । ବହୁପ୍ରକାରେଣ = କରଣେ ୩ୟା । ରାଜାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଅହଂ = କଉଁରି ୧ ମା । ମହା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଅପରାଧଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ପରିଦେବନଂ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । କେନ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସ୍ଥାନମ୍ = ସ୍ପା + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ନୀତଃ = ନୀ + କ୍ତ । ବନ୍ଧନଂ ତଥ୍ୟ । ଉକ୍ତ = ବଚ୍ + କ୍ତ । ହର୍ଭବ୍ୟା = ଦୃ + ତଥ୍ୟ ! ଯୋଗ୍ୟ = ୟୁଜ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ = ବନ୍ଦ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ = କୃ + ପୁଷ୍ଟ = ପୃଶ୍ + କ୍ତ । ଆନେତବ୍ୟ ସମ୍ + ଯୁଜ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । ଦୃଷ୍ଟ = ଆ + ନୀ + ତଥ୍ୟ । ନିଯୁକ୍ତ = ନି + ୟୁଜ୍ + କ୍ତ । ସଂଯୋଗ ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହ + ଣିଚ୍ + କ୍ରାଚ୍ । ପ୍ରାର୍ଥତବାନ = ପ୍ରାର୍ଥ + କ୍ତବତୁ । ନିଦୋଷ = ନିଃ + ରାଣ୍ଡ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । କୃତଃ = କୃ + କ୍ତ । ଶ୍ରୁତମ୍ = ଶୁ + କ୍ତ ।

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 3 गुणिगुणहीनविवेकः

TEXT – 4

ଗ୍ନଗୁଣା ଶିଫ୍ୟ ………………………………………………………….. ଉପାୟରୂପେଣ କଥ୍ତମ୍ ।

ଶିଷ୍ୟ …… ସଂବୋଧ୍ଵତଃ = ସମ୍ବୋଧନ କରାଗଲା । କଥ୍ତମ୍ = କହିଦେଲେ । ଅବଧାନଂ = ମନଯୋଗ । ସଂକଟାତ୍ = ବିପଦରୁ । କଥମପି = କୌଣସି ପ୍ରକାରେ । ନିର୍ଗମନମ୍ = ବାହାରିଆସିବା। କର୍ଣ୍ଣେ = କାନରେ । ଉପାୟରୂପେଣ = ଉପାୟ ରୂପରେ ।

ଅନୁବାଦ – ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟକୁ ସଂବୋଧନ କଲେ ଯେ ମୁଁ ପ୍ରଥମରୁ ହିଁ କହିଥୁଲି ଯେ ଏହି ଅନ୍ଧକାର ନଗରୀରେ ଉଚିତ, ଅନୁଚିତ ନ୍ୟାୟ, ଅନ୍ୟାୟ ଏ ମଧ୍ଯରେ ବିଗର କରାଯାଏ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେତେବେଳେ ତୁମେ ମନଯୋଗ ଦେଲ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେ ବିପଦରୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ବାହାରିବା ହିଁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା । ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟର କାନରେ କିଛି ଉପାୟ କହିଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ପ୍ରଥମମେବ = ପ୍ରଥମମ୍ + ଏବ। ଇତ୍ୟେତୟୋ = ଇତି + ଏତ । ନୈବ = ନ + ଏବ । କଥମପି = କଥମ୍ + ଅପି । ନିର୍ଗମନମ୍ = ନିଃ + ଗମନମ୍ । ଆବଶ୍ୟକମେବ = ଆବଶ୍ୟକମ୍ + ଏବ । କିମପି = କିମ୍ + ଅପି ।

ସମାସ – ଅନ୍ଧକାରନଗର୍ଯ୍ୟାମ୍ = ଅନ୍ଧକାର ନାମା ନଗରୀ, ତସ୍ୟାମ୍ (ମଧ୍ୟପଦଲୋପୀ କର୍ମଧାରୟ) । ଅନୁଚିତଂ ନ ଉଚିତମ୍ (ନଞ ତତ୍) । ଅନ୍ୟାୟମ୍ = ନ ନ୍ୟାୟମ୍ (ନଵ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଗୁରୁଣା, ମୟା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଶିଷ୍ୟ, ପ୍ରଥମମ୍ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଅସ୍ୟାମ୍ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ବିଗ୍‌ରଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ତ୍ରୟା = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ମା । ତସ୍ମାତ୍, ସଂକଟାତ୍ = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ଅବଧାନଂ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କର୍ମେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ ।

ପ୍ତତ୍କତିପୃତ୍ୟମ୍ – ସଂବୋଧଙ = ସମ୍ + ବୁଧ୍ + ଣିଚ୍ + କ୍ତ । କଥ୍ତମ୍ । କଥ୍ + କ୍ତ । ବିଗ୍‌ରଃ = ବି + ଚର୍ + ଘଞ୍ଚ୍ । ଦତ୍ତମ୍ = ଦା + କ୍ତ ।

TEXT – 5

ଯଦା ନଃ ଶିଷ୍ୟ ……………………………………………………………… ଲଛ୍କ ଲତା ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବଧୀୟ = ଇଚ୍ଛୁକଃ ଇତି । ବଧନିମନ୍ତେ । ଅଗ୍ରେ = ସମ୍ମୁଖକୁ । ଆଗତ୍ୟ ଆସି । କର୍ତ୍ତବ୍ୟ = କରିବା ଉଚିତ । ଯତଃ = ଯେହେତୁ । ପୁଷ୍ପା = ମୋଟା । ସାଗ୍ରହମ୍ = ଆଗ୍ରହର ସହିତ । ଅବ୍ରବୀତ୍ = କହିଲା । ଅପହର୍ଭବ୍ୟା = ଅପହରଣଯୋଗ୍ୟ । = ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ । ବ୍ୟାପାରଃ = ବିଷୟ । ମୁହୂର୍ଭେ = କ୍ଷଣରେ । ବିଯୁଜ୍ୟୋତ = ବିଯୁକ୍ତ ହେବ । ଜନ୍ମନି ଜନ୍ମରେ । ତଚ୍ଛତ୍ବା = ତାହା ଶୁଣି । ପରିସ୍ଥିତ୍ୟାମ୍ = ପରିସ୍ଥିତିରେ । ଇଚ୍ଛୁକଃ = ଇଚ୍ଛାକାରୀ ।

ଅନୁବାଦ – ଯେତେବେଳେ ସେ ଶିଷ୍ୟକୁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ନିଆଗଲା ସେତେବେଳେ ଗୁରୁ ସମ୍ମୁଖକୁ ଆସି କହିଲେ ଯେ ଶିଷ୍ୟସ୍ଥାନରେ ମୋର ବଧ କରାଯିବା ଉଚିତ ଯେହେତୁ ମୋର ମଧ୍ୟ ବେକ ମୋଟା ଅଟେ । ସେତେବେଳେ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆଗ୍ରହର ସହିତ କହିଲା ଯେ ଏପରି ନୁହେଁ । ମୋର ଜୀବନ ଅପହରଣ ହେବା ଉଚିତ । ସେତେବେଳେ ରାଜା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ ହୋଇ ପରରିଲେ ଏ ବ୍ୟାପାର (ବିଷୟ) କ’ଣ ବୋଲି । ଗୁରୁ କହିଲେ ଯେ ଏହିକ୍ଷଣି ବଧସ୍ଥାନରେ ଯିଏ ପ୍ରାଣ (ଜୀବନ) ବିସର୍ଜନ କରିବ, ସେ ଆଗାମୀ ଜନ୍ମରେ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ସମ୍ରାଟ ହେବ । ତାହା ଶୁଣି ରାଜା କହିଲେ ଯେ ଏ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୁଁ ହିଁ ବଧ ନିମନ୍ତେ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ମମାପି = ମମ + ଅପି । ଶିଷ୍ୟାଽପି = ଶିଷ୍ୟ + ଅପି । ସାଗ୍ରହମ୍ = ସ + ଆଗ୍ରହମ୍ । ମମିବ = ମମ + ଏବ । ତଚ୍ଛତ୍ମା = ତତ୍ + ଶୃତ୍ଵ । ଅହମେବ = ଅହମ୍ + ଏବ ।

ସମାସ – ସାଗ୍ରହମ୍ = ଆଗ୍ରହେଶ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନମ୍ (ସହାର୍ଥ ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ବିସ୍ମୟଚକିତେନ = ବିସ୍ମୟନ ଚକିତଃ, ତେନ (୩ୟା ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଧଃ, ଶିଷ୍ୟ କଉଁରି ୧ ମା । ବଧାୟ = ନିମିତ୍ତାର୍ଥେ ୪ ର୍ଥୀ । ଗୁରୁଣା ୩ୟା । ଶିଷ୍ୟସ୍ୟ, ମମ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ସ୍ଥାନେ ୩ୟା । କଃ, ଏହିଃବ୍ୟାପାରଃ କଉଁରି ୧ ମା । ବିସ୍ମୟଚକିତେନ, ରାଜ୍ଞା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି । ଅସ୍କ୍ରିନ, ମୁହୂର୍ଭେ, ବଧସ୍ଥାନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ପାଣ୍ଠି = କରଣେ ୩ୟ । ଆଗାମିନି, ଜନ୍ମନି = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଅହମ୍ = କଉଁରି ୧ ମା । ବଧସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆଗତ୍ୟ = ଆ + ଗମ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଉକ୍ତ = ବିଚ୍ + କ୍ତ । ବଧଃ = ବଧୂ + କ୍ତ । କର୍ଭବ୍ୟ = କୃ + ତଥ୍ୟ । ପୁଷ୍ପା = ପୁଷ୍ + କ୍ତ । ଅପହର୍ତ୍ତବ୍ୟା = ଅପ୍ + ହୃ + ତଥ୍ୟ । ପୃଷ୍ଟ = ପ୍ରଭୁ + କ୍ତ । ପ୍ରୋକ୍ତମ୍ = ପ୍ର + ବଚ୍ = ଶୁ + କ୍ରାଚ୍ ।

TEXT – 6

ର୍ଥମାକଂ ଶାପୃକାତେ: ……………………………………………………….. ସ୍ଵାଭାବିକଃ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶାସ୍ତ୍ରକାରଃ = ଶାସ୍ତ୍ରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା । ଶ୍ରେନିଂ = ଶ୍ରେଣୀରେ । ଐକୈକସ୍ୟ = ଗୋଟି ଗୋଟିକର । ସମ୍ୟକ୍ତମା = ଭଲଭାବରେ । ପୃଥକ୍ = ଭିନ୍ନ । ଜଗତି = ଜଗତରେ । ସମତାପ୍ରସ୍ଥାପନାର୍ଥୀ = ସମାନତା ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ । ପ୍ରସଭ୍ଯତେ = ଜାତହୁଏ । ତଥ୍ୟମ୍ = ସୂଚନା । ଋରୁତୟା = ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଅନ୍ନଡ଼ାଦ – ଆମର ପାପକାର ସମସ୍ତ ଲୋକକ ବ୍ୟବହାର ଓ ଭପଦେଶ ବିଯମରେ ଏକ ପ୍ରୋଗାରେ ସ୍ମାପନ କରିନାହାଁନ୍ତି । ପରନ୍ତୁ ଜଣଜଣକର ପ୍ରକୃତି (ସ୍ଵଭାବ), ପ୍ରବୃତ୍ତି (ଆଚରଣ) ଆକଳନ ଶକ୍ତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷମତାକୁ ଭଲଭାବରେ ଅଭ୍ୟାସକରି, ସେମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନିୟମମାନ ସେହି ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଦେଶ କରିଛନ୍ତି । ଏ ସଂସାରରେ ସମାନତା ପ୍ରସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ଗୁଣୀ ଓ ଗୁଣହୀନଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ଏକ ଶ୍ରେଣୀରେ ସଂସ୍ଥାପନ କରୁଛୁ ସେତେବେଳେ ଅନବସ୍ଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଜଣଜଣଙ୍କର ଗୁଣର ଯୋଗ୍ୟତା, ପ୍ରତିଭା ଇତ୍ୟାଦିର ବିୟର କରି ହିଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଏହି ସୂଚନା ହିଁ ଉପରିବର୍ଦ୍ଧିତ କଥାରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି । ତଦନୁସାରେ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟବହାର ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।

ବ୍ୟାକରଣ :
ସର୍ବେପି = ସର୍ବେ + ଅପି । ବ୍ୟବହାରୋପଦେଶବିଷୟ = ବ୍ୟବହାର + ଉପଦେଶବିଷୟ । ଏକସ୍ୟାମେବ = ଏକସ୍ୟାମ୍ + ଏବ । ଏକୈକସ୍ୟ = ଏକ + ଏକସ୍ୟ । ତତ୍ତଦ୍ଵନେଭ୍ୟ = ତତ୍ + ତତ୍ + ଜନେଭ୍ୟ । ଇତ୍ୟାଦୀନାଂ = ଇତି + ଆଦୀନାମ୍ । କୃତ୍ତିବ = କୃଷ୍ଣା + ଏବ । ଇଦମେବ = ଇଦମ୍ + ଏବ । ତଦନୁସାରଂ = ତତ୍ + ଅନୁସାରମ୍ । ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟଶ୍ଚ = ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ + ଚ ।

ସମାସ – କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତା = କାର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ କ୍ଷମତାମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଆକଳନଶକ୍ତି = ଆକଳନସ୍ୟ ଶକ୍ତିମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ = ଗୁଣୀ ଚ ଗୁଣହୀନଃ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ମୂଲ୍ୟନିର୍ଦ୍ଧାରଣମ୍ = ମୂଲ୍ୟାନାଂ ନିର୍ଧାରଣମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । = ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରମ୍ ( ୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ = ନ ପରିହାର୍ଯ୍ୟ (ନୡ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଅସ୍ଵାକଂ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶାସ୍ତ୍ରକାରେ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ସର୍ବେ, ଜନାଃ କର୍ମଣି ୧ ମା । ପ୍ରକୃତି, ପ୍ରବୃଷ୍ଟିମ୍, ଆକଳନଶକ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଡଃ = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ନିୟମଃ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ଜନେଭ୍ୟ = ସଂପ୍ରଦାନେ ୪ର୍ଥୀ । ଅସ୍ମିନ୍, ଜଗତି = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ଏକସ୍ୟ, ଗୁଣସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବିଚାରଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ସର୍ବେକ୍ଷାଂ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ୬ଷ୍ଠୀ । ଚାରୁତୟା = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ନିୟମଃ = ନି + ଯମ୍ + ଅଚ୍ । କୃତ୍ରା = କୃ + କ୍ଵାଚ୍

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’ ଗଳ୍ପଟି କେଉଁ ସମୟର କଥା କହିଛି ?
ଗୁଡ଼ଫ୍ରାଇଡ଼େ ଛୁଟି, କ୍ରିଷ୍ଟମାସ ଛୁଟି, ନିଉଇୟର ଛୁଟି, ଏକ୍ସମାସ ଛୁଟି ।
Answer:
କ୍ରିଷ୍ଟମାସ ଛୁଟି

Question ୨ ।
ଭାରତ ଭୂମିର ଅସଂଖ୍ୟ ପୁଣ୍ୟ କାଙ୍ଗାଳ ଜନତାର ଚିର ଇପ୍‌ସିତ ସ୍ଥାନ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
ତିରୁପତି, ବୃନ୍ଦାବନ, ମଥୁରା, ବନାରସ୍ ।
Answer:
ବନାରସ୍

Question ୩ ।
ବନାରସରେ କେଉଁ ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ ?
ସୋମନାଥ, କେଦାରନାଥ, କାଶୀବିଶ୍ଵନାଥ, ବଦ୍ରିନାଥ ।
Answer:
କାଶୀବିଶ୍ଵନାଥ

Question ୪।
ହତଶ୍ରୀ ସଭ୍ୟତାର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
ଡାଳୁଣ୍ଡି, ରାମ୍‌ନଗର, ସଦରବଜାର, ଗୋଧୂଳିଆ ।
Answer:
ଡାଳୁଣ୍ଡି

Question ୫।
ଗୋଧୂଳି ଓ ଗଙ୍ଗାଜୀ-ଉଭୟଙ୍କୁ କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ମାନମୟୀ, ପ୍ରେମମୟୀ, ରହସ୍ୟମୟୀ, ଭାବମୟୀ ।
Answer:
ରହସ୍ୟମୟୀ

Question ୬।
ଗଙ୍ଗାର କେଉଁ ରଙ୍ଗର ପାଣି ଲାଲେ-ଲାଲ୍ ଲାଗୁଥିଲା ?
ପେସ୍ତା, ଗହମ, ବାଜରା, ବାଦାମ ।
Answer:
ଗହମ

Question ୭ ।
ନୌକାର ପାଲ କେତେ ଫଣା ବାସୁକୀ ପରି ନଇଁଯାଇ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ସପ୍ତଫଣା, ଶତଫଣା, ସହସ୍ର ଫଣା, ସହସ୍ରାତ୍ମକ ଫଣା ।
Answer:
ସହସ୍ର ଫଣା

Question ୮ ।
ଅଶୋକଙ୍କ ବାପା ବନାରସରେ କି ଚାକିରି କରିଥିଲେ ?
ପୋଲିସ ଅଫିସର, ମିଲିଟାରୀ ମେଜର, ପ୍ରଫେସର, ମିଲିଟାରୀ ଡାକ୍ତର ।
Answer:
ମିଲିଟାରୀ ଡାକ୍ତର

Question ୯ ।
କାହାରି ଅଦୃଶ୍ୟ ଇଙ୍ଗିତରେ ନୌକା ଘାଟରେ ଲାଗିଥିଲା ?
ମାଝିର, କର୍ପୋରେସନର, ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନର, ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟଙ୍କର ।
Answer:
କର୍ପୋରେସନର

Question ୧୦ ।
କିଏ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକଟ କରି କହିଥିଲେ – ‘ଇଡ଼ିୟଟ୍’ ?
ବାପା, ବଡ଼ଭାଇ, ଦାଦା, ମାଆ।
Answer:

Question ୧୧ ।
ରାମ୍‌ଗର ଦେଖୁରି ଗଙ୍ଗାପାର ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଅଶୋକଙ୍କ ବୟସ କେତେ ଥିଲା ?
ବାର, ଏଗାର, ଦଶ, ଆଠ ।
Answer:
ଦଶ

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା

Question ୧୨ ।
ଅଶୋକର ପିଠି ଉପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ବଡ଼ପାପୁଲି କିପରି କମ୍ପି ଉଠିଥିଲା ?
ଦେବଦାରୁପତ୍ର ପରି, ବରପତ୍ର ପରି, କଦଳୀପତ୍ର ପରି, ଅଶ୍ଵତ୍‌ପତ୍ରପରି ।
Answer:
ଅଶ୍ଵତ୍‌ପତ୍ରପରି

Question ୧୩ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ କେତେ ଟଙ୍କା ଦରମାରେ ଅଶୋକଙ୍କର ଟ୍ୟୁସନମାଷ୍ଟର ଥିଲେ ?
Answer:
ପାଞ୍ଚଟଙ୍କା

Question ୧୪।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପ୍ରତିଟି ତନ୍ତ୍ରୀ, ପ୍ରତିଟି ରେଣୁକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରି କିଏ ନିଜକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲା ?
ବିବେକ, ବିଚାର, ଜ୍ଞାନ, ସତ୍ୟ ।
Answer:
ସତ୍ୟ

Question ୧୫ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ନାସିକା କେଉଁପରି ଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ପିକଚଞ୍ଚୁ ପରି, ଚିଲଚଞ୍ଚୁ ପରି, କାକଚଞ୍ଚୁ ପରି, ଶୁକଚଞ୍ଚୁ ପରି ।
Answer:
ଶୁକଚଞ୍ଚୁ ପରି

Question ୧୬ ।
ଅଶୋକଙ୍କର ଡାକନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
ମନୁ, ମୁନ୍ନା, ଚିନ୍ନା, କାହ୍ନା ।
Answer:
ମୁନ୍ନା

Question ୧୭ ।
କାହାର ନାମ ମନ୍ତୁ ଦିଆ ଯାଇଥିଲା ?
କୁକୁର ଛୁଆର, ବଣିଆଛୁଆର, ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ଛୁଆର, ପୋଷା ବିଲେଇ ଛୁଆର ।
Answer:
ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ଛୁଆର

Question ୧୮ ।
ମାତାଜୀଙ୍କ ହାତ ତିଆରି କେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଥରେ ଯେ ଖାଇଛି ସେ ଜୀବନସାରା ଭୁଲି ପାରିବନି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ପକୁଡ଼ି, ଉପମା, ସନ୍ଦେଶ, ହାଲୁଆ।
Answer:
ହାଲୁଆ

Question ୧୯ ।
ଉତ୍ତର ଭାରତ ବ୍ୟାପୀ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷକ ଧର୍ମଘଟରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ ଥିଲେ ?
ବିଦ୍ରୋହୀ, ସମର୍ଥକ, ପୁରୋଧା, ପଳାତକ ।
Answer:
ପୁରୋଧା

Question ୨୦ ।
ଧର୍ମଘଟ ବେଳେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଦରମା କେତେ ଥିଲା ?
ପନ୍ଦର ଟଙ୍କା, ତେର ଟଙ୍କା, ଏଗାର ଟଙ୍କା, ଦଶଟଙ୍କା ।
Answer:
ତେର ଟଙ୍କା

Question ୨୧ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ କେଉଁ ରୋଗ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଡାକ୍ତର କହିଥିଲେ ?
ପ୍ଲୁରେସି, ଡିସେଣ୍ଡି, ଡାଏବେଟିକ୍, ନିମୋନିଆ ।
Answer:
ପ୍ଲୁରେସି

Question ୨୨ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପୁଅର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
ରାମଗୋପାଳ, ରାମଦୁଲାଳ, ରାମସରନ୍, ରାମମନୋହର ।
Answer:
ରାମସରନ୍

Question ୨୩ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
ରୂପା, ସୁନା, ହୀରା, ପଦ୍ମା ।
Answer:

Question ୨୪ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କ କାହାଣୀରେ କେଉଁ ସିଂହ କଥା କହୁଥିଲେ
ଚେକୋସ୍ଲୋଭିଆର, ଆଲୋକ୍‌ଜାଣ୍ଡ୍ରିଆର, ଆସିଲିସ୍‌ର, କାଲିଫର୍ନିଆର ।
Answer:
ଆଲୋକ୍‌ଜାଣ୍ଡ୍ରିଆର

Question ୨୫ ।
କାହାର ଭୀରୁ ସଙ୍କୁଚିତ ବିବେକ ନେଇ ଅଶୋକ ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିଥିଲେ ?
ହତ୍ୟାକାରୀର, ପ୍ରଶାସକର, ବିଶ୍ବାସଘାତକର, ଅବିବେକୀର ।
Answer:
ହତ୍ୟାକାରୀର

Question ୨୬ ।
ଏ ଜାତିକୁ କ’ଣ ନୂଆକରି ଦେବାକୁ ମାଷ୍ଟରଜୀ କହୁଥ‌ିବା ପରି ଅଶୋକର ମନେହୋଇଛି ?
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା, ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା, ନୈତିକ ଶିକ୍ଷା, ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା

Question ୨୭ ।
ଏ ଜାତି ଧୀରେ ଧୀରେ କାହା କୁଣ୍ଡଳିର ଶୀତ-ଶଯ୍ୟାରୁ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇ ଉଠିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ଗୋଖର, ଅଜଗର, ଅହିରାଜ,
Answer:
ଅହିରାଜ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
ବନାରସ ରାସ୍ତାରେ ଲୋକଙ୍କ ଧାଡ଼ି କେଉଁପରି ଲାଗୁଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବନାରସ ରାସ୍ତାରେ ଲୋକଙ୍କ ଧାଡ଼ି ଜମାଟ ବାନ୍ଧି ଯାଇଥିବା ବରଫ ପରି ଲାଗୁଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨ ।
ରୂପ-ପିୟାସୀ ନାଗରିକଙ୍କ ତୀର୍ଥ କିଏ ?
Answer:
ରୂପ-ପିୟାସୀ ନାଗରିକଙ୍କ ତୀର୍ଥ ଡା୍ଲ୍‌ମଣ୍ଡି ।

Question ୩ ।
ଗଙ୍ଗାର ଲାଲେ-ଲାଲ୍ ପାଣି ମୁକ୍ତକେଶୀ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ କେଉଁ ଦୃଶ୍ୟ ପରି ମନେହେଉଛି ?
Answer:
ଗଙ୍ଗାର ଲାଲେ-ଲାଲ୍ ପାଣି ମୁକ୍ତକେଶୀ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ବେଣୀବନ୍ଧନ ଦୃଶ୍ୟ ପରି ମନେହୋଇଛି ।

Question ୪ ।
ବହୁ ଯାତ୍ରୀବାହୀ ନୌକା କେଉଁପରି ଗଙ୍ଗାର ଏ କୂଳରୁ ସେ କୂଳକୁ ଯାତାୟାତ କରୁଥିବାର କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବହୁ ଯାତ୍ରୀବାହୀ ନୌକା ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଚକ୍ରବାଳର ପଟ୍ଟଭୂମିରେ ସିହୁଟ ଛବିପରି ଗଙ୍ଗାର ଏ କୂଳରୁ ସେ କୂଳରୁ ଯାତାୟାତ କରୁଥିବାର କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫।
ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରଘାଟ ପରେ ନୌକା କେଉଁ ଘାଟରେ ପହଞ୍ଚିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରଘାଟ ପରେ ନୌକା ଦଶ।ଶ୍ଵାମେଧ ଘାଟରେ ପହଞ୍ଚିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୬ ।
ମାଝିର ଭାଷା କେଉଁସବୁ ଭାଷାର ମିଶାମିଶି ଭାଷା ଥିଲା ?
Answer:
ମାଝିର ଭାଷା ହିନ୍ଦି, ମୈଥୁଳୀ ଆଉ ଭୋଜପୁରୀ ଭାଷାର ମିଶାମିଶି ଭାଷା ଥିଲା ।

Question ୭।
ହର୍ ଆଡ୍‌ମିକୋ କେତେ ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଲଗାଯାଏଗା ବୋଲି ‘ମାଝି’ କହିଛି ?
Answer:
ହର୍ ଆଡ୍‌ମିକୋ ଏକ୍ ଏକ୍ ରୂପିୟା ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଲଗାଯାଏଗା ବୋଲି ମାଝି କହିଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା

Question ୮।
ସୁବିଧାବାଦୀ ସାନ ଭଉଣୀ ଖନେଇ ଖନେଇ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Answer:
ସୁବିଧାବାଦୀ ସାନ ଭଉଣୀ ଖନେଇ ଖନେଇ, ‘ଭାଇର ଆଉ ପ୍ୟାଣ୍ଟ କିଣାହେବନି’’ ବୋଲି କହିଥିଲା ।

Question ୯ ।
ଜେଜେମା’ଙ୍କର କେଉଁ ଆଦେଶ ପିଲାଦିନେ ଅଶୋକ ଅମାନ୍ୟ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଜେଜେମା’ଙ୍କର ଅଫିମ ପାଇଁ ବଜାରକୁ ଯିବା ଆଦେଶ ପିଲାଦିନେ ଅଶୋକ ଅମାନ୍ୟ କରିଥିଲା

Question ୧୦ ।
ଆର୍ଦ୍ର, ବାଷ୍ପକୁଳ କଣ୍ଠରେ କ’ଣ ମିଶି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ଵର ଅଦ୍‌ଭୁତ ଶୁଣାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଆର୍ଦ୍ର, ବାଷ୍ପକୁଳ କଣ୍ଠରେ କ୍ରୋଧର ଉତ୍ତେଜନା ମିଶି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ଵର ଅଦ୍‌ଭୁତ ଶୁଣାଯାଉଥିଲା ।

Question ୧୧ ।
ଗତାୟୁ ଗୋଧୂଳିର ସେଇ ଲଗ୍ନରେ ଅଶୋକ ପ୍ରଥମଥରପାଇଁ କ’ଣ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଗତାୟୁ ଗୋଧୂଳିର ସେଇ ଲଗ୍ନରେ ଅଶୋକ ପ୍ରଥମଥରପାଇଁ ତାହାର ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଆଚ୍ଛନ୍ନକରି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସମଗ୍ର ସତ୍ତା ଯେପରି ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ତୁହାଇ ତୁହାଇ କେଉଁକଥା ଅଶୋକଙ୍କ ମନ ଭିତରେ ଉତୁରି ପଡୁଥିଲା ?
Answer:
ତୁହାଇ ତୁହାଇ ଶୈଶବର ସ୍ମୃତି ଅଶୋକଙ୍କ ମନ ଭିତରେ ଉତୁରି ପଡ଼ୁଥିଲା ।

Question ୧୩ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଦୁଇଟି ଶିଷ୍ୟଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଦୁଇଟି ଶିଷ୍ୟଙ୍କ ନାମ ମୁନ୍ନା ଓ ମନୁ ଥିଲା ।

Question ୧୪ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ କେତେବେଳେ ଡରି ଅସ୍ଥିର ହୋଇଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ମନୁ ଦାନ୍ତ ଦେଖେଇଲେ ସେ ଡରି ଅସ୍ଥିର ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

Question ୧୫ ।
କେଉଁ ପୋଷାକରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରିବେନି ବୋଲି ଅଶୋକ ଆଶଙ୍କା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସୁଟ୍ ଆଉ ଟାଇର ପୋଷାକରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରିବେନି ବୋଲି ଅଶୋକ ଆଶଙ୍କା କରିଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ଚକରି ଚିହ୍ନିନେବା ପରେ ଅଶୋକ ପ୍ରଥମେ କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ଚକରି ଚିହ୍ନିନେବା ପରେ ଅଶୋକ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କର ପାଦଧୂଳି ନେବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୭ ।
ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସର ସାମ୍ନାରେ ଦୁଇଟି ରାସ୍ତା ଦୁଇଆଡ଼କୁ କିପରି ବାଙ୍କିଯାଇଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସର ସାମ୍ନାରେ ଦୁଇଟି ରାସ୍ତା ଦୁଇଆଡ଼କୁ ଯୂପକାଷ୍ଠ ପରି ବାଙ୍କିଯାଇଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୮ ।
ପିଣ୍ଡା ଉପରେ ଗପ ଜମେଇଥିବା କେଇଜଣଙ୍କୁ ଅଶୋକ କ’ଣ ପଚାରିଥିଲେ ?
Answer:
ପିଣ୍ଡା ଉପରେ ଗପ ଜମେଇଥିବା କେଇଜଣଙ୍କୁ ଅଶୋକ ‘ରୂପନାରାୟଣଜୀ କେଉଁଠି ରହନ୍ତି ବୋଲି ପଚାରିଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
‘‘ରୂପନାରାୟଣକି ସୋନେକା ଦୁକାନ୍’’ କେଉଁଠି ଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
‘ରୂପନାରାୟଣକି ସୋନେକା ଦୁକାନ୍’’ ‘ଗୋଧୂଳିଆରେ’ ଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୦ ।
କେଉଁ ଆଖୁର ଏକ୍‌ସରେ ଦେଇ ରିକ୍‌ସାବାଲା ଅଶୋକଙ୍କ ଅଭ୍ୟନ୍ତରକୁ ଦେଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲା ?
Answer:
ପରଳ ଲଗା ପେଜୁଆ ପେଜୁଆ ଆଖର ଏକ୍‌ସରେ ଦେଇ ରିକ୍‌ସାବାଲା ଅଶୋକଙ୍କ ଅଭ୍ୟନ୍ତରକୁ ଦେଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲା ।

Question ୨୧ ।
ମନୁଷ୍ୟ କଥାକହିବା ଅପେକ୍ଷା କେଉଁଥିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବେଶି ପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ କଥାକହିବା ଅପେକ୍ଷା ନୀରବରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବେଶି ପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ।

Question ୨୨ ।
କେଉଁଥ୍ରେ ତାଙ୍କର ଗୋଟାଏ ବଡ଼ ସମାଧାନ ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଜେଲ୍‌ରେ ଥିଲାବେଳେ ସ୍ତ୍ରୀ ମରିଯିବା ଘଟଣା ସେ ତାଙ୍କର ଗୋଟାଏ ବଡ଼ ସମାଧାନ ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ।

Question ୨୩ ।
ଝାଙ୍କ କାଶରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର କ’ଣ ଦୋହଲି ଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଝାଙ୍କ କାଶରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଜୀର୍ଣ୍ଣ କଙ୍କାଳଗୁଡ଼ାକ ଦୋହଲି ଯାଇଥିଲା ।

Question ୨୪ ।
ବଡ଼ ପିଲାଦିନୁ ‘ରାମସରନ୍’ ଉପରେ କ’ଣ ପଡ଼ିଗଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବଡ଼ ପିଲାଦିନୁ ‘ରାମସରନ୍’ ଉପରେ ଅନେକ ଦାୟିତ୍ଵ ପଡ଼ିଗଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୫ ।
କାହାର ଆକାଶ ଉପରେ ଅନ୍ଧାର ଜମି ଆସିଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସଦର ବଜାରର ଆକାଶ ଉପରେ ଅନ୍ଧାର ଜମି ଆସିଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୬ ।
କେଉଁଥରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ଦକ୍ଷତା ଥିଲା ?
Answer:
କାହାଣୀ କହିବାରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ଦକ୍ଷତା ଥିଲା ।

Question ୨୭ ।
କାହାଣୀର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଚରିତ୍ରକୁ ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କରି ପାରୁଥିଲେ ?
Answer:
କାହାଣୀର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଚରିତ୍ରକୁ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଆଖ୍ ଆଗରେ ଜୀବନ୍ତକରି ତୋଳି ଧରି ପାରୁଥିଲେ ।

Question ୨୮ ।
ଏଇ ବିଶ୍ଵର ବିରାଟ ବହି ଉପରେ କାହାଙ୍କ ହୃତ୍‌ପଦ୍ମର ସ୍ପନ୍ଦନ ଅଶୋକ ଶୁଣିପାରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଏହି ବିଶ୍ଵର ବିରାଟ ବହି ଉପରେ ବହୁ ବିଚିତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ନାୟକ ନାୟିକାର ହୃତ୍‌ପଦ୍ମର ସ୍ପନ୍ଦନ ଅଶୋକ ଶୁଣିପାରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୯ ।
କର୍ପୋରେସନ କର୍ମଚାରୀ କ’ଣ କରୁଥିବାର କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କର୍ପୋରେସନ କର୍ମଚାରୀ ଲାଇଟ୍ ପୋଷ୍ଟ ଦେହରେ ଶିଡ଼ି ଆଉଜେଇ ଉପରକୁ ଉଠି ଆଲୁଅ ଜାଳିବା କଥା କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୦ ।
ପଳା ପଳା କରି କିରାସିନି ମାପି ଦେଉଥ‌ିବା ବୃଦ୍ଧାଟିର ବୟସ କେତେ ଥିଲା ?
Answer:
ପଳା ପଳା କରି କିରାସିନି ମାପି ଦେଉଥ‌ିବା ବୃଦ୍ଧାଟିର ବୟସ ୭୦ ଉପରେ ଥିଲା ।

Question ୩୧ ।
‘‘କୈସାଲ ହୁଅ ଦିମାକ ବିଗଡ଼ ଗୈ’’ – କାହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଏହା କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
‘‘କୈ ସାଲ ହୁଆ ଦିମାକ ବିଗଡ଼ ଗୈ’’ – ବୃଦ୍ଧା ମାତାଜୀଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଏହା କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୨ ।
କ୍ୟାଣ୍ଟନ୍‌ମେଣ୍ଟ ରୋଡ଼ର କେଉଁ ରାସ୍ତାରେ ଅଶୋକ ଧୀରେ ଧୀରେ ପାଦ ଗଣି ଗଣି ଚାଲୁଥିଲେ ?
Answer:
କ୍ୟାଣ୍ଟନ୍‌ମେଣ୍ଟ ରୋଡ଼ର ମସୃଣ ମ୍ୟାକାଡ଼।ମାଇକଡ଼ ର।ପ୍ରାରେ ଅଶୋକ ଧୀରେ ଧୀରେ ପାଦ ଗଣି ଗଣି ଚାଲୁଥିଲେ ଚାଲୁଥିଲେ ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।

ଗଳ୍ପ – ରୂପନାରାୟଣ ସାହା, ଗାଳ୍ପିକ – ଅଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ

Question ୧ ।
କାଶୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ମନ୍ଦିରର ରାସ୍ତା ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
କାଶୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ମନ୍ଦିରର ରାସ୍ତା ନାତି ପ୍ରଶସ୍ତ ଏବଂ ସେହି ରାସ୍ତାରୁ ମନ୍ଦିରର ଅଳ୍ପ ଆଗରୁ ଜନ୍ମନେଇଛି ଆଉ ଏକ ସଂକାର୍ଣ୍ଣ ଉପପଥା

Question ୨ ।
ଡାଲମଣ୍ଡିର ସନ୍ଧ୍ୟା ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଏଥିରେ ଡାଲ୍‌ମଣ୍ଡିର ସନ୍ଧ୍ୟା ସମ୍ପର୍କରେ କୁହାଯାଇଛି, ‘ଏଠାରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସେ ଆତୁରା ନାୟିକାର ନିମନ୍ତ୍ରଣ- ଭୀରୁ ଆସ୍‌ର ଇଙ୍ଗିତରେ’ ।

Question ୩ ।
କେଉଁ ଆନେଇ ଅଶୋକ ଆଉଥରେ ଗଙ୍ଗା-ଗୋଧୂଳିର କରୁଣ ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
କୈଶୋରର କୌତୂହଳୀ ଆଞ୍ଜେଇ ଅଶୋକ ଆଉଥରେ ଗଙ୍ଗା-ଗୋଧୂଳିର କରୁଣ ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖୁଥିଲେ ।

Question ୪ ।
ଉଜ୍ଜଳ ଚକ୍ରବାଳର ପଟ୍ଟଭୂମିରେ ଯାତ୍ରୀବାହୀ ନୌକାଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଚକ୍ରବାଳର ପଟ୍ଟଭୂମିରେ ସିହୁଟ ଛବିପରି ବହୁ ଯାତ୍ରୀବାହୀ ନୌକା ଏ କୂଳରୁ ସେ କୂଳକୁ ଯାତାୟାତ କରୁଥିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫ ।
ଅଶୋକଙ୍କ ପୁରାତନ ଅନୁଭୂତିର ରୋମନ୍ଥନ କିପରି ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ପୁରାତନ ଅନୁଭୂତିର ରୋମନ୍ଥନ, ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନରେ ବହୁ ପୁରାତନ ସ୍ମୃତିର ବୁଦ୍‌ବୁଦ ପରି ଭାସି ଉପରକୁ ଉଠିଲା ପରି ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୬ ।
ପବନର ପ୍ରତିକୂଳରେ ମାଝି କ’ଣ କରୁଥିଲା ?
Answer:
ପବନର ପ୍ରତିକୂଳରେ ମାଝି ଜୋର୍‌ରେ ଆହୁଲା ଟାଣୁଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା

Question ୭ ।
କର୍ପୋରେସନର ଅଦୃଶ୍ୟ ଇଙ୍ଗିତରେ କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
କର୍ପୋରେସନର ଅଦୃଶ୍ୟ ଇଙ୍ଗିତରେ ବାଧ୍ୟ ଶିଶୁପରି ନୌକା ଲାଗିଲା ଘାଟରେ, ସେ ନିଶୁଆ ଲୋକ ପାଖରେ ।

Question ୮ ।
ରାମନଗରର ଜଲିଟ୍ରିପ୍ଟୋଟାକୁ କିପରି କିଣିବାକୁ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ରାମନଗରର ଜଲିଟ୍ରିପ୍ଟୋଟାକୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କଳାବଜାର ପଇସାରେ କିଣିବାକୁ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୯ ।
ବାପା କ’ଣ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବାଟା ବାପାଙ୍କୁ ବାଧ‌ିବାରୁ ସେ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଲେ, ‘ସବୁ ବଡ଼ ବଡ଼ ଲୋକଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ତୁ ବି ଜଣେ ବଡ଼ ମଣିଷ ହୋଇଗଲୁଣି ନାଇଁ ।’

Question ୧୦ ।
ସାନଭଉଣୀର କରୁଣ ମିନତି ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଶିକାରୁ ଆଚାର ଚୋରି କରିବାକୁ ସାନଭଉଣୀର ବହୁ କରୁଣ ମିନତିକୁ ବାରମ୍ବାର ଉପେକ୍ଷା କରି ଅଶୋକ ନିଜର ସୁବିଧା ଦେଖୁ ତାଙ୍କର ଦୀର୍ଘ ହାତକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୧ ।
ଅଶୋକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଜେଜେମା’ଙ୍କ ଟିପ୍‌ପଣୀ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଟ୍ୟାକ୍‌ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବାରୁ ଜେଜେମା’ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦେଇ କହିଥିଲେ – ‘‘କ’ଣ ଆଜି ? ସବୁଦିନ ପରା ସେଇଟା ଡ଼ବଡ଼ବିଟାଏ ।’’

Question ୧୨ ।
‘‘ଆପଣମାନେ ୟେ କ’ଣ କଲେ’’ କହି ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସାରା ପରିବାର ଅଶୋକକୁ ଆକ୍ଷେପ କଲାବେଳେ, ‘ଆପଣମାନେ ୟେ କ’ଣ କଲେ’ କହି ମାଷ୍ଟରଜୀ କହିଛନ୍ତି, ଅଶୋକ କିଛି ଭୁଲ କରିନାହିଁ, ସେ କେବଳ ସତକଥା କହିଛି ।

Question ୧୩ ।
ଅକାଳ-ପ୍ରୌଢ଼, ଚିନ୍ତାଜୀର୍ଣ୍ଣ, ଦରିଦ୍ର ଶିକ୍ଷକଟି କେଉଁ ପଦକୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଅକାଳ-ପ୍ରୌଢ଼, ଚିନ୍ତାଜୀର୍ଣ, ଦରିଦ୍ର ଶିକ୍ଷକଟି ସମଗ୍ର ପରିବାରର ମୁରବୀ ପଦକୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୪ ।
ମୁନ୍ନା ଓ ମନୁ ଭିତରେ କ’ଣ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥିଲା ?
Answer:
ମୁନ୍ନା ହେଉଛି ଅଶୋକଙ୍କ ଡାକ ନାମ ଏବଂ ମନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ତାଙ୍କର ପୋଷା ପାତିମାଙ୍କଡ଼ର ଛୁଆର ନାଁ ।

Question ୧୫ ।
ମନୁ ଦାନ୍ତ ଦେଖେଇ ଖେଲି ହେଲେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କୁହନ୍ତି ?
Answer:
ମନ୍ତୁ ଦାନ୍ତ ଦେଖେଇ ଖେଙ୍କି ହେଲେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଡରିଯାଇ ଦି ହାତ ପଛକୁ ଘୁଞ୍ଚିଯାଇ କହନ୍ତି, ‘ସମ୍‌ଲକ ମୁନ୍ନା ସମ୍‌ଲ୍‌କେ – ଚେନ୍ ପକଡ଼ତା ରହ୍ମା, ଅଗର ଛୁଟ୍ ଯାଏତୋ ।’’

Question ୧୬ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ କପଟ ଭର୍ତ୍ସନା କରି ମନୁକୁ କ’ଣ କହିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀ କପଟ ଭର୍ସନା କରି ମନୁକୁ କହନ୍ତି, ‘କର୍‌ତା ଯାଓ ହାଁ । ହାଁ ଯେ ତୁମ୍‌ହାରା ଖୁସି କର୍‌ତା ଯାଓ, ମେରା କ୍ତ ଆଜାନେସେ ଆଛେତେରା ସମ୍ବଝାହୁଙ୍ଗା ।’’

Question ୧୭ ।
ପଢ଼ିସାରିଲା ବେଳକୁ ମାତାଜୀ କ’ଣ କରିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ପଢ଼ିସାରଲା ବେଳକୁ ମାତାଜୀ ପ୍ରାୟ ହାତରେ ପିଜୁଳି, ଆମ୍ବ ନ ହେଲେ ହାଲୁଆ ଧରି ଆସି ପହଞ୍ଚିଯିବେ ।

Question ୧୮ ।
ପିଣ୍ଡା ଉପରେ ବସିଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଅଶୋକ କ’ଣ ପଚାରିଥିଲେ ?
Answer:
ପିଣ୍ଡା ଉପରେ ବସିଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଅଶୋକ ପଚାରିଥିଲେ, କହିପାରିବେ ରୂପୁନାରାୟଣଜୀ କେଉଁଠି ରହନ୍ତି ?’’

Question ୧୯ ।
ପିଣ୍ଡା ଉପରର ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଅଶୋକଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର କି ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲା ?
Answer:
ପିଣ୍ଡା ଉପରର ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଅଶୋକଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଥିଲା, ‘ଗଲତ୍ କିଏ ହୋଇଂ ଆପ୍ ବାବୁଜୀ, ଏକ ରୂପନାରାୟଣ କି ସୋନେକେ ଦୁକାନ୍ ହୋଗା ମେରେ ଖିଆଲ ପର୍ ଗୋଧୂଳିଆ ପର ।’’

Question ୨୦ ।
ଅଶୋକ ଆଉଥରେ ବୁଝାଇ ପିଣ୍ଡା ଉପରର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକ ଆଉଥରେ ବୁଝାଇ ପିଣ୍ଡା ଉପରର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କହିଥିଲେ, ‘ମୁଁ ଅଳଙ୍କାର ପାଇଁ ଆସିନି, ଛୋଟ ଛୋଟ ପିଲାଙ୍କୁ ପଢ଼ାନ୍ତି – ଏଇଠି କୋଉଠି ଥାଆନ୍ତି ମାଷ୍ଟରଜୀ……. ରୂପନାରାୟଣ……… ।”

Question ୨୧ ।
ରିକ୍‌ସାବାଲାଟା ତା’ର କୋଟରଗତ ପେଜୁଆ ପେଜୁଆ ଆଖରେ କ’ଣ ଦେଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲା ?
Answer:
ରିକ୍‌ସାବାଲାଟା ତା’ର କୋଟରଗତ ପେଜୁଆ ପେଜୁଆ ଆଖର ଲେନ୍ସରେ ଅଶୋକର ଅଭ୍ୟନ୍ତରଟା ଦେଖ‌ିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲା ।

Question ୨୨ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଦଧୂଳି ନେବାକୁ ଅଶୋକ ହାତ ବଢ଼ାଇଲା ପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଦଧୂଳି ନେବାକୁ ଅଶୋକ ହାତ ବଢ଼ାଇଲା ପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କେଇହାତ ପଛକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇ ଅଶୋକର ଦୁଇ ବାହା ଧରି ଉପରକୁ ତୋଳିନେଇ କହିଲେ – ‘‘ଦୀର୍ଘଜୀବୀ ହୁଅ ତୁ ଅଶୋକ – ମନେଥିଲା ଏଇ ବୁଢ଼ା ରୂପନାରାୟଣର କଥା ?’’

Question ୨୩ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସେଇ ପୁରୁଣା ପିଣ୍ଡାରେ ଅଶୋକ କାହିଁକି ମୂକ ହୋଇ ବସିଥିଲେ ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସେଇ ପୁରୁଣା ପିଣ୍ଡାରେ ଅଶୋକ ଠିକ୍ କ’ଣ ପଚାରିବା ଉଚିତ୍ ସେଇକଥା ଭାବି ଭାବି ମୂକ ହୋଇ ବସିଥିଲେ ।

Question ୨୪ ।
କେଉଁ କଥାରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଗୋଟାଏ ବଡ଼ ସମାଧାନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବର୍ଷକ ପରେ ଜେଲ୍‌ରୁ ଫେରି ତାଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ ମରିଯାଇଥିବା କଥା ଦେଖ୍ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଗୋଟାଏ ବଡ଼ ସମାଧାନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୫ ।
କିଏ ସାମ୍‌ନାର ରିକ୍‌ସାକୁ ଦେଖ୍ ଅଟକି ଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ସୁଦୃଶ୍ୟ ଦମ୍ପରି ସାମ୍‌ନାର ରିକ୍‌କୁ ଦେଖ୍ ଅଟକି ଯାଇଥିଲେ ।

Question ୨୬ ।
କାହାଣୀ-ଦକ୍ଷ ମାଷ୍ଟଜୀଙ୍କ ଆତ୍ମକାହାଣୀର ସ୍ଵରୂପ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
କାହାଣୀ ଦକ୍ଷ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଆତ୍ମକାହାଣୀ ଥିଲା ପରୀ ରାଜ୍ୟର କଳ୍ପନାକୁ ପରାସ୍ତ କଲାଭଳି ଏବଂ ଇତିହାସଠାରୁ ଆହୁରି ସତ୍ୟ ।

Question ୨୭ ।
ମାତାଜୀଙ୍କ ପାଦଧୂଳି ନେଇ ଅଶୋକ ସେଥୁରୁ କେଉଁ ଗନ୍ଧ ଆଘ୍ରାଣ କରିପାରୁଥିଲେ ?
Answer:
ମାତାଜୀଙ୍କର ପାଦଧୂଳି ନେଇ ଅଶୋକ ସେଥୁରୁ ହାଲୁଆର ଗନ୍ଧ ଆଘ୍ରାଣ କରିପାରୁଥିଲେ ।

Question ୨୮ ।
ମାତାଜୀଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଶେଷବେଳକୁ କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
କେତେ ବର୍ଷ ହେଲା ମାତାଜୀଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ବିଗିଡ଼ି ଯାଇ ସେ ପାଗଳୀ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ।

Question ୨୯ ।
ମାତାଜୀଙ୍କର କେଉଁ କଥାରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ମାତାଜୀଙ୍କର ‘‘କ୍ୟା ତୁମ୍‌ହରା ଦିମାକ୍ ତୋ’ ବିଗଡ଼ ନେହିଁ ଗିୟା ରୂପନାରାୟଣ ବଢାକୋ ଦାଣ୍ଡତା ହେ ତୁମ୍ ? ’’ କଥାରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ।

Question ୩୦।
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକଙ୍କ ହାତରେ ଖଣ୍ଡେ କାଗଜ ବଢ଼େଇ ଦେଇ ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକଙ୍କ ହାତରେ ଖଣ୍ଡେ କାଗଜ ବଢ଼େଇଦେଇ ତାଙ୍କୁ କହିଲେ – ‘‘ୟେ ରହା ହମାରା କାଁହା କା ପଢା – କଭି କଭି ୟାଦ୍ ଆଯାଏ ତୋ ଚିଙ୍ଗୁଠି ଲିଖୁ ହାଁ….. ।’’

Question ୩୧ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା ଅଶୋକଙ୍କର କେଉଁଠି ତୁହାଇ ତୁହାଇ ମନେପଡ଼ୁଥିଲା ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା ଅଶୋକଙ୍କର କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ରୋଡ଼ର ମସୃଣ ମ୍ୟାକାଡ଼ାମାଇଜ୍‌ ରାସ୍ତା ଉପରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଚାଲୁଥିଲାବେଳେ ତୁହାଇ ତୁହାଇ ମନେପଡ଼ୁଥିଲା ।

Question ୩୨ ।
କେଉଁ କଥା ଇଚ୍ଛାକରି ବି ବିଶ୍ଵାସ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଅଶୋକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ସତରେ କ’ଣ ସେଇ ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ, ଦରିଦ୍ର, ରିକ୍‌ସାବାଲାଟା ବିଦ୍ୟାଦାତା ରୂପ୍‌ନାରାୟଣ !’ କଥାଟି ଇଚ୍ଛାକରି ବି ବିଶ୍ଵାସ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଅଶୋକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩୩ ।
କ’ଣ କରି ଏ ଜାତି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଚାଟଶାଳୀକୁ ଫେରିଆସିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଏ ଜାତି ଧୀରେ ଧୀରେ ଅହିରାଜ କୁଣ୍ଡଳିର ଶୀତ-ଶଯ୍ୟାରୁ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇ ଉଠିବ – ଆଉ ତା’ର ଜନକର ପାଦତଳେ ଜାନୁପାତି କ୍ଷମା ମାଗି, ପୁଣିଥରେ ବାଧ୍ୟ ଶିଶୁପରି ସିଲଟ ଧରି ଚାଟଶାଳୀକୁ ଫେରିଆସିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୪ ।
ବାଧ ଶିଶୁ ପରି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଚାଟାଶାଳୀକୁ ଏ ଜାତି ଫେରିଆସିଲେ ସେଦିନ ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କରିବେ ?
Answer:
ବାଧ୍ୟ ଶିଶୁ ପରି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଚାଟଶାଳୀକୁ ଏ ଜାତି ଫେରି ଆସିଲେ ସେଦିନ ମାଷ୍ଟରଜୀ କହିବେ, ‘ମୁଁ ତୁମକୁ କ୍ଷମା କରିଛି – ଯାଅ – ତମମାନଙ୍କର ବିଦ୍ୟା ଏଥର ସମାପ୍ତ ।’

Question ୩୫ ।
ମଇଳା କାଗଜ ଗୁଳାଟିକୁ ଖୋଲି ଅଶୋକ ସେଥ‌ିରେ କ’ଣ ଲେଖାଥ‌ିବାର ଦେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ମଇଳା କାଗଜ ଗୁଳାଟିକୁ ଖୋଲି ଅଶୋକ ସେଥ୍, ‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା, ସଦର ବଜାର, କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ରୋଡ଼, ବନାରସ୍’ ଲେଖାଥିବାର ଦେଖୁଥିଲେ । ରୋଡ଼, ବନାରସ୍’ ଲେଖାଥିବାର ଦେଖିଥିଲେ ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ଗଳ୍ପ – ରୂପନାରାୟଣ ସାହା, ଗାଳ୍ପିକ – ଅଖଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ

Question ୧ ।
ବନାରସର ରାସ୍ତା ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
କ୍ରିଷ୍ଟମାସ ଛୁଟିରେ ବନାରସ ରାସ୍ତାରେ ଲୋକଙ୍କର ଅସମ୍ଭବ ଭିଡ଼ ରହିଥିଲା । ରାସ୍ତାରେ ସିଆର ସିଆର ହୋଇ ଲୋକର ଧାଡ଼ି ଯେମିତି ଜମାଟ ବାନ୍ଧିଯାଇଛି ବରଫ ପରି । ଜମାଟବନ୍ଧା ବରଫର ସ୍ତୂପ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣରେ ପ୍ରସରିଗଲା ପରି ସେହି ଜମା ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନେ ପୁନଶ୍ଚ ସବୁଆଡ଼କୁ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇ ଯାଉଥିଲେ ।

Question ୨।
ଡାଲମଣ୍ଡିକୁ ଏକ ହତଶ୍ରୀ ସଭ୍ୟତାର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଡାଲମଣ୍ଡିକୁ ଏକ ହତଶ୍ରୀ ସଭ୍ୟତାର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି, କାରଣ ଏଠାରେ ରହିଥା’ନ୍ତି ସହସ୍ରାଧିକ ବାରାଙ୍ଗନା । ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ରୂପପିୟାସୀ ନାଗରିକ ଡାଲ୍‌ମଣ୍ଡିରେ ନିଜର ରୂପତୃଷ୍ଣା ମେଣ୍ଟାଇଥା’ନ୍ତି । ଏଠାରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସେ ବାରାଙ୍ଗନାମାନଙ୍କ ଆସ୍‌ର ନିମନ୍ତ୍ରଣରେ ଏବଂ ରାତ୍ରି ଆସେ ରତିକ୍ଳାନ୍ତ କାମୁକୀ ନାରୀର ସ୍ବେଦସିକ୍ତ ଆଖୁର ପତାରେ ପତାରେ ।

Question ୩ ।
ବନାରସରେ କାହିଁକି ସନ୍ଧ୍ୟା ହୁଏନା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସାଧାରଣତଃ ସନ୍ଧ୍ୟା ହେଲେ ଲୋକମାନେ ଗୃହାଭିମୁଖୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି; ମାତ୍ର ବନାରସରେ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଅନେକ ଲୋକ ଆନନ୍ଦର ସନ୍ଧାନ କରିବାକୁ ବାହାରେ ବୁଲାବୁଲି କରୁଥା’ନ୍ତି । ସୁତରାଂ ଅସମ୍ଭବ ଲୋକଙ୍କ କୋଳାହଳ ସାଙ୍ଗକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଲୋକର ଛଟାକୁ ଦେଖ୍ ବନାରସରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ହୁଏନା ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪।
ଗଙ୍ଗାର କେଉଁ ଦୃଶ୍ୟ ମୁକ୍ତକେଶୀ ଦ୍ରୌପଦୀର ବେଣୀବନ୍ଧନ ପରି ମନେହୋଇଛି ?
Answer:
ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଲାଲ୍‌କିରଣ, ଗଙ୍ଗାର ଜଳ ଉପରେ ପଡ଼ି ଲାଲେ-ଲାଲ୍ ଦେଖାଦେଇଛି । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖ୍ ଗାଳ୍ପିକ କହିଛନ୍ତି, ମୁକ୍ତକେଶୀ ଦ୍ରୌପଦୀର ଯେପରି – ବେଣୀବନ୍ଧନ ହୋଇଛି । ଦ୍ରୌପଦୀ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି କେଶକୁ ମୁକୁଳା ରଖୁଥିଲା ଏବଂ ଶପଥ କରିଥିଲା, ଦୁଃଶାସନର ରକ୍ତରେ ବେଣୀବନ୍ଧନ କରିବ । ଗଙ୍ଗାର ଜଳ ଲାଲ୍‌ବର୍ଣ୍ଣ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବାରୁ କଥାକାର ତା’ ସହିତ ମହାଭାରତର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ବେଣୀବନ୍ଧନର ଲଗ୍ନ ଅତିକ୍ରମ କରିବାର ଦୃଶ୍ୟକୁ କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ବେଣୀବନ୍ଧନର ଲଗ୍ନ ଅତିକ୍ରମ କରିବାପରେ, ସନ୍ଧ୍ୟାର ଦିଗହରା ପବନରେ ଗଙ୍ଗାର କୃଷ୍ଣନୀଳ ପାଣି ଅସଂଖ୍ୟ ଢେଉରେ ଭାଙ୍ଗି ପଡୁଥିଲା । ପ୍ରତିଟି ଢେଉର ନୀଳ ଗାତ୍ରରେ ଅଳ୍ପକିଛି ଧୂସର ଅନ୍ଧାର ରହିଥିଲା। ତାହାକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ଜଣା ଯାଉଥିଲା, ସତେଯେପରି ଗଙ୍ଗାମାତା ତନ୍ଦ୍ରାତୁରା ଶେଷ ସିନ୍ଧ୍ୟାକୁ କୋଳେଇ ନଚେଇ ନଚେଇ ଶୁଆଇ ପକାଉଛି, ରାତ୍ରିର ଗଭୀର ନିଦ୍ରାରେ ।

Question ୬ ।
ଗଙ୍ଗାବକ୍ଷରେ ବିଦ୍ୟୁତ ଆଲୋକର ପ୍ରତିବିମ୍ବ କିପରି ମନେହୋଇଛି ?
Answer:
ଗଙ୍ଗା ବକ୍ଷରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଲୋକର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ପଡ଼ି ଅପୂର୍ବ ଶ୍ରୀଧାରଣ କରିଛି । ତାହାକୁ ଦେଖ୍ କଥାକାର କାବ୍ୟକ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି, କେଶରୀ ମଧ୍ୟମା ଗଙ୍ଗାର କଟି ଆବୃତ କରିଛି ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମେଖଳା । ଆଉ ଗଙ୍ଗାର ଦେହେ ଦେହେ ଗଭୀର ନୀଳରଙ୍ଗର ବୁଟିଦାର ବନାରସୀ ଶାଢ଼ୀ – ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ରୂପେଲୀ ଜରିର ତାରା ଫୁଟିଛି ।

Question ୭ ।
‘‘ନୌକା ଉଠିବ ଦଶାଶ୍ବମେଧ ଘାଟରେ’’ – ନୌକାର ଗତିପଥ ସମ୍ପର୍କରେ ଏଠାରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଘାଟର ଚିତା ନିକଟରେ, ଆଉ ଡାକେବାଟ ଦୂରରେ ପଡ଼ିବ ଦଶାଶ୍ବମେଧ ଘାଟ, ଯେଉଁଠାରେ କି ନୌକା ଉଠିବ । ପବନର ପ୍ରତିକୂଳରେ ମାଝି ଆହୁଲା ଟାଣୁଥିଲା ଜୋର୍‌ରେ । ମାତ୍ର ନୌକାର ଗତି କମିଗଲା । ମାଝିର ହାତ ହୁଗୁଳା ହୋଇ ଆସିଲା। ଫଳରେ ନୌକାରେ ଥ‌ିବା ପରିବାରଟିର ମୃଦୁଗୁଞ୍ଜନ ମଧ୍ଯ ନିରବ ହୋଇ ଆସିଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା

Question ୮।
‘ରାମନଗର କା ନାମ୍ ମତ ଲିଜିୟେ ବାବୁଜୀ’ – ମାଝିଜଣକ ଏକଥା କାହିଁକି କହିଛି ?
Answer:
ଦଶାଶ୍ବମେଧ ଘାଟରେ ନୌକା ଉଠିବା ପୂର୍ବରୁ, ମାଝିଟି ଚାପାକଣ୍ଠରେ, ତା’ ଭାଷାରେ ଯାହା କହୁଥୁଲା, ତାହା ଅଳ୍ପ ବୁଝି ହେଉଥିଲା । କୂଳରେ ବସିଥ୍‌ ଗୋଟାଏ ନିଶୁଆ ଲୋକକୁ ଦେଖାଇ ଦେଇ କହିଲା, ‘ରାମ୍‌ନଗର କା ନାମ ମତ୍ ଲିଜିୟେ ବାବୁଜୀ’ । କାରଣ ଏହି ନାମ କହିଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପିଛା ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଟଙ୍କା ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ହେଉଛି କର୍ପୋରେସନ୍‌ର ।

Question ୯ ।
‘‘ସର୍ବନାଶ ! କାହାରି ମୁହଁରେ ଭାଷା ନାହିଁ?’’ – ଏହାର ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କ’ଣ ?
Answer:
ମାଝିଟି ସେମାନଙ୍କୁ ସତର୍କ କରିଦେଇଥିଲା, ରାମନଗର ନାମ ନ କହିବାକୁ । ମାତ୍ର ନିଶୁଆ ଲୋକଟି ଚିତ୍କାର କରି କେଉଁଆଡ଼େ ଯାଇଥିଲା ବୋଲି ପଚାରିବାରୁ ଅଶୋକ ବଡ଼ ପାଟିରେ କହିଥିଲା – ‘ରାମନଗର ଗୟେଥେ ହାମଲୋଗ’ । ସର୍ବନାଶ ହୋଇଯାଇଥିଲା, କାହାରି ମୁହଁରେ ଭାଷା ନଥିଲା । କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ସେମାନଙ୍କୁ ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question ୧୦।
କେଉଁ ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ତା’ର ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବୋଲି ଅଶୋକ କହିଛି ?
Answer:
ବାରଣ ସତ୍ତ୍ଵେ ‘ଆମେ ରାମନଗର ଯାଇଥିଲୁ’ ବୋଲି ଅଶୋକ କହିବାରୁ, ତାଙ୍କ ବାପାଙ୍କୁ ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଅଶୋକର ଭୁଲ ପାଇଁ ସାରା ପରିବାର ତାକୁ ପଦେ ପଦେ କହିଥିଲେ । ଆଉ ଯେଉଁମାନେ କିଛି କହି ନଥିଲେ, ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ପରିବାରର କଥାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ଏହା ଦଶବର୍ଷର ଶିଶୁ ଅଶୋକର ସହିବାର ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଯାଇଛି । ଆସ୍‌ରେ ଲୁହ ଟଳମଳ ହେଉଛି । ସେହି ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ତା’ର ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବୋଲି ଅଶୋକ କହିଛି ।

Question ୧୧ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ କିପରି ଅଶୋକର ମଦତ୍ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକକୁ ସାରା ପରିବାର ପଦେ ପଦେ କହିବାରୁ, ସେ ଅସହ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଆଗ୍‌ରେ ତା’ର ଲୁହ ଟଳମଳ ହୋଇଛି । ଏହି ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକକୁ ମଦତ୍ କରିଛନ୍ତି । ତା’ ଆଡ଼କୁ ଅନାଇ ଧୀରେ ଧୀରେ ମୁଣ୍ଡ ହଲାଇ ବ୍ୟସ୍ତ ନ ହେବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ଅଶୋକ ତାଙ୍କ କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡରଖ୍ କାନ୍ଦିବାରୁ ସେ ପିଠି ଥାପୁଡ଼ାଇ ନ କାନ୍ଦିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୨ ।
‘‘ତା’ ବୁଝିବାର କ୍ଷମତା ଆପଣମାନଙ୍କର ନାହିଁ ’’ – ଏହା ଜେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହ। ଯାଇଛି ?
Answer:
ଅଶୋକକୁ ପରିବାରର ସବୁ ସଦସ୍ୟ ଆକ୍ଷେପ କରିବାରୁ, ସେ ଅସହାୟ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ସେହି ସମୟରେ ଗୁରୁଜନ, କିନ୍ତୁ ଆପଣମାନେ ତା’ର ଯେ କି କ୍ଷତି କରୁଛନ୍ତି, ତା’ ବୁଝିବାର କ୍ଷମତା ଆପଣମାନଙ୍କର ନାହିଁ ।’

Question ୧୩ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସମଗ୍ର ସଭାରେ ଅଶୋକ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ କ’ଣ ଅନୁଭବ କରିଥିଲା ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଥିଲେ ପାଞ୍ଚଟଙ୍କା ବେତନର ଜଣେ ସାଧାରଣ ଟ୍ୟୁସନ୍ ମାଷ୍ଟର । ସେ ଥିଲେ ଭୀରୁ, ପରାନ୍ନଭୋଜୀ ଓ ନିରୀହ । ମାତ୍ର ଅଶୋକକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଯାଇ, ମାଷ୍ଟରଜୀ ସାରା ପରିବାରକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ରହିଛି, ସମଗ୍ର ସତ୍ତାରେ ଅଶୋକ ପ୍ରଥମଥରପାଇଁ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଶାରୀରିକ ଗଠନ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଥିଲେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଗୌରବର୍ଷର । ଈଷତ୍ ଦୀର୍ଘ ମୁହଁ ଉପରେ ଉନ୍ନତ ଶୁକଚଞ୍ଚୁ ପରି ନାସିକା । ବଡ଼ ବଡ଼ ଦୁଇଟି କାନ ଉପରେ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ବାଳ ଲମ୍ବି ଆସିଥିଲା କେରା କେରା ହୋଇ । ସାମାନ୍ୟ ଭିତରକୁ ପଶି ପଶି ଯାଇଥିଲା, ଦୁଇଟି ବୁଦ୍ଧିଦୀପ୍ତ ଆଖି ।

Question ୧୫ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ଥରେ ଯାଇ ଦେଖୁ ଆସିବାକୁ ଅଶୋକ କାହିଁକି ମନ ବଳାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକ ବନାରସରେ ଥିଲାବେଳେ, ସେ ତାଙ୍କର ଅତୀତର ସ୍ମୃତିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥିଲେ । ସେହି ଅବସରରେ ତାଙ୍କର ମନେପଡ଼ିଥିଲା ପିଲାଦିନର ଟ୍ୟୁସନ ମାଷ୍ଟର, ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା । ଜୀବନରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ପଦବୀରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲାପରେ, ଶିକ୍ଷାର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିବା ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା ସେ ମନେପକାଇ, ଯିବାପାଇଁ ମନ ବଳାଇଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
କେଉଁ ଘଟଣାରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଡରି ଅସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଥିଲେ ।
Answer:
ଅଶୋକ ଓରଫ ମୁନ୍ନା, ତା’ର ପୋଷା ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ମନୁକୁ ଧରି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଖକୁ ପାଠ ପଢ଼ିବାକୁ ଯାଉଥିଲା । ଦୁହେଁ ପାଠ ପଢ଼ି ବସୁଥିଲେ । ଅଶୋକ ଦାନ୍ତ ଦେଖାଇଲେ, ମାଷ୍ଟରଜୀ ତା’କୁ ଡରାନ୍ତି । ମାତ୍ର ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ମନ୍ତୁ ଦାନ୍ତ ଦେଖାଇଲେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଡରି ଅସ୍ଥିର ହୋଇଯାଉଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
କେଉଁ ଅବସ୍ଥାକୁ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମୁନ୍ନା ଓ ମନୁ ପାଠ ପଢ଼ିଲାବେଳେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଖରେ ଦୁଷ୍ଟାମି କରନ୍ତି । ମୁନ୍ନା ଲଣ୍ଡନର ଠିପି ଖୋଲି ପାଣି ପୂରାଇଲା ବେଳେ, ମାଷ୍ଟରଜୀ ସେପରି ନକରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ଓ ସେହି ସମୟରେ ମନୁ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାନବଟାରୁ ପାନ କାଢ଼ି ପାଟିରେ ପୂରାଇବାର ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ । ଏହି ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ଭରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କିଛି କରିନପାରି କପଟ ଭର୍ସନାକରି, ‘କରତା ଯାଓ ହଁ’ ବୋଲି କହିଥା’ନ୍ତି ।

Question ୧୮ ।
‘‘ଓ ଦୁଇ ଦୁଇଟା ମାଙ୍କଡ଼ଙ୍କୁ ମଣିଷ କାହାଁତକ କରେ ମୁଁ?’- ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମୁନ୍ନା ଓ ମନ୍ତୁ ଦୁଇଜଣ ପାଠ ପଢ଼ିବାକୁ ଯାଇ ଅନେକ ସମୟରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରନ୍ତି । ମନୁ ପାନଖାଉଥିଲା ବେଳେ ମୁନ୍ନା ଲଣ୍ଡନରେ ପାଣି ପୂରାଏ ଏବଂ ପାଣି ଛାଟି ଲଣ୍ଡନ କାଚ ଫଟାଇଦିଏ । ମାଷ୍ଟରଜୀ କପଟ ଭର୍ସନା କରିକହନ୍ତି, ‘ମୁନ୍ନା ମନ୍ତୁ ଭାଇ ଭାଇ- ଓ ଦୁଇ ଦୁଇଟା ମାଙ୍କଡ଼ଙ୍କୁ ମଣିଷ କାହାଁତକ୍ କରେ ମୁଁ ?”

Question ୧୯।
ରିକ୍‌ସା ଆସି କେଉଁଠି ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା ଓ ଅଶୋକ ସେଠାରେ କ’ଣ ଖୋଜୁଥିଲେ ?
Answer:
ରିକ୍‌ସା ଆସି ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା କ୍ୟାଣ୍ଟନ୍‌ମେଣ୍ଟ ଛକ ଉପରେ ଓ ଅଶୋକ ସେଠାରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘରକୁ ଯିବାପାଇଁ ଛୋଟ ପୋଷ୍ଟଅଫିସ୍ ସାମ୍ନାରେ ଗଳି ଖୋଜୁଥିଲେ । କାରଣ ଦୀର୍ଘ ବ୍ୟବଧାନ ପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଦରିଦ୍ର କୁଟୀରଟି ତାଙ୍କର ଠିକ୍‌ରୂପେ ମନେ ନଥିଲା ।

Question ୨୦ ।
ନାଲି କିରାସିନିର ଲଣ୍ଠନ ଆଲୁଅରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କରୁଥିବେ ବୋଲି ଅଶୋକ କଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନାଲି କିରାସିନିର ଲଣ୍ଠନ ଆଲୁଅରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କର ପିଣ୍ଡା ଉପରେ ବସି ରହିଥ‌ିବେ, ଆଉ ତାଙ୍କୁ ଘେରି ବସିଥ୍ ଅନେକ ପଠନରତ ଶିଶୁ ।

Question ୨୧ ।
ସ୍ନେହ ଦୁର୍ବଳ ଶିକ୍ଷକର ଦୁଇଆଖୁ କାହିଁକି ଆନନ୍ଦର ଅଶ୍ରୁରେ ଭାସିଯିବବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଅଶୋକ ନିଜର ପିଲାଦିନର ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଦେଖାକରିବାକୁ ଯିବା ଅବକାଶରେ ମନେ ମନେ ଭାବିଛନ୍ତି, ସେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଦେଖ‌ିଲେ ପାଦଧୂଳି ନେବେ ଓ ଶିକ୍ଷକ ତାଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢେଇ ପକେଇବେ ଗଦ୍‌ଗଦ୍ ହୋଇ । ସ୍ନେହ-ଦୁର୍ବଳ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଦୁଇଆଖୁ ତାଙ୍କ ଆଦରର ଛାତ୍ରକୁ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦର ଅଶ୍ରୁରେ ଭାସିଯିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୨ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷକ କେଉଁଦିନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଥାଏ ?
Answer:
ଜାତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ କେଉଁ ଦିନ ଆସି ତା’ର ବାଲ୍ୟଗୁରୁର ପାଦତଳେ ମଥାନତ କରି ତା’ର କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବ ସେଇ ଚିର-ଈପ୍‌ସିତ ଦିନକୁ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଥାଏ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷକ । ଏତିକିତ ତା’ର ଗର୍ବ ! ଚିର ନିର୍ଯାତିତ ଶିକ୍ଷକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଏତିକି ଚରମ କ୍ଷତିପୂରଣ ।

Question ୨୩ ।
ଅଶୋକଙ୍କୁ ଚିହ୍ନିବା ଅବସରରେ ରିକ୍‌ସାବାଲାର ଆଖ୍ ଓ ଓଠର ଅବସ୍ଥା କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କୁ ଚିହ୍ନିବା ଅବସରରେ ରିକ୍‌ସାବାଲାର ଆସ୍‌ରେ ତା’ର ସୁଦୂରର ଦୃଷ୍ଟି-ଆଖ୍ କଣର ଚମଡ଼ାଗୁଡ଼ାକ କୁଞ୍ଚ୍ କୁଞ୍ଚ୍ ହେଇଯାଇ ଅସଂଖ୍ୟ ରେଖା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ସେ ଯେପରି କ’ଣ କହିବ କହିବ ହଉଥିଲା ଓ ସେହି ଉତ୍ତେଜନାରେ ତା’ର କଳା କଳା ଓଠ କମ୍ପି ଉଠୁଥିଲା ବାରମ୍ବାର ।

Question ୨୪ ।
‘‘ସେଇ ବିସ୍ମୟ ବର୍ଣ୍ଣନାର ଅତୀତ’’ ଏଠାରେ କେଉଁ ବିସ୍ମୟ କଥା କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅନାଇ ଅନାଇ ଅଶୋକକୁ ଚିହ୍ନିଲା ପରେ, ଅଶୋକ ଦେଖୁଲା ତାହାର ଈପ୍‌ସିତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ । ସେ ଦେଖିଲା, ସେହି ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ, ଜରାକ୍ଳାନ୍ତ, ଦୀନ ରିକ୍‌ସାବାଲାର ମଳିନ ପ୍ରତିକୃତି ଭିତରୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉଇଁ ଆସୁଥିଲା ତାଙ୍କର ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ସେଦିନର ଚେହେରା । ସେହି ଚେହେରା ‘ସେଇ ବିସ୍ମୟ ବର୍ଣ୍ଣନାର ଅତୀତ କଥା’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୫ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଆଉ କିଛି ନକହି ପାରିବାର ଦୃଶ୍ୟଟି କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକକୁ ଦେଖୁଲା ପରେ ଭାବବିଭୋର ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । ସେ କିଛି କହିପାରି ନ ଥିଲେ; ବରଂ ଆନନ୍ଦର ଅଶ୍ରୁ ତାଙ୍କର କଣ୍ଠରୁଦ୍ଧ କରି ଦେଇଥିଲା । ଅଶୋକ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ମନୁଷ୍ୟ କଥା କହିବା ଅପେକ୍ଷା ନୀରବରେ ତା’ଠାରୁ ପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବେଶି ।

Question ୨୬ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ ସେ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଠାରୁ ସୁଖୀ ମନୁଷ୍ୟ ବୋଲି ସେ କାହିଁକି ଯେ କହି କହିଥା’ନ୍ତା ?
Answer:
ବହୁଦିନ ପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକକୁ ଦେଖିଲାପରେ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ କ୍ଷୁଦ୍ର ଘରେ ସେ ବୁଲାଇ ଆଣିଥିଲେ । ସେହି ଅବସରରେ କଥା କଥାକେ ପ୍ରଶଂସା, ଗର୍ବ ଆଉ ଆନନ୍ଦରେ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଯାଉଥିଲେ । ସେହି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଠାରୁ ସୁଖୀ ମନୁଷୀ ବୋଲି ଲେଖକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୭ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ କାହିଁକି ଜେଲ୍ ଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଉତ୍ତର ଭାରତ ବ୍ୟାପୀ ହୋଇଥିବା ନିମ୍ନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷକ ଧର୍ମଘଟର ପୁରୋଧା ଥିଲେ ମାଷ୍ଟରଜୀ । ମାସିକ ୧୩ ଟଙ୍କା ଦରମାରେ ସେମାନେ ଚଳି ନ ପାରିବାରୁ ଧର୍ମଘଟ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ତାଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରିବା ଅଭିଯୋଗରେ ଜେଲ୍ ଯିବାକୁ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୨୮ ।
ଜେଲ୍‌ରୁ ଫେରିବା ପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଜେଲ୍‌ରୁ ଫେରିଲା ପରେ ସେ ଦେଖ‌ିଲେ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ମରିଯାଇଛି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ସ୍ତ୍ରୀର ଅଳ୍ପ କିଛି ଅଳଙ୍କାର ବିକି ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ କରଜ ଟଙ୍କା ମିଶେଇ ଖଣ୍ଡେ ରିକ୍‌ କରିଦେଇ ପରିବାର ଚଳାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ ।

Question ୨୯ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଝାଙ୍କ-କାଶ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅଶୋକଙ୍କ ସହିତ କଥା ହେଉଥିଲା ବେଳେ ତାଙ୍କର ଝାଙ୍କ କାଶ ଉଠିଥିଲା । ସେହି କାଶରେ ତାଙ୍କର ଜୀର୍ଣ୍ଣ କଙ୍କାଳଗୁଡ଼ିକ ଯେପରି ଦୋହଲି ଯାଇଥିଲା । କେତେ ସମୟ ପରେ କହିଲେ, ଦେହ ଭଲ ରହୁନାହିଁ । ଡାକ୍ତର ଦେଖେଇବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡାକ୍ତର ତାଙ୍କୁ ପ୍ରେସି ହୋଇଛି ବୋଲି କହିଲେ ଏବଂ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଅନେକ ପଇସା ଲାଗିବ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ।

Question ୩୦ ।
‘ରାମସରନ୍’ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ରାମସରନ୍ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ବାର ଚଉଦ ବର୍ଷର ପୁଅ । ବାପାଙ୍କୁ ରିଵାଟଣା କାମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ସେ । ଅଶୋକ ସହିତ ମାଷ୍ଟରଜୀ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଥିଲାବେଳେ, ଏକ ସୁଦୃଶ୍ୟ ଦମ୍ପତ୍ତିଙ୍କୁ ରିକ୍ସାରେ ନେବାପାଇଁ ରାମସରନ୍ କହିଛନ୍ତି, ପିଲାଟିବେଳୁ ତା’ଉପରେ ଅନେକ ଦାୟିତ୍ଵ ପଡ଼ିଛି ।

Question ୩୧ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କାହାଣୀରେ କେଉଁ ଚରିତ୍ରସବୁ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ?
Answer:
କାହାଣୀ କହିବାରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ଦକ୍ଷତା ଥିଲା। ତାଙ୍କ କାହାଣୀର ସ୍ଵର୍ଗର ପରୀ, ଆଣ୍ଡ୍ରୋସିଲିସର୍ ସିଂହ, ସୁନୀତି ସନ୍ତାନ ଧ୍ରୁବ, ରାଜପୁତ୍ ବୀର ପ୍ରତାପ ସିଂହ, ପୃଥୀରାଜ, ଶିଖୁମନାଇ, ଜୟଦ୍ରଥ ଭଳି ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଚରିତ୍ର ଜୀବନ୍ତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ।

Question ୩୨ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଆତ୍ମକାହାଣୀ ଶୁଣିବା ପରେ ଅଶୋକଙ୍କୁ ହଠାତ୍ କ’ଣ ମନେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଆତ୍ମକାହାଣୀ ଶୁଣିବାପରେ ଅଶୋକଙ୍କୁ ହଠାତ୍ ମନେହୋଇଥିଲା, ତାଙ୍କର ଏବେବି ଯେପରି ପାଠପଢ଼ା ଅସମାପ୍ତ ହୋଇ ରହିଯାଇଛି ଆଉ ସେ ସେଦିନର କୁତୂହଳୀ ଶିଶୁପରି ଆଜିବି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଖରେ ବସି ବସି ବହି ପଢୁଛନ୍ତି । ଏହି ବିଶ୍ଵର ବିରାଟ ‘ବହି ଉପରେ ବହୁ ବିଚିତ୍ର ମନୁଷ୍ୟ ନାୟକ ନାୟିକାର ହୃତ୍‌ସ୍ପନ୍ଦନ ଶୁଣାଯାଉଛି ।

Question ୩୩ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କେଉଁ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେବାର କିଛି ନଥିଲା ବୋଲି ଅଶୋକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସନ୍ଧ୍ୟା ହେବାରୁ ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେବାକୁ ଚାହିଁଛି । ମାଷ୍ଟରଜୀ ନିଜେ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି, ଅଶୋକକୁ ଏତେଦିନ ପରେ ଦେଖ୍ ଖୁସିଲାଗିଲେ ବି, ଏ ଭଙ୍ଗାଘରେ ସେ ଗୋଟିଏ ରାତି ପାଇଁ ଅତିଥ୍ ନକରି ପାରିବା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଏଭଳି କଥା ଶୁଣି ଅଶୋକଙ୍କର କିଛି ଉତ୍ତର ଦେବାର ନ ଥିଲା ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩୪ ।
ସତୁରିରୁ ଅଧ୍ବ ବୟସ ହୋଇଥିବା ମାତାଜୀ କ’ଣ କରୁଥିବାର ଅଶୋକ ଦେଖୁଥିଲା ?
Answer:
ସତୁରିରୁ ଅଧ୍ବ ବୟସ ହୋଇଥିବା ମାତାଜୀ, ଯାହାର କି ଦେଖୁବାର ଓ ଶୁଣିବାର ଶକ୍ତି କ୍ରମଶଃ ଲୋପପାଇ ଆସୁଥୁଲା, ଛୋଟ ଛୋଟ ଦୁଇଟି କିରାସିନି ଟିଣଧରି, କିରାସିନି ବିକ୍ରି କରୁଥିଲା । ଜଣ ଜଣ କରି ରିକ୍ସାବାଲା ଆସୁଥିଲେ ଓ କିରାସିନି ନେଉଥିଲେ । ମାତାଜୀ ଦୀପ ଆଲୁଅରେ ଖୁବ୍ ନିରୀକ୍ଷଣ କରି ପଇସାକୁ ଦେଖୁରିବା ପରେ ଥରିଲା ହାତରେ ପଳା ପଳା କରି କିରାସିନି ମାପି ଦେଉଥିଲେ ।

Question ୩୫ ।
‘‘ୟେ କ୍ୟା ହୋଗୟା ହେ ମାତାଜୀ କେ ?’’ – ଏ କଥା ଅଟୋକ ମ।ଷ୍ଠରକୀଙ୍କୁ କେତେବେଳେ ପଚାରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପିଲାଦିନରୁ ମାତାଜୀଙ୍କ ପାଖରୁ ହାଲୁଆ ଖାଇଥିବା କଥା ଅଶୋକ ଭୁଲି ନଥିଲେ । ସେ ମାତାଜୀଙ୍କ ପାଦଛୁଇଁ ପାଦଧୂଳି ନେଲେ ଏବଂ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ, ମାତାଜୀ ଚିହ୍ନିପାରିଲେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଚିହ୍ନିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ମଧ୍ୟ କଲେନାହିଁ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତି ଦେଖୁ, ‘ୟେ କ୍ୟା ହୋଗୟା ହେ ମାତାଜୀ କେ ?’’ ବୋଲି ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ପଚାରିଛନ୍ତି ।

Question ୩୬ ।
ମାତାଜୀ ସେଦିନ ତୃପ୍ତ କଣ୍ଠରେ ପଦାକୁ ବାହାରି ଆସି କ’ଣ କହୁଥିଲେ ବୋଲି ଅଶୋକ ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି ।
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କର ମନେପଡ଼ିଛି, ଯଦି କେବେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ନାଲି ଆଖ୍ ଦେଖେଇ ଟିକିଏ କିଛି କହିଲେ ସେ ସିଲଟ ଫିଙ୍ଗିଦେଇ ଦୌଡ଼ିଯାଉଥିଲେ ମାତାଜୀଙ୍କ କୋଳକୁ । ମାତାଜୀ ମଧ୍ୟ ଦୃପ୍ତ ପଦକ୍ଷେପରେ ପଦାକୁ ବାହାରି ଆସି କହୁଥିଲେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ, ‘କ୍ୟା ତୁମ୍‌ହରା ଦିମାକ୍ ତୋ’ ବିଗଡ୍ ନେହିଁ ଗୟା ରୂପନାରାୟଣ – ବଚ୍ଚାକୋ ଦାଣ୍ଡତା ହେ ତୁମୁ ?”

Question ୩୭ ।
‘ଜଣେ ହତ୍ୟାକାରୀର ଭୀରୁ ସଙ୍କୁଚିତ ବିବେକ ନେଇ ଚାଲିଛି ମୁଁ”? ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଖରେ ଅଶୋକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଲେ ବି, ସେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ପଦସ୍ଥ କର୍ମଚାରୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେଉଛି ବୋଲି ସେ ପରିଚୟ ଦେଇନଥିଲେ । କାରଣ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଏହା ଜାଣିଥିଲେ, ସେ ହୁଏତ ଘୃଣା କରିଥା’ନ୍ତେ । ତେଣୁ ଅଶୋକ ମନେ ମନେ ‘ଜଣେ ହତ୍ୟାକାରୀର ଭୀରୁ ସଂକୁଚିତ ବିବେକ ନେଇ ଚାଲିଛି ମୁଁ” ବୋଲି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩୮ ।
ଅଶୋକଙ୍କ କାନ ପାଖରେ କିଏ ଜଣେ କ’ଣ ଫିସ୍ ଫିସ୍ କରି କହୁଛି ବୋଲି ତାଙ୍କର ମନେହୋଇଛି ?
Answer:
ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଖରୁ ଆସିଲାବେଳେ ନିଜକୁ ଦୋଷୀ ମନେକରିଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ ସେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି, ତାଙ୍କ କାନ ପାଖରେ କିଏ ଜଣେ ଫିସ୍ ଫିସ୍ କରି କହୁଛି, ‘ଏ ଦୋଷ ତୋ’ର ଏକା ନୁହଁରେ ଅଶୋକ – ଏ ମୂର୍ଖତା ଏଇ ସମଗ୍ର ଅନ୍ଧଜାତିର ।’

Question ୩୯ ।
ଚୂନନାରାୟଣ ଏ ଜାତି ପାଇଁ କ’ଣ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ଅଶୋକଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ରୂପନାରାୟଣ ପରି ଅନେକ ଶିକ୍ଷକ ନିରନ୍ନ ଭାବରେ ଏ ଜାତିକୁ ପାଠ ପଢ଼ାଇଲେ, ସେମାନେ କିଛି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ ଜାତିର ଶୈଶବ ଏବେ ବି ବାକୀ – ଆଉ ଥରେ ନୂଆକରି ଏମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଦେବା ଉଚିତ ବୋଲି ସେ ଅଶୋକଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪୦ ।
ଏ ଜାତିକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାକୁ ହେବ ବୋଲି ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଅଶୋକ ମନେ ମନେ କହିଛନ୍ତି, ଏ ଜାତି ଆଜି କ୍ଷମତା ମଦପିଇ ବେହୋସ ହୋଇଛି ମାଷ୍ଟରଜୀ । ଏମାନେ କୌଣସି ସମୟରେ ଆପଣଙ୍କର କରୁଣ ନିବେଦନ ଶୁଣି ନାହାଁନ୍ତି । ଆଜି ଆଉ ନୁହେଁ, ଏ ଜାତିକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାକୁ ହେବ ।

Question ୪୧ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀ କ’ଣ କଲେ ଏ ଅଚେତନ ଜାତିର ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଚେତନା ସଞ୍ଚାରିତ ହେବ ବୋଲି ଅଶୋକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି, ‘‘ଆଜି ସେଇ ଲମ୍ବା ଚାବୁକ୍‌ଟା ଧରି ପିଟନ୍ତୁ ଏ ଜାତିକୁ – ଖୁବ୍ ଜୋର୍‌ରେ ପିଟନ୍ତୁ – ବିଟ୍ ଦେମ୍ ରାଇଟ୍ ଆଣ୍ଡ ଲେଫଟ୍-ବ୍ଲାକ୍ ଆଣ୍ଡ ବୁ । ଦେଖିବେ- ଏ ଅଚେତନ ଜାତିର ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଧୀରେ ଦୀରେ ଚେତନା ସଞ୍ଚାରିତ ହେବ ।’’

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ପଠିତ ଗଳ୍ପରେ ବନାରସ୍‌ର ବର୍ଣ୍ଣନା କିପରି ରହିଛି – ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପ ସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ଗାଳ୍ପିକ, ଗଳ୍ପକୁ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀୟ ଭାଷାରେ ସଜ୍ଜିତ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଥାକାର ଅସ୍ଥୂଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଅନ୍ୟତମ । ଗାଳ୍ପିକ ପରିବେଶ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ତାହାକୁ ଗଳ୍ପର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେଭଳି ବନାରସର ବର୍ଣ୍ଣନା ପାଠକଲେ ପାଠକ ମନରେ କାବିକ ରସତୃଷ୍ଣା ପ୍ରଶମିତ ହୋଇଯାଏ ।

ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକ କ୍ରିଷ୍ଟମାସ୍ ଛୁଟିରେ ବୁଲି ଯାଇଥିଲେ ବନାରସ । ବନାରସ ତାଙ୍କର ପରିଚିତ ସ୍ଥାନ । ସେ ବନାରସରେ ନିଜର ଶୈଶବ ଓ କୈଶୋର ସମୟ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ବନାରସକୁ ଅଭିଜ୍ଞ ଦୃଷ୍ଟିରେ ସେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ।

ବନାରସ୍ ଲୋକମାନଙ୍କର ଅସମ୍ଭବ ଭିଡ଼ । କାରଣ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନର ଲୋକ କାଶୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଆସିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ରହିଥାଏ ପୁଣ୍ୟ ଅର୍ଜନ କରିବାର ମାନସିକତା । ସେଠାରେ ଲୋକ ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ ବିଭିନ୍ନ ବାଟରେ ଆସି ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ଏକାଠି ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ପୁଣି ସେମାନେ ସେଇ ରାସ୍ତାବାଟେ ଦେଇ ଫେରିଯାଇଥା’ନ୍ତି । କଥାକାରଙ୍କ ଭାଷାରେ – ‘‘ବନାରସ – ଭାରତଭୂମିର ଅସଂଖ୍ୟ ପୁଣ୍ୟ କାଙ୍ଗାଳ ଜନତାର ଚିର ଈପ୍‌ସିତ ବନାରସ । ରାସ୍ତାରେ ସିଆର ସିଆର ହୋଇ ଲୋକର ଧାଡ଼ି ଯେମିତି ଜମାଟ ବାନ୍ଧିଯାଇଛି ବରଫ ପରି । XX X । ଜମାଟବନ୍ଧା ବରଫର ସ୍ତୂପ ଯେମିତି ସୂର୍ଯ୍ୟର ପ୍ରଥମ କିରଣରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗ୍ଲେସିଅର ପରି ପ୍ରସରି ଯାଇଛି, ତା’ର ପ୍ରବାହରେ ସଂକୀର୍ୟ ରାଜପଥର ପ୍ରତିଟି ବର୍ଗଇଞ୍ଚକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କରି ।’’

ଟାକ୍ସିକ ପର୍ବ ନାୟକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ବନାରସ ସହର ହୋଇ ରହିନାହିଁ; ବରଂ ସେ ହୋଇଛି ବହୁବର୍ଣ୍ଣରେ ବିଭୂଷିତ ଓ ବହୁବିଚିତ୍ର ପରିବେଶରେ ଚିତ୍ରିତ ସ୍ଥାନଟିଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଅସ୍ତାଚଳାଭିମୁଖୀ । ତାଙ୍କର ନରମ ଲାଲ୍‌ରଣ କାଶୀ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିରର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଚୂଡ଼ାରେ ପଡ଼ି ଚକ୍ ଚକ୍ କରୁଛି । ମନ୍ଦିରର ରାସ୍ତା ନାତି ପ୍ରଶସ୍ତ ଏବଂ ସେହି ରାସ୍ତାର ଅଳ୍ପ ଆଗକୁ ଜନ୍ମ ନେଇଛି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ପଥଟିଏ । ସେହି ପଥଟି ପଡ଼ିଛି ଡାଲ୍ ମଣ୍ଡି ଆଡ଼କୁ । ଡାଲ୍ ମଣ୍ଡି ହେଉଛି ପାଇଁ ଓ ମନଖୁସି ପାଇଁ ।

ସେଠାରେ ନାୟିକାର କଟାକ୍ଷ ନାୟକକୁ ବିମୋହିତ କରେ । ଗାଳ୍ପିକ କେବଳ ସେହି ପରିବେଶ ନୁହେଁ, ସେଠାକାର ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ଲକ୍ଷ ରୂପ-ପିୟାସୀ ନାଗରିକ ପଦରଜ ସିକ୍ତ ତୀର୍ଥ ଡାଲମଣ୍ଡି । ନାୟିକାର ଆସ୍‌ର ବଚ୍ଛାରେ ସେଠି ସନ୍ଧ୍ୟା ତ୍ରସ୍ତା-ମଦନ ଅର୍ଜନାର କୋଳାହଳରେ ରାତ୍ରି ନିର୍ବାସିତା । କିନ୍ତୁ ସେଠି ବି ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସେ ଆତୁରା ନାୟିକାର ନିମନ୍ତ୍ରଣ-ଭୀରୁ ଆସ୍‌ର ଇଙ୍ଗିତରେ – ରାତ୍ରି ଆସେ ରତିକ୍ଳାନ୍ତକାମୁକୀ ନାରୀର ସ୍ବେଦସିକ୍ତ ଆଖର ପତାରେ ପତାରେ ।’’ ଯାହାକୁ କି ଗାଳ୍ପିକ ମଧ୍ୟ ହତଶ୍ରୀ ସଭ୍ୟତାର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ଭାବରେ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି।

ବନାରସକୁ ଲୋକମାନେ ଆନନ୍ଦ ସନ୍ଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆସୁଛନ୍ତି । ଯାହାଫଳରେ ସେଠାକାର ରାସ୍ତା ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଉଛୁଳି ପଡ଼ୁଛି । ଅସମ୍ଭବ ଭିଡ଼ ଦେଖାଦେଇଛି । ଯାହା ଫଳରେ କେତେବେଳେ ଦିନ ସରି ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସିଯାଉଛି, ତାହା ଜାଣିହେଉ ନାହିଁ । କାରଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଲୋକରେ, ଲୋକଙ୍କର ଭିଡ଼ ଦେଖିଲେ, ସନ୍ଧ୍ୟାର ନୀରବତା ସେଠାରେ ଆକଳନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ।

ବାସ୍ତବରେ କଥାକାର ବନାରସର ଯେଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇଛି ।

Question ୨।
କଥାକାରଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାଚାତୁରୀ କିପରି ସନ୍ଧ୍ୟା ଓ ରାତ୍ରିକାଳୀନ ଗଙ୍ଗାର ଦୃଶ୍ୟକୁ ଚିତ୍ରାୟିତ କରିଛି – ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ସାରସ୍ଵତ ସାଧକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଅସାଧାରଣ । ସାଧାରଣ ଦର୍ଶକ ଯାହା ଦେଖୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖିପାରେ ନାହିଁ, କିମ୍ବା ସେହି ଦୃଶ୍ୟ ତାଙ୍କ ମନରେ ସେମିତି କିଛି ଗଭୀର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ନାହିଁ, ସେହି ଦୃଶ୍ୟରୁ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକ ନିଆରା ବିଚାରଧାରା ଖୋଜିବସେ । କ୍ରିଷ୍ଟମାସ୍ ଛୁଟିରେ ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକ ଯାଇଛନ୍ତି, ତାଙ୍କର ବହୁ ପରିଚିତ ଓ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁପୁରୁଣା ସହର ବନାରସକୁ । କୌଣସି ଏକ ଲାଇଟ୍‌ପୋଷ୍ଟକୁ ଆଉଜି ସେ ଅନ୍ୟମନସ୍କ ଭାବରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ବନାରସକୁ ଓ ଗଙ୍ଗାନଦୀର ବିଚିତ୍ର ଦୃଶ୍ୟକୁ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ବର୍ଣ୍ଣନାକରି, ଗଛଟିକୁ ସୁଖପାଠ୍ୟ କରାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ପାଠକ. ମନରେ ଏକ ଅପୂର୍ବ ଦୃଶ୍ୟକୁ ଅବତାରଣା କରାଇଛନ୍ତି ।

ଗଙ୍ଗାର ଅପରୂପ ଦୃଶ୍ୟ ଗାଳ୍ପିକଙ୍କୁ ବିମୋହିତ କରିଛି । ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଗଙ୍ଗାନଦୀର ବକ୍ଷରେ ପଡ଼ି, ସତେ ଯେପରି ସୁନାର କିରଣ ଝଲମଲ ହେଲାପରି ମନେହୋଇଛି । ଗଙ୍ଗାର ଗହମ ରଙ୍ଗର ପାଣି ଲାଲେ-ଲାଲ ହୋଇଯାଇଛି । ତାହାକୁ ଦେଖ୍ କଥାକାର, ମହାଭାରତର ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଯେପରି ଚିତ୍ରକଳ୍ପ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କଲାଭଳି ମନେହୋଇଛି । ସେ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ଆଜି କ’ଣ ମୁକ୍ତକେଶୀ ଦ୍ରୌପଦୀର ବେଣୀବନ୍ଧନ ? ବେଣୀ ବନ୍ଧନର ଲଗ୍ନ ଏଇ ଅତିକ୍ରମ କରିଗଲା ।’’ ଅର୍ଥାତ୍ ସୂର୍ଯ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ଅସ୍ତ ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ସନ୍ଧ୍ୟାର ପ୍ରାକ୍‌ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଗଲା । ପରିପ୍ରକାଶିତ ହେଉଥିଲା କିଛି ଧୂସର ଅନ୍ଧାର । ସନ୍ଧ୍ୟାର ଆଗମନକୁ ଦେଖ୍ ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଗଙ୍ଗାମାତା ଯେମିତି ତନ୍ଦ୍ରାତୁରା ଶିଶୁ ସନ୍ଧ୍ୟାକୁ କୋଳରେ ନଚେଇ ନଚେଇ ଶୁଆଇ ପକାଉଛି ରାତ୍ରିର ଗଭୀର ନିଦ୍ରାରେ ।’’ ନିଦ୍ରାରେ ।’’

ସନ୍ଧ୍ୟା କ୍ରମଶଃ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରାତ୍ରିରେ ଉପନୀତ ହୋଇଛି । କୂଳରେ ଦେଖାଦେଇଛି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଲୋକ । ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଲୋକର ପ୍ରତିବିମ୍ବରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ହୋଇଛି ଗଙ୍ଗାନଦୀର ଜଳ । ସତେଯେପରି ସେହି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖ‌ିଲେ ଜଣାଯାଉଛି ‘‘କେଶରୀ ମଧ୍ୟମା ଗଙ୍ଗାର କଟି ଆବୃତ କରିଛି ସୁବର୍ଷ ମେଖଳା । ଆଉ ଗଙ୍ଗାର ଦେହେ ଦେହେ ଗଭୀର ନୀଳରଙ୍ଗର ବୁଟିଦାର ବନାରସୀ ଶାଢ଼ୀ – ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ରୂପେଲୀ ଜରିର ତାରା ଫୁଟିଛି ।’’

କଥାକାର ଗଙ୍ଗାର ସନ୍ଧ୍ୟା ଓ ରାତ୍ରିକାଳୀନ ଦୃଶ୍ୟର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇ, ଗଳ୍ପଟିକୁ ମନୋଜ୍ଞ କରିପାରିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ରୂପନାରାୟଣ ସାହା ଗଳ୍ପ ଅବଲମ୍ବନରେ ଗଙ୍ଗାରେ ଅଶୋକର ନୌକାଯାତ୍ରା ସମ୍ପା କିତ ଶୌଶବକ।ଳୀନ ସ୍ମୃତି ସମ୍ପର୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ଯଶସ୍ୱୀ ଗଳ୍ପସ୍ରଷ୍ଟା, ସେମାନଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଞ୍ଛଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ତାଙ୍କର ‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’’ ଗଳ୍ପରେ ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକଙ୍କର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଗଙ୍ଗାରେ ନୌକାଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କିତ ଶୈଶବକାଳୀନ ସ୍ମୃତିକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଅଶୋକଙ୍କର ତାହା ଥିଲା ଶୈଶବ ଦିନର ସ୍ମୃତି । ବାପା ତାଙ୍କର ଥିଲେ ଜଣେ ମିଲିଟାରୀ ଡାକ୍ତର । କୌଣସି ଏକ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ସେମାନେ ବୁଲିଯାଇଥିଲେ ରାମନଗର ଦେଖିବାପାଇଁ । କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିବାରଟିକୁ କୋଳରେ ଧରି ନୌକା ଫେରୁଥାଏ, ଗଙ୍ଗା ଆରପାରିର ରାମନଗର ଦେଖୁରି । ନୌକାଟି ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଘାଟ ଓ ଦଶ୍ଵାଶ୍ଵମେଧ ଘାଟ ଦେଇ ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଯାଉଥାଏ । ପବନର ପ୍ରତିକୂଳରେ ନୌକା ଚାଲୁଥିବାରୁ ମାଝି ଜୋର୍‌ରେ ଆହୁଲା ମାରୁଥାଏ । କ୍ରମଶଃ କିଛି ବାଟ ଗଲାପରେ ମାଝିର ହାତ ହୁଗୁଳା ହୋଇଗଲା । ନୌକାର ଗତି କମି ଆସିବାରୁ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଆଳାପ ଜନିତ ମୁଦୁଗୁଞ୍ଜନ ମଧ୍ଯ ନୀରବ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଚାପା କଣ୍ଠରେ ମାଝିଟି, ହିନ୍ଦି, ମୈଥୁଳୀ ଆଉ ଭୋଜପୁରୀ ମିଶାମିଶି ଅଦ୍ଭୁତ ଭାଷାରେ କହିଲା, କୂଳରେ ବସିଥିବା ନିଶୁଆ ଲୋକଟି ହେଉଛି କର୍ପୋରେସନର । ସେ କିଛି ପଚାରିଲେ କିଛି କହିବ ନାହିଁ । ରାମନଗର ନାମ ମୋଟେ କହିବ ନାହିଁ । ଯଦି କହିବ, ତା’ହେଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଟଙ୍କା ଟ୍ୟାକ୍ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ନୌକାଟି ସେଇ ବାଟଦେଇ ଗଲାବେଳେ, ଲୋକଟି ହାତଟେକି ଚିତ୍କାର କଲା, ‘ରୋକିଏ ରୋକିଏ, ଜୀଇଇ କହାଁ ଗଇଥ୍ ନାଓ ।’’ ଅଶୋକ ସେତେବେଳକୁ ହିନ୍ଦି ଶିଖ୍ ନେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ସେହି ଲୋକର କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ, ‘ରାମନଗର୍ ଗୟେଥେ ହାମ୍ ଲୋଗ୍’। ଅଶୋକର କଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁହଁ ଶୁଖୁଲା । କର୍ପୋରେସନର ଅଦୃଶ୍ୟ ଇଙ୍ଗିତରେ ନୌକା ଘାଟରେ ଲାଗିଲା । ଅଶୋକଙ୍କ ବାପାଙ୍କୁ ଗଣି ଗଣି କରି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ଟଙ୍କାଏ ଲେଖାଁ ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ନୌକା ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେଇ କୂଳରୁ ମୁକୁଳିଗଲା ପରେ, ଅଶୋକ ସାରା ପରିବାରର ରୋଷର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ । ସମସ୍ତେ ପଦେ ପଦେ କହିଥିଲେ । ବାପା, ବୋଉ, ଦାଦା, ବଡ଼ଭାଇ ଏପରିକି ସାନ ଭଉଣୀ ଓ ଜେଜେମା’ ମଧ୍ୟ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି କହିଥିଲେ । ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ପଦେ ପଦେ କଥା ଶୁଣି, ତାଙ୍କର ସହିବାର ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଯାଇଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା

ଆଖ୍ୟାରେ ଲୁହ ଟଳମଳ ହୋଇଥିଲା । ଅଶୋକର ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ସାହାଯ୍ୟକାରୀ ଭାବରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ, ତାଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଅନାଇଥିଲେ ଓ ମୁଣ୍ଡ ହଲେଇ କହିଥିଲେ – ‘ପରିଶାନ୍ ନ ହୋ ଅଶୋକ ୟେ’ ତୋ’।’ ଆଶ୍ଵାସନାଭରା କଥା ପଦକରେ ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡରଖ୍ କଇଁ କଇଁ କାନ୍ଦିଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କର ବଡ଼ ପାପୁଲିରେ ଥାପୁଡ଼େଇ ଦେଇ, ନ କାନ୍ଦିବାପାଇଁ କହିଥିଲେ । ସେ କେବଳ ସାହସ ଦେଇ ନଥିଲେ ବରଂ ସାରା ପରିବାରର ଏପରି ମନ୍ତବ୍ୟକୁ ସେ ଆକ୍ଷେପ କରିଥିଲେ । ଗାଳ୍ପିକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଶୋକ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ପାଞ୍ଚଟଙ୍କା ଦରମାର ସେଇ ଅକାଳ ପ୍ରୌଢ଼, ଚିନ୍ତାଜୀର୍ଣ୍ଣ, ଦରିଦ୍ର ଶିକ୍ଷକ ହଠାତ୍ ଯେପରି ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ଭିତରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା ସମଗ୍ର ପରିବାରର ମୁରବୀପଦକୁ ।’’ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ସମଗ୍ର ସତ୍ତାକୁ ଅଶୋକ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ । କାରଣ ‘ସତ୍ୟର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅସ୍ଥିତ୍ଵ’ ଯେପରି ତାଙ୍କର ଦୁର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରତିଟି ତନ୍ତ୍ରୀ, ପ୍ରତିଟି ରେଣୁକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରିଥିବା ସେ ଜାଣିପାରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ବାପା ଅଶୋକଙ୍କୁ କୋଳକୁ ନେଇଥିଲେ ।

ବାସ୍ତବରେ, ଅଶୋକଙ୍କ ଶୈଶବକାଳୀନ ସ୍ମୃ ତିର ବର୍ଣ୍ଣନା ଓ ସେହି ଅବସରରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ ସୁନ୍ଦର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୪ ।
ଅଶୋକଙ୍କର ନୌକାଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଉପୁଜିଥ‌ିବା ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ଭରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଭୂମିକା ନିର୍ୟୟ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ଯଶସ୍ବୀ ଗଳ୍ପସ୍ରଷ୍ଟା, ସେମାନଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସ୍ଥୂଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ତାଙ୍କର ‘‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’’ ଗଳ୍ପରେ ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକଙ୍କର ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଅଶୋକଙ୍କର ତାହା ଥିଲା ଶୈଶବ ଦିନର ସ୍ମୃତି । ବାପା ତାଙ୍କର ଥିଲେ ଜଣେ ମିଲିଟାରୀ ଡାକ୍ତର । କୌଣସି ଫେରୁଥାଏ, ଗଙ୍ଗା ଆରପାରିର ରାମନଗର ଦେଖୁରି । ନୌକାଟି ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଘାଟ ଓ ଦର୍ଶାଶ୍ବମେଧ ଘାଟଦେଇ ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଯାଉଥାଏ । ପବନର ପ୍ରତିକୂଳରେ ନୌକା ଚାଲୁଥ‌ିବାରୁ ମାଝି ଜୋର୍‌ରେ ଆହୁଲା ମାରୁଥାଏ । କ୍ରମଶଃ କିଛି ବାଟ ଗଲାପରେ ମାଝିର ହାତ ହୁଗୁଳା ହୋଇଗଲା । ନୌକାର ଗତି କମି ଆସିବାରୁ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଆଳାପ ଜନିତ ମୃଦୁଗୁଞ୍ଜନ ମଧ୍ଯ ନୀରବ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଚାପା କଣ୍ଠରେ ମାଝିଟି, ହିନ୍ଦି, ମୈଥୁଳୀ ଆଉ ଭୋଜପୁରୀ ମିଶାମିଶି ଅଦ୍ଭୁତ ଭାଷାରେ କହିଲା, କୂଳରେ ବସିଥିବା ନିଶୁଆ ଲୋକଟି ହେଉଛି କର୍ପୋରେସନର । ସେ କିଛି ପଚାରିଲେ କିଛି କହିବ ନାହିଁ । ରାମନଗର ନାମ ମୋଟେ କହିବ ନାହିଁ । ଯଦି କହିବ, ତା’ହେଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଟଙ୍କା ଟ୍ୟାକ୍ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ନୌକାଟି ସେଇ ବାଟଦେଇ ଗଲାବେଳେ, ଲୋକଟି ହାତଟେକି ଚିତ୍କାର କଲା, ‘ରୋକିଏ ରୋକିଏ, ଜୀଇଇ କହାଁ ଗଇଥ ନାଓ ।’’ ଅଶୋକ ସେତେବେଳକୁ ହିନ୍ଦି ଶିଖ୍ ନେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ସେହି ଲୋକର କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ, ‘ରାମନଗର ଗୟେଥେ ହାମ୍ ଲୋଗ୍’। ଅଶୋକର କଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁହଁ ଶୁଖୁଲା । କର୍ପୋରେସନର ଅଦୃଶ୍ୟ ଇଙ୍ଗିତରେ ନୌକା ଘାଟରେ ଲାଗିଲା । ଅଶୋକଙ୍କ ବାପାଙ୍କୁ ଗଣି ଗଣି କରି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ଟଙ୍କାଏ ଲେଖାଁ ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ନୌକା ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେଇ କୂଳରୁ ମୁକୁଳିଗଲା ପରେ, ଅଶୋକ ସାରା ପରିବାରର ରୋଷର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ସମସ୍ତେ ପଦେ ପଦେ କହିଥିଲେ । ବାପା, ବୋଉ, ଦାଦା, ବଡ଼ଭାଇ ଏପରିକି ସାନ ଭଉଣୀ ଓ ଜେଜେମା’ ମଧ୍ୟ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି କହିଥିଲେ । ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ପଦେ ପଦେ କଥା ଶୁଣି, ତାଙ୍କର ସହିବାର ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଯାଇଥିଲା । ଆଖରେ ଲୁହ ଟଳମଳ ହୋଇଥିଲା । ଅଶୋକର ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ସାହାଯ୍ୟକାରୀ ଭାବରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ, ତାଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଅନାଇଥିଲେ ଓ ମୁଣ୍ଡ ହଲେଇ କହିଥିଲେ – ‘ପରିଶାନ୍ ନ ହୋ ଅଶୋକ ୟେ’ ତୋ’।’’ ଆଶ୍ଵାସନାଭରା କଥା ପଦକରେ ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡରଖ୍ କଇଁ କଇଁ ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କର ବଡ଼ ପାପୁଲିରେ ଥାପୁଡ଼େଇ ଦେଇ, ନ କାନ୍ଦିବାପାଇଁ କହିଥିଲେ । ସେ କେବଳ ସାହସ ଦେଇ

ନଥିଲେ ବରଂ ସାରା ପରିବାର ଏପରି ମନ୍ତବ୍ୟକୁ ସେ ଆକ୍ଷେପ କରିଥିଲେ । ଗାଳ୍ପିକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଶୋକ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ପାଞ୍ଚଟଙ୍କା ଦରମାର ସେଇ ଅକାଳ ପ୍ରୌଢ଼, ଚିନ୍ତାଜୀର୍ଣ, ଦରିଦ୍ର ଶିକ୍ଷକ ହଠାତ୍ ଯେପରି ମୁହୂର୍ଭକ ଭିତରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା ସମଗ୍ର ପରିବାରର ମୁରବୀପଦକୁ ।’’ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ସମଗ୍ର ସଭାକୁ ଅଶୋକ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ । କାରଣ ‘ସତ୍ୟର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅସ୍ତିତ୍ଵ’ ଯେପରି ତାଙ୍କର ଦୁର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରତିଟି ତନ୍ତ୍ରୀ, ପ୍ରତିଟି ରେଣୁକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରିଥିବା ସେ ଜାଣିପାରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ବାପା ଅଶୋକଙ୍କୁ କୋଳକୁ ନେଇଥିଲେ ।

ବାସ୍ତବରେ, ଅଶୋକଙ୍କ ଶୈଶବକାଳୀନ ସ୍ମୃତିର ବର୍ଣ୍ଣନା ଓ ସେହି ଅବସରରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ ସୁନ୍ଦର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୫।
ଅଶୋକର ଶୈଶବକାଳୀନ ସ୍ମୃତି ତାଙ୍କ’ମନ ଭିତରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯେଉଁ ସବୁକଥା ମନେ ପକାଇଥିଲା, ତାହାର ଏକ ଚିତ୍ର ଦିଅ ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ଯଶସ୍ୱୀ ଗଳ୍ପସ୍ରଷ୍ଟା, ସେମାନଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ, ଅଞ୍ଛଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ତାଙ୍କର ‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’’ ଗଳ୍ପରେ ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକଙ୍କର ସ୍ମୃତିର।ରଶ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଗାଙ୍ଗ।ରେ ନୌକାଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କିତ ଶୈଶବକାଳୀନ ସ୍ମୃତିକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଅଶୋକଙ୍କର ତାହା ଥିଲା ଶୈଶବ ଦିନର ସ୍ମୃତି । ବାପା ତାଙ୍କର ଥିଲେ ଜଣେ ମିଲିଟାରୀ ଡାକ୍ତର । କୌଣସି ଏକ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ସେମାନେ ବୁଲିଯାଇଥିଲେ ରାମନଗର ଦେଖିବାପାଇଁ । କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିବାରଟିକୁ କୋଳରେ ଧରି ନୌକା ଫେରୁଥାଏ, ଗଙ୍ଗା ଆରପାରିର ରାମନଗର ଦେଖୁରି । ନୌକାଟି ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଘାଟ ଓ ଦର୍ଶାଶ୍ବମେଧ ଘାଟ ଦେଇ ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଯାଉଥାଏ । ପବନର ପ୍ରତିକୂଳରେ ନୌକା ଚାଲୁଥିବାରୁ ମାଝି ଜୋର୍‌ରେ ଆହୁଲା ମାରୁଥାଏ । କ୍ରମଶଃ କିଛି ବାଟ ଗଲାପରେ ମାଝିର ହାତ ହୁଗୁଳା ହୋଇଗଲା । ନୌକାର ଗତି କମି ଆସିବାରୁ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଆଳାପ ଜନିତ ମୁଦୁଗୁଞ୍ଜନ ମଧ୍ଯ ନୀରବ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଚାପା କଣ୍ଠରେ ମାଝିଟି, ହିନ୍ଦି, ମୈଥୁଳୀ ଆଉ ଭୋଜପୁରୀ ମିଶାମିଶି ଅଦ୍ଭୁତ ଭାଷାରେ କହିଲା, କୂଳରେ ବସିଥିବା ନିଶୁଆ ଲୋକଟି ହେଉଛି କର୍ପୋରେସନର । ସେ କିଛି ପଚାରିଲେ କିଛି କହିବ ନାହିଁ । ରାମନଗର ନାମ ମୋଟେ କହିବ ନାହିଁ । ଯଦି କହିବ, ତା’ହେଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଟଙ୍କା ଟ୍ୟାକ୍ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ନୌକାଟି ସେଇ ବାଟଦେଇ ଗଲାବେଳେ, ଲୋକଟି ହାତଟେକି ଚିତ୍କାର କଲା, ‘ରୋକିଏ ରୋକିଏ, ଜୀଇଇ କହାଁ ଗଇଥ୍ ନାଓ ।’’ ଅଶୋକ ସେତେବେଳକୁ ହିନ୍ଦି ଶିଖ୍ ନେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ସେହି ଲୋକର କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଲେ, ‘ରାମନଗର ଗୟେଥେ ହାମ୍ ଲୋଗ୍ ’। ଅଶୋକର କଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁହଁ ଶୁଖୁଲା । କର୍ପୋରେସନର ଅଦୃଶ୍ୟ ଇଙ୍ଗିତରେ ନୌକା ଘାଟରେ ଲାଗିଲା । ଅଶୋକଙ୍କ ବାପାଙ୍କୁ ଗଣି ଗଣି କରି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ଟଙ୍କାଏ ଲେଖାଁ ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ନୌକା ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେଇ କୂଳରୁ ମୁକୁଳିଗଲା ପରେ, ଅଶୋକ ସାରା ପରିବାରର ରୋଷର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ସମସ୍ତେ ପଦେ ପଦେ କହିଥିଲେ । ବାପା, ବୋଉ, ଦାଦା, ବଡ଼ଭାଇ ଏପରିକି ସାନ ଭଉଣୀ ଓ ଜେଜେମା’ ମଧ୍ୟ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି କହିଥିଲେ । ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ପଦେ ପଦେ କଥା ଶୁଣି, ତାଙ୍କର ସହିବାର ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଯାଇଥିଲା । ଆସ୍‌ରେ ଲୁହ ଟଳମଳ ହୋଇଥିଲା ।

ଅଶୋକର ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ସାହାଯ୍ୟକାରୀ ଭାବରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ, ତାଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ଅନାଇଥିଲେ ଓ ମୁଣ୍ଡ ହଲେଇ କହୁଥିଲେ – ‘‘ପରିଶାନ୍ ନ ହୋ ଅଶୋକ ୟେ’ ତୋ’।’’ ଆଶ୍ଵାସନାଭରା କଥା ପଦକରେ ଅଶୋକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡରଖ୍ କଇଁ କଇଁ କାନ୍ଦିଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କର ବଡ଼ ପାପୁଲିରେ ଥାପୁଡ଼େଇ ଦେଇ, ନ କାନ୍ଦିବାପାଇଁ କହିଥିଲେ । ସେ କେବଳ ସାହସ ଦେଇ ନଥିଲେ ବରଂ ସାରା ପରିବାର ଏପରି ମନ୍ତବ୍ୟକୁ ସେ ଆକ୍ଷେପ କରିଥିଲେ । ଗାଳ୍ପିକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଶୋକ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ପାଞ୍ଚଟଙ୍କା ଦରମାର ସେଇ ଅକାଳ ପ୍ରୌଢ଼, ଚିନ୍ତାଜୀର୍ଣ୍ଣ, ଦରିଦ୍ର ଶିକ୍ଷକ ହଠାତ୍‌ ଯେପରି ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ଭିତରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା ସମଗ୍ର ପରିବାରର ମୁରବୀପଦକୁ ।’’ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ସମଗ୍ର ସଭାକୁ ଅଶୋକ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ । କାରଣ ‘ସତ୍ୟର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଯେପରି ତାଙ୍କର ଦୁର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରତିଟି ତନ୍ତ୍ରୀ, ପ୍ରତିଟି ରେଣୁକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରିଥିବା ସେ ଜାଣିପାରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ବାପା ଅଶୋକଙ୍କୁ କୋଳକୁ ନେଇଥିଲେ ।

ବାସ୍ତବରେ, ଅଶୋକଙ୍କ ଶୈଶବକାଳୀନ ସ୍ମୃତିର ବର୍ଣ୍ଣନା ଓ ସେହି ଅବସରରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ ସୁନ୍ଦର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୬ ।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସହ ଅଶୋକଙ୍କ ସାକ୍ଷାତର ଏକ ବିବରଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ଅ।ଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତତ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ପୁରେ।ଧା କଥାକାର ଅଖିଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ । ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକଙ୍କ ସହିତ ଜଣେ ହୃଦୟପ୍ରବଣ, ଛାତ୍ରବତ୍ସଳ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟନିଷ୍ଠ ଟ୍ୟୁସନ ମାଷ୍ଟରଙ୍କ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଅସହାୟତା ଓ ତାଙ୍କ ସହିତ ସାକ୍ଷାତକାଳୀନ ପରିବେଶ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ସେ ଉପସ୍ଥାପନ କରି ପାଠକୀୟ ଶ୍ରଦ୍ଧାଲାଭ କରିପାରିଛନ୍ତି । ଗଳ୍ପର ଶିରୋନାମ ‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’ ସେହି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ପରିଚୟ ଓ ଗଳ୍ପର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ।

କ୍ରିଷ୍ଟମାସ ଛୁଟିରେ ଅଶୋକ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି ବନାରସରେ । ବନାରସ ତାଙ୍କର ବହୁପରିଚିତ ସହର, ଯେଉଁଠାରେ କି ତାଙ୍କର ଶୈଶବକାଳୀନ ସ୍ମୃତି ଜଡ଼ିତ ହୋଇରହିଛି । ସେ ବନାରସର କାଶୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଓ ଗଙ୍ଗାନଦୀକୁ ଦେଖୁ ଦେଖୁ ମନରେ ଉଙ୍କିମାରିଛି ତାଙ୍କର ଶୈଶବ ଜୀବନର ଶିକ୍ଷକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ପାଠର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିବା ଏବଂ ସେହି ମୂଳଦୁଆ ଉପରେ ଶିକ୍ଷାର ବହୁସୋପାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିବା ଅଶୋକ, ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଇ ବୁଲି ଆସିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି ।

ଅଶୋକ ରିକ୍ସାଯୋଗେ ଯାଇଛନ୍ତି କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟରୋଡ଼୍ । ସେହି ଯବା ଅବସରରେ ରିକ୍ସାରେ ବସି ତାଙ୍କର ତୁହାଇ ତୁହାଇ ମନେପଡ଼ିଛି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସ୍ନେହପ୍ରବଣ ଭାବ । ସେ ଓ ତାଙ୍କର ପୋଷା ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ବିଷୟରେ ଅନେକ କଥା ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି । ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ଦେଖାହେଲେ କିପରି ଭାବ ସୃଷ୍ଟିହେବ ବୋଲି, ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ରିକ୍ସାବାଲାର କଥାରେ ତାଙ୍କର ଭାବନା ବଦଳିଯାଇଛି । ସେ ମନେ ପକେଇ ପକେଇ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘର ପା ସେଠାରେ ବସି ଗପ ଜମେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ନାମ କହି ଠିକଣା ବୁଝିଛନ୍ତି । ରିକ୍ସାବାଲାଟି ଅଶୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ତାଙ୍କୁ ଅପଲକ ନୟନରେ ଚାହିଁ ରହିଛି । କ’ଣ କହିବ କହିବ ହେଲେ ବି କିଛି କହିପାରି ନାହିଁ । ଶେଷରେ କହିଛି -‘ତୁମ ଅଶୋକ ହୋ ନାଁ – ଇତନେ ବଡ଼ା ହୋ ଗୈ ତୁମ ?’’

ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟର ବା ଅଶୋକ ଓ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ହୋଇଛି ସାକ୍ଷାତ । ଅ ଦେଖୁଛନ୍ତି ଠିକ୍ ସେଇ ଦିହ, ସେହି ମୁହଁ, ସେହି ମଳିନ ପ୍ରତିକୃତି ଭିତରୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉଇଁ ଆସିଲା ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଚେହେରା । ଅଶୋକ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନଇଁପଡ଼ି ପାଦଧୂଳି ନୋବକୁ ହାତ ବଢ଼ାଇଲାବେଳେ ମାଷ୍ଟରଜୀ କେଇ ହାତ ପଛକୁ ଘୁଞ୍ଚିଯାଇ, ଦୁଇ ବାହା ଧରି ସ୍ନେହରେ ତୋଳି ନେଇଥିଲେ । ଦୀର୍ଘଜୀବୀ ହେବାକୁ ଆଶୀର୍ବାଦ କରିଥିଲେ । ଅଶୋକଙ୍କର ମନେପଡ଼ିଲା ଏହି ରୂପନାରାୟଣଙ୍କ ଅତୀତ କଥା । ଆଉ ସେ କିଛି କହି ପାରିନଥିଲେ । ଦୁହେଁ କେବଳ ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ଅଶୋକ ସେଦିନ ମନେକରିଥିଲେ, ମନୁଷ୍ୟ କଥା କହିବା ଅପେକ୍ଷା ନୀରବରେ ତା’ଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ।

ମାଷ୍ଟରଜୀ ଆନନ୍ଦରେ ତାଙ୍କର ସେହି ଦରିଦ୍ର କୁଟୀରକୁ ବୁଲାଇ ଆଣିଲେ । କଥାକଥାକେ ଅଶୋକର ପ୍ରଶଂସା, ଗର୍ବ ଓ ଆନନ୍ଦରେ ସେ ଯେପରି ଅସ୍ଥିର ହୋଇପଡ଼ୁଥିଲେ । ଦୁହେଁ ତାଙ୍କର ପୁରୁଣା ପିଣ୍ଡାରେ ବସି ଗପ ହେଲେ । ତାଙ୍କ ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ଅବସ୍ଥା ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ବଖାଣି ବସିଲେ । ସରକାରୀକଳର ଅବିଚାର ଭାବ ପାଇଁ ସେ ଆଜି ରିକ୍ସାବାଲା ଓ ରୋଗୀ ମଣିଷଯିଏ ପାଲଟି ଯାଇଛନ୍ତି ବୋଲି ବହୁ କରୁଣାଭରା ପ୍ରସଙ୍ଗ କହିଲେ ।

ଗଳ୍ପଟିରେ, ଅଶୋକଙ୍କ ସହିତ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ସାକ୍ଷାତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜୀବନ୍ତ ଓ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୭ ।
ପଠିତ ଗଳ୍ପରୁ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଜୀବନର କ୍ଷୁଦ୍ର ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦିଅ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପର ଅନନ୍ୟ ପ୍ରତିଭା ଗାଳ୍ପିକ ଅଖ୍ଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଗଳ୍ପ ସଙ୍କଳନ ‘ଝଡ଼ର ଈଗଲ ଓ ଧରଣୀର କୃଷ୍ଣସାର’ରୁ ଗୃହୀତ । ଏଥ‌ିରେ ଆମର ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଦୟନୀୟ ଜୀବନକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି ।

ଅଶୋକ କ୍ରିଷ୍ଟମାସ୍ ଛୁଟିରେ ବନାରସ ବୁଲି ଯାଇଥା’ନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ କି ଶୈଶବର ଅନେକ ସ୍ମୃତିପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ତାଙ୍କର କଟିଯାଇଛି । ବନାରସର ରାଜପଥ, କାଶୀବିଶ୍ଵନାଥ ମନ୍ଦିର, ଡାଲ୍‌ମଣ୍ଡିର ହତଶ୍ରୀ ସଭ୍ୟତା, ଗଙ୍ଗାନଦୀର ସନ୍ଧ୍ୟା ଓ ରାତ୍ରିର ନିତ୍ୟ ନୂତନତା ତାଙ୍କ ପରିପକ୍ବ ଜୀବନର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିମୋହିତ କରିଛି । ଏହି ଅବସରରେ ଦେଖାକରିବାର ଅନୁଚିନ୍ତା ତାଙ୍କୁ ସଂକ୍ରମିତ କରିଛି ଏବଂ ସେ ଯିବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ।

ଅଶୋକ ରିକ୍ସାରେ ବସି ଯାଇଛନ୍ତି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘରକୁ । ପୁରୁଣା ବାଟକୁ ମନେପକେଇ ପହଞ୍ଚି ଯାଇଛନ୍ତି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘର ପାଖରେ । ଶେଷରେ ସେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ରିକ୍ସାରେ ଆଣିଥିବା ରିକ୍ସାବାଲାଟି ହେଉଛି, ତାଙ୍କର ଅଭିଳଷିତ ମାଷ୍ଟରଜୀ । ଉଭୟଙ୍କର ସାକ୍ଷାତ ହୋଇଛି । ଭାବବିମୁଗ୍ଧ ହୋଇ କେହି କାହାକୁ କିଛି କହିପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ଅଶୋକଙ୍କ ସମ୍ମାନ ଦେବାରେ, ଗୁରୁଭକ୍ତିରେ ସେ ବିମୋହିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ନିଜ ଜୀବନର କରୁଣ ଇତିହାସକୁ, ପ୍ରିୟ ଛାତ୍ର ଅଶୋକ ପାଖରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ପିଲାଦିନେ ତାଙ୍କୁ କାହାଣୀ କହିବାରେ ଅସାଧାରଣ ଦକ୍ଷତା ରଖ୍ ମାଷ୍ଟରଜୀ ନିଜ କାହାଣୀର କରୁଣାନ୍ତକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ଖୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

କିଛିଦିନ ତଳେ ସାର! ଉତ୍ତର ଭାରତ ବ୍ୟାପୀ ଯେଉଁ ନିମ୍ନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷକ ଧର୍ମଘଟ ହୋଇଥିଲା, ତାହାର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା ଥିଲେ ମାଷ୍ଟରଜୀ । କରୁଣସ୍ଵରରେ ସେ କହିଲେ – ‘‘ଆମର ଧର୍ମଘଟ କରି ସରକାର ଗଠନ କରିବାର ଇଚ୍ଛା ନଥିଲା ବରଂ ୧୩ ଟଙ୍କା ଦରମାରେ ଆମେ ଚଳି ପାରୁନଥିଲୁ ।’ ମାତ୍ର ସରକାର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରି, ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ରୋହୀ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ଜେଲ୍ ପଠାଇ ଦେଇଥିଲେ । ବର୍ଷକ ପରେ ଫେରି ସେ ଦେଖିଲେ ସ୍ତ୍ରୀ ମରିଯାଇଛି । ସ୍ତ୍ରୀ ମରିଯିବା କଥାଟାକୁ ‘ଗୋଟାଏ ବଡ଼ ସମାଧାନ ହୋଇଯାଇଛି’’ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । କେତେ ଦୁଃଖରେ ଜଣେ ସଂସାରୀ ମଣିଷ ଏହା କହିପାରେ, ତାହା ଅନୁମାନ କରିହେବ । ପରିବାରର ବୋଝ ସମ୍ଭାଳିବାକୁ ଯାଇ, ସ୍ତ୍ରୀର ଗହଣା ଓ କିଛି କରଜ ଟଙ୍କା ମିଶାଇ ରିକ୍ସା ଖଣ୍ଡେ କରିଛନ୍ତି । ମାଷ୍ଟରଜୀରୁ ସେ ପାଲଟି ଯାଇଛନ୍ତି ରିକ୍ସାବାଲା । କଥା କହୁ କହୁ ସେ ଆଖୁରୁ ଲୁହ ପୋଛିଲେ । ଝାଙ୍କ କାଶ ଉଠିବାରୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ କହିଲେ – ‘ଡାକ୍ତର ଦେଖେଇବାକୁ ଯାଇଥିଲି । କ’ଣ ଦେଖୁ କହିଲେ – ‘ପ୍ଲା ରେସି ହୋଇଛି । ଚିକିତ୍ସା କରିବାକୁ ଅନେକ ପଇସା ଲାଗିବ ।’ ଅଶୋକ ରୋଗକଥା ଶୁଣି ଚମକି ପଡ଼ିଲେ ବି, ମାଷ୍ଟରଜୀ କହିଲେ, ‘କେତେ ରୋଗ ବାହାରିଲାଣି, ଟିକିଏ କାଶ ପାଇଁ ଏତେ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବି କୁଆଡ଼ୁ ।’ ବାରଚଉଦ ବର୍ଷର ପୁଅ ତାଙ୍କର ରିକ୍ସା ଚଳାଇ ବାପାଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି । ଆଡ଼ପାଗଳୀ ମା’ ତାଙ୍କର କିରୋସିନି ବିକ୍ରିକରି ବଞ୍ଚିବାର ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଡ଼ କରୁଛି ।

ବ।ସ୍ତ୍ରବରେ ମାଷ୍ଟରକୀଙ୍କ କଚୁଣ ଇତିହାସ ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ

Question ୮ ।
ମାତାଜୀଙ୍କ ସହ ଅଶୋକଙ୍କର ଶେଷ ସାକ୍ଷାତ କିପରି ଥିଲା, ଉଲ୍ଲେଖ କର।
Answer:
ଗାଳ୍ପିକ ଅଶୂଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ, ‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’ ଗଳ୍ପରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ମଣିଷକୁ କେଉଁଠାରୁ ନେଇ କେଉଁଠାରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦିଏ ତାହାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉଦାହରଣ ହେଉଛନ୍ତି, ମାତାଜୀ । ଫଳ ଟିକେ କିମ୍ବା ହାଲୁଆ ଟିକେ ଦେଇ ନିଜର କରିନେବାର ଚରିତ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ମାତାଜୀ । ମାତ୍ର ଜୀବନର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେ ମାନସିକ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ନିଜର ଚିନ୍ତା ଚେତନା ଭିତରେ ବୁଡ଼ି ରହିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ହେଲେ ପରିବାରର ବୋଝ ହୋଇ ରହିବାକୁ ଚାହିଁନଥ‌ିବା ମଣିଷ ମାତାଜୀ ।

ମାଷ୍ଟରଜୀ ନିଜ ଜୀବନର ଅଶ୍ରୁଳ ଇତିହାସକୁ ବଖାଣି ବସିଲାପରେ, ଆଗରେ ବସିଥିବା ବୃଦ୍ଧାକୁ ହାତ ବଢ଼େଇ ଦେଖେଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ପିଠି ଆଉ ଆଣ୍ଠୁ ତାଙ୍କର ଲାଗିଯାଇଛି । ମୁଣ୍ଡରେ କେଇ କେରା ବାଳ ଝୋଟପରି ଫର୍ ଫର୍ ଉଡ଼ୁଛି । ସାମ୍ନାରେ ଥୁଆହୋଇଛି କିରୋସିନି ଟିଣ । ଦେଖିବା ଓ ଶୁଣିବାର ଶକ୍ତି ତାଙ୍କର କ୍ରମଶଃ କମି କମି ଆସିଛି । ସତୁରୀ ବର୍ଷରେ ପହଞ୍ଚିବା ବୃଦ୍ଧାଜଣକ ପଇସାକୁ ଦୀପ ଆଲୁଅରେ ଦେଖୁ ଥରିଲା ହାତରେ ପଳା ପଳା କିରାସିନି ମାପି ଦେଉଛନ୍ତି ।

ଅଶୋକ ତାଙ୍କ ବହୁପରିଚିତ ମାତାଜୀଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଦିନେ ହାଲୁଆ ଖୁଆଉଥିଲେ, ଯାହାକି ଆଉ କେବେ ସେ ଖାଇନାହାଁନ୍ତି । ସାମାନ୍ୟ ବଡ଼ପାଟିରେ ଅଶୋକ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଲେ, ହେଲେ ମାତାଜୀ ଚିହ୍ନିପାରିଲେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଚିହ୍ନିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ନାହିଁ । କାରଣ ତାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ତାଙ୍କର ଟିକିଏ ବି ଲାଭ ହେବନାହିଁ । ବରଂ କିରାସିନି ମାପୁ ମାପୁ ବିଡ଼ି ବିଡ଼ି ହୋଇ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ସ୍ବରରେ କହିଲେ ‘ଜୀତେ ରହୋ ବେଟା-ଜୀତେ ରହେ ।’’ ମାତାଜୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ପଚାରିବାରୁ ସେ କହିଥିଲେ, କେତେ ବର୍ଷ ହେଲା ମୁଣ୍ଡ ଖରାପ ହୋଇଯାଇଛି । ମାତ୍ର ଏହି ମାଷ୍ଟରଜୀ ପିଲାଙ୍କୁ ନାଲିଆଖ୍ ଦେଖେଇ ଟିକିଏ କିଛି କହିଲେ, ସେ ସିଲଟ ଫିଙ୍ଗିଦେଇ ମାତାଜୀଙ୍କ କୋଳକୁ ଦୌଡ଼ି ଯାଉଥିଲା । ମାତାଜୀ ତା’ପରେ ପରେ ପଦାକୁ ବାହାରି ଆସି କହନ୍ତି – ‘କ୍ୟା ତୁମ୍‌ହରା ଦିମାକ୍ ତୋ’ ବିଗଡ଼ ନେହିଁ ଗିୟା ରୂପନାରାୟଣ – ବଢାକୋ ଦାଣ୍ଡତା ହେ ତୁମ ।’ ମାତ୍ର ସେହି ମାତାଜୀ ଆଜି ଲୋଳିତ ଚର୍ମ ଶିଥୁଳା ବୃଦ୍ଧା ।

ରୂପନାରାୟଣଙ୍କ ବିଟିଡ଼ି ଯାଇଥିବା କଥାକାର ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ କାର୍ରିଛନ୍ତି।

Question ୯।
ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେବାପରେ ଅଶୋକଙ୍କ ମନରେ ଯେଉଁସବୁ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଖାଦେଇଛି, ସେଗୁଡ଼ିକର ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ଜୀବନର ସଂଘର୍ଷମୟ ବାସ୍ତବତା ଓ ମନନଶୀଳତାର ଅପୂର୍ବ ରୂପକାର କଥାଶିଳ୍ପୀ ଆଖିଳଳେମେ।ହୁନି ପଟ୍ଟନାୟକ । ସେ ତାଙ୍କର ‘ରୂପନାରାୟଣ ସାହା’ ଗଳ୍ପରେ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଅଧ୍ୟାୟକୁ ଶୁଣିସାରିଲା ପରେ ଗଳ୍ପପୁରୁଷ ଅଶୋକଙ୍କ ମାନସପଟରେ ଯେଉଁ ଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି କଥାକାର ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ଅଶୋକ ଯାଇଛନ୍ତି ଛୁଟି କଟାଇବାପାଇଁ ବନାରସ । ବନାରସରେ ତାଙ୍କର ଶୈଶବ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲା । ବନାରସର ସେ ବିଭିନ୍ନ ଦୃଶ୍ୟକୁ ମନଭରି ଉପଭୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ତାଙ୍କର ମନେପଡ଼ିଯାଇଛି, ତାଙ୍କୁ ଦଶ ବାର ବର୍ଷ ହୋଇଥ‌ିବା ବେଳର ନୌକାଯାତ୍ରା କଥା ଓ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ସହ।ନୁଭୂତିଶୀଳ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରସଙ୍ଗ। ଯେତେବେଳେ ଅଶୋକଙ୍କ ସାରା ପରିବାର ଟ୍ୟାକ୍‌ସ ଦେବା କଥାକୁ ନେଇ ପଦେ ପଦେ କହିଥିଲେ, ସେହି ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଉତ୍ତମ ବ୍ୟବହାରର କଥା । ପରେ ସେ କେବଳ ଭାବିଚାଲିଛନ୍ତି, ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା । ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ରିକ୍ସାର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଛନ୍ତି । ଯେଉଁ ରିକ୍‌ସାବାଲାଟି ତାଙ୍କୁ ନେଇଛି, ସେହି ରିକ୍‌ସାବାଲାଟି ଯେ ତାଙ୍କର ଈପ୍‌ସିତ ମାଷ୍ଟରଜୀ ସେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ଜାଣିପାରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଣାମ କରି ବିଦାୟ ନେଇ ଅଶୋକ ଫେରିଛି ହୋଟେଲ୍‌କୁ । କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ରୋଡ଼ର ମସୃଣ ମ୍ୟାକାଡ଼ାମାଇଜ୍‌ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟଙ୍କର ହୋଇଛି ଅପୂର୍ବ ମିଳନ । ଗୁରୁଙ୍କୁ ଶିଷ୍ୟ ସଭକ୍ତି ସମ୍ଭାଷଣ ଜଣାଇଲା ପରେ, ଗୁରୁ ନିଜ ଜୀବନର କରୁଣ ଅଧ୍ୟାୟକୁ ଖୋଲି ଦେଇଛନ୍ତି । ପତ୍ନୀଙ୍କର ବିୟୋଗ, ତାଙ୍କ ଶରୀର ଅସୁସ୍ଥତା, ରିକ୍‌ସାବାଲାର ଜୀବନ, ବାର ଲୁହପୋଛି ଅଶୋକଙ୍କୁ ନିଜର ଠିକଣା କାଗଜକୁ ଧରାଇ ଦେଇ ବିଦାୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଣାମ କରି ବିଦାୟ ନେଇ ଅଶୋକ ଫେରିଛି ହୋଟେଲ୍‌କୁ । କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ରୋଡ଼ର ମସୃଣ ମ୍ୟାକାଡ଼ାମାଇଜ୍‌ ରାସ୍ତାରେ ଚାଲୁ ଚାଲୁ ଅଶୋକ ଭାବିଛନ୍ତି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା । ସେ ନିଜକୁ ନିଜେ ବିଶ୍ବାସ କରିପାରି ନାହାଁନ୍ତି, ସତରେ କ’ଣ ସେଇ ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ, ଦରିଦ୍ର ରିକ୍‌ସାବାଲାଟା ହେଉଛି ତାଙ୍କ ଶୈଶବ ଜୀବନର ବିଦ୍ୟାଦାତା ରୂପନାରାୟଣ । ସେ ଫିସ୍‌ଫିସ୍ ହୋଇ କହିଛି – ‘ଏ ଦୋଷ ତୋ’ର ଏକା ନୁହେଁରେ ଅଶୋକ – ଏ ମୂର୍ଖତା ଏଇ ସମଗ୍ର ଅନ୍ଧଜାତିର ।’’ କାରଣ ସେମାନେ ପ୍ରାଣପାତ କରି ଏ ଜାତିକୁ ଶିକ୍ଷାଦେଲେ, କିନ୍ତୁ କେହି କିଛି ଶିଖୁନାହାଁନ୍ତି । ଏ ଜାତିର ଶୈଶବ ଏବେ ମଧ୍ୟ ବାକିଥିଲା ଭଳି ମନେହୋଇଛି । ଆଉଥରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନୂଆକରି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବାକୁ ହେବବୋଲି ମାଷ୍ଟରଜୀ ଯେପରି କହିଚାଲିଛନ୍ତି ।

ତେଣୁ ଅଶୋକ ଭାବିଛନ୍ତି – ‘କିନ୍ତୁ ରୂପନାରାୟଣ, ତମେ ନାଁ ଏ ଜାତିର ଜନକ ? ତମେଇତ ମଣିଷ କରିବ ଏ ଜାତିକୁ ? ଶିଥୁଳତା କାହିଁକି ଆଜି ? ତମର ସେଇ ଲମ୍ବା ବେତଟା ଅନେକ ଛୋଟ ମାଷ୍ଟରଜୀ । ସେଟାକୁ ଫିଙ୍ଗିଦେଇ ତା’ ବଦଳରେ ଗୋଟାଏ ଖୁବ୍ ଲମ୍ବା ଚାବୁକ୍ ଧର ।’’ ମାତ୍ର ମାଷ୍ଟରଜୀ କେବେ କାହାକୁ ଶାସନ କରି ନାହାଁନ୍ତି କିମ୍ବା ସେଭଳି ମାନସିକତା ତାଙ୍କର ନାହିଁ । ତଥାପି ସ୍ନେହପ୍ରବଣ ଓ ବିଚାରକ ଭାବରେ ଅଶୋକ କହିଛନ୍ତି – ‘ନାଁ ଆପଣ ବୁଝି ପାରିବେ ନାହିଁ ମାଷ୍ଟରଜୀ – ଏ ମଦ୍ୟପ ଜାତି ଯେ ଆଜି କ୍ଷମତାର ମଦପିଇ ବେହୋସ୍ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଏମାନେ କ’ଣ ଟିକିଏ ଶୁଣିଛନ୍ତି । ଆପଣମାନଙ୍କର ଏତେଦିନର କରୁଣ ନିବେଦନ । ଆଜି ଆଉ ନୁହେଁ – ଏ ଜାତିକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।’’ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଅଶୋକ ମନର କ୍ଷୋଭକୁ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି।

ବାସ୍ତବରେ ଅଶୋକଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୧୦ ।
ପଠିତ ଗଳ୍ପକୁ ଆଧାର କରି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
Answer:
ଚରିତ୍ରମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ସାରସ୍ଵତ ସାଧକର ମାନସ ସନ୍ତାନ । ବିଶେଷକରି କଥାକାରମାନେ ଯାହା କହିବାକୁ ଚାହିଁଥା’ନ୍ତି କିମ୍ବା ସମାଜକୁ ଯାହା ସନ୍ଦେଶ ଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଥା’ନ୍ତି, ସେମାନେ ସେହି ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ଗାଳ୍ପିକଙ୍କ ମନର ଭାଷା ହିଁ ଚରିତ୍ରଦେଇ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ‘ରୂପନାରାୟଣ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଦୟନୀୟ ପରିଣତିକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ଶିକ୍ଷକମାନେ ମଣିଷ ତିଆରି କରନ୍ତି, କିମ୍ବା ତାଙ୍କୁ କେହି ମୂଲ୍ୟାୟନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ଆକଳନ କର।ଯାଚ୍ଚପାରୋ

ଅଶୋକ କ୍ରିଷ୍ଟମାସ୍ ଛୁଟି କଟାଇବାକୁ ଯାଇ ବନାରସର ମନ୍ଦିର ବୁଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ବନାରସ ରାଜପଥ, କାଶୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ମନ୍ଦିର, ଡାମଣ୍ଡି ଓ ଗଙ୍ଗାର ସନ୍ଧ୍ୟା ଓ ରାତ୍ରିକାଳୀନ ଦୃଶ୍ୟକୁ ସେ ମନଭରି ଉପଭୋଗ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଅବସରରେ ସେ ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି, ତାଙ୍କ ଶୈଶବର ଶିକ୍ଷାଦାତା ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା। କଥାକାର ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଅସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ଥରେ ଅଶୋକଙ୍କ ପରିବାର ନୌକାଯୋଗେ ବୁଲିଯାଇଥିଲେ ରାମନଗର । ରାମନଗରରୁ ଫେରିବା ବାଟରେ କର୍ପୋରେସନର ଲୋକଙ୍କୁ ସତକଥା କହି, ସାରା ପରିବାରର ରୋଷର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ଅଶୋକ ପହଞ୍ଚିଯାଇଥିଲା ବିପନ୍ନ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ । ସେହି ସମୟରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ବୁଝିଥିଲେ ଶିଶୁର ମାନସିକତାକୁ । ତେଣୁ ସେ କୋଳେଇ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ପରିବାରର ଆକ୍ଷେପକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ଅଶୋକ ସତକଥା କହି କିଛି ଭୁଲ୍ କରିନାହିଁ ବୋଲି ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିଥିଲେ । ଆର୍ଦ୍ର, ବାଷ୍ପକୁଳ କଣ୍ଠରେ କ୍ରୋଧର ଉତ୍ତେଜନା ମିଶି ସେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଶୁଣାଇଦେଲେ – ‘ମାନୁଛି ଆପଣମାନେ ଅଶୋକର ଗୁରୁଜନ କିନ୍ତୁ ଆପଣମାନେ ତା’ର ଯେ କି କ୍ଷତି କରୁଛନ୍ତି, ତା’ ବୁଝିବାର କ୍ଷମତା ଆପଣମାନଙ୍କର ନାହିଁ ।’’ ମାଷ୍ଟରଜୀ ପାଞ୍ଚ ଟଙ୍କାର ଟ୍ୟୁସନ୍ ମାଷ୍ଟର ହେଲେବି ସେ ସେତେବେଳକୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ସମଗ୍ର ପରିବାରର ମୁରବୀ ସ୍ତରକୁ । ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅଶୋକର ବାପା ବୁଝିଥିଲେ ଏବଂ ତାକୁ କୋଳେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ମାଷ୍ଟରଜୀ ଥିଲେ ଜଣେ ସଚ୍ଚାଶିକ୍ଷକ । ଶିକ୍ଷକ ହିସାବରେ ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷାମୂଳକ ଗଳ୍ପ କହି, ଅଶୋକଭଳି ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ । ଏପରିକି ଅଶୋକ ଓ ତାଙ୍କର ପୋଷା ମାଙ୍କଡ଼କୁ ନେଇ ସେ ସାଧାରଣ ବିରକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ ବି, ନିଜର ସ୍ଥିତି ହରାଇ ନଥିଲେ । ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଲଣ୍ଡନ ଜାଳି ସେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପାଠ ପଢ଼ାଇ ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କର ଥିଲା ଅଧ୍ଵ ସମ୍ମାନବୋଧ । କୌଣସି ପିଲାଙ୍କୁ ଆକଟ କଲାବେଳେ ଯଦି ମାତାଜୀ ସେଥୁରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରୁଥିଲେ, ତା’ହେଲେ ସେ ଚୁପ୍ ରହିଯାଉଥିଲେ ।

ମାଷ୍ଟରଜୀ ଧନରେ ଦରିଦ୍ର ଥିଲେ ବି ମନରେ ଥିଲେ ଦାୟିକ ଓ ଉଦାର । ଶିକ୍ଷକ ଧର୍ମଘଟରେ ଯୋଗଦେଇ, ନିଜର ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ କରି ଜେଲ୍‌ ଯାଇଛନ୍ତି । ଜେଲ୍‌ରୁ ଫେରି ସେ ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ିନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ପରିବାର ପ୍ରତିପୋଷଣ ପାଇଁ ସ୍ତ୍ରୀର ଗହଣା ଓ କିଛି କରଜ କରି ରିଟିଏ କରିଛନ୍ତି । ରିକ୍‌ଟାଣି ପରିବାର ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଶିକ୍ଷକର ମନ ଓ ହୃଦୟ ନେଇ ସେ ଯେତେବେଳେ ଅଶୋକକୁ ଚିହ୍ନି ପାରିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଛନ୍ତି । କଥାକାରଙ୍କ ଭାଷାରେ -‘ତାଙ୍କ କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିଚିତ ମହଲ ଭିତରେ ସେ ମତେ ଘୂରେଇ ଫେରେଇ ବୁଲାଇ ଆଣିଥ‌ିବେ ତିନିଥର । କଥା କଥାକେ ପ୍ରଶଂସା, ଗର୍ବ ଆଉ ଆନନ୍ଦରେ ସେ ଅସ୍ଥିର । ସେ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କୁ ଯେ କେହି ଦେଖୁଥିଲେ କହିଥାଆନ୍ତେ ସେ ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଠାରୁ ସୁଖୀ ମନୁଷ୍ୟ ?’’ ନିଜର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ଅସୁସ୍ଥତା ସତ୍ତ୍ଵେବି ମାଷ୍ଟରଜୀ ପ୍ରିୟ ଶିଷ୍ୟ ଅଶୋକ ଆଗରେ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି, ନିଜର ଦୟନୀୟ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ।

ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାରକରି ଦେଖ‌ିଲେ, ଗାଳ୍ପିକ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ଏକ ଆଦର୍ଶ ମଣିଷ ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି ।

(କ) ଗାଳ୍ପିକ ପରିଚିତି :

ଅଝିଳମେ।ହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପ ସାହିତ୍ୟରେ ଜଣେ ସୁପ୍ତ ତିଷ୍ଠିତ ଗାଳ୍ପକା ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଗାଳ୍ପିକ । ତାଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୁଏ ତା ୧୮.୧୨.୧୯୨୭ ମସିହାରେ ଓ ତିରୋଧାନ ହୁଏ ତା ୨୯.୧୧.୧୯୮୨ରେ । ସେ ଥିଲେ ଲେଖକ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା, ସଭାପତି ଓ କୃତବିଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟିକ । ଭୁବନେଶ୍ୱରରୁ ପ୍ରକାଶିତ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ‘ସମାବେଶ’ ପତ୍ରିକାର ସେ ଥିଲେ ସମ୍ପାଦକ । ସମାବେଶ ପତ୍ରିକାର ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କର ଶେଷ ସମ୍ପାଦନୀୟ ଲେଖା ହେଉଛି, ‘ଶେଷପୃଷ୍ଠା’, ‘ଅପୁର ସଂସାର’ ଇତ୍ୟାଦି । ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗଳ୍ପରେ ସାହିତ୍ୟିକ ଆଲେଖ୍ୟ, ନୂତନ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ, ସ୍ଵାଭାବିକ ପ୍ରକାଶଶୈଳୀ, ପାଠକମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥାଏ ।

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସାଧନା ଓ ସିଦ୍ଧି ଉଭୟକୁ ଏକାସାଥରେ ଆପଣାର କରି କଥାକାର ପଟ୍ଟନାୟକ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ଉଚ୍ଚକୋଟୀର କଳ୍ପନାବିଳାସ ସହ ଉପଯୁକ୍ତ ମିଥର ସଂଯୋଜନା ଅଖିଳମୋହନଙ୍କ ଗଳ୍ପର ଏକ ପ୍ରଧାନ ବିଶେଷତ୍ଵ । ପ୍ରାୟ ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗଳ୍ପ କାହାଣୀ ଧର୍ମୀ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ନୈରାଶ୍ୟ, ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାସିକ୍ତ ଅନୁଭୂତିକୁ ସମ୍ବଳକରି ଲେଖକ ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟର ସୌଧ ରଚନା କରିଥିଲେ । ‘‘There is a no rose without thorn.’’ ଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ରଷ୍ଟା ନିଜର ଯନ୍ତ୍ରଣାସିକ୍ତ ଜୀବନର ଅନ୍ତର୍ଦାହ ମଧ୍ୟରୁ ହିଁ ସାରସ୍ଵତ ସୁମନର ମାଳା ଗୁନ୍ଥି ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଗାଳ୍ପିକ ପଟ୍ଟନାୟକ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ନିଜର ସ୍ଵୀକାରୋକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରି କହିଛନ୍ତି – ‘ମୁଁ ଗଭୀର ଭାବେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ ଯେ ଜଣେ ଲୋକ ହତାଶ, ବ୍ୟର୍ଥ ନହେଲେ ବଡ଼ ଲେଖକ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ ।’’ ଅଖିଳମୋହନଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ନୈରାଶ୍ୟବୋଧ ହିଁ ତାଙ୍କର ଗଳ୍ପ ରଚନାର ପ୍ରଧାନ ରହସ୍ୟ ।

ଜୀବନରେ କଥାକାର ହିସାବରେ ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ସୀମିତ, ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧି ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ । ବର୍ଣ୍ଣନାର ଅନର୍ଗଳତା, ସାବଲୀଳ ‘ଝଡ଼ର ଈଗଲ ଓ ଧରଣୀର କୃଷ୍ଣସାର’, ‘ନଦୀର ନାମ ଗଣତନ୍ତ୍ର’ ଏବଂ ‘ଓ ଅନ୍ଧଗଳି’ । ଏହି ସୀମିତ ସଙ୍କଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ଜଣେ ଅତି ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ କଥାକାର ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(ଖ) ଗଳ୍ପର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ଗଳ୍ପଟିକୁ କଥାକାର ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍‌ ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକ ଦେଖିଛନ୍ତି ବନାରସ ସହରକୁ । ପ୍ରାକ୍ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ବନାରସର ବିଭିନ୍ନ ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି ସେ ଯେତିକି ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇଛନ୍ତି, ସେତିକି ନିଜର ଅତୀତ ଦିନକୁ ସ୍ମରଣ କରିଛନ୍ତି । ଅତୀତକୁ ମନେପକାଇ ସେ ନିଜର ଗୃହଶିକ୍ଷକ ରୂପନାରାୟଣ ସାହାଙ୍କ ଜୀବନର ବିତର୍କିତ ଅପରାହ୍ନକୁ ଜଣେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ମଣିଷ ଭାବରେ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ସେଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ କଥାକାରଙ୍କ ଦରଦୀ ମନୋଭାବରୁ ଆକଳନ କରିହୁଏ ।

(ଗ) ଗଳ୍ପର ସାରକଥା :

କ୍ରିଷ୍ଟମାସ ଛୁଟିରେ ଅଶୋକ ଗୋଟିଏ ଲାଇଟ୍ ପୋଷ୍ଟକୁ ଆଉଜି ଦେଖିଛନ୍ତି ବନାରସ ସହରର ରାସ୍ତାକୁ । ରାସ୍ତା ଥୁଲା ଅସମ୍ଭବ ଭାବରେ ଭିଡ଼ । ଲୋକମାନେ କ୍ରମଶଃ ଚାରିଆଡ଼କୁ ଖେଳାଇ ହୋଇଯାଉଥିଲେ । ଲାଇଟ୍ ପୋଷ୍ଟ ପାଖରୁ ଦେଖାଯାଉଥିଲା କାଶୀ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଚୂଡ଼ା । ଆସନ୍ନ ସନ୍ଧ୍ୟାର ମଳିନ ଆଲୋକରେ ତାହା ଚକ୍ ଚକ୍ କରୁଥିଲା । ମନ୍ଦିର ରାସ୍ତାପାଖରୁ ଆଉ ଏକ ଉପରାସ୍ତା ବାହାରି ଯାଇଥିଲା । ଯେଉଁ ରାସ୍ତା କି ପଡ଼ିଥିଲା ଡାଳମଣ୍ଡି ଆଡ଼କୁ । ସେହି ‘ଡାଳମଣ୍ଡି’ ଏକ ବାରାଙ୍ଗନା ବସ୍ତି, ଏକ ଉପରାସ୍ତା ବାହାରି ଯାଇଥିଲା । ଯେଉଁ ରାସ୍ତା କି ପଡ଼ିଥିଲା ଡାଳମଣ୍ଡି ଯାହାକୁ କି କଥାକାର ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ସେତେବେଳେ ସମୟ ଛ’ଅଟା ବାଜିବାକୁ ଆଉ ଦଶମିନିଟ୍ ବାକିଥାଏ । ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସିଥିଲେ ବି ସବୁଆଡ଼େ ବିଜୁଳି ଆଲୁଅ ଖେଳାଇ ହୋଇ, ସନ୍ଧ୍ୟାର କାଳିମାକୁ ଦୂରେଇ ଦେଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କଥାକାର ଗଙ୍ଗାନଦୀର ଜଳ ଓ କୂଳର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇଛନ୍ତି । କଥାକାରଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ସେହି ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟ ନିର୍ଜୀବ ନହୋଇ, ହୋଇଛି ସଜୀବ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 12 ରୂପନାରାୟଣ ସାହା

ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଗଙ୍ଗାନଦୀକୁ ଦେଖି ଗଳ୍ପନାୟକ ଅତୀତର ଏକ ବିଶେଷ ଘଟଣାକୁ ମନେପକାଇଛନ୍ତି । ଗଳ୍ପନାୟକ ଅଶୋକ ଯୌବନର ଅସ୍ତଲଗ୍ନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ବି କୈଶୋରର ସେହି ଘଟଣାକୁ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି । କଥାକାରଙ୍କ ଭାଷାରେ – ‘ଲାଇଟ୍ ପୋଷ୍ଟକୁ ତଥାପି ଆଉଜି ରହି ପୁରାତନ ଅନୁଭୂତିକୁ ରୋମନ୍ଥନ କରୁଥୁଲି । ଅନୁଭୂତିର ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନରେ ବହୁପୁରାତନ ସ୍ମୃତିର ବୁଦ୍ ବୁଦ୍ ଭାସି ଉଠିଛି ଉପରକୁ।’’

ଅଶୋକଙ୍କ ବାପା, ଥିଲେ ବନାରସର ମିଲିଟାରୀ ଡାକ୍ତର । ତେଣୁ ଅଶୋକଙ୍କ ଶୈଶବ ସମୟ ବିତିଯାଇଥିଲା ସେହି ବନାରସରେ । ଫଳରେ ସେ ବନାରସର ଅନେକ ରାସ୍ତା ସହିତ ଥିଲେ ବହୁପରିଚିତ । ଥରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିବାରଟିକୁ ନେଇ ନୌକାଟି ଫେରୁଥାଏ, ଗଙ୍ଗା ଆରପାରି ରାମନଗରରୁ । ନୌକାଟି ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ଘାଟରୁ ଦର୍ଶ୍ୱଶ୍ଵମେଧ ଘାଟକୁ ଯାଉଥାଏ । ନୌକା ଯିବା ସମୟରେ, କାତ ମାରୁଥିବା ମାଝିର ବାରଣ ସତ୍ତ୍ବେ ଛୋଟପିଲା ହିସାବରେ କର୍ପୋରେସନର ଲୋକକୁ ରାମନଗର ଯାଇଥିବା କଥା ଅଶୋକ କହିଥିଲେ । ଫଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ଟଙ୍କାଟିଏ ହିସାବରେ ବାପାଙ୍କୁ ଦଶଟଙ୍କା ଅଯଥାରେ ବାପାଙ୍କୁ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବାରୁ, ବାପାଙ୍କ ସମେତ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ବାପା, ଦାଦା, ମା’ ଓ ଭାଇ ଭଉଣୀଙ୍କ ରୋଷର ଭାବ ଜାଣିପାରି ଅଶୋକ ଅସହାୟ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଆଖିରେ ଲୋତକ ପୂରି ଯାଇଥିଲା ।

ସେହି ସମୟରେ ତାଙ୍କର ଘରୋଇ ଶିକ୍ଷକ ଯାହାକୁ ସେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଡାକୁଥିଲେ, ତାଙ୍କଠାରୁ ସାମାନ୍ୟ ଆଶ୍ୱାସନାର ସୂଚନା ପାଇଲାପରେ, ସେ କାନ୍ଦି ପକାଇଥିଲେ । ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡରଖି କାନ୍ଦିଥିଲା ବେଳେ, ତାଙ୍କ ପିଠିରେ ଆଶ୍ଵାସନାର ଥାପୁଡ଼ାକୁ ସେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ । ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ପରିବାରର ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମୃଦୁ ଗାଳି ଦେଇଥିଲେ । କାରଣ ତାଙ୍କ ବିଚାରରେ ଅଶୋକ ସତ କହି କିଛି ଭୁଲ୍ କରିନାହିଁ । ଅଶୋକର ଅବସ୍ଥା ବୁଝିଲା ପରେ, ତାଙ୍କ ବାପା ନୀରବରେ ତାଙ୍କୁ କୋଳକୁ ନେଇଥିଲେ । ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ମନେପକାଇବା ଘଟଣାକୁ ଲେଖକ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ମାଷ୍ଟରଜୀ – ତାଙ୍କ ମୁହଁ ବି ସ୍ପଷ୍ଟ ମନେପଡ଼ୁଛି ମୋର । ଉତ୍କଳ ଗୌରବର୍ଷ-ଈଷତ୍ ଦୀର୍ଘ ମୁହଁ ଉପରେ ଉନ୍ନତ ଶୁକ ଚଞ୍ଚୁ ନାସିକା – ବଡ଼ ବଡ଼ ଦୁଇଟା କାନ ଉପରେ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ବାଳ ଲମ୍ବି ଆସିଛି କେରା କେରା ହୋଇ । ସାମାନ୍ୟ ଭିତରକୁ ପଶି ପଶି ଯାଉଛି, ଦୁଇଟି ବୁଦ୍ଧି ଦୀପ୍ତ ଆଖି । ମାଷ୍ଟରଜୀ ଏଇ ମୋର ମାଷ୍ଟ୍ରଜୀ ।’’

ମାଷ୍ଟ୍ରଜୀଙ୍କୁ ମନେ ପକାଉ ପକାଉ ଅଶୋକ ଚାହିଁଛନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ଥରେ ଦେଖି ଆସିବା ପାଇଁ । କାରଣ ମାଷ୍ଟ୍ରଜୀଙ୍କର ଘର ଥିଲା ସେହି ବନାରସରେ । ମାଷ୍ଟ୍ରଜୀ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଖୁସି ହେବେ ବୋଲି ସେ ଜାଣିଥିଲେ । କାରଣ ମାଷ୍ଟ୍ରଜୀ ତାଙ୍କ ପାଠ ଜୀବନରେ ଯେଉଁ ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲେ, ତାହା ଉପରେ ସେ ଅନେକ ଘର କଲେଣି ବୋଲି ଜାଣିଥିଲେ ।

ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ରିକ୍‌ସାକୁ ଡାକି ସେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘରକୁ ଯିବାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିଲେ । କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ରୋଡ଼ରେ ରିକ୍ସା ଚାଲୁଥିଲାବେଳେ, ଅଶୋକଙ୍କ ମନରେ ଶୈଶବର ସ୍ମୃତି ଜାଗି ଉଠିଥିଲା । ପିଲାଦିନେ ତାଙ୍କ ଡାକ ନାମ ଥିଲା ମନ୍ନା ଏବଂ ତା’ର ପୋଷା ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ଛୁଆର ନାମ ଥିଲା ମନ୍ତୁ । ମନ୍ନା ଓ ମହୁ ପାଠ ପଢ଼ି ଯାଉଥିଲେ । କାରଣ ମଜ୍ଜାକୁ ଛାଡ଼ି ପାତିମାଙ୍କଡ଼ ଛୁଆ ମନ୍ତୁ ରହିପାରୁ ନଥିଲା । ମଜ୍ଜାକୁ ଅନୁକରଣ କରି ମନ୍ତୁ ସିଲଟ ଧରି ବସୁଥିଲା । ବେଳେବେଳେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ମନ୍ତୁ ଦୁହେଁ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରୁଥିଲେ । ଦୁଷ୍ଟାମି କରି ମଜା କରୁଥିଲେ । ହେଲେ ସେହି ପାଠପଢ଼ା ସରିଲା ବେଳକୁ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ମାତାଜୀ ପିଜୁଳି, ଆମ୍ବ କିମ୍ବା ହାଲୁଆ ଖୁଆଉଥିଲେ । ମାତାଜୀଙ୍କ ପାଇଁ ମଜ୍ଜା କେବେବି ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କଠାରୁ ମାଡ଼ ଖାଇନଥିଲେ ।

ଏମିତି ଭାବନା ଭିତରେ ରିକ୍ସା ଯେ ଆସି ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ଛକ ଉପରେ । ଆଉ ଅଳ୍ପବାଟ ଗଲାପରେ ପଡ଼ିବ ସଦର ବଜାର, ଯେଉଁଠିକି ଛୋଟ ପୋଷ୍ଟଅଫିସର ଆଗଗଳିରେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘର । ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଉଥିବାରୁ ଅଶୋକଙ୍କ ମନରେ ଭାବନାର ଡୋରି ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଲମ୍ବିଯାଇଛି । ସେ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି – ‘‘କେମିତି ଦେଖାହବ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ସହିତ ? ଏଇ ସୁଟ୍ ଆଉ ଟାଇର ପୋଷାକରେ ସେ କ’ଣ ଚିହ୍ନି ପାରିବେ ମତେ ? ନା, ମୁଁ ତାଙ୍କ ଆଖିରେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମଧ୍ୟ ଥିବି ସେଇ ପୁରାତନ ଚପଳ ଶିଶୁ । ଏଇତ ସନ୍ଧ୍ୟା ହେଲା ନାଲି କିରାସିନିର ସେଇ ମୁମୂର୍ଷୁ ଲଣ୍ଡନ ଆଲୁଅରେ ସେ ତାଙ୍କର ପିଣ୍ଡା ଉପରେ ବସି ରହିଥ‌ିବେ, ଆଉ ତାଙ୍କୁ ଘେରି ବସିଥ‌ିବେ ଅନେକ ପଠନରତ ଶିଶୁ । ମୁଁ ଚରି ଚିହ୍ନିନେବି ତାଙ୍କୁ ଆଉ ଯାଇ ତାଙ୍କର ପଦଧୂଳି ନେବି । ମଥାପାତି କୃତଜ୍ଞତା ସ୍ବୀକାର କରିବି । ପରିଚୟ ପାଇ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ମତେ କୁଣ୍ଢେଇ ପକଇବେ ଗଦ୍ ଗଦ୍ ହୋଇ ।

ସ୍ନେହ ଦୁର୍ବଳ ଏଇ ଶିକ୍ଷକର ଦୁଇ ଆଖି ଭାସିଯିବ ଆନନ୍ଦର ଅଶ୍ରୁରେ ।’’ ଇତ୍ୟାଦି… । ଏହି ଭାବନା ସମୟରେ ରିକ୍ସାବାଲା ପଚାରିଲା ଯିବାର ଠିକଣା । କାରଣ ରିକ୍ସା ସେତେବେଳକୁ ପହଞ୍ଚି ସାରିଥିଲା ସଦର ବଜାର ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସ୍ ପାଖରେ । ନିକଟରେ ପିଣ୍ଡା ଉପରେ କେତେଜଣ ଗପ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ, ଅଶୋକ ପଚାରିଥିଲେ, ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ଠିକଣା । ରୂପନାରାୟଣ ସାହା ନାମରେ ଏକ ଗହଣା ଦୋକାନୀର ଠିକଣା ସେମାନେ ଦେଇଥିଲେ । କାରଣ ଯେ କି ଛୋଟ ଛୋଟ ପିଲାଙ୍କୁ ପଢ଼ାନ୍ତି । ଏଇଠି କୋଉଠି ସେ ଥାଆନ୍ତି । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ମାଷ୍ଟରଜୀ । ଅଶୋକଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ମୁହଁ ଟେକି ରିକ୍ସାବାଲା ମୁହଁକୁ ଚାହିଁଲେ । ରିକ୍ସାବାଲାଟି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଅଶୋକଙ୍କୁ ଚାହିଁ ରହିଲା । ଶେଷରେ ତା’ର କୋଟରଗତ ପରଳଲଗା ଆଖିରେ, ସେ ଯେପରି ଅଶୋକର ଭିତରଟିକୁ ଦେଖିନେଲା । ଆଖିରେ ସେ ଦେଖୁଥିଲା ସୁଦୂର ଅତୀତକୁ । କିଛି ସମୟପରେ କହିଥୁଲା, ତୁମେ ବୋଧହୁଏ ଅଶୋକ ।

ଅଶୋକ ମଧ୍ୟ ରିକ୍ସାବାଲା ଯେ କି ତା’ର ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ଶିହରଣ ଅନୁଭବ କଲା । ତାଙ୍କର ଗୋଟି ଗୋଟି ସବୁ ମନେପଡ଼ିଗଲା ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ଦେଖି ।

ଅଶୋକ ନଇଁପଡ଼ି ତାଙ୍କର ପାଦଧୂଳି ନେବାକୁ ହାତ ବଢ଼ାଇବାରୁ, ସେ ପଛକୁ ଘୁଞ୍ଚିଯାଇ, ତାକୁ ତୋଳି ଧରିଥିଲେ ଗୁରୁସୁଲଭ ଭଙ୍ଗୀରେ ଦୀର୍ଘଜୀବୀ ହେବାକୁ ଆଶୀର୍ବାଦ କରିଥିଲେ । ଦୁହେଁ ଦୁହିଁଙ୍କୁ କିଛି ସମୟ ଚାହିଁ ରହିଲେ । ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ନୀରବତାରୁ ଅଶୋକ ଅନୁମାନ କଲେ, ‘କହିବା ଅପେକ୍ଷା ନୀରବରେ ତା’ଠାରୁ ପ୍ରକାଶ କରିପାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବେଶି !’’ ପରେ ପରେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଯଥେଷ୍ଟ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ଆନନ୍ଦ ଦେଖିଲେ ଜଣାଯାଉଥିଲା, ସତେଯେପରି ‘ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଠାରୁ ସୁଖୀ ମନୁଷ୍ୟ’ ।

ଦୁହେଁ ବସିଲେ ଅତୀତର ସେହି ପୁରୁଣା ପିଣ୍ଡାରେ । ଅଶୋକ କିଛି କହିବେ କହିବେ ହେଉଥିଲେ ବି କିଛି କହିପାରୁ ନଥିଲେ । ମାତ୍ର ମାଷ୍ଟରଜୀ ନିଜେ ଛାଏଁ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଇଥିଲେ ନିଜ ଜୀବନର ଦୁଃଖଦ ଅଧ୍ୟାୟକୁ । ସେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ବେତନଭୋଗୀ କର୍ମଚାରୀ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷକ ଧର୍ମଘଟରେ ସାମିଲ୍ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଧର୍ମଘଟ ପାଇଁ, ସେ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ରାଷ୍ଟ୍ର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ । ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ବର୍ଷକପାଇଁ ଜେଲକୁ ପଠାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଜେଲରୁ ଫେରି ଦେଖିଥିଲେ ତାଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ ମରିଯାଇଥିଲେ । ସ୍ତ୍ରୀର ସବୁ ଗହଣାକୁ ବିକିବା ପରେ ଆଉ କିଛି ହାତଉଧାର କରି କିଣିଥିଲେ ରିକ୍ସଟିଏ । କାରଣ ଅନ୍ୟପିଲାଙ୍କୁ ପଢ଼ାଇ ପରିବାର ଚଳାଇବା ଅସମ୍ଭବ ହେବାରୁ ସେ ଏପରି କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ନିଜ କଥା କହିଲାବେଳେ ତାଙ୍କ ଆଖିରୁ ଲୁହ ଝରୁଥୁଲା । ହଠାତ୍ ତାଙ୍କର କାଶ ଉଠିବାରୁ, କାଶି କାଶି ସେ ଥକିପଡ଼ିଲା ପରି ଲାଗିଲେ । ଏହା ଭିତରେ ସେ ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ଯାଇ ଡାକ୍ତର ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଘୁରେସି ହୋଇଥବାର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଅନେକ ପଇସା ଲାଗିବ ଜାଣିବାପରେ, ସେ ଆଉ କିଛି କରିନାହାଁନ୍ତି ।

ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ରିକ୍ସା ପାଖରେ ସୁଦୃଶ୍ୟ ଦମ୍ପତି ପହଞ୍ଚିବାରୁ, ସେ ନିଜର ବାର ଚଉଦ ବର୍ଷର ପିଲାକୁ ରିକ୍ସାନେଇ ଯିବାକୁ ବରାଦ କଲେ । ପୁଅ ପାଇଁ ଶୋଚନା ମଧ୍ୟ କଲେ । କାରଣ ଖୁବ୍ କମ୍ ବୟସରୁ ପୁଅକୁ ମଧ୍ୟ ରିକ୍ସା ଚଳାଇବାକୁ ହେଉଛି । ଏଥିପାଇଁ ଅବଶୋଷରେ ସେ ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ ଛାଡୁଥିଲେ ।

ମାଷ୍ଟରଜୀ କଥା କହିସାରି ଆଖିରୁ ଲୁହ ପୋଛିଲେ । ବୋଧହୁଏ ତାଙ୍କ ଜୀବନର କ୍ଷୁଦ୍ର ଇତିହାସ ସରିଆସିଥିଲା । ଯେଉଁ ମାଷ୍ଟରଜୀ ଅତୀତରେ ପିଲାଙ୍କୁ କଥା କହିଲାବେଳେ, ଚରିତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁନ୍ଦରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ, ସେ ଆଜି ଚରିତ୍ରଟିଏ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲେ । ଅଶୋକ ମଧ୍ୟ ସେହି ଚରିତ୍ରର ହୃତ୍‌ପଦ୍ମର ସ୍ପନ୍ଦନ ଶୁଣିପାରୁଥିଲା ଭଳି ମନେକରିଥିଲେ ।

ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସି ଯାଇଥବାରୁ, ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କୁ ରାତିଟିଏ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଭଙ୍ଗାଘରେ ରଖି ନପାରିବାରୁ ନିଜକୁ ନିଜେ ଦୋଷୀ ମନେକରିଥିଲେ । ନିଜର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ବୋଲି ବିଚାର କରିଥିଲେ ।

ଅଶୋକ ବିଦାୟ ନେଲା ପୂର୍ବରୁ ଦେଖିଥିଲେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ ମାତାଜୀଙ୍କୁ । ମାତାଜୀ, ଯେ କି ଅତୀତରେ ଅନେକ ମଧୁର ସମ୍ପର୍କ ରଖିଯାଇଥିଲେ ଅଶୋକଙ୍କ ସହିତ । ସେହି ମାତାଜୀ ସାମୟିକ ଭାବରେ ମାନସିକ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ବସୁଥିଲେ । ରିକ୍ସାବାଲାଙ୍କୁ ପଳାଏ ପଳାଏ କିରୋସିନି ବିକ୍ରିକରି ବଞ୍ଚିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିଲେ । ଅଶୋକ ଯାଇ, ମାତାଜୀଙ୍କ ପାଦଛୁଇଁ ପ୍ରଣାମ କଲେବି, ସେ ସେପରିକିଛି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିନଥିଲେ କିମ୍ବା ଚିହ୍ନିବାକୁ ଚାହିଁ ନଥୁଲେ । ବରଂ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ଭାବରେ କେବଳ ଆଶୀର୍ବାଦ ଦେଇଥିଲେ ।

ଅଶୋକ ଦେଖିଥିଲେ ରୂପନାରାୟଣ ସାହାଙ୍କ ବିଲ୍‌କୁଲ୍ ବିଗିଡ଼ି ଯାଇଥିବା ସଂସାରକୁ । ସେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମକରି ହୋଟେଲ୍‌କୁ ଫେରିଥିଲେ । ଫେରିବାବେଳେ ମାଷ୍ଟରଜୀ ତାଙ୍କର ଠିକଣା ଥ‌ିବା କାଗଜଟି ଗୁଞ୍ଜି ଦେଇଥିଲେ । କହିଥିଲେ, ଇଚ୍ଛାକଲେ । ଚିଠି ଲେଖିବ ।

କ୍ୟାଣ୍ଟନ୍‌ମେଣ୍ଟ ରାସ୍ତାରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ପାଦ ଗଣି ଗଣି ଅଶୋକ ଫେରୁଥିଲେ । ସେହି ଫେରିବାବେଳେ ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଥା ତୁହାଇ ତୁହାଇ ମନେପକାଉଥିଲେ । ରୂପନାରାୟଣଙ୍କ ଜୀବନର ନାଟକକୁ ସେ ଯାହା ଦେଖି ଆସିଥିଲେ, ତାହାକୁ ବିଶ୍ବାସ କରିପାରୁ ନ ଥିଲେ । ଇଚ୍ଛାକରି ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରୁନଥିଲେ । କାରଣ ସେ ଥିଲେ ସେତେବେଳର ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ଶିକ୍ଷାବିଭାଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ । ସେ ଥିଲେ ରୂପନାରାୟଣଙ୍କ ପରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭାଗ୍ୟନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ । ନିଜ ପାଖରେ ନିଜେ ସେ ଦୋଷୀ ଦୋଷୀ ମନେ କରୁଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ କାନ ପାଖରେ ଭାସି ଉଠୁଥୁଲା, ମାଷ୍ଟରଜୀଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ବର । ସେ କହୁଥିଲେ – ‘ଏ ଦୋଷ ତୋ’ର ଏକା ନୁହଁରେ ଅଶୋକ – ଏ ମୂର୍ଖତା ଏଇ ସମଗ୍ର ଅନ୍ଧ ଜାତିର ।’ ଅଶୋକଙ୍କ ଭାବନାରେ, ଏ ଅନ୍ଧଜାତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ମଣିଷ କରିବାପାଇଁ ରୂପନାରାୟଣଙ୍କୁ ଆହୁରି ବଡ଼ ବେତ ଧରି ଶାସନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ମାତ୍ର ରୂପନାରାୟଣ ଗୋଷ୍ଠୀର
ହୋଇ ଯାଇଥିଲେ । ବିବେକର ଦ୍ବାହିନେଇ ସେ ଭାବିଥିଲେ – ‘ଏ ମଦ୍ୟପ ଜାତି ଯେ ଆଜି କ୍ଷମତାର ମଦ ପିଇ ବେହୋସ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଏମାନେ କ’ଣ ଟିକିଏ ଶୁଣିଛନ୍ତି ଆପଣମାନଙ୍କର ଏତେଦିନର କରୁଣ ନିବେଦନ ! ଆଜି ଆଉ ନୁହେଁ – ଏ ଜାତିକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାକୁ ହେବ ।’’

ଏହିଭଳି ଅନେକ କଥା ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲାବେଳେ, ସେ ଯେ କେତେବେଳେ ରାସ୍ତାକଡ଼ର କଫି ବରାଦ କରିଦେଇ ଭାବନା ରାଜ୍ୟରେ ବୁଡ଼ି ଯାଇଛନ୍ତି, ସେ କଥା ଜାଣିପାରି ନଥିଲେ । ଅନ୍ୟମନସ୍କ ଭାବରେ ହାତରେ ଥିବା ଠିକଣା କାଗଜଟିକୁ ପାପୁଲିରେ ସେ ବଳି ଚାଲିଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ Question Answer

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।)

Question ୧।
ସାବରମତୀ କାହାର ନାମ ?
(କ) ନଦୀର
(ଖ) ପାହାଡ଼ର
(ଗ) ପ୍ରଦେଶର
(ଘ) ପୁଷ୍କରିଣୀର
ଉ –
(କ) ନଦୀର ।

Question ୨।
‘ମହାମାନବ’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
(କ) ନେହେରୁ
(ଖ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ଗ) ସର୍ଦାର ପଟେଲ
(ଘ) ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକ
ଉ –
(ଖ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୩ ।
ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ କେଉଁ ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ମହାରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ଗୁଜରାଟ
(ଗ) ବିହାର
(ଘ) ଓଡ଼ିଶା ଟ
ଉ –
(ଖ) ଗୁଜରାଟ ।

Question ୪।
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ କାହାର ନାମ ?
(କ) ଏକ ନଦୀର ନାମ
(ଖ) ଏକ ପାହାଡ଼ର ନାମ
(ଗ) ଏକ ପ୍ରଦେଶର ନାମ
(ଘ) ଏକ ସହରର ନାମ
ଉ –
(କ) ଏକ ନଦୀର ନାମ ।

Question ୫।
ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା କିଏ ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ବଳରାମ
(ଗ) ଶିବ
(ଘ) ବ୍ରହ୍ମା
ଉ –
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୬।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତ୍ୟାଗକରି କିଏ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ?
(କ) ମହାବୀର
(ଖ) ଗୌତମବୁଦ୍ଧ
(ଗ) ଅଶୋକ
(ଘ) ଖାରବେଳ
ଉ –
(ଖ) ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ।

Question ୭ |
ନିମାଇଁ କିଏ ?
(କ) ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ
(ଖ) ବିବେକାନନ୍ଦ
(ଗ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ
(ଘ) ରାମାନୁଜ
ଉ –
(ଗ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୮ |
ସବୁରି ମରମେ କାହାର ଜୀବନ ବତୀ ଜଳୁଚି ?
(କ) ନିମାଇଁ
(ଖ) ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା
(ଗ) ବୁଦ୍ଧଦେବ
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
ଉ –
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୦ ।
କୋଟି ଗରିବର ଅଶୁକୁ ଗାନ୍ଧି କ’ଣ କଲେ ?
(କ) କଟିମେଖଳା
(ଖ) କଣ୍ଠମାଳା
(ଗ) ଶିରୋଭୂଷଣ
(ଘ) ମଥାତିଳକ
ଉ –
(ଗ) ଶିରୋଭୂଷଣ ।

Question ୧୧ ।
ନିର୍ଯାତନର ଦହନ ଜଳାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁଠି ଧାରଣ କଲେ ?
(କ) ବକ୍ଷରେ
(ଖ) କଣ୍ଠରେ
(ଗ) ଶିରରେ
(ଘ) ପାଦରେ
ଉ –
(କ) ବକ୍ଷରେ ।

Question ୧୨ ।
କାହାର ଆସନକୁ ମହାମାନବ କୁସୁମମୟ କରିଦେଲେ ?
(କ) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀର
(ଖ) ଶିଳ୍ପପତିର
(ଗ) ଶିକ୍ପପତିର
(ଘ) ନିଷ୍ପେଷିତର
ଉ –
(ଘ) ନିଷ୍ପେଷିତର ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୧୩ ।
ଦୀନବନ୍ଧୁ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ଖ) ବୁଦ୍ଧଦେବ
(ଗ) ନିମାଇଁ
(ଘ) କପିଳବାୟୁର ରାଜା
ଉ –
(କ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୪ ।
କଟୀତଟେ ଦୀନକୌପୀନ କିଏ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ନେହେରୁ
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଘ) ନିମାଇଁ
ଉ –
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ ।

Question ୧୫ ।
ମହାମାନବଙ୍କର ପଥ କିପରି ଥିଲା ?
(କ) ପୁଷ୍ପମୟ
(ଖ) ଲବଣୀମୟ
(ଗ) କଣ୍ଟକମୟ
(ଘ) ସଲିଳମୟ
ଉ –
(ଗ) କଣ୍ଟକମୟ ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ମହାମାନବଙ୍କ ଚରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କ ଚରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question
ବିନ୍ଧ୍ୟ କାହିଁକି ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଥିଲା ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କର ଚରଣ ବନ୍ଦନାରେ ବିନ୍ଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଥିଲା ।

Question ୩ ।
ସାଗର ଉଚ୍ଛୁଳି ଉଠିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ମହାମାନବଙ୍କର ପଦସ୍ପର୍ଶ ପାଇ ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୪ ।
କ’ଣ ଭେଦକରି ତରୁଣ ତପନ ହସିଉଠେ ?
ଉ –
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦକରି ତରୁଣ ତପନ ହସିଉଠେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୫ ।
ମାନବ ମୁକ୍ତିପଥରେ କେଉଁଠି ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ?
ଉ –
ମାନବ ମୁକ୍ତିପଥରେ ବୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀର ଶାନ୍ତତଟରେ ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୬ |

ଉ –
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତତଟରେ ଅନେକ ହୋମାନଳ ଜଳି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୭ ।
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା କିଏ ?
ଉ –
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ।

Question ୮ |
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା କ’ଣ ପାଇଁ ଥରେ ଜଗି ଉଠିଥିଲେ ?
ଉ –
ଦ୍ଵାରକାର ଦେବତା ମହାଭାରତ ସମର ପାଇଁ ଥରେ ଜଗି ଉଠିଥିଲେ ।

Question ୯।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଭିକ୍ଷା ମାଗିବାପାଇଁ କିଏ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ?
ଉ –
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଭିକ୍ଷା ମାଗିବାପାଇଁ ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ନିମାଇଁ କାହାର ତୀର ଚହଲାଇ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
ନିମାଇଁ ପୂର୍ବସାଗର ତୀର ଚହଲାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ କ’ଣ ପାଲଟିଥିଲା ?
ଉ –
ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ସାବରମତୀ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ନିଷ୍ପେଷିତର ଆସନକୁ ଗାନ୍ଧି କ’ଣ କରିଦେଲେ ?
ଉ –
ନିଷ୍ପେଷିତର ଆସନକୁ ଗାନ୍ଧି କୁସୁମମୟ କରିଦେଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୧୩ ।
ଚରଖାଚକ୍ର ଧରି ଗାନ୍ଧି କେଉଁଠି ଉଭା ହୋଇଥିଲେ ?
ଉ –
ଚରଖାଚକ୍ର ଧରି ଗାନ୍ଧି ଏ ଦେଶରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୧୪।
ଧରଣୀ କାହାଦ୍ଵାରା ପ୍ଲାବିତ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
ଧରଣୀ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ସତବଚନରେ ପ୍ଲାବିତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୫ ।
ଆଜି ଏ ଯୁଗର ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦୀପ କେଉଁଠି ଜଳେ ?
ଉ –
ଆଜି ଏ ଯୁଗର ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦୀପ ମରମେ ଜଳେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
‘କୋଟି ଜନ ମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ ପ୍ରବାହ ଚଳେ’ – କେଉଁଠି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କୋଟି ଜନ ମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଛି, ସାବରମତୀର ମହାମାନବ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଚରଣ ତଳେ ।

Question ୨।
ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତ-ତଟର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ଶାନ୍ତି-ତଟର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି, ଏହି ନଦୀତଟରେ ପ୍ରାଚୀନ ମୁନିଋଷିମାନେ ମାନବଜାତିର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ।

Question ୩।
କେଉଁ ପଥରେ ସେମାନେ ଜୟତିଳକ ଘେନିଯାଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସନାତନ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀର ତଟରେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ଷର ପଥରେ ସେମାନେ ଜୟତିଳକ ଘେନିଯାଇଥିଲେ ।

Question ୪।
ବନଗିରି ନଭ କ’ଣ ଶୁଣିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବନଗିରି ନଭ ମାନବ-ମାଙ୍ଗଳିକ ଶୁଣିଲେ ।

Question ୫।
ସବୁରି ମରମେ ଜଳଇ ତୁମର ଜୀବନ ବତୀ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିର୍ଦେଶ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ଯାହା କରିଯାଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ମନରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଜୀବନ ବତୀ ଜଳୁଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୬।
ସୁମେରୁ କୁମେରୁ ପୂରି ଦୂବଦାରୁ ଶୁଣିଲେ ଡାକ – କାହାର ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସୁମେରୁଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି କୁମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଛୋଟ ଦୂବଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଦାରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରର ଡାକରା ଶୁଣିଥିଲେ ।

Question ୭।
ବନ୍ଧୁକ ତୀର ତରବାରୀ ମୁନ କାହିଁକି ଜଡ଼ ହୋଇଗଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ସମଗ୍ର ଧରଣୀକୁ ପ୍ଲାବିତ କରିଥିବାରୁ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ ତୀର ତରବାରି ମୁନ ଜଡ଼ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question ୮ |
ଏଇ ସୁବିପୁଳ ବିଶ୍ବବାସୀ ଚମକି ଚାହିଁଲେ କାହିଁକି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରର ବାଣୀ ଶୁଣିଲା ପରେ, ଏହି ସୁବିପୁଳ ବିଶ୍ଵବାସୀ, ସେହି ମନ୍ତ୍ରର ପ୍ରଭାବକୁ ଚମକି ଚାହିଁଲେ ।

Question ୯।
ସାବରମତୀର ମହାମାନବ କିଏ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀର ମହାମାନବ ହେଉଛନ୍ତି ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ।

Question ୧୦ ।
ସାବରମତୀର ମହାମାନବଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁମାନଙ୍କ କଥା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀର ମହାମାନବଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ଅହିଂସା ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ଓ ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ବା ପ୍ରେମଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ କଥା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question ୧ ।
ଗଳେ ହିମାଚଳ ଉଛୁଳେ ସାଗର, ବିନ୍ଧ୍ୟ ଲସେ – କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ

ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଉଠେ, ସାଗର ଉଛୁଳିଉଠେ ଓ ବିନ୍ଧ୍ୟପର୍ବତ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠେ ।

Question ୨।
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦି କି ତରୁଣ ତପନ ହସେ – କାହିଁକି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ପରାଧୀନ ଭାରତର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ଆଜି କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବ ଏପରି ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ କେବଳ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହେଉନଥୁଲା, ସାଗର ଉଚ୍ଛୁଳୁ ନଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁନଥିଲା କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ଅନେକ ହୋମାନଳ କେଉଁଠି କାହିଁକି ଜଳିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯଜ୍ଞର ହୋମାନଳରେ ସମଗ୍ର ଆର୍ଯ୍ୟବର୍ଷ ମଙ୍ଗଳମୟ ହେଉଥିଲା ।

Question ୪।
କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି କିଏ କାହିଁକି ଭିକ୍ଷା ମାଗିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି ଗୌତମ ଦିନେ ଜୀବନର ପ୍ରକୃତ ଶାନ୍ତି ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରି ଯାଇଥିଲେ । ସେ ଭିକ୍ଷୁଭାବରେ, ଭିକ୍ଷାବୃତ୍ତି କରି ମାନବ ମୁକ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ବୁଲି ବୁଲି ପରିପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ବୁଦ୍ଧଦେବ ଭାବରେ ପତିତମାନଙ୍କୁ ସେ ନିର୍ବାଣର ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥିଲେ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୫।
ପରମକାମ୍ୟ କିଏ କାହା ପାଇଁ ବିତରଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନିମାଇଁ ଯିଏକି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଚୈତନ୍ୟଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ସେ ମାନବ ପାଇଁ ପରମକାମ୍ୟ ବିତରଣ କରି ଚାଲିଥିଲେ । ଚୈତନ୍ୟ ଥିଲେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପୁରୋଧା । ସେ ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ

Question ୬।
‘ଧାଇଁଲେ-ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ-ଯୁବା’- କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାପାଇଁ ଲାଗିପଡ଼ିଲେ, ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ଅନେକ କର୍ମୀ ଓ ସଂଗ୍ରାମୀ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଚରଖା ଚଳାଇ ନିଜ ହାତରେ ସୁତା କାଟି ସ୍ବଦେଶୀ ଜିନିଷ ବ୍ୟବହାର କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲେ । ନିଜେ ଆଣ୍ଠୁ ନ ଲୁଚୁ ଥ‌ିବା ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିଥିଲେ । ତାଙ୍କରିଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଦେଶର ସବୁ ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୭।
ଯୁଗେ ଯୁଗେ ତମେ ମରଣେ ମାରିଚ ବଜ୍ରାଘାତେ – ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ଯୁଗପୁରୁଷ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଇଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, କରିଯାଇଛନ୍ତି, ସେଥ୍‌ପାଇଁ ସେ ମରି ମଧ୍ୟ ଅମର ହୋଇ ରହିବେ । ଯାହାକୁ କି କବି ଯୁଗେ ଯୁଗେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ବଜ୍ରାଘାତ କରି ମୃତ୍ୟୁଜୟୀ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ସୂଚାଇ ଅଛନ୍ତି ।

Question ୮।
ସାବରମତୀର ତଟ ତରୁ ତଳ କୁଟୀର ପାଶେ କି ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ନଦୀର ତଟ ପ୍ରଦେଶରେ ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଆଶ୍ରମ କୁଟୀରରେ ରହି କୁଟି ଖାଇ ଓ କାଟି ପିନ୍ଧି ଦେଶର ଜନତାଙ୍କୁ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ ହେବାର ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଚରଖା ଚଳାଇ ସୂତା କାଟୁଥିଲେ । ସେ ଆଣ୍ଠୁଲୁଚୁ ନଥ‌ିବା ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧି ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ, ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ହେବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୯ ।
କାହା ସମ୍ମୁଖରେ କାହିଁକି ଭୀମ କୁଳୀଶ ସମ ବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲା ?
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ଦେଶର ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ- ଯୁବା, ସମସ୍ତେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଲେ । ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ଦୂରେଇ ଯିବାପାଇଁ, ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବାଧାବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲା, ଯାହାକୁ କି କବି ଭୟଙ୍କର ବଜ୍ର ସମ ବାଧା ଆସିଥିଲା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୧୦ ।
‘ସେ କାଳେ ହେ ଯୋଗି, କି ଅବା ମନ୍ତ୍ର ଗାଇଲ ବସି’ – ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେବାଦ୍ୱାରା, ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ ଅନ୍ଧକାର ଘୋଟି ଆସିଥିଲା । ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ପଥ ହୋଇଥିଲା କଣ୍ଟକମୟ । ଅନେକ ପ୍ରକାର ବାଧାବିଘ୍ନ ଆସିଥିଲେ ବି ଗାନ୍ଧିଜୀ, କୌଣସି ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଭୟ କରିନଥିଲେ । ବରଂ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା, ଯୋଗୀ ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧ ।
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାର ଭାବଧର୍ମ ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ, ଜାତୀୟତାବାଦୀ କବି । ଜାତିର ଓ ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ କାମନା ପାଇଁ ସେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଥିଲେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ର । ସତ୍ୟବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯେଉଁ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ, ସେହିଭଳି ଆନ୍ଦୋଳନର ବାର୍ତ୍ତା ଶୁଣାଇଥଲେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ଅସାଧାରଣ ମଣିଷ । ସେ ଥିଲେ ଯୁଗପୁରୁଷ । ସତେଯେପରି ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଧରାବତରଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜଣାଇ କବି ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ ଭଳି କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ।

କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ କବି, ସାବରମତୀରେ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି କୋଟି ଜନତାର ମନ କିଣି ନେଇଥିବା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଚରଣତଳେ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଶକ୍ତି ଥିଲା ଅସାଧାରଣ । ତାଙ୍କ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ପାଇଥିଲା ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷ । ସେ ବିଶ୍ଵରେ ନିଜର ସୁନାମକୁ ବଜାୟ ରଖୁଥିଲେ । ଜାତିର ପିତା ଭାବରେ ସେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ନେତୃତ୍ବର ମହତ୍ତ୍ଵ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରଭାବରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ଦେଶକୁ ପରାଧୀନତା କବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ସାବରମତୀ ତୀରରେ ସେ ସାବରମତୀ ବା ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେ ଯେଭଳି ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲେ, ସେଥ୍ପାଇଁ କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନାଗାନ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଏତେ ମାର୍ମିକ ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇ ଯାଉଥିଲା, ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତ ମଧ୍ଯ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା । ତାଙ୍କରି ପାଇଁ ପରାଧୀନତାର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ଦୂରେଇ ଯାଇ, ଭାରତବର୍ଷ ସ୍ଵାଧୀନତାର ନବୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମର ବିଶେଷ୍ୟତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ, କବି ତାହାକୁ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀତଟ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଅତୀତରେ ଦୃଶଦବତୀ ନଦୀତଟରେ କେତେ ହୋମାନଳ ଜଳିଥିଲା, ମାନବଜାତିର ମୁକ୍ତି କାମନା ପାଇଁ । ଅନୁରୂପ ଭାବେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସେଠାରେ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି ମାନବଜାତିର କଲ୍ୟାଣ କାମନା କରିଥିଲେ । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପରାଧୀନତାର ମାନସିକତାରୁ ବାହାରି ଆସିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ ।

ମାନବ ଜାତିର ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଓ ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଯେପରି ଅବତାର ଭାବରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ମହାଭାରତରେ ଧର୍ମର ଯୁଦ୍ଧ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥି ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯୋଗସାଧକ ତପସ୍ଵୀ ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା ଓ ପ୍ରଭାବ ସମଗ୍ର ଭୂଭାଗକୁ ଚମକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଫଳରେ ସେ ହୋଇଥିଲେ ମରଣଜୟୀ ଯାହାକୁ କି କବି କହିଛନ୍ତି, ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ତୁମେ ମରଣେ ମାରିଚ ବଜ୍ରାଘାତ’ । ମରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନିକଟରେ ହାର୍ ମାନିଥିଲା ।

ବାସ୍ତବରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଜର ଭକ୍ତିଭାବ ଓ ତାଙ୍କର ଅସାଧାରଣତା ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜଣାଇବା ହିଁ ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ । କବିତାର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୨।
ପଠିତ କବିତାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ମହାମାନବଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ଗୀତାର ବାଣୀ ହେଉଛି, ଯେତେବେଳେ ଅଧର୍ମ ଅନ୍ୟାୟର ପ୍ରାବଲ୍ୟର ଧରାପୃଷ୍ଠ କଳୁଷିତ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସତ୍ୟର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ, କଳୁଷିତ ମଣିଷଙ୍କର ବିନାଶ ପାଇଁ, ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ମହାମାନବମାନେ ଅବତାର ରୂପେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବରେ, ସତ୍ୟନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥାଏ । କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର, ମହାମାନବ ମହାମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାପାଇଁ ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ କବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରଭାବ ଓ ନେତୃତ୍ଵର ମହତ୍ତ୍ଵ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା । ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ସାବରମତୀ ନଦୀ ତୀରର ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ଆଜି କୋଟି କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଏପରି ଥୁଲା ଯେ ତାଙ୍କର ପାଦ ସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ପର୍ବତ ବିଗଳିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା । ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ବିନ୍ଧ୍ୟ ପର୍ବତମାଳା ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥିଲା । ଅର୍ଥାତ୍ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷ ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ନୂତନ ପୁଲକରେ ପୁଲକିତ ହେଉଥିଲା । ଆଲୋକିତ ହୋଇଥିଲେ ।

କବି, ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ଦିବ୍ୟପୁରୁଷ ଓ ଅବତାର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିନେବାପାଇଁ, ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ପାଇଁ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଦେଇଥିଲେ, ଠିକ୍ ଅନୁରୂପଭାବେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ନିଜ ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଗୁଳିଗୋଳାକୁ ସେ ଖାତିର କରିନଥିଲେ, ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନା ତାଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି କରିନଥୁଲା, ବରଂ ସେ କଣ୍ଟକିତ ପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଜୀବନ ତାଙ୍କୁ କରିଥିଲା ମରଣଜୟୀ । ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ବଳରେ ସେ ନିଜର ଅସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥିଲେ । ମୃତ୍ୟୁ ଚିନ୍ତାକୁ ସେ ଖାତିର କରିନଥିଲେ । ବରଂ ମରଣ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ହାର୍ ମାନିଥିଲା ।

Question ୩ ।
ନିବିଡ଼ ତିମିର ଭେଦ କରି ତରୁଣ ତପନ କିପରି ହସି ଉଠିଥିଲା ବୁଝାଇ ଦିଅ ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ, ଜାତୀୟ ବାଦୀ କବିତା ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ ତା ଏକ ଅନନ୍ୟ କବିତା । ଉକ୍ତ କବିତାରେ କବି ମହାମାନବ, ଯୋଗୀପୁରୁଷ, ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଭାବରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ । ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ରକୁ ବିଦେଶୀ ଇଂରେଜମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ପାରିନଥିଲେ । ସେହି ନୂତନ ଅସ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା, ଭାରତକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିବାରୁ ହୃଦୟାବେଗକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କରିଥିଲେ । କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ ସେହି ମହାମାନବଙ୍କର କବି ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ ଯେଭଳି ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଆଉ ସାଧାରଣ ହୋଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସେ ହୋଇଛନ୍ତି ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନା, ଗୁଳିଗୋଳାକୁ ଖାତିର ନକରି, ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଯେଭଳି କର୍ମକରି ଯାଇଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ କୋଟି ଜନମନ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଗତି ଥିଲା ଅନତିକ୍ରମଣୀୟ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କରି ସ୍ପର୍ଶରେ ‘ଗଳେ ହିମାଳୟ’ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦୀର୍ଘ ପର୍ବତ ପାଇଁ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କରି ପାଇଁ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଅମାଅନ୍ଧାରରେ ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଭାରତୀୟମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୁଖ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଖୁବାର ଅବସର ପାଇଲେ । କବି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ଯାଇ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

Question ୪ ।
ମହାମାନବର ଚରଣତଳେ କୋଟିଜନମନ କାହିଁକି ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଥିଲେ, ତାହା ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
ଉ –
କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର, ‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାରେ, ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ ଭାବଧାରାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥୁଲେ ଯୁଗପୁରୁଷ ଯେ ମରଣଜୟୀ । ଏହି ମହାମାନବଙ୍କ ପାଦତଳେ କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ଦିବ୍ୟଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ । ସେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଭାବରେ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବା ପୂର୍ବରୁ ୧୯୧୭ ମସିହାରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରଭାବ ଏପରିଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ପାଦସ୍ପର୍ଶରେ ହିମାଳୟ ବିଗଳିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା, ସାଗର ଉଛୁଳି ଉଠୁଥୁଲା, ବିନ୍ଧ୍ୟପର୍ବତ ମଧ୍ଯ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ଘନ ଅନ୍ଧକାର ଅପସରିଯାଇ, ସେଠାରେ ନବୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକ ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା । ମାନବ ଜାତିର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଅନେକ ଯାଗଯଜ୍ଞ କଲାଭଳି, ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । କବି ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ମହାମାନବ ଭାବରେ ଅବତାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା କହିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କୁ ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, କପିଳବାୟୁର ରାଜକୁମାର ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧ, ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ପୁରୋଧା ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ବଳରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ହୃଦୟରେ କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

ଏହି ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ସମ୍ମୁଖରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଚମକି ଯାଇଥିଲା । ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଗତିପଥ ଥିଲା ଭୀମ ଭୟଙ୍କର । ସେ ଯେପରି କଣ୍ଟକପୂର୍ଣ ପଥରେ ପାଦଦେଇ ଚାଲୁଥିଲେ । ଏତେ କଷ୍ଟ ସ୍ଵୀକାର କଲେ ମଧ୍ୟ, ସେ କୌଣସି ସମୟରେ ଭୀରୁଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିନଥିଲେ । କାରଣ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା ଓ ନିର୍ଭୟତା ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା । ମୃତ୍ୟୁଚିନ୍ତାକୁ ବେଖାତିର କରି ଗାନ୍ଧି ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଓ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ବଳରେ ଭାରତକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିଥିବାରୁ, ତାଙ୍କ ଚରଣତଳେ କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଥିଲେ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୫ ।
ଭାରତର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମର ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଭୂମିକା ପଠିତ କବିତା ଆଧାରରେ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ –
‘ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ’ କବିତାର କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଅନୁଚିନ୍ତାର କବି । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଭାବରେ, ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବୁଝିଥିଲେ ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଭୂମିକାକୁ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ କବିଙ୍କ ବିଚାରରେ ସାଧାରଣ ମାନବ ନୁହଁନ୍ତି, ସେ ହେଉଛନ୍ତି ମହାମାନବ ।

ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଭାରତ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇ ଆସିଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବୀର, ସାହସୀ ଓ ଯୋଦ୍ଧା ହେଲେ ବି, ଚତୁର ବଣିକଜାତି ଇଂରେଜମାନେ ମନରେ ବିଭେଦ ଭାବ ଆଣିଥିଲେ । ଆକୁମାରୀ ହିମାଚଳ ଆଉ ଗୋଟିଏ ମନର ହୋଇ ରହିନଥିଲା। ଭାରତ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହେଲାପରେ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଖଣ୍ଡକୁ ନିଜ ହାତକୁ ନେଇ, ସମଗ୍ର ଭାରତକୁ ନିଜ ଅଧୀନରେ ରଖିଲେ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ସମଗ୍ର ଭାରତ ହେଲା ପରାଧୀନ । ଇଂରେଜମାନେ ଅତ୍ୟାଚାର ଚଳାଇଲେ । ସେହି ସମୟରେ ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନ୍ମ ନେଲେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି । ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା, ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା। ସେ ପ୍ରଥମେ ଆକୁମାରୀ ହିମାଚଳ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମନରେ ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ପ୍ରାଚୀନ ଦୃଶଦ୍‌ବତୀ ନଦୀ ପରି ସାବରମତୀ ତଟରେ ଏକ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କଲେ । ଗରିବ ଓ ନିର୍ଯାତିତମାନଙ୍କୁ ବରାଭୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ କରି କାଟି ପିନ୍ଧି କୁଟି ଅଦ୍ଭୁତ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ । ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇ ତାହାର ନେତୃତ୍ଵ ସେ ନେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରୁଣୀ-ଯୁବା, ଆଶ୍ରମ ଜୀବନକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ଗୁଳିଗୋଳା, ଜେଲ୍ ଜୋରିମାନାକୁ ସେ ଖାତିର୍ କରିନଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ପାଇ ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ମୁକ୍ତି ଆଶାୟୀ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ଦେଖ୍, ବିଦେଶୀ ଶାସକ ମନରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ଇଂରେଜ ଜାତି ପରାଜିତ ହୋଇଥିଲା । ଅହିଂସାର ମହତ୍ତ୍ବକୁ ସାରା ବିଶ୍ଵ ଜାଣିଲା । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସୁମେରୁଠାରୁ କୁମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚମକାଇଦେଲା । ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ନିକଟରେ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ପରାଜିତ ହେଲା । ସତେଯେପରି ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ, ତୀର, ତରବାରିର ମୁନ ଜଡ଼ ପାଲଟିଗଲା । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ନେତୃତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଖାଇଦେଲେ, ଖଣ୍ଡା ତରବାରି ବଳରେ କାହାର ହୃଦୟକୁ ଜୟକରି ହେବନାହିଁ । ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ, ସତ୍ୟଶାନ୍ତିର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଥିଲେ ସତେଯେପରି ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଇଁ ପରାଧୀନ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମୁକ୍ତ ସଂଗ୍ରାମର ଭୂମିକାକୁ କବି ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ

କବି ପରିଚିତି :

ପୁରାଣପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟବହୁଳ ବାଣପୁର ଥାନାର ଛବିଳ କୁମାରଙ୍ଗ ଶାସନରେ ୧୮୯୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭା ଗୋଦାବରୀଶ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ । “ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଦାବରୀଣ ମହାପାତ୍ର ସ୍ମରଣିକା” ଗ୍ରନ୍ଥରେ “ଜୀବନରୁ କିଞ୍ଚତ୍‌” ଶିରୋନାମାରେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘‘ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଶ୍ରୀ ଦୟାନିସ୍ ମହାପାତ୍ର ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଗେହ୍ଲା ଦେବୀ । ଗୋଦାବରୀଶ ପିତାଙ୍କର ତୃତୀୟ ପୁତ୍ର (ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁତ୍ର) ଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ମାତ୍ର ଦୁଇବର୍ଷ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ପିତା ଇହଧାମରୁ ବିଦାୟ ନେଲେ । ତେଣୁ ମାତା ଗେହୀଦେବୀ ଉଭୟ ମାତା ଓ ପିତାରୂପରେ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କର ଲାଳନ ପାଳନର ସମସ୍ତ ଭାର ବହନ କରିଥିଲେ । ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚଞ୍ଚଳ ପ୍ରକୃତିର ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚଞ୍ଚଳ ଦୌଡ଼ାଦୌଡ଼ି ଦେଖୁ ଗାଁ ଲୋକ ତାଙ୍କୁ ‘ହରିଣ ଗୋଦାବରୀ’ ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ଶୈଶବାବସ୍ଥାରୁ ହିଁ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ କବିତାର ସ୍ଫୁରଣ ହୋଇଥିଲା ।’’

ବାଲ୍ୟଶିକ୍ଷା ଯଦିଓ ଗ୍ରାମ ଚାଟଶାଳୀରେ ସେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ତଥାପି ତାଙ୍କ ଛାତ୍ରଜୀବନରେ ଏକ ନବୀନ ଅଧ୍ୟାୟ ଉନ୍ମୋଚନ ହେଲା ସେତିକିବେଳେ ଯେତେବେଳେ ବାଣପୁର ମାଇନର ସ୍କୁଲରେ ସେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ । ଆଦୃତି ଲାଭ କରିପାରିଥିଲା । ‘ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର ସ୍ମରଣିକା’ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ବିବୃତି ହେଉଛି – ‘ସେ ଏହି ବାଣପୁର ସ୍କୁଲରେ ଛାତ୍ର ଥିଲାବେଳେ ୧୯୧୦ରେ ସେଠାରେ ଛାତ୍ରସମିତିର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବରେ ସଭାପତି ଥିଲେ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ‘ମୁକୁର’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ଶ୍ରୀ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ଦାସ । ସେ ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କର ଏହି ‘ବାଣପୁର’ ଲେଖା ପଢ଼ି ଏତେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ଯେ, ସେ କବି ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ସାଧୁବାଦ ଓ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜ୍ଞାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ, ସେଇ ଲେଖାକୁ ସେ ନିଜ ପତ୍ରିକାରେ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଇଥିଲେ । ଏହି ‘ବାଣପୁର’ କବିତା ଲେଖିବାରେ ତାଙ୍କୁ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ କାବ୍ୟ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ।’’

୧୯୧୬ ମସିହା ଗୋଦାବରୀଶଙ୍କ ଜୀବନରେ ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲା । ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରରୂପେ ଏହି ବର୍ଷ ସେ ନିଜ ପ୍ରତିଭା ବଳରେ କବି ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ରଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥିଲା । ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଭାରତର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦାନ କରି ନିଜର ଗଭୀର ସ୍ଵଦେଶପ୍ରେମର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଗୁରୁମାନେ ତାଙ୍କୁ କିଭଳି ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ, ତାହା ତାଙ୍କର ତିରୋଭାବ ପରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଦାସଙ୍କ ଲେଖାରୁ ସହଜରେ ଅନୁ ମେୟ ।

କବି ଗୋଦାବରୀଶ ଥିଲେ ସବୁଜଯୁଗର ସମସାମୟିକ କବି । ମାତ୍ର ତାଙ୍କର କାବ୍ଯସାଧନା ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗର ଉତ୍ତର ସାଧକଭାବେ ତାଙ୍କୁ ପରିଚିତ କରାଇଥିଲା । ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ସେ ଯେଉଁ କାବ୍ୟ-ଜୀବନର ଅନୁସରଣ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନୋଟି ସ୍ତରଦେଇ ଗତିଶୀଳ ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ରାଶି ରାଶି କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏସବୁ କବିତାରେ କିଶୋରସୁଲଭ ଉଲ୍ଲାସର ମାତ୍ରା ଅଧ୍ଵ । ୧୯୧୪-୧୫ରେ ଯଥାକ୍ରମେ ରାଧାନାଥଙ୍କ ‘ଚିଲିକା’ ଓ ‘ତୁଳସୀ ସ୍ତବକ’ର ଅନୁସରଣରେ ରଚିତ ‘ବାଣପୁର’ ଓ ‘ପ୍ରଭାତ କୁସୁମ’ କବିତା । କିନ୍ତୁ ୧୯୨୦-୨୧ ମସିହା ବେଳକୁ କାବ୍ୟଚେତନାରେ ଯେଉଁ ବିପ୍ଳବାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି ତାହା ସତ୍ୟବାଦୀ କାବ୍ୟାଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବହନ କରି ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟକବି ଜୀବନର ପ୍ରତିଫଳନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କିଛି ନୁହେଁ । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବହନ କରି ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟକବି ଜୀବନର ଓ ପରିଣତ ବୟସର କେତେକ କବିତା ନେଇ ‘ଯେ ଫୁଲ ଫୁଟିଥିଲା’ ଶିରୋନାମାରେ ଏକ ପୁସ୍ତକ କବିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଅଛି । ଏଥ‌ିରେ କବି ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗର ସାଧକ ଗୋପବନ୍ଧୁ, ନୀଳକଣ୍ଠ ଓ ଗୋଦାବରୀଶ କାବ୍ୟଶୈଳୀ, ଭାଷାପ୍ରୟୋଗ ଓ କଥାବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ପୂର୍ଣଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ଓ ଅସଙ୍ଗତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ସତ୍ୟବାଦୀ କାବ୍ୟଚେତନା ଯେଭଳି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା, ପରି ସେ ଯୌବନକୁ ଉପଭୋଗ ଓ କାମନାର ବା ସ୍ଵପ୍ନ ଓ ପ୍ରଣୟ ବେଦିକା ରୂପରେ ନଦେଖୁ ଏହାକୁ ଅଜସ୍ର ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗଠନର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବରଣ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କର କବିତାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ପୃଥ‌ିବୀ ମହାଯୁଦ୍ଧ ଓ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ ପରି ଦୁଇଟି ଜୀବନ୍ତ ଘଟଣା ସହିତ କ୍ରମେ ଜମିଦାରୀ ଲୋପ ଓ ମାନବିକତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଅବଦାନ ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଏହି ଭାବଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ମୁକୁଟର ପରାଜୟ’ (୧୯୪୭), ‘ଜମିଦାରର ମୃତ୍ୟୁ’ (୧୯୪୭), ‘ମୁକୁଟ ଓ କୌପୀନ’ (୧୯୪୭) କବିତାରେ ତାଙ୍କର ସାମାଜିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଓ ସାମ୍ୟବାଦା ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ବେଶ୍ ପ୍ରକଟିତ ।

ତୃତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ଗୋଦବାରୀଶ ମୁଖ୍ୟତଃ ଜଣେ ଉଗ୍ରପନ୍ଥୀ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଭାବେ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟଞ୍ଜନା ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ପ୍ରକାଶ କରି ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ଭିକ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଯାଇଛନ୍ତି । ଏହି ଦୋଷ, ଦୁର୍ବଳତା, ଅସଙ୍ଗତି ଓ ଅଧୋଗତିରେ ମର୍ମାହତ କବି ସବୁଠାରେ ନିଆଁଖୁଣ୍ଟାର ଚେତାବନୀ ଶୁଣଶଇଛନ୍ତି ।

କବି କବିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେପରି ପାରଦର୍ଶିତା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ଅନୁରୂପ ଭାବରେ ଗଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ରଚିତ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି, ‘ଏବେ ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚିଛି’, ‘ମାଟିର ମାୟା’, ‘ଗରିବର ଭଗବାନ’, ‘ନୀଳ ମାଷ୍ଟ୍ରାଣୀ’, ‘ମଦଦୋକାନର ଇତିହାସ’, ‘ମୁଁ ଦିନେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥୁଲି’ ଇତ୍ୟାଦି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଉପନ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକ ହେଲା, ‘ରକ୍ତପାତ’, ‘ବିଦ୍ରୋହ’, ‘ରାଜଦ୍ରୋହୀ’, ‘ଗ୍ରାମପଥେ’ ଇତ୍ୟାଦି ।

ଗୋଦାବରୀଶ ଥିଲେ ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭା । ଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ, କବିତା, ଜୀବନୀ, ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟକୁ ତାଙ୍କର ଦାନ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଭାରତ ସରକାର, ‘କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ’ ଓ ‘ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ’ ଦ୍ଵାରା ସେ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୬୫ ନଭେମ୍ବର ୨୫ ତାରିଖରେ ସେ ଅମର ପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ । କବିତାର ସାରକଥଲ଼େ ।

କବିତାର ସାରକଥା :

‘ହେ ମୋର କଲମ’ କବିତା ସଙ୍କଳନରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । କବିତାଟିରେ କବି ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜ୍ଞାପନ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଦତଳେ କୋଟି ଜନବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଜାତିର ଜନକ । ସେ ନିଜର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଓ କର୍ମନିଷ୍ଠା ବଳରେ ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିଥିଲେ । ଶୃଙ୍ଖଳଯୁକ୍ତ ଭାରତମାତାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ବିଦେଶୀମାନଙ୍କ ହାତରେ ରହିଥିବା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵାଦ ଚଖାଇଥିଲେ । ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁ ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବମାନବ କେବେମଧ୍ୟ ଏତେବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କରିନଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ହେଲେ ବିଶ୍ଵବନ୍ଦିତ, ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ । ସେହି ମହାମାନବଙ୍କ ଅବର୍ତ୍ତମାନରେ କବି ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ହୃଦୟାବେଗ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ଗୁଜରାଟରେ ପ୍ରବାହିତ ଏକ ନଦୀ ସାବରମତୀ । ସେହି ନଦୀ ତୀରରେ ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଇତିହାସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଆଶ୍ରମ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା । କବିତାର ଆରମ୍ଭରେ କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି, ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମ ଗଠନ କରି ଦେଶର ଓ ଜାତିର ଉନ୍ନତି ପରିକଳ୍ପନା ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିବାର ମାନସିକତା ନେଇଥ‌ିବା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଚରଣ ତଳେ, କୋଟି ଜନମନ ବନ୍ଦନା ଗାନ କରୁଛି । କାରଣ ସେ ଦେଶ ପାଇଁ ଯାହା କରିଛନ୍ତି, କୋଟି କୋଟି ଭାରତୀୟଙ୍କ ମନରେ ଯେଭଳି ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ଆଉ ସାଧାରଣ ହୋଇ ରହି ନାହାଁନ୍ତି । ସେ ହୋଇଛନ୍ତି, ମହାମାନବ । ସେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଜେଲ ଜୋରିମାନା, ଗୁଳିଗୁଳାକୁ ଖାତିର୍ ନକରି, ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଯେପରି କର୍ମକରି ଯାଇଥିଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ କବି କହିଛନ୍ତି, ‘ଗଳେ ହିମାଳୟ’ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦୀର୍ଘ ପର୍ବତ ହିମାଳୟର ବରଫ ମଧ୍ଯ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶକ୍ତି ଆଗରେ ହାର ମାନିଯିବ । ତା’ର ବରଫରାଶି ତରଳିଯିବ ଏବଂ ବିଗଳିତ ଭାବଧାରାରେ ନଇଁ ପଡ଼ିବ । ପୁନଶ୍ଚ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ସାଗର ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ପାଇବା ପରେ । ସେହିପରି ପରାଧୀନତାର ଅମାଅନ୍ଧାର ଦୂରେଇଦେଇ, ଯିଏ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୂର୍ଯ୍ୟ ନିଜର ସତ୍ତା ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ପଦଟିରେ କବି, ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ବିଶେଷତାକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣିତ କରାଇଛନ୍ତି ।

କବିତାର ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦରେ କବି, ଯୁଗପୁରୁଷମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନର ସୂଚନା ଦେଇ, ତାଙ୍କ ସହିତ ଜାତିର ପିତାଙ୍କୁ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଗୀତାର ବାଣୀ ରହିଛି, ଯେତେବେଳେ ଅଧର୍ମ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ପାପର ଭାର ବଢ଼ିଯାଏ, ସେତେବେଳେ ମହାପୁରୁଷମାନେ ଧରାବତରଣ କରି, ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରନ୍ତି ଓ ନ୍ୟାୟର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସାରା ମାନବ ସମାଜରେ ଯାଗଯଜ୍ଞ କରି ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଇଥା’ନ୍ତି । କବି ତାହାର ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଅତୀତରେ ମାନବର ମୁକ୍ତ କାମନା ପାଇଁ ବା ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ପାଇଁ, ପ୍ରାଚୀନ ଆର୍ଯ୍ୟାବର୍ତ୍ତର ଦୃଶଦବତୀ ନଦୀତଟରେ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମାନବ ଚଳଣିରେ, ପରିଚାଳିତ ପଥଧାରରେ କେତେ କେତେ ଜୟତିଳକରେ ଧାର୍ମିକ ପୁରୁଷମାନେ ନିଜର ସତ୍ତାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ପରିପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ହୋଇଥିଲା ମହାଭାରତ ମହାସମର । ସେହି ସମରରେ କେବଳ କୌରବ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଯୁଦ୍ଧ କରୁନଥିଲେ, ବରଂ ତାହା ଥିଲା ଅଧର୍ମ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଧର୍ମର ବିଜୟ । ଅଶାନ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଶାନ୍ତିର ଜୟଯାତ୍ରା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵୟଂ ପରମପୁରୁଷ, ଦ୍ଵାରକାଧୂପତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ଯ ନାମକୁ ମାତ୍ର ସାରଥ୍ ହେଲେ ବି ଯୁଦ୍ଧକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ । ଫଳସ୍ଵରୂପ ଅନ୍ୟାୟ, ଅଧର୍ମୀ କୌରବମାନଙ୍କର ବିନାଶ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରି ଭଗବାନଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ଅବତାର ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଶାନ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ସମ୍ପର୍କରେ କବି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧ କପିଳବାସ୍ତୁ ରାଜକୁମାର ହୋଇ ମଧ୍ୟ, ରାଜ ଭୋଗବିଳାସକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି, ଜନମାନବର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ । ତପସ୍ୟା କରିବାର ପରିଣତିରେ ପାଇଥିଲେ ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନ । ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ

ଅବଗତ କରାଇ ପତିତ ଜନମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତିପାଇଁ ବାଟ ବତାଇ ଦେଇଥିଲେ । କବି ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମର ପରିପ୍ରଚାରକ ଓ ଧର୍ମୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭୂମିକା ନେଇଥିବା ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଉକ୍ତିମତ୍ତାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ପିଲାଦିନର ନାମ ଥିଲା ନିମାଇଁ । ସେ ଧର୍ମୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ । ଅହିଂସାର ବାର୍ତ୍ତା । ନିଜକୁ ଭିକ୍ଷୁଭାବରେ ସଜାଇଦେଇ, ସଂଘ ଗଠନ କରି ଜନମାନସରେ ଦୁଃଖର କାରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ପିଲାଦିନର ନାମ ଥିଲା ନିମାଇଁ । ସେ ଧର୍ମୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ପାରିଥିଲେ ।

କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

“ଲାଗିଲା ସମର, ଜାଗିଲେ ଦ୍ଵାରକା ଦେବତା ଥରେ,
ମାଗିଲେ ଭିକ୍ଷା କପିଳବାସ୍ତୁ ତେଜି କେ ଦୂରେ ।
ପୂର୍ବ ସାଗର ତୀର ଚହଲାଇ କେଉଁ ନିମାଇଁ
ବିତରି ଚାଲିଲେ ପରମ କାମ୍ୟ ମାନବ ପାଇଁ ।”

ଉପରୋକ୍ତ ଧର୍ମ ସଂସ୍ଥାପକ ଓ ଧର୍ମପରିପ୍ରଚାରକମାନେ ସ୍ବୀୟ ଧର୍ମୀୟ ଭାବରେ ପତିତମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ କରିଦେଲେ । ଦୀର୍ଘଦିନଧରି ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଥ‌ିବା ମଣିଷମାନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସମ୍ଭାବନାର ବାଣୀ ଶୁଣାଇଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପାଇଁ ଗରିବ ଓ ଓ ନିର୍ଯାତିତମାନେ ବରାଭୟ ଲାଭକଲେ । ସେମାନେ ଦଳିତ, ପରପଦାନତ ଯନ୍ତ୍ରଣାରୁ ମୁକ୍ତି ଲାଭକଲେ । ଫଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଜାଗାଟିଏ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିପାରିଥିଲେ । କୋଟି କୋଟି ନରନାରୀ ପରାଧୀନ ଭାବରେ ଯେପରି ଦଣ୍ଡିତ ଓ ନିର୍ଯ୍ୟାତିତ ହେଉଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କର ସେଥୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । କାରଣ ସମସ୍ତ ହୃଦୟର ଭାଷାକୁ ଓ ବୁଝିପାରିଥିଲେ । ନିର୍ଯାତିତ ମଣିଷର ହୃଦୟର ଦହନ-ଜ୍ଵାଳାକୁ ସେ କଠୋର ହୋଇଉଠିଲା । ସମସ୍ତେ ଯେପରି ସତ୍ୟ ଓ ଶାନ୍ତର ସଂଗ୍ରାମକୁ ନିଜର ବରଦାନ ବୋଲି ମନେକଲେ ।

ପରାଧୀନ ଭାରତକୁ ସ୍ଵାଧୀନ କରିବାପାଇଁ, ଜାତିର ପିତା ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରେରଣାଭୂମି ଭାବରେ ଗଠନ କଲେ । ସେଠାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲେ କୁଟି ଖାଇଲେ ଏବଂ କାଟି ପିନ୍ଧିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରେରଣାଭୂମି ଭାବରେ ଗଠନ କଲେ । ସେଠାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହିଲେ କୁଟି ଖାଇଲେ ଏବଂ କାଟି ପିନ୍ଧିଲେ ଆମେ ସ୍ବାବଲମ୍ବୀ ହୋଇପାରିବା । ଆମକୁ ବିଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ କରିବାକୁ ହେବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଦେଶର ଅଗଣିତ ନରନାରୀ ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ କରି ଖଦଡ଼ ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିଲେ । ଦିନକୁ ଦୁଇଓଳି ଅରଟରେ ସୂତା କାଟିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀ କେବଳ ପରାମର୍ଶଦାତା ନଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ନିଜେ କର୍ମକରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦେଖାଇ ଦେଉଥିଲେ । ନିଜେ ଆଣ୍ଠୁ ଲୁଚୁ ନଥ‌ିବା ଖଦଡ଼ ଧୋତି ପିନ୍ଧି, ଖଣ୍ଡିଏ ଚଦର ଦେହରେ ପକାଇ ସମସ୍ତଙ୍କର ସେ ପ୍ରେରଣାଦାତା ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା-ତରଣୀ-ଯୁଗ ବା ଆଶ୍ରମ ଜୀବନ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଜାଣିଥୁଲେ ସଂଗ୍ରାମୀର ଜୀବନ ସହଜ ସରଳ ଜୀବନ ନୁହେଁ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ ଉଦ୍ୟମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗୁଳିଗୋଳାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଜେଲ ଜୋରିମାନା ଭଳି କଣ୍ଟକିତ ପଥରେ ବାଟ ଚାଲିବାକୁ ହେବ ।

କଲେ । ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ନିକଟରେ ସେମାନେ ପରାଜିତ ହେଲେ । ଯେଉଁ ଅହିଂସା ସଂଗ୍ରାମ ସାରାବିଶ୍ଵରେ ଅପରିଚିତ ଥୁଲା, ସେଭଳି ସଂଗ୍ରାମର ମହତ୍ତ୍ବ ସମସ୍ତେ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କଲେ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସୁମେରୁଠାରୁ କ୍ରମେରୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ

ଅହିଂସା ମନ୍ତ୍ର ଓ ଅହିଂସା ଅସ୍ତ୍ର ନିକଟରେ ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ପରାଜିତ ହେଲା । ସତେଯେପରି ହିଂସାର ଅସ୍ତ୍ର ବନ୍ଧୁକ, ତୀର, ତରବାରୀର ମୁନ ଜଡ଼ ପାଲଟିଗଲା । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ନେତୃତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଖାଇଦେଲେ, ଖଣ୍ଡା ତରବାରି ବଳରେ କାହାର ହୃଦୟକୁ ଜୟକରି ହେବ ନାହିଁ । ଧର୍ମ (ମାନବର ମୁକ୍ତିକାମନା)ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ, ସତ୍ୟ ଶାନ୍ତର ପରିପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ, ବୁଦ୍ଧଦେବ ଓ ନିମାଇଁଙ୍କ ପରି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀ କୌଣସି ସମୟରେ ମରଣକୁ ଭୟ କରୁନଥିଲେ । ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା ଓ ନିର୍ଭୟତା ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ।
ମୃତ୍ୟୁ ହାର ମାନିଥିଲା ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା :

CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ - 1
CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ - 2
CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 8 ସାବରମତୀର ମହାମାନବର ଚରଣ ତଳେ - 3

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର।

Question ୧ ।
ସରୋବରରେ ରହୁଥ‌ିବା କଚ୍ଛପଟିର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
ଚିତ୍ରଗୀବ, କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ, ମଣିଗ୍ରୀବ, ଶଂଖଗ୍ରୀବ ।
Answer:
କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ

Question ୨ ।
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କ’ଣ ଥିବାରୁ ତା’ ପରିବେଶ ତାକୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିପାରୁ ନଥିଲା ?
ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ, ଉଚ୍ଚାକାଙ୍‌କ୍ଷୀ, କଳ୍ପନାଶ୍ରୟୀ, ଭାବପ୍ରବଣ ।
Answer:
ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ

Question ୩ ।
କଚ୍ଛପଟି କୂଳକୁ ଉଠିଯାଇ କେଉଁଥ‌ିରେ ବିଚରଣ କରୁଥାଏ ?
ଶିଶିର ବିନ୍ଦୁରେ, ଘାସଫୁଲରେ, ମୃଦୁ ସମୀରଣରେ, ସବୁଜ ଉପତ୍ୟକାରେ ।
Answer:
ମୃଦୁ ସମୀରଣରେ

Question ୪ ।
କଚ୍ଛପଟି ଆଖବୁଜି କେଉଁଠି ଭଳିକି ଭଳି ଅଜବ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖେ ?
ବିମୁଗ୍‌ଧ କଳ୍ପଲୋକରେ, ବର୍ଷଣମୁଖର ସନ୍ଧ୍ୟାରେ, ସ୍ୱଚ୍ଛ ସରୋବରରେ, ସାତରଙ୍ଗୀ ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁରେ ।
Answer:
ବିମୁଗ୍‌ଧ କଳ୍ପଲୋକରେ

Question ୫ ।
କେତେବେଳେ ଦୁଇଗୋଟି ହଂସ ସରୋବରରେ ଉପନୀତ ହେଉଥିଲେ ?
ଶୀତଋତୁ, ଶରତଋତୁ, ବସନ୍ତଋତୁ, ବର୍ଷାଋତୁ ।
Answer:
ବର୍ଷାଋତୁ

Question ୬ ।
ଖଣ୍ଡିଏ କାଠିର ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତକୁ କିଏ କାମୁଡ଼ି ଧରିଥିଲେ ?
ବିକଟ ଓଁ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ, କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଓ ସଙ୍କଟ, ବିକଟ ଓ ସଂକଟ, ମଣିଗ୍ରୀବ ଓ ବିକଟ ।
Answer:
ବିକଟ ଓ ସଂକଟ

Question ୭ ।
‘‘ପରୀକ୍ଷା ସଫଳ’’ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲା ?
ସଙ୍କଟ, ବିକଟ, କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ, ଚିତ୍ରଗ୍ରୀବ ।
Answer:
ବିକଟ

Question ୮ ।
ଶୂନ୍ୟରେ ଥିବାଯାଏ ମୁହଁ ନ ଖୋଲିବାକୁ କିଏ କମ୍ପୁଗ୍ରୀବକୁ ଚେତେଇ ଦେଇଥିଲା ?
ସଙ୍କଟ, ବିକଟ, ମର୍କଟ, ସୁଗ୍ରୀବ ।
Answer:
ସଙ୍କଟ

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୯ ।
ଆକାଶର ଭବିଷ୍ୟତ ଅନ୍ଧକାର ବୋଲି କିଏ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିଲା ?
ଚିଲ, ବଗ, କାଉ, ବକ ।
Answer:
ବକ

Question ୧୦ ।
ହଂସମାନେ ବିଶ୍ଵାସଘାତକ ବୋଲି କିଏ କହିଛି ?
ବତାସୀ, ଘରଚଟିଆ, ଚିଲ, ବକ ।
Answer:
ବକ

Question ୧୧ ।
କେଉଁ ଶବ୍ଦଟିକୁ କମ୍ମୁଗ୍ରୀବ ଗଳାଧଃକରଣ କରିଦେଇଥିଲା ?
ଆଃ, ବୁଦ୍ଦୁ, ବୋକା, ମୂର୍ଖ ।
Answer:
ବୁଦ୍ଦୁ

Question ୧୨ ।
ରାଜା ଉଡ଼ନ୍ତା କଚ୍ଛପଟିକୁ ଦେଖ୍ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
ଅଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ, ଅଦ୍‌ଭୁତ, ବିଚିତ୍ର, ଅସାଧାରଣ ।
Answer:
ବିଚିତ୍ର

Question ୧୩ ।
ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ କିଏ ଉଡ଼ିଯିବାର ଦେଖାଯାଏ ବୋଲି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ କହିଥିଲେ ?
ଠେକୁଆ, ଶିଆଳ, ଘୁଷୁରି, ମଇଁଷି ।
Answer:
ଘୁଷୁରି

Question ୧୪ ।
ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ କେଉଁ ଭଳି ବୃହଦାକାର ବିହଙ୍ଗମାନେ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ ?
ମଇଁଷି, ଗଣ୍ଡା, ଜଳହସ୍ତୀ, ଜିରାଫ ।
Answer:
ମଇଁଷି

Question ୧୫ ।
କେତେ ବର୍ଷରେ ଥରେ ଶୂନ୍ୟରୁ କଚ୍ଛପ ବୃଷ୍ଟିହୁଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
ଶହେ, ଲକ୍ଷେ, ଅୟୁତ, ସହସ୍ର ।
Answer:
ସହସ୍ର

Question ୧୬ ।
କଚ୍ଛପମାଂସ କାହାର ଅଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ମହାପଣ୍ଡିତେ କହିଥିଲେ ?
ଦେବ ମଣୋହି, ରାଜ ମଣୋହି, ସାଧାରଣ ମଣୋହି, ଜନ ମଣୋହି ।
Answer:
ରାଜ ମଣୋହି

Question ୧୭ ।
କାହା ଆଡ଼କୁ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରି ରାଜାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଚକ୍ଷୁ ଝଟକି ଉଠିଥିଲା ?
ବିହଙ୍ଗ, ହଂସ, କଚ୍ଛପ, ମଇଁଷି ।
Answer:
କଚ୍ଛପ

Question ୧୮ ।
ସେନାପତି କେଉଁ ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ଫାଳେ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇବାକୁ କହିଥିଲେ ?
ଶ୍ଵାସ, ଆମାଶୟ, ନିମୋନିଆ, ଗଣ୍ଠିବାତ ।
Answer:
ଗଣ୍ଠିବାତ

Question ୧୯ ।
ଶୂନ୍ୟରୁ ଖସିଲାବେଳେ କଚ୍ଛପଟି କେଉଁ ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଥିଲା ?
ଗର୍ବୀ, ପଙ୍ଗୁ, ବୁଦ୍ଧ, ଲୋଭୀ ।
Answer:
ବୁଦ୍ଧ

Question ୨୦ ।
କେଉଁ ବ୍ୟାଧିରୁ ସେ ମୁକ୍ତ ହେବା ଜରୁରୀ ବୋଲି ରାଜା କହିଥିଲେ ?
ଅହଂକାରୀ, ଲୋଭୀ, ପୃଥୁଳକାୟ, ବୁଦୁ ।
Answer:
ବୁଦ୍ଧି

Question ୨୧ ।
ରାଜାଙ୍କ କୋଳରେ ପାଚକର ସହକାରୀ କ’ଣ ବିଛାଇ ଦେଇଥିଲା ?
ଚିତ୍ରିତ ସତରଞ୍ଜି, ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପଗଡ଼ି, ରାଜାଙ୍କ ଉତ୍ତରୀୟ, ମଖମଲ ଚାଦର ।
Answer:
ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପଗଡ଼ି

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୨୨ ।
ରାଜାଙ୍କ ଧମକ କେଉଁଭଳି ସଭାସଦ୍‌ମାନଙ୍କ କୋହ – କାନ୍ଦଣାକୁ ନିସ୍ତବ୍‌ଧ କରିଦେଇଥିଲା ?
ବୁଲ୍‌ଡ଼ୋଜର, ଟ୍ରାକ୍‌ଟର, ଶଗଡ଼, ମଟରଗାଡ଼ି ।
Answer:
ବୁଲ୍‌ଡ଼ୋଜର

Question ୨୩ ।
ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟର ମଇଁଷି ଆକାରର ବିହଙ୍ଗରୁ କେତେ ନେଇଆସିବାକୁ ରାଜା, ଦେଇଥିଲେ ?
ଚାରୋଟି, ହଳେ, ଗୋଟିଏ, ପାଞ୍ଚଟି ।
Answer:
ହଳେ

Question ୨୪ ।
ମହତକାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ରାଜା କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଇଙ୍ଗିତ କରିଛନ୍ତି ?
ଶିକାର, ବୈଦେଶିକ ସମ୍ପର୍କ, ରାଜୋତ୍ସବ, ଯୁଦ୍ଧ ।
Answer:
ଯୁଦ୍ଧ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବକୁ କେଉଁ ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିପାରୁ ନଥିଲା ?
Answer:
ସରୋବରର ସ୍ୱଚ୍ଛଜଳ, ଉପତ୍ୟକାର ସବୁଜତା କମ୍ବୁଗ୍ରୀବକୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିପାରୁ ନଥିଲା ।

Question ୨।
କଚ୍ଛପଟି କାହିଁକି ନିଜ ଭାଗ୍ୟକୁ ଧୂକ୍‌କର ଦେଇଥାଏ ?
Answer:
ସେ ବିହଙ୍ଗଟିଏ ନ ହୋଇ କଚ୍ଛପଟିଏ ହୋଇଥିବାରୁ ନିଜ ଭାଗ୍ୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କରୁଥିଲା ।

Question ୩ ।
କେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତର୍କସଭା ହେବାର କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ ଦେଖିପାରୁଥିଲା ?
Answer:
ନର ଓ ବାନରବର୍ଗଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତର୍କସଭା ହେବାର କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଦେଖିପାରୁଥିଲା ।

Question ୪ ।
କେଉଁଠିକୁ ଯିବା ମାର୍ଗରେ ଦୁଇଗୋଟି ହଂସ ସରୋବରଟିରେ ସପ୍ତାହେ ବିଶ୍ରାମ ନେଉଥିଲେ ?
Answer:
ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ସେପାରିସ୍ଥ ଏକ ବୃହତ୍ତର ସରୋବରକୁ ଯିବା ମାର୍ଗରେ ଦୁଇଗୋଟି ହଂସ ସରୋବରଟିରେ ସପ୍ତାହେ ବିଶ୍ରାମ ନେଉଥିଲେ ।

Question ୫ ।
ହଂସଯୁଗଳ କେଉଁ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବହିତ ଥିଲେ ?
Answer:
ହଂସଯୁଗଳ କଚ୍ଛପର ଅନୁସନ୍ଧିତ୍ସା ସମ୍ପର୍କରେ ଅବହିତ ଥିଲେ ।

Question ୬।
ଅର୍ଥକୋଶ ଅତିକ୍ରମ କଲାପରେ ହଂସ-ଯୁଗଳ ଓ କଚ୍ଛପ କେଉଁଠି ଅବତରଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥକୋଶ ଅତିକ୍ରମ କଲାପରେ ହଂସ-ଯୁଗଳ ଓ କଚ୍ଛପ ଏକ ଅନୁଚ୍ଚ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଅବତରଣ କରିଥିଲେ ।

Question ୭ ।
ମୃଦୁହାସ୍ୟ ସହକାରେ ବିକଟ କ’ଣ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲା ?
Answer:
ମୁଦୁହାସ୍ୟ ସହକାରେ ବିକଟ ପରୀକ୍ଷା ସଫଳ ବୋଲି ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲା ।

Question ୮ ।
କଚ୍ଛପ ଉତ୍କଣ୍ଠିତ ଭାବରେ କ’ଣ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଶୂନ୍ୟରେ ଥିବାଯାଏ ମୁହଁ ଖୋଲିବ ପାହିଁ, ଏତିକି ମାତ୍ର କହିବାପାଇଁ ଅବତରଣ କରିବା ଦରକାର ଥିଲା ବୋଲି କଚ୍ଛପ ଉତ୍କଣ୍ଠିତ ଭାବରେ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲା ।

Question ୯।
କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ କିପରି ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଲାଗିଥିଲା ?
Answer:
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ବିସ୍ମୟ ଓ ପୁଲକରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ନିରୀକ୍ଷଣ କରି ଲାଗିଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
କଚ୍ଛପ ଗଦ୍‌ଗଦ୍ କଣ୍ଠରେ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Answer:
କଚ୍ଛପ ଗଦ୍‌ଗଦ୍ କଣ୍ଠରେ କହିଥିଲା, ‘‘ଇତିହାସରେ ପ୍ରଥମ କଚ୍ଛପ – ମହାକାଶଚ।ରୀ ଉ।ବରେ ମୋ’ ନାମ ଅମର ରହିବ ।’’

Question ୧୧ ।
ଆକାଶର ଅକଳ୍ପନୀୟ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖ୍ କେଉଁ ପକ୍ଷୀ ବିମୂଢ଼ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଆକାଶରେ ଅକଳ୍ପନୀୟ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖ୍ ଘରଚଟିଆ ଓ ବତାସୀ ଭଳି ସାଧାରଣ ପକ୍ଷୀମାନେ ବିମୂଢ଼ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପକ୍ଷୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପାରା ଓ ଚିଲଙ୍କୁ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପକ୍ଷୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୩ ।
ନିରାଶାବାଦୀ ପକ୍ଷୀ ଭାବେ କିଏ ଜଣାଶୁଣା ?
Answer:
ନିରାଶାବାଦୀ ପକ୍ଷୀଭାବେ କାଉ ଜଣାଶୁଣା ।

Question ୧୪ ।
‘ବକ’ଟିଏ କ’ଣ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲା
Answer:
ହଂସମାନେ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ବିଶ୍ଵାସଘାତକ ବୋଲି ବକଟି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲା ।

Question ୧୫ ।
ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ଅଭିନବ ଘଟଣାଟି ପ୍ତଥମେ କାହାର ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ଅଭିନବ ଘଟଣାଟି ପ୍ତଥମେ କେତେଜଣ ଗାଈଅ।ଳ ଗେ।କାମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୬ ।
ଟୋକାମାନେ କେଉଁଠାରେ ଅଟକି ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ଟୋକାମାନେ ନଦୀତୀରଯାଏ ଆସି ଅଟକି ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
ହଂସମାନେ ବେଶି ଉପରକୁ ଉଠିପାରୁ ନଥିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ଓଜନ ଯୋଗୁ ହଂସମାନେ ବେଶି ଉପରକୁ ଉଠିପାରୁ ନ ଥିଲେ ।

Question ୧୮ ।
ବୃଦ୍ଧଜଣକ କାହା ସହ ନୌକାରେ ଫେରୁଥିଲେ ?
Answer:
ବୃଦ୍ଧଜଣକ ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା ସହ ନୌକାରେ ଫେରୁଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
ବୃଦ୍ଧଜଣକ ମୁକୁଟ ସହ ଉଠି ଠିଆ ହେଲାବେଳେ କ’ଣ ଘଟିଥିଲା ?
Answer:
ବୃଦ୍ଧଜଣକ ମୁକୁଟ ସହ ଉଠି ଠିଆହେଲାବେଳେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ପଡ଼ିଗଲେ ।

Question ୨୦ ।
‘‘ବୁଦୁ’’ ବୋଲି କହି ଆସୁଥ‌ିବା କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ ତା’ର ଉଦ୍‌ଗତ ଶବ୍ଦଟିକୁ କ’ଣ କଲା ?
Answer:
‘ବୁଦୁ’ ବୋଲି କହି ଆସୁଥ‌ିବା କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ତା’ର ଉଦ୍‌ଗତ ଶବ୍ଦଟିକୁ ଗଳାଧଃକରଣ କରିଦେଲା ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୨୧ ।
ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ାଇନେବା କେଉଁମାନଙ୍କର ସଉକ ବୋଲି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ାଇନେବା ମଇଁଷି ଉଳି ବୃହଦାକାର ବହଙ୍ଗମାନଙ୍କର ସଭକ ବୋଲି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ କହିଥିଲେ ।

Question ୨୨ ।
ସଭାସଦ୍ରବର୍ଗ କାହିଁକି ଶଙ୍କି ଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଉଦ୍‌ଗତ ଭାବାବେଗ ସମ୍ଭାଳି ନ ପାରି କନ୍ତୁଗ୍ରୀବ ତଳେ ପଡ଼ିଯିବାର ଶବ୍ଦରେ ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ ଶଙ୍କି ଯାଇଥିଲେ ।

Question ୨୩ ।
ରାଜା, ମହାପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ କ’ଣ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜା, ମହାପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲେ, ‘ଆପଣ ଏଇଟିର ପତନ ସଂପର୍କରେ ଭବିଷ୍ୟତବାଣୀ କରି ନ ଥିଲେ କାହିଁକି ?

Question ୨୪ ।
କଚ୍ଛପ ଆଡ଼କୁ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରିବାରୁ ରାଜାଙ୍କର କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
କଚ୍ଛପ ଆଡ଼କୁ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରିବାରୁ ରାଜାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଚକ୍ଷୁ ଝଟକି ଉଠିଥିଲା ।

Question ୨୫ ।
କଚ୍ଛପ କାହାକୁ ମିଳିବ ବୋଲି ରାଜା କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଯାହାର ସର୍ବାଧ‌ିକ ପ୍ରୟୋଜନ କଚ୍ଛପ ତାହାକୁ ମିଳିବ ବୋଲି ରାଜା କହିଥିଲେ ।

Question ୨୬ ।
ଗମ୍ଭୀର ମୌନତା ଭିତରେ ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଗମ୍ଭୀର ମୌନତା ଭିତରେ ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଘନଘନ ଦୃକ୍‌ତ କରିଥିଲେ ।

Question ୨୭ ।
ରାଜା ହଠାତ୍ କାନ୍ଦିଉଠି କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜା ହଠାତ୍ କାନ୍ଦିଉଠି କହିଲେ, ‘ବାକି ରହିଲି ମୁଁ – ଅର୍ଥାତ୍ ମୁଁ ହିଁ ବୁଦ୍ଧ।’

Question ୨୮ ।
ସଭାସଦ୍ରବର୍ଗଙ୍କ କାନ୍ଦ ଅବ୍ୟାହତ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ରାଜା କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗଙ୍କ କାନ୍ଦ ଅବ୍ୟାହତ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ରାଜା କହିଲେ, ରାଜା ବୁଦ୍ଧି ହେଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ ଏବଂ ଦରକାର ହେଲେ ରାଜପରିବାରର ପବିତ୍ର ପରମ୍ପରା ଭଙ୍ଗକରି ରାଜା ପଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇ ବୁଦୁ ବ୍ୟାଧୁରୁ ମୁକ୍ତ ହେବେ ।

Question ୨୯ ।
ରାଜାଙ୍କ ଧମକ ସଭାସଦ୍‌ମାନଙ୍କର କ’ଣ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଯୁଦ୍ଧ ଅଭାବ କାରଣରୁ ସେନାପତି ଗଣ୍ଠିବାତ ଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ରାଜା କହିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।

ଗଳ୍ପ – ଆକାଶ କଇଁଛ, ଗାଳ୍ପିକ – ମନୋଜ ଦାସ

Question ୧ ।
ସମୟ ସମୟରେ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ କୂଳକୁ ଉଠିଯାଇ କ’ଣ କରେ ?
Answer:
ସମୟ ସମୟରେ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ କୂଳକୁ ଉଠିଯାଇ ମୃଦୁ ସମୀକରଣରେ ବିଚରଣ କରିଥାଏ ।

Question ୨ ।
ହଂସଯୁଗଳ କଚ୍ଛପର ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ହଂସଯୁଗଳ କଚ୍ଛପର ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ଦୂରଦୂରାନ୍ତରର କାହ।ଣୀ ଶୁଣାଉଥିଲେ ।

Question ୩ ।
ବିକଟ ସଙ୍କଟ କିପରି କସ୍ତୁଗ୍ରୀବକୁ ଧରି ଶୂନ୍ୟକୁ ଉଠିଥିଲେ ?
Answer:
ବିକଟ ସଙ୍କଟ ଖଣ୍ଡିଏ କାଠିକୁ ଦୁଇ ପ୍ରାନ୍ତର କାମୁଡ଼ି ଧରିଥିଲାବେଳେ, କାଠିର ମଧ୍ୟଭାଗକୁ କାମୁଡ଼ି ଧରିଥିଲା କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ ଏବଂ ତା’ପରେ ସେମାନେ ଉଡ଼ି ଶୂନ୍ୟକୁ ଉଠିଥିଲେ ।

Question ୪ ।
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବକୁ ସଙ୍କଟ କ’ଣ ଚେତାଇ ଦେଇଥିଲା ?
Answer:
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବକୁ ସଙ୍କଟ ଶୂନ୍ୟରେ ଥିବାଯାଏ ମୁହଁ ଖୋଲିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଚେତାଇ ଦେଇଥିଲା ।

Question ୫ ।
ହଂସମାନେ କଚ୍ଛପଟିର ଶୋଚନୀୟ ଅବସ୍ଥା କଥା ମନେପକାଇ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Answer:
ହଂସମାନେ କଚ୍ଛପଟିର ଶୋଚନୀୟ ଅବସ୍ଥା କଥା ମନେପକାଇ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ ବିସ୍ମୟ ଓ ପୁଲକରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବାରେ ଲାଗିଥିଲା ।

Question ୬ ।
ହଂସମାନେ କିପରି ଊର୍ଷକୁ ଉଠିଥିଲେ ?
Answer:
ହଂସମାନେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଧିକ ସ୍ବାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟ ଓ ଅ।ମ୍ୱବିଶ୍ଵ।ସ ସହକାରେ ଊର୍ଷକୁ ଉଠିଥିଲେ ।

Question ୭ ।
କଚ୍ଛପଦ୍ବାରା ଏ ଆକାଶ-ବିଜୟ ସମ୍ପର୍କରେ ‘କାଉ’ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Answer:
କଚ୍ଛପଦ୍ଵାରା ଏ ଆକାଶ ବିଜୟ ସମ୍ପର୍କରେ କାଉ କହିଥିଲା, ଆକାଶର ଭବିଷ୍ୟତ ଅନ୍ଧକାର ବୋଲି ମୁଁ ଯେଉଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଆସିଥିଲି ଏହା ସେହି ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ପରିଣତିର ଆରମ୍ଭମାତ୍ର ।

Question ୮।
କେଉଁକଥା କେଉଁଠି ଗାଈଆଳଟୋକାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ସେ ଅଭିନବ ଘଟଣା ପର୍ବତ ସେପାରି ପ୍ରାନ୍ତରର ଗାଈଆଳ ଟୋକାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥିଲା ।

Question ୯ ।
ଟୋକାମାନେ ଅଟକି ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟହେବାରୁ କଚ୍ଛପଟି କ’ଣ ଅନୁଭବ କରିଥିଲା ?
Answer:
ନଦୀତୀରଯାଏ ଯାଇ ଯେବେଳେ ଟୋକାମାନେ ଅଟକି ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ, ସେତେବେଳେ କଚ୍ଛପଟି ସ୍ଵୟଂ ହାତତାଳି ଦେବାର ପ୍ରେରଣା ଅନୁଭବ କରିଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ଅସ୍ତମାନ ସୂର୍ଯ୍ୟର ରଶ୍ମିଜାଳ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସି ହଂସ ଓ କଚ୍ଛପଙ୍କର କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅସ୍ତମାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରଶ୍ମିଜାଳ ହଂସଦ୍ଵୟଙ୍କ ଚଞ୍ଚଳ ପକ୍ଷ ଓ କଚ୍ଛପର ମସୃଣ ପୃଷ୍ଠଦେଶରେ ସୁନାର ଧୂଳି ମଖାଇ ଦେଲାଭଳି ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୧ ।
କେଉଁ କଥାରେ କଚ୍ଛପ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ନିଜକୁ ସମ୍ଭାଳି ନେଇଥିଲା ?
Answer:
‘ଆ ! ମୁଁ ଉଡ୍ଡୀୟମାନ !’’ ହଠାତ୍ ଏତକ ବଡ଼ପାଟିରେ କହିବାକୁ ଉଦ୍ୟତ ହୋଇ କଚ୍ଛପ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ନିଜକୁ ସମ୍ଭାଳି ନେଇଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ିବର କଥା ଶୁଣି ରାଜା ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ିବର କଥା ଶୁଣି ରାଜା ତାଙ୍କୁ କହିଥିଲେ, ଘୁଷୁରିମାନଙ୍କୁ କିଏ ଉଡ଼ାଇ ନିଏ କିମ୍ବା ତାଙ୍କର ପର ଅଛି ଅଥବା ତମ ରାଜାଙ୍କର ଲାଞ୍ଜ ଅଛି ।

Question ୧୩ ।
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କିପରି ନଅର ଛାତ ଉପରେ ପଡ଼ିଯାଇଥିଲା ?
Answer:
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଚକ୍ରବତ୍‌ ବୁଲି ବୁଲି ଆସି ସଶବ୍ଦ ଛାତ ଉପରେ ପଡ଼ିଯାଇଥିଲା ।

Question ୧୪ ।
ଦରବାରର ପ୍ରଧାନ ବିଶେଷଜ୍ଞ – ଭୋଜନପ୍ରେମୀ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଧାନ ବିଶେଷଜ୍ଞ – ଭୋଜନପ୍ରେମୀ କହିଥିଲେ, ଏଇଟି ଦୁର୍ଲଭ ଧରଣର ସୁସ୍ୱାଦୁ କଇଁଛ ।’

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୧୫ ।
ଦରବାରର କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷୀ କଚ୍ଛପମାଂସ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଦରବାରରେ କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷୀ କଚ୍ଛପମାଂସ ସମ୍ପର୍କରେ କହିଥିଲେ, ସହସ୍ର ବର୍ଷରେ ଶୂନ୍ୟରୁ କଚ୍ଛପ ବୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ସହସ୍ର ଧରଣର ରୋଗବ୍ୟାଧ ଓ ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିଷେଧକ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୧୬ ।
ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନରେ ମହାପଣ୍ଡିତେ କି ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନରେ ମହାପଣ୍ଡିତେ ଉତ୍ତର ଦେଇ କହିଥିଲେ, ଯେହେତୁ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ରାଜ ମଣୋହିର ଅଯୋଗ୍ୟ, ତେଣୁ ଏ ଘଟଣାକୁ ମୁଁ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ବିଚାରି ନ ଥିଲି ।

Question ୧୭ ।
କ’ଣ କହି ରାଜା ମୁଖ୍ୟପାଚକକୁ କଚ୍ଛପଟି ରାନ୍ଧିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
‘ଯେହେତୁ ଏହି ମାଂସ ବହୁ ରୋଗ ଓ ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାର ମହୌଷଧ, ଏହାକୁ ରନ୍ଧନ କରି ପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କୁ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା’ କହି ରାଜା ମୁଖ୍ୟପାଚକକୁ’ କଚ୍ଛପଟିକୁ ରାନ୍ଧିବାକୁ ନିର୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୮ ।
କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇବା ସମ୍ପର୍କରେ ସେନାପତି କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଧିକ ଦକ୍ଷତା ସହ ରାଜସେବା କରିବା ନିମନ୍ତେ ଗଣ୍ଠିବାତରୁ ସହଜ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଫାଳେ ଖାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ସେନାପତି କହିଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ କେଉଁ ବିଷୟରେ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ ଅଧ‌ିକ ଦକ୍ଷ ରାଜସେବା ନିମନ୍ତେ କଚ୍ଛପର କିୟଦଂଶମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରି କୌଣସି ନା କୌଣସି ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ।

Question ୨୦ ।
କଚ୍ଛପ ମାଂସ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
Answer:
କଚ୍ଛପ ମାଂସ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ, ଆମ ଦୁଇ ମହାନ୍ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ଗାଢ଼ତର କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେ କିଞ୍ଚ୍ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ।

Question ୨୧ ।
ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ରାଜାଙ୍କ କେଉଁ ବକ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରତି ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜା କହିଥିଲେ, ଆମର ସମ୍ମାନିତ ଅତିଥ୍ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ମହୋଦୟ ତାଙ୍କ କୂଟନୈତିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବୁଦ୍ଧି ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି ଏବଂ ରାଜାଙ୍କର ଏହି ବକ୍ତବ୍ୟକୁ ରାଜଦୂତ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲେ ।

Question ୨୨ ।
ମନ୍ତ୍ରୀବର୍ଗଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଜା କ’ଣ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ମନ୍ତ୍ରୀବର୍ଗଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଜା ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇ କହିଥିଲେ, ଆମ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ହୁଏତ ମନ୍ତ୍ରୀ ନ ହେଲେ ବୁଦ୍ଧି, ଏକାଧାରରେ ଉଭୟ ହୋଇ ନ ପାରନ୍ତି ।

Question ୨୩ ।
ସମସ୍ତ ସଭାସଦ୍ କାହିଁକି କାନ୍ଦି ଉଠିଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜା କାନ୍ଦିଉଠି କହିଲେ, ‘ବାକି ରହିଲି ମୁଁ ଅର୍ଥାତ୍‌ ମୁ ହିଁ ବୁଦୁ’ ଏବଂ ରାଜାଙ୍କ କାନ୍ଦ ଦେଖୁ ସମସ୍ତ ସଭାସଦ୍ କାନ୍ଦି ଉଠିଥିଲେ ।

Question ୨୪ ।
ଦୀର୍ଘକାଳ ହେବ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ କ’ଣ ହୋଇଛି ବୋଲି ରାଜା କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଦୀର୍ଘକାଳ ହେବ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ କୌଣସି ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇନାହିଁ, ଫଳରେ ସୈନ୍ୟମାନେ ମୋଟେଇ ଯାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ସେନାପତି ଗଣ୍ଠିବାତ ଭୋଗୁଛନ୍ତି ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ଗଳ୍ପ – ଆକାଶ କଇଁଛ, ଗାଳ୍ପିକ – ମନୋଜ ଦାସ

Question ୧ ।
ଦିଗନ୍ତ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରି କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ କ’ଣ ଭାବୁଥିଲା ?
Answer:
ଦିଗନ୍ତ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରି କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ ଛାଡୁଥିଲା । ସେ ଭାବୁଥିଲା ଦୂରର ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ସେପାରିସ୍ଥ ସରୋବରମାନ କେତେ ସ୍ୱଚ୍ଛତର ଓ ଉପତ୍ୟକାମାନ କେତେ ସବୁଜତର ହୋଇ ନ ଥ‌ିବ । ସେ ବିହଙ୍ଗଟିଏ ନ ହୋଇ କଚ୍ଛପ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ନିଜ ଭାଗ୍ୟକୁ ସ୍ଵୀକାର କରୁଥିଲା ।

Question ୨ ।
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ଦୂରାନ୍ତରର ଅଜଣାକୁ ଜାଣିବାର ପିପାସା ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କମ୍ପୁଗ୍ରୀବ ଅନେକ ସମୟରେ କୂଳକୁ ଉଠିଯାଇ ମୃଦୁ ସମୀରଣରେ ବିଚରଣ କରେ । ବେଳେ ବେଳେ ଲତାପତ୍ର ଦେହରୁ ଶିଶିର ବିନ୍ଦୁଟିଏ ଚାଟିଦିଏ ତ କେତେବେଳେ ଘାସ ଫୁଲଟିଏ ଚୋବାଇ ପକାଏ; କିନ୍ତୁ ଦୂରାନ୍ତରର ଅଜଣାକୁ ଜାଣିବାର ପିପାସା ସେଥ‌ିରେ ବଢ଼େ ସିନା, କମେ ନାହିଁ ।

Question ୩ ।
ବିମୁଗ୍‌ଧ କଳ୍ପନାଲୋକରେ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କ’ଣ ଦେଖୁଥାଏ ?
Answer:
ବିମୁଗ୍‌ଧ କଳ୍ପନାଲୋକରେ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ ଭଳିକି ଭଳି ଅଜବ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖୁଥାଏ । ଗୀତ ବୋଲୁଥିବା ଗଛଲତା, ମେଘମାଳା ଭିତରୁ ସିଧାସଳଖ ଝରିଆସୁଥିବା ସାତରଙ୍ଗୀ ନଦୀ, ପ୍ରଶସ୍ତ ସଦନରେ ଏକତ୍ରିତ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ନର ଓ ବାନରବର୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ଲାଙ୍ଗୁଳର ଉପଯୋଗିତ ସମ୍ପର୍କରେ ତର୍କସଭା ଇତ୍ୟାଦି ଦେଖୁଥାଏ ।

Question ୪ ।
ବର୍ଷାଋତୁ ହେଲେ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କାହାର ଆଗମନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାଏ ?
Answer:
ବର୍ଷାଋତୁ ହେଲେ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ, ବିକଟ ଓ ସଙ୍କଟ ନାମକ ଦୁଇଗୋଟି ହଂସଙ୍କ ଆଗମନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଥାଏ । କାରଣ ସେମାନେ ଦୈନିକ ଘଣ୍ଟାଏ ଦୁଇଘଣ୍ଟା ଦୂରଦୂରାନ୍ତରର କାହାଣୀ ଶୁଣାଇ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ମନୋରଞ୍ଜନ କରୁଥିଲେ ।

Question ୫ ।
କେଉଁ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ସମ୍ପର୍କରେ ହଂସଯୁଗଳ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ବନ୍ଧୁତାପାଇଁ କନ୍ତୁଗ୍ରୀବ ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ସେପାରିସ୍ଥ ସରୋବରକୁ ଯିବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା । ପ୍ରସ୍ତାବରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସନ୍ଦେହ ଥିଲେ ବି ହଂସଦ୍ଵୟ ପ୍ରଥମ ଅର୍ଥକୋଶ ପଥଯାଏ ଏକ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ ।

Question ୬ ।
ହଂସମାନେ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବକୁ କେଉଁ କଥା ମନେପକାଇ ଦେଇଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ହଂସମାନେ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ, କମ୍ବୁଗ୍ରୀବକୁ ଅର୍ଥକୋଶ ଅତିକ୍ରମ କରାଇ ନେଇ ଏକ ଅନୁଚ୍ଚ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଅବତରଣ କଲେ । ପରୀକ୍ଷା ସଫଳ ହେବାରୁ, ସେମାନେ ପୁଣି ଉଡ଼ଇବା ଆରମ୍ଭ କରିବା ପୂର୍ବରୁ, ଶୂନ୍ୟରେ ଥ‌ିବାଯାଏ, ମୁହଁ ନ ଖୋଲିବାପାଇଁ କହିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଅବତରଣ ନ କରି ଏକଥା କହିଥିଲେ ଚଳିଥା’ନ୍ତା ବୋଲି କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କହିଲା । ଏହାଶୁଣି, ହଂସମାନେ ମନେପକାଇ ଦେଇଥିଲେ, ଅବତରଣ ନ କରି ଏକଥା କହିଥିଲେ ତମ ଅବସ୍ଥା ଶୋଚନୀୟ ହୋଇଥା’ନ୍ତା ।

Question ୭ ।
ମହାକାଶରେ କଚ୍ଛପ ଉଡ଼ିଚାଲିଥିବାର ଦେଖୁ ପକ୍ଷୀମାନେ କି କି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାକାଶରେ କଚ୍ଛପ ଉଡ଼ିଚାଲିଥିବାର ଦେଖ୍ ଘରଚଟିଆ ଓ ବତାସୀ ଭଳି ସାଧାରଣ ପକ୍ଷୀମାନେ ବିମୂଢ଼ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲେ । ମାତ୍ର ପାରା ଓ ଚିଲ ଜାତୀୟ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପକ୍ଷୀମାନେ ଉଦ୍‌ବେଗ ପ୍ରକାଶ କଲେ । ନିରାଶବାଦୀ ପକ୍ଷୀ କାଉ କହିଲା, ଆକାଶ ଭବିଷ୍ୟତ ଅନ୍ଧକାର ହେବ । ବକ କହିଲା, ହଂସମାନେ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ବିଶ୍ଵାସଘାତକ । ପକ୍ଷୀମାନେ ନିଜ ମନମୁତାବକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

Question ୮ ।
ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ଅଭିନବ ଘଟଣାଟିକୁ ଦେଖ୍ ଗାଈଆଳଟୋକାମାନେ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ଅଭିନବ ଘଟଣାଟିକୁ ଦେଖ୍ ଗାଈଆଳ ଟୋକାମାନେ ଯଥାଶକ୍ତି ହାତ ତାଳି ଦେଇ କଚ୍ଛପବାହୀ ହଂସମାନଙ୍କ ସହ ତାଳରଖ୍ ଦୌଡ଼ିଲେ । ନଈତୀର ଯାଏ ଦୌଡ଼ି ଦୌଡ଼ି ଆସି ଟୋକାମାନେ ଅଟକି ଯାଇଥିଲେ ।

Question ୯ ।
ନୌକାରେ ଫେରୁଥ‌ିବା ବୃଦ୍ଧ ଓ ତାଙ୍କ ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ନୌକାରେ ବୃଦ୍ଧି ଓ ତାଙ୍କ ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା ଫେରୁଥିଲେ । ଆକାଶରେ ହଂସ, କଚ୍ଛପକୁ ଉଡ଼ାଇ ନେଉଥ‌ିବା ଘଟଣାଟି ଦେଖିବାପାଇଁ କନ୍ୟାଟି ମୁଣ୍ଡର ଓଢ଼ଣା କାଢ଼ି ଦେଇଥିଲେ । ନିଜ ସ୍ଵାମୀକୁ କୋମଳ କହୁଣୀରେ ପ୍ରଥମ ସ୍ପର୍ଶ କରି, ମୋତେ ସେଇଟି ଆଣିଦିଅ ବୋଲି କହିଥିଲା । ସ୍ତ୍ରୀ କଥାନୁସାରେ ବୃଦ୍ଧି ଠିଆ ହୋଇପଡ଼ିଲେ ଏବଂ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ପୁଣି ପଡ଼ିଗଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଆକାଶରେ ଏକ ଅପୂର୍ବ ଦୃଶ୍ୟର ଖବର ପାଇ ରାଜା କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆକାଶରେ ଏକ ଅପୂର୍ବ ଦୃଶ୍ୟର ଖବର ପାଇ ରାଜା ତାଙ୍କର ସମଗ୍ର ଦରବାରକୁ ଛାତ ଉପରକୁ ଉଠାଇନେଲେ । ଦରବାରରେ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ଜଣେ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ । ଆକାଶରେ କଇଁଛକୁ ହଂସମାନେ ଉଡ଼ାଇ ନେବାର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖ୍ ରାଜା କହିଥିଲେ ‘ବିଚିତ୍ର’ ।

Question ୧୧ ।
ଘୁଷୁରିମାନେ ଉଡ଼ିବା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ହଂସମାନେ କଇଁଛକୁ ଉଡ଼ାଇ ନେବାର ଦୃଶ୍ୟକୁ ରାଜା ବିଚିତ୍ର ବୋଲି କହିଥିଲେ । ମାତ୍ର ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ତାଙ୍କ ଦେଶରେ ଘୁଷୁରିମାନେ ଉଡ଼ିବା କଥା କହିଛନ୍ତି । ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ବୋଲି ରାଜା ପଚାରିବାରୁ, ରାଜଦୂତ କହିଛନ୍ତି, ଆମ ଘୁଷୁରିମାନେ ପକ୍ଷବନ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ମଇଁଷି ଭଳି ବୃହଦାକାର ବିହଙ୍ଗ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ାଇ ନେବାରେ ସଉକ ରହିଛି ।

Question ୧୨ ।
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ସଶବ୍ଦ ପତନ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭାବବେଗ ସମ୍ଭାଳି ନ ପାରି କସ୍ତୁଗ୍ରୀବ ‘ବୁଦୁ’ ବୋଲି କହିଦେବାରୁ ଚକ୍ରପରି ବୁଲି ବୁଲି ସେ ଆସି ସଶବ୍ଦ ପଡ଼ିଲା ନଅର ଛାତରେ । ସଭାସଦ୍ ଶଙ୍କିଯାଇଥିଲେ । ହଂସମାନେ ବାଡ଼ିଖଣ୍ଡିକ ପକାଇଦେଇ କିଛି ସମୟ ଆର୍ଭରବ ଛାଡ଼ି ନଅର ଉପରେ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ି, ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତ୍ତୀ ଗଛରେ ବସିପଡ଼ିଲେ ।

Question ୧୩ ।
କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷୀ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
Answer:
କଇଁଛଟି ଉପରୁ ପଡ଼ିବାରୁ କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷୀ ନିଜର ବଡ଼ପଣ ଦେଖାଇ ଘୋଷଣା କଲେ ବର୍ଷରେ ଥରେ ଯାଇ ଶୂନ୍ୟରୁ କଚ୍ଛପ ବୃଷ୍ଟିହୁଏ । ଆଉ ସେ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ସହସ୍ର ଧରଣର ରୋଗବ୍ୟାଧ ଓ ଦୋଷଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିଷେଧକ ହୋଇଥାଏ ।’’

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୧୪ ।
ମହାପଣ୍ଡିତେ କଚ୍ଛପର ପତନ ଭଳି ଘଟଣାକୁ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ବିଚାରି ନଥିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ମହାପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ, ‘ଆପଣ ଏଇଟିର ପତନ ସମ୍ପର୍କରେ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରି ନ ଥିଲେ କାହିଁକି’ ବୋଲି ରାଜା ପଚାରିଥିଲେ । ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଦେବାପାଇଁ ମହାପଣ୍ଡିତେ କହିଥିଲେ, ‘ଛାମୁଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ମୋର ସବୁ ଗଣନା । ଯେହେତୁ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ରାଜା ମଣୋହିର ଅଯୋଗ୍ୟ, ତେଣୁ କଚ୍ଛପର ପତନ ଭଳି ଘଟଣାକୁ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ବିଚାରି ନ ଥିଲେ ।’’

Question ୧୫ ।
ଚଳନ୍ତି ସିଂହାସନ ଉପରେ ଉପବେଶନ କରି କଚ୍ଛପ ସମ୍ପର୍କରେ ରାଜା କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଚଳନ୍ତି ସିଂହାସନ ଉପରେ ଉପବେଶନ କରି କଚ୍ଛପ ସଂପର୍କରେ ରାଜା କହିଥିଲେ, ଯାହାର ସର୍ବାଧ‌ିକ ପ୍ରୟୋଜନ, କଚ୍ଛପ ତାଙ୍କୁ ହିଁ ମିଳିବ । ସେ କଥା ଆମ୍ଭେ ଦେଖୁ । କିନ୍ତୁ ଜୀବଟି ଶୂନ୍ୟରୁ ଖସିଲାବେଳେ କିଛି ଗୋଟିଏ କହିବାର ଆମେ ଶୁଣିଲୁ । ସେଇଟି କ’ଣ ବୋଲି, ବୃହତ୍ତମ କର୍ଶ ସମ୍ବଳିତ ଲୋକଟିକୁ ପଚାରି ବୁଝିବାକୁ ରାଜା ଚାହିଁଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
ରାଜା କେଉଁ କଥାରେ ବିସ୍ମୟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କଇଁଛଟି ଆକାଶରୁ ଖସିଲା ବେଳେ ‘ବୁଦୁ’ କହିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏହା କାହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଏଭଳି ସମ୍ବୋଧନ କରିଥାଇପାରେ । ଆମ ଭିତରେ ପୁଣି ବୁଦୁ କିଏ ? ଏ କଥାରେ ରାଜା ବିସ୍ମୟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
ରାଜାଙ୍କ କେଉଁ ବକ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରତି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜାଙ୍କର ବକ୍ତବ୍ୟ ଥିଲା, ‘ଆମ ସମ୍ମାନିତ୍ ଅତିଥୁ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ମହୋଦୟ କୂଟନୈତିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବୁଦ୍ଧି ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି ।’’ରାଜାଙ୍କର ଏଭଳି ବକ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରତି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ମୁଣ୍ଡହଲାଇ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲେ ।

Question ୧୮ ।
ସେନାପତି କାହିଁକି ବିକଳ ହସ ହସି ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଅନାଇଥିଲେ ?
Answer:
କଇଁଛ ମାଂସ ଖାଇବା ଲୋଭରେ ସେନାପତି ନିଜର ଗଣ୍ଠିବାତ ହୋଇଥିବା କଥା ସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ସେନାପତି ଯେ ବୁଦୁ ନୁହଁନ୍ତି ତାହାକୁ ପ୍ରମାଣ କରି ରାଜା କହିଛନ୍ତି – ‘ଆମ ସେନାପତି ସର୍ବସମକ୍ଷରେ, ଏପରିକି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ଥିବା ସତ୍ତ୍ବେ, ନିଜର ଗଣ୍ଠିବାତ କଥା କହିଥିବାରୁ, ତାଙ୍କ ଚେହେରାରୁ ଯେତିକି ଜଣାପଡ଼େ, ତା’ ତୁଳନାରେ ଅଧ‌ିକ ବିଜ୍ଞ।’ ଏହା ଶୁଣି ସେନାପତି ବିକଳ ହସ ହସି ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଅନାଇଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
‘‘କିନ୍ତୁ ରାଜାଟିଏ ବୁଦୁ ହେଲେ ଚଳିବ କି ?’’ ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ରାଜା ଯେତେବେଳେ ବାତିଲ୍ ରୀତିରେ ଅତି ଚତୁରତାର ସହିତ, ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ବୁଦ୍ଧି ନୁହଁନ୍ତି ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଅବଶିଷ୍ଟ ଲୋକ ହିସାବରେ ନିଶ୍ଚୟ ବୁଢୀ। ଏହା କହି ସେ ହଠାତ୍ କାନ୍ଦି ପକାଇଲେ । ରାଜାଙ୍କ କାନ୍ଦ ଦେଖୁ ସମସ୍ତ ସଭାସଦ୍ କାନ୍ଦି ପକାଇଲେ । ଏଥର ରାଜା କହିଲେ, ରାଜାଟିଏ ବୁଦୁ ହେଲେ ରାଜ୍ୟ ଚଳିବ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ସେ ରାଜପରିବାରର ପବିତ୍ର ପରମ୍ପରା ଭାଙ୍ଗି କଇଁଛ ମାଂସ ଖାଇ ବୁଦୁ ବ୍ୟାଧିରୁ ମୁକ୍ତ ହେବେ ।

Question ୨୦ ।
ବିଦେଶୀ ରାଜାଦୂତଙ୍କୁ ରାଜା କେଉଁଥିପାଇଁ ମାସେଟିଏ ସମୟ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ରାଜାଙ୍କ କଥା ଉପରେ ନିଜର ବଡ଼ପଣ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ରାଜା ଯେତେବେଳେ କଇଁଛ ଉଡ଼ାଇନେବା ବିଚିତ୍ର ବୋଲି କହିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ରାଜଦୂତ ତାଙ୍କ ଦେଶରେ ଘୁଷୁରିକୁ ଉଡ଼ାଇ ନେବା ପ୍ରସଙ୍ଗ କହିଥିଲେ । ତେଣୁ ରାଜା ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତଙ୍କୁ ମାସଟିଏ ସମୟ ଦେଇଥିଲେ, ଯେଉଁ ସମୟରେ ସେ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୁଲଭ ଥିବା ମଇଁଷି ଆକାରର ବିହଙ୍ଗରୁ ହଳେ ଆଣିବେ, ନଚେତ୍ ତାଙ୍କର ରାଜ୍ୟ ରାଜାଙ୍କ ତାଲୁକରେ ପରିଣତ ହେବ ।

Question ୨୧ ।
‘‘ଯୁଦ୍ଧଟିଏ ଅଭାବରୁ ଏ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ସିନା’’ – ଏହା କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ରାଜା ବିଦେଶୀ ରାଜ୍ୟ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାର ଯୋଜନା କରି କହିଛନ୍ତି, ଦୀର୍ଘକାଳ ହେବ ଆମ୍ଭେ କୌଣସି ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟରେ ହାତ ଦେଇନାହୁଁ; ଫଳରେ ଆମର ସୈନ୍ୟମାନେ ମୋଟେଇ ଯାଇଛନ୍ତି, ସେନାପତି ଗଣ୍ଠିବାତ ଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ଏସବୁ କେବଳ ହୋଇଛି, ଯୁଦ୍ଧ ଅଭାବରୁ । ଯୁଦ୍ଧ ହେଲେ ସମସ୍ତେ ଶାରୀରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଠିକ୍ ରହିବ ।

(ଙ‍) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ପଠିତ ଗଳ୍ପରୁ କମ୍ମୁଗ୍ରୀବର ପରିବେଶ ଓ ତା’ର ମାନସିକ ସ୍ଥିତି ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କର ।
Answer:
କଥାକାର ମନୋଜ ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରବାଦ ପୁରୁଷ । ସେ ତାଙ୍କର ଅନେକ ଗଳ୍ପରେ ମାନବେତର ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କୁ ମାନବୀୟ ରୂପ ଦେଇ, ସେମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜକୁ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା, ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର, ହିତୋପଦେଶ ଭଳି ଚରିତ୍ର ସେ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ ବି ସେ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ନିଜର ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ତାଙ୍କର ଗଳ୍ପ ହୋଇଯାଇଥାଏ, କାଳଜୟୀ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ‘ଆକାଶ କଇଁଛ’ରେ କଥାଶିଳ୍ପୀ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଦାସ ଜଣେ ଅତି ଆଶାୟୀ ବ୍ୟକ୍ତିର କରୁଣ ପରିଣତି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଏକ କଇଁଛ । ସେ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା, ସେ ସ୍ଥାନ ତା’ପାଇଁ ଥିଲା ଯଥେଷ୍ଟ ଅନୁକୂଳ ଓ ନିରାପଦ । ସେ ଯେଉଁ ସରୋବରରେ ରହିଥିଲା ସେ ସରୋବରର ଜଳ ଥିଲା ସ୍ଵଚ୍ଛ । ସରୋବର ରହିଥ‌ିବା ଉପତ୍ୟକାଟି ମଧ୍ୟ ଥିଲା ସବୁଜ । ଗୋଟିଏ କଇଁଛ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ଓ ଚଳିବାପାଇଁ ଯାହାକିଛି ଆବଶ୍ୟକ, ସେହିଭଳି ପରିବେଶ ରହିଥିଲା । ମାତ୍ର କଇଁଛ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ମନରେ ରହିଥିଲା ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷ, ଯାହାଫଳରେ ସେ ସେଥ‌ିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପାରୁ ନଥିଲା; ବରଂ ବାହାରକୁ ଯିବାପାଇଁ ମନେ ମନେ ଚିନ୍ତାକରୁଥିଲା । ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ସେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପାରୁ ନଥିଲା । କଥାକାରି ଏହାକୁ କଚ୍ଛପ ମୁହଁରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘‘ଦୂରର ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ସେପାରିସ୍ଥ ସରୋବରମାନ କେତେ ସ୍ବଚ୍ଛତର ଓ ଉପତ୍ୟକାମାନ କେତେ ସବୁଜତର ହୋଇନଥ‌ିବ । ସେ ବିହଙ୍ଗଟିଏ ନହୋଇ କଚ୍ଛପ ହୋଇଥିବା ହେତୁ ନିଜ ଭାଗ୍ୟକୁ ଧକ୍‌କାର ଦିଏ ।’

ସମୟେ ସମୟେ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କୂଳକୁ ଉଠିଯାଏ । ସେଠାକାର ମୃଦୁ ସମୀରଣରେ ବିଚରଣ କରେ । କେତେବେଳେ କେମିତି ଲତାପତ୍ର ଦେହରୁ ଶିଶିର ବିନ୍ଦୁଟିକୁ ଚାଟିଦେଇ, ତାହାର ସ୍ଵାଦୁ ଆକଳନ କରେ । ପୁଣି ଆଉ କେତେବେଳେ ଘାସ ଫୁଲଟିକୁ ଦେଖ‌ିଲେ, ଚୋବାଇ ଚୋବାଇ ଖାଇଦିଏ । ସେହି ପରିବେଶକୁ ଯେମିତି ପୂର୍ବଭାବରେ ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ । ମାତ୍ର ଏଭଳି ଉପଭୋଗରେ ତା’ର ଦୂରାନ୍ତରର ଅଜଣା ସ୍ଥାନକୁ ଯିବାର ପିପାସା ବଢ଼େ ସିନା କମେ ନାହିଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଥରେ ଥରେ କଳ୍ପନା ଭୋଳରେ ଭାସିଯାଏ, ଏକ ଅସମ୍ଭବ ଇଲାକାକୁ, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ଦେଖାରେ ଭଳିକି ଭଳି ଦୃଶ୍ୟ । ଗୀତ ବୋଲୁଥ‌ିବା ଗଛଲତା, ମେଘ ଭିତରୁ ସିଧାସଳଖ ଝରି ଆସୁଥିବା ସାତରଙ୍ଗୀ ନଦୀ, ପ୍ରଶସ୍ତ ସଦନରେ ଏକତ୍ରିତ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ନର ଓ ବାନରବର୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ଲାଙ୍ଗୁଳର ଉପଯୋଗିତା ସଂପର୍କରେ ତର୍କସଭା ଇତ୍ୟାଦି ।

ବାସ୍ତବରେ କଥାକାର କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଣେ ସ୍ଵପ୍ନବିଳାସୀ, ସଦା ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଭାବ ରହିଥ‌ି ଚରିତ୍ରର ସୁନ୍ଦର ନମୁନା ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
‘‘ପରୀକ୍ଷା ସଫଳ’’ – ପଠିତ ଗଳ୍ପରୁ ଉକ୍ତିଟିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ସଫଳ ଗଳ୍ପସ୍ରଷ୍ଟା ମାନବେତର ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଜୀବନର ଅନୂରଦର୍ଶତାକୁ ବ୍ୟଙ୍ଗ।ମ୍ନକ ଭ।ବରେ ପ୍ରକାଣ କରିଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଆକାର ମନୋଜ ଦାସ ଅନ୍ୟତମ । ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ‘ଆକାଶ କଇଁଛ’ରେ ସେ କଇଁଛ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ମନରେ ରହିଥ‌ିବା ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷକୁ ଯଥାଯଥ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ସୁନ୍ଦର ସରୋବର, ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳରାଶି, ସବୁଜ ପରିବେଶରେ ରହି ସୁଦ୍ଧା ମନରେ ତା’ର ରହିଥିଲା ସଦା ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟଭାବ । ସେ ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଅନୁତାପ କରେ । ସେ ବିହଙ୍ଗଟିଏ ନହୋଇ କଚ୍ଛପଟିଏ ହୋଇଥବାରୁ ନିଜର ଭାଗ୍ୟକୁ ନିନ୍ଦାକରେ । ସେହି ପରିବେଶରେ ଯେତେ ବୁଲାବୁଲି କଲେ ମଧ୍ୟ, ସେଥ‌ିରେ ତା’ର ଦୂରାନ୍ତରର ଅଜଣାକୁ ଜାଣିବାର ପିପାସା ବଢ଼େ ସିନା କୌଣସି ସମୟରେ କମେ ନାହିଁ । ଏପରିକି ସେ ସମୟେ ସମୟେ ଆଜି ବିମୁଗ୍‌ଧ ଭାବରେ କଳ୍ପଲୋକରେ ଭାସିବୁଲେ । ଅଜବ ଅଜବ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ।

ପ୍ରତିବର୍ଷ ବର୍ଷାଋତୁରେ ସମାଗତ ହୁଅନ୍ତି ବିକଟ ଓ ସଙ୍କଟ ନାମକ ଦୁଇଟି ହଂସ । ଗଭୀର ଆଗ୍ରହର ସହିତ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଥାଏ, ସେମାନଙ୍କର ଆଗମନକୁ । କାରଣ ସେମାନେ ଆସିଲାପରେ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବକୁ ଦୂରଦୂରାନ୍ତର କାହାଣୀ ଶୁଣାଇଥା’ନ୍ତି । କ୍ରମଶଃ ସେମାନଙ୍କର ବନ୍ଧୁତା ଦୃଢ଼ତର ହେଲାପରେ, କୟୁଗ୍ରୀବ ସେମାନଙ୍କ ଆଗରେ ନିଜର ମନର କଥା ଖୋଲି କହିଲା । ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ସେପାରିସ୍ଥ ସରୋବରକୁ ଯିବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲା । ପ୍ରସ୍ତାବର ବିଜ୍ଞତା ସଂପର୍କରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସନ୍ଦେହ ଥିଲେ ବି, ହଂସଦ୍ଵୟ ପ୍ରଥମେ ଅର୍ଦ୍ଧେକ୍ରୋଶ ପଥଯାଏ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ରାଜି ହେଲେ ।

ବିକଟ ଓ ସଙ୍କଟ ଗୋଟିଏ କାଠିର ଦୁଇମୁଣ୍ଡକୁ କାମୁଡ଼ି ଧରିଲେ । କାଠିର ମଧ୍ୟଭାଗକୁ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କାମୁଡ଼ି ଧରିଲା । ତା’ପରେ ସେମାନେ ସତର୍କତାର ସହ ଉପରକୁ ଉଠିଲେ । ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ସେମାନେ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ ଅର୍ଷକୋଶ ଅତିକ୍ରମ କରିବାପରେ, ଏକ ଅନୁଚ୍ଚ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଅବତରଣ କଲେ । ଏହିଭଳି ଭାବରେ ସେମାନେ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ପାର ହୋଇପାରିବେ ବୋଲି, ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଆସିଲା । ତେଣୁ ମୃଦୁହାସ୍ୟ ସହକାରେ ବିକଟ ନାମକ ହଂସ ବ୍ୟକ୍ତ କଲା ‘ପରୀକ୍ଷା ସଫଳ’ । ଏହାପରେ ସେମାନେ ବନ-ପର୍ବତ, ନଗର-ଜନପଦ ଉପରେ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଉଡ଼ିପାରିବେ ବୋଲି ବିଚାରକଲେ ।

ବାସ୍ତବରେ ବିକଟର ଏଭଳି ଉକ୍ତି ଗଳ୍ପଟିର ଚମତ୍କାରିତା ବଢ଼ାଇପାରିଛି ।

Question ୩ ।
ମହାକାଶଚାରୀ କଚ୍ଛପ ବିଷୟରେ ପକ୍ଷୀମାନେ ଦେଇଥିବା ମନ୍ତବ୍ୟର ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତ୍ୟର ପ୍ରବାଦପୁରୁଷ କଥାଶିଳ୍ପୀ ମନୋଜ ଦାସ । ସେ ଗଳ୍ପ ରଚନାରେ ବେଶ୍ ପାରଙ୍ଗମ । ତେଣୁ ସେ ମାନବ କାହିଁକି ମାନବେତର ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ମନକଥାକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିପାରନ୍ତି । କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ନାମରେ କଚ୍ଛପଟି ମନରେ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରି, ନିଜ ପରିବେଶରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହିପାରୁନଥିଲା । ନିଜର ସ୍ଥିତି ସଂପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇ ବରଂ ବିହଙ୍ଗଟିଏ ହୋଇଥିଲେ ଭଲ ହୋଇଥାନ୍ତା ବୋଲି ଚିନ୍ତା କରିଥିଲା । ସଙ୍କଟ ଓ ବିକଟ ନାମରେ ହଂସଙ୍କୁ ବନ୍ଧୁରୂପେ ପାଇ ସେ ମନର କଥାକୁ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ।

ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ ସଙ୍କଟ ଓ ବିକଟ, କଚ୍ଛପଟିକୁ କାଠି ସାହାଯ୍ୟରେ ଉଡ଼ାଇ ନେଇଥିଲେ । ପରୀକ୍ଷା ସଫଳ ସଙ୍କଟ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବକୁ ଚେତାଇ ଦେଇଥିଲା, ଶୂନ୍ୟରେ ଥ‌ିବାଯାଏ ମୁହଁ ଖୋଲିବ ନାହିଁ । କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଅନ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟରେ ଉଡୁଥୁଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ବିଚାର କରିପାରୁ ନଥିଲା । ବରଂ ସେ ବିସ୍ମୟ ଓ ପୁଲକରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରି ଚାଲିଥିଲା । ପୁନର୍ବାର କାଠି ମଝିରେ ଦାନ୍ତ ବସାଇବା ପୂର୍ବରୁ, ‘‘ଇତିହାସର ପ୍ରଥମ କଚ୍ଛପ ମହାକାଶଚାରୀ ଭାବରେ ତା’ର ନାମ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିବ’’ ବୋଲି ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ।

ହଂସମାନେ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ସ୍ଵାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟ ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ସହକାରେ ଊର୍ଷକୁ ଉଠିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପବନ ଥିଲା ଅନୁକୂଳ ଏବଂ ଆକାଶ ଥିଲା ମେଘମୁକ୍ତ । ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ସମୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଅନେକ ପକ୍ଷୀ ଆକାଶରେ ଉଡ଼ୁଥିଲେ । ସେମାନେ ଦେଖ‌ିଲେ ଏହି ଅଦ୍ଭୁତ ଦୃଶ୍ୟକୁ । ଘରଚଟିଆ ଓ ବତାସୀ ଭଳି ସାଧାରଣ ପକ୍ଷୀମାନେ ସେ ଅକଳ୍ପନୀୟ ଦୃଶ୍ୟରେ ବିମୂଢ଼ ପାଲଟି ଯାଇଥିଲେ । ପାରା ଓ ଚିଲ ଭଳି ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପକ୍ଷୀମାନେ ଉଦ୍‌ବେଗ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ଆଶଙ୍କା କଲେ ଏହାଦ୍ଵାରା ସେମାନଙ୍କ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହୁଏତ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ । ନିରାଶାବାଦୀ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା କାଉ କହିଲା, ‘ଆକାଶର ଭବିଷ୍ୟତ ଅନ୍ଧକାର ବୋଲି ମୁଁ କେତେଦିନରୁ କହିଆସୁଛି । କଚ୍ଛପଦ୍ବାରା ଏ ଆକାଶ ବିଜୟ ସେହି ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ପରିଣତିର ଆରମ୍ଭମାତ୍ର ।’’ବକ କୌଣସି ସମୟରେ ହଂସମାନଙ୍କୁ ସହିପାରେ ନାହିଁ, ତେଣୁ ସେ ହଂସଙ୍କର ଏଭଳି ଭାବକୁ ଭଲ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖପାରିଲା ନାହିଁ । ବରଂ କହିଲା, ‘ହଂସମାନେ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ବିଶ୍ଵାସଘାତକ ।’

ବାସ୍ତବରେ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ମନ୍ତବ୍ୟ ନାଟକୀୟ ଓ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ହେ।ଇପାରିଛି । ପକ୍ଷ।ମାନଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରବ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଚରିତ୍ରକୁ କଥାକାର ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪।
ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ଅଭିନବ ଘଟଣାକୁ ଦେଖୁ ମଣିଷଙ୍କ ଭିତରୁ କିଏ କିପରି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
କଥାଶିଳ୍ପୀ ମନୋଜ ଦାସ ସମାଜ ଜୀବନର ଚିତ୍ର ଓ ଚରିତ୍ରକୁ ନେଇ ଗଳ୍ପରଚନା କରିଥା’ନ୍ତି । ମଣିଷମାନଙ୍କ ନିଚ୍ଛକ ଭାବକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଯାଇ, ସେଥ‌ିରେ କିଛିଟା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାକୁ ସେ ଚେଷ୍ଟାକରନ୍ତି । ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଭାବରେ ଚରିତ୍ରର ମାନସିକତା ଦେଖାଇବାରେ ସେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି, ଯାହାକୁକି ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ‘ଆକାଶ କଇଁଛ’ ‘ଗଳ୍ପରୁ ଆକଳନ କରାଯାଇପାରେ ।

ବିକଟ ଓ ସଙ୍କଟ ନାମକ ହଂସଦ୍ଵୟ ଗଭୀର ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସର ସହିତ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ନାମକ କଇଁଛକୁ ଅ।କାଣରେ ଉଡ଼ାଇ ଉଡ଼ାଇ ନେଉଥାନ୍ତି । ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ସେ ଅଭିନବ ଘଟଣା ମଣିଷଙ୍କ ଭିତରୁ ପ୍ରଥମେ ପର୍ବତ ସେପାରିର ପ୍ରାନ୍ତରରେ କେତେଜଣ ଗାଈଆଳ ଟୋକାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହେଲା । ସେହି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖୁ ସେମାନେ କେବଳ ଉତ୍‌ଫୁଲ୍ଲିତ ହୋଇନଥିଲେ, ବରଂ କଇଁଛଟିକୁ କିପରି ପାଇବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରୟାସ ଜାରିରଖିଲେ । ଯଥାଶକ୍ତି ହାତତାଳି ଦେଇ କଚ୍ଛପବାହୀ ହଂସମାନଙ୍କ ସହ ତାଳରଖ୍ ସେମାନେ ଦୌଡ଼ିଥିଲେ । ଦୌଡ଼ି ଦୌଡ଼ି ନଈତୀର ଯାଏ ଯାଇ, ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଅଟକି ଯାଇଥିଲେ ।

କିଛି ବାଟ ଉଡ଼ିଲା ପରେ ଏବଂ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ଓଜନ ପାଇଁ, ହଂସଦ୍ଵୟ ବେଶି ଉପରକୁ ଉଠିପାରୁ ନଥିଲେ । ନଦୀ ଉପରେ ସେମାନେ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ି ଯାଉଥିଲାବେଳେ, ନଦୀବକ୍ଷରେ ଜଣେ ବୃଦ୍ଧ ଏକ ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟାକୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ନୌକରେ ଫେରୁଥିଲେ । କନ୍ୟା ଦୀର୍ଘ ଓଢ଼ଣା ଦେଇ ବସିଥିଲା ବେଳେ ଆକାଶରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ଅଭାବନୀୟ ଘଟଣାକୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ସହଯାତ୍ରୀମାନେ ପାଟିଗୋଳ କରିଥିଲେ । ଏହା ଶୁଣିବାମାତ୍ରେ ତରୁଣୀଟି କ୍ଷୀପ୍ରଗତିରେ ଓଢ଼ଣା ଅପସାରଣ କରି ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ କୋମଳ କହୁଣୀରେ ପ୍ରଥମ ସ୍ଵାଦ ଖୋଇ, ‘ମୋତେ ସେହିଟି ଆଣିଦିଅ’ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟାର ଅନୁରୋଧ ରକ୍ଷାକରିବାପାଇଁ ବୃଦ୍ଧଜଣକ ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ସତ୍ତ୍ଵେ ଠିଆ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ; ମାତ୍ର ନିଜର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା ନକରି ସେ ପଡ଼ିଯାଇଥିଲେ ।

କଆକାର ଆକାଶମାର୍ଗୀୟ ଅଭିନବ ଘଟଣା ଦେଖ୍ ମଣିଷମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଯେଉଳି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା, ତାହାକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୫ ।
ରାଜା କାହିଁକି ‘‘ବିଚିତ୍ର’’ ! ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଥିଲେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସାରସ୍ଵତ ସାଧକ ମନୋଜ ଦାସ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ କଥାଶିଳ୍ପୀ । ପ୍ରାଚୀନ କାହାଣୀକୁ ସେ ନୂତନ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରି, ନିଜର ଅସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞତାର ପରିଚୟ ଦେଇଥାନ୍ତି । ପରମ୍ପରାକୁ ମାନ୍ୟତା ଦେଇ ସେ ଏହି ଶ୍ରେଣୀୟ ଗଳ୍ପରେ କିଛି ନୂତନ ସନ୍ଦେଶ ଦେଇଥାନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ‘ଆକାଶ କଇଁଛ’ରେ କଥାଶିଳ୍ପୀ ଅନୁରୂପ ଭାବଧାରା ଗ୍ରହଣ କରି ରାଜାଙ୍କର ସ୍ଵାର୍ଥାନ୍ଵେଷୀ ମନୋଭାବକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ନାମକ କଇଁଛଟି, ଉପତ୍ୟକାର ସ୍ଵଚ୍ଛ ସରୋବରରେ ରହି ମଧ୍ୟ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପାରୁ ନଥିଲା । ବୃଥା ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷ ମାନସିକତା ପାଇଁ ସେ ସରୋବର ପରିତ୍ୟାଗ ଅନ୍ୟ ସରୋବରକୁ ଯିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲା । ସଂକଟ ଓ ବିକଟ ନାମକ ହଂସଦ୍ଵୟଙ୍କ ସହ ବନ୍ଧୁତା ହେଲାପରେ, ସେମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ସେହି ସରେ।ବରକୁ ଛାଡ଼ି ଦୂରର୍ପବତଶ୍ରେଣୀ ସେପାରିସ୍ଥ ସରୋବରରେ ରହିବାକୁ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଚାହିଁଥିଲା। ତେଣୁ ଗୋଟିଏ କାଠିର ଦୁଇପଟକୁ ହଂସଦ୍ଵୟ କାମୁଡ଼ି ଧରିଥିଲାବେଳେ, ମଝି ଅଂଶଟିକୁ କଇଁଛ କାମୁଡ଼ି ଧରିଥିଲା । ସେମାନେ ଆକାଶରେ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ି ବନ-ପର୍ବତ, ନଗର- ଜନପଦ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବେ ଅତିକ୍ରମ କରିଚାଲିଥିଲେ ।

ସେମାନେ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ି କ୍ରମଶଃ ରାଜନବର ଉପରେ ଆସି ପହଞ୍ଚିଲେ । ଇତି ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଲୋକ ଦୌଡ଼ିଯାଇ, ରାଜାଙ୍କୁ ସେ ଅପୂର୍ବ ଦୃଶ୍ୟର ସମ୍ବାଦ ଜଣାଇ ସାରିଥିଲେ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖିବାପାଇଁ ରାଜା ମଧ୍ୟ ଛାତ ଉପରକୁ ଉଠି ଯାଇଥିଲେ । ରାଜାଙ୍କ ସହିତ ସମଗ୍ର ଦରବାରର ଲୋକ ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖୁଥିଲେ । ଦରବାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ରହିଥିଲେ । ରାଜା ଉଡ଼ନ୍ତା କଚ୍ଛପକୁ ଦେଖ୍ କହିଲେ ‘ବିଚିତ୍ର’ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ଦୃଶ୍ୟ ଆଗରୁ କେବେ ଦେଖାଦେଇନଥିଲା । ମାତ୍ର ରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବିଦେଶୀ ଦୂତ ରାଜାଙ୍କ କଥାର ମାନକୁ କମାଇ ଦେବାପାଇଁ କହିଥିଲା, ‘ବିଚିତ୍ର କ’ଣ ମଣିମା ! ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଥରେ ଥରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସଂପୂର୍ଣ ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ିଯିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।’’ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତଙ୍କ କଥାକୁ ରାଜା ଅବିଶ୍ଵାସ କରି ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଭାବରେ କହିଲେ, ‘‘ତମର ଘୁଷୁରିମାନଙ୍କର ପର ଅଛି, ଅଥବା ଅଛି ତମ ରାଜାଙ୍କର ଲାଞ୍ଜ ।’’ ରାଜଦୂତ କହିଥିବା ମିଛକଥାକୁ ଦୋହରାଇ କହିଲା, ‘ଆମ ଘୁଷୁରିମାନେ ପକ୍ଷବନ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି, ଆମ ଛାମୁଙ୍କର ନାହିଁ ଲାଞ୍ଜ । କିନ୍ତୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ମଇଁଷିଭଳି ବୃହଦାକାର ବିହଙ୍ଗମାନ ଅଛନ୍ତି । ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ାଇନେବା ସେହିମାନଙ୍କର ସଉକ ।’’ ରାଜା ପୁନର୍ବାର କହିଲେ ‘ବିଚିତ୍ର’ ।

ରାଜା ଓ ରାଜଦୂତଙ୍କ କଥୋପକଥନରେ ଗଳ୍ପଟି ନାଟକୀୟ ଓ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୬ ।
କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରିବାକୁ କିଏ କିପରି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ – ଦର୍ଶାଅ।
Answer:
ଗାଳ୍ପକ ମନୋଜ ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପସାହିତ୍ୟରେ ଚୁଚିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂତନଚିନ୍ତା ଏବଂ ନବୀନସ୍ୱାଦ ପରିବେଷଣରେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ମାନବ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ, ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସେ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ମାନବ ମନର ଗୋପନ ରହସ୍ୟ ଓ ବିଚାରଧାରାକୁ ସେ ତାଙ୍କର କନ୍ଦିତ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ‘ଆକାଶ କଇଁଛ’ରେ ଗାଳ୍ପିକ ଖାଦ୍ୟ ସହିତ ମଣିଷ ମନର ଆକର୍ଷଣକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି । ଖାଦ୍ୟର ଜୀବନରେ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥିଲେ ବି ରୁଚିପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ବାଦଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାପାଇଁ ସମସ୍ତେ ଲାଳାୟିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଓ ଇଚ୍ଛା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ଚାହିଁ ସେମାନେ ସିଧାସିଧ୍ ତାହା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତିନାହିଁ । ଗଳ୍ପଟିରେ ରାଜାଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ସମସ୍ତ ପରିଷଦ, ଏପରିକି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ, ସୁସ୍ବାଦୁ କଇଁଛ ମାଂସ ଖାଇବାପାଇଁ ମନରେ ଆଗ୍ରହ ରଖୁଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ତାହା ସିଧାସିସ୍ ନକହି ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କଚ୍ଛପଟିକୁ ଦେଖ୍ ପ୍ରଧାନ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଭୋଜନପ୍ରେମୀ କହିଲେ, ‘ଏଇଟି ଦୁର୍ଲଭ ଧରଣର ସୁସ୍ବାଦୁ କଚ୍ଛପ । କଚ୍ଛପ ମାଂସ ରାଜକୀୟ ଖାଦ୍ୟ ତାଲିକାର ବହିର୍ଭୂତ ହୋଇନଥିଲେ ଏହା ରାଜଭୋଗର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପାଇବାକୁ ହକଦାର ଥିଲା ।’’ କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷୀ ନିଜର ବଡ଼ପଣ ଓ ବିଶେଷତାକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଯାଇ କହିଲେ, ‘ସହସ୍ର ବର୍ଷରେ ଥରେ ଯାଇ କଚ୍ଛପ ବୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଆଉ ସେ କଚ୍ଛପ୍ ମାଂସ ସହସ୍ର ଧରଣର ରୋଗବ୍ୟାଧ୍ ଓ ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିଷେଧକ ହୋଇଥାଏ ।’’ କଚ୍ଛପ ଆଡ଼କୁ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରି ରାଜାଙ୍କର ଚକ୍ଷୁ ଝଲସି ଉଠିଲା । ନିଜର ମନର ଭାବକୁ ସେ ଗୋପନ ରଖ୍ କହିଲେ, ‘ଏହା ଯେ ସ୍ଥଳେ ବହୁରୋଗ ଓ ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାର ମହୌଷଧ, ଏହାକୁ ରନ୍ଧନକରି ପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କୁ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।’’ ରାଜା ମୁଖ୍ୟ ପାଚକକୁ ରନ୍ଧନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ । ସେନାପତି, କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ ବି ରାଜାଙ୍କୁ କହିଥିଲେ, ଛାର କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇବାକୁ ସେ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ଏଇଟିରୁ ବରଂ ଫାଳେ ଖାଇବେ । ଅଧ୍ଵ ଦକ୍ଷତା ସହ ରାଜସେବା କରିବା ନିମନ୍ତେ ସେ ଗଣ୍ଠିବାତରୁ ସହଳ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେନାପତିଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ କହିଲେ, ଅଧ୍ଵକ ଦକ୍ଷ ରାଜସେବା ନିମନ୍ତେ କଚ୍ଛପର କିୟଦଂଶମାନ ଭକ୍ଷଣକରି କୌଣସି ନା କୌଣସି ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ସେମାନେ ଆଗ୍ରହୀ ।

ସମସ୍ତଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ ମଧ୍ୟ, କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇବାର ଲୋଭ ସମ୍ବରଣ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ । ନିଜର ମନର ଭାବକୁ ଗୋପନ ରଖ୍ ସେ କହିଲେ, ‘ଆମ ଦୁଇ ମହାନ୍ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ଗାଢ଼ତର କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମୁଁ ମଧ୍ୟ କିଞ୍ଚିତ୍ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ।’

ବାସ୍ତବରେ କଥାକାର ସମସ୍ତଙ୍କର ‘ବକ୍ତବ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନଙ୍କର ମାନସିକତାକୁ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୭ ।
‘ବୁଦ୍ଧି ସ୍ୱୟଂ ମାନି ନଗଲେ ଆମ୍ଭକୁ ବାତିଲ୍ ରୀତିଦ୍ଵାରା ତାକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବାକୁ ହେବ’’ – ଉକ୍ତିଟିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବୁଝାଅ ।
Answer:
କଥାଶିଳ୍ପୀ ମନୋଜ ଦାସ ଗଳ୍ପସୃଷ୍ଟିରେ ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ । ସେ ନିଜର କାହାଣୀଭାଗକୁ ହାସ୍ୟ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ମାଧ୍ୟମରେ ସରସ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି । ଆମ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ରହିଥ‌ିବା ଦୋଷତ୍ରୁଟି ଓ ମାନବୀୟ ଗତି ପ୍ରବାହରେ ରହିଥ‌ିବା ବିଡ଼ମ୍ବନାକୁ ଚିହ୍ନି ଚିହ୍ନେଇବାରେ ତାଙ୍କର ବିଶେଷତା ରହିଛି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଆକାଶ କଇଁଛ ଗଳ୍ପରେ ଗାଳ୍ପିକ ଚାତୁର୍ଯ୍ୟକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

କଇଁଛଟି ଖସିପଡ଼ିଲା ପରେ ରାଜା ଓ ରାଜପରିଷଦ କଇଁଛ ମାଂସ ଖାଇବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ କେହି ସିଧାସିଧ୍ ନକହି, ବରଂ ପ୍ରକାରାନ୍ତରରେ ନିଜର ଅସୁସ୍ଥତା ଦେଖାଇ କଇଁଛ ମାଂସରେ ଭାଗୀଦାର ହେବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ତେଣୁ ରାଜା କହିଛନ୍ତି, ଯାହାର ସର୍ବାଧ‌ିକ ପ୍ରୟୋଜନ କଇଁଛ ମାଂସ ତାହାକୁ ହିଁ ମିଳିବ । କିନ୍ତୁ କଇଁଛଟି ଶୂନ୍ୟରୁ ଖସିଲାବେଳେ କିଛି ଗୋଟିଏ କହୁଥିବାର ଶୁଣାଯାଇଛି । ଏ ସଂପର୍କରେ ବୃହତ୍ତମ କଣ୍ଠସମ୍ବଳିତ ସଭାସଦ୍‌କୁ ପଚାରିବାରୁ ସେ କହିଥିଲା, ଜୀବଟି ‘ବୁଦୁ’ ବୋଲି ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଥିଲା ।

କାହାକୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକରି କଇଁଛଟି ‘ବୁଦୁ’ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଥିଲା, ତାହା ରାଜା ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । କେହି ନିଜକୁ ବୁଘୁ ବୋଲି ପରିଚିତ ନକରି ବରଂ ପରସ୍ପର ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଘନ ଘନ ଦୃଢ଼ପାତ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ରାଜା ସଭାସଦ୍‌ଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଥିଲେ, ‘ବୁଦୁ ସ୍ବୟଂ ମାନିନଗଲେ, ଆମ୍ଭକୁ ବାତିଲ୍ ରୀତିଦ୍ୱାରା ତାକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିବାକୁ ହେବ ।’’ ରାଜା ଜଣକ ପରେ ଜଣଙ୍କର ବିଶେଷତଃ ସୂଚିତ କଲେ ଏବଂ କେହି ବୁଦୁ ନୁହନ୍ତି ବୋଲି ସ୍ୱୀକାର କଲେ ।

ରାଜା ପ୍ରଥମେ ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲେ, ‘ରାଜଦୂତ ମହୋଦୟ ତାଙ୍କ କୂଟନୈତିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବୁଦ୍ଧି ପଦବାଚ୍ୟ ହୋଇନପାରନ୍ତି ।’’ ରାଜଦୂତ ମୁଣ୍ଡହଲାଇ ରାଜାଙ୍କ କଥାକୁ ସମର୍ଥନ କଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ କହିଲେ, ‘ଆମ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ କେବଳ ମନ୍ତ୍ରୀ, ସେମାନେ ବୁଦ୍ଧି ହୋଇନପାରନ୍ତି ।’’ ସ୍ମିତହସମାନ ଫୁଟାଇ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ‘ଆମ ସେନାପତି, ଯିଏକି ସର୍ବ ସମକ୍ଷରେ, ଏପରିକି ଜଣେ ବିଦେଶୀ ଦୂତଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ନିଜ ଗଣ୍ଠିବାତର ରହସ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଦେଲେ, ସେ ନିଶ୍ଚୟ ତାଙ୍କ ଚେହେରାରୁ ଯେତିକି ଜଣାପଡ଼େ, ତା’ ତୁଳନାରେ ଅଧ୍ବକ ବିଜ୍ଞ ।’’ ରାଜାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ସେନାପତି ବିକଳ ହସ ହସି ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଅନାଇଲେ ।

ଏହିପରି ବାତିଲ୍ ରୀତିରେ ଜଣ ଜଣ ହୋଇ ସମସ୍ତ ସଭାସଦ୍ ବୁଦ୍ଧି ହୋଇଥିବାର ସମ୍ଭାବନାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ରାଜା ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ ପକାଇ କାନ୍ଦି ଉଠି କହିଥିଲେ, ‘ବାକି ରହିଲି ମୁଁ, ଅର୍ଥାତ୍ ମୁଁ ହିଁ ବୁଦୁ ।’’

କଥାକାର ରାଜାଙ୍କ କଥାନୁସାରେ ଯେପରି ବାତିଲ୍ ରୀତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରସ ହୋଇପାରିଛି ।

Additional Multiple Choice Questions (Mcqs) With Answers

Question ୧ ।
ନିରାଶାବାଦୀ ପକ୍ଷୀ ଭାବେ କିଏ ଜଣାଶୁଣା ?
(i) ବଗ
(ii) କୋଇଲି
(iii) କାଉ
(iv) ଘରଚଟିଆ
Answer:
(iii) କାଉ

Question ୨ ।
କଚ୍ଛପର ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ହଂସଦ୍ଵୟ କେତେ ସମୟ ନେଉଥିଲେ ?
(i) ଏକ ଘଣ୍ଟା
(ii) ଦୁଇ ଘଣ୍ଟା
(iii) ତିନି ଘଣ୍ଟା
(iv) ଚାରି ଘଣ୍ଟା
Answer:
(ii) ଦୁଇ ଘଣ୍ଟା

Question ୩ ।
କଚ୍ଛପ ମାଂସ କାହାର ଅଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ମହାପଣ୍ଡିତେ କହିଥିଲେ ?
(i) ଦେବ ମଣୋହି
(ii) ରାଜ ମଣୋହି
(iii) ସାଧାରଣ ମଣୋହି
(iv) ଜନ ମଣୋହି
Answer:
(ii) ରାଜ ମଣୋହି

Question ୪।
କାହା ଆଡ଼କୁ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରି ରାଜାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଚକ୍ଷୁ ଝଟକି ଉଠିଥିଲା ?
(i) ବିହଙ୍ଗ
(ii) ହଂସ
(iii) କଚ୍ଛପ
(iv) ମଇଁଷି
Answer:
(iii) କଚ୍ଛପ

Question ୫ ।
କଚ୍ଛପଟି କୂଳକୁ ଉଠିଯାଇ କେଉଁଥ‌ିରେ ବିଚରଣ କରୁଥାଏ ?
(i) ଶିଶିର ବିନ୍ଦୁରେ
(ii) ଘାସଫୁଲରେ
(iii) ମୃଦୁ ସମୀରଣରେ
(iv) ସବୁଜ ଉପତ୍ୟକାରେ
Answer:
(iii) ମୃଦୁ ସମୀରଣରେ

Question ୬ ।
କେଉଁ ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ ଗାଳ୍ପିକ ମନୋଜ ଦାସ ସରସ୍ଵତୀ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ?
(i) ଅମୃତଫଳ
(ii) ଆକାଶର ଇସାରା
(iii) ପ୍ରଭଞ୍ଜନ
(iv) ଶେଷ ବସନ୍ତର ଚିଠି
Answer:
(i) ଅମୃତଫଳ

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୭ ।
ଗାଳ୍ପିକଙ୍କ ଶୈଳୀ କେଉଁପରି ?
(i) ଅଭିଜାତପୂର୍ଣ କଥନଶୈଳୀ
(ii) ବ୍ୟଙ୍ଗଶୈଳୀ
(iii) ଲଘୁ ହାସ୍ୟରସ ଶୈଳୀ
(iv) ନାଟକୀୟ ଶୈଳୀ
Answer:
(iii) ଲଘୁ ହାସ୍ୟରସ ଶୈଳୀ

Question ୮ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଗାଳ୍ପିକଙ୍କ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ ନୁହେଁ ?
(i) ସମୁଦ୍ରର କ୍ଷୁଧା
(ii) ଆରଣ୍ୟକ
(iii) ଜୀବନର ସ୍ବାଦ
(iv) ପ୍ରଥମ ଓ ଶେଷ
Answer:
(iv) ପ୍ରଥମ ଓ ଶେଷ

Question ୯ ।
ପଠିତ ଗଳ୍ପ ‘ଆକାଶ କଇଁଛ’’ ଗାଳ୍ପିକଙ୍କ କେଉଁ ଗଳ୍ପଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଆସିଛି ?
(i) ଧୂମ୍ରାଭ ଦିଗନ୍ତ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାହାଣୀ
(ii) ସମୁଦ୍ରର କ୍ଷୁଧା
(iii) କଥା ଓ କାହାଣୀ
(iv) ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର
Answer:
(i) ଧୂମ୍ରାଭ ଦିଗନ୍ତ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାହାଣୀ

Question ୧୦ ।
ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଉଡ଼ାଣ ନିମନ୍ତେ ହଂସଦ୍ଵୟ କଚ୍ଛପକୁ କେତେ ବାଟ ଉଡ଼ାଇ ନେଲେ ?
(i) ଦୁଇକୋଣ
(ii) ଅଵିକ୍ରୋଶ
(iii) ଏକ କୋଶ
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ଅଵିକ୍ରୋଶ

Question ୧୧ ।
ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ କେଉଁଥିପାଇଁ କଚ୍ଛପମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ?
(i) ଗଣ୍ଠିବାତ ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ
(ii) ଦକ୍ଷ ରାଜସେବା ନିମନ୍ତେ
(iii) ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ
(iv) ବୁଦ୍ଧି ଦୋଷ କଟାଇବା ପାଇଁ
Answer:
(iii) ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ

Question ୧୨ ।
ପାଚକର ସହକାରୀ କାହା ପଗଡ଼ି ଓଟାରିଆଣି ରାଜାଙ୍କ କୋଳରେ ବିଛାଇ ତହିଁରେ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଥୋଇଲା ?
(i) ମନ୍ତ୍ରୀ
(ii) ସେନାପତି
(iii) କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷ
(iv) ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ
Answer:
(i) ମନ୍ତ୍ରୀ

Question ୧୩ ।
କାନ୍ଦୁଥ‌ିବା ସଭାସଦ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରତି ରାଜାଙ୍କର ଧମକ କିପରି ଥୁଲା ?
(i) ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଫୁଟିଲା ପରି
(ii) ତୋପ ଗର୍ଜିଲା ପର
(iii) ବୁଲଡୋଜର ପରି
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(iii) ବୁଲଡୋଜର ପରି

Question ୧୪ ।
ତମ ରାଜ୍ୟ ଆଗର ଏକ ତାଲକରେ ପରିଣତ ହେବ । – ରେଖାଙ୍କିତ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
(i) ଭୂ-ସଂପରି
(ii) ଦୁର୍ବଳ ରାଜ୍ୟ
(iii) ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜ୍ୟ
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(i) ଭୂ-ସଂପରି

Question ୧୫ ।
ରାଜାଙ୍କର ତଥାକଥ୍ତ ବିଜ୍ଞ ଓ ପଣ୍ଡିତ ପଦବାଚ୍ୟ ସଭାସଦ୍‌ମାନଙ୍କର କେଉଁ ଗୁଣକୁ ଗଛଟି ପ୍ରକଟିତ କରୁଛି ?
(i) ଅଜ୍ଞତା ଓ ନିର୍ବୋଧତା
(ii) ବିଜ୍ଞତା
(iii) ଆସ୍ଫାଳନ
(iv) ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ
Answer:
(i) ଅଜ୍ଞତା ଓ ନିର୍ବୋଧତା

Question ୧୬ ।
ଆଲୋଚ୍ୟ ଗଳ୍ପ ସାମଗ୍ରିକ ରୂପେ ମନୁଷ୍ୟର କେଉଁ ପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥାକୁ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରୁଛି ?
(i) ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ଥିତି ଓ ତା’ର କାରୁଣ୍ୟ
(ii) ମନୁଷ୍ୟର ଆସ୍ଫାଳନ
(iii) ମନୁଷ୍ୟର ପଦପଦବୀ
(iv) ମନୁଷ୍ୟର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ
Answer:
(i) ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ଥିତି ଓ ତା’ର କାରୁଣ୍ୟ

Question ୧୭ ।
କଚ୍ଛପ ବହୁରୋଗ ଓ ଦୋଷଦୁର୍ବଳତାର ମହୌଷଧ୍ ବୋଲି କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ରାଜା
(ii) ସେନାପତି
(iii) କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷ
(iv) ଭୋଜନ ବିଶେଷଜ୍ଞ
Answer:
(iii) କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷ

Question ୧୮ ।
ମଇଁଷି ଆକାରର ବିହଙ୍ଗରୁ ହଳେ ଆଣିବାକୁ ରାଜା ବିଦେଶୀ ରାଜାଦୂତଙ୍କୁ କେତେ ସମୟ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ଏକ ମାସ
(ii) ତିନି ମାସ
(iii) ଦୁଇ ମାସ
(iv) ଚାରି ମାସ
Answer:
(i) ଏକ ମାସ

Question ୧୯ ।
କ’ଣ ପାଇଁ ରାଜାଙ୍କର ସୈନ୍ୟମାନେ ମୋଟେଇ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ସେନାପତି ଗଣ୍ଠିବାତ ଭୋଗୁଛନ୍ତି ?
(i) ଘରେ ବସିରହିବା ଯୋଗୁଁ
(ii) ଯୁଦ୍ଧ ଅଭାବରୁ
(iii) ତୋସାମଦିଆ ଗୁଣ ଯୋଗୁଁ
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(ii) ଯୁଦ୍ଧ ଅଭାବରୁ

Question ୨୦ ।
ସଭାସଦ୍ ବର୍ଗ କଚ୍ଛପ ପାଖରେ କିପରି ରହି ଚମତ୍କୃତ ହୋଇ ଅନାଇ ରହିଲେ ?
(i) ଚକ୍ରାକାରେ ରହି
(ii) ମାଡ଼ି ବସି
(iii) ବସ୍ତ୍ରାବୃତ କରି
(iv) ସଙ୍କଟ ବିକଟ
Answer:
(i) ଚକ୍ରାକାରେ ରହି

Question ୨୧ ।
ବର୍ଷାଋତୁ ସମାଗତ ହେଲେ କେଉଁମାନେ ସରୋବରରେ ଉପନୀତ ହେଉଥିଲେ ?
(i) ବଗବଗୁଲୀ
(ii) ଶୁକଶୁକୀ
(iii) କପୋତ କପୋତୀ
(iv) ଓଲଟାଇ
Answer:
(iv) ଓଲଟାଇ

Question ୨୨ ।
ପାରା ଓ ଚିଲ ଜାତୀୟ ପକ୍ଷୀଙ୍କୁ କିଭଳି ପକ୍ଷୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ଅବିଶ୍ବାସୀ
(ii) ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ
(iii) ମହତ
(iv) ନୀତିବାନ୍
Answer:
(ii) ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ

Question ୨୩ ।
ବୃଦ୍ଧ ଜଣକ କାହା ସହ ନୌକାରେ ଫେରୁଥିଲେ ?
(i) ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା
(ii) ବୃଦ୍ଧା ଭାର୍ଯ୍ୟା
(iii) ଯୁବତୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା
(iv) ବୃଦ୍ଧ ସହଚର
Answer:
(i) ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

Question ୨୪ ।
ହଂସମାନେ ବେଶି ଉପରକୁ ଉଠିପାରୁ ନଥିଲେ କାହିଁକି ?
(i) କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ଓଜନ ଯୋଗୁଁ
(ii) ଅଧୂକ ପବନ ଯୋଗୁଁ
(iii) ଅଧ‌ିକ ଖରା ଯୋଗୁଁ
(iv) ଅଧ‌ିକ ଶ୍ରମ ଯୋଗୁଁ
Answer:
(i) କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ଓଜନ ଯୋଗୁଁ

Question ୨୫ ।
ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଉଡ଼ାଣ ପରେ ସେମାନେ କେଉଁଠାରେ ଅବତରଣ କଲେ ?
(i) ଉଚ୍ଚ ପାହାଡ଼
(ii) ଅନୁଚ୍ଚ ପାହାଡ଼
(iii) ବୃକ୍ଷଶାଖା
(iv) ସ୍ଥଳଭାଗରେ
Answer:
(ii) ଅନୁଚ୍ଚ ପାହାଡ଼

Question ୨୬ ।
ପକ୍ଷୀମାନେ ଆକାଶବ୍ୟାପୀ ବିଞ୍ଚ୍ ହୋଇ ରହିଥ‌ିବା ଦୃଶ୍ୟକୁ ଗାଳ୍ପିକ କେଉଁପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
(i) କାଗଜ ଉପରେ ସ୍ୟାହି ବିଞ୍ଚ୍ ହେଲାପରି
(ii) ଶୁଭ୍ର ଆକାଶରେ ଭାସମାନ କଳାମେଘ ପରି
(iii) ବିରାଟ ଇଲାକାରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଜନବସତି ପରି
(iv) ସମୁଦ୍ର ବକ୍ଷରେ ବୋଇତ ଭାସିଲା ପରି
Answer:
(i) କାଗଜ ଉପରେ ସ୍ୟାହି ବିଞ୍ଚ୍ ହେଲାପରି

Question ୨୭ ।
କାହାକୁ ସାଧାରଣ ପକ୍ଷୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ଘରଚଟିଆ
(ii) ପାରା
(iii) ଚିଲ
(iv) ବକ
Answer:
(i) ଘରଚଟିଆ

Question ୨୮ ।
ନଦୀରେ ନୌକା ଯୋଗେ ବୃଦ୍ଧ ସହିତ କିଏ ଫେରୁଥିଲେ ?
(i) ଜ୍ଯୋତିଷ
(ii) ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା
(iii) ରାଜଦୂତ
(iv) ଗାଈଆଳ ଟୋକା
Answer:
(ii) ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟା

Question ୨୯ ।
କ’ଣ ବଡ଼ପାଟିରେ କହିବାକୁ ଯାଇ କଚ୍ଛପ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ସମ୍ଭାଳିଗଲା ?
(i) ବୁଦୁ
(ii) ମୁଁ ଉଡ୍ଡୀୟମାନ୍
(iii) ବିଚିତ୍ର
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ମୁଁ ଉଡ୍ଡୀୟମାନ୍

Question ୩୦ ।
ରାଜାଙ୍କ ଦରବାରରେ କିଏ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନଥିଲେ ?
(i) ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ
(ii) କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷ
(iii) ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜା
(iv) ସେନାପତି
Answer:
(iii) ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜା

Question ୩୧ ।
କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କଇଁଛ କେଉଁଠାରେ ଖସି ପଡ଼ିଲା ?
(i) ନଅର ଛାତ ଉପରେ
(ii) ନଦୀ ଗର୍ଭରେ
(iii) ସ୍ଥଳଭାଗରେ
(iv) ବୃକ୍ଷ ଶାଖାରେ
Answer:
(i) ନଅର ଛାତ ଉପରେ

Question ୩୨ ।
‘‘କଚ୍ଛପ ମାଂସ ସହସ୍ରଧରଣର ରୋଗବ୍ୟାଧୂ ଓ ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିଷେଧକ ହୋଇଥାଏ’ – ଗଳ୍ପରେ ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
(i) ଜ୍ଯୋତିଷ
(ii) ସେନାପତି
(iii) ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ
(iv) ରାଜା
Answer:
(i) ଜ୍ଯୋତିଷ

Question ୩୩ ।
କିଏ ଗଣ୍ଠିବାତ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) କବିରାଜ ଜ୍ୟୋତିଷ
(ii) ସେନାପତି
(iii) ବିଦେଶୀ ରାଜଦୂତ
(iv) ରାଜା
Answer:
(ii) ସେନାପତି

(କ) ଗାଳ୍ପିକ ପରିଚିତି :

ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତ୍ୟରେ କଥାକାର ମନୋଜ ଦାସ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଭା । ସେ ତାଙ୍କର ସାରସ୍ୱତ ଜୀବନ ଛାତ୍ରଜୀବନରୁ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ମାର୍କସୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଥିଲେ । ସେହି ଭାବଧାରାକୁ ନେଇ ସେ କବିତା ରଚନା କରୁଥିଲେ । କବିତା ରଚନା ସହିତ ସେ ଗଳ୍ପଲେଖାରେ ମନୋନିବେଶ କଲେ । ପରେ ସେ କବିତା ଲେଖାରୁ ଦୂରେଇଯାଇ ଅଧ‌ିକ ପରିମାଣରେ ଗଳ୍ପ ରଚନା କଲେ । ସେହି ଗଳ୍ପରେ ସେ ଅଧ୍ଵ ସଫଳତାର ଅଧୀକାରୀ ହୋଇପାରିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ ତାଙ୍କର ଗଳ୍ପରେ ସୁନ୍ଦର କାବିକ ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ସେ ପ୍ରକାଶକଲେ, କିନ୍ତୁ କବିତାରେ ପ୍ରକାଶିତ ମାର୍କସୀୟ ଅନୁଚିନ୍ତା ଗଳ୍ପକୁ ଅଧ୍ଵକ ପରିମାଣରେ ପ୍ରଭାବିତ କରି ରଖିପାରିଲା ନାହିଁ । ତଥାପି ଗଳ୍ପ ରଚନାରେ ସେ ଯେଭଳି ଅନନ୍ୟତା ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହା ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପଜଗତରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଆସନ ପ୍ରଦାନ କଲା । ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ପର୍କରେ ‘ଗଳ୍ପବିଚିତ୍ରା’ର ଉପୋଦ୍‌ଘାତରେ ଅଧ୍ୟାପକ ମହାପାତ୍ର ନୀଳମଣି ସାହୁ ଲେଖିଥିଲେ । – “ଲେଖକ ତାଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ଗଳ୍ପରେ ଆତ୍ମସଚେତନ ଅନୁଭୂତିପ୍ରବଣ ବ୍ୟକ୍ତି ମାନସରେ ମଗ୍ନ । ଅବଚେତନ ଭିତରୁ ବହୁ ନିଗୁଢ଼ ସୁକୁମାର ଏଷଣା, ପୁଣି ବାସନାଲୋକରେ ବହୁ ସୂକ୍ଷ୍ମଭାବ ଓ ରସର ନିରାକାର ସତ୍ତାମାନେ ଏକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଭିତରେ ଆକସ୍ମିକ ଭାବେ ଏକ ନାଟକୀୟ ହଟ୍ଟକାରିତାରେ ସାକାର ହୋଇଉଠନ୍ତି; କେବଳ ଚମତ୍କାରିତା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ବୋଲି ନୁହେଁ, ସେହି ଅସମ୍ଭବ ସମ୍ଭାବନାମାନେ ପାଠକର ତନ୍ମୟ ଚିତ୍ତକୁ ସମ୍ମୋହିତ ବିଶ୍ଵାସରେ ଏକ ଭାବମୟ ଜଗତ ଭିତରକୁ ଟାଣିନିଅନ୍ତି । ଏକ ସଚେତନ ବାକ୍‌ଯମ ବାକ୍ୟବିନ୍ୟାସରେ କିଞ୍ଚିତ୍ ତିର୍ଯ୍ୟକ ରସିକତା ସହ ଏକ ବିତର୍କିତ ଚତୁର ନିର୍ଲିପତାରେ ସ୍ଵର ତାଙ୍କ ଶୈଳୀର ବିଶେଷତ୍ଵ ।’’

କଥାଶିଳ୍ପୀ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଦାସ ତାଙ୍କର ଗଳ୍ପ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ଓ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀଦ୍ଵାରା ପୁରସ୍କୃତ ଓ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ସାରଳା ପୁରସ୍କାରଦ୍ଵାରା ସେ ମଧ୍ଯ ସମ୍ମାନିତ । ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପ ସୃଷ୍ଟିରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି ସେ ଅନେକ ସମୟରେ ବହୁ ଗଳ୍ପକୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ବିଦେଶୀ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେହି ଗଳ୍ପକୁ ସେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପଲେଖାର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି ବୌଦ୍ଧିକ ମନନଶୀଳତା ଓ ସୂକ୍ଷ୍ମ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ ।

ମଣିଷ ବାହାରକୁ ଯାହା ଦେଖାଇ ହେଲେ ବି ଅନ୍ତର ଭିତରେ ସେ ତାହା ନୁହେଁ । ମଣିଷର ଏହିଭଳି ଅସହାୟତାବୋଧ ଓ ବିଫଳତାକୁ ମନୋଜ ଦାସ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଗଳ୍ପରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ନିଜସ୍ବ ଗଳ୍ପ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କହନ୍ତି – ‘ମଣିଷର ଅସହାୟତାକୁ ଚିତ୍ରଣ କରି ମୁଁ ତା’ପାଇଁ ଅନ୍ୟଠାରୁ ସହାନୁଭୂତି ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ଚାହେଁ । ରାଜନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ କେହି କ୍ଷମତା ଅଥବା ଅନ୍ୟ କେହି ଧର୍ମର ମୁଖାଧରି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ଏଇ ମୁଖାତଳେ ଥିବା ତା’ର ପ୍ରକୃତ ଅସହାୟ ଅବସ୍ଥା କଥା ଭାବି ମୁଁ ଅଭିଭୂତ ହୁଏ ଏବଂ ଜଣେ ଜୀବନ୍ତ ଶିଳ୍ପୀଭାବରେ ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ତା’ର ମୁଖା ଖୋଲେ, ମୁଖର ଆକୃତି ଗଳ୍ପରେ ରୂପଦିଏ, ତାହା କିଛି ପରିମାଣରେ ତିତ୍ୟିକ ବ୍ୟଙ୍ଗରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।’

ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ବିଶେଷ ଭାବରେ କାହାଣୀଧର୍ମୀ ଓ ସୁଖପାଠ୍ୟ । ସେ ଗଳ୍ପ ଉପସ୍ଥାପନାରେ ନିଜେ ଦୂରରେ ରହି ଗଭୀର ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ସହ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଶୁଣାଇଲା ଭଳି ଗଳ୍ପକୁ ଲେଖିଥା’ନ୍ତି । ଗଳ୍ପ ଭିତରେ ସେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥିବା ଲୌକିକ, ଅଲୌକିକ, ଇହଲୋକ ଓ ପରଲୋକର ପରିବେ ପାଠକଙ୍କୁ ମୁଗ୍ଧଚକିତ କରିଥାଏ । ଚିରନ୍ତନ ମାନବୀୟ ନୀତିବୋଧ ଓ ରୁଚିବୋଧକୁ ସେ ସୁକୁମାର ଶୈଳୀରେ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେଭଳି ଉପସ୍ଥାପନା ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିଥାଏ । ସେ ଯେ କେବଳ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ତାହା ନୁହେଁ, ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ହାସ୍ୟ କଥାବସ୍ତୁ । ତେଣୁ ସଂସ୍କୃତ, ବେଦ, ଉପନିଷଦୀୟ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଫକୀରମୋହନଙ୍କ କଥାସାହିତ୍ୟ ହେଉଛି ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପସାହିତ୍ୟର ଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ । ସମାଜର ଯାହାକିଛି ଦୋଷତ୍ରୁଟି ରହିଛି, ସେ ତାହାକୁ ମନୋମୁଗ୍ଧକର ଭାବେଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ମନୋଜ ଗଳ୍ପମାନସ ଆଶା-ଆଶଙ୍କା ବିବର୍ଜିତ ଏକ ନିର୍ଭିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ମାନସ । ଏ ମାନସ ଯେତିକି ବ୍ୟାପକ ସେତିକି ଗଭୀର । ଯେତିକି ଏହାର ଅଛି ବ୍ୟାପ୍ତି, ସେତିକି ଅଛି ଦୀପ୍ତି । ଏହା ବ୍ୟାପକ ଗଭୀର ଦୀପ୍ତିଯୁକ୍ତ ମାନସ ସଂଯତ, ଏକାଗ୍ର । ଏହାର ଦୀପ୍ତିରେ ଆଲୋକିତ ହୋଇଉଠିଲା ସମଗ୍ର ମଣିଷ ଜୀବନର ରହସ୍ୟଘନ ଭାବଧାରା । ଏହି ମାନସ ବାହ୍ୟଜଗତର ସ୍ଥୂଳବିଗ୍ରହ-ଲାଳସୀ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଅନ୍ତର୍ଜଗତର ଅନ୍ଧକାର କାରାକକ୍ଷରେ ଏହା ବିଚରଣ କରିଛି । ଯନ୍ତ୍ରଣାର କଂସକାରାକୁ ଭେଦକରି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ମାନବାତ୍ମାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି । ଏହି ହେତୁ ଏ ଗଳ୍ପମାନସ ହୋଇଛି ମାନବାତ୍ମାର ଯଥାର୍ଥ ଶିଳ୍ପୀ ।’’

ଗାଳ୍ପିକ ଦାସ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ଭୋଗରାଇଠାରେ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଏମ୍.ଏ.ପାଶ୍ କରିବାପରେ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବେ ନିଜର କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ କିଛିବର୍ଷ ପାଇଁ ଇଂରାଜୀ ଅଧ୍ୟାପକଭାବେ ଅଧ୍ୟାପନା
କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଶ୍ରୀମାଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହେଲାପରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀର ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରରେ ଅଧ୍ୟାପନା କରିବାକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ।

ମନୋଜ ଦାସ ସମ୍ପାଦକ ହିସାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ସେ କିଶୋର ବୟସରେ ହାତଲେଖା ପତ୍ରିକା ସମ୍ପାଦନା ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ । ପରେ ସେ ‘ଦିଗନ୍ତ’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦନା ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ସାର୍ଥକ କଳାସୃଷ୍ଟିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ‘HERITAGE’ ନାମରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ମାସିକ ଇଂରାଜୀ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇ ପତ୍ରିକାଟିକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି ।

ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ – କବିତା, କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, ନିବନ୍ଧ, ଉପନ୍ୟାସ, ସାହିତ୍ୟ ସମାଲୋଚନା, ଭ୍ରମଣ ସାହିତ୍ୟ ଆଦି ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗରେ ସେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଛନ୍ତି ଓ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ମଧ୍ୟ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ସାରସ୍ବତ କୃତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ‘ମନୋଜ ଦାସ କଥା ଓ କାହାଣୀ’, ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର’, ‘ଆବୁପୁରୁଷ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାହାଣୀ’, ‘ବିଷକନ୍ୟାର କାହାଣୀ’, ‘ଧୂମ୍ରାଭ ଦିଗନ୍ତ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାହାଣୀ’, ‘ଶେଷ ବସନ୍ତର ଚିଠି’, ‘ଆରଣ୍ୟକ’, ‘ସମୁଦ୍ର କ୍ଷୁଧା’, ‘ନନ୍ଦାବତୀର ମାଝି?, ‘ପଦଧ୍ଵନି’, ‘ଜୀବନର ସ୍ଵାଦ’, ‘ସରଳ ରାମାୟଣ’, ‘ଦୂରଦୂରାନ୍ତ’ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ଏବେ ମଧ୍ଯ ଅବିଶ୍ରାନ୍ତ ଭାବେ ଚାଲି ପତ୍ରପତ୍ରିକାର କଳେବରକୁ ମହିମାନ୍ବିତ କରାଉଛି ।

(ଖ) ଗଳ୍ପର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

‘ଆକାଶ କଇଁଛ’ ଗଳ୍ପଟି ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ ‘ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କର ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ ଗଳ୍ପର ଅନ୍ୟତମ ଗଳ୍ପ । ଗଳ୍ପଟିରେ କଥାକାର ମାନବେତର ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ, ଯିଏ ନିଜର ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ କାମନାକରି, ଅଧିକ କିଛି ଆଶାକରେ, ସେ କିପରି ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥାଏ, ତାହା କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ନାମକ କଇଁଛ ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । କଇଁଛର ଉଡ଼ିବା ଶକ୍ତି ନଥିଲେ ବି, ଅନ୍ୟର ସହାୟତାରେ ଉଡ଼ିବା ଦ୍ଵାରା ନିଜର ବଡ଼ପଣକୁ ଜାହିର୍ କରିବା ଓ ଯେଉଁ ସମୟରେ କଥା ନକହିବା କଥା, ସେ ସମୟରେ ପାଟି ଖୋଲିବା, ତା’ପାଇଁ ବିପଦର କାରଣ ହୋଇଛି । ଅର୍ଥାତ୍ କଇଁଛଟି ନିଜର ଅଦୂରଦର୍ଶିତା ପାଇଁ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ିଛି । କାରଣ ତା’ ଦୃଷ୍ଟିରେ ସେ ହୋଇଛି ସବୁଠାରୁ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଓ ଅନ୍ୟମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ବୁଦ୍ଧିହୀନ ।

ପୁନଶ୍ଚ କଇଁଛଟି ତଳେ ପଡ଼ିଗଲା ପରେ, ତାହା ସମ୍ପର୍କରେ ଜ୍ୟୋତିଷ ପଞ୍ଜିକାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କବିରାଜ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଅଭିମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ସମସ୍ତ ଭିତରେ ରହିଛି କଇଁଛର ସୁସ୍ବାଦୁ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରିବାର ଇଚ୍ଛା । ଶେଷରେ ରାଜା ଅତି ଚତୁରତାର ସହିତ କଇଁଛ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟର ଦୂତକୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମ୍ପର୍କରେ ଚେତାବନୀ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି ।

(ଗ) ଗଳ୍ପର ସାରକଥା :

ଉପତ୍ୟକା ଭିତରର ସରୋବରର ଜଳ ଥିଲା ସ୍ଵଚ୍ଛ । ପରିବେଶ ଥିଲା ସବୁଜ । ମାତ୍ର ସେହି ସରୋବରରେ ରହୁଥ‌ିବା କଇଁଛ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ, ସେଠାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ନଥିଲା । ସେ ଚାହୁଁଥିଲା ଦୂରର ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ସେ ପାରିରେ ଥ‌ିବା ସ୍ୱଚ୍ଛତର ସରୋବରକୁ । କାରଣ ସେ ମନେ ମନେ ଭାବିଥିଲା ସେଠିକାର ପରିବେଶ, ଏଠିକାର ପରିବେଶଠାରୁ ଆହୁରି ସୁନ୍ଦର ଓ ସବୁଜ । ସେ ବିହଙ୍ଗଟିଏ ହୋଇଥଲେ ଏହି ପରିବେଶକୁ ଛାଡ଼ି ସେହି ପରିବେଶକୁ ଚାଲିଯାଆନ୍ତା । ଉଡ଼ିବାର ଶକ୍ତି ନଥ‌ିବାରୁ ସେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଧ୍ୟାର କଲା । ବେଳେବେଳେ କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କୂଳକୁ ଉଠିଆସେ । ମୁଦୁସମୀରଣରେ ବିଚରଣ କରେ । ଲତାପତ୍ର ଦେହରେ ଲାଗିଥିବା ଶିଶିରବିନ୍ଦୁକୁ ଚାଟିଦିଏ । କଅଁଳିଆ ଘାସଫୁଲକୁ ଚୋବାଇଦିଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଦୂରାନ୍ତରର ଅଜଣାକୁ ଜାଣିବାର ପିପାସା ତା’ର ବଢ଼େ ସିନା, କମେ ନାହିଁ ।

ଥରେ ଥରେ ସେ ଆଖିବୁଜି ବିମୁଗ୍ଧ କଳ୍ପନାରେ ଦେଖେ ଅଜବ ଦୃଶ୍ୟକୁ । ସେଠାରେ ସେ ଦେଖେ ଗୀତ ବୋଲୁଥୁବା ଗଛଲତାଙ୍କୁ । ମେଘମାଳାରୁ ସିଧା ଝରି ଆସୁଥ‌ିବା ସପ୍ତରଙ୍ଗର ନଦୀକୁ । ପୁଣି ଦେଖେ ନର-ଓ ବାନରଙ୍କର ଲାଙ୍ଗୁଡ଼ର ଉପଯୋଗିତା ସମ୍ପର୍କରେ ତର୍କସଭାକୁ ।

ପ୍ରତିବର୍ଷ ବର୍ଷାଋତୁରେ ସଙ୍କଟ ଓ ବିକଟ ନାମରେ ଦୁଇଗୋଟି ହଂସ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ସେପାରିର ବୃହତ୍ତର ସରୋବରକୁ ଯିବା ବାଟରେ, ଏହି ସରୋବରରେ ସପ୍ତାହେ ବିଶ୍ରାମ ନେଉଥିଲେ । ବିଶ୍ରାମ ନେବା ଅବକାଶରେ ସେମାନଙ୍କ ସହିତ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବର ସମ୍ପର୍କ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରତି ବର୍ଷ କର୍ତ୍ତୁଗ୍ରୀବ ହଂସଯୁଗଳଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହୁଥିଲା । ହଂସଯୁଗଳ ମଧ୍ଯ କଚ୍ଛପର ଅନୁସନ୍ଧିତ୍ସା ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ ଥିଲେ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଦୂରଦୂରାନ୍ତରର କାହାଣୀ କହି, କଚ୍ଛପର ମନୋରଞ୍ଜନ କରୁଥିଲେ ।

ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତା ଯଥେଷ୍ଟ ନିବିଡ଼ ହେବାରୁ, କଚ୍ଛପଟି ସେମାନଙ୍କୁ ପର୍ବତ ସେପାଖରେ ଥ‌ିବା ସରୋବରକୁ ଯିବାର ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କଲା । ପ୍ରସ୍ତାବଟି ସନ୍ଦେହଜନକ ହେଲେ ବି, ସେମାନେ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ ଅର୍ଥକୋଶ ପଥଯାଏ କଇଁଛକୁ ଉଡ଼ାଇନେଲେ । କାରଣ ଖଣ୍ଡିଏ କାଠିର ଦୁଇପାଖକୁ ହଂସଦ୍ଵୟ କାମୁଡ଼ି ଧରିଥିଲାବେଳେ, ମଝିଟିକୁ କାମୁଡ଼ି ଧରିଥିଲା କଇଁଛ । ଅର୍ଷକୋଶଯାଏ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ ଗଲାପରେ ସେମାନେ ଏକ ଅନୁଚ୍ଚ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଅବତ୍‌ରଣ କଲେ ।

ପାହାଡ଼ର ଅବତରଣ କଲାପରେ, ସଙ୍କଟ କସ୍ତୁଗ୍ରୀବକୁ ଚେତାଇଦେଲା ଏଥର ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଉଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଆଉ ଏହି ସମୟରେ ଯେପରି ସେ କେବେବି ପାଟି ଖୋଲିବ ନାହିଁ । କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ହଂସଙ୍କ ସହିତ ଉଡ଼ିଥିବାରୁ ଅଧିକ ଭାବବିହ୍ବଳ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ସେ କହିଲା, ଏତିକି ମାତ୍ର କଥା କହିବାକୁ ଅବତରଣ କରିବାର କିଛି ଆବଶ୍ୟକତା ନଥୁଲା । କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଜାଣିପାରୁ ନଥିଲା ଯେ ଉଡ଼ୁଥିଲାବେଳେ ପଦିଏ କଥା ନୁହେଁ, ପାଟି ଖୋଲିବା ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ହଂସଟିର କୌଣସି କଥା ଶୁଣିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲା, ସେ ବରଂ ବିସ୍ମୟ ଓ ପୁଲକରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଥିଲା । ପୁନର୍ବାର କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ କାଠିକୁ ଦାନ୍ତରେ ଧରିବା ପୂର୍ବରୁ ଗଦ୍ ଗଦ୍ ହୋଇ କହୁଥୁଲା, ‘ଇତିହାସରେ ପ୍ରଥମ କଚ୍ଛପ ମହାକାଶଚାରୀ ଭାବରେ ମୋ ନାମ ଅମର ରହିବ।’’

ହଂସମାନେ ଏଥର ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଧ୍ଵ ସ୍ବଚ୍ଛନ୍ଦ ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସର ସହିତ କଚ୍ଛପକୁ ନେଇ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ି ଚାଲିଲେ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପକ୍ଷୀମାନେ ଉଦ୍‌ବେଗ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ କଚ୍ଛପ ପ୍ରତି ଅସୂୟା ପ୍ରକାଶ କରି ଅନେକ କଥା କହିଲେ । ଆକାଶରେ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ି ଯାଉଥଲାବେଳେ କେତେଜଣ ଗାଈଆଳ ଟୋକା, କଚ୍ଛପକୁ ପାଇବା ଆଶାରେ ହଂସ ସହିତ ତାଳଦେଇ ଦୌଡ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ମାତ୍ର ହଂସମାନେ ଯେତେବେଳେ ନଦୀ ଉପରେ ଉଡ଼ିଲେ, ସେତେବେଳେ ଟୋକାମାନେ ବାଧ୍ୟହୋଇ କୂଳରେ ଅଟକି ରହିଲେ । ଗାଈଆଳ ଟୋକାମାନେ ଅଟକି ଯିବାରୁ କମ୍ମୁଗ୍ରୀବକୁ ଆମୋଦିତ ଲାଗିଲା, ସେ ଖୁସିରେ ତାଳି ମାରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାକରି ମଧ୍ଯ ତାଳି ମାରିପାରିଲା ନାହିଁ ।

CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 13 ଆକାଶ କଇଁଛ

କମ୍ବୁଗ୍ରୀବର ଓଜନ ଯୋଗୁଁ ହଂସମାନେ ବେଶି ଉଚ୍ଚାରେ ଉଡ଼ିପାରୁ ନଥିଲେ । ତଳେ ନଦୀବକ୍ଷରେ ଡଙ୍ଗାରେ ଜଣେ ବୃଦ୍ଧ ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟାକୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଫେରୁଥିଲେ । ତରୁଣୀ ଭାର୍ଯ୍ୟାର ସୂଚନାତ୍ମକ ପ୍ରେରଣାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ, ବୃଦ୍ଧଟି ଉଠୁ ଉଠୁ ପଡ଼ିଯାଇଥିଲା । ଏହି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖି କମ୍ବୁ ‘ବୁଦୁ’ ବୋଲି କହି ଆସୁଥିଲେ ବି କଣ୍ଠରୁ କଥା ବାହାରକଲା ନାହିଁ ।

ଅସ୍ତମାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣ ପଡ଼ିଥିଲା ହଂସମାନଙ୍କର ଡେଣା ଉପରେ ଓ କଇଁଛର ମସୃଣ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନେ ସୁନେଲି ବର୍ଣ୍ଣର ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ।

ଅଦୂରରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା ରାଜନବରର ଶିଖର । ଇତି ମଧ୍ୟରେ କେହି ଜଣେ ଦୌଡ଼ିଯାଇ ରାଜାଙ୍କୁ ଏହି ଅଦ୍‌ଭୁତ ଦୃଶ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ବାଦ ଦେଇଥିଲା । ରାଜା ସମେତ ସମସ୍ତ ଦରବାରର ସଦସ୍ୟ ଛାତ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଇଥିଲେ, ଉଡ଼ନ୍ତା କଇଁଛକୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ।

ରାଜା ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖି କହିଲେ ‘ବିଚିତ୍ର’ । ମାତ୍ର ପାଖରେ ଥ‌ିବା ଜଣେ ବିଦେଶୀ ଦୂତ କହିଲା, ‘ବିଚିତ୍ର କ’ଣ ମଣିମା’, ଆମ ଦେଶରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଘୁଷୁରି ମଧ୍ୟ ଆକାଶରେ ଉଡ଼ିଥାଏ ।’ରାଜା ଏଥିରେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇ କହିଲେ, ‘ତୁମ ଦେଶରେ ଘୁଷୁରିଙ୍କର କ’ଣ ପର ଅଛି ନା ତୁମ ରାଜାଙ୍କର ଲାଞ୍ଜ ଅଛି ।’’ବାହାସ୍ଫୋଟ ମାରୁଥିବା ରାଜଦୂତର ପାଟି ଖନି ମାରିଯାଇଥଲା । ତଥାପି ନିଜ କଥାର ସତ୍ୟତା ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ କହିଥିଲା, ‘ଆମ ଘୁଷୁରିମାନେ ପକ୍ଷବନ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି, ଆମ ଛାମୁଙ୍କର ନାହିଁ ଲାଞ୍ଜ । କିନ୍ତୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ମଇଁଷି ଭଳି ବୃହଦାକାର ବିହଙ୍ଗମାନ ଅଛନ୍ତି । ଘୁଷୁରି ଉଡ଼ାଇନେବା ସେମାନଙ୍କର ସଉକ ।’’

ବିଦେଶୀ ଦୂତ କଥା ଶୁଣି ରାଜା କହିଲେ ‘ବିଚିତ୍ର’ ।

ରାଜା ଓ ଦୂତ କଥା ଶୁଣି କମ୍ବୁଗ୍ରୀବ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ଉଠିଲେ । ତା’ ପାଟିରୁ ବାହାରିପଡ଼ିଲା ଏକ ଅବଜ୍ଞାସୂଚକ ଶବ୍ଦ, ‘ବୁଦ୍ଦୁ’ ପରିଣତିରେ ସେ ଚକ୍ରବତ୍ ବୁଲି ବୁଲି ନଅର ଛାଡ଼ ଉପରେ ଶବ୍ଦକରି ଖସିପଡ଼ିଲା ।

ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ ଚମକି ପଡ଼ିଲେ । ହଂସଦ୍ଵୟ ବାଡ଼ିଖଣ୍ଡିକ ପକାଇ ଦେଇ ଚିତ୍କାର କରି ନଅର ଉପରେ ଚକ୍‌କର କାଟିବା ପରେ ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତୀ ଏକ ଗଛ ଉପରେ ବସି ପଡ଼ିଲେ ।

ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ କଚ୍ଛପଟିକୁ ଘେରିଗଲେ । ସମସ୍ତେ ସୁଦୃଶ୍ୟ କଇଁଛକୁ ଦେଖି ତା’ର ମାଂସ ଖାଇବାପାଇଁ ମନରେ ଆଶାପୋଷଣ କଲେ । ମାତ୍ର ନିଜ ନିଜର ପଦର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରଖି ବିଭିନ୍ନ କଥା କହିଲେ ।

ଭୋଜନପ୍ରେମୀ ବିଶେଷଜ୍ଞ କହିଲେ, ‘ଏଇଟି ଦୁର୍ଲଭ ଧରଣର ସୁସ୍ବାଦୁ କଇଁଛ’ ।

କବିରାଜ କହିଲେ – ‘‘ସହସ୍ର ବର୍ଷରେ ଥରେ ଯାଇ ଶୂନ୍ୟରୁ କଚ୍ଛପ ବୃଷ୍ଟିହୁଏ । ଆଉ ସେ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ରୋଗବ୍ୟାଧ୍ ଓ ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାର ପ୍ରତିଷେଧକ ହୋଇଥାଏ ।’’

ଜ୍ୟୋତିଷ କହିଲେ – ଆଜିଠାରୁ ନଅଶହ ବର୍ଷ ନଅମାସ ନଅ ସପ୍ତାହ ପରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ, ଏହିପରି କଚ୍ଛପ ଶୂନ୍ୟରୁ ଖସିବ ।

ରାଜା ଚତୁରତାର ସହିତ କଚ୍ଛପ ମାଂସକୁ, ପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କୁ ଦେବାକୁ କହି ମୁଖ୍ୟପାଚକ ହାତରେ ଦେଇଦେଲେ । ସେନାପତି ନିଜର ଗଣ୍ଠିବାତରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ ଫାଳେ କଇଁଛ ମାଂସ ଖାଇବେ ବୋଲି ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖିଲେ । ସେନାପତିଙ୍କ କଥାଶୁଣି ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ସଭାସଦ୍‌ବର୍ଗ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରି ନୀରୋଗ ରହିବେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କଲେ । ରାଜଦୂତ ମଧ୍ୟ କହିଲେ, ଦୁଇ ମହାନ୍ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀଭାବ ରଖିବାକୁ ସେ କଇଁଛ ମାଂସ ଭକ୍ଷଣ କରିବେ । ଇତି ମଧ୍ୟରେ ରାଜାଙ୍କ ପାଇଁ ଛାତ ଉପରକୁ ସିଂହାସନ ଆସିଯାଇଥିଲା । ରାଜା ତହିଁରେ ଉପବେଶନ କରିବାରୁ ଅନ୍ୟମାନେ ତଳେ ବସିପଡ଼ିଥିଲେ ।

ରାଜା ସଭାସଦ୍‌ଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲେ, ଯାହାର ଅଧିକ ପ୍ରୟୋଜନ ସେ ନିଶ୍ଚୟ କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇବ । ମାତ୍ର ଏହି ଜୀବଟି ତଳକୁ ଖସିଲାବେଳେ କ’ଣ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ କହିଥିଲା, ତାହା ଶୁଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ଲମ୍ବକର୍ଣ୍ଣ ଥ‌ିବା ସଭାସଦ୍ କହିଥିଲା, ‘ଜୀବଟି ‘ବୁଦୁ’ ବୋଲି କହିଥିଲା ।’’

ରାଜା ଗୋଟି ଗୋଟି କରି ସମସ୍ତ ସଭାସଦ୍ ଓ ରାଜଦୂତକୁ, କିଏ ବୁଦ୍ଧି ହୋଇପାରେ ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ନିଜର ପଦବୀ ସୁରକ୍ଷା ଭୟରେ କେହି ନିଜକୁ ବୁଦୁ ବୋଲି କହିନଥିଲେ । ଅତିଥ୍ ଭାବରେ ରହିଥ‌ିବା ରାଜଦୂତ କେବେ ବୁଦୁ ହୋଇ ନପାରନ୍ତି, କାରଣ ସେ କୂଟନୈତିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଯୁକ୍ତ । ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ କେବଳ ମନ୍ତ୍ରୀ, ସେମାନେ କେବେହେଲେ ଏକାଧାରରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ବୁଦୁ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଯେଉଁ ସେନାପତି, ସର୍ବସମ୍ମୁଖରେ ଏପରିକି ବିଦେଶୀ ଦୂତଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ନିଜ ଗଣ୍ଠିବାତର ରହସ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଦେଲେ, ସେ ନିଶ୍ଚୟ ଜଣେ ବିଜ୍ଞ ।

ଏହିପରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଲା ପରେ, ରାଜା ନିଜକୁ ବୁଦ୍ଧି ବୋଲି କହି କାନ୍ଦି ଉଠିଲେ । କିନ୍ତୁ ରାଜା ବୁଦ୍ଧି ହେଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସମଗ୍ର କଚ୍ଛପ ମାଂସ ଖାଇ ବୁଦୁ ବ୍ୟାଧିରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ତେଣୁ ସଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା କଚ୍ଛପ ମାଂସକୁ ରାଜା ଏକାକୀ ଖାଇଥିଲେ ।

ତତ୍‌ପରେ ସେ ସଭାସଦ୍‌ଙ୍କୁ ଚୁପ୍ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଯେଉଁ ରାଜଦୂତ ରାଜାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଅସମ୍ଭବ କଥାକହି ବାହାବା ନେବାକୁ କହିଥିଲା, ତା’ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଥିଲେ, ‘ଶୁଣ ଦୂତ ମହାଶୟ ! ମାସଟିଏ ସମୟ ଦେଲି | ତମ ରାଜ୍ୟରେ ସୁଲଭ ଥିବା ମଇଁଷି ଆକାରର ବିହଙ୍ଗରୁ ହଳେ ନେଇଆସ । ନ ହେଲେ ତମ ରାଜ୍ୟ ଆମର ଏକ ତାଲୁକରେ ପରିଣତ ହେବ । ଦୀର୍ଘକାଳ ହେବ ଆମ୍ଭେ କୌଣସି ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟରେ ହାତ ଦେଇନାହୁଁ; ଫଳରେ ଆମ ସୈନ୍ୟମାନେ ମୋଟେଇ ଯାଇଛନ୍ତି, ସେନାପତି ଗଣ୍ଠିବାତ ଭୋଗୁଛନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧଟିଏ ଅଭାବର ଏ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ସିନା ।’’

ରାଜା ଚତୁରତାର ସହିତ କେବଳ କଇଁଛ ମାଂସ ଖାଇଲେ ନାହିଁ, ବରଂ ରାଜ୍ୟର ପାରିଷଦଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ କର୍ମର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଇଦେଲେ ।

ହାସ୍ୟ ଓ ବ୍ୟଙ୍ଗ ମାଧ୍ୟମରେ ଗାଳ୍ପିକ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚରିତ୍ରଙ୍କର ମନୋଭାବକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।