Bhagya

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 14 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ରାସାୟନିକ ପ୍ରଭାବ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 14 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ରାସାୟନିକ ପ୍ରଭାବ

Question 1.
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(a) …………….. ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ କୁପରିବାହୀ ଅଟେ । (ଲୁଣ, ଚିନି, କପରସଲ୍‌ଫେଟ୍)
(b) ତରଳ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଦ୍ୟୁତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ………………….. ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । (ରାସାୟନିକ, ଚୁମ୍ବକୀୟ, ତାପୀୟ)
(c) କିପର ସଲଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ କପର୍ ……………….. ଅଗ୍ରଠାରେ ଜମା ହୁଏ । (ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ, ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ, ଉଭୟ)
(d) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏକ ଧାତୁ ଉପରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଧାତୁର ପ୍ରଲେପ ଦେବାକୁ …………………… କହାଯାଏ । (ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣ, ବିଦ୍ୟୁତ୍ଵକରଣ, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ)
(e) ପାଣି ପାଇପ୍‌ରେ କଳଙ୍କି ନ ଲାଗିବାପାଇଁ ………………………. ଲେପନ କରାଯାଏ । (ଲୁହା, ତମ୍ବା, ଦସ୍ତା)

Answers:
(a) ଚିନି
(b) ରାସାୟନିକ
(c) ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
(d) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ
(e) ଦସ୍ତ

Question 2.
ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ କାରଣ ଲେଖ ।
(a) ପାତିତ ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ; ମାତ୍ର ସମୁଦ୍ର ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ।
ଉ-

• ପାତିତ ଜଳରେ ଧାତବ ଲବଣ ନଥିବାରୁ ଏହା ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ।
• ସମୁଦ୍ର ଜଳରେ ଧାତବଲବଣି ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବାରୁ ଏହା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ । ବୃଷ୍ଟିଜଳ ମଧ୍ୟ ଟେଷ୍ଟର୍‌ର ସୂଚୀଚୁମ୍ବକରେ ବିକ୍ଷେପ ଦେଖାଇପାରେ ।

(b) ବୃଷ୍ଟିଜଳ ମଧ୍ୟ ଟେଷ୍ଟର୍‌ର ସୂଚୀଚୁମ୍ବକରେ ବିକ୍ଷେପ ଦେଖାଇପାରେ ।
ଉ-

• ବୃଷ୍ଟିଜଳ, ପାତିତ ଜଳ ପରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଶୁଦ୍ଧ ନୁହେଁ । ଏଥ‌ିରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧାତବ ପଦାର୍ଥ ମିଶିରହିଥ‌ିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଥାଏ ।
• ତେଣୁ ଏଥିରେ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଘଟିଥାଏ । ଏହାଫଳରେ ଟେଷ୍ଟର୍‌ର ସୂଚୀଚୁମ୍ବକରେ ବିକ୍ଷେପ ଘଟିଥାଏ ।

(c) ଘରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ସଜାଡ଼ିବାବେଳେ ପରିପଥର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ କାଟିଦେବା ନିରାପଦ ।
ଉ-

• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ସଜାଡ଼ିବାବେଳେ ଯଦି ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଘଟେ; ତେବେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଘାତ ଲାଗିଥାଏ । ଏହାଫଳରେ ଜୀବନ ହାନିର ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ ।
• ତେଣୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟ କଲାବେଳେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ କାଟିଦେବା ନିରାପଦ ଅଟେ । ସାଇକେଲ୍ ରିମ୍‌ରେ ନିକେଲ୍‌ କିମ୍ବା କ୍ରୋମିୟମ୍ ପ୍ରଲେପନ କରାଯାଇଥାଏ ।

(d) ସାଇକେଲ୍ ରିମ୍‌ରେ ନିକେଲ୍ କିମ୍ବା କ୍ରୋମିୟମ୍ ପ୍ରଲେପନ କରାଯାଇଥାଏ ।
ଉ-

• ନିକେଲ କିମ୍ବା କ୍ରୋମିୟମ୍ ଧାତୁ ସହଜରେ କଳଙ୍କି ଧରେ ନାହିଁ ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ଦାଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଅଟେ ।
• ଲୁହାରେ ତିଆରି ସାଇକେଲ୍ ରିମ୍ ଉପରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣ ପଦ୍ଧତିରେ ନିକେଲ କିମ୍ବା କ୍ରୋମିୟମର ଏକ ପତଳା ପ୍ରଲେପ ଦେଇ ରିମ୍‌କୁ ଚକ୍ ଚକ୍ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଏହାଫଳରେ ସାଇକେଲ୍‌ ରିମ୍ବର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

Question 3.
ସୂଚୀଚୁମ୍ବକରେ ବିକ୍ଷେପ ଦେଖାଇ ପାରୁଥ ତିନୋଟି ଦ୍ରବଣ ହେଲା –
ଉ-

• ଲୁଣପାଣି
• ସୋଡ଼ାପାଣି ଓ
• ଭିନେଗାର ।

Question 4.
A ଓ B ଦ୍ରବଣରେ ଏକ ଟେଷ୍ଟର୍ ଦ୍ବାରା ପରିବାହିତା ପରୀକ୍ଷା କରାଗଲା । A ଦ୍ରବଣରେ ବଲ୍‌ବଟି ଜୋର୍‌ରେ ଜଳିଲା । ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଅଧୂକ ଠିକ୍ ?
(a) A, B ଅପେକ୍ଷା ଉତ୍ତମ ପରିବାହୀ
(b) B, A ଅପେକ୍ଷା ଉତ୍ତମ ପରିବାହୀ
(c) ଉଭୟ ସମାନ ଧରଣର ପରିବାହୀ
(d) ତରଳର ପରିବାହିତା ଏହିପରି ଭାବରେ ମାପି ହେବ ନାହିଁ ।
ଉ-
A, B ଅପେକ୍ଷା ଉତ୍ତମ ପରିବାହୀ

Question 5.
ଉପରୋକ୍ତ ପରିପଥରେ ବଲବ୍ ଜଳୁ ନାହିଁ । ଏଥ‌ିନିମନ୍ତେ କି କି କାରଣ ହୋଇପାରେ ଲେଖ ।

ଉ-

• ପାତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ଦ୍ରବଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ହୋଇଥିଲେ ପରିପଥରେ ଥିବା ବଲ୍‌ ଜଳିବ ନାହିଁ ।
• ପାତ୍ରରେ ଥିବା ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହେଉଥିଲେ, ପରିପଥରେ ବଲବ୍ ଜଳିବ ନାହିଁ ।
• ବ୍ୟାଟେରୀ ଓ ବଲ୍‌ବ ସହ ଲାଗିଥିବା ତାର ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ହୋଇଥିଲେ, ପରିପଥରେ ବଲ୍‌ବ ଜଳିବ ନାହିଁ ।

Question 6.
ଝଡ଼ବର୍ଷାବେଳେ ଓଦାହୋଇ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିସିଆନ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ମରାମତି କରିବା ନିରାପଦ କି ? ତୁମ ଉତ୍ତର ସପକ୍ଷରେ କାରଣ ଲେଖ ।
ଉ-
ଝଡ଼ବର୍ଷାବେଳେ ଓଦାହୋଇ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିସିଆନ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ମରାମତି କରିବା ନିରାପଦ ନୁହେଁ ।
କାରଣ – ବର୍ଷାପାଣି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ଅଟେ । ଏହି ସମୟରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥର ମରାମତି କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିସିଆକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଘାତ ଲାଗିବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ ।

Question 7.
ତୁମେ ଦେଖୁଥ‌ିବା ତିନୋଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପିତ ଜିନିଷର ଏକ ତାଲିକା କର । ସେଥ‌ିରେ କାହା ଉପରେ କେଉଁ ଧାତୁର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଛି ଲେଖ ।
ଉ-

• ସୁନାଚୁଡ଼ି – ଏଥରେ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଉପରେ ସୁନାର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
• ଜି.ଆଇ. (G.I.) ପାଇପ୍ – ଲୁହା ପାଇପ୍ ଉପରେ ଦସ୍ତା ଧାତୁର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
• ଟିଣ ଡବା – ଲୁହା ଉପରେ ଟିଣ ଧାତୁର ପ୍ରଲେପନ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

Question 8.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ, ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ସହ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ-

• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣ ପଦ୍ଧତିରେ ଏକ ଧାତବ ପଦାର୍ଥ ଉପରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଧାତୁର ପ୍ରଲେପ ଦେବା ପଦ୍ଧତିକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ କୁହାଯାଏ ।
• ଧାତବ ଲବଣର ଦ୍ରବଣରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଦ୍ବାରା ଉକ୍ତ ଧାତୁକୁ ପୃଥକ୍ କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ଧାତୁ ଉପରେ ଜମା କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଏକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରଭାବ ଅଟେ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ ପଦ୍ଧତିରେ ସବୁବେଳେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ଉପରେ ସେହି ଧାତୁର ଲବଣର ଦ୍ରବଣକୁ ମାଧ୍ୟମରୂପେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।
• ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଧାତୁକୁ ବ୍ୟାଟେରୀର ଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ର ସହ (ଏନୋଡ୍) ଓ ନିକୃଷ୍ଟ ଧାତୁକୁ ବ୍ୟାଟେରୀର ବିଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ର ସହ ( କ୍ୟାଥୋଡ୍) ସଂଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ –

• ଲୁହାରେ ତିଆରି ଏକ ଚାବି ରିଂ ଉପରେ ତମ୍ବାର ପ୍ରଲେପ ଦେବା – କ ପ ରସଲ୍ ଫେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ନିଆଯାଉ ।
• ଏହି ଦ୍ରବଣର ପରିବାହିତା ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ସେଥ୍ରେ 2 ମି.ଲି. ଲଘୁ ଗନ୍ଧକାମ୍ଳ ମିଶାଯାଉ । ଚିତ୍ରରେ କରାଯାଉ ।
• ପ୍ରଲେପିତ ହେବାକୁ ଥିବା ଚାବିରିଙ୍ଗକୁ ବ୍ୟାଟେରୀର ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଅଗ୍ର ସହିତ ସଂଯୋଗ କରି ଏହି ଦ୍ରବଣରେ ରଖାଯାଉ । ଏହା କ୍ୟାଥୋଡ୍ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ।
• ତମ୍ବା ପାତଟିକୁ ଚାବିରିଙ୍ଗୁଠାରୁ ପ୍ରାୟ l ସେ.ମି. ବ୍ୟବଧାନରେ ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ଯରେ ରଖାଯାଉ ଏବଂ ବ୍ୟାଟେରୀର ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଅଗ୍ର ସହିତ ସଂଯୋଗ କରାଯାଉ । ଏହା ଏନୋଡ୍ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ।
• ଆବଶ୍ୟକ ପରିପଥ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲାପରେ ପ୍ରାୟ 10 ମିନିଟ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହକଲେ ଚାବିରିଙ୍ଗ୍ ଉପରେ ତମ୍ବାର ଏକ ପ୍ରଲେପ ହୋଇଯିବ ।

Question 9.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନର ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ
ଉ-
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନର ଆବଶ୍ୟକତା –

• ଶିଳ୍ପକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ନିକୃଷ୍ଟ ଧାତୁ ଉପରେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଧାତୁର ପ୍ରଲେପ ଦେବାପାଇଁ ଏହା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
• କଳଙ୍କି ଲାଗୁଥିବା ଧାତୁ ଉପରେ କଳଙ୍କି ଲାଗୁ ନଥ‌ିବା ଧାତୁର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଧାତୁର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ଔଜଲ୍ୟ ଓ ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
• ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ଧାତୁର ବ୍ୟବହାରଜନିତ ଖର୍ଚ୍ଚକାଟ ପାଇଁ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ରୁପା କିମ୍ବା ସୁନାର ଲବଣରେ ଦ୍ରବଣ ତିଆରି କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଦ୍ଵାରା ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଚୁଡ଼ି ବୃଦ୍ଧିପାଇଥାଏ ।
• ଟିଡ଼ବା ତିଆରି ପାଇଁ ଲୁହା ଉପରେ ଟିଣ ଧାତୁର ପ୍ରଲେପନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଟିଣ ଲୁହା ଅପେକ୍ଷା ମୂଲ୍ୟବାନ ଓ ଅଧ‌ିକ କଳଙ୍କି ପ୍ରତିରୋଧୀ । ତେଣୁ ପ୍ରଲେପିତ ଡବାରେ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ ।
• ପାଣି ପାଇପ୍‌ରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ଲୁହାକୁ କଳଙ୍କିମୁକ୍ତ ରଖିବାପାଇଁ ଲୁହାପାଇପ୍ ଉପରେ ଦସ୍ତା ଧାତୁର ଲେପନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ତିଆରି ପାଇପ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ଜି.ଆଇ. (G.I.) ପାଇପ୍ କୁହାଯାଏ ।

Question 10.
ସୁନା ବୁଡ଼ି ତିଆରି ପାଇଁ ବ୍ରୋଞ୍ଜ୍ ଉପରେ ସୁନା ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ । କିପରି ପ୍ରଲେପନ ହୁଏ ତା’ର ଏକ ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
ଉ-
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ –

ଆଉ କ’ଣ କରିହେବ ?

Question 1.
ବିଭିନ୍ନ ଫଳ ଓ ପରିବା ନେଇ ତୁମ ତିଆରି ଟେଷ୍ଟର୍‌ରେ ପରିବାହିତା ପରୀକ୍ଷା କର ।
ଉ-
ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଫଳ ଓ ପରିବା ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ କରିପାରିବ । କାରଣ ସେସବୁରେ ଜଳୀୟ ଅଂଶ ଥାଏ । ଯେହେତୁ ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ସୁପରିବାହୀ, ତେଣୁ ଟେଷ୍ଟର୍‌ରେ ପରୀକ୍ଷାକଲେ ବିଭିନ୍ନ ଫଳ ଓ ପରିବା ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରି ପାରିବ ବୋଲି ଆମେ ଜାଣିପାରିବା ।

Question 2.
ପ୍ରଶ୍ନ ନଂ-୮ର ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥ‌ିବା ପରୀକ୍ଷାରେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଅଗ୍ରକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ସେଠାରେ ଗୋଟିଏ ଦସ୍ତାପାତ ଲଗାଅ । ପରୀକ୍ଷାଟି ଆଉଥରେ କର । କ’ଣ ହେଉଛି ଦେଖ ।
ଉ-
ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ପରୀକ୍ଷାରେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଅଗ୍ରକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ସେଠାରେ ଯଦି ଗୋଟିଏ ଦସ୍ତାପାତ ଲଗାଇବା; ତେବେ ଦସ୍ତା ଉପରେ ତମ୍ବାର ଏକ ପ୍ରଲେପ ହୋଇଯିବ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନାମ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

Question 3.
ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ କାରଖାନା ଥିଲେ ସେଠାକୁ ଯାଇ କି ଧାତୁ ଉପରେ କି ଧାତୁ ପ୍ରଲେପନ ହେଉଛି ପଚାରି ବୁଝ । କିପରି ପ୍ରଲେପନ ହେଉଛି ଅନୁଧ୍ୟାନ କର । ଆମେ ଏଠାରେ ପଢ଼ିଥ‌ିବା ପଦ୍ଧତି ଅପେକ୍ଷା ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ’ଣ ଅଲଗା ଅଛି, ଦେଖ ।
ଉ-
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ କାରଖାନାରେ ବିଭିନ୍ନ ଧାତୁ ଉପରେ ଅନ୍ୟ ଧାତୁମାନଙ୍କର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଇସ୍ପାତ୍ କାରଖାନାରେ ଲୁହା ଉପରେ ଟିଣର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଅଳଙ୍କାର ଗଢ଼ାହେଉଥ‌ିବା ଦୋକାନମାନଙ୍କରେ
ରୁପା ଅଳଙ୍କାର ଉପରେ ସୁନାର ପ୍ରଲେପ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

Question 4.
କ୍ରୋମିୟମ୍ ପ୍ରଲେପନଜନିତ ପ୍ରଦୂଷଣ ଖୋଜି ବାହାର କର । ଏଥ‌ିପାଇଁ କୌଣସି ବହି, ତୁମ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷକ, କୌଣସି ପରିବେଶବିତ୍ କିମ୍ବା ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇପାର ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରିବ /

Question 5.
ଗୋଟିଏ ମ୍ୟାଜିକ୍ ପେନ୍ (magic pen) ତିଆରି କର । ଏଥ୍‌ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଧାତବ ପାତ ନିଅ । ତା’ ଉପରେ ପୋଟାସିୟମ୍ ଆୟୋଡ଼ାଇଡ୍ ଓ ମଣ୍ଡଦ (starch) ର ଏକ ଘନ ମିଶ୍ରଣ ଲଗାଇ ଦିଅ । ଚିତ୍ରରେ ଦେଖାଯିବା ପରି ପ୍ଲେଟ୍ ବା ପାତକୁ ବ୍ୟାଟେରୀ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ କର । ତାରର ମୁକ୍ତ ଅଗ୍ରକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ପ୍ଲେଟ୍ ଉପରେ ଲେଖ । ଦେଖ କିପରି ଦିଶୁଛି ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରିବ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i)………………………. ବଲ୍‌ବ ସାଧାରଣ ବଲ୍‌ବ ଅପେକ୍ଷା କମ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(ii) ଯେଉଁ ତରଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ତାହା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ……………………….. ।
(iii) ଯେଉଁ ତରଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ନାହିଁ, ତାହା ………………………… ।
(iv) ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ରସହ ସଂଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରକୁ ………………….. କୁହାଯାଏ ।
(v) ସେଲ୍‌ର ବିଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ରସହ ସଂଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରକୁ ……………………. କୁହାଯାଏ ।
(vi) ………………. ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
(vii) ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ତାହାକୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
(viii) ଅମ୍ଳୀକୃତ ଜଳର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣ ବେଳେ ଏନୋଡ଼ଠାରେ ……………………. ଗ୍ୟାସ୍ ବାହାରେ ।
(ix) ଅମ୍ଳୀକୃତ ଜଳର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣବେଳେ କ୍ୟାଥୋଡ଼ଠାରେ …………………. ଗ୍ୟାସ୍ ବାହାରେ ।
(x) ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ଯରେ ଅଣୁମାନଙ୍କର ବିଭାଜନକୁ ………………… କୁହାଯାଏ ।
(xi) ଲୁହା ଉପରେ ଦସ୍ତାର ପ୍ରଲେପନକୁ ……………………… କୁହାଯାଏ ।
(xii) ଧାତବ ଆୟନ …………………. ଚାର୍ଜ ବିଶିଷ୍ଟ ।
(xiii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହଦ୍ଵାରା ଧାତୁର ଶୋଧନକୁ ………………… କୁହାଯାଏ ।
(xiv) ପାତିତ ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ……………………… ।
(xv) ………………….. ସାହାଯ୍ୟରେ କ୍ଷୀଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ମପାଯାଏ ।
(xvi) ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଅଗ୍ରସହ ସଂଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁଦଗ୍ରକୁ ……………………. କହନ୍ତି ।
(xvii) LED ବଲ୍‌ବର ତାରକୁ ……………………… କୁହାଯାଏ ।
(xviii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଣୁର ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜର୍ଚ୍ଚା ଅଂଶକୁ ………………….. କୁହାଯାଏ ।
(xix) ଘରର ଗାଧୁଆଘର ପାଇପ୍‌ରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଲୁହାକୁ କଳଙ୍କିମୁକ୍ତ ରଖିବାପାଇଁ ଲୁହା ପାଇପ୍ ଉପରେ …………………………. ଧାତୁ ଲେପନ କରାଯାଏ ।

Answers:
(i) LED
(ii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ
(iii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ
(iv) ଏନୋଡ଼
(v) କ୍ୟାଥୋଡ଼
(vi) ବିଶୁଦ୍ଧ
(vii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷ
(viii) O₂
(ix) H₂
(x) ବିୟେ।ଜନ
(xi) ବିୟୋଜନ
(xii) ଗାଲଭାନାଇଜେସନ୍
(xiii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶୋଧକ
(xiv) ସୁପରିବାହୀ
(xv) ଗାଲ୍‌ ଭାନୋମିଟର
(xvi) କ୍ୟାଥୋଡ୍
(xvii) ଲିଡ୍‌ସ
(xviii) ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଆୟନ
(xix) ଦସ୍ତ୍ରା

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ………………….. ସାହାଯ୍ୟରେ କ୍ଷୀଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ମପାଯାଏ । (ଗାଲଭାନୋମିଟର, ଏମିଟର, ଭୋଲ୍ସମିଟର, ରିଓଷ୍ଟାଟ୍)
(ii) ପାଶି ପାଇପ୍ରେ ……………. ଧାତୁର ଲେପ ଦିଆଯାଏ । (Fe, Cu, Zn, Ag)
(iii) ……………….. ଧାତୁ ଚକ୍‌କ୍ କରେ । କଳଙ୍କି ଧରେ ନାହିଁ ଓ ଦାଗ ପ୍ରତିରୋଧକ । (Cr, Fe, Cu, Still)
(iv) ………………… ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ । (ଲୁଣପାଣି, ଲେମ୍ବୁପାଣି, ସୋଡ଼ାପାଣି, ଚିନିପାଣି)
(v) ……………………. ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ ଅଟେ ।
(vi) ………………… ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ( ରାସାୟନିକ, ଭୌତିକ, ଚୁମ୍ବକୀୟ, ତାପୀୟ)
(vii) CuSO₄ ……………… ଅଗ୍ରଠାରେ ଜମା ହୁଏ । (+ve,- ve, ଉପରିଭାଗରେ, ନିମ୍ନଭାଗରେ)
(viii) ………………….. ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ । ଲୁଣ, ଚିନି, CuSO₄, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(ix) …………………… ରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଘଟେ ନାହିଁ । (ଅମ୍ଳ, ଲବଣ, ପାତିତଜଳ, କ୍ଷାରର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ )
(x) ବିଜୁଳି ମାରିବାବେଳେ ଚାର୍ଜ …………………. ମାଧ୍ୟମରେ ଗତିକରେ । (ଜଳ, ବାୟୁ, ଶୂନ୍ୟ, ପବନ)

Answers:
(i) ଗାଲ୍‌ଭାନୋମିଟର,
(ii) Zn,
(iii) Cr,
(iv) ଚିନିପାଣି,
(v) Zn,
(vi) ରାସାୟନିକ,
(vii) –ve,
(viii) ଚିନି,
(ix) ପାତିତଜଳ,
(x) ବାୟୁ ।

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ସଂପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଧାତୁ : ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ :: ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ : ……………………… ।
(ii) ଲୁଣପାଣି : ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରେ :: ଚିନିପାଣି : ……………………… ।
(iii) ଅମ୍ଳ : ଶର୍କରା :: ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ……………………… ।
(iv) ସାଇକେଲ ରିମ୍ : କ୍ରୋମିୟମ୍ :: ବ୍ରୋଞ୍ଜବୁଡ଼ି : ……………………… ।
(v) ଅଧାତୁ : ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ :: ଧାତୁ : ……………………… ।
(vi) ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁଦଗ୍ର : ଏନୋଡ୍ :: ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁଦ୍‌ : ……………………… ।
(vii) ତମ୍ବା : ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ :: ଗ୍ରାଫାଇଟ୍‌ : ……………………… ।
(viii) ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଚୁଡ଼ି : ସୁନା :: ସାଇକେଲ୍ ରିମ୍ : ……………………… ।
(ix) ଟିଏଡ଼ବା : ଟିଣ ଧାତୁ :: GI ପାଇପ୍ : ……………………… ।
(x) ଆୟନ : ଚାର୍ଜ :: ପରମାଣୁ : ……………………… ।

Answers:
(i) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ
(ii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ କରେ ନାହିଁ
(iii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ
(iv) ସୁନା
(v) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ
(vi) କ୍ୟାଥୋଡ୍
(vii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ
(viii) କ୍ରୋମିୟମ୍
(ix) ଦସ୍ତାଧାର
(x) ଚାର୍ଜବିହୀନ

4. ‘କ’ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦକୁ ମିଳାଅ ।

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ରୁପା ଇବୋନାଇଟ୍	(i) ସୁନାର ପ୍ରଲେପ
(ii) ଇବାନାରଟ୍	(ii) Ni କିମ୍ବା Cr ପ୍ରଲେପ
(iii) ଟିଣଡ଼ବା	(iii) ଦ୍ରବଣରେ ଅଣୁମାନଙ୍କ ବିଭାଜନ
(iv) GI ପାଇପ୍	(iv) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ
(v) ସୁନାଚୁଡ଼ି	(v) ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ
(vi) ବର୍ଷାପାଣି	(vi) ଦସ୍ତାଧାତୁର ପ୍ରଲେପ
(vii) ଭିନେଗାର	(vii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ରାସାୟନିକ ପ୍ରଭାବ
(viii) ସାଇକେଲ ରିମ	(viii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ
(ix) ବିଯୋଜନ	(ix) ଟିଣଧାତୁର ପ୍ରଲେପନ
(x) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ	(x) ସୂଚୀଚୁସ୍କରେ ବିଷେପ

Answer:

କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ରୁପା ଇବୋନାଇଟ୍	(v) ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ
(ii) ଇବାନାରଟ୍	(viii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ କୁପରିବାହୀ
(iii) ଟିଣଡ଼ବା	(ix) ଟିଣଧାତୁର ପ୍ରଲେପନ
(iv) GI ପାଇପ୍	(vi) ଦସ୍ତାଧାତୁର ପ୍ରଲେପ
(v) ସୁନାଚୁଡ଼ି	(i) ସୁନାର ପ୍ରଲେପ
(vi) ବର୍ଷାପାଣି	(iv) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ
(vii) ଭିନେଗାର	(x) ସୂଚୀଚୁସ୍କରେ ବିଷେପ
(viii) ସାଇକେଲ ରିମ	(ii) Ni କିମ୍ବା Cr ପ୍ରଲେପ
(ix) ବିଯୋଜନ	(iii) ଦ୍ରବଣରେ ଅଣୁମାନଙ୍କ ବିଭାଜନ
(x) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଲେପନ	(vii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ରାସାୟନିକ ପ୍ରଭାବ

 

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 16 ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 16 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଆୟ-ବ୍ୟୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ହିଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ । ଅତଏବ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବିତ୍ତ କହିଲେ ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସମ୍ପଦ ବିନିଯୋଗ, ଏହାର ବଣ୍ଟନ, ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଜନକଲ୍ୟାଣ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ସରକାରଙ୍କ ଆୟବ୍ୟୟ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ଆଲୋଚନା କରେ ।

2. ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାହା ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ । ଜାତୀୟ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ । କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଗମନାଗମନ ଇତ୍ୟାଦିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ସରକାରୀ ବ୍ୟୟକୁ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

3. ଅଣଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସରକାର ଏପରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏପରି ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟକୁ ଅଣଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଆଇନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ପ୍ରଶାସନ ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ସରକାର କରୁଥିବା ବ୍ୟୟ ଅଣଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

4. ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରର ଦୈନନ୍ଦିନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ନିମନ୍ତେ କରାଯାଉଥ‌ିବା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୟକୁ ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନୁହେଁ । ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ବିଭାଗର ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ପାଇଁ ରାଜସ୍ଵ ବ୍ୟୟ କରାଯାଏ ।

5. ପୁଞ୍ଜି ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ର ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ପୁଞ୍ଜି ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବ୍ୟୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ । ବିଭିନ୍ନ ବିକାଶମୂଳକ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥାଏ, ତାହା ପୁଞ୍ଜି ବ୍ୟୟରେ   ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

6. ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଯୋଜନାର ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ, ତାହା ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ । ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଓ ବିଭାଗର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ନୂତନ ଭାବେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଓ ଅନୁମୋଦିତ ବ୍ୟୟକୁ ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ନୂତନ ରାସ୍ତା, ବନ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦିର ନିର୍ମାଣଜନିତ ବ୍ୟୟ ହେଉଛି ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ।

7. ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟ କ’’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ନିମନ୍ତେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଯୋଜନାର ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇନଥାଏ, ତାହା ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟ । ଏହି ବ୍ୟୟଭାର ବହନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ବାଧ୍ୟ । ସ୍ଥାୟୀ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଦରମା ଓ ପେନ୍‌ସନ୍, ସୁଧ, ପରିଶୋଧ, ଦେଶରକ୍ଷା ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟୟ ହେଉଛି ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ।

8. କରାଘାତ କ’ଣ ?
Answer:
କରାଘାତ ହେଉଛି କରର ମୂଳ ବୋଝ । ଏହା ମୂଳ କର ଧାର୍ଯ୍ୟ ବିନ୍ଦୁ । ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରଥମେ କରର ବୋଝ ବହନ କରେ କିମ୍ବା ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ କର ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାଙ୍କ ଉପରେ କରାଘାତ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

9. କରାପାତ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିଶେଷରେ କର ବୋଝ ବହନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ କରାପାତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର ଅନ୍ତିମ ପରିଣାମ । କରାନ୍ତକରଣର ଶେଷ ବିନ୍ଦୁ ହେଉଛି କରାପାତ ।

10. କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କରଭାର ବାରମ୍ବାର ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଘଟେ, ତାହାକୁ କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କୁହାଯାଏ । କ୍ରୟ-ବିକ୍ରୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଯଦି କରଭାର ଉତ୍ପାଦନକାରୀଠାରୁ ଖାଉଟି ନିକଟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଘଟେ, ତାହାକୁ ଅଗ୍ରଗାମୀ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କୁହାଯାଏ । ଯେତେବେଳେ କରଭାର ଉତ୍ପାଦନକାରୀଠାରୁ କଞ୍ଚାମାଲ ମାଲିକ ନିକଟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଘଟେ, ତାହାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍ମାମୀ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ
କୁହାଯାଏ ।

11. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ କରର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ବହନ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଦାତା ଓ ବୋଝ ବହନକାରୀ ଜଣେ । ଆୟକର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଉଦାହରଣ ।

12. ପରୋକ୍ଷ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ କରର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ପରୋକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ‘କରଦାତା’ ଓ କରଭାର ବହନକାରୀ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଟନ୍ତି । ପରୋକ୍ଷ କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରକ୍ଷମ । ତେଣୁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ କରାଘାତ ହେଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ କରାପାତ ହୋଇଥାଏ ।

13. ପ୍ରଗାମୀ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆୟର ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କରର ହାର ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ, ସେହି କରକୁ ପ୍ରଗାମୀ କର କୁହାଯାଏ । ଆୟକର ପ୍ରଗାମୀ କରର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଆୟ ସ୍ତର ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କର ହାର ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

14. ପ୍ରତିଗାମୀ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଯଦି କରର ହାର ହ୍ରାସ ହୁଏ, ତେବେ ଏହି କରକୁ ପ୍ରତିଗାମୀ କର କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତିଗାମୀ କର କ୍ଷେତ୍ରରେ କରଦାତାଙ୍କର ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ହେବାଫଳରେ କରର ହାର ହ୍ରାସ ହୁଏ ଏବଂ ଆୟ ହ୍ରାସ ହେବା ଫଳରେ କରର ହାର ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ଏହି କରର ବୋଝ ଧନୀମାନଙ୍କ ଉପରେ କମ୍ ଓ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କ ଉପରେ ବେଶି ପଡ଼ିଥାଏ । ବିକ୍ରିକର, ଅବକାରୀ ଶୁଳ୍‌କ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରତିଗାମୀ କରର ଉଦାହରଣ ।

15. ଆନୁପାତିକ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେତେବେଳେ କରହାର ଆୟର ହ୍ରାସ ଓ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ନ ହୋଇ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳ ପାଇଁ ସ୍ଥିର ରହେ, ସେହି ପ୍ରକାର କରକୁ ଆନୁପାତିକ କର କୁହାଯାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କରଦାତାଙ୍କୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହାରରେ କର ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କର ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କର ଆଦାୟ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ; କିନ୍ତୁ କରର ହାରରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।

16. ଫିଡ୍ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସେବା ନିମନ୍ତେ ସରକାରଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟକୁ ଫିଜ୍ କୁହାଯାଏ । ଫିଦାତାଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସୁବିଧା ଦେବାପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟୟର କିଛି ଅଂଶ ସରକାର ଫିଜ୍ ଆକାରରେ ଆଦାୟ କରିଥା’ନ୍ତି । କୋର୍ଟ ଫିଡ୍ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରୀକରଣ ଫିଜ୍, ଲାଇସେନ୍ସ ଫିଜ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଫିଜ୍‌ର ଉଦାହରଣ ।

17. ଜୋରିମାନା କ’ଣ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ ଓ ସୁସ୍ଥ ପ୍ରଶାସନ ପାଇଁ ସରକାର ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହା ଆଇନ ଭଙ୍ଗକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅର୍ଥଦଣ୍ଡ । ଜୋରିମାନା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବର ଏକ ଅଂଶ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ମୋଟ ରାଜସ୍ୱରେ ଏହାର ଅଂଶ ଖୁବ୍ କମ୍ ।

18. ବାଜ୍ୟାପ୍ତି କ’ଣ ?
Answer:
ଚୁକ୍ତିଭଙ୍ଗ କିମ୍ବା ସ୍ଥିରୀକୃତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କଠାରୁ ସରକାର ଦଣ୍ଡସ୍ଵରୂପ ସେମାନେ ଅମାନତ ରୂପେ ରଖୁଥ‌ିବା ଅର୍ଥ ଫେରସ୍ତ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ତାହାକୁ ବାଜ୍ୟାପ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରାର୍ଥୀ କିଛି ଅମାନତ ଜମା ଦିଅନ୍ତି । ସର୍ଭେ ମୁତାବକ ଯଦି ଜଣେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ମୋଟ ଭୋଟର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶତାଂଶ ଭୋଟ ଆକାରରେ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ, ତେବେ ରଖୁଥ‌ିବା ଅମାନତରୁ ସେ ବଞ୍ଚତ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ଉକ୍ତ ଅମାନତ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବର ଏକ ଅଂଶରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।

19. ରାଜଭୁକ୍ତି କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ନଥ‌ିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଲେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପରି ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ରାଜଭୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ । ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା ପାଇଁ ସରକାର ଉତ୍ତରାଧ୍ୟାକାରୀ ବିହୀନ ସମ୍ପରିକୁ ନିଜ ମାଲିକାନାକୁ ଆଣନ୍ତି ।

20. କର କ’ଣ ?
Answer:
କର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବର ସର୍ବବୃହତ୍ ଉତ୍ସ । କୌଣସି ବିଶେଷ ସୁବିଧା ସହ ସମ୍ପର୍କ ନଥାଇ, ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥରେ ବ୍ୟୟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥ‌ିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟକୁ କର କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ, କୌଣସି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସୁବିଧାର ଆଶା ନରଖ୍ ଜନସାଧାରଣ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥ‌ିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟକୁ କର କହନ୍ତି ।

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି| / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳର ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରି ସରକାର ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଯେଉଁ ଦେୟ ଆଦାୟ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କୁହାଯାଏ । ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ, ଜଳଯୋଗାଣ, ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି ଉନ୍ନୟନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳର ବିକାଶ ଘଟେ । କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମ୍ପତ୍ତି ମାଲିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପାଆନ୍ତି ।

ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ମୂଲ୍ୟରେ ହଠାତ୍‌ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପାଉଥବା ସମ୍ପଭି ମାଲିକଙ୍କଠାରୁ ସରକାର ଆନୁପାତିକ ହାରରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଆଦାୟ କରନ୍ତି । ଏହା ଉନ୍ନୟନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ସରକାରୀ ବ୍ୟୟର ଏକ ଅଂଶ । ଏହାକୁ ସମନ୍ବିତ କର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

2. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ କରର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ବହନ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଦାତା ଓ ବୋଝ ବହନକାରୀ ଜଣେ । ତେଣୁ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ଉପରେ ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ସେ ନିଜେ କରଦାତା ଓ କରଭାର ବହନକାରୀ ।

ଆୟକର, ସମ୍ପରି କର, ବୃତ୍ତି କର ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଉଦାହରଣ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାଗରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବିକାଶ ସାଧୂ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ସେ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ୍ ପ୍ରତି ସଚେତନ ରହେ ।

3. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ସାଧୁତା ଉପରେ ଏକ କର – ଏପରି କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କ୍ଷେତ୍ରରେ କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବହନ କରନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଦାତା ଓ ବୋଝ ବହନକାରୀ ଜଣେ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କରଦାତାଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ଆୟ ଓ ସମ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ଘୋଷଣା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ତେଣୁ ଅସାଧୁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ କର ଠକେଇର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ।

ପ୍ରକୃତରେ, ଜଣେ ସାଧୁ ଓ ସଟ କିମ୍ବା ନିଜ ଆୟ ବା ସମ୍ପତ୍ତି ଲୁଚାଇ ପାରୁନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ଦେଇଥାନ୍ତି । ତେଣୁ, କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ସାଧୁତା ଉପରେ ଏକ କର ।

4. ବିନିଯୋଗରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଭିମୁଖ୍ୟ କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟତ ସର୍ବଦା ଅନିଶ୍ଚିତ । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅଧିକ । ଭବିଷ୍ୟତର ଆୟ ଅପେକ୍ଷା ବର୍ତ୍ତମାନର ଆୟ ଅଧିକ କାମ୍ୟ । କିନ୍ତୁ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ରାଷ୍ଟ୍ର ଚିରସ୍ଥାୟୀ । ଏହାର ଉଭୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ୀ ପ୍ରତି ସମାନ ଦାୟିତ୍ୱ ରହିଛି । ତେଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ର କେବଳ ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଇଁ ବିନିଯୋଗ ନ କରି ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ମଧ୍ଯ ବିନିଯୋଗ କରିଥାଏ । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବିନିଯୋଗ ଉଭୟ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ଓ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ହୋଇପାରେ ।

5. କିପରି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆୟର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଜନକଲ୍ୟାଣକାରୀ । ଜନକଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଚୁର ଆୟ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ । ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆୟ ଯେତେ ଅଧ୍ଯକ, ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରର ବ୍ୟୟ ପରିସୀମା ସେତେ ବ୍ୟାପକ । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ଵ, ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆୟର ଏକ ଅଂଶ । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆୟ ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ତ ପ୍ରାପ୍ତିକୁ ବୁଝାଏ ।

ରାଜସ୍ୱ ସହିତ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଋଣ, ଅଧ‌ିକ ନୋଟ୍ ପ୍ରଚଳନ, ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରୁ ହେଉଥ‌ିବା ଲାଭ ଇତ୍ୟାଦି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ସରକାର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରୁ କରୁଥିବା ଆୟ ହିଁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବ । ଏହା ଏକ ସୀମିତ ଧାରଣା । ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସ ରହିଛି ।

6. କର କ’ଣ ?
Answer:
କର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବର ସର୍ବବୃହତ୍ ଉତ୍ସ । ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥରେ ବ୍ୟୟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥ‌ିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟକୁ କର କୁହାଯାଏ । କର ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତି ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ । କର ନ ଦେବା ଆଇନତଃ ଏକ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧ । କର ପ୍ରଦାନ କରି କରଦାତା କୌଣସି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପାଇନଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍, କର ବିନିମୟରେ ସରକାର କରଦାତାଙ୍କୁ କୌଣସି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କରପ୍ରଦାନ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦାୟିତ୍ଵ ।

7. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ଜନକଲ୍ୟାଣକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଜନସାଧାରଣଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ ସରକାର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନିଅନ୍ତି ଏବଂ ସେଥ‌ିପାଇଁ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୟ ବା ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ସୁତରାଂ, ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ କରେ, ତାହାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୟ ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସରକାର ବିଚାରବନ୍ତ ହେବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜସ୍ଵ ସମ୍ବଳକୁ ଏପରି ବାଣ୍ଟିବା ଆବଶ୍ୟକ ଯଦ୍ବାରା ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ମୋଟ ସୁବିଧା ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୋଇପାରିବ ।

8. ବାଣିଜ୍ୟିକ ରାଜସ୍ୱ କ’ଣ ?
Answer:
ସରକାର ଏକ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତା ମଧ୍ୟ । ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ଉତ୍ପାଦିତ ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା! ବିକ୍ରୟ କରି ସରକାର ଯେଉଁ ରାଜସ୍ଵ ପାଇଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ରାଜସ୍ୱ କୁହାଯାଏ । ସରକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ପ୍ରତିବଦଳରେ ଜନସାଧାରଣ ଦର ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଦର ବାଣିଜ୍ୟିକ ରାଜସ୍ବର ଅନ୍ୟ ନାମ ।

ରେଳବାଇ, ଡାକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ,ଖଣି ଜଙ୍ଗଲ ଇତ୍ୟାଦିରୁ ମିଳୁଥିବା ରାଜସ୍ବ ବାଣିଜ୍ୟିକ ରାଜସ୍ଵର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ ।

9. ଫିଜ୍ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସେବା ନିମନ୍ତେ ସରକାରଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟକୁ ଫିଜ୍ କୁହାଯାଏ । ଫିଦାତାଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସୁବିଧା ଦେବାପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟୟର କିଛି ଅଂଶ ସରକାର ଫିଜ୍ ଆକରରେ ଆଦାୟ କରିଥା’ନ୍ତି ! ଫିଜ୍ ପ୍ରଦାନକାରୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସୁବିଧା ପାଇଥା’ନ୍ତି । ସୁବିଧା ଓ ଫିଜ୍ ସମାନୁପାତିକ ନୁହଁନ୍ତି ।

ଫିଲ୍ମ୍ ଅପେକ୍ଷା ସୁବିଧାର ମୂଲ୍ୟ ଅଧିକ । କେବଳ ବିଶେଷ ସୁବିଧା ଲାଭ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଫିଜ୍ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ । କୋର୍ଟ ଫିଜ୍, ରେଜିଷ୍ଟ୍ରୀକରଣ ଫିଜ୍, ଲାଇସେନ୍ସ ଫିଜ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଫିଜ୍‌ର ଉଦାହରଣ ।

10. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ କରର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ବହନ କରନ୍ତି ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଦାତା ଓ ବୋଝ ବହନକାରୀ ଜଣେ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କରାଦାତାର ଦେଇ ପାରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ତେଣୁ ଧନୀକ ଶ୍ରେଣୀ ଅଧ୍ଵ କର ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଫଳରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ସମାନତା ସହିତ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କ୍ଷେତ୍ରରେ କରଦାତା ଓ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ । ସେ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପ୍ରତି ସଚେତନ ରହେ । ଫଳରେ ନାଗରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବିକାଶ ସାଧୂତ ହୋଇଥାଏ ।

11. ପରୋକ୍ଷ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ କରର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି; ତାହାକୁ ପରୋକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ କରଦାତା ଓ କରଭାର ବହନକାରୀ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଟନ୍ତି । ପରୋକ୍ଷ କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକ୍ଷମ । ତେଣୁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ କରାଘାତ ହେଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ କରାପାତ ହୋଇଥାଏ ।

ଦ୍ରବ୍ୟକର ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ପ୍ରଥମେ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ପଇଠ କରିଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ, ତତ୍ପରେ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍‌ରେ କର ମିଶାଇ ଖାଉଟିକୁ ଅଧିକ ଦରରେ ବିକ୍ରି କରିବାଦ୍ୱାରା କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଦ୍ରବ୍ୟକର ଏକ ପରୋକ୍ଷ କର । ବିକ୍ରିକର, ଉତ୍ପାଦନ ଶୁଳ୍‌କ, ସୀମା ଶୁଳ୍‌କ, ପ୍ରମୋଦ କର, ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ କର ଇତ୍ୟାଦି ପରୋକ୍ଷ କରର ଉଦାହରଣ ।

12. ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସରକାର ନିଜର ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହ ସକାଶେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଉକ୍ତ ବ୍ୟୟଦ୍ବାରା ରାଷ୍ଟ୍ରର କୌଣସି ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ନଥାଏ । ସରକାରଙ୍କ ଅନ୍ତିମ ଉପଭୋଗ ବ୍ୟୟ ଏହି ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ବିଭାଗର ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦାନ ପାଇଁ ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ କରାଯାଏ ।

ଅତଏବ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସେବା ଯୋଗାଇବାପାଇଁ ସରକାରୀ ବିଭାଗଗୁଡ଼ିକ ଯେଉଁ ଦୈନନ୍ଦିନ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ, ରାଜସ୍ବ ଆୟରୁ ଭରଣା କରାଯାଇଥାଏ ।

13. ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟଦ୍ୱାରା ଦେଶରେ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବାସ୍ତବ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇ ଆର୍ଥନୀତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ, ସେହି ବ୍ୟୟକୁ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ପାଦୀ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ବିକାଶମୁଖୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟର ଗୁରୁତ୍ଵ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।

ମୋଟ ଜାତୀୟ ଆୟ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଆମ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ନୀତିର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ୧୯୫୧ ମସିହାଠାରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଏହି ବ୍ୟୟର ଗୁରୁତ୍ବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଅଛି । ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ, ଶ୍ରମ ଓ ନିଯୁକ୍ତି, କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ପରିବହନ ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବହନ କରାଯାଉଥ‌ିବା ସରକାରୀ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଇଥାଏ ।

C. ପାଞ୍ଚଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଦାନ ଓ ଅନୁଦାନ :
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତ ଭାବେ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥ‌ିବା ଅର୍ଥ ବା ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଦାନ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ କୌଣସି ବିପତ୍ତିର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ବଦାନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ସରକାରଙ୍କୁ ଦାନ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧ, ବାତ୍ୟା, ବନ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦିର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଦାନ ସରକାରଙ୍କୁ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଥାଏ । ଅବଶ୍ୟ, ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ୱରେ ଦାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ନଗଣ୍ୟ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଗୋଟିଏ ସରକାର ଅନ୍ୟ ଏକ ସରକାରଙ୍କୁ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେଉଥ‌ିବା ସହାୟତାକୁ ଅନୁଦାନ କୁହାଯାଏ । ଆମ ଦେଶରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ, ରାସ୍ତା ଓ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି ନିମନ୍ତେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅନୁଦାନ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଆମ ଦେଶ ମଧ୍ୟ ବିଦେଶରୁ ଅନୁଦାନ ପାଇପାରେ । ଏହାକୁ ବିଦେଶୀ ଅନୁଦାନ କୁହାଯାଏ । ଅନୁଦାନ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ଵରେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ ।

2. କର ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ :
Answer:
କର ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ; କିନ୍ତୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କେବଳ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ । କର କରଦାତାଙ୍କୁ କୌଣସି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସୁବିଧା ଦେଇନଥାଏ; କିନ୍ତୁ ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ମିଳିଥାଏ । କରର ପରିସର ସମଗ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର । ସରକାର ସମଗ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରୁ କର ଆଦାୟ କରନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କରିଥା’ନ୍ତି । କର ସର୍ବଦା ସମାନୁପାତୀ ହୋଇନଥାଏ; କିନ୍ତୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ସର୍ବଦା ସମାନୁପାତୀ ହୋଇଥାଏ । କର ବାରମ୍ବାର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ କିନ୍ତୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଥରେ ମାତ୍ର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ ।

3. ଫିଜ୍ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ :
Answer:
ଫିଲ୍ମର ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟାପକ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସେବା ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଏହା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣର ପରିଚାଳନା କ୍ଷେତ୍ର ସୀମିତ । ଏହା ଆଞ୍ଚଳିକ ଉନ୍ନୟନ ନିମନ୍ତେ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୁବିଧା ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ଫିଜ୍ ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଫିଜ୍ ବାରମ୍ବାର ଦିଆଯାଏ; କିନ୍ତୁ ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଥରେ ମାତ୍ର ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସେବାପାଇଁ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ଧାର୍ଯ୍ୟ ଫିଜ୍ ଦେଇଥା’ନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କେବଳ ବିଶେଷ ସୁବିଧା ଲାଭ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ ।

4. କର ଓ ଦର :
Answer:
କରି ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ; କିନ୍ତୁ ଦର ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ । କେବଳ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା କ୍ରୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଦର ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଏହା ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତ । କର କରଦାତାଙ୍କୁ କୌଣସି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସୁବିଧା ଦେଇନଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଦର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସୁବିଧା ଦେଇଥାଏ । ସେବା ପରିବ୍ୟୟ ସହ କରର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥାଏ, କିନ୍ତୁ ସେବା ପରିବ୍ୟୟ ସହିତ ଦରର ପୂର୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ କର ଦିଆଯାଏ; କିନ୍ତୁ କେବଳ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସନ୍ତୋଷ ନିମନ୍ତେ ଦର ଦିଆଯାଏ ।

5. କର ଓ ଫିଜ୍ :
Answer:
କର ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ; କିନ୍ତୁ, ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସେବା ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ ଫିଜ୍ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ । ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟୟ ତୁଲାଇବା ନିମନ୍ତେ କର ଆଦାୟ କରାଯାଏ; କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶାସନିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଫିଜ୍ ଆଦାୟର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ସାଧାରଣ ସୁବିଧା ପାଇଁ କର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୁବିଧା ପାଇଁ ଫିଜ୍ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ । ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ସେବା ପାଇଁ ଦେଉଥ‌ିବା ବ୍ୟୟ ସହିତ କରର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥିଲାବେଳେ ସେବା ପରିବ୍ୟୟ ସହିତ ଫିଡ୍‌ର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ‌ିବାକୁ ମିଳେ ।

6. ରାଜସ୍ଵ ବ୍ୟୟ ଓ ପୁଞ୍ଜି ବ୍ୟୟ :
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ସଂଗୃହୀତ ରାଜସ୍ୱ; ଯଥା – କର, ରେଳବାଇ, ଡାକ ଓ ତାର, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ସଂଗୃହୀତ ଅର୍ଥଦ୍ଵାରା ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ ଓ ପ୍ରଶାସନ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାୟୀ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଵାଭାବିକ ପରିଚାଳନା ନିମନ୍ତେ ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟୟ କରାଯାଇଥାଏ ।

ସଂକ୍ଷେପରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ସରକାରଙ୍କ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ପରିସମ୍ପତ୍ତି ବା ସମ୍ପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଉପଯୋଗ ହୁଏ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ସରକାରଙ୍କର ପରିଚାଳନା ବାବଦ ବ୍ୟୟ, ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାୟୀ ସେବାକ୍ଷେତ୍ର ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟୟ, ସରକାରୀ ଋଣ ଉପରେ ସୁଧ ପ୍ରଦାନଜନିତ ବ୍ୟୟ, ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଅନୁଦାନ ଏହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ, ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହଜନିତ ପ୍ରାପ୍ତି; ଯଥା – ଖୋଲାବଜାର ରଣ, ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରଦତ୍ତ ଋଣ ଓ ଦେଶ ଭିତରେ ଓ ବାହାରେ ଥ‌ିବା ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଋଣଦ୍ବାରା ଭରଣା କରାଯାଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପୁଞ୍ଜି ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବ୍ୟୟଭାର ବୈଦେଶିକ ଋଣ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଋଣ ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ପରିଶୋଧ କରାଯାଉଥ‌ିବା ଋଣଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ବହନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ବ୍ୟୟ ସାଧାରଣଭାବେ ଭୂମି ଅଧୃତ, କୋଠାବାଡ଼ି ନିର୍ମାଣ, ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଓ କଳକବ୍‌ଜା କ୍ରୟ, ଅଂଶଧନରେ ବିନିଯୋଗ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଅଗ୍ରିମ ନିମନ୍ତେ କରାଯାଇଥାଏ ।

7. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ଓ ପରୋକ୍ଷ କର :
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ କର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ ସେ ଯଦି କରଭାର ବହନ କରେ, ତାହାହେଲେ ସେ ପ୍ରକାର କର ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର । ସେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କରଭାର ହସ୍ତାନ୍ତର କରିପାରେ ନାହିଁ । ଆୟକର ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ । ଏହାର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ସମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ପଡ଼େ । ଡାଲଟନ୍‌ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ତାହାକୁ କୁହାଯାଏ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ଟିକସ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ, ସେହିଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଭରଣା କରେ ।’

ଯେଉଁ କରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଥମେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଦେଇଥା’ନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ପରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରକୁ ଖସାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପରୋକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ କରାଘାତ ପ୍ରଥମ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ପଡ଼ିଥାଏ ଓ କରାପାତ ଦ୍ବିତୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ପଡ଼ିଥାଏ । କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋଟ କରାପାତ ଦ୍ବିତୀୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ପୂରା ଭାବରେ ପଡ଼ିନଥାଏ ।

ଡାଲଟନ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ପରୋକ୍ଷ କର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ବସାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତ କରଦାତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ପର୍କୀୟ ପୂର୍ବ ସର୍ଭାବଳୀରେ ଏକ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରର ପୁରା ଭାଗ ବା ଏହାର କିଛି ଅଂଶ ପ୍ରକୃତରେ ଅନ୍ୟକୁ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।’

8. କରାଘାତ ଓ କରାପାତ :
Answer:
କରଧାର୍ଯ୍ୟ ହେବା ପରେ ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ କର ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ କରାଘାତ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯେଉଁମାନେ ପରିଶେଷରେ କର ଭାର ବହନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ କରାପାତ ହୋଇଥାଏ । କରାଘାତ କହିଲେ କରର ଧାର୍ଯ୍ୟ ବିନ୍ଦୁକୁ ବୁଝାଉଥିବାବେଳେ କରାଘାତ କହିଲେ କରର ଅନ୍ତିମ ଭାରବିନ୍ଦୁକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । କରାପାତ କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଅନ୍ତିମ ପରିଣାମ ।

ଯେଉଁ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ କରାଘାତ ହୁଏ, ସେମାନେ କରର ପ୍ରାଥମିକ ଭାର ବହନ କରନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଯେଉଁମାନଙ୍କ ଉପରେ କରାପାତ ହୁଏ ସେମାନେ କରର ଅନ୍ତିମ ଭାର କରଥା’ନ୍ତି ।

9. ଉପାର୍ଜିତ ରାଜସ୍ଵ ଓ ଅନୁପାର୍ଜିତ ରାଜସ୍ଵ :
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜ ମାଲିକାନାରେ ଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକର ଉପଯୋଗ କରି ଯେଉଁ ରାଜସ୍ୱ ସଂଗ୍ରହ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଉପାର୍ଜିତ ରାଜସ୍ୱ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଓ ଔଦ୍ୟୋଗିକ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କରୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁ ଆୟ ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଉପାର୍ଜିତ ରାଜସ୍ୱ କୁହାଯାଏ । ସରକାର ମଧ୍ୟ ଏକ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତା । ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ଉତ୍ପାଦିତ ବିଭିନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ବିକ୍ରୟ କରି ସରକାର ଯେଉଁ ରାଜସ୍ବ ପାଇଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ଉପାର୍ଜିତ ରାଜସ୍ୱ କୁହାଯାଏ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅନୁପାର୍ଜିତ ରାଜସ୍ବ ମୁଖ୍ୟତଃ ବ୍ୟକ୍ତି, ପରିବାର ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥାଏ । କର, ପ୍ରଶାସନିକ ଆୟ, ଉପହାର ଓ ଅନୁଦାନ ଆଦିକୁ ସରକାରଙ୍କ ଅନୁପାର୍ଜିତ ଆୟ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ ।

10. ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିବିର :
Answer:
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଆୟ ପ୍ରାୟତଃ ସ୍ଥିର, ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ଆୟ ଅନୁସାରେ ବ୍ୟୟ କରିବାକୁ ପଡ଼େ; କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟୟ ପରିମାଣ ଆକଳନ କରି ବ୍ୟୟ ଭରଣା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଆୟର ପନ୍ଥା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ।

ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଲାଭ ବ୍ୟୟର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ଲାଭ ପ୍ରତ୍ୟାଶା ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ନୁହେଁ । ସର୍ବାଧିକ ଜନକଲ୍ୟାଣ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟୟର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବଜେଟ୍ ତା’ର ନିଜସ୍ବ । ଏହା ସାଧାରଣରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇନଥାଏ ଏବଂ ଗୋପନ ରହିଥାଏ; କିନ୍ତୁ ସରକାରୀ ବଜେଟ୍ ଗୋପନୀୟ ନୁହେଁ ଏବଂ ଏହା ସର୍ବସାଧାରଣ ପାଇଁ ଖୋଲା ।

11. ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ଓ ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟ :
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଯୋଜନାର ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ, ତାହା ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ । ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଓ ବିଭାଗର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ନୂତନ ଭାବେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଓ ଅନୁମୋଦିତ ବ୍ୟୟକୁ ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ନୂତନ ରାସ୍ତା, ବନ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦିର ନିର୍ମାଣଜନିତ ବ୍ୟୟ ହେଉଛି ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ଅଟେ ।

ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ନିମନ୍ତେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଯୋଜନାର ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇନଥାଏ ତାହା ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟ । ଏହି ବ୍ୟୟଭାର ବହନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ବାଧ୍ୟ । ସ୍ଥାୟୀ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଦରମା ଓ ପେନ୍‌ସନ୍, ସୁଧ ପରିଶୋଧ, ଦେଶରକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ହେଉଥିବା ବ୍ୟୟ ହେଉଛି ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ।

12. ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ ଓ ଅଣଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ :
Answer:
ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାହା ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ । ଜାତୀୟ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ । କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ଗମନାଗମନ ଇତ୍ୟାଦିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ସରକାରୀ ବ୍ୟୟକୁ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

ସରକାର ଏପରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏପରି ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟକୁ ଅଣଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଆଇନ୍ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ପ୍ରଶାସନ ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ ସରକାର କରୁଥିବା ବ୍ୟୟ ଅଣଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 15 କେତେକ ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 15 କେତେକ ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା

Question 1.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।
(i) କେଉଁଟି ଘର୍ଷଣ ଦ୍ବାରା ସହଜରେ ଚାର୍ଜିତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(a) ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ସ୍କେଲ୍
(b) ଏକ ତମ୍ବା ଦଣ୍ଡ
(c) ଏକ ଫୁଙ୍କା ହୋଇଥ‌ିବା ବେଲୁନ୍
(d) ଏକ ପଶମ କପଡ଼ା
ଉ-
(b) ଏକ ତମ୍ବା ଦଣ୍ଡ

(ii) ଏକ କାଚଦଣ୍ଡକୁ ଛୋଟ ରେଶମ କପଡ଼ାରେ ଘଷିଲେ ।
(a) ଦଣ୍ଡ ଏବଂ କପଡ଼ା ଉଭୟ ଯୁକ୍ତଚାର୍ଜ ଗ୍ରହଣକରନ୍ତି ।
(b) ଦଣ୍ଡଟି ଯୁକ୍ତଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ଓ କପଡ଼ାଟି ବିଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ହୁଏ ।
(c) ଦଣ୍ଡ ଏବଂ କପଡ଼ା ଉଭୟ ବିଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ହୁଅନ୍ତି ।
(d) ଦଣ୍ଡଟି ବିଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ହୁଏ ଓ କପଡ଼ା ଯୁକ୍ତଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ହୁଏ ।
ଉ-
(b) ଦଣ୍ଡଟି ଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ହୁଏ ଓ କପଡ଼ା ବିଯୁକ୍ତଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ହୁଏ ।

Question 2.
ନିମ୍ନ ଉକ୍ତିଗୁଡିକ ଠିକ୍ ଥିଲେ T, ଭୁଲ୍ ଥିଲେ I ଲେଖ ।
(a) ସମ ଚାର୍ଜ ପରସ୍ପରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି ।
(b) ଏକ ଚାର୍ଜିତ କାଚଦଣ୍ଡ ଏକ ଚାର୍ଜିତ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଷ୍ଟ୍ରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।
(c) ବିଜୁଳି ପରିଚାଳକ ଏକ କୋଠାଘରକୁ ବିଜୁଳି ଆଘାତରୁ ରକ୍ଷା କରି ପାରିବ ନାହିଁ ।
(d) ଭୂକମ୍ପର ପୂର୍ବାନୁମାନ କରି ହେବ ।

Answers
(a) F
(b) T
(c) F
(d) F

Question 3.
ଶୀତଦିନେ ସ୍ଟେଟର ଓହ୍ଲାଇବା ବେଳେ କାହିଁକି ଚଡ୍ ଚଡ୍ ଶବ୍ଦ ହୁଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ସ୍ଵେଟର ପଶମରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଓହ୍ଲାଇବା ସମୟରେ ଏହା ଶରୀରରେ ଲୋମସହ ଘର୍ଷଣ ହୋଇ ସ୍ପାର୍କ ସହ ଚଡ଼ ଚଡ଼ ଶବ୍ଦ ହୋଇଥାଏ ।

Question 4.
ଚାର୍ଜିତ ବସ୍ତୁକୁ ହାତରେ ଛୁଇଁଲେ ଏହା କାହିଁକି ଚାର୍ଜ ହରାଇ ଥାଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ଆମ ଶରୀର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଚାର୍ଜିତ ବସ୍ତୁକୁ ହାତରେ ଛୁଇଁଲେ ଚାର୍ଜ ଆମ ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଏ; ଫଳରେ ଚାର୍ଜିତ ବସ୍ତୁ ଚାର୍ଜ ହରାଇଥାଏ ।

Question 5.
ବିଜୁଳି ଆଘାତରୁ ରକ୍ଷାପାଇବାପାଇଁ ତିନୋଟି ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲେଖ ।
ଉ-
(a) ବଡ଼ ବଡ଼ କୋଠାଘରମାନଙ୍କରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚାଳକ ସଂଯୁକ୍ତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(b) ବିଜୁଳି ଘଡ଼ଘଡ଼ି ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ନିରାପଦ ସ୍ଥାନରୁ ବାହାରକୁ ନ ଯାଇ କିଛି ସମୟ ଅପେକ୍ଷା କରିବା ଉଚିତ ।
(c) ଏ ସମୟରେ କୌଣସି ଘର କିମ୍ବା କୋଠାଘର ନିରାପଦ ସ୍ଥାନ ।

Question 6.
ଏକ ଚାର୍ଜିତ ବେଲୁନ୍ ଆଉ ଏକ ଚାର୍ଜିତ ବେଲୁନ୍‌କୁ କାହିଁକି ବିକର୍ଷଣ କରେ ଏବଂ ଏକ ଚାର୍ଜ ନଥ‌ିବା ବେଲୁନ୍ ଆଉ ଏକ ଚାର୍ଜିତ ବେଲୁକୁ କାହିଁକି ଆକର୍ଷଣ କରେ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ଏକା ଚାର୍ଜଥିବା ଦୁଇଟି ବେଲୁନ ପରସ୍ପରକୁ ବିକର୍ଷଣ କରନ୍ତି, କାରଣ ‘ସମପ୍ରକାର ଚାର୍ଜ ପରସ୍ପରକୁ ବିକର୍ଷଣ କରନ୍ତି’ ଓ ‘ଏକା ଚାର୍ଜ ହୀନ ଦୁଇଟି ବେଲୁନ ଚାର୍ଜ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ ଆଉ ଏକ ଚାର୍ଜିତ ବେଲୁନ୍‌କୁ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି’ ।

Question 7.
ଚାର୍ଜିତ ବସ୍ତୁ ବିଷୟରେ ଜାଣିହେଉଥ‌ିବା ଯନ୍ତ୍ରଟିର ନାମ ଲେଖ ଓ ଚିତ୍ରସହ ଏହାର ଗଠନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ-
ଚାର୍ଜିତ ବସ୍ତୁ ବିଷୟରେ ଜାଣିହେଉଥ‌ିବା ଯନ୍ତ୍ରଟିର ନାମ ‘ସରଳ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋସ୍କୋପ୍’ ।
ଗଠନ :

• ଗୋଟିଏ ଖାଲି କାଚ ବୋତଲ ଉପରେ ଏହାର ମୁହଁଠାରୁ ସାମାନ୍ୟ ବଡ଼ ଗୋଟିଏ କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ରଖାଯାଇଥାଏ ।
• କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ମଝିରେ ଗୋଟିଏ ରନ୍ଧ୍ର କରାଯାଇଥାଏ ।
• ରନ୍ଧ୍ର ବାଟେ ଗୋଟିଏ ଧାତବ କ୍ଲିପରେ ଦୁଇଟି ପତଳା ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଫଏଲ ଝୁଲାଇ ରଖାଯାଇଥାଏ ।
• ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଫଏଲର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 4 ସେ.ମି. ଓ ପ୍ରସ୍ଥ । ସେ.ମି. ହୋଇଥାଏ ।
• ଧାତବ କ୍ଲିପଟି କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ସହ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥାଏ ।
• କ୍ଲିପ୍‌ର ଯେଉଁ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଫଏଲ ଝୁଲାଯାଏ ତାହା ବୋତଲ ଭିତରକୁ ଓ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତଟି କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ଉପରକୁ ରହିଥାଏ ।

Question 8.
ଭାରତର ତିନୋଟି ଭୂକମ୍ପ ପୀଡ଼ିତ ରାଜ୍ୟର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ-
ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର, ରାଜସ୍ଥାନ, ଗୁଜରାଟ

Question 9.
ମନେକର ତୁମେ ଘର ବାହାରେ ଅଛ । ହଠାତ୍‌ ଭୂମିକମ୍ପ ହେଲା, ନିଜର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କି ପ୍ରକାର ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣକରିବ, ଲେଖ ।
ଉ-

• ଖୋଲାଜାଗା ଦେଖୁ ରହିବୁ; ଗଛ, କୋଠାଘର ଏବଂ ଉପରେ ଯାଇଥିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଲାଇନ୍ ଇତ୍ୟାଦିଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିବୁ, ଯଥାସମ୍ଭବ ଦୂରରେ ଭୂମି ଉପରେ ଆଣ୍ଠୁ ମଝିରେ ମୁହଁ ପୋତି ବସିରହିବୁ ।
• ବସ୍ କିମ୍ବା କାରରେ ଥିଲେ ଭିତରୁ ବାହାରକୁ ଆସିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଧୀରେ ଗାଡ଼ି ଚଳାଇ ନିକଟସ୍ଥ କୌଣସି ଖୋଲାଜାଗାକୁ ଯିବୁ ଏବଂ ଭୂମିକମ୍ପ ବନ୍ଦ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାଡ଼ି ଖୋଲିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

Question 10.
ପାଣିପାଗ ବିଭାଗ ଦ୍ବାରା ସୂଚନା ଦିଆଗଲା ଯେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନରେ ଝଡ଼ ହେବ, ତୁମକୁ ସେଦିନ ବାହାରକୁ ଯିବାକୁ ଅଛି, ତୁମେ ସାଥୀରେ ଛତା ନେଇ ଯିବ କି, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସହ ବର୍ଷାବେଳେ ଛତାଧରି ଯିବା ବିପଦ ଅଟେ; କାରଣ

• ଛତାର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଥ‌ିବା ବେଣ୍ଟ ସାଧାରଣତଃ ଲୁହାରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ।
• ଛତାର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ଆମେ ହାତରେ ଧରୁଥିବାବେଳେ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତଟି ଗୋଜିଆ ହୋଇ ଉପର ଆଡ଼କୁ ରହିଥାଏ ।
• ଛତାର ଏହି ମୁନ ବାଟ ଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିସର୍ଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହଜ ହୁଏ ଓ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚାର୍ଜ ଶରୀରକୁ  ଆସିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଥ‌ିବା ସହ ଦୂର୍ଘଟଣା ଘଟିବାର ମଧ୍ୟ ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(i) ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ପ୍ରକୃତିରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ଏକପ୍ରକାର ………………….. ଅଟେ ।
(ii) ଅମ୍ବର ଏକପ୍ରକାର ପ୍ରାକୃତିକ ପଲିମର୍ ବା …………………… ଅଟେ ।
(iii) ଘର୍ଷଣଦ୍ଵାରା ପଦାର୍ଥକୁ …………………. କରାଯାଇପାରେ ।
(iv) ସମପ୍ରକାର ଚାର୍ଜ ପରସ୍ପରକୁ …………………… କରନ୍ତି ।
(v) ଅସମ ପ୍ରକାରର ଚାର୍ଜ ପରସ୍ପରକୁ ………………….. କରନ୍ତି ।
(vi) କାଚଦଣ୍ଡକୁ ରେଶମ କନାରେ ଘଷିଲେ କାଚଦଣ୍ଡରେ ……………………… ଚାର୍ଜ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(vii) କାଚଦଣ୍ଡକୁ ରେଶମ କନାରେ ଘଷିଲେ ରେଶମ କନାରେ …………………….. ଚାର୍ଜ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(viii) ଘର୍ଷଣଜନିତ ପଦାର୍ଥରେ ସୃଷ୍ଟ ଚାର୍ଜକୁ …………………… ଚାର୍ଜ କୁହାଯାଏ ।
(ix) ଯେଉଁ ସାଧନ ଦ୍ଵାରା ବସ୍ତୁଟି ଚାର୍ଜ ହୋଇଛି …………………. କୁହାଯାଏ ।

(xi) ବିଜୁଳି ଦେଖାଯିବାର କିଛି ସମୟପରେ …………………… ଶବ୍ଦ ଶୁଭେ ।
(xii) ବିଜୁଳି ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସହ ବର୍ଷାବେଳେ …………………. ଧରି ଯିବା ବିପଦ ଅଟେ ।
(xiii) ବଜ୍ରପାତର ପ୍ରଭାବରୁ ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ କୋଠାଘରଗୁଡ଼ିକରେ ……………………. ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।
(xiv) ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ……………………… ପରି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ବିଷୟରେ କୌଣସି ପୂର୍ବାନୁମାନ କରାଯାଇପାରୁ ନାହିଁ ।
(xv) 2005 ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ……………………….. ତାରିଖରେ ଉତ୍ତର କାଶ୍ମୀରରେ ବଡ଼ଧରଣର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା ।
(xvi) 2001 ମସିହା ଜାନୁଆରୀ …………………….. ତାରିଖରେ ଉତ୍ତର କାଶ୍ମୀରରେ ବଡ଼ଧରଣର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା ।
(xvii) ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠ ହଠାତ୍ ଥରିବାକୁ ଆରମ୍ଭକଲେ ………………….. ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
(xviii) ବନ୍ୟା, ଭୂସ୍ଖଳନ ଓ ସୁନାମି …………………… ର ପ୍ରଭାବରେ ହୋଇଥାଏ ।
(xix) ପୃଥ‌ିବୀର ବାହ୍ୟ ଆବରଣ ଅନେକ ସ୍ତରରେ ଗଠିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରକୁ ………………….. କୁହାଯାଏ ।
(xx) ଭୂକମ୍ପ ତରଙ୍ଗକୁ …………………. ଲିପିବଦ୍ଧ କରାଯାଏ ।

Answer:
(i) ଷ୍ଟାର୍କ
(ii) ରେ ଚ୍ଚିନ୍
(iii) ଚାର୍ଜିତ
(iv) ବିକର୍ଷଣ
(v) ଆକର୍ଷଣ
(vi) ଯୁକ୍ତ
(vii) ବିଯୁକ୍ତ
(viii) ସ୍ଥିର ବିଦ୍ୟୁତ୍
(ix) ଇଲେକ୍‌ଷ୍ଟୋପ
(xiii) ବିଜୁଳି ଚାଳକ
(xii) ଭୂକମ୍ପ
(x) 212
(xi) ଘଡ଼ଘଡ଼ି
(xii) ଛତା
(Xiv) ଭୂମିକମ୍ପ ଓ ସୁନାମି
(xv) 8
(xvi) 26
(xviii) ଭୂମିକମ୍ପ
(xix) ପ୍ଲେଟ୍
(xx) ସେସ୍‌ମୋଗ୍ରାଫ୍

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(i) ……………….. ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା ନୁହେଁ ! (ବନ୍ୟା, ବାତ୍ୟା, ଭୂମିକମ୍ପ, ପରମାଣୁ ବୋମା ପରୀକ୍ଷଣ )
(ii) ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଯୋଗୁଁ କୋଠାଘର ଫାଟିଗଲେ ଏହାକୁ ……………………….. କୁହାଯାଏ । (ଭୂମିକମ୍ପ, ସୁନାମି, ବଜ୍ରପାତ, ବାତ୍ୟା)
(iii) ର୍କ ଓ ବିଜୁଳି ପ୍ରାୟ ଏକାପ୍ରକାରର । ଏହା ବୈଜ୍ଞାନିକ …………………. ଦର୍ଶାଇଥିଲେ । (ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଲିନ୍, ଆଇନ୍‌ଷ୍ଟାଇନ୍, ନିଉଟନ୍, ବ୍ଲାକ୍‌ମ୍ୟାନ୍)
(iv) ସମପ୍ରକାର ଚାର୍ଜ ପରସ୍ପରକୁ …………………… କରନ୍ତି । (ଆକର୍ଷଣ, ବିକର୍ଷଣ, ନିରପେକ୍ଷ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(v) ଅସମ ପ୍ରକାର ଚାର୍ଜ ପରସ୍ପରକୁ …………………. କରନ୍ତି । ( ଆକର୍ଷଣ, ବିକର୍ଷଣ, ନିରପେକ୍ଷ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ )
(vi) କାଚଦଣ୍ଡକୁ ରେଶମ କନାରେ ଘଷିଲେ କାଚଦଣ୍ଡରେ …………………….. ଚାର୍ଜ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । (ଧନାତ୍ମକ, ରଣାତ୍ମକ, ନିରପେକ୍ଷ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(vii) କାଚଦଣ୍ଡକୁ ରେଶମ କନାରେ ଘଷିଲେ ରେଶମ କନାରେ ………………….. ଚାର୍ଜ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । (ଧନାତ୍ମକ, ଋଣାତ୍ମକ, ନିରପେକ୍ଷ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(viii) ଘର୍ଷଣଜନିତ ପଦାର୍ଥରେ ସୃଷ୍ଟ ଚାର୍ଜକୁ …………………… ଚାର୍ଜ କୁହାଯାଏ । (ଧନାତ୍ମକ, ଋଣାତ୍ମକ, ସ୍ଥିର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚାର୍ଜ, କୌଣସିଟି ନୁହେଁ)
(ix) ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋସ୍କୋପ୍‌ରେ ……………………. ସମ୍ବକ୍ଷରେ ପରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଏ । (ଚାର୍ଜ, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ, ବିଭବ ପାର୍ଥକ୍ୟ, ପ୍ରତିରୋଧ )
(x) ଗୋଟିଏ ଚାର୍ଜ ହୋଇଥ‌ିବା ବସ୍ତୁରୁ ପୃଥ‌ିବୀମଧ୍ୟକୁ ଚାର୍ଜର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ …………………… କୁହାଯାଏ । (ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିସର୍ଜନ, ସ୍ଥର ବିଦ୍ୟୁତ୍, ବଜ୍ରପାତ, ଆଣ୍ଟିଂ)

Answer:
(i) ପରମାଣୁ ବୋମା ପରୀକ୍ଷଣ
(ii) ବଜ୍ରପାତ
(iii) ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଲିନ୍‌
(iv) ବିକର୍ଷଣ
(v) ଆକର୍ଷଣ
(vi) ଧନାତ୍ମକ
(vii) ଋଣାତ୍ମକ
(viii) ସ୍ଥିର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚାର୍ଜ
(ix) ଚାର୍ଜ
(x) ଆର୍ଥି

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶବ୍ଦପୁଞ୍ଜକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

(i) ମେଘ : ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ :: ଭୂପୃଷ୍ଠ : …………………….।
(ii) ଆଲୋକ : ବିଜୁଳି :: ଶବ୍ଦ : …………………….।
(iii) ଆଲୋକ : ଶୀଘ୍ର :: ଶବ୍ଦ : …………………….।
(iv) ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ : ମେଘର ଉପର ସ୍ତର :: ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ : …………………….।
(v) 2005 : କାଶ୍ମୀରର ୟୁରି :: 2001 : …………………….।
(vi) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚାର୍ଜ : ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋସ୍କୋପ୍ :: ସେସ୍‌ମିକ୍ ତରଙ୍ଗ : …………………….।
(vii) କ୍ଷୟକ୍ଷତି କମ୍ : ରୁ କମ୍ :: କ୍ଷୟକ୍ଷତି ଅଧୂକ : …………………….।
(viii) ସମ ପ୍ରକାର ଚାର୍ଜ : ବିକର୍ଷଣ :: ଅସମ ପ୍ରକାର ଚାର୍ଜ :
(ix) ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ : କାଚଦଣ୍ଡ :: ଋଣାତ୍ମକ : …………………….।
(x) ପେନ୍‌ସିଲ : ପଶମକନା :: ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପାନିଆ : …………………….।

Answer:
(i) ଧନ। ମୂକ
(ii) ଘଡ଼ଘଡ଼ି
(iii) ଡେରି
(iv) ମେଘର ତଳ ସ୍ତର
(v) ଗୁଜରାଟର ଭୁଜ୍
(vi) ସେସ୍‌ମୋଗ୍ରାଫ୍
(vii) ରୁ ଅଧିକ
(viii) ଆକର୍ଷଣ
(ix) ରେଶମ କନା
(x) ଶୁଷ୍କ କେଶ

4. ‘କ’ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦକୁ ମିଳାଅ ।

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଆମ୍ବର	(i) ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋସ୍କୋପ୍
(ii) ର୍କ – ବିଜୁଳି	(ii) ପଣମକନା
(iii) ବ୍ୟବହୃତ ରିଫିଲ	(iii) ବିଜୁଳି ଚାଳକ
(iv) ଚାର୍ଜର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ	(iv) ଚୁର୍ କି
(v) ବଜ୍ରପାତ	(v) ଆଣବିକ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ
(vi) ଭୂମିକମ୍ପର ମାତ୍ରା	(vi) ପ୍ଲେଟ୍
(vii) C.B.R.I.	(vii) ସେସ୍‌ମିକ୍ ଜୋନ୍
(viii) ପୃଥ‌ିବୀ ବାହ୍ୟ ଆବରଣ ସ୍ତର	(viii) ଫ୍ରାଙ୍କଲିନ୍
(ix) ଭୂକମ୍ପନ	(ix) ରେଜିନ୍
(x) ଦୁର୍ବଳ ଜୋନ୍	(x) ରିକ୍ଟର

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଆମ୍ବର	(ix) ରେଜିନ୍
(ii) ର୍କ – ବିଜୁଳି	(viii) ଫ୍ରାଙ୍କଲିନ୍
(iii) ବ୍ୟବହୃତ ରିଫିଲ	(ii) ପଣମକନା
(iv) ଚାର୍ଜର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ	(i) ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋସ୍କୋପ୍
(v) ବଜ୍ରପାତ	(iii) ବିଜୁଳି ଚାଳକ
(vi) ଭୂମିକମ୍ପର ମାତ୍ରା	(x) ରିକ୍ଟର
(vii) C.B.R.I.	(iv) ଚୁର୍ କି
(viii) ପୃଥ‌ିବୀ ବାହ୍ୟ ଆବରଣ ସ୍ତର	(vi) ପ୍ଲେଟ୍
(ix) ଭୂକମ୍ପନ	(v) ଆଣବିକ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ
(x) ଦୁର୍ବଳ ଜୋନ୍	(vii) ସେସ୍‌ମିକ୍ ଜୋନ୍

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 16 ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 16 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ରାଜସ୍ବ ଉତ୍ସକୁ ସମୁନ୍ନତ କର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(A) କର
(B) ଅନୁଦାନ
(C) ଫିଜ୍
(D) ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ
Answer:
(D) ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତର ବିଷୟବସ୍ତୁରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ?
(A) ସରକାରୀ ଆୟ
(B) ସରକାରୀ ଋଣ
(C) ମୌଦ୍ରିକ ପ୍ରଶାସନ
(D) ରାଜକୋଷୀୟ ପ୍ରଶାସନ
Answer:
(C) ମୌଦ୍ରିକ ପ୍ରଶାସନ

3. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବର ଅଂଶବିଶେଷ ନୁହେଁ ?
(A) କର
(B) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଋଣ
(C) ଫିଜ୍
(D) ସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗରୁ ଲାଭ
Answer:
(B) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଋଣ

4. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଜସ୍ଵ ଉତ୍ସରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରତିଦାନ ନଥାଏ ?
(A) କର
(B) ଫିଜ୍
(C) ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ
(D) ଅନୁଦାନ
Answer:
(A) କର

5. କେଉଁ ରାଜସ୍ଵ ଉତ୍ସ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଦତ୍ତ ସୁବିଧା ସହ ସମାନୁପାତୀ ?
(A) କର
(B) ଫିଜ୍
(C) ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ
(D) ଅନୁଦାନ
Answer:
(C) ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ

6. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ?
(A) ଆୟକର
(B) ବୃଦ୍ଧିକର
(C) ସମ୍ପତ୍ତି କର
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

7. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ନୁହେଁ ?
(A) ପ୍ରମୋଦ କର
(B) ଆୟକର
(C) ବୃଦ୍ଧିକର
(D) ସମ୍ପଭି କର
Answer:
(A) ପ୍ରମୋଦ କର

8. କେଉଁ ବ୍ୟୟ ଉଭୟ ପୁଞ୍ଜି ଓ ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(A) ସାଧାରଣ ବ୍ୟୟ
(B) ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟୟ
(C) ଅନୁଦାନ
(D) ସାମାଜିକ ସେବା
Answer:
(B) ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟୟ

9. କେଉଁ ବ୍ୟୟ ଚଳନ୍ତି ରାଜସ୍ଵରୁ ଭରଣା କରାଯାଏ ?
(A) ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ
(B) ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟୟ
(C) ସାଧାରଣ ବ୍ୟୟ
(D) ସୁଧ ପ୍ରଦାନ
Answer:
(A) ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ

10. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ପରୋକ୍ଷ କର ?
(A) ବିକ୍ରିକର
(B) ସମ୍ପଭି କର
(C) ପ୍ରମୋଦ କର
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (C)
Answer:
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (C)

11. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆୟର ଉତ୍ସ ହେଲା :
(A) ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି
(B) ବାଣିଜ୍ୟିକ ଆୟ
(C) ପ୍ରଶାସନିକ ଆୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

12. କଲେଜ ଟିଉସନ୍ ଫିସ୍ ହେଉଛି ଏକ :
(A) କର
(B) ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ
(C) ଫିଜ୍
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) ଫିଜ୍

13. ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନକାନୁନ ଭଙ୍ଗ କଲେ ଯେଉଁ ଆର୍ଥିକ ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଏ, ତାହା ହେଲା :
(A) କର
(B) ବାଜ୍ଯାପ୍ତି
(C) ଜୋରିମାନା
(D) ରାଜଭୁକ୍ତି
Answer:
(C) ଜୋରିମାନା

14. ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ଅନୁମତି ପାଇବାପାଇଁ ଯେଉଁ ପାଉଣା ପୈଠ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ରାଜଭୁକ୍ତି
(B) ଫିକ୍
(C) କର
(D) ଲାଇସେନ୍ସ ଫିଜ୍
Answer:
(D) ଲାଇସେନ୍ସ ଫିଜ୍

15. ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥ ପାଇଁ ହେଉଥିବା ବ୍ୟୟର ଭରଣା ନିମିତ୍ତ ଏବଂ କୌଣସି ବିଶେଷ ସୁବିଧା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ନଥାଇ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ସରକାରଙ୍କୁ ଯେଉଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ ଦିଅନ୍ତି, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଜୋରିମାନା
(B) କର
(C) ଫିକ୍
(D) ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ
Answer:
(B) କର

16. ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଉତ୍ତରାଧ୍ଵରୀ ବିନା ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଦାବିକୁ ଯାହା କୁହାଯାଏ :
(A) ବାଜ୍ୟାପ୍ତି
(B) ଜୋରିମାନା
(C) ବିଶେଷ ନିର୍ଧାରଣ
(D) ରାଜଭୁକ୍ତି
Answer:
(D) ରାଜଭୁକ୍ତି

17. ଚୁକ୍ତି ଭଙ୍ଗ କିମ୍ବା ସ୍ଥିରୀକୃତ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କଠାରୁ ସରକାର ଦଣ୍ଡ ସ୍ଵରୂପ ସେମାନେ ଅମାନତ ରୂପେ ରଖୁଥିବା ଅର୍ଥ ଫେରସ୍ତ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ବାଜ୍ଯାପ୍ତି
(B) ଜୋରିମାନା
(C) ରାଜଭୁକ୍ତି
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ବାଜ୍ଯାପ୍ତି

18. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟର କ୍ଷେତ୍ରରୁ ସରକାର ଯେଉଁ ରାଜସ୍ୱ ଅର୍ଜନ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଜାତୀୟ ଆୟ
(B) ବାଣିଜ୍ୟିକ ଆୟ
(C) ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ବାଣିଜ୍ୟିକ ଆୟ

(B) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଆୟ-ବ୍ୟୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ହିଁ ____________ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ

2. ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆୟ ତା’ର ବ୍ୟୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କଲାବେଳେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବ୍ୟୟ ତାହାର ____________ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଆୟ

3. ସରକାରଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଜେଟ୍ ____________ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥଳେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଏହା ବଳକା ହେବା ଏକ ଶୁଭସୂଚନା ।
Answer:
ନିଅଣ୍ଟିଆ

4. ବେସରକାରୀ ବଜେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟ କାହାର ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ ନଥାଏ, କିନ୍ତୁ, ସରକାରୀ ବଜେଟ୍ ପାଇଁ ____________ ର ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ ।
Answer:
ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ

5. କର ଏକ ____________ ମୂଳକ ଦେୟ ।
Answer:
ବାଧ୍ୟତା

6. ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନକାନୁନ ଭଙ୍ଗକଲେ ଯେଉଁ ଆର୍ଥିକ ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଏ, ତାହାକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜୋରିମାନା

7.ଜନସାଧାରଣ ପାଉଥିବା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପାଇଁ ____________ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଫିଜ୍

8. ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରଦାତାଙ୍କ ____________ ସୁବିଧା ଉପରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହୁଏ ।
Answer:
ବିଶେଷ

9. ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବା ବିକ୍ରୟରୁ ସରକାର ପାଉଥିବା ରାଜସ୍ୱକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦର

10. ଫିଜ୍, ସରକାରୀ ରାଜସ୍ବର ____________ ଉତ୍ସ ।
Answer:
ପ୍ରଶାସନିକ

11. ମିତବ୍ୟୟିତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବା ଖର୍ଚ୍ଚଭାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ____________ କର ଉତ୍ତମ ।
Answer:
ପରୋକ୍ଷ

12. ବଦାନ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କଠାରୁ ସରକାରଙ୍କୁ ମିଳୁଥିବା ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତ ଅବଦାନକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦାନ

13. ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ବିନା ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଦାବିକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରାଜଭୁକ୍ତ

14. ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉଭୟ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଋଣ ଓ ____________ ଋଣ କରିପାରେ ।
Answer:
ବହିରାଗତ

15. ରାଷ୍ଟ୍ର କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟୟ ସ୍ଥଗିତ ରଖୁବାର ସମ୍ଭାବନା ____________ ।
Answer:
କ୍ଷୀଣ

16. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜସ୍ବ, ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ____________ ର ଏକ ଅଂଶ ।
Answer:
ଆୟ

17. କୌଣସି ବିଶେଷ ସୁବିଧା ସହ ସମ୍ପର୍କ ନଥାଇ, ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ବ୍ୟୟ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳଜ ଦେୟକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କର

18. କରର ମୂଳ ବୋଝକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
କରାଘାତ

19. ପରିଶେଷରେ କର ବୋଝ ବହନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ____________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କରାପାତ

20. ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କରଭାର ବାରମ୍ବାର ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଘଟେ ତାହାକୁ କରର ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ

19. ପରିଶେଷରେ କର ବୋଝ ବହନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ____________ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କରାପାତ

20. ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କରଭାର ବାରମ୍ବାର ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଘଟେ ତାହାକୁ କରର ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ

21. କରାଘାତ ସ୍ଥାନାନ୍ତରକ୍ଷମ ହୋଇଥିବାବେଳେ ____________ ସ୍ଥାନାନ୍ତରକ୍ଷମ ନୁହେଁ ।
Answer:
କରାପାତ

22. ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ କରେ, ତାହାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟୟ

23. ମୁଦ୍ରାଷ୍ଟୀତି ସମୟରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କଠାରେ ଆୟ ଅଧ‌ିକ ଥିବାରୁ ଏହାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ସହିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟୟ ____________ କରିଥାଏ ।
Answer:
ହ୍ରାସ

24. ଅବସ୍କ୍ରୀତିର ସଠିକ୍ ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ସହିତ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୟ ____________ କରାଯାଏ ।
Answer:
ବୃଦ୍ଧି

25. ରାଷ୍ଟ୍ରର ଦୈନନ୍ଦିନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ନିମନ୍ତେ କରାଯାଉଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୟକୁ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରାଜସ୍ଵ ବ୍ୟୟ

26. ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ____________ ରାଜସ୍ବରୁ ଭରଣା କରାଯାଏ ।
Answer:
ଚଳନ୍ତି

27. ରାଷ୍ଟ୍ର ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ____________ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପୁଞ୍ଜି

28. ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଯୋଜନାର ଅନୁମୋଦନ ଅବାଶ୍ୟକ, ତାହା ____________ ବ୍ୟୟ ।
Answer:
ଯୋଜନା

29. ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ନିମନ୍ତେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଯୋଜନାର ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇନଥାଏ, ତାହା ____________ ବ୍ୟୟ ।
Answer:
ଅଣଯୋଜନା

30. ଯେଉଁ ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ କେବଳ ଚଳନ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରାଜସ୍ୱ ହିସାବ

31. ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜି ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ବିନିଯୋଗ ହେଉଥିବା ଯୋଜନା ବ୍ୟୟକୁ ଯୋଜନା ବ୍ୟୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପୁଞ୍ଜି ହିସାବ

32. ଯେଉଁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାହାକୁ ____________ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟ

33. ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟକୁ ମଧ୍ୟ ____________ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦୀ ବ୍ୟୟ

34. ସରକାର ଏପରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟୟ କରିଥାନ୍ତି, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ଏପରି ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟକୁ ____________ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅଣଉନ୍ନୟନ

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ପ୍ରଶାସନିକ ଆୟ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଗୁଣ ପ୍ରକାଶ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରଶାସନିକ ଆୟ ଏକ ଇଚ୍ଛାଧୀନ ଗୁଣ ପ୍ରକାଶ କରେ ।

2. ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ, ସର୍ବସାଧାରଣ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ବିତ୍ତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

3. କର, କରଦାତାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରଶାସନିକ ରାଜସ୍ବ, ରାଜସ୍ଵ ପ୍ରଦାନକାରୀଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

4. କରର ସଂଘାତ ଓ ଆଘାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ହେଲେ, ତାହାକୁ ପରୋକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – କରର ସଂଘାତ ଓ ଆପାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ହେଲେ, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ ।

5. ସମପରିମାଣର କର ସ୍ଥଳେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୟ ପରୋକ୍ଷ କରଠାରୁ ଅଧିକ ହ୍ରାସ ପାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

6. ସମପରିମାଣର କର ସଂଗ୍ରହ ଲାଗି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ପରୋକ୍ଷ କରଠାରୁ ସାମାଜିକ ତ୍ୟାଗ କମ୍ ଅଟେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସମପରିମାଣର କର ସଂଗ୍ରହ ଲାଗି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ପରୋକ୍ଷ କରଠାରୁ ସାମାଜିକ ତ୍ୟାଗ ଅଧ‌ିକ ଅଟେ ।

7. ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ପରିମାଣ ପୃଥବୀର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ଦିନକୁ ଦିନ ହ୍ରାସ ପାଉଅଛି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ ପରିମାଣ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ଦିନକୁ ଦିନ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଅଛି ।

8. ପରୋକ୍ଷ କରର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ୍ର ଏକ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ପଡ଼େ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ପଡ଼େ ।

9. ଆୟକର ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

10. ଗୋଟିଏ ନୂଆ ରାସ୍ତା ତିଆରିରେ କରାଯାଉଥିବା ବ୍ୟୟ ଅଣଯୋଜନା ବ୍ୟୟର ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଗୋଟିଏ ନୂଆ ରାସ୍ତା ତିଆରିରେ କରାଯାଉଥିବା ବ୍ୟୟ ଯୋଜନା ବ୍ୟୟର ଉଦାହରଣ ।

11. ମିଳୁଥିବା ବିଶେଷ ସୁବିଧା ଅନୁପାତରେ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଥିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟକୁ ଟିକସ କୁହନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ମିଳୁଥିବା ବିଶେଷ ସୁବିଧା ଅନୁପାତରେ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଥିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟକୁ ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କୁହନ୍ତି ।

12. ସରକାର ଆୟକୁ ଦେଖ୍ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସରକାର ବ୍ୟୟକୁ ଦେଖ୍ ଆୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।

13. ପ୍ରମୋଦ କର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରମୋଦ କର ପରୋକ୍ଷ କରର ଏକ ଉଦାହରଣ ।

14. ଯୁଦ୍ଧ ବାବଦ ଖର୍ଜ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଜଳସେଚନ ବାବଦ ଖର୍ଜ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ।

15. ପରୋକ୍ଷ କରକୁ ଅପସାରଣ କରାଯାଇପାରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପରୋକ୍ଷ କରକୁ ଅପସାରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

16. ସମ୍ପଦ କର ଏକ ପରୋକ୍ଷ କର ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବିକ୍ରି କର ଏକ ପରୋକ୍ଷ କର ।

17. ପରୋକ୍ଷ କର କ୍ଷେତ୍ରରେ କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ବହନ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କ୍ଷେତ୍ରରେ କରାଘାତ ଓ କରାପାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ବହନ କରନ୍ତି ।

18. ଦୂର ଏକ ପ୍ରଶାସନିକ ରାଜସ୍ଵ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଦର ଏକ ବାଣିଜ୍ୟିକ ରାଜସ୍ବ ।

19. ଦୂର ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଦର ଏକ ସ୍ବେଚ୍ଛାକୃତ ଦେୟ ।

20. ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଲାଭ ଅର୍ଜନ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଜନକଲ୍ୟାଣ ସାଧନ ।

21. କରାପାତ କରର ପ୍ରାଥମିକ ବୋଝ ଅଟେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – କରାପାତ କରର ଅନ୍ତିମ ବୋଝ ଅଟେ ।

22. ପରୋକ୍ଷ କରର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସର ସୀମିତ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପରୋକ୍ଷ କରର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସର ସୀମିତ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. କିଏ ବ୍ୟୟ ଦେଖ୍ ଆୟ କରନ୍ତି ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟୟ ଦେଖ୍ ଆୟ କରନ୍ତି ।

2. କର କ’ଣ ?
Answer:
ସରକାରଙ୍କ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ରାଜସ୍ବ ଉତ୍ସକୁ କର କୁହାଯାଏ ।

3. ପ୍ରଶାସନିକ ରାଜସ୍ଵର ଏକ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଫିଜ୍, ପ୍ରଶାସନିକ ରାଜସ୍ଵର ଏକ ଉଦାହରଣ ।

4. ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁ କରର ସଂଘାତ ଓ ଆଘାତ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ ।

5. ଆର୍ଥନୀତିକ ଅସମାନତା ହ୍ରାସ ଲାଗି କେଉଁ କର, ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ, ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ଆର୍ଥନୀତିକ ଅସମାନତା ହ୍ରାସ ଲାଗି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର ବିଶେଷ ଉପଯୋଗୀ ।

6. ରାଜସ୍ୱ ସଂଗ୍ରହ ସ୍ଥଳେ କେଉଁ କର, ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ, ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ରାଜସ୍ୱ ସଂଗ୍ରହ ସ୍ଥଳେ ପରୋକ୍ଷ କର ମିତବ୍ୟୟିତା ଅବଲମ୍ବନ କରୁଥିବାରୁ ଅଧିକ ଉପଯୋଗୀ ଅଟେ ।

7. ମୁଦ୍ରାଙ୍ଗୀତି ଫଳରେ ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟୟ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି କାରଣରୁ ମୁଦ୍ରାନ୍ତୀତି କାଳରେ ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।

8. ରାଜସ୍ବ ବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସରକାରଙ୍କ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ପ୍ରତିବଦଳରେ କୌଣସି ପରିସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

9. ରାଷ୍ଟ୍ର ବିତ୍ତ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଆୟ-ବ୍ୟୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ହିଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ ।

10. ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ କ’ଣ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ?
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରବିତ୍ତ ଜନକଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର କିପରି ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟ କରିଥାଏ, ତାହା ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ।

11. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ତ ପ୍ରାପ୍ତିକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆୟ କୁହାଯାଏ ।

12. ଫିଜ୍‌ର ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
କୋର୍ଟ ଫିଡ୍ ଏବଂ ଲାଇସେନ୍ସ ଫିଜ୍, ଫିଜ୍‌ର ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

13. କରଠାରୁ ଫିଜ୍ କିପରି ଅଲଗା ?
Answer:
କର ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ; କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସେବା ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ ଫିଜ୍ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଦେୟ ।

14. ବିଶେଷ ନିଦ୍ଧାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳର ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରି ସରକାର ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଯେଉଁ ଦେୟ ଆଦାୟ କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କୁହାଯାଏ ।

15. ରାଜଭୁକ୍ତି (Escheat) କ’ଣ ?
Answer:
ଅଧିକୃତ ହୋଇଥାଏ, ଏହାକୁ ରାଜଭୁକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

16. ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବିତ୍ତ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବିତ୍ତ ମଧ୍ଯରେ ଗୋଟିଏ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବିତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାର ବ୍ୟୟ ଦେଖ୍ ଆୟ କରନ୍ତି; ମାତ୍ର ବୃକ୍ତିଗତ ବିତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଆୟ ଦେଖୁ ବ୍ୟୟ କରନ୍ତି ।

17. ବାଜ୍ୟାପ୍ତି କେଉଁ ପ୍ରକାରର ରାଜସ୍ଵ ?
Answer:
ବାଜ୍ୟାପ୍ତି ଏକ ପ୍ରଶାସନିକ ରାଜସ୍ବ ।

18. ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ରାସ୍ତାର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଦେୟ କି ପ୍ରକାର ରାଜସ୍ୱ ?
Answer:
ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ରାସ୍ତାର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଦେୟ ହେଉଛି ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ।

19. ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ରିଲିଫ୍ ପାଣ୍ଠିକୁ ପ୍ରଦତ୍ତ ଦେୟ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ରାଜସ୍ୱ ?
Answer:
ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ରିଲିଫ୍ ପାଣ୍ଠିକୁ ପ୍ରଦତ୍ତ ଦେୟ ହେଉଛି ଦାନ ।

20. ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ସରକାର ଆୟକର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଆମ ଦେଶରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଆୟକର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।

21.ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସରକାରଙ୍କ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟଦ୍ବାରା ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସରକାରୀ ବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ !

22. ଅଣ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଦେଶରକ୍ଷା ପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା ବ୍ୟୟ ଅଣଉନ୍ନୟନମୂଳକ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ।

23. ବାଣିଜ୍ୟିକ ରାଜସ୍ଵର ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇରୁ ମିଳୁଥିବା ରାଜସ୍ବ ଓ ଭାରତୀୟ ଡାକ ତା’ର ବିଭାଗରୁ ମିଳୁଥିବା ରାଜସ୍ୱ ବାଣିଜ୍ୟିକ ରାଜସ୍ବର ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ।

24. ଉନ୍ନୟନ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସରକାରଙ୍କ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ କରାଯାଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଉନ୍ନୟନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

25. ଉନ୍ନୟନ ପରିବ୍ୟୟର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା ବ୍ୟୟ ଉନ୍ନୟନ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ।

26. କରାଘାତ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରଥମେ କରର ବୋଝ ବହନ କରେ କିମ୍ବା ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ କର ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାଙ୍କ ଉପରେ କରାଘାତ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

27. କରାପାତ କ’ଣ ?
Answer:
ଯିଏ ସର୍ବଶେଷରେ କର ବହନ କରନ୍ତି, ତାଙ୍କରି ଉପରେ କରାପାତ ବୋଝ ପତିତ ହୁଏ, ସୁତରାଂ କରାପାତ କହିଲେ କରର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ମୌଦ୍ରିକ ବୋଝକୁ ବୁଝାଏ ।

28. କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କରଭାର ବାରମ୍ବାର ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଘଟେ ତାହାକୁ କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କୁହାଯାଏ ।

29. ପରୋକ୍ଷ କର କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ କରର ଆଘାତ ଓ ଆପାତ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ପରୋକ୍ଷ କର କୁହାଯାଏ, ଅର୍ଥାତ୍ କରଦାତା ଓ କରଭାର ବହନକାରୀ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଟନ୍ତି ।

30. କେଉଁ କରକୁ ଅନ୍ଧାରୀ କର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପରୋକ୍ଷ କରକୁ ଅନ୍ଧାରୀ କର ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 13 ଧ୍ୱନି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 13 ଧ୍ୱନି

Question 1.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(a) ଧ୍ୱନି ଗତି କରିପାରେ,
(i) କେବଳ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ
(ii) କେବଳ ତରଳରେ
(iii) କେବଳ କଠିନରେ
(iv) କଠିନ, ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟରେ

(b) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଧ୍ୱନିର ଆବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ
(i) ଧ୍ୱନି ପ୍ରବଣତା
(ii) ଧ୍ଵନିର ତାରତ୍ଵ
(iii) ଧ୍ଵନିର ଗୁଣ
(iv) ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆୟାମ
ଉ-
(a) କଠିନ, ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟରେ
(b) ଧ୍ୱନି ପ୍ରବଣତା

Question 2.
ନିମ୍ନରେ କେତୋଟି ଉକ୍ତି ଦିଆଯାଇଛି । ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ଥିଲେ ‘I’ ଉପରେ ଏବଂ ଉକ୍ତିଟି ଭୁଲ୍‌ଲେ ‘I’ ଉପରେ ଠିକ୍ ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(a) ଧ୍ଵନି ଶୂନ୍ୟରେ ଗତି କରିପାରିବ ନାହିଁ । (T, F)
(b) କମ୍ପିତ ବସ୍ତୁଟି ଏକ ସେକେଣ୍ଡରେ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ପୂର୍ବ ଦୋଳନ ସଂଖ୍ୟାକୁ ତାହାର ଆବର୍ଷକାଳ କୁହାଯାଏ । (T, F)
(c) ଯଦି କମ୍ପନର ଆୟାମ ଅଧିକ ହୁଏ, ତାହାହେଲେ ଧ୍ଵନି କ୍ଷୀଣ ହୋଇଥାଏ । (T, F)
(d) ମାନବ କଣ୍ଠପାଇଁ ଶ୍ରାବ୍ୟ ଆବୃତ୍ତି ପରିସର 20 Hz ରୁ 20,000 Hz 266 (T, F)
(e) କମ୍ପନର ଆବୃତ୍ତି କମ୍ ହେଲେ, ଧ୍ବନି କର୍କଶ ହୁଏ । (T, F)
(f) ଅଦରକାରୀ ଏବଂ ଶ୍ରୁତିକଟୁ ଧ୍ଵନିକୁ ସଙ୍ଗୀତ କୁହାଯାଏ । (T, F)
(g) ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣ ଶ୍ରବଣ ଶକ୍ତିକୁ ନଷ୍ଟ କରେ । (T, F)

Answers:
(a) T
(b) F
(c) F
(d) T
(e) F
(f) F
(g) T

Question 3.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(a) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ପୂର୍ଷ ଦୋଳନପାଇଁ ଯେଉଁ ସମୟ ଲାଗେ ତାହାକୁ ………………….. କହନ୍ତି ।
(b) ଆବୃତ୍ତିର ଏକକ ……………….. ଅଟେ ।
(c) ଅଦରକାରୀ ଓ ଶ୍ରୁତି କଟୁଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦକୁ ……………………. କହନ୍ତି ।
(d) ଧ୍ଵନିର କର୍କଶତା କମ୍ପନର ………………….. ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ହୁଏ ।

(a) ଆବର୍ତ୍ତକାଳ
(b) ହର୍ସ
(c) କୋଳାହଳ
(d) ଆବୃତ୍ତି

Question 4.
ଗୋଟିଏ ଦୋଳକ 2 ସେକେଣ୍ଡରେ 20 ଥର ପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୋଳନ କଲେ, ତାହାର ଆବର୍ତ୍ତକାଳ ଏବଂ ଆବୃତ୍ତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ-
ଦୋଳକଟି 2 ସେକେଣ୍ଡରେ ପୂର୍ଣ କରୁଥିବା ଦୋଳନ ସଂଖ୍ୟା = 20 ଥର ପୂର୍ଣ୍ଣଦୋଳନ ।

ଦୋଳନର ଆବୃତ୍ତି (f) = 10 Hz

Question 5.
ଗୋଟିଏ ମଶା ତାହାର ଡେଣା ଦ୍ବାରା ଏକ ସେକେଣ୍ଡରେ 500 ଥର କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲେ, ତାହାର ଆବର୍ଷକାଳ କେତେ ?
ଉ-
ମଶା l ସେକେଣ୍ଡରେ କମ୍ପନ କରେ 500 ଥର ।
ମଶାର ଡେଣାର ଆବୃତ୍ତ (f) = 500 Hz

Question 6.
ନିମ୍ନ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରର କେଉଁ ଅଂଶଟି କମ୍ପିତ ହୋଇ ଧ୍ବନି ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
ଉ-
(a) ମୃଦଙ୍ଗ
(b) ସିତାର
(c) ବଂଶୀ
ଉ-
(a) ମୃଦଙ୍ଗର ସମୁଦାୟ ମୃଦଙ୍ଗ କମ୍ପିତ ହୋଇ ଧ୍ବନି ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(b) ସୀତାରର ସମୁଦାୟ ସୀତାର ଯନ୍ତ୍ରଟି କମ୍ପିତହୋଇ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(c) ବଂଶୀର ବାୟୁସ୍ତମ୍ଭ କମ୍ପିତ ହୋଇ ଧ୍ବନି ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

Question 7.
ତୁମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥ‌ିବା କାରକ ଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ-
ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣର ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା କାରକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
ଗାଡ଼ିମଟରର କେଁ କେଁ ଶବ୍ଦ, କଳକାରଖାନାର ଯନ୍ତ୍ରପାତିରୁ ନିର୍ଗତ ଘର୍ଘର ନାଦ, ବିଭିନ୍ନ ବିସ୍ଫୋରଣର ଧ୍ବନି, ଆତସବାଜି ଫୁଟିବାର ଶବ୍ଦ, ଡାକବାଜିଯନ୍ତ୍ରର ଉଚ୍ଚ ତୀବ୍ରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନି, ଟେଲିଭିଜନ ଓ ରେଡ଼ିଓରୁ ନିଃସୃତ ଉଚ୍ଚ ଧ୍ୱନି, ଗ୍ରାଇଣ୍ଡର ଚାଲିବାର ଧ୍ୱନି ଇତ୍ୟାଦି ।

Question 8.
ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର କିପରି କ୍ଷତି କରେ, ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ-
ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ

• ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ହୃଦ୍‌ରୋଗ ଓ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସ୍ନାୟବିକ ରୋଗର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।
• ମାତ୍ରାଧୂକ ଧ୍ୱନିରେ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଶ୍ରବଣଶକ୍ତି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଆଂଶିକ ମାତ୍ରାରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
• ମନୁଷ୍ୟର କାର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷତା ହ୍ରାସପାଏ ।
• କୋଳାହଳ କ୍ରୋଧ ଓ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟିକରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସୁନିଦ୍ରାରେ ବ୍ୟାଘାତ ଆଣେ ।

Question 9.
ଗୋଟିଏ ସ୍ୱରପେଟିକାର ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର କରି ତାହାର କାର୍ଯ୍ୟ ନିଜ ଭାଷାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ-

• ମନୁଷ୍ୟମାନେ ସ୍ୱରପେଟିକା (Larynx) ସାହାଯ୍ୟରେ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ।
• ଦୁଇଟି କଣ୍ଠରଜ୍ଜୁ ସ୍ୱରପେଟିକାର ଏପାଖରୁ ସେପାଖକୁ ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁ ଯିବାପାଇଁ ଏକ ସୂକ୍ଷ୍ମରନ୍ଧ୍ର ଥାଏ ।
• ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ଯେତେବେଳେ ବାୟୁକୁ ଏହି ପଥଦେଇ ଠେଲେ ସେତେବେଳେ କଣ୍ଠରଜ୍ଜୁ କମ୍ପିତ ହୋଇ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• କଣ୍ଠରଜୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ମାଂସପେଶୀଦ୍ଵାରା ଏହି ରଜ୍ଜୁ କେତେବେଳେ ଢିଲା ଓ କେତେବେଳେ ଟାଣିହୋଇ ରହେ । କଣ୍ଠରଜ୍ଜୁ ପତଳା ହେଲେ ମଧୁର କଣ୍ଠସ୍ବର ଓ ପ୍ରସାରିତ ହେଲେ ଟାଣ କଣ୍ଠସ୍ଵର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

Question 10.
ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଆକାଶରେ ଏକା ସମୟରେ ଏବଂ ସମାନ ଦୂରତାରେ ଦେଖାଯାଏ । ତାହାହେଲେ କାହିଁକି ବିଜୁଳି ଆଗ ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ତାହାପରେ ଶୁଣାଯାଏ ।
ଉ-

• ବାୟୁରେ ଆଲୋକର ବେଗ ଶବ୍ଦର ବେଗଠାରୁ ଅଧ୍ଵ ।
• ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଏକ ସଙ୍ଗେ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆମ ପାଖରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଆଲୋକ ପହଞ୍ଚିଯାଏ, ତେଣୁ ବିଜୁଳି ଆଗ ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ତାହା ପରେ ଶୁଣାଯାଏ ।

Question 11.
ତୁମ ବାପା ଗୋଟିଏ ଘର କ୍ରୟ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି । ସେହି ଘର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାଠାରୁ ତିନି | ଚାରୋଟି ଘର ଛାଡ଼ି ଲେନ୍ (ଗଳି)ରେ ଅବସ୍ଥିତ । ତୁମ ବାପା ପାଇଁ କେଉଁ ଘରଟି କ୍ରୟ କରିବା ଉଚିତ, ତୁମର ଉତ୍ତର ସପକ୍ଷରେ ଯୁକ୍ତି ଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ-

• ଆମ ବାପା ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାଠାରୁ ତିନି/ଚାରୋଟି ଘର ଛାଡ଼ି ଲେନ୍ (ଗଳି)ରେ ଅବସ୍ଥିତ ଘରଟିକୁ କ୍ରୟ କରିବା ଉଚିତ ।
• କାରଣ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଘର କିଣିଲେ ସଦାସର୍ବଦା ଗାଡ଼ି ମଟରର କେଁ ନାଁ ଶବ୍ଦ ଜନିତ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ରହି ଆମର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା କମିଯିବ ଓ କେତେକ ରୋଗ ଆକ୍ରମଣର ଶିକାର ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ଆଉ କ’ଣ କରିହେବ ?

Question 1.
ତୁମ ଘର ନିକଟରେ ବାସକରୁଥି ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଅ, ସେମାନଙ୍କ ସହ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇ ସେମାନେ କେଉଁ କେଉଁ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି, ତାହାର ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର । ଏହି ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର କେଉଁ ଅଂଶ କମ୍ପିତ ହୋଇ ଧ୍ବନି ସୃଷ୍ଟିକରେ ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।

Question 2.
ତୁମେ ଯଦି ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ବଜାଉଥାଅ, ତାହାହେଲେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ହେଉଥ‌ିବା ମ୍ୟୁଜିକ୍ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜର ପାରଦର୍ଶିତା ଦେଖାଅ ।
ଉ-
ମୁଁ ଖଞ୍ଜଣି ଓ ମୃଦଙ୍ଗ ବଜାଇପାରେ । ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଆମ ସ୍କୁଲରେ ତାବଲା ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରଥମ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି ।

Question 3.
ଭାରତ ତଥା ଓଡ଼ିଶାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞଙ୍କର ନାମ ଏବଂ ସେମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥ‌ିବା ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରର ନାମ ସଂଗ୍ରହ କରି ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।

Question 4.
ଦୁଇଟି ଟେଲିଫୋନ୍ ଖେଳନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉ-
ଉ ନିଜେ କର ।

Question 5.
ତୁମ ଅଞ୍ଚଳରେ ଧ୍ଵନି ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣଗୁଡ଼ିକୁ ତୁମର ପିତାମାତା, ସାଙ୍ଗସାଥୀ ଏବଂ ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କର । ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣକୁ କିପରି ରୋକାଯାଇ ପାରିବ ତାହାର ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପସ୍ଥାପନ କର । ଏହା ଉପରେ ଏକ ସନ୍ଦର୍ଭ ଲେଖୁ ଶ୍ରେଣୀ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଜରିଆରେ ତୁମ ଶ୍ରେଣୀର ସହପାଠୀଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କର ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରାଚୀର ପତ୍ରରେ ପ୍ରକାଶ କର ।
ଉ –
ଆମ ଅଞ୍ଚଳର ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ

• ଡାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ରର କାନଫଟା ଗର୍ଜନ
• ଗାଡ଼ିମଟରର କେ କାଁ ଶବ୍ଦ
• ବିବାହମଣ୍ଡପକୁ ଯାଉଥବା ରୋଷଣି
• ଘରେ ଗ୍ରାଇଣ୍ଡର ଚାଲିବା ଶବ୍ଦ ଓ ଟିଭି ରେଡ଼ିଓ ବାଜିବା ଶବ୍ଦ

ଧ୍ୱନି ପ୍ରଦୂଷଣର ରୋକିବାର ଉପାୟ-

• ଗାଡିମଟରରେ ସାଇଲେନ୍ସର ଖଞ୍ଜିଦେଲେ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ରୋକାଯାଇପାରିବ ।
• ଅଧିକ ଧ୍ୱନି ପ୍ରବଣତା ବିଶିଷ୍ଟ ଆତସବାଜି ଫୁଟାଇବାରେ କଟକଣା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ଡାକବାଜିଯନ୍ତ୍ର ନ ବଜାଇବାପାଇଁ ଆଇନ ଘୋଷଣା ହେବା ଦରକାର । ଫଳରେ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ରୋକାଯାଇପାରିବ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଦୋଳନର ………………….. ଅଧ୍ଵକ ହେଲେ ଧ୍ଵନି ପ୍ରବଣତା ଅଧିକ ହୁଏ ।
(ii) ଦୋଳନର ……………………… ଅଧିକ ହେଲେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(iii) ନି କମ୍ପନ …………………….. ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ଯାଏ ।
(iv) ଧ୍ଵନିର ପିଚ୍ କମ ହେଲେ ……………………… ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
(v) ଶ୍ରୁତିକଟୁ ଧ୍ଵନି ବା କୋଳାହଳକୁ ………………….. କୁହାଯାଏ ।
(vi) ଆବୃତ୍ତିକୁ …………………….. ଏକକରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
(vii) ଗୋଟିଏ ମାଧ୍ୟମରେ ଥରେ ଦୋଳନ ପାଇଁ କମ୍ପିତ କଣିକା ଯେତେ ସମୟ ନିଏ ତାକୁ …………………… କୁହାଯାଏ ।
(viii) ଦୋଳନଶୀଳ ବସ୍ତୁ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ଯେତେ ସଂଖ୍ୟକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୋଳନ କରେ ତାକୁ ଦୋଳନର ………………… କହନ୍ତି ।
(ix) ଦୋଳନ ସମୟରେ ମାଧ୍ଯ ଅବସ୍ଥାନର କୌଣସି ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ବକୁ କଣିକାର ସର୍ବାଧିକ ବିସ୍ଥାପନକୁ ………………….. କହନ୍ତି ।
(x) ……………………. ଧ୍ଵନି କମ୍ପନକୁ ଗ୍ରହଣକରି ଶ୍ରୁତିସ୍ନାୟୁ ସାହାଯ୍ୟରେ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ପଠାଏ ।
(xi) ମନୁଷ୍ୟ ତାହାର ………………… ର କମ୍ପନଦ୍ବାରା ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
(xii) ଅଲ୍‌ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡରେ …………………………… ହର୍ସରୁ ଅଧ‌ିକ ଆବୃତ୍ତିର ଶବ୍ଦ ତରଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ ।
(xiii) ବାଦୁଡ଼ି ପ୍ରାୟ ………………………. ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନି ଶୁଣିପାରେ ।
(xiv) କୁକୁର ………………………. ବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ବନି ଶୁଣିପାରେ ।
(xv) ମନୁଷ୍ୟର ଶ୍ରାବ୍ୟ ପରିସର 20HZ ରୁ …………………………… kHZ ।
(xvi) ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚପିଚ୍ ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ବନିର ଉଦାହରଣ ……………………. ଅଟେ ।
(xvii) ଗୋଟିଏ କମ୍ ପିଚ୍ ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ୱନିର ଉଦାହରଣ ………………………… ଅଟେ ।
(xviii) ସାଧାରଣ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା ……………………. dB ଅଟେ ।
(xix) ସାଧାରଣ କଥୋପକଥନର ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା …………………. dB ଅଟେ ।
(xx) ଧ୍ଵନି ପ୍ରବଣତା ……………………… ଏକକରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।

Answers:

(ii) ଆବୃତ୍ତି
(iii) ଶ୍ରୁତିସ୍ନାୟୁ
(iv) ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା
(v) ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ
(vi) ହର୍ସ
(vii) ଆବର୍ତ୍ତକାଳ
(viii) 19
(ix) ଆୟାମ
(x) କଣ୍ଡପଟ୍ଟହ
(xi) କଣ୍ଠରଜ୍ଜୁ
(xii) 20,000
(xiii) 100 kHz
(xiv) 50 kHz
(xv) 20
(xvi) ପକ୍ଷୀର ରାବ
(xvii) ସିଂହର ଗର୍ଜନ
(xviii) 10
(xix) 60
(xx) ଡେସିବେଲ୍

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) କମ୍ପିତ ବସ୍ତୁରୁ …………………. ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । (ତାପ, ଧ୍ଵନି, ତରଙ୍ଗ, ଆଲୋକ)
(ii) ଶବ୍ଦ ଶୁଣିବା ଏହାର ………………. ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । (ସଂଚାରଣ, ଚଳନ, ଗତି, ଆବୃତ୍ତି)
(iii) ଧ୍ବନି ……………………….. ରେ ଗତି କରିପାରେ ନାହିଁ । ( କଠିନ, ତରଳ, ଗ୍ୟାସୀୟ, ଶୂନ୍ୟ)
(iv) କାନର ………………………… ଅଂଶର ଆକାର ଏକ କାହାଳୀପରି ଅଟେ । (ବାହ୍ୟ, ଅନ୍ତ, ମଧ୍ୟ, ଉପର)
(v) କାନରେ ଥିବା ବୃତ୍ତାକାର ପରଦାକୁ ………………………. କୁହାଯାଏ । ( ବାହ୍ୟଅଂଶ, କାନନଳୀ, କର୍ଣ୍ଣପଟହ, ଶ୍ରୁତିସ୍ନାୟୁ)
(vi) 169 1696 = ………………… । ( 1 ହର୍ସ, 1 ଜୁଲ, I ଅର୍ଗ, I ନିଉଟନ୍)
(vii) ଧ୍ଵନି ପ୍ରବଣତାକୁ, …………………………. ଏକକରେ ମପାଯାଏ । (db, Db, Bd, dB)
(viii) ଆବର୍ତ୍ତକାଳ ଓ ଆବୃତ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ. ……………………… ଅଟେ ।
(ix) ……………… dB ଧ୍ବନି ପ୍ରବଣତା ଆମ ଶରୀରପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ । (25-85, 65-25, 55-65, 45-55)
(x) 1 KHZ = ……………………….. HZ (10, 100, 1000, 10,000)

Answers:
(i) ଧ୍ବନି
(ii) ସଂଚାରଣ
(iii) ଶୂନ୍ଯ
(iv) ଚାହ୍ୟ
(v) କଣ୍ଡପଟହ
(vi) 1Hz
(vii) dB
(viii) T = (viii) T \(=\frac{1}{f}\)
(ix) 25-85
(x) 1000

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶବ୍ଦଦ୍ବୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ଵର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଉଚ୍ଚସ୍ୱର : ଆୟାମ ଅଧୂକ :: ନିମ୍ନସ୍ୱର : ……………………
(ii) ଆବୃତ୍ତି : ହର୍ସ୍ :: ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା : …………………..
(iii) ବାଦୁଡ଼ି : 100 kHz :: କୁକୁର : …………………..
(iv) କଳକାରଖାନା : 80 dB :: ଗହଳି ଟ୍ରାଫିକ : …………………..
(v) ପୁରୁଷ : 20 ମି.ମି. .:: ସ୍ତ୍ରୀ : …………………..
(vi) ସାଧାରଣ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା : ସାଧାରଣ କଥାବାର୍ତ୍ତା :: 10dB : …………………..
(vii) ସିଂହ ଗର୍ଜନ : ନିମ୍ନପିଚ୍ :: ପକ୍ଷୀରାବ : …………………..
(viii) ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ : 20,000 H :: ଇନ୍ ଫ୍ରାସୋନିକ୍ : …………………..
(ix) ଆରାମଧ୍ଵନି : ଶ୍ରୁତିମଧୁର :: ବିରକ୍ତିକର ଧ୍ଵନି: …………………..
(x) ଜାକିର ହୁସେନ୍ : ତାବଲା :: ବିସ୍‌ମିଲ୍ଲା ଖାନ୍ : …………………..

Answers:
(i) ଆୟାମ କମ୍
(ii) dB
(iii) 50 kHz
(iv) 20dB.
(v) 15 ମି.ମି.
(vi) 60dB
(vii) ଉଚ୍ଚପିବ୍
(viii) 20H
(ix) କୋଳାହଳ
(x) ସାହାନାଇ

4. ‘କ’ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦକୁ ମିଳାଅ ।

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ବଂଶୀ	(i) f-1
(ii) ମହୁରୀ	(ii) ରବିଶଙ୍କର
(iii) ଚାଙ୍ଗୁ	(iii) କର୍ଣ୍ଣପଟହ
(iv) ସାତାର	(iv) ବାୟୁ ନଳୀ
(v) T	(v) ବାୟୁସ୍ତମ୍ଭ
(vi) କାନ୍	(vi) ଶ୍ରବଣ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ
(vii) ଟାଣ ଝିଲ୍ଲୀ	(vii) ଗିରିଧାରୀ ଗମାଙ୍ଗୋ
(viii) ଧ୍ଵନି ପ୍ରଦୂଷଣ	(viii) 20Hz ରୁ 20 000 Hz
(ix) ଶ୍ରାବ୍ୟ ଆବୃତ୍ତି ପରିସର	(ix) 20 kHz
(x) ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ଯନ୍ତ୍ରର ଆବୃତ୍ତି	(x) B

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ବଂଶୀ	(v) ବାୟୁସ୍ତମ୍ଭ
(ii) ମହୁରୀ	(iv) ବାୟୁ ନଳୀ
(iii) ଚାଙ୍ଗୁ	(vii) ଗିରିଧାରୀ ଗମାଙ୍ଗୋ
(iv) ସାତାର	(ii) ରବିଶଙ୍କର
(v) T	(i) f-1
(vi) କାନ୍	(vi) ଶ୍ରବଣ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ
(vii) ଟାଣ ଝିଲ୍ଲୀ	(iii) କର୍ଣ୍ଣପଟହ
(viii) ଧ୍ଵନି ପ୍ରଦୂଷଣ	(x) B
(ix) ଶ୍ରାବ୍ୟ ଆବୃତ୍ତି ପରିସର	(viii) 20Hz ରୁ 20 000 Hz
(x) ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ଯନ୍ତ୍ରର ଆବୃତ୍ତି	(ix) 20 kHz

 

5.ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ନିକଟରେ ‘x’ ଚିହ୍ନ ଓ ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ନିକଟରେ ‘/? ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(i) ଏକତାରା ଏକ ମୃଦଙ୍ଗ ଭଳି ବାଦ୍ୟ ।
(ii) ପୁରୁଷମାନଙ୍କର କଣ୍ଠରଜ୍ଜୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ କଣ୍ଠରଜ୍ଜୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟଠାରୁ ଛୋଟ ।
(iii) ଶବ୍ଦ ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଗତି କରିପାରେ ।
(iv) ଧ୍ଵନିର ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା କମ୍ପନର ଆୟାମର ବର୍ଗସହ ସମାନୁପାତୀ ।
(v) କଳକାରଖାନାର ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା 80 dB ।
(vi) ଡ୍ରମର କମ୍ପନର ଆବୃତ୍ତି ବେଶି ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା କର୍କଶ ହୋଇଥାଏ ।
(vii) . ଵିସିଲ୍‌ର ଆବୃଭି ଅଧ୍ଵ ହେତୁ ଏହା ତୀକ୍ଷ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
(viii) ସିଂହ ଗର୍ଜନର ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା କମ୍ ଓ ଏହା ଉଚ୍ଚ ପିଯୁକ୍ତ ।
(ix) ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ସ୍ବରର ଆବୃତ୍ତ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ସ୍ଵରର ଆବୃଭିଠାରୁ ଅଧିକ ।
(x) ହର୍ସ = ( ସେକେଣ୍ଡ )^-1

Answers:
(i) ✗
(ii) ✗
(iii) ✗
(iv) ✓
(v) ✓
(vi) ✗
(vii) ✓
(viii) ✗
(ix) ✓
(x) ✓

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Notes Chapter 4 ପରମାଣୁ ଗଠନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Notes Chapter 4 ପରମାଣୁ ଗଠନ

→ ପରିଚୟ (Introduction):
(i) ଡାଲ୍‌ନ୍‌ଙ୍କ ପରମାଣୁ ତତ୍ତ୍ବ ଅନୁଯାୟୀ, ‘‘ପରମାଣୁ ହେଉଛି ମୌଳିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ, ଅବିଭାଜ୍ୟ, ଅବିଧ୍ୱଂସୀ କଣିକା ଏବଂ ଏହି କଣିକାଟି ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।
(ii) ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପଦାର୍ଥର ବୈଦ୍ୟୁତିକ ପ୍ରକୃତିକୁ ଭିଭିକରି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ମତଦେଲେ ଯେ, ପରମାଣୁ କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକା ନୁହେଁ, ପରମାଣୁ ମଧ୍ଯରେ କ୍ଷୁଦ୍ରତର କଣିକା ବା ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ, ପ୍ରୋଟନ ଓ ନିଉଟ୍ରନ ପରି ଅବପରମାଣୁ କଣିକା (Subatomic particles) ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ । ଏହି କଣିକାଗୁଡ଼ିକୁ

→ ପରମାଣୁର ଗଠନ (Structure of an Atom) :
(i) ପରମାଣୁ ଭିତରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ଓ ପ୍ରୋଟନ୍‌ ଗୁଡ଼ିକ କିପରି ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ତାହା ଜାଣିବାପାଇଁ ଏବଂ ଏହାକୁ ବୁଝାଇବା ପାଇଁ ଅନେକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଭିନ୍ନ ପରମାଣୁ ମଡ଼େଲ ପ୍ରସ୍ତାବ କରିଥିଲେ ।
(ii) ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜେ.ଜେ. ଟମସନ୍ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପରମାଣୁ ଗଠନର ଏକ ମଡ଼େଲର ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଥୋମସନ୍ ର ପରମାଣୁର ମଡେଲ୍  (Thomson’s Model of an Atom):
(i) ଟମ୍‌ସନ୍ ଙ୍କ ପରମାଣୁ ମଡ଼େଲ ଅନୁ ଯାୟୀ ପରମାଣୁଟି ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ ରହିଥ‌ିବା ଏକ ଗୋଲକ । ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଏହା ଭିତରେ ବାଣ୍ଟି ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି ।
(ii) ପରମାଣୁର ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ପରମାଣୁରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ଗୁଡ଼ିକ ବିଚ୍ଛୁରିତ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି ।

ଟମସନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ଅନୁ ସାରେ :
(i) ପରମାଣୁ ଏକ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ ଧାରଣ କରିଥିବା ଗୋଲକ ଏବଂ ଏଥିରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସବୁଆଡ଼େ ଦୃଢ଼ଭାବରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି ।
(ii) ପରମାଣୁରେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ ଓ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ ସମାନ ପରିମାଣରେ ଥାଏ । ତେଣୁ ପରମାଣୁଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ନିରପେକ୍ଷ (neutral) ।

→ ରଥରଫୋର୍ଡର ଏକ ପରମାଣୁର ମଡେଲ୍ । (Rutherford’s Model of an Atom) : ବୈଜ୍ଞାନିକ ରଦରଫୋର୍ଡ଼ ଏକ ପରୀକ୍ଷାର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ଏହି ପରୀକ୍ଷାରେ ଖଣ୍ଡିଏ ଅତି ପତଳା ସୁନାପାତିଆ ଉପରେ ତୀବ୍ର ବେଗରେ ଗତି କରୁଥିବା α କଣିକାକୁ ନିକ୍ଷେପ କରାଗଲା । α, କଣିକା ହେଉଛି । ହିଲିୟମ୍ ଆୟନ (He⁺⁺) ଯାହା ଦ୍ଵି ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ (++) ବହନ କରେ ଏବଂ ଏହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ 4u ହୋଇଥିବାରୁ ଏଥିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ଶକ୍ତି ରହିଥାଏ।
ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ :
(i) ଅଧିକାଂଶ -କଣିଳା ସନାପାନିଆ ମଧ୍ୟଦେଇ ସାଧାସଳଖ ଭାବରେ ଗତକଲା
(ii) କିଛି α-କଣିକାର ଗତିପଥ ବଙ୍କେଇ ହୋଇଗଲା ।
(iii) ଅଳ୍ପକିଛି α-କଣିକା ସୁନାପାତିଆକୁ ଭେଦ ନକରି ଯେଉଁ ଦିଗରେ ଯାଇଥିଲା ଠିକ୍ ତା’ର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ପଛକୁ ଫେରିଆସଲା

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :
(i) ଅଧିକାଂଶ α- କ ଣିକ। ସୁନା ପାତିଆ ମଧ୍ୟଦେଇ ଗଳି ଯାଉଥ୍ ବା ରୁ ଭିତରେ ଅସ୍ଵୀକାଂଶ ସ୍ଥାନ ଫମ୍ପା (empty) ।
(ii) ଖୁବ୍ କମ୍ ସଂଖ୍ୟକ α-କଣିକା ଗତିପଥରେ ବଙ୍କାଇ ଯାଉଥିବାରୁ ପରମାଣୁର ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ କମ୍ ସ୍ଥାନ ଦଖଲ କରିଛି ।
(iii) ଅତି ଅଳ୍ପ ନଂ-କଣିକା ସୁନାପାତିଆକୁ ଭେଦକରି ନପାରି ପଛକୁ ଫେରିଆସିବାରୁ ସୂଚନା ମିଳୁଛି ଯେ, ସୁନା ପରମାଣୁର ସମସ୍ତ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇ ପରମାଣୁ ମଧ୍ୟରେ ଖୁବ୍ କମ୍ ସ୍ଥାନ ଆଧ୍କାର କରିଛି ।

ରଦରଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ଅନୁସାରେ :
(i) ପରମାଣୁରେ ଏକ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜିତ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି, ଯାହାକୁ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ କୁହାଯାଏ । ପରମାଣୁର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଏହି ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍‌ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇ ରହିଛି । ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ ଚାରିପଟେ ବହୁତ ଫାଙ୍କା
(ii) ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ ଚାରିପଟେ ଥିବା ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କକ୍ଷପଥରେ ଘୂରନ୍ତି ।
(iii) ପରମାଣୁର ଅକାର ତୁଳନାରେ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍‌ର ଆକାର ଖୁବ୍‌ ଛୋଟ ।

→ ରଥରଫୋର୍ଡର ମଡେଲର ପରମାଣୁର ତ୍ରୁଟି (Drawbacks of Rutherford’s Model of Atom):
(i) ପରମାଣୁ ମଧ୍ୟରେ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ ଚାରିପଟେ ଘୂର୍ଣ୍ଣନ କରୁଥିବା ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ତ୍ଵରଣ ଥିବାରୁ ଘୂର୍ଣ୍ଣନରତ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ଏକ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଚାର୍ଜିତ କଣିକା ।
(ii) ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଚାର୍ଜିତ କଣିକାରୁ ଶକ୍ତି ବିକିରଣ ହୁଏ । ତେଣୁ ପରମାଣୁ ଭିତରେ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ ଚାରିପଟେ ଘୂରି ବୁଲୁଥିବା ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ରୁ ଅନବରତ ଶକ୍ତି ବିକିରିତ ହେବା ଆଶା କରାଯାଏ । ଫଳରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ର ଶକ୍ତିସ୍ତର ଅନବରତ ହ୍ରାସ ପାଇବ ।
(iii) ଏହି କାରଣରୁ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ବୃତ୍ତାକାର କକ୍ଷପଥରେ ନ ଘୂରି କୁଣ୍ଡଳାୟିତ ପଥରେ ଘୂରି ଘୂରି ଶେଷରେ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍‌ରେ ମିଶିଯିବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଇଳେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ବର୍ଭୁଳପଥରେ ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇ ରହିବ ନାହିଁ ।
(iv) ମାତ୍ର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ପରମାଣୁ ମଧ୍ୟରେ କୁଣ୍ଡଳାୟିତ ପଥରେ ଘୂରି ଘୂରି ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସରେ ମିଶିଯାଏ ନାହିଁ । ରଦରଫୋର୍ଡ଼ ଏହାର କାରଣ ବୁଝାଇପାରିଲେ ନାହିଁ ।

→ ବୋ’ରଙ୍କ ପରମାଣୁ ମଡ଼େଲ (Bohr’s Model of Atom):
ରଦରଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କ ମଡ଼େଲରେ ଥିବା ତ୍ରୁଟିକୁ ଦୂର କରିବାପାଇଁ 1913 ମସିହାରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବୋ’ର ଏକ ନୂଆ ପରମାଣୁ ମଡ଼େଲ ଉପସ୍ଥାପନ କଲେ । ବୋ’ରଙ୍କ ପରମାଣୁ ମଡ଼େଲର ରଦରଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କ ପରମାଣୁ ମଡ଼େଲ ସହିତ ଅନେକ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଥିଲା । ବୋ’ରଙ୍କ ମଡ଼େଲ୍ ଅନୁ ସାରେ ଏକ ଯକ୍ତା ମକ କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥଳୀ ଥାଏ. ଏକ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥଳୀ ଥାଏ, ଯାହାକୁ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ କୁହାଯାଏ । ନ୍ୟୁକ୍ଲ ୟସ୍ ଚାରି ପଟେ ଥିବ । ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ଇଲେକ୍ ଟ୍ରନ୍ ଗୁଡ଼ିକ କେ ବ ଳ କେ ତେ ଗୁ ଡ଼ିଏ ନି ର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କେତେ ବର୍ଭୁ ଳାକାର କକ୍ଷପଥରେ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ଚାରିପଟେ ଘୂର୍ଣ୍ଣନ କରନ୍ତି ।’’

ବୋ’ରଙ୍କ ସ୍ଵୀକାର :
(i) ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ ଚାରିପଟେ କେବଳ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କକ୍ଷପଥରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଘୂର୍ଣ୍ଣନ କରେ ।
(ii) କ କ୍ଷ ପଥରେ ଘୂରୁ ଥ୍ ବି । ବେ ଳେ ନିର୍ଦିଷ୍ଠ କପଥରେ ଘୁରୁଥ୍ଚାବେ କେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଶକ୍ତି ବିକିରଣ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେହି କକ୍ଷପଥକୁ ବିକିରଣବିହୀନ (non-radiating) କକ୍ଷ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଏହି କକ୍ଷପଥ ବା ସେଲ୍ (shell) ଗୁଡ଼ିକୁ ଶକ୍ତିସ୍ତର (energy level) କୁହାଯାଏ ।
(iv) କକ୍ଷପଥ ବା ସେଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ଠାରୁ ଦୂରତା କ୍ରମରେ ଯଥାକ୍ରମେ K, L, M, N ଇତ୍ୟାଦି ଅକ୍ଷରଦ୍ଵାରା ବା 1, 2, 3, 4 ଇତ୍ୟାଦି ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ ।

→ ନିଉଟ୍ରନ୍ (Neutron):
(i) 1932 ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜେମ୍‌ସ ଚାଦଉଇକ୍ ପରମାଣୁ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ‘ନିଉଟ୍ରନ୍’ କଣିକାର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ।
(ii) ନିଉଟ୍ରନ୍ ଚାର୍ଜବିହୀନ ଏବଂ ଏହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ପ୍ରୋଟନ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସହ ପ୍ରାୟ ସମାନ ।
(iii) ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟସବୁ ପରମାଣୁର ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍ ଭିତରେ ନିଉଟ୍ରନ୍ ରହିଥାଏ ।
(iv) ପ୍ରୋଟନ୍‌ ବା ନିଉଟ୍ରନ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ତୁଳନାରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିନ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ନଗଣ୍ୟ

ପରମାଣୁରେ ଥିବା ମୁଖ୍ୟ କଣିକାର ପ୍ରତୀକ, ଚାର୍ଜ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ଵ

କଷପଥ ମଧ୍ୟରେ ଇକେକ୍ଟ୍ରନ୍‌ ମାନଙ୍କର ସଜ୍ଵ ।
ପରମାଣୁର ବିଭିନ୍ନ କକ୍ଷପଥରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ଗୁଡ଼ିକ କିପରି ବାଣ୍ଟିହୋଇ ରହିବେ, ତାହା ବୋ’ର ଏବଂ ବରି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ ।
(i) କୌଣସି ସେଲ୍‌ରେ ରହୁଥ‌ିବା ସର୍ବାଧ‌ିକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ସଂଖ୍ୟା 2n² ଅଟେ । n ହେଉଛି କକ୍ଷମାନଙ୍କର କ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ବା ଶକ୍ତିସ୍ତର ସୂଚନାଙ୍କ (n = 1, 2, 3…) ।

(ii) ପରମାଣୁର ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ 8ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ରହିପାରିବ । ଯଦି ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁର ତୃତୀୟ କକ୍ଷଟି ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସେଥ‌ିରେ ୫ଟିରୁ ଅଧୂକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । ଚତୁର୍ଥ କକ୍ଷ ଯଦି ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷ ହୁଏ, ତେବେ ସେଥ‌ିରେ ମଧ୍ୟ ୫ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ରୁ ଅଧିକ ରହିବ ନାହିଁ।

→ ସଂଯୋଜକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ (Valency Electron) :
(i) ଯେଉଁ ମୌଳିକଗୁଡିକର ପରମାଣୁର ବାହ୍ୟତମ ସେଲ୍‌ରେ ସର୍ବା ଧୂକ (୫ଟି) ଅର୍ଥାତ୍ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ମାତ୍ରା । ରେ (completely filled) ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ରହିଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସଂଯୋଜନ କ୍ଷମତା ବା ଯୋଗ୍ଯତା ହେଉଛି ଶୂନ ।
(ii) ଏହିପରି ନିଷ୍କ୍ରିୟ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ହିଲିୟମ୍ ପରମାଣୁର ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷରେ ଦୁଇଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ରହିଛି ଏବଂ ଅନ୍ୟ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ମୌଳିକ; ଯଥା-ନିୟନ, ଆରଗନ୍, କ୍ରିପ୍‌ଟନ୍, ଜେନନ୍, ରାଡ଼ନ୍ ଆଦି ପରମାଣୁର ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷରେ 8 ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ରହିଥାଏ ।
(iii) ବାହ୍ୟତମ କକ୍ଷରେ ୫ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିନ୍ ରହିଲେ ତାକୁ ଅଗ୍ନେଟ (octet) ସ୍ଥିତି କୁହାଯାଏ ।
(iv) ଅଣୁ ଗଠନବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରମାଣୁ ତାହାର ନିକଟତମ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ମୌଳିକ ପରମାଣୁ ସଂରଚନାରେ ରହିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ।
କେତେକ ପରମାଣୁ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ତ୍ୟାଗକରି, କେତେକ ପରମାଣୁ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ଗ୍ରହଣ କରି ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେତେକ ପରମାଣୁ ଭିନ୍ନ ପରମାଣୁ ସହ ମିଳିତ ଭାବେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ସହଭାଗ (share) କରି ଅଣୁ ଗଠନ କରନ୍ତି ।
(vi) ନିକଟତମ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ମୌଳିକ ପରମାଣୁର ସଂରଚନାପାଇଁ କିମ୍ବା ଅକ୍ଟିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ପରମାଣୁ ତ୍ୟାଗ କରୁଥିବା, ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା କିମ୍ବା ଭାଗ କରୁଥିବା ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରମ୍ ସଂଖ୍ୟାରୁ ସିଧାସଳଖ ମୌଳିକର ସଂଯୋଜନ କ୍ଷମତା ବା ଯୋଗ୍ୟତା ଜଣାପଡ଼େ ।

ଉଦାହରଣ :
(a) ଲିଥ୍ୟମ୍ ଓ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ପରମାଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକର’ ବାହ୍ୟତମ ସେଲ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିନ୍ ଥାଏ । ଲିଥୁମ୍ ପରମାଣୁ ହିଲିୟମ୍ ପରମାଣୁର ସଂରଚନାରେ ଏବଂ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ପରମାଣୁ ନିୟନ ପରମାଣୁର ସଂରଚନାରେ ରହିବାକୁ ଚାହେଁ । ତେଣୁ ଲିଥୁମ୍ ଓ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ମୌଳିକର ଯୋଗ୍ୟତା । ।
(b) ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଓ ଏଲୁମିନିୟମ୍‌ର ବାହ୍ୟତମ ସେଲ୍‌ରେ ଯଥାକ୍ରମେ 2ଟି ଓ 3ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ଥୁବାରୁ ଏମାନଙ୍କର ଯୋଗ୍ୟତା ଯଥାକ୍ରମେ 2 ଓ 3 ।
(vii) ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁର ବାହ୍ୟତମ ସେଲ୍‌ର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ସଂଖ୍ୟା ତାହାର ପୂର୍ଣ୍ଣ (ସର୍ବାଧ‌ିକ) କ୍ଷମତାର ପାଖାପାଖୁ ବା ନିକଟତର ହୋଇଥାଏ, ତାହାର ଯୋଗ୍ୟତା ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁର ବାହ୍ୟତମ ସେଲ୍‌ରେ 7ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ଅଛି । କ୍ଲୋରିନ୍ ପାଇଁ 7ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ଗୋଟିଏ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଅକ୍ଟେଟ୍ (8)ରୁ 7ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ବିୟୋଗ କରି ଏହାର ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ତେଣୁ କ୍ଲୋରିନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା l ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ଅକ୍‌ସିଜେନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା 2 ଅଟେ ।
(viii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୌଳିକର ପରମାଣୁର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସଂଯୋଜନ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ଏହାକୁ ମୌଳିକର ଯୋଗ୍ଯତା
କୁହାଯାଏ ।

→ ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ (Atomic Number):
(i) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପରମାଣର ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସରେ ପ୍ରୋଟନ ସଂଖ୍ୟା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କକୁ Z ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ ।
(iii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୌଳିକର କେବଳ ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ ଥାଏ I

ଉଦାହରଣ :
(a) ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ପରମାଣୁର ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍‌ରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରୋଟନ୍ ଥ‌ିବାରୁ ତାହାର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ । ।
(b) କାର୍ବନ ପରମାଣୁର ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍‌ରେ ଟେ ପ୍ରୋଟନ୍ ଥ‌ିବାରୁ କାର୍ବନର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ 6 ।

ବିଭିନ୍ନ – ସେଲ୍‌ରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍ ବଣ୍ଟନ ସହ ପ୍ରଥମ କେତୋଟି ମୌଳିକର ପରମାଣୁ ଗଠନ

→ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସଂଖ୍ୟା (Mass Number) :
(i) ପରମାଣୁ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରୋଟନ୍, ନିଉଟ୍ରନ୍ ଓ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିନ୍ ଥାଏ । ପ୍ରୋଟନ୍‌ ବା ନିଉଟ୍ରନ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ତୁଳନାରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିନ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ନଗଣ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ପରମାଣୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ନିଶ୍ଚୟ କଲାବେଳେ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିନ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ୱକୁ ଉପେକ୍ଷା କରାଯାଏ ।
(ii) ପରମାଣୁର ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍‌ରେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରୋଟନ୍ ଓ ନିଉଟ୍ରନ୍‌କୁ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟନ୍ (Neucleon) କୁହାଯାଏ ।
(iii) ପରମାଣୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଏହାର ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟସ୍‌ରେ ନିହିତ ଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(a) ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍‌ର ପ୍ରୋଟନ୍‌ ସଂଖ୍ୟା = 7 ଓ ନ୍ୟୁଟ୍ରନ୍‌ ସଂଖ୍ୟା = 7
∴ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 7u + 7u = 14u
(b) ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ର ପ୍ରୋଟନ୍‌ ସଂଖ୍ୟା = 11 ଓ ନିଉଟ୍ରନ୍ ସଂଖ୍ୟା = 12
∴ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 11u + 12u = 23u
(v) ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ ପାଇଁ ସଙ୍କେତନ (notation) ରେ ମୌଳିକର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ, ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସଂଖ୍ୟା ଓ ପ୍ରତୀକ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(a) ସୋଡ଼ିୟମକୁ ²³₁₁Na ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ । ଏଥୁରୁ ବୁଝାଯାଏ ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ 11 ଓ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ସଂଖ୍ୟା 23 1
(b) କାର୍ବନ ପରମାଣୁର ଟି ପ୍ରୋଟନ୍ ଓ ଟିଂ ନିଉଟ୍ରନ୍ ରହିଛି । ତେଣୁ କାର୍ବନର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସଂଖ୍ୟା 12 । ଏହାକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ¹²₆C ଲେଖାଯାଏ ।

ଏ ଆଇସୋଟୋପ୍ (Isotope) :
(i) ଅନେକ ମୌଳିକ ଆଜସେ ଟେ। ପଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣରେ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଗୋଟିଏ ମୌଳିକର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଆଇସୋଟୋପ୍ ଏକ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ ।
(ii) ଆଇସୋଟୋପ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ରାସାୟନିକ ଧର୍ମରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଭୌତିକ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକ ଭିନ୍ନ ଅଟେ ।
(iii) ଯେଉଁ ମୌଳିକର ଆଇସୋଟୋପ୍ ନାହିଁ, ସେହି ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ, ଏହାର ପରମାଣୁରେ ଥିବା ପ୍ରୋଟନ୍ ସଂଖ୍ୟା ଓ ନିଉଟ୍ରନ୍ ସଂଖ୍ଯାର ସମଷ୍ଟି ସହିତ ସମାନ ।

ଉଦାହରଣ :
(a) ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର 3ଟି ଆଇସୋଟୋପ୍ ହେଲା- ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ବା ପ୍ରୋଟିୟମ୍ (¹₁H), ଡିଉଟେରିୟମ୍ (²₁H ବା D) ଏବଂ ଟ୍ରାଇଟିୟମ୍ (³₁H ବା T) ।
(b) ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ର 2ଟି ଆଇସୋଟୋପ୍ ହେଲା – ¹⁴₇N ଏବଂ ¹⁵₇N ।
(c) ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ର 3ଟି ଆଇସୋଟୋପ୍ ହେଲା – ¹⁶₈O, ¹⁷₈O ଏବଂ ¹⁸₈O ।
(d) କ୍ଲୋରିନ୍‌ ର 2ଟି ଆଇସୋଟୋପ୍ ହେଲା – ³⁵₁₇Cl ଏବଂ ³⁷₁₇Cl ।
(e) ପୋଟାସିୟମ୍‌ର 3ଟି ଆଇସୋଟୋପ୍ ହେଲା – ³⁹₁₉K, ⁴⁰₁₉K ଏବଂ ⁴¹₁₉K

ଆଇସୋଟୋପ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ନିରୂପଣ :
(i) ଯେଉଁ ମୌଳିକର ଆଇସୋଟୋପ୍ ରହିଛି, ତାହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବାପାଇଁ ଆଇସୋଟୋପ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ଶତକଡ଼ା ଅନୁପାତ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ³⁵₁₇Cl ଏବଂ ³⁷₁₇Cl ପ୍ରକୃତିରେ ଯଥାକ୍ରମେ 75% ଓ 25% ଅନୁପାତରେ ମିଳେ ।
(iii) କ୍ଲୋରିନ୍‌ ପରମାଣୁର ହାରାହାରି ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ
= 35 × \(\frac{75}{00}+37 \times \frac{25}{100}=\frac{105}{4}+\frac{37}{4}=\frac{142}{4}\) = 35.5u
(iv) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର କ୍ଲୋରିନ୍‌ରେ ଦୁଇଟିଯାକ ଆଇସୋଟୋପ୍ ରହିଥାଏ ଏବଂ କ୍ଲୋରିନ୍‌ ହାରାହାରି ବସ୍ତୁତ୍ଵ ହେଉଛି 35.5u ।

→ ଆଇସୋବାର୍ (Isobar):
ସମାନ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସଂଖ୍ୟା କିନ୍ତୁ ଭିନ୍ନ ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କର ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ଆଇସୋବାର୍ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
⁴⁰₁₉K ଓ ⁴⁰₂₀Ca ଆଇସୋବାର୍‌ ଅଟନ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Odia Solutions Chapter 7 ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Odia Solutions Chapter 7 ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ତର

Question ୧ ।
ଆସ, କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବା :
(କ) କେଉଁ ଭାବନାଟି ପୁରାଣ ଯୁଗରେ ଗୁରୁକୂଳ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରାଣସ୍ୱରୂପ ଥିଲା ?
Answer:
‘ଗୁରୁଙ୍କୁ ନମଣିବ ନର, ଗୁରୁହିଁ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ଈଶ୍ବର ।’’ଏହି ଭାବନାଟି ପୁରାଣଯୁଗରେ ଗୁରୁକୁଳ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରାଣ ସ୍ବରୂପ ଥିଲା ।

(ଖ) ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ଆଜି କିପରି ଅବସ୍ଥାରେ ଅଛି ?
Answer:
ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ ଆଜି ବଦଳି ଯାଇଛି । ଗୁରୁର ଗୁରୁ ପଦବାଚ୍ୟ ହେବାର ବାସନା ନାହିଁ ଏବଂ ଶିଷ୍ୟ ଶାସନ

(ଗ) ମୂଳ ପ୍ରକୃତି କେଉଁ ଦୁଇଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତୁଟ ରହିଛି ?
Answer:
ମୂଳ ପ୍ରକୃତି ଦୁଇଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତୁଟ ରହିଛି, ତାହା ହେଉଛି ସମ୍ପର୍କରେ ଅଭେଦତ୍ବ, ଅର୍ଥାତ୍ ଯେ ଗୁରୁ ସେ ଶିଷ୍ୟ ଓ ଯେ ଶିଷ୍ୟ ସେ ଗୁରୁ ।

(ଘ) ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ କାହାକୁ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଏ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିଷ୍ୟକୁ କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଏ ।

(ଙ) ପୁସ୍ତକ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ପୁସ୍ତକ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି, ମୁଖସ୍ଥ୍ୟକରଣଦ୍ୱାରା ପରୀକ୍ଷାରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ହାସଲ କରିବା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଅଭିଭାବକ ନିଜକୁ ଶ୍ରେୟ ମନେକରିବ । ପୁସ୍ତକ ବିଦ୍ୟା ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ବିଷୟ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ ହେବା ।

Question ୨ ।
ଆସ, ତଳଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇ ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖୁବା ।
(କ) ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଚିରନ୍ତନ – ଏପରି କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷକ ଜୀବନ ବ୍ୟାପୀ କୋଟି କୋଟି ପ୍ରାଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବାରୁ, ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଅନନ୍ତ, କାଳଜୟୀ ଓ ଅସରନ୍ତି । ଏହା କାଳାତୀତ ଓ କାଳଲିପିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ଚିରନ୍ତନ କୁହାଯାଇଛି ।

(ଖ) ‘ଗୋଟିଏ ଦୀପ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୀପକୁ ଜାଳିବାର’ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଦୀପରୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୀପ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ମୂଳ ଦୀପର ଜ୍ୟୋତି କ୍ଷୀଣ ହୁଏ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଚିରନ୍ତନ ଯାହା କାଳାତୀତ ଓ କାଳଲିପିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ପଠନ ଓ ପାଠନର ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ ସାଧନା ଶିକ୍ଷାର ଇତିହାସକୁ ମହିମାନ୍ବିତ କରିଥାଏ ।

(ଗ) ‘ଗୁରୁଙ୍କର ଜୀବନ ଜୀବନ୍ତ ହୁଏ’ କହିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପଠନ ଓ ପାଠନର ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ ସାଧନା ଶିକ୍ଷାକୁ ମହିମାନ୍ଵିତ କରେ । ପ୍ରଭାବକାରୀ ପ୍ରାଣର ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ ଗୁରୁଜୀବନକୁ ଗରୀୟାନ୍ କରେ। କେବଳ ଏହି ଆଦର୍ଶଦ୍ବାରା ଗୁରୁର ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହୁଏ ଓ ଶିକ୍ଷାପ୍ରକ୍ରିୟା ସଂକ୍ରମଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିବାରୁ, ଗୁରୁଙ୍କର ଜୀବନ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।

(ଘ) ‘ତେଜସ୍ବିନାବାଧୀତମସ୍ତୁ’ ଉକ୍ତିରୁ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ଜଣାପଡୁଛି ?
Answer:
ଏହା ‘କଠୋପନିଷଦ୍’ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଶାନ୍ତିପାଠର ଏକ ଅଂଶ । ଯାହାର ଅର୍ଥ ଆମ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଉଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟା ତେଜୋମୟୀ ହେଉ । ଏହି ଉକ୍ତିରୁ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ନିବିଡ଼ତା ରହିଥ‌ିବା ଜଣାପଡ଼ୁଛି ।

(ଙ‍) ଶିକ୍ଷାର ସାମାଜିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ପୁସ୍ତକକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପ୍ରତି ଯୋଗ୍ୟତାର ମାପକାଠିଭାବେ ଗୃହୀତ ହେବା ଫଳରେ ଏହା ସାମାଜିକ ଲକ୍ଷ୍ୟଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଉଛି । ଶିକ୍ଷା ସାମାଜିକ ତଥା ଆର୍ଥନୀତିକ ବିକାଶର ଅଙ୍ଗଭାବେ ପରିଗଣିତ ହେଲେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣରେ ସଫଳ ସମାନ ସେବାର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗଭାବେ ଗୃହୀତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(ଚ) ଏବେ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ କିପରି ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସମ୍ପ୍ରତି ଗୁରୁଶିଷ୍ୟଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରାଧ୍ୟାକାରଭିଭିକ ନ ହୋଇ, ସହଯୋଗୀ ଓ ଉତ୍ସାହପ୍ରଦ ହେବା ଉଚିତ । ଉଭୟ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ପାଠ୍ୟତାଲିକା, ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଓ ପରୀକ୍ଷାର ଦାସ ନହୋଇ ଏକ ଉନ୍ମ କ୍ତ ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଲାଭ କଲେ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଉନ୍ନତି ସାଧୁ ହେବ । ଶିକ୍ଷାଳୟ ପାରମ୍ପରିକ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଏକ ସାମାଜକ ଗବେଷଣାଗାରରେ ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟ ଉଭୟ ଯନ୍ତୀଭାବେ ପରସ୍ପର ସହଯୋଗୀ ହେବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ଆସ, ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇ ଲେଖୁ ।
(କ) ଏକଥା ସତ୍ୟ ଯେ କୌଣସି ଦେଶର ଗୌରବ, ସେ ଦେଶର ଲୋକ ଚରିତ୍ର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତଦ୍ବାରା ଦେଶ ବଳୀୟାନେ ହୁଏ ।
Answer:
“ଏକଥା ସତ୍ୟ ………………….. ବଳୀୟାନ୍ ହୁଏ ।’’
ଶଂସିତ ମୃଦ୍ୟାଶଟି ପ୍ରଫେସର ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ନାଥଙ୍କ ରଚିତ ‘ଜୀବନ ଶିକ୍ଷା’ ପୁସ୍ତକରୁ ‘ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ଲେଖକ ଲୋକ ଚରିତ୍ର କିପରି ଦେଶର ଗୌରବ ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ତାହା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛି୍ତି ।

ସମ୍ପ୍ରତି ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ଯେପରିଭାବେ କଳୁଷିତ ହୋଇପଡ଼ିଛି ତାହାର କାରଣ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଶିକ୍ଷାର କେତୋଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ପ୍ରତି ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଛନ୍ତି । ଆଜିକାଲି ଶିକ୍ଷକ ଗୁରୁଭାବେ ପରିଚିତ ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁନାହାନ୍ତି । ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆଜି ଶାସନ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ଓ ବିପ୍ଳବୀ ହୋଇଉଠିଛି । କାଳର କରାଳ ଗତିରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟିଛି । ସମାଜରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ସ୍ଖଳନ ଓ ଭ୍ରଷ୍ଟାଚାର ଏଥିପାଇଁ ବହୁଭାବେ ଦାୟୀ । ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ସାମାଜିକ ଜୀବନ ବହୁଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଅଛି । ସମାଜରେ ନୈତିକତା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା କ୍ରମଶଃ ବିଲୁପ୍ତ ହେବାକୁ ବସିଲାଣି । ଯଦ୍ଵାରା ଦେଶର ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରା ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଉଠୁଛି ।

ଲୋକ ଚରିତ୍ର ଉପରେ ଦେଶ ଓ ଜାତିର ସମୃଦ୍ଧି ଓ ସୁନାମ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏହା ଦେଶକୁ ବଳୀୟାନ୍ କରେ । ଲୋକ ଚରିତ୍ର କ୍ରମେ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇ ସ୍ବାର୍ଥସର୍ବସ୍ଵ ଓ ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହୋଇଉଠୁଛି । ଏହା ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ପକାଉଛି । ଜୀବନ ସୌଧର ମୂଳଭିଭି ଶିକ୍ଷାଳୟରେ ପଡ଼ିଥାଏ । ଜାତିର ଜୟଗାଥାର ମୂଳପିଣ୍ଡ ହେଉଛି ଜୀବନ । କେବଳ ଲୋକ ଚରିତ୍ର ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ହିଁ ଦେଶ ଓ ଜାତିର ଗୌରବ ବୃଦ୍ଧି ହେବା ସମ୍ଭବ ।

(ଖ) ‘ମୁଁ ମୋର ଜନ୍ମ ପାଇଁ ପିତାମାତାଙ୍କ ସମୀପରେ ଋଣୀ, କିନ୍ତୁ ମୋର ଜୀବନପାଇଁ ଗୁରୁଙ୍କ ସମୀପରେ ଋଣୀ ।
Answer:
‘ମୁଁ ମୋର ଜନ୍ମ …………………………….. ସମୀପରେ ଋଣୀ ।’’
ଶଂସିତ ଗଦ୍ୟାଂଶଟି ପ୍ରଫେସର ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ନାଥଙ୍କ ରଚିତ ‘ଜାବନ ଶିକ୍ଷା’ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହାତ ‘ଗୁରୁ – ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପକ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଜନୈକ ଗୁରୁପରାୟଣ ମହାମନୀଷୀଙ୍କ ମହନୀୟ ସ୍ବୀକାରୋକ୍ତି ଉପରେ ଥିଲେ।କପାତ କରିଛନ୍ତି। ପିତାମାତା ଆମକୁ ଜନ୍ମ ଦିଅନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଆମେ ତାଙ୍କଠାରେ କୃତଜ୍ଞ । ସଂସାରକୁ ଆଣିବାରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ପାଇଁ ଆମେ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଋଣୀ । କିନ୍ତୁ ମଣିଷ ପରି ମଣିଷଟିଏ ଗଢ଼ିବାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । ଜୀବନ ଗଠନରେ ଗୁରୁଙ୍କ ବିରଳ ଆତ୍ମତ୍ୟାଗ ଶିଷ୍ୟ ଜୀବନକୁ ଧନ୍ୟ କରେ । ଶିଷ୍ୟକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଦାନ କରି ସମାଜ ପାଇଁ ଜଣେ ଉପଯୋଗୀ ନାଗରିକ ଭାବେ ଗଢ଼ିଥାଆନ୍ତି ଗୁରୁ ।

ଜୀବନକୁ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର କରିବାରେ ଗୁରୁଙ୍କ ଅବଦାନର ମହତ୍ତ୍ବ ଯେ ଅପରିସୀମ ଏହା ଶିଷ୍ୟ ଆଜୀବନ ଅନୁଭବ କରିଥାଏ । ଗୁରୁଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ କଥା ଶିଷ୍ୟର ଜୀବନକୁ ମହିମାବନ୍ତ କରେ । ଗୁରୁଙ୍କ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦୀପର ଶିଖାଦ୍ଵାରା ଶିଷ୍ୟର ଜୀବନଦୀପ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ହୋଇ ତା’ ଅନ୍ତରର ଅଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଧକାର ଦୂର କରିଥାଏ ଏବଂ ସେହି ଆଲୋକର ଦୀପ୍ତି ଆଜୀବନ ଜାଜ୍ୱଲ୍ୟମାନ ରହିଥାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗୁରୁଙ୍କଠାରେ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ଜଣେ ମହାମନୀଷୀ ମୁକ୍ତକଣ୍ଠରେ ଏହି ମହାନ୍ ବାଣୀ ପ୍ରକାଶ କରି ନଜ ଗୁରୁଙ୍କ ଯଶଗାନ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ହେବେ ସାମାଜିକ ଇଞ୍ଜିନିୟର ।
Answer:
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଂଶଟି ପ୍ରଫେସର ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ନାଥଙ୍କ ରଚିତ ‘ଚ୍ଚାବନ ଶିକ୍ଷା’ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହାତ ‘ଗୁରୁ – ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ଗୃହିତ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଶିକ୍ଷାଳୟକୁ ପାରମ୍ପରିକ ଭୂମିକା ତ୍ୟାଗ କରି ଏକ ସାମାଜିକ ଗବେଷଣାଗାରର ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେଠାରେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଉଭୟେ ଯନ୍ତ୍ରୀରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ । ସେଠାରେ ଚିରାଚରିତ ଓ ଚିରନ୍ତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ପୁନଃ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯିବ । ସାମଜର ସୁରକ୍ଷା ଓ ନୂତନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଉଭୟ ଦିଗରେ ଗରୁଶିଷ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି । ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତ, ପାଠ୍ୟତାଲିକା ଆଦି ଏପରି ଭାବେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବ ଯେପରି ପରୀକ୍ଷାରୀ ଦାସ ନହୋଇ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଏକ ଉନ୍ମକ୍ତ ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିବେ ।

ସେ ସବୁର ସମାଧାନ ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷାୟତନ ରୂପକ ଗବେଷଣାଗାରରେ ଚିନ୍ତା ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ସଞ୍ଚାର କରାଯାଇପାରି । ଇଞ୍ଜିନିୟର ବା ଯନ୍ତ୍ରୀ ଯେପରି ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ଭାବେ, ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇ ସ୍ଥପତି ବା କରିଗରୀକୁ ପରିଚାଳନା କରେ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଉନ୍ନତ ସମାଜ ପାଇଁ ଗୁରୁଶିଷ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବେ । ଯାହା ଫଳରେ ସେମାନେ ହେବେ ସୁସ୍ଥ ସମାଜରେ କାରଣ ଓ ନିୟାମକ । ବାସ୍ତବିକ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଅନୁଚିନ୍ତା ପ୍ରଣିଧାନ ଯୋଗ୍ୟ।

Question ୪ ।
ତଳ ଲିଖ୍ତ ଅନୁଚ୍ଛେଦଟିକୁ ଉତ୍ତର ଭାବି ସେଥୁରୁ ପ୍ରଶ୍ନ ତିଆରି କରିବା ।
ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗୁରୁଙ୍କ ସ୍ଥାନ ଉଚ୍ଚରେ । ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିର ସର୍ବୋର୍ଡ଼ରେ । ଯୁଗେ ଯୁଗେ ସେ କେବଳ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କର ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ସମାଜର ନମସ୍ୟ, ଜଣେ ମନୀଷା ଏହି ଭାବନାକୁ ସ୍ୱୀୟ ବାଣୀରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ତାହା ହେଉଛି, ‘‘ମୁଁ ମୋର ଜନ୍ମ ପାଇଁ ପିତାମାତାଙ୍କ ସମୀପରେ ଋଣୀ, କିନ୍ତୁ ମୋର ଜୀବନ ପାଇଁ ଗୁରୁଙ୍କ ସମୀପରେ ଋଣୀ’’ । ଗୁରୁ ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରନ୍ତି । ଶ୍ରେଣୀ କୋଠରି ନଥାଇପାରେ । ଉପକରଣ ନଥାଉ ଆଡ଼ମ୍ବର ଦୂରେଇ ଯାଉ । ସେ ହିଁ ସବୁ । ଗୁରୁଙ୍କର ମାତ୍ର ପଦଟିଏ କଥା ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କର କୋଟି କୋଟି ପ୍ରାଣରେ କୋଟି କୋଟି ରୂପରେ ଉଦ୍ଭାସିତ ହୁଏ ।
Answer:
(କ) କାହାର ସ୍ଥାନ ଉଚ୍ଚରେ ?
(ଖ) ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିର ସ୍ଥାନ କେଉଁଠାରେ ?
(ଗ) କେଉଁମାନେ ସମାଜର ନମସ୍ୟ ?
(ଘ) ସମଗ୍ର ସମାଜର ଗୁରୁ ନମସ୍ୟ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
(ଙ‍) ମନୀଷୀ ନିଜର ଭାବନାକୁ ପ୍ରକାଶ କରି କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
(ଚ) କିଏ ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରନ୍ତି ?
(ଛ) ଗୁରୁଙ୍କର ପଦୁଟିଏ କଥା କିପରି ଉଦ୍‌ଭାସିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୫।
‘ରୂପାନ୍ତର’ ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ ‘ରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନ’ ବା ‘ଅନ୍ୟରୂପ’ । ‘ରୂପାନ୍ତର’ ଶବ୍ଦ ପରି ଆଉ ଚାରୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖୁ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
Answer:
ଗ୍ରାମାନ୍ତର, ଦେଶାନ୍ତର, ଭାଷାନ୍ତର, ଘଟାନ୍ତର ।
ଗ୍ରାମାନ୍ତର – ମେଳା ଦେଖ‌ିବାକୁ ଗ୍ରାମ, ଗ୍ରାମାନ୍ତର ଲୋକେ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ଆସିଥାଆନ୍ତି ।
ଦେଶାନ୍ତର – ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅପରାଧ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଦେଶାନ୍ତର ହେବାର ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
ଭାଷାନ୍ତର – ଭାଷାନ୍ତର, ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ।
ଘଟାନ୍ତର – ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମଣିଷର ଘଟାନ୍ତର ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ।

Question ୬ ।
ଆସ, କୋଠରିରୁ ଅକ୍ଷର ନେଇ ଶବ୍ଦ ଗଢ଼ିବା ।

Answer:
ସୌଧ, ଅବିର, ବଖାଣ, ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ, ବିଭୋର, ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ, ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ, କୁତ୍ସା, ନୈପୁଣ୍ୟ

Question ୭।
ଆରମ୍ଭରେ ‘ଅ’ ଅକ୍ଷର ଯୋଗକରି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖୁବା ।
ନୂତନ ଶବ୍ଦ ଏଠାର ଲେଖୁ ।
୧._________
୨. _________
୩. _________
୪. _________
୫. _________
ସେହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ବାକ୍ୟ ଗଠନ କରି ଲେଖୁବା ।
୧. _________
୨. _________
୩. _________
୪. _________
୫. _________
Answer:

ନୂତନ ଶବ୍ଦ :	ବାକ୍ୟ :
୧. ଅବାସ୍ତବ	୧। ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ ଅନେକ ଅବାସ୍ତବ କଥା ସତ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲାଣି ।
୨. ଅବିଭାଜ୍ୟ	୨। ବାପା ନିଜର ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଅବିଭାଜ୍ୟ କରି ରଖୁବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ।
୩. ଅସଭ୍ୟ	୩ । ପ୍ରାଚୀନ ଯୁଗରେ ମଣିଷ ଅସଭ୍ୟ ଥିଲା ।
୪. ଅଭେଦ୍ୟ	୪। ରାଜାଙ୍କର ଅଭେଦ୍ୟ ଦୁର୍ଗକୁ ଶତ୍ରୁମାନେ ତଶିପାରୁନଥିଲେ।
୫. ଅକାଟ୍ୟ	୫। ଦାର୍ଶନିକଙ୍କର ଯୁକ୍ତି ଅକାଟ୍ୟ ଥିଲା ।

Question ୮।
କୋଠରି ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦରେ ଇକ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗ କରାଯାଇଛି । ଆସ ମୂଳ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖୁବା ।
_________ + ଇକ = ସାମାଜିକ
_________ + ଇକ = ଆର୍ଥନୀତିକ
_________ + ଇକ = ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ
Answer:
ସମାଜ + ଇକ = ସାମାଜିକ
ଅର୍ଥନୀତି + ଇକ = ଆର୍ଥନୀତିକ
ପ୍ରସଙ୍ଗ + ଇକ = ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ

Question ୯।
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଶବ୍ଦମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ବିଶେଷ୍ୟ’ ଓ ‘ବିଶେଷଣ’ ପଦ ମିଶିକରି ରହିଛି । ସେମାନଙ୍କୁ ଅଲଗା କରି ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
ଜାଗ୍ରତ, ଶାସନ, ଯନ୍ତ୍ରଣାଦାୟକ, ଗୌରବ, ଅନୁରାଗୀ, ସମାଜ, ବିଭେଦ, ବ୍ୟବଧାନ, ଉପଯୋଗ
Answer:
ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ବିଶେଷ୍ୟ ପଦ – ଶାସନ, ଗୌରବ, ସମାଜ,ବିଭେଦ, ବ୍ୟବଧାନ, ଉପଯୋଗ, ପରିବର୍ତ୍ତନ ।
ଶାସନ – ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଅଯଥା ଶାସନ କର ନାହିଁ ।
ଗୌରବ – ପରିବାର ସମାଜର ଏକ ଅଂଶ ।
ସମାଜ – ସାମଜିକ ବିଭେଦ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର କାରଣ ।
ବିଭେଦ – ପରିବାରରେ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
ଭରଯୋଗ – ନିଜର ଶକ୍ତିକୁ ଯଥାର୍ଥ ଉପଯୋଗ କର ।
ପରିବର୍ତ୍ତନ – ସୃଷ୍ଟି ସଦା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ।
ଏଥିରେ ଥିବା ବିଶେଷଣ ପଦ – ଜାଗ୍ରତ, ଯନ୍ତ୍ରଶାଦାୟକ, ଅନୁରାଗା ।
ଜାଗ୍ରତ – ସୈନିକମାନେ ଆମ ଦେଶର ଜାଗ୍ରତ ପ୍ରହରୀ ।
ଯନ୍ତ୍ରଣାଦାୟକ – ଶରୀର କଷ୍ଟ ଅପେକ୍ଷା ମନର କଷ୍ଟ ଅଧ୍ଵ ଯନ୍ତ୍ରଣାଦାୟକ ।
ଅନୁରାଗା – ଶିକ୍ଷକମାନେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଅନୁରାଗା ହେବା ଉଚିତ୍।

Question ୧୦ ।
ତଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧାଡ଼ିରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଶବ୍ଦମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ଶବ୍ଦ ରହିଛି । ସେହି ଶବ୍ଦଟିକୁ ବାଛି ଖାତାରେ ଲେଖ ।
(କ) ଶ୍ଵାସରୁଦ୍ଧ, ବାଷ୍ପରୁଦ୍ଧ, ଅବରୁଦ୍ଧ, ବାରୁଦ୍ଧ
Answer:
ଅବରୁଦ୍ଧ

(ଖ) ଦୃଷ୍ଟିପାତ, ବୃଷ୍ଟିପାତ, ଉଲ୍‌କାପାତ, ଅନୁପାତ
Answer:
ଅନୁପାତ

Question ୧୧।
ଆସ, ତଳଲିଖ୍ ଶବ୍ଦରୁ ନାମଧାତୁ କ୍ରିୟା ଗଠନ କରିବା ।
ଯେପରି ମନ – ମନେଇବା ହୁଏ ସେହିପରି କ’ଣ ହେବ ?
ଦୂର _________
ଫେଶ _________
ଫଳ _________
ଛୋଟ _________
ଗାତଳ _________
Answer:
ହରେଇବା
ଫେଣେଇବା
ଫଳାଇବା / ଫଳେଇବା
ଛେ।ଟେଇବା / ଛୋଟାଇବା
ଶାଢଳେଇବା / ଶାଢଳାଇବା

Question ୧୨ ।
ଯାହାର ରୂପାନ୍ତର ଘଟି ନ ଥାଏ ତାହାକୁ ଭିନ୍ନ ରୂପରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା କାମକୁ କୁହାଯାଏ ‘ରୂପାନ୍ତରୀକରଣ’ । ସେହିପରି
ହୃଦଭାବରେ ନଥ‌ିବା ବସ୍ତୁକୁ ଦୃଢ଼ କରିବା ଦୃଢ଼ୀକରଣ
(କ) ବନ ନ ଥ‌ିବା ସ୍ଥାନରେ ବନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(ଖ) ବାଷ୍ପ ହୋଇ ନଥ‌ିବା ପଦାର୍ଥକୁ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ କରିବା ।
(ଗ) ଦୃଷ ଭାବରେ ନଥ‌ି ବସ୍ତୁକୁ ଦୃଢ଼ କରିବା ।
(ଘ) ଭାଗଭାଗ ହୋଇ ନ ଥ‌ିବା ପଦାର୍ଥକୁ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ପରିଣତ କରିବା ।
Answer:
(କ) ବନୀକରଣ
(ଖ) ବାଷ୍ଟାକରଶ
(ଘ) ବିଭାଗାକରଣ

Question ୧୩।
ଯାହାକୁ ବିଚ୍ଛେଦ କରି ହେବ ନାହିଁ ତାହାକୁ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ କୁହାଯାଏ । ‘ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ’ । ସେହିପରି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉକ୍ତିକୁ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖୁବା ।
(କ) ଯାହାକୁ ଭାଗଭାଗ କରିହେବ ନାହିଁ ।
(ଖ) ଯାହାକୁ କାଟି ହେବ ନାହିଁ ।
(ଗ) ଯାହାକୁ ଭେଦ କରି ହେବ ନାହିଁ ।
(ଘ) ଯାହାକୁ ଛେଦନ କରିହେବ ନାହିଁ ।
Answer:
(କ) ଅବିଭାଜ୍ୟ
(ଖ) ଅକାଟ୍ୟ
(ଗ) ଅଭେଦ୍ୟ
(ଘ) ଅଛେଦ୍ୟ

Question ୧୪ ।
ଭୁଲଥୁବା ଶବ୍ଦକୁ ଠିକ୍ କରି ଲେଖୁ ।

ଭୁଲ୍ ଶବ୍ଦ	ଠିକ୍ ଶବ୍ଦ
ଗୁରୁକୂଳ	ଗୁରୁକୁଳ
ମନୀଷି	ମନୀଷା
ନୈପୂଣ୍ୟ	ନୈପୁଣ୍ୟ
ପ୍ରାଧୀକାର	ପ୍ରାଧିକାର
ପରିସିମା	ପରିସାମା
କର୍ପୁର	କର୍ପୁର
କାଳାତିତ	କାକାତାତ
ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା	ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱାତା

ତୁମ ପାଇଁ କାମ:

(କ) ଆସ ପ୍ରବନ୍ଧର ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ଜଣ ଜଣ କରି ଶ୍ରେଣୀରେ ଉଚ୍ଚ ପଠନ କରିବା ।
(ଖ) ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା କରି ଆସ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଦୁଇଜଣ ଗୁରୁଭକ୍ତ ଶିଷ୍ୟଙ୍କ କାହାଣୀ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଓ ଖାତାରେ ଲେଖୁ ।
(ଗ) ନିଜ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସହିତ ଥ‌ି ତୁମର ସମ୍ପର୍କକୁ ଆଧାର କରି ଗୋଟିଏ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ଲେଖିବା ।

ପରାକ୍ଷା ଉପଯେ।ଗା ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନେ।ତ୍ତର

Question ୧ ।
କେଉଁ ନୀତି ଗୁରୁକୁଳର ଶିକ୍ଷାକୁ ପରିଚାଳିତ କରୁଥୁଲା ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାଳୟକୁ ସତ୍ୟ, ଶିବ, ସୁନ୍ଦର କରିବାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଯେଉଁ ବଳିଷ୍ଠ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଛି ତାହାକୁ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଦରକାର । ଏହି ନୀତି ଆଧାରରେ ଗୁରୁକୁଳର ଶିକ୍ଷା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା ।

Question ୨ ।
‘ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କିଏ ? ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ନାଥ ହେଉଛନ୍ତି ‘ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସଂପର୍କ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ । ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀର ନାମ

Question ୩ ।
ବିଦ୍ୟା ଆଉ ମୁକ୍ତିକାମୀ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେଉନାହିଁ କାହିଁକି ?
Answer:
ଅଧୁନା ‘ଗୁରୁ’ ଓ ‘ଶିଷ୍ୟ’ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ଆଭିଧାନିକ ଶବ୍ଦରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି । ଏବେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଉଭୟ ଶଠତା, ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା, ସ୍ୱାର୍ଥାନ୍ଧତା, ହିଂସା ଓ ହୁଙ୍କାର ଆଦି ଆଚରଣର ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ଗୁରୁ ଆଉ ଶିଷ୍ୟର ପ୍ରାଣ ପରିଚାୟକ ହେଉନାହିଁ । ତେଣୁ ବିଦ୍ୟା ଆଉ ମୁକ୍ତିକାମୀ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହେଉନାହିଁ ।

Question ୪।
ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସଂପର୍କର ମୂଳମନ୍ତ୍ର କିପରି ପ୍ରକାଶିତ ହେବ ?
Answer:
ଶିଷ୍ୟ ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ୍ ହେବା ସହ ସ୍ବାଧ୍ୟାୟୀ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେମାନେ ବିଦ୍ୟାନୁରାଗୀ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଗୁରୁ ଶିଷ୍ୟପରାୟଣ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଗୁରୁପରାୟଣ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏପରି ହେଲେ ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସଂପର୍କର ମୂଳମନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟତଃ ପ୍ରକାଶିତ ହେବ ।

Question ୫।
ଶିଷ୍ୟତ୍ ଇଚ୍ଛେତ୍ ପରାଜୟମ୍ – ଏହା ଅର୍ଥ ବୁଝାଇଲେଖ ।
Answer:
ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଗୁରୁ ସବୁବେଳେ ନିଜ ଶିଷ୍ୟକୁ ଶୀର୍ଷତମ ସୋପାନରେ ପହଞ୍ଚାଇବାର ଅଭିଳାଷ ପୋଷଣ କରିଥାଏ । ଏକମାତ୍ର ଗୁରୁ ହିଁ ଶିଷ୍ୟଠାରୁ ପରାଜିତ ହେବାର ମନୋବାଞ୍ଛା ରଖୁଥାଏ । ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କାହା ନିକଟରେ ପରାଜୟ ସ୍ୱୀକାର କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ନଥାନ୍ତି । କେବଳ ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଗୁରୁ ହିଁ ଏଭଳି ମନୋବାଞ୍ଛା ପୋଷଣ କରିପାରେ ।

Question ୬ ।
‘ଅତୀତକୁ ଉଦ୍‌ବୋଧଇ ବୃଥା ଭାଳି ଭାଳି’ – ଏହା କେଉଁ କବିଙ୍କ କେଉଁ କବିତାର ଏକ ଅଂଶ ? ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉପରୋକ୍ତ ଧାଡ଼ିଟି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ବିଖ୍ୟାତ କବିତା ‘ଜୀବନ ଚିନ୍ତା’ କବିତାର ଏକ ଧାଡ଼ି । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଅତୀତ କାଳର ସୁଖସଂପଦ ବିଷୟରେ ବୃଥା ଚିନ୍ତା କରିବା । ଏହା ଏକ ଅମୂଳକ ଚିନ୍ତାଧାରା । ବର୍ତ୍ତମାନ କିପରି ସୁଖସଂପଦ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇପାରିବ ସେଥ‌ିପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ନକରି ଅତୀତକୁ ଝୁରିହେବା ମୁର୍ଖମିର ପରିଚାୟକ ।

ଲେଖକ ପରିଚୟ :

ଜଣେ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଓ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବେ ପ୍ରଫେସର ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ନାଥ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଚ୍ଚ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ଅଧିକାରୀ । ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ଉତ୍ତରବାହିନୀ ଗ୍ରାମରେ ୧୯୧୫ ମସିହାରେ ସେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଶିକ୍ଷା-ପ୍ରଶାସକ ଓ ଚିନ୍ତାମୂଳକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖକଭାବେ ପ୍ରଫେସର ନାଥ ବହୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ସଂଗଠକ, ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ୟାପକ ତଥା ଶିକ୍ଷକ-ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ସେ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଲିଖ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଜଗତରେ ଭାରତ’, ‘ପିଲାଙ୍କ ବିଲାତ କଥା’, ‘ଆମ ଭାଷା ବିଭବ’, ‘ବିଶ୍ବ ଓ ବ୍ୟକ୍ତି’, ‘ଶିକ୍ଷାର ଧାରା’ ଓ ‘ଜୀବନ ‘ଶିକ୍ଷାର ଧାରା’ ଓ ‘ଜୀବନ ଶିକ୍ଷା’ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରଧାନ । ‘ଚରାଚୟ ହିତାୟ’ ପୁସ୍ତକଟି ପ୍ରଫେସର ନାଥଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

ସଂପ୍ରତି ସମାଜରେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି । ପୂର୍ବର ସେହି ମମତ୍ୱବୋଧ କ୍ରମଶଃ ଲୋପ ହୋଇ ତାହା ବ୍ୟାବସାୟିକ ହୋଇଉଠୁଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ପ୍ରତିକାର ସ୍ବରୂପ କିଛି ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଓ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ସମ୍ପର୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ମହତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରୁଛନ୍ତି । ଯଦିଓ ପ୍ରାଚୀନ କାଳର ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ପରମ୍ପରା ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଯୁଗରେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ; ତଥାପି ଆଜିର ବସ୍ତୁବାଦୀ ସମାଜରେ ଏ ଦିଗରେ କିଛି ଆଦୃଶିଆ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆ ନଗଲେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିମ୍ନମୁଖୀ ହୋଇପଡ଼ିବ । ଛାତ୍ରର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପ୍ରତିଭା ବିକଶିତ କରାଇବାରେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଛାତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କରେ ଉନ୍ନତି ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଏହି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ଉପରେ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଆଧାରିତ । ଏହା ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ‘ଜୀବନ ଶିକ୍ଷା’ ଶୀର୍ଷକ ପୁସ୍ତକରୁ ଗୃହୀତ ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :
ଗୁରୁଙ୍କୁ ଈଶ୍ବର ଜ୍ଞାନ କରିବା ଗୁରୁକୁଳ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଜିର ଯୁଗରେ ଏହା ଅବାସ୍ତବ, ଅବାନ୍ତର ଓ ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ବିବେଚିତ ହେଉଅଛି । ବୟୋବୃଦ୍ଧମାନେ ପୂର୍ବକାଳର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ମରଣ କରି ହତୋତ୍ସାହିତ ହୋଇପଡୁଛନ୍ତି । ସମ୍ପ୍ରତି ଶିକ୍ଷକମାନେ ଗୁରୁ ରୂପେ ପରିଚିତ ହେବା ପରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଆଗ୍ରହୀ ନୁହଁନ୍ତି କିମ୍ବା ଆଜିକାଲି ଶାସନ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ଓ ବିପ୍ଳବୀ ହୋଇ ଉଠୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶାସନ ସମ୍ଭବତଃ ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଓ ଆଜିକାଲି ଶାସନ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ଓ ବିପ୍ଳବୀ ହୋଇ ଉଠୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶାସନ ସମ୍ଭବତଃ ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଓ ପ୍ରଗତିର ପରିପନ୍ଥୀ ଭାବେ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି ।

ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦ୍ଵୟ ଏବେ କେବଳ ଅଭିଧାନର ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି । ସମ୍ପ୍ରତି ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଉଭୟ ଶଠତା, ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା, ସ୍ବାର୍ଥାନ୍ଧତା, ହିଂସା ଓ ହୁଙ୍କାର ଆଦି ଆଚରଣର ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । କାଳର କରାଳ ଗତିରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟିଛି । ଗୁରୁ, ଶିଷ୍ୟର ପ୍ରାଣ ପରିଚାୟକ ହେଉନାହିଁ କି ବିଦ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଆଉ ମୁକ୍ତିକାମୀ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହେଉନାହିଁ । ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କର ଅଧୋଗତି ହେବାରେ ଲାଗିଛି ।

କୌଣସି ଦେଶର ଗୌରବ, ସେ ଦେଶର ଲୋକଚରିତ୍ର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଜାତିର ଜୟଗାଥାର ମୂଳପିଣ୍ଡ ହେଉଛି ଜୀବନ । ସେହି ଜୀବନର ନିର୍ମାଣ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ହିଁ ହୋଇଥାଏ । ଜୀବନ ସୌଧର ମୂଳଭିଭି ଶିକ୍ଷାଳୟରେ ପଡ଼ିଥାଏ । ସେଠାରେ ବିଧ୍ଵବଦ୍ଧ ଭାବେ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ହୁଏ । ଶିକ୍ଷକ ହିଁ ଶିକ୍ଷାୟତନକୁ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦରରେ ପରିଣତ କରନ୍ତି । ଏହି ନୀତି ଗୁରୁକୁଳର ଶିକ୍ଷାକୁ ପରଚାଳିତ କରୁଥିଲା । ସମ୍ପ୍ରତି ସମାଜ ଯେପରି ଜଟିଳତା ଦିଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବାରେ ଲାଗିଛି, ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କର ପୁନଃସ୍ଥାପନ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଉଠିଛି ।

ପିତାମାତା ଜନ୍ମଦାତା । ଜନ୍ମଦାନ ପରେ ତାଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ସମାପ୍ତି । ମାତ୍ର ପରବର୍ତୀ ଦାୟିତ୍ଵ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର । ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଚିରନ୍ତନ । ଜୀବନ-ବ୍ୟାପୀ କୋଟି କୋଟି ପ୍ରାଣ ଶିକ୍ଷକଙ୍କଦ୍ବାରା ଗଠିତ ଓ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ । ଏହି କାଳଜୟୀ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାୟତନର ସଚେତନତା ସର୍ବାଦୌ ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ବିରଳ ଆତ୍ମତ୍ୟାଗର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଓ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରକୁ ବହୁଳ ଭାବେ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି । ପଠନ-ପାଠନର ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ ସାଧନା ଶିକ୍ଷାର ଇତିହାସକୁ ମହିମାନ୍ବିତ କରିଛି । ଆଜିର ଦୁନିଆରେ ପଠନ ବିରହିତ ପାଠନ କେବଳ ଶୁଷ୍କ ବକ୍ତୃତା ବା ବଖାଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି ।

ପ୍ରଭାବକାରୀ ପ୍ରାଣର ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ ଗୁରୁ ଜୀବନକୁ ଗରୀୟାନ କରେ । ଆଦର୍ଶର ମହିମାରେ ତାହା ଜୀବନ୍ତ ହୁଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗୁରୁଙ୍କ ସ୍ଥାନ ବହୁ ଉଚ୍ଚରେ, ଶିକ୍ଷାପଦ୍ଧତିର ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ । ତେଣୁ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ସେ କେବଳ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କର ନୁହଁନ୍ତି, ସମଗ୍ର ସମାଜର ନମସ୍ୟ । ଗୁରୁଙ୍କର ମାତ୍ର ପଦୁଟିଏ କଥା ଶିଷ୍ୟ ପ୍ରାଣରେ ବହୁଭାବେ ଉଦ୍ଭାସିତ ହୁଏ । ଗୁରୁଙ୍କର ସତ୍ୟ ପ୍ରତି ସମର୍ପଣ ଓ ନିଷ୍ଠାପର ଜ୍ଞାନଦାନରେ ଶିଷ୍ୟର ଜ୍ଞାନପିପାସା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟାର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଶିଷ୍ୟର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧା ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ କୁହାଯାଇଛି

‘ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ ଲଭତେ ଜ୍ଞାନମ୍’’

ଶିଷ୍ୟ ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ ହେବା ସହ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟୀ ହେବେ ଓ ବିଦ୍ୟାନୁରାଗୀ ହେବେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କର ମୂଳମନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟତଃ ପ୍ରକାଶ ପାଇବ । ଗୁରୁ ‘ଶିଷ୍ୟପରାୟଣ’ ହେବେ ଓ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ‘ଗୁରୁପରାୟଣ’ ହେବେ । ଉଭୟ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ‘ବିଦ୍ୟାପରାୟଣ’ ହେବେ ଓ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟା ‘ସେବାପରାୟଣ’ ହେବ । କାରଣ ଅଧ୍ୟୟନ ବିନା ଅଧ୍ୟାପନା କଦାପି ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏହି ଶିକ୍ଷାରେ ଗୁରୁ, ଶିଷ୍ୟ, ଅଭିଭାବକ ଓ ସମାଜ ଜଡ଼ିତ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଯୁଗରେ ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କର ନିବିଡ଼ତା କ୍ରମକ୍ଷୟିଷ୍ଣୁ ହୋଇ କଳୁଷିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ସନ୍ଦେହ, ଶଙ୍କା, କୁତ୍ସା ଓ କଳଙ୍କ-କାଳିମାରେ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ବରୂପ କୁରୂପ ଧାରଣ କରୁଛି । ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଓ ଶିକ୍ଷାୟତନର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତ୍ବ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରତିଭା ଓ ଜାତୀୟ ନୈପୁଣ୍ୟର ବିକାଶ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷାଳୟ ସମାଜଠାରୁ ଦୂରେଇଯାଉଛି । ବିଦ୍ୟା ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଜୀବନ, ସମୟ, ଶକ୍ତି ଓ ଅର୍ଥ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ହିଁ ସାର ହେଉଛି । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିର ସଞ୍ଚାର ଘଟିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଆସୁରିକ ଶକ୍ତିର ତାଣ୍ଡବଲୀଳା ସଂଗଠିତ ହେଉଛି । ଛାତ୍ର, ଶିକ୍ଷକ, ଅଭିଭାବକ ଓ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ସହଯୋଗ ସୂତ୍ର କ୍ରମେ ବିଲୁପ୍ତ ହେଉଛି । ବରଂ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସ୍ବାର୍ଥ ସାଧନ ପାଇଁ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା ଚାଲିଛି । ଶିକ୍ଷା ଆଉ ଗଣପ୍ରକ୍ରିୟା ନ ହୋଇ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ବ୍ୟବସାୟରେ ପରିଣତ ହେଉଛି ।

ସମ୍ପ୍ରତି ଶିକ୍ଷା ପୁସ୍ତକ-କୈନ୍ଦ୍ରିକ ହୋଇଉଠିଛି । ମୁଖସ୍ଥକରଣ ଖୁବ୍ ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଛି । ଏହା ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନର ପରିପନ୍ଥୀ ଅଟେ । କାମର ଜଗତ ଓ ପାଠର ଜଗତ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ଚାଲିଛି । ଶିକ୍ଷାୟତନର ସୌଧ ସମାଜଠାରୁ କ୍ରମେ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ, ପରୀକ୍ଷା ଓ ପ୍ରଶାସନ ଆଦି ସକଳ କ୍ଷେତ୍ର ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ

ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ସହାୟକ ହେଉନାହିଁ । ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ରାଜନୀତିର କଳୁଷିତ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଧାନ ଅନ୍ତରାୟ ସାଜିଛି । ଶିକ୍ଷା ଯେ ଏକ ସହଯୋଗୀ ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ – ଏହା ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପାରୁନାହିଁ । କେବଳ କାଗଜପତ୍ରରେ ବିକାଶ ରୂପ ନେଉଛି; ମାତ୍ର ପ୍ରତିଭା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିପ୍ରକାଶ କ୍ଵଚିତ୍ ଦେଖାଯାଉଚ୍ଛା

ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଉନ୍ନତି ଆଜିର ଚରମ ଆବଶ୍ୟକତା । ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ସାମାଜିକ ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏକ ସାମାଜିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ, ଯେପରି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ସମାଜସେବାର ଏକ ଅଙ୍ଗଭାବେ ପରିଗଣିତ ହେବ । ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଓ ବହିର୍ଭୂତ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ଓ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସହ ସମ୍ପର୍କୀକୃତ ହେବ । ଫଳତଃ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଗତିଶୀଳ ହେବ । ଶିକ୍ଷାୟତନର ସମସ୍ତ ସମୟ ଯଦି କେତେ ଖଣ୍ଡ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକକୁ ବାରମ୍ବାର ପୁନରାବୃତ୍ତି କରିବାରେ ଆବଦ୍ଧ ହେବ ତେବେ ସମସାମୟିକ ସମାଜ ପ୍ରତି ଏହା ଅର୍ଥହୀନ ହୋଇପଡ଼ିବ ।

ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ସମାଜରେ ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ସାମାଜିକ ଜୀବନ ନିରନ୍ତର ପ୍ରଭାବିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଜ୍ଞାନର ପରିସୀମା ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବିସ୍ତାରିତ ହେଉଛି । ସଂସ୍କୃତିର ସ୍ଵରୂପ ସମୃଦ୍ଧ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ତେଣୁ ଗୁରୁ- ଶିଷ୍ୟ ଓ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ସମ୍ମିଳିତ ଉଦ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ତାହା ଯେପରି ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତିରେ ସହାୟକ ହେବ ଏବଂ ଛାତ୍ରର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣାବଳୀ ତଥା ପ୍ରତିଭାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ ହେବା ସହ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧୂତ ହେବ ସେ ଦିଗରେ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସମ୍ପ୍ରତି ବିଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାର ଦ୍ରୁତ ବିକାଶର ପ୍ରଭାବରେ ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ ଓ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଆମୋଦ ଓ ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନରେ ସହାୟକ ହେବା ସହ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଭିନବ ଉତ୍ସଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ପୂର୍ବଭଳି ଗୁରୁ ଏକ ମାତ୍ର ଜ୍ଞାନଦାତା ହୋଇ ରହିନାହାନ୍ତି କିମ୍ବା ଶ୍ରେଣୀଗୃହ ଜ୍ଞାନାର୍ଜନର ଏକମାତ୍ର ପରିସର ହୋଇ ରହିନାହିଁ ।

ତେଣୁ ଏପରିସ୍ଥଳେ ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଶିକ୍ଷାଲାଭରେ ପ୍ରାସ୍କାର-ଭିଭିକ ନହୋଇ ସହାୟକ ଓ ସହଯୋଗୀ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ । ଶିକ୍ଷାଳୟ କେବଳ ଏକ ପାରମ୍ପରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନହୋଇ ଏକ ସାମାଜିକ ଗବେଷଣାଗାର ହୋଇଉଠିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଫଳତଃ ସମାଜର ସୁରକ୍ଷା ଓ ନୂତନ ସମାଜର ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦିଗରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଚାଲିବ । ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ, ପାଠ୍ୟ ତାଲିକା ଓ ପରୀକ୍ଷାର ଦାସ ନ ହୋଇ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଉଭୟ କିପରି ଉନ୍ମୁକ୍ତ ପରିବେଶରେ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବେ ସେ ଦିଗରେ ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯଦ୍ବାରା ଉଭୟ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ପୁନର୍ଗଠନରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବୋ

ସୂଚନା ଓ କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ :

• ଗୁରୁକୁଳ – ପ୍ରାଚାନ ସମୟର ଶିକ୍ଷାଳୟ। ପୂର୍ବେ ଜଣେ ଜଣେ ଗୁରୁଙ୍କ ଦତ୍ତାବଧାନରେ ଥାଇ ଶିଷ୍ୟମାନେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରରୁଥ୍ ଲୋ
• କାଳାତାତ – ଯାହା କୌଶସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟର ସାମା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଥାଏ।
• ଇତିବୃତ୍ତ – ଇତିହାସ / ପ୍ରାଚୀନ କଥା ।
• ସମାପ – ନିକଟା
• ଉନୁଖ – ଉସ୍କୁକ / ତାପର / ଆଗ୍ରହା ।
• ପରିପନ୍ଥା – ବିରୋଧୀ / ବିପକ୍ଷ / ପ୍ରତିରୋଧକା
• ଘ।ତକ – ହତ୍ୟାକାରା ।
• ଚିରନ୍ତନ – ଅତି ଉତ୍ଵଳା
• ବିରହିତ – ବିହାନ / ବିଯୁକ୍ତ
• ମୂଲ୍ୟବୋଧ – ଗୁରୁକୁଳ – ପ୍ରାଚାନ ସମୟର ଶିକ୍ଷାଳୟ। ପୂର୍ବେ ଜଣେ ଜଣେ ଗୁରୁଙ୍କ ତତ୍ତ୍। ବଧାନରେ ଥାଇ ଶିଷ୍ୟମାନେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରୁଥ୍ଲେ।
• ଅବିଛେଦ୍ୟ – ଯାହାକୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ବା ଅଲଗା କରିହୁଏ ନାହିଁ ।
• ନିୟାମକ – ଯେ ନିୟମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ | ପରିଚାଳକ ।
• ସୃଷ୍ଟିମେୟ -ଅଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟକ / ଗୋଟିଏ ମୁଠା ଭିତରେ ମାପି ହେଉଥୁବା ଭଳି ପରିମାଣ ।
• ସଂସୃତି – ଲୋକ ଚଳଣି (ଭାଷା, ରୁଚି, ନୀତି, ଖାଦ୍ୟପେୟ, ବେଶଭୂଷା, କଳା, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, ଧର୍ମଧାରା ଇତ୍ୟାଦି ସଂସ୍କୃତିର ଅନ୍ତଭୁକ୍ତ ।)
• ‘‘ଅତୀତକୁ ଉଦ୍‌ବୋଧଇ ବୃଥା ଭାଳି ଭାଳି’’– ଅତୀତର ପ୍ରାପ୍ତି ବା ସୁଖସମ୍ପଦ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଭାଳିହେବା । ଏହି ଅଂଶଟି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ବିଖ୍ୟାତ କବିତା ‘ଜୀବନ ଚିନ୍ତା ର ଏକ ଧାଡ଼ି ।
• ଶିଷ୍ୟତ୍ ଇଚ୍ଛେତ୍ ପରାଜୟମ୍ – ଶିଷ୍ୟଠାରୁ ଗୁରୁ ନିଜର ପରାଜୟ ଇଚ୍ଛା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ହେଉଛି ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଗୁରୁର ଅର୍ଭିଳାଷା
• ତେଜସ୍ବିନାବଧୀତମସ୍ତୁ – ‘କଠୋପନିଷଦ୍’ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଶାନ୍ତିପାଠର ଅଂଶବିଶେଷ । (ନୌ ଅଧୀତମ୍ ତେଜସ୍ୱ ଅସ୍ତୁ) ଆମ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟା ତେଜୋମୟୀ ହେଉ । ପୂରାକାଳରେ ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ଶାନ୍ତିପାଠ
• କରିବା ସମୟରେ ମିଳିତ ଭାବରେ ଏହି ବାଣୀ ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିଲେ ।

କେତୋଟି ନୂତନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

• ବିଭୋର – କୌଣସି ଚିନ୍ତାରେ ବୁଡ଼ି ରହିବା / ନିମଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିବା
• ଅପ୍ରାସଙ୍ଗକ – ଯାହା ପ୍ର।ସଙ୍ଗିକ ନୁହେଁ / ମୂଲ୍ୟହାନ
• ବିଭୋର – କୌଶସି ଚିନ୍ତ୍ର।ରେ ଚୁଡି ରହିବା / ନିମଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିବା
• ରଦ୍ଧିମନ୍ତ – ଭାଗ୍ୟବାନ୍ / ସମୃଦ୍ଧିଶାଳା
• ମାନାଷା – ମହାପୁରୁଷ / ବିଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତି
• କୁତ୍ସା – ନିନ୍ଦା / ଗାଳି
• ପ୍ରାଧ୍ କାର – ଅଧିକାର
• ଅଭେଦତ୍ଵ ସୌଧ – ଏକତା ବା ସମତାର ସୌଧ
• ବଖାଣ – କହିବା / ମୁଖରେ ଆବୃତ୍ତି କରିବା
• ସ୍ଵାଧଧ୍ୟ୍ୟାୟ – ନିଜେ ଅଧ୍ୟୟନ
• ନୈପୁଣ୍ୟ – ନିପୁଣଭାବ / ସିଦ୍ଧହସ୍ତ

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Political Science Important Questions Chapter 3 ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Political Science Important Questions Chapter 3 ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର ବିବିଧ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ :

• ନିଜ ଜିଲ୍ଲା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଲୋକସଭା ଓ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାର ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ପାଇଁ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ରିଟଣ୍ଡିଂ ଅଫିସର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ଓ ନିର୍ବାଚନ କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ କରନ୍ତି ।
• ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଜିଲ୍ଲାର ମୁଖ୍ୟ ଜନଗଣନା ଅଧିକାରୀ ଓ ପ୍ରୋଟୋକଲ୍ ଅଧିକାରୀ ।

ଯୋଗାଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ :
ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଜିଲ୍ଲାରେ ଆବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀର ଯୋଗାଣ ତଥା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହାର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ କରନ୍ତି ।

ଦାୟିତ୍ଵ ପାଳନ :

• ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଜନସାଧାରଣ ଓ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା କରନ୍ତି ।
• ଦୈବୀ-ଦୁର୍ବିପାକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟବେଳେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ରିଲିଫ ବଣ୍ଟନର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନ କରନ୍ତି ।
• ବେସାମରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ କର୍ତ୍ତୃତ୍ବାଧୀନ ।
• କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ସମସ୍ତ ଜନହିତକର ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକର ସଫଳ ରୂପାୟନ ଦାୟିତ୍ଵ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ ହାତରେ ନ୍ୟସ୍ତ ।

୨। ଭାରତରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ କେବେ ଓ କାହାଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ? ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ? ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ତାଙ୍କର ଗୁରୁତ୍ବ ଓ କ୍ଷମତା ପରିସର କିପରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସୃଷ୍ଟି : ଭାରତରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ ୱାରେନ୍ ହେଷ୍ଟିଙ୍ଗସ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ୧୭୭୨ ମସିହାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
କାର୍ଯ୍ୟ : ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ସମୟରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା; ଯଥା –

• ‘କଲେକ୍ଟର’ ଭାବରେ ଭୂ-ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ କରିବା
• ‘ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍’ ଭାବରେ ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରିବା ।

ଭୂମିକା :

• ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର କ୍ଷମତା ପରସର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତ ଏକ ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଦେଶର ବିକାଶ ତଥା ଲୋକଙ୍କ ଅଭାବ ପୂରଣ ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ ଭୂମିକାର ଗୁରୁତ୍ଵ ବହୁଗୁଣିତ ହେଲା ।
• ଜିଲ୍ଲାର ଉନ୍ନୟନ ଓ ବିକାଶ ସହିତ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଜିଲ୍ଲାର ଉନ୍ନୟନ କଥା ଚିନ୍ତା କରାଯାଇ ପାରେନାହିଁ ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କୁ ପ୍ରଶାସନିକ ସହାୟତା ଦେବାପାଇଁ ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵ ଅତିରିକ୍ତ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଓ ଅନ୍ୟ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ଅଧିକାରୀ ଓ ଡେପୁଟି କଲେକ୍ଟରମାନେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଅଛନ୍ତି ।

ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର ମୁଖ୍ୟତଃ କେତୋଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ? ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ସମୟରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା; ଯଥା

• ‘କଲେକ୍ଟର’ ଭାବରେ ଭୂ-ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟ କରିବା ।
• ‘ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍’ ଭାବରେ ମୋକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରିବା ।

୨। କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ଜନହିତକର ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟସରକାରଙ୍କର ଜନହିତକର ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

• ସ୍ଵରୋଜଗାର ଯୋଜନା
• ଭାରତ ନିର୍ମାଣ ଯୋଜନା
• ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ
• ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ
• ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀ ନିଶ୍ଚିତ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା
• ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଡ଼କ ଯୋଜନା
• ବିଜୁ କେ.ବି.କେ. ଯୋଜନା
• ଗୋପବନ୍ଧୁ ଗ୍ରାମୀଣ ଯୋଜନା
• ମଧୁବାବୁ ପେନ୍‌ସନ୍ ଯୋଜନା

୩। ଜିଲ୍ଲା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର କ’ଣ ? ଏହି ସଂସ୍ଥା କେବେଠାରୁ ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସୁଅଛି ?
Answer:

• ଜିଲ୍ଲା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ହେଲା– ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂର କରିବା ।
• ୧୯୮୦ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ମାସ ୧ ତାରିଖଠାରୁ ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସୁଅଛି ।

୪। ଜିଲ୍ଲାପାଳ କିପରି ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:

• ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦରେ ଜଣେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ସେବା (ଆଇ.ଏ.ଏସ୍.) ଅଧିକାରୀ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।
• ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ଜିଲ୍ଲାରେ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ବରିଷ୍ଠ ପ୍ରଶାସନିକ ସେବା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଭାବରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଛି ।

୫। ସର୍ବଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନ ସେବା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହି ସେବାଗୁଡ଼ିକ ଲାଗି ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା କରିଥାଏ ?
Answer:

• ଆଇ.ଏ.ଏସ୍. ଓ ଆଇ.ପି.ଏସ୍.କୁ ସର୍ବଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନ ସେବା କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ସେବାଗୁଡ଼ିକ ଲାଗି ସାରା ଭାରତ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ଲୋକସେବା ଆୟୋଗଦ୍ଵାରା ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ ।

୬। ଆରକ୍ଷୀ ଅଧୀକ୍ଷକ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:

• ଜିଲ୍ଲାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପୋଲିସ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଆରକ୍ଷୀ ଅଧୀକ୍ଷକ କୁହାଯାଏ ।
• ଜିଲ୍ଲାର ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସେ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। କିଏ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରଶାସନିକ ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରଶାସନିକ ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

୨। ଭାରତରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ କିଏ କେବେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଭାରତର ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ ‘ୱାରେନ୍ ହେଷ୍ଟିଙ୍ଗସ୍’ ୧୭୭୨ ମସିହାରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

୩ । ଭୂ-ରାଜସ୍ୱ ଓ ଜମିଜମା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଦାୟିତ୍ୱ କିଏ ତୁଲାଇଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ରାଜସ୍ୱ ଓ ଜମିଜମା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଦାୟିତ୍ଵ ସବ୍ କଲେକ୍ଟର ତୁଲାଇଥାଆନ୍ତି ।

୪। ଜିଲ୍ଲାରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବା କାହାର ଦାୟିତ୍ଵ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାରେ ଶାନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବା ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ।

୫। କାହାକୁ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦରେ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଏ ?
Answer:
ସର୍ବଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ସେବା (ଆଇ.ଏ.ଏସ୍.) ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦରେ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଏ ।

୬। କିଏ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ମୁଖ୍ୟ ଜନଗଣନା ଅଧିକାରୀ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ମୁଖ୍ୟ ଜନଗଣନା ଅଧିକାରୀ ଅଟନ୍ତି ।

୭ । କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀକୁ ନିୟୋଜିତ କରନ୍ତି ?
Answer:
କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ଭଙ୍ଗର ଆଶଙ୍କା ଥିଲେ, ସେଠାରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀକୁ ନିୟୋଜିତ କରନ୍ତି ।

୮ | ଜିଲ୍ଲାରେ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀର ଯୋଗାଣ ଓ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ ଦାୟିତ୍ଵ କାହାର ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାରେ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀର ଯୋଗାଣ ଓ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ ଦାୟିତ୍ୱ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର ।

A. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାର ଜିଲ୍ଲାସଂଖ୍ୟା ______________ ।
Answer:
୩୦

୨। _________________ ହେଉଛନ୍ତି ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରଶାସନିକ ମୁଖ୍ୟ।
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୩ । ଭାରତରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ ______________ ମସିହାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ୱାରେନ୍ ହେଷ୍ଟିଙ୍ଗସ୍

୪। ଭାରତରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ ____________ ଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୭୭୨

୫। ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଜିଲ୍ଲାର _____________ ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ସଦର ମହକୁମା

୬। ଜିଲ୍ଲାରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ଵ ________________ ଙ୍କର ।
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୭ । ଜିଲ୍ଲାପାଳ ନିଜେ ଜଣେ ________________ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍

୮ | _______________ ହେଉଛନ୍ତି ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ମୁଖ୍ୟ ଜନଗଣନା ଅଧିକାରୀ ।
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୯ । _______________ ମସିହାଠାରୁ ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକରି ଆସୁଅଛି ।
Answer:
୧୯୮୦

୧୦ । ଜିଲ୍ଲା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥାର ପ୍ରତିଟି ଶାଖା ବା ଅନୁବିଭାଗର ଦାୟିତ୍ୱରେ ଜଣେ ଜଣେ ________________ ଅଛନ୍ତି ।
Answer:
ସହକାରୀ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ

୧୧ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକର ସଫଳତା ଦିଗରେ, _________________ ର ଭୂମିକା ବିଶେଷଭାବରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ।
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା

B. ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାର ଜିଲ୍ଲା ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
(i) ୧୫
(ii) ୨୭
(iii) ୨୮
(iv) ୩୦
Answer:
(iv) ୩୦

୨। ଭାରତରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ ୱାରେନ୍ ହେଷ୍ଟିଙ୍ଗସ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା କେତେ ମସିହାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୭୭୨
(ii) ୧୮୭୨
(iii) ୧୭୨୭
(iv) ୧୮୨୭
Answer:
(i) ୧୭୭୨

୩। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କିଏ ମୁଖ୍ୟତଃ ଭୂ-ରାଜସ୍ୱ ଓ ଜମିଜମା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇଥା’ନ୍ତି ?
(i) ରାଜ୍ୟପାଳ
(ii) ଜିଲ୍ଲାପାଳ
(iii) ସବ୍‌କଲେକ୍ଟର
(iv) ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍
Answer:
(iii) ସବ୍‌କଲେକ୍ଟର

୪। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କିଏ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଧିକାରୀ ?
(i) ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍
(ii) ମେୟର
(iii) ଜିଲ୍ଲାପାଳ
(iv) ଉପଜିଲ୍ଲାପାଳ
Answer:
(iii) ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୫। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କାହା ସହାୟତାରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଜିଲ୍ଲାରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖନ୍ତି ?
(i) ଜନସାଧାରଣ
(ii) ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀ
(iii) ରାଜ୍ୟପାଳ
(iv) ସବ୍ଲକଲେକ୍ଟର
Answer:
(ii) ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀ

୬|  ନିମ୍ନୋକ୍ତ କିଏ ହେଉଛନ୍ତି ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ମୁଖ୍ୟ ଜନଗଣନା ଅଧିକାରୀ ?
(i) ଜିଲ୍ଲାପାଳ
(ii) ମେୟର
(iii) ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍
(iv) କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ
Answer:
(i) ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୭ । କେବେଠାରୁ ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆସୁଅଛି ?
(i) ୧୯୮୦
(ii) ୧୯୮୨
(iii) ୧୯୬୦
(iv) ୧୯୫୦
Answer:
(i) ୧୯୮୦

୮। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥାର ଗୋଟିଏ ଶାଖା ?
(i) ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ
(ii) କ୍ଷୁଦ୍ରଚାଷୀ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା
(iii) କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଶାଖା
(iv) ଗ୍ରାମୀଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ
Answer:
(iii) କର୍ମନିଯୁକ୍ତି ଶାଖା

C. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାର ଜିଲ୍ଲା ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
୩୦ ଗୋଟି

୨। ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧ୍ୟାକାରୀ କିଏ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୩ । ଭାରତରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ପଦବୀ କେବେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୭୭୨ ମସିହାରେ

୪। ଉପଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କୁ ଇଂରାଜୀରେ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସବୁକଲେକ୍ଟର

୫। ଜିଲ୍ଲାରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କୁ କିଏ ସହାୟତା କରନ୍ତି ?
Answer:
ପୋଲିସ୍ ସୁପରିଟେଣ୍ଡେଣ୍ଟ

୬। କେବେଠାରୁ ଜିଲ୍ଲାମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକରି ଆସୁଛି ?
Answer:
୧୯୮୦ ମସିହା

୭। ଜିଲ୍ଲାର ମୁଖ୍ୟ ଜନଗଣନା ଅଧିକାରୀ କିଏ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୮। ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନବେଳେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ରିଟଣ୍ଡିଂ ଅଫିସର

୯। ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲାପାଳ

୧୦। ବ୍ଲକ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ବି.ଡ଼ି.ଓ.

୧୧। ତୁମ ବିଦ୍ୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ

୧୨। ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ଓ କର୍ମନିଯୁକ୍ତି

୧୩। ଜିଲ୍ଲାପାଳ ହେବା ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟତା କ’ଣ ?
Answer:
ଆଇ.ଏ.ଏସ୍.

୧୪। ଆଇ.ଏ.ଏସ୍.ମାନଙ୍କୁ କିଏ ଚୟନ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଲୋକସେବା ଆୟୋଗ

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 2 ପଦ୍ମ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 2 ପଦ୍ମ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
‘ଦରଶନେ’ର ଗଦ୍ୟରୂପ ‘ଦର୍ଶନରେ’ । ଏହିପରି ପଦ୍ୟରୂପ ଲେଖାଯାଇଥିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଗଦ୍ୟରୂପ ପଠିତ କବିତାରୁ ବାଛି ଲେଖ ।
Answer:

Question ୨।
‘ପଦ୍ମ’, ‘ଭଗବାନ’, ‘ସୂର୍ଯ୍ୟ’ର ପ୍ରତିଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ କବିତାରୁ ବାଛି ଲେଖ ।
Answer:

• ପଦ୍ମ – ନଳିନୀ, କମଳ, ଅରବିନ୍ଦ, ପୁଷ୍କର, ଉତ୍କଳ, ତାମରସ, ପଙ୍କଜ, ରାଜୀବ ।
• ଭଗବାନ – ବିଧ, ବିଧାତା, ବିହି, ପ୍ରଭୁ, ପରମେଶ୍ଵର, ବିଭୁ, ଅନନ୍ତ, ମହେଶ୍ୱର ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟ – ଭାସ୍କର, ଦିବାକର ।

Question ୩ ।
‘ଜୀବନ-ମରଣ’ ଭଳି ବିପରୀତ ଅର୍ଥସୂଚକ ଯୋଡ଼ିଶବ୍ଦର ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ସୁଖ – ଦୁଃଖ
ଭଲ – ମନ୍ଦ
ଆଲୁଅ – ଅନ୍ଧାର
ଉତ୍‌ଥାନ – ପତନ
ଆକାଶ – ପାତାଳ
ପାପ ଲାଭ – କ୍ଷତି
ଆଦାନ – ପ୍ରଦାନ ।

Question ୪।
ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ କର ।
ପରମେଶ୍ଵର, ପଦାରବିନ୍ଦ, ମହେଶ୍ଵର, ମନୋରଥ
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର = ପରମ + ଈଶ୍ବର
ପଦାରବିନ୍ଦ = ପଦ + ଅରବିନ୍ଦ
ମହେଶ୍ଵର = ମହା + ଈଶ୍ବର
ମନୋରଥ = ମନଃ + ରଥ

Question ୫।
କବିତାଟିରେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ଏକାଧ୍ଵ ଥର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ଲେଖ ।
Answer:
ଢଳ, ତୋ’, ହସ, ତୁ, ସେ, ତୁହି, ଅମୃତ, ପଦ୍ମ, ଦର୍ଶନ, ମଧୁ, ପ୍ରେମ, ପବିତ୍ର, ନାମ, ଅରବିନ୍ଦ, ଶୁଭ୍ର, ସଦା,ମନ ।

Question ୬ ।
ଅର୍ଥଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଇ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ସାର୍ଥକ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କର ।
ବାସ-ବାସ, ବର-ବର, କର-କର, ଉପମା-ଉପମା, ଯୋଗ-ଯୋଗ ।
Answer:
ବାସ – ଗୃହ – ବାସଚ୍ୟୁତ ଲୋକଙ୍କୁ ଥଇଥାନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ବହୁବିଧ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି ।
ବାସ – ବସ୍ତ୍ର – ପିନ୍ଧା ବାସ ପ୍ରତ୍ୟହ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ବର – ଆଶୀର୍ବାଦ – ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ବରରେ ବଳୀୟାନ ହୋଇ ମହିଷାସୁର ଇନ୍ଦ୍ର-ଚନ୍ଦ୍ର ମାନିଲା ନାହିଁ ।
ବର – ବୃକ୍ଷବିଶେଷ – ବରଗଛର ଡାଳରେ ପକ୍ଷୀମାନେ ବସା ବାନ୍ଧିଥାଆନ୍ତି ।
କର – ହାତ — ବହୁଲୋକଙ୍କର ବାମ କର ଦକ୍ଷିଣ କର ଅପେକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଦକ୍ଷ ।
କର – ଖଜଣା – ସେ ଦୁଇବର୍ଷ ହେଲା ଜଳକର ଦେଇନାହାନ୍ତି ।
ଉପମା – (ସୁଜିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟବିଶେଷ) – ମୋତେ ଉପମା ଖାଇବାକୁ ଭଲ ଲାଗେ ।
ଉପମା – (ଅର୍ଥାଳଙ୍କାର) – କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ କାବ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଉପମାର ବହୁଳ ପ୍ରୟୋଗ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
ଯୋଗ – (ମିଶାଣ) – ଆଜିକାଲି ଅଧିକାଂଶ ସରଳ କମ୍ପ୍ୟୁଟରଦ୍ଵାରା ଯୋଗ ବିୟୋଗାଦି ଗାଣିତିକ କ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦିତ ହେଉଛି ।
ଯୋଗ – (ଶାରୀରିକ କ୍ରିୟା) – ବାବା ରାମଦେବଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଯୋଗ ସମ୍ପ୍ରତି ଲୋକପ୍ରିୟ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ।

Question ୭।
ବିପରୀତାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ଅମୃତ, ଆନନ୍ଦ, ଶୀତଳ, ପବିତ୍ର, ପୁଣ୍ୟ ।
Answer:
ଅମୃତ – ବିଷ
ଆନନ୍ଦ – ନିରାନଦ/ବିଷ।ଦ
ଶୀତଳ – ଉଷ୍ମ
ପବିତ୍ – ଅପବିତ୍ର/କଳୁଷିତ
ପୁଣ୍ୟ – ପାପ

Question ୮।
ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଯୋଗ କର ।

Question ୯।
ଅଭିଧାନ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ସଜାଇ ଲେଖ ।
ପୀୟୂଷ, ସୌରଭ, ତନୁ, ତାମରସ, ଶିରୀ, ପୁଷ୍କର, ଅରବିନ୍ଦ ।
Answer:
ଅରବିନ୍ଦ, ତନୁ, ତାମରସ, ପୀୟୂଷ, ପୁଷ୍କର, ଶିରୀ, ସୌରଭ

Question ୧୦।
‘ଦିବାକର’ – ଏହି ଶବ୍ଦପରି ଶେଷ ଦୁଇ ଅକ୍ଷର ‘କର’ ଥିବା ତିନୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ନିଶାକର – ଚନ୍ଦ୍ର
କାକର – ଶିଶିର
ପ୍ରଭାକର – ସୂର୍ଯ୍ୟ
ଆକର – ଖଣି
ରତ୍ନାକର – ସମୁଦ୍ର ।

Question ୧୧।
‘ସୁମନୋହର’ – ଏହିପରି ‘ସୁ’ ଲଗାଇ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ସୁଉଚ୍ଚ
ସୁକୋମଳ
ସୁଲୋଚନା
ସୁକର୍ମ
ସୁଢ଼ଳ
ସୁକାନ୍ତି

Question ୧୨ ।
ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ସଜାଇ ଶବ୍ଦରେ ପରିଣତ କର ।
ମନ୍ଦରକ, ଷରେଭହର, ରତାସମ, ରହନୋମ ।
Answer:
ମନ୍ଦରକ – ମକରନ୍ଦ
ଷରେଭହର – ହରଷଭରେ
ରତାସମ – ତାମରସ
ରହନୋମ – ମନୋହର

କ୍ଷୁଦ୍ର ଭତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧୩ ।
ପଦ୍ମ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟରେ କି ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠେ ।

Question ୧୪ ।
ପଦ୍ମଫୁଲଟି କାହା ମଧ୍ଯରେ ଢଳ ଢଳ ହେଉଛି ?
Answer:
ପୁଷ୍କରିଣୀର ନୀଳ ଜଳରାଶି ମଧ୍ୟରେ ତରଙ୍ଗାୟିତ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ତଥା ଶ୍ୟାମଳ ପତ୍ରରାଜି ଗହଳରେ ପଦ୍ମଫୁଲଟି ଢଳଢ଼ଳ ହେଉଅଛି ।

Question ୧୫ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ କ’ଣ ଢାଳନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ ଅବିରତ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ଢାଳନ୍ତି ।

Question ୧୬ ।
କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ପୀୟୂଷ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୭ ।
କବି କାହାକୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମ ତଥା ତା’ର ପ୍ରଭୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୮ ।
ମଧୁପଦଳ କ’ଣ ପାଇଁ ପାଗଳ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ ଥ‌ିବା ମକରଦ ରୂପକ ଅମୃତ ପାନ କରିବାପାଇଁ ମଧୁପଦଳ ପାଗଳ ହୋଇ ଉଠନ୍ତି ।

Question ୧୯ ।
ପଦ୍ମଫୁଲ ଦେଖିବାକୁ କିପରି ?
Answer:
ଶ୍ଵେତ ଓ ଲୋହିତ ରଙ୍ଗରେ ରଞ୍ଜିତ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଶରୀର ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ତଥା ସର୍ବଶୋଭାର ଉପମାସ୍ଥଳ ଅଟେ ।

Question ୨୦ ।
କେଉଁ ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ସ୍ନେହ, କରୁଣା ଓ ଭକ୍ତିରୂପକ ପବିତ୍ର ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି ।

Question ୨୧ ।
ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର କେଉଁ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣ ପ୍ରଭୃତି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।

Question ୨୨ ।
ଶରୀରର କେଉଁ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ?
Answer:
ଶରୀରର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତ ଓ ପାଦାଦି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ।

Question ୨୩ ।
ସତ୍ୟ ଶିବ ସୁନ୍ଦର କିଏ ?
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର ହିଁ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ଅଟନ୍ତି ।

Question ୨୪ ।
ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୫ ।
କବି ନିଜକୁ ପଦ୍ମ ସହିତ ତୁଳନା କରିବାରେ ଦୁଃଖ୍ କାହିଁକି ?
Answer:
ପାପ ପଙ୍କରେ ମଳିନ ହୋଇଥବା କବି ରବିଙ୍କର ସ୍ପର୍ଶରେ ଦିବ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ସୁରଭି ଓ ପବିତ୍ରତାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିବା ପଦ୍ମ ସହିତ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ମନେକରି ଦୁଃଖ୍ ହୋଇଛନ୍ତି ।

Question ୨୬ ।
‘ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’– କବି କାହାକୁ ଏପରି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
“ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’ ବୋଲି କବି ପଦ୍ମକୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୭ ।
କବି କାହାଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୮ ।
କବି କେଉଁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିଖୁବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଈଶ୍ଵରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ସମର୍ପିତ କରିବା ରୂପକ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତକୁ ଶିକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କବି ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୯ ।
ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ କେତେବେଳେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମର ନାମ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହେଲେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩୦ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ କି ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ ‘ଭକ୍ତ-ଭଗବାନ’ ଏବଂ ‘ପ୍ରିୟ-ପ୍ରିୟାର’ ମଧୁର ସମ୍ପର୍କ ରହିଅଛି ।

Question ୩୧ ।
ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କିପରି ଚାହିଁଥାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦରେ ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ତଥା ଅପଲକ ନେତ୍ରରେ ଚାହିଁ ରହିଥାଏ ।

Question ୩୨ ।
ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି କାହାର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି ପଦ୍ମର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା କରିଛନ୍ତି ।

ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ

Question ୩୩ ।
‘‘ଆହା କି ଦିବ୍ୟଶିରୀ ତହୁଁ ତୁ ଲଭୁ,
ଧନ୍ୟ ଉତ୍ପଳ ଧନ୍ୟ ତୋହାର ପ୍ରଭୁ ।
Answer:
‘‘ଆହା କି………………………ତୋହାର ପ୍ରଭୁ ।’’
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ‘ପଦ୍ମ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଏଠାରେ କବି ସୁଷମା ସୌରଭ ବିମଣ୍ଡିତ ପଦ୍ମ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନ, ଉଭୟଙ୍କ ମହାନତାର ଜୟଗାନ କରିଛନ୍ତି ।

ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ବିକଶିତ ହୁଏ । ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ସେ ଅପୂର୍ବ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଲାଭ କରେ । ନିଜ ଆରାଧ ପ୍ରଭୁ ଦିବାକରଙ୍କ ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶ ହିଁ ତାକୁ ଅପୂର୍ବ ଅନୁପମ ତନୁଶ୍ରୀ ପ୍ରାପ୍ତ କରାଇଛି । ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରାଜୀବ ମଧ୍ଯ ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହିଛି । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥ‌ିବା ଅପୂର୍ବ ଶାଶ୍ବତ ପ୍ରେମ କବିଙ୍କୁ ମହନୀୟତାର ଅନନ୍ୟ ଆଦର୍ଶଭାବେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀମଣ୍ଡିତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ତପନ, ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପଦ୍ମଠାରୁ ସେହି ମହାନ୍ ଗୁଣ ଶିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩୪ ।
‘‘ସର୍ବଶୋଭାର ତୁହି ଉପମା ସ୍ଥଳ,
ଭକତ ପ୍ରେମିକର ତୁହି ସମ୍ବଳ ।’’
Answer:
‘‘ସର୍ବଶୋଭାର…………………ତୁହି ସମ୍ବଳ।”’
ପ୍ରଦତ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗରୁ ଗୃହୀତ ‘ପଦ୍ମ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।
ଏଠାରେ କବି କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୂ ପଦ୍ମର ଅନିର୍ବଚନୀୟ ରୂପମାଧୁରୀରେ ବିମୋହିତ ହୋଇ ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକଙ୍କ ପାଇଁ ସେ କିପରି ଦିବ୍ୟ ଆକର୍ଷଣର ବସ୍ତୁ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସୃଷ୍ଟିରେ ପଦ୍ମପୁଷ୍ପର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁଷମା ଓ ସୁରଭି ତାକୁ ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନ, ଉଭୟଙ୍କ ପାଇଁ ଆକର୍ଷଣୀୟ କରାଇଛି । ଏହି ଦେବପ୍ରିୟ ପୁଷ୍ପକୁ କବି ସାରା ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରକଟିତ ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ଵେତ ଓ ଲୋହିତ ରଙ୍ଗ ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଅପୂର୍ବ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଲାଭକରି ଦର୍ଶକ ପ୍ରାଣକୁ ଦିବ୍ୟତାରେ ଭରିଦିଏ ଏହି ପୁଷ୍ପ ।

ପଦ୍ମର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଅତୁଳନୀୟ । କବିଙ୍କ ମତରେ ରୂପମାଧୁରୀ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପଦ୍ମ ନିଜେ ହିଁ ନିଜର ଉପମା । ବରଂ ଏହି ଅନନ୍ୟ ପୁଷ୍ପର ମନୋହାରିତା ସୃଷ୍ଟିର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଶୋଭାସମ୍ଭାର ପାଇଁ ଉପମା ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇପାରେ । ଭକ୍ତ ପଦ୍ମର ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୁଷମାରେ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ରୂପ ଦର୍ଶନ କରେ । ଭଗବାନଙ୍କ ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ପଦ୍ମ ନାମକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ସେ ଦିବ୍ଯପ୍ରେମରେ ତଲ୍ଲୀନ ହୁଏ । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣାଦି ସହ ପଦ୍ମ ନାମ ସଂଲଗ୍ନ କରି ପ୍ରେମିକ ହୁଏ ଉଲ୍ଲସିତ । ସେଥ୍ପାଇଁ କବି ପଦ୍ମକୁ ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକର ସମ୍ବଳ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩୫ ।
‘‘ମଧୁମୟ ପବିତ୍ର ଯାହା ବିଶ୍ଵରେ ତୋ’
ନାମ ସଙ୍ଗେ ମିଶା ବିଧାତା ବରେ ।’
Answer:
‘ ମଧୁମୟ ପବିତ୍ର …………………….. କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗରୁ ଗୃହୀତ ‘ପଦ୍ମ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ । ଏଠାରେ ଭକ୍ତକବି ପଦ୍ମକୁ ବିଶ୍ବରେ ଅଦ୍ୱିତୀୟ ଦିବ୍ୟପୁଷ୍ପଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ତା’ର ପବିତ୍ର ନାମ ସୃଷ୍ଟିର ସମସ୍ତ ମଧୁମୟ ଶାଶ୍ଵତ ନାମ ସହ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇ ବିରଳ ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧ୍ବକାରୀ ହୋଇଛି ଓ ତାହା କେବଳ ବିଭୁକଲ୍ୟାଣ ଯୋଗୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
ପଦ୍ମର ରୂପ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି ।

ପଦ୍ମର ସୁଷମା, ସୌରଭ ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟିକରି ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମିୟ ରସରେ ଅବଗାହନ କରାଇଛି । କବିଙ୍କ ମତରେ ବିଶ୍ବରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ଯାହାକିଛି ମଧୁମୟ ଓ ପବିତ୍ର, ତାହା ସହ ପଦ୍ମ ନାମର ସଂଯୋଗ କେବଳ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ହେତୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇ ପାରିଛି । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣାଦି ସହ ପଦ୍ମ ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଆମୋଦ ପ୍ରଦାୟକ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ହସ୍ତପାଦାଦି ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ତା’ର ନାମକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ଭକ୍ତ ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ ହୁଏ । ସେହି କାରଣରୁ ହିଁ ଭକ୍ତଜନର ସେ ଅନନ୍ୟ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ ।

Question ୩୬ ।
‘କଳୁଷ-ପଙ୍କ ମୁହିଁ କେଡ଼େ ମଳିନ,
କେମନ୍ତେ ସରି ତୋର ହେବି ନଳିନ ।’
Answer:
‘‘ କଳୁଷ-ପଙ୍କ………………………….ହେବି ନଳିନ ।’’
ପ୍ରଦତ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ‘ପଦ୍ମ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଆନୀତ ।
ଏଠାରେ କବି ନିଜକୁ ପାପପଙ୍କପୂର୍ବ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ଜର୍ଜର ଏକ ନଗଣ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ସେ କଦାପି ପଦ୍ମ ପରି ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ ସହ ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଖେଦୋକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ପଦ୍ମର ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ସୁଷମାରେ କେବଳ ଯେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ତାହା ନୁହେଁ, ତାହାଠାରୁ ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା ଲାଭକରି ସେସବୁକୁ ନିଜ ଜୀବନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମୁଖ ରହିବାକୁ ପଦ୍ମ କବିଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ମାତ୍ର ପାପପଙ୍କପୂର୍ଣ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ କବି ଶୁଭ୍ର ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାର ସାହସ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି ।

କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହାଦି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାରରେ ବୁଡ଼ି ରହି କବି ନିଜର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଅନୁଶୀଳନ କରି ଆତ୍ମଗ୍ଲାନିରେ ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି । କଳୁଷିତ ମନ ଓ ପ୍ରାଣର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ସେ ପଦ୍ମ ପରି ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ହୋଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

Question ୩୭ ।
‘‘ଶିଖାଅ ମୋତେ ସଦା ଏ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ,
ତୋ’ର ଆଶିଷେ ପୂରୁ ମୋ’ ମନୋରଥ ।’’
Answer:
‘‘ ଶିଖାଅ ମୋତେ……………………ମୋ’ ମନୋରଥ ।’’
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ‘ପଦ୍ମ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।
ଏଠାରେ କବି ‘ପଦ୍ମ’ କୁ ନିଜ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ଆସନରେ ଆସୀନ କରି ତା’ଠାରୁ ବିଶ୍ବନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତ ହେବା ପୂର୍ବକ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମୁଖ ରହିବାର ପବିତ୍ର ବ୍ରତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବାକୁ ଏବଂ ସେହି ଅଭୀପ୍‌ସା ପରିପୂରଣ ଦିଗରେ ପଦ୍ମର ଶୁଭାଶିଷ କାମନା କରିଛନ୍ତି ।

ପଦ୍ମ ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ଅପଲକ ନୟନରେ ନିଜ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ତପନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ । ଦିବାକର ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇ ତାକୁ ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ କରନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ପଦ୍ମର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ହୋଇଉଠେ ଅମୃତମୟ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ପଦ୍ମ ହୋଇଉଠେ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୂ । ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ହୋଇ ତା’ର ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହୋଇଉଠେ । ପଦ୍ମଠାରେ ସେହି ଏକନିଷ୍ଠ ସାଧନା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ତା’ରି ଆଦର୍ଶରେ କବି ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ସାଧନାର ସେହି ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ତା’ଠାରୁ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରି ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କରିବାକୁ ମନରେ ଅଭୀପ୍‌ସା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏହି ମନୋକାମନା ଯେ ପଦ୍ମର ଶୁଭାଶିଷଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ଏହା ଚିନ୍ତା କରି କବି ପଦ୍ମର ଶରଣାପନ୍ନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଗୁରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵାଦ ଲାଭ କରିପାରିବେ ଓ ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ବରୂପ ଧାରଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବେ ବୋଲି ମନରେ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୩୮ ।
ପଦ୍ମଠାରୁ ମଣିଷ କି ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥାଏ ? ପଠିତ କବିତା ଆଧାରରେ ଲେଖ ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ ମଣିଷ ପାଇଁ ଏକ ଆଦର୍ଶ ଚରିତ୍ର- ପଠିତ ‘ପଦ୍ମ’ କବିତା ଆଧାରରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ମଣିଷ ପାଇଁ ‘ପଦ୍ମ’ରେ ଜୀବନସମ୍ଭାରରେ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବସ୍ତୁ ରହିଛି, ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
କାବ୍ୟ କବିତାରେ ଜନଜୀବନର ବାସ୍ତବତା, ରୁଚିବୋଧ, ବିଭୁଚେତନା ଓ ପ୍ରକୃତିରେ ମାନବାତ୍ମା ଆରୋପକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ଯେଉଁ କତିପୟ ସାରସ୍ଵତ ସ୍ରଷ୍ଟା ଉତ୍କଳର ବାଣୀଭଣ୍ଡାରକୁ ଅଧିକ ରସାଳ, ମଞ୍ଜୁଳ ଓ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ କରିପାରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଋଷିପ୍ରତିମ କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତିଟି ଉପାଦାନରେ ଈଶ୍ୱରୀୟ ସତ୍ତା ଅନ୍ଵେଷଣ କରିଛି ।

ନିର୍ଝରିଣୀର କଳନାଦ, ବନବିଥ୍‌କାର ମର୍ମର ଗୁଞ୍ଜରଣ, ଦୂର ପର୍ବତର ସବୁଜିମା, ଅନନ୍ତ ଆକାଶର ନୀଳିମା, ରାକା ରଜନୀର ରଜତ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଓ ମେଘମେଦୁରିତ ଆକାଶରେ ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁର ବର୍ଣ୍ଣାଳୀ ଆଦି ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାସମ୍ଭାରାଦି ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ପରିପ୍ରକାଶ କରି ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ର ଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରିଛି ତାହା ଅନନ୍ୟ ସାଧାରଣ ।

କବିଙ୍କ ଅଭିନବ ପୀୟୂଷବର୍ଷୀ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ମଧ୍ୟରେ ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ଓ ‘ବର୍ଷବୋଧ’ ଆଦି କବିଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିନୈପୁଣ୍ୟର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗରୁ ସଂଗୃହୀତ ଏକ ସମ୍ଭୋଧୀ କବିତା । ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତିର ସୁମଧୁର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କବିତାଟିର ଭାବ ନିର୍ଯ୍ୟାସ । କବିତାର ଭାବଗାମ୍ଭୀର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅର୍ଥବୈଭବ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ଏକ ଉତ୍ତରଣର ମାର୍ଗ କହିଲେ ଅତିଶୟୋକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ ।

ଋଷିକବି ମଧୁସୂଦନଙ୍କ କବିତା ‘ପଦ୍ମ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମୀୟ ରସ ବର୍ଷାକରେ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହ, ମଦ, ମାସର୍ଯ୍ୟାଦି କଳୁଷପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳରେ ଉବୁଟୁବୁ ହେଉଥ‌ିବା ମାନବାତ୍ମାକୁ ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତାର ମନ୍ଦାକିନୀ ଧାରାରେ ଅବଗାହନ କରାଇ, ହୃଦୟରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାର ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଫଲ୍‌ଗୁ ପ୍ରବହମାନ କରାଇବାରେ ‘ପଦ୍ମ ଯେ ଯଥାର୍ଥ କବିତା ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହରେ କୁହାଯାଇପାରେ। ହୃଦୟ ପଦ୍ମର ରୂପ ଦର୍ଶନ କରି ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି ।

ଏହାର ଅନୁପମ ରୂପଲାବଣ୍ୟ କବି ପ୍ରାଣରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତେଣୁ ସେ ପଦ୍ମକୁ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ୍ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଉପାଦାନ ଯେ ବିଧାତାଙ୍କ ଅମିୟ ସ୍ପର୍ଶରେ ସୁଷମାମୟ ହୋଇଉଠିଛି ଏହା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । ତେଣୁ ମଧୁମୟ ପ୍ରକୃତିର ଅପରୂପ ଶୋଭାସମ୍ଭାର ପାଇଁ ଆମକୁ ବିଶ୍ବନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହିବାକୁ ହେବ । ଭକ୍ତକବି ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କଠାରେ ନିଜର କୃତଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି –

ସୌର ରଶ୍ମିସ୍ନାତ ଦେବପ୍ରିୟ କମଳ କବିଙ୍କ ପାଇଁ ସର୍ବଶୋଭାର ପ୍ରତୀକ । ସରସୀର ସୁନୀଳ ଜଳରାଶିରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ସରସିଜର ଦର୍ଶନ, କବିପ୍ରାଣରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ଭାବର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ଫୁରଣ ଘଟାଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ହୁଏ ବିକଶିତ । ଏ ସୃଷ୍ଟିରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ପୁଷ୍ପ ଏପରି ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ନୁହଁନ୍ତି । ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ନିଜ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ ।

ତପନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ଏକନିଷ୍ଠତାରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତା’ର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ଦେବତାଙ୍କ ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ଭକ୍ତି ସହକାରେ ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ପଦ୍ମ ଅପୂର୍ବଶ୍ରୀ ଲାଭକରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ, ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀମଣ୍ଡିତ, ଦେବାଶିଷପ୍ରାପ୍ତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ଏଠାରେ ପଦ୍ମ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ସମ୍ପର୍କ ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୁମଧୁର ସମ୍ପର୍କକୁ ସୂଚିତ କରେ । ପରୋକ୍ଷରେ ଏହା ମାନବ ସମାଜକୁ ଏକ ମହାନ୍ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ । କାୟ-ମନୋବାକ୍ୟରେ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପ୍ରତି ସଭକ୍ତି ସମର୍ପିତ ହେଲେ ପରମାତ୍ମା ଯେ ଅକୁଣ୍ଠ ଚିତ୍ତରେ କଲ୍ୟାଣ ବର୍ଷା କରନ୍ତି, ମଣିଷ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥାଏ । ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ପଦ୍ମର ଆଦର୍ଶ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ହେବ । ଭକ୍ତିପୂତ ହୃଦୟରେ ଏକନିଷ୍ଠ ଭାବେ ବିଭୁ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ଧ୍ୟାନ ରଖ୍ ସ୍ବକର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଚାଲିଲେ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଯେ ସ୍ଵତଃ ଝରିପଡ଼ିବ, ପଦ୍ମ ଆମକୁ ଅବିରତ ସେହି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ପଦ୍ମ ସଂସାରର ସମସ୍ତ ପବିତ୍ର, ମଧୁମୟ, ମନୋହର ବସ୍ତୁ ସହ ସମ୍ପର୍କୀକୃତ ହୋଇଛି; ଯାହାକି ବିଧାତାର ଆଶୀର୍ବାଦ ବିନା ଅସମ୍ଭବ । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତପାଦାଦି ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ପଦ୍ମର ନାମ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇ ଯେ କେବଳ ଆମୋଦପ୍ରଦାୟକ ହୋଇଛି ତାହା ନୁହେଁ, ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ହସ୍ତପାଦାଦି ସହ ଅରବିନ୍ଦ ନାମ ସଂଯୋଜିତ କରି ଭକ୍ତ ହୁଏ ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ । ସେହି କାରଣରୁ ଭକ୍ତଜନର ସେ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ । ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଭକ୍ତି ଉନ୍ମୁଖ ରହିବା ପରି ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା, ପଦ୍ମ ମନୁଷ୍ୟକୁ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାଂସାରିକ ଜୀବ । ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ ରହି ସେ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରତି ତା’ର କର୍ଭବ୍ୟ ଭୁଲିଯାଏ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହାଦିପୂର୍ଣ୍ଣ କଳୁଷିତ ଜୀବନ, ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତାଠାରୁ ତା’କୁ ଦୂରେଇଦିଏ । କବି ମଧ୍ଯ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଅନୁଶୀଳନ କରି ଆତ୍ମସ୍କାନିରେ ବିଷାଦିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ମନ ନେଇ ଗାଇଛନ୍ତି –

ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସେ ଯେତେବେଳେ ପଦ୍ମର ଜନ୍ମରହସ୍ୟ ସ୍ମରଣ କରିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ମନ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଛି । ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ଆବର୍ଜନା ପଙ୍କରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ଯଦି ପଙ୍କଜ ସର୍ବଶୋଭର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ଓ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ ଭାବେ ଆଦୃତ ହୋଇପାରିଛି, ତେବେ ପାପପଙ୍କିଳ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳଯୁକ୍ତ ହୋଇ କବି କାହିଁକି ବିଭୁକୃପାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? କେବଳ କବି ନୁହଁନ୍ତି ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ଯ ସଂସାର ମଧ୍ୟରେ ରହି, ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ପୂର୍ଣ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବ ।

ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ କୃପା ଲାଭ କରି ସୁଷମା ସୁରଭିତ ଜୀବନର ଅଧୀକାରୀ ହୋଇପାରିବ । ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ଯଦି ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା ଲାଭର ଅଭୀପ୍‌ସା ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ, ତେବେ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାତ୍ରଙ୍କ ଶୁଭାଶୀର୍ବାଦ ତା’ର ମସ୍ତକରେ ଝରିପଡ଼ିବ । ପରମାନନ୍ଦ ଲାଭ କରି ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵରୂପ ଧାରଣ କରିପାରିବ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ପଦ୍ମର ଜୀବନାଦର୍ଶ ଅନୁସରଣ କରି ମନୁଷ୍ୟ ଆତ୍ମା-ପରମାତ୍ମାର ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟାର ମହନୀୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ ହୁଏ । ସର୍ବୋପରି ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦିବ୍ୟଚେତନା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜଗତକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶର ସୁମହାନ୍ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ପଦ୍ମର ଭୂମିକା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ ।

Question ୩୯ ।
ପଠିତ କବିତା ଅନୁସରଣରେ କବିଙ୍କ ଜୀବନ ପ୍ରତି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ ମାଧ୍ୟମରେ କବି ମଧୁସୂଦନ କିପରି ଜୀବନଦର୍ଶନର ମହାନ୍ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିପାରିଛନ୍ତି ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ର ଜୀବନ ଚରିତ ଭିତରେ ମଣିଷର ଜୀବନଚିତ୍ର କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ସାରସ୍ଵତ ଗଗନର ଅନ୍ୟତମ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଜ୍ୟୋତିଷ୍କ, ପ୍ରକୃତିର ପରମପୂଜାରୀ, ସାହିତ୍ୟ-ସାଧନାର ଚିନ୍ମୟ ସାଧକ, ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଥିଲେ ମାନବବାଦର ଜଣେ ଯଥାର୍ଥ ରୂପକାର । ବିଭୁ-ରସ-ସୁଧାବର୍ଷୀ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ବିଶ୍ବନିୟନ୍ତା ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ଅପାର ମହିମା ପ୍ରକାଶରେ ମୁଖରିତ ହୋଇ ଭକ୍ତି ରସାମୃତ କାବ୍ୟ କବିତାର ପସରା ସଜାଡ଼ି ଦେଇଛି, ପାଠକମାନଙ୍କ ମନରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଭରିଦେବାପାଇଁ ।

ତେଣୁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ, ଅମୃତମୟ, ମଧୁମୟ ଓ ମଙ୍ଗଳମୟ । ଏହି ଋଷିକବିଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ମଧ୍ୟରେ ‘ବର୍ଷବୋଧ’, ‘ଶିଶୁବୋଧ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ କୁସୁମ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ’ ଆଦି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଏବଂ ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’ ଆଦି କବିତାଗ୍ରନ୍ଥ ଏବଂ ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ପରି ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଗଦ୍ୟ ରଚନା କବିଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

କବିଙ୍କ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଗ୍ରନ୍ଥ ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗରୁ ସଂଗୃହୀତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କର ଈଶ୍ବରଭକ୍ତି, ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା, ସର୍ବୋପରି ଜୀବନବାଦୀ ଭାବଧାରାର ପରିପ୍ରକାଶ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ । କବିଙ୍କ ମତରେ ମାନବ ଜୀବନ ହେଉଛି ସୃଷ୍ଟିରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦାନ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଜୀବନ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ଜୀବନର ଅଳୀକତାକୁ ସ୍ମରଣ ରଖ୍, ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପବିତ୍ରତାକୁ ପାଥେୟ କରି, ମାନବକୁ ନିଜ ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବାକୁ ହେବ । ଈଶ୍ବରଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହିବାକୁ ହେବ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ହିଁ ବାସ୍ତବ ସୁଖ ଲାଭ କରିଥାଏ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନ ମାନବର ମଞ୍ଜୁଳ ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ଜଳର ବୁଦ୍‌ବୁଦ୍ ପ୍ରାୟ ଅଳୀକ ଜୀବନକାଳ ସମ୍ପର୍କରେ କବି ତାଙ୍କ କାଳଜୟୀ କବିତା ‘ ଜୀବନଚିନ୍ତା’ରେ ଗାଇଛନ୍ତି –

ଜୀବନ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ନୁହେଁ ଓ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦିନେନା ଦିନେ ମୃତ୍ୟୁ ପରି ପରମ ସତ୍ୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ହେବ, ଏହି ବିଧ୍ଵନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିରନ୍ତନତା ପ୍ରତି ସଜାଗ ରହି, ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ ପ୍ରାପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ନିଜକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରିଲେ ହିଁ ମାନବ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହେବ । ସାଂସାରିକ ମୋହ, ମାୟାଦି ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ଜଞ୍ଜାଳ ମରୀଚିକା ପ୍ରାୟ, ମାନବକୁ ସତ୍ୟପଥରୁ ବିଚ୍ୟୁତ କରିଥାଏ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ ଓ ମୋହାଦି ରିପୁଗଣ ମନୁଷ୍ୟକୁ କ୍ଷଣିକ ଉତ୍ତେଜନାର ବଶବର୍ତ୍ତୀ କରାଇ ପାପସିନ୍ଧୁର ଅତଳ ଘୁଣ୍ଠିକୁ ଟାଣିନିଅନ୍ତି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଚେତନ ମାନବ ‘ବୁଡ଼ିଗଲା ଗୋଡ଼ ତଳକୁ— ତଳକୁ’ ନ୍ୟାୟରେ ସେହି ଘୂଣ୍ଡିରୁ ମୁକୁଳି ପାରେ ନାହିଁ ।

ପାପପଙ୍କିଳ ସାଂସାରିକ ମୋହ-ମାୟା-ବନ୍ଧନ ରଜ୍ଜୁର ବଳିଷ୍ଠ ବେଷ୍ଟନୀରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ଆବଶ୍ୟକ ।ଜଞ୍ଜାଳଗ୍ରସ୍ତ ଜୀବନରୁ ଦିବ୍ୟଜୀବନ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରଧାବିତ ହେବାପାଇଁ ଶୁଦ୍ଧ ସଂକଳ୍ପର ଆବଶ୍ୟକତା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । କବି ପଦ୍ମର ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଦର୍ଶନରେ ଆତ୍ମହରା ହୋଇଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ସ୍ବର୍ଗୀୟ ସୁଷମା ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ପଦ୍ମ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଦେବଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କରି ଏପରି ସୁଷମା ସୌରଭର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି ।

ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମ ଖ ରହି ଓ ଅବିରତ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ପାନ କରି ସେ ଅପୂର୍ବ ତନୁଶ୍ରୀ ଲାଭ କରିଛି ଓ ଦେବପ୍ରିୟ ପୁଷ୍ପ ହେବାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କରିଛି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଭରା ଅମୃତରସର ସୁବାସରେ କବି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ସ୍ନେହ-କରୁଣା-ଭକ୍ତି, ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମର ପବିତ୍ରତା । ବୋଧହୁଏ ସେଇଥପାଇଁ ପଦ୍ମ ଦର୍ଶନରେ କବି ହୃଦୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଦିବ୍ୟାନୁଭୂତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ସଂସାରର ସମସ୍ତ ମାୟାବନ୍ଧନ-ରଜ୍ଜୁ ଛିନ୍ନ କରି ଅତୀନ୍ଦ୍ରିୟ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରେମସୁଧା ଆସ୍ବାଦନ କରିବାପାଇଁ କବି ମନ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇଉଠିଛି । ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଉନ୍ମ ଖ ରହିବାକୁ ପଦ୍ମ ପରୋକ୍ଷରେ କବିଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ପଦ୍ମଠାରୁ ଜୀବନର ଏହି ମହାପୁଣ୍ୟ ବ୍ରତ ଶିକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ତାକୁ କବି ଗୁରୁର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଜୀବନ, ମୃତ୍ୟୁରେ ଦିବାନିଶି ତା’ସହ ସଂଯୋଗ ରକ୍ଷା କରିବାର ଅଭୀପ୍‌ସା ତାଙ୍କ ମନରେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଛି ।

କବି ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଅନୁଶୀଳନ କରିଛନ୍ତି ତାଙ୍କ ମନ ବିଷାଦିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଶୁଦ୍ଧ, ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ସେ ସମର୍ଥ ନୁହଁନ୍ତି । ଏହି ଭାବନା ତାଙ୍କୁ ମ୍ରିୟମାଣ କରିଛି । କାରଣ କଳୁଷିତ ଜୀବନ ଜଞ୍ଜାଳରେ ଅନୁବନ୍ଧିତ ହୋଇ ସେ ନିଜର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ଆତ୍ମଗ୍ଲାନିରେ ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ କବିଙ୍କ ମନର ଭାବନା ଲେଖନୀ ମୁନରେ ରୂପ ପାଇଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଏହିପରି ଭାବେ, ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୃଦୟରେ, ନିଜକୁ ଅସହାୟ ବୋଧ କରୁଥିଲାବେଳେ ନୈରାଶ୍ୟର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ଯରେ ଆଶାର ଏକ କ୍ଷୀଣ ଜ୍ୟୋତି ତାଙ୍କ ମାନସ ପଟରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଛି । ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ନିକୃଷ୍ଟ, ଘୃଣ୍ୟ, ଆବର୍ଜନା, ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ପଙ୍କରୁ ଜନ୍ମଲାଭ କରି ପଦ୍ମ ଯଦି ଶୁଭ୍ର, ସତେଜ, ସୁଷମା-ସୌରଭ-ମଣ୍ଡିତ, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ପୁଷ୍ପର ଗୌରବରେ ଗରୀୟାନ ହୋଇପାରିଛି, ତେବେ ପାପ-ପଙ୍କପୂର୍ଣ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ମଧ୍ୟରେ ରହି ସେ କାହିଁକି ବିଭୁକୃପାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? ସେ କାହିଁକି ସୁଷମା-ସୁରଭିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ନ ପାରିବେ ? ପରମାନନ୍ଦ ଲାଭରୁ ସେ କାହିଁକି ବଞ୍ଚତ ହେବେ ? କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

କବି ମନର ଏହି ଭାବନାରୁ ଜୀବନ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ସ୍ପଷ୍ଟ ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ । ଯେତେ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ମଧ୍ୟରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମଣିଷ ମନରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରି ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବ ଓ ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବ । ଏହା କେବଳ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । ମଣିଷ ଯେ ଅମୃତର ସନ୍ତାନ, ଏହି ଭାବନା ନେଇ ମନରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଜାଗ୍ରତ କରିପାରିଲେ ମନରେ ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା ଲାଭ କରିବାର ଦୃଢ଼ ସଙ୍କଳ୍ପ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବ । ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଜୀବନ ହୋଇଉଠିବ ଆନନ୍ଦମୟ, ମଧୁମୟ, ଅମୃତମୟ ଓ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଦିଗରେ କ୍ରମ ପ୍ରଧାବିତ ହେବ । ଋଷିକବି ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ‘ପଦ୍ମ କବିତାରେ କବିଙ୍କର ଜୀବନ ପ୍ରତି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ରୂପାୟିତ ହୋଇଛି ।

Question ୪୦ ।
ମଣିଷ ସହିତ ପଦ୍ମର କିପରି ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ର ଜୀବନ ଆଦର୍ଶ ସହ ମଣିଷ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଯେଉଁ ସାମ୍ୟ ରହିଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପ୍ରକୃତିର ମହନୀୟ ସୃଷ୍ଟି ‘ପଦ୍ମ’ ଭିତରେ ଯେଉଁ ମାନବୀୟ ଗୁଣ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇରହିଛି, ତାହାର ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ସମୀକ୍ଷା କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର କାବ୍ୟକବିତାରେ ଭକ୍ତବାଦ ତଥା ମାନବବାଦର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ୱୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଯେଉଁ କତିପୟ ସାଧକଗଣ ସ୍ବୀୟ ଅତନ୍ଦ୍ର ସାଧନାରେ ଉତ୍କଳ ଭାରତୀଙ୍କୁ ଅଳଙ୍କୃତ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିର ଅନ୍ୟତମ ପୂଜାରୀ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଅନ୍ୟତମ । କବି ତାଙ୍କ କାବ୍ୟକବିତାରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ଫୁଟାଇଛନ୍ତି ତାହା ତାଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ବତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ବ୍ରହ୍ମାପାସନାରେ ଚିରତଲ୍ଲୀନ ଏହି ସାରସ୍ଵତ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ପ୍ରକୃତି ଉପାସନା, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାନୁଭୂତି, ଭକ୍ତିଭାବନା, ରସହ୍ୟବାଦ ଓ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସାର୍ଥକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଚିରଭାସ୍କର । ଏହି ଋଷିକବିଙ୍କ କାଳଜୟୀ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ପ୍ରବନ୍ଧ, ଶିଶୁସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘କବିତାବଳୀ’ ପରି ଚିରନ୍ତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କାବ୍ୟକବିତା କବିଙ୍କ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚାୟକ ।

କବିତା ‘ପଦ୍ମ ମଣିଷ ପାଇଁ ଏକ ଉତ୍ତରଣର ମାର୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି । ଆଦର୍ଶ, ନିଷ୍ଠାପର, ପବିତ୍ର ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଭରିରହିଛି କବିତାଟିରେ । ସୃଷ୍ଟିରେ ମନୁଷ୍ୟ ହିଁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମହନୀୟ ଅବଦାନ । ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଆତଯାତ ସମସ୍ତ ଜୀବ ମଧ୍ୟରେ ବୁଦ୍ଧି ଓ ବିବେକର ଅଧିକାରୀ ମାନବ ହିଁ ଦୁର୍ଲଭ ଶରୀର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ ନିମିତ୍ତ ପରମେଶ୍ବର ତାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ବିଚାର ପାଇଁ ଦେଇଛନ୍ତି ଉନ୍ନତ ମସ୍ତିଷ୍କ ଏବଂ ଦୟା, କ୍ଷମା, ସ୍ନେହ ଓ ଭଲପାଇବା ପରି ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ହେବାପାଇଁ ଦେଇଛନ୍ତି ମହାର୍ଘ ବିବେକ ।

ଜୀବନ ଯେ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ, ଏହି ଶାଶ୍ବତ ସତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ମାନବ ଅବଗତ । ମୃତ୍ୟୁର ମହାସିନ୍ଧୁ ଦିଗରେ ତୀବ୍ରବେଗରେ ପ୍ରଧାବିତ ଜୀବନ ତଟିନୀର ସ୍ନେହ-ପ୍ରେମ-ଦୟା-କ୍ଷମା ରୂପକ ସୁଶୀତଳ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ବାରିରାଶି ଯଦି ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଜନଜୀବନକୁ କିଞ୍ଚିତ୍ ପରିମାଣରେ ପରିତୃପ୍ତ କରିପାରେ, ତେବେ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଲାଭପୂର୍ବକ ସେ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ଅମୃତ ଅବଦାନକୁ ଯେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାବନ୍ତ କରିପାରିବ ଏଥରେ ତିଳେମାତ୍ର ସନ୍ଦେହର ଅବକାଶ ନାହିଁ ।

ତେଣୁ ଜୀବନର କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀତ୍ୱକୁ ସ୍ମରଣ କରି ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପବିତ୍ରତାପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ପାଥେୟ କରି ମଣିଷକୁ ନିଜ ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବାକୁ ହେବ । ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହିବାକୁ ହେବ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ହିଁ ବାସ୍ତବ ସୁଖ ଲାଭ କରିଥାଏ । ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାତ୍ପରଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ପାଇଁ ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତାକୁ ଜୀବନଶୈଳୀର ପାଥେୟ ଭାବେ ଅଙ୍ଗୀକାର କରିବାକୁ ହେବ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପଦ୍ମ ସହ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ଗଭୀର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ପଦ୍ମର ଅନ୍ୟନାମ ପଙ୍କଜ । ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ଘୃଣ୍ୟ, ହୀନ ଆବର୍ଜନା, ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ପଙ୍କରୁ ତା’ର ଜନ୍ମ । ଠିକ୍ ଯେପରି କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହ, ମଦ ଓ ମାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ପରି ମହାରିପୁମାନଙ୍କ ଉପଦ୍ରବ କ୍ଷେତ୍ର ପାପପଙ୍କିଳ ସଂସାରରେ ମାନବର ଜନ୍ମ । ପଙ୍କ ପରି ନିକୃଷ୍ଟ ଆବର୍ଜନାରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପଦ୍ମଠାରେ ପଙ୍କର ରୂପ, ରସ, ଗନ୍ଧ ତିଳେ ମାତ୍ର ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ବରଂ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ସେ କୋଟି-ଲାବଣ୍ୟ-ନିଧ୍ରର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କରିଛି ।

ଦିବ୍ଯ ସୁଷମା ଓ ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୌରଭର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ଦେବଯୋଗ୍ୟ ପୁଷ୍ପ ହେବାର ଗୌରବରେ ଗରୀୟାନ ହୋଇଛି । ତା’ର ଅନିର୍ବଚନୀୟ ରୂପମାଧୁରୀ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ମନରେ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ତା’ର ବିମଳ ଶୋଭା ସୌରଭକୁ କବି ପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । କେବଳ କବି ନୁହଁନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପଦ୍ମର ଅପରୂପ ଶୋଭାରେ ବିମୁଗ୍ଧ ହୁଏ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

କବି ପଦ୍ମର ଜନ୍ମଜାତକ ଅନୁଶୀଳନ କଲାପରେ ତା’ର ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଓ ଦିବ୍ୟ ସୁଗନ୍ଧର ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହୋଇଛି ଯେ ପଦ୍ମ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଙ୍କଠାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ । ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ । କେବଳ ବିଭୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ସେ ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ତନୁଶ୍ରୀର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି ।

ଦିବାକର ମଧ୍ୟ ପଦ୍ମର ଏକନିଷ୍ଠ ସାଧନା, ଅନନ୍ୟ ଭକ୍ତି ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ ଭାବରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ତାକୁ ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ଅବିରତ ନିପତିତ ରବିରଶ୍ମିଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ଅତୁଳନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି ଉତ୍କଳ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ପଦ୍ମକୁ ନିଜ ଗୁରୁ ଆସନରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ କରି କବି ତା’ଠାରୁ ସେହି ମହନୀୟ ଗୁଣ ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଛନ୍ତି । କେବଳ କବି ନୁହେଁ, ଅମୃତର ସନ୍ତାନ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ଯ ପଦ୍ମର ସେହି ନିଷ୍ଠା, ସାଧନା ଓ ସମର୍ପଣ ଭାବକୁ ଶିକ୍ଷାକରି ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମୁଖ ରହିଲେ ବିଭୁକୃପା ଅବଶ୍ୟ ଲାଭ କରିବ ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । କଳୁଷ-କାଳିମାପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳର ଆବିଳ ଘୂଷ୍ଣିବଳୟ ମଧ୍ୟରୁ ତାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠିବାକୁ ହେବ । ମୋହ-ମାୟା-ବନ୍ଧନ-ରଜ୍ଜୁର ଦୃଢ଼ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ ତାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିବାକୁ ହେବ ।

ମୋହ-ମାୟାପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାର ବନ୍ଧନ ଯେ ତାକୁ ବିପଥଗାମୀ କରିବ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ତାକୁ ସଚେତନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ ଓ ମୋହାଦିପୂର୍ଣ୍ଣ କଳୁଷିତ ଜୀବନଶୈଳୀ ମନୁଷ୍ୟ ମନରୁ ସ୍ବଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ଲୋପ କରେ । ଅନୀତି, ଅସତ୍ୟ, ଅବିବେକିତା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟା ତାକୁ ରସାତଳଗାମୀ କରାଏ । ସଂସାର ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ କବିଙ୍କ ମନକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ଭାବନା ବିଷାଦିତ କରିଥିଲା । ପଦ୍ମ ପରି ବିଭୁକୃପା ଲାଭରୁ ସେ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ବୋଲି ବ୍ୟଥ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ପଦ୍ମର ପଙ୍କଜ ନାମ ତାଙ୍କ ନୈରାଶ୍ୟଦଗ୍ଧ ପ୍ରାଣରେ ଆଶା ସଂଜୀବିତ କରିଛି । ପଙ୍କରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ମଧ୍ୟ ନିଜର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ ଭାବ, ଭକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସାଧନାଦ୍ଵାରା ପଦ୍ମ ବିଭୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ଠିକ୍ ସେହିପରି ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ପୂର୍ବ ସମର୍ପଣ ଭାବ, ଭକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସାଧନାଦ୍ଵାରା ପଦ୍ମ ବିଭୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ଠିକ୍ ସେହିପରି ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ କରନ୍ତି । ତା’ ମନରେ ଦିବ୍ୟ ଚେତନା ଭରିଦିଅନ୍ତି ଓ ତା’ର ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିଦିଅନ୍ତି ।

ବିଭୁକୃପା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଅଖଣ୍ଡ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ସର୍ବାଦୌ ଆବଶ୍ୟକ । ପଙ୍କରୁ ଉତ୍‌ତ ହୋଇ, ଜଳସ୍ତର ଅତିକ୍ରମ କରି ଊର୍ଷକୁ ଉଠିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଦୀର୍ଘ ସମୟ ପଦ୍ମର ନିଷ୍ଠାପର ସାଧନା ଓ ଶୁଭ ସଂକଳ୍ପକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି । ଠିକ୍ ସେହିପରି ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ପୂର୍ବକ ସକଳ ନୈତିକତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ପାଥେୟ କରି ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କଠାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣଦ୍ୱାରା ମାନବ ଅବଶ୍ୟ ପରମାନନ୍ଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ, ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାରୁ ଏହି ଶିକ୍ଷା ମିଳିଥାଏ ।

Question ୪୧ ।
ପଠିତ କବିତା ଅନୁସରଣରେ କବିଙ୍କ ଭକ୍ତିଭାବର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
କିମ୍ବା, କବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର ‘ଭକ୍ତକବି’ ଉପାଧ୍ ଏକ ଦିବ୍ୟ ବିଚାରୋଚିତ ଉପାଧ୍ – ଏ ମନ୍ତବ୍ୟର ସମୀକ୍ଷା କର ।
କିମ୍ବା, ଭକ୍ତକବିଙ୍କର ସମସ୍ତ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିରେ ଦିବ୍ଯଚିନ୍ତାର ଏକ ଅଫୁରନ୍ତ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥାଏ ସତ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର । – ଏହା କେତେଦୂର ସତ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କବି, ଭାବୁକ, ଦାର୍ଶନିକ ପ୍ରକୃତି ବକ୍ଷରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ଅନନ୍ୟ ଶୋଭାସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ଦେଖନ୍ତି ପରମପୁରୁଷଙ୍କ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଲୀଳା ଓ ଲେଖନୀ ମୁନରେ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଦିବ୍ୟ ଭାବନାର ଅନନ୍ତ ସବୁଜିମା । ପ୍ରକୃତିର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ବ୍ରହ୍ମସ୍ୱରୂପ ଦର୍ଶନ କରି, ଭକ୍ତି ଭାବରେ ତନ୍ମୟ ହୋଇ, ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ଅପାର କରୁଣା ପାଇଁ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହି ଯିଏ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଋଷିକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ । କୈଶୋର ବୟସରୁ ତାଙ୍କଠାରେ ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧିତ୍ସା ଓ ସତ୍ୟାନୁରାଗ ଆଦି ମହନୀୟ ଗୁଣାବଳୀ ରହିଥିଲା ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପ୍ରତିମାପୂଜା ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ-ପୁରୋହିତମାନଙ୍କ କ୍ରିୟାକାଣ୍ଡ ପ୍ରତି ବୀତସ୍ପୃହ ହୋଇ ସେ ଏକେଶ୍ବରବାଦରେ ବିଶ୍ବାସ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ । ଭକ୍ତକବିଙ୍କ କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଥିବାରୁ ସେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁ ଉପାଦେୟ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରି ଉତ୍କଳର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ପରଚିତ ହୋଇପାରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ‘ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ କୁସୁମ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ଆଦି କୃତି ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଭାଦୀପ୍ତ ସୃଜନଶକ୍ତିର ପରିଚାୟକ ।

କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କର ପ୍ରକୃତିପ୍ରୀତି, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ଓ ଦିବ୍ୟାନୁରାଗର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଈଶ୍ଵରଭକ୍ତି, ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ସର୍ବୋପରି ଜୀବନବାଦୀ ଭାବଧାରା ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକୁ ଚିରନ୍ତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି । ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ପରେ ତାଙ୍କ କବିତାର ଆମ୍ବିକ ବିଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଉପନିଷଦୀୟ ଭାବଧାରା ଉପଲବ୍ଧ କରିହୁଏ । କିଶୋର ବୟସରୁ ତାଙ୍କର ସରଳ ସାଧୁ ବ୍ୟବହାର ଓ ମିଷ୍ଟାଳାପ ପାଇଁ ସେ ସହାଧ୍ୟାୟୀଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସହକର୍ମୀମାନଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠ ହୋଇପାରିଥିଲେ ।

କବିଙ୍କର ସମସ୍ତ କବିତା, ଗଳ୍ପ ଓ ପ୍ରବନ୍ଧାଦିରୁ କବିଙ୍କ ମହନୀୟ ଜୀବନଦର୍ଶନର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିଚୟ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ମାନବ ପ୍ରାଣରେ ଶାଶ୍ବତ ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ସୃଷ୍ଟିରେ ଅମୃତସିଞ୍ଚନ କରିଛି । ବିଶ୍ୱବାସୀଙ୍କୁ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଅଯାଚିତ ଅବଦାନ ସ୍ମରଣ କରାଇ ସେ ମୁକ୍ତକଣ୍ଠରେ ଘୋଷଣା କରି ଗାଇଛନ୍ତି –

‘ପଦ୍ମ’ କବିତାର ପ୍ରତି ପଂକ୍ତିରେ ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମିୟ ରସ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ର ଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରେ । ମଧୁସୂଦନ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଶିବତ୍ଵ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଧାନନେତ୍ର ସୃଷ୍ଟିରେ ଅମୃତର ଆବିଷ୍କାର କରିଛି । ପଦ୍ମର ରୂପଲାବଣ୍ୟ କବିପ୍ରାଣରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଦିବ୍ୟଚେତନା । ଏହାର ପୀୟୂଷସ୍ପର୍ଶୀ ବିମଳ ଶୋଭା ସୌରଭକୁ କବି ପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ସେ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ୍ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ରୂପବୈଭବ କବିଙ୍କ ହୃଦୟରେ ବିମଳ ଶାଶ୍ଵତ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଛିନ୍ନ କରି ଅତୀନ୍ଦ୍ରିୟ ରାଜ୍ୟରେ ପବିତ୍ର ପ୍ରେମରସ ଆସ୍ବାଦନ ପାଇଁ ମନ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛି ।

ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ହୁଏ ବିକଶିତ । ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ନିଜ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ । ଅବିରଳ ନିପତିତ ସୌରରଶ୍ମି ଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ପାନ କରି ପଦ୍ମ ଅପୂର୍ବ ରୂପଶ୍ରୀ ଲାଭ କରେ । ତେଣୁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ-ମଣ୍ଡିତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନ ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କବି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ଗୁରୁଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ତାହାଠାରୁ ବିଭୁ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ସମର୍ପିତ ହେବାର ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିବାକୁ କବି ଅଭୀପ୍‌ସା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ କବି ଶୁଭ୍ର ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ସାହସ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ—

କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହାଦି ପୂର୍ବ ପାପପଙ୍କିଳ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ କବି ନିଜର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଅନୁଶୀଳନ କରୁ କରୁ ଆତ୍ମଗ୍ଳାନିରେ ମନ ତାଙ୍କର ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି । ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ନୈରାଶ୍ୟର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କ ବିଷାଦିତ ମନରେ ଆଶାର କ୍ଷୀଣ ଝଲକ ଦେଖାଦେଇଛି ।

ସଂସାରର ଘୃଣ୍ୟ ଆବର୍ଜନାମୟ ପଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ଯଦି ପଙ୍କଜ ସର୍ବଶୋଭାର ଉତ୍ସ, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ଓ ପବିତ୍ର ହୋଇପାରେ ତେବେ ସେ କାହିଁକି ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳଯୁକ୍ତ ହୋଇ ବିଭୁକଲ୍ୟାଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ? ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାତ୍ପରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରି, ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵାଦ ଲାଭ କରିପାରିବେ ଓ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵରୂପ ଧାରଣ କରିପାରିବେ, ଏହି ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା ବଳରେ, ପଦ୍ମଠାରେ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମର ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ସଂକଳ୍ପ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ସର୍ବବିଧ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ପୂତସୌରଭ ଯେପରି ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ସେହିପରି କବିଙ୍କର ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା- ଲିପ୍‌ସା ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆୟୋଜିତ ହେବ ବୋଲି କବି ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଜାଗ୍ରତ କରିଛନ୍ତି । ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ନିଜ ମନପଦ୍ମକୁ ଜଡ଼ାଇ ରଖ୍ ସେ ଦିବ୍ୟଗତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରିଛନ୍ତି । କବି କଣ୍ଠରେ-

ପଦ୍ମ ପରି ପ୍ରକୃତିର ଏକ ଉପାଦାନର ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁ କରୁ ଭାବାବେଗରେ କବି ଆତ୍ମା-ପରମାତ୍ମାର ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟାର ମହନୀୟତାରେ ଆତ୍ମବିଭୋର ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ ଓ ମଧୁମୟ । ଦିବ୍ୟରସ ପରିପ୍ ତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ ବାସ୍ତବିକ କବିଙ୍କ ଭକ୍ତିଭାବର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

Question ୪୨ ।
ପଠିତାଂଶ ଅବଲମ୍ବନରେ କବିଙ୍କର ପ୍ରକୃତିପ୍ରାଣତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ଯରେ ଜୀବନୀଶକ୍ତି ସଞ୍ଚାର କରିବାର ଦିବ୍ୟଚିନ୍ତା ଭକ୍ତକବିଙ୍କର ଲେଖନୀର ଏକ ମହାର୍ଘ ଅବଦାନ –
‘ପଦ୍ମ’ କବିତା ଅନୁସରଣରେ ଏ ସତ୍ୟର ସତ୍ୟତା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ସାରସ୍ଵତ ଗଗନର ଅନ୍ୟତମ ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟ ଜ୍ୟୋତିଷ୍କ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଥିଲେ ପ୍ରକୃତିର ପରମପୂଜାରୀ ଓ ଏକେଶ୍ବରବାଦର ଯଥାର୍ଥ ରୂପକାର । ଅବିନଶ୍ବର ପ୍ରତିଭାଦୀପ୍ତ ଏହି ପ୍ରଜ୍ଞାପୁରୁଷଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ପ୍ରକୃତିରେ ଅମୃତର ଆବିଷ୍କାର କରିଛି । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ, ଅମୃତମୟ ଓ ମଧୁମୟ । କବିଙ୍କ ସମସ୍ତ କବିତାରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ବିଭୁପ୍ରେମ ଓ ବିଭୁଦୟା ତାଙ୍କୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଭକ୍ତକବିର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ସ୍ତବ, ‘ସନ୍ଧ୍ୟା’, ‘ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରତି’, ‘ଶୋଭା’, ‘ଧ୍ଵନି’ ଓ ‘ଋଷିପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ’ ଆଦି କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ସେ ଫୁଟାଇଛନ୍ତି ତାହା ତାଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । କବିଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ରଚନାବଳୀ ମଧ୍ଯରେ ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’, ‘ବର୍ଷବୋଧ’ ଆଦି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଚିରସମୃଦ୍ଧ କରିଛି ।

କବିଙ୍କ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ର ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗରୁ ସଂଗୃହୀତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାନୁଭୂତି, ପ୍ରକୃତିପ୍ରୀତି ତଥା ଈଶ୍ଵରାନୁଭୂତିର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ପ୍ରକୃତିର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ମଧୁସୂଦନ ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କ ଦାର୍ଶନିକ -ସମ୍ମୋହିତ-ଦୃଷ୍ଟିରେ ଅବଲୋକନ କରିଛନ୍ତି ଭୂମା ପୁରୁଷଙ୍କ ମହୀୟସୀ ଲୀଳା । କବିଙ୍କ ପ୍ରତିଟି କବିତା ପୁଣ୍ୟଶ୍ରୀ-ମଣ୍ଡିତ ଓ ମାର୍ଜିତ ରୁଚିସମ୍ପନ୍ନ । ଆକାଶ, ଧରଣୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ଉଷା, ପ୍ରଦୋଷ ଆଦି ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତିଟି ଉପାଦାନରେ ଅମରାବତୀର ଅନୁପମ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।

ଆକାଶ, ଧରଣୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ଉଷା, ପ୍ରଦୋଷ ଆଦି ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତିଟି ଉପାଦାନରେ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ଅମୃତ ସ୍ପର୍ଶ ସେ ଉପଲବ୍ଧ କରନ୍ତି । ସ୍ୱରଚିତ ‘ସ୍ତବ କବିତାରେ କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ଗାଇ ଉଠିଛି-

ଋତୁରାଜ ବସନ୍ତ ଯେତେବେଳେ ଧରାପୃଷ୍ଠର ସ୍ଥାବର, ଜଙ୍ଗମ ପ୍ରତିଟି ପ୍ରାଣରେ ବାସନ୍ତୀ ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇ ପୁଲକ ସଞ୍ଚାର କରେ, ପଲ୍ଲୀପ୍ରାଣରେ ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସର ଝଙ୍କାର ତୋଳେ, ସେତେବେଳେ ଧରଣୀ ବୁକୁରେ ପ୍ରକୃତି ରାଣୀ ଅନବଦ୍ୟ ରୂପ- ରଙ୍ଗ-ରସର ପସରା ଧରି ଉଭା ହୋଇଯାଏ । ସରୋବରର ସ୍ବଚ୍ଛ ସ୍ଫଟିକ ସୁନୀଳ ଜଳରାଶି ପୃଷ୍ଠରେ ସରସିଜ କଳିକା ତା’ର ଅନିନ୍ଦ୍ୟ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ନେଇ ଦେଖାଦିଏ । ମଳୟର ମୃଦୁ ହିଲ୍ଲୋଳରେ ତରଙ୍ଗାୟିତ ଜଳରାଶି ଉପରେ ରବିରଶ୍ମିର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ହୀରକ ହାରର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।

ଜଳପୃଷ୍ଠରେ ଶ୍ୟାମଳ ଶତଦଳ ପତ୍ର ଜଳ ତରଙ୍ଗରେ ଦୋଳାୟିତ ହୋଇ ଅଭିନବ ଶୋଭା ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ସବୁଜ ସାରସ ପତ୍ର ଉପରେ ଜଳବିନ୍ଦୁର ଢଳ ଢଳ ଚଳନ ଓ ସର୍ବଶୋଭା ଗ୍ରହଣରେ ପୁଷ୍ପରାଣୀ ପଦ୍ମର ନର୍ତ୍ତନ ଦର୍ଶନ କରି କବି ବିମୋହିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ତାଙ୍କ ହୃଦୟ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ଆଦ୍ୟାନୁପ୍ରାସରେ ଅଳଙ୍କୃତ କବିଙ୍କ ଅକ୍ଷରଶିଳ୍ପ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସେହି ଅନୁପମ ଦୃଶ୍ୟର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ କରେ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ସମୀର ସଞ୍ଚାଳିତ ପଦ୍ମ ସହ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ କରିବାକୁ କବି ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ଅନିନ୍ଦ୍ୟ ରୂପଶ୍ରୀ କବିଙ୍କୁ ବିଭୋର କରିଛି । ତାକୁ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୂ ବୋଲି କହି କବି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କୁ ପ୍ରତୀତ ହୋଇଛି, ସତେ ଯେପରି ରାଜୀବ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଙ୍କୁ ଏକଲୟରେ ଚାହିଁରହି ତାଙ୍କ ସାନ୍ନିଧକୁ ପ୍ରାଣଭରି ଉପଭୋଗ କରୁଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ନଳିନୀର ସହାସ୍ୟ ବଦନ ଓ ନିର୍ନିମେଷ ଦୃଷ୍ଟି କେବଳ ଦିବାକରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅଭିପ୍ରେତ ବୋଲି କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ ଦିବ୍ୟ କରକିରଣ ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇ ତାକୁ ଧନ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ପାନ କରି ପୁଷ୍କର ଏପରି ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଲାବଣ୍ୟମୟ ତନୁଶ୍ରୀର ଅଧିକାରିଣୀ ହୋଇପାରିଛି ବୋଲି କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମ ପ୍ରତି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଅଯାଚିତ ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରା ବର୍ଷଣ ଓ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ତପନଙ୍କ ପ୍ରତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ ରାଜୀବର ଚିର ଉନ୍ମ ଖ ଭାବ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ଉଭୟଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଶ୍ଵେତ, ଲୋହିତ ରଙ୍ଗର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ଦଳମଣ୍ଡଳ କବି ହୃଦୟରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତେଣୁ କବି ବାରମ୍ବାର ସେହି ରୂପ ଦର୍ଶନରେ ବିଭୋର ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ସୌରରଶ୍ମିସ୍ନାତ କମଳ କବିଙ୍କ ପାଇଁ ହୋଇଛି ସର୍ବଶୋଭାର ଗନ୍ତାଘର, ସକଳ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ଉପମାସ୍ଥଳ । ପଦ୍ମର ମୃଦୁମଧୁର ସୁରଭି କବିଙ୍କ ମନରେ ଭାବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ମକରନ୍ଦ ଅମୃତଭରା ଏହାର ଅନ୍ତର ଦିବ୍ୟ ସୌରଭର ଭଣ୍ଡାର ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

ସେହି ଅମିୟ ମଧୁଗନ୍ଧରେ ଲୁବ୍ଧ ମଧୁପ ଦଳ ମଧୁପାନରେ ପ୍ରମତ୍ତ ହୋଇ ଆମୋଦିତ ହେଉଛନ୍ତି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଭରା ଅମୃତ ରସରେ କବି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ସ୍ନେହ- କରୁଣା-ଭକ୍ତିର ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ । ତେଣୁ ତା’ର ରୂପ ଦର୍ଶନରେ କବି ହୃଦୟ ବିମଳ ଶାଶ୍ଵତ ଭାବନାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି । ଦେବପ୍ରିୟ ପୁଷ୍ପ ପଦ୍ମର ନାମ ସଂସାରର ସକଳ ପବିତ୍ର, ମଧୁମୟ ଓ ମନୋହର ବସ୍ତୁ ସହ ଯେ ସଂଯୋଜିତ ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ଲାଭ କରିଛି ତାହା କେବଳ ବିଧାତାର ଆଶୀର୍ବାଦ ହେତୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

ସର୍ବୋପରି କବିଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରକୃତି ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପୁଣ୍ୟ ସ୍ପର୍ଶରେ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀମଣ୍ଡିତ, ଆନନ୍ଦମୟ, ମଧୁମୟ ଓ ଅମୃତମୟ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପଦ୍ମର ଶାଶ୍ଵତ ସୁଷମା ଓ ପୂତସୌରଭ କବିଙ୍କୁ କରିଛି ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ । ପ୍ରକୃତିର ଏହି ଅନୁପମ ପୁଷ୍ପ ନାମରେ ରଚିତ କବିତାର ଭାଷା, ଭାବ ଓ ଛନ୍ଦ ସାହିତ୍ୟରେ ଅଭିନବ ପୀୟୂଷ ବର୍ଷାକରେ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୪୩। ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୃତିଗୁଡ଼ିକ ପାଠ କର ।
୪୪ । ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର୍‌ ଲେଖାରୁ ଭକ୍ତିବାଦ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଥ‌ିବା ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଟିପାଖାତାରେ ଟିପିରଖ ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର କେଉଁ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣ ପ୍ରଭୃତି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।

2. ଶରୀରର କେଉଁ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ?
Answer:
ଶରୀରର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତ ଓ ପାଦାଦି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ।

3. ସତ୍ୟ ଶିବ ସୁନ୍ଦର କିଏ ?
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର ହିଁ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ଅଟନ୍ତି ।

4. ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

5. କବି ନିଜକୁ ପଦ୍ମ ସହିତ ତୁଳନା କରିବାରେ ଦୁଃଖ୍ତ କାହିଁକି ?
Answer:
ପାପ ପଙ୍କରେ ମଳିନ ହୋଇଥିବା କବି ରବିଙ୍କର ସ୍ପର୍ଶରେ ଦିବ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ସୁରଭି ଓ ପବିତ୍ରତାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିବା ପଦ୍ମ ସହିତ ନିଜକୁ କରିବାକୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ମନେକରି ଦୁଃଖ୍ତ କରିଇଛନ୍ତି।

6. ‘ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’– କବି କାହାକୁ ଏପରି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’ ବୋଲି କବି ପଦ୍ମକୁ କହିଛନ୍ତି ।

7. କବି କାହାଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ।

8. କବି କେଉଁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିଖୁବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଈଶ୍ୱରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ପୂର୍ଣଭାବରେ ସମର୍ପିତ କରିବା ରୂପକ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତକୁ ଶିକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କବି ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି।

9. ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ କେତେବେଳେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମର ନାମ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହେଲେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

10. ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ କି ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?
Answer:
ଏବଂ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ ‘ଭକ୍ତ-ଭଗବାନ’ ଏବଂ ‘ପ୍ରିୟ-ପ୍ରିୟାର’ ମଧୁର ସଂପର୍କ ରହିଅଛି ।

11. ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କିପରି ଚାହିଁଥାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦରେ ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ତଥା ଅପଲକ ନେତ୍ରରେ ଚାହିଁ ରହିଥାଏ ।

12. ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି କାହାର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି ପଦ୍ମର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା ରହିଅଛି ।

13. ପଦ୍ମ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟରେ କି ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠେ ।

14. ପଦ୍ମଫୁଲଟି କାହା ମଧ୍ୟରେ ଢଳ ଢଳ ହେଉଛି ?
Answer:
ପୁଷ୍କରିଣୀର ନୀଳ ଜଳରାଶି ମଧ୍ୟରେ ତରଙ୍ଗାୟିତ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ତଥା ଶ୍ୟାମଳ ପତ୍ରରାଜି ଗହଳରେ ପଦ୍ମଫୁଲଟି ଢଳଢ଼ଳ ହେଉଅଛି ।

15. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ କ’ଣ ଢାଳନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ ଅବିରତ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ଢାଳନ୍ତି ।

16. କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ପୀୟୂଷ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି।

7. କବି କାହାକୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମ ତଥା ତା’ର ପ୍ରଭୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି ରହିଅଛି ।

18. ମଧୁପଦଳ କ’ଣ ପାଇଁ ପାଗଳ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ ଥିବା ମକରଦ ରୂପକ ଅମୃତ ପାନ କରିବାପାଇଁ ମଧୁପଦଳ ପାଗଳ ହୋଇ ଉଠନ୍ତି ।

19. ପଦ୍ମଫୁଲ ଦେଖିବାକୁ କିପରି ?
Answer:
ଶ୍ଵେତ ଓ ଲୋହିତ ରଙ୍ଗରେ ରଞ୍ଜିତ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରଶରୀର ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ତଥା ସର୍ବଶୋଭାର ଉପମାସ୍ଥଳ ଅଟେ ।

20. କେଉଁ ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ସ୍ନେହ, କରୁଣା ଓ ଭକ୍ତିରୂପକ ପବିତ୍ର ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଅଛି ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ଢଳଢଳ ସୁନୀଳ ସରସୀ ଜଳରେ କାହାର ରଶ୍ମି ଉଜ୍ଜଳ ହୋଇଛଠୁଛି ?
Answer:
ଭାସ୍କରଙ୍କର

2. ପଦ୍ମ ହସହସ ବଦନରେ କାହାକୁ ଅନାଇ ରହିଥାଏ ?
Answer:
ଦିବାକରଙ୍କୁ

3. ଦିବାକର ପଦ୍ମମୁଖରେ ଅବିରତ କ’ଣ ଢାଳୁଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ନିଗୂଢ଼ ଯୋଗ

4. ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ କ’ଣ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ମକରନ୍ଦାମୃତ

5. ପଦ୍ମ ସହିତ କବିଙ୍କର କି ଯୋଗ ଅଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନିଗୂଢ଼ ଯୋଗ

6. କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ

7. କବି କାହାକୁ ଧନୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମ ଓ ତା’ର ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ

8. ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ ?
Answer:
କମଳ

9. ସତ୍ୟ, ଶିବ ଓ ସୁନ୍ଦର କିଏ ?
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର

10. କବି ତାଙ୍କ ମନକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସହ

11. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କର କେଉଁ ରଚ ନାର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Answer:
ଛାନ୍ଦମାଳା

12. ‘ଭାସ୍କର’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ

13. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ଅମୃତ ତୁଲ୍ୟ କେଉଁ ସୁବାସିତ ପଦାର୍ଥ ଭରି ରହିଛି ?
Answer:
ମକରନ୍ଦ

14. ପଦ୍ମଫୁଲର ରଙ୍ଗ ଦେଖୁବାକୁ କିପରି ?
Answer:
ଶ୍ଵେତଲୋହିତ

15. କବି ପଦ୍ମଠାରୁ କେଉଁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିଖ୍ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କଠାରେ ନିଷ୍ଠା

16. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାରେ ବ୍ୟବହୃତ ‘ସଦୃ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଘର

17. କବି ନିଜକୁ ପଦ୍ମ ସହିତ ତୁଳନା କରି ଦୁଃଖ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି କାହିଁକି ?
Answer:
କଳୁଷ ପଙ୍କରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିବାରୁ

18. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Answer:
ମଧୁସୂଦନ ରାଓ

19. ‘କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ୍’ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମକୁ

20. ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟାନନ୍ଦରେ କ’ଣ ହୋଇଉଠେ ?
Answer:
ଅମୃତମୟ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ପଦ୍ମ ଆନନ୍ଦରେ __________________ ପାନ କରେ ବୋଲି କବି ବର୍ଣଓମା କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଜ୍ଯୋତିଧାରା

2. କମଳ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ପାନ କରି _________________ ଲାଭ କରିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଦିବ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ

3. ___________ଉତ୍ପଳର ପ୍ରଭୁ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ

4. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ମକରନ୍ଦ ରୂପକ ଅମୃତ ଥ‌ିବାରୁ ___________________ ସ୍ଫୁରଣ ହୁଏ ।
Answer:
ମନୋହର ବାସ

5. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ଥିବା ମକରନ୍ଦ ରୂପକ ଅମୃତର ସୌରଭରେ ପ୍ର।ଣ ________________ ହୋଇଉଠେ ।
Answer:
ଶୀତଳ

6. ___________________ ର ଥରେ ଦେଖ‌ିଲେ ମାନସପଟରୁ କଦାପି ବିସ୍ମୃତ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁ

7. ‘ତାମରସ’ର ଅନ୍ୟନାମ ___________________ ।
Answer:
କମଳ

8. ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତିକୁ କବି ______________ ବେ ରସ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପବିତ୍ର

୨. ବିଶ୍ଵରେ ଯାହା ମଧୁମୟ ପବିତ୍ର, ତାହା ବିଧାତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବ।ଦରେ ________________ ର ନାମ ସହିତ ମିଶି ରହିଛି ।
Answer:
ପଦ୍ମ

10. ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମ ସହିତ _______________ ର ନାମ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିଛି ।
Answer:
କମଳ

11. କବି _________________________ ପଙ୍କରେ ମଳିନ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
କଳୁଷ

12. କବି ପଦ୍ମକୁ ଭରସା କରିଛନ୍ତି, କାରଣ ପଦ୍ମ _____________ ଅଟେ ।
Answer:
ପଙ୍କଜ

13. କବି ________________________ ଙ୍କୁ ‘ମୋ ପ୍ରାଣ ସାଇଁ’’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ୱର

14. କବି ______________________ ଠାରୁ ଆଶିଷ କାମନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପଦ୍ମ

15. ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି- କବି ଏପରି _______________ କୁ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପଦ୍ମ

16. କମଳବାନ୍ଧବ ବୋଲି ___________________ ଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ

17. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରିୟା ___________________ ।
Answer:
କମଳ

18. ଓଡ଼ିଶାର ଜନମାନସରେ ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ___________________ କବି ଭାବେ ପରିଚିତ ।
Answer:
ଭକ୍ତ

19. ପଦ୍ମର ତନୁକୁ _______________ ଗଢ଼ିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ବିହି

20. ସୁନୀଳ ସରସୀ ଜଳରେ ________________ ଢଳ ଢଳ ହେଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
କମଳ

D ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।
1. ପଦ୍ମ ହସହସ ବଦନରେ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଅନାଇ ରହିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

2. ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ ମକରନ୍ଦାମୃତ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରହିଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

3. କବି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା
Answer:
ଠିକ୍

4. କବି ପଦ୍ମ ଓ ତା’ର ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଧନୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

5. ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣକୁ କଇଁ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

6. ପଦ୍ମଫୁଲର ରଙ୍ଗ ଦେଖିବାକୁ ଶ୍ୱେତଲୋହିତ ।
Answer:
ଠିକ୍

7. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାରେ ବ୍ୟବହୃତ ‘ସଦ୍ଗ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଘର ।
Answer:
ଠିକ୍

8. ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାର କବି ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

9. ଚନ୍ଦ୍ର ଉତ୍କଳର ପ୍ରଭୁ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍

10. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ଥିବା ମକରଦ ରୂପକ ଅମୃତର ସୌରଭରେ ପ୍ରାଣ ଗରମ ହୋଇଉଠେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

11. ‘ତାମରସ’ର ଅନ୍ୟନାମ କମଳ ।
Answer:
ଠିକ୍

12. କମଳବାନ୍ଧବ ବୋଲି ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

13. କବି ଚନ୍ଦ୍ର ସହିତ ସମାନ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍

14. କବି ପଦ୍ମ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବେ ବୋଲି କାମନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

15. କବି ପଦ୍ମକୁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ନିମନ୍ତେ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

E ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ମଧୁସୂଦନ ରାଓ କେଉଁ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(A) ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ
(B) ଇସଲାମଧର୍ମ
(C) ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ
(D) ଶିଖ୍ମ
Answer:
(C) ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ

2. କବି ମଧୁସୂଦନଙ୍କର କବିତାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ କେଉଁ ଭାବଧାରା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ?
(A) ବୈଦିକ
(B) ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ
(C) ଶାକ୍ତ
(D) ଉପନିଷଦୀୟ
Answer:
(D) ଉପନିଷଦୀୟ

3. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ରଚିତ କେଉଁ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ ?
(A) କବିତାବଳୀ
(B) ଛାନ୍ଦମାଳା
(C) କୁସୁମାଞ୍ଜଳି
(D) ବସନ୍ତଗାଥା
Answer:
(B) ଛାନ୍ଦମାଳା

4. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାଟିରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଆଉ କ’ଣ ସମ୍ମିଶ୍ରିତ ହୋଇ ରହିଛି ?
(A) ଜୀବନବାଦ
(B) ଈଶ୍ବର ଭକ୍ତି
(C) ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି
(D) ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା
Answer:
(C) ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି

5. କବି କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୁ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
(A) କୁମୁଦକୁ
(B) ପଦ୍ମକୁ
(C) ନିଜକୁ
(D) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ
Answer:
(B) ପଦ୍ମକୁ

6. ସରସୀର ଜଳ କେଉଁ ବର୍ଷ ଧାରଣ କରିଛି ?
(A) ସୁଶ୍ୟାମଳ
(B) ସୁନୀଳ
(C) ସୁ-ଧବଳ
(D) ସୁ-ଲାଲ
Answer:
(B) ସୁନୀଳ

7. ଶ୍ୟାମଳ ରଙ୍ଗ କିଏ ଧାରଣ କରି ଢଳଢଳ ହେଉଛି ?
(A) ପୋଖରୀ ଜଳ
(B) ପଦ୍ମପତ୍ର
(C) ପଦ୍ମପାଖୁଡ଼ା
(D) ପଦ୍ମନାଡ଼
Answer:
(B) ପଦ୍ମପତ୍ର

8. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ କ’ଣ ଢାଳନ୍ତି ?
(A) ଅମୃତ
(B) ପୀୟୂଷ
(C) ଜ୍ଯୋତିଧାରା
(D) ଶ୍ରଦ୍ଧାସ୍ନେହ
Answer:
(C) ଜ୍ଯୋତିଧାରା

9. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମର କେଉଁଠି ଜ୍ୟୋତିଧାରା ଢାଳିଥା’ନ୍ତି ?
(A) ଦେହରେ
(B) ପାଖୁଡ଼ାରେ
(C) ମୁଖରେ
(D) କେଶରରେ
Answer:
(C) ମୁଖରେ

10. କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରା
(B) ଶୁଭ୍ର ଆଲୋକ
(C) ଶୁଭ୍ର ରଶ୍ମି
(D) ଶୁଭ୍ର ଦୀପ୍ତି
Answer:
(A) ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରା

11. ପଦ୍ମ ହସହସ ବଦନରେ କାହାକୁ ଅନାଇ ରହିଥାଏ ?
(A) ନିଶାକରଙ୍କୁ
(B) ହିମାକରଙ୍କୁ
(C) କ୍ଷମାକରଙ୍କୁ
(D) ଦିବାକରଙ୍କୁ
Answer:
(D) ଦିବାକରଙ୍କୁ

12. ଦିବାକର ପଦ୍ମମୁଖରେ ଅବିରତ କ’ଣ ଢାଳୁଥା’ନ୍ତି ?
(A) ଅମୃତଧାରା
(B) ସୁଧାଧାରା
(C) ଜଳଧାରା
(D) ଜ୍ଯୋତିଧାରା
Answer:
(D) ଜ୍ଯୋତିଧାରା

13. ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ କ’ଣ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରହିଛି ?
(A) ବଚନାମୃତ
(B) କଥାମୃତ
(C) ମକରନ୍ଦାମୃତ
(D) ଅମୃତ
Answer:
(C) ମକରନ୍ଦାମୃତ

14. କେଉଁମାନେ ମଧୁପାନରେ ପ୍ରମତ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ?
(A) ମଧୁପଦଳ
(C) ମଶକଦଳ
(B) ମକ୍ଷିକାଦଳ
(D) ମୂଷିକଦଳ
Answer:
(A) ମଧୁପଦଳ

15. ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁ କେଉଁ ରଙ୍ଗରେ ରଙ୍ଗିତ ହୋଇଛି ?
(A) ଶ୍ଵେତହରିତ
(B) ହରିତନୀଳ
(C) ଶ୍ଵେତଲୋହିତ
(D) ନୀଳଲୋହିତ
Answer:
(C) ଶ୍ଵେତଲୋହିତ

16. କବି ପଦ୍ମକୁ କାହାର ଉପମାସ୍ଥଳ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ଭକ୍ତର
(B) ପ୍ରେମିକର
(C) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର
(D) ସର୍ବଶୋଭାର
Answer:
(D) ସର୍ବଶୋଭାର

17. କବି ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକର ସମ୍ବଳ ବୋଲି କାହାକୁ ହୋଇଛି ?
(A) ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ
(B) ପଦ୍ମକୁ
(C) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ
(D) ପୀୟୂଷକୁ
Answer:
(B) ପଦ୍ମକୁ

18. ପଦ୍ମର ଅନ୍ତରରେ କେଉଁ ପବିତ୍ର ରସ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ହୋଇଛି ?
(A) ଦୟା, କ୍ଷମା
(B) ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତି
(C) ଭକ୍ତି ଓ ପ୍ରୀତି
(D) ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା
Answer:
(B) ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତି

19. ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ ମନ କେଉଁ ରସରେ ମଗ୍ନ ହୋଇଯାଏ ?
(A) ଭକ୍ତି ରସରେ
(B) ଷଡ଼ ରସରେ
(C) ନବ ରସରେ
(D) ବିମଳ ପ୍ରେମ ରସରେ
Answer:
(D) ବିମଳ ପ୍ରେମ ରସରେ

20. କବି ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର କ’ଣ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ସଦ୍ଗ
(B) ବିହ୍ନ
(C) ଘର୍ମ
(D) ଉତ୍ସ
Answer:
(A) ସଦ୍ଗ

21. ଓଡ଼ିଶାର ଜନମାନସରେ ମଧୁସୂଦନ ରାଓ କେଉଁ କବି ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(A) କାନ୍ତକବି
(B) ଭକ୍ତକବି
(C) ଗୀତିକବି
(D) ସନ୍ଥକବି
Answer:
(B) ଭକ୍ତକବି

22. କମଳ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ପାନ କରି କ’ଣ ଲାଭ କରିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
(A) ଦିବ୍ଯସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ
(B) ତନୁ
(C) ଶ୍ୟାମଳଦଳ
(D) ଦିବ୍ୟାନନ୍ଦ
Answer:
(A) ଦିବ୍ଯସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ

23. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ମକରନ୍ଦ ରୂପକ ଅମୃତ ଥ‌ିବାରୁ କ’ଣ ସ୍ଫୁରଣ ହୁଏ ?
(A) କିରଣ
(B) ମନୋହର ବାସ
(C) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ
(D) କାନ୍ତି
Answer:
(B) ମନୋହର ବାସ

24. କାହାକୁ ଥରେ ଦେଖ‌ିଲେ ମାନସପଟରୁ କଦାପି ବିସ୍ମତ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
(A) ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁକୁ
(B) ପଦ୍ମର ସୁବାସକୁ
(C) ମକରନ୍ଦକୁ
(D) ସରସୀକୁ
Answer:
(A) ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁକୁ

25. ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତିକୁ କବି କି ରସ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(A) ପବିତ୍ର
(B) ସ୍ଵଚ୍ଛ
(C) ମଧୁ
(D) ଦିବ୍ଯ
Answer:
(A) ପବିତ୍ର

କବିଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ :
ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟାକାଶରେ ଯେଉଁ କତିପୟ ନକ୍ଷତ୍ର ଉଜ୍ଜ୍ବଳତମ ହୋଇ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଥିଲେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । ଭଞ୍ଜୀୟ ଯୁଗର ଅବସାନ ପରେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିନିକ୍ଷେପ କଲେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଆମେ ରାଧାନାଥ ଓ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ନାମୋଚ୍ଚାରଣ କରିଥାଉ । ରାଧାନାଥ ଜୀବନର ସତ୍ୟତା ଓ ବାସ୍ତବତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ତାଙ୍କ କାବ୍ୟକବିତାକୁ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ କରିଥିବାବେଳେ ମଧୁସୂଦନ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଶିବତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ପରେ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଆର୍ଥିକ ବିଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉପନିଷଦୀୟ ଭାବଧାରା ତାହା ଭିତରେ ଉପଲବ୍ଧି କରିହୁଏ । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଧ୍ୟାନନେତ୍ର ସୃଷ୍ଟିରେ ଅମୃତର ଆବିଷ୍କାର କରିଛି ।

ଯେଉଁଦିନ ବିଦ୍ୟାପ୍ରଦାୟିନୀ ବାଗ୍‌ଦେବୀ ସରସ୍ଵତୀଙ୍କ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନାରେ ଧରାବାସୀ ବିଭୋର ଥିଲେ ୧୮୫୩ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୯ ତାରିଖର ସେହି ପବିତ୍ର ଶ୍ରୀପଞ୍ଚମୀ ତିଥ୍ୟରେ, ନୀଳାଚଳଧାମରେ ମରହଟ୍ଟା ବଂଶସମ୍ଭୂତ ପିତା ଭାଗିରଥ ରାଓ ଓ ମାତା ଅମ୍ବିକା ବାଈଙ୍କ କୋଳମଣ୍ଡନ କରି ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ପୁଣ୍ୟାତ୍ମା ମଧୁସୂଦନ । ଛାତ୍ରାବସ୍ଥାରୁ ତାଙ୍କର ଅଧ୍ୟବସାୟ ଓ ଐକାନ୍ତିକତା ତାଙ୍କୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସଫଳତାର ଚୂଡ଼ାରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ କରାଇପାରିଥିଲା ।

ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ବିଶ୍ୱକବି ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ସହ ବହୁପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଲୋଚନା କରୁଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ । ଧର୍ମ ଓ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ସେ ଯେଉଁ ସମ୍ମାନ ଓ ଯଶର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଥିଲେ ତଦପେକ୍ଷା ଅଧ୍ଵ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ ନିଜର ପ୍ରଶସ୍ତ ହୃଦୟବତ୍ତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା ଓ ନିର୍ମଳ ଚରିତ୍ର ପାଇଁ । ଏହି ସନ୍ନ୍ୟାସୀ କବି ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ଉଚ୍ଚ ପଦପଦବୀ ମଣ୍ଡନ କରି ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ନେବା ପରେ ନାନା ସମାଜ ମଙ୍ଗଳ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଜିତ ରୁଚି ଓ ସଂସ୍କାରର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ସେ ବହୁ ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବିଶେଷତଃ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ସ୍କୁଲ (ବର୍ତ୍ତମାନର ଭକ୍ତମଧୁ ବିଦ୍ୟାପୀଠ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।

ଏହି ମହାନ୍ ଆତ୍ମା ୧୯୧୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ ଈପ୍‌ସିତ ଧାମକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ପରିଚିତ କରାଇଥିଲା । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ‘ଶିଶୁବୋଧ’, ‘ବିଜ୍ଞାନପାଠୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ କୁସୁମ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆଦି ବହୁ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ସେ ରଚୟିତା ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସ୍ଵଭାବସୁଲଭ ସାଧୁତା, ମଧୁର ବ୍ୟବହାର ଓ ମହାନ୍ ଚରିତ୍ର ଏବଂ ସାରସ୍ଵତ ଅବଦାନ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ସେ ‘ରାୟବାହାଦୁର’ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହେଲେ; ମାତ୍ର ଏହାର ବହୁପୂର୍ବରୁ ସେ ଉତ୍କଳର ଘରେ ଘରେ ପରିଚିତ ହୋଇ ବହୁ ଉଚ୍ଚ ଉପାଧ୍ ‘ଭକ୍ତକବି’ ଆଖ୍ୟା ପାଇସାରିଥିଲେ ।

ମଧୁସୂଦନ ଏକାଧାରରେ ଥିଲେ ଜଣେ ମହାନ୍ ଗୀତିକବି, ଉଚ୍ଚକୋଟିର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ, ସଫଳ ଅନୁବାଦକ ଓ ଦକ୍ଷ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟିକ । ବିଶେଷ କରି ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟକୁ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ । ଈଶ୍ବର ଭକ୍ତ, ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ଜୀବନବାଦୀ ଭାବଧାରା ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକୁ ଚିରନ୍ତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି । ଏହି ମହାନ୍‌ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ, ସାରସ୍ଵତ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘କବିତାବଳୀ, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା (୧ମ ଭାଗ ଓ ୨ୟ ଭାଗ), ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ଆଦି ବହୁବିଧ ସୃଷ୍ଟି କବିଙ୍କ ଅମଳିନ ପ୍ରତିଭାର ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରେ ।

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :
ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି ସମ୍ମିଶ୍ରିତ । ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ଧର୍ମ ଓ ଈଶ୍ୱରଭକ୍ତିରେ ପ୍ରଗାଢ଼ ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା । କୈଶୋର ଅବସ୍ଥାରୁ ତାଙ୍କଠାରେ ପ୍ରବଳ ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧିତ୍ସା ଓ ସତ୍ୟାନୁରାଗ ଆଦି ବିଶେଷ ଗୁଣ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା । କଟକ ସ୍କୁଲରେ ଛାତ୍ରଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନରତ ଥିବା ସମୟରୁ ସେ ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ‘ଯେ ବୈ ଭୂମା ତତ୍ ସୁଖମ୍ ନାଜେ ସତ୍ୟମନ୍ଥି” – ଏହି ମହାମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇ ସେ ନିରାକାର, ସତ୍ୟରୂପୀ ମହତୋ ମହୀମାନ୍ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।

ତାଙ୍କୁ ସମଗ୍ର ପ୍ରକୃତି ବ୍ରହ୍ମମୟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଲା । ପ୍ରକୃତିର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ସେ ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତା ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଅନୁଭବ କଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିଗୁଡ଼ିକ ହୋଇଉଠିଲା ଆନନ୍ଦମୟ, ଅମୃତମୟ, ମଧୁମୟ ଓ ମଙ୍ଗଳମୟ । ମାନବ ପ୍ରାଣରେ ଶାଶ୍ବତ ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ଏକେଶ୍ବରବାଦରେ ବିଶ୍ବାସୀ ଏହି ଋଷିପ୍ରତିମ କବିକଣ୍ଠରୁ ଝରିଆସିଛି –

କବିଙ୍କର ସମସ୍ତ କବିତାରେ ବିଭୁପ୍ରେମ ବିଭୁଦୟାର ଆଭାସ ମିଳିଥାଏ । ତାଙ୍କର ‘ସ୍ତର୍ବ, ‘ସନ୍ଧ୍ୟା’, ‘ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରତି’, ‘ଶୋଭା’, ‘ଧ୍ବନି’ଓ ‘ଋଷିପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ ଆଦି କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ଫୁଟିଉଠିଛି ତାହା ତାଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ଯଥେଷ୍ଟ । ‘ପଦ୍ମ କବିତାର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମୀୟ ରସ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ର ଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରେ । କବିତାର ଭାଷା, ଭାବ, ରସ ଓ ଛନ୍ଦ ସାହିତ୍ୟରେ ଅଭିନବ ପୀୟୂଷ ବର୍ଷା କରେ ।

କବିତାର ସାରମର୍ମ :
କବି ହୃଦୟ ପଦ୍ମର ରୂପ ଦର୍ଶନ କରି ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ପଦ୍ମର ରୂପଲାବଣ୍ୟ କବିପ୍ରାଣରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଏହାର ବିମଳ ଶୋଭା ସୌରଭକୁ କବି ପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ସେ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ଏହାର ଶୋଭା ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିପ୍ରାଣ ପୁଲକିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଆଦ୍ୟାନୁପ୍ରାସରେ ରଚିତ ପଂକ୍ତିମାନ ରସମୟ ହୋଇଉଠିଛି କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ସ୍ପର୍ଶରେ –

ସୌର ରଶ୍ମିସ୍ନାତ କମଳ କବିଙ୍କ ପାଇଁ ସର୍ବଶୋଭାର ପ୍ରତୀକ । ଏକ ଶାନ୍ତ-ନୀରବ-ଗମ୍ଭୀର ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସୁନୀଳ ସରସୀ ଜଳରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ସରସିଜର ଦର୍ଶନ କବିପ୍ରାଣରେ ଭାବର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ଫୁରଣ ଘଟାଇଛି । ଏହାକୁ ଅପରୂପ ଶୋଭାମୟ କରିବାକୁ ବିହି ସତେକି ଏହାର ତନୁରେ ଅମୃତ ହସ୍ତର ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ହୁଏ ବିକଶିତ । ଏ ସୃଷ୍ଟିରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ପୁଷ୍ପ ଏପରି ସୌରଭର ଅଧିକାରୀ ? ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ନିଜ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ ।

ଦିବାକର ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶଦେଇ ତାକୁ ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ କରନ୍ତି । ସେହି ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ଭକ୍ତି ସହକାରେ ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ପଦ୍ମ ଅପୂର୍ବ ରୂପଶ୍ରୀ ଲାଭକରେ । ତେଣୁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନ ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କବି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ମୁଦୁମଧୁର ସୁରଭି କବିପ୍ରାଣରେ ଭାବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ମକରନ୍ଦ-ଅମୃତଭରା ଏହାର ଅନ୍ତର ଦିବ୍ୟ ସୌରଭର ଭଣ୍ଡାର । ଏହି ମଧୁଗନ୍ଧରେ ଆମୋଦିତ ମଧୁପ ଦଳ ମଧୁପାନରେ ପ୍ରମତ୍ତ ।

ପଦ୍ମର ସେହି ପବିତ୍ର ସୁବାସ କବି ପ୍ରାଣରେ ଶୀତଳତା ଭରି ଦେଇଛି । ଶ୍ଵେତ, ଲୋହିତ ରଙ୍ଗର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ତନୁଶ୍ରୀ କବି ହୃଦୟରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତେଣୁ କବି ବାରମ୍ବାର ତା’ର ରୂପ ଦର୍ଶନରେ ବିଭୋର ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକର ସମ୍ବଳଭାବେ ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର ଉପମାସ୍ଥଳ ବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଭରା ଅମୃତ ରସରେ କବି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ସ୍ନେହ-କରୁଣା-ଭକ୍ତିର ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ ।

ତେଣୁ ତା’ର ଦର୍ଶନରେ କବି ହୃଦୟ ବିମଳ ଶାଶ୍ୱତ ଭାବନାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଉଠିଛି । ସଂସାରର ସମସ୍ତ ମାୟାବନ୍ଧନର ରଜ୍ଜୁ ଛିନ୍ନ କରି ଅତୀନ୍ଦ୍ରିୟ ରାଜ୍ୟରେ ପବିତ୍ର ପ୍ରେମରସ ଆସ୍ବାଦନ ପାଇଁ ମନ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛି । ସଂସାରର ସମସ୍ତ ପବିତ୍ର, ମଧୁମୟ ଓ ମନୋହର ବସ୍ତୁ ସହ ସମ୍ପର୍କୀକୃତ ହେବା ବିଧାତାର ଆଶୀର୍ବାଦ ବିନା ଅସମ୍ଭବ । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତପାଦାଦି ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ପଦ୍ମର ନାମ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇ ଯେପରି ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଦାୟକ ହୋଇଥାଏ, ସେହିପରି ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ହସ୍ତପାଦାଦି ସହ ଅରବିନ୍ଦ ନାମକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ଭକ୍ତ ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ ହୁଏ ।

ସେହି କାରଣରୁ ଭକ୍ତଜନର ସେ ପ୍ରିୟ ଓ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ । କବି ପଦ୍ମର ସୁଷମାରେ ଯେ କେବଳ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ତାହା ନୁହେଁ, ବରଂ ତା’ଠାରୁ ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରି, ସେସବୁକୁ ନିଜ ଜୀବନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମ ଖ ରହିବାକୁ ପଦ୍ମ କବିଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ଏହି ମହାନ୍ ବ୍ରତ କବି ପଦ୍ମଠାରୁ ଶିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଜୀବନ ଓ ମୃତ୍ୟୁରେ ଦିବାନିଶି ତାଙ୍କ ସହ ସଂଯୋଗ ରକ୍ଷା କରିବାର କାମନା କବିଙ୍କ ମନରେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଛି ।

ମାତ୍ର ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ କବି ଶୁଭ୍ର, ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ମନରେ ସାହସ ସଞ୍ଚୟ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ ଓ ମୋହାଦି ପୂର୍ବ ସଂସାରରେ କବି ନିଜର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରି ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଅନୁଶୀଳନ କରୁ କରୁ ଅତ୍ମନିରେ ମନ ତାଙ୍କର ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଠିକ୍ ପର ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ନୈରାଶ୍ୟର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ଯରେ ଏକ କ୍ଷୀଣ ଆଶାର ଆଲୋକ ତାଙ୍କ ମାନସପଟରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଛି । ଶୁଭ୍ର, ସତେଜ, ସୁଷମା-ସୌରଭ-ମଣ୍ଡିତ ପଦ୍ମର ଜନ୍ମ ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ପଙ୍କରୁ । ନିକୃଷ୍ଟ ଆବର୍ଜନା ମଧ୍ୟରୁ ଜନ୍ମଲାଭ କରି ମଧ୍ୟ ସେ ସର୍ବଶୋଭାର ଉତ୍ସ, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ଓ ପବିତ୍ର । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅନାବିଳ ସ୍ବର୍ଗୀୟ ପ୍ରେମଲାଭ କରିବାର ଗୌରବରେ ଗରୀୟାନ ।

ଯଦି ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ଘୃଣ୍ୟ, ହୀନ ଆବର୍ଜନାରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ପଦ୍ମ ଏତେ ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି, ତେବେ ପାପପଙ୍କପୂର୍ଣ୍ଣ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିରହି ସେ କାହିଁକି ବିଭୁକୃପାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? ସେ କାହିଁକି ସୁଷମ। ସୁରଭିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ନ ହେବେ ? ପରମାନନ୍ଦ ଲାଭରୁ ସେ କାହିଁକି ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? ପଦ୍ମର ଜନ୍ମରହସ୍ୟ କବିଙ୍କୁ ଆଶାବାଦୀ କରିଛି । ତାଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର-ପରଂବ୍ରହ୍ମ-ପରାପରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କରି ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵାଦ ଲାଭ କରିପାରିବେ ଓ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵରୂପ ଧାରଣ କରିପାରିବେ, ଏହି ଦୃଢ଼ତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି କବିଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ । ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ନିଜ ମନୋପଦ୍ମକୁ ଜଡ଼ାଇ ରଖ୍, ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବେ, ଏହି ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ନେଇ କବି ପଦ୍ମକୁ ନିଜର ଗୁରୁ କରି, ତା’ଠାରୁ ସେହି ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା ବଳରେ ପଦ୍ମଠାରେ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି କବି ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମର ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ସଂକଳ୍ପ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ସର୍ବବିଧ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ପୂତ ସୌରଭ ଯେପରି ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ତପନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ସେହିପରି କବିଙ୍କର ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା- ଲାଭର ଅଭୀପ୍‌ସା, ସେହି ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆୟୋଜିତ ହେବାକୁ କବି କାମନା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ କବି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି –

ପଦ୍ମ ପରି ପ୍ରକୃତିର ଏକ ଉପାଦାନର ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁ କରୁ ଭାବାବେଗରେ କବି ଆତ୍ମା ପରମାତ୍ମାଙ୍କର ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ମହନୀୟତାରେ ଆତ୍ମବିଭୋର ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି ଓ ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିସମୂହ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ ଓ ମଧୁମୟ । ଅନ୍ୟତ୍ର କବି କଣ୍ଠରେ –

ଭାଷାର ପରିପାଟୀ, ଭାବର ଗାମ୍ଭୀର୍ଯ୍ୟ, ସର୍ବୋପରି ଦିବ୍ୟରସରେ ପରିପ୍ଟ ତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ସଫଳ କୃତି।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :

• କୋଟି – କୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା (ଏଠାରେ ଅଗଣିତ ଅର୍ଥରେ) ।
• ନିଧ୍ – ସମ୍ପତ୍ତି ।
• ବିହି – ବିଧାତା /ସ୍ରଷ୍ଟା ।
• ସୁନୀଳ – ଗାଢ଼ ନୀଳ ।
• ଜଳ – ପାଣି
• ନଳିନୀ ଦଳ – ପଦ୍ମ ପତ୍ର ।
• ଉତ୍ୱଳ – ଚକ୍ ଚକ୍ ।
• ହସହସ ବଦନେ – ହର୍ଷ ମୁଖରେ ।
• ଜେ୍ୟତିଧାରା – କିରଣଧାରା ।
• ପୁଷ୍ନର – ପଦ୍ନ
• ଶୁଭ୍ର – ପବିତ୍ର, ଧଳା ।
• ଉପ୍ଳ – ପଦ୍ମ ।
• ଫୁଲର ରସ – ମହୁ ।
• ବାସ – ସୁବାସ ।
• ମଧୁପାନେ – ମହୁ ପିଇବା ।
• ନତ୍ତ – ଉନ୍ମତ୍ତ, ଉଲ୍ଲସିତ
• ପରାଣ – ପ୍ରାଣ ।
• ଶ୍ୱେତ – ଧଳା ।
• ତନୁ – ଶରୀର
• ଶୋଭାର – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର
• ସମ୍ୱଳ – ଆଶ୍ରୟ/ ପୁଞ୍ଜି ।
• ପବିତ୍ର – ପୁଣ୍ୟର ଧାରା ।
• ତାମରସ – ପଦ୍ମ ।
• ବିମଳ – ନିର୍ମଳ ।
• ମଧୁମୟ – ମାଧୁର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ।
• ମୁଖ – ମୁହଁ ।
• କର – ହାତ ।
• ଲାବଣ୍ୟ – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।
• ତନୁ – ଶରୀର ।
• ସରସୀ – ପୁଷ୍କରିଣୀ ।
• ଶ୍ୟ।ମଳ – ସବୁଜ ।
• ଭାସ୍କର ରଶ୍ମି – ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ।
• କମଳ – ପଦ୍ମ ।
• ଦିବାକର – ସୂର୍ଯ୍ୟ ।
• ଅବିରଳ – ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବେ/ସଦାସର୍ବଦା ।
• ପୀୟୂଷ – ଅମୃତ ।
• ଦିବ୍ୟଶିରୀ – ସ୍ବର୍ଗୀୟ ସମ୍ପଦ ବା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।
• ମକରନ୍ଦ – ପୁଷ୍ପମଧୁ /ଫୁଲର ମହୁ ।
• ସୁରଇ – ନିର୍ଗତ ହେବା, କ୍ଷରଣ ହେବା ।
• ମନୋହର – ସୁନ୍ଦର ।
• ମଧୁପ – ଭ୍ରମର ।
• ସୌରଭ – ବାସ୍ନା /ସୁବାସ ।
• ଶୀତଳ – ଥଣ୍ଡା, ତୃପ୍ତ ।
• ଲୋହିତ – ଲାଲ ।
• ବାରେ – ଥରେ ।
• ଉପମାସ୍ଥଳ – ତୁଳନାର ଆଧାର ବସ୍ତୁ ।
• କରୁଣା – ଦୟା ।
• ଅନ୍ତର – ହୃଦୟ ।
• ଦର୍ଶନେ – ଦେଖ‌ିଲେ ।
• ମଗନ – ନିମଜ୍ଜିତ ।
• ବିଶ୍ୱରେ – ସଂସାରରେ, ପୃଥିବୀରେ ।
• ନୟନ – ଆଖ୍ ।
• ଚରଣ – ପାଦ ।
• ସୁଖ କାରଣ – ସୁଖର ହେତୁ
• ବିଧାତା ବରେ – ଭଗବାନଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦରେ ।
• ବିଭୁ – ଈଶ୍ଵର, ପରମେଶ୍ଵର ।
• ସୁମନୋହର – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ।
• ଲାଗ୍ନ – ଲାଗିବା / ଯୋଡ଼ିହେବା / ଯୁକ୍ତ ।
• ଦିବସ ନିଶି – ଦିନରାତି ।
• ମନ-ପଦ୍ମ – ମନରୂପକ ପଦ୍ମ ।
• ମଳିନ – ତେଜହୀନ, ନିସ୍ତେଜ ।
• ପଙ୍କଜ – ପଦ୍ମ ।
• ପ୍ରାଣସାଇଁ – ପ୍ରାଣର ପ୍ରଭୁ ବା ସ୍ଵାମୀ ।
• ପବିତ୍ର ବ୍ରତ – ପବିତ୍ର ନିଷ୍ଠା ବା ସଙ୍କଳ୍ପ ।
• ପୂରୁ – ପୂରଣ ହେଉ ।
• ଶିବି – ମଙ୍ଗଳମୟ, କଲ୍ୟାଣକର ।
• ଅରବି୍ଦ- ପଦ୍ମ ।
• ପଦାରବିନ୍ଦ (ପଦ + ଅରବିନ୍ଦ) – ପାଦପଦ୍ମ ।
• ଶୋଭାର ସଦ୍ନ – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ଆଧାର ବା ମିଳନସ୍ଥଳ ।
• ନିଗୂଢ଼ – ଗଭୀର/ରହସ୍ୟାଚ୍ଛନ୍ନ ।
• ଯୋଗ – ସମ୍ପର୍କ/ ଯୁକ୍ତ ହେବା ।
• କଳୁଷ – ପାପ ।
• ନଳିନ (ସମ୍ବାଧରେ ) – ପଦ୍ମ ।
• ଭରସା – ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳ, ସାହାରା ।
• ସୁଦଶା – ସୌଭାଗ୍ୟ ।
• ରାଜୀବ – ପଦ୍ମ ।
• ଆଶିଷେ – ଆଶୀର୍ବାଦରେ ।
• ମନୋରଥ – ମନୋକାମନା।
• ଭାସ୍କର – ସୂର୍ଯ୍ୟ ।
• ସଦ୍ମ – ମିଳନସ୍ଥଳ/ ଘର ।
• ସାଇଁ – ସ୍ଵାମୀ/ ପ୍ରଭୁ ।
• ରଶ୍ମି – କିରଣ ।
• ଶିରୀ – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Solutions Chapter 7 ମହାକର୍ଷଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Solutions Chapter 7 ମହାକର୍ଷଣ

1. ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ଅଧା କରିଦେଲେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣରେ କି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
ଉ –
ମନେକର ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଯଥାକ୍ରମେ m₁ ଏକକ ଓ m₂ ଏକକ ହେଉ ।
ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା = 2d ଏକକ
ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ = F₁
ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳର
ପରିମାଣ  (G ମହାକର୍ଷଣଜନିତ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ) = = \(\frac { 1 }{ 4 }\)
ବର୍ତ୍ତମାନ ବସ୍ତୁତ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦୂରତାକୁ ଅଧା କରିଦେଲେ ଦୂରତା ହେବ୍ = d ଏକକ
∴ F₂ = (F₂ = ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ )
∴ F₂ = = 4 x = 4F₁
∴ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ଅଧା କରିଦେଲେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ 4 ଗୁଣ ହେବ ।

2. ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ଏକ କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ କେତେ ? (ପୃଥୁବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ 6 x 10²⁴ କି.ଗ୍ରା. ଓ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ 6.4 x 10⁶ ମି.)
ଉ –
ଏଠାରେ ଏକ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₁) = 1 kg, ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (M) = 6 x 10²⁴ kg
ପୃଥିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ (R) = 6.4 x 10⁶m, ମହାକର୍ଷଣୀୟ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ (G) = 6.7 x 10^-11 n .
∴ ମହାକର୍ଷଣୀୟ ବଳର ପରିମାଣ

∴ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ 9.8 ନିଉଟନ୍ ।

3. ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଯେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରେ, ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ସେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରେ କି ? କାରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ମନେକର ଚନ୍ଦ୍ରର ବିସ୍ତୁତ୍ଵ = m₁ ଓ ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m₂ |
ସେମାନଙ୍କ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ = R, ମହାକର୍ଷଣଜନିତ ଧୁବାଙ୍କ = G
ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ,
F ବଳରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବ ଅର୍ଥାତ୍‌ F =
F ବଳରେ ମଧ୍ୟ ପୃଥବୀ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବ ଅର୍ଥାତ୍ F =
ତେଣୁ ଉଭୟ ବଳର ପରିମାଣ ସମାନ । ଅର୍ଥାତ୍ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଯେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରେ, ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ସେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରିବ ।

4. ଯଦି ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ, ତେବେ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଆଡ଼କୁ ଗତି କରେ ନାହିଁ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପୃଥ‌ିବୀ ମଧ୍ଯ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।
• ଚନ୍ଦ୍ର ତୁଳନାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବହୁତ ଅଧିକ । ତେଣୁ ପୃଥ‌ିବୀଠାରେ ଖୁବ୍ କମ୍ ପରିମାଣର ତ୍ଵରଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଯାହା ଜାଣିହୁଏ ନାହିଁ । ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଗତିକରେ ନାହିଁ ।

5. ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳ ନିମ୍ନଲିଖୁତ ପରିସ୍ଥିତିରେ କିପରି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବ ?
(i) ଯଦି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ ।
(ii) ଯଦି ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତା ତ୍ରିଗୁଣିତ ହୁଏ ।
(iii) ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ ।
(iv) ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତା ମଧ୍ଯ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ।
ଉ –
ମନେକର ପ୍ରଥମ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m₁ kg ଓ ଦ୍ଵିତୀୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m₂kg
ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ = R ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ F = G \(\frac{m_1 m_2}{R^2}\)
(i) ଯଦି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ, ଅର୍ଥାତ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₁) = 2m₁

ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ।

(ii) ଯଦି ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ତ୍ରିଗୁଣିତ ହୁଏ, ତେବେ ଦୂରତା (R) = 3R

ଅର୍ଥାତ୍ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ତ୍ରିଗୁଣିତ ହେଲେ, ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ପୂର୍ବ ବଳର ଏକ – ନଚମାଂଶ ହେବ

(iii) ଯଦି ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ, ତେବେ m₁ = 2m₁ ଓ m₂ = 2m₂

ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ପୂର୍ବ ବଳର 4 ଗୁଣ ହେବ ।

(iv) ଯଦି ଉଭୟ ବସ୍ତର ବସ୍ତତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ଏବଂ ଦୂରତା ମଧ୍ଯ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ,
ତେବେ m₁ = 2m₁, m₂, = 2m₂, ଏବଂ R = 2R

ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ବସ୍ତର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଓ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଦୂରତା ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ପୂର୍ବ ବଳ ସହିତ ସମାନ ହେବ ।

6. ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ନିୟମର ଗୁରୁତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ –
ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ନିୟମର ଗୁରୁତ୍ଵ :

• ଏହି ବଳ ଯୋଗୁଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଛୁ ।
• ଏହି ବଳ ଯୋଗୁଁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପଟେ ଗ୍ରହମାନେ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ଚାରିପଟେ ଚନ୍ଦ୍ର ଅହରହ ଘୂରୁଛି ।
• ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଜୁଆର ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।

7. ମୁକ୍ତ ପତନରେ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ କେତେ ?
ଉ –

• ବାୟୁ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁଟିଏ ଗତିକଲାବେଳେ କିମ୍ବା ଖସିଲାବେଳେ ବାୟୁର ପ୍ରତିରୋଧ ବଳ ନଗଣ୍ୟ ହୁଏ । ତେଣୁ ବସ୍ତୁଟିଏ ତଳକୁ ଖସିଲାବେଳେ ତାହା କେବଳ ପୃଥ‌ିବୀର ମହାକର୍ଷଣ ବଳ ଯୋଗୁ ଖସେ । ବସ୍ତୁର ଏ ପ୍ରକାର ଗତିକୁ ମୁକ୍ତ ପତନ କୁହାଯାଏ ।
• ମୁକ୍ତ ପତନ ବେଳେ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ ପୃଥ‌ିବୀର ଆକର୍ଷଣ ବା ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଯୋଗୁ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ ଓ g ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ମୁକ୍ତ ପତନରେ ବସ୍ତୁର ତ୍ୱରଣ (g) ର ମୂଲ୍ୟ = 9-8 m/s² ।

8. ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ ଓଜନ କୁହାଯାଏ ।

9. ରାମ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁଠାରେ 5 ଗ୍ରାମ୍ ଓଜନର ସୁନା କିଣିଲା । ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ ସେ ସେହି ସୁନା ତା’ସାଙ୍ଗକୁ ଦେଲା । ସାଙ୍ଗଜଣକ ସୁନାର ଓଜନ ସହ ସମ୍ମତ ହେବ କି ? ଯଦି ନୁହେଁ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ଠାରେ 5 ଗ୍ରାମ୍ ସୁନାର ଓଜନ (W) = mg = 5 ଗ୍ରାମ୍ x 983 . 2 cm/sec² = 4916 ଡାଇନ୍
ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ 5 ଗ୍ରାମ୍ ସୁନାର ଓଜନ (W) = mg = 5 ଗ୍ରାମ୍ × 978 cm/s² = 4890 ଡାଇନ୍
∴ ମେରୁ ଅପେକ୍ଷା ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ ସୁନାର ଓଜନ କମ୍ ହେବ । ତେଣୁ ବନ୍ଧୁ ଜଣକ ସୁନାର ଓଜନ ସହ ସମ୍ମତ ହେବ ନାହିଁ |

10. କାଗଜ ଗୁଳା ଅପେକ୍ଷା ଖଣ୍ଡିଏ ଫର୍ଦ୍ଦ କାଗଜ ଡ଼େରିରେ ତଳକୁ ପଡ଼େ କାହିଁକି ?
ଉ –

• କାଗଜଗୁଳାର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳଠାରୁ ଫହେଁ କାଗଜର ପୃଷ୍ଠ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଧିକ ଅଟେ ।
• ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵଚାପ ଫର୍ଦ୍ଦେ କାଗଜରେ ବେଶୀ ହେବ । ତେଣୁ ଫର୍କେ କାଗଜ କାଗଜ ଗୁଳା ଅପେକ୍ଷା ଡେରିରେ ତଳକୁ ପଡ଼ିବ ।

11. 100 କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ କେତେ ହେବ କଳନା କର ।
ଉ –
ପୃଥ‌ିବୀ ପାଇଁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣଜନିତ ତ୍ଵରଣ (g) = 9.8 m/s², ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 100 କି.ଗ୍ରା.
ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ (W_e) = mg2 = 100 କି.ଗ୍ରା. × 9.8 m/s² = 980 ନିଉଟନ୍
ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ = \(\frac{\mathrm{W}_{\mathrm{e}}}{6}\) = \(\frac { 980 }{ 6 }\) ନିଉଟନ୍‌ = 163.33 ନିଉଟନ୍

12. ତୁମର ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେତେ ? ଚନ୍ଦ୍ରରେ ତୁମ ଓଜନ କେତେ ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । (g_e = 10m / s²)
ଉ –
ମନେକର ତୁମର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 54.6 kg, g_e = 10 m/s²
∴ ତୁମର ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ = m x g_e = 54.6 kg x 10 m/s² = 546ନିଉଟନ୍
∴ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ = \(\frac { w }{ 6 }\) = \(\frac { 546 }{ 6 }\) ନିଉଟନ୍‌ = 91 ନିଉଟନ୍

13. 19.6 ମିଟର ଉଚ୍ଚ ଏକ କୋଠାର ଛାତ ଉପରୁ ଗୋଡ଼ିଟିଏ ପକାଗଲା । ଏହା ଭୂମିରେ ଠିକ୍ ପଡ଼ିଲା ବେଳେ ଏହାର ପରିବେଗ କେତେ ହେବ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 0, g = 9.8 m/s², ହରତା (s) = 19.6 m
ଗତିର ତୃତୀୟ ସମୀକରଣ ଅନୁ ସାରେ v² = u² + 2 gs
∴ v² = 0² + 2 x 9.8 m/s² × 19.6 m = (19.6 m/s)²
⇒ v = 19.6 m/s
∴ ଭୂମିରେ ଠିକ୍ ପଡ଼ିଲାବେଳେ ଗୋଡ଼ିଟିର ପରିବେଗ 19.6 m/s ହେବ ।

14. 40 ମି. | ସେ. ପରିବେଗରେ ଏକ ବଲ୍‌କୁ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗାହେଲା, (g 10 ମି / ସେ² )

• ଏହା ସର୍ବୋଚ୍ଚ କେତେ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିବ ?
• ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ବଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ଓ ବଲ୍‌ର ବିସ୍ଥାପନ ତୁଳନା କର ।
• ବଲ୍ଟି ଭୂମି ଉପରେ ଫେରିଆସି ପଡ଼ିଲା ପରେ ବଲ୍‌ର ବିସ୍ଥାପନ ଓ ବଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା କେତେ ହେବ, ତାହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ଉ –
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଖ (u) = 40 m/s, g = – 10 m/s²
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଡ଼ିଲେ ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ (v) = 0
ଗତିର ତୃତୀୟ ସମୀକରଣ ଅନୁ ସାରେ v² = u² + 2 gs

• ବଲ୍ଟି ସର୍ବୋଚ୍ଚ 80 m ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିବ ।
• ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ବଲ୍‌ର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = 80m ଓ ବିସ୍ଥାପନ = 80 m
• ବଲ୍ଟି ଭୂମିରେ ପଡ଼ିଲେ ବଲ୍‌ର ବିସ୍ଥାପନ = 80m + (-80 m) = 0
  ବଲ୍ଟିର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା 80 m + 80 m = 160 m

15. ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ କଳନା କର । ( ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 6 x 10²⁴ କି.ଗ୍ରା., ସୂର୍ଯ୍ୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 2 × 10³⁰ କି.ଗ୍ରା., ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ହାରାହାରି ଦୂରତା = 1.5 × 10¹¹ ମିଟର |)
ଉ –
ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₁) = 6 × 10²⁴ kg, ସୂର୍ଯ୍ୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₂) = 2 x 10³⁰ କି.ଗ୍ରା.
ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ହାରାହାରି ଦୂରତା (R) = 1.5 x 10¹¹ ମିଟର,
ମହାକର୍ଷଣୀୟ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ (G) = 6.7 × 10¹¹ n.m²/kg²

16. 100 ମିଟର ଉଚ୍ଚ ଏକ ଟାୱାର ଉପରୁ ପଥରଟିଏ ତଳକୁ ପକାଗଲା । ଏକା ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ପଥରକୁ 25 ମି./ସେ. ପରିବେଗରେ ଲମ୍ବଭାବେ ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗାଗଲା । ଦୁଇଟି ପଥର କେତେବେଳେ ଓ କେଉଁଠାରେ ପରସ୍ପରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ?
ଉ –
ଉପରୁ ଖସୁଥ‌ିବା ପଥର ପାଇଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 0, ତ୍ଵରଣ (a) = g ଓ ସମୟ = t
∴ s₁ = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\)at² = 0 x t + \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt²= \(\frac { 1 }{ 2 }\)gt²
ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗାଯାଇଥିବା ପଥର ପାଇଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 25 m/s, ତ୍ଵରଣ (a) = – g ଓ ସମୟ = t
∴ s₂ = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\)at² = 25 t – \(\frac { 1 }{ 2 }\)gt²

କିନ୍ତୁ s₁ + s₂ = 100
⇒\(\frac { 1 }{ 2 }\) gt₂ + 25t – \(\frac { 1 }{ 2 }\)gt₂
⇒ 25 t = 100
⇒ t = \(\frac { 100 }{ 25 }\) = 4
∴ 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଉଭୟେ ପରସ୍ପରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ।
s₂ = 25t – \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt₂ (25 × 4 – \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 10 x 16) m = (100 – 80) m = 20 m
∴ ଦୁଇଟି ପଥର 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଓ 20 ମି. ଉଚ୍ଚରେ ପରସ୍ପରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ।

17. ଲମ୍ବଭାବେ ଉପରକୁ ଫୋପଡ଼ା ବଲ୍ 6 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ତଳକୁ ଫେରିଆସିଲା । ତେବେ –

• କେତେ ପରିବେଗରେ ଏହାକୁ ଫୋପଡ଼ା ଯାଇଥିଲା ?
• ଏହା ସର୍ବୋଚ୍ଚ କେତେ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିଥ‌ିବ ?
• 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଏହା କେତେ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲା ?

ଉ –

(i) ମନେକର u ପରିବେଗରେ ବଲ୍ଟିକୁ ଫୋପଡ଼ା ଯାଇଥିଲା ।
ଏହା ଉପରକୁ ଉଠିଲେ v = 0 ଓ a = – g ତ୍ଵେବ | v = u + at
⇒ 0 = u – gt
⇒ u = gt
ବଲ୍ଟି ଉପରକୁ ଉଠିବାକୁ ଯେତିକି ସମୟ ନେବ, ଖସିବାକୁ ସେତିକି ସମୟ ନେବ ।
ତେଣୁ t = 3 ସେକେଣ୍ଡ ।
∴ u = 10 m/s₂ x 3s = 30 m/s
∴ 30 m/s ପରିବେଗରେ ବଲ୍‌ଟିକୁ ଫୋପଡ଼ା ଯାଇଥିଲା ।

(ii) s = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt² = 30 m/s x 3s + \(\frac { 1 }{ 2 }\) x (- 10 m/s²) × (3s)²
= 90 m – \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 10 m/s² x 9s² = 90 m – 45 m = 45 m

(iii) ତଳକୁ ଫେରିବା ପାଇଁ u = 0, g = 10 m/s², t = 1 sec.
∴ s = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt² = 0 x t + \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 10 m/s² × 1 s² = 5m
∴ 4 sec ପରେ ବସ୍ତୁଟି ଭୂମିଠାରୁ 45 m – 5m = 40 m ଉଚ୍ଚରେ ଥ‌ିବ ।

18. ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ବୁଡ଼ିଥିବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ଲବନ ବଳ କେଉଁ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ?
ଉ –
ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ବୁଡ଼ିଥୁବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ଲବନ ବଳ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।

19. ପାଣିରେ ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ତାହା ଆପେ ଆପେ ପୃଷ୍ଠକୁ ଉଠିଆସେ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ପାଣିରେ ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ପାଣି ବୋତଲ ଉପରେ ଏକ ଉବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ତେଣୁ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ।
• ପାଣି ଭିତରେ ଏକ ଊର୍ଦୁବଳର ପରିମାଣ ପୃଥୁବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ଅର୍ଥାତ୍ ବୋତଲଟିର ଓଜନଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ । ତେଣୁ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ ।

20. 50 ଗ୍ରାମ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁର ଆୟତନ 20 ଘନ ସେ.ମି. । ଏହାକୁ ଏକ ଜଳପୂର୍ଣ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇଲେ ଏହା ବୁଡ଼ିବ ନା ଭାସିବ ବୁଝାଅ । (ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଏକ ଗ୍ରାମ୍ | ସେ.ମି)³ ।
ଉ –
ବସ୍ତୁଟିର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 50 ଗ୍ରାମ୍ ଓ ଆୟତନ (v) = 20 ଘନ ସେ.ମି.
∴ ସାନ୍ଦ୍ରତା (d) = \(\frac { m }{ v }\) = \(\frac { 50 }{ 20 }\) ଗ୍ରାମ୍/ଘନ ସେ.ମି. = 2.5 ଗ୍ରାମ୍/ଘନ ସେ.ମି. ।
ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା = 1 ଗ୍ରାମ୍/ଘନ ସେ.ମି.
∴ ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ ହେତୁ ବସ୍ତୁଟିକୁ ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇଲେ ଏହା ପାଣିରେ ରୁଡ଼ିଯିବ |

ପ୍ରଶାବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର

1. ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ କ’ଣ ଲେଖ । ଏହାର ଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶଟି ଉଲ୍ଲେଖ କର । ସେଥୁରେ ବ୍ୟବହୃତ ସଂକେତମାନଙ୍କୁ ସୂଚିତ କର ।
ଉ –
(i) ବିଶ୍ଵର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ । ଏହି ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଗୁଣଫଳ ସହ ସମାନୁପାତୀ ଓ ସେମାନଙ୍କ ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାର ବର୍ଗ ସହ ପ୍ରତିଲୋମାନୁପାତୀ ଅଟେ । ଏହି ବଳ ବସ୍ତୁତ୍ଵୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ସରଳରେଖା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ।

(ii) ଏହାର ଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ ହେଲା F = G \(\frac{\mathrm{Mm}}{\mathrm{d}^2}\)
(i) F = ମହାକର୍ଷଣ ବଳ, M = ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ, m = ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ।
d = ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ଓ G = ମହାକର୍ଷଣୀୟ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ

2 ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ଓଜନ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

3. ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନର ଏକ ଷତାଂଶ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ W_m = m x g_m
m = ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ g_m = ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ
g_m = \(\frac { 1 }{ 6 }\) g_e ଯେଉଁଠାରେ g_e = ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ
∴W_m = m x g_m = m x \(\frac { 1 }{ 6 }\) g_e = \(\frac { 1 }{ 6 }\) x m x g_e = \(\frac { 1 }{ 6 }\) x ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ।

4.
(i) ମୋଟା ଫିତା ଥିବା ବ୍ୟାଗ୍ ଅପେକ୍ଷା ପତଳା ଫିତାଥିବା ବ୍ୟାଗକୁ କାନ୍ଧରେ ବୋହିବା କଷ୍ଟକର କାହିଁକି ?
(ii) ପ୍ଳବତା କ’ଣ ?
(iii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ଜଳପୃଷ୍ଠରେ ରଖିଲେ ତାହା ଜଳରେ କେତେବେଳେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ଓ କେତେବେଳେ ଭାସେ ?
ଉ –
(i)
(a) ମୋଟା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗର ଫିତାର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷତ୍ରଫଳ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଚାପ କମ୍ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
(b) ପତଳା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗ୍‌ର ଫିତାର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳ କମ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଚାପ ଅଧିକ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ତେଣୁ ମୋଟା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗ୍ ଅପେକ୍ଷା ପତଳା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗକୁ କାନ୍ଧରେ ବୋହିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ ।

(ii) କୌଣସି ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ତରଳରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ବସ୍ତୁଟି ହାଲୁକା ଲାଗେ । ଅର୍ଥାତ୍ ତାହା ଓଜନ ହରାଇଲା ଭଳି ଜଣାଯାଏ; କାରଣ ତରଳ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱସଂଘାତ ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ୍ଲବତା କୁହାଯାଏ ।

(iii) ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ତାହା ଜଳରେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ତାହା ଜଳରେ ଭାସେ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ (Activity) :

ତୁମପାଇଁ କାମ – 7.1 :
ଖଣ୍ଡିଏ ସୂତା ନିଅ । ସୂତାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡରେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଗୋଲକଟିଏ ବାନ୍ଧି ଅନ୍ୟ ମୁଣ୍ଡଟିକୁ ହାତରେ ଧରି ଗୋଲକଟିକୁ ବୁଲାଅ । ଗୋଲକର ଗତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକର । ଏହାପରେ ଗୋଲକଟି ଘୂରୁଥିବା ସମୟରେ ହାତରୁ ସୂତାଟିକୁ ଛାଡ଼ିଦିଅ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଗୋଲକଟିର ଗତିର ଦିଗକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକର । କ’ଣ ଦେଖ‌ିଲ ?
ଉ –
ଖଣ୍ଡିଏ ସୂତାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡରେ ଏକ ଛୋଟ ଲୌହଗୋଲକ ବାନ୍ଧି ଅନ୍ୟମୁଣ୍ଡଟିକୁ ହାତରେ ଧରି ଗୋଲକଟିକୁ ଘୂରାଇଲେ ତାହା ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୂରିବ । ଘୂରୁଥିବା ସମୟରେ ସୂତାଟିକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ସୂତାଟି ସେହି ସମୟର ଘୂରିବା ଦିଗରେ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରି ଛିଟିକିଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.2
ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଖଣ୍ଡିଏ ପର ଓ ଗୋଟିଏ ଗୋଡ଼ିକୁ ଏକା ସାଙ୍ଗରେ ତଳକୁ ପକାଅ ।

• କେଉଁଟି ପ୍ରଥମେ ତଳେ ପଡୁଛି, ତାହା ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
• ପୁନଶ୍ଚ ଗୋଟିଏ ବାୟୁ ଶୂନ୍ୟ କାଚଘର ଭିତରେ ସେହି ପର ଓ ଗୋଡ଼ିକୁ ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଆଉ ଥରେ ତଳକୁ ପକାଅ ଓ ଦେଖି ସେମାନେ କିପରି ଭାବରେ ତଳେ ପଡୁଛନ୍ତି ।

ଉ –

• ପ୍ରଥମେ ଗୋଡ଼ିଟି ତଳେ ପଡ଼ିବ ।
• ଏକ ବାୟୁଶୂନ୍ୟ କାଚଘର ଭିତରେ ସେହି ପର ଓ ଗୋଡ଼ିକୁ ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଆଉ ଥରେ ତଳକୁ ପକାଇଲେ ଉଭୟେ ସମାନ ସମୟରେ ତଳେ ପଡ଼ିବେ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ : ପ୍ରଥମ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୁକ୍ତ ପତନବେଳେ ବାୟୁର ଘର୍ଷଣଜନିତ ପ୍ରତିରୋଧ ବଳ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ, ତେଣୁ ହାଲୁକା ପରର ଗତି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ତେଣୁ ପକ୍ଷୀର ପର ବିଳମ୍ବରେ ପଡ଼େ । ଦ୍ଵିତୀୟ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବାୟୁ ନଥିବାରୁ
ବାୟୁସହ ଘର୍ଷଣଜନିତ ପ୍ରତିରୋଧ ବଳ ନଥାଏ । ତେଣୁ ଉଭୟ ସମାନ ସମୟରେ ତଳେ ପଡୁଛି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.3 :
ଗୋଟିଏ ଖାଲି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲର ଠିପି ବନ୍ଦକରି ଏକ ପାଣିଭର୍ତ୍ତି ବାଲ୍ଟିରେ ରଖ । ବୋତଲଟି ପାଣିରେ ଭାସିବ । ବୋତଲଟିକୁ ପାଣି ଭିତରକୁ ଠେଲିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକର । ତୁମେ ଏକ ଊର୍ଷ୍ଟବଳ ଅନୁଭବ କରିବ ଯାହା ବୋତଲଟିକୁ ପାଣିରେ ଠେଲି ତଳକୁ ପୂରାଇବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଧା ଦିଏ । ବୋତଲଟିକୁ ଜଳପୃଷ୍ଠରୁ ଯେତେ ଅଧିକ ଭିତରକୁ ଠେଲିବ, ବୋତଲ ଉପରେ ଜଳ ସେତେ ଅଧିକ ଊତ୍ସବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବ । ବୋତଲଟିକୁ ପାଣିରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ, ଏହା ଆପେ ଆପେ ଉପରକୁ ଉଠିଆସିବ ।
ଏଠାରେ କେତୋଟି ପ୍ରଶ୍ନ ମନକୁ ଆସେ, ଯେପରିକି

• ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବୋତଲ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରେ କି ?
• ଯଦି କରେ, ତେବେ ବୋତଲଟିକୁ ଜଳ ଭିତରେ ତଳକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ତାହା ସେହି ସ୍ଥାନରେ ରହିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ କାହିଁକି ?
• ବୋତଲଟିକୁ କିପରି ପାଣିରେ ବୁଡ଼ାଯାଇ ପାରିବ ?

ଉ –

• ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବୋତଲ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
• ଜଳ ବୋତଲ ଉପରେ ଏକ ଊର୍ଷ୍ଟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ ଯାହାଫଳରେ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଠେଲିହୁଏ । ଯେତେବେଳେ ଜଳ ଭିତରେ ଏହି ଊର୍ଦ୍ଧବଳର ପରିମାଣ ପୃଥିବାର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ଅର୍ଥାତ୍ ବୋତଲଟିର ଓଜନଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ ।
• ବୋତଲଟିକୁ ବୁଡ଼ାଇବାପାଇଁ ବୋତଲର ଓଜନ ବୋତଲ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଊର୍ଦ୍ଧବଳର ପରିମାଣଠାରୁ ଅଧିକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ବୋତଲ ଉପରେ ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ନିମ୍ନମୁଖୀ ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ବୋତଲଟିକୁ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖୁବା ସମ୍ଭବ ହେବ ।

ଜଳରେ ବସ୍ତୁଟିଏ ବୁଡ଼େ ବା ଭାସେ କାହିଁକି ?
ପରୀକ୍ଷା : ଗୋଟିଏ ବିକର୍‌ରେ ପାଣି ରଖୁ ତାହାର ପୃଷ୍ଠରେ ଏକ ଲୁହାକଣ୍ଟା ରଖାଯାଉ । କଣ୍ଟାଟି ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିଯିବ । ଏଠାରେ କଣ୍ଟା ଉପରେ ଦୁଇଟି ବଳ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ପ୍ରଥମଟି ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବା କଣ୍ଟାର ଓଜନ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟଟି ପ୍ଲବନ ବଳ । ଏହି ଦୁଇଟି ବିପରୀତମୁଖୀ ବଳ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମଟିର ଅର୍ଥାତ୍ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବା ଓଜନର ପରିମାଣ ପ୍ଲାବନ ବଳଠାରୁ ଅଧିକ ହେବାରୁ କଣ୍ଟାଟି ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିଗଲା ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.4 :

• ଗୋଟିଏ ଜଳପୂର୍ଣ ବିକର୍‌ରେ ସମାନ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଲୁହାକଣ୍ଟା ଓ ଗୋଟିଏ କର୍କକୁ ରଖ ।
• ଲୁହାକଣ୍ଟାଟି ବୁଡ଼ିଯିବ ମାତ୍ର କର୍କଟି ପାଣିରେ ଭାସିବ । ଏହା ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ସାନ୍ଦ୍ରତାର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁ ଘଟିଥାଏ ।
• ଲୁହାକଣ୍ଟାର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ବେଶୀ ହେତୁ ଲୁହାକଣ୍ଟାଟି ବୁଡ଼ିଗଲା । ମାତ୍ର କର୍କର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ କମ୍ ହେତୁ କର୍କଟି ପାଣିରେ ଭାସିଲା ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ : ଯେଉଁ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ କମ୍ ତାହା ଜଳରେ ଭାସେ ଓ ଯାହାର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ଅଧିକ ତାହା ଜଳରେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.5

• ଗୋଟିଏ କମ୍ପାନୀ ନିକିତିରେ ନିଦା ଓଜନିଆ ବସ୍ତୁଟିଏ ଝୁଲାଇ କୌଣସି ତରଳରେ ବସ୍ତୁଟିକୁ ଆଂଶିକଭାବେ ବୁଡ଼ାଇବା ମାତ୍ରେ ନିକିତିର ସୂଚକ ଉପରକୁ ଠେଲି ହୋଇଯିବ ।
• ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ପ୍ଳବନ ବଳର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ତା’ର ଓଜନ ହ୍ରାସ ପାଏ ଏବଂ ସୂଚକ ଉପରକୁ 860 1
• ବସ୍ତୁଟିକୁ ଆଉ ଅଧିକ ବୁଡ଼ାଇଲେ, ପ୍ଲବନ ବଳ ଆନୁପାତିକ ଭାବେ ବଢ଼ିବ ଏବଂ ସୂଚକଟି ଆହୁରି ଉପରକୁ ଉଠିବ । କାରଣ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ଆହୁରି ହ୍ରାସ ପାଇବ ।
• ବସ୍ତୁଟି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବୁଡ଼ିଗଲେ ପ୍ଲବନ ବଳ ସର୍ବାଧ୍ଵକ ହୁଏ ଓ ବସ୍ତୁଟି ଅତ୍ୟଧିକ ହାଲୁକା ଜଣାପଡ଼େ ଓ ସୂଚକ ସବୁଠାରୁ ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନରେ ରହେ ।
• ବସ୍ତୁ ଉପରେ ତରଳ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିବା ପ୍ଳବନ ବଳ ତରଳ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁର ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ‘ଅଂଶର ଆୟତନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ବୁଡ଼ିବା ଅଂଶର ଆୟତନ ବଢ଼ିଲେ ପ୍ଲବନ ବଳ ବଢ଼େ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁର ନିଜସ୍ଵ ପ୍ରକୃତ ଓଜନ ଅଛି । ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ତରଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିଲେ ତାହାର ଓଜନ କିଛି କମିଗଲା ପରି ଜଣାପଡ଼େ । ଏହି ଓଜନ ହ୍ରାସକୁ ଆଭାସୀ (apparent) ହ୍ରାସ କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ତରଳରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ତାହା ବୁଡ଼ିଥିବା ଅଂଶର ଆୟତନ ସହ ସମାନ ଆୟତନର ତରଳ ଅପସାରିତ କରିଥାଏ ।
• ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅପସାରିତ ତରଳର ଓଜନ ଏବଂ ବୁଡ଼ିଥିବା ବେଳେ ତାହାର ଓଜନର ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ (apparent loss) ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସଂପର୍କ ବିଷୟରେ ଆକିମିଡ଼ିସ୍‌ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଯେଉଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲେ ତାହା ତାଙ୍କ ନାମାନୁ ସାରେ ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ନାମରେ ପରିଚିତ ।

ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ରର ପ୍ରୟୋଗ :

• ବସ୍ତୁର ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
• ଅଧିକାଂଶ ଭାସମାନ ଅନୁପ୍ରଯୁକ୍ତି (appliance) ର ନିର୍ମାଣରେ ଏହି ସୂତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଜାହାଜ, ବୁଡ଼ାଜାହାଜ, ଡଙ୍ଗାର ନିର୍ମାଣ କୌଶଳ ଏହି ସୂତ୍ର ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଲାକ୍ଟୋମିଟର ଓ ହାଇଡ୍ରୋମିଟରର କାର୍ଯ୍ୟ ଏହି ତଥ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

Odisha State Board BSE Odisha 8th Class Science Solutions Chapter 12 ଘର୍ଷଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 8 Science Solutions Chapter 12 ଘର୍ଷଣ

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(a) ପରସ୍ପର ସହିତ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ମଧ୍ୟରେ ……………………. କୁ ଘର୍ଷଣ ବିରୋଧ କରିଥାଏ ।
(b) ଘର୍ଷଣ ……………………. ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ ।
(c) ଘର୍ଷଣ ପୃଷ୍ଠ ଦ୍ଵୟର ……………………… ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
(d) କ୍ୟାରମ୍, ବୋର୍ଡ଼ ଉପରେ ପାଉଡ଼ର ବିଞ୍ଚିବା ଦ୍ୱାରା ଘର୍ଷଣକୁ ………………………. କରାଯାଏ ।
(e) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଥିବା ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ପାଇଁ ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ବା ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ ନୈତିକ ……………………… ସଂସ୍ପର୍ଶଠାରୁ ହୁଏ ।

Answer:
(a) ଆପେକ୍ଷିକ ଗତି
(b) ମସୃଣତା
(c) ତାପ
(d) କମ୍
(e) କମ୍

Question 2.
ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରୋଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟିରେ ଘର୍ଷଣ ବଳଗୁଡ଼ିକ ହ୍ରାସ କ୍ରମରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ?
(a) ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣ, ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ, ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ।
(b) ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ, ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ, ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣ ।
(c) ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ, ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ, ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣ ।
(d) ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣ, ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ, ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ ।
ଉ-
(c) ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ, ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ, ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣ ।

Question 3.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଉପରେ ଏକ ଗଡୁଥ‌ିବା ଖେଳନାକାର୍‌ର ଗତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଘର୍ଷଣ ବଳଦ୍ୱାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ କେଉଁଟି ଉପରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଦ୍ୱାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ – ଓଦା ମାର୍ବଲ ଚଟାଣ, ଶୁଖୁ ମାର୍ବଲ୍ ଚଟାଣ, ଖବର କାଗଜ ଏବଂ ଶୁଖୁଲା ଗାମୁଛା ।
ଉ-
ଶୁଖୁଲା ଗାମୁଛା ଉପରେ ଏକ ଗଡୁଥିବା ଖେଳନା କାର୍‌ର ଗତି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଦ୍ବାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ଶୁଖୁଲା ମାର୍ବଲ ଚଟାଣ ଉପରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଦ୍ଵାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।

Question 4.
ତୁମେ ଲେଖାଲେଖି କରୁଥିବା ଡେସ୍କଟି ତୁମ ଆଡ଼କୁ ଟିକିଏ ଗଡ଼ାଣିଆ ହୋଇ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଉପରେ ଏକ ବହି ରଖୁ, ବହିଟି ଉପରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଘର୍ଷଣ ବଳ କେଉଁ ଆଡ଼କୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବ ଲେଖ ।
ଉ-

• ଆମେ ଲେଖାଲେଖ୍ କରୁଥିବା ଡେସ୍କଟି ଆମ ଆଡ଼କୁ ଟିକିଏ ଗଡ଼ାଣିଆ ହୋଇ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଉପରେ ଏକ ବହି ରଖେଲେ, ବହିଟି ଉପରେ ସ୍ଥିତିଜ ଘର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
• ବସ୍ତୁଟି ଅନ୍ୟ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଗତିଶୀଳ ହେଉଥ‌ିବା ବେଳେ ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ବା ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ ବସ୍ତୁଟି ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୁଏ ।

5. ଘର୍ଷଣ ବଳ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ତିନୋଟି କାରକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ-
ଘର୍ଷଣ ବଳ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ତିନୋଟି କାରକ ହେଲା –
(a) ଉଭୟ ପୃଷ୍ଠର ମସୃଣତା
(b) ଉଭୟ ପୃଷ୍ଠର ପ୍ରକୃତି ଓ ଧର୍ମ ଓ
(c) ବସ୍ତୁ ବା ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ।

Question 6.
ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ଯେଉଁଠି କୃତ୍ରିମ ଉପାୟରେ ଘର୍ଷଣ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଏ ।
ଉ-

• ଆମେ ପିନ୍ଧୁଥ‌ିବା ଜୋତା କିମ୍ବା ଚପଲର ସୋଲକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଆମେ ଜାଣିପାରିବା ଯେ, ସେଥୁରେ କଟା କଟା ଚିହ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ରାସ୍ତା ଓ ଜୋତା ମଧ୍ଯରେ ଘର୍ଷଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ଏପରି ଆକାର ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଚାଲିବାବେଳେ ପାଦ ଖସିଯାଏ ନାହିଁ ।
• ସାଇକେଲ୍, ସ୍କୁଟର, ମଟର ସାଇକେଲ୍, କାର୍, ବସ୍, ଟ୍ରାକ୍ଟର ଇତ୍ୟାଦିରେ ଟାୟାରଗୁଡ଼ିକର ପୃଷ୍ଠ କଟାକଟା ହୋଇଥାଏ । ତଦ୍ବାରା ସେହି ଯାନଗୁଡ଼ିକ ରାସ୍ତାରେ ଚାଲୁଥିବାବେଳେ ଚକ ଓ ରାସ୍ତା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଘର୍ଷଣ ବଢ଼ାଇ ହୁଏ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ସେମାନଙ୍କ ଗତି ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ ।

Question 7.
ଚାଲିବା ବେଳେ ଘର୍ଷଣ କିପରି ଆମକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ଘର୍ଷଣ ନଥୁଲେ ଚାଲିବା ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ । କାରଣ ଚାଲିବାବେଳେ ଆମେ ଗୋଟିଏ ପାଦ ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଅନ୍ୟ ପାଦଟି ଆଗକୁ ପକାଇଥାଉ ।
• ଭୂମି ଓ ପାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଘର୍ଷଣ ବଳ ଯୋଗୁଁ ଗୋଟିଏ ପାଦ ସ୍ଥିର ରହିଲେ ହିଁ ଅନ୍ୟ ପାଦଟି ଆଗକୁ ପକାଇ ହୁଏ । ସେଥ୍ପାଇଁ ପାଣି କିମ୍ବା ତେଲ ପଡ଼ିଥ‌ିବା ରାସ୍ତାରେ ଘର୍ଷଣ କମିଯିବାରୁ ଚାଲିଲାବେଳେ ଗୋଡ଼ ଖସିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।

 

Question 8.
ତୁମ ହାତ ପାପୁଲିଦ୍ଵୟ ଘଷିଲେ ଉଷୁମ ଲାଗେ କାହିଁକି,
ଉ-
ହାତ ପାପୁଲିଦ୍ବୟ ଘଷିଲେ ପାପୁଲିର ପୃଷ୍ଠଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଏକ ଘର୍ଷଣ ବଳ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ । ଘର୍ଷଣ ବଳ ଯୋଗୁଁ ତାପଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଫଳରେ ହାତ ତାତିଯାଏ ।

Question 9.
ସିମେଣ୍ଟ ଚଟାଣ ସମାନ ଆକୃତି ଓ ଆକାରର ଦୁଇଟି ବାକ୍ସ ରଖାଯାଇଛି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ସ ମୋଟା ମୋଟା ବହିରେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥ‌ିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟଟିରେ କେବଳ କିଛି ଲୁଗାପଟା ଭରି ହୋଇ ରହିଛି । କେଉଁ ବାକ୍ସଟି ଚଟାଣ ଉପରେ ଘୁଞ୍ଚାଇ ନେବା ପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଓ କାହିଁକି ?
ଉ-

• ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଏବଂ ଯେଉଁ ବାକ୍ସଟିରେ ମୋଟା ମୋଟା ବହି ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଛି ସେହି ବାକ୍ସଟିକୁ ଚଟାଣ ଉପରେ ଘୁଞ୍ଚାଇ ନେବା ପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
• ଅଧୂକ ଓଜନବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ମୋଟା ବହିଥିବା ବାକ୍ସକୁ ଅଧ୍ବକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question 10.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକର ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ମତ କାରଣ ଲେଖ ।
(a) ରାସ୍ତାରେ ପଡ଼ିଥ‌ିବା କଦଳୀ ଚୋପା ଉପରେ ଗୋଡ଼ ପଡ଼ିଗଲେ ଗୋଡ଼ ଖସିଯାଏ ।
ଉ-
ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ରାସ୍ତାରେ ପଡ଼ିଥିବା କଦଳୀ ଚୋପା ଉପରେ ଗୋଡ଼ ପଡ଼ିଗଲେ ଗୋଡ଼ ଖସିଯାଏ । କାରଣ ଘର୍ଷଣ, ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳର ବିପରୀତ ଦିଗରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୁଏ । ଏହାହିଁ ଘର୍ଷଣର ଧର୍ମ ।

(b) ପୃଥ‌ିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ମଧ୍ୟକୁ ପଶୁଥ‌ିବା କେତେକ ଉଲ୍‌କା ପିଣ୍ଡ ଜଳି ଯାଆନ୍ତି ।
ଉ-
ଉଲ୍‌କା ବା ଉଲ୍‌କା ପିଣ୍ଡ ଧୂମକେତୁର ଅଂଶ ବିଶେଷ । ସେଗୁଡ଼ିକ ବେଳେବେଳେ ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଗତି କଲାବେଳେ ବାୟୁ ସହିତ ସେମାନଙ୍କର ଘର୍ଷଣ ହେତୁ ତାପଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଫଳରେ ସେମାନେ ଜଳିଯାଆନ୍ତି ।

(c) କିଛି ଦିନ ସାଇକେଲ୍ ଚଳାଇବା ପରେ ଏଥିରେ ଲାଗିଥ‌ିବା ବଲ୍-ବିୟରିଂ ବଦଳାଇବାକୁ ପଡ଼େ ।
ଉ-

• ସାଇକେଲ କିଛି ଦିନ ବ୍ୟବହାର କଲାପରେ, ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ ଧୂଳି, ମଇଳା ଜମି କିମ୍ବା ଘୋରିହୋଇ ଘର୍ଷଣ ଅଧିକ ହୁଏ । ଅଧ୍ୱ ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ସେସବୁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
• ତେଣୁ ସାଇକେଲ୍ ଅଏଲିଙ୍ଗ୍ ବେଳେ ପ୍ରତି ଯନ୍ତ୍ରାଂଶକୁ ସଫା କରାଯାଏ ଓ ବିୟରିଂରେ ଗ୍ରୀଜ୍ ବୋଳି ଛୋଟ ବଲ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ତା’ ଉପରେ ସଜାଯାଏ ଓ ଚକର ଅକ୍ଷକୁ ତାହା ସହିତ ଯୋଡ଼ାଯାଏ । ଅକ୍ଷ ବା ଏକ୍ସିଲ୍‌ ସହିତ ଚକର ଘର୍ଷଣ କମାଇବାପାଇଁ ଏହିପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥାଏ ।
• ତଦ୍ବାରା ଚକଟି ଭଲ ଭାବେ ଗଡ଼େ । ସାଇକେଲ୍‌ର ପ୍ୟାଡ଼ଲ୍ ଭଲଭାବେ ବୁଲିବାପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସେଥୁରେ ବଲ୍ ଓ ବିୟରିଂ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥାଏ ।

(d) ଉଡ଼ାଜାହାଜ ଓ ହେଲିକପ୍ଟର ଇତ୍ୟାଦି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ କରାଯାଇଥାଏ ।
ଉ-

• ପକ୍ଷୀମାନେ ଲାଞ୍ଜ ହଲାଇ ଗତିର ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥା’ନ୍ତି । ମୁଣ୍ଡଟି ଛୋଟ ଓ ଗୋଜିଆ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ଡେଣା ଦୁଇଟି ମେଲା ରହି ଭୂ-ସମାନ୍ତର ଭାବେ ଥ‌ିବାରୁ ବାୟୁର ଘର୍ଷଣ ବା ପ୍ରବହ-ଘର୍ଷଣ କମ୍ ହୁଏ ।
• ବିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପକ୍ଷୀମାନେ ଏପରି ଆକୃତି ପାଇଛନ୍ତି ଯଦ୍ବାରା ସେମାନେ ସ୍ବଚ୍ଛନ୍ଦରେ ଗତି କରିପାରୁଛନ୍ତି ।
• ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପ୍ରକୃତିରୁ ଏହି ସୂଚନାଟି ପାଇ ସେହିପରି ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ ଉଡ଼ାଜାହାଜ, ହେଲିକପ୍ଟର ଇତ୍ୟାଦି ଯାନ ନିର୍ମାଣ କରିପାରିଛନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରବହ ମଧ୍ୟରେ ଗତିଶୀଳ ଯାନଟି ଉପରେ ପ୍ରବହ ଘର୍ଷଣ ବହୁ ପରିମାଣରେ କମିଯାଏ । ତେଣୁ ଯାନଟିର ଗତିପାଇଁ ଅଳ୍ପ ଶକ୍ତି ବିନିଯୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼େ ।

Question 11.
ପ୍ରବହ ଘର୍ଷଣ କ’ଣ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଉଭୟ ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରବହ (Fluid) କହନ୍ତି ।
(ii) ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ ବିଶିଷ୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବମାନଙ୍କ ଗତିବେଳେ ଏକପ୍ରକାର ଘର୍ଷଣ ବଳ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁଟି ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ସାଧାରଣ ଭାବେ ପ୍ରବହ ଘର୍ଷଣ (Fluid Friction) କୁହାଯାଏ ।
(iii) ପ୍ରବହ ମଧ୍ୟରେ ଗତି କରୁଥ‌ିବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ ଡ୍ରାମ୍ ମଧ୍ଯ କହନ୍ତି ।
(iv) ପ୍ରବହ ଘର୍ଷଣ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେତେକ କାରକ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଯଥା –
(a) ପ୍ରବହ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁର ବେଗ,
(b) ବସ୍ତୁର ଆକୃତି ଓ
(c) ପ୍ରବହର ପ୍ରକୃତି ବା ଧର୍ମ ।

Question 12.
ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ ଓ ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ବେଶି ଓ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ ଓ ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ –
ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ – ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ଥାଇ, ବସ୍ତୁଟି ଗତିଶୀଳ ହେଉନଥ‌ିବା ଅବସ୍ଥାରେ ପୃଷ୍ଠଟି ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ ବଳ କହନ୍ତି ।
ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ – ବସ୍ତୁଟି ଗତିଶୀଳ ଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଏହାର ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ବଳ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି ।

(ii) ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ ବଳ, ଖସାଣି ବା ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣଠାରୁ ଅଧିକ ଅଟେ । କାରଣ – ସ୍ଥିର ଅବସ୍ଥାରେ ତେଣୁ ଏହି ଛନ୍ଦାଛନ୍ଦି ଅବସ୍ଥା ଭାଙ୍ଗି ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠକୁ ଅନ୍ୟ ଉପରେ ଗତିଶୀଳ କରାଇବା ପାଇଁ ଅଧିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଗତିଶୀଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଦୁଇ ପୃଷ୍ଠସ୍ଥ ଏହି ଖାଲଢିପଗୁଡ଼ିକ ପୂର୍ବପରି ଛନ୍ଦାଛନ୍ଦି ଅବସ୍ଥାରେ ରହିବାପାଇଁ ସମୟ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଗତିଶୀଳ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।

Question 13.
ଗାଡ଼ି, ମଟର ଇତ୍ୟାଦିରେ ଚକ ଲାଗିବାଦ୍ୱାରା କି ସୁବିଧା ହୁଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ଗତି କରୁଥ‌ିବା ଯାନମାନଙ୍କରେ ଘର୍ଷଣ କମାଇଲେ ବେଗ ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗାଡ଼ି ଗୁଡ଼ିକରେ ଓ କାରଖାନାରେ ଥ‌ିବା କେତେକ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଚକ ଲାଗିଥାଏ ।
• ବାକ୍‌ସ ଓ ଆଟାଚି ଇତ୍ୟାଦିରେ ଛୋଟ, ଛୋଟ ଚକ ଲଗାଇଲେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ନ ଘୋଷାରି, ସହଜରେ ଗଡ଼ାଇ ନେଇ ହୁଏ । ଓଜନିଆ ମେସିନ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ସିଲିଣ୍ଡରାକୃତି କାଠଗଣ୍ଡି କିମ୍ବା ଲୁହା ପାଇପ୍ ଉପରେ ରଖ୍ ସହଜରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ନେଇହୁଏ ।
• ଏକ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଗଡ଼ିବାବେଳେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣ କହନ୍ତି । ବସ୍ତୁଟି ଗଡ଼ିବାଦ୍ଵାରା ଘର୍ଷଣ କମିଯାଏ । ସେଥ୍ପାଇଁ ଓଜନିଆ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ସହ ରୋଲର୍‌ ଲାଗିଥାଏ ।
• ଶଗଡ଼, ସାଇକେଲ୍, ମଟର ଗାଡ଼ି ଇତ୍ୟାଦିରେ ଚକ ଲାଗିଥିବାରୁ ସେସବୁ ଅଳ୍ପ ବଳ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଶୀଘ୍ର ଗତି କରିପାରନ୍ତି । କାରଣ ଏଗୁଡ଼ିକରେ ଚକଥିବା ଯୋଗୁଁ ଘର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ କମିଯାଏ ।

Question 14.
ଘର୍ଷଣ କମାଇବା ଲାଗି ବ୍ୟବହୃତ ଯେକୌଣସି ତିନୋଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
ଉ-

• କଳକାରଖାନାର ଯନ୍ତ୍ରାଂଶରେ ତେଲ, ଗ୍ରୀଜ୍ କିମ୍ବା ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ ପାଉଡ଼ର ଇତ୍ୟାଦି ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସକ ପଦାର୍ଥ ଲଗାଇଲେ ଘର୍ଷଣ କମିଯାଏ ।
• ଗତି କରୁଥିବା ଯାନମାନଙ୍କରେ ଘର୍ଷଣ କମାଇଲେ ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକରେ ଓ କାରଖାନାରେ ଥ‌ିବା କେତେକ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଚକ ଲାଗିଥାଏ ।
• ପୃଷ୍ଠତଳକୁ ଅଧିକ ପାଲିସ୍ କରିବାଦ୍ୱାରା ଏହା ଅଧିକରୁ ଅଧ୍ବକ ମସୃଣ ହେବାରୁ ଘର୍ଷଣ କମିଥାଏ ।

Question 15.
ଘର୍ଷଣ ବଳର ଚାରୋଟି ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ-

• ଘର୍ଷଣ, ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳର ବିପରୀତ ଦିଗରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୁଏ । ଏହାହିଁ ଘର୍ଷଣର ଧର୍ମ । ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ମଧ୍ଯରେ ଆପେକ୍ଷିକ ଗତି ରହିଥୁଲେ ଘର୍ଷଣ ଆପେ ଆପେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠ ଅନ୍ୟ ଏକ ପୃଷ୍ଠର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଥିବାବେଳେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଏହା ଗତିଶୀଳ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥିଲେ କିମ୍ବା ଗତିଶୀଳ ହେଉଥିଲେ, ଘର୍ଷଣ ବଳ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୁଏ ଏବଂ ଏହି ଘର୍ଷଣ ବଳ ଉଭୟ ପୃଷ୍ଠର ପ୍ରକୃତି ଓ ମସୃଣତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
• ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳଥାଇ ବସ୍ତୁଟି ହେଉନଥୁବା ଅବସ୍ଥାରେ ପୃଷ୍ଠଟି ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ ବଳ କହନ୍ତି । ସ୍ପର୍ଶ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ ଘର୍ଷଣ ବଳ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ ।
• ବସ୍ତୁଟି ଗତିଶୀଳ ଥ‌ିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଏହାର ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ବଳ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବଳ ପୃଷ୍ଠତଳର ଓଜନ ସହ ସମାନୁପାତୀ ହୋଇଥାଏ ।

Question 16.
ଘର୍ଷଣର ଦୁଇଟି ଉପକାରିତା ଓ ଦୁଇଟି ଅପକାରିତା ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ଉପକାରିତା :

• ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ଚାଲିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି ।
• ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ କାଗଜ ଉପରେ କଲମ ସାହାଯ୍ୟରେ ଲେଖାଯାଇ ପାରୁଛି ।

ଅପକାରିତା :

• ରାସ୍ତା ଓ ପାଦ କିମ୍ବା ରାସ୍ତା ଓ ସାଇକେଲ ଟାୟାର ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକ ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ଆବଡ଼ା ଖାବଡ଼ା ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିବାପାଇଁ କିମ୍ବା ସାଇକେଲ୍‌ ଚଳାଇବାପାଇଁ କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ ।
• ଅଧୂକ ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଲାଗିଥିବା ସ୍କୁ; ଗାଡ଼ି, ମଟର ଇତ୍ୟାଦିରେ ଲାଗିଥ‌ିବା ନଟ୍ ଓ ବୋଲ୍ଟ ଏବଂ ଚକର ଅକ୍ଷ ଓ ଚକରେ ଖଞ୍ଜା ଯାଇଥିବା ବଲ୍, ବିୟରିଂ ଇତ୍ୟାଦି ଶୀଘ୍ର ନଷ୍ଟ ହୁଏ ।

17. ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁ କାରଣରୁ ଘର୍ଷଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠତଳ ଉପରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠର ଖାଲଢିପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଛନ୍ଦାଛନ୍ଦି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯୋଗୁ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟବସ୍ତୁର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ବାରା ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅସଂଜନ ବଳ ଯୋଗୁ ମଧ୍ୟ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।

Question 18.
‘ଘର୍ଷଣ ଆମର ବନ୍ଧୁ ଏବଂ ଶତ୍ରୁ’’ ଏହି ଉକ୍ତିଟିର ଯଥାର୍ଥତା ଲେଖ ।
ଉ-
ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘର୍ଷଣ ବନ୍ଧୁ ପରି ଆମ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସହାୟତା କରେ ଏବଂ ଆଉ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଆମର ଶତ୍ରୁତୁଲ୍ୟ କିଛି କ୍ଷତି ସାଧନ କରିଥାଏ ।

• ଘର୍ଷଣ ନ ଥିଲେ ଚାଲିବା ସମ୍ଭବ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ । ଚାଲିବା ବେଳେ ଆମେ ଗୋଟିଏ ପାଦ ସ୍ଥିର ରହିଲେ ହିଁ ଅନ୍ୟ ବେଳେ ଖସିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
  କିମ୍ବା ଗାଡ଼ି ଚଳାଇବା
• ସିମେଣ୍ଟ, ମାର୍ବଲ୍ କିମ୍ବା ଟାଇଲ୍ ଚଟାଣ ଉପରେ ପାଣି କିମ୍ବା ତେଲ ପଡ଼ିଗଲେ ଘର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ କମିଯିବା ଯୋଗୁଁ ଗୋଡ଼ ଖସିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥିବାରୁ ସେ ସବୁ ସର୍ବଦା ଶୁଖୁଲା ରଖିବା ଉଚିତ ।
• ନଦୀ, ପୋଖରୀ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଜଳାଶୟମାନଙ୍କର ଗାଧୁଆ ତୁଠରେ ବାଲି ନ ଥାଇ ତାହା ପଙ୍କିଳ ଥିଲେ ଗୋଡ଼ ଖସିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ଏବଂ ବୁଡ଼ିଯିବା ପରି ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିପାରେ ।
• କାଗଜ ଓ କଲ୍‌ମ ମଧ୍ୟରେ କିଛି ଘର୍ଷଣ ନଥିଲେ କାଗଜ ଉପରେ ଲେଖ୍ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ ।
• କଳାପଟାଟି ପୂରାପୂରି ଚିକ୍କଣ ନ ହୋଇ ଟିକିଏ ଖଦଡ଼ିଆ ଥିଲେ ଚଦ୍ଵାରା ସେଥ‌ିରେ ଭଲ ଲେଖ୍ହୁଏ ।
• କାନ୍ଥ ଓ ଲୁହା କଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ କିଛି ଘର୍ଷଣ ରହିଥୁଲେ ହିଁ କଣ୍ଟାଟି କାନ୍ଥରେ ପୋତି ହୁଏ ।
• ଦିଆସିଲି କାଠିକୁ ଦିଆସିଲି ବାକ୍ସରେ ଘଷିବାବେଳେ ଉଭୟ ମଧ୍ଯରେ ଘର୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ସେହି କାର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ତାପ ଜାତକରି ଦିଆସିଲି କାଠିଟି ଜଳିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ଗାଡ଼ିର ଚକ ଓ ରାସ୍ତା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଏହାକୁ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ଧୀରେ କିମ୍ବା

ଅପକାର-

• ଘର୍ଷଣ ବଳ ଯୋଗୁଁ ଗାଡ଼ିଟି ଖସି ନଯାଇ ଠିକ୍ ଭାବରେ ଚାଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଅଧ‌ିକ ଗତିରେ ଚଳାଇ ହୁଏ । ଆବଡ଼ାଖାବଡ଼ା ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିବାପାଇଁ କିମ୍ବା ସାଇକେଲ ଚଳାଇବାପାଇଁ କଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ରାସ୍ତା ଓ ପାଦ କିମ୍ବା ରାସ୍ତା ଓ ସାଇକେଲ୍ ଟାୟାର ମଧ୍ଯରେ ଅଧିକ ଘର୍ଷଣ ଏହାର କାରଣ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସାଇକେଲ୍ ଟାୟାର ଚଞ୍ଚଳ ଘୋରି ହୋଇଯାଏ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରାଂଶ ମଧ୍ଯ ପରସ୍ପର ସହିତ ଅଧ‌ିକ ଘଷି ହୋଇ ଶୀଘ୍ର ନଷ୍ଟ ହୁଏ । ଯୋତା ଓ ଚପଲ ଇତ୍ୟାଦିର ସୋଲ୍ ମଧ୍ଯ ଏହିପରି ଘୋରି ହୋଇ ଶୀଘ୍ର ନଷ୍ଟ ହୁଏ ।
• ଅଧିକ ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଲାଗିଥିବା ସ୍କୁ; ଗାଡ଼ିମଟର ଇତ୍ୟାଦିରେ ଲାଗିଥିବା ନଟ୍ ଓ ବୋଲ୍ଟ ଏବଂ ଚକର ଅକ୍ଷ ଓ ଚକରେ ଖଞ୍ଜାଯାଇଥ‌ିବା ବଲ୍, ବିୟରିଂ ଇତ୍ୟାଦି ଶୀଘ୍ର ନଷ୍ଟ ହୁଏ ।
• ସାଇକେଲ୍, ଗାଡ଼ି-ମଟର ଓ ବିଭିନ୍ନ ଯନ୍ତ୍ରପାତିରେ ଧୂଳି ମଇଳା ଜମି ଅଧୂକ ଘର୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟିକରେ । ତେଣୁ ସେହି ଘର୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଓ ଗାଡ଼ି ମଟର ଇତ୍ୟାଦି ଚଳାଇବାପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତି ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ପଡ଼େ ଏବଂ ମଟର ଗାଡ଼ିରେ ଅଧ‌ିକ ଇନ୍ଧନ ଅଯଥା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୁଏ ।
• କ୍ୟାରମ୍ ବୋର୍ଡ଼ ପାଲିସ୍ ନ ଥାଇ ଖଦଡ଼ିଆ ଥିଲେ କ୍ୟାରମ୍ ଖେଳିବାବେଳେ ଅସୁବିଧା ହୁଏ !

ଆଉ କ ଣ କରିହେବ : ତୁମପାଇଁ ଅଧିକ କାମ ଓ ପ୍ରକଳ୍ପ :

Question 1.
ତୁମେ ପସନ୍ଦ କରୁଥିବା ଖେଳ କିମ୍ବା କ୍ରୀଡ଼ାରେ ଘର୍ଷଣ କି ପ୍ରକାର ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ ? ସେହିପରି ଏକ ଖେଳ କିମ୍ବା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ଯେଉଁ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘର୍ଷଣ ସହାୟତା କରିଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ
ଏହା ବିରୋଧ କରିଥାଏ, ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ଏବଂ ସେ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ କିଛି ଚିତ୍ର ସଂଗ୍ରହ କର । ତୁମ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରାଚୀର ପତ୍ରିକା (wall magazine) ରେ ସେହି ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଉପଯୁକ୍ତ ନାମକରଣ ସହ ଲଗାଅ ।
ଉ-
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଶିକ୍ଷକ/ଅଭିଭାବକଙ୍କ ସହାୟତା ନେଇ ନିଜେ ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।

Question 2.
କଳ୍ପନା କର ଯେ ହଠାତ୍ ପୃଥ‌ିବୀରୁ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଉଭାନ୍ ହୋଇ ଯାଇଛି । ଏହା ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନକୁ କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରିବ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଭିନ୍ନ ଦଶଟି ପରିସ୍ଥିତିର ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ-
(1) ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।
(2) କାଗଜ ଉପରେ ଲେଖିବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।
(3) କାନ୍ଥରେ କଣ୍ଟା ବାଡ଼େଇବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ
(4) ଚକ୍‌ଖଡ଼ି ଦ୍ବାରା କଳାପଟାରେ ଲେଖି ହେବ ନାହିଁ ।
(5) ସିମେଣ୍ଟ, ମାର୍ବଲ ଆଦି ଚଟାଣ ଉପରେ ଚାଲିବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।
(6) ଦିଆସିଲି କାଠି ମାରି ନିଆଁ ସୃଷ୍ଟି କରି ହେବ ନାହିଁ ।
(7) ରାସ୍ତାରେ ଗାଡ଼ିମଟର ଚାଲିବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।
(8) ଦଉଡ଼ିରେ ବା ସୂତାରେ ଗଣ୍ଠି ପକାଇବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।
(9) ସାଇକେଲ୍ ଚଳାଇବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ ।

Question 3.
ଗୋଟିଏ ଜୋତା ଦୋକାନକୁ ଯାଇ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା କ୍ରୀଡ଼ା ସହକାରୀ ଯୋତା ଗୁଡ଼ିକର ସୋଲ୍ ସବୁ ଭଲଭାବରେ ଦେଖ । ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ସମ୍ପର୍କୀୟ ତୁମର ମତାମତ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଭ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ ।

Question 4.
ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ସାରିଥ୍‌ ଦିଆସିଲି ବାକ୍ସଟିଏ ସଂଗ୍ରହ କର । ଏହାର ଭିତର ଡିବାଟି କାଢ଼ । ସେହି ଡିବାର ଓସାର ସହ ସମାନ କରି ଏକ ଡଟ୍‌ପେନ୍‌ର ରିଫିଲ୍ (Refil) ଟି କାଟ । ଦୁଇଟି ପିନ୍ କଣ୍ଟା ସାହାଯ୍ୟରେ ରିଫିଲ୍‌ ସେହି ଡବାର ଭିତର ପଟେ (ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ଭଳି) ଲଗାଅ ।
ଭ-
ଡବାଟିର ଦୁଇ ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ଦୁଇଟି କଣା କର ଯେପରି ସେହି କଣା ମଧ୍ୟ ଦେଇ ସୂତାଟିଏ ସହଜରେ ପଶି ପାରିବ । ପ୍ରାୟ ଏକ ମିଟର ଲମ୍ବର ସୂତାଟିଏ ସେହି ଦୁଇ କଣା ମଧ୍ୟଦେଇ ପଶାଅ (ଚିତ୍ର 12.16) । ସୂତାଟିର ଉଭୟ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଦୁଇଟି ମାଳି ବାନ୍ଧିଦିଅ ଯେପରିକି ସୂତାଟି ଆଉ ଖସିଯିବ ନାହିଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଡବାଟି ଦିଆସିଲି ଖୋଳ ମଧ୍ୟରେ ରଖ ଏବଂ ଏହାକୁ ଉକ୍ତ ସୂତା ଦ୍ଵାରା ତୁମ ଦୁଇ ହାତରୁ ଝୁଲାଅ । ସୂତାଟି ଜିଲା ଥିବା ବେଳେ ଦିଆସିଲିଟି ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ପ୍ରଭାବରେ ତଳକୁ ଖସି ପଡ଼ୁଛି କି ? ବର୍ତ୍ତମାନ ସୂତାଟି ଦୁଇ ହାତରେ ଟାଣି ଧର ଓ କ’ଣ ହେଉଛି ଦେଖ ।

ଏପରି କାହିଁକି ହେଉଛି, ବୁଝାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କର । ଏଥ‌ିରେ ଘର୍ଷଣ ବଳର କି ଭୂମିକା ଥାଇପାରେ, ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ ।

Question 5.
ଘର୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାକୁ ଇଚ୍ଛାଥଲେ, ତୁମ ବିଦ୍ୟାଳୟର କମ୍ପ୍ୟୁଟର୍‌ ସାହାଯ୍ୟରେ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍‌ରୁ ନିମ୍ନ ୱେବସାଇଟ୍ ଖୋଲି ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କର । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସେ ସୁବିଧା ନଥିଲେ, ନିକଟସ୍ଥ କୌଣସି କମ୍ପ୍ୟୁଟର କେନ୍ଦ୍ରରୁ ତାହା ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକର ।
http:// www.school-for-champions.com. science/ friction. htm
http:// hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/ hbase/firct. html
ଉ-
ପିଲାମାନେ ନିଜେ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ ।

ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନେ। ଭର

1. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ମଧ୍ୟରେ ………………………. ରହିଥିଲେ ଘର୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଘର୍ଷଣବଳ ସାଧାରଣ ବଳ ପ୍ରତି ……………………….. ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଘର୍ଷଣ …………………. ର ପ୍ରତିରୋଧ କରେ ।
(iv) ଘର୍ଷଣ ……………………. ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
(v) ଘର୍ଷଣ ଦ୍ୱାରା ବସ୍ତୁର ……………………….. ହୋଇଥାଏ ।
(vi) ବସ୍ତୁଟି ଠିକ୍ ଗତିଶୀଳ ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଅବସ୍ଥାର କ୍ରିୟାଶୀଳ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ …………………… କୁହାଯାଏ ।
(vii) ବସ୍ତୁଟି ଗତିଶୀଳ ଥିବା ଅବସ୍ଥାର ଏହାର ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଘର୍ଷଣ ବଳକୁ …………………… କୁହାଯାଏ ।
(viii) ଭୂମି ଓ ପାଦ ମଧ୍ୟରେ …………………. ବଳ ଯୋଗୁ ଚାଲିବା ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
(ix) ତେଲିଆ କାଗଜରେ ଘର୍ଷଣ ବଳ …………………….. ହେବାରୁ ଲେଖୁହୁଏ ନାହିଁ ।
(xi) ପ୍ରବହ ମଧ୍ୟରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ଯଥାର୍ଥ …………………… ଘର୍ଷଣ କମ୍ ହୁଏ ।
(xii) ଗତିଜ ବା ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ …………………….. ଘର୍ଷଣଠାରୁ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(xiii) ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣ …………………….. ଘର୍ଷଣଠାରୁ କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।
(xiv) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଥିବା ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠପାଇଁ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଉକ୍ତ ପୃଷ୍ଠ ଦ୍ଵୟର ପ୍ରକୃତି ଓ ………………………… ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
(xv) …………………… ବ୍ୟବହାର ଦ୍ଵାରା ଘର୍ଷଣ କମ୍ କରାଯାଇପାରେ ।
(xvi) ଏକ ପୃଷ୍ଠକୁ ……………………….. କରିବାଦ୍ଵାରା ଘର୍ଷଣ ବଳ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରେ
(xvii) ଘର୍ଷଣ ବଳ ବସ୍ତୁର ଗତିର ……………………. ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
(xviii) ଗତି କରୁଥିବା ଯାନମାନଙ୍କରେ ଘର୍ଷଣ କମାଇଲେ ବେଗ …………………………. ହୁଏ ।
(xix) ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ………………….. କମିଯାଏ ।
(xx) ବଲ୍ ବିଅରିଂ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁ ………………………. ଘର୍ଷଣ ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।

Answers:
(i) ଆପେକ୍ଷିକ
(ii) ସମାନୁପାତୀ
(iii) ଗତି
(iv) ତାପ
(v) କ୍ଷୟ
(vi) ଚରମ ଘର୍ଷଣ ବଳ
(vi) ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ବଳ
(viii) ଘର୍ଷଣ
(ix) କମ୍
(x) ବଲ୍ ବିୟରିଂ
(xi) କୃତି
(xii) ନୈତିକ
(xiii) ଗତିଜ ବା ଖସାଣି
(xiv) ମସୃଣତା
(xy) ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସକ ପଦାର୍ଥ
(xvi) ବନ୍ଧର ବା ଆବଡ଼ାଖାବଡ଼ା
(xvii) ବିପରୀତ
(xviii) ବୃଦ୍ଧି
(xix) ଦକ୍ଷତା
(xx) ସ୍ଥିର ଗତିଜ

2. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।
(i) ମୂଲ୍ୟଚ୍ । ନ ଯନ୍ତ୍ରର ଘର୍ଷଣ କମାଇବାପାଇଁ ………………..ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । (ଗ୍ରୀଜ୍, କିରୋସିନ୍, ପାରଦ, ଜଳ)
(ii) ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ………………….. କୁହାଯାଏ । (ମୌଳିକ, ପ୍ରବହ, ଯୌଗିକ, ଘର୍ଷଣ)
(iii) ପ୍ରବହ ମଧ୍ୟରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ବଳକୁ …………………… କୁହାଯାଏ । (ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ, ପ୍ରବହ, ଡ୍ରାଗ୍, ଘର୍ଷଣ)
(iv) ଗତିକରୁଥିବା ଯାନମାନଙ୍କରେ ଘର୍ଷଣ କମାଇଲେ …. ବଢ଼େ । (ଗତି, ବଳ, ବେଗ, ପରିବେଶ )
(v) ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ………………….. ଶକ୍ତି ଯନ୍ତ୍ରର କ୍ଷତି ଘଟାଏ । (ଆଲୋକ, ତାପ, ଯାନ୍ତ୍ରିକ, ଶବ୍ଦ)
(vi) ଗଡୁଥିବା ପେଣ୍ଡୁର ଗତିକୁ …………………………. ବଳ ପ୍ରତିରୋଧ କରେ । (ପ୍ରବହ, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ, ଘର୍ଷଣ, ଆପେକ୍ଷିକ)
(vii) ବଲବିୟରିଂଦ୍ଵାରା ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ………………………….. ଘର୍ଷଣକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ । ( ଗଡ଼ାଣି, ପ୍ରବହ, ଗତିଶୀଳ, ସ୍ଥିର)
(viii) ଗୋଟିଏ ପୃଷ୍ଠକୁ ଖଦଡ଼ିଆ କରିବାଦ୍ୱାରା ଘର୍ଷଣ ବଳ …………………….. ହୁଏ । (କମ୍, ବେଶି, ସମାନ, ଅସମାନ)
(ix) ଘର୍ଷଣ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳର ………………….. ଦିଗରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୁଏ । ( ସମାନ, ବିପରୀତ, ଉପର, ତଳ)
(x) ଘର୍ଷଣଦ୍ଵାରା ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ମଧ୍ୟରେ …………………….. ଗତି ହ୍ରାସପାଏ । (ଆପେକ୍ଷିକ, ଗତିଜ, ସ୍ଥିତିଜ, ରାସାୟନିକ)

Answers:
(i) ଗ୍ରୀଜ୍
(ii) ପ୍ରବହ
(iii) ଡ୍ରଗ୍
(iv) ବେଗ
(v) ତ।ମ
(vi) ଘର୍ଷଣ
(vii) ଗଡାଣି
(viii) କମ୍
(ix) ବିପରୀତ
(x) ଆପେକ୍ଷିକ

3. ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଖଦଡ଼ା ପୃଷ୍ଠରେ ଘର୍ଷଣ ବଳ : ଅଧିକ :: ତରଳପୃଷ୍ଠରେ ଘର୍ଷଣ ବଳ : ………………………. ।
(ii) ଜୋତା : କଟାକଟା ଦାଗ :: ଯାନ : ……………………… ।
(iii) କ୍ୟାରମବୋର୍ଡ଼ ଓ ଗୋଟି : ପାଉଡ଼ର :: ଯନ୍ତ୍ରପାତି : ……………………. ।
(iv) ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ ବଳ : କସଡ଼ା ଘର୍ଷଣ ବଳଠାରୁ ଅଧିକ :: ବ୍ରେକ୍ ଖସଡ଼ା ଘର୍ଷଣ ବଳ : ……………………. ।
(v) ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ବଳ : ଭୌତିକ ଘର୍ଷଣ :: ଉଡ଼ାଜାହାଜ : ……………………… ।

4. ନିମ୍ନ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲଥୁଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।
(i) ପ୍ରୟୋଗ ବଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଘର୍ଷଣ ବଳ ହ୍ରାସ ହୁଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଗତି କରୁଥିବା ସମୟରେ ପ୍ରୟୋଗ ବଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ମଧ୍ୟ ଘର୍ଷଣ
(iii) ଘର୍ଷଣ ବଳ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ ।
(iv) ଗଡ଼ାଣୀ ଘର୍ଷଣ ସ୍ଥିର ବା ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ଠାରୁ ବେଶି ।
(v) ଏକ ପୃଷ୍ଠକୁ ବନ୍ଧୁର ବା ଖଦଡ଼ିଆ କରିବାଦ୍ୱାରା ଘର୍ଷଣ ବଳ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answers
(i) ପୃଷ୍ଠତଳର ମସୃଣତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଘର୍ଷଣ ବଳ ହ୍ରାସ ହୁଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଗତି କରୁଥିବା ସମୟରେ ପ୍ରୟୋଗ ବଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଘର୍ଷଣ ବଳ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
(iii) ଘର୍ଷଣ ବଳ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
(iv) ଗଡ଼ାଣୀ ଘର୍ଷଣ ସ୍ଥିର ବା ଗତିଜ ଘର୍ଷଣ ଠାରୁ କମ୍ ଅଟେ ।
(v) ଏକ ପୃଷ୍ଠକୁ ବନ୍ଧୁର ବା ଖଦଡ଼ିଆ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଘର୍ଷଣ ବଳ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥାଏ ।

5. ‘କ’ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦକୁ ମିଳାଅ ।

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଦକ୍ଷିଣବଳ	(i) ପ୍ରବହ ଘର୍ଷଣ
(ii) ଅସଂଜମ ବଳ	(ii) ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠାର ଛନ୍ଦା ଛନ୍ଦି ପ୍ରକ୍ରିୟା
(iii) ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ	(iii) ଚପଲର ସୋଲ୍‌ରେ କଟାକଟା ଦାଗ
(iv) ଇଣ୍ଟର ଲକିଙ୍ଗ	(iv) ଅଠାଦ୍ବାରା ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ଯୋଡ଼ିବା
(v) ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ	(v) ସଂସ୍ପର୍ଶ ବଳ
(vi) ଘର୍ଷଣ ବୃଦ୍ଧି	(vi) ସ୍ଥିରବସ୍ତୁ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ବଳ
(vii) ଉଡ଼ାଜାହାଜ	(vii) ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣଠାରୁ ଅଧିକ
(viii) ଚକ ଓ ଅଖର ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସ	(viii) ବଲ୍‌ ବିୟରିଂ

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
(i) ଦକ୍ଷିଣବଳ	(v) ସଂସ୍ପର୍ଶ ବଳ
(ii) ଅସଂଜମ ବଳ	(iv) ଅଠାଦ୍ବାରା ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ଯୋଡ଼ିବା
(iii) ନୈତିକ ଘର୍ଷଣ	(vi) ସ୍ଥିରବସ୍ତୁ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ବଳ
(iv) ଇଣ୍ଟର ଲକିଙ୍ଗ	(ii) ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠାର ଛନ୍ଦା ଛନ୍ଦି ପ୍ରକ୍ରିୟା
(v) ଖସାଣି ଘର୍ଷଣ	(vii) ଗଡ଼ାଣି ଘର୍ଷଣଠାରୁ ଅଧିକ
(vi) ଘର୍ଷଣ ବୃଦ୍ଧି	(iii) ଚପଲର ସୋଲ୍‌ରେ କଟାକଟା ଦାଗ
(vii) ଉଡ଼ାଜାହାଜ	(i) ପ୍ରବହ ଘର୍ଷଣ
(viii) ଚକ ଓ ଅଖର ଘର୍ଷଣ ହ୍ରାସ	(viii) ବଲ୍‌ ବିୟରିଂ