Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Solutions Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ Textbook Exercise Questions and Answers.
CHSE Odisha Class 11 Sanskrit Grammar ବିଷୟବହିର୍ଭୂତ ବ୍ୟାକରଣ
ସମାସ
(୧) ଅବ୍ୟୟୀଭାବ –
ଅଧୁରି = ହରୌ ଇତି
ଉପକୃଷ୍ଣମ୍ = କୃଷ୍ଣସ୍ୟ ସମୀପମ୍
ସୁକଳିଙ୍ଗମ୍ = କଳିଙ୍ଗାନାଂ ସମୃଦ୍ଧିଃ
ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟମ୍ = ଭାଗ୍ୟାନାଂ ବୃଦ୍ଧିଃ
ନିର୍ଜନମ୍ = ଜନାନାମ୍ ଅଭାବ
ଅତିହିମମ୍ = ହିମସ୍ୟ ଅତ୍ୟୟଃ
ଅନୁବିଷ୍ଣୁ = ବିଷୋ ପଶ୍ଚାତ୍
ଅନୁରୂପମ୍ = ରୂପସ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟମ୍
ଯଥାଶକ୍ତି = ଶକ୍ତିମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ
ସହରି = ହରଃ ସାଦୃଶ୍ୟମ୍
ସଚକ୍ରମ = ଚକ୍ରଣ ଯୁଗପତ୍
ସକ୍ଷତ୍ରମ୍ = କ୍ଷତ୍ରାମାଂ ସମ୍ପରିଂ
ସାଗ୍ନି = ଅଗ୍ନି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତମ୍ ଅଧୀତେ
ଆମୁକ୍ତି = ଆ ମୁକ୍ତେଃ
ପାରେଗଙ୍ଗମ୍ = ଗଙ୍ଗାୟା ପାରମ୍
(୨) ତତ୍ପୁରୁଷ – ଦ୍ଵିତୀୟା – ତତ୍ –
କୃଷ୍ଣଶ୍ରିତଃ = କୃଷ୍ଣ ଶ୍ରିତଃ
ଉପକୂଳମ୍ = କୂଳସ୍ୟ ସମୀପମ୍
ସୁମଦ୍ରମ୍ = ମଦ୍ରାମାଂ ସମୃଦ୍ଧିଃ
ଦୁର୍ଯବନମ୍ = ଯବନାନାଂ ବୃଦ୍ଧିଃ
ନିର୍ମକ୍ଷିକମ୍ = ମକ୍ଷିକାଣାମ୍ ଅଭାରଃ
ଦୁର୍ଭିକ୍ଷମ୍ = ଭିକ୍ଷାୟାଃ ଅଭାବ
ଅତିଗ୍ରୀଷ୍ମମ୍ = ଗ୍ରୀଷ୍ମସ୍ୟ ଅତ୍ୟୟଃ
ଅନୁରଥମ୍ = ରଥସ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍
ପ୍ରତିଦିନମ୍ = ଦିନଂ ଦିନମ୍
ଯଥାବିଧ୍ = ବିଧୂମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ
ଅନୁଜ୍ୟେଷ୍ଠମ୍ = ଜ୍ୟେଷ୍ଠସ୍ୟ ଆନୁପୂର୍ବେଣ
ସସଖ୍ = ସଖ୍ୟା ସଦୃଶଃ
ସତୃଣମ୍ = ତୃଣମ୍ ଅପି ଅପରିତ୍ୟଜ୍ୟ
ଯାବଚ୍ଛୋକମ୍ = ଯାବନ୍ତଃ ଶ୍ଳୋକା
ଆବାଳମ୍ = ଆ ବାଳେଭ୍ୟ
ମଧ୍ୟଗଙ୍ଗମ୍ = ଗଙ୍ଗାଯା ମଧ୍ୟମ୍ ।
ଦୁଃଖାତୀତଃ = ଦୁଃଖମ୍ ଅତୀତଃ
ଗ୍ରାମଗତଃ = ଗ୍ରାମଂ ଗତଃ
ପ୍ରାପ୍ତଜୀବନଃ = ଜୀବନଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ
କୂପପତିତଃ = କୂଫ ପତିତଃ
ମୁହ୍ୱର୍ଭସୁଖମ୍ = ମୁହୂର୍ଭିଂ ସୁଗମ୍
ତୃତୀୟା ତତ୍ –
ଦ୍ରିରିତ୍ରାତଃ = ହରିଶା ତ୍ରାତଃ
ମାସପୂର୍ବଃ = ମାସେନ ପୂର୍ବଃ
ମାତୃସତୃଣଃ = ମାତ୍ରା ସଦୃଶଃ
ଆଚାରନିପୁନଃ = ଆଚାରେଣ ନିପୁନଃ
ମାସାବରଃ = ମାସେନ ଅବରଃ
ନଖଭିନଃ = ନଖିଃ ଭିନଃ
ପିତୃସମଃ = ପିତ୍ରାସମଃ
ବାକ୍କଳହଃ = ବାଚା କଲହଃ
ଗୁଡ଼ମିଶ୍ର = ଗୁଡ଼େନ ମିଶ୍ର
ଗୁଡ଼ଧାନଃ = ଗୁଡ଼େନ ଧାନଃ
ଚତୁର୍ଥା ତତ୍ –
ଯୂପଦାରୁ = ପୂପାୟ ଦାରୁ
ଭୂତବହିଃ = ଭୂତେଭ୍ୟଃ ବଳି
ଗୋସୁଖମ୍ = ଗୋଭ୍ୟ ସୁଖମ୍
ବାଳକାର୍ଥିଃ = ବାଳକାୟ ଅୟମ୍
ଗୋହିତମ୍ = ଗୋଭ୍ୟ ହିତମ୍
ଗୋରଷିତମ୍ = ଗୋଭ୍ୟଃ ରଷିତମ୍
ପଞ୍ଚମୀ ତତ୍ –
ଚୋରଭୟମ୍ = ଚୋରାଦ୍ ଭୟମ୍
ଗ୍ରାମନିର୍ଗତଃ = ଗ୍ରାମାତ୍ ନିର୍ଗତଃ
ସ୍ଵର୍ଗପଡିତଃ = ସ୍ୱର୍ଗାତ୍ ପତିତଃ
ଦୂରାଦାଗତଃ = ଦୂରାତ୍ ଆଗତଃ
ବ୍ୟାଘ୍ରଭୀତଃ = ବ୍ୟାଘ୍ରାତ୍ ଭୀତଃ
ସୁଖାପେତଃ = ସୁଖାତ୍ ଅପେତଃ
ଚନ୍ଦ୍ରମୁନଃ = ଚକ୍ରାତ୍ ମୁନଃ
ପରଷ୍ପତଃ = ଶତାତ୍ ପରେ
ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍ –
ଦେଶସେବକଃ = ଦେଶସ୍ୟ ସେବକଃ
ବ୍ରାହ୍ମଣଯାଜକଃ = ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ଯାଜକଃ
ସର୍ବମହାନ୍ = ସର୍ବେକ୍ଷାଂ ମହତ୍ତରଃ
ଅର୍ଥଗୌରବମ୍ = ଅର୍ଥସ୍ୟ ଗୌରବମ୍
ବୃକ୍ଷୋପରି = ବୃକ୍ଷସ୍ୟ ଉପରି
ଦେବପୂଜନମ = ଦେବସ୍ୟ ପୂଜକଃ
ଦେବପୂଜନମ୍ = ଦେବସ୍ୟ ପୂଜନମ୍
ସ୍ୱକର୍ତ୍ତବ୍ଯମ୍ = ସ୍ବସ୍ଯ କର୍ତ୍ତବ୍ଯମ୍
ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ଦ୍ୟମ୍ = ବୁଦ୍ଧେଃ ମାନ୍ଦ୍ୟାମ୍
କଳିଙ୍ଗରାଜଃ = କଳିଙ୍ଗାନାଂ ରାଜା
ସପ୍ତମୀ ତତ୍ –
ଅକ୍ଷଶୌନଃ = ଅକ୍ଷେଷୁ ଶୌଣ୍ଡୀ
ବେଦପଣ୍ଡିତଃ = ବେଦେ ପଣ୍ଡିତଃ
କାର୍ଯ୍ୟଚପଳୀ = କାର୍ଯ୍ୟ ଚପଳଃ
ଶାସ୍ତ୍ରପ୍ରବୀଣୀ = ଶାସ୍ତ୍ରପ୍ରବୀଣୀ
କାବ୍ୟକୁ ଶଳଃ = କାବ୍ୟେ କୁଶଳଃ
କାଶୀସିଦ୍ଧଃ = କାଶ୍ୟା ସିଦ୍ଧଃ
ଆତପଶୁଷ୍କଃ = ଆତପେ ଶୁନଃ
ତୀର୍ଥକାକଃ = ତୀର୍ଥେ କାକଃ
ଚକ୍ରବନ୍ଧ = ଚକ୍ରେ ବନ୍ଧଃ
କଟାହପକ୍ଵଃ = କଟାହେ ପକ୍ଵଃ
ନଞ ତତ୍ –
ଅବିଘ୍ନଃ = ନ ବିଘ୍ନଃ
ଅନକଃ = ନ ଅଶ୍ଳଃ
ଅସନ୍ଦେହଃ = ନ ସନ୍ଦେହଃ
ଅପନ୍ଥାଃ = ନ ପନ୍ଥାଃ
ପ୍ରାଦି ତତ୍ –
ସୁପୁରୁଷଃ ଶୋଭନଃ ପୁରୁଷଃ
ପ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ = ପ୍ରଗତଃ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଃ
ଉପପଦ ତତ୍ –
କୁମ୍ଭକାରଃ = କୁମ୍ଭୀ କରୋତି ଇତି
ଜଳଦଃ = ଜଳଂ ଦଦାତି ଇତି
ନିଶାକରଃ = ନିଶା କରୋତି ଇତି
ପାଦପଃ = ପାଦେ ପିବତି ଇତି ।
(୩) କର୍ମଧାରୟ –
ନୀଳୋତ୍ପଳମ୍ = ନୀଳମ୍ ଉତ୍ପଳମ୍
ଭୀମକାନ୍ତଃ = ଭୀମ କାନ୍ତଃ
ଘନଶ୍ୟାମଃ = ଘନଃ ଇବ ଶ୍ୟାମଃ
ବିଦ୍ୟାସାଗରଃ = ବିଦ୍ୟା ଏବ ସାଗରଃ
ଶାକପାର୍ଥ୍ବଃ = ଶାକପ୍ରିୟଃ ପାର୍ଥିବଃ
କୃତାକୃତମ୍ = କୃତମ୍ ଅକୃତମ୍
ତପୋଧନମ୍ = ତପଃ ଏବ ଧନମ୍
ବୈୟାକରଣଖପୂଚିଃ = ବୈୟାକରଣଃ ଖସୂଚିଃ
ରାମକୃଷ୍ଣଃ = ରାମଃ କୃଷ୍ଣଃ
ପୁରୁଷବ୍ୟାଘ୍ର = ପୁରୁଷ ବ୍ୟାଘ୍ର ଇବ
ବଟବୃକ୍ଷଃ = ବରଂ ଇତି ବୃକ୍ଷଃ
ଗ୍ରାମାନ୍ତରମ୍ = ଅନ୍ୟଃ ଗ୍ରାମଃ
ପୂର୍ବପୁରୁଷ = ପୂର୍ବଃ ପୁରୁଷଃ
ମହାପୁରୁଷ = ମହାନ୍ ପୁରୁଷଃ
ମୁଖପଦ୍ମମ୍ = ମୁଖ୍ୟ ପଦ୍ମମ୍ ଇବ
ଅଧ୍ୟାନଗରୀ = ଅଯୋଧ୍ୟା ଇତି ନଗରୀ
(୪) ଦ୍ବିଗୁ –
ଷାଣ୍କ।ତୁରଃ = ଷଣ୍ଣା ମାତୃ ଣାମ୍ ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍
ପଞ୍ଚବଟୀ = ପଞ୍ଚାନା ବଟାନାଂ ସମାହାରଃ
ତ୍ରିଭୁବନମ୍ = ତ୍ରୟାନାଂ ଭୁବନାନାଂ ସମାହାରଃ
ସପ୍ତାହଃ = ସପ୍ତାନାମ୍ ଅହ୍ନା ସମାହାରଃ
ପଞ୍ଚରବଧନଃ = ପଞ୍ଚଗାବଃ ଧନଂ ଯସ୍ୟ ସଃ
ତ୍ରିଲୋକୀ = ତ୍ରୟାନାଂ ଲୋକାନାଂ ସମାହାରଃ
ଚତୁର୍ୟୁଗମ୍ = ଚତୁର୍ବିଂ ଯୁଗାନାଂ ସମାହାରଃ
ତ୍ରିଫଳା = ତ୍ରୟାଣାଂ ଫଳାନାଂ ସମାହାରଃ
(୫) ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ –
ହରିହରୌ = ହରିଶ୍ଚ ହରଶ୍ଚ
ମାତାପିତଗୌ = ମାତା ଚ ପିତା ଚ
ପାଣିପାଦମ୍ = ପାଣି ଚ ପାଦୌ ଚ
ଘଟପଟମ୍ = ଘଟଣ୍ଟ ପଟଣ୍ଟ ଅନୟୋ ସମାହାରଃ
ଅହିନକୁଳମ୍ = ଅହିଷ୍ଟ ନକୁଳଶ୍ଚ
(୬) ବହୁବ୍ରୀହି –
ପ୍ରାୟୋଦକଃ = ପ୍ରାପ୍ତମ୍ ଉଦକଂ ଯଃ ଡଃ
ଅପୁନଃ = ଅବିଦ୍ୟମାନଃ ପୁନଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ
ବୀଣାପାଣିଃ = ବୀଣା ପାଣି ଯସ୍ୟା ସା
କଣ୍ଠେକାଳୀ = କଣ୍ଠେ କାଳେ ଯସ୍ୟ ସ୍ୱ
ଦ୍ଵିତ୍ରାଃ = ଦୌ ବା ତ୍ରୟୋ ବା
ସପୁତ୍ରଃ = ପୁତ୍ରେଣ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନଃ
ଅପ୍ରଜାଃ = ଅବିଦ୍ୟମାନା ପ୍ରଜା ଯସ୍ୟ ଡଃ
ସୁଗନ୍ଧି = ଶୋଭନଃ ଗନ୍ଧ ଯସ୍ୟ ସ୍ଃ
ପୀତାମ୍ବରଃ = ପୀତମ୍ ଅମ୍ବରଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ
ଦୃଢ଼ାଭକ୍ତି = ଦୃଢ଼ା ଭକ୍ତି ଯସ୍ୟ ଡଃ
ଚନ୍ଦ୍ରମୌଳି = ଚନ୍ଦ୍ର ମୌନୌ ଯସ୍ୟ ଡଃ
ଉପଦଶା = ଦଶାନାଂ ସମୀପେ ଯେ ସନ୍ତ ତେ
ସପୁନଃ = ପୁତ୍ରେଣ ସହ ବର୍ତ୍ତମାନଃ
କେଶାକେଶି = କେଶେଷୁ କେଶେଷୁ ଗୃହୀତ୍ମା ଇଦଂ ଯୁଦ୍ଧଂ ପ୍ରବୃତ୍ତମ୍
ନିର୍ଭୟ = ନିର୍ଗତା ଦୟା ଯସ୍ମାତ୍
ଗଜାନନଃ = ଗଜାନାମ୍ ଇବ ଆନନଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ
ଏକପଦୀକରଣ
ଅସ୍କିନ୍ ଦିନେ = ଅଦ୍ୟ
ସମୀପମ୍ = ସମକ୍ଷମ୍
ଅହଞ୍ଚ ତ୍ଵଞ୍ଚ = ଆବାମ୍
ଅକ୍ଷଣୋ ପଶ୍ଚାତ୍ = ଅନ୍ନକ୍ଷମ୍
ଅନ୍ତେ ବସତି ଇତି = ଅନ୍ତେବାସୀ
ଆଗମନଂ କୃତ୍ୱା = ଆଗମ୍ୟ|ଆଗତ୍ୟ
ଯୁନଃ ଭାକଃ = ଯୌବନମ୍
ନରସ୍ୟ ଭାକଃ = ନରତ୍ୱ, ନରଡା
ନରତା ବିକାରଃ = ମୃଣ୍ମୟଃ
ବିଦୁଷୀ ପତ୍ନୀ = ବିଦୁଷୀ
ବିଳେ ସ୍ଥିତ୍ରା = ବିଳାତ୍
ବଚାରଂ କୃତ୍ୱା = ବିଚାର୍ଯ୍ୟ
ବିଦ୍ୟା ଅସ୍ୟ ଅସ୍ତୀତି = ବିଦ୍ୱାନ୍
ରାଜ୍ଞଃ ପୁରୁଷଃ = ରାଜପୁରୁଷଃ
ଶୟନଂ କର୍ଭୁମ୍ = ଶୟିତୁମ୍
ଜ୍ଞାତୁ ପ୍ରେରୟତୁ = ଜ୍ଞାପୟତୁ
କୁତ୍ସିତଂ ଅନ୍ତଃ = କଦଂଶଃ
ଆଦାନଂ କୃତ୍ୱା = ଆଦାୟ
ନନ୍ଦୟତି ଯଃ ସ = ନନ୍ଦନଃ
କୃଷ୍ଣସ୍ୟ ସମୀପମ୍ = ଉପକୃଷ୍ଣମ୍
ବସ୍ତୁ ମନଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ବକ୍ତୁମନାଃ
ମନୋ ସ୍ତ୍ରୀ = ମନବୀ, ମନାୟୀ
ଶାସ୍ତି ଯା = ଶାସତୀ
ଜଳମାନେତୁମ୍ = ଜଳାୟ
କାଲ୍ୟା ଦାସ = କାଳିଦାସ୍ଯ
ଶିବୋ ଦେବତା ଅସ୍ୟ = ଶୈବାଃ
ବୃକ୍ଷମ୍ ଆରୁହ୍ୟ = ବୃକ୍ଷାତ୍
ବିଭେତି ଯା = ବିଦ୍ୟୁତୀ
ବିଷୋ ପୁରମ୍ = ବିଷ୍ଣୁପୁରମ୍
ଦାତ୍ମ୍ଯ ପ୍ରେରୟତୁ = ଦାପୟତୁ
ଶୟନଂ ପ୍ରେରୟତି = ଶାୟୟତି
ଗଚ୍ଛତି ଯା = ଗଚ୍ଛନ୍ତୀ
ଗୃହେ ଇତି = ଅଧ୍ଗୃହମ୍
ବନେଚରତି ଯା ସା = ବନେଚରୀ
ଶ୍ରବଣାଦନନ୍ତରମ୍ = ଶୁଦ୍ଧା
ସୂର୍ଯ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ସୂରୀ/ସୂର୍ଯ୍ୟା
କୃତ୍ରିମା ଭୂମି = ସ୍ଥଳା
ଈଷତ୍ ଉଷୁମ୍ = କବୋଷମ୍
ଶ୍ରୀ ଅସ୍ୟା ଅସ୍ତୀତି = ଶ୍ରୀମତୀ
ଯୁବତିଃ ଜାୟା ଯସ୍ୟ ଡଃ = ଯୁବଜାନିଃ
ଶୂରସ୍ୟ ଭାବଃ = ଶୂରତା ଣୌର୍ଯ୍ୟମ୍
ସୂରଭେ ଅପତ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ସୌରଭେୟୀ
କନ୍ୟାୟ ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍ = କାନୀନଃ
ଶୋଭନଂ ହୃଦୟଂ ଯସ୍ୟ କଃ = ସୁହୃତ୍
ତ୍ରୟାନାଂ ଭୁବନାନାଂ ସମାହାର = ତ୍ରିଭୁବନମ୍
ଶୋଭନା ମତି ଯସ୍ୟ ଡଃ = ସୁମତିଃ ଭୋଜନଂ କୁର୍ବନ୍ = ଭୁଜ୍ୟମାନଃ
ଭୋଜନାଦନନ୍ତରମ୍ = ଭୁକ୍କା
ଚଣ୍ଡୀ ଏବ ରୂପଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ଚଣ୍ଡରବ
ଅନେନି କୁର୍ବନ୍ = ଇତ୍ଥମ୍
ଅପରମ୍ ଅନ୍ତଃ = ଅପରାହ୍ଣ
ତ୍ରୟାନାଂ ଲୋକାନାଂ ସମାହାରଃ = ତ୍ରିଲୋକୀ
ପଞ୍ଚାନାଂ ନଳାନାଂ ସମାହାରଃ = ପଞ୍ଚନଳମ୍
ସକୃତ୍ ପ୍ରସବା ଗୌଃ = ଗୃଷିଃ
ଶୟନଂ କୃତବାନ୍ = ଶୟିତବାନ୍
କ୍ଷୁଧାୟା ହେତୋ = କ୍ଷୁଧୟା
ବାରୀମାଂ ବାହକଃ = ବଳାହକଃ
ନ ଇଷ୍ଟମ୍ = ଅନିଷ୍ଟମ୍
ସାକ୍ଷାତ୍ ଦୃଷ୍ଟବାନ୍ = ସାକ୍ଷୀ
ମନୁନା ପ୍ରୋକ୍ତମ୍ = ମନୁପ୍ରୋକ୍ତମ୍
ଭିକ୍ଷାର୍ଥେ ଇଦମ୍ = ଭିକ୍ଷାର୍ଥମ୍
ହରୌ ଇତି = ଅଧୂରି
ଈଶ୍ବରସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ଈଶ୍ବରୀ
ମହତ୍ ହିମମ୍ = ହିମାନୀ
ଦୟା ଅସ୍ତି ଅସ୍ୟ = ଦୟାନୁଃ
ପିନାକଃ ଧନୁଃ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ପିନାକଧନ୍ବା
ନ ଶଃ = ଅଗ|ନମଃ
କୁଶଣ୍ଢ ଲବଷ୍ଟ = କୁଶୀଲର୍ବୋ
ଦାତ୍ମ୍ଯ ଯୋଗ୍ୟମ୍ = ଦାତବ୍ୟମ୍
ମତିଃ ଅନ୍ୟ ଅସ୍ତୀତି = ମତିମାନ୍
ରାଜ୍ଞ ଧୁରମ୍ = ରାଜଧୁରମ୍
ସମ୍ୟକ୍ ଦାନମ୍ = ସମ୍ପ୍ରଦାନମ୍
ବର୍ଦ୍ଧନଂ କୁର୍ବାଶଃ = ବର୍ଷମାନଃ
ନିଶାୟାଂ ଚରତି ଯା ସା = ନିଶାଚରୀ
ପୁନଃ ପୁନଃ ଗଚ୍ଛତି = ଜଙ୍ଗମ୍ୟତେ
ବୃତ୍ତୟେ ଇଦମ୍ = ବୃତ୍ତୀର୍ଥମ୍
ଦାନଂ କୃତମ୍ = ଦତ୍ତମ୍
ପାନଂ କୃତମ୍ = ପୀତମ୍
ଆସନେ ଉପବିଶ୍ୟ = ଆସନାତ୍
ଉନ୍ନତଂ ମନଃ ଯସ୍ୟ କଃ = ଉନ୍ନତମନାଃ
ଦର୍ଶନଂ କୁର୍ବନ୍ = ପଶ୍ୟନ୍
ବର୍ଣ୍ଣ ଏବ = ବର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରମ୍
ପାନସ୍ୟ ନିମିତ୍ତମ୍ = ପାନୀୟ, ପାତୁମ୍
ବିବାହିତା ସ୍ତ୍ରୀ = ପାଣିଗୃହିତୀ
ସିଂହାସନେ ଉପବିଶ୍ୟ = ସିଂହାସନାତ୍
ପ୍ରିୟା ସହ ବର୍ତ୍ତମାନଃ = ସସ୍ତ୍ରୀକଃ
ଅସ୍ଥିନ୍ ବର୍ଷେ = ଐଷମ
ପୃଥାୟା ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍ = ରାଧେୟଃ
ଅଧ୍ୟୟନାତ୍ ପରମ୍ = ଅଧୀତ୍ୟ
ସମାନଃ ପତିଃ ଯସ୍ୟା ସା =
ମଗଧସ୍ୟ (ମଗଧାନାଂ) ରାଜା = ମଗଧରାଜଃ
ମକ୍ଷିକାଣାମ୍ ଭାବଃ = ନିର୍ମକ୍ଷିକମ୍
ତୃଣମପି ଅପରିତ୍ୟଜ୍ୟ = ସତୃଣମ୍
ତେଜଃ ବିଦ୍ୟତେ ଯସ୍ୟାଃ = ତେଜସ୍ଵୀ
ହିରଣସ୍ୟ ବିକାରଃ = ହିରଣ୍ମୟମ୍
କୁତ୍ସିତମ୍ ଅକ୍ଷମ୍ = କାକ୍ଷମ୍
ତରୁଣା ଛାୟା = ତରୁଛାୟମ୍ ଦଦାତି ଯା = ଦଦତୀ
ହରଃ ସାଦୃଶ୍ୟମ୍ = ସହରି = ସତୃଣମ୍
ତେଜଃ ବିଦ୍ୟତେ ଯସ୍ୟା = ତେଜସ୍ବୀ
ହିରଣସ୍ୟ ବିକାରଃ = ହିରଣ୍ମୟମ୍
ମୃଗସ୍ୟ ଇବ ନୟନେ ଯସ୍ୟା ସା = ମୃଗନୟନା
କୁସିତମ୍ ଅଷ୍ଟମ୍ = କାନ୍ଧମ୍
ରାଜ୍ଞ ଗୌ = ରାଜଗବ
ତତ୍ ଏବ = ତନ୍ମାତ୍ରମ୍
ଦଦାତି ଯା = ଦଦତୀ
ହରଃ ସାଦୃଶ୍ୟମ୍ = ସହରି
କସ୍ମାତ୍ କାରଣାତ୍ = କୃତଃ
ନୀୟତେ ଅନେନ ଇତି = ନୟନମ୍
ଗ୍ରାମେ ବସତି ଇତି = ଗ୍ରାମବାସୀ
ଗ୍ରାମେ ଭରଃ = ଗ୍ରାମ୍ୟ
ପଣ୍ଡା ଅସ୍ତି ଅସ୍ୟ ଇତି = ପଣ୍ଡିତଃ
ଗସ୍ତ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟମ୍ = ଗନ୍ତବ୍ୟମ୍
ଗାନଂ କୃତଃ = ଗୀତଃ
ନୟନଂ ପ୍ରେରୟତି = ନାୟୟତି
ନ ଆଗତଃ = ଅନାଗତଃ
ପଥସ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀ = ପଥୁକୀ
ଲିଖନଂ କୃତବତୀ = ଲିଖ୍ବତବତୀ
ନ ମିତ୍ରମ୍ = ଅମିତ୍ରଃ
ଆଚାର୍ଯ୍ୟସ୍ଯ ପତ୍ନୀ = ଆଚାର୍ଯ୍ୟାଣୀ
ବୃହତାଂ ପତିଃ = ବୃହସ୍ପତିଃ
ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍ୟ ପତ୍ନୀ = ବ୍ରାହ୍ମଣୀ
ମନୋ ଅପତ୍ୟ ପୁମାନ୍ = ମନୁଜଃ/ମାନମଃ
ପଞ୍ଚାନାଂ ରାତ୍ରାମିଂ ସମାହାରଃ = ପଞ୍ଚର।ତ୍ରମ୍
ମହତ୍ ଅରଣ୍ୟମ୍ = ଅରଶ୍ୟାନୀ
ଏକାବାରମ୍ = ସକୃତ୍
ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚନ ଯସ୍ୟ ଡଃ = ଅକିଞ୍ଚନଃ
ବସୂନି ଧରତି ଯା ସା = ବସୁନ୍ଧରା
ବନସ୍ୟ ସମୀପମ୍ = ଉପବନମ୍
କୁତ୍ସିତଂ ଜଳମ୍ = କାଜଳମ୍
ଶୂଦ୍ରଜାତୀୟା ସ୍ତ୍ରୀ = ଶୂଦ୍ରା
ବାଚା କଳହଃ = ବାକ୍କଳହଃ
ଯା ଗଚ୍ଛତି = ଗଚ୍ଛନ୍ତି
ଶରଦଃ ସମୀପମ୍ = ଉପଶରଦମ୍
ଅକ୍ଷ୍ଶୋ ପଶ୍ଚାତ୍ = ଅନ୍ବକ୍ଷମ୍
ସ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରତ୍ୟୟ
