Class 10

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Physical Science Important Questions Chapter 6 ଆଲୋକ- ପ୍ରତିଫଳନ ଓ ପ୍ରତିସରଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha 10th Class Physical Science Important Questions Chapter 6 ଆଲୋକ- ପ୍ରତିଫଳନ ଓ ପ୍ରତିସରଣ

Objective Type Questions with Answers 

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଓ ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମି ମଧ୍ଯରେ 80° କୋଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଆପତନ କୋଣର ପରିମାଣ କେତେ ଡିଗ୍ରୀ ?
ଉ –
0°

2. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ପୋଲ୍ ଉପରେ ଦର୍ପଣର ପୃଷ୍ଠପ୍ରତି କ’ଣ ହେବ ?
ଉ –
ଅଭିଲମ୍ବ

3. ପୋଲ୍ ଓ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
ଉ
ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ

4. ଦନ୍ତ ଚିକିତ୍ସକମାନେ କେଉଁ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ?
ଉ
ଅବତଳ

5. ସାଧାରଣତଃ ଗାଡି ଚାଳକ ପଛପାଖ ଦେଖୁବାପାଇଁ ଗାଡ଼ିରେ କେଉଁ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ?
ଉ
ଉତ୍ତଳ

6. ପ୍ରତିସରଣରେ ଆପତନ କୋଣ ଶୂନହେଲେ ପ୍ରତିସରଣ କୋଣ କେତେ ଡିଗ୍ରୀ ହେବ ?
ଉ
45°

7. ବସ୍ତୁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣର କେଉଁଠାରେ ରହିଲେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବାସ୍ତବ, ଓଲଟା ଓ ସମାନ ଆକାରର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ. ହୁଏ ?
ଉ
ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର

8. ସୋଲାର କୁକର୍‌ରେ କେଉଁ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
ଉ
ଅବତଳ ଦର୍ପଣ

9. ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାନ ପାଇଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ ହେବ ?
ଉ
P ଓ F ମଧ୍ୟରେ

10. ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 10 cm ଓ ବସ୍ତୁଟି 20 cm ଦୂରରେ ଅଛି । ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି କ’ଣ ହେବ ?
ଉ
ବାସ୍ତବ ଓ ସମାନ

11. ପୋଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତାକୁ କେଉଁ ସଙ୍କେତଦ୍ୱାରା ଲେଖାଯାଏ ?
ଉ
u

12. ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ସୃଷ୍ଟ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଆଭାସୀ, ସଳଖ ଓ ବସ୍ତୁଠାରୁ ଆକାରରେ ବଡ଼ । ତାହାହେଲେ ବସ୍ତୁ କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ?
ଉ
ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ଓ ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ମଧ୍ୟରେ

13. ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣରେ ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ ଭାବରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ପୋଲ୍ ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଆପତିତ ହେଲେ ତାହା କିପରି ଭାବରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ?
ଉ
ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ ଭାବରେ

14. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ନିକଟରେ 30 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ 20 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା । ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା କେତେ ?
ଉ
60 ସେ.ମି.

15. ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତାକୁ କେଉଁ ଚିହ୍ନ ରୂପେ ନିଆଯାଏ ?
ଉ
ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ

16. ଏକ ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ 6 m ଦୂରରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ-ଚତୁର୍ଥାଂଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ଦର୍ପଣଟି କ’ଣ ହେବ ?
ଉ
ଉତ୍ତଳ

17. ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ଉପର ଆଡ଼କୁ +Y ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ଉଚ୍ଚତାର ଚିହ୍ନ କ’ଣ ?
ଉ
ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ

18. u, v, f, R ସାଂଖିକ ମାନ ସ୍ଥାପନ କଲାବେଳେ ନୂତନ କେଉଁ ସଙ୍କେତ ପଥ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ ?
ଉ
କାର୍ଟେସିଆନ୍

19. ପରିବର୍ଦ୍ଧନ (m) ର ମୂଲ୍ୟ 1 ଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକୃତିଟି କ’ଣ ହେବ ?
ଉ
ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ତୁଳନାରେ କ୍ଷୁଦ୍ର

20. ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଓ ନିର୍ଗତ ରଶ୍ମି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ଦୂରତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
ଉ
ପାର୍ଶ୍ବବିସ୍ଥାପନ

21. ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କକୁ କେଉଁ ସଙ୍କେତ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ?
ଉ
n₂₀

22. ଆଲୋକ 1.50 ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ କାଚ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ କାଚ ଭିତରେ ଆଲୋକର ବେଗ କେତେ ?
ଉ
2 × 10₈ m/s

23. ଆଲୋକର ବାୟୁରେ ବେଗ ଓ ଅନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ବେଗର ଅନୁପାତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
ଉ
ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ

24. ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କର ଏକକ କ’ଣ ଅଟେ ?
ଉ
ଏକକ ବିହୀନ

25. ବାୟୁ ତୁଳନାରେ ଜଳର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ମୁଁ \(\frac { 4 }{ 3 }\)। ଜଳ ତୁଳନାରେ ବାୟୁର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କେତେ ?
ଉ
0.75

26. କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ସର୍ବନିମ୍ନ ?
ଉ
ଶୂନ୍ୟରେ

27. ଦର୍ପଣରେ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର ଦେଇ ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମିର ଆପତନ କୋଣ କେତେ ?
ଉ
0°

28. ବାୟୁରେ ଆଲୋକର ବେଗ 3 x 10⁸ m/s ଓ ମାଧ୍ୟମରେ 1.25 x 10⁸ m/s ହେଲେ ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କେତେ ?
ଉ
2.4

29. ଆୟତଘନାକାର କାଚ ସ୍ଲାବ୍‌ରେ କେତେ ଥର ପ୍ରତିସରଣ ହୁଏ ?
ଉ
ଦୁଇଥର

30. A, B, C ଓ Dର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ 1.5, 1.7, 1.3 ଓ 1.4 ହେଲେ କେଉଁଥିରେ ଆଲୋକର ବେଗ ସର୍ବାଧ‌ିକ ?
ଉ
C

31. ଏକ ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଆପତନ କୋଣ 30° ହେଲେ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣଟି କେତେ ?
ଉ
30°

32. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ କାହା ମଧ୍ୟଦେଇ ଗତି କରି ପ୍ରତିସୃତ ରଶ୍ମି ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷସହ ସମାନ୍ତର ଭାବେ ଗତିକରେ ?
ଉ
ଫୋକସ୍

33. ଲେନ୍ସର ସମସ୍ତ ଦୂରତା କେଉଁଠାରୁ ମପାଯାଏ ?
ଉ
ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର

34. ବସ୍ତୁର କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ ପାଇଁ ଉଭଳ ଲେନ୍ସରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଥାଏ ?
ଉ
F₁ ଠାରେ

35. ଏକ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ପାଇଁ ବସ୍ତୁକୁ କେଉଁଠାରେ ରଖୁବା ଆବଶ୍ୟକ ?
ଉ
F₁ ଓ O ମଧ୍ୟରେ

36. 10 ସେ.ମି. ଉଚ୍ଚତାର ଏକ ବସ୍ତୁ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ ଆଗରେ ରଖିଲେ ତା’ର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଲେନ୍ସର ପଛପଟେ 10 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଗଠିତ ହେଲା । ତେବେ ବସ୍ତୁଟି ଲେନ୍ସର କେଉଁଠାରେ ଥିଲା ।
ଉ
2F₁ ଠାରେ

37. ଏକ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର-ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 10 ସେ.ମି. ବସ୍ତୁକୁ କେଉଁଠାରେ ରଖୁଲେ ବସ୍ତୁଟି ଓଲଟା ଓ ବସ୍ତୁର ଆକାର ସହ ସମାନ ଆକାରର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହେବ ?
ଉ
20 ସେ.ମି ଦୁରରେ

38. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ ଆଡ଼କୁ ବସ୍ତୁଟି ଗତିକଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକାରରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
ଉ
ସମାନ ରହେ

39. ଅବତଳ ଲେନସ୍‌ରେ ପରିବର୍ତନ ସର୍ବଦା କେତେ ?
ଉ
1 ଠାରୁ ସାନ

40, ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍‌ର ସମ୍ମୁଖରେ ବସ୍ତୁ କେଉଁଠି ରହିଲେ ସମାନ ଆକାରର ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମିଳିପାରିବ ?
ଉ
ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର 2 ଗୁଣ ଦୂରତାରେ

41. ଉତ୍ତର ଲେନ୍ସର ପରିବର୍ଜନ – 1 ହେଲେ ବସ୍ତୁଟି ଲେନ୍ସର କେଉଁଠାରେ ରହିବ ?
ଉ
2F₁ ଠାରେ

42. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ 4 ଗୁଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଲେନ୍ସଠାରୁ 60 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଗଠିତ ହେଲେ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା କେତେ ?
ଉ
12 ସେ.ମି.

43. ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍‌ର ପରିବର୍ଦ୍ଧନ +6 ହେଲେ ବସ୍ତୁଟି କେଉଁଠି ରହିବ ?
ଉ
f ଓ O ମଧ୍ୟରେ

44. କାର୍ଟେସିଆନ୍ ପ୍ରଥା ଅନୁଯାୟୀ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
ଉ
f = \(\frac { uv }{ u-v }\)

45. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ 0.09 m ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ 36 cm ଠାରେ ଗଠିତ ହେଲେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କେତେ ?
ଉ
40

46. ଲେନ୍ସଗୁଡ଼ିକର ପାୱାର P₁, P₂, ଓ P₃, ହେଲେ ସମୂହ ପାୱାର P = କେତେ ?
ଉ
P₁ + P₂ + P₃

47. 25 cm ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଅବତଳ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କେତେ ?
ଉ
– 4D

48. ପାୱାର 4D ବିଶିଷ୍ଟ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ କାନ୍ଥଠାରୁ 50 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଅଛି । ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ କେତେ ଦୂରତାରେ ରଖିଲେ ଏହାର ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କାନ୍ଥରେ ପଡ଼ିବ ?
ଉ
50 ସେ.ମି.

49. A ଓ B ଉଁଭଳ ଲେନ୍‌ସଦ୍ବୟର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ଯଥାକ୍ରମେ 5 ସେ.ମି. ଓ 50 ସେ.ମି. । ଉକ୍ତ ଲେନ୍ସଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ କାହାର ପାୱାର କେତେ ?
ଉ
20 D ଓ 2 D

50. ଆୟତଘନାକାର କାଚର ମୋଟେଇ କମିଲେ ପାର୍ଶ୍ଵବିସ୍ଥାପନର ପରିମାଣ କ’ଣ ହେବ ?
ଉ
ପ୍ରଥମେ କମେ ଓ ପରେ ବଢ଼େ,

51. ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 20 ସେ.ମି. ହେଲେ ତାହାର ପାୱାର କେତେ ?
ଉ
5D

52. ମାଧ୍ୟମର ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ସେହି ମାଧ୍ୟମରେ ଆଲୋକର ବେଗ ପରସ୍ପରସହ କ’ଣ ?
ଉ
ସମାନ

53. ଉପରୁ ଏକ ଜଳପୂର୍ଣ ଟ୍ୟାଙ୍କକୁ ଚାହିଁଲେ 3m ଗଭୀର ଜଣାପଡ଼େ । ଜଳର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ 4/3 ହେଲେ ଟାଙ୍କିର ପ୍ରକୃତ ଗଭୀରତା
ଉ
4m

54. ଏକ ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 10cm | ଦନ୍ତର ବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖୁବାପାଇଁ ଜଣେ ଦାନ୍ତ ଓ ଦର୍ପଣକୁ କେତେ ଦୂରରେ ରଖୁବ ?
ଉ
8cm

55. ପତନ ରଶ୍ମି ଓ ଦର୍ପଣ ମଧ୍ୟରେ କୋଣର ପରିମାଣ 60° ହେଲେ ଆପତିତରଶ୍ମି ଓ ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମି ମଧ୍ୟରେ କୋଣର
ଉ
120⁰

56. ସିଧାସଳଖ ଲେନସ୍‌ ପାୱାର ମାପିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଯନ୍ତ୍ରଟିର ନାମ କ’ଣ ?
ଉ
ଜେନିଭାଲେନ୍ସ ମାପକ

B ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବିକୀର୍ଶନ ପରିଘଟଣାକୁ ବୁଝାଇବା ପାଇଁ ଆଲୋକକୁ ଏକ ………………. କହନ୍ତି ।
2. ବକ୍ରପୃଷ୍ଠଥବା ଦର୍ପଣକୁ ……………….. କହନ୍ତି ।
3. ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ବକ୍ର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଗୋଲକର ………………….. ଆଡ଼କୁ ରହିଥାଏ ।
4. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ବଜ୍ର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଗୋଲକର ………………….. ର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଥାଏ ।
5. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ………………… କହନ୍ତି ।
6. ପୋଲ୍ P ଓ ବକ୍ରତାକେନ୍ଦ୍ର C ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତା PC କୁ ……………….. କହନ୍ତି ।
7. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ଓ ଫୋକସ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତାକୁ ……………… କହନ୍ତି ।
8. ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଦ୍ଵାରକଠାରୁ ………………….. |
9. ……………. ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ସଳଖ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖହୁଏ ।
10. ଦର୍ପଣର ସୂତ୍ରଟି …………………. |
11. ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ‘C’ ଠାରେ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥିତି ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଅବସ୍ଥିତି ………………….. ଠାରେ ହୋଇଥାଏ ।
12. ଅବତଳ ଦର୍ପଣର F ଠାରେ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ସ୍ଥିତି ……………….. ଠାରେ ହୋଇଥାଏ ।
13. ………………… ଦର୍ପଣରେ ସର୍ବଦା ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
14. ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷ ପ୍ରତି ସମାନ୍ତର ରଶ୍ମିଗୁଚ୍ଛ ପ୍ରତିଫଳନ ପରେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ………………. ମଧ୍ୟରେଇ ଯାଏ |
15. ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ X ସେ.ମି. ଦୂରତାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ……………………….. ସେ.ମି. ହେବ ।
16. ………………… ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ବିସ୍ତୃତି ସୂଚାଏ ।
17. ଦର୍ପଣ ଉପରେ …………………. ଦିଗରୁ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଆପତିତ ହୁଏ ।
18. …………….. ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ।
19. ଶୂନ୍ୟରେ ଆଲୋକର ବେଗ ……………….. ମି. /ସେ. |
20. କ୍ରାଉନ୍ କାଚର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ …………………. |
21. ………………….. ର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।
22. ଲେନସ୍‌ର ……………………… ବିନ୍ଦୁଦେଇ ଯାଇଥ‌ିବା ରଶ୍ମି ବିପଥନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
23. ……………… ଲେନ୍‌ସକୁ ଅଭିସାରୀ ଲେନ୍ସ କହନ୍ତି ।
24. ଲେନ୍ସର ପାୱାରକୁ ………………………. ଏକକରେ ମପାଯାଏ ।
25. ଲେନ୍ସର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ………………… କହନ୍ତି ।
26. ସମତଳ ଦର୍ପଣର ପରିବର୍ଦ୍ଧନ …………………….. |
27. ଲେନ୍ସର ସମସ୍ତ ଦୂରତା ଲେନ୍ସର …………….. ଠାରୁ ମପାଯାଏ ।
28. …………………….. ଦର୍ପଣରେ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
29. 4 ମିଟର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଅବତଳ ଲେନ୍‌ସର ପାୱାର ……………….. ଡାୟପଟର୍ ।
30. ଆଲୋକ ପ୍ରତିସରଣ ନିୟମର ଆବିଷ୍କାରକ ………………………. |
31. ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ଓ ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଷର ଅନୁପାତ …………………….. |
32. ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 10 cm ଓ ବସ୍ତୁଟି 20 cm ଦୂରରେ ଅଛି । ତେବେ ପ୍ରତିବିମ୍ବଟି ……………………. ହେବ ।
33. …………………… ଲେନ୍ସରେ ସର୍ବଦା ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
34. ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥିତି 2F₁ ଠାରେ ଥିଲେ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଠାରେ ………………………. ଗଠିତ ହେବ ।
35. ଲେନସ୍ ଗୁଡ଼ିକର ପାୱାର P₁, P₂, P₃, ହେଲେ ସମୂହ ମୋଟ ପାୱାର P = …………… ହେବ ।
36. +2.0 D ଓ +0.25 D ପାୱାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲେନ୍ସ ମିଶିଲେ ତାହା ଗୋଟିଏ …………………. D ପାୱାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲେନ୍ସସର ସମତୁଲ୍ୟ ହୁଏ ।
37. ଲେନ୍ସ ଅଣୁବୀକ୍ଷଣରେ …………………. ଭାବେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
38. ଗୋଟିଏ ଚାମଚର ଭିତର ପାଖ …………………….. ଦର୍ପଣ ଆକାରର ।
39. ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ଦର୍ପଣଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ………………….. |
40. ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ଓ ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧର ଅନୁପାତ ……………………… |

Answer:
1. ତରଙ୍ଗ
2. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ
3. କେନ୍ଦ୍ର
4. କେନ୍ଦ୍ର
5. ପୋଲ୍
6. ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ
7. ଫୋକସ୍ ଦୂରତା
8. ବହୁତ ବେଶୀ
9. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ
10. \(\frac { 1 }{ u }\) + \(\frac { 1 }{ v }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
11. C
12. ଅନନ୍ତ ଦୂରତା
13. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ
14. ଫୋକସ୍
15. \(\frac { X }{ 2 }\)
16. ଦ୍ବାରକ
17. ବାମ
18. ଉତ୍ତଳ
19. 3 × 10⁸ ମି. / ସେ.
20. 1.52
21. ହୀରା
22. ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର
23. ଉତ୍ତଳ
24. ଡାୟପ୍‌ର
25. ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର
26. (+1)
27. ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର
28. ଅବତଳ
29. (-0.25)
30. ସ୍ଲେଲ୍
31. (1:2)
32. ବାସ୍ତବ ଓ ସମାନ
33. ଅବତଳ
34. 2F₂
35. P = P₁ + P₂ + P₃
36. +2.25 D
37. ଅଭିଦୃଶ୍ୟକ
38. ଅବତଳ
39. ସମାନ
40. 1 : 2 କିମ୍ବା 0.5

C ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ବା ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (x) ଲେଖ ।

1. ଅନେକ ଆଲୋକୀୟ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଏକାଧିକ ଲେନ୍ସ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
2. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ପାୱାର୍ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ।
3. ଲଘୁ ମାଧ୍ୟମରୁ ଘନ ମାଧ୍ୟମକୁ ଆଲୋକ ଗତି କଲେ ତାହାର ବେଗ ବଢ଼ିଯାଏ ।
4. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଲେନ୍ସ ମଝିରେ ଯେଉଁ କ୍ଷୁଦ୍ର ବୃତ୍ତାକାର ପରିସୀମା ଭିତରେ ଲେନ୍ସ ପ୍ରତିସରଣ କରେ ତାହାର ବ୍ୟାସକୁ ଲେନ୍ସର ଦ୍ଵାରକ କୁହାଯାଏ ।
5. ଅବତଳ ଲେନ୍ସରେ ସର୍ବଦା କ୍ଷୁଦ୍ର, ସଳଖ ଓ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
6. ଅବତଳ ଦର୍ପଣର x cm ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସେହିଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 2x ସେ. ମି. |
7. ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା – 10 cm ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା + 15 cm ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା + 6 |
8. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମଧ୍ଯରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତା 0 |
9. ବସ୍ତୁର ଏକ-ପଞ୍ଚମାଂଶ ଆକାରର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣଠାରୁ 18 ସେ.ମି. ଦୂରତାରେ ଗଠିତ ହେଲା । ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 18 ସେ.ମି. ।
10. ଦୁଇଟି ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମିର ପ୍ରତିଚ୍ଛେଦ ବିନ୍ଦୁରେ ସଳଖ ଆକାରର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
11. ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣରେ ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ ଭାବରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ପୋଲ୍ ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଆପତିତ ହେଲେ ତାହା ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ ଭାବେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ।
12. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ନିକଟରେ 30 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ 20 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା । ଲେନ୍ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 60 ସେ.ମି. ।
13. ଏକ ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ଯଥାକ୍ରମେ R ଓ f ହେଲେ, R = 2f ।
14. ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଆଗରେ 10 cm ଦୂରରେ ବସ୍ତୁଟି ରଖିଲେ 3 ଗୁଣ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ପାଇଁ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ 20 cm ଦୂରରେ ଗଠିତ ହେବ ।
15. ପରିବର୍ଦ୍ଧନ m = + 0.6 ଓ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା h₁ = 5 cm ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା 3 cm |
16. 20 cm ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଭିସାରୀ ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ 15 cm ଦୂରରେ ବସ୍ତୁଟି ରହିଲେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଅବସ୍ଥାନ – 30 cm |
17. 2 cm ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁର ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ 20 cm ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା 40 cm |
18. ପତିତ ରଶ୍ମି ଓ ନିର୍ଗତ ରଶ୍ମି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ଦୂରତାକୁ ପାର୍ଶ୍ଵ ବିସ୍ଥାପନ କହନ୍ତି ।
19. ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କକୁ n₁₂ ସଙ୍କେତ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
20. ଆଲୋକ 1.50 ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ କାଚ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ କାଚ ଭିତରେ ଆଲୋକର ବେଗ 2 x 10⁸ m/s |
21. ଏକ ପ୍ରତିସରଣ ପୃଷ୍ଠରେ ଆପତନ କୋଣ 60° ଓ ପ୍ରତିସରଣ କୋଣ 30° ହେଲେ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ 3 |
22. ସୋଲାର କୁକର୍‌ରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

Answer:
1.✓
2. x
3. F
4. ✓
5. ✓
6. x
7. ✓
8. ✓
9. x
10. x
11.✔
12.✔
13.✔
14. x
15. ✔
16.✔
17.✔
18.✔
19. x
20. ✓
21. ✓
22. x

D ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

E ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଆଲୋକର ବିକୀର୍ଶନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ
ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରୁଥିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଗତିପଥରେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅସ୍ଵଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ରଖିଲେ ଆଲୋକ ସେହି ଅତିକ୍ଷୁଦ୍ର ବସ୍ତୁ ପାଖରେ ବାଙ୍କିଯାଏ, ଏହାକୁ ଆଲୋକର ବିକୀର୍ଣ୍ଣନ କହନ୍ତି ।

2. ଧୁନିକ କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ତତ୍ତ୍ବ କ’ଣ ?
ଉ –
ଆଲୋକ କେବଳ ତରଙ୍ଗ ନୁହେଁ କି କେବଳ କଣିକା ନୁହେଁ । ଆଲୋକ ତରଙ୍ଗ ଓ କଣିକା ଉଭୟର ଗୁଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ । ଏହାକୁ ଆଲୋକର ଚୈତ ପ୍ରକୃତି କୁହାଯାଏ ।

3. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ବକ୍ରପୃଷ୍ଠ ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଫଳନକାରୀ ଦର୍ପଣକୁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ କହନ୍ତି ।

4. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଭ –
ଯେଉଁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଭିତର ଆଡକୁ ବକ୍ର ହୋଇ ରହିଥାଏ ତାହାକୁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?

5. ଡତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ଯେଉଁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ବାହାର ଆଡକୁ ବକ୍ର ହୋଇ ରହିଥାଏ ତାହାକୁ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ ।

6. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ବକ୍ର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ପୋଲ୍ କହନ୍ତି । ଏହା ସାଧାରଣତଃ (P) ଅକ୍ଷର ଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ ।

7. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ବଜ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ ଯେଉଁ ଗୋଲକର ଅଂଶ ହୋଇଥାଏ ସେହି ଗୋଲକର କେନ୍ଦ୍ରକୁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ର କହନ୍ତି ।

8. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଭ –
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ ଯେଉଁ ଗୋଲକର ଅଂଶ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଗୋଲକର ବ୍ୟାସାର୍ଷକୁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର୍ ବଜ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ କହନ୍ତି ।

9. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ଯେଉଁ ସରଳରେଖା ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଯୋଗକରେ ତାହାକୁ ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ

10. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ହୋଇ ଆପତିତ ହେଲା ପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମିଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରୁ ଆସିଲା ପରି ଜଣାପଡ଼େ । ଏହି ବିନ୍ଦୁକୁ ଉତ୍କଳ ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ କହନ୍ତି ।

11. ଦର୍ପଣର ଦ୍ଵାରକ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠର ବ୍ୟାସକୁ ଦର୍ପଣର ଦ୍ଵାରକ କହନ୍ତି ।

12. ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଓ ଫୋକସ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କଟି ଲେଖ ।
ଉ –
ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଦ୍ବାରକ ବିଶିଷ୍ଟ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ବଜ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍କ, ଏହାର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ଦୁଇଗୁଣ ଅଟେ । R = 2f

13. ଗୋଟିଏ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ 20 ସେ.ମି. ହେଲେ ଫୋକସ୍‌ର ଦୂରତା କେତେ ?
ଉ

14. ଯାନବାହାନର ପଛପାଖ ଦେଖୁବାପାଇଁ କାହିଁକି ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
ଉ –
ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ସର୍ବଦା ସଳଖ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ଏବଂ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଯାନବାହାନରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

15. ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ନିଶ୍ଚୟ କର, ଯାହାର ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ 32 ସେ.ମି. ।
ଉ –
R = 32 ସେ.ମି..,
R = 2f ⇒ f = \(\frac { R }{ 2 }\) = \(\frac { 32 }{ 2 }\) = 16 ସେ.ମି.., |
∴ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 16 ସେ.ମି..,

16. ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ 10 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ରଖିଲେ ସେହି ଦର୍ପଣ 3 ଗୁଣ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ କରେ । ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଅବସ୍ଥିତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
m = -3, u = – 10 cm
m = \(\frac { h’ }{ h }\) = – \(\frac { v }{ u }\) ⇒ – 3 = – \(\frac { v }{ u }\)
∴ v = 3u = 3 x (−10) = − 30 ସେ.ମି.., |
∴ ଦର୍ପଣ ଠାରୁ 30 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ବସ୍ତୁଥ‌ିବା ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହେବ ।

17. ନୂତନ କାର୍ଟେସିଆନ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିଫଳନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କଲାବେଳେ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଆଦୃତ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା ସମୁହକୁ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ନୂତନ କାର୍ଟେସିଆନ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା କହନ୍ତି ।

18. ବସ୍ତୁ ଦୂରତା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ଗୋଟିଏ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ଏହାର ପୋଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତାକୁ ବସ୍ତୁ ଦୂରତା (u) କୁହାଯାଏ ।

19. ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଦର୍ପଣର ପୋଠାରୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତାକୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦୂରତା (v) କୁହାଯାଏ ।

20. ଆଲେକର ପ୍ରତିସରଣ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ–
ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଗୋଟିଏ ମାଧ୍ୟମରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ମାଧ୍ୟମକୁ ଗତିକଲା ବେଳେ ଉଭୟ ମାଧ୍ୟମର ବ୍ୟବଧାନ ପୃଷ୍ଠରେ ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଦ୍ୱିତୀୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଗତି କରିବାକୁ ଆଲୋକର ପ୍ରତିସରଣ କୁହାଯାଏ ।

21. ପାର୍ଶ୍ଵ ବିସ୍ଥାପନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଓ ନିର୍ଗତ ରଶ୍ମି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଲମ୍ବ ଦୂରତ୍ବକୁ ପାର୍ଶ୍ଵ ବିସ୍ଥାପନ କହନ୍ତି ।

22. ଆଲୋକ ପ୍ରତିସରଣର ପ୍ରଥମ ନିୟମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଆପତିତ ରଶ୍ମି, ପ୍ରତିସୃତ ରଶ୍ମି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ଦୁଇଟି ସ୍ଵଚ୍ଛ ମାଧ୍ୟମର ବ୍ୟବଧାନ ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ରହେ ।

23. ଆଲୋକ ପ୍ରତିସରଣର ଦ୍ବିତୀୟ ନିୟମ ଲେଖ । କିମ୍ବା, ସ୍ମେଲଙ୍କ ପ୍ରତିସରଣ ନିୟମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାଧ୍ୟମ ଓ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବଣ୍ଟର ଆଲୋକ ପାଇଁ ଆପତନ କୋଣର ସାଇନ୍ ଓ ପ୍ରତିସରଣ କୋଣର ସାଇନ୍‌ର ଅନୁପାତ ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ।

24. ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କଣ ?
ଉ –
ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ତୁଳନାରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ମାଧ୍ୟମର ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କହନ୍ତି ।

25. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସକୁ ଅଭିସାରୀ ଲେନସ୍ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଉତ୍ତଳ ଲେନସ୍ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିକୁ କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ କରେ । ତେଣୁ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସକୁ ଅଭିସାରୀ ଲେନ୍ସ କହନ୍ତି ।

26. ଲେନସ୍‌ର ଦ୍ଵାରକ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଲେନସ୍‌ର ମଝିରେ ଯେଉଁ କ୍ଷୁଦ୍ର ବୃତ୍ତାକାର ପରିସୀମା ଭିତରେ ଲେନସ୍ ପ୍ରତିସରଣ କରେ ତାହାର ବ୍ୟାସକୁ ଲେନସ୍‌ର ଦ୍ଵାରକ କୁହାଯାଏ ।

27. ଲେନସ୍‌ର ପାୱାର୍‌ କ’ଣ ?
ଉ –
ଲେନସ୍‌ଦ୍ୱାରା ହେଉଥ‌ିବା ଅଭିସାରଣ ବା ଅପସାରଣର ମାତ୍ରାକୁ ଲେନସ୍‌ର ପାୱାର କହନ୍ତି । କିମ୍ବା, ଗୋଟିଏ ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ବିଲୋମୀକୁ ଲେନସ୍‌ର ପାୱାର କହନ୍ତି ।

28. ଲେନସ୍‌ର ପାୱାର ଏକକ କ’ଣ ଓ ଡାୟପ୍‌ଟର କଣ ?
ଉ –
ଲେନସ୍‌ର ପାୱାରର ଏକକ ଡାୟପ୍‌ଟର (D) ।
1 ମିଟର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ଥିବା ଲେନସ୍‌ର ପାଓ୍ବାରକୁ 1 ଡାୟପ୍‌ଟର କହନ୍ତି ।
1D = 1 ମି^-1. ବା 1m^-1.

29. ଅବତଳ ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 2 ମି. ହେଲେ, ତାହାର ପାୱାର କେତେ ?
ଭ –
P = \(\frac { 1 }{ f }\) = – \(\frac { 1 }{ 2 }\) ମି. =- 0.5 ଡାୟପ୍‌ଟର ।

30. ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି କ’ଣ ହେବ ଯେତେବେଳେ ପରିବର୍ତ୍ତନ + 4 ହେବ ।
ଉ –
ପ୍ରତିବିମ୍ବଟି ଆଭାସୀ, ସଳଖ ଓ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଏବଂ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।

31. କାର୍‌ର ହେଡ୍‌ଲାଇଟ୍‌ରେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ କାହିଁକି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
ଉ –
କାରର ହେଡ୍‌ଲାଇଟ୍‌ର ପ୍ରତିଫଳକ ରୂପେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ କାରଣ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଅଧ୍ଵ ଦୂରକୁ ପଡେ ।

32. ଯାନର ପଛପାର୍ଶ୍ଵ ଦେଖିବା ପାଇଁ କେଉଁ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଓ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଯାନର ପଛ ପାର୍ଶ୍ୱ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ସଳଖ, ଆଭାସୀ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ । ଯାନର ପଛପଟେ ଥିବା ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳର ଦୃଶ୍ୟ ଦର୍ପଣରେ ପରିଷ୍କାର ଦେଖ୍ହୁଏ ।

33. ଗୋଟିଏ ଲେନ୍ସର ପାୱାର – 2.0 D । ଏହାର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା କେତେ ? ଏହା କି ପ୍ରକାର ଲେନସ୍ ?
ଭ –
P = – 2.0 D,
P = \(\frac { 1 }{ f }\) ⇒ f = \(\frac { 1 }{ P }\) = \(\frac { 1 }{ -2.0 }\) ମି.
= – \(\frac { 1 }{ 2 }\) × 100 ସେ. ମି. = – 50 ସେ. ମି. |
ଲେନ୍ସର ପାୱାର ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହେତୁ ଏହା ଏକ ଅବତଳ ଲେନସ୍ ।

34. ଜଣେ ଡାକ୍ତର + 1.5 D. ପାୱାରର ସଂଶୋଧନକାରୀ ଲେନସ୍ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଲେନସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା କେତେ ?
ଜ –
– P = \(\frac { 1 }{ f }\) ⇒ 1.5 = \(\frac { 1 }{ f }\) ⇒ f = \(\frac { 1 }{ 1.5 }\) ମି. = \(\frac { 10 }{ 15 }\) ମି. = \(\frac { 2 }{ 3 }\) ମି. = + 0.67

35. ଆଲୋକର ଦ୍ଵୈତ ପ୍ରକୃତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଊ–
ଆଧୁନିକ କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ତତ୍ତ୍ବରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଆଲୋକ କେବଳ ତରଙ୍ଗ ନୁହେଁ କି କେବଳ କଣିକା ନୁହେଁ, ଏହା ତରଙ୍ଗ ଓ କଣିକା ଉଭୟର ଗୁଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ଏବଂ ଏହାକୁ ଆଲୋକର ଦ୍ଵୈତ ପ୍ରକୃତି କହନ୍ତି ।

36. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା ପାଇଁ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ଦୁଇଟି ସ୍ଥିତି ବିଚାର କରାଯାଏ ?
ଜ –
(a) ବସ୍ତୁ ଦର୍ପଣଠାରୁ ଅନନ୍ତ ଦୂରତାରେ ରହିଥ‌ିବ ।
(b) ବସ୍ତୁ ଦର୍ପଣ ନିକଟରେ ଏକ ପରିମିତ ଦୂରତାରେ ଥିବ ।

37. ଅବତଳ ଲେନ୍ସରେ କ୍ଷୁଦ୍ରାୟିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକାର ପାଇଁ ବସ୍ତୁକୁ କେଉଁଠାରେ ରଖାଯାଏ ?
ଉ –
ବସ୍ତୁକୁ ଅନନ୍ତ ଦୂରତା ଓ ଲେନ୍ସର ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ରଖାଯାଏ ।

38. କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ବସ୍ତୁ ରହିଲେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଓଲଟା, ବର୍ଣିତ ଓ ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହେବ ?
ଜ –
ଯେତେବେଳେ ବସ୍ତୁଟି (i) ଫୋକସ୍ ଉପରେ ଏବଂ (ii) F ଓ 2F ମଧ୍ୟରେ ରହିବ ସେତେବେଳେ ବାସ୍ତବ, ଓଲଟା ଓ ବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହେବ ।

39. ବସ୍ତୁର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାନ ପାଇଁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଓ ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହେବ ?
ଉ –
ବସ୍ତୁଟି ଫୋକସ୍ ଓ ଦର୍ପଣ ମଧ୍ୟରେ ରହିଲେ ବସ୍ତୁର ଆଭାସୀ ଓ ବର୍ଜିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହେବ ।

40. ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଆପତିତ ହେଲେ ପ୍ରତିଫଳିତ କୋଣର ପରିମାଣ କେତେ ହେବ ?
ଜ –
ଏଠାରେ ଆପତନ କୋଣ (i) = 0°
ତେଣୁ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣ (r) = 0° ହେବ ।

41. ଅବତଳ ଦର୍ପଣରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ବର୍ଦ୍ଧନ + 5 ହେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି କ’ଣ ହେବ ?
ଉ-
ଏଠାରେ m ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ( ଧନାତ୍ମକ) ତେଣୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବଟି ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ ଏବଂ ବସ୍ତୁଠାରୁ 5 ଗୁଣ ହେବ ।

42. ଗୋଟିଏ ଲେନ୍ସର ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ କିନ୍ତୁ ଦର୍ପଣର ଗୋଟିଏ ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ଥାଏ କାହିଁକି ?
ଭ –
ଲେନ୍‌ସର ଦୁଇଟି ପ୍ରତିସରଣକାରୀ ପୃଷ୍ଠ ଥିବାବେଳେ ଦର୍ପଣର ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିସରଣକାରୀ ପୃଷ୍ଠ ଥାଏ, ତେଣୁ ଲେନ୍ସର ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ଓ ଦର୍ପଣର ଗୋଟିଏ ପ୍ରମୁଖ ଫୋକସ୍ ଥାଏ ।

43. ଲେନ୍ସର ପାୱାର କ’ଣ ? ଏହାର ଏକକ ଲେଖ ।
ଭ–
ଲେନ୍‌ସଦ୍ଵାରା ହେଉଥିବା ଅଭିସାରଣ ଓ ଅପସାରଣର ମାତ୍ରାକୁ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କୁହାଯାଏ । ଲେନ୍ସର ପାୱାରର ଏକକ ଡାୟପ୍‌ଟର ।

44. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ ବସ୍ତୁ ଫୋକସ୍ F ଓ ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ରହିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ସ୍ଥିତି, ଆକାର ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି ଲେଖ |
ଜ –
ବସ୍ତୁଟି F₁ ଓ ‘O’ ମଧ୍ୟରେ ରହିଲେ ବସ୍ତୁ ଯେଉଁ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଛି ସେହି ପାର୍ଶ୍ବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ, ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମିଳିଥାଏ ।

45. ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଜ –
ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଅସ୍ଵଚ୍ଛ ମସୃଣ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ପଡ଼ିଲେ ତାହା ବସ୍ତୁକୁ ଭେଦ କରି ନପାରି ଯେଉଁ ମାଧମରୁ ଆସିଥାଏ ସେହି ମାଧ୍ୟମକୁ ଫେରିଯାଏ,ଏହାକୁ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ କହନ୍ତି ।

46. ସମତଳ ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି ଲେଖ ।
ଉ-
ସମତଳ ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସର୍ବଦା ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ ହୋଇଥାଏ ।

47. ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣର ଦ୍ଵାରକ ଓ ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ ?
ଜ –
ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣର ଦ୍ଵାରକ ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଷଠାରୁ ବହୁତ କମ୍ ।

48. ଦର୍ପଣର ସୂତ୍ର ଲେଖ ।
ଜ –
\(\frac { 1 }{ v }\) + \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)

49. ଲେନ୍ସର ସୂତ୍ର ଲେଖ ।
ଉ –
\(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)

50. ଲେନ୍‌ସର ପାୱାର ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ ?
ଜ –
P = \(\frac { 1 }{ f }\) ଲେନ୍ସର ଫୋକସ ଦୂରତାର ବିଲୋମୀକୁ ଲେନ୍ସର ପାଓ୍ବାର କୁହାଯାଏ ।

51. କାର୍ଟେସିଆନ୍ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଊ–
ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ ପ୍ରତିଫଳନ ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କଲାବେଳେ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଆଦୃତ ପ୍ରଥା ସମୂହକୁ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ କାର୍ଟେସିଆନ୍ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା କହନ୍ତି ।

52. ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପରିବର୍ଜନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପାଇଁ ସୂତ୍ର କ’ଣ ?
ଊ–
ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ଓ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା, ଅନୁପାତ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପରିବର୍ଦ୍ଧନ ଜଣାପଡ଼ିବ ।

53. n₂₁ କ’ଣ ?
ଊ–

54. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସକୁ ଅଭିସାରୀ ଲେନ୍ସ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
ଊ–
ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିଗୁଚ୍ଛକୁ କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ କରେ । ତେଣୁ ଉଭଳ ଲେନ୍ସକୁ କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ ବା ଅଭିସାରୀ ଲେନ୍ସ କୁହାଯାଏ ।

55. ଗୋଟିଏ 25 ସେ.ମି. ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କେତେ ?
ଊ–
ଲେନ୍‌ସ୍‌ର ଫୋକସ୍ ତୂରତା (f) = 25 ସେ.ମି. = \(\frac { 1 }{ 4 }\) ମି.
ଲେନ୍ସର ପାୱାର = P = \(\frac { 1 }{ f }\)

56. ଏକ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ପାୱାର 10 D ହେଲେ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା କେତେ ?
ଊ–
f = \(\frac { 1 }{ p }\) = \(\frac { 1 }{ 10 }\) = \(\frac { 1 }{ 10 }\) × 100 ସେ.ମି. = 10 ସେ.ମି.

F ପ୍ରଥମଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ବିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ : ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଭିତର ଆଡ଼କୁ :: ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ : ……………………… |
2. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ : ଗୋଲକର କେନ୍ଦ୍ର ଆଡକୁ :: ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ : …………………. |
3. ବକ୍ରତାକେନ୍ଦ୍ର : C :: ପୋଲ୍ : ……………… |
4. ପୋଲ୍ : ଦର୍ପଣ ଉପରେ :: ବକ୍ରତାକେନ୍ଦ୍ର : …………………. |
5. ଅନନ୍ତ ଦୂରତାରେ ବସ୍ତୁ : ପ୍ରତିବିମ୍ବ F ଠାରେ : F ଠାରେ ବସ୍ତୁ : ……………………. |
6. ବାସ୍ତବ : ଓଲଟା :: ଆଭାସୀ : …………………. |
7. ଆଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବ : ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ :: ଆଭାସୀ ଓ ବାସ୍ତବ : ……………………. |
8. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ : \(\frac { 1 }{ u }\) + \(\frac { 1 }{ v }\) = \(\frac { 1 }{ f }\):: ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ : …………………. |
9. ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : ବିଯୁକ୍ତ :: ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : ………………………. |
10. ମୂଳ ବିନ୍ଦୁରୁ ଡାହାଣକୁ : + ve :: ମୂଳବିନ୍ଦୁରୁ ବାମକୁ : …………………. |
11. ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ଉପରକୁ ଉଚ୍ଚତା : + ve :: ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ତଳକୁ ଉଚ୍ଚତା : …………………. |
12. ଭାସୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା : + ve :: ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା : …………………………… |
13. ପରିବର୍ଦ୍ଧନର ମୂଲ୍ୟ ଯୁକ୍ତଚିହ୍ନ : ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଆଭାସୀ :: ପରିବର୍ତ୍ତନ ମୂଲ୍ୟ ବିଯୁକ୍ତ ଚିହ୍ନ : …………………… |
14.
15. ଅବତଳ ଲେନ୍ସ : ଅପସାରୀ :: ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ : ……………….. |
16. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : + ve :: ଅବତଳ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : …………………. |
17. ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ସବୁଠାରୁ କମ୍ : ବାୟୁ/ଶୂନ୍ୟ :: ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ସର୍ବାଧ‌ିକ : ……………………. |
18. ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର : ଲେନ୍‌ସ :: ପୋଲ୍ : ……………….. |
19. ଗାଡ଼ିର ହେଡ୍ ଲାଇଟ୍ : ଅବତଳ ଦର୍ପଣ :: ଯାନବାହାନ ପଛପାର୍ଶ୍ବ ଦେଖୁ : …………………. |
20. ଦପଣ: \(\frac { 1 }{ v }\) + \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\) :: ଲେନ୍ସ : …………………. |
21. ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖ : ବାସ୍ତବ ପ୍ରତିବିମ୍ବ :: ଦର୍ପଣ ପଛ : ,…………………… |
22. ଜଳର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ : 1.33 :: କ୍ରାଉନ୍ କାଚ : ……………….. |
23. ଘନ ମାଧ୍ୟମ । ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ :: ଲଘୁ ମାଧ୍ୟମ : ……………………… |
24. ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : ପାୱାର :: ମିଟର : …………………. |
25. ପାୱାର : ଡାୟପ୍‌ଟର :: ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : ……………………. |
26. ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବଢିଲେ : ପାୱାର କମେ :: ପାୱାର ବଢ଼ିଲେ : ………………….. |
27. ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କମ୍ : ଆଲୋକୀୟ ଲଘୁ ମାଧ୍ୟମ :: ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ଅଧିକ : …………………….. |
28. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ : \(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\) :: ଅବତଳ ଲେନସ୍ : ……………. |
29. ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ : ପାୱାର ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ :: ଅବତଳ ଲେନ୍ସ : …………………….. |
30. ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : ବିଯୁକ୍ତ (-) :: ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା : ………………….. |

Answer:
1. ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ବାହାର ଆଡ଼କୁ
2. ଗୋଲକର କେନ୍ଦ୍ରର ବିପରୀତ
3. P
4. ଦର୍ପଣ ବାହାରେ
5. ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଅନନ୍ତ ଦୂରତାରେ
6. ସଳଖ
7. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ
8. \(\frac { 1 }{ v }\) + \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
9. ଯୁକ୍ତ
10. – ve
11. – ve
12. – ve
13. ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବାସ୍ତବ
14. (\(\frac{v_2}{v_1}\))
15. ଅଭିସାରୀ
16. (-ve)
17. ହୀରା
18. ଦର୍ପଣ
19. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ
20. \(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
21. ଆଭାସୀ
22. 1.52
23. ସାନ୍ଦ୍ରତା କମ୍
24. ଡାୟପଟର
25. ମିଟର
26. ଫୋକସ୍ ଦୂରତା କମ୍
27. ଆଲୋକୀୟ ଘନ ମାଧ୍ୟମ
28. \(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
29. ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
30. ଯୁକ୍ତ (+)

SUBJECTIVE TYPE QUESTIONS WITH ANSWERS

1. ନୂତନ କାର୍ଟେସିଆନ୍ ସଂକେତ ପ୍ରଥା କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରଚଳିତ ସାଙ୍କେତିକ ପ୍ରଥା କ’ଣ ଚିତ୍ର ସହ ବୁଝାଅ । ଦର୍ପଣପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସୂତ୍ର ଲେଖ । ଦର୍ପଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
କାର୍ଟେସିଆନ୍ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା : ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିଫଳନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କଲାବେଳେ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଯେଉଁ ଆଦୃତ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥାସମୂହକୁ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ନୂତନ କାର୍ଟେସିଆନ୍ ସଂକେତ ପ୍ରଥା କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରଥାରେ ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ କୁ ମୂଳବିନ୍ଦୁ ନିଆଯାଏ । ଦର୍ପଣର ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶୀ ପଦ୍ଧତିର X- ଅକ୍ଷରୂପେ ନିଆଯାଏ ।

ଆଦୃତ ସଙ୍କେତ ଓ ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

• ବସ୍ତୁକୁ ସର୍ବଦା ଦର୍ପଣର ବାମପାର୍ଶ୍ଵରେ ରଖାଯାଏ ।
• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ରହିଥ‌ିବା ଦୂରତାଗୁଡ଼ିକୁ ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ଠାରୁ ମପାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ଦୂରତାକୁ ମୂଳ ବିନ୍ଦୁର ଡାହାଣ ଆଡ଼କୁ + X ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ଯାହା ମୂଳବିନ୍ଦୁର ବାମ ଆଡ଼କୁ -X ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।
• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ଉପର ଆଡ଼କୁ +Y ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଯେଉଁ ଦୂରତା ବା ଉଚ୍ଚତା ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।
• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ଚଳ ଆଡ଼କୁ –Y ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ଲମ୍ବଭାବରେ ଯେଉଁ ଦୂରତା ମପାଯାଏ ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।

ଦର୍ପଣର ସୂତ୍ର :
ଏକ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ପୋଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା ‘u’, ପୋଠାରୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ‘v’ ସଙ୍କେତଦ୍ଵାରା, ପୋଲଠାରୁ ଫୋକସ୍ ଦୂରତାକୁ ‘f’ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
\(\frac { 1 }{ v }\) + \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\) ଏହାକୁ ଦର୍ପଣର ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ପରିବର୍ଦ୍ଧନ :
ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା (h’)ଓ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା (h) ର ଅନୁପାତକୁ ପରିବର୍ଜନ (m) କୁହାଯାଏ ।
m = \(\frac { h’ }{ h }\) = \(\frac { -v }{ u }\)

2. ଆୟତାକାର କାଚ ସ୍ଲାବ୍‌ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିସରଣର ପରୀକ୍ଷା କରି ପରୀକ୍ଷାଲବ୍‌ଧ ତଥ୍ୟ ଲେଖ । ଜଳରେ ଆଲୋକର ବେଗ 2 .25 x 10⁸ m/s ହେଲେ ଜଳର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । ଶୂନ୍ୟରେ ଆଲୋକର ବେଗ 3 x 10⁸ m/s
ଉ–
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ :
ଧଳା କାଗଜ ଫର୍ଦ୍ଦ, ଡ୍ରଇଂବୋର୍ଡ଼, ଡ୍ରଇଂପିନ୍, ଚାରୋଟି ଆଲପିନ୍, ମୁନିଆ ପେନ୍‌ସିଲ୍, ସ୍କେଲ, ଆୟତଘନାକାର କାଚ ସ୍ଲାବ୍‌ ।

ପର1କ୍ଷଣ :

• ତ୍ରଇଂ ବୋର୍ଡ଼ ଭପରେ ଏକ ଧଳା କାଖଜଫଦକୁ ଡ୍ରଇଂ ପିଦ୍ଵାରା ଲଗାଯାଉ । ଆୟତଘନାକାର କାଚ କ୍ଲବ୍‌କୁ କାଗଜ ମଝିରେ ରଖ୍ ବାହ୍ୟ ସୀମାରେଖାକୁ ପେନ୍‌ସିଲ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅଙ୍କନ କରି ABCD ନାମ ଦିଆଯାଉ ।
• କାଗଜ ଉପରେ E ଓ F ନାମକ ଦୁଇଟି ପିନ୍ ଭୂଲମ୍ବ ଭାବରେ ପୋତ ଯେପରିକି E ଓ F ର ମୁନକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖା AB ଧାର ପ୍ରତି ତୀର୍ଯ୍ୟକ ହେବ ।
  
• କ୍ଲବ୍‌ର ଅପର ପାର୍ଶ୍ବରେ G ଓ H ନାମକ ଆଉ ଦୁଇଟି ପିନ୍ କାଗଜ ଉପରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଏପରି ପୋତ ଯେପରିକି E ଓ F ପିଦ୍ଵୟର ମୂଳର ପ୍ରତିବିମ୍ବ G ଓ H ପିନର ମୂଳଦ୍ଵୟ ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାରେ ରହିବେ ।
• କାଗଜ ଉପରୁ ସବୁ ପିନ୍ ଓ ସ୍ଲାବ୍‌ କାଢ଼ିଦେଇ E ଓ Fର ସ୍ଥିତି ସୂଚିତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁକୁ କାଗଜ ଉପରେ ଯୋଗକରି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କଲେ ତାହା AB ଧାରକୁ ଠ ବିନ୍ଦୁରେ ସ୍ପର୍ଶ କରିବ । G ଓ H ପିନ୍‌ର ସ୍ଥିତି ସୂଚିତ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁ ଦୁଇଟିକୁ ଯୋଗକରି ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କଲେ ତାହା CD ଧାରକୁ ଠା’ ବିନ୍ଦୁରେ ସ୍ପର୍ଶ କରିବ ।
• O ଓ ଠି’କୁ କାଗଜ ଉପରେ ଯୋଗ କରାଯାଉ ଏବଂ \(\vec{EF}\) କୁ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରାଯାଉ ଏବଂ P ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିନ୍ଦୁକିତ ରେଖାଦ୍ଵାରା ବଦ୍ଧିତ କରାଯାଉ ।
• ଠ ଓ ଠ’ ଠାରେ ଯଥାକ୍ରମେ ଅଭିଲମ୍ବ NN’ ଓ MM’ ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ :

• ଠ ଠାରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ବାୟୁରୁ କାଚ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରି NN’ ଅଭିଲମ୍ବ ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କେଇ ଯାଇଛି ।
• ଠ’ ଠାରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି କାଚରୁ ବାୟୁକୁ ପ୍ରବେଶ କରିଛି ଏବଂ ଅଭିଲମ୍ବଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି ।
• ନିର୍ଗତ କୋଣ r₂, ଆପତିତ କୋଣ i ସହ ସମାନ
  ∠r₂ = ∠i |

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
(i) EO ହେଉଛି ଆପତିତ ରଶ୍ମି, ୦୦’ ହେଉଛି ପ୍ରତିସୃତ ରଶ୍ମି, O’H ହେଉଛି ନିର୍ଗତ ରଶ୍ମି ।

(ii) ନିର୍ଗତ ରଶ୍ମି O’H ଆପତିତ ରଶ୍ମି EO ସହ ସମାନ୍ତର । କାରଣ ଆୟତାକାର କାଚ କ୍ଲବ୍‌ର ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ପୃଷ୍ଠ AB ଓ.CDରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ବାଙ୍କିଯିବାର ପରିମାଣ ସମାନ ଓ ବିପରୀତ ।

(iii) ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ । ବଦ୍ଧିତ ଆପତିତ ରଶ୍ମି ଓ ନିର୍ଗତ ରଶ୍ମି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟବଧାନ ଜ୍ୱରଵ୍ଵକୁ ପାର୍ଶ୍ଵ ବିସ୍ଥାପନ କହନ୍ତି |
V = 2.25 × 10₈ m/s
C = 3 x 10₈ m/s, n = 660 ?
n = \(\frac { C }{ v }\)

3. ପ୍ରତିସରଣ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ । ନିୟମରୁ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ଉଦାହରଣ ସହ ଲେଖ । ଏକ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ଓ ଆଲୋକର ବେଗ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ ନିଗମନ କର ।
ଉ-
ଆଲୋକର ପ୍ରତିସରଣ : ଆଲୋକ ଗୋଟିଏ ସ୍ଵଚ୍ଛ ମାଧ୍ୟମରୁ ଆଉ ଏକ ସ୍ଵଚ୍ଛ ମାଧ୍ୟମକୁ ତୀର୍ଯ୍ୟକ ଭାବରେ ପ୍ରବେଶ କଲେ, ତାହାର ସଞ୍ଚାରଣ ଦିଗ ଦ୍ବିତୀୟ ମାଧ୍ୟମରେ ବଦଳିଯାଏ, ଏହାକୁ ଆଲୋକର ପ୍ରତିସରଣ କୁହାଯାଏ ।

ପ୍ରତିସରଣର ପ୍ରଥମ ନିୟମ :
ଆପତିତ ରଶ୍ମି, ପ୍ରତିସୃତ ରଶ୍ମି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ଦୁଇଟି ସ୍ଵଚ୍ଛ ମାଧ୍ୟମର ବ୍ୟବଧାନ ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିବେ । ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିବେ ।

ପ୍ରତିସରଣର ଦ୍ବିତୀୟ ନିୟମ : ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାଧ୍ୟମ ଓ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷର ଆଲୋକ ପାଇଁ ଆପତନ କୋଣର ସାଇନ୍ (sine) ଓ ପ୍ରତିସରଣ କୋଣର ସାଇନ୍ (sine)ର ଅନୁପାତ ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ।

ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ :
(a) ଆପତନ କୋଣ

• ପ୍ରତିସରଣ କୋଣ ‘r’ ହେଲେ ସ୍କେଲଙ୍କ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ \(\frac{\sin i}{\sin r}\) ସ୍ଥିରାଙ୍କ |
  ଏହାକୁ ପ୍ରଥମ ମାଧ୍ୟମ ତୁଳନାରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।
• ଯଦି ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ବାୟୁରୁ କାଚ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରେ, ତେବେ \(\frac{\sin i}{\sin r}\) କୁ ବାୟୁ ତୁଳନାରେ କାରର ପ୍ରତିସରଣୀଙ୍କ କହନ୍ତି ।
• ଯଦି ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଶୂନ୍ୟରୁ କାଚ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ତେବେ \(\frac{\sin i}{\sin r}\) କୁ ଶୂନ୍ୟ ତୁଳନାରେ କାରର ପ୍ରତିସରଣୀଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।
• ଯଦି ଆଲୋକ ରଶ୍ମି କାଚରୁ ବାୟୁ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ତେବେ \(\frac{\sin i}{\sin r}\) କୁ କାଢ ତୁଳନାରେ ବାୟୁର ପ୍ରତିସରଣୀଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

(b) ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ଏକକ ବିହୀନ ।

ଏକ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ଓ ଆଲୋକର ବେଗ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ :
ମନେକର ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମରୁ କାଚ ମାଧ୍ୟମକୁ ପ୍ରବେଶ କରୁଛି । ବାୟୁ ଓ କାଚରେ ଆଲୋକର ବେଗ ଯଥା କ୍ରମେ v₁ ଓ v₂ ବେଳେ

4. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିବିମ୍ବ କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏକ ସରଳ ପରୀକ୍ଷଣ ଦର୍ଶାଅ । ବସ୍ତୁର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ସ୍ଥିତି, ଆକାର ଓ ପ୍ରକୃତିଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଉ-
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ : ଅବତଳ ଦର୍ପଣ, ମିଟର ସ୍କେଲ୍, ଚକ୍‌ଖଣ୍ଡ, ଜଳନ୍ତା ମହମବତୀ, କାଗଜ, ପରଦା ।
ସଜ୍ଜ1କରଣ :

• ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ନିଅ । ଏହାର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ସନ୍ନିକଟ ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
• ଟେବୁଲ୍ ଉପରେ ଚଦ୍ଵାରା ଏକ ରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।
• ଏକ ଅବତଳ ଦର୍ପଣକୁ ଷ୍ଟାଣ୍ଡରେ ଲଗାଯାଇ ରେଖା ଉପରେ ଏପରି ରଖ ଯେମିତିକି ଦର୍ପଣର ପୋଲ ଠିକ୍ ରେଖା
• ପୂର୍ବରେଖା ସହିତ ସମାନ୍ତର ଭାବେ ଆଉ ଦୁଇଟି ରେଖା ଟାଣ ଯେପରିକି ପାଖାପାଖୁ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ରେଖା ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ସହିତ ସମାନ ହେବ ।
• ଉକ୍ତରେଖାର ସ୍ଥିତି ବର୍ତ୍ତମାନ ଦର୍ପଣର ପୋଲ (P) ଫୋକସ୍‌ବିନ୍ଦୁ (F) ଓ ବକ୍ରତାକେନ୍ଦ୍ର (C) ଭେଦ କରିବ, କାରଣ କ୍ଷୁଦ୍ର ଦ୍ବାରକ ବିଶିଷ୍ଟ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ବିନ୍ଦୁ (F) ଓ ତା’ର ପୋଲ (P) ଓ ବକ୍ରତାକେନ୍ଦ୍ର (C) ର ମଝିରେ ଥାଏ ।
• ଜଳୁଥିବା ମହମବତୀ ନେଇ ୯ ବିନ୍ଦୁର ପଛକୁ ଦୂରରେ ରଖ । ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ ଏକ କାଗଜ ପରଦା ରଖ । ପରଦାକୁ ଆଗପଛ କରି ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ, ତୀକ୍ଷ୍ଣ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ସେଠାରେ ପରଦାକୁ ସ୍ଥିର ରଖ୍ ବସ୍ତୁର ତା’ର ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି ଓ ସ୍ଥିତିକୁ ଲେଖ୍ ରଖ ।
• ମହମବତୀର ଆକାର ସହିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକାର ତୁଳନା କର । ଜଳନ୍ତା ମହମବତୀକୁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଯଥା :
  • C ଠାରୁ ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ
  • ଠିକ୍ C ଉପରେ
  • F ଓ C ମଧ୍ୟରେ
  • ଠିକ୍ F ଉପରେ
  • P ଓ F ମଧ୍ୟରେ ରଖ୍ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଅବସ୍ଥାନ ଓ ପ୍ରକୃତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ :

• ଅବତଳ ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା କୌଣସି ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି, ଅବସ୍ଥାନ ଓ ଆକାର ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ ସେହି ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
• ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନକୁ P, F ଓ C ବିଦୁ୍ୟତ୍ରୟକୁ ଭିତ୍ତିକରି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
• ବସ୍ତୁର କିଛି ଅବସ୍ଥାନ ପାଇଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବାସ୍ତବ ବା ଆଭାସୀ ହୁଏ । ଏହା ସଳଖ ବା ଓଲଟା କିମ୍ବା ବସ୍ତୁ ସହ ସମାନ, ଛୋଟ ବା ବଡ଼ ହୋଇ ପାରେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଗୋଟିଏ ବର୍ତ୍ତୁଳ ଦର୍ପଣରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ କେତେ ଦୂରରେ ରଖିଲେ ଏହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ 40 cm ଦୂରରେ ଏକ ପରଦାରେ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପରିବଦ୍ଧର୍ନ -1 ହେବ ?
ପ୍ରତିବିମ୍ବଟି ପରଦାରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବଟି ବାସ୍ତବ ଏବଂ ଦର୍ପଣଟି ଅବତଳ ଦର୍ପଣ |
V = – 40 cm, m = \(\frac { -v }{ u }\) = -1 ⇒ \(\frac { -(-40) }{ u }\) = – 1 ⇒ u = – 40 cm.
m = – 1 ହେତୁ ବସ୍ତୁ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଉଚ୍ଚତା ସମାନ ।
ତେଣୁ ବସ୍ତୁଟି ବକ୍ରତା କେନ୍ଦ୍ରଠାରେ ଅଛି ।
R = – 40 cm.
f = \(\frac { -40 }{ 2 }\) = – 20 cm
ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍‌ ଦୂରତା = 20 cm.

2. ଜଳ, ଆଲ୍‌କହଲ୍ ଓ ବେଞ୍ଜିନ୍‌ର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ 1.33, 1.36 ଓ 1.50 । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଲୋକର ବେଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । କେଉଁଥରେ ଆଲୋକର ବେଗ ସର୍ବନିମ୍ନ ଓ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲେଖ । (ଶୂନ୍ୟରେ ଆଲୋକର ବେଗ = 3 x 10⁸ ସେ.ମି. )
ଉ-
ଶୂନ୍ୟରେ ଆଲୋକର ବେଗ = 3 x 10⁸ m/s
ଜଳରେ ଆଲୋକର ବେଗ v₁ |

(ii) ଆଲ୍‌କହଲ୍‌ରେ ଆଲୋକର ବେଗ V₂ ହେଲେ,

(iii) ବେଞ୍ଜିନ୍‌ରେ ଆଲୋକର ବେଗ V₃

∴ ଜଳରେ ଆଲୋକର ବେଗ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଓ ବେଞ୍ଜିନ୍‌ରେ ଆଲୋକର ବେଗ ସର୍ବନିମ୍ନ ।

30 cm ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଲେନ୍ସ 20 cm ଦୂରରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଲେନ୍ସଠାରୁ କେତେ ଦୂରରେ ବସ୍ତୁଟି ଅଛି ? ରଶ୍ମି ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରି ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଦେଖାଅ ।
ଉ-
f’ = Φ – 30 cm, y = – 20 cm.
ଲେନ୍ସ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ,

ସୁତରାଂ ବସ୍ତୁଟି ଲେନ୍‌ସଠାରୁ –60 cm ଦୂରରେ ବା 2F ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

4. 30 cm ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସଠାରୁ 20 cm ଦୂରରେ 10 cm ଉଚ୍ଚତାବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ ଅଛି । ଏହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା, ପ୍ରକୃତି ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
h = 10 cm, u = – 20 cm, f = + 30 cm, v = କେତେ ? h’ = କେତେ ?
ଲେନ୍ସର ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ \(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
\(\frac { 1 }{ v }\) = \(\frac { 1 }{ f }\) + \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ 30 }\) + \(\frac { 1 }{ -20 }\) = – \(\frac { 1 }{ 60 }\)
v = – 60cm
m = \(\frac { h’ }{ h }\) = \(\frac { v }{ u }\) ⇒ m = \(\frac { h’ }{ 10 }\) = \(\frac { -60 }{ -20 }\)
ଆଭାସୀ, ସଳଖ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।

5. +2D ଓ – 4D ପାୱାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲେନ୍ସ ଦ୍ବୟର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ନିଶ୍ଚୟ କର । – 4D ପାଓ୍ବାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲେନ୍‌ସ୍‌ରୁ 100 ମି. ଦୂରରେ ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁର ଲେନ୍ସଠାରୁ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –

• ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ଫୋକ୍‌ସ ଦୂରତା : = f = \(\frac { 1 }{ D }\) = \(\frac { 1 }{ 2 }\)m = 50 cm
• ଅବତଳ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା = f = \(\frac { 1 }{ D }\) = \(\frac { 1 }{ 4 }\) ମି. = – 25 cm
• P = – 4D, u = 100 cm, v = ?
  ଲେନ୍ସ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, \(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\), \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ -25 }\) + \(\frac { 1 }{ -100 }\) = \(\frac { -5 }{ 100 }\) = – \(\frac { 1 }{ 20 }\)
  v = – 20 cm.

6. ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା କ’ଣ ? ଲେନ୍ସ ପାଇଁ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଉ –

• ବସ୍ତୁର ଦୂରତା, ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା, ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା, ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ଓ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ସଙ୍କେତ ଦେବାପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ନିୟମର ସମାହାରକୁ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା କୁହାଯାଏ ।
• ବସ୍ତୁର ଦୂରତା (u), ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା (v) ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା (f), ଲେନ୍ସର ଆଲୋକ କେନ୍ଦ୍ର ‘O’ ଠାରୁ ମପାଯାଏ ।
• ବସ୍ତୁ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ସମସ୍ତ ଦୂରତା (ଉଚ୍ଚତା )କୁ ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଭାବେ ଓ ମୁଖ୍ୟ ଅକ୍ଷତଳେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଭାବେ ନିଆଯାଏ ।

7. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିଫଳନ ପାଇଁ ପ୍ରଚଳିତ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ –

• ବସ୍ତୁକୁ ସର୍ବଦା ଦର୍ପଣର ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ରଖାଯାଏ । ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷ ସହିତ ସମାନ୍ତର ରହିଥ‌ି ଦୂରତାଗୁଡ଼ିକୁ ଦର୍ପଣର ପୋଠାରୁ ମପାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ଦୂରତାକୁ ମୂଳବିନ୍ଦୁର ଡାହାଣ ଆଡ଼କୁ X- ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ମପାଯାଏ, ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ଯାହା ମୂଳବିନ୍ଦୁର ବାମ ଆଡ଼କୁ X-ଅକ୍ଷ ଉପରେ ମପାଯାଏ, ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।
• ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ଉପର ଆଡ଼କୁ Y ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଯେଉଁ ଦୂରତା ବା ଉଚ୍ଚତା ମପାଯାଏ, ତା’କୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ପ୍ରମୁଖ ଅକ୍ଷର ତଳଆଡ଼କୁ Y-ଅକ୍ଷ ଦିଗରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଯେଉଁ ଦୂରତା ମପାଯାଏ, ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ନିଆଯାଏ ।

8. ଲେନ୍ସର ପାୱାର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଓ ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା 50 em ହେଲେ ତାହାର ପାୱାର କେତେ ?
ଉ –
(i)
ଲେନ୍‌ସଦ୍ଵାରା ହେଉଥ‌ିବା ଅଭିସାରଣ ଓ ଅପସାରଣର ମାତ୍ରାକୁ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କହନ୍ତି । ଏହା ଫୋକସ୍ ଦୂରତାଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ । ତେଣୁ ଗୋଟିଏ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ବିଲୋମୀକୁ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କୁହାଯାଏ । P = \(\frac { 1 }{ f }\) |

(ii) ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା f = 50 cm.
P = \(\frac { 1 }{ f }\) = \(\frac { 1 }{ 50 }\) = + 2D

(iii) ଅବତଳ ଲେନ୍ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା f = – 50 cm
P = \(\frac { 1 }{ f }\) = \(\frac { 1 }{ -50 }\) = -2D

9. ଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ କ’ଣ ? ଏହାର ନିୟମଦ୍ଵୟ ଲେଖ ।
ଉ – ଏକ ଚିକ୍କଣ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଆଲୋକ ପଡ଼ିଲେ ତାହାର ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଫେରିଯାଏ । ଆଲୋକର ଗତିପଥରେ ଏକ ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପ୍ରତିଫଳନ କୁହାଯାଏ ।

ପ୍ରତିଫଳନର ନିୟମ :

• ଆପତିତ ରଶ୍ମି, ପ୍ରତିଫଳିତ ରଶ୍ମି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ
• ଆପତନ କୋଣ ଓ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣ ସମାନ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତିଫଳନର ଏହି ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିଫଳକର ବଜ୍ରପୃଷ୍ଠତଳ ସମେତ ଯେକୌଣସି ପୃଷ୍ଠତଳ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ଅଟେ ।
  

10. ଲେନ୍ସ କ’ଣ ? ଏହାର ଅଭିସାରୀ ଓ ଅପସାରୀ ଧର୍ମ କ’ଣ ? ଏହି ଧର୍ମମାନଙ୍କର ପରିମାଣ ଲେନ୍ସର କେଉଁ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠଥ‌ିବା ଏକ ସ୍ବଚ୍ଛ ପ୍ରତିସରଣକାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠ ବା ଉଭୟ ପୃଷ୍ଠ ବକ୍ର ହୋଇଥିଲେ ତାକୁ ଲେନସ୍ କହନ୍ତି ।
• ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ମଝିଅଂଶ ଧାର ଅଂଶଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ମୋଟା ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିଗୁଚ୍ଛ ଲେନସ୍‌ ମଝିଆଡ଼କୁ (କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ) ଗତିକରେ । ଏହି ଧର୍ମକୁ ଅଭିସାରୀ ଧର୍ମ କହନ୍ତି । ତେଣୁ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସକୁ କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ ବା ଅଭିସାରୀ ଲେନ୍ସ କହନ୍ତି ।
• ଲେନ୍ସର ଦୁଇଟି ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ପୃଷ୍ଠ ଭିତର ଆଡ଼କୁ ପଶିଯାଇଥାଏ । ତେଣୁ ତାକୁ ଦ୍ବିଅବତଳ ଲେନ୍ସ କହନ୍ତି ।. ଏହାର ଧାର ଅଂଶ ମଝିଠାରୁ ମୋଟା । ଏହି ଲେନ୍ସର ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ଧାର ଆଡ଼କୁ ବଙ୍କାଇଥାଏ । ଏହି ଧର୍ମକୁ ଅଭିସାରୀ ଧର୍ମ ଏବଂ ଲେନ୍ସକୁ ଅଭିସାରୀ ଲେନ୍ସ କହନ୍ତି ।
• ଲେନ୍ସର ଅଭିସାରୀ ଓ ଅପସାରୀ ଧର୍ମର ପରିମାଣ ଲେନ୍ସର ପାୱାର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

11. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ ବସ୍ତୁକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇନେଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଅବସ୍ଥିତି ଓ ଆକାର କିପରି ବଦଳିଥାଏ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ ବସ୍ତୁକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇ ନେଇ ଅନନ୍ତ ଦୂରତାରେ ରଖିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଫୋକସ୍‌ରେ ଗଠିତ ହେବ । ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ଷୁଦ୍ର ବିନ୍ଦୁସମ ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ ବସ୍ତୁକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇ ଫୋକସ୍ଠାରେ ରଖିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ P ଓ F ମଧ୍ୟରେ ଗଠିତ ହୁଏ । ପ୍ରତିବିମ୍ବଟି ସଳଖ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୁଏ ।
• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ ବସ୍ତୁକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇ ନେଇ ଦର୍ପଣର ପୋଲ୍ ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ମଧ୍ଯରେ ରଖିଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ P ଓ F ମଧ୍ୟରେ ଗଠିତ ହେବ । ପ୍ରତିବିମ୍ବଟି ସଳଖ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ହେବ ।

12. ଲେନ୍ସର ସୂତ୍ର ଲେଖ । ପରିବର୍ତ୍ତନ କ’ଣ ବୁଝାଅ । ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସରେ ବସ୍ତୁଟି 12 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ରହି ପ୍ରତିବିମ୍ବ 24 ସେ.ମି.ଠାରେ ଗଠିତ ହେଲେ ପରିବର୍ଦ୍ଧନ କେତେ ?
ଉ –
ବସ୍ତୁର ଦୂରତା (u), ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା (v) ଓ ଫୋକସ୍ ଦୂରତା (f) ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ହେଲା \(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
ପରିବର୍ଦ୍ଧନ : ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ଓ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତାର ଅନୁପାତକୁ ଲେନ୍ସଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।

ବସ୍ତୁର ଦୂରତା (u) ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା (v) ହେଲେ, ପରିବର୍ତ୍ତନ (m) = \(\frac { h’ }{ h }\) = \(\frac { v }{ u }\)
ଗାଣିତିକ ପ୍ରଣର ସମାଧାନ :
ଏଠାରେ ଏ = 24 69.. 8 u = 12 69.a. I
∴ ପରିବର୍ଦ୍ଧନ (m) = \(\frac { v }{ u }\) = \(\frac { 24 }{ -12 }\) = – 2

13. ବର୍ତ୍ତୁଳ ଲେନ୍ସ ଓ ଦର୍ପଣରେ ଗଠିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଆଧାର କରି ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥ‌ିବା ଲେନସ୍ ଦର୍ପଣ ଯୋଡ଼ି ଲେଖ ।
ଉ –

• ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ ଓ ଅବତଳ ଦର୍ପଣପାଇଁ ବସ୍ତୁ ଫୋକସ୍ ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଆଭାସୀ, ସଳଖ ଓ ବର୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ବସ୍ତୁର ଅନ୍ୟ ଯେକୌଣସି ଅବସ୍ଥାନ ପାଇଁ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ବାସ୍ତବ, ଓଲଟା ଓ ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିର ହୋଇଥାଏ ।
• ଅବତଳ ଲେନ୍ସ ଓ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣପାଇଁ ବସ୍ତୁର ଯେକୌଣସି ଅବସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଆଭାସୀ, ସଳଖ ଓ ବସ୍ତୁ ତୁଳନାରେ ସାନ ହୋଇଥାଏ ।

14. ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ସୃଷ୍ଟ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

• ସମତଳ ଦର୍ପଣ ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସର୍ବଦା ଆଭାସୀ ଓ ସଳଖ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହି ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକାର ବସ୍ତୁର ଆକାର ସହିତ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
• ସମତଳ ଦର୍ପଣ ସମ୍ମୁଖରେ ବସ୍ତୁ ଯେତିକି ଦୂରରେ ଥାଏ ତାହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ ସେତିକି ଦୂରରେ ରହିଥାଏ ।
• ଏହି ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପାର୍ଶ୍ବ ଓଲଟା ହୋଇଥାଏ ।

ଅତିସଂଯିପ୍ର ଉତ୍ତରମ୍ଜଲକ ପ୍ରଣ୍ଟୋତ୍ତର

1. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ଦୁଇଟି ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
ଉ –

• କାର, ଟ୍ରକ୍, ବସ୍, ସ୍କୁଟର ଆଦି ଯାନଗୁଡ଼ିକରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ପଛପଟେ ଥିବା ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସଳଖ ଭାବେ
• ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଆଲୋକ ପାଇବା ପାଇଁ ରାସ୍ତା ବତୀଖୁଣ୍ଡରେ ଏହି ଦର୍ପଣକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

2. ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଓ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସକୁ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ରଖିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଫୋକସ୍ ଦୈର୍ଘ୍ୟର କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ କି ?
ଉ–

• ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପାଣି ଭିତରେ ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବନାହିଁ ।
• କିନ୍ତୁ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏଣୁ ପାଣି ଭିତରେ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ, ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ।

3. ଦର୍ପଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ କ’ଣ ଏବଂ ଏହାର ସୂତ୍ରଟି ଲେଖ ।
ଭ–

(i) ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲାବେଳେ ବସ୍ତୁର ଆକାର ତୁଳନାରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ କେତେ ପରିମାଣରେ ବର୍ଣିତ ହୋଇଛି ତାହାକୁ ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନ କହନ୍ତି । ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ଓ ବିସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତାର ଅନୁପାତଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।

(ii) ବସ୍ତୁର ଦୂରତା (u) ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା (v) ସହିତ ପରିବର୍ତନ (m) ର ସମ୍ପର୍କ ଅଛି । m ର ସର୍ମ୍ପର୍କ ଅଛି | m = \(\frac { h’ }{ h }\) = – \(\frac { v }{ u }\) |

4. ଲେନ୍‌ସକୁ ସ୍ପର୍ଶ ନକରି କହିପାରିବା କି ଏହା ଅବତଳ ବା ଉତ୍ତଳ ?
ଭ–

• ହଁ, ଦର୍ପଣକୁ ବହିପୃଷ୍ଠାର ଅତି ନିକଟରେ ରଖ୍ ବହିର ଲେଖାଗୁଡ଼ିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
• ଯଦି ଲେଖାଗୁଡ଼ିକ ବଡ଼ ବଡ଼ ଦେଖାଯିବ ତେବେ ଲେନ୍ସଟି ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସ, କିନ୍ତୁ ଯଦି ଲେଖାଗୁଡ଼ିକ ଅତି ସାନ ଦେଖାଯିବ ତେବେ ଲେନ୍ସଟି ଅବତଳ ଲେନ୍ସସ।

5. ଯାନବାହନରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ କାହିଁକି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
ଭ–

• ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସର୍ବଦା ସଳଖ ହୁଏ ଏବଂ ଏକ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଛୋଟ କରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ପଛରେ ଆସୁଥିବା ଯାନବାହନକୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ଯାନବାହନରେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

6. ଦାନ୍ତ ଡାକ୍ତରମାନେ ଦାନ୍ତର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖୁବାପାଇଁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି କାହିଁକି ?
ଭ–

• ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଆଗରେ ଫୋକସ୍‌ଠାରୁ କମ୍ ଦୂରତାରେ ବସ୍ତୁକୁ ରଗ୍‌ ବସ୍ତୁର ଏକ ସଳଖ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଦାନ୍ତ ଡାକ୍ତରମାନେ ଦାନ୍ତର ସଳଖ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖୁବାପାଇଁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ବସ୍ତୁର ଘନତା ଓ ଆଲୋକୀୟ ଘନତାଠାରୁ କିପରି ଭିନ୍ନ ?

7. ବସ୍ତୁର ଘନତା ଓ ଆଲୋକୀୟ ଘନତାଠାରୁ କିପରି ଭିନ୍ନ ?
ଭ–

• ଦୁଇଟି ମାଧ୍ୟମକୁ ତୁଳନା କଲେ ଯାହାର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ଅଧ୍ଵ ଥୁବ ତାହା ଅନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଆଲୋକୀୟ ଘନ ।
• ଯେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କମ୍ ତାହା ଆଲୋକୀୟ ଲଘୁ ମାଧ୍ୟମ । ଘନ ମାଧ୍ୟମ ଅପେକ୍ଷା ଲଘୁ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଲୋକର ବେଗ ଅଧ୍ଯକ ହୁଏ ।
• ଜଳର ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସାନ୍ଦ୍ରତା କିରୋସିନ୍‌ଠାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ କିରୋସିନ୍ ଜଳ ତୁଳନାରେ ଆଲୋକୀୟ ଘନ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ । ବସ୍ତୁର ଘନତା ତା’ର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

8. ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣଠାରୁ 30 ସେ.ମି. ଦୂରତାରେ ଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଆଭାସୀ ଓ 2 ଗୁଣ ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ ହେଲେ ବସ୍ତୁ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ କେତେ ?
ଭ–
(i) ଏଠାରେ ବପ୍ରୁର ଦୂରତା = 30 cm.
ପ୍ରତିବିମ୍ବର ପରିବର୍ଦ୍ଧନ m = +2
\(\frac { -v }{ u }\) = m ⇒ \(\frac { -v }{ -30 }\) = +2 ⇒ – v = – 60
∴ v = 60 ସେ.ମି. |

(ii) ଦର୍ପଣର ପଛପଟେ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହେବ ।
ବସ୍ତୁ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ = 60 – (–30) = 90 ସେ.ମି ହେବ ।

9. ଏକ ସମତଳ ଦର୍ପଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, m = +1 । ଏହାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
ଭ–

• m = +1 ର ଅର୍ଥ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଉଚ୍ଚତା ସହ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା ସମାନ ।
• ‘+’ ଚିହ୍ନର ଅର୍ଥ, ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସଳଖ ଓ ଆଭାସୀ ।

10. 60 cm ବକ୍ରତା ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ସମ୍ମୁଖରେ 15 cm ଦୂରରେ ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଅବସ୍ଥାନ ଓ ପରିବର୍ଦ୍ଧନ କେତେ ?
ଭ–
(i) u = – 15 cm, R = + 60 cm, f = + 30 cm.
V = କେତେ ? m = କେତେ ?
\(\frac { 1 }{ v }\) + \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\)
\(\frac { 1 }{ v }\) = \(\frac { 1 }{ f }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ 30 }\) – \(\frac { 1 }{ -10 }\) = \(\frac { 4 }{ 30 }\)
v = 7.5 cm
m = \(\frac { -v }{ u }\) = \(\frac { -15 }{ 7.5 }\) = 2
∴ ଆଭାସୀ ଓ 2 ଗୁଣ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।

11. 25 cm ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କେତେ ହେବ ?
ଭ–
ƒ= 25 cm = \(\frac { 25 }{ 100 }\) ମି. = \(\frac { 1 }{ 4 }\) ମି.
ଲେନ୍ସର ପାୱାର P = \(\frac { 1 }{ f }\) = \(\frac{1}{\frac{1}{4}}\) = 4 ଡାୟୋପ୍‌ଟର +4D.

12. 40 em ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଅବତଳ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କେତେ ?
ଉ-
f = – 40 cm = \(\frac { -40 }{ 100 }\) = – \(\frac { 1 }{ 25 }\) ମି.
P = \(\frac { 1 }{ f }\) = \(\frac{1}{\frac{-1}{25}}\) = -2.5 ଡାୟୋପ୍‌ଟର ।

13. ଲେନ୍ସର ପାୱାର କ’ଣ ? 20 cm ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଉତ୍ତଳ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କେତେ ହେବ ?
ଭ –
(i) ଲେନ୍ସ ପାୱାର – ଗୋଟିଏ ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତାର ବିଲୋମୀକୁ ଲେନ୍ସର ପାୱାର କହନ୍ତି । ଏହାକୁ ‘P’ ଅକ୍ଷରଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ ।
P = \(\frac { 1 }{ f }\), F = ଲେନ୍‌ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ।
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଏକକ ପଦ୍ଧତିରେ ଲେସର ପାଓ୍ବାରକୁ ଡାୟୋପ୍‌ଟର ଏବଂ ଏହାକୁ ‘D’ ଅକ୍ଷରଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ ।

(ii) f = 20 cm = \(\frac { 20 }{ 100 }\) = \(\frac { 1 }{ 5 }\) ମି.
ପାୱାର = P = \(\frac { 1 }{ f }\) = \(\frac{1}{\frac{1}{5}}\) 5 ଡାୟୋପ୍‌ଟର ।

14. ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କ’ଣ ?
ଉ-
(i) ପ୍ରଥମ ମାଧ୍ୟମ ଶୂନ୍ୟ ହେଲେ ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ତୁଳନାରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ ସେହି ମାଧ୍ୟମର ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ n₂₀ ବା n₂ ସଙ୍କେତ ଦ୍ବାରା ଦର୍ଶାଯାଏ ।

(ii) ଆଲୋକର ବେଗ ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ C ହୁଏ ଅନ୍ୟ ଏକ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଲୋକର ବେଗ v ହୁଏ, ତେବେ ଶୂନ୍ୟ ବା ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମ ତୁଳନାରେ ସେହି ମାଧ୍ୟମର ପରମ ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ n = \(\frac { C }{ v }\) ହେବ ।

15. ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ କ’ଣ ? ଏହାର ପ୍ରକାରଭେଦ ଦର୍ଶାଅ ।
ଊ –

• ଦର୍ପଣର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଯଦି ସମତଳ ନ ହୋଇ ବକ୍ର ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ବଜ୍ରପୃଷ୍ଠତଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଦର୍ପଣ ବା ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ କୁହାଯାଏ ।
• ବର୍ତ୍ତୁଳାକାର ଦର୍ପଣ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ।
  ଯଥା : ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ଓ ଉତ୍କଳ ଦର୍ପଣ

16. ଆଲୋକର ପ୍ରତିସରଣର ଦୁଇଟି ନିୟମ ଲେଖ ।
ଊ –

• ପତିତ ରଶ୍ମି, ପ୍ରତିସୃତ ରଶ୍ମି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁଠାରେ ଦୁଇଟି ସ୍ଵଚ୍ଛ ମାଧ୍ୟମର ବ୍ୟବଧାନ ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ରହେ ।
• ଦୁଇଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାଧ୍ୟମ ଓ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷର ଆଲୋକ ପାଇଁ ଆପତନ କୋଣର ସାଇନ୍ ଓ ପ୍ରତିସରଣ କୋଣର ସାଇନ୍‌ର ଅନୁପାତ ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ।
  \(\frac{\sin i}{\sin r}\) = ସ୍ଥିରାଙ୍କ । ଏହି ସ୍ଥରାଙ୍କକୁ ପ୍ରଥମ ମାଧ୍ୟମ ତୁଳନାରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରତିସରଣାଙ୍କ କହନ୍ତି ।

17. ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣର ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
ଊ –

• ଯାନବାହାନରେ ସାଧାରଣତଃ ପଛପାଖ ଦେଖୁପାଇଁ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣରେ ବସ୍ତୁ ଗୁଡ଼ିକର ସର୍ବଦା ସଳଖ, ସାନ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖାଯାଏ ।
• ରାସ୍ତା କଡ଼ରେ ଜଳୁଥିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଖୁଣ୍ଟରେ ଆଲୋକ ପ୍ରତିଫଳକ ରୂପେ ଉତ୍ତଳ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

18. ଆଲୋକର ଦ୍ଵୈତ ପ୍ରକୃତି କ’ଣ ?
ଊ –
(i) ଆଲୋକର ଗତିପଥରେ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଅସ୍ଵଚ୍ଛ କଣିକାଟିଏ ରଖୁ ସେହି କ୍ଷୁଦ୍ର ବସ୍ତୁ ପାଖରେ ବଙ୍କାଇଯାଏ । ଏହାକୁ ଆଲୋକର ପ୍ରକୃତିକୁ ସୂଚାଏ ।ଏହି ତତ୍ତ୍ଵଟି ଆଲୋକ ତରଙ୍ଗ
ଆଲୋକର କଣିକା ତତ୍ତ୍ଵକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରୁଛି ।

(ii) ପଦାର୍ଥ ଓ ଆଲୋକ ମଧ୍ଯରେ ହେଉଥିବା ପାରସ୍ପରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଲୋକ କଣିକା ସଦୃଶ ଗୁଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ । ତେଣୁ କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ତତ୍ତ୍ବ ଅନୁସାରେ ଆଲୋକ ଉଭୟ ତରଙ୍ଗ ଓ କଣିକାର ଗୁଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ । ଏହାକୁ ଆଲୋକର ଦ୍ଵୈତ ପ୍ରକୃତି କହନ୍ତି ।

19. ସନ୍ନିକଟ ଫୋକସ୍ କ’ଣ ବୁଝାଅ ?
ଊ –

• ଗୋଟିଏ ଅବତଳ ଦର୍ପଣ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଦେଖାଇଲେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇ କାଗଜ ଉପରେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଉଜ୍ଜଳ ବିନ୍ଦୁ ରୂପରେ ପଡେ । ଏହି ଉଜ୍ଜଳ ବିନ୍ଦୁ ଅବତଳ ଦର୍ପଣର ଫୋକସ୍ ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଅଟେ ।
• କାଗଜ ଉପରେ ଫୋକସ୍ ବିନ୍ଦୁରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଓ ଦର୍ପଣ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ସନ୍ନିକଟ ଫୋକସ୍ କହନ୍ତି ।

20. ଆଲୋକ ପ୍ରତିଫଳନର ଦୁଇଟି ନିୟମ ଲେଖ ।
ଊ –

• ଆଲୋକ ପ୍ରତିଫଳନ ବେଳେ ଆପତନ କୋଣ ଓ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
• ପତିତ ରଶ୍ମି, ପ୍ରତିଫଳନ ରଶ୍ମି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ

21. ଗୋଟିଏ 10 ସେ.ମି. ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଅଭିସାରୀ ଲେନ୍ସଠାରୁ 25 ସେ.ମି. ଦୂରରେ ଏକ 5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବସ୍ତୁ ରହିଛି । ପ୍ରତିବିମ୍ବର ସ୍ଥିତି, ପ୍ରକୃତି ଓ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଊ –
ଏଠାରେ h = 5 ସେ.ମି., u = – 25 ସେ.ମି., f = 10 ସେ.ମି.,
ଲେନ୍ସ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ,
\(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ u }\) = \(\frac { 1 }{ f }\) ⇒ \(\frac { 1 }{ v }\) – \(\frac { 1 }{ -25 }\) = \(\frac { 1 }{ 10 }\)
⇒ \(\frac { 1 }{ v }\) = \(\frac { 1 }{ 10 }\) – \(\frac { 1 }{ 25 }\) = \(\frac { 5-2 }{ 50 }\) = \(\frac { 3 }{ 50 }\)
⇒ v = \(\frac { 50 }{ 3 }\) ସେ.ମି.,
∴ ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଦୂରତା 16.66 ସେ.ମି. ।
ବର୍ଜନ (m) = \(\frac { h’ }{ h }\) = \(\frac { v }{ u }\) ⇒ \(\frac { h’ }{ 5 }\) = \(\frac{\frac{50}{3}}{-25}\)
⇒ \(\frac { h’ }{ 5 }\) = \(\frac { 50 }{ -3×25 }\) ⇒ h’ = \(\frac { 50×5 }{ -3×25 }\) = – 3.33 ସେ.ମି.,
∴ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଲେନ୍ସର ଅପରପାର୍ଶ୍ଵରେ ଗଠିତ ହେବ । ଏହା ବାସ୍ତବ, ଓଲଟା ଏବଂ ବସ୍ତୁଠାରୁ ସାନ ହେବ ।

22. 20 ସେ.ମି. ଓ 50 ସେ.ମି. ଫୋକସ୍ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଲେନ୍ସକୁ ଏକାଠି ଲଗାଇ ରଖାଯାଇଛି । ଏହି ସଂଯୁକ୍ତିର ପାୱାର ଆକଳନ କର ।.
ଊ –
ଗୋଟିଏ ଲେନ୍‌ପର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା f₁ = 20 ସେ.ମି., = \(\frac { 1′ }{ 5 }\) ମି.
ଲେନ୍ସର ପାୱାର P₁ = \(\frac { 1 }{ f }\) = 5D
ଅନ୍ୟ ଏକ ଲେନ୍ସର ଫୋକସ୍ ଦୂରତା t₂ = -50 cm = – \(\frac { 1 }{ 2 }\) ମି. P₂ = \(\frac{1}{f_2}\) = -2D
ଲେନ୍ସର ସମାହାର ପାୱାର (P) = P₁ + P₂ = 5D – 2D = 3D

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Important Questions Chapter 11 ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 History Important Questions Chapter 11 ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ

Subjective Type Questions With Answers

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ କିପରି ସମୟକ୍ରମେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା ଓ ଏହାର ଫଳାଫଳ କ’ଣ ହେଲା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ମିଶ୍ରଣ ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରମାନେ ସୁଶାସନ ଦେବାପାଇଁ ବିହିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଇନ ଓ ପ୍ରାଦେଶିକ ଆଇନ ପ୍ରଚଳନ କରାଗଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନେ ମହାଭାରତୀୟ ସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହୋଇଗଲେ ।
• ଗଣତନ୍ତ୍ରୀକରଣ ସହିତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସମୟକ୍ରମେ କେନ୍ଦ୍ରାଭିମୁଖୀ କରାଗଲା ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ
  ସମ୍ବିଧାନର ପରିଧ୍ ମଧ୍ୟକୁ ଅଣାଗଲା ।
• ପରେ ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ସେହି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।

୨। ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ କାହିଁକି ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନକୁ ପୂର୍ବ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିପାରିଲା ନାହିଁ ?
Answer:

• ୧୯୪୭ର ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିପାରିଲା ନାହିଁ ।
• ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଉଥ‌ିବା ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତ ଥିଲା ଅଖଣ୍ଡ ଭାରତର ସମୁଦାୟ ଭୂଭାଗର ୬୦ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ୪୦ ପ୍ରତିଶତ ଭୂଭାଗ ଏହି କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାମିଲ ହୋଇନଥିଲା ।
• ଏହି ଶତକଡ଼ା ୪୦ ଭାଗ ଅଞ୍ଚଳ ଛୋଟ ବଡ଼ ଶହ ଶହ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶାସନ କ୍ଷମତା ସେମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲା ।
• ୧୯୪୭ର ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ହୋଇଗଲେ ।
• ସେମାନେ ଚାହିଁଲେ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ମିଶିଯାଇ ପାରିବେ ଅଥବା ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇ ରହିପାରିବେ ବୋଲି ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଲା । ତେଣୁ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ଉପସ୍ଥିତି ଥିବାରୁ ସେମାନେ ଏକ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରିଲେ ନାହିଁ ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ୧୯୪୭ ଜୁଲାଇ ୨୫ ତାରିଖରେ ରାଜନ୍ୟମଣ୍ଡଳୀର ବୈଠକରେ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟର ମର୍ମବାଣୀ କ’ଣ ଥୁଲା ?
Answer:
୧୯୪୭ ଜୁଲାଇ ୨୫ ତାରିଖରେ ରାଜନ୍ୟମଣ୍ଡଳୀର ବୈଠକରେ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ବକ୍ତବ୍ୟ ମର୍ମବାଣୀ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାର ଥିଲା ।

1. ବ୍ରିଟିଶ୍ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶକ୍ତିର ଛତ୍ରଛାୟା ଅପସାରିତ ହେବା ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସ୍ବାଧୀନ ହୋଇ ଯାଇଛନ୍ତି ।
2. ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସୀମାକୁ ଲାଗିଥିବା ଦେଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବାନ୍ଧିବା ବିଧେୟ ।
3. କାରଣ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ବାସ କରୁଥିବା ପ୍ରଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ ଉନ୍ନତି ଚାହାନ୍ତି ଏବଂ ନବଗଠିତ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ମିଶି ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତର ସମୃଦ୍ଧି ଚାହାନ୍ତି ।

୨। ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଗଡ଼ଜାତ ବା ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର କିପରି ତତ୍ପର ହୋଇଉଠିଲେ ?
Answer:

• ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଗଡ଼ଜାତ ବା ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ଭାରତ ସରକାର ତତ୍ପର ହୋଇଉଠିଲେ ।
• ଏହାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସ୍ୱରୂପ, ୧୯୪୭ ଜୁନ୍ ୨୭ ତାରିଖରେ ଭାରତ ସରକାର ‘ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ’ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ।
• ଏହି ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ସଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଓ ଶାସନ ସଚିବ ହେଲେ ଭି.ପି. ମେନନ୍ । ଅଧ୍ଵକନ୍ତୁ, ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲ ୧୯୪୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୯ ତାରିଖରେ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଶାସକମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ।

୩ । ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ କ’ଣ ? ଏହା କିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ? ଏଥିରେ କି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ?
Answer:

• ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ ବା ଇନ୍‌ଷ୍ଟୁମେଣ୍ଟ ଅଫ୍ ଆକ୍‌ସେସନ୍ ହେଉଛି ଏକ ବୈଧାନିକ ବା ଆଇନ ଅନୁମୋଦିତ ଦସ୍ତାବିଜ୍ । ଏହି ଦସ୍ତାବିଜ୍‌ରେ ଭାରତ ସରକାର ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ସ୍ୱାକ୍ଷରକାରୀଦ୍ୱୟ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲେ ।
• ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଓ ଭି.ପି. ମେନନ୍ ଏହି ‘ମିଳନପତ୍ର’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ।
• ଏଥିରେ କେତେକ ସର୍ଭର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ଭାରତ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିପାରିବେ । ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ର ପ୍ରସ୍ତାବ ଅନୁଯାୟୀ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ଭାରତକୁ ତିନିଗୋଟି କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ।

୪ । ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ କ’ଣ ? ଏହା କାହିଁକି ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ସେମାନେ କାହିଁକି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇପାରି ନ ଥିଲେ ?
Answer:

1. ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ହେଉଛି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ।
2. ଏମାନେ ରାଜାମାନଙ୍କର ଅନୀତି, ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୋଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରୁଥିଲେ ।
3. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନେ ଏପରି ଉପୀଡ଼ିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିଲେ ଯେ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେବା ଅବକାଶ ସେମାନଙ୍କର ନ ଥିଲା ।

୫। ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିଠାରୁ ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତ ସହିତ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ମିଶାଇଦେବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କିଏ ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:

• ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିଠାରୁ ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତ ସହିତ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ମିଶାଇ ଦେଇ ସମସ୍ତ ଭାରତବାସୀଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମ୍ବିଧାନ ପରିଧ୍ ଭିତରକୁ ଆଣିବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ।
• ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ଏହି ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ତତ୍କାଳୀନ ଗୃହ ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସମୂହର ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିବା କେନ୍ଦ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦାର ପଟେଲ ।
• ପଟେଲଙ୍କ ସହ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ଯସମୂହ ବିଭାଗର ଶାସନ ସଚିବ ଭି.ପି. ମେନନଙ୍କର ଭୂମିକା ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ।

୬ । ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ପରେ କିପରି ଭାବରେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ?
Answer:

• ମିଶ୍ରଣ ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ସୁଶାସନ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରମାନେ ବିହିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
• ସମୟକ୍ରମେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନେ ମହାଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହୋଇଗଲେ ।
• ପରିଶେଷରେ ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନଦ୍ଵାରା ସେହି ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ରାଜ୍ୟ (ପ୍ରଦେଶ)ମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।

୭ । ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀର କିପରି ବୈଧାନିକ ରୂପେ ଭାରତର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଗଲା ?
Answer:

1. ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରର ମହାରାଜା ହରି ସିଂହ ପ୍ରଥମେ ହଠାତ୍ କୌଣସି ନିଷ୍ପଭି ନେଇପାରିଲେ ନାହିଁ ଏବଂ ସେ କାଶ୍ମୀରକୁ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖିବାକୁ ମତପୋଷଣ କଲେ; ମାତ୍ର କାଶ୍ମୀରର ଜନପ୍ରିୟ ନେତା ଶେଖ୍ ଅବଦୁଲ୍ଲା ହରି ସିଂହଙ୍କର ମତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ ।
2. ପାକିସ୍ତାନର ମଧ୍ୟ କାଶ୍ମୀର ଉପରେ ଲୋଲୁପ ଦୃଷ୍ଟି ଥିଲା । ତେଣୁ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରରୋଚନା ଓ ସାହାଯ୍ୟରେ କାଶ୍ମୀରର ‘ପଠାଣ’ ଜନଜାତିର ଲୋକମାନେ ହଜାର ହଜାର ସଂଖ୍ୟାରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ କାଶ୍ମୀର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରିନେଇ ‘ଆଜାଦ୍ କାଶ୍ମୀର’ ଗଠନ କଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସହ ନିୟମିତ ପାକିସ୍ତାନୀ ସୈନ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ।
3. ନିଜର ଆତ୍ମରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଉପାୟ ନପାଇ ରାଜା ହରି ସିଂହ ସାମରିକ ସହାୟତା ପ୍ରାପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ । ଫଳରେ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ବୈଧାନିକ ରୂପେ ଭାରତର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଗଲା ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ କାଳରେ ଭାରତର ସମୁଦାୟ ଭୂଭାଗର କେତେ ପ୍ରତିଶତ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଶାସନାଧୀନ ଥିଲା ଓ ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ କିପରି ଶାସିତ ହେଉଥିଲା ?
Answer:

• ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ କାଳରେ ଭାରତର ସମୁଦାୟ ଭୂଭାଗର ୬୦ ପ୍ରତିଶତ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଶାସନାଧୀନ ଥିଲା ।
• ଅବଶିଷ୍ଟ ୪୦ ପ୍ରତିଶତ ଭୂଭାଗ ଶହ ଶହ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲା ।

୨। କେବେ ଭାରତ ସରକାର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ନାମକ ଏକ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ? ଏହି ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ଶାସନ ସଚିବ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୯୪୭ ଜୁନ୍ ୨୭ ତାରିଖରେ ଭାରତ ସରକାର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।
• ଏହି ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଏବଂ ଶାସନ ସଚିବ ଥିଲେ ଭି.ପି. ମେନନ୍ ।

୩ । ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତରେ ମିଶାଇବାକୁ କେଉଁମାନେ ବଳିଷ୍ଠ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?
Answer:

1. ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିପରେ ଭାରତ ସରକାର ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷକୁ ଗୋଟିଏ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମ୍ବିଧାନର ପରିସ୍ ଭିତରକୁ ଆଣିବାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ତତ୍‌କାଳୀନ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ଗୃହ ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସମୂହ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିବା କେନ୍ଦ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ।
2. ଏହି ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗର ପ୍ରମୁଖ ସଚିବ ଭି. ପି. ମେନନଙ୍କର ଭୂମିକା ମଧ୍ଯ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା । ସର୍ଦାର ପଟେଲ ଓ ମେନନ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତ ସହିତ ପୂର୍ବ ମିଶ୍ରଣ କରାଯିବା ସପକ୍ଷରେ କେତେକ ବଳିଷ୍ଠ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ ।

୪। ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ଯୋଧପୁର କିପରି ଭାରତରେ ମିଶିଲା ?
Answer:

• ଯୋଧପୁରର ରାଜା ହନ୍ବନ୍ତ ସିଂହ ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ସହ ହାତ ମିଳାଇ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ମିଶିଯିବାର ଯୋଜନା କରୁଥିଲେ ।
• ଅନେକ ବୁଝାସୁଝା ପରେ ସେ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ଓ ଯୋଧପୁର ଭାରତରେ ମିଶିଗଲା ।

୫ । କେବେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ପିପ୍ଲୋଦା ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ଏବଂ କେଉଁମାନେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରି ନ ଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୯୪୮ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ପିପ୍ଲୋଦା ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
• ଯୋଧପୁର, ଜୁନାଗଡ଼, ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଓ କାଶ୍ମୀର ଭାରତ ସହିତ ମିଳନପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରି ନ ଥିଲେ ।

୬ । କିଏ କାଶ୍ମୀରକୁ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖୁବାକୁ ମତ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ମତକୁ କିଏ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:

1. ଜାମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀରର ମହାରାଜା ହରି ସିଂହ କାଶ୍ମୀରକୁ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖିବାକୁ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।
2. ତାଙ୍କର ଏହି ମତକୁ କାଶ୍ମୀରର ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତା ଶେଖ୍ ଅବଦୁଲ୍ଲା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ।

୭। ୧୮୫୮ ମସିହା ପରେ ଭାରତରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଗଲା ? ସେ କାହାର ପ୍ରତିନିଧୁଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୮୫୮ ମସିହା ପରେ ଭାରତରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ ଭାଇସ୍‌ୟ ବୋଲି କୁହାଗଲା ।
• ସେ ବ୍ରିଟେନ୍‌ର ରାଣୀ|ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।

Objective Type Questions with Answers
A. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. କେବେଠାରୁ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ଭାଇସ୍‌ୟ ବୋଲି କୁହାଗଲା ।
Answer:
୧୮୫୮ ମସିହା ପରଠାରୁ ଭାରତରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ ଭାଇସ୍‌ୟ ବୋଲି କୁହାଗଲା ।

2. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ପିପ୍ଲୋଦା କେବେ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ପିପ୍ଲୋଦା ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲା ।

3. ହିନ୍ଦୁବହୁଳ ଯୋଧପୁର କାହା ସହିତ ମିଶିବାପାଇଁ ମସୁଧା କରିଥିଲା ?
Answer:
ଯୋଧପୁରର ରାଜା ହନ୍ବନ୍ତ ସିଂହ ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ସହ ହାତ ମିଳାଇ ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ମିଶିଯିବାର ମସୁଧା କରିଥିଲେ ।

4. ଅପରେସନ ଗୁଲମାର୍ଗ କ’ଣ ?
Answer:
ଏହା ଏକ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଯାହା କାଶ୍ମୀରକୁ ଦଖଲ କରିବାପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନ ତରଫରୁ କରାଯାଇଥିଲା ।

5. ମିଶ୍ରଣ ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ଶାସନ ସମ୍ପର୍କିତ ସମସ୍ତ କ୍ଷମତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥିତି ରହିଲା ନାହିଁ ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ଭାରତର ଶତକଡା କେତେଭାଗ ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନାଧୀନ ଥିଲା ?
Answer:
୬୦ ଭାଗ

2. ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟସଂଘ କେବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ?
Answer:
୧୯୪୮ ଜୁଲାଇ

3. କେଉଁ ହିନ୍ଦୁ ବହୁଳ ରାଜ୍ୟରେ ଜଣେ ମୁସଲିମ୍ ନୱାବ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଜୁନାଗଡ଼

4. ଭାରତ ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିବେଳକୁ କାଶ୍ମୀରର ଜନପ୍ରିୟ ନେତା କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଶେଖ୍ ଅବଦୁଲ୍ଲା

5. ସ୍ଵାଧୀନତା ପରଠାରୁ କେଉଁ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟକୁ ଭାରତ ସହିତ ମିଶିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୫୦

6. ୧୯୫୮ ମସିହା ପରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଭାଇସ୍ରାୟ

7. କେଉଁ ମସିହା ପରଠାରୁ ଭାରତରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ ଭାଇସ୍‌ୟ ବୋଲି କୁହାଗଲା ?
Answer:
୧୮୫୮

8. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ କିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲ ଓ ଭି.ପି. ମେନନ୍

9. ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଉପରେ କରାଯାଇଥିବା ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ

10. ଭାରତ ସରକାର କେବେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ନାମକ ଏକ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୪୭ ଜୁନ୍ ୨୭

11. ‘ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନ’ କେବେ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୫୬

12. ଗୁଜରାଟ ଓ ଦକ୍ଷିଣରେ ଥ‌ିବା କେତେଗୋଟି ରାଜ୍ୟ ତତ୍କାଳୀନ ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶ ସହିତ ମିଶିଗଲେ ?
Answer:
୬୬ଟି

13. କେବେ ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ‘ରାଜନ୍ୟ ମଣ୍ଡଳୀ’ର ଏକ ବୈଠକ ଡକାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୭ ଜୁଲାଇ ୨୫

14. ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ନେତୃତ୍ୱ ଓ ଦୃଢ଼ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ଲୌହ ମାନବ

15. ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିବେଳେ କିଏ ଏହି ଦେଶର ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ?
Answer:
ଲର୍ଡ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଭାରତତର ଦେଣାୟ ରାଜାମାନଙ୍କଦ୍ୱ।ରା _________ ଭାଗ ଅଳ ଶାସିତ ହେଉଥିଲା ।
Answer:
४०

2. _________ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଭାଇସ୍‌ୟ ପଦବୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୫୮

3. ଦେଶୀୟ ବିଭାଗର ଶାସନ ସଚିବ ଥିଲେ _______ ।
Answer:
ଭି.ପି. ମେନନ୍

4. ମିଳନ ମତ୍ର ଦସ୍ତାବିଜରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରକାରୀ ଥିଲେ ଭାରତ ସରକାର ଓ _______ ।
Answer:
ଦେଶୀୟ ରାଜା

5. ମଧ୍ୟ ଭାରତର _______ ପ୍ରଥମେ ମିଳନପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିଥିଲା ।
Answer:
ପିପ୍ଲୋଦା

6. ହନ୍ବନ୍ତ ସିଂହ _______ ର ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ଯୋଧପୁର

7. ଜୁନାଗଡ଼ର ସୀମା _______ ସୀମା ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ ନଥିଲା ।
Answer:
ପାକିସ୍ତାନ

8. ଜୁନାଗଡ଼ର  ________ ଜଣ ଲୋକ ପାକିସ୍ତାନରେ ମିଶିବା ପାଇଁ ଭୋଟ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
୯०

୨. ନିଜାମ୍ ଓସମାନ୍ ଅଲ୍ଲୀ ଖାଁ ହିନ୍ଦୁବହୁଳ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମସିହା ନଭେମ୍ବରରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ମିଳନ ________ ର ଶାସକ ଥିଲେ ।
Answer:
ହାଇଦ୍ରାବାଦ

10. ______ ମସିହା ନଭେମ୍ବରରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୪୯

11. ଓଡ଼ିଶାର ________ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ

12. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରଥମେ ଓଡ଼ିଶାର ______ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ନୀଳଗିରି

13. ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ବାର୍ଷିକ ପେନ୍‌ସନ୍‌କୁ _______ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ହାତପାଣ୍ଠି

14. ________ ମସିହାରେ ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୫୬

15. ବିସମାର୍କ _______ ଦେଶର ଜଣେ ଶାସକ ଥିଲେ ।
Answer:
ଜର୍ମାନୀ

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (×) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ଭାରତରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ ବଡ଼ଲାଟ୍ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
2. ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଦେଶୀୟ ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ।
3. ଭି.ପି. ମେନନ ଜଣେ ଦକ୍ଷ ଶାସକ ଥିଲେ ।
4. ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଥିଲେ ।
5. ମିଳନ ପତ୍ର ଏକ ଆଇନ ଅନୁମୋଦିତ ଦସ୍ତାବିଜ୍ ଥଲା ।
6. ଯୋଧପୁରର ରାଜା ଥିଲେ ବିକ୍ରମଦେବ ବର୍ମା ।
7. ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ଶାସକ ଥିଲେ ।
8. ଜୁନାଗଡ଼ରେ ଗଣଭୋଟ କରାଯାଇ ଏହାକୁ ଭାରତରେ ମିଶାଯାଇଥିଲା ।
9. କାଶ୍ମୀରର ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତା ଥିଲେ ଶେଖ୍ ଅବଦୁଲ୍ଲା ।
10. ‘ଅପରେସନ ଗୁଲମାର୍ଗ’ରେ ପାକିସ୍ତାନର ସୈନ୍ୟମାନେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ।
11. ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୩୭୦ ଧାରା କେବଳ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହୋଇଥାଏ ।
12. ଓସମାନ୍ ଅଲ୍ଲୀ ଖାଁ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଥିଲେ ।
13. ‘ରଜାକର’ ନାମକ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘଟନ ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା ଗଠନ କରିଥିଲେ ।
14. କାଶ୍ମୀରକୁ ଦଖଲ କରିବାପାଇଁ ଅପରେସନ ପୋଲୋ କରାଯାଇଥିଲା ।
15. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିବା ସଙ୍ଗଠନକୁ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
16. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା କରୁଥିଲେ ସର୍ଦାର ପଟେଲ ।
17. ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲଙ୍କୁ ଭାରତର ବିସ୍‌ମାର୍କ କୁହାଯାଏ ।
18. ଓଡ଼ିଶାରୁ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଦେଶୀୟ ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପଟେଲଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

Answer:
1. x
2. ✓
3. x
4. ✓
5. ✓
6. x
7. x
8. ✓
9. ✓
10. ✓
11. x
12. ✓
13. x
14. x
15. ✓
16. x
17. ✓
18. x

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Important Questions Chapter 14 ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତୀ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତି Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 History Important Questions Chapter 14 ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତୀ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତି

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

1. ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ହେବାବେଳେ ଦେଶର ଆର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥା କିପରି ଥିଲା ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ପ୍ରାୟ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷଧରି ବ୍ରିଟିଶ୍ ଔପନିବେଶିକ ଶାସନ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଋଗ୍‌ଣ ଓ ପଙ୍ଗୁ କରିଦେଇଥିଲା ।
• ଊନବିଂଶ ଓ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆଦ୍ୟଭାଗରେ ବିଶ୍ବରେ ବ୍ୟାପକ ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ଆର୍ଥନୀତିକ ପ୍ରଗତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ମାତ୍ର ଭାରତ ଓ ଭାରତ ଭଳି ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶାସନଦ୍ୱାରା ନିଷେଷିତ ହେଉଥ‌ିବା ଦେଶମାନଙ୍କରେ କୌଣସି ପ୍ରଗତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇନଥିଲା ଏବଂ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଆର୍ଥନୀତିକ ସମସ୍ୟା ମୁଣ୍ଡଟେକି ସାରିଥିଲା ।
• ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ସମୟରେ ଭାରତର ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ଉତ୍କଟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ବହୁଳ ନିରକ୍ଷରତା ଓ ଚରମ ଅଜ୍ଞାନତା ।
• ତତ୍‌କାଳୀନ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ଆର୍ଥନୀଚିକ ସମସ୍ୟାର କାରଣସ୍ୱରୂପ ଥିଲା ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କୃଷି ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଶିଳ୍ପାୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଥାଣୁତା; ତଥା ହସ୍ତ ଓ କୁଟୀରଶିଳ୍ପର ଅଧୋଗତି ପ୍ରଭୃତି ଅନେକ ଅଭାବନୀୟ ଅବସ୍ଥା ।

2. ଅଧୁନା ଭାରତ କିପରି ବିଶ୍ବ ଉଦାରୀକରଣ ଆର୍ଥନୀତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅବଲମ୍ବନ କରିପାରିଛି ତାହା ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଅନେକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଲା ।
• ସେତେବେଳକୁ ବିଶ୍ଵ ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ୟ ଏକପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇସାରିଥାଏ । ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସ୍ୱରୂପ ରୁଷିଆର ସାମ୍ୟବାଦୀ ଅର୍ଥନୀତି ଏକପ୍ରକାର ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହୋଇସାରିଥାଏ ।
• ଆଧୁନିକ ବିଶ୍ଵସାରା ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ଉଦାରୀକୃତ ଆର୍ଥନୀତିକ ସଂସ୍କାରର ଲହରୀ । ସେତେବେଳକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଅଧିକାଂଶ ଉନ୍ନତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ନୂତନ ଜଗତୀକରଣ ଓ ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିସାରିଥା’ନ୍ତି ।
• ଏହି ସମୟରେ ଭାରତ ନିଜକୁ ଏହି ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଅର୍ଥନୀତି ସ୍ରୋତରେ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲା; ଫଳରେ ଭାରତରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ କ୍ଷେତ୍ରର ପଥ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ହୋଇଗଲା ।
• ବସ୍ତୁତଃ, ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ପ୍ରଚଳିତ ‘ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥନୀତି’ ବଦଳରେ ଭାରତରେ ‘ବିମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ଅର୍ଥନୀତି’ ଅବଲମ୍ବନ କରାଗଲା । ଅର୍ଥାତ୍ ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିର ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ‘ଆର୍ଥନୀତିକ ଉଦାରୀକରଣ’ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସର୍ବୋପରି ଏହାଦ୍ଵାରା ଭାରତରେ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ଓ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

1. ବ୍ରିଟିଶ୍ ଔପନିବେଶିକ ଶାସନ କିପରି ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ରୁଗ୍‌ଣ ଓ ପଙ୍ଗୁ କରି ଦେଇଥିଲା ?
Answer:

• ବିଗତ ପ୍ରାୟ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷର ବ୍ରିଟିଶ୍ ଔପନିବେଶିକ ଶାସନ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ରୁଗ୍‌ଣ ଓ ପଙ୍ଗୁ କରିଦେଇଥିଲା ।
• ଊନବିଂଶ ଓ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆଦ୍ୟଭାଗରେ ବିଶ୍ବରେ ବ୍ୟାପକ ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଭାରତ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ଶାସନଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପେଷିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରଗତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନଥିଲା; ବରଂ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଆର୍ଥନୀତିକ ସମସ୍ୟା ଭାରତରେ ମୁଣ୍ଡଟେକି ସାରିଥିଲା ।
• ତତ୍କାଳୀନ ଭାରତରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବା ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ନିରକ୍ଷରତା ଓ ଅଜ୍ଞାନତା, ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କୃଷି ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଶିଳ୍ପାୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଥାଣୁତା, ହସ୍ତ ଓ କୁଟୀରଶିଳ୍ପର ଅଧୋଗତି ଇତ୍ୟାଦି ।

2. ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସୁଧାରିବାପାଇଁ ଯେଉଁସବୁ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଥିଲା, ତାହା କିପରି ଦୂର ହୋଇପାରିଲା ?
Answer:

• ଶିଳ୍ପାୟନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଭାରତ ସହିତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ମିଶିଯିବା ପରେ ଖଣିସମ୍ପଦ ବିନିଯୋଗ କରିବା ବା ସାରା ଦେଶରେ ନିରଙ୍କୁଶ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ କରିବାରେ କୌଣସି ବାଧାବିଘ୍ନ ରହିଲା ନାହିଁ ।
• ଅନେକ ପଦାର୍ଥର ମାଲିକାନା ସ୍ୱତ୍ୱ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ହାତରେ ରହିଲା । ସାରାଦେଶରେ ଅବାଧ ଯୋଗାଯୋଗ, ଗମନାଗମନ, ପରିବହନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ରହିଲା ନାହିଁ ।

3. ଭାରତର ଯୋଜନା ଆୟୋଗ କେବେ ଗଠିତ ହେଲା ? ଏହାର ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ କିଏ ରହିଲେ ? ଏହା କେଉଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲା ?
Answer:

• ୧୯୫୦ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୫ ତାରିଖରେ ଭାରତ ସରକାର ‘ଯୋଜନା ଆୟୋଗ’ ଗଠନ କଲେ ।
• ଆମ ଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହାର ‘ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍’ ରହିଲେ ।
• ଏହି ଆୟୋଗ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ନିମନ୍ତେ ସୁଚିନ୍ତିତ ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା । ଫଳସ୍ଵରୂପ, ୧୯୫୧ରୁ ୧୯୫୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା

4. ଭାରତର କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାକାଳରେ ‘ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସମାଜବାଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ’ କରିବା ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ? ଏହା ସହିତ ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ କି ପ୍ରକାର ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ? ଏହାର ନିର୍ମାଣକ୍ଷେତ୍ରରେ କି ପ୍ରକାର ବିଶେଷତ୍ଵ ଥିଲା ?
Answer:

• ଭାରତର ଦ୍ଵିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାଳରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସମାଜବାଦୀ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ କରିବା ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନାରେ ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ପ୍ରଥମ କରି ଦେଶରେ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ତିନୋଟି ବୃହତ୍ ଲୌହଇସ୍ପାତ କାରଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ।
• ଏହି ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଜ୍ଞାନକୌଶଳକୁ ଉପଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଥିଲା ଏହି ତିନୋଟି ସମନ୍ବିତ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପର ବିଶେଷତ୍ଵ ।

5. ସପ୍ତମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ସୁଫଳ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ସପ୍ତମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଫଳରେ କିଛି ସୁଫଳ ମିଳିଥିଲା । ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଶତକଡ଼ା ୩.୨୩ ଭାଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନାକାଳରେ ବେକାରୀ ସମସ୍ୟା ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନାକାଳରେ ସକଳ ଜାତୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ଶତକଡ଼ା ୫.୮ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା ।

6. ଅର୍ଥନୀତିରେ ‘ଜଗତୀକରଣ’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ? କେବେ ଭାରତରେ ଏହି ପ୍ରକାର ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିର ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ? ଏହାଫଳରେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିରେ କି ସୁଫଳ ମିଳିଲା ?
Answer:

• ବିଶ ଆର୍ଥନୀତିକ ମହାସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହେବାକୁ ‘ଜଗତୀକରଣ’ କହାଯାଏ ।
• ଭାରତରେ ୧୯୯୧ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଜଗତୀକରଣ ବା ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିର ଯୁଗ ।
• ଏହି ଉଦାରୀକରଣ ନୀତିଦ୍ଵାରା ଭାରତରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଲା ଓ ବିଦେଶୀ ବଜାର ମଧ୍ଯ ଉନ୍ମକ୍ତ ହେଲା । ସର୍ବୋପରି ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ଏବେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିଳ୍ପ ସହିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରୁଛନ୍ତି ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

1. କେବେ ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ? ଏହି ଯୋଜନାରେ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ୧୯୫୧ରୁ ୧୯୫୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନାକାଳରେ କୃଷି ଓ ଜଳସେଚନ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।

2. କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାକାଳରେ ଆମ ଦେଶରେ ୩ଟି ବୃହତ୍ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ? କେଉଁ କୌଶଳକୁ ଉପଯୋଗ କରି ଏଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମାଣ କରାଗଲା ?
Answer:

• ଦ୍ଵିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାକାଳରେ ଆମ ଦେଶରେ ୩ଟି(ତିନୋଟି) ବୃହତ୍ ଇସ୍ପାତ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ବିଦେଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଜ୍ଞାନକୌଶଳକୁ ଉପଯୋଗ କରି ଏହି ତିନୋଟି ଲୌହଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

3. କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାକାଳରେ ଦେଶରେ ବାସ କରୁଥିବା ଧନୀ ଓ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ତାରତମ୍ୟକୁ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ? ଏହି ସମୟରେ ଅନ୍ୟ କାହା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରାଗଲା ?
Answer:

• ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାକାଳରେ ଦେଶରେ ବାସ କରୁଥିବା ଧନୀ ଓ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ତାରତମ୍ୟକୁ ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରଯାଇଥିଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନା କାଳରେ ମଧ୍ୟ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣର ମାନ (Standard of Living)କୁ ଉନ୍ନତ କରିବାପାଇଁ ସମତା ଓ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଗଲା ।

4. କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାଳରେ ଭାରତରେ ‘ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା’ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ? ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାଳରେ ଭାରତରେ ଜବାହର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଦେଶରେ ବେକାରୀ ସମସ୍ୟା ହ୍ରାସ କରିବା ଓ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

5. ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଜୟନ୍ତୀ ସହରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ? ଏହି ଯୋଜନା କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ?
Answer:

• ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଜୟନ୍ତୀ ସହରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ୧୯୯୭ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନା ସହରରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ବେକାର ଯୁବକ ଓ ଯୁବତୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।

6. ୨୦୦୦ ମସିହାରେ କେଉଁ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ହେଲା ? ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ କିପରି ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗାଇଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ୨୦୦୦ ମସିହାରେ ‘‘ଅନ୍ତୋଦୟ ଅନ୍ନ ଯୋଜନା’’ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲା ।
• ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାୟ ଏକକୋଟି ଅତି ଦରିଦ୍ର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ସେମାନଙ୍କୁ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପ୍ରତି ୨ ଟଙ୍କା ଦରରେ ଗହମ ଓ ୩ ଟଙ୍କା ଦରରେ ମାସକୁ ୩୫ କି.ଗ୍ରା ଚାଉଳ ଯୋଗାଇଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଲା ।

Objective Type Questions With Answers
A. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତର ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତର ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ନିରକ୍ଷରତା ଓ ଅଜ୍ଞତା ।

2. ତୃତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଜାତୀୟ ଆୟକୁ ଶତକଡ଼ା ୩୦ ଭାଗ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ଅନ୍ୟନ୍ୟ ୧୭% ବଢ଼ାଇବା ।

3. ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାଳରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପଞ୍ଚମ ଯୋଜନା କାଳରେ ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

4. କୃଷକମାନଙ୍କର ସୁବିଧାପାଇଁ କେଉଁସବୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଜମିଦାରୀ ପ୍ରଥାର ବିଲୋପ, ରୟତମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ଓ ସମବାୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଅତ୍ମକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରାଯାଇଥିଲା ।

5. ଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ କେଉଁସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଶିଳ୍ପାୟନ ପାଇଁ ଭିଭିଭୂମି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ବୃହତ୍ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା । ଘରୋଇ ଶିଳ୍ପପତିମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଗଲା ।

6. ଜଗତୀକରଣ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତିର ମହାସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ କରିବା ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ବିଦେଶୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଉଛି ?
Answer:
୨୬ ଭାଗ

2. ପୂର୍ବରୁ କେତୋଟି କ୍ଷେତ୍ର ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଥିଲା ?
Answer:
୧୭ ଟି

3. ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାପାଇଁ କେଉଁ ଯୋଜନା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଅନ୍ତୋଦୟ ଅନ୍ନ ଯୋଜନା

4. ଦେଶରେ ଖାଦ୍ୟାଭାବକୁ ଦୂର କରିବାପାଇଁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ହରିତକ୍ରାନ୍ତି

5. କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାଳରେ ଜାତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ଧାର୍ଯ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅଷ୍ଟମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା

6. ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅର୍ଥନାତିକ ଉଦାରାକରଶ

7. ଅନ୍ତୋଦୟ ଯୋଜନାରେ ଦରିଦ୍ର ପରିବାରକୁ କେତେ କି.ଗ୍ରା. ଚାଉଳ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୩୫ କି.ଗ୍ରା

8. ଭାରତରେ ‘ବିମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ’ ଅର୍ଥନୀତି କେଉଁ ମସିହାଠାରୁ ପ୍ରଚଳିତ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୯୧

9. ୧୯୫୨ରୁ ୨୦୦୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନ୍ୟୁନ କେତୋଟି ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ବେକାରୀ ଦୂରୀକରଣ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି ?
Answer:
୧୦୦ଟି

10. ପ୍ରଥମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କେଉଁ ଅବଧୂ ମଧ୍ଯରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୫୧ରୁ ୧୯୫୬

11. କେଉଁ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା କାଳରେ ବାଂଲାଦେଶ ଶରଣାର୍ଥୀ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା

12. କେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଭାରତର ଦ୍ଵିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ରୂପରେଖ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ପି.ସି. ମାହାଲାନୋବିସ୍

13. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ନାରୀ ଓ ଶିଶୁ ବିକାଶ ଯୋଜନା କେବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୭୮

14. ଭାରତରେ ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି କେବେ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୫୬

15. କେବେ ଭାରତ ସରକାର ୯ଟି ଲାଭଜନକ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗକୁ ନବରତ୍ନ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୯୭

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ______________ ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାର ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୫୦

2. _____________ ମସିହାରେ ଚୀନ୍ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୨

3. କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ____________ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
Answer:
ଚତୁର୍ଥ

4. ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ____________ ଟି ବ୍ୟାକୁ ଜାତୀୟକରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୪

5. ପଞ୍ଚମ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା _______________ ମସିହାରେ ବନ୍ଦ କରି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୭୮

6. ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ______________ ଯୋଜନା କାଳରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ପଞ୍ଚମ

7. ______________ ଦୂରୀକରଣ ଥିଲା ଷଷ୍ଠ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ

8. ଭାଗଚାଷାମାନଙ୍କ ______________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ରୟତ

9. ______________ ଜରିଆରେ ଦେଶର ଖାଦ୍ୟାଭାବକୁ ଦୂରକରି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ହରିତକ୍ରାନ୍ତି

10. ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ନ’ଟି ଲାଭଜନକ ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗକୁ _____________ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ନବରତ୍ନ

11. ____________ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଦେଶରେ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ଓ ବିଦେଶୀ ବଜାର ଉନ୍ମକ୍ତ ହୁଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

12. ________________ ମସିହାରେ ଏକ ନୂତନ ଶିଳ୍ପନୀତି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୫୬

13. ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିରେ _____________ ମସିହାରେ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୧

14. ପି.ସି. ମହାଲାନୋବିସ୍ ଜଣେ _____________ ଥିଲେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ

15. ବିଦେଶୀ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳରେ _______________ ଟି ସମନ୍ବିତ ଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ ଆମ ଦେଶରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୩

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (×) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ୧୯୫୬ ରୁ ୧୯୬୧ ମସିହା ଥିଲା ତୃତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ।
Answer:
x

2. ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସମାଜବାଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ ଥିଲା ଦ୍ବିତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
Answer:
✓

3. ବିଦେଶୀ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳକୁ ଉପଯୋଗ କରି ୪ଟି ସମନ୍ବିତ ଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
x

4. ୧୯୬୨ ମସିହା ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ତୃତୀୟ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
✓

5. ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ୧୯୬୯ ରୁ ୧୯୭୪ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିଲା ।
Answer:
✓

6. ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଏକକାଳୀନ ୧୪ଟି ବ୍ୟାକୁ ଜାତୀୟକରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
x

7. ଆର୍ଥନୀତିକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଥିଲା ଚତୁର୍ଥ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
Answer:
x

8. ବେକାରୀ ସମସ୍ୟା ହ୍ରାସ କରିବା ଓ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଥିବା ଜବାହାର ରୋଜଗାର ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
Answer:
✓

9. ଅଷ୍ଟମ ଯୋଜନା କାଳରେ ବାର୍ଷିକ ଶତକଡ଼ା ୫.୬ ଜାତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

10. ୧୯୬୯ରେ ସମନ୍ବିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
x

11. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରୋଜଗାର ବଢ଼ାଇବାପାଇଁ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଜୟନ୍ତୀ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସ୍ଵରୋଜଗାର ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
✓

12. ‘ ଅନ୍ତୋଦୟ ଅନ୍ନ ଯୋଜନା’ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ପରିବାର ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।
Answer:
x

13. ୧୯୫୨ ରୁ ୨୦୦୦ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟୁନ୍ ଏକଶହ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ବେକାରୀ ଦୂରୀକରଣ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
✓

14. ଦେଶର ଖାଦ୍ୟାଭାବକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଶ୍ଵେତବିପ୍ଳବ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
✓

15. ୧୯୯୦ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଅନେକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥିଲା ।
Answer:
✓

16. ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶତକଡ଼ା ୨୫ ଭାଗ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
x

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Important Questions Chapter 15 ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 History Important Questions Chapter 15 ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ

Subjective-Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ପାଇଁ କି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଅଛି ?
Answer:

• ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏକ ୨୨ଜଣିଆ କମିଟି ଗଠନ କରାଗଲା ଓ ଏହି କମିଟିର ସୁପାରିସ ଅନୁଯାୟୀ ଆମେରିକାର ମାଶାଚୁସେଟ୍ସ ଢାଞ୍ଚାରେ ଭାରତରେ କେତୋଟି ‘ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ’ ଗଠନର ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୫୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୮ ତାରିଖରେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଖଡ଼ଗପୁରଠାରେ ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହା ପରେ ପରେ ବମ୍ବେ (ମୁମ୍ବାଇ), ଦିଲ୍ଲୀ, ମାଡ୍ରାସ୍ (ଚେନ୍ନାଇ) ଓ କାନପୁରଠାରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ।
• ନିକଟ ଅତୀତରେ ଭୁବନେଶ୍ଵର ସମେତ ଭାରତର ଅନ୍ୟ କେତୋଟି ସହରରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ
• ଏହାଛଡ଼ା ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଜାତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣା ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଶିଳ୍ପ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।

୨। ମହାକାଶ ଗବେଷଣା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ କିପରି ସଫଳତା ଲାଭ କରିଛି ?
Answer:

• ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହେବା ସହ ଭାରତରେ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ‘ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସମିତି’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା । ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ‘ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଙ୍ଗଠନ’ ତଥା ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ‘ମହାକାଶ ଆୟୋଗ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ।
• ୧୯୬୩ ମସିହାରେ କେରଳର ଥିରୁବନନ୍ତପୁରମଠାରେ ଥୁମ୍ବା ବିଷୁବୀୟ ରକେଟ୍ ଉକ୍ଷେପଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା । ସେହିପରି ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଶ୍ରୀହରିକୋଟାଠାରେ ଉପଗ୍ରହ ପ୍ରେରଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ।
• ୧୯୭୫ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯ ତାରିଖରେ ଭାରତ ତିଆରି ପ୍ରଥମ କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ’ ସଫଳତାର ସହିତ ମହାକାଶକୁ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୮୧ ଜୁନ୍ ୧୯ରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଯୋଗାଯୋଗ ଉପଗ୍ରହ ଆପଲ୍ ମହାକାଶକୁ ପ୍ରେରଣ କରାଗଲା ।
• ପଚାଶରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ମହାକାଶକୁ ପ୍ରେରଣ କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରି ଭାରତ ଅନେକଥର ସଫଳ ହୋଇଛି । ମୁଖ୍ୟତଃ ଯୋଗାଯୋଗ ଓ ପାଣିପାଗର ପୂର୍ବାନୁମାନ ପାଇଁ ଏହି କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହମାନେ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଛନ୍ତି ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ‘ନେହେରୁ ଯୁଗ’ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏହି ସମୟରେ କ’ଣ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଭାରତରେ ଗଠିତ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାରର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ।
• ସେ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବେ ୧୯୬୪ ମସିହା ମେ ୨୭ ତାରିଖରୁ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ – ରୂପେ ରହିଆସିଥିଲେ । ତେଣୁ ୧୯୪୬ରୁ ୧୯୬୪ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟକୁ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ନେହେରୁ ଯୁଗ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ସମୟରେ ନେହେରୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

୨। ଭାରତବର୍ଷରେ କେବେ ଓ କିପରି ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ଘଟିଲା ? ଏଥିପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର କି ପଦକ୍ଷେପ ନେଉଛନ୍ତି ?
Answer:

• ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଦଶକରୁ ଭାରତବର୍ଷରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ଘଟିଲା ।
• ଭାରତର ଉଭୟ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଫଳପ୍ରଦ ପଦକ୍ଷେପ ଫଳରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ‘ଇ- ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା’ ପାଇଁ ଆଞ୍ଚଳିକ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନ ଖୋଲାଯାଇଛି ।
• ଫଳରେ ଭାରତରେ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ।

୩। କେବେ ଓ କେଉଁଠାରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ‘ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ’ (IIT)ର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହେଲା ? ଏହିଭଳି ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଏବେ ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ୧୯୫୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୮ ତାରିଖରେ ଭାରତର ତତ୍‌କାଳୀନ ଶିକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟର ଖଡ଼ଗପୁରଠାରେ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ‘ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ’ (IIT) ର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
• ଏହାପରେ ବମ୍ବେ (ମୁମ୍ବାଇ), ଦିଲ୍ଲୀ, ମାଡ୍ରାସ୍ (ଚେନ୍ନାଇ) ଓ କାନପୁରଠାରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା ।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ଏହି ଉଚ୍ଚ ମାନର ଜାତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା । ଏବେ ଆମ ଓଡ଼ିଶାର ଭୁବନେଶ୍ଵର ନିକଟରେ ଏହିପରି ଏକ ‘ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ’ (IIT) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।

୪। କେବେ ଭାରତର କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ‘ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ’ ନାମକ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ? କେଉଁ ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ଓ ପ୍ରୟୋଗ ଭାରତୀୟ କୃଷିକୁ ଅଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ କିପରି ‘ସବୁଜ କ୍ରାନ୍ତି’ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଲା ?
Answer:

• ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ଭାରତର କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ‘ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ’ ନାମକ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ।
• ଜୈବ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ଓ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ସୁବିନିଯୋଗ ଭାରତୀୟ କୃଷିକୁ ଅଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।
• ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସପ୍ତମ ଦଶକରେ ଭାରତର କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ରାସାୟନିକ ସାରର ପ୍ରୟୋଗ, ଅଧିକ ଅମଳକ୍ଷମ ବିହନର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ଜଳସେଚନର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଫଳରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ଫଳରେ ଦେଶର କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ସବୁଜ କ୍ରାନ୍ତି’ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଲା ।

୫। ଭାରତର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କାହିଁକି ସୁଦୃଢ଼ କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍ଧି ହେଲା ? କେଉଁ ଦେଶର ସହାୟତାରେ ଭାରତରେ ସାମରିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ହେଲା ? ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଭାଗର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ଭାରତକୁ ଚୀନ୍ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା ଓ ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଦୁର୍ବଳତା ଉପଲବ୍ଧ କରାଗଲା । ଏଥୁରୁ ଭାରତର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଶୀଘ୍ର ସୁଦୃଢ଼ କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭୂତ ହେଲା ।
• ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷିଆ ଦେଶର ସହାୟତାରେ ସାମରିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାକୁ ଭାରତରେ ବିକଶିତ କରାଗଲା ।
• ଭାରତର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଭାଗ ତରଫରୁ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଉପଯୁକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଚାନ୍ଦିପୁରଠାରେ ଏକ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଅଛି । ଚାନ୍ଦିପୁର ନିକଟସ୍ଥ ହୁଇଲର୍ ଦ୍ବୀପରୁ ସମସ୍ତ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ଭାରତୀୟ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରାଧକରଣ ଲିମିଟେଡ୍ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କ’ଣ ହାତକୁ ନେଇଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୭୩ ମସିହାରେ ‘ଭାରତୀୟ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରାଧୂକରଣ ଲିମିଟେଡ୍’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହା ଭାରତରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିବା ପାଞ୍ଚଟି ଏକୀକୃତ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରକଳ୍ପର ପରିଚାଳନା ଭାର ହାତକୁ ନେଇଥିଲା ।

୨। ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତରେ କି ଉନ୍ନତିକର କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି ?
Answer:

• ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣା କାର୍ଯ୍ୟ ଆଗେଇ ଚାଲିଛି ।
• ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନ ବ୍ୟତୀତ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼, ପୁଦୁଚେରୀ ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।

୩। ଭାରତର ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ବିନିଯୋଗର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:

• ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିକୁ ବିନିଯୋଗ କରିବା ଭାରତର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
• ଏହାଛଡ଼ା ଏହାକୁ ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରିବା ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

୪। ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହର ନାମ ଲେଖ । ଏଗୁଡ଼ିକ କେଉଁ ସ୍ଥାନରୁ ଉତ୍‌କ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହର ନାମ ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ’ ଓ ‘ଭାସ୍କର-ପ୍ରଥମ’ ।
• ଏହି ଦୁଇଟି ଉପଗ୍ରହ ରୁଷିଆର ବୈକାନୁର ଉତ୍‌କ୍ଷେପଣ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ମହାକାଶକୁ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

୫। ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅବସ୍ଥିତ ? କେଉଁ ଦ୍ଵୀପରୁ ସମସ୍ତ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ ?
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାର ଚାନ୍ଦିପୁରଠାରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ଅବସ୍ଥିତ ।
• ନିକଟସ୍ଥ ହୁଇଲର୍ ଦ୍ବୀପରୁ ସମସ୍ତ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ ।

୬। ଭାରତର ସର୍ବବୃହତ୍ ଆଣବିକ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ? ଏହି କେନ୍ଦ୍ରର ନାମ କେଉଁ ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ଭାରତର ସର୍ବବୃହତ୍ ଆଣବିକ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ଟ୍ରମ୍ବେଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ଏହି କେନ୍ଦ୍ରର ନାମ ବିଶିଷ୍ଟ ପରମାଣୁ ବିଜ୍ଞାନୀ ହୋମି ଜହାଙ୍ଗୀର ଭାବାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ।

୭। କେବେଠାରୁ ଭାରତ ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ? ସେହିବର୍ଷ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିବା ସଂସ୍ଥାର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:

• ୧୯୬୨ ମସିହାରୁ ଭାରତର ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
• ସେହିବର୍ଷ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିବା ସଂସ୍ଥାର ନାମ ‘ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସମିତି’ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective Type Questions With Answers
A. । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ଭାରତରେ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ କେବେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷଦଶକରୁ ଭାରତବର୍ଷରେ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ଘଟିଲା ।

2. ଭାରତର କେଉଁ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ସ୍ଥାନରେ ଲୌହ ଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ବେକାରୋ, ଭିଲାଇ, ଦୁର୍ଗାପୁର, ରାଉରକେଲା ଓ ବର୍ଣ୍ଣପୁରଠାରେ ଲୌହଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

3. ଭାରତରେ କେଉଁସବୁ ଆଣବିକ ରିଆକ୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅପସରା, ସର୍କସ, ଜେରିଲିନା, ଧ୍ରୁବ ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା, କାମିନୀ ଇତ୍ୟାଦି ଆଣବିକ ରିଆକ୍ଟର ଆମ ଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲା ।

4. ୧୯୬୨ ମସିହା ଭାରତ-ଚୀନ୍ ଯୁଦ୍ଧରୁ ଭାରତ କ’ଣ ସତର୍କ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୬୨ ମସିହାର ଭାରତ-ଚୀନ୍ ଯୁଦ୍ଧରୁ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଦୁର୍ବଳତା ବିଷୟରେ ଭାରତ ସତର୍କ ହୋଇଥିଲା ।

5. ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁଠି ଉପଗ୍ରହ ପ୍ରେରଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରେ ଉପଗ୍ରହ ପ୍ରେରଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ତ୍ରିପୁରା ରାଜ୍ୟର କେଉଁଠାରେ ଇ-ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାପାଇଁ ଆଞ୍ଚଳିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅଛି ?
Answer:
ଅଗରତାଲା

2. କିଏ କହୁଥିଲେ ‘ବିଜ୍ଞାନ ହିଁ କ୍ଷୁଧା, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ଦୂର କରିପାରିବ’ ?
Answer:
ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ

3. ଭାରତର ପ୍ରଥମ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ମାନ୍ୟତା କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଥିଲା ?
Answer:
ଖଡ଼ଗପୁର ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ

4. ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣା ପାଇଁ କେଉଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ସର୍ବଭାରତୀୟ ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନ

5. ଲୌହଇସ୍ପାତ୍ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ?
Answer:
SAIL

6. କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ କରାଗଲା ?
Answer:
ରୁଷିଆ

7. ୧୯୬୩ ମସିହାରେ କେରଳର ଥୁରୁବନନ୍ତପୁରମ୍ଠାରେ କେଉଁ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ରକେଟ୍ ଉକ୍ଷେପଣ କେନ୍ଦ୍ର

8. କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରର ବିକାଶ କରାଗଲା ?
Answer:
ଏକୀଭୂତ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର

9. ଭାରତ ତା’ର ପ୍ରଥମ ପରମାଣୁ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରୀକ୍ଷା କେଉଁଠାରେ କରିଥିଲା ?
Answer:
ପୋଖରାନ୍

10. ୧୯୮୧ ଜୁନ୍ ୧୯ରେ ଭାରତର କେଉଁ ଯୋଗାଯୋଗ ଉପଗ୍ରହ ପ୍ରଥମେ ମହାକାଶକୁ ପ୍ରେରଣ କରାଗଲା ?
Answer:
ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ଶିଳ୍ପ ଗବେଷଣା ପରିଷଦ

11. ଜାତୀୟ ଗବେଷଣାଗାର ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଆର୍ଥିକ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ?
Answer:
ଧ୍ରୁବନନ୍ତପୁରମ୍

12. ‘ଆର୍ଯ୍ୟାଭଟ୍ଟ’ ଉପଗ୍ରହ ପ୍ରେରଣ ପାଇଁ କେଉଁ ଦେଶର ସହାୟତା ନିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ରୁଷିଆ

13. ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କେଉଁଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ନୌ

14. ଲୌହଇସ୍ପାତ୍ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ଭାରତୀୟ ଇସ୍ପାତ୍ ପ୍ରାଧ୍ଵରଣ ଲିମିଟେଡ଼’ ନାମକ ସଂସ୍ଥା କେବେ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୭୩

15. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ଵର

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ମାଶାଚୁସେଟସ୍ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ______________ ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ଆମେରିକା

2. ______________ ଠାରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଖଡ଼ଗପୁର

3. ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ _______________ ।
Answer:
ମୌଲାନା ଆବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦ

4. _______________ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ କରି ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଖୋଲାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୭୧

5. ବର୍ଣ୍ଣପୁର ଲୌହଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ ______________ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ

6. ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଆୟୋଗର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ______________ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ହୋମି ଜାହାଙ୍ଗୀର ଭାବା

7. _______________ ମସିହାରେ ଆମର ପ୍ରଥମ ଆଣବିକ ରିଆକ୍ଟର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୫୬

8. ୧୯୮୪ ମସିହାରେ ______________ ଠାରେ ଉନ୍ନତ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ।
Answer:
ଇନ୍ଦୋର

9. ଚୀନ୍ ______________ ମସିହାରେ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୬୨

10. ଭାରତର ପ୍ରଥମ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରର ନାମ _______________ ଥିଲା ।
Answer:
ଅଗ୍ନି

11. ଓଡ଼ିଶାର _______________ ଠାରେ ଏକ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷା ପରୀକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଚାନ୍ଦିପୁର

12. ହୁଇଲର ଦ୍ବୀପ ଓଡ଼ିଶାର _____________ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ବାଲେଶ୍ଵର

13. ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର _______________ ଠାରେ ଏକ ଉପଗ୍ରହ ପ୍ରେରଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଶ୍ରୀହରିକୋଟା

14. ବୈକାନୁର ଉତ୍‌କ୍ଷେପଣ କେନ୍ଦ୍ର ______________ ଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ରୁଷିଆ

15. ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ଆମର ପ୍ରଥମ ଯୋଗାଯୋଗ ଉପଗ୍ରହ ____________ ମହାକାଶକୁ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଆପଲ୍

16. ଭାରତର ପ୍ରଥମ କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହର ନାମ ____________ ରଖାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (x) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ୧୯୪୬ ରୁ ୧୯୬୪ ମସିହାକୁ ଗାନ୍ଧିଯୁଗ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
x

2. ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଖଡ଼ଗପୁରଠାରେ ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

3. ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ‘ଭାରତୀୟ ଇସ୍ପାତ ପ୍ରାଧ୍ଵରଣ ଲିମିଟେଡ଼’ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
x

4. ବୋକାରୋ ଲୌହଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ ଛତିଶଗଡ଼ରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
x

5. ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଲୌହଇସ୍ପାତ ଶିଳ୍ପ ରାଉରକେଲାଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

6. ହୋମି ଜାହାଙ୍ଗୀର ଭାବା ଜଣେ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଥିଲେ ।
Answer:
x

7. ଅପ୍‌ସରା ଏକ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
x

8. ୧୯୭୪ ମଇ ୧୮ ତାରିଖରେ ରାଜସ୍ଥାନରେ ପୋଖରାନ୍‌ଠାରେ ପ୍ରଥମ ପରମାଣୁ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

9. ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଓ ଉନ୍ନୟନ ସଙ୍ଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
✓

10. ବିକ୍ରମ ସଭାଇ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଆୟୋଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ।
Answer:
x

11. ୧୯୯୮ ମେ’ ୧୧ ଓ ୧୩ରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଥର ପାଇଁ ଆମର ପରମାଣୁ ବୋମାର ପରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

12. ୧୯୮୨ ମସିହାରେ ଏକୀଭୂତ ନିୟନ୍ତ୍ରତ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
x

13. ଭାରତରେ ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ବିଭାଗ ଖୋଲାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

14. ଟ୍ରମ୍ବେଠାରେ ଭାରତର ସର୍ବବୃହତ୍ ଆଣବିକ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
✓

15. ବାନ୍ଦିପୁରଠାରେ ଏକ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
x

16. ୧୯୬୪ ମଇ ୨୭ରେ ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
✓

17. ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ ପାଇଁ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।
Answer:
✓

18. କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ପରୀକ୍ଷା ପରେ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ସାମିଲ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
✓

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Important Questions Chapter 16 ସାମାଜିକ ବିକାଶ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 History Important Questions Chapter 16 ସାମାଜିକ ବିକାଶ

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ‘ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା’ ଦୂର କରିବା ନିମନ୍ତେ ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁସବୁ ଆଇନ କେବେଠାରୁ ଓ କିପରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଆସୁଛି ?
Answer:

• ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତାକୁ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଦୁଇଟି ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।
• ପ୍ରଥମଟି ହେଲା ‘ଓଡ଼ିଶା ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଅନୁମତି ଆଇନ ୧୯୪୮’ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ‘ଓଡ଼ିଶା ନାଗରିକ ଅଯୋଗ୍ୟତା ଦୂରୀକରଣ ଆଇନ’ ।
• ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଆଇନଟିକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା । ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତିର ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିଦିଆଗଲା ।
• ୧୯୪୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧ ତାରିଖରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତିର ଭକ୍ତମାନେ ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳ ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରବେଶ କଲେ ।
• ନାଗରିକ ଅଯୋଗ୍ୟତା ଦୂରୀକରଣ ଆଇନ ବଳରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଭଳି କଳଙ୍କିତ ପ୍ରଥା କ୍ରମଶଃ ଅପସରି ଗଲା ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ‘ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବର୍ଷ’ କିଏ, କେବେ ପାଳନ କରିଥିଲେ ? ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର କ’ଣ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୯୯୯ ମସିହାକୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ‘ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବର୍ଷ’ ଭାବରେ ପାଳନ କରିଥିଲେ ।
• ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଏହି ବର୍ଷ ୨୦୦୦ ମସିହାକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଅବସରରେ ଭାରତ ସରକାର ବୃଦ୍ଧବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଜାତୀୟ ନୀତି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

୨। ‘ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ଯୋଜନା’ ଓଡ଼ିଶାରେ କେବେ ଓ କ’ଣ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ? ଏହା କେଉଁ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖାର ନିମ୍ନରେ ରହିଥ‌ିବା ପରିବାରମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଗାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
• ୨୦୦୮ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖରୁ ଏହି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୨୦୦୯-୧୦ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରୁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

୩। ପୋଡୁଚାଷ କ’ଣ ? ଏହା ପରିବେଶର କ’ଣ କ୍ଷତି ଘଟାଏ ? ଏହାର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:

• ଆଦିବାସୀମାନେ ଜଙ୍ଗଲରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କରି ଚାଷଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି । ଏହାକୁ ପୋଡୁଚାଷ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହା ଫଳରେ ଅନେକ ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟ ହୁଏ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଏ ।
• ଏହାକୁ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କୃଷି କୁହାଯାଏ ।

୪। ସ୍ଵାଧୀନତାବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାର କ’ଣ ସବୁ ସମସ୍ୟା ଥିଲା ?
Answer:

• ସ୍ଵାଧୀନତାବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକସଂଖ୍ୟା କୋଟିଏ ସଇଁତିରିଶ ଲକ୍ଷରେ ପହଞ୍ଚିଲା ।
• ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ୩୫ ଲକ୍ଷ ଆଦିବାସୀ ଓ ୧୮ ଲକ୍ଷ ଷାଠିଏ ହଜାର ଅନୁସୂଚିତ ଜାତିର ଜନତା ଥିଲେ ।
• ଏହି ଦୁଇ ଅନୁସୂଚିତ ବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କର ଅଲଗା ଅଲଗା ସମସ୍ୟା ଥିଲା ।

୫। ଶିଶୁମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ କ’ଣସବୁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ଶିଶୁମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ କନ୍ୟାଭୃଣ ହତ୍ୟାକୁ ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି ।
• ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ପ୍ରଥାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଛି ।
• ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।

୬। ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ କି କି ଯୋଜନାମାନ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଅଛି ?
Answer:

• ସାଧାରଣ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ଯୋଗାଇ ଦେବାପାଇଁ ଉଭୟ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ କେତେକ ଯୋଜନା ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ପେନ୍‌ସନ୍ ଯୋଜନା, ଜାତୀୟ ମାତୃତ୍ଵ ହିତକାରୀ ଯୋଜନା, ଜନନୀ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜାନ, ଜାତୀୟ ପରିବାର ହିତ ଯୋଜନା ଓ ମଧୁବାବୁ ପେନ୍‌ସନ୍ ଯୋଜନା ।
• ୨୦୦୮ ଜାନୁଆରୀ ୧ ତାରିଖରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ମଧୁବାବୁ ପେନ୍‌ସନ୍ ଯୋଜନା ଅନୁଯାୟୀ ବୃଦ୍ଧ, ବିଧବା, ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଆଦିଙ୍କ ପାଇଁ ମାସିକ ଭତ୍ତା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

୭। ଆଦିବାସୀ ଓ ଦଳିତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ସରକାର କେଉଁସବୁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି ?
Answer:

• ଆଦିବାସୀ ଓ ଦଳିତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ସରକାର କେତେକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି । ଏହି ଦୁଇ ବର୍ଗର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ପ୍ରଦାନ, ସ୍କୁଲ ଓ କଲେଜର ଦରମା ଛାଡ଼, ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରି ସରକାର ସେମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହୀ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।
• ମାଗଣା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବ୍ୟାପକ କରିବାପାଇଁ ଆଦିବାସୀବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶହ ଶହ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଖୋଲାଯାଇଛି ।
• ଯୋଗ୍ୟ ଆଦିବାସୀ ଓ ଦଳିତ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ରାଜ୍ୟ ବାହାରେ ଉଚ୍ଚ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ କେଉଁମାନଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ? ଏହି ପ୍ରଥାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଗତ ?
Answer:

• ୧୪ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଭାରତରେ ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଅଧ୍ଵ ।
• ଏହି ପ୍ରଥାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା ଶିଶୁ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

୨। ସ୍ଵୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେଉଁ ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ?
Answer:

• ପ୍ରଥମତଃ ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ମାଧ୍ୟମରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

୩ । ଜନନୀ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନାର ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:

• ପ୍ରଥମତଃ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରସବକାଳୀନ ଡାକ୍ତରୀ ଓ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

୪। ଆଦିବାସୀ ଓ ଦଳିତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ସରକାର କ’ଣ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି ?
Answer:

• ଆଦିବାସୀ ଓ ଦଳିତ ବର୍ଗର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଛାତ୍ର ବୃତ୍ତି ପ୍ରଦାନ, ସ୍କୁଲ ଓ କଲେଜର ଦରମା ଛାଡ଼ ଇତ୍ୟାଦି କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରି ସରକାର ସେମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହୀ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁ ଛନ୍ତି ।

୫। ଗୋପବନ୍ଧୁ ଗ୍ରାମୀଣ ଯୋଜନା ଓ ବିଜୁ ଗ୍ରାମଜ୍ୟୋତି ଯୋଜନା କ’ଣ ?
Answer:

• ଗୋପବନ୍ଧୁ ଗ୍ରାମୀଣ ଯୋଜନାଦ୍ୱାରା ବିଜୁଳି, ସଡ଼କ ଓ ପାଣିର ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଉଛି ।
• ବିଜୁ ଗ୍ରାମଜ୍ୟୋତି ଯୋଜନାରେ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଂଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି ।

୬। ଓଡ଼ିଶାରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ମେଡ଼ିକାଲ ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ସେବା କେବେଠାରୁ ଓ କ’ଣ ପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ମେଡ଼ିକାଲ ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ସେବା ୨୦୧୩ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖଠାରୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି ।
• ଏହାଦ୍ଵାରା ଦୁର୍ଘଟଣା, ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଓ ଗୁରୁତର ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ସେବା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି ।

୭। ‘ୟଜ୍’ କ’ଣ ? ଏଥିରେ କେଉଁମାନେ ଶିକାର ହେଉଥିଲେ ?
Answer:

• ‘ୟଜ୍’ ଏକ ଭୟଙ୍କର ରୋଗ ।
• କୋରାପୁଟର କୋୟାମାନେ ଏହି ରୋଗର ଶିକାର ହେଉଥିଲେ ।

୮। କେଉଁ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଲୋକଙ୍କୁ ବାର୍ଷିକ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦୦ ଦିନ କାମଧନ୍ଦା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି ? ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଯୋଜନାର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:

• ଜାତୀୟ ନିଶ୍ଚିତ ଗ୍ରାମୀଣ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟୁନ ୧୦୦ ଦିନ କାମଧନ୍ଦା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଯୋଜନାର ନାମ ରଖାଯାଇଛି ‘ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଶ୍ଚିତ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା’ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective Type Questions With Answers
A. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି କହିଲେ ହରିଜନକୁ ବୁଝାଏ ଓ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି କହିଲେ ଆଦିବାସୀଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

2. ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ବା ଆଦିବାସୀ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ବାସ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ବଣଜଙ୍ଗଲଘେରା ପାର୍ବତ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଦିବାସୀମାନେ ଜାତୀୟ ସ୍ରୋତରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇ ନିଭୃତ ପରିବେଶରେ ରହୁଥିଲେ ।

3. 1949 ମସିହାରେ କେଉଁ ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ?
Answer:
1949 ମସିହାରେ ଅପରାଧୀ ଜନଜାତି ଆଇନ ଭଳି ଅଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବିଧୁବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ରଦ୍ଦ କରି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

4. ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ହାର କେତେ ଥିଲା ?
Answer:
ଶତକଡ଼ା 1.5 ଭାଗ ଆଦିବାସୀ ସାକ୍ଷର ଥିଲେ ଓ 3.3 ପ୍ରତିଶତ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତିର ଲୋକମାନେ ସାକ୍ଷର ଥିଲେ । ‘ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା’ କ’ଣ ?

5. ‘ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା’ କ’ଣ ?
Answer:
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଜସ୍ବ ବାସଗୃହ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦେବାକୁ ‘ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା’ କୁହାଯାଏ ।

6. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ କେଉଁ ଯୋଜନାରେ ପକ୍କା ସଡ଼କ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
‘ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ ସଡ଼କ ଯୋଜନା’ରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ସିମେଣ୍ଟ କଂକ୍ରିଟ୍‌ ପକ୍କା ସଡ଼କ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

7. ‘ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ’ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଯିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଛି ।

8. ‘ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି କେନ୍ଦ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାଦେବାପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଖୋଲାଯାଇଥିବା କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି କେନ୍ଦ୍ର କୁହାଯାଏ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ବଣଜଙ୍ଗଲ ଘେରା ପାର୍ବତ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ କେଉଁମାନେ ବାସ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଆଦିବାସା

2. ଆଦିବାସୀ ଅତ୍ୟୁଷିତ ଅଞ୍ଚଳରୁ କେବେ ଗୋତିପ୍ରଥା ଆଇନତଃ ନିଷିଦ୍ଧ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୮

3. କେଉଁ ପ୍ରଥାରୁ ଗୋତି ପ୍ରଥା ଉପୂରି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟ ମହାଜନା ପ୍ରଥା

4. ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ କେଉଁ କେନ୍ଦ୍ରମାନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି

5. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ନିଶ୍ଚିତ ଗ୍ରାମୀଣ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନାରେ ଅନ୍ୟୁନ କେତେ ଦିନର କାମ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ ?
Answer:
୧୦୦ ଦିନ

6. ଓଡ଼ିଶାରେ ବାସ କରୁଥିବା ଦଳିତମାନଙ୍କୁ ପୂର୍ବେ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ

7. ହାତୀ ଉପଦ୍ରବ ସମୟରେ ଘର ଭାଙ୍ଗିଗଲେ କେଉଁ ଯୋଜନାରେ ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ମୋ କୁଡ଼ିଆ ଯୋଜନା

8. ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତିର ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେବେ ଉନ୍ମକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୯

9. କାମରେ ନିଯୁକ୍ତ ୧୪ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ

10. ଓଡ଼ିଶାର ମହିଳାମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ତଥା ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବାପାଇଁ ୨୦୦୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୮ ତାରିଖରୁ କେଉଁ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ?
Answer:
ମିଶନ ଶକ୍ତି

11. ଗାଁଗୁଡ଼ିକରେ ନିର୍ମିତ ହେଉଥ‌ିବା କଂକ୍ରିଟ୍ ରାସ୍ତା କେଉଁ ସରକାରୀ ଯୋଜନାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
Answer:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ ସଡ଼କ ଯୋଜନା

12. ବିଜୁଳି, ସଡ଼କ ଓ ପାଣିର ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ?
Answer:
ଗୋପବନ୍ଧୁ ଗ୍ରାମୀଣ ଯୋଜନା

13. ଓଡ଼ିଶାର ଆଦିବାସୀମାନେ ଜଙ୍ଗଲରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କରି ଚାଷଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଚାଷ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପୋଡ଼ୁ ଚାଷ

14. କେଉଁ ମସିହାକୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ‘ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବର୍ଷ’ ଭାବେ ପାଳନ କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୯

15. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟବୀମା ଯୋଜନା ଅନୁଯାୟୀ ରୋଗୀର ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଚିକିତ୍ସା ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇଁ କେତେ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭରଣା କରାଯାଏ ?
Answer:
୩୦ ହଜାର

16. ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତିର ପ୍ରାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ କି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ସଂରକ୍ଷଣ

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ________________ ମସିହାରେ ଅପରାଧୀ ଜନଜାତି ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୯

2. ମହାଜନମାନଙ୍କର ରଶ କରାବାରକୁ _______________ ମସିହାରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୭

3. ୧୯୪୮ ମସିହାରେ _____________ ପ୍ରଥାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଗୋତି

4. ସ୍ଵାଧୀନତା ବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ______________ ଭାଗ ଆଦିବାସୀ ସାକ୍ଷର ଥିଲେ ।
Answer:
୧.୫

5.କେରାପୁଟର କୋୟାମାନେ ________________ ନାମକ ଏକ ଭୟଙ୍କର ରୋଗର ଶିକାର ହେଉଥିଲେ ।
Answer:
ୟଜ୍

6. ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ନିଜସ୍ୱ _________________ ସୁବିଧା ପାଇଲେ ।
Answer:
ବାସଗୃହ

7. ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବର୍ଷକୁ ଅନ୍ୟୁନ _______________ ଦିନର କାମଧନ୍ଦା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
Answer:
୧୦୦

8. _______________ ମସିହାକୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ‘ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବର୍ଷ’ ଭାବରେ ପାଳନ କରିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୯

9. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ଯୋଜନା ___________________ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୨୦୦୮

10. ଓଡ଼ିଶା ଜରୁରୀକାଳୀନ ମେଡ଼ିକାଲ ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ସେବା ______________ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
Answer:
୨୦୧୩

11. ଓଡ଼ିଶା ଜୀବିକା ମିଶନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ______________ ।
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ

12. ନୂତନ ସ୍ଵୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନରେ ______________ ସହାୟତା କରିଥାଏ ।
Answer:
ମିଶନ ଶକ୍ତି

13. ୧୯୪୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧ ତାରିଖରେ ______________ ମନ୍ଦିରରେ ଅଛୁଆଁ ଜାତିର ଲୋକମାନେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳ

14. ନାଗରିକ ଅଯୋଗ୍ୟତା ଦୂରୀକରଣ ଆଇନ ବଳରେ ________________ ଭଳି କଳଙ୍କିତ ପ୍ରଥା କ୍ରମଶଃ ଅପସରି ଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା

15. କୋୟା ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ _______________ ଜିଲ୍ଲାରେ ବାସ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
କୋରାପୁଟ

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (x) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ବଳଦ, କୃଷି ଉପକରଣ ଓ ଚରଖା ଇତ୍ୟାଦି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

2. ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତିର ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବେଶ ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
x

3. କୋରାପୁଟର ଭୂୟାଁମାନେ ‘ୟଜ୍’ ନାମକ ଭୟଙ୍କର ରୋଗର ଶିକାର ହେଉଥିଲେ ।
Answer:
x

4. ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ସହରାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଜସ୍ବ ବାସଗୃହ ସୁବିଧା ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
Answer:
x

5. ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସଡ଼କ ଯୋଜନାରେ ଗାଁଗୁଡ଼ିକରେ ସିମେଣ୍ଟ କଂକ୍ରିଟ୍‌ ପକ୍କା ସଡ଼କ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଏ ।
Answer:
✓

6. ଅନ୍ତୋଦୟ ଯୋଜନା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ଏକ ଯୋଜନା ଅଟେ ।
Answer:
x

7. ଜାତୀୟ ନିଶ୍ଚିତ ଗ୍ରାମୀଣ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା ୨୦୦୪ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
x

8. ରାଜୀବ ଗ୍ରାମ୍ୟଜ୍ୟୋତି ଯୋଜନାରେ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଂଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
x

୨. ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି କେନ୍ଦ୍ରମାନ ଖୋଲାଯାଇଛି ।
Answer:
✓

10. ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
Answer:
x

11. ଅନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଭାରତରେ ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମ୍ ।
Answer:
x

12. ଜନନୀ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନାରେ ପ୍ରସବକାଳୀନ ଡାକ୍ତରୀ ଓ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
✓

13. ୨୦୦୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୮ ତାରିଖରୁ ‘ମିଶନ ଯୋଜନା’ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଅଛି ।
Answer:
x

14. ନୂତନ ସ୍ବୟଂସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନରେ ସହାୟତା କରିବା ହେଉଛି ‘ମିଶନ ଶକ୍ତି’ର ପ୍ରମୁଖ କାର୍ଯ୍ୟ ।
Answer:
✓

15. ୨୦୦୭ ଜାନୁଆରୀ ୧ ତାରିଖରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥଲା ମଧୁବାବୁ ପେନସନ୍ ଯୋଜନା ।
Answer:
x

16. ୧୯୯୯ ମସିହାକୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ‘ବୃଦ୍ଧି ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ବର୍ଷ’ ଭାବରେ ପାଳନ କରିଥିଲା ।
Answer:
✓

17. ଓଡ଼ିଶା ଜରୁରୀକାଳୀନ ମେଡ଼ିକାଲ ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ସେବା ୨୦୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
✓

18. ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶା ଜୀବିକା ମିଶନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
Answer:
✓

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Important Questions Chapter 10 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠା Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 History Important Questions Chapter 10 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠା

Subjective Type Questions With Answers

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଲାଭ କରିଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା କାହିଁକି ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇନଥିଲା ? ଏହାଫଳରେ ବି ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ୫୬ ଟି ଆସନରୁ ୩୬ଟି ଆସନ ଲାଭ କରି ଏକକ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଦଳ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲା ।
• କିନ୍ତୁ ଏହା ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାକୁ ରାଜିହୋଇ ନଥିଲା; କାରଣ କଂଗ୍ରେସ ଆଶଙ୍କା କରୁଥିଲା ଯେ ୧୯୩୫ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ବିଶେଷ କ୍ଷମତାଦ୍ବାରା ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର କ୍ଷମତା ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯିବ ।
• କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଆଲୋଚନା ବିଫଳ ହେବାପରେ ଏହାର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ବରୂପ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣକ୍ରମେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଦେବ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସଭ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ୧୯୩୭ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୧ ତାରିଖରେ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କଲେ ।
• ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ହେଲେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ । ମାନ୍ଧାତା ଗୋରାଚାନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ, ମୌଲବୀ ଲତିଫୁର ରେହମାନ ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ଅନ୍ୟ ଦୁଇଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ।
• ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାକୁ ରାଜିହେବାରୁ ୧୯୩୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୩ ତାରିଖରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲା ।

୨ । କେବେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ? ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତୀ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ହାସଲ କରିବାରୁ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ବିଧାୟକ ଦଳର ନେତା ଭାବେ ୧୯୪୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୩ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ସହିତ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ, ପଣ୍ଡିତ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମିଶ୍ର, ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ କାନୁନ୍‌ଗୋ ଓ ରାଧାକୃଷ୍ଣ ବିଶ୍ଵାସରାୟ ଅନ୍ୟ ଚାରିଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ସେହିବର୍ଷ ଭାରତକୁ ଆସିଥିବା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ୍ ନିକଟରେ ଓଡ଼ିଶାର ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟସମୂହର ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ୧୯୪୬ ମସିହାରୁ ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ।
• ଏହି ସମୟ ଅବଧୂ ମଧ୍ଯରେ ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ, ହୀରାକୁଦ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜାନାର ଆରମ୍ଭ ଓ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଓଡ଼ିଶାର ନୂଆ ରାଜଧାନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ରାଜଧାନୀ କେଉଁଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ? ଏହାର ଆୟତନ ଓ ଲୋକସଂଖ୍ୟା କେତେ ଥିଲା ?
Answer:

1. ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ରାଜଧାନୀ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ।
2. ନୂତନ ଓଡ଼ିଶାର ଆୟତନ ଥିଲା ୩୨,୬୯୫ ବର୍ଗ ମାଇଲ୍ ।
3. ଏହାର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୮,୦୪୩,୬୮୧ ।

୨। ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟି କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଏଥ‌ିରେ କେତେଜଣ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ? ଏହି କମିଟିର ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତାବ କେଉଁ ବିଷୟ ଉପରେ ଥିଲା ?
Answer:

• ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟି ସାର୍ ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ହବାକ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ୧୯୩୩ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୪ ତାରିଖରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଏଥୁରେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ସମେତ ଏଥିରେ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ରହିଥିଲେ ।
• ଏହି କମିଟି ୧୯୩୩ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨୦ ତାରିଖରେ ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲା ।

୩ । ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ କେବେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ସହିତ ଅନ୍ୟ କେଉଁମାନେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ଅବେଶନ କେଉଁଠି ବସିଥିଲା ?
Answer:

• ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ ୧୯୩୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୯ ତାରିଖ ଦିନ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ।
• ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ କାନୁନ୍‌ଗୋ ଓ ବୋଧରାମ ଦୁବେ ଏବଂ ଚାରିଜଣ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟାରୀ ସେକ୍ରେଟାରୀ ଯଦୁମଣି ମଙ୍ଗରାଜ, ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର, ପ୍ୟାରିଶଙ୍କର ରାୟ ଓ ରାଧାନାଥ ବିଶ୍ଵାସରାୟ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ବବେଶନ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ୍ ହଲ୍‌ରେ ବସିଥିଲା ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା କେତୋଟି ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:

1. ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ଛଅଗୋଟି ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା – କଟକ, ପୁରୀ, ବାଲେଶ୍ଵର, ସମ୍ବଲପୁର, ଗଞ୍ଜାମ ଓ କୋରାପୁଟ ।

୨। ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ଉଦ୍‌ଘାଟନୀ ଉତ୍ସବରେ କିଏ, କେଉଁଠାରେ ଏକ ବିଶାଳ ଭୋଜିର ଆୟୋଜନ କରି ବହୁ ମାନ୍ୟଗଣ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଆପ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ଉଦ୍‌ଘାଟନୀ ଉତ୍ସବରେ ମହାରାଜ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେଓ ଏକ ବିଶାଳ ଭୋଜନର ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ।
• କଟକର ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗରେ ଏହି ଭୋଜିରେ ବହୁ ମାନ୍ୟଗଣ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଆପ୍ୟାୟିତ କରାଯାଇଥିଲା ।

୩ । କେଉଁ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ? ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ କେବେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୩୫ ମସିହା ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।
• ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ୧୯୩୭ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୧୮ରୁ ୨୩ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା ।

୪ । ପ୍ରଥମ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କନିକା ରାଜା କେଉଁ ଦଳର ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ? ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ତାଙ୍କ ଦଳ କେତୋଟି ଆସନ ଲାଭ କରିଥିଲା ?
Answer:

1. ପ୍ରଥମ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କନିକା ରାଜା ସଂଯୁକ୍ତ ଦଳର ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ।
2. ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ତାଙ୍କ ଦଳ ୬ଟି ଆସନ ହାସଲ କରିଥିଲା ।

୫ । ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ କେବେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଥମ ବାଚସ୍ପତି କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:

• ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ ୧୯୩୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୮ ତାରିଖରେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ ହଲ୍‌ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ପ୍ରଥମ ଅଧ‌ିବେଶନରେ ବାଚସ୍ପତି ଥିଲେ ମୁକୁନ୍ଦ ପ୍ରସାଦ ଦାସ ।

୬ । ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେଓଙ୍କ ନେତୃତ୍ବାଧୀନ ଦଳର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ? ସେ ପ୍ରଥମ ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନରେ କେତୋଟି ଆସନ ଲାଭ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେଓଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵାଧୀନ ଦଳର ନାମ ‘ଜାତୀୟ ଦଳ’ ଥିଲା ।
• ଏହା ପ୍ରଥମ ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନରେ ୪ଟି ଆସନ ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

Objective Type Questions with Answers
A. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଓ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କ ସ୍ବପ୍ନ କେବେ ବାସ୍ତବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୧ ତାରିଖରେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଓ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କ ସ୍ୱପ୍ନ ବାସ୍ତବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।

2. କେଉଁସବୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳ ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ରହିଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ମେଦିନିପୁର, ଫୁଲଝର, ସୋମପେଟା, ମଞ୍ଜୁଷା ଆଦି ଅନେକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳ ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ରହିଯାଇଥିଲା ।

3. ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ଅବସରରେ କିଏ ଏକ ବିରାଟ ଭୋଜିର ଆୟୋଜନ କରାଇଥୁଲେ ?
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ଅବସରରେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେଓ ଏକ ବିରାଟ ଭୋଜିର ଆୟୋଜନ କରାଇଥିଲେ ।

4. ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ଶାସନ ଦାୟିତ୍ୱ ଚଳାଇବାପାଇଁ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ଉପଦେଷ୍ଟା ପରିଷଦ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ନୂତନ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ମନୋନୀତ କୋଡ଼ିଏ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଏକ ଉପଦେଷ୍ଟା ପରିଷଦ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

5. ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟି କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟି ୧୯୩୩ ଜୁନ୍ ୨୪ ତାରିଖରେ ସାର୍ ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ହବାକ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

6. କଂଗ୍ରେସ ତରଫରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଥମେ କିଏ, କେବେ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ ୧୯୩୭ ଜୁଲାଇ ୧୯ ତାରିଖରେ କଂଗ୍ରେସ ତରଫରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।

7. ଓଡ଼ିଶାର ଦ୍ବିତୀୟ ରାଜ୍ୟପାଳ ଭାବେ କିଏ ଦାୟିତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଉଇଲିୟମ୍ ଲୁଇସ୍ ୧୯୪୧ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶାର ଦ୍ବିତୀୟ ରାଜ୍ୟପାଳଭାବେ ଦାୟିତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

8. କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି କେବେ ଶେଷ ନିଃଶ୍ବାସ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୭୪ ମସିହା ମେ ୨୫ ତାରିଖରେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ଆଇନ ବଳରେ ଓଡ଼ିଶା ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଭାବେ ଗଠିତ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୩୫ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ

2. ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶରେ ନିର୍ବାଚିତ ସରକାର ଗଠନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାର ଶାସନ ଦାୟିତ୍ବ ବହନ କରିଥିବା ଉପଦେଷ୍ଟା ପରିଷଦରେ କିଏ ଉପ-ସଭାପତି ଥିଲେ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ମହାନ୍ତି

3. କାହା ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ବାଧୀନ ଦଳ ୧୯୩୭ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା କରିଥିଲା ?
Answer:
ଖଲ୍ଲିକୋଟର ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ

4. ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟିରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ କେତେ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ?
Answer:
୯ଜଣ

5. ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି କେଉଁଠାରେ ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି

6. ଜୟପୁର ଜମିଦାର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଆସି ଓଡ଼ିଶା ସହ ମିଶିଥିଲା ?
Answer:
ବିଶାଖାପାଟଣା ଏଜେନ୍‌ସି

7. ଉଇଲିୟମ୍ ଲୁଇସ୍ କେବେ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୪୧ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧

8. ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟି କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୩ ଜୁନ୍ ୨୪

9. ୧୯୩୭ ମସିହା ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭାର କେତୋଟି ଆସନ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୫୬ଟି

10. ସାର୍ କୋଟ୍ରୋ ଟେରେଲା କେଉଁ ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ?
Answer:
ପାଟନା

11. ୧୯୪୬-୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରର ନେତୃତ୍ୱ କିଏ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ

12. ବୋଧରାମ ଦୁବେ ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ଜଣେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ

13. ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶରେ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ନିର୍ବାଚନରେ କେତେ ଜଣ ସ୍ଵାଧୀନ ଦଳ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦଳୀୟ ପ୍ରାର୍ଥୀ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
୧୦ ଜଣ

14. କେବେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ମିଳିତ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୪୪ ଜୁନ୍ ୨୯

15. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ କାହା ନିକଟରେ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

1. ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ଗଠନ ନିମନ୍ତେ _______ ନିଜ ଚେଷ୍ଟା ଓ ତ୍ୟାଗପାଇଁ ଚିରନମସ୍ୟ ।
Answer:
ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି

2. ୧୯୪୬ ଏପ୍ରିଲ ୧୩ ତାରିଖ ଦିନ _______ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଲେ ।
Answer:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ

3. ନିତ୍ୟାନଦ କାନୁନ୍ଗୋ ________ ଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ଜଣେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ ୧୯୩୭

4. ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ନୂଆ ରାଜଧାନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ________ ଙ୍କ ସମୟରେ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ

5. ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ କଂଗ୍ରେସ ସରକାର _________ ସମୟ ପାଇଁ କ୍ଷମତାରେ ଥିଲେ ।
Answer:
ଦୁଇବର୍ଷ ସାଢ଼େ ତିନିମାସ

6. ୧୯୩୫ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ପାଇଁ __________ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୩୭

7. ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ନିର୍ବାଚନରେ _______  ଟି ଆସନ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୫୬

8. ଖଲ୍ଲିକୋଟର ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ________ ଦଳର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ସ୍ବାଧୀନ

9. ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନରେ _________ ବାଚସ୍ପତି ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ମୁକୁନ୍ଦପ୍ରସାଦ ଦାସ

10. ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ________ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି

11. ଜଗନ୍ନାତ ମିଶ୍ର ବିଶ୍ବନାଥ ଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ବାଧୀନ ସରକାରରେ _________ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟାରି ସେକ୍ରେଟାରୀ

12. କୋଦଳା ଓ ସୋରଡ଼ାକୁ _______ ରୁ ଅଣାଯାଇ ଓଡ଼ିଶା ସହ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ।
Answer:
ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ପ୍ରେସିଡ଼େସି

13. ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ________ ଓଡ଼ିଶାର କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ

14. ସାର୍ କୋଟ୍ରେନେ ଟେରେଲା ________ ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଥିଲେ ।
Answer:
ପାଟନା

15. ୧୯୩୬ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧ରେ ଗଠିତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ଆୟତନ ୩୨,୬୯୫ ବର୍ଗ ମାଇଲ୍ ଓ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ________ ଥିଲା ।
Answer:
୮,୦୪୩,୬୮୧

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (x) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1.ବିଜେବି କଲେଜ ହଲ୍‌ରେ ଓଡ଼ିଶାର ଉଦ୍‌ଘାଟନୀ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା ।
2. ଲକ୍ଷ୍ମୀକ୍ଷର ମହାନ୍ତି ଉପଦେଷ୍ଟା କମିଟିର ଉପସଭାପତି ଥିଲେ ।
3. ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ।
4 ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ ।
5. ଓଡ଼ିଶାର ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ।
6. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ୧୯୪୭ ଏପ୍ରିଲ ୨୩ରେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
7. ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ କାନୁନ୍‌ଗୋ ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳରେ ଜଣେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ।
8. ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ବିଧାନ ସଭାରେ ସମୁଦାୟ ୬୦ଟି ଆସନରୁ ୫ଟି ଆସନ ମନୋନୀତ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।
9. ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତି ପରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ସଂଖ୍ୟା ଗରିଷ୍ଠତା ହାସଲ କରିଥିଲା ।
10. ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଓଡ଼ିଶାର ନୂଆ ରାଜଧାନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ
11. ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।
12. ୧୯୩୫ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ୍‌ର ଧାରା ୯୩ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଦେଶ ଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

Answer:
1. x
2. ✓
3. x
4. x
5. ✓
6. x
7. ✓
8. ×
9. ✓
10. ×
11. x
12. ✓

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Important Questions Chapter 17 ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 History Important Questions Chapter 17 ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା କାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ? ସ୍ଵାଧୀନତା ବେଳକୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଏହାର ସ୍ଥିତି କିପରି ଥିଲା ?
Answer:

• ଷଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀଠାରୁ ଏକାଦଶ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିକ୍ଷାକୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ଷଷ୍ଠ ଓ ସପ୍ତମ ଶ୍ରେଣୀକୁ ମଧ୍ୟ ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଉଥିଲା ଓ ଅଷ୍ଟମଠାରୁ ଏକାଦଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାରିବର୍ଷର ଶିକ୍ଷାକୁ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ବା ହାଇସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ୧୯୫୦ ମସିହାବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମଧ୍ୟ ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୪୮୯ ଓ ଏଥିରେ ୪୬, ୨୧୭ ଜଣ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ ।
• ସେହି ସମୟରେ ହାଇସ୍କୁଲ ସଂଖ୍ୟା ୧୫୩ ଥିଲା ଓ ସେଥ‌ିରେ ୪୩,୮୯୩ ଜଣ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ । ପରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା ।
• ହାଇସ୍କୁଲ ପରୀକ୍ଷା ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ୧୯୫୩ ମସିହାରେ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ ଗଠିତ ହେଲା ।

୨। ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବାପାଇଁ କ’ଣ ସବୁ ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାମାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବାକୁ ଅଧ୍ଵରୁ ଅଧ‌ିକ ପିଲାଙ୍କ ନାମଲେଖା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇଛି ।
• ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିଶୁ ଓ କିଶୋରମାନେ ଯେପରି ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ି ନଯିବେ ସେଥ‌ିପାଇଁ ବିହିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
• ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣବତ୍ତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇଛି ।
• ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ୧୯୯୫ ମସିହାଠାରୁ ସରକାର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି ।
• କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସହାୟତାରେ ‘ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା’ ୧୯୯୬ ମସିହାଠାରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି ।

୩ । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ (RMSA)ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ରହିଛି; ଯଥା –

• ଘରଠାରୁ ୫ କି.ମି. ମଧ୍ଯରେ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ୭ରୁ ୧୦ କି.ମି. ମଧ୍ଯରେ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଉପଲବ୍‌ଧ କରିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ।
• ଆଗାମୀ ୫ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ମୋଟାମୋଟି ନାମଲେଖା ଅନୁପାତକୁ ୭୫ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।
• ୨୦୧୭ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ।
• ସବୁ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ତ୍ୟାଗ କରିବାରୁ ନିବୃତ୍ତ କରିବା ।
• ଅସୁବିଧାରେ ରହୁଥ‌ିବା ଗୋଷ୍ଠୀର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ଓ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣବତ୍ତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ଗୁରୁତ୍ଵ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ୫ମ ଦଶନ୍ଧି ସୁଦ୍ଧା ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକମାତ୍ର ଅନୁଷ୍ଠାନ ।
• ୧୯୫୦ ମସିହା ଆଗରୁ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଡିଗ୍ରୀ ସ୍ତରରେ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା, ଇଂରାଜୀ, ଓଡ଼ିଆ, ଅର୍ଥନୀତି, ଗଣିତ ଓ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇସାରିଥିଲା ।
• ଏବେ କଟକର ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଏକକ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରାଯାଇଛି ।

୨। ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶକରେ ଘରୋଇ ଉଦ୍ୟମରେ ଆମ ରାଜ୍ୟର କେଉଁଠାରେ, କେଉଁସବୁ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶକରେ ଘରୋଇ ଉଦ୍ୟମରେ ତିନୋଟି ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ହାଇଟେକ୍ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ, କଳିଙ୍ଗ ଇନ୍‌ଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ମେଡ଼ିକାଲ ସାଇନ୍ସ ଓ ହସ୍ପିଟାଲ ଏବଂ ସମହସ୍ପିଟାଲ ଓ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ ।

୩। ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିବାପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କେଉଁସବୁ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନିଆଯାଇଛି ?
Answer:

• ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।
• ଶିକ୍ଷାଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନଗ୍ରସର ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ଲକ୍‌ମାନଙ୍କରେ ଝିଅମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଛାତ୍ରୀ ନିବାସ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ।
• ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଜାତୀୟ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରାଯାଇଛି । ଶିକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନଗ୍ରସର ବ୍ଲକଗୁଡ଼ିକରେ ସରକାର ମଡ଼େଲ ସ୍କୁଲ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି ।

୪। ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଅବସ୍ଥିତ ? ଏହା ଅଧୀନରେ କେଉଁ ସ୍କୁଲ ଆଦର୍ଶ ବିଦ୍ୟାଳୟଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ? ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି କାହାଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ?
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାର ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ଏହା ଅଧୀନରେ ଡେମଷ୍ଟ୍ରେସନ୍ ମଲ୍‌ଟିପର୍ପସ୍ (ଡି.ଏମ୍.) ସ୍କୁଲ ଆଦର୍ଶ ବିଦ୍ୟାଳୟଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।
• ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ଏନ୍.ସି.ଇ.ଆର୍.ଟି. ଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ।

୫। ବ୍ୟାବସାୟିକ ପରିଚାଳନା ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ କେଉଁଠାରେ କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ? ସେଠାରେ କ’ଣ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଛି ?
Answer:

• ବ୍ୟାବସାୟିକ ପରିଚାଳନା ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ଜାଭିଅର ଇନ୍‌ଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଭୁବନେଶ୍ଵର ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସହରରେ ଅନେକ ବ୍ୟାବସାୟିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
• ସେଠାରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଏମ୍.ବି.ଏ. ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଛି ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ୱପ୍ନ ଥିଲା ? ଏଥ‌ିରେ କ’ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ?
Answer:

• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ।
• ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଶିଶୁକୁ କର୍ମାଭିମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରି ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

୨। ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ସଂଖ୍ୟା କେତେ ଥିଲା ? ଏଥ‌ିରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୧୦, ୧୬୫ ।
• ଏଥରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୪,୪୧, ୯୬୭ ।

୩। ଓଡ଼ିଶାର ସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ କେବେ ଓ କାହିଁକି ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ୧୯୯୫ ମସିହାଠାରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।
• ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି ।

୪। ‘ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ’ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କ’ଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ‘ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ’ (SSA) ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରେ ନୂତନ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ଖୋଲାଯାଇଛି ।
• ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଇଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

୫। “‘ସମସ୍ତ ଶିଶୁଙ୍କ ପାଖରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସୁବିଧାକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା’’ କେଉଁ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ? ଏହା ଆମ ରାଜ୍ୟରେ କେବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି ?
Answer:

• ‘ସମସ୍ତ ଶିଶୁଙ୍କ ପାଖରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସୁବିଧାକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା’’ (DPEP)ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
• ଏହା ୧୯୯୬ ମସିହାଠାରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି ।

୬। ‘‘ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ’’ କ’ଣ ?
Answer:

• ୨୦୦୯-୧୦ ଶିକ୍ଷାବର୍ଷଠାରୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ‘ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ’ (RMSA) ନାମକ ଏକ ବହୁମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।
• ଉତ୍ତମ ଗୁଣବତ୍ତାଭିଭିକ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୭। ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁଠାରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗବେଷଣା ପରୀକ୍ଷାଗାର ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି ? କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁଠାରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗବେଷଣା ପରୀକ୍ଷାଗାର ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି
• ଏହା ଖଣିଜ ଓ ଧାତବ ପଦାର୍ଥ ଗବେଷଣା କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।

୮। ୧୯୫୦ ମସିହାବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ସର୍ବମୋଟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ଥିଲା ? ସେଥିରେ କେତେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୯୫୦ ମସିହାବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବମୋଟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୧୪।
• ସେଥ‌ିରେ ୫୬୮୯ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ ।

୯। ୧୯୬୭ ଓ ୧୯୮୧ ମସିହାରେ କେଉଁ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ସମ୍ବଲପୁର ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ପୁରୀଠାରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

୧୦। ରାଧାନାଥ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ? ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ନୂତନ ନାମ କ’ଣ ରଖାଯାଇଛି ?
Answer:

• ରାଧାନାଥ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ କଟକରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ନୂତନ ନାମ ରଖାଯାଇଛି ‘ଇନ୍‌ଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଆଡ଼ଭାନ୍‌ସଡ୍ ଷ୍ଟଡ଼ିଜ୍ ଇନ୍ ଏଡୁକେସନ୍’ (R.N.I.A.S.E.) ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Objective Type Questions With Answers
A. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ କେଉଁଠାରେ ଦୁଇଟି ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଖୋଲାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୭-୪୮ ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ଅନୁଗୁଳ ଓ ରସୁଲକୋଣ୍ଡାଠାରେ ଦୁଇଟି ଶିକ୍ଷକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଖୋଲିଥିଲେ ।

2. ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା କାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଷଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀଠାରୁ ଏକାଦଶ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିକ୍ଷାକୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଉଥିଲା ।

3. ଓଡ଼ିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶା ହାଇସ୍କୁଲ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ପରୀକ୍ଷା ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସେକେଣ୍ଡାରୀ ଏଜୁକେଶନ ଆକ୍ଟ, ୧୯୫୩ ବଳରେ ‘ଓଡ଼ିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

4. ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:
ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ୧୯୯୫ ମସିହାଠାରୁ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

5. କୋରାପୁଟଠାରେ କେଉଁ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୭ ମସିହାରେ କୋରାପୁଟଠାରେ ଏକ ଇଷ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

6. ୧୯୬୭ ମସିହାରେ କେଉଁ ଦୁଇଟି ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୬୭ ମସିହାରେ ସମ୍ବଲପୁର ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ଦୁଇଟି ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

7. ବାଲେଶ୍ଵର ଓ ବାରିପଦାରେ କେବେ କେଉଁ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୯ରେ ଉତ୍ତର ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ଫକୀରମୋହନ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ବାରିପଦାଠାରେ ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଶା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

8. ରାଧାନାଥ ଟ୍ରେନିଂ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ବର୍ତ୍ତମାନ ନାମ କ’ଣ ରଖାଯାଇଛି ?
Answer:
ରାଧାନାଥ ଇନ୍‌ଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଆଡ଼ଭାନ୍ସ ଷ୍ଟଡ଼ିଜ୍ ଇନ୍ ଏଡୁକେସନ୍ (RNIASE) ନାମ ରଖାଯାଇଛି ।

9. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ମଧୁର ଜଳ ମତ୍ସ୍ୟ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର କେବେ, କେଉଁଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
୧୯୭୭ ମସିହାରେ କୌଶଲ୍ୟାଗଙ୍ଗାଠାରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ମଧୁର ଜଳ ମତ୍ସ୍ୟ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।

10. ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ?
Answer:
ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ପାଇଁ ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ଏକ ସରକାରୀ ଶାରୀରିକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବା ପାଇଁ କାହା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ନାମଲେଖା

2. ବ୍ୟାବସାୟିକ ପରିଚାଳନା ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଭୁବନେଶ୍ବରରେ କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଜାଭିଅର ଇନ୍‌ଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ମ୍ୟାନେଜ୍‌ମେଣ୍ଟ

3. ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା କାହା ସହାୟତାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି ?
Answer:
କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର

4. ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିବା ତିନୋଟିଯାକ ଘରୋଇ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ କେଉଁଠି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ୱର

5. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ ଜାତୀୟ ଆଇନ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
କଟକ

6. କେତେ ବର୍ଷ ବୟସର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସୁଲଭ ଶିକ୍ଷା ଯୋଗାଇ ଦେବା ପାଇଁ ‘ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ’ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ?
Answer:
୧୪-୧୮ ବର୍ଷ

7. ରାଉରକେଲାସ୍ଥିତ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ବର୍ତ୍ତମାନ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ

8. ଖଣିଜ ଓ ଧାତବ ପଦାର୍ଥ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ?
Answer:
ଆଞ୍ଚଳିକ ଗବେଷଣା ପରୀକ୍ଷାଗାର

9. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ ଭାରତୀୟ ଗଣ ଯୋଗାଯୋଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ରହିଅଛି ?
Answer:
ଢେଙ୍କାନାଳ

10. କେଉଁ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଇ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ

11. କଟକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲା ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ପରିଦର୍ଶକ

12. ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ କେଉଁଠାରେ ଅଛି ?
Answer:
ବୁର୍ଲା

13. କେଉଁ ମସିହାଠାରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ‘ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା’ (ଡି.ପି.ଇ.ପି.) କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି ?
Answer:
୧୯୯୬

14. ରାଜ୍ୟରେ କେତେ ସଂଖ୍ୟକ ସରକାରୀ ବା ଅନୁଦାନ ପ୍ରାପ୍ତ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ରହିଛି ?
Answer:
୨୦୦୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ

15. ଶିକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନଗ୍ରସର ବ୍ଲକ୍‌ଗୁଡ଼ିକରେ ସରକାର କେଉଁ ସ୍କୁଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମଡ଼େଲ ସ୍କୁଲ

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ______________ ଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନ ଥିଲା ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

2. ________________ ମସିହାଠାରୁ ସରକାର ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
୧୯୯୫

3. ‘ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ’ ________________ ଶିକ୍ଷାବଷଠାରୁ ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
୨୦୦୯-୧୦

4. _____________ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଉପଲବ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
୨୦୧୭

5. ସ୍ଵାଧୀନତାବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ _____________ ଟି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା ।
Answer:
ଗୋଟିଏ

6. ଉଳଶିକ୍ଷା ଷେତୁରେ _______________ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଏକମାତ୍ର ଅନୁଷ୍ଠାନ ଥିଲା ।
Answer:
ରେଭେନ୍ୱା

7. _____________ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ସମ୍ବଲପୁର ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ।
Answer:
୧୯୬୭

8. ୧୯୫୬ରେ _____________ ଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ଏକ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ।
Answer:
ବୁର୍ଲା

9. ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ______________ ଠାରେ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ବୈଷୟିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ରାଉରକେଲା

10. ଓଡ଼ିଶା କୃଷି ଓ ବୈଷୟିକ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ _____________ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୨

11. କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ____________ ଠାରେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଧାନ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
କଟକ

12. ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ _____________ ଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିପାରିଛି ।
Answer:
ବ୍ରହ୍ମପୁର

13. ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ____________ ଟି ଘରୋଇ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ ରହିଛି ।
Answer:
୩

14. ସର୍ବଭାରତୀୟ ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନ ___________ ମସିହାଠାରୁ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଶିକ୍ଷାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ।
Answer:
୨୦୧୨

15. ଉତ୍କଳ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ _____________ ଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ୱର

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (×) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ୧୯୫୦ ମସିହା ବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାର ହାଇସ୍କୁଲ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୧୫୦ ।
Answer:
x

2. ୧୯୫୩ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

3. ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
✓

4. ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସହାୟତାରେ ‘ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା’ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
Answer:
x

5. ରାଜ୍ୟରେ ୫୦୦୦ରୁ ଅଧ‌ିକ ଅନୁଦାନପ୍ରାପ୍ତ ମାଧ୍ଯମିକ ସରକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ରହିଛି ।
Answer:
x

6. ‘ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ’ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରେ ନୂତନ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ଖୋଲାଯାଇଛି ।
Answer:
✓

7. ୧୯୫୦ ମସିହା ବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ସର୍ବମୋଟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୧୫ ।
Answer:
x

8. ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଶା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ଭଦ୍ରଖରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
x

9. ଫକୀରମୋହନ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
✓

10. ରାଧାନାଥ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
x

11. ସରାଙ୍ଗଠାରେ ଏକ ସରକାରୀ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
✓

12. ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଏକ କୃଷି ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
✓

13. କୌଶଲ୍ୟାଗଙ୍ଗ ମତ୍ସ୍ୟ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
x

14. ହୀରାକୁଦର ଅନତିଦୂରରେ ଚିପିଲିମାରେ ଏକ କୃଷି ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରହିଛି ।
Answer:
✓

15. ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
x

16. ଘରୋଇ ଉଦ୍ୟମରେ ଆମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୁଇଗୋଟି ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।
Answer:
x

17. ଓଡ଼ିଶାର ସମସ୍ତ ଘରୋଇ ମେଡ଼ିକାଲ କଲେଜଗୁଡ଼ିକ ଭୁବନେଶ୍ଵର ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
✓

18. ସର୍ବଭାରତୀୟ ଆୟୁର୍ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନ ୨୦୦୦ ମସିହାରୁ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ।
Answer:
x

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Important Questions Chapter 9 ୧୯୩୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 History Important Questions Chapter 9 ୧୯୩୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ

Subjective Type Questions With Answers

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

1. ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସମ୍ବଲପୁରବାସୀମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ୧୮୯୫ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୧୫ ତାରିଖରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶର ମୁଖ୍ୟ କମିଶନର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରାଫ୍ରେଜର ସମ୍ବଲପୁର କୋର୍ଟ କଚେରୀମାନଙ୍କରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଉଚ୍ଛେଦ କରି ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
• ନୀଳମଣି ବିଦ୍ୟାରମୂଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ’ ପତ୍ରିକାରେ ଏହାକୁ ସମାଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳର ଧରଣୀଧର ମିଶ୍ର, ମଦନମୋହନ ମିଶ୍ର, ବ୍ରଜମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ବଳଭଦ୍ର ସୂପକାର ପ୍ରଭୃତି ସଚେତନ ନାଗରିକମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ।
• ୧୯୦୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ସିମଳାଠାରେ ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନଙ୍କୁ ସମ୍ବଲପୁରର ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଏହି ମର୍ମରେ ସ୍ମାରକ ପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ଦାବିଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାର କରିବାକୁ ଲର୍ଡ କର୍ଜନ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରାଫ୍ରେଜରକୁ ପତ୍ର ଲେଖିଲେ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଵପ୍ନକୁ ସାକାର କରିବାପାଇଁ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଆନ୍ତରିକ ଉଦ୍ୟମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ବପ୍ନକୁ ସାକାର କରିବାପାଇଁ ମଧୁବାବୁ ୧୯୦୭ରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଭାରତ ଶାସନ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ କର୍ମକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ଥିଲେ ।
• ବିହାର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ ଲେନିସ୍‌ଲେଟିଭ କାଉନ୍ସିଲର ସଭ୍ୟ ଭାବେ ମଧୁବାବୁ ଓଡ଼ିଶା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୧୨ ଏପ୍ରିଲ୍ ୬ ଓ ୭ ତାରିଖରେ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଷ୍ଟମ ଅଧିବେଶନରେ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନକୁ ମଧୁବାବୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୧୭ ଡିସେମ୍ବର ୧୧ରେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ତରଫରୁ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସାତଜଣ ସଭ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ କମିଟି କଲିକତାଠାରେ ମଣ୍ଟେଗୁ ଓ ଚେମ୍ସଫୋର୍ଡଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଦାବିପତ୍ର ଦେଇଥିଲେ ।
• ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଦୀର୍ଘଦିନର ଆନ୍ତରିକ ଉଦ୍ୟମ ଓ ଅନ୍ୟ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ସହଯୋଗ ଫଳରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ଗଠନ ସ୍ବପ୍ନ ସାକାର ହୋଇପାରିଥିଲା ।

3. ମଣ୍ଡେଗୁ-ଚେମସ୍କୋର୍ଡ଼ ଶାସନ ଖସଡ଼ା କେବେ ଓ କାହିଁକି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା ଓ ଏହା ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ମନରେ କାହିଁକି ଦୁଃଖ ଦେଇଥୁଲା ?
Answer:

1. ୧୯୧୭ ମସିହାରେ ଭାରତ ସଚିବ ଇ.ଏସ୍. ମଣ୍ଡେଗୁ ଭାରତରେ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବଡ଼ଲାଟ୍ ଲର୍ଡ଼ ଚେମ୍ସଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା କରିବାପାଇଁ ଭାରତ ଆସିଥିଲେ ।
2. ୧୯୧୭ ଡିସେମ୍ବର ୧୧ ରେ ‘ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ’ ତରଫରୁ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସାତଜଣ ସଭ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ କମିଟି କଲିକତାଠାରେ ମଣ୍ଟେଗୁ ଓ ଚେମ୍ସଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଦାବିପତ୍ର ଦେଇଥିଲେ ।
3. କିନ୍ତୁ ୧୯୧୮ରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ମଣ୍ଟେଗୁ ଚେମ୍ସଫୋର୍ଡ଼ ଖସଡ଼ାରେ ଓଡ଼ିଶାର ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ଏକତ୍ରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶାସନ ଯୋଜନା ନଥିଲା ।
4. ୧୯୧୯ ଭାରତ ଆଇନରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସୁବିଧା ରଖାଯାଇନଥିଲା ।
5. ଏହା ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ମନରେ ଦୁଃଖ ଦେଇଥିଲା ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

1. ସିହ୍ନା ପ୍ରସ୍ତାବ କିଏ, କେବେ ଆଗତ କରିଥିଲେ ? କେଉଁମାନେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜି ହୋଇନଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୯୨୦ ଫେବୃୟାରୀ ୨୦ରେ କେନ୍ଦ୍ରରେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ବିଧାୟକ ପରିଷଦରେ ‘ସିହ୍ନା ପ୍ରସ୍ତାବ’ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ସିହ୍ନା ଆଗତ କରିଥିଲେ ।
• ବଙ୍ଗ, ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶରେ ଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ଓଡ଼ିଶା ଡ଼ିଭିଜନରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଉ ବୋଲି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ ।
• କିନ୍ତୁ ବଙ୍ଗ, ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶ ସରକାର ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜି ହୋଇନଥିଲେ ।

2. ଫିଲିପ୍-ଡଫ୍ କମିଟି କେବେ ଓ କ’ଣ ପାଇଁ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏଥିରେ କେଉଁମାନେ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୯୨୪ ମସିହାର ଶେଷ ଭାଗରେ ଫିଲିପ୍-ଡଫ୍ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଗଞ୍ଜାମର ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶ୍ରଣ ଦାବିରେ ଯଥାର୍ଥତା ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବାପାଇଁ ଏହି କମିଟି ଗଟନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏହି କମିଟିର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସମୂହର ପଲିଟିକାଲ୍ ଏଜେଣ୍ଟ ସି. ଏଲ୍. ଫିଲିପ୍ ଓ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ପ୍ରେସିଡ଼େନ୍ସିର ବେଲା ଜିଲ୍ଲାର ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଏ.ସି.ଡଫ୍ ।

3. ଅଟଲି ସବ୍ କମିଟି କ’ଣ ପାଇଁ ଓ କାହା ଅଧ୍ଯକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏହାର ସୁପାରିଶ କାହିଁକି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରି ନଥିଲା ?
Answer:

1. ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ମତାମତ ଦେବାପାଇଁ ଅଟଲି ସବ୍ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ଏହାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ସାଇମନ କମିଶନର ଅନ୍ୟତମ ସଦସ୍ୟ ସି.ଆର୍. ଅଟଲି ।
3. ଏହାର ସୁପାରିସ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରି ନଥିଲା ।

4. ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକରେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କର ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ପ୍ରଥମତଃ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ‘ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଦାବି ଓ ଯୁକ୍ତି’ ନାମକ ଏକ ପୁସ୍ତିକା ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକରେ ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ବିତରଣ କରିଥିଲେ ।
• ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ୧୯୩୧ ଜାନୁଆରୀ ୧୬ ତାରିଖରେ ସେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଭାଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ଯୌକ୍ତିକତା ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥିଲେ ।
• ତୃତୀୟତଃ ସେ ଇଂଲଣ୍ଡର ଭାରତ ସଚିବ ସାମୁଏଲ ହୋରଙ୍କୁ ଲଣ୍ଡନଠାରେ ସାକ୍ଷାତ କରି ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଦାବି ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଇଥିଲେ ।

5. ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ କିଏ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ? ଏ ସମ୍ପର୍କିତ ଶ୍ବେତପତ୍ର କେବେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ଓ ଏଥିରେ କ’ଣ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ଭାରତ ସଚିବ ସାମୁଏଲ୍ ହୋର୍ ଏକ ପୃଥକ୍ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
• ତୃତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ପରେ ୧୯୩୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୭ରେ ଏ ସମ୍ପର୍କିତ ଶ୍ବେତପତ୍ର ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।
• ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶା ଏକ ରାଜ୍ୟପାଳ ଶାସିତ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶ ରୂପେ ଗଠିତ ହେବ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା ।

6. ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି କେବେ ଓ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏହାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଥିଲେ ? ଏହାଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଶାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳକୁ କେତେ ବର୍ଗ ମାଇଲ୍‌କୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

1. ୧୯୩୩ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ବ୍ରିଟିଶ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ଉଭୟ ଗୃହର ୧୬ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ଏହାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ଲର୍ଡ଼ ଲିନ୍‌ଲିଥ୍‌ ।
3. ଏହାଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଶାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୩୨,୬୯୫ ବର୍ଗମାଇଲକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

1. ଇଂରେଜମାନେ କେବେ ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଅଧିକାର କଲେ ଓ କାହା ସହିତ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୭୫୯ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନେ ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ।
• ସେମାନେ ଏହାକୁ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡ଼େନ୍ସିରେ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

2. କିଏ କେବେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• କଟକର ତତକାଳୀନ କଲେକ୍ଟର ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ୧୮୪୯ ମସିହାରେ ଏହା କରିଥିଲେ ।

3. ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶାଇବାପାଇଁ କେଉଁ ସଂଗଠନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ? ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

1. ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶାଇବାପାଇଁ ‘ଗଞ୍ଜାମ ଉତ୍କଳ ହିତବାଦିନୀ ସଭା’ ନାମକ ଏକ ସଂଗଠନ ଗଠନ କରାଯାଇଥ୍ଲା
2. ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡ଼େନ୍ସି ଅଧୀନରୁ ଆଣି ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶାଇବା ପାଇଁ ଏହି ସଂଗଠନ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା ।

4. ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରାଫ୍ରେଜର କିଏ ? ତାଙ୍କୁ ସମ୍ବଲପୁରବାସୀ କାହିଁକି ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ?
Answer:

• ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରାଫ୍ରେଜର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶର ମୁଖ୍ୟ କମିଶନର ଥିଲେ ।
• ସେ ୧୮୯୫ ଜାନୁଆରୀ ୧୫ ରେ ସମ୍ବଲପୁର କୋର୍ଟ କଚେରୀରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଉଚ୍ଛେଦ କରି ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ବଲପୁରବାସୀ ମନେ କରିଛନ୍ତି ।

5. ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ନାମକ ଏକ ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ କେବେ ଗଠିତ ହେଲା ? ଏହାକୁ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ କି ?
Answer:

• ୧୯୧୨ ଅଗଷ୍ଟ ୧ ତାରିଖରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ।
• ଏହାକୁ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲେ ।

6. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଷ୍ଟମ ଅଧୂବେଶନ କେଉଁଠାରେ ବସିଥିଲା ? ଏଥରେ ମଧୁବାବୁ କାହାକୁ ବିରୋଧ କଲେ ?
Answer:

1. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଷ୍ଟମ ଅଧିବେଶନ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ବସିଥିଲା ।
2. ଏଥରେ ମଧୁବାବୁ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ।

7. ଭାରତର କେଉଁ ପୂର୍ବତନ ବଡ଼ଲାଟ୍‌ କେଉଁଠାରେ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
• ସେ ୧୯୧୨ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୧ ତାରିଖରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ଲର୍ଡ଼ ସଭାରେ ଏହା କରିଥିଲେ ।

8. ଭାରତ ସଚିବ ଇ.ଏସ୍. ମଣ୍ଡେଗୁ କେବେ ଓ କାହିଁକି ଭାରତ ଆସିଥିଲେ ?
Answer:

• ଭାରତ ସଚିବ ଇ.ଏସ୍. ମଣ୍ଟେଗୁ ୧୯୧୭ ମସିହାରେ ଭାରତ ଆସିଥିଲେ ।
• ଭାରତରେ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବଡଲାଟ୍ ଲର୍ଡ ଚେମ୍ପୋର୍ଡ଼ଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା କରିବାପାଇଁ ସେ ଭାରତ ଆସିଥିଲେ ।

9. ବିଶ୍ଵନାଥ କର ଓ ଶଶିଭୂଷଣ ରଥ କେଉଁ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ?
Answer:

1. ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ବିଶ୍ବନାଥ କର ।
2. ସେହି ସମୟରେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ଶଶିଭୂଷଣ ରଥ ।

10. ସାଇମନ କମିଶନକୁ ଭାରତରେ କେଉଁମାନେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଓ କେଉଁମାନେ ତାଙ୍କୁ ସ୍ବାଗତ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ସାଇମନ କମିଶନକୁ ଭାରତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଓ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।
• କିନ୍ତୁ ଉତ୍କଳ-ସମ୍ମିଳନୀର ସଭ୍ୟମାନେ ପାଟନାଠାରେ କମିଶନକୁ ସ୍ବାଗତ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଜଣାଇଥିଲେ ।

Objective Type Questions with Answers
A. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ଅଟଲି ସବ୍ କମିଟିର ସୁପାରିସ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଅଟଲି ସବ୍‌ କମିଟିର ସୁପାରିସ ଥିଲା ଯେ– ‘ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଦାବି ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସାର୍ବଜନୀନ ମତ’ ।

2. ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ କେବେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ କେବେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଲଣ୍ଡନରେ ୧୯୩୦ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୨ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ୧୯୩୧ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୧୯ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା ।

3. ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ସମୟରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ସମୟରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ଇଉନ୍‌ଷ୍ଟନ୍‌ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ ।

4. ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର କରାଚୀ ଅଧୂବେଶନ କେବେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥଲା?
Answer:
ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର କରାଚୀ ଅଧୂବେଶନ ୧୯୩୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ ତାରିଖରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

5. ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ କେବେ ଏକ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୧ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ଏକ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।

6. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଜରୁରୀ ଅଧ୍ଵବେଶନ କେବେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଜରୁରୀ ଅଧିବେଶନ ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ୧୯୩୨ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୧ରେ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

7. ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରକାଶିତ ଶ୍ଵେତପତ୍ରରେ କ’ଣ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରକାଶିତ ଶ୍ଵେତପତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଶା ଏକ ରାଜ୍ୟପାଳ ଶାସିତ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶ ରୂପେ ଗଠିତ ହେବ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା ।

8. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅବେଶନ କେଉଁଠାରେ ବସିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୪ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୧୧ ତାରିଖରେ ମଧୁସୂଦନ ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ବରେ କଟକଠାରେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧିବେଶନ ବସିଥିଲା ।

9. ୧୯୩୩ ମସିହାରେ ଗଠିତ ‘ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି’ କାହା ଅଧ୍ଯକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୩ ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ଲର୍ଡ଼ ଲିନ୍‌ଲିଷ୍ଟୋଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ‘ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

10. ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ କେତେ ବର୍ଗ ମାଇଲକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୪ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଶ୍ଵେତପତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଶାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୨୧, ୫୫୫ ବର୍ଗ ମାଇଲରୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ୩୨,୬୯୫ ବର୍ଗ ମାଇଲ୍ ହୋଇଥିଲା ।

11. ୧୯୩୫ ମସିହା ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର କେଉଁ ଧାରାଟି ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୫ ମସିହା ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର ୨୮୯ ଧାରାଟି ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।

12. ଓଡ଼ିଶା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଭାବେ କେବେ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶା ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଭାବେ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ।

13. ଇଂରେଜମାନେ କେଉଁ ନୀତିଦ୍ୱାରା ସମ୍ବଲପୁର ଦଖଲ କରିଥିଲେ ?
Answer:
୧୮୪୯ ମସିହାରେ ‘ରଜସ୍ବତ୍ୱ ଲୋପନୀତି’ଦ୍ଵାରା ଇଂରେଜମାନେ ସମ୍ବଲପୁର ଦଖଲ କରିଥିଲେ ।

14. ଓଡ଼ିଆ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାଷା ନୁହେଁ ବୋଲି କିଏ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବଙ୍ଗର ବିଶିଷ୍ଟ ଐତିହାସିକ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାଲ ମିତ୍ର ଓ ଅନ୍ୟମାନେ ଏହି ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

15. ‘ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
‘ସମ୍ବଲ ହିତୈଷିଣୀ’ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ ନୀଳମଣି ବିଦ୍ୟାରମ୍ଭ ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ସମ୍ବଲପୁରକୁ ଇଂରେଜମାନେ ଯେଉଁ ନୀତିଦ୍ୱାରା ଅସ୍କୋର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ରାଜସ୍ବତ୍ୱ ଲୋପନୀତି

2. ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ।
Answer:
ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ

3. ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା

4. ବ୍ୟାସକବି ହିସାବରେ କିଏ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି

5. ସମ୍ବଲପୁରରୁ ପ୍ରକାଶିତ ହେଉଥ‌ିବା ପତ୍ରିକା ।
Answer:
ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ

6. ୧୯୦୩ ଡିସେମ୍ବରରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ସର୍କୁଲାର ।
Answer:
ରିସ୍‌ଲେ ସର୍କୁଲାର

7. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ବପ୍ନକୁ ସାକାର କରିଥିବା ‘ସଂଗଠନ’ ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ

8. ଗଞ୍ଜାମକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶାଇବାପାଇଁ ଦାବିର ବିଚାର ପାଇଁ ଗଠିତ କମିଟି ।
Answer:
ଫିଲିପ୍ ଡପ୍ କମିଟି

9. ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ଭାରତକୁ ଆସିଥ୍‌ ଏକ କମିଶନ ।
Answer:
ସାଇମନ କମିଶନ

10. ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ମତାମତ ଦେବାପାଇଁ ଗଠିତ କମିଟି ।
Answer:
ଅଟ୍‌ଲି ସବ୍ କମିଟି

11. ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକରେ ବିତରଣ କରାଯାଇଥିବା ପୁସ୍ତିକା ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଦାବି ଓ ଯୁକ୍ତି

12. ଓଡ଼ିଶା ଏକ ରାଜ୍ୟପାଳ ଶାସିତ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶ ରୂପେ ଗଠିତ ହେବ ବୋଲି କେଉଁଥିରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
Answer:
ଶ୍ଵେତପତ୍ର

13. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥାନ ।
Answer:
କଟକ

14. ୧୬ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଲର୍ଡ ଲିନ୍‌ଲିଥଗୋଙ୍କ ଅଧ୍ଯକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ କମିଟି
Answer:
ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି

15. ୧୯୩୫ ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ।
Answer:
ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଓଡ଼ିଶାର _______ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ପରୋକ୍ଷ ଶାସନାଧୀନ ଥିଲା ।
Answer:
ଗଡ଼ଜାତ

2. ୧୭୫୯ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନେ ଓଡ଼ିଶାର _______ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଅତ୍‌କାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଗଞ୍ଜାମ

3. ରାଜସ୍ବତ୍ୱ ଲୋପନୀତିଦ୍ୱାରା ଇଂରେଜମାନେ ଓଡ଼ିଶାର ________ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସମ୍ବଲପୁର

4.୧୮୪୯ରେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ କଟକର ତତ୍‌କାଳୀନ ________ ।
Answer:
କଲେକ୍ଟର

5. ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାଲ ମିତ୍ର ଥୁଲେ ବଙ୍ଗର ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ________ ।
Answer:
ଐତିହାସିକ

6. ସମୃଲପୁର କୋଟ କଚେରାରେ ________ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରାଫ୍ରେଜର

7. ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କୁ ______ କବି ଭାବରେ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି ।
Answer:
ସ୍ବଭାବ

8. ମଧୁବାବୁ ________ ଠାରେ ବଡ଼ଲାଟ୍ ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସିମଳା

9. ରିସ୍‌ଲେ ସର୍କୁଲାର ______ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୦୩

10. ଲର୍ଡ଼ ଆମ୍ପୁଥୁଲ୍ _______ ର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଥିଲେ ।
Answer:
ମାନ୍ଦ୍ରାଜ

11. ମାନ୍ଦ୍ରାଜର ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ଥିଲେ ______ ।
Answer:
ଏମ୍ ହାମରିକ୍

12. __________ ମସିହାରେ ଲର୍ଡ଼ ହାଡ଼ିଞ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ରାଜ୍ଯସୀମା ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୧୧

13. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଷ୍ଟମ ଅଧିବେଶନ ________ ଠାରେ ବସିଥିଲା ।
Answer:
ବ୍ରହ୍ମପୁର

14. ବିକ୍ରମଦେବ ବର୍ମା ________ ର ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ଜୟପୁର

15. ଏକ ପୃଥକ୍ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ବିଷୟରେ ___________ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସାମୁଏଲ ହୋର

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (×) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଧିବେଶନ ପୁରୀଠାରେ ବସିଥିଲା ।
2. ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେଓ କନିକାର ରାଜା ଥିଲେ ।
3. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଷ୍ଟମ ଅଧ୍ଵବେଶନ ୧୯୧୪ ମସିହାରେ ବସିଥିଲା ।
4. ୧୯୧୯ ଭାରତ ଆଇନରେ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସୁବିଧା ରଖାଯାଇନଥିଲା ।
5. ସମ୍ରାଟଙ୍କ ବିଧାୟକ ପରିଷଦରେ ସିହ୍ନା ପ୍ରସ୍ତାବ ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଆଗତ କରାଯାଇଥିଲେ ।
6. ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଭ୍ୟ ଥିଲେ ଶଶିଭୂଷଣ ରଥ ।
7. ୧୯୨୫ ମସିହାର ଶେଷ ଭାଗରେ ଫିଲପ-ଡଫ୍ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
8. ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ସରକାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନକୁ ଘୋର ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।
9. ସାଇମନ କମିଶନ ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ପଦାର୍ପଣ କରିଥିଲା ।
10. କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାୟକ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ଡକ୍ଟର ସୁରୱାର୍ଦ୍ଦି ।
11. ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକରେ ମଧୁବାବୁ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
12. ବର୍ତ୍ତମାନ କରାଚୀ ପାକିସ୍ତାନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
13. ୧୯୩୧ରେ ଗଠିତ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କମିଟିରେ ତିନିଜଣ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।
14. ୧୯୩୪ ମସିହାରେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ପରଲୋକ ଗମନ କରିଥିଲେ
15. ବ୍ରିଟିଶ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟର ୧୬ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

Answer:
1. ✓
2. ✓
3. x
4. ✓
5. ×
6. ✓
7. x
8. ✓
9. x
10. ✓
11. x
12. ✓
13. ✓
14. x
15. ✓

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Notes Algebra Chapter 3 ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Maths Notes Algebra Chapter 3 ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତି

→ ଅନୁକ୍ରମ (Sequence) :
ଗୋଟିଏ ନିୟମକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ରମ (order)ରେ ଥିବା ସଂଖ୍ୟା ସମୂହକୁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମ (sequence) କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ୍ୟରୂପ : 3, 6, 9, 12 …….., 1, 3, 5, 7…….. \(\frac{1}{2}, \frac{1}{3}, \frac{1}{4}, \frac{1}{5}\), …… 2, 6, 18, 54 ….. ଇତ୍ୟାଦି ।

• ଅନୁକ୍ରମରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପଦ (term) କୁହାଯାଏ । ଅନୁକ୍ରମର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଲା, ପ୍ରଥମ ତିନୋଟି କିମ୍ବା ଚାରୋଟି ପଦକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଣିହୁଏ ।
• ଅନୁକ୍ରମର ପଦଗୁଡିକୁ ପ୍ରଥମ ପଦ (first term) ବା t₁, ଦ୍ବିତୀୟ ପଦ (second term) t₂, ତୃତୀୟ ପଦ (third term) t₃, ଚତୁର୍ଥ ପଦ (fourth term) t₄, ସେହପରି n ତମ ପଦ t_n ଦ୍ଵାରା ସୂଚାଯାଇଥାଏ ।
• n ତମ ପଦ (t_n) କୁ ଅନୁକ୍ରମର ସାଧାରଣ ପଦ (General term) କୁହାଯାଏ ।
• ଯଦି t_n+1 = t_n+2 = ……… = 0 (ଶୂନ) ତେବେ ଅନୁକ୍ରମଟି t₁, t₂, t₃ ……… t_n ଓ ଏହା ସସୀମ ସଂଖ୍ୟକ ପଦ ବିଶିଷ୍ଟ ।
• ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିୟମକୁ ନେଇ କ୍ରମରେ ଥ‌ିବା ଅନୁକ୍ରମକୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଗତି (Progression) କୁହାଯାଏ ।

→ ପ୍ରଗତି ସଧାରଣତଃ ତିନି ପ୍ରକାରର :

• ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତି (Arithmetic Progression)
• ଗୁଣୋତ୍ତର ପ୍ରଗତି (Geometric Progression)
• ହରାମକ ପ୍ରଗତି (Harmonic Progression)

→ ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତି (Arithmetic Progression) A.P. :
ଯଦି କୌଣସି ଅନୁକ୍ରମର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦରୁ (ପ୍ରଥମଟିକୁ ଛାଡ଼ି) ପୂର୍ବ ପଦର ବିୟୋଗଫଳ ସର୍ବଦା ସମାନ ହୁଏ, ତେବେ ଅନୁକ୍ରମଟିକୁ ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତି (A.P.) କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ବିୟୋଗଫଳକୁ ସାଧାରଣ ଅନ୍ତର (Common difference) କୁହାଯାଏ । ଏହାର ସଂକେତ ‘d’ ।
∴ A.P. ପାଇଁ t₂ – t₁ = t₃ – t₂ = t₄ – t₃ = t_n – t_n-1 = d ଅଟେ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ A.P. ଗୋଟିଏ ଅନୁକ୍ରମ; କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁକ୍ରମ ଗୋଟିଏ A.P. ନହୋଇପାରେ ।

→ ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତିର n ତମ ପଦ ନିଶ୍ଚୟ :
ମନେକର A.P.ର ପ୍ରଥମ ପଦ = a ଓ ସାଧାରଣ ଅନ୍ତର = d ହେଲେ,

∴ A.P.ର n ତମ ପଦର ସୂତ୍ର : t = a + (n – 1) d

A.P. ରେ ଥିବା ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରଥମ ପଦକୁ a ଓ ସାଧାରଣ ଅନ୍ତରକୁ ‘d’ ନିଆଯାଇଥାଏ ।
A.P. ରେ ଥ‌ିବା ଅନୁକ୍ରମର ସଧାରଣ ରୂପଟି a, a+d, a +2d, a+3d ………. ହୋଇଥାଏ ।

→ ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତିର ପ୍ରଥମ n-ସଂଖ୍ୟକ ପଦର ସମଷ୍ଟି ନିଶ୍ଚୟ :
A.P.ର ପ୍ରଥମ n ସଂଖ୍ୟକ ପଦର ଯୋଗଫଳର ସୂତ୍ରକୁ ପ୍ରଥମେ ଜର୍ମାନୀର ବିଖ୍ୟାତ ଗଣିତଜ୍ଞ ଗସ୍ (Gauss) ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥିଲେ ।
ଗସ୍‌ଙ୍କ ଯୋଗଫଳର ପଦ୍ଧତି ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ।
ମନେକର 1 ରୁ 100 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଣନ ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କ ଯୋଗଫଳ S₁₀₀


ଯଦି A.P.ର ପ୍ରଥମ ପଦ = a, ସାଧାରଣ ଅନ୍ତର d = 0 ହୁଏ,
ତେବେ S = a + a + a + a ……. n ସଂଖ୍ୟକ ପଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ = na ହେବ । ∴ S_n = na

→ ଏକ ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତିର

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦରେ ସମାନ ସଂଖ୍ୟା ଯୋଗକଲେ
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦରୁ ସମାନ ସଂଖ୍ୟା ବିୟୋଗ କଲେ
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦକୁ ‘0’ ବ୍ୟତୀତ ସମାନ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ୱାରା ଗୁଣନ କଲେ
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦକୁ 0 ବ୍ୟତୀତ ସମାନ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା ଭାଗକଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥଳରେ ଲବ୍‌ଧ ଅନୁକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ A.P. ରେ ରହିବ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Life Science Solutions Chapter 6 ଜନନ  Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Life Science Solutions Chapter 6 ଜନନ

Question 1.
ଉଭିଦରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଥିବା ଅଲିଙ୍ଗୀଜନ୍ମନ ବର୍ଣ୍ଣନ କର ।
ଭ –
ଉଭିଦରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଥ‌ିବା ଅଲିଙ୍ଗୀଜନନ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ, ଯଥା – ବିଭାଜନ, କଳିକନ, ରେଣୁଭବନ ଓ ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ।

(i) ବିଭାଜନ :

• ବିଭକ୍ତ ହୋଇ ଦୁଇଟି ଅପତ୍ୟ ଜୀବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହାକୁ ଦ୍ବିବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ ।
• ଭାଗ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ନୂତନ ଜୀବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ବହୁବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ ।

(ii) କଳିକନ ବା କୋରକୋଦ୍‌ଗମ :

• ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କେତେକ ବୀଜାଣୁ ଓ ଏକକୋଷୀ ଶୈବାଳର ନ୍ୟଷ୍ଟି ଓ କୋଷଜୀବକ ଦୁଇଟି ସମାନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇ ଦୁଇଟି ଅପତ୍ୟ ଜୀବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହାକୁ ଦ୍ଵିବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ ।
• କେତେକ ଶୈବାଳଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦ (ସ୍ପାଇରୋଗାଇରା) କୋଷ ଦୁଇରୁ ଅଧିକ ଭାଗରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାଗ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ନୂତନ ଜୀବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ବହୁବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ ।

(iii) ରେଣୁଭବନ :

• ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପି ଜାତୀୟ କବିକରେ ଅସଂଖ୍ୟ କଳାରଙ୍ଗର ରେଣୁ (Spore) ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ରେଣୁଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ଜଳ ବା ବାୟୁରେ ଭାସିବୁଲନ୍ତି ଓ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ମିଳିଲେ ଅଙ୍କୁରିତ ହୋଇ ନୂତନ ଉଭିଦ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ରେଣୁଦ୍ଵାରା ଏ ପ୍ରକାର ଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ରେଣୁଭବନ କୁହାଯାଏ ।
• ୟୁଲୋଥିକସ୍ ପରି ଶୈବାଳରେ 4, 8 ବା ଅଧିକ ଚଳରେଣୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାନ୍ତି ।
• ପେନିସିଲିୟମ ପରି କବକ ସାଧାରଣତଃ ଅଚଳରେଣୁଦ୍ୱାରା ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରନ୍ତି ।
• ପାଇଥମ୍ ପରି କବକ ପରିବେଶ ଅନୁଯାୟୀ ଚଳରେଣୁ ବା ଅଚଳରେଣୁଦ୍ଵାରା ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରିଥା’ନ୍ତି ।

Question 2.
ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ସମାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର । ଏହାର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଭ –

• ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ପରାଗରେଣୁ ଗର୍ଭଶୀର୍ଷରେ ପଡ଼ିବା ପରେ ତାହାର ବାହାର ଆବରଣଟି ଫାଟିଯାଏ । ଭିତର ଆବରଣଟି ଗୋଟିଏ ନଳୀ ଆକାରରେ ବାହାରେ ଓ ପରାଗ ଅଙ୍କୁରିତ ହୁଏ ।
• ଏହି ନଳୀ ଗର୍ଭଦଣ୍ଡ ମଧ୍ୟଦେଇ ଭ୍ରୂଣାଶୟ ଆଡ଼କୁ ବଢ଼େ । ଏହାକୁ ପରାଗନଳୀ କୁହାଯାଏ । ପରାଗ ଅଙ୍କୁରିତ ହେବା ସମୟରେ ଏହା ସମବିଭାଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ପ୍ରଥମେ ଅଙ୍ଗୀୟକୋଷ ଓ ଜନନ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଜନନ କୋଷ ପୁନର୍ବାର ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ଦୁଇଟି ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
• ପରାଗନଳୀରେ କିଛି କୋଷରସ ସହିତ ଦୁଇଟି ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ଗୋଟିଏ ନଳୀ ନ୍ୟଷ୍ଟି ଥାଏ । କ୍ରମେ ପରାଗ ନଳୀ ବୀଜରନ୍ଧ୍ର ବାଟଦେଇ ଡିମ୍ବାଶୟରେ ଥିବା ଭ୍ରୂଣାଶୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରେ । ସେଠାରେ ପରାଗନଳୀର ଅଗ୍ରଭାଗଫାଟିଯିବା ଦ୍ଵାରା ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକ ବା ଡିମ୍ବକୋଷ ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ଯୁଗ୍ମକ ଗଠନ କରେ । ଏଥୁରୁ ଭୃଣର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୁଏ ।
• ଅନ୍ୟ ପୁଂଯୁଗ୍ମକଟି, ଦ୍ବିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ଭୃଣପୋଷ ନ୍ୟଷ୍ଟି ଗଠନ କରେ । ଭ୍ରୂଣପୋଷ ନ୍ୟଷ୍ଟିରୁ ଭ୍ରୂଣପୋଷ ଜାତ ହୁଏ ଏବଂ ଏହା ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଭୃଣକୁ ପୋଷଣ ଯୋଗାଇଥାଏ । ପରାଗନଳୀରୁ ଦୁଇଟିଯାକ ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଭୂଣାଶୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲାପରେ ନଳୀ ନ୍ୟଷ୍ଟିଟି ପରାଗନଳୀ ଭିତରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ।

(v) ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ସମାୟନର ବିଶେଷତ୍ଵ :

• ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକର ମିଳନକୁ ସମାୟନ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରକୃତରେ ସପୁଷ୍ପକ ଆବୃତବୀଜୀ ଉଦ୍ଭଦରେ ଦୁଇଟି ସମାୟନ କ୍ରିୟା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ପ୍ରଥମଟି ହେଲା, ଗୋଟିଏ ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ସହିତ ଡିମ୍ବାଣୁ ବା ଡିମ୍ବକୋଷର ସମାୟନ ଓ ଅନ୍ୟଟି ହେଲା ଦ୍ବିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସହିତ ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଂଯୁଗ୍ଧକର ମିଳନ ।
• ପ୍ରଥମ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଯୁଗ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଭୃଣପୋଷ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଯୁଗ୍ମଜର କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ବା ଗୁଣସୂତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ବିଗୁଣିତ (2n) ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଭୃଣପୋଷର ଗୁଣସୂତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ସାଧାରଣତଃ ତ୍ରିଗୁଣିତ (3n) ହୋଇଥାଏ । ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦର ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଦ୍ବିସମାୟନ କୁହାଯାଏ ।

Question 3.
ଏମିବାର ବହୁ ବିଭାଜନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଭ –
(i) ଖରାଦିନେ ଏମିବା ରହୁଥ‌ିବା ପୋଖରୀ ବା ଗାଡ଼ିଆର ପାଣି ଶୁଖୁଲେ ବା ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଥଣ୍ଡା ଯୋଗୁଁ ପାଣି ବରଫ ହୋଇଗଲେ, ଏମିବା କୂଟପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ନିଜ ଶରୀର ଚାରିପଟେ ତିନିସ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ କଠିନ ଆବରଣ ବା କୋଷିକା ତିଆରି କରି ରହେ ।

(ii) ଏହି ସମୟରେ ତା’ର ଚୟାପଚୟ କ୍ରିୟା ହ୍ରାସ ପାଏ । ବାରମ୍ବାର ନ୍ୟଷ୍ଟି ବିଭାଜନଦ୍ୱାରା ଏମିବା ଶରୀରରେ 500-600ଟି ଛୋଟ ନ୍ୟଷ୍ଟି ତିଆରି ହୁଏ ।
(iii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ନ୍ୟଷ୍ଟି କିଛି ପରିମାଣର କୋଷଜୀବକଦ୍ବାରା ଆବୃତ ହୋଇ ରହେ । ଏହିପରି ଭାବେ ସୃଷ୍ଟ ଅପତ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ‘କୁନି ଏମିବା’ (ଏମିବ୍ୟୁଲା) କୁହାଯାଏ ।
(iv) ବର୍ଷାଦିନର ଆଗମନରେ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁକୂଳ ହେଲେ ଏହି କଠିନ ଆବରଣ ଜଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଫାଟିଯାଏ । କୋଷିକା ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଅପତ୍ୟ କୁନି ଏମିବାମାନେ ବାହାରକୁ ଚାଲିଆସନ୍ତି ।
(v) ପରେ ସେମାନଙ୍କର ଶରୀରରେ କୂଟପାଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ସେମାନେ ପରିବେଶରୁ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି ସାଧାରଣ ଜୀବନ ଯାପନ କରନ୍ତି । ଏମିବାର ଏହି ପ୍ରକାର ବହୁ ବିଭାଜନ ଜନନ କ୍ରିୟାକୁ ସୋରୁଲେସନ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

Question 4.
ହାଇଡ୍ରାର ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ କିପରି ହୋଇଥାଏ ଲେଖ ।
ଭ –

• ପ୍ରଚୁର ଭାବେ ମିଳେ, ସେତେବେଳେ ସୁସ୍ଥ ଏବଂ ବୟଃପ୍ରାପ୍ତ ହାଇଡ୍ରା କୋରକୋଦ୍‌ଗମ ଉପାୟରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରିଥାଏ ।
• ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାର କୋଷ ଏକାଠି ହେବାଦ୍ଵାରା ଏକ ଛୋଟ ଆବୁ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ । ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ କୋରକୋଦ୍‌ଗମ ଅଞ୍ଚଳ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଆବୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ବଡ଼ ହୁଏ, ଏହା ମଧ୍ୟକୁ ହାଇଡ୍ରା ଶରୀରର ଗୁହାନ୍ତ ପ୍ରବେଶ କରେ । ଆବୁର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ତାରା ଆକାରର ଏକ ପାଟି ଓ ପାଟିର ଚାରିପଟେ କର୍ଷିକା ସୃଷ୍ଟିହୁଏ । ଏବେ ଏହା ଏକ ଛୋଟ ହାଇଡ୍ରା ପରି ଦେଖାଯାଏ ।
• ଏହା ମାତୃ ହାଇଡ୍ରା ସହିତ ଲାଗି ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ କର୍ଷିକା ସାହାଯ୍ୟରେ ଖାଦ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରେ ।
• ଅପତ୍ୟ ହାଇଡ୍ରାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୃଦ୍ଧି ପରେ ଏହାର ମୂଳଅଂଶ ସଂକୁଚିତ ହୁଏ । ଏହା ମାତୃ ହାଇଡ୍ରାଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୁଏ ଓ ପରିବେଶରୁ ଖାଦ୍ୟ ସଂଗ୍ରହକରି ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ କରେ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ 48 ରୁ 6 ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଲାଗିଥାଏ ।

Question 5.
ମାନବ ପୁରୁଷ ଜନନ ତନ୍ତ୍ରର ଏକ ବିବରଣୀ ଦିଅ ।
ଭ –
ମାନବ ପୁରୁଷ ଜନନ ତନ୍ତ୍ର :
ମାନବ ପୁରୁଷ ଜନନତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚଟି ଅଂଶ ରହିଛି; ଯଥା –
(i) ଶୁକ୍ରମୁଣି,
(ii) ଶୁକ୍ରାଶୟ (ମୁଷ୍କ),
(iii) ଶୁକ୍ରବାହୀନଳୀ,
(iv) ମୂତ୍ର ମାର୍ଗ,
(v) ଶିଶୁ ଆଦିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

(i) ଶୁକ୍ରମୁଣି :
ପୁରୁଷ ଶରୀରରେ ଥିବା ଦୁଇଟି ଶୁକ୍ରମୁଣି ମଧ୍ଯରେ ଦୁଇଟି ଶୁକ୍ରାଶୟ ଅଛି । ମାନବ ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରା ଅଧ‌ିକ (37°C) ଶୁକ୍ରମୁଣିର ତାପମାତ୍ରା ଏହାଠାରୁ 2°C କମ୍, ଯାହା ଶୁକ୍ରାଣୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ।

(ii) ଶୁକ୍ରାଶୟ :
(a) ପୁରୁଷ ଶରୀରରେ ଦୁଇଟି ଶୁକ୍ରାଶୟ ରହିଛି । ଏହା ନିଦା ଗୋଲାକାର ପିଣ୍ଡ ଅଟେ ।
(b) ବହୁ ଶୁକ୍ରଜନନ ନଳିକାକୁ ନେଇ ଏହା ଗଠିତ । ଶୁକ୍ଳ ଜନନ ନଳିକାରୁ ଶୁକ୍ରାଣୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ତା’ଛଡ଼ା ଏହି ନଳିକା ବାହାରେ ଓ ବିଭିନ୍ନ ନଳିକାର ଅନ୍ତରାଳରେ ଲେଡିଟ୍ କୋଷ ଦେଖାଯାଏ ।

(iii) ଶୁକ୍ରବାହୀନଳୀ :
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶୁକ୍ରାଶୟରୁ ଗୋଟିଏ ଶୁକ୍ରବାହୀନଳୀ ବାହାରି ଉଦର ଗହ୍ବର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରେ । ଦୁଇପଟର ନଳୀ ମୂତ୍ରାଶୟର ମୂତ୍ରନଳୀ ସହିତ ମିଶି ମୂତ୍ରମାର୍ଗ ତିଆରି କରନ୍ତି ।

(iv) ମୂତ୍ରମାର୍ଗ :
ଉଭୟ ଶୁକ୍ରରସ ଓ ମୂତ୍ରମାର୍ଗ ଦେଇ ଶିଶୁର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ଧ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଶରୀର ବାହାରକୁ ବାହାରେ ।

Question 6.
ପରିବାର ନିୟୋଜନର ବିଭିନ୍ନ ପଦ୍ଧତି ବର୍ଣ୍ଣନ କର ।
ଭ –
କୌଣସି ଉପାୟରେ ଶୁକ୍ରାଣୁ ଓ ଡିମ୍ବାଣୁର ମିଳନକୁ ରୋକାଯାଇପାରିଲେ ଗର୍ଭଧାରଣକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ । ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିବାର ନିୟୋଜନ କୁହାଯାଏ । ଭାରତ ସରକାର 1952 ମସିହାଠାରୁ ପରିବାର ନିୟୋଜନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଛନ୍ତି ।

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପରିବାର ନିୟୋଜନ ପଦ୍ଧତି : 
(ii) ପରିବାର ନିୟୋଜନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଉପାୟ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ, ଯଥା –
(i) ସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି,
(ii) ଅସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି ।

(I) ସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି :

• ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ପଦ୍ଧତି । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ମହିଳା ବା ପୁରୁଷଙ୍କୁ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କରାଯାଏ । ଫଳରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଆଉ ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମହେବାର ସମ୍ଭାବନା ନଥାଏ ।
• ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ପରିବାର ନିୟୋଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଚାରି ପ୍ରକାର ଅସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି,

ଭାସେକ୍ଟୋମୀ :
ଭାସେକ୍ଟୋମୀଦ୍ଵାରା ପୁରୁଷର ଦୁଇଟିଯାକ ଶୁକ୍ରବାହୀ ନଳୀକୁ କାଟି ଅଲଗା କରି ବାନ୍ଧି ଦିଆଯାଏ । ଫଳରେ ରେତ ଶୁକ୍ରାଣୁମୁକ୍ତ ଥାଏ । ଏବେ ବିନା ଛୁରୀ ଓ ବିନା ସିଲାଇରେ 10 ରୁ 15 ମିନିଟ୍ ସମୟରେ ଭାସେକ୍ଟୋମୀ

ଟ୍ୟୁବେକ୍ଟୋମୀ : ସ୍ତ୍ରୀ ଶରୀରର ଦୁଇଟିଯାକ ଡିମ୍ବବାହୀନଳୀକୁ କାଟି ବାନ୍ଧି ଦିଆଯାଏ । ଫଳରେ ଡିମ୍ବାଣୁ ଏବଂ ଶୁକ୍ରାଣୁର ମିଳନ ଆଉ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(II) ଅସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି :

• ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ପରିବାର ନିୟୋଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଚାରି ପ୍ରକାର ଅସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି, ଯଥା –
  • ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପଦ୍ଧତି (ନିରୋଧ),
  • ହରମୋନ୍ ପଦ୍ଧତି (ଗର୍ଭନିରୋଧକ ବଟିକା),
  • ଅନ୍ତଃ ଗର୍ଭାଶୟ ପଦ୍ଧତି (କପର-ଟି) ଓ
  • ପ୍ରାକୃତିକ ପଦ୍ଧତି ।

Question 7.
ସମବିଭାଜନ (ସୂତ୍ରାୟନ)ର ଏକ ବିବରଣୀ ଦିଅ ।
ଉ-
ସମବିଭାଜନ :
ଜୀବକୋଷର ସମବିଭାଜନ (ସୂତ୍ରାୟନ) ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନ୍ୟଷ୍ଟିର ବିଭାଜନ ହୁଏ । ଏହାକୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି ବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ କୋଷଜୀବକର ବିଭାଜନ ହେବାଫଳରେ ବିଭାଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଦୁଇଟି ଅପତ୍ୟ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ଏହାକୁ ଚାରୋଟି ଅବସ୍ଥାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି, ଯଥା – ଆଦ୍ୟାବସ୍ଥା, ମଧ୍ୟାବସ୍ଥା, ଉତ୍ତରାବସ୍ଥା ଓ ଅନ୍ତିମାବସ୍ଥା ।

(କ) ଆଦ୍ୟାବସ୍ଥା :

• ଆଦ୍ୟାବସ୍ଥାର ଆରମ୍ଭରେ କ୍ରୋମାଟିକ୍ ଜାଲିକା ଦେଖାଯାଏ ।
• ଜାଲିକା କ୍ରମେ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ସ୍ଥୁଳ ରୂପ ଧାରଣ କରି ପରିଶେଷରେ କେତୋଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟକ ଗୁଣସୂତ୍ର ଭାବେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ ।
• ଆଦ୍ୟାବସ୍ଥାର ଶେଷବେଳକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ର ଅନୁଲମ୍ବଭାବେ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥ‌ିବାର ଦେଖାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ଗୁଣସୂତ୍ର କେନ୍ଦ୍ରଠାରେ ଲାଗି ରହିଥାଏ ।
• କ୍ରମେ ନିନ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ନ୍ୟଷ୍ଟିଝିଲ୍ଲୀ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ ଓ କୋଷରେ ଥ‌ିବା ସେଣ୍ଡ୍ରୋଜୋମ୍ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇ ଦୁଇ ବିପରୀତ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରନ୍ତି ।
• କୋଷର ଦୁଇ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ତର୍କୁତନ୍ତୁ ଗଠନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

(ଖ) ମଧ୍ୟାବସ୍ଥା :

(ii) ମେରୁସ୍ଥିତ ତର୍କୁତନ୍ତୁ କ୍ରମଶଃ ବର୍ଦ୍ଧିତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ର କେନ୍ଦ୍ରସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଗ) ଉତ୍ତରାବସ୍ଥା :

• ଉତ୍ତରାବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ର କେନ୍ଦ୍ର ବିଭାଜିତ ହୁଏ ।
• ତର୍କୁତନ୍ତୁ ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାଫଳରେ ଗୁଣସୂତ୍ରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ସୂତ୍ର ଦୁଇ ବିପରୀତ୍‌ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରନ୍ତି ।
• ଏହି ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ସୂତ୍ର କୋଣାକାର ବା ‘V’ ଆକାର ଧାରଣ କରନ୍ତି ।

(ଘ) ଅନ୍ତଃମାବସ୍ଥା :

• ଅନ୍ତିମାବସ୍ଥାରେ ଅପତ୍ୟ ଗୁଣସୂତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କୋଷର ଦୁଇ ମେରୁରେ ଜମା ହୁଅନ୍ତି ।
• କ୍ରମଶଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ରପୁଞ୍ଜର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ନ୍ୟଷ୍ଟିଝିଲ୍ଲୀ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଗୁଣସୂତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ହେବା ଆରମ୍ଭ ହେବା ସହ ନିନ୍ୟଷ୍ଟି ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

କୋଷଜୀବକ ବିଭାଜନ :

• ଉଦ୍ଭିଦ ମାତୃକୋଷର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଏକ କୋଷପଟ୍ଟିକା ଦେଖାଯାଏ । କ୍ରମେ ଏହ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇ ମାତୃକୋଷର କୋଷଜୀବକ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମାତୃକୋଷଟି ଦୁଇଟି ସମରୂପୀ ଅପତ୍ୟ କୋଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ।
• ପ୍ରାଣୀ ମାତୃକୋଷରେ କୋଷପଟ୍ଟିକା ତିଆରି ହୁଏନାହିଁ; କେବଳ କୋଷଜୀବକର ସଙ୍କୋଚନ ହୋଇ ଦୁଇଟି ଅପତ୍ୟ କୋଷ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ।

Question 8.
ଅର୍ଥବିଭାଜନ (ଅର୍ଦ୍ଧାୟନ)ର ପ୍ରଥମ ବିଭାଜନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଭ –
ଅର୍ଥବିଭାଜନ :
ଅର୍ଥବିଭାଜନଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ମାତୃକୋଷରୁ ଚାରୋଟି ଅପତ୍ୟ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅପତ୍ୟକୋଷ ମାତୃକୋଷ ତୁଳନାରେ ଅର୍ଦ୍ଧେକ ସଂଖ୍ୟକ ଗୁଣସୂତ୍ର ବହନ କରେ । ଏହି ପ୍ରକାର ବିଭାଜନକୁ ନୂନକ ବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଯୁଗ୍ମକ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଟେ । ଅର୍ଥବିଭାଜନ ଦୁଇଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ । ପ୍ରଥମ ବିଭାଜନରେ କୋଷର ଗୁଣସୂତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ଅର୍ଦ୍ଧେକ ସଂଖ୍ୟକ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଭାଜନରେ ନୂତନ ଭାବେ ଗଠିତ କୋଷଗୁଡ଼ିକର ସମବିଭାଜନ ହୁଏ ।

• ଯୁଗ୍ମଜ ଜନନଦ୍ୱାରା ଶୁକ୍ରାଶୟରେ ଶୁକ୍ରାଣୁ ଓ ଡିମ୍ବାଶୟରେ ଡିମ୍ବାଣୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଶୁକ୍ରାଣୁ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଶୁକ୍ରାଣୁ ଜନନ ଓ ଡିମ୍ବାଣୁ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଡିମ୍ବାଣୁ ଜନନ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଜନନର ପ୍ରାବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପ୍ରଗୁଣନ ପ୍ରାବସ୍ଥା, ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାବସ୍ଥା ଓ ପରିପକ୍ବନ ପ୍ରାବସ୍ଥା ।
• ଶୁକ୍ରାଣୁ ଜନନର ପ୍ରଗୁଣନ ପ୍ରାବସ୍ଥାରେ ‘ମୂଳ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷ’’ ଓ ଡିମ୍ବାଣୁ ଜନନରେ ‘ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ’’ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
• ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାବସ୍ଥାରେ ମୂଳ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷ ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରାଥମିକ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷ ଓ ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରାଥମିକ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ପରିପକ୍ବନ ପ୍ରାବସ୍ଥାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷରୁ ପ୍ରାକ୍ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷ ଓ ଶେଷରେ ଶୁକ୍ରାଣୁ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ପ୍ରାଥମିକ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷରୁ ଗୋଟିଏ ଡିମ୍ବାଣୁ ଓ ତିନୋଟି ପୋଲାର ବଡ଼ି ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଥମ ବିଭାଜନ : ସମବିଭାଜନ ପରି ଏହି ବିଭାଜନକୁ ମଧ୍ଯ ଚାରୋଟି ଅବସ୍ଥାରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇପାରେ;

ଯଥା –
(କ) ଆଦ୍ୟାବସ୍ଥା- I
(ଖ) ମାଧ୍ୟାବସ୍ଥା-I
(ଗ) ଉତ୍ତରାବସ୍ଥା -. I ଓ
(ଘ) ଅନ୍ତମାବସ୍ଥା – I

(କ) ଆଦ୍ୟାବସ୍ଥା – I :
ଏହି ଅବସ୍ଥାନଟି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଧ୍ବକ ଦୀର୍ଘ ଓ ଜଟିଳ ଅଟେ । ଏହି ଅବସ୍ଥାର ପାଞ୍ଚୋଟି ଉପାବସ୍ଥା ଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଲେପ୍ରୋଟିନ୍, ଜାଇଗୋଟିନ୍, ପାକିଟିନ୍, ଡିପ୍ଲୋଟିନ୍ ଏବଂ ଡାଇଆକାଇନେସିସ୍ ।

ଲେପ୍‌ଗୋଟିନ୍ :
1. ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଗୁଣସୂତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଯଦିଓ ମାତ୍ର ତାହା ଏକକ ରୂପେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।

ଜାଇଗୋଟିନ୍ :
1. ଗୁଣସୂତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ଆଡ଼କୁ ଆକୃଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ଓ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଯୋଡ଼ା ଯୋଡ଼ା ହୋଇ ଲାଗି ରହନ୍ତି । ଏହି ଅବସ୍ଥାକୁ ଆପୁଞ୍ଜନ କୁହାଯାଏ ।
2. ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ର ଯୁଗଳ ବା ଯୋଡ଼ିକୁ ଯୁଗଳ ଗୁଣସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ପାକିଟିନ୍ :
ପାକିଟିନ୍‌ରେ ଗୁଣସୂତ୍ର ସ୍ଥୂଳ ଏବଂ କ୍ଷୁଦ୍ରାକାର ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ର ଲମ୍ବଭାବରେ ଦୁଇଟି ଏକକସୂତ୍ରର ହୋଇଥିବାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୁଗଳ ଗୁଣସୂତ୍ର ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଚତୁଷ୍କ ବା ଚତୁଃଏକକ ସୂତ୍ରରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

ଡିପ୍ରୋଟିନ୍ :
1. ସହିତ ଲାଗିରହି ଅନ୍ୟ ଅଂଶରେ ପୃଥକ୍ ହୋଇଥାନ୍ତି । ହୁଏ । ସେମାନେ କେବଳ କେତେକ ବିନ୍ଦୁରେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଅଂଶ ବିନିମୟ ଦ୍ବାରା ଜିନ୍ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ଏହି ମିଳନସ୍ଥଳକୁ କାଏଜ୍‌ମା କୁହାଯାଏ ।
2. ଯୁଗଳ ଗୁଣସୂତ୍ର ଗୁଡ଼ିକର ଏହି ମିଳନସ୍ଥଳ ବା କରନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପାରାନ୍ତରଣ କୁହାଯାଏ ।

ଡାଇଆକାଇନେସିସ୍ :
କିନ୍ତୁ ସ୍କୁଳ ଓ ବର୍ତ୍ତୁଳ ହେବାଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ଏହି ଉପାବସ୍ଥାରେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଆକୃତି ମୁଦ୍ରିକା ସଦୃଶ । ନିନ୍ୟଷ୍ଟି ଏବଂ ନ୍ୟଷ୍ଟିଝିଲ୍ଲୀ ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

(ଖ) ମଧ୍ୟାବସ୍ଥା – I (Metaphase) :
1.
2. ମେରୁସ୍ଥିତ ତର୍କୁତନ୍ତୁ କ୍ରମଶଃ ବର୍ଦ୍ଧିତ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ର କେନ୍ଦ୍ରସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଗ) ଆନାଫେଜ୍ | – I (Anaphase) :
1.
2. ଏକକ ସୂତ୍ର ଦୁଇ ବିପରୀତ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରନ୍ତି ।
3. ଏହି ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ସୂତ୍ର କୋଣାକାର ବା ‘V’ ଆକାର ଧାରଣ କରନ୍ତି ।

(ଘ) ଟେଲୋଫେଜ୍ | – I (Telophase):
1.
2. କ୍ରମଶଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ରପୁଞ୍ଜର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ନ୍ୟଷ୍ଟିଝିଲ୍ଲୀ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।
3. ଗୁଣସୂତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ହେବା ଆରମ୍ଭ ହେବା ସହ ନିନ୍ୟଷ୍ଟି ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।

Question 9.
ସମବିଭାଜନ ଓ ଅର୍ଥବିଭାଜନ ତୁଳନା କର ।
ଉ-
ସମବିଭାଜନ ଓ ଅର୍ଥବିଭାଜନ ମଧ୍ଯରେ ତୁଳନା :

ସମବିଭାଜନ (ମାଇଟୋସିସ୍)	ଅର୍ଥବିଭାଜନ (ମେଓସିସ୍)
1. ଏହା କାୟିକ କୋଷ, ଆଦି ଜାୟକ କୋଷ ଏବଂ ପରାଗ ମାତୃ କୋଷ ତଥା ମେଗାସ୍କୋର ମାତୃ କୋଷରେ ହୋଇଥାଏ ।	1.ଏହା ଯୁଗ୍ମଜ ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ତେଣୁ ଏହା କେବଳ ଜନନ କୋଷରେ ଯୁଗ୍ମକ ଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ହୋଇଥାଏ ।
2. ଏଥିରେ ମାତୃକୋଷ ଏବଂ ଅପତ୍ୟ କୋଷରେ ଥ‌ିବା ଗୁଣସୂତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ସମାନ ରହେ ।	2. ଏହି ବିଭାଜନ ପରେ ଅପତ୍ୟ କୋଷରେ ଗୁଣସୂତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ମାତୃ କୋଷରେ ଥିବା ଗୁଣସୂତ୍ର ସଂଖ୍ୟାର ଅର୍ଦ୍ଧେକ ହୋଇଯାଏ ।
3. ଏହି ବିଭାଜନ ବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁଣସୂତ୍ର ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଅନ୍ୟଉପରେ ନିର୍ଭର ନ କରି ବିଭାଜିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏଥ‌ିରେ ଆପୁଞ୍ଜନ କିମ୍ବା ଅଂଶ ବିନିମୟ ହୁଏନାହିଁ ।	3. ଏହି ବିଭାଜନର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସଦୃଶ ଗୁଣସୂତ୍ର ଯୋଡ଼ା ଯୋଡ଼ା ହୋଇ ଲାଗି ରହନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆପୁଞ୍ଜନ ଓ ଅଂଶ ବିନିମୟ ହୁଏ ।
4. ମାଇଟୋସିସ୍‌ର ଉତ୍ତରାବସ୍ଥାରେ ଗୁଣସୂତ୍ର କେନ୍ଦ୍ରର ବିଭାଜନ ହେବା ଫଳରେ କ୍ରୋମାଟିଡ୍ ମେରୁଆଡ଼କୁ ଯାଇଥାଏ ।	4. ମେଓସିସ୍ (ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ)ର ଉତ୍ତରାବସ୍ଥାରେ ଗୁଣସୂତ୍ର କେନ୍ଦ୍ରର ବିଭାଜନ ହୁଏନାହିଁ । ଫଳରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ମେରୁଆଡ଼କୁ ଯାଇଥାଏ ।
5. ଏହି ବିଭାଜନରେ ଗୋଟିଏ ମାତୃକୋଷରୁ 2ଟି ଅପତ୍ୟ କୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।	5. ଏହି ବିଭାଜନ ଶେଷରେ ଗୋଟିଏ ଆଦି ଜାୟକ କୋଷରୁ 4ଟି ଅପତ୍ୟ କୋଷ ଜାତ ହୁଏ ।

Question 10.
ସଂକ୍ଷେପରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(କ) ଏଚ.ଆଇ.ଭି.ର ଦୂରାନାମ ଓ ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।
ଭ –

• ଏଚ୍. ଆଇ. ଭି. : ଏହାର ପୂରାନାମ (Human Immunodeficiency Virus -HIV) । ଏଡ଼ସ୍‌ର ଖଳନାୟକ ଏକ ଭୂତାଣୁ ଅଟେ ଯାହାର ନାମ HIV I
• ବିଶେଷତ୍ଵ : ଅନ୍ୟ ଭୂତାଣୁ ପରି ଏହାର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି ଏହାର ଶରୀର ଗଠନ ଅତି ସରଳ । ମୁଖ୍ୟତଃ ପୁଷ୍ଟିସାରରେ ଗଠିତ ଖୋଳପା ମଧ୍ୟରେ ଭୂତାଣୁର ଆନୁବଂଶିକ ପଦାର୍ଥ ଥାଏ । ଏହା ହେଉଛି RNA I RNA ଥ‌ିବା ଭୂତାଣୁମାନଙ୍କୁ ପଶ୍ଚଭୂତାଣୁ ବା ରେଟ୍ରୋଭାଇରସ୍ କୁହାଯାଏ ।
• ସମାୟନ ବା ନିଷେକ ନ ହୋଇ ଡିମ୍ବାଣୁର ବୃଦ୍ଧିଘଟି ଫଳସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ତାହାକୁ ଅସମାୟିତ ଜନନ ବା ଅନିଷେକ ଜନନ କୁହାଯାଏ ।
• କେତେକ ଅପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭିଦରେ ଏହା ପରିଲକ୍ଷିତ ହେବା ସହିତ ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ଏ ପ୍ରକାର ଜନନ ଦେଖାଯାଏ ।
• ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଜାତ ଫଳ ମଞ୍ଜିଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଫଳକୁ ଅସମାୟିତ ଫଳ ବା ମଞ୍ଜିବିହୀନ ଫଳ କୁହାଯାଏ ।

(ଗ) ଯୁଗ୍ମକ ଜନନର ପ୍ରାବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ? ଏଥ‌ିରେ କି କି ମୁଖ୍ୟ ଘଟଣା ଘଟିଥାଏ ?
ଉ-
IMG

(i) ପ୍ରଗୁଣନ ପ୍ରାବସ୍ଥା	(i) ପ୍ରଗୁଣନ ପ୍ରାବସ୍ଥା
(ii) ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାବସ୍ଥା	(ii) ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାବସ୍ଥା
(iii) ପ୍ରଗୁଣନ ପ୍ରାବସ୍ଥା	(iii) ପ୍ରଗୁଣନ ପ୍ରାବସ୍ଥା

• ପ୍ରଗୁଣନ ପ୍ରାବସ୍ଥା – ଆଦିଜାୟକ କୋଷରୁ ମୂଳ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷ ଓ ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।
• ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାବସ୍ଥା – ମୂଳ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷରୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷ ଓ ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷରୁ ପ୍ରାଥମିକ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ପରିପକ୍ବନ ପ୍ରାବସ୍ଥା – ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶୁକ୍ରାଣୁ କୋଷରୁ 4ଟି ଶୁକ୍ରାଣୁର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ପ୍ରାଥମିକ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷରୁ ଗୋଟିଏ ଡିମ୍ବାଣୁ ଓ ତିନୋଟି ପୋଲାର ବଡ଼ି ତିଆରି ହୁଏ ।

(ଘ) ସ୍ପଞ୍ଜର ଅନ୍ତଃକୋରକୋଦ୍‌ଗମ ବର୍ଣ୍ଣନ କର ।

• ପ୍ରତିକୂଳ ପରିବେଶ ଓ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥର ଅଭାବ ଦେଖାଦେଲେ ସଞ୍ଜ ନିଜ ଶରୀର ଭିତରେ ଜମ୍ୟୁଲ୍ ତିଆରି କରେ ।
• ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକାରର କେତେକ କୋଷ ଏକତ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି ।
• ଏମାନଙ୍କ ଚାରିପଟେ ଏକ କଠିନ ଆବରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଏହା ଜେଡ୍ୟୁଲରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ମାଇକ୍ରୋଫାଇଲ୍ ନାମକ ଏକ ରନ୍ଧ୍ରଦ୍ଵାରା ଏହା ବାହାରକୁ ଖୋଲାଥାଏ ।
• ପରିବେଶ ଅନୂକୂଳ ହେଲେ ଜେମ୍ୟୁଲ୍ ଭିତରେ ଥିବା କୋଷଗୁଡ଼ିକ ମାଇକ୍ରୋପାଇଲ ବାଟଦେଇ ବାହାରକୁ ଆସି ନୂଆ ସ୍ପଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ।

(ଡ) ଏମିବାର ବହୁବିଭାଜନ କିପରି ହୋଇଥାଏ ଲେଖ ।

• ଖରାଦିନେ ଏମିବା ରହୁଥିବା ପୋଖରୀ, ଗାଡ଼ିଆରୁ ପାଣି ଶୁଖୁଲେ ବା ଅତ୍ୟଧିକ ଥଣ୍ଡା ଯୋଗୁଁ ପାଣି ବରଫ ହୋଇଗଲେ, ଏମିବା କୂଟପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ନିଜ ଶରୀର ଚାରିପଟେ ତିନିସ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ କଠିନ ଆବରଣ ବା କୋଷିକା ତିଆରି କରି ରହେ ।
• ଏହି ସମୟରେ ତା’ର ଚୟାପଚୟ କ୍ରିୟା ହ୍ରାସପାଏ । ବାରମ୍ବାର ନ୍ୟଷ୍ଟି ବିଭାଜନ ଦ୍ଵାରା ଏମିବା ଶରୀରରେ 500- 600ଟି ଛୋଟ ନ୍ୟଷ୍ଟି ତିଆରି ହୁଏ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ନ୍ୟଷ୍ଟି କିଛି ପରିମାଣର କୋଷଜୀବକ ଦ୍ବାରା ଆବୃତ୍ତ ହୋଇ ରହେ । ଏହିପରି ଭାବେ ସୃଷ୍ଟ ଅପତ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ‘କୁନି ଏମିବା’ ବା ଏମିକ୍ୟୁଲା କୁହାଯାଏ I ବର୍ଷାଦିନର ଆଗମନରେ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁକୂଳ ହେଲେ ଏହି କଠିନ ଆବରଣ ଜଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଫାଟିଯାଏ । କୋଷିକା ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଅପତ୍ୟ କୁନି ଏମିବାମାନେ ବାହାରକୁ
• ଏମିବାର ଏହି ପ୍ରକାର ବହୁ ବିଭାଜନ ଜନନ କ୍ରିୟାକୁ ସୋରୁଲେସନ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

Question 11.
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।
(କ) ସମାୟନ,
(ଖ) ପରିବାର ନିୟୋଜନର ସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି,
(ଗ) ଗର୍ଭାଶୟ,
(ଘ) ଅଙ୍ଗବିକାଶ,
(ଙ) ଶୁକ୍ରମୁଣି ।
ଭ –
(କ) ସମାୟନ

• ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗୋଟିଏ ପୁଂଯୁଗ୍ମକ, ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକ ବା ଡିମ୍ବକୋଷ ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ଯୁଗ୍ମକ ଗଠନ କରେ ତାହାକୁ ସମାୟନ କୁହାଯାଏ । ଏଥୁରୁ ଭୃଣର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।
• ସପୁଷ୍ପକ ଆବୃତ୍ତବୀଜୀ ଉଦ୍ଭଦରେ ଦୁଇଟି ସମାୟନ ଦେଖାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ସହିତ ଡିମ୍ବାଣୁ ବା ଡିମ୍ବକୋଷର ସମାୟନ ଓ ଅନ୍ୟଟି ଦ୍ଵିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସହିତ ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଂଯୁଗ୍ମକର ମିଳନ । ଦ୍ଵିତୀୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଭୃଣକୋଷ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ଏହି ସମାୟନକୁ ଦ୍ଵିସମାୟନ କୁହାଯାଏ ।

(ଖ) ପରିବାର ନିୟୋଜନର ସ୍ଥାୟୀ ପଦ୍ଧତି,

• ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ପଦ୍ଧତି । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ମହିଳା ବା ପୁରୁଷଙ୍କୁ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କରାଯାଏ । ଫଳରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଆଉ ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମହେବାର ସମ୍ଭାବନା ନଥାଏ ।
• ପୁରୁଷ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାରକୁ ଭାସେକ୍ଟୋମୀ ଓ ମହିଳା ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାରକୁ ଟ୍ୟୁବେକ୍ଟୋମି କୁହାଯାଏ ।

(ଗ) ଗର୍ଭାଶୟ

• ଗର୍ଭାଶୟ ଏକ ଫମ୍ପା ଏବଂ ପେଶୀବହୁଳ ଅଙ୍ଗ । ଏହାର ଲମ୍ବ ପ୍ରାୟ 7.5 ସେ.ମି. ଏବଂ ଚଉଡ଼ା 5.0 ସେ.ମି. ।
• ଏହା ଉଦର ଗହ୍ଵର ନିମ୍ନଭାଗରେ ଠିକ୍ ମୂତ୍ରାଶୟର ପଛକୁ ରହିଛି ।
• ଗର୍ଭାଶୟର ଆଗପଟ ଚଉଡ଼ା ଓ ପଛପଟକୁ ଏହା ନଳିଆ । ଏହି ନଳିଆ ଅଂଶକୁ ଜରାୟୁ ଗ୍ରୀବା (Cervix) କୁହାଯାଏ । ଗର୍ଭାଶୟର ଗ୍ରୀବା ବାହାରକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।

(ଘ) ଅଙ୍ଗବିକାଶ,

• ସମାୟନ ପରେ ପ୍ରାଣୀ ଶରୀରରେ ଯୁଗ୍ଧଜର ବାରମ୍ବାର ବିଭାଜନରୁ ବହୁକୋଷୀ ବ୍ଲାଷ୍ଟଲା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ପରେ ଏହା ତିନୋଟି ଜାୟକ ସ୍ତରବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରାଷ୍ଟ୍ରଲାରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଏହି ତିନୋଟି ଜାୟକ ସ୍ତର ହେଉଛି – ଏକୋଡ଼ର୍ମ, ମେସୋଡ଼ର୍ମ ଓ ଏଣ୍ଡୋଡ଼ର୍ମ ।
• ଅଙ୍ଗ ବିକାଶ ଦ୍ଵାରା ତିନି ପ୍ରକାର ଜାୟକ ସ୍ତରରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଟିସୁ, ଅଙ୍ଗ ଓ ଅଙ୍ଗ ତନ୍ତ୍ର ତିଆରି ହୁଏ । ଅଙ୍ଗ ବିକାଶ ପରେ ଗର୍ଭାଶୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥବା ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକଶିତ ଶିଶୁ ପ୍ରସବ ଦ୍ୱାରା ମାଆ ଶରୀର ବାହାରକୁ ଆସିଥାଏ ।

(ଙ) ଶୁକ୍ରମୁଣି ।

• ପୁରୁଷ ଶରୀରରେ ଥିବା ଦୁଇଟି ଶୁକ୍ରମୁଣି ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ଶୁକ୍ରାଶୟ ଅଛି ।
• ମାନବ ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ (37°C) ଶୁକ୍ରମୁଣିର ତାପମାତ୍ରା ଏହାଠାରୁ 2°C କମ୍, ଯାହା ଶୁକ୍ରାଣୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ।

Question 12.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(କ) କାଲସ୍ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଟିସୁ ପୋଷଣ ପଦ୍ଧତିରେ ଯେଉଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଟିସୁସମୂହକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରୂପେ ସଙ୍ଗଠିକ ପୋଷକ ମାଧମଦ୍ଵାରା ବଢ଼ାଇ ଗୋଟିଏ ଜୀବକୋଷରୁ ଅନେକ ଜୀବକୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ କାଲ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

(ଖ) ଡିମ୍ବାଶୟରୁ କେଉଁ ହରମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ?
ଉ-
ଉ- ଡିମ୍ବାଶୟରୁ ଇଷ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍ ଓ ପ୍ରୋଜେଷ୍ଟିରନ୍ ନାମକ 2ଟି ହରମୋନ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।

(ଗ) ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶରେ ଏମିବା କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ଜନନ କରିଥାଏ ?
ଉ-
ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶରେ ଏମିବା ଦ୍ଵିବିଭାଜନ ଓ ବହୁବିଭାଜନ ଦ୍ବାରା ଜନ କରିଥାଏ ।

(ଘ) କେଉଁ ପରିବେଶରେ ହାଇଡ୍ରା କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ଜନନ କରିଥାଏ ?
ଉ-
ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶରେ ଓ ପ୍ରଚୁରଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମିଳୁଥିବା ବେଳେ ସୁସ୍ଥ ଏବଂ ବୟଃପ୍ରାପ୍ତ ହାଇଡ୍ରା କୋରକୋଦ୍‌ଗମ ଉପାୟରେ ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନଦ୍ୱାରା ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

(ଙ) ଶୁକ୍ରାଶୟର କେଉଁ କୋଷ ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟିରନ୍ କ୍ଷରଣ କରେ ?
ଉ-
ଶୁକ୍ରାଶୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଲେଡ଼ିଗ୍ କୋଷରୁ ପୁରୁଷ ହରମୋନ୍ ଟେଷ୍ଟାଷ୍ଟିରନ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।

(ଚ) ଏଡ଼୍ସ୍ ରୋଗ ଚିହ୍ନଟର 2ଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
ଉ –
(i) ଏଲିସା (ELISA Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay) ଟେଷ୍ଟ ଦ୍ଵାରା ଏହି ରୋଗ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରେ । କିନ୍ତୁ ୱେଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣ ବ୍ଲୁଟିଙ୍ଗ (Western Blotting) କୌଶଳ ଏଡ଼ସ୍‌ ଚିହ୍ନଟର ସବୁଠାରୁ ବିଶ୍ୱସନୀୟ ଉପାୟ ।

(ଛ) ଭୃଣବନ୍ଧର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?

• ଭ୍ରୂଣବନ୍ଧ ବା ପ୍ଲାସେଣ୍ଟା ଜରିଆରେ ଗର୍ଭାଶୟ ସହିତ ଭ୍ରୂଣ ଏକ ଜୈବିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ସ୍ଥାପନ କରେ । ଭ୍ରୂଣ ଏବଂ
• ଭ୍ରୂଣବନ୍ଧ ଦେଇ ଭ୍ରୂଣ ମାଆ ଶରୀରରୁ ନାଭିରଜ୍ଜୁ ଦ୍ୱାରା ଖାଦ୍ୟ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରେ । ସେହିପରି ଭ୍ରୂଣ ମଧ୍ୟରୁ ନିର୍ଗତ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପ୍ଲାସେଣ୍ଟା ବାଟଦେଇ ମାଆ ଶରୀରକୁ ଓ ପରେ ବାହାରକୁ ଆସେ ।

Question 13.
ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(କ) ଲେଡ଼ିଗ୍ କୋଷରୁ କେଉଁ ହର୍ମୋନ୍ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ?
ଉ-
ଟେଷ୍ଟେଷ୍ଟେରନ୍

(ଖ) କେଉଁ ମସିହାରୁ ଭାରତରେ ପରିବାର ନିୟୋଜନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି ?
ଉ-
1952

(ଗ) ସାଧାରଣତଃ ସ୍ତ୍ରୀ ଜନନ ତନ୍ତ୍ରର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ସମାୟନ ଘଟେ ?
ଉ- ହିମ୍ବବାହୀ ନଳୀ ମଧ୍ଯରେ

(ଘ) ଶୁକ୍ରାଣୁ କେଉଁଠାରେ ତିଆରି ହୁଏ ?
ଉ-

(ଙ) ଇଷ୍ଟ୍ରେ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ଜନନ ଦେଖାଯାଏ ?
ଉ-

Question 14.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଭୂଣପୋଷର ଗୁଣସୂତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ………………… ଅଟେ ।
(ଖ) ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର କୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରୁଥିବା କୋଷକୁ ……………………… କୁହାଯାଏ ।
(ଗ) ଶୁକ୍ରମୁଣିର ତାପମାତ୍ରା ମାନବ ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରାଠାରୁ ପ୍ରାୟ ………………….. ଡିଗ୍ରୀ କମ୍ ।\
(ଘ) ଇଷ୍ଟ ……………………… ଦ୍ଵାରା ବଂଶବିସ୍ତାର କରିଥାଏ ।
(ଙ) ଏଚ୍.ଆଇ.ଭି.ର ଆନୁବଂଶିକ ପଦାର୍ଥ …………………………. ଅଟେ ।
(ଚ) ଆରଏସ୍ଏ ଥିବା ଭୂତାଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ………………………… କୁହାଯାଏ ।
(ଛ) ଏଡ୍‌ସ୍‌ରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଶରୀରରେ …………………….. ନାମକ ଶ୍ଵେତରକ୍ତ କଣିକାର ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଏ ।

Answers
(କ) ତ୍ରିଗୁଣିତ (3n)
(ଙ) RNA
(ଘ) ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ
(ଛ) ଲିମ୍ଫୋସାଇଟ୍
(ଖ) ପୂର୍ଣ୍ଣବିଭବୀ କୋଷ
(ଗ) 2°°C
(ଚ) ପଶ୍ଚ ଭୂତାଣୁ (ରେଟ୍ରୋଭାଇରସ୍ )

Question 15.
ବାକ୍ୟରେ ଚିହ୍ନିତ ରେଖାଙ୍କିତ ଶବ୍ଦ | ଶବ୍ଦପୁଞ୍ଜକୁ ବଦଳାଇ ଠିକ୍ ବାକ୍ୟ ଲେଖ ।
(କ) ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀଯୁଗ୍ମକର ମିଳନକୁ ଯୁଗ୍ମକଜନନ କୁହାଯାଏ ।
ଊ-
ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀଯୁଗ୍ମକର ମିଳନକୁ ସମାୟନ କୁହାଯାଏ ।

(ଖ) ସମାୟନ ନ ହୋଇ ଡିମ୍ବାଣୁର ବୃଦ୍ଧି ଘଟି ଫଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ତାହାକୁ ଅଲିଙ୍ଗୀଜନନ କୁହାଯାଏ ।
ଊ-
ସମାୟନ ନହୋଇ ଡିମ୍ବାଣୁର ବୃଦ୍ଧି ଘଟି ଫଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ତାହାକୁ ଅସମାୟିତ ଜନନ କୁହାଯାଏ ।

(ଗ) ଏଲାଇଜା କୌଶଳ ଏଡ଼ସ୍ ଚିହ୍ନଟ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ବିଶ୍ୱସନୀୟ ଉପାୟ ।
ଊ-
ୱେଷ୍ଟଟିଙ୍ଗ କୌଶଳ ଏଡ଼ସ୍ ଚିହ୍ନଟ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ବିଶ୍ୱସନୀୟ ଉପାୟ ।

(ଘ) ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କିଶୋର ସୁରକ୍ଷା
ଊ-
ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ଜନନୀ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ

(ଙ) ଭୃଣରେ ତିନୋଟି ଜାୟକ ସ୍ତର ତିଆରି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରସବ କୁହାଯାଏ ।
ଊ-
ଭ୍ରୂଣରେ ତିନୋଟି ଜାୟକ ସ୍ତର ତିଆରି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଗୀଷ୍ଟ୍ରଲେସନ୍‌ କୁହାଯାଏ ।

Question 16.
ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦଟି କ’ଣ ହେବ ଲେଖ ।
(i) ଯୁଗ୍ମକ : (n) :: ଯୁଗ୍ମଜ : ……………………..
(ii) ଭାସେକ୍ଟୋମୀ : ଶୁକ୍ରବାହୀ ନଳୀ :: ଟ୍ୟୁବେକ୍ଟୋମୀ : ……………………..
(iii) ଡିମ୍ବାଶୟ : ଇଣ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍‌ :: ଶୁକ୍ରାଶୟ : ……………………..
(iv) ନଳୀନ୍ୟଷ୍ଟି : ପୁଂଯୁଗ୍ମକ :: ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି : ……………………..
(v) ଚଳରେଣୁ : ୟୁଲୋଥିକ୍ସ :: ଅଚଳରେଣୁ : ……………………..

Answers
(i) 2n
(ii) ଡିମ୍ବବାହୀ ନାଳୀ
(iii) ଟେଷ୍ଟୋଷ୍ଟିରନ୍
(iv) ଭୃଣପୋଷ
(v) ପେନିସିଲିୟମ୍

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Notes Algebra Chapter 2 ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Maths Notes Algebra Chapter 2 ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣ

→ ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction) :

• P(x) = ax² + bx + c (a ≠ 0) ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଘାତ ପଲିନୋମିଆଲ୍ (Quadratic Polynomial), ଯେଉଁଠାରେ a ଓ b ଯଥାକ୍ରମେ x², xର ସହଗ ଏବଂ c ଏକ ଧ୍ରୁବ ସଂଖ୍ୟା ।
• P(x) = 0 ଅର୍ଥାତ୍, ax + bx+c =0, (a ≠0) ଏକ ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣ (Quadratic Equation) ଯେଉଁଠାରେ a, b, c ∈ ଏବଂ a ≠ 0.
• ax² + bx + c = 0, a, b, c e R, a + 0 ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣ ସାଧାରଣ ରୂପ ।
• ‘x’ର ଯେଉଁ ଯେଉଁ ମାନ ପାଇଁ ax² + bx + c = 0 ସମୀକରଣଟି ସିଦ୍ଧ ହୁଏ, ସେହି ମାନଗୁଡିକ ସମୀକରଣର ବୀଜ ବା ମୂଳ (root) କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣରେ ଅତିବେଶୀରେ ଦୁଇଟି ବୀଜ ଥାଏ ।

• ଯଦି x = α ପାଇଁ ଦ୍ବିଘାତ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ax² + bx + cର ମାନ ଶୂନ ହୁଏ, ତେବେ α କୁ ପଲିନୋମିଆଲ୍‌ର ଏକ ଶୂନ (zero) କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ମନେରଖୁବାକୁ ହେବ ଯେ, ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣର ‘ଶୂନ’ ଉକ୍ତ ସମୀକରଣର ଏକ ମୂଳ (root) ଅଟେ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ଵିଘାତ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ଏକ ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଅଟେ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ,
  ax² + bx + c ଦ୍ବିଘାତ ପଲିନୋମିଆଲ୍ ax² + bx + c = 0, a ≠ 0 ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ।

→ ପୂର୍ବବର୍ଗରେ ପରିଣତ କରି ଦ୍ୱିଘାତ ସମୀକରଣର ସମାଧାନ (Solution by completing the squares) :
ମନେକର ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣଟି ax² + bx + c = 0, a ≠ 0

→ ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ :
⇒ ax² + bx + c = 0 (a ≠ 0)
⇒ ax² + bx = -c (‘c’ର ପାର୍ଶ୍ଵପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା ।)
⇒ 4a (ax² + bx) = -4ac (ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ 4a ଗୁଣନ କଲେ)
⇒ 4a² x² + 4abx= -4ac
⇒ (2ax)² + 2.2ax. b = -4ac
⇒ (2ax)² + 2.2ax.b + b² = b² – 4ac (ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ b² ଯୋଗକରାଗଲା ।)
⇒ (2ax + b)² = (±\(\sqrt{(b^2-4ac)}\))² (ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ପୂର୍ଣବର୍ଗରେ ପରିଣତ କରାଗଲା ।)

(i) ରେ ନିଶ୍ଚିତ ସୂତ୍ରକୁ ଦ୍ବିଘାତ ସୂତ୍ର (Quadratic Formula) କୁହାଯାଏ ।

→ ପ୍ରଭେଦକ (Discriminant) :
b² – 4ac କୁ ax² + bx + c = 0 ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣର ପ୍ରଭେଦକ କୁହାଯାଏ ଓ ଏହାକୁ ‘D’ ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ D = b² – 4ac ।
ଦ୍ୱିଘାତ ସମୀକରଣ ax² + bx + c = 0 କୁ ବିଚାରକୁ ନେଲାବେଳେ, ସେଥୁରେ a, b ଓ c ରାଶିତ୍ରୟ ପୂର୍ବସଂଖ୍ୟା ଓ a ≠ 0 ।
ମୂଳଦ୍ଵୟକୁ D ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ,

→ ମୂଳଦ୍ବୟର ସ୍ବରୂପ (Nature of roots) :
ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣର ପ୍ରଭେଦକ (D)କୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ସମୀକରଣଟିର ମୂଳଦ୍ବୟର ସ୍ବରୂପ ନିରୂପଣ କରାଯାଏ ।

• D> 0 ହେଲେ, ମୂଳଦ୍ଵୟ α ଓ ß ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ଓ ପରସ୍ପରଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହେବେ, ଅର୍ଥାତ୍ α ≠ ß ।
• D = 0 ହେଲେ ମୂଳଦ୍ୱୟ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ହେବେ । ଅର୍ଥାତ୍ α = ß ।
• D < 0 ହେଲେ ମୂଳଦ୍ୱୟ α ଓ ß ବାସ୍ତବ ହେବେ ନାହିଁ ।
• • D > 0 ଏବଂ ପୂର୍ଣବର୍ଗ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ, ମୂଳଦ୍ଵୟ ପରିମେୟ ଏବଂ ପୃଥକ୍ ହେବେ ।
  • D > 0 ଏବଂ ପୂର୍ଣବର୍ଗ ସଂଖ୍ୟା ନ ହେଲେ, ମୂଳଦ୍ବୟ ଅପରିମେୟ ଏବଂ ପୃଥକ୍ ହେବେ ।

→ ମୂଳଦ୍ଵୟ ଓ ସହଟ ମଧ୍ୟରେ ସଂପକି (Relation between roots and coefficients) :
ମନେକର ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣଟି ax² + bx + c = 0, (a ≠ 0) ଓ ଏହାର ମୂଳଦ୍ଵୟ α ଓ ß ।

(i) ମୂଳଦ୍ଵୟର ସମଷ୍ଟି :

→ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଜ୍ଞାତବ୍ୟ ଫଳାଫଳ (Some known results) :
ମନେକର ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣଟି ax² + bx + c = 0, (a ≠ 0) ଏବଂ ଏହାର ମୂଳଦ୍ଵୟ α ଓ ß ।
∴ α + ß = \(\frac{-b}{a}\) ଏବଂ αß = \(\frac{c}{a}\)

→ ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣର ଗଠନ (Formation of a quadratic equation) :
ମନେକର ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣ ax² + bx + c = 0, (a ≠ 0) ଏବଂ ଏହାର ମୂଳଦ୍ଵୟ α ଓ ß ।
ତେବେ α + ß = \(\frac{-b}{a}\) ଏବଂ αß = \(\frac{c}{a}\)
ବର୍ତ୍ତମାନ ax² + bx + c = 0
⇒ x² + \(\frac{b}{a}\) x + \(\frac{c}{a}\) = 0 (a ଦ୍ବାରା ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଭାଗକଲେ ।)
⇒ x² – \(\frac{-b}{a}\) x + \(\frac{c}{a}\) = 0 ⇒ x² – (α + ß) + αß = 0

→ ଦ୍ୱିଘାତ ସମୀକରଣ ରୂପରେ ରୂପାନ୍ତରଣ (Equations reducible to quadratic form) :
ଏପରି ଅନେକ ସମୀକରଣ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ରୂପ ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣର ରୂପ; ଯଥା ax² + bx + c = 0 ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଅଜ୍ଞାତ ରାଶିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଏମାନଙ୍କୁ ଦ୍ୱିଘାତ ସମୀକରଣ ରୂପକୁ ଆଣି ସମାଧାନ କରିହେବ ।

→ ଦ୍ୱିଘାତ ସମୀକରଣର ପ୍ରୟୋଗ (Application of Quadratic Equaiton) :
କେତେକ ପାଟୀଗାଣିତିକ ପ୍ରଶ୍ନର ସମାଧାନରେ ‘ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣର ସମାଧାନ’ର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥାଏ । ପାଟୀଗାଣିତିକ ପ୍ରଶ୍ନର ତର୍ଜମା ଏବଂ ଅନୁଶୀଳନରେ ଆବଶ୍ୟକ ଥିବା ଉତ୍ତରକୁ ଏକ ଅଜ୍ଞାତରାଶି ରୂପେ ନେଇ ଏକ ଦ୍ଵିଘାତ ସମୀକରଣ ଗଠନ କରାଯାଏ । ତତ୍ପରେ ଉକ୍ତ ସମୀକରଣର ସମାଧାନ ପରେ ଇସ୍ପାତ ଉତ୍ତର ମିଳିଥାଏ । ବେଳେବେଳେ ସମୀକରଣର ସମାଧାନରେ ମିଳୁଥିବା ଦୁଇଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ, ସମୀକରଣକୁ ସିଦ୍ଧ କରୁଥିବାବେଳେ ଅନ୍ୟଟି ସିଦ୍ଧ କରୁ ନଥାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିଦ୍ଧ କରୁଥିବା ମୂଳଟି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ହୋଇଥାଏ ।