Class 7

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 11 ଗତି ଓ ସମୟ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 11 ଗତି ଓ ସମୟ

Question 1.
ଗ୍ରାଫ୍ ପାଇଁ ସ୍କେଲ୍ ବାଛିବାବେଳେ କେଉଁ ବିଷୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନଦେବା ଉଚିତ ?
Solution:
(i) ଗ୍ରାଫ୍ ଆଙ୍କିବାକୁ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଶିର ସାରଣୀରେ ଥିବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ମୂଲ୍ୟ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ମୂଲ୍ୟ କେତେ ସ୍ଥିର କରିବା ଉଟିତ |
(ii) ରାଶିମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ମୂଲ୍ୟ ମଧ୍ଯ କେତେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଏବଂ ସ୍କେଲ୍ ଏମିତି ନେବାକୁ ହେବ ଯେମିତି ଏହି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ମୂଲ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସହଜରେ ଅକ୍ଷମାନଙ୍କରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହେବ । ସ୍କେଲ୍ ଏମିତି ବାଛିବ ଯେପରି ଗ୍ରାଫ୍ କାଗଜଟି ପ୍ରାୟ ପୂରାପୂରି ବ୍ୟବହାର ହେବ ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ ପ୍ରଣୋଉର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ନୌସଞ୍ଚାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବେଗର ଏକକ ହେଉଛି _________ |
(ii) ଦ୍ଵପ୍ରିମ ଉପଗ୍ହକୃ ଭୂତ୍ପପରୁ ଉଠାଲଦାପାଇଁ ଯେଉଁ କାରାଯାଏ ତାର ବେଗ _________ ଯାଏଁ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଗ୍ରାଫ୍ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ରାଶିକୁ ନିଆଯିବ ତା’ ମଧ୍ୟରୁ ସ୍ଵାଧୀନ ବା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଶିକୁ _________ ରାଣିକୁ ନିଆଯାଇଥାଏ ।
(iv) ଏକକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଗତି କରିଥିବା ଦୂରତାକୁ ବସ୍ତୁର _________ କୁହାଯାଏ |
(v) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ _________ ସ୍ତାଫ୍ ହାରୀ ଭପସ୍ଥାପନ କହାଯାଏ |
(vi) ବେଗର ମୌଳିକ ଏକକ _________ |
Solution:
(i) ନଟ୍
(ii) ୮ କି.ମି./ସେ.
(iii) x-ଅକ୍ଷରେ ଓ y ଅକ୍ଷରେ
(iv) ବେଗ
(v) ସମୟ-ଦୂରତା
(vi) ମିଟର/ସେକେଣ୍ଡ

II. ବାମପାର୍ଶ୍ଵର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ସାଇକେଲ ଚକର ଗତି : ସରଳରେଖ୍ୟ :: ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପାଖରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି : _________
(ii) ଦୋଳି ଖେଳିବା ଗତି : ଦୋଳନଗତି : ଘଣ୍ଟାର ସେକେଣ୍ଡ କଣ୍ଟାର ଗତି : _________
(iii) ଦୂରତାର ଏକକ : ମିଟର :: ବେଗର ଏକକ : _________
(iv) ସମୟର ମୌଳିକ ଏକକ : ସେକେଣ୍ଡ : ସମୟର ବୃହତ୍ତର ଏକକ : _________
(v) କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହର ବେଗ : ୫ କି.ମି.|ସେ :: କଇଁଛର ବେଗ : _________
Solution:
(i) ଆବର୍ତୀ
(ii) ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି
(iii) ମି./ସେ.
(iv) ମିନିଟ୍
(v) ୫ ମି. ସେ.

III. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ସମୟର ମୌଳିକ ଏକକ ଘଣ୍ଟା ଅଟେ ।
(ii) ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ସେଣ୍ଟିମିଟରରେ ମପାଯାଏ ।
(iii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଗତି କଲାବେଳେ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ସମାନ ବେଗରେ ଗତି କରିଥାନ୍ତି ।
(iv) ଗୋଟିଏ ସରଳ ଦୋଳକର ଦୋଳନ ସମୟ ଧ୍ରୁବ ନୁହେଁ ।
(v) ଟ୍ରେନ୍‌ର ବେଗ ମି./ଘଣ୍ଟାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
Solution:
(i) ସମୟର ମୌଳିକ ଏକକ ସେକେଣ୍ଡ ଅଟେ ।
(ii) ଦୁଇଟି ସହର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା କିଲୋମିଟରରେ ମପାଯାଏ ।
(iii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଗତି କଲାବେଳେ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଅସମ ବେଗରେ ଗତି କରିଥାନ୍ତି ।
(iv) ଗୋଟିଏ ସରଳ ଦୋଳକର ଦୋଳନ ସମୟ ଧ୍ରୁବ ଅଟେ ।
(v) ଟ୍ରେନର ବେଗ କି.ମି.|ଘ.ରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।

IV. ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।

V. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।
(i) ବେଗର ମୌଳିକ ଏକକ କ’ଣ ? (ମି./ସେ., କି.ମି./ଘଣ୍ଟା, ମାଇଲ୍/ଘଣ୍ଟା, ମିଟର/ଘଣ୍ଟା)
(ii) ଗୋଟିଏ କଇଁଛର ବେଗ ପ୍ରାୟ କେତେ ? (୮ ସେ.ମି./ସେ., ୧୨ ସେ.ମି./ସେ., ୧୦ ସେ.ମି |ସେ., ୧୮ ସେ.ମି./ସେ.)
(iii) ମନ୍ତ୍ରାଶ୍ୱନ୍ୟରେ ଆଲୋକର ବେଗ କେତେ.ମି. ମି./ସେ. ? (3 × 10⁸, 3 × 10⁶, 3 × 10⁵, 3 × 10⁷)
(iv) ଦିଲ୍ଲୀର ଜନ୍ତର-ମନ୍ତରଠାରେ କେଉଁଘଡ଼ି ଅଛି ? (ସୂର୍ଯ୍ୟଘଡ଼ି, ବାଲୁକାଘଡ଼ି, ଜଳଘଡ଼ି, ବିରାମଘଡ଼ି)
(v) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପାଖରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି କେଉଁ ପ୍ରକାର ଗତି ? (ସରଳରେଖକ, ବୃତ୍ତୀୟ, ଆବର୍ଜୀ, ଦୋଳନ)
Solution:
(i) ମି./ସେ
(ii) ୮ ସେ.ମି./ସେ.
(iii) 3 × 10⁸
(iv) ସୂର୍ଯ୍ୟଘଡ଼ି
(v) ଆବର୍ତୀ

VI. ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ଏକକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଗତି କରିଥିବା ଦୂରତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଗତି
(ii) ବେଗ
(iii) ତ୍ଵରଣ
(iv) ଶକ୍ତି
Solution:
(ii) ବେଗ

(ଖ) କୌଣସି ବସ୍ତୁର ସମୟ ଅନୁସାରେ ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଗତି
(ii) ବେଗ
(iii) ତ୍ଵରଣ
(iv) ଶକ୍ତି
Solution:
(i) ଗତି

(ଗ) ‘ନିଜର ଅକ୍ଷ ଚାରିପାଖରେ ବୁଲୁଥ୍ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି’ କେଉଁ ଗତିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ?
(i) ସରଳରୈଖିକ
(ii) ବୃତ୍ତୀୟ
(iii) ଆବର୍ତ୍ତୀ
(iv) ଦୋଳନ
Solution:
(iii) ଆବର୍ତ୍ତୀ

(ଘ) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଗତି କଲାବେଳେ ଯଦି ତା’ର ବେଗ ମୁହଁମୂହଁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ଏପରି ଗତିକୁ କେଉଁ ଗତି କୁହାଯାଏ ?
(i) ନୈକସମାନ ଗତି
(ii) ସମଗତି
(iii) ବିସମ ଗତି
(iv) ବୃତ୍ତୀୟ ଗତି
Solution:
(i) ନୈକସମାନ ଗତି

(ଙ) ସମୟ ମାପିବା ପାଇଁ ଘଣ୍ଟାରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ଗତି ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ ?
(i) ସରଳରେଖକ ବା ବୃତ୍ତୀୟ
(ii) ବୃତ୍ତୀୟ ବା ଆବର୍ତ୍ତୀ
(iii) ଆବର୍ତୀ ବା ଦୋଳନ
(iv) ଦୋଳନ ବା ସରଳରେଖିକ
Solution:
(iii) ଆବର୍ତୀ ବା ଦୋଳନ

(ଚ) ନିମ୍ନୋକ୍ତ କାହାଦ୍ଵାରା ଗତିଶୀଳ ଯାନର ବେଗ ମପାଯାଏ ?
(i) ଓଡ଼ୋମିଟର
(ii) ସ୍ବିଡ଼ୋମିଟର
(iii) ଷ୍ଟପ୍ଚ୍
(iv) ଡିଜିଟାଲ ଘଡ଼ି
Solution:
(ii) ସ୍ବିଡ଼ୋମିଟର

(ଛି) ଦୋଳକର ଦୋଳନ ସମୟ ମାପିବା ପାଇଁ କେଉଁ ଘଡ଼ି ବ୍ୟହାର କରାଯାଏ ?
(i) ଜଳଘଡ଼ି
(ii) ବାଲୁକାଘଡ଼ି
(iii) ସୂର୍ଯ୍ୟଘଡ଼ି
(iv) ବିରାମଘଡ଼ି
Solution:
(iv) ବିରାମଘଡ଼ି

(ଜ) ନିମ୍ନୋକ୍ତ କାହାଦ୍ଵାରା ଗତିଶୀଳ ଯାନର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ମାପ କରାଯାଏ ?
(i) ଓଡ଼ୋମିଟର
(ii) ସ୍ବିଡ଼ୋମିଟର
(iii) ଷ୍ଟପଚ୍
(iv) ଡିଜିଟାଲ ଘଡ଼ିର
Solution:
(i) ଓଡ଼ୋମିଟର

(ଝ) ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ କେଉଁ ଗ୍ରାଫ୍ ଅଟେ ?
(i) ବାରଗ୍ରାଫ୍
(ii) ରେଖାଗ୍ରାଫ୍
(iii) ପାଇଚାର୍ଟ
(iv) ସ୍ତମ୍ଭ ଗ୍ରାଫ୍
Solution:
(ii) ରେଖାଗ୍ରାଫ୍

(ଞ) ତଥ୍ୟକୁ ଆନୁପାତିକ ପରିମାଣ ଅନୁଯାୟୀ ବୃତ୍ତାକାର ଗ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(i) ବାରଗ୍ରାଫ୍
(ii) ବୃତ୍ତୀୟ ଗ୍ରାଫ୍
(iii) ପାଇଚାର୍ଟ
(iv) ରେଖାଗ୍ରାଫ୍
Solution:
(iii) ପାଇଚାର୍ଟ

VII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁର ଗତି କେତେ ପ୍ରକାର ଓ କ’ଣ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ?
(ii) ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ଅକ୍ଷରେ ବୁଲିବା କି ପ୍ରକାର ଗତି ?
(iii) ଘଡ଼ିର ସୂଚକ କଣ୍ଟାର ଗତି କି ପ୍ରକାର ଗତି ?
(iv) ବସ୍ତୁର ବେଗ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(v) ଦୂରତା, ସମୟ ଓ ବେଗର ମୌଳିକ ଏକକ କ’ଣ ?
(vi) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ କେଉଁ ଗ୍ରାଫ୍ ଦ୍ବାରା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ?
(vii) ସମୟ ମାପିବା ପାଇଁ ଘଣ୍ଟାର କେଉଁ ଗତିକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
(viii) ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଧୀର, କ୍ଷୀପ୍ର କିପରି ଜାଣିବା ?
(ix) ସିଧା ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥିବା ସାଇକେଲ ଚକର ଗତି କେଉଁ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ ?
(x) ସ୍ଥିରବସ୍ତୁ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Solution:
(i) ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁର ଗତି ସରଳରେଖ, ଦୋଳନ, ବୃତ୍ତୀୟ ଓ ଆବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇପାରେ ।
(ii) ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ଅକ୍ଷରେ ବୁଲିବା ଆବର୍ତୀ ଗତି ।
(iii) ଘଡ଼ିର ସୂଚକ କଣ୍ଟାର ଗତି ଆବର୍ତୀ ଗତି ।
(iv) ଏକକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଯେତିକି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରେ ତାହାକୁ ସେ ବସ୍ତୁର ବେଗ କୁହାଯାଏ ।
(v) ଦୂରତା ମାପର ମୌଳିକ ଏକକ ମିଟର, ସମୟ ମାପର ସେକେଣ୍ଡ ଓ ବେଗ ମାପର ମୌଳିକ ଏକକ ମିଟର/ସେକେଣ୍ଡ ।
(vi) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଦ୍ଵାରା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ।
(vii) ସମୟ ମାପିବା ପାଇଁ ଘଣ୍ଟାର ଦୋଳନ ଗତି ବା ଆବର୍ତ୍ତୀ ଗତିକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(viii) ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଧୀର କିଏ କ୍ଷୀପ୍ର ଜାଣିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବେଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ।
(ix) ସିଧା ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥିବା ସାଇକେଲ ଚକର ଗତି ସରଳରେଖ୍ୟ ଗତି ।
(x) ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ସମୟ ସହ ନିଜର ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ସ୍ଥିରବସ୍ତୁ କହନ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 10 ଉଦ୍ଭିଦରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 10 ଉଦ୍ଭିଦରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର

Question 1.
ସ୍ଵପରାଗଣ ଓ ପରପରାଗଣର ଉପକାରିତା ଓ ଅପକାରିତା ଲେଖ ।
Solution:

Question 2.
ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ସମାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଦ୍ବିସମାୟନ ଓ ତ୍ରି ସଂଯୋଜନ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Solution:
(i) ସପୁଷ୍ପକ ଆବୃତଜୀବୀ ଉଦ୍ଭଦରେ ଦୁଇଟି ସମାୟନ କ୍ରିୟା ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳେ ।
(ii) ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ଧକର ସମାୟନ ଓ ଅନ୍ୟଟି ହେଲା ଦ୍ବିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟିର ସମାୟନ । ଉଭିଦର ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଦ୍ବିସମାୟନ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ପରାଗନଳୀର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପୁଂ ଯୁଗ୍ମକ (male gamete) ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକର ସମାୟନ ଓ ଅନ୍ୟଟି ଦ୍ବିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟିର ସମାୟନ କରିଥାଏ ।
(iv) ଦ୍ଵିତୀୟ ସମାୟନରେ ଗୋଟିଏ ପୁଂଯୁଗ୍ମକର ଓ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ମେରୁନ୍ୟଷ୍ଠିର; ଏହିପରି ତିନୋଟି ନ୍ୟଷ୍ଟିର ସଂଯୋଜକ ଘଟୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ତ୍ରିସଂଯୋଜକ କୁହାଯାଏ । ଏହିପରି ଭୃଣାଶୟ ଥଳୀ ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ବିସମାୟନ ଓ ତ୍ରିସଂଯୋଜନ ଘଟିଥାଏ ।

Question 3.
ଏକବାସୀ ଓ ଦ୍ବିବାସୀ ଉଭିଦ କାହାକୁ କହନ୍ତି, ଉଦାହରଣ ସହ ଲେଖ ।
(i) ଫୁଲ ଏକଲିଜା ଚା ଉଭୟଲିଜା ହୋଲାପାରେ | କଖାରୁ ଗଛିରେ କେବିକ ଫ୍ଲକେଶର ବା ଗଇଂକେଶର ଥ୍ବା ଫୁଲ ଦେଖାଯାଏ । ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଫୁଲ ଗୋଟିଏ କଖାରୁ ଗଛରେ ଥ‌ିବାରୁ ଏପରି ଉଭିଦକୁ ଏକବାସୀ ଉଭିଦ କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣ – କଖାରୁ, କାକୁଡ଼ି, ଜହ୍ନି ଆଦି ଏକବାସୀ ଉଦ୍ଭିଦ ।
(ii) ହେଲେ ସୋରିଷ ଓ ମନ୍ଦାର ଫୁଲରେ ଉଭୟ ପୁଂକେଶର ଓ ଗର୍ଭକେଶର ଗୋଟିଏ ଫୁଲରେ ଥ‌ିବାରୁ ଏହା ଦ୍ଵିଲିଙ୍ଗୀ । କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ଖଜୁରୀ ଓ ତାଳ ପରି ଗଛରେ କେବଳ ଅଣ୍ଡିରା ଫୁଲ ବା ମାଈଫୁଲ ହେଉଥିବାର ଦେଖାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଦ୍ବିବାସୀ ଉଦ୍ଭଦ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – ଖଜୁରୀ ଓ ତାଳ ଆଦି ଦ୍ବିବାସୀ ଉଦ୍ଭିଦ ।

ସଂଶିପ୍ତଧାମା ପ୍ରଣୋଉର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ୟୁଲୋଥିକସ୍ ________ ଦ୍ଵାରା ବଂଶବିସ୍ତାର କରେ ।
(ii) ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ ________ ଦ୍ବାରା ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ କରିଥାଏ ।
(iii) ________ କଲିକନ ପ୍ରକ୍ରିମ୍ବାରେ ବଣବିଣ୍ଡାର କରେ |
(iv) ଫିମ୍ପିରେ ________ ଜନନ ଦେଖାଯାଏ ।
(v) ତାଳଗଛ ଏକ ________ ଉଭିଦ ।
(vi) ________ ହେଉଛି ଜୀବର ପ୍ରଥମ କୋଷ !
(vii) ଉଦ୍ଭିଦର ସମାୟନ ପରେ ________ ବଢ଼ି ଭୃଣରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
(viii) ସ୍ପାଇରୋଗାଏରା ________ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରେ ।
(ix) ________ ଦେଇଛି ଏକ ଏକକୋଷ ର୍ଶେବାଲ |
(x) ପରାଗରେଣୁ ________ ରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Solution:
(i) ଚଳରେଣୁ
(ii) ବାହ୍ୟରେଣୁ
(iii) ଇଷ୍ଟ
(iv) ଅଲିଙ୍ଗୀ
(v) ଦ୍ବିବାସୀ
(vi) ଯୁଗ୍ମଜ
(vii) ଯୁଗ୍ମଜକୋଷ
(viii) ବିଖଣ୍ଡନ
(ix) କବକ
(x) ପରାଗପେଟି

II. ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଦ୍ୱୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦଟି ଲେଖ ।
(i) ଇଷ୍ଟ : କଳିକନ :: ସ୍ପାଇରୋଗାଏରା : ________
(ii) ୟୁଲୋଥିକ୍‌ସ : ଚଳରେଣୁ :: ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ : ________
(iii) ଯୁଗ୍ମକ : ଏକଗୁଣିତ :: ଯୁଗ୍ମଜ : ________
(iv) ସ୍ଵପରାଗଣ : ମଟରଫୁଲ :: ପର ପରାଗଣ : ________
(v) ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ିଆ ଦଳ : ଜଳ :: ମକା : ________
Solution:
(i) ବିଖଣ୍ଡନ,
(ii) ବାହ୍ୟରେଣୁ,
(iii) ଦ୍ବିଗୁଣିତ,
(iv) ଖଜୁରି ଫୁଲ,
(v) ବାୟୁ

III. ନିମ୍ନଲିଖୂତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।
(i) ଗୋଟିଏ ଏକବାସୀ ଉଭିଦର ନାମ ଲେଖ ।
(ii) ଯୁଗ୍ମକ ଦୁଇଟିର ମିଳନରୁ କ’ଣ ମିଳେ ?
(iii) ମଟର ଫୁଲରେ କେଉଁ ପରାଗଣ ଦେଖାଯାଏ ?
(iv) ମକାଗଛରେ ଫୁଲରୁ ପରାଗରେଣୁ କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୁଏ ?
(v) ସମାୟନ ପୂର୍ବରୁ ଦୁଇଟି ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି ମିଳିତ ହୋଇ କ’ଣ ଗଠନ କରନ୍ତି ?
Solution:
(i) କଖାରୁ
(ii) ଯୁଗ୍ମଜ
(iii) ସ୍ବ-ପରାଗଣ
(iv) ବାୟୁ
(v) ଦ୍ବିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟି

IV. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ମିଳାଅ ।

V. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରୁ ତିନୋଟି ସମ୍ବନ୍ଧିତ ହେଲେ ଗୋଟିଏ ନୁହେଁ, ଅସମ୍ବନ୍ଧିତ ପଦଟିକୁ ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ବାଛି ଲେଖ ।
(i) ଫଣ୍ଡ, ମସ୍, ଇଷ୍ଟ, ୟୁଲୋଥିକ୍‌ (ରେଣୁଭବନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ)
(ii) ରେଣୁଭବନ, କଳିକନ, ବିଭଞ୍ଜନ, ଡିମ୍ବଯୁଗ୍ମନ (ଉଭିଦର ଅଲିଙ୍ଗୀଜନନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ)
(iii) ଡିମ୍ବକ, ଡିମ୍ବକାୟା, କୋଷିକା, ବୀଜରନ୍ଧ୍ର (ଡିମ୍ବାଶୟର ଗଠନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ)
(iv) ଡିମ୍ବକୋଷ, ସହାୟକ କୋଷ, ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି, ଆଚ୍ଛାଦ
(v) ମକା, ଚିନାବାଦାମ, ଚଣା, ଖଜୁରୀ (ସ୍ଵପରାଗଣ ଅନୁଯାୟୀ )
Solution:
(i) ଇଷ୍ଟ,
(ii) ଡିମ୍ବଯୁଗ୍ମକ
(iii) କୋଷିକା
(iv) ଆଚ୍ଛାଦ
(v) ଖଜୁର

VI. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମଥ୍
(i) ଆଳୁ ହେଉଛି ଏକ ରୂପାନ୍ତରିତ ମୂଳ ।
(ii) ଅମରପୋଇ ପତ୍ରର ଡେମ୍ଫରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ଜାତ ହୁଏ ।
(iii) ସ୍ପାଇରୋଗାଇରା କଳିକନ ଦ୍ବାରା ବଂଶବିସ୍ତାର କରେ ।
(iv) ବାହ୍ୟରେଣୁ ରେଣୁପେଟୀରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
(v) ସମାୟନ ପରେ ଡିମ୍ବାଶୟଟି ବଢ଼ି ବୀଜରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
Solution:
(i) ଆଳୁ ହେଉଛି ଏକ ରୂପାନ୍ତରିତ କାଣ୍ଡ ।
(ii) ଅମରପୋଇ ପତ୍ରର ମୂଳରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ଜାତ ହୁଏ ।
(iii) ସ୍ପାଇରୋଗାଇରା ବିଖଣ୍ଡନ ଦ୍ବାରା ବଂଶବିସ୍ତାର କରେ ।
(iv) ବାହ୍ୟରେଣୁ ଧାରକର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
(v) ସମାୟନ ପରେ ଡ୍ରିମ୍ବାଶୟଟି ବଢ଼ି ଫଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

VII. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।
(i) ଗୋଟିଏ ଏକବାସୀ ଉଭିଦର ନାମ ଲେଖ ।
(ii) ଯୁଗ୍ମକ ଦୁଇଟିର ମିଳନରୁ କ’ଣ ମିଳେ ?
(iii) ମଟର ଫୁଲରେ କେଉଁ ପରାଗଣ ଦେଖାଯାଏ ?
(v) ସମାୟନ ପୂର୍ବରୁ ଦୁଇଟି ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି ମିଳିତ ହୋଇ କ’ଣ ଗଠନ କରନ୍ତି ?
(iv) ମକାଗଛ ଫୁଲରୁ ପରାଗରେଣୁ କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୁଏ ?

VIII. ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି କାଣ୍ଡ ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ?
(i) ଅଦା
(ii) ହଳଦୀ
(iii) ଡାଲିଆ
(iv) ପିଆଜ
Solution:
(iii) ଡାଲିଆ

(ଖ) ଅପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦଗୁଡ଼ିକ କାହାଦ୍ଵାରା ବଂଶବିସ୍ତାର କରିଥା’ନ୍ତି ?
(i) ଲିଙ୍ଗୀୟ
(ii) ଅଲିଙ୍ଗୀ
(iii) ଅଙ୍ଗୀୟ
(iv) ଲିଙ୍ଗୀୟ ଓ ଅଙ୍ଗୀୟ
Solution:
(iii) ଅଙ୍ଗୀୟ

(ଗ) ଚଳରେଣୁ ଉଭିଦ ମଧ୍ଯରେ କେଉଁଠି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(i) ରେଣୁପେଟି
(ii) ଧାରକର ଅଗ୍ରଭାଗରେ
(iii) ପରାଗ ପେଟିକା
(iv) ଶଳାକା
Solution:
(i) ରେଣୁପେଟି

(ଘ) ବାହ୍ୟରେଣୁ କେଉଁଠି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(i) ରେଣୁପେଟି
(ii) ଧାରକର ଅଗ୍ରଭାଗରେ
(iii) ପରାଗ ପେଟିକା
(iv) ଶଳାକା
Solution:
(ii) ଧାରକର ଅଗ୍ରଭାଗରେ

(ଙ) କେଉଁ ଉଇଦର ମୂଲକୁ ନୁତନ ଗଛି ଲାତ ଦ୍ଏ ?
(i) ତାଲିଆ
(ii) ଗୋଲାପ
(iii) ରିକ୍‌ସିଆ
(iv) ଥିବା
Solution:
(i) ତାଲିଆ

(ଚ) କେଉଁ ଜୀବ ଏକକୋଷୀ ନୁହେଁ ?
(i) ବୀଜାଣୁ
(ii) ଆଦିପ୍ରାଣୀ
(iii) ଇଷ୍ଟ
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Solution:
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

(ଛ) କେଉଁ ଉଭିଦ କଳିକନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରେ ?
(i) ଜୀବାଣୁ
(ii) ଇଷ୍ଟ
(iii) ଛତୁ
(iv) ଫଣ୍ଡ
Solution:
(ii) ଇଷ୍ଟ

(ଜି) ଅମରପୋଇ ପତ୍ର ଧାରରେ ଥିବା କେଉଁଥୁରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(i) ମୁକୁଳ
(ii) ପରାଗପେଟି
(iii) ଶଳାକା
(iv) ଫଳିକାଶୀର୍ଷ
Solution:
(i) ମୁକୁଳ

(ଝ) ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦର କେଉଁଟି ପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗ ?
(i) ପତ୍ର
(ii) ଫୁଲ
(iii) କାଣ୍ଡ
(iv) ମୂଲ
Solution:
(ii) ଫୁଲ

IX. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ପ୍ରଜନନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(ii) ପ୍ରଜନନର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ ?
(iii) ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ କ’ଣ ?
(iv) ଆଳୁର ଆଖ୍ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(v) ଇଷ୍ଟ କିପରି ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରେ ?
(vi) ପେନସିଲିୟମରେ କାହାଦ୍ଵାରା ବଂଶ ବିସ୍ତାର ହୁଏ ?
(vii) ଚଳରେଣୁ କେଉଁଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(viii)ବାହ୍ୟରେଣୁ କେଉଁଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(ix) ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ କେଉଁ କେଉଁ ପ୍ରକାର ପ୍ରଜନନ ହୁଏ ?
(x) ଭ୍ରମର, ମହୁମାଛି ଓ ପ୍ରଜାପତି ଉଭିଦର ପ୍ରଜନନରେ କି ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି ?
(xi) ଦ୍ବିବାସୀ ଉଦ୍ଭଦ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(xii) ଏକବାସୀ ଉଦ୍ଭଦ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(xiii)ଦ୍ବିଲିଙ୍ଗୀ ଉଭିଦ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Solution:
(i) ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ନିଜପରି ଜୀବଟିଏ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଜନନ କହନ୍ତି ।
(ii) ପ୍ରଜନନ ଦ୍ବାରା ସେହି ଉଭିଦ ବା ପ୍ରାଣୀର ବଂଶବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ।
(iii) ଉଦ୍ଭଦର ମୂଳ, କାଣ୍ଡ ବା ପତ୍ରପରି ଅଂଶରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ଜାତ ହେଲେ, ତାହାକୁ ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ପୁରୁଣା ଆଳୁ କିଛିଦିନ ଘରେ ରହିଗଲେ ଆଳୁ ଦେହରେ କଳିକା ବାହାରେ । ଏହି କଳିକାକୁ ଆଳୁର ଆଖି କହନ୍ତି ।
(v) ଇଷ୍ଟ କଳିକନ ବା କୋରୋକୋଦ୍‌ଗମ୍ ପ୍ରଣାଳୀରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରେ ।
(vi) ପେନସିଲିୟମରେ ବାହ୍ୟରେଣୁ ଦ୍ବାରା ବଂଶ ବିସ୍ତାର ହୁଏ ।
(vii) ଚଳରେଣୁ ଉଭିଦର ରେଣୁପେଟୀଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(viii) ବାହ୍ୟରେଣୁ ଧାରକ ପତ୍ରର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ix) ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ଅଙ୍ଗୀୟ ଓ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନରେ ପ୍ରଜନନ ହୁଏ ।
(x) ଭ୍ରମର, ମହୁମାଛି ଓ ପ୍ରଜାପତି ଉଭିଦର ପ୍ରଜନନରେ ପରାଗଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।
(xi) ଯେଉଁ ଉଭିଦରେ କେବଳ ଅଣ୍ଡିରା ଫୁଲ ବା ମାଈଫୁଲ ଫୁଟେ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିବାସୀ ଉଭିଦ କହନ୍ତି ।
(xii) ଯେଉଁ ଉଦ୍ଭଦରେ କେବଳ ଅଣ୍ଡିରା ଫୁଲ ବା ମାଈ ଫୁଲ ଅଲଗା ଅଲଗା ଫୁଟେ, ତାହାକୁ ଏକବାସୀ ଉଭିଦ କହନ୍ତି ।
(xiii)ଯେଉଁ ଉଭିଦର ଫୁଲରେ ଉଭୟ ପୁଂକେଶର ଚକ୍ର ଓ ସ୍ତ୍ରୀକେଶର ଚକ୍ର ଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିଲିଙ୍ଗୀ ଉଭିଦ କହନ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 9 ଜୀବନ ପାଇଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା – ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦର ଶ୍ୱସନ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 9 ଜୀବନ ପାଇଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା – ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦର ଶ୍ୱସନ

Question 1.
ଏକ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଉଦ୍ଭଦରେ କିପରି ଶ୍ବସନ ଘଟେ ଦର୍ଶାଅ ।
Solution:

ପରୀକ୍ଷା : (i) ଏକ କୋନିକାଲ୍ ଫ୍ଲସ୍କରେ 10 ଗ୍ରାମ୍ ଗଜାମୁଗ ନିଆଯାଉ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କିଛି କଷ୍ଟିକ୍ ପଟାସ୍ ନେଇ ସୂତାରେ ତାହାକୁ ବାନ୍ଧି ଫ୍ଲାସ୍କ ଭିତରେ ଝୁଲାଯାଉ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ବକ୍ରଳନୀ ନେଇ ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଇବା ଭଳି ଏହାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡ କୋନିକାଲ୍ ଫ୍ଲାସ୍କ ଭିତରେ ରଖାଯାଉ ଓ ଅନ୍ୟ ଅଗ୍ରଭାଗଟି ଏକ ବିକର୍‌ରେ ରଙ୍ଗୀନ ପାଣି ରଖି ତାହା ଭିତରେ ବୁଡ଼ାଯାଉ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ : ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଦେଖାଯିବ ଯେ; ଯେଉଁଥ‌ିରେ ଗଜାମୁଗ ଅଛି, ତାହାର ବକ୍ରନଳୀରେ ରଙ୍ଗୀନ ପାଣିର ସ୍ତର ବଢୁଛି , କାରଣ ଶ୍ବସନ ଯୋଗୁଁ ଅମ୍ଳଜାନ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି । ସେହି ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ କଷ୍ଟିକ୍ ପଟାସଦ୍ଵାରା ଶୋଷିତ ହୋଇ ଫ୍ଲାସ୍କ ଭିତରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି, ତାହାକୁ ଭରଣା କରିବା ପାଇଁ ବକ୍ରରେଖାରେ ରଙ୍ଗୀନ ପାଣିର ସ୍ତର ବଢ଼ିଅଛି ।

Question 2.
ଉଦ୍ଭଦରେ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଉଚ୍ଚତର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ ଥ‌ିବାବେଳେ ଉଭିଦର ସେପରି କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ ନଥାଏ ।
(ii) ଉଭିଦର କାଣ୍ଡ, ମୂଳ ଓ ପତ୍ରରେ ଥ‌ିବା କିଛି ବାହ୍ୟକୋଷ ଅମ୍ଳଜାନ ସଂଗ୍ରହ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(iii) ଉଳତର ପତ୍ରରେ ସ୍ତୋମ (Stomata), ମୂଲକେଶର ଉପର ଅଂଶରେ ଥିବା ଅଧ୍ତ୍ୱିତା (Epithelium) କାଣ୍ଡରେ ଥିବା ବାତରନ୍ଧ୍ର (Leuticels) ମଧ୍ୟଦେଇ ଅମ୍ଳଜାନ ଉଭିଦ ଶରୀର ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ । ଏହି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଅହରହ ଚାଲୁରହିଥାଏ । ଦିନବେଳେ ଉଭିଦ ଆଲୋକଶ୍ଳେଷଣରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଛାଡୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ଚାହିଦା ଦିନରେ ପ୍ରାୟ ନ ଥାଏ ।

Question 3.
ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ
(କ) ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ଓ ଶ୍ବସନ (ଖ) ଆଲୋକଶ୍ଳେଷଣ ଓ ଶ୍ୱସନ
Solution:

Question 4.
କୀଟପତଙ୍ଗ, ଜିଆ ଓ ବେଙ୍ଗ କିପରି ସେମାନଙ୍କ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ଲେଖ ।
(i) କୀଟପତଙ୍ଗମାନେ ସେମାନଙ୍କ ବିଖଣ୍ଡିତ ଶରୀରରେ ଥିବା ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର, ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶ୍ଵାସନଳୀ ଓ ଅତିସୂକ୍ଷ୍ମ ଶ୍ଵାସ ନଳୀକା ମଧ୍ୟ ଦେଲ ସେମାନଙ୍କ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ସମାଦନ କରିଥା ନ୍ତି |
(ii) ଜିଆ ଓ ବେଙ୍ଗ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଓଦାଳିଆ ଚର୍ମ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ସଂଗ୍ରହ କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି । ଏହା ଛଡ଼ା ମଣିଷ ପରି ବେଙ୍ଗର ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ରହିଛି ଯାହା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

Question 5.
ଆକୁଞ୍ଚନଜନିତ ବ୍ୟଥା କ’ଣ ? ଏହା କାହିଁକି ଘଟେ ?
(i) ସମୟ ସମୟରେ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ (ବ୍ୟାୟାମ) ପରେ ମାଂସପେଶୀରେ ଆକୁଞ୍ଚନ ଜନିତ ବ୍ୟଥା (cramp) ଅନୁଭବ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ବ୍ୟଥା ମାଂସପେଶୀୟ କୋଷରେ ଅବାୟୁ ଶ୍ୱସନ ଯୋଗୁଁ ଘଟିଥାଏ ।
(ii) ଏଥରେ ଗ୍ଲୁକୋଜ୍‌ର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜାରଣ ଘଟି ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଅମ୍ଳ ବହୁ ପରିମାଣରେ କୋଷରେ ଜମା ହେଲେ ମାଂସପେଶୀରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ଗରମ ପାଣି ଉପଚାର ବା ମାଂସପେଶୀରେ ମାଲିସ୍ କଲେ ଯନ୍ତ୍ରଣା କମିଯାଏ ।

Question 6.
ମାଛମାନେ କିପରି ସେମାନଙ୍କ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।
Solution:
(i) ମାଛ ପାଣିରେ ରହେ । ଜଳରେ ଥ‌ିବା ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅମ୍ଳଜାନକୁ ମାଛ ଗାଲି ସାହାଯ୍ୟରେ ଗ୍ରହଣ କରେ ।
(ii) ଧମନୀ ଦ୍ବାରା ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ରକ୍ତ ଗାଲିକୁ ଆସିଥାଏ । ସେହିଠାରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଅମ୍ଳଜାନର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ଘଟିଥାଏ ।

Question 7.
ମଣିଷ ଶ୍ଵାସତନ୍ତ୍ରର ଏକ ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
Solution:

Question 8.
ସୁରାସାର କିଣ୍ବନ କ’ଣ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଲଯୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅପକାଚା ଅଣୁକାନକଦ୍ୱାରା ସ୍କରାପାଇ କିଣନ ଦୋଲଥାଏ |
(ii) ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ଲୁକୋଜ୍‌ର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜାରଣରୁ ସୁରାସାର, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
ଗ୍ଲା କୋଜ୍ ଅମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସୁରାସାର + ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ + ଶକ୍ତି ।

ସଂଶିପ୍ତଧାମା ପ୍ରଣୋଉର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) କୋଶରେ ଖାଦ୍ୟର ବିଶନେ ଶଟି କାଢ ଦ୍ବେଦା ପ୍ରକ୍ରୟାକୃ __________ କଦୃନ୍ତି |
(ii) ଇଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ________ ଜୀବ ।
(iii) ପାଉଁରୁଟି ସ୍ପଞ୍ଜପରି ନରମ କରିବାକୁ ________ ଗ୍ୟାସ୍ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(iv) କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କାଳରେ ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ବାସର ହାର ମିନିଟ୍ ପ୍ରତି ________ ଥରକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
(v) ________ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ଲୁକୋଜ୍‌ର କରେ ।
(vi) ସମସ୍ତ ଉଭିଦ ________ ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।
(vii) ଜିଆ ________ ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(viii)ଝିଣ୍ଟିକା ________ ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ix) ମଣିଷ ________ ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(x) ଥମ୍ଳଜାନ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ମାଂପରପେରେ ଗୁ କୋକ୍ ବିଶଟିତ ହୋଇ ________ ଓ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ ।
(xi) ଅବାୟୁ ଶ୍ୱସନରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଶକ୍ତି ସହିତ ________ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(xii) ଶରୀର ମାଂସପେଶୀରେ ________ ର ସୃଷ୍ଟି ଯୋଗୁ ମାଂସପେଶୀରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୁଏ ।
Solution:
(i) ଶ୍ଵମନ
(ii) ଏକକୋଷୀ
(iii) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(iv) 25
(v) କଶିକ୍ ପରାପ
(vi) ସ୍ତୋମ୍
(vii) ଓଦାଳିଆ ଚର୍ମ
(viii)ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ରର
(ix) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
(x) ଲାକ୍ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(xi) ସୁରାସାର
(xii) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ

II. ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଦ୍ୱୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ଖାଲିସ୍ଥାନରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦଟି ଲେଖ ।
(i) ପ୍ରଶ୍ଵାସ ବାୟୁରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ : 0.04% :: ନିଃଶ୍ଵାସ ବାୟୁରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ : ________ |
(ii) ଅସରପା : ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର :: ଜିଆ : ________ |
(iii) ଫୁସ୍‌ଫୁସକୁ ବାୟୁ ପ୍ରବେଶ : ପ୍ରଶ୍ଵାସ :: ଫୁସ୍‌ଫୁସରୁ ବାୟୁର ପ୍ରସ୍ଥାନ : ________ |
(iv) ଫୁସ୍‌ଫୁସୀୟ ଧମନୀ : ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳଯୁକ୍ତ ରକ୍ତ :: ଫୁସ୍‌ଫୁସୀୟ ଶିରା : ________ |
(v) ପ୍ରଶ୍ଵାସ ବାୟୁରେ ଅମ୍ଳଜାନ : 21% :: ନିଃଶ୍ଵାସ ବାୟୁରେ ଅମ୍ଳଜାନ : ________ |
(vi) ବିଶ୍ରାମ : 15-18 ଥର :: ପରିଶ୍ରମ : ________ |
Solution:
(i) 44
(ii) ଓଦାଳିଆ ଚର୍ମ
(iii) ନିଃଶ୍ବାସ
(iv) ଅମ୍ଳଜାନଯୁକ୍ତ ରକ୍ତ
(v) 16.4 %
(vi) 25 ଥର

III. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ସମୟରେ ଜଣେ ଲୋକର ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ହାର କମିଯାଏ ।
(ii) ଉଭିଦର ଚେରରେ ସ୍ତୋମ୍ ଥାଏ ।
(iii) ଯଦି ଖାଦ୍ୟର ବିଘଟନ ଯବକ୍ଷାରଜାନଦ୍ୱାରା ହୁଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ବାୟୁଶୂସନ କହନ୍ତି ।
(iv) ଅଧ୍ଯକ ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ହାର କମିଯାଏ ।
Solution:
(i) କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ସମୟରେ ଜଣେ ଲୋକର ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ ହାର ବଢ଼ିଯାଏ ।
(ii) ଉଭିଦର ପତ୍ରରେ ସ୍ତୋମ୍ ଥାଏ ।
(iii) ଯଦି ଖାଦ୍ୟର ବିଘଟନ ଅମ୍ଳଜାନଦ୍ୱାରା ହୁଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ବାୟୁଶୂସନ କହନ୍ତି ।
(iv) ଅଧିକ ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ହାର ବଢ଼ିଯାଏ ।

IV. ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ଅସରପା ଶରୀରରେ ବାୟୁ ଚଳାଚଳ କାହାଦ୍ଵାରା ହୁଏ ?
(i) ଫୁସ୍‌ ଫୁସ୍
(ii) ଗାଲି
(iii) ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର
(iv) ଚମ
Solution:
(iii) ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର

(ଖ) କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କଲେ ମାଂସପେଶୀରେ କାହାର ମାତ୍ରା ବଢ଼ିଯାଏ ?
(i) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(ii) ଅମ୍ଳଜାନ
(iii) ଗ୍ଲା କୋଜ୍
(iv) ଜଳର ମାତ୍ରା
Solution:
(i) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ

(ଗ) ନିଶାସ ବେଲଲ୍ର ପିଚାଡ଼ଦା କିପରି ଫୁଲିଥାଏ |
(i) ବାହାରକୁ
(ii) ତଳକୁ
(iii) ଉପରକୁ
(iv) କୌଣସି ଆଡ଼କୁ ନୁହେଁ
Solution:
(ii) ତଳକୁ

(ଘ) ମାଛ ଜଳରେ ଥିବା ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅମ୍ଳଜାନକୁ କାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ?
(i) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
(ii) ଗାଲି
(iii) ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର
(iv) ଚମ
Solution:
(ii) ଗାଲି

(ଙ) ଉଭିଦର କେଉଁଠାରେ ସ୍ତୋମ୍ ହୁଏ ?
(i) ମୂଳରେ
(ii) କାଣ୍ଡରେ
(iii) ପତ୍ରରେ
(iv) କୋଷରେ
Solution:
(iii) ପତ୍ରରେ

(ଚ) କୋଷୀୟ ଶ୍ୱସନରେ ଜୀବ ଶରୀରରେ କାହାର ବିଘଟନ ଘଟେ ?
(i) ଗ୍ଲା କୋଜ୍
(ii) ପୁଷ୍ଟିସାର
(iii) ସ୍ନେହସାର
(iv) ଚମ
Solution:
(i) ଗ୍ଲା କୋଜ୍

(ଛ) କୋଷରେ ଖାଦ୍ୟର ବିଘଟନ ଘଟି ଶକ୍ତି ଜାତ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ପୋଷଣ
(ii) ଶ୍ବସନ
(iii) ପବନ
(iv) ବିଘଟନ
Solution:
(ii) ଶ୍ବସନ

(ଜ) ଇଷ୍ଟ କେଉଁ ଶ୍ଵାସନଦ୍ୱାରା ଶକ୍ତି ପାଇଥାଏ ?
(i) କୋଷୀୟ ଶ୍ୱସନ
(ii) ବାୟୁ ଶ୍ୱସନ
(iii) ଅବାୟୁ ଶ୍ୱସନ
(iv) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Solution:
(iii) ଅବାୟୁ ଶ୍ୱସନ

(ଝ) ଶ୍ଵାସନରେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ?
(i) ଅମ୍ଳଜାନ
(ii) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(iii) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ
(iv) ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍
Solution:
(ii) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ

(ଞ) ମାଂସପେଶୀୟ କୋଷରେ ଅବାୟୁ ଶ୍ଵାସନଦ୍ୱାରା ଗ୍ଲା କୋଜ୍ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ କେଉଁଥିରେ ପରିଣତ ହୁଏ ?
(i) ସୁରାସାର
(ii) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(iii) ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(iv) ସାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ
Solution:
(ii) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ

V. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ନିଃଶ୍ଵାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(ii) କୋଷୀୟ ଶ୍ୱସନ, ଅନ୍ତଃ ଶ୍ବସନ ବା ଟିସୁ ଶ୍ୱସନ କ’ଣ ?
(iii) କୋଷୀ କ’ଣ ?
(iv) ଶ୍ଵାସନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(v) ବାୟୁ ଶ୍ୱସନରେ କ’ଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(vi) ଅବାୟୁ ଶ୍ୱସନରେ କ’ଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(vii) କେଉଁ ଅଣୁଜୀବ ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନରେ ବ୍ୟବହାର କରେ ନାହିଁ ?
(viii) ପାଉଁରୁଟିରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ?
(ix) ‘ଶ୍ବସନ ହାର’ କ’ଣ ?
(x) କେଉଁ ଅମ୍ଳ ମାଂଶପେଶୀ ବ୍ୟଥାର କାରଣ ?
Solution:
(i) ଶରୀର ଦ୍ବାରା ଅମ୍ଳଜାନ ଆହରଣ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ତ୍ୟାଗକୁ ନିଃଶ୍ବାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଶ୍ଵାସନ ଏକ ଜୈବରାସାୟନିକ କ୍ରିୟା, ଯାହା କୋଷମଧ୍ଯରେ ସଂଗଠିତ ହୁଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ କୋଷୀୟ ଶ୍ୱସନ, ଅନ୍ତଃଶ୍ୱସନ କୁହାଯାଏ ।
(iii) କୋଷ ଜୀବଶରୀରର ମୌଳିକ ଗାଠନିକ ଓ କ୍ରିୟାତ୍ମକ ଏକକ ଅଟେ ।
(iv) ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କୋଷରେ ଖାଦ୍ୟର ବିଘଟନ ଘଟି ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଶ୍ୱସନ କହନ୍ତି ।
(v) ବାୟୁ ଶ୍ଵାସନରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଶକ୍ତି ଓ ଜଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(vi) ଅବାୟୁ ଶ୍ୱସନରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଶକ୍ତି ଓ ସୁରାସାର ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(vii) ଇଷ୍ଟ ନାମକ ଅଣୁଜୀବ ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନରେ ବ୍ୟବହାର କରେ ନାହିଁ ।
(viii)ଇଷ୍ଟ ନାମକ ଅଣୁଜୀବଦ୍ୱାରା ଅବାୟୁ ଶ୍ୱସନରେ ସୁରାସାର ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହି ସମୟରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ପାଉଁରୁଟିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(ix) ମିନିଟ୍ ପ୍ରତି ନିଃଶ୍ଵାସ ପ୍ରଶ୍ଵାସକୁ ଶ୍ୱସନ ହାର କହନ୍ତି ।
(x) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ ମାଂସପେଶୀ ବ୍ୟଥାର କାରଣ ଅଟେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Odia Solutions Chapter 1 କଳାମାଣିକରେ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Odia Solutions Chapter 1 କଳାମାଣିକରେ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧।
ଉତ୍ତର କୁହ ।
(କ) ମାତା ଯଶୋଦା କାହିଁକି ଚିନ୍ତିତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସ୍ନେହମୟୀ ମାତା ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବନରୁ ଫେରିବା ବିଳମ୍ବରେ ଅଧୀରା ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟହ ସନ୍ଧ୍ୟାପୂର୍ବରୁ କୃଷ୍ଣ ଗୋଚାରଣରୁ ଫେରିଆସନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ସେଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଯାଇଛି; ତେଣୁ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନ ଭୟ ଓ ନାନା ଆଶଙ୍କାରେ ବିବ୍ରତ ହୋଇପଡ଼ିଛି ।

(ଖ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ରୁଚୁ ନଥିଲା ?
Answer: –
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀର ଥୁଲା ଦୁର୍ବଳ । ତେଣୁ ମା’ ତାଙ୍କୁ ନାନା କ୍ଷୀରଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ; ଯଥା- ଗୋଟିକା, ଅଧାମ ଓ ସର ଆଦି ଯାଚି ଖୁଆଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ସେସବୁ ଖାଦ୍ୟ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ରୁଚୁ ନଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଲହୁଣି ପ୍ରତି ତାଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ଆଗ୍ରହ ଥିଲା ଓ ମା’ଙ୍କୁ ସେ ଲହୁଣି ଲାଞ୍ଚ ମାଗୁଥିଲେ ।

(ଗ) ଯଶୋଦା ନିଜକୁ ଡଙ୍କୁଣୀ ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଯଶୋଦାଙ୍କର ବୃଦ୍ଧାବୟସରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ କ୍ଷଣମାତ୍ର ପାଖରୁ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁନଥିଲେ; କିନ୍ତୁ କୃଷ୍ଣ ଗୋଚାରଣରେ ଯିବାକୁ ଜିଦ୍ କରୁଥିଲେ । ବନରୁ ଫେରିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ଯଶୋଦା ବ୍ୟସ୍ତ ଓ ବିବ୍ରତ ହୋଇ ନିଜକୁ ଡଙ୍କୁଣୀ ବୋଲି କହି ଅନୁତାପ କରୁଥିଲେ ।

(ଘ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଦରେ କଣ୍ଟା ଫୁଟିଯିବାର ଆଶଙ୍କା ମାଆଙ୍କ ମନରେ କାହିଁକି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
Answer:
ଗୋଚାରଣରେ ଯିବାବେଳେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କଠଉ ଓ ଛତା ସଙ୍ଗରେ ନେଇଥାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେଦିନ ସେସବୁ ନେବାକୁ ସେ ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ । କଠଉ ନ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କ କୋମଳ ପାଦରେ କଣ୍ଟା ଫୁଟି ତାଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବ ଭାବି ମା’ ମନରେ ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ବନ ମଧ୍ଯରେ ପଡ଼ିଥିବା ଅନାବନା କଣ୍ଟା ଫୁଟି ପାଦରୁ ରକ୍ତ ଝରିପଡ଼ୁଥ‌ିବ ଓ ସେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଭୋଗୁଥ‌ିବେ, ଏହିକଥା ମନରେ ଭାଳି ମା’ଙ୍କ ମନ ବିଷାଦରେ ଭରିଉଠିଛି ।

Question ୨।
ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କଳାମାଣିକ କହିବାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମାଣିକ୍ୟ ହେଉଛି ଏକ ବହୁମୂଲ୍ୟ ରତ୍ନପଥର । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଷର ହୋଇଥାଏ ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ଅନୁସାରେ ତା’ର ନାମକରଣ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଚିକ୍‌କଣ, ସୁନ୍ଦର ଓ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ । ଯଶୋଦାଙ୍କ ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ସର୍ବସୁନ୍ଦର ଓ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ । କିନ୍ତୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀରର ରଙ୍ଗ ଶ୍ୟାମଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଯଶୋଦା ପୁତ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସ୍ନେହରେ କଳାମାଣିକ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ପୁଅର କେଉଁସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ ମନେପକାଇ ମାଆ ଭାଳି ହେଉଛନ୍ତି ?
Answer:
ମା’ ମନ ସନ୍ତାନ ପାଇଁ ସତତ ବ୍ୟାକୁଳ। କୃଷ୍ଣ ଯଶୋଦାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ ଥିଲେ। ମା’ଙ୍କ ବାରଣ ସତ୍ତ୍ଵେ ଆଦରର ଧନ ତାଙ୍କର ଗୋରୁ ଚରାଇବାକୁ ବଣକୁ ଯାଇ ଫେରିବାରେ ବିଳମ୍ବ କରିଛନ୍ତି। ତେଣୁ ସ୍ନେହମୟୀ, ମମତାମୟୀ ମା’ର ହଦୟ ଅହେତୁକ ଭୟ ଓ ଆଶଙ୍କାରେ ଥରିଉଠିଛି। କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଘରେ ଅଧାମ, ଗୋଟିକା, ସର ଆଦି ସୁସ୍ଵାଦୁ ଖାଦ୍ୟ ରୁଚେ ନାହିଁ । ଲହୁଣି ମାଗି ମାଗି ନୃତ୍ୟ କରିବା, ଅଳି ଅଝଟ କରି ତଳେ ଗଡ଼ିଯିବା, ଧୂଳି ଧୂସର ହୋଇ କୋଳରେ ଲୋଟିଯିବା ଭଳି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶିଶୁସୁଲଭ ଚପଳତାକୁ ମା’ ମନେ ପକାଇ ଭାଳି ହେଉଛନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲରେ ଡାହାଣୀ ଓ ରାକ୍ଷସଙ୍କର ଉପଦ୍ରବ ହେଉଥ‌ିବ, ଟାଣଖରାରେ ଶ୍ରମଝାଳ ବୋହି ଯାଉଥବ, ପାଦରେ କଣ୍ଟା ଫୁଟି କଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବ – ଏମିତି କେତେକଥା ଭାବି ଭାଳି ହେଉଛନ୍ତି ଏବଂ ଭାବି ଭାବି ମା ଯଶୋଦା ବିଳାପ କରୁଥିଲେ ।

(ଗ) ମାଆଙ୍କର ହୃଦୟ ତାପ ବିନାଶ କରିବାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ହରିଚନ୍ଦନ ପରି ଥିଲେ ବୋଲି କହିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ହରିଚନ୍ଦନ ହେଉଛି ଦେବଯୋଗ୍ୟ ସୁବାସିତ ଶ୍ଵେତ ଚନ୍ଦନ । ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଶରୀରକୁ ଶୀତଳତା ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଚନ୍ଦନ ଲଗାଯାଏ ଯାହାକି ହୃଦୟର ସକଳ ସନ୍ତାପ, ଦୁଃଖ, ତାପ ଓ ଦିହନକୁ ଶାନ୍ତ କରେ । ଯଶୋଦାଙ୍କ ଜୀବନରେ କୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟର ଏକମାତ୍ର ସମ୍ବଳ, ଜୀବନର୍‌ ସର୍ବସ୍ଵ । ଯେତେବେଳେ ସେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ହୃଦୟରେ ଲଗାଇ ଆଲିଙ୍ଗନ କରନ୍ତି, ତାଙ୍କ ହୃଦୟର ସକଳ ଦୁଃଖ, ସନ୍ତାପ ଦୂରୀଭୂତ ହୁଏ । କ୍ଷଣକ ପାଇଁ ପାଖରୁ ଅନ୍ତର ହେଲେ ଭୟ ଓ ଆଶଙ୍କାରେ ତାଙ୍କ ମନରେ ବ୍ୟାକୁଳତା ଭରିଯାଏ ଏବଂ କୋଳକୁ ଫେରିଆସିଲେ ସେ ପରମ ସୁଖ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ହୃଦୟର ତାପ ବିନାଶକ ହରିଚନ୍ଦନ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କିପରି ଯଶୋଦାଙ୍କର ସୁଖର କାରଣ ଥିଲେ ?
Answer:
ବୃଦ୍ଧ ବୟସରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପରି ସନ୍ତାନ ଯଶୋଦାଙ୍କ ଜୀବନର ସର୍ବସ୍ବ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମ୍ବଳ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଇଁ କୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ନୟନ ପ୍ରତିମା ସଦୃଶ । କ୍ଷଣକ ପାଇଁ କୃଷ୍ଣ ପାଖରୁ ଅନ୍ତର ହେଲେ ସେ ବିଳାପ କରି ଉଠୁଥିଲେ । କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି ଓ ଦରିଦ୍ରର ଧନ ପରି ଥିଲେ । ଅଝଟ କୃଷ୍ଣ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ବାରଣ ନ ମାନି ଗୋଚାରଣରେ ବନକୁ ଚାଲି ଯାଉଥିଲେ । ଜୀବର ଜୀବନ ତଥା ହୃଦରତ୍ନହାର ସଦୃଶ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ସୁଖର କାରଣ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଚନ୍ଦ୍ରବଦନ ଦର୍ଶନରେ ମା’ ପାଉଥିଲେ ଅସୀମ ଆନନ୍ଦ । ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ ପାସୋରି ସେ ତାଙ୍କୁ କୋଳେଇ ନେଉଥିଲେ ।

(ଡ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ବେଣୁସ୍ଵନକୁ କାନ ଡେରିବା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କେଉଁ ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ?
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନିତିପ୍ରତି ଗୋଚାରଣରେ ବନକୁ ଯାଇ ସନ୍ଧ୍ୟା ପୂର୍ବରୁ ଗୃହକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିଲେ । ଗୋଧୂଳି ବେଳରେ ତାଙ୍କ ବଂଶୀସ୍ୱନକୁ କାନଡେରି ରହୁଥିଲେ ମାତା ଯଶୋଦା । ଦୂରରୁ ସୁମଧୁର ବେଣୁତାନ ତାଙ୍କ ମନରେ ଆନନ୍ଦ ଭରି ଦେଉଥିଲା । ସେ ଦାଣ୍ଡକୁ ଧାଇଁ ଯାଉଥିଲେ ପୁଅକୁ ପାଛୋଟି ଆଣିବାପାଇଁ । ସେଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଘରବାହୁଡ଼ାରେ ବିଳମ୍ବ ଦେଖି ମା’ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନ ଭୟ ଓ ଆଶଙ୍କାରେ ଭରି ଉଠିଥିଲା । ବଂଶୀର ସ୍ଵନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରି କରି ନାନା ବିପଦ ଆଶଙ୍କାରେ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଥିଲା ତାଙ୍କ ମନ । ତେଣୁ ନିଜକୁ ସ୍ଵୀକାର କରି ଦୁଃଖରେ ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ିଥିଲେ ସେ । ପୁତ୍ରର ଗୁଣ ସ୍ମରଣ କରି ସେ କରୁଣ ସ୍ବରରେ ବିଳାପ କରିଉଠିଥିଲେ । ଏଠାରେ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ବାତ୍ସଲ୍ୟ-ମମତାର ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ।

Question ୩।
ପଠିତ କବିତାଟିକୁ ମନେପକାଇ କବିତାଂଶ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଅନ୍ଧ ଲଉଡ଼ି ବାବୁରେ ………………..।
(ଖ) ………………………. ରଖି ଯାଉ ଗୋରୁ।
(ଗ) ହୃଦତାପ ବିନାଶନେ ……………….।
(ଘ) ………………………. ସର ନ ରୁଚଇ ତୋତେ।
(ଙ) ବନେ କଣ୍ଟା ଲାଗି ହୋଏ ……………….।
Answer:
(କ) ଅନ୍ଧ ଲଉଡ଼ି ବାବୁରେ ହୃଦ ରତ୍ନହାରା ।
(ଖ) ଡରୁ ଥାଉ ଅନ୍ଧାରକୁ ରଖି ଯାଉ ଗୋରୁ।
(ଗ) ହୃଦତାପ ବିନାଶନେ ହରିଚନ୍ଦନ।
(ଘ) ଗୋଟିକା, ଅଧାମ, ସର ନ ରୁଚଇ ତୋତେ।
(ଙ) ବନେ କଣ୍ଟା ଲାଗି ହୋଏ ମୃଦୁ ପାଦ ଚିନ୍ତା।

Question ୪ ।
ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
(କ) ତୋଳି ମୁଁ ଧଇଲେ ……………………….ପଶିବଇଁ ମୁହଁ ।
Answer:
ପ୍ରଦତ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କ ରଚିତ ‘କଳା ମାଣିକରେ’ ଶୀର୍ଷକ ପଦ୍ୟରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ମା’ର ବାତ୍ସଲ୍ୟପ୍ରୀତି ଏବଂ ସନ୍ତାନର ଜନନୀପ୍ରୀତି ଉଭୟର ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଛି । ବାଲ୍ୟକାଳରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ ଶରୀରବିଶିଷ୍ଟ ଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ମାତା ଯଶୋଦା ଚିନ୍ତିତ ଥିଲେ । ସନ୍ତାନ ଯେତେ ସୁସ୍ଥ ସବଳ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଜନନୀ ଚକ୍ଷୁରେ ସେ ସଦାବେଳେ ଦୁର୍ବଳ ମନେ ହୋଇଥାଏ । କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କୋଳରେ ଧରି ସ୍ନେହ କଲାବେଳେ ଯଶୋଦା ପୁତ୍ରର ଅସୁସ୍ଥତା ଆଶଙ୍କା କରିଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ଗୋଟିକା, ଅଧାମ ଓ ସର ଆଦି ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାକୁ ତାଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରନ୍ତି । ଏହିପରି ଦୁର୍ବଳ କୋମଳ ଶରୀର ଧାରଣ କରି ସେ ଗୋଚାରଣ ନିମନ୍ତେ ବନକୁ ଯାଇଥିବାରୁ ମା’ ମନ ସଦା ଆତଙ୍କିତ ଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ସନ୍ଧ୍ୟା ପରେ ବନରୁ ଫେରିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ଆଶଙ୍କାରେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇ ଯଶୋଦା ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି ଓ ପୁତ୍ରର ଗୁଣାବଳୀ ସ୍ମରଣ କରି ବିଳାପ କରିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ନେଲୁ ନାର୍ହି କାର୍ହି ପାଇଁ ………………………….. ..ମୃଦୁ ପାଦ ଚିନ୍ତା ।
Answer:
ପ୍ରୋକ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କ ରଚିତ ‘କଳା ମାଣିକରେ’ ଶୀର୍ଷକ ପଦ୍ୟରୁ ଆନୀତ । ସ୍ନେହମୟୀ ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବିଳାପ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଗୃହକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଚିନ୍ତାରେ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ଗାଈଗୋଠ ସହ ଗଲାବେଳେ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ କଠଉ ଓ ଛତା ସଙ୍ଗରେ ନେବାକୁ ଭୁଲିଯାଇଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ମା’ଙ୍କ ମନରେ ଅସୁମାରି ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସେ ଚିନ୍ତା କରିଛନ୍ତି ହୁଏତ ନିଦାଘ ଝାଞ୍ଜି ହେତୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦେହରୁ ଝାଳ ବହି ପଡ଼ୁଥ‌ିବ । ବନ ମଧ୍ୟରେ ଅନାବନା କଣ୍ଟା ମାଡ଼ି ସୁକୋମଳ ପାଦ ଦୁଇଟିରୁ ରକ୍ତ ଝରିପଡ଼ୁଥ‌ିବ । ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ ତାଙ୍କ ଅଲିଅଳ ପୁଅ ଅଧୀର ହୋଇପଡ଼ୁଥ୍ । ଚାଲିବାରେ କଷ୍ଟ ଅନୁଭବ କରି ହୁଏତ ଆସିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଛି । ଏହିପରି ନାନା ଭୟ ଓ ଆଶଙ୍କାରେ ମା’ ମନ ଶିହରି ଉଠିଛି । ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାମୟୀ ଜନନୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ବ୍ୟାକୁଳତା କବିଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି।

Question ୫।
ଅସଜଡ଼ା ପଦକୁ ସଜାଡ଼ି ଲେଖ ।
(କ) ତୁ ତୁ ବିନାଶନେ ଏକଇ ବୃଦ୍ଧକାଳେ ନନ୍ଦ ହୃଦତାପ ହରିଚନ୍ଦନ ମୋହର ।
Answer:
ବୃଦ୍ଧକାଳେ ତୁ ମୋହର ଏକଇ ନନ୍ଦନ, ହୃଦତାପ ବିନାଶନେ ତୁ ହରିଚନ୍ଦନ ।

(ଖ) ଶ୍ରୁତିକି ଡଙ୍କୁଣୀ ବନକୁ ମାତିବାର ଶୁଭୁଛି ଛାଡ଼ିଦେଲି ନିଶାଚର କାହିଁକି ମୁଁ ।
Answer:
ନିଶାଚର ମାତିବାର ଶୁଭୁଛି ଶ୍ରୁତିକି, ମୁଁ ଡଙ୍କୁଣୀ ଛାଡ଼ିଦେଲି ବନକୁ କାହିଁକି ।

Question ୬।
ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କ’ଣ କ’ଣ ସମ୍ବୋଧନ କରି ଡାକିଛନ୍ତି, ସେହି ନାମଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜନନୀ ଯଶୋଦା ସମ୍ବୋଧନ କରି ଡାକିଥିବା ନାମଗୁଡ଼ିକ ହେଲା କଳାମାଣିକ, ନିଧନ ସଙ୍ଖାଳି, ଦରିଦ୍ର ପସରା, ଅନ୍ଧ ଲଉଡ଼ି, ହୃଦ ରତ୍ନହାରା, ଜୀବ ଜୀବନ, ନୟନ ପ୍ରତିମା, ହରିଚନ୍ଦନ ।

Question ୭।
ରେଖାଙ୍କିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଲେଖ ।
(କ) ନିଧନ ସଙ୍ଖାଳି ମୋର ଦରିଦ୍ର ପସରା ।
Answer:
ନିଧନ – ନିର୍ଜନ, ଧନହୀନ, ଦରିଦ୍ର, ଗରିବ ।

(ଖ) ବୃଦ୍ଧକାଳେ ତୁ ମୋହର ଏକଇ ନନ୍ଦନ ।
Answer:
ନିଧନ – ପୁଅ, ପୁତ୍ର ।

(ଗ) ଗୋଟିକା ଅଧାମ ସର ନ ରୁଚଇ ତୋତେ ।
Answer:
ଅଧାମ – ଦୁଗ୍ଧଜାତ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ବିଶେଷ, ରାବିଡ଼ି, ସରପୁଳି। ଦୁଗ୍ଧକୁ ଗରମ କରି ଏଥୁରୁ ଜଳୀୟ ଅଂଶ କମିଗଲା ପରେ ଅର୍ଦ୍ଧତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଯାହା ରହେ ତାହାକୁ ଅଧାମ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ସୁସ୍ବାଦୁ ଖାଦ୍ୟ ।.

(ଘ) ବନେ କଣ୍ଟା ଲାଗି ହୋଏ ମୃଦୁ ପାଦ ଚିନ୍ତା ।
Answer:
ମୃଦୁ – କୋମଳ, ନରମ ।

(ଙ‍) ବାର ବାର ବାରୁଥାଇ ଯିବା ପାଇଁ ବନେ ।
Answer:
ବାରୁଥାଇ – ବାରଣ କରୁଥାଇ, ମନା କରୁଥାଇ ।

Question ୮।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅର୍ଥଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ବେଶି – ବେଶା,  ନିଧନ –  ନିଧନ,  ଶ୍ରୁତି – ଶ୍ରୁତି,  ନିଶା –  ନିଶା,  ବର – ବର
Answer:
ବେଶି – ଅଧ୍ଵ ।
ବେଶା – ବେଶଧାରା ।
ନିଧନ – ମୃତ୍ୟୁ, ବିନାଶ ।
ନିଧନ – ଧନହୀନ, ଦରିଦ୍ର ।
ଶ୍ରୁତି – କାନ, ଶ୍ରବଣ, ଶୁଣିବା ।
ଶ୍ରୁତି – ବେଦ, କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ।
ନିଶା – ରାତ୍ରି ।
ନିଶା – ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ଅଭସ୍ତ
ବର – ବୃକ୍ଷ ବିଶେଷ, ସ୍ୱାମା, ପତି।
ବର – ଆଶାର୍ବାଦା

Question ୯।
ତଳଲିଖିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
କାନନ, ଦରିଦ୍ର, ନୟନ, ଜନନୀ, ଲଉଡ଼ି
Answer:
କାନନ – ବଣ, ଜଙ୍ଗଲ ।,
ନୟନ – ଚକ୍ଷୁ, ଆଖି ।
ଲଉଡ଼ି – ବାଡ଼ି, ଯଷ୍ଟି ।
ଦରିଦ୍ର – ଦୀନ, ଗରିବ ।
ଜନନୀ – ମାତା, ମା’ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ :

ଏ ଗୀତଟିକୁ ସ୍ଵର, ତାଳ ସହ ଗାନ କର ।
ସନ୍ତାନ ପ୍ରତି ସ୍ନେହ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଏହିପରି ବିଭିନ୍ନ କବିଙ୍କର ଆଉ କେତୋଟି ଗୀତ ସଂଗ୍ରହ କର ଓ ପଢ଼ ।
Answer:
ପିଲାମାନେ ଶିକ୍ଷକ ବା ଅଭିଭାବକଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନେଇ ନିଜେ କର ।

ଅଭ୍ୟାସ ପାଇଁ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧ ।
‘କଳାମାଣିକରେ’ କବିତାର କବିଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
କଳାମାଣିକରେ କବିତାର କବି ହେଉଛନ୍ତି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର।

Question ୨ ।
କଳାମାଣିକରେ କବିତାଟି କେଉଁ କାବ୍ୟରୁ ଆସିଅଛି ?
Answer:
କଲାମାଶିକାରେ କବିତାଟି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତ୍ରସିଂହାରଙ୍କ ରଚିତ ‘ବିନ୍ଦଗ୍ଧ ଚିନ୍ତ୍ର।ମଶି’ କାବ୍ୟରୁ ଆସିଅଛି।

Question ୩ ।
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କିଏ ଝୁରି ହେଉଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମାଆ ଯଶୋଦା ବାତ୍ସଲ୍ୟ ସ୍ନେହହେତୁ ମନେ ମନେ ତାଙ୍କୁ ଝୁରି ହେଉଛନ୍ତି।

Question ୪ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କାହାକୁ ଡରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅନ୍ଧି।ରକୁ ଡରୁଥିଲୋ

Question ୫ ।
ମାଆ ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବଣକୁ ଯିବାକୁ ବାରଣ କରୁଥିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ବଣ ମଧ୍ଯରେ ଡାହାଣୀମାନେ କ୍ଷତି ଘଟାନ୍ତି। ସେଥ‌ିପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମାଆ ଯଶୋଦା ବଣକୁ ଯିବାକୁ ବାରଣ କରୁଥ୍ ଲୋ

Question ୬ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କେଉଁ ଖାଦ୍ୟକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଲବଣି ଖାଇବା ପାଇଁ ଭଲ ପାଉଥ୍ ଲୋ

Question ୭ ।
ମାଆ ଯଶୋଦାଙ୍କୁ କ’ଣ ନ ଶୁଣିପାରିଥିବାରୁ ସେ ଅତ୍ୟଧୁକ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମାଆ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବଂଶୀ ସ୍ଵରକୁ ଶୁଣିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଆଜି ସେ ବଂଶୀ ସ୍ଵରକୁ ନ ଶୁଣି ପାରିଥବାରୁ ଅତ୍ୟଧୂକ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି।

Question ୮ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଦରେ କଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବ ବୋଲି ଯଶୋଦା କାହିଁକି ଭାବୁଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବଣକୁ ଗଲାବେଳେ ସାଙ୍ଗରେ କଠଉ ନେଇ ନ ଥିଲେ। ପାଦରେ କଣ୍ଟା ଫୁଟି କଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଭାବୁଥିଲେ ।

Question ୯ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦେହରୁ ଝାଳ ବୋହୁଥ‌ିବ ବୋଲି କାହିଁକି ମାଆ ଯଶୋଦା ଭାବୁଥିଲେ ?
Answer:
ଝାଞ୍ଜି ଖରାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦେହରୁ ଝାଳ ବୋହୁଥ୍‌ବ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଭାବୁଥ୍ ଲୋ

Question ୧୦ ।
ନିଶାଚରମାନେ କେଉଁଠି ମାତିଥିବାର ଯଶୋଦା ଶୁଣିଥିଲେ ?
Answer:
ନିଶାଚରମାନେ ବଣରେ ମାତିଥିବାର ଯଶୋଦା ଶୁଣିଥିଲେ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର:

Question ୧।
‘କଳାମାଣିକରେ’ କବିତାଟି କେଉଁ ବହିରୁ ଅଣାଯାଇଛି ?
(କ) ବିଦଗ୍‌ଧ ଚିନ୍ତାମଣି
(ଖ) ତପସ୍ବିନୀ
(ଗ) ପ୍ରଶୟବଳ୍ମରା
(ଘ) ପ୍ରେମକଳା
Answer:
(କ) ବିଦଗ୍‌ଧ ଚିନ୍ତାମଣି

Question ୨ ।
‘କଳାମାଣିକରେ’ କବିତାଟି କାହାର ରଚନା ?
(କ) ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ
(ଖ) ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ
(ଗ) ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର
(ଘ) ଗାଙ୍ଗଧର ମେହେର
Answer:
(ଗ) ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର

Question ୩।
‘କଳାମାଣିକରେ’ କବିତା ‘ବିଦଗ୍‌ଧ ଚିନ୍ତାମଣି’ କାବ୍ୟର କେଉଁ ଛାନ୍ଦରୁ ଅଣାଯାଇଛି ?
(କ) ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଛାନ୍ଦ
(ଖ) ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦ
(ଗ) ଚଉଷଠି ଛାନ୍ଦ
(ଘ) ସତଷଠି ଛାନ୍ଦ
Answer:
(ଘ) ସତଷଠି ଛାନ୍ଦ

Question ୪।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କ ରଚନା ନୁହେଁ ?
(କ) ବାଘଗାତ
(ଖ) ଚଢ଼େଇ ଗୀତ
(ଗ) ନାନାବାୟା ଗୀତ
(ଘ) ବୋଲେ ହୁଁଟି
Answer:
(ଗ) ନାନାବାୟା ଗୀତ

Question ୫।
‘କଳାମାଣିକରେ’ କବିତାରେ ମାତାଙ୍କର କେଉଁ ମୁଖ୍ୟଭାବ କବି ପ୍ରକାଶକରିଛନ୍ତି ?
(କ) ବାତ୍ସଲ୍ୟମୟୀ ହୃଦୟର ଆବେଗ
(ଗ) ମାତୃ ହୃଦୟର ପ୍ରେମ
(ଖ) ମାତୃ ହୃଦୟର ସ୍ନେହ
(ଘ) ସନ୍ତାନର ମୋହ
Answer:
(କ) ବାତ୍ସଲ୍ୟମୟୀ ହୃଦୟର ଆବେଗ

Question ୬ ।
‘ଧୀରେ ଘେନ କାନନରେ କୃଷ୍ଣ ବିଳମ୍ବିତ’ – ଏଠାରେ ଏହି କବିତାଂଶରେ ‘ଧୀରେ’ କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ଯଶୋଦାଙ୍କୁ
(ଖ) ଗୋପୀମାନଙ୍କୁ
(ଗ) କବିତାଟି ଯେଉଁମାନେ ଶୁଣିବେ
(ଘ) ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ
Answer:
(ଘ) ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ

Question ୭।
‘କଳାମାଣିକ’ କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଧାତୁ
(ଖ) ଧନସମ୍ପତ୍ତି
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଘ) ପଦ୍ମରାଗ ମଶି
Answer:
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ

Question ୮ ।
‘ବୃଦ୍ଧକାଳେ ତୁ ମୋହର ଏକଇ ନନ୍ଦନ’ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ
(ଖ) ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କୁ
(ଗ) ଅଭିମନ୍ୟୁଙ୍କୁ
(ଘ) ବଳରାମଙ୍କୁ
Answer:
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ

Question ୯୮
‘ହୃଦତାପ ବିନାଶନେ ତୁ ହରିଚନ୍ଦନ’ – ଏହି ପଦ୍ୟାଶରେ ‘ହରିଚନ୍ଦନ’ କାହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(ଖ) ବଳରାମ
(ଗ) କୃଷ୍ଣ ଓ ବଳରାମ
(ଘ) ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଚନ୍ଦନ
Answer:
(ଘ) ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଚନ୍ଦନ

Question ୧୦ ।
ନେଲୁ ନାହିଁ କାହିଁ ତୋ କଠଉ ଛତା’ ପଦ୍ୟାଶରେ ମାଆଙ୍କର କେଉଁ ମନୋଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି ?
(କ) ପୁଅ ପ୍ରତି ବିରକ୍ତିଭାବ
(ଖ) ପୁଅର ନିଭୀକତା ସଂପର୍କରେ ଆସ୍ଥା
(ଗ) ପୁଅର ଗୋଡ଼ରେ କଣ୍ଟା ପଶିବାର ଭୟ
(ଘ) ପୁଅର ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତି ସଂଶୟ
Answer:
(ଗ) ପୁଅର ଗୋଡ଼ରେ କଣ୍ଟା ପଶିବାର ଭୟ

Question ୧୧।
‘ମୁଁ ଡଙ୍କୁଣି ଛାଡ଼ିଦେଲି ବନକୁ କାହିଁକି’ ? – ଏଥରେ କେଉଁ ମୁଖ୍ୟ ଭାବଟି ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ?
(କ) ସ୍ନେହ
(ଖ) ବାତ୍ସଲ୍ୟ
(ଗ) ଆଶଙ୍କା
(ଘ) ଚିନ୍ତା
Answer:
(ଗ) ଆଶଙ୍କା

Question ୧୨ ।
‘ନିଶାଚର ମାତିବାର ଶୁଭୁଛି ଶ୍ରୁତିକି’ – ଏହି ପଦ୍ୟାଶରେ ‘ନିଶାଚର’ କାହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ରାକ୍ଷସ
(ଖ) ରାତିଚୋର
(ଗ) ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁ
(ଘ) ଖଣ୍ଡ
Answer:
(କ) ରାକ୍ଷସ

Question ୧୩ ।
ହରିଚନ୍ଦନ କ’ଣ କରେ ?
(କ) ହୃଦତାପ ବିନାଶ କରେ
(ଖ) ବୃଦ୍ଧକାଳେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ
(ଗ) ହୃଦୟରେ ଭକ୍ତିଭାବ ଆଣେ
(ଘ) ମନରେ ସାହସ ଦିଏ
Answer:
(କ) ହୃଦତାପ ବିନାଶ କରେ

Question ୧୪ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନାଚି ନାଚି ମା’ଙ୍କୁ କ’ଣ ଲାଞ୍ଚ ମାଗନ୍ତି ?
(କ) ପେଡ଼ା
(ଖ) ରାବିଡ଼ି
(ଗ) ହୁଧସର
(ଘ) ଲହୁଣି
Answer:
(ଘ) ଲହୁଣି

Question ୧୫ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାର ଅର୍ଥ କେଉଁଟି ?
(କ) ପୁଅଝିଅମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତି
(ଖ) ପୁଅଝିଅଙ୍କ ପ୍ରତି ପିତାମାତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ
(ଗ) ଦୁଧସର
(ଘ) ଲହୁଣି
Answer:
(ଘ) ଲହୁଣି

Question ୧୬ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟିକୁ କୃଷ୍ଣ ଡରନ୍ତି ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ଡାହାଣୀକୁ
(ଖ) ଅନ୍ଧିରକୁ
(ଗ) ନିଶାଚରକୁ
(ଘ) ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଙ୍କୁ
Answer:
(ଘ) ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଙ୍କୁ

Question ୧୭ ।
କୃଷ୍ଣ ବଣକୁ ଯାଇଥିଲାବେଳେ ସାଥ୍‌ରେ କେଉଁ କେଉଁ ଜିନିଷ ନେଇ ନଥ‌ିବାରୁ ମାତା ଯଶୋଦା ଭାଳି ହୋଇଛନ୍ତି ?
(କ) ଗୋଟିକା, ଅଧାମ
(ଖ) ବଂଶୀ
(ଗ) କଠଉ, ଛତା
(ଘ) ମୟୂରଚଦ୍ରିକା
Answer:
(ଗ) କଠଉ, ଛତା

Question ୧୮ ।
ଅଧାମର ଅର୍ଥ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ?
(କ) ପୋଡ଼ା
(ଖ) ରାବିଡ଼ି
(ଗ) କହିଶି
(ଘ) ରସଗୋଲା
Answer:
(ଖ) ରାବିଡ଼ି

Question ୧୯ ।
ଯଶୋଦା କ’ଣ ପାଇଁ କାନ ଡେରିଥା’ନ୍ତି ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ କଥା
(ଖ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବଂଶୀର ସ୍ଵନ
(ଗ) ଗାଈପଲ ଫେରିବାର ଶବ୍ଦ
(ଘ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ କଠଉର ଶବ୍ଦ
Answer:
(ଖ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବଂଶୀର ସ୍ଵନ

Question ୨୦ ।
ବନକୁ ଯିବାପାଇଁ ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ବାରଣ କରୁଥିଲେ କାହିଁକି ?
(କ) ସାଥ୍‌ରେ କଠଉ ଓ ଛତା ନେବାକୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭୁଲିଯା’ନ୍ତି ।
(ଖ) ବଣରେ ଅନ୍ଧାର ଘୋଟି ରହିଥାଏ ।
(ଗ) ବଣରେ ଗୋଟିକା, ଅଧାମ, ଲହୁଣି ଆଦି ମିଳିନଥାଏ ।
(ଘ) ଡାହାଣୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଲୋଭେଇଯା’ନ୍ତି ।
Answer:
(ଘ) ଡାହାଣୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଲୋଭେଇଯା’ନ୍ତି ।

Question ୨୧ ।
ମାତା ଯଶୋଦା କେଉଁ କଥା ଭାଳୁଛନ୍ତି ବୋଲି କବିତାରେ କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ଘରକଥା
(ଖ) ଗାଈଗୋରୁଙ୍କ କଥା
(ଗ) ବାତ୍ସଲ୍ୟମମତା କଥା
(ଘ) ପଡ଼େ।ଶାଙ୍କ ମମତା କଥା
Answer:
(ଗ) ବାତ୍ସଲ୍ୟମମତା କଥା

Question ୨୨ ।
ବନେ କଣ୍ଟା ଲାଗି ହୋଏ – ପାଦ ଚିନ୍ତା : ପାଦ ପୂରଣ କର ।
(କ) କଅଁଳ
(ଖ) ମୃଦୁ
(ଗ) ନରମ
(ଘ) କର୍କଶ
Answer:
(ଖ) ମୃଦୁ

Question ୨୩ ।
ନାଚି ଲାଞ୍ଚ ମାଗୁଥାଉ – କେମନ୍ତେ : – ପାଦ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଲବଣି
(ଖ) ଗୋଟିକା
(ଗ) ଆଧାମ
(ଘ) ସର
Answer:
(କ) ଲବଣି

Question ୨୪ ।
ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀର କବି ?
(କ) ବିଂଶ
(ଖ) ଊନବିଂଶ
(ଗ) ସପ୍ତଦଶ
(ଘ) ଅଷ୍ଟାଦଶ
Answer:
(ଘ) ଅଷ୍ଟାଦଶ

Question ୨୫ ।
‘ତୋଳି’- ଏହା କେଉଁ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରେ ?
(କ) ତୋଳିବା
(ଖ) ସଂଗ୍ରହ କରିବା
(ଗ) ଟେକି ଧରି
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଗ) ଟେକି ଧରି

Question ୨୬ ।
‘ସାରୁ’ – ଏହା କେଉଁ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରେ ?
(କ) ଶେଷକରୁ
(ଖ) ଏକପ୍ରକାର ପରିବା
(ଗ) ପରିବା
(ଘ) ଏଥିମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଶେଷକରୁ

Question ୨୭ ।
ନିଧନସଙ୍ଖାଳି ମୋର ଦରିଦ୍ର ପସରା – ରେଖାଙ୍କିତ ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
(କ) ଧନହାନ
(ଖ) ମୃତ
(ଗ) ଗରିବ
(ଘ) ପାଇବା
Answer:
(କ) ଧନହାନ

Question ୨୮ ।
ମାତା ଯଶୋଦା ନିଜକୁ ଡଙ୍କୁଣୀ ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କଠଉ, ଛତା ଦେଇ ନଥ‌ିବାରୁ
(ଖ) ନିଶାଚର ମାତିଥିବା ଶୁଣି ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବଣକୁ ଛାଡ଼ିଥିବାରୁ
(ଗ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦେହରେ ଖରାବାଜି ଝାଳ ବହୁଥ‌ିବାରୁ
(ଘ) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପଥଶ୍ରମ ପାଉଥିବାରୁ
Answer:
(ଖ) ନିଶାଚର ମାତିଥିବା ଶୁଣି ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବଣକୁ ଛାଡ଼ିଥିବାରୁ

Question ୨୯ ।
ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ କେଉଁ କଥାଟି କହିନାହାନ୍ତି ? ସେ ତାଙ୍କର-
(କ) ନିଧନସଙ୍ଖ୍।ଳି
(ଖ) ହରିଚନ୍ଦନ
(ଗ) କରିଦ୍ରପସରା
(ଘ) ନୟନପ୍ରତିମା
Answer:
(ଖ) ହରିଚନ୍ଦନ

Question ୩୦
ମା’ ପୁଅକୁ ଲବଣି ପିତୁଳା ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ସ୍ନେହବଶତଃ
(ଖ) ଦୟ।ବଶତଃ
(ଗ) କରୁଣାବଶତଃ
(ଘ) ଭୟବଶତଃ
Answer:
(କ) ସ୍ନେହବଶତଃ

Question ୩୧ ।
‘ଗୋଟିକା, ଅଧାମ, ସର ନ ରୁଚଇ ତୋତେ’ ଏଥୁ ‘ଗୋଟିକା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
(କ) ସରପୁଳି
(ଖ) ରସାବଳି
(ଗ) ରାବିଡ଼ି
(ଘ) ପେଡ଼ା
Answer:
(ଘ) ପେଡ଼ା

Question ୩୨ ।
‘କଳାମାଣିକ’ କବିତାରେ ଯଶୋଦାଙ୍କର କେଉଁ ମନୋଭାବ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଛି ?
(କ) ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନତା
(ଖ) ଭୟାତୁରତା
(ଗ) ଅସହାୟତା
(ଘ) ସନ୍ତାନପ୍ରତି ମମତା
Answer:
(ଘ) ସନ୍ତାନପ୍ରତି ମମତା

Question ୩୩ ।
‘କଳାମାଣିକରେ’ କବିତାର ମୁଖ୍ୟ ଭାବ କ’ଣ ?
(କ) ଈଶ୍ବର ଭକ୍ତି
(ଖ) କରୁଣଭାବ
(ଗ) ବିଷାଦଭାବ
(ଘ) ସନ୍ତାନ ସ୍ନେହ
Answer:
(ଘ) ସନ୍ତାନ ସ୍ନେହ

Question ୩୪ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବଣକୁ ଯାଇଥିବାରୁ ଯଶୋଦଙ୍କ ମନରେ କେଉଁ ଭାବ ଉଦ୍ରେକ ହୋଇ ନାହିଁ ?
(କ) ଭୟ
(ଖ) ଉଦ୍‌ବେଗ
(ଗ) ଅ।ଶଙ୍କା
(ଘ) କୌତୂହଳ
Answer:
(ଘ) କୌତୂହଳ

କବି ପରିଚୟ :

ଇତିହାସରେ ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଚରିତ୍ର । ସେ ‘କାବ୍ୟଯୁଗ’ ବା ‘ରାତିକ୍ଷୁଗ’ ବା ‘ଛନ୍ଦଯୁଗ’ ନାମରେ ନାମିତ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସାର ସ୍କୃତ ଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିନିଧ୍। ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅମୃତ ଜୀବନଚରିତ ଆଧାରିତ ବହୁ କାବ୍ୟକବିତାର ସେ ରଚୟିତା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ବିଦଗ୍ଧ କବିଭାବେ ପରିଚିଦ୍ଧ । ତାଙ୍କ ରଚିତ କାବ୍ୟକବିତାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ବିଦଗ୍ଧ ଚିନ୍ତାମଣି’, ‘ପ୍ରେମକଳା’, ‘ରସବତୀ’, ‘ସୁଲକ୍ଷଣା’, ‘ବାଘଗୀତ’, ‘ଚଢ଼େଇ ଗୀତ’, ‘ବୋଲେ ହୁଁ ଟି’ ଆଦି ପ୍ରଧାନ । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ସେ ସରଳ ସାବଲୀଳ କରୁଥିଲେ । କବିତା ‘କଳା ମାଣିକରେ’ କବିଙ୍କର ସର୍ଚଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟ ‘ବିଦଗ୍ଧ ଚିନ୍ତାମଣି’ ର ସତଷଠି ଛାନ୍ଦରୁ ଗୃହୀତ ।

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ଶ୍ରାକୃଷ୍ଣ ପ୍ତତିଦିନ ଗୋପବାଳକମାନଙ୍କ ସହ ବନକୁ ଗୋଚାରଣରେ ଯାଉଥିଲେ । ଏକଦା ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଗାଈଗୋଠ ସହ ଘରକୁ ଫେରିବାରେ ତାଙ୍କର ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ ଅନେକ ଭୟ ଓ ଆଶଙ୍କା ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ ଅନେକ ଭୟ ଓ ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସେ ମନରେ ପୁତ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଗୁଣ ଗାନକରି ବିଳାପ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ନେହ- ବତ୍ସଳ ମାତା ମନର ବ୍ୟସ୍ତତାରେ କବିତାଟି ରସାଣିତ ହୋଇଛି । କବି ବାତ୍ସଲ୍ୟଭରା ହୃଦୟର ଆବେଗକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବେ କବିତାରେ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି ।

କବିତାର ସାରକଥା :
ଗୋପପୁରରେ ପ୍ରତ୍ୟହ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ସହ ଗାଈଗୋଠ ନେଇ ବନ ମଧ୍ୟକୁ ଗୋଚାରଣ ନିମିତ୍ତ ଯାଇଥା’ନ୍ତି ଓ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି । ସେଦିନ ଫେରିବା ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନ ବ୍ୟସ୍ତତାରେ ଭରି ଉଠିଛି । ମନ ମଧ୍ୟରେ ନାନା ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୁଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଆଦି ତାଙ୍କ ସ୍ମୃତିକୁ ଆସିବାରୁ ସେ ବିଳାପ କରିଉଠିଛନ୍ତି । ସ୍ନେହମୟୀ ଜନନୀଙ୍କ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା କବିତାର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ଫୁଟିଉଠିଛି ଯାହା କବି ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ଅତି ମନୋରମ ରୂପ ଲାଭ କରିଛି ।

ଯଶୋଦାଙ୍କ ବୃଦ୍ଧାକାଳର ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ ଥିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ । ସେ ପିତାମାତାଙ୍କର ଅତି ଅଲିଅଳ ଥିଲେ । ଦୀର୍ଘସମୟ ଧରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଆଖୁ ଆଢୁଆଳରେ ରହିଯିବାରୁ ମା’ ମନ ତାଙ୍କର ଆତଙ୍କିତ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଅହେତୁକ ଭୟରେ ମନ ଶିହରି ଉଠିଛି । ମା’ଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ସତେଯେପରି ଥୁଲେ ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି, ଦରିଦ୍ରର ପସରା ଓ ନିର୍ଜନର ଧନ ସ୍ୱରୂପ । ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣର ପ୍ରତିମା, ନୟନର ମଣି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ହେଲା କି ? ଏହା ଚିନ୍ତାକରି ଭୟରେ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ହୃଦୟ ବ୍ୟସ୍ତତାରେ ଭରିଉଠିଛି, ବ୍ୟାକୁଳତାରେ ଅଧୀର ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ସେ ।

ଯେଉଁ କୃଷ୍ଣ ଅନ୍ଧାରକୁ ଭୟ କରନ୍ତି, ସେ ଗାଈଗୋଠ ସହ ସନ୍ଧ୍ୟା ପରେ କିପରି ଘରକୁ ଫେରିବେ ସେ ବିଷୟରେ ଭାବି ମା’ ମନ ବାତୁଳ ପ୍ରାୟ ହୋଇଉଠିଛି । ବାରଣ କଲେ ମଧ୍ୟ କୃଷ୍ଣ ଗାଈଗୋଠ ସହ ବନକୁ ଯିବାକୁ ଜିଦ୍ କରୁଥିଲେ । ବୃଦ୍ଧ ବୟସରେ ତାଙ୍କ ହୃଦଚନ୍ଦନ ପ୍ରାୟ ଏକମାତ୍ର ପୁତ୍ରର ଅନୁପସ୍ଥିତି ତାଙ୍କୁ ବିବ୍ରତ କରିପକାଇଛି । ତାଙ୍କର ମନେପଡ଼ିଯାଇଛି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଲବଣି ମାଗିବାର ଭଙ୍ଗୀ । ଗୋଟିକା, ଅଧାମ, ସର ଖାଇବାକୁ ରୁଚୁ ନଥିଲାବେଳେ ଲହୁଣି ଚୋରାଇ ଖାଇବାରେ ସେ କିପରି ପାରଙ୍ଗମ ଥିଲେ ତାହା ଯଶୋଦାଙ୍କ ଆଖି ଆଗରେ ନାଚି ଉଠିଛି ।

ମା’ ଶୁଣିଥିଲେ ଯେ ବନରେ ଡାକିନୀ, ଯୋଗିନୀ ଆଦି ନିଶାଚରମାନେ ଉପଦ୍ରବ କରିଥାଆନ୍ତି, ଯେଉଁଥପାଇଁ ସେ ଦୁର୍ବଳ ମନା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବନକୁ ପଠାଇବାକୁ ବାରଣ କରି ଆସୁଥିଲେ । ସେମାନେ ପୁଅ ପାଇଁ କିଛି ବିପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିନାହାନ୍ତି ତ ! ମମତାମୟୀ ମା’ ମନ ସେ କଥା ଚିନ୍ତାକରି ଆତଙ୍କିତ ହୋଇପଡ଼ିଛି। ନିଦାଘ ଝାଞ୍ଜିରେ ହୁଏତ କୋମଳ ଅଙ୍ଗରୁ ଝାଳ ବୋହି ପଡ଼ୁଥ‌ିବ । କଠଉ କି ଛତା ମଧ୍ଯ ନେବାକୁ ଭୁଲିଯାଇଛନ୍ତି ସେ । ହୁଏତ ପାଦରେ କଣ୍ଟା ଫୁଟି କଷ୍ଟ ହେଉଥ‌ିବ । ଏ ସମସ୍ତ କଥା ମନରେ ଭାଳି ଯଶୋଦା ବିବ୍ରତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଗୋଠ ବାହୁଡ଼ା ସମୟରେ ପୁଅର ବଂଶୀସ୍ବନ ନ ଶୁଣି ସେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାରେ ଭରା ମା’ ହୃଦୟର ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନତା କବିତାକୁ ରସାଣିତ କରିଛି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ :

• ଭାକୁଛନ୍ତି – ଭାବୁଛନ୍ତି
• ଧୀରେ – ପଣ୍ଡିତମାନେ /ସୁଧୀଜନମାନେ ।
• ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା – ନିଜ ପୁଅଝିଅମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ପିତାମାତାଙ୍କ ଗଭୀର ସ୍ନେହ ।
• ଘେନ – ଗ୍ରହଣ କର
• କାନନ – ବଣ / ଜଙ୍ଗଲ ।
• ନିଧନ – ଧନହୀନ / ଦରିଦ୍ର / ଗରିବ
• ଲଉଡ଼ି – ବାଡ଼ି ।
• ଅନ୍ଧ ଲଉଡ଼ି – ଅନ୍ଧଲୋକ ବାଡ଼ି ସାହାଯ୍ୟରେ ବାଟ ଖୋଜି ଚାଲେ । ବାଢ଼ିଟି ତା’ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ବେଶି -ପ୍ରିୟ, ବେଶି ପ୍ରୟୋଜନ ।
• ଜୀବନ – ପ୍ରାଣ
• ପାସୋରି – ଭୁଲି
• ସାରୁ – ଶେଷକରୁ
• ଜନକ – ପିତା / ବାପା ।
• ଜନନୀ – ମାତା ।
• ନନ୍ଦନ – ପୁତ୍ର ।
• ବାରବାର – ବାରମ୍ବାର
• ଡାକିନୀ – ଡାହାଣୀ
• ହରିଚନ୍ଦନ – ଶୀତଳତା ପ୍ରଦାନକାରୀ ଶ୍ଵେତ ଚନ୍ଦନ ବା ଆହ୍ଲାଦ ପ୍ରଦାନକାରୀ ଚନ୍ଦନ ।
• ବେଣୁଗୀତ – ବଂଶୀସ୍ବର
• ହୃଦତାପ – ହୃଦୟର ଦୁଃଖଜ୍ଵାଳା ।
• ଗୋଟିକା – ପେଡ଼ା / ସନ୍ଦେଶ ।
• ଅଧାମ – ସରପୁଳି / ରାବିଡ଼ି ।
• ଲବଣି – ଲହୁଣି ।
• ବାରୁଥାଇ – ମନାକରୁଥାଏ
• ମମତା – ସ୍ନେହ ।
• ବେଣୁ – ବଂଶୀ ।
• ନିଶାଚର – ରାକ୍ଷସ / ରାତ୍ରିରେ ଯେଉଁମାନେ ବିଚରଣ କରନ୍ତି ।
• ଅଙ୍ଗୁ – ଦେହରୁ
• ଶ୍ରୁତି – ଶୁଣିବା/କାନ ।
• ତରୁ – ବୃକ୍ଷ ।
• ମୃଦୁ – କୋମଳା
• ସଙ୍ଖଳି – ପ୍ରାଣଧନ / ପ୍ରିୟବ୍ ସ୍ତୁ।
• ତାଙ୍କୁଶା – ଡାହାଣା

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Odia Solutions Chapter 2 ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Odia Solutions Chapter 2 ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧।
ଉତ୍ତର କୁହ ।
(କ) କେଉଁମାନଙ୍କୁ ରବି ପରି ରଶ୍ମିମାନ୍ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିଦେଶୀ ଶାସକମାନଙ୍କ କଠୋର ଶାସନ ଓ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ବଳ ବିକ୍ରମ ରବି ପରି ରଶ୍ମିମାନ୍ ଭଳି ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆମ ଦେଶର ବିଜ୍ଞ, ବିଦ୍ୱାନ୍ ଓ ଜ୍ଞାନୀ ଗୁଣୀମାନଙ୍କୁ ରବି ପରି ରଶ୍ମିମାନ୍ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ଅଛି ବୋଲି କବି କାହିଁକି ଉପଲବ୍ଧି କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ ଆଭା ଓ ଜ୍ୟୋତି ସମ୍ମୁଖରେ ଦୂର ଗଗନର ନକ୍ଷତ୍ରମାନେ ତେଜହୀନ ଜଣା ପଡ଼ିଥାଆନ୍ତି । କବି କିନ୍ତୁ ଏଠାରେ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ମନର ଭୟକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଏହା କହିଛନ୍ତି । ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ ନିଷ୍ଠୁର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆଢୁଆଳରେ ସେମାନେ ଭୟାତୁର ବୋଲି କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ଆମ୍ଭ ଭାସ୍କର କାହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ
Answer:
ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଉପରେ ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ ବଳ ବିକ୍ରମ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦୟ ଶାସନକୁ କବି ଆମ୍ଭ ଭାସ୍କର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଆମ୍ଭ ଭାସ୍କରକୁ ଅନ୍ୟମାନେ କାହିଁକି କ୍ଷୁଦ୍ର ତାରା ବୋଲି କହନ୍ତି ?
Answer:
ପୃଥ୍ବା ବାସାଙ୍କୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ତେଜୋଦୀପ୍ତ ପ୍ରତାୟମାନ ହେଉଥ୍ବାବେଳେ ହର ମହାକାଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ଅନ୍ୟ ନକ୍ଷତ୍ରମାନଙ୍କ ମଣ୍ଡଳ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରହାଧ‌ିବାସୀମାନଙ୍କୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ତାରା ପରି ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥ‌ିବା ବିଦେଶୀ ଶାସକମାନେ ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷୁଦ୍ର ତଥା ନଗଣ୍ୟ ଭାବେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

(ଙ) ‘‘ଆମ୍ଭେ ଚାହୁଁଥାଉ ତାଙ୍କର ଉଦୟ’’- କିଏ କାହାର ଉଦୟ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆମ ଦେଶବାସୀ ଏପରି ସଂସ୍କାର ପାଇଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ଉପକାରୀର ସମାଲୋଚନା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ବିଶ୍ବ ସଭ୍ୟତା ଓ ବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ଆମକୁ ସଭ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ କରାଇଥିବା, ଜ୍ଞାନଦାନ କରାଇଥିବା ରାଜାର ଜୟଗାନ କରିବା ପ୍ରଜାର ପ୍ରଥମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ଭାରତୀୟମାନେ ଚିନ୍ତା କରିଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ଜୟଗାନ କରିବା ତଥା ଆମର ଉପକାର ସାଧନ କରୁଥିବା ଶାସକଙ୍କୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହ ତୁଳନା କରି ଆମେ ତାଙ୍କ ଉଦୟ କାମନା କରୁଥାଉ ବୋଲି କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତିା

Question ୨।
ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ତାରାଗଣ କେବଳ ନିଜର ଜଗତକୁ ଆଲୋକିତ କରିଛନ୍ତି – ଏଥୁ କେଉଁ ଭାବ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି ?
Answer:
ତାରାଗଣ ସୁଦୂର ମହାକାଶରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଥିବାରୁ ଆମକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ମହାନ୍ ଆଲୋକପିଣ୍ଡ ଅଟନ୍ତି । ସେମାନେ ନିଜ ମଣ୍ଡଳରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରହ ଉପଗ୍ରହାଦିର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କୁ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଆନ୍ତି । ସେହିପରି ଆମ ଦେଶର ବିଜ୍ଞ, ବିଦ୍ଵାନ୍ ତଥା ପଣ୍ଡିତମଣ୍ଡଳୀ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରତିଭାବାନ୍ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ କେବଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିସର ମଧ୍ୟସ୍ଥ ସମାଜରେ ପୂଜ୍ୟ ଓ ମହାନ୍ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ଅଭାବରୁ ସେମାନେ ବହିର୍ଦେଶ ଲୋକଲୋଟନ ଅନ୍ତରାଳରେ ରହି ନଗଣ୍ୟ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଅନ୍ତି । ବିଦେଶୀ ଶାସକବର୍ଗ ବଳପୂର୍ବକ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭୁତ୍ଵ ଜାହିର କରି ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ତେଜୋଦୀପ୍ତ ଜଣା ପଡ଼ିଥାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଆମ ଦେଶର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭାମାନେ କେବଳ ଆମ ନିଜ ଦେଶରେ ହିଁ ପରିଚିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

(ଖ) ଆମ ଭାସ୍କରଙ୍କୁ ତାରାରାଜ୍ୟର ଲୋକମାନେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ତାରା ବୋଲି କହୁଥ‌ିବାରୁ କବିଙ୍କ ମନରେ କେଉଁ ଭାବ ଉଦ୍ରେକ ହୋଇଛି ?
Answer:
ମହତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ କଥାରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯାହା ବାସ୍ତବ ସେମାନେ ତାରା ପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଆମ ଭାସ୍କରକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ତାରା ବୋଲି କହିଥା’ନ୍ତି । କବି ଏ କଥାରେ ବିସ୍ମୟ ପ୍ରକାଶ କରିନାହାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଭାସ୍କରକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ତାରା ବୋଲି କହିଦେଲେ ସେ କ୍ଷୁଦ୍ର ହୋଇଯାଏ ନାହିଁ । ସାଧାରଣ ଚକ୍ଷୁରେ ତାରା ପରି ଦେଖାଗଲେ ମଧ୍ୟ ଭାସ୍କରର ତେଜ ଓ ଆଲୋକରେ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସି ନଥାଏ ।

(ଗ) ତାରାମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଆମ ସୂର୍ଯ୍ୟ କାହିଁକି ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଅଗ୍ନିପିଣ୍ଡ । ଏହାର ଆଲୋକ ଓ ତେଜ ସୌରମଣ୍ଡଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଗ୍ରହ, ଉପଗ୍ରହାଦିଙ୍କୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ମାତ୍ର ତାରକାମାନେ ନିଜ ମଣ୍ଡଳରେ ଥାଇ ନିଜ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ପରିକ୍ରମା କରୁଥିବା ଗ୍ରହାଦିମାନଙ୍କୁ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଆନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେକି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆଲୋକ ତାରା ପରି ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ଦିବସରେ ମଧ୍ୟ ସେହି ତାରକାମାନଙ୍କର ତେଜ ଓ ଆଲୋକ ପ୍ରଭାବରେ ଆମ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇନଥାଆନ୍ତି । ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ ସେମାନେ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଅନୁରୂପ ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଆନ୍ତି ।

(ଙ) ତାରାମାନଙ୍କର ରବିପଣ କେବଳ ସେଇମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ସୀମିତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି କାହିଁକି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ତେଜୋମୟ ଆଲୋକପିଣ୍ଡ । ଏହାର ତେଜ ଓ ଆଲୋକ କେବଳ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପରିକ୍ରମା କରୁଥ‌ିବା ଗ୍ରହ ଉପଗ୍ରହାଦିରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ତାରକାମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ତେଜୋଦୀପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ପୃଥ‌ିବୀଠାରୁ ବହୁଦୂରରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବାରୁ ପୃଥ‌ିବୀବାସୀ ସେମାନଙ୍କ ରବିପଣ ଅନୁଭବ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଆମ ଦେଶର ବିଦ୍ବାନ୍, ଜ୍ଞାନୀମାନେ ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ନିଜର ଜ୍ଞାନ ଗରିମା ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାର ସେମାନଙ୍କୁ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

Question ୩।
ପ୍ରସଙ୍ଗ ସହ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ ।
(କ) ଯାହାକୁ ଯେମନ୍ତ ଦିଶେ ତେମନ୍ତ ସେ ଭାଷେ ।
Answer:
ଯାହାକୁ ………………………………… ସେ ଭାଷେ ।
Answer:
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ସ୍ବଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ରଚିତ ‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ କବି ଏକ ସାଧାରଣ ସତ୍ୟର ଅବତାରଣା କରିଛନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ଲୋକମାନେ କୌଣସି ବସ୍ତୁକୁ ଯେପରି ଭାବେ ଦେଖୁଥାଆନ୍ତି ସେହି ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥା’ନ୍ତି । ଚାରି ଅନ୍ଧ ସାଙ୍ଗ ହାତୀର ବର୍ଣ୍ଣନା କଲାପରି ଖାଲି ଆଖୁକୁ ଯାହାକିଛି ଯେପରି ଭାବେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ ତାହା ଜନସାଧାରଣରେ ସେହିଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ମହତ ଲୋକେ ସେହି ମନ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ କୌଣସି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିନଥା’ନ୍ତି । କାରଣ ସେମାନେ ବାସ୍ତବତା ଉପଲବ୍ଧି କରିପାରନ୍ତି । ସେମାନେ ସାଧାରଣ ଚକ୍ଷୁରେ ଯାହା ଯେପରି ଦେଖାଯାଏ ତା’ର କାରଣ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରନ୍ତି ଓ ବାସ୍ତବତାକୁ ବୁଝି ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି । ତାରାମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସମ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ତେଜୋଦୀପ୍ତ ଆଲୋକପିଣ୍ଡ ବୋଲି କବି ଉପଲବ୍ଧି କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଦିବସରେ ତାରକାଗଣ ପରିଦୃଷ୍ଟ ନ ହେବାର କାରଣ ମଧ୍ୟ ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି । ସେଇଥପାଇଁ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ପରି ମତ ପ୍ରକାଶ ନକରି ପ୍ରକୃତ କାରଣ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ଯେ ଯାହାର ହିତ କରେ ନ ନେଲେ ତା’ ନାମ
ଆମ୍ଭ ଦେଶେ କହୁଁ ତାକୁ ନିମକହାରାମ ।
Answer:
ଯେ ଯାହାର …………………….. ନିମକହାରାମ ।
ପ୍ରୋକ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ସ୍ବଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ରଚିତ ‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ କବି ଆମ୍ଭ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଅନ୍ୟ ଏକ ମହାନତା ବିଷୟରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ଉପକାରୀର ଉପକାର ସ୍ଵୀକାର କରିବା ମହତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଲକ୍ଷଣ । ଭାରତୀୟମାନେ ଏହା ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜ ମହନୀୟତାର ପରିଚୟ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ପ୍ରଦାନ କରି ଆସିଛନ୍ତି । ତାରକାଗଣ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି ତେଜୋଦୀପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଲୋକ ଉତ୍ତାପ ଯୋଗାଇ ସକଳ ଶକ୍ତିର ଆଧାର ଭାବେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

ସେଥ୍ପାଇଁ ଆମେ ପ୍ରତ୍ୟହ ତାଙ୍କର ଉଦୟ କାମନା କରିଥାଉ ଏବଂ ତାଙ୍କ ମହାନ୍ ଉପକାର ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଣିପାତ କରିଥାଉ । ତାରାଗଣ ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଆଲୋକପିଣ୍ଡ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଆମର କୌଣସି ଉପକାରରେ ଆସୁନଥ‌ିବାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରି ସେମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ସମ୍ମାନ ଲାଭ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଆମ ଦେଶବାସୀ ଉପକାରୀ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମହାନତାରେ ଶତମୂଖ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାରକାଗଣଙ୍କୁ ଲୁକ୍କାୟିତ ପ୍ରତିଭା ସେମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଅନ୍ତରାଳରେ ରହିଯାଇଛି । ଅଥଚ ସେହି ତାରକାଗଣ ଦିନେ ନା ଦିନେ ପରିପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ନିଜର ଉଜ୍ଜଳତାର ଜଗତକୁ ଆଲୋକ ଦୀପ୍ତ କରିବେ ।

Question ୪।
ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ରଜନୀ, ଭାସ୍କର, ଗଗନ, ତମ, ତାରା
Answer:
ରଜନୀ – ରାତ୍ରି, ବିଭାବରୀ
ଭାସ୍କର – ସୂର୍ଯ୍ୟ, ରବି
ଗଗନ – ଆକାଶ, ଅମ୍ବର
ତମ – ଅଜ୍ଞାନ, ଅନ୍ଧାର
ତାରା – ନକ୍ଷତ୍ର, ଚନ୍ଦ୍ରଜାୟା

Question ୫।
ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ଲାଭ, କ୍ଷୟ, ଉଦୟ, ହିତ, ପ୍ରଚୁର, ମହତ, କ୍ଷୁଦ୍ର, ଆଲୋକ
Answer:
ଲାଭ – କ୍ଷତି
ଉଦୟ – ଅସ୍ତ
ପ୍ରଚୁର – ଅପ୍ରଚୁର, ସ୍ଵୱି
କ୍ଷୁଦ୍ର – ବୃହତ୍
କ୍ଷୟ – ବୃଦ୍ଧି
ହିତ – ଅହିତ
ମହତ – ହାନ, ଅମହତ
ଆଲେ।କ – ଅନ୍ଧକାର

Question ୬ ।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ପୁରୁଷ ଭେଦରେ ସଜାଇ ଲେଖ ।
ସେ, ତାରା, ତୁମ୍ଭେ, ରବି, ଆମ୍ଭ, ତୁମ୍ଭ (ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ, ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁରୁଷ, ତୃତୀୟ ପୁରୁଷ)
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁରୁଷ – ଆମ୍ଭ
ତୁମ୍ଭେ ତୃତୀୟ ପୁରୁଷ – ତୁମ୍ଭ, ତୁମ୍ଭେ
ତୃତାୟ ପୁରୁଷ – ସେ, ତାରା, ରବି

Question ୭ ।
୧୦୦ ରୁ ୧୫୦ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ତାରା ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କବି କାହାକୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାଟି ସ୍ବଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ କବିତା ସଂକଳନରୁ ଗୃହୀତ । କବିତାଟିରେ କବି ବିଦେଶୀ ଶାସନାଧୀନ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ମନରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଭରିଦେଇ ହୀନମନ୍ୟତା ଦୂର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । କବି ସୁଦୂର ମହାକାଶରେ ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ତାରକାଗଣଙ୍କୁ ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ତେଜୋଦୀପ୍ତ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରି ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହ ସମକକ୍ଷ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆମ ନିକଟରେ ରହି ଆମ ପାଇଁ ଉପକାରୀ ଭାବେ ଉତ୍ତାପ ଓ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବାରୁ, ତାରକାମାନେ ସେହି ଆଲୋକ ଓ ତାପ ତୁଳନାରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ନଗଣ୍ୟ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରଚଣ୍ଡ କିରଣ ପ୍ରଭାବରେ ସେମାନେ ଦିବସରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏଠାରେ କବି ବିଦେଶୀ ଶାସକର ନିଷ୍ଠୁର ଶାସନ ଓ ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ତେଜଭରା ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହ ତୁଳନା କରି ଶାସିତ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଅବଦମିତ ପ୍ରତିଭାକୁ ତାରକାମାନଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି।

ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ ଶୋଷଣ ଓ ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ମଥାପାତି ସହି ନେଉଥ‌ିବା ଦେଶବାସୀଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରେରଣା ତଥା ଉତ୍ସାହ ଭରି ଦେବାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରି କବି କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ କୌଣସି ଗୁଣରେ ନୂନ ନୁହଁନ୍ତି । ଏଠାରେ ତାରାର ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଛି । ସେମାନେ ଅତୀତରେ ବିଶ୍ବରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବୀରଜାତି ଭାବେ ଯେପରି ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲେ ତାହା ହୁଏତ ସେମାନେ ପାସୋରି ଦେଇଛନ୍ତି । କଳା, ସାହିତ୍ୟ, ଧର୍ମ, ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ଆଦି ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ଥିଲେ ଅଦ୍ବିତୀୟ । ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭା ସମ୍ପର୍କରେ କବି ଅଗବତ ଥ‌ିବାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଦୂର ଆକାଶର ତାରକା ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

କେବଳ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ନିଜ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରହିବାରୁ ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରବାସୀ ତାହା ଉପଲବ୍ଧି କରିପାରି ନାହାନ୍ତି । ପରାଧୀନତାର ଶୋଷଣ ଓ ପେଷଣ ମଧ୍ୟରେ ସେମାନେ କ୍ରମେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ହରାଇ ଦୁର୍ବଳ ମାନସିକତାର ଶିକାର ହୋଇଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଶକ୍ତି, କ୍ଷମତା ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇ ଦୂରଗଗନର ତାରକା ବଞ୍ଚ୍ ରହିଛି । ନିଜ ଦେଶବାସୀଙ୍କର ଏତାଦୃଶ ଅବସ୍ଥା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ଅଭିମାନଭରା ସଚେତନ ହେବାକୁ ଆହ୍ଵାନ କରିଛନ୍ତି । ନିଜ ଦେଶବାସୀଙ୍କର ଏତାଦୃଶ ଅବସ୍ଥା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ଅଭିମାନଭରା କଣ୍ଠରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ ତଥା ସଦୃଶ କେବଳ ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ହୋଇ କଣ୍ଠରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ ତଥା ସଚେତନ ହେବାକୁ ଆହ୍ବାନ କରିଛନ୍ତି।

(ଖ) କବି ନିଜର ଅଭିମାନକୁ କିପରି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସ୍ବଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଥିଲେ ଜଣେ ସ୍ଵାଭିମାନୀ ଓ ଦେଶପ୍ରେମୀ । କବିଙ୍କର ‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାଟି ଏକ ଦେଶପ୍ରେମମୂଳକ କବିତା । ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଜାଗରିତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି କବିତାଟି ରଚିତ ହୋଇଛି । ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷା ପ୍ରତି ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଥିଲା ଗଭୀର ମମତା। ପରାଧୀନ ଭାରତର ଦେଶବସୀଙ୍କ ଦୁରବସ୍ଥା କବିଙ୍କୁ ଗଭୀର ଦୁଃଖ ଦେଇଛି । ବିଦେଶୀ ଶାସନର ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଶୋଷଣରେ ଦେଶବାସୀ ନିଜର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ହରାଇ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ନିଷ୍ଠୁର ଶାସନକୁ ମଥାପାତି ସହି ନେଉଥିଲେ । ଏକଦା ବିଶ୍ଵରେ ଏକ ମହାନ୍ ଜାତିର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କରିଥିବା ଆମ ଦେଶବାସୀ ଅତୀତ ଗୌରବକୁ ଭୁଲିଯାଇ ନୀରବରେ ସମସ୍ତ ଶୋଷଣ କଷଣକୁ ସହ୍ୟ କରୁଥିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ କବି ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଛନ୍ତି । ଆମ ଦେଶବାସୀ କେତେ ମହାନ୍ ଓ କେତେ କେତେ ପ୍ରତିଭାର ଅଧ୍ୟାକାରୀ ହୋଇ ମଧ୍ଯ କଠୋର ଶାସନ ତଳେ ହୀନମନ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିବା କବିଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦ ଭରି ଦେଇଛି । ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଲୁଚି ରହିଥ‌ିବା ସ୍ଵାଧୀନଚେତା ମାନବୀୟ ଗୁଣର ବିକାଶ ଘଟାଇବାପାଇଁ ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ କରିଛନ୍ତି।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ତେଜ ଓ ଆଲୋକରେ ଧରାବାସୀଙ୍କୁ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ କରି ପକାଉଥବା ବେଳେ ସୁଦୂର ମହାକାଶରେ ଥ‌ିବା ଅସଂଖ୍ୟ ତାରାଗଣ କେବଳ କ୍ଷୀଣ ଆଲୋକ ଧରି ଚାହିଁ ରହିଛନ୍ତି । ଏପରିକି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରଭାରେ ସେମାନେ ଦିବସରେ ଜ୍ୟୋତିହୀନ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ଯଦିଓ ସେମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ତେଜୋମୟ ଆଲୋକପିଣ୍ଡ ତଥାପି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରାକ୍ରମ ନିକଟରେ ସେମାନେ ନିଜର ବିକ୍ରମ ପରିପ୍ରକାଶର ସୁଯୋଗ ପାଉନାହାନ୍ତି । ସେହିପରି ଆମ ଦେଶବାସୀମାନେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ କେବଳ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ତାହା ସୀମିତ ରହିଛି । ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ଅଭାବରୁ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ସମ୍ପର୍କରେ ବାହ୍ୟଜଗତ ଅପରିଚିତ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କଠାରେ ଯେଉଁ ମହାନୁଭବତା , ଅଛି ତାହା ଅନ୍ୟତ୍ର ବିରଳ । ସେମାନେ ଉପକାରୀର ଉପକାରକୁ ମୁକ୍ତ କଣ୍ଠରେ ସ୍ଵୀକାର କରି ତା’ର ଉନ୍ନତି କାମନା କରିଥାଆନ୍ତି । ସେଥ୍ପାଇଁ କବି କହିଛନ୍ତି –

‘ଯେ ଯାହାର ହିତ କରେ ନ ନେଲେ ତା’ ନାମ
ଆମ୍ଭ ଦେଶେ କହୁଁ ତାକୁ ନିମକହାରାମ ।’’

(ଗ) ‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାର ଭାବ ଆମକୁ ଏକ ମହାଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ କିପରି ?
Answer:
ସ୍ବଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ସମସ୍ତ କବିତାବଳୀ ପାଠକଙ୍କୁ ମହାନ୍ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ପଠିତ ‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାରେ କବି ତାରା କିମ୍ବା ସୂର୍ଯ୍ୟ କାହାକୁ ନୂନ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା ନକରି ଉଭୟଙ୍କ ଗୁଣଗାନ କରିଛନ୍ତି । ଏହା କେବଳ ଜଣେ ମହତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଲକ୍ଷଣ । ମହତ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ଉପକାରୀ ନିକଟରେ କୃତଜ୍ଞ ରହିବା ସହ ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଅପେକ୍ଷାରେ ରହେ । କାହାକୁ ଇତର ବା ନଗଣ୍ୟ ମନେକରିବା ମହତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଲକ୍ଷଣ ନୁହେଁ । ତେଣୁ କବି କ୍ଷୀଣ ଆଲୋକ ଧାରଣ କରିଥିବା ତାରକାମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ତେଜ ଓ ତାପ ବିଷୟରେ ସ୍ମରଣ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଅପର ପକ୍ଷରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଲାଭ କରୁଥିବା ଉପକାରକୁ ମୁକ୍ତ କଣ୍ଠରେ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହୋଇ ନାହାନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ କବିତାରେ କହିଛନ୍ତି

‘‘ଆମ୍ଭ ରାଜ୍ୟ ଆମ୍ଭ ରବି କରେ ତମ କ୍ଷୟ,
ଏଣୁ ଆମ୍ଭେ ଚାହୁଁଥାଉଁ ତାଙ୍କର ଉଦୟ ।’’

ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ କବିତାଟିରୁ କବିଙ୍କର ସ୍ଵଦେଶପ୍ରେମର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ । ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ତାରକାଗଣ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ସେମାନଙ୍କ ଦୀପ୍ତି, ତେଜ, ବୀରତ୍ଵ ଓ ପ୍ରତିଭା ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଯେ ଦେଶବାସୀ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭାର ଅଧ‌ିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିଦେଶୀ ପରାଧୀନ ଜୀବନ ଯାପନ କରୁଥିବା ହେତୁ ସେମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ପ୍ରତିଭା ଭିତରେ ହିଁ ସେମାନେ ପ୍ରତିଭାବନ୍ତ ଭାବେ ବିଦିତ । ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ଅଭାବ ହେତୁ ସେମାନେ ବହିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ପରିଚିତ ହୋଇପାରି ନାହାଁନ୍ତି । ଜଣେ ମହତ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବେ ତାହା କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ଦେଶବାସୀଙ୍କ ମନରେ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ସେ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ସାହ ଓ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ କ୍ରୂର ଶାସନ ତଳେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ତଥା ଶୋଷିତ ଜାବନ ଯାପନ କରୁଥ୍ ବାରୁ ସେମାନେ ଦୂର ଆକାଶର ତାରକାମାନଙ୍କ ପରି ନାରବରେ ଚାର୍ହି ରହିଥ‌ିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବିଙ୍କ ମନରେ ଦୁଃଖ ଜାତ ହୋଇଛି ।

ମହତ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେପରି ଉପକାରୀଠାରେ ସଦାକୃତଜ୍ଞ ରହିଥାଏ, ସେହିପରି ସୂର୍ଯ୍ୟସମ ବିଦେଶୀ ଶାସନକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମାଲୋଚନା ନକରି ବରଂ ଉପକାରୀର ଅପକାର କାମନା କରୁଥିବା ଲୋକ ଆମ ଦେଶରେ ନିମକହାରାମ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ ବୋଲି କବି ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ଦେଶବାସୀଙ୍କ ମନରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ସୃଷ୍ଟି କରାଇବାରେ କବିଙ୍କ ପ୍ରୟାସ ପ୍ରଣିଧାନଯୋଗ୍ୟ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ :

ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କର ‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ ପରି ଅନ୍ୟ କେତୋଟି କବିତା ସଂଗ୍ରହ କରି ପଢ଼ ।
ତାରା ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଅନ୍ୟ କୌଣସି କବିଙ୍କର କେତୋଟି କବିତା ପଢ଼ି ସେଗୁଡ଼ିକର ସାରକଥା ଲେଖ ।
Answer:
ପିଲାମାନେ ଶିକ୍ଷକ ବା ଅଭିଭାବକଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନେଇ ନିଜେ କର ।

ଅଭ୍ୟାସ ପାଇଁ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ଳେ।ତ୍ତର

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାରେ କବି ପ୍ରଥମେ କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ତାରା – ସୂର୍ଯ୍ୟ କବିତାର କବି ପ୍ରଥମେ ତାରାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବେ।ଧନ କରିଛନ୍ତି।

Question ୨ ।
ତାରାମାନଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ଅଛି ବୋଲି କବି କାହିଁକି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ତାରାମାନେ ଦିନରେ ଦେଖା ନ ଯାଇ ରାତିରେ ଦେଖାଦେଉଥ‌ିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଭୟ ଅଛି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି।

Question ୩ ।
ନିମକହାରାମ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ହିତକାରୀର ହିତକୁ ସ୍ଵୀକାର କରୁନଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ନିମକହାରାମ କୁହାଯାଏ ।

Question ୪ ।
“ ଆମ୍ଭେ ଚାହୁଁଥାଉ ତାଙ୍କର ଉଦୟ” — କିଏ କାହାର ଉଦୟ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆମ ରାଜ୍ୟର ଲୋକମାନେ ଆମ୍ଭର ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂର କରୁଥିବା ରବିଙ୍କର ଉଦୟ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ।

Question ୫।
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Answer:
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାର କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ।

Question ୬।
ଆମ୍ଭ ଭାସ୍କରଙ୍କୁ ଅନ୍ୟମାନେ କାହିଁକି କ୍ଷୁଦ୍ର ତାରା ବୋଲି କହନ୍ତି ?
Answer:
ଆମ୍ଭ ଭାସ୍କର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଆଗରେ ଭାସ୍କର ହୋଇ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଅନ୍ୟମାନେ ଆମ୍ଭ ଭାସ୍କରଙ୍କୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ତାରା ବୋଲି କହନ୍ତି।

Question ୭ ।
କ’ଣ ସତ୍ୟ ବୋଲି କବି ଜାଣିଛନ୍ତି ?
Answer: -ତାରାମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରି ଅଟନ୍ତି ଏହା ସତ୍ୟବୋଲି କବି ଜାଣିଛନ୍ତି

Question ୮।
‘ତାରା – ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାଟି କେଉଁ ମୂଳଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଆନୀତ ?
Answer:
‘ତାରା – ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କର ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ କବିତାରୁ ଆନୀତ ।

Question ୯।
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ କିଏ ତମ କ୍ଷୟ କରେ ?
Answer:
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ରବି ତମ କ୍ଷୟ କରେ ।

Question ୧୦ ।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ରବି ପରି ରଶ୍ମିମାନ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ତାରାମାନଙ୍କୁ ରବିପରି ରଶ୍ମିମାନ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୧।
ଆମ୍ଭ ତମ ନାଶିବାକୁ କାହାର ପ୍ରଭାବ ନାହିଁ ?
Answer:
ଆମ୍ଭ ତମ ନାଶିବାକୁ ତାରାମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ନାହିଁ ।

Question ୧୨।
ଆମେ କାହିଁକି ରବିଙ୍କର ଉଦୟକୁ ଚାହୁଁଛୁ ?
Answer:
ରବି ତମ କ୍ଷୟ କରୁଥିବାରୁ ଆମେ ରବିଙ୍କର ଉଦୟକୁ ଚାହୁଁଛୁ ।

Question ୧।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ କବିତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ରଚନା ?
(କ) ଅବକାଶ ଚିନ୍ତା
(ଖ) ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ
(ଗ) ବାଘଗାତ
(ଘ) ଅର୍ବନା
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ

Question ୨।
ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କୁ କି କବି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟାସକବି
(ଖ) ଜାତୀୟ କବି
(ଗ) ସ୍ୱଭାବ କବି
(ଘ) ଗଲ୍ଲାକବି
Answer:
(ଗ) ସ୍ୱଭାବ କବି

Question ୩ ।
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାର ମୁଖ୍ୟ ଭାବ କ’ଣ ?
(କ) ଦେଶପ୍ରେମର ବାର୍ତ୍ତା
(ଖ) ପ୍ରକୃତି ପ୍ରେମର ବାର୍ତ୍ତା
(ଗ) ବିଭୁପ୍ରେମର ବାର୍ତ୍ତା
(ଘ) ଅର୍ଚ୍ଚନା
Answer:
(ଘ) ଅର୍ଚ୍ଚନା

Question ୪।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କେଉଁଟି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ନୁହେଁ ?
(କ) ପ୍ରଭାକର
(ଖ) ଭାସ୍କର
(ଗ) ଦିବାକର
(ଘ) ରବି
Answer:
(ଖ) ଭାସ୍କର

Question ୫ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ କବିତା ପଂକ୍ତି ପାଇଁ କେଉଁଟି ଉପଯୁକ୍ତ ପଂକ୍ତି
(କ) ଆମ୍ଭ ତମ ନାଶିବାକୁ ନାହିଁ ତ ପ୍ରଭାବ
(ଖ) ସେକଥାରେ ମହତଙ୍କ କି ଯାଏ ଆସେ
(ଗ) ତୁମେ ପରା ଅଛ କେତେ ରବି-ରଶ୍ମିମାନ
(ଘ) ଏଶୁ ଆମ୍ଭେ ଚାହୁଁଥାଉ ତାଙ୍କର ଉଦୟ
Answer:
(ଖ) ସେକଥାରେ ମହତଙ୍କ କି ଯାଏ ଆସେ

Question ୬।
‘ଆମ୍ଭ ଦେଶେ କହୁଁ ତାକୁ ନିମକହାରାମ !’
(କ) କୃତଜ୍ଞ
(ଖ) କୃତଘ୍ନ
(ଗ) ନାଚ
(ଘ) ହିଂସ୍ର
Answer:
(ଖ) କୃତଘ୍ନ

Question ୭ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଶବ୍ଦମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁରୁଷ ?
(କ) ସେ
(ଖ) ରବି
(ଗ) ଦିବାକର
(ଘ) ସ୍ଵାଭିମାନର ବାର୍ତ୍ତା
Answer:
(ଗ) ଦିବାକର

Question ୮।
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କେଉଁ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାରେ କବି ବ୍ୟବହାର କରି ନାହାନ୍ତି ?
(କ) ଭାସ୍ନର
(ଖ) ପ୍ରଭାକର
(ଗ) ରବି
(ଘ) ଦିବାକର
Answer:
(ଘ) ଦିବାକର

Question ୯ ।
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାରେ କବିଙ୍କ ମନର କି ଭାବ ପ୍ରକାଶପାଇଛି ?
(କ) ଘୃଣାଭାବ
(ଖ) ଆଳସ୍ୟଭାବ
(ଗ) ସ୍ଵାଭିମାନ
(ଘ) ସଂଜାର୍ଣ୍ଣ
Answer:
(ଗ) ସ୍ଵାଭିମାନ

Question ୧୦ ।
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାର କବି କାହାକୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ତାରା
(ଖ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଗ) ରାଜ୍ୟ
(ଘ) ଚ୍ଚାତି
Answer:
(ଖ) ସୂର୍ଯ୍ୟ

Question ୧୧ ।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନିମକହାରାମ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଉପକାରୀ ପ୍ରତି କୃତଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ
(ଖ) ନିଜର ଜୟଗାନ କରୁଥ୍ ବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ
(ଗ) ନିଜର ଜୟଗାନ ନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ
(ଘ) ଉପକାରୀ ପ୍ରତି କୃତଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରୁନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ
Answer:
(ଘ) ଉପକାରୀ ପ୍ରତି କୃତଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରୁନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ

Question ୧୨ ।
ଆମ ଭାସ୍କର କାହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କୁହାଯାଇଛି ?
(କ) ଆମର ତାରାଙ୍କୁ
(ଖ) ଆମର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ
(ଗ) ଆମର ମନୋଭାବକୁ
(ଘ) ଆମର ପରମ୍ପରାକୁ
Answer:
(ଖ) ଆମର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ

Question ୧୩ ।
‘‘ଆମ୍ଭ ଭାସ୍କରକୁ ତୁମ ରାଜ୍ଯଲୋକ ସାରା, ବୋଲୁଛନ୍ତି ଗଗନର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକ ତାରା !?? – ଏଥୁରେ କେଉଁ ଭାବ ପ୍ରକାଶପାଇଛି ?
(କ) ପ୍ରସନ୍ନତା
(ଖ) ସଂକାର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବ
(ଗ) ବିବ୍ରତା
(ଘ) ଭୟ
Answer:
(ଖ) ସଂକାର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବ

Question ୧୪ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ରଚିତ ନୁହେଁ ?
(କ) ତପସ୍ୱିନା
(ଖ) ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ
(ଗ) ଧର୍ମପଦ
(ଘ) ପ୍ରଶୟବଲ୍ଲରା
Answer:
(ଗ) ଧର୍ମପଦ

Question ୧୫ ।
ପ୍ରକୃତରେ କାହାକୁ କବି ମହାନ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ?
(କ) ତାରାମାନଙ୍କୁ
(ଖ) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ
(ଗ) ତାରାମାନଙ୍କ ରବିପଣକୁ
(ଘ) ତାରାମାନଙ୍କର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କପ୍ରତି ଉପହାସ ଭାବକୁ
Answer:
(ଖ) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ

Question ୧୬ ।
‘ରବି’ – କେଉଁ ପୁରୁଷ ?
(କ) ପ୍ରଥମ
(ଖ) ଦ୍ୱିତୀୟ
(ଗ) ତୃତାୟ
(ଘ) ମଧ୍ୟମ
Answer:
(ଗ) ତୃତାୟ

Question ୧୭।
‘ତାରା’ କେଉଁ ପୁରୁଷ ?
(କ) ପ୍ରଥମ
(ଖ) ଦ୍ୱିତାୟ
(ଗ) ତୃତୀୟ
(ଘ) ମଧ୍ୟମ
Answer:
(ଗ) ତୃତୀୟ

Question ୧୮ ।
‘ତାରା–ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
(କ) ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର
(ଖ) ରାଧାନାଥ ରାୟ
(ଗ) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(ଘ) ମଧୁସୂଦନ ରାଓ
Answer:
(କ) ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର

Question ୧୯ ।
ଆମ୍ଭେ ଚାହୁଁଥାଉଁ ତାଙ୍କର ଉଦୟ’ – କିଏ କାହାର ଉଦୟ ଚାହୁଁଛନ୍ତି?
(କ) ପୃଥ‌ିବୀ ଅଧିବାସୀଗଣ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉଦୟ
(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀ ଅଧିବାସୀଗଣ ସୂର୍ଯ୍ୟାଙ୍କର ଉଦୟ
(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀର ଅଧିବାସୀଗଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉଦୟ
(ଘ) ପୃଥ‌ିବୀର ଅଧିବାସୀଗଣ ତାରାମାନଙ୍କର ଉଦୟ
Answer:
(କ) ପୃଥ‌ିବୀ ଅଧିବାସୀଗଣ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉଦୟ

Question ୨୦ ।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ରବିପରି ରଶ୍ମିମାନ୍ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
(କ) ତାରାମାନଙ୍କୁ
(ଖ) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ
(ଗ) ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ
(ଘ) ବିଦ୍ୱାନମାନଙ୍କୁ
Answer:
(କ) ତାରାମାନଙ୍କୁ

Question ୨୧ ।
‘ଭାସ୍କର’ ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
(କ) ଉଜ୍ଜ୍ବଳ
(ଖ) ଆସିବା
(ଗ) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(ଘ) ଚନ୍ଦ୍ର
Answer:
(କ) ଉଜ୍ଜ୍ବଳ

Question ୨୨ ।
ତାରାଗଣ କେବଳ ନିଜର ଜଗତକୁ ଆଲୋକିତ କରିଛନ୍ତି – ଏଥୁରୁ କେଉଁ ଭାବ ପ୍ରକାଶପାଇଛି ?
(କ) ସଂକାର୍ଣ୍ଣ ମନେ।ଭାବ
(ଖ) ସ୍ୱାର୍ଥପର ମନେ।ଭାବ
(ଗ) ନିଃସ୍ଵାର୍ଥ ମନୋଭାବ
(ଘ) ଦୃଢ଼ ମନୋଭାବ
Answer:
(କ) ସଂକାର୍ଣ୍ଣ ମନେ।ଭାବ

Question ୨୩ ।
‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କର କେଉଁ କାବ୍ୟରୁ ଅଣାଯାଇଛି ?
(କ) କବିତାକଲ୍ଲୋଳ
(ଖ) ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ
(ଗ) ଇନ୍ଦୁମତୀ
(ଘ) ପ୍ରଶୟବଲ୍ଲରା
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ

କବି ପରିଚୟ :

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ବରେଣ୍ୟ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ସ୍ୱଭାବ କବିଭାବେ ପରିଚିତ। ପ୍ରକୃତିକୁ କାବନ୍ତ୍ରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାରେ ସେ ଥିଲେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ । ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତି କବି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସ୍ବଭାବ କବି ବରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ବରପାଲି ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ତପସ୍ବିନୀ’, ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’, ‘କୀଚକବଧ’ ଆଦି କାବ୍ୟ ଏବଂ ‘କୃଷକ ସଙ୍ଗୀତ’, ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’, ‘କବିତା କଲ୍ଲୋଳ’ ଆଦି କ୍ଷୁଦ୍ର କବିତା ସଙ୍କଳନ ତାଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ସାଧାରଣ କବି ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ବହନ କରେ । ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାକୁ ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇଛି ଓ ଓଡ଼ିଆ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକରେ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି ।

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

‘ତାରା-ସୂର୍ଯ୍ୟ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବିତା ‘ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ’ରୁ ଗୃହୀତ । କବି ଏହି କବିତାଟିରେ ବିଦେଶୀ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ‘ଆମ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆମ ପାଇଁ ସବୁଠୁ ଉଜ୍ଜଳ’ ବୋଲି ଅଭିମାନୀ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । କବିତାରେ କବିଙ୍କ ସ୍ଵଦେଶପ୍ରେମ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଛି । ଉତ୍କଳୀୟମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ ମନରୁ ହୀନମନ୍ୟତା ଦୂର କରିବାକୁ ଏବଂ ହୃଦୟରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଜାଗ୍ରତ କରିବାକୁ କବି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

କବିତାର ସାରକଥା :

ବିସ୍ମରଣ ହୋଇଥିଲା । କଳା, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ଧର୍ମ, ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ଓ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ଆଦି ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନେ ଥିଲେ ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ପରାଧୀନ ରହି ସେମାନଙ୍କ ମାନସିକତାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖା ଦେଇଥ‌ିବା ଅନୁଭବ କରି କବି ସେମାନଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାପାଇଁ ଆହ୍ବାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ତାରକାଗଣ ସହ ତୁଳନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ତାପ, ତେଜ ଓ ଜ୍ୟୋତିରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ତୁଳନାରେ କେବେ ମଧ୍ୟ ଊଣା ନୁହଁନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ ରାତ୍ରି ଆକାଶରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ନକ୍ଷତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ତେଜୋଦୀପ୍ତ ଜ୍ୟୋତିଷ୍କ ।

ମହାକାଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଯେପରି ଗ୍ରହମାନେ ପରିକ୍ରମା କରିଥାଆନ୍ତି ସେହିପରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ନକ୍ଷତ୍ରଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ମଣ୍ଡଳ ରହିଅଛି ଓ ତାଙ୍କ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଗ୍ରହ ଉପଗ୍ରହାଦି ପରିକ୍ରମଣ କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି ରଶ୍ମିମାନ ଓ ତେଜୋବନ୍ତ । କେବଳ ଦୂର ଆକାଶରେ ଥିବାରୁ ସେମାନେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ଏବଂ ଦିବସରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଜ୍ୟୋତି ପ୍ରଭାବରେ ସେମାନେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଠିକ୍ ସେହିପରି ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ କଠୋର ଶାସନ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶବାସୀ ଦୂରଗଗନର ନକ୍ଷତ୍ରମାନଙ୍କ ପରି ନିଜର ପରାକ୍ରମ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ପାଇପାରୁ ନାହାନ୍ତି ।

ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ତାରକାଗଣ ଭାବେ ସମ୍ବୋଧନ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଦୀପ୍ତି, ତେଜ ଓ ବିକ୍ରମ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେବାକୁ କବି କହିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କଠାରେ ଅଶେଷ ପ୍ରତିଭା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେସବୁ ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ ପରାକ୍ରମରେ ଅବଦମିତ ହୋଇ ରହିଅଛି । ତାରାମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ । ମଧ୍ୟ ଗଗନର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ରତାରା ଭାବେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସେହିପରି ପୃଥ‌ିବୀରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରଚଣ୍ଡ କିରଣ ସମ୍ମୁଖରେ ତାରାମାନେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୋଇପାରୁ ନାହାନ୍ତି । ମହତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବତାକୁ ଅନୁଭବ କରିଥାଆନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଲୋକଚକ୍ଷୁରେ ତାରକାଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ମହାନତା ବିଷୟରେ ମହତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଜାଣି ଥାଆନ୍ତି ।

ବିଦେଶୀ ଶାସକମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କବି ଦୃଢ଼ଭାବେ କହିଛନ୍ତି। ଯେ ସେମାନେ ଯେତେ ବଳ ବିକ୍ରମଶାଳୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆମ ଦେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ସେମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଜ୍ଞ । ଆମ ଦେଶ, ଆମ ଦେଶବାସୀ, ଆମ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଆମ ପରମ୍ପରା ଆମ ପାଇଁ ମହାନ୍ । ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଅଜ୍ଞ ନୁହଁନ୍ତି । କବି କହିଛନ୍ତି ଯେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି ତାରକାମାନେ ସେମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚୁର କିରଣ ଦେଇଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ସେଠାରେ ସେମାନେ ତେଜୀୟାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସେହିପରି ଆମ ଦେଶରେ ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ମହତ୍ତ୍ବ ରହିଥିଲେ। ମଧ୍ୟ ବିଦେଶରେ ତାହା ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇ ନ ପାରିବାରୁ ସେମାନେ ଆମକୁ ମୂର୍ଖ ଓ ଇତର ବୋଲି ଭାବି ଆମ ଉପରେ ଶାସନ କରିବାକୁ ଆସିଛନ୍ତି ।

ଆମ ଉପରେ ସେମାନେ ନିଜ ନିଜର ପ୍ରଭୁତ୍ଵ ଜାହିର କରି ବଳପୂର୍ବକ ଆମ ଉପରେ ଏକ ବିଦେଶୀ ଶାସନକୁ ଲଦି ଦେଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଧାରଣା ଯେ ବିଦେଶୀ ଶାସକମାନେ ଆମଠାରୁ ବିଜ୍ଞ ଓ ଅଧ୍ବକ ଶିକ୍ଷିତ । ସେମାନେ ଆମକୁ ସଭ୍ୟତାର ଆଲୋକ ଦେଖାଉଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଧ୍ବକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବୋଲି ମନେ କରିଥାଆନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଆମଠାରେ ଲୁକ୍‌କାୟିତ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥ‌ିବା ପ୍ରତିଭା ପ୍ରକାଶ ଲାଭ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେଉ ନାହିଁ । ଯାହା ଅପ୍ରକାଶିତ ରହିଥାଏ ତା’ର ଗୁରୁତ୍ଵକୁ କେହି ଉପଲବ୍ଧି କରିପାରି ନଥାଏ । ଅପରନ୍ତୁ ସେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୟଗାନ କରିଥାଏ । କାରଣ ଉପକାରୀର ଉପକାର ଅସ୍ବୀକାର କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାଧାରଣତଃ ନିମକହାରାମ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ କବି ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଶକ୍ତି ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରି ଜାଗ୍ରତ ହେବାକୁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଛନ୍ତି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ :

• ରବିରଶ୍ମି – ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣ ।
• ଯେମନ୍ତ – ଯେପରି ।
• ପ୍ରଭାକର – ସୂର୍ଯ୍ୟ ।
• ଭାଷେ – କୁହେ ।
• ଦିଶ – ଦେଖାଯାଏ, ଦିଗ
• ଗଗନ – ଆକାଶ
• ହିତ – ମଙ୍ଗଳ
• ରଜନୀ’ – ରାତି ।
• ତମ – ଅନ୍ଧକାର ।
• ଭାସ୍ବର – ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ।
• ନିମକହାରାମ – କୃତଘ୍ନ / ଅକୃତଜ୍ଞା
• ଭାସ୍କର – ସୂର୍ଯ୍ୟ
• ଦିଶେ – ଦେଖାଯାଏ

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Geography Solutions Chapter 3 ବାରିମଣ୍ଡଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Geography Solutions Chapter 3 ବାରିମଣ୍ଡଳ

୧। ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

Question କ.
ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳଭାଗ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଶତକଡ଼ାରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ କେତେ ହେବ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳଭାଗର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଶତକଡ଼ା ୭୧ ଭାଗ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଶତକଡ଼ା ୨୯ ଭାଗ ।

Question ଖ.
ପୃଥ‌ିବୀର ମଧୁର ଜଳର ମୁଖ୍ୟ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପୃଥିବୀର ମଧୁର ଜଳର ମୁଖ୍ୟ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ନାମ,
ଯଥା-

• ହିମୋଟୋପର
• ଭୂତଳ ଜଳ
• ମଧୁର ଜଳ ହ୍ରଦ
• ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଏବଂ
• ନଦୀ, କୂଅ, ପୋଖରୀ ।

Question ଗ.
ଜଳଚକ୍ର କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ବାଷ୍ପୀର୍ଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ଜଳ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ରୂପେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ।
• ଏହି ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମେଘରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ପୁନର୍ବାର ତାହା ବର୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ଵାରା ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ଫେରିଆସେ । ଜଳର ଏପ୍ରକାର ଚକ୍ରାକାର ଗତିକୁ ଜଳଚକ୍ର କୁହାଯାଏ ।

Question ଘ.
ବାରିମଣ୍ଡଳ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ମହାସାଗର, ସାଗର, ହ୍ରଦ, ନଦୀ, ହିମବାହ, ଭୂତଳ ଜଳ ଏବଂ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଜଳୀୟବାଷ୍ପକୁ ନେଇ ବାରିମଣ୍ଡଳ ଗଠିତ ।
• ଏହି ବାରିମଣ୍ଡଳ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ପ୍ରାୟ ୭୧% ଅଧିକାର କରିଛି ।

Question ଙ.
ପୃଥ‌ିବୀର ମହାସାଗରଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:

• ପୃଥ‌ିବୀରେ ମୁଖ୍ୟ ୪ ଗୋଟି ମହାସାଗର ରହିଛି, ଯଥା- ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର, ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗର, ଭାରତ ମହାସାଗର ଓ ଉତ୍ତର ବା ସୁମେରୁ ମହାସାଗର ।
• ଏହାବ୍ୟତୀତ ଦକ୍ଷିଣ ମହାସାଗର ବା କୁ ମେରୁ ମହାସାଗରକୁ ମହାସାଗର ଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।

Question ଚ.
ମହାସାଗର ତଳ କ’ଣ ?
Answer:

• ମହୀଢାଲୁର ନିମ୍ନ ଅଂଶରୁ ସମୁଦ୍ର ତଳର ବିସ୍ତୃତ ଶଯ୍ୟାକୁ ମହାସାଗର ସମତଳ କୁହାଯାଏ ।
• ଏଠାରେ ଭୂମିର ଢାଲୁ ଅତି ନଗଣ୍ୟ, ମାତ୍ର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସମତଳ ନୁହେଁ ।
• ଏଠାରେ ମହାସାଗର ଖାତ, ନିମଜ୍ଜିତ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ଆଦି ଦେଖାଯାଏ ।
• ମହାସାଗର ତଳରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ଉଭିଦ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ଧ୍ବଂସାବଶେଷ ଜମାହୋଇ କୋମଳ ପଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ସିନ୍ଧୁମଳ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

Question ଛ.
ସମୁଦ୍ର ତରଙ୍ଗ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁର ଘର୍ଷଣ ଫଳରେ ସାଗର ପୃଷ୍ଠରେ ଜଳର ଭାଙ୍ଗ ପଡ଼ିଯାଏ । ଏହାକୁ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।
• ସମୁଦ୍ରକୂଳରେ ତରଙ୍ଗର ଗତି ଆଗକୁ ଓ ପଛକୁ ହୋଇଥ‌ିବାବେଳେ ସମୁଦ୍ର ବକ୍ଷରେ ଏହାର ଗତି ଉର୍ଷକୁ ଓ ନିମ୍ନକୁ ହୋଇଥାଏ ।

Question ଜ.
ଜୁଆର କ’ଣ ?
Answer:

• ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଆକର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳଭାଗ ଅଧ‌ିକ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଫଳରେ ମହାସାଗର ଜଳସ୍ତର ସାମୟିକ ଭାବେ ଫୁଲିଉଠେ । ଏହାକୁ ଜୁଆର କୁହାଯାଏ।
• ଅର୍ଥାତ୍ ସମୁଦ୍ର ଜଳର ନିୟମିତ ଉତ୍‌ଥାନକୁ ଜୁଆର କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀ, ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଅବସ୍ଥାନକୁ ନେଇ ଜୁଆରକୁ ଗୁରୁ ଜୁଆର, ଲଘୁ ଜୁଆର, ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜୁଆର ଓ ପରୋକ୍ଷ ଜୁଆର ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ।

Question ଖ.
ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ବାୟୁ ପ୍ରବାହ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ସମୁଦ୍ର ଜଳ ଗତିଶୀଳ ହୋଇଥାଏ। ସମୁଦ୍ରର ଏକ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ହେଉଥ‌ିବା ଏହି ଜଳପ୍ରବାହକୁ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ କୁହାଯାଏ।

୨। କାରଣ ଦର୍ଶାଅ।

Question କ.
ପୂର୍ଣିମା ତିଥିରେ ଗୁରୁ ଜୁଆର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:

• ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ତିଥିରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ, ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥାନ୍ତି ।
• ସେହିଦିନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ମଝିରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଅବସ୍ଥାନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆକର୍ଷଣ ଯୋଗୁ ଉଚ୍ଚ ଜୁଆର ହୋଇଥାଏ ।

Question ଖ.
ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥିରେ ଲଘୁ ଜୁଆର ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:

• ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ପ୍ରାୟ ସମକୋଣରେ ଅବସ୍ଥାନ କରନ୍ତି ।
• ଉଭୟଙ୍କର ଆକର୍ଷଣ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ଜୁଆରର ଉଚ୍ଚତା ଅଧିକ ନ ହୋଇ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।

Question ଗ.
ଡଗରବ୍ୟାକ୍ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମାଛଧରା କେନ୍ଦ୍ର।
Answer:

• ଡଶରବ୍ୟାଙ୍କ୍ ନିକଟରେ ଉଷ୍ମ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ ଓ ଶୀତଳ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତର ମିଳନ ଘଟିଥୁବାରୁ ସେଠାରେ ପ୍ଲାନ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଜମାହୁଏ ।
• ଏହା ମାଛମାନଙ୍କର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ଖାଦ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମାଛଧରା କେନ୍ଦ୍ର ହୋଇପାରିଛି ।

Question ଘ.
ପୃଥ‌ିବୀର ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟର ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗର ଦେଇ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:

• ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ ମହାସାଗରର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଇଉରୋପ ଓ ଉତ୍ତର ଆମେରିକା ଭଳି ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ ମହାଦେଶ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ଏହି ମହାସାଗରର ଉପକୂଳ ଦନ୍ତୁରିତ ଥିବାରୁ ଏଠାରେ ଅନେକ ପ୍ରାକୃତିକ ପୋତାଶ୍ରୟ ଓ ବନ୍ଦରମାନ ଗଢ଼ିଉଠିଛି । ତେଣୁ ଏହି ମହାସାଗର ଦେଇ ଅନେକ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ହୋଇଥାଏ ।

୩ । ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।

Question କ.
ସିନ୍ଧୁମଳ :
Answer:

• ମହାସାଗର ସମତଳରେ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ କ୍ଷୟପ୍ରାପ୍ତ ଅତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶିଳାରେଣୁ, ଆଗ୍ନେୟ ଭସ୍ମ ପ୍ରଭୃତି ପଦାର୍ଥ ଭାସିଯାଇ ଜମାହୁଏ।
• ଏହାବ୍ୟତୀତ ବିଭିନ୍ନ ସାମୁଦ୍ରିକ ଉଦ୍ଭଦ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ଧ୍ବଂସାବଶେଷ ମହାସାଗର ତଳ ଅଂଶରେ ଜମାହୋଇ ଏକପ୍ରକାର କୋମଳ ପଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଏହାକୁ ସିନ୍ଧୁମଳ କୁହାଯାଏ।

Question ଖ.
ମହୀଜାଲୁ :
Answer:

• ମହୀସୋପାନର ଶେଷଭାଗରୁ ଭୂମି ଅଧିକ ଢାଲୁ ହୋଇଯାଇ ଗଭୀର ସମୁଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଲମ୍ବିଯାଇଥାଏ।
• ସମୁଦ୍ର ତଳର ଏହି ଅଧୁକ ଗଡ଼ାଣିଆ ଅଞ୍ଚଳକୁ ମହୀଢାଲୁ କୁହାଯାଏ।

Question ଗ.
ସୁନାମି :
Answer:

• ବେଳେବେଳେ ମହାସାଗର ନିମ୍ନସ୍ଥ ଭୂଭାଗ ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ଭୂମିକମ୍ପ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ସମୁଦ୍ର ଜଳରାଶିରେ କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ। ଫଳରେ ବିରାଟ ବିରାଟ ତରଙ୍ଗମାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ।
• ଏପରିଭାବେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ବିରାଟ ସାମୁଦ୍ରିକ ତରଙ୍ଗକୁ ଜାପାନୀ ଭାଷାରେ ସୁନାମି (Tsunami) କୁହାଯାଏ।
• ସୁନାମି ତରଙ୍ଗର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ୧୫ ମିଟର। ଭୂମିକମ୍ପର ତୀବ୍ରତା ଅଧିକ ହେଲେ ଏହାର ଉଚ୍ଚତା ୧୫୦ ମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଘଣ୍ଟାକୁ ୭୦୦ କି.ମି. ବେଗରେ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳ ଆଡ଼କୁ ମାଡ଼ିଆସେ।

Question ଘ.
ପରୋକ୍ଷ ଜୁଆର :
Answer:
(i) ଆବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥ‌ିବା ପୃଥିବୀର ମହାସାଗର ଜଳରାଶିରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକର୍ଷଣ ଯୋଗୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜୁଆର ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଏହି ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜୁଆର ହେଉଥିବା ମହାସାଗର ଅଂଶର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକର୍ଷଣ ନ ଥାଏ । ମାତ୍ର ଭୂପୃଷ୍ଠର କଠିନ ଅଂଶ କିଛି ମାତ୍ର ଚନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ ହୁଏ । ଫଳରେ ଜଳଭାଗ ଓ କଠିନ ଭୂଭାଗ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ପୂରଣ ପାଇଁ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ଜଳରାଶି ସେ ସ୍ଥାନକୁ ପ୍ରବାହ ହୋଇଥାଏ । ସେଠାରେ ସମୁଦ୍ର ଜଳ ସ୍ତ୍ରୀତ ହୋଇ ପରୋକ୍ଷ ଜୁଆର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

Question ଙ.
ଇଉରୋପର ଉଷ୍ମ କମ୍ବଳ :
Answer:

• ଇଉରୋପର ପଶ୍ଚିମ ଉପକୂଳରେ ଉଷ୍ମ ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଉପସାଗରୀୟ ଧୀର ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ।
• ଏହି ସ୍ରୋତର ଉଷ୍ମତା ପ୍ରଭାବରେ ଇଉରୋପର ପଶ୍ଚିମ ଉପକୂଳର ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକ ବରଫମୁକ୍ତ ରହେ । ତେଣୁ ଏହି ଉଷ୍ମ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତକୁ ‘ଇଉରୋପର ଉଷ୍ମ କମ୍ବଳ’ କୁହାଯାଏ ।

Question ଚ.
ପ୍ରବାଳ ବନ୍ଧ :
Answer:

• କ୍ରାନ୍ତୀମଣ୍ଡଳୀୟ ସମୁଦ୍ରରେ ପ୍ରାୟ ୨୧° ସେଲ୍‌ସିୟସ୍‌ ଅଧିକ ତାପମାତ୍ରା ଥ‌ିବା ଜଳରେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ପ୍ରବାଳ ବାସ କରନ୍ତି ।
• ସେହି ପ୍ରବାଳମାନଙ୍କ ମୃତ ଶରୀର ଜମିଯାଇ ପ୍ରବାଳ ସ୍ତୂପ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ପାଖାପାଖୁ ପ୍ରବାଳ ସ୍ତୂପ ପରସ୍ପର ସଂଲଗ୍ନ ହେଲେ ପ୍ରବାଳ ବନ୍ଧ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ମହାଦେଶର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳର ଅନତିଦୂରରେ ‘ଗ୍ରେଟ୍ ବ୍ୟାରିଅର୍ ରିଫ୍’ ନାମକ ଏକ ବୃହତ୍ ପ୍ରବାଳ ବନ୍ଧ ରହିଛି ।

Question ଛ.
ଆଟୋଲ :
Answer:

• ସମୁଦ୍ରର କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୃତ୍ତାକାର ଖଣ୍ଡିତ ପ୍ରବାଳ ଘେରିବନ୍ଧ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହାକୁ ଆଟୋଲ୍ କୁହାଯାଏ ।

Question କ.
ପ୍ଲାକ୍‌ଟିନ୍ :
Answer:

• ପ୍ଲାକ୍‌ଟିନ୍ ଏକ ସାମୁଦ୍ରିକ ଶୈବାଳ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ ।
• ଏହା ମାଛମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ଖାଦ୍ୟ ।
• ଶୀତଳ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ ଓ ଉଷ୍ମ ସ୍ରୋତର ମିଳନସ୍ଥଳୀରେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ପ୍ଲାସ୍ଟେଟନ୍‌ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦ ଜନ୍ମେ । ତେଣୁ ସେଠାରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମାଛଧରା କେନ୍ଦ୍ର ଗଢ଼ିଉଠିଛି ।

୪ । ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(କ) ପୃଥ‌ିବୀର ସାଗରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ______ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼। (ଲୋହିତ ସାଗର, ବେରଂ ସାଗର, ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ୍ ସାଗର, ଭୂମଧ୍ୟ ସାଗର)
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ୍ ସାଗର

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀର ଗଭୀରତ ମ ସାମୁଦ୍ରିକ ଖାତ ________ ମହାସାଗରରେ ଅବସ୍ଥିତ । (ପ୍ରଶାନ୍ତ, ଆଟ୍‌ଲାଷ୍ଟିକ୍, ଭାରତ, ସୁମେରୁ)
Answer:
ପ୍ରଶାନ୍ତ

(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ମଧୁର ଜଳର ସର୍ବାଧ‌ିକ ଭାଗ _______ ଠାରେ ରହିଅଛି । (ଭୂତଳ ଜଳ, ନଦୀ, ହିମଟୋପର, ବାୟୁମଣ୍ଡଳ)
Answer:
ହିମଟୋପର

(ଘ) ଜଳ ଦିବସ _______ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୁଏ । (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩, ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨, ଅକ୍ଟୋବର ୨୪, ନଭେମ୍ବର ୧୫)
Answer:
ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ୨୨

୫ । ସମୁଦ୍ରରେ ଜୁଆର ଓ ଭଟ୍ଟା କିପରି ସଂଘଟିତ ହୁଏ ଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।

Answer:

• ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ଉଭୟଙ୍କର ମହାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଜୁଆର ସୃଷ୍ଟି କରିବାର କାରଣ ଅଟେ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକର୍ଷଣ ଫଳରେ ଜୁଆର ହୁଏ । ଏହା ସହ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି ଏଥରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
  
• ଆବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଯେଉଁ ଅଂଶ ଚନ୍ଦ୍ରର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ ସେଠାରେ ଥ‌ିବା ଜଳରାଶି ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ଫୁଲି ଉଠେ । ଫଳରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜୁଆର ହୋଇଥାଏ ।
• ସେହି ସମୟରେ ଏହାର ଠିକ୍ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ଜଳରାଶି ଉପରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକର୍ଷଣ ନ ଥାଏ, ମାତ୍ର ଭୂପୃଷ୍ଠର କଠିନ ଅଂଶ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ଚନ୍ଦ୍ରଦ୍ୱାରା ଆକର୍ଷିତ ହେବା ଫଳରେ ଜଳଭାଗ ଓ କଠିନ ଭୂଭାଗ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଏହି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଜଳରାଶି ସେଠାକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଫଳରେ ସମୁଦ୍ରଜଳ ଫୁଲିଉଠି ପରୋକ୍ଷ ଜୁଆର ହୁଏ ।
• ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଓ ପରୋକ୍ଷ ଜୁଆର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଂଶରେ ଥିବା ” ସାଗର ଓ ମହାସାଗରର ଜଳପତ୍ତନ ହ୍ରାସ ପାଇ ଭଟ୍ଟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

୬ । ସାଗର ଓ ମହାସାଗରର ଗୁରୁତ୍ବ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।

Answer:

1. ସାଗର ଓ ମହାସାଗର ଅମାପ ସମ୍ପଦର ଗନ୍ତାଘର । ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘ରନ୍ଧାକର’ କୁହାଯାଏ । ସମୁଦ୍ରରୁ ଆମର ଖାଇବାଲୁଣ (ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ କ୍ଲୋରାଇଡ୍) ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ ।
2. ସାମୁଦ୍ରିକ’ ମାଛ କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରେ । ସମୁଦ୍ରରୁ ମୂଲ୍ୟବାନ ଶଙ୍ଖ, ପୋହଳା, ମୋତି ଆଦି ପଦାର୍ଥ ମିଳିଥାଏ ।
3. ଅଲିଭ୍ ରିଡ଼ଲେ କଇଁଛ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବ ନାନାଦି ଔଷଧ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
4. ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବ ଗୁଡ଼ିକର ସଂଗ୍ରହ, ସେଗୁଡ଼ିକ ର ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ବିନି ଯୋଗ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ କରି ବହୁତ ଲୋକ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିଥାନ୍ତି ।
5. ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ସମୁଦ୍ର ଗର୍ଭସ୍ଥ ଅନେକ ମୂଲ୍ୟବାନ ଧାତବ ଖଣିଜ ଓ ଖଣିଜତୈଳ ଆହରଣ କରାଯାଏ ।

BSE Odisha 7th Class Geography Notes Chapter 3 ବାରିମଣ୍ଡଳ

ଉପକ୍ରମ :

• ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ମହାସାଗର, ସାଗର, ହ୍ରଦ, ନଦୀ, ହିମବାହ, ଭୂତଳ ଜଳ ଏବଂ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଜଳୀୟବାଷ୍ପକୁ। ନେଇ ପୃଥ‌ିବୀର ବାରିମଣ୍ଡଳ ଗଠିତ ।
• ଏହା ପ୍ରାୟ ୩୬ କୋଟି ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳଭାଗ ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ଓ ମଧୁର ଜଳ ଭାବରେ ବିଭକ୍ତ ।
• ମହାସାଗର, ସାଗର, ହ୍ରଦ ଆଦି ଲବଣାକ୍ତ ଜଳର ଉତ୍ସ ହୋଇଥିବାବେଳେ ପର୍ବତ ଶିଖରରେ ଥ‌ିବା ତୁଷାର ରାଶି, ନଦୀ, କୂଅ, ପୋଖରୀ, ଜଳୀୟବାଷ୍ପ, ଭୂତଳ ଜଳ ଇତ୍ୟାଦି ମଧୁରଜଳର ଉତ୍ସ ଅଟେ ।
• ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠର ସମୁଦାୟ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଶତକଡ଼ା ୭୧ ଭାଗ ଜଳଭାଗ।

ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଜଳର ଆବଣ୍ଟନ :

ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ମିଳୁଥିବା ମଧୁରଜଳ ଭୂତଳରେ ୦.୬୮%, ହ୍ରଦରେ ୦.୦୦୯%, ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ରୂପେ ୦.୦୦୧୯%, ନଦୀମାନଙ୍କରେ ୦,୦୦୦୧% ଏବଂ ତୁଷାର ରାଶିରେ ୨% ଭାଗ ମିଳିଥାଏ ।

ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ମିଳୁଥିବା ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ମଧୁର ଜଳର ପରିମାଣ ଶତକଡ଼ା ୦,୦୧୧ ଭାଗ । ମହାସାଗର ତଥା ସାଗର ଜଳର ଲବଣତା ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପ୍ରତି ୩୫ ଗ୍ରାମ୍ ।

୧ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଜଳରେ ଯେତେ ଗ୍ରାମ୍ ଲବଣ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଜଳର ଲବଣତା କୁହାଯାଏ ।

ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ :

• ଜଳ ହିଁ ଜୀବନ । ପୃଥ‌ିବୀରେ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ଜଳ କମ୍ ପରିମାଣରେ ମିଳୁଥିବାରୁ ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ପାଇଁ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ ତାରିଖକୁ ବିଶ୍ୱ ଜଳ ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

ଜଳଚକ୍ର :

• ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠସ୍ଥ ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଯାଏ । ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମେଘରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ବୃଷ୍ଟିପାତ, କରକାପାତ ଓ ତୁଷାରପାତ ଆଦି ବର୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ଏହି ଜଳ ପୃଥୁବୀପୃଷ୍ଠକୁ ଫେରିଆସେ । ଏହାକୁ ଜଳଚକ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ପୃଥ‌ିବୀର ମହାସାଗର ଓ ସାଗର :

ପୃଥ୍ବୀର ମହାସାଗର ଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ- ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର, ଆଙ୍ଗ୍‌ଲାଷ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗର, ଭାର ତ ମହାସାଗର, ଉତ୍ତର ମହାସାଗର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ମହାସାଗର ।

ପୃଥ‌ିବୀର ମୁଖ୍ୟ ମହାସାଗର ଓ ଏହାର ବିଶେଷତ୍ଵ :

ସାଗର :

ପୃଥ‌ିବୀରେ ଥିବା ସାଗରଗୁଡ଼ିକ ମହାସାଗରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଓ ଗଭୀରତାଠାରୁ ବହୁତ କମ୍ ।

ମୁଖ୍ୟ ସାଗର :

• ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ ସାଗର (ସର୍ବବୃହତ୍ ସାଗର)
• ଜାପାନ ସାଗର
• ଉତ୍ତର ସାଗର
• ଭୂମଧ୍ୟ ସାଗର
• ଲୋହିତ ସାଗର
• ପୀତ ସାଗର
• କାରିବିୟାନ୍ ସାଗର
• ଆରବ ସାଗର

ଦକ୍ଷିଣ ମହାସାଗର ବା କୁମେରୁ ମହାସାଗରଟି ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର, ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗର ଓ ଭାରତ ମହାସାଗର ଦକ୍ଷିତାଂଶକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

ମହାସାଗର ଓ ସାଗରତଳ :

• ସାଗର ତଳରେ ଗଭୀର ଖାତ, ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ, ଉଚ୍ଚଭୂମି, ପାହାଡ଼ ବା ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ଆଦି ଭୂମିରୂପ ରହିଛି ।
• ସାଗରକୂଳଠାରୁ ଅଳ୍ପ କିଛି ଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିମଜ୍ଜିତ ଗଡ଼ାଣିଆ ଭୂଭାଗକୁ ମହୀସୋପାନ କୁହାଯାଏ ।
• ମହୀସୋପାନର ଶେଷଭାଗରୁ ସମୁଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଅଧିକ ଢାଳୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଗଡ଼ାଣିଆ ସମୁଦ୍ରତଳକୁ ମହୀଢାଲୁ କୁହାଯାଏ ।
• ମହୀଢାଲୁର ନିଗ୍ନାଂଶରୁ ସମୁଦ୍ରତଳର ବିସ୍ତୃତ ଶଯ୍ୟାକୁ ମହାସାଗର ସମତଳ କୁହାଯାଏ ।
• ମହାସାଗର ଲବଣାକ୍ତ ଜଳରେ ସୋଡ଼ିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ସଲଫେଟ୍ ଓ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ସଲ୍‌ଫେଟ୍ ଆଦି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଓ ନଦୀମାନଙ୍କରୁ ଜଳପ୍ରବାହରେ ଆନୀତ ବିଭିନ୍ନ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ମିଶିବା ଫଳରେ ସମୁଦ୍ର ଜଳର ଲବଣତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।
• ସମୁଦ୍ର ଜଳର ତାପମାତ୍ରା ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳରେ ୨୫° ସେଲ୍‌ସିୟସ୍ ଓ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟ ୦° ସେଲ୍‌ସିୟସ୍ ହୋଇଥାଏ ।
• ସମୁଦ୍ର ଜଳ ସର୍ବଦା ଅସ୍ଥିର ଓ ଚଳନଶୀଳ ।
• ଉପସାଗରଗୁଡ଼ିକ ସାଗର ତୁଳନାରେ କମ୍ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ, ଅଗଭୀର ଓ ସ୍ଥଳଭାଗ ଦ୍ଵାରା ସୀମିତ । ଉଦାହରଣ : ପାରସ୍ୟ ଉପସାଗର, ବଙ୍ଗୋପସାଗର, କାମ୍ବେ ଉପସାଗର ।
• ବିଭିନ୍ନ ସାମୁଦ୍ରିକ ଉଦ୍ଭଦ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ଧ୍ବଂସାବଶେଷ ମହାସାଗର ତଳ ଅଂଶରେ ଜମାହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା କୋମଳ ପଙ୍କକୁ ସିନ୍ଧୁମଳ କୁହାଯାଏ ।
• କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଉଷ୍ମମଣ୍ଡଳରେ ସାଗର ଜଳର ଲବଣତା ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଥାଏ, ମାତ୍ର ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲବଣତା ହାର କମ୍ ।

ସାଗର ଜଳର ସଞ୍ଚାଳନ :

ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ସମୁଦ୍ର ଜଳର ସଞ୍ଚାଳନ ହୋଇଥାଏ ।

ସମୁଦ୍ର ଜଳ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାରରେ ସଞ୍ଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା- ତରଙ୍ଗ, ଜୁଆର ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ ।

ତରଙ୍ଗ :

• ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁର ଘର୍ଷଣ ଫଳରେ ସାଗର ପୃଷ୍ଠ ଜଳରେ ଭାଙ୍ଗ ପଡ଼ିଯାଏ । ଏହାକୁ ତରଙ୍ଗ ବା ଢେଉ କୁହାଯାଏ । ତରଙ୍ଗର ଗତି ଊର୍ଷକୁ ଓ ନିମ୍ନକୁ ହୋଇଥାଏ ।
• ତରଙ୍ଗର ଉଚ୍ଚତମ ଅଂଶକୁ ତରଙ୍ଗ ଶୀର୍ଷ ଓ ନିମ୍ନତମ ଅଂଶକୁ ତରଙ୍ଗ ପାଦ କୁହାଯାଏ । ପାଖାପାଖୁ ଅବସ୍ଥିତ ଦୁଇଟି ତରଙ୍ଗ ଶୀର୍ଷ ବା ତରଙ୍ଗ ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ତରଙ୍ଗ ପାଦଠାରୁ ତରଙ୍ଗ ଶୀର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚତାକୁ ତରଙ୍ଗର ଉଚ୍ଚତା କୁହାଯାଏ ।
• ସମୁଦ୍ର ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଝଡ଼ କିମ୍ବା ସମୁଦ୍ର ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ଭୂମିକମ୍ପ ଯୋଗୁ ବିରାଟ ତରଙ୍ଗମାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଭୂକମ୍ପ ଜନିତ ବିରାଟ ବିରାଟ ସାମୁଦ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ ବା ସୁନାମି ପ୍ରାୟ ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି ୭୦୦ କି.ମି. ବେଗରେ ଗତି କରି ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବଳ କ୍ଷତି ଘଟାଏ ।
• ୨୦୦୪ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସ ୨୬ ତାରିଖରେ ସୁନାମି ଯୋଗୁ ଭାରତର ଉପକୂଳ ତଥା ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜରେ ପ୍ରାୟ ୧୦, ୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ମୃତ ହେବା ସହ ଅନେକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ଘଟିଥିଲା ।

ଜୁଆର :

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠସ୍ଥ ସମୁଦ୍ର ଜଳପତ୍ତନରେ ନିୟମିତ ଉତ୍‌ଥାନ ଓ ପତନ ହୋଇଥାଏ । ଏପ୍ରକାର ଉତ୍‌ଥାନକୁ ଜୁଆର ଓ ପତନକୁ ଭଟ୍ଟା କୁହାଯାଏ ।

ଆବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ପୃଥ‌ିବୀର ଜଳରାଶିରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଜୁଆର ଓ ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ପରୋକ୍ଷ ଜୁଆର ହୋଇଥାଏ ।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଓ ପରୋକ୍ଷ ଜୁଆରର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ମହାସାଗର ଓ ସାଗର ଜଳରାଶିର ଜଳପତ୍ତନ ହ୍ରାସ ପାଇ ଭଟ୍ଟା ହୋଇଥାଏ ।
ପୂର୍ଣିମା ତିଥିରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ଯରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଅବସ୍ଥାନ ଏବଂ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପୃଥିବୀର ଏକପାର୍ଶ୍ଵ ରେ ଅବସ୍ଥାନ ଯୋଗୁ ଉଭୟର ମିଳିତ ଆକର୍ଷଣରେ ଗୁରୁ ଜୁଆର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ସେହିପରି କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଅଷ୍ଟମୀ ଓ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ସମକୋଣରେ ଅବସ୍ଥାନ ଯୋଗୁ ଲଘୁ ଜୁଆର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ଜୁଆର ଦ୍ବାରା ଅନେକ ଉପକାର ମିଳିଥାଏ :

ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ :

ସମୁଦ୍ରର ଏକ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ହେଉଥୁବା ଜଳପ୍ରବାହକୁ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ କୁହାଯାଏ ।

• ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
• ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ ଉଷ୍ଣ ସ୍ରୋତ ଓ ଶୀତଳ ସ୍ରୋତ ଭାବରେ ପ୍ରବାହିତ ।

• ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ଜଳବାୟୁ ବିଶେଷଭାବେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଇଉରୋପର ଜଗର ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଓ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ବ୍ୟାକ୍ ଏବଂ ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ନିଉଫାଉଣ୍ଡଲ୍ୟାଣ୍ଡ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମାଛଧରା କେନ୍ଦ୍ର ।

ପ୍ରବାଳ ସ୍ତୂପ :

• ଶଙ୍ଖ ଜାତୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବ ପ୍ରବାଳର ମୁତାବଶେଷ ଜମିରହି ହୁଙ୍କା ଆକାରରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ସାମୁଦ୍ରିକ ଭୂମିରୂପକୁ ପ୍ରବାଳ ସ୍ତୂପ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରବାଳ ସ୍ତୂପଗୁଡ଼ିକ ପାଖାପାଖୁ ରହିଲେ ପ୍ରବାଳ ବନ୍ଧ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ସେହିପରି ବୃତ୍ତାକାର ଭାବରେ ଖଣ୍ଡିତ ପ୍ରବାଳ ଘେରିବନ୍ଧ ‘ଆଟୋଲ୍’ ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
• ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ରେଟ୍ ବ୍ୟାରିଅର୍ ରିଫ୍ ଏକ ବୃହତ୍ ପ୍ରବାଳ ବନ୍ଧ ଅଟେ ।

ସାଗର ଓ ମହାସାଗରୀୟ ସମ୍ପଦ :

ସମୁଦ୍ର ଅମାପ ସମ୍ପଦର ଗନ୍ତାଘର । ମହାସାଗରୀୟ ସମ୍ପଦଗୁଡ଼ିକ ମାନବ ଜଗତର ଅଶେଷ କଲ୍ୟାଣ କରେ ।

କେତେକ ଭୌଗୋଳିକ ଶବ୍ଦାବଳୀ

• ଲବଣତା : ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଜଳରେ ଯେତେ ଗ୍ରାମର ଲବଣ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଜଳର ଲବଣତା କୁହାଯାଏ ।
• ଜଳଚକ୍ର : ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳ ଜଳୀୟବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଯାଏ, ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ମେଘରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଏବଂ ବର୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ଵାରା ଏହା ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ଫେରିଆସେ । ଜଳର ଏପ୍ରକାର ଚକ୍ରାକାର ଗତିକୁ ଜଳଚକ୍ର କୁହାଯାଏ ।
• ଉପଦ୍ୱୀପ : ଯେଉଁ ସ୍ଥଳଭାଗର ତିନି ପାର୍ଶ୍ୱ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଜଳଭାଗ ଦ୍ଵାରା ବେଷ୍ଟିତ ତାହାକୁ ଉପଦ୍ଵୀପ କୁହାଯାଏ ।
• ଉପସାଗର : ଯେଉଁ ଜଳଭାଗର ତିନି ପାର୍ଶ୍ୱ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥଳଭାଗ ଦ୍ଵାରା ପରିବେଷ୍ଟିତ, ତାହାକୁ ଉପସାଗର କୁହାଯାଏ ।
• ମହୀସୋପାନ : ସମୁଦ୍ର ଜଳ ଭିତରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିବା ସମୁଦ୍ରକୂଳଠାରୁ କିଛି ଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମହାଦେଶର ଅଳ୍ପ ଗଡ଼ାଣିଆ ଭୂଭାଗ ।
• ମହୀଢାଲୁ : ମହୀସୋପାନର ଶେଷଭାଗରୁ ଭୂମି ଅଧିକ ଢାଲୁ ହୋଇ ଗଭୀର ସମୁଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଲମ୍ବିଥୁବା ଅଞ୍ଚଳ ।
• ମହାସାଗର ସମତଳ : ମହୀଢାଲୁର ନିଗ୍ନାଂଶରୁ ସମୁଦ୍ର ତଳର ବିସ୍ତୃତ ଶଯ୍ୟା ।
• ସିନ୍ଧୁମଳ : ମହାସାଗର ତଳ ଅଂଶରେ ଜମା ହେଉଥିବା ସାମୁଦ୍ରିକ ଉଦ୍ଭଦ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ଧ୍ୱଂସାବଶେଷରୁ ସୃଷ୍ଟ କୋମଳ ପଙ୍କ ।
• ତରଙ୍ଗ : ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁର ଘର୍ଷଣ ଫଳରେ ସାଗର ପୃଷ୍ଠ ଜଳରେ ପଢ଼ୁଥ‌ିବା ଭାଙ୍ଗ ।
• ତରଙ୍ଗ ଶୀର୍ଷ : ତରଙ୍ଗର ଉଚ୍ଚତମ ଅଂଶ ।
• ତରଙ୍ଗ ପାଦ : ତରଙ୍ଗର ନିମ୍ନତମ ଅଂଶ ।

• ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ : ପାଖାପାଖୁ ଅବସ୍ଥିତ ଦୁଇଟି ତରଙ୍ଗ ଶୀର୍ଷ କିମ୍ବା ତରଙ୍ଗ ପାଦର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବ୍ୟବଧାନ ।
• ତରଙ୍ଗ ଉଚ୍ଚତା : ତରଙ୍ଗ ପାଦଠାରୁ ତରଙ୍ଗର ଶୀର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚତା ।
• ସୁନାମି : ମହାସାଗର ନିମ୍ନସ୍ଥ ଭୂଭାଗ ଅଭ୍ୟନ୍ତର ରେ ଭୂମିକମ୍ପ ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ବିରାଟ ସାମୁଦ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ ।
• ଜୁଆର : ସାମୁଦ୍ରିକ ଜଳର ଉତ୍‌ଥାନକୁ ଜୁଆର କୁହାଯାଏ ।
• ଭଟ୍ଟା : ସାମୁଦ୍ରିକ ଜଳର ପତନକୁ ଭଟ୍ଟା କୁହାଯାଏ ।
• ଗୁରୁ ଜୁଆର : ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଓ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିରେ ଜୁଆର । ଉଚ୍ଚ ହେଉଥ‌ିବା
• ଲଘୁ ଜୁଆର : କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଅଷ୍ଟମୀ ଓ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥିରେ ହେଉଥୁବା କମ୍ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଜୁଆର ।
• ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ : ସମୁଦ୍ରର ଏକ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ହେଉଥିବା ଜଳପ୍ରବାହ ।
• ଉଷ୍ଠ ସ୍ରୋତ : ବିଷୁବ ତଥା କ୍ରାନ୍ତି ଅଞ୍ଚଳରୁ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ଉଷ୍ଣ ଜଳରାଶି ।
• ଶୀତଳ ସ୍ରୋତ : ମେରୁ ତଥା ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରୁ ସମୁଦ୍ର ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ଶୀତଳ ଜଳରାଶି ।
• ପ୍ଲାଲ୍ଟଟନ୍ : ଶୀତଳ ସ୍ରୋତ ଓ ଉଷ୍ଠ ସ୍ରୋତର ମିଳନ ସ୍ଥଳରେ ଜମା ହେଉଥିବା ମାଛ ଖାଦ୍ୟ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ ।
• ପ୍ରବାଳ ସ୍ତୂପ : ପ୍ରବାଳମାନଙ୍କ ମୃତାବଶେଷରୁ ସୃଷ୍ଟ ହୁଙ୍କା ଆକାର ଭୂମିରୂପ ।
• ପ୍ରବାଳ ବନ୍ଧ : ପାଖାପାଖୁ କେତେକ ପ୍ରବାଳ ସ୍ତୂପ ପରସ୍ପର ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରାକୃତିକ ବନ୍ଧ ।
• ଆଟୋଲ : ବୃତ୍ତାକାର ଖଣ୍ଡିତ ପ୍ରବାଳ ଘେରିବନ୍ଧକୁ ଆଟୋଲ୍ କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 1 ପଦାର୍ଥ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 1 ପଦାର୍ଥ

Question 1.
ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
(a) ମୌଳିକ
(b) ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ
(c) ଥଶ୍ଚ ଓ ପରମାଣୁ
(d) ପ୍ରତୀକ ଓ ସଙ୍କେତ
(e) ଗଳନାଙ୍କ ଓ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ
Solution:

ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

Question 2.
ଅଧାତୁର ଚାରୋଟି ଭୌତିକ ଧମ ଲେଖ |
Solution:

• ଅଧାତୁ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ କଠିନ କିମ୍ବା ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହେ । ଅଧାତୁର ଔଜଲ୍ୟ ନ ଥାଏ ।
• ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକର ନମନୀୟତା ଓ ତନ୍ୟତା ଗୁଣ ନଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବାଡ଼େଇଲେ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ।
• ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକ କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ହାତକୁ ନରମ ଲାଗନ୍ତି । ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକର ଗଳନାଙ୍କ ଓ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କମ୍ ।
• ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ତାପ ଓ ବିଦ୍ୟୁତର କୁପରିବାହୀ, କେବଳ ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ ସୁପରିବାହୀ ଅଟେ ।

Question 3.
ଯୌଗିକ ଅଣୁର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।
Solution:

• ଯୌଗିକରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଏକଜାତୀୟ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଯୌଗିକର ଥ‌ିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ । କେତେକ ଯୌଗିକରେ ଥ‌ିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଆକାର ଓ ଓଜନ ଅନ୍ୟ ଯୌଗିକରେ ଥିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ବଡ଼ ଓ ଭାରୀ ।

Question 4.
ମିଶ୍ରଣର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।

• ମିଶ୍ରଣରେ ମିଶିଥିବା ଭପାଦାନଗୁଡିକ ସେକୋଣସି ଅନୁପାତରେ ମିଶିଥାଆନ୍ତି |
• ମିଶ୍ରଣରେ ଥ‌ିବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ନିଜସ୍ୱ ଧର୍ମ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ ।

Question 5.
ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।
Solution:

• ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ସମଜାତୀୟ ପରମାଣୁରେ ଗଢ଼ା ହୋଇଥାନ୍ତି ।
• ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହିତ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି, ଯୌଗିକ ଗଠନ କରନ୍ତି । ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।

Question 6.
ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଶେଶଦ୍ୱ ଲେଖ |
Solution:

• ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଓ ଆୟତନ ନ ଥାଏ । ମାତ୍ର ଏହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ । ଏହା ଆବଦ୍ଧ ପାତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ରହିଲେ ପାତ୍ରର ଆକାର ଧାରଣ କରେ ।
• ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ବ୍ୟାପିଯାଏ ।

Question 7.
ବିଳାନସମ୍ମତ କାରଣ ଲେଖ |
ଅମ୍ଳଜାନର ଆଣବିକ ସଙ୍କେତକୁ କାହିଁକି O₂, ଲେଖାଯାଏ ।

• ଅମ୍ଳଜାନର ପରମାଣୁ ମୁକ୍ତଭାବରେ ରହିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।
• ଏଣୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଦୁଇଟି କରି ପରମାଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଣୁ ଗଠନ କରନ୍ତି ।
• ଅମ୍ଳଜାନରେ ରହିଥିବା ଦୁଇଟି ପରମାଣୁର ସୂଚନା 2 ଦ୍ଵାରା ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଏ । ଏଣୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଆଣବିକ O₂ |

Question 8.
ରୁପାର ପ୍ରତୀକକୁ Ag ଲେଖାଯାଏ କାହିଁକି ?
Solution:

• ରୁପାର ଲାଟିନ୍ ନାମ ଆର୍ଜେଣ୍ଟମ (Argentum) । ଏହାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ନାମ ଲେଖିବା ପାଇଁ ଆର୍ଜେଣ୍ଟମର ପ୍ରଥମ ଓ ତୃତୀୟ ଅକ୍ଷର ଦୁଇଟିକୁ ଯୋଡ଼ାଯାଇ Ag ଲେଖାଯାଇଥାଏ ।
• Ag ରୁପାର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁକୁ ବୁଝାଉଥ‌ିବାରୁ ରୁପାକୁ Ag ଲେଖାଯାଏ ।

Question 9.
ବାୟୁକୁ ମିଶ୍ରଣ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?

• ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ ଯେକୌଣସି ପରିମାଣରେ ମିଶି ଯେଉଁ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
• ବାୟୁରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କେତେକ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ଧୂଳିକଣା ମିଶି ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ବାୟୁ ଏକ ମିଶ୍ରଣ ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ପଦାର୍ଥର _________ ଅବସ୍ଥାରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ, କିନ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ନ ଥାଏ |
(ii) ପଦାର୍ଥର _________ ଅବସ୍ଥାରେ କଣିକାଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାଇଣ୍ଟରିକ ଆକଗଣ ବଳ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ଥାଏ ।
(iii) ଯେଉଁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥର _________ ଗୁଡ଼ିକ ସହଧର୍ମୀ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମୌଳିକ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ବାୟୁ ଗୋଟିଏ _________ ପଦାର୍ଥ, କିନ୍ତୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ ।
(v) ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥରେ _________ ପ୍ରକାର ପରମାଣୁ ଥାଏ ।
(vi) ଧାତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ _________
(vii) ଅଧାତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ _________ ର ଗଳନାଙ୍କ ଉଚ୍ଚ ।
(viii) ଅଧାତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ _________ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ସୁପରିବହୀ ।
(ix) ପୋଟାସିୟମ୍‌ର ଲାଟିନ୍‌ ନାମ _________ |
(x) ଲୁହାର ଲାଟିନ୍ ନାମ _________ |
Solution:
(i) ତରଳ
(ii) ଗ୍ୟାସୀୟ
(iii) ପରମାଣୁ
(iv) ମିଶ୍ର
(v) ସମାନ
(vi) ପାରଦ
(vii) ଅଙ୍ଗାରକ
(viii)ଗ୍ରାଫାଇଟ୍
(ix) କାଲିୟମ୍
(x) ଫେରମ୍

II. ବାମପାର୍ଶ୍ଵର ସମ୍ପର୍କଦ୍ୱୟକୁ ଦେଖ୍ ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଅମ୍ଳଜାନ : ମୌଳିକ :: ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ : _________ |
(ii) ମୌଳିକ : ପରମାଣୁ :: ଯୌଗିକ : _________ |
(iii) ଲୁହା : ଫେରମ୍ :: ସୁନା : _________ |
(iv) ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ : Na :: ଦସ୍ତା : _________ |
(v) O : ପ୍ରତୀକ :: O₂, : _________ |
(vi) ଧାତୁ : ନମନୀୟ :: ଅଧାତୁ : _________ |
(vii) କଲିଚୂନ : CaO :: ଶମୀତଚୂନ : _________ |
Solution:
(i) ଯୌଗିକ
(ii) ଅଣୁ
(iii) ଆରମ୍ଭ
(iv) Zn
(v) ସଙ୍କେତ
(vi) ଭଙ୍ଗୁର
(vii) Ca(OH)₂

III. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ସମ୍ପର୍କ ବାଛି ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।
Solution:

IV. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) କାର୍ବନର ପ୍ରତୀକ _________ | (Au, Fe, C, Na)
(ii) ଗ୍ଲା କୋଡ୍‌ର ଆଣବିକ ସଂକେତ _________ | (C₂H₁₂O₆, C₁₂H₁₂O₁₂, C₆H₆O₁₂, C₁₂H₆O₁₂)
(iii) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ମୌଳିକ ଓ ଯୌଗିକମାନଙ୍କର _________ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । (ଅଣୁ, ପରମାଣୁ, ଅଣୁ ଓ ପରମାଣୁ, କୌଣସି ନୁହେଁ)
(iv) ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 115ଟି ମୌଳିକ ମଧ୍ୟରୁ _________ ଟି ମୌଳିକ ପ୍ରାକୃତିକ । (27, 112, 88, 90)
(v) ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ _________ ମିଶ୍ରଣ । (ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଚିନି ସରବତ୍, ଗ୍ଲୁକୋଜ୍, ଭିନେଗାର୍)
(vi) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଜୀବ ବସ୍ତୁରେ ସାଧାରଣତଃ _________ ଗୋଟି ମୌଳିକ ଅଧୂକ ପରିମାଣରେ ଥାଏ । (1, 2, 3, 4)
(vii) ଭୂତ୍ଵକ୍‌ରେ ଆଲୁମିନିୟମ୍‌ର ଶତକଡ଼ା ଅଂଶ _________ | (27, 47, 5, 8)
(viii) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ _________ ତରଳ ଆଧାତବ ମୌଳିକ । (ପାରଦ, ବ୍ରୋମିନ୍, ଗନ୍ଧକ, ସୀସା) ଗୋଟିଏ ଉପଧାତୁ ।
(ix) ନିମୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ _________ (ଅଙ୍ଗାର, ଲୁହା, ଆର୍ସେନିକ୍, ଯବକ୍ଷାରଜାନ)
(x) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ _________ ମୌଳିକ ଥାଏ । (ଉଦଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ, ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ସୋଡ଼ିୟମ୍)
Solution:
(i) C
(ii) C₆H₁₂,O₆
(iii) ଅଣୁ ଓ ପରମାଣୁ
(iv) 88
(v) ଚିନି ସରବତ୍
(vi) 4
(vii) 8
(viii) କ୍ରୋମିନ୍
(ix) ଆର୍ସେନିକ୍
(x) ଅମ୍ଳଜାନ

V. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ମୌଳିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ଅଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ଅବସ୍ଥା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ଯୌଗିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ପରମାଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ପଦାର୍ଥର କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ନିଜସ୍ବ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଏବଂ ଆୟତନ ନ ଥାଏ ।
(v) ପ୍ରାକୃତିକ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ ଆମ ପୃଥ‌ିବୀର ଭୃତ୍ବକ୍ ଗଠିତ ।
(vi) ସାଧାରଣ ଲୁଣର ସଂକେତ ହେଉଛି NaOH ।
(vii) ଭଦ୍ରଜାନର ଆଣବିକ ସଂକେତ N₂ |
(viii) ଗନ୍ଧକ ଏକମାତ୍ର ତରଳ ଅଧାତୁ ମୌଳିକ ଅଟେ ।
(ix) ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ସଂକେତ ସାହାଯ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ ।
(x) H₂SO₄ ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଏସିଡ଼ର ସଙ୍କେତ ଅଟେ ।
Solution:
(i) ଯୌଗିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ଅଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ଅବସ୍ଥା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତିନି ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ମୌଳିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ପରମାଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ପଦାର୍ଥର ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ନିଜସ୍ବ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଏବଂ ଆୟତନ ନଥାଏ ।
(v) ପ୍ରାକୃତିକ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ ଆମ ପୃଥ‌ିବୀର ଭୂତ୍ଵକ ଗଠିତ ।
(vi) ସାଧାରଣ ଲୁଣର ସଂକେତ ହେଉଛି NaCl ।
(vii) ଉଦ୍‌ଜାନର ଆଣବିକ ସଂକେତ H₂ ।
(viii)ବ୍ରୋମିନ୍ ଏକମାତ୍ର ତରଳ ଅଧାତୁ ମୌଳିକ ଅଟେ ।
(ix) ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ସଂକେତ ସାହାଯ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ ।
(x) H₂SO₄, ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ସଙ୍କେତ ଅଟେ ।

VI. ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଖରେ ଠିକ୍ ( ✓) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(କ) କେଉଁଟି ଏକ କୃତ୍ରିମ ପଦାର୍ଥ ?
(i) ଜଳ
(ii) କୋଲଲା
(iii) ମୃତ୍ତିକା
(iv) କାଗଜ
Solution:
(iv) କାଗଜ

(ଖ) କେଉଁଟି ଧାରକ ପାତ୍ରର ଆକାର ଅନୁସାରେ ବଦଳେ ?
(i) ଫଳରସ
(iii) କାଠ
(ii) କୋଇଲା
(iv) ପଥର
Solution:
(i) ଫଳରସ

(ଗ) ଜେଟ୍ ପ୍ଲେନ୍‌ରୁ ବାହାରୁଥିବା ଧୂଆଁ ସଂପର୍କରେ କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ?
(i) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଅଛି
(ii) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଅଛି
(iii) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓଜନ ଅଛି
(iv) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଓ ଓଜନ ଅଛି
Solution:
(iii) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓଜନ ଅଛି

(ଘ) କେଉ ପବାଥକୁ ସଦବା ଆଦଦ୍ଧ ପାତ୍ରରେ ରଖଦା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ |
(i) ଉଦ୍‌ଜାନ ଗ୍ୟାସ୍
(ii) କଳ
(iii) ସର୍ବତ
(iv) କିରୋସିନ୍
Solution:
(i) ଉଦ୍‌ଜାନ ଗ୍ୟାସ୍

(ଙ) ସେଲ୍‌ସିୟସ୍ ଏକକରେ ଜଳର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କେତେ ?
(i) 0°
(ii) 373°
(iii) 273°
(iv) 100°
Solution:
(iv) 100°

VII. ଅସଂପର୍କିତ ଶବ୍ଦଟିକୁ ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) କାଠ, କୋଇଲା, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ, ବାସନକୁସନ
(ଖ) ଲୁଣ, ଆମୋନିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍, ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ଦାନା, ଗନ୍ଧକର୍ପୂର
(ଗ) ଲୁହା, ସୀସା, ବ୍ରୋମିନ୍, ଦସ୍ତା
(ଘ) ଉଦ୍‌ଜାନ, ପାରଦ, ଅମ୍ଳଜାନ, କ୍ଲୋରିନ୍
(ଙ) ଅବକ୍ଷେପଣ, ଦହନ, ଉତ୍‌ବାହନ, ପରିସ୍ରବଣ
(କ) ବାସନକୁସନ
(ଗ) ବ୍ରୋମିନ୍

VIII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) କେଉଁଟି ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ମାତ୍ର ଅଦୃଶ୍ୟ ଅଟେ ?
(ii) ଜଳ ଓ ଆଲୋକ କେଉଁ ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(iii) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସାର ଓ କୀଟନାଶକ ଔଷଧ କି ପ୍ରକାର |
(iv) ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଭବ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(v) ଖଣିଜ ତୈଳ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(vi) କାଠ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(vii) ପେନସିଲ୍ ଓ କଲମ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(viii) ଜଳର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ’ଣ ନାହିଁ ?
(ix) ବାୟୁର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ’ଣ ନଥାଏ ?
(x) ରନ୍ଧନ ଗ୍ୟାସ୍ ସିଲିଣ୍ଡର ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ?
Solution:
(i) ବାୟୁ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ମାତ୍ର ଅଦୃଶ୍ୟ ଅଟେ ।
(ii) ଜଳ ଓ ଆଲୋକ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ।
(iii) ବିଭିନ୍ନ ସାର ଓ କୀଟନାଶକ ଔଷଧ କୃତ୍ରିମ ପଦାର୍ଥ ।
(iv) ବିଭିନ୍ନ ଉଭିଦ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ।
(v) ଖଣିଜ ତୈଳ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ।
(vi) କାଠ ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ |
(vii) ପେନସିଲ୍ ଓ କଲମ କୃତ୍ରିମ ପଦାର୍ଥ ।
(viii) ଜଳର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ନାହିଁ ।
(ix) ବାୟୁର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଓ ଆକୃତି ନଥାଏ ।
(x) ରନ୍ଧନ ଗ୍ୟାସ୍ ସିଲିଣ୍ଡର ମଧ୍ଯରେ ଗ୍ୟାସ୍ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 4 ତନ୍ତୁରୁ ବସ୍ତ୍ର Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 4 ତନ୍ତୁରୁ ବସ୍ତ୍ର

Question 1.
ପଶମ ଓ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ କି ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିଛି ?
Solution:
(i) ଉଭୟ ପଶମ ଓ ରେଶମ ତନ୍ତୁ କେତେକ ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରୁ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଲୋମରୁ ଉଲ୍ ବା ପଶମ ମିଳେ କିନ୍ତୁ ରେଶମ କୀଟର କୋଷାରୁ ସିଲ୍‌କ ବା ରେଶମ ମିଳେ ।
(iii) ପଶମ ତନ୍ତୁରୁ ତିଆରି ବସ୍ତ୍ର ଦେହକୁ ଉଷୁମ ଦେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଶୀତଦିନେ ପିନ୍ଧାଯାଏ । ରେଶମ ବସ୍ତ୍ର ସାଧାରଣଙ ଶାଢଛତା ଅନ୍ୟ ସମୟରେ ବିଶେପ କାଯ୍ୟକ୍ତମମାନକରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ |

Question 2.
ଚ୍ଚଭିଗତ ସଂକଟ ସମ୍ଵରେ ସଶିପ୍ତ ବିବରଣୀ ଦିଅ |
Solution:
(i) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ମେଣ୍ଢା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ତୃତୀୟ । ଆମ ଦେଶର ବହୁ ଲୋକ ପଶମ ଶିଳ୍ପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି ।
(ii) କିନ୍ତୁ ପଶମ ତନ୍ତୁରୁ ପଶମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସମୟରେ ତନ୍ତୁକୁ ପରିଷ୍କାର କରିବା, ପୃଥକ୍ କରି ସଜାଇବା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଛୋଟ ଲୋମକୁ ଅଲଗା କରି ଶୁଖାଇବା ସମୟରେ ଏଥରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଆନ୍ତାକ୍ସ ନାମକ ବୀଜାଣୁ ଦ୍ଵାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେବାର ବହୁ ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ । ଏହି ବୀଜାଣୁ ଗୁରୁତର ରକ୍ତଜନିତ ରୋଗର କାରଣ
ଅଟେ ।

Question 3.
‘ରେଶମ ପଥ’ କ’ଣ ? ଏହାର ଏପରି ନାମକରଣ କାହିଁକି କରାଯାଇଛି ?
Solution:
(i) ରେଶମର ଆବିଷ୍କାର ପ୍ରଥମେ ଚୀନ୍ ଦେଶରେ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଏକ ପୁରାତନ ଚୀନ୍ ଲୋକକଥା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜା ହୁଆଙ୍ଗ୍ -ଟି ଥରେ ତାଙ୍କ ବଗିଚାରେ ତୁତ୍ ଗଛର ପତ୍ର ନଷ୍ଟ ହେବାର କାରଣ ଅନ୍ଵେଷଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ପରିଚାରକାଙ୍କଠାରୁ ଜାଣିଲେ ଯେ ଏକ ପ୍ରକାର ଧଳା କୀଟ ଏହାକୁ ଖାଇଛନ୍ତି । (ii) ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ସେ ଜାଣିଲେ ସେମାନେ ଏକ ଚିକ୍‌କିଆ ବାହାରୁଛି । ଏହାପରେ ଚୀନ୍‌ରେ ରେଶମ ଶିଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି । ପରେ ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରେଶମ ପୋକର ଜୀବନ ଚକ୍ର ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଅ ।

Question 4.
କୋଷା ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି ଓ ସେଥୁରୁ କିଛି ସୂତା ହେଲା ।
Solution:

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) __________ ଓ __________ ଲୋମରୁ ପଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ ।
(ii) __________ ଓ __________ ର ଲୋହି ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଙ୍କ ଠାରୁ ଉନ୍ନତମାନର ପଶମ ମିଳେ ।
(iii) ପରିଷ୍କାର କରିବାଦ୍ୱାରା ଚର୍ମ ଓ ଲୋମରେ ଲାଗିଥିବା ଧୂଳି, __________ ଓ __________ ପଦାର୍ଥ ସବୁ ବାହାରିଯାଏ ।
(iv) ସୂତା କାଟିବା ପରେ ଲମ୍ବା ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ __________ ବୁଣା ପାଇଁ ଏବଂ ଛୋଟ ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ __________ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(v) ଓଡ଼ିଶାରେ ତୁତ୍ଵକୁ __________ ଓ ଟସରକୁ __________ କହନ୍ତି |
Solution:
(i) ନରମ, ପତଳା
(ii) ରାଜସ୍ଥାନ, ପଞ୍ଜାବ
(iii) ମଳି, ତେଲିଆ
(iv) ସ୍ଟ୍ରେଟର, ଲୁଗା
(v) ପାଟ, ମଠା

II. ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଶବ୍ଦଦ୍ୱୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
(i) ଟସର : ମଠା :: ତୁତ : __________
(ii) କୋଷା : ରେଶମ :: ଲୋମ : __________
(iii) ଇରି : ଏଣ୍ଡି :: ମୁଗା : __________
(iv) ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ : ମେଣ୍ଢା :: ଦକ୍ଷିଣଆଫ୍ରିକା : __________
(v) ହିମାଳୟ : ଚମରିଗାଈ :: ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର : __________
(vi) ମେଣ୍ଢା : ଘାସପତ୍ର :: ରେଶମ ପୋକ : __________
Solution:
(i) ପାଟ,
(ii) ପଶମ,
(iii) ମୁଗା,
(iv) ଲାମା ବା ଆଲ୍ ପାକା,
(v) ଅଙ୍ଗୋରା ଛେଳି,
(vi) ତୁତ୍‌ତ୍ର

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ପଶମ ଓ ରେଶମ ତନ୍ତୁ କେତେକ __________ ଙ୍କ ଠାରୁ ମିଳିଥାଏ । (ପ୍ରାଣୀ, ଉଭିଦ, ଝୋଟ, ନଡ଼ିଆକତା)
(ii) ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରର ଶାଲ୍ ପଶମ __________ ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥାଏ । (ନାଲି, ବାଖାଲ୍ସାଲ୍, ମାରି, ଲୋହି)
(iii) କାଶ୍ମୀର __________ ର ଲୋମରୁ ‘ପଶ୍ଚିମିନା ଶାଲ୍’ ତିଆରି ହୁଏ । (ମେଣ୍ଢା, ଛେଳି, ଓଟ, ଲାମା)
(iv) __________ ର ଲାମା ଓ ଆଲ୍‌ପାକା ଲୋମରୁ ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । (ଲଦାଖ ଅଞ୍ଚଳ, ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀର, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ଗୁଜରାଟ)
(v) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ __________
( ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଚୀନ୍, ଭାରତ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା)
(vi) ମେଣ୍ଢା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ପୃଥ‌ିବୀରେ __________ । (ପ୍ରଥମ, ଦ୍ୱିତୀୟ, ତୃତୀୟ, ଚତୁର୍ଥ)
(vii) ଅଣ୍ଡାରୁ ଜାତ __________ କୁ ରେଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ । (ଲାର୍ଭା, ପ୍ୟୁପା, ମଥ୍, କୋଷା)
(viii)ରେଶମ ପୋକର __________ ରୁ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ । (ଲାର୍ଭା, ପ୍ୟୁପା, କୋଷା, ମଥ୍)
(ix) ଆମ ଦେଶରେ __________ ରେଶମ କୀଟଠାରୁ ଅଧିକ ରେଶମ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ । (ଏଣ୍ଡି, ତୁତ୍, ମୁଗା, ଟସର) ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ।
(x) ରେଶମ ତନ୍ତୁ __________ (ଶ୍ଵେତସାର, ସ୍ନେହସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର, ଜୀବସାର)

Solution:
(i) ପ୍ରାଣୀ
(ii) ବାଖାଲ୍
(iii) ଛେଳି
(iv) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା
(v) ଚୀନ୍
(vi) ତୃତୀୟ
(vii) ଲାଭା
(viii) କୋଶା
(ix) ତୁତ୍
(x) ପୁଷ୍ଟିସାର

IV. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ମିଳାଅ ।

V. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ମାଈ ରେଶମ ପୋକ ଅଣ୍ଡାରୁ ଜାତ ଲାର୍ଭାକୁ ପଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ମେଣ୍ଢାପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ପ୍ରଥମ ।
(iii) ମେଣ୍ଢାର ମୋଟା ଲୋମରୁ ଭଲ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ ।
(iv) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ସବୁଠାରୁ ଆଗରେ ।
(v) ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ପଞ୍ଜାବରେ ମାରୱାରି ଓ ପତନଦି ଜାତିର ମେଣ୍ଢା ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।
Solution:
(i) ମାଈ ରେଶମ ପୋକ ଅଣ୍ଡାରୁ ଜାତ ଲାର୍ଭାକୁ ରେଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ମେଣ୍ଢାପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନର ସ୍ଥାନ ପ୍ରଥମ ।
(iii) ମେଣ୍ଢାର ମୋଟା ଲୋମରୁ ଭଲ ପଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ ।
(iv) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନ୍ ସବୁଠାରୁ ଆଗରେ ।
(v) ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ପଞ୍ଜାବରେ ଲୋହି ଓ ନାଲି ଜାତିର ମେଣ୍ଢା ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।

VI. ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଠାରୁ ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରର ଶାଲ୍ ପଶମ ମିଳିଥାଏ ?
(i) ବାଖାଲ୍ସାଲ
(ii) ନାଲି
(iii) ମାରୱାର
(iv) ଲୋହି
Solution:
(i) ବାଖାଲ୍ସାଲ

(ଖ) ଗୁଜରାଟର ମୋଟା ପଶମ କେଉଁ ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ?
(i) ପତନୱାଦି
(ii) ମାରୱାରି
(iii) ଲୋହି
(iv) ନଡ଼ିଆ କତା
Solution:
(ii) ମାରୱାରି

(ଘ) କେଉଁ ଉପାଦାନରୁ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ?
(i) ସେହପାଉ
(ii) ପୁଷ୍ଟିସାର
(iii) ଶେଷପାର
(iv) କାଦସାର
Solution:
(ii) ପୁଷ୍ଟିସାର

(ଙ) କେଉଁ ରେଶମ କୀଟଠାରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଅଧିକ ରେଶମ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ?
(i) ଏଣ୍ଡି
(ii) ଟସର
(iii) ଶ୍ଵେତସାର
(iv) ଜୀବସାର
Solution:
(ii) ଟସର

(ଚ) ପୃଥ‌ିବୀରେ ମେଣ୍ଢା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ କେତେ ?
(i) ପ୍ରଥମ
(ii) ଦ୍ବିତୀୟ
(iii) ତୃତୀୟ
(iv) ଚତୁର୍ଥ
Solution:
(iii) ତୃତୀୟ

(ଛ) କାହାର ଲୋମରୁ ଲଦାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ପଶମ ମିଳେ ?
(i) ଓଟ
(ii) ଛେଳି
(iii) ଚମରୀ ଗାଈ
(iv) ମେଣ୍ଢା
Solution:
(iii) ଚମରୀ ଗାଈ

(ଜ) କେଉଁ ଦେଶ ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ମେଣ୍ଡା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଥମ ?
(i) ଭାରତ
(ii) ଚୀନ୍
(iii) ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ
(iv) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା
Solution:
(ii) ଚୀନ୍

(ଝ) କେଉଁଥିରୁ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୁଏ ?
(i) ଲାର୍ଭା
(ii) ପ୍ୟୁପା
(iii) କୋଷା
(iv) ମଥ
Solution:
(iii) କୋଷା

(ଞ) ରେଶମ ପୋକର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାକୁ ରେଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଲାର୍ଭା
(ii) ପ୍ୟୁପା
(iii) କୋଷା
(iv) ମଥ
Solution:
(i) ଲାର୍ଭା

VII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) କେଉଁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପାଖରୁ ପଶମ ମିଳେ ?
(ii) କେଉଁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରୁ ରେଶମ ମିଳେ ?
(iii) ରେଶମ ଓ ପଶମ କି ପ୍ରକାର ତନ୍ତୁ ?
(iv) ଅଘୋରା ପଶମ କେଉଁ ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ?
(v) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେଉଁ ଦେଶ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପ୍ରଥମ ?
(vi) ପଶମିନା ଶାଲ କାହା ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୁଏ ?
(vii) ଚମରୀ ଗାଈ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(viii)ପଶମ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(ix) ରେଶମ କୀଟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(x) କେଉଁ ରେଶମ କୀଟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଧ‌ିକ ଚାଷ କରାଯାଏ ?
Solution:
(i) ମେଣ୍ଢା, ଛେଳି, ଚମରୀଗାଈ, ଓଟ, ଲାମା ଓ ଆଲ୍‌କା, ମିଙ୍କ, ବିଭର ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପାଖରୁ ପଶମ ମିଳେ ।
(ii) ରେଶମକୀଟ, ଏଣ୍ଡୀ ରେଶମକୀଟ, ଟସର ରେଶମକୀଟ, ମୁଗା ରେଶମକୀଟ ପାଖରୁ ରେଶମ ମିଳେ ।
(iii) ରେଶମ ଓ ପଶମ ପ୍ରାଣୀଜ ତନ୍ତୁ ।
(iv) ଅଙ୍ଗୋରା ପଶମ ଅଙ୍ଗୋରା ଛେଳିର ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ।
(v) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପ୍ରଥମ ।
(vi) ପଶମିନା ଶାଲ କାଶ୍ମୀର ଛେଳି ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୁଏ ।
(vii) ଚମରୀ ଗାଈ ଲାଦାଖ ଓ ତିବ୍ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।
(viii)ପଶମ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(ix) ରେଶମ କୀଟକୁ ଲାର୍ଭା କୁହାଯାଏ ।
(x) ତୁତ୍ ରେଶମ କୀଟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଧ‌ିକ ଚାଷ କରାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

Question 1.
ଲବଣ କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଦୁଇଟି ଲବଣର ନାମ ସହ ତାର ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଭଦାହରଣ ସହପ – ସୋଡିୟମ୍ ହାଲତ୍ରୋକ୍ସାଲତ୍ ଓ ଲବଣାମ୍ଳର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରଯା ଘଟି ସୋଣିୟ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଲବଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(iii) ଦୁଇଟି ଲବଣର ନାମ ହେଲା – ଖାଇବା ଲୁଣ ଓ ଫିଟିକିରି । ଖାଇବା ଲୁଣକୁ ଖାଦ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଫିଟିକିରିଦ୍ଵାରା ଜଳକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ କରାଯାଏ ।

Question 2.
ବିଜ୍ଞାନାଗାରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅମ୍ଳ ଓ ଦୁକଟି ଶ୍ଵାରକର ନାପ ଲେଖ |
Solution:
(i) ବିଜ୍ଞାନାଗାରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅମ୍ଳ ହେଲା – ଗନ୍ଧକାମ୍ଳ (H₂SO₄ ) ଓ ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ (HNO₃) ।
(ii) ବିଜ୍ଞାନାଗାରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୁଇଟି କ୍ଷାରକ ହେଲା ସୋଡ଼ିୟମ୍ ହାଇଡ୍ରୋକ୍‌ସାଇଡ୍ (NaOH) ପୋଟାସିୟମ୍ ହାଇଡ୍ରୋକ୍‌ସାଇଡ୍ (KOH) ।

Question 3.
ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଲବଣର ହଇଟି ବ୍ୟବହ୍ୱାର ଲେଖା |
Solution:
(i) ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଲବଣକୁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ii) କୃତ୍ରିମ ରବର ତିଆରିରେ, ରଙ୍ଗ ଓ କାଗଜ କାରଖାନାରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

Question 4.
ଲଦଣାମ୍ଳର ଦୁଲଟି ଟିଣେଶ୍ଶ ଲେଖ |
Solution:
(i) ଲବଣାମ୍ଳ କୌଣସି ଅମ୍ଳୀୟ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନାହିଁ ।
(ii) ଆମ ପାକସ୍ଥଳୀରେ ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ପାଇଁ ଝରୁଥ‌ିବା ପାଚକ ରସରେ ଲବଣାମ୍ଳ ଥାଏ । ଏହାର ପରିମାଣ ଅଧ୍ଵ ହେଲେ, ପେଟରେ ରୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

Question 5.
ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ସହ ଅମ୍ଳର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟିଲେ କଣ ହୁଏ ?
Solution:
(i) ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ସହିତ ଅମ୍ଳର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟିଲେ ଧାତବ ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ii) ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଚୂନ ସହ ଲବଣାସ୍କର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଓ ଜଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । CaO + 2HCl = CaCl₂ + H₂O

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :
(i) ଅମ୍ଳ ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ _________ ରୁ ଆସିଅଛି ।
(ii) କୌଣସି ପଦାର୍ଥର ଅମ୍ଳୀୟ କିମ୍ବା କ୍ଷାରୀୟ ଗୁଣକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ _________ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଲିଟ୍ମସ _________ ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ।
(iv) ହଳଦୀଗୁଣ୍ଡ କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ମିଶିଲେ ଦ୍ରବଣର ରଙ୍ଗ ବଦଳି, _________ ହୋଇଯାଏ ।
(v) ବର୍ଷା ଜଳରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଅମ୍ଳ ଥିଲେ, ଏହାକୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
Solution:
(i) ଆସିଡ଼ସ୍
(ii) ସୂଚକ
(iii) ଲାଇକେନ୍
(iv) ନାଲି
(v) ଅମ୍ଳବର୍ଷା

II. ପ୍ରଥମ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦଟି ଲେଖ ।
(i) ମନୁଷ୍ୟ ପାକସ୍ଥଳୀ : ଲବଣାମ୍ଳ :: ମଦ୍ମମାଛି : _________
(ii) ତେନ୍ତୁଳି : ଟାର୍‌ଟାରିକ୍ ଅମ୍ଳ :: ଦହି : _________
(iii) ସାବୁନ ପାଣି : କ୍ଷାରକ :: ପାତିତ ଜଳ : _________
(iv) ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍‌ ନାଲି : ଅମ୍ଳ :: ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍‌କୁ ନୀଳ : _________
(v) ସ୍ନେହସାର : ସ୍ନେହାମ୍ଳ :: ପୁଷ୍ଟିସାର : _________
Solution:
(i) ଫରମିକ୍ ଅମ୍ଳ,
(ii) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ,
(iii) ପ୍ରଶମିତ ଦ୍ରବଣ,
(iv) କ୍ଷାରକ,
(v) ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନୀଳ ଲିଟ୍ସ୍ କାଗଜ ବୁଡ଼ାଇଲେ _________ ରଙ୍ଗ ହୁଏ । (ନାଲି, ନୀଳ, ସବୁଜ, ହଳଦିଆ)
(ii) କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନାଲି ଲିଟ୍ସ୍ କାଗଜ ବୁଡ଼ାଇଲେ _________ ରଙ୍ଗ ହୁଏ । (ନାଲି, ନୀଳ, ସବୁଜ, ହଳଦିଆ)
(iii) ସାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ _________ | (ବାଇଗଣ, ଅଁଳା, ଅଙ୍ଗୁର, କମଳାଲେମ୍ବୁ)
(iv) _________ ଏକ ସୂଚକ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ । (ଅଙ୍ଗୁର, ମନ୍ଦାରଫୁଲ, ଚିନି, କମଳାରସ)
(v) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଅମ୍ଳ କିମ୍ବା କ୍ଷାରକ ନୁହେଁ, ତାହାକୁ _________ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । (ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ, ଅମ୍ଳୀୟ ପଦାର୍ଥ, କ୍ଷାରୀୟ ପଦାର୍ଥ, ଭୌତିକ ପଦାର୍ଥ )
(vi) ବଦହଜମ ଖାଦ୍ୟକୁ _________ ପ୍ରଶମିତ କରାଏ । ( ଖାଇବାସୋଡ଼ା ଦ୍ରବଣ, ପ୍ରତିଅମ୍ଳ, କ୍ଷାର, ଅମ୍ଳ)
(vii) ଶରୀରର ଆକୃତି, ଉଚ୍ଚତା, ଆଖର ରଙ୍ଗ ପ୍ରଭୃତିକୁ _________ (DNA, RNA, ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ, ସ୍ନେହାମ୍ଳ)
Solution:
(i) ନାଲି
(ii) ନୀଳ
(iii) କମଳାଲେମ୍ବୁ
(iv) ମନ୍ଦାରଫୁଲ
(v) ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ
(vi) ପ୍ରତିଅମ୍ଳ
(vi) DNA

IV. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ମିଳାଅ ।

V. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ବ୍ୟବହୃତ ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଅମ୍ଳ ନାଲି ଲିଟ୍ରମସ୍‌କୁ ନୀଳ କରେ ।
(iii) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଶମିତ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ
(iv) ଅକ୍‌ଲିକ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ କଞ୍ଚାଆମ୍ବ ଅଟେ ।
(v) ଆମ ପାକସ୍ଥଳୀରେ ଥିବା ସ୍ନେହାମ୍ଳ ଖାଦ୍ୟ ହଜମରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
Solution:
(i) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ବ୍ୟବହୃତ ପଦାର୍ଥକୁ ସୂଚକ କୁହାଯାଏ ।
(ii) କ୍ଷାରକ ନାଲି ଲିଟମସ୍‌ ନୀଳ କରେ ।
(iii) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଶମନୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ଅକ୍‌ଲିକ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ ପାଳଙ୍ଗଶାଗ ଅଟେ ।
(v) ଆମ ପାକସ୍ଥଳୀରେ ଥ‌ିବା ଲବଣାମ୍ଳ ଖାଦ୍ୟ ହଜମରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

VI. ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଖରେ ଠିକ୍ (✓) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(କ) ଆମେ ପିଉଥ‌ିବା ସୋଡ଼ାପାଣିରେ କ’ଣ ଥାଏ ?
(i) ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(ii) ସାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ
(iii) ଲେମ୍ବୁରସ
(iv) କାର୍ବୋନିକ୍ ଅମ୍ଳ
Solution:
(iv) କାର୍ବୋନିକ୍ ଅମ୍ଳ

(ଖ) କାହାଦ୍ଵାରା ଫରମିକ୍ ଅମ୍ଳ ପ୍ରଶମିତ ହୁଏ ?
(i) ଏମୋନିୟମ୍
(ii) କାଲାମିନ୍
(iii) ଲବଣାମ୍ଳ
(iv) ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ
Solution:
(ii) କାଲାମିନ୍

(ଗ) କେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ମନ୍ଦାର ଦ୍ରବଣ ମିଶିଲେ ରଙ୍ଗ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ ?
(i) ସୋଡ଼ାପାଣି
(ii) ଚିନିପାଣି
(iii) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(iv) ସାମ୍ପୋ
Solution:
(ii) ଚିନିପାଣି

(ଘ) କାହାଦ୍ଵାରା ବଦଳଜମି ପ୍ରଶମିତ ହୁଏ ?
(i) ଲେମ୍ବୁରସ
(ii) ଭିନେଗାର
(iii) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା
(iv) ଲୁଣପାଣି
Solution:
(iii) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା

(ଙ) ଆମେ ଖାଉଥ‌ିବା କେଉଁ ଖାଦ୍ୟରେ ଅମ୍ଳ ନ ଥାଏ ?
(i) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା
(ii) ଦହି
(iii) ବିଲାତି ବାଇଗଣ
(iv) ଲେମ୍ବୁ
Solution:
(i) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା

VII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ଖଟା ଲାଗୁଥିବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
(ii) ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସର ନାମ କ’ଣ ?
(iii) କ୍ଷାରିଆ ଲାଗୁଥୁବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
(iv) ଆମ ଶରୀରର କୋଷରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳର ନାମ ଲେଖ ।
(v) ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ଲିଟମସର ରଙ୍ଗ ବଦଳେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(vi) ଲେମ୍ବୁରସରେ ନାଲି ଓ ନୀଳ ଲିଟମସ ବୁଡ଼ାଇଲେ କେଉଁ ରଙ୍ଗ ହେବ ?
(vii) କେଉଁଥରେ ଅକ୍‌ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ ଥାଏ ?
(viii)କମଳା ଓ ଲେମ୍ବୁରେ କେଉଁ ଅମ୍ଳ ଥାଏ ?
(ix) ଆସକର୍‌ବିକ୍ ଅମ୍ଳ କେଉଁଥରେ ଥାଏ ?
(x) ଟାର୍‌ଟାରିକ୍ ଅମ୍ଳ କେଉଁଥିରେ ଥାଏ ?
Solution:
(i) ଭିନେଗାର, ଦହି ଖଟା ଲାଗୁଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥ ଅଟେ ।
(ii) ଭିନେଗାର ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ ।
(iii) କ୍ଷାରିଆ ଲାଗୁଥୁବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥ ହେଲା – ଚୂନପାଣି, ସୋଡ଼ିୟମ ଅକ୍ସାଇଡ ।
(iv) ଆମ ଶରୀରର କୋଷରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳର ନାମ—ଡିଅକ୍‌ସି ରାଇବୋ ନ୍ୟୁକ୍ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ ।
(v) ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ଲିଟମସର ରଙ୍ଗ ବଦଳେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ପ୍ରଶମିତ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ ।
(vi) ଲେମ୍ବୁରସରେ ନାଲି ଓ ନୀଳ ଲିଟମସ ବୁଡ଼ାଇଲେ ନୀଳ, ନାଲି ଲିଟମସ ରଙ୍ଗ ହେବ ଓ ନାଲି ଲିଟମସ ନାଲି ରଙ୍ଗ ରହିବ ।
(vii) ପାଳଙ୍ଗ ଶାଗରେ ଅକ୍‌ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ ଥାଏ
(viii)କମଳା ଓ ଲେମ୍ବୁରେ ସାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ ଥାଏ ।
(ix) ଆସକର୍‌ବିକ୍ ଅମ୍ଳ ଅଁଳାରେ ଥାଏ ।
(x) ଟାର୍‌ଟାରିକ୍ ଅମ୍ଳ ତେନ୍ତୁଳି, ଅଙ୍ଗୁର, କଞ୍ଚାଆମ୍ବରେ ଥାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 5 ପୋଷଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 5 ପୋଷଣ

Question 1.
ଆମିବାର ପୋଷଣ କ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଆମିବା ଏକ ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ । ଏହାକୁ ଖାଲି ଆଖୁରେ ଦେଖୁହୁଏ ନାହିଁ । ଅଣୁବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଦେଖୁହୁଏ ।
(ii) ଏହାର ଶରୀର ଏକ ପତଳା ଆବରଣଦ୍ବାରା ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇ ରହିଛି । ଏହାର ଶରୀର ଭିତରେ ବଡ଼ ଗୋଲାକାର ନ୍ୟଷ୍ଟି ଅଛି । ଅନେକ ଛୋଟ ଛୋଟ ଗୋଲାକାର ପାଣିଫୋଟକା ପରି ରସଧାନୀ ଅଛି ।
(iii) ଆମିବା ନିଜ ଶରୀରକୁ ସବୁବେଳେ ବଦଳଉଥାଏ । ସେ ନିଜ ଶରୀରର ଆକାର ଛୋଟ କରି ଦୁଇଟି କୂଟପାଦ ବାହାର କରି ରହିଥାଏ । ଆମିବା ଛୋଟ ଛୋଟ କୀଟ ସବୁ ଖାଇଥାଏ ।
(iv) ଆମିବା ଖାଦ୍ୟ ଦେଖିଲାମାତ୍ରେ ନିଜ ଶରୀରରୁ ଦୁଇଟି କୂଟପାଦ ବାହାର କରି ଖାଦ୍ୟର ଚାରିପଟେ ଗୁଡ଼ାଇ ଦିଏ । ତା’ପରେ ଖାଦ୍ୟକୁ ଶରୀର ଭିତରକୁ ନେଇଯାଏ ।
(v) ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଶରୀର ଭିତରେ ଥ‌ିବା ରସଧାନୀରେ ରହେ । ରସଧାନୀରୁ ପାଚକରସ ନିର୍ଗତ ହେବା ଫଳରେ ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ହୋଇଯାଏ ବା ଖାଦ୍ୟର ସରଳୀକରଣ ହୋଇଥାଏ । ତା’ ପରେ ଏହାର ଆତ୍ମକରଣ ହୁଏ ।
(vi) ଏହିପରି ଖାଦ୍ୟ ଶୋଷିତ ହେବା ଫଳରେ ତା’ର ଶରୀରର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।

Question 1.
ଜିଭରେ ଥ‌ିବା ସ୍ଵାଦ ମୁକୁଳଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥାନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଜିଭର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ମିଠା ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।
(ii) ଅଗ୍ରଭାଗରୁ ଟିକିଏ ପଛରେ ଲୁଣି ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।
(iii) ପଶ୍ଚାତ୍ ଭାଗରେ ପିତା ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।
(iv) ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଖଟା ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।

Question 2.
ତାରା ମାଛର ପୋଷଣ କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Solution:
(i) ତାରା ମାଛର ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ।
(ii) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକାର ବହିଃ ଆବରଣ କଠିନ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍‌ରେ ଗଢ଼ା ।
(iii) ସେମାନଙ୍କ କଅଁଳ ମାଂସଳ ଦେହ ଗୋଟିଏ ମୋଟା ଖୋଳପା ଦ୍ଵାରା ଆବୃତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଯେତେବେଳେ ଖୋଳପା ଭିତରୁ ବାହାରି ଥାଆନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାରାମାଛ ନିଜର ପାକସ୍ଥଳୀକୁ ବାହାରକୁ କାଢ଼ିଆଣି ସେମାନଙ୍କ କଅଁଳ ମାଂସକୁ ଖାଇଥାଏ ।

Question 3.
ଭିଲି କ’ଣ ? ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:
(i) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଭିତରପଟ ଆବରଣରେ ଆଙ୍ଗୁଳିପରି ଉଠିଥ‌ିବା ଅଂଶକୁ ଭିଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଭିଲିରେ ଥିବା ରକ୍ତକଣିକା ନଳୀଦ୍ବାରା ଖାଦ୍ୟସାର ଶୋସିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question 4.
ଉଭିଦ କିପରି ଶ୍ଵେତସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ?
(i) ସବୁଜ ଉଭିଦ ଆଲୋକଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକ ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ନିଜ କୋଷର ହରିତ୍‌ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।

Question 5.
ଲାଳଗ୍ରନ୍ଥିର ଅବସ୍ଥିତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଲାଲଗୃଚ୍ଚିଗୁଣିକ କିଭତକେ ଥାଏ |
(ii) ଲାଳଗ୍ରନ୍ଥିରୁ ନିର୍ଗତ ଲାଳ ଶ୍ୱେତସାର ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ହଜମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଲାଳ ଖାଦ୍ୟ ସହିତ ମିଶିଥ‌ିବାରୁ ସହଜରେ ଗିଳି ହୁଏ ।

Question 6.
ପାଚକ ତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Solution:
ପାଚକତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବ୍ରେଲା
(i) ଖାଦ୍ୟଗ୍ରହଣ
(ii) ପଚନ
(iii) ବିଶୋଷଣ
(iv) ନିଷ୍କାସନ

Question 7.
ମନୁଷ୍ୟ ଜିହ୍ଵାର ଏକ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରି ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କର ।
Solution:

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଉଭିଦ ନିଜ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ଧ୍ର __________ ଦେଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ସଂଗ୍ରହ କରେ ।
(ii) __________ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ।
(iii) ମଣ୍ଡଦ ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ __________ ବର୍ଷ ଧାରଣ କରେ ।
(iv) ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରାୟ __________ ଅଂଶ ଯବଶାରଳାନ ଅନ୍ତି |
(v) __________ ଦ୍ୱାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଲଭ ଯବଶରକାନ ବିତନେ ହେଲାଆଏ |
(vi) ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପିମାନଙ୍କୁ __________ କୁହାଯାଏ ।
(vii) ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ କବକରୁ __________ ନାମକ ପ୍ରତିଜୀବୀ ମିଳିଥାଏ ।
(viii)ଲାଇକେର ବଂଶବିସ୍ତାର __________ ଦ୍ଵାରା ହୋଇଥାଏ ।
(ix) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଖୋଳପାର ମୁଖ୍ୟ __________ |
(x) ଆମ ପାଟି ଭିତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ __________ ଟି ଦାନ୍ତ ଥାଏ ।
Solution:
(i) ସ୍ତୋମ,
(ii) ସବୁଜକଣା,
(iii) ନାଲ
(iv) 3/4
(v) ନୀଳହରିତ୍‌ ଶୈବାଳ,
(vi) କବକ,
(vii) ପେନ୍ ସି ଲି ନ୍,
(viii) କବକ
(ix) କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍
(x) 32

II. ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
(i) ରାଇଜୋବିୟମ୍ : ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ :: ନଷ୍ଟକ : __________
(ii) ସବୁଜ ଉଭିଦ : ସ୍ଵଭୋଜୀ :: ଅଣୁଜୀବ : __________
(iii) ଶ୍ଵେତସାର : ଗୁ କୋଜ୍ :: ପୁଷ୍ଟିସାର : __________
(iv) ଇଷ୍ଟ : ମୃତୋପଜୀବୀ :: ମଲାଙ୍ଗ : __________
(v) ଝିଣ୍ଟିକା : ଶାକାହାରୀ :: ଅସରପା : __________
Solution:
(i) ନାଲହାଭିତ୍ ଶୈବାକ
(ii) ପରଭୋଜୀ,
(iii) ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ,
(iv) ପରଜୀବୀ
(v) ସର୍ବାହାରୀ

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଲାଟପତକମାନକୁ ଖାଇ ଯାଉଥିବା ଭରିବ ହେଉଛି ____________ (ନିର୍ମୂଳୀ, ଶୈବାଳ, କମଣ୍ଡଳୁ, ଛତୁ)
(ii) ଶୈବାଳ ଓ କବକ ମଧ୍ୟରେ ସହଜୀବୀ ଅବସ୍ଥା __________ ରେ ଦେଖାଯାଏ । (ଫିମ୍ପି, ଡାଲି ଜାତୀୟ, ପେନସିଲିୟମ, ଲାଇକେନ୍)
(iii) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ରର ଉପର ଅଂଶକୁ __________ କୁହାଯାଏ । (ଅଗ୍ନ୍ୟାଶୟ, ଗ୍ରହଣୀ, ବୃହଦନ୍ତ୍ର, ଖାଦ୍ୟନଳୀ)
(iv) ଆମ ପାଟି ଭିତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ __________ ଟି ଦାନ୍ତ ଥାଏ । (୨୪, ୩୦, ୨୨, ୩୨)
(v) __________ ମୁଖଗହ୍ଵରର ଅଂଶ ବିଶେଷ ନୁହେଁ । (ପାଟି, ଦାନ୍ତ, ଓଠ, ଜିଭ)
(vi) ପରିପାକ ତନ୍ତ୍ରର ସବୁଠାରୁ ଓସାରିଆ ଅଂଶ __________ | (ଖାଦ୍ୟନଳୀ, ପାକସ୍ଥଳୀ, ବୃହଦନ୍ତ୍ର, କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ର)
(vii) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଲମ୍ବ ପ୍ରାୟ __________ ମିଟର । (୧.୫, ୭.୫, ୫.୧, ୫.୭)
Solution:
(i) କମଣ୍ଡଳୁ,
(ii) ଲାଇକେନ୍,
(iii) ଗ୍ରହଣୀ,
(iv) ୩୨,
(v) ଓଠ,
(vi) ପାକସ୍ଥଳୀ,
(vii) ୭.୫

IV. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ସୌର ଶକ୍ତିକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ପତ୍ର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଜଳକୁ ମିଶାଇ ପୁଷ୍ଟିସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ii) ଲାଇକେନ୍ ଦ୍ବାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖାଇବାର ଅଭ୍ୟାସକୁ ପରିପାକ କ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
(iv) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଶେଷ ଅଂଶ ପାକସ୍ଥଳୀ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ।
(v) ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ ଏକ ପ୍ରକାର ସ୍ନେହସାର ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ।
Solution:
(i) ସୌର ଶକ୍ତିକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ପତ୍ର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଜଳକୁ ମିଶାଇ ଶ୍ଵେତସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ii) କେତେକ ନୀଳହରିଣ ଶୈବାଳଦ୍ୱାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ହୋଇଥାଏ ।
(iii)ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖାଇବାର ଅଭ୍ୟାସକୁ ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟାସ କୁହାଯାଏ ।
(iv) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଶେଷ ଅଂଶ ବୃହଦନ୍ତ୍ର ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ।
(v) ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍ ଏକ ପ୍ରକାର ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ।

V.
‘କ’ ପୃମରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପରିପାକତନ୍ତ୍ର ଅଶଗୁଡିକର ନାମ ମାହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ବରେ ଥିବା ସମକତ କାଯକ୍ତ ଯୋଶି ଲେଖ |

VI. ଅସଂପୃକ୍ତ ପଦଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(i) ସବୁଜ ଉଭିଦ, ନୀଳହରିତ୍ ଶୈବାଳ, ରସାୟଶ୍ଳେଷଣ ବୀଜାଣୁ, ଏମିବା । (ସ୍ଵଭୋଜୀ ପୋଷଣ ଅନୁଯାୟୀ)
(ii) ଏମିବା, ପାରାମେସିୟମ୍, ମାଛ, ବେଙ୍ଗ, ସାପ । (ପ୍ରାଣୀୟ ପୋଷଣ ଅନୁଯାୟୀ)
(iii) ପ୍ଲାଜ୍‌ମୋଡ଼ିୟମ୍, କବକ, ଅଙ୍କୁଶ କୃମି, ମଲାଙ୍ଗ, ନିର୍ମୂଳୀ (ପରଜୀବୀୟ
(iv) ମଲାଙ୍ଗ, ଛତୁ, ଫିମ୍ପି, କବକ (ମୃତୋପଜୀବୀୟ ପୋଷଣ ଅନୁଯାୟୀ) |
(v) ଗାଈ, ଛେଳି, ବେଙ୍ଗ, ହରିଣ, ଠେକୁଆ (ଶାକାହାରୀ ଅନୁଯାୟୀ)
Solution:
(i) ଏମିବା,
(ii) ପାରାମେସିୟମ୍,
(iii) କବକ,
(iv) ମଲାଙ୍ଗ
(v) ବେଙ୍ଗ

VII. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ହରିଣ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ପ୍ରାଣୀ ?
(ii) ଏମିବାର କେଉଁ ଅଂଶରେ ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ହୋଇଥାଏ ?
(iii) ମୁଖଗହ୍ଵରରେ କେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଆଂଶିକଭାବେ ହଜମ ହୋଇଥାଏ ?
(iv) ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରର ସର୍ବବୃହତ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିଟି କିଏ ?
(v) କମଣ୍ଡଳୁ ପରି ମାଂସାଶୀ ଉଭିଦ ତା’ର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଆବଶ୍ୟକତା କାହାଠାରୁ ପାଇଥାଏ ?
(vi) ଉଭିଦର ପତ୍ର ନିଜ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ଯେଉଁ ଛୋଟ ରନ୍ଧ୍ର ଦେଇ ବାୟୁରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ରହଣ କରେ ତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(vii) ଉଭିଦର କେଉଁ ଅଂଶ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ?
(viii) ମଣ୍ଡଦ ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ କେଉଁ ବର୍ଷ ଧାରଣ କରେ ?
(ix) ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରାୟ ଯବକ୍ଷାରଜାନର ଅଂଶ କେତେ ?
(x) କାହାଦ୍ଵାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ହୋଇଥାଏ ?
(xi) ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପିମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(xii) ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ କବକରୁ କେଉଁ ନାମକ ପ୍ରତିଜୀବୀ ମିଳିଥାଏ ?
(xiii) ଲାଇକେନ୍‌ର ବଂଶବିସ୍ତାର କାହାଦ୍ଵାରା ହୋଇଥାଏ ?
(xiv) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଖୋଳପାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
(xv) ଆମ ପାଟି ଭିତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ କେତୋଟି ଦାନ୍ତ ଥାଏ ?
Solution:
(i) ରୋମନ୍ଥନ ପ୍ରାଣୀ
(ii) ରସଧାନୀ
(iii) ଶ୍ଵେତସାର ଖାଦ୍ୟ
(iv) ଯକୃତ
(v) କୀଟପତଙ୍ଗଙ୍କଠାରୁ
(vi) ସ୍ତୋମ୍
(vii) ସବୁଜକଣା
(viii) ନୀଳ
(ix) ତିନି-ଚତୁର୍ଥାଂଶ
(x) ନୀଳହରିତ୍‌ ଶୈବାଳ
(xi) କବକ
(xii) ପେନ୍‌ସିଲିନ୍
(xiii) କବକ
(xiv) କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍
(xv) 32

VIII. ଶରୀରର କେଉଁ କେଉଁ ଅଂଶରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ଖାଦ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ହଜମ ହୋଇଥାଏ ଲେଖ ।
(i) ଶ୍ଵେତସାର କାତାଯ୍ ଖାଦ୍ୟ
(ii) ପୁଶୁସାର କାତାଯ୍ ଖାଦ୍ୟ
(iii) ଚର୍ବି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ
(iv) ସମସ୍ତ ଖାଦ୍ୟସାର
Solution:
(i) ମୁଖଗହ୍ଵର ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ର
(ii) ପାକସ୍ଥଳୀ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ର
(iii) ଅଗ୍ନାଶୟ ରସଦ୍ଵାରା କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ରରେ
(iv) ଶ୍ମଣ୍ଡାନ୍ତ

IX. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ଜୀବଜଗତ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(ii) ଜୀବର ଜୀବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କ’ଣ ?
(iii) ଖାଦ୍ୟ ଶରୀରର କେଉଁ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରେ ?
(iv) ମଣିଷକୁ ସର୍ବାହାରୀ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
(v) ଆମର ଖାଦ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?
(vi) ଉଭିଦର ପୋଷକମାନେ ମୂଳରୁ ପତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିପରି ଯାଆନ୍ତି ?
(vii) ସ୍ଵଭୋଜୀ ବା ସ୍ଵପୋଷୀ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(viii)ଉଭିଦ କେଉଁ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ?
(ix) ତାରକା ମାଛ କ’ଣ ଖାଏ ?
(x) ଆମ ପାଟିରେ ସର୍ବାଧ୍ଵ ଦାନ୍ତସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Solution:
(i) ଉଭୟ ପ୍ରାଣୀଜଗତ ଓ ଉଭିଦଜଗତକୁ ଜୀବଜଗତ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଜୀବର ବୃଦ୍ଧି, ବିକାଶ, ଜନନ, ରେଚନ, ଚଳନ, ପୋଷଣ, ଶ୍ବସନ ଇତ୍ୟାଦି ଜୀବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
(iii) ଖାଦ୍ୟ ଶରୀରର ବୃଦ୍ଧି, ଶକ୍ତି, ନୂତନ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି, ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି, କ୍ଷୟପୂରଣ, ଜନନ, ରେଚନ, ଚଳନ, ପୋଷଣ, ଶ୍ୱସନ ଆଦି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରେ |
(iv) ମଣିଷ ଉଭୟ ପ୍ରାଣୀଜାତ ଓ ଉଭିଦଜାତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଉଥ‌ିବାରୁ ତାକୁ ସର୍ବାହାରୀ କୁହାଯାଏ ।
(v) ଆମର ଖାଦ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରାଣୀଜାତ ଓ ଉଭିଦଜାତ ଉପାଦାନରୁ ମିଳେ ।
(vi) ଉଦ୍ଭିଦର ପୋଷକମାନେ ମୂଳରୁ ପତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂବାହୀ ନଳୀଦ୍ଵାରା ଯାଆନ୍ତି ।
(vii) ସ୍ବଭୋଜୀ ବା ସ୍ଵପୋଷୀ ସବୁଜ ଉଭିଦକୁ କହନ୍ତି ।
(viii)ଉଭିଦ ଶ୍ଵେତସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର, ଜୀବସାର ଓ ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟ.ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ix) ତାରକା ମାଛ ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଖାଏ ।
(x) ଆମ ପାଟିରେ ସର୍ବାଧିକ ଦାନ୍ତସଂଖ୍ୟା 32 |

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Geography Solutions Chapter 2 ବାୟୁମଣ୍ଡଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Geography Solutions Chapter 2 ବାୟୁମଣ୍ଡଳ

Question ୧।.
ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

1. ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରାକୁ ଭିଭିକରି ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା- ଟ୍ରପୋସ୍ଟିଅର୍, ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର୍, ମେସୋସ୍ପିଅର୍, ଥର୍ମୋସ୍ପିଅର୍ ଏବଂ ଏକ୍ସୋସ୍ପିଅର୍।
2. ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର୍ : ଏହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତର । ଏହାର ହାରାହାରି ଉଚ୍ଚତା ୧୨ କିଲୋମିଟର । ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହାର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ୮ କିଲୋମିଟର ଏବଂ ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟ ୧୬ କିଲୋମିଟର । ଏହି ସ୍ତରରେ ବୃଷ୍ଟିପାତ, ତୁଷାରପାତ, କୁହୁଡ଼ି, କୁଆପଥର ଆଦି ଜଳବାୟୁ ଓ ପାଣିପାଗ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଘଟଣାବଳୀ ଘଟିଥାଏ ।
3. ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର୍ : ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର୍ ଉପରକୁ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ସ୍ତରଟି ପ୍ରାୟ ୫୦ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପି ରହିଛି । ଏହାର ନିମାଂଶରେ ଓଜୋନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ରହିଛି । ଏଠାରେ ଧୂଳିକଣା ଓ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ନ ଥିବାରୁ ଜଳବାୟୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଘଟଣା ସଂଗଠିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ବିମାନ ଚଳାଚଳ ପାଇଁ ଏହି ସ୍ତରଟି ଅନୁକୂଳ ।
4. ମେସୋସ୍ପିଅର୍ : ମେସୋସ୍ପିଅର୍ ଉପରକୁ ପ୍ରାୟ ୮୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ବ୍ୟାପୀ ଥ‌ିବା ଏହି ସ୍ତରରେ ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି ସହ ତାପମାତ୍ରା ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
5. ଥର୍ମୋସ୍ଟି ଅର୍ : ମେସୋସ୍ପିଅର୍ ଉପରକୁ ପ୍ରାୟ ୮୦ କି.ମି.ଠାରୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ସ୍ତର ପରିବ୍ୟାପ୍ତ । ଏହି ସ୍ତରରେ ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି ସହ ତାପମାତ୍ରା ଅଧୁକ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଏହାର ନିମାଂଶ ପ୍ରାୟ ୮୦ କି.ମି.ରୁ ୪୦୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ତରରେ ଘନୀଭୂତ ଆୟନ କଣିକା ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଆୟୋନୋସ୍ପିଅର୍ କୁହାଯାଏ ।
6. ଏକ୍ସୋସ୍ପିଅର୍ : ହିଲିୟମ୍ ଓ ଉଦ୍‌ଜାନ ଭଳି ହାଲୁକା ଗ୍ୟାସ୍ ଥ‌ିବା ଏହି ପତଳା ସ୍ତରଟି ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବାହ୍ୟ ସ୍ତର ।

Question ୨।.
ଜଳବାୟୁର ନିୟାମକଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ । ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ନିୟାମକ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଜଳବାୟୁର ନିୟାମକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- କୌଣସି ସ୍ଥାନର ଅକ୍ଷାଂଶ, ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରୁ ଉଚ୍ଚତା, ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗର ବଣ୍ଟନ, ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ, ପବନର ଦିଗ ଓ ଉଭିଦ ।
• ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି ନିୟାମକ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା

କରାଗଲା :
(a) ଅକ୍ଷାଂଶ ; କୌଣସି ସ୍ଥାନର ଅକ୍ଷାଂଶ ଉପରେ ସେହି ସ୍ଥାନର ସୌରରଶ୍ମି ସଂଗ୍ରହର ପରିମାଣ ନିର୍ଭର କରେ । ନିମ୍ନ ଅକ୍ଷାଂଶରେ ଅର୍ଥାତ୍ ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳରେ ସୂର୍ଯ୍ୟରଶ୍ମି ଲମ୍ବ ବା ସଳଖ ଭାବରେ ପଡୁଥିବାରୁ ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ହୁଏ । ସେହିପରି ଅକ୍ଷାଂଶ ବୃଦ୍ଧି ସହ ସୌରତାପର ପରିମାଣ କମି କମି ଯାଏ । ଭୁଚ୍ଚ ଅକ୍ଷାଂଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ ଭାବରେ ପଡ଼ୁଥିବାରୁ ତାପମାତ୍ରା କମ୍ ହୁଏ ।

(b) ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନଠାରୁ ଉଚ୍ଚତା ; ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରେ ବାୟୁର ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ଥାଏ । ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ତାପମାତ୍ରା ହ୍ରାସ ପାଏ । ସେହିପରି ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରେ ବାୟୁର ଘନତା ଅଧିକ ଥିବାରୁ ବାୟୁଚାପ ଅଧିକ । ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି ସହ ବାୟୁଚାପ ହ୍ରାସ ପାଏ ।

Question ୩।.
ପୃଥିବୀର ଚାପ ବଳୟ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କ । ବିଭିନ୍ନ ଚାପ ବଳୟ ଉପରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

• ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ୩ ଗୋଟି ଲଘୁଚାପ ବଳୟ ଓ ୪ ଗୋଟି ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ ସ୍ଥାୟୀଭାବରେ ରହିଛି ।
• ବିଷୁବମଣ୍ଡଳ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣରୁ ଅଧିକ ଉତ୍ତାପ ପାଉଥିବା ହେତୁ ଏଠାରେ ଲଘୁଚାପ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତେଣୁ ଏଠାରେ ନିରକ୍ଷୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏଠାରେ ବାୟୁ ସର୍ବଦା ତଳୁ ଉପର ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିଥାଏ ।

• ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ବାୟୁ ଉପରକୁ ଉଠି ଉଭୟ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ । ଉପର ସ୍ତରରେ ଏହି ବାୟୁ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ପହଞ୍ଚିବାବେଳକୁ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର ୨୫°ରୁ ୩୫° ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନଗାମୀ ହୁଏ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।
• ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର ୬୦°ରୁ ୭୦° ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଚାପବଳୟକୁ ଉପମେରୁ ଲଘୁଚାପ ବଳୟ କୁହାଯାଏ । ଦୁଇ ମେରୁବୃତ୍ତ ନିକଟରେ ପୃଥିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନ ବେଗ ଅଧ‌ିକ ଥ‌ିବା ହେତୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ବାୟୁ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ହେଉଥିବାରୁ ବାୟୁ ପତଳା ହୋଇ ଲଘୁଚାପ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।
• ସେହିପରି ଉଭୟ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳର ବାୟୁ ଶୀତଳ ଓ- ଓଜନିଆ ହେତୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବାୟୁର ଚାପ ଅଧିକ ହୁଏ । ତେଣୁ ଉଭୟ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ମେରୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

Question ୪।.
ବାୟୁପ୍ରବାହର ବିଭାଗୀକରଣ କରି ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ବିଭାଗ ଉପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ବାୟୁପ୍ରବାହକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରିଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ; ଯଥା- ନିୟତ ବାୟୁ ପ୍ରବାହ, ସାମୟିକ ବାୟୁ ପ୍ରବାହ, ସ୍ଥାନୀୟ ବାୟୁପ୍ରବାହ ଓ ଆକସ୍ମିକ ବାୟୁପ୍ରବାହ । ନିୟତ ବାୟୁପ୍ରବାହ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ବାୟୁପ୍ରବାହ ଅଟେ ।

• ପୃଥ‌ିବୀର ସ୍ଥାୟୀ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ସ୍ଥାୟୀ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ବହୁଥ‌ିବା ବାୟୁକୁ ନିୟତ ବାୟୁ କୁହାଯାଏ । ଆୟନ ବାୟୁ, ପଶ୍ଚିମା ବାୟୁ ଓ ମେରୁ ବାୟୁ ଏହି ବାୟୁର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
• ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ‘ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ନିରକ୍ଷୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁକୁ ଆୟନ ବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।
• ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଏହା ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବାରୁ ଏହାର ନାମ ଯଥାକ୍ରମେ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଆୟନ ବାୟୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଆୟନ ବାୟୁ ଅଟେ ।
• ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ଉପମେରୁ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବା ବାୟୁକୁ ପଶ୍ଚିମାବାୟୁ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବାୟୁ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ- ପଶ୍ଚିମ କୋଣରୁ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉତ୍ତର – ପଶ୍ଚିମ କୋଣରୁ ବହେ । ଏହାର ଦିଗ ଓ ବେଗ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ପଶ୍ଚିମାବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।
• ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ମେରୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗୁରୁଚାପ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଉପମେରୁ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ମେରୁବାୟୁ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

Question ୫।.
ବୃଷ୍ଟିପାତ କ’ଣ ? ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବୃଷ୍ଟିପାତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମେଘରେ ଥିବା ଜଳକଣା ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ଜଳ ଆକାରରେ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼ିବାକୁ ବୃଷ୍ଟିପାତ କୁହାଯାଏ ।
ବୃଷ୍ଟିପାତ ତିନି ପ୍ରକାରର, ଯଥା- ପରିଚଳନ ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଶୈଳୋତ୍ରକ୍ଷେପ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଏବଂ ବାତାବର୍ଷ ବୃଷ୍ଟିପାତ ।

ପରିଚଳନ ବୃଷ୍ଟିପାତ : ସୂର୍ଯ୍ୟରଶ୍ମି ଦ୍ଵାରା ଭୂପୃଷ୍ଠ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେଲେ ଭୂପୃଷ୍ଠ ସହ ଲାଗିରହିଥ‌ିବା ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ଉପରକୁ ଉଠେ ଏବଂ ପରିଚଳନ ବାୟୁପ୍ରବାହ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହି ବାୟୁରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଥିଲେ ଏହା ଆକାଶରେ ବହୁ ଉଚ୍ଚରେ ମେଘ ସୃଷ୍ଟିକରି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା ‘କରାଯାଏ । ପରିଚଳନ ବାୟୁସ୍ରୋତ ଫଳରେ ଏହି ବର୍ଷା ହେଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ ପରିଚଳନ ବୃଷ୍ଟିପାତ କୁହାଯାଏ।

ଶୈଳୋକ୍ଷେପ ବୃଷ୍ଟିପାତ : ଜଳୀୟବାଷ୍ପପୂର୍ଣ୍ଣ ବାୟୁ କୌଣସି ଉଚ୍ଚଭୂମି କିମ୍ବା ପର୍ବତରେ ବାଧାପାଇ ଉପରକୁ ଉଠେ । ଉପରକୁ ଉଠିଯିବା ଫଳରେ ତାହା ଶୀତଳ ହୋଇ ପରିପୃକ୍ତ ହୁଏ। ଏହାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳକଣାସବୁ ଜଳବିନ୍ଦୁରେ ପରିଣତ ହୋଇ ବୃଷ୍ଟି ଆକାରରେ ପଡ଼େ । ଏହାକୁ ଶୈଳୋତ୍କ୍ଷେପ ବୃଷ୍ଟିପାତ କୁହାଯାଏ । ପର୍ବତର ପ୍ରତିବାତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପ୍ରବଳ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୁଏ, ମାତ୍ର ଅନୁବାତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ କମ୍ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୋଇଥାଏ।

ବାତାବର୍ଷ ଜନିତ ବୃଷ୍ଟିପାତ ; କ୍ରାନ୍ତିମଣ୍ଡଳ ଅନ୍ତର୍ଗତ ସମୁଦ୍ର ଉପରେ ବାୟୁଚାପ ହ୍ରାସ ପାଇବା ଫଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥୁବା ଲଘୁଚାପ କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ବାୟୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହି ବାୟୁ ଘୂରି ଘୂରି ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ଓ ଏଥିରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା କରାଏ।

Question ୬।
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଦିଆଯାଇଥବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାୟୁକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ସମ୍ପର୍କିତ ସ୍ଥାନ ସହ ଯୋଡ଼ି ଲେଖ।

Answer:

Question ୭।.
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।
ଆୟନୋସ୍ଟି ଅର୍, ବାଣିଜ୍ୟବାୟୁ, ପ୍ରତୀପ ବାତାବର୍ଷ, ସୌରାଭିତାପ, କୁହୁଡ଼ି
Answer:
ଆୟନୋକ୍ସି ଅର୍ :

• ଥର୍ମୋସ୍ଟି ଅର୍‌ର ନିମାଂଶକୁ ଆୟନୋସ୍ଟିଅର୍ କୁହାଯାଏ, କାରଣ ଏହି ସ୍ତରରେ ଆୟନ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି । ଏହା ପ୍ରାୟ ୮୦ କି.ମି.ରୁ ୪୦୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ।
• ଏହି ସ୍ତର ଯୋଗୁ ଦୂର ସ୍ଥାନକୁ ବେତାର ତରଙ୍ଗ ପ୍ରସାରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

ବାଣିଜ୍ୟ ବାୟୁ :

• ଆୟନ ବାୟୁକୁ ବାଣିଜ୍ୟ ବାୟୁ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ପୂର୍ବେ ପାଲଟଣା ବୋଇତରେ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାରରେ ଏହା ସହାୟକ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ନାମକରଣ ବାଣିଜ୍ୟ ବାୟୁ ହୋଇଅଛି ।
• ଏହି ବାୟୁ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

ପ୍ରତୀପ ବାତାବର୍ଷ :

• କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବାୟୁଚାପ ହଠାତ୍ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ଗୁରୁଚାପ କେନ୍ଦ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ। ଏହି ଗୁରୁଚାପ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ବାୟୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଚାରିପାଖରେ ଥ‌ିବା ଅଳ୍ପ ଚାପ ଅଞ୍ଚଳ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ।
• ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଏହି ବାୟୁ ଡାହାଣକୁ ବାଙ୍କିଯାଇ ଘଣ୍ଟାକଣ୍ଟାର ଘୂର୍ଶନ ଦିଗରେ (ଦକ୍ଷିଣାବର୍ଷ) ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ବାମକୁ ବାଙ୍କିଯାଇ ଘଣ୍ଟାକଣ୍ଟାର ବିପରୀତ ଦିଗରେ (ବାମାବର୍ତ୍ତ) ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ।
• ପ୍ରତୀପ ବାତାବର୍ଷ ଯୋଗୁ ପାଗ ଶୁଖୁଲା ରହେ ଓ ଆକାଶ ମେଘମୁକ୍ତ ଥାଏ।

ସୌରାଭିତାପ :

• ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ସଂଗୃହୀତ ସୌରରଶ୍ମିର ପରିମାଣକୁ ସୌରାଭିତାପ କୁହାଯାଏ।
• ସୌରାଭିତାପର ପରିମାଣ ବିଷୁବରେଖାଠାରୁ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଋତୁଭେଦରେ ଏହି ପରିମାଣରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଯାଏ।

କୁହୁଡ଼ି :

• ଶୀତକାଳରେ ବାୟୁର ତାପମାତ୍ରା ଶିଶିରାଙ୍କ ତଳକୁ ଖସିଆସିଲେ ଏଥିରେ ଥ‌ିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୁଏ। ବାୟୁରେ ଭାସମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଧୂଳିକଣାକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଏଗୁଡ଼ିକ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚତାରେ ଭାସିବୁଲେ। ଏହାକୁ କୁହୁଡ଼ି କୁହାଯାଏ।
• କୁହୁଡ଼ିର ସୃଷ୍ଟିକୁ ଭିଭିକରି ଏହାକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ; ଯଥା- ବିକିରଣ କୁହୁଡ଼ି ଓ ଅଭିବହନ କୁହୁଡ଼ି। ଭୂପୃଷ୍ଠର ତାପ ବିକିରଣରୁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା କୁହୁଡ଼ିକୁ ବିକିରଣ କୁହୁଡ଼ି ଏବଂ ଶୀତଳ ବାୟୁ ଓ ଉଷ୍ଣ ଆର୍ଦ୍ର ବାୟୁର ମିଶ୍ରଣରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା କୁହୁଡ଼ିକୁ ଅଭିବହନ କୁହୁଡ଼ି କୁହାଯାଏ । କୁହୁଡ଼ି ଅତି ପତଳା ହେଲେ ଏହାକୁ ମିଷ୍ଟ୍ କୁହାଯାଏ।

୮। ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ ଲେଖ।

Question କ.
ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର୍ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ।
Answer:

• ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ଟି ଅର୍ ସ୍ତରରେ ଧୂଳିକଣା ଓ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ମେଘ ବା ଜଳବାୟୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଘଟଣା ଏଠାରେ ସଂଗଠିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
• ସେଥ‌ିପାଇଁ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଅନୁକୂଳ ସ୍ତର ।

Question ଖ.
ଶୀତରାତିରେ କୁହୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:

• କୁହୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଲମ୍ବା ଶୀତରାତି, ନିର୍ମଳ ଆକାଶ ଓ ଧୀର ବାୟୁପ୍ରବାହ ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଶୀତରାତିରେ ଦିନ ଭାଗ ଛୋଟ ଓ ରାତ୍ରି ଭାଗ ଅଧିକ ଥାଏ । ଶୀତଋତୁରେ ଆକାଶ ପ୍ରାୟତଃ ନିର୍ମଳ ଥାଏ, ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠ ଶୀଘ୍ର ତାପ ବିକିରଣ କରି ଥଣ୍ଡା ହୁଏ ।
• ସେତେବେଳେ ଶୀତଳ ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ଲାଗିଥିବା ବାୟୁ ଥଣ୍ଡା ହୁଏ ଓ ଶିଶିରାଙ୍କ ତଳକୁ ତାପମାତ୍ରା ଖସିଲେ ଏଥିରେ ଥ‌ିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୁଏ । ଏହା ବାୟୁରେ ଥିବା ଭାସମାନ ଧୂଳିକଣାକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି କୁହୁଡ଼ି ରୂପରେ ପରିବର୍ଜିତ ହୁଏ ।

Question ଗ.
ପଶ୍ଚିମଘାଟ ପର୍ବତମାଳାର ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ଵରେ କମ୍ ବୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:

• ପଶ୍ଚିମଘାଟ ପର୍ବତମାଳା ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ହୋଇ ଭାରତର ପଶ୍ଚିମ ଉପକୂଳରେ ବିସ୍ତୃତ । ସମୁଦ୍ରରୁ ପ୍ରବାହିତ ଜଳୀୟବାଷ୍ପପୂର୍ବ ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ ଏହାର ପଶ୍ଚିମ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବାଧା ପାଇ ବୃଷ୍ଟିପାତ କରାଏ ।
• ଏହା ଉପରକୁ ଉଠି ଏହି ପର୍ବତମାଳାର ପ୍ରତିବାତ ପାର୍ଶ୍ୱ ଅର୍ଥାତ୍ ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ବକୁ ନିମ୍ନଗାମୀ ହେବାଫଳରେ ଅଳ୍ପ ବୃଷ୍ଟି କରାଏ । ତେଣୁ ପଶ୍ଚିମଘାଟ ପର୍ବତମାଳାର ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ଵରେ କମ୍ ବୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

Question ଘ.
ନିରକ୍ଷ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ନିରକ୍ଷ ଶାନ୍ତ ବଳୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:

• ନିରକ୍ଷ ଲଘୁଚାପ ବଳୟରେ ବର୍ଷସାରା ସଳଖ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ୁଥିବାରୁ ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ରହେ ଓ ବାୟୁଚାପ ହ୍ରାସ ପାଏ ।
• ତେଣୁ ଏଠାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଶାନ୍ତ ଓ ଚଳନଶୂନ୍ୟ ଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ନିରକ୍ଷ ଶାନ୍ତ ବଳୟ କୁହାଯାଏ ।

Question ଙ.
ପୁରୀ ସହରରେ ବେଶୀ ଗରମ ବା ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:

• ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗର ବଣ୍ଟନ କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।
• ସମୁଦ୍ର ଧୀରେ ଧୀରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ଓ ବିଳମ୍ବରେ ଥଣ୍ଡା ହୁଏ । ପୁରୀ ସମୁଦ୍ରକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ସହର ହୋଇଥିବାରୁ ଏଠାରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ତେଣୁ ପୁରୀରେ ଖରାଦିନେ ବେଶୀ ଗରମ ବା ଶୀତଦିନେ ବେଶି ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

୯ । ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(କ) ହାଲୁକା ଗ୍ୟାସ୍‌ମାନ _______ ସ୍ତରରେ ମହଜୁଦ ରହିଛି ।
Answer:
ଏକ୍ସୋସ୍ପିଅର

(ଖ) ସୌରାଭିତାପର ପରିମାଣ ପୃଥ‌ିବୀର ______ ଅଞ୍ଚଳରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।
Answer:
ବିଷୁବ

(ଗ) ଗତିଶୀଳ ବାୟୁକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପବନ

(ଘ) ‘ଗର୍ଜନଶୀଳ ଚାଳିଶା’ _____ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ।
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ

(ଙ) ବୃକ୍ଷଲତାଦି _________ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ବାଷ୍ପ ଛାଡ଼ିଥାନ୍ତି ।
Answer:
ବାଷ୍ପମୋଚନ

(ଚ) ତାପମାତ୍ରାର ଦୈନିକ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧିକୁ _______ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦୈନିକ ତାପମାତ୍ରା

୧୦। ପ୍ରତ୍ୟେକକୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶ କର ।

(କ) ଅତି ଉଚ୍ଚ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀରେ ହେଉଥିବା ବୃଷ୍ଟିପାତ ।
Answer:
ଶୈଳୋତ୍‌କ୍ଷେପ ବୃଷ୍ଟିପାତ

(ଖ) ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତ୍ୟହ ଅପରାହ୍ନରେ ହେଉଥ‌ିବା ବୃଷ୍ଟିପାତ ।
Answer:
ପରିଚଳନ ବୃଷ୍ଟିପାତ

(ଗ) ଘନୀଭବନର ବିପରୀତ କ୍ରିୟା ।
Answer:
ବାଷ୍ପୀଭବନ

(ଘ) ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ପ୍ରବାହିତ ସାମୟିକ ବାୟୁ ।
Answer:
ମୌସୁମୀବାୟୁ

(ଙ) ସୌରଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହଣ ଓ ବିତରଣ ।
Answer:
ତାପବଜେଟ୍

BSE Odisha 7th Class Geography Notes Chapter 2 ବାୟୁମଣ୍ଡଳ

ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଗଠନ :

ବାୟୁମଣ୍ଡଳ କେତେକ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ମିଶ୍ରଣ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ୟାସୀୟ ଉପାଦାନର ଶତକଡ଼ା ଅନୁପାତ ଓ ଏହାର ଉପଯୋଗିତା ନିମ୍ନ ସାରଣୀରୁ ଜାଣିବା :

ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଗ୍ୟାସୀୟ ଉପାଦାନ

ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥିବା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ବିକିରିତ ତାପ ଧାରଣ କରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସବୁକ ଗୃହ ଗ୍ୟାସ୍ କୁହାଯାଏ । କଳକାରଖାନା, ଯାନବାହନରୁ ନିର୍ଗତ ଧୂଆଁରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଥ‌ିବାରୁ ଏହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ନିର୍ଗତ ହେଲେ ବାୟୁର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ, ଯାହାକୁ ‘ବିଶ୍ଵତାପନ’ ବା ‘Global warming” କୁହାଯାଏ ।

ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତର :

ସମୁଦ୍ରପୃଷ୍ଠରୁ ୧୬୦୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ବ୍ୟାପୀ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ୫ ଗୋଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସ୍ତର :
(i) ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର :

• ଏହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତର ତଥା ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ତର ।
• ଏହାର ହାରାହାରି ଉଚ୍ଚତା ୧୨ କି.ମି. ।
• ଏହି ସ୍ତରରେ ପାଣି ପାଗ ତଥା ଜଳବାୟୁର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ ।

[ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର ଓ ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର ମଝିରେ ଟ୍ରପୋପଜ ନାମକ ପତଳା ସ୍ତର ଅଛି ।]

(ii) ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର :

• ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅରଠାରୁ ୫୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ସ୍ତର ବିମାନ ଚଳାଚଳ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ।
• ଏହା ଧୂଳିକଣା ଓ ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପଶୂନ୍ୟ ।
• ଏହାର ନିମାଂଶରେ ଓଜୋନ ସ୍ତର ରହିଛି ।

[ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର ଓ ମେସୋସ୍ପିଅର ମଝିରେ ଷ୍ଟ୍ରାଟୋପଜ୍ ନାମକ ଏକ ସ୍ତର ରହିଛି ।]

(iii) ମେସୋସ୍ପିଅର :

• ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର ଉପରକୁ ଏହି ସ୍ତର ପ୍ରାୟ ୮୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ।
• ଏହି ସ୍ତରରେ ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି ସହ ତାପମାତ୍ରା ହ୍ରାସ ପାଏ ।

[ମେସୋସ୍ଫି ଅଶ ଓ ଥର୍ମୋସ୍ପିଅର ମଝିରେ ମେସୋପଜ ନାମକ ଏକ ପତଳା ବଳୟ ରହିଛି ।]

(iv) ଥର୍ମୋସ୍ଟିଅର :

• ୮୦ କି.ମି.ରୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଶେଷପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏହି ସ୍ତରରେ ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ।

(v) ଏକ୍‌ସ୍ଟିଅର :

• ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଏହି ବାହ୍ୟ ସ୍ତରରେ ବାୟୁ ଅତି ପତଳା ଓ ହିଲିୟମ୍ ଓ ଉଦ୍‌ଜାନ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ଏହି ସ୍ତରଟି ସମୃଦ୍ଧ ।

ପାଣିପାଗ ଓ ଜଳବାୟୁ :

• ପାଗ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ । ଏହା ସ୍ଥାନରୁ ସ୍ଥାନକୁ ଓ ସମୟରୁ ସମୟକୁ ବଦଳିଥାଏ ।
• ଜଳବାୟୁ ପାଗ ଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ନୁହେଁ । ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶର ଜଳବାୟୁ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଜଳବାୟୁ ।
• କେଉଁ ଦେଶରେ କେଉଁ ‘ଜଳବାୟୁ ଜାଣିବା :

ମାଲୟେସିଆ : ନିରକ୍ଷ ଜଳବାୟୁ
ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ : ନିରକ୍ଷ ଜଳବାୟୁ

• କୌଣସି ସ୍ଥାନର ପାଣିପାଗର ବହୁବର୍ଷ ଧରି ହାରାହାରି ଅବସ୍ଥାକୁ ଜଳବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।

ପାଣିପାଗ ଓ ଜଳବାୟୁର ନିୟାମକ :

କେତେକ ନିୟାମକ ଦ୍ଵାରା ପାଣିପାଗ ଓ ଜଳବାୟୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ ।

• ଅକ୍ଷାଂଶ : ନିମ୍ନ ଅକ୍ଷାଂଶରେ ସୌରରଶ୍ମି ସଳଖ ପଡ଼ୁଥିବାରୁ ଅଧିକ ଗରମ ହୁଏ । ଅକ୍ଷାଂଶ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ତାପମାତ୍ରା ହ୍ରାସ ପାଏ ।
• ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନଠାରୁ ଉଚ୍ଚତା : ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନଠାରୁ ୧ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧିରେ ତାପମାତ୍ରା ୬.୪° ସେଲ୍ସିୟସ୍ ହାରରେ ହ୍ରାସ ପାଏ । ତେଣୁ ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧି ସହ ତାପମାତ୍ରା ହ୍ରାସ ପାଏ ।
• ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗର ବଣ୍ଟନ : ସମୁଦ୍ରର ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକ ଗରମ ବା ଶୀତ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ନାହିଁ । କାରଣ ସ୍ଥଳଭାଗ ଶୀଘ୍ର ଉତ୍ତପ୍ତ ଓ ଶୀଘ୍ର ଥଣ୍ଡା ହୁଏ, ମାତ୍ର ଜଳଭାଗ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ ଓ ବିଳମ୍ବରେ ଥଣ୍ଡା ହୁଏ ।
• ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ : ଉଷ୍ଣ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ ପ୍ରଭାବରେ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳ ଜଳବାୟୁ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଉଷ୍ଣ ଓ ଶୀତଳ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ ପ୍ରଭାବିତ ଅଞ୍ଚଳ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଶୀତଳ ଥାଏ ।
• ପବନର ଦିଗ ; ସମୁଦ୍ରରୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ଏହା ବର୍ଷା କରାଏ, ମାତ୍ର ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ଶୁଷ୍କ ଥିବାରୁ ଏହା ବୃଷ୍ଟି କରାଇପାରେ ନାହିଁ ।
• ଉଦ୍ଭଦ : ଉଭିଦ ବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ (ଜଙ୍ଗଲ)ରେ ଭୂମି ଆର୍ଦ୍ର ଥାଏ ଏବଂ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୁଏ । ଉଭିଦ ବିହୀନ ମରୁ ଅଞ୍ଚଳ ଭୂମି ଶୁଷ୍କ ଥାଏ ଓ କମ୍ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୁଏ ।

ଜଳବାୟୁର ଉପାଦାନ :

ଜଳବାୟୁ କେତେକ କାରକ ବା ଉପାଦାନ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୁଅନ୍ତି ।

ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ସଂଗୃହୀତ ସୌରାଭିତାପ ବିଷୁବରେଖାଠାରୁ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ସଂଗୃହୀତ ତାପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ବିକିରିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଏହା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଦ୍ବାରା ଶୋଷିତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦିଅନ୍ତି ।
ପୃଥ‌ିବୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ତାପ ଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଓ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ବିକିରଣ କରିବା ମଧ୍ୟରେ ସମତା ରକ୍ଷା ହେବାଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀର ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରା ସମାନ
ରହେ ।
ବାୟୁ ତାପମାତ୍ରା ଦିନବେଳା କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ଅପରାହ୍ନରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଓ ରାତିରେ କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସପାଇ ଭୋର୍‌ ସମୟରେ ସର୍ବନିମ୍ନରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ । ଦୈନିକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା ବ୍ୟବଧାନକୁ ‘ଦୈନିକ ତାପ ବ୍ୟବଧାନ’ କୁହାଯାଏ । ସେହିପରି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ତାପମାତ୍ରାର କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧିକୁ ‘ବାର୍ଷିକ ତାପଚକ୍ର’ କୁହାଯାଏ ।
ପୃଥ‌ିବୀର ଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହ ଓ ଶକ୍ତି ବିକିରଣ ମଧ୍ୟରେ ସମତା ରହିବାକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ତାପ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ବର୍ଷର ଉଷ୍ଣତମ ଓ ଶୀତଳତମ ମାସ ଦ୍ବୟର ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରା ବ୍ୟବଧାନକୁ ବାର୍ଷିକ ତାପ ବ୍ୟବଧାନ କୁହାଯାଏ ।

ପୃଥିବୀର ମୁଖ୍ୟ ତାପମଣ୍ଡଳ :

ପୃଥିବୀରେ ପାଞ୍ଚୋଟି ତାପମଣ୍ଡଳ ଦେଖାଯାଏ, ଯଥା-

(i)

(ii) ନାତିଶୀତୋଷ୍ଣ ମଣ୍ଡଳ


(iii) ହିମମଣ୍ଡଳ

ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଚାପ :

• ବାୟୁର ଓଜନ ଅଛି, ତେଣୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଚାପ ପକାଏ ।
• ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରେ ବାୟୁଚାପ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଓ ଉଚ୍ଚତା ବୃଦ୍ଧିରେ ବାୟୁର ଘନତା ହ୍ରାସ ପାଉଥିବାରୁ ବାୟୁଚାପ ହ୍ରାସ ପାଏ ।
• ବ୍ୟାରୋମିଟର ବା ଚାପମାନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ବାୟୁଚାପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
• ଉଷ୍ଣ ବାୟୁରେ ବାୟୁଚାପ କମ୍ ଓ ଶୀତଳ ବାୟୁରେ ବାୟୁଚାପ ଅଧ୍ବକ ।

ପୃଥିବୀର ମୁଖ୍ୟ ଚାପ ବଳୟ :

ବାୟୁଚାପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପୃଥିବୀକୁ ସାତୋଟି ଚାପବଳୟରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

1. ନିରକ୍ଷୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟ : ନିରକ୍ଷ ବୃତ୍ତର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ୫ ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ ଅଧିକ ତାପମାତ୍ରା ରହୁଥ‌ିବାରୁ ବାୟୁଚାପ କମ୍ ହୋଇ ଲଘୁଚାପ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏଠାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଶାନ୍ତ ଓ ଚଳନଶୂନ୍ୟ ଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ନିରକ୍ଷ ଶାନ୍ତ ବଳୟ କୁହାଯାଏ ।
2. ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ପ୍ରାୟ ୨୫ରୁ ୩୫° ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ ଏହି ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ ରହିଛି । ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦୁଇଟି ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ ରହିଛି । ଏଠାରେ ବାୟୁ ସର୍ବଦା ନିମ୍ନଗାମୀ ତଥା ବାୟୁର ପାର୍ଶ୍ଵପ୍ରବାହ ନ ଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶାନ୍ତ ବଳୟ’ କୁହାଯାଏ ।
3. ଉପମେରୁ ଦେଶୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ୬୦ରୁ ୭୦° ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ ବାୟୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଦ୍ରୁତ ଆବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଆଡ଼କୁ ଖେଳି ହୋଇଯାଇ ଲଘୁଚାପ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
4. ମେରୁଦେଶୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ : ଉଭୟ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳର ବାୟୁ ଶୀତଳ ଓ ଓଜନିଆ ହେତୁ ଉଭୟ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ବାୟୁ ପ୍ରବାହ :

• ବାୟୁ ସର୍ବଦା ଗୁରୁଚାପ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଲଘୁଚାପ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଭୂପୃଷ୍ଠ ସହ ସମାନ୍ତର ଭାବେ ବହୁଥ‌ିବା ବାୟୁକୁ ପବନ ଏବଂ ନିମ୍ନମୁଖୀ ଓ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବ ମୁଖୀ ବାୟୁକୁ ବାୟୁସ୍ରୋତ କୁହାଯାଏ ।
• ବାୟୁପ୍ରବାହ ମୁଖ୍ୟତଃ ୪ ଶ୍ରେଣୀର ।
• ଗତିଶୀଳ ବାୟୁକୁ ପବନ କୁହାଯାଏ ।

ବିଭିନ୍ନ ବାୟୁ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା :

ବାଣିଜ୍ୟ ବାୟୁ :

• ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ନିରକ୍ଷୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁକୁ ବାଣିଜ୍ୟ ବାୟୁ ବା ଆୟନ ବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।
• ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ନାମ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଆୟନ ବାୟୁ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଦକ୍ଷିଣ- ପୂର୍ବ ଆୟନ ବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।

ପଶ୍ଚିମା ବାୟୁ :

• ପଶ୍ଚିମା ବାୟୁ ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ଉପମେରୁ ଦେଶୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
• ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

ମେରୁ ବାୟୁ :

• ମେରୁ ବାୟୁ ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର ମେରୁଦେଶୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ଉପମେରୁଦେଶୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
• ଏହି ବାୟୁ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

ସମୁଦ୍ର ବାୟୁ : ସମୁଦ୍ରରୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁକୁ ସମୁଦ୍ର ବାୟୁ କୁହାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରାୟ ଦିନବେଳା ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ।

ସ୍ଥଳ ବାୟୁ : ରାତିବେଳା ସ୍ଥଳଭାଗ ଜଳଭାଗ ଅପେକ୍ଷା ଶୀଘ୍ର ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ଗୁରୁଚାପ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବାରୁ ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ବାୟୁ ସମୁଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ସ୍ଥଳବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।

ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ : ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଏସିଆ ଭୂଖଣ୍ଡରେ ଲଘୁଚାପ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହି ମହାଦେଶର ଦକ୍ଷିଣରେ ଥିବା ମହାସାଗରରୁ ବାୟୁ ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରୁ ସ୍ଥଳଭାଗ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ : ଶୀତଋତୁରେ ଜଳଭାଗ ଉପରେ ଲଘୁଚାପ ଓ ସ୍ଥଳଭାଗ ଉପରେ ଗୁରୁଚାପ ସୃଷ୍ଟିହେବା ଯୋଗୁଁ ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ଶୁଷ୍କ ବାୟୁ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

ଳୁ : ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବାହିତ ଅତି ଉଷ୍ଣ ଓ ଶୁଷ୍କ ବାୟୁପ୍ରବାହ ‘କୁ’ ନାମରେ ପରିଚିତ ।

କାଳବୈଶାଖୀ : ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁର ଅପରାହ୍ନରେ ଆସାମ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରବାହିତ ଅତି ଉଷ୍ଣ ବାୟୁ ପ୍ରଭାବରେ ହେଉଥ‌ିବା ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସହ ବୃଷ୍ଟିପାତକୁ କାଳବୈଶାଖୀ କୁହାଯାଏ ।

ଚିନୁକ୍ : ରକି ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଶୀତକାଳରେ ପ୍ରବାହିତ ଉଷ୍ଣ ଓ ଶୁଷ୍କ ବାୟୁକୁ ଚିନୁକ୍ କୁହାଯାଏ ।

ବାଟୀବର୍ଷ : ବାୟୁଚାପ ହଠାତ୍ ହ୍ରାସ ପାଇ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହେଲେ ସେ ସ୍ଥାନକୁ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଗୁରୁଚାପ ଅଞ୍ଚଳରୁ ବାୟୁ ତୀବ୍ର ବେଗରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହା ଲଘୁଚାପ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବେଶ କରି ନ ପାରି ଘୁରି ଘୂରି ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ । ଏହାକୁ ବାତାବର୍ଷ କୁହାଯାଏ ।

ପ୍ରତୀପ ବାତାବର୍ଷ : କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବାୟୁଚାପ ହଠାତ୍ ବୃଦ୍ଧିପାଇ ଗୁରୁଚାପ କେନ୍ଦ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ଏହି କେନ୍ଦ୍ରରୁ ବାୟୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଲଘୁଚାପ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ପ୍ରତୀପ ବାତାବର୍ଷ କୁହାଯାଏ ।

ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା :

• ବାୟୁରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ଉପସ୍ଥିତି ଓ ପରିମାଣକୁ ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।
• ବାଷ୍ପୀଭୂତ ଜଳକଣାକୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ କୁହାଯାଏ ।
• ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଜଳରାଶି ଓ ତୁଷାର ରାଶିରୁ ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶେ ।
• ସେହିପରି ବାଷ୍ପମୋଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବୃକ୍ଷଲତାଦିଙ୍କ ପତ୍ରରୁ ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।
• ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଏହି ବାଷ୍ପୀଭୂତ ଜଳକଣା ବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ବୃଷ୍ଟିପାତର କାରକ ଅଟେ ।
• ଉଚ୍ଚ ଅକ୍ଷାଂଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟତାପ କମ୍ ଯୋଗୁ ବାଷ୍ପୀଭବନର ହାର କମ୍, ମାତ୍ର ନିମ୍ନ ଅକ୍ଷାଂଶରେ ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ହାର ଅଧିକ ।
• ତାପମାତ୍ରା ଅନୁଯାୟୀ ବାୟୁରେ କ୍ଷମତା ପରିମାଣର ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଥିଲେ ତାହା ପରିପୃକ୍ତ ବାୟୁ ଏବଂ କ୍ଷମତା ପରି ମାଣଠାରୁ କମ୍ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଥିଲେ ତାହାକୁ ଅପରିପୃକ୍ତ ବାୟୁ କୁହାଯାଏ ।
• ବାଷ୍ପୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଜଳର ସୁଲଭତା, ପବନର ବେଗ, ବାୟୁର ଶୁଷ୍କତା ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟତାପର ପରିମାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
• ହାଇଗ୍ଲୋମିଟର ଯନ୍ତ୍ର ଦ୍ବାରା ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା ମପାଯାଏ ।
• ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରୁ ତରଳ ବା କଠିନ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସେ ।
• ଶିଶିରାଙ୍କ ତାପମାତ୍ରାଠାରୁ ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ଫଳରେ କାକର, କୁହୁଡ଼ି, ମେଘ ଆଦି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳକଣାରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଶିଶିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

ଘନୀଭବନର ପ୍ରରୂପ :

• ଘନୀଭବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ କାକର, କୁହୁଡ଼ି, ମେଘ ଆଦି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• କାକର : ଶୀତରାତି ଓ ହେମନ୍ତ ଋତୁରେ ବାୟୁର ତାପମାତ୍ରା ଶିଶିରାଙ୍କ ତଳକୁ ଖସିଆସିଲେ ବାୟୁରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳକଣାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ଶୀତଳ ପଦାର୍ଥ ବା ଘାସପତ୍ରରେ କାକର ରୂପେ ଲାଗିରହେ ।
• କୁହୁଡ଼ି : ଶୀତଋତୁରେ ଶୀତଳ ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ଲାଗିଥିବା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଥଣ୍ଡା ହୋଇ ଶିଶିରାଙ୍କ ତଳକୁ ଖସିଆସିଲେ, ବାୟୁରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୁଏ । ଏହା ଧୂଳିକଣାକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଭୂପୃଷ୍ଠର ଅଳ୍ପ ଉଚ୍ଚତାରେ ଭାସିବୁଲିଲେ ଏହାକୁ କୁହୁଡ଼ି କୁହାଯାଏ ।
• କୁହୁଡ଼ିର ପ୍ରକାରଭେଦ :

• ମେଘ : ଆକାଶରେ ଭାସମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ଜଳକଣା ଓ ତୁଷାରକଣାର ସମାହାରକୁ ମେଘ କୁହାଯାଏ ।

ମେଘର ପ୍ରକାରଭେଦ :

• ବର୍ଷଣ : ମେଘରେ ଥ‌ିବା ଜଳ କିମ୍ବା ତୁଷାରକଣା ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ତଳକୁ ଖସିଲେ ଏହାକୁ ବର୍ଷଣ କୁହାଯାଏ ।
• ବୃଷ୍ଟିପାତ, ତୁଷାରପାତ ଏବଂ କରକାପାତ ଦ୍ବାରା ବର୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଘଟିଥାଏ ।

ବୃଷ୍ଟିପାତ :

• ମେଘରେ ଥ‌ିବା ଜଳକଣା ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ଜଳ ଆକାରରେ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼ିବାକୁ ବୃଷ୍ଟିପାତ କୁହାଯାଏ ।

ବୃଷ୍ଟିପାତର ପ୍ରକାରଭେଦ :

• ପରିଚଳନ ବୃଷ୍ଟିପାତ ; ପରିଚଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ବାୟୁ ଉପରକୁ ଉଠି ପ୍ରସାରିତ ହୋଇ ଥଣ୍ଡା ହୁଏ । ଫଳରେ ଏଥିରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସହ ବୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

• ନିରକ୍ଷୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଦିନ ଅପରାହ୍ନରେ ପରିଚଳନ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଶୈଳୋତ୍‌କ୍ଷେପ ବୃଷ୍ଟିପାତ : ଉଚ୍ଚ ପର୍ବତ ବା ଭୂମିରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପପୂର୍ଣ୍ଣ ବାୟୁ ବାଧାପାଇ ଉପରକୁ ଉଠେ ଓ ସେଠାରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇ ଥଣ୍ଡା ହେବା ଫଳରେ ସେଥ‌ିରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ପର୍ବତର ସେହି ପାର୍ଶ୍ବରେ ପ୍ରବଳ ବୃଷ୍ଟି କରାଏ ।
• ପର୍ବତର ଯେଉଁ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବାୟୁ ବାଧାପାଏ, ତାକୁ ପ୍ରତିବାତ ପାର୍ଶ୍ଵ ଓ ଏହାର ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଅନୁବାତ ପାର୍ଶ୍ୱ କୁହାଯାଏ ।
• ବାତାବର୍ଷ ବୃଷ୍ଟିପାତ : କ୍ରାନ୍ତିମଣ୍ଡଳର ଅନ୍ତର୍ଗତ ସମୁଦ୍ର ଉପରେ ଲଘୁଚାପ କେନ୍ଦ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଫଳରେ ଲଘୁଚାପ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ଘୂରି ଘୂରି ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ । ଏଥିରେ ଥ‌ିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା କରାଯାଏ ।

ତୁଷାରପାତ :

• ଉଚ୍ଚ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ବା ମାଳଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ହିମାଙ୍କଠାରୁ କମ୍ ତାପମାତ୍ରାରେ ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଜଳକଣାଗୁଡ଼ିକ ତୁଷାରକଣାରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ଧଳା ଗୁଣ୍ଡ ଆକାରରେ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼େ ।
• କୁଆପଥର ବୃଷ୍ଟି : ଉତ୍ତପ୍ତ ବାୟୁସ୍ରୋତର ଉଗତି ଯୋଗୁ ମେଘ ହୁଏ ଓ ଏହା ଅତି ଉପରକୁ ଉଠିଗଲେ ଏଥରେ ଥିବା ଜଳକଣା ଓ ତୁଷାରକଣା ଜମାଟ ବାନ୍ଧି ଛୋଟ ବଡ଼ ବରଫଖଣ୍ଡରେ ପରିଣତ ହୋଇ ବୃଷ୍ଟିପାତ ସହ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼େ । ଏହାକୁ କୁଆପଥର ବୃଷ୍ଟି କହନ୍ତି ।
• କ୍ରାନ୍ତିମଣ୍ଡଳୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଖରାଦିନେ ଅପରାହ୍ନରେ କୁଆପଥର ବୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

କେତେକ ଭୌଗୋଳିକ ଶବ୍ଦାବଳୀ

• ବାୟୁମଣ୍ଡଳ : ଆମ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଘେରି ରହିଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସୀୟ ବଳୟ ।
• ଟ୍ରପୋସ୍ଟିଅର : ହାରାହାରି ୧୨ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତର |
• ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର : ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର ଉପରକୁ ପ୍ରାୟ ୫୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥୁବା ବାୟୁ ସ୍ତର ।
• ଟ୍ରପୋପଜ୍ : ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର ଓ ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର ମଝିରେ ଥ‌ିବା ଏକ ପତଳା ବଳୟ ।
• ଷ୍ଟ୍ରାଟୋପଜ୍ : ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର ଓ ମେସୋସ୍ପିଅର ମଝିରେ ଥିବା ଏକ ପତଳା ବଳୟ ।
• ମେସୋପଜ୍ : ମେସୋସ୍ପିଅର୍ ଓ ଥର୍ମୋସ୍ପିଅରକୁ ପୃଥକ୍ କରୁଥୁବା ଏକ ପତଳା ବଳୟ ।
• ମେସୋସ୍ଟି ଅର୍ : ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର ଉପରକୁ ପ୍ରାୟ ୮୦ କି.ମି. ଉଚ୍ଚତା ବ୍ୟାପୀ ଥିବା ବାୟୁ ସ୍ତର ।
• ଥର୍ମୋସ୍ତି ଅର୍ : ମେସୋସ୍ଟି ଅରର ଉପର ସ୍ତରକୁ ଥର୍ମୋସ୍ତି ଅର କୁହାଯାଏ ।
• ଆୟୋନସ୍ପିଅର୍ : ଥର୍ମୋସ୍ପିଅରର ନିମ୍ନାଶ ଅର୍ଥାତ୍‌ ୮୦ରୁ ୪୦୦ କି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ବାୟୁ ସ୍ତର ।
• ଏକ୍‌ସ୍ଟି ଅର : ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବାହ୍ୟ ସ୍ତର ।
• ପାଣିପାଗ : ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ କୌଣସି ସ୍ଥାନର ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସାମୟିକ ଅବସ୍ଥା ।
• ଜଳବାୟୁ : କୌଣସି ସ୍ଥାନର ପାଣିପାଗର ବହୁବର୍ଷ ଧରି ହାରାହାରି ଅବସ୍ଥା ।
• ଉଷ୍ଠ ସ୍ରୋତ : ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳରୁ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ସ୍ରୋତକୁ ଉସ୍ରୋତ କୁହାଯାଏ ।
• ଶୀତଳ ସ୍ରୋତ : ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରୁ ବିଷୁବ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ସ୍ରୋତ ।
• ସୌରାଭିତାପ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ସଂଗୃହୀତ ସୌରରଶ୍ମିର ପରିମାଣ ।
• ତାପ ବଜେଟ୍ : ଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହ ଓ ଶକ୍ତି ବିକିରଣ ମଧ୍ୟରେ ସମତା ରହିବାକୁ ତାପ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ ।
• ଦୈନିକ ତାପ ବ୍ୟବଧାନ : ଦୈନିକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ।
• ବାର୍ଷିକ ତାପଚକ୍ର : ବର୍ଷକ ମଧ୍ୟରେ ତାପମାତ୍ରାର କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧି ।
• ବାର୍ଷିକ ତାପ ବ୍ୟବଧାନ : ବର୍ଷର ଉଷ୍ଣତମ ଏବଂ ଶୀତଳତମ ମାସ ଦ୍ବୟର ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରାର ବ୍ୟବଧାନ ।
• ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳ/ ଉଷ୍ଣମଣ୍ଡଳ : କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତି ଓ ମକରକ୍ରାନ୍ତିର ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ।
• ନାତିଶୀତୋଷ ମଣ୍ଡଳ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ କ୍ରାନ୍ତିବୃତ୍ତଠାରୁ ମେରୁବୃତ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ।
• ହିମମଣ୍ଡଳ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ମେରୁବୃତ୍ତଠାରୁ ମେରୁ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଧ‌ିକ ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ କିରଣ ପଡ଼ୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ।
• ମିଲିବାର : ବାୟୁଚାପ ମାପିବାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଏକକ ।
• ନିରକ୍ଷ ଶାନ୍ତ ବଳୟ : ବିଷୁବ ବୃତ୍ତର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵ ରେ ୫° ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ଚାପ ବଳୟ ।
• ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶାନ୍ତ ବଳୟ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର ୨୫°ରୁ ୩୫° ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟ ।

• ପବନ : ଭୂପୃଷ୍ଠ ସହ ସମାନ୍ତର ଭାବେ ବହୁଥ‌ିବା ବାୟୁ ।
• ବାୟୁସ୍ରୋତ : ନିମ୍ନ ବା ଉର୍ଦୁମୁଖୀ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ।
• ଉଇଣ୍ଡଭେନ୍ : ବାୟୁର ଦିଗ ମାପକ ଯନ୍ତ୍ର ।
• ଆନିମୋମିଟର : ବାୟୁର ବେଗ ମାପକ ଯନ୍ତ୍ର ।
• ନିୟତ ବାୟୁ : ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ।
• ଆୟନ ବାୟୁ/ବାଣିଜ୍ୟ ବାୟୁ : ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ନିରକ୍ଷୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ।
• ପଶ୍ଚିମା ବାୟୁ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଉପକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ଉପମେରୁ ଦେଶୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ।
• ଗର୍ଜନଶୀଳ ଚାଳିଶା : ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଜଳରାଶି ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରାୟ ୪୦ରୁ ୪୯° ସମାକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରବଳ ବେଗରେ ପ୍ରବାହିତ ପଶ୍ଚିମା ବାୟୁ ।
• ମେରୁ ବାୟୁ : ଉଭୟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ମେରୁ ଦେଶୀୟ ଗୁରୁଚାପ ବଳୟରୁ ଉପମେରୁ ଦେଶୀୟ ଲଘୁଚାପ ବଳୟକୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ।
• ସାମୟିକ ବାୟୁ : ଦିନ ବା ବର୍ଷର ସମୟ ଭିତ୍ତିରେ ପରସ୍ପର ବିପରୀତ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ।
• ସ୍ଥଳ ବାୟୁ : ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ସମୁଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ବାୟୁ ।
• ସମୁଦ୍ର ବାୟୁ : ସମୁଦ୍ରରୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବା ବାୟୁ ।
• ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ : ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଏସିଆ ମହାଦେଶର ଦକ୍ଷିଣରେ ଥିବା ବିସ୍ତୃତ ଜଳଭାଗରୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ ।
• ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ : ଶୀତଋତୁରେ ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ଜଳଭାଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ଶୁଷ୍କ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ ।
• କାଳବୈଶାଖୀ : ଓଡ଼ିଶାର ଉତ୍ତରଭାଗ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ଆସାମ, ବାଂଲାଦେଶରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଦିନେ ଅପରାହ୍ନରେ ଉଷ୍ଣ ବାୟୁପ୍ରବାହ ଫଳରେ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସହ ହେଉଥିବା ବୃଷ୍ଟିପାତ ।
• ଲୁ : ଗ୍ରୀଷ୍ମଦିନେ ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ରାଜସ୍ଥାନରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବା ଏକ ଅତି ଉଷ୍ଣ ଓ ଶୁଷ୍କ ବାୟୁ ।
• ଚିନୁକ୍ : ରକି ପର୍ବତମାଳାର ପୂର୍ବ ଢାଲୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶୀତକାଳରେ ପ୍ରବାହିତ ଏକ ଉଷ୍ଣ ଓ ଶୁଷ୍କ ବାୟୁ ।
• ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା : ବାୟୁରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣ ଓ ଉପସ୍ଥିତିକୁ ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।
• ଶିଶିରାଙ୍କ : ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ କ୍ଷୁଦ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳକଣାରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ବାଷ୍ପୀଭବନ : ଜଳ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

• ଘନୀଭବନ : ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରୁ ତରଳ ବା କଠିନ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
• ଅଭିବହନ କୁହୁଡ଼ି : ଶୀତଳ ବାୟୁ ଓ ଉଷ୍ଣ ଆର୍ଦ୍ର ବାୟୁର ମିଶ୍ରଣରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା କୁହୁଡ଼ି ।
• ମିଷ୍ଟ୍ : କୁହୁଡ଼ି ଅତି ପତଳା ହେଲେ ତାହାକୁ ମିଷ୍ଟ୍ କୁହାଯାଏ ।
• ସ୍ତରୀଭୂତ ମେଘ : ଆକାଶରେ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ତର ସ୍ତର ହୋଇ ଭାସୁଥ‌ିବା ମେଘ ।
• ପୁଞ୍ଜିଭୂତ ମେଘ : ତୁଳାଗଦା ସଦୃଶ ମେଞ୍ଚା ମେଞ୍ଚା ହୋଇ ବହୁ ଉପରକୁ ଉଠି ରହି ଦେଖାଯାଉଥିବା ମେଘ ।
• ନିମ୍ନ ମେଘ : ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚତାରେ ଥ‌ିବା ମେଘ ।
• ମଧ୍ୟ ମେଘ : ଦୁଇ କିଲୋମିଟରରୁ ୬ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଥିବା ମେଘ ।
• ଉଚ୍ଚ ମେଘ : ୬ କି.ମି.ରୁ ୧୨ କି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥିବା ମେଘ ।
• ବର୍ଷଣ : ମେଘରେ ଥିବା ଜଳ କିମ୍ବା ତୁଷାରକଣା ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ତଳକୁ ଖସିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ।
• ରେଜ : ବୃଷ୍ଟିପାତର ପରିମାଣ ମାପ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଯନ୍ତ୍ର ।
• ହାଇଗ୍ଲୋମିଟର : ବାୟୁର ଆର୍ଦ୍ରତା ମାପ କରାଯାଉଥିବା ଯନ୍ତ୍ର ।