Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

Question 1.
ବାୟୁରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଏକ ପଞ୍ଚମାଂଶ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ତିନି ସହସ୍ରାଶ ଅଛି । ଏହି ଅନୁପାତ ଅଦଳବଦଳ ହେଲେ ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ଏହାର କି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ, ଚାରୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।
ଉ –
ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ଅନୁପାତ ଅଦଳବଦଳ କରିଦେଲେ ଜୀବଜଗତ ଉପରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ପ୍ରଭାବମାନ ପଡ଼ିବ ।

• ଜୀବଜଗତ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରୁଥିବାରୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଅଭାବ ଘଟି ଜୀବଜଗତ ଧ୍ୱଂସ ହେବ ।
• ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ପରିମାଣ ବଢ଼ିଗଲେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ତାପମାତ୍ରା ବହୁତ ବଢ଼ିଯିବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ଜୀବଜଗତ ତିଷ୍ଠିରହିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼ିବ ।
• ଅମ୍ଳଜାନର ପରିମାଣ କମିଗଲେ ଦହନକ୍ରିୟା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
• ଉଭିଦଜଗତର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ ।

Question 2.
ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।

ଉ –
(କ) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
(ଖ) ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ
(ଗ) ସ୍ତୋମ୍
(ଘ) ସ୍ତୋମ୍

Question 3.
ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ମାଛ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କିପରି କରେ ?
(ଖ) ଅର୍କିଡ଼ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ?
(ଗ) ବେଙ୍ଗ ଶୀତଦିନରେ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ?
ଉ –
(କ)

• ମାଛ ପାଟିଦ୍ଵାରା ଜଳ ନିଏ ଓ ଗାଲି ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଳରେ ମିଶିରହିଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଅଲଗା କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
• ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଅନବରତ ଚାଲୁଥିବାରୁ ମାଛ ପାଣି ଭିତରେ ଥ‌ିବାବେଳେ ପାଟି ଖୋଲା କରି ଜଳ ନେଇ ଗାଲିସି ସାହାଯ୍ୟରେ ସେଥୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଅଲଗା କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ନଥ‌ିବା ଜଳକୁ ବାହାର କରିଦିଏ ଏବଂ ପୁଣି ନୂଆ ଜଳ ପାଟିକୁ ନିଏ । ତେଣୁ ସେ ବାରମ୍ବାର ପାଟି ଖୋଲେ ଓ ବନ୍ଦ କରେ ।

(ଖ) ଅର୍କିଡ଼ ଗଛ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗଛ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ବଢ଼ିଥାଏ । ଏମାନଙ୍କ ମୂଳ ବାୟୁରେ ଝୁଲିଥାଆନ୍ତି ।
(ଗ) ବେଙ୍ଗ ଶୀତଦିନରେ ତାର ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

Question 4.
କାରଣ ଲେଖ ।
(କ) ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ କିଛି ସମୟ ପରେ ମରିଯାଏ ।
(ଖ) ବେଙ୍ଗ ଏକ ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀ ।
(ଗ) ଜିଆ ମାଟି ଭିତରେ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିପାରେ ।
ଉ –
(କ)

• ମାଛ ପାଟିଦ୍ଵାରା ଜଳ ନିଏ ଓ ଗାଲି ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଳରେ ମିଶିରହିଥିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଅଲଗା କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
• ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ ସେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରି ନପାରି କିଛି ସମୟପରେ ମରିଯାଏ ।

(ଖ)

• ବେଙ୍ଗ ଜଳରେ ଡିମ୍ବଦିଏ ଓ ଡିମ୍ବରୁ ଲାର୍ଭା ଓ ଲାର୍ଭାରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଣିରେ ରହେ ଓ ମାଛପରି ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
• ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ହେବାପରେ ବେଙ୍ଗ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ଆସେ ଓ ପ୍ରାଣୀପରି ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ । କେତେକ ବେଙ୍ଗ ପାଣିରେ ଅଧିକ ସମୟ ରହନ୍ତି ଓ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି । ବେଙ୍ଗ ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳ ଉଭୟ କରେ ।

(ଗ)

• ଜିଆ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
• ଜିଆ ମାଟିତଳେ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ର ଓଦାଳିଆ ଚର୍ମ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ବାରା ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ସଂଗ୍ରହ କରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

Question 5.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ମିଳାଅ ।

ଉ –

ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ Notes :

Question
ବାୟୁ ଆମର ଯେଉଁ ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ତା’ର ଏକ ତାଲିକା ଖାତାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
ଉ –
(i) ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ରହଣ କରି ସମଗ୍ର ଜୀବଜଗତ ବଞ୍ଚିରହିଛି ।
(ii) ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗୁଁ ନିଆଁ ଜଳିପାରୁଛି ।
(iii) ବାୟୁ ଓଦା ଜିନିଷକୁ ଶୁଖାଇପାରୁଛି । ବାୟୁରେ ଧାନ ଉଡ଼ାଯାଇଥାଏ ।
(iv) ବାୟୁଯୋଗୁଁ ସୂର୍ଯ୍ୟରଶ୍ମିର ପ୍ରଖରତା କମ୍ ହୋଇପାରୁଛି ଓ ଜୀବଜଗତ ବଞ୍ଚିରହିବା ସମ୍ଭବହେଉଛି ।
(v) ସାଇକେଲ୍, ମଟରସାଇକେଲ, ରିକ୍ସା, ମଟରଗାଡ଼ି ଆଦିର ଟ୍ୟୁବ୍‌ରେ, ବେଲୁନ୍‌ରେ ଓ ବଲ୍‌ରେ ବାୟୁ
(vi) ବାୟୁଯୋଗୁଁ ଆକାଶରେ ବ୍ୟୋମଯାନ ଆଦି ଚଳାଚଳ କରିବା ସମ୍ଭବହେଉଛି, ପାରାଚୁଟ୍ ବ୍ୟବହାର

ବାୟୁରେ ଗୁରୁତ୍ଵ :
(i) ବାୟୁରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଦହନର ସହାୟକ । ଦହନରୁ ତାପଶକ୍ତି ମିଳେ ।
(ii) ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଖାଦ୍ୟରୁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଶ୍ବସନ କୁହାଯାଏ । ଅମ୍ଳଜାନ ଖାଦ୍ୟ ଦହନ କରି ଶକ୍ତି ଦେଲାବେଳେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ।
(iii) ଅମ୍ଳଜାନର ଆହରଣ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ତ୍ୟାଗ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ । ଶ୍ଵାସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ହିଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ।
(iv) ବାୟୁରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ପରିମାଣର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଗ୍ୟାସ୍, ଏକ ପଞ୍ଚମାଂଶ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ବହୁତ କମ୍ ପରିମାଣର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଥାଏ ।
(v) ଉଭିଦ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାପାଇଁ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ନିଏ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ତ୍ୟାଗକରେ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧

ଦୁଇଟି କାଚ ବା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ବୋତଲ ନିଅ । ପ୍ରତ୍ୟେକରେ କିଛି ଗଜାମୁଗ ବା ଫୁଲ କଢ଼ି ପୁରାଅ । ବୋତଲର ଠିପି ବନ୍ଦକରି ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ରଖ୍ ଦିଅ । ପରଦିନ ଗୋଟିଏ ବୋତଲର ଠିପି ଖୋଲି ସେଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ଜଳନ୍ତା କାଠି ପୁରାଅ । କ’ଣ ଦେଖୁଲ ? କାଠିଟି ଲିଭିଗଲା । ଶିଶିର ଭିତରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁରେ ଅମ୍ଳଜାନ ସରିଯିବାରୁ କାଠିଟି ଲିଭିଗଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ବୋତଲରେ ଠିପି ଖୋଲି କିଛି ସ୍ବଚ୍ଛ ଚୂନପାଣି ପୁରାଅ । ଠିପି ବନ୍ଦକରି ହଲାଅ । । ସ୍ବଚ୍ଛ ଚୂନ ପାଣିର ରଙ୍ଗ ବଦଳିଲା କି ? ଚୂନ ପାଣି ଦୁଧୂଆ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯିବ । କାରଣ ଉଭିଦ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ବାୟୁର ଅମ୍ଳଜାନ ନିଏ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଛାଡ଼େ ।

→ ଜଳଜ ଉଭିଦର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :

(i) ଜଳଭାଗରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଭାସମାନ ଉଭିଦକୁ ପ୍ଳାଙ୍କଟନ୍ କହନ୍ତି ।
(ii) ଜଳରେ ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଉଭିଦ ଜଳ ଦ୍ରବୀଭୂତ ବ୍ୟବହାରକରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଦ୍ଵୟର ବିନିମୟ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପଦ୍ମ ଓ କଇଁ ପ୍ରଭୃତି ଜଳଜ ଉଭିଦ ପତ୍ରଛିଦ୍ରଦ୍ୱାରା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରି ପାରନ୍ତି ।
(iv) ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଲୁଣା ଉଭିଦ ଅଧ‌ିକ ଅମ୍ଳଜାନ ମାଟି ଭିତରେ ଜଳରୁ ନପାଇବାରୁ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରିଥା’ନ୍ତି ।

→ ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :

(i) ଏମିବାଭଳି ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଓ ହାଇଡ୍ରା ମଧୁର ଜଳରେ ବାସକରନ୍ତି । ଏମାନେ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅମ୍ଳଜାନକୁ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସିଧାସଳଖ କୋଷ ଭିତରକୁ ନେଇଥାଆନ୍ତି ।
(ii) କଙ୍କଡ଼ା, ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି, ଗେଣ୍ଡା, ଶାମୁକା ଏବଂ ମାଛ ଗାଲିଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।
ମାଛ, କଙ୍କଡ଼ା, ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି, ଗେଣ୍ଡା, ଶାମୁକା ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧
ଗୋଟିଏ ଜୀବନ୍ତ ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାରକରି ତା’ର ଗାଲିକୁ ଦେଖ । ଗାଲି ଉପର ଖୋଳଟି ଉଠିବ ଓ ପଡ଼ିବ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ମଲାମାଛଟିଏ ଆଣି ତା’ର ଗାଲି ଉପର ତଳ ହେଉଛି କି ଦେଖ ।

→ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ଥ‌ିବା ଉଭିଦର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :

(i) ଆମ୍ବ, ଜାମୁ, ବର, ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ଆଦି ଗଛର ପତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ସ୍ତୋମ୍‌ରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ନାଗଫେଣୀ, ସିଜୁ ଓ କାକ୍‌ଟସ୍ ଆଦିର ସ୍ଫୋମ୍‌କୁ ନିମଗ୍ନ ସ୍ତୋମ୍ କହନ୍ତି ।
(iii) ଅର୍କିଡ ଗଛ ଅନ୍ୟ ଏକ ଗଛ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ବଢ଼ିଥାଏ । ଏହାର ମୂଳ ବାୟୁରେ ଝୁଲୁଥିବାବେଳେ ବାୟୁରୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପରେ

ଉଭିଦ ପତ୍ରରେ ଥ‌ିବା ସ୍ତୋମ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

→ ମାଟିର ଉପର ସ୍ତରରେ ଥିବା ଜୀବ :
(i) ଉର୍ବର ମାଟିରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ଆଜାଟୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ, କ୍ଲବ୍ରୋଡ଼ିୟମ୍ ଓ ବୀଜାଣୁ ଦ୍ବାରା ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଶିମ୍ବ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦର ଚେରରେ ଥ‌ିବା ରାଇବୋଜିୟମ୍ ପରି ବୀଜାଣୁ ମଧ୍ଯ ଶ୍ଵାସନ କରିଥାନ୍ତି ।

→ ସ୍ଥଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା :

(i) ଅସରପା, ଝିଣ୍ଟିକାର ଶରୀରର ଯୋଡ଼ ମଧ୍ଯରେ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର ଥାଏ । ବାୟୁ ଶରୀର ମଧ୍ୟକୁ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ରଦେଇ ପ୍ରବେଶ କରେ ଓ ପରେ ଶ୍ଵାସନଳୀ ଓ ତା’ର ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶାଖାରେ ପହଞ୍ଚି, ଜୀବକୋଷରେ ଶ୍ବସନ କରିଥାଏ ।
(ii) ମଣିଷ, ବାଘ, ହାତୀ, ଠେକୁଆ, ତିମି, କୁମ୍ଭୀର, କଇଁଚ, ପାରା, ବତକ, ବାହୁଡ଼ି, ସାପ ଆଦି ପ୍ରାଣୀମାନେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Important Questions Chapter 17 ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ବାୟୁର ଗୁରୁତ୍ଵ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ କାହାଦ୍ଵାରା ହୁଏ ?
ଉ –
ଉର୍ବର ମାଟିରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ଆଜାଟୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ କ୍ଲଷ୍ଟ୍ରୋଡ଼ିୟମ୍ ଓ ବୀଜାଣୁଦ୍ବାରା ହୋଇଥାଏ ।

Question 2.
ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ –

• ଅମ୍ଳଜାନର ଆହରଣ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ତ୍ୟାଗ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ଶ୍ବସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ହିଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ।

Question 3.
ମାଛକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ କିଛି ସମୟ ପରେ କାହିଁକି ମରିଯାଏ ?
ଉ –

• ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ଗାଲି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବାବେଳେ ସ୍ଥଳଭାଗରେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ମାଛର ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ ନଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ପାଣିରୁ ବାହାର କରି ଆଣିଲେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରି ନପାରି ମରିଯାଏ ।

Question 4.
ଶ୍ଵାସନ ଓ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ –

• ଶ୍ବସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜୀବକୋଷରେ ଖାଦ୍ୟର ଅମ୍ଳଜାନ ସହ ଦହନ ଘଟି ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
• ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନର ଆହରଣ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ନିର୍ଗମ ଘଟିଥାଏ ।

Question 5.
ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ କେଉଁଠାରେ ଦେଖାଯାଏ? ଏହା କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିପାରେ ?
ଉ –

• ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଦେଖାଯାଏ ।
• ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଅଧିକ ଅମ୍ଳଜାନ ମାଟି ଭିତରେ ଜଳରୁ ନ ପାଇବାରୁ ଏମାନଙ୍କର ଏକପ୍ରକାର ମୂଳ ମାଟି ଉପରକୁ ଉଠିଥାଏ । ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ଧ୍ରରେ ସେମାନେ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରିଥା’ନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ସ୍ଥଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ଲେଖ ।
ଉ –

• ସ୍ଥଳଭାଗରେ ରହୁଥ‌ିବା ଅସରପା, ଝିଣ୍ଟିକାର ଶରୀରର ଯୋଡ଼ ମଧ୍ଯରେ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର ଥାଏ । ବାୟୁ ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର ଦେଇ ପ୍ରବେଶ କରେ ଓ ପରେ ଶ୍ଵାସନଳୀ ଓ ତା’ର ସୂକ୍ଷ୍ମ ଶାଖାରେ ପହଞ୍ଚି, ଜୀବକୋଷରେ ଶ୍ୱସନ କରିଥାଏ ।
• ସାପ, ବତକ, ମଣିଷ, ବାହୁଡ଼ି ଆଦି ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ର ସଙ୍କୋଚନ ଓ ପ୍ରସାରଣ ଫଳରେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ମଧ୍ୟକୁ ବାୟୁ
• କଇଁଛ, କୁମ୍ଭୀର ଭଳି ପ୍ରାଣୀର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ହୁଏ ।
• ବେଙ୍ଗ ତା’ର ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିଥାଏ ।

Question 2.
ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ ଓ ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦମାନେ କିପରି ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ଲେଖ ।
ଉ –
ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀମାନେ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା:

• ଏମିବା ଭଳି ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଓ ହାଇଡ୍ରା ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅମ୍ଳଜାନକୁ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସିଧାସଳଖ କୋଷ ଭିତରକୁ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।
• କଙ୍କଡ଼ା, ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି, ଗେଣ୍ଡା ଶାମୁକା ଏବଂ ମାଛ ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରନ୍ତି ।

ଜଳଚର ପ୍ରାଦ୍ଭିଦର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା:

• ଜଳରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିବା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥିବା ଅମ୍ଳଜାନକୁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍‌ୟର ବିନିମୟ ହୋଇଥାଏ ।
• ପଦ୍ମ ଓ କଇଁ ପ୍ରଭୃତି ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦ ପତ୍ରଛିଦ୍ରଦ୍ୱାରା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରନ୍ତି ।
• ଲବଣାକ୍ତ ଜଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଲୁଣା ପ୍ରାଦ୍ଭିଦ ଅଧ‌ିକ ଅମ୍ଳଜାନ ମାଟି ଭିତରେଥିବା ଜଳରୁ ନପାଇବାରୁ ଏମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରକାର ମୂଳ ମାଟି ଉପରକୁ ଉଠିଥାଏ । ମୂଳର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ଧ୍ରରେ ସେମାନେ ବାୟୁରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶୋଉର

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଶ୍ୱସନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ ହିଁ …………… ।
(ଖ) …………… ଗ୍ୟାସ୍ ଦହନରେ ସହାୟକ ।
(ଗ) ଚୂନପାଣି …………… ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଏହା ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ ।
(ଘ) …………… ଦୁଧୂ ଦ୍ଵାରା କଇଁ ଓ ପଦ୍ମ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରନ୍ତି ।
(ଙ) ଗେଣ୍ଡା …………… ଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଚ) ଶିମ୍ବଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦର ଚେରରେ …………… ପରି ବୀଜାଣୁ ଥାଆନ୍ତି ।
(ଛ) ଉଦ୍ଭିଦ ପତ୍ରରେ ଥିବା …………… ଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

Question 2.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ପ୍ରାଣୀ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ?
(i) କଙ୍କଡ଼ା
(ii) ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି
(iii) କଇଁଚ
(iv) ମାଛ
ଉ –
(iii) କଇଁଚ

(ଖ) ଶୀତଦିନେ ମାଟିତଳେ ଥିବା ସମୟରେ ବେଙ୍ଗ କାହାଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରିଥାଏ ?
(i) ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ର
(ii) ଗାଲି
(iii) ଚର୍ମ
(iv) ଶ୍ଵାସନଳୀ
ଉ –
(iii) ଚର୍ମ

(ଗ) ବାୟୁର କେଉଁ ଉପାଦାନ ନିଆଁ ଜଳିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
(i) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
(ii) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(iii) ଅମ୍ଳଜାନ
(iv) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ
ଉ –
(iii) ଅମ୍ଳଜାନ

(ଘ) ଅର୍କିଡ଼ ଗଛ କେଉଁଥିରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥିବା ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରେ ?
(i) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
(ii) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(iii) ଅମ୍ଳଜାନ
(iv) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ
ଉ –
(iv) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ

(ଙ) ଜିଆ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରେ ?
(i) ପାଟି
(ii) ନାକ
(iii) ଓଦାଚର୍ମ
(iv) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
ଉ –
(iii) ଓଦାଚର୍ମ

(ଚ) ମାଛମାନେ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣକରନ୍ତି ?
(i) ପାଟି
(ii) ଲାଜ୍ଞ
(iii) ନାକ
(iv) ଗାଲି
ଉ –
(iv) ଗାଲି

Question 3.
ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
(କ) ବେଙ୍ଗ : ଚର୍ମ : : ସାପ : ………….
(ଖ) କୁମ୍ଭୀର : ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ : : ଶାମୁକା …………
(ଗ) ଜାମୁ : ସ୍ତୋମ୍ : : ଅର୍କିଡ଼ : ………….
(ଘ) ଆମ୍ବ : ସ୍ତୋମ୍ : : ସିଜୁ : …………
ଉ –
(କ) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍
(ଖ) ଗାଲି
(ଗ) ମୂଳ
(ଘ) ନିମ୍ନ ସ୍ତୋମ୍

Question 4.
ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(କ) ଶୀତଦିନେ ବେଙ୍ଗ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ମାଟିତଳେ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଖ) ବେଙ୍ଗ ଏକ ସ୍ଥଳଚର ପ୍ରାଣୀ ।
(ଗ) ଏମିବା ଓ ହାଇଡ୍ରା ସମୁଦ୍ର ଜଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
(ଘ) ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌ଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଙ) ଝିଣ୍ଟିକା ଗାଲିଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
ଉ –
(କ) ଶୀତଦିନେ ବେଙ୍ଗ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ମାଟିତଳେ ରହୁଥ‌ିବାରୁ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଖ) ବେଙ୍ଗ ଏକ ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀ ।
(ଗ) ଏମିବା ଓ ହାଇଡ୍ରା ମଧୁର ଜଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
(ଘ) ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି ଗାଲିଦ୍ୱାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।
(ଙ) ଝିଣ୍ଟିକା ଶ୍ଵାସରନ୍ଧ୍ରଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା କରେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଳ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 16 ଜଳ

Question 1.
ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶରେ ଜଳ ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

• ଜଳ ବ୍ୟବହାରକରୁଛି ତାହାର ପରିମାଣ ଅତିକମ୍ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧୂକ ଜଳର ଜଳ ବ୍ୟବହାରକରୁଛି ତାହାର ପରିମାଣ ଅତିକମ୍ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ‌ିକ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
• କୃଷି, ଶିଳ୍ପ ଓ ମନୁଷ୍ୟର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନପାଇଁ ସମୁଦ୍ରଜଳ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।
• ଭବିଷ୍ୟତରେ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ଆହୁରି ଅଧ‌ିକ ହେବ, କାରଣ ଆମ ଜନସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିଚାଲିଛି ଓ ଆମର ଆବଶ୍ୟକତା ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ଅଧିକ କଳକାରଖାନା ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ହେବ । ତେଣୁ ଜଳାଭାବ ଦୂରକରିବାପାଇଁ ଆମେ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଉଚିତ ।

Question 2.
ପ୍ରଥମ ଶବ୍ଦଦ୍ୱୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।

ଉ –

Question 3.
ଜଙ୍ଗଲ କାଟିଦେବାଦ୍ଵାରା ବୃଷ୍ଟି ପରିମାଣ କମିଯାଉଛି ବୋଲି କାହିଁକି କୁହାଯାଉଛି ?
ଉ –

• ଜଙ୍ଗଲରେ ବୃକ୍ଷଲତା ପରିପୂର୍ଣ ଥାଏ । ଉଭିଦ ସବୁବେଳେ ଉମ୍ବେଦନ କ୍ରିୟା କରେ । ଏହି ଉଦ୍ବେଦନ କ୍ରିୟାରେ
• ୫୦ଟି ପତ୍ରଥିବା ଗୋଟିଏ ଉଭିଦ ଦିନକୁ ୨ ଲିଟର ଜଳ ଜଳୀୟବାଷ୍ପରୂପେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ । ଏଥିରୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ କିଲୋମିଟର କିଲୋମିଟର ବ୍ୟାପି ଘନ ଜଙ୍ଗଲର ବୃକ୍ଷଲତାମାନ ଦିନକୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ କେତେ ପରିମାଣରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଛାଡୁଥ‌ିବେ । ଏହି ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ମେଘ ସୃଷ୍ଟିକରେ ଓ ବର୍ଷା କରାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ଜଙ୍ଗଲ କାଟିଦେବାଦ୍ଵାରା ଉଭିଦ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଛାଡ଼ିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବୃଷ୍ଟି ପରିମାଣ କମିଯାଉଛି ।

Question 4.
କି କି ପଦକ୍ଷେପ ନେଲେ ମରୁଡ଼ିର ସମ୍ଭାବନା କମିଯିବ ?
ଉ –

• ଜଙ୍ଗଲରୁ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ବୃକ୍ଷ କାଟିବା ନାହିଁ ।
• ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ବୃକ୍ଷ କାଟିଲେ ସେହି ପରିମାଣରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରିବା ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ
• ଖାଲିପଡ଼ିଥିବା ନେବା । ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ହେଲେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉଷ୍ଣତା ବୃଦ୍ଧିପାଇବ, ବର୍ଷା ହେବ ନାହିଁ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ମରୁଭୂମିରେ ପରିଣତ ହେବ ।

Question 5.
ଜଳର ଅପବ୍ୟୟ କମାଇବା ପାଇଁ ତିନୋଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
ଉ –
ଜଳର ଅପବ୍ୟୟ କମାଇବାପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ୍ତ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନେବା –

• ଜଳକୁ ଅଯଥା ଅଧ‌ିକ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଓ ନଷ୍ଟ କରିବା ନାହିଁ ।
• ବ୍ୟବହାର ନ କରିବା ବେଳେ ପାଣି ଟ୍ୟାପ୍‌କୁ ସର୍ବଦା ବନ୍ଦ ରଖୁବା ।
• ବର୍ଷା ଜଳକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ସାଇତିରଖୁବା ।

ଜଳ Notes :

→ ଉପକ୍ରମ :

• ଜୀବନ ଓ ଜଳର ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼ । ଜଳକୁ ହିଁ ଜୀବନ କୁହାଯାଏ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥରେ ଜଳ ଥାଏ । କ୍ଷୀର, ପଇଡ଼ପାଣି, କାକୁଡ଼ି, ତରଭୁଜ ଓ ବିଭିନ୍ନ
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବକୋଷରେ ଅଧାରୁ ଅଧିକ ଜଳ ରହିବା ଯୋଗୁଁ ସେଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ରହନ୍ତି ।
• ଅନେକ ଅଦରକାରୀ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ ମୂତ୍ର ଓ ଝାଳ ଆକାରରେ ଆମ ଶରୀରରୁ ବାହାରିଯାଏ ।

→ ଜଳକ ଆବଶ୍ୟକତା :

• ଜଳକୁ ଆମେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇଥାଉ । ପିଇବା, ମୁହଁ ଧୋଇବା, ଦାନ୍ତ ଘଷିବା, ଶୌଚ ହେବା, ଗାଧୋଇବା, ରୋଷେଇ କରିବା, ବାସନ ଧୋଇବା, ଲୁଗା ସଫାକରିବା, ଘର ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
• ଜଳ ପରିପାକ କ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଦେହକୁ ସତେଜ ରଖେ । ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ଜଳ ନିତାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ ହୁଏ ।
  

Question 1.
ଜଳକୁ ତୁମେମାନେ କେଉଁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାରକରୁଛ ତାହାର ଗୋଟିଏ ତାଲିକା କର ।
ଉ –
ଜଳକୁ ଆମେ ପିଇବା, ମୁହଁ ଧୋଇବା, ଦାନ୍ତ ଘଷିବା, ଶୌଚହେବା, ଗାଧୋଇବା, ରୋଷେଇ କରିବା, ବାସନ ଧୋଇବା, ଲୁଗା ସଫା କରିବା, ଘର ସଫା କରିବା, ଗଛରେ ପାଣି ଦେବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛୁ ।

Question 2.
ତୁମ ପରିବାରରେ ଦୈନନ୍ଦିନ କେତେ ପରିମାଣରେ ଜଳ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ତାହାର ଆନୁମାନିକ ହିସାବ କରି ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଲେଖ । ତୁମେ ଏହି ପରିମାଣକୁ ଆନୁମାନିକ କେତେ ଗ୍ଲାସ, ମଗ୍ କିମ୍ବା ବାଲ୍ଟିରେ ପ୍ରକାଶ
କର ।
ଦୈନନ୍ଦିନ କାମରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଜଳର ଆନୁମାନିକ ହିସାବ – (ନିଜେ ପୂରଣ କର)

ମନୁଷ୍ୟଭଳି ଅନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି । କୁକୁର, ଗାଈ, କୁକୁଡ଼ା, ଛେଳି ଆଦି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଜଳ ଏକ ପାନୀୟ ପଦାର୍ଥ । ଜଳରେ ମାଛ, କଇଁଚ ଆଦି ପ୍ରାଣୀ ଓ ପଦ୍ମଭଳି ଉଭିଦ ମଧ୍ଯ ଥାଆନ୍ତି । ସେପରି ବଗିଚାରେ ଫୁଲ ଗଛରେ ଆମେ ପାଣି ଦେଉ ।

→ ଉଭିଦପାଇଁ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା :
(i) ଉଭିଦ ଜଳ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶର୍କରା ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ii) ଯବକ୍ଷାରଜାନକୁ ମାଟିରେ ମିଶାଇବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବୀଜାଣୁ ମଧ୍ଯ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥା’ନ୍ତି ।
ଜଳ ଏକ ଦ୍ରାବକ ।

ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ଉଭିଦର ଜଳ ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ । ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଜଳର ସଂଯୋଗରେ ହିଁ ଶର୍କରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
ଜଳ ଏକ ଦ୍ରାବକ । ତେଣୁ ମାଟିର ଲବଣକୁ ଏହା ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିଥାଏ । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମାଟିର ଜଳ ଧାରଣ କରିବା କ୍ଷମତାରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥାଏ । ତେଣୁ ମାଟିର କିସମକୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଫସଲ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
(କ) ମାଟିର ଜଳଧାରଣ :
ତୁମପାଇଁ କାମ – ୧
କେଉଁ ମାଟିରେ ଜଳ ଧାରଣ କ୍ଷମତା କେତେ ତାହା ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ । ବାଲିଆ, ଦୋରସା, ଚିକିଟା ଏହିଭଳି ତିନିପ୍ରକାର ମାଟିର ନମୁନା ସଂଗ୍ରହ କର । ତିନୋଟି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଅଂଶଟିକୁ କାଟିଦିଅ । ତାହା ଏକ ଫନେଲ୍ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ।

ତଳଅଂଶଟି ଏକ ପାତ୍ର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ । ବୋତଲର ଉପର ଅଂଶକୁ ତଳ ଅଂଶ ଉପରେ ଓଲଟାଇ ରଖ । ଫନେଲ୍ ତିନୋଟି ଭିତରେ ତିନିଖଣ୍ଡ କନା ବିଛାଇ ଦିଅ । ପ୍ରତ୍ୟେକରେ ସମାନ ସମାନ ପରିମାଣର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମାଟି ନିଅ ଓ ଏଥ‌ିରେ ସମାନ ସମାନ ପରିମାଣର ଜଳ ଢାଳ । ଦଶ ପନ୍ଦର ମିନିଟ୍ ପରେ ଦେଖ । କେଉଁ ପାତ୍ରରେ ଅଧ୍ଵ ଜଳ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଛି ।

(i) ବାଲିଆ ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁବାର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ କମ୍ ।
(ii) ଦୋରସା ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁବାର କ୍ଷମତା ବାଲିଆ ମାଟିଠାରୁ ଅଧିକ ।
(ii) ଚିକିଟା ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁବାର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ।

(ଖ) ଚେରଦ୍ବାରା ଜଳଶୋଷଣ :
ମାଟିରେ ଥିବା ଲବଣ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହେବାଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣ ତିଆରି ହୁଏ ସେହି ଦ୍ରବଣକୁ ଚେର ଶୋଷଣ କରିଥାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୨

ଚେରଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ହରଗୌରା ଗଛ ସଂଗ୍ରହ କର । ଚେରରେ ଲାଗିଥ‌ିବା ମାଟିକୁ ଧୋଇ ସଫାକର । ଗୋଟିଏ କାଚଗିଲାସ ନେଇ ସେଥ‌ିରେ ଜଳ ନିଅଁ । ଏହି ଜଳରେ ରଖ । ଲକ୍ଷ୍ୟକର କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି । କିଛି ସମୟ ବ୍ୟବଜ୍ଞାନ ପରେ ଲାଲ ଜଳ ଚେରରୁ କାଣ୍ଡ ଦେଇ ପତ୍ରକୁ ଉଠିବ । କାରଣ ଗଛର ଚେର ଏହି ଜଳ ଶୋଷଣ କରୁଛି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୩

ଦୁଇଟି ପଲିଥୁନ୍ ମୁଣି ନିଅ । ବଗିଚାରେ ଥ‌ିବା ଗଛର ଡାଳକୁ (ପତ୍ରସହ) ଏହି ପଲିଥନ୍ ମୁଣି ଭିତରେ ପୁରାଇ ସୂତା ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନ୍ଧି ଦିଅ । ୧୫ ମିନିଟ୍‌ପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କର । କ’ଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ ? ଉଭିଦର ଜଳ ମୋଚନ ପଲିଥନ୍ ଖୋଳର ଭିତର ପଟରେ କିଛି ଜଳବିନ୍ଦୁ ଲାଗିଛି । ଏହି ଜଳ ଗଛର ପତ୍ର ଦେଇ ବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାହାରୁଛି ଓ ପଲିଥ୍ରେ ଜମାହୋଇଛି । ଏହାକୁ ପତ୍ରର ଜଳମୋଚନ ବା ଉସ୍ବେଦନ କୁହାଯାଏ । ଉପରୋକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ଗୁଡ଼ିକରୁ ଆମେ ଜାଣିଲୁ ଯେ, ଥ‌ିବା ଜଳକୁ ଗଛ ଚେର ସାହାଯ୍ୟରେ ଶୋଷଣ କରିଥାଏ । ଏହି ଜଳକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଶ୍ଵେତସାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଶେଷରେ ଜଳର କିଛି ଅଂଶକୁ ବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକ ଛାଡ଼ିଥାଏ ।

ମାଟିରେ ଥିବା ଲବଣକୁ ଗଛ ଜଳ ସାହାଯ୍ୟରେ ଶୋଷଣ କରି ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । ଶେଷରେ ଜଳର କିଛି ଅଂଶକୁ ଜଳମୋଚନ ବା ଉତ୍ସୁଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାଷ୍ପ ଆକାରରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ ।

→ ବନ୍ୟା :

(i) ଜଳର ଉତ୍ସ; ଯଥା – ନଦୀ, ପୋଖରୀ, ପରିମାଣ ଅଧ୍ଵ ହୁଏ । କ୍ରମାଗତଭାବେ ଅଧୂକ ବର୍ଷା ଲାଗିରହିଲେ ନଦୀରେ ଅଧ୍ଵ ଜଳ ଆସିଥାଏ ଓ ନଦୀଜଳ କୂଳ ଲଙ୍ଘନ କରି ଦୁଇପଟେ ମାଡ଼ିଯାଏ । ଗ୍ରାମ, କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଳ ପଶିଯାଏ । ଏହାକୁ ବନ୍ୟା କୁହାଯାଏ ।
(ii) ନଦୀ ବନ୍ଧର ଅଧିକ ପରିମାଣର ଜଳ ହଠାତ୍ ଏକକାଳୀନ ଛାଡ଼ିଲେ, ତଳମୁଣ୍ଡରେ ବନ୍ୟା ହୁଏ ।

→ ମରୁଡ଼ି :

ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ଜଳର ଅଭାବ ହୋଇଥାଏ । ଗଛଗୁଡ଼ିକ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣର ଜଳ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ଜଳର ଅଭାବ ଯଦି ଅଧ୍ଵଦିନଯାଏ ଲାଗିରହେ । ତେବେ ଜଳର ଘୋର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଏ । ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ ମଧ୍ୟ ଜଳବିନା ମରିଯାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ମରୁଡ଼ି କୁହାଯାଏ ।

→ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ :
ଜଳଭାବ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଉଚିତ । ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ନିମ୍ନ ବିଷୟପ୍ରତି ଧ୍ୟାନଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

• ଜଳକୁ ଅଯଥା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଓ ନଷ୍ଟକରିବା ନାହିଁ ।
• ବ୍ୟବହାର ନକରିବାବେଳେ ପାଣି ଟ୍ୟାପ୍‌କୁ ସର୍ବଦା ବନ୍ଦ ରଖୁବା ।
• ଜଳ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଦୂଷଣ କରାଇବାପାଇଁ ଯତ୍ନନେବା ।
• ବର୍ଷାଜଳକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ସାଇତିରଖୁବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଛାତରେ ପଡୁଥିବା ବର୍ଷାଜଳ ଅମଳ କରିବା; ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାକୁ ବୋହିଯିବାକୁ ନଦେଇ ଗର୍ଭ ଖନନ କରି ସେଥ‌ିରେ ସଂଗ୍ରହକରିବା ।
  • ଜଳ ବହୁଳେ ସୃଷ୍ଟିନାଶ, ଜଳ ବିହୁନେ ସୃଷ୍ଟି ନାଶ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 5 ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ________ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । (ମହାଦ୍ରୁମ, ବୋଧଦ୍ରୁମ, ମହାକଳ୍ପ, ସତ୍ୟକଳ୍ପ)
Solution:
ମହାକଳ୍ପ |

(ଖ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ କିଏ ପୂଜା କରନ୍ତି ? (ବ୍ୟାସ, ଗାନ୍ଧାରସେନ, ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର, ଭୀଷ୍ମ)
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ।

(ଗ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ? (ଚକ, ଅଖ, ଅର, ଅଶ୍ଵ)
Solution:
ଚକ ।

(ଘ) ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ କେଉଁ ନକ୍ଷତ୍ରରେ ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ? (ଚିତ୍ରା, ଶତଭିଷା, ସ୍ଵାତୀ, ବିଶାଖା)
Solution:
ଶତଭିଷା |

(ଙ) ମହେଶ୍ଵର କେଉଁ ନଦୀକୂଳରେ ବୁଲୁଥିବାବେଳେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ? (ମହାନଦୀ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ, ବୈତରଣୀ, ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ)
Solution:
ବୈତରଣୀ ।

(ଚ) ବାମଦିଗରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖୁ ବୃଷଭ କ’ଣ କଲା ? (ପତ୍ର ଆଣି ମୁଣ୍ଡରେ ଲଗାଇଲା, ପତ୍ରକୁ ଖାଇଦେଲା, ଗଛ ଦେହରେ ଘଷିହେଲା, ଡାଳ ଭାଙ୍ଗି ପକାଇଲା)
Solution:
ପତ୍ର ଆଣି ମୁଣ୍ଡରେ ଲଗାଇଲା ।

(ଛ) କେଉଁ ଗଛର ପତ୍ର ପାଖରେ ଥିଲେ ଶତ୍ରୁକ୍ଷୟ ହୁଏ ? (ସାହାଡ଼ା, ନିମ୍ବ, ବରକୋଳି, ବିଲ୍ଵ)
Solution:
ବରକୋଳି ।

(ଜ) ସଦାନନ୍ଦ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି କେତେ ଭୁବନ ବୁଲିଲେ ? (ଦ୍ୱାଦଶ, ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ, ପଞ୍ଚଦଶ, ଅଷ୍ଟାଦଶ)
Solution:
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ।

(ଝ) କେଉଁ ପତ୍ର ଛିଣ୍ଡାଇ ମଥାରେ ଘେନିଲେ ଅନେକ ଦୋଷ କ୍ଷୟ ଯାଏ ? (ଶ୍ଵେତଦୁବ, କୁଶ, ବରକୋଳି ପତ୍ର, ବେଲପତ୍ର)
Solution:
ଶ୍ଵେତଦୁବ ।

(ଞ) କେଉଁ ଗଛର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ର ମୁଣ୍ଡରେ ଘେନିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜ୍ଞାନ/ଅଜ୍ଞାନରେ କରିଥିବା ସକଳ ପାପ ଦୂର . ହୋଇଯାଏ ? ( ବର, ସାହାଡ଼ା, ବେଲ, ତୁଳସୀ)
Solution:
ତୁଳସୀ

(ଟ) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଘେନିଲେ କ’ଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ? (ପାନ, ଭୋଜନ, ଯଶ, ଧନ)
Solution:
ଭୋଜନ |

(୦) ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ’ କବିତା ମହାଭାରତର କେଉଁ ପୂର୍ବରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି ? ( ଆଦିପର୍ବ, ମଧ୍ୟପର୍ବ, ବନପର୍ବ, ସଭାପର୍ବ)
Solution:
ଆଦିପର୍ବ ।

(ଡ) ଶିବ କପିଳାସକୁ କେତେବେଳେ ଫେରିଲେ ? ( ପ୍ରଭାତରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତରେ, ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ, ସନ୍ଧ୍ୟାରେ)
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତରେ ।

(ଢ) ପଞ୍ଚବକ୍ତ୍ରର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? (ପାଞ୍ଚଟି ଆଖୁ, ପାଞ୍ଚଟି ମୁହଁ, ପାଞ୍ଚଟି ହାତ, ପାଞ୍ଚଟି ଗୋଡ଼)
Solution:
ପାଞ୍ଚଟି ମୁହଁ ।

(ଶ) ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ରନ୍ଧନ କରି ଉମା ବିମୁଖ ହେଲେ କାହିଁକି ? (ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ, ଶିବ ନ ଆସିବାରୁ, ଗଣେଶ ନଥ‌ିବାରୁ, ଶିବ ଅସୁସ୍ଥ ଥ‌ିବାରୁ)
Solution:
ଶିବ ନ ଆସିବାରୁ ।

(ତ) ଉମା କେତେବେଳେ ଖାଇ ବସିଲେ ? (ଦିନ ଦିପହରବେଳେ, ତେର ଘଡ଼ି ଗଡ଼ିଯିବାରୁ, ଶିବଙ୍କ ଆସିବାରୁ, ସନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଯିବାରୁ)
Solution:
ତେର ଘଡ଼ି ଗଡ଼ିଯିବାରୁ ।

(ଥ) ପାର୍ବତୀ କାହିଁକି ଅଧାଖିଆ ହୋଇ ଉଠିଗଲେ ? (ଖାଦ୍ୟ ଭଲ ନ ଲାଗିବାରୁ, ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ, ଦେହ ଅସୁସ୍ଥ ହେବାରୁ, ବାହାରେ କେହି ଡାକିବାରୁ )
Solution:
ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ |

(ଦ) ଶିବ ଆସିଯିବାରୁ ପାର୍ବତୀ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ସବୁକୁ କେଉଁଠି ଲୁଚାଇଲେ ? (ରୋଷଶାଳାରେ, ଶୋଇବାଘରେ, ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ, ପିଣ୍ଡାତଳରେ)
Solution:
ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ ।

(ଧ) କୁଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ଭୋଜନ କରି ବୃଷଭ କାହାକୁ ସ୍ମରଣ କଲା ? (ଶିବଙ୍କୁ, ଦେବୀଙ୍କୁ, କରତାର, ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ)
Solution:
କରତାର ।

(ନ) ସେବକର ଚିନ୍ତା କାହାକୁ ଲାଗିଥାଏ ? (ରାଜାକୁ, ସ୍ବାମୀକୁ, ଦେବତାଙ୍କୁ, ଦସ୍ୟୁକୁ)
Solution:
ସ୍ୱାମୀକୁ ।

(ପ) ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶିବ କ’ଣ କଲେ ? (ରାଗିଲେ, ହସିଲେ, କାନ୍ଦିଲେ, ମନ ଦୁଃଖକଲେ)
Solution:
ହସିଲେ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) କାହାକୁ ମହାକଳପ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ମହାକଳପ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଖ) କେଉଁ ବୃକ୍ଷ ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ?
Solution:
ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ।

(ଗ) ଦୋଷୀ କନ୍ୟା କାହାକୁ ବିବାହ କରିବ ?
Solution:
ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ବିବାହ କରିବ ।

(ଘ) କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ନବର ମଝିରେ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ଅଛି ?
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ରାଜାଙ୍କ ନବର ମଝିରେ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ଅଛି ।

(ଙ) ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ନିତିଦିନ କିଏ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ନିତିଦିନ ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ।

(ଚ) ବ୍ୟାସ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା ବୋଲି କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଗାନ୍ଧାରସେନ ପ୍ରତିଦିନ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ପୂଜା କରୁଥିବାରୁ, ବ୍ୟାସ ତାଙ୍କୁ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଜି) ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି ପାତକ ହରଣ ହୁଏ ।

(ଝ) ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବିଷୟରେ କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବିଷୟରେ ବ୍ୟାସଦେବ ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

(ଉ) ଶୂଳପାଣି କେଉଁ ମାସ ଓ କେଉଁ ତିଥିରେ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ?
Solution:
ଶୂଳପାଣି ବୃଷଭ ମାସ ଓ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ତିଥିରେ ବୃଷଭ ପିଠିରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ ।

(ଟ) ଶୂଳପାଣି ହୃଦୟରେ କ’ଣ ଆଭରଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଶୂଳପାଣି ହୃଦୟରେ ଉଡ଼ଙ୍ଗ ବା ସର୍ପ ଆଭରଣ କରିଥିଲେ ।

(୦) ଶୂଳପାଣିଙ୍କ ବୁଲାଣି କାଳରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ କାହାର ଶବ୍ଦ ଶୁଭୁଥିଲା ?
Solution:
ଶୂଳପାଣିଙ୍କ ବୁଲାଣି କାଳରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ନବଲକ୍ଷ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଭୁଥିଲା ।

(ଡ) ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ କେଉଁ ନଦୀ ପାଖକୁ ଗଲେ ?
Solution:
ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ ବୈତରଣୀ ନଦୀ ପାଖକୁ ଗଲେ ।

(ଥ) କିଏ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଲା ?
Solution:
ଶିବଙ୍କ ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଲା ।

(ଦ) ବୃଷଭ କେଉଁ ବୃକ୍ଷର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା ?
Solution:
ବୃଷଭ କେଉଁ ବଯର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା |

(ଧ) ବାମରେ ଥିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ବାମରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳିଥାଏ ।

(ନ) କ’ଣ କଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳେ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ବାମରେ ଥିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ମିଳେ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ।

(ପ) ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟ ହୁଏ ।

(ଫ) କ’ଣ କଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟଯାଏ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ଡାହାଣ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁ କ୍ଷୟଯାଏ ବୋଲି ବୃଷଭ କହିଛି ।

(ବି) ଆଗରେ ଶ୍ଵେତଦୁବ ଦେଖ‌ିଲେ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:
ଆଗରେ ଶ୍ଵେତଦ୍ଭବ ଦେଖ‌ିଲେ, ତାହାକୁ ତୋଳିଆଣି ମଥାରେ ଘେନିବ ।

(ଭ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ଦେଖ‌ିଲେ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:
ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ଦେଖ‌ିଲେ, ତାହାର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଘେନିବ ।

(ର) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ ସୁପକ୍ଵ ଅନ୍ନ ପ୍ରାପତ ହୁଏ ।

(ଳ) ବୃଷଭ କେଉଁ ଚରିତ କଥା କହିଛି ?
Solution:
ବୃଷଭ ବୃକ୍ଷ ଚରିତ କଥା କହିଛି ।

(ବି) ସଦାନନ୍ଦ କ’ଣ ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିବା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଘେନିଲେ ଭୋଜନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ, ସଦାନନ୍ଦ ତାହା ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିବା ବୋଲି କହିଛନ୍ତ ।

(ଶ) ଶିବ କପିଳାସରେ କେତେବେଳେ ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଶିବ କପିଳାସରେ ଆଦିତ୍ୟ ଅସ୍ତବେଳେ ବିଜେ କଲେ ।

(ଷ) କିଏ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଉମା ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ କରିଥିଲେ ।

(ସ) ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ବାଟ ଚାହିଁ କିଏ ବିମୁଖ ଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ବାଟ ଚାହିଁ ଦେବୀ ଉମା ବିମୁଖ ଥିଲେ ।

(ହ) ଠାକୁରାଣୀ କେତେ ଘଡ଼ି ଅନ୍ତରରେ ମଣୋହି ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ତେର ଘଡ଼ି ଅନ୍ତରରେ ମଣୋହି ବିଜେ କଲେ ।

(ୟ) ଠାକୁରାଣୀ କେତେ ଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଚିଲା ପରେ ଡମ୍ବରୁର ଶବ୍ଦ ଶୁଭିଲା ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ତିନିଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଚିଲା ପରେ ଡମ୍ବରୁର ଶବ୍ଦ ଶୁଭିଲା ।

(ଲ) କ’ଣ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀ ବିଷାଦ ହେଲେ ?
Solution:
ଡମ୍ବରୁର ଡିବି ଡିବି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀ ବିଷାଦ ହେଲେ ।

(୦) ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହି କେଉଁଠାରେ ଲୁଚାଇଥିଲେ ?
Solution:
ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହି ବୃଷଭ ଗୁଆଣିରେ ଲୁଚାଇଥିଲେ ।

(8) ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭକୁ କେଉଁଠି ବାନ୍ଧିଲା ?
Solution:
ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖମ୍ବରେ ବାନ୍ଧିଲା ।

(ୟ) ବୃଷଭ ଭାଣ୍ଡରେ କ’ଣ ଥ‌ିବା ଦେଖୁଲା ?
Solution:
ବୃଷଭ ଭାଣ୍ଡରେ ଅମୃତି ଯୋଗାଡ଼ ଥିବା ଦେଖିଲା ।

(ଲ) ଈଶ୍ଵର ମହାବୃଷଭକୁ ହସିକରି କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଈଶ୍ଵର ମହାବୃଷଭକୁ ହସିକରି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ନେଇ କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି କହିଲେ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ବ୍ରହ୍ମା କେଉଁ ବୃକ୍ଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
Solution:
ବୃକ୍ଷ, ଯାହାକି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ, ତାହାକୁ ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବିଭା କରିବାପାଇଁ ବ୍ରହ୍ମା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

(ଗ) ବିଶ୍ଵନାଥ ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ପୁରକୁ ବିଜେ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବିଶ୍ଵନାଥ ପ୍ରଥମେ ମଧ୍ୟପୁରକୁ ବିଜେ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ମହେଶ୍ଵର ଅନେକ ତୀର୍ଥ ଦର୍ଶନ ପରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ମହେଶ୍ଵର ଆନ୍ଦୋଳ ଡାଥ ଦଶନ କଲାପରେ ବୈତରଖା ନଦୀ କୂଳରେ ପହଞ୍ଲେ |

(ଙ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର କେଉଁ ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେବାପାଇଁ ବୃଷଭ କହିଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେବାପାଇଁ ବୃଷଭ କହିଛି ।

(ଚ) ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ନେଲେ, ଜାଣତରେ ବା ଅଜାଣତରେ ଯେତେ ପାପ ଅଛି, ସବୁପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

(ଛ) ମହାଦେବ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଲାବେଳେ ବୃଷଭକୁ କାହା ପାଖକୁ ନେଇ ନାହାଁନ୍ତି ?
Solution:
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଲାବେଳେ ବୃଷଭକୁ ଘାସ, ପାଣି ଆଦି ଆହାର ପାଖକୁ ନେଇ ନାହାଁନ୍ତି ।

(ଜ) ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ପରେ ମହାଦେବ କେଉଁଠାରେ ବିଜେ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ପରେ ମହାଦେବ କପିଳାସରେ ବିଜେ କଲେ ।

(ଝ) ଉମା କାହିଁକି ବିମୁଖ ହେଲେ ?
Solution:
ଫେରିବା ବାଟକୁ ଚାହିଁ ଚାହିଁ ଉମା ବିମୁଖ ହେଲେ ।

(ଞ) ଉମା ତେରଘଡ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବା ପରେ କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
ତେରଘଡ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବାପରେ, ନିଜେ ମଣୋହିର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ।

(ଟ) ମହାଦେବଙ୍କ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଗୋସାମଣୀଙ୍କର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ମହାଦେବଙ୍କ

(୦) ଗୋସାମଣୀ ଗୁଆଣିରେ କ’ଣ ଲୁଚାଇଲେ ?
Solution:
ଗୁଆଣିରେ ପିଠା, ଖିରି, ଶାକର ଲୁଚାଇଲେ ।

(ଉ‍) ଦେବୀ ଉମା କେଉଁଥରେ ପାଣି ନେଇ ମହାଦେବଙ୍କ ଛାମୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଦେବୀ ଉମା ରତ୍ନଝରୀରେ ପାଣିନେଇ ମହାଦେବଙ୍କ ଛାମୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ ।

(ଢ) ଈଶ୍ବର ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ବର ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କହିଲେ, ବୃଷଭକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଖାଇବାକୁ ନଦେଇ ଖମ୍ବରେ ବାନ୍ଧିଦେବ ।

(ଣ) ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵର ବୃଷଭଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିବା ପରେ ବୃଷଭ କ’ଣ ବିଚାର କରିଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ନନ୍ଦିକେଶ୍ୱର ବୃଷଭଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିବାପରେ ବୃଷଭ ବିଚାର କରିଛି, ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଈଶ୍ବର ଏପରି କରିଛନ୍ତି ।

(ତ) ବୃଷଭ ଭୋଜନ କରିସାରି କାହାକୁ ସ୍ମରଣ କଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ଭୋଜନ କରିସାରି କରତାର ଦେବ ବା ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲା ।

(ଥ) ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ଚାହିଁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ଚାହିଁ ହସିଲେ ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ନେଇ କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି କହିଲେ ।

(ଦ) ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ବୃଷଭ କ’ଣ ଉତ୍ତର ଦେଇଛି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ କହିଲା ଶାସ୍ତ୍ରକଥା କେବେହେଲେ ମିଥ୍ୟା ନୁହେଁ, ଯାହା ପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ଭକ୍ତମାନେ ସୁଖ ପାଇଥା’ନ୍ତି ।

(ଧ) ଗୁଆଣିରେ କ’ଣ ଦେଖ୍ ମହାଦେବ ବିଷାଦ ହେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଗୁଆଣିରେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନର ଚିହ୍ନ ଓ ସୁଗନ୍ଧିତ କର୍ପୂର ରସର ସ୍ଵରୂପ ଦେଖ୍ ଈଶ୍ଵର ବିଷାଦ ହେଲେ ।

(ନ) ଗିରିଜାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶିବ କି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଗିରିଜାଙ୍କଠାରୁ କଥାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ଶୁଣିବା ପରେ ଶିବ ହସିଥିଲେ ।

Question 4.
ପ୍ରାୟ ତିରିଶଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ଦୋଷୀ କନ୍ୟାକୁ କାହିଁକି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ସହିତ ବିବାହ କରାଯାଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବା ଉଆଁସୀ କନ୍ୟା ଯାହାକୁ ବିବାହ କରେ, ସେହି ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରେ । ଦୋଷୀ କନ୍ୟାକୁ ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷକୁ ବିବାହ କରାଇଲେ, ତା’ର ସେହି ଦୋଷ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପରେ ଯାହାକୁ ସେ ବରରୂପେ ବରଣ କରେ ତାହାର ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(ଖ) ବିଶ୍ଵନାଥ କେବେ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ବୁଲି ବାହାରିଲେ ?
Solution:
ବାହାରିଲାବେଳେ ଶୁଭ ସମୟ ଦେଖୁଥିଲେ । ବୃଷଭ ମାସ, କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଦଶମୀ ତିଥ୍, ଗୁରୁବାର ଓ ଶତଭିଷା ନକ୍ଷତ୍ର ବିକେ ସମୟରେ ସେ ବଲି ବାହାରିଥିଲେ |

(ଗ) ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ଘେନିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ଯିବା ସମୟରେ, ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରଟିକୁ ମଥାରେ ଘେନିଥିଲା । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ, ବୃଷଭ କହିଲା ବାମପଟରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଶିରରେ ଘେନିଲେ, ତା’ପାଇଁ ଅମୃତ ଯୋଗାଡ଼ ବା କରାଯାଏ |

(ଘ) ସଦାନନ୍ଦ କେଉଁ କଥା ପରୀକ୍ଷା କରିବା ବୋଲି ବୃଷଭକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଜଣାଇ କହିଛି, ଏହି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ସୁପକ୍ଵ ଅନ୍ନପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ସଦାନନ୍ଦ ବୃଷଭର ଏହି କଥାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ତୁଳସୀ ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ମାରିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଯେତେ ପାପ କରିଥିଲେ, ସେହି ପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

(ଚ) ଠାକୁରାଣୀ ମଣୋହିରେ ବିଜେ କଲା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଠାକୁରାଣୀ ସ୍ଵାମୀ ଶିବଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା କରି କରି ଶେଷରେ ମଣୋହିରେ ବିଜେକଲେ । ମଣୋହିରେ ବିଜେକରି ମାତ୍ର ତିନିଗୁଣ୍ଡା ଭୁଞ୍ଜିଛନ୍ତି, ସେ ସମୟରେ ଶିବଙ୍କର ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଗଲା ।

(ଛ) ସଦାନନ୍ଦ ନନ୍ଦିକେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ସଦାନନ୍ଦ ନନ୍ଦିକେଶ୍ବରକୁ ଡାକି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବୁ ଏବଂ ଖତ, ଆହାର, ଘାସ, ପାଣି ଆଦି କିଛି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁ ନାହିଁ । ଈଶ୍ବର ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଏପରି କରିଥିଲେ ।

(ଜ) ବୃଷଭକୁ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ବୃଷଭକୁ ଗୁଆଣିରେ ବାନ୍ଧିବା ଯୋଗାଡ଼ ପୂରିଅଛି । ସେ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଈଶ୍ଵର ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ବୃଷଭ ଦେଖିଲା, ତା’ ଖାଇବା ଭାଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରି ସନ୍ତୋଷ ମନରେ ତାହାକୁ ଖାଇଲା ।

(ଝ) ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ରାତିରେ ଶିବ କ’ଣ ଦେଖୁଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ରାତିରେ ଶିବ ଦେଖ‌ିଲେ, ବୃଷଭ ବିକଳରେ ଶୋଇଛି ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ମଥାରେ ଘେନି କେଉଁ ଫଳ ପାଇଲୁ ବୋଲି ହସି ହସି ତାହାକୁ ସେ ପଚାରିଲେ ।

(ଞ) ବୃଷଭର ଖାଇବା ବିଷୟରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ପଚାରି କି ଉତ୍ତର ପାଇଲେ ?
Solution:
ଉକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି କବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ବୃଷଭର ପଚାରିଲେ । ପାର୍ବତୀ କହିଲେ, ତୁମ ଆସିବା ବିଳମ୍ବ ଦେଖୁ ମୁଁ ଖାଇ ବସିଥିଲି ଏବଂ ଏହାକୁ ତୁମ ନିକଟରେ ଲୁଚାଇବାପାଇଁ ଗୁଆଣିରେ ଖାଦ୍ୟ ନେଇ ପକାଇଥୁଲି ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) ଓଡ଼ିଆ ଲୋକକଥା ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ କିପରି ସଫଳ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଶୂଦ୍ରମୁନି ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ଏ ମାଟିର ମହାକବି । ସେ ପ୍ରକୃତରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟର ଜନକ । ଯୁଗ ଯୁଗର ସଂସ୍କୃତ ରକ୍ଷଣଶୀଳତାର ନିଗଡ଼ ବନ୍ଧନରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥ‌ିବା ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାକୁ ସେ ମହାମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ କରିଛନ୍ତି । ଦେବୀଙ୍କ କରୁଣା ଲାଭକରି ଏଭଳି ମହାକାବ୍ୟ ରଚନା କରିଥିବା କଥା ସେ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ମୂଳ ମହାଭାରତର କାହାଣୀକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବି, ସେଥିରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଅନେକ ଲୋକକଥା ଓ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଲୋକ ଚରିତ୍ର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଫଳରେ ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ହୋଇଛି ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଲୋକକଥାଟି ମହାଭାରତର ‘ଆଦିପର୍ବ’ରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଏହା ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିକୁ ପୌରାଣିକ ଆଖ୍ୟାନ ଭାବରେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ କବି ସାରଳା ଦାସ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଗାନ୍ଧାରୀ ବ୍ରହ୍ମରାକ୍ଷସ ଗଣରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ କନ୍ୟା ମିଳୁନଥିଲା କିମ୍ବା ଗାନ୍ଧାରୀକୁ ବର ମିଳୁନଥିଲା ।

ମାତ୍ର ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାକୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବେ, ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ିବେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏଭଳି ଅରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ବ୍ୟାସଙ୍କ ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଗୋଟିଏ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଓ ପରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ସ୍ଵାମୀରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜନସମାଜରେ ସାହାଡ଼ା ବିବାହ ବିଧ୍ ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି । ଏପରକି ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତ୍ରୀ ମୃତ୍ୟୁପରେ ତୃତୀୟ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ, ବେଦି ଉପରେ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରାଯାଇଛି । ପୁଣି ଏହା କର୍ମକାଣ୍ଡ ପଦ୍ଧତିରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଦେବୀ ଚରିତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାନଯାଇ, ଲୋକ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ସାଧାରଣ ସ୍ଵାମୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଭଳି ଅପେକ୍ଷା ନକରି ଭୋଜନ କରିବା, ଲୋକଗଳ୍ପ ବର୍ଣ୍ଣନା ଭଳି ମନେହେଉଛି । ସମାହାର ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।

(ଖ) ‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାର ସାରମର୍ମ ଲେଖ ।
Solution:
ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟ ଜୀବନର ରୂପକାର । ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଜୀବନ ବେଦ । ସେ ମହାଭାରତୀୟ କଥାବସ୍ତୁକୁ, ଅତି ସାଧାରଣ କଥାବସ୍ତୁ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ନୀତିବୋଧ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ କବିତାରେ, ସେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର ଚକ ଓ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ପ୍ରଜାପତି ଦୋଷୀ କନ୍ୟାର ବିବାହ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । ବ୍ୟାସଙ୍କଠାରୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବିଶେଷତାକୁ ଶୁଣିବା ପରେ, ରାଜା ଗାନ୍ଧାରସେନ ତାଙ୍କ ନଅରର ମଝିସ୍ଥାନରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ପୂଜୁଥିବାର କଥା ଶୁଣାଇଛନ୍ତି । ବ୍ୟାସଦେବ ‘ତୁ ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ପୂଜୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଗାନ୍ଧାରସେନ ବ୍ୟାସଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

ବ୍ୟାସ କହିଛନ୍ତି, ସେହି ଗୋଟିଏ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ନାହିଁ ବରଂ ତାହାର ଆହୁରି ବ୍ୟାସଦେବ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଶିବ ପରିବାରର ଏକ କୌତୁକପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଥରେ ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲିଛନ୍ତି । ବୁଲି ବୁଲି ସେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି, ବୈତରଣୀ ନଦୀକୂଳରେ । ସେହି ବାଟରେ ବାମପଟରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ଗଛ ରହିଥିଲା । ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ଆଣି ମଥାରେ ରଖୁଲା । ଶିବ ବୃଷଭକୁ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିଥିଲେ । ବୃଷଭ କହିଲା, ସାହାଡ଼ା ଗଛର ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଧାରଣକଲେ ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବୃଷଭ ବରକୋଳି ପତ୍ର, ଶ୍ଵେତଦୁବ ଓ ତୁଳସୀପତ୍ରର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ବଖାଣି ବସିଛି ।

ବୃଷଭର କଥା ଶୁଣି, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ବୃଷଭକୁ ବହୁସ୍ଥାନ ବୁଲାଇ ବୁଲାଇ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେଲାବେଳକୁ ବାସସ୍ଥାନ କପିଳାସକୁ ଫେରିଛନ୍ତି । ଏଣେ ପାର୍ବତୀ ଅମୃତ ଭୋଜନ ସଜାଡ଼ି ଶିବଙ୍କ ଫେରିବା ବାଟକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ଶିବଙ୍କ ଫେରିବାର ବିଳମ୍ବ ହେବାରୁ ସେ ଅମୃତ ପରି ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ବାଢ଼ି ଖାଇ ବସିଛନ୍ତି । ଖାଇବାର ଠିକ୍ ତିନିଗୁଣ୍ଡା ନେଇଛନ୍ତି, ତେବେ ଶିବଙ୍କର ଆସିବାର ସୂଚନା ମିଳିଛି । ଶିବଙ୍କ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି, କାଳେ ଶିବ ରୋଷକରିବେ ତେଣୁ ସବୁ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ନେଇ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇ ଦେଇ ଆସି, ମୁହଁ ଧୋଇ ଶିବଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି । ଶିବ ନନ୍ଦିକେଶ୍ୱରକୁ ଡାକି କହିଛନ୍ତି, ଆଜି ବୃଷଭକୁ କିଛି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁ ନାହିଁ, ସେମିତି ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିବୁ । ନନ୍ଦି ଶିବଙ୍କ ଆଜ୍ଞାରେ ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିଛି । ବୃଷଭ ଦେଖୁଛି ତା’ ଖାଦ୍ୟ କୁଣ୍ଡରେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ରହିଛି ଏବଂ ମନଖୁସିରେ ସେ ତାହା ଖାଇଛି ।

ଶିବ ପରଦିନ ସକାଳେ ଆସି ବୃଷଭକୁ ପଚାରିଛନ୍ତି, ତା’କୁ ଆଜି କିପରି ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିଛି । ବୃଷଭ କହିଲା, ମୋତେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିଛି । ଏପରିକି ଆପଣ ଖାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଅମୃତ ଭୋଜନ କରିଛି । ଶିବ କଥାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ଜାଣିବାକୁ ପାର୍ବତୀକୁ ପଚାରିଛନ୍ତି । ପାର୍ବତୀ ସତକଥା କହିବାରୁ, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରର ମହିମା ଜାଣିଛନ୍ତି ।
ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମାହାତ୍ମ୍ୟକୁ କବି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ, ଲୋକ କାହାଣୀ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଛଳରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ନିଜର ବିଶେଷତା ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ବୃକ୍ଷ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ’ କବିତାରେ କବି ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ବୃକ୍ଷର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ବ୍ୟାସ ଓ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ ଉକ୍ତି ପ୍ରତ୍ଯୁକ୍ତି ଏବଂ ଶିବ ପରିବାରର କାହାଣୀକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କବି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କହିଛନ୍ତି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ରଥର ଚକ । ଏହା ମଧ୍ୟ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ । ଅର୍ଥାତ୍ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ନିକଟରେ ଯେଉଁ କାମନା କରାଯାଏ, ସେହି କାମନା ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ସାହାଡ଼ାବୃକ୍ଷ ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ । ବିବାହ ମେଳକରେ ପ୍ରଜାପତି ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଦୋଷୀ କନ୍ୟା ବିବାହ ହେଉନଥିଲେ, କିମ୍ବା କନ୍ୟାଦୋଷରୁ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେଭଳି କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସହିତ ବିବାହ କରିବାର ବିଧୂରହିଛି । ଗାନ୍ଧାରସେନ କହିଛନ୍ତି, ସେ ତାଙ୍କ ନଅର ମଝି ସ୍ଥାନରେ, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଛନ୍ତି । ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜାକଲେ ଓ ଦର୍ଶନ କଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ରହିଛି ।

ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ବ୍ୟାସଦେବ କହିଛନ୍ତି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଆହୁରି ଅନେକ ମହିମା ରହିଛି । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସେ, ଶିବ ଓ ବୃଷଭଙ୍କର କଥାକୁ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ଆରୋହଣ କରି ବୁଲୁଥିବାବେଳେ ବୃଷଭ ଯାତ୍ରାପଥର ବାମପଟରେ ଏକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଦେଖୁଥିଲା । ସେ ସେହି ଗଛରୁ ପତ୍ର ଛିଡ଼ାଇ ଶିରରେ ଲଗାଇଥିଲା । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ବୃଷଭ କହିଛି, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରର ଅନେକ ମହିମା ରହିଛି। ଏହାକୁ ଶିରରେ ଘେନିଲେ ସେଦିନ ଦିବ୍ଯଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବୃଷଭ କହିଛି, ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଡାହାଣ ପାଖରେ ବରକୋଳି ବୃକ୍ଷ ଥିଲେ, ତହିଁରୁ ପତ୍ରଟିଏ ଆଣି ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ଶତ୍ରୁନାଶ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଯାତ୍ରାବେଳେ ଅଗ୍ରଭାଗରେ ହୋଇଥାଏ ।

ପୁନଶ୍ଚ ପଶ୍ଚାତ୍ ଭାଗରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଗଛ ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ସେହି ଗଛର ଝଡ଼ିଲା ପତ୍ରକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ଜାଣତରେ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଜୀବନରେ ଯେତେ ପାପ ସ୍ଵ, ସବୁପାପରୁ ନିସ୍ତାର ମିଳିବ । ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ପାପ ରହିବ ନାହିଁ । ବୃଷଭ କଥା ଶୁଣି, ଶିବ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମହିମାକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଶେଷରେ ବୃଷଭ କଥାର ସତ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ମିଳିଛି । ସେହିଦିନ ବୃଷଭକୁ ଦୈବଯୋଗରୁ ଅମୃତ ସମାନ ଭୋଜନ ମିଳିଛି । କବି ସାରଳା ଦାସ ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ବା ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସକୁ କାଜ୍ୟିକ ରୂପଦେଇ ନିଜର ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି ।

(ପ) ‘ଗୋଲକ ଦ୍ଵୟ’ ର ମହାତ୍ମ୍ଯ ରପମାପନରେ କଢି ସାରଳା ଦାସ୍. କର ।
Solution:
ମାଟିର କବି ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଖ୍ୟାତନାମା କବି । ସେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରି ନିଜର କବିତ୍ଵ ଓ ଅପୂର୍ବ କଳ୍ପନାବିଳାସତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ମୂଳ ମହାଭାରତରୁ କଥାବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ ବି, ତାହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଓଡ଼ିଶାର ପାଣିପାଗରେ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସେ ଅସାଧାରଣ ଭାବେ ଜନପ୍ରିୟତାର ସିଂହାସନରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ମୂଳ କଥାବସ୍ତୁରେ ସଂଯୋଜିତ ଆଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ନିଜସ୍ଵ ରୁଚିବୋଧରେ ଗଢ଼ି ତୋଳିଛନ୍ତି । ଫଳରେ କଥାବସ୍ତୁ ହୋଇଛି ଶତ ପ୍ରତିଶତ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିର ଓ ଓଡ଼ିଶା ସାମାଜିକ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ କବି ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଏହା କବିଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ପରିକଳ୍ପନା ।

ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ହୋଇଛି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥର ଚକ। ଏହି ବୃକ୍ଷ ପୁଣି ମହାକଳ୍ପ ବୃକ୍ଷ । ସାହାଡ଼ା ଗଛ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନର ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ ବୋଲି ସେ କଥାବସ୍ତୁ ଉପସ୍ଥାପନରେ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରଜାପତି ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି, କେବଳ ଦୋଷୀ କନ୍ୟାଙ୍କ ବିବାହ ରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ କରିବାପାଇଁ । ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିରେ ରହିଛି, ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ, ତାହାକୁ ବ୍ରହ୍ମ ଅସୁରୀ ଦୋଷ ଲାଗିଥିଲା । ସେ ଯାହାକୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲା, ସେହି ପତି ଅକାଳରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲା । ଗାନ୍ଧାରୀ ପରି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟ କୁକ୍ଷଣରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଯାହାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ମରି ଯାଉଥିଲା । ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଏଭଳି ଚିତ୍ରଣ ନାହିଁ । ସାରଳା ଦାସଙ୍କର ଏହା ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିକଳ୍ପନା, ଯାହାକୁ ନେଇ ସେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି ।

ଫଳରେ ଶିବ ପାର୍ବତୀ ଦେବୀ ଚରିତ୍ର ନହୋଇ, ହୋଇଛନ୍ତି ମାନବୀୟ । କଥାବସ୍ତୁ ହୋଇଛି ଲୋକରୁଚିର । ଶିବ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳବେଳା ନେଇ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୁଲି ବାହାରିଛନ୍ତି । ଏହି ବୁଲିବା ଅବସରରେ, ତାଙ୍କର ବାହନ ବୃଷଭ ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଛନ୍ତି । ଶିବ ଏହାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ, ବୃଷଭ କହିଛି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ । ସେହି ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତ ସମାନ ଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ଶିବ ବୃଷଭ କଥାର ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପାଇଁ ବୃଷଭକୁ ଦିବ୍ଯଭୋଜନ ମିଳିଛି । ଏହି କାହାଣୀକୁ ଅତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ନିଜ କଳ୍ପନାବିଳାସତାର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । କବି ନିଜ କଳ୍ପନାବିଳାସତା ପାଇଁ, ତାଙ୍କର ମହାଭାରତକୁ ଲୋକରୁଚିର କରିପାରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) କାହାଣୀ ପରିକଳ୍ପନା, ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା ଓ ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମୌଳିକତା ବିଚାର କର ।
Solution:
ସାରଳା ଦାସ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର କବି । ସେହି ସମୟଥୁଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଓ ଓଡ଼ିଆ ମାଟି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ । ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ନିଜସ୍ଵ ମୌଳିକତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ କବି ସାରଳା ଦାସ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେବାକୁ ସେ ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ । ପାରମ୍ପରିକ ସଂସ୍କୃତଗ୍ରନ୍ଥର ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ ବିଚାରଧାରାକୁ ସେ ବଦଳାଇ ଦେବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ । ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତର କାହାଣୀକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବି ନିଚ୍ଛକ ଓଡ଼ିଆ ମାଟିର କଥାକୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ସାରଳା ଦାସ ‘ଆଦିପର୍ବ’ରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ବିବାହ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକକଥା ବା ଲୋକଉକ୍ତିକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ସଂଯୋଜିତ କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’ ଓଡ଼ିଆ ଜନସମାଜରେ ଏକ ବହୁ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରବଚନ ।

ଗାନ୍ଧାରୀ ଥିଲେ ଦୋଷୀକନ୍ୟା | ସେ ଉଆଁସୀ କନ୍ୟା ଭାବରେ ଯାହାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ ସେ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲା । ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରାଯାଇ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ବିବାହ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି କଥାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ଅନ୍ୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳେ, ତାହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଶିବ, ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ନେଇ ସୁନ୍ଦର କାହାଣୀ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ଏଥୁରେ ଶିବଙ୍କୁ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ, ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆଘରର ଗୃହିଣୀ ଓ ବୃଷଭକୁ ଆଜ୍ଞାକାରୀ ବାହନ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରି କବି କାହାଣୀକୁ ଆଗେଇ ନେଇଛନ୍ତି ।

ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗ ମୂଳ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ କବି ସାରଳା ଦାସ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏପରି କହିଛନ୍ତି । ସାରଳା ଦାସ ଅନେକ ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି, ଯାହାକି ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ଵ ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକମୁଖରେ ପ୍ରଚଳିତ । ସେହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି, ‘ଗୋଲକ ବୃକ୍ଷ’, ‘ସ୍ଵିଜିତ’, ‘ଦୋଷୀକନ୍ୟା’, ‘ଯୁଗତି’, ‘ମଝା ଥାନେ’, ‘ମୁ’, ‘ପ୍ରତିବାଚ’, ‘ଶାହାସ୍ର’, ‘ବଇଲ’, ‘ବୟର’, ‘ହାଦେ’, ‘ଗ୍ୟାନେ ଅଗ୍ୟାନେ’, ‘ପଇଲମେ’, ‘ଗୁଆଣି’ । ସାରଳା ଦାସ ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଯେଭଳି ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି, ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ସେପରି ନାହିଁ । ସାହାଡ଼ା ଗଛ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଘର ଆଗରେ ରହିଥାଏ । ଏହାକୁ ସମସ୍ତେ ଦାନ୍ତକାଠି ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଦେଖାଇବାପାଇଁ କବି ଏକ ସୁନ୍ଦର ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ବୋଲି ଏହିଭଳି ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରେ ।

ଣାଯାଏ, ସେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଗଜପତି କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସମସାମୟିକ ଥିଲେ । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସେପରି କିଛି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ନଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ପଣ୍ଡିତ କବିଗଣ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରି ଭାରତବର୍ଷରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ମୁରାରି ମିଶ୍ର, ଜୟଦେବ, ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜ ଓ ଗୋବଦ୍ଧନାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି କବି/ଆଳଙ୍କାରିକ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ଆଲୋଚକଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ, ଦେବଭାଷା ସଂସ୍କୃତରେ ହିଁ ପୁରାଣ ରଚିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ନୀରବ ପ୍ରତିବାଦରେ ଓ ଗଭୀର ସ୍ଵାଭିମାନରେ ସାରଳା ଦାସ ପ୍ରଥମେ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖୁଲେ ବିରାଟାୟତନ ମହାଭାରତ । ଆଜିବି ଓଡ଼ିଆ ମହାଭାରତ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ପଞ୍ଚଦଶ ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଥିଲା ପ୍ରାଦେଶିକ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ନବ ଅଭ୍ୟୁଦୟର କାଳ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଏଥ‌ିପାଇଁ ପରିବେଶ ଥିଲା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଉପଯୋଗୀ । ବୋଧହୁଏ ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ସମସାମୟିକ ଭାରତବର୍ଷର ସବୁଠାରୁ ସାହସିକ କବିପ୍ରତିଭା । ମହାଭାରତ ପରି ମହାଗ୍ରନ୍ଥ କଥ୍ୟ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ହେବା ନିଶ୍ଚିତଭାବରେ ଏକ କଳ୍ପନାନୀତ ବ୍ୟାପାର ଥିଲା । କେବଳ ଓଡ଼ିଆ କାହିଁକି ସମଗ୍ର ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଏତେବଡ଼ ଏକାକୀ ଗ୍ରନ୍ଥରଚନା ସେତେବେଳେ ସ୍ଵପ୍ନ ଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସହଜିଆ କବିଙ୍କର କେତୋଟି ସାଧନା ସଙ୍ଗୀତ ଥିଲା । ନାଥଯୋଗୀମାନେ ସାନ୍ଧ୍ୟ ଭାଷାରେ କିଛି ଗଦ୍ୟ/ ପତ୍ୟ ମିଶ୍ରିତ ରଚନା ଲେଖୁଥିଲେ । ତା’ପରେ ଲକ୍ଷେ ଚାଳିଶ ହଜାର ଶ୍ଳୋକର ମହାଭାରତ । ସାରଳା ଦାସ ନିଜକୁ ଦେବୀଙ୍କର ଭକ୍ତ ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦେବୀଙ୍କର ଦୟାରେ ସେ ଏତେବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିଲେ ବୋଲି

ସାରଳା ଦାସ ତାଙ୍କ ମହାଭାରତର ବହୁସ୍ଥଳରେ ଦେବୀଙ୍କର ମହିମା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ନିଜେ ସେ ମୂର୍ଖ, ଅଳ୍ପ ବୟସ୍କ । ତାଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ଶିଶୁବୁଦ୍ଧି । ଜୀବନରେ ସେ କେବେ ପଣ୍ଡିତମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ଯରେ ବସି ନାହାଁନ୍ତି । ଦେବୀ ପରମା ବୈଷ୍ଣବୀ ସାରଳେ ଦୟାକଲେ । ମୂର୍ଖ ଅପଣ୍ଡିତ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ପରିଡ଼ା ହେଲେ ମହାକବି ସାରଳା ଦାସ । ଦେବୀ ରାତିରେ କହିଦିଅନ୍ତି । ପ୍ରଭାତ ଅବକାଶରୁ କବି ସେ ସବୁକଥା ତାଳପତ୍ରରେ ଲେଖୁଦିଅନ୍ତି । କବି ଯାହା କହୁଛନ୍ତି ସବୁ ସାରଳାଦେବୀଙ୍କ ଆଦେଶ । ଏହି ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ସାରଳା ଦାସ ଲେଖୁଛନ୍ତି –

ଦେବୀଙ୍କ ପାଖରେ ମହାକବି ସାରଳା ଦାସ ଯେଉଁ ଦୟିନୀ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ଏହାକୁ କେତେକ ଗବେଷକ ଭାଭିକ ମିଥ୍ୟା ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ନାମରେ ଆହୁରି ବହୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଶୁଣାଯାଏ । କେତେକ ମହାଭାରତ ପୋଥିରେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ସମ୍ପର୍କିତ ବିବରଣୀମାନ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ତେବେ ସାରଳା ଦାସ ପୂର୍ବାଶ୍ରମରେ ଥିଲେ ଜଣେ କୃଷକ । ତାଙ୍କ ନାମ ବୃଦ୍ଧାର ଆକୁଳ ପ୍ରାର୍ଥନାରେ ତାଙ୍କୁ କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ନଦୀ ଭିତରେ ପଶିଲେ । ହଠାତ୍‌ ନଦୀରେ ଜଳ ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା । ଶୁଖୁଲା ନଈରେ ପାଣି ବଢ଼ି ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ମୁଣ୍ଡେ ପାଣି ହେଲା । ତା’ପରେ ସେ ବୃଦ୍ଧା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲା, ‘ମା’ ଲୋ ? ତୁ କିଏ ? ଏବେ ତୁ ତୋତେ ରକ୍ଷାକର । ମୁଁ ଆଉ ପାରୁନି ।’’ ହଠାତ୍ ପାଣି ଛାଡ଼ିଗଲା । ଆକାଶବାଣୀ ହେଲା – ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର !

ମୁଁ ତୋ ଉପରେ ପ୍ରସନ୍ନ । ମୋ ଇଚ୍ଛାରେ ତୁ ମହାଭରତ ରଚନା କର । ସେଇ ଦେବୀଙ୍କ ଦୟାରୁ ସାରଳା ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିଲାଗି, ତାଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ କୋପଦୃଷ୍ଟିରେ ପଡ଼ିବାକୁ ହେଲା, ସେ ଘୋଷଣା କଲେ ଆପଣା ଜାତିସ୍କରତ୍ଵ । ତୋଳିଛନ୍ତି ଏକ ବିରାଟ କାବ୍ଯସୌଧ । ସବୁଥରେ ଭରି ଦେଇଛନ୍ତି ସେ ଆପଣାର ମୌଳିକ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୌଳିକ ପ୍ରକାଶଭଙ୍ଗୀ । ତାଙ୍କର ମହାଭାରତ ବଣ୍ଠିତ ସମସ୍ତ ଚରିତ୍ର ଖାଣ୍ଟି ଓଡ଼ିଆ । ଭୀମ-ଅର୍ଜୁନ, ନକୁଳ-ସହଦେବ, ଯୁଧୁଷ୍ଠିର ଓ କୃଷ୍ଣ ସମସ୍ତେ ଓଡ଼ିଆଘରର ପୁଅ ।

ଓଡ଼ିଆ ସମାଜର କଥ ଲୋକକଥା ଓ କାହାଣୀକୁ ସେ ତାଙ୍କର ମହାଭାରତରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ବାହାବ୍ରତ, ଓଷାବାର, ତୀର୍ଥକ୍ଷେତ୍ର, ଚାଷବାସ, ରାଜ୍ୟଶାସନ ସବୁଥ୍‌ରେ ଓଡ଼ିଆମୀର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ । ସମାଜର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅବକ୍ଷୟ ସେ ଦୁଇଆଖୁରେ ଦେଖପାରି ନାହାଁନ୍ତି, ତେଣୁ ସୁଧାରିନେବା ପାଇଁ କଥାଛଳରେ କେତେ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଚାହିଁଛନ୍ତି ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ । ଯେଉଁଠି ଆନନ୍ଦ ଥବ, କର୍ମ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଧ୍ରୁବ, ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଆଗ୍ରହ ସହକାରେ ପାଳନ କରୁଥିବେ ।

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ‘ଚଣ୍ଡୀପୁରାଣ’ ତାଙ୍କ ପରିଣତ ବୟସର ରଚନା; କିନ୍ତୁ ବିଚିତ୍ର ରାମାୟଣ ଗ୍ରନ୍ଥ ସେ ଲେଖୁଥିଲେ ସବା ଆଗେ । ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ନାମ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ଥିଲା । ଦେବୀଙ୍କ କରୁଣା ଲାଭକରି ସେ ହେଲେ ସାରଳା ଦାସ । ତା’ପରେ ସେ ରଚନା କଲେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ମହାଗ୍ରନ୍ଥ ମହାଭାରତ ।
ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଆଦିପର୍ବର ଅଂଶବିଶେଷ । ଏଥରେ କବିଙ୍କର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ, ବର୍ଣ୍ଣନା କୁଶଳତା, ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଭାବ ଓ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣର ବିଶେଷତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

(ଖ) କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି

ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମହାଭାରତରେ ଆଦିପର୍ବ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ମହିମା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଏହା ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ଓ ଚଳଣିକୁ କବି ଏଥିରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ‘ଉଆଁସୀ କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ବର’’ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଜନସମାଜରେ ଏକ ବହୁପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରବଚନ । ଗାନ୍ଧାରର ରାଜକନ୍ୟା ଗାନ୍ଧାରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କୁ ‘ବ୍ରହ୍ମଅସୁରୀ ଦୋଷ’’ ଲାଗିଥିଲା । ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେ ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ଅକାଳରେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ୁଥିଲେ । ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କ ପରି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟ ଏକ କୁକ୍ଷଣରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ସେଥିଲାଗି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁ କନ୍ୟାକୁ ବିବାହ କରୁଥିଲେ, ସେ ମଧ୍ଯ ବିବାହ ବାସୀଦିନ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ୁଥିଲେ ।

ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ମହଭାରତରେ, ଗାନ୍ଧାରୀ ଓ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଏପରି ଚିତ୍ରଣ ନାହିଁ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଗାନ୍ଧାରୀ ଯାହାଙ୍କୁ ପତିରୂପେ ବରଣ କରିବେ ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ପଡ଼ିବେ । ସେଥ୍ପାଇଁ ଏ ଅରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ବ୍ୟାସଙ୍କ ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ଗାନ୍ଧାରୀ ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବର୍ଣ୍ଣନା ପୂର୍ବରୁ, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ର ମଥାରେ ଖେସିଲେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳେ ବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ଶିବ, ପାର୍ବତୀ, ବୃଷଭ ଓ ନନ୍ଦିକୁ ଦୈବୀ ଚରିତ୍ରଭାବେ ଚିତ୍ରଣ କରାନଯାଇ, ସାଧାରଣ ଚରିତ୍ରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ସାରଳାଦାସ ପ୍ରସଙ୍ଗଟିକୁ ବେଶ୍ ଲୋକରୁଚିର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।

ସାହାଡ଼ା ଗଛ ବିଶେଷ ଉପକାରୀ ଓ ବଳବୀର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଷକ । ସେଥ୍‌ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ଘର ଆଗରେ ସାହାଡ଼ା ଭାବେ ଶସ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୋତିଥା’ଓଁ । ସାହାଡ଼ା ଡାଳକୁ ଅଗ୍ନି ଉତ୍ସବରେ ସାର ପକାଇବା ପାଇଁ କୃଷକ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ । କବି ସାରଳା ଦାସ, ସାହାଡ଼ା ଗଛର ମହାତ୍ମ୍ୟକୁ ଏଠାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ରଥର ଚକ । ଏହା ମଧ୍ୟ ମହାକଳ୍ପ ବୃକ୍ଷ । ଅର୍ଥାତ୍ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ନିକଟରେ ଯାହାକାମନା କରାଯାଏ, ସେହି କାମନା ପୂରଣ ହେଲାପରି, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ଅଭୀଷ୍ଟ ପୂରଣକାରୀ ।

ସେହି ବୃକ୍ଷଦ୍ଵାରା ପରିବେଶ ଶୁଦ୍ଧ ରହେ ଏବଂ ରୋଗ ପୋକ ଆଦି ସହଜରେ ବଂଶବିସ୍ତାର କରିପାରନ୍ତି, ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏହା ମହାପାତକ ହରଣ କରେ ବୋଲି ବ୍ୟାସଦେବ ବୁଝାଇ ଅଛନ୍ତି । ବିବାହମେଳକର ଦେବତା ପ୍ରଜାପତି, ସାହାଡ଼ା ଗଛକୁ ବିଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ଦୋଷୀ କନ୍ୟାର ବିବାହ ହେଉ ନଥିଲେ, କିମ୍ବା କନ୍ୟାଦୋଷରୁ ବର ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଥିଲେ, ସେଭଳି କନ୍ୟାକୁ ସାହାଡ଼ା ଗଛ ସହିତ ବିବାହ କରିବାର ବିଧ୍ଵ ରହିଛି ।

ଗୋଟିଏ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ରହିଛି । ସେହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ସେ ସବୁଦିନ ପୂଜାକରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି, ବ୍ୟାସଦେବ କହିଲେ, ‘ତୁ ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ରାଜା । କେଉଁ ଫଳ ଆଶାରେ ତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରୁଅଛୁ ।’’ ବ୍ୟାସଙ୍କ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇ, ଗାନ୍ଧାରସେର୍ଟ କହିଲେ, ଯେହେତୁ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରଥଚକ, ତେଣୁ ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ଦର୍ଶନକଲେ କୋଟି କୋଟି ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ବ୍ୟାସ କହିଲେ କେବଳ ସେହି ଗୋଟିଏ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ନାହିଁ । ଆହୁରି ଅନେକ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି । ବ୍ୟାସଦେବ ସାହାଡ଼ା ଗଛର ବିଶେଷତାକୁ ଜ୍ୟେଷ୍ଠମାସ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଦଶମୀତିଥ୍, ଗୁରୁବାର, ଶତଭିଷା ନକ୍ଷତ୍ର ସମୟରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ ବୁଲି ବାହାରିଥିଲେ । ଏହିଭଳି ଏକ ବିଶେଷ ଦିନରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ସ୍ଵାମୀ ଶିବ ତାଙ୍କର ବାହନ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ପରିଭ୍ରମଣରେ ବାହାରିଲେ ।

ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ବୁଲିବା ଅବକାଶରେ, ସେ କେତେକ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନକୁ ମଧଗଲେ । ଶିବ ବୃଷଭ ଉପରେ ବସି ବୈତରଣୀ ନଦୀକୂଳରେ ଯାଉଥିବା ସମୟରେ, ସେଠାରେ ବାମପାଖରେ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷଟି ରହିଥିଲା । ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ଦେଖ୍ ବୃଷଭ ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ପତ୍ର ଆଣି, ମଥାରେ ଲଗାଇଦେଲା । ଯଥାଶୀଘ୍ର ବୃଷଭଟି ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ କାହିଁକି ମଥାରେ ଲଗାଇଲା, ତାହାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଈଶ୍ଵର ଇଚ୍ଛାକଲେ । ଶିବଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ବୃଷଭ କହିଲେ, ଏହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ ସବୁପ୍ରକାର ଶୁଭଫଳ ମିଳିଥାଏ ।

ପୁନଶ୍ଚ ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର, ପତ୍ରଟିକୁ ଶିରରେ ଘେନିଲେ, ସେଦିନ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବା ଅମୃତଭୋଜନ ମିଳିଥାଏ । ସେହିପରି ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଡାହାଣ ପାଖରେ ବରକୋଳି ଗଛ ଥିଲେ ଏବଂ ତହିଁରୁ ଗୋଟିଏ ପତ୍ରରେ ଶିରରେ ଘେନିଲେ ଶତ୍ରୁନାଶ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଯାତ୍ରାବେଳେ ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଶ୍ଵେତ ଦୁବ ଦେଖ‌ିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଘେନିଲେ, ଅନେକ ପ୍ରକାର ପାପ କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ପଶ୍ଚାତ୍‌ଭାଗରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଗଛ ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ପଛକୁ ଲେଉଟି, ତୁଳସୀ ଗଛରୁ ଝଡ଼ିଥ‌ିବା ପତ୍ରଟିକୁ ଆଣି ମଥାରେ ଲଗାଇଲେ, ଜାଣତରେ ହେଉ ବା ଅଜାଣତରେ ହେଉ ଜୀବନରେ ଯେତେ ପାପ ଧ୍ରୁବ, ସେହି ପାପ ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।

ବୃଷଭ କଥା ଶୁଣି ଶିବ ମନରେ ବିଚାରକଲେ, ସାହାଡ଼ା ପତ୍ରକୁ ଶିରରେ ଲଗାଇଲେ ଯେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ମିଳିବ, ତାହାକୁ ଆଜି ସେ ପରୀକ୍ଷା କରିବେ । ତେଣୁ ମହାଦେବ ଜାଣି ଜାଣି ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଭୁବନ ବୃଷଭକୁ ବୁଲାଇଲେ । କୌଣସି ସମୟରେ ପାଣି ପିଇବାର କିମ୍ବା ଘାସ ଖାଇବାର ସୁଯୋଗ ସେ ଦେଲେ ନାହିଁ । ବୃଷଭକୁ ଉପବାସ ରଖ୍ ସେ ମନଭରି ବୁଲିଲେ । ଗିରି ଅରଣ୍ୟ ଅନେକ ସ୍ଥାନ ଅତିକ୍ରମ କଲେ । ଶେଷରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତାଚଳଭିମୁଖୀ ହେବାରୁ ସେ ନିଜ ବାସସ୍ଥାନ କପିଳାସକୁ ଫେରିଲେ ।

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । ଶିବ ତେଣେ ନନ୍ଦିକୁ ମନେ ମନେ ଶିବଙ୍କ ଉପରେ ସ୍ଵାମୀ ବୁଲିଯାଇଛନ୍ତି ଫେରିଲେ ଭେଜନ କରିବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଶିବଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଉମା କରିଛନ୍ତି । ଅମୃତ ଭଳି ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତକରି, ଉମା ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ଫେରିବା ବାଟକୁ ଅପେକ୍ଷା ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ବୁଲାଉଛନ୍ତି । ଫେରିବାର ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହେଲାଣି । ଫଳରେ ଉମା ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଶିବଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦେବା ପରେ ନିଜେ ଖାଇବେ, ସେଥୂପାଇଁ କ୍ଷୁଧାରେ ସେ ବିମୁଖ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ବହୁସମୟ ଅପେକ୍ଷା କଲାପରେ, ପାର୍ବତୀ ନିଜେ ମାଣୋହି କରିବେ ବୋଲି ‘ଚିନ୍ତାକଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ

ସବୁ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ବାଢ଼ି ସାରିବାପରେ ପାର୍ବତୀ ଠିକ୍ ତିନି ଚାରିଗୁଣ୍ଡା ଖାଇଛନ୍ତି କି ନାହିଁ, ତେଣେ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣାଗଲା । ଶିବ ବା ସ୍ଵାମୀ ଆସିବାର ସୂଚନା ପାଇ ପାର୍ବତୀ ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା ନକରି ଖାଇଥ‌ିବା କଥା ସେ ଜାଣିଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ । ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦଶୁଣି ପାର୍ବତୀ ନିଜେ ଖାଇବାକୁ ବସିଥିବା କଥା ଶିବଙ୍କ ନିକଟରେ ପକାଇଦେଲେ । ସେଥ‌ିରେ ଥିବା ପିଠା, ଖିରି, ଶାକର ସବୁ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇ ତରତର ହୋଇ ମୁହଁ ହାତ ଧୋଇଦେଲେ ।

ସବୁଦିନ ପରି ଶିବଙ୍କ ପାଇଁ ରତ୍ନଝରିରେ ପାଣି ପୂରାଇ ପାର୍ବତୀ ଆସି ତାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଗଲେ । ଶିବ ବୃଷଭ ପିଠିରୁ ଓହ୍ଲାଇବା ମାତ୍ରେ ଆଜ୍ଞାକାରୀ ନନ୍ଦି ଆସି ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲା । ଶିବ ନନ୍ଦିକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ, ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଗୁହାଳରେ ଯଥାଶୀଘ୍ର ବାନ୍ଧିଦିଅ । ଶିବଙ୍କ ଆଦେଶାନୁସାରେ ନନ୍ଦି, ବୃଷଭକୁ ନେଇ ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧିଦେଲେ । ଶିବ ନନ୍ଦିକୁ ଡାକି କହିଲେ, ବୃଷଭକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଘାସ, କୁଟା, ଅନ୍ନ ଆଦି ଖାଇବାକୁ ଦେବୁନାହିଁ । ଆଜ୍ଞାବହ ଭାବରେ ନନ୍ଦି, ଆଦେଶାନୁସାରେ ବୃଷଭକୁ ଗୁହାଳେ ବାନ୍ଧିଦେଇ, ବାହାରୁ ଭଲଭାବରେ ଟାଣକରି କବାଟ କିଳିଦେଲା । ବୃଷ ମନେ ମନେ ଚିନ୍ତାକଲା, ମୋତେ ପରୀକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଶିବ ଏହା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଯେ ମୋର ପ୍ରଭୁ, ଏହା ଚିନ୍ତାକରି ନାହାଁନ୍ତି । ଯଦି ଆଜି ମୋତେ ଖାଇବାକୁ ନମିଳେ ବା ମୋର ମଥାରେ ଲଗାଇଥିବା ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଯଦି ନିଷ୍ଫଳ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ବିଶ୍ଵାସ ସହ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଘେନିବାର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ । ଖୁଣ୍ଟ ପାଖରେ ପଡ଼ିଥିବା ବାସିକୁଟା ଖାଇବାକୁ ଗଲାବେଳେ, ବୃଷଭ ଦେଖିଲା, ତା’ଖାଇବା କୁଣ୍ଡରେ ଅମୃତ ପରି ଖାଦ୍ୟ ରହିଛି ।

ଖାଦ୍ୟ ଦେଖୁ ବୃଷଭ ଖୁସିହେଲା ଏବଂ ସନ୍ତୋଷ ମନରେ ସେସବୁ ଖାଇଲା । ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ବିଧୂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇ ରହିଛି ବୋଲି ମନେମନେ ବିଚାରିଲା । ବୃଷଭକୁ ଅମୃତ ଖାଦ୍ୟ ମିଳିବା ଯୋଗକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କବି ସାରଳା ଦାସ ବୃଷଭ ପାଇଁ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ହେ ସାଧୁ, ପଣ୍ଡିତମାନେ, ଯାହା ହେବା କଥା, ତାହାହିଁ ହେବ । ତାକୁ କେହି ବଦଳାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେହି ଜଗତକର୍ତ୍ତାଙ୍କର ମହିମା ଗାନ କର । ଈଶ୍ଵର ମୋତେ କଷ୍ଟଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥୁରୁ ମୋତେ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । କର୍ମ ଅନୁସାରେ ବ୍ୟାସଦେବ ଗାନ୍ଧାରସେନଙ୍କୁ କହିଲେ, ଏହି ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଏହିଭଳି ମହିମା ରହିଛି । ଯେହେତୁ ବୃଷଭ ଶିରରେ ଏହି ପତ୍ର ଆଦରରେ ଘେନିଥିଲା, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଏହି ଫଳ ମିଳିଲା । ପାର୍ବତୀ ବୃଷଭ କୁଣ୍ଡରେ ଯେଉଁ ଅମୃତ ମାଣୋହି ପୂରାଇ ଦେଇଥିଲେ, ସେହି ଅମୃତ ମାଣୋହି ଖାଇ ସେ ତୃପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ନିଜର ଭୋକ ଓ ଶୋଷକୁ ମେଣ୍ଟାଇ ମହାଆନନ୍ଦ ଲାଭ କରିଥିଲା ।

ଶିବ ଜାଣିଶୁଣି ବୃଷଭ ପାଇଁ ଆଉ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଖାଇବା ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ବୃଷଭ କିପରି କ୍ଷୁଧାରେ ରହିବ ଏବଂ ମଥାରେ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଲଗାଇବା ଫଳ କିପରି ମିଥ୍ୟା ହେବ । ପରଦିନ ସକାଳୁ ଶିବ କବାଟ ଖୋଲି ବୃଷଭକୁ ଦେଖିଲେ । ବୃଷଭ ଖାଇନାହିଁ ବୋଲି ସହାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲେ । ହସି ହସି ଶିବ ବୃଷଭକୁ ପଚାରିଲେ, କାଲି ମଥାରେ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଲଗାଇ କେଉଁଭଳି ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାକୁ ପାଇଲୁ । ଶିବଙ୍କ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଯାଇ ବୃଷଭ କହିଲା, ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷର ଯେ ମାହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି, ଏହା ହେଉଛି ଶାସ୍ତ୍ର ବାଣୀ । ଶାସ୍ତ୍ରବାଣୀ କେବେହେଲେ ମିଥ୍ୟା ହୁଏ ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନେ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଶାସ୍ତ୍ରବାଣୀକୁ ପାଳନ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ସୁଖଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ଈଶ୍ଵର ତଥାପି ବୃଷଭ କଥାକୁ ବୁଝି ନଥା’ନ୍ତି । ବରଂ ଉପହାସ କରି କହିଛନ୍ତି, ତୁ ଯେଉଁଭଳି ଫଳ ପାଇଲୁ, ସଂସାରରେ ଏହିଭଳି ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ସେହିଭଳି ଫଳ ମିଳୁ ।

ବୃଷଭ କହିଲା, ମୁଁ ବିଶ୍ୱାସର ସହିତ ସାହାଡ଼ାପତ୍ର ଶିରରେ ଲଗାଇବାର ଫଳ ପାଇଅଛି । ତୁମ୍ଭେ ମଣୋହି କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ଆଗେ ଦିବ୍ୟଭୋଜନ କରିଛି । ଯାହାର ସ୍ଵାମୀ ନିଜେ ଈଶ୍ଵର, ସେ କେବେହେଲେ ଉପବାସ ରହିବ ନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ସେବକ ଚିନ୍ତା ଯଦି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ନଲାଗିବ, ତା’ହେଲେ ଏ ସଂସାର ଚଳିପାରିବ ନାହିଁ । ଯେଉଁ ଯେଉଁ ଅମୃତ ମଣୋହି ତୁମେ ଦେଖନ୍ତୁ । ସେଥୁରୁ କିପରି ଆମୋଦକର ସୁବାସ ବାହାରୁଛି ଜାଣନ୍ତୁ । ସେଥୁରୁ ବୁଝିପାରିବେ ମୁଁ କିପରି ଅମୃତ ମଣୋହି କରିଛି । ବୃଷଭ କଥାର ସତ୍ୟତା ଜାଣି ଶିବ ମନେମନେ ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ । ଏହା କିପରି ସମ୍ଭବ ହେଲା ବୋଲି ସେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ । ଏହାର ରହସ୍ୟ ଜାଣିବାପାଇଁ ସେ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ମୁଁ ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଲି, ସେହି ଦିବ୍ୟଭୋଜନ ବୃଷଭକୁ କିପରି ମିଳିଲା ।

ତା’କୁ ଖାଇବା ପାଇଁ କିଏ ସେ ଖାଦ୍ୟ ଦେଲା । ପାର୍ବତୀ ସ୍ମିତହସ କରି ଘଟଣାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରେ । ପାର୍ବତୀ କହିଲେ, ତୁମର ଆସିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେବାର ଦେଖ୍ ମୁଁ ଖାଦ୍ୟ ବାଢ଼ି ଖାଇ ବସିଥିଲି । ଏହି ସମୟରେ ଡମ୍ବରୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି, ତୁମେ ଆସୁଥିବାରୁ ସୂଚନା ପାଇଥୁଲି । ତୁମକୁ ଖାଇବାକୁ ନଦେଇ, ମୁଁ ଖାଉଥବା କଥାରେ, ତୁମେ କାଳେ କ୍ଷୁଧାରେ କ୍ରୋଧ ପ୍ରକାଶ କରିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ମୁଁ ବାଢ଼ିଥିବା ଖାଦ୍ୟତକ ବୃଷଭ ଖାଇବାପାତ୍ରରେ ଅଜାଡ଼ି ଦେଇଥୁଲି । ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ହସିଥିଲେ ଏବଂ ସାହାଡ଼ା ବୃକ୍ଷକୁ ବିଶ୍ଵାସର ସହିତ ଘେନିଲେ ଏପରି ଫଳ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ଜାଣିଲେ ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 4 ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ କାହାର ଆଗମନ ହେଲା ? (ରାତ୍ରି, ଉଷା, ପ୍ରଦୋଷ, ଦିନ)
Solution:
ଉଷା ।

(ଖ) ରାତିଅଧରୁ ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ, ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ କେଉଁ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । (ଭୁବନେଶ୍ଵର, କଟକ, ଦିଲ୍ଲୀ, ଅନୁଗୋଳ)
Solution:
କଟକ |

(ଗ) ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଓ ସୁବେଦାରମାନଙ୍କ ଦୁର୍ଗ ହୋଇ ରହିଥିଲା ? (ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲା, କଟକ, ସୋନପୁର, ବଲାଙ୍ଗୀର)
Solution:
ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲା |

(ଙ) ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କୁ କିଏ ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ? (ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍, ରେଭେନ୍ସା, ବୀମସ୍, ପାରଳାରାଜା)
Solution:
ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ।

(ଚ) ଅତି ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଇତିହାସର ଗତି ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ? (ସୁଭାଷବୋଷ, ଗାନ୍ଧିଜୀ, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ମଧୁସୂଦନ)
Solution:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ।

(ଛ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାଟକକୁ କିଏ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ ? (ଡକ୍ଟର ମହତାବ, ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ, ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ, କାଳୀଚରଣ)
Solution:
ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ।

(ଜ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ନାଟକର ତେଜୀୟାନ୍ ଯୁବକଟିର ନାମ କ’ଣ ? (ଭଗତ୍ ସିଂ, ବାଜିରାଉତ, ଖୁଦୀରାମ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ)
Solution:
ଖୁଦୀରାମ ।

(ଝ) ଆପଣମାନେ ମୋତେ ମନେ ରଖୁବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଏହା କିଏ କହିଛି ? (ଖୁଦୀରାମ, ଡକ୍ଟର ମହତାବ, ଗୋପବନ୍ଧୁ, ଫକୀରମୋହନ )
Solution:
ଖୁଦୀରାମ |

(ଞ) କଟକଠାରେ କେଉଁ ହଲ୍ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଟଙ୍କା ମଞ୍ଜୁର କରାଯାଇଥିଲା ? (ଶତାବ୍ଦୀ ଭବନ, ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭବନ, ଶହୀଦ୍ ହଲ୍, ଟାଉନ୍ ହଲ୍)
Solution:
ଶହୀଦ୍ ହଲ୍ ।

(ଟ) ହଜାର ହଜାର ଲୋକ କାହାକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାର ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିବା ପଥ ବାଛି ନେଇଥିଲେ ? (କ୍ୟାରିୟର୍, ଧନସମ୍ପତ୍ତି, ଘରଦ୍ଵାର, ଜୀବନ)
Solution:
କ୍ୟାରିୟର୍ ।

(୦) ସ୍ଵାଧୀନତା ହିଁ ସେମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଥିଲା । (ଆନନ୍ଦ, ପୁରସ୍କାର, ଉତ୍ସବ, ଦୁଃଖ)
Solution:
ପୁରସ୍କାର ।

(ଡ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ସଭ୍ୟତାର ବହୁଦୂରରେ ଥ‌ିବା କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ? (ମୟୂରଭଞ୍ଜ, କୋରାପୁଟ, କଳାହାଣ୍ଡି, ସମ୍ବଲପୁର)
Solution:
କୋରାପୁଟ |

(ଢ) କେତେବର୍ଷ ପରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି ଓ ଲୋକଙ୍କ ଆଶା ଆକାଂକ୍ଷା କଥା ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି ? (୧୦ ବର୍ଷ, ୨୦ ବର୍ଷ, ୨୫ ବର୍ଷ, ୪୦ ବର୍ଷ)
Solution:
୨୫ ବର୍ଷ |

(ଣ) ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାଙ୍କ ପାଇଁ _________ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । (ଦାବୀ, ସ୍ଵାଧୀନତା, ଆନନ୍ଦ, ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ)
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା |

Question 2.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

(କ) ଶେଷରେ କେଉଁ ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହେଲା ?
Solution:
ଶେଷରେ ଅନ୍ଧକାର ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହେଲା ।

(ଖ) ଉଷାର କାହିଁକି ଆଗମନ ହେଲା ?
Solution:
ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା ।

(ଗ) ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା ?
Solution:
ଭାରତ ଇତିହାସର ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଉଷାର ଆଗମନ ହେଲା |

କରିବାକୁ କାହାର ଆଗମନ ହେଲା ?
(ଘ) ରାତି ଅଧରୁ କାହାର ମୂର୍ଦ୍ଧନାରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ?
Solution:
ରାତି ଅଧରୁ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନାରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

(ଙ) ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂଚ୍ଛନା କେଉଁ ସହରକୁ ମୁଖରିତ କରିଥିଲା ?
Solution:
ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନା କଟକ ସହରକୁ ମୁଖରିତ କରିଥିଲା ।

(ଚ) ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟର ମହତାବ କାହାକୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଆମ ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।

(ଛ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ କିଏ ଥିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଥିଲେ ।

(ଜ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ କେଉଁଠି ରହୁଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ ‘ଲାଲତାର’ ରେ ରହୁଥିଲେ |

(ଝ) କେଉଁ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷଧରି ମୋଗଲମାନଙ୍କ ସରକାରୀ ବାସଭବନ ହୋଇ ରହିଥିଲା ?
Solution:
ଦୁଇଶହ ବର୍ଷଧରି ମୋଗଲମାନଙ୍କ ସରକାରୀ ବାସଭବନ ହୋଇ ରହିଥିଲା |

(ଞ) ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାତ ଧରିପକାଇ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ହାତ ଧରିପକାଇ କ’ଣ କହିଲେ ଏବଂ ଭାବବିହ୍ବଳ ସ୍ୱରରେ କହିଲେ, ‘ମହତାବ ସାହେବ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ?’

(ଟ) ଡକ୍ଟର କାଟୁନ୍‌ଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ ଡଃ ମହତାବ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Solution:
ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ଙ୍କ ଉତ୍ତରରେ ଡଃ ମହତାବ ‘ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ବର୍ଷପରେ’ କହିଥିଲେ ।

(ଢ) କେଉଁ ଘଟଣାବଳୀ ଆଲୋଚନା କାଳରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଗଡ଼ି ଆସିଥିଲା ?
Solution:
କାଳରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଗଡ଼ି ଆସିଥିଲା ।

(ଣ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନଟି ସହରରେ କିପରି କଟିଥିଲା ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନଟି ସହରର ପ୍ରତି ଘରେ ଘରେ ଉତ୍ସବରେ କଟିଥିଲା ।

(ତ) ସହରର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଆଖୁ କେଉଁ କଥା ଜଣାପଡ଼ୁଥିଲା ?
Solution:
ସହରର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଆଖୁ ଆନନ୍ଦ ଉତ୍ସାହ କଥା ଜଣାପଡୁଥିଲା ।

(ଥ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନ ରାତିରେ ଥୁଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିବା ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ଦିନ ରାତିରେ ଥାଏଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିବା ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ।

(ଦ) କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକଟିର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ?
Solution:
ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ଦୁଇଜଣ ମିଳିତ ଭାବରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକଟିର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ।

(ଧ) ଗ୍ରୀନ ରୁମରୁ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ବାହାରି ଆସିଥିବା ତେଜୀୟାନ ଯୁବକର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ଗ୍ରୀନ ରୁମରୁ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ବାହାରି ଆସିଥିବା ତେଜୀୟାନ ଯୁବକର ନାମ ‘ଖୁଦୀରାମ’ ।

(ନ) କାହାର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ ?
Solution:
‘ଖୁଦାରମ’ ବର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ |

(ପ) କେଉଁ କଥା ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ରେଖାପାତ କ କରିଥିଲା ?
Solution:
ନାଟକର କେଇ ପଦ କଥା ଡକ୍ଟର ମହିତାବଙ୍କ ମନରେ ଗଭୀର ରେଖାପାତ କରିଥିଲା ।

(ଫ) କେଉଁ ଶବ୍ଦ ସାରାରାତି ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ କାନ ପାଖରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ?
Solution:
‘ତୁମେ ମୋତେ ମନେରଖୁଛି’ ଏହି କେତୋଟି ଶବ୍ଦ ସାରାରାତି ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କ କାନ ପାଖରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ।

(ବି) ସ୍ଵାଧୀନତା ପରଦିନ ଡକ୍ଟର ମହତାବ କେଉଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଥିଲେ ?
Solution:
ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଥିଲେ ।

(ଯ) ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ କ’ଣ କରାଗଲା ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥ‌ିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ ଦିଆଗଲା

(ର) ବିଶାଳ ଜନତା କଣ ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ?
Solution:
ବିଶାଳ ଜନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ।

(ଳ) ‘ସ୍ଵାଧୀନତା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର’ – ଏ କଥା କିଏ ଭାବୁଥିଲେ ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଥିବା ଜନତା – ‘ସ୍ଵାଧୀନତା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର’ ବୋଲି ଭାବୁଥିଲେ ।

(ବ) ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ କେଉଁ ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହେଉଥିବାର ଖବର ପହଞ୍ଚୁଥାଏ ?
Solution:
ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହେଉଥ‌ିବାର ଖବର ପହଞ୍ଚୁଥାଏ ।

(ଶ) ସଭ୍ୟତାର ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀମାନେ ମଧ୍ୟ କେଉଁ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ?
Solution:
ସଭ୍ୟତାର ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀମାନେ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂରହେବ ବୋଲି ସେମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ମାତି ଉଠିଥିଲେ ।

(ଷ) କେଉଁମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ ?
Solution:
ଯେଉଁମାନେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି, ସେହିମାନେ ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ ।

Question 3.
୩। ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ, ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ଲେଖକ କେଉଁ ଦିନକୁ ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିନକୁ ଭାରତ ଇତିହାସର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ଏ କଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ’ ଏକଥା ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କୁ

(ଘ) ‘ସେମାନେ କେବଳ ଶାସକମାନଙ୍କ ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା’ ଏହା କେଉଁମାନଙ୍କ ଧାରଣା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ସେମାନେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଓ ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ଭାରତ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା ମନେ ପକେଇଲାବେଳେ, ସେମାନଙ୍କ ଆଖୁରୁ ଅଜାଣତରେ ଲୁହଧାର ଗଡ଼ି ଆସିଲା ।

(ଚ) କେଉଁ ଦିନ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାକୁ ଥାଏ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିପାଇଁ ଯେଉଁଦିନ ସହରର ପ୍ରତି ଘରେ ଘରେ ଆନନ୍ଦଉତ୍ସବ ଲାଗି ରହିଥିଲା, ସେହିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବାକୁ ଥାଏ ।

(ଛ) ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ

(ଜି) ଡକ୍ଟର ମହତାବ କେତେବେଳେ ହଲ୍ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଆସିଲେ ?
Solution:
ଯୁବକର କଥା ଶୁଣି, ଯେଉଁମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ କଥା ଭାବି ଡଃ ମହତାବଙ୍କ ଆଖୁରୁ ସ୍ବତଃ ଲୁହଧାର ନିଗିଡ଼ି ଆସିଲା, ସେତେବେଳେ ସେ ହଲ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଆସିଲେ ।

(ଝ) ‘‘ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ମନେ ରଖୁଛୁ’’ ଏକଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ମନେରଖୁଛୁ’ ଏକଥା ଡଃ ମହତାବ ନିଜକୁ ନିଜେ କହିଛନ୍ତି ।

(ଞ) ‘ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଯଥେଷ୍ଟ’ କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶହୀଦ୍ ଭବନ କାନ୍ଥରେ ନାମ ଖୋଦିତ ହେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥିଲା, ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମହତାବ ‘ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ଯଥେଷ୍ଟ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

(ଟ) କେଉଁମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନକୁ ସହି ନେଇଥିଲେ ?
Solution:
ନିଜ ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାରେ ଭିକ୍ଷୁକ ହୋଇଥିଲେ, ନିଜର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହରାଇଲେ, ସେହିମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନକୁ ସହି ନେଇଥିଲେ ।

(୦) ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହେଉଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର କ’ଣ କରାଗଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହେଉଥ‌ିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ କରାଗଲା |

(ଡ) ସ୍ଵାଧୀନତା କଥା ଶୁଣି କେଉଁମାନଙ୍କର ଆନନ୍ଦର ସୀମା ନଥୁଲା ?
Solution:
ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାରେ ସ୍ଵତଃ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରାଯାଉଥିଲା, ସ୍ଵାଧୀନତା କଥା ଶୁଣି ସେହି ଦିଆଗଲା ।

(ଢ) ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କ ରାଜା ହେଲେ ସେମାନଙ୍କର କ’ଣ ହେବ ବୋଲି ଲୋକମାନେ କହୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କ ରାଜା ହେଲେ ସେମାନଙ୍କ ସବୁ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂର ହେବ ବୋଲି ଲୋକମାନେ କହୁଥିଲେ ।

(ଣ) କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ ?
Solution:
ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାପାଇଁ ସ୍ବାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ ।

Question 4.
୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର, ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ କଟକ ସହରରେ କିପରି ପାଳିତ ହେଉଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବଦିନ ରାତି ଅଧରୁ ଶୋଭାଯାତ୍ରାର କୋଳାହଳ, ଜାତୀୟ ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂହଁନା, ବାଦ୍ୟ ଓ ଶଙ୍ଖନାଦରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହେଉଥିଲା । ସେଦିନ ଥୁଟର୍ ହଲରେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ନାଟକ, ନାଟକ ଶେଷରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ଡଃ. ମହତାବଙ୍କ ଭାଷଣ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ କଟକ ସହରରେ ପାଳିତ ହେଉଥିଲା ।

(ଖ) ଡକ୍ଟର ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମହତାବ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବାପରେ, ରାଜ୍ୟପାଳ ମହତାବଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି ପକାଇ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଥିଲେ । ଭାବବିହ୍ବଳ ସ୍ଵରରେ ସେ ପଚାରିଥିଲେ .‘ମହତାବ ସାହେବ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ।

(ଗ) ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଧାରଣା କ’ଣ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଧାରଣା ଥିଲା, ଦେଶର ବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କହିବାର ନାହିଁ । ସେମାନେ କେବଳ ଶାସକମାନଙ୍କର ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା, ସିଏ ରାଜା ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ ।

(ଘ) ଲୋକମାନଙ୍କର କେଉଁ ଧାରଣାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଦୀର୍ଘ ଦିନଧରି ପରାଧୀନ ରହିବା ଫଳରେ, ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ଧାରଣା ହେଲା ଯେ, ଦେଶ ବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କରିବାର ନାହିଁ । ସେମାନେ କେବଳ ଆଶ୍ରିତ ପ୍ରଜା । ଯିଏ ରାଜା ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ ସେଥ‌ିରେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି କରିବାର ନାହିଁ । ଲୋକଙ୍କର ଏଭଳି ଧାରଣାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବଦଳାଇ ପାରିଥିଲେ ।

(ଙ) ଭାରତ ଇତିହାସର କେଉଁ ଘଟଣାବଳୀ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ମନେ ପକାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ଆସି ସାରିଲାପରେ ଡଃ ମହତାବ ଓ ଡଃ କାଟୁଜ୍ ଇତିହାସର ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାକୁ ମନେପକାଇଥିଲା ।

(ଛ) ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ଆସି କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ସେମାନେ ଯୁବକ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚକୁ ଆସି ସମସ୍ତଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଲା, ‘ଆପଣ ମତେ ଚିହ୍ନି ପାରୁଛନ୍ତି ?’ ମତେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ? ଆପଣମାନଙ୍କଠାରୁ ମୁଁ ଏହା ଆଶା କରୁନାହିଁ । ପ୍ରତିଦାନରେ କିଛି ପାଇବି ବୋଲି ମୁଁ ଫାଶୀ ଖୁଣ୍ଟରେ ଝୁଲି ନଥୁଲି କିମ୍ବା ହସି ହସି ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇନଥୁଲି । ମୁଁ ହେଉଛି ସେହି ଖୁଦୀରାମ ।’

(ଜ) ଖୁଦୀରାମ ତା’ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଖୁଦୀରାମ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲେ, କେହି ତାକୁ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି କି ନାହିଁ । ତା’ପରେ କହିଥିଲେ, କୌଣସି ପ୍ରତିଦାନର ଆଶାରଖ୍ ସେ ଫାଶୀଖୁଣ୍ଟରେ ଚଢ଼ିନଥିଲେ ବରଂ ହସି ହସି ସେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଯାହା ପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ କରିଥିଲା, ତାହା ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇନାହିଁ ।

(ଝ) ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖ୍ ଫେରିବା ପରେ ଲେଖକ କି ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକା ଦେଖୁ ଫେରିବାପରେ, ପରଦିନ ଲେଖକ ଦୁଃସ୍ଥ ରାଜନୈତିକ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତାଦେବା ନିମନ୍ତେ ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯୋଜନା ଶୀଘ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

(ଞ) ସ୍ଵାଧୀନତା କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରସ୍କାର ଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯେଉଁ ବିଶାଳ ଜନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଉଠିଥିଲେ ଏବଂ ନୂତନ ଯୁଗକୁ ସ୍ଵାଗତ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ କ୍ୟାରିୟର୍‌ରେ ଆଗ୍ରହୀ ନଥିଲେ ।

(ଟ) ସଂଗ୍ରାମ କାଳର ସମସ୍ତଙ୍କ ସ୍ଵପ୍ନର ବସ୍ତୁ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆଦିବାସୀ ସମେତ ସମସ୍ତ ଦେଶର ଲୋକେ ଭାବୁଥିଲେ, ଅତୀତର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଏଣିକି ପୂର୍ବରାତ୍ରିର ଦୁଃସ୍ଵପ୍ନ ପରି ମିଳେଇ ଯିବ ଏବଂ ଉଷାର ଆଗମନରେ ସୁଖ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ, ଯାହାକି ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନର ବସ୍ତୁ ଥିଲା ।

(୦) ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକ ନିଜକୁ କ’ଣ ପଚାରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପଚିଶ ବର୍ଷ ପରେ ଲେଖକ ଡଃ. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ଯେତେବେଳେ ଅତୀତକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ନିଜକୁ ନିଜେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଛନ୍ତି, ‘ଲୋକଙ୍କର ଆଶା ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ଯାହାକିଛି ସମ୍ଭବ, ତାହା

(ଡ) କାହାକୁ ଭିଭିକରି ଇତିହାସ ରାୟ ଦେବ ?
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଫେରିପାଇଥବା ଜନତା ହିଁ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜ ଭାଗ୍ୟର ନିୟାମକ । ସେହିମାନେ ଯେଉଁ କାମ କରିବେ ତାହାକୁ ଭିଭିକରି ଇତିହାସ ରାୟ ଦେବ ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) କେଉଁ ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ ଲେଖକଙ୍କ ମାନସ ପଟରେ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଥିଲେ ଯଶସ୍ବୀ ସାହିତ୍ୟିକ । ସେ ତାଙ୍କର ସ୍ମରଣୀୟ ଦିନକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦୈନିକ କରେ ନାହିଁ । ଅନେକ ଦିନ ବା ସମୟ ମଣିଷ ମନରେ ଏଭଳି ପ୍ରଭାବ ପକାଏ, ଯାହାକି ତା’ ଜୀବନରେ ସେ ସେହି ଦିନକୁ କେବେବି ଭୁଲି ପାରେନା । ତା’ଜୀବନରେ ସେ ହୋଇଯାଇ ଆପାସୋରା ଦିନ । ଦୀର୍ଘଦିନର ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରେ ବାନ୍ଧିହୋଇ ରହିଥ‌ିବା ଭାରତମାତା, ଯେଉଁଦିନ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା, ସେହିଦିନ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଆନନ୍ଦର ଲହରୀ ଖେଳିଗଲା । ଡଃ. ମହତାବ ସେହିଦିନର ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସକୁ ଭୁଲି ପାରିନାହାଁନ୍ତି । ପୁଣି ଦୀର୍ଘ ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ, ସେହି ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସ, ପ୍ରକୃତରେ କେତେ ସଫଳ ହୋଇଛି, ତାହାକୁ ସ୍ମରଣ କରି ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ।

ପାଖକୁ । ଡକ୍ଟର କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ଯ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନରେ ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ଅବନତ ମସ୍ତକରେ ପଦଚାରଣ କରୁଥିଲେ । ସେ ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଆନନ୍ଦରେ ହାତଧରି କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଥିଲେ । ପରେ ଦୀର୍ଘଦିନର ପରାଧୀନତାର ଇତିହାସ, ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଇଁ ସେଦିନ କଟକ ସହରର ଘରେ ଘରେ ଉତ୍ସବ ମୁଖରିତ ହୋଇଥିଲା । ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ରହିଥିଲା ଥୁଟର୍ ହଲ୍‌ରେ ନାଟକ ମଞ୍ଚସ୍ଥ କରିବାର ଯୋଜନା ।

ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ଜଣକ ଖୁଦୀରାମ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରି, ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ତା’ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲା, ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ଅଭୁଲା ପରଦିନ ଦୁଃସ୍ଥ ରାଜନୈତିକ ନେତା ଓ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତାଦେବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। କଟକରେ ଶହୀଦ ଭବନ କରି, ସେଥୁରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥ‌ିବା ବୀରମାନଙ୍କର ନାମ ଖୋଦନ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା । ପ୍ରକୃତରେ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯଥେଷ୍ଟ ବୋଲି ଡଃ ମହତାବ ଭାବିପାରୁ ନଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ‘ମୋହଭଙ୍ଗ ପରେ, ସେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରକୃତରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଜାଣିନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି ବିଚାର କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ‘ସ।ଧାରଣ କନତା ନିକେ ନିଲମ୍ ସାଧାନତା ହାସଲ କଲେ’ – ପଠିତ ସୃନ୍ଦଦରୁ ଏହି ଉକ୍ତିର ସତପତା ବିଚାର କର |
Solution:
‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’, ଯାହାକି ଡଃ. ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କ ରଚିତ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ସଂକଳିତ କରିଛନ୍ତି, ସେଥ‌ିରେ ଏହି ବିଷୟକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷ ପରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଲା ପରେ, ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ପ୍ରକୃତରେ, ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୂଲ୍ୟକୁ କେତେ ପରିମାଣରେ ବୁଝିଛନ୍ତି, ସେ ତାହା ସମୀକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏଥିରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉପରେ ଡଃ ମହତାବ ଆଶାବାଦୀ ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

କାରଣ ସାଧାରଣ ଜନତା ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିଥିଲେ, ସେହିମାନଙ୍କ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ଓ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଶୁଭ ଅବସରରେ ଡଃ ମହତାବ, ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜ୍ଙ୍କ ସହିତ ଦେଖା କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ଯ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନରେ ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ବୁଲାବୁଲି କରୁଥିଲେ । ଡଃ ମହତାବଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କ ଆଖ୍ ପଡ଼ିବାରୁ ଆନନ୍ଦବିହ୍ବଳ ହୋଇଉଠିଲେ । ମହତାବଙ୍କ ହାତଧରି ତାଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲେ । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ମହତାବଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ଏହି ଶୁଭ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ପହଞ୍ଚିଲା । ମହତାବ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ ‘ପ୍ରାୟ ଏକ ହଜାର ବର୍ଷ ପରେ’ ।

ଏଭଳି ଉତ୍ତରରେ ମହତାବଙ୍କୁ କାଟୁଜ୍ ‘ତୁମେ ଜଣେ ଖାଣ୍ଟି ଐତିହାସିକ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ପରେ ଦେଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଶପାଇଁ କିଛି ହୋଇପାରିବ, ସେମାନେ ତାହା ଭାବି ପାରୁନଥିଲେ । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରୁ ନଥିଲେ । ସେମାନେ ଦେଶ ବ୍ୟାପାରରେ କିଛି କରି କରିପାରିବେ ସେ ଧାରଣା ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତୁ ବା ନବାବ ହୁଅନ୍ତୁ, ସଭିଏଁ ସମାନ । ଲୋକମାନଙ୍କର ଏହି ଧାରଣା ପାଇଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା ।

ଯାଦୁବଳରେ ଶହ ଶହ ଲୋକ ନିଜ ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେଲେ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ, ଦେଶ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମ କଲେ । ନିଜର କ୍ୟାରିୟର୍, ନିଜର ଧନସମ୍ପତ୍ତି ଦେଶର ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ବାଜି ଲଗେଇଦେଲେ । ମୋଟ ଉପରେ ସାଧାରଣ ଜନତା ହିଁ ନିଜେ ନିଜେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କୌଣସି ରାଜା ବା ନବାବଙ୍କ ସେନାବାହିନୀ ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଡଃ ମହତାବ ଏଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗ ନିଜସ୍ଵ ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ହିଁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ‘ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା କାରଣରୁ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବେ’ – ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଏହି ଉକ୍ତିର ସାରବତ୍ତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ହିଁ ବିଚାର କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ରାଜନୀତି ଓ ସଂସ୍କୃତିକୁ ନେଇ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ ଦୈନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ‘ଗାଁ ମଜୁଲିସ୍’ ଶିରୋନାମାରେ, ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜର ସ୍ଵକୀୟ ଅନୁଭବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଆମର ଆଲୋଚ୍ୟ ସ୍ତମ୍ଭଟି ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୭୬ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ନାମରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ୪ର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି ।

ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇବା ଦିନର ଅଭୁଲା ସ୍ମୃତିକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ଯେଉଁ ସ୍ବାଧୀନତା ବହୁ ଆକାଂକ୍ଷିତ ଥିଲା, ତାହା କିପରି ମୂଲ୍ୟହୀନ ହୋଇପଡୁଛି, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଯେଉଁ ସାଧାରଣ ଜନତା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, କଷ୍ଟଲବ୍ଧ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି, ସେହିମାନଙ୍କ ଉପରେ ଭରସା ରଖୁଛନ୍ତି । ସେହି ଜନତାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, କରିବେ ।’

ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ସେ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ, ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ନାଥ କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କ ସହିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଭାରତ ଇତିହାସକୁ ସମୀକ୍ଷା କରି ଜାଣିଛନ୍ତି, ପ୍ରାୟ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜର ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ, ରାସ୍ତାର ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିଛନ୍ତି । ଅନେକ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ କ୍ୟାରିୟର୍‌ କରିନାହାଁନ୍ତି । ଗାଁ ଗହଳିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୁଦୂର କୋରାପୁଟର ଆଦିବାସୀମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ନେଇ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଛନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ୨୫ ବର୍ଷ ପରେ, ଲେଖକ ଡଃ ମହତାବ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ସ୍ଵାଧୀନତାର ବିଫଳ ଭାବକୁ । ସେ କହିଛନ୍ତି – ‘ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ଓ ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତା ପାଇଁ ଏହି ସ୍ବାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । ତେଣୁ ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଜନତାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଯେ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜ ଭାଗ୍ୟର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ । ଯେଉଁ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ନେଇ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଝାସ କଲେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ପ୍ରକୃତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ରହିପାରିବ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ଘ) ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କର ।
Solution:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଡଃ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ପ୍ରତିଭା । ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ ବି, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ସେସ୍‌ରେ ସେ ସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୭୬ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ପରେ ‘ଗାଁ ମଜଲିସ୍’ ପୁସ୍ତକର ଚତୁର୍ଥ ଖଣ୍ଡରେ ଏହା ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତୀ ସ୍ମୃତି ଓ ୨୫ ବର୍ଷ ପରର ଭାରତବର୍ଷର ପ୍ରଗତି ଓ ଜନମାନସର କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଉକ୍ତ ଫିଚରରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

ଦେଶପାଇଁ ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ମାନସିକତା, ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ପ୍ରତୀକ୍ଷା ପରେ, ଭାରତରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । ଫଳରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପୂର୍ବଦିନ ଅଧରାତିରୁ ଚାରିଆଡ଼େ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସମସ୍ତେ ଯେପରି ସ୍ୱାଧୀନତାର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଖିବାପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ସମୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସନାଥ କାଟୁଜଙ୍କ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ଡଃ କାଟୁଜ୍ ଡଃ ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖ୍ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ବିଷୟ ଆଲୋଚନା ସମୟରେ ଡଃ ମହତାବ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ କାନ୍ଦି ପକାଇଛନ୍ତି ।

ସେଦିନ ସହରରେ ଉତ୍ସବ ଲାଗି ରହିଥାଏ । ଉତ୍ସବ ଉପଲକ୍ଷେ ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’ ଏକାଙ୍କିକା ସାଙ୍ଗକୁ ଡଃ କାଟୁଜ ଓ ଡଃ ମହତାବଙ୍କର ଭାଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥାଏ । ନାଟକରେ ଖୁଦୀରାମ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରୁଥିବା ଯୁବକର ଦେଇଥ‌ିବା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ନାମ ଲେଖାଯିବାର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ହୋଇଛି । ମାତ୍ର ଯେଉଁମାନେ ନିଜର କ୍ୟାରିକୁ ଛାଡ଼ି, ଧନସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଦୀର୍ଘ ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ବାଧୀନତା ଲାଭ କରିବାର ଦୀର୍ଘଦିନ ପରେ ଯେଉଁ ଆଶା ନେଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ଭାବ ପ୍ରକାଶକରି କହିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଭଳି ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ପାଇଁ ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା, ସେହିଭଳି ଭାବ ଏଥ‌ିରେ ଡଃ ମହତାବ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଵରୂପ ଓ ତାହାର ସମାଧାନକୁ ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଖ୍ୟାତ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ବରେଣ୍ୟ ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଐତିହାସିକ । ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ସେ ସ୍ତ୍ରୀୟ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ହିସାବରେ ବହୁବର୍ଷଧରି ଓଡ଼ିଶାର ରାଜନୀତିକୁ ପରିଚାଳନା କରିଆସିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଐତିହାସିକ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ଆହୁରି ଉଚ୍ଚରେ । ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ସେ ଥିଲେ ଏକ ବିରାଟ ବଟବୃକ୍ଷ, ଯାହାତଳେ ବହୁଜ୍ଞାନୀ ଓ ଗବେଷକ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ବିଷୁବ ମିଳନ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବଳିଷ୍ଠତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରେ । ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାହିତ୍ୟିକ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗଦାନ କରି ନିଜକୁ ଧନ୍ୟ ମନେ କରୁଥିଲେ ।

ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କର ଜନ୍ମ ୧୮୯୯ ମସିହାରେ । ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆହ୍ଵାନରେ ସେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ ଷାଠିଏ ବର୍ଷକାଳ ଦେଶର ସେବା କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ, କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଓଡ଼ିଶାର ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ, ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ରାଜଧାନୀ ନିର୍ମାଣ ଓ ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରଭୃତି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓ ଆହୁରି ସାଧନାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ଝଙ୍କାର ପତ୍ରିକାକୁ ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାସିକ ପତ୍ରିକା ରୂପରେ ପରିଣତ କରିପାରିଛନ୍ତି ।

ଭାରତର ବହୁ ଲବ୍ଧପ୍ରତିଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟିକ ଏହି ବିଷୁବ ମିଳନରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇ ଆସୁଛନ୍ତି । କାବ୍ୟକବିତା, ନାଟକ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ ପ୍ରଭୃତି ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗରେ ସେ ହାତ ଦେଇଛନ୍ତି । History of Orissa ର ଲେଖକ ରୂପେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଡକ୍ଟର ମହତାବଙ୍କର ରଚନାବଳୀକୁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।
(କ) ଐତିହାସିକ ରଚନା ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସ (୧ମ ଓ ୨ୟ ଭାଗ), ଦଶବର୍ଷର ଓଡ଼ିଶା ।
(୧) ଟାଉଟର (୨) ଅବ୍ୟାପାର (୩) ତୃତୀୟ ପର୍ବ (୪) ପ୍ରତିଭା ।
(୧) ଶେଷ ଅଶୁ (୨) ଚାରିଚକ୍ଷୁ (୩) ଆତ୍ମାଦାନ (୪) ଜୀବନ ସମସ୍ୟା (୫) ପଲାସୀ ଅବସାନେ (୬) ଛାୟାପଥର ଯାତ୍ରୀ ।
(ଘ) ଆତ୍ମଜୀବନୀ – ସାଧନାର ପଥେ ।
(ଚ) କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ – ସ୍ବର୍ଗରେ ଇମରଜେନ୍ସି ।
(ଛ) ରାଜନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତି – (୧) ଗାଁ ମଜଲିସ୍ (୨) ଗାନ୍ଧିଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଶା ।
(ଜ) Gandhi the Political Reader
Beginning of the End
History of Orissa (Eng.)
ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଡକ୍ଟର ମହତାବ ଥିଲେ ନିର୍ଭିକ ଓ ସ୍ଵାଭିମାନୀ । ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଡ଼ପଣ୍ଡା ବୋଲାଉଥ‌ିବା
ନେତାମାନଙ୍କର ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶକ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ଫଳରେ କେତେକ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିର ଚାଣକ୍ୟ ବା ସୂତ୍ରଧର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଶଂସକମାନେ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାର ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଶତାବ୍ଦୀର ପୁରୁଷ ଓ ଯୁଗସ୍ରଷ୍ଟା ନାମ ଦେଇଛନ୍ତି । ୧୯୪୨ ରୁ ୧୯୪୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅହମ୍ମଦନଗର ଫୋର୍ଟରେ ବନ୍ଦୀ ଥିଲାବେଳେ ତାଙ୍କର ‘ପ୍ରତିଭା’ ଉପନ୍ୟାସ ଲିଖ୍ ହୋଇଥିଲା । ଏଥିରେ ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାର ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ‘ନୂତନଧର୍ମ’ ‘୧୯୭୫’ ଉପନ୍ୟାସ ୧୯୭୯ରେ ମୁକ୍ତି ଲାଭକଲା । ଜରୁରିକାଳୀନ ଶାସନ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି ।

ଓଡ଼ିଆ ସମ୍ବାଦ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ଗାଁ ମଜଲିସ୍ ସବୁଠାରୁ ଦୀର୍ଘ ରଚନା । ଏଥ‌ିରେ ଦେଶର ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିସ୍ଥିତି, ହେଉ ଓ ଯେଉଁ ଅସଂଖ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଆମ ମନରେ ଉଠେ, ଗାଁ ମଜଲିସ୍‌ରେ ସରଳ ସୁମିଷ୍ଟ ଭାଷାରେ ତା’ର ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇଛି କିମ୍ବା ସମସ୍ୟାକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟକରି ଥୁଆ ହୋଇଛି। ଡକ୍ଟର ମହତାବ ନିଜେ ଗୋଟିଏ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ତାଙ୍କର ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ତା’ର ପ୍ରିୟତମ ସନ୍ତାନକୁ ହରାଇଲା । ବହୁମୁଖୀ ।

(ଖ) ପ୍ରର୍ବନ୍ଧର ପ୍ରତ ପୂଚନା :

ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ କଷ୍ଟଲବ୍ଧ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମୋହ ଭଙ୍ଗକୁ ଏଥରେ ସୂଚନାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ସେ ୧୯୭୬ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ରରେ ‘ସେହି ସ୍ମରଣୀୟ ଦିବସ’ ଶିରୋନାମାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । କାରଣ ତାଙ୍କର ସମସାମୟିକ ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତ, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜର ସ୍ଵକୀୟ ଅନୁଭବକୁ ସେ ଦୈନିକ ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’ରେ ଲେଖୁଥିଲେ, ଗାଁ’ ମଜଲିସ୍ ସ୍ତମ୍ଭରେ । ତାହାକୁ ସେ ସଙ୍କଳିତ ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ମୃତି ଓ ୨୫ ବର୍ଷ ପରର ଭାରତବର୍ଷର ପ୍ରଗତି ଓ ଜନମାନସର କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ‘ସେହି |

(ଗ) ପ୍ତବଦ୍ଧର ପାରକଥା :

ବହୁ ପ୍ରତିକ୍ଷିତ ସମୟ ଆସି ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଅନ୍ଧକାର ରାତ୍ରିର ଅବସାନ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଭାତର ପୂର୍ବାଭାସ ଜାହିର କରି, ପୂର୍ବ ଦିଗ୍‌ବଳୟ ଗାଢ଼ ଲୋହିତ ବର୍ଣ୍ଣର ଆଭାରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ୍ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟୁଷର ସ୍ମୃତି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଯେପରି ସୁଖକର ମନେ ହେଉଥିଲା । ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଅୟମାରମ୍ଭ ବିଷୟ ଘୋଷଣା ଓ ଭକ୍ତିଗୀତର ମୂର୍ଚ୍ଚନା ସହିତ ବାଦ୍ୟ ଓ ଶଙ୍ଖନାଦରେ କଟକ ସହର ମୁଖରିତ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା ।

ସେହିସବୁ ଶବ୍ଦରୁ ଅନୁଭବ ହେଉଥୁଲା, ସତେଯେପରି ସମଗ୍ର ସହରର ଲୋକେ ରାତ୍ରିର ଅନ୍ଧକାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେବାପାଇଁ ମିଳିତ ଭାବରେ ଲାଗିପଡ଼ିଥିଲେ । ଶହଶହ ବର୍ଷଧରି ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଓ ସୁବେଦାରଙ୍କ ଦୁର୍ଗ ହୋଇଥିବା ବାରବାଟୀ କିଲ୍ଲାର, ସରକାରୀ ଭବନରେ ଲେଖକ ମହତାବ ବିଶ୍ରାମହୀନ ଭାବରେ କେତେ ଘଣ୍ଟା ବିତାଇଥିଲେ । ବିଶ୍ରାମ ନନେଇ ସେ, ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ, ରାଜ୍ୟପାଳ ଡକ୍ଟର କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର କାଟୁଜ୍ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।

ରାଜ୍ୟପାଳ କାଟୁଜ୍ ମଧ୍ୟ ଏକ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ‘ଲାଲ୍‌ବାଗ୍’ରେ ରହୁଥିଲେ, ଯାହାକି ପ୍ରାୟ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷକାଳ ମନରେ ମୁଣ୍ଡତଳକୁ କରି ତାଙ୍କ କରିଡ଼ର୍‌ରେ ବୁଲୁଥିଲେ । ମହତାବଙ୍କୁ ଦେଖୁ ଦେଖୁ, ସେ ତାଙ୍କର ହାତକୁ ଧରିପକାଇ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲେ । ଭାବବିହ୍ୱଳ ସ୍ଵରରେ ମହତାବଙ୍କୁ ପଚାରିଥିଲେ, ଏହି ଶୁଭ ସମୟ କେତେ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ପହଞ୍ଚିଲା ? କାଟୁଜ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ ମହତାବ କହିଲେ, ପ୍ରାୟ ଏକହଜାର ବର୍ଷପରେ । ମହତାବଙ୍କ ଏଭଳି ଉତ୍ତର ଶୁଣି, କାଟୁଜ୍ ପୁଣି ଥରେ ମହତାବଙ୍କ ହାତକୁ ଧରି, ତାଙ୍କର ଐତିହାସିକ ଜ୍ଞାନର ତାରିଫ୍ କରିଥିଲେ ।

ଥିଲେ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କଲେ । ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭକରି, ତା’ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଭାରତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ଧାରଣା ଥିଲା, ଦେଶବ୍ୟାପାରରେ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ପ୍ରକାର ଭୂମିକା ନାହିଁ । କାରଣ ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ରହଥବା ନିରୁତ୍ସାହ ଭାବ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା । ଫଳସ୍ଵରୂପ ସାଧାରଣ ଜନତା ନିଜେ ନିଜେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କଲେ । କୌଣସି ରାଜା ବା ନବାବଙ୍କ ସେନାବାହିନୀ କି ଗଣ ଆନ୍ଦୋଳନଠାରୁ ବରାବର ଦୂରେଇ ରହୁଥୁବା ଶିକ୍ଷିତ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଣିନଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହଧାର ଗଡ଼ିଆସିଥିଲା ।

ଅତି ଅଳ୍ପସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସବୁକିଛି ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲେ । ସେଦିନ ଥିଲା ସହରବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ସବର ଦିନ । ତେଣୁ ଘରେ ଘରେ ସମସ୍ତେ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ସେଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଏକ ଥ୍ଟର ହଲ୍‌ରେ ଏକାଙ୍କିକାଟିଏ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ହେବାର ଯୋଜନା ରହିଥିଲା । ସେହି ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ ଥିଲା ‘ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଭାରତ’। ସେହି ଏକାଙ୍କିକାଟିକ ମହତାବ ଓ ସଚ୍ଚିନ୍ ଦତ୍ତ ମିଳିତ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ବି ଭାଷା ଥିଲା ସଚ୍ଚିନ୍‌ଙ୍କର ।

ଦର୍ଶକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟଟି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । ନାଟକ ଶେଷରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ମହତାବ ଭାଷଣ ଦେବାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରହିଥିଲା । ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ଗ୍ରୀନ୍ ରୁମରୁ ଜଣେ ତେଜୀୟାନ ଯୁବକ ବାହାରି ଆସି ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥିଲା – ‘ଆପଣମାନେ ମତେ ଚିହ୍ନି ପାରୁଛନ୍ତି ? ମତେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ? ଆପଣମାନେ ଏହା କରିବାର ଅବଶ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ; କାରଣ ମୁଁ ଏହା ଆଦୌ ଆଶା କରିନଥୁଲି । ପ୍ରତିଦାନରେ କିଛି ପାଇବାକୁ ଆଶା ନ ରଖ୍ ମୁଁ ଫାଶୀ ଖୁଣ୍ଟରେ ଚଢ଼ିଥିଲି ଏବଂ ହସି ହସି ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥୁଲି । ମୁଁ ହେଉଛି ସେହି ଖୁଦୀରାମ । ଆପଣମାନେ ମୋତେ ମନେରଖୁବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଆଜିର ଏ ଆନନ୍ଦରେ ମୁଁ ଭାଗୀଦାର ହେଉଛି, କାରଣ ମୋର ପ୍ରାଣପାତ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଯାଇ ନାହିଁ ।’’

ନାଟକର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟରେ ତେଜୀୟାନ୍ ଯୁବକ ଖୁଦୀରାମ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ କଥା କୁହାଗଲା, ତାହା ମହତାବଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲା । ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ଖୁଦୀରାମ ପରି ଯେଉଁମାନ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ କଥାଭାବି ତାଙ୍କ ଆଖୁ ଲୁହ ଝରିଆସିଥିଲା । ଫଳରେ ସେଠାରେ ଆଉ ସେ ଅଧିକ ସମୟ ବସିପାରିଲେ ନାହିଁ । ହଲ୍ ଛାଡ଼ି ବାହାରକୁ ଚାଲି ଆସିଥିଲେ । ସାରାରାତି ସେହି ଯୁବକର କଥା ତାଙ୍କ କାନପାଖରେ ମନେ ରଖୁଛନ୍ତି ?’ ପରଦିନ ମହତାବ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ମିଶି, ରାଜନୈତିକ କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଭତ୍ତା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ । ଶହୀଦ୍ ଭବନ କରିବା ପାଇଁ ଟଙ୍କା ମଞ୍ଜୁର ହେଲା । ସେହି ହଲ୍‌ର କାନ୍ଥରେ, ଯେଉଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିରେ ନିହତ ହୋଇଛନ୍ତି ବା ସଂଗ୍ରାମକାଳରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ନାମ ଖୋଦିତ ହେବାର ଯୋଜନା କରାଗଲା ।

ସ୍ଥାନ ଏହାଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଥିଲା । କାରଣ – ‘ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜ ‘କ୍ୟାରିୟର୍’କୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇ ରାସ୍ତାରେ ଭିକ୍ଷୁକ ସାଜିବା ପଥ ବାଛି ନେଇଥିଲେ, ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ନିଜର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ହରାଇଲେ ଏବଂ ଆନନ୍ଦରେ ସମସ୍ତ ନିନ୍ଦା ଅପମାନ ସହିନେଲେ ।’’ ଯେଉଁମାନେ କେବଳ ସ୍ୱାଧୀନତାର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ଗୁଳି କରାଗଲା ଓ ଫାଶୀ ଦିଆଗଲା । ଯେଉଁମାନେ ସମୟରେ ରାଜନୀତିକୁ କ୍ୟାରିୟର୍ କରିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ ।

ସେମାନେ କେବଳ ସ୍ଵାଧୀନତା ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ଯାହାକୁ ସେ ଏପରିକି ଆଧୁନିକ ଜୀବନ ଓ ସଭ୍ୟତାର ବହୁଦୂରରେ ଥିବା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଆଦିବାସୀ ଲୋକେ ମଧ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧି ମହାରାଜ ସେମାନଙ୍କର ରାଜା ହେଲେ, ଅତିଶୀଘ୍ର ସେମାନଙ୍କର ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଦୂର ହେବ ବୋଲି ସେମାନେ ଭାବୁଥିଲେ । କେବଳ ସରଳ ଆଦିବାସୀ କାହିଁକି ସାରା ଦେଶର ଲୋକେ ସ୍ବତଃ ଭାବୁଥିଲେ, ସମୃଦ୍ଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଏହିଭଳି ସ୍ଵପ୍ନ ରହିଥିଲା ।

ସବୁ ଲୋକ ଆଶାର ପର୍ବତ ଗଢ଼ିଥିଲେ । ମହତାବଙ୍କ ସମେତ ନେତାମାନେ କିଛି କରିଛୁ ବୋଲି ଆତ୍ମପ୍ରସାଦ ଲାଭ କରୁଥିଲେ । ମାତ୍ର ପଚିଶ ବର୍ଷପରେ ମହତାବ ଯେତେବେଳେ ପଛକୁ ଫେରି ଚାହିଁଛନ୍ତି, ଅତୀତକୁ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ପ୍ରକୃତରେ ସେ ଯାହା କରିବା କଥା, ଏହି ଦୀର୍ଘଦିନ ଭିତରେ ତାହା କରିପାରିନାହାଁନ୍ତି । ସ୍ଵାଧୀନତା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ପୁରସ୍କାର ।

କାରଣ ଚରମ ବ୍ୟର୍ଥତା ନୈରାଶ୍ୟ ଭିତରେ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ହରାଇ ସାରିଥିବା ଲକ୍ଷ ଜନତାପାଇଁ ଏହି ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରର୍ଥକ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରି କହିଛନ୍ତି, ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ସେମାନେ ନିଜର ମୁନିବ ଏବଂ ନିଜର ଭାଗ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକାରୀ ବୋଲି ଭାବିବାକୁ ସେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ହିଁ ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ରକ୍ଷା କରିବେ ।’’

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 16 ଜଳ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Important Questions Chapter 16 ଜଳ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଜଳ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷା କରିବା କାହିଁକି ?
ଉ –

• ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦ ବଞ୍ଚିରହିବା ପାଇଁ ଜଳ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଜଳ ଦୂଷିତ ହେଲେ ଜୀବଜଗତ ଆଉ ବଞ୍ଚୁହିପାରିବ ନାହିଁ, ଏଣୁ ଜଳ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question 2.
ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରରେ ଜଳ କି କି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ?
ଉ –
ଜଳ ଆମ ଶରୀରରେ ରକ୍ତକୁ ତରଳ ରଖେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବକୋଷରେ ଅଧାରୁ ଅଧ‌ିକ ଜଳ ରହିବାଯୋଗୁଁ ସେଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ରହନ୍ତି |

Question 3.
ଜଳର ଅପବ୍ୟୟ କମାଇବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
ଉ –

• ବ୍ୟବହାର ପରେ ପାଣିକଳକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ପାଣିକଳକୁ ଖୋଲାରଖ୍ ଦାନ୍ତ, ମୁହଁ ଓ ଲୁଗାପଟା ଆଦି ସଫା କରିବା ଅନୁଚିତ । କଳରୁ ବାଲ୍ଟିରେ ପାଣି ସଂଗ୍ରହ କରି ସେସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଉଭିଦ କେଉଁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ?
ଉ –

• ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ଉଭିଦ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରେ । ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଜଳର ସଂଯୋଗରେ ହିଁ ଶର୍କରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ମାଟିରେ ଅଣୁଜୀବମାନେ ବଢ଼ିଥା’ନ୍ତି । ଯବକ୍ଷାରଜାନକୁ ମାଟିରେ ମିଶାଇବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବୀଜାଣୁ ମଧ୍ୟ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ଜଳ ଏକ ଦ୍ରାବକ ହୋଇଥିବାରୁ ମାଟିର ଲବଣକୁ ଏହା ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିଥାଏ ।

Question 2.
ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ କେଉଁ କେଉଁ ବିଷୟପ୍ରତି ଧ୍ୟାନଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ?
ଉ –

• ଜଳକୁ ଅଯଥା ଅଧ‌ିକ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଓ ନଷ୍ଟ କରିବା ନାହିଁ ।
• ବ୍ୟବହାର ନ କରିବା ବେଳେ ପାଣି ଟ୍ୟାପ୍‌କୁ ସର୍ବଦା ବନ୍ଦ ରଖୁ ।
• ଜଳ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଦୂଷଣ କରାଇବା ପାଇଁ ଯତ୍ନନେବା ।
• ବର୍ଷାଜଳକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ସାଇତିରଖୁବା ।
• ସହରାଞ୍ଚଳର ଛାତରେ ପଡ଼ୁଥିବା ବର୍ଷାଜଳ ଅମଳକରିବା; ଅର୍ଥାତ୍‌ ଏହାକୁ ବୋହିଯିବାକୁ ନଦେଇ ଗର୍ଭ ଖନନ କରି ସେଥୁରେ ସଂଗ୍ରହ କରିବା !

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶୋଉର

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଆମ ରକ୍ତରେ …………….. ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ।
(ଖ) ଅନେକ ଅଦରକାରୀ ପଦାର୍ଥ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ ……………. ଓ …………………… ଆକାରରେ ଆମ ଶରୀରରୁ ବାହାରିଯାଏ ।
(ଗ) ଜଳ ଏକ ……………
(ଘ) ମାଟିର …………. କୁ ଜଳ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରିଥାଏ ।
(ଙ) ଉଦ୍ଭଦ …………. ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।
(ଚ) ମହାନଦୀର ବନ୍ୟାଜଳକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ………….. ଠାରେ ବନ୍ଧ କରାଯାଇଛି ।
ଉ –
(କ) ଜଳ
(ଖ) ମୂତ୍ର, ଝାଳ
(ଗ) ଦ୍ରାବକ
(ଘ) ଲବଣ
(ଙ) ଶର୍କରା
(ଚ) ହୀରାକୁଦ

Question 2.
(କ) ଜଳ ……………. ମିଶି ଶର୍କରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ଅମ୍ଳଜାନ, ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ)
(ଖ) ………….. କ୍ରିୟାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ତ୍ୟାଗ କରେ ।
(ଉଦ୍ବେଦନ, ବାଷ୍ପୀଭବନ, ଘନୀକରଣ)
(ଗ) ………….. ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ।
(ଚିକିଟା, ବାଲିଆ, ଦୋରସା)
(ଘ) …………..ମାଟିର ଜଳ ଧରିରଖୁବାର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ କମ୍ ।
(ଚିକିଟା, ବାଲିଆ, ଦୋରସା)
(ଙ) ………… ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ମାଟିରେ ମିଶାଇବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବୀଜାଣୁ ମଧ୍ଯ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି ।
(ଅମ୍ଳଜାନ, ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ)
ଉ –
(କ) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(ଖ) ଉସ୍ବେଦନ
(ଗ) ଚିକିଟା
(ଘ) ବାଲିଆ
(ଙ) ଯବକ୍ଷାରଜାନ

Question 3.
ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(କ) ରକ୍ତର ମୂଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ଖାଦ୍ୟ ।
(ଖ) ବାଲିଆ ମାଟିରେ ପରିବା ଚାଷ ଭଲ ହୁଏ ।
(ଗ) ଦୋରସା ମାଟିର ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ।
(ଘ) ଚିକିଟା ମାଟିର ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ କମ୍ ।
(ଙ) ଗଛ ଜଳତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଅପଚୟ କୁହାଯାଏ ।
ଉ –
(କ) ରକ୍ତର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ଜଳ ।
(ଖ) ଦୋରସା ମାଟିରେ ପରିବା ଚାଷ ଭଲ ହୁଏ ।
(ଗ) ଚିକିଟା ମାଟିର ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ।
(ଘ) ବାଲିଆ ମାଟିର ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ କମ୍ ।
(ଙ) ଗଛ ଜଳତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଉଦନ କୁହାଯାଏ ।

Question 4.
ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଖରେ ( ✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉତ୍ତର ପାଖରେ (✗) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(କ) ବାଲିଆ ମାଟିର ଜଳ ଧରି ରଖୁବାର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ ବେଶି । (✗)
(ଖ) ଚିକିଟା ମାଟିର ଜଳ ଧରି ରଖୁବାର କ୍ଷମତା ସବୁଠାରୁ କମ୍ । (✗)
(ଗ) ନଦୀ, ପୋଖରୀ ଇତ୍ୟାଦି ଜଳର ଉତ୍ସ ଅଟେ । (✓)
(ଘ) ଜଳ ଏକ ଦ୍ରବଣ । (✗)
(ଙ) ଆମ ରକ୍ତରେ ଜଳ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ଅଟେ । (✓)

Question 5.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ସଂପର୍କ ବାଛ ।

ଉ –

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Important Questions Chapter 15 ଆଲୋକ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Important Questions Chapter 15 ଆଲୋକ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରାରେ ବସ୍ତୁର କିପରି ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ? ଏହାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –

• ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରାରେ ବସ୍ତୁର ସଳଖ ଓ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଆଲୋକ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ ବୋଲି ଏପରି ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।

Question 2.
ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହାର ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ –

• ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଆଦୌ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
• କାଗଜ, କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼, ଖପରା ଆଦି ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

Question 3.
ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ କ’ଣ ? ୨ଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ –

• ଯେଉଁ ପୃଷ୍ଠରେ ଆଲୋକ ପଡ଼ିଲେ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠା କୁହାଯାଏ ।
• ଯଥା :- କାଚ ଓ ପାଣି ।

Question 3.
ଆଲୋକ ଗୁଚ୍ଛ କ’ଣ?
ଉ –

• ଆଲୋକ ଉତ୍ସରୁ ଆଲୋକ ସବୁଦିଗକୁ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ । ଏହାକୁ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି କହନ୍ତି ।
• ରଶ୍ମିମାନଙ୍କର ସମାହାରକୁ ଆଲୋକ ଗୁଚ୍ଛ କହନ୍ତି । ଟର୍ଚ୍ଚ ଓ ଗାଡ଼ିରୁ ଆଲୋକ ଗୁଚ୍ଛ ଆସେ ।

Question 4.
ଛାୟା କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଛାୟାର ଆକାର କାହା କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
ଉ –

• ଆଲୋକ ଆଗରେ କୌଣସି ଅସ୍ଵଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ରଖିଲେ ବସ୍ତୁର ପଛପଟେ ଅନ୍ଧକାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହାକୁ ବସ୍ତୁର ଛାୟା କହନ୍ତି । ଏହି ଛାୟା ଭୂମିରେ ବା ଗୋଟିଏ ପରଦା ଉପରେ ପଡ଼ିଥାଏ ।
• ଛାୟାର ଆକାର ଆଲୋକ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ଓ ପରଦାର ଅବସ୍ଥାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question 1.
ଆଲୋକ ଭେଦରେ ପଦାର୍ଥକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ଉଦାହରଣ ସହ ଲେଖ ।
ଉ –
ଆଲୋକ ଭେଦରେ ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କୁ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା – ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ଓ ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।
ସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ :

• ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଯାଇପାରେ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
• କାଚ, ଚଷମା, ପାଣି ଆଦି ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ :

• ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଆଦୌ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
• ଖପରା, କାଗଜ, କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ଆଦି ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ:

• ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ଆସେ, ତାହାକୁ ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
• ପତଳା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍, ତେଲଲଗା କାଗଜ, ରଙ୍ଗିନ୍ କାଗଜ ଆଦି ଅଳ୍ପ ସ୍ଵଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

Question 2.
ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରାର ଗଠନ ଲେଖ ।
ଉ –

• ମୋଟା କାଗଜର ଦୁଇଟି ଲମ୍ବାକୃତି ଖୋଳ ନେବା ଯେପରି ଗୋଟିଏ ଖୋଳ ଅନ୍ୟ ଖୋଳ ଭିତରକୁ ଯାଇପାରୁଥବ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖୋଳର ଗୋଟିଏ ଓସାର ପାଖ ଖୋଲାଥିବ । ବଡ଼ ଖୋଳର ବନ୍ଦ ପାଖରେ ଗୋଟିଏ ସୂକ୍ଷ୍ମଛିଦ୍ରଟିଏ କରିବା ।
• ସାନ ଖୋଳର ବନ୍ଦ ପାଖରେ ବଡ଼ ରନ୍ଧ୍ରଟିଏ କରି ତେଲବୋଳା କାଗଜ ତା’ଉପରେ ମଡ଼ାଇବା ।
• ବଡ଼ ଖୋଳର ଖୋଲା ମୁହଁ ବାଟେ ଛୋଟ ଖୋଳର ଖୋଲା ମୁହଁଟିକୁ ପ୍ରବେଶ କରାଇବା । ଏହା ଏକ ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରା ହେବ ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶୋଉର

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଆଲୋକ ………….. ବସ୍ତୁ ଦେଇ ଭଲ ଭାବରେ ଗତିପକରେ ।
(ଖ) …………… ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥକୁ ଦେଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
(ଗ) ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ……………… ରେଖାରେ ଗତିକରେ ।
(ଘ) ଆଲୋକ ଗତିପଥରେ ……………. ବସ୍ତୁ ରଖୁ ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ ।
(ଙ) ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରାରେ ବସ୍ତୁର …………………… ଓ ……………… ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ଚ) …………….. ଏକ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ।
(ଛ) ଆଲୋକ ଗତିପଥରେ …………………… ବସ୍ତୁ ରଖୁଲେ ବସ୍ତୁ ଆକାରରେ ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
ଉ –
(କ) ସ୍ଵଚ୍ଛ
(ଖ) ଆଲୋକ
(ଗ) ସରଳ
(ଘ) ସ୍ଵଚ୍ଛ
(ଙ) ସଳଖ, ଓଲଟା
(ଚ) ଦର୍ପଣ
(ଛ) ଅସ୍ବଚ୍ଛ ।

Question 2.
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସ୍ଵଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ?
(i) ଦର୍ପଣ
(ii) କାର୍ବନପେପର
(iii) ଟ୍ରେସିଂପେପର
(iv) ଜଳ
ଉ –
(iv) ଜଳ

(ଖ) ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ?
(i) ଜଳ
(ii) ଚଷମା
(iii) ଦର୍ପଣ
(iv) କାଚ
ଉ –
(iii) ଦର୍ପଣ

(ଗ) ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ ଅର୍ଦ୍ଧସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ?
(i) କାଚ
(ii) ଦର୍ପଣ
(iii) କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼
(iv) ରଙ୍ଗିନ୍ କାଗଜ
ଉ –
(iv) ରଙ୍ଗିନ୍ କାଗଜ

(ଘ) ଛାୟାର ଆକାର କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ ?
(i) ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ
(ii) ଆଲୋକ
(iii) ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ
(iv) ପରଦାର ଅବସ୍ଥାନ
ଉ –
(i) ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ

(ଙ) ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରାରେ ବସ୍ତୁର କିପରି ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(i) ସଳଖ ଓ ସିଧା
(ii) ସଳଖ ଓ ଓଲଟା
(iii) ବଙ୍କା ଓ ସିଧା
(iv) ବଙ୍କା ଓ ଓଲଟା
ଉ –
(iv) ବଙ୍କା ଓ ଓଲଟା

Question 3.
ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖୁ ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଟେବୁଲ : ଆଲୋକ ଉତ୍ସ ନୁହେଁ : : ତାରା : ………… ।
(ଖ) ଦର୍ପଣ : ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ବସ୍ତୁ ନୁହେଁ : : ଟର୍ଚ୍ଚ : ………… ।
(ଗ) ପତଳା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ : ଅର୍ଦ୍ଧସ୍ବଚ୍ଛ : : ଫଟୋବନ୍ଧେଇ କାଚ : ………… ।
(ଘ) ପାଣି : ସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ : : କାଗଜ କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ : ………… ।
(ଙ) ଖପରା : ଅସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ : : ରଙ୍ଗିନ୍ କାଗଜ : ………… ।
ଉ –
(କ) ଆଲୋକ ଉତ୍ସ
(ଖ) ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ବସ୍ତୁ
(ଗ) ସ୍ବଚ୍ଛ
(ଘ) ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ
(ଙ) ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

Question 4.
ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(କ) ଚଷମା କାଚ ଏକ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।
(ଖ) ରଶ୍ମିମାନଙ୍କର ସମାହାରକୁ ସରରେଖୀୟ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ଗ) ଆଲୋକ ନିର୍ଗତ କରୁଥିବା ବସ୍ତୁକୁ ଆଲୋକଗୁଚ୍ଛ କୁହାଯାଏ
(ଘ) ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ ସ୍ଵଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥର ପୃଷ୍ଠରେ ହୁଏ ।
(ଙ) ନିର୍ମଳ ଜଳ ଏକ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।
ଉ –
(କ) ଚଷମା କାଚ ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।
(ଖ) ରଶ୍ମିମାନଙ୍କର ସମାହାରକୁ ଆଲୋକଗୁଚ୍ଛ କୁହାଯାଏ ।
(ଗ) ଆଲୋକ ନିର୍ଗତ କରୁଥିବା ବସ୍ତୁକୁ ଆଲୋକ ଉତ୍ସ କୁହାଯାଏ ।
(ଘ) ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ ଦର୍ପଣ ପୃଷ୍ଠରେ ହୁଏ ।
(ଙ) ନିର୍ମଳ ଜଳ ଏକ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

Question 5.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ସଂପର୍କ ବାଛ ।

ଉ –

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 3 ମଧୁବାବୁ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 3 ମଧୁବାବୁ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ଚଉଧୁରୀ ରଘୁନାଥ ଦାସଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ରର ନାମ କ’ଣ ? (ଗୋପାଳବଲ୍ଲଭ, ରାଧାବଲ୍ଲଭ, ଉମାବଲ୍ଲଭ, ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ)
Solution:
ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ।

(ଖ) ‘ଭୀମଭୂୟାଁ’ ଉପନ୍ୟାସର ଲେଖକ କିଏ ? (ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ, ଗୋପାଳବଲ୍ଲଭ, ମଧୁସୂଦନ, କାହ୍ନୁ ଚରଣ )
Solution:
ଗୋପାଳବଲ୍ଲଭ |

(ଗ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ପାଠଶାଳାରେ ଉପରବେଳା ପଢ଼ାହେଉ ନଥିଲା ? (ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ, ଭାଗବତ, ପଣିକିଆ)
Solution:
ପଣିକିଆ ।

(ଘ) କଲିକତାରେ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ କିଏ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲେ ? (ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦ, ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ର, ଶରତଚନ୍ଦ୍ର, ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ )
Solution:
ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦ ।

(ଙ) ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନଙ୍କ ଆଦେଶରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳଟିକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶାଇ ଦିଆଗଲା ? (ରାୟପୁର, ବିଳାସପୁର, ଜୟପୁର, ସମ୍ବଲପୁର)
Solution:
ସମ୍ବଲପୁର |

(ଚ) ମଧୁସୂଦନ ଜୀବନର ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ କେତେଥର ବିଲାତଗସ୍ତ କରିଥିଲେ ?(ଥରେ, ଦୁଇଥର, ତିନିଥର, ଚାରିଥର)
Solution:
ଦୁଇଥର ।

(ଛ) କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ମନ୍ତ୍ରୀଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ? (୧୯୨୦, ୧୯୨୧, ୧୯୨୨, ୧୯୨୩)
Solution:
୧୯୨୧।

(ଜ) କଲିକତାରେ କେଉଁ କଲେଜରେ ମଧୁସୂଦନ ଅଧ୍ୟାପନା କରୁଥିଲେ ? (ଚନ୍ଦନପୁର, ଜଗଦଳପୁର, ଶ୍ରୀରାମପୁର, ଚକ୍ରଧରପୁର )
Solution:
ଶ୍ରୀରାମପୁର ।

(ଝ) କିଏ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ? (ଜନ୍ ଉଡ଼ରଫ୍, ଜନ୍ ହବାକ୍, ମିଷ୍ଟର ଇଭାନ୍‌ସ୍, ଜନ୍ ବୀମ୍‌ସ୍)
Solution:
ଜନ୍ ହବାକ୍ ।

(ଞ) ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିବସ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଏ ? (ଜାନୁଆରୀ ୨୮, ଫେବୃୟାରୀ ୪, ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୪, ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୮)
Solution:
ଫେବୃୟାରୀ ୪ ।

(ଟ) ମଧୁବାବୁ କେଉଁ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? (ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ, ମହିମାଧର୍ମ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ, ଇସଲାମଧର୍ମ)
Solution:
ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର।

(କ) କେଉଁ ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୀବନକାହାଣୀ ଉତ୍କଳର ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀର ଇତିହାସ ?
Solution:
ମଧ୍ନବାରୁ ଜୀବନକାହାଣୀ ଉତ୍କଳର ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀର ଇତିହାସ |

(ଖ) ମଧୁବାବୁ ଉତ୍କଳର ଘରେ ଘରେ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ?
Solution:
ମଧୁବାବୁ ଉତ୍କଳର ଘରେ ଘରେ ମଧ୍ନବାରିକର ନାମରେ ପରିଚିତ |

(ଗ) ମଧୁସୂଦନ କେଉଁଥ‌ିପାଇଁ ନିରନ୍ତର ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନ ଦେଶର, ଜାତିର ସର୍ବବିଧ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ନିରନ୍ତର ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲେ ।

(ଘ) ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନର ଚିରଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ଓଡ଼ିଆ କିପରି ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ଦେଶବିଦେଶରେ ସମ୍ମାନୀତ ହେବେ ଏହାହିଁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନର ଚିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

(ଙ) ମୃତ୍ୟୁଶଯ୍ୟାରେ ମଧ୍ୟ କେଉଁ କଥା ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ଚିନ୍ତା ଥିଲା ?
Solution:
ମୃତ୍ୟୁଶଯ୍ୟାରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆର ଉନ୍ନତି ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ଚିନ୍ତା ଥିଲା ।

(ଚ) କେଉଁ ଗ୍ରାମକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆର ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Solution:
ସତ୍ୟଭାମାପୁର ଗ୍ରାମକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆର ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଛ) ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପିତା, ମାତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଚଉଧୁରୀ ରଘୁନାଥ ଦାସ, ମାତାଙ୍କ ନାମ ଶ୍ରୀମତୀ ପାର୍ବତୀଦେବୀ ।

(ଜ) ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପିତୃମାତୃଦତ୍ତ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପିତୃମାତୃଦତ୍ତ ନାମ ରେବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କ’ଣ ଥିଲା |

(ଝ) ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ସାନଭାଇର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ସାନଭାଇର ନାମ ଗୋପାଲବଲ୍ଲଭ ଥିଲା |

(ଟ) ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାରେ ବଂଶ ପରମ୍ପରା କ୍ରମେ କେଉଁମାନେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଭାର ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ବଂଶ ପରମ୍ପରାକ୍ରମେ ମାଟିବଂଶ ବା କ୍ଷତିବଂଶ ଅବଧାନମାନେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଭାର ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ |

(୦) ସ୍ଥାନ ବିଶେଷରେ ଅବଧାନମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Solution:
ସ୍ଥାନ ବିଶେଷରେ ଅବଧାନମାନଙ୍କୁ ଓଝା କହନ୍ତି ।

(‍ଉ) ଆଗେ କେଉଁଠାରେ ଗାଁ ପାଠଶାଳା ବସୁଥୁଲା ?
Solution:
ଗାଁରେ ଖଣ୍ଡେ ଚାଳିଘରେ, ଶୀତଦିନେ ଆମ୍ବ ବା ବରଗଛମୂଳେ ଗାଁ ପାଠଶାଳା ବସୁଥିଲା ।

(ଢ) ପିଲାମାନେ ଭୂମିରେ କେଉଁ ଖଡ଼ିରେ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Solution:
ପିଲାମାନେ ଭୂମିରେ ଶୁଆପଞ୍ଝା ଖଡ଼ିରେ ଲେଖୁଥିଲେ ।

(ଣ) ପିଲାମାନେ କେଉଁଥିରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର ମଡ଼ାଉଥିଲେ ?
Solution:
ପିଲାମାନେ ତାଳପତ୍ର ଓ ଲେଖନରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର ମଡ଼ାଉଥିଲେ ।

(ତ) ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟୁଷରୁ ଉଠିବାପାଇଁ ଅବଧାନଙ୍କର କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ?
Solution:
ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟୁଷରୁ ଉଠିବାପାଇଁ ଅବଧାନଙ୍କର ‘ଣ୍ମନଦେବା’ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା |

(ଥ) ପ୍ରଥମେ ଚାଟଶାଳୀକୁ ଆସି କ’ଣ କରିବାକୁ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା ଥିଲା ?
Solution:
ପ୍ରଥମେ ଚାଟଶାଳୀକୁ ଆସି ଥତଧାନକୁ ପ୍ରଣାମ କରିବାକୁ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା ଥିଲା |

(ଦ) ଚାଟଶାଳୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ କେଉଁ ଶ୍ଳୋକ ଆବୃତ୍ତି କରାଯାଉଥିଲା ?
Solution:
ଚାଟଶାଳୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଚାଣକ୍ୟ କେଉଁ ଶ୍ଳୋକ ଆବୃତ୍ତି କରାଯାଉଥିଲା |

(ଧ) ଚାଟଶାଳୀରେ କେତେବେଳେ ମାନସାଙ୍କ ପଚରା ଯାଉଥିଲା ?
Solution:
ଚାଟଶାଳୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ମାନସାଙ୍କ ପଚରା ଯାଉଥିଲା |

(ନ) ମଧୁବାବୁ କେତେବର୍ଷ ବୟସରେ କଟକ ଆସିଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁବାବୁ ତେରବଶ ବୟସରେ କଟକ ଆସିଥିଲେ |

(ପ) ମଧୁବାବୁ କଟକର ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢ଼ିବାପାଇଁ କିଏ ଆପରି କରିଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁବାବୁ କଟକର ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢ଼ିବାପାଇଁ ପିତାମହୀ ଆପରି କରିଥିଲେ ।

(ଫ) ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ପିତାମହୀଙ୍କର କ’ଣ ଆଶଙ୍କା ଥିଲା ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ପିତାମହୀଙ୍କର ଇଂରାଜୀ ପଢ଼ିଲେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ ହୋଇଯିବ ବୋଲି ଆଶଙ୍କା ଥିଲା ।

(ବି) କଟକରେ ଉଚ୍ଚ ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରେ କେଉଁ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
କଟକରେ ଉଚ୍ଚ ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜିଏଟ୍ ସ୍କୁଲ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଭ) ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କଟକ ହାଇସ୍କୁଲରୁ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାଶ୍ କରି କେଉଁଠାରେ କେଉଁ କାମରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କଟକ ହାଇସ୍କୁଲରୁ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାର୍ଶ୍ଵକରି ବାଲେଶ୍ଵରରେ କିରାନୀ କାମରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

(ମ) ଆଗେ ଚାନ୍ଦବାଲିଠାରୁ ଲୋକେ କିପରି କଲିକତା ଯାଉଥିଲେ ?
Solution:
ଆଗେ ଚାନ୍ଦବାଲିଠାରୁ ଲୋକେ ଷ୍ଟିମର ବା ଧୂଆଁକଳଚାଳିତ ନୌକାରେ କଲିକତା ଯାଉଥିଲେ ।

(ଯ) କଲିକତାରେ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭଙ୍କର କାହା ସହିତ ପରିଚିତ ହେଲା ?
Solution:
କଲିକତାରେ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭଙ୍କର ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦ ହାଜରାଙ୍କ ସହିତ ପରିଚିତ ହେଲା ।

(ର) ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କେଉଁ ବିଷୟରେ ଏମ୍.ଏ.ପାଶ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଏମ୍.ଏ.ପାଶ କରିଥିଲେ ।

(ଳ) ମଧୁବାବୁ ପ୍ରଥମେ କଲିକତାର କେଉଁ ସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁବାବୁ ପ୍ରଥମେ କଲିକତାର ବିଭିନ୍ନ ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରୁଥିଲେ |

(ବି) ଶେଷରେ ମଧୁବାବୁ କେଉଁ କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟାପକ ହେବାପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥୀ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
ଶେଷରେ ମଧୁବାବୁ ଶ୍ରାରାମପୂର କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟାପକ ହେବାପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥୀ ହୋଇଥିଲେ |

(ଶ) ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମଧୁବାବୁଙ୍କୁ ଡାକି କ’ଣ ପଚାରିଲେ ?
Solution:
ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଡାକି, ‘ଆପଣ କେଉଁ ବିଷୟ ପଢ଼ାଇ ପାରିବେ’ ବୋଲି ପଚାରିଲେ ।

(ଷ) ମଧୁବାବୁ ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ କେଉଁ ବିଷୟ ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଭାବରେ ପଢ଼ାଇ କ’ଣ ହୋଇପାରିଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁବାବୁ ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ପଢ଼ାଇ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ଭକ୍ତିଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ ।

(ସ) ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କେଉଁ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏଲ୍. ପାଶ୍ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କଲିକତା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏଲ୍.ପାଶ୍ କରିଥିଲେ ।

(ହ) ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କଲିକତାରେ ଶିକ୍ଷକତା କଲାବେଳେ କାହାର ଗୃହଶିକ୍ଷକ ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କଲିକତାରେ ଶିକ୍ଷକତା କଲାବେଳେ ଭାରତୀୟ ଗୁଣିଗଣାଗ୍ରଗଣ୍ୟ ସାର୍ ଆଶୁତୋଷ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟଙ୍କ ଗୃହଶିକ୍ଷକ ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

(ୟ) ମଧୁସୂଦନ କେଉଁ କାଗଜପତ୍ରକୁ ଇଂରାଜୀରେ ଅନୁବାଦ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନ କେଉଁ କାଗଜପତ୍ରକୁ ଇଂରାଜୀରେ ଅନୁବାଦ କରୁଥିଲେ |

(ଲ) ମଧୁସୂଦନ ଓଡ଼ିଆ କର୍ମୀମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ବିସ୍ତାର ପାଇଁ କଲିକତାରେ କେଉଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନ ଓଡ଼ିଆ କର୍ମୀମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ବିସ୍ତାର ପାଇଁ କଲିକତାରେ ନୈଶ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

(8) କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ନାମରେ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ଗଣନା ହୁଏ ?
Solution:
ପୁରୀର ଗଜଜପତି ମହାରାଜାଙ୍କ ନାମରେ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ଗଣନା ହୁଏ ।

(i) ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ୟମ କ’ଣ ?
Solution:
ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ୟମ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।

(ii) ମଧୁସୂଦନ ସ୍ଥାପନ କରିଥିବା ଜୋତା କାରଖାନାର ନାମ କ’ଣ ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନ ସ୍ଥାପନ କରିଥିବା ଜୋତା କାରଖାନାର ନାମ ଭକୃଳ ଟାନେରା |

(iii) ମଧୁସୂଦନ ଜୀବନର ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ କେତେଥର ବିଲାତ ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନ ଜୀବନର ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ ଦୁଇଥର ବିଲାତ ଯାଇଥିଲେ ।

(iv) ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ମଧୁସୂଦନ ନିଜର କ’ଣ ବିକାଶ କରି ଯାଇଥିଲେ ।
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ମଧୁସୂଦନ ନିଜର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଓ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ କରି ଯାଇଥିଲେ ।

(v) ମଧୁସୂଦନ କେଉଁ ଭାଷାରେ ଜଣେ ତେଜସ୍ବୀ ବକ୍ତା ଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଜଣେ ଥିଲେ ବକ୍ତା ଥିଲେ ।

(vi) ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନର ମୂଳମନ୍ତ୍ର କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଜାତି ସଙ୍ଗଠନ ଥିଲା ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଜୀବନ କାହାଣୀରେ ଉତ୍କଳର କେଉଁ ସମସ୍ତ ବିଷୟ ନିହିତ ରହିଅଛି ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଇକ୍ରଲର ର୍ଥଦଣଡାଦାର ଲତିଦ୍ବାସ ନିହିତ ରତ୍ରିରଛି |

(ଖ) ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ଚିରଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଏକମାତ୍ର ଚିନ୍ତା କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଏକମାତ୍ର ଚିନ୍ତା ଥୁଲା, ‘ଓଡ଼ିଆ କିପରି ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ସମ୍ମାନୀତ ହେବେ ।’

(ଗ) ମଧୁବାବୁ କେବେ ଏବଂ କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁବାବୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ୧୮୪୮ ଅବ୍ଦର ଏପ୍ରିଲ ମାସର ୨୮ ତାରିଖରେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ କୃଷ୍ଣ ଏକାଦଶୀ ତିଥିରେ ଏବଂ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ସତ୍ୟଭାମାପୁର ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାରେ ମାଟିବଂଶ ଓ କ୍ଷିତିବଂଶ ଅବଧାନମାନେ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁବାବୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ଓ କ୍ଷତିବଂଶ ଅବଧାନମାନେ ବଂଶ ପରମ୍ପରା କ୍ରମେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ ।

(ଙ) କେଉଁଠାରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ପାଠଶାଳା ବସୁଥିଲା ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗାଁରେ ଖଣ୍ଡେ ଚାଳଘରେ ବା ଶୀତଦିନରେ ଆମ୍ବ ବା ବରଗଛ ମୂଳରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ପାଠଶାଳା ବସୁଥିଲା ।

(ଚ) ଅବଧାନ ‘ଶୂନଦେବା’ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥା କାହିଁକି କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଛାତ୍ରମାନେ ଅତି ପ୍ରତ୍ୟୁଷରୁ ଣେଯରୁ ଉଠିବାକୁ ଭମାଦ ଦେବାପାଇଁ ଅନେନେ ‘ଶନ ଦେବା ‘ ପୁଣ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ |

(ଛ) ସକାଳବେଳା ଚାଟଶାଳୀରେ କ’ଣ ପଢ଼ାଯାଏ ?
Solution:
ଅକ୍ଷର ଲେଖା, ପଣିକିଆ, ଶୋଧ, ଓଡ଼ାଙ୍କ, ଫେଡ଼ାଙ୍କ, ହରଣ, ଗୁଣନ, ପାହି ପଣିକିଆ, କଡ଼ାଗଣ୍ଡା, ଲୀଳାବତୀ ସୂତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ପଢ଼ାଯାଏ ।

(ଜ) ଉପରବେଳା ଚାଟଶାଳୀରେ କ’ଣ ପଢ଼ା ହେଉଥିଲା ?
Solution:
ତାଳପତ୍ର ଲେଖନରେ ଅକ୍ଷରଲେଖା ଏବଂ ଭାଗବତ, ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ, ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ, ଗୋପୀଭାଷା ଇତ୍ୟାଦି ପଢ଼ା ହେଉଥିଲା ।

(ଝ) ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଛାତ୍ରମାନେ କ’ଣ କରନ୍ତି ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଛାତ୍ରମାନେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଦୀପ ଜାଳିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ‘ଦୀପଂ ଜ୍ୟୋତିଃ ପରଂବ୍ରହ୍ମ’ ଇତ୍ୟାଦି ଶ୍ଳୋକ ବୋଲି ଅବଧାନଙ୍କ ନିକଟରେ ରୁଣ୍ଡ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଞ) ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ତେରବର୍ଷ ବୟସରେ କେଉଁ ପଢ଼ା ସାରି କେଉଁଠିକି ଆସିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ତେର ବର୍ଷ ବୟସରେ ଚାଟଶାଳୀରେ ପାଠ ପଢ଼ା ସାରି କଟକ ଆସିଥିଲେ ।

(ଟ) ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପିତାମହୀଙ୍କର କ’ଣ ଆଶଙ୍କା ଥିଲା ?
Solution:
ଆଶଙ୍କା ଥିଲା, ମଧୁବାବୁ ଇଂରାଜୀ ପଢ଼ିଲେ ‘କିରସ୍ତାନ ବା ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ ହୋଇଯିବେ ।’

(୦) ମଧୁବାବୁ କେଉଁ ସ୍ଥାନରୁ ଏବଂ କେଉଁଥିରେ କଲିକତା ଯାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବୀଜି ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାଯ୍ୟ ଏହା ଉଚଲ୍ଲଖ କରିଛିନ୍ତି | ମଧୁତାରୁ ଚାନ୍ଦତାଲିଠାରୁ ଷ୍ଟିମର ବା ଧୂଆଁକଳଚାଳିତ ନୌକାରେ କଲିକତା ଯାଇଥିଲେ ।

(ତ) ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦ ହାଜରା କିଏ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦ ହାଜରା ଜଣେ ବଙ୍ଗୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ୍ ପାଦ୍ରୀ ଥିଲେ ଏବଂ କଲିକତାରେ ସେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

(ଢ) ମଧୁବାବୁ କଲିକତାରେ କେଉଁ ବିଷୟରେ ଏମ୍.ଏ. ଏବଂ କେଉଁ ବିଷୟରେ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟଲାଭ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁବାବୁ କଲିକତାରେ ସେ ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଏମ୍.ଏ. ପାଶ୍ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗଣିତ, ଭୂଗୋଳ ପ୍ରଭୃତି ବିଷୟରେ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

(ଣ) ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜ ଅଧ୍ୟକ୍ଷକଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କ’ଣ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷକଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ କହିଥିଲେ, ‘ଆପଣ ଯେଉଁ ବିଷୟ ପଢ଼ାଇବାକୁ ଦେବେ ସେ ବିଷୟରେ ପଢ଼ାଇ ପାରିବି’ ।

(ତ) ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜରେ କେଉଁ ବିଷୟ ପଢ଼ାଇ ମଧୁବାବୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଭକ୍ତିଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଇଂରାଜୀ, ଗଣିତ, ଭୂଗୋଳ ଅତି ସରଳ ଓ ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଭାବରେ ପଢ଼ାଇ ମଧୁବାବୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଭକ୍ତଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ ।

(ଥ) ଶିକ୍ଷକ କାହିଁକି ଛାତ୍ର ସମାଜରେ ପୂଜିତ ହୁଅନ୍ତି ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଶିକ୍ଷକ ନିଜର ଜ୍ଞାନ, ଚରିତ୍ର, କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଓ କଲିକତା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର କୁଳପତି ଆସନରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲେ ।

(ଧ) ମଧୁସୂଦନ ଓକିଲାତି ପାଶ୍ କରି କେଉଁମାନଙ୍କ ସହଯୋଗରେ କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟରେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁସୂଦନ ଓକିଲାତି ପାର୍ଶ୍ଵକରି ସାର୍ ଜନ୍ ଉଡ଼ରଫ୍ ଓ ମିଷ୍ଟରେ ଇଭାନ୍ସ ପ୍ରଭୃତି ବାରିଷ୍ଟରଙ୍କ ସହଯୋଗରେ କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟରେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିଲେ |

(ନ) କଲିକତା ଅବସ୍ଥାନ କାଳରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ହୃଦୟରେ କ’ଣ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କଲିକତାରେ ଅବସ୍ଥାନ କଳ୍ପନା ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥିଲା ।

(ପ) ଓକିଲାତିର ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କୁ କ’ଣ ସହିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଓକିଲାତିର ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କୁ କେତେକ ବ୍ୟଙ୍ଗ, ବିଦ୍ରୁପ, ନିର୍ଯାତନା ସହିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ।

(ଫ) ମଧୁବାବୁ କାହାକୁ ଭୂକ୍ଷେକ ନ କରି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥିଲେ ?
Solution:
ମଧୁବାବୁଙ୍କୁ କେତେକଙ୍କ ବ୍ୟଙ୍ଗ, ବିଦ୍ରୁପ, ନିର୍ଯାତନା ସହିବାକୁ ହୋଇଥିଲା । କେତେ ନିରାଶବାଣୀ ଶୁଣିବାକୁ ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସେ ତାହାକୁ ଭୃକ୍ଷେପ ନକରି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥିଲେ ।

(ବ) କାହାର ପ୍ରତିଭା ନିକଟରେ ନତମସ୍ତକ ହେବାକୁ ପଡ଼େ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ନିଜର ଶକ୍ତିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିବାକୁ ବସେ, ତା’ର ବହୁ ଶତ୍ରୁ ବାହାରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଦିନେ ସେମାନଙ୍କୁ ତାହାର ପ୍ରତିଭା ନିକଟରେ ନତମସ୍ତକ ହେବାକୁ ପଡ଼େ ।

(ଭ) ମଧୁବାବୁ କେଉଁ ବଳରେ କଟକ ଓକିଲ ସମାଜରେ ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁବାବୁ ନିଜର ବିଦ୍ୟା, ବୁଦ୍ଧି, ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଶତ୍ରୁ ବାହାରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଦିନେ ସେମାନଙ୍କୁ ତାହାର ପ୍ରତିଭା ନିକଟରେ ନତମସ୍ତକ ହେବାକୁ ପଡ଼େ ।

(ମ) ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧନା କ’ଣ ?
Solution:
ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧନା ହେଉଛି, ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ।

(ଯ) ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ୟମ କ’ଣ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର

(ର) କାହାର ଉଦ୍ୟମ ଏବଂ କେଉଁ ବଡ଼ଲାଟଙ୍କ ଆଦେଶରେ ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ସଂଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ ଏବଂ ଭାରତର ତଦାନୀନ୍ତନ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନଙ୍କ ଆଦେଶରେ ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ସଂଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା ।

(ଳ) ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ବା ଜୋତା କାରଖାନା କାହିଁକି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ବା ଜୋତା କାରଖାନା ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବେକାର ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଅନ୍ତସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚମଡ଼ାଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ବ) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶବାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇ ଭଉଣୀମାନଙ୍କୁ ମଧୁସୂଦନ ଆହ୍ଵାନ କରି କ’ଣ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶବାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇଭଉଣୀମାନଙ୍କୁ ମଧୁସୂଦନ ଆହ୍ଵାନ କରି ଲେଖୁଥିଲେ – କୋଟି ପ୍ରାଣବିନ୍ଦୁ ଧରେ, ଡେଇଁପଡ଼ି ସିନ୍ଧୁ ନୀରେ ।’’

(ଶ) ମଧୁବାବୁ ସର୍ବଦା କ’ଣ କହୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ଆଲୋ ସଖ୍ୟ, ଆପଣା ମହତ ଆପେ ରଖ୍ ।’’

(ଷ) କ’ଣ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଓ ଶକ୍ତିକୁ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିଥିଲା ?
Solution:
ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ସେହି ବିଲାତର ଶିକ୍ଷା, ସଭ୍ୟତା ଏବଂ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ତାଙ୍କର ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଓ ଶକ୍ତିକୁ ବର୍ଦ୍ଧିତ କରିଥିଲା ।

(ସ) ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏପରି କାମ କରିବା ଉଚିତ ଯାହାଦ୍ୱାରା ନିଜର ତଥା ନିଜ ଜାତିର ସମ୍ମାନ ଓ ଗୌରବ ବୃଦ୍ଧି ଦେବ |

(ହ) ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ରୂପେ କେଉଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ମଧୁବାବୁଙ୍କ କୃତିତ୍ଵ ଥିଲା ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ରୂପେ, ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଜାସ୍ୱତ୍ତ୍ଵ ଆଇନ, ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ମଧୁବାବୁଙ୍କ କୃତିତ୍ଵ ଥିଲା ।

(କ୍ଷ) ମଧୁସୂଦନ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ କ’ଣ ଲାଗି ମତାଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସ୍ଵଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ ଓ ପରିଧାନ ଲାଗି ମତାଉଥିଲେ ।

(ୟ) ମଧୁସୂଦନ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ମଣ୍ଡପରେ ଉପସ୍ଥିତ ପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କୁ କ’ଣ ପିନ୍ଧିବାକୁ ପ୍ରରୋଚିତ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁସୂଦନ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ମଣ୍ଡପରେ ଉପସ୍ଥିତ ପ୍ରତିନିଧ‌ିମାନଙ୍କୁ ଜାତୀୟ ପଗଡ଼ି ପିନ୍ଧିବାକୁ ପ୍ରରୋଚିତ କରିଥିଲେ |

(ଲ) ମଧୁସୂଦନ କେତେ ତାରିଖରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁସୂଦନ ଫେବୃୟାରୀ ମାସ ୪ ତାରିଖରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।

Question 4.
୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଲେଖିବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ।

(କ) ‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ବା ପିତୃଦତ୍ତ ନାମ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭଙ୍କର କନିଷ୍ଠ ଭ୍ରାତା ଗୋପାଳବଲ୍ଲଭ ଦାସ । ସେ କଲିକତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଏମ୍. ଏ. ପାର୍ଶ୍ଵକରି ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ସେ ‘ଭୀମଭୂୟାଁ’ ନାମରେ ଉପନ୍ୟାସଟିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି ଥିଲା ?
Solution:
ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ, ମାଟିବଂଶ ବା କ୍ଷିତିବଂଶ ଅବଧାନମାନେ ବଂଶ ପରମ୍ପରା କ୍ରମେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଭାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସ୍ଥାନବିଶେଷରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଓଝା କୁହାଯାଉଥିଲା । ଗାଁର ଚାଳଘରେ ବା ଶୀତଦିନରେ ଆମ୍ବ ବା ବରଗଛ ମୂଳରେ ପାଠ ପଢ଼ାଯାଉଥିଲା । ପିଲାମାନେ ଭୂଇଁରେ ଶୁଆପଖିଆ ଖଡ଼ିରେ ଲେଖୁଥିଲେ ଏବଂ ତାଳପତ୍ର ଲେଖନରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର ମଡ଼ାଉଥିଲେ । ସକାଳବେଳା, ଉପରବେଳା ଓ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପାଠ ପଢ଼ାଯାଉଥିଲା ।

(ଗ) ଚାଟଶାଳୀରେ ସକାଳବେଳା, ଉପରବେଳା ଓ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ କ’ଣ କ’ଣ ପଢ଼ା ହୁଏ ?
Solution:
ଅକ୍ଷର ଲେଖା ସହିତ ପଣିକିଆ, ଶୋଧ, ଓଡ଼ାଙ୍କ, ଫେଡ଼ାଙ୍କ, ହରଣ, ଗୁଣନ, ପାହି ପଣିକିଆ, କଡ଼ାଗଣ୍ଡା ପଣିକିଆ, ଲୀଳାବତୀ ସୂତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ପଢ଼ାଯାଏ। ଉପରବେଳା ତାଳପତ୍ର ଲେଖନରେ ଅକ୍ଷରଲେଖା, ଚାଣକ୍ୟ ଶ୍ଳୋକ ଆବୃତ୍ତ ହୁଏ ଓ ମାନସାଙ୍କ ପଚରାଯାଏ ।

(ଘ) ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ପାଠ ପଢ଼ାଇବାକୁ କିଏ ଓ କାହିଁକି ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭଙ୍କୁ ପାଠପଢ଼ାଇବାକୁ ତାଙ୍କ ପିତାମହୀ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଆଶଙ୍କା ଥିଲା, ସେ ଇଂରାଜୀ ପଢ଼ିଲେ ‘କିରସ୍ତାନ’ ବା ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ୍ ହୋଇଯିବ ।

(ଙ) ସାର୍ ଆଶୁତୋଷ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କଲିକତାରେ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମଧୁସୂଦନ ସାର୍ ଆଶୁତୋଷ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟଙ୍କ ଗୃହଶିକ୍ଷକ ଥିଲେ । ସେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବଙ୍ଗ, ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶରେ ଉଚ୍ଚ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ ।

(ଚ) ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦ ଓ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ପରସ୍ପର ସହଯୋଗ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁସୂଦନ କଲିକତାରେ ବଙ୍ଗୀୟ ପାଦ୍ରୀ ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଏମ୍. ଏ. ପଢ଼ିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ, ତାଙ୍କର ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାଙ୍କୁ ମଧୁସୂଦନ କୃତଜ୍ଞତାବଶତଃ ପୁତ୍ର କନ୍ୟାଭଳି ପାଳିବା ସହିତ ଶିକ୍ଷାଭାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିରେ ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ବିଲାତ ପଠାଇଥିଲେ ଏବଂ ଶୈଳବାଳା ଓ ସୁଧାଂଶୁବାଳା ନାମରେ ଦୁଇ କନ୍ୟାଙ୍କୁ ନିଜର କନ୍ୟାରୂପେ ପାଳନ କରିଥିଲେ ।

(ଛ) ସାର୍ ଜନ୍ ଉଡ୍‌ରଫ୍‌ଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁସୂଦନ ଓକିଲାତି ପାଶ୍ କରି କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟରେ ସାର ଜନ୍ ଉଡ଼ରଫ୍‌ଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ସାର୍‌ଜନ୍ ଉଡ଼ରଫ୍ ଜଣେ ସଂସ୍କୃତ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ତନ୍ତ୍ରଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

(ଜ) ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଅନ୍ତସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚମଡ଼ାଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତିଲାଗି ମଧୁସୂଦନ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଅନ୍ତସଂସ୍ଥାନ ଓ ଗୋଧୂମ, କୁମ୍ଭୀର ଚମ ପ୍ରଭୃତିରୁ ଯେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଜେତା, ବ୍ୟାଗ୍ ପ୍ରଭୃତି ହୋଇପାରେ, ଏହା ପ୍ରଥମେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କରୁ ବାହାରିଥିଲା ।

(ଝ) କଲିକତାରେ ପ୍ରବାସୀ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ବିସ୍ତାର ଲାଗି ମଧୁସୂଦନ କି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କଲିକତାରେ ପ୍ରବାସୀ ଜୀବିକା ଉପାର୍ଜନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଯେଉଁମାନେ ଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ଅନେକଗୁଡ଼ିକଏ ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା, ସେମାନେ ଶିକ୍ଷିତ ହେଲାପରେ, ଓଡ଼ିଶାରେ ସେହିପରି ବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ସ୍ଥାପନ କରି ଦେଶରୁ ନିରକ୍ଷରତା ଦୂର କରିବେ ।

(ଙ୍କ) ମଧୁସୂଦନ ପ୍ରଥମ ଓକିଲାତି କାଳରେ କିପରି ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଧୁସୂଦନ ପ୍ରଥମ ଓକିଲାତି କାଳରେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ବ୍ୟଙ୍ଗ, ବିଦ୍ରୁପ, ନିର୍ଯାତନା ସହିଥିଲେ । ଯେହେତୁ ସେ ସମୟରେ ଓକିଲଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ହାକିମମାନେ ଥିଲେ ବଙ୍ଗାଳୀ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କୁ ଅନେକ ନିରାଶ ବାଣୀ ଶୁଣିବାକୁ ପ୍ରତିକୂଳ |

(ଟ) ପୁରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ପରିଚାଳନାର ଭାର ସଂପର୍କିତ ମୋକଦ୍ଦମା ପରିଚାଳନାରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ନିରୂପଣ ‍କର ।
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୁରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ମଧୁବାବୁ, ଏଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୋକଦ୍ଦମା କରିଥିଲେ । ସେ ଜାଣିଥିଲେ ପୁରୀ ଗଜପତି ମହାରାଜାଙ୍କ ମହତ୍ତ୍ବ, ତାଙ୍କ ହାତରୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପୂଜାଭାର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ ସରକାର ଗ୍ରହଣ କରିବେ, ସେ ଜୀବିତ ଥାଉ ଥାଉ କରାଇ ଦେବେ ନାହିଁ ବୋଲି କହିଥିଲେ । କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୋକଦ୍ଦମା ସବୁକିଛି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପାଇଁ ।

(୦) ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀମାନଙ୍କର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ଭାଷୀମାନଙ୍କର ଏକତ୍ରୀକରଣ ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧନା । ଉତ୍କଳର ଅନେକ ଅଂଶ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ, ବଙ୍ଗପ୍ରଦେଶରେ, ବିହାରରେ ଓ ମାନ୍ଦ୍ରାଜରେ ରହିଥିବା ହେତୁ, ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୀ, ବଙ୍ଗଳା ଓ ତେଲଙ୍ଗୀ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ହେଉଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ସେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶବାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କୁ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀକୁ ଆହ୍ଵାନ କରିଥିଲେ ।

(ଡ଼) ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମୂଳରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Solution:
ମିଶିକରି ରହିଥିଲା । ଏହିସବୁ ଅଞ୍ଚଳର ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ପ୍ରଦେଶର ଭାଷା ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଡୁଥିଲା । ସେମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ରୀକରଣ କରି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ସାକାର କରିବାକୁ ମଧୁବାବୁ ‘ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ |

(ଢ) ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ରୂପେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ କୃତିତ୍ଵ ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସହସ୍ର, ସହସ୍ର ବେକାର ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଅନ୍ତସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚମଡ଼ା ଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ଲାଗି ମଧୁସୂଦନ ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଭାବରେ ଅବୈତନିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ । ସେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଜାସ୍ୱତ୍ୱ ଆଲନ, ବିହାର-ଓଡିଶା ମ୍ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ଆଲନ ସ୍ତମମନ କରାଲଥିଲେ |

(ଢ) ‘ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିହିତ ?
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ସହସ୍ର, ସହସ୍ର ବେକାର ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଅନ୍ତସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚମଡ଼ା ଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ଲାଗି ମଧୁସୂଦନ ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଗୋଧୂ ଚମଡ଼ା ଓ କୁମ୍ଭୀର ଚମଡ଼ାରୁ ଯେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଜୋତା, ବ୍ୟାଗ୍ ପ୍ରଭୃତି ହୋଇପାରେ, ଏହା ମଧୁସୂଦନ ବିଚାର କରିଥିଲେ । ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଉତ୍କଳର ଶିଳ୍ପାନ୍ନତି କରିଥିଲେ ।

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 5.
(କ) ତୁମ ପଠିତ ରଚନାରୁ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Solution:
ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ, ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ଯଶସ୍ବୀ ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାୟବାହାଦୂର ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ଓ ଦର୍ଶନରେ ବିଶେଷଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ଉତ୍କଳ ଗୌରବଙ୍କୁ ଯେହେତୁ ତାଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ସ୍ପର୍ଶକରି ଜୀବନୀମୂଳକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ବି, ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ତାଙ୍କର କର୍ମମୟ ଜୀବନକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ ମଧୁସୂଦନ ନିଜେ ବହୁ ଚେଷ୍ଟାକରି, କଲିକତାରେ ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଏମ୍. ଏ. ଅଧ୍ୟୟନ କରି ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ ।

ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଏମ୍. ଏ. ପଢ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ଗଣିତ ଓ ଭୂଗୋଳ ପ୍ରଭୃତିରେ ସେ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ନିଜର କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । କଲିକତାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷକତା କରି ସେ ଶେଷରେ ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବେ ଯୋଗଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି କଲେଜରେ ସେ ଇଂରାଜୀ, ଗଣିତ, ଭୂଗୋଳକୁ ଅତି ସରଳ ଓ ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଭାବରେ ପଢ଼ାଇ, ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଭକ୍ତିଭାଜନ ହୋଇଥିଲେ ।

କରିଥିବାରୁ, ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ସେ ତାଙ୍କର ସବୁପିଲାଙ୍କର ଭରଣ ପୋଷଣ ଓ ଶିକ୍ଷାର ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇଥିଲା । ଓକିଲାତି ପାଶ୍ କରି ସେ କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟରେ ପ୍ରିଭି କାଉନ୍ସିଲର୍ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଓ କଲିକତାରେ ଓଡ଼ିଆ ଅଶିକ୍ଷିତମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଅନେକ ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ମଧୁସୂଦନ କଟକରେ ଓକିଲାତି କରୁଥିବା ସମୟରେ ନିଜର ବିଦ୍ୟା, ବୁଦ୍ଧି, ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ଅଧ୍ୟବସାୟ ବଳରେ ଛଡ଼ାଇ ନିଆଯାଉଥିଲାବେଳେ, ସେ ମୋକଦ୍ଦମା କରି, ଗଜପତିଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।

ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଉତ୍କଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ସେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶବାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କୁ ସମ୍ମିଳନୀକୁ ଆହ୍ଵାନ କରି, ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ବାଭିମାନ ଭାବକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । କଟକରେ ସୁନାରୁପାର ତାରକସି କାମ ଓ ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ନାମକ ଜୋତା କାରଖାନା ସ୍ଥାପନ କରି, ଶିଳ୍ପାନ୍ନତି ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ଯବସ୍ଥାପକ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ସେ ନିଜର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଓ ମହତ୍ତ୍ୱ ବଜାୟ ରଖିଥିଲେ ।

(ଖ) ‘ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଜୀବନକାହାଣୀ ଉତ୍କଳର ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀର ଇତିହାସ’ – ଏହି ଉକ୍ତିର ଯଥାର୍ଥତା ବିଚାର କର।
Solution:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ । ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଉତ୍କଳର, ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଆଦି ବିଷୟକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ବଖାଣି ବସିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଥିଲେ ଆଦର୍ଶପ୍ରାଣ ବ୍ୟକ୍ତି । ବିଶେଷକରି ଆକଳନ କରିବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରଥମ ଧାଡ଼ିରେ ଉପରୋକ୍ତ ମନ୍ତବ୍ୟ ସେ ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଜୀବନ ହେଉଛି, ଉତ୍କଳର ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀର ଇତିହାସ ।

ଏହି ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି ଉତ୍କଳର ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ତଥା ଶିଳ୍ପ ବାଣିଜ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା-ସମସ୍ତ ବିଷୟ ନିହିତ ରହିଅଛି । ମଧୁସୂଦନ ତାଙ୍କର କର୍ମମୟ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରୁଥିବା ସମୟରେ ଉତ୍କଳର ଘରେ ଘରେ, ଆବାଳ ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା ସମସ୍ତଙ୍କ ନିକଟରେ ‘ମଧୁବାବୁ’ ବା ‘ମଧୁବାରିଷ୍ଟର’ ବୋଲି ପରିଚିତ ଥିଲେ । ସତେ ଯେପରି ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପାଠ ପଢ଼ିବାର ପ୍ରେରଣା ଥିଲେ ମଧୁବାବୁ ।

ଉତ୍କଳମାତାର ସେ ଥିଲେ ଯୋଗ୍ୟତମ ସନ୍ତାନ। ସେ ଦେଶର ବିଶେଷ କରି ଓଡ଼ିଶାର, ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ସର୍ବବିଧ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସଫଳ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟାସ ସେ କରିଥିଲେ । କୋଟିଏ ସନ୍ତାନ ଗୋଟିଏ ସ୍ଵରରେ ମା’ ମା’ ବୋଲି ଡାକିବାକୁ ସେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ସ୍ଵାର୍ଥମେଧ ଯଜ୍ଞରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗକରି, ଛାତିକୁ ଛାତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାପାଇଁ ଚାହିଁଥିଲେ । ସୁତରାଂ ଏହିସବୁ କର୍ମକରି ମଧୁସୂଦନ ସମଗ୍ର ଦେଶ ଓ ଜାତି ନିକଟରେ ଅନତିକ୍ରମଣୀୟ ନମୁନା ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଵାଭିମାନ ରକ୍ଷାପାଇଁ, ଓଡ଼ିଆ କିପରି ବାହାରେ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ସମ୍ମାନୀତ ହେବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଏପରିକି ଜୀବନର ଅନ୍ତିମ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତି କଥା ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ । ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାପ୍ରତି ଲୋକଙ୍କର କ’ଣ ଧାରଣା ଥିଲା । ପୁନଶ୍ଚ ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ କୌଣସି ସୁବିଧା ନଥୁଲା, ଯାହାପାଇଁ ମଧୁବାବୁ ଷ୍ଟିମର ଯୋଗେ କଲିକତା ଯାଇଥିଲେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ । କଲିକତାରେ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ ବି, ସେ କଲିକତାର ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । କଲିକତାରୁ ଆସି କଟକରେ ଓକିଲାତି କଲାବେଳେ ବହୁ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲେ ବି ଶେଷରେ ସେ ନିଜର ବିଦ୍ୟା, ବୁଦ୍ଧି, ଶକ୍ତି ଓ ଅଧ୍ୟବସାୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଶାସନ ଭାର ଗଜପତିଙ୍କ ପାଖକୁ ଫେରାଇ ଆଣିଥିଲେ ।

ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ସେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ସେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ହୋଇ ନିଜର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଓ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ମୋଟ ଉପରେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନୀ ହେଉଛି, ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀର ଓଡ଼ିଶାର ଜୀବନ ।

(ଗ) ‘ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ପଛ ଅନୁସରଣ କଲେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଭାରତବର୍ଷର ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ ଜାତି ହୋଇପାରିବ’ – ଏ ଉକ୍ତିର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ । ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା ଓ ଆଇନ କଲେଜର ଅଧ୍ୟାପନା ଏବଂ ଦକ୍ଷ ଓକିଲ ଭାବରେ ସେ ନିଜର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରମାଣିତ କରିଥିଲେ । ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ, ମଧୁବାବୁଙ୍କର ଜୀବନର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରମାଣିତ କରି ତାଙ୍କୁ ଆଧୁନିକ ଓ ସ୍ଵାଭିମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ କହିଛନ୍ତି, ‘ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ପନ୍ଥା ଅନୁସରଣ କଲେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଭାରତବର୍ଷରେ ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥ‌ିରେ ସେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପଇସା ରୋଜଗାର କଲେ ବି ଶିକ୍ଷାର ମହତ୍ତ୍ବ ବୁଝିନାହାଁନ୍ତ, ନୈଶ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷିତ କରିବାକୁ ସେ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ସେମାନେ ଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ ଓଡ଼ିଶାରେ ସେହିପରି ବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ସ୍ଥାପନ କରି ଦେଶରୁ ନିରକ୍ଷରତା ଦୂର କରିବେ ।

ମଧୁବାବୁ କଲିକତା ଛାଡ଼ି, କଟକରେ ଆସି ଓକିଲାତି କଲେ । ସେ ସମୟରେ ବଙ୍ଗାଳୀମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ଓ ସାହେବମାନଙ୍କର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ବିଚାରବୋଧ ପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ବ୍ୟଙ୍ଗ, ବିଦ୍ରୁପ, ନିର୍ଯାତନା ସହିଥିଲେ । ତଥାପି ସେ ନିରାଶ ହୋଇନଥିଲେ, ବରଂ ନିଜର ବିଦ୍ୟା, ବୁଦ୍ଧି, ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ଅଧ୍ୟବସାୟ ବଳରେ ସେ କଟକରେ ଓକିଲ ସମାଜର ଶୀର୍ଷସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାର ସଂସ୍କୃତି ଓ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ୱାଭିମାନକୁ ରକ୍ଷାକରି ଗଜପତି ମହାରାଜାଙ୍କୁ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ କେତେକ ଅଂଶ ପଡ଼ୋଶୀ ପ୍ରଦେଶ ସହିତ ମିଶି ରହିଥିଲା । ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣର ପ୍ରଥମ ଉଦ୍ୟମ ଥିଲା ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା । ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ପଥ ପରିଷ୍କାର ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

ଓଡ଼ିଶାର ଆର୍ଥିକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଓ ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ ପାଇଁ ସେ ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ବା ଜୋତା କାରଖାନା ସ୍ଥାପନ ଅର୍ଥାଭାବ ଘଟିଲେ ବି ସେ କୌଣସି ସମୟରେ ଆତ୍ମସମ୍ମାନ ହରାଇ ନଥିଲେ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ, ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଏହିଭଳି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ, ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ପନ୍ଥା ଅନୁସରଣ କଲେ, ଓଡ଼ିଆଜାତି, ଭାରତବର୍ଷର ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ ଜାତି ହୋଇପାରିବ, ଏଥୁରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।

(ଘ) ଉତ୍କଳ ପ୍ରତି ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଅବଦାନ ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଅନ୍ୟ ଭାଷାକୁ କହିବାକୁ ଓ ଶିଖିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା, ସେହି ସମୟରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ କୁଳବୃଦ୍ଧ ଶତାବ୍ଦୀର ନଚିକେତା ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ । ତାଙ୍କ ଜୀବନର କାର୍ଯ୍ୟକାଳକୁ ସମୀକ୍ଷା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ତାଙ୍କ ଜୀବନ କରିଛନ୍ତି ‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧ । ଏଥିରେ ଉତ୍କଳ ପ୍ରତି ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଅବଦାନକୁ ସେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ମଧୁବାବୁ ନିଜେ ଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ, ନିଜର ଉନ୍ନତି କଥା କୌଣସି ସମୟରେ ଚିନ୍ତା କରିନଥିଲେ । କଲିକତାରେ ରହଣି ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଓ କଲିକତା ପ୍ରବାସୀ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷା ବିସ୍ତାରର କଳ୍ପନା ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଜାତ ହୋଇଥିଲା ।

ଏହାକୁ ସାକାର କରିବାପାଇଁ ସେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ସେମାନେ ଶିକ୍ଷିତ ହୋଇ ଓଡ଼ିଶାରେ ସେହିପରି ବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ସ୍ଥାପନ କରି ଦେଶରୁ ନିରକ୍ଷରତା ଦୂର କରିବେ । ଆଜିକାଲି ନିରକ୍ଷରତା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଯେଉଁ ପ୍ରୟାସ ହେଉଛି ସେ ସମୟରେ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସେହି ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥିଲା ।

ନେବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ନିଜର ସ୍ଵାଭିମାନୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । କାରଣ ସେ ଜାଣିଥିଲେ ପୁରୀର ଗଜପତି ମହାରାଜାଙ୍କ ବିଶେଷତ୍ଵକୁ । ଏଥିପାଇଁ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ତାଙ୍କୁ କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯିବାକୁ ହୋଇଥିଲା । ଶେଷରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ପାଇଁ ଗଜପତିଙ୍କର ବିଜୟ ହୋଇଥିଲା ।
ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧନା । ଉତ୍କଳର କେତେକ ଅଂଶ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ, ବଙ୍ଗଦେଶରେ, ବିହାରରେ ଓ ମାନ୍ଦ୍ରାଜରେ ରହିଥ‌ିବା ହେତୁ, ସେଠାକାର ଓଡ଼ିଆମାନେ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ, ହିନ୍ଦୀ, ବଙ୍ଗଳା ଓ ତେଲେଙ୍ଗୀ ଭାଷା କହୁଥିଲେ । ମଧୁବାବୁ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ, ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ ।

ମଧୁବାବୁ ଉତ୍କଳର ଶିଝୋନ୍ନତି ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକରି ସୁନାରୁପାର ତାରକସି କାମ ଓ ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ବା ଜୋତା କାରଖାନାର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବେକାର ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଅନ୍ତସଂସ୍ଥାନ ଓ ଚମଡ଼ା ଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ଲାଗି ଏହି କାରଖାନା ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ରୂପେ ମଧୁସୂଦନ ବହୁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ସେଥିରୁ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରଜାସ୍ୱତ୍ତ୍ଵ ଆଇନ, ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ଆଇନ-ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ମଧୁବାବୁ ଜୀବନର ଅନ୍ତିମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, ଯାହାକି

(ଡି) ମଧୁସୂଦନ ଉତ୍କଳମାତାର ସର୍ବବିଧ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ କିପରି ନିରନ୍ତର ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲେ ପଠିତ ରଚନା ଅନୁସରଣରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ସନ୍ତାନ । ସେ ଥିଲେ ଏ ଜାତିର ଅଗ୍ରଣୀ ଓ କର୍ଣ୍ଣଧାର । ତାଙ୍କର ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ସଂଗ୍ରାମର ପୁଞ୍ଜୀଭୂତ ଉଦ୍ୟମ ଓଡ଼ିଶାର ଭଗ୍ନ ହୃଦୟରେ ଏକନିଷ୍ଠତା ଓ ଐକ୍ୟଭାବକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରିଥିଲା । ସେ ଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ନିକଟରେ ଦେବତୁଲ୍ୟ । ତାଙ୍କର ଜନ୍ମପୀଠ ହେଲା, ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ । ଉତ୍କଳ ମାତାର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ସ୍ୱରୂପ, ଉତ୍କଳୀୟମାନଙ୍କର ସର୍ବବିଧ ଉନ୍ନତିପାଇଁ କିପରି ସେ ନିରନ୍ତର ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲେ, ତାହାକୁ ନେଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ‘ମଧୁବାବୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧ । କେତେକ ଅଂଶ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ, କେତେକ ଅଂଶ ବଙ୍ଗଦେଶରେ, କେତେକ ଅଂଶ ବିହାରରେ ଓ କେତେକ ଅଂଶ ମାନ୍ଦ୍ରାଜରେ ରହିଅଛି ।

ପୁନଶ୍ଚ ସେଠାରେ ରହୁଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆଭାଷୀମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟହୋଇ ହିନ୍ଦୀ, ବଙ୍ଗଳା ଓ ତେଲଙ୍ଗୀ ଶିଖିବାକୁ ପଡୁଛି । ସେମାନେ ଇଚ୍ଛା କଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମହତ୍ତ୍ବ ରକ୍ଷା କରିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ଏହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଏବଂ ଉତ୍କଳୀୟମାନଙ୍କ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଅନୁଭବ କରି ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ହୃଦୟ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଲାଗି ବା ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶବାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କୁ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀକୁ ଆହ୍ଵାନକରି ମଧୁସୂଦନ ଲେଖିଥିଲେ –

ଜାତିର ସର୍ବବିଧ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ, କୋଟିଏ ଉତ୍କଳ ସନ୍ତାନ ଗୋଟିଏ ସ୍ଵରରେ ମା’ ମା’ ବୋଲି ଡାକିବାକୁ ସେ କହିଛନ୍ତି । ସ୍ଵାର୍ଥମେଧ ଯଜ୍ଞରେ ଛାତିକୁ ଛାତି ମିଳାଇ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଆହୁତି ଦେବାକୁ ସେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କୁ ଆହ୍ଵାନ କରିଛନ୍ତି । ସେ କେବଳ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ସେହି ଉପଦେଶର ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ନିଜକୁ ଦେଶ ଓ ଜାତି ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ କିପରି ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ସମ୍ମାନୀତ ହେବ, ଏହା ତାଙ୍କର ଚିରଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଏପରିକି ମୃତ୍ୟୁଶଯ୍ୟାରେ ସୁଦ୍ଧା ଓଡ଼ିଶାର ଉନ୍ନତି ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ଚିନ୍ତା ଥିଲା ।

କେବଳ ଓଡ଼ିଶାର ନୁହେଁ, ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଶୈକ୍ଷିକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ସ୍ଥାପନ କରି ବେକାର ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି, ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରି ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସେ କାମ କରିଥିଲେ । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାରକଲେ ଉତ୍କଳମାତାର ସର୍ବବିଧ ଉନ୍ନତି ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ଦେଶ |

(କ) ଲେଖକ ପରିତିନି :

ବିଂଶ ଶତକରେ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ସୁପରିଚିତ । ଐତିହାସିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀ, ପୁରାତତ୍ତ୍ବ, ଆମର ଧର୍ମଧାରଣା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେହିସବୁ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିବାପାଇଁ ତାଙ୍କର ଉତ୍କଳର ଶିଳ୍ପକଳା, ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି ଉପରେ ଗଭୀର ଜ୍ଞାନ ଥିଲା ବୋଲି ସେ ପରିଚିତ କରାଇଛନ୍ତି । ସଂପାଦକ ବିଶ୍ଵନାଥ କର ଓ ମୁକୁରର ସଂପାଦକ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ଦାସ ତାଙ୍କୁ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା ପାଇଁ ନାନା ଭାବରେ ପ୍ରେରଣା ` ଦେଇଥିଲେ ।

ସେ ଜୀବନରେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ, ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟ, ରାଜନୀତି ଓ କୁଳପତି ଭାବରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ସାହିତ୍ୟସେବାକୁ ସେ ସବୁଠାରୁ ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ସମକାଳୀନ ପ୍ରାବନ୍ଧିକମାନଙ୍କ ପରି ଆମର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ, ସାହିତ୍ୟ ଓ ଧର୍ମଗତ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ରଚିତ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ପାଞ୍ଚଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ । (କ) ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ଵିକ ପ୍ରବନ୍ଧ, (ଖ) ସାହିତ୍ୟ ଓ ଜୀବନ ଚରିତମୂଳକ ପ୍ରବନ୍ଧ, (ଗ) ଧର୍ମ ସଂପର୍କିତ ପ୍ରବନ୍ଧ, (ଘ) ଇତିହାସକୁ ଆଧାରକରି ରଚିତ ପ୍ରବନ୍ଧ, (ଙ) ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ ବିକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉତ୍କଳର ଶିଳ୍ପକଳା ଓ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ସଂପର୍କରେ ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା । ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଏହାର ବିଶେଷତ୍ଵ ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳୀୟ ଶିଳ୍ପକଳା ଓ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ଵକୁ ସେ ଭାରତୀୟ ଆର୍ଯ୍ୟ ସ୍ଥପତିର ଅଂଶବିଶେଷ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ପ୍ରଥମେ ‘ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତ’ ପୁସ୍ତକର ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ସେହି ସମାଲୋଚନାତ୍ମକ ପ୍ରବନ୍ଧ ପାଠକରି ସେ ସମୟର ସୁଧୀମଣ୍ଡଳୀ ଓ ବିଶେଷ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧ ଫକୀରମୋହନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରୀତ ହୋଇଥିଲେ ।

ସେହିପରି ‘ରାସଲୀଳା’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ, ରାସଲୀଳାକୁ ଓଡ଼ିଆ ନାଟକର ଆଦି ନିଦର୍ଶନ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦନ କରିଥିଲେ । ଜୀବନ ଚରିତ ଲେଖକ ଭାବରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧର କମ୍ ଗୁରୁତ୍ଵ ନଥିଲା । ସେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଜଗଦୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର, ବାଳଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକ, କର୍ମବୀର ଗୋଖେଲ, ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ପ୍ରମୁଖଙ୍କ ଜୀବନୀ ରଚନାରେ କୃତିତ୍ଵ ଦେଖାଇଥିଲେ । ସେ ବୁଝିଥିଲେ ଯେ, ଜାତିର ଗୌରବ ଗାନ କରିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଜାତିର ଏହି ବୀରମାନଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ‘ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ’ ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଧାରାବାହିକ ପ୍ରବନ୍ଧ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକାରେ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ଲେଖିଥିଲେ ।

ତାହା ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ପୁସ୍ତକ ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ‘ଶୈବଧର୍ମ ଓ ଶିବ ଉପାସନା’ ସଂପର୍କରେ ସେ ଏକ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏଥିରେ ସେ ଶୈବଧର୍ମର ଉତ୍ପତ୍ତି, ଶିବ ଉପାସନାର ମହତ୍ତ୍ବ ଓ ଶିବନାମର ମହତ୍ତ୍ଵ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ତଥ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ । ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଯେପରି ଗୁରୁଗମ୍ଭୀର ତଥ୍ୟର ସମାବେଶ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ, ସେହିପରି ତାଙ୍କର ଭାଷା ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ ପାଠକର ବୋଧଗମ୍ୟ ନୁହେଁ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ତାଙ୍କର ଗବେଷଣାଲବ୍‌ଧି ଜ୍ଞାନର ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇଥିଲା ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :
ମଧୁବାବୁ ବା ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଥିଲେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀର ସୁଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନ । ତାଙ୍କର ଜୀବନ କାହାଣୀ ହେଉଛି, ଉତ୍କଳର ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀର ଇତିହାସ । କାରଣ ଏହି ଇତିହାସରେ ରହିଛି, ଉତ୍କଳର ସାମାଜିକ, ରାଜନୀତିକ, ଆର୍ଥନୀତିକ ତଥା ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଆଦି ସମସ୍ତ ବିଷୟ । ମଧୁସୂଦନ ଉତ୍କଳୀୟଙ୍କ ପାଖରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପରିଚିତ । ସେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ଗଠନକରି, କୋଟିଏ ଉତ୍କଳୀୟମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଵରରେ ମା’ ମା’ ଡାକିବାକୁ କହିଥିଲେ । ସ୍ଵାର୍ଥମେଧ ଯଜ୍ଞରେ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଆହୁତି ଦେଇ, ଛାତିକୁ ଛାତି ମିଳାଇବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆମାନେ କିପରି ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ବା ଦେଶ ବିଦେଶରେ ସମ୍ମାନୀତ ହେବେ, ସେଥିପାଇଁ ମୃତ୍ୟୁପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

ମଧୁବାବୁ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ସତ୍ୟଭାମାପୁରରେ ୧୮୪୮ ଖ୍ରୀ. ଅ. ଅପ୍ରେଲ ମାସ ୨୮ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ଚୌଧୁରୀ ରଘୁନାଥ ଦାସ ଏବଂ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ପାର୍ବତୀଦେବୀ । ରଘୁନାଥ ଥିଲେ ସେ ସମୟର ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ କରଣ ପରିବାରର ଓ ସେ ଚୌଧୁରୀ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ । ରଘୁନାଥଙ୍କର ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ଓ ବଲ୍ଲଭ ସେ ସମୟରେ କଲିକତା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଏମ୍. ଏ. ପାର୍ଶ୍ଵକରି ଡେପୁଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ଭୀମଭୂୟାଁ’ ଉପନ୍ୟାସ ଯାହାକି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ ।

ଓଡ଼ିଶାରେ ବଂଶ ପରଂପରା କ୍ରମେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଭାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭଳି ସେ ସମୟରେ ସ୍ଟ୍ରେଟ୍, ପେନ୍‌ସିଲ୍, କାଗଜ, କଲମର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିଲା । ଗାଁରେ ଖଣ୍ଡେ ଚାଳଘରେ ବା ଶୀତଦିନରେ ଆମ୍ବଗଛ ବା ବରଗଛ ମୂଳରେ ବସି ପିଲାମାନେ ଭୂଇଁରେ ଶୁଆପକ୍ଷିଆ ଖଡ଼ିରେ ପାଠ ଲେଖୁଥିଲେ ।

ପିଲାମାନେ ଦୁଇଓଳି ପାଠ ପଢୁଥିଲେ । ଯେହେତୁ ସେଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହେଉଥିଲା । ସକାଳ ଓଳି ଅକ୍ଷର ଲେଖା ସହିତ ପଣିକିଆ, ଶୋଧ, ଓଡ଼ାଙ୍କ, ଫେଡ଼ାଙ୍କ, ହରଣ, ଗୁଣନ, ପାହି ପଣିକିଆ, କଡ଼ାଗଣ୍ଡା, ପଣକିଆ, ଲୀଳାବତୀ ସୂତ୍ର ଆଦି ପଢ଼ାଯାଏ । ଉପରବେଳା ତାଳପତ୍ର ଲେଖନରେ ଅକ୍ଷରଲେଖା, ଭାଗବତ, ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ, ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ, ଗୋପୀଭାଷା ଆଦି ପଢ଼ାଯାଏ ।

ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଆବୃତ୍ତି ହେଉଥୁଲା ଓ ମାନସାଙ୍କ ପଚରା ଯାଉଥିଲା । ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ଏହିଭଳି ପାଠଶାଳାରେ ପାଠ ସମାପ୍ତ କରି, ତେରବର୍ଷ ବୟସରେ ଯାଇଥିଲେ କଟକରେ ପାଠ ପାଠ ପଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ତାଙ୍କର ମାତାମହୀ ଘୋର ଆପରି କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଆଶଙ୍କା ଥିଲା, ସେହିସବୁ ସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ିଲେ କାଳେ ତାଙ୍କର ନାତି ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ହୋଇଯିବ । କାରଣ ସେ ସମୟରେ ଅନେକ ପାଠ ପଢ଼ି ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ହୋଇ ଯାଉଥିଲେ ।

କଟକର ଉଚ୍ଚ ଇଂରାଜୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଯାହାକି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜିଏଟ୍ ସ୍କୁଲ ହେଲା, ସେହି ସ୍କୁଲରେ ପ୍ରବେଶିକା ଖାତାରେ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭଙ୍କ ନାମ ଲେଖାଗଲା ମଧୁସୂଦନ । ସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ିବାର କେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ଗୋଛାଏ ଚୁଟି ଥିଲା । ଦିନେ ତାଙ୍କର ଜଣେ ସହପାଠୀ କୌଶଳରେ ସେହି ଚୁଟିକୁ କାଟି ଦେଇଥିଲା । ସେ ମଧ୍ଯ ସେ ସମୟରେ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧୁଥିଲେ । ନାଲିକନାର ତୁଳାପଶି ଗୋଟିଏ ମିର୍‌ଜେଇ କୁରୁତା ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥରେ କି ବୋତାମ ଲାଗିନଥିଲା । କୁରୁତା ଦୁଇ ପାଖକୁ କନାଧଡ଼ି ବା ସୂତାରେ ବନ୍ଧା ଯାଉଥିଲା । କଟକ ସ୍କୁଲରୁ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାର୍ଶ୍ଵରି ମଧୁସୂଦନ ପ୍ରଥମେ ବାଲେଶ୍ଵରରେ କିରାଣି କାମରେ ନିଯୁକ୍ତ ହେଲେ । କିରାଣି କାମ କଲେ ବି ମଧୁସୂଦନ ଥୁଲେ ଉଚ୍ଚଭିଳାଷୀ । ସେହି ବାଲେଶ୍ବରରେ କିରାଣି କାମ କରି ସେ କିଛି ଅର୍ଥ ସଂଗ୍ରହ କଲେ ଓ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ କଲିକତା ଗଲେ ।

କଲିକତା ଗଲେ । ସେଠାରେ ସେ ଅମ୍ବିକାପ୍ରସାଦ ହାଜରାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ ପାଇ କଲେଜରେ ପାଠ ପଢ଼ିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ଇଂରାଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଏମ୍. ଏ. ପାଶ୍ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗଣିତ, ଭୂଗୋଳ ପ୍ରଭୃତିରେ ତାଙ୍କର ଯଥେଷ୍ଟ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା । କଲିକତାରେ ସେ କିଛିଦିନ ଶିକ୍ଷକତା କଲାପରେ, ଶ୍ରୀରାମପୁର କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲେ । ସେ କଲେଜରେ ଇଂରାଜୀ, ଗଣିତ, ଭୂଗୋଳ ପାଠକୁ ଅତି ସରଳ ଓ ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଭାବରେ ପଢ଼ାଇ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ପ୍ରିୟପାତ୍ର ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ସେ ମଧ୍ୟ ଓକିଲାତି ପଢ଼ି କଲିକତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏଲ୍. ପାଶ୍ କରିଥିଲେ |

କଲିକତାରେ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିବା ସମୟରେ ସେ ସାର ଆଶୁତୋଷ ମୁଖୋପାଧ୍ୟୟଙ୍କର ଗୃହଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ସାର୍ ଆଶୁତୋଷ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଓ କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର କୁଳପତି ହୋଇଥିଲେ । ସେ ସମଗ୍ର ବଙ୍ଗଦେଶ, ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶାର କିପରି ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ହେବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

କଲିକତାରେ ଥ‌ିବା ସମୟରେ ମଧୁସୂଦନ ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କଲିକତାରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଆଶ୍ରୟଦାତା ନେଇଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ବିଲାତ ପଠାଇ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀମତୀ ଶୈଳବାଳା ଓ ଶ୍ରମତୀ ସୁଧାଂଶୁବାଳା ନାମ୍ନୀ ଦୁଇଟି କନ୍ୟାଙ୍କୁ ସେ ନିଜର କନ୍ୟାରୂପେ ଆଜୀବନ ପାଳିଥିଲେ ।
ଓକିଲାତି ପାଶ୍ କଲାପରେ ମଧୁସୂଦନ କଲିକତା ହାଇକୋର୍ଟରେ ସାର୍ ଜନ୍ ଉଡରଫ୍ ମିଷ୍ଟର ଇଭାନସ୍ ପ୍ରଭୃତି କଲିକତାରେ ଥ‌ିବା ସମୟରେ, ସେ କଲିକତାରେ ଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆ କର୍ମୀମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାବିସ୍ତାର ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାରେ ସେହିପରି ବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ସ୍ଥାପନ କରି ଦେଶରୁ ନିରକ୍ଷରତା ଦୂରପାଇଁ ଯେଉଁ ଚିନ୍ତା କରୁଛୁ, ସେତେବେଳେ ମଧୁବାବୁ ସେହିଭଳି ଚିନ୍ତା ଦୂର କରିବେ । ଆଜିକାଲି ଆମେ ନିରକ୍ଷରତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ମଧୁବାବୁ କଲିକତା ଛାଡ଼ିବାପରେ ସେହି ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

ମଧୁସୂଦନ କଲିକତାରୁ କଟକକୁ ଆସି ଓକିଲାତି କଲେ । ସେତେବେଳେ ମଧୁବାବୁ ଥିଲେ ଏକମାତ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଓକିଲ । ତେଣୁ ସେ ସମୟରେ ଅନେକ ବଙ୍ଗାଳୀ ଓକିଲଙ୍କଠାରୁ ବ୍ୟଙ୍ଗ, ବିଦ୍ରୁପ ଓ ନିର୍ଯାତନା ସହିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ବଙ୍ଗାଳୀମାନଙ୍କର ଏତେ ପ୍ରଭାବ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସଂପାଦନାରେ ସତତ ବ୍ରତୀ ଥିଲେ । ଲେଖକ ସେ ସଂପର୍କରେ କହିଛନ୍ତି –‘‘ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ନିଜର ଶକ୍ତିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିବାକୁ ବସେ, ତା’ର ବହୁ ଶତ୍ରୁ ବାହାରନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ଦିନେ ସେମାନଙ୍କୁ ତାହାର ପ୍ରତିଭା ନିକଟରେ ନତମସ୍ତକ ହେବାକୁ ପଡ଼େ । ମଧୁବାବୁ ନିଜର ବିଦ୍ୟା, ବୁଦ୍ଧି, ଶକ୍ତି, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ଅଧ୍ୟବସାୟ ବଳରେ ଦିନେ କଟକରେ ଓକିଲ ସମାଜର ଶୀର୍ଷ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ।’’ ମଧୁବାବୁ ତାଙ୍କ ଓକିଲାତି ଜୀବନରେ ବହୁ ଜଟିଳ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ନିଜ ଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ ।

ପୁରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଦେଉଳର ଭାର ନେବାକୁ ହାଇକୋର୍ଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବାପରେ, ଶେଷରେ ସରକାର ପୁରୀ ରାଜାଙ୍କ ସହିତ ମୋକଦ୍ଦମା ରଫା ଉତ୍କଳର ଅନେକ ଅଂଶ ପଡ଼ୋଶୀ ପ୍ରଦେଶ ସହିତ ମିଶି ରହିଛି । ସେଠାରେ ଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆମାନେ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ହିନ୍ଦୀ, ବଙ୍ଗଳା ଓ ତେଲଙ୍ଗୀ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଡୁଛି । ତେଣୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ସେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶବାସୀ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କୁ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀକୁ ସେ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଲେଖିଥିଲେ

ଅଣାଯାଇ, ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଆମେ ଆଜି ଯେଉଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ଦେଖୁଛୁ, ତାହା ମଧୁସୂଦନଙ୍କ କଟକରେ ଆଜି ଯେଉଁ ସୁନାରୁପାର ତାରକସି କାମ ଜଗତରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛି, ତାହା ସେହି ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ବେକାର ଯୁବକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ଗୋଧ୍ ଚମଡ଼ା ଓ କୁମ୍ଭୀରି ଚମଡ଼ାରୁ ଯେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଜୋତା, ବ୍ୟାଗ୍ ତିଆରି ହୋଇପାରେ, ତାହା ମଧୁସୂଦନ ଚିନ୍ତା କରିଥିଲେ । ବ୍ୟବସାୟୀ ଭାବରେ ସେ ଉତ୍କଳ ଟାନେରୀ ଚଳାଇଥିଲେ ବହୁତ ଲାଭ ହୋଇଥାନ୍ତା, ମାତ୍ର ସେ ତାହା କରିନଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଓଡ଼ିଶାର ନାମ ବଢୁ ।

ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଖରାପ ଜିନିଷ ତିଆରି କରୁଛି ବୋଲି କେହି ଯେପରି ନ କୁହନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ଚମଡ଼ା ବା ଜୋତାର ସାମାନ୍ୟ ଦୋଷ ଦେଖିଲେ ସେସବୁକୁ ସେ ନଷ୍ଟ କରି ଦେଉଥିଲେ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟରେ ତାଙ୍କର ବହୁତ କ୍ଷତି ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଟାନେରୀ ପାଇଁ ମଧୁବାବୁ ଋଣକରି ଦରିଦ୍ର ହୋଇ ଯାଇଥିଲେ । ଯେତେ ଯାହା ହେଲେବି ସେ କେବେହେଲେ, ନିଜର ଆତ୍ମସମ୍ମାନ ହରାଇନଥିଲେ । ସେ ସବୁବେଳେ କହୁଥିଲେ –
‘ଆଲୋ ସଖି, ଆପଣା ମହତ ଆପେ ରଖି ।’’

ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଜୀବନକାଳ ଭିତରେ ଦୁଇଥର ବିଲାତ ଯାଇଥିଲେ ଓ ସେଠାକାର ଶିକ୍ଷା, ସଭ୍ୟତା ଆଦି ତାଙ୍କୁ ବହୁ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ଆମ ଦେଶର ମନ୍ତ୍ରୀ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା, ସେତେବେଳେ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀ ହିସାବରେ ସେ ନିଜର ଶକ୍ତି ଓ ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ବଜାୟ ରଖୁଥିଲେ । ଯେହେତୁ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ୟ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନେ ଅବୈତନିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ସରକାର ମଧୁବାବୁଙ୍କର ଏହି ମତକୁ ଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ଥିବା ସମୟରେ ସେ ପ୍ରଜାସ୍ପଷ୍ଟ ଆଇନ, ବିହାର ଓଡ଼ିଶା ମ୍ୟୁନିସିପାଲ୍ଟ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।

ମଧୁସୂଦନ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଜଣେ ତେଜସ୍ବୀ ବକ୍ତା ଥିଲେ । ଜାତି ସଂଗଠନ ପାଇଁ ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ଖଦିଲୁଗା ପିନ୍ଧିବା, କୃଷକ ସଭା ସ୍ଥାପନ କରିବା, ପ୍ରଜାପ୍ରତିନିଧୂ ସଙ୍ଗଠନ, ସ୍ଵଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ ଓ ପରିଧାନ ପାଇଁ ସେ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ମତାଉଥିଲେ । ଜାତୀୟତାଭାବ ଜାଗରଣ ପାଇଁ ସେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ଅଳ୍ପକାଳ ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ହେବାର ଘୋଷଣା ହୋଇଥିଲା । ଶାସନଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ତହିଁର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଯେଉଁ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା, ମଧୁସୂଦନ ସେଥ‌ିର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ । ସାର୍ ଜନ୍. ହବାକ୍ (ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର) ସେହି କମିଟିର ଥିଲେ ସଭାପତି । ମାତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ କମିଟି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ମଧୁସୂଦନ ୮୬ ବର୍ଷ ବୟସରେ, ୧୯୩୪ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ମାସ ୪ ତାରିଖରେ ଅମର ପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ।

ଯେହେତୁ ମଧୁସୂଦନ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ୍ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ସେଥ୍ପାଇଁ କଟକର ମହାନଦୀ ତୀରବର୍ତୀ ଗୋରାକବର ହତା ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ନଶ୍ବର ଦେହକୁ କବର ଦିଆଯାଇଥିଲା । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖକ ଶେଷରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ‘ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ନଶ୍ଵର ଦେହ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁରୁ ଅନ୍ତର୍ହିତ ହୋଇଅଛି ସତ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଅମର ଆତ୍ମା ଏ ଜାତିର ଗତିବିଧ‌ି ସର୍ବଦା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଅଛି । ତାଙ୍କର ପ୍ରଦର୍ଶିତ ପନ୍ଥା ଅନୁସରଣ କରି ଏ ଜାତି ଜଗତର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଭ୍ୟ ଜାତିର ସମକକ୍ଷ ହେଉ, ଏଥିପାଇଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରୁଅଛୁ ।’’

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Science Solutions Chapter 15 ଆଲୋକ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Science Solutions Chapter 15 ଆଲୋକ

Question 1.
ତଳ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ଖାତାରେ ଲେଖ । ଠିକ୍ ବାକ୍ୟ ପାଖରେ ଠିକ୍ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ବାକ୍ୟ ପାଖରେ ଛକି (✗) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(କ) ଆଲୋକର ଗତିପଥ ସରଳରେଖ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(ଖ) ଦର୍ପଣ ଏକ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ।
(ଗ) ଜଡ଼ାତେଲ ଏକ ଅସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।
(ଘ) ବସ୍ତୁର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ତା’ର ଛାୟା ନୁହେଁ ।
(ଙ) ନିର୍ମଳ ଜଳ ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।
ଉ –
(କ) (✗)
(ଖ) (✓)
(ଗ) (✗)
(ଘ) (✓)
(ଙ) (✓)

Question 2.
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ …………. ପୃଷ୍ଠରେ ହୁଏ । (ଦର୍ପଣ, ଲେନ୍ସ, ପ୍ରିଜିମ୍)
(ଖ) ପତଳା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଗୋଟିଏ …………… ପଦାର୍ଥ । (ସ୍ଵଚ୍ଛ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ, ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ)
(ଗ) ଆଲୋକ ଉତ୍ସକୁ ସ୍ଥିର ରଖ୍ ପରଦାକୁ ବସ୍ତୁଠାରୁ ଯେତେ ଦୂରକୁ ନେବା ଛାୟାର ……………. ହେବ । (ସାନ, ବଡ଼, ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବଡ଼)
ଉ –
(କ) ଦର୍ପଣ
(ଖ) ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ
(ଗ) ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବଡ଼

Question 3.
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ୨/୩ଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।
(କ) ଛାୟା ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବ
(ଖ) ସ୍ଵଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ଓ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ
ଉ –
(କ) ଛାୟା ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବ

ଛାୟା	ପ୍ରତିବିମ୍ବ
(i) ଆଲୋକ ପଥରେ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ରଖୁ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ପଛପଟେ ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।	(i) ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ରଖୁଲେ ତାହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ii) ଛାୟାର ଆକାର, ଆଲୋକ, ଅସ୍ଵଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ଓ ପରଦାର ଅବସ୍ଥାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।	(ii) ପ୍ରତିବିମ୍ବର ଆକାର ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଓ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

 

(ଖ) ସ୍ଵଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ଓ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ

ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ	ଅସ୍ପଷ୍ଟ ପଦାର୍ଥ
(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଯାଇପାରେ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।	(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଯାଇପାରେ, ନାହିଁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
(ii) କାଚ, ଚଷମା, ପାଣି ଆଦି ସ୍ଵଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ	(ii) ଖପରା, କାଗଜ, କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ଆଦି ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

Question 4.
ଆଲୋକ ଏକ ସରଳ ପଥରେ ଗତିକରେ । ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ଉଦାହରଣ – ୧

(i) ଗୋଟିଏ ସିଧା ନରମ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନଳୀ ନିଆଯାଉ । ଟେବୁଲ ଉପରେ ଏକ ମହମବତି ଜଳାଯାଉ ।
(ii) ଟେବୁଲ ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଛିଡ଼ାହୋଇ ନଳୀ ମଧ୍ୟଦେଇ ଜଳୁଥିବା ମହମବତିର ଶିଖା ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଶିଖାଟି ଦେଖାଯିବ ।
(iii) ସେହି ନଳୀକୁ ସାମାନ୍ୟ ବଙ୍କାର ମହମବତି ଶିଖାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ଶିଖାଟି ଦେଖାଯିବ ନାହିଁ ।

ଉଦାହରଣ – ୨

(i) ତିନୋଟି କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ନେଇ ପ୍ରତ୍ୟେକର ଠିକ ମଝିରେ ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରେ ରନ୍ଧ୍ର କରାଯାଉ ।
(ii) ଜାଳୁଥ‌ିବା ମହମବତି ନିକଟରେ କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ତିନୋଟିକୁ ଏପରି ରଖାଯାଉ, ଯେପରିକି ରନ୍ଧ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ରହିବେ ।
(iii) ଆଲୋକ ଉତ୍ସଠାରୁ ଦୂରରେ ଥିବା କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ରନ୍ଧ୍ରଦେଇ ଦେଖ‌ିଲେ ଆଲୋକ ଦେଖାଯିବ । ଏଥ‌ିରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ ।

Question 5.
ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନପାଇଁ କ’ଣ କ’ଣ ଆବଶ୍ୟକ ?
(ଖ) ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କ’ଣ ? ୨ଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
(ଗ) ଛାୟା କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ ।
ଉ –
(କ) ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନପାଇଁ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଓ ଆଲୋକ ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଖ)
(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ଆସେ, ତାହାକୁ ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପତଳା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍, ତେଲଲଗା କାଗଜ ଆଦି ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

(ଗ) ଆଲୋକ ପଥରେ ଅସ୍ଵଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ରଖୁଳେ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ପଛପଟେ ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

Question 6.
ଆକାଶରେ ଉଡ଼ୁଥ‌ିବା ପକ୍ଷୀର ଛାୟା କେତେବେଳେ ଭୂମିରେ ପଡ଼େ ତ କେତେବେଳେ ପଡ଼େ ନାହିଁ । ୨/ ୩ଟି ବାକ୍ୟରେ କାରଣ ଲେଖ ।
ଉ –

• ଆଲୋକ ପଥରେ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ରଖୁଳେ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ପଛପଟେ ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହି ଛାୟାର ଆକାର, ଆଲୋକ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ଓ ପରଦାର ଅବସ୍ଥାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
• ଭୂମିଠାରୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାରେ ପକ୍ଷୀଟି ଥିବାବେଳେ ତା’ର ଛାୟା ଭୂମିରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଭୂମିଠାରୁ ଅଧିକ ଦୂରତାରେ ପକ୍ଷୀଟି ଥିବାବେଳେ ତା’ର ଛାୟା ଭୂମିରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question 7.
ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଥ‌ିବା ବତିଖୁଣ୍ଟ ଦୁର୍ଘଟଣା ରୋକିବାରେ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
ଉ –
ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଥ‌ିବା ବତିଖୁଣ୍ଟ ଆଲୋକର ଏକ ଉତ୍ସ, ଯାହାକି ରାତିରେ ସଡ଼କ ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ରୋକିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହି ବତିଗୁଡ଼ିକ ଅତି ଉଚ୍ଚରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ଦେଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହି ଆଲୋକରେ ବସ୍ତୁର ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ; ଫଳରେ ରାସ୍ତା ପରିଷ୍କାର ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ ! ତେଣୁ ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଥିବା ବତିଖୁଣ୍ଟ ଦୁର୍ଘଟଣା ରୋକିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

Question 8.
ଗାଡ଼ିଚାଳକ ସମ୍ମୁଖରେ ଥ‌ିବା ଦର୍ପଣକୁ ଚାଳକର ତୃତୀୟ ନୟନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଗାଡ଼ିଚାଳକ ସମ୍ମୁଖରେ ଥିବା ଦର୍ପଣ ଗାଡ଼ିର ପଛରୁ ଆସୁଥିବା ଯାନବାହାନଗୁଡ଼ିକର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାକୁ ନିରୂପଣ କରିବାରେ ଯାନବାହାନର ଗତିପଥକୁ ଦେଖ୍ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରଦକ୍ଷେପ ନେଇଥା’ନ୍ତି ଓ ନିରାପଦ ଭାବରେ ଗାଡ଼ି ଚଳାଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଗାଡ଼ିଚାଳକ ସମ୍ମୁଖରେ ଥ‌ିବା ଦର୍ପଣକୁ ଚାଳକର ତୃତୀୟ ନୟନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ ।

ଆଲୋକ Notes :

→ ଉପକ୍ରମ :

• ଆଲୋକ ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥକୁ ଦେଖାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ; ଅର୍ଥାତ୍ ଆଲୋକ ଯେଉଁ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପଡ଼େ ତାହାକୁ ଆମେ ଦେଖାରୁ ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟ, ତାରା, ମହମବତି, ଟର୍ଚ୍ଚ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକ୍‌ ବଲ୍‌ବ ପ୍ରଭୃତି ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ବସ୍ତୁ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋକର ଉତ୍ସ |
• ଟେବୁଲ, ଚେୟାର, ବହିପତ୍ର, ଖଟ ଇତ୍ୟାଦି ଉଜ୍ଜଳ ବସ୍ତୁ ବା ଆଲୋକର ଉତ୍ସ ନୁହଁନ୍ତି ।
  
  • ରାସ୍ତାରେ ଥିବା ବତିଖୁଣ୍ଟ ମଧ୍ୟ ଆଲୋକର ଏକ ଉତ୍ସ, ଯାହାକି ରାତିରେ ସଡ଼କ ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ରୋକିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  • ଏହି ବତିଗୁଡ଼ିକ ଅତି ଉଚ୍ଚରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ଦେଖ‌ିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହି ଆଲୋକରେ ବସ୍ତୁର ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ; ଫଳରେ ରାସ୍ତା ପରିଷ୍କାର ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ : ୧

ତୁମ ଚାରିପାଖରେ ଥ‌ିବା କିଛି ବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହ କର । କାଗଜ, ବ୍ୟାଗ୍, ବାକ୍ସ, କାଚପ୍ଲେଟ, ସିଲଟ, ଖପରା, ନୋଟବହି, କାର୍ଡ଼ବୋଡ଼, ରଙ୍ଗିନ୍ କାଗଜ, ତେଲଲଗା କାଗଜ ପ୍ରଭୃତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁକୁ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଧରି ତା ମଧ୍ଯ

→ ସ୍ୱଚ୍ଛ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ, ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ :

(i) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଯାଇପାରେ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । କାଚ, ଚଷମା, ପାଣି ଆଦି ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

(ii) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଆଦୌ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଅସ୍ୱଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । ଖପରା, କାଗଜ, କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ଆଦି ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।
(iii) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟଦେଇ ଆଲୋକ ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ଆସେ, ତାହାକୁ ଅଳ୍ପ ସ୍ଵଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । ପତଳା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍, ତେଲଲଗା କାଗଜ, ରଙ୍ଗିନ୍ କାଗଜ ଆଦି ଅଳ୍ପ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥ ।

Question 1.
ନିମ୍ନ ସାରଣୀଟିକୁ ପୂରଣ କର ।
ଉ –

→ ଆଲୋକର ଗତି :
(i) ଆଲୋକ ଉତ୍ସରୁ ଆଲୋକ ସବୁଦିଗକୁ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ । ଏହାକୁ ଆଲୋକ ରଶ୍ମି କହନ୍ତି ।
(ii) ରଶ୍ମିମାନଙ୍କର ସମାହାରକୁ ଆଲୋକ ଗୁଚ୍ଛ କହନ୍ତି । ଟର୍ଚ୍ଚ ଓ ଗାଡ଼ିରୁ ଆଲୋକ ଗୁଚ୍ଛ ଆସେ ।
(iii) ଆଲୋକ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୨

• ଗୋଟିଏ ସିଧା ନରମ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ନଳୀ ସଂଗ୍ରହ କର । ଟେବୁଲ ଉପରେ ମହାମବତିଟିଏ ଜାଳ । ଟେବୁଲର ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଛିଡ଼ାହୋଇ ନଳୀ ମଧ୍ୟଦେଇ ଜଳୁଥ‌ିବା ମହମବତିର ଶିଖାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକର । ମହମବତିର ଶିଖାକୁ ଦେଖୁ ତ ! ନଳୀକୁ ସାମାନ୍ୟ ବଙ୍କାଇ ଦିଅ । ତା’ ମଧ୍ୟରେ ମହମବତିର ଶିଖାକୁ ଦେଖ । ଶିଖା ଦେଖିରୁଛ କି ?
• ସିଧା ନଳୀରେ ଆଲୋକ ଦେଖାଗଲ; କିନ୍ତୁ ବଙ୍କାନଳୀରେ ଦେଖାଗଲା ନାହିଁ । ତେଣୁ ଆଲୋକର ଗତିପଥ ସରଳରେଖ ।
• ତିନୋଟି କାର୍ଡ଼ବେ।ର୍ଡ଼ରେ ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରେ ରନ୍ଧ୍ର କରି ଗୋଟିଏ ମହମବତି ସାହାଯ୍ୟରେ ଏହି ପରୀକ୍ଷା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରିବ ।
  

→ ଛାୟା :

• ଆଲୋକ ଆଗରେ କୌଣସି ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ରଖୁଲେ ବସ୍ତୁର ପଛପଟେ ଅନ୍ଧକାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହାକୁ ବସ୍ତୁର ଛାୟା କହନ୍ତି ।
• ଏହି ଛାୟା ଭୂମିରେ ବା ଗୋଟିଏ ପରଦା ଉପରେ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏହି ଛାୟାର ଆକାର, ଆଲୋକ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ଓ ପରଦାର ଅବସ୍ଥାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
• ଆଲୋକ ଉତ୍ସ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ଓ ପରଦାର ଅବସ୍ଥାନ ଅନୁସାରେ ଛାୟାର ଆକୃତି ସାନ, ବଡ଼, ସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆଲୋକର ପଥ ସରଳରେଖୀୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥର ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୩

• ତୁମ ଶ୍ରେଣୀଗୃହର କବାଟ, ଝରକା ବନ୍ଦ କରି ଗୃହଟିକୁ ଅନ୍ଧାର କର । ଟେବୁଲ ଉପରେ ଅଳ୍ପ ଉପରେ ମହାମବତିଟିଏ ଜାଳ । ମହାମବତି ସମ୍ମୁଖରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ଇଟାଟିଏ ରଖ । ଧଳା କାର୍ଡ଼ବୋର୍ଡ଼ ଖଣ୍ଡେ ହାତରେ ଧରି ଇଟା ପଛରେ ଦେଖାଅ । ପଟି ଉପରେ ଇଟାର ଛାଇକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କର । ଇଟାକୁ ମହମବତିର ଶିଖା ଆଡ଼କୁ ଆଣ ଓ ଛାଇକୁ ଦେଖ । ଶିଖାଠାରୁ ଦୂରକୁ ଇଟାକୁ ନିଅ ଓ ଛାଇକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
• ପୁନଶ୍ଚ ମହମବତି ଓ ଇଟାକୁ ସ୍ଥିର ରଖ୍ ପଟିକୁ ଆଗ ପଛ କରି ଛାଇକୁ ଦେଖ । କ’ଣ ସବୁ ଦେଖୁଲ ? ଇଟାଟି ମହମବତିର ଯେତିକି ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେଉଛି, ପଟି ଉପରେ ଛାଇର ଆକୃତି ସେହି ଅନୁସାରେ ବଡ଼ ହେଉଛି । ପଟିକୁ ଇଟାଠାରୁ ଯେତେ ଅଧିକ ଦୂରକୁ ନିଆଯାଉଛି, ଛାୟାର ଆକୃତି ସେତେବଡ଼ ହୋଇଯାଉଛି; ମାତ୍ର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଯାଉଛି ।
• ଆଲୋକର ଉତ୍ସ, ଅସ୍ବଚ୍ଛ ବସ୍ତୁ ଓ ପରଦାର ଅବସ୍ଥାନ ଅନୁସାରେ ଛାୟାର ଆକୃତି ସାନ, ବଡ଼, ସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଆଲୋକର ପଥ ସରଳରେଖ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଅସ୍ବଚ୍ଛ ପଦାର୍ଥର ଛାୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

→ ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ :

• ଦର୍ପଣ ଆଗରେ ଯେ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ରଖୁଲେ ତାହାର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦର୍ପଣରେ ଦେଖାଯାଏ । ଦର୍ପଣ ଓ ପାଣି ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ |
• ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଆଲୋକ ପଡ଼ିଲେ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ ହୁଏ ଓ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠିତ ହୁଏ ।
  

→ ରନ୍ଧ୍ର କ୍ୟାମେରା :

ତୁମପାଇଁ କାମ – ୪

ଆଲୋକ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରେ ବୋଲି ରନ୍ଧ୍ରକ୍ୟାମେରେ ଓ ଓଲଟା ପ୍ରତିବିମ୍ବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

→ ତୁମେ ଜାଣ କି ?

• ରାସ୍ତାର ଦୁଇପାର୍ଶ୍ବ ଓ ସଡ଼କ ବିଭାଜକଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରତିଫଳକଗୁଡ଼ିକ ଧାଡ଼ିରେ ରହିଥାଏ । ଏହି ପ୍ରତିଫଳକଗୁଡ଼ିକ ରାତିରେ ଯାନବାହାନଗୁଡ଼ିକୁ ରାସ୍ତାର ଉଚ୍ଚତା ଜଣାଇବା ସହ ଗତିପଥ ଓ ଦିଗ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚାଇଥାଏ ।
• ଗାଡ଼ି ଚାଳକ ପାଇଁ ସମ୍ମୁଖରେ ଥ‌ିବା ଦର୍ପଣ (ରିଅର ଭିଉ ଦର୍ପଣ) ତା’ର ତୃତୀୟ ନୟନ ସଦୃଶ ।
• ପଛରୁ ଆସୁଥ‌ିବା ଯାନବାହାନଗୁଡ଼ିକର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାକୁ ନିରୂପଣ କରିବାରେ ଏହା ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ; ଫଳରେ ଗାଡ଼ିଚାଳକ ପଛରୁ ଆସୁଥିବା ଯାନବାହାନର ଗତିପଥକୁ ଦେଖ୍ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥା’ନ୍ତି ଓ ନିରାପଦ ଭାବରେ ଗାଡ଼ି ଚଳାଇଥା’ନ୍ତି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ କେଉଁ ଦାର୍ଶନିକ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ବିଷୟଟି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ମାନସିକ
(iii) ବୈଷୟିକ
(iv) ଆଧ୍ୟାମିକ
Answer:
(iii) ବୈଷୟିକ

3. କେଉଁ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ?
(i) ୧୯୪୫
(ii) ୧୯୪୩
(iii) ୧୯୫୬
(iv)୧୯୪୭
Answer:
(ii) ୧୯୪୩

4. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(i) ପଣିୁଚେରା
(ii) ସତ୍ୟବାଦୀ
(iii) ଅରୋଭିଲ୍
(iv) ଶାନ୍ତିନିକେତନ
Answer:
(iii) ଅରୋଭିଲ୍

5. କିଏ କହିଥିଲେ, ‘‘କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ?? ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ
(iii) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

6. କେଉଁଟି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ଅଟେ ?
(i) ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଆର୍ଥିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା

7. କେଉଁଟି ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ମାର୍ଗ ନୁହେଁ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ?
(i) ପ୍ରେମ
(ii) ଜ୍ଞାନ
(iii) ଅର୍ଥ
(iv)ଶକ୍ତି
Answer:
(iii) ଅର୍ଥ

8. ‘ଶିକ୍ଷା ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ଆତ୍ମାର ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ – ଏହା କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ପ୍ରୋବେଲ
(iv)ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ______________ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୭୨

2. _____________ ବୟସରେ ସେ ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ସେ ପରିବାର ସହ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୭ ବର୍ଷ

3. ୧୯୦୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ _____________ ଜେଲ୍‌ରେ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ କରାବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଆଲିପୁର

4. _____________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ।
Answer:
୧୯୨୨

5. ____________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ବିକଶିତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିସ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

6. ______________ ମସିହାରେ ‘ଅରୋଭିଲ୍’ ବା ଉଷାନଗରୀ ଉଦ୍‌ଘାଟିତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୬୮

7. ଅରୋଭିଲ୍ର ସନଦପତ୍ରରେ_____________ ଟି ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଦସ୍ତଖତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୨୦

8. ___________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ଘଟିଲା ।
Answer:
୧୯୫୦

9. ___________ ‘ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

10. ପଣିୃଚେରାରେ ପ୍ରତିଷିମ ଆଣ୍ରମ ____________ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଣତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୫୨

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ହେଲେ ।
Answer:
୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ରାଜନୀତି କଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶିଶୁଭିଭିକ ହେବା ଉଚିତ ।

3. ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦେବାର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ସେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ବାଧୀନତା ଦେବାର ସପକ୍ଷରେ ଥିଲେ ।

4. ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିଲେ ।

5.ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ କେବଳ ଜଣେ ସହାୟକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ ଜଣେ ସହାୟକ ଓ ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶାନ୍ତିନିକେତନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

8. ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।
Answer:
‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।

9. ‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

10. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ‘ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ ‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

2. ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

3. କିଏ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ଶ୍ରୀମା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପଣ୍ଡିଚେରୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

5. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅରୋଭିଲ୍‌ର ଅନ୍ୟ ନାମ ଉଷାନଗରୀ ।

6. ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।

7. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

8. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ନୀତି ଲେଖ ।
Answer:
ମଣିଷର ମନକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ଶିକ୍ଷାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଅଟେ ।

9. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି– ‘ପ୍ରାଚୀନ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର’ ।

10. ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିଶୁ କିଭଳି ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଉଚିତ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇଥିଲେ ।

11. ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂଣ୍ଡିତାର ପରିପ୍ରକାଶ– ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ‘ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂର୍ବତର ପରିପ୍ରକାଶ’ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
‘ଶିକ୍ଷା ଏକ ମାଧ୍ୟମ, ଯାହା ସହାୟତାରେ ମାନବ ଜୀବନ ଈଶ୍ୱର, ଦେଶ ଓ ମାନବଜାତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ହୁଏ ଏବଂ ଜାତୀୟଧର୍ମୀ ବୋଲାଉଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହାକୁ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ ।’’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ।

3. ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ କି ମାର୍ଗ ରହିଛି ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ୪ଟି ମାର୍ଗ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପ୍ରେମ, ଜ୍ଞାନ, ଶକ୍ତି ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ; ଯାହାକି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତିର ପ୍ରଥମ ସୋପାନ ଅଟେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
(ii) ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

5. ଅରୋଭିଲ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷାନଗରୀ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କର ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
(ii) ଅରୋଭିଲ୍ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରୟୋଗଶାଳା ଅଟେ ।

6. ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
(i) ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ଯେ, ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠନ କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଏହା ସମସ୍ତ ମାନବ ସମାଜକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
(ii) କିନ୍ତୁ ଅରୋଭିଲ୍‌ରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହେଲେ ଜଣେ ନିଜର ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ଆସିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅରୋଭିଲ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ପୂରଣ କରିବା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର କେତେକ ନୀତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥ୍ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
(ii) ମନର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ଜ୍ଞାତ ବସ୍ତୁରୁ ଅଜ୍ଞାତ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

8. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କିପରି ଥୁଲା
Answer:
(i) ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ; ଯଥା- ଶାରୀରିକ, ପ୍ରାଣିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତନ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
(ii) ଏହି ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ହେବା ଉଚିତ ଓ ଏହାର ବିକାଶଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ସମସ୍ତ ଶକ୍ତିକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜକୁ ଆଶାତୀତ ଭାବରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭାଗୁଡ଼ିକ ଦାନ କରିଦେଇ ପାରିବ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଅରୋଭିଲ୍ (Auroville) ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମାନବିକ ଐକ୍ୟବୋଧ, ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ଏକ ହୋଇ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ସ୍ଥାପନ କରିବା ।
(ii) ତେଣୁ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ।
(iii) ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଖେଳ, ପୋଷାକ, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।
(iv) ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ Auroville ଶିକ୍ଷା ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

2. ସମନ୍ୱୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତି, ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।

3. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଦୁଇଟି ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି-
⇒ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣ ଓ ଆତ୍ମାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ପରିପ୍ରକାଶ
⇒ ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ପ୍ରାପ୍ତି ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
⇒ ଦୈହିକ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ ଓ ଶାରୀରିକ ବିକାଶଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।
⇒ ମାନସ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ସ୍ନାୟୁକୁ ବିଶୋଧ କରି ମାନସିକ ଏକାଗ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
⇒ ଚେତନାର ବିକାଶ, ଯାହାକି ବିଚାରଶକ୍ତିର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଥାଏ ।
⇒ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତି ଜାଗ୍ରତ କରି ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧାନରେ ବ୍ରତୀ କରାଇଥାଏ ।

5. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି କିପରି ଜଟିଳ, ତାହା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ନିମିତ୍ତ ନୂତନ ପାଠଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ କେବଳ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ କରିବାପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଉପରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଲଦିଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ବିଧେୟ ଯେପରି ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା, ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ଓ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ଏବଂ ଉଭୟଙ୍କୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସଭାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନଯାଏ ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ ହେଲା- (୧) ସତ୍ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ, (୨) ଚିତ୍ର ଶକ୍ତି – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚେତନଶୀଳ ଭାବରେ ଥିଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍ ମଧ୍ୟ, (୩) ଆନନ୍ଦ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନନ୍ଦ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍, (୪) ଅତିମାନସ – ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଏହିଠାରେ ବିଶ୍ବାତୀତରୁ ବିଶ୍ବଗତ ହେଲେ ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ଅନନ୍ତରୁ ସାନ୍ତ, ଅବ୍ୟୟରୁ ବ୍ୟୟ, ଅଖଣ୍ଡରୁ ଖଣ୍ଡ, ଅଭିନରୁ ଭିନ୍ନ ହେଲେ ମାତ୍ର ପୂର୍ବରୁ ଅପୂର୍ଣ୍ଣ, ଆନନ୍ଦରୁ ନିରାନନ୍ଦ ହୋଇନାହାନ୍ତି ।

8. ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନୂତନ ସମାଜରେ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ପଣ୍ଡିଚେରୀର ସାଧ୍ଵ ଶ୍ରୀମା ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ କି.ମି. ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷା ନଗରୀ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଅତୀତ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବଧାନ ତାହାର ପୂରଣ କରିବା ଥିଲା ଏହି ଉଷା ନଗରୀ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ବିବର୍ତ୍ତନ ଧାରାରେ ମାନବ ଜାତିର ଆଶା ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଓ ସମାଜର ସମସ୍ୟାମାନ ସମାଧାନରେ ଉଷା ନଗରୀ ସମର୍ଥ ହେବ । ମାନବିକ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଚରମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବିଦ୍ୟମାନ । ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ଅନ୍ତରରେ ଐକ୍ୟ, ବିଶ୍ଵମୈତ୍ରୀ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତର ଭାବଧାରାର ଅବାରିତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କରାଇବା ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା, ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ।’’

ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସତ୍ତାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ । ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’

ସଂସ୍କୃତି ଓ ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମ ଶିକ୍ଷାର ମହନୀୟତାକୁ ଅନୁଭବ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବର୍ତ୍ତମାନର ସମୟୋପଯୋଗୀ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି – (1) ଶାରୀରିକ, (2) ପ୍ରାଣିଜ, (3) ମାନସିକ, (4) ଚୈତ୍ୟ, (5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ।

(1) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା (Physical Education) – ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ଚିନ୍ତାଧାରାର ପରିଚାୟକ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ସଂଯମତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାଚୀନ ଋଷି, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମନୀଷୀମାନଙ୍କ ମତାମତ ସହିତ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଓ ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସହକର୍ମିଣୀ ଶ୍ରୀମା ଏକମତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀମା ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା-
(1) ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସଂଯମ ଆଚରଣ ।
(2) ସର୍ବୋପରି ସାମଗ୍ରିକ, ଶାରୀରିକ ବିକାଶର କ୍ରମୋନ୍ନତି ।
(3) ବିକୃତ ଓ ଦୋଷମୁକ୍ତ ଅବୟବମାନଙ୍କର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ ।

ଏହି ପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁକୁ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସବଳ ଶରୀରରେ ଉନ୍ନତ ଚିନ୍ତାଧାରା, ପ୍ରସନ୍ନତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ ନିମିତ୍ତ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶିଶୁଠାରେ ସୁସ୍ଥ ମାନସିକତା, ଆବେଗିକତାର ଗଠନ ପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସଚେତନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ା ଓ କ୍ରୀଡ଼ା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

(2) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା (Vital Education) – ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଦୁନିଆ ପ୍ରତି ମନୁଷ୍ୟର ଅହେତୁକ ଆକର୍ଷଣ, ବିଜ୍ଞାନର ଅଭୂତପୂର୍ବ ଅଗ୍ରଗତି ଆଜି ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପ୍ରତି ଏକ ନୂତନ ଅନୁଭବର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଆଜି ଜଟିଳତାର କାରାଗୃହରେ ଆବଦ୍ଧ । ଜୀବନର ଅର୍ଥ ବହୁବିଧ ସମସ୍ୟାର କ୍ରିୟା, ପ୍ରତିକ୍ରିୟା । ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶଭାବେ ଚିନ୍ତା କରିବା ପରିହାର କରି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମତା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

ତା’ର ଜୀବନ ଆଜି ହିଂସା, ବିଦ୍ବେଷ, ପରଶ୍ରୀକାତରତା, ହୀନମନ୍ୟତା, ସ୍ୱାର୍ଥପରତା, ବ୍ୟଭିଚାର ଭାବ, ଅଶ୍ରଦ୍ଧା, ସନ୍ଦେହ, ଅବିଶ୍ଵାସ, ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମଧ୍ଯରେ ଜର୍ଜରିତ କରୁଅଛି । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସଞ୍ଚ କାମନାର ପରିବେଷ୍ଟନୀ ମଧ୍ୟରେ ନିଜ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରି ନିଜର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ନଷ୍ଟକରୁଛି । ଏହି ପ୍ରକାର ଅବକ୍ଷୟ, ଆତ୍ମବିଧ୍ବଂସ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପ୍ରାଣିଜ ଶିକ୍ଷାର ଅବଦାନ ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରୀମା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜୀବନର ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଏହା ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର । ଜୀବନର ସମ୍ଭାବନା ଆଣିଦେବା ହେଉଛି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

(3) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା (Mental Education) – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମାନସିକ ଜଗତକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ଏହି ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତି ମାନସିକ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ କରିପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗସାଧନା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ସେହିଠାରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସହିତ ଜଡ଼ ଜଗତର ମିଳନ ହୋଇଥାଏ । ଅଭୂତପୂର୍ବ ମିଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣକୁ ଏକୀଭୂତ କରିପାରିଲେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ମାନସଚକ୍ଷୁ ବଳରେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଜ୍ଞାନ ଭିତରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ କ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନର ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଜ୍ଞାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ସ୍ଥାନ ମନୁଷ୍ୟର ମାନସିକ ସ୍ତରର ଢେର ଉଚ୍ଚରେ ଏପରିକି ଆମର ପବିତ୍ର ଧାରଣା ପରିସରଠାରୁ ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ । ଏହି ସଦ୍‌ଜ୍ଞାନପ୍ରାପ୍ତି ହିଁ ଆମ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହିଁ ଜୀବନର ଅନ୍ୟନାମ ଅଟେ ।

ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ଖାଇବା, ଶୋଇବା, ନିଦ୍ରା, ଭୟ ଓ କାମ ଲାଳସା ମଧ୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଗଭୀର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ଉତ୍କର୍ଷତା ମଧ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଅନୁଭବ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନ ୬ଟି ସ୍ତର ଦେଇ ଅତିମାନସ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଯଥାକ୍ରମେ – ସାଧାରଣ ମନ, ଉଚ୍ଚତର ମନ, ଆଲୋକିତ ମନ, ବୋଥ୍ ମନ, ଅଧୂମାନସ ଏବଂ ଅତିମାନସ ।

(4) ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା (Psychic Education) – ଏହି ଶିକ୍ଷା ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇପାରେ । ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଜାଗତିକ ଅନୁଭୂତିରୁ ଏହା ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣତା ଆଡ଼କୁ ଉନ୍ନୀତ କରେ । ସାଂସାରିକ ମୋହ, ମାୟା, ଈର୍ଷା, ଅସୂୟା ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପରତା ଇତ୍ୟାଦିରୁ ନିବୃତ୍ତ କରି ଏହି ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁର ମନକୁ ନିର୍ମଳ ଓ ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ସୁଦୃଢ଼ କରେ । ମନୁଷ୍ୟର ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ଦେହ ଚେତନା ପ୍ରକାଶର ଊର୍ଦ୍ଧଗତିରେ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଶିଶୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଲୁପ୍ତ ସତ୍ୟକୁ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିବା ଅର୍ଥ ଆତ୍ମା ଓ ଚୈତ୍ୟ ସଭା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ କରାଇବା । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଚାରକଲେ ମନେହୁଏ ଏହା ହିଁ ସମସ୍ତ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକମାତ୍ର ଭିତ୍ତିଭୂମି । ଏହା ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସୁପ୍ତ ଚେତନାକୁ ଜାଗ୍ରତ କରି ମନୁଷ୍ୟର ସାଧାରଣ ପରିସରଭୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାକୁ ବହୁ ଉନ୍ନତ ସ୍ତରକୁ ନେଇଯାଏ । ଏହା ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତାର ପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ମହାନୁଭବତାର ଅନୁଭବ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାର ପୋଷକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଅନ୍ତରର ମହାଚେତନାକୁ ଉନ୍ମେଷ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହାର ଅନୁଶୀଳନ ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦୁଇଟି ଦିଗ ମଧ୍ଯରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ, ମନୁଷ୍ୟର ଅହଂ ବହିର୍ଭୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକଟିରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ; ଦ୍ଵିତୀୟରେ ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ସହ ଆତ୍ମାର ମିଳନ । ଯୋଗ ଓ ତପସ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ଏହି ପରମ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ସେ ଯାବତୀୟ ଜାଗତିକ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଅନୁଭବ କରାଯାଇପାରିବ ।

ମନୁଷ୍ୟର କାମନା, ବାସନା, ଅଭୀପ୍‌ସା, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ବିନିଯୋଗରେ ଏହି ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଚୈତ୍ୟ ସଭା ଆମ ଜୀବନର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗବିଶେଷ, ଯାହାର ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମହାନ୍ ଚେତନା ଜଗତ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିନିଏ । ଏହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ଜଗତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ କରାଇବା ସହିତ ଶାରୀରିକ ଏବଂ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପରିପ୍ରକାଶ ଦିଗରେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା (Spiritual Education) – ଶ୍ରୀମା ଓ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନୁଷ୍ୟ ଆଧାତ୍ମିକତାର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତିର ଉନ୍ମେଷ ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ତା’ର ଜନ୍ମ । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ କରି ଏକ ଶାଶ୍ବତ ଜୀବନର ସନ୍ଧାନ ଦେଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ ତା’ର ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣତା ଆସେ । ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ମୋହ ଓ ଆକର୍ଷଣ ଭିତରେ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଅନେକ କଥା ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଚତୁଃମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ପ୍ରାଣିକ, ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ଶିଶୁର ପ୍ରେମଭାବ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପ୍ରୀତି ଜ୍ଞାନ ପରିସର ବୃଦ୍ଧି କରିଥା’ନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଧ୍ଯରୁ ଶିଶୁ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ ତା’ର ଜାଗତିକ ଅଳୀକ ବାସନା, କାମନା, ଅଜ୍ଞାନତା ଓ ଜଡ଼ତାର ମୋହ କ୍ରମେ ଅନ୍ତରରୁ ଦୂରୀଭୂତ ହୁଏ । ଶିଶୁ ହୃଦୟରେ ପବିତ୍ର, ନିର୍ମଳ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଧର୍ମକୁ ଜୀବନରେ ଅଙ୍ଗୀଭୂତ କରିବାକୁ ହୁଏ, ଅଭ୍ୟାସ କରିବାକୁ ହୁଏ; ତାହାକୁ ମତବାଦରୂପେ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

ସର୍ବୋପରି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶିଶୁକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟସାଧନ ସମଗ୍ର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରତି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ଅଟେ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍‌ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା । ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧାମ୍ ସଭାରେ ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ ।’

ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ସେ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।”’
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା- ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି; ଯଥା- (i) ଶାରୀରିକ, (ii) ପ୍ରାଣିକ, (iii)ମାନସିକ, (iv) ଚୈତ୍ୟ, (v) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ- ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

• ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର- ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
• ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା- ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆଧ୍ୟାମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା- ଆମ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧାର୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି, ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ- ଶିକ୍ଷାର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ :
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖୁ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।
(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି ଯେ, କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶପାଇଁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ । (The mind has to be continuously consulted.) ।
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା । (Proceed from near to far.) ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି- ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖି କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା- ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା- ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନୂତନ ଭାବେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନୀ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କଲିକତାର ହୁଗୁଳି ଜିଲ୍ଲାର କୋନ୍ନାଗରଠାରେ ୧୮୭୨ ମସିହା ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିତା ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ ଥିଲେ ଜଣେ ଚିକିତ୍ସକ । ଅରବିନ୍ଦ ଇଂଲଣ୍ଡର ସେଣ୍ଟ ପଲ୍‌ ସ୍କୁଲରୁ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ୍ ପାଶ୍ କରିଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନା ସମୟରେ ସେ ବୈପ୍ଳବିକ ସଙ୍ଗଠନ ‘Indian Majlis’ର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ ସେ I.C.S. ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ଓ କୃତିତ୍ବର ସହ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଅରବିନ୍ଦ କଲିକତା ଯାଇ ନ୍ୟାସନାଲ୍ କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ହେଲେ । ଏହି ସମୟରେ ସେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ପଠନରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଜାତୀୟତାର ବହ୍ନି ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହୋଇଥିଲା । ତାହା ପରଠାରୁ ସେ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ନିମନ୍ତେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ । ସେ ସ୍ବଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରସାର, ବ୍ରିଟିଶ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ବର୍ଜନ, ସ୍କୁଲ ଓ ଶାସନର ପରିତ୍ୟାଗପୂର୍ବକ ‘ସ୍ୱରାଜ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଦୃଢ଼ ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସାଜିଥିଲେ ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ।

ଜୀବନର ଉତ୍ତରାର୍ଦ୍ଧରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମ୍ୟାଡ଼ାମ୍ ମୀରା ଆଲଫସା ନାମକ ଜଣେ ଫରାସୀ ମହିଳାଙ୍କ (୧୮୭୮-୧୯୭୩) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେହି ମହିଳା ଜଣକ ‘ଶ୍ରୀମା’’ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଉଦାର ଓ ମହାନୁଭବତା ସହିତ ତପସ୍ବିନୀ ଜୀବନ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଥିଲା ଫ୍ରାନ୍ସ ଦେଶ । ଏକ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ‘ଯୋଗୀ’ ସାଧନା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ରହି ୧୯୫୦ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୫ ତାରିଖରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଇହଜଗତ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବତ୍ତର୍କ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି, ଦାର୍ଶନିକ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଓ ଯୋଗୀ । ବାସ୍ତବିକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମହାନତା, ଆଦର୍ଶ ଓ ଦାନକୁ ଯେ କେହି ପ୍ରଶଂସା ନ କରି ରହିପାରିବ ନାହିଁ । ଧର୍ମନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅପେକ୍ଷା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅନେକ କିଛି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି ଯାହା ଲାଗି ଶିକ୍ଷା ଜଗତରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଖ୍ୟାତନାମା ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବରେ ବିଶ୍ବ ପରିଚିତ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ : ପୁଣ୍ୟଶ୍ଳୋକ ବେଦଭୂମି ଭାରତବର୍ଷରେ ମହନୀୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଆଦର୍ଶ ଓ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଆଧାରିତ । ମହାଯୋଗୀ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନରେ ବେଦ, ଉପନିଷଦ ଓ ସାହିତ୍ୟର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ବୟ ଘଟିଛି । ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କର ଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଚେତନାର ପ୍ରତିଫଳନ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି । ସେ ଶଙ୍କରଙ୍କର ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମିଥ୍ୟା’ ପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମତକୁ ନିଜର ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ବଳରେ ଖଣ୍ଡନ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ ।’

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ସମାଜ ଉପରେ ମତ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଏକ ଦିବ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖ‌ିବାରେ ବିଭୋର ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ସେ ଦିବ୍ୟମାନବଦ୍ୱାରା ହିଁ ଦିବ୍ୟ ସମାଜ ଗଠନ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ମତ ଦେଇଥିଲେ । ତେବେ ଦିବ୍ୟମାନବ କହିଲେ ସେହିମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁମାନେ ନିଜସ୍ବ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ନୈତିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ସାଧନାଦ୍ୱାରା ଅତିମାନବ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା :
(i) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା : ମାନବ ଜୀବନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାର୍ଥକତା ହେଉଛି ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି, ଯାହାକି ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବିଶ୍ଵାସ କରିଛନ୍ତି । ‘ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ’ ପରି ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ସତ୍ୟ ହିଁ ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର କ୍ରୀଡ଼ା କସରତ, ଆସନ, ପ୍ରାଣାୟାମ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଏକାଗ୍ରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ii) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା : ଆଧୁନିକ ସମାଜ ଦିନକୁ ଦିନ ସମସ୍ୟାବହୁଳ, ଯଥା- ଜଟିଳତା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ନୈତିକ ଅବକ୍ଷୟ ଘଟୁଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ଅବକ୍ଷୟିଷ୍ଣୁ ସମାଜ ଭିତରେ ହିଂସା, ଦ୍ବେଷ, କାମନା ଓ ପରଶ୍ରୀକାତରତା ପ୍ରଭୃତି କୁକର୍ମରେ ଲିପ୍ତ ରହି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ସମୟକ୍ରମେ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରିପକାଉଛି । ତେଣୁ ଏହି ଦୁଃଖ, ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ବିଷମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, କାରଣ ଏହି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରାଣକୁ ସୁସଂଯତ ଓ ସୁଶୃଙ୍ଖଳ କରି ଜୀବନକୁ ଶାନ୍ତ, ସରଳ ଓ ସୁନ୍ଦର କରି ଗଢ଼ିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀମାଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ପ୍ରାଣ ହେଉଛି, ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର ।’’ ତେଣୁ ଏହାର ଉନ୍ନୟନ ଏକାନ୍ତ କାମ୍ୟ ।

(iii) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା : ବାସ୍ତବରେ ଜ୍ଞାନ ଅସୀମ, ବ୍ୟାପକ ଓ ସର୍ବଯୁଗ ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ପୁରାତନ ଜ୍ଞାନର ଏକତ୍ରୀକରଣ ଦ୍ବାରା ନୂତନ ଜ୍ଞାନର ଆବିଷ୍କାର ହେଉଛି, ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗ ସାଧନ ସମ୍ଭବ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିଶୁର ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ମାନସିକ ମଣିଷ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ହେଲେ ଛଅଗୋଟି ସ୍ତରଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ମଣିଷ ମନର ଏହି ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି; ଯଥା- ୧. ସାଧାରଣ ମନ, ୨. ଉଚ୍ଚତର ମନ, ୩. ଆଲୋକିତ ମନ, ୪. ବୋଧନ, ୫. ଅଧୂମାନସ, ୬. ଅତିମାନସ ।

(iv) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା : ପ୍ରକୃତରେ ପରମବ୍ରହ୍ମ ହେଉଛନ୍ତି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ, ତେଣୁ ସେହି ପରମସତ୍ତା ସହିତ ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈଭିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈତ୍ତିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ବାସ୍ତବରେ ଚୈତ୍ତସଭା ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ, ଯାହାକି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ ଆଡ଼କୁ ଟାଣିନେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

• ଧ୍ୟାୟିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
• ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା – ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା – ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।

(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି, ଯେକୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶ ପାଇଁ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ (The mind has to be continuously consulted.) |
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବ (Proceed from near to far.) |

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି – ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖ୍ କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା – ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା – ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Chapter 2 ଝେଲମ ନଦୀର ସନ୍ଧ୍ୟା Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Chapter 2 ଝେଲମ ନଦୀର ସନ୍ଧ୍ୟା Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସୃଜମ ପ୍ତଖାବଲାଭ ଇଉର :

Question 1.
୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ, ୪ ଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ନଦୀ କୂଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ? (ଝେଲମ୍, ଗଙ୍ଗା, ହୋୟାଂହୋ, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର)
Solution:
ଝେଲମ୍ ।

(ଖ) ଝେଲମ୍ ନଦୀ କୂଳରେ କେଉଁ ନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ? (ଇଟାଲୀ, ରୋମ୍, ଶ୍ରୀନଗର, କାଶ୍ମୀର)
Solution:
ଶ୍ରୀନଗର ।

(ଗ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର କେଉଁ ନଦୀ ପରି ଅପ୍ରଶସ୍ତ ? (ମହାନଦୀ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ, ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ, କୁଶଭଦ୍ରା)
Solution:
ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ |

(ଘ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଜଳର ରଙ୍ଗ କିପରି ? (ଲାଲ୍, ଧଳା, ଈଷତ୍‌ନୀଳ, ଗାଢ଼ନୀଳ)
Solution:
ଗାଢ଼ନୀଳ ।

(ଙ) ଶ୍ରୀନଗର କାହାର ହୃଦୟ ? (ଗଙ୍ଗା, ଜାମ୍ମୁ, କାଶ୍ମୀର, ଝେଲମ୍ )
Solution:
କାଶ୍ମୀର ।

(ଚ) ଲେଖକ କ’ଣ ଭଡ଼ା ନେଲେ ? (ଚାନ୍ଦୁଆ, ଶିକାରା, ମଖମଲି ଗଦି, ଚୌକି)
Solution:
ଶିକାରା ।

(ଛ) ହାଁଜି (ନାଉରୀ) କେଉଁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକ ଥିଲା ? (ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ, ପଞ୍ଜାବୀ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍)
Solution:
ମୁସଲମାନ ।

(ଜ) ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ନଗରକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ପାଇଁ କେତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଉଛି ? (ଦୁଇଟି, ଚାରୋଟି, ଛଅଟି, ସାତୋଟି)
Solution:
ସାତୋଟି ।

(ଝ) କେଉଁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁ ଆଲିକ୍‌ଲ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ? (୧୫୦୫, ୧୧୬୫, ୧୪୦୭, ୧୪୧୭)
Solution:
୧୪୧୭୮

(ଞ) ସେତୁଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଥିରେ ତିଆରି ? (ପଥର, କାଠ, ଲୁହା, କଂକ୍ରିଟ)
Solution:
କାଠ ।

(ଟ) ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଯାତ୍ରୀ ତରୀ ଏବଂ ଆଉ କେଉଁ ତରୀମାନେ ଯାତାୟାତ କରୁଅଛନ୍ତି ? (ବେପାରୀ, ମୋଟରବୋଟ୍, ବାଣିଜ୍ୟତରୀ, ନୌଚାଳକ)
Solution:
ବାଣିଜ୍ୟତରୀ ।

(୦) ଲୋକେ କେଉଁଥ୍ରେ ଆସି ଜିନିଷପତ୍ର ଖର୍ଦ୍ଦି କରିନିଅନ୍ତି ? (ବୋଟ୍, ନୌକା, ପୋଲ, ଶିକାରା )
Solution:
ଶିକାରା ।

(ଡ) ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା କାହାପରି ସୁନ୍ଦରୀ ? (ରାଜକନ୍ୟା, ପରୀ, ଦେବୀ, କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ)
Solution:
କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ।

(ଢ) ଲେଖକ କାହାକୁ ତାଙ୍କ ଦେଶର ଗୋଟିଏ ଗଳ୍ପ କହିବାକୁ କହିଲେ ? (ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, ବାଁଜି, ରାଣୀ)
Solution:
ହାଁଜି ।

(ଣ) ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଦୁହେଁ କ’ଣ ଥିଲେ ? (ଭାଇ, ଶତ୍ରୁ, ମିତ୍ର, ସଙ୍ଗୀତ)
Solution:
ସଙ୍ଗାତ ।

(ତ) କିଏ ପିଠା ବିକାଳି ଘରେ ରହିଲା ? (ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, ରାଜାପୁଅ, କଟୁଆଳପୁଅ, ସେନାପତିପୁଅ)
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ।

(ଥ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କେଉଁ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ? (ରାଜାବେଶ, ମନ୍ତ୍ରୀବେଶ, ପୁରୁଷବେଶ, ସ୍ତ୍ରୀବେଶ )
Solution:
ସ୍ତ୍ରୀବେଶ ।

(ଦ) କିଏ ନିଜକୁ ହୀନକପାଳିଆ କହି ଧିକ୍‌କାର କଲା ? (ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, କଟୁଆଳପୁଅ, ସେନାପତିପୁଅ)
Solution:
ରାଜାପୁଅ ।

(ଧ) କଟୁଆଳ କ’ଣ ପରିକ୍ରମା କରୁଥିଲା ? (ଉଆସ, ନଗର, ବଗିଚା, ସହର)
Solution:
ନଗର ।

(ନ) କିଏ ଜେମାଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ୱର ଶୁଣିଲା ? (ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ, କଟୁଆଳ, ଜଗୁଆଳୀ)
Solution:
କଟୁଆଳ ।

(ପ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କାହାକୁ ବିଭା ହେଲା ? (ରାଜାଝିଅ, ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ, ସେନାପତିଙ୍କ କନ୍ୟା, କଟୁଆଳ ଝିଅ)
Solution:
ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ ।

(ଫ) ଶିକାରା କେଉଁ ଘାଟରେ ଲାଗିଲା ? (ଗଙ୍ଗା, ଗଣପତି, ଝେଲମ୍, ଶ୍ରୀନଗର)
Solution:
ଗଣପତି ।

Question 2.
ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

(କ) ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ କେଉଁମାନେ ଲାଳିତ ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ।

(ଖ) କେଉଁ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ ଲାଳିତ ।

(ଗ) କାଶ୍ମୀରବାସୀ କାହାର ପ୍ରଶଂସାରେ ମୁଖର ?
Solution:
କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଝେଲମ୍ ନଦୀର ପ୍ରଶଂସାରେ ମୁଖର ।

(ଘ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର କିପରି ?
Solution:
ଅପ୍ରଶସ୍ତ ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ ପରି ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର ।

(ଙ) କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ କିଏ ଅଭିନୟ କରିଛି ?
Solution:
କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ଝେଲମ୍ ନଦୀ ଅଭିନୟ କରିଛି ।

(ଚ) ଶ୍ରୀନଗରକୁ କାଶ୍ମୀରର କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Solution:
ଶ୍ରୀନଗରକୁ କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

(ଛ) ଝେଲମ୍ କାହାର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ଶ୍ରୀନଗରରୂପୀ ହୃଦୟର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।

(ଜି) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଦୁଇପଟ ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ଲାଗି କେତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଇଛି ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଦୁଇପଟ ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ଲାଗି ସାତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଇଛି ।

(ଝ) ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁର ନାମ କ’ଣ ଓ ଏହା କେଉଁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁର ନାମ ଆଲିଗ୍‌ଦଲ ଓ ଏହା ୧୪୧୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଞ) ଶ୍ରୀନଗରସ୍ଥ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଜଳଯାତ୍ରା କଲେ କେତୋଟି ସେତୁ ପାରି ହେବାକୁ ପଡ଼େ ?
Solution:
ଶ୍ରୀନଗରସ୍ଥ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଜଳଯାତ୍ରା କଲେ ସାତୋଟି ସେତୁ ପାରି ହେବାକୁ ପଡ଼େ ।

(ଟ) ନୌକାରେ କେଉଁମାନେ ବାସ କରୁଛନ୍ତି ?
Solution:
ନୌକାରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ବାସ କରୁଛନ୍ତି ।

(୦) କିଏ ହାଉସ୍ ବୋଟ୍ ଓଳାଉଛି ଏବଂ ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ଅନାଇ କ’ଣ, ଭାବୁଛି ?
Solution:
ଘରଣୀ ହାଉସ୍ ବୋଟ୍ ଓଳାଉଛି ଏବଂ ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ଅନାଇ, ‘ବେଳ ବୁଡ଼ିଲା, ‘ସେ’ କାହିଁକି ଆସିଲେ ନାହିଁ ?’ ବୋଲି ଭାବୁଛି ।

(ଡ‍) ପ୍ରୌଢ଼ଟିଏ ପଥର ଉପରେ ଲୁଗା ଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Solution:
ପ୍ରୌଢ଼ଟି ପଥର ଉପରେ ଲୁଗା ଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି, ଏଥିରେ ଶ୍ରମ ଊଣା ହୁଏ ଏବଂ ହାତରେ ଥଣ୍ଡାପାଣି ଲାଗେ ନାହିଁ ।

(ଢ) ଘାଟ ନୌକାରୁ କିଏ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଇ ନେଉଛି ?
Solution:
ଘାଟ ନୌକାରୁ ଖଲାସୀ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଇ ନେଉଛି ।

(ଣ) କୂଳରେ ବସି ବୁଢ଼ା ପଠାଣ କ’ଣ ଖାଉଛି ?
Solution:
କୂଳରେ ବସି ବୁଢ଼ା ପଠାଣ ଧୂଆଁ ଖାଉଛି ।

(ତ) ଛାଲ୍‌କାଟ୍ ଯୁବକ ଜଣକ କିଏ ବୋଲି ଲେଖକ ଭାବିଛନ୍ତି ?
Solution:
ଛାଲ୍‌କାଟ୍ ଯୁବକ ଜଣକ କଲେଜ ପିଲା ହେବ ବୋଲି ଲେଖକ ଭାବିଛନ୍ତି ।

(ଥ) ଲେଖକ ହାଁଜିକୁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Solution:
ଲେଖକ ହାଁଜିକୁ ତାଙ୍କ ଦେଶର ଗୋଟିଏ ଗଛ କହିବାକୁ କହିଲେ ।

(ଦ) ରାଜାପୁଅ କାହା ସାଙ୍ଗରେ ସଙ୍ଗାତ ବସିଥିଲା ?
Solution:
ରାଜାପୁଅ କାହା ସାଙ୍ଗରେ ସଙ୍ଗାତ ବସିଥିଲା |

(ଧ) କି ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଛି ବୋଲି ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ରାଜାପୁଅ କହିଲା ?
Solution:
ଚନ୍ଦ୍ରଉଦିଆ ପରି ମୁହଁ ଥ‌ିବା ରାଜଜେମା, ଫୁଲ ବଗିଚାରେ ପ୍ରଜାପତି ପଛରେ ଗୋଡ଼ାଉଥିଲା ଓ ମୋତେ ଦେଖୁ ଆଡ଼ ଆଖୁରେ ନଚାହିଁ ଚାଲିଗଲାର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଛି ବୋଲି ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ରାଜାପୁଅ କହିଲା ।

(ନ) କିଏ ଭଲ ପିଠା କରି ରାଜଜେମାଙ୍କ ପାଖକୁ କାହା ହାତରେ ପଠାଇଲା ?
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ସ୍ତ୍ରୀବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ହାତରେ ପଠାଇଲା |

(ପ) କିଏ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ଓ କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ସ୍ତ୍ରୀବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା ଓ କହିଲା, ଅମକ ଦେଶର ରାଜକୁମାର ତୁମ ଲାଗି ଝୁରି ମରୁଛି ଏବଂ ତୁମର ପଦିଏ କଅଁଳ କଥାରେ ସେ ଜୀବଦାନ ପାଇଯାଆନ୍ତା ।

(ଫ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଠାରୁ ରାଜାପୁଅ କଥା ଶୁଣି ଜେମା କ’ଣ କହିଲା ?
Solution:
ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଠାରୁ ରାଜାପୁଅ କଥା ଶୁଣି, ଜେମା କ୍ରୋଧରେ, ରାଜାପୁଅ ପାଖରୁ ଫେରି ଆସିବା ପରେ କହିଛି ।

(ଭ ) କଟୁଆଳ ନଗର ପରିକ୍ରମାବେଳେ ତା’ କାନରେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବାଜିଲା ?
Solution:
କଟୁଆଳ ନଗର ପରିକ୍ରମାବେଳେ ତା’କାନରେ କିଏ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେଉଛି ବୋଲି ଶବ୍ଦ ବାଜିଲା ଏବଂ ତାହା ଜେମାଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ଟର ବୋଲି ସେ ଜାଣିପାରିଲା ।

(ମ) ରାଜା କଏଦୀ ଘରେ କାହାକୁ ଦେଖିଲେ ?
Solution:
ରାଜା କଏଦୀ ଘରେ ଜେମାଙ୍କୁ ନଦେଖ୍ ଆଉ ଜଣେ କିଏ ଓଢ଼ଣା ଦେଇ ବସିଥିବା ଦେଖୁଥିଲେ ।

Question 3.
ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ କିପରି ଲାଳିତ ହୋଇଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଝେଲମ୍ ମାଆର କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ, ଏହାର କଳକଳ ଧ୍ଵନିରେ, ସବା ପୂର୍ଣ୍ଣକଳା, ସୁଳାବ୍ୟାରେ ଲାଳିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(ଖ) ଲେଖକ ଶିକାରାର ବର୍ଣ୍ଣନା କିପରି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଭଡ଼ାରେ ନେଇଥ‌ିବା ଶିକାରାଟିରେ ଦୁଇଟି ଚୌକି ସଂଲଗ୍ନ, ମଖମଲୀ ଗଦିଯୁକ୍ତ ଯେଉଁଥରେ ଚାରିଜଣ ବସିପାରିବେ ଏବଂ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଚିତ୍ର ବିଚିତ୍ର ଚାନ୍ଦୁଆ ସାଙ୍ଗକୁ ଚାରିପାଖ ଖମ୍ବରେ ନାଲି, ନେଳି, ହଳଦିଆ କାଗଜ ଗୁଡ଼ାହୋଇଛି ଏବଂ ସେଥୁ ଅଧେ ଅଧେ ପବନରେ ଉଡ଼ୁଛି ।

(ଗ) ହାଁଜି (ନାଉରୀ)ର ଚେହେରା କିପରି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହାଜି ଥିଲା ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ପାଞ୍ଚହାତ ମର୍ଦ୍ଦ, ପିନ୍ଧା ବଡ଼ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନ ।

(ଘ) ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବାପାଇଁ କ’ଣ ରହିଅଛି ?
Solution:
ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରଖୁବା ପାଇଁ କାଠରେ ନିର୍ମିତ ସାତୋଟି ସେତୁ ରହିଅଛି ।

(ଙ) ଝେଲମ୍ ନଦୀ ତୁଠରେ କିପରି ଲୋକମାନେ ଲୁଗା କଚାକଚି କରନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଝେଲମ୍ ନଦୀର ତୁଠରେ ଲୋକମାନେ, ପଥର ଉପରେ ଲୁଗାଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇ ଲୁଗା କଚାକଚି ଲୁଗା କଚାକଚି କରନ୍ତି |

(ଚ) ଛାଣ୍ଟକାଟ ଯୁବକ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖକ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ତରବରରେ ବେପରୁଆଭାବେ ଚାଲିବାର ଦେଖୁ ସିନେମା ଦେଖାଯାଉଛି ବୋଲି ଭାବିଛନ୍ତି ।

(ଛ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅ କିଭଳି ସଙ୍ଗାତ ଥିଲେ ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅ ଦୁହେଁ ପରସ୍ପର ଭିତରେ ପାଣି ଗଳୁନଥିବା ଭାବର ସଙ୍ଗୀତ ଥିଲେ ଏବଂ ଜଣେ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କୁ ନ ଦେଖ‌ିଲେ ବାଉଳା ହେଉଥିଲେ, ସେମାନେ ଥିଲେ, ଏକ ମନ, ଏକ ପ୍ରାଣ ।

(ଜ) ରାଜାପୁଅର ମନଦୁଃଖ ଦେଖ୍ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କ’ଣ କହିଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ରାଜାପୁଅର ମନୁଦୁଃଖ ଦେଖୁ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କହିଛି, ‘ତୁମକୁ ଅବା କେଉଁ କଥା ଅପୂରୁବ’ ? ହଜିଗଲେ ଖୋଜି ଦେବି, ଭାଙ୍ଗିଗଲେ ଗଢ଼ିଦେବି, ସରଗର ଚାନ୍ଦ କହିଲେ ଦୁଆରେ ଆଣି ହାଜର କରିବି।’

(ଝ) କଟୁଆଳ କାନରେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବାଜିଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କଟୁଆଳ ରାତିରେ ନଗର ପରିକ୍ରମା କରୁଥିଲାବେଳେ, ଏତେ ରାତିରେ କିଏ ସେ ଯେମିତି କଥା ହେଉଛି ବୋଲି ଭାବି, ଜେମାଙ୍କ କଣ୍ଠସ୍ୱର ବୋଲି ଜାଣିପାରିଲା ।

(ଞ) ରାଜା କଏଦୀ ଘରେ ପହଞ୍ଚ୍ କ’ଣ ଦେଖ‌ିଲେ ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜା କଟୁଆଳ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରି କଏଦୀଘରେ ପହଞ୍ଚି, ଜେମାକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ଯାଇ ମୁଣ୍ଡରୁ ଓଢ଼ଣା ଖୋଲି ଦେଖ‌ିଲେ, ଆଉ କିଏ ଜଣେ, ଜେମା ନୁହଁନ୍ତି ।

(ଟ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜଜେମା ବେଶ ହୋଇ କିଭଳି ଭାବରେ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିଲା ?
Solution:
ସେତେବେଳେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜଜେମା ବେଶ ହୋଇ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିପଡ଼ିଲା ।

(୦) ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଙ୍କର କ’ଣ ହେଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଙ୍କର ବଡ଼ ସମାରୋହରେ ବାହାଘର ହେଲା ।

(ଡ) ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀଙ୍କୁ ପାଲିଙ୍କିରେ ଦେଖ୍ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କ’ଣ କଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀଙ୍କୁ ପାଲିଙ୍କିରେ ଦେଖ୍ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ତା’ ସଙ୍ଗେ ଆଳାପ ଜମେଇଲା, କଥାରେ ତା’ ହୃଦୟ କିଣିନେଲା, ଦୁହେଁ ଦୁହିଁଙ୍କର ଅତି ଆପଣାର ହୋଇଗଲେ, ସ୍ଥିର କଲେ – ବାହା ହେବେ ।

Question 4.
୩୦ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

(କ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଲେଖିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀନଗରର ଶ୍ରୀ ଝେଲମ୍ ନଦୀ । ଏହି ନଦୀ ସଦା ପୂର୍ଣ୍ଣଜଳା ଏବଂ ସୁନାବ୍ୟା । ଅପ୍ରଶସ୍ତ ହେଲେବି, ଜଳ ଗାଢ଼ ନୀଳ, ବଙ୍କେଇ ବଙ୍କେଇ ବୁଲିବୁଲି ସମସ୍ତ ଶ୍ରୀନଗର ଅଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ପର୍ଶକରି, କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚର ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭଳି ଅଭିନୟ କରିଛି ।

(ଖ) ‘ଶିକାରା’ ସହିତ କ’ଣ କ’ଣ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ‘ଶିକାରା’ ସହିତ ଦୁଇଟି ଚୌକୀ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥରେ ମଖମଲ ଗଦି ପଡ଼ିଛି ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଅକ୍ଳେଶରେ ଚାରିଜଣ ବସିପାରିବେ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହାର ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ବିଚିତ୍ର ଚାନ୍ଦୁଆ ଟଙ୍ଗାହୋଇଛି ଓ ଚାନ୍ଦୁଆର ଚାରି ଖମ୍ବରେ ନାଲି ନେଳି ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର କାଗଜ ଗୁଡ଼ାହୋଇଛି ।

(ଗ) ହାଁଜି (ନାଉରୀ) ଦେଖିବାକୁ କିପରି ଓ ସେ କିପରି ‘ଶିକାରା’ ଚଳାଉଥିଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ହାଁଜି ଦୀର୍ଘ ପାଞ୍ଚହାତିଆ ମର୍ଦ୍ଦ, ପିନ୍ଧା ବଡ଼ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନ । ନଈ ମଝିକୁ ସେ ଶିକାରା ନେଇ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆହୁଲା ମାରି ଚଳାଉଥୁଲା ।

(ଘ) ନଗରର ଦୁଇଅଂଶ ଭିତରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା ପାଇଁ କେତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଉଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ? ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁଟି କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶ ଭିତରେ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷାପାଇଁ ସାତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ାଯାଇଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଉଛି ଆଲିଗ୍‌ଦଲ, ଅମୀରକଦଲ, ହବାକଦଲ, ଫତେକଦଲ, ଜୈନକଦଲ, ନକଦଲ, ସଫାକଦଲ । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ସେତୁଟି ଆଲିଗ୍‌ଦଲ, ୧୪୧୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଡି) ଝେଲମ୍ ନଦୀର କୂଳରେ କ’ଣ କ’ଣ ଆବୋରି ରହିଛି ?
Solution:
ଝେଲମ୍ ନଦୀର କୂଳକୁ ବଡ଼ ବଡ଼ ବ୍ୟାଙ୍କ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ହୋଟେଲ୍, କଲେଜ, ମନ୍ଦିର, ମସ୍‌ଜିଦ୍‌, ଗୋଦାମ, କାରଖାନା ଆବୋରି ରହିଛି । ଫଳରେ ଅହରହ ଯାତ୍ରୀ ଆଉ ବାଣିଜ୍ୟତରୀ ଏହି ନଦୀରେ ଯାତାୟାତ କରୁଅଛନ୍ତି ।

(ଚ) ଲେଖକ କାଶ୍ମୀରର ବର୍ଣ୍ଣନା କିପରି କରିଛନ୍ତି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ ହେଉଛି ଶ୍ରୀନଗର ଏବଂ ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

(ଛ) ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆର ତୁଠରେ କିଏ କ’ଣ କରୁଛନ୍ତି, ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
ଖଲାସୀ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଉଛି, ବୁଢ଼ାପଠାଣ ଧୂଆଁ ଖାଉଛି, ଛେଳିଜଗା ଟୋକା ଛେଳି ଅଡ଼ାଇ ନେଉଛି, ଟାଙ୍ଗା ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ଏକ ଛାଣ୍ଟକାଟ୍ କଲେଜ ଯୁବକଟିଏ ଯାଉଛି ।

(ଜ) ରାଜାପୁଅ ନିଜର ସ୍ଵପ୍ନଦେଖା କଥା ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଆଗରେ କିପରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ନିଜର ସ୍ଵପ୍ନଦେଖା କଥା କହିଛି, ସଙ୍ଗାତ କାଲି ରାତିରେ ଚନ୍ଦ୍ରଉଦିଆ ପରି ରୂପ ଗୋଟିଏ ରାଜଜେମାକୁ ଦେଖୁଛି । ଫୁଲ ସଙ୍ଗେ ସେ, ଖେଳୁଥିଲା ଓ ପ୍ରଜାପତି ଧରୁଥିଲା । ମୋତେ ଦେଖୁଲେ ବି କିଛି କହିଲାନି ପଳାଇଗଲା । ତାକୁ ଆଣି ନଦେଲେ ମୋ ଆଶା ଛାଡ଼ିବାକୁ ହେବ ।

(ଝ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହି କ’ଣ କଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହି ରାଜଜେମା ପାଇଁ ପିଠା ପଠାଇ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କଲା । ପିଠାବିକାଳି ସାଙ୍ଗରେ ସେ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ରାଜାପୁଅର ଖବର ଜଣାଇଲା ।

(ଞ) ରାଜଜେମା କାହିଁକି କ୍ରୋଧରେ ଥରିଗଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କଥାନୁସାରେ ରାଜଜେମା ରାଜାପୁଅ ପାଖକୁ ଗଲା । ମାତ୍ର ରାଜାପୁଅ ଶୋଇଥିବାର ଦେଖ୍, ସେ ଫେରିଆସିଲା । ରାଜଜେମା ଏତେ ଆଗ୍ରହ ଓ ବିପଦକୁ ବରଣ କରି ଯାଇଥିଲେ ବି ରାଜପୁଅ ପାଖରୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ସମ୍ଭାଷଣ ନପାଇ କ୍ରୋଧରେ ଥରିଗଲା ।

(ଟ) ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବୁଦ୍ଧିବଳରେ କିପରି କଏଦୀଖାନାକୁ ଗଲା ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାସ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଅଣ୍ଟା ନଇଁଥିବା ବୁଢ଼ୀବେଶରେ, ପିଠାଟୋକେଇ କାଖେଇ କଏଦୀଖାନା ଫାଟକରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଜଗୁଆଳିକୁ ବିଶ୍ଵାସ ଜନ୍ମାଇ କହିଲା, ‘କଏଦୀମାନେ ହୀନିମାନରେ ରହିଛନ୍ତି, ପିଠା
ଭିତରକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ।

(୦) ରାଜଜେମା ବିଭାଘର ପାଇଁ ରାଜଧାନୀ କିଭଳି ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଛି ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜ-ଜେମା ବିଭାଘର ପାଇଁ ରାଜଧାନୀରେ ମଣିମାଣିକ୍ୟ ଖଞ୍ଜା ସୁନାର ତୋରଣ ବନ୍ଧା ହେଲା, ଦ୍ଵାରେ ଦ୍ଵାରେ କଦଳୀଗଛ ପୋତା ସାଙ୍ଗକୁ ପୂର୍ଣ କୁମ୍ଭ ରଖାଗଲା ।

(ଉ) ରାଜାପୁଅ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ବାପା କ’ଣ କଲେ ?
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ହାଁଜିର କଥାକୁ ନେଇ ଏହା ବହୁତ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ । ସାଙ୍ଗରେ ସୁନ୍ଦରୀ ବୋହୂ ଆଣିଥିବାରୁ, ସେମାନଙ୍କ ବିବାହ ପାଇଁ ବେଦି ଗଢ଼ାହେଲା, ବାଣନିଶାଣ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା |

ଦାଣ ଉଉରମୂଲକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question 1.
(କ) ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଲେଖକଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା କିଭଳି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି – ଆଲୋଚନା କର।
Solution:
କେବଳ ନିଜର ଭ୍ରମଣଜନିତ ଅନୁଭୂତିକୁ ସିଧାସିଧୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରନ୍ତି ନାହିଁ, ତାହାକୁ ମନୋଜ୍ଞ, ରସାଳ ଓ ସୁଖପାଠ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ଅତି କଳାତ୍ମକ ଭାଷାରେ ତୁଳନାତ୍ମକ ଚିତ୍ର ଦେଇ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥା’ନ୍ତି ।

‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଲେଖକ, ଝେଲମ୍ ନଦୀର ମହତ୍ତ୍ବ ଓ ବିଶେଷତାକୁ ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନାଦ୍ଵାରା ପାଠକ ମନରେ ଝେଲମ୍ ନଦୀ ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ବତଃ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା ଲାଭ କରିଥା’ନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ନଦୀର କଳକଳ ଧ୍ଵନି ଯେକୌଣସି ଦର୍ଶକ ମନକୁ ସ୍ମୃତି ବିଜଡ଼ିତ କରେ । ଝେଲମ୍ ନଦୀ ପୂର୍ଣ୍ଣଜଳା, ସୁନାବ୍ୟ, ଯାହାପାଇଁ କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ପ୍ରଶଂସାରେ ମୁଖରିତ କରିଥା’ନ୍ତି । କାତ୍ୟିକ ଭାବଧାରାରେ ଲେଖକ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ ପରି ଅପ୍ରଶସ୍ତ ହେଲେବି, ଜଳ ଗାଢ଼ନୀଳ । ସେ ବଙ୍କେଇ ବଙ୍କେଇ ବୁଲି ବୁଲି ସମସ୍ତ ଶ୍ରୀନଗରକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି ।

ଝେଲମ୍କୁ ବାଦଦେଲେ ଶ୍ରୀନଗର ଶ୍ରୀଟିକୁ ବାଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ଚିତ୍ରଦେଇ ଲେଖକ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚର ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ସେ ଅଭିନୟ କରିଛି । ଶ୍ରୀନଗର କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ, ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।’’ ଲେଖକ ଗୋଟିଏ ଶିକାରା ଭଡ଼ାକରି, ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ବୁଲି ଯାଇଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଶିକାରାର ଦୃଶ୍ୟକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେହି ବର୍ଣ୍ଣନା ମାଧ୍ୟମରେ ଲେଖକଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା ପାଠକଙ୍କ ନିକଟକୁ ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଯାଏ । ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ନଗରର ଦୁଇ ଅଂଶ ରହିଛି ଏବଂ ସେହି ଦୁଇ ଅଂଶକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ସାତୋଟି ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ଶିକାରାରେ ଯିବାବେଳେ ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ଆସିଛି ସନ୍ଧ୍ୟା । ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅପରୂପ ଦୃଶ୍ୟକୁ ଲେଖକ କବିତାଟିଏ ଗୋଲାପି ପାଦଚାଲି, ସତେଯେପରି ଆମ ଆଡ଼କୁ ଆସିଲା, ତା’ର କନକ ହାତରେ କୁହୁକ ସ୍ପର୍ଶରେ ମନ ଚକିତ ଚଞ୍ଚଳ ହେଲା । ତରଳ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣତରୀ, ସେଥୁରେ ବସିଲା ସନ୍ଧ୍ୟା, କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ସୁନ୍ଦରୀ ।’’ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଲାଲକିରଣ, ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଜଳରେ ପଡ଼ିଲା । ମାତ୍ର ଲେଖକ ନିଜର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଏଥରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

(ଖ) ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଶ୍ରୀନଗରର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାକୁ ଲେଖକ କିଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ଆଲୋଚନା କର ।
Solution:
ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଲେଖକ ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଥିଲେ କବି, ଭାବୁକ, ପ୍ରକୃତିପ୍ରେମୀ ଓ ସୁଷମାଗ୍ରାହକ । ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେବି, ମୁଖ୍ୟତଃ ସେ ଥିଲେ କବିପ୍ରାଣ । ପ୍ରକୃତିର ଅପରୂପ ଶୋଭାକୁ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଡଃ. ଦାଶ ଶ୍ରୀନଗରର ସାନ୍ଧ୍ୟକାଳୀନ ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାକୁ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଝେଲମ୍ ନଦୀର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଶିକାରାରେ ବସିଛନ୍ତି । ନଈ ମଝିରେ ଶିକାରା ଧୀରେ ଧୀରେ ଆଗେଇ ଚାଲିଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ସେ ଦେଖୁଥିଲେ ଶ୍ରୀନଗରର ବିଭିନ୍ନ ଦୃଶ୍ୟକୁ । କ୍ରମଶଃ ଦିବସ ସମୟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହେଲାପରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟ ଆସିଛି । ଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ଲେଖକ ଦେଖୁଛନ୍ତି ବିରଳ ମେଘ ।

ମେଘ ଉପରେ ଆକାଶ ଏବଂ ଆକାଶ ଉପରେ ମେଘ । ସବୁକିଛି ମିଶାମିଶି ହୋଇ ରହିଛି | ସୂର୍ଯ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ନଦୀଜଳକୁ ନଇଁପଡ଼ିଲା ପରି ନିକଟତର ହେଲେ । ଫଳରେ ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରକ୍ତିମ ଆଭା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଲା, ଝେଲମ୍ ନଦୀର ନୀଳ ଜଳରାଶି ଉପରେ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଲେଖକ ମାନବୀୟ ରୂପଦେଇ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ‘ସନ୍ଧ୍ୟା ଢେଉ ଉପରେ ଗୋଲାପି ପାଦ ପକାଇ, ସତେ ଅବା ଆମ ଆଡ଼କୁ ଆସିଲା । ପୁଣି ତା’ର ସୁନେଲି ହାତର କୁହୁକ ସ୍ପର୍ଶରେ ଶକରାରେ ଯାଉଥିବା ଲେଖକଙ୍କ ମନକୁ ଚକିତ ଚଞ୍ଚଳ କରିଦେଲା ।

ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ିବାରୁ ମନେହେଲା, ସତେଯେପରି ସୁବର୍ଣ୍ଣସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣତରୀ । ସେହି ସୁବର୍ଣ୍ଣ ତରୀରେ ବସିଲା ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀ ଠିକ୍ କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ଅପରୂପା ଦେଖାଯାଉଥିଲା । ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀ ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ବଳରେ ତା’ବାହୁକୁ ଲକ୍ଷେଗୁଣ କରି ଲମ୍ବାଇ ଦେଇଥିଲା । ସେ ସ୍ପର୍ଶ କରିଥିଲା ସୁଦୂର ଶୈଳକୁ । ବୃକ୍ଷେ ବୃକ୍ଷେ ଫୁଟାଇ ଦେଇଥିଲା ଅଗ୍ନିର ଫୁଲ | ତୁଷାରେ ତୁଷାରେ ଜାଳି ଦେଇଥୁଲା ଲୋହିତ ହୁତାଶକୁ ।

ମେଘରେ ବାଷ୍ପ ତୃଷାନଳ ପରି ଝଟକି ଉଠିଥିଲା । ପର୍ବତର ଶୃଙ୍ଗ ଉପରେ ମେଘ ନୂତନ ଶୃଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏବଂ ପକ୍ଷୀର ସୁବର୍ଣ୍ଣକଳସ ଶୋଭାପାଉଥିଲା । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖୁ ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି – ‘ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ଯେପରି ସନ୍ଧ୍ୟାର ମହିମାରେ ମହିମାମୟ ହୋଇଉଠିଲା । ଶେଷରେ ହିମାଦ୍ରିର ସହସ୍ରଶୃଙ୍ଗକୁ ସିନ୍ଦୂରିତ କରି, ସୂର୍ଯ୍ୟ ବିନ୍ଦୁଟିଏ ହୋଇ ଅସ୍ତଗଲେ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତହେବାରୁ ଶ୍ରୀନଗର ଆକାଶ ଅଜସ୍ର ତାରାରେ ବିମଣ୍ଡିତ ହେଲା । ଲେଖକ ସନ୍ଧ୍ୟାର ଆକାଶକୁ ଯେଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇପାରିଛି ।

(ଗ) ଏକ ସାର୍ଥକ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ଭାବରେ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ବିଚାର କର।
Solution:
ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ଭ୍ରମଣ କରିବା ସମସ୍ତଙ୍କ ପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ମଣିଷ ଚାହେଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶ ବା ଦେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଖବର ସହିତ ପରିଚିତ ହେବାକୁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଗଭୀର, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ବା ସାହିତ୍ୟର ମୂଲ୍ୟକୁ ଜାଣି ହୋଇଥାଏ । ‘ଗଲି ଅଇଲି, ଯାହା ଦେଖୁଲି ତାହା କହିଲି’ ନ୍ୟାୟରେ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ରଚିତ ହୋଇନଥାଏ। ଏଥରେ ସେହି ସ୍ଥାନର ଜୀବନନିର୍ବାହ ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ତା’ର ଓ ଜାତୀୟ ଚରିତ୍ରର ପରିଚୟ ନିହିତ ଥାଏ ।

ଏହିସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଲେଖକ ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶଙ୍କ ‘ମୋ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଲେଖକ ପ୍ରଥମେ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ଖାଲି ଦେଖୁ ନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ତାହାର ବିଶେଷତାକୁ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଝେଲମ୍ ନଦୀ ପୂର୍ଣ୍ଣଜଳା ଓ ସୁନାବ୍ୟା । କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଏହି ନଦୀକୁ ନେଇ ପ୍ରଶଂସାମୁଖର । ଏପରିକି ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ବାଦେଲେ ଶ୍ରୀନଗରର ଶ୍ରୀଟିକୁ ବାଦ୍ ଦେବାକୁ ହେବ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି । ଅଳ୍ପ କଥାରେ ଅଭିନୟ କରିଛି । ଶ୍ରୀନଗର କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ, ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।’’

ସେହି ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଲେଖକ ଭଡ଼ା ଶିକାରାରେ ଜଳଯାତ୍ରା କରିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଶିକାରର ଦୃଶ୍ୟ ଓ ହାଁଜି (ନାଉରୀ)ର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଅବିକଳ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି । ଶିକାରାଟି ନଈ ମଝିରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗଲାବେଳେ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, ଦୁଇପଟର ଦୃଶ୍ୟକୁ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖ୍, ସେଠାକାର ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ନଦୀର ଦୁଇପଟକୁ ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସାତୋଟି ସେତୁ ରହିଛି । ସେହି ସେତୁଗୁଡ଼ିକର ନାମକରଣ, କେଉଁ ସେତୁ ସର୍ବପ୍ରାଚୀନ ଏବଂ କେବେ ହୋଇଥୁଲା, କେଉଁ ଶାସଙ୍କ ସମୟରେ କେଉଁ ସେତୁ ହୋଇଥିଲା, ସବୁର ବିବରଣୀ ସେ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହି ଅବସରରେ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ନୌକାରେ ବାସ କରୁଥିବା ପରିବାରକୁ । ସେହି ପରିବାର ବାହାରଜଗତ ସହିତ ମିଶିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି, ସହାନୁଭୂତିପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ନାଟକୀୟ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ଘରଣୀ ହାଉସ୍‌ବୋଟ୍ ଓଳାଉଛି, ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ ଅନାଉଛି, ବେଳ ବୁଡ଼ିଲା, ‘ସେ କାହିଁକି ଆସିଲେ ନାହିଁ ???

ସେହି ଜଳଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଶ୍ରୀନଗର ଆକାଶରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସିଛି । କାଶ୍ମୀରର ପର୍ବତମାଳ ଓ ଝେଲମ୍ବର ଜଳରାଶି ଅପୂର୍ବ ଶୋଭାରେ ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି । ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଲାଲ କିରଣର ଯାଦୁକାରୀ ସ୍ପର୍ଶ, ସେହି ସ୍ଥାନକୁ କିପରି ବିଚିତ୍ର କରିଦେଇଛି ତାହାକୁ କବିସୁଲଭ ଭାବନେଇ ସେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆସିଲାପରେ, ତାଙ୍କର ଶିକାରା ଯେତେବେଳେ ଫେରିଛି, ସେତେବେଳେ ସେ ହାଁଜି (ନାଉରୀ)ଠାରୁ, ସେଠାକାର ଲୋକଗଳ୍ପ ଶୁଣିଛନ୍ତି ଓ ତାହାକୁ ସୁନ୍ଦର ଏହିସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାରକଲେ, ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ ଏକ ସାର୍ଥକ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ ।

(ଘ) ବୁଦ୍ଧି ହେଉଛି ବଳ, ପଠିତ ରଚନାରୁ ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Solution:
‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ରେ ଲେଖକ ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ନିଜର ଭ୍ରମଣ ବୃତ୍ତାନ୍ତ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅବକାଶରେ, ସେ ସେଠାକାର ଗୋଟିଏ ଲୋକକାହାଣୀ ଶୁଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଛନ୍ତି । ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ମଣିଷ ଯେତେବେଳେ, ଭାବକୁ ଦେଖେ ସେ ବିଭୋର ହୋଇଯାଏ । ସେହି ଭାବକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ, ଆକର୍ଷଣୀୟ ବର୍ଣ୍ଣନା ଚାତୁରୀରେ ଅନ୍ୟ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରେ । ଡଃ. କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଓଡ଼ିଶାର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅସଂଖ୍ୟ ଲୋକଗୀତ ଓ କାହାଣୀ ସଂଗ୍ରହ କରି ସମ୍ପାଦନା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନର ଲୋକକାହାଣୀ ତାଙ୍କ ମନରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଆନନ୍ଦ ଦେଇଛି । ଅନେକ ଲୋକ କାହାଣୀର ନିର୍ଯ୍ୟାସ ହେଉଛି ‘ବୁଦ୍ଧି ହେଉଛି ବଳ’ । ଶାରୀରିକ ବଳ ଅପେକ୍ଷା ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ମଣିଷ ଅନେକ ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିପାରେ । ଶାରୀରିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ନକରି, ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚିପାରେ ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀରେ ଯେଉଁ ଲୋକ କାହାଣୀକୁ ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି, ସେଥୁରେ ସେହି ବିଷୟ, ଲେଖକ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଶିକାରାରେ ବସି ଶ୍ରୀନଗର ଦୃଶ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲେ । ସନ୍ଧ୍ୟାପରେ ସେ ପୁଣି ଫେରିଆସିଲେ । ଫେରିବା ବାଟରେ ହାଁଜି (ନାଉରୀ)କୁ ତାଙ୍କ ଦେଶର କାହାଣୀଟିଏ କହିବାକୁ କହିଲେ । ହାଁଜି ତାଙ୍କ ଦେଶର ‘ଦୁଇ ସଙ୍ଗୀତ’ କଥାକୁ ବନେଇ ଚୁନେଇ କହିଲା । ସେଥ‌ିରେ ନିର୍ଯ୍ୟାସ ଥିଲା, ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ସବୁକିଛି ସମସ୍ୟାକୁ ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ । ଦୁହେଁ ସଙ୍ଗାତ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଅଭେଦ । ଥରେ ରାଜାପୁଅ ଏକ ରାଜଜେମାକୁ ନପାଇଲେ ସେ ବଞ୍ଚିପାରିବ ନାହିଁ ।

ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅର ସ୍ଵପ୍ନ ଅନୁସାରେ, ରାଜଜେମା ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରିଗଲେ । ସେମାନେ ଲୁଚିଲୁଚି ଦେଖ‌ିଲେ ରାଜଜେମାକୁ । ରାଜଜେମାକୁ କିପରି ପାଇହେବ ସେଥ‌ିପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟ କଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅକୁ ନିରାପଦ ସ୍ଥାନରେ ରଖ୍ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହିଲା । ପିଠାକରି ରାଜଜେମା ପାଖକୁ ପଠାଇଲା । ରାଜଜେମା ସହିତ ଦେଖାକରିବାକୁ ସେ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଉଆସରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ରାଜଜେମାକୁ ରାଜାପୁଅ କଥା ସେ ରାଜଜେମାକୁ ରାଜାପୁଅ ସହିତ ମିଶାଇଦେଲା । ମାତ୍ର ରାଜାପୁଅ ଓ ରାଜଜେମା କଟୁଆଳ ନଜରରେ ଧରାପଡ଼ି କଏଦୀ ଗୃହରେ ରହିଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବୁଦ୍ଧିବଳରେ ବୁଢ଼ୀବେଶ ଧାରଣ କରି, କଏଦୀମାନଙ୍କୁ ପିଠା ଦେବାକଥା ଜଗୁଆଳିଙ୍କୁ କହିଲା । ଜଗୁଆଳିଙ୍କ ପାଖରୁ ଯାଇ, ବୁଢ଼ୀବେଶରେ ଭିତରକୁ ଗଲା ଓ ଜେମା ବୁଢ଼ୀ ବେଶରେ ବାହାରକୁ ଗଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ କେହି ଚିହ୍ନିଲେ ନାହିଁ ।

ରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ କଟୁଆଳ କଥା ମିଛ ହେଲା । ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅଙ୍କୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଲା । ରାଜଜେମାଙ୍କ ବିବାହ ପରେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପୁଣି, ଅଧାବାଟରେ ରାଜଜେମା ବେଶଧରି ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିଲା ଓ ରାଜଜେମାଙ୍କୁ ସେଠାରୁ ମୁକାଳିଦେଲା । ରାଜାର ଭଉଣୀ ସାଙ୍ଗରେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଆଳାପ କରି, ତା’ର ମନ କିଣିନେଲା । ଅନ୍ଧାର ଦେଖ୍
ହେଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ବୁଦ୍ଧିବଳରେ ନିଜ ସଙ୍ଗାତକୁ ରାଜଜେମା ଦେବା ସହିତ ନିଜେ ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀକୁ ବିବାହ କଲା ।

(ଙ) ଲେଖକଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରି ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟାର ଦୃଶ୍ଯ ନିଜ ଭାଷାରେ ଲେଖ ।
Solution:
ପ୍ରଫେସର କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶଙ୍କର ‘ମୋ ସ୍ବପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଭ୍ରମଣ ପୁସ୍ତକ । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ ‘ମୋ ସ୍ବପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଭ୍ରମଣ ଗ୍ରନ୍ଥର ଅଂଶବିଶେଷ । ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ନୌବିହାର କରିବାପାଇଁ ସେ ଫେରିଛନ୍ତି । ସ୍ରୋତର ପ୍ରତିକୂଳରେ ଶିକାରା ଆସିବାରୁ, ତା’ର ଗତିଧୀର ହୋଇଛି। ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅନ୍ଧକାର ଓ କହିବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ହାଁଜି ନିଜକୁ ମୁର୍ଖ କହିଲେ ବି, ପିଲାଦିନେ ବାପା ମା’ଙ୍କଠାରୁ ଶୁଣିଥିବା ଗଳ୍ପକୁ ଅତି ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଦୁଇ ସଙ୍ଗାତ, ରାଜାପୁଅ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ । ରାଜାପୁଅ ସ୍ଵପ୍ନରେ ରାଜଜେମାକୁ ଦେଖୁଛି । ସେହି ରାଜଜେମାକୁ ପାଇବା ପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ କହିଛି ରାଜାପୁଅ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଓ ରାଜାପୁଅ ଦୁହେଁ ରାଜଜେମା ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରି ଯାଇଛନ୍ତି । ନିଜର ବିବାହ ହୋଇଛି । ଗପ ଶେଷ ହେଲା । ଶିକାରା ଲାଗିଲା ଗଣପତି ଘାଟରେ । ସେତିକି ବାଟ କେମିତି କଟିଗଲା ଜାଣି ହେଲାନାହିଁ । ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଗଳ୍ପ ହିଁ ମଣିଷର କ୍ଳାନ୍ତିକୁ ଦୂର କରିଥାଏ ।

(ଛ) ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ନାମକରଣଗତ ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Solution:
ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ସ୍ରଷ୍ଟା କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶଙ୍କର ‘ମୋ ସ୍ଵପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀର ସନ୍ଧ୍ୟା’ । ଲେଖକ ଦାଶ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଶିକାରା ଯୋଗୁ ନୌବିହାର କରିବା ଅବସରରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ଉପନୀତ ହୋଇଛି । ସନ୍ଧ୍ୟାର ଅପରୂପ ଶୋଭା ଦେଖୁ ସେ ବିମୋହିତ ହୋଇଛନ୍ତି । କବିସୁଲଭ ଭାବନେଇ ସେ ସନ୍ଧ୍ୟାକୁ, ପ୍ରକୃତିର ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବୋଲି ବିଚାର ନକରି ବରଂ ମାନବୀୟ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ସେ ଦେଖୁଛନ୍ତି, କାଶ୍ମୀର ଆକାଶକୁ । ଆକାଶର ବିରଳ ମେଘକୁ । ମେଘ ପରେ ଆକାଶ ଓ ଆକାଶ ପରେ ମେଘ ମିଶାମିଶି ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ସେହି ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ନଦୀର ଜଳ ନିକଟକୁ ନଇଁ ନଇଁ ଆସିଛନ୍ତି ।

କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟଦେଇ ସେ ଲେଖୁଛନ୍ତି – ‘ତରଳ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ତରୀ, ସେଥୁରେ ବସିଲା ସନ୍ଧ୍ୟା ।’’ ସନ୍ଧ୍ୟାର ସେହି ରୂପକୁ ସେ କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ସୁନ୍ଦରୀ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି । ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀ ଯାଦୁକର ପରି କଳା କୌଶଳରେ ତା’ର ବାହୁକୁ ପ୍ରସାରିତ କରିଦେଲା ସୁଦୂର ଶୈଳକୁ । ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରକ୍ତମ ଆଭା ବା ସନ୍ଧ୍ୟାସୁନ୍ଦରୀର କୁହୁକ ବୃକ୍ଷେ ବୃକ୍ଷେ ଫୁଟାଇ ନେଲା ଅଗ୍ନିର ଫୁଲ । ତୁଷାରର ଉପରିଭାଗରେ ଲୋହିତ ହୁତାଶ ଜାଳିଦେଲା ପରି ମନେହେଲା ।

ମେଘର ବାଷ୍ପ ତୃଷାନଳ ପରି ଝଟକି ଉଠିଲା । ଶୃଙ୍ଗେ ଶୃଙ୍ଗେ ମେଘ ଶୃଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟିକଲା । ଚିନାର ଆଉ ସଫେଦା ବୃକ୍ଷ ଉପରେ ପକ୍ଷୀର ସୁବର୍ଣ୍ଣ କଳସ ଦେଖାଦେଲା । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ମନେହେଲା, ସତେ ଯେପରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବ ସନ୍ଧ୍ୟା ମହିମାରେ ହେଲା ମହିମାନ୍ଵିତ । ଯେଉଁ ପଶ୍ଚିମଦିଗ ରକ୍ତିମ ଆଭାରେ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ଦେଖାଯାଉଥିଲା, ସୂର୍ଯ୍ୟବୁଡ଼ିଲା ବେଳକୁ ତାହା କ୍ରମଶଃ କମି ଆସିଲା । ହିମାଦ୍ରିର ସହସ୍ର ଶୃଙ୍ଗକୁ ସିନ୍ଦୂରିତ କରି ଶେଷରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଏହି ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ, ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ର ନାମକରଣ ସାର୍ଥକ ବୋଲି ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

(କ) ଲେଖକ ପରିଚିତି :
ପ୍ରଗତିଯୁଗର ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ କବି ଭାବରେ ଡ଼କ୍ଟର କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଥିଲେ ପରିଚିତ । ସେ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ କବି, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ, ସମାଲୋଚକ, ଆତ୍ମଜୀବନୀକାର, ଭ୍ରମଣ ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଲେଖକ, ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟିକ, ଔପନ୍ୟାସିକ ଓ ପ୍ରବୀଣ ଅଧ୍ୟାପକ । ସେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ନିରଳସ ସାଧକ ଥିଲେ । ଲୋକରତ୍ନ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ୧୯୧୪ ମସିହାରେ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ରେଞ୍ଚ ଶାସନରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରୁ ଏମ୍. ଏ. ପାଶ୍ କରି ଓଡ଼ିଆ ଓ ସଂସ୍କୃତ ଉଚ୍ଚତର ଗବେଷଣା କରି ପି.ଏଚ୍.ଡ଼ି. ପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବିଶ୍ବଭାରତୀ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶେଷରେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେହିଠାରୁ ହିଁ ସେ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ନେଇଥିଲେ । ୧୯୯୪ ମସିହାରେ, ୮୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ତାଙ୍କର ମହାପ୍ରୟାଣ ହୋଇଥିଲା ।

ଡକ୍ଟର ଦାଶ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଜଣେ ନିରଳସ କବି ଭାବରେ ପରିଚିତ । ସେ ପ୍ରାୟ ୧୯୩୨-୩୩ ମସିହାଠାରୁ କବିତା ଲେଖାରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ ହେଁ ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଗତିବାଦୀ ଭାବଧାରାରୁ ଯଥାସମ୍ଭବ ଦୂରେଇ ରହିଥିଲେ । ସେ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ନେଇ କବିତା ଲେଖିଥିଲେ । ସେ ନିଜର ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ପର୍କରେ କହିଛନ୍ତି – ‘ପ୍ରଗତି ବା ପରମ୍ପରା, କେଉଁଟି ମୋର ଅବହେଳାର ବସ୍ତୁ ହୋଇନାହିଁ । ନୂତନତାକୁ ଭଲପାଏ;

କିନ୍ତୁ ତା’ନିକଟରେ କେବେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିନାହିଁ । ସେହିପରି ପ୍ରାଚୀନ କେବେ ମୋର ଆରାଧ୍ୟ ହୋଇନାହିଁ, ଯଦିବା ନମସ୍ୟ । ତେଣୁ ନଭାବି ନଚିନ୍ତି କେବଳ ନୂତନତାର ମୋହରେ ଯେ କୌଣସି ଅପାଂକ୍ତେୟ ଶବ୍ଦ ବା ଦୁର୍ବୋଧ୍ୟ ଚିତ୍ରକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ସାହସ କରିନାହିଁ ।’’ (କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ସଞ୍ଚୟନ – ୧ ମଭାଗ -ମୁଖବନ୍ଧ) ତାଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ କବିତା ସୃଷ୍ଟିକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଚେତନା, ପଲ୍ଲୀପ୍ରାଣତା, ବେଦନା ଓ ସଂକଳନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି– ‘ଛିନ୍ନହସ୍ତା’, ‘ପ୍ରଭାତୀ’, ‘ବୀରଶ୍ରୀ’, ‘ନବମାଳିକା’, ‘ମାଟି ଓ ଲାଠି’, ‘କଙ୍କାଳର ଲୁହ’, ‘ସେ ଏକ ଲୋମଶ ନୀଳ ହାତ’, ‘କଳକଲ୍ଲୋଳ’, ‘ଡୁଡୁମା’, ‘ବାଗ୍ରା’, ‘ଅପରାହ୍ନର କେତୋଟି ସ୍ଵର’ ଇତ୍ୟାଦି । ତୁଳସୀ’, ‘କି କଥା ? କଲିକତା’ ଓ ‘ରାମାୟଣ’ । ସେ କେତେକ ଗଳ୍ପ ରଚନା କରିଥିଲେ । ସେହି ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ‘ହସକାନ୍ଦର ଗଳ୍ପ’ ସଂକଳନ ଭାବରେ ସଂକଳିତ ହୋଇଛି ।

ଜଣେ ଛାତ୍ରବତ୍ସଳ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବରେ ଡଃ ଦାସ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନେଇ, ଭାରତର ଅନେକ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ସେହି ପରିଭ୍ରମଣରୁ ଯେଉଁ ଅଭିଜ୍ଞତା ଲାଭ କରିଥିଲେ ତାହାକୁ ତାଙ୍କର ଅମର ଲେଖନୀ ମାଧ୍ୟମରେ କଳାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ଭାରତ ବାହାରେ ମଧ୍ୟ ପରିଭ୍ରମଣ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଭ୍ରମଣ ଅନୁଭୂତିକୁ ସେ ‘ଲଙ୍କାଯାତ୍ରୀ’, ‘ମୋ ସ୍ଵପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’, ‘ପଥ ଓ ପଥକ’, ‘ୟୁରୋପରୁ ଆମେରିକା, ଆଫ୍ରିକା’, ‘ଦୁଇ ଦିଗନ୍ତର ଆକାଶ’ ଓ ‘ପୁନଶ୍ଚ ଆମେରିକା’ ପ୍ରଭୃତି ପୁସ୍ତକରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେ ନିଜର ବିଦେଶ ଭ୍ରମଣ ଅନୁଭୂତିକୁ ସାଧାରଣ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ ନକରି, ସୁଖପାଠ୍ୟ ଓ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ କରି ଗଢି ତୋଳିବାର ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ପୁସ୍ତକର ଭାଷା ଅତି ସହଜ ଓ ସରଳ ।

ଉପସ୍ଥାପନ ଖୁବ୍‌ ସ୍ବାଭାବିକ, ଯାହାକି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଠକ ନିକଟରେ ଆଦୃତ ହୋଇପାରିବ । ସେ ‘ମୋ କାହାଣୀ’ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଲେଖି ୧୯୭୯ ମସିହାରେ, କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଦ୍ଵାରା ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସେ ନିଜର ଦୀର୍ଘ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ, ଯେଉଁ ଅସୁମାରୀ ଲେଖା ସୃଷ୍ଟି କରି ଯାଇଥିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ‘କୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ’ ଭାବେ ଗ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ତାଙ୍କର ‘ମୋ ସ୍ଵପ୍ନର କାଶ୍ମୀର’ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :
ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହା ଏକ ଭ୍ରମଣ ଅନୁଭୂତିମୂଳକ ବର୍ଣ୍ଣନା । ଏହାର ଶୀର୍ଷକ ହେଉଛି ‘ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ । ଏଥ‌ିରେ ଗଦ୍ୟ ଲେଖକ ଜଣେ ପ୍ରକୃତିପ୍ରେମୀ ଓ କବିସୁଲଭ ଭାବନେଇ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ସନ୍ଧ୍ୟା କରିବାର ସେ ସୁଯୋଗ ପାଇଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ଏକ ଛୋଟ ଡଙ୍ଗାରେ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ ଭାସି ଭାସି ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ନାଉରିଆ ପ୍ରାଣବିଦଗ୍ଧ ସାହିତ୍ୟିକ । ସୁତରାଂ ଲୋକକାହାଣୀଟିକୁ ସେ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ କାହାଣୀ କହିଲାଭଳି ଲେଖିଛନ୍ତି ।

ରହିଛି କାଶ୍ମୀରର ଶ୍ରୀନଗର । ତେଣୁ ସେ ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ଶ୍ରୀନଗରର ମା’ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି । ମା’କୋଳରେ ପିଲାମାନେ ଯେପରି ନିରାପଦ ଓ ସୁସ୍ଥରେ ରହିଥାନ୍ତି, ଠିକ୍ ସେହିପରି, ଝେଲମ୍ ମା’ କୋଳରେ ଶ୍ରୀନଗରବାସୀ, ଲାଳିତ ପାଳିତ । ଏହି ନଦୀର କଳକଳ ଧ୍ଵନି ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନକୁ କରେ ସ୍ମୃତିବନ୍ତ ଓ ଜୀବନ୍ତ । ପୁଣି ଏହି ନଦୀ ସଦାସର୍ବଦା ଜଳ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣା ଓ ସୁନାବ୍ୟା । ତେଣୁ ସମଗ୍ର କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଏହି ନଦୀର ବହୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥାନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାରେ ଅପ୍ରଶସ୍ତ ବୁଢ଼ାବଳଙ୍ଗ ପରି ଝେଲମ୍ ନଦୀର ଆକାର ଅପ୍ରଶସ୍ତ । ମାତ୍ର ଜଳ ପରିଷ୍କାର ଓ ଗାଢ଼ ନୀଳବର୍ଣ୍ଣର । ଏହି ନଦୀ ବଙ୍କେଇ ବଙ୍କେଇ ବୁଲି ବୁଲି ସମଗ୍ର ଶ୍ରୀନଗର ଅଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି । ମୋଟ ଉପରେ ଏହି ଝେଲମ୍ ନଦୀକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଶ୍ରୀନଗରର ‘ଶ୍ରୀ’ ଟିକୁ ବାଦ୍ ଦେବାକୁ ହେବ ।

ଏହାକୁ ଲେଖକ ଆକର୍ଷଣୀୟ କରିବାକୁ ଯାଇ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘କାଶ୍ମୀର ରଙ୍ଗମଞ୍ଚର ପ୍ରଧାନ ନର୍ତ୍ତକୀ ଭୂମିକାରେ ସେ ଅଭିନୟ କରିଛି । ଶ୍ରୀନଗର କାଶ୍ମୀରର ହୃଦୟ, ଝେଲମ୍ ତା’ର ପ୍ରଧାନତମ ରକ୍ତବାହୀ ଧମନୀ ।’’ ସେହି ଶ୍ରୀନଗରର ସମସ୍ତ ଶୋଭାକୁ ଦର୍ଶନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖକ ଝେଲମ୍ ନଦୀରେ କରିଛନ୍ତି ଜଳଯାତ୍ରା । ସେଠିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ଲେଖକ ଓ ତାଙ୍କର ସାଥୀମାନେ ଗୋଟିଏ ‘ଶିକାରା’ (କାଶ୍ମୀରର ଛୋଟ ନୌକା)

ଭଡ଼ାରେ ନେଇଥିଲେ । ସେହି ଶିକାରାରେ ରହିଥିଲା ଦୁଇଟି ସଂଲଗ୍ନ ଚୌକୀ । ସେହି ଚୌକୀରେ ମଖମଲ ଗଦି ପଡ଼ିଥିଲା, ଯେଉଁଥରେ ସହଜରେ ଚାରିଜଣ ବସି ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ । ସେହି ଚୌକୀ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଆବରଣ କରି ରହିଥିଲା, ଚିତ୍ରବିଚିତ୍ର ଚାନ୍ଦୁଆ । ଚାନ୍ଦୁଆ ଯେଉଁ ଖମ୍ବରେ ବନ୍ଧା ଯାଇଥିଲା, ସେହି ଖମ୍ବଗୁଡ଼ିକ ନାଲି, ନେଳି ହଳଦିଆ ରଂଗର କାଗଜ ଗୁଡ଼ା ହୋଇଥିଲା । ସେଥ‌ିରୁ ଅଧେ ଅଧେ ପଦାକୁ ବାହାରି ପତାକା ପରି ଉଡୁଥିଲା । ସେହି ଶିକାରାକୁ ଚଳାଉଥୁଲା ସେଠାକର ନାଉରୀ, ଯାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ହାଁଜି । ସେହି ହାଁଜି ଥିଲା ମୁସଲମାନ । ଚେହେରା ଥିଲା ଲମ୍ବା ଚଉଡ଼ା ପାଞ୍ଚ ହାତିଆ ମର୍ଦ୍ଦ । ମାତ୍ର ପିନ୍ଧା ଥିଲା ବଡ଼ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନ । ସେହି ହାଁଜି ଗଦିକୁ ଝାଡ଼ି ଲେଖକ ଓ ତାଙ୍କର ସାଥୀମାନଙ୍କୁ ବେଶ ଆଦର ସହକାରେ ବସାଇଲା ।

ସେହି ନଦୀରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା ବହୁ ଅଚଳନ୍ତି ହାଉସ ବୋଟ୍ । ସେହି ବୋଟ୍ ମଝିରେ ଚାଲିଥିଲା ଲେଖକଙ୍କର ଶିକାରା । ଶିକାରା ଚାଲିଲାବେଳେ ଗୋଟି ଗୋଟି ହୋଇ ଅନେକ ସୌଧ ଓ ଉଦ୍ୟାନସବୁ ପଛକୁ ରହିଯାଉଥିଲା । ନଦୀର ଦୁଇପଟେ ନଗରର ଦୁଇଅଂଶ ସଜାଡ଼ି ହେଲାପରି ରହିଥିଲା । ଦୁଇପଟର ଯୋଗସୂତ୍ର ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସାତୋଟି ସେତୁ ଗଢ଼ା ଯାଇଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଶାସକ ଏହି ସେତୁସବୁ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଲେଖକ ତାହାର ଏହି ସାତୋଟି ସେତୁକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ହେଉଥିଲା । ବଡ଼ ବଡ଼ ବ୍ୟାଙ୍କ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ହେଟେଲ୍, କଲେଜ, ମନ୍ଦିର, ମସ୍‌ଜିଦ୍, ଗୋଦାମ, କାରଖାନା, ଝେଲମ୍ କୂଳକୁ ଆବୋରି ରହିଥିଲା । ଫଳରେ ସବୁବେଳ ପାଇଁ ଯାତ୍ରୀ ଆଉ ବାଣିଜ୍ୟ ତରୀଗୁଡ଼ିକ ଏହି ନଦୀରେ ଯାତାୟାତ କରୁଥିଲା ।

ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ କୂଳକୁ ଲାଗି ହାଉସ୍‌ଟରେ ଦୋକାନ ବସିଥିଲା । ସେଠାରେ କାର୍ପେଟ, ଶାଲ୍, କାଠ ଆଉ କାଗଜରେ ତିଆରି ବିବିଧ ଜିନିଷ ସଜା ହୋଇ ରହିଥିଲା । ଫଳରେ ଲୋକମାନେ ଶିକାରାରେ ଆସି ଜିନିଷପତ୍ର କିଣି ନେଉଥିଲେ । କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ନୌକାରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ବାସ କରୁଥିଲେ । ବାହାର ଜଗତ ସହିତ ମିଶିବାର ସେମାନଙ୍କର କମ୍ ସୁଯୋଗ ରହୁଥିଲା । ଏହାକୁ ବର୍ଣନା କରି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଜଳ ଗୃହରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ପିଲା ଖେଳୁଛନ୍ତି – ଭାଇ ସଙ୍ଗେ ଭଉଣୀ । ବଡ଼ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଏ ଜୀବନ, ଚୌଦିଗରେ ଜଳଯାତ୍ରୀବାହୀ ନୌକା ବା ବୃହତ୍ ସୌଧ । ଘରଣୀ ହାଉସ୍‌ଟ୍ ଓଳାଉଛି । ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ ଅନାଉଛି, ବେଳ ବୁଡ଼ିଲା, ‘ସେ’ କାହିଁକି ଆସିଲେ ନାହିଁ ।

ସେହି ନଦୀତୁଠରେ ବୁଢୀଟିଏ ପଥର ଉପରେ ଲୁଗା ଥୋଇ ପିଟଣାରେ ବାଡ଼େଇ ଲୁଗା ସଫା କରୁଥିଲା । କାରଣ ସେଠାରେ ଲୁଗାକଚା ସେହିଭଳି ହେଉଥିଲା । ହାତରେ ଥଣ୍ଡା ପାଣି ନଲାଗିବା ପାଇଁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା । ଲେଖକ ଦେଖିଥିଲେ, ଘାଟ ନୌକାରୁ ଖଲାସୀ ଜିନିଷପତ୍ର ଉଠାଇ ନେଉଥୁଲା, କୂଳରେ ବସି ପଠାଣ ବୁଢା ଧୂଆଁ ଖାଉଥିଲା । ସେହି ବୁଢ଼ାର ଦାଢ଼ି ଛାତିଯାଏ ଲମ୍ବିଥିଲା । ଛେଳି ଜଗୁଆଳ ପିଲା ଛେଳି ଅଡ଼ାଇ ନେଉଥିଲା । ପୋଲ ଉପରେ ଟାଙ୍ଗା ଉପରେ ଟାଙ୍ଗା ଧାଉଁଥିଲା ।

ସେଥ‌ିରେ କେହି ଅଫିସରୁ ଫେରୁଥିଲେ, କିଏ ଯାଉଥିଲା ବଜାର କରି, କିଏ ଯାଉଥିଲା ନମାଜ ପଢ଼ି ତ ଆଉ କିଏ ଯାଉଥିଲା ମନ୍ଦିରକୁ । ଏହି ସମୟରେ ଲେଖକ ଦେଖିଥିଲେ, ଗୋଟିଏ ଛାଣ୍ଟକାଣ୍ଟ ଯୁବକଟିକୁ, ଯାହାର ମୁହଁରେ ରହିଥିଲା ବେପରୁଆ ଭାବ । ଓଠରେ ଥିଲା ସିଗାରେଟ୍ । ଲେଖକ ତାହାକୁ ଦେଖି ଅନୁମାନ କରୁଥିଲେ ସେ ବୋଧେ ସିନେମା ଦେଖି ଯାଉଥିଲା । ସେହି ପରିବେଶକୁ କମନୀୟ କରିଥିଲା ଅସ୍ତଗାମୀ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସୁନେଲି କିରଣ । ଆକାଶରେ ଥିଲା ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ମେଘ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ନଦୀର ଜଳକୁ ନଇଁ ନଇଁ ଆସୁଥିଲେ । ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଲେଖକ କାବ୍ୟକ ଭାବରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ।

‘‘ଆକାଶରେ ବିରଳ ମେଘ, ମେଘ ପରେ ଆକାଶ; ଆକାଶ ପରେ ମେଘ, ମିଶାମିଶି, ସୂର୍ଯ୍ୟ ନଦୀର ଜଳକୁ ନଇଁଲେ । ସନ୍ଧ୍ୟା ଢ଼େଉ ଉପରେ ଗୋଲାପି ପାଦ ଚାଳି, ସତେ ଆମ ଆଡ଼କୁ ଆସିଲା । ତା’ର କନକ ହାତର କୁହୁକ ସ୍ପର୍ଶରେ ମନ ଚକିତ ଚଞ୍ଚଳ ହେଲା । ତରଳ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସ୍ରୋତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣତରୀ, ସେଥୁରେ ବସିଲ ସନ୍ଧ୍ୟା, କାଶ୍ମୀରୀ କିଶୋରୀ ପରି ସୁନ୍ଦରୀ । ତାପରେ ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ବଳରେ ତା ବାହୁକୁ ଲକ୍ଷେ’ ଗୁଣ କରି ଲମ୍ବାଇ ଦେଲା ସୁଦୂର ଶୈଳକୁ, ବୃକ୍ଷେ ବୃକ୍ଷେ ଫୁଟାଇଲା ଅଗ୍ନିର ଫୁଲ, ତୁଷାରେ ତୁଷାରେ ଜାଳିଦେଲା ଲୋହିତ ହୁତାଶ । ମେଘରେ ବାଷ୍ପ ତୃଷାନଳ ପରି ଝଟକି ଉଠିଲା । ଶୃଙ୍ଗେ ଶୃଙ୍ଗେ ମେଘର ନୂତନ ଶୃଙ୍ଗ ଚିନାର ଆଉ ସଫେଦା ବୃକ୍ଷ ଉପରେ ପକ୍ଷୀର ସୁବର୍ଣ୍ଣ କଳସ ।

ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଯେପରିକି ସନ୍ଧ୍ୟାର ମହିମାରେ ମହିମାମୟ ହୋଇଉଠିଲା । ତାପରେ ସେ ଚଞ୍ଚଳିକା ପଶ୍ଚିମ ଦିଗବଳୟକୁ ଉଡ଼ିଗଲା, ହିମାଦ୍ରିର ସହସ୍ର ଶୃଙ୍ଗକୁ ସିନ୍ଦୂରିତ କରି ଶେଷରେ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ ହୋଇ ନିଭିଗଲା ।’’ ଲେଖକଙ୍କର ଲେଖନୀରେ ପଶ୍ଚିମ ଆକାଶର ଶୋଭା ଯେପରି ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଛି । କ୍ରମଶଃ ସନ୍ଧ୍ୟା ନଇଁ ଆସିଲା ଏବଂ ଶ୍ରୀନଗର ଆକାଶରେ ଦେଖାଦେଲେ ଅଜସ୍ର ତାରକା । କ୍ରମଶଃ ଲେଖକଙ୍କ ଶିକାରା ଫେରି ଆସିଲା ।

ଫେରିଲା ବେଳକୁ ଶିକାରାର ଗତି ଥିଲା ଧୀର, ମନ୍ଥର । ସ୍ରୋତର ପ୍ରତିକୂଳ ଦିଗରେ ଶିକାରା ଚାଲୁଥିବାରୁ ଗତି ଏପରି ହୋଇଥିଲା । ସମସ୍ତଙ୍କ ମନ ସେତେବେଳକୁ କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା । ଲେଖକ ହାଁଜିକୁ କହିଲେ ଗୋଟିଏ ଗଳ୍ପ କହିବାକୁ । ହାଁଜି ନିଜକୁ ମୂର୍ଖ ଲୋକ କହିଲେ ବି, ସେ ପିଲାଦିନେ ବାପାମା’ଙ୍କଠାରୁ ଶୁଣିଥିବା ଗଳ୍ପଟି କହିଲା । ରାଜାପୁଅ, ମନ୍ତ୍ରୀ ପୁଅ ଦୁହେଁ ସଙ୍ଗାତ । ସବୁବେଳେ ଏକାଠି ଥାଆନ୍ତି । ଜଣେ ଅନ୍ୟଜଣକୁ ନଦେଖିଲେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼େ । ଉଭୟଙ୍କର ଥିଲା ଏକ ମନ ଏକ ପ୍ରାଣ । ପଚାରିଲା । କେତେ ବୁଝେଇଲା । ଶେଷରେ ରଜାପୁଅ ସତକଥା କହିଲା । ସେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ଦେଖିଥିଲା ଗୋଟିଏ ରାଜଜେମାକୁ । ରାଜଜେମା ବଗିଚାରେ ଫୁଲ ସଙ୍ଗେ ଖେଳୁଥିଲା । ହେଲେ ତା’କୁ କିଛି କଥା କହିଲା ନାହିଁ । ପୁଣି କୁଆଡ଼େ ଉଭେଇଗଲା । ସେହି ରାଜଜେମା ମୋତେ କାହିଁକି କିଛି କହିଲା ନାହିଁ । ତାକୁ ଆଣି ନଦେଲେ ମୋର ବଞ୍ଚିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପଚାରିଲା, ସ୍ଵପ୍ନକଥା କ’ଣ ତୋର ମନେଅଛି ? କେଉଁ ଦିଗରେ ସେ ବଗିଚା ? ରାଜାପୁଅ କହିଲା, ସବୁ ମୋର ମନେଅଛି । ଦୁହେଁ ପାହାନ୍ତାପହରୁ, କୁଆଁତାରା ଉଠିଲାବେଳୁ, ଘୋଡ଼ାଶାଳାରୁ ଦୁଇଟି ଭଲ ଭଲ ଘୋଡ଼ା ବାଛିଲେ । ତା ପିଠିରେ ବସି କାହିଁ କେତେଦୂର ଗଲେ । ଦିନ ସରିଆସିଲା । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେବାକୁ ବସିଲେ । ଶେଷରେ ସେମାନେ ପହଞ୍ଚିଲେ ସେହି ରାଜଉଆସ ପାଖରେ । ଜଗୁଆଳି ଆଖିରେ ଧୂଳିଦେଇ, ସେମାନେ ରଜାଘର ଫୁଲ ବଗିଚାରେ ପଶିଗଲେ । ସେମାନେ ଦେଖିଲେ ରାଜଜେମା ବଗିଚାରେ ଖେଳୁଛି । ରାଜଜେମାର ଆଖି ପଡ଼ିଲା ରାଜାପୁଅ ଉପରେ । ସେ ସେଠାରୁ ଦୌଡ଼ି ପଳାଇଗଲା । ରାଜଜେମାର ସତସତିକା ରୂପ ଦେଖି ରାଜାପୁଅ ବିଭୋର ହୋଇଉଠିଲା ଓ ସେଇଠି ତା’ର ଚେତା

ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାପୁଅକୁ ଚେତା କରାଇଲା । ବୋଧ ଦେଇ ତା’କୁ ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ଲୁଚାଇ ରଖିଲା । ନିଜେ ଯାଇ ଗୋଟିଏ ପିଠାବିକାଳି ଘରେ ରହିଲା । ସେଠାରେ ପିଠାକରି ରାଜଜେମା ପାଖକୁ ପଠାଇଲା। ରାଜଜେମା ନୂଆପ୍ରକାର ପିଠା ଖାଇ, ଏ ପିଠା କିଏ କରିଛି ବୋଲି କହିଲା । ପିଠା ବିକାଳି ସତକଥା କହିଲା । ରାଜଜେମା କହିଲା, ତାକୁ ଶୀଘ୍ର ଆଣି ମୋ ପାଖରେ ହାଜର କର । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ସ୍ତ୍ରୀ ବେଶରେ ଜେମାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ରାଜାପୁଅର କଥା କହିଲା । ଥରୁଟିଏ ରାଜାପୁଅ ସହିତ ଦେଖା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲା । ଜେମାର ହୃଦୟ ବଡ଼ କୋମଳ । ସେ ରାଜାପୁଅ ସହିତ ଦେଖା କରିବ ବୋଲି ରାଜି ହେଲା ।

ଖୁସି ମନରେ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଫେରିଲା । ରାଜାପୁଅକୁ କହିଲା ରାଜଜେମା ଦେଖା କରିବେ । ରାଜାପୁଅ ଖୁସି ହେଲା । ରାଜଜେମା କଥା ଭାବୁ ଭାବୁ ସେ କେତେବେଳେ ଶୋଇପଡ଼ିଛି, ଜାଣିପାରିଲା ନାହିଁ । ସକାଳକୁ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ ରାଜଜେମା ଆସି ଫେରିଯାଇଛି । ରାଜାପୁଅ ଭାରି ବିକଳ ହେଲା । ନିଜର ଭୁଲ୍ ବୁଝିପାରିଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ପୁଣିଥରେ ରାଜଜେମା ପାଖକୁ ଗଲା । ରାଜଜେମା ଖୁବ୍ ରାଗିଲା । ଅନେକ ଗାଳିଦେଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜା ପୁଅକୁ ଦୋଷ ଦେଲା । ନେହୁରା ହେଲା । ପୁଣି ଥରେ ଯିବାପାଇଁ କହିଲା । ତୁମକୁ ନପାଇଲେ ରାଜାପୁଅ ମରିଯିବ ବୋଲି, ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ କହିଲା । ରାଜାଝିଅ କେତେ ଖୋସାମତରେ ରାଜି ହେଲା ।

ରାଜାପୁଅ ରାତିରେ ଅପେକ୍ଷା କଲା । ଆଖିରେ ପଲକ ପକାଇଲା ନାହିଁ । ଜେମା ପହଞ୍ଚିଲା । ରାଜାପୁଅ ରାଜଜେମା ଆଳାପ, ଆଲୋଚନା, ହସଖୁସି ହେଲେ । କଟୁଆଳ ରାତିରେ ନଗର ପରିକ୍ରମା କରୁଥିଲା । ସେ ଏହା ଦେଖିଲା । ଜଗୁଆଳିକୁ ଖାନାକୁ ଗଲା । କଏଦୀମାନଙ୍କୁ ପିଠା ଦେବା ବାହାନାରେ, ଜଗୁଆଳିଙ୍କୁ ଭୁଲାଇ ରାଜାପୁଅ ଓ ରାଜଜେମା ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଜେମା ବୁଢ଼ୀ ବେଶ ଧରି ବାହରକୁ ଚାଲିଗଲା । କେହି ତାକୁ ଚିହ୍ନି ପାରିଲେ ନାହିଁ ।

କଟୁଆଳ ଯାଇ ରାଜାଙ୍କୁ ସବୁ ଜଣାଇଲା । ଜେମା ତାଙ୍କର ଅବାଟକୁ ଯାଇଛି ବୋଲି କହିଲା । ରାଜା କଟୁଆଳ କଥାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କଲେ ନାହିଁ । ଦୁହେଁ କଏଦୀ ଘରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । କଟୁଆଳ ଜେମାକୁ ଚିହ୍ନେଇଲା । ହେଲେ ଦେଖିଲା ବେଳକୁ, ସେ ଜେମା ନୁହଁନ୍ତି । ରାଜା ରାଗିଗଲେ । କଟୁଆଳକୁ ଖଣ୍ଡାରେ ହାଣି ମାରିଦେଲେ । ରାଜାପୁଅ ଆଉ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ । ବାହାଘର ସରିଲାପରେ କନ୍ୟାକୁ ନେଇ ବର ଫେରିଲା । ବାଟରେ ତାଙ୍କର ରାତି ହେଲା ।

ରାତିରେ ସେମାନେ ଆଗକୁ ନଯାଇ ଡେରା ପକାଇ ରହିଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଏକ ଉପାୟ କଲା । ରାଜଜେମା ବେଶ ହୋଇ ପାଲିଙ୍କିରେ ବସି ପଡ଼ିଲା । ଜେମା ଧୀରେ ଧୀରେ ବଣକୁ ଜେମାଙ୍କୁ ଏକୁଟିଆ ଡର ମାଡ଼ିବ ବୋଲି, ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ ଆସି ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିଲା । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ରାଜାଭଉଣୀର ରୂପ ଦେଖି ବିଭୋର ହେଲା । ଆଳାପ ଜମାଇ ତାହାକୁ ନିଜର କଲା । ଅନ୍ଧାର ଦେଖି ଦୁହେଁ ସେଠାରୁ ଖସିଗଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅ ଓ ରାଜାପୁଅ ଘୋଡ଼ାରେ ବସି ଦୁଇ କନ୍ୟାଙ୍କୁ ନେଇ ବିଜୁଳି ଗତିରେ ସେଠାରୁ ପଳାଇଗଲେ ।

ସେମାନେ ଯାଇ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ବାପା ରାଜଜେମା ସାଙ୍ଗରେ ଏବଂ ମନ୍ତ୍ରୀପୁଅର ରାଜାଙ୍କ ଭଉଣୀ ମା’ ପୁଅ ସଙ୍ଗରେ ବୋହୂଙ୍କୁ ଦେଖି ଖୁସି ହେଲେ । ରାଜା ପୁଅର ସାଙ୍ଗରେ ବଡ଼ ସମାରୋହରେ ବିବାହ ହେଲା । ହାଁଜିର ଗପ ଶେଷ ହେଲା । ସେତେବେଳକୁ ଶିକାରା ଲାଗିଥିଲା ଗଣପତି ଘାଟରେ । ହାଁଜି ବିଦାକୀ ନେଇ ବିଦାୟ ନେଲା । ଲେଖକଙ୍କ ମନରେ ଟିକିଏ ପୁରୁଣା ସ୍ଵପ୍ନ ରଖି ଦେଇଗଲା ।

କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :