Class 12

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Psychology Solutions Unit 1 ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ବିକାଶ & ସ୍ଵୟଂ ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Psychology Unit 1 Short Answer Questions in Odia Medium

ଦୁଇନମ୍ୱର ସମ୍ୱଳିତ ପ୍ରଣ୍ନେ।ତ୍ତର

ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇ/ ତିନିଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଲେଖ ।
Question ୧।
ବିକାଶ କାହାକୁ କୁହନ୍ତି ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିକ ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ‘ବିକାଶ’ କୁହାଯାଏ । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଗତିର ଏପରି ଏକ ପ୍ରତିରୂପ ଯାହା ମାତୃଗର୍ଭରେ ସ୍ଥାପିତ ହେବା ଦିନଠାରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତିଶୀଳ ରହିଥାଏ । ଏହା ଉଭୟ ସକାରାତ୍ମକ ଓ ନକରାତ୍ମକ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଏ । ଏହା ଜୈବିକ, ସଂଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଏବଂ ସାମାଜିକ-ସଂଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର ପରସ୍ପର ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ନେଇ ଆକାର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ବିକାଶ ଏକ ପ୍ରଗତିଶୀଳ, କ୍ରମିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଏହା ପରିପକ୍ଵତା ଆଡ଼କୁ ମାନବକୁ ଆଗେଇ ନିଏ ।

Question ୨।
ବିକାଶର ଆମସ୍ତକ-ପାଦ ଅନୁକ୍ରମ କ’ଣ ?
Answer:
ବିକାଶ ଏକ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ହୋଇଥାଏ । ଶାରୀରିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଭାଷା ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ହୋଇଥାନ୍ତି । ମାତ୍ର ବିକାଶ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଗୋଡ଼ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥାଏ। ତାହାକୁ ‘ଆମସ୍ତକ-ପାଦ’ ଅନୁକ୍ରମ କୁହାଯାଏ । ଆମସ୍ତକ-ପାଦ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ଶିଶୁର ଶରୀରର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ଜୀବନ କିପରି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ଲେଖ ।
Answer:
ପୁରୁଷ ଶୁକ୍ରାଣୁ ଓ ସ୍ତ୍ରୀର ଡିମ୍ବାଣୁର ସଂଯୋଗ ଫଳରେ ଯୁଗ୍ମଜ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଠିକ୍ ସେହି ସମୟ ଠାରୁ ସ୍ତ୍ରୀର ଋତୁସ୍ରାବ ଚକ୍ର ଯାହାକି ୨୮ ଦିନରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ତାହା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ । ଋତୁସ୍ରାବ ବନ୍ଦ ହେବା ଦିନଠାରୁ ସ୍ତ୍ରୀର ଗର୍ଭାଶୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଯୁଗ୍ମଜର ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଗର୍ଭଧାରଣ ଦିନଠାରୁ ନବଜାତ ଶିଶୁର ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

Question ୪।
ଶୈଶବାବସ୍ଥାରେ ଶିଶୁର ମାନସିକ ବିକାଶ କିପରି ହୁଏ ଲେଖ ।
Answer:
ଶୈଶବାବସ୍ଥାରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସରଳ ମାନସିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ବିକାଶ ହୋଇଥାଏ । ସେ କ୍ରମଶଃ ଉଦ୍ଦୀପକ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଥାଏ । ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ଅନୁଭବକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ସେ ଶିକ୍ଷା କରିଥାଏ। ଏହାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁଟିର ସାମାଜିକ ଓ ଆବେଗିକ ବିକାଶରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥାଏ । ପିଆଜେଙ୍କ ମତରେ ଉକ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ଶିଶୁଟିର ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୫।
ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ ଶିଶୁର ସାମାଜିକ ବିକାଶ କିପରି ହୋଇଥାଏ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ବିକାଶରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ । ଶିଶୁଟିର ସଂପର୍କ ତା’ର ଆତ୍ମୀୟସ୍ୱଜନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କ୍ରମଶଃ ସାଙ୍ଗସାଥୀ ଓ ଅନ୍ୟ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଶିଶୁଟିର ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରଥମେ ତା’ର ଗୃହରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ବୟସରେ ଶିଶୁ ନିଜକୁ ଦଳଗତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାମିଲ କରିବାକୁ ଅଧ୍ବକ ପସନ୍ଦ କରିଥାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଶିଶୁଟିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ । ନୈତିକତାର ବିକାଶ, ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତାଧାରା, ଆଚରଣ, ଯୌନ ବିକାଶ ଏବଂ ଆବେଗିକ ବ୍ୟବହାର ଇତ୍ୟାଦି ଶିଶୁର ସାମାଜିକ ବ୍ୟବହାରକୁ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।

Question ୬।
ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାର ଶାରୀରିକ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ ଶାରୀରିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଥମତଃ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ କାରକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଦ୍ବିତୀୟତଃ ସ୍ନାୟବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ ମନୁଷ୍ୟର ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଯଥା ଆଖୁ, ନାକ, କାନଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ କମିବାରେ ଲାଗେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ସ୍ନାୟବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାଂସପେଶୀଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା, ମସ୍ତିଷ୍କର ଦକ୍ଷତା ଓ ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରନ୍ଥିଗୁଡ଼ିକର କ୍ରିୟାକଳାପରେ ଦୃଢ଼ ମନ୍ଥରତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

Question ୭।
ସ୍ବୟଂ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ନିଜକୁ ଏକ ବସ୍ତୁ ରୂପେ ମନେ କରି ନିଜ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ହେଉଥୁବା ସାମଗ୍ରିକ ବିଚାରଧାରା ଏବଂ ଅନୁଭୂତିକୁ “ସ୍ୱ ସ୍ୱୟଂ” କୁହାଯାଏ। ସମସ୍ତ ମାନବୀୟ କ୍ରିୟାକଳାପର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହେଉଛି ସ୍ଵୟଂ | ସ୍ଵୟଂ ସଂରଚନା ଥରେ ହୋଇଗଲେ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟବହାରକୁ ସାର୍ଥକ ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ସ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କହିବା ବେଳେ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦ ଯଥା ‘ମୁଁ’ ଏବଂ ‘ମୋର’ ଉପଯୋଗ କରାଯାଉଥାଏ । ‘ମୁଁ’ ସ୍ଵର ଜ୍ଞାତା ପକ୍ଷକୁ ଓ ‘ମୋର’ ସ୍ଵର ଜ୍ଞେୟ ପକ୍ଷକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

Question ୮।
ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିଶିଷ୍ଟ ତଥା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସ୍ଥାୟୀଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଯାହା ବିଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ତଥା ଏକ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ବ୍ୟବହାରର ପ୍ରତିରୂପକୁ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥାଏ ତାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ କୁହାଯାଏ । ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଆଲପୋର୍ଟଙ୍କ ମତରେ “ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ମାନସ-ଭୌତିକ ତନ୍ତ୍ରୀଗୁଡ଼ିକର ଏକ ଗତିଶୀଳ ସଂଗଠନ, ଯାହାକି ବ୍ୟକ୍ତିର ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସହିତ ଉପଯୋଜନ କ୍ରିୟାକୁ ନିରୂପଣ କରିଥାଏ ।”

Question ୯।
ଶୀଳଗୁଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଠାରୁ ଯେଉଁ ଅର୍ଥରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ‘ଶୀଳଗୁଣ’ କୁହନ୍ତି। ଶୀଳଗୁଣ ଏପରି ବିଶେଷ ଧରଣର ଲକ୍ଷଣ ଯାହା ସାଧାରଣ କ୍ରିୟା ପ୍ରବୃତ୍ତି ପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟବହାରର ବିସ୍ତୃତିକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟବହାରରେ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥାଏ। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବର୍ଣ୍ଣନଙ୍କ ଏବଂ ବିଶ୍ଳେଷଣ ପାଇଁ ଶୀଳଗୁଣ ଉପଯୋଗ ବହୁତ ଅଧ‌ିକ ପ୍ରଚଳିତ । କେତେକ ଶୀଳଗୁଣର ସଂଗଠନ ଓ ପ୍ରବଳତାରେ ପରିବର୍ଭନ କାରଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଭିନ୍ନତା ଦେଖାଯାଇଥାଏ।

Question ୧୦।
ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ମୂଲ୍ୟାୟନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ବିବିଧତା ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାରେ, ପରିବର୍ତ୍ତୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜାଣିବାରେ, ବିକାଶାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାରେ, ନିଦାନ, ସ୍ଥାପନା ତଥା ପରାମର୍ଶ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଉପଯୋଗ କରାଯାଉଥାଏ ।

Question ୧୧।
A – ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଗୁଣାବଳୀ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
A-ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଅଧିକାରୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ କମ୍ ସମୟରେ ଅଧ‌ିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ ଓ ଅଧ‌ିକ ଉପଲବ୍‌ କରିବା ପାଇଁ ନିରନ୍ତର ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି । କ୍ଷମତାଲିପ୍‌ସା, ଉଚ୍ଚାକାଂକ୍ଷା, ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମନୋଭାବ, କ୍ରୋଧ, ଉତ୍ତେଜନା ଏମାନଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣ । A-ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତି ହୃଦୟ ଧମନୀ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ।

ତିନିନମ୍ବର ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଛଅଗୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Question ୧।
ବିକାଶ ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ବିକାଶ :
(୧) ବିକାଶ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିକ ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଜନ୍ମଠାରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମନୁଷ୍ୟର ବିକାଶ ହୋଇଥାଏ ।
(୨) ବିକାଶ ଏକ ପ୍ରଗତିଶୀଳ କ୍ରମିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଏହା ପରିପକ୍ବତା ଆଡ଼କୁ ମାନବକୁ ଆଗେଇ ନିଏ ।
(୩) ବିକାଶର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା ବିଭିନ୍ନ ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ କ୍ରିୟାକଳାପର ସଂହତି ତଥା ସଂଗଠନ ।

ଅଭିବୃଦ୍ଧି :
(୧) ମାନବ ଶରୀରର ପରିମାଣାତ୍ମକ ବା ମାତ୍ରିକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କୁହାଯାଉଥାଏ, ଯେପରିକି – ବୟସ ବୃଦ୍ଧି, ଶରୀର୍ ଓଜନରେ ବୃଦ୍ଧି, ଉଚ୍ଚତାରେ ବୃଦ୍ଧି ଇତ୍ୟାଦି ।
(୨) ଶିଶୁ ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗର ବୃଦ୍ଧି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମସ୍ତିଷ୍କର ବୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟ ଘଟେ। ଫଳରେ ଶିଶୁର ଶିକ୍ଷଣ ଶକ୍ତି, ସ୍ମରଣ ଶକ୍ତି ଓ ବିଚାର ଶକ୍ତି ପ୍ରଭୃତି ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
(୩) ବୃଦ୍ଧି ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ନୁହେଁ । ଏହା ପରିମାଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରତିରୂପ ।

Question ୨।
ବିକାଶର ଯେ କୌଣସି ଦୁଇଟି ନିୟମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(i) ବିକାଶ ସାଧାରଣରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରେ – ଶିଶୁଟିର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକାଶ ସାଧାରଣରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ କ୍ରମଶଃ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିଥାଏ । ଶିଶୁଟିର ମାନସିକ ବା ଶାରୀରିକ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ । ଶିଶୁଟି ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ସାଧାରଣ ଶବ୍ଦ ଶିଖୁବା ଆରମ୍ଭ କରେ ଓ କ୍ରମଶଃ ସେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶବ୍ଦମାନ ଶିଖୁଥାଏ । ଏପରିକି ଶୈଶବରେ ଶିଶୁଟି କୌଣସି ଏକ ଜିନିଷ ଧରିବା ପାଇଁ ତା’ର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଶରୀରକୁ ଚଳାୟମାନ କରିଥାଏ । ପରେ ପରେ ସେ ଉକ୍ତ ଜିନିଷଟିକୁ ଧରିବା ପାଇଁ ଶରୀରର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅଂଶକୁ ଚଳାୟମାନ କରିବା ପାଇଁ ଶିଖୁଥାଏ ।

(ii) ବିକାଶର ହାର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ – ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ପାଇଁ ବିକାଶର ହାର ସମାନ ନୁହେଁ । ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ବିକାଶର ହାରରେ ଭିନ୍ନତା ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ଶୈଶବ ଅବସ୍ଥାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଯୁବକ ଅବସ୍ଥା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାରୀରିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କ୍ଷିପ୍ର ଭାବରେ ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ଯୁବକ ଅବସ୍ଥା ଠାରୁ ବୃଦ୍ଧ ଅବସ୍ଥା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଧୀର ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ । ସେହିପରି ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ଓ ପାକତନ୍ତ୍ର ଇତ୍ୟାଦିର ବୃଦ୍ଧି ଶୈଶବାବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ବେଳେ ଯୁବାବସ୍ଥାରେ କ୍ଷିପ୍ର ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ଭୃଣାବସ୍ଥା ସଂପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଭୃଣାବସ୍ଥା ଗର୍ଭସଞ୍ଚାରର ୨ୟ ସପ୍ତାହଠାରୁ ୮ମ ସପ୍ତାହ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତି କରିଥାଏ । ଏହି ଅବସ୍ଥା ସମୟରେ ଶିଶୁଟିର ସମସ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ । ଉକ୍ତ ବିକାଶର ଧାରା ଏତେ କ୍ଷିପ୍ର ହେଉଥାଏ ଯେ ସାମାନ୍ୟ ଭ୍ରୂଣଟି କ୍ରମଶଃ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଶୁରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ନିଷିକ୍ତ ଡିମ୍ବାଣୁ ସମୟଠାରୁ ଉକ୍ତ ଅବସ୍ଥାର ଶେଷ ସମୟ ବେଳକୁ ଯୁଗ୍ମଜର ଆକାରରେ ଶତକଡ଼ା ଦୁଇ ମିଲିୟନ୍ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ଯୁଗ୍ମଜଟିର ଅନ୍ତରୀଣ ସମୂହ ତିନିଗୋଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଯଥା :

(i) ବାହ୍ୟ ଚର୍ମସ୍ତର (Ectoderm)
(ii) ମଧ୍ୟାଦିସ୍ତର (Mesoderm)
(iii) ଅନ୍ତଃ ଚର୍ମସ୍ତର (Endoderm)

ବାହ୍ୟଚର୍ମ ସ୍ତର ଜରିଆରେ ଶିଶୁଟିର ନଖ, ବାଳ, ଚର୍ମ, ଦାନ୍ତର କିଛି ଅଂଶ, ଚର୍ମଗ୍ରନ୍ଥି, ସଂବେଦୀ କୋଷ ଓ ସ୍ନାୟୁ ସଂସ୍ଥାର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ । ମଧ୍ଯାଦିସ୍ତର ଦ୍ଵାରା ଶିଶୁଟିର ମାଂସପେଶୀ, କଙ୍କାଳ, ନିମ୍ନସ୍ତରରେ ଥିବା ଚର୍ମ, ନିଶ୍ବାସପ୍ରଶ୍ଵାସ ନେବା ଅଂଶଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ହୋଇଥାଏ । ଅନ୍ତଃ ଚର୍ମଦ୍ଵାରା ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍, ଯକୃତ, ଲାଳଗ୍ରନ୍ଥି, ଅଗ୍ନାଶୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥି ସମୂହର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସହକାରୀ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକ ଯଥା – ଆମ୍‌ନିଓଟିକ୍ ଥଳୀ, ଗର୍ଭଫୁଲ ଓ ନାଭାନାଡ଼ ଇତ୍ୟାଦିର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ ।

Question ୪।
କିଶୋରାବସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ ବିଶେଷଣଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
କିଶୋରାବସ୍ଥା ଜୀବନର ଏପରି ଏକ ଅବସ୍ଥା ଯାହା ତାରୁଣ୍ୟ ବା ଯୌବନର ଆଗମନୀରେ ଓ ଯୌନ ପରିପକ୍ଵତା ତଥା ପ୍ରଜନନ କ୍ଷମତା ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ସମୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଉକ୍ତ ସମୟରେ ଶିଶୁର ପ୍ରମୁଖ ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଜୀବନକୁ ଏକ ନୂତନ ରୂପରେଖ ଦେବାର ଆହ୍ବାନ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମସ୍ୟାକୁ ସଫଳତା ପୂର୍ବକ ସାମ୍ନା କରିବାର ଆନନ୍ଦ ଯୁବକ ଓ ଯୁବତୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । କିଶୋର କିଶୋରୀ ଉକ୍ତ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାନ୍ତି ।

ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ । ଆତ୍ମ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବାଳକ ଓ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ କ୍ରମଶଃ ସାଙ୍ଗସାଥୀ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତାଧାରା ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ । ନିଜର ଆତ୍ମ ପରିଚୟ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ବ ଉକ୍ତ ଅବସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା ସହିତ ସେମାନେ ସମାଜରେ ନିଜର ପରିଚୟକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିପାରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ସେମାନଙ୍କର ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବିକାଶ ଘଟିଥାଏ । ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ ଏହି ସମୟରେ ବାଳକ ଓ ବାଳିକାମାନଙ୍କର ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ । ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ବାଳକ ଓ ବାଳିକାମାନଙ୍କର ମନରେ ଆସିଥାଏ ।

Question ୬।
ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ ଓ ବହିର୍ମୁଖୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ :
(୧) ଅନ୍ତର୍ମୁଖତା ନିଜର ଅନ୍ତରୀଣ ଅନୁଭୂତି ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ହେବାର ଗୁଣକୁ ବ୍ୟକ୍ତ କରେ ।
(୨) ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଶାନ୍ତ, ଗମ୍ଭୀର, ବିଚାରମଗ୍ନ ତଥା ସହନଶୀଳ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(୩) ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ ଛାତ୍ର ପଢ଼ିବା ଲେଖିବାରେ ଭଲ କରିଥାଆନ୍ତି ଓ ଏମାନେ ନିମ୍ନ ଉତ୍ତେଜନା ଅଧ୍ବକ ତୀ କୌଣସି ଜିନିଷକୁ ଶିକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି ।

ବହିର୍ମୁଖ :
(୧) ନିଜର ବାହ୍ୟିକ ପରିବେଶ ଓ ସମାଜରେ ମନୋନିବେଶ କରିବା ଗୁଣକୁ ବହିର୍ମୁଖତା କୁହାଯାଏ ।
(୨) ବହିର୍ମୁଖୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବହିର୍ଗମନା, ମେଳାପୀ, ସକ୍ରିୟ ତଥା ଆବେଗୀ ସ୍ଵଭାବର ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(୩) ବହିର୍ମୁଖୀ ଅଧୂକ ସତର୍କ ରହନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କଠାରେ ଉତ୍ତେଜନା ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାର ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅଧ‌ିକ ଦେଖା ଦେଉଥାଏ । ଏମାନେ ଯେତେବେଳେ ଉତ୍ତେଜିତ ରହିଥାନ୍ତି ସେତେବେଳେ ଯେ କୌଣସି ବିଷୟକୁ ଭଲଭାବରେ ଶିକ୍ଷା କରନ୍ତି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 3 ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 3 ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ଶାସନ ପଦ୍ଧତିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁ ଶାସନ ହିଁ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ?
(ଏକଛତ୍ରବାଦ, ଗଣତନ୍ତ୍ର, ରାଜତନ୍ତ୍ର, ସାମ୍ୟବାଦ)
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର

Question ୨।
କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚଳିତ ଶାସନ ହିଁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରଧାନ ଓ ପ୍ରକୃତ ବିଶେଷତ୍ଵ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ?
(ଗଣଙ୍କ, ଜଣଙ୍କ, ରାଜାଙ୍କ, ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ)
Answer:
ଗଣଙ୍କ

Question ୩ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ଲୋକେ କାହାକୁ ଶାସନ କରନ୍ତି ?
(ପ୍ରଜାଙ୍କୁ, ରାଜାଙ୍କୁ, ନିଜେ ନିଜକୁ, ନିଜେ ଅନ୍ୟକୁ)
Answer:
ନିଜେ ନିଜକୁ

Question ୪ ।
କେଉଁ ଶାସନରେ ଶାସକ ଓ ଶାସିତ ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ?
(ଗଣତନ୍ତ୍ର, ଜନତନ୍ତ୍ର, ସମୂହତନ୍ତ୍ର, ବ୍ୟକ୍ତିତନ୍ତ୍ର)
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର

Question ୫ ।
କେଉଁ ଶାସନରେ ପ୍ରଭୁ କିମ୍ବା ଦାସ, ଶୋଷକ କିମ୍ବା ଶୋଷିତର କଳ୍ପନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ ?
(ସମଷ୍ଟିଗତ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ, ଗଣତନ୍ତ୍ର, ସ୍ଵାଧୀନ)
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର

Question ୬ ।
ଭାରତର ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ସ୍ଵରୂପ କିପରି ?
(ଲଙ୍କାରେ ହରି ଶବ୍ଦ ପରି, ଢୋଲ ଭିତରେ ମୂଷା ପରି, ବାପରାଣ ଢେଙ୍କିଗିଳି ପରି, ଉଷୁନାଧାନ ଗଜା ହେବା ପରି)
Answer:
ଲଙ୍କାରେ ହରି ଶବ୍ଦ ପରି

Question ୭ ।
କୁ-ସଂସ୍କାରପୂର୍ବ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷାବିହୀନ ସମାଜରେ କେଉଁ ଅଧିକାର ଚିଲିକା ମାଛପରି ସ୍ଵପ୍ତିଳ ଓ ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟ ?
(ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର, ସଂପରିଗତ ଅଧିକାର, ଭୋଟଦାନ ଅଧିକାର, ସାମାଜିକ ଅସ୍ଵୀକାର)
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧ୍ୟାର

Question ୮ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନତାର ଶାସନ କିପରି ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ ?
(ପରୋକ୍ଷ, ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ, ସ୍ବମ୍ମିଳ, ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ)
Answer:
ପରୋକ୍ଷ

Question ୯ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ କ’ଣ ?
(ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ ମନୋନୟନ, ଏକକ ମନୋନୟନ, ଏକଛତ୍ରବାଦ, ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ)
Answer:
ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ ମନୋନୟନ

Question ୧୦ ।
ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ ଭୋଟଦାତାମାନେ କ’ଣ ହେବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ?
(ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁ, ପ୍ରଶାସକ, ଅଧ୍ୟକ୍ଷ, ମନ୍ତ୍ରୀ)
Answer:
ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁ

Question ୧୧।
ଅଧିକାର ତଥା କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ ଦେଶର ଜନତା ଉପରେ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା କ’ଣ ବିଶେଷ କାମ କରେ ?
(ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା, ଘୋଷଣା, ରାଜକୀୟ ଢଙ୍ଗ, ସାଧୁତା)
Answer:
ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା

Question ୧୨ ।
‘ବିରାଡ଼ି ବୈଷ୍ଣବ’ମାନେ ଶାସନ କ୍ଷମତା ପାଇବା ଲୋଭରେ କ’ଣ ହେବାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ନ୍ତି ?
(ଭଡ଼ାଟିଆ ଲୋକ, ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ, ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧୁ, ଶାସକ)
Answer:
ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧ୍

Question ୧୩।
କାହାକୁ ଦେଖ୍ ଗୋସେଇଁଙ୍କ ଦେହରୁ ଗମ୍‌ଗମ୍ ଝାଳ ବୋହିଗଲା ?
(ରାଧୁ, ପାଣ୍ଡୁ, ଅଗାଧୁ, ସାଧୁ)
Answer:
ପାଣୁ

Question ୧୪ ।
କେତେବର୍ଷ ନ ପୂରିଲେ ତମର ବୁଦ୍ଧି ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ଗୋସେଇଁ ମହାରାଜ ପାଣୁକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(୮୦, ୫୦, ୬୦, ୭୦)
Answer:
୬୦

Question ୧୫ ।
କାହାକୁ ଦେଖି ପୁରୋହିତଙ୍କ ଛାତିରେ ପବନ ଅଟକି ଗଲା ?
(ରାଧୁ, ଅଗାଧୁ, ଶ୍ୟାମ, ଦାମ)
Answer:
ରାଧୁ

Question ୧୬ ।
ଚାରିହାତ ଠେଙ୍ଗା ଧରିଥିବା ବିରାଟକାୟ ପୁରୁଷଟି କିଏ ?
(ଅଗାଧୁ, ରାଧୁ, ମଧୁ, ଫଗୁ)
Answer:
ଅଗାଧୁ

Question ୧୭ ।
ଆଜିର ଶିକ୍ଷିତ ଭୋଟଦାତାମାନେ ଭୋଟ ଦେବାକୁ କ’ଣ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ?
(ଉଦାସୀନ, ତତ୍ପର, ସଚେତନ, ଅଚେତନ)
Answer:
ଉଦାସୀନ

Question ୧୮।
ଆଜିର ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ କାହାପରି ଓଠ ଚାଟି ତରାଜୁ ଧରିଥ‌ିବା ପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କୁ ଅନାଇ ରହିଛନ୍ତି ?
(ଦୁଇ ବିରାଡ଼ି, ଦୁଇ ମାଙ୍କଡ଼, ଦୁଇ ଭାଲୁ, ଦୁଇ ଶୃଗାଳ)
Answer:
ଦୁଇ ମାଙ୍କଡ଼

Question ୧୯ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ହିଁ _________ ଶାସନ ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ।
(ଶ୍ରେଷ୍ଠ, କନିଷ୍ଠ, ଅଦରକାରୀ, ଦରକାରୀ)
Answer:
ଶ୍ରେଷ୍ଠ

Question ୨୦ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ଆମର ଆଜି ଏ ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ କିଏ ଦାୟୀ ?
(ଦେଶ, ଜନତା, ଆମେ, ଆପଣମାନେ)
Answer:
ଆମେ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ହିଁ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ବୋଲି ଅନେକ କହନ୍ତି ।

Question ୨।
‘ଗଣତନ୍ତ୍ର’ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
‘ଗଣତନ୍ତ୍ର’ର ଅର୍ଥ ଗଣ ଶାସନ ବା ଲୋକମାନେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରିବା ।

Question ୩ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରକୃତ ଓ ପ୍ରଧାନ ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ?
Answer:
ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଶାସନ ହିଁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରକୃତ ଓ ପ୍ରଧାନ ବିଶେଷତ୍ଵ ।

Question ୪।
କେଉଁ ଶାସନରେ ଲୋକେ ନିଜେ ନିଜକୁ ଶାସନ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ଲୋକେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରନ୍ତି ।

Question ୫।
କେଉଁ ଶାସନରେ ଶାସକ ଓ ଶାସିତ ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ଶାସନ ଓ ଶାସିତ ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ।

Question ୬ ।
ଭାରତରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପରିକଳ୍ପନା କିପରି ମନେହୁଏ ?
Answer:
ଭାରତରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପରିକଳ୍ପନା ‘ଲଙ୍କାରେ ହରି ଶବ୍ଦ ପରି’ ମନେହୁଏ ।

Question ୭ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ କେଉଁମାନେ ସିଧାସଳଖ ଭାବରେ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ସିଧାସଳଖ ଭାବରେ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହୁଅନ୍ତି ।

Question ୮।
ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ମନୋନୟନକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁ ମନୋନୟନକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

Question ୯ ।
ନାଗରିକ ଅଧିକାର ତଥା ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛିବାର ଗୁରୁତ୍ବ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ ଦେଶର ଲୋକମାନେ କେଉଁ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ ?
Answer:
ନାଗରିକ ଅଧିକାର ତଥା ପ୍ରତିନିସ୍‌ ବାଛିବାର ଗୁରୁତ୍ବ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ ।

Question ୧୦ ।
ଯେଉଁ ଦେଶର ଜନତା ନିଜ ଅଧ୍ୟାକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ-ଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ ସେଠାରେ କ’ଣ ବିଶେଷ ଭାବରେ କାମ କରେ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଦେଶର ଜନତା ନିଜ ଅଧିକାର ଓ କର୍ଭବ୍ୟ-ଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ ସେଠାରେ ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ହିଁ ବିଶେଷ ଭାବରେ କାମକରେ ।

Question ୧୧ ।
ଭଲମନ୍ଦ ଚିହ୍ନିବାର ଯୋଗ୍ୟତା ଯେଉଁଠାରେ ନାହିଁ ସେଠାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ କାହାର ଜୟ ହୁଏ ?
Answer:
ଭଲମନ୍ଦ ଚିହ୍ନିବାର ଯୋଗ୍ୟତା ଯେଉଁଠାରେ ନାହିଁ ସେଠାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାର ହିଁ ଜୟ ହୁଏ ।

Question ୧୨ ।
ଆଗନ୍ତୁକକୁ ଚିହ୍ନିପାରି ଥଥମତ ଗଳାରେ ପୁରୋହିତ କ’ଣ ପଚାରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଗନ୍ତୁକକୁ ଚିହ୍ନିପାରି ଥତମତ ଗଳାରେ ପୁରୋହିତ ‘ପାଣୁ କିରେ’ ବୋଲି ପଚାରିଲେ ।

Question ୧୩ ।
ଗୋସେଇଁଙ୍କୁ କିଏ ଛେଳିଟିଏ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଗୋସେଇଁଙ୍କୁ ଜଣେ ଯଜମାନ ଛେଳିଟିଏ ଦାନ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
କାହାକୁ ଦେଖି ଗୋସେଇଁ ଘବରାଇ ଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ପାଣୁକୁ ଦେଖି ଗୋସେଇଁ ଘବରାଇ ଯାଇଥିଲେ ।

Question ୧୫ ।
ଗୋସେଇଁଙ୍କ ଆଗରେ ହଠାତ୍ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥ‌ିବା ବିରାଟକାୟ ପୁରୁଷଟି କିଏ ଥିଲା ?
Answer:
ଗୋସେଇଁଙ୍କ ଆଗରେ ହଠାତ୍ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିବା ବିରାଟକାୟ ପୁରୁଷଟି ଥୁଲା ଅଗାଧୁ ।

Question ୧୬ ।
ଆଜି ଆମ ଦେଶରେ ଅଗଣିତ ପାଣୁ, ରାଧୁ ଓ ଅଗାଧୁ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବାହାରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆଜି ଆମ ଦେଶରେ ଅଗଣିତ ପାଣୁ, ରାଧୁ ଓ ଅଗାଧୁ ଛେଳିକୁ କୁକୁର ଆଉ କୁକୁରକୁ ଛେଳି କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବାହାରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୭ ।
ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଣୁ, ରାଧୁ ଓ ଅଗାଧୁମାନଙ୍କର ଜୟ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁଠି ଶିକ୍ଷିତ ଭୋଟଦାତାମାନେ ଉଦାସୀନ, ସେଠାରେ ପାଣୁ, ରାଧୁ, ଅଗାଧୁମାନଙ୍କର ଜୟ ହେଉଛି ।

Question ୧୮ ।
ଗୁଣହୀନ ଓ ନୀତିହୀନ ପ୍ରତିନିଧୂମାନେ କିପରି କ୍ଷମତା ପାଉଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗୁଣହୀନ ଓ ନୀତିହୀନ ପ୍ରତିନିଧିମାନେ ପ୍ରଚାର ଶକ୍ତି ବଳରେ କ୍ଷମତା ପାଉଛନ୍ତି ।

Question ୧୯ ।
ଗୁଣହୀନ ଓ ନୀତିହୀନ ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ବିବାଦୀ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁ ନ୍ୟାୟରେ ସୁବିଧା ବାଣ୍ଟୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗୁଣହୀନ ଓ ନୀତିହୀନ ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ବିବାଦୀ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ମାଙ୍କଡ଼ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପିଠା ବାଣ୍ଟିଲା ନ୍ୟାୟରେ’ ସୁବିଧା ବାଣ୍ଟୁଛନ୍ତି ।

Question ୨୦ ।
ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ କାହା ପରି ଓଠ ଚାପି ପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କୁ ଅନାଇ ରହୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ପରି ଓଠ ଚାପି ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ଅନାଇ ରହୁଛନ୍ତି ।

Question ୨୧ ।
ନେତାମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରେ କେଉଁ ଖେଳ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ?
Answer:
ନେତାମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରେ ବାଉଁଶ ରାଣୀ ଖେଳ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

Question ୨୨ ।
ମେଣ୍ଢାଶାଳ ଭିତରେ ଗଧୂ କେଉଁ ପୋଷାକରେ ରହେ ?
Answer:
ଗଧୂଆ ମେଣ୍ଢାଶାଳରେ ମେଣ୍ଢାର ପୋଷାକରେ ରହେ ।

Question ୨୩ ।
କେଉଁ ଶାସନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାସନ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାସନ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୪ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଆମର ଆଜିର ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ କାହାକୁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଆମର ଆଜିର ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ ଆମ ନିଜକୁ ହିଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଛି ।.

Question ୨୫ ।
ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାର ଅଭାବ ଥ‌ିବାଯାଏ କାହାର ସଫଳତା ଆଶା କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା
Answer:
ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାର ଅଭାବ ଥିବାଯାଏ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଆଶା କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ପ୍ରବନ୍ଧ – ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା

Question ୧ ।
ଶାସନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଶାସନ କହିଲେ, ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଶାସନକୁ ହିଁ ବୁଝାଏ, ନିଜ ସ୍ତ୍ରୀ କିମ୍ବା ପୁଅଝିଅଙ୍କ ଉପରେ ମାଲିକାନା ଜାହିର କରିବା ନୁହେଁ ।

Question ୨ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ କହିଲେ ଗଣ ବା ଲୋକଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସନକୁ ବୁଝାଏ ।

Question ୩ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ସମ୍ପର୍କରେ କେଉଁ କଥା କହିବାରେ ବିଶେଷ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ନାହିଁ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ, ‘ଗଣଙ୍କ ପାଇଁ’ ବା’ ‘ଗଣଙ୍କ ହିତ ପାଇଁ’, ସେ କଥା କହିବାର ବିଶେଷ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ନାହିଁ ।

Question ୪ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ କେଉଁ କଥା କଳ୍ପନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ପ୍ରଭୁ କିମ୍ବା ଦାସ, ଶୋଷକ କିମ୍ବା ଶୋଷିତର କଳ୍ପନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ ।

Question ୫ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନର ସ୍ଵାଭାବିକ ପରିଣତି କ’ଣ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରାଯାଏ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନର ସ୍ବାଭାବିକ ପରିଣତିକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କଳ୍ପନାର ବିଳାସ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି, କାରଣ ଏଥିରେ ପୁଞ୍ଜିପତିର – ବିଶାଳ ପ୍ରାସାଦ ଓ ଭିକାରିର ପତ୍ରକୁଡ଼ିଆ ତଥା ରାସ୍ତାକଡ଼ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତା ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ ।

Question ୬।
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତାର ଆଶାକୁ ଲେଖକ କଳ୍ପନାର ବିଳାସ ବୋଲି କହିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତାର ଆଶାକୁ ଲେଖକ କଳ୍ପନାର ବିଳାସ ବୋଲି କହିବାର କାରଣ, ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଯାହା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ, ପ୍ରକୃତରେ ସେପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

Question ୭।
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ କେଉଁପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ଅସମ୍ଭବ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଶାସନର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ ଜନତାର ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ସିଧାସଳଖ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହେବେ ଓ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରିବେ, ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ଅସମ୍ଭବ ।

Question ୮ ।
ଯେଉଁ ଦେଶର ଭୋଟଦାତାମାନେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ ଓ ପ୍ରତିନିଧ‌ି ବାଛିବା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ ସେମାନେ କ’ଣ ହେବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଦେଶର ଭୋଟଦାତାମାନେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନର ସୁଶିକ୍ଷିତ ଓ ପ୍ରତିନିଧି ବାଛିବା ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ, ସେମାନେ ଲେ।କପ୍ରତିନଧି ହେବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ।

Question ୯ ।
କେଉଁ ଦେଶରେ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ହିଁ ବିଶେଷ କାମ କରେ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଦେଶର ଜନତା ନିଜର ଅଧିକାର ତଥା କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ, ସେ ଦେଶରେ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ହିଁ ବିଶେଷ କାମ କରେ ।

Question ୧୦ ।
ପାଣୁ ମୁରୁକି ହସିଦେଇ ଗୋସେଇଁଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଲା ?
Answer:
ପାଣୁ ମୁରୁକି ହସିଦେଇ କହିଲା, ‘ଗୋସେଇଁ ମହାପ୍ରଭୁ ! ଏହି ଭୋରୁ ଭୋରୁ କୁକୁରଟିକୁ କାନ୍ଧରେ ବୋହି କୁଆଡ଼ିକି ଚାଲିଛନ୍ତି ।’’

Question ୧୧ ।
ଗୋସେଇଁ କାହିଁକି ଛେଳିକୁ ବୋହି ନେଇ ଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
ଗୋସେଇଁ ଯଜମାନ ଘରୁ ଛେଳିଟିକୁ ଆଣିଲାବେଳେ, ଛେଳିଟି ଭିଡ଼ି ଓଟାରି ହେବାରୁ ସେ ତା’କୁ କାନ୍ଧରେ ବୋହି ନେଇ ଯାଉଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ପାଣୁ ବାଟକାଟି ଯାଉ ଯାଉ କ’ଣ ଟିପ୍ପଣୀ କରିଥିଲା ?
Answer:
ପାଣୁ ବାଟକାଟି ଯାଉ ଯାଉ, ଗୋସେଇଁଙ୍କ ଉପରେ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଦେଇ କହିଲା, ‘ଯେତେ ମୂର୍ଖ ହେଲେ ବି କୁକୁରଟାକୁ ଆଉ ଚିହ୍ନି ହେବନି ? ବଡ଼ ଲୋକଙ୍କୁ ଜବାବ ନାହିଁ ପରା ।’

Question ୧୩ ।
ରାଧୁ ଗୋସେଇଁଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରି କ’ଣ କହିଲା ?
Answer:
ରାଧୁ ଗୋସେଇଁଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରି କହିଲା, ‘ନନା-କୁକୁରଟାକୁ କ’ଣ କାନ୍ଧରେ ବୋହିଛନ୍ତି ? କଳିଯୁଗ ବୋଲି କ’ଣ ସବୁ ଆଚାର ବିଚାର ଗଲା !’

Question ୧୪ ।
ରାଧୁ ବାଟକାଟି ଯାଉ ଯାଉ କ’ଣ ପଦେ ଶୁଣେଇ ଦେଇଗଲା ?
Answer:
ରାଧୁ ବାଟକାଟି ଯାଉ ଯାଉ ପଦେ ଶୁଣେଇ ଦେଇଗଲା, ‘ଛେଳି, ନା ବାଛୁରି, ହଁ ସରଗକୁ ନିଶୁଣୀ ନାହିଁ ଆଉ ……….’ କ’ଣ କହିଲା ଠିକ୍ ଶୁଣାଗଲାନି ।

Question ୧୫ ।
ଅଗାଧୁ ଭକ୍ତିପୂତ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇ କ’ଣ କହିଲା ?
Answer:
ଅଗାଧୁ ଭକ୍ତିପୂତ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇ ଚମକିପଡ଼ିଲା ପରି କହିଲା, ‘ଅବଧାନେ – ଏମିତି ଜାତିଆ କୁକୁରଟାଏ କେଉଁଠୁ ପାଇଲ ? କିଏ ବି ଛେଳି ବୋଲି ଭୁଲ୍ କରି ବସିବ । ଭଲ ଭୁକୁଛି ନା ?”’

Question ୧୬ ।
ଯେଉଁଠି ଶିକ୍ଷିତ ଭୋଟଦାତାମାନେ ଉଦାସୀନ ସେଠାରେ କ’ଣ ହେବେ ?
Answer:
ଯେଉଁଠି ଶିକ୍ଷିତ ଭୋଟଦାତାମାନେ ଉଦାସୀନ ସେଠାରେ ଅସାଧୁ ପ୍ରଚାରସର୍ବସ୍ୱମାନଙ୍କର ହିଁ ଜୟ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୧୭ ।
ଆଜିର ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ପରି ପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କୁ କିପରି ଅନାଇ ରହୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆଜିର ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ପରି ପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କୁ ଖାଲି ଓଠ ଚାଟି ମିଟିମିଟି କରି ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ

Question ୧୮ ।
ଯେଉଁ ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ତରାଜୁ ଧରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ମିଳୁନି ସେମାନେ କ’ଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଯେଉଁ ପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କୁ ତରାଜୁ ଧରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ମିଳୁନି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ମାଙ୍କଡ଼ଚିତ୍‌ ମାରି ରାଜନୈତିକ ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରୁଛନ୍ତି ।

Question ୧୯ ।
କେଉଁ କଥାର ଅଭାବ ଥିଯାଏ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଆଶା କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାର ଅଭାବ ଥିବାଯାଏ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଆଶା କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ପ୍ରବନ୍ଧ – ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା ।

Question ୧ ।
କେଉଁମାନଙ୍କ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଶାସନ ଗଣସମୂହଙ୍କ ହିତପାଇଁ ବୋଲି ଡିଣ୍ଡିମ ପିଟି ଘୋଷଣା କରେ ?
Answer:
ନିଶ ଉପୁଡ଼ା ରାଜାରାଜୁଡ଼ା ଶାସନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଆଚାରଭ୍ରଷ୍ଟ ‘ମ’କାର ବ୍ୟଭିଚାରଗ୍ରସ୍ତ ୟାହିଆ ସାମରିକ ଏକଛତ୍ରବାଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାସକଗଣ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଶାସନକୁ ଗଣସମୂହଙ୍କ ହିତ ପାଇଁ ବୋଲି ଡିଣ୍ଡିମ ପିଟି ଘୋଷଣା କରିଥାଏ ।

Question ୨ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନର ସ୍ଵାଭାବିକ ପରିଣତି କ’ଣ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରାଯାଏ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ପ୍ରଭୁ କିମ୍ବା ଦାସ, ଶୋଷକ କିମ୍ବା ଶୋଷିତର କଳ୍ପନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ । ତେଣୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମଷ୍ଟିଗତ ପ୍ରଗତି ଏ ଶାସନର ସ୍ଵାଭାବିକ ପରିଣତି ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରାଯାଏ ।

Question ୩ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଯାହା ବୋଲି ଘୋଷଣା କରାଯାଏ ସତରେ କାହିଁକି ସେ ତାହା ନୁହେଁ ବୋଲି ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ?
Answer:
କୁସଂସ୍କାରପୂର୍ଣ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷାବିହୀନ ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ଚିଲିକା ମାଛ ପରି ସ୍ଵପ୍ଲିଳ ଓ ଦୁଷ୍ପାପ୍ୟ, ଆଉ ସମଷ୍ଟିଗତ ପ୍ରଗତି ଆକାଶ କଇଁଆ ପରି କପୋଳକଳ୍ପିତ । ତେଣୁ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଯେ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଯାହା ବୋଲି ଘୋଷଣା କରାଯାଏ, ସତରେ ତାହା ନୁହେଁ ।

Question ୪ ।
‘ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା’ ଶାସନର ଅର୍ଥ କ’ଣ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା’ ଶାସନର ଅର୍ଥ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ କେହି ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହୋଇ ନିଜକୁ ଶାସନ କରିବେ ନାହିଁ । ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନତା ବା ଗଣମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧ‌ିକୁ ବାଛନ୍ତି ଏବଂ ସେହିମାନଙ୍କ ହାତରେ ଶାସନକ୍ଷମତା ଓ ଶାସନଭାର ଜାଣିଶୁଣି ସମର୍ପି ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁ ମନୋନୟନ, ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ ।

Question ୫ ।
କେଉଁ ଦେଶର ଭୋଟଦାତାମାନେ ଲୋକ-ପ୍ରତିନିଧି ହେବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ, ନିଜ ନାଗରିକ ଅସ୍ଵୀକାର ତଥା ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛିବାର ଗୁରୁତ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ, ସେ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଭୋଟଦାତାମାନେ ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ହେବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ।

Question ୬ ।
କେଉଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ପ୍ରତିନିଧ୍ ରୂପେ ବାଛିବା ଉଚିତ୍ ?
Answer:
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ଜନପ୍ରତିନିଧିମାନେ ହିଁ ଜନତାଙ୍କୁ ଶାସନ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୋଷଗୁଣ, କ୍ରିୟାକଳାପ, ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ମାନସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ, ସାଧୁତା ଓ ସଟପଣିଆ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ସମ୍ପର୍କରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ଜ୍ଞାନ ସଂଗ୍ରହ କରି ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ହିଁ ପ୍ରତିନିଧୂରୂପେ ବାଛିବା ଉଚିତ ।

Question ୭ ।
କାହାକୁ ବିରାଡ଼ି ବୈଷ୍ଣବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଯେଉଁମାନେ ଜନପ୍ରତିନିଧ୍ ହେବାପାଇଁ ନିଜେ ନିଜର ପେଁକାଳି ବଜାଇ, ସଭା ସମିତିରେ ଛାତି ପିଟି, ବାହାସ୍ଫୋଟ ମାରି, ଧୂଆଁବାଣ ଛାଡ଼ି, ଭଡ଼ାଟିଆ ଲୋକଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ଡ୍ରମ୍ ବାଡ଼େଇ, ଧନ, କାର୍ପଣ୍ୟ ଓ ସେବାର ସାମୟିକ ଆଶ୍ରୟନେଇ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କ କୁତ୍ସାରଟନା କରି, ସେମାନଙ୍କ ଲୋକଙ୍କୁ ଭୟ ଦେଖାଇ ପ୍ରଚାର ବଳରେ କଳାକୁ ଧଳା ଓ ଧଳାକୁ କଳା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ବିରାଡ଼ି ବୈଷ୍ଣବ ଜନପ୍ରତିନିଧ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୮।
ପାଣୁର ରୂପ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ପାଣୁ ଥିଲା ପ୍ରଥମ ଠକ ଏବଂ ତାହାର ରୂପ ଥିଲା ଭୟଙ୍କର । କଳା ମଚମଚ ଦେହ ସାଙ୍ଗକୁ କହରା ନିଶ । ମେହେଗାନି କାଠରେ କୁନ୍ଦିଲାପରି ହାତ ଆଉ ଫୁଲ୍‌କା ରୁଟିପରି ଫୁଲି ଉଠିଥିବା ଚୌଡ଼ାଛାତି । ହାତରେ ଧରିଥିଲା ଲାଠି । ତାହାକୁ ଦେଖୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗୋସେଇଁଙ୍କ ଆଖି ତାଳୁକୁ ଖୋସି ହୋଇଗଲା, ଆଉ ଦେହରୁ ଗମ୍ ଗମ୍ ଝାଳ ବୋହିଗଲା ।

Question ୯ ।
ଗୋସେଇଁ ମହାରାଜ ସପ୍ରତିଭ ହୋଇସାରିବା ପରେ ପାଣୁକୁ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଗୋସେଇଁ ମହାରାଜା ପାଣୁକୁ ପ୍ରଥମେ ଦେଖି ଡରିଯାଇଥିଲେ ବି ପରେ ସପ୍ରତିଭ ହୋଇ ପାଣୁକୁ କହିଲେ ‘ହଇରେ ପାଣୁ, ସତରେ କ’ଣ ୬୦ ବର୍ଷ ନ ପୂରିଲେ ତମମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ହୁଏ ନାହିଁ । ଛେଳି କିଏ କୁକୁର କିଏ ତୁ ଚିହ୍ନି ପାରୁନୁ । ଯଜମାନ ଛେଳିଟିଏ ଦାନ କଲେ – ସାଙ୍ଗରେ ଆଣିଲା ବେଳକୁ ସେ ଭିଡ଼ି ଓଟାରି ହେଉଥୁଲା, ବୋହିନେଇ ଯାଉଛି ।’’

Question ୧୦ ।
ରାଧୁର କଥା ଶୁଣି ପୁରୋହିତ କ’ଣ କଲେ ?
Answer:
ରାଧୁର କଥା ଶୁଣି ପୁରୋହିତଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ଦେଖାଦେଲା । ସେ ଛେଳିଟିକୁ କାନ୍ଧରୁ ଓହ୍ଲାଇ ତାହାକୁ ପରଖି ନେଲେ । ନିଜ ଆଖି ଦୁଇଟିକୁ ଭଲକରି ମକଚି ଛେଳିର ଲାଞ୍ଜଟିକୁ ହଲାଇ ଦେଖିଲେ । ବୋହି ଆଣିଲାବେଳେ କେଉଁଠି ମେଁ ମେଁ କରିଥିଲା, ତାହାକୁ ମନେ ପକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଶେଷରେ କହିଲେ, ‘କିରେ ରାଧୁ – ଛେଳିଟାକୁ ଚିହ୍ନିପାରୁନୁ କିରେ ?”

Question ୧୧ ।
ଅଗାଧୁ କଥା ଶୁଣି ପୁରୋହିତ କ’ଣ କଲେ ?
Answer:
ଅଗାଧୁ କଥା ଶୁଣିବା ପୂର୍ବରୁ ପୁରୋହିତ ପାଣୁ ଓ ରାଧୁଠାରୁ ଛେଳିକୁ କୁକୁର ବୋଲି ଶୁଣିଥିଲେ । ଅଗାଧୁ ଛେଳିଟିକୁ ଜାତିଆ କୁକୁର ବୋଲି କହିବାରୁ, ପୁରୋହିତ ସେଇଠି ଛେଳିଟିକୁ ରାସ୍ତା ଉପରେ ଠିଆ ଠିଆ କଚାଡ଼ି ଦେଲେ । ରାଗରେ, ଲାଜରେ ଆଉ ଭଲ ଚଷମା ହଳଟିଏ ନ କିଣି, ଏମିତି ହଟହଟା ହୋଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ଦୁଃଖରେ ନିଜ କରମକୁ ନିନ୍ଦି, ଯଜମାନକୁ ଅଭିଶାପ ଦେଇ ଦେଇ ଗାଁ ଆଡ଼କୁ ଦଉଡ଼ିଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ମାଙ୍କଡ଼ଚିତ୍ ମାରୁଥିବା ନେତାମାନେ କ’ଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
ମାଙ୍କଡ଼ଚିତ୍ର ମାରୁଥ‌ିବା ନେତାମାନେ ରାଜନୈତିକ ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି । ତା’ପରେ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି ବାଉଁଶରାଣୀ ଖେଳ । କେଉଁ ନେତା ଲାଠିଟିଏ ଧରି, ଆଉ କିଏ ରଙ୍ଗ ବେରଙ୍ଗର ଛତାଟିଏ ଧରି ଦୁଇ ବାଉଁଶ ଖୁଣ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ତା’ର ଦଉଡ଼ିରେ କାରସାଦି ଦେଖାଉ ଦେଖାଉ ବେଳେବେଳେ ବିଚିତ୍ର ଗତିରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଡ଼ରେ ଭଅଁର ଖେଳି ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ନେଉଛନ୍ତି ।

Question ୧୩ ।
ଲେଖକ ଗଣତନ୍ତ୍ରଙ୍କୁ କାହିଁକି ଦୋଷୀ କରି ନାହାଁନ୍ତି ?
Answer:
ଲେଖକ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଦୋଷୀ କରିନାହାନ୍ତି ବରଂ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାସନ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଆମେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇନାହୁଁ । ଆଜି ଆମର ଏ ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ ଆମେ ହିଁ ଦାୟୀ । ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନା ନଥିବା ଯାଏ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଆଶା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ’ ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ସମର୍ଥ ଗଦ୍ୟସ୍ରଷ୍ଟା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ଵର ବେହେରା । ସାଂପ୍ରତିକ ମଣିଷର ରୀତିନୀତି, ଆଚାର ବିଚାର, ଜୀବନ ଦର୍ଶନ, ବିଜ୍ଞାନକୁ ନେଇ ସେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ କଥାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ଦେଇ, ଲୋକକାହାଣୀ ବା ପୌରାଣିକ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରି, ସହଜ ସରଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ସେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପଦ୍ଧତିର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ହେଲେ ବି ଅନେକ ସମୟରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ଅଶିକ୍ଷା ଓ ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ଅଜ୍ଞତା ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଦିଗଭ୍ରଷ୍ଟ କରୁଛି । ଆକ୍ଷରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ, ଗଣଙ୍କର ଶାସନ ହେଉଛି ଗଣତନ୍ତ୍ର । ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତରେ ଗଣ ବା ଜନତା ନିଜର ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛି ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ସବୁ ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ହିଁ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ । ‘ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା’, ‘ଗଣଙ୍କ ପାଇଁ’, ‘ଗଣଙ୍କର ଶାସନ’ ହିଁ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ । ଗଣଙ୍କ ପାଇଁ, ଅର୍ଥାତ୍ ଗଣଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ, ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଲୋକମାନେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଏହି ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ । କେହି ବଡ଼ ନୁହଁନ୍ତି କିମ୍ବା କେହି ସାନ ନୁହଁନ୍ତି । ଗଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ଶାସନରେ ଗଣମାନେ ନିଜକୁ ସିଧାସଳଖ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ବୋଲି ବିଚାର କରିନାହାଁନ୍ତି । ସିଧାସଳଖ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହୁଅନ୍ତି ଏହି ଗଣ ବା ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ । ସେମାନଙ୍କୁ ଜନତାମାନେ ବାଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ ଶାସନ କ୍ଷମତା ଓ ଶାସନଭାର ଜାଣିଶୁଣି ନିଜେ ସମର୍ପି ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ମନୋନୟନ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ ।

ଯେଉଁ ଦେଶରେ ଲୋକେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ, ସେମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରତିନିଧୁ ବାଛିଥା’ନ୍ତି । ମାତ୍ର ଯେଉଁ ଦେଶରେ ଜନତା ନିଜ ଅଧିକାର ତଥା କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ, ସେ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ହିଁ ବିଶେଷ ଭାବରେ କାମ କରିଥାଏ । ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ଯେ କ’ଣ କରିପାରେ ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବହୁ ପ୍ରଚଳିତ କାହାଣୀ, ‘ତିନିତୁଣ୍ଡରେ ଛେଳି କୁକୁର’ କାହାଣୀକୁ ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବହୁଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାପାଇଁ, ପ୍ରଚାରପତ୍ର, କାନ୍ଥବାଡ଼ ଲେଖା, ସିନେମାହଲ୍‌ର ପର୍ଦା, ରେଡ଼ିଓ, ଦୂରଦର୍ଶନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସଭାସମିତି, ଶୋଭଯାତ୍ରା କରି, ଭଲକୁ ଭେଲ ଓ ଭେଲକୁ ଭଲ କରାଯାଉଛି । ଆଉ ଯେଉଁମାନେ କୌଣସି ଉପାୟରେ ଜନତାଙ୍କୁ ଠକି ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ହେଉଛନ୍ତି, ସେମାନେ ମାଙ୍କଡ଼ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପିଠା ବାଣ୍ଟିଲା ଭଳି, ନିଜ ସୁବିଧା ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ କେବଳ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ପରି ଓଠ ଚାଟୁଛନ୍ତି ସିନା; ହେଲେ କିଛି କରିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ କେତେକ ନେତା ଦଳବଦଳ କରି ନିଜର ସୁବିଧା ହାସଲ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ସବୁଠାରୁ ଭଲ ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ବୋଲି କହିଥିଲେ ବି, ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାର ଅଭାବ ଥ‌ିବାଯାଏ, ଏହା ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
‘ଗଣତନ୍ତ୍ର’ ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖକଙ୍କ ଅଭିମତ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ପରିଚିତ । ସମାଜଭିଭିକ ତଥ୍ୟ ସହିତ ସେ ସାଧାରଣ କଥାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବୁଝାଇଥା’ନ୍ତି । ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ସେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପଦ୍ଧତିର ତ୍ରୁଟିବିଚ୍ୟୁତିକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବିଭିନ୍ନ କାହାଣୀ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଆମ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯେତେଗୁଡ଼ିଏ ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ରହିଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ହେଉଛି ଗଣତନ୍ତ୍ର । ମାତ୍ର ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଗଣମାନଙ୍କର ଅଶିକ୍ଷା ଓ ଅସଚେତନତା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ଦେଉନାହିଁ ।

ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ହେଉଛି ‘ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା’ ଶାସନ । ଏଥିରେ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଜନତାର ଶାସନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନ ହୋଇ ପରୋକ୍ଷ ହେବାହିଁ ସ୍ଵାଭାବିକ । ସିଧାସଳଖ ଭାବରେ ଶାସନ ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇଥା’ନ୍ତି ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ । ସେହି ପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କୁ ସେମାନେ ନିଜେ ବାଛନ୍ତି ଓ ଯାହାଙ୍କ ହାତରେ ଶାସନ କ୍ଷମତା ଓ ଶାସନଭାର ଜାଣିଶୁଣି ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସୁତରାଂ ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧୂ ମନୋନୟନ ହେଉଛି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ । ଯେଉଁ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ, ସେମାନେ କେବଳ ଯଥାର୍ଥ ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛି ପାରିବେ । ସେ ଦେଶର ଭୋଟଦାତାମାନେ ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ ହେବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ବିଚାର କଲେ ଯେଉଁ ଦେଶରେ ଜନତା ନିଜ ଅଧିକାର ତଥା କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ, ସେ ଦେଶରେ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ବେଶି କାମ କରିଥାଏ । ଭଲମନ୍ଦ ଚିହ୍ନିବାର ଯୋଗ୍ୟତା ଯେଉଁଠାରେ ନ ଥାଏ, ସେଠାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ହିଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ ଛେଳି କୁକୁର’ କାହାଣୀକୁ ।

ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ବା ପ୍ରଚାର ଶକ୍ତି ବଳରେ ଗୁଣହୀନ, ନୀତିହୀନ ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ କ୍ଷମତା ପାଇଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ଗରିବ ଦେଶର ବିବାଦୀ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ସୁବିଧା ବାଣ୍ଟିଲାବେଳେ, ମାଙ୍କଡ଼ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ପିଠା ବାଣ୍ଟିଲା ନ୍ୟାୟରେ ନିଜର ସୁବିଧା ଅନୁସାରେ ପକେଟ ଭରିଥା’ନ୍ତି । ବିଚରା ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ପରି ଖାଲି ଓଠ ଚାଟି ଏହି ପ୍ରତିନିଧ‌ିମାନଙ୍କୁ ମିଟି ମିଟି କରି ଅନାଇ ରହୁଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ତରାଜୁ ଧରିବାର ସୁଯୋଗ ମିଳେ ନାହିଁ, ସେମାନେ ମାଙ୍କଡ଼ଚିତ୍ ମାରି ରାଜନୈତିକ ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି । ରାଜନୀତିରେ ଏହି ଖେଳ ସବୁବେଳେ ଲାଗି ରହିଥାଏ ।

ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନର ଦୋଷ ନ ଥିଲେ ବି ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାର ଅଭାବ ହିଁ, ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ବାଟରେ ନେଇ ପାରୁନାହିଁ । ଆମେ ଯେଉଁଦିନ ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ ହେବା, ସେଦିନ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଉପଯୁକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ।

Question ୩ ।
ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳର ଗଣତନ୍ତ୍ର କିପରି ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାଧର୍ମୀ ହୋଇଛି ପଠିତ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭିତ୍ତିରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରାଙ୍କ ବିଶେଷତା ଥୁଲା, ସେ ବୃତ୍ତିରେ ଇଞ୍ଜିନିୟର ଥିଲେ ବି ପ୍ରବୃତ୍ତିରେ ଥିଲେ ସାହିତ୍ୟ ସ୍ରଷ୍ଟା । ସେ ଏକାଧାରରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ, ଲଳିତ ନିବନ୍ଧକାର ଓ ରମ୍ୟରଚନା ଲେଖକ ଭାବରେ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲେ ।

ଦୀର୍ଘଦିନଧରି ପରାଧୀନ ରହିଲା ପରେ ଆମ ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନ ହେଲା । ଗଣତନ୍ତ୍ର ନିୟମରେ ଆମ ଦେଶକୁ ଆମେ ଶାସନ କଲେ । ମାତ୍ର ଏହି ଶାସନ ବାହାରକୁ ଯେତେ ଉତ୍ତମ ଜଣାଗଲେ ମଧ୍ୟ, ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାହା ସେତେ ସଫଳ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଏହି ବିଫଳତା ପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଅଶିକ୍ଷା ଓ ଚେତନାର ଅଭାବକୁ ଦାୟୀ କରିଛନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ, ନିଜ ନାଗରିକ ଅଧ୍ୟାର ତଥା ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛିବାର ଗୁରୁତ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ, ସେ ଦେଶରେ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରତିନିଧୂ ବଛାଯାଇପାରିବ । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଆମ ଦେଶର ଜନତାମାନେ ନିଜ ଅଧ‌ିକାର ତଥା କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଦୌ ସଚେତନ ନୁହଁନ୍ତି । ସେମାନେ ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛିଲାବେଳେ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ଉପରେ ଅଧ୍ଵ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସ୍ଵାର୍ଥସର୍ବସ୍ଵ ଲୋକମାନେ, ସାଧାରଣ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଚାର ବା ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ଏପରି ଦେଶମାନଙ୍କରେ କେତେ ବିରାଡ଼ି ବୈଷ୍ଣବ ଶାସନ କ୍ଷମତା ପାଇବା ଲୋଭରେ ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧି ହେବାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ନ୍ତି, ଆଉ ନିଜେ ନିଜର ପେଁକାଳି ବଜାଇ, ସଭାସମିତିରେ ଛାତି ପିଟି, ବାହାସ୍ଫୋଟ ମାରି, ଧୂଆଁବାଣ ଛାଡ଼ି, ଭଡ଼ାଟିଆ ଲୋକଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ଡ୍ରମ୍ ବାଡ଼େଇ, ଧନ କାର୍ପଣ୍ୟ ଓ ସେବାର ସାମୟିକ ଆଶ୍ରୟ ନେଇ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କ କୁତ୍ସାରଟନା କରି, ସେମାନଙ୍କ ଲୋକଙ୍କୁ ଭୟ ଦେଖାଇ ପ୍ରଚାର ବଳରେ -ଧଳାକୁ କଳା ଓ କଳାକୁ ଧଳା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି ।’’ ଏହି ପ୍ରଚାରସର୍ବସ୍ଵ ମଣିଷମାନେ କିପରି ଭଲକୁ ଭେଲ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ, ‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ ଛେଳି କୁକୁର’ ଗଳ୍ପକୁ ଚମତ୍କାର ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାସର୍ବସ୍ଵ ନେତାମାନେ ଅନେକ ଅସାଧୁ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରନ୍ତି । ଏପରିକି ପ୍ରଚାରପତ୍ର, କାନ୍ଥବାଡ଼ ଲେଖା, ସିନେମାହଲ୍‌ର ପର୍ଦା, ରେଡ଼ିଓ, ଦୂରଦର୍ଶନ, ସଭାସମିତି,
ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ଭୁଲାଇ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ମିଥ୍ୟା କହି ଥରେ ପ୍ରତିନିଧ୍ ହୋଇଗଲେ, ଲୋକଙ୍କୁ ବହୁଭାବରେ ଶୋଷଣ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବିକ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏଥୁରେ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁର୍ବଳ ଦିଗକୁ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ।

Question ୪ ।
‘‘ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାର ଅଭାବ ଥ‌ିବାଯାଏ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଆଶା କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର’’ – ଲେଖକଙ୍କ ଏହି ଭକ୍ତିର ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ଵର ବେହେରା ‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବିଚାରରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା । ପୂର୍ବରୁ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ରାଜା ଥିଲେ ରାଜ୍ୟର ସର୍ବେସର୍ବା । ଫଳରେ ରାଜା ହେଲେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ । ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନର ବିଲୋପ ଘଟିଲା । ସମସ୍ତେ ଆପଣେଇ ନେଲେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ହେଲା ‘ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା’, ‘ଗଣଙ୍କ ପାଇଁ’, ‘ଗଣଙ୍କର ଶାସନ’ । ଏହି ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ଶାସନ ପଦ୍ଧତି । ମାତ୍ର ଏହି ଶାସନ ପଦ୍ଧତିର ସଫଳତା ପାଇଁ କିଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ଲୋକମାନେ ସିଧାସିଧ୍ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏଭଳି ଶାସନ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସୁତରାଂ ଯେଉଁମାନେ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହୁଅନ୍ତି, ସେମାନେ ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧ୍ । ଜନତାମାନେ ତାଙ୍କୁ ନିର୍ବାଚିତ କରି, ତାଙ୍କ ହାତରେ ଶାସନ ଭାର ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ଲୋକପ୍ରତିନିଡ୍ ମନୋନୟନ ହେଉଛି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ ।

ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଚାର କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ଦେଶର ଲୋକେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ, ନିଜ ନାଗରିକ ଅଧ‌ିକାର ତଥା ପ୍ରତିନିଧି ବାଛିବାର ଗୁରୁତ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ, ସେ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଭୋଟଦାତାମାନେ ଲୋକପ୍ରତିନିଧ ହେବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଦୋଷଗୁଣକୁ ବିଚାର କରିବାକୁ ହେବ । ସେମାନଙ୍କର କ୍ରିୟାକଳାପ, ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ମାନସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ, ସାଧୁତା, ସଛୋଟପଣିଆ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ନ ଥା’ନ୍ତି । ମିଥ୍ୟା ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ, ସୁବିଧାବାଦୀ ଶୋଷଣ କରନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହାକୁ ‘ମାଙ୍କଡ଼ ବିରାଡ଼ି’ ଗଳ୍ପ, ‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ ଛେଳି କୁକୁର’ ଗଳ୍ପ, ‘ମେଣ୍ଢା ଛାଲରେ ଥିବା ଗଧ୍ଵ’ ଗପର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ସେ କହିଛନ୍ତି, ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାସନ । ମାତ୍ର ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନକୁ ସଫଳ କରିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଆମକୁ ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାରେ ସଚେତନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଉକ୍ତି ବେଶ୍ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେହୋଇଥାଏ ।

Additional Multiple Choice Questions (mcqs) With Answers

Question ୧।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ଲୋକେ ନିଜେ ନିଜକୁ କ’ଣ କରନ୍ତି ?
(i) ଶାସନ
(ii) ଶୋଷଣ
(iii) ପୀଡ଼ନ
(iv) ଉଦ୍ଧାର
Answer:
(i) ଶାସନ

Question ୨ ।
କେଉଁମାନେ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ପରି ଖାଲି ଓଠ ଚାଟି ମିଟିମିଟି କରି ଅନାଇ ରହୁଛନ୍ତି ?
(i) ମାଙ୍କଡ଼
(ii) ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ
(iii) ଶାସକ
(iv) ଭୋଟଦାତା
Answer:
(ii) ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ

Question ୩ ।
ଗୁଣହୀନ ଓ ନୀତିହୀନ କେତେକ ପ୍ରତିନିଧୂ ନିଜ ହାତରେ କ’ଣ ପାଇଯାଉଛନ୍ତି ?
(i) ନ୍ୟାୟ
(ii) କ୍ଷମତା
(iii) ଶକ୍ତି
(iv) ଅଧିକାର
Answer:
(ii) କ୍ଷମତା

Question ୪ ।
କାହାକୁ ଅଭିଶାପ ଦେଇ ପୁରୋହିତେ ଗାଁ ଆଡ଼କୁ ଦଉଡ଼ିଲେ ?
(i) ରାଧୁ
(ii) ଅଗାଧୁ
(iii) ପାଣୁ
(iv) ଯଜମାନ
Answer:
(iv) ଯଜମାନ

Question ୫ ।
କେଉଁ ଶାସନରେ ପ୍ରଭୁ କିମ୍ବା ଦାସ, ଶୋଷକ କିମ୍ବା ଶୋଷିତର କଳ୍ପନା କରାଯାଇ ନ ପାରେ ?
(i) ସମଷ୍ଟିଗତ
(ii) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ
(iii) ଗଣତନ୍ତ୍ର
(iv) ସ୍ଵାଧୀନ
Answer:
(iii) ଗଣତନ୍ତ୍ର

Question ୬ ।
କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚଳିତ ଶାସନ ହିଁ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରଧାନ ଓ ପ୍ରକୃତ ବିଶେଷତ୍ଵ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ?
(i) ଗଣଙ୍କ
(ii) ଜଣଙ୍କ
(iii) ରାଜାଙ୍କ
(iv) ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ
Answer:
(i) ଗଣଙ୍କ

Question ୭।
କେତେବର୍ଷ ନ ପୂରିଲେ ତମର ବୁଦ୍ଧି ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ଗୋସେଇଁ ମହାରାଜ ପାଣୁକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ୮୦
(ii) ୫୦
(iii) ୬୦
(iv) ୭0
Answer:
(iii) ୬୦

Question ୮ ।
ଚାରିହାତ ଠେଙ୍ଗା ଧରିଥିବା ବିରାଟକାୟ ପୁରୁଷଟି କିଏ ?
(i) ଅଗାଧୁ
(ii) ରାଧୁ
(iii) ମଧୁ
(iv) ଫଗୁ
Answer:
(i) ଅଗାଧୁ

Question ୯ ।
କାହାକୁ ଦେଖ୍ ପୁରୋହିତଙ୍କ ଛାତିରେ ପବନ ଅଟକିଗଲା ?
(i) ରାଧୁ
(ii) ଅଗାଧୁ
(iii) ଶ୍ୟାମ
(iv) ଦାମ
Answer:
(i) ରାଧୁ

Question ୧୦ ।
ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ତିନି ତୁଣ୍ଡରେ’ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରାଙ୍କ କେଉଁ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ ?
(i) କଥା ଓ ଲଥା
(ii) କହି ନ ଜାଣେ
(iii) ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ
(iv) ଗାଁର ଡାକ
Answer:
(iii) ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ

Question ୧୧ ।
ଆମ ସମାଜରେ ସମଷ୍ଟିଗତ ପ୍ରଗତି କେଉଁପରି କପୋଳକଳ୍ପିତ ?
(i) ମର୍ତ୍ତ୍ୟ କଇର୍ୟା
(ii) ସ୍ଵର୍ଗ କଇର୍ୟା
(iii) ପାତାଳ କଇର୍ୟା
(iv) ଆକାଶ କଇର୍ୟା
Answer:
(iv) ଆକାଶ କଇର୍ୟା

Question ୧୨ ।
ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁପ୍ରକାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳିତ ?
(i) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ii) ପରୋକ୍ଷ
(iii) ନିରପେକ୍ଷ
(iv) ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ
Answer:
(ii) ପରୋକ୍ଷ

Question ୧୩ ।
କେଉଁ ଦେଶରେ ପ୍ରତିନିଧୂ ଚୟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ଅଧ‌ିକ କାମ କରେ ?
(i) ଯେଉଁଠି ଭୋଟର ନିଜର ଅଧ୍ୟାର ଓ କର୍ଭବ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ
(ii) ଯେଉଁଠି ଭୋଟର ନିଜର ଅଧ୍ୟାର ଓ ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛିବାରେ ସଚେତନ
(iii) ଯେଉଁଠି ଭୋଟର ପ୍ରତିନିଧ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ
(iv) ଯେଉଁଠି ଲୋକେ ଶାସନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନରେ ସୁଶିକ୍ଷିତ
Answer:
(i) ଯେଉଁଠି ଭୋଟର ନିଜର ଅଧ୍ୟାର ଓ କର୍ଭବ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ

Question ୧୪ ।
ପୁରୋହିତେ ରାସ୍ତାରେ ଭେଟିଥିବା ଲୋକ କିଏ ?
(i) ଅଗାଧୁ
(ii) ରାଧୁ
(iii) ପାଣୁ
(iv) ସମସ୍ତେ
Answer:
(iv) ସମସ୍ତେ

Question ୧୫ ।
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗୋସାଇଁଙ୍କୁ ଛେଳିଟିଏ କିଏ ଦାନ କରିଥିଲେ ?
(i) ଯଜମାନ
(ii) ହରିଜନ
(iii) ମହାଜନ
(iv) ବ୍ୟବସାୟୀ
Answer:
(i) ଯଜମାନ

Question ୧୬ ।
ରାଜନୈତିକ ପଟ୍ଟପରିବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିବା ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି ?
(i) ମାଙ୍କଡ଼ର ପିଠାଖ୍
(ii) ବାଘଛେଳି ଖେଳ
(iii) ବାଉଁଶରାଣୀ ଖେଳ
(iv) ମାଙ୍କଡ଼ କୁମ୍ଭୀର ଖେଳ
Answer:
(iii) ବାଉଁଶରାଣୀ ଖେଳ

Question ୧୭ ।
ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନର ସଫଳତା କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
(i) ଗଣଚେତନା
(ii) ସଚେତନ ଭୋଟରଙ୍କ ଭୋଟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
(iii) ଗଣଶିକ୍ଷା
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ

Question ୧୮ ।
ଅଗ୍ନାଅଗ୍ନି ବନସ୍ତ – ରେଖାଙ୍କିତ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
(i) ନିଆଁ
(ii) ଘଞ୍ଚ
(iii) ବୁଦ୍ଧିବୁଦିକିଆ ଜଙ୍ଗଲ
(iv) ନିଆଁରେ ପୋଡ଼ିଯାଇଥିବା ଜଙ୍ଗଲ
Answer:
(ii) ଘଞ୍ଚ

Question ୧୯ ।
ପଠିତ ଗଦ୍ୟାଶରେ ଲେଖକ ମୁଖ୍ୟତଃ କେଉଁ ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଛନ୍ତି ?
(i) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହିଁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ii) ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ସତ୍ୟକୁ ମିଥ୍ୟାରେ ପରିଣତ କରେ
(iii) ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନର ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତା
(iv) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଉପାଦେୟତା
Answer:
(ii) ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ସତ୍ୟକୁ ମିଥ୍ୟାରେ ପରିଣତ କରେ

Question ୨୦ ।
ଭାରତରେ କ’ଣ ଲଙ୍କାରେ ହରିଶବ୍ଦ ପରି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧ୍ଵର
(ii) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତା
(iii) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ
(iv) ଛୁଆଁ ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବ
Answer:
(iii) ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ

Question ୨୧ ।
ଭଲମନ୍ଦ ଚିହ୍ନିବାରେ ଯୋଗ୍ୟତା ଯେଉଁଠି ନାହିଁ, ସେଠାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ କାହାର ବିଜୟ ହୁଏ ?
(i) ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାର
(ii) ଆତ୍ମବଡ଼ିମାର
(iii) ବିବେକର
(iv) ସରଳତାର
Answer:
(i) ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାର

Question ୨୨ ।
‘ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାର’ ପ୍ରଭାବ ଦର୍ଶାଇବା ପାଇଁ କେଉଁ ଗଳ୍ପର ଅବତାରଣା କରାଯାଇଛି ?
(i) ଲଙ୍କାରେ ହରିଶବ୍ଦ
(ii) ବାପରାଣ ଢିଙ୍କିଗିଳ୍
(iii) ତିନିତୁଣ୍ଡରେ ଛେଳି କୁକୁର
(iv) ମାଙ୍କଡ଼ର ପିଠାଖ୍
Answer:
(iii) ତିନିତୁଣ୍ଡରେ ଛେଳି କୁକୁର

Question ୨୩ ।
ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶାସନଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ?
(i) ରାଜତନ୍ତ୍ର
(ii) ଗଣତନ୍ତ୍ର
(iii) ସାମ୍ୟବାଦ
(iv) ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦ
Answer:
(ii) ଗଣତନ୍ତ୍ର

Question ୨୪ ।
ମେଣ୍ଢାଶାଳ ଭିତରେ ଗଧୂ କେଉଁ ପୋଷାକରେ ରହେ ?
(i) ମେଣ୍ଢା ପୋଷାକ
(ii) ଗଧୂ ପୋଷାକ
(iii) ସାଧା ପୋଷାକ
(iv) ଧଳା ପୋଷାକ
Answer:
(i) ମେଣ୍ଢା ପୋଷାକ

Question ୨୫ ।
ଗୋସେଇଁଙ୍କ ଆଗରେ ହଠାତ୍ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିବା ବିରାଟକାୟ ପୁରୁଷଟି କିଏ ଥିଲା
(i) ରାଧୁ
(ii) ଅଗାଧୁ
(iii) ପାଣୁ
(iv) ଜଗୁ
Answer:
(i) ରାଧୁ

(କ) ଲେଖକ ପରିଚିତି :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଜଣେ ସମର୍ଥ ଗଦ୍ୟସ୍ରଷ୍ଟା ଭାବରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ବର ବେହେରାଙ୍କ ଖ୍ୟାତି ସୁବିଦିତ । ସାମ୍ପ୍ରତିକ ମଣିଷର ରୀତିନୀତି, ଆଚାର ବିଚାର, ଜୀବନ ଦର୍ଶନ, ବିଜ୍ଞାନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ନେଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପରିସର ବେଶ୍ ବୈଚିତ୍ରମଣ୍ଡିତ । ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରି କୁହାଯାଇଛି – ‘ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ରୀତିନୀତି, ମନସ୍ତତ୍ତ୍ବ, ସଭ୍ୟତା, ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଭୃତି ବିବିଧ ବିଷୟକୁ ନେଇ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନାରେ ଭୁବନେଶ୍ବର ବେହେରା ସୁଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବାରେ ତାଙ୍କର କୃତିତ୍ବ ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ ଗଳ୍ପଛଳରେ ଓ କଥ୍ୟ ଭାଷାରେ ସେ ଜୀବନର ଦୁର୍ବଳ ସମସ୍ୟାକୁ ତାଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।’’

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଡକ୍ଟର ଭୁବନେଶ୍ବର ବେହେରା ୧୯୧୬ ମସିହାରେ କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର ପୂର୍ବତନ ଗଡ଼ଜାତ କାଶିବାହାଲ ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ସେ ଜଣେ ମେଧାବୀ ଛାତ୍ର ଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତର ଜଣେ ଦକ୍ଷ ଇଞ୍ଜିନିୟର ଭାବେ ପରିଚିତ ହେବାପରେ ବୁର୍ଲା ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ କଲେଜର ପ୍ରଫେସର ଓ ଅଧ୍ଯକ୍ଷରୂପେ ସେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହେଲେ । ଅଧ୍ୟାପନା ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ପ୍ରଗାଢ଼ ଅନୁରକ୍ତ ଥ‌ିବାରୁ ଇଞ୍ଜିନିୟରଭାବେ ବାହାର ପଇସା ରୋଜଗାର ପ୍ରତି ସେ ବୀତସ୍ପୃହ ଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ଲବ୍ଧଜ୍ଞାନକୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉପଯୋଗ କରିବାକୁ ସେ ଶ୍ରେୟସ୍କର ମଣିଥିଲେ ।

ସେତିକିରେ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ବେହେରା ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ନ ଥିଲେ । ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଗଭୀର ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା । ତାଙ୍କରି ଉଦ୍ୟମ ଓ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ସମ୍ବଲପୁର ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର କୁଳପତି ଥିବା ସମୟରେ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ତରଫରୁ ‘ସପ୍ତର୍ଷି’ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା । ଏହାର ମାନ ଉଚ୍ଚତର ଥିଲା । ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗର ପ୍ରଫେସର ଓ ଅନ୍ୟମାନେ ସାହିତ୍ୟକୁ କିଛି ଦାନ ଦେବାର ସୁଯୋଗ ଏହିଠାରେ ପାଇଲେ । ଅନେକ ନବୀନ ଓ ତରୁଣ ଲେଖକ ମଧ୍ୟ ‘ସପ୍ତର୍ଷି’ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ।

ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ବେହେରା ରମ୍ୟରଚନା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଦକ୍ଷତା ହାସଲ କରିଥିଲେ । ଇଞ୍ଜିନିୟର ଭାବେ ବାହ୍ୟ ଜଗତକୁ ଦେଖୁଥିଲେ ବି ସାହିତ୍ୟିକଭାବେ ମଣିଷ ମନର ଅତଳ ଗହ୍ବରକୁ ସେ ସ୍ପର୍ଶ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରଚନାରେ ବିପଥଗାମୀ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ଚେତାବନୀ ରହିଛି । ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଯୁବଜଗତ ସାଙ୍ଗରେ ତାଳମିଳାଇ ଭାରତୀୟ ଯୁବସମାଜ ଆଜି ପୁରୁଣା ରୀତିନୀତି, ରଙ୍ଗଢଙ୍ଗ, ଚାଲିଚଳନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଛି । ବିପ୍ଳବ କଦାପି ପୁରାତନ ହୋଇପାରେନା । ସୂର୍ଯ୍ୟ କେତେବେଳେ ବୁଢ଼ା ହୁଏନି କି ମା’ ପୃଥ‌ିବୀ କେବେ ବୁଢ଼ୀ ହୁଏନି । ଭାରତୀୟ ଜୀବନଦର୍ଶନ ସତ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ତେଣୁ ସେହି ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ପୁରୁଣା ହେବ କିପରି ? ଏକଥା କିନ୍ତୁ ସତ ଯେ ଯୁଗ ଯୁଗର ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଓ କୁସଂସ୍କାର ଭିତରେ ଏ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ହଜିଯିବା ଉପରେ ବସିଲାଣି । ଅଳିଆଗଦା ଭିତରେ ହଜିଲା ରତ୍ନମୁଦିଟିଏ ପରି । କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧରେ ଅଳିଆ ସଫା କରୁ କରୁ ଆମ ଯୁବସମାଜ ଯେପରି ସେହି ଆବର୍ଜନା ସାଙ୍ଗରେ ରତ୍ନମୁଦିକୁ ମଧ୍ଯ ଫିଙ୍ଗି ନ ଦିଅନ୍ତି ।’’

ପ୍ରଫେସର ବେହେରା ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ରମ୍ୟରଚନାକାର, ଗାଳ୍ପିକ ଓ ଭ୍ରମଣକାହାଣୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ସାର୍ଥକ ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ହେଉଛି – ‘ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକାର ଓଡ଼ିଆ ଢେଙ୍କି’ । ଧାରାବାହିକ ଭାବରେ ସେ ଏହାକୁ ମାନସ ସାହିତ୍ୟ ପତିକ୍ରାରେ ପ୍ରକାଶିତ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ‘ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ’ ଏବଂ ‘କଥା ଓ ଲଥା’ । ‘ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ’ ରମ୍ୟରଚନାପାଇଁ ସେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛନ୍ତି ।

ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପରେ କଳ୍ପନାପ୍ରବଣତା ଅପେକ୍ଷା ବାସ୍ତବ ଚିତ୍ର ଅଧ‌ିକ ଥ‌ିବାରୁ ସୁଖପାଠ୍ୟ ହୋଇପାରିଛି । ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକାସ୍ଥିତ ଲାଇବେରିଆ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନ ପରିଦର୍ଶନ କରି ସେହି ମହାଦେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଜନ୍ମିଥିବା ଧାରଣାକୁ ସାହିତ୍ୟିକ ଛଟାରେ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ର ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ନେଇ ମନୋଜ୍ଞ ରୂପେ ସେ ପରିବେଷଣ କରିଛନ୍ତି । ଇଞ୍ଜିନିୟର ଭାବରେ ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧ ଯୋଜନାରେ ତାଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ରହିଛି । ସେ କେନ୍ଦ୍ର ପବ୍ଲିକ୍ ସର୍ଭିସ କମିଶନରେ ସମ୍ମାନିତ ସଭ୍ୟଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଏକ ସମ୍ମାନିତ ସ୍ଥାନ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ରହିଛି ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧ ସମ୍ପର୍କରେ :

ସବୁଲୋକଙ୍କର ଧାରଣା ଯେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ସବୁ ଶାସନ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ । କାରଣ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ହେଉଛି,
ହୋଇଥାଏ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଗଣ ବା ଲୋକମାନେ ସିଧାସିଧ୍ ଶାସକ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହେବା । ଏପରି ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ଏହି ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଜନ ବା ଗଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ନ କରି ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ଭାଗ ନେଇଥା’ନ୍ତି । ଗଣଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିବା ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ଶାସନ କ୍ଷମତା ବା ଶାସନଭାର ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି। ଓ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାକୁ ନେଇ ବିଚାର କରିବା ଜନତାର ଦାୟିତ୍ଵ । ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟର ଲୋକ ବା ଗଣମାନେ ନିଜ ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଜ୍ଞ, ସେମାନେ କେବଳ ପ୍ରଚାରକୁ ଆଧାରକରି ପ୍ରତିନିଧ୍ବ ବାଛନ୍ତି, ଫଳରେ ସେମାନେ ଅଯୋଗ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ବାଛିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଥାଏ । ଭଲମନ୍ଦ ବିଚାର କରିବାର ଶକ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ନାହିଁ, ସେଠାରେ ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାର ହିଁ ଜୟ ହୋଇଥାଏ ।

(ଗ) ସାରକଥା :

ଅନେକ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସପକ୍ଷରେ ମତାମତ ଦେଇ କହନ୍ତି, ‘ଯେତେ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି, ସବୁଠାରୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ହେଉଛି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି, ‘ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା’, ‘ଗଣଙ୍କ ପାଇଁ’ ଓ ‘ଗଣଙ୍କର ଶାସନ’ । ଏହାକୁ ଗଣଙ୍କର ଶାସନ କହିବାର ବିଶେଷ କିଛି ଅର୍ଥ ଥିଲା ପରି ମନେହୁଏ ନାହିଁ ।’’ ପୂର୍ବରୁ ରାଜାରାଜୁଡ଼ା ଶାସକମାନେ ନିଜକୁ ଭୋଗବିଳାସରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖିଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ଡିଣ୍ଡିମ ପିଟି କହୁଥିଲେ ସେମାନେ ଯେଉଁ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି, ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଗଣଙ୍କ ହିତପାଇଁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନିଶଉପୁଡ଼ା ରାଜା ଓ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ୟାହିୟା ଖାଁଙ୍କ ସ୍ବେଚ୍ଛାଚାରୀ ମନୋବୃତ୍ତି କଥା ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରକୃତରେ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥାଏ । ଏଥିରେ ଲୋକମାନେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଏଥରେ ଶାସକ ଓ ଶାସିତ ଏକ ମନେ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କେହି ପ୍ରଭୁ କିମ୍ବା ଦାସ, ଶୋଷକ କିମ୍ବା ଶୋଷିତ ହୋଇ ନ ଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାର ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମଷ୍ଟିଗତ ପ୍ରଗତି ଏ ଶାସନର ସ୍ଵାଭାବିକ ପରିଣତ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରାଯାଏ ।

ଆମ ଦେଶରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକରୁଛି, ସେଗୁଡ଼ିକର ବାସ୍ତବରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ରହୁନାହିଁ । ସବୁଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଓ ପୋଥଗତ । ଯେପରି ଛୁଆଁ ଅଛୁଆଁର ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଭାରତରେ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ, ସେହିପରି ପୁଞ୍ଜିପତି ଓ ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମତାର ଆଶା କଳ୍ପନାର ବିଳାସ ମାତ୍ର । ସେହିପରି ଶିକ୍ଷାବିହୀନ ମଣିଷ ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଧିକାରକୁ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ବ୍ୟାପାର ।

‘ଗଣଙ୍କଦ୍ବାରା’ ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଜନତା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ଶାସକ ହୋଇ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରିବ । ଏପରି କରିବା ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନତାଦ୍ୱାରା ଜନତାର ଶାସନ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନ ହୋଇ ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ହେବାହିଁ ସ୍ୱାଭାବିକ । ଅନ୍ୟ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଜନତାମାନେ ନିଜର ପ୍ରତିନିଧ‌ିକୁ ବାଛି, ସେହି ପ୍ରତିନିଧିଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ, ‘ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ ମନୋନୟନ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମେରୁଦଣ୍ଡ ।’

ଯେଉଁ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ସୁଶିକ୍ଷିତ ଏବଂ ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ, ସେମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରତିନିଧ୍ ବାଛିଦେଇ ପାରିବେ । ମାତ୍ର ଯେଉଁ ଦେଶରେ ଜନତା ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନରହିତ ସେଭଳି ଦେଶରେ ଲୋକ କେବଳ ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ନିଜର ପ୍ରତିନିଧି ବାଛିଥା’ନ୍ତି । ଲୋକମାନଙ୍କର ଅଜ୍ଞତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ, ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଡିଣ୍ଡିମ ନିଜେ ପିଟି, ସଭାସମିତି କରି, ଛାତି ପିଟି, ବାହାସ୍ଫୋଟ ମାରି, ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କର କୁତ୍ସାରଟନା କରି, ଲୋକଙ୍କୁ ଭୟ ଦେଖାଇ, ପ୍ରଚାର ବଳରେ କଳାକୁ ଧଳା ଓ ଧଳାକୁ କଳା କରି ପ୍ରତିନିଧ୍ ହେବାର ସୁଯୋଗ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅପକାରିତା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ଦେଶରେ ଲୋକମାନେ ଭଲମନ୍ଦ ଚିହ୍ନିବାର ଯୋଗ୍ୟତା ଲାଭ କରିନାହାଁନ୍ତି, ସେହି ଦେଶରେ ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡା ହିଁ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ପ୍ରୋପାଗଣ୍ଡାର ହିଁ ଜୟ ହୁଏ । ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ‘ତିନିତୁଣ୍ଡରେ ଛେଳି କୁକୁର’ କାହାଣୀକୁ ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ଥରେ ଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗୋସେଇଁ, ଯଜମାନ ଘରୁ ଛେଳିଛୁଆଟି ଆଣିଥିଲେ । ଛେଳିଛୁଆଟି ବାଟରେ ନ ଚାଲିବାରୁ ଗୋସେଇଁ ତା’କୁ କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ଯାଉଥିଲେ । ବାଟରେ ଯିବା ସମୟରେ ଜଣେ ଭୟଙ୍କର ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ମଣିଷ, ଯାହା ଦେହରେ ଅମାପ ବଳର ସୂଚନା ମିଳୁଥୁଲା, ସେହି ଲୋକଟି ହାତରେ ଲାଠିଧରି ଗୋସେଇଁଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଗଲା । ଗୋସେଇଁ ତା’କୁ ଦେଖି ଛାନିଆ ହୋଇଗଲେ ବି ପରେ ‘ପାଣୁ’ ବୋଲି ଚିହ୍ନି ପାରିଥିଲେ ।

‘ପାଣୁ’ ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଭୁଲାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲା । ଛେଳିଛୁଆଟିକୁ କୁକୁର ବୋଲି କହିଲା । ମାତ୍ର ପାଣୁ କଥାରେ ପଣ୍ଡିତ ଭୁଲିଲେ ନାହିଁ । ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପାଣୁକୁ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ମାତ୍ର ପାଣୁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଆକ୍ଷେପମୂଳକ କଥା କହି ଚାଲି ଯାଇଥିଲା ।

କିଛିବାଟ ଗଲାପରେ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ରାସ୍ତାରେ ପଡ଼ିଲା ବୁଦ୍ଧିବୁଦିକିଆ ଜଙ୍ଗଲ । ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗୋସାଇଁ ସେହି ନିରୋଳା ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥିବା ସମୟରେ, ପାଣୁ କଥା ମନେ ମନେ ଭାବୁଥିଲେ । ହଠାତ୍ ପାଣୁ ପରି ଆଉଜଣେ ମଣିଷ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ପଣ୍ଡିତ ଲୋକଟିକୁ ଦେଖ୍ ଚମକି ପଡ଼ିଲେ ବି, ଆଗନ୍ତୁକଟି ନମସ୍କାର କରିବାରୁ, ସେ ତାହାକୁ ଚିହ୍ନି ନେଇଥିଲେ । ଆଗନ୍ତୁକଟି ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲା । କହିଲା – ‘ନନା-କୁକୁରଟାକୁ କ’ଣ କାନ୍ଧରେ ବୋହିଛନ୍ତି ? କଳିଯୁଗ ବୋଲି କ’ଣ ସବୁ ଆଚାର ବିଚାର ଗଲା ।’’ ପୁରୋହିତ ଏଥର ଅଡ଼ୁଆରେ ପଡ଼ିଲେ । ପ୍ରଥମେ ପାଣୁ ଯାହା କହିଥିଲା, ଦ୍ବିତୀୟ ବ୍ୟକ୍ତି ରାଧୁ ମଧ୍ୟ ତାହା କହିଲା । ପଣ୍ଡିତେ କାନ୍ଧରେ ଛେଳିଛୁଆଟିକୁ ବସାଇଥିଲେ ବି ତାଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ହେଲା । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏହାକୁ ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ଛେଳିକୁ କାନ୍ଧରୁ ତଳକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଖୁର ଟିକିଏ ପରଖିନେଲେ । ନିଜ ଆଖି ଦି’ଟାକୁ ଭଲକରି ମକଚି ଛେଳିର ଲାଞ୍ଜଟିକୁ ହଲାଇ ଦେଖିଲେ । ବୋହି ଆଣିଲାବେଳେ କେଉଁଠି ମେଁ ମେଁ କରିଥିଲା ନା ନାହିଁ ମନେ ପକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ, ଆଉ କହିଲେ – ‘କିରେ ରାଧୁ – ଛେଳିଟାକୁ ଚିହ୍ନି ପାରୁନୁ କିରେ ?’’ ରାଧୁ ବାଟକାଟି ଯିବାବେଳେ ଗୋସେଇଁଙ୍କୁ ଆକ୍ଷେପ କଲାଭଳି କଥା ପଦିଏ କହିଦେଇ ଚାଲିଗଲା ।

ପୁରୋହିତ ମହାଶୟ ଏଥର ବଡ଼ ଚିନ୍ତାରେ ପଡ଼ିଥିଲେ । ପାଣୁ ଯାହା କହିଥିଲା, ସେହିକଥା ରାଧୁ କହିବାରୁ ଗୋସେଇଁଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ସେ ଚିନ୍ତାକଲେ, ‘ଯଜମାନ ସତରେ ଗୋଟିଏ କୁକୁର ଦେଇ ତାଙ୍କୁ ଠକି ଦେଇନି ତ !’

ପୁରୋହିତ ସେମିତି ଭାବି ଭାବି ଚାଲିଛନ୍ତି । ଏହାଭିତରେ ବଣବୁଦା ରାସ୍ତାଯାଇ, ଖୋଲାରାସ୍ତା ପଡ଼ିଲାଣି । ଗାଁ ବି ଦୂରରୁ ଦେଖାଯାଉଥାଏ । ରାସ୍ତାରେ ଯାଉ ଯାଉ ତାଙ୍କ ଆଗରେ ହଠାତ୍ ଜଣେ ବିରାଟକାୟ ପୁରୁଷ, ଚାରିହାତିଆ ଠେଙ୍ଗାଧରି ଆବିର୍ଭାବ ହେଲା । ପୁରୋହିତ ତାହାକୁ ଚିହ୍ନିପାରିଲେ । ସେ ଥିଲା ପାଖ ଗାଁର ଅଗାଧୁ । ଅଗାଧୁ ପୁରୋହିତଙ୍କୁ ଭକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଣାମ କଲା । ପ୍ରଣାମ କରିବାସହ ଅତି ଚତୁରତାର ସହିତ ଚମକି ପଡ଼ିଲାପରି, ଛେଳିଟିକୁ ଜାତିଆ କୁକୁର ବୋଲି କହିଲା । ତିନିଜଣଙ୍କ କଥା ଶୁଣିବାପରେ ପୁରୋହିତ ଛେଳିଟିକୁ ରାସ୍ତା ଉପରେ କଚାଡ଼ି ଦେଇ, ଲାଜରେ ଆଉ ଭଲ ଚଷମା ହଳଟିଏ ନ କିଣି ହଟହଟା ହେଲି ବୋଲି ବିଚାରିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ମନେମନେ ସେ ଯଜମାନଙ୍କୁ ଅଭିଶାପ ଦେଇ ଗାଁ ଆଡ଼କୁ ଚାଲିଲେ ।

ବ୍ରାହ୍ମଣ ଛାଡ଼ିଯାଇଥବା ଛେଳିଟିକୁ ଅଗାଧୁ ଛାତି ପାଖରେ ଜାବୁଡ଼ି ଧରି ଅନ୍ୟ ଦି’ସାଙ୍ଗ ପାଣୁ ଆଉ ରାଧୁ ପାଖକୁ ବିଚାରିଲେ। ।

ଆଜି ଆମ ଦେଶରେ ଅନେକ ପାଣୁ, ରାଧୁ ଓ ଅଗାଧୁ ବାହାରିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ନିଜର ସୁବିଧା ଅନୁଯାୟୀ ଛେଳିକୁ କୁକୁର ଏବଂ କୁକୁରକୁ ଛେଳି କରିବାର ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ତିନି ତୁଣ୍ଡ ସାଙ୍ଗକୁ ସେମାନେ ପ୍ରଚାରପତ୍ର, କାନ୍ଥବାଡ଼ ଲେଖା, ସିନେମା ହଲ୍‌ର ପର୍ଦା, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ୍, ପାଲା, ଦାଶକାଠିଆ, ସଭାସମିତି, ଶୋଭାଯାତ୍ରାକୁ ଅନେକ ନୂତନ ଓ ଆଧୁନିକ ଢଙ୍ଗରେ ପ୍ରଚାରର ଅସ୍ତ୍ର କରିଛନ୍ତି । ଏଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଛି ବହୁତ ଅର୍ଥ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ଷୋଭର ସହିତ କହିଛନ୍ତି, ‘ଯେଉଁଠି ଶିକ୍ଷିତ ଭୋଟଦାତା ଉଦାସୀନ, ସେଇଠି ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏମାନଙ୍କର ହିଁ ଜୟ ହେଉଛି ।’

କେବଳ ପ୍ରଚାର ଶକ୍ତିବଳରେ ଯେଉଁ ଗୁଣହୀନ, ନୀତିହୀନ ଲୋକମାନେ, ଜନତାର ପ୍ରତିନିଧୂ ସାଜୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଗରିବ ଦେଶର ବିବାଦୀ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ସୁବିଧା ବାଣ୍ଟିଲାବେଳେ, ମାଙ୍କଡ଼ ଦୁଇ ବିରାଡ଼ିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପିଠା ବାଣ୍ଟିଲା ଭଳି ସବୁକିଛି ନିଜ ପକେଟରେ ପୂରାଇ ଦେଉଛନ୍ତି । ତରାଜୁର ଦୁଇ ପାଖ ଖାଲି ହେଲାପରେ ବିରାଡ଼ି ଦୁଇଟି, ମାଙ୍କଡ଼କୁ ଚାହିଁ ରହିଲାପରି, ଜନତା ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୂମାନଙ୍କୁ କେବଳ ପ୍ରଶ୍ମିଳ ଆଖିରେ ଚାହିଁଅଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଯେଉଁ ପ୍ରତିନିଧୂମାନଙ୍କୁ ତରାଜୁ ଧରିବାର ସୁଯୋଗ ମିଳୁନାହିଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ମାଙ୍କଡ଼ଚିତ୍ ମାରି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରୁଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲେଖିଛନ୍ତି, ‘କେଉଁ ନେତା ଲାଠିଟିଏ ଧରି, ଆଉ କିଏ ବା ରଙ୍ଗ ବେରଙ୍ଗର ଛତାଟିଏ ଧରି ଗୋଟିଏ ଗୋଡ଼ରେ ଭଅଁର ଖେଳି ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ନେଉଛନ୍ତି ।’

ଯଥା ସମୟରେ ରାଜନୀତିର ଖେଳ ଭାଙ୍ଗିଯାଉଛି, ପୁଣି ନୂତନ ଅଭିନୟ ଆରମ୍ଭ ହେଉଛି ନୂତନ ଢଙ୍ଗରେ । ସେଇ ଜନତାଙ୍କୁ ନେଇ ସେଇ ପ୍ରତିନିଧିମାନେ ଏକାପ୍ରକାର ଖେଳ ଖେଳୁଛନ୍ତି । କେବଳ ସମୟର ଯାହା ବ୍ୟବଧାନ ରହିଛି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଦାୟୀ କରିନାହାଁନ୍ତି । ଏକ ଲୋକକାହାଣୀର ଉକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଆମେ ନିଜେ କିପରି ଦାୟୀ ତାହାକୁ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ‘ଗଧ୍ଵ ଯଦି ମେଣ୍ଢାର ପୋଷାକରେ ମେଣ୍ଢାଙ୍କ ଗହଣରେ, ମେଣ୍ଢାଶାଳ ଭିତରେ ପଶି ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ମେଣ୍ଢା ଖାଇବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଦିଏ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଦୋଷୀ ହେବ କିପରି ?’’

ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ଶ୍ରେଷ୍ଠଶାସନ ହେଲେବି, ଏବେ ସୁଦ୍ଧା ଆମେ ସେହି ଶାସନପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇନାହୁଁ । ଆଜି ଆମେ ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ଚୁଛୁ, ସେଥୂପାଇଁ ଆମେ ନିଜେ ହିଁ ଦାୟୀ । ଗଣଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣଚେତନାର ଅଭାବ ଥିବାଯାଏ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଆଶା କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର ।

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Psychology Solutions Unit 1 ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ବିକାଶ & ସ୍ଵୟଂ ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Psychology Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।
୧। ବିକାଶ କାହା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ପରିପକ୍ଵନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷଣ
(ଖ) କେବଳ ଶିକ୍ଷଣ
(ଗ) କେବଳ ପରିପକ୍ବନ
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(କ) ପରିପକ୍ଵନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷଣ

୨। ଗର୍ଭଧାରଣରୁ ଜନ୍ମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟର ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ପ୍ରାକ୍ ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା
(ଖ) ପ୍ରାକ୍ ଜନନ ଅବସ୍ଥା
(ଗ) ଭୃଣାବସୁ
(ଘ) ଗର୍ଭାବସ୍ଥା
Answer:
(ଖ) ପ୍ରାକ୍ ଜନନ ଅବସ୍ଥା

୩। ମଣିଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ବିକାଶ
(ଗ) ବୟସ
(ଘ) ବ୍ୟବହାର
Answer:
(ଖ)ବିକାଶ

୪। ମନୁଷ୍ୟର କ୍ରମିକ ଓ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ବୟସ
(ଗ) ବ୍ୟବହାର
(ଘ) ବିକାଶ
Answer:
(ଘ) ବିକାଶ

୫। ସ୍ଥୂଳ ଓ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଗୁଣାତ୍ମକ କୌଶଳ ଶିଶୁଟିର କେଉଁ ସମୟରେ ଦେଖା ଦେଇଥାଏ ?
(କ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା
(ଖ) ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା
(ଗ) ପ୍ରାକ୍ – ପ୍ରସବାବସ୍ଥ।
(ଘ) କିଶୋରାବସ୍ଥା
Answer:
(କ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା

୬। ନିଜ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷିତ କରିବାର ପ୍ରବୃତ୍ତିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପରକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଖ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଗ) ଆତ୍ମ ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ଘ) ଆତ୍ମ ପରିଚୟ
Answer:
(ଖ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା

୭। ନବଜାତ ଶିଶୁ ଉଦ୍ଦୀପକ ପ୍ରତି ଦେଖାଉଥ‌ିବା ସ୍ଵଚାଳିତ ଅନୁକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟବହାର
(ଖ) ପ୍ରତିବର୍ତ୍ତ
(ଗ) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳତା
(ଘ) ସମୟାନୁବତ୍ତତା
Answer:
(ଖ) ପ୍ରତିବର୍ତ୍ତ

୮। ସାମାଜିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେଉଁଠାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ଗୃହ
(ଖ) ବିଦ୍ୟ
(ଗ) କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରାଙ୍ଗଣ
(ଘ) ପରିବେଶ
Answer:
(କ)ଗୃହ

୯। କୌଣସି ବିଶେଷଧରଣର ବ୍ୟବହାରର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥାଏ ?
(କ) କ୍ରାନ୍ତିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଖ) ଅଙ୍କୁରଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଗ) ଭୃଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
(ଘ) ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅବସ୍ଥା
Answer:
(କ)କ୍ରାନ୍ତିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ

୧୦ । ଜନ୍ମଠାରୁ ଏକମାସ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୟସର ଶିଶୁକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ନବଜାତ
(ଖ) ଭୃଣ
(ଗ) ଶିଶୁ
(ଘ) ଫେଟସ
Answer:
(କ)ନବଜାତ

୧୧। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବକୁ ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ, ଓ ବହିର୍ମୁଖୀ ରୂପେ ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀରେ କିଏ ବର୍ଗୀକରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) କ୍ୟାଟେଲ
(ଖ) ଆଲପୋର୍ଟ
(ଗ) ୟୁଇ
(ଘ) ସେଲଡ଼ନ୍
Answer:
(ଗ)ୟୁଙ୍ଗ୍

୧୨। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ ନିମନ୍ତେ କାଳିଛିଟା ପରୀକ୍ଷଣ କିଏ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ ?
(କ) ବି. ପି ମୁଥେୟା
(ଖ) ରୋର୍ଶ।କ୍
(ଗ) ମର୍ଗାନ
(ଘ) ହାରିସନ୍ ଗଫ୍
Answer:
(ଖ)ରୋର୍ଶକ୍

୧୩। ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିକଶିତ ଧାରଣାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ
(ଖ) ଶୀଳଗୁଣ
(ଗ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ
‍(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(କ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ

୧୪। ହିପୋକ୍ରେଟସ୍ କେଉଁ ପ୍ରାଚୀନ ଦେଶର ଭେଷଜ ବିଜ୍ଞାନୀ ଅଟନ୍ତି ?
(କ) ଗ୍ରୀସ୍
(ଖ) ଭାରତ
(ଗ) ଚୀନ୍
(ଘ) ସ୍ବିଜରଲାଣ୍ଡ୍
Answer:
(କ) ଗ୍ରୀସ୍

୧୫। ନିଜର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ବାସ୍ତବ ରୂପ ଦେବାର ଅଭିଳାଷକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି
(ଖ) ସ୍ଵଚେତନା
(ଗ) ସ୍ୱଦକ୍ଷତା
(ଘ) ସ୍ୱପରିଚୟ
Answer:
(କ)ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି

୧୬। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସମାନତା ଓ ଅସମାନତା ଆଧାରରେ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଅନୁଭବ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସ୍ଵଚେତନା
(ଖ) ସ୍ଵପରିଚୟ
(ଗ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା
(ଘ) ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି
Answer:
(ଖ) ସ୍ଵପରିଚୟ

୧୭। “ ପରସୋନା” କେଉଁ ଭାଷାର ଏକ ଶବ୍ଦ ଅଟେ ?
(କ) ଗ୍ରୀକ୍
(ଖ) ଲାଟିନ୍
(ଗ) ଇଂରାଜୀ
(ଘ) ସଂସ୍କୃତ
Answer:
(କ) ଗ୍ରୀକ୍

୧୮। କ୍ରେଚମର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵକୁ କେତେଗୋଟି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି ?
(କ) ୩
(ଖ) ୨
(ଗ) ୪
(ଘ) ୫
Answer:
(କ) ୩

୧୯। ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭା ବା ସାମର୍ଥ୍ୟ କେତେ, ଏହାର ଧାରଣାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(କ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା
(ଖ) ସ୍ଵଚେତନା
(ଗ) ଆତ୍ମସିଦ୍ଧି
(ଘ) ସ୍ୱପ୍ରତ୍ୟୟ
Answer:
(କ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା

୨୦। ସର୍ବପ୍ରଥମେ କିଏ ଶୀଳଗୁଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ସେଲଡ଼ନ
(ଖ) ଆଲ୍‌ପୋର୍ଟ
(ଗ) କେଚନର
(ଘ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍
Answer:
(ଖ) ଆଲପୋର୍ଟ

ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
୧। ଗୋଟିଏ ନିଷିକ୍ତ ଡିମ୍ବାଣୁ ପ୍ରାୟ _____________________ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନବଜାତ ଶିଶୁରେ ପରିଣତ ହୁଏ।
(କ) ୩୦୦
(ଖ) ୩୧୦
(ଗ)୨୮୦
(ଘ) ୨୭୦
Answer:
(ଗ)୨୮୦

୨। ମାତୃଗର୍ଭରେ ଶିଶୁଟି ପ୍ରାୟ _________________ ସପ୍ତାହ ରହିଥାଏ ।
(କ) ୪୦
(ଖ) ୨୧
(ଗ) ୩୬
(ଘ) ୩୮
Answer:
(କ)୪୦

୩। ବିକାଶର ଅଧୁକାଂଶ ଲକ୍ଷଣ __________________ଅଟେ ।
(କ)ସହସମ୍ବନ୍ଧୀୟ
(ଖ) ଅସହସମ୍ବନ୍ଧୀୟ
(ଗ) ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ
Answer:
(କ)ସହସମ୍ବନ୍ଧୀୟ

୪। ଗୋଟିଏ ନିଷିକ୍ତ ଡିମ୍ବାଣୁକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଆଦ୍ୟଭ୍ରୂଣ
(ଖ) ଏକ ଯୁଗ୍ମଜ
(ଗ) ଏକ ପରିପକ୍ଵ ଭ୍ରୂଣ
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(ଖ)ଏକ ଯୁଗ୍ମଜ

୫। _____________________ ଜନନସୂତ୍ରିକା ଝିଅ ଜନ୍ମ ପାଇଁ ଦାୟୀ ।
(କ) XX
(ଖ) XY
(ଗ) YY
(ଘ) XXY
Answer:
(କ) XX

୬। ପ୍ର।କଜନନ କାଳରେ _________________________ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁ ମାଆଠାରୁ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରେ ।
(କ) ଗର୍ତ୍ତନାଳ
(ଖ) ଗର୍ଭାଶୟ
(ଗ) ଡିମ୍ବାଣୁ
(ଘ) ଗର୍ତ୍ତଫୁଲ
Answer:
(କ) ଗର୍ଭନାଳ

୭। ଶୁକ୍ରାଣୁ ଓ ଡିମ୍ବାଣୁ __________________ ମିଳନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(କ) ଭୃଣ
(ଖ) ଡିମ୍ବକୋଷ
(ଗ) ଯୁଗ୍ମଜ
(ଘ) ଗୁଣସୂତ୍ର
Answer:
(ଗ) ଯୁଗ୍ମଜ

୮। ବିକାଶ ___________________ ରୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଗତି କରିଥାଏ ।
(କ)ସାଧାରଣ
(ଖ) ଜଟିଳ
(ଗ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
‍(ଘ) ପରକୈନନ୍ଦ୍ରିକତା
Answer:
(କ)ସାଧାରଣ

୯। କିଶୋରମାନଙ୍କର ଯୌନଗ୍ରନ୍ଥରୁ ନିଃସୃତ ହେଉଥିବା ସେକ୍‌ସ ହରମୋନକୁ _________________ କୁହାଯାଏ।
(କ) ଏଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍
(ଖ) ଏଷ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍
(ଗ) ପ୍ରୋଜେଷ୍ଟୋନ୍
(ଘ) ଶୁକ୍ରାଣୁ
Answer:
(କ) ଏଣ୍ଡ୍ରୋଜେନ୍

୧୦। ___________________ ବିକାଶର ଏକ ନିୟମ ନୁହେଁ ।
(କ) ଧାରାବାହିକ
(ଖ) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭିନ୍ନତା
(ଗ) ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ଘ) ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନତା
Answer:
(ଗ) ନିର୍ଭରଶୀଳତା

୧୧। ଗର୍ଭଧାରଣର _____________________ ମାସରେ ଶିଶୁଟି ମା’ପେଟରେ ତା’ର ଚକ୍ଷୁ ଖୋଲିପାରିଥାଏ ।
(କ)୪
(ଖ) ୬
(ଗ) ୮
(ଘ) ୯
Answer:
(ଖ)୬

୧୨। __________________ କିଶୋର କିଶୋରୀଙ୍କ ଚିନ୍ତନର ବିଶେଷତା ଅଟେ ।
(କ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଖ) ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ଗ) ଯୌନଗତ ପରିପକ୍ବତା
(ଘ) ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରିତା
Answer:
(କ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା

୧୩। ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୟସରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରତ୍ୟାଶାକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସାମାଜିକତା
(ଖ) ବିକାଶାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ
(ଗ) ପରିପକ୍ବତା
(ଘ ନୈତିକତା
Answer:
(ଖ) ବିକାଶାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ

୧୪। ଜୀବନ _______________ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ଜନ୍ମ ସମୟ
(ଖ) ଗର୍ଭ ଧାରଣ ସମୟ
(ଗ) ବାଲ୍ୟ।ବସ୍ଥ।
(ଘ) ଶୈଶବାବସ୍ଥ।
Answer:
(ଖ) ଗର୍ଭ ଧାରଣ ସମୟ

୧୫। ଭୃଣ ସମୟ ଗର୍ଭଧାରଣର __________________ ସପ୍ତ।ହଠାଋୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ପ୍ରଥମ
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟ
(ଗ) ତୃତୀୟ
(ଘ) ଚତୁର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟ

୧୬। ଜନ୍ମ ହେବା ଦିନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୬ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟକୁ ______________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ବାଲ୍ୟ।ବସ୍ଥା
(ଖ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା
(ଗ) କିଶୋରାବସ୍ତୁ
(ଘ) ନବଜାତ ଅବସ୍ଥା
Answer:
(ଖ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା

୧୭। ଅପରାଧପ୍ରବଣତା ________________ ସମୟର ଏକ ସମସ୍ୟା |
(କ) ଶୈଶବାବସ୍ଥା
(ଖ) କିଶୋରାବସ୍ଥା
(ଗ) ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା
(ଘ)ପୌ୍ରଢ଼ବସ୍ଥା
Answer:
(ଖ) କିଶୋରାବସ୍ଥା

୧୮। ଜୀବନର ବ୍ୟାବହାରିକ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ନିପୁଣତାକୁ ______________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ଚିନ୍ତନ
(ଖ) ଜ୍ଞ।ନ
(ଗ) ଆତ୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକତା
(ଘ) ବିବେକ
Answer:
(ଖ) ଜ୍ଞ।ନ

୧୯। ଏକ ନିଷିକ୍ତ ଡିମ୍ବକୋଷ __________________ ଯୋଡ଼ା ଜନନସୂତ୍ରିକା ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
(କ) ୨୩
(ଖ) ୧୨
(ଗ) ୩୨
(ଘ) ୨୫
Answer:
(କ) ୨୩

୨୦। ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ କ୍ରାନ୍ତିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପ୍ରଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ସମୟ କାଳକୁ __________________ ଅବସ୍ଥା କୁହାଯାଉଥାଏ ।
(କ) ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅବସ୍ଥା
(ଖ) ଯୌବନାବସ୍ଥା
(ଗ) ସାମାଜିକୀକରଣ ଅବସ୍ଥା
(ଘ) ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ
Answer:
(କ) ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅବସ୍ଥା

୨୧। ବ୍ୟକ୍ତିର ନିଜର ଗୁଣାବଳୀ, ଅଭିଜ୍ଞତା, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଦୋଷତ୍ରୁଟି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଧାରଣାକୁ __________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସ୍ଵମୂଲ୍ୟ।ୟନ
(ଖ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ
(ଗ) ସ୍ଵପରିବୀକ୍ଷଣ
(ଘ) ସ୍ଵପରିଚୟ
Answer:
(ଖ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ

୨୨। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଆଧାରରେ ନିଜର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ହେଉଛି _________________ ।
(କ) ସ୍ଵପରିଚୟ
(ଖ) ସ୍ଵଦକ୍ଷତା
(ଗ) ସ୍ଵପ୍ରତ୍ୟୟ
(ଘ) ସ୍ଵମୂଲ୍ୟ।ୟନ
Answer:
(କ) ସ୍ଵପରିଚୟ

୨୩। ଭାରତୀୟ ଭେଷଜ ବିଜ୍ଞାନ ବା ଆୟୁର୍ବେଦର ଜନକ ____________________ ଅଟନ୍ତି ।
(କ) ରାମଦେବ
(ଖ) ଚୂରକ
(ଗ) ବିଶ୍ୱ।ମିତ୍ର
(ଘ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍
Answer:
(ଖ) ଚୂରକ

୨୪। ବାୟୁ ଓ ଆକାଶରେ ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟାରୁ ________________________ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(କ) ପିତ୍ତ
(ଖ) ବାତ
(ଗ) କଫ
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ବାତ

୨୫। ବାୟୁ ଓ ଅଗ୍ନିର ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟାରୁ _________________ ଜାତ ହୁଏ ।
(କ) କଫ
(ଖ) ପିତ୍ତ
(ଗ) ବାତ
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ପିତ୍ତ

୨୬। ଜଳ ଓ ଭୂମିର ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟାରୁ _________________ ର ସୃଷ୍ଟି ।
(କ) ବାତ
(ଖ) ପିତ୍ତ
(ଗ) କଫ
(ଘ) ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ
Answer:
(ଗ) କଫ

୨୭। _________________ ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତି ହୃଦୟ ଧମନୀ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ ।
(କ) A – ପ୍ରକାର
(ଖ) B – ପ୍ରକାର
(ଗ) C – ପ୍ରକାର
(ଘ) ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀ
Answer:
(କ) A – ପ୍ରକାର

୨୮। ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତି କର୍କଟ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ।
(କ) A – ପ୍ରକାର
(ଖ) C – ପ୍ରକାର
(ଗ) B – ପ୍ରକାର
(ଘ) ବହି୍ମୁଖୀ
Answer:
(ଖ) C – ପ୍ରକାର

୨୯। _____________________ ପ୍ରକାର ବ୍ୟକ୍ତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ।
(କ) A – ପ୍ରକାର
(ଖ) C – ପ୍ରକାର
(ଗ) B – ପ୍ରକାର
(ଘ) ଆମୋଦପ୍ରିୟ
Answer:
‍(କ) A – ପ୍ରକାର

୩୦। ଅନ୍ତର୍ମୁଖୀର ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ____________________ ଅଟନ୍ତି ।
(କ) ମେଳାପୀ
(ଖ) ଲାଜୁକ
(ଗ) ଗପୁଡ଼ି
(ଘ) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
Answer:
(ଖ) ଲାଜୁକ

୩୧। ୧୬ PF ପ୍ରଶ୍ନବଳୀକୁ ____________________ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ ନିମନ୍ତେ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ ।
(କ) ସେଲଡ଼ନ୍
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ
(ଗ) ଲୁଇ
‍(ଘ) ଆଇଜେ
Answer:
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ

୩୨। ବ୍ୟକ୍ତି – ଅଙ୍କନ ପରୀକ୍ଷଣ __________________ ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ
(ଖ) ଫ୍ରଏଡ୍
(ଗ) ଆଇଜେ
‍(ଘ) ମାକୋଭର
Answer:
‍(ଘ) ମାକୋଭର

୩୩। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ମାପନ ନିମନ୍ତେ ___________________ କଥାବସ୍ତୁ ସଂପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପରୀକ୍ଷଣ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ ।
(କ) ଫ୍ରଏଡ଼ ଓ ୟୁଇ
(ଖ) କ୍ୟାଟେଲ ଓ ଆଲପୋର୍ଟ
(ଗ) ମରେ ଓ ମର୍‌ଗାନ
(ଘ) ପଲକୋଷ୍ଟା ଓ ମାକ୍‌
Answer:
(ଗ) ମରେ ଓ ମର୍‌ଗାନ

୩୪। କ୍ୟାଟେଲ _______________ ଗୋଟି ଶୀଳଗୁଣକୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ମୂଳ ଲକ୍ଷଣ ଭାବେ ବିଚାର କରନ୍ତି ।
(କ) ୨୧
(ଖ)୧୬
(ଗ) ୨୬
(ଘ) ୨
Answer:
(ଖ)୧୬

୩୫। ଆଲପୋର୍ଟ _______________________ ଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରକାର ଶୀଳଗୁଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ରଚନା କରେ ବୋଲି ମତ ଦେଇଥିଲେ ।
(କ) ୨
(ଖ) ୩
(ଘ) ୬
(ଗ) ୪
Answer:
(ଘ) ୩

୩୬। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ବିଶ୍ଳେଷଣ ତଥ୍ୟ ମାପନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଔପଚାରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନାମ ______________ ଅଟେ ।
(କ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ
(ଖ) ପ୍ରେକ୍ଷକ ପ୍ରତିବେଦନ
(ଗ) ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ
(ଘ) ପାରିସ୍ଥିତିକ ପରୀକ୍ଷଣ
Answer:
(କ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଆକଳନ

୩୭। ରୋର୍ଶାକ୍ କାଳିଛିଟା ପରୀକ୍ଷଣ _________________ ର ଏକ ଉଦାହରଣ ।
(କ) ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପରୀକ୍ଷଣ
(ଖ) ପ୍ରକ୍ଷେପୀ ପରୀକ୍ଷଣ
(ଗ) ପାରିସ୍ଥିତିକ ପରୀକ୍ଷଣ
(ଘ) ମୂଲ୍ୟ – ନିଦ୍ଧରଣ
Answer:
(ଖ) ପ୍ରକ୍ଷେପୀ ପରୀକ୍ଷଣ

୩୮। ___________________ ମନୁଷ୍ୟର ଶାରୀରିକ ଗଠନ ଆଧାରରେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ବ୍ୟବହାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ ।
(କ) ସେଲଡ଼ନ୍
(ଖ) ହିପୋକ୍ରେଟସ୍
(ଗ) ୟୁଙ୍ଗ୍
(ଘ) ଚରକ
Answer:
(କ) ସେଲଡ଼ନ୍

୩୯। _________________ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ବିଶ୍ଵାସୀ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(କ) ସୁଳାକୃତି
(ଖ) ମଧମକାୟ
(ଗ) କୃଶାକୃତି
(ଘ) କୋପଶୀଳ
Answer:
(କ) ସ୍ଥୁଳାକୃତି

୪୦। ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ନିଜ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଥିବା ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଅନୁଭୂତିକୁ _________________ କୁହାଯାଏ ।
(କ) ସମାଜ
(ଖ) ସ୍ଵ
(ଗ) ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ
(ଘ) ସଂସ୍କୃତି
Answer:
(ଖ) ସ୍ଵ

ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ “ଠିକ୍” କିମ୍ବା “ଭୁଲ” ଦର୍ଶାଅ ।
୧। ପରିମାଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ

୨। କ୍ରମ-ବିକାଶ ଧାରାବାହିକ ନୁହେଁ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୩। ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମୁଣ୍ଡରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ପାଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତି କରିବାକୁ ସମୀପ ଦୂରାଭିମୁଖୀ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୪। ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ହାରରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭିନ୍ନତା ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୫। ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରେ ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶର ମାତ୍ରା ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ଷିପ୍ର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୬। ନବଜାତ ଶିଶୁଠାରେ ପ୍ରଥମେ ସାଧାରଣ ଉତ୍ତେଜନା ପ୍ରକାଶ ପାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୭। ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଶରୀରର କେନ୍ଦ୍ରରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପରିଧ୍ଵ ଆଡ଼କୁ କ୍ରମାନୁସାରେ ଗତି କରିବାକୁ ସମୀପ-ଦୂରାଭିମୁଖୀ ବିକାଶ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୮। ଡିମ୍ବାବସ୍ଥା ଶିଶୁଟିର ଜୀବନ ଧାରଣ ଦିନଠାରୁ ୨ ସପ୍ତାହର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୯। ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା ସାଧାରଣତଃ ୧୨ବର୍ଷ ବୟସଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ପ୍ରଜନନ କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗତି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୦। ଅପରାଧୂକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଥିବା କିଶୋର କିଶୋରୀମାନଙ୍କର ଉପଲବ୍ଧର ସ୍ତର ନିମ୍ନ ରହିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୧। ଜଣେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ବା ଚାକିରିରେ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପ୍ରୌଢ଼ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୨। B – ପ୍ରକାରର ବ୍ୟକ୍ତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ଅଟନ୍ତି |
Answer:
ଭୁଲ

୧୩। ଏଣ୍ଡୋମର୍ଫିକ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ଶାନ୍ତ ତଥା ମେଳାପି ହୋଇଥାନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୪। ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଶୀଳଗୁଣ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ମୂଳ ଆଧାରକୁ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୫। ଏକ ଜ୍ଞାତା ରୂପରେ ସ୍ୱ ‘ମୋର’ କୁ ଇଙ୍ଗିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ଜ୍ଞେୟ ରୂପରେ ଏହା ‘ମୁଁ’କୁ ଇଙ୍ଗିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୬। ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଅନନ୍ୟ ।
Answer:
ଠିକ୍

୧୭। ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତି ସଫଳ ନେତୃତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ ।
Answer:
ଭୁଲ

୧୮। ପଲ୍‌କୋଷ୍ଟା ଓ ଆଇଜେଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ବୃହତ୍ ପାଞ୍ଚ କାରକୀୟ ମତବାଦ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି |
Answer:
ଭୁଲ

୧୯। କୃଷ୍ଣ ପିତ୍ତର ପ୍ରାବଲ୍ୟତା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବିଷାଦମୁଖୀ କରାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

୨୦। ଶୀଳଗୁଣର ମାତ୍ରା ଓ ପରିମାଣକୁ ଏକ ସାଂଖ୍ୟକ ମୂଲ୍ୟରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିବା ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପଦ୍ଧତିର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 3 ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ କେଉଁ ଦାର୍ଶନିକ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ବିଷୟଟି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ନୁହେଁ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ମାନସିକ
(iii) ବୈଷୟିକ
(iv) ଆଧ୍ୟାମିକ
Answer:
(iii) ବୈଷୟିକ

3. କେଉଁ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ?
(i) ୧୯୪୫
(ii) ୧୯୪୩
(iii) ୧୯୫୬
(iv)୧୯୪୭
Answer:
(ii) ୧୯୪୩

4. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(i) ପଣିୁଚେରା
(ii) ସତ୍ୟବାଦୀ
(iii) ଅରୋଭିଲ୍
(iv) ଶାନ୍ତିନିକେତନ
Answer:
(iii) ଅରୋଭିଲ୍

5. କିଏ କହିଥିଲେ, ‘‘କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ?? ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ
(iii) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
Answer:
(iv) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

6. କେଉଁଟି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଙ୍ଗ ଅଟେ ?
(i) ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଆର୍ଥିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iii) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା

7. କେଉଁଟି ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ମାର୍ଗ ନୁହେଁ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ?
(i) ପ୍ରେମ
(ii) ଜ୍ଞାନ
(iii) ଅର୍ଥ
(iv)ଶକ୍ତି
Answer:
(iii) ଅର୍ଥ

8. ‘ଶିକ୍ଷା ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ଆତ୍ମାର ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ – ଏହା କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ପ୍ରୋବେଲ
(iv)ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ______________ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୭୨

2. _____________ ବୟସରେ ସେ ୧୮୭୯ ମସିହାରେ ସେ ପରିବାର ସହ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୭ ବର୍ଷ

3. ୧୯୦୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ _____________ ଜେଲ୍‌ରେ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ କରାବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଆଲିପୁର

4. _____________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ।
Answer:
୧୯୨୨

5. ____________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ବିକଶିତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିସ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

6. ______________ ମସିହାରେ ‘ଅରୋଭିଲ୍’ ବା ଉଷାନଗରୀ ଉଦ୍‌ଘାଟିତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୬୮

7. ଅରୋଭିଲ୍ର ସନଦପତ୍ରରେ_____________ ଟି ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଦସ୍ତଖତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୨୦

8. ___________ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ଘଟିଲା ।
Answer:
୧୯୫୦

9. ___________ ‘ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ

10. ପଣିୃଚେରାରେ ପ୍ରତିଷିମ ଆଣ୍ରମ ____________ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଣତ ହେଲା ।
Answer:
୧୯୫୨

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ହେଲେ ।
Answer:
୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ରାଜନୀତି କଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହେବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶିଶୁଭିଭିକ ହେବା ଉଚିତ ।

3. ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦେବାର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ ସେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ବାଧୀନତା ଦେବାର ସପକ୍ଷରେ ଥିଲେ ।

4. ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିଲେ ।

5.ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ କେବଳ ଜଣେ ସହାୟକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାତା ନୁହଁନ୍ତି; ସେ ଜଣେ ସହାୟକ ଓ ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶାନ୍ତିନିକେତନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

8. ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।
Answer:
‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଅବଦାନ ଅଟେ ।

9. ‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ କହିଥିଲେ ।
Answer:
‘ଆମ୍ବୋନ୍ନତି ହିଁ ଶିକ୍ଷା’’ ଏହା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

10. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ‘ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।
Answer:
ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ ‘ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା’ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

2. ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

3. କିଏ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ଶ୍ରୀମା’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପଣ୍ଡିଚେରୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

5. ଉଷାନଗରୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅରୋଭିଲ୍‌ର ଅନ୍ୟ ନାମ ଉଷାନଗରୀ ।

6. ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।

7. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

8. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ନୀତି ଲେଖ ।
Answer:
ମଣିଷର ମନକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ଶିକ୍ଷାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଅଟେ ।

9. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି– ‘ପ୍ରାଚୀନ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର’ ।

10. ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶିଶୁ କିଭଳି ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଉଚିତ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇଥିଲେ ।

11. ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂଣ୍ଡିତାର ପରିପ୍ରକାଶ– ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ‘ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତାର ପୂର୍ବତର ପରିପ୍ରକାଶ’ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଥିଲେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
‘ଶିକ୍ଷା ଏକ ମାଧ୍ୟମ, ଯାହା ସହାୟତାରେ ମାନବ ଜୀବନ ଈଶ୍ୱର, ଦେଶ ଓ ମାନବଜାତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ହୁଏ ଏବଂ ଜାତୀୟଧର୍ମୀ ବୋଲାଉଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହାକୁ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ ।’’ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

2. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଅନୁସାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରେ ଚାଲୁଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ନାମ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ।

3. ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ କି ମାର୍ଗ ରହିଛି ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ୪ଟି ମାର୍ଗ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ପ୍ରେମ, ଜ୍ଞାନ, ଶକ୍ତି ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ; ଯାହାକି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତିର ପ୍ରଥମ ସୋପାନ ଅଟେ ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
(ii) ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

5. ଅରୋଭିଲ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ପାଞ୍ଚମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷାନଗରୀ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କର ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
(ii) ଅରୋଭିଲ୍ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରୟୋଗଶାଳା ଅଟେ ।

6. ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
(i) ‘ଚାର୍ଟର ଅଫ୍ ଅରୋଭିଲ୍’ରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ଯେ, ଏହା କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠନ କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଏହା ସମସ୍ତ ମାନବ ସମାଜକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
(ii) କିନ୍ତୁ ଅରୋଭିଲ୍‌ରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହେଲେ ଜଣେ ନିଜର ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ଆସିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅରୋଭିଲ୍‌ର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ପୂରଣ କରିବା ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀର କେତେକ ନୀତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥ୍ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ ।
(ii) ମନର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ଜ୍ଞାତ ବସ୍ତୁରୁ ଅଜ୍ଞାତ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

8. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କିପରି ଥୁଲା
Answer:
(i) ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ; ଯଥା- ଶାରୀରିକ, ପ୍ରାଣିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତନ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
(ii) ଏହି ଚାରୋଟି ଉପାଦାନ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ହେବା ଉଚିତ ଓ ଏହାର ବିକାଶଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ସମସ୍ତ ଶକ୍ତିକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜକୁ ଆଶାତୀତ ଭାବରେ ନିଜର ପ୍ରତିଭାଗୁଡ଼ିକ ଦାନ କରିଦେଇ ପାରିବ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଅରୋଭିଲ୍ (Auroville) ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମାନବିକ ଐକ୍ୟବୋଧ, ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ଏକ ହୋଇ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ ସ୍ଥାପନ କରିବା ।
(ii) ତେଣୁ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ, ଗୀତ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ।
(iii) ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଖେଳ, ପୋଷାକ, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।
(iv) ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ Auroville ଶିକ୍ଷା ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

2. ସମନ୍ୱୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସମନ୍ଵୟ (ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ) ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତି, ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।

3. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଦୁଇଟି ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି-
⇒ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣ ଓ ଆତ୍ମାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ
⇒ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ପରିପ୍ରକାଶ
⇒ ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ପ୍ରାପ୍ତି ।

4. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
⇒ ଦୈହିକ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ ଓ ଶାରୀରିକ ବିକାଶଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।
⇒ ମାନସ ମନର ବିକାଶ, ଯାହାକି ସ୍ନାୟୁକୁ ବିଶୋଧ କରି ମାନସିକ ଏକାଗ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
⇒ ଚେତନାର ବିକାଶ, ଯାହାକି ବିଚାରଶକ୍ତିର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଥାଏ ।
⇒ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତି ଜାଗ୍ରତ କରି ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧାନରେ ବ୍ରତୀ କରାଇଥାଏ ।

5. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି କିପରି ଜଟିଳ, ତାହା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ନିମିତ୍ତ ନୂତନ ପାଠଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ କେବଳ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ କରିବାପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଉପରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଲଦିଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

6. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ବିଧେୟ ଯେପରି ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା, ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ଓ ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ଏବଂ ଉଭୟଙ୍କୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସଭାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନଯାଏ ।

7. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଅବତରଣର ଚତୁର୍ବିଧ ସୋପାନ ହେଲା- (୧) ସତ୍ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ, (୨) ଚିତ୍ର ଶକ୍ତି – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚେତନଶୀଳ ଭାବରେ ଥିଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍ ମଧ୍ୟ, (୩) ଆନନ୍ଦ – ଯାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନନ୍ଦ ଥୁଲା, ଅଛି ଓ ରହିଥ୍, (୪) ଅତିମାନସ – ପରଂବ୍ରହ୍ମ ଏହିଠାରେ ବିଶ୍ବାତୀତରୁ ବିଶ୍ବଗତ ହେଲେ ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ଅନନ୍ତରୁ ସାନ୍ତ, ଅବ୍ୟୟରୁ ବ୍ୟୟ, ଅଖଣ୍ଡରୁ ଖଣ୍ଡ, ଅଭିନରୁ ଭିନ୍ନ ହେଲେ ମାତ୍ର ପୂର୍ବରୁ ଅପୂର୍ଣ୍ଣ, ଆନନ୍ଦରୁ ନିରାନନ୍ଦ ହୋଇନାହାନ୍ତି ।

8. ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ନୂତନ ସମାଜରେ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ପଣ୍ଡିଚେରୀର ସାଧ୍ଵ ଶ୍ରୀମା ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ କି.ମି. ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ବା ଉଷା ନଗରୀ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଅତୀତ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବଧାନ ତାହାର ପୂରଣ କରିବା ଥିଲା ଏହି ଉଷା ନଗରୀ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ବିବର୍ତ୍ତନ ଧାରାରେ ମାନବ ଜାତିର ଆଶା ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା ଓ ସମାଜର ସମସ୍ୟାମାନ ସମାଧାନରେ ଉଷା ନଗରୀ ସମର୍ଥ ହେବ । ମାନବିକ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଚରମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବିଦ୍ୟମାନ । ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ଅନ୍ତରରେ ଐକ୍ୟ, ବିଶ୍ଵମୈତ୍ରୀ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତର ଭାବଧାରାର ଅବାରିତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କରାଇବା ଅରୋଭିଲ୍ ସ୍ଥାପନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଓ ରହିଥ‌ିବ ମଧ୍ୟ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ଯହିଁରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା, ପରିପୁଷ୍ଟ କରିବା ।’’

ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ସତ୍ତାର ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶରୂପକ ମହାନ୍‌ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ । ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।’’

ସଂସ୍କୃତି ଓ ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମ ଶିକ୍ଷାର ମହନୀୟତାକୁ ଅନୁଭବ କରି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବର୍ତ୍ତମାନର ସମୟୋପଯୋଗୀ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି – (1) ଶାରୀରିକ, (2) ପ୍ରାଣିଜ, (3) ମାନସିକ, (4) ଚୈତ୍ୟ, (5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ।

(1) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା (Physical Education) – ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ଚିନ୍ତାଧାରାର ପରିଚାୟକ । ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଶାରୀରିକ ସଂଯମତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାଚୀନ ଋଷି, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମନୀଷୀମାନଙ୍କ ମତାମତ ସହିତ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଓ ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସହକର୍ମିଣୀ ଶ୍ରୀମା ଏକମତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀମା ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି; ଯଥା-
(1) ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସଂଯମ ଆଚରଣ ।
(2) ସର୍ବୋପରି ସାମଗ୍ରିକ, ଶାରୀରିକ ବିକାଶର କ୍ରମୋନ୍ନତି ।
(3) ବିକୃତ ଓ ଦୋଷମୁକ୍ତ ଅବୟବମାନଙ୍କର ସୁଷମ ବଣ୍ଟନ ।

ଏହି ପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁକୁ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସବଳ ଶରୀରରେ ଉନ୍ନତ ଚିନ୍ତାଧାରା, ପ୍ରସନ୍ନତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ ନିମିତ୍ତ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶିଶୁଠାରେ ସୁସ୍ଥ ମାନସିକତା, ଆବେଗିକତାର ଗଠନ ପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସଚେତନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ା ଓ କ୍ରୀଡ଼ା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

(2) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା (Vital Education) – ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବସ୍ତୁବାଦୀ ଦୁନିଆ ପ୍ରତି ମନୁଷ୍ୟର ଅହେତୁକ ଆକର୍ଷଣ, ବିଜ୍ଞାନର ଅଭୂତପୂର୍ବ ଅଗ୍ରଗତି ଆଜି ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପ୍ରତି ଏକ ନୂତନ ଅନୁଭବର ଉଦ୍ରେକ କରାଇଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଆଜି ଜଟିଳତାର କାରାଗୃହରେ ଆବଦ୍ଧ । ଜୀବନର ଅର୍ଥ ବହୁବିଧ ସମସ୍ୟାର କ୍ରିୟା, ପ୍ରତିକ୍ରିୟା । ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶଭାବେ ଚିନ୍ତା କରିବା ପରିହାର କରି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମତା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

ତା’ର ଜୀବନ ଆଜି ହିଂସା, ବିଦ୍ବେଷ, ପରଶ୍ରୀକାତରତା, ହୀନମନ୍ୟତା, ସ୍ୱାର୍ଥପରତା, ବ୍ୟଭିଚାର ଭାବ, ଅଶ୍ରଦ୍ଧା, ସନ୍ଦେହ, ଅବିଶ୍ଵାସ, ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମଧ୍ଯରେ ଜର୍ଜରିତ କରୁଅଛି । କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସଞ୍ଚ କାମନାର ପରିବେଷ୍ଟନୀ ମଧ୍ୟରେ ନିଜ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରି ନିଜର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ନଷ୍ଟକରୁଛି । ଏହି ପ୍ରକାର ଅବକ୍ଷୟ, ଆତ୍ମବିଧ୍ବଂସ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ପ୍ରାଣିଜ ଶିକ୍ଷାର ଅବଦାନ ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରୀମା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜୀବନର ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଏହା ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର । ଜୀବନର ସମ୍ଭାବନା ଆଣିଦେବା ହେଉଛି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

(3) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା (Mental Education) – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମାନସିକ ଜଗତକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଓ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ଏହି ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତି ମାନସିକ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ କରିପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗସାଧନା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ସେହିଠାରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସହିତ ଜଡ଼ ଜଗତର ମିଳନ ହୋଇଥାଏ । ଅଭୂତପୂର୍ବ ମିଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ଦେହ, ମନ, ପ୍ରାଣକୁ ଏକୀଭୂତ କରିପାରିଲେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ତା’ର ମାନସଚକ୍ଷୁ ବଳରେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଜ୍ଞାନ ଭିତରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ କ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନର ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଜ୍ଞାନର ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ସ୍ଥାନ ମନୁଷ୍ୟର ମାନସିକ ସ୍ତରର ଢେର ଉଚ୍ଚରେ ଏପରିକି ଆମର ପବିତ୍ର ଧାରଣା ପରିସରଠାରୁ ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ । ଏହି ସଦ୍‌ଜ୍ଞାନପ୍ରାପ୍ତି ହିଁ ଆମ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହିଁ ଜୀବନର ଅନ୍ୟନାମ ଅଟେ ।

ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ । ଖାଇବା, ଶୋଇବା, ନିଦ୍ରା, ଭୟ ଓ କାମ ଲାଳସା ମଧ୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଗଭୀର ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନର ଉତ୍କର୍ଷତା ମଧ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଅନୁଭବ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନ ୬ଟି ସ୍ତର ଦେଇ ଅତିମାନସ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ଯଥାକ୍ରମେ – ସାଧାରଣ ମନ, ଉଚ୍ଚତର ମନ, ଆଲୋକିତ ମନ, ବୋଥ୍ ମନ, ଅଧୂମାନସ ଏବଂ ଅତିମାନସ ।

(4) ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା (Psychic Education) – ଏହି ଶିକ୍ଷା ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇପାରେ । ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଜାଗତିକ ଅନୁଭୂତିରୁ ଏହା ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣତା ଆଡ଼କୁ ଉନ୍ନୀତ କରେ । ସାଂସାରିକ ମୋହ, ମାୟା, ଈର୍ଷା, ଅସୂୟା ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପରତା ଇତ୍ୟାଦିରୁ ନିବୃତ୍ତ କରି ଏହି ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁର ମନକୁ ନିର୍ମଳ ଓ ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ସୁଦୃଢ଼ କରେ । ମନୁଷ୍ୟର ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ଦେହ ଚେତନା ପ୍ରକାଶର ଊର୍ଦ୍ଧଗତିରେ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଶିଶୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଲୁପ୍ତ ସତ୍ୟକୁ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିବା ଅର୍ଥ ଆତ୍ମା ଓ ଚୈତ୍ୟ ସଭା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସଚେତନ କରାଇବା । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଚାରକଲେ ମନେହୁଏ ଏହା ହିଁ ସମସ୍ତ ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକମାତ୍ର ଭିତ୍ତିଭୂମି । ଏହା ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସୁପ୍ତ ଚେତନାକୁ ଜାଗ୍ରତ କରି ମନୁଷ୍ୟର ସାଧାରଣ ପରିସରଭୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାକୁ ବହୁ ଉନ୍ନତ ସ୍ତରକୁ ନେଇଯାଏ । ଏହା ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତାର ପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ମହାନୁଭବତାର ଅନୁଭବ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାର ପୋଷକରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଏହା ମନୁଷ୍ୟ ଅନ୍ତରର ମହାଚେତନାକୁ ଉନ୍ମେଷ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହାର ଅନୁଶୀଳନ ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସାଧନ କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଦୁଇଟି ଦିଗ ମଧ୍ଯରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ, ମନୁଷ୍ୟର ଅହଂ ବହିର୍ଭୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକଟିରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ; ଦ୍ଵିତୀୟରେ ଚୈତ୍ୟ ସତ୍ତା ସହ ଆତ୍ମାର ମିଳନ । ଯୋଗ ଓ ତପସ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ଏହି ପରମ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ସେ ଯାବତୀୟ ଜାଗତିକ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରି ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଅନୁଭବ କରାଯାଇପାରିବ ।

ମନୁଷ୍ୟର କାମନା, ବାସନା, ଅଭୀପ୍‌ସା, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ବିନିଯୋଗରେ ଏହି ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଚୈତ୍ୟ ସଭା ଆମ ଜୀବନର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗବିଶେଷ, ଯାହାର ଅଲୌକିକ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମହାନ୍ ଚେତନା ଜଗତ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିନିଏ । ଏହା ମନୁଷ୍ୟକୁ ଏକ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵ ଜଗତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ କରାଇବା ସହିତ ଶାରୀରିକ ଏବଂ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପରିପ୍ରକାଶ ଦିଗରେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(5) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା (Spiritual Education) – ଶ୍ରୀମା ଓ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ, ମନୁଷ୍ୟ ଆଧାତ୍ମିକତାର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଐଶ୍ଵରିକ ଶକ୍ତିର ଉନ୍ମେଷ ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ତା’ର ଜନ୍ମ । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ କରି ଏକ ଶାଶ୍ବତ ଜୀବନର ସନ୍ଧାନ ଦେଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ ତା’ର ଜୀବନର ପରିପୂର୍ଣତା ଆସେ । ପାର୍ଥିବ ଜଗତର ମୋହ ଓ ଆକର୍ଷଣ ଭିତରେ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଅନେକ କଥା ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥାଏ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଚତୁଃମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ପ୍ରାଣିକ, ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଚୈତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ଶିଶୁର ପ୍ରେମଭାବ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପ୍ରୀତି ଜ୍ଞାନ ପରିସର ବୃଦ୍ଧି କରିଥା’ନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଧ୍ଯରୁ ଶିଶୁ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ ତା’ର ଜାଗତିକ ଅଳୀକ ବାସନା, କାମନା, ଅଜ୍ଞାନତା ଓ ଜଡ଼ତାର ମୋହ କ୍ରମେ ଅନ୍ତରରୁ ଦୂରୀଭୂତ ହୁଏ । ଶିଶୁ ହୃଦୟରେ ପବିତ୍ର, ନିର୍ମଳ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନର ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ । ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ, ଧର୍ମକୁ ଜୀବନରେ ଅଙ୍ଗୀଭୂତ କରିବାକୁ ହୁଏ, ଅଭ୍ୟାସ କରିବାକୁ ହୁଏ; ତାହାକୁ ମତବାଦରୂପେ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

ସର୍ବୋପରି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଶିଶୁକୁ ଦିବ୍ୟତ୍ୱର ପରିପ୍ରକାଶ ଓ ଅସାଧାରଣ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟସାଧନ ସମଗ୍ର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରତି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ଅଟେ ।

2. ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଯେଉଁ କେତେକ ଯୁଗଜୟୀ ମହାପୁରୁଷ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିର ଗବେଷଣାଲବ୍‌ଧ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ, ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଶକ୍ତି ଓ ସମ୍ଭାବନାରାଜିର ବିକାଶ । ଜାତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବ ଜାତିର ଆତ୍ମା ଓ ତାହାର ଧର୍ମକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା । ଉଭୟକୁ ମାନବିକତାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି ଓ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏବଂ ତାହା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧାମ୍ ସଭାରେ ଜାଗରଣ ଓ ବିକାଶ ରୂପକ ମହାନ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବେହେଲେ ଯେପରି ଭୁଲି ନ ଯାଏ ।’

ପୁନର୍ବାର ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସମ୍ପର୍କରେ ମତ ପ୍ରଦାନ କରି ସେ କହିଛନ୍ତି, ‘ମନୁଷ୍ୟର ଉନ୍ନତ ଆତ୍ମାର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ସଭାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ପରିପ୍ରାପ୍ତିରେ ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ କରାଇବା ।”’
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା- ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଞ୍ଚୋଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି; ଯଥା- (i) ଶାରୀରିକ, (ii) ପ୍ରାଣିକ, (iii)ମାନସିକ, (iv) ଚୈତ୍ୟ, (v) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ- ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

• ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର- ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
• ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା- ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆଧ୍ୟାମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା- ଆମ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧାର୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି, ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ- ଶିକ୍ଷାର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ :
ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖୁ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।
(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି ଯେ, କୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶପାଇଁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ । (The mind has to be continuously consulted.) ।
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା । (Proceed from near to far.) ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି- ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖି କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା- ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା- ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନୂତନ ଭାବେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନୀ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ କଲିକତାର ହୁଗୁଳି ଜିଲ୍ଲାର କୋନ୍ନାଗରଠାରେ ୧୮୭୨ ମସିହା ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିତା ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ ଥିଲେ ଜଣେ ଚିକିତ୍ସକ । ଅରବିନ୍ଦ ଇଂଲଣ୍ଡର ସେଣ୍ଟ ପଲ୍‌ ସ୍କୁଲରୁ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ୍ ପାଶ୍ କରିଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନା ସମୟରେ ସେ ବୈପ୍ଳବିକ ସଙ୍ଗଠନ ‘Indian Majlis’ର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ । କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ ସେ I.C.S. ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ ଓ କୃତିତ୍ବର ସହ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ।

ଅରବିନ୍ଦ କଲିକତା ଯାଇ ନ୍ୟାସନାଲ୍ କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ହେଲେ । ଏହି ସମୟରେ ସେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ପଠନରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଜାତୀୟତାର ବହ୍ନି ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହୋଇଥିଲା । ତାହା ପରଠାରୁ ସେ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ନିମନ୍ତେ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ । ସେ ସ୍ବଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରସାର, ବ୍ରିଟିଶ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ବର୍ଜନ, ସ୍କୁଲ ଓ ଶାସନର ପରିତ୍ୟାଗପୂର୍ବକ ‘ସ୍ୱରାଜ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଦୃଢ଼ ମତ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସାଜିଥିଲେ ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ।

ଜୀବନର ଉତ୍ତରାର୍ଦ୍ଧରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମ୍ୟାଡ଼ାମ୍ ମୀରା ଆଲଫସା ନାମକ ଜଣେ ଫରାସୀ ମହିଳାଙ୍କ (୧୮୭୮-୧୯୭୩) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେହି ମହିଳା ଜଣକ ‘ଶ୍ରୀମା’’ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଉଦାର ଓ ମହାନୁଭବତା ସହିତ ତପସ୍ବିନୀ ଜୀବନ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଅଧ‌ିକ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଶ୍ରୀମାଙ୍କର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଥିଲା ଫ୍ରାନ୍ସ ଦେଶ । ଏକ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ‘ଯୋଗୀ’ ସାଧନା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ରହି ୧୯୫୦ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୫ ତାରିଖରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଇହଜଗତ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବତ୍ତର୍କ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି, ଦାର୍ଶନିକ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ଓ ଯୋଗୀ । ବାସ୍ତବିକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମହାନତା, ଆଦର୍ଶ ଓ ଦାନକୁ ଯେ କେହି ପ୍ରଶଂସା ନ କରି ରହିପାରିବ ନାହିଁ । ଧର୍ମନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅପେକ୍ଷା ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅନେକ କିଛି ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି ଯାହା ଲାଗି ଶିକ୍ଷା ଜଗତରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଖ୍ୟାତନାମା ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବରେ ବିଶ୍ବ ପରିଚିତ ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ : ପୁଣ୍ୟଶ୍ଳୋକ ବେଦଭୂମି ଭାରତବର୍ଷରେ ମହନୀୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଆଦର୍ଶ ଓ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଆଧାରିତ । ମହାଯୋଗୀ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାଧକ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନରେ ବେଦ, ଉପନିଷଦ ଓ ସାହିତ୍ୟର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ବୟ ଘଟିଛି । ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କର ଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଚେତନାର ପ୍ରତିଫଳନ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି । ସେ ଶଙ୍କରଙ୍କର ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମିଥ୍ୟା’ ପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମତକୁ ନିଜର ଅକାଟ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ବଳରେ ଖଣ୍ଡନ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘ବ୍ରହ୍ମ ସତ୍ୟ, ଜଗତ୍ ମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ ।’

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ସମାଜ ଉପରେ ମତ : ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଏକ ଦିବ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖ‌ିବାରେ ବିଭୋର ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । ସେ ଦିବ୍ୟମାନବଦ୍ୱାରା ହିଁ ଦିବ୍ୟ ସମାଜ ଗଠନ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ମତ ଦେଇଥିଲେ । ତେବେ ଦିବ୍ୟମାନବ କହିଲେ ସେହିମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁମାନେ ନିଜସ୍ବ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ନୈତିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ସାଧନାଦ୍ୱାରା ଅତିମାନବ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା :
(i) ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା : ମାନବ ଜୀବନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାର୍ଥକତା ହେଉଛି ପୂର୍ବତାପ୍ରାପ୍ତି, ଯାହାକି ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ବିଶ୍ଵାସ କରିଛନ୍ତି । ‘ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ହିଁ ସମ୍ପଦ’ ପରି ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ସତ୍ୟ ହିଁ ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର କ୍ରୀଡ଼ା କସରତ, ଆସନ, ପ୍ରାଣାୟାମ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଏକାଗ୍ରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।

(ii) ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା : ଆଧୁନିକ ସମାଜ ଦିନକୁ ଦିନ ସମସ୍ୟାବହୁଳ, ଯଥା- ଜଟିଳତା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ନୈତିକ ଅବକ୍ଷୟ ଘଟୁଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ଅବକ୍ଷୟିଷ୍ଣୁ ସମାଜ ଭିତରେ ହିଂସା, ଦ୍ବେଷ, କାମନା ଓ ପରଶ୍ରୀକାତରତା ପ୍ରଭୃତି କୁକର୍ମରେ ଲିପ୍ତ ରହି ନିଜର ଆତ୍ମସଂଯମ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ସମୟକ୍ରମେ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରିପକାଉଛି । ତେଣୁ ଏହି ଦୁଃଖ, ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ବିଷମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, କାରଣ ଏହି ପ୍ରାଣିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରାଣକୁ ସୁସଂଯତ ଓ ସୁଶୃଙ୍ଖଳ କରି ଜୀବନକୁ ଶାନ୍ତ, ସରଳ ଓ ସୁନ୍ଦର କରି ଗଢ଼ିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ଶ୍ରୀମାଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ପ୍ରାଣ ହେଉଛି, ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତିର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ତର ।’’ ତେଣୁ ଏହାର ଉନ୍ନୟନ ଏକାନ୍ତ କାମ୍ୟ ।

(iii) ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା : ବାସ୍ତବରେ ଜ୍ଞାନ ଅସୀମ, ବ୍ୟାପକ ଓ ସର୍ବଯୁଗ ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ । ସୁତରାଂ ପୁରାତନ ଜ୍ଞାନର ଏକତ୍ରୀକରଣ ଦ୍ବାରା ନୂତନ ଜ୍ଞାନର ଆବିଷ୍କାର ହେଉଛି, ମାନସିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସାଧାରଣ ମଣିଷ ମାନସିକ ସ୍ତରରୁ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇପାରିଲେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୋଗ ସାଧନ ସମ୍ଭବ ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଭଗବତ୍ ସତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଶିଶୁର ମାନସିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ମାନସିକ ମଣିଷ ଅତିମାନସ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ହେଲେ ଛଅଗୋଟି ସ୍ତରଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ମଣିଷ ମନର ଏହି ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି; ଯଥା- ୧. ସାଧାରଣ ମନ, ୨. ଉଚ୍ଚତର ମନ, ୩. ଆଲୋକିତ ମନ, ୪. ବୋଧନ, ୫. ଅଧୂମାନସ, ୬. ଅତିମାନସ ।

(iv) ଚୈଭିକ ଶିକ୍ଷା : ପ୍ରକୃତରେ ପରମବ୍ରହ୍ମ ହେଉଛନ୍ତି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ, ତେଣୁ ସେହି ପରମସତ୍ତା ସହିତ ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈଭିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲୌକିକ ପ୍ରଭାବ ଓ ଶକ୍ତି ସାମର୍ଥ୍ୟର ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ, ଯାହାକି ଚୈତ୍ତିକ ସତ୍ତାଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ବାସ୍ତବରେ ଚୈତ୍ତସଭା ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ଏକ ଅଂଶବିଶେଷ, ଯାହାକି ମହାଚେତନାର ଅଂଶବିଶେଷ ଆଡ଼କୁ ଟାଣିନେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ – ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।

• ଧ୍ୟାୟିକ ଜ୍ଞାନର ପୁନରୁଦ୍ଧାର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଅଛି । ଏହାର ବିକାଶ ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଦୁଃଖ ପାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାର ବିକାଶ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।
• ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା – ଶିକ୍ଷା, ଦର୍ଶନ, ସାହିତ୍ୟ, କଳା, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ନ ଥିଲେ ତାହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ କରିବା – ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜର ନୀତି, ଆଦର୍ଶ ଅନ୍ୟ ସମାଜଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଆଗାମୀ ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ପାଖରେ ନୀତି ଆଦର୍ଶକୁ ପହଞ୍ଚାଇବା ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ

ଚେତନାରୂପକ ଏକ ଶକ୍ତି ଯାହା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାଷା, ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ।
ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ – ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମ୍ନଲିଖ ତିନୋଟି ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ ।

(i) ପ୍ରଥମ ନୀତି ହେଉଛି, ଯେକୌଣସି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ (Nothing can be taught.) ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟ ନୀତି ହେଉଛି, ମନର ବିକାଶ ପାଇଁ ମନକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଉଚିତ (The mind has to be continuously consulted.) |
(iii) ତୃତୀୟ ନୀତିଟି ହେଉଛି, ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବ (Proceed from near to far.) |

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି – ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ କିଛି ପଢ଼ାଯିବ ନାହିଁ । କେବଳ ଶିକ୍ଷାର ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ବାବଦରେ ସମ୍ୟକ୍ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ । ଜ୍ଞାତରୁ ଅଜ୍ଞାତକୁ, ନିକଟରୁ ଦୂରକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ଶିକ୍ଷାଦାନର ନୀତି ଅଟେ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷକୁ ନିଜର ଇଚ୍ଛାମୁତାବକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତନଖ୍ କରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ଉଚିତ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା – ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଧାନ ଗୁଣାବଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଉଚ୍ଚ ମାନର ଅଧ୍ୟାପନା ଶକ୍ତି, ଉପଯୁକ୍ତ ଉଦାହରଣ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ । ଆତ୍ମବଡ଼ିମା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଭଳି ପବିତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।

ଶୃଙ୍ଖଳା – ଶୃଙ୍ଖଳା ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ଓ ପିତାମାତା ଏପରି ପରିବେଷ୍ଟନୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଯଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆପେ ଆପେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ହୋଇଯିବ ।

ଅରବିନ୍ଦଙ୍କର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ଅରୋଭିଲ୍ – ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଏହାକୁ Sri Aurobindo International University Centre ଓ ୧୯୫୯ରେ Sri Aurobindo International Centre of Education ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀଠାରୁ ୫ ମାଇଲ୍ ଦୂରରେ ଅରୋଭିଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 11 ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ଦିନକୁ ବିଶ୍ଵ ପରିବେଶ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(i) ମେ ୫
(ii) ଜୁନ୍ ୫
(iii) ଜୁଲାଇ ୫
(iv) ଅଗଷ୍ଟ ୫
Answer:
(ii) ଜୁନ୍ ୫

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯିବା ଉଚିତ ?
(i) ପ୍ରଥମ
(ii) ଦ୍ବିତୀୟ
(iii) ତୃତୀୟ
(iv) ଚତୁର୍ଥ
Answer:
(i) ପ୍ରଥମ

3. କେଉଁ ମସିହାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ପରିବେଶ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୮୪
(ii) ୧୯୬୨
(iii) ୧୯୬୪
(iv) ୧୯୭୨
Answer:
(iv) ୧୯୭୨

4. ବନ ମହୋତ୍ସବର କାରଣ କ’ଣ ?
(i) ବଣଭୋକି
(ii) ବଣ ବୁଲିଯିବା
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ
(iv) ବୃକ୍ଷ କାଟିବା
Answer:
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ

5. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବାପାଇଁ କେଉଁ ପଦକ୍ଷେପଟି ଜରୁରୀ ?
(i) ପଲିଥନ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କମାଇବା
(ii) ପୋଡୁଚାଷକୁ ରୋକିବା
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ କରିବା
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
Answer:
(iv) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

6. କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
(i) ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ
(ii) ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ
(iii) ମାଧ୍ୟମିକ
(iv) ପ୍ରାଥମିକ
Answer:
(iv) ପ୍ରାଥମିକ

7. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ବିଷୟଟିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନାହିଁ ?
(i) ଖାଦ୍ୟ ଓ ପୁଷ୍ଟି
(ii) ଏଡ଼ସ ଓ ଏଚ୍.ଆଇ.ଭି.
(iii)ସମ୍ପଦ ଓ ସଂରକ୍ଷଣ
(iv) ଜନସଂଖ୍ୟା
Answer:
(ii) ଏଡ଼ସ ଓ ଏଚ୍.ଆଇ.ଭି.

8. କେଉଁଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା
(ii) ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ କରିବା
(iii) ପ୍ରାକୃତିକ ସଂପଦର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟ ବାହାର କରିବା
(iv) ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ରୋକିବାର ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
Answer:
(ii) ଶିଳ୍ପାୟନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ କରିବା

9. କେଉଁଟି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେବାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ନୁହେଁ ?
(i) ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ
(ii) ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(iii) କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର
(iv) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ
Answer:
(i) ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ

10. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ___________ କ୍ଲବ୍ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
(i) ଗାଇଡ୍
(ii) ସ୍କାଉଟ୍
(iii) ଇକୋକ୍ଳବ୍
(iv) ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଲବ୍
Answer:
(iii) ଇକୋକ୍ଳବ୍

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ପରିବେଶ କହିଲେ ଆମର ___________ କୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ପରିବେଷ୍ଟନୀ

2. ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ ___________ ।
Answer:
କାରଣ

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ସାମିଲ କରି ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାଦାନର ଏକ ___________ ପଦ୍ଧତି ।
Answer:
ଆନୁଷ୍ଠାନିକ

4. ବିଶ୍ବ ପରିବେଶ ଦିବସ, ___________ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜୁନ୍ ୫

5. ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ନିମନ୍ତେ ___________ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି ।
Answer:
ପରିବେଶ

6. ସାମାଜିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରକୃତ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଶିକ୍ଷା ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ___________ ଶିକ୍ଷାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ପରିବେଶ

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

2. “ଇକୋ କ୍ଲବ୍’’ ଗଠନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।
Answer:
“ଇକୋ କ୍ଲବ୍” ଗଠନ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ।

3. ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ।
Answer:
ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ।

4. ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵକୁ ବାହାର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱକୁ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ ।

5. ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।
Answer:
ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ କରିଥାଏ ।

6. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବା ଏବଂ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କରିବା ଜନସଂଖ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବା ଓ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କରିବା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।

7. ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଦିବସ ଏଡ୍‌ସ ସଚେତନତା ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଦିବସ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

8. ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଦରକାର ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ତାହା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
Answer:
‘ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଥାଏ’ – UNESCO Conference, 1974 ।

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

4. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ସାମାଜିକ ଏବଂ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା – ଯାହାଦ୍ୱାରା ଆମେ ଆମ ଚାରିପାଖ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ।

5. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଏକ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସହ ଯାନବାହନର ମାତ୍ରାତ୍ମକ ବୃଦ୍ଧିଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଛି ।

6. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ସମାଜର ପତିତ ଜମିରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରିବା ସହ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନାଚକ୍ରରେ ଭାଗ ନେବା ।

7. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରିସରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏକ ବିଷୟ ଲେଖ ।
Answer:
ବାୟୁ, ଜଳ, ସ୍ଥଳ ଏବଂ ଶବ୍ଦ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ଏବଂ ପ୍ରତିକାର ଇତ୍ୟାଦି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରିସରର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

8. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ଯରେ ସୁସଂପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ।

9. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଭୂମିକା ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ଏବଂ ପ୍ରତିକାର ସଂପର୍କରେ ଶିକ୍ଷକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ତର୍କ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର, କଳା ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ପ୍ରାଚୀରପତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଆୟୋଜନ କରିବା ଉଚିତ ।

10. ବିଦ୍ୟାଳୟର କେଉଁ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପଢ଼ାଯିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପଢ଼ାଯିବା ଉଚିତ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A . ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ୪ଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
କିମ୍ବା, ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ୪ଟି ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ :
(i) ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(ii) ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଭାରସାମ୍ୟର ଅବକ୍ଷୟ ଏବଂ ତା’ର କାରଣ ସଂପର୍କରେ ବୁଝିବା ।
(iii) ପରିବେଶଜନିତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନର ଉପାୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ।
(iv) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିଜର ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେବା ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଯେକୌଣସି ୪ଟି ବିଷୟର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ନିମ୍ନଲିଖ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସହ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
(i) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପରିବେଶ
(ii) ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ବିଜ୍ଞାନ
(iii) ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରଦୂଷଣର ପ୍ରତିରୋଧ
(iv) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା

3. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଅନେକ କାରଣ ରହିଛି । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି
(i) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ
(ii) ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ରାଧିକ ବୃଦ୍ଧି
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

4. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଗୋଟି ଭୂମିକା ଲେଖ ।
Answer:
ଜଣେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଛି, ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଗୋଟି ହେଲା –
(i) ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ରକ୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବେ ।
(ii) ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକରେ ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ଆୟୋଜନ କରି ସେଥରେ କିପରି ପିତାମାତା ତଥା ଅଭିଭାବକମାନେ ଯୋଗଦେବେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ।

5. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟରୁ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଗୋଟି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ସମୟରେ ଶିକ୍ଷକ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପଦ୍ଧତିମାନ ଅବଲମ୍ବନ କର ।
(i) ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି – ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷକ ପରିବେଶଜନିତ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା, ଜ୍ଞାନ ଓ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ଫଳରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
(ii) ପରିଭ୍ରମଣ ପଦ୍ଧତି – ପରିଭ୍ରମଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିଥାଏ, ଯାହାକି ଭବିଷ୍ୟତରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାରରେ ଆସିଥାଏ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣ କିପରି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ?
Answer:
(i) କଳକାରଖାନା ସ୍ଥାପନ ଏବଂ ସହର ଓ ନଗରରେ କୋଠାଘରର ବୃଦ୍ଧି ସହ ଯାନବାହନର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରେ ।
(ii) ସହରରେ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକ କମ୍ ସ୍ଥାନରେ ବସବାସ କରୁଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କର ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଏଣେତେଣେ ଜମା ହୋଇ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଯେକୌଣସି ୪ଟି ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲେଖ ।
Answer:
ନିମ୍ନଲିଖ ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ; ଯଥା –
(i) ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତାରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ; ଯଥା – ବିଦ୍ୟାଳୟ ବଗିଚାର ଯତ୍ନ,
ଆଲୋକ ଗମନାଗମନର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ ଇତ୍ୟାଦି ।
(ii) ସମାଜରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ନ କରିବାପାଇଁ ସଚେତନ କରିବା ।
(iii) ମଝିରେ ମଝିରେ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
(iv) ଆଲୋଚନା, କର୍ମଶାଳାଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ।

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ବା ଦାୟିତ୍ଵ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ଅନେକ । ସେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ହାତକୁ ନେଇପାରିବେ ।
(i) ନିଜେ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ରହି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଏ ବିଷୟରେ ତାଲିମ୍ ପ୍ରଦାନ କରିବେ ।
(ii) ନିଜର ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ରଖ୍ ସହ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବାପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବେ ।
(iii) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ବିଭାଗର କର୍ମକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କୁ ଡାକି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତମ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବେ ।
(iv) ବୃକ୍ଷଲତାର ଉପକାରିତା ସଂପର୍କରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ବୃକ୍ଷରୋପଣରେ ସେମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିବେ ।
(v) ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଭାଗ ନେବାର ସୁଯୋଗ ଦେବେ ।

4. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି :
(i) ସଚେତନତାର ଅଭାବ ଓ ଅଜ୍ଞତା
(ii) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
(iii) ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପରିବେଶର କ୍ଷତି
(iv) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ଓ ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(v) ଦ୍ରୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଓ ସହରୀକରଣ
(vi) ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଉଥବା ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ସୌଖ୍ ଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର
(vii) ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ପୋଡ଼ି
(viii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ ନିମିତ୍ତ ସଚେତନତାର ଅଭାବ ଇତ୍ୟାଦି ।

5. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ସହଜ ଓ ସରଳ କରିବାପାଇଁ କି କି ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(i) ପରିବେଶ ଦିବସ (ଜୁନ୍ ୫) ପାଳନ କରିବା ।
(ii) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିସର ଭିତରେ ଓ ବାହାରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ କରାଇବା ।
(iii) ପରିବେଶ ଆଧାରିତ ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ, ଡ୍ରାମା, ବକ୍ତୃତା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଇତ୍ୟାଦି ଆୟୋଜନ କରିବା ।
(iv) ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟକୁ ରୋକିବାପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।

6. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପଦ୍ଧତି – ଏହି ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶଜନିତ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା, ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଫଳରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
(ii) ପରିଭ୍ରମଣ – ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ କରିବା ଫଳରେ ସେହି ସ୍ଥାନର ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ତଥା ଅଭିଜ୍ଞତା ଅର୍ଜନ କରିପାରିଥା’ନ୍ତି, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ପଦ୍ଧତି – ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅନୁସାରେ ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଯେକୌଣସି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା ଓ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କରି ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ।

7. ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ଦୁଇଟି ପ୍ରଧାନ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ – ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାରଣପାଇଁ ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେଉଛି ।
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳକୁ ସୀମାହୀନଭାବେ ଉପଯୋଗ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନାମରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ମାତ୍ରାଧ୍ଵ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ପ୍ରକୃତିର ପୁନରୁତ୍ପାଦନ ବା ପୁନର୍ଜନନ (Regenerative) ଓ ଏକୀକରଣ (Assimilative) କ୍ଷମତାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ଅଛି । ଏହା ଜାଣିବା ଉଚିତ ।
(ii) ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନର ବିକାଶ ଦରକାର । ମାତ୍ର ଏହା ନାମରେ ଯଦି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ପ୍ରକୃତି ତା’ର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
(iii) ଯାନବାହନର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି – ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏହା ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ରାଧୁକ ବୃଦ୍ଧି । ବିଶେଷକରି ଅଟୋରିକ୍ସା, ଟ୍ରକ୍ ଏବଂ ବସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଦୂଷିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯାନବାହନ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ଶତକଡ଼ା ୬୫ ଭାଗ ବାୟୁ ଦୂଷିତ ହେଉଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ମୃତ୍ୟୁସଂଖ୍ୟା ୧୯୯୫ ସୁଦ୍ଧା ୫୧,୭୭୯ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୋର୍ଡର ରିପୋର୍ଟରୁ ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣଦ୍ଵାରା ଲୋକମାନେ ହୃଦ୍‌ରୋଗ, ଆଜ୍‌ମା, ଯକ୍ଷ୍ମା ଏବଂ ବ୍ରୋଙ୍କାଇଟିସ୍ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । (ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଯେକୌସି ଦୁଇଟି କାରଣ ଲେଖୁରିବେ)

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପରିବେଶ କ’ଣ ? ଏହାର ପ୍ରଦୂଷଣର କେତୋଟି କାରଣ ଦର୍ଶାଅ । ଏହାକୁ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ କି ? ଯଦି ହଁ, କେଉଁ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଏହା କରାଯାଇପାରିବ – ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
‘ପରିବେଶ’ ହେଉଛି ବେଷ୍ଟନୀ ଯାହା ସମସ୍ତ ବାହ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବା ସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ବା ଶକ୍ତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି
ସଜୀବ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଜୀବନ ଏବଂ ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ପଞ୍ଚ ମହାଭୂତ; ଯଥା– ପୃଥ‌ିବୀ, ଜଳ,
ବାୟୁ, ଅଗ୍ନି ଓ ଆକାଶ ବ୍ୟତୀତ ମନୁଷ୍ୟ, ଜୀବଜନ୍ତୁ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତାର ସମାହାରକୁ ପରିବେଶ କୁହାଯାଏ । ନିର୍ଜୀବ (Non-living) ଏବଂ ସଜୀବ (Living) ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଗଠିତ ।

ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନ (Non-living elements) : ପରିବେଶର ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ମାଟି, ଜଳ, ବାୟୁ ।

ସଜୀବ ଉପାଦାନ (Living elements) : ପରିବେଶର ସଜୀବ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ବୃକ୍ଷଲତା ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ । ବିରାଟ ହସ୍ତୀ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କ୍ଷୁଦ୍ର ଜୀବାଣୁ ଏହି ସଜୀବ ଉପାଦାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ଉଭୟ ସଜୀବ ଏବଂ ନିର୍ଜୀବ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଆମର ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ଏଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ଆମର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଉକ୍ତ ପରିବେଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁରକ୍ଷିତ ନାହିଁ । ଏହା ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇ ଜୀବଜଗତକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି ।

ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ – ନିମ୍ନଲିଖୁ କାରଣ ପାଇଁ ପରିବେଶ ଦୂଷିତ ହେଉଛି ।
(i) ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳକୁ ସୀମାହୀନଭାବେ ଉପଯୋଗ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ନାମରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ମାତ୍ରାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ପ୍ରକୃତିର ପୁନରୁତ୍ପାଦନ ବା ପୁନର୍ଜନନ (Regeneration) ଓ ଏକୀକରଣ (Assimilation) କ୍ଷମତାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସୀମା ଅଛି । ଏହା ଜାଣିବା ଉଚିତ ।

(ii) ଦୃତ ଶିଳ୍ପାୟନ – ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନର ବିକାଶ ଦରକାର । ମାତ୍ର ଏହା ନାମରେ ଯଦି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ପ୍ରକୃତି ତା’ର ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

(iii) ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି – ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ପରିବେଶର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏହା ଦୂଷିତ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି ଯାନବାହନ ସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ବୃଦ୍ଧି । ବିଶେଷକରି ଅଟୋରିକ୍ସା, ଟ୍ରକ୍ ଏବଂ ବସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଦୂଷିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ଯାନବାହନ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ଶତକଡ଼ା ୬୫ ଭାଗ ବାୟୁ ଦୂଷିତ ହେଉଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣରେ ମୃତ୍ୟୁସଂଖ୍ୟା ୧୯୯୫ ସୁଦ୍ଧା ୫୧,୭୭୯ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୋର୍ଡର ରିପୋର୍ଟରୁ ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନେ ହୃଦ୍‌ରୋଗ, ଆଜ୍‌ମା, ଯକ୍ଷ୍ମା ଏବଂ ବ୍ରୋଙ୍କାଇଟିସ୍ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

(iv) ଦୂଷିତ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ – କଳକାରଖାନା ଏବଂ ବଡ଼ ବଡ଼ ସହରରୁ ଦୂଷିତ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ହୋଇ ନଦୀଗର୍ଭରେ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏପରି ପାଣିକୁ ପାଟିରେ ଦେବାକୁ ଘୃଣା ଲାଗେ; ମାତ୍ର ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

(v) କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର – ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା କୀଟ, ପତଙ୍ଗ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଜୀବଜନ୍ତୁମାନଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥାଏ । ମାଟିରେ ଏହା ମିଶିବାଦ୍ଵାରା ମାଟିର ଉର୍ବରତା ନଷ୍ଟ ହୁଏ ।

(vi) ଉଚ୍ଚ ଡାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର – ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରର ଲୋକମାନେ ସଙ୍ଗୀତ ଶୁଣିବାପାଇଁ ଉଚ୍ଚ ଡାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ ବିବାହ, ପୂଜା ଏବଂ ପର୍ବପର୍ବାଣି ପାଳନ ସମୟରେ ଏହାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ସାଇପଡ଼ିଶା ଲୋକମାନେ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି । ଏହାଦ୍ଵାରା ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ ହୋଇଥାଏ ।

(vii) ସୌଖୀନ୍ ମନୋବୃତ୍ତ – ଉପଭୋଗବାଦକୁ ବିଚାର କରାଯାଉ । ଅର୍ଥନୀତି ଅନୁସାରେ ଉପଭୋକ୍ତା ହେଉଛନ୍ତି ବିଶେଷକରି ଧନୀଲୋକମାନେ । ଏମାନଙ୍କର କ୍ରୟଶକ୍ତି ଅନେକ । ଏମାନେ ଶାଳ, ଶିଶୁ ଏବଂ ଶାଗୁଆନ କାଠରେ ସୌଖୀନ୍ ଆସବାବପତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏୟାର୍ କଣ୍ଡିସନର ଏବଂ ରେଫ୍ରିଜେରେଟରରୁ ନିର୍ଗତ କ୍ଲୋରୋଙ୍କ୍ ରୋ କାର୍ବନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଯୋଗୁଁ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ହେଉଛି ।

ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି କାରଣ ରହିଛି; ଯଥା – ଦ୍ରୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟର ଉପଭୋଗବାଦ । ମାନବ ସମାଜ ଆଗରେ ସଂପ୍ରତି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣଜନିତ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇଅଛି । ବିଶେଷଭାବେ ଏହା ଜୀବନ ଏବଂ ଜୀବିକା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ଏହାର ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରତିକାର ବା ସମାଧାନ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ । ଲୋକମାନଙ୍କର ମାନସିକ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ ହୋଇଛି ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ଆମେ ପରିବେଶକୁ ସୁରକ୍ଷା କରିପାରିବା କି ? ଏହାର ଉତ୍ତର, ହଁ । ପ୍ରାୟ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପାଞ୍ଚ ଲକ୍ଷ ଜାତିର ଉଭିଦ ଏବଂ ଦଶ ଲକ୍ଷ ଜାତିର ପ୍ରାଣୀ ଅଛନ୍ତି । ଉଭିଦମାନେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ନ ହେଲେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପରିବେଶର ସନ୍ତୁଳନ ଦରକାର । ଉଭିଦ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ରକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ । ତାପମାତ୍ରାର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ଅଂଶୁଘାତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ପବନର ଗତି ବଢ଼ିଲେ ମହାବାତ୍ୟା ହୁଏ । ଜଙ୍ଗଲକ୍ଷୟ ଅନାବୃଷ୍ଟି, ମରୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଜଳ ସଂପଦର ବୃଦ୍ଧି ବନ୍ୟାର ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ ।

ତେଣୁ ଏ ସଂପର୍କରେ ଯଦି ଆମେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିବା ତେବେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ହୋଇପାରିବ । ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ । ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାର ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ତାହା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା । ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଉପକାର ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ।

2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
‘ପରିବେଶ’ ହେଉଛି ବେଷ୍ଟନୀ ଯାହା ସମସ୍ତ ବାହ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ସଜୀବ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଜୀବନ ଏବଂ ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ପରିବେଶ (Environment) କହିଲେ ଯାହା ଆମ ଚାରିପାଖରେ ବା ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଛି (Environment means all that surrounds us.) ତାହାକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମର ପରିବେଶ ମୃତ୍ତିକା, ଜଳ, ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ଆଲୋକକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

ପରିବେଶ (Environment) – ଉଡ୍ ୱର୍ଥ (Wood Worth) ଙ୍କ ମତରେ, ଜୀବନର ଆରମ୍ଭରୁ ଯେଉଁ ବାହ୍ୟ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ତାହା ପରିବେଶ । କିନ୍ତୁ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବଂଶଗୁଣ ବ୍ୟତିରେକ ଅନ୍ୟସବୁ ଅଟେ । (Environment covers all the outside factors that have acted on the individual since he began life. The environment is everything that affects the individual except his genes.) ।

ଶିକ୍ଷା (Education) – ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟକୁ ବାହ୍ୟ ପରିବେଶ ସହ ସମଯୋଜିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ବୌଦ୍ଧିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ସମସ୍ତ ବିକାଶ ସାଧନ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education) – ଉଭିଦ ଏବଂ ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ବୁଝି ଏହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ଏବଂ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ପରିବେଶର ଧ୍ୱଂସ ଆମର କାମ୍ୟ ହେବା ଅନୁଚିତ ।

ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକାଯାଇପାରିବ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଦରକାର । ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବା ସହ ଏହାର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟମାନ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମଣିଷ ତିଆରି ପରିବେଶ ସହିତ ମଣିଷର ସଂପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ (Aims of Environmental Education) – ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ –
(1) ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ (Cognitive),
(2) ଭାବାତ୍ମକ (Affective) ଏବଂ
(3) କୌଶଳାତ୍ମକ (Psychomotor) ।

1. ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ (Cognitive) : ଜ୍ଞାନାତ୍ମକ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

• ପରିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିବା ।
• ପରିବେଶର ମୌଳିକ ଉପାଦାନ- ସଜୀବ ଏବଂ ନିର୍ଜୀବମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା ।
• ଉଦ୍ଭିଦ ଏବଂ ଜୀବମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିବା ।
• ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ପରିବେଶ ଅବକ୍ଷୟର କାରଣ ଜାଣିବା ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପାଇବା ।
• ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେବା ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରିବାର ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଜାଣିବା ।

2. ଭାବାତ୍ମକ (Affective) – ଭାବାତ୍ମକ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

• ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ସୁସ୍ଥ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
• ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
• ପରିବେଶର ସୁନ୍ଦରତାକୁ ଅନୁଭବ କରିବା ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ନିଜକୁ ହଜାଇଦେବା ।

3. କୌଶଳାତ୍ମକ (Psychomotor) – କୌଶଳାତ୍ମକ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :

• ନିଜକୁ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବା ସହ ନିଜର ପରିବେଶର ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
• ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ; ଯଥା – ସମାଜସେବା, ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ।

U. N. E. P. (United Nations Environmental Programme) ଅନୁସାରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ :

1. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ମିଳିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।
2. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଜ୍ଞାନକୌଶଳରେ ଆଦାନପ୍ରଦାନ କରିବା ।
3. ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଅଣ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ବିଷୟବସ୍ତୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରିବା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ନିରୂପଣ କରିବା ।
4. ପରିବେଶ ଜ୍ଞାନ ଆଲୋଚନା, ସେମିନାର ଏବଂ କର୍ମଶାଳା ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
   ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜନସଚେତନତାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ତେଣୁ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।

3. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଶିକ୍ଷକ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷଣକୁ ଫଳପ୍ରଦ ଏବଂ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଶିକ୍ଷକ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ ଭୂମିକା ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି :

1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଫଳପ୍ରଦ ଶିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକ ଫଳପ୍ରଦ ଶିକ୍ଷାଦାନ କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି; ଯଥା – ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପ୍ରଣାଳୀ, ପରିଭ୍ରମଣ, ଅଭିନୟ ଏବଂ ଘଟଣା ଅନୁଧ୍ୟାନ ।
2. ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷକ ସହାୟକ ସାମଗ୍ରୀ; ଯଥା – ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ, ଶିକ୍ଷକ ସହାୟକ ପୁସ୍ତକ, ଚାର୍ଟ, ମଡ଼େଲ୍ ,ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ଛବି, NCERT ର ବିଜ୍ଞାନ ପେଟିକା ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
3. ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରତିଯୋଗିତା (ତର୍କ, ବକ୍ତୃତା, ଚିତ୍ରାଙ୍କନ, କବିତା) ସେ ସୁଚାରୁରୂପେ ପରିଚାଳନା କରିଥା’ନ୍ତି ।
4. ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ ବଣଭୋଜି ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ ପାଇଁ ପରିଭ୍ରମଣ (Visit) ର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦାୟିତ୍ଵ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ।
5. ସେ ଦୃଶ୍ୟଶ୍ରାବ୍ୟ ଉପକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଜ୍ଞାନ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
6. ଶିକ୍ଷକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କରିଥା’ନ୍ତି ।
7. ସେ ପରିବେଶ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଅବସରରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।
8. ସେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସହ ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥା’ନ୍ତି ।
9. ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଭଳି ମହାନ୍ ଦାୟିତ୍ଵକୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରି ତା’ର ସୁଫଳ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଥା’ନ୍ତି ।
10. ବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଠାଗାରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ପୁସ୍ତକସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଦାୟିତ୍ଵ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ।
11. TV ଏବଂ Radio ର ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସଂପର୍କୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଆବଶ୍ୟକ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବାର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ବ ସେ ନେଇଥା’ନ୍ତି ।
12. SCERT ଏବଂ NCERT ର ସହଯୋଗରେ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନାଚକ୍ରରେ ନିଜେ ଭାଗ ନେଇ ଅଧିକ ଜ୍ଞାନ ଏବଂ କୌଶଳ ଅବଲମ୍ବନ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଶିକ୍ଷକ ଉପରୋକ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵକୁ ସୁଚାରୁରୂପେ ନିର୍ବାହ କରିପାରିଲେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇପାରିବ । ଶିକ୍ଷକ ମାନବ ସମ୍ବଳକୁ ଉପଯୁକ୍ତଭାବରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବେ । ଶିଶୁର ବିବେକ ଏବଂ ସୃଜନଶୀଳ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକାଶ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷକର ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ଅନେକ । ଏହାର ସଦୁପଯୋଗ ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ।

4. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଚେତନତା କିପରି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ପାରିବ ?
Answer:
ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟର ପରିବେଶ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିଗୂଢ଼ । ଉଭୟ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ । ପରିବେଶ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ପରୋକ୍ଷଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ସଂପ୍ରତି ସମାଜ ଆଗରେ ଦେଖାଯାଇଥିବା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣଜନିତ ସମସ୍ୟା ବିଶେଷ କରି ତା’ର ସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କେବଳ ପରିବେଶ ଅଧ୍ୟୟନ ବା ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବପର । ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଏକ ମାନସିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ (Curriculum of Environmental Education) – ୧୯୮୬ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏବଂ ୧୯୯୨ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଛି । NCERT ର ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା :
(i) ଜନସଂଖ୍ୟା (Population)
(ii) ଭୂମି ଏବଂ ଏହାର ବ୍ୟବହାର (Land and its uses)
(iii) ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପଦ ଏବଂ ତା’ର ବ୍ୟବହାର (Different types of resources and their uses)
(iv) ଖାଦ୍ୟ (Food)
(v) ପ୍ରଦୂଷଣ (Pollution)
(vi) ମଣିଷ ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ (Relation between man and nature)

ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Primary Stage) – ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ୧୯୮୮ ମସିହାରେ NCERT ତରଫରୁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
(i) ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏହାକୁ ଏକ ସମନ୍ବିତ ଶିକ୍ଷାରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
(ii) ତୃତୀୟରୁ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଦୁଇଟି ଅଲଗା ପାଠ୍ୟକ୍ରମରୂପେ ବିଚାର କରାଯାଇଛି :
1. (a) ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, (b) ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା 2, ବିଜ୍ଞାନ
ପରିବେଶ ବିଜ୍ଞାନ ନିଜର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ଆବିଷ୍କାର ଏବଂ ହୃଦୟଙ୍ଗମ ରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Upper Primary Stage) – ମନୋଭାବକୁ ଉଦ୍ରେକ କରିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବିଜ୍ଞାନ (Science) ମାଧ୍ୟମରେ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ନିମ୍ନଲିଖ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଏଥରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ :
(i) ଉଭିଦ ଉପରେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ii) ପ୍ରକୃତିର ସନ୍ତୁଳନ
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ତା’ର ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ
(iv) ନିଜ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵର ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ

ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education through co-curricular activities) – ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ।
(i) ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ।
(ii) S.U.P.W. ମାଧ୍ୟମରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିବେଶକୁ ସଫାସୁତୁରା ରଖୁ ।
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ଘର ଚାରିପାଖ, ଡାକ୍ତରଖାନା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର, ବଜାର ଏବଂ ଉପାସନାସ୍ଥଳୀ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନ ସଫା କରିବା, ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର, ଅପରିଷ୍କାର ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତା ଓ ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ମମତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(iv) ପରିବେଶ ସଚେତନତା ପ୍ରତି NCC, Guide and Scout ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(v) ଖେଳ, ସଙ୍ଗୀତ, ନାଚ ଏବଂ ଚିତ୍ରକଳା ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ।

ପ୍ରକୃତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟର ବଗିଚା ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶୋଭାବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ । ସେଠାରେ ଛାତ୍ରଟିଏ ଗଛ ଲଗାଇବା, ଗଛର ଯତ୍ନ ନେବା, ଗଛକୁ ଧ୍ୱଂସ ନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଇଥାଏ । ବର୍ଷାର ଆଗମନରେ ସବୁଜ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଦେଖୁ ସେ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଉଠେ । ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କ ମନରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

5. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଉଭିଦ ଏବଂ ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ବୁଝି ଏହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ଏବଂ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ପରିବେଶର ଧ୍ୱଂସ ଆମର କାମ୍ୟ ହେବା ଅନୁଚିତ । ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକାଯାଇପାରିବ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଦରକାର । ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ସଂପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବା ସହ ଏହାର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟମାନ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମଣିଷ ତିଆରି ପରିବେଶ ସହିତ ମଣିଷର ସଂପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ ।

⇒ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ
ବିଭିନ୍ନ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା –
(i) ଜନସଂଖ୍ୟା
(ii) ଭୂମି ଓ ଏହାର ବ୍ୟବହାର
(iii) ସମ୍ପଦ ଓ ଏହାର ବ୍ୟବହାର
(iv) ଖାଦ୍ୟ
(v) ପ୍ରଦୂଷଣ
(vi) ପରିବେଶ ଓ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ
(vii) ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଭାବ

ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାର ପରିସରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ । ଏହା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପରି ଏକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଶିକ୍ଷାକୁ ସହଜରେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇପାରିବ; ଯଥା –
(1) ପରିବେଶ ଦିବସ ପାଳନ (ଜୁନ୍-୫)
(2) ବୃକ୍ଷରୋପଣ
(3) ଖେଳ, ନାଚ ଓ ଗୀତ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ
(4) ପରିବେଶ ସଚେତନତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ
(5) ବୃକ୍ଷ କାଟିବା, ଜଙ୍ଗଲପୋଡ଼ିକୁ ରୋକିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରୟାସ

ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାକୁ ସଫଳ କରାଯାଇପାରିବ । ଏଥିରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ବିଶେଷକରି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବା ନିମନ୍ତେ ସମସ୍ତଙ୍କର ସୁଚିନ୍ତିତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବେଶକୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ସତେଜ ରଖିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି ।

⇒ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Primary Stage) – ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ୧୯୮୮ ମସିହାରେ NCERT ତରଫରୁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
(i) ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏହାକୁ ଏକ ସମନ୍ବିତ ଶିକ୍ଷାରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
(ii) ତୃତୀୟରୁ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଦୁଇଟି ଅଲଗା ପାଠ୍ୟକ୍ରମରୂପେ ବିଚାର କରାଯାଇଛି :
1. (a) ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, (b) ସାମାଜିକ ଓ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା 2, ବିଜ୍ଞାନ
ପରିବେଶ ବିଜ୍ଞାନ ନିଜର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଘଟୁଥ‌ିବା ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥ୍ୟାବଳୀକୁ ଆବିଷ୍କାର ଏବଂ ହୃଦୟଙ୍ଗମ ରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education in Upper Primary Stage) – ମନୋଭାବକୁ ଉଦ୍ରେକ କରିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ବିଜ୍ଞାନ (Science) ମାଧ୍ୟମରେ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ନିମ୍ନଲିଖ
ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଏଥରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ :
(i) ଉଭିଦ ଉପରେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ନିର୍ଭରଶୀଳତା
(ii) ପ୍ରକୃତିର ସନ୍ତୁଳନ
(iii) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ତା’ର ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ
(iv) ନିଜ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵର ଘଟଣାବଳୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ

ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education through co-curricular activities) – ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ।
(i) ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ।
(ii) S.U.P.W. ମାଧ୍ୟମରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିବେଶକୁ ସଫାସୁତୁରା ରଖୁ ।
(iii) ବୃକ୍ଷରୋପଣ, ଘର ଚାରିପାଖ, ଡାକ୍ତରଖାନା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର, ବଜାର ଏବଂ ଉପାସନାସ୍ଥଳୀ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନ ସଫା କରିବା, ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର, ଅପରିଷ୍କାର ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତା ଓ ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ମମତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(iv) ପରିବେଶ ସଚେତନତା ପ୍ରତି NCC, Guide and Scout ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(v) ଖେଳ, ସଙ୍ଗୀତ, ନାଚ ଏବଂ ଚିତ୍ରକଳା ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ।

ପ୍ରକୃତିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟର ବଗିଚା ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶୋଭାବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ । ସେଠାରେ ଛାତ୍ରଟିଏ ଗଛ ଲଗାଇବା, ଗଛର ଯତ୍ନ ନେବା, ଗଛକୁ ଧ୍ୱଂସ ନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଇଥାଏ । ବର୍ଷାର ଆଗମନରେ ସବୁଜ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଦେଖୁ ସେ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଉଠେ । ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କ ମନରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସଜୀବ । ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ମେଣ୍ଟାଇବାପାଇଁ ସେ ସର୍ବଦା ପରିବେଶ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ପରିବେଶଦ୍ୱାରା ସଜୀବ ବହୁମାତ୍ରାରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପରିବେଶର ପ୍ରତିକୂଳତା ହେତୁ, ବିଭିନ୍ନ ଜୀବର ଲୋପ ବା ବିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଛି । ବିଶେଷକରି ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ ଦେଖୁଛୁ ଯେ ମନୁଷ୍ୟ ବହୁମାତ୍ରାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶର କ୍ଷତି ଘଟାଉଛି । ତେଣୁ ପରିବେଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବକ୍ଷୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଛି ।

ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନର ମନୁଷ୍ୟ, ପ୍ରାଣୀଜଗତ, ଉଭିଦ ତଥା ଭବିଷ୍ୟତର ବଂଶଧରମାନଙ୍କ ଉପରେ ବହୁ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ । ତେଣୁ ଏହି ପରିବେଶକୁ ସୁନ୍ଦର ଓ ନିର୍ମଳ କରିବାପାଇଁ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ରୋକିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବିଭିନ୍ନ ମାଧ୍ଯମ, ସାଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷକରି ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ର ଯାହା ପରିବେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education) :
ପରିବେଶ ହେଉଛି ବେଷ୍ଟନୀ ଯାହା ସମସ୍ତ ବାହ୍ୟ ଅବସ୍ଥା, ସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ବା ଶକ୍ତିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ସଜୀବଗୁଡ଼ିକର ଜୀବନ ଏବଂ ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ପରିବେଶ (Environment) କହିଲେ ଯାହା ଆମ ଚାରିପାଖରେ ବା ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅଛି ତାହାକୁ ବୁଝାଏ (Environment means all that surrounds us.) ।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମର ପରିବେଶ – ମୃତ୍ତିକା, ଜଳ, ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ଆଲୋକକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଦୁଇ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଗଲା ।

ପରିବେଶ (Environment) – ଉଡ୍ ୱର୍ଥ (Wood Worth) ଙ୍କ ମତରେ, ଜୀବନର ଆରମ୍ଭରୁ ଯେଉଁ ବାହ୍ୟଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ, ତାହା ପରିବେଶ । କିନ୍ତୁ ତାହା ବ୍ୟକ୍ତିର ବଂଶଗତ ବ୍ୟତିରେକ ଅନ୍ୟସବୁ ଅଟେ । (Environment covers all the outside factors that have acted on the individual since he began life. The environment is everything that affects the individual except his genes.)

ଶିକ୍ଷା (Education) – ଶିକ୍ଷା ମନୁଷ୍ୟକୁ ବାହ୍ୟ ପରିବେଶ ସହ ସମଯୋଜିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ବୌଦ୍ଧିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ । ପରିବେଶର ବିକାଶ ସାଧନ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ବିଧେୟ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା (Environmental Education) – ଉଭିଦ ଏବଂ ଜୀବ ମଧ୍ଯରେ ସନ୍ତୁଳନ ନ ରହିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣର କାରଣ ବୁଝି ଏହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ଏବଂ ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ନିଜର ସୁବିଧା ପାଇଁ ପରିବେଶର ଧ୍ୱଂସ ଆମର କାମ୍ୟ ହେବା ଅନୁଚିତ ।

କେବଳ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଲେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଅବକ୍ଷୟକୁ ରୋକାଯାଇ ପାରିବ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ମଧ୍ୟ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦରକାର । ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କୁ ପରିବେଶ ସମ୍ପର୍କର ସୂଚନା ଦେବା ସହ ଏହାର ସୁରକ୍ଷାର ଉପାୟମାନ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ମଣିଷ ତିଆରି ପରିବେଶ ସହିତ ମନୁଷ୍ୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଅଟେ । ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟିଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ପରିବେଶ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ ।

ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପରିବେଶର ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା ହେବା ଦରକାର । ଉଭିଦ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ପ୍ରୟୋଜନ । ତାପମାତ୍ରାର ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ଅଂଶୁଘାତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ପବନର ଗତି ବଢ଼ିଲେ ମହାବାତ୍ୟା ହୁଏ । ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଅନାବୃଷ୍ଟି ଓ ମରୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଜଳସମ୍ପଦର ବୃଦ୍ଧି ବନ୍ୟାର ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଯଦି ଆମେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିବା, ତେବେ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ହୋଇପାରିବ ।

ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ । ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶର ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାର ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ’ତାହା ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା । ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରୁ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଦେଲେ ନିଶ୍ଚୟ ଉପକାର ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ।

ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

1. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମକୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଆରମ୍ଭ କରିବା ।
2. ପରିବେଶ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେବା ।
3. ବିଭିନ୍ନ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
4. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ବାତାବରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
5. ଉତ୍ତମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ସଚେତନତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରିବା ।
6. ପରିବେଶକୁ ନଷ୍ଟ କରୁଥିବା କାରକ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
7. ବିଭିନ୍ନ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବେଶ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଲୋଚନା ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରିବା ।
8. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ‘ଇକୋ କ୍ଲବ୍’ ଗଠନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
9. ଗଛ ଲଗାଇବା, ବନମହୋତ୍ସବ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରଚାର କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 2 ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 2 ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
କାହାର ସ୍ନିଗ୍ଧ କଜ୍ଵଳ କାନ୍ତି ପୁଷ୍ପପୁରରେ ନେତ୍ରୋତ୍ସବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ?
(ବାରିବାହ, ପ୍ରକୃତି, ଦୂରବନ୍ଧୁ, ଅଳକାପୁରୀ)
Answer:
ବାରିବାହ

Question ୨।
କାହାକୁ ଦୂରବନ୍ଧୁ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
(ପୁଷ୍ପପୁର, ବାରିବାହ, ବାତାୟନ, ଶ୍ୟାମଳ ପୃଥ‌ିବୀ)
Answer:
ବାରିବାହ

Question ୩।
ବ୍ୟକ୍ତିଠାରୁ କିଏ ବଡ଼ ବୋଲି ଲେଖକ ଘନକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ?
(ଗୋଷ୍ଠୀ, ମଣିଷ, ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ)
Answer:
ଗୋଷ୍ଠୀ

Question ୪।
ଜଳର ଅଭାବରେ କେଉଁଠାରେ ହାହାକାର ପଡ଼ିଛି ?
(ପୁଷ୍ପପୁର, ପାଟଳିପୁତ୍ର, କୁସୁମଧ୍ଵଜ, ଉତ୍କଳ)
Answer:
ଉତ୍କଳ

Question ୫।
କେଉଁ ପୁରରେ ସ୍ବ-କର୍ମ ସାରି ଉତ୍କଳ ପଥରେ ଗତି କରିବାକୁ ବାରିଦକୁ ଲେଖକ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ?
(ଶ୍ରୀନଗର, ପୁଷ୍ପପୁର, ମହୋଦଧଫ, ତୁଙ୍ଗଶିଖରୀ)
Answer:
ପୁଷ୍ପପୁର

Question ୬ |
କାହାଠାରେ ବଦାନ୍ୟତାର ମହତ୍ତ୍ବ ବଢ଼ିଉଠେ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ?
(ଧନୀ, ଦରିଦ୍ର, ବିତ୍ତଶାଳୀ, ଭୋଗୀ)
Answer:
ଦରିଦ୍ର

Question ୭ ।
ବନବାସୀ ନାରୀମାନଙ୍କର ଗତିକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
(କୁଜୀ ହଂସୀ, ମାତଙ୍ଗିନୀ, ନିର୍ଝରିଣୀ, ହରିଣୀ)
Answer:
କୁଜୀ ହଂସୀ

Question ୮ |
ବନବାସୀମାନେ କାହାର ଅନୁଗ୍ରହ ଲୋଡ଼ନ୍ତି ?
(ବାରିବାହ, ପର୍ବତ, ପ୍ରକୃତି, ବନଲତା)
Answer:
ବାରିବାହ

Question ୯ ।
ଜଳଦର କୃପାରୁ କେଉଁଠାରେ ନବ ନୀଳିମା ଖେଳିବୁଲିବ କୁହାଯାଇଛି ?
(ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ର, ବନଭୂମି, ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦନ)
Answer:
ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ର

Question ୧୦ ।
ନିର୍ଝରିଣୀ କେଉଁଠାରେ କ୍ରୀଡ଼ାରତ ବତ୍ସତରୀ ପରି ନାଚି ଉଠେ ?
(ଗିରିଦରୀ, ମହୋଦଧ, ସରିତ, ସାଗର)
Answer:
ଗିରିଦରୀ

Question ୧୧ ।
କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପାଳିତ କଳାପୀର କେଳାରେ ବନଭୂମି ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
(ଭଞ୍ଜନୃପ, ନବତରୁଣୀ, ନବଯୁବକ, ମଦାଳସା)
Answer:
ଭଞ୍ଜନୃପ

Question ୧୨ ।
ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳର ବଧୂମାନଙ୍କୁ କେଉଁ ଫୁଲ ପରି ହାସ୍ୟମୟୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(ଗୋଲାପ, ଶେଫାଳୀ, ପଦ୍ମ, ମନ୍ଦାର)
Answer:
ଶେଫାଳୀ

Question ୧୩ ।
ଉତ୍କଳର ଉତ୍ତମାଙ୍ଗ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(ସମ୍ବଲପୁର, କଟକ, ଭୁବନେଶ୍ଵର, ଗଞ୍ଜାମ)
Answer:
କଟକ

Question ୧୪ ।
କାହାର କୋଳାହଳ ପାଇଁ ନୀଳାଚଳନାଥଙ୍କ କାନରେ ଭକ୍ତର କାତର ଡାକ ପଡ଼େ ନାହିଁ ?
(ପ୍ରଭଞ୍ଜନ, ସିନ୍ଧୁ, ଝାଉଁବଣ, ଜନତା)
Answer:
ସିନ୍ଧୁ

Question ୧୫ ।
ସିନ୍ଧୁପାରି ସାଧବର ସ୍ମୃତି-ପୂତ ଭୂମି ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
(ସମ୍ବଲପୁର, କଟକ, ଜୟପୁର, ଭୁବନେଶ୍ଵର)
Answer:
ଜୟପୁର

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କାହାକୁ ସ୍ବାଗତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାରିବାହକୁ ସ୍ବାଗତ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨।
ବାରିବାହର ସ୍ନିଗ୍‌ଧ କଜ୍ଵଳକାଣ୍ଡି କେଉଁଠାରେ ନେତ୍ରୋତ୍ସବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ?
Answer:
ବାରିବାହାର ସ୍ନିଗ୍ଧ କଜ୍ଵଳକାନ୍ତି ପୁଷ୍ପପୁରରେ ନେତ୍ରୋତ୍ସବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।

Question ୩ ।
କେଉଁ ପଥରେ ବାରିବାହର ଆଗମନୀ ଶୁଭ ଶଙ୍ଖ ବାଜିଉଠୁଛି ?
Answer:
ବାତାୟନ ପଥରେ ବାରିବାହର ଆଗମନୀ ଶୁଭ ଶଙ୍ଖ ବାଜିଉଠୁଛି ।

Question ୪ ।
ବହୁ ଦିନପରେ ବାରିବାହର ଶୁଭ ଆଗମନରେ କେଉଁଠି ମଙ୍ଗଳକର ଓ ମଧୁମୟ ହୋଇଉଠିଛି ?
Answer:
ବହୁ ଦିନପରେ ବାରିବାହର ଶୁଭ ଆଗମନରେ ପୁଷ୍ପପୁର ମଙ୍ଗଳକର ଓ ମଧୁମୟ ହୋଇଉଠିଛି ।

Question ୫ ।
କାହାର ସ୍ପର୍ଶରେ ପୁଷ୍ପପୁର ସଜୀବ ଓ ଶ୍ୟାମଳ ହୋଇଉଠିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବାରିବାହର ସ୍ପର୍ଶରେ ପୁଷ୍ପପୁର ସଜୀବ ଓ ଶ୍ୟାମଳ ହୋଇଉଠିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୬ ।
ବାରିବାହର ସ୍ପର୍ଶରେ କେଉଁ ପୁର ସଜୀବ ଓ ଶ୍ୟାମଳ ହୋଇଉଠିବ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବାରିବାହର ସ୍ପର୍ଶରେ ପୁଷ୍ପପୁର ସଜୀବ ଓ ଶ୍ୟାମଳ ହୋଇଉଠିବ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୭।
ବିତାଡ଼ିତ ବିରହୀ ଯକ୍ଷ ବାରିଦକୁ କେଉଁଥରେ ପୂଜା କରିଥିଲା ?
Answer:
ବିତାଡ଼ିତ ବିରହୀ ଯକ୍ଷ ବାରିଦକୁ ପୁଷ୍ପ ଅର୍ଘ୍ୟରେ ପୂଜା କରିଥିଲା ।

Question ୮।
ଅଳକାପୁରୀରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରିୟା ପାଖକୁ କିଏ ଉଦନ୍ତ ପଠାଇଥିଲା ?
Answer:
ଅଳକାପୁରୀରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରିୟା ପାଖକୁ ବିରହୀ ଯକ୍ଷଟିଏ ଉଦନ୍ତ ପଠାଇଥିଲା ।

Question ୯।
ବିରହୀ ଯକ୍ଷ କାହା ହସ୍ତରେ ଉଦନ୍ତ ପଠାଇଥିଲା ?
Answer:
ବିରହୀ ଯକ୍ଷ ବାରିଦ ହସ୍ତରେ ଉଦନ୍ତ ପଠାଇଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ଲାଭ କ୍ଷତିରେ କିଏ ବିଚଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ଲାଭକ୍ଷତିରେ ଭ୍ରମ୍ୟମାଣ ଉଦାସୀନା ଧରଣୀ ବିଚଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୧୧ ।
କାହାର ଅଭାବରେ ଉତ୍କଳରେ ହାହାକାର ପଡ଼ିଛି ?
Answer:
କଳର ଅଭାବରେ ଉତ୍କଳରେ ହାହାକାର ପଡ଼ିଛି ।

Question ୧୨ ।
ପୁଷ୍ପପୁରରେ ସ୍ଵକର୍ମ ସାରି କେଉଁ ପଥରେ ଗତି କରିବାକୁ ବାରିଦକୁ ଲେଖକ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପୁଷ୍ପପୁରରେ ସ୍ଵକର୍ମ ସାରି ଉତ୍କଳ ପଥରେ ଗତି କରିବାକୁ ବାରିଦକୁ ଲେଖକ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୩ ।
ଲେଖକ ଧୂମ, ଜ୍ୟୋତି ଓ ସଲିଳ ହୋଇ ଜଳଦ ସହ ମିଶି ବାତାୟନ ପଥରେ ଉଡ଼ିଯାଇ କାହାକୁ ଚିହ୍ନାଇବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଲେଖକ ଧୂମ, ଜ୍ୟୋତି ଓ ସଲିଳ ହୋଇ ଜଳଦ ସହ ମିଶି ବାତାୟନ ପଥରେ ଉଡ଼ିଯାଇ ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନାଇବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୪ ।
ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶକ ବିନା କେଉଁ ଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନିବାପାଇଁ ଜଳଦର ଭ୍ରମ ହେବନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶକ ବିନା ଉତ୍କଳ ଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନିବାପାଇଁ ଜଳଦର ଭ୍ରମ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୫ ।
ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନେ ଅପାଙ୍ଗ ଘନଶ୍ୟାମଙ୍କ ରୂପସୁଧା ପାନ କଲାପରି ଉତ୍କଳର କୋଟି ନେତ୍ର କାହାର ରୂପ ସୁଧା ପାନ କରିବେ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନେ ଅପାଙ୍ଗ ଘନଶ୍ୟାମଙ୍କ ରୂପସୁଧା ପାଳନ କଲାପରି ଉତ୍କଳର କୋଟି ନେତ୍ର ଜଳଦର ରୂପ ସୁଧା ପାନ କରିବେ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବିଛନ୍ତି ।

Question ୧୬ ।
ଲେଖକ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନିରାଶ ନ କରି ବଦାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଜଳଦକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଦରିଦ୍ର ବନବାସୀମାନଙ୍କୁ ନିରାଶ ନକରି ବଦାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଲେଖକ ଜଳଦକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୭ ।
ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ର ଦେଖି କେଉଁମାନଙ୍କ ମନ ଆତଙ୍କରେ ଥରି ଉଠୁଥ୍ ?
Answer:
ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ର ଦେଖି ବନବାସୀମାନଙ୍କ ମନ ଆତଙ୍କରେ ଥରି ଉଠୁଥବ ।

Question ୧୮ ।
ଗୋ-ପଲର ଗଳଘଣ୍ଟି ଓ ଗୋପାଳର ବେଣୁସୁନ ଶୁଣି ଜଳଦ କେଉଁ ସ୍ଥାନର ସୀମା ବୋଲି ଜାଣିପାରିବ ?
Answer:
ଗୋପଲର ଗଳଘଣ୍ଟି ଓ ଗୋପାଳର ବେଣୁସ୍ଵନ ଶୁଣି ଜଳଦ ଗ୍ରାମ ସୀମା ବୋଲି ଜାଣିପାରିବ ।

Question ୧୯ ।
ନବଯୁବକମାନଙ୍କ ବେଣୁନର ଅନୁକୃତିରେ ଲଳନା କଣ୍ଠର ଐକତାନିକ ଲଳିତ ସ୍ଵର କାହାକୁ ଭସାଇ ଦିଏ ?
Answer:
ନବଯୁବକମାନଙ୍କ ବେଣୁପ୍ସନର ଅନୁକୃତିରେ ଲଳନା କଣ୍ଠର ଐକତାନିକ ଲଳିତ ସ୍ଵର ବନଭୂମିକୁ ଭସାଇ ଦିଏ ।

Question ୨୦ ।
ଉତ୍କଳୀୟ ଲଳନାଙ୍କର ଗତିକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳୀୟ ଲଳନାମାନଙ୍କ ଗତିକୁ ନିର୍ଝରିଣୀ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୨୧ ।
କିଏ ମଦାଳସା ହୋଇ ମାତଙ୍ଗିନୀ ପରି ଚାଲନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ବନବାସୀ ନାରୀମାନେ ମଦାଳସା ହୋଇ ମାତଙ୍ଗିନୀ ପରି ଚାଲନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୨୨ ।
ବନବାସୀମାନଙ୍କର କାହାର ଅନୁଗ୍ରହ ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ବନବାସୀମାନଙ୍କର ଜଳଦର ଅନୁଗ୍ରହ ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୨୩ ।
ଜଳଦକୁ ଅବିରତ ବାରିପାତ କରିବାକୁ ଲେଖକ କାହିଁକି ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବନଭୂମିକୁ ଶ୍ୟାମଳ ଓ ଉଜ୍ଜଳ କରିବା ପାଇଁ ଜଳଦକୁ ଅବିରତ ବାରିପାତ କରିବାକୁ ଲେଖକ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୪ ।
ଜଳଦର କୃପା ହେଲେ ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ରରେ କ’ଣ ଖେଳିବୁଲିବ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜଳଦର କୃପା ହେଲେ ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ରରେ ନବନୀଳିମା ଖେଳିବୁଲିବ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୫ ।
ଜଳଦର କୃପା ହେଲେ ନିର୍ଝରିଣୀ କେଉଁଠାରେ କିପରି ନାଚି ଉଠିବ ?
Answer:
ଜଳଦର କୃପା ହେଲେ ନିର୍ଝରଣୀ ଗିରିଦରୀରେ କ୍ରୀଡ଼ାରତ ବତ୍ସତରୀ ପରି ନାଚି ଉଠିବ ।

Question ୨୬ ।
କଦମ୍ବ ପୁଲକରେ କ’ଣ ହୋଇଉଠିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କଦମ୍ବ ଫୁଲକରେ କଣ୍ଟକିତ ହୋଇଉଠିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୭ ।
କୃଷ୍ଣଚୂଡ଼ା କ’ଣ ଦେଖୁ ନବତରୁଣୀ ପରି ଲଜ୍ଜାରୁଣ ହୋଇପଡ଼ିବ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣଚୂଡ଼ା ନିଜ ତରୁଣ ତନୁକୁ ଦେଖି ନବତରୁଣୀ ପରି ଲଜ୍ଜାରୁଣ ହୋଇପଡ଼ିବ ।

Question ୨୮ ।
କେଉଁ ପ୍ରପାତରେ କ୍ରୀଡ଼ା କରିବାକୁ ଜଳଦକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଖଣ୍ଡାଧାର ଓ ଦେବଗଡ଼ ପ୍ରପାତରେ କ୍ରୀଡ଼ା କରିବାକୁ ଜଳଦକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୯ ।
ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ଓ ମାଲ୍ୟଗିରିର ମହାବନରେ ଭ୍ରମୁ ଭ୍ରମୁ ଜଳଦ କ’ଣ କରିବ ?
Answer:
ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବା ମାଲ୍ୟଗିରିର ମହାବନରେ ଭ୍ରମୁ ଭ୍ରମୁ ଜଳଦ କ୍ଳାନ୍ତି ଆସିଲେ ଅବସର ନେବ ।

Question ୩୦ ।
କେଉଁ ମହାବନରେ ଅସରନ୍ତି ଭଣ୍ଡାର ଲୁଚି ରହିଛି ?
Answer:
ଖଣ୍ଡାଧାର, ଦେବଗଡ଼ ଆଦି ମହାବନରେ ଅସରନ୍ତି ଭଣ୍ଡାର ଲୁଚି ରହିଛି ।

Question ୩୧ ।
ଦୁଃଖିନୀ ଜନନୀ କାହାର ଭୟରେ ଅସରତି ଭଣ୍ଡାର ମହାବନରେ ଲୁଚାଇ ରଖିଛି ?
Answer:
ଦୁଃଖିନୀ ଜନନୀ ଅଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନମାନଙ୍କ ଭୟରେ ଅସରନ୍ତି ଭଣ୍ଡାର ମହାବନରେ ଲୁଚାଇ ରଖିଛି ।

Question ୩୨ ।
ଉତ୍କଳବାସୀ କେଉଁ ନଦୀର ତୀରରେ ବସି ପିପାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳବାସୀ ଭାଗୀରଥୀ ନଦୀର ତୀରରେ ବସି ପିପାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି ।

Question ୩୩ ।
ଉତ୍କଳବାସୀ କାହା ଉପରେ ବସି ଉପବାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳବାସୀ ରତ୍ନସ୍ତୂପରେ ବସି ଉପବାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି ।

Question ୩୪ ।
ସୂକ୍ଷ୍ମଶାଳିର ଗନ୍ତାଘର କିଏ ?
Answer:
ସୂକ୍ଷ୍ମଶାଳିର ଗନ୍ତାଘର ସମ୍ବଲପୁର ।

Question ୩୫ ।
କେଉଁ ନଦୀ ଉପଳ ଶଯ୍ୟାରେ ଯାଉ ଯାଉ ସ୍ପର୍ଷରେଣୁ ଢାଳିଦିଏ ?
Answer:
ତତ୍ନୀ ମହାନଦୀ ଉପଳ ଶଯ୍ୟାରେ ଯାଉ ଯାଉ ସ୍ପର୍ଶରେଣୁ ଢାଳିଦିଏ ।

Question ୩୬ ।
କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳର ନରନାରୀମାନଙ୍କୁ ଦୁଃଖ ଦୈନ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବିଷାଦକାଳିମା ଛୁଏଁ ନାହିଁ ?
Answer:
ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳର ନରନାରୀମାନଙ୍କୁ ଦୁଃଖ ଦୈନ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବିଷାଦ କାଳିମା ଛୁଏଁ ନାହିଁ ।

Question ୩୭ ।
ଉତ୍କଳର ଉତ୍ତମାଙ୍ଗ ବୋଲି ଲେଖକ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳର ଉତ୍ତମାଙ୍ଗ ବୋଲି ଲେଖକ କଟକକୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩୮ ।
ଗର୍ବିତ ଗଜପତିର ରାଜଧାନୀ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଗର୍ବିତ ଗଜପତିର ରାଜଧାନୀ ବୋଲି କଟକକୁ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୯ ।
କେଉଁଠାରୁ ଅଜେୟ ବାହିନୀ ଝଟିକା ବେଗରେ ଦୁର୍ଗରୁ ଦୁର୍ଗାନ୍ତରକୁ ଗତି କରି ଚାଲୁଥୁଲେ ?
Answer:
କଟକରୁ ଅଜେୟ ବାହିନୀ ଝଟିକା ବେଗରେ ଦୁର୍ଗରୁ ଦୁର୍ଗାନ୍ତରକୁ ଗତିକରି ଚାଲୁଥୁଲେ ।

Question ୪୦ ।
କେଉଁ କଟକର ସ୍ମୃତି ଆଜି ମୃତ୍ତିକାରେ ଅବଲୁପ୍ତ ?
Answer:
ସ୍ମୃତିପୂତ ବିଡ଼ାନାସୀ କଟକର ସ୍ମୃତି ଆଜି ମୃତ୍ତିକାରେ ଅବଲୁପ୍ତ ।

Question ୪୧ ।
ବାରବାଟୀର ସ୍ଖଳିତ ପ୍ରସ୍ତରରେ କ’ଣ ଆଜିଯାଏ ଲାଗି ରହିଛି ?
Answer:
ବାରବାଟୀର ସ୍ଖଳିତ ପ୍ରସ୍ତରରେ ତା’ର ସ୍ମୃତି ଓ କୀର୍ତ୍ତି ଆଜିଯାଏ ଲାଗି ରହିଛି ।

Question ୪୩ ।
କେଉଁଠାରେ ଉତ୍କଳର କବି, ଜ୍ଞାନୀ, ଗୁଣୀ ଓ କର୍ମୀ ଉଜାଗର ରହି ଜ୍ଞାନଦୀପ ଜାଳିଥିଲେ ?
Answer:
କଟକରେ ଉତ୍କଳର କବି, ଜ୍ଞାନୀ, ଗୁଣୀ ଓ କର୍ମୀ ଉଜାଗର ରହି ଜ୍ଞାନଦୀପ ଜାଣିଥିଲେ ।

Question ୪୪ ।
କାହାକୁ ସ୍ମୃ ତିର ଶ୍ମଶାନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ୱରକୁ ସ୍ମୃତିର ଶ୍ମଶାନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୪୫ ।
କିଏ ଉତ୍କଳ ଭୂମିର ମାନଦଣ୍ଡ ପରି ଦଣ୍ଡାୟମାନ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ୱରର ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର ଉତ୍କଳ ଭୂମିର ମାନଦଣ୍ଡ ପରି ଦଣ୍ଡାୟମାନ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪୬ ।
ବାରିବାହ ବେଳାଭୂମିର ଶ୍ୟାମଳ ପଥରେ ଯିବାବେଳେ କେଉଁମାନେ ତା’ର ସ୍ବାଗତପାଇଁ ବାହାରି ଆସିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବାରିବାହ ବେଳାଭୂମିର ଶ୍ୟାମଳପଥରେ ଯିବାବେଳେ ପଲ୍ଲୀବାଳାମାନେ ତା’ର ସ୍ଵାଗତପାଇଁ ବାହାରି ଆସିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୪୭ ।
ଲେଖକ କାହାକୁ ଭୁବନମୋହନ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଲେଖକ କୋଣାର୍କକୁ ଭୁବନମୋହନ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪୮ ।
କିଏ ପ୍ଲାନ ଓ ଛିନ୍ନ ହୋଇ ବିଜନ ବେଳାରେ ପଡ଼ିରହିଛି ?
Answer:
ସ୍ବର୍ଗଚ୍ୟୁତ ପାରିଜାତ ପରି କୋଣାର୍କ ମ୍ଳାନ ଓ ଛିନ୍ନ ହୋଇ ବିଜନ ବେଳାରେ ପଡ଼ିରହିଛି ।

Question ୪୯ ।
କାହାକୁ ସ୍ଵର୍ଗଚ୍ୟୁତ ପାରିଜାତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କୋଣାର୍କକୁ ସ୍ୱର୍ଗଚ୍ୟୁତ ପାରିଜାତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫୦ ।
କିଏ ଦୃପ୍ତ ଓ ଗର୍ବିତ ଜାତିର ପରାକ୍ରମର ପ୍ରତୀକ ?
Answer:
ମହାମନ୍ଦିର କୋଣାର୍କ ଦୃପ୍ତ ଓ ଗର୍ବିତ ଜାତିର ପରାକ୍ରମର ପ୍ରତୀକ ।

Question ୫୧ ।
କାହାକୁ ମହାମନ୍ଦିର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କୋଣାର୍କକୁ ମହାମନ୍ଦିର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫୨ ।
ଘନ ଅତୀତର ମ୍ଳାନ ଶ୍ମଶାନ ବୋଲି ଲେଖକ କାହାକୁ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଘନ ଅତୀତର ମ୍ଳାନ ଶ୍ମଶାନ ବୋଲି ଲେଖକ କୋଣାର୍କକୁ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୫୩ ।
ନୀଳାଚଳ ପଥରେ ଯାଉଁ ଯାଉଁ କାହାର ଧବଳିତ ସଦନଠାରେ ନବଘନ କ୍ଷଣକାଳ ସ୍ତସ୍ଥିତ ହୋଇ ରହିଯିବାକୁ ଲେଖକ ଘନକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନୀଳାଚଳ ପଥରେ ଯାଉଁ ଯାଉଁ ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳଙ୍କ ଧବଳିତ ସଦନଠାରେ ନବଘନ କ୍ଷଣକାଳ ସ୍ତମ୍ବିତ ହୋଇ ରହିଯିବାକୁ ଲେଖକ ଘନକୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୫୪ ।
ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳରେ କିଏ ଉନ୍ନତ ଉତ୍କଳର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖିଥିଲେ ?
Answer:
ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳରେ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଉନ୍ନତ ଉତ୍କଳର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖିଥିଲେ ।

Question ୫୫ ।
କାହାକୁ ଉତ୍କଳର ମହାନିଶାରେ ଧ୍ରୁବ ଜ୍ୟୋତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କୁ ଉତ୍କଳର ମହାନିଶାରେ ଧ୍ରୁବ ଜ୍ୟୋତି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫୬ ।
କାହାକୁ ଦଧୀଚି ବୋଲି ଲେଖକ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କୁ ଦଧୀଚି ବୋଲି ଲେଖକ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୫୭ ।
ଉତ୍କଳ କମଳର କେଶର କିଏ ?
Answer:
ଉତ୍କଳ କମଳର କେଶର ହେଉଛି ନୀଳାଚଳ ।

Question ୫୮ ।
କିଏ ଉତ୍କଳର ଇତିହାସ ?
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ହିଁ ଉତ୍କଳର ଇତିହାସ ।

Question ୫୯ ।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣାଶାପଥ-ପ୍ରହରୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁରବାସୀଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣାଶ ପଥ-ପ୍ରହରୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ପ୍ରବନ୍ଧ – ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ

Question ୧ ।
ବାରିବାହର ଆଗମନ ପରେ ପୁଷ୍ପପୁର କିପରି ହୋଇଉଠିବ ?
Answer:
ବାରିବାହର ଆଗମନ ପରେ ପୁଷ୍ପପୁର ଅଚିରେ ସଜୀବ ଓ ଶ୍ୟାମଳ ହୋଇଉଠିବ ।

Question ୨ ।
ଲେଖକ କେଉଁଠାରେ ଏବଂ କାହାର ଆଗମନୀର ଶୁଭ ଶଙ୍ଖ ଶୁଣି ପାରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଲେଖକ ପ୍ରାସାଦ ବାତାୟନ ପଥରେ ବାରିବାହର ଆଗମନୀରେ ଶତ ଶୁଭ ଶଙ୍ଖ ଶୁଣି ପାରିଛନ୍ତି ।

Question ୩ ।
ବହୁଦିନ ପରେ ଦୂରବନ୍ଧୁର ଶୁଭ ଆଗମନରେ ପୁଷ୍ପପୁର କ’ଣ ହୋଇ ଉଠିଛି ?
Answer:
ବହୁଦିନ ପରେ ଦୂରବନ୍ଧୁର ଶୁଭ ଆଗମନରେ ପୁଷ୍ପପୁର ମଙ୍ଗଳକର ଓ ମଧୁମୟ ହୋଇଉଠିଛି ।

Question ୪ ।
ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣା ଉଦାସୀନା ଧରଣୀ କେଉଁଥ‌ିରେ ବିଚଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣା ଉଦାସୀନ ଧରଣୀ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ଲାଭକ୍ଷତିରେ ବିଚଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୫ ।
କ’ଣ ଊଣା ହେଲେ ସେ ଆଉ ବାସଭୂମି ହୋଇ ରହିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବାୟୁ, ସଲିଳ, ଆଲୋକ ଓ ଉତ୍ତାପ ପାଇଁ ସେ ଜୀବମାନଙ୍କର ବାସଭୂମି ହୋଇଛି, ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ଊଣା ହେଲେ ସେ ଆଉ ବାସଭୂମି ହୋଇ ରହିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୬ ।
ଲେଖକ କ’ଣ ହୋଇ ଜଳଦ ସହ ମିଶିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଲେଖକ ଧୂମ, ଜ୍ୟୋତି ବା ସଲିଳ ହୋଇ ଜଳଦ ସହ ମିଶିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୭ ।
‘ସୁଜଳା ସୁଫଳା ଶସ୍ୟ ଶ୍ୟାମଳା’ ଉତ୍କଳ ଭୂମିର ଅବସ୍ଥା ଆଜି କିପରି ହୋଇଛି ?
Answer:
ସୁଜଳା, ସୁଫଳା, ଶ୍ୟାମଳା ଉତ୍କଳଭୂମି ଆଜି ପତିତା, ଲାଞ୍ଛିତା ଓ ଖଣ୍ଡିତା ହୋଇଛି ।

Question ୮ ।
ଜଳଦ କିପରି ବିଶୋଭିତ ହୋଇ ଉତ୍କଳ ଆକାଶରେ ଆବିର୍ଭୂତ ହେବାକୁ ଲେଖକ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିଜୁଳି ବିମଣ୍ଡିତ ଓ ବଳକା-ବିଶୋଭିତ ହୋଇ ଜଳଦ ଉତ୍କଳ ଆକାଶରେ ଆବିର୍ଭୂତ ହେବାକୁ ଲେଖକ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୯ ।
ଦରିଦ୍ର ବନବାସୀମାନଙ୍କୁ ନିରାଶ ନ କରି କ’ଣ କରିବାକୁ ଜଳଦକୁ ଲେଖକ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଦରିଦ୍ର ବନବାସୀମାନଙ୍କୁ ନିରାଶ ନ କରି, ତାହାର ବଦାନ୍ୟତା ସେମାନଙ୍କଠାରେ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଜଳଦକୁ ଲେଖକ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୦ ।
କେଉଁ ଭୂମିର ନରନାରୀଙ୍କ ସ୍ବେଦସିକ୍ତ ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶାଳିଧାନ୍ୟ ଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ଝାଉଁଳୁଥ‌ିବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଟଙ୍କିଳ, ଅନୁର୍ବର, ଉଚ୍ଚବଚ ଭୂମିରେ ନରନାରୀଙ୍କର ସ୍ଵେଦସିକ୍ତ ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶାଳିଧାନ୍ୟ ଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ଝାଉଁଳୁଥବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୧ ।
ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ର ଦେଖି ବନବାସୀମାନଙ୍କ ମନ ଆତଙ୍କକୁ ଲେଖକ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଶାଳିକ୍ଷେତ୍ର ଦେଖି ବନବାସୀମାନଙ୍କ ମନ ଆତଙ୍କକୁ ଲେଖକ, ରୋଗଶଯ୍ୟା ଶାୟିତ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାଙ୍କୁ ଦେଖି ପିତାମାତାଙ୍କ ମନ ଯେପରି ଆତଙ୍କରେ ଥରିଉଠେ, ତାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୨ ।
ଜଳଦ କ’ଣ ଶୁଣି ଓ କ’ଣ ଦେଖି ବନବାସୀମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମର ସୀମା ଜାଣିପାରିବ ?
Answer:
ଗୋ-ପଲର ଗଳଘଣ୍ଟି ବା ଗୋପାଳର ବେଣୁପ୍ସନ ଶୁଣି ଓ କୁଟୀରରୁ ଉଦ୍‌ଗତ କୁଣ୍ଡଳୀଭୂତ ଧୂମ ଦେଖି ଜଳଦ ଗ୍ରାମର ସୀମା ଜାଣିପାରିବ ।

Question ୧୩ ।
ଜଳଦର ଭାଗ୍ୟରେ ଥିଲେ କେଉଁ କଥା ଆଖିରେ ପଡ଼ିଯିବ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜଳଦର ଭାଗ୍ୟରେ ଥିଲେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ପଥରେ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ନରନାରୀଙ୍କ ପ୍ରବାହ ଆଖ୍ୟାରେ ପଡ଼ିଯିବ ବୋଲି ଲେଖକ

Question ୧୪ ।
କେଉଁମାନେ ନିର୍ଝର ପରି ଗତି କରି ଚାଲୁଥ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭସାଇ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ବନବାସୀ ନରନାରୀମାନେ ନିର୍ଝର ପରି ଗତି କରି ଚାଲୁଥୁବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୫ ।
ବାରିବାହ ! ଏ ସମସ୍ତେ ତୋର ବାନ୍ଧବୀ । କାହା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଯେଉଁ ବନବାସୀ ନାରୀମାନେ ସୁସ୍ଥ, ସବଳ ଓ ସୁବଳିତ ତନୁଲତାରେ ବନପୁଷ୍ପଭରା ଗଭାର ଶୋଭା ଧାରଣ କରି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ, ବନ୍ଧୁର, କର୍କଶ ଓ ଉରଗକୁଟିଳ ଗିରିପଥକୁ ହାସ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତରେ ମୁଖର କରି ନିର୍ଝରିଣୀ ପରି ଗତି କରନ୍ତି, ସେହିମାନଙ୍କୁ ବାରିବାହର ବାନ୍ଧବୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୬ ।
ବନବାସୀ ନାରୀଗଣ ଜଳଦକୁ ଅପରିଚିତ ଜାଣିଲେ କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବନବାସୀ ନାରୀଗଣ ଜଳଦକୁ ଅପରିଚିତ ଜାଣିଲେ ଉଚ୍ଚହାସ୍ୟରେ ବନଭୂମି କମ୍ପାଇଦେବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୭ ।
ମାନବ ଜୀବନର ପରମ କାମ୍ୟ କ’ଣ ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସ୍ବେଦାର୍ଜିତ ଧନରେ ଉଦରପୋଷଣ, ସୁନ୍ଦର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ନିର୍ମଳ ମନ ମାନବ ଜୀବନର ପରମ କାମ୍ୟ ।

Question ୧୮ ।
କ’ଣ ଶିଖିବାପାଇଁ ସଭ୍ୟ ସମାଜ ବନବାସୀମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିବବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଜଗତରୁ ତସ୍କରତା ଲୋପ ପାଇଲେ, ମାନବିକତା ଶିଖିବାପାଇଁ ସଭ୍ୟସମାଜ ବନବାସୀମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିବ ।

Question ୧୯ ।
ଜଳଦକୁ ଅବିରତ ବାରିପାତ କରିବାକୁ ଲେଖକ କାହିଁକି ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜଳଦକୁ ଅବିରତ ବାରିପାତ କରିବାକୁ ଲେଖକ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି, କାରଣ ବାରିପାତରେ ବନଭୂମି ଶ୍ୟାମଳ ଓ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ହୋଇଉଠିବ ।

Question ୨୦ ।
ଜଳଦକୁ କ୍ଳାନ୍ତି ଆସିଲେ ସେ କେଉଁଠାରେ ଅବସର ନେବ ?
Answer:
ଜଳଦକୁ କ୍ଳାନ୍ତି ଆସିଲେ ସେ ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦନ ବା ମାଲ୍ୟଗିରିରେ ଅବସର ନେବ ।

Question ୩୧ ।
ମୂକମନ୍ଦିର କୋଣାର୍କର ମୁଖ ଫିଟିଲେ କ’ଣ ହୁଅନ୍ତା ?
Answer:
ମୂକମନ୍ଦିର କୋଣାର୍କର ମୁଖ ଫିଟିଲେ, ସେ ଅତୀତ ବିଭବର ଗାଥା କହି ବିଜନବେଳାକୁ ମୁଖରିତ କରିଦିଅନ୍ତା ।

Question ୩୨ ।
ଶତଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କଠାରେ ସବୁ ଏକାଧାରରେ କ’ଣ ପୁଞ୍ଜିଭୂତ ହୋଇଆସିଛି ?
Answer:
ଶତଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କଠାରେ ସବୁ ଏକାଧାରରେ ଶାନ୍ତି, ମୁକ୍ତି, ମୈତ୍ରୀ, ଭକ୍ତି ଓ ଭୀତି ପୁଞ୍ଜିଭୂତ ହୋଇଆସିଛି ।

Question ୩୩ ।
ନୀଳାଚଳ ନାଥ ଆଜିକାଲି କ’ଣ ବାଣ୍ଟିଦେଇ ନିଜେ କାଙ୍ଗାଳ ହୋଇ ବସିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନୀଳାଚଳନାଥ ଆଜିକାଲି ଶାନ୍ତି ଓ ମୈତ୍ରୀ ସବୁ ବାଣ୍ଟିଦେଇ ନିଜେ କାଙ୍ଗାଳ ହୋଇ ବସିଛନ୍ତି ।

Question ୩୪ ।
ବାରିବାହର ଭୀମ ରୂପ ଦେଖି କେଉଁମାନେ ବାତାୟନ ପଥ ଛାଡ଼ି ପଳାଇଯିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ବାରିବାହର ଭୀମରୂପ ଦେଖି ଭୀରୁ ନୀଳାଚଳ ଲଳନାମାନେ ବାତାୟନ ପଥ ଛାଡ଼ି ପଳାଇଯିବେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୫ ।
ବାରିବାହ ନୀଳାଚଳଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଉତ୍କଳର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଯାଇ ତା’ର କର୍ମ ଶେଷ କରିବ ?
Answer:
ବାରିବାହ ନୀଳାଚଳଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଉତ୍କଳର ସମଗ୍ର ଉପକୂଳ ଓ ମାଳ ଅଞ୍ଚଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଯାଇ ଉତ୍କଳରେ ତା’ର ସ୍ଵକର୍ମ ଶେଷ କରିବ ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।

ପ୍ରବନ୍ଧ ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ।

Question ୧।
ଇତିହାସର କେଉଁ ଅନାମ ଯୁଗର କଥା ଲେଖକ ଶୁଣିଥିଲେ ?
Answer:
ସ୍ଵର୍ଗପୁରରୁ ବିତାଡ଼ିତ ବିରହୀ ଯକ୍ଷଟିଏ ପୁଷ୍ପଅର୍ଘ୍ୟରେ ମେଘକୁ ପୂଜାକରି ଅଳକାପୁରୀର ପ୍ରିୟା ନିକଟକୁ ସେହି ମେଘ ହାତରେ ବାର୍ତ୍ତା ପଠାଇଥିଲା । ଇତିହାସର କେଉଁ ଅନାମ ଯୁଗର ଏହି କଥାକୁ ଲେଖକ ଶୁଣିଥିଲେ ।

Question ୨ ।
ଉତ୍କଳ ଭୂମିର ଦୁଇ ଦିଗର ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପୁଷ୍ପପୁରରେ ଥିଲାବେଳେ ମେଘକୁ ନିଜର ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି, ଉତ୍କଳଭୂମି ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ପୂଗ, ପୁନ୍ନାଗ, ତାଳ, ତମାଳ, ତାମ୍ବୁଳ ଓ ନାରିକେଳ ବନରେ ବିଶୋଭିତ ମହୋଦଧୂର ବେଳାରେ ବଳୟିତ ହୋଇଛି, ଆଉ ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ତୁଙ୍ଗଶିଖରୀ ସମାକୁଳ-ନିବିଡ଼ ବନରାଜିର ଅସରନ୍ତି ଶ୍ୟାମଶୋଭାରେ ଅପରୂପା ହୋଇଛି ।

Question ୩ ।
ଲେଖକଙ୍କ ଜନ୍ମଭୂମିର ରୂପଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ଲେଖକଙ୍କ ଜନ୍ମଭୂମିର ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ପୂଗ, ପୁନ୍ନାଗ, ତାଳ, ତମାଳ, ତାମ୍ବୁଳ ଓ ନାରିକେଳ ବନରେ ବିଶୋଭିତ ମହୋଦଧୂର ବେଳାରେ ସେ ବଳୟିତ ହୋଇଛି, ଆଉ ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ତୁଙ୍ଗଶିଖରୀ ସମାକୁଳ-ନିବିଡ଼ ବନରାଜିର ଅସରନ୍ତି ଶ୍ୟାମ ଶୋଭାରେ ଅପୂର୍ବ ଶ୍ରୀଧାରଣ କରିଛି ।

Question ୪ ।
ନିଘଞ୍ଚ ବନ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବନବାସୀମାନଙ୍କ ବାସଭୂମିକୁ ଜଳଦ କିପରି ଚିହ୍ନିପାରିବ ?
Answer:
ନିଘଞ୍ଚ ବନ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବନବାସୀମାନଙ୍କ ବାସଭୂମିକୁ ଜଳଦ ସହକରେ ଚିହ୍ନିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଳି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବନବାସୀଙ୍କ ବାସଭୂମିର କେତେକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ ଜଳଦକୁ କହିଛନ୍ତି, ଗୋ-ପଲର ଗଳଘଣ୍ଟି ବା ଗୋପାଳର ବେଣୁପ୍ସନ ଶୁଣି କିମ୍ବା କୁଟୀରରୁ ଉଦ୍‌ଗତ କୁଣ୍ଡଳୀଭୂତ ଧୂମ ଦେଖ୍ ଗ୍ରାମସୀମା ଜାଣିପାରିବୁ । ଅଥବା ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ପଥରେ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ନରନାରୀଙ୍କ ପ୍ରବାହ, ଅଗ୍ରସର ନବଯୁବକମାନଙ୍କ ବେଣୁସ୍ଵନର ଅନୁକୃତିରେ ଲଳନା କଣ୍ଠର ଐକତାନିକ ଲଳିତସ୍ୱରରେ ବନଭୂମିକୁ ନିନାଦିତ କରୁଥିଲେ, ସେଠାରେ ବନବାସୀଙ୍କ ବାସଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନିପାରିବୁ ।

Question ୫।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ନିରାଶ ନ କରି ଅବିରତ ବାରିପାତ କରିବାକୁ ଲେଖକ ଜଳଦକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବନବାସୀମାନେ ଜଳଦ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କାହାରି ଅନୁଗ୍ରହ ଲୋଡ଼ନ୍ତି ନାହିଁ । ସ୍ବେଦାର୍ଜିତ ଧନରେ ଉଦର ପୋଷଣ, ସୁନ୍ଦର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ନିର୍ମଳ ମନ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନର କାମ୍ୟ ଥିବାରୁ ଏମାନଙ୍କୁ ନିରାଶ ନ କରି ଅବିରତ ବାରିପାତରେ ବନଭୂମିକୁ ଶ୍ୟାମଳ ଓ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ କରିଦେବୁ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୬ |
ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ଓ ମାଲ୍ୟଗିରିର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଚିତ୍ର ଦିଅ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମେଘକୁ ନିଜର ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ପ୍ରେରଣ କରି, ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ଓ ମାଲ୍ୟାଗିରିରେ ଅବସର ନେବାକୁ କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହି ଗିରିସଙ୍କୁଳ ମହାବନରେ ମହାସଙ୍ଗୀତ ସଭ୍ୟଜଗତ ଶୁଣିନାହିଁ । ପୁନଶ୍ଚ ଏଥରେ ରହିଛି ଅସରନ୍ତି ରତ୍ନଭଣ୍ଡାର; ଯାହାକୁକି ଆଜିଯାଏ କେହି କଳି ନାହାଁନ୍ତି ।

Question ୭ ।
ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳର ନାରୀମାନଙ୍କ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ସମ୍ବଲପୁରର ନାରୀମାନେ ସଦାପ୍ରଫୁଲ୍ଲ; ସେମାନଙ୍କ ମନକୁ କେତେବେଳେ ହେଲେ ବିଷାଦର କାଳିମା ଛୁଏଁ ନାହିଁ । ରାତି ନ ପାହୁଣୁ, ଏଠାକାର ବଧୂମାନେ ସ୍ନାନସାରି ଶିଶିରସ୍ନାତ ଶେଫାଳୀ ପରି ହାସ୍ୟମୟୀ ହୋଇଉଠନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ଅନଳସ ଚରଣରେ କମଳ ଫୁଟିଉଠେ ଓ କଳାକୁଶଳ କରସ୍ପର୍ଶରେ କ୍ଷୁଦ୍ରକୁଟୀର ସୁଦ୍ଧା ହସିଉଠେ ।

Question ୮ ।
କଟକର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
କଟକ ସୌଧାବଳୀରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଯାହାକି ଉତ୍କଳର ଉତ୍ତମାଙ୍ଗ । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଗଜପତିଙ୍କର ରାଜଧାନୀ ଥୁଲା, ଆଉ ଏହିଠାରୁ ହିଁ ତା’ର ଅଜେୟ ବାହିନୀ ଝିଟିକା ବେଗରେ ଦୁର୍ଗରୁ ଦୁର୍ଗାନ୍ତରକୁ ଗତିକରି ଚାଲିଥିଲା । ସ୍ମୃତିପୂତ ବିଡ଼ାନାସୀ, ବାରବାଟୀ ଆଦିର ସ୍ମୃତି ଓ କୀର୍ତ୍ତି ମର୍କତ କେଶରୀଙ୍କ ମହାକୀର୍ତ୍ତି ଆଜିଯାଏ ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳାର ମେଖଳା ପରି ଦିଶୁଛି । ଏଠାରେ ବହୁ କବି, ଜ୍ଞାନୀ, ଗୁଣୀ ଓ କର୍ମୀ ଅଳ୍ପଦିନ ତଳେ ଉତ୍କଳର ମହାନିଶାରେ ଉଜାଗର ରହି ଜ୍ଞାନଦୀପ ଜାଳି ଯାଇଛନ୍ତି ।

Question ୯ ।
କୋଣାର୍କ ହୃପ୍ତ ଓ ଗର୍ବିତ ଜାତିର ପରାକ୍ରମର ପ୍ରତୀକ – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମହୋଦଧୂର ତୁଙ୍ଗ ତରଙ୍ଗାବଳୀରୁ ଉଦ୍‌ଗତ ହେଲାଭଳି ବହୁଦୂରରୁ କୋଣାର୍କର କୃଷ୍ଣଚୂଡ଼ା ଦେଖାଯାଏ । କୋଣାର୍କ ହେଉଛି କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ବିମଣ୍ଡିତ ଭୁବନମୋହନ ସ୍ୱରୂପ । ସ୍ଵର୍ଗଚ୍ୟୁତ ପାରିଜାତ ପରି ତାହା ଆଜି ମ୍ଳାନ ଓ ଛିନ୍ନ ହୋଇ ବିଜନ ବେଳାରେ ପଡ଼ିରହିଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କୋଣାର୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କହିଛନ୍ତି, ଏହି ମୂକ ମନ୍ଦିରର ଯଦି ମୁଖ ଫିଟନ୍ତା; ତେବେ ସେ ଅତୀତ ବିଭବର ଗାଥା କହି ବିଜନ ବେଳାକୁ ମୁଖରିତ କରିଦିଅନ୍ତା ।

Question ୧୦ ।
‘‘ଉତ୍କଳ କମଳର କେଶର’’ ବୋଲି କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ନୀଳାଚଳକୁ ‘ଉତ୍କଳ କମଳର କେଶର’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି କାରଣ, ଏଭଳି କହିବାର ଅର୍ଥ ସମଗ୍ର ଉତ୍କଳକୁ ଯଦି ଏକ କମଳ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ, ତା’ହେଲେ ସେହି କମଳର କେଶର ହେଉଛି ନୀଳାଚଳଧାମ । କାରଣ ନିଜେ ଲୀଳାମୟ ଜଗନ୍ନାଥ ଏହାକୁ ବାସସ୍ଥଳୀ ଭାବେ ବାଛିଛନ୍ତି । ଇତିହାସକୁ ପର୍ଯ୍ୟାଲୋଚନା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଜଗନ୍ନାଥ ହିଁ ଉତ୍କଳର ଇତିହାସ । ଶାନ୍ତି, ମୁକ୍ତି, ମୈତ୍ରୀ, ଭକ୍ତି ଓ ଭୀତି ସବୁ ଏକାଧାରରେ ଏହିଠାରେ ହିଁ ପୁଞ୍ଜୀଭୂତ ହୋଇ ରହିଛି ।

Question ୧୧ ।
ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ରୂପଚିତ୍ର ଦିଅ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ଜୀବନ ଓ କର୍ମମୟ ସାଧନାକୁ ଅତି ସୂଚନାତ୍ମକ ଓ ଅନୁଶୀଳନାତ୍ମକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କର ରୂପଚିତ୍ର ଦେଇ ସେ କହିଛନ୍ତି, ‘ସେ ଥିଲେ ଶ୍ମଶୁଳ, ଅଶୁଳ, ଖର୍ବ, କ୍ଷମ ମନୁଷ୍ୟଟିଏ, ଯେକି ବକୁଳ ବନରେ କୁଟୀର ରଚି ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ଗଠନ କରି ଓଡ଼ିଶାର ଭବିଷ୍ୟତ ଗଠନ କରିବାର ସଂକଳ୍ପ ନେଇଥିଲେ ।’’

Question ୧୨ ।
ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁରର ଅତୀତ ଐତିହ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁର, ଉତ୍କଳ ଖଣ୍ଡିତ ଥିଲାବେଳେ, ଏମାନେ ଦକ୍ଷିଣାଶାପଥର-ପ୍ରହରୀ ରୂପେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇ ରହିଥିଲେ । ସିନ୍ଧୁପାରି-ସାଧବ ସ୍ମୃତି-ପୂତ ଏ ଭୂମିରେ ଜାଗ୍ରତ ଜନତା ଭାବରେ ରହିଥିଲେ । ଫଳରେ ନୌବାଣିଜ୍ୟ କରି

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଜଣେ ଭାରତ ବିଖ୍ୟାତ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିଦ୍ ଓ ଐତିହାସିକ । ମାଟି, ପଥର, ମୂର୍ତ୍ତି, ମନ୍ଦିର, ସ୍ତୂପ ମଧ୍ୟରୁ ମାନବଜାତିର ଇତିହାସ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ଥିଲା ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଆହ୍ଵାନରେ ସେ ରହିଥିଲେ ପାଟନାଠାରେ; ଯାହାକି ପୁଷ୍ପପୁର ଭାବରେ ପରିଚିତ । ସେ ନୂଆମେଘକୁ ଦେଖି, ନିଜର ଜନ୍ମଭୂମି ଓଡ଼ିଶା କଥା ମନେ ପକାଇଛନ୍ତି । ନିଦାଘକ୍ଳିଷ୍ଟ ଓଡ଼ିଶାକୁ ମେଘ ଯାଇ ସବୁଜ ଶ୍ୟାମଳ ଓ ଶସ୍ୟବିମଣ୍ଡିତ କରିବ ବୋଲି ସେ ଆଶାପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ସେଭଳି ଆଶାରୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କର ଜାତୀୟତାବୋଧ ଓ ଉପସ୍ଥାପନରେ କାବ୍ୟକତାର ଛଟା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଉଠେ ।

ବର୍ଷାବରଣ ସାହିତ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ସୁପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା । ମହାକବି କାଳିଦାସଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି, କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ, ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ପ୍ରକୃତିକୁ ଦୂତ କରି ନିଜର ଜାତୀୟତାବୋଧ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସ୍ବର୍ଗରାଜ୍ୟରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ଯକ୍ଷ, ପ୍ରଣୟନୀ ପାଖକୁ ମେଘ ହାତରେ ଉଦନ୍ତ ପଠାଇଛନ୍ତି । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଅପେକ୍ଷା ଗୋଷ୍ଠୀ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରେ ମେଘ ତା’ର ବାରିପାତରେ କିପରି ସଜୀବ କରିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି -‘ଆଜି ଯଦି ମୁଁ ଧୂମ, ଜ୍ୟୋତି ବା ସଲିଳ ହୋଇ ତୋହ ସହିତ ମିଶିପାରନ୍ତି, ତେବେ ବାତାୟନ ପଥରେ ଉଡ଼ିଯାଇ ଅଗ୍ରଗତିରେ ମୋର ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ତୋତେ ଚିହ୍ନାଇ ଦିଅନ୍ତି । ତଥାପି, ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ ବିନା ଭାରତର ସାରଭୂତା ଉତ୍କଳ ଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନିବାପାଇଁ ତୋ’ର ଭ୍ରମ ହେବ ନାହିଁ ।’’

ବାରିପାତର ଭୌଗୋଳିକ ସୀମାରେଖା ନିଶ୍ଚୟ କଲାପରି ସେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭା ଓ ଐତିହାସିକ ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖାଇଅଛନ୍ତି । ସେ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରୁ ମେଘକୁ ସଂଚାରିତ କରାଇ ଉପକୂଳ ଓଡ଼ିଶା ଓ ଶେଷରେ ନୀଳାଚଳଧାମରେ ପରିସମାପ୍ତି କରାଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ସେ ବନବାସୀମାନେ ବର୍ଷା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି କିପରି ଜୀବନଧାରଣ କରନ୍ତି, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସେଠାରୁ ସେ ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ଓ ମାଲ୍ୟଗିରିର ମହିମା ବଖାଣି ବସିଛନ୍ତି । ସମ୍ବଲପୁରର ବର୍ଣ୍ଣନାରେ, ବିଶେଷକରି ସମ୍ବଲପୁର ନାରୀମାନେ କିପରି ସଦାପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଓ କର୍ମଚଞ୍ଚଳ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ କହିଛନ୍ତି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କଟକ, ଭୁବନେଶ୍ଵର, କୋଣାର୍କ ଓ ନୀଳାଚଳ ଧାମର ମହିମା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଅବସରରେ ଲେଖକ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସତ୍ୟବାଦୀ ପୀଠ, ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳ, ଚିଲିକା, ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁରର ବିଶେଷତା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମୋଟ ଉପରେ ଲେଖକ ନୀଳାଚଳଧାମର ବିଶେଷତ୍ଵକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରି ନିଜର ଜାତୀୟତାବୋଧକୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ କାବ୍ୟକ ଶୈଳୀ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇପାରିଛି ।

ବାସ୍ତବରେ କାବ୍ୟକ ଶୈଳୀ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୨।
‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉତ୍କଳର ଯେଉଁ ଭୌଗୋଳିକ ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଡକ୍ଟର କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଥିଲେ ଜଣେ ଐତିହାସିକ ଓ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିଦ୍ । ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥାର ସେ ଅଧୀକ୍ଷକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ସେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବବିଦ୍ୟାଭାବରେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଅନୁରୋଧରେ ଅନେକ ମଠ, ମନ୍ଦିର, ଦୁର୍ଗ, ପ୍ରାସାଦ, ଗୁମ୍ଫା ଓ ଅଭିଲେଖଆଦି ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ । ଫଳରେ ଐତିହାସିକ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ତାଙ୍କର ରହିଥୁଲା ଭୌଗୋଳିକ ଅଭିଜ୍ଞତା । ପୁନଶ୍ଚ ଜଣେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଲେଖକ ଭାବରେ ସେ ଉତ୍କଳର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ସେ ଦୂତଭାବରେ ପ୍ରେରଣକରି ମେଘ କିପରି ଉତ୍କଳର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇ, ସେଠାକାର ପରିବେଶକୁ ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳ ଓ ସବୁଜମୟ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଭୌଗୋଳିକ ଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରଥମେ ଉତ୍କଳର ଭୌଗୋଳିକ ସୀମାରେଖା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳର ଗୋଟିଏ ପଟରେ ପୂଗ, ପୁନ୍ନାଗ, ତାଳ, ତମାଳ, ତାମ୍ବୁଳ ଓ ନାରିକେଳ ବନରେ ବିଶୋଭିତ ଶ୍ୟାମଭାର ଅପରୂପ କାନ୍ତି । ସେହି ଜନ୍ମଭୂମି ଉତ୍କଳ ଅସାଧାରଣ । ଉତ୍କଳର ବନଭୂମି ଟଙ୍କିଳ, ଅନୁର୍ବର, ଉଚ୍ଚବାଚ ହେଲେବି, ସେଠାକାର ଅଧିବାସୀ ପରିଶ୍ରମକରି, ପ୍ରାକୃତିକ ବର୍ଷା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ନିଜର ଜୀବିକାନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ଯେତେ ପରିଶ୍ରମ କଲେ ବି ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ନ ଥାଏ; ବରଂ ସେମାନେ ବେଣୁସ୍ଵନର ତାଳେ ତାଳେ ଗୀତ ଗାଇ ବନଭୂମିକୁ ମୁଖରିତ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରଥମେ ଉତ୍କଳର ଭୌଗୋଳିକ ସୀମାରେଖା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳର ଗୋଟିଏ ପଟରେ ପୂଗ, ପୁନ୍ନାଗ, ତାଳ, ତମାଳ, ତାମ୍ବୁଳ ଓ ନାରିକେଳ ବନରେ ବିଶୋଭିତ ଶ୍ୟାମଶୋଭାର ଅପରୂପ କାନ୍ତି । ସେହି ଜନ୍ମଭୂମି ଉତ୍କଳ ଅସାଧାରଣ । ଉତ୍କଳର ବନଭୂମି ଟଙ୍କିଳ, ଅନୁର୍ବର, ଉଚ୍ଚବାଚ ହେଲେବି, ସେଠାକାର ଅଧିବାସୀ ପରିଶ୍ରମକରି, ପ୍ରାକୃତିକ ବର୍ଷା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ନିଜର ଜୀବିକାନିର୍ବାହ କରନ୍ତି । ଯେତେ ପରିଶ୍ରମ କଲେ ବି ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ବିଷାଦଭାବ ନ ଥାଏ; ବରଂ ସେମାନେ ବେଣୁସ୍ଵନର ତାଳେ ତାଳେ ଗୀତ ଗାଇ ବନଭୂମିକୁ ମୁଖରିତ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦନ ବା ମାଲ୍ୟଗିରି ପ୍ରଭୃତି ପର୍ବତର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହି ପର୍ବତଗୁଡ଼ିକରେ ଅସରନ୍ତି ରତ୍ନଭଣ୍ଡାର ରହିଛି । ସେହିପରି ଖଣ୍ଡାଧାର ଓ ଦେବଗଡ଼ର ପ୍ରପାତ କିପରି ବନଭୂମିରେ କ୍ରୀଡ଼ାକରି ଚାଲିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି ।

ସମ୍ବଲପୁରର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେବାକୁ ଯାଇ, ସେଠାକାର ମହାନଦୀ କିପରି ତନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଉପଳ ଶଯ୍ୟାରେ ଯାଉ ଯାଉ ତୀର ଦେଶରେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣରେଣୁ ଢାଳିଦିଏ, ତାହାକୁ ମଧ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହାପରେ ବେଣୁବନ ଉପରେ ମେଘ ସଞ୍ଚରଣ କରି ଉପକୂଳ ଆଡ଼କୁ ଯିବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ସେହି ବାଂଶବଣରେ ବାନର-ବାନରୀଙ୍କୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ପରେ କପିଳାସ, କଟକ, ଭୁବନେଶ୍ଵର, କୋଣାର୍କ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ଦେଇ, ଶେଷରେ ନୀଳାଚଳଧାମର ପ୍ରସଙ୍ଗ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି । ନୀଳାଚଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ରହିଥ‌ିବା ପୁଗ, ପୁନ୍ନାଗ, ତାଳ ତରୁର୍ ଦୀର୍ଘଭୂତ ବନସ୍ତ, ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଶ୍ରୀବିମଣ୍ଡିତ କରିଥାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲେଖିଛନ୍ତି, ‘ନୀଳାଚଳଠାରୁ ଚାରୁଚିଲିକା ବକ୍ଷ ଦେଇ ତୁ ଅଚିରେ ସମଗ୍ର ଉପକୂଳ ଓ ମାଳ ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ୟାପିଯାଇ ଉତ୍କଳରେ ତୋର ସ୍ଵକର୍ମ ଶେଷ କରିବୁ ।’

ଏଭଳି ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ ଡଃ. ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ଭୌଗୋଳିକ ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନର ମହତ୍ତ୍ବ ଜଣାଯାଇଥାଏ ।

Question ୩ ।
ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଅତୀତ ଉତ୍କଳର ଯେଉଁ ସ୍ମୃତି ରୋମନ୍ଥନ କରିଛନ୍ତି ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ‘ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନସ’ ପ୍ରବନ୍ଧ ସଙ୍କଳନର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରବନ୍ଧ । ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମହାକବି କାଳିଦାସ ‘ମେଘଦୂତ କାବ୍ୟ’ରେ ମେଘକୁ ଦୂତକରି ନିଜର ପ୍ରଣୟିନୀ ପାଖକୁ ପ୍ରେରଣ କଲାଭଳି, ସେ ମେଘକୁ ଉତ୍କଳ ଭୂଇଁକୁ ପଠାଇଛନ୍ତି, ନିଦାଘ କ୍ଳିଷ୍ଟ ନିଜର ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳା ଓ ସବୁଜଶ୍ରୀରେ ବିମଣ୍ଡିତ କରିବାପାଇଁ । ସେ ମେଘକୁ କେବଳ ଉତ୍କଳ ଭୂଇଁକୁ ପଠାଇ ନାହାଁନ୍ତି, ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ମେଘ ପହଞ୍ଚିଛି, ସେଠାକାର ଗୌରବମୟ ଐତିହ୍ୟକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳର ମହିମା ଗାନ କରି ଡଃ. ପାଣିଗ୍ରାହୀ ନିଜର ଜାତୀୟତାବୋଧ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉତ୍କଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ଅବକାଶରେ, ତାହାର ମହିମାଗାନ କରି କହିଛନ୍ତି – ‘ସେହି ମୋର ଜନ୍ମଭୂମି କୋଟିବୀରପ୍ରସବିନୀ, କୋଟିକୀର୍ତିକିରୀଟିନୀ, ତଟିନୀତଟମାଳିନୀ, ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନରତ୍ନଧାରିଣୀ, ସୁଜଳା, ସୁଫଳା, ଶ୍ୟାମଳା ଅଥଚ ଆଜି ପତିତା, ଲାଞ୍ଛିତା ଓ ଖଣ୍ଡିତା ।’’ ସେହିପରି ସେ ସୌଧାବଳୀ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣା କଟକକୁ ଉତ୍କଳର ଉତ୍ତମାଙ୍ଗ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହି କଟକ ଦିନେ ଗର୍ବିତ ଗଜପତିର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ।

ଏହିଠାରୁ ହିଁ ଗଜପତିଙ୍କର ଅଜେୟ ବାହିନୀ ଝଟିକା ବେଗରେ ଦୁର୍ଗରୁ ଦୁର୍ଗାନ୍ତରକୁ ଗତିକରି ଚାଲିଥିଲା; ମାତ୍ର କଟକର ସେହି ଗୌରବ ନାହିଁ । ବରଂ ସ୍ମୃତିପୂତ ବିଡ଼ାନାସୀ ଆଜି ମୂର୍ତ୍ତିକାରେ ଅବଲୁପ୍ତ ହୋଇଛି । ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗର ପ୍ରସ୍ତରଖଣ୍ଡ ସ୍ଖଳିତ ହୋଇଛି । ତଥାପି ସେହି ଦୁର୍ଗ ଏବେସୁଦ୍ଧା ମର୍କତ- କେଶରୀଙ୍କ ମହାକୀର୍ତ୍ତି, ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳାର ମେଖଳା ପରି ଦିଶୁଛି। ଏହି କଟକରେ ବହୁ କବି, ଜ୍ଞାନୀ, ଗୁଣୀ ଓ କର୍ମୀ ଅଳ୍ପଦିନ ତଳେ ଉତ୍କଳର ମହାନିଶାରେ ଉଜାଗର ରହି ଜ୍ଞାନଦୀପ ଜାଳିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମନ୍ଦିରମାଳିନୀ ଭୁବନେଶ୍ଵରର ବର୍ଣ୍ଣନା କରି, ତାହାକୁ ସ୍ମୃତି ଶ୍ମଶାନ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହାର ମନ୍ଦିର ଶ୍ରେଣୀ ଉତ୍କଳର ମାନଦଣ୍ଡ ପରି ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଥିଲା । ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉତ୍କଳ ଗୌରବ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ସ୍ଵର୍ଗଚ୍ୟୁତ ପାରିଜାତ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ଏହି ମନ୍ଦିର ଦୃପ୍ତ ଓ ଗର୍ବିତ ଜାତିର ପରାକ୍ରମ ଏବଂ ବିପୁଳ ବିଭବର ବାର୍ତ୍ତା ପରିପ୍ରଚାର କରିଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଭାଷାରେ ‘‘ଏହି ମୂକ ମନ୍ଦିର ଯଦି ମୁଖ ଫିଟନ୍ତା, ତେବେ ସେ ତୋତେ ଅତୀତ ବିଭବର ଗାଥା କହି ବିଜନ ବେଳାକୁ ମୁଖରିତ କରିଦିଅନ୍ତା ।’’ ଉତ୍କଳର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ପ୍ରାଣପାତ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିବା ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ସାଧନାର ପୀଠ ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳର ବନବିଦ୍ୟାଳୟ, ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ଉତ୍କଳର ମହାନିଶାର ଧ୍ରୁବଜ୍ୟୋତି, ଦଧୀଚି ଋଷି ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନୀଳାଚଳ କ୍ଷେତ୍ରର ମହିମା, ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁର ଦକ୍ଷିଣାଶାପଥର ଜାଗ୍ରତ ପ୍ରହରୀ ରୂପେ ଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଅତୀତ ଉତ୍କଳର ମହିମାଗାନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୪।
ନିଜ ଜନ୍ମଭୂମି ପ୍ରତି ଆପଣାର ଭାବ ‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ – ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ତଥା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଥିଲେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସାହିତ୍ୟିକ । ସେ ତାଙ୍କର ସାରସ୍ଵତ ସାଧନାରେ ଉତ୍କଳର ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ଦିର, ସ୍ତୂପ, ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରି, ନିଜ ଜନ୍ମଭୂମିର ମହିମା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ଥିଲା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର । ତାଙ୍କର ବିଚାରଧାରା ଥିଲା ଅସାଧାରଣ । ତେଣୁ ସେ ଏକ ସୁପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରାକୁ ଆଧାର କରି ମେଘକୁ ଦୂତଭାବରେ ପ୍ରେରଣ କରିଛନ୍ତି । କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଲକ୍ଷେ ପୁଷ୍ପପୁରରେ ରହିଥିଲେ ବି, ବାରିବାହକୁ ପ୍ରେରଣ କରି ସେ ନିଜ ଜନ୍ମଭୂମି ପ୍ରତି ଆପଣାର ଭାବକୁ ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ନିଜର ଜନ୍ମଭୂମିରେ ବିଚରଣ କରିଛନ୍ତି । ମେଘକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରି କହିଛନ୍ତି – ‘ଆଜି ଯଦି ମୁଁ ଧୂମ, ଜ୍ୟୋତି ବା ସଲିଳ ହୋଇ ତୋହ ସହିତ ମିଶିପାରନ୍ତି, ତେବେ ବାତାୟନ ପଥରେ ଉଡ଼ିଯାଇ ଅଗ୍ରଗତିରେ ମୋର ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ତୋତେ ଚିହ୍ନାଇ ଦିଅନ୍ତି ।’’ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭା ଥିଲା ସଦାରୁଚିର । ପୂଗ, ପୁନ୍ନାଗ, ତାଳ, ତମାଳ, ତାମ୍ବୁଳ ଓ ନାରିକେଳ ବନରେ ବିଶୋଭିତ ମହୋଦଧୂବେଳାରେ ସେ ବଳୟିତ । ସେହିପରି ଅନ୍ୟଦିଗରେ ତୁଙ୍ଗଶିଖରୀ ସମାକୁଳ- ନିବିଡ଼ ବନରାଜିର ଅସରନ୍ତି ଶ୍ୟାମଶୋଭାରେ ସେ ହୋଇଛି ଅପରୂପା । ତାଙ୍କର ଜନ୍ମଭୂମି କୋଟିବୀରପ୍ରସବିନୀ, କୋଟି କୀର୍ତ୍ତିକିରୀଟିନୀ, ତଟିନୀତଟମାଳିନୀ, ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ରତ୍ନଧାରିଣୀ, ସୁଜଳା, ସୁଫଳା, ଶ୍ୟାମଳା ହେଲେ ବି ଆଜି ସେ ହୋଇଛି ପତିତା, ଲାଞ୍ଛିତା ଓ ଖଣ୍ଡିତା ।

ବନବାସୀଙ୍କ ପ୍ରତି ସହାନୁଭୂତି ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରି ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି, ସୁସ୍ଥ, ସବଳ ଓ ସୁବଳିତ ତନୁଲତାରେ ବନପୁଷ୍ପଭରା ଗଭାର ଶୋଭା ଧାରଣ କରି ଏମାନେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ, ବନ୍ଧୁର, କର୍କଶ ଓ ଉରଗକୁଟିଳ ଗିରିପଥକୁ ହାସ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତରେ ମୁଖର କରି ନିର୍ଝରିଣୀ ପରି ଗତି କରିଥା’ନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ୱେଦାର୍ଜିତ ଧନରେ ଉଦର ପୋଷଣ, ସୁନ୍ଦର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ନିର୍ମଳ ମନ ମାନବ ଜୀବନର କାମ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବା ମାଲ୍ୟଗିରିରେ ପ୍ରଚୁର ଖଣିଜ ସମ୍ପଦ ପୂରିରହିଛି ବୋଲି, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସେହିପରି ସମ୍ବଲପୁରକୁ ସୂକ୍ଷ୍ମଶାଳିର ଗନ୍ତାଘର ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏଠାରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମନ୍ଦିରମାଳିନୀ ଭୁବନେଶ୍ଵର ଓ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିରର ମହିମା, କୋଣାର୍କର ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳରେ ଉତ୍କଳମଣିଙ୍କ କର୍ମଭୂମିର ମହତ୍ତ୍ବ ଆଦି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନିଜ ଜାତୀୟତାବୋଧର ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବରେ ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଜନ୍ମଭୂମି ପ୍ରୀତିକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

Additional Multiple Choice Question (MCQs) With Answers

Question ୧ ।
କାହାକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଉତ୍କଳର ଇତିହାସ ଗଢ଼ି ଉଠିଛି ?
(i) ଗଜପତି
(ii) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ
(iii) ମହୋଦଧ୍
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(ii) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ

Question ୨ ।
ଜଗନ୍ନାଥ ଶାନ୍ତି ମୈତ୍ରୀସବୁ ବାଣ୍ଟିଦେଇ କାହାପରି କାଙ୍ଗାଳ ହୋଇ ବସିରହିଛନ୍ତି ?
(i) ଦୀନ ଦୁଃଖୀ ପରି
(ii) ଅବସର କର୍ମଚାରୀ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ଭୋଗ କଲାପରି
(iii) ମନୁଷ୍ୟ ଦୂରାରୋଗ୍ୟ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହେଲାପରି
(iv) ସବୁଗୁଡ଼ିକ
Answer:
(ii) ଅବସର କର୍ମଚାରୀ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ଭୋଗ କଲାପରି

Question ୩।
କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣାପଥ ପ୍ରହରୀ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) କଟକ ଓ ପୁରୀବାସୀଙ୍କୁ
(ii) ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁରବାସୀଙ୍କୁ
(iii) ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଓ ବାଲେଶ୍ଵରବାସୀଙ୍କୁ
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁରବାସୀଙ୍କୁ

Question ୪ ।
ଉତ୍କଳର ମହାନିଶାରେ କିଏ ଧ୍ରୁବଜ୍ୟୋତି ଥିଲେ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(ii) ମଧୁସୂଦନ
(iii) ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ
(iv) ରାଧାନାଥ ରାୟ
Answer:
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ

Question ୫।
କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ମହାକୀର୍ତ୍ତି ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳାର ମେଖଳା ପରି ଦିଶୁଛି ?
(i) ଯଯାତିକେଶରୀ
(ii) ମର୍କତକେଶରୀ
(iii) କପିଳେନ୍ଦ୍ର ଦେବ
(iv) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ
Answer:
(ii) ମର୍କତକେଶରୀ

Question ୬ |
କାହାର କୋଳାହଳ ପାଇଁ ନୀଳାଚଳନାଥଙ୍କ କାନରେ ଭକ୍ତର କାତର ଡାକ ପଡ଼େନାହିଁ ?
(i) ପ୍ରଭଞ୍ଜନ
(ii) ସିନ୍ଧୁ
(iii) ଝାଉଁବଣ
(iv) ଜନତା
Answer:
(ii) ସିନ୍ଧୁ

Question ୭ ।
ନିର୍ଝରିଣୀ କେଉଁଠାରେ କ୍ରୀଡ଼ାରତ ବତ୍ସତରୀ ପରି ନାଚି ଉଠେ ?
(i) ଗିରିଦରୀ
(ii) ମହୋଦଧୂ
(iii) ସରିତ
(iv) ସାଗର
Answer:
(i) ଗିରିଦରୀ

Question ୮ ।
ଉତ୍କଳର ଉତ୍ତମାଙ୍ଗ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(i) ସମ୍ବଲପୁର
(ii) କଟକ
(iii) ଭୁବନେଶ୍ଵର
(iv) ଗଞ୍ଜାମ
Answer:
(ii) କଟକ

Question ୧୦ ।
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀର ନାମ କ’ଣ ?
(i) ପଥ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ
(ii) ସ୍ମୃତି ଓ ଅନୁଭୂତି
(iii) ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା
(iv) ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଚରିତ
Answer:
(iii) ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା

Question ୧୧ ।
କେଉଁ ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ?
(i) ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନସ
(ii) ଇତିହାସ ଓ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ
(iii) ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା
(iv) ଭାରତୀୟ ପ୍ରସୂତତ୍ତ୍ଵ
Answer:
(iii) ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା

Question ୧୨ ।
ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ କେଉଁ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ ?
(i) ଇତିହାସ ଓ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ
(ii) ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନସ
(iii) ଇତିହାସରେ ଯାଜପୁର
(iv) ସାରଳା ସାହିତ୍ୟରେ ଐତିହାସିକ ଚିତ୍ର
Answer:
(ii) ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନସ

Question ୧୩ ।
ଉତ୍କଳର କେଉଁ ସହର ଦିନେ ଗର୍ବିତ ଗଜପତିର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ?
(i) ଯାଜପୁର
(ii) କଟକ
(iii) ସମ୍ବଲପୁର
(iv) ମୟୂରଭଞ୍ଜ
Answer:
(ii) କଟକ

Question ୧୪ ।
କେଉଁଠାରେ ଉତ୍କଳର ବହୁ କବି, ଜ୍ଞାନୀ, ଗୁଣୀ ଜ୍ଞାନଦୀପ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ କରିଥିଲେ ?
(i) ପୁରୀ
(ii) ମୟୁରଭଞ୍ଜ
(iii) କଟକ
(iv) ସମ୍ବଲପୁର
Answer:
(iii) କଟକ

Question ୧୫ ।
କିଏ ଉତ୍କଳମହୀର ମାନଦଣ୍ଡ ପରି ଦଣ୍ଡାୟମାନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(i) କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର
(ii) ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର
(iii) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର
(iv) ବିରଜା ମନ୍ଦିର
Answer:
(ii) ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର

Question ୧୬ ।
କେଉଁ ପୀଠସ୍ଥଳୀକୁ ଲେଖକ ‘ଭୁବନମୋହନ’ ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି ?
(i) କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର
(ii) ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର
(iii) ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର
(iv) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(i) କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର

Question ୧୭ ।
ଉନ୍ନତ ଉତ୍କଳର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁଥ‌ିବା ଶ୍ମଶୁଳ, ଅଶୁଳ, ଖର୍ବ ଓ କ୍ଷମ ମନୁଷ୍ୟଟି କିଏ ?
(i) ମଧୁସୂଦନ ଦାସ
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(iii) ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ
(iv) ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ
Answer:
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

Question ୧୮ ।
କିଏ ଦଧୀଚି ପରି ଅସ୍ଥି ଦେଇ ଅକାଳରେ ଝାଉଁଳି ପଡ଼ିଲା
(i) ମଧୁସୂଦନ ଦାସ
(ii) ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ
(iii) ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ
(iv) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
Answer:
(iv) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ

Question ୧୯ ।
ଉତ୍କଳବାସୀ କେଉଁ ନଦୀ ତୀରରେ ବସି ମଧ୍ଯ ପିପାସୀ ?
(i) ମହାନଦୀ
(ii) ଭାଗୀରଥୀ
(iii) ବୈତରଣୀ
(iv) କାଠଯୋଡ଼ି
Answer:
(ii) ଭାଗୀରଥୀ

Question ୨୦ ।
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କେଉଁ ପରମ୍ପରାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ବର୍ଷାକୁ ଜନ୍ମଭୂମିର ଗୌରବଗାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି ?
(i) ବିଶ୍ଳେଷଣାତ୍ମକ ଶୈଳୀ
(ii) ଅଭିଜାତ୍ୟ କଥନଶୈଳୀ
(iii) ସାହିତ୍ୟରେ ବର୍ଷାବରଣ
(iv) ବର୍ଣ୍ଣନାର ଅପୂର୍ବ ଦକ୍ଷତା
Answer:
(iii) ସାହିତ୍ୟରେ ବର୍ଷାବରଣ

(କ) ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରିଚିତି :

ବିଶିଷ୍ଟ ଐତିହାସିକ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ସୁଲେଖକ ଡକ୍ଟର କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ସ୍ମରଣୀୟ ପ୍ରତିଭା । ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ସେ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ଖୁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ସାଗର ପାଣିଗ୍ରାହୀ, ମାତା ସରସ୍ଵତୀ ଦେବୀ । ସାଗର ଓ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କର ନବମ ସନ୍ତାନ ଥିଲେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର । ପରିବାର ବଡ଼ ହୋଇଥବାରୁ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ପରିବାର ଖୁବ୍ ଅଭାବ ଅନଟନରେ କାଳାତିପାତ କରୁଥିଲେ । କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ବାଲ୍ୟଶିକ୍ଷାଠାରୁ ଏଇ କ୍ରୂର ଅନଟନର ଶିକାର ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସେ ମେଧାବୀ ଥିଲେ । ମେଧାବୃତ୍ତି ଲାଭକରି ସ୍କୁଲଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ । ତଦାନୀନ୍ତନ ବାରିପଦାର ଉଦାର ହୃଦୟ ନରପତି ମହାରାଜା ପ୍ରତାପଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେବଙ୍କ କୃପାଦୃଷ୍ଟି କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଉପରେ ପଡ଼ିଲା । ରାଜାଙ୍କଠାରୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଲାଭକରି ସେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରେ ବି.ଏ. ଓ କଲିକତା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଇତିହାସରେ ଏମ୍. ଏ. ପାସ୍ କଲେ ।

ଏମ୍. ଏ. ପାସ୍ କରିବାପରେ ପ୍ରଥମେ ମାସିକ ୭୦ ଟଙ୍କା ବେତନରେ ଡଃ. ପାଣିଗ୍ରାହୀ ବିଶିଷ୍ଟ ଐତିହାସିକ | ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବବିତ୍ ରମାପ୍ରସାଦ ଚାନ୍ଦଙ୍କ ସହଯୋଗୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ । ପରେ ମହାରାଜା ତାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ଅଧ୍ୟୟନ ଲାଗି ପାଟନା ପଠାଇଥିଲେ । ସ୍ଵର୍ଗତ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ବିଭାଗର ସହତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକ ଓ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାରକଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟର ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ବିଭାଗର କ୍ୟୁରେଟର ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ସେ କିଛିଦିନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗରେ ଅଧ୍ୟାପକ, ପ୍ରାଧ୍ୟାପକ ଓ ପ୍ରଫେସର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ଅବସର ନେଇଥିଲେ । ବ୍ରହ୍ମପୁର ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସେ ଚାରିବର୍ଷ ପ୍ରଫେସର ହୋଇଥିଲେ । ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇତିହାସ ବିଭାଗରେ ଭିଜିଟିଙ୍ଗ୍ ପ୍ରଫେସର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

ଇତିହାସ ଓ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ଥିଲା ଡଃ. ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ଅଧୀତବ୍ୟ ବିଷୟ । ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ମୟୂରଭଞ୍ଜର ଖିଚିଂଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି କଟକ, ଚଉଦ୍ଵାର, ଭୁବନେଶ୍ଵର, ଶିଶୁପାଳଗଡ଼, ଧଉଳି, ଜଉଗଡ଼ଆଦି ବିଷୟରେ ଗବେଷଣା କରି ସେ ବହୁ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଗବେଷଣା ପୁସ୍ତକ ହେଲା ‘ଭୁବନେଶ୍ଵରର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ଵିକ ବିଭବ’। ଇତିହାସପ୍ରସିଦ୍ଧ ଭୁବନେଶ୍ଵର ସହରକୁ ବିଶ୍ଵ ଦରବାରରେ ପରିଚିତ କରାଇବାପାଇଁ ଏହା ଏକ ଅତି ଉପାଦେୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଅତି ସରଳ ସୁଖପାଠ୍ୟ ଭାଷାରେ ଡକ୍ଟର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଇତିହାସର ତଥ୍ୟକୁ ଭିଭିକରି ପ୍ରବନ୍ଧମାନ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଇତିହାସ ଗବେଷଣା ସମ୍ପର୍କିତ ନିଜ ପୁସ୍ତକଟିକୁ ମଧ୍ୟ ସେ ସୁନ୍ଦର ଭାଷାରେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ଡକ୍ଟର ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ରଚନାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରଫେସର କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ ଲେଖିଛନ୍ତି –

‘‘କଥା ଅଛି, ହିତକର ଅଥଚ ମନୋହର ବଚନ ସଂସାରରେ ଦୁର୍ଲଭ । ରୂଢ଼, ରୁକ୍ଷବୋଧ ହେଲେବି ପରିଣାମରେ ହିତକର ହେବ, ଏଇ ବିଶ୍ଵାସରେ ଡକ୍ଟର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ସ୍ପଷ୍ଟୋକ୍ତି କରିଅଛନ୍ତି । ଆଖିରୁ ପରଳ ଦୃଷ୍ଟି ଫିଟାଇବା ତାଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଜାତି ସଂସ୍କୃତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ତାଙ୍କର କାମନା । ଶିକ୍ଷିତ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଶୂନ୍ୟତା, ଅଥର୍ବତା ଦୂରକରିବା ଲାଗି ସେ ଆଘାତ କରିଛନ୍ତି । କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରତି ତିଳାର୍ଷ ଈର୍ଷା ବା ଅସୂୟା ଏଥରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇନାହିଁ । ଅନ୍ଧାନୁସରଣ, ଜାଲ୍ ଗବେଷଣା, ଭଣ୍ଡ ଧର୍ମ, ଭାଲ୍ଲିକ ମିଥ୍ୟା, ପ୍ରଚାର, ନିର୍ବିଚାରରେ ପରଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ଓ ଉତ୍କଳ ପରମ୍ପରା ତ୍ୟାଗ କିପରି ଓଡ଼ିଶାର ଘୋର କ୍ଷତି ଘଟାଇଛି ଲେଖକ ଦୁଃଖରେ ପ୍ରିୟମାଣ ହୋଇ ପ୍ରକାଶ କରିଅଛନ୍ତି । ଏ ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ବାଧୀନ ଚିନ୍ତାର ବିକାଶ, ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଓ ଆତ୍ମସମ୍ମାନବୋଧ ଅଭାବରୁ ଏଭଳି ଦୁର୍ଗତି ଘଟୁଛି ବୋଲି ତାଙ୍କର ଦୃଢ଼ ମତ । ‘ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା’ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ପ୍ରତି ଏକ ଚେତାବନୀ, ପ୍ରଗତି ପୋତର ଏକ ଦିଗନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଖୁଣ୍ଟ ।”’

ଡକ୍ଟର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଉଭୟ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆରେ ବହୁ ଉପାଦେୟ ଗ୍ରନ୍ଥର ପ୍ରଣେତା । ତାଙ୍କ ରଚିତ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (୧) ଭାରତୀୟ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ — ୧୯୬୦ ।

1. ଇତିହାସ ଓ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ – ୧୯୬୪ ।
2. ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନସ ୧୯୭୨ ।
3. ଓଡ଼ିଶାର ସଂସ୍କୃତି ଓ ଇତିହାସରେ ଯାଜପୁର – ୧୯୭୩ ।
4. ସାରଳା ସାହିତ୍ୟରେ ଐତିହାସିକ ଚିତ୍ର – ୧୯୭୬ ।
5. ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା – ୧୯୭୮ ।

ଇଂରାଜୀ ଗ୍ରନ୍ଥ –

1. Archaeological remains at Bhubaneswar.
2. History of Orissa.

୧୯୮୭ ଫେବୃୟାରୀ ୨୫ ତାରିଖରେ ଏହି ମହାନ୍‌ ପ୍ରତିଭାଙ୍କର ମହାପ୍ରୟାଣ ହେଲା । ଓଡ଼ିଶା ଜଣେ ସୁଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନକୁ ଚିରକାଳ ପାଇଁ ହରାଇ ବସିଲା ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :
‘ପୁଷ୍ପପୁରରେ ବର୍ଷାବରଣ’ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ‘ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନସ’ ପ୍ରବନ୍ଧ ସଂକଳନର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରବନ୍ଧ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପଲକ୍ଷେ ଆଧୁନିକ ପାଟନା/ପାଟଳିପୁତ୍ର ଯାହାକୁ ପୁଷ୍ପପୁର ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା, ସେଠାରେ ଥିଲାବେଳେ ସେ ଦେଖିଛନ୍ତି, ମେଘକୁ । ମେଘକୁ ଦୂତଭାବରେ ପ୍ରେରଣ କରିଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶାକୁ । ମେଘକୁ ଦୂତକରି ପ୍ରଣୟିନୀ ପାଖକୁ ପଠାଇଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସେହି ପରମ୍ପରାକୁ ଅନୁସରଣ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ‘ମହାଯାତ୍ରା’ରେ ଓଡ଼ିଶାର ବର୍ଣ୍ଣନା ଓ ଉତ୍କଳମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ବନ୍ଦୀଭାବରେ ଥିଲାବେଳେ ଓଡ଼ିଶାର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦନ କଲାଭଳି, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏଥରେ ସୁଜଳା, ସୁଫଳା ଉତ୍କଳର ଗୌରବ ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ମୋଟ ଉପରେ ଏହା ଏକ ଗଦ୍ୟ କାବ୍ୟଭଳି ମନେହୋଇଥାଏ ।

(ଗ) ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରକଥା :

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମେଘକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରି, ମେଘର ଅପରୂପ ଶୋଭାକୁ ସୂଚିତ କରି, ଓଡ଼ିଶାକୁ ଯାଇ ମେଘ ଯେପରି ନିଦାଘ ନବମେଘର ହୋଇଛି ଆଗମନ । ମେଘକୁ ଦେଖି ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମନରେ ଦେଖାଦେଇଛି ଉତ୍‌ଫୁଲ୍ଲିତ ଭାବ । ତେଣୁ ମେଘର ଗତି କ୍ରମଶଃ ଓଡ଼ିଶା ଅଭିମୁଖେ ଗଲେ, ଓଡ଼ିଶା ହେବ ସବୁଜ ଓ ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳ, ସେହି ଆଶା ମନରେ ସେ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମେଘକୁ ସ୍ବାଗତ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ମେଘର ସ୍ନିଗ୍ଧ ଉଜ୍ଜ୍ବଳକାନ୍ତ କବିଙ୍କ ନୟନମନକୁ କରିଛି ବିଭୋର । ସେ ବାତାୟନ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବସି, ତା’ର ଗୁରୁଗମ୍ଭୀର ଧ୍ଵନିରେ ଶୁଭ ଆଗମନୀକୁ ଶ୍ରବଣ କରିଛନ୍ତି । ମେଘକୁ ସେ ଦୂରବନ୍ଧୁ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରି, ତା’ର ଶୁଭାଗମନରେ ପରିବେଶ ମଙ୍ଗଳକର ଓ ମଧୁମୟ ହୋଇଉଠିଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଦୀର୍ଘଦିନର ପ୍ରତୀକ୍ଷା ପରେ, ତା’ର ଶୀତଳ ସ୍ପର୍ଶରେ ପୁଷ୍ପପୁର ଜୀବନ୍ତ ଓ ସବୁଜ ହୋଇଉଠିବ ବୋଲି କବି ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି ।

ମେଘର ଅପରୂପ କାନ୍ତିକୁ ଦେଖି କବିଙ୍କ ମାନସପଟରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ମହାକବି କାଳିଦାସ ମେଘକୁ ଦୂତ କରି ପ୍ରଣୟିନୀ ନିକଟକୁ ପଠାଇଥିବା ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ସେଇ ପରମ୍ପରାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ବର୍ଷାକୁ ଜନ୍ମଭୂମିର ଗୌରବ ଗାନ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି । ସୁଜଳା ସୁଫଳା ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳା ଉତ୍କଳଭୂମିର ଗୌରବାବହ ଅତୀତ ଓ ଅବହେଳିତ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଷୟ ଉଲ୍ଲେଖକରି ପୂର୍ବର ସେହି ଗୌରବ ଫେରେଇ ଆଣିବାଲାଗି ପ୍ରେରଣା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ୟକ୍ତିଠାରୁ ଗୋଷ୍ଠୀ ବଡ଼ । ଜଣଙ୍କ ପାଇଁ ବା ବିରହୀ ଯକ୍ଷପାଇଁ ଯଦି ବାରିଦ ସନ୍ଦେଶ ନେଇଯାଇ ପାରିଲା, ତା’ହେଲେ ମେଘ କାହିଁକି ନିଦାଘ ତୃଷିତ ଓଡ଼ିଶା ଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେ ଜାଣିଛନ୍ତି ଜଳ ଭାବରେ ଆଜି ଉତ୍କଳ ହାହାକାର ହେଉଛି । ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମେଘକୁ ଅତି ବିନୟ ସହକାରେ ମାନସ କମଳ ଅର୍ପଣ କରି, କାତରଭାବରେ ପୁଷ୍ପପୁରରୁ ଉତ୍କଳକୁ ଗତି କରିବାପାଇଁ କହିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏତେ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇଛନ୍ତି ଯେ, ସେ ମନେକରିଛନ୍ତି, ଯଦି ସେ ଧୂମ, ଜ୍ୟୋତି ବା ସଲିଳ ସହିତ ମିଶିପାରନ୍ତେ, ତା’ହେଲେ ସେ ବାତାୟନ ପଥରେ ଉଡ଼ିଯାଇ ବାରିଦକୁ ନିଜର ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନାଇ ଦିଅନ୍ତେ । ତଥାପି ମେଘକୁ ସେ କହିଛନ୍ତି, ଭାରତର ସାରଭୂତା ଉତ୍କଳଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନିବାପାଇଁ ତୋ’ର ଭୁଲ୍ ହେବ ନାହିଁ । କାରଣ ଉତ୍କଳର ବିଶେଷତ୍ଵ ହେଉଛି, ତାହା ପୂଗ, ପୁନ୍ନାଗ, ତାଳ, ତମାଳ, ତାମ୍ବୁଳ ଓ ନାରିକେଳ ବନରେ ବିଶୋଭିତ । ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହୋଦଧୂ ଥିଲାବେଳେ, ଅନ୍ୟ ଏକ ପଟରେ ତୁଙ୍ଗଶିଖରୀ ସମାକୁଳ ନିବିଡ଼ ବନରାଜି। ସେହିସ୍ଥାନ ହେଉଛି ଅସରନ୍ତି ଶ୍ୟାମଶୋଭାରେ ଶୋଭିତ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସେହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଉତ୍କଳର ପୂର୍ବ ଗୌରବକୁ ସ୍ମରଣ କରାଇ କହିଛନ୍ତି, ‘‘କୋଟିବୀର ପ୍ରସବିନୀ, କୋଟିକୀର୍ତ୍ତିକିରୀଟିନୀ, ତଟନୀତଟମାଳିନୀ, ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନରତ୍ନଧାରିଣୀ, ସୁଜଳା, ସୁଫଳା, ଶ୍ୟାମଳା ଅଥଚ ଆଜି ପତିତା, ଲାଞ୍ଛିତା ଓ ଖଣ୍ଡିତା ।’’ କାବ୍ୟକ ଭାବରେ ବିଭୋର ହୋଇ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ଜଳଦ ! ଏପରି ଭୂମିକୁ ଚିହ୍ନିବାପାଇଁ ତୋ’ର ଭ୍ରମ ହେବନାହିଁ । ବିଜୁଳିବିମଣ୍ଡିତ ଓ ବଳକା-ବିଶୋଭିତ ହୋଇ ଗନ୍ଧବହ ହିଲ୍ଲୋଳରେ ଭାସି ଭାସି ପୀତବସନ ବନମାଳୀ ପରି ଉତ୍କଳର ଆକାଶରେ ଆବିର୍ଭୂତ ହୋଇଯିବୁ । ଗୋପାଙ୍ଗନାମାନଙ୍କ ଅପାଙ୍ଗ ଘନଶ୍ୟାମର ରୂପସୁଧା ପାନକଲାପରି ଉତ୍କଳରେ ଆଜି କୋଟି ନେତ୍ର ତୋ’ର ରୂପସୁଧା ପାନ କରିବ ।’’

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ଜନ୍ମଭୂମି ଥିଲା ମୟୂରଭଞ୍ଜ । ତେଣୁ ସେଠାକାର ଜନଜାତି ଓ ବନବାସୀଙ୍କ ସହ ଥିଲା ତାଙ୍କର ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ । ତେଣୁ ଜଳଦକୁ ଅନୁରୋଧ କରି ସେ କହିଛନ୍ତି, ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କୁ ଜଳଦାନ କରି ନିଜର ବଦାନ୍ୟତା ପରିପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ । ବନବାସୀମାନେ ଟଙ୍କିଳ, ଅନୁର୍ବର ଭୂମିରେ ପରିଶ୍ରମକରି ଫସଲ ଲଗାଇଥିଲେ ବି ଜଳ ଅଭାବରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ଝାଉଁଳି ଯାଇଥବ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସେହି ଶସ୍ୟକୁ ରୋଗଶଯ୍ୟା ଶାୟିତ ପୁତ୍ରକନ୍ୟାଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି । ସେଠାକାର ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଓ ବନବାସୀଙ୍କର ଚଳଣିର ସୂଚନା ଦେଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ନିଘଞ୍ଚ ବନ ମଧ୍ୟରେ ଏମାନଙ୍କ ବାସଭୂମି ମଧ୍ଯ ତୁ ସହଜରେ ଖୋଜି ପାଇବୁ ନାହିଁ ।

ଗୋ-ପଲର ଗଳଘଣ୍ଟି ବା ଗୋପାଳର ବେଣୁମ୍ବନ ଶୁଣି କିମ୍ବା କୁଟୀରରୁ ଉଦ୍‌ଗତ କୁଣ୍ଡଳୀଭୂତ ଧୂମ ଦେଖି ଗ୍ରାମ-ସୀମା ଜାଣିପାରିବୁ । ଅଥବା ଯଦି ତୋ’ର ଭାଗ୍ୟରେ ଥାଏ, ତେବେ ସଂକୀର୍ଷ ପଥରେ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ନରନାରୀଙ୍କ ପ୍ରବାହଟିଏ ତୋ’ ଆଖିରେ ପଡ଼ିଯିବ । ଅଗ୍ରସର ନବଯୁବକମାନଙ୍କ ବେଣୁସ୍ୱନର ଅନୁକୃତିରେ ଲଳନାକଣ୍ଠର ଐକାର୍ତ୍ତିକ ଲଳିତସ୍ୱରରେ ବନଭୂମିକୁ ଭସାଇ ଏମାନେ ନିର୍ଝର ପରି ଗତି କରି ଚାଲିଥିବେ ।’’ ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସେଠାକାର ଯୁବତୀମାନଙ୍କର ରୂପଶୋଭାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାପାଇଁ ଭୁଲି ନାହାଁନ୍ତି । କାରଣ ସେହି ଯୁବତୀମାନେ କେବଳ ଆକର୍ଷଣୀୟା ନୁହଁନ୍ତି, ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ପରିଶ୍ରମୀ । ପ୍ରକୃତି ସହିତ ନିଜକୁ ମିଶାଇ, ସେମାନେ ବଞ୍ଚିବାର ଉପାଦାନ ସଂଗ୍ରହ କରନ୍ତି । ମେଘ ବର୍ଷାକୁ ସେମାନଙ୍କର ଖାତିର ନ ଥାଏ, ବରଂ ବର୍ଷା ସାଙ୍ଗରେ ତାଳମିଳାଇ ସେମାନେ ଚାଷକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଜଳଦକୁ ପୁନର୍ବାର ସମ୍ବୋଧନ କରି କହିଛନ୍ତି, ବନବାସୀମାନେ ତୋ’ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କାହାରି ଅନୁଗ୍ରହ ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି ନାହିଁ । ବାରିପାତକୁ ନେଇ ସେମାନେ ପରିଶ୍ରମ କରନ୍ତି । କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟକରି ବଞ୍ଚିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ବନବାସୀଙ୍କର ସରଳ, ନିଷ୍କପଟ ଜୀବନଯାପନର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ବର୍ଷାରେ ସେଠାକାର ପ୍ରକୃତି କିପରି ଅପରୂପ ଶୋଭା ଧାରଣ କରିବ, ତାହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ତୁଳନାତ୍ମକ ଉଦାହରଣ ଦେଇ, ବକ୍ତବ୍ୟକୁ ଚମତ୍କାର କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଜଳଦକୁ ପୁନର୍ବାର ସମ୍ବୋଧନ କରି କହିଛନ୍ତି, ବନବାସୀମାନେ ତୋ’ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କାହାରି ଅନୁଗ୍ରହ ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି ନାହିଁ । ବାରିପାତକୁ ନେଇ ସେମାନେ ପରିଶ୍ରମ କରନ୍ତି । କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟକରି ବଞ୍ଚିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଅପରୂପ ଶୋଭା ଧାରଣ କରିବ, ତାହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ତୁଳନାତ୍ମକ ଉଦାହରଣ ଦେଇ, ବକ୍ତବ୍ୟକୁ ଚମତ୍କାର କରିଛନ୍ତି ।

ଲେଖକ ମେଘକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରି କହିଛନ୍ତି, ଯଦି କ୍ଳାନ୍ତି ଆସେ, ତା’ହେଲେ ତୁ ମେଘାସନ, ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ ବା ମାଲ୍ୟଗିରିରେ ଅବସର ନେବୁ ! ଏହି ସ୍ଥାନ ଓଡ଼ିଶାର ଖଣିଜ ସମ୍ପଦରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ମାତ୍ର ଏହି ଖଣିଜ ସମ୍ପଦର ସୁବିନିଯୋଗ ହେଉ ନ ଥ‌ିବାରୁ ଓଡ଼ିଶାବାସୀ ଭାଗୀରଥୀ ତୀରରେ ବସି ପିପାସୀ ଓ ରତ୍ନସ୍ତୂପରେ ବସି ଉପବାସୀ ହେଉଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ସେଠାକାର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କହିଛନ୍ତି । ଖଣ୍ଡାଧାର ଓ ଦେବଗଡ଼ର ଜଳପ୍ରପାତ ଦୃଶ୍ୟକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସେ ଭୁଲି ନାହାଁନ୍ତି। ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଲେଖକ ଜଳଦକୁ କଳ୍ପନାରେ ପଠାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ସୂକ୍ଷ୍ମଶାଳିର ସଦାପ୍ରଫୁଲ୍ଲ । ଦୁଃଖ ଦୈନ୍ୟରେ ଥାଇ ସୁଦ୍ଧା ବିଷାଦକାଳିମା କେବେ ତାଙ୍କୁ ସ୍ପର୍ଶ କରେନାହିଁ । ପ୍ରାତଃ ସମୟରୁ ସେଠାକାର ବଧୂମାନେ ସ୍ନାନ ସାରିଥା’ନ୍ତି । ଏହାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି – ‘ପ୍ରାଚୀବଧୂ ଅରୁଣିତ ମୁଖରୁ ଅବଗୁଣ୍ଠନ ଖୋଲିବା ଆଗରୁ ଏଠାରେ ବଧୂମାନେ ସ୍ନାନସାରି ଶିଶିର ସ୍ନାତ ଶେଫାଳି ପରି ହାସ୍ୟମୟୀ ହୋଇଉଠନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ଅନଳସ ଚରଣରେ କମ ଫୁଟି ଉଠେ ଓ କଳାକୁଶଳ କରସ୍ପର୍ଶରେ କ୍ଷୁଦ୍ର କୁଟୀର ସୁଦ୍ଧା ହସିଉଠେ । ସମ୍ବଲପୁରର କେଦାରଭରା ଶ୍ୟାମଳିମାକୁ ସେ ସୂଚିତ କରାଇଛନ୍ତି ।

ସମ୍ବଲପୁରରୁ ବାରିଦ ବେଣୁବନକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଅନୁଗୋଳ ପଥରେ କପିଳାସ ଦେଇ କଟକରେ ପହଞ୍ଚିବ । ଏହି ଅବସରରେ ଲେଖକ କଟକର ମହିମାଗାନ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହି କଟକ ଦିନେ ଥିଲା ଗଜପତିଙ୍କର ରାଜଧାନୀ । ପରେ ସ୍ମୃତିପୂତ ବିଡ଼ାନାସୀ, ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗ ଓ ବହୁ କବି, ଜ୍ଞାନୀ, ଗୁଣୀ ଓ କର୍ମୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍କଳର ମହିମା ଅଖଣ୍ଡ ରହିଥିଲା । ଅତୀତର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ବିମଣ୍ଡିତ ମନ୍ଦିର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସେ ଯାହା କହିଛନ୍ତି, ସେଥୁରୁ ଉତ୍କଳର ଗୌରବ ଗାଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଭାଷାରେ – ‘ତୁ ଜାଣିବୁ ଯେ ଏହି ସେହି ଭୁବନମୋହନ କୋଣାର୍କ ! ସ୍ବର୍ଗଚ୍ୟୁତ ପାରିଜାତପରି ତାହା ଆଜି ମ୍ଳାନ ଓ ଛିନ୍ନ ହୋଇ ବିଜନବେଳାରେ ପଡ଼ିରହିଛି । ଦୃପ୍ତ ଓ ଗର୍ବିତ ଜାତିର ପରାକ୍ରମର ପ୍ରତୀକ ଏହି ମହାମନ୍ଦିର ଏକ ପକ୍ଷରେ ତୋତେ ବିପୁଳ ବିଭବର ବାର୍ଷା ଓ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଅତୁଳିତ ଲଳିତ କଳାର ଛନ୍ଦୋମୟୀ ଗାଥା ଏକାବେଳକେ ଆଣିଦେବ । ଏହି ମୂକମନ୍ଦିରର ସିନ୍ଧୁ ଘୋଷକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦିଅନ୍ତା । ଘନ ! ଅତୀତର ଏହି ମ୍ଳାନ ଶ୍ମଶାନରେ ଆଉ ବେଶୀ କ୍ଷଣ ରହିଲେ ଲାଭ କ’ଣ ହେବ ? ଏହାର ଚାରୁଚୂଡ଼ାକୁ ଚୁମ୍ବନ କରି ଓ ମହୋଦଧ୍ ଉପକୂଳକୁ ଶ୍ୟାମଳ କରି ତ୍ୱରାଗତିରେ ନୀଳାଚଳପଥ ଧରିବୁ ।’’

ନୀଳାଚଳ ପଥରେ ଯାଉଁ ଯାଉଁ ମେଘ ପହଞ୍ଚିବ ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳର ଧବଳିତ ସଦନରେ । ସେହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଲେଖକ ସ୍ମରଣ କରାଇଛନ୍ତି ଶ୍ମଶୁଳ, ଅଶୁଳ, ଖର୍ବ, କ୍ଷମ ମନୁଷ୍ୟର କଥା । ଯେ କି ବକୁଳ ବନରେ କୁଟୀର ରଚି ଉନ୍ନତ ଉତ୍କଳର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖିଥିଲା । ସେ ଥିଲା ଉତ୍କଳର ମହାନିଶାରେ ଧ୍ରୁବ ଜ୍ୟୋତି, ଯେ କି ଦଧୀଚିପରି ଅସ୍ଥିଦେଇ ଦେଶମାତୃକାପାଇଁ ଅକାଳରେ ଝାଉଁଳି ଯାଇଥିଲା । ସେଠାକାର ଛୁରିଅନା କୁଞ୍ଜ, ବକୁଳବନକୁ ସ୍ପର୍ଶକରି ଶ୍ୟାମଳ ଓ ଉଜ୍ଜଳ କରିଯିବୁ ବୋଲି ଲେଖକ ମେଘକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ତା’ପରେ ଗୋପାଳଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରଣତି ଜଣାଇ ନୀଳାଚଳ ପଥ ଧରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ସେ କହିଛନ୍ତି । ଲେଖକ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ନୀଳାଚଳ କ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀର ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭା, ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ମହିମାକୁ ଅତି ମନୋଜ୍ଞ ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମହିମା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି – ‘ତୁ ଯେବେ ଇତିହାସର ପ୍ରତିଲୋମରେ ଗତି କରିଯିବୁ, ତେବେ ଜାଣିବୁ ଯେ ଏହି ଜଗନ୍ନାଥ ହିଁ ଉତ୍କଳର ଇତିହାସ । ଶାନ୍ତି, ମୁକ୍ତି, ମୈତ୍ରୀ, ଭକ୍ତି ଓ ଭୀତି ସବୁ ଏକାଧାରରେ ଏହିଠାରେ ହିଁ ଶତ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ପୁଞ୍ଜୀଭୂତ ହୋଇ ଆସିଛି ।’’ ପୁନଶ୍ଚ ନୀଳାଚଳ କ୍ଷେତ୍ରର ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିସ୍ଥିତି କଥା ମଧ୍ୟ ଲେଖକ ସୂଚାଇ ଅଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ନୀଳାଚଳଠାରୁ ଚିଲିକା ବକ୍ଷଦେଇ ସମଗ୍ର ଉପକୂଳ ଓ ମାଳଅଞ୍ଚଳ ବ୍ୟାପୀଯିବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ଗଞ୍ଜାମ ଓ ଜୟପୁରକୁ ଦକ୍ଷିଣାଶାପଥ – ପ୍ରହରୀ ବୋଲି ଲେଖକ ସମ୍ବୋଧନ କହିଛନ୍ତି । ଏହାର ନୌବାଣିଜ୍ୟ ଐତିହ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରିବାପାଇଁ ସେ ଭୁଲି ନାହାଁନ୍ତି । ଶେଷରେ ତୈଲଙ୍ଗୀ ନାରୀମାନେ ସ୍ବାଗତ ଜଣାଇବେ ଘନକୁ । ସେହି ଘନ କାହାକୁ ନିରାଶ ନ କରି ତା’ର ଶ୍ୟାମ ସ୍ପର୍ଶରେ ସମସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଶ୍ୟାମଳ କରିବବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 10 ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କିଏ କହିଥିଲେ ‘‘ଜାତୀୟ ସଂହତି କେବଳ ନିହଣ ବା ହାତୁଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ।’
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iv) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
Answer:
(iv) ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍

2. କେଉଁଟି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନୁହେଁ ?
(i) ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା
(ii) ଜାତୀୟ ଭାଷା
(iii) ବିଭିନ୍ନତା
(iv) ପ୍ରଚଳିତ ବହୁଭାଷା
Answer:
(ii) ଜାତୀୟ ଭାଷା

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମିତ୍ତ ହୋଇଥିବା ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିକାଶ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଥିଲେ ?
(i) ଏସ୍. ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍
(ii) ଏସ୍. ମୁଦାଲିୟର
(iii) ଚିନ୍ମୟାନନ୍ଦ
(iv) ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ
Answer:
(iv) ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ

4. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ କେଉଁଟି ଏକ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) ଜାତୀୟ ସଂହତି ଗାନ
(ii) ଏକ ଧର୍ମର ବିଶେଷତ୍ଵ ବର୍ଣ୍ଣନା
(iii) ପ୍ରାର୍ଥନା ଗାନ
(iv) ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ
Answer:
(iv) ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ପରିଭ୍ରମଣ

5. ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନରେ କେତୋଟି ଭାଷା ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି ?
(i) ୧୦
(ii) ୧୫
(iii) ୧୮
(iv) ୧୪
Answer:
(iii) ୧୮

6. ନଗର ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାଦାନଦ୍ୱାରା କେଉଁ ମନୋଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବ ?
(i) ଦେଶପ୍ରୀତି ଶିକ୍ଷା
(ii) ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା
(iii) ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଚେତନା
(iv) ଏଥୁରୁ କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି (National Integration) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ କାହାକୁ ମୁଖ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ?
(i) ଧନ
(ii) ରାଜନୀତି
(iii) ଶିକ୍ଷା
(iv) କର୍ମତତ୍ପରତା
Answer:
(iii) ଶିକ୍ଷା

8. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବନି ?
(i) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ
(ii) ଜାତୀୟ ନେତାଙ୍କର ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ
(iii) ସମାଜର ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସମାଧାନ କରିବା
(iv) ଜାତୀୟ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସମାଧାନ କରିବା
Answer:
(iv) ଜାତୀୟ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସମାଧାନ କରିବା

9. ଦେଶର ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ?
(i) ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ କରାଇବା
(ii) ଗୋଟିଏ ଭାଷା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା
(iii) ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା
(iv) ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରିବା
Answer:
(iii) ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା

10. କେଉଁ ସ୍ତରରୁ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପାଠ ପଢ଼ାଯିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ?
(i) ମାଧ୍ୟମିକ
(ii) ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ
(iii) ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ
(iv) ପ୍ରାଥମିକ
Answer:
(iv) ପ୍ରାଥମିକ

11. ବିଶ୍ଵର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ଵ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବାର ଉଦ୍ୟମକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଜାତୀୟ ସଂହତି
(ii) ଆବେଗିକ ସଂହତି
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା
(iv) ଧର୍ମଗତ ସହିଷ୍ଣୁତା
Answer:
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା

12. ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ହେଉଛି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଏକ –
(i) ସୁଚିନ୍ତିତ ଯୋଜନା
(ii) ମୌଳିକ ନୀତି
(iii) ଉପାୟ
(iv) ଆଦର୍ଶ
Answer:
(ii) ମୌଳିକ ନୀତି

13. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ?
(i) ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ
(ii) ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଅସୂୟାଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ
(iii) ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଧମକ ଦେବା
(iv) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପ୍ରତି ବେଖାତିର ଭାବ
Answer:
(i) ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ

14. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ଆମେ କ’ଣ ବୁଝୁ ?
(i) ନିଜକୁ ନିଜ ପ୍ରଦେଶର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିବା
(ii) ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା
(iii) ନିଜକୁ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀ ବୋଲି ଭାବିବା
(iv) ନିଜକୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିବା
Answer:
(iv) ନିଜକୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିବା

15. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମିତ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟର କେଉଁଟି ଗୋଟିଏ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ?
(i) ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ
(ii) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ
(iii) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ
(iv) ସନ୍ଥମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ
Answer:
(i) ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ

16. ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ଛାତ୍ର ଓ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କର ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବିନିମୟ ହେବା ଦରକାର’ ବୋଲି କିଏ ମତପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(i) ଆବେଗିକ କମିଟି
(ii) UNESCO
(iii) UNICEF
(iv) DPEP କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ
Answer:
(ii) UNESCO

17. ‘‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଏକ ଭାବନା ବା ଧାରଣା ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସଦସ୍ୟ ନ ଭାବି ନିଜକୁ ବିଶ୍ବର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ ।’’ ଏ ଉକ୍ତିଟି କାହାର ?
(i) ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥ୍
(ii) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(iii) ଋଷୋ
(iv) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
Answer:
(i) ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥ୍

18. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଗୋଟିଏ ଆବଶ୍ୟକତା ହେଉଛି –
(i) ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ
(iii) ପ୍ରାଦେଶିକ ମନୋଭାବର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ
(ii) ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼େଇବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ
(iv) ଜାତୀୟ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି
Answer:
(iii) ପ୍ରାଦେଶିକ ମନୋଭାବର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବିଭିନ୍ନ ତାରତମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ଏକତା ଭାବନାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ଜାତିପ୍ରଥା ଏକ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରତିବନ୍ଧକ

3. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଜାତୀୟ ଜୀବନସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ କରିବା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଏକ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ୟ

4. ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଗାନଦ୍ୱାରା ଆମ ମନରେ ___________ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ ।
Answer:
ଆୟୋଗମ୍କ ସଂହତି

5. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ___________ କୁ ମୁଖ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା

6. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମନ୍ତେ ___________ କମିଟି ପ୍ରସ୍ତାବିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ସଂପୂର୍ଣ୍ଣାନନଦ

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମନ୍ତେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ___________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୧

8. ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଭାରତକୁ ଏକ ___________ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ।
Answer:
ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର

9. ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ମନୋଭାବକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି

10. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାଦାନଟି ___________ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା

11. ‘‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଏକ ଭାବନା ବା ଧାରଣା ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନ ଭାବି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ’’ ___________ ଏହା ___________ କହିଥିଲେ ।
Answer:
ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥ୍

12. ‘ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଦୂରେଇଦେବା’, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନାର ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଆବଶ୍ୟକତା

13. ___________ ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିବ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା

14. ‘ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ କରିବା’ ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ମୁଖ୍ୟ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ

15. ଜାତିସଂଘ ଦିବସ ପାଳନ କରିବାଦ୍ୱାରା ମନରେ ___________ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଗାନ୍ଧି କହିଥିଲେ, “ଜାତୀୟ ସଂହତି କେବଳ ନିହଣ ବା ହାତୁଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ହୁଏ ନାହିଁ, ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ।’
Answer:
ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ କହିଥିଲେ, “ଜାତୀୟ ସଂହତି କେବଳ ନିହଣ ବା ହାତୁଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ ହୁଏ ନାହିଁ, ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶଲାଭ କରିଥାଏ ।’’

2. ଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।
Answer:
ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମିତ୍ତ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିକାଶ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ଏସ୍. ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ନିମିତ୍ତ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିକାଶ କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ ।

4. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ଏକ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ଏକ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ।

5. ନଗର ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାଦାନଦ୍ୱାରା ରାଷ୍ଟ୍ରଚେତନା ମନୋଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବ ।
Answer:
ନଗର ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାଦାନଦ୍ୱାରା ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା ମନୋଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବ ।

6. ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।

7. ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼ାଇଦେବା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।
Answer:
ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼ାଇଦେବା, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅଟେ ।

8. ବିଶ୍ବର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବିଶ୍ବର ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

9. ‘ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ’ ଏହା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
Answer:
‘ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ’ ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

10. ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଫଳରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:
ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଫଳରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

11. UNICEF ମତରେ, “ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପକ ବିନିମୟ ହେବା ଉଚିତ ।’’
Answer:
UNESCO ମତରେ, “ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପକ ବିନିମୟ ହେବା
ଉଚିତ ।’’

12. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବ କହିଲେ ଆମେ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ବୋଲି ବୁଝିଥାଉ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବ କହିଲେ ଆମେ ନିଜକୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ବୁଝିଥାଉ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି କ’ଣ ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତାର ସୃଷ୍ଟିକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ ।

2. ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ମନରେ ଜାତୀୟତାବୋଧ, ଭାବାତ୍ମକ ଏକତା, ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସହଯୋଗିତା ଓ ଆବେଗିକ ସଂହତି ଅଣାଯାଇପାରିବ ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତିଆଣ ମନୋଭାବ/ଧର୍ମାନ୍ଧତା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।

4. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଶାନ୍ତିରେ କାଳାତିପାତ କରିବାପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

5. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାଦାନ ହେଉଛି ଶିକ୍ଷା ।

6. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଦୁଇଟି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୀବନୀ ଅଧ୍ୟୟନ ଏବଂ ପରିଭ୍ରମଣ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଦୁଇଟି ଶୈକ୍ଷିକ ଉପାଦାନ ।

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ କେବେ କେଉଁ କମିଟି ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ।

8. ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ କିପରି ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଆବେଗିକ ସଂହତିର ଭାବାର୍ଥରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିବା ଉଚିତ ।

9. ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷା କେଉଁ କେଉଁ ବିଷୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଜାତିପ୍ରୀତି, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ଦାୟିତ୍ବବୋଧତା, ସମୟାନୁବର୍ତ୍ତିତା ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣତା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁଣାବଳୀର ବିକାଶ ପାଇଁ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଉଚିତ ।

10. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରୁ ଦୁଇଟି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ, ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ, ଶିକ୍ଷକ ଦିବସ, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଦିବସ, ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ, ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଇତ୍ୟାଦି ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରହିଛି ।

11. ଜାତୀୟ ଦିବସ କାହିଁକି ପାଳନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

12. ବିଦ୍ୟାଳୟ ପୋଷାକ କାହିଁକି ପ୍ରଚଳିତ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ମନରେ ଏକତ୍ଵ ଭାବ ବା ଜାତୀୟତା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପୋଷାକ ପ୍ରଚଳିତ ।

13. ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉଦ୍ରେକ ନିମନ୍ତେ ଅନୁସୃତ ଗୋଟିଏ | ଦୁଇଟି ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଭ୍ରମଣ ଓ ଆଲୋଚନାଚକ୍ର/ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ ଏବଂ ସମାଜସେବା ପ୍ରଭୃତି ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉଦ୍ରେକ ନିମନ୍ତେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

14. ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ଜାତୀୟତା ଭାବନାତ୍ମକ ସଂହତି କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଜାତୀୟତା ଭାବନାତ୍ମକ ସଂହତି କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଡ. ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ ଥିଲେ ।

15. ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନଦ୍ଵାରା ମନରେ କେଉଁ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନଦ୍ଵାରା ମନରେ ଜାତୀୟତା ଭାବ ବା ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

16. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

17. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଗୋଟିଏ ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ ।
Answer:
ଦେଶ-ଦେଶ, ଜାତି-ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବିବାଦ, କଳହ, ରକ୍ତପାତ ଓ ମତାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ତାହାର ନିରାକରଣ ନିମନ୍ତେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

18. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ କରିବା ।

19. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ନିମିତ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଗୋଟିଏ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ରେଡକ୍ରସ ଦିବସ, ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ଭଳି ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଦିବସ ଆଦି ପାଳନ କରିବା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ସହାୟତା କରିଥାଏ ।

20. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଏକ ମୌଳିକ ନୀତି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଏକ ମୌଳିକ ନୀତି ହେଉଛି ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଆବଶ୍ୟକତା :
(i) ଜାତୀୟ ଏକତା ବୃଦ୍ଧିକରି ଏକ ସୁସ୍ଥ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ କରିବା ।
(ii) ଦେଶରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଭେଦଭାବ ଦୂର କରିବା ।
(iii) ନିଜ ଦେଶକୁ ବାହ୍ୟଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ।
(iv) ଏକ ସୁସ୍ଥ, ଶାନ୍ତି ଓ ସୁଖମୟ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ସହାୟକ ହେବା ।
(v) ଜାତୀୟ ସଂସ୍କୃତି, ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବା ।

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହେଉଛି :
(i) ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ – ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକ ରହୁଥିବାରୁ ବେଳେବେଳେ ଏ ନେଇ ଦେଶର ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଅତୀତରେ ହିନ୍ଦୀକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦେବାଲାଗି ବିରୋଧାଭାସ ଉଠିଥିଲା ।
(ii) ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବା ଧର୍ମାନ୍ଧତା – ଭାରତ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ଲୋକଙ୍କୁ ସମଭାବରେ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବେଳେବେଳେ ଉଚ୍ଚ ଧାର୍ମିକ ମନୋଭାବ ବା ଧର୍ମଗତ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଦେଶକୁ ବହୁମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ବହୁମାତ୍ରାରେ ବାଧା ପାଇଥାଏ ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଉପାଦାନ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ :
(i) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ ।
(ii) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ଅଧ୍ୟୟନ ।

4. ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ତାହାଦ୍ୱାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ ଲେଖ ।
Answer:
ନଗର ବିଜ୍ଞାନ (Civics) ଅଧ୍ୟୟନ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ନାଗରିକର ଦାୟିତ୍ୱ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଏବଂ ଅଧିକାର ବିଷୟରେ ସଚେତନ କରିଥାଏ ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

5. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ
(i) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ତଥା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତାର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(ii) ଏକ ସୁସ୍ଥ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ ପାଇଁ ଦୃଢ଼ପରିକର ହେବା ।

6. ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟିଙ୍କ ମତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ଉଦ୍ରେକ କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
୧୯୬୧ ମସିହାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କମିଟି ମତରେ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ଐକ୍ୟଭାବ, ସହନଶୀଳତା ମନୋଭାବର ବିକାଶ ସାଧନ କରାଯାଇପାରିବ ।

7. ଜାତୀୟ ସଂହତି ବିକାଶ ପାଇଁ ଯେଉଁ କମିଟିଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି କମିଟିର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
୧୯୬୧ ମସିହାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ କମିଟି ଓ ୧୯୬୪-୬୬ ମସିହାର କୋଠାରୀ କମିଶନ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ।

8. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ବା ସମାନତା; ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକପ୍ରକାର ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ଏକତାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧର୍ମଗତ, ଭାଷାଗତ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତାକୁ ବୁଝାଏ । ଜାତୀୟ ଭାବଧାରା ଚିନ୍ତା, ଆଦର୍ଶ, ଆଚାର-ବ୍ୟବହାର ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ଅଭିନ୍ନତା, ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମପ୍ରାଣତା ଓ ଐକ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହି ସମତା ଓ ଅଭିନ୍ନତାବୋଧଦ୍ୱାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣତା ତିଷ୍ଠି ରହେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପରିବ୍ୟାପୀ ସମତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

9. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୁଇଗୋଟି ପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ ପାଠ୍ୟକାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(i) ଇତିହାସ (History) – ଯେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଜାତିଆଣ ଭାବ, ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ତାକୁ ବାଇ ଦେଶପ୍ରେମୀମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗ, ନିଷ୍ଠା ସମ୍ପର୍କିତ ପାଠ୍ୟବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥାନ ଦେବା ଉଚିତ ।
(ii) ନଗରବିଜ୍ଞାନ (Civics) – ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର, ନ୍ୟାୟାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ଏବଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ସହ ଦେଶ ପ୍ରତି ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ନଗରବିଜ୍ଞାନ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଜାଣିଥାଏ ।

10. ଜାତୀୟ ସଂହତି ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଶିକ୍ଷକ କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ସ୍ବରୂପ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । କେବଳ ବକ୍ତୃତା ବା ଉପଦେଶଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ବିକଶିତ ହେବନାହିଁ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ଶ୍ରେଣୀ ବାହାରେ ଓ ଶ୍ରେଣୀ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବିଷୟରେ ଧାରଣା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ମନରେ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ପ୍ରବେଶ କରାଇବେ । ଶିକ୍ଷକ ଯଦି ବିଭେଦକାରୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ବିରୋଧରେ ଦୃଢ଼ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ ନ କରନ୍ତି, ତେବେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ବିଭେଦକାରୀ ଧାରଣାର ଶିକାର ହେବା ନିଶ୍ଚିତ; ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ଏହାର ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।

11. ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କଠାରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସଞ୍ଚାରିତ କରିବାପାଇଁ ଯେକୌଣସି ତିନିଟି ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ସହପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଉଦାହରଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ସହପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିହେବ; ଯଥା-
(i) ପରିଭ୍ରମଣ (ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ)
(iii) ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ
(ii) ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ
(iv) ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ

12. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପରିସର ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର । ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଓ ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଆମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆବେଗିକ ସଂହତି ହିଁ ଆମକୁ ଭାରତୀୟ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ ଓ ଏଥିପାଇଁ ଆମେ ମଧ୍ୟ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିଥାଉ ।

13. କେବେ କୋଠାରୀ କମିଶନ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ? ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
୧୯୬୪-୬୬ ମସିହାରେ କୋଠାରୀ କମିଶନ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ ଓ ଜାତୀୟ ସେବାକୁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେବାପାଇଁ ସେ ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

14. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଦୁଇଟି ଆବଶ୍ୟକତା ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟିର ଦୁଇଟି ଆବଶ୍ୟକତା ହେଉଛି –
(i) ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଦୂରୀକରଣ କରିବା ।
(ii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରକ୍ଷା କରିବା ।

15. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ନୀତି ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ନୀତି ହେଲା –
(i) ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ବିଷୟ ଜଣାଇବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ମୁଦ୍ରା ଓ ଡାକଟିକଟ ସଂଗ୍ରହ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ତ୍ବରାନ୍ବିତ କରିବା ।
(ii) ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ରେଡ଼କ୍ରସ ଦିବସ, ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପ୍ରଭୃତି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ।

16. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କ’ଣ ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ୱାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନଭାବି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବେ, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଭାବନା ବା ଧାରଣାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

17. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାର ୩ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାର ୩ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
(i) ସ୍ଵାଧୀନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା
(ii) ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ ମନୋଭାବର ବିକାଶ କରିବା
(iii) ସହଯୋଗିତା ଗୁଣର ବିକାଶ କରିବା

18. UNESCOଙ୍କ ମତରେ ୨ଟି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ହେବା ଉଚିତ ?
Answer:
(i) ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ଛାତ୍ର ଓ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କର ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବିନିମୟ ହେବା ଉଚିତ ।
(ii) ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଶୈକ୍ଷିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଗତି ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନ, କୌଶଳ ଇତ୍ୟାଦିର ବିନିମୟ ହେବା ଉଚିତ ।

19. UNESCOଙ୍କ ମତରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ କେଉଁ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ?
Answer:
UNESCOଙ୍କ ମତରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶମାନଙ୍କର ଶୈକ୍ଷିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଗତି ବିଷୟକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଓ ମନୋଭାବର ବିନିମୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ଛାତ୍ର ଓ ଅଧ୍ୟାପକଙ୍କର ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ବିନିମୟ ହେବା ଦରକାର । ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କର ମଧ୍ୟରେ କିପରି ବିଶ୍ୱଭ୍ରାତୃତ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିବ ସେଥୂପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଓ ଉତ୍ତମ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

20. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ତିନୋଟି ମୌଳିକ ନୀତି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(i) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପାଇଁ ସହାୟକ କେତୋଟି ମୌଳିକ ନୀତି ହେଉଛି – ପ୍ରଥମତଃ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ ଓ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ନିମନ୍ତେ ଉପଯୁକ୍ତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(ii) ଦ୍ବିତୀୟତଃ ଅନ୍ୟାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ମନୋଭାବ ଓ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(iii) ତୃତୀୟତଃ ସ୍ଵାଧୀନ ଓ ନିର୍ଭିକ ଭାବରେ ଚିନ୍ତା କରିବାର ମନୋଭାବ ଓ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରେ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି କ’ଣ ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ବୈଷମ୍ୟର ମାତ୍ରା ଏତେ ବେଶି ଯେ, ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବା ଏକ ପ୍ରଧାନ ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇଉଠିଛି । ଏହି ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତାକୁ ଆମେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବୋଲି କହିଥାଉ । ଆମର ଭାରତବର୍ଷ ଏହାର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ । ଏହା ବହୁ ବାଧାବିଘ୍ନ ଦେଇ ଗତି କରିଆସିଛି । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ଜାତି, ଗୋଷ୍ଠୀ ଆଦି ଏକତ୍ର ବାସ କରନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବାପାଇଁ ଅତୀତରୁ ଚେଷ୍ଟା ହୋଇଆସୁଛି ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟ ଅହରହ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଅଛି । ଏହି ଜାତୀୟ ସଂହତି ସଂରକ୍ଷଣରେ ବହୁ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ । ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମୃଦ୍ଧି ସମ୍ପୂର୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ଶିକ୍ଷାର । ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ସେମାନଙ୍କ ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ଚାଲିଚଳଣ, ଚିନ୍ତା ଓ ଭାବନା, ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଆଦି ସମ୍ପର୍କରେ ଧାରଣା ଦେଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ଓ ଜାତି, ଜାତି ଓ ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିବା ଭାବାତ୍ମକ ସଂହତି ଓ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରାହିଁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ସଚେତନ କରାଯାଇଥାଏ ।

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ପଥରେ କେତୋଟି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି :
(i) ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ – ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକ ରହୁଥିବାରୁ ବେଳେବେଳେ ଏ ନେଇ ଦେଶର ସଂହତି ପ୍ରତି ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଅତୀତରେ ହିନ୍ଦୀକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦେବାଲାଗି ବିରୋଧାଭାସ ଉଠିଥିଲା ।
(ii) ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବା ଧର୍ମାନ୍ଧତା – ଭାରତ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ଲୋକଙ୍କୁ ସମଭାବରେ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବେଳେବେଳେ ଉଚ୍ଚଧାର୍ମିକ ମନୋଭାବ ବା ଧର୍ମଗତ ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଦେଶକୁ ବହୁମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ବହୁମାତ୍ରାରେ ବାଧା ପାଇଥାଏ ।
(iii) ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା – ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ୬୦ ବର୍ଷ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଦେଶରୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ବେକାରୀ, ଅଜ୍ଞାନତା ଆଦି କମିନାହିଁ । ଫଳସ୍ବରୂପ ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତି ବହୁତ ପଛରେ ପଡ଼ିଛି । ଲୋକମାନଙ୍କର ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ଅନୁନ୍ନତ ଓ ଧନୀ ଗରିବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହୁଥିବାରୁ ଦେଶର ଏକତା ପ୍ରତି ଏହା ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

3. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପାଞ୍ଚଟି ଆବଶ୍ୟକତା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଭାରତ ପରି ବୈଷମ୍ୟ ବିଭବମୟ ଦେଶ ପାଇଁ ଓ ବିଶେଷକରି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଐକ୍ୟ, ଶାନ୍ତି, ମୈତ୍ରୀ, ପ୍ରୀତିସମ୍ପନ୍ନ ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
(i) ସାଂପ୍ରଦାୟିକତା ମନୋଭାବର ଦୂରୀକରଣ ।
(ii) ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟାପାରର ପୁନର୍ଜାଗରଣ ।
(iii) ଜାତିଆଣ ମନୋଭାବର ବିଲୋପ ।
(iv) ପ୍ରାଦେଶିକ ମନୋଭାବର ଦୂରୀକରଣ ଓ ଶାନ୍ତି ସ୍ଥାପନ ।
(v) ଅର୍ଥନୈତିକ ସମାନତା ପ୍ରଦାନ ଓ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ତାରତମ୍ୟ ଦୂରକରି ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ।

4. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା –
(i) ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟ :
(a) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(b) ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ନେଇ ଖେଳିବା, ବୁଲିବା, ପଢ଼ିବା, କାମ କରିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
(ii) ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ : ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଦିବସଗୁଡ଼ିକ ପାଳନ କରିବା; ଯଥା – ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ, ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ ଇତ୍ୟାଦି ।

5. ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା କ’ଣ ?
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବା ଅନୌପଚାରିକ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
(ii) ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେପରି ହେଉନା କାହିଁକି ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଏଥରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।
(iii) ଶିକ୍ଷକ ଯଦି ଅବହେଳା କରନ୍ତି ତେବେ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
(iv) ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସୁଚାରୁରୂପେ ସମ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଶିକ୍ଷକମାନେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଯେପରି ଗଢ଼ନ୍ତି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ସେପରି ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏଣୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।

6. ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ କେଉଁସବୁ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ହାତକୁ ନିଆଯାଇପାରେ ?
Answer:
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସଙ୍ଗଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ହେଉଛି –
(i) ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ।
(ii) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସମାଜ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିବା ।
(iii) ଆନ୍ତଃବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରିବା ।
(iv) ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

7. ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର କି ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ, ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା, ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସର ଦୂରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ଶତ୍ରୁତା ଦୂର କରି ବିଶ୍ୱଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ଓ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ପିତୃତ୍ଵ ମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରିବା, ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସହଯୋଗ ନିମିତ୍ତ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଜାତୀୟତା ଭାବ ଦୂର କରିବା ଏବଂ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ନିମିତ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ଓ ବୁଝାମଣାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ସେହିପରି ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରକ୍ଷା, ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଟାଳିବା, ପଛୁଆ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ଓ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

8. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର କି ଭୂମିକା ରହିଛି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଅତୀବ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧମାନ ସ୍ଵାଧୀନ ଚେତନା, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା, ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ତଥା ସହନଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ବିଶ୍ଵ ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ହେଉଛି ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ମନୋଭାବ ଏବଂ ସହନଶୀଳତା ଆଦି ଗୁଣ ଉପରେ ଭିତ୍ତିକରି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷକ ସର୍ବଦା ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଧର୍ମଗତ ବାଛବିଚାର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ରହିବା ଉଚିତ । ଶିକ୍ଷକ ନିଜର ରୁଚିକର ଭାଷା, ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଶ୍ଳେଷଣ, ନିରପେକ୍ଷ ବିଚାର, ସୃଜନାତ୍ମକ କଳ୍ପନାଶକ୍ତି ସାହାଯ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରାଇପାରିବେ ।

9. ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ UNESCOଙ୍କ ମତ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରକୃତ ବିଶ୍ବମୈତ୍ରୀ ଓ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମନୁଷ୍ୟର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବହିଁ ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ । ତେଣୁ ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଜ ମନ ଭିତରୁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ମନୋବୃତ୍ତିକୁ ପରିହାର ନ କରିଛି ସେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ଓ ନିରାକରଣ ପନ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ମତଦେଇ UNESCO କହନ୍ତି ଯେ, ଯୁଦ୍ଧ ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ତେଣୁ ସେହି ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ହିଁ ଶାନ୍ତରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟାକୁଳତା ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ପ୍ରଥମରୁ ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଦରକାର । ତେବେଯାଇ କେବଳ ବିଶ୍ବ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିବ ।

10. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସ୍ଥାପନା ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସଂଘଟିତ କେତୋଟି ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନେକ ଶୈକ୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ ।
ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କର ରେଡ଼କ୍ରସ୍ ଦିବସ, ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଦିବସ ପାଳିତ ହେବା ଉଚିତ ।
(ii) ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ ।
(iii) ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ବିଷୟ ଜଣାଇବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ମୁଦ୍ରା ଓ ଡାକଟିକଟ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିତରଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iv) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜ କିମ୍ବା ରେଡ଼ିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଖବର ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(v) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶର ପିଲାମାନଙ୍କ ସହିତ ପତ୍ରବନ୍ଧୁ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଉତ୍ସାହ ଦେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି କ’ଣ ? ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
କିମ୍ବା, ଜାତୀୟ ସଂହତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ? କେଉଁ କେଉଁ କାରଣରୁ ଆମର ଜାତୀୟ ସଂହତି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି – ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ – ପୃଥିବୀରେ ମାନବଜାତି କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଦେଶ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ସେହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ଆଦିର ବିକାଶ ଘଟିଲା । ନିଜର ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ମଣିଷ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାର ଆଶ୍ରୟ ନେଲା । ବିଭିନ୍ନ ଜାତି ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବଧାରା, ଚିନ୍ତା, ଆଦର୍ଶ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ବିଶ୍ଵାସ ଆଦି ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ଫଳରେ ବୈଷମ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନତା ଓ ବୈଷମ୍ୟ ଜାତୀୟ ଏକତାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହେଲା ।

ଜାତୀୟ ସଂହତି ଅର୍ଥ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ବା ସମାନତା; ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକପ୍ରକାର ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ସୁସଙ୍ଗଠିତ ଏକତାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧର୍ମଗତ, ଭାଷାଗତ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତାକୁ କୁହାଯାଏ । ଜାତୀୟ ଭାବଧାରା, ଚିନ୍ତା, ଆଦର୍ଶ, ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ଅଭିନ୍ନତା ସମାଜର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମପ୍ରାଣତା ବା ଐକ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

ଏହି ସମତା ଓ ଅଭିନ୍ନତାବୋଧଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ସମତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆମର ଭାରତବର୍ଷ ଏହାର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ । ଏହା ବହୁ ବାଧାବିଘ୍ନ ଦେଇ ଗତି କରୁଛି । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷା, ଧର୍ମ, ଜାତି, ଗୋଷ୍ଠୀ ଆଦି ଏକତ୍ର ବାସକରନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବାପାଇଁ ଅତୀତରୁ ଚେଷ୍ଟା ହୋଇ ଆସୁଅଛି । କେତେକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସଂରକ୍ଷଣରେ ବହୁ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ନିମ୍ନରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଆଗଲା ।

ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :
(i) ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ – ଭାଷାଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେତୁ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଭାଷାଗତ ବିରୋଧ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।
(ii) ସ୍ଥାନଗତ ବିରୋଧ – ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର ନିମନ୍ତେ ସର୍ବଦା ସଂଘର୍ଷ ଚାଲିଛି । ଏହାଫଳରେ ଦେଶରେ ସାଂପ୍ରଦାୟିକ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଏହାହିଁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(iii) ଧର୍ମଗତ ବିରୋଧ – ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଲୋକମାନେ ବାସ କରନ୍ତି । ଧର୍ମଗତ ପ୍ରଭାବକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା କଳହସବୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
(iv) ରାଜନୈତିକ ବିରୋଧ – ବର୍ତ୍ତମାନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ରାଜନୈତିକ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ଓ ମତଭେଦ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।
(v) ଅର୍ଥନୈତିକ ବିରୋଧ – ଜନବହୁଳ ଭାରତବର୍ଷରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସୀମାରେଖା ତଳେ ବହୁଲୋକ ନିଷ୍ପେଷିତ । ଶିଳ୍ପାନ୍ନତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ବହୁ ପଛରେ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ୟକ୍ତି-ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ, ଗୋଷ୍ଠୀ-ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହେଉନାହିଁ ।

2. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି କିପରି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ, ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ବିଦ୍ୟାଳୟରେ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଆମେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବା, ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆବେଗାତ୍ମକ ସଂହତି କିପରି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ବିଶ୍ବମାନବୀୟ ଭାବଧାରାରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ଅବଗାହିତ କରିହୁଏ । ଶାନ୍ତି, ଐକ୍ୟ, ମୈତ୍ରୀ, ପ୍ରୀତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ବ୍ୟତୀତ ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠରେ ମାନବ ସଭ୍ୟତା ତିଷ୍ଠି ରହିବା ଅସମ୍ଭବ । ସାଂପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା । ଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ । ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମୃଦ୍ଧି ସମ୍ପୂର୍ଣ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଏ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ବା ଦେଶର ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କୃତି, ଐତିହ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଏ । ସେମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତା, ଭାବନା, ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ଅନୁଭବ ପ୍ରଦାନ କରେ । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ଓ ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିବା ଆବେଗାତ୍ମକ ସଂହତି ଓ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷା ସଚେତନ କରାଏ ।

ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବୃଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ନିମ୍ନଲିଖୁତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ନିତାନ୍ତରୂପେ ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ।
ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(ii) ସୁନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା
(iii) ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଯୁବ ଶିକ୍ଷା
(v) ବୃତ୍ତିମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(vi) ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ

(i) ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି – ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧିଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବୀଜ ବପନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଶିକ୍ଷାର ଏକ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାତ୍ର ନିଜ ଦେଶର୍ ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସେମାନଙ୍କର ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ପର୍କରେ ବ୍ୟାପକଭାବରେ ଜାଣିବା ଉଚିତ ।

ନିଜର ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାକୁ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ବୁଝି ଓ ସେସବୁର ପୁନଃମୂଲ୍ୟାୟନ କରିବାଦ୍ୱାରା ହିଁ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ବୁଝିବେ ଯେ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଓ ପ୍ରଗତି ଉପରେ ବୈଭିକ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଓ ପ୍ରଗତି ନିର୍ଭର କରେ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରକୃତ ଜାତୀୟତାବୋଧ ଜାଗ୍ରତ ହେବ ।

ସୁତରାଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଯାହା ଫଳରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ମଧ୍ୟ ସୁଦୃଢ଼ ହେବ ।

(ii) ସୁନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା – ବ୍ୟକ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ନିଜର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିଲେ ଯାଇ ଜଣେ ସୁନାଗରିକଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକକୁ ତା’ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ଦାୟିତ୍ଵ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରାଇବା ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଆତ୍ମତ୍ୟାଗ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବିଶ୍ଵାସ, ସହଯୋଗିତା, ସହିଷ୍ଣୁତା ପ୍ରଭୃତି ସୁନାଗରିକର ଲକ୍ଷଣ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

ସୁତରାଂ ଶିକ୍ଷା ଏପରି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଯାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଦେଶପ୍ରେମ, ସହଯୋଗ ଓ ସହନଶୀଳତା ଆଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବ । ସୁନାଗରିକ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

(iii) ସାର୍ବଜନୀନ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା – ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସାର୍ବଜନୀନ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ଶିକ୍ଷା ବିନା ଗଣତନ୍ତ୍ରର ସଫଳତା ଅସମ୍ଭବ । ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଉପଯୋଗରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ଶିକ୍ଷା ଅଭିପ୍ରେତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସାଧାରଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଗତି ଓ ଉନ୍ନତି ଜାତୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟରୂପେ ଗୃହୀତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(iv) ଯୁବ ଶିକ୍ଷା – ଯୁବ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତି ସ୍ଥାୟୀ ଓ ସୁଦୃଢ଼ ହୋଇଥାଏ । ଯୁବକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟଦ୍ବାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପରିବାହକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଗଠନମୂଳକ ଯୁବଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରଧାନ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

(v) ବୃତ୍ତିମୂଳକ ଶିକ୍ଷା – ବୃତ୍ତିମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଗଠନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଜୀବିକାର୍ଜନ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

(vi) ସହ-ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଥିବା ଅନେକ ପାଠ୍ୟବିଷୟ ସହପାଠ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜାତୀୟ ସଂହତି ସ୍ଥାପନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ଦିବସ; ଯଥା – ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ, ଗଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ, ଶିକ୍ଷକ ଦିବସ ଓ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଦିବସ ଇତ୍ୟାଦି ପାଳନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ହୃଦୟରେ ଜାତୀୟତା ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗାନ ବା ଜାତୀୟ ପତାକାକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ବିଭିନ୍ନ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ କବିତା, ସଙ୍ଗୀତ ଆଦି ଗାୟନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ହୃଦୟରେ ମଧ୍ୟ ଜାତୀୟତାବୋଧ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଦେଶର ମହାନ୍ ନେତା, ମହାପୁରୁଷ, ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଜୀବନୀ ପାଠଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଏହିସବୁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଜନ୍ମ ଦିବସ ପାଳନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍ଧି କରିଥା’ନ୍ତି ।

ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁ ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ ଓ ଜାତୀୟ ସେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ହେବା ଦରକାର । ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସମାଜସେବା ଓ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟଗୁଡ଼ିକରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସେମାନଙ୍କ ଐକ୍ୟ ଭାବର ଅନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ଏହି ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ ।

3. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:
ଏହି ବିଶାଳ ବିଶ୍ବରେ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି କେବଳ ନିଜ ଦେଶର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନୁହେଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ସେ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀର ଜଣେ ଅଧସୀ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହେଉଛି । ବିଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି ଫଳରେ ପୃଥିବୀ ଦିନକୁ ଦିନ ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ।

ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଯାତାୟାତର ସୁବିଧା, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରସାର ଫଳରେ ପୃଥିବୀର ଅତି ଦୂରସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଲୋକେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେଉଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ସାଂପ୍ରତିକ ବିଶ୍ଵରେ କୌଣସି ଦେଶ ଏକୁଟିଆ ହୋଇ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଘଟଣାବଳୀ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଅନ୍ୟ ଦେଶବାସୀ ଜାଣିପାରୁଛନ୍ତି ।

ଏହା କେବଳ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରୁଛି । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମାନବଜାତିର ଏକ ସ୍ବପ୍ନ ହେଉଛି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ବୈଷମ୍ୟ ସତ୍ତ୍ଵେ ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ବିଶ୍ବ ଗଠନ କରିବା । ତେଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଦେଶ-ଦେଶ ଓ ଜାତି-ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ଵାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଏ । ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନଭାବି ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଭାବେ ଯେ, ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧିବାସୀ ଗୋଟିଏ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସନ୍ତାନ ଏବଂ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ସଦୃଶ, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରେ ବିଶ୍ଵମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ତା’ ମନରେ ‘ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ ଧାରଣା ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବରେ ଅର୍ଥ ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଡଃ. ୱାଲ୍‌ଟର କହନ୍ତି, “ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଏକ ଦକ୍ଷତା’’ ଯାହାକି ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଜାତୀୟ ବୈଷମ୍ୟ ନିର୍ବିଶେଷରେ ବିଶ୍ଵର ପ୍ରତି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଜାତୀୟ ନୀତିନିୟମଠାରୁ ଦୂରେଇ ନେଇ ବିଶ୍ବର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଧିବାସୀଙ୍କୁ ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ବିଚାର କରିଥାଏ ।

ତେଣୁ ଆମେ ଏହି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମନୋଭାବର ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ବିଶ୍ବ ପରିବାର ଓ ବିଶ୍ବ ନାଗରିକତା ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଚିତ । ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଦେଶପ୍ରୀତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବରେ ମଧ୍ଯରେ ଯଥାର୍ଥ ସମନ୍ଵୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ।

ଓଲିଭର ଗୋଲ୍ଡସ୍ମିଥଙ୍କ ମତରେ ‘‘ଏହା ଏକ ଭାବନା ବା ଧାରଣା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସଦସ୍ୟ ନ ଭାବି ନିଜକୁ ବିଶ୍ବର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ ।’’

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକତା ବର୍ତ୍ତମାନ ଶତାବ୍ଦୀର ଏକ ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ପରିଗଣିତ । ଏହି ଭାବନା ପ୍ରାୟତଃ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଗଭୀର ଭାବରେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଛି । ଆଜିର ବିଶ୍ଵ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ପରି ଧ୍ୱଂସକାରୀ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଛି । ତେଣୁ ପୃଥିବୀରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ‘ଶାନ୍ତି’ର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏଥପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ପୃଥିବୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନେତୃବୃନ୍ଦ ଏକତ୍ଵର ଭାବନା ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଅନେକ କାରକମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଯେମିତିକି ବିଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାର ଅଗ୍ରଗତି ଧ୍ୱଂସକାରୀ ମାରଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରସୂତିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି । ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ହିରୋସୀମା ଓ ନାଗାସାକୀ ଧ୍ୱଂସକାରୀ ଦୃଶ୍ୟ ଏବେବି ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜୀବିତ ହୋଇ ରହିଛି । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ଗୁରୁତ୍ଵ ଓ ଆବଶ୍ୟକତା ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ରହିଛି ।
(କ) ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ଦୁରେଇବା
(ଖ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରକ୍ଷା କରିବ
(ଗ) ପଛୁଆ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବା
(ଘ) ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହ ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଯୋଗାଯୋଗର ଉନ୍ନତିକରଣ କରିବ ।

ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କରେ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଦେଶ, ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଓ ଶତ୍ରୁତା ଦୂର କରି ବିଶ୍ବଭ୍ରାତୃତ୍ୱ ମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରିବା, ଦେଶ-ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ରାଜନୈତିକ ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସହଯୋଗ ନିମିତ୍ତ ସଂକୀର୍ୟ ଜାତୀୟତା ଆଦି ଦୂର କରିବାପାଇଁ ବିଶ୍ୱଭାବନାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।

4. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷାର ଭୂମିକା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ଵାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜକୁ ନିଜ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ବୋଲି ନ ଭାବି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରେ, ସେତେବେଳେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଭାବେ ଯେ, ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧ୍ବବାସୀ ଗୋଟିଏ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସନ୍ତାନ, ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ପରି ଓ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଭାଇଭଉଣୀ ପରି, ସେତେବେଳେ ତା’ମନରେ ବିଶ୍ବମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ “ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’’ ନୀତିରେ ଆପଣାର ମଣେ । ତେଣୁ ଏହି ମନୋଭାବକୁ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ବିଶ୍ବ ସଂସ୍ଥା ଯଥା ଜାତିସଂଘ ଉଦ୍ୟମ କରି ଆସୁଛି ।

ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ବିଶ୍ବଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରାଇବାରେ ଶିକ୍ଷା ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଶିକ୍ଷା ବିଶ୍ଵ ଏକତା ଆନୟନର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଆୟୁଧ ସଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ପୃଥିବୀରେ ଭୌଗୋଳିକ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ଶିକ୍ଷାହିଁ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ UNESCO ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ଯେ, ଯୁଦ୍ଧ ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

ତେଣୁ ସେହି ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ହିଁ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ହେବା ଉଚିତ । ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟାକୁଳତା ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ପ୍ରଥମରୁ ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଆବଶ୍ୟକ, ତଦ୍ବାରା କେବଳ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇପାରିବ । ପୃଥିବୀରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ଭଳି ସଙ୍ଗଠନ ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ଵେ ଯଦି ମନୁଷ୍ୟ ମନରୁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଦୂର ନ ହୁଏ ସବୁପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ସଙ୍ଗଠନ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ବିଫଳ ହେବେ । ଏହି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଦୂର କରିବାରେ ଶିକ୍ଷାହିଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁ ମନରେ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧିବାସୀ ଏକ ଓ ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଏବଂ ସମସ୍ତେ ଭାଇଭଉଣୀ ସଦୃଶ, ଏହି ମନୋଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରାଇବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ ଶୈକ୍ଷିକ ପଦକ୍ଷେପମାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(କ) ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ପୁନର୍ଗଠନ – ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ପୁନର୍ଗଠନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ପାଠ୍ୟ ବିଷୟ ଯଥା – ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଭାଷାରେ ବିଶ୍ଵ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ, ସମସ୍ୟା ଓ ତାହାର ସମାଧାନ ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନ ପାଇବା ବିଧେୟ । ଏହି ପୁନର୍ଗଠିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିମ୍ନଲିଖ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରିପାରିବେ ।

1. ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରିବା ।
2. ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ ହେବା ।
3. ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତି ବିଷୟରେ ଅବଗତ ହେବା ।
4. ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରୟାସ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ।

(ଖ) ସଠିକ୍ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପରିଚାଳିତ କରିବା – ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ବିଭିନ୍ନ ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରେ । ଯେପରିକି, ପୃଥିବୀର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜନ୍ମ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା, ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦିବସ ଯଥା ଜାତିସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ, ମାନବାଧ‌ିକାର ଦିବସ, ପୃଥିବୀ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଦିବସ ଇତ୍ୟାଦି ପାଳନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଗ) ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବ ବିନିମୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ : ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାବ ବିନିମୟ ଯଥା – ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷକ, ଛାତ୍ର, ଶିକ୍ଷାବିତ୍, କଳାକାର, ଲେଖକ ଏବଂ କବି ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ପଠାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେହିପରି ଆମ୍ଭେମାନେ ମଧ୍ୟ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ଦାର୍ଶନିକ, ଲେଖକ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ଆମ ଦେଶକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଆମ ସଂସ୍କୃତିରେ ଥିବା ଭ୍ରମାତ୍ମକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇପାରିବ ।
(ଘ) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜ, ଦୂରଦର୍ଶନ କିମ୍ବା ରେଡ଼ିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ବିଷୟରେ ଖବର ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଉଚିତ ।
(ଙ) ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଲୋକଙ୍କର ସମସ୍ୟା ଓ ତାହାର ସମାଧାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଶିକ୍ଷକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉଚିତ ।
(ଚ) ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶର ପିଲାମାନଙ୍କ ସହ ପତ୍ରବନ୍ଧୁ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଉଚିତ ।
(ଛ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା ଅତୀବ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର କ୍ରମବର୍ଷମାନ ସ୍ଵାଧୀନ ଚେତନା, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା, ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ତଥା ସହନଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ଵ ଐକ୍ୟ ମନୋଭାବକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ଜାତୀୟ ସଂହତି :
ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଖଣ୍ଡତା, ସମୃଦ୍ଧି ଏହାର ଐକ୍ୟ ବା ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ଭାରତ ଏକ ଏପରି ରାଷ୍ଟ୍ର ଯେଉଁଠି ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଓ ବିଶ୍ବାସର ଲୋକ ଏକାଠି କେଉଁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ରହିଆସୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିଶ୍ଵାସ, ଦେଶପ୍ରୀତି, ଭ୍ରାତୃଭାବ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଏକତାର ମନ୍ତ୍ରରେ ବାନ୍ଧିରଖୁଛି । ବିଭିନ୍ନତା ହିଁ ପତନର ମୂଳବିନ୍ଦୁ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉପରେ ସର୍ବଦା ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି । କୋମଳମତି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ନିଜ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନତାକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଅହିଂସା ଓ ସଂହତିର ପଥ ଅନୁସରଣ କରି ଦେଶକୁ ଅଖଣ୍ଡ ଓ ବିକାଶଶୀଳ କରିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ରତୀ ହେବାପାଇଁ ଏହା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅର୍ଥ ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ବା ସମାନତା । ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକ ପ୍ରକାର ବୈଷମ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୁସଂଗଠିତ ଏକତାକୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି କୁହାଯାଏ । ଏହା ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଧର୍ମଗତ, ଭାଷାଗତ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏକତାକୁ ବୁଝାଏ । ଜାତୀୟ ଭାବଧାରା, ଆଦର୍ଶ, ଆଚାର-ବ୍ୟବହାର ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପ୍ରଭୃତିର ଅଭିନ୍ନତା, ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମପ୍ରାଣତା ବା ଐକ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହି ସମତା ଓ ଅଭିନ୍ନତାବୋଧଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣତା ତିଷ୍ଠି ରହେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ସମତା ଆଣିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

1. ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତା
(i) ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା (Security of the nation): ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଶୃଙ୍ଖଳା (Internal Discipline)
(iii) ଆର୍ଥିକ ସମୃଦ୍ଧତା (Economic Prosperity)

2. ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :
(i) ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବୈଷମ୍ୟ
(ii) ଜାତିଆଣ ମନୋଭାବ
(iii) ଧର୍ମଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା
(iv) ଭାଷାଗତ ବୈଷମ୍ୟ
(v) ଭୌଗୋଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ
(vi) ଆଦର୍ଶ ଓ ସୁସ୍ଥ ନେତୃତ୍ଵର ଅଭାବ
(vii) ରାଜନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ
(viii)ବେକାର ସମସ୍ୟା

3. ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଏକ ସୁସଙ୍ଗଠିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :
(i) ସାଧାରଣ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ii) ଭାଷା ଶିକ୍ଷା
(iii) ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ
(iv) ସମାଜସେବା ଓ ସମୂହ କାର୍ଯ୍ୟ
(v) ସମାଜ ଉପଯୋଗୀ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ
(vi) ସହପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବ୍ୟବସ୍ଥା

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା :
ଏହି ବିଶାଳ ବିଶ୍ବରେ ମଣିଷର ସ୍ଥିତି କେବଳ ନିଜ ଦେଶରେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ନୁହେଁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ସେ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ଜଣେ ଅଧ୍ବବାସୀ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହେଉଛି । ବିଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀ ଦିନକୁ ଦିନ ସଙ୍କୁଚିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଯାତାୟାତର ସୁବିଧା, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରସାର ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ଅତି ଦୂରସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଲୋକେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେଉଛନ୍ତି । ସୁତରାଂ ସାଂପ୍ରତିକ ବିଶ୍ଵରେ କୌଣସି ଦେଶ ଏକୁଟିଆ ହୋଇ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଘଟଣାବଳୀ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଅନ୍ୟଦେଶବାସୀ ଜାଣିପାରୁଛନ୍ତି । ଏହା କେବଳ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଯୋଗୁଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରୁଛି । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମାନବଜାତିର ଏକ ସ୍ବପ୍ନ ହେଉଛି ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ବୈଷମ୍ୟ ସତ୍ତ୍ଵେ ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ବିଶ୍ଵ ଗଠନ କରିବା । ତେଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଦେଶ-ଦେଶ ଓ ଜାତି-ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କୁହାଯାଏ ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦଭାବ :
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୟୁନେସ୍କୋ (UNESCO)ର ଭୂମିକା : ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶିକ୍ଷା, ବିଜ୍ଞାନ, ସାଂସ୍କୃତିକ ସଙ୍ଗଠନ (UNESCO) ୧୯୪୬ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୪ ତାରିଖରେ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ବାଣୀକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏହି UNESCO (ୟୁନେସ୍କୋ) ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ।
UNESCO ର ଲକ୍ଷ୍ୟ –
(i) ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ବୃଦ୍ଧି କରିବା, ଶାନ୍ତି ଓ ସଦିଚ୍ଛା ବଜାୟ ରଖୁ ।
(ii) ଜାତି, ବର୍ଣ୍ଣ, ଧର୍ମ, ଭାଷା ନିର୍ବିଶେଷରେ ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ମୌଳିକ ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
(iii) ଶିକ୍ଷାର ପରିସରକୁ ପ୍ରସାରିତ କରିବା ।
(iv) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିନିମୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ।
(v) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂସ୍କୃତି ଓ ତଥା ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବା ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବ କହିଲେ ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା, ବିଶ୍ୱାସ ଓ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଏ । ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନଭାବି ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ନାଗରିକ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଦ୍‌ଭାବର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଭାବେ ଯେ, ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ଅଧ୍ବବାସୀ ଗୋଟିଏ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସନ୍ତାନ ଏବଂ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ସଦୃଶ, ସେତେବେଳେ ତା’ ମନରେ ବିଶ୍ଵ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ତା’ ମନରେ ‘ବୁସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ ଧାରଣା ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 1 ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 1 ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କେତେ କେତେ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବୈତନିକ ତଥା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ?
(i) ୫ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
(ii) ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
(iii) ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
(iv) ୮ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
Answer:
(iii) ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ‘ନୟୀ ତାଲିମ୍’ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ଉତ୍ପାଦନଧର୍ମୀ
(ii) କର୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକ
(iii) ଧନ୍ଦାଭିଭିକ
(iv) ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ା ବିହୀନ
Answer:
(iv) ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ା ବିହୀନ

3. କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଅଟନ୍ତି ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ବିବେକାନନ୍ଦ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର
(iv) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

4. କେଉଁ ମସିହାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମାଗଣା ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
(i) ୧୯୩୭
(ii) ୧୯୪୨
(iii) ୧୯୩୧
(iv) ୧୯୩୩
Answer:
(i) ୧୯୩୭

5. କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ଙ୍କର ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଆସ୍ଥା ଥିଲା ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

6. କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
(i) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ
(ii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iv) ଗୋପବନ୍ଧୁ
Answer:
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

7. ନିମ୍ନଲିଖତ କେଉଁ ବିଷୟଟି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଉପାଦାନ ନୁହେଁ ?
(i) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷା

8. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ପୁସ୍ତକକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଜ୍ଞାନକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(ii) ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା

9. କାହାର ମୃତ୍ୟୁପରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’’ ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(ii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iii) ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ
(iv) ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖେଲ
Answer:
(ii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

10. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରାଇନଥିଲା ?
(i) ମାବରମତୀ ଆଶ୍ରମର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
(ii) ଟଲଷ୍ଟୟ ଫାର୍ମର ଅଭିଜ୍ଞତା
(iii) ସୋବାଗ୍ରାମର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
(iv) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ
Answer:
(iv) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ

11. ୧୯୩୫ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁଠାରେ ଏକ ଆଶ୍ରମ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?
(i) ପୋରବଦର
(ii) ମାବରମତୀ
(iii) ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା
(iv) କାଠିଆୱାଡ଼
Answer:
(iii) ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା

12. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ ଏକ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମ୍ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି ?
(i) କଟକ
(ii) ପୁରୀ
(iii) ନୟାଗଡ଼
(iv) ଅନୁଗୁଳ
Answer:
(iv) ଅନୁଗୁଳ

13. କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା ଶରୀର, ମନ ଏବଂ ଆତ୍ମାର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତିକୁ ବୁଝାଏ ?
(i) ଗାନ୍ଧିଜା
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iv) ରବାତ୍ରନାଥ
Answer:
(i) ଗାନ୍ଧିଜା

14. କେଉଁ ପତ୍ରିକାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
(i) ସମାଜ
(ii) ଦି ହିନ୍ଦୁ
(iii) ସମ୍ବାଦ
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
Answer:
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ

15. କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ?
(i) ପୁର୍ଶ୍ୱ।ଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା
(ii) ମୁକ୍ତାକାଶ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଧର୍ମଗତ ଶିକ୍ଷା
(iv) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iv) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନ ଶିକ୍ଷା

16. ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ସଂଜ୍ଞାରେ କେଉଁ ବିଷୟଟିକୁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ ?
(i) ଅଧ୍ୟ।ମ୍କ
(ii) ଶାରୀରିକ ବିକାଶ
(iii) ସାମାଜିକ ବିକାଶ
(iv) ମାନସିକ ବିକାଶ
Answer:
(iii) ସାମାଜିକ ବିକାଶ

17. ‘କୁଟି ଖାଅ କାଟି ପିନ୍ଧ’ ଉକ୍ତିଟି କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ କହିଥିଲେ ?
(i) ଗୋପବଦ୍ଧୁ
(ii) ଦଅରବି
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
Answer:
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

18. କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ମୁକ୍ତ ବାୟୁରେ ଶିକ୍ଷା
(ii) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ | ଧନ୍ଦା ଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(i) ମୁକ୍ତ ବାୟୁରେ ଶିକ୍ଷା

19. କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ?
(i) ନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା
(ii) ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା
(iii) ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା ଶିକ୍ଷା
(iv) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iv) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା

20. ନିମ୍ନସ୍ଥ କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ଶିକ୍ଷାରେ ଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା
(ii) ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା
(iii) ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ
(iv) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷାରେ ଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା

21. ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଉପଯୋଗ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(i) ମାତୃଭାଷା
(ii) ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ
(iii) ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ସମନ୍ଵୟ
(iv) ହସ୍ତକର୍ମ
Answer:
(iii) ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ସମନ୍ଵୟ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଜାକିର ହୁସେନ୍ ତାଙ୍କର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ରିପୋର୍ଟ ___________ ମସିହାରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୩୭

2. ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ _________________ ବର୍ଷକୁ ନିମ୍ନ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
୫

3. ନୟୀ ତାଲିମ୍ _____________ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟନାମ ।
Answer:
ମୌଳିକ

4. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ____________ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

5. ଶିକ୍ଷାରେ _____________ କୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନ ଥିଲା ।
Answer:
ଶିକ୍ଘକୁ

6. ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ______________ ହେବା ଗାନ୍ଧି ଚାହୁଁଥିଲେ ।
Answer:
ଦାଣ୍ଡି ଯାତ୍ରା । ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ

7. ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ______________ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

8. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ___________ ଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

9. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି __________ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଚାହିଁଥିଲେ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା

10. ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା____________ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।
Answer:
ମୌଳିକ

11. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ ______________ ଅଟେ ।
Answer:
ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା ଶିକ୍ଷା

12. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୧୮୬୯ ମସିହା _____________ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅକ୍ଟୋବର ୨

13. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ______________ ପତ୍ରିକାରେ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ହରିଜନ

14. ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀରେ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ____________ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଇ।

15. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା _____________ ମସିହାରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୩୭

C. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୧୮୬୯ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୩୦ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୧୮୬୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

2. ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଉପଯୋଗିତାବାଦୀ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।
Answer:
ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଚରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

3. ଗାନ୍ଧିଜୀ ଇଂରାଜୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

4. ‘ବମ୍ବେ ସମାଚାର’ ପତ୍ରିକାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।
Answer:
‘ହରିଜନ’ ପତ୍ରିକାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

5. ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ମୋଟ ୩୨୨ ଦିନ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟଦିବସ ଥିଲା ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ମୋଟ ୨୮୮ ଦିନ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟଦିବସ ଥିଲା ।

6. ଓଡ଼ିଶାର କଟକଠାରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମ୍ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଅନୁଗୁଳଠାରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମ୍ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି ।

7. କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା ଗୋପବନ୍ଧୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
କୁଟିର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

8. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟନାମ ନୟୀ ସ୍କିମ୍ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟନାମ ୱାର୍ଷା ସ୍କିମ୍ ।

9. ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
Answer:
‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ ବୋଲି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

10. ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।

11. ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମତରେ ୬-୧୨ ବର୍ଷର ପିଲାଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମିଳିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମତରେ ୭-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମିଳିବା ଉଚିତ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. ଶିକ୍ଷା ଶରୀର, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ବିକାଶକୁ ବୁଝାଏ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ଶରୀର, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ବିକାଶକୁ ବୁଝାଏ ବୋଲି ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି କହିଥିଲେ ।

2. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।

3. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସେ ସମୟରେ ଚାଲିଥିବା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ, ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ ନ କରି ଜ୍ଞାନକୈନ୍ଦ୍ରିକ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଶିଶୁକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।

4. କେବେ ୱାର୍ଣାଠାରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଏବଂ ୨୩ ତାରିଖରେ ୱାର୍ଣାଠାରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

5. ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୩୭ରେ କିଏ ନିଜର ଶିକ୍ଷାନୀତି ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୩୭ରେ ଗାନ୍ଧି ନିଜର ଶିକ୍ଷାନୀତି ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ ।

6. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
ଗ୍ରାମର ବିକାଶ ପାଇଁ ଗ୍ରାମୀଣ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ବିକାଶ ଘଟାଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି ।

7. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ଜାଗାରେ ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମକେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଅନୁଗୁଳଠାରେ ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମକେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।

8. ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାବଲମ୍ବନଶୀଳ ଓ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରାଇବା ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

9. ନୟୀ ତାଲିମ କ’ଣ ?
Answer:
ପାରମ୍ପରିକ ଶିକ୍ଷାର ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣି କିଛି ନୂଆ ଆଦର୍ଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାକୁ ‘ନୟୀ ତାଲିମ’ କୁହାଯାଏ ।

10. ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।

11. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ କେଉଁ ଦୁଇ ଗୋଷ୍ଠୀ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେଉଥିଲେ ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଛାତ୍ର ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବା ଶିକ୍ଷକଶ୍ରେଣୀ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେଉଥିଲେ ।

12. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବିଫଳ ହେବାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ
Answer:
ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଅଭାବ ସହିତ ଅର୍ଥର ଅନଟନ କ୍ରମଶଃ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବିଫଳ କରାଇବାରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ।

13. ପ୍ରଚଳିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସହ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ କଲେ କ’ଣ ହୁଅନ୍ତା ?
Answer:
ସମାଜରୁ ବେକାରି ସମସ୍ୟା ଦୂର ହୋଇଯାଆନ୍ତା ଓ ସମାଜ ବେକାରି ସମସ୍ୟାରୂପକ ବ୍ୟାଧରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରନ୍ତା ।

14. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଣେତା କିଏ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଣେତା ଅଟନ୍ତି ।

15. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ସଂଜ୍ଞା କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଶିକ୍ଷାର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଯାଇ କହିଥିଲେ, ‘ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ମୁଁ ବୁଝେ ଯେ ମନୁଷ୍ୟ ବା ଶିଶୁ ମଧ୍ୟରେ ଯାହା କିଛି ମହାନ୍ ତାହାକୁ ଉନ୍ମେଷଣ କରିବା, ତାହା ସହ ଦେହ ଓ ଆତ୍ମାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ କରିବା ।’’

16. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦାର୍ଶନିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି କ’ଣ ?
Answer:
ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ହେଉଛି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦାର୍ଶନିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

17. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

18. ଗାନ୍ଧି ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନାମ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଗାନ୍ଧି ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନାମରେ ଆଖ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ; କାରଣ ଏହି ଶିକ୍ଷା ମଣିଷର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରୁଥିଲା ।

19. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ ସାଧନ ହୋଇପାରିବ ।

20. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଦୁର୍ବଳତା ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ସୃଜନୀ ଶକ୍ତି (Creativity) ବିକାଶକୁ ଅବହେଳା କରିଥାଏ ।

21. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟତମ ନାମ ହେଲା ୱାର୍ଷା ସ୍କିମ୍ (Wardha Scheme) ।

22. ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ?
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସହ ଧନ୍ଦାକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଶିକ୍ଷାଦେବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

23. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା (Craft-centred Education) ର ଗୋଟିଏ ଗୁରୁତ୍ଵ ଲେଖ ।
Answer:
ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଶାରୀରିକ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

24. କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

25. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା (Basic Education)ର ରୂପରେଖ କେବେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ରୂପରେଖ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ।

26. ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ କାହାର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ ବୋଲି ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

27. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଟେ ।

28. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥ‌ିବା ଏକ ଉପାଦାନ ଲେଖ ।
Answer:
ଟଲଷ୍ଟୟ ଫାର୍ମର ଅଭିଜ୍ଞତା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାପାଇଁ ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥିଲା ।

29. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

30. ଓ୍ୱାର୍ଦ୍ଧା ସ୍କିମ୍ କାହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ ?
Answer:
ୱାର୍ଦ୍ଧା ସ୍କିମ୍ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1.ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା :
(i) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ କରି ଏକ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ହେବାରେ ସହାୟକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ବିଧେୟ ।
(iii) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ବା ସ୍ବାବଲମ୍ବୀ ହେବାରେ ସହାୟକ ହେବା ଉଚିତ ।

2. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ; ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା, (କ) ମାତୃଭାଷା, (ଖ) ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ, (ଗ) ଗଣିତ, (ଘ) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା, (ଙ) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ, (ଚ) ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଚିତ୍ରାଙ୍କନ ।

3. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ନାମକରଣର ଯଥାର୍ଥତା କ’ଣ ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବା Basic education, ‘Base’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ମୂଳଦୁଆ, ଯାହା ଉପରେ ସମସ୍ତ ଗଠନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିଶୁର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା; ଯଥା- ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ଆଦି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା ।

4. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଫଳପ୍ରଦ ନ ହେବାର ଦୁଇଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଫଳପ୍ରଦ ନ ହେବାର ଦୁଇଟି କାରଣ ହେଲା –
(i) ଇଂରେଜୀକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ କେବଳ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟ ‘ରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଗଲେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହ୍ୟ ବିଷୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।
(ii) ସମସ୍ତ ବିଷୟରେ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ।

5. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ବିଭାବ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ବିଭାବ ହେଉଛି, ପ୍ରଥମତଃ ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ଅବୈତନିକ ଶିକ୍ଷାଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବା ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ।

6. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
‘ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା’ କୁ ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ ସହ ନୟୀ ତାଲିମ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଉଥିଲା । କାରଣ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଦେଶବାସୀଙ୍କର ମୌଳିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା- ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଗୃହ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ବିଶେଷ କରି ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପରିବେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଥିଲା ।

7. ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
କେବଳ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁ ମନର ଭାବକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରେ, ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷାରେ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷା ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା ।

8. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଲକ୍ଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାର ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଲକ୍ଷ୍ୟର ଚରମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଆତ୍ମସାକ୍ଷାତ୍‌କାର, ଯାହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ସତ୍ୟବାଦିତା, ନ୍ୟାୟପରାୟଣତା, ଭ୍ରାତୃଭାବ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା, ଅହିଂସା ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଉଚିତ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କାହିଁକି ମୌଳିକ ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୌଳିକ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷା ଦେଶର ମୌଳିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା- ବେକାରୀ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।
(ii) ଏହି ଶିକ୍ଷା ଦେଶର ମୌଳିକ କାର୍ଯ୍ୟ; ଯଥା – କୃଷି, କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଓ ଧନ୍ଦା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥିଲା ।
(iii) ଏହା ସାଧାରଣତଃ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ମୌଳିକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ୭ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା ।
(iv) ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକର ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ଏହା ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।

2. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବିଫଳତାର କାରଣମାନ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନିମ୍ନ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗୁଁ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା –
(i) ଏହା ମାତ୍ରାତ୍ମକ ଧନ୍ଦା, ବୃତ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥ‌ିବାରୁ ଶିଶୁର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥିଲା ।
(ii) ଏହା ଗରିବ ତଥା ନିମ୍ନବର୍ଗ ଓ ସ୍ବଳ୍ପବୃଦ୍ଧିସମ୍ପନ୍ନ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଥିଲା । ତେଣୁ ଉଚ୍ଚବର୍ଗର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଏହା ପ୍ରତି ବିମୁଖ ଥିଲେ ।
(iii) ଏହା ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପାଇଥିଲେ ହେଁ ସହରରେ ବହୁଳ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଚଳିତ ନଥିଲା ।
(iv) ଏଥରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ କମ୍ବାରୁ ବିଶେଷଭାବେ ଆଦୃତ ହୋଇନଥିଲା ।

3. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା ସଫଳ ନ ହେବାର ପାଞ୍ଚଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଚଳିତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା ସଫଳ ନ ହେବାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା
(i) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଅତ୍ୟଧ୍ୱ ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଥିଲା ।
(ii) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସୃଜନଶୀଳତାର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ କୌଣସି ସୁଯୋଗ ନଥୁଲା ।
(iii) ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା କଳ୍ପନା ଏକାନ୍ତ ଅବାସ୍ତବ ଥିଲା ।
(iv) ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ଥାନ ନ ଥିବାରୁ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷାରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବଞ୍ଚତ ହେଉଥିଲେ ।
(v) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରାମ୍ୟ ପରିବେଶ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ; ମାତ୍ର ସହରଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ନ ଥିଲା ।

4. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଞ୍ଚଟି ନୀତି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ବା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା, ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଏକ ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ । ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା,
(i) ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଶିକ୍ଷା
(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(v) ନାରୀ ଶିକ୍ଷା ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଠନ ।

5. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଞ୍ଚଟି ମୁଖ୍ୟ ବିଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ବାରା ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ଏକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି କୁହାଯାଏ । ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏକ ଉନ୍ନତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଶିକ୍ଷାନୀତିରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା,

(i) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ, ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର ପଥ । ହସ୍ତ, ପଦ, କର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ପ୍ରକୃତ ମାନସିକ ବା ବୌଦ୍ଧିକ ଶିକ୍ଷାଲାଭ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ, ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ନିମନ୍ତେ ସହଯୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର ସ୍ଵାଭାବିକ ଭିଭି ଅଟେ । ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଅର୍ଥ ନିଜକୁ ଦାସତ୍ଵ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ଆବଦ୍ଧ କରି ଦେଶ ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା କରିବା ।
(iv) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଅହିଂସାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ନୀତି ଉପଲବ୍‌ କରାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତା’ର ଦୈନନ୍ଦିନ କର୍ମ, ସଂକଳ୍ପ ଓ ଚିନ୍ତା ଯେପରି ଉକ୍ତ ଅହିଂସା ନୀତିଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ, ଏଥପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(v) ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାନ ବିବେଚନା କରିବା ଓ ସତ୍ୟ,ଐକ୍ୟର ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶର ପ୍ରତିଫଳନ ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ବିଶେଷତ୍ଵ ଅଟେ ।

6. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାଭାବେ ଅଭିହିତ । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମଣିଷର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ବିକାଶ । ଏହା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଧନ୍ଦା ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜୀବନରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରାଇବା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ କିପରି ସେମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିପାରିବେ ତାହା ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏହା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ ।

ସେ କହୁଥିଲେ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବ । ତାହାର ଉତ୍ପତ୍ତି, ଇତିହାସ ଓ ଉନ୍ନତି ବିଧାନ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ । ଏହି ପ୍ରକାର ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ତାଲିମ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚରଖାଦ୍ୱାରା ସୂତାକଟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଚରଖାକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ସଂସ୍କୃତି ଗଢ଼ାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା ।

7. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବିଶିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଓ ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା । ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଅପେକ୍ଷା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅଧ୍ଵକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ନିମ୍ନଲିଖ ବିଷୟମାନଙ୍କୁ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।
(i) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ
(iii) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ଇତିହାସ, ନଗରବିଜ୍ଞାନ, ଭୂଗୋଳ, ବିଭିନ୍ନ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଘଟଣାବଳୀ
(iv) ମାତୃଭାଷା
(v) ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନୀ
(vi) ଗଣିତ
(vii) ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଚିତ୍ରକଳା

8. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତିକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ?
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୱାର୍ଷାଠାରେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବବେଶନ ୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଏବଂ ୨୩ରେ ଆହ୍ବାନ କରି ନିଜର ଶିକ୍ଷାପ୍ରତି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବର୍ଣନା କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଶେଷ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ।
(ii) ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିପାରି ନଥ‌ିବାରୁ ସେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା (Basic Education) ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ନିଜର ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ବୃତ୍ତି (Basic Occupation) ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥିଲା
(iii) ତାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ତାଲିମ ବ୍ୟତୀତ ନିଜର କୌଳିକ ବୃତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।
(iv) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ, ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ କରି ଗଢ଼ି ତୋଳିବା ସହ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ବାଭିମାନ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସହାୟକ ହେବ ।
(v) ଏହି ଶିକ୍ଷା ମଣିଷର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।

9. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅବଦାନ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଯେ କି ଜାତିର ପିତା, ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅବଦାନ ।
(ii) ଏହି ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ଶିଶୁର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ କରାଇବାର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ।
(iii) ଶିଶୁକୁ ସ୍ୱାବଲମ୍ବନଶୀଳ କରାଇ ଆତ୍ମସଂଯମ କରାଇବାରେ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥିଲେ ।
(iv) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ କର୍ମ ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
(v) ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରି ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରାଇବାରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଅନୁମେୟ କରାଯାଇଥାଏ ।

10. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଚୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ଅଟେ । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ମଧ୍ୟ ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
(i) ଛାତ୍ରକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଓ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ କରାଇବା ।
(ii) ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶ ତଥା ଜାତିର ସଂସ୍କୃତି ବିଷୟରେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇବା ।
(iii) ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁର ହସ୍ତ, ମନ ଓ ହୃଦୟର ଯଥାର୍ଥ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରିବା ।
(iv) ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ କରିବା ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

11. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଚୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ବିଫଳ ହେବାର କୌଣସି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ବିଫଳ ହେବାର କାରଣଗୁଡିକ ହେଲା-
(i) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ।
(ii) ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଅଭାବ ।
(iii) ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ଘୋର ଅଭାବ ।
(iv) ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରଶାସନର ଅଭାବ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ନିଜର ଦର୍ଶନ ଓ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ସମନ୍ଵୟରେ ଏକ ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ, ଯାହାର ନାମ ଥିଲା ‘‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନୀତି’’ । ଏହି ଯୋଜନା ୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଓ ୨୩ ତାରିଖରେ ଡ. ଜାକିର ହୁସେନ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ୱାର୍ଷାଠାରେ ହୋଇଥିବା ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ଓ ନୟୀ ତାଲିମ ଆଦି ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଅଛି ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବା Basic education, ‘Base’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ମୂଳଦୁଆ, ଯାହା ଉପରେ ସମସ୍ତ ଗଠନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିଶୁର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା; ଯଥା- ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନର ମାର୍ଗ ନିରୂପଣ କରିବା ।

ଶିକ୍ଷାନୀତିକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲେ ଏବଂ ସେହିଦିନଠାରୁ ଏହାକୁ Wardha Scheme of Basic Education ନାମରେ ଅଭିହିତ କରାଗଲା । ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାଳକବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଅପେକ୍ଷା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିଲା ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ନିମ୍ନଲିଖୁତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟସମୂହ ରହିଛି :
(i) ଶିଶୁ-କୈନ୍ଦ୍ରିକତା – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଆଗ୍ରହ, ଆବଶ୍ୟକତା, ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା, ଯାହା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ।

(ii) କର୍ମାଭିମୁଖୀଶୀଳତା – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ‘କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା’ (Learning by doing) ହେଉଛି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳନୀତି । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ କର୍ମତତ୍ପର ରଖୁବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଧନ୍ଦା ଓ କର୍ମରେ ସେମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟସ୍ତ ରଖାଯାଏ । ସୂତା କାଟିବା, ବଗିଚା କାମ କରିବା, ପରିବେଶ ସଫା ରଖୁବା ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ କାମରେ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଏ ।

(iii) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା – ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ମନରେ କର୍ମାନୁରାଗ (Love for work) ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭେଦଭାବ ଦୂର କରାଯାଏ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମନରେ ‘କର୍ମ ହିଁ ସେବା’ (Work is worship) ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରାଇବାପାଇଁ ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ନିର୍ବିଶେଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରେଣୀର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର କର୍ମ ବା ବୃତ୍ତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖାଯାଇଥାଏ । ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଧନ୍ଦା ବା ବୃତ୍ତି ବିଷୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଇବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ‘ଭବିଷ୍ୟତରେ କେବେ କେହି ବେକାର ରହିବେ ନାହିଁ – ଏହା ଶିକ୍ଷାର ଚୁକ୍ତି ହେବା ଦରକାର ।’

(iv) ବୈଷୟିକ ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ – ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢ଼ାଯାଉଥିବା ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ଅଲଗାଭାବେ ପଢ଼ା ନ ଯାଇ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ବା ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରି ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉପରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ଏକ ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇ ଉଭୟ ଧନ୍ଦା ଓ ବିଷୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ଅଙ୍କ, ବିଜ୍ଞାନ, ସାହିତ୍ୟ ଓ କଳା ପ୍ରଭୃତି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ପଢ଼ା ନଯାଇ ଏକ କର୍ମ ବା ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ

(v) ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟତଃ ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାକ୍ଷର କରିବାକୁ ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରା ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି ।

(vi) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ଧନ୍ଦା ଶିଶୁର ମାନସିକ, ଦୈହିକ, ସାମାଜିକ ଏପରିକି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଛନ୍ତି । ଧନ୍ଦା ବା କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ କର୍ମଜୀବୀ, ଜ୍ଞାନ ଓ କର୍ମ ମଧ୍ଯରେ ଯେଉଁ ବିରାଟ ବ୍ୟବଧାନ ରହିଛି ତାହା ଶୀଘ୍ର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯିବ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ଦରିଦ୍ର ଗ୍ରାମବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କର୍ମାଭିମୁଖୀ କରାଯାଇପାରିଲେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୁରବସ୍ଥାର ଦୂରୀକରଣ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଲୋକମାନଙ୍କ ବୈୟକ୍ତିକ ଉନ୍ନତି ସାଧୂ ହୋଇପାରିବ ।

(vii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା – ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଯଦି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିଜେ କିଛି ରୋଜଗାର କରିପାରନ୍ତି ତା’ହେଲେ ସେହି ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବ ଓ ସେମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ‘Learning by doing and earning’ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।

(viii) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା – ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିମନ୍ତେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ । କାରଣ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ସମସ୍ତ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଭଲଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିପାରିବ ।

(ix) ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଠନ – ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବରେ ପରିଣତ କରାଇ ତା’ର ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଦେଶ ଓ ଜାତିର ସମୂହ ଉନ୍ନତି ଦିଗରେ ନିଜକୁ କିପରି ନିୟୋଜିତ କରିପାରିବ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ତିଆରି କରିବା ଦରକାର ।

(x) ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । କୃଷି, ସୂତା କାଟିବା, ବୁଣିବା, କାଠକାମ କରିବା ସମୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଭୂଗୋଳ, ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ସହ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ।

2. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ମତଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ- ‘ଶିକ୍ଷା କହିଲେ ମୁଁ ବୁଝେ ଶିଶୁ ଓ ମଣିଷର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଓ ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ।’’ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନକୁ ‘ହରିଜନ’ ନାମକ ଏକ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

ୱାର୍ଦ୍ଧାଠାରେ ୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଓ ୨୩ ତାରିଖ ଦୁଇଦିନ ଧରି ଆଲୋଚନା ପରେ ଡକ୍ଟର ଜାକିର ହୁସେନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପ୍ରକୃତ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ମଧ୍ୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସେହିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭୂମିକା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିଲେ । ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି – (କ) ତାତ୍‌କାଳିକ ବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି (ଖ) ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବୃତ୍ତିଗତ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଚରିତ୍ରଗଠନ, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସତ୍ତାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିବା । ଏହାହିଁ କେବଳ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ ହେଲେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ :
(i) ସର୍ବାଙ୍ଗୀଣ ବିକାଶ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସର୍ବାଙ୍ଗୀଣ ବିକାଶ କହିଲେ ଦେହ, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ବିକାଶକୁ ହିଁ ବୁଝାଏ । ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ ଘଟିଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ମୁକାବିଲା କରିବାପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବ ଓ ସେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନାଗରିକ ଭାବରେ ସମାଜରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିବ ।

(ii) ଚରିତ୍ର ଗଠନ : ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ୍ର ସମାଜରେ ବଞ୍ଚି ରହିବାର ଏକ ଭୂଷଣ । ଏକ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତର ମଧ୍ୟରେ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା, ନ୍ୟାୟପରାୟଣତା ଇତ୍ୟାଦି ସୁଗୁଣଗୁଡିକ ଉଦ୍ରେକ ହୋଇଥାଏ । ଜଣେ ଚରିତ୍ରବାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଓ ମଙ୍ଗଳ ଚିନ୍ତା କରିଥାଏ; ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।

(iii) ସାଂସ୍କୃତିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ : ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ପ୍ରଗତି ଓ ବିକାଶ ହେଉଛି ତା’ର ସଂସ୍କୃତି । ସେହି ସମାଜ ସଂସ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁ ସମାଜ ତା’ର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବଜାୟ ରଖ୍ଯାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ତା’ର ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ବଜାୟ ରଖୁବା ଓ ଏହାର ମାନ ବୃଦ୍ଧି କରି ବିଶ୍ବ ଦରବାରରେ ଏହାର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ।

(iv) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନ : ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଲେ, ‘କୁଟି ଖାଅ, କାଟି ପିନ୍ଧ’ । ନିଜ ପେଟ ପାଇଁ ନିଜ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନକରି ବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ନିଜେ ନିଜ ଗୋଡ଼ରେ ଠିଆହେବା ସହିତ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବ ତାହା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ସେ ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଓ ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

(v) ନୈତିକ ଗୁଣର ବିକାଶ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ସହନଶୀଳତା ଓ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବା ଉଚିତ । ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଭାବାପନ୍ନ ଚିନ୍ତାଧାରା, ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ, ନ୍ୟାୟପରାୟଣତା ଆଦି ନୈତିକ ଗୁଣର ବିକାଶ ହେବା ଉଚିତ; ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ନିଜର ଠିକ୍ ଓ ଭୁଲ୍‌ର ମାର୍ଗକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ନିରୂପଣ କରିପାରିବ ।

(vi) ବ୍ୟାବହାରିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ : ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ସହିତ ସମାଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ନିମିତ୍ତ କିଛି ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ନିଜର ବିଦ୍ୟାଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଭରଣା କରିବାରେ ସଫଳ ହୁଏ । ବିଦ୍ୟାଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ ନିଜର ଭରଣପୋଷଣ ଦାୟିତ୍ୱ ସେ ନିଜେ ବହନ କରିପାରିଥାଏ । ଏଣୁ ଉକ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡିକ ଯଦି ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ, ତେବେ ତାହା ସମାଜର ପ୍ରଗତିରେ ସହାୟକ ହେବ ।

3. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପତନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପତନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ସୂଚିତ ହୋଇଛି ।
(i) ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଚିନ୍ତାଧାରାଗୁଡ଼ିକ ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାରେ ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ନିର୍ବିଶେଷରେ ସବୁ ଶ୍ରେଣୀର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଧନିକଶ୍ରେଣୀ ଓ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ ଲୋକମାନେ ସହଜରେ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ।

(ii) ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ଅହେତୁକ ଗୁରୁତ୍ଵ – ଶିକ୍ଷକମାନେ ଅଧିକ ଉପାର୍ଜନ କରିବାପାଇଁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପାଠ ନ ପଢ଼ାଇ କେବଳ ବଗିଚା କାମ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାମରେ ଲଗାଇଲେ । ପିଲାମାନଙ୍କୁ କିଛି ନ ଦେଇ ଅସାଧୁ ଉପାୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ପଦାର୍ଥକୁ ନିଜ ଘରକୁ ନେଇଗଲେ ।

(iii) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ସୀମିତ ପ୍ରଚଳନ – ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା । ସମଗ୍ର ଦେଶ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବେ ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ବୋଧହୁଏ ଏହାର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ରହିଥା’ନ୍ତା କିନ୍ତୁ ସୀମିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଯେଉଁ ପରୀକ୍ଷାନିରୀକ୍ଷା କରାଗଲା, ତାହା ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଦିଗରେ ବିଫଳ ହେଲା ।

(iv) ପାଠ୍ୟ-ପୁସ୍ତକର ଅଭାବ- ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ଶିକ୍ଷାପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନରେ କୌଣସି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଲେଖା ନ ଯାଇ କେବଳ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ମାନୁଭୂତି (Direct work experience) ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଗଲା; ଫଳରେ ପିଲାମାନଙ୍କର ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ବହୁ ପରିମାଣରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା ।

(v) ଅଣତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ- ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ତାଲିମର ଅଭାବ ଥିଲା । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାର ସୁଫଳ ମିଳିପାରି ନଥିଲା ।

(vi) ଖର୍ଚ୍ଚବହୁଳତା – ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ତା’ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦା ଅନୁଯାୟୀ ଉପକରଣ ଓ ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ଯୋଗାଇବା ଅତ୍ୟଧ୍ୱ ବ୍ୟୟବହୁଳ ଥିଲା ।

(vii) ରକ୍ଷଣଶୀଳ ମୌଳବାଦୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତିରୋଧ – ରକ୍ଷଣଶୀଳ, ଧନୀ ଓ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଚାହୁଁ ନ ଥିଲେ ଗରିବ ଓ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ପାଠ ପଢ଼ି ମଣିଷ ହୁଅନ୍ତୁ । କାରଣ ଏହାଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ୟ କମିଯିବ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।

(viii) ଦୋଷଯୁକ୍ତ ପରିଦର୍ଶନ- ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକର ପରିଦର୍ଶନ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରା ନ ଯାଇ ଶିକ୍ଷାବିଭାଗର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ତାଙ୍କ ମୂଳ ଦାୟିତ୍ଵ ସହ ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକର ପରିଚାଳନା ଓ ପରିଦର୍ଶନ ଦାୟିତ୍ବରେ ଆସିଲେ; ଫଳରେ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକମାନେ ଆଦୌ ଏହି ଅତିରିକ୍ତ ଦାୟିତ୍ବ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଲେନାହିଁ ।

(ix) ଭାବପ୍ରବଣତା – ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପରେ ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବାପାଇଁ କେହି ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା । ତେଣୁ ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନିଜର ସଫଳତା ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ଭାବ ଓ ଭକ୍ତଜନିତ ଭାବପ୍ରବଣତା ପାଇଁ ଏହି ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାରତବର୍ଷରେ କିଛି ବର୍ଷ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

4. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଅବଦାନ କ’ଣ ? ଏହାର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଦାନ ଅତୁଳନୀୟ । ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଯାଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଶରୀର ଏବଂ ଆତ୍ମାର ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହିଁ ଶିକ୍ଷା । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଏକ ଅତୁଳନୀୟ ଦାନ । ଏହାକୁ ନୟୀ-ତାଲିମ (Nai-Talim), କୁଟୀରଶିଳ୍ପ-କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା (Craft-centred Education) ଏବଂ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା (Buniyadi Siksha) ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ । ନିମ୍ନରେ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାନୀତିର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।

(i) ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା- ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଚୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟତଃ ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାକ୍ଷର କରିବାକୁ ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରା ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାର ନିର୍ଦେଶନାମାରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି ।

(ii) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ଧନ୍ଦା ଶିଶୁର ମାନସିକ, ଦୈହିକ, ସାମାଜିକ ଏପରିକି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ଯ ପାରିପାଶ୍ୱିକ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଛନ୍ତି । ଧନ୍ଦା ବା କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ କର୍ମଜୀବୀ, ଜ୍ଞାନ ଓ କର୍ମ ମଧ୍ଯରେ ଯେଉଁ ବିରାଟ ବ୍ୟବଧାନ ରହିଛି ତାହା ଶୀଘ୍ର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯିବ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ଦରିଦ୍ର ଗ୍ରାମବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବୈୟକ୍ତିକ ଉନ୍ନତି ସାଧୃତ ହୋଇପାରିବ ।

(iii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା – ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଯଦି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିଜେ କିଛି ରୋଜଗାର କରିପାରନ୍ତି ତା’ହେଲେ ସେହି ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବ ଓ ସେମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ‘Learning by doing and earning’ ର ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା – ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ । କାରଣ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ସମସ୍ତ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଭଲଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିପାରିବ ।

(v) ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଠନ – ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ମାନବରେ ପରିଣତ କରାଇ ତା’ର ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଦେଶ ଓ ଜାତିର ସମୂହ ଉନ୍ନତି ଦିଗରେ ନିଜକୁ କିପରି ନିୟୋଜିତ କରିପାରିବ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ତିଆରି କରିବା ଦରକାର ।

(vi) ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । କୃଷି, ସୂତା କାଟିବା, ବୁଣିବା, କାଠକାମ କରିବା ସମୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଭୂଗୋଳ, ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ସହ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ।

5. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କାହାଦ୍ଵାରା ପରିକଳ୍ପିତ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା ? ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନ ହୋଇ ପାରିବାର ଯେ କୌଣସି ଚାରୋଟି କାରଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିକଳ୍ପିତ ଓ ପ୍ରାୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଲା, ମନୁଷ୍ୟ ବା ଶିଶୁ ମଧରେ ଯାହାକିଛି ମହାନ୍ ତାହାକୁ ଉନ୍ମେଷଣ କରିବା, ତାହାର ଦେହ, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ କରିବା ।’’ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ବାସ୍ତବବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରି ଶିକ୍ଷାକୁ ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ନୂତନ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା- ୧୯୩୭ ମସିହାର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏକ ଉନ୍ନତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଶିକ୍ଷାନୀତିରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲା।
• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ- ‘ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା’ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଓ ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାଳକବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ।
• ହସ୍ତଶିଳ୍ପକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ନ ଦେଇ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଚିତ ।
• ଇଂରେଜୀ ଭାଷାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ମାଧ୍ୟମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ମାତୃଭାଷାଦ୍ୱାରା ମଣିଷ ସହଜରେ ଭାବ ପ୍ରକାଶ ଓ ଭାବ ବିନିମୟ କରିପାରେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇପାରିଲେ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ସହଜ ହୁଏ, ଏହା ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ
• ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ନାରୀଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ମା’ ହେଉଛନ୍ତି ଭବିଷ୍ୟତ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାଦାତ୍ରୀ
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଭାବରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କର ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତି ନିଶ୍ଚୟ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ଉପଲବ୍‌ଧ କରି ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ଏହାର ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିପାରିବେ; କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ସ୍ୱପ୍ନରେ ହିଁ ରହିଗଲା ।
• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ:

(1) ଅବୈତନିକ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା (୭-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ)
(2) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(3) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ
(4) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ତଥା ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(5) ଅହିଂସାଭିଭିକ ଶିକ୍ଷା
(6) ଅନୁବନ୍ଧ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ
(7) ନାରୀଶିକ୍ଷା ତଥା ସମାଜ ସଚେତନତା
(8) ଉନ୍ନତ ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା
ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନ ହୋଇ ପାରିବାର ଚାରୋଟି କାରଣ ହେଲା –

(a) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଧନ୍ଦା ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିବା କାରଣରୁ ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ଉଚ୍ଚବର୍ଗର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ତଥା ପିତାମାତାମାନେ ନିମ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ ।
(b) ଉପଯୁକ୍ତ କୌଶଳୀ ଶିକ୍ଷକ ତଥା ତାଲିମ ପ୍ରଦାନକାରୀଙ୍କ ଅଭାବ ଏବଂ ତତ୍ ସହିତ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ଅଭାବ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଦୁର୍ବଳତା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅଧଃପତନ ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ ହୋଇଥିଲା ।
(c) ଆତ୍ମନିର୍ଭରତା ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ :
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମନିର୍ଭରତା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବାଦ୍ଵାରା ଉଚ୍ଚବର୍ଗର ଅଭିଭାବକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପଠାଇବାକୁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।
(d) ମାତୃଭାଷା ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ :
ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ସେ ସମୟର ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଥିଲା । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରତି ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା କଷ୍ଟକର ବ୍ୟାପାର ଥିଲା ।

6. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ବରୂପ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ୟାବଳୀ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ମତଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ- ‘ଶିକ୍ଷା କହିଲେ ମୁଁ ବୁଝେ ଶିଶୁ ଓ ମଣିଷର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଓ ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ।’’ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନକୁ ‘ହରିଜନ’ ନାମକ ଏକ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

ୱାର୍ଣାଠାରେ ୧୮୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଓ ୨୩ ତାରିଖ ଦୁଇଦିନ ଧରି ଆଲୋଚନା ପରେ ଡକ୍ଟର ଜାକିର ହୁସେନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପ୍ରକୃତ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ମଧ୍ୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସେହିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖରେ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପାଠ୍ୟକ୍ରମ, ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭୂମିକା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥରୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ – ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିଲେ ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି – (କ) ତାତ୍‌କାଳିକ ବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି (ଖ) ଅଭ୍ରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବୃତ୍ତିଗତ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଚରିତ୍ରଗଠନ, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସତ୍ତାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିବା । ଏହାହିଁ କେବଳ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ ହେଲେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ପାଠ୍ୟକ୍ରମ : ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବିରୋଧ କରି ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ପରିକଳ୍ପନା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା । ଏହି ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିଦିନ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ବିଷୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ଭିତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଦେବାପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

ବିଷୟ ସମୟ
ମାତୃଭାଷା – ୪୦ ମିନିଟ୍
ସାମାଜିକ ପାଠ ଓ ସାଧାରଣ ଜ୍ଞାନ – ୩୦ ମିନିଟ୍
ଗଣିତ, ଚିତ୍ରାଙ୍କନ ଓ ସଙ୍ଗୀତ – ୪୦ ମିନିଟ୍
ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା – ୧୦ ମିନିଟ୍
ମୌଳିକ ଧଦା – ୧୦ ମିନିଟ୍
ଅବସର – ୧୦ ମିନିଟ୍
ମୋଟ- ୨ ଘଣ୍ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ମୌଳିକ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ୩ ଘଣ୍ଟା ଦିଆଯାଇ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୈନିକ ସମୟ ୫ ଘଣ୍ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଥିଲା ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ସୂତାକଟା, ଲୁଗାବୁଣା,ବଗିଚା କାମ, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, ବହିବନ୍ଧେଇ, ଚମଡ଼ା କାମ, ମାଛଚାଷ, ଗୃହକର୍ମ ଇତ୍ୟାଦି ମୌଳିକ ବିଷୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥୁଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ୨୮୮ ଦିନ ଶିକ୍ଷାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା – ଶିକ୍ଷକମାନେ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସାର ପୂଜାରୀ ହେବା ଉଚିତ । ସେମାନେ ଛାତ୍ରବତ୍ସଳତା, ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ, ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ ପ୍ରଭୃତି ମାନବୀୟ ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଉଚିତ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି – କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବା କୁଟୀରଶିଳ୍ପ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଥିଲା । ଏହାବ୍ୟତୀତ ଅନୁଭୂତି ଶିକ୍ଷା, ସହସମ୍ପର୍କ ପ୍ରଣାଳୀ, ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ ଆଲୋଚନା ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରଭୃତି ଶିକ୍ଷାଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁସୃତ ହେଉଥିଲା ।

ଶୃଙ୍ଖଳା – ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ବାହ୍ୟ ଚାପର ଆବଶ୍ୟକତା ନଥିଲା । କେବଳ ଆତ୍ମଶୃଙ୍ଖଳାଦ୍ଵାରା ପ୍ରକୃତ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରୁଥିଲା ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଜୀବନୀ : ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି କେବଳ ଯେ ଜଣେ ରାଜନୈତିକ ନେତା ଥିଲେ ତାହା ନୁହେଁ, ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦାର୍ଶନିକ, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ, ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଏବଂ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସାର ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ଅବତାର ଥିଲେ । ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦାର୍ଶନିକ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଓ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବରେ ସୁପରିଚିତ । ସେ ୧୮୬୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ ତାରିଖରେ ଗୁଜରାଟର କାଥୁଆୱାଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ପୋରବନ୍ଦରଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ସେ ମୋହନ ଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧି ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ କାବା ଗାନ୍ଧି ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ପୁତ୍‌ବାଈ । କସ୍ତୁରବାଙ୍କୁ ସେ ୧୩ ବର୍ଷ ବୟସରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ୧୮୮୭ ମସିହାରେ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ ପାସ୍ କରିବା ପରେ ଆଇନ ପାଠ ପଢ଼ିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧି ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ୧୮୯୧ ମସିହାରେ ଆଇନ ପାଠପଢ଼ା ଶେଷ କରି ସେ ଭାରତକୁ ଫେରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୋଟଠାରେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ କରିଥିଲେ ।

୧୮୯୩ ମସିହାରେ କୌଣସି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କେସ୍‌ରେ ଲଢ଼ିବାପାଇଁ ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ସେଠାରେ ୧୯୧୪ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ । ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ରହିବା ସମୟରେ ସେଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର କରୁଣ ଓ ଦୟନୀୟ ଅବସ୍ଥା ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଗତିପଥ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲା । ୧୯୧୯ ମସିହାରୁ ୧୯୪୭ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ସଂଘର୍ଷ, ତ୍ୟାଗ, ଯନ୍ତ୍ରଣା, ନିର୍ଯାତନା ଓ ବନ୍ଦୀ ଜୀବନଯାପନ କରିଥିଲେ । ପରିଶେଷରେ ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ କଲା । ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ବାପୁ ବା ବାପୁଜୀ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ୧୯୪୮ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୩୦ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ କର୍ମମୟ ଜୀବନର ଅବସାନ ଘଟିଥିଲା ।

ଜୀବନ ଦର୍ଶନ :
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ସତ୍ୟ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏହାହିଁ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୀତି ଅଟେ । ତାଙ୍କ ସାରା ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ‘ସତ୍ୟ’ର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ଯେ ସତ୍ୟ ଏବଂ ଈଶ୍ଵର ଏକ ।
(ii) ଅହିଂସା : ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମର ଭିଭି ଅହିଂସା ଅଟେ । ଅହିଂସା ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସତ୍ୟକୁ ଜାଣିବା ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ହିଂସା ମଣିଷ ମନରେ କ୍ରୋଧ, ଘୃଣା ଓ ଭୟ ଜାତ କରିଥାଏ ।
(iii) ସତ୍ୟାଗ୍ରହ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନର ଏହା ଏକ ନୂତନ ଆଲୋକ ଅଟେ । ସେ କହିଥିଲେ ଯେ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅସତ୍ୟ ବିରୋଧରେ ଅହିଂସା ମାର୍ଗ ଅବଲମ୍ବନ କରି ସଂଗ୍ରାମ କଲେ ନ୍ୟାୟ ଓ ସତ୍ୟ ହାସଲ କରିହେବ ।
(iv) ଈଶ୍ବର : ଈଶ୍ବରଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଗାଢ଼ ଭକ୍ତି ଓ ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ଈଶ୍ବରଙ୍କର ବିଦ୍ୟମାନତା ଜାଣିବାର କୌଣସି ପ୍ରକାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଏହା ଏକ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଶକ୍ତି ଯାହାକି ସର୍ବବ୍ୟାପୀ ଓ ସର୍ବବିଦ୍ୟମାନ ।

ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ :
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନରେ ପ୍ରକୃତିବାଦ, ଆଦର୍ଶବାଦ ଓ ପ୍ରୟୋଗବାଦ ଦର୍ଶନଗୁଡ଼ିକର କେତେକ ନୀତି ଓ ଆଦର୍ଶ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ଅବହେଳିତ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାର ମାନକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ସେ ୧୯୧୪ରୁ ଏକପ୍ରକାର ନୂତନ ଶିକ୍ଷାପ୍ରଣାଳୀର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଣୀତ ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ (Basic Education) ପ୍ରକାଶିତ କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନ ତାଙ୍କ ନିଜ ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ଓ ପୁରାତନ ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି ଓ ଐତିହ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି । ଅବୈତନିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଅବଦାନ । ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାକ୍ଷର କରିବା ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ବିନାଖର୍ଚ୍ଚରେ କିପରି ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ବିଶେଷ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ୭ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସର ବାଳକ ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚବର୍ଷକୁ ନିମ୍ନ ବୁନିୟାଦି ଓ ଶେଷ ତିନିବର୍ଷକୁ ଉଚ୍ଚ ବୁନିୟାଦି ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ଧନ୍ଦା ଶିଶୁର ମାନସିକ, ଦୈହିକ, ସାମାଜିକ ଏପରିକି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ । ଶିଶୁ ନିମନ୍ତେ ଧନ୍ଦାଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ତାହାର ପାରିପାର୍ଶ୍ଵକ ଅବସ୍ଥାକୁ ନେଇ ସ୍ଥିର କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷା ଓ ସମାଜ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ କର୍ମଜୀବୀ, ଜ୍ଞାନ ଓ କର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବିରାଟ ବ୍ୟବଧାନ ରହିଛି ତାହା ଅତି ଶୀଘ୍ର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯିବ- ଏହା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦୃଢ଼ ବିଶ୍ୱାସ ।

ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖ୍ ‘ହରିଜନ’ ପତ୍ରିକାରେ ସେ ଲେଖିଥିଲେ, ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଯେ ଏକମାତ୍ର ଉପଯୁକ୍ତ ପଥ ଏଥ‌ିରେ ମୋର ତିଳେମାତ୍ର ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥୁଲେ ଯେ ହସ୍ତ, ପଦ, କର୍ଣ୍ଣ, ଚକ୍ଷୁ ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାରରେ ଶିଶୁର ପ୍ରକୃତ ମାନସିକ ବା ବୌଦ୍ଧିକ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ।

ଶିଶୁ ଯଦି ତାହାର ଦୈହିକ ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା ସହିତ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଶିକ୍ଷାକରେ, ତେବେ ତାହାର ବୁଦ୍ଧି ଓ ମାନସିକ ବୃତ୍ତିର ଦୃଢ଼ ବିକାଶ ସାଧୂ ହୁଏ । ଶରୀର ଶିକ୍ଷା ଓ ମସ୍ତିଷ୍କର ଶିକ୍ଷା ପୃଥକ୍ – ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ‘ଚରଖା’ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶିଳ୍ପର ବିବର୍ତ୍ତନ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ମଣିଷ କିପରି ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବ ସେଥପ୍ରତି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଓ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ କରି ଗଢ଼ିତୋଳିବାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ । ଇଂରେଜ ସମୟର କିରାଣି ଶିକ୍ଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ବ୍ୟାବହାରିକପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ । ଏହା ଫଳରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଯେଉଁ ଶୁଷ୍କ ମନୋଭାବ ରହିଅଛି, ତାହାର ଦୂରୀକରଣ ହୋଇପାରିବ ।

ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଯଦି କିଛି ରୋଜଗାର କରିପାରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ସେହି ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ‘Learning by doing and earning’ ସପକ୍ଷରେ ମତ ଦେଇଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷାକୁ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ବାଭାବିକ ଭିତ୍ତି ବୋଲି ବିଚାରୁଥିଲେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିବା ହେଉଛି ସମସ୍ତଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଧାରଣା ଥିଲା ଇଂରାଜୀ ଭାଷାକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା ଅର୍ଥ ଦେଶ ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵାସଘାତକତା କରିବା ।

ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ମନୋଭାବକୁ ଯେପରି ନିର୍ଭୁଲ୍‌ଭାବରେ ଅନ୍ୟ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରିବ, ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ସେପରି କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷା ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଯେ କେବଳ ପୁରୁଷକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଥୁଲା, ତାହା ନୁହେଁ । ନାରୀଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ସମାଜରେ ପୁରୁଷର ଯେତିକି କ୍ଷମତା ଓ ଅଧିକାର ଅଛି, ନାରୀର ମଧ୍ୟ ସେତିକି କ୍ଷମତା ଓ ଅଧିକାର ଅଛି । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ମାତୃଶକ୍ତିକୁ ଉଚ୍ଚ ଆସନ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ତେଣୁ ନାରୀଶିକ୍ଷାର ବହୁଳ ପ୍ରସାର ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ଆବଶ୍ୟକ । ମା’ମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଭବିଷ୍ୟତ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାଦାତ୍ରୀ । ସ୍ତ୍ରୀଲୋକମାନେ କେବଳ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ଗୃହବିଜ୍ଞାନ, ଶିଶୁର ଯତ୍ନ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷା ନାରୀମାନେ ଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ତା’ର ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବିଷୟରେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିବ । ଏହି ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ସମାଜ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ପାଇଁ ତା’ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରି ତା’ର ଭବିଷ୍ୟତ ପଥରେ ଆଗେଇପାରିବ, ଦେଶର ଏକ ସୁନାଗରିକରୂପେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଗଢ଼ି ତୋଳିପାରିବ ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି, ସବୁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାନ ବିବେଚନା କରିବା । ସତ୍ୟ ଓ ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶ ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ଓ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରିବା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ :
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଲା, ମନୁଷ୍ୟ ବା ଶିଶୁ ମଧ୍ୟରେ ଯାହାକିଛି ମହାନ୍ ତାହାକୁ ଉନ୍ମେଷଣ କରିବା, ତାହାର ଦେହ, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ କରିବା ।’’ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ବାସ୍ତବବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରି ଶିକ୍ଷାକୁ ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାକୁ ନୂତନ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଯେପରି ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଛାତ୍ରମାନେ ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମରେ ରହି ଗୁରୁଙ୍କ ଆଦର୍ଶକୁ ଅନୁକରଣ କରିବାରେ ଆଗ୍ରହୀ ହେଉଥିଲେ ଓ ସତ୍‌କର୍ମ ସାଧନ ବଳରେ ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରୁଥିଲେ, ସେହିପରି ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜର ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇ ପାରିଲେ ସେମାନେ ନିଜକୁ ଏକ ଉତ୍ତମ ମଣିଷ ଭାବରେ ଗଠନ କରିପାରିବେ ।

ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସେହି ବୈଦିକ ଯୁଗର ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମର ଶିକ୍ଷାନୀତି ସହିତ ସମାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସମାଜ ତଥା ଜାତି ଓ ଦେଶର ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୃଢ଼ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା – ୧୯୩୭ ମସିହାର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏକ ଉନ୍ନତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଶିକ୍ଷାନୀତିରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନ ସହିତ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବିଷୟରେ ଆଲୋକପାତ କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ସାମ୍ୟଧର୍ମ, ମହନୀୟତା, ଦୂରଦୃଷ୍ଟିର ପ୍ରସାରତା, ମାନବ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ପ୍ରତି ସମ୍ୟକ୍ ଦୃଷ୍ଟି ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ – ‘ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା’ ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଓ ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । 7 ବର୍ଷରୁ 14 ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାଳକବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

ଯଦି ଶିଶୁକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା ନ ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ତା’ର ମାନସିକ ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ସମାଜରେ ପୂରି ରହିଥ‌ିବା ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ନିଜ ମନରୁ ଦୂର କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ ତଥା ମାନସିକ ବିକାଶ ହିଁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚବର୍ଷକୁ ନିମ୍ନ ଚୁନିୟାଦି ଓ ଶେଷ ତିନିବର୍ଷକୁ ଉଚ୍ଚ ବୁନିୟାଦି ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ସାରା ଭାରତ ଭ୍ରମଣ କରି ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ପଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ନିରକ୍ଷର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଅବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବରେ ଅନୁଭବ କରିପାରିଥିଲେ । କେବଳ ଅବୈତନିକ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ତାହାର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିଥିଲେ ଯେ, ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ରହିଥ‌ିବା ନିରକ୍ଷର ପିତାମାତା ଶିକ୍ଷାର ମୂଲ୍ୟ କ’ଣ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଅବୈତନିକ ଭାବରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯିବା ଉଚିତ । ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଏହି ନୀତିକୁ ଦୃଢ଼ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା । ଏହାଦ୍ଵାରା ମଣିଷର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ । ଧନ୍ଦା ହେଉଛି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ହସ୍ତଶିଳ୍ପକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ନ ଦେଇ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଚିତ । ଏହାର ଅର୍ଥ ଯେଉଁ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବ ତାହାର ଉତ୍ପତ୍ତି, ଇତିହାସ ଓ ଉପଯୋଗିତା ପ୍ରଭୃତି ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଜାଣିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଭାରତୀୟ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ବିଧାନ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ।

ଏହାଦ୍ୱାରା ସେ ନିଜକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିପାରିବ । ଏହି ପ୍ରକାର ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ତାଲିମ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚରଖାଦ୍ୱାରା ସୂତାକଟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଚରଖାକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ଶାନ୍ତିର ସଂସ୍କୃତି ଗଢ଼ାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା।

⇒ ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଚଳିବାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ଘୃଣା କରୁଥିଲେ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଏପରି ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ନିଜର ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗ କଲା ପରେ ସେମାନେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନ କରି ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପିତାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବେ ।

⇒ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ମାଧ୍ୟମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ମାତୃଭାଷାଦ୍ଵାରା ମଣିଷ ଭାବ ପ୍ରକାଶ, ଭାବ ବିନିମୟ ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇପାରିଲେ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ସହଜ ହୁଏ – ଏହା ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା କରିବାଦ୍ୱାରା ମଣିଷର ନିଜ ଦେଶ ପ୍ରତି ଘୃଣାଭାବ ଓ ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ସତ୍ୟ ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଅହିଂସାଭିଭିକ ଥିଲା । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ଅହିଂସାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ନୀତି ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତା’ର ଦୈନନ୍ଦିନ କର୍ମ, ସଙ୍କଳ୍ପ ଓ ଚିନ୍ତା ଯେପରି ଉକ୍ତ ଅହିଂସା ନୀତିଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ, ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ମଧ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଉଥିଲା । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ନୂତନ ସମାଜ ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଢି଼ବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଶାପୋଷଣ କରିଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନ ବିବେଚନା କରିବା । ଭାରତର ଯେଉଁ ସୁସମୃଦ୍ଧ ଭାବଧାରା ଭାରତବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି ସଂହତି ଓ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରି ଆସିଥିଲା ତାକୁ ସେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇବାକୁ ସେ ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ।

⇒ ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ନାରୀଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ । ମା’ ହେଉଛନ୍ତି ଭବିଷ୍ୟତ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାଦାତ୍ରୀ । ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ବହୁଳ ପ୍ରସାରପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାହୋଇଥିଲା । ସେମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିବା ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ଗୃହବିଜ୍ଞାନ, ଶିଶୁର ଯତ୍ନ, ସିଲେଇ ପ୍ରଭୃତି ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ଉପଲବ୍‌ କରିପାରିବେ ।

⇒ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ନୂତନ ଧରଣର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟରେ ହସ୍ତକର୍ମ ଥିଲା ପ୍ରଥମ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଲୁଗାବୁଣା, ସୂତାକଟା, କୃଷି, କାଠକାମ ଇତ୍ୟାଦି ହସ୍ତକର୍ମ ଶିକ୍ଷା କରୁଥିଲେ । ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦାନ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ, ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ, ଶରୀରତତ୍ତ୍ବ, ଜ୍ୟୋତିଷଶାସ୍ତ୍ର, ପ୍ରାଣୀ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଉଭିଦ ବିଜ୍ଞାନ, ଚିତ୍ରାଙ୍କନ, ସଙ୍ଗୀତଶିକ୍ଷା, ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

⇒ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଭାବରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ ତାଙ୍କର ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତି ନିଶ୍ଚୟ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ଉପଲବ୍‌ କରି ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ଏହାର ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିପାରିବେ; କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ସ୍ୱପ୍ନରେ ହିଁ ରହିଗଲା । ତାଙ୍କର ସ୍ୱପ୍ନକୁ ବାସ୍ତବ ରୂପ ଦେବାକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିଲୁ ନାହିଁ । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କର ଏହି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦାନ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପତନ ଘଟିଥିଲା ।

⇒ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ମୌଳିକ ନୀତି :

• ଶିକ୍ଷା କେବଳ ସାକ୍ଷରତା ଭିତରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ, ଏହା ଶିଶୁର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
• ଶିଶୁର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣାବଳୀମାନଙ୍କର ବିକାଶକୁ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।
• ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ।
• ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ୭ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ
(1) ଅବୈତନିକ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା (୭-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ) ।
(2) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(3) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଶିକ୍ଷା
(4) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(5) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(6) ଅନୁବନ୍ଧ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ
(7) ନାରୀଶିକ୍ଷା ତଥା ସମାଜ ସଚେତନତା
(8) ଉନ୍ନତ ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ : ଗାନ୍ଧିଜୀ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି;

• ମୌଳିକ ଧନ୍ଦା, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ,
• ସଙ୍ଗୀତ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ
• ଗଣିତ ଓ ମାତୃଭାଷା

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୂଲ୍ୟାୟନ : ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଉପକାର ସାଧୂତ ହୋଇଥାଏ ।
(1) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରିଥାଏ ।
(2) ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଶିଶୁର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସାଧୂତ ହୋଇଥାଏ ।
(3) ଶିକ୍ଷା ବୃତ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଥିବାରୁ ବେକାରୀ ସମସ୍ୟା ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।
(4) ଏହା ସୃଜନଶକ୍ତିର ବିକାଶ ସାଧନ କରି ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦା ପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ ।
(5) ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ ମଧ୍ୟରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଯୋଗାଯୋଗ ରଖୁବାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଏ ।
(6) ସାମାଜିକ ଚରିତ୍ର ଗଠନ, କୁସଂସ୍କାରର ମୂଳୋତ୍ପାଟନ ଏହାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଦିଗ ଅଟେ ।
(7) ନାରୀଶିକ୍ଷା, ଦେଶଗଠନ ତଥା ଦେଶପ୍ରୀତିର ଭାବ ଉଦ୍ରେକ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସହଜ ହୋଇଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି :

• କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି
• ସହ-ସମ୍ପର୍କ ପଦ୍ଧତି
• ଜୀବନକୈନ୍ଦ୍ରିକ ପଦ୍ଧତି
• ଅନୁଭୂତି ପଦ୍ଧତି

⇒ ବିଦ୍ୟାଳୟ : ଗୋଷ୍ଠୀର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା ସହିତ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ କରିପାରିବ ।

⇒ ଶିକ୍ଷକ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶୈକ୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଶିକ୍ଷକମାନେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ । ଏହି ଗୁଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ନ୍ୟାୟ, ସହାନୁଭୂତି, ସହନଶୀଳତା, ଚରିତ୍ରବାନ୍, କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣ, ଧୈର୍ଯ୍ୟ, ପରିଶ୍ରମ ଓ ସ୍ୱ-ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରଭୃତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଶିକ୍ଷକ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ‘ମୂର୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ’ ଥିଲେ ।

⇒ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ : ଉତ୍ତମ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିୟମିତ ଜୀବନ ଶୈଳୀରେ ଉତ୍ତମ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଓ ନିଜକୁ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଜଣେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ, ଭଦ୍ର, ଶାନ୍ତିପ୍ରିୟ, କୌତୂଳହଳପ୍ରିୟ, ଦେଶପ୍ରେମୀ, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଏବଂ ସମାଜସେବୀ ହେବା ଉଚିତ ।

⇒ ଶୃଙ୍ଖଳା : ନିଜକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିଲେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆପେ ଆପେ ସଂଗଠିତ ହେବ । ବାହ୍ୟଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଶୃଙ୍ଖଳା ବିଧାନର ସେ ଘୋର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ । ଶୁଦ୍ଧ ଜୀବନଯାପନ, ତ୍ୟାଗ, ଆତ୍ମସଂଯମତା ତଥା ସହଯୋଗିତା ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିବାରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଏହାକୁ ଅବଲମ୍ବନ କରି ସୁଶୃଙ୍ଖଳିତ ହେଉଥିଲେ ।

⇒ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅବଦାନ : ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଓ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଆଧାରରେ ଏକ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନାମରେ ପରିଚିତ । ୧୯୩୫ ମସିହାରେ ‘ହରିଜନ’ ନାମକ ଏକ ପତ୍ରିକାରେ ସେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ନିଜର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 9 ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ଓ ଶିକ୍ଷାଧିକାର Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 9 ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ଓ ଶିକ୍ଷାଧିକାର

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେତେଦିନ ମଧ୍ୟରେ ନିଶ୍ଚିତ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାରେ ସ୍କୁଲ ଯୋଗାଇ ଦେବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅଛି ?
(i) ୧୨୦ ଦିନ
(ii) ୧ ବର୍ଷ
(iii) ୧୦୦ ଦିନ
(iv) ୩୦ ଦିନ
Answer:
(iii) ୧୦୦ ଦିନ

2. ବିଶ୍ବ ସାକ୍ଷରତା ଦିବସ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(i) ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୮
(ii) ଫେବୃୟାରୀ ୧୮
(iii) ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୮
(iv) ଫେବୃୟାରୀ ୧୮
Answer:
(iii) ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୮

3. କିଏ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଓ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ?
(i) ବାଲ୍ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ
(ii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iii) ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ
(iv) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
Answer:
(iii) ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ

4. ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସମୟସୀମା ପୂର୍ବରୁ ଯଦି ପାଠତ୍ୟାଗ କରେ, ତେବେ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯିବ ?
(i) ପାଠତ୍ୟାଗ
(ii) ଅପଚୟ
(iii) ଆବଦ୍ଧତା
(iv) ସ୍କୁଲତ୍ୟାଗୀ
Answer:
(ii) ଅପଚୟ

5. କେଉଁ ମସିହାରେ କୋଠାରୀ ଶିକ୍ଷା କମିଶନ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୫୨
(ii) ୧୯୮୬
(iii) ୧୯୬୮
(iv) ୧୯୬୪
Answer:
(iv) ୧୯୬୪

6. ‘ନିନାଦ’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଟି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର କେଉଁ ଉପାଦାନର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(i) ସଫଳତା ହାର
(ii) ପଞ୍ଜୀକରଣ
(iii) ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ
(iv) ରକ୍ଷଣ
Answer:
(ii) ପଞ୍ଜୀକରଣ

7. ଡି.ପି.ଇ.ପି.ର ପୂରା ନାମ କ’ଣ ?
(i) District Primary Education Project
(ii) District Programme in Primary Education
(iii) District Primary Education Programme
(iv) Direct Primary Education Programme
Answer:
(iii) District Primary Education Programme

8. ଶିକ୍ଷାକୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ମାନ୍ୟତା କେଉଁ ଧାରାରେ ଦିଆଯାଇଛି ?
(i) ୨୧ (କ)
(ii) ୪୫
(iii) ୪୬
(iv) ୩୧
Answer:
(i) ୨୧ (କ)

9. ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାରେ କେତେ ବର୍ଷର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ସୁପାରିସ କରାଯାଇଛି ?
(i) ୭ – ୧୫ ବର୍ଷ
(ii) ୬ – ୧୪ ବର୍ଷ
(iii) ୭ – ୧୪ ବର୍ଷ
(iv) ୭ – ୧୧ ବର୍ଷ
Answer:
(ii) ୬ – ୧୪ ବର୍ଷ

10. ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ କେବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ?
(i) ୧୯୪୨ ମସିହା
(ii) ୧୯୪୭ ମସିହା
(iii) ୧୯୫୦ ମସିହା
(iv) ୧୯୬୦ ମସିହା
Answer:
(iii) ୧୯୫୦ ମସିହା

11. ଅପଚୟ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧତା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଉପାୟଟି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ
(ii) ନିକଟରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା
(iii) ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାର୍ଥନା କରାଇବା
(iv) ନାରୀ ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା
Answer:
(iii) ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାର୍ଥନା କରାଇବା

12. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ କାରଣଟି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ?
(i) ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭାବ
(ii) ଅସାମାଜିକ ମନୋଭାର୍ବ
(iii) ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଦରମା ବୃଦ୍ଧି
(iv) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
Answer:
(iv) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

13. କୌଣସି ପିଲା ପ୍ରକୃତ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ଯରେ ଶିକ୍ଷାର ପରିସମାପ୍ତି ନ କରି ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଏକାଧ୍ଵକ ବର୍ଷ ଆବଶ୍ୟକ କରିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଅପଚୟ
(ii) ଆବଦ୍ଧତା
(iii) ଅପଚୟ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧତା
(iv) ତିନୋଟିରୁ କୌଣସି ନୁହେଁ
Answer:
(ii) ଆବଦ୍ଧତା

14. ସମ୍ବିଧାନର କେତେତମ ସଂଶୋଧନରେ ୬-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବିଧେୟକ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି ?
(i) ୪୮ ତମ
(ii) ୮୪ ତମ
(iii) ୯୩ ତମ
(iv) ୯୬ ତମ
Answer:
(iii) ୯୩ ତମ

15. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପିଲାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶ୍ରେଣୀରେ ଧରି ରଖୁବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(i) ସାର୍ବଜନୀନ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ii) ସାର୍ବଜନୀନ ଧାରଣ
(iii) ସାର୍ବଜନୀନ ପଞ୍ଜୀକରଣ
(iv) ସାର୍ବଜନୀନ ଆବଦ୍ଧତା
Answer:
(ii) ସାର୍ବଜନୀନ ଧାରଣ

16. ଡି.ପି.ଇ.ପି.ର ପୂରା ଓଡ଼ିଆ ନାମ କ’ଣ ?
(i) ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
(ii) ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରକଳ୍ପ
(iii) ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି
(iv) ଜିଲ୍ଲା ନୀତି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(i) ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

17. ଏମ୍.ଏଲ୍.ଏଲ୍.ର ପୂରା ଓଡ଼ିଆ ନାମ କ’ଣ ?
(i) ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ସ୍ତର
(ii) ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷଣ ସ୍ତର
(iii) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ସ୍ତର
(iv) ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷଣ ସ୍ତର
Answer:
(ii) ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷଣ ସ୍ତର

18. ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଅଭିନବ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ ?
(i) ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଜାତୀୟ ସେବା ଯୋଜନା
(iii) ଇକୋକ୍ଲବ୍
(iv) ରେଡ୍‌ରିବନ କ୍ଲବ୍
Answer:
(i) ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା

19. ନିମ୍ନଲିଖୂତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ଧାରଣା ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ?
(i) କୋଠାରୀ କମିଶନ
(ii) ହଣ୍ଟର କମିଶନ
(iii) ହାର୍ଟର୍ କମିଟି
(iv) ମୁଦାଲିୟର କମିଶନ
Answer:
(iii) ହାର୍ଟର୍ କମିଟି

20. ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରାରେ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ ପିଲାଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ
(i) ଧାରା ୪୭
(ii) ଧାରା ୪୮
(iii) ଧାରା ୩୦
(iv) ଧାରା ୪୫
Answer:
(iv) ଧାରା ୪୫

21. ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ୟାର ଆଇନ କେବେଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେଲା ?
(i) ଅପ୍ରେଲ, ୨୦୧୦ ମସିହା
(ii) ଅପ୍ରେଲ, ୨୦୦୯ ମସିହା
(iii) ଜାନୁୟାରୀ, ୨୦୦୯ ମସିହା
(iv) ଜାନୁୟାରୀ, ୨୦୧୦ ମସିହା
Answer:
(i) ଅପ୍ରେଲ, ୨୦୧୦ ମସିହା

22. ଶିକ୍ଷାରେ ୧୯୬୪-୧୯୬୬ ମସିହା କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ?
(i) ଚୄଭିଗତ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ
(iii) ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରଣୟନ
(ii) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପୁନର୍ବିନ୍ୟାସ
(iv) ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗର ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରଦାନ
Answer:
(iv) ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗର ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରଦାନ

23. ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ ଅନୁସାରେ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ବୋର୍ଡ ପରୀକ୍ଷା କିପରି କରାଯିବ ?
(i) ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ବୋର୍ଡ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ
(ii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରେଣୀ ଶେଷରେ
(iii) ୫ମ ଶ୍ରେଣୀ ସମାପ୍ତି ପରେ
(iv) ୮ମ ଶ୍ରେଣୀ ସମାପ୍ତି ପରେ
Answer:
(iv) ୮ମ ଶ୍ରେଣୀ ସମାପ୍ତି ପରେ

24. ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ୟାର ଆଇନ ଆଧରିତ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳନା କମିଟିରେ କେତେଜଣ ସଭ୍ୟ ରହିପାରିବେ ?
(i) ୧୦ ରୁ ୧୫ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
(ii) ୧୨ ରୁ ୧୬ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
(iii) ୨୦ ରୁ ୨୫ ଜଣ ମଧ୍ୟରେ
(iv) ୧୫ ରୁ ୨୦ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
Answer:
(i) ୧୦ ରୁ ୧୫ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ________________ ମସିହାରେ ବରୋଦାର ମହାରାଜା ସାହାଜୀ ରାଓ ସମସ୍ତଙ୍କ ନିକଟରେ ଶିକ୍ଷା ପହଞ୍ଚାଇବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୯୩

2. ୧୯୧୦ ମସିହାରେ ________________ ବରୋଦା ମହାରାଜାଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବାପାଇଁ ବିଲ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ

3. ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ________________ ସଫଳ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

4. ________________ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନରେ ୬-୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଛି ।
Answer:
୯୩

5. ସାର୍ବଜନୀନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କହିଲେ ________________ କୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଚଲାବାଟରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ବ୍ୟବସ୍ଥା

6. ପଞ୍ଜୀକରଣର ଅର୍ଥ ________________ ଅଟେ ।
Answer:
ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ସମସ୍ତଙ୍କର ନାମଲେଖା

7. ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତର ସାକ୍ଷରତା ହାର ________________ % ।
Answer:
୭୪.୦୪

8. ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶାର ସାକ୍ଷରତା ହାର ________________ % ।
Answer:
୭୩.୪୫

9. ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପୁରୁଷ ସାକ୍ଷରତା ହାର ________________ % ।
Answer:
୮୨.୪୪

10. ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ନାରୀ ସାକ୍ଷରତା ହାର ________________ % ।
Answer:
୭୪.୪୪

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ଶିକ୍ଷାଧ୍ଵର ଶାରୀରିକ ଦଣ୍ଡକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାଧ୍ଵର ଶାରୀରିକ ଦଣ୍ଡକୁ ବାରଣ କରେ ।

2. ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ୫୧ ଧାରାରେ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦିଆଯାଇଛି ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ୪୫ ଧାରାରେ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦିଆଯାଇଛି ।

3. ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମଲେଖା ପାଇଁ ପିଲାର ବୟସ ସାଧାରଣତଃ ୪+ ହେବା ଦରକାର ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମଲେଖା ପାଇଁ ପିଲାର ବୟସ ସାଧାରଣତଃ ୫+ ହେବା ଦରକାର ।

4. ଏମ୍.ଏଲ୍.ଏଲ୍.ର ପୂରା ନାମ – ମ୍ୟାକ୍ସିମମ୍ ଲେଭେଲ୍ ଅଫ୍ ଲଣ୍ଡିଂ ।
Answer:
ଏମ୍.ଏଲ୍.ଏଲ୍‌ର ପୂରା ନାମ – ମିନିମମ୍ ଲେଭେଲ୍‌ ଅଫ୍ ଲଣ୍ଡିଂ ।

5. ନବୋଦୟ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମଲେଖା ବୟସସୀମା ୬-୧୪ ବର୍ଷ ଅଟେ ।
Answer:
ନବୋଦୟ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମଲେଖା ବୟସସୀମା ୯-୧୩ ବର୍ଷ ଅଟେ ।

6. DPEP କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜୀନକରଣ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି ।
Answer:
OPEPA କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜୀନକରଣ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି ।

7. ଯଦି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏକାଧ୍ଵକବାର ରୁହେ ତେବେ ତାହାକୁ ଶିକ୍ଷାର ଅପଚୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଯଦି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏକାଧ୍ଵକବାର ରୁହେ ତେବେ ତାହାକୁ ଶିକ୍ଷାର ଆବଦ୍ଧତା କୁହାଯାଏ ।

8. ସମ୍ବିଧାନର ୨୨(କ) ଧାରା ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୨୧(କ) ଧାରା ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଇଛି ।

9. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ପାଇଁ ଗୋଷ୍ଠୀର ସହଯୋଗ ନିମନ୍ତେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଅନୁସନ୍ଧାନ ସମିତି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ପାଇଁ ଗୋଷ୍ଠୀର ସହଯୋଗ ନିମନ୍ତେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ସମିତି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରାରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି ଓ ତାହା କ’ଣ ?
Answer:
ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି । ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରା ଅନୁସାରେ ‘‘ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନର ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୬ରୁ ୧୪ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ସମସ୍ତ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯିବ ।’’

2. ୧୯୭୮ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସମ୍ମିଳନୀରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନତା ପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟରୁ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
୧୯୭୮ ମସିହାରେ ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ପାଇଁ ବସିଥିବା ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀରେ ୧୯୭୮ ରୁ ୧୯୮୩ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ପ୍ରାୟ ୩୨୦ ଲକ୍ଷ ପିଲାଙ୍କ ନାମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଜାତୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ।

3. ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗ କେବେ ଓ କାହା ଅଧ୍ଯକ୍ଷତାରେ ବସିଥିଲା ?
Answer:
ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗ ୧୯୫୨ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ ତାରିଖରେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର କୁଳପତି ଡ. ଲକ୍ଷ୍ମଣସ୍ଵାମୀ ମୁଦାଲିୟାରଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ବସିଥିଲା ।

4. ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଗତି ଦିଗରେ ଉପୁଜୁଥ‌ିବା ସମସ୍ୟାରୁ ଦୁଇଟି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଗତିରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସାଜିଥିବା ଦୁଇଟି ସମସ୍ୟା ହେଲା –
(1) ନାରୀ ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀଙ୍କ ଅଭାବ,
(2) ରାଜନୈତିକ ପରିସ୍ଥିତି ।

5. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଆବଦ୍ଧତା କ’ଣ ? କିମ୍ବା, ଶିକ୍ଷାରେ ଆବଦ୍ଧତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଯେକୌଣସି ଶ୍ରେଣୀ ହେଉନା କାହିଁକି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରେଣୀ ସ୍ତର ପାଇଁ ସମୟସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯିବା ସତ୍ତ୍ବେ କିଛି ପିଲା ପ୍ରକୃତ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ପରିସମାପ୍ତି ନ କରି ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଏକାଧିକ ବର୍ଷ ଆବଶ୍ୟକ କରିବାକୁ ଶିକ୍ଷାରେ ଆବଦ୍ଧତା କୁହାଯାଏ ।

6. ଶିକ୍ଷାରେ ଅପଚୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର ଯେକୌଣସି ସ୍ତର ହେଉନା କାହିଁକି କୌଣସି ପିଲା ଶିକ୍ଷା ପରିସମାପ୍ତି କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟତ୍ର ଚାଲିଯିବାକୁ ଶିକ୍ଷାରେ ଅପଚୟ କୁହାଯାଏ ।

7. ନୂତନ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ଅଭିମୁଖୀ ଶିକ୍ଷାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ନୂତନ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

8. ଅପଚୟ ରୋକିବାର ଗୋଟିଏ ଉପାୟ/ପନ୍ଥା ଲେଖ ।
Answer:
ଆର୍ଥିକ ଦୁର୍ବଳ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଯଦି କିଛି ପାଠ୍ୟପକରଣ ସହ ପୋଷାକପତ୍ର ବିଦ୍ୟାଳୟ/ବ୍ଳକ୍/ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ରିହାତି/ମାଗଣାରେ ଦିଆଯାଆନ୍ତା, ତେବେ ଅପଚୟ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ରୋକାଯାଇ ପାରନ୍ତା ।

9. କୋଠାରୀ ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ?
Answer:
ଡକ୍ଟର ଦୌଲତ୍ ଏସ୍. କୋଠାରୀ ନିଜେ କୋଠାରୀ ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ।

10. ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି କେବେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ?
Answer:
ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ।

11. ନୂତନ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି – ୧୯୮୬ (National Policy on Education – 1986)

12. କେଉଁ ମସିହାରେ ଭାରତକୁ ଏକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ?
Answer:
୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଭାରତକୁ ଏକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ।

13. ଶିକ୍ଷାର କେଉଁ ସ୍ତରରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ଦେଖାଯାଏ ।

14. ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଚଳିତ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି କେଉଁ ମସିହାରେ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଚଳିତ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୯୨ ସମିହାରେ ଏହା ପୁନଃପ୍ରଣୀତ ହୋଇଅଛି ।

15. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଲିଙ୍ଗ, ଗୋଷ୍ଠୀ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତପ୍ରକାର ମୁକ୍ତ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

16. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟାର ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୂଚାଅ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟାର ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ନାମଲେଖାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବା ଉଚିତ ।

17. କଳାପଟା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ସ୍ଥାନୀୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଉନ୍ନତ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା କଳାପଟା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

18. ପ୍ରଥମେ କିଏ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଉଇଲିୟମ୍ ଉଡ୍ ପ୍ରଥମେ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ ।

19. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ସାମଗ୍ରିକ (ମୋଟ) ନାମଲେଖା ଅନୁପାତ କେତେ ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ସାମଗ୍ରିକ ନାମଲେଖା ଅନୁପାତ ଶତକଡ଼ା ୪୨ ଅଟେ ।

20. ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ ହୋଇଛି ।

21. ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ସାଧାରଣ ବୟସସୀମା କେତେ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାର ସାଧାରଣ ବୟସସୀମା ୫ ବର୍ଷ ।

22. ଡ. କୋଠାରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ବସିଥିବା କମିଶନର ପୂର୍ବନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଡ. କୋଠାରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ବସିଥିବା କମିଶନର ପୂର୍ବନାମ ‘ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗ ।’

23. କେଉଁ ଭାଷା ଆମ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷା ?
Answer:
ହିନ୍ଦୀଭାଷା ଆମ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରଭାଷା ଅଟେ ।

24. ଆମ ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁସାରେ କେଉଁ ବର୍ଷ ସୁଦ୍ଧା ଆମ ଦେଶ ୧୧ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ ପିଲାଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଆନ୍ତା ?
Answer:
ଆମ ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ୧୯୬୫-୬୬ ବର୍ଷ ସୁଦ୍ଧା ଆମ ଦେଶ ୧୧ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ ପିଲାଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଆନ୍ତା ।

25. ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ଶ୍ରେଣୀସୀମା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ଶ୍ରେଣୀସୀମା ପ୍ରଥମରୁ ଅଷ୍ଟମ ଅଟେ ।

26. ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବୟସସୀମା କେତେ ?
Answer:
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବୟସସୀମା ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ଅଟେ ।

27. ଭାରତବର୍ଷର ସମ୍ବିଧାନ କେଉଁ ବର୍ଷ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତବର୍ଷର ସମ୍ବିଧାନ ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା ।

28. ଭାରତରେ ୨୦୦୧ ମସିହା ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ସାକ୍ଷରତା ହାର କେତେ ଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତରେ ୨୦୦୧ ମସିହା ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ସାକ୍ଷରତା ହାର ୬୫.୩୮% ଥିଲା ।

29. ୨୦୦୧ ମସିହା ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଓଡ଼ିଶାର ସାକ୍ଷରତା ହାର କେତେ ଥିଲା ?
Answer:
୨୦୦୧ ମସିହା ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଓଡ଼ିଶାର ସାକ୍ଷରତା ହାର ୬୩.୬୧% ଥିଲା ।

30. E. G. S. ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
E. G. S. ର ଅର୍ଥ Education Guarantee Scheme ବା ନିଶ୍ଚିତ ଶିକ୍ଷ‍। ଯୋକନା ।

31. କଳାପଟା ଅଭିଯାନ କ’ଣ ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ଉପକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶକୁ କଳାପଟା ଅଭିଯାନ କୁହାଯାଏ ।

32. ଜାତୀୟ ଦିବସଗୁଡ଼ିକ ପାଳନ କରାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଜାତୀୟ ଦିବସଗୁଡ଼ିକ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

33. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ସାମଗ୍ରିକ (ମୋଟ) ନାମଲେଖା ଅନୁପାତ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ପିଲାଙ୍କ ସହ ନାମ ଲେଖାଇଥିବା ପିଲାଙ୍କ ଅନୁପାତକୁ ସାମଗ୍ରିକ ନାମଲେଖା ଅନୁପାତ କୁହାଯାଏ । 1992 ମସିହା Economic Survey ଅନୁଯାୟୀ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରତି ୧୦୦ ଜଣରେ ୮୧.୯୦ ଜଣ ପିଲା ନାମ ଲେଖାଇଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଅନୁପାତ ପ୍ରାୟ ୫:୪ ।

34. SSA କ’ଣ ?
Answer:
SSA ଅର୍ଥ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ।

35. ୨୦୧୦ ମସିହାକୁ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର କେଉଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି ?
Answer:
୨୦୧୦ ମସିହାକୁ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି – ସବୁ ପିଲା ୮ ବର୍ଷରେ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିବେ ।

36. ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରା ବଳରେ ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାରର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୨୧ (କ) ବଳରେ ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି ।

37. ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ ସଂସ୍ଥା ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ହାତକୁ ନେଉଛି ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (OPEPA) କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ହାତକୁ ନେଇଛନ୍ତି ।

38. କେଉଁ କମିଟି ପ୍ରଥମେ ଆବଦ୍ଧତା ଓ ଅପଚୟ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ?
Answer:
ହାର୍ଟର୍ କମିଟି ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମେ ଆବଦ୍ଧତା ଓ ଅପଚୟ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ।

39. DPEP କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଜିଲ୍ଲାରେ ପରିମାଣାତ୍ମକ ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରି ଶିକ୍ଷାରେ ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା DPEP କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

40. ପ୍ରାକ୍-ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କେଉଁ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିଆଯାଉଛି ?
Answer:
ପ୍ରାକ୍-ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ୩ ରୁ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିଆଯାଉଛି ।

41. ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଏହା ଏକ ସମୟଭିତ୍ତିକ ଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଯେଉଁଥରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳନା, ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ପଞ୍ଚାୟତର ସହଯୋଗ ତଥା ଗୁଣାତ୍ମକ ଓ ପରିମାଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇଛି ।

42. SSA ର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
୨୦୧୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ ଓ ଲିଙ୍ଗଗତ ବିଭେଦକୁ ଦୂର କରାଯିବ ।

43. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକର ଏକ ଶିକ୍ଷାଗତ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅନୁପାତ ଅଧ୍ଵ ଯାହାଫଳରେ ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ପ୍ରତି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଧ୍ୟାନ ବା ମନୋଯୋଗ ଦେବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

44. ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କେଉଁ ମସିହାରୁ ଲାଗୁ ହେଉଛି ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ୧୯୯୫ ମସିହାରୁ ଲାଗୁ ହେଉଛି ।

45. ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ୨୦୦୩ ମସିହା ନିମନ୍ତେ କି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ?
Answer:
ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ୨୦୦୩ ମସିହାରେ ଦେଶର ସମସ୍ତ ୬-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଞ୍ଜୀକରଣ ନିମିତ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କହିଲେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଜରିଆରେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ୧୦ ବର୍ଷ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ୫ ବର୍ଷ ପ୍ରାଥମିକ, ୩ ବର୍ଷ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ଓ ୨ ବର୍ଷ ନିମ୍ନ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅନ୍ତଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି ।

2. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମଟି ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଭାରତୀୟ ସଂଗ୍ରାମର ଇତିହାସ, ସାମ୍ବିଧାନିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ, ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ, ନାରୀ ଓ ପୁରୀଷ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତା, ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟବସ୍ତୁ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି ।

3. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନକରଣ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନକରଣ କରିବା ପାଇଁ ୫ଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ସାବର୍ଜନୀନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ
(ii) ସାର୍ବଜନୀନ ପଞ୍ଜୀକରଣ
(iii) ସାର୍ବଜନୀନ ଧାରଣ ବା ଅଟକ
(iv) ସାର୍ବଜନୀନ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
(v) ସାର୍ବଜନୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ।

4. ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଆର୍ଥିକ, ସାମାଜିକ, ଶିକ୍ଷାଗତ ଇତ୍ୟାଦି । ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କୁସଂସ୍କାର, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, କୁପ୍ରଥା ଇତ୍ୟାଦି ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ସମସ୍ୟା ଭଳି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

5. ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତାର ନିରାକରଣ ପନ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:
ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତାର ନିରାକରଣ ପନ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ପରିବାରର ଆର୍ଥିକ ମାନରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ଉଚିତ ।
(ii) ପ୍ରୌଢ଼ଶିକ୍ଷା କେନ୍ଦ୍ରମାନ ସ୍ଥାପନ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
(iii) ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟସେବା, ମାଗଣା ବହିଖାତା ଓ ପୋଷାକ ଯୋଗାଣ କରାଯିବା ଦରକାର ।
(iv) ଦୁର୍ଗମ ଅଞ୍ଚଳରେ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପକରଣମାନ ଯୋଗାଇ ଦେବା ଉଚିତ ।
(v) ବାସ୍ତବ ଜୀବନ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଚଳନ କରିବା ଉଚିତ ।

6. ସାର୍ବଜନୀନ ସୁବିଧା, ସୁଯୋଗ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରା ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ନିମନ୍ତେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛି । ବିଶେଷକରି ୫ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନେ କିପରି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସମସ୍ତ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇବେ ସେଥିପାଇଁ
(i) ସାର୍ବଜନୀନ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ,
(ii) ସାର୍ବଜନୀନ ପଞ୍ଜୀକରଣ,
(iii) ସାର୍ବଜନୀନ ରକ୍ଷଣ,
(iv) ସାର୍ବଜନୀନ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
(v) ସାର୍ବଜନୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ଉଚିତ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ନାମଲେଖାଇ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ଉଚିତ ।

7. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଅଭିଭାବକଙ୍କ ନିରକ୍ଷରତା ।
(ii) ଜନସଚେତନତାର ଅଭାବ ।

8. ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାରେ କ’ଣ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଅଛି ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ୧୯୬୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ବାଳକ ଏବଂ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବ । ନିରକ୍ଷରତା ଲୋପ ଏହାର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଟେ ।

9. ଡି.ପି.ଇ.ପି. (DPEP) ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଏହି ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଦେଶର ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା, ଅନୁନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସୁବିଧା ଦେବା, ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଏବଂ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ତାଲିମ ଆୟୋଜନ କରାଇବା ।

10. କଳାପଟା ଅଭିଯାନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ଏବଂ ପରିମାଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ଘଟାଇବା । ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁ ଘରଠାରୁ ୧ କି.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ, ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଅନ୍ତତଃପକ୍ଷେ ୨ଟି ଶ୍ରେଣୀଗୃହ, ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ପରିବର୍ତ୍ତେ ୨ଜଣ ଶିକ୍ଷକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଇଖାନା, ପରିସ୍ରାଗାର, ଖେଳ ସରଞ୍ଜାମ, ଶିକ୍ଷା ସହାୟକ ଉପକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ଯୋଗାଇ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

11. ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ କାହିଁକି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୮୬ତମ ସଂଶୋଧନରେ ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ଯାଏଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଅଛି । ଏଥୁଁନିମନ୍ତେ ଏକ ଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସର୍ବଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ।

12. ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୂଳଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ୨୦୧୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଗାଇଦେବା । ୨୦୦୫ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ୫ ବର୍ଷିଆ ଅର୍ଥାତ୍ ୬-୧୧ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତି କରିବେ । ୨୦୧୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ୮ ବର୍ଷିଆ ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସନ୍ତୋଷଜନକ ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

13. ଓଡ଼ିଶାରେ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ନିମନ୍ତେ ନିଆଯାଇଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାରେ ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ନିମନ୍ତେ ନିଆଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ନିଶ୍ଚିତ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା
(ii) ବିକଳ୍ପ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର
(iii) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଦତ୍ତ ସାହାଯ୍ୟ
(iv) ବିଦ୍ୟାଳୟ ବିକାଶ ଅନୁଦାନ
(v) ଶୈକ୍ଷିକ ଉପକରଣ ସାହାଯ୍ୟ
(vi) ମାଗଣା ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ପ୍ରଦାନ
(vii) ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା
(viii) ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା
(ix) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
(x) ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।

14. ଅପଚୟର ସମସ୍ୟା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅପଚୟ ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାର ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟିକରୁଛି । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିପରେ ୬୧ ବର୍ଷ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅପଚୟ ଯୋଗୁଁ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଅଛି ।

ଏହି ସମସ୍ୟା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଉତ୍କଟ ବ୍ୟାଧ୍ । ଅପଚୟ ଯୋଗୁଁ ଜଣେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିସମାପ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିପାରୁ ନାହିଁ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟୟ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ଅର୍ଥ, ସମୟ ଓ ଉଦ୍ୟମ ବ୍ୟର୍ଥ ହେଉଛି ।

15. ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମ୍ବିଧାନରେ ସୂଚିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଲେଖ ।
Answer:
୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇ ତା’ର ନୂତନ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ କଲା । ସମ୍ବିଧାନର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ଧାରା ୪୫ ରେ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଅଧୂକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଗଲା । ଏହି ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରା ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରାଯାଇଛି ।

ତାହା ହେଲା – “ସରକାରୀ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ଯାଏ ପିଲାଙ୍କ ଲାଗି ଅବୈତନିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୀତ ହେବାର ୧୦ ବର୍ଷ ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ ।’’

16. ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭର ପ୍ରଥମ ସୋପାନ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ତଥା ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ସାଧନ କରିଥାଏ । ଏହା ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭ ପାଇଁ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ । ଭାରତ ପରି ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ଶିକ୍ଷିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଶିକ୍ଷା ଅବୈତନିକ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ହେବା ଉଚିତ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର କେତେକ ବିଶିଷ୍ଟ ମହତ୍ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରହିଛି । ସେଥୁରୁ କେତୋଟି ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା ।

ପ୍ରଥମତଃ, ଶିଶୁର ରୁଚି, ଜ୍ଞାନର ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭବ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ଏହି ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର ବିଭିନ୍ନ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ସେହି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସାମାଜିକ ବିକାଶ ମଧ୍ଯ ହୋଇଥାଏ । ତୃତୀୟତଃ, ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁକୁ ଆତ୍ମଶିକ୍ଷାରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ ।

17. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅପଚୟ କିପରି ଏକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବୁଝାଅ ।
Answer:
୧୯୨୯ ମସିହାରେ ହାର୍ଟର୍ କମିଟି ପ୍ରଥମେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାସ୍ତରରେ ଅପଚୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ । ଅପଚୟ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଉତ୍କଟ ବ୍ୟାଧ୍ । କୌଣସି ପିଲା ଯଦି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟରେ ଶିକ୍ଷା ସ୍ତର ଅତିକ୍ରମ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପାଠପଢ଼ା ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଏ, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ସମୟ, ଅର୍ଥ ଓ ଉଦ୍ୟମର ଅପଚୟ ଘଟିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

18. କଳାପଟା ଯୋଜନା ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । କଳାପଟା ଯୋଜନା ବା ଅଭିଯାନ (Operation Blackboard) ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ; ଯଥା – ଶିକ୍ଷକ ନିଯୁକ୍ତି, ଶ୍ରେଣୀଗୃହର ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷକ ସହାୟକ ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଣ ଇତ୍ୟାଦିର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।

19. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନତା ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସାର୍ବଜନୀନତାର ଅର୍ଥ ସମସ୍ତ ପିଲା ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ପଦାର୍ପଣ କଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବୈତନିକ ତଥା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏହା ତିନୋଟି ସ୍ତରରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମତଃ, ବିହିତ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାର୍ବଜନୀନତା । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ସେମାନଙ୍କର ଗୃହଠାରୁ ଏକ ନିରାପଦ ମାର୍ଗରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା । ଦ୍ବିତୀୟତଃ, ତାଲିକାଭୁକ୍ତକରଣ ସାର୍ବଜନୀନତା ।

ଏହାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁକୁ ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ତୃତୀୟତଃ, ରକ୍ଷଣରେ ସାର୍ବଜନୀନତା । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଶିଶୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ତା’ର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶେଷ ହେଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିବ ।

20. ଆବଦ୍ଧତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହା ଅପଚୟ ସହିତ କିପରି ସମ୍ପର୍କିତ ?
Answer:
କୌଣସି ଏକ ପିଲାକୁ ଯଦି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାସ୍ତର ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ସମୟ ଲାଗେ, ତେବେ ସେହି ଅଧୁକ ସମୟକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆବଦ୍ଧତା କୁହାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗ୍ରସରତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିରାଟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ । ଆବଦ୍ଧତା ଭଳି ଅପଚୟ ମଧ୍ୟ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ । ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟରେ ଶିକ୍ଷାସ୍ତର ଅତିକ୍ରମ କରିବା ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ଏକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ପାଠପଢ଼ା ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଏ, ତେବେ ସମୟ ଓ ଅର୍ଥ ନଷ୍ଟ ହୁଏ ।

21. ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :
(i) ୨୦୦୩ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସର ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମ ଲେଖାଇବା ।
(ii) ୨୦୦୭ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ସବୁ ପିଲା ୫ ବର୍ଷର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବେ ।
(iii) ୨୦୧୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ସବୁ ପିଲା ୮ ବର୍ଷର ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିବେ ଓ ୧୦୦ ପ୍ରତିଶତ ଅଟକ ରହିବାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବ ଓ ଯେ କୌଣସି ଲିଙ୍ଗଭେଦ ବା ସାମାଜିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ଦୂର କରାଯିବ ।
(iv) ଶିକ୍ଷାଦାନ ସହ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବ ।

22. ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନକରଣ ପାଇଁ ନିଆଯାଇଥିବା ପଦକ୍ଷେପରୁ ୩ଟି ଲେଖ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାର୍ବଜନୀନକରଣ ପାଇଁ ଯେଉଁସବୁ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ତିନୋଟି ନିମ୍ନରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା ।
(i) DPEP ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ନୂତନ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଶ୍ରେଣୀ କୋଠରି ସ୍ଥାପନ, ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଛି ।
(ii) ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ପୁନଃ ମୁଦ୍ରଣ ଓ ଏଥରେ ନୂତନ ଶୈକ୍ଷିକ ଦିଗଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଛି ।
(iii) ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହ ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ବାତାବରଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି ।

23. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଦିଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ସୁବିଧା ଓ ସୁଯୋଗ
(ଖ) ସାର୍ବଜନୀନ ନାମଲେଖା
(ଗ) ସାର୍ବଜନୀନ ରକ୍ଷଣ
(ଘ) ସାର୍ବଜନୀନ ସଫଳତା (ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି)

24. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାରେ ସାର୍ବଜନୀନ ଧାରଣର ଅର୍ଥ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାରେ ୬-୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅଛି । ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସାର୍ବଜନୀନ ଧାରଣ ଏକ ବାସ୍ତବ ଓ ବଳିଷ୍ଠ ପଦକ୍ଷେପ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ୬ ବର୍ଷରେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରବେଶ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ ପିଲା ଯେପରି ଶିକ୍ଷା ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବେ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା (‘Education for all’) କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
୨୦୦୧ ମସିହା ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର ସାକ୍ଷରତାର ହାର ୬୪.୮% । ତେଣୁ ଭାରତରେ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଶିକ୍ଷା ପାଇବାପାଇଁ ଅପେକ୍ଷାରତ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ଧାରା ୪୫ ଅନୁଯାୟୀ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଗଣାରେ ଶିକ୍ଷାଦେବା ଯୋଜନା ସଫଳୀକୃତ ହେଲାନାହିଁ ।

ନିରକ୍ଷରଙ୍କୁ ସାକ୍ଷର କରିବାପାଇଁ ପ୍ରୌଢ଼ଶିକ୍ଷା (Adult Education) କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଚାଲୁ କରାଗଲା । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ବେ ୧୯୯୦ ମସିହାରେ ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍କ, UNICEF, UNESCO ଦ୍ବାରା ଶିକ୍ଷା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ଏକ ସମ୍ମିଳନୀରେ ୧୫୫ଟି ଦେଶରୁ ପ୍ରତିନିଧୂମାନେ ଯୋଗଦେଇ ୨୦୦୧ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାଦେବାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସ୍ଥିର କଲେ ।

2. ଆବଦ୍ଧତା କ’ଣ ? ଏହା କିପରି ଅପଚୟ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଟେ ?
Answer:
(i) ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ହାର୍ଟର୍ କମିଟି ତାଙ୍କ ରିପୋର୍ଟରେ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରେ ଅପଚୟ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧତା ଏ ଦୁଇଟି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ବୋଲି ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
(ii) ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତର ପାଇଁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ବା କାଳ ଥାଏ ।
(iii) ସ୍ଥାୟୀ ସାକ୍ଷରତା ଅର୍ଜନ କରିବାକୁ ହେଲେ ଛାତ୍ର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅନ୍ତତଃ ପାଞ୍ଚବର୍ଷର ପାଠ ଶେଷ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ।
(iv) ମାତ୍ର କୌଣସି ପିଲା ଯଦି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟରେ ଶିକ୍ଷାସ୍ତର ଅତିକ୍ରମ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପାଠପଢ଼ା ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଏ, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ସମୟ ଅର୍ଥ ଓ ଉଦ୍ୟମର ଅପଚୟ ଘଟିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(v) ହାର୍ଟର୍ କମିଟି ଭାଷାରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପୂର୍ଣ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପିଲାମାନେ ମଝିରେ ମଝିରେ ପାଠପଢ଼ା ଛାଡ଼ି ଦେବାହିଁ ଅପଚୟ ଅଟେ । ହାର୍ଟର୍ କମିଟି ମତରେ, ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ଏକାଧିକ ବର୍ଷ ରହିବା ହିଁ ଆବଦ୍ଧତା ଅଟେ ।

3. ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) 2003 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା 6 ରୁ 14 ବର୍ଷ ବୟସର ସମସ୍ତ ପିଲାଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମ ଲେଖାଇବେ ।
(ii) 2007 ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ସବୁ ପିଲା 5 ବର୍ଷର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପୂର୍ଣ କରିବେ ।
(iii) 2010 ସୁଦ୍ଧା ସବୁ ପିଲା ୫ ବର୍ଷର ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିବେ ଓ 100 ପ୍ରତିଶତ ଅଟକ ରହିବାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବ ଓ ଯେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଲିଙ୍ଗଭେଦ ବା ସାମାଜିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ଦୂର କରାଯିବ ।
(iv) ଶିକ୍ଷାଦାନ ସହ ଉନ୍ନତ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବ ।

4. ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
1964-65 ମସିହାରେ କୋଠାରୀ ଆୟୋଗ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥିବା ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ବିଷୟରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ନିମ୍ନଲିଖ୍ତ କାରଣଗୁଡିକୁ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।
(i) ଆର୍ଥିକ କାରଣ – ଅଧିକାଂଶ ପିତାମାତା ଅଭାବ ଅନଟନ ଭିତରେ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଯାଆନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ଝିଅମାନେ ଘରକାମରେ ଅଧିକ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ପାଠପଢ଼ା ଅଧାରୁ ବନ୍ଦ କରିଦିଆଯାଏ ।
(ii) ସାମାଜିକ କାରଣ – ଆମ ଦେଶର ଅଶିକ୍ଷିତ ଓ ଅନୁନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ଅଣଲିଯାଗ ଓ ଲ୯ସାରର ସରିଥରି ପାଇଁରତୀନ ଶିକ୍ଷାର ମ ମନ୍ଦିରରଲ ଆସେ । ଅଧିକାଂଶ ଭୋଇଙ୍କ ସମରେ ନାରୀ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅନାସକ୍ତ ଭାବ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ସାମାଜିକ କାରଣ ଅଟେ ।
(iii) ଶିକ୍ଷାଗତ କାରଣ – ଅନୁପଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିବେଶ, ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଇତ୍ୟାଦି ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଟେ ।

5. ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମ୍ବିଧାନରେ ସୂଚିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଲେଖ ।
Answer:
୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇ ତା’ର ନୂତନ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ କଲା । ସମ୍ବିଧାନର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଅଧିକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଗଲା । ଏହି ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରା ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରାଯାଇଛି ଯେ ସରକାରୀ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ଯାଏ ପିଲାଙ୍କ ଲାଗି ଅବୈତନିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୀତ ହେବାର ୧୦ ବର୍ଷ ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ ।

6. କଳାପଟା ଯୋଜନା (Operation Blackboard) କ’ଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
କଳାପଟା ଯୋଜନା (Operation Blackboard) ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକର ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଅପରେସନ ଶବ୍ଦଟି ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ବିହିତ ବା ତୁରନ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି । ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖ ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।
(i) ଅନ୍ୟୁନ ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀଗୃହ ନିର୍ମାଣ
(ii) ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଖେଳସାମଗ୍ରୀ
(iii) କଳାପଟା
(iv) ମାନଚିତ୍ର
(v) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉପକରଣ ଯୋଗାଣ ।

7. D.PE.P. ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବାପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛନ୍ତି । ସେଥୁରୁ District Primary Education Programme (DPEP) ଅନ୍ୟତମ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବାରେ ନିମ୍ନଲିଖତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟଗୁଡିକ ପୂରଣ କରାଯାଇପାରିବ –
(i) ଶିକ୍ଷଣର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିବା (Attainment of minimum levels of learning)
(ii) ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିବା (Emphasis on child centred education)
(iii) Waaqa âaa (Joyful learning)
(iv) ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସୁବିଧା-ସୁଯୋଗ (Provision of infrastructure facilities)
(v) କାର୍ଯ୍ୟଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିବା (Emphasis on activity-centred education)

8. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପାଞ୍ଚୋଟି ପନ୍ଥା ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ୫ ଟି ପନ୍ଥା ହେଉଛି –
(i) ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଗୃହ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଓ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମନୋବୃତ୍ତି ଓ ଆଗ୍ରହ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ।
(ii) ଉପଯୁକ୍ତ ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଶିକ୍ଷାସାଧନ ସାମଗ୍ରୀ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ।
(iii) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ଓ କ୍ରୀଡ଼ାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
(iv) ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ଵସଂଖ୍ୟକ କ୍ରୀଡ଼ା ଉପକରଣ ରଖୁବା ।
(v) ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ଦେୟର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ କରିବା ।

9. ସମ୍ବିଧାନରେ ସୂଚିତ ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଅଭୂତପୂର୍ବ ଉନ୍ନତି ସାଧୂ ହେଲା । ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ପ୍ରଣୀତ ନୂତନ ସମ୍ବିଧାନରେ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ହେଲା ।
(i) ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ସରକାରୀ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରୁ ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ଯାଏ ପିଲାଙ୍କ ଅବୈତନିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୀତ ହେବାର ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ । ଏହି ଶିକ୍ଷା ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଦିଗ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେଲା ।
(ii) ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ଶିଶୁଙ୍କୁ ନାମଲେଖା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପାଠପଢ଼ା ଚାଲୁ ରଖୁବା ।
(iii) ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ – ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁ ଯେପରି ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଆସେ ଓ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରେ ସେ ଦିଗରୁ ତାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଦେବା । ଶିଶୁର ଆବଶ୍ୟକତା ପ୍ରତି ଉତ୍ସାହପୂର୍ଣ୍ଣ, ଆଗ୍ରହପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୃଷ୍ଟି ରଖୁବା । ଏହାଦ୍ଵାରା ମାନବ ସମ୍ବଳର ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଫଳପ୍ରସୂ କରିବା । ଏହି ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା –
(କ) ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଶାସନକୁ ଏକୀଭୂତ କରିବା ।
(ଖ) ରାଜ୍ୟ ଯୋଜନା ବଜେଟ୍‌ର ୫୦% ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବା ।
(ଗ) ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥର ୩୦% ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବା ।
(ଘ) ଅନଗ୍ରସର ବାଳିକା ଓ ବାଳକମାନଙ୍କୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ କିମ୍ବା ଅଣଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବା ।

10. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନଗ୍ରସରତାର ୫ଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ଭାରତରେ ଦ୍ରୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୁରବସ୍ଥା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନଗ୍ରସରତାର ମୁଖ୍ୟ ଅନ୍ତରାୟ ।
(ii) ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସ୍ଵରୂପ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ନାରୀଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ବୀତସ୍ପୃହତା ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।
(iii) ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଅଭାବ ଏକ ପ୍ରଧାନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।
(iv) ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ତଥା ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷାପଦ୍ଧତିର ଅନୁପଯୋଗିତା ମଧ୍ଯ ଅନଗ୍ରସରତାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଅଟେ ।
(v) ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରର ଅନଗ୍ରସରତାର ସବୁଠାରୁ ମୁଖ୍ୟ ଅନ୍ତରାୟ ହେଉଛି ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ।

11. ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଠତ୍ୟାଗର ଯେକୌଣସି ପାଞ୍ଚଟି କାରଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
କିମ୍ବା, ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବଳିତ ଯେକୌଣସି ୫ଟି ସମସ୍ୟା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ପାଠତ୍ୟାଗ କରିବାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା :
(i) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ – ପିତାମାତାଙ୍କ ଶୋଚନୀୟ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ।
(ii) ରକ୍ଷଣଶୀଳ ମନୋଭାବ – ନାରୀଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅବହେଳା ପ୍ରଦର୍ଶନ ।
(iii) ବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନାକର୍ଷଣୀୟ ବାତାବରଣ ।
(iv) ଅନୁପଯୁକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ-ନିର୍ଘଣ୍ଟ ।
(v) ଅପଚୟ ଏବଂ ଆବଦ୍ଧତା ।

12. ଅପଚୟର ୫ଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ପିତାମାତା ତଥା ଅଭିଭାବକମାନଙ୍କର ଅସ୍ବଚ୍ଛଳ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ଅପଚୟର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ଆମ ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ବାସ କରୁଥିବାରୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭ ପାଇଁ ସନ୍ତାନସନ୍ତତିମାନଙ୍କୁ ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ଯୋଗାଇପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି ।
(ii) ଅଭାବ ଅନଟନ ମଧ୍ୟଦେଇ ଗତି କରୁଥିବା ପିତାମାତା ନିଜର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ ହେବାପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ କାଢ଼ି ନେଇଥା’ନ୍ତି ।
(iii) ଘର କାମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ପିଲାମାନ ପାଠପଢ଼ା ଅଧାରୁ ବନ୍ଦ କରିଦିଅନ୍ତି ।
(iv) ଅଧିକାଂଶ ଲୋକଙ୍କର ନାରୀଶିକ୍ଷା ଓ ସହଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅନାସକ୍ତ ଭାବ ଯୋଗୁଁ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତିଯାଏ ସୁଯୋଗ ମିଳିନଥାଏ ।
(v) ଭାରତରେ ବାସ କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ମଧ୍ୟରେ ବୈଷମ୍ୟ ଭାବ, ପରଦା
ପ୍ରଥା, ବାଲ୍ୟବିବାହ, ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭେଦଭାବ ଇତ୍ୟାଦି ଅପଚୟର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଅଟେ । ଏହା ସହିତ ଜନସଂଖ୍ୟାର
ଦ୍ରୁତ ବୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟ ଅପଚୟର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଅଟେ ।

13. ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନକୁ ସଫଳ କରାଯିବାର ୫ଟି ମୁଖ୍ୟ କୌଶଳ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନକୁ ସଫଳ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ହାତକୁ ନିଆଯାଇଛି ।
(i) ନିଶ୍ଚିତ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର, ପ୍ରାକ୍ ଶୈଶବ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଗଠନ ।
(ii) ବ୍ଲକ୍ ସାଧନ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାଧନ କେନ୍ଦ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ପରିଚାଳନା ।
(iii) ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶିକ୍ଷା କମିଟି, ପିତାମାତା -ଶିକ୍ଷକ ସଂଘ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାର ପ୍ରୟାସ ।
(iv) ଅଧାରୁ ପାଠ ଛାଡୁଥିବା ପିଲା, ଅନାଥ ବାଳକ ବାଳିକା, ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ, ରେଳଷ୍ଟେସନ, ବସ୍ତି ଅଞ୍ଚଳର ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
(v) ଶିକ୍ଷକ ଅନୁଦାନ, ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ।
(vi) ଆଦିବାସୀ, ହରିଜନ ଓ ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣା ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଣ ଇତ୍ୟାଦି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ କରିବାପାଇଁ କି କି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ?
Answer:
ଭାରତ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା – ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ସମସ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏ ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଆବଶ୍ୟକ ଜ୍ଞାନ ଓ ଦକ୍ଷତାସମ୍ପନ୍ନ କରାଇବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ଦାୟିତ୍ୱସମ୍ପନ୍ନ ନାଗରିକରୂପେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରିବେ । କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏ ଦେଶର ଅର୍ଦ୍ଧେକ ନାଗରିକ ନିରକ୍ଷରତାର ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ।

ତେଣୁ ସେମାନେ ଦେଶର ପ୍ରଗତିରେ କୌଣସିପ୍ରକାର ସହାୟକ ହୋଇପାରୁ ନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଶିକ୍ଷା ଯୋଗାଇବାପାଇଁ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଲା ।

ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରା ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାନୁଯାୟୀ ସରକାରୀ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ଯାଏଁ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅବୈତନିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଣୀତ ହେବାର ୧୦ ବର୍ଷ (୧୯୬୦ ମସିହା) ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ ।

ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବାର ଉପାୟ :
(1) ଅଭାବ ଦୂରୀକରଣ – ପିତାମାତାଙ୍କର ରୋଜଗାର କ୍ଷମତା ବଢ଼ାଇଲେ ସେମାନେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସ୍କୁଲକୁ ପଠାଇବେ ।

(2) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ – ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିର ତୁରନ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହେଲେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ଅଭାବ, ନିରକ୍ଷରତା ଦୂରହେବ । ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧିର ଉପଯୁକ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହୋଇପାରିଲେ ଆମର ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ।

(3) ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦୂରୀକରଣ – ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦୂରୀକରଣ ଏହି ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ପାଇଁ ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଭାରତର ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ବିଭିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ବର୍ଷବୈଷମ୍ୟ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ଅନ୍ଧବିଶ୍ବାସ, କୁସଂସ୍କାର, ବାଲ୍ୟବିବାହ, ପରଦାପ୍ରଥା, ସ୍ତ୍ରୀଶିକ୍ଷା ଓ ସହଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅନାସକ୍ତି ଭାବ ପ୍ରଭୃତି ଶିକ୍ଷାର ଅଗ୍ରଗତି ଦିଗରେ ମୁଖ୍ୟ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି ।

(4) ଯାତାୟାତର ସୁବିଧା – ଭାରତ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଗ୍ରାମବହୁଳ ଦେଶ । ଏହି ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ବହୁ ଅସୁବିଧାର ଏକ ସମନ୍ଵୟ । ଯାତାୟାତ ଅସୁବିଧା, ଭାଷା ସମସ୍ୟା, ଆର୍ଥିକ ସମସ୍ୟା, ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଯୋଗୁଁ ଏହିସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନା କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଅଟେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ହରିଜନ ଓ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ ଅତି ନିମ୍ନ ମାନର ଜୀବନଶୈଳୀ ଅତିବାହିତ କରନ୍ତି ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନାଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଏମାନଙ୍କୁ କୌଣସି ବିଷୟରେ ହୃଦ୍‌ବୋଧ କରାଇବା ମଧ୍ୟ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଅଟେ । ତେଣୁ ଏସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିକ୍ଷକ ନିଯୁକ୍ତି କରି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଧୈର୍ଯ୍ୟ, ନିଷ୍ଠା ଓ ସମୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।

(5) ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ସୃଷ୍ଟି – ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସାଂଖ୍ୟକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଅନୁଯାୟୀ ଆମ ଦେଶର ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ନାହାନ୍ତି । ସ୍ଵଳ୍ପବେତନ ଓ ସରକାରଙ୍କର ନିରୁତ୍ସାହିତ ମନୋଭାବ ଯୋଗୁଁ ଏହି ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ରହୁ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଶିକ୍ଷାର ମାନ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ତେଣୁ ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରତି ସରକାର ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟି ଦେବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ସହିତ ଅଧିକରୁ ଅଧ‌ିକ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ନିତାନ୍ତ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ।

(6) ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହବ୍ୟବସ୍ଥା – ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଅନଗ୍ରସରତାରେ ଗୃହ ସମସ୍ୟା ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଅଟେ । ସାଧାରଣତଃ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ବାରଣ୍ଡା ଓ ଦେବ ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି । ଏଣୁ ଶିକ୍ଷାର ଅଗ୍ରଗତି ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ, ପାଠ୍ୟପକରଣ ଯୋଗାଇବା ପ୍ରତି ସରକାର ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(7) ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ – ଏହା ସହିତ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପିଲାମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି କରିବା ସହିତ ଜୀବନଧର୍ମୀ ହୋଇପାରିଲେ ଏହି ଶିକ୍ଷା ସଫଳତାର ଶୀର୍ଷରେ ଉପନୀତ ହୋଇପାରିବ ।

(8) ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି – ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ପ୍ରତି ଶିକ୍ଷକ-ସମାଜ ଓ ସରକାର ଯଥେଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାର ଉପଯୁକ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହୋଇପାରିଲେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଦ୍ରୁତ ପ୍ରସାର ହୋଇପାରିବ । ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ସାଧାରଣତଃ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଛାତ୍ର ପାଠ ପଢ଼ିବାକୁ ପ୍ରାୟ ଆସନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ଆସୁଥ‌ିବା ଛାତ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଅଧାରୁ ପଢ଼ା ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯା’ନ୍ତି ।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଯୋଜନା ବଜେଟ୍‌ର ୫୦% ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବେ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥର ୩୦% ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ବିଚାର କରି ଶିକ୍ଷାବର୍ଷ ଓ ବୃତ୍ତିଗତ ଶିକ୍ଷାର ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବ । ଦେଶର ଆଦିବାସୀ, ହରିଜନବହୁଳ ତଥା ଗମନାଗମନର ସୁବିଧା ନ ଥ‌ିବା ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ୩ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବ ।

ଶିକ୍ଷକ ତାଲିମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଚଳିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ପୁନର୍ଗଠନ କରାଯାଇ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରାଯିବ । ଏହି ସମସ୍ତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦୂରୀକରଣ ଏବଂ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲେ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିପାରିବ ।

2. ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା କୌଣସି ଚାରିଟି ସମସ୍ୟା ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ଦୂରୀକରଣ ନିମିତ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି ଯେ, ସରକାରୀ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ଯାଏ ପିଲାଙ୍କ ଲାଗି ଅବୈତନିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୀତ ହେବାର ୧୦ ବର୍ଷ (୧୯୬୦) ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ । ମାତ୍ର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ବିଷୟ ୧୯୬୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ କହିଲେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ ବିଷୟକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
(କ) ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ବ୍ୟାପକ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ
(ଖ) ସାର୍ବଜନୀନ ନାମଲେଖା
(ଗ) ସାର୍ବଜନୀନ ରକ୍ଷଣ

ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ କରିବାପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟର ବ୍ୟାପକ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ଯାହାଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରୀମାନେ ମାତ୍ର ଦୁଇ ବା ତିନି କି.ମି. ମଧ୍ଯରେ ଏକ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଯାଇପାରିବେ । ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବ୍ୟାପକ ନାମଲେଖାର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ କିପରି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବେ ନାହିଁ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିବା ଉଚିତ ।

ଏହା ଯଦି ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ, ତେବେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ହୋଇପାରିବ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ; ଯଥା –
(1) ଅପଚୟ ଏବଂ
(2) ଆବଦ୍ଧତା ।
ଏହି ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଥମେ ହାର୍ଟର୍ କମିଟିଦ୍ଵାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।

(1) ଅପଚୟ – ଅପଚୟ କହିଲେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିସମାପ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିତ୍ୟାଗକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗର କୌଣସି ନା କୌଣସି କାରଣ ଥାଇପାରେ । ଉକ୍ତ କାରଣ ମଧ୍ୟରୁ କେତୋଟି କାରଣ ଦର୍ଶାଗଲା ।
(କ) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ – ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରାୟ ୫୦% ଅପଚୟ ଦେଖାଯାଏ । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ । ଅନେକ ଅଭିଭାବକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଦିନକୁ ଦୁଇବେଳା ଖାଇବାକୁ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଶିଶୁର ପଠନ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିବା ବଡ଼ କଷ୍ଟକର ହୁଏ ।
(ଖ) ନିରକ୍ଷରତା – ଅଳଂକାଂଶ ପିତାମାତା ଅଶିକ୍ଷିତ । ସେମାନେ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୁଝନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେମାନେ ପିଲାମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ, ବରଂ ବିରୋଧ କରନ୍ତି ।
(ଗ) ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର – ବିଶେଷକରି ନାରୀଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ପିତାମାତାମାନେ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ନ ଦେବା ଉଚିତ ବୋଲି ମନେକରିଥା’ନ୍ତି ।
(ଘ) ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି ଓ ଉପଜାତି – ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ଉପଜାତିଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଅଧ୍ବକ । ସେମାନଙ୍କର ଭାଷା ଅନେକ । କେଉଁ ଭାଷାରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବ ସେଥ‌ିରେ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ରହିଛି । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ ପାଇ ନଥାଏ ।

(2) ଆବଦ୍ଧତା – ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ହାର୍ଟର୍ କମିଟି ଆବଦ୍ଧତା ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ଗୋଟିଏ ଶିଶୁ ଏକ ଶ୍ରେଣୀରେ କ୍ରମାଗତ ଦୁର୍ବଳତା ପାଇଁ ଏକାଧ୍ଵକ ବର୍ଷ ରହିଯାଏ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରେଣୀକୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ, ସେତେବେଳେ ତାହାକୁ ଆବଦ୍ଧତା କୁହାଯାଏ । ଆବଦ୍ଧତାର ବିଭିନ୍ନ କାରଣ ଅଛି; ଯଥା –
(କ) ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର – ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର; ଯଥା – ପରଦା ପ୍ରଥା, ନାରୀଶିକ୍ଷା, ବାଲ୍ୟ ବିବାହ, ଧର୍ମାନ୍ଧତା, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।
(ଖ) ନାମଲେଖା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିୟମାବଳୀଜନିତ ତ୍ରୁଟି – ନାମଲେଖା ନିୟମାବଳୀ ଠିକ୍‌ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉ ନାହିଁ । ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ବିକାଶରେ ଅସମତା ଦେଖାଯାଏ । ବର୍ଷସାରା ନାମଲେଖା ହେଲେ ଏହା ବେଳେବେଳେ ହୀନମନ୍ୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
(ଗ) ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ – ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟତଃ ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ନ ହୋଇ ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଫଳରେ ଶିଶୁର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅନାଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
(ଘ) ତୃଟିପୂର୍ଣ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ – ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରଣାଳୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆବଦ୍ଧତା ପାଇଁ ଦାୟୀ । ଏକକ ଶିକ୍ଷକ ନିଯୁକ୍ତି, ଛାତ୍ର-ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଅନିୟମିତତା, ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀଶିକ୍ଷାର ଅବହେଳା, ପରିଦର୍ଶକଙ୍କର ଅଭାବ ଏବଂ ଭାଷା ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅଭାବ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣରେ ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

ଉପରୋକ୍ତ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ, ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଅଭାବ, ଗୃହ ସମସ୍ୟା ଓ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଶିକ୍ଷାର ଅନଗ୍ରସରତା ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣର ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ୟାମାନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହାର ପ୍ରତିକାର ନିମନ୍ତେ ନିମ୍ନଲିଖ ପଦକ୍ଷେପମାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି –
(1) ଅଭାବ ଦୂରୀକରଣ : ପିତାମାତାଙ୍କର ରୋଜଗାର କ୍ଷମତା ବଢ଼ାଇଲେ ସେମାନେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପଠାଇବେ ।
(2) ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦୂରୀକରଣ : ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦୂରୀକରଣ ଏହି ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ପାଇଁ ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଭାରତର ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ବିଭିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ବର୍ଷବୈଷମ୍ୟ, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା, ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ, କୁସଂସ୍କାର, ବାଲ୍ୟବିବାହ, ପରଦାପ୍ରଥା, ନାରୀଶିକ୍ଷା ଓ ସହଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅନାସକ୍ତ ଭାବ ପ୍ରଭୃତି ଶିକ୍ଷାର ଅଗ୍ରଗତି ଦିଗରେ ମୁଖ୍ୟ ଅନ୍ତରାୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଏସବୁ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦୂରୀକରଣ ଏକାନ୍ତ ଭାବେ କାମ୍ୟ ।
(3) ଯାତାୟାତର ସୁବିଧା : ଭାରତ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଗ୍ରାମବହୁଳ ଦେଶ । ଯାତାୟାତ ଅସୁବିଧା, ଭାଷା ସମସ୍ୟା, ଆର୍ଥିକ ସମସ୍ୟା, ସାମାଜିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଯୋଗୁଁ ଏହିସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଅଟେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ହରିଜନ, ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ ଅତି ନିମ୍ନମାନର ଜୀବନଶୈଳୀ ଅତିବାହିତ କରନ୍ତି ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନାଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଏସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିକ୍ଷକ ନିଯୁକ୍ତ କରି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଧୈର୍ଯ୍ୟ, ନିଷ୍ଠା ଓ ସମୟର ଆବଶ୍ୟକ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
(4) ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି : ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅପଚୟ ଓ ଆବଦ୍ଧତା ପ୍ରତି ଶିକ୍ଷକ ସମାଜ ଓ ସରକାର ଅତ୍ୟନ୍ତ କଡ଼ା ଦୃଷ୍ଟି ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାର ଉପଯୁକ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହୋଇପାରିଲେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଦ୍ରୁତ ପ୍ରସାର ହୋଇପାରିବ ।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ବିଚାର କରି ଶିକ୍ଷାବର୍ଷ ଓ ଶିକ୍ଷାବୃତ୍ତି ଓ ବୃତ୍ତିଗତ ଶିକ୍ଷାର ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଶିକ୍ଷକ ତାଲିମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଚଳିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ପୁନର୍ଗଠନ କରାଯାଇ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରାଯିବା ଦରକାର । ଏହି ସମସ୍ତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦୂରୀକରଣ ଏବଂ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲେ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିପାରିବ ।

3 .ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ନିଆଯାଇଥିବା ଯେକୌଣସି ପାଞ୍ଚଟି ପଦକ୍ଷେପ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ଘର ଗଢ଼ିବାକୁ ହେଲେ, ଯେପରି ତା’ର ମୂଳଦୁଆ ଠିକ୍ ଭାବରେ ଗଢ଼ାଯିବା ଉଚିତ ସେହିପରି ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରାଯିବା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ଆମର ନୂତନ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲା । ସେହି ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ ୬-୧୪ ବର୍ଷ ପିଲାଙ୍କୁ ଯେଉଁ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଛି ତାହାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା (Primary Education) କୁହାଯାଏ ।

ଏହି ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସଫଳତା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ ରହିଛି । ଯଥା –
(1) ସାର୍ବଜନୀନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ (Universalisation of Provision) : ଏହାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ୬-୧୪ ବର୍ଷ ପିଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍କୁଲ୍ ପିଲାଙ୍କର ଘରଠାରୁ ମାତ୍ର ୧ କି.ମି. ଦୂରତାରେ ରହିବ ।
(2) ସାର୍ବଜନୀନ ପଞ୍ଜୀକରଣ (Universalisation of Enrolement) : ପ୍ରତ୍ୟେକ ୬-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରାଇବା ଏହର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
(3) ସାର୍ବଜନୀନ ରକ୍ଷଣ (Universalisation of retention) : ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବା ନିମିତ୍ତ ସାର୍ବଜନୀନ ରକ୍ଷଣ ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ପିଲାମାନେ ଯେପରି ଅଧାରୁ ପାଠଛାଡ଼ି ନଯା’ନ୍ତି ଏବଂ ବର୍ଷକୁ ବର୍ଷ ଯେପରି ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୁଅନ୍ତି ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ରହିଛି; ଯଥା- ସାମାଜିକ, ରାଜୈନତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ, ଶିକ୍ଷାଗତ ।
ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ସରକାର କେତେଗୁଡ଼ିଏ ସଂସ୍ଥା ଖୋଲିଛନ୍ତି; ଯଥା –
(i) DPEP
(ii) DIET
(iii) OB (କଳାପର ଅଭିଯାନ)
(iv) EFA
(v) SSA

(i) DPEP : District Primary Education Programme (ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ) – ଏହା ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ୧୯୯୬-୯୭ ମସିହାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମେ ଏହା ରାଜ୍ୟର ୫ଟି ଜିଲ୍ଲା ଯଥା ଗଜପତି, ରାୟଗଡ଼ା, କଳାହାଣ୍ଡି, ବଲାଙ୍ଗୀର, ଢେଙ୍କାନାଳ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରକଳ୍ପ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା । ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍କ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲା ପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ୪୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ କରିଛି ।

ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର ସୁପରିଚାଳନା ନିମନ୍ତେ ନୂତନ ଭାବରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଜଣେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ।
କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆଭିମୁଖ୍ୟ :
(କ) ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ମରାମତି କରିବା ।
(ଖ) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିସରରେ ଶୌଚାଳୟ, ନଳକୂପ, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଂଯୋଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
(ଗ) ଅତିରିକ୍ତ ପଠନ ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଠାଗାରକୁ ପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଣ ।
(ଘ) ଅନଗ୍ରସର ଗୋଷ୍ଠୀର ପିଲା ଓ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ପଠନ ଓ ଲିଖନ ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଣ ।
(ଙ) ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଉପଜାତି ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣାରେ ପାଠ୍ୟପକରଣ ଯୋଗାଣ ।
(ଚ) ଝିଅମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।
(ଛ) ବ୍ୟାପକ ଶିକ୍ଷକ ତାଲିମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ।
(ଜ) ଶିକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟଭିଭିକ ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ।

(ii) DIET: District Institute of Education and Training (ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ତାଲିମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ) – ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ତାଲିମ ପାଇବା ଉଚିତ । ଏହି ତାଲିମ ପାଇଁ କେତେକ Training School ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ଯାହାକି ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ତାଲିମ ସଂସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଛି । ଏହି ସଂସ୍ଥା ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛି । ଯଥା –
(i) ଏହା Primary Schoolରେ ଉପୁଜୁଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରେ ।
(ii) ଏହା ପ୍ରାଥମିକ ସ୍କୁଲର ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ Pre-service ଏବଂ In-service training ଦେଇଥାଏ ।
(iii) ଏହା ଝିଅମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥାଏ ।
(iv) ଏହା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ତଦାରଖ କରେ ।
(v) ଏହି ସଂସ୍ଥା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍କୁଲର ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ Orientation Programme ଆୟୋଜନ କରେ ।
(vi) DIET ସାକ୍ଷରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପନ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରେ ।
(vii) DIET ଛୋଟ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । (୦-୬ ବର୍ଷ)
(viii) DIET ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ ।

ସର୍ବଶେଷରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ସମ୍ଭବ ଏବଂ ସାର୍ବଜନୀନ ହେବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ କେବଳ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ତାଲିମ୍ ସଂସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ।

(iii) OB : Operation Blackboard (କଳାପଟା ଅଭିଯାନ)- ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରେ ପରିମାଣାତ୍ମକ ଏବଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି (NPE) ଏହି କଳାପଟା ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ମୁଖ୍ୟତଃ ୬-୧୪ ବର୍ଷ ବୟସର ସମସ୍ତ ବାଳକ ବାଳିକା ଯେପରି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମ ଲେଖାଇବେ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ି ନଯାଆନ୍ତି ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରି ଏହି ଅଭିଯାନଟି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

ଶ୍ରେଣୀଗୃହ, ଖେଳପଡ଼ିଆ, ଶିକ୍ଷଣ କାଳରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରୟୋଗ ପାଇଁ ମାନଚିତ୍ର, ଚାର୍ଟ, ଖେଳଣା, କଳାପଟା ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗାଇଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା। ଏହି ଯୋଜନାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଶାନୁରୂପକ ଅଗ୍ରଗତି ନହେବାରୁ Revised NPE – 1992ରେ ତା’ର କାର୍ଯ୍ୟସ୍ତରରେ କେତେକ ନୂତନ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ସୁପାରିସ କରାଯାଇଛି ।

ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
(i) ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ହୋଇ ନପାରିବାରୁ ତାହାର ପ୍ରକୃତ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
(ii) ଅନ୍ୟୁନ ତିନିଗୋଟି ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ବିଶିଷ୍ଟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ ଓ ତିନିଜଣ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି ।
(iii) ଅଫିସ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ମଞ୍ଜୁରୀ ।
(iv) ବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଠାଗାର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଓ ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣର ଯୋଗାଣା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
(v) ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାସ୍ତର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ରଖୁ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ ।
(vi) ଏହିପରି କଳାପଟା ଅଭିଯାନଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହି ଅଭିଯାନରେ ସମସ୍ତ ବ୍ୟୟଭାର କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

(iv) EFA : (Education For All) (ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା) : ଶିକ୍ଷା ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷାସଂସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରାଯିବାଦ୍ୱାରା ଦେଶର ସମସ୍ତ ୬-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନେ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମାଗଣାରେ ପାଇବେ । ସମସ୍ତ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଝିଅମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ଏସବୁ ହେଲେ ଯାଇ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ।

(v) SSA : Sarba Sikshya Abhijana (ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ) – ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହେଉଛି ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ । ଏହାର ସ୍ଲୋଗାନ୍ ହେଲା ‘ସଭିଏଁ ପଢ଼ନ୍ତୁ ସଭିଏଁ ବଢ଼ନ୍ତୁ ।’’ କୌଣସି ପିଲା ଯେମିତି ଅସାକ୍ଷର ନ ରହୁ । ଏହା ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ୨୦୦୨-୨୦୦୭ ସୁଦ୍ଧା ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିଲା ।

ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ମୌଳିକ ସୂଚକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ସାକ୍ଷରତା ବୃଦ୍ଧି, ପ୍ରାକ୍ ଶୈଶବ ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଶିକ୍ଷା, ବିଦ୍ୟାଳୟର ସୁବିଧା, ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିଶୁ ଉପସ୍ଥାନ ବୃଦ୍ଧି, ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିଶୁ ପରିତ୍ୟାଗ ହାର ହ୍ରାସ, ଲିଙ୍ଗୀୟ ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଏବଂ ସର୍ବଶେଷରେ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନର ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗ ଅଟେ ।

୩୦୦ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରାମରେ ୧ କି.ମି. ଦୂରତ୍ବ ମଧ୍ଯରେ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିବା । ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ୨୦୦୭ ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତ ଶିଶୁ ୫ ବର୍ଷିଆ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ୨୦୧୦ ସୁଦ୍ଧା ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।

ଉପରିଲିଖ୍ତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ସରକାର ହାତକୁ ନେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଛନ୍ତି ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

1. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (ଡି.ପି.ଇ.ପି.), ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ, କଳାପଟା ଅଭିଯାନ, ଇ.ଜି.ଏସ୍. (Education Guarantee Scheme), ଏ.ଆଇ.ଇ. (Alternative Innovative Education),ସି.ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଏସ୍.ଏନ୍., ଏନ୍.ପି.ଇ.ଜି.ଏଲ୍. (National Programme for Educations or Girls at Elementary Level), କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧି ବାଳିକା ବିଦ୍ୟାଳୟ (କେ.ଜି.ବି.ଭି.) ଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ।

2. ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଗଠନ ଓ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ : ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଧାରାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି – ୧୯୮୬ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଘୋଷଣାନାମା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନ୍ୟତମ । ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କହିଲେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସମାନ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଜରିଆରେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ ।

ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ୧୦ ବର୍ଷ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ୫ ବର୍ଷ ପ୍ରାଥମିକ, ୩ ବର୍ଷ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ଓ ୨ ବର୍ଷ ନିମ୍ନ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଅନ୍ତଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି । ଏକ ସାଧାରଣ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମଗ୍ର ଦେଶର ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇଅଛି । ପାଠ୍ୟକ୍ରମଟି ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଭାରତୀୟ ସଂଗ୍ରାମର ଇତିହାସ, ସାମ୍ବିଧାନିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ, ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ, ନାରୀ ଓ ପୁରୀଷ ମଧ୍ୟରେ ସମାନତା, ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟବସ୍ତୁ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି ।

3. ସାର୍ବଜନୀନ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତର : ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବା ପାଇଁ ୯୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନଦ୍ଵାରା ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବାପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନିକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅଛି ।

ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୪୫ରେ ଶିକ୍ଷାକୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବାପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଥିଲା । ଏଥୁରୁ ସୁଫଳ ନ ମିଳିବାରୁ ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ୧୯୮୬ରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଗଲା ; ଯଥା – ଅଣଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରୌଢ଼ଶିକ୍ଷା, ଯୁବଶିକ୍ଷା, କଳାପଟା ଅଭିଯାନ, ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ, ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ।

ବିଶେଷକରି ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ସାର୍ ଫିଲପ୍ ହାର୍ଟଗ ଦେଇଥିବା ମତ – ପାଠତ୍ୟାଗର କାରଣ ‘ଆବଦ୍ଧତା ଓ ଅପଚୟ’କୁ କମାଇବାପାଇଁ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରାଗଲା ।

4. ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ : ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି :
(1) ସାର୍ବଜନୀନ ସୁଯୋଗ
(Universalisation of Provision)
(2) ସାର୍ବଜନୀନ ପଞ୍ଜୀକରଣ
(Universalisation of Enrolment)
(3) ସାର୍ବଜନୀନ ରକ୍ଷଣ
(Universalisation of Retention)
(4) ସାର୍ବଜନୀନ ଅଂଶଗ୍ରହଣ
(Universalisation of Participation)
(5) ସାର୍ବଜନୀନ ସଫଳତା
(Universalisation of Achievement)

ଏହି ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଉନ୍ନତ ମାନର କରିବା ନିମିତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି ।
ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ : ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(1) ଅପଚୟ : ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତିର ଅବଧୂ ପୂର୍ବରୁ ଯଦି କୌଣସି ଶ୍ରେଣୀରେ ଗୋଟିଏ ପିଲା ପାଠତ୍ୟାଗ କରେ ତାହାକୁ ଅପଚୟ କୁହାଯାଏ ।
(2) ଆବଦ୍ଧତା : ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ଅବଧୂ ମଧ୍ଯରେ ଯେକୌଣସି ଶ୍ରେଣୀରେ ଯଦି ଗୋଟିଏ ପିଲା ଏକ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଅଟକ ରହେ ବା ସେହି ଶ୍ରେଣୀରେ ଏକ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ଥର ଫେଲ୍ ହୁଏ, ତେବେ ତାହାକୁ ଆବଦ୍ଧତା କୁହାଯିବ ।

5. ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୂଳ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି –
(1) ଦ୍ରୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(2) ଅଜ୍ଞତା ଓ ନିରକ୍ଷରତା
(3) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ନିମ୍ନଧରଣର ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନର ମାନ
(4) କମ୍ ବୟସରେ ବିବାହ ବା ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରଥା
(5) ନାରୀ ଶିକ୍ଷା ବା ବାଳିକା ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଅନାଗ୍ରହ ମନୋଭାବ
(6) ସହ ଶିକ୍ଷା (ବିଶେଷକରି ଗ୍ରାମ୍ୟ ପରିବେଶରେ)
(7) ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ଅନ୍ଧବିଶ୍ବାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର
(8) ବେକାରୀ
(୨) ଯୋଜନା ଓ ସମନ୍ବୟର ଘୋର ଅଭାବ
(10) କମ୍ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ
(11) ଶାରୀରିକ ଦଣ୍ଡ
(12) ଉପଯୁକ୍ତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ଅଭାବ
(13) ଉପଯୁକ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ ନେବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଅଭାବ
(14) ଉପଯୁକ୍ତ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଲିମ୍‌ପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଅଭାବ
(15) ପରିଦର୍ଶନ ଓ ପରିଚାଳନାଗତ ବିଭିନ୍ନ ତ୍ରୁଟି ।

6. ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ : ଏଗୁଡ଼ିକ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ହେଲେ ଆମକୁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ୍ ନେବାକୁ ହେବ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ନିଆଯାଇଥବା ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ଓ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
(1) ଶିକ୍ଷାକୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ
(3) ଗଣଶିକ୍ଷାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ
(4) ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(5) ଶିକ୍ଷାରେ ସମାନତା ଓ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ
(6) ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା
(7) ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷଣ ବାତାବରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା
(8) ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମୂପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ ନିଯୁକ୍ତି କରିବା
(9) ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ ସହ ବେତନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା
(10) ଉପସ୍ଥାନ ବୃଦ୍ଧି ନିମିତ୍ତ ସଚେତନଧର୍ମୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରିବା
(11) ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ହେଉଥ‌ିବା ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ୟାର ସୁସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ତୁରନ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ।

7. ସରକାର ବର୍ତ୍ତମାନ ନିମ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ନିମିତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି; ଯଥା –
(1) କଳାପଟା ଅଭିଯାନ (Operation Blackboard)
(2) ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (DPEP)
(3) ସର୍ବଶିକ୍ଷା ଅଭିଯାନ
(4) ନିଶ୍ଚିତ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା
(5) ବିକଳ୍ପ ଓ ଉନ୍ନତ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

8. ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ଯମରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ କରାଯାଇ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣାତ୍ମକ ଓ ପରିମାଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଉଛି । ସେହିପରି ମାଧ୍ଯମିକ (Secondary) ଶ୍ରେଣୀକୁ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯିବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଉଛି ।

ସେହିପରି ପାଠତ୍ୟାଗ (Drop out) କୁ କମାଇବା ଓ ରକ୍ଷଣ ବା ଧାରଣ (Retention)କୁ ଶତ ପ୍ରତିଶତ କରିବାପାଇଁ ନୂତନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି । ବିଶେଷକରି ବାଳିକା ଶିକ୍ଷା, ଭିନ୍ନକ୍ଷମମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅନଗ୍ରସର ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଉନ୍ନତ ମାନର କରିବା ନିମିତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନାର ସଫଳ ରୂପାୟନ କରାଯାଉଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ବଜନୀନୀକରଣ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ।

9. ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବର :
ଆମ ଦେଶରେ ୬ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସର ସବୁ ପିଲାଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ସୁଯୋଗ ଯୋଗାଇବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ । ମାଗଣା ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ଅଧିନିୟମ ୨୦୦୯ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଅଛି ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲାର ମୌଳିକ ଅଧ୍ୟାକାରକୁ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବା ଏବଂ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରାଇବାପାଇଁ ଆଇନ ଏବଂ ନ୍ୟାୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟଦ୍ବାରା ଆଗତ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକ ୨୬ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୯ରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ସମ୍ମତି ଲାଭ କଲାପରେ ଆଇନରେ ପରିଣତ ହୋଇଅଛି । ଆଇନତଃ ୬ରୁ ୧୪ବର୍ଷର ସମସ୍ତ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ । ଯଦି ଶିଶୁର ଏହି ଅଧିକାରକୁ କେହି କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରେ, ତେବେ ସେ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଦଣ୍ଡିତ ହେବ ।

10. ୨୦୦୯ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏହି ଅଧିନିୟମ ପ୍ରଣୟନ କରିବା ପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ପ୍ରାୟତଃ ୨୦୧୦ ମସିହାଠାରୁ ଏହାକୁ ନିଜ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ଲାଗୁ କରିଛନ୍ତି । ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ୨୦୧୦ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ୧ ତାରିଖରୁ ଏହି ଅଧୁନିୟମକୁ ଲାଗୁ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ଏହି ଆଧାରରେ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ନିୟମ ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 1 ଇତିହାସ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ମନୁଷ୍ୟତ୍ବର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
(ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ, ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ, ଅନ୍ତଦୃଷ୍ଟି, ଈଶ୍ଵର ଚିନ୍ତା)
Answer:
ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ

Question ୨।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ଓ ସମ୍ଭୋଗ କରନ୍ତି ?
(ପ୍ରଥମ, ଦ୍ଵିତୀୟ, ତୃତୀୟ, ଚତୁର୍ଥ)
Answer:
ପ୍ରଥମ

Question ୩।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବା ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
(ଏକ ଶ୍ରେଣୀ, ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀ, ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ, ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ)
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ

Question ୪।
ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସାଙ୍ଗରେ କାହାର ନିତ୍ୟ ଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
(ମନୁଷ୍ୟ, ଈଶ୍ବର, ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ)
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ

Question ୫।
କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ କିଛି ରହେ ନାହିଁ ?
(ବର୍ତ୍ତମାନ, ଅନନ୍ତ ଅତୀତ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ବୈଷୟିକ)
Answer:
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ

Question ୬।
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କ’ଣ ଦେଖିବ ?
(ନରକଙ୍କାଳ, ଦୁଃଖ, ମନ, ପୃଥୁବୀ)
Answer:
ନରକଙ୍କାଳ

Question ୭।
କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ?
(ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ, ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ, ଭୂଦାନ ଆନ୍ଦୋଳନ)
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ

Question ୮।
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ କେଉଁ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
(ସାଂପ୍ରତିକ, ଅତୀତ, ଭାବାନ୍ତର, କାଳାନ୍ତର)
Answer:
ଅତୀତ

Question ୯।
ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତି କାହା ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ?
(ସତ୍ୟ, ମିଥ୍ୟା, ପାପ, ପୁଣ୍ୟ)
Answer:
ସତ୍ୟ

Question ୧୦ ।
ମଣିଷ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଗତି କେଉଁଆଡ଼କୁ ?
(ଏକ, ଦୁଇ, ଭିନ୍ନ, ବିଭିନ୍ନ)
Answer:
ଏକ

Question ୧୧ ।
ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା _________ ଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(ଭାବ, ଅର୍ଥ, କାମ, ମୋକ୍ଷ )
Answer:
ଅର୍ଥ

Question ୧୨ ।
ସମାଜର ସମସ୍ତ ବ୍ୟାପାର କାହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(ଇତିହାସ, ପୁରାଣ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ)
Answer:
ଇତିହାସ

Question ୧୩ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ?
(ଆତ୍ମଜୀବନୀ, ଜୀବନ ଚରିତ, ଆତ୍ମଲିପି, ଜୀବନାୟନ)
Answer:
ଜୀବନ ଚରିତ

Question ୧୪ ।
ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ କେଉଁ ଗଳ୍ପ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(ଆଈମା ଗଛ, ଅସୁର ଅସୁରୁଣୀ ଗଳ୍ପ, ଗାଲଗଳ୍ପ, ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ)
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ

Question ୧୫ ।
ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶରେ ଇତିହାସ ବର୍ଣ୍ଣନାବେଳେ କାହାର ମାତ୍ରା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅଧିକ ?
(ଭାବନା, କଳ୍ପନା, ସ୍ଵପ୍ନ, ବାସ୍ତବତା)
Answer:
କଳ୍ପନା

Question ୧୬ ।
ପ୍ରାଚୀନ କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ ?
(ଧର୍ମ, ଚିକିତ୍ସା, କାବ୍ୟ, ନାଟ୍ୟ)
Answer:
ଧର୍ମ

୧୭ । ଇତିହାସକୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟଣାର _________ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(କଳ୍ପନା, ସମଷ୍ଟି, ପୁରାଣ, ବର୍ଣ୍ଣନା)
Answer:
ସମଷ୍ଟି

Question ୧୮ ।
ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ କ’ଣ ବିଦ୍ୟମାନ ?
(ସୌସାଦୃଶ୍ୟ, ତୁଳନା, ବିଚାର, ବାସ୍ତବତା)
Answer:
ସୌସାଦୃଶ୍ୟ

Question ୧୯ ।
କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ମଣିଷ ପାଇଁ ଅଧୂକ ଉପଯୋଗୀ ?
(ଉପଦେଶାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା, କାଳ୍ପନିକ ଶିକ୍ଷା, ବର୍ଣ୍ଣନାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା )
Answer:
ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା

Question ୨୦ ।
‘ପତନ’ କଥାଟି କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମସ୍ତକରେ ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ?
( ଅହଙ୍କାରୀ, ମିଥ୍ୟାବାଦୀ, ସତ୍ୟବାଦୀ, କାଳ୍ପନିକ)
Answer:
ଅହଙ୍କାରୀ

Question ୨୧ ।
କେଉଁ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀର ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ ?
(ଧାର୍ମିକ, ବିଶ୍ଵାସୀ, ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ, ପାରଦର୍ଶୀ)
Answer:
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ

Question ୨୨ ।
କାହାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(ବେଦ, ଇତିହାସ, ବାଇବେଲ, କୋରାନ)
Answer:
ଇତିହାସ

Question ୨୩ ।
ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁ ଲାଭ ପାଇଁ କାହାକୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି?
(ଈଶ୍ଵର, ପରମପିତା, ମହାପୁରୁଷ, ଅସୁର)
Answer:
ମହାପୁରୁଷ

Question ୨୪ ।
ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ଭବିଷ୍ୟତର କେଉଁ ରୂପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ?
(ପିତା, ମାତା, ଭ୍ରାତା, ଦାତା)
Answer:
ପିତା

Question ୨୫ ।
କାହାର କାର୍ଯ୍ୟ କଦାପି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିବ ନାହିଁ ?
(ବିଧାତା, ଜନତା, ଲୋକତନ୍ତ୍ର, ଗଣତନ୍ତ୍ର)
Answer:
ବିଧାତା

Question ୨୬ ।
ବିଧାତା କାହାକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ?
(ଯୋଗ୍ୟଲୋକ, ନିରକ୍ଷର, ସ୍ବାକ୍ଷର, ଅଯୋଗ୍ୟ ଲୋକ)
Answer:
ଯୋଗ୍ୟଲୋକ

Question ୨୭ ।
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ କେଉଁ ଅନୁରାଗ ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ?
(ସରଳ, ବିକୃତ, ଅବସନ୍ନ, ନିଜସ୍ଵ )
Answer:
ବିକୃତ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ସଂସାରରେ ସାଧାରଣତଃ କେତେ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ
Answer:
ସଂସାରରେ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ।

Question ୨।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।

Question ୩।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣର ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣର ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୪।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ, ଚିନ୍ତାଶୀଳ ।

Question ୫।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧ୍ୟ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧୂ ହୁଏ ।

Question ୬।
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ କାହାର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ ପତୁଷ୍ୟତର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୭ ।
ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି କାହା ପ୍ରଭାବରେ ସଂସାଧୂ ହେଉଛି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସର ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧ୍ୟ ହେଉଛି ।

Question ୮।
ମନୁଷ୍ୟ କାହାର ପ୍ରତିକୃତି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଦେବଙ୍କର ପ୍ରତିକୃତି ।

Question ୯ ।
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟର ମନ କିପରି ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ‘ମନୁଷ୍ୟର ମନ ନିତ୍ଯକ୍ରିୟାଶୀଳ ।

Question ୧୦ ।
ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ କାହାର ନିତ୍ୟଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ ଯାହାର ମନ ନିତ୍ୟକ୍ରିୟାଶୀଳ, ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ ତାହାର ନିତ୍ୟଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୧୧ ।
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ କାହାର ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ?
Answer:
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜୀବର ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ।

Question ୧୨ ।
କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ଅତୀତ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାହାକିଛି ଆମର ନୟନଗୋଚର ହୁଏ, ସମସ୍ତେ କାହାର ସନ୍ତାନ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମର ନୟନଗୋଚର ହେଉଥିବା ସମସ୍ତେ ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ।

Question ୧୪ ।
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କ’ଣ ଦେଖିବ ?
Answer:
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କେବଳ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ ।

Question ୧୫।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ରାଶି ରାଶି କ’ଣ ପତିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ରାଶି ରାଶି ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୧୬ ।
କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମର ହୃଦ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କରି ପ୍ରାଣ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କରି ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୁଏ ।

Question ୧୮।
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତ ଓ ମାଂସରୁ କାହାର ସୃଷ୍ଟି ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତ ଓ ମାଂସରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବୋନ୍ନତିର ସୃଷ୍ଟି ।

Question ୧୯ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର କ’ଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୨୦ ।
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଜଗତରେ ସକଳ ବସ୍ତୁର କ’ଣ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଜଗତର ସକଳ ବସ୍ତୁର ରୂପାନ୍ତର, ଭାବାନ୍ତର ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୧ ।
କାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ ?
Answer:
ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତି ଯାହା ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ, ତାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ ।

Question ୨୨ ।
ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଘଟିଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଘଟିଲେ ତାହାର ବିନାଶ ନିଶ୍ଚୟ ହେବ ।

Question ୨୩ ।
କ’ଣ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

Question ୨୪ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଉ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଜୀବନ ବା ମାନବ ଜାତିର ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଉ ।

Question ୨୫ ।
ମାନବ ଜୀବନରେ କ’ଣ ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ମାନବ ଜୀବନରେ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟନାର ସମଷ୍ଟି ଛଡ଼ା ଆଉ ଅଧିକ କିଛି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୨୬ ।
ସ୍ଥୂଳଦୃଷ୍ଟି ମାନବ ନିକଟରେ ଜଗତଟା କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ଥୂଳଦୃଷ୍ଟି ମାନବ ନିକଟରେ ଜଗତଟା କେବଳ ବିରୁଦ୍ଧ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ।

Question ୨୭ ।
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର କ’ଣ ଦର୍ଶନ କରେ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର ସର୍ବପ୍ରକାର ବିରୋଧ ମଧ୍ୟରେ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ।

Question ୨୮ ।
କେଉଁ ଦୁଇ ଜଣ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଓ ସମାଜ ଉନ୍ନତିର ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଓ ସମାଜ ଉନ୍ନତିର ଉପଯୋଗୀ ।

Question ୨୯ ।
ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ତା’ର କ’ଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ତା’ର ସମଗ୍ର ଜୀବନର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୩୦ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜୀବନଚରିତ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ।

Question ୩୧ ।
ଜାତିର ଇତିହାସକୁ ସେଇ ଜାତିର କ’ଣ ବୋଲା ଯାଇପାରେ ?
Answer:
ଜାତିର ଇତିହାସକୁ ସେଇ ଜାତିର ଜୀବନଚରିତ ବୋଲା ଯାଇପାରେ ।

Question ୩୨ ।
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୩୩ ।
ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର କ’ଣ ନ ଥିଲା ?
Answer:
ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର ଅସ୍ଥିତ୍ଵ ନ ଥିଲା ।

Question ୩୪ ।
କେଉଁ ଜାତି କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ ଭାବରେ ଖ୍ୟାତ ?
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ଜାତି କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ ଭାବରେ ଖ୍ୟାତ ।

Question ୩୫ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ କାହାର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ବୀରପୁରୁଷଙ୍କର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ।

Question ୩୬ ।
ମନ୍ଦିର ଗୃହରେ ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଦେଶର କ’ଣ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ମନ୍ଦିର ଗୃହରେ ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଦେଶର ଓ କାଳର ଇତିହାସ ଲିଖିତ ହୋଇରହିଛି ।

Question ୩୭ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ କିପରି ଓ କାହାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ।

Question ୩୮ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ମାନବ ଜୀବନର କେଉଁ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ହୋଇଅଛି ।

Question ୩୯ ।
ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲିଖିତ ହେଉ କାହା ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
Answer:
ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲିଖିତ ହେଉ ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

Question ୪୦ ।
ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ।

Question ୪୧ ।
ବିପରୀତ ପଥରେ ଗମନ କଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ବିପରୀତ ପଥରେ ଗମନ କଲେ କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୪୨ ।
ଅହଙ୍କାରୀର ମସ୍ତକରେ କେଉଁ କଥା ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଗତ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ଅହଙ୍କାରୀର ମସ୍ତକରେ ‘ପତନ’ କଥା ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଅଛି ।

Question ୪୩ ।
ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ୱରରେ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରିଅଛି ?
Answer:
ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ଵରରେ ‘ଧର୍ମର ଜୟ, ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଘୋଷଣା କରିଅଛି ।

Question ୪୪ ।
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀର କ’ଣ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ବାସୀ ହୁଏ ।

Question ୪୫ ।
ଇତିହାସକୁ କେଉଁ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଇତିହାସକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ।

Question ୪୬ ।
କେଉଁ ବସ୍ତୁ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି ।

Question ୪୭ ।
କେଉଁମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କିଞ୍ଚି ଜ୍ଞାନଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ଯେଉଁ ମହିମାନ୍ଵିତ ପୁରୁଷମାନେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦେହପାତ କରି ଯାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କିଞ୍ଚିତ୍

Question ୪୮।
କିଏ ଭବିଷ୍ୟତର ପିତାରୂପେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ?
Answer:
ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ଭବିଷ୍ୟତର ପିତାରୂପେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ।

Question ୪୯ ।
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କ’ଣ ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ ।

Question ୫୦ ।
ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ଗତି କୁଆଡ଼େ ?
Answer:
ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ଗତି ରସାତଳକୁ ।

Question ୫୧ ।
ବିଧାତା ଯୋଗ୍ୟତା ଥ‌ିବା ଲୋକକୁ କ’ଣ ଦିଅନ୍ତି ?
Answer:
ବିଧାତା ଯୋଗ୍ୟତା ଥିବା ଲୋକକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ।

Question ୫୨ ।
କେଉଁ ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।

Question ୫୩ ।
ମନୁଷ୍ୟର ଅନୁରାଗର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ବଜାତି ସଙ୍ଗେ ନିକଟ ସମ୍ପର୍କ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ଅନୁରାଗର କାରଣ ।

Question ୫୪ ।
ମନୁଷ୍ୟର କେଉଁ ଅଭାବକୁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ବଜାତି ସଙ୍ଗେ ଅନୁରାଗର ଅଭାବକୁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫୫ ।
କ’ଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ ।

Question ୫୬ ।
କ’ଣ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷଭାବ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ।

Question ୫୭ ।
କ’ଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସହାୟ ?
Answer:
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି ଉନ୍ନତି ଲାଭର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସହାୟ ।

Question ୫୮ ।
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି କେବଳ ସ୍ମୃତି ବା ବାକ୍ୟମାତ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ କଲେ କ’ଣ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି କେବଳ ସ୍ମୃତି ବା ବାକ୍ୟମାତ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ କଲେ କିଛି ଫଳ ଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୫୯ ।
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ କାହା ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ ଏହି ବିକୃତ ଅନୁରାଗ ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର ।
ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ବିଷୟ – ଇତିହାସ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ବିଶ୍ବନାଥ କର ।

Question ୧।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବା ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୨।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ବିଷୟକ ଚିନ୍ତା ସ୍ଥାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ କି ପ୍ରଣାଳୀ ବା ତାହାର ସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ହେବ, ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟକ ଚିନ୍ତା ସୂତ୍ରରେ କେଉଁ ବସ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟସ୍ଥ ହେଲା ବା କିପରି ସ୍ଥାନପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୩ ।
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀର କ’ଣ ସଂସାଧୂ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧୂ ହୁଏ ।

Question ୪।
ମନୁଷ୍ୟତ୍ଵର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟତ୍ବର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୫।
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନିକ୍ଷେପ କଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନିକ୍ଷେପ କଲେ, ‘ମନୁଷ୍ୟ ଯେ ଅନନ୍ତ ଦେବଙ୍କର ପ୍ରତିକୃତି’ ବୋଲି ବୁଝାଯାଏ ।

Question ୬ ।
ମନୁଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା କାହା ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ।

Question ୭ ।
ମନୁଷ୍ୟର ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲେ ମାନବ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ କିଛି ରହିବ ନାହିଁ ।

Question ୮।
ମନୁଷ୍ୟ କେଉଁଠିକୁ ଅବତରଣ କଲେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ପତୁଷ୍ୟତର ନର୍ମଦେବପୁ ଅବତରଣ କଲେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ।

Question ୯।
ରାଶି ରାଶି ନର ଦେହ କାହିଁକି ପତିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ରାଶି ରାଶି ନର ଦେହ ପତିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୧୦ ।
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଏ ।

Question ୧୧ ।
କେଉଁ କଥା ଶ୍ରବଣ କଲେ ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼େ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କଲେ ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼େ ।

Question ୧୨ ।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀଭୂତ ବିପ୍ଳବରାଶି ଛଡ଼ା କାହାର ସଂଖ୍ୟା ଗଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀଭୂତ ବିପ୍ଳବରାଶି ଛଡ଼ା ନୀରବ ଦେହପାତର ସଂଖ୍ୟା ଗଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତମାଂସରୁ କ’ଣ ଉଭୂତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତମାଂସରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବୋନ୍ନତି ଉଭୂତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୪ ।
ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀର କ’ଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀର ସକଳପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥାର ଚିହ୍ନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଜୀବରାଶିର ଦେହାବଶେଷ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

Question ୧୫ ।
କେଉଁଠାରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୧୬ ।
ଜଗତର ଘୋର ପରିବର୍ତ୍ତନରାଶି ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ଅବସ୍ଥିତି କରୁଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
କାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ?
Answer:
କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଯାହାର, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ।

Question ୧୮।
ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗିଅଛି ?
Answer:
ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ, କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଯାହାର, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ, ଏହି ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗିଅଛି ।

Question ୧୯ ।
ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଗତି କେଉଁଆଡ଼କୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏକ ଓ ଗତି ଏକ ଆଡ଼କୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୦ ।
ସମସ୍ତ ମଣିଷମାନଙ୍କର ଗତି କେଉଁ ନିୟମରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେଉଅଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସମସ୍ତ ମଣିଷମାନଙ୍କର ଗତି ଏକ ଆଡ଼କୁ ଏବଂ ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ନିୟମରେ ସମସ୍ତ ଘଟଣାବଳୀ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଅଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୧ ।
ବିରୋଧ ମଧ୍ଯରେ କିଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ?
Answer:
ବିରୋଧ ମଧ୍ୟରେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ।

Question ୨୨ ।
ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ କ’ଣ ?
Answer:
ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ଉଭୟେ ସମାଜର ଉନ୍ନତିରେ ସହଯୋଗୀ ।

Question ୨୩ ।
ମାନବ ସମାଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ କ’ଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ମାନବ ସମାଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୨୪ ।
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ କହିଛନ୍ତି, ‘ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସମାନ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ତୁଲ୍ୟ ।’’

Question ୨୫ ।
ପ୍ରାଚୀନ ଚିକିତ୍ସା ଶାସ୍ତ୍ରରେ କାହାର ସମାବେଶ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରରେ ରସିକତା, ଭାବୁକତା, ଅଳଙ୍କାର ଓ ଆଡ଼ମ୍ବରର ସମାବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।

Question ୨୬ ।
ପ୍ରାଚୀନ କେଉଁ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ବାଇବେଲ ଏବଂ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବେଦ ଭଳି ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ ।

Question ୨୭ ।
ଦେଶ ଓ କାଳର ଇତିହାସ କେଉଁଠାରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଅକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଦେଶ ଓ କାଳର ଇତିହାସ ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଅକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୮ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ କେଉଁ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ଜାତିସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୯ ।
ପାଠକ କାହା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ?
Answer:
ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସଙ୍ଗେ ଏବଂ ନିଜ ଜୀବନ ସଙ୍ଗେ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ତେବେ ସେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ।

Question ୩୦ ।
ଇତିହାସରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ଘଟଣାର ପଶ୍ଚାଦେଶରେ କାହାର ହସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ?
Answer:
ଇତିହାସରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ଘଟଣାର ପଶ୍ଚାଦେଶରେ ନିୟମ ବା ନିୟନ୍ତାଙ୍କ ହସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ।

Question ୩୧ ।
କେଉଁଠି ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ବ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ଭିତରେ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କଲେ ଏବଂ ସର୍ବତ୍ର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହେଲେ, ସେଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ଵ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩୨ ।
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସ ବର୍ଷିତ ସକଳ ପ୍ରକାର ଚିତ୍ରରେ କ’ଣ ଦେଖି ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସ ବର୍ଣ୍ଣିତ ସକଳ ପ୍ରକାର ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନର ଏବଂ ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

Question ୩୩ ।
ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଇତିହାସରୁ କ’ଣ ଅନୁଭବ କରିପାରିବେ ?
Answer:
ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଇତିହାସରୁ ଏହା ଶିକ୍ଷା ପକ୍ଷରେ କିପରି ଉପଯୋଗୀ, ତାହା ଅନୁଭବ କରିପାରିବେ ।

Question ୩୪ ।
ପ୍ରାଥମିକ ମନୁଷ୍ୟ କିପରି କାଳାତିପାତ କରୁଥୁଲା ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ମନୁଷ୍ୟ ଅରଣ୍ୟରେ ଶୀତ, ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷାରେ ଅସହ୍ୟ କ୍ଳେଶ ସହ୍ୟକରି, ଅପକ୍ବ ମାଂସ, ଫଳମୂଳ ଆହାର କରି କାଳାତିପାତ କରୁଥିଲା ।

Question ୩୫ ।
ସୁ-ସନ୍ତାନ ଓ ସୁ-ପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି, ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସଙ୍ଗେ ସ୍ତ୍ରୋପାର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଯୋଗ କରିବା ।

Question ୩୬ ।
ଅଯୋଗ୍ୟ ଜାତିର ସଞ୍ଚତ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ କାହା ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଅଯୋଗ୍ୟ ଜାତିର ସଞ୍ଚ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଯୋଗ୍ଯତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୭ ।
କେଉଁ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନ ହେଲେ ମାନବ ଜାତିର କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ଭାରତର ପତନ ହେଲେ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ମାନବ ଜାତିର କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ ।

Question ୩୮ ।
ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷାକରି ପାରିଲା ନାହିଁ ତାକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ କେଉଁ ଦେଶ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ?
Answer:
ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷା କରିପାରିଲା ନାହିଁ ତା’କୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ।

Question ୩୯ ।
ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ ସେତେବେଳେ କାହାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ ?
Answer:
ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ, ସେତେବେଳେ ନବ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ ।

Question ୪୦ ।
ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି କିଏ ଉଚ୍ଚ ଅଧ୍ୟାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ବିଧାତା ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୪୧ ।
ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୪୨ ।
କାହାକୁ ହରାଇ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରି ନ ପାରେ ?
Answer:
ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ ହରାଇ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରି ନ ପାରେ ।

Question ୪୩ ।
ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦରେ ଦିନ କଟାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜର କ’ଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦରେ ଦିନ କଟାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜର ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଲବ୍ଧ ଉନ୍ନତି ରକ୍ଷା କରିପାରେ ନାହିଁ ।

Question ୪୪ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ କେଉଁ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ?
Answer:
ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

Question ୪୫ ।
ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେଉଛି, ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସ ବିଶେଷଭାବରେ ଶିକ୍ଷା କରିବା ।

Question ୪୬ ।
କେଉଁଥୁରୁ ହୃଦୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସର୍ବତୋଭାବେ ବିଧେୟ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଭାବରୁ ହୃଦୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସର୍ବତୋଭାବେ ବିଧେୟ ।

Question ୪୭ ।
କ’ଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ; ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏନାହିଁ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ, ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ତିରିଶି ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ବିଷୟ – ଇତିହାସ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ବିଶ୍ବନାଥ କର ।

Question ୧ ।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟ କ’ଣ କରନ୍ତି, କ’ଣ କରନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷମାନଙ୍କୁ ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ବା ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଭାବରେ ପରିଚିତ କରାଇଛନ୍ତି । ସେହି ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନା ବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ସମ୍ଭୋଗ କରନ୍ତି । ଅପର ପକ୍ଷରେ ସେମାନେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୨ ।
ଅପର ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମତରେ ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷମାନେ ଅସାଧାରଣ, ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ । ଏହିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟର ମନ ନିତ୍ଯ କ୍ରିୟାଶୀଳ । ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ ତାହାର ନିତ୍ୟ ଯୋଗ ରହିଅଛି । କାରଣ ସେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ରଖିଥାଏ । ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ ।

Question ୪ ।
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି କ’ଣ ?
Answer:
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ବା ବର୍ତ୍ତମାନର ସଭ୍ୟତମ ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି ହେଉଛି, ତାହାର ପାଦମୂଳରୁ ଯେତେ ନିମ୍ନଦେଶକୁ ଅବତରଣ କରିବ, ସେତେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ । ଅର୍ଥାତ୍ ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ, କେତେ ରାଶି ରାଶି ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଛି । ଅକଳନୀୟ ନରଦେହର ପତିତ ରାଶି ହେଉଛି ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

Question ୫ ।
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ଶ୍ରବଣ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ କାହିଁକି ସ୍ତମ୍ଭତ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ଶ୍ରବଣ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ ସ୍ତମିତ ହୋଇଯାଏ, କାରଣ ଏହି ବିପ୍ଲବରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀ ବିନାଶ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହିପରି ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବିପ୍ଳବର ବିବରଣ ଲିଖିତ ରହିଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ ସ୍ତମ୍ଭିତ ହୋଇଯାଏ ।

Question ୬ |
ସକଳ ପ୍ରକାର ବିପ୍ଳବ ମୂଳରେ କେଉଁ ନିରୂଢ଼ କାରଣ ବିଦ୍ୟମାନ ?
Answer:
କେବଳ ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତିର ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି, ସୁତରାଂ ତାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ । କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଯେ ବିରୋଧ କରେ, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗି ରହିଛି । ସକଳ ପ୍ରକାର ବିପ୍ଳବର ମୂଳରେ ଏହି ନିଗୂଢ଼ କାରଣ ବିଦ୍ୟମାନ ।

Question ୭ |
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଗ୍ନିକଣା ତୁଲ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନିଭୃତ ହୃଦୟର ଚିନ୍ତା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ କିପରି ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଗ୍ନିକଣା ତୁଲ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନିଭୃତ ହୃଦୟର ଚିନ୍ତା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟିକରେ ଏବଂ ତାହାଦ୍ୱାରା ରାଶି ରାଶି ଅସତ୍ୟ, ଅନ୍ୟାୟ, ଅସାମ୍ୟ, ଅପବିତ୍ରତା ଶୁଷ୍କ ତୃଣରାଶି ତୁଲ୍ୟ ଭସ୍ମୀଭୂତ ହୋଇଯାଏ । କେବଳ ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟଟି, ସାରବସ୍ତୁଟି ପୂର୍ବପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜଳତର ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

Question ୮ |
ପ୍ରକୃତ ରୂପେ ମାନବ ଜୀବନ କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତରୂପେ ମାନବ ଜୀବନ କେତେବେଳେ ଆଲୋକ, କେତେବେଳେ ଅନ୍ଧକାର, କେତେବେଳେ ଉଚ୍ଚ ହାସ୍ୟଧ୍ବନି, କେତେବେଳେ ବା ମର୍ମଭେଦୀ ହାହାକାର, ଏହିପରି ପରସ୍ପର ବିରୁଦ୍ଧ ଓ ପ୍ରତିକୂଳ ଅବସ୍ଥା ଭିତରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।

Question ୯ ।
ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ଜୀବନ କିପରି ଉନ୍ନତତର ଅବସ୍ଥାକୁ ନୀତ ହୁଏ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ନାନା ଘଟଣା, ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭିତରେ ସାରଭୂତ ଜୀବନଟି ଉନ୍ନତ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ସମାଜ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ନାନା ଘଟନା ଓ ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା ଉନ୍ନତତର ଅବସ୍ଥାକୁ ନୀତ ହୁଏ ।

Question ୧୦ ।
କ’ଣ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ କିପରି ହୀନ ଅବସ୍ଥାରୁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ସଭ୍ୟତା ଲାଭ କରିଅଛି, ଏକଥା ବୁଝିବା ପାଇଁ ଗୋଟାକେତେ ରାଜବଂଶର ବିବରଣ ବା ଗୋଟିଏ ଅଧେ ବିଶେଷ ଜାତିର ସ୍ଥୂଳବିବରଣ ପାଠ କଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ । ଯେଉଁଥିରେ ମାନବ ପ୍ରକୃତିର କ୍ରମବିକାଶର ଛବି ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ନାହିଁ, ତାହା ପ୍ରକୃତରେ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ।

Question ୧୧।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସରେ କ’ଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସରେ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ବୀର ପୁରୁଷଙ୍କର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ସେହି ବୀରମାନେ ଦେବତା ବା ଦେବ ଅଂଶରେ ଜାତ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅଲୌକିକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ କେଉଁଠାରୁ ସତ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ ମନୀଷାବଳରେ ସାହିତ୍ୟର ନାନା ବିଭାଗରୁ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ କୀର୍ତ୍ତି, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରୁ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ନାମକ ଗୋଟିଏ ଉପାଦେୟ ବସ୍ତୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ

Question ୧୩ ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ କିପରି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । ଏଥରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗଅଛି । ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଅଛି ।

Question ୧୪ ।
କେଉଁଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ବ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ବୈଷମ୍ୟରହିତ ଭୂମି ଉପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ, ଆପଣା ଭିତରେ ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ସେ ସର୍ବତ୍ର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ଏବଂ ସେଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ଵ ବିନଷ୍ଟ ହୁଏ ।

Question ୧୫ ।
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ନିଜ ଜୀବନର କେଉଁ ବ୍ୟାପାର ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
ଇତିହାସ ପଠନ ସମୟରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ସେହି ସମୟରେ ଅତୀତର ସୁଖଦୁଃଖ, ହର୍ଷବିଷାଦ, ଭୟ ବିଭୀଷିକା, ସାହସ ଓ ବିକ୍ରମ, ଜୀବନ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠେ ଏବଂ ତାହା ନିଜ ଜୀବନର ବ୍ୟାପାର ତୁଲ୍ୟ

Question ୧୬ ।
ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶର ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଠିଆ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ କାହାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶର ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଠିଆ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ ଆପଣା ଭିତରେ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦର୍ଶନ କରିଥାଏ । ସେ ସର୍ବତ୍ର ସର୍ବମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୋଇ ପ୍ରାଣ କିପରି ପୁଲକିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ୱାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ବାସ ତିରୋହିତ ହୋଇ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ସର୍ବତ୍ର ସତ୍ୟର ଜୟ, ମଙ୍ଗଳର ଜୟ, ପୁଣ୍ୟର ଜୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ପ୍ରାଣ ଆଶା ଓ ବିଶ୍ୱାସରେ ପୁଲକିତ ହୁଏ ।

Question ୧୮ ।
କ’ଣ ନ କଲେ ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କୁ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Answer:
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ । ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସଙ୍ଗେ ସ୍ତ୍ରୋପାର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଯୋଗ କରିବା ହିଁ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ । ତାହା ନକଲେ ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କୁ କର୍ଭବ୍ୟ ଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question ୧୯ ।
ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ଵଭାବ କିପରି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ବଭାବ ହେଉଛି, ସେ ନିଜେ ହୀନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିପାରେ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଆପଣା ମଧ୍ୟରେ ଗୌରବର ବିଷୟ କିଛି ନ ଥିଲେ, ସେ ପୂର୍ବ ଗୌରବର ଆସ୍ଫାଳନଦ୍ୱାରା ହୃଦୟକୁ କିଞ୍ଚିତ୍ ଆଶ୍ୱସ୍ତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବର୍ଷିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ଇତିହାସ’ରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି । ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ବିକାଶରେ ଇତିହାସର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥ୍ପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା ଘଟିଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ । ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ, ଯେପରି ତାହାର ସମଗ୍ର ଜୀବନର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ଠିକ୍ ସେହିପରି ମାନବ ସମାଜର ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ସେହି ସମାଜର ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, କେବଳ ରାଜବଂଶର ବିବରଣ ବା ବିଶେଷ ଜାତିର ବିବରଣ ପାଠ କଲେ, ତାହା ଇତିହାସ ହେବ ନାହିଁ । ସେଭଳି ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ବୋଲି ସେ ସୂଚାଇ ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସ ବୋଲି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଅସ୍ତିତ୍ବ ନଥିଲା । ଭାରତ ଭଳି କୌଣସି ଜାତିର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଇତିହାସ ରଚନା କରି ନ ଥିଲେ । ମାତ୍ର ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ, ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର, ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ

ସେହି ସେହି ଦେଶର ଓ କାଳର ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟ ରହିଥିଲା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ ମନୀଷାବଳରେ ଉପରୋକ୍ତ ବିଭାଗରୁ ଇତିହାସର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କଲେ ବି ଏହା ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ନୁହେଁ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେସବୁର ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । ଏଥୁରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ଅଛି । ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଇତିହାସର ବିଭାଗୀକରଣ କରି, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମକରଣ

କେବଳ ଇତିହାସ ରଚନା ନୁହେଁ, ଇତିହାସ ପଠନର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଇତିହାସ ଯେପରି ଲିଖିତ ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ‘ପାଠକ ଯେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଙ୍ଗେ ଏବଂ ନିଜ ଜୀବନ ସଙ୍ଗେ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେ ଅଧ୍ୟୟନ ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର ।’’

ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । ଏହା ଶିକ୍ଷା ପକ୍ଷରେ କେତେ ଉପଯୋଗୀ, ତାହା ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଲୋକହିଁ ଜାଣିପାରିବେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଜାତିର କାହିଁକି ଅଧଃପତନ ହେଲା, ସେଥୁରୁ ଇତିହାସ ପାଠକ ଅଧଃପତନର କାରଣକୁ ଠିକ୍ ରୂପେ ବୁଝିପାରିବ । ସୁତରାଂ ଉନ୍ନତିର ଯେ କ୍ରମ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ବା ଜାତିଗତ ଜୀବନରେ ରହିଛି, ସକଳ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଜାତି ପକ୍ଷରେ ସେହି କ୍ରମ ରହିବ ।

ଇତିହାସରୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜାଣିପାରୁ, ଆମେ ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଭୋଗ କରୁଛେ, ତାହାରି କର୍ଷା ଆମେ ନୋହୁଁ । କେତେ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର ଉପଯୁକ୍ତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଇତିହାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ ଜାଣିପାରୁ, ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ଯାହା, ତାହାର କଦାପି ବିନାଶ ହୁଏ ନାହିଁ । ଯୋଗ୍ୟତା ଦେଖି ଭଗବାନ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବରେ ଇତିହାସକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରି, ନିଜର ସ୍ବାଭିମାନକୁ ସମୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
‘‘ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରି ନ ପାରେ’’ ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅବଲମ୍ବନରେ ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ କରଙ୍କ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ଇତିହାସ । ଯେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା ଥୁଲା ବିରଳ, ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ଵନାଥ ନିଜସ୍ବ ରୀତିରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଦେଇଥିଲେ ଏକ ଦିବ୍ୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାରମ୍ପରିକ ରୀତିରେ ରଚନା କରାଯାଉଥ‌ିବା ରାଜା, ରାଜପୁରୁଷ ବା କେତେକ ବିଶେଷ ବଂଶାବଳୀକୁ ନେଇ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା ବିବରଣୀକୁ ଯଥାର୍ଥ ଇତିହାସ ବୋଲି ବିଚାର କରିନାହାନ୍ତି । ଯେଉଁ ରଚନାରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଥାଏ ତାହାହିଁ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥରେ ଇତିହାସର ବିଶେଷତା, ସଂସାରର ସ୍ଥିର ସତ୍ୟ ହିଁ ଉନ୍ନତ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇଛନ୍ତି ।

ଇତିହାସର ଉପାଦେୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଇତିହାସ ଆମକୁ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ, ତାହା ଅନ୍ୟ କାହାଠାରୁ ମିଳି ନ ଥାଏ । ଇତିହାସ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆଧାର । ଦୁନିଆରେ ଯାହା ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ତାହାର କେବେ ବିନାଶ ହୁଏ ନାହିଁ । ମାନବ ସମାଜ ଯେ କ୍ରମଶଃ ଉନ୍ନତି କରିଚାଲିଛି, ସେଥୁରୁ ସେ କେବେହେଲେ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବ ନାହିଁ । ସମାଜ ଯେ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ ଆଗେଇ ଆଗେଇ ଚାଲିଛି ଏଥ‌ିରେ ଦ୍ବିମତ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଦେଖୁଲେ ଜଣାଯିବ, ଯେ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେବ; ସେ ସେଥିରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବ । ଯେଉଁ ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା, ସେ ନିଶ୍ଚୟ ରସାତଳଗାମୀ’ ହେବ ।

ମାତ୍ର ତାହାର ସଞ୍ଚତ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ କେବେହେଲେ ନଷ୍ଟ ହେବ ନାହିଁ । ବରଂ ତାହା ଯୋଗ୍ୟତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ । ଏହାକୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ପତନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷା କରିପାରିଲେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲେ । ବିଧାତା ଯାହା ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି, ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ହେବ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି କାହାକୁ ବିଧାତା ଉଚ୍ଚ ଆସନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଅନୁସରଣ ନ କରି ଯିଏ କେବଳ ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦ ଓ ଆଳସ୍ୟର ଦିନ କଟାଏ, ସେଭଳି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଅସମ୍ଭବ । ଯେଉଁମାନେ ନୀତି ବା ଯୋଗ୍ୟତା ନଥାଇ, ଉଦାରଭାବକୁ ପରିହାର କରି ଜୀବନଧାରଣ କରନ୍ତି, ସେମାନେ କଦାପି ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନକୁ ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ସ୍ଥିର ସତ୍ୟକୁ ଇତିହାସ ହିଁ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥାଏ ।

ବାସ୍ତବିକ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଅଭିମତ ବେଶ୍ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ସାଂପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଆବଶ୍ୟକତା ନିରୂପଣ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବଣ୍ଠିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥିପାଇଁ ଏଥିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । କାରଣ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉ ନାହିଁ । ଏଥରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ଆଦି ସବୁପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଶେଷର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି । ତଥାପି ସ୍ଥୂଳତଃ ଏହା ରାଜନୈତିକ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥିପାଇଁ କେତେକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତ, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମଦେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଭାଗର କ୍ରମିକ ଉନ୍ନତି ବିବରଣ ପୂର୍ବତର ଆକାରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଦିନକୁ ଦିନ ଇତିହାସ ଲେଖନ-ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉନ୍ନତି ହେଉଅଛି; ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତ ଅନୁସନ୍ଧିଷ୍ଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏତିକିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେ ସବୁଦିନପାଇଁ ମାନବ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଇତିହାସ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ରହିବ । ସାହିତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଧର୍ମ, ନୀତି, କାବ୍ୟ, ଉପନ୍ୟାସ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ ସମସ୍ତ ତାହା ନିକଟରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟମୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ଆହାର, ପରିଚ୍ଛଦ ତାହା ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ଇତିହାସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲେଖା ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସହିତ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କକୁ ବିସ୍ମୃତ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ସେଭଳି ଇତିହାସର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ ସାଦୃଶ୍ୟ ରହିଛି । ବୈଷମ୍ୟ ଯେତେ ରହିଲେ ବି, ମୂଳରେ ମାନବପ୍ରକୃତି ଏକ । ଏକା ମାନବ କାହିଁକି, ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶରେ ଏପରି ଏକ ସାଧାରଣ ଭୂମି ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରଭେଦ ବା ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଇତିହାସ ପାଠକଲାବେଳେ ଆମେ ଅନେକ ସମୟରେ, ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଅତୀତ ପ୍ରତି ହୃଦୟରେ ସହାନୁଭୂତି ସ୍ବତଃ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବା ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନରେ ବା ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ, ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ । ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । କେଉଁ କାରଣ ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ବା ଅବନତି ହେଲା, ତାହା ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି । ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଯାଇ କେହି କେବେ ସେଥ‌ିରେ ସଫଳ ହେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ‘ଧର୍ମର ଜୟ ଓ ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ଵରରେ ଘୋଷଣା କରିଅଛି । ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ଅନେକ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ । ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୁଏ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ, ଇତିହାସ ପରି ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଆଉ କେହି ହୋଇ ନ ପାରନ୍ତି ।

Question ୪।
‘‘ସ୍ଵ-ଜାତିର ଇତିହାସ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା କରିବାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଵଜାତିବତ୍ସଳ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।” ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବଣ୍ଡିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ଇତିହାସ’ରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି । ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ବିକାଶରେ ଇତିହାସର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥିପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ଇତିହାସ ଆମକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଶିକ୍ଷାଦିଏ, ଯାହାକି ଇତିହାସର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷା । ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁର କଦାପି ବିନାଶ ନାହିଁ । ମାନବସମାଜ ଯେ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରୁଛି, ଏଥରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସମାଜ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ, ଉନ୍ନତି ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଅଛି । ପ୍ରଭେଦ ଏତିକି ଯେ, ଜଣେ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା ସେ ନିଶ୍ଚୟ ରସାତଳଗାମୀ ହେବ । ତାହାର ସଞ୍ଚ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ, ବିଜ୍ଞାନ ସମସ୍ତ ଯୋଗ୍ଯତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ।

ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଯାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିନାହିଁ, ତାହାକୁ ରକ୍ଷାକରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା । ପୁନଶ୍ଚ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯଦି ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ନବଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ । ବିଧାତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କୌଣସି ସମୟରେ ଅସମ୍ପନ୍ନ ରହିବ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ସେ କାହାକୁ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ଅଧ୍ୟାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହରାଇ କେବଳ ଭୋଗ ବିଳାସରେ ବୁଡ଼ିରହି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରେନାହିଁ । ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର କରେ ।

ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବକ୍ତବ୍ୟ ସରିବା ପରେ, ଉପସଂହାର ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନର ଉପାଦେୟତା ବିଷୟରେ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଭାବରେ ମାନବଜାତିର ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ସ୍ଵଦେଶ ଓ ସ୍ବଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ରଖିବାକୁ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସ୍ବଦେଶ ପ୍ରତି ସମସ୍ତଙ୍କର ଅନୁରାଗ ରହିଥାଏ । ମାତ୍ର
ଏଭଳି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକୃତ ସ୍ୱଜାତିପ୍ରିୟତା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି । ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଚିନ୍ତାଧାରାଦ୍ୱାରା କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ତାହାକୁ କର୍ମରେ ବ୍ୟବହାର ନକରି କେବଳ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ କିଛି ଲାଭ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ବଜାତି ଓ ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଧାତାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନକରି ଭକ୍ତି ଓ ବିନୟ ସହକାରେ ତାଙ୍କରି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରୁ । ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରରେ ତାଙ୍କରି ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତର ସଙ୍କେତ ଅନୁଭବ କରି ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କରି ସେବାରେ, ତାଙ୍କରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟୟକରି ଧନ୍ୟ ହେଉ, କୃତାର୍ଥ ହେଉ ।’’

(କ) ଲେଖକ ପରିଚିତି :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ଭିଭିସ୍ଥାପକ ହେଉଛନ୍ତି ସଂସ୍କାରକ ସାହିତ୍ୟିକ ବିଶ୍ବନାଥ କର । ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଭୀଷ୍ମଦେବ ରୂପେ ସେ ପରିଚିତ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଏକ ଆସନ୍ନ ଅଧଃପତନ ଆଡ଼କୁ ମୁହାଁଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଓ ସାହିତ୍ୟ ସେବାରେ ନିୟୋଜନ, ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଅଧ୍ୟୟ । ବିଶ୍ଵନାଥ କର ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରି ଏକ ଘଡ଼ିସନ୍ଧି କାଳରେ । ୧୮୬୪ ମସିହାରେ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ମାହାଙ୍ଗା ନିକଟସ୍ଥ ମୂଳବସନ୍ତ ଗ୍ରାମରେ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏକ କୁଳୀନ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାରରେ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ପରିବାର ଥିଲା ବେଶ୍ ରକ୍ଷଣଶୀଳ । ଏହା ସତ୍ତ୍ଵେ ତାଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନଚେତା ମନୋଭାବ ତାଙ୍କୁ ଅନେକସ୍ଥଳେ ରକ୍ଷା କରିଥିଲା ରକ୍ଷଣଶୀଳତାର ନିଗଡ଼ରୁ । ଏହାର ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ତାଙ୍କର ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ଗ୍ରହଣକୁ ଧରି ନିଆଯାଇପାରେ । ଏତାଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ ବେଶ୍ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ବିଶ୍ଵନାଥ ମଧ୍ୟ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜର ତାଡ଼ନା ଓ ନାଲିଆଖିକୁ ନ ଡ଼ରି ସଂସ୍କାରଶୀଳ ଦୃଢ଼ ଚେତନାର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ଜଣେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭା ଓ ସଂସ୍କାରକରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇପାରିଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ଜନ-ଦରବାରରେ ।

ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା ସେହିପରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ନିମିତ୍ତ ୧୮୯୭ ମସିହାରେ ସେ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ନାମକ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକାରେ ତତ୍କାଳର ଅନେକ ସୁନାମଧନ୍ୟ ଲେଖକ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଅନେକ ସାହିତ୍ୟପ୍ରେମୀ ଓ ସାହିତ୍ୟିକ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ଓ ତା’ର ସମ୍ମାନନୀୟ ସମ୍ପାଦକ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଭୂମିକା ଚିରସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବ ।

ଏହି ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକାରେ ତଥାକଥୁତ ଯୁଗସ୍ରଷ୍ଟା କବି ରାଧାନାଥ, କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଔପନ୍ୟାସିକ ଫକୀରମୋହନ ଓ ଶିବଙ୍କର ଆରାଧକ ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ଲେଖାମାନ ନିୟମିତ ରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଉଥିଲା । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ବର୍ଣ୍ଣବୈଭବ ସୃଷ୍ଟିରେ ଏହି ପତ୍ରିକାଟିର ଅବଦାନ ଥିଲା ଅତୁଳନୀୟ । ଏପରି ଏକ ସାର୍ଥକ ଓ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦନା କରି ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଯେଉଁ ମହତ୍ଵ ହୃଦୟର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ, ତାହା କାଳ କାଳ ଧରି ଅଭୁଲା ହୋଇ ରହିବ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ଵନାଥ କେବଳ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକା ପାଇଁ, ଅମର ହୋଇ ରହିବେ ନାହିଁ ବରଂ ସେ ଅମର ହୋଇ ରହିଥ‌ିବେ ତାଙ୍କର ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ ଗଦ୍ୟରଚନା ପାଇଁ । ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟରେ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବେଶ୍ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ଅନେକ ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ, ବଳିଷ୍ଠ ତଥା ନିଜସ୍ଵ ରୀତିରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ସେ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟକୁ ଦେଇଛନ୍ତି ନୂଆମୋଡ଼ । ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ସାରସ୍ଵତ ସାଧନା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ସମାଲୋଚକ ଡଃ ଅସିତ୍ କବି ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସମାଲୋଚନା ଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଇତିହାସ’ରେ ଯେଉଁ ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଏଠାରେ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ମନେହୁଏ ।

ତାଙ୍କ ମତରେ – ‘୧୮୭୩ ପୂର୍ବରୁ ଲିଖିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଏବଂ ରାଧାନାଥଙ୍କ ‘ବିବେକୀ’ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଆଦି ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପ୍ରଭାତୀ ତାରା । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ନୂତନ ଅରୁଣୋଦୟର ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ସିଦ୍ଧି ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ I ତାଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରବନ୍ଧ ଭିତରେ ତାଙ୍କର ବିଚାରବନ୍ତ, ନିରପେକ୍ଷ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏକାନ୍ତଭାବେ ତିର୍ଯକ । ସେ ବହୁ ସମୟରେ ଯେଉଁ ମତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଯେ କେବଳ ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ କରିଛନ୍ତି ତା’ ନୁହେଁ ସେଥ‌ିରେ ହୃଦୟର ଉତ୍ତାପ ଓ ଆବେଗର ସ୍ଫୁରଣ ସ୍ପର୍ଶ ମଧ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।’’

ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ସାଧନା ବା ଗଦ୍ୟ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଯେତେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ, ତାଙ୍କ ବାଗ୍ମୀପ୍ରବଣତା ତତୋଽଧ୍ବନ ପ୍ରଭାବନିଷ୍ଠ । ଜଣେ ସୁବକ୍ତା ଭାବରେ ସେ ଥିଲେ ତତ୍କାଳୀନ ସମାଜ ପାଇଁ ଉଦ୍‌ଗାତା ସ୍ଵରୂପ । ତାଙ୍କ ଭାଷଣ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଥିଲା ଅନର୍ଗଳ ତଥା ବିଷୟକୈନ୍ଦ୍ରିକ । ନିର୍ଭିକ ଓ ପ୍ରାଞ୍ଜଳରୂପେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ ସେ ବହୁ ସମୟଧରି ଭାଷଣ ଦେବାର ପଟୁତା ସାମଗ୍ରିକ ରୂପେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ତ୍ୟାଗ, ନିଷ୍ଠା, ନିଭୀକତା ଓ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଜୀବନର ପରିପ୍ରକାଶ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧର ସଂଖ୍ୟା ଅଗଣନ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଯେଉଁ କେତେକ ପ୍ରବନ୍ଧ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ତାହା ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଉନ୍ନତ ମାନର ତଥା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ତାଙ୍କ ଲିଖିତ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ‘ବିବିଧ ପ୍ରବନ୍ଧ’ ସଂକଳନରେ ସଂକଳିତ । ଏଥ‌ିରେ ସଂକଳିତ ପ୍ରବନ୍ଧମାନଙ୍କର ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦ୍ରବ୍ୟଦ୍ରଷ୍ଟା, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ, ବ୍ୟଙ୍ଗକାର ଓ ଦାର୍ଶନିକ ଭାବେ ନିଜକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବାରେ କ୍ଷମଶୀଳ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ଦାନ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିସ୍ମୃତ ହେବାରେ ନୁହେଁ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଚରିତ୍ରରେ ଥିଲା ବିପ୍ଳବର ଝଲକ । ସଂସ୍କାରନିଷ୍ଠ ମନ ନେଇ ସେ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜ ତଥା ମାନବିକ ପ୍ରବୃତ୍ତିର ସଂସ୍କାର ଚାହିଁଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତିକଳ୍ପେ ସେ ଯେଉଁ ଅବଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଦୁର୍ଲଭ ଓ ଅତୁଳନୀୟ । ଏହି ମହାନ୍ ସାହିତ୍ୟସାଧକ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରନ୍ତି ୧୯୩୪ ମସିହାରେ । ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ସେ ଜଣେ ବିରଳ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଉଭୟ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଜାତି ଗୌରବାନ୍ବିତ ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧ ପମ୍ପର୍କରେ:

‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ବନାଥ କରଙ୍କ ‘ବିବିଧ ପ୍ରବନ୍ଧ’ରୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ଇତିହାସରୁ ମାନବ ସମାଜର ଇତିବୃତ୍ତ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗତିରେ ଇତିହାସର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି । ଇତିହାସ କେବଳ ରାଜା, ରାଜପୁରୁଷ ବା ପ୍ରଶାସନର ବିବରଣୀକୁ ବୁଝାଏ ନାହିଁ । ସାର୍ଥକ ଇତିହାସ ଜାତିର ସାଧାରଣ ଜୀବନଧାରା, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ନୃତାତ୍ତ୍ଵିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ଇତିହାସ ଓ ଏହାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ବନାଥ କର ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧ । ପୁନଶ୍ଚ ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଵାଭିମାନୀ ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ସେ ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ସାରକଥା:

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ କେବଳ ପାରମ୍ପରିକତାରେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରନ୍ତି । ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁକୁ ସେମାନେ ଦେଖନ୍ତି, ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ମାତ୍ର ସେହି ବସ୍ତୁରୁ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କେଉଁ ଭାବରେ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ବସ୍ତୁଟି ଆସିଲା ଏବଂ ତାହାକୁ କିପରି ସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ, ତାହା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁ ନ ଥା’ନ୍ତି; ମାତ୍ର ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ । ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ସମ୍ପର୍କକୁ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଦେଖିଥା’ନ୍ତି ।

ଆମ୍ଭେମାନେ ଆଜି ଯାହାକୁ ଦେଖୁଛୁ, ସମସ୍ତେ ଅତୀତର ସନ୍ତାନ । ଆଜିର ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ପନ୍ନ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସଭ୍ୟତମ ମାନବ ସମାଜର ପାଦତଳକୁ ଦେଖିଲେ, ଦେଖିବ କେବଳ ନରକଙ୍କାଳ । କାରଣ ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଛି । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବ କଥା ଚିନ୍ତାକଲେ ଆମମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ । ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ଶ୍ରବଣ କଲେ ଆମେ ଦୁଃଖରେ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼ୁ । ମାତ୍ର ଚିନ୍ତାକରି ଦେଖିଲେ, ଆମେ ଯେଉଁଭଳି ଉନ୍ନତିର ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚୁଛୁ, ସେଥ‌ିରେ ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବିପ୍ଳବ ବିବରଣୀ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଛି । ସେହିପରି ବିପ୍ଳବ ବ୍ୟତୀତ ନୀରବ ଦେହପାତର ସଂଖ୍ୟା ଯେ କେତେ, ତାହା କହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ପିତାମାତାଙ୍କଠାରୁ ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ଯେପରି ଧ୍ରୁବ ସତ୍ୟ, ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସୃଷ୍ଟି ସେହିପରି ସତ୍ୟ । ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀମାନଙ୍କର ଦେହାବଶେଷ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲାପରି, ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ରହିଛି । ଜଗତ ସବୁ ସମୟପାଇଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି । ସବୁବସ୍ତୁର ରୂପାନ୍ତର, ଭାବାନ୍ତର ହେଉଛି । ଏହି ନିତ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

ଫଳରେ ଅନେକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ରହିଥ‌ିବା ରାଶି ରାଶି ଅସତ୍ୟ, ଅନ୍ୟାୟ, ଅସାମ୍ୟ, ଅପବିତ୍ରତା, ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗରେ ଶୁଷ୍କ ତୃଣରାଶି ଭସ୍ମୀଭୂତ ହେଲାପରି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥାଏ । କେବଳ ସେଥ‌ିରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟଟି, ସାରବସ୍ତୁଟି, ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ବଳତର ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଥାଏ । ଜାତି ବିଶେଷର ଉତ୍‌ଥାନ ବା ପତନ ଏହି ନିୟମକୁ ନେଇ ରହିଛି । ଅତୀତ କାଳରେ ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ନିୟମର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ । ଏହି ବିବରଣୀକୁ ଯିଏ ଯେଉଁ ପରିମାଣରେ ପାଠ କରିପାରେ, ସେ ସେହି ପରିମାଣରେ ଇତିହାସଜ୍ଞ ।

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନକୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ବୁଝି ହୋଇଥାଏ । ମାନବ ଜୀବନ ହେଉଛି କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟଣାର ସମାହାର । ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏକ ଏବଂ ଗତି ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଆଡ଼କୁ । ଗୋଟିଏ ଘଟଣାରେ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଯେଉଁଠି ଥୁଲା, ଆଉ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ବେଳକୁ ସେହି ସ୍ଥାନ ବା ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ରହି ନ ଥାଏ । ବେଳେବେଳେ ଦେଖାଯାଏ, ଜୀବନ କିଛିଦୂର ପଛେଇ ଯାଉଛି । ଆଉ କେତେବେଳେ ଦେଖାଯାଏ ସେହି ପଛେଇ ଯାଇଥିବା ଜୀବନ ପୁଣି ପୂରଣ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଜୀବନରେ କେତେବେଳେ ଆସେ ଆଲୋକ ତ ଆଉ କେତେବେଳେ ଆସେ ଅନ୍ଧାର । କେତେବେଳେ ଆସେ ହସ ଓ ଆଉ କେତେବେଳେ କାନ୍ଦ । ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଆଲୋକ ବା ଆନନ୍ଦ ମାନବ ଜୀବନରେ ବା ସମାଜରେ କଦାପି ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ନାହିଁ । ସ୍ଥୂଳ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ମଣିଷ କହେ ଜଗତଟା ବିରୁଦ୍ଧତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ; ମାତ୍ର ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର, ସର୍ବପ୍ରକାର ବିରୋଧ ମଧ୍ଯରେ ଦେଖିଥାଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ । ସମସ୍ତଙ୍କର ଗତି ଗୋଟିଏ ଆଡ଼କୁ ଏବଂ ଅଖଣ୍ଡ ନିୟମରେ ସମସ୍ତ ଘଟଣାବଳୀ ବନ୍ଧା । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଓ ସମାଜ ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭିତରେ ଉନ୍ନତର ଅବସ୍ଥାକୁ ଯାଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ମାନବ ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରିୟାକଳାପ ଇତିହାସର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ସେଥ‌ିରେ ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜାର ଯେପରି ଭୂମିକା ରହିଛି, ଦରିଦ୍ର କୃଷକର ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ଭୂମିକା ରହିଛି । କାରଣ ଉଭୟେ ସମାଜ ଉନ୍ନତିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ଯେପରି ତାହାର ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଜୀବନ ଚରିତ କହିଥାଉ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ସମାଜ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ ଜାତିର ଜୀବନ ଚରିତ କୁହାଯାଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ସାଧାରଣ ସ୍ତର ବା ହୀନ ଅବସ୍ଥାରୁ କିପରି ସଭ୍ୟତାର ଶୀର୍ଷ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ତାହା ଜାଣିବାପାଇଁ କେବଳ ଜଣେ ଅଧେ ରାଜାର ଇତିହାସ ପଢ଼ିଦେଲେ ହେବ ନାହିଁ । କାରଣ ଯେଉଁଥରେ ମାନବ ପ୍ରକୃତିର କ୍ରମବିକାଶର ଛବି ନାହିଁ, ତାହା ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରଚନା କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଧାରା କ୍ରମଶଃ ଉନ୍ନତ ହେଉଅଛି । ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ପରିଶ୍ରମ କରୁଛନ୍ତି । ଉନ୍ନତି, ଆଦର୍ଶର ଅନୁସରଣ କରିବା ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସବୁ ବିଷୟରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ମନୁଷ୍ୟର ଲବ୍ଧ ଉନ୍ନତି, ଆଦର୍ଶ ତୁଳନାରେ କିଛି ନୁହେଁ ।

ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ନ ଥିଲା । ଆମ ଦେଶ କାହିଁକି କୌଣସି ଦେଶରେ ଇତିହାସ ରଚନା କରିବାର ଲେଖାଯାଇଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ହେବ ଯେ ଆମ ଦେଶରେ କଳ୍ପନାର ମାତ୍ରା ଅଧିକ । କାରଣ ହିନ୍ଦୁ ଜାତି ଅଧ୍ଵ କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ । ଏପରିକି ଆମ ଦେଶର ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରରେ ରସିକତା, ଭାବୁକତା, ଅଳଙ୍କାର ଓ ଆଡ଼ମ୍ବରର ଯେପରି ସମାବେଶ ରହିଛି, ଅନ୍ୟ ଦେଶର କାବ୍ୟ ନାଟକରେ ମଧ୍ୟ ସେପରି ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ଏହି କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣୀରୁ ଆମେ ବିଶୁଦ୍ଧ ଇତିହାସ ପାଇ ନ ଥାଉ । ଅନେକ ସମୟରେ ଏହି କଳ୍ପନାର ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ଇତିହାସ ସାହିତ୍ୟ ସହିତ ମିଶିଯାଇଛି । ପ୍ରାଚୀନ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟତା ରହିଛି ।

ପୁରାତନ ବାଇବେଲ୍‌ ଏବଂ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବେଦ ତାହାର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ପ୍ରମାଣ ସ୍ୱରୂପ । ସେହିପରି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କାଳର ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ସେହି ଦେଶର ଓ କାଳର ଇତିହାସ ରହିଛି । ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ସତ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି, ଆମ ନିକଟରେ ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ନାମକ ଉପାଦେୟ ବସ୍ତୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସେହି ସଂଗୃହୀତ ଅଂଶ ଇତିହାସ ନୁହେଁ ବୋଲି, ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଅଭିମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ଲେଖକଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଶ୍ଚାଦେଶରେ ଅନେକ କିଛି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକମାନେ ତାହା ପାଠ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । କାରଣ ଏଥ‌ିରେ ମାନବଜୀବନର ସବୁପ୍ରକାର ବ୍ୟାପାର ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇରହିଛି । କେବଳ ରାଜା, ରାଜାପୁରୁଷ ବା ରାଜନୀତି ଘେନି ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉ ନାହିଁ । ଏଥରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥ‌ିପାଇଁ କେତେକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତ, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମଦେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଭାଗର କ୍ରମିକ ଉନ୍ନତି ବିବରଣ ପୂର୍ବତର ଆକାରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଦିନକୁ ଦିନ ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉନ୍ନତି ହେଉଅଛି, ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତ ଅନୁସନ୍ଧିସୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏତିକିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେ ସବୁଦିନପାଇଁ ମାନବସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଇତିହାସ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ରହିବ । ସାହିତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଧର୍ମ, ନୀତି, କାବ୍ୟ, ଉପନ୍ୟାସ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ ସମସ୍ତ ତାହା ନିକଟରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟମୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ଆହାର, ପରିଚ୍ଛଦ ତାହା ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ଇତିହାସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲେଖା ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସହିତ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କକୁ ବିସ୍ମ ତ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ସେଭଳି ଇତିହାସର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ ସାଦୃଶ୍ୟ ରହିଛି । ବୈଷମ୍ୟ ଯେତେ ରହିଲେ ବି, ମୂଳରେ ମାନବପ୍ରକୃତି ଏକ । ଏକା ମାନବ କାହିଁକି, ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶରେ ଏପରି ଏକ ସାଧାରଣ ଭୂମି ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରଭେଦ ବା ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଇତିହାସ ପାଠକଲାବେଳେ ଆମେ ଅନେକ ସମୟରେ, ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଅତୀତ ପ୍ରତି ହୃଦୟରେ ସହାନୁଭୂତି ସ୍ଵତଃ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବା ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନରେ ବା ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ, ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ । ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । କେଉଁ କାରଣ ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ବା ଅବନତି ହେଲା, ତାହା ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି । ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଯାଇ, କେହି କେବେ ସେଥ‌ିରେ ସଫଳ ହେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ‘ଧର୍ମର ଜୟ ଓ ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ୱରରେ ଘୋଷଣା କରିଅଛି । ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ଅନେକ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ । ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୁଏ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ, ଇତିହାସ ପରି ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଆଉ କେହି ହୋଇ ନ ପାରନ୍ତି ।

ଇତିହାସକୁ ଠିକ୍ ଭାବେ ସମୀକ୍ଷା କଲେ, ଏହା ଆମ ପାଇଁ ପରମ ଆଦରର ବସ୍ତୁ ହୋଇପାରିବ । କାରଣ ଆମ୍ଭେମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାହା ଭୋଗ କରୁଛୁ, ତାହାର କର୍ତ୍ତା ଆମ୍ଭେମାନେ ନୋହୁଁ । ଏହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବର୍ଗରୁ ଅଗ୍ନି ଆସିଥିବା ଆଖ୍ୟାୟିକାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁଲାଭ କରିବାପାଇଁ କେତେ ମହାପୁରୁଷ କେତେ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିଛନ୍ତି, ତାହା କଳ୍ପନା କଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ହୃଦୟ ସ୍ତମ୍ଭିତ ହୋଇଯିବ । ଆଜି ଆମେ ଯାହା ଭୋଗ କରୁଛୁ, ପୂର୍ବରୁ ତାହା ନଥିଲା । ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ମନୁଷ୍ୟ ଅରଣ୍ୟରେ ଶୀତ, ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷାର ଅସହ୍ୟ କ୍ଳେଶ ସହୁଥିଲା । ଫଳମୂଳ ଖାଇ ସେ ନିଜର ଜୀବନ ଧାରଣ କରୁଥିଲା ।

ମାତ୍ର ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟରେ ମନତୃପ୍ତ କରୁଅଛୁ । ସୁନ୍ଦର ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କରି ନିରାପଦରେ ବାସ କରୁଛୁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଅତୀତ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ଚଳଣିର ତୁଳନାଦେଇ କହିଛନ୍ତି, “କେତେ ଯୁଗ ଯୁଗାନ୍ତର କଠୋର ତପସ୍ୟାଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଚୀନ ପୁରୁଷମାନେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଅମୂଲ୍ୟ ରତ୍ନ ରାଶି ସଞ୍ଚୟକରି ଯାଇଅଛନ୍ତି ।’’ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବିଚାରରେ, ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ହେଉଛି ଭବିଷ୍ୟତର ପିତା । ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ସାଇତି ରଖିଯିବା ପିତାର ଯଥାର୍ଥ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ । ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସହିତ, ନିଜ ଅର୍ଜନ ତା’ ସହିତ ଯୋଗ କରିବା ହିଁ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଯଦି ନ ହୁଏ, ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କ ପ୍ରତି କର୍ଭବ୍ୟଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧର ଭାଗୀ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବିଧାତା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟ କର, ସୁଖୀ ହୁଅ । ଏହାର ଆଉ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ ।

ଇତିହାସ ଆମକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଶିକ୍ଷାଦିଏ, ଯାହାକି ଇତିହାସର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷା । ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁର କଦାପି ବିନାଶ ନାହିଁ । ମାନବସମାଜ ଯେ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରୁଛି, ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସମାଜ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ ଓ ଉନ୍ନତି ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଅଛି । ପ୍ରଭେଦ ଏତିକି ଯେ ଯିଏ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା ହେବ । ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଯାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରି ନାହିଁ, ତାହାକୁ ରକ୍ଷାକରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା । ପୁନଶ୍ଚ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯଦି ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ନବଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ । ବିଧାତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କୌଣସି ସମୟରେ ଅସମ୍ପନ୍ନ ରହିବ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ସେ କାହାକୁ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହରାଇ କେବଳ ଭୋଗ ବିଳାସରେ ବୁଡ଼ିରହି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରେନାହିଁ । ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରି ନ ପାରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ ଏହାହିଁ ପ୍ରମାଣିତ
କରେ ।

ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବକ୍ତବ୍ୟ ସରିବା ପରେ, ଉପସଂହାର ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନର ଉପାଦେୟତା ବିଷୟରେ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଭାବରେ ମାନବଜାତିର ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ସ୍ଵଦେଶ ଓ ସ୍ବଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ରଖିବାକୁ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତି ସମସ୍ତଙ୍କର ଅନୁରାଗ ରହିଥାଏ । ମାତ୍ର ସେହି ଅନୁରାଗ କୌଣସି ସମୟରେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ବିଚାରଧାରାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସଚେତନ କରିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକୃତ ସ୍ୱଜାତିପ୍ରିୟତା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି । ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଚିନ୍ତାଧାରାଦ୍ୱାରା କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ନାହିଁ । ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ତାହାକୁ କର୍ମରେ ବ୍ୟବହାର ନକରି କେବଳ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ କିଛି ଲାଭ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ବଜାତି ଓ ସୃଜାତିର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଧାତାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ଭକ୍ତି ଓ ବିନୟ ସହକାରେ ତାଙ୍କରି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରୁ । ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରରେ ତାଙ୍କରି ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତର ସଙ୍କେତ ଅନୁଭବ କରି ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କରି ସେବାରେ, ତାଙ୍କରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟୟକରି ଧନ୍ୟ ହେଉ, କୃତାର୍ଥ ହେଉ ।’’

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sociology Solutions Unit 5 ଭାରତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ବିକାଶ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Sociology Unit 5 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
(କ) ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ‘‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ଲୋକସଂଖ୍ୟା, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିର ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରବାହ ଘଟେ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’ ଜଗତୀକରଣର ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ମୋରିସ୍ ଜିନ୍‌ସବର୍ଗ
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ରବର୍ଟସନ୍
Answer:
(ଗ) ଆନିତାତ୍

୨ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଉପରେ ଜଗତୀକରଣର ପ୍ରଭାବ କେଉଁଟି ?
(କ) ଅଧୁକ ନିଯୁକ୍ତି
(ଖ) ଉଭୟ ଅଧୁକ ଓ କମ୍ ନିଯୁକ୍ତି
(ଗ) କମ୍ ନିଯୁକ୍ତି
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଅଧ୍ବକ ନିଯୁକ୍ତି

୩ । କେତେ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରାଗଲା ?
(କ) ୧୯୧୮
(ଖ) ୧୯୮୦
(ଗ) ୧୯୮୧
(ଘ) ୧୯୮୫
Answer:
(ଖ) ୧୯୮୦

୪ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ କ’ଣ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ?
(କ) ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର
(ଖ) ଏକ ପରିବାର
(ଗ) ଏକ ବଜାର
(ଘ) ଏକ ସମୁଦାୟ
Answer:
(ଗ) ଏକ ବଜାର

81 ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସହରୀକରଣର ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଅଟେ ?
(କ) ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ
(ଖ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ
(ଗ) ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(ଘ) ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(କ) ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ

୬ । ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କହିଲେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟିକୁ ବୁଝାଏ ?
(କ) ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ସାମାଜିକ ସଂରଚନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ସାମାଜିକ ସଂଗଠନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

୭ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ଏକ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ସହରୀକରଣ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୮ । ସର୍ବପ୍ରଥମେ କିଏ ‘ବିଶ୍ୱାୟନ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ଲୁଇସ୍ ଥମ୍ପସନ୍
(ଖ) ରୋନଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍
(ଗ) ଭି.ପାରିଟୋ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ରୋନଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୯ । ବିଶ୍ୱାୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(କ) ସାମାଜିକ
(ଖ) ରାଜନୈତିକ
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(ଗ) ଅର୍ଥନୈତିକ

୧୦ । କିଏ ବିଶ୍ଵାୟନର ଜନକ ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(କ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍
(ଖ) ଥମ୍ପସନ୍
(ଗ) ରିଚାର୍ଡ଼ ନିକ୍‌ସ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୧୧ । ବିଶ୍ୱୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ସହରୀକରଣ
(ଗ) ସଙ୍କୁଚିତ ବାଣିଜ୍ୟ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୧୨ । ବିଶ୍ୱୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(କ) ସହଜ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଖ) ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଗ) ଗ୍ରାମ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଖ) ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା

୧୩ । କିଏ ପାର୍ସୀକରଣ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଖ) ସି.ବି. ମେମୋରିଆ
(ଗ) ୱାଇ. ସିଂହ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଏମ. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ

୧୪ । ସହରୀକରଣ ଏକ :
(କ) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସହରାଭିମୁଖୀ କରାଏ
(ଖ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ
(ଗ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିଥାଏ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(କ) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସହରାଭିମୁଖୀ କରାଏ

୧୫ । ସହରୀକରଣ କେଉଁଥରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ?
(କ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସ୍ଥିରତା ଆଣିଥାଏ
(ଖ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
(ଗ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିଥାଏ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ପରିବାର ସଂରଚନାରେ ସ୍ଥିରତା ଆଣିଥାଏ

୧୬ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଅଥବା ପ୍ରଧାନତଃ କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ସମୁଦାୟ ସାଧାରଣତଃ ସରକାରୀ, ବାଣିଜ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମାନ ପ୍ରକାରର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସମୁଦାୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହରୀକରଣ ଅଟେ – ଏହି ଉକ୍ତିଟି କିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ?
(କ) ମ୍ପସନ୍‌ ଓ୍ବାରେନ୍
(ଖ) ଫେୟାର ଚାଇଲ୍ଡ
(ଗ) ଗୋଟକ୍
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଥମ୍ପସନ୍‌ ଓ୍ବାରେନ୍

୧୭ । ସହରାଞ୍ଚଳର ନାଗରିକ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ଵର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଅଛି ?
(କ) ପଞ୍ଚମ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ
(ଗ) ଚତୁର୍ଥ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ)ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ

୧୮ । ୨୦୦୧ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର କେତେ ନାଗରିକ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ?
(କ) ୨୮୦ ନିୟୁତ
(ଖ) ୨୮୫ ନିୟୁତ
(ଗ) ୨୯୦ ନିୟୁତ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ୨୮୫ ନିୟୁତ

୧୯ । ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା କେତେ ଲୋକ ସହରରେ ବସବାସ କରିଥାନ୍ତି ?
(କ) ୨୫ ଭାଗ
(ଖ) ୨୭.୮ ଭାଗ
(ଗ) ୨୦ ଭାଗ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ୨୭.୮ ଭାଗ

୨୦ । ମେଗା ସହରରର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଜନସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
(କ) ୫୦ ଲକ୍ଷ
(ଖ) ୮୦ ଲକ୍ଷ
(ଗ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଗ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ

୨୧ । ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦର ଜନକ କିଏ ?
(କ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଖ) ରୋଲାଣ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍
(ଗ) ଆଛୋନୀ ଗଜେନସ୍
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(ଖ) ରୋଲାଣ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍

୨୨ । ଜଗତୀକରଣ ଆଧୁନିକୀକରଣର ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଫଳାଫଳ ଅଟେ – ଏହି ଉକ୍ତିଟିକୁ କିଏ କହିଥିଲେ ?
(କ) ଆଛୋନୀ ମ୍ୟାକ୍‌ଗ୍ରୀକ୍
(ଖ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍
(ଗ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍

୨୩ । ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’ ପୁସ୍ତକ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
(କ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଖ) ଏମ.ଏନ୍.ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଗ) ଜି. ଏସ୍. ଘୂରେ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୨୪ । କେଉଁ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ କୁର୍ଗମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ
(ଖ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଗ) ଏସ୍. ସି. ଦୁବେ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(କ) ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ

୨୫ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ କେଉଁ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ସଙ୍କୁଚିତ
(ଖ) ନିୟନ୍ତିତ
(ଗ) ମୁକ୍ତ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଗ) ମୁକ୍ତ

୨୬ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟ କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ?
(କ) ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ଶ୍ରମିକ
(ଗ) ସରକାର
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା

୨୭ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ଧନୀଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ?
(କ) ସହଯୋଗ
(ଖ) ପାରମ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ
(ଗ) ତାରତମ୍ୟ
(ଘ) ଉଭୟ (କ) ଓ (ଖ)
Answer:
(ଗ) ତାରତମ୍ୟ

୨୮ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ କେଉଁଟି ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିଛି ?
(କ) ବିଦେଶୀମୁଦ୍ରା ସଞ୍ଚୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ଆର୍ଥିକ ବିଶୃଙ୍ଖଳା
(ଗ) ଶ୍ରମ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

୨୯ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ଭୌଗୋଳିକ ଦୂରତ୍ବର କ’ଣ ଘଟିଛି ?
(କ) ପ୍ରସାର
(ଖ) ବୃଦ୍ଧି
(ଗ) ସ୍ଥିର ରହିଛି
(ଘ) ହ୍ରାସ
Answer:
(ଘ) ହ୍ରାସ

୩୦ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
(କ) ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି
(ଖ) ଜୀବନଧାରଣ ମାନର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି
(ଗ) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହୋଇଛି
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

୩୧ । ସହରୀକରଣର ଫଳାଫଳ ରୂପେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ଘରୋଇକରଣ
(ଖ) ଉପନିବେଣବାଦ
(ଗ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରୀକରଣ
(ଘ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(ଗ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରୀକରଣ

୩୨ । ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ଲୁହାନ୍
(ଖ) ଗୋରାନ୍ ଥରବର୍ଣ୍ଣ
(ଗ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଘ) ଏମ୍. ଏସ୍. ଆର୍ଚର୍
Answer:
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

୩୩ । କେଉଁମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାରତୀୟମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ?
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍
(ଖ) ଡବ୍
(ଗ) ଇଂରେଜ
(ଘ) ଫରାସା
Answer:
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍

୩୩ । କେଉଁମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାରତୀୟମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ?
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍
(ଖ) ଡବ୍
(ଗ) ଇଂରେଜ
(ଘ) ଫରାସା
Answer:
(କ) ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍

୩୪ । ଆଧୁନିକୀକରଣର ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ ମଡ଼ର୍ଣ୍ଣାଇଜେସନ (Modernisation) ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି ?
(କ) ମୋଡ଼ୋ
(ଖ) ଗ୍ଲୋବାଲ୍
(ଗ) କାଷ୍ଟା
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ମୋଡ଼ୋ

୩୫ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ସମାଜରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ?
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ
(ଖ) ଫ୍ରାନ୍ସ
(ଗ) ଭାରତ
(ଘ) ଏ ସମସ୍ତ
Answer:
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ

୩୬ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏକ କି ପ୍ରକ୍ରିୟା ?
(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ବିଶ୍ଵସ୍ତରୀୟ
(ଖ) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ
(ଗ) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ବିଶ୍ବସ୍ତରୀୟ

୩୭ । କାହାର ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥିରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ବ ହଟି ଯାଇଛି ।’’
(କ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଖ) ଆଛୋନୀ ମ୍ୟାକଗ୍ରୀଭ୍
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍
Answer:
(କ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍

୩୮ । କାହାର ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର ନ କରି ସାର୍ବଜନୀନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସାମାଜିକ ଘଟଣା ଏବଂ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରତି ଯୁକ୍ତିବାଦ ଭାବବୃତ୍ତିକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।”
(କ) ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଖ) ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ୍‌ ଲର୍ସର
(ଗ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
(ଘ) ଏମାନେ ସମସ୍ତେ
Answer:
(କ) ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୩୯ । କାହାର ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ଵ ବିକାଶଶୀଳ ସମାଜର ସାଧାରଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି ।’’
(କ) ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଖ) ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ୍‌ ଲର୍ସର
(ଗ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଘ) ଏହା ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରକ୍ରିୟା
Answer:
(ଖ) ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ ଲଣ୍ଡର

୪୦ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ ?
(କ) ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ
(ଖ) ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଗ) ଏହା ଏକ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ

୪୧ । କେଉଁଟି ଦ୍ରୁତ ସହରୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ କାରକ ନୁହେଁ ?
(କ) ପ୍ରାକୃତିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି
(ଖ) ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ
(ଗ) ସୀମା ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

୪୨ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ସହରୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ ନୁହେଁ ?
(କ) ବ୍ଯକ୍ତିବାଦ
(ଖ) ଅଣ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ବୃରି
(ଗ) ସାମାଜିକ ସଂଚଳନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଘ) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ

୪୩ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ କେଉଁଟି ନୁହେଁ ?
(କ) ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଖ) ଏହା ଏକ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଗ) ଏହା ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା
(ଘ) ଏହା ଏକ ଏକତ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା
Answer:
(ଗ) ଏହା ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା

୪୪ । କେଉଁଟି ଜଗତୀକରଣର ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ନୁହେଁ ?
(କ) ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ ସୃଷ୍ଟି
(ଖ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗିତା ସୃଷ୍ଟି
(ଗ) ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରସାର
(ଘ) ବ୍ଯକ୍ତିବାଦ
Answer:
(ଘ) ବ୍ଯକ୍ତିବାଦ

୪୫ । କେଉଁଟି ଜଗତୀକରଣର ଏକ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ନୁହେଁ ?
(କ) ଅସମାନତା ସୃଷ୍ଟି
(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପ ପ୍ରତି ବିପଦ
(ଗ) ସମାଜର ବିଖଶ୍ଵିକରଖ
(ଘ) ଶୋଷଣମୁକ୍ତ
Answer:
(ଘ) ଶୋଷଣମୁକ୍ତ

୪୬ । କାହାର ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଥ‌ିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂହତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ,
(କ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍
(ଖ) ଅନିତାତ୍
(ଗ) ଡି. ଏନ୍. ଏ. ଧନାଗରେ
(ଘ) ଆଛୋନୀ ମ୍ୟାକ୍‌ଗ୍ରୀର୍ଭ
Answer:
(ଗ) ଡି. ଏନ୍. ଏ. ଧନାଗରେ

୪୭ । କାହାର ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ଆଦିର ବିଶେଷ ମାତ୍ରାରେ ମୁକ୍ତ ପ୍ରବାହ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’
(କ) ଆଁନିତାତ୍
(ଖ) ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନ୍ସ
(ଗ) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ
(ଘ) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନୁହଁନ୍ତି
Answer:
(କ) ଆନିତାତ୍

୪୮ । କେଉଁ କମିଶନ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ୱାରା ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ସେବାରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରବାହ ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ବଜାର ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ଵ ମାତ୍ରାରେ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।”
(କ) The American New Deal Commission
(ଖ) ଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ କମିଶନ
(ଗ) The European Commission
(ଘ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମୁଦ୍ରା କମିଶନ
Answer:
(ଗ) The European Commission

୪୯ । ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି କେବେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
(କ) ୧୯୪୭
(ଖ) ୧୯୫୬
(ଗ) ୧୯୪୮
(ଘ) ୧୯୬୦
Answer:
(ଗ) ୧୯୪୮

୫୦ । ପ୍ରଥମ ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
(କ) ଦୁଇଟି
(ଖ) ଚାରିଟି
(ଗ) ତିନୋଟି
(ଘ) ପାଞ୍ଚଟି
Answer:
(ଖ) ଚାରିଟି

୫୧ । ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
(କ) ଦୁଇଟି
(ଖ) ଚାରିଟି
(ଗ) ତିନୋଟି
(ଘ) ପାଞ୍ଚଟି
Answer:
(ଗ) ତିନୋଟି

୫୨ । ୧ ୯୧ ୬ ମସିହା ଶିବନୀଠି ଅନମନୀ ‘ଖ’ ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରହିଲା ?
(କ) ୧୭ଟି
(ଖ) ୨୨ଟି
(ଗ) ୨୦ଟି
(ଘ) ୧୨ଟି
Answer:
(କ) ୧୭ଟି

୫୩। ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଜନୀତି ଅନୁସୂଚୀ ‘କ’ ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ?
(କ) ୧୭ଟି
(ଖ) ୨୨ଟି
(ଗ) ୨୦ଟି
(ଘ) ୧୨ଟି
Answer:
(କ) ୧୭ଟି

୫୪ । କେଉଁ ଶିଳ୍ପନୀତିକୁ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ବିଧାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଖ) ୧୯୭୭ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଗ) ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଘ) ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
Answer:
(ଘ) ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି

୫୫ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କେତେ କି.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦୂଷଣପ୍ରବଣ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇ ନାହିଁ ?
(କ) ୨୦ କି.ମି.
(ଖ) ୨୭ କି.ମି.
(ଗ) ୨୫ କି.ମି.
(ଘ) ୩୦ କି.ମି.
Answer:
(କ) ୨୦ କି.ମି.

୫୬ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେକୁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି ?
(କ) ୫୦ ଲକ୍ଷ
(ଖ) ୬୦ ଲକ୍ଷ
(ଗ) ୫୫ ଲକ୍ଷ
(ଘ) ୩୦ ଲକ୍ଷ
Answer:
(ଖ) ୬୦ ଲକ୍ଷ

୫୭ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶିଳ୍ପ ନିମନ୍ତେ ଲାଇସେନ୍ସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ ?
(କ) ତମାଖୁ
(ଖ) ଚିନି
(ଗ) ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀ
(ଘ) ନିଶାମୁକ୍ତପାନୀୟ
Answer:
(ଖ) ଚିନି

୫୮ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି କେତୋଟି ଶିଳ୍ପକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷଣ କଲା ?
(କ) ୧୭ ଟି
(ଖ) ୭ ଟି
(ଗ) ୮ ଟି
(ଘ) ୫ ଟି
Answer:
(ଘ) ୫ ଟି

୫୯ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଶିଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
(କ) ୮ ଟି
(ଖ) ୪ ଟି
(ଗ) ୧୧ ଟି
(ଘ) ୧୩ ଟି
Answer:
(ଘ) ୧୩ ଟି

୬୦ । ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଜନୀତିରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଶିଳ୍ପସଂଖ୍ୟା କେତୋଟି ?
(କ) ୩ ଟି
(ଖ) ୨୦ ଟି
(ଗ) ୬ ଟି
(ଘ) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ୨୦ ଟି

୬୧ । ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲା ?
(କ) ୨ ଟି
(ଖ) ୪ ଟି
(ଗ) ୩ ଟି
(ଘ) ୫ ଟି
Answer:
(ଖ) ୪ ଟି

୬୨ । କେଉଁ ଶିଳ୍ପନୀତି ଭାରତକୁ ମିଶ୍ରିତ ଅର୍ଥନୀତିର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କଲା ?
(କ) ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଖ) ୧୯୭୭ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଗ) ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
(ଘ) ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି
Answer:
(କ) ୧୯୪୮ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି

୬୩ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଚ୍ଛନୀତିରେ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେ ?
(କ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବ
(ଖ) ୮ ଲକ୍ଷ
(ଗ) ୨ ଲକ୍ଷ
(ଘ) ୪ ଲକ୍ଷ
Answer:
(କ) ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବ

୬୪ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଶିଳ୍ପର ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେ ?
(କ) ୮୦ଲକ୍ଷ
(ଖ) ୨ କୋଟି
(ଗ) ୭୫ ଲକ୍ଷ
(ଘ) ଏକ ଲକ୍ଷ
Answer:
(ଘ) ଏକ ଲକ୍ଷ

୬୫ । ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଜଗତୀକରଣର ଜନକରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୁଅନ୍ତି ?
(କ) ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍
(ଖ) ଆଛୋନି ଗିଡ଼େନସ୍
(ଗ) ଗୋରାନ୍ ଥର୍‌ବର୍ଣ୍ଣ
(ଘ) ଜର୍ଜ ସିମେଇ
Answer:
(କ) ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍

୬୬ । ନିମ୍ନପ୍ରଦତ୍ତ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘‘ବିଶ୍ବ ଗ୍ରାମ’’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ଲୁହାନ୍
(ଖ) ଗୋରାନ୍ ଥରବର୍ଷ
(ଗ) ମାଲକମ୍ ୱାଟରସ୍
(ଘ) ଏମ୍. ଏସ୍. ଆରଚର୍
Answer:
(କ) ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

୬୭ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ଅଟେ ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ଏକ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ସହରୀକରଣ
(ଘ) ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୬୮ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରସାରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ
(ଖ) ସହରୀକରଣ
(ଗ) ଉଦାରୀକରଣ
(ଘ) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷକରଣ
Answer:
(କ) ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ

୬୯ । ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ଲୋକସଂଖ୍ୟା, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିର ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରବାହ ଘଟେ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’ ଜଗତୀକରଣର ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ମୋରିସ୍ ଜିନ୍‌ସ୍‌ବର୍ଗ
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ରବର୍ଟସନ୍
Answer:
(ଗ) ଆନିତାତ୍

୭୦ । ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଭାବେ ପରିଚିତ ଅଟେ ?
(କ) ରାଜନୈତିକ
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ
(ଗ) ସାମାଜିକ
(ଘ) ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ
Answer:
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ

୭୧ । ‘‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା ଲୋକସଂଖ୍ୟା, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିର ମୁକ୍ତ ଓ ଅବାଧ ପ୍ରବାହ ଘଟେ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’ ଜଗତୀକରଣର ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
(ଖ) ମୋରିସ୍ ଜିନ୍‌ସ୍‌ବର୍ଗ
(ଗ) ଆନିତାତ୍
(ଘ) ସି.ଏଚ୍. କୁଲେ
Answer:
(ଗ) ଆନିତାତ୍

୭୨ । ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ କେଉଁଟି ?
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଖ) ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
(ଗ) ସହରୀକରଣ
(ଘ) ଏକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(କ) ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୭୩ । ସର୍ବପ୍ରଥମେ କିଏ ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
(କ) ଲୁଇସ୍ ଥମ୍ପସନ୍
(ଖ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌
(ଗ) ରିଚାର୍ଡ଼ ନିକ୍‌ସନ୍
(ଘ) ଅଗଷ୍ଟ କମ୍‌
Answer:
(ଖ) ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌

୭୪ । ଔଦ୍ୟୋଗୀକରଣର ପ୍ରଭାବଟି କିଏ ?
(କ) ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟନ
(ଖ) ଜାତିବାଦ
(ଗ) ଆତଙ୍କବାଦ
(ଘ) ଜନଜାତି ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ
Answer:
(କ) ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟନ

(ଖ) ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଓ ସଭ୍ୟତା ମୁଖ୍ୟତଃ ___________ ସମାଜଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଅଣପାଶ୍ଚାତ୍ୟ

୨ । ___________ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ସ୍ରୋତରେ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଗଲା ।
Answer:
୧୯୯୧

୩ । ଜଗତୀକରଣ ବିଶ୍ଵାୟନ କହିଲେ ଏକ ___________ ବିଶ୍ୱକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ନୂଆ

୪ । ___________ ପ୍ରଥମେ ‘ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ଲୁହାନ୍

୫ । ସହର ବଜାରଗୁଡ଼ିକର ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ

୬ । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ___________ ଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ

୭ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ

୮ । ___________ ଙ୍କୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୯ । ଜଗତୀକରଣ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ ___________ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ।
Answer:
ଏକ ବଜାର

୧୦ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହାଦ୍ଵାରା ଭବିଷ୍ୟତ ଆମ ଜୀବନକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଆଲଭିନୄ ଟଫ୍ଲର୍

୧୧ । ପ୍ରଫେସର ___________ ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରା’ ଆଧୁନିକୀକରଣର ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୧୨ । ଦେଶୀୟ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖିବାକୁ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
Answer:

୧୩ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ, ___________ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ

୧୪ । ___________ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ବିଶେଷ ଅଂଶ ।
Answer:
ଉଦାରୀକରଣ

୧୫ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଫଳରେ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟ ___________ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା

୧୬ । କୋଟା, ପରମିଟ୍, ଲାଇସେନ୍ସ ବ୍ୟବହାର ___________ ଫଳରେ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୧୭ । ଭାରତରେ ___________ ମସିହାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୧

୧୮ । ଜଗତୀକରଣ ସୁସ୍ଥ ___________ କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ପ୍ରତିଯୋଗିତା

୧୯ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ଧନୀ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ___________ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
Answer:
ତାରତମ୍ୟ

୨୦ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ___________ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି ।
Answer:
ଆର୍ଥିକ

୨୧ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ପ୍ରସ୍ଥିତିରେ ___________ ଦେଖାଯାଏ ।
Answer:
ଉନ୍ନତି

୨୨ । ଶିଳ୍ପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣମୁକ୍ତ କରିବା ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୨୩ । ___________ ମସିହାରେ ନରସିଂହ ରାଓ ସରକାର ଦେଶର ଶିଳ୍ପନୀତିରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୯୧

୨୪ । ଜଗତୀକରଣ ___________ ର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୁଧ ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୀତି

୨୫ । ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ଭାରତୀୟ ___________ ରେ ନୂତନ ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରଣୟନଠାରୁ ହୋଇ ଆସୁଅଛି ।
Answer:
ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

୨୬ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ___________ ବ୍ୟାପାରରେ ଲିପ୍ତ ରହିବାପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଉଦ୍ୟୋଗ

୨୭ । ଜଗତୀକରଣ ___________ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିପାରିଛି ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ

୨୮ । ___________ ମସିହାରେ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୦

୨୯ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ___________ ବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଏକକ

୩୦ । ଜଗତୀକରଣ ସମୟ ଓ ___________ କୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରାଇବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
କାରକ

୩୧ । ସହରୀକରଣ ___________ ର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ।
Answer:
ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ

୩୨ । ସହରୀକରଣ ସାମାଜିକ ସଂରଚନାରେ ___________ ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଉନ୍ନତି

୩୩ । ___________ ର ଉନ୍ନତି ସହରୀକରଣକୁ ସକ୍ରିୟ କରାଇଥାଏ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ

୩୪ । ___________ ସହରୀକରଣର ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ

୩୫ । ସହରୀକରଣର ସାଧାରଣ ତଥା ପ୍ରଧାନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ___________ ହେବା ।
Answer:
ସହରାଭିମୁଖୀ

୩୬ । ___________ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରକୁ ମେଗା ସହର ବୋଲାଯାଏ ।
Answer:
୫ ଲକ୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ

୩୭ । ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସହରାଞ୍ଚଳଭିତ୍ତିକ ___________ ଓ ___________ ସମୟ ଅନୁସାରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଅର୍ଥନୀତି, ପ୍ରଶାସନ

୩୮ । ସହର ନାଗରିକ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ___________ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

୩୯ । ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟା ଶତକଡ଼ା ___________ ଭାଗ ଲୋକ ସହରର ଅଧ୍ବବାସୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
୨୭.୮

୪୦ । ୨୦୦୧ ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ___________ ଲୋକ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
୨୮୫.୩୫ ନିୟୁତ

୪୧ । ଭାରତରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ ଇଂରେଜ ଶାସକ ___________ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଲର୍ଡ ବେଣ୍ଟିଙ୍ଗ୍

୪୨ । ___________ ଭାରତକୁ ଏକ ଆଧୁନିକ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଇଂରେଜମାନେ

୪୩ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ___________ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୪୪ । ଭାରତର ଦୁଇଟି ପୁରାତନ ସହର ଅଟେ ___________ ଓ ___________ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ

୪୫ । ___________, ___________ ଓ ___________ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ ।
Answer:
ଉଦାରୀକରଣ, ଜଗତୀକରଣ, ଘରୋଇକରଣ

୪୬ । ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ ତାଙ୍କର ___________ ପ୍ରଟକ୍ଷରେ ଜଗତୀକରଣ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟଟି ବିଣେଷଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
Mapping the Global Condition : Globalisation as the Central Concept.

୪୭ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ବିଶ୍ବସ୍ତରୀୟ ପ୍ରଚଳିତ ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯାହା ଜାତୀୟ ପରିସୀମାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଥାଏ, କାଳ ଓ ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରି ସମୁଦାୟ ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନଗଡ଼ିକୁ ଏକୀଭୂତ ବା ସଂଯୋଜିତ କରିଥାଏ, ବିଶ୍ୱକୁ ବାସ୍ତବ ଏବଂ ଅନୁଭୂତିଶୀଳ କରାଇ ଅଧ୍ବକ ଭାବରେ ସଂଯୋଜିତ କରିଥାଏ ।’’
Answer:
ଆଣ୍ଟୋନୀ ମ୍ୟାକ୍‌ଭ୍

୪୮ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଚିନ୍ତାଧାରା, ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ଆଦିର ବିଶେଷମାତ୍ରାରେ ମୁକ୍ତ ପ୍ରବାହ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସମାଜର ସଂହତି ଆଣିଥାଏ ।’’
Answer:
ଆନିତାତ

୫୦ । ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂହତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯାହାକି ବିଶେଷଭାବେ ବହୁରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।’’
Answer:
ଡି.ଏନ୍.ଏ. ଧନାଗରେ

୫୧ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ___________ ଓ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଟିଳ, ସମ୍ମିଶ୍ରିତ

୫୨ । ___________ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈଦେଶିକ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିବଜାର ବିଶ୍ବ ଆଧାରରେ ସଂପୃକ୍ତ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୫୩ । ___________ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକତ୍ରୀକରଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୫୪ । ___________ ସୂଚନା, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ, ଯୋଗାଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୫୫ । ___________ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଗତୀକରଣ ଏକକ ବିଶ୍ଵବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିଛି ।
Answer:
ଆଦାନପ୍ରଦାନ

୫୬ । ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ, ଜଗତୀକରଣ ଏକ __________ ର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।
Answer:
ବିଣ୍ୱରାକ୍ଷ୍ର

୫୭ । ____________ ଜଗତୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନାତି

୫୮ । ___________ ଓ _____________ ଜଗତୀକରଣର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି, ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଉନ୍ନତି

୫୯ । ______________ କୁ ଜଗତୀକରଣ ମଜଭୁତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଗଣତନୃ

୬୦ । _____________ ବ୍ୟାପକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୬୧ । ___________ ଫଳରେ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରସାର ଓ ବିଶ୍ବଗ୍ରାମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୬୨ । __________ ଓ ________________ ଜଗତୀକରଣର ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଅଟେ ।
Answer:
ଅସମାନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା, ସମାଜକୁ ଭାଗଭାଗ କରିବା

୬୩ । ଭାରତରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଥିବା ସହରକୁ ____________ ସହର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବଡ଼

୬୪ । ଯେଉଁ ସହରରେ ୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ତାକୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମହାନଗର

୬୫ । ପାଞ୍ଚଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରଗୁଡ଼ିକୁ __________ ସହର କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମେଗା

୬୬ ୮ ______________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ କେବଳ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ସହରକୁ ଗତିଶୀଳତାକୁ କୁହାଯାଇ ନ ଥାଏ; ଏହା ବୃତ୍ତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଗାମୀ ବା ପ୍ରବାସୀମାନଙ୍କ ମନୋବୃତ୍ତି, ବିଶ୍ବାସ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ଆଚାର ବ୍ୟବହାରର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଆଣ୍ଡରସନ୍

୬୭ । ଯେଉଁ ଲୋକମାନେ ଗ୍ରାମରୁ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ଭାବମୂର୍ତ୍ତି, ଜୀବଶୈଳୀର ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ___________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ

୬୮ । _____________, ___________ ଏବଂ ____________ ଆଦି କାରକ ସହରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟାର ଘନତ୍ଵ, ଆଦର୍ଶ, ବ୍ୟବହାର ଶୈଳୀ ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିମାନ ଓ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ

୬୯ । _____________ କହିଲେ କାର୍ଯ୍ୟସ୍ଥିତି, ଖାଦ୍ୟ ଅବସ୍ଥା, ପୋଷାକପରିଚ୍ଛଦ ଆଦି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଏକ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ସହର

୭୦। ______________ ଜୀବନର ଏକ ଧାରା ଓ ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରବାଦ

୭୧। _____________ ସହରବାଦର କେତେକ ଗୁଣକୁ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି; ଯଥା- କ୍ଷଣସ୍ଥାୟିତ୍ଵ, ନାମବିହୀନତା, ଅଗଭୀରତା, ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ ।_________
Answer:
ଲୁଇସ୍ ରିଥ୍

୭୨ ।  ___________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲ୍‌ଡ୍

୭୩ । ________________ ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତିକରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଜେ. କ୍ଲାଇଡ୍ ମିଟଚେଲ୍

୭୪ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ _____________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ।

୭୫ । ଜଗତୀକରଣ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ ___________ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ।
Answer:
ଏକ ବଜାର ।

୭୬ । _____________ ଙ୍କ ମତରେ, ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହାଦ୍ବାରା ଭବିଷ୍ୟତ ଆମ ଜୀବନକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଆଲ୍‌ଭିନ୍ ଟଫ୍‌ଲର ।

୭୭ । ପ୍ରଫେସର ______________ ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ।

୭୮ । ଦେଶ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବାକୁ ___________ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ

୭୯ । ଉଦାରୀକରଣ _____________ ଜଗତୀକରଣର ଏକ ଅଂଶ ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ।

୮୦ । ____________ ଙ୍କ ମତରେ ‘ସହରୀକରଣ ହେଉଛି ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ।’’
Answer:
ଫେୟାର୍ ଚାଇଲ୍‌ଡ଼ ।

୮୧ । ଭାରତରେ ______________ ଠାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୧

୮୨ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ, __________ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ।

୮୩ । ___________ କୁ ଜଗତୀକରଣର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌ ।

(ଗ) ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ଗ୍ର।ମାଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି ।

୨ । ନେହରୁଙ୍କ ସମୟରୁ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓଙ୍କ ସମୟରୁ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ।

୩ । ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରା ୧୯୪୭ ରେ ଭାରତରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରା ୧୯୪୭ ରେ ଆମେରିକାରେ ‘ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

୪ । ଥମ୍ପସନ୍‌ଙ୍କୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍‌ଙ୍କୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ବୋଲି କୁରାଯାଏ ।

୫ । ନଗରୀକରଣ ଯୋଗୁଁ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୬ । ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ ଏକ ପୁରାତନ ବିଶ୍ୱକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ ଏକ ନୂତନ ବିଶ୍ୱକୁ ବୁଝାଏ ?

୭ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ବିସ୍ତୃତ, ସରଳ ଏବଂ ବହୁମୁଖୀ ପଦକ୍ଷେପ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ବିସ୍ତୃତ, ଜଟିଳ ଏବଂ ବହୁମୁଖୀ ପଦକ୍ଷେପ ।

୮ । ଭାରତୀୟମାନେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୯ । ଏକ ପ୍ରକାର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ ବିଶ୍ଵାୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ଏକ ପ୍ରକାର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ ବିଶ୍ୱାୟନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୧୦ । ଏମ୍. ଏନ୍. ଶ୍ରୀନିବାସ ‘‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

୧୧ । ଦେଶ ଓ ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଆଧୁନିକୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦେଶ ଓ ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ୱବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବିଶ୍ୱାୟନ କୁହାଯାଏ ।

୧୨ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାରତରେ ୧୯୪୭ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାରତରେ ୧୯୯୦ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।

୧୩ । ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗ୍ରାମ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ ।

୧୪ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୧୫ । ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟେ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍କର ପରିପୂରକ ଅଟେ ।

୧୬ । ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାର ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।

୧୭ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ଉଦାରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ଜଗତୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

୧୮। ଉଦାରୀକରଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ଏହାର ବଜାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ଏହାର ବଜାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରେ ।

୧୯ । ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ପାଇଁ ଉନ୍ମକ୍ତ କରାଗଲା ।
Answer:
୧୯୮୦ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜଗତୀକରଣ ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରାଗଲା ।

୨୦ । ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟା ଶତକଡ଼ା ୨୫ ଭାଗ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା ୨୭ ଭାଗ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

୨୧ । ଭାରତର ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ୨୦୦ ନିୟୁତ ନାଗରିକ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଭାରତର ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ ୨୮୫.୩୫ ନିୟୁତ ନାଗରିକ ସହରରେ ବାସ କରନ୍ତି ।

୨୨ । ସହରାଞ୍ଚଳ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ବର ପ୍ରଥମ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।
Answer:
ସହରାଞ୍ଚଳ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ଦ୍ଵିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ।

୨୩ । ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଥାଏ ।

୨୪ । ଉଦାରୀକରଣ ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ସହରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।

୨୫ । ସହରୀକରଣ ଭାରତୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନ ଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଭାରତୀୟ ଯୌଥ ପରିବାର ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ।

୨୬ । ସହରୀକରଣ ନାରୀ ସ୍ବାଧୀନତା ଆଣିପାରେ ନାହିଁ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ନାରୀ ସ୍ବାଧୀନତା ଆଣେ ।

୨୭ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସମ୍ପର୍କ ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୨୮ । ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍‌ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ।

୨୯ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଭୌଗୋଳିକ କଟକଣା ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୩୦ । ‘ବିଶ୍ବଗ୍ରାମ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ଆଛୋନୀ ଗିଡ଼େନସ୍ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
‘ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍ କରିଛନ୍ତି ।

୩୧ । ଜଗତୀକରଣ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୩୨ । ଜଗତୀକରଣ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବୀୟ ସମୁଦାୟ ଗଠନ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବୀୟ ସମୁଦାୟ ଗଠନ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ଅଟେ ।

୩୩ । ଜଗତୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଦାରୀକରଣ ଏବଂ ବଜାର ଶକ୍ତିର ଗୁରୁତ୍ବ/ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଦାରୀକରଣ ଏବଂ ବଜାର ଶକ୍ତିର ଗୁରୁତ୍ବ/ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।

୩୪ । ଜଗତୀକରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ଆଞ୍ଚଳିକଭିତ୍ତିକ କରାଇପାରୁଛି ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ବିଶ୍ୱଗ୍ରାମଭିତ୍ତିକ କରାଇଥାଏ ।

୩୫ । ଜଗତୀକରଣ ଦାରିଦ୍ର୍ୟତା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୩୬ । ଜଗତୀକରଣ କୃଷି ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପକେଇ ନ ଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ କୃଷି ଉପରେ କିଛି ପ୍ରଭାବ ପକେଇ ଥାଏ ।

୩୭ । ସହରୀକରଣ ମୁକ୍ତ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିଶ୍ବାସ କରେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।
୩୮ । ଭାରତରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ସହରକୁ ‘ଛୋଟ ସହର’ କୁହାଯାଏ ।

Answer:
ଭାରତରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ସହରକୁ ‘ବଡ଼ ସହର’ କୁହାଯାଏ ।

୩୯ । ନଗର / ସହରରେ ୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ।-
Answer:
‘ମହାନଗରରେ’ ୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକେ ବାସ କରନ୍ତି ।

୪୦ । ପାଞ୍ଚଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ମହାନଗର’ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପାଞ୍ଚଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ମେଗା ସହର’ କୁହାଯାଏ ।

୪୧ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

୪୨ । ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାର ବିଘଟିତ ହୋଇଥାଏ ।

୪୩ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମୁକ୍ତ ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

୪୪ । ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଫଳରେ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।

୪୫ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୋଗାଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ ।

୪୬ । ଜେ.କ୍ଲାଇଡ୍ ମିଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲଡ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’

୪୭ । ଜି. ଏସ୍. ଘୂରେଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତି କରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଜେ. କ୍ଲାଇଡ୍ ମିଚେଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତିକରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପଦ୍ଧତିରେ ଅନୁରୂପ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।’’

୪୮ । ଫେୟାରଚାଇଲ୍ଡଙ୍କ ମତରେ, ‘‘ସହରୀକରଣ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଗାମୀ, ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ଗତିଶୀଳତାର ପ୍ରଭାବକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ଜି. ଏସ୍. ଘୂରେଙ୍କ ମତରେ, ‘ସହରୀକରଣ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଗାମୀ, ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଏବଂ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଏହି ଗତିଶୀଳତାର ପ୍ରଭାବକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।

୪୯ । କୃଷିଭିତ୍ତିକ ବୃତ୍ତି, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପର୍କ ଆଦି ସହରୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।
Answer:
ଅଣକୃଷିଭିତ୍ତିକ, ଅବୈୟକ୍ତିକ ସମ୍ପର୍କ ସହରୀକରଣର ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ ।

୫୦ । ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ସହରୀକରଣର କାରଣ ନୁହେଁ
Answer:
ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ସହରୀକରଣର କାରଣ ଅଟେ ।

୫୧ । ଦ୍ରୁତ ବ୍ୟକ୍ତିବାଦ ଯୋଗୁଁ ସହରୀକରଣର ସଂପ୍ରସାରଣ ଘଟିଥାଏ ।
Answer:
ଦ୍ରୁତ ଶିଳ୍ପାୟନ ଫଳରେ ସହରୀକରଣର ସଂପ୍ରସାରଣ ଘଟିଥାଏ ।

୫୨। ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Civilisation ରୁ ଆସିଅଛି ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Globalisation ରୁ ଆସିଅଛି ।

୫୩ । ଜଗତୀକରଣ, ‘Global’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ଅସଂପୃକ୍ତ କରିବା ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଶବ୍ଦଟି ‘Global’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଅଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବକୁ ସଂପୃକ୍ତ କରିବା ।

୫୪ । ସୀମାହୀନ ପୃଥ‌ିବୀ ଗଠନ କରିବା ସଂସ୍କୃତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।
Answer:
ସୀମାହୀନ ପୃଥ‌ିବୀ ଗଠନ କରିବା ଜଗତୀକରଣର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

୫୫ । ଆନିତାତ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ଭୌଗୋଳିକ ବାଧାବିଘ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁଥରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ସଚେତନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ୱ ହଟିଯାଇଛି ।’’
Answer:
ମଲକମ୍ ୱାଟରସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥରେ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ଭୌଗୋଳିକ ବାଧାବିଘ୍ନ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁଥରେ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ସଚେତନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ବ ହଟିଯାଇଛି ।’’

୫୬ । ଆଧୁନିକ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Global ରୁ ଆସିଅଛି ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ Moderns ରୁ ଆସିଅଛି ।

୫୭ । Modern ର ଆଭିଧାନିକ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗତକାଲି ସମୟ ।
Answer:
Modern ର ଆଭିଧାନିକ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟ ।

୫୮ । ଆଧୁନିକୀକରଣ ପ୍ରଥମେ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ଯୋଗୁଁ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ପ୍ରଥମେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମାଜରେ ଶିଳ୍ପବିପ୍ଳବ ଯୋଗୁଁ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ।

୫୯’। ପ୍ରଫେସର ଡାନିଏଲ୍‌ ଲଣ୍ଡରଙ୍କ ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର ନ କରି ସାର୍ବଜନୀନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସାମାଜିକ ଘଟଣା ଏବଂ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରଯୁକ୍ତବାଦୀ ଭାବବୃତ୍ତିକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।’’
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହଙ୍କ ମତରେ, ‘ଆଧୁନିକୀକରଣ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର ନ କରି ସାର୍ବଜନୀନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସାମାଜିକ ଘଟଣା ଏବଂ ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରଯୁକ୍ତବାଦୀ ଭାବବୃତ୍ତିକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।’’

୬୦ । ଜଗତୀକରଣ ଏକ ସରଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୬୧ । ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଅଟନ୍ତି ।

୬୨ । ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ସଂଖ୍ୟାବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ସହରୀକରଣ ଫଳରେ ଯୌଥ ପରିବାରର ବିଘଟିତ ହୋଇଥାଏ ।

୬୩ । ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ବ ଥିବା ଏବଂ 75 ଭାଗରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଷ ଅଣ କୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗ୍ରାମ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ 75 ଭାଗରୁ ଅଧ‌ିକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ସହର କୁହାଯାଏ ।

୬୪ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ମତବାଦ ଓ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରସାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆଧୁନିକୀକରଣ ନାମରେ ପରିଚିତ
ଅଟେ ।
Answer:
ପଶ୍ଚାତ୍ୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ମତବାଦ ଓ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରସାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟକରଣ ନାମରେ ପରିଚିତ ଅଟେ ।

(ଘ) ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । “‘ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହାଦ୍ଵାରା ଭବିଷ୍ୟତ ଆମ ଜୀବନକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ ବା ଆକ୍ରମଣ କରେ’’ – ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଲିଭନ୍ ଟଫଲର୍

୨ । ‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’ ପୁସ୍ତକ କିଏ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ

୩ । ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଭାରତୀୟମାନେ କେଉଁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଆସିଥିଲେ ?
Answer:
ପର୍ତ୍ତୁଗାକ୍

୪ । ବିଶ୍ୱାୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସୃଷ୍ଟି କେବେ ଓ କେଉଁଠି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୭ ରେ, ଆମେରିକାରେ

୫ । କିଏ ବିଶ୍ୱାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ଭାବେ ପରିଚିତ ?
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୬ । କିଏ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ବିଶ୍ୱୟନ (Globalization) ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବର୍ଟସନ୍

୭ । ଦେଶ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ଵ ବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱୟନ

୮। ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ବିନିଯୋଗରେ ବାଧା ଅପସାରଣ କରି ସ୍ଥାନୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତି ସହ ଯୋଡ଼ିବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱାୟନ

୯ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ।

୧୦ । ବିଶ୍ୱାୟନର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୧୧ । ବିଶ୍ୱୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅପକାରିତା ଦର୍ଶାଅ
Answer:
ଅନିଶ୍ଚିତତାକୁ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।

୧୨ । ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ବିଶ୍ୱାୟନ ବା ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୯୦ ଠାରୁ

୧୩ । କେଉଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତରେ ବିଶ୍ବୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ

୧୪ । ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ଦୁଇଟି ସହରର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ହରପ୍‌ପା ଓ ମହେଞ୍ଜୋଦାରୋ

୧୫ । ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ଵ ଥିବା ଏବଂ ୭୫ ଭାଗରୁ ଅଧ୍ବକ ପୁରୁଷ ଅଣକୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ଥ‌ିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହର

୧୬ । ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି, ସହରାଞ୍ଚଳର ବୃଦ୍ଧି, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟରୁ ଶିଳ୍ପକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହରୀକରଣ

୧୭ । ‘‘ସହରୀକରଣ ହେଉଛି ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ।” – ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲ୍ଡ

୧୮ । ‘‘ସହରୀ ହେବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହରକୁ ଗତି କରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ଓ ଚରିତ୍ରରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାକୁ ସହରୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।’’ ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଜେ. ସି. ମିଲ୍‌

୧୯ । ‘‘ସହରୀକରଣର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକଙ୍କ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର ଭ୍ରମଣକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ତଥା ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ଗ୍ରାମରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ।’’ – ଏହି ସଂଜ୍ଞା କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଜି. ଏସ୍. ୟୂରେ

୨୦ । ସହରୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ

୨୧ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ

୨୨ । ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ବିଶ୍ବ ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୀମାରେଖାରୁ ଉର୍କରେ ରହି ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜକୁ ସହଯୋଗ ଓ ସହାନୁଭୂତିରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁଥାଏ ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଜଗରୀକରଣ

୨୩। ନଗରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟାତ୍ମକ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

୨୪ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସହାୟତା କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମୁକୁବକା ଅର୍ଥନାତି

୨୫ । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ବଜାର ଭାବେ କେଉଁଥ‌ିରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୨୬ । ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିର ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଜଗରୀକରଣ

୨୭ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ

୨୮ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଉଦୋଗାକରଣ

୨୯ । କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘ବିଶ୍ବଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲ୍ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

୩୦ । ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ଵ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ କେବେ, କେଉଁଠାରେ ଓ କେଉଁ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୮୯ ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସ ୧୧ ତାରିଖରେ ନାଇରୋବୀଠାରେ

୩୧ । ‘ଜଗତୀକରଣ’ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ କ’ଣ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ?
Answer:
ଏକ ବଜାର

୩୨ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନାନୁଯାୟୀ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରୁଥିବା ଲୋକସଂଖ୍ୟା କେତେ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
୨୮୫.୩୫ ନିୟୁତ

୩୩ । ସହରାଞ୍ଚଳ ନାଗରିକ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ବିଶ୍ଵର କେତେ ନମ୍ବର ବୃହତ୍ତମ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟେ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

୩୪ । ମେଗା ସହରର ଜନସଂଖ୍ୟା କେତେ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
୧ ନିୟୁତରୁ ୫ ନିୟୁତ

୩୫ । ଭାରତରେ ଶତକଡ଼ା କେତେ ଭାଗ ଲୋକ ସହରରେ ବସବାସ କରିଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
୨୭%

୩୬ । ସହରୀକରଣର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପିତ କରିଥିବା ଜଣେ ସମାଜଶାସ୍ତ୍ରବିତ୍‌ଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବରଜେଲ୍

୩୭ । ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ବସ୍ତିବାସିନ୍ଦା

୩୮ । ଆଣ୍ଡରସନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଗୋଟିଏ ସହରୀକରଣର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଲିଖ୍ତ ଦଲିଲ୍

୩୯ । ସହରୀକରଣର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବା ଗୁରୁତ୍ଵର ଗୋଟିଏ କାରଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଉଦୋଗାକରଣ

୪୦ । ଦୃତ ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ କାରକ ବା କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉଦୋଗାକରଣ

୪୧ । ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ବା ସକାରାତ୍ମକ ଦିଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗମନାଗମନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ସୁବିଧା

୪୨ । ସହରୀକରଣର ଗୋଟିଏ ଅସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ବା ନକାରାତ୍ମକ ଦିଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଦୂଷିତ ପରିବେଶ

୪୩ । ଜଗତୀକରଣର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂସୃ‍।ର

୪୪ । ରବର୍ଟସନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଜଗତୀକରଣର ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ

୪୫ । ଜଗତୀକରଣ କିପରି ଏକ ବିଶ୍ଵବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରେ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ

୪୬ । ଜଗତୀକରଣ ଭାରତୀୟ ସମାଜକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣ

୪୭ । ଜଗତୀକରଣର ଗୋଟିଏ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ଲେଖ ।
Answer:
ଧନୀଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି

୪୮ । ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଆର୍ଥନୀତିକ କେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ

୪୯ । ଯେକୌଣସି ଏକ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ସହର।କରଣ

୫୦ । ଆଧୁନିକୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଆଧୁନିକୀକରଣ କହିଲେ ନୂତନ କଳା, ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର, ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୫୧ । ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ କହିଲେ ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୁଝାଏ, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥାଏ ।

୫୨ । ଭାରତ ପ୍ରଥମ ଶିଚ୍ଛନୀତି କେବେ ଘୋଷଣା କଲା ?
Answer:
୧୯୪୮

୫୩ । ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତି ଶିଳ୍ପକୁ କେତୋଟି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ?
Answer:
ତିନୋଟି

୫୪। ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ଅନୁସୂଚୀ- ‘ଖ’ ରେ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରଖାଗଲା ?
Answer:
୧୨ଟି

୫୫ । ୧୯୫୬ ମସିହା ଶିଳ୍ପନୀତିର ପ୍ରମୁଖ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସମାଜବାଦୀ ଢାଞ୍ଚାର ସମାଜଗଠନ

୫୬ । ନୂତନ ଶିଚ୍ଛନୀତି କେବେ ଘୋଷିତ ହେଲା ?
Answer:
୧୯୯୧

୫୭ । ଲାଇସେନ୍ସ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ଶିଳ୍ପର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ତମାଖୁ, ଔଷଧ

୫୮ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଚ୍ଛନୀତିର ଗୋଟିଏ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ନ୍ୟାୟିକ ମୁକ୍ତି

୫୯ । ବର୍ତ୍ତମାନ କେତୋଟି ଶିଳ୍ପପାଇଁ ଲାଇସେନ୍ସ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ?
Answer:
୭ଟି ଶିଳ୍ପ

୬୦ । ୧୯୯୧ ମସିହା ଶିଚ୍ଛନୀତି ବିଦେଶୀ ନିବେଶକାରୀଙ୍କୁ ଦେଇଥ‌ିବା ନିବେଶ କ୍ଷମତାର ଅଂଶଧନ କେତେ?
Answer:
୪୦ ପ୍ରତିଣତ

୬୧ । ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ରଶିଳ୍ପର ବର୍ତ୍ତମାନ ବିନିଯୋଗ ସୀମା କେତେ?
Answer:
୫ ଲକ୍ଷ

୬୨ । କେତୋଟି ଶିଳ୍ପ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଂରକ୍ଷିତ ?
Answer:
୮ଟି ଶିଳ୍ପ

୬୩ । MRIP ଆଇନ କେବେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୧ ମସିହା

୬୪ । ‘‘ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଧୁନିକୀକରଣ’’ (Modernisation of Indian Tradition) ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଯୋଗିନ୍ଦର ସିଂହ ।

୬୫ । କିଏ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଜନକ ରୂପେ ପରିଚିତ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ରୋନାଲଡ୍ ରବସନ୍‌ ।

୬୬ । ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସୃଷ୍ଟି କେବେ ଓ କେଉଁଠି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
1947ରେ ଆମେରିକାରେ ।

୬୭ । ସହରୀକରଣର ଯେକୌଣସି ଏକ ପ୍ରଭାବକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ ।

୬୮ । ସହରୀକରଣର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପୀକରଣ ।

୬୯ । ସହରୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ

୭୦ । ‘‘ସହରୀକରଣର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର ଭ୍ରମଣକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ଗ୍ରାମରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ପଢ଼ିଥାଏ ।’? ଏହି ସଂଜ୍ଞାଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଜି.ଏସ୍. ଘୁରେ ।

୭୧ । ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି, ସହରାଞ୍ଚଳର ବୃଦ୍ଧି, କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଶିଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସହର।କରଣ

୭୨ । କେଉଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ ।

୭୩ । ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
1990 ଠାରୁ

୭୪ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଉପକାରିତାକୁ ଦର୍ଶାଅ
Answer:
ଏହା ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

୭୫ । ଜଗତୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଏହା ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।

୭୬ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ହେଉଛି ଜଗତୀକରଣର ଏକ ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୭୭ | କିଏ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ପିତା ବା ଜନକ ରୂପେ ପରିଚିତ ଅଟନ୍ତି ?
Answer:
ରୋନାଲ୍ଡ ରବର୍ଟସନ୍

୭୮। କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ‘ବିଶ୍ବ ଗ୍ରାମ’ ସଂପ୍ରତ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲ ମ୍ୟାକ୍‌ହାନ୍

୭୯। ଜଗତୀକରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ କେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଭାବେ ପରିଚିତ ଅଟେ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ।

୮୦। ଭାରତରେ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେଉଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପି. ଭି. ନରସିଂହରାଓ

୮୧ ‘ଜଗତୀକରଣ’ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ କ’ଣ ଭାବେ ବିଚାର କରିଥାଏ ?
Answer:
‘ଏଜ ବକାର’

୮୨।ଜଗତୀକରଣ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସୃଷ୍ଟି କେବେ ଓ କେଉଁଠି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
1947 ରେ ଆମେରିକାରେ ।

୮୩ । ଦେଶ ବା ଜାତୀୟ ବଜାରକୁ ବିଶ୍ବ ବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖୁବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଜଗତୀକରଣ ବା ବିଶ୍ଵାୟନ (Globalization)

୮୪ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଏକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକାଶ ।

୮୫ । ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଉପକାରିତାର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଏହା ଦକ୍ଷିତା ବୃଦ୍ଧି କରେ ।

୮୬ । ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ଜଗତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
1991 ଠାରୁ

୮୭ । ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି, ସହରାଞ୍ଚଳର ବୃଦ୍ଧି, କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଶିଳ୍ପକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
ଉ- ସହରୀକରଣ (Urbanization)

୮୮ । ‘ସହରୀକରଣର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗ୍ରାମରୁ ସହରକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଏବଂ ଏହି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣର ଭ୍ରମଣକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ଓ ଗ୍ରାମରେ ଥ‌ିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ।’’ – ସହରୀକରଣ ଏହି ସଂଜ୍ଞାଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଫେସର ଜି. ଏସ୍. ଘୁରେ (Prof. G.S. Ghurey)

୮୯ । ସହରୀକରଣର ଏକ ଲକ୍ଷଣର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଔପଚାରିକ ସମ୍ପର୍କ ।

୯୦ । ସହରୀକରଣର ଏକ କାରଣର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିଳ୍ପୀକରଣ ।

୯୧ । ସହରୀକରଣର ଏକ ପ୍ରଭାବର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହ୍ରାସ ଓ ବସ୍ତିର ବିକାଶ ।

୯୨ । ‘ସହରୀକରଣ ହେଉଛି ସହରୀ ହେବାର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ସହର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲୋକମାନଙ୍କର ଗତି ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ।’’ – ଏହି ସଂଜ୍ଞାଟି କିଏ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଫେୟାର ଚାଇଲ୍‌