Class 9

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 16 ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 16 ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର

Question ୧।
ରାୟବାହାଦୁର ଘରର ଝରକା କବାଟ ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି ଓଡ଼ିଆ କଥାସାହିତ୍ୟର ଅପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ସ୍ରଷ୍ଟା ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ସ୍ମରଣୀୟ ସୃଷ୍ଟି । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ କେତେକ କର୍ମଚାରୀ କିପରି ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ତା’ର ଏକ ନଗ୍ନରୂପ ଗାଳ୍ପିକ ଏଠାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ ପୁଲିସ କର୍ମଚାରୀ । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଥିଲା ଅତିଶୟ ନିଷ୍ଠା ଓ ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି । ଯାହାର ଦାନା ଖାଇ ସେ ମଣିଷ, ତାଙ୍କର ନିମକ୍‌ରାମି କରିବା ଅସମ୍ଭବ– ଏହା ଥିଲା ତାଙ୍କର ବିଚାରଧାରା । ସେହି ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପାଇଁ ସେ ନିଜ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ଅରୁଣକୁ ନିଜ ହାତରେ ଗୁଳି କରିଥିଲେ ।

ଭାରତବର୍ଷର ପବିତ୍ର ସ୍ଵାଧୀନତା ଦାବିକୁ ସେ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ । ତେଣୁ ସଦ୍ୟସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତବର୍ଷ ଯେତେବେଳେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିର ମଙ୍ଗଳମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ଶଙ୍ଖ, ଘଣ୍ଟା, ହୁଳହୁଳି ତଥା ତୋପର ମିଳିତଧ୍ଵନି ମଧ୍ୟରେ ‘ଜୟ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତ କୀ ଜୟ’ କହି ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲା, ସେତେବେଳେ ସେହି ଶବ୍ଦ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଅସହ୍ୟ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ସେହି ଶବ୍ଦ ନ ଶୁଣିବାପାଇଁ ଘରର ଝରକା କବାଟ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ ।

Question ୨।
ପଟୁଆରରେ ନେତୃତ୍ୱ କିଏ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି ଗାଳ୍ପିକ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି । ଭାରତର ସ୍ବାଧୀନତାକୁ ବିରୋଧ କରି ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥିବା ଜଣେ ପୁଲିସ କର୍ମଚାରୀଙ୍କର ପୁତ୍ର ତଥା ନାତି ମଧ୍ଯ କିପରି ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର କର୍ଣ୍ଣଧାର ହୋଇଛନ୍ତି ତାହା ଏଠାର ଗାଳ୍ପିକ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପଟୁଆରର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ପରଲୋକଗତ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ଅରୁଣର ପୁତ୍ର ବିଜୟ । ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେଇ ଥାନା ଘେରାଉ କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ଜନତାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ପିତାଙ୍କ ଗୁଳିରେ ଜୀବନ ଦେଇଥିଲା । ସେହି ପରଲୋକଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର କର୍ଣ୍ଣଧାର ହୋଇଛନ୍ତି ତାହା ଏଠାର ଗାଳ୍ପିକ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ହାତରେ ବିରାଟ ଜାତୀୟ ପତାକା ଧରି ‘ଜୟ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତ କୀ ଜୟ’ କହି ପଟୁଆରର ଆଗରେ ଚାଲୁଥିଲା ।

Question ୩ ।
ସୋମନାଥ ଡ୍ରୟାରଚେଷ୍ଟର ଚାବି କାହାକୁ ଦେଇ ନଥୁଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ଅପ୍ରତିଦ୍ବହୀ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି । ଗଳ୍ପର ପୁରୋଧା ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ ଜଣେ ପୁଲିସ କର୍ମଚାରୀ । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ଗୃହସ୍ତରେ ନିଜ ପୁତ୍ର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଅରୁଣକୁ ଗୁଳି କରିଥିଲେ । ବିନିମୟରେ ସେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କଠାରୁ ଲାଭ କରିଥିଲେ ପଦୋନ୍ନତି, ଦରବାରରେ ସନନ୍ଦ, ମେଡ଼ାଲ ଓ ବହୁ ପ୍ରଶଂସାପତ୍ର । ସେସବୁକୁ ସେ ନିଜସ୍ବ ଡ୍ରୟାରଚେଷ୍ଟରେ ରଖୁଥିଲେ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ନିର୍ମମ କଷାଘାତରେ ସେ ପୁତ୍ର ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପିତୃହୃଦୟର ଅନୁକୋଣରେ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ଗୁମୁରି ଗୁମୁରି କାନ୍ଦୁଥିଲା । ତେଣୁ ପୁତ୍ର ଅରୁଣର ଗୋଟିଏ ଫଟୋ ସେ ଅତିଯତ୍ନରେ ଭେଲ୍‌ଭେଟ୍‌ ବାକ୍‌ସରେ ଡ୍ରୟାରଚେଷ୍ଟ ଭିତରେ ଲୁଚାଇ ରଖୁଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ ତା’ର ଚାବି କାହାକୁ ଦେଉ ନଥିଲେ ।

Question ୪।
୧୯୨୩ ସାଲରେ ସୋମନାଥଙ୍କୁ କାହିଁକି ସନନ୍ଦ ଦିଆଯାଇଥିଲା ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ମହାନ୍ ସୃଷ୍ଟି । ଗଳ୍ପର ପ୍ରମୁଖ ଚରିତ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର । ସେ ଥିଲେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ । ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରୁଥିବା ନିଜ ପୁତ୍ରକୁ ସେ ତାଜ୍ୟପୁତ୍ର କରିଥିଲେ । ଥାନା ଘେରାଉ କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ବିରାଟ ଜନତାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥ‌ିବା ନିଜର ସେହି ପୁତ୍ର ଅରୁଣକୁ ନିଜ ଗୁଳିରେ ସେ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଇଂରେଜ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅତିଶୟ ନିଷ୍ଠା ଓ ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି । ତେଣୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ୧୯୨୩ ସାଲରେ ଦରବାର ଉପଲକ୍ଷ୍ୟରେ ତାଙ୍କୁ ସନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

Question ୫।
‘’ସ୍ବାଧୀନତା ମନୁଷ୍ୟର ଜନ୍ମଗତ ଦାବି’’ – ଏକଥା କିଏ, କାହାକୁ ଓ କାହିଁକି କହିଥିଲେ ?
Answer:
ସ୍ବାଧୀନତା ମନୁଷ୍ୟର ଜନ୍ମଗତ ଦାବି – ଏହି ଶାଶ୍ୱତ ସତ୍ୟକୁ ଅପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦୀ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି ସ୍ବୀୟ ‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି । ଗଳ୍ପରେ ଏହି ଉକ୍ତିଟି ପୁତ୍ର ଅରୁଣ ପିତା ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛନ୍ତି । ଜଣେ ସ୍ୱାଧନୀତା ସଂଗ୍ରାମୀ ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ ଗୋଲାମଗିରି କରୁଥିବା ଦେଶଦ୍ରୋହୀକୁ ଏକଥା କହିଛନ୍ତି । ଅରୁଣ ଥିଲେ ଜଣେ ଦେଶଭକ୍ତ । ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଚାଲିଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅରୁଣଙ୍କ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତାଙ୍କ ପିତା ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦ୍ରୋହାଚାର ତଥା ଅନ୍ୟାୟ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ତରରେ ଅରୁଣ କହିଥିଲେ, ‘ସ୍ଵାଧୀନତା ମନୁଷ୍ୟର ଜନ୍ମଗତ ଦାବି । ତାହା ହେଉଛି ଭାରତର ପବିତ୍ରତମ ଦାବି ।’

Question ୬।
ଅରୁଣ ଘର ଛାଡ଼ିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ଥିଲେ ଅରୁଣ । ପିତା ସୋମନାଥ ବିଦେଶୀ ଶାସକଙ୍କ ଗୋଲାମଗିରି କରୁଥିବାବେଳେ ପୁତ୍ର ଅରୁଣ ଥିଲେ ଦେଶଭକ୍ତ । ଭାରତର ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ ସେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତାଙ୍କ ପିତା ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଏହା ଦ୍ରୋହାଚାର ତଥା ଅନ୍ୟାୟ ବୋଲି କହି ସେଥୁରୁ ନିବୃତ୍ତ ହେବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟାୟ ଅଦେଶକୁ ଅରୁଣ ପାଳନ ନ କରିବାରୁ ରାୟବାହାଦୁର ତାଙ୍କୁ ତ୍ୟଜ୍ୟପୁତ୍ର କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଅରୁଣ ଘର ଛାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୭ ।
ପୁଲିସ ସାହେବ ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କୁ କ’ଣ ହୁକୁମ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଛଟି ପ୍ରସିଦ୍ଧ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ବଳିଷ୍ଠ ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରେ । ଗଳ୍ପର ପ୍ରମୁଖ ଚରିତ୍ର ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ଜଣେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସବ୍‌ଇନ୍‌ସ୍ପେକ୍ଟର । ସେଦିନ ପୁଲିସ ସାହେବ ତାଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଇ କହିଲେ – “ ଦେଖ ମହାପାତ୍ର, ତୁମେ ଭାରି ପାରିବାର ଲୋକ । ଅନେକ ବଡ଼ ବଡ଼ କଥା ତୁମେ ଚଳେଇ ନେଇଛ । ଆଜି ଏକ ବିରାଟ ଜନତା ଆସୁଛି ସହରର ଥାନା, କଚେରୀ ଆକ୍ରମଣ କରିବାପାଇଁ । ସେମାନଙ୍କୁ ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ତୁମର ।’’ରାୟବାହାଦୁର ନାଟକୀୟ ଭଙ୍ଗୀରେ କୁଣ୍ଡିଶ୍ ଜଣାଇ ସାହେବଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିଥିଲେ ।

Question ୮ ।
କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ନିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର କ’ଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି ଅପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି । ଗଳ୍ପର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ ପୁଲିସ କର୍ମଚାରୀ । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଅତିଶୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟନିଷ୍ଠା ଓ ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ନିଜ ପୁତ୍ରକୁ ନିଜ ପିସ୍ତଲରୁ ଗୁଳି କରିଥିଲେ । ଏହି କର୍ତ୍ତବ୍ୟନିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ତାଙ୍କର ପଦୋନ୍ନତି ହୋଇଛି, ଘରକୁ ଅର୍ଥ, ପ୍ରତିପରି ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଆସିଛି ।

ଦରବାରରେ ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ୧୯୨୩ ସାଲରେ ସନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ପୁରସ୍କାରସ୍ୱରୂପ ସେ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ସେହିପରି ଅନେକ ସନନ୍ଦପତ୍ର ଓ ମେଡ଼ାଲ, ଯାହା ତାଙ୍କ ଜୀବନର ବିଜୟୋଜ୍ଜ୍ବଳ ସ୍ମାରକରାଜି । ସେ ମଧ୍ୟ ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ରରୁ ହୋଇଛନ୍ତି ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର, ଆଇ. ପି. (ରିଟାୟାର୍ଡ), ସି. ବି. ଇ., ଓ. ବି. ଇ., କେ. ସି. ଆଇ. ଇ. ।

Question ୯ ।
ଇନ୍ସପେକ୍ଟର ହେବା ଦିନର ଘଟଣା! ବର୍ଣ୍ଣନ କର ।
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ମହନୀୟ ସୃଷ୍ଟି ।
ଗଳ୍ପର କେନ୍ଦ୍ର ଚରିତ୍ର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ଜଣେ ଅସ୍ଥାୟୀ ପୁଲିସ ଇନ୍‌ସ୍ପେକ୍ଟର । ସେଦିନ ସହରର ଥାନା, କର। ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଥିବା ବିରାଟ ଜନତାକୁ ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ତାଙ୍କୁ ଦେଇଥିଲେ ପୁଲିସ ସାହେବ । ଥାନା ସମ୍ମୁଖରେ ବିରାଟ ନିରସ୍ତ୍ର ଜନତା । ଆଗରେ ସଶସ୍ତ୍ର ପୁଲିସ ବାହିନୀ । ଜନତାକୁ ଘଉଡ଼ାଇବାକୁ ଅସମର୍ଥ ହୋଇ ସୋମନାଥ ଲାଠିଚାର୍ଜର ହୁକୁମ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅରୁଣ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ଧ୍ଵନି ଦେଇ ଜନ୍‌ ଭିତରୁ ସମ୍ମୁଖକୁ ଆସି ‘‘ଲାଠିଚାର୍ଡ ଅନ୍ୟାୟ, କିନ୍ତୁ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଅନ୍ୟାୟ ନୁହେଁ ?? ବୋଲି ଚିତ୍କାର କରିଉଠିଛି ।

ଶତସିଂହର ଗର୍ଜନ କରି ଜନତା ମାଡ଼ିଆସିଛି । କେତେଜଣ ଫ୍ଲାର୍‌ଷ୍ଟାଫ୍ ଭାଙ୍ଗି ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍‌କୁ ଚିରି ଦେଇଛନ୍ତି, ଯାହା ସୋମନାଥଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଉଠିଛି । ତାଙ୍କ ପିସ୍ତଲ ଉପରକୁ ଉଠିଛି । ସମ୍ମୁଖରେ ପୁତ୍ର ତଥା ବିରାଟ ଜନତାର ନେତୃତ୍ଵ ନେଉଥ‌ିବା ଅରୁଣ l ସୋମନାଥଙ୍କ ହାତର ପିସ୍ତଲ ଫୁଟିଛି । ଟଳିପଡ଼ିଛି ଅରୁଣର ରକ୍ତାକ୍ତ ଶବ । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ସେ ହୋଇଛନ୍ତି ଇନ୍‌ସ୍ପେକ୍ଟର ।

Question ୧୦ ।
ହେମମାଳା କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କଲେ ?
Answer:
ପ୍ରସିଦ୍ଧ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଶୀର୍ଷକ ଗଳ୍ପ ଏକ ସାର୍ଥକ ଗଳ୍ପ । ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖ ରାତି ୧୨ଟା । ଭାରତବର୍ଷର ଚିର ଆକାଙ୍‌କ୍ଷିତ ମଙ୍ଗଳମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତ । ସ୍ଵାଧୀନତା ଶଙ୍ଖ, ଘଣ୍ଟା, ହୁଳହୁଳି ତଥା ତୋପର ଧ୍ଵନି ମଧ୍ୟରେ ରାତିର ଶାନ୍ତ ନୀରବ ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ‘ଜୟ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତ କୀ ଜୟ’ ଧ୍ଵନିରେ ମୁଖରିତ ତଥା ଚଳଚଞ୍ଚଳ କରି ଦେଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ହେମମାଳା ଦୋତାଲା ବାରଣ୍ଡାରେ ଗୋଟିଏ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକା ଉଡ଼ାଇ ତା’ର ପାଦତଳେ ପ୍ରଦୀପ ଜାଳି ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କରିଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ସେ ଦର୍ପର ସହିତ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଛଟି ଗାଳ୍ପିକ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିର ଶୁଭ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ହେମମାଳା ଦୋତାଲା ବାରଣ୍ଡାରେ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଉଡ଼ାଇ ପାଦତଳେ ପ୍ରଦୀପ ଜାଳି ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କରିଛନ୍ତି । ସେ ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣି ରାୟବାହାଦୁର ପାଗଳ ପରି ଧାଇଁ ଆସି ତାଙ୍କ ହାତରୁ ଶଙ୍ଖ ଛଡ଼େଇ ନେଇଛନ୍ତି । ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକାକୁ କାଢ଼ି ଫିଙ୍ଗିଦେଇ କହିଛନ୍ତି – ‘ଯେଉଁ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ପାଇଁ ଅରୁକୁ ଖୁନ୍ କରିଛି, େ ପତାକାର ପତନ ଅସମ୍ଭବ ।’’ ଏହା ଶୁଣି ହେମମାଳା ଦର୍ପର ସହିତ କହିଛନ୍ତି– ‘‘ଯୋଉ ପତାକା ପାଇଁ ଅରୁ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛି, ସେ ପତାକା ଯୁଗେ ଯୁଗେ ରହିବ ଉନ୍ନତ ହୋଇ ।’’ ଏହା ଥିଲା ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ପୁତ୍ର ହରାଇଥିବା ଏକ ମାତାର ଅତ୍ମସନ୍ତୋଷଭରା ଦୃପ୍ତବାଣୀ ।

Question ୧୨ ।
ସୋମନାଥ କାହିଁକି ରାତି ଅନିଦ୍ରା ରହିଥୁଲେ ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଶୀର୍ଷକ ଗଳ୍ପରେ ଅପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅମ୍ଳାନ ପ୍ରତିଭାର ସ୍ବାକ୍ଷର ନିହିତ । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିର ଶୁଭ ସମୟକୁ ସ୍ବାଗତ କରିବାପାଇଁ ହେମମାଳା ବାରଣ୍ଡାରେ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଉଡ଼ାଇ, ପାଦତଳେ ପ୍ରଦୀପ ଜାଳି ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କରିଛନ୍ତି । ଶଙ୍ଖଧ୍ୱନି ଶୁଣି ରାୟବାହାଦୁର ପାଗଳ ପ୍ରାୟ ଧାଇଁ ଆସି ହେମମାଳାଙ୍କ ହାତରୁ ଶଙ୍ଖ ଛଡ଼ାଇ ନେଇଛନ୍ତି । ଯେଉଁ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ପାଇଁ ସେ ପୁତ୍ର ଅରୁଣକୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି, ସେ ପତାକାର ପତନ ଅସମ୍ଭବ କହି ତ୍ରିରଙ୍ଗାକୁ କାଢ଼ି ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଛନ୍ତି । ଘର ଭିତରୁ ଅନେକ ଦିନର ସାଇତା ସିଲ୍‌କର ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍‌କୁ ଆଣି ତ୍ରିରଙ୍ଗା ସ୍ଥାନରେ ଉଡ଼ାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ସାରାରାତି ଚେଇଁ ବସିଛନ୍ତି ସେହି ପତାକା ପାଖରେ ସତର୍କ ପ୍ରହରୀଟି ପରି ।

Question ୧୩ ।
ବିଜୟ ଜେଜେଙ୍କ ଉପରେ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ଉତ୍ସବକୁ ପାଳନ କରୁଥିବା ବିରାଟ ପଟୁଆରର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲା ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ପରଲୋକଗତ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ରର ପୁତ୍ର ବିଜୟ । ସାରା ରାତି ଉତ୍ସବରେ ମାତି ଘରକୁ ଫେରି ଦେଖିଛି ତା’ର ଜେଜେ ବୋତାଲା ବାରଣ୍ଡାରେ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉଡ଼ାଇ ସତର୍କ ପ୍ରହରୀ ପରି ଜଗି ବସିଛନ୍ତି । ସ୍ତସ୍ଥିତ ବିଜୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତକର ଜଡ଼ତା କଟିଯିବା ପରେ ସ୍ବାଧୀନତାର ପବିତ୍ର ଦିବସରେ ଉଡ଼ୁଥ‌ିବା ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଜେଜେଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛି ।

କିନ୍ତୁ ରାୟବାହାଦୁର ‘ଦୁନିଆ ନିମକ୍‌ରାମ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ’ ବୋଲି ଉତ୍ତର ଦେଇଛନ୍ତି । ‘ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତବର୍ଷରେ ଇଂରେଜ ପତାକା ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉଡ଼ିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି କହି ବିଜୟ ପତାକାକୁ ଝାମ୍ପି ଉଠାଇ ନେଇଛି । ରାୟବାହାଦୁର ଅସ୍ବାଭାବିକ ଭାବେ ହିଂସ୍ର ହୋଇଉଠି ବିଜୟଠାରୁ ୟୁନିୟନ ଜାକ୍‌କୁ ଛଡ଼ାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବାରୁ ବିଜୟ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇ ଜେଜେଙ୍କୁ ଠେଲିଦେଇଛି ।

Question ୧୪ ।
‘‘ବ୍ରିଟିଶ୍ ଗୋଲମ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ଏଠି ନାହିଁ? ‘ – କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବିଜୟ ଏକଥା କହିଥିଲା ?
Answer:
‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପଟି ବିଶିଷ୍ଟ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କର ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ।
ରାତିସାରା ସ୍ଵାଧୀନତା ଉତ୍ସବରେ ମାତି ବିଜୟ ଘରକୁ ଫେରି ଦେଖୁଛି ତା’ର ଜେଜେ ଘର ଭିତରେ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉତ୍ତୋଳନ କରି ସତର୍କ, ପ୍ରହରୀ ପରି ଜଗି ବସିଛନ୍ତି । ବିସ୍ମିତ ବିଜୟ ‘ପବିତ୍ର ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସରେ ଘର ମଧ୍ଯରେ ଇଂରେଜ ଜାତୀୟ ପତାକା କାହିଁକି’ ବୋଲି ଜେଜେଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛି । କିନ୍ତୁ ‘ଦୁନିଆଁ ନିମକ୍‌ରାମ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ସେ ଘର ତାଙ୍କର, ସେ ବଞ୍ଚିଥିବା ଯାଏଁ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ନିଶ୍ଚୟ ଉଡ଼ିବ’ ବୋଲି ରାୟବାହାଦୁର ଉତ୍ତର ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ନାତି ବିଜୟ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍‌କୁ ଝାମ୍ପି ଉଠାଇ ନେଇ କହିଛି – ‘ ଏ ଦେଶ ଆମର । ବ୍ରିଟିଶ୍ ଗୋଲମ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ଏଠି ନାହିଁ ।’

Question ୧୫ ।
‘‘ମୁଁ ଏଥର ଶାନ୍ତିରେ ମରିପାରିବି –” ଏକଥା କିଏ କାହିଁକି କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅମ୍ଳାନ ପ୍ରତିଭାର ବଳିଷ୍ଠ ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରେ ‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପ । ‘ମୁଁ ଏଥର ଶାର୍ତ୍ତିରେ ମରିପାରିବି’ – ଏକଥା ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ତାଙ୍କ ନାତି ବିଜୟକୁ କହିଛନ୍ତି । ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ଅନୁଗତ ପୁଲିସ କର୍ମଚାରୀ । ବ୍ରିଟିଶ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ‘ ଅନୁରକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯାଇ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ନିର୍ମମ ତାଡ଼ନାରେ ସେ ପୁତ୍ରହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିର ଶୁଭମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପତ୍ନୀ ହେମମାଳା ବାରଣ୍ଡାରେ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଉତ୍ତୋଳନ କରି ପ୍ରଦୀପ ଜାଳି ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କରୁଥିବା ଦେଖୁ ସେ ପାଗଳ ପ୍ରାୟ ହୋଇ ତ୍ରିରଙ୍ଗାକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉଡ଼ାଇଥିଲେ ଏବଂ ତାକୁ ସାରାରାତି ସତର୍କ ପ୍ରହରୀ ପରି ଜଗି ବସିଥିଲେ ।

ନାତି ବିଜୟ ସାରାରାତି ଉତ୍ସବରେ ମାତି ସକାଳୁ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ତଳେ ଜେଜେଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉଡ଼ିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରତିବାଦ କରିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସେ ଘର ତାଙ୍କର, ସେ ବଞ୍ଚୁଥିବା ଯାଏ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ନିଶ୍ଚିତ ଉଡ଼ିବ ବୋଲି ସୋମନାଥ ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ । ବିଜୟ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇ ପତାକା ଝାମ୍ପିନେବାରୁ ରାୟବାହାଦୁର ଅସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ହିଂସ୍ର ହୋଇଉଠି ବିଜୟଠାରୁ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍‌କୁ ଛଡ଼େଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ବିଜୟ ତାଙ୍କୁ ଠେଲି ଦେବାରୁ ସେ ଶିଡ଼ିରେ ଗଡ଼ଗଡ଼ି ଯାଇ ତଳ ମହଲା ଚଟାଣରେ ପଡ଼ିଥିଲେ । ମୁଣ୍ଡ ଓ କାନ ଫାଟିଯାଇ ରକ୍ତଧାର ଛୁଟିଥିଲା । ସେ ଜାଣିପାରିଲେ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଆସନ୍ନ । ବଞ୍ଚିଥ‌ିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ୟୁନିୟନ୍ ଉଡ଼ାଇଛନ୍ତି । ନିମହାରାମ ହୋଇନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ବିଜୁକୁ ସେ କହିଥିଲେ – ‘ମୁଁ ଏଥର ଶାନ୍ତିରେ ମରିପାରିବି ।’

Question ୧୬ ।
ଗପଟିର ନାମ ‘ପତାତା ଉତ୍ତୋଳନ’ ରଖାଯାଇଛି କାହିଁକି ?
Answer:
ପ୍ରସିଦ୍ଧ କଥାକାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପର ଭାବଧାରା
ପୁଲିସ ସାହେବଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସେଦିନର ଅସ୍ଥାୟୀ ସବ୍‌ଇନ୍ସପେକ୍ଟର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଥାନା ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଥ‌ିବା ବିରାଟ ଜନତାକୁ ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଛନ୍ତି । ଜନତା ଯେତେବେଳେ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇ ଥାନାର ଫ୍ଲାଗ୍ୟାଷ୍ଟାକୁ ଭାଙ୍ଗି ଉଡୁଥ‌ିବା ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍‌କୁ ଚିରିଦେଇଛନ୍ତି ସେତେବେଳେ ସେମନାଥଙ୍କ ହାତର ପିସ୍ତଲ ପୁତ୍ରହତ୍ୟା କରିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହୋଇନାହିଁ । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିର ଶୁଭ ସମୟକୁ ସ୍ବାଗତ ଜଣାଇ ହେମମାଳା ଯେତେବେଳେ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଉଡ଼ାଇ ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କରିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ରାୟବାହାଦୁର ତ୍ରିରଙ୍ଗାକୁ ଫିଙ୍ଗିଦେଇ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉଡ଼ାଇଛନ୍ତି ।

ନାତି ବିଜୟ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉଡ଼ିବାକୁ ପ୍ରତିବାଦ କରି ଝାମ୍ପିନେବାରୁ ରାୟବାହାଦୁର ନାତିଠାରୁ ପତାକାକୁ ଛଡ଼େଇବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକରିଛନ୍ତି । ସେହି ପତାକା ଯୋଗୁଁ ସେ ନାତିଠାରୁ ଆଘାତ ପାଇ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଆଖୁ ବୁଜିଛନ୍ତି । ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନକୁ ଭିଭିକରି ଗଳ୍ପର ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥିବାରୁ

ତୁମପାଇଁ କାମ

୧୭ । ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ସଂଗ୍ରହ କରି ପଢ଼ ।
୧୮ । ଏହାକୁ ସାହିତ୍ୟ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଶ୍ରେଣୀରେ ଅଭିନୟ କର ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ସୋମନାଥଙ୍କୁ କାହିଁ କି ସନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ସୋମନାଥଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତି ପାଇଁ ସନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।

2. ଅରୁଣ ଘର ଛାଡ଼ିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ଅରୁଣ ତ୍ୟଜ୍ୟପୁତ୍ର ହୋଇଥିବାରୁ ଘର ଛାଡ଼ିଲେ ।

3. ଝରକା କବାଟ ବନ୍ଦ କରି କାହାକୁ ରୁଦ୍ଧ କରିହୁଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଝରକା କବାଟ ବନ୍ଦ କରି କୋଳାହଳକୁ ରୁଦ୍ଧ କରିହୁଏ ନାହିଁ ।

4, ଏ ଦେଶ ଆମର । ବ୍ରିଟିଶ୍ ଗୋଲାମ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ଏଠି ନାହିଁ?’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଏ ଦେଶ ଆମର । ବ୍ରିଟିଶ୍ ଗୋଲାମ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ଏଠି ନାହିଁ’– ଏକଥା ବିଜୟ କହିଥିଲେ ।

5. ଶଙ୍ଖ, ଘଣ୍ଟା, ହୁଳହୁଳି ଓ ତୋପର ମିଳିତ ଧ୍ଵନିରେ କାହାର ଛାଇ ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ?
Answer:
ଶଙ୍ଖ, ଘଣ୍ଟା, ହୁଳହୁଳି ଓ ତୋପର ମିଳିତ ଧ୍ଵନିରେ ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କର ଛାଇ ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ।

6. ଜୟଧ୍ବନି କରି ଚାଲିଥିବା ବିରାଟ ପଟୁଆର ହାତରେ କ’ଣ ଧରିଥିଲା ?
Answer:
ଜୟଧ୍ବନି କରି ଚାଲିଥିବା ବିରାଟ ପଟୁଆର ହାତରେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଧରିଥିଲା ।

7. କାହା କଣ୍ଠର ହିଁ ହିଁ ସ୍ୱରରେ ରାତ୍ରିର ନୀରବ ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଅନୁରଣିତ ହୋଇଉଠେ ?
Answer:
ଝିଙ୍କାରିର କଣ୍ଠର ଓଁ ଓଁ ସ୍ୱରରେ ରାତ୍ରିର ନୀରବ ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଅନୁରଣିତ ହୋଇଉଠେ।

8. ସହରର ଥାନା କଚେରି ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଥ‌ିବା ବିରାଟ ଜନତାକୁ ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ବ ପୋଲିସ୍ ସାହେବ କାହାକୁ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ସହରର ଥାନା କଚେରି ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଥ‌ିବା ବିରାଟ ଜନତାକୁ ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ବ ପୋଲିସ ସାହେବ ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କୁ ଦେଇଥିଲେ ।

9. ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରୁ କି ଉପାଧ୍ ପାଇଥିଲେ ?
Answer:
ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରୁ ରାୟବାହାଦୁର ଉପାଧ୍ ପାଇଥିଲେ ।

10. ରାତ୍ରିର ଶାନ୍ତ ନୀରବ ମୁହୂର୍ତ୍ତ କାହାର ଜୟଧ୍ୱନିରେ କ୍ଷୁବ୍ଧ ଓ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଲା ?
Answer:
ରାତ୍ରିର ଶାନ୍ତ ନୀରବ ମୁହୂର୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ଜୟଧ୍ୱନିରେ କ୍ଷୁବ୍ଧ ଓ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇ ଉଠିଲା ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବନ୍ଧୁକର ଗୁଳି ପରି ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀର୍ଣ ଅସ୍ଥିକୁ ଚୂର୍ଣ କରିଦେଉଥ୍‌ଲା ?
Answer:
ଜୟଧ୍ବନିର ଶବ୍ଦ

2. ଜୟଧ୍ଵନି କରି ଚାଲିଥିବା ବିରାଟ ପଟୁଆର ହାତରେ କ’ଣ ଧରିଥିଲା ?
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ତ୍ରିରଙ୍ଗା

3. ପଟୁଆରର ଅଗ୍ରଣୀ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ନାତି ବିଜୟ

4. ରାୟବାହାଦୁର ତକିଆ ତଳୁ କ’ଣ ବାହାର କଲେ ?
Answer:
ଚାବିଲେଛା

5. ରାୟବାହାଦୁର ଡ୍ରୟାର ଭିତରୁ କ’ଣ ବାହାର କଲେ ?
Answer:
ଅରୁଣର ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍

6. କାହା କଣ୍ଠର ଝି ଝି ସ୍ୱରରେ ରାତ୍ରିର ନୀରବ ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଅନୁରଣିତ ହୋଇଉଠେ ?
Answer:
ଝିଙ୍କାରିର

7. ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଅପର୍ଣ୍ଣା

8. ସହରର ଥାନା କଚେରି ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଥ‌ିବା ବିରାଟ ଜନତାକୁ ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ପୋଲିସ୍ ସାହେବ କାହାକୁ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କୁ

୨. ବନ୍ଧୁକର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଖରା ପଡ଼ି ଚକ୍ ଚକ୍ କରୁଥାଏ ?
Answer:
ବାୟୋନେଟ୍‌ରେ

10. ଜନତା କ’ଣ କହି କୁହାଟୁଥାଏ ?
Answer:
ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍

11. ‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି

12. ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରୁ କି ଉପାଧ୍ ପାଇଥିଲେ ?
Answer:
ରାୟବାହାଦୁର

13. ରାତି କେତେଟା ପାଖାପାଖୁ ରାୟବାହାଦୂରଙ୍କ ଛାଇନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ?
Answer:
ବାରଟା

14. ରାତ୍ରିର ଶାନ୍ତ ନୀରବ ମୁହୂର୍ଣ କାହାର ଜୟଧ୍ୱନିରେ କ୍ଷୁବ୍ଧ ଓ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଲା ?
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ଜୟଧ୍ବନିରେ

15. ସୋମନାଥଙ୍କୁ କାହିଁକି ସନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତି ପାଇଁ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ____________________ ରେ ଦେବୀ ଆରାଧନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
କମଳନୟନର ନୀଳୋପ୍ଳରେ

2. ଜନତାର କୁହାଟରେ ସତେ ଯେପରି ___________________ ଗର୍ଜନ କରିଉଠିଲା ।
Answer:
ଶତସିଂହ

3. ସୋମନାଥଙ୍କ ହାତର ପିସ୍ତଲ ଫୁଟିବା ପରେ ________________ ର ରକ୍ତାକ୍ତ ଶବ ତଳେ ଖସିପଡ଼ିଲା ।
Answer:
ଅରୁଣ

4. ଘର ଭିତରେ ______________ କିଛି
ଚମକି ଉଠିଲେ ।
Answer:
ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି

5. ___________________ ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ହେମମାଳା

6. ‘ମୋ ଅରୁ ଫେରିଆସିଛି ମୋ କୋଳକୁ’– ଏ କଥା ________________ କହିଥିଲେ ।
Answer:
ହେମମାଳା

7. ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କ ଜାତୀୟ ପତାକାର ନାମ ____________________ ।
Answer:
ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍

8. ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକାର ନାମ _________________ ।
Answer:
ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକା

୨. ‘ଯେଉଁ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ପାଇଁ ଅରୁକୁ ଖୁନ୍ କରିଛି ସେ ପତାକାର ପତନ ଅସମ୍ଭବ’’– ଏ କଥା _________________ କହିଥିଲେ ।
Answer:
ରାୟବାହାଦୁର

10. ରାୟବାହାଦୁର ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକା ସ୍ଥାନରେ __________________ ପତାକା ଉଡ଼ାଇଥିଲେ ।
Answer:
ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍

11. _____________________ ସତର୍କପ୍ରହରୀ ପରି ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ପାଖରେ ରାତିସୀରା ଚେଇଁ ବସିଥିଲେ ।
Answer:
ରାୟବାହାଦୁର

12. ରାତି ସାରା ______________ ଉତ୍ସବରେ ମାତି ଘରକୁ ଫେରିଥିଲେ ବିଜୟ ।
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନତା

13. ବିଜୟ ___________________ ଙ୍କୁ ଠେଲି ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ତାଙ୍କ ଜେଜେ

D ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବନ୍ଧୁକର ଗୁଳି ପରି ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ଥିକୁ ଚୂର୍ଣ କରିଦେଉଥ୍ଲା ?
(A) ବନ୍ଧୁକ ଫୁଟିବା ଶବ୍ଦ
(B) ଜୟଧ୍ବନିର ଶବ୍ଦ
(C) ଗଣ୍ଡଗୋଳର ଶବ୍ଦ
(D) କୋଳାହଳର ଶବ୍ଦ
Answer:
(B) ଜୟଧ୍ବନିର ଶବ୍ଦ

2. ଜୟଧ୍ବନି କରି ଚାଲିଥିବା ବିରାଟ ପଟୁଆର ହାତରେ କ’ଣ ଧରିଥିଲା ?
(A) ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ତ୍ରିରଙ୍ଗା
(B) ଲାଠି
(C) ବୋମା
(D) ବିଦ୍ରୋହର ଧ୍ଵଜା
Answer:
(A) ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ତ୍ରିରଙ୍ଗା

3. ପଟୁଆରର ଅଗ୍ରଣୀ କିଏ ଥିଲେ ?
(A) ପୁତ୍ର ବିଜୟ
(B) ନାତି ବିଜୟ
(C) ପୁତ୍ର ଅରୁଣ
(D) ପତ୍ନୀ ହେମମାଳା
Answer:
(B) ନାତି ବିଜୟ

4. ରାୟବାହାଦୁର ତକିଆ ତଳୁ କ’ଣ ବାହାର କଲେ ?
(A) ଟଙ୍କା
(B) ବନ୍ଧୁକ
(C) ଛୁରିକା
(D) ଚାବିଲେନ୍ଥା
Answer:
(D) ଚାବିଲେନ୍ଥା

5. ରାୟବାହାଦୁର ଡ୍ରୟାର ଭିତରୁ କ’ଣ ବାହାର କଲେ ?
(A) ବନ୍ଧୁକ
(B) ଅରୁଣର ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍
(C) କିଛି ଟଙ୍କା
(D) ଚିଠି
Answer:
(B) ଅରୁଣର ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍

6. କାହା କଣ୍ଠର ଓଁ ଓଁ ସ୍ୱରରେ ରାତ୍ରିର ନୀରବ ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ଅନୁରଣିତ ହୋଇଉଠେ ?
(A) ପେଚାର
(B) ଅଶରୀରୀର
(C) ଝିଙ୍କାରିର
(D) ବେଙ୍ଗର
Answer:
(C) ଝିଙ୍କାରିର

7. ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
(A) ହେମମାଳା
(B) ଅପର୍ଣ୍ଣା
(C) ବିମଳା
(D) କମଳା
Answer:
(B) ଅପର୍ଣ୍ଣା

8. ସହରର ଥାନା କଚେରୀ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଥ‌ିବା ବିରାଟ ଜନତାକୁ ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ପୋଲିସ ସାହେବ କାହାକୁ ଦେଇଥିଲେ ?
(A) ଅରୁଣକୁ
(B) ବିଜୟକୁ
(C) ପୋଲିସ୍‌ମାନଙ୍କୁ
(D) ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କୁ
Answer:
(D) ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କୁ

୨. ବନ୍ଧୁକର କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଖରା ପଡ଼ି ଚକ୍ ଚକ୍ କରୁଥାଏ ?
(A) ଟ୍ରିଗାରରେ
(B) ମୂଳରେ
(C) ଉପରେ
(D) ବାୟୋନେଟ୍‌ରେ
Answer:
(D) ବାୟୋନେଟ୍‌ରେ

10. ଜନତା କ’ଣ କହି କୁହାଟୁଥାଏ ?
(A) ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତ କୀ ଜୟ
(B) ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍
(C) ସ୍ଵାଧୀନତା ଆମର ଦାବି
(D) ଭାରତ ଛାଡ଼
Answer:
(B) ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍

11. ‘ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ’ ଗଳ୍ପର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର
(B) ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି
(C) ପ୍ରତିଭା ରାୟ
(D) ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର
Answer:
(B) ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି

12. ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରୁ କି ଉପାଧ୍ ପାଇଥିଲେ ?
(A) ପଦ୍ମଶ୍ରୀ
(C) ରାୟବାହାଦୂର
(B) ପରମବୀର
(D) ବୀରବାହାଦୂର
Answer:
(C) ରାୟବାହାଦୂର

13. ରାତି କେତେଟା ପାଖାପାଖୁ ରାୟବାହାଦୂରଙ୍କ ଛାଇନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ?
(A) ବାରଟା
(C) ଏଗାରଟା
(B) ଗୋଟାଏ
(D) ଦଶଟା
Answer:
(A) ବାରଟା

14. ରାତ୍ରିର ଶାନ୍ତ ନୀରବ ମୁହୂର୍ତ୍ତ କାହିଁକି କ୍ଷୁବ୍ଧ ଓ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇ ଉଠିଲା ?
(A) ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ଜୟଧ୍ଵନିରେ
(B) ତୋପଧ୍ବନିରେ
(C) ବନ୍ଧୁକ ଶବ୍ଦରେ
(D) କୋଳାହଳରେ
Answer:
(A) ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ଜୟଧ୍ଵନିର

15. ସୋମନାଥଙ୍କୁ କାହିଁକି ସନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ?
(A) ନିଜର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟଯୋଗୁଁ
(B) ବ୍ରିଟିଶ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତି ପାଇଁ
(C) ବୀରତ୍ବ ପାଇଁ
(D) ଅତୁଳନୀୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ
Answer:
(B) ବ୍ରିଟିଶ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତି ପାଇଁ

16. ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ପ୍ରଥମେ ପୁଲିସ୍ ବିଭାଗରେ କେଉଁ ପଦବୀରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଥିଲେ ?
(A) ସବ୍‌ଇନିସ୍ପେକ୍ଟର
(B) କନେଷ୍ଟବଲ୍‌
(C) ହାବିଲ୍ଦାର
(D) ସିପାହୀ
Answer:
(A) ସବ୍‌ଇନିସ୍ପେକ୍ଟର

17. ଅରୁଣ ଘର ଛାଡ଼ିଲେ କାହିଁକି ?
(A) ତ୍ୟଜ୍ୟପୁତ୍ର ହୋଇଥିବାରୁ
(B) ବିଦେଶରେ ପଢ଼ିବାକୁ
(C) ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ଭେଟିବା ପାଇଁ
(D) ଚାକିରି ପାଇଁ
Answer:
(A) ତ୍ୟଜ୍ୟପୁତ୍ର ହୋଇଥିବାରୁ

18. ରାତ୍ରିର ଶାନ୍ତ ନୀରବ ମୁହୂଉଁ କେଉଁ ଧ୍ଵନି ଭିତରେ କ୍ଷୁବ୍‌ଧ ଓ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଥିଲା ?
(A) ଜୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ କୀ ଜୟ
(B) ଭାରତ ମାତା କୀ ଜୟ
(C) ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକ କୀ ଜୟ
(D) ସତ୍ୟ କୀ ଜୟ
Answer:
(A) ଜୟ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ କୀ ଜୟ

19. କିଏ ବିଛଣା ଛାଡ଼ି ଉଠିଲେ ?
(A) ହେମମାଳା
(B) ବିଜୟ
(C) ଅରୁଣ
(D) ରାୟବାହାଦୁର
Answer:
(D) ରାୟବାହାଦୁର

20. ଝରକା କବାଟ ବନ୍ଦ କରି କାହାକୁ ରୁଦ୍ଧ କରିହୁଏ ନାହିଁ ?
(A) ଗଣ୍ଡଗୋଳକୁ
(B) କୋଳାହଳକୁ
(C) କଳହକୁ
(D) ମରାମରିକୁ
Answer:
(B) କୋଳାହଳକୁ

21. ‘ଏ ଦେଶ ଆମର । ବ୍ରିଟିଶ୍ ଗୋଲାମ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ଏଠି ନାହିଁ’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(A) ଅରୁଣ
(B) ବିଜୟ
(C) ହେମମାଳା
(D) ଅପର୍ଣ୍ଣା
Answer:
(B) ବିଜୟ

22. ‘ମୁଁ ଏଥର ଶାନ୍ତିରେ ମରିପାରିବି’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(A) ବିଜୟ
(B) ଅରୁଣ
(C) ହେମମାଳ
(D) ରାୟବାହାଦୁର
Answer:
(D) ରାୟବାହାଦୁର

23. ଶଙ୍ଖ, ଘଣ୍ଟା, ହୁଳହୁଳି ଓ ତୋପର ମିଳିତ ଧ୍ଵନିରେ କାହାର ଛାଇ ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ?
(A) ବିଜୟର
(C) ଅରୁଣର
(B) ହେମମାଳାଙ୍କର
(D) ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କର
Answer:
(D) ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କର

24. ରାୟବାହାଦୁର ଆଖ୍ ମଳିମଳି କେଉଁଠାରେ ଉଠି ବସିଲେ ?
(A) ଚେୟାରରେ
(C) ବିଛଣାରେ
(B) ବାରଣ୍ଡାରେ
(D) ବାଲ୍‌କୋନିରେ
Answer:
(C) ବିଛଣାରେ

25. କେଉଁଟି ଥୁଲା ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କର ଏକାନ୍ତ ନିଜସ୍ବ ?
(A) ବନ୍ଧୁକଟି
(B) ସନନ୍ଦଟି
(C) ଚାବିଟି
(D) ଡ୍ରୟାର ଚେଷ୍ଟଟି
Answer:
(D) ଡ୍ରୟାର ଚେଷ୍ଟଟି

26. ଅରୁଣର ଫଟୋଟି କେଉଁଥ‌ିରେ ଅତି ଯତ୍ନରେ ଥିଲା ?
(A) ଗୋଟିଏ ଭେଲ୍‌ଭେଟ୍ ବାକ୍‌ସରେ
(B) ଗୋଟିଏ କାଠବାକ୍‌ସରେ
(C) ଟିଣବାକ୍ସରେ
(D) ଆଲମାରୀରେ
Answer:
(A) ଗୋଟିଏ ଭେଲ୍‌ଭେଟ୍ ବାକ୍‌ସରେ

27. ଫଟୋରେ ଅରୁଣ କେଉଁ ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରିଥିଲା ?
(A) ସୈନିକର
(B) ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀର
(C) ଜମିଦାରଙ୍କର
(D) ଯୁବକର
Answer:
(B) ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀର

ଲେଖକ ପରିଚୟ :
ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଓଡ଼ିଆ କଥା ସାହିତ୍ୟର ଅପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦୀ ସ୍ରଷ୍ଟା ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି (୧୯୨୦–୧୯୯୧) ମାନବ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପର ପରିସର ବୌଦ୍ଧଯୁଗର ଘଟଣାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଆଧୁନିକ ମାନବ ଜୀବନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପ୍ତ । ‘କୃଷ୍ଣଚୂଡ଼ା’, ‘ରୁଟି ଓ ଚନ୍ଦ୍ର’, ‘ସବୁଜପତ୍ର ଓ ଧୂସର ଗୋଲାପ’, ‘ମହାନଗରୀର ରାତ୍ରି’, ‘ମରାଳର ମୃତ୍ୟୁ’ ଏବଂ ‘ଓ କାଲକାଟା’ ପ୍ରଭୃତି ତାଙ୍କର ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସାର୍ଥକ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ । ଗଳ୍ପ ବ୍ୟତୀତ ସେ ଅନେକ ଉପନ୍ୟାସର ସ୍ରଷ୍ଟା । ‘ବଧୂ ଓ ପ୍ରିୟା’, ‘ଅନ୍ଧ ଦିଗନ୍ତ’, ‘ନୀଳଶୈଳ’, ‘ନୀଳାଦ୍ରି ବିଜୟ’ ପ୍ରଭୃତି ଉପନ୍ୟାସ ତାଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଜନପ୍ରିୟତା ଆଣି ଦେଇଥିଲା । ‘ନୀଳ ଶୈଳ’, ଉପନ୍ୟାସ ପାଇଁ ସେ କେନ୍ଦ୍ରସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ । ଉତ୍କଳଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ଜୀବନ ଚରିତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ‘ଶତାବ୍ଦୀର ସୂର୍ଯ୍ୟ’ ଓ ‘କୁଳବୃଦ୍ଧ’ ତାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଚରିତୋପନ୍ୟାସ । ଶେଷଟି ପାଇଁ ସେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାଜନକ ‘ସାରଳା ପୁରସ୍କାର’ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ଏସବୁ ବ୍ୟତୀତ ସେ ବହୁ ପ୍ରବନ୍ଧ, ଆଲୋଚନା, ନାଟକ ଆଦି ଲେଖ ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ‘ପଥ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ’ ତାଙ୍କର ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ଆତ୍ମଚରିତ । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ସାମ୍ବାଦିକ । ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଭୂମିକା ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଥିଲା । ସ୍ଵାଧୀନତା ମଣିଷର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର – ଏହି ବାର୍ତ୍ତାଟି ଶଂସିତ ଗଛର ଉପଜୀବ୍ୟ ଉପାଦାନ ।

ଗଚ୍ଛର ମର୍ମବାଣୀ :
ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ପ୍ରଥମେ ପୁଲିସ ବିଭାଗରେ ଥିଲେ ଜଣେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସବ୍‌ଇନ୍‌ସ୍ପେକ୍ଟର । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଥିଲା ଅପରିସୀମ ନିଷ୍ଠା ଓ ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି । ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଗୋଲାମି ତାଙ୍କ ଶିରା ପ୍ରଶିରାରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା । ଯାହାର ଦାନା ସେ ଖାଉଛନ୍ତି, ତାଙ୍କର ନିମକହାରାମ କରିବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସମ୍ଭବ ବୋଲି ସେ ବିବେଚନା କରୁଥିଲେ । ସତେଯେପରି ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଥିଲା ସମ୍ପୂର୍ଣ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ । ତାଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ଥିଲେ ଅରୁଣ । ସେ ଥିଲେ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା । ସ୍ଵାଧୀନତା ମନୁଷ୍ୟର ଜନ୍ମଗତ ଦାବି – ଭାରତର ପବିତ୍ରତମ ଦାବି – ଏହା ଥିଲା ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ଅରୁଣ ଜୀବନର ମୂଳମନ୍ତ୍ର । ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ସ୍ବୀୟ ଜୀବନକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସେ ଥିଲା ସଦା ତତ୍ପର ।

ଜାଗ୍ରତ ପ୍ରହରୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ ବିତାଡ଼ିତ କରି ମାତୃଭୂମିକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିବାପାଇଁ ଚାଲିଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ପୁରୋଧା । ତେଣୁ ପିତା ପୁତ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକବାର ଯୁକ୍ତିତର୍କ ହୋଇଛି । ପିତାଙ୍କ ଚାବୁକ୍ ଆଘାତରେ ପୁତ୍ର ହୋଇଛି ଜର୍ଜରିତ । ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଗୋଲାମିରେ ଅନ୍ଧ ପିତାଙ୍କଦ୍ଵାରା ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ପୁତ୍ର ହୋଇଛି ‘ତାଜ୍ୟପୁତ୍ର’ । ଚଉରୀ ଚଉରାର ବିପ୍ଳବ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ମନ୍ଥର ହୋଇଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦର ଯୋଗଦାନ ପରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଡ଼ନାଟିକାରେ ଜାଗି ଉଠିଛି ଏକ ନୂତନ ସ୍ପନ୍ଦନ । ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭୟଙ୍କର ରୂପ ଧାରଣ କରିଛି ।

ସେଦିନ ପୁଲିସ ସାହେବ ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ, ‘ଦେଖ ମହାପାତ୍ର, ତୁମେ ଭାରି ପାରିବାର ଲୋକ । ଅନେକ ବଡ଼ ବଡ଼ କଥା ତୁମେ ଚଳେଇ ନେଇଛ । ଆଜି ଏକ ବିରାଟ ଜନତା ଆସୁଛି ସହରର ଥାନା, କଚେରୀ ଆକ୍ରମଣ କରିବାପାଇଁ, ସେମାନଙ୍କୁ ସାଫ୍ କରିବା ଦାୟିତ୍ଵ ତୁମର। ’ ନାଟକୀୟ ଭଙ୍ଗୀରେ କୁଣ୍ଡିଶ୍ ଜଣାଇଥିଲେ ରାୟବାହାଦୁର ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର । ପୁଲିସ ଥାନା ଆଗରେ ବିରାଟ ନିରସ୍ତ୍ର ଜନତା । ସମ୍ମୁଖରେ ସଶସ୍ତ୍ର ପୁଲିସ ବାହିନୀ । ବନ୍ଧୁକର ବାୟୋନଟ୍‌ରେ ଖରା ପଡ଼ି ଚକ୍ ଚକ୍ କରୁଥାଏ । ପୁଲିସ ବାହିନୀର ମୁଖ୍ୟ ଭାବେ ରାୟବାହାଦୁର ଚିତ୍କାର କରି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ହଟିଯିବାକୁ କହିବା ସହିତ ଲଠିଚାର୍ଜର ଆଦେଶ ଦେଲେ ।

ଜନତା କୁହାଟୁଥାଏ – ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’। ଅପର ପକ୍ଷରେ ଭିଡ଼ ଭିତରୁ ତାଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ଅରୁଣ ବାହାରିଆସି ଲାଠିମାଡ଼ ଅନ୍ୟାୟ, କିନ୍ତୁ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଅନ୍ୟାୟ ନୁହେଁ କହି ଚିତ୍କାର କରି କହିଲା – ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍ । ଅରୁଣର ଆହ୍ଵାନରେ ଝଞ୍ଜାକ୍ରାନ୍ତ ସମୁଦ୍ର ପରି ଜନତା ଭୟଙ୍କର ହୋଇଉଠିଲା । ସୋମନାଥଙ୍କ ହାତର ପିସ୍ତଲ ଉପରକୁ ଉଠିଲା । ହେଲା ପିତା- ପୁତ୍ରର ଶେଷ ସାକ୍ଷାତ । ତଳେ ଖସିପଡ଼ିଲା ଅରୁଣର ରକ୍ତାକ୍ତ ଶବ । ତା’ପରଦିନ ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ହୋଇଛନ୍ତି ଇନ୍ସପେକ୍ଟର । ତା’ପରଠାରୁ ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଘରକୁ ଅର୍ଥ ଆସିଛି, ପ୍ରତିପରି ଆସିଛି, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଆସିଛି ।

ଅନେକ ସନନ୍ଦ, ପୁରସ୍କାର ଓ ମେଡ଼ାଲର ସେ ହୋଇଛନ୍ତି ଅଧିକାରୀ । ୧୯୨୩ ସାଲରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦରବାର ଉପଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିବା ସନନ୍ଦରେ ଲେଖାଥିଲା – ‘ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଆପଣଙ୍କର ନିଷ୍ଠା ଏବଂ ଅନୁରକ୍ତି ମହାମହିମ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ମୁଗ୍‌ଧ କରିଛି I ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଏ ଅତୁଳନୀୟ ଅନୁରକ୍ତି ପାଇଁ ଆପଣ ନିଜର …”

ବ୍ରିଟିଶ୍ ସିଂହାସନ ପ୍ରତି ଅତିରିକ୍ତ ଆନୁଗତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର ହୋଇଛନ୍ତି ରାୟବାହାଦୁର ଶ୍ରୀ ସୋମନାଥ ମହାପାତ୍ର, ଆଇ. ପି. (ରିଟାୟାର୍ଡ଼) ସି. ବି. ଇ, ଓ. ବି.ଇ., କେ. ସି. ଆଇ. ଇ. ।
ସମୟର ଅବିରାମ ଗତି ଭିତରେ ଭାରତର ଭାଗ୍ୟାକାଶରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଛି ପରାଧୀନତାର ଅମା ଅନ୍ଧକାର । ଉଦୟ ହୋଇଛନ୍ତି ସ୍ଵାଧୀନତାର ନବସୂର୍ଯ୍ୟ । ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଛି ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪-୧୫ ତାରିଖର ମିଳନ କାଳ (ରାତି ବାରଟା) । ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ଆସ୍‌ରେ ଛାଇନିଦ ଲାଗିଆସିଛି । ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ସ୍ଵାଗତ ଜଣେଇ ଭାସିଆସିଛି ଶଙ୍ଖ, ଘଣ୍ଟା, ହୁଳହୁଳି ଓ ତୋପର ସମ୍ମିଳିତ ଧ୍ଵନି । ରାତିର ଶାନ୍ତ ନୀରବ ମୁହୂର୍ଭ ‘ଜୟ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତ କୀ ଜୟ’ ଧ୍ଵନିରେ କ୍ଷୁବ୍‌ଧ ଓ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଛି ।

କିନ୍ତୁ ସେ ଶବ୍ଦରେ ଅତିଷ୍ଠ ରାୟବାହାଦୁର ବିଛଣାରୁ ଉଠି ଘରର ସମସ୍ତ ଝରକା କବାଟ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ତଥାପି କୋଳାହଳ ଶବ୍ଦରୁ ରକ୍ଷାପାଇ ନପାରି ଦୁଇକାନରେ ଦୁଇ ଆଙ୍ଗୁଠି ଚାପି ଧରିଛନ୍ତି । ତଥାପି ସେ ସେଥୁରୁ ନିସ୍ତାର ପାଇପାରି ନାହାନ୍ତି । ବନ୍ଧୁକର ଗୁଳି ପରି ଜୟଧ୍ୱନିରେ ସେ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ସତେ ଯେପରି ବୃଦ୍ଧ ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀର୍ଣ୍ଣ ଅସ୍ଥିଖଣ୍ଡକୁ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦେଉଛି । କ୍ଷିପ୍ରବେଗରେ ରାୟବାହାଦୁର ଘରର ସମସ୍ତ ଝରକାକୁ ଖୋଲି ଦେଇ ଝରକାବାଟେ ତଳ ରାସ୍ତାକୁ ଚାହିଁଲେ । ଦେଖ‌ିଲେ ରାସ୍ତାରେ ଏକ ବିରାଟ ପଟୁଆର ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକା ଧରି ଜୟଧ୍ଵନି କରି ଚାଲିଛି । ସେହି ପଟୁଆରର ଅଗ୍ରଣୀଭାବେ ହାତରେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ଏକ ପ୍ରକାଣ୍ଡ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକା ଧରି ଜୟଧ୍ବନି କରି ଚାଲିଛି ତାଙ୍କ ପରଲୋକଗତ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ରର ପୁତ୍ର ବିଜୟ ।

ବିଜୟକୁ ଦେଖ୍ ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କ ଆଗରେ ଭାସି ଉଠିଛି ପରଲୋକଗତ ପୁତ୍ର ଅରୁଣର ଛବି । ଅତୀତର ଘଟଣାବଳୀ ସେ ରୋମନ୍ଥନ କରିଚାଲିଛନ୍ତି । ଜୀବନର ଗତ ପଚିଶବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସେ ନିଜକୁ ନିଜେ କ୍ଷମା ଦେଇ ଆସିଛନ୍ତି । ଏ ପୁତ୍ରହତ୍ୟା- କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ସାଧନା ନିର୍ମମ ହୋଇପାରେ; ମାତ୍ର ଅନ୍ୟାୟ ନୁହେଁ । ହଠାତ୍ ନିଜ ଘର ମଧ୍ୟରେ ଶଙ୍ଖଧ୍ଵନି ଶୁଣି ସେ ଚମକି ଉଠିଛନ୍ତି । ବୋତାଲା ବାରଣ୍ଡାରେ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକା ଉଡ଼ାଇ, ପାଦତଳେ ପ୍ରଦୀପ ଜାଳି ଶଙ୍ଖଧ୍ବନି କରୁଥିବା ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ହେମମାଳାଙ୍କ ହାତରୁ ସେ ପାଗଳ ପରି ଯାଇ ଶଙ୍ଖଟି ଛଡ଼େଇ ଆଣିଛନ୍ତି।

ଦର୍ପିତାର କଣ୍ଠରେ ହେମମାଳା କହିଛନ୍ତି – ‘ଯୋଉ ପତାକା ପାଇଁ ଅରୁ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇଛି, ସେ ପତାକା ଯୁଗେ ଯୁଗେ ରହିବ ଉନ୍ନତ ହୋଇ।’’ ଅତ୍ୟଧିକ ଆବେଗ ଓ ଉତ୍ତେଜନାରେ ହେମମାଳା ତଳେପଡ଼ି ମୂର୍ତ୍ତିତା ହୋଇଗଲେ । ରାୟବାହାଦୁର ଅନେକଦିନରୁ ସାଇତା ହୋଇଥ‌ିବା ସିଲ୍‌କର ଗୋଟିଏ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ପତାକା କାଢି ତ୍ରିରଙ୍ଗା ସ୍ଥାନରେ ଉଡ଼ାଇଛନ୍ତି । ସତର୍କ ପ୍ରହରୀ ଧରି ସାରାରାତି ଚେଇଁ ବସିଛନ୍ତି ସେହି ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ପତାକା ପାଖରେ ।

ବିଜୟ ସାରାରାତି ଉତ୍ସବରେ ମାତିସାରି ଘରକୁ ଫେରି ଦେଖୁଛି ଜେଜେଙ୍କର ଅଦ୍ଭୁତ କାଣ୍ଡ । କିଛି ସମୟର ଜଡ଼ତା କଟିଯିବା ପରେ ବିଜୟ ଜେଜେଙ୍କୁ ଉଡୁଥ‌ିବା ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ପଚାରିଛି । ଉତ୍ତରରେ ରାୟବାହାଦୁର କହିଛନ୍ତି – “ ଦୁନିଆ ନିମକହାରାମ୍ ହୋଇପାରେ ବିଜୁ, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ନୁହେଁ ।’’ ବିଜୟ ପ୍ରତିବାଦ କରିବା ସହିତ ଝାମ୍ପି ଉଠାଇ ନେଇଛି ୟୁନିୟନ ଜାକ୍‌କୁ । କିନ୍ତୁ ଏ ଘର ମୋର, ମୁଁ ବଞ୍ଚିବା ଯାଏ ଏ ଘରେ ୟୁନିୟନ୍ ଜାକ୍ ଉଡ଼ିବ ବୋଲି କହି ଅତି ଅସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବରେ ହିଂସ୍ର ଓ ଉତ୍‌କ୍ଷିପ୍ତ ହୋଇଉଠି ରାୟବାହାଦୁର ବିଜୟ ହାତରୁ ପତାକାଟିକୁ ଛଡ଼ାଇନେବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ । ବିଜୟ ଜେଜେଙ୍କୁ ଠେଲି ଦେଇଛି । ସେ ଶିଡ଼ିରେ ଗଡ଼ି ଗଡ଼ି ଯାଇ ତଳ ମହଲାର ଚଟାଣରେ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ।

ମୁଣ୍ଡ ଓ କାନ ଫାଟି ରକ୍ତର ସୁଅ ଛୁଟିଛି । କ୍ଷୀଣ କଣ୍ଠରେ ବିଜୁକୁ ଆଶୀର୍ବାଦ କରି କହିଛନ୍ତି, ‘ଯେଉଁ ପତାକା ପାଇଁ ବୁଢ଼ାଜେଜେକୁ ଆଘାତ କରିଛୁ, ସେହି ପତାକାର ଜୟ ହେଉ ।’’ ଦୁଇଜଣ ଚାକର ରାୟବାହାଦୁରଙ୍କୁ ଉପରକୁ ଟେକି ନେଲାବେଳେ ପ୍ରାଣହୀନ ପାଷାଣ ପରି ବିଜୟ ଚାହିଁ ରହିଥିଲା ପ୍ରଭାତର ଆକାଶ ଆଡ଼େ । ଭାଦ୍ର ଆକାଶର ମେଘହୀନ ସୁନୀଳ ପଟ୍ଟଭୂମିରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଉଡୁଥିଲା ଫର ଫର ହୋଇ ।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :
ନିଷୃତି – ନିସ୍ତାର / ରକ୍ଷା ।
ଅସ୍ଥି- ହାଡ଼ ।
ଚୂର୍ଣଓ – ଚୂନା ।
କ୍ଷିପ୍ତ ପରି – ପାଗଳ ପରି ।
ଅଗଣୀ – ଆଗୁଆ ।
ପରଳୋକ – ମୃତ୍ୟୁଲୋକ ।
ସନଦ ପତ୍ର- ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ପ୍ରଶଂସାମୂଳକ ପତ୍ର ।
ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ପାଇ‍‍ଁ- ଅଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ।
ୟୁନିଅନ୍ ଜାକ୍ – ଇଂଲଣ୍ଡର ଜାତୀୟ ପତାକା ।
ଅବିଚଳିତ – ବିଚଳିତ ନ ହୋଇ ।
କୁହାଟିବା – ବଡ଼ପାଟିରେ କହିବା ।
ବାୟୋନେଟ୍ – ବନ୍ଧୁକର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଲାଗିଥିବା ଛୁରି ।
ସାଫ୍ କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ – ଘଉଡ଼ାଇ ଦେବାର ଦାୟିତ୍ଵ ।
ମୁମୂର୍ଷୁ – ମୃତ୍ୟୁକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ।
ସୂର୍ଯ୍ୟଦ୍ଦୀପ୍ତ – ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କରିଣରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳିତ
ଶେତା ହୋଇ ଆସୁଥ‌ିବା – ଧଳା ପଡ଼ି ଆସୁଥିବା ।
ସାଇତା – ଯତ୍ନ ସହକାରେ ରଖା ଯାଇଥିବା ।
ଅତୁଳନୀୟ – ଯାହାର ତୁଳନା ନାହିଁ ।
ନିମକ୍ହାରାମ – ଦାନା ଦେଉଥ‌ିବା ବା ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିର ବିରୋଧାଚରଣ କରିବା କିମ୍ବା କ୍ଷତି କରିବା ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 7 ମହାକର୍ଷଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 7 ମହାକର୍ଷଣ

Subjective Type Questions With Answers

1. ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ ଲେଖ । ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ମଧ୍ଯରେ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ମଧ୍ଯରେ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ମହାକର୍ଷଣୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କର ଏକକ ଲେଖ ।
ଉ-
ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ : ବିଶ୍ୱର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ । ଏହି ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁଦୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵର କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବ। ଦୂର ତାର ବର୍ଗ ସ ହ ପ୍ରତିଲୋମାନୁପାତୀ ଅଟେ । ଏହି ବଳ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ର କୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ସରଳରେଖା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ।
ଗାଣିତିକ ପୂତ୍ର ନିଗମାନ: ମନେକର ତୁଚ୍ଚଟି ବସ୍ତୁ A ଓ B ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଯଥାକ୍ରମେ M ଓ m ଅଟେ । ଉଭୟ ପରସ୍ପରଠାରୁ d ଦୂରତାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁ ଛନ୍ତି ଓ ଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ନିଗମନ : ମନେକର ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ପରିମାଣ F।
ମହକର୍ଷଣ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ
F∝ M × m ଏବଂ F ∝ \(\frac{1}{\mathrm{~d}^2}\)
∴ \(F \propto \frac{M \times m}{d^2}\)
କି ମ୍ବା, F = \(\mathrm{F}=\mathrm{G} \cdot \quad \frac{\mathrm{M} \times \mathrm{m}}{\mathrm{d}^2}\)
ଏଠାରେ ଓ ଏକ ସମାନୁ ପାତ୍ରୀ ପରାଙ୍କ ଯାହାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣୀୟ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । ଏକକ – SI ପଦ୍ଧତିରେ ଏହାର ଏକକ ନିଉଟନ୍ – ମି/କି.ଗ୍ରା².।

2. କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ଲେଖ ଓ ବୁଝାଅ । ଏହି ସୂତ୍ରର ତିନୋଟି ପ୍ରୟୋଗ ଲେଖ ।
ଉ-
ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର : କୌଣସି ଏକ ତରଳରେ କୌଣସି ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଆଂଶିକ ଭାବରେ ଏହି ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅପସାରିତ ତରଳର ଓଜନ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟା :
(i) ବସ୍ତୁ ଉପରେ ତରଳ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିବା ପ୍ଳବନ ବଳ ତରଳ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁର ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ଅଂଶର ଆତନ ଭପରେ ନିର୍ଡର ଶକ ବୁଡ଼ିବା ଅଂଶର ଆୟତନ ବଢ଼ିଲେ ପ୍ଳବନ ବଳ ବଢ଼େ ।
(ii) ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁର ନିଜସ୍ଵ ପ୍ରକୃତ ଓଜନ ଅଛି । ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ତରଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିଲେ ତାହାର ଓ ଜନ କିଛି କମିଗଲା। ପରି ଜଣାପଡ଼େ । ଏହି ଓଜନ ହ୍ରାସକୁ ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ତରଳରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ତାହା ବୁଡ଼ିଥ‌ିବା ଅଂଶର ଆୟତନ ସହ ସମାନ ଆୟତନର ତରଳ ଅପସାରିତ କରିଥାଏ ।
(iv) ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅପସାରିତ ତରଳର ଓଜନ ଏବଂ ବୁଡ଼ିଥିବା ବେଳେ ତାହାର ଓଜନର ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସଂପର୍କ ବିଷୟରେ ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ ଅନୁ ଧ୍ୟାନ କରି ଯେଉଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲେ ତାହା ତାଙ୍କ ନାମାନୁ ସାରେ ଆକିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ନାମରେ ପରିଚିତ ।

ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ରର ପ୍ରୟୋଗ :
(i) ବସ୍ତୁ ର ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା। ନି ର୍ୟ ୟ କରାଯାଏ ।
(ii) ଅଧ୍ଯକାଂଶ ଭାସମାନ ଅନୁ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ର ନିର୍ମାଣରେ ଏହି ସୂତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଜାହାଜ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ, ଡଙ୍ଗାର ନିର୍ମାଣ କୌଶଳ ଏହି ସୂତ୍ର ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଲାକ୍ଟୋମିଟର ଓ ହାଇଡ୍ରୋମିଟରର କାର୍ଯ୍ୟ ଏହି ତଥ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

3. ମୁକ୍ତ ପତନ କ’ଣ ? ଏହାର ଆଧାରରେ ଓ ର ମାନ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ-
ମୁକ୍ତ ପତନ : କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବାୟୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ଗତି କଲାବେଳେ ବାୟୁର ପ୍ରତିରୋଧ ନଗଣ୍ୟ ହୁଏ । ତେଣୁ ବସ୍ତୁଟି ଉପରୁ ତଳକୁ ପୃଥ‌ିବୀ ଆଡ଼କୁ ଖସିଲାବେଳେ ତାହା କେବଳ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ଖସେ । ବସ୍ତୁର ଏପ୍ରକାର ଗତିକୁ ମୁକ୍ତ ପତନ କୁହାଯାଏ ।

gର ମାନ ନିରୂପଣ : ମନେକର m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ F ପ୍ରଭାବରେ ତଳକୁ ଖସିଲା । ତେବେ ସେଥ‌ିରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ତ୍ଵରଣ a = g ହେଉ । ତେବେ ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କର ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ପୃଥ‌ିବୀଦ୍ଵାରା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥ‌ିବା ବଳ
F = mg …………… (i)
ପୃଥ‌ିବୀର କେନ୍ଦ୍ରରୁ ବସ୍ତୁଟି ଖସୁଥିବା ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତ୍ୱ ଯଦି d ହୁଏ ତେବେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ହେବ F = \(F=G \begin{gathered}M \times m \\d^2\end{gathered}\) ……….(ii)
ଏଠାରେ M = ହେଉଛି ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସମୀକରଣ (i) ଓ (ii) କୁ ଏକତ୍ର କରି ଆମେ ପାଇବା

ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁ ନିମନ୍ତେ
d = R = ପୃଥ‌ିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ।

4. ପ୍ଲବତା ଓ କ୍ଲବନ ବଳ କ’ଣ ? ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ କେତେବେଳେ ଜଳରେ ଭାସେ ଓ କେତେବେଳେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ?
ଉ-
ପୁକତା: । କୌଣସି ବସ୍ତୁକୁ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ସେହି ବସ୍ତୁ ଉପରେ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଏକ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ । ତରଳର ଏହି ଗୁଣକୁ ପ୍ଳବତା କୁହାଯାଏ ।
ପ୍ଲବନ ବଳ : ତରଳ ପଦାର୍ଥଦ୍ଵାର। ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥ‌ିବା ଏହି ବଳକୁ ପ୍ଳବନ ବଳ କୁହାଯାଏ ।

ବସ୍ତୁଟି ଜଳରେ ଭାସେ ବା ବୁଡ଼ିଯାଏ କାହିଁକି ?
(i) ବସ୍ତୁ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ପ୍ଳବନ ବଳର ପତିରିମାଣ ବୃତ଼ିଥ୍‌ ଚାବସ୍ତୁତ୍ଵ। ରାଆପସ।ରିତ ତରଳର ଓଜନ ସହିତ ସମାନ ।
(ii) ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପ୍ଳବନ ବଳଠାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ବସ୍ତୁଟି ବୁଡ଼ି ଯାଇଥାଏ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପ୍ଳବନ ବଳଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ତାହା ଭାସି ଥାଏ ।
(iii) ଲୁହାକଣ୍ଟା କମ୍ ଜଳ ଅପସାରଣ କରେ ଯାହାର ଓଳନ ବୁହାକଣ୍ଟାର ଓଜନଠାରୁ କମ୍ । ଏଠାରେ ପ୍ରବନ ବଳ କୁହାକଣ୍ଟାର ଓଜନଠାରୁ କମ୍ ହେଇଥିବାରୁ ଲୁହାକଣ୍ଟାଟି କଯାଏ ।
(iv) ଜାହାଜର ଓଜନ ଯେତେ, ଏହାର ଗଢ଼ଣ ଏପରି ସେ ତାହା ଯେତିକି ଜଳ ଅପସାର କରେ ତାହାର ଓଜନ କାହାଜର ଓଜନଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଜାହାଜ ଉପରେ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଜାହାଜ ଜଳରେ ଭାସେ ।
(v) ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ତରଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ତାହା ତରଳରେ ଭାସେ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ ହେଲେ ଏହା ତରଳରେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ।

5. ଦର୍ଶାଅ ଯେ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଓଜନ, ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ସେହି ବସ୍ତୁର ଓଜନର ଏକ ଷତାଂଶ ହେବ ।
ଉ-
(i) ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଯେଉଁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ତାହାକୁ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଉକ୍ତ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ କମ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ବସ୍ତୁ ଉପରେ କମ୍ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ ।
(ii) ମନେକର m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର
ଚନ୍ଦ୍ରର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = M_m ଓ ଚନ୍ଦ୍ରର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ = R_m ହୁଏ, ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ନିୟମାନୁ ଯାୟୀ,

(iii) m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ = W_e ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ W_e ଓ ପୃଥ‌ିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ = R_e ହୁଏ,

(iv) M = 7.36 x 10²² କି.ଗ୍ରା.,
R_m = 1.74 x 10⁶ ମି. ହେଳେ

∴ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଓଜନ, ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ସେହି ବସ୍ତୁର ଓଜନର ଏକ ଷକ୍ଷାଂଶ ଅଟେ ।

1. ଚାପ ଓ ବଳ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
ଉ-
ଚାପ
(i) ଏକ ପୃଷ୍ଠର ପ୍ରତି ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ ଲମ୍ବ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମୋଟ ବଳ ବା ସଂଘାତକୁ ଚାପ (Pressure) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପୃଷ୍ଠତଳ ଉପରେ ସଂଘାତ ବା ବଳ F ଓ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ A ହେଲେ ଚାପ P = \(P=\frac{F}{A}\)
(iii) ଚାପର ଏକକ ହେଉଛି ନିଉଟନ୍/ମି. ବା ପାଶ୍‌(Pa) ।
(iv) ଚାପ ପାଇବା ପାଇଁ ବଳଟି ପୃଷ୍ଠପ୍ରତି ଲମ୍ବଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ବଳ
(i) ଜଡ଼ତାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଯେଉଁ ବାହ୍ୟ କାରକ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ତାକୁ ବଳ (Force) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ m ଓ ତ୍ଵରଣ a ହେଲେ ବଳର ପରିମାଣ F = ma ।
(iii) ବଳର ଏକକ ନିଉଟନ୍ ବା ଡାଇନ୍ ।
(iv) ବଳ ବସ୍ତୁର ପୃଷ୍ଠପ୍ରତି ଯେକୌଣସି କୋଣ କରି କାର୍ଯପକାରୀ ହେ।ଚ୍ଚପାରେ।

2. କେ।ଠାଘରର ମୂଳତୁଆକୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କର।ପାଇଥାଏ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) କୌଣସି ବସ୍ତୁ ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଲମ୍ବ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବଳକୁ ସଂଘାତ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଏକ ପୃଷ୍ଠର ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମୋଟ ବଳ ବା ସଂଘାତକୁ ଚାପ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ତେଣୁ ପୃଷ୍ଠର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧିକଲେ ଚାପଗ ପରି ମାଣ କମି ଥାଏ । ଭୂପୃଷ୍ଠ ଉପରେ କୋଠାଘରର କାନ୍ଥ ଯେଉଁ ଚାପ ପକାଇଥାଏ ତାହା ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ମୂଳଦୁଆକୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।

3. ମନେକର ଗୋଟିଏ ଗ୍ରହର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ପୃଥ‌ିବୀ ବସ୍ତୁତ୍ଵର \(\frac {1}{2}\) ଓ ଗ୍ରହର ବ୍ୟାସାର୍ଦ ପୃଥ୍ବୀ ବସ।ର୍ଦ୍ଧର \(\frac {1}{2}\)।ତେବେ ଗ୍ରହ ପୃଷ୍ଠରେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ କେତେ ହେବ ?
ଉ-
ପୃଥ‌ିବୀ ପାଇଁ g_e = \(\frac{\mathrm{GM}}{\mathrm{R}^2}\)
ଅନ୍ୟ ଗ୍ରହ ପାଇଁ m = \(\frac {M}{2}\) ଓ r = \(\frac {R}{2}\)
∴ g_p = \(\frac {M}{2}\)
∴ g_p = \(\frac{\mathrm{G} \times \frac{\mathrm{M}}{2}}{\left(\frac{\mathrm{R}}{2}\right)^2}=\frac{\mathrm{GM}}{2} \times \frac{4}{\mathrm{R}^2}=\frac{2 \mathrm{GM}}{\mathrm{R}^2}=2 \times \mathrm{g}_{\mathrm{e}}\)
∴ g_p = 2 x 9.8 m/s² = 19.6 m/s²(∵g_e = 9.8 m/s²)

4. ଗୋଟିଏ ନଡ଼ିଆଗଛରୁ ଏକ ନଡ଼ିଆ ପଡ଼ିବାକୁ 2 ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ଲାଗିଲା ନଡ଼ିଆ ଗଛର ଉଚ୍ଚତା କେତେ ଏବଂ ଭୂମିରେ ପଡ଼ିଲାବେଳେ ତା’ର ପରି ବେଗ କେତେ ? (g = 10 m/s²)
ଉ-
ଏଠାରେ t = 2 sec, u = 0, g = 10 m/s²
∴ s = ut + \(\frac {1}{2}\) at²
= 0 x 2 + \(\frac {1}{2}\) x 10 m/s² x (2s)²
= 0 + 5 m/s² x 4 s² = 20 m
v² = u² + 2gs = 0 + 2gs
= 2 x 10 m/s² x 20m = 400 m²/s²
V = \(\sqrt{400 \mathrm{~m}^2 / \mathrm{s}^2}\) = 20 m/s
ନଡ଼ିଆ ଗଛର ଉଚ୍ଚତା 20 ମି. ଓ ନଡ଼ିଆର ପରିବେଗ 20 m/s ।

5. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ ଉପର କୁ ଫିଙ୍ଗିବାଦ୍ଵାରା ଏହା 40 ମିଟର ଉପରକୁ ଉଠିଲା । ତେବେ ବସ୍ତୁଟିକୁ କେଉଁ ପରିବେଗରେ ଫିଙ୍ଗା ଯାଇଥୁଲା ଓ ଏହା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିବାପାଇଁ କେତେ ସମୟ ଲାଗିଲା ?
ଉ-
-ଏଠାରେ s 40 m, v = 0, g = 9.8 m/s²2
v² = u² + 2gs ⇒ u² = v² – 2gs
= 0² – 2 x (- 9.8 m/s²) x 40 m
= 19.6 x 40 m²/s²= 196 x 4 m²/s²
⇒ u= \(\sqrt{196 x 4}\) m/s
= 14 x 2 m/s = 28 m/s
v = u + gt

= 2.86 ସେକେଣ୍ଡ ପ୍ରାୟ ।
∴ ବସ୍ତୁ ଟି କୁ 28 m/s ପରିବେଗରେ ଫିଙ୍ଗାଯାଇଥୁଲା ଓ ଏହା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ 2.86 ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ଲାଗିଲା ।

6. ସଂଘାତ ଓ ଚାପ କ’ଣ ? ଏମାନଙ୍କ ଏକକ ଲେଖ । ସଂଘାତ ଓ ଚାପ ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ସଂପର୍କ ନିଗମନ କର ।
ଉ-
(i) ବସ୍ତୁର ପୃଷ୍ଠସହ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ପୃଷ୍ଠ ପ୍ରତି ଲମ୍ବ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥ‌ିବା ବଳକୁ ସଂଘାତ କହନ୍ତି।
ଏକକ : ସଂଘାତର ଏକକ ନିଉଟନ୍ ବା ଡାଇନ୍ ।
(ii) ଏକ ପୃଷ୍ଠର ପ୍ରତି ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ ଲମ୍ବଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମୋଟ ବଳ ବା ସଂଘାତକୁ ଚାପ କୁହାଯାଏ ।
ଏକକ : ଚାପର ଏକକ ନିଉଟନ୍ / ମି² ବା ପାଶ୍ଲ୍ କଲେ (Pa) ।

ପୃଷ୍ଠତଳ ଉପରେ ଚାପ = P,
ପୃଷ୍ଠତଳ ଉପରେ ସଂଘାତ = F,
ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = A ହେଲେ, p = \(\frac {F}{A}\)

7. ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଓ ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା କ’ଣ
ଉ-
ସାନ୍ଦ୍ରତା – ଏକ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତି ଏକକ ଆୟତନରେ ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ m ଓ ଆୟତନ । ହେଲେ ସାନ୍ଦ୍ରତା (d) = \(\frac {m}{v}\)
ଏକକ – S.I. ଏକକରେ ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଏକକ କି.ଗ୍ରା. ମି³ ।
ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା – ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଓ ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଅନୁ ପାତକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।
କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା

ଏକକ : ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଏକକ ନାହିଁ ।

1. ଧାରୁଆ ଛୁରୀରେ ଫଳ କାଟିବା ସହଜ କାହିଁକି ? ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଊ-
(i) ଧାରୁଆ ଛୁରୀ ଓ ଫଳ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ସ୍ପର୍ଶ କରନ୍ତି, ସେଠାର ସ୍ପର୍ଶ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅତି ନଗଣ୍ୟ ମୋଟ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ବା ସଂଘାତ ଏହି ସ୍ଵଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ ବାଣ୍ଟି ହୋଇଯାଏ ।
(ii) ତେଣୁ ପ୍ରତି ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ ବଳର ପ୍ରଭାବ ବେଶି ହୁଏ ଏବଂ ଛୁରୀଟିରେ ବେଶି ବଳ ଦେବାକୁ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ନାହିଁ ।

2. ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ଲେଖ । ଏହା କେଉଁଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ଆର୍କ ମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର : କୌଣସି ଏକ ତରଳରେ କୌଣସି ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଆଂଶିକ ଭାବରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ହ୍ରାସ ପାଏ । ବସ୍ତୁର ଓଜନର ଏହି ଆଭାସୀ ଦ୍ର।ସ ବସ୍ତତ୍ୱ।ରା ଅପସାରିତ ତରକର ଓଚ୍ଚନ ସହ ସମାନ ।
(ii) ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ କରି ବସ୍ତୁର ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

3. ପାଣିରେ ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲ କୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ତାହା ଆପେ ଆପେ ପୃଷ୍ଠକୁ ଉଠିଆସେ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) ପାଣିରେ ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ପାଣି ବୋତଲ ଉପରେ ଏକ ଉତ୍ସବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ତେଣୁ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ।
(ii) ପାଣି ଭିତରେ ଏକ ଉର୍ଦୁବଳର ପରିମାଣ ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ଅର୍ଥାତ୍ ବୋତଲଟିର ଓଜନଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ । ତେଣୁ ବୋତଲଟି ‘ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ ।

4. 50 ଗ୍ରାମ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁର ଆୟତନ 20 ଘନ ସେ.ମି. । ଏହାକୁ ଏକ ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇଲେ ଏହା ବୁଡ଼ିବ ନା ଭାସିବ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ବସ୍ତୁଟିର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 50 ଗ୍ରାମ୍ ଓ ଆୟତନ (v) = 20 ଘନ ସେ.ମି.
∴ ସାନ୍ଦ୍ରତା (d) = \(\frac{m}{v}=\frac{50}{20}\) ଗ୍ର । ମ୍ /ଘନ ସେ.ମି.।
= 2.5 ଗ୍ର । ମ୍ /ଘନ ସେ.ମି.।
ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା = 1 ଗ୍ରାମ୍/ଘନ ସେ.ମି.
∴ ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଠାରୁ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧ୍ୟକ ହେତ ବସ୍ତୁଟିକୁ ଜଳପ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇଲେ ଏହା ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିଯବି ।

5. କାଗଜ ଗୁଳ ଅପେକ୍ଷା ଖଣ୍ଡିଏ ଫର୍ଦ କାଗଜ ଡେରିରେ ତଳକୁ ପଡ଼େ କାହିଁକି ?
ଉ –
(i) କାଗଜଗୁଳାର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଠାରୁ ଫର୍ଦ୍ଦେ କାଗଜର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଧିକ ଅଟେ ।
(ii) ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଧିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଫର୍ଦ୍ଦେ କାଗଜରେ ଉର୍ଦୁଚାପ ବେଶୀ ହେବ । ତେଣୁ ଫର୍ଭେ କାଗଜ ଡେରିରେ ତଳକୁ ପଡ଼ିବ ।

6. ଏକ ବାୟୁଶୂନ୍ୟ କାଚ ଘରେ ଗୋଟିଏ ପର ଓ ଗୋଟିଏ ଗୋଡ଼ି ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ପକାଇଲେ କେଉଁଟି ପ୍ରଥମେ ତଳେ ପଡ଼ିବ ଓ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) ମୁକ୍ତ ପତନ ବସ୍ତୁର ଗତି ସମତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି ଅଟେ । ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ପଡ଼ିଲେ ଏହାର ତ୍ଵରଣ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ g = 9.8 m/s² ସହ ସମାନ ହୁଏ ।
(ii) ଏହାର ଗତି ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ । ବାୟୁଶୂନ୍ୟ କାଚ ଘର ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁର ଘର୍ଷଣଜନିତ ପ୍ରତିରୋଧ ନ ଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ଯରେ ବସ୍ତୁର ଗତି ମୁକ୍ତ ପତନ ଅଟେ । ତେଣୁ ଏହା ମଧ୍ଯରେ ଉଭୟ ପର ଓ ଗୋଡ଼ି ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଏକ ସମୟରେ ତଳେ ପଡ଼ିବ ।

7. g ଓ G ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
g-
(i) ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ (g) ର ମୂଲ୍ୟ 9.8 m/s²
(ii) ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଅନୁ ସାରେ ବଦଳିଥାଏ ।

G-
(i) ମହାକର୍ଷଣ ସ୍ଥିରାଙ୍କ (G)ର ମୂଲ୍ୟ
6.67 x 10^-11 Nm²/kg² ।
(ii) ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ସମାନ ।

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଏକ ବସ୍ତୁର ଓଜନ 60 ନିଉଟନ୍ ହେଲେ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଉକ୍ତ ବସ୍ତର ଓଜନ କେତେ ?
ଉ-
W_m = \(\frac {1}{6}\) W_e = \(\frac {1}{6 }\) = \(\frac {1}{6 }\) × 60 n = 10 n

2. ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ ଲେଖ ।
ଉ-
ବିଶ୍ଵର କୌଣସି ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ଗୁଣଫଳ ସହ

3. ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଟଣା ଯୋଗୁଁ ମୁକ୍ତ ପତନଶୀଳ ବସ୍ତୁଠାରେ ଯେଉଁ ସମ ତ୍ଵରଣ ଉନନ୍ନ ହୁଏ, ତାକୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ ।

4. ପ୍ଳବତା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ନିମଜ୍ଜିତ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ବଳକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱସଂଘାତ ବା ପ୍ଳବନ ବଳ କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରବତା କୁହାଯାଏ ।

5. ସଂଘାତ କ’ଣ ?
ଉ-
ବସ୍ତୁର ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଲମ୍ବ ଭାବରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳକୁ ସଂଘାତ କୁହାଯାଏ ।

6. ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ନିୟମ କ’ଣ ?
ଉ-
କୌଣସି ଏକ ତରଳରେ କୌଣସି ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଆଂଶିକ ଭାବରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ବସ୍ତୁଟିର ଓଜନ ହ୍ରାସ ପାଏ । ବସ୍ତୁର ଓଜନର ଏହି ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅପସାରିତ ତରଳର ଓଜନ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

7. କେନ୍ଦ୍ରାଭିସାରୀ ବଳ କ’ଣ ?
ଉ-
ଯେଉଁ ବଳ ତ୍ଵରଣ ଉନନ୍ନ କରିବା ସହିତ ବସ୍ତୁରବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଗତିଶୀଳ ଅବସ୍ଥାରେ ରଖେ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଗତିଶୀଳ ହୁଏ, ତା’କୁ କେନ୍ଦ୍ରାଭିସାରୀ ବଳ କୁହାଯାଏ ।

8. Gକୁ କାହିଁକି ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ବିଶ୍ଵରେ ଯେକୌଣସି ଏକ ଯୋଡ଼ା ବସ୍ତୁ ପାଇଁ ‘G’ ର ମୂଲ୍ୟ ସମାନ । ପୁନଶ୍ଚ ‘G’ର ମାନମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେନାହିଁ । ତେଣୁ ‘G’କୁ ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣ ସ୍ଥିରାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

9. କେନ୍ଦ୍ରାଭିସାରୀ ବଳ ଶୂନ ହେଲେ ବସ୍ତୁର ଗତିରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
ଉ-
କେନ୍ଦ୍ରାଭିସାରୀ ବଳ ଶୂନ ହେଲେ ବସ୍ତୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ନ ଘୂରି ସେହି ପଥରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇ ବୃତ୍ତ ପ୍ରତି ସ୍ପର୍ଶକ ଦିଗରେ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ବୃତ୍ତଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇ ଚାଲିଯାଏ ।

10. ମହାକର୍ଷଣ ବଳ କ’ଣ ?
ଊ-
ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଜଡ଼ୀୟ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳକୁ ମହାକର୍ଷଣ ବଳ କୁହାଯାଏ ।

11. ଗୋଟିଏ ପିଲା ପଥରରେ ସୂତା ବାନ୍ଧି ଆନୁଭୂମିକ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୂରାଉଛି । ଯଦି ସୂତାଟି ଛିଣ୍ଡିଯାଏ, ପଥରଟିର କ’ଣ ଘଟିବ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ପିଲା ପଥରରେ ସୂତା ବାନ୍ଧି ଆନୁଭୂମିକ ଛି ଣ୍ଡି ବୁଢାକାର ପଥରେ ପୂଜାଉଛି । ଯଦି ସୂତାଟି ଯାଏ, ପଥର ଟି ବୃତ୍ତାକାର ପଥ ପ୍ର ତି ସ୍ପର୍ଶକଭାବେ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରିବ ।

12. ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆକର୍ଷଣକଲେ ମଧ୍ୟ କାହିଁକି ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାରିପଟେ ଘୂରି ନଥାଏ ?
ଉ-
ଚନ୍ଦ୍ରର ବସ୍ତତ୍ଵ ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତତ୍ଵ ତୁଳନାରେ ନଗଣ୍ୟ ହେ । ଇଥ୍ ବା ରୁ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାରି ପଟେ ବାରୁ ଘୂରି ପାରେନା ।

13. ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ କ’ଣ ?
ଉ-
ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତଦ୍ଵୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଗୁଣଫଳ ସହ ସମାନୁପାତୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବସ୍ତତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବ। ଦୂରତାର ବର୍ଗ ସ ହ ପ୍ରତିଲୋମାନୁପାତୀ ଅଟେ ।

14. ମୁକ୍ତ ପତନ କ’ଣ ?
ଉ-
ବସ୍ତ କେବଳ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପ୍ରଭାବରେ

15. ଓଜନ କ’ଣ ?
ଉ-
ଏକ ବସ୍ତ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୋଇଥୁବା ପୃଥ‌ିବୀର

16. ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ କ’ଣ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ତରଳରେ ବୁଡାଇଲେ ତାହାର ଓଜନ କିଛି ହ୍ରାସ ହେଲାପରି ଜଣାପଡ଼ିବାରୁ ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ କୁହାଯାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ପୃଥ‌ିବୀର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକ ବସ୍ତୁର ଓଜନ କେତେ ?
2. ଏକ ବସ୍ତୁର ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ 20 N ହେଲେ ଏହାର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ କେତେ ?
3. କେଉଁ ସୂତ୍ରଦ୍ୱାରା ଲାକ୍ଟୋମିଟର କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
4. ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା କେତେ ?
5. କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ 12N ହେଲେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଏହାର ଓଜନ କେତେ ହେବ ?
6. କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଓଜନ କାହା ସହ ସମାନ ?
7. ଏକ ଖଣିର ନିମ୍ନଭାଗରେ, ପାହାଡ଼ର ଚୂଡ଼ାରେ, ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଓ ଏକ ଗଛ ଉପରେ କେଉଁଠାରେ g ର ମାନ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହେବ ?
8. ମୁକ୍ତ ପତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ କେତେ ?
9. ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ କେଉଁ ବଳ କୁହାଯାଏ ?
10. ପୃଥ‌ିବୀର ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ କେଉଁ ବଳ କୁହାଯାଏ ?
11. ଭୂପୃଷଷ୍ଠଠାରୁ ତଳକୁ ତଳକୁ ଗଲେ g ର ମାନରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିବ ?
12. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର କେଉଁଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ବ ସର୍ବାଧ୍ଵ ?
13. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର କେଉଁଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ସର୍ବନିମ୍ନ ?
14. ଭୂପୃଷ୍ଠଠାରୁ ଉଚ୍ଚକୁ ଗଲେ g ର ମାନରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ?
15. ମେରୁଠାରୁ ବିଷୁବ ବୃତ୍ତ ଆଡ଼କୁ ଗଲେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ?
16. ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରୁ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ଗଲେ ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ?
17. 1 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵର ବସ୍ତ କେତେ ପରିମାଣର ବଳଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀ ଆଡକୁ ଆକର୍ଷିତ ହୁଏ ?
18. ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା 6 ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ, F କେତେ ହେବ ?
19. ଭୂସ୍ଥିର କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହର ଆବର୍ତ୍ତନ ସମୟକାଳ କେତେ ?
20. ଏକ ଉପଗ୍ରହ ଭୂପୃଷ୍ଠର ଅତି ନିକଟରେ ଘୂରୁଥୁଲେ ଏହାର ବେଗ କେତେ ହେବ ?
21. ଦୁଇଟି ଗ୍ରହର ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଅନୁପାତ 1 : 2 । ସେମାନଙ୍କ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧର ଅନୁପାତ 1 : 2 । ସେମାନଙ୍କ ହେବ ?
22. ପୃଥ‌ିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ପରିମିତ ଉଚ୍ଚତା ସହ ସମାନ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଏକ ବସ୍ତକୁ ଉପରକୁ ଉଠାଇଲେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କେତେ ହେବ ?
23. ଯଦି ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତାକୁ 2 ଗୁଣ କରାଯାଏ, ତେବେ ବର୍ଷର ଅବଧୂ କେତେଦିନ ହେବ ?
24. ଦୁଇଟି ବସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା 2 ଗୁଣ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ F କେତେ ହେବ ?
25. ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣଜନିତ ତ୍ଵରଣ କେଉଁଠାରେ ଶୂନ ହୁଏ ?
26. ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତ୍ର ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ଏହାର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ କେତେ ହେବ ?
27. ଓଜନର ପରିମାଣର ଏକକ କ’ଣ ?

Answer:
1. 0
2. 120 N
3. ଆକିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର
4. 1000 kg/m³
5. 2N
6. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣର ଗୁଣଫଳ
7. ଖଣିର ନିମ୍ନ ଭାଗରେ
8. 9.8 m/s²
୨. ଦୁର୍ବଳ
10. ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ
11. ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ
12. ବିଷୁବରେଖା
13. ମେରୁ
14. ହ୍ରାସ ପାଏ
15. ହ୍ରାସ ପାଏ
16. ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
17. 9.8 N
18. 1/36 ଗୁଣ
19. 24 ଘଣ୍ଟା
20. \(\sqrt{\mathrm{Rg}}\)
21. 1 : 2
22. \(\frac {π}{2}\)
23. 1032 ଦିନ
24. 1/4 F
25. ପୃଥିବାର କେନ୍ଦ୍ର
26. 0
27. ନିଉଟନ୍

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ମହାକର୍ଷଣ ବଳ ବୈଜ୍ଞାନିକ ……………… ଆଚିଷ୍ଠାର କରିଥିଲେ ।
2. କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୂରିବାପାଇଁ ………………… ବଳ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ।
3. ଏକ ସରଳରେଖା ଯାହା ବୃତ୍ତକୁ କେବଳ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ ତାକୁ ବଡର …………………. କହନ୍ତି ।
4. ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଜଡ଼ୀୟ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳକୁ ………………….. ବଳ କୁହାଯାଏ ।
5. ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ଯାହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଯଥାକ୍ରମେ m, ଓ m, ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା d ହେଲେ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ F ହୁଏ, ତେବେ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ଯାହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ 2m₁ ଓ 3m₂ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା d ହେଲେ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ………….. ହେବ ।
6. ର ମୂଲ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ……………………. ଠାରେ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ।
7. gର ମୂଲ୍ୟ ପୃଥ୍ବୀପୃଷ୍ଠରେ ……………… ଠାରେ ସର୍ବାଧ୍ଵକ ।
8. ସଂଘାତର S.I. ଏକକ ……………… ।
୨. ପ୍ଳବ ନ ବଳ ଗଣିତଜ୍ଞ ……………….. ଆଚିଷ୍ଠାର କରିଥିଲେ ।
10. ସାନ୍ଦ୍ରତାର S.I. ଏକକ …………………।
11. ପାରଦର ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା ………………..।
12. ମେରୁଠାରୁ ବିଷୁବବୃତ୍ତ ଆଡ଼କୁ ଗଲେ ପୃଥୁବୀର ମାଧ୍ୟ।କଷଣ ବଳ ……………….. ହୁଏ ।
13. ଚାପର ଏକକ ……………….. ର ଏକକ ସହ ସମାନ ।
14, ସଂଘାତର ଏକକ ହେଉଛି ……………… ।
15. ତରଳରେ ବସ୍ତୁଟିଏ ବୁଡ଼ାଇଲେ, ତାହା ……………….. ହରାଏ ।
16. ମହାକର୍ଷଣ ବଳ ଯୋଗୁଁ ପୃଥ‌ିବୀ ଆଡକୁ ଖସୁଥୁବା ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ ………………… କୁହାଯାଏ ।
17. ମୁକ୍ତ ପତନଶୀଳ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ ପୃଥ‌ିବୀର …………………. ଯୋଗୁଁ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
18. ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣଜନିତ ତ୍ଵରଣର ଦିଗ ସର୍ବଦା …………………… ଆଡକୁ ହୋଇଥାଏ ।
19. ତ୍ଵରଣର ଦିଗ ବସ୍ତର ………………… ଦିଗରେ ହେଲେ, g ର ମୂଲ୍ୟ ଯୁକ୍ତାତ୍ଵିକ ହୁଏ ।
20. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତକୁ ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ ନିକ୍ଷେପ କଲେ, ତାହାର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ ………………. ହେବ ।
21. ଏକ ବୁଡ଼ିଥୁବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଜଳ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିବ ଉର୍ଦ୍ଧମୁଖୀ ବକକୁ ………………… କୁହାଯାଏ ।
22. ତରଳ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତର ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ ଓଜନ ………………….. ର ଓଜନ ସହ ସମାନ ।

Answer:
1. ନିଉଟନ୍
2. କେନ୍ଦ୍ରାଭି ସାରୀ
3. ସର୍ଶକ
4. ମହ।କର୍ଷଣ
5. 6F
୨. ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌
7. ମେରୁ
8. ନିଉଟନ୍
10. କି.ଗ୍ରା. ମିଟର
11. 13.6
12. ହ୍ରାସ
13. ବଳ/କ୍ଷେତ୍ର ଫଳ
14. ନିଉଟନ୍
15. ଓଜନ
16. ମୁକ୍ତ ପତନ
17. ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ
18. ପୃଥ‌ିବୀ
19. ଗତି
20. 0
21. ପୂବନ
22. ବସ୍ତଦ୍ୱାରା ଅପସାରିତ ତରଳ

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତ ପାଇଁ (✓) ଓ ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✗) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ଏକ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ସମାନ ।
2. ଏକ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁର ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ସମାନ ।
3. ପୃଥ‌ିବୀରେ ଏକ ବସ୍ତୁର ଓଜନ N ନିଉଟନ ହେଲେ
4. ସଂଘାତ ଏକ ବଳ ।
5. ସଂଘାତ ଓ ଚାପର ଏକକ ସମାନ ।
6. ଚାପର SI ଏକକ ପାସ୍‌କାଲ୍ ।
7. ଚାପ ହେଉଛି କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଓ ସଂଘାତର ଅନୁପାତ ।
8. କୋଠାଘର ତିଆରି ବେଳେ ଏହାର ମୂଳଦୁଆକୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବା ଉଚିତ !
9. ପ୍ଳବନ ବଳ ତରଳ ପଦାର୍ଥର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
10. କେବଳ ତରଳ ପଦାର୍ଥର କ୍ଲବତା ଅଛି ।
11. ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଏକକ ଅଛି ।
12. G ର ମାନ ବିଭିନ୍ନ ମହାକାଶୀୟ ବସ୍ତୁ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ।
13. ମହାକର୍ଷଣ ବଳ ଏକ ସବଳ ବଳ ।
14. ଚ୍ଚଳର ସନ୍ଦ୍ରତା 1000 kg × m^-3 ।
15. G ରମାନ 6.673 × 10^-21n ।
16. ପୃଥ୍ବୀର ବସ୍ତୁଦ୍ଵ ପ୍ରାୟ 6 × 10^-24 kg ।
17. 1 ପାର୍ଶ୍ଵକାଲ୍ = 1 ନିଉଟନ୍ /ମିଟର ।
18. ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଏକକ ଗ୍ରାମ୍/ସେ.ମି ।
19. ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ଆବିଷ୍କାରକ ନିଉଟନ୍ । 20. କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୂରିବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରାଭିସାରୀ ବଳ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ।
21. ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତିଠାରେ g ର ମାନ ସର୍ବନିମ୍ନ ?
22. ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ବିଷୁବରେଖାଠାରେ’ g ର ମାନ ସର୍ବାଧ୍ଵ ।
23. ସଂଘାତର SI ଏକକ ନିଉଟନ୍ ।
24. ପ୍ଲବନ ବଳର ଆବିଷ୍କାରକ ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ୍ ।
25. ପାରଦର ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା 13.6 |

Answer:
1. (✗)
2. (✓)
3. (✓)
4. (✓)
5. (✗)
6. (✗)
7. (✗)
8. (✓)
9. (✓)
10. (✗)
11. (✗)
12. (✗)
13. (✗)
14. (✓)
15. (✗)
16. (✓)
17. (✓)
18. (✗)
19. (✗)
20. (✓)
21. (✗)
22. (✗)
23. (✓)
24. (✗)
25. (✓)

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

1. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ (F)	ବସ୍ତୁତ୍ଵ/ବସ୍ତୁର ଆୟତନ
ବସ୍ତୁର ଓଜନ (W)	ନିଉଟନ୍
ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା	ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା/ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା
ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା
ଓକନର ଏକକ	mg

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ (F)
ବସ୍ତୁର ଓଜନ (W)	mg
ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା	ବସ୍ତୁତ୍ଵ/ବସ୍ତୁର ଆୟତନ
ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା	ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା/ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା
ଓକନର ଏକକ	ନିଉଟନ୍

 

2. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଏକ ବସ୍ତୁ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ମଧ୍ଯରେ ଆକର୍ଷଣ	ସାନ୍ଦ୍ରତା
ବିଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ	ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା
ଜଳରେ ବୁଡିଥୁବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ବଳ	ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ
ବସ୍ତୁର ଏକ କଆୟତନର ବସ୍ତୃଦ୍ୱ	ଯର୍ଶକ
ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଓ ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଅନୁ ପାତ	ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ
	ପ୍ଳବନ ବକ

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଏକ ବସ୍ତୁ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ମଧ୍ଯରେ ଆକର୍ଷଣ	ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ
ବିଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ	ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ
ଜଳରେ ବୁଡିଥୁବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ବଳ	ପ୍ମବନ ବକ
ବସ୍ତୁର ଏକ କଆୟତନର ବସ୍ତୃଦ୍ୱ	ସାନ୍ଦ୍ରତା
ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଓ ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଅନୁ ପାତ	ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା

F. ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ୱିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

2. v : u + gt :: v² : …………….।
3. ବସ୍ତୁତ୍ଵ : ଅଦିଶ ରାଶି :: ଓଜନ : ………………….।
4. ପୃଥ୍ବୀପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ 60 ନି ଭଟନ୍ :: ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ :…………………।
5. ସଂଘାତ : ନିଉଟନ୍‌ :: ଚାପ : ………………..।
6. ସାଧାରଣ ନିକିତି : ବସ୍ତୁତ୍ଵ :: କମାନୀ ନିକିତି :………………..।
7. ମହାକର୍ଷଣ ବଳ : ନିଉଟନ୍ :: ପ୍ଳବନ ବଳ: …………………।
8. ସାନ୍ଦ୍ରତା : ଗ୍ରାମ୍ /ଘନ ସେ.ମି. :: ଆପେକ୍ଷିକ: ………………..।
9. ସୁନା : 19.3 :: ଜଳ : ………………..।
10. ଗଛରୁ ଆମ୍ବ ପଡ଼ିବା : g = 9.8 m/s² :: : ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ ଉପରକୁ ଟେକା ପକାଇବା : g= ……………..।

Answer:
1. 9.8 m/s²
2. u² + 2gs
3. ସଦଶ ରାଶି
4. 10 ନିଭଟନ୍‌
5. ପାର୍‌ଲ ବା ନିଉଟନ୍ ମି .
6. ଓଜନ
7. ଆକିମିଡ଼ିସ୍‌
8. ଏକକ ବିହୀନ
9. 1
10. – 9.8 m/s²

G ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ପୃଥ‌ିବୀର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକ ବସ୍ତୁର ଓଜନ କେତେ ?
(A) 9.8 N
(B) 0
(C) ସର୍ବାଧ‌ିକ
(D) 19.6 N
Answer:
(B) 0

2. ଏକ ବସ୍ତୁର ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ 20N ହେଲେ ଏହାର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ କେତେ ?
(A) 20 N
(B) 10
(C) 60 N
(D) 120 N
Answer:
(D) 120 N

3. ଲାକ୍ଟୋମିଟର କେଉଁ ସୂତ୍ରଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
(A) ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର
(B) ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ନିୟମ
(C) ଜୁଲ୍‌ଙ୍କ ନିୟମ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର

4. କେଉଁଟି ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଟେ ?
(A) 1g/m³
(B) 100 kg/m³
(C) 10 kg/m
(D) 1000 kg/m³
Answer:
(D) 1000 kg/m³

5. କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ 12N ହେଲେ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଏହାର ଓଜନ କେତେ ହେବ ?
(A) 2N
(B) 72N
(C) 6N
(D) 12N
Answer:
(A) 2N

6. ‘g’ ର ମୂଲ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ କେଉଁଠାରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ?
(A) ବିଷୁବରେଖା
(B) ମେରୁ
(C) ସବୁଠାରେ
(D) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ବିଷୁବରେଖା

7. ମୁକ୍ତ ପତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ କେତେ ?
(A) 0
(B) 9.8 m/s²
(C) 9.8 m/s²
(D) – 9.8 m/s²
Answer:
(C) 9.8 m/s²

8. ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ କେଉଁ ବଳ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସବଳ
(B) ଦୁର୍ବଳ
(C) ଠେଲା
(D) ଟଣା
Answer:
(B) ଦୁର୍ବଳ

9. ପୃଥ‌ିବୀର ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ କେଉଁ ବଳ କୁହାଯାଏ ?
(A) କେନ୍ଦ୍ରାଭିସାରି
(B) କେନ୍ଦ୍ରାପସାରି
(C) ମାଂସପେଶୀୟ
(D) ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ
Answer:
(D) ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ

10. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର କେଉଁଠାରେ g ର ମାନ ସର୍ବାଧିକ ?
(A) କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତି
(B) ମକର କ୍ରାନ୍ତି
(C) ମେରୁ
(D) ବିଷୁବ ବୃତ୍ତ
Answer:
(C) ମେରୁ

11. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର କେଉଁଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଷ ସର୍ବାଧ‌ିକ ?
(A) ବିଷୁବରେଖା
(B) ମେରୁ
(C) କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତି
(D) ମକରକ୍ରାନ୍ତି
Answer:
(A) ବିଷୁବରେଖା

12. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର କେଉଁଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ସର୍ବନିମ୍ନ ?
(A) ବିଷୁବରେଖା
(B) ମେରୁ
(C) କର୍କଟକ୍ରାନ୍ତି
(D) ମକରକ୍ରାନ୍ତି
Answer:
(B) ମେରୁ

13. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର କେଉଁଠାରେ g ର ମାନ ସର୍ବନିମ୍ନ ?
(A) ଉତ୍ତର ମେରୁ
(B) ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ
(C) ବିଷୁବରେଖା
(D) କ୍ରାନ୍ତି ବୃତ୍ତ
Answer:
(C) ବିଷୁବରେଖା

14. ମେରୁଠାରୁ ବିଷୁବ ବୃତ୍ତ ଆଡ଼କୁ ଗଲେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ?
(A) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(B) ହ୍ରାସ ପାଏ
(C) ସମାନ ରହେ
(D) ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ
Answer:
(B) ହ୍ରାସ ପାଏ

15. ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରୁ ମେରୁ ଆଡ଼କୁ ଗଲେ ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ?
(A) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(B) ହ୍ରାସ ହୁଏ
(C) ସମାନ ରହେ
(D) ଅଂଶ ହୁଏ
Answer:
(A) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ

16. ଭୂପୃଷ୍ଠଠାରୁ ଉଚ୍ଚକୁ ଗଲେ g ର ମାନରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ?
(A) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(B) ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ
(C) ଶୂନ ହୁଏ
(D) ହ୍ରାସ ପାଏ
Answer:
(D) ହ୍ରାସ ପାଏ

17. ଭୂପୃଷ୍ଠଠାରୁ ତଳକୁ ତଳକୁ ଗଲେ g .ର ମାନରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିବ ?
(A) ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ
(B) ଅର୍ଦ୍ଧେକ ହେବ
(C) ଶୂନ ହେବ
(D) ହ୍ରାସ ପାଇବ
Answer:
(A) ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ

18. 1 ନିଉଟନ୍ x ମିଟର କେତେ ?
(A) ପାଶ୍
(B) ଡାଇନ୍
(C) ଅର୍ଗ
(D) ଜୁଲ୍
Answer:
(A) ପାଶ୍

19. ସଂଘାତର SI ଏକକ କ’ଣ ?
(A) ନିଉଟନ୍
(C) ଡାଇନ୍
(B) ପାର୍ଶ୍ଵଲ୍
(D) ଜୁଲ୍
Answer:
(A) ନିଉଟନ୍

20. ବସ୍ତୁର ପୃଷ୍ଠ ସହ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ପୃଷ୍ଠପ୍ରତି ଲମ୍ବ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମୋଟ ବଳକୁ କ’ଣ କହନ୍ ?
(A) ଘର୍ଷଣ
(B) ସଂଘାତ
(C) ଚାପ
(D) କାର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(B) ସଂଘାତ

21. ସଂଘାତ ଓ ପୃଷ୍ଠ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତଟି କ’ଣ ?
(A) Q
(B) ଚାପ
(C) କାର୍ଯ୍ୟ
(D) ଶକ୍ତି
Answer:
(B) ଚାପ

22. ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠର ଏକ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ 50 kg ହେଲେ ତା’ର ଓଜନ କେତେ ?
(A) 98N
(B) 49 N
(C) 50 N
(D) 25 N
Answer:
(B) 49 N

23. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠ ଉପରୁ କିଛି ଉଚ୍ଚତାରୁ ପଡ଼ିଲା । ବସ୍ତୁଟି କେତେ ବେଗରେ ଭୂମିରେ ପଡ଼ିଲା ? (g = 10m/s²)
(A) 9.8 m/s
(B) 5 m/s
(C) 10 m/s
(D) 20 m/s
Answer:
(C) 10 m/s

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 14 ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କଥା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 14 ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କଥା

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ତରରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
Question ୧।
ମାଟିର ମହାକବି କିଏ ?
(କ) ବତ୍ସା ଦାସ
(ଖ) ସାରଳା ଦାସ
(ଗ) ଦନେଇ ଦାସ
(ଘ) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
Answer:
(ଖ) ସାରଳା ଦାସ

Question ୨।
କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କୁ ‘ଅତିବଡ଼ୀ’ ଉପାଧ୍ କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
(କ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ
(ଖ) ରାଜା ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବ
(ଗ) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ
(ଘ) ରାଜା କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବ
Answer:
(କ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ

Question ୩।
‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ’ କେଉଁ କବିଙ୍କର କୃତି ?
(କ) ସାରଳା ଦାସ
(ଖ) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
(ଗ) ବଳରାମ ଦାସ
(ଘ) ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ
Answer:
(ଗ) ବଳରାମ ଦାସ

Question ୪।
ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସଙ୍କର କେଉଁ କାବ୍ୟଟି ‘କ’ ଆଦ୍ୟ ନିୟମରେ ରଚିତ ?
(କ) ନାମରତ୍ନ ଗୀତା
(ଖ) ପ୍ରସ୍ତାବ ସିନ୍ଧୁ
(ଗ) ରସବିନୋଦ
(ଘ) ରସକଲ୍ଲୋଳ
Answer:
(ଘ) ରସକଲ୍ଲୋଳ

Question ୫।
‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’ କେଉଁ ଧରଣର କାବ୍ୟ ?
(କ) ପୌରାଣିକ
(ଗ) ଐତିହାସିକ
(ଖ) କାଳ୍ପନିକ
(ଘ) ଭକ୍ତିମୂଳକ
Answer:
(ଖ) କାଳ୍ପନିକ

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Question ୬।
ଚଣ୍ଡୀ ପୁରାଣର ଲେଖକ କିଏ ?
Answer:
ସାରଳା ଦାସ ହେଉଛନ୍ତି ଚଣ୍ଡୀ ପୁରାଣର ଲେଖକ ।

Question ୭।
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗବତ କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥର ଅନୁବାଦ ?
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ‘ଭାଗବତ’ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ରଚିତ ‘ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତ’ର ଅନୁବାଦ ।

Question ୮।
ମାଳିକାକାର ଭାବରେ କେଉଁ କବି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
କବି ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ମାଳିକାକାର ଭାବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।

Question ୯।
ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ନେଇ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ? ଏହାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଭାଗବତ’କୁ ନେଇ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । କାରଣ ‘ଭାଗବତ’ ଗ୍ରନ୍ଥର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ଏତେ ବଢ଼ିଗଲା ଓଡ଼ିଶାର ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇ ଭାଗବତ ପୋଥୁକୁ ଗାଦିରେ ରଖୁ ସ୍ବୟଂ ବାସୁଦେବ ରୂପେ ପୂଜା କରାଗଲା ।

Question ୧୦ ।
କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂର କବି କିଏ ?
Answer:
କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବ ରଥ ହେଉଛନ୍ତି କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂର କବି ।

Question ୧୧ ।
ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କର କେଉଁ କାବ୍ୟଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ । କାରଣ ‘କ’ ଆଦ୍ୟ ନିୟମରେ ରଚିତ ଏହି କାବ୍ୟର ପଦଲାଳିତ୍ୟ ଅନନ୍ୟ ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାନ୍ଦ ଶ୍ରବଣସୁଖଦାୟୀ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସମର୍ଥ ।

Question ୧୨ ।
କବି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର କେଉଁ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ଥିଲେ ?
Answer:
କବି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର ଗୌଡ଼ୀୟ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ଥିଲେ ।

Question ୧୩।
ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାକୁ କେବେ ଆସିଥିଲେ ? ତାଙ୍କର ଧର୍ମମତ କିପରି ଓଡ଼ିଆ କବିମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କଲା ?
Answer:
ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାକୁ ୧୫୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଆସିଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚାରିତ ପ୍ରେମଧର୍ମରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଓଡ଼ିଆ କବିମାନେ ରାମଚରିତ, କୃଷ୍ଣଚରିତ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଭାବନାକୁ ଉପଜୀବ୍ୟ କରିବା ସହିତ କାଳ୍ପନିକ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ କାବ୍ୟ ରଚନା କଲେ ।

Question ୧୪ ।
ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି କାଳ୍ପନିକ କାବ୍ୟର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି କାଳ୍ପନିକ କାବ୍ୟର ନାମ ହେଲା– ‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’, ‘କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ’, ‘କଳାକଉତୁକ’, ‘ରସିକ ହାରାବଳୀ’, ‘ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟମୋହିନୀ’

Question ୧୫ ।
‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର କବି କିଏ ? ଏଥରେ କେଉଁ ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣିତ ?
Answer:
‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର କବି ହେଉଛନ୍ତି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ । ଏଥିରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଚିନ୍ମୟ ଚରିତ ବର୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୧୬ ।
ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ଗୀତିକବି ଭାବରେ ପାଞ୍ଚଜଣଙ୍କର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ପାଞ୍ଚଜଣ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ଗୀତିକବିଙ୍କ ନାମ ହେଲା– ବସ୍ତ୍ର ଦାସ, ମାର୍କଣ୍ଡ ଦାସ, ଦ୍ବାରିକା ଦାସ, ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ, ହାଡ଼ି ଦାସ ।

Question ୧୭ ।
ରୀତିଯୁଗର ବିଶିଷ୍ଟ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଚାରିଜଣଙ୍କର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ରୀତିଯୁଗର ବିଶିଷ୍ଟ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଚାରିଜଣଙ୍କ ନାମ ହେଲା– ଧନଞ୍ଜୟ ଭଞ୍ଜ, ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ, ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ, ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନା ।

Question ୧୮ ।
ପଞ୍ଚସଖାମାନେ କେଉଁ ଦେବତାଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? ସେମାନଙ୍କୁ ପଞ୍ଚସଖା କହିବାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ପଞ୍ଚସଖାମାନେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ନିଜ ନିଜକୁ ଶୂଦ୍ର ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିବା ସହିତ ଜାତିକୁ ନ ମାନି ମଣିଷକୁ ମାନିଲେ । ଯୋଗ ଓ ଶୂନ୍ୟବାଦକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ସହ ପିଣ୍ଡକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କଳ୍ପନା କଲେ । ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ରଚିତ ସେମାନଙ୍କ ସାରସ୍ବତ କୃତିରାଜି ମାନବ ମୈତ୍ରୀର ଜୟଗାନ କଲା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ସମତା ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ପଞ୍ଚସଖା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୯ ।
ପ୍ରାଚୀନଯୁଗର ଜଣେ ନାରୀକବିଙ୍କ ନାମ ଲେଖ । ତାଙ୍କ ଲିଖତ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନଯୁଗର ଜଣେ ନାରୀକବିଙ୍କ ନାମ ହେଲା ବୃନ୍ଦାବତୀ ଦାସୀ । ତାଙ୍କ ଲିଖ୍ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା ‘ପୂର୍ଣ୍ଣତମ ଚନ୍ଦ୍ରୋଦୟ’ ।

Question ୨୦ ।
ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ କୃତିର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ କୃତିର ନାମ ହେଲା ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ ।

Question ୨୧ ।
‘ମୋ ଜୀବନ ପଛେ ନର୍କେ ପଡ଼ିଥାଉ ଜଗତ ଉଦ୍ଧାର ହେଉ’– ଏଇ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଉକ୍ତିଟି କେଉଁ କବିଙ୍କର ?
Answer:
‘ମୋ ଜୀବନ ପଛେ ନର୍କେ ପଡ଼ିଥାଉ ଜଗତ ଉଦ୍ଧାର ହେଉ’– ଏହି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଉକ୍ତିଟି ସନ୍ଥକବି ଭୀମଭୋଇଙ୍କର ।

Question ୨୨ ।
କବି ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନାଙ୍କର କଥାଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
କବି ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନାଙ୍କ ରଚିତ କଥାଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ‘ଚତୁର ବିନୋଦ’ ।

Question ୨୩ ।
‘ମନବୋଧ ଚଉତିଶା’ କେଉଁ କବିଙ୍କର ରଚନା ?
Answer:
‘ମନବୋଧ ଚଉତିଶା’ କବି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କ ରଚନା ।

Question ୨୪ ।
ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ସମୟରେ ଉତ୍କଳରେ ଗଜପତି କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ସମୟରେ ଉତ୍କଳର ଗଜପତି ଥିଲେ କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବ ।

Question ୨୫ ।
ବିଦଗ୍‌ଧ କବି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ତାଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ଚାରୋଟି ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାରଙ୍କୁ ବିଦଗ୍‌ଧ କବି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ଚାରିଗୋଟି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା ‘ବିଦଗ୍‌ଧ ଚିନ୍ତାମଣି’, ‘ରସବତୀ’, ‘ପ୍ରେମ ଚିନ୍ତାମଣି’, ‘ଭାବବତୀ’ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୨୬ ।
ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧକୁ ଭିତ୍ତି କରି ପଞ୍ଚସଖା ସାହିତ୍ୟର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପରେ ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସନ୍ଥକବିଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା । ସେମାନେ ହେଲେ ବଳରାମ ଦାସ, ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ, ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ଓ ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ । ଏହି ପାଞ୍ଚଜଣ ଭକ୍ତକବି ପଞ୍ଚସଖା ନାମରେ ପରିଚିତ । ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ତଥା ଜଗନ୍ନାଥ କ୍ଷେତ୍ରର ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ଭିତ୍ତି କରି ଏମାନଙ୍କର କୃତି ଓ କୀର୍ତ୍ତି ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ଗଜପତି ପ୍ରଦାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସମସାମୟିକ ଏହି ପଞ୍ଚସଖାଗଣ ଯୋଗ ଓ ଶୂନ୍ୟବାଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ପିଣ୍ଡକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କଳ୍ପନା କଲେ, ଜାତି ନ ମାନି ମଣିଷକୁ ମାନିଲେ । ନିଜକୁ ଶୁଦ୍ର ବୋଲି ଘୋଷଣା କରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଏକ ମାନବବାଦୀ ଭାବନାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କଲେ।

ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ମାନବମୈତ୍ରୀର ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଗଲେ । ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ କବି ଥିଲେ ବଳରାମ ଦାସ । ସେ ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ‘ସଂସ୍କୃତ ରାମାୟଣ ର କଥାବସ୍ତୁ ଅବଲମ୍ବନରେ ରଚନା କଲେ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’। ଦାଣ୍ଡୀ ବୃତ୍ତରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବାରୁ ତାକୁ ‘ଦାଣ୍ଡୀ ରାମାୟଣ’ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ପୁରାଣଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ’। ଏହା ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି । ମାର୍ଗଶିର ମାସ ଗୁରୁବାର ଦିନ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ଓଡ଼ିଆ ଘରର ନାରୀମାନେ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୂଜା କଲାବେଳେ ଭକ୍ତିର ସହିତ ପାଠ କରନ୍ତି । ଏହି ପୁରାଣଟି ଜାତିଭେଦ ବିଲୋପ ତଥା ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପବିତ୍ର ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଥିଲା ଅଭିପ୍ରେତ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ‘ଭାବସମୁଦ୍ର’, ‘ବଟ ଅବକାଶ’, ‘ଗୁପ୍ତଗୀତା’, ‘ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭୂଗୋଳ’ ଏବଂ ବହୁ ଜଣାଣ ଭଜନ ଓ ମାଳିକା।

ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ଅନ୍ୟତମ ସିଦ୍ଧକବି ଥିଲେ ଅତିବଡ଼ୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ବ୍ୟାସକୃତ ‘ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତ କୁ ସେ ସରଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନବାକ୍ଷରୀ ବୃତ୍ତରେ ଅନୁବାଦ କରି ‘ଭାଗବତ’ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ସେହି ଗ୍ରନ୍ଥର ଲୋକପ୍ରିୟତା ବଢ଼ିଗଲା । ଓଡ଼ିଶାର ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ଭଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ବା ଭାଗବତ ଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇ ସେଠାରେ ଗାଦିରେ ତାଙ୍କ ଭାଗବତ ପୋଥୁକୁ ରଖୁ ସ୍ଵୟଂ ବାସୁଦେବ ଭାବରେ ପୂଜା କରାଗଲା’। ପ୍ରତିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଲୋକମାନେ ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ଭାଗବତ ଶୁଣିବା ସହିତ ସେହି ଭାଗବତ ଗାଦିକୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖ୍ ନାନା ଗଣ୍ଡଗୋଳର ସମାଧାନ କରୁଥିଲେ।

ଫଳରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସେହି ବିନୀତ ଭକ୍ତ ଅତିବଢ଼ୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ‘ଭଗବତ’ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଜୀବନ ବେଦ ହୋଇଗଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ତାଙ୍କ ରଚିତ ଅନ୍ୟଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ‘ଅର୍ଥ କୋଇଲି’, ‘ତୁଳାଭିଣା’ ଏବଂ ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ, ମାଳିକା, ଚଉପଦୀ ଓ ଚଉତିଶା।

ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ସିଦ୍ଧ କବି ଥିଲେ ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ । ତାଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ବିଭିନ୍ନ ରଚନା ମଧ୍ୟରେ ‘ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର’ ପ୍ରଧାନ ଗ୍ରନ୍ଥ । ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଳିଷ୍ଠ କବି ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ । ‘ହରିବଂଶ’ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରାଣଗ୍ରନ୍ଥ । ସେ ଜଣେ ମାଳିକାକାର ରୂପେ ସୁପରିଚିତ । ତାଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଶୂନ୍ୟ ସଂହିତା’, ‘ଅଣାକାର ସଂହିତା’, ‘ଅକଳିତ ସଂହିତା’, ‘ଶୂନ୍ୟରାସ’, ‘ମହାଶୂନ୍ୟରାସ’, ‘ବୃନ୍ଦାରାସ’, ‘ଠୁଳ ଶୂନ୍ୟରାସ’ ଆଦି ପ୍ରଧାନ।

ପଞ୍ଚସଖାଗଣ ସେମାନଙ୍କର ବିବିଧ କାବ୍ୟ କବିତା, ପୁରାଣ ସଂହିତା ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ହୃଦୟକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିବା ସହିତ ହୋଇଗଲେ ସେମାନଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାର ପାତ୍ର । ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଇଷ୍ଟଦେବ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ସେମାନେ ଧର୍ମଗତ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଗଲେ । ସାମାଜିକ ବିପ୍ଳବୀ ସାଜି ଉଚ୍ଚଜାତି ତଥା ନିମ୍ନଜାତି ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରିବା ସହିତ ସେମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ନମସ୍ୟ ହୋଇଗଲେ।

Question ୨୭ ।
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗବତର ଲୋକପ୍ରିୟତାର କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ସିଦ୍ଧ କବି । ସେ ଥିଲେ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ବିନୀତ ଭକ୍ତ । ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ଆଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା । ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସମୟରେ (୧୫୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ) ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଆସି ପୁରୀରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ । ସେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କୁ ‘ଅତିବଡ଼ୀ’ ଉପାଧ୍ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥ ହେଉଛି ‘ଭାଗବତ’। ବ୍ୟାସକୃତ ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତକୁ ସରଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନବାକ୍ଷରୀ ବୃତ୍ତରେ ସେ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ ।

କିନ୍ତୁ ଏହି ଭାଗବତ ମୂଳ ଭାଗବତର ଆକ୍ଷରିକ ଅନୁବାଦ ନୁହେଁ । । ଅନେକ ସ୍ଥଳରେ ସେ ନିଜର ମୌଳିକତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଭାଗବତର ଲୋକପ୍ରିୟତା ଏତେ ବଢ଼ିଗଲା ଯେ ଲୋକମାନେ ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ଭାଗବତଗ୍ରନ୍ଥ ନାମରେ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ବା ଭାଗବତ ଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲେ । ସେହି ଟୁଙ୍ଗୀରେ ଥ‌ିବା ଗାଦିରେ ଭାଗବତ ପୋଥ୍ୟାକୁ ରଖ୍ ସ୍ଵୟଂ ବାସୁଦେବ ରୂପେ ପୂଜା କଲେ । ପ୍ରତିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଲୋକମାନେ ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ଭାଗବତ ଶୁଣିବା ସହିତ ସେହି ଭାଗବତ ଗାଦିକୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖ୍ ଗ୍ରାମର ବିବିଧ ଗଣ୍ଡଗୋଳର ସମାଧାନ କଲେ । ଭାଗବତ ଗ୍ରନ୍ଥ ହୋଇଗଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଜୀବନ ବେଦ ।

Question ୨୮ ।
କବି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ କାବ୍ୟକୃତିର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
କବିସମ୍ରାଟ୍ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଥିଲେ ରୀତିଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି । ସେ ଥିଲେ ନୀଳକଣ୍ଠ ଭଞ୍ଜଙ୍କର ପୁତ୍ର ତଥା ଧନଞ୍ଜୟ ଭଞ୍ଜଙ୍କର ନାତି । ନାନା ଅଳଙ୍କାର ଗ୍ରନ୍ଥ, କୋଷଗ୍ରନ୍ଥ ତଥା ପୁରାଣ ଓ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରରେ ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଲାଭକରି ସେ ଶବ୍ଦ
ପ୍ରେରଣା । ତାଙ୍କ ଅମର ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’, ‘କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡସୁନ୍ଦରୀ’, ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’, ‘ରସିକ ହାରାବଳୀ’, ‘କଳା କଉତୁକ’, ‘ପ୍ରେମସୁଧାନିଧ୍’, ‘ସୁଭଦ୍ରା ପରିଣୟ’, ‘ଅବନା ରସତରଙ୍ଗ’, ‘ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟମୋହିନୀ’ ପ୍ରଭୃତି ମଞ୍ଜୁଳ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ପଦ ତାଙ୍କୁ ଧରାବକ୍ଷରେ କରିଛି କାଳଜୟୀ । ‘ବ’ ଆଦ୍ୟ ନିୟମରେ ରଚିତ ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’, ‘ସ’ ଆଦ୍ୟ ନିୟମରେ ରଚିତ ‘ସୁଭଦ୍ରା ପରିଣୟ’, ‘ତ’ ଆଦ୍ୟ ନିୟମରେ ରଚିତ ‘ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟମୋହିନୀ’, ‘କ’ ଆଦ୍ୟ ଓ ପ୍ରାନ୍ତ ନିୟମରେ ରଚିତ, ‘କଳା କଉତୁକ’ ପ୍ରଭୃତି ଗ୍ରନ୍ଥ ତାଙ୍କ ଅସାଧାରଣ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ଅବନା ନିୟମରେ ରଚିତ ‘ଅବନା ସମୁଦ୍ରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରାଯାଇଥିଲେ । ଘୁମୁସର ରାଜବଂଶର ସାରସ୍ବତ ପରମ୍ପରା ତାଙ୍କୁ କାବ୍ୟରଚନା କରିବାକୁ ଦେଇଥିଲା ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଥିଲା ଗଭୀର ଭକ୍ତି । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଥିଲେ ତାଙ୍କର ଇଷ୍ଟଦେବ । ତାରକ ମନ୍ତ୍ର ପ୍ରସାଦରୁ ସେ ଲାଭ କରିଥିଲେ କବିତ୍ଵ । ଦାମ୍ପତ୍ୟପ୍ରେମ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ, ପ୍ରକୃତିପ୍ରୀତି, ସ୍ଵଦେଶ ଚିନ୍ତା, ଉତ୍କଳୀୟ ସଂସ୍କୃତି, ଭକ୍ତିଭାବନା, ଜଗନ୍ନାଥ ଚେତନା ତଥା ଅଳଙ୍କାରପ୍ରବଣତା ତାଙ୍କର କବି ପ୍ରତିଭାର ଥିଲା ଚରମ ନିଦର୍ଶନ । ଯୁଗରୁଚି ଅନୁଯାୟୀ ସେ କାବ୍ୟ ରଚନା କରିବା ସହ ସଂସ୍କୃତ ପ୍ରତିସ୍ପର୍ଶୀ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ଵାନ ଜଣାଇ କବିସମ୍ରାଟ୍ ଗୌରବରେ ହୋଇଥିଲେ ବିଭୂଷିତ । ସେ ଯଥାର୍ଥରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର କବିଗୁରୁ ।

Question ୨୯ ।
ଓଡ଼ିଆ ସନ୍ଥ କବିଙ୍କର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସନ୍ଥକବିଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା । ସେମାନେ ହେଲେ ବଳରାମ ଦାସ, ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ, ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ଓ ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ । ଏହି ପଞ୍ଚସଖା ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ତଥା ଜଗନ୍ନାଥ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ରଚନା କରିଥିଲେ ସେମାନଙ୍କ ସାରସ୍ବତ କୃତି । ଏମାନେ ଯୋଗ ଓ ଶୂନ୍ୟବାଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ସହ ପିଣ୍ଡକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କଳ୍ପନା କଲେ । ଜାତିକୁ ନମାନି ମଣିଷକୁ ମାନିଲେ । ନିଜକୁ ଶୂଦ୍ର ବୋଲି ଘୋଷଣା କରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ମାନବବାଦୀ ଭାବନାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କଲେ । ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ମାନବ ମୈତ୍ରୀର ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଗଲେ ।

ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ କବି ବଳରାମ ଦାସ ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ‘ସଂସ୍କୃତ ରାମାୟଣ ର କଥାବସ୍ତୁ ଅବଲମ୍ବନରେ ରଚନା କଲେ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’। ଦାଣ୍ଡୀବୃତ୍ତରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ‘ଦାଣ୍ଡୀ ରାମାୟଣ’ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ’ ତାଙ୍କର ଏକ ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି । ମାର୍ଗଶିର ମାସ ଗୁରୁବାର ଦିନ ଓଡ଼ିଆ ଘରର ନାରୀମାନେ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୂଜା କଲାବେଳେ ଭକ୍ତିର ସହିତ ଏହାକୁ ପାଠ କରନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥଟି ଜାତିଭେଦ ବିଲୋପ ତଥା ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷଙ୍କ ପବିତ୍ର ସମ୍ପର୍କ ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ରଚନା’କରିଥିଲେ ‘ଭାବସମୁଦ୍ର’, ‘ବଟ ଅବକାଶ’, ‘ଗୁପ୍ତଗୀତା’, ‘ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭୂଗୋଳ’ ଏବଂ ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ, କୋଇଲି ଓ ମାଳିକା ।

ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସନ୍ଥକବି ଥିଲେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ସେ ଥିଲେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ପରମ ଭକ୍ତ । ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଅତିବଡ଼ୀ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ । ସେ ବ୍ୟାସକୃତ ‘ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତକୁ ସରଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନବାକ୍ଷରୀ ଛନ୍ଦରେ ରଚନା କରିଥିଲେ । ସେହି ଗ୍ରନ୍ଥଟି ପ୍ରତିଟି ଓଡ଼ିଆର ହୃଦୟରେ ଦେବତାର ଆସନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତି ଗ୍ରାମରେ ଭଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ବା ଭାଗବତ ଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇ ସେହି ପୋଥୁକୁ ଗାଦିରେ ରଖ୍ ସ୍ଵୟଂ ବାସୁଦେବ ଭାବରେ ପୂଜା କରାଗଲା । ପ୍ରତିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଲୋକମାନେ ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ଭାଗବତ ଶ୍ରବଣ କରିବା ସହିତ ଭାଗବତ ଗାଦିକୁ ସାକ୍ଷୀରଖ୍ ନାନା ଗଣ୍ଡଗୋଳକୁ ସମାଧାନ କଲେ । ‘ଭାଗବତ’ ହୋଇଗଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଜୀବନ ବେଦ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ଅର୍ଥ କୋଇଲି’, ‘ତୁଳାଭିଣା’ ଏବଂ ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ, ମାଳିକା, ଚଉପଦୀ ଓ ଚଉତିଶା ।

ପଞ୍ଚସଖା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ସିଦ୍ଧ ସନ୍ଥକବି ଥିଲେ ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ । ତାଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା ‘ଗୋବିନ୍ଦଚନ୍ଦ୍ର’। ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଳିଷ୍ଠ କବିପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ ସନ୍ଥକବି ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ । ଜଣେ ମାଳିକାକାର ଭାବେ ସୁପରିଚିତ ସେହି ସନ୍ଥକବିଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରାଣଗ୍ରନ୍ଥ ହେଲା ‘ହରିବଂଶ’ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ‘ଶୂନ୍ୟ ସଂହିତା’, ‘ଅଣାକାର ସଂହିତା’, ‘ଅକଳିତ ସଂହିତା’, ‘ଶୂନ୍ୟରାସ’, ‘ମହାଶୂନ୍ୟରାସ’, ‘ବୃନ୍ଦାରାସ’, ‘ଠୁଳ ଶୂନ୍ୟରାସ’ ଆଦି ତାଙ୍କର କାଳଜୟୀ କୃତି । ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ ମଧ୍ୟ ‘ହେତୁଦୟ ଭାଗବତ’, ‘ଚୁମ୍ବକ ଆଗତ ଭବିଷ୍ୟମାଳିକା’ ଏବଂ ବହୁ ଭଜନ ଓ ଜଣାଣ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

ଦ୍ବାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସନ୍ଥକବି ଜୟଦେବ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ’କାବ୍ୟ । ସରଳ ସାବଲୀଳ ଭାଷା ତଥା ଲଳିତ ଛନ୍ଦରେ ରଚିତ ଏହି କାବ୍ୟର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଥିଲା ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦିବ୍ୟଲୀଳା । ସନ୍ତସାହିତ୍ୟ ଧାରାର ଶେଷ ଦୀପଶିଖା ଥିଲେ ସନ୍ଥକବି ଭୀମଭୋଇ । ସେ ଥିଲେ ଆଦିବାସୀ କନ୍ଧ । ମହିମାସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ବଳରେ ସେ ଦିବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି ତଥା କବିତ୍ଵ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ହେଲେ ମହିମା ଧର୍ମର ଆଦିକବି । ‘ସ୍ତୁତି ଚନ୍ତାମଣି’, ‘ନିର୍ବେଦ ସାଧନ’, ‘ଶ୍ରୁତିନିଷେଧ ଗୀତା’, ‘ବ୍ରହ୍ମଚାଳକ’ଏବଂ ବହୁ ଚଉତିଶା ତଥା ଭଜନ ପ୍ରଭୃତି ତାଙ୍କ ଅନନ୍ୟ କବି ପ୍ରତିଭାର ନିଦର୍ଶନ । ସନ୍ଥକବି ହାଡ଼ି ଦାସଙ୍କ ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ବିଳାସ’, ‘ଶଙ୍ଖନାଭି’, ‘ଭାବନାବର ଏବଂ ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ ଓ ଚଉତିଶା ପାଠକମାନଙ୍କ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଲାଭ କରିଅଛି । ସନ୍ଥକବି ଅରକ୍ଷିତ ଦାସଙ୍କ ‘ମହୀମଣ୍ଡଳ ଗୀତା’ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଏକ ମାନବ ସମାଜ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କ୍ଷମତା ମଦମତ୍ତ ମଣିଷମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଶୁଣାଇ ଯାଇଛନ୍ତି ଚେତାବନୀ ।

Question ୩୦ ।
ସାରଳା ଦାସଙ୍କୁ ଆଦିକବି କହିବାର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ଦଶମ|ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀବେଳକୁ ସଂସ୍କୃତ, ପାଲି, ପ୍ରାକୃତ ଓ ଅପଭ୍ରଂଶର କୁକ୍ଷୀ ଭିତରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଆଦି ଉନ୍ମେଷ ହୋଇଥିଲା । କୌଣସି ଭାଷାର ଲିପି ତଥା ଲିଖ୍ ସାହିତ୍ୟର ଉଦ୍ଭବ ପୂର୍ବରୁ ଲୋକମୁଖର ଭାଷାରେ ଲୋକସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ବାସ୍ତବ ସତ୍ୟ । ମାତ୍ର ତା’ର ସ୍ରଷ୍ଟା କେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି ନୁହଁନ୍ତି, ଲୋକ ସମାଜ । ତା’ର ଲିଖ୍ ରୂପ ନଥିବାରୁ ତାକୁ ପ୍ରଥମ ସୃଷ୍ଟିଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ବିଚାରସାପେକ୍ଷ ।

ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳକୁ ଗଜପତି କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ଓଡ଼ିଶା ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେବା ସହିତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ମଧ୍ୟ ମାର୍ଜିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଆଧୁନିକ ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଝଙ୍କଡ଼ ଗ୍ରାମରେ ଏକ କୃଷକ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ପରିଡ଼ା । ମା’ ସାରଳାଙ୍କ କରୁଣା ଲାଭକରି ସାରଳା ଦାସ ନାମରେ ଅଭିହିତ ହୋଇ ଖାଣ୍ଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚନା କଲେ ‘ମହାଭାରତ’ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଏହି ‘ମହାଭାରତ’ ଗ୍ରନ୍ଥ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ କୃତ ସଂସ୍କୃତ ‘ମହାଭାରତ’ର ଅନୁବାଦ ନୁହେଁ; ଥୁଲା ଅନୁସୃଷ୍ଟି ।

ଯେତେବେଳେ ବଙ୍ଗଳା, ହିନ୍ଦୀ, ଅସମୀୟା ଭାଷାରେ ଏପରି କାବ୍ୟ ରଚନାର ପରିକଳ୍ପନା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇ ନଥୁଲା, ସେତେବେଳେ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂଗୋଳ, ଧର୍ମପୀଠ, ମନ୍ଦିର, ପାହାଡ଼, ପର୍ବତ, ନଦନଦୀ, ଅରଣ୍ୟ, ଜନପଦ, ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ନାନା କିମ୍ବଦନ୍ତୀ, ଲୋକ ବିଶ୍ଵାସ ତଥା ଲୋକକଥାକୁ ରୂପ ଦେଇ ରଚନା କଲେ ‘ମହାଭାରତ’ କାବ୍ୟ । ଯାହାଫଳରେ ‘ମହାଭାରତ’ ହୋଇଗଲା ଏ ଜାତିର ଆତ୍ମପରିଚିତିର ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ ଏବଂ ସେ ହେଲେ ଉଡ୍ର ଜାତୀୟତାବୋଧର ପ୍ରଥମ ରୂପକାର ମାଟିର ମହାକବି ସାରଳାଦାସ । ତାଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ଚଣ୍ଡୀପୁରାଣ’, ‘ବିଚିତ୍ର ରାମାୟଣ’ ଆଦି ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ଯ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଭିଭିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ସହିତ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନୂତନ ଦିଗନ୍ତର ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲା ।

Question ୩୧ ।
ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ କବିତାର ବିଭିନ୍ନ ରୂପ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମାଟିର ମହାକବି ତଥା ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ଥିଲେ ଉଡ୍ର ଜାତୀୟତାବୋଧର ପ୍ରଥମ ରୂପକାର । ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଗଜପତି କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ସେ ଖାଣ୍ଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚନା କଲେ ‘ମହାଭାରତ’, ‘ଚଣ୍ଡୀ ପୁରାଣ’ ଓ ‘ବିଲଙ୍କା ରାମାୟଣ’ ପରି ବୃହତ୍ ଗ୍ରନ୍ଥ । ‘ମହାଭାରତ’ଥିଲା ତାଙ୍କର ବିଶିଷ୍ଟ କୃତି । ବ୍ୟାସକୃତ ‘ସଂସ୍କୃତ ମହାଭାରତ’ର ଏହା ଅନୁବାଦ ନ ଥିଲା; ଥିଲା ଅନୁସୃଷ୍ଟି।

ବଙ୍ଗଳା, ହିନ୍ଦୀ, ଅସମୀୟା ପ୍ରଭୃତି ଭାଷାରେ ଯେତେବେଳେ ଏପରି ଗ୍ରନ୍ଥର ପରିକଳ୍ପନା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇ ନଥୁଲା, ସେତେବେଳେ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂଗୋଳ, ଧର୍ମପୀଠ, ମନ୍ଦିର, ପାହାଡ଼, ପର୍ବତ, ନଦନଦୀ, ଅରଣ୍ୟ, ଜନପଦ, ବିଭିନ୍ନ ଜାତି, ନାନା କିମ୍ବଦନ୍ତୀ, ଲୋକବିଶ୍ଵାସ ତଥା ଲୋକକଥାକୁ ଆଧାର କରି ସ୍ବୀୟ ସାରସ୍ବତ ଲେଖନୀ ମୁନରେ ଯେଉଁ ରୂପ ଅଙ୍କନ କରିଗଲେ, ତାହା ହୋଇଗଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଆଦ୍ୟରୂପ । ସେହି ‘ମହାଭାରତ’ ଗ୍ରନ୍ଥ ହେଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଆତ୍ମପରିଚିତିର ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ‘ଚଣ୍ଡୀ ପୁରାଣ’ ଓ ‘ବିଚିତ୍ର ରାମାୟଣ’ ପ୍ରଭୃତି କାବ୍ୟ ରଚନା କରି ସେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ବାଙ୍ମୟକୁ ବିସ୍ତୃତ କରିଗଲେ।

ତାଙ୍କ ପରେ ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସନ୍ଥକବିଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହେଲା । ପଞ୍ଚସଖା ନାମରେ ପରିଚିତ ସେହି ପାଞ୍ଚଜଣ ହେଲେ ବଳରାମ ଦାସ, ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ, ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ଓ ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ । ଗଜପତି ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସମୟରେ ସେହି ପାଞ୍ଚଜଣ ଭକ୍ତକବି ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ରଚନା କଲେ ସେମାନଙ୍କ ସାରସ୍ବତ କୃତିରାଜି । ସେମାନେ ଯୋଗ ଓ ଶୂନ୍ୟବାଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ପିଣ୍ଡକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କଳ୍ପନା କଲେ । ଜାତିକୁ ନମାନି ମଣିଷକୁ ମାନିଲେ । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ପରି ନିଜକୁ ଶୂଦ୍ର ବୋଲି ଘୋଷଣା କରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଏକ ମାନବବାଦୀ ଭାବନାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କଲେ । ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ମାନବମୈତ୍ରୀର ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଗଲେ।

ଏ ଯୁଗର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ କବି ବଳରାମ ଦାସ ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ‘ସଂସ୍କୃତ ରାମାୟଣ’ ଅବଲମ୍ବନରେ ରଚନା କଲେ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ । ଦାଣ୍ଡୀ ବୃତ୍ତରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବାରୁ ତାହା ‘ଦାଣ୍ଡୀ ରାମାୟଣ’ ଭାବେ ଖ୍ୟାତି ଲାଭ କରିବା ସହ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ‘ମହାଭାରତ’ ପରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଏକାନ୍ତ ଆପଣାର ହୋଇଗଲା । ତାଙ୍କ ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ’ ସଂସାରକୁ ଦେଲା ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ । ଏହା ଜାତିଭେଦର ବିଲୋପ ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ ଦେବା ସହିତ ନାରୀର ସ୍ଵାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ପ୍ରକଟିତ କରି ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ମଧ୍ଯରେ ପବିତ୍ର ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଗଲା।

ତେଣୁ ମାର୍ଗଶିର ମାସ ଗୁରୁବାର ଦିନ ଓଡ଼ିଆ ଘରର ନାରୀମାନେ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୂଜା କଲାବେଳେ ଭକ୍ତି ଓ ନିଷ୍ଠାର ସହ ସେହି ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ପାଠ କରନ୍ତି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମାନବ ହୃଦୟରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ବଟ ଅବକାଶ’, ‘ଗୁପ୍ତଗୀତା’, ‘ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭୂଗୋଳ’, ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ ଓ ଚଉତିଶା ପ୍ରଭୃତି ଗ୍ରନ୍ଥ ।

ସେହି ଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ସିଦ୍ଧ କବି ଥିଲେ ଅତିବଡ଼ୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ । ମହର୍ଷି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ କୃତ ‘ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତକୁ ସେ ସରଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନବାକ୍ଷରୀ ବୃତ୍ତରେ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏହି ‘ଭାଗବତ’ ଗ୍ରନ୍ଥ ବିପୁଳ ଲୋକପ୍ରିୟତା ଲାଭ କରି ହୋଇଗଲା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଜୀବନ ବେଦ । ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ଭାଗବତଟୁଙ୍ଗୀ ବା ଭାଗବତ ଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଲୋକମାନେ ସେହି ଭାଗବତ ପୋଥୁକୁ ଗାଦିରେ ରଖ୍ ସ୍ଵୟଂ ବାସୁଦେବ ଭାବରେ ପୂଜା କଲେ । ପ୍ରତିଦିନ ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ‘ଭାଗବତ’ ଶୁଣିବା ସହିତ ସେହି ପୋଥୁକୁ ସାକ୍ଷୀରଖୁ ସେମାନେ ବିବିଧ ଗଣ୍ଡଗୋଳର ସମାଧାନ କଲେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ‘ଅର୍ଥ କୋଇଲି’, ‘ତୁଳାଭିଣା’, ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ, ମାଳିକା, ଚଉପଦୀ ଓ ଚଉତିଶା ତାଙ୍କ ଅନନ୍ୟ କବି ପ୍ରତିଭାର ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରେ ।

ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସଙ୍କ ‘ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର’, ବଳିଷ୍ଠ କବି ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ତଥା ମାଳିକାକାର ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ‘ହରିବଂଶ’ ଓ ବିଭିନ୍ନ ସଂହିତା ତଥା ରାସ, ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସଙ୍କ ‘ହେତୃଦୟ ଭାଗବତ’ ଓ ‘ଚୁମ୍ବକ ଆଗତ ଭବିଷ୍ଯମାଳିକା’ ପ୍ରଭୃତି ପୁରାଣ, ଗୀତା, ସଂହିତା ପ୍ରତିଟି ଓଡ଼ିଆ ହୃଦୟକୁ ଆନ୍ଦୋଳିତ କଲା । ପଞ୍ଚସଖାଗଣ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଇଷ୍ଟଦେବ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ସାମାଜିକ ବିପ୍ଳବୀ ସାଜି ଉଚ୍ଚଜାତି ଓ ନିମ୍ନଜାତି ଭିତରେ ଏକତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରି ଧର୍ମଗତ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତାକୁ ସେମାନେ ଅତିକ୍ରମ କରି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଭକ୍ତିର ପାତ୍ର ହୋଇଗଲେ ।

ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରାଚୀନ କବିତାର ଅନ୍ୟ ଏକ ରୂପ ଥିଲା କୋଇଲି ସାହିତ୍ୟ ଓ ଚଉତିଶା । ବସ୍ତ୍ରାଦାସଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ‘କଳସା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ବଳରାମ ଦାସ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘କାନ୍ତ କୋଇଲି’ । ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ତାଙ୍କ ‘ଅର୍ଥ କୋଇଲି’ କବିତାରେ ଦ୍ବାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭକ୍ତକବି ଜୟଦେବ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ’କାବ୍ୟ । ଅତୀବ ସରଳ ସାବଲୀଳ ଭାଷାରେ ତଥା ଲଳିତ ଛନ୍ଦରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବା ଏହି କାବ୍ୟର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଥିଲା ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦିବ୍ୟଲୀଳା ।

ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ସମୟରୁ ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିରେ ଦେଖାଦେଲା ଅବକ୍ଷୟ । ବିଶାଳ ଓଡ଼ିଶା ତା’ର ଗୌରବ ହରାଇ ଛୋଟ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଗଲା । ରାଜାମାନେ ନିଜକୁ ସର୍ବେସର୍ବା ମନେକରି ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଦରବାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ରାଜସଭାର ସପ୍ତାଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ କବିମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାନଦେଲେ । କବିମାନେ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସ୍ତବସ୍ତୁତି କରିବା ସହ ରାଜାଙ୍କ ବିଳାସ ପାଇଁ କାବ୍ୟ ରଚନା କଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶରଣ ଦାସ, ନାରଣ ଦାସ, ବାଲିଙ୍ଗା ଦାସ, ଦିବାକର ଦାସ, ଚୈତନ୍ୟ ଦାସ, ହାଡ଼ି ଦାସ ଓ ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ ପ୍ରମୁଖଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ସାରଳା ଦାସ ତଥା ପଞ୍ଚସଖାଗଣ ଯେଉଁ କାବ୍ୟଧାରା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ତାହା ଏମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟ କାବ୍ୟଧାରାରେ ଆଉ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲା ନାହିଁ ।

ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜଙ୍କ ‘ସାହିତ୍ୟ ଦର୍ପଣ’ ନାମକ ବିଶିଷ୍ଟ ସାହିତ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵଗ୍ରନ୍ଥ, ରାମଚରିତ, କୃଷ୍ଣଚରିତ ତଥା ଜଗନ୍ନାଥ ଭାବନାଙ୍କୁ ନେଇ ରଚିତ କାବ୍ୟରାଜି, ଚଉପଦୀ, ଚଉତିଶା, ଭଜନ, ଜଣାଣ, ପୁରାଣ, ମାଳିକା ତଥା କୋଇଲି ସାହିତ୍ୟକୁ ନେଇ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଯେ ଥିଲା ସୁସମୃଦ୍ଧ, ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୩୨ । ତୁମେ ପଢ଼ିଥିବା ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟ ଓ କବିମାନଙ୍କ ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।
୩୩ । ଉଦ୍ଧୃତି ଖାତାରେ ତୁମକୁ ଭଲ ଲାଗୁଥିବା ଉଦ୍ଧୃତିଗୁଡ଼ିକୁ (ଗଦ୍ୟ ଓ ପଦ୍ୟ) ସଂଗ୍ରହ କରି ଲେଖୁ ରଖ ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ‘ଚଣ୍ଡୀ ପୁରାଣ’ର ଲେଖକ କିଏ ?
Answer:
ସାରଳା ଦାସ ହେଉଛନ୍ତି ‘ଚଣ୍ଡୀ ପୁରାଣ’ର ଲେଖକ ।

2. ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗବତ କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥ ର ଅନୁବାଦ ?
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ‘ଭାଗବତ’ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ରଚିତ ‘ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତ’ର ଅନୁବାଦ ।

3. ମାଳିକାକାର ଭାବରେ କେଉଁ କବି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ମାଳିକାକାର ଭାବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।

4. ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ନେଇ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ?
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଭାଗବତ’କୁ ନେଇ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

5. ଭାଗବତ ପୋଷ୍ଟ୍କୁ ସ୍ଵୟଂ ବାସୁଦେବ ରୂପେ ପୂଜା କରାଗଲା କାହିଁକି ?
Answer:
‘ଭାଗବତ’ ଗ୍ରନ୍ଥର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ଏତେ ବଢ଼ିଗଲା ଓଡ଼ିଶାର ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇ ଭାଗବତ ପୋଥ୍‌କୁ ଗାଦିରେ ରଖ୍ ସ୍ୱୟଂ ବାସୁଦେବ ରୂପେ ପୂଜା କରାଗଲା ।

6. ‘କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂ’ର କବି କିଏ ?
Answer:
କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବ ରଥ ହେଉଛନ୍ତି ‘କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂ’ର କବି ।

7. ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କର କେଉଁ କାବ୍ୟଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ?
Answer:
ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାବ୍ୟଟି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ।

8. ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’କୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
କାରଣ ‘କ’ ଆଦ୍ୟ ନିୟମରେ ରଚିତ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର ପଦଲାଳିତ୍ୟ ଅନନ୍ୟ ଓ ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାନ୍ଦ ଶ୍ରବଣସୁଖଦାୟୀ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସମର୍ଥ ।

9. କବି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର କେଉଁ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ଥିଲେ ?
Answer:
କବି ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର ଗୌଡ଼ୀୟ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ଥିଲେ ।

10. ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାକୁ କେବେ ଆସିଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ୧୫୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଆସିଥିଲେ ।

11. ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଧର୍ମମତ କିପରି ଓଡ଼ିଆ କବିମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କଲା ?
Answer:
ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଚାରିତ ପ୍ରେମଧର୍ମରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଓଡ଼ିଆ କବିମାନେ ରାମଚରିତ, କୃଷ୍ଣଚରିତ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଭାବନାକୁ ଉପଜୀବ୍ୟ କରିବା ସହିତ କାଳ୍ପନିକ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ କାବ୍ୟ ରଚନା କଲେ ।

12. ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି କାଳ୍ପନିକ କାବ୍ୟର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କର ପାଞ୍ଚୋଟି କାଳ୍ପନିକ କାବ୍ୟର ନାମ ହେଲା— ‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’, ‘କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡସୁନ୍ଦରୀ’, ‘କଳା କଉତୁକ’, ‘ରସିକ ହାରାବଳୀ’, ‘ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟମୋହିନୀ’ ।

13. ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର କବି କିଏ ?
Answer:
‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟର କବି ହେଉଛନ୍ତି କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ।

14. ‘ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ’ କାବ୍ୟରେ କେଉଁ ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣିତ ?
Answer:
ଏଥ‌ିରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଭଗବାନ୍ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଚିନ୍ମୟ ଚରିତ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

15. ପାଞ୍ଚଜଣ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ଗୀତିକବିଙ୍କ ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ପାଞ୍ଚଜଣ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ଗୀତିକବିଙ୍କ ନାମ ହେଲା – ବତ୍ସା ଦାସ, ମାର୍କଣ୍ଡ ଦାସ, ଦ୍ବାରିକା ଦାସ, ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ, ହାଡ଼ି ଦାସ ।

16. ରୀତି ଯୁଗର ବିଶିଷ୍ଟ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଚାରିଜଣଙ୍କର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ରୀତି ଯୁଗର ବିଶିଷ୍ଟ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଚାରିଜଣଙ୍କର ନାମ ହେଲା– ଧନଞ୍ଜୟ ଭଞ୍ଜ, ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ, ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ, ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନା ।

17. ପଞ୍ଚସଖାମାନେ କେଉଁ ଦେବତାଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପଞ୍ଚସଖାମାନେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

18. ପ୍ରାଚୀନଯୁଗର ଜଣେ ନାରୀକବିଙ୍କ ନାମ ଲେଖ । ତାଙ୍କ ଲିଖ୍ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନଯୁଗର ଜଣେ ନାରୀକବିଙ୍କ ନାମ ହେଲା ବୃନ୍ଦାବତୀ ଦାସୀ ।

19. ନାରୀକବି ବୃନ୍ଦାବତୀ ଦାସଙ୍କ ଲିଖ୍ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ତାଙ୍କ ଲିଖ୍ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା ‘ପୂର୍ଣ୍ଣତମ ଚନ୍ଦ୍ରୋଦୟ’ ।

20. ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ କୃତିର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ କୃତିର ନାମ ହେଲା ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’ କେଉଁ ଧରଣର କାବ୍ୟ ?
Answer:
କାଳ୍ପନିକ

2. ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର ପ୍ରଣେତା କିଏ ?
Answer:
ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ

3. କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସନ୍ଥଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଷୋଡ଼ଶ

4. ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଆବିର୍ଭୂତ ପାଞ୍ଚଜଣ ଭକ୍ତକବି କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ ?
Answer:
ପଞ୍ଚସଖା

5. ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଉତ୍କଳର ଗଜପତି କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବ

6. ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ ?
Answer:
୧୫୧୦

7. ପଞ୍ଚସଖା କାହାକୁ ମାନିଲେ ନାହିଁ, ମଣିଷକୁ ମାନିଲେ ?
Answer:
ଜାତିକୁ

8. ପଞ୍ଚସଖା ନିଜକୁ କ’ଣ ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ ?
Answer:
ଶୂଦ୍ର

9. କାହାକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ପଞ୍ଚସଖା ଏ ଜାତିକୁ ମାନବ- ମୈତ୍ରୀର ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନ।ଥଙ୍କୁ

10. ଓଡ଼ିଶାରେ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ କେଉଁ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରେମଭକ୍ତି

11. ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଆଦି ଉନ୍ମେଷ କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳକୁ ଘଟିଥିଲା ?
Answer:
ଦଶମ

12. ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା ସର୍ବପ୍ରଥମ କାବ୍ୟର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ରାମବିଭା

13. ‘ସାହିତ୍ୟ ଦର୍ପଣ’ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜ

14. ‘ରାଘବ ବିଳାସ’ ନାମକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରାମକାବ୍ୟ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଯଦୁମଣି ମହାପାତ୍ର

15. ‘ମହୀମଣ୍ଡଳ ଗୀତା’ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ

16. ମାଟିର ମହାକବି ଆଖ୍ୟା କାହାକୁ ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:
ସାରଳା ଦାସ

17. କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ କେଉଁ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ଅତିବଡ଼ୀ

18. କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କୁ ‘ଅତିବଡ଼ୀ’ ଉପାଧ୍ କିଏ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ

19. ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରାଣ’ କେଉଁ କବିଙ୍କର କୃତି ?
Answer:
ବଳରାମ ଦାସ

20. ‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’ କାବ୍ୟର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ___________ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ।
Answer:
୧୮୦୩

2. ‘ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ’ କାବ୍ୟର ରଚୟିତା ___________________ ଥିଲେ ।
Answer:
ଜୟଦେବ

3. ଜୟଦେବ ‘ଗୀତଗୋବି’ କାବ୍ୟକୁ ________________ ଭାଷାରେ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସଂସ୍କୃତ

4. ‘ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ’ କାବ୍ୟର ବିଷୟବସ୍ତୁ __________________ ଆଧାରିତ ।
Answer:
ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଲୀଳ

5. ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜ ରଚନା କରିଥିବା ଗ୍ରନ୍ଥଟିର ନାମ ____________________।
Answer:
ସାହିତ୍ୟ ଦର୍ପଣ

6. ___________________ ଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏକ କାବ୍ୟକ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଦିବ୍ୟସିଂହଦେବ

7. ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ______________________ ଙ୍କୁ ନିଜର ଇଷ୍ଟଦେବତା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର

8. ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଅବନା ନିୟମରେ ରଚନା କରିଥିବା ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ _______________।
Answer:
ଅବନା ରସତରଙ୍କ

୨. ‘ଚତୁର ବିନୋଦ’ କଥାଗ୍ରନ୍ଥର ରଚୟିତା _________________ ।
Answer:
ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନା

10. ‘ରୁଦ୍ର ସୁଧାନିଧ୍’ _____________ ଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ।
Answer:
ନାରାୟଣାନନ୍ଦ ଅବଧୂତସ୍ଵାମୀ

11. ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରେମଧର୍ମ ତାଙ୍କର ତିରୋଧାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ___________________ ରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ପାରିଲା ନାହିଁ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶା

12. ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’କୁ _________________ ରାମାୟଣ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦାଣ୍ତୀ

13. ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟିର ନାମ _________________।
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ

14. ‘ସଂସ୍କୃତ ରାମାୟଣ’ର ରଚୟିତା _________________।
Answer:
ବାଲ୍ମୀକି

15. ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ __________________ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ନାରୀର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଛି ।
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ

16. ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ________________ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ।
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ

17. ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ________________ ଜଗନ୍ନ।ଥଙ୍କର ବିନୀତ ଭକ୍ତ ଥିଲେ ।
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ

18. ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ _________________ ଗ୍ରନ୍ଥ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଜୀବନ ବେଦ ହୋଇଗଲା ।
Answer:
ଭାଗବତ

19. ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦଙ୍କୁ __________________ ଦୀକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସନାତନ ଗୋସାଇଁ

20. __________________ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରଥମେ ଶକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସାରଳା ଦାସ

D ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।
1. ‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’ ଏକ ପୌରାଣିକ କାବ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

2. ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର ପ୍ରଣେତା ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ।
Answer:
ଠିକ୍

3. ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସନ୍ଥଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

4. ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ୧୫୩୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

5. ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଆଦି ଉନ୍ମେଷ ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳକୁ ଘଟିଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

6. ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରାଣ’ କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର କୃତି ।
Answer:
ଠିକ୍

7. ‘ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର’ର ରଚୟିତା ଯଶୋବନ୍ତ ।
Answer:
ଠିକ୍

8. ୧୫୫୫ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

9. ୧୫୪୪ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଚୈତନଙ୍କର ତିରୋଧାନ
Answer:
ଭୁଲ୍

10. ବଳରାମ ଦାସ ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ କବି ଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

11. ମହାଭାରତ ପୁରାଣଟି ଜାତିଭେଦ ବିଲୋପ ପାଇଁ ଏକ ଆହ୍ବାନ ଥୁଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

12. ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରଥମ ଚମ୍ପୂ କାବ୍ୟର ନାମ ‘କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂ’ ।
Answer:
ଠିକ୍

13. ମହିମା ଧର୍ମର ଆଦିକବି ଭୀମଭୋଇ ଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

14. ୧୮୦୫ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

15. ‘ଚତୁର ବିନୋଦ’ କଥାଗ୍ରନ୍ଥର ରଚୟିତା ବ୍ରଜନାଥ
Answer:
ଠିକ୍

16. ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

17. ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ବିନୀତ ଭକ୍ତ ଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

18. ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦଙ୍କୁ ଗୋସାଇଁ ମହାରାଜା ଦୀକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

19. ପ୍ରଖ୍ୟାତ କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସଙ୍କର ପୂର୍ବ ନାମ ଥିଲା ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ପରିଡ଼ା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

20. ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ୧୫୬୮ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

E ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ‘ଲାବଣ୍ୟବତୀ’ କେଉଁ ଧରଣର କାବ୍ୟ ?
(A) ପୌରାଣିକ
(B) ଐତିହାସିକ
(C) ଭକ୍ତିମୂଳକ
(D) କାଳ୍ପନିକ
Answer:
(D) କାଳ୍ପନିକ

2. ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ର ପ୍ରଣେତା କିଏ ?
(A) ବଳରାମ ଦାସ
(B) ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ
(C) ଦନେଇ ଦାସ
(D) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
Answer:
(B) ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ

3. କେତେ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସନ୍ଥଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା ?
(A) ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ
(B) ପଞ୍ଚଦଶ
(C) ଷୋଡ଼ଶ
(D) ସପ୍ତଦଶ
Answer:
(C) ଷୋଡ଼ଶ

4. ପାଞ୍ଚଜଣ ଭକ୍ତକବି କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ ?
(A) ପଞ୍ଚବନ୍ଧୁ
(B) ପଞ୍ଚସଖା
(C) ପଞ୍ଚମିତ୍ର
(D) ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର
Answer:
(B) ପଞ୍ଚସଖା

5. ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଉତ୍କଳର ଗଜପତି କିଏ ଥିଲେ ?
(A) ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ
(B) ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବ
(C) କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବ
(D) ମୁକୁନ୍ଦଦେବ
Answer:
(B) ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବ

6. ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ ?
(A) ୧୫୦୫
(B) ୧୫୦୪
(C) ୧୫୧୦
(D) ୧୫୧୫
Answer:
(C) ୧୫୧୦

7. ପଞ୍ଚସଖା କାହାକୁ ମାନିଲେ ନାହିଁ, ମଣିଷକୁ ମାନିଲେ ?
(A) ଗୁରୁଙ୍କୁ
(B) ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ
(C) ଜାତିକୁ
(D) ଧର୍ମକୁ
Answer:
(C) ଜାତିକୁ

8. ପଞ୍ଚସଖା ନିଜକୁ କ’ଣ ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ ?
(A) ଭକ୍ତ
(B) ସଖା
(C) ଶୂଦ୍ର
(D) ବୈଷ୍ଣବ
Answer:
(C) ଶୂଦ୍ର

9. ପଞ୍ଚସଖା କାହାକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ମାନବ-ମୈତ୍ରୀର ହେଲେ ଉଦ୍‌ବୋଧକ ?
(A) ଭକ୍ତିକୁ
(B) ଧର୍ମକୁ
(C) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ
(D) ଶ୍ରୀଲୋକନାଥଙ୍କୁ
Answer:
(C) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ

10. ଓଡ଼ିଶାରେ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ କେଉଁ ଭକ୍ତ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ?
(A) ପ୍ରେମଭକ୍ତି
(B)
(C) କୃଷ୍ଣଭକ୍ତି
(D) ରାମଭକ୍ତି
Answer:
(A) ପ୍ରେମଭକ୍ତି

11. ‘ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ
(B) ବଳରାମ
(C) ଜଗନ୍ନାଥ
(D) ଯଶୋବନ୍ତ
Answer:
(D) ଯଶୋବନ୍ତ

12. ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଳିଷ୍ଠ କବିପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ କିଏ ଥିଲେ ?
(A) ବଳରାମ
(B) ଜଗନ୍ନାଥ
(C) ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ
(D) ଯଶୋବନ୍ତ
Answer:
(C) ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ

13. ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦଙ୍କ ପ୍ରାଣୀତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରାଣ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
(A) ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରାଣ
(B) ଗରୁଡ଼ ପୁରାଣ
(C) ହରିବଂଶ
(D) ବୃନ୍ଦାରାସ
Answer:
(C) ହରିବଂଶ

14. ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ କେଉଁ ଭାବରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ସୁପରିଚିତ ?
(A) କବି ଭାବରେ
(B) ଭକ୍ତ ଭାବରେ
(C) ପଞ୍ଚସଖା ଭାବରେ
(D) ମାଳିକାକାର ଭାବରେ
Answer:
(D) ମାଳିକାକାର ଭାବରେ

15. ‘ହେତୁଦୟ ଭାଗବତ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ’
(B) ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ
(C) ବଳରାମ ଦାସ
(D) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
Answer:
(A) ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ’

16. ପଞ୍ଚସଖା କାହାକୁ ଇଷ୍ଟଦେବ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(A) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ
(B) ଶ୍ରୀବଳଭଦ୍ରଙ୍କୁ
(C) ଶ୍ରୀଲୋକନାଥଙ୍କୁ
(D) ମାତା ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କୁ
Answer:
(A) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ

17. ବତ୍ସା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ଚଉତିଶାର ନାମ କ’ଣ ?
(A) ତୁଳସୀ ଚଉତିଶା
(B) କଳସା ଚଉତିଶା
(C) ମନବୋଧ ଚଉତିଶା
(D) ଭାବ ଚଉତିଶା
Answer:
(B) କଳସା ଚଉତିଶା

18. ‘କେଶବ କୋଇଲି’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ବତ୍ସା ଦାସ
(B) ମାର୍କଣ୍ଡ ଦାସ
(C) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
(D) ବଳରାମ ଦାସ
Answer:
(B) ମାର୍କଣ୍ଡ ଦାସ

19. କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ
(A) ୧୫୩୦
(C) ୧୫୫୦
(B) ୧୫୪୦
(D) ୧୫୬୦
Answer:
(B) ୧୫୪୦

20. ପ୍ରତାପରୁ ଦ୍ର ଦେବଙ୍କ ଦୁଇପୁଅଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକରି କିଏ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ହୋଇଥିଲେ ?
(A) ମୁକୁନ୍ଦଦେବ
(B) ଦିବ୍ୟସିଂହଦେବ
(C) ଗୋବିନ୍ଦ ବିଦ୍ୟାଧର
(D) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଦେବ
Answer:
(C) ଗୋବିନ୍ଦ ବିଦ୍ୟାଧର

21. କେତେ ମସିହାରେ ଶ୍ରୀଚୈତନଙ୍କର ତିରୋଧାନ ହୋଇଥିଲା ?
(A) ୧୫୩୦
(B) ୧୫୧୦
(C) ୧୫୧୫
(D) ୧୫୩୩
Answer:
(D) ୧୫୩୩

22. ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ କବି କିଏ ଥିଲେ ?
(A) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
(B) ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ
(C) ବଳରାମ ଦାସ
(D) ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ
Answer:
(C) ବଳରାମ ଦାସ

23. ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ବଳରାମ ଦାସ
(B) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
(C) ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ
(D) ସାରଳା ଦାସ
Answer:
(A) ବଳରାମ ଦାସ

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରାଥମିକ ପରିଚୟ ନିମନ୍ତେ ‘ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କଥା’ (ଆଦ୍ୟ ଭାଗ) ନାମକ ଏହି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ରଚନା ଓଡ଼ିଆ ସିଲାବସ୍ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ପୁସ୍ତକରେ ଦିଆଯାଇଛି । (ଏହି ରଚନାରୁ କେତୋଟି ସାଧାରଣ ପ୍ରଶ୍ନ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପଚରାଯିବ । କିନ୍ତୁ କୌଣସି ସରଳାର୍ଥ ଲେଖୁବାପାଇଁ ଦିଆଯିବ ନାହିଁ । )

ପ୍ରବନ୍ଧିର ମର୍ମବାଣୀ :
ଭାରତବର୍ଷର ବିଭିନ୍ନ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରାଚୀନ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଭାବେ ପରିଗଣିତ । ଦଶମ|ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳକୁ ସଂସ୍କୃତ, ପାଲି, ପ୍ରାକୃତ ଓ ଅପଭ୍ରଂଶ ଭାଷାର କୁକ୍ଷୀ ଭିତରୁ ଏହାର ଆଦି ଉନ୍ମେଷ ହୋଇଥିଲା । କୌଣସି ଭାଷାର ଲିପି ଓ ଲିଖ୍ ସାହିତ୍ୟର ଉଦ୍ଭବ ପୂର୍ବରୁ ଲୋକମୁଖର ଭାଷାରେ ପ୍ରଥମେ ଲୋକସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଇପାରେ । ମାତ୍ର ତାହାର ଲିଖ୍ ରୂପ ନ ଥିବାରୁ ତାହାକୁ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଥମ ସୃଷ୍ଟି ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ବିଚାର ସାପେକ୍ଷ । କାରଣ ଲୋକ ସାହିତ୍ୟର ସ୍ରଷ୍ଟା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି ନୁହଁନ୍ତି, ଲୋକସମାଜ ।

→ ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ (ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ) :
ଉଡ୍ର ଜାତୀୟତାବୋଧର ପ୍ରଥମ ପ୍ରତିଭୂ ତଥା ଆଦି ରୂପକାର ହେଲେ ଏ ମାଟିର ମହାକବି ସାରଳା ଦାସ । ଗଜପତି କପିଳେନ୍ଦ୍ରଦେବଙ୍କ ରାଜତ୍ଵକାଳରେ ପ୍ରଥମେ ସେ ଖାଣ୍ଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚନା କଲେ ‘ମହାଭାରତ’, ‘ଚଣ୍ଡୀପୁରାଣ’ ଓ ‘ବିଲଙ୍କା ରାମାୟଣ’ ଗ୍ରନ୍ଥ । କବିଙ୍କ ‘ମହାଭାରତ’ ଗ୍ରନ୍ଥ ବ୍ୟାସକୃତ ସଂସ୍କୃତ ‘ମହାଭାରତ’ର ଅନୁବାଦ ନୁହେଁ; ଅନୁସୃଷ୍ଟି । ଓଡ଼ିଶାର ଧର୍ମପୀଠ, ମନ୍ଦିର, ପାହାଡ଼, ନଦନଦୀ, ବନପର୍ବତ, ଲୋକକଥା ପ୍ରଭୃତିକୁ ବକ୍ଷରେ ଧାରଣ କରି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ‘ମହାଭାରତ’ ହୋଇଛି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଆତ୍ମପରିଚିତିର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ ।

→  ପଞ୍ଚସଖା ଯୁଗ (ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀ) :
ଗଜପତି ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରପ୍ଲେବଙ୍କ ରାଜତ୍ଵକାଳରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଯେଉଁ ପାଞ୍ଚଜଣ ସନ୍ଥକବିଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା ସେମାନେ ହେଲେ ବଳରାମ ଦାସ, ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ, ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ଓ ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ । ଏହି ପାଞ୍ଚଜଣ ଭକ୍ତ କବି ପଞ୍ଚସଖା ନାମରେ ପରିଚିତ । ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ତଥା ଜଗନ୍ନାଥ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ସେମାନେ ରଚନା କରିଥିଲେ ସେମାନଙ୍କ ସାରସ୍ଵତ କୃତିରାଜି । ସେମାନେ ଶୁନ୍ୟବାଦକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ପିଣ୍ଡକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କଳ୍ପନା କଲେ । ଜାତିକୁ ନ ମାନି ମଣିଷକୁ ମାନିଲେ, ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଏକ ମାନବବାଦୀ ଭାବନାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କଲେ । ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଏ ଜାତିକୁ ଦେଲେ ମାନବମୈତ୍ରୀର ଉଦ୍‌ବୋଧନ ।

→ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ :
ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ୧୫୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଆସି ପୁରୀରେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ । ପଞ୍ଚସଖାଏ ନିଜର ଆତ୍ମା ପରି ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ । ବଳରାମ ଦାସଙ୍କୁ ମାନ୍ୟତା ଦେଲେ । ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କୁ ‘ଅତିବଡ଼ି’ ଉପାଧ୍ ପ୍ରଦାନ କଲେ । ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ ଓ ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧା ନିବେଦନ କଲେ । ସେ ଓଡ଼ିଶାରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରେମଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ତାଙ୍କର ତିରୋଧାନ (୧୫୩୩ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେହି ଧର୍ମ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିପାରିଲା ନାହିଁ ।

→ ବଳରାମ ଦାସ :
ବଳରାମ ଦାସ ଥିଲେ ପଞ୍ଚସଖା ଯୁଗର ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ କବି । ମହର୍ଷି ବାଲ୍ମୀକିଙ୍କ ସଂସ୍କୃତ ‘ରାମାୟଣ ର କଥାବସ୍ତୁ ଅବଲମ୍ବନରେ ସେ ରଚନା କରିଥିଲେ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’। ଦାଣ୍ଡୀବୃତ୍ତରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ଅନ୍ୟନାମ ‘ଦାଣ୍ଡୀ ରାମାୟଣ’ । ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ’। ମାର୍ଗଶିର ମାସ ଗୁରୁବାର ଦିନ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ଓଡ଼ିଆ ଘରର ନାରୀମାନେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା କରି ଭକ୍ତି ସହକାରେ ପଢ଼ନ୍ତି । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ନାରୀର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ପ୍ରକଟିତ । ଏହା ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷଙ୍କ ପବିତ୍ର ସମ୍ପର୍କ ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଏବଂ ସମାଜରୁ ଜାତିଭେଦ ବିଲୋପ ପାଇଁ ଏକ ଆହ୍ୱାନ ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କବିଙ୍କର ଅନ୍ୟଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
‘ଭାବସମୁଦ୍ର’, ‘ବଟ ଅବକାଶ’, ‘ଗୁପ୍ତ ଗୀତା’, ‘କାନ୍ତକୋଇଲି’, ‘ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭୂଗୋଳ’, ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ, କୋଇଲି ଓ ମାଳିକା ।

→  ଅତିବଡ଼ି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ :
ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଥିଲେ ଜଣେ ସଂସ୍କୃତଜ୍ଞ ତଥା ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ବିନୀତ ଭକ୍ତ । ସେ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ସଂସ୍କୃତ ‘ଭାଗବତ’ କୁ ସରଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନବାକ୍ଷରୀ ବୃତ୍ତରେ ଅନୁବାଦ କରି ରଚନା କଲେ ‘ଭାଗବତ’ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ ଲୋକପ୍ରିୟତାରେ ପ୍ରତିଟି ଉତ୍କଳୀୟ ହୃଦୟରେ ଦେବତାର ଆସନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ପ୍ରତି ଗ୍ରାମରେ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ବା ଭାଗବତ ଘର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇ ଗାଦିରେ ଭାଗବତ ପୋଷ୍ଟ୍କୁ ରଖ୍ ସ୍ବୟଂ ବାସୁଦେବ ଭାବରେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଗଲା । ପ୍ରତିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଗ୍ରାମର ଲୋକମାନେ ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ଭାଗବତ ଶୁଣିବା ସହିତ ସେହି ଭାଗବତ ଗାଦିକୁ ସାକ୍ଷୀ ରଖ୍ ବିବିଧ ଗଣ୍ଡଗୋଳର ସମାଧାନ କଲେ । ସେହି ଭାଗବତ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଜୀବନ ବେଦ ପାଲଟିଗଲା ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଅନ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକ ହେଲା-
‘ଅର୍ଥ କୋଇଲି’, ‘ତୁଳାଭିଣା’, ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ, ମାଳିକା, ଚଉପଦୀ ଓ ଚଉତିଶା ।
( ‘ଅର୍ଥ କୋଇଲି’ ମାର୍କଣ୍ଡ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘କେଶବ କୋଇଲି’ ର ଟୀକା)

→  ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ :
ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଳିଷ୍ଠ କବି ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଉପଦେଶ କ୍ରମେ ସନାତନ ଗୋସାଇଁ ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦଙ୍କୁ ଦୀକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେ ଜଣେ ମାଳିକାକାର ଭାବେ ଓଡ଼ିଶାରେ ସୁପରିଚିତ । ‘ହରିବଂଶ’ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁରାଣ ଗ୍ରନ୍ଥ ।

ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ କୃତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
‘ଶୂନ୍ୟ ସଂହିତା’, ‘ଅଣାକାର ସଂହିତା’, ‘ଅକଳିତ ସଂହିତା’, ‘ଶୂନ୍ୟରାସ’, ‘ମହାଶୂନ୍ୟରାସ’, ‘ବୃନ୍ଦାରାସ’, ‘ଠୁଳ ଶୂନ୍ୟରାସ’।

→ ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ :
ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ସିଦ୍ଧକବି ଭାବେ ସୁପରିଚିତ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ‘ଗୋବିଦ ଚଦ୍ର’।

→ ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ :
ଶିଶୁ ଅନନ୍ତ ଦାସ ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ସନ୍ଥକବି ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ କୃତିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ହେତୁଦୟ ଭାଗବତ’, ‘ଚୁମ୍ବକ ଆଗତ ଭବିଷ୍ୟ ମାଳିକା’, ବହୁ ଭଜନ ଓ ଜଣାଣ ରହିଛି ।

ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ସମୟରୁ ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ଅବକ୍ଷୟ । ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସମୟରେ ଦକ୍ଷିଣରେ ବିଜୟନଗର ରାଜା କୃଷ୍ଣଦେବ ରାୟ ଓଡ଼ିଆ ଆକ୍ରମଣ କରି ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳ ଅଧିକାର କଲେ । ଉତ୍ତରରେ ମୁସଲମାନ ଶାସକଗଣ ଆକ୍ରମଣ କଲେ । ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ପରେ ଗୋବିନ୍ଦ ବିଦ୍ୟାଧର ତାଙ୍କ ଦୁଇପୁତ୍ରଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକରି ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ହେଲେ । ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ୧୫୬୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଭୋଇ ବଂଶର ରାଜାଙ୍କୁ ଗାଦିଚ୍ୟୁତ କରି ଓଡ଼ିଶାର ଗଜପତି ହେଲେ । ସେ ବଙ୍ଗଳାର ସେନାପତି କଳାପାହାଡ଼ଙ୍କଦ୍ଵାରା ୧୫୬୮ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବାରୁ ଓଡ଼ିଶା ପରାଧୀନ ହେଲା ।

ଓଡ଼ିଶାକୁ ପ୍ରଥମେ ଆଫଗାନ୍ ମୁସଲମାନ୍, ତା’ପରେ ମୋଗଲ, ତତ୍‌ପରେ ମରହଟ୍ଟା ଓ ଶେଷରେ ଇଂରେଜମାନେ ଅସ୍ଵୀକାର କଲେ । ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦ୍ୱିତୀୟାର୍କରୁ ଓଡ଼ିଶା ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ ବିଶାଳ ଓଡ଼ିଶାର ଗୌରବ ହରାଇଲା । ଛୋଟ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟର ରାଜାମାନେ ନିଜକୁ ସର୍ବେସର୍ବା ମନେକରି ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଦରବାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ରାଜସଭାର ସପ୍ତାଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ କବିମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାନ ଦେଲେ । କବିମାନେ ମଧ୍ୟ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ତଥା କାବ୍ୟମାନ ରଚନା କଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଯେଉଁମାନେ କାବ୍ୟ ରଚନା ସେମାନଙ୍କ ବିଳାସ ପାଇଁ ସ୍ତୁତି ସ୍ତବ କରିବା ସହ କଲେ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶରଣ ଦାସ, ନାରଣ ଦାସ, ବାଲିଙ୍ଗା ଦାସ, ଦିବାକର ଦାସ, ଚୈତନ୍ୟ ଦାସ, ହାଡ଼ି ଦାସ, ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ ପ୍ରମୁଖଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ଏହି କାବ୍ୟଧାରାରେ ସାରଳା ଦାସ ତଥା ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟ କାବ୍ୟଧାରା ସ୍ଥାନ ପାଇ ନଥିଲା ।

→ କବି ଜୟଦେବ :
ଭାଷା ତଥା ଲଳିତ ଛନ୍ଦରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା । ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦିବ୍ୟଲୀଳା ଥିଲା ଏହି କାବ୍ୟର ବିଷୟବସ୍ତୁ ।

→ ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ତୃତୀୟ ଦଶନ୍ଧିରେ କାବ୍ୟ ରଚନା କରିଥିବା କବି ଓ ସେମାନଙ୍କ କାବ୍ୟ :

• ଅର୍ଜୁନ ଦାସ – ପ୍ରଥମେ ‘ରାମବିଭା’ କାବ୍ୟ (୧୫୦୯) । କଳ୍ସଲତା – କଳ୍ସଲତା କାବ୍ୟ (ପୌରାଣିକ ଓ କାଳ୍ପନିକ କାବ୍ୟର ନୂତନ ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି)
• ଦନେଇ ଦାସ – ଗୋପୀଭାଷା ।
• ବାଳକ ଶ୍ରୀହରି ଦାସ – ମୟୂର ଚନ୍ଦ୍ରିକା ।
• ନରସିଂହ ହେଣ – ପରିମଳା ।
• ଦିବାକର ଦାସ – ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଚରିତାମୃତ ।
• ଦେବଦୁର୍ଲଭ ଦାସ – ରହସ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀ ।
• ଶିଶୁ ଶଙ୍କର ଦାସ – ଭାଷାଭିଳାଷ ।
• ପ୍ରତାପ ରାୟ – ଶଶିସେଣା ।
• ଦ୍ବାରିକା ଦାସ – ପରଚେ ଗୀତା, ଶିବ ପୁରାଣ, ସଂସାର ବୋଧ ଚଉତିଶା, ଛଅ ପୋଇ, ନଅ ପୋଇ, ତେର ପୋଇ ।
• ଦେବାନଦ ଦାସ- ବୈଚନ୍ଦ୍ର ଗୀତା ।
• କାର୍ତ୍ତିକ ଦାସ – ଋକ୍ମିଣୀ ବିଭା ।
• ବିଷ୍ଣୁ ଦାସ – ପ୍ରେମଲୋଚନା ।
• ରଘୁନାଥ ହରିଚଦନ – ଲୀଳାବତୀ ।
• ସୁରୁଷୋତ୍ତମ ଦାସ – କାଞ୍ଚିକାବେରୀ ।

ଏହି ଯୁଗକୁ ପ୍ରାକ୍ ରୀତିଯୁଗ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଯୁଗରେ କବିମାନେ ସେମାନଙ୍କ କାବ୍ୟରେ କଳ୍ପନା, ଲୋକକଥା, ନୃତତ୍ତ୍ଵ, ଦେଶ ଭାଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ସପ୍ତଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗ ପରେ ସମୃଦ୍ଧ ରୀତିକାବ୍ୟ ରଚନା କରାଯିବାର ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ମୋଗଲ ଦରବାରକୁ ଆଦର୍ଶ କରି ରାଜାମାନେ ଦରବାର ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳନ କଲେ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଉପରେ ଭାରତବର୍ଷର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଥିବା କରିବା ସହ ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟ ମନ୍ଦିରସବୁ ଲୁଣ୍ଠନ କଲେ ।

ଏହି ସମୟରେ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସମୟରୁ ଯେଉଁ ପ୍ରେମଧର୍ମର ଉନ୍ମେଷ ହୋଇଥୁଲା, ତାହା ଜନମାନସରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କଲା । ତେଣୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଧର୍ମ ଓ ଭକ୍ତିଭାବନା ସହିତ କୃଷ୍ଣ ଧର୍ମ, କୃଷ୍ଣଭକ୍ତି, ରାମଭକ୍ତି ଓଡ଼ିଶାର ଜନଗଣଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । କବିମାନେ ରାମଚରିତ, କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଭାବନାକୁ କାବ୍ୟରେ ଉପଜୀବ୍ୟ କରିବା ସହିତ କାଳ୍ପନିକ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ କାବ୍ୟ ରଚନା କଲେ ।

→ ପଣ୍ଡିତ ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜ :
ପଣ୍ଡିତ ବିଶ୍ବନାଥ କବିରାଜଙ୍କ ରଚିତ ‘ସାହିତ୍ୟ ଦର୍ପଣ’ ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ କାବ୍ୟତତ୍ତ୍ୱ ଗ୍ରନ୍ଥ । କାବ୍ୟଯୁଗର କବିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଥିଲା ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରେରଣାଦାୟକ ।

ରୀତିଯୁଗୀୟ କବି ଓ କାବ୍ୟ :

• ଧନଞ୍ଜୟ ଭଞ୍ଜ (ଘୁମୁସରର ରାଜା ) (ରୀତିଯୁଗର ଆୟମାରମ୍ଭ) – ଇଚ୍ଛାବତୀ, ଅନଙ୍ଗରେଖା, ରଘୁନାଥ ବିଳାସ, ମଦନମଞ୍ଜରୀ, ତ୍ରିପୁର-ମୋହିନୀ ।
• ଭକ୍ତକବି ଦୀନକୃଷ୍ତ ଦାସ – ନାମରତ୍ନ ଗୀତା, ରସବିନୋଦ, ଜଗମୋହନ ଛାନ୍ଦ, ପ୍ରସ୍ତାବ ସିନ୍ଧୁ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କାବ୍ୟ । ‘କ’ ଆଦ୍ୟ ନିୟମରେ ରଚିତ ଏହି କାବ୍ୟଟିର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାନ୍ଦ ଶ୍ରବଣ ସୁଖଦାୟୀ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସମର୍ଥ ।
• ଲୋକନାଥ ବିଦ୍ୟ।ଧର – ସର୍ବାଙ୍ଗ ସୁନ୍ଦରୀ, ବୃନ୍ଦାବନ ବିହାର, ନୀଳାଦ୍ରି ମହୋତ୍ସବ ।
• ହଳଧର ପଟନାୟକ – ଅଧ୍ୟାତ୍ମ ରାମାୟଣ ।
• ଭୂପତି ପଣ୍ଡିତ – ପ୍ରେମ ପଞ୍ଚାମୃତ ।
• ବୃଦାବତୀ ଦାସୀ – ପୂର୍ଣ୍ଣତମ ଚନ୍ଦ୍ରୋଦୟ ।
• ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ (ରୀତିଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବି) – ଲାବଣ୍ୟବତୀ, କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ, ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ, ରସିକ ହାରାବଳୀ, କଳାକଉତୁକ, ପ୍ରେମସୁଧାନିଧ୍, ସୁଭଦ୍ରା ପରିଣୟ, ଅବନା ରସତରଙ୍ଗ, ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟମୋହିନୀ, ଚିତ୍ରକାବ୍ୟ ବନ୍ଧୋଦୟ ।
• ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜୋ – ଅମ୍ବିକା ବିଳାସ, ସମରତରଙ୍ଗ, ଗୁଣ୍ଡିଚାବିଜେ, ବିଚକ୍ଷଣା, ଶ୍ୟାମରାସୋତ୍ସବ । ଚତୁର ବିନୋଦ (ଏକ କଥା ଗ୍ରନ୍ଥ) ନାରାୟଣାନଦ ଅବଧୂତ ସ୍ୱ।ମୀ- ରୁଦ୍ର ସୁଧାନିଧ୍ ।
• ଅଭିମନୁ୍ ସାମନ୍ତସିଂହାର – ବିଦଗ୍‌ଧ ଚିନ୍ତାମଣି (ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରେମଲୀଳା ବର୍ଣ୍ଣିତ), ରସବତୀ, ଭାବବତୀ, ପ୍ରେମ ଚିନ୍ତାମଣି, ସୁଲକ୍ଷଣା ଏବଂ ଅନେକ ଚଉତିଶା ଓ ଜଣାଣ ।
• କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ସଦାନନ୍ଦ ବ୍ରହ୍ମା – ଯୁଗଳ ରସାମୃତ ଲହରୀ, ଯୁଗଳ ରସାମୃତ ଭଉଁରୀ, ନିଷ୍ଠା ନୀଳମଣି ।
• ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ – ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ, ମନବୋଧ ଚଉତିଶା ।
• ଯଦୁମଣି ମହାପାତ୍ର- ରାଘବ ବିଳାସ (ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରାମକାବ୍ୟ) ।
• କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବ ରଥ – କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂ (ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପ୍ରଥମ ଚମ୍ପୂକାବ୍ୟ), ଚନ୍ଦ୍ରକଳା ଓ ବହୁ ଭଜନ ।
• ସାଲବେଗ – ବହୁ ଭଜନ ଓ ଜଣାଣ ।
• ବନମାଳୀ ଦାସ – ଗୀତିକବିତା, ଭଜନ ଓ ଜଣାଣ ।
• ଗୋପାଳକୃଷ ପଟନାୟକ – ଗୀତିକବିତା ।
• ଭୀମ ଭୋଇ – ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି, ନିର୍ବେଦ ସାଧନ, ଶ୍ରୁତିନିଷେଧ ଗୀତା, ବ୍ରହ୍ମଚାଳକ ।
• ହାଡ଼ି ଦାସ – ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ବିଳାସ, ଶଙ୍ଖନାଭି, ଭାବନାବର, ବହୁ ଭଜନ, ଜଣାଣ ଓ ଚଉତିଶା ।

ସାରଳା ଦାସଙ୍କଠାରୁ ଭୀମ ଭୋଇଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୀର୍ଘ ପାଞ୍ଚଶହ ବର୍ଷ ଧରି ବିବିଧ ରୂପବିଭବ ଓ ଭାବବିଭବକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ତାହା ହିଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ ତଥା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଆତ୍ମପରିଚୟର ବାର୍ତ୍ତା ବହନ କରିଛି— ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 13 ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 13 ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
ଯେପରି ‘ଜ୍ଞାନ’ ଶବ୍ଦରେ ‘ଇନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗ ହୋଇ ‘ଜ୍ଞାନୀ’ ଶବ୍ଦ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ, ସେହିପରି ‘ଇନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ବ୍ୟବହାର କରି ଆଉ ଚାରୋଟି ଶବ୍ଦ ଗଢ଼ ।
Answer:
ଧନ + ଇନ୍ = ଧନୀ
ଗୁଣ + ଇନ୍ = ଗୁଣୀ
ଦୋଷ + ଇନ୍ = ଦୋଷୀ
ରୋଗ + ଇନ୍ = ରୋଗୀ

Question ୨।
ଯେପରି ନ ଉଚିତ = ଅନୁଚିତ
ସେହିପରି ଆଉ ଚାରୋଟିର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ନ + ଉଚ୍ଚ = ଅନୁଚ୍ଚ
ନ ଉନ୍ନତ = ଅନୁନ୍ନତ
ନ + ଉପସ୍ଥିତ = ଅନୁପସ୍ଥିତ
ନ ଆଗତ = ଅନାଗତ
ନ ଉର୍ବର = ଅନୁର୍ବର

Question ୩ ।
ଦୁଇଟି କରି ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ଆକାଶ, ଶଶୀ, ମଣ୍ଡୁକ, ରାଜା, ଅହି
Answer:
ଆକାଶ – ଗଗନ, ଅମ୍ବର
ଶଶୀ – ଶଶାଙ୍କ, ଇନ୍ଦୁ
ମଣ୍ଡୁକ – ଭେକ, ଦର୍ଦୁର
ରାଜା – ଭୂପତି, ନୃପତି
ଅହି – ଫଣୀ, ବିଷଧର

Question ୪।
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ କର ।
ନ୍ୟାୟୋଚିତ, ପ୍ରତ୍ୟେକ, ଧନୁର୍ବିଦ୍ୟା, ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି
Answer:
ନ୍ୟାୟୋଚିତ = ନ୍ୟାୟ + ଉଚିତ
ପ୍ରତ୍ୟେକ = ପ୍ରତି + ଏକ
ଧନୁର୍ବିଦ୍ୟା = ଧନୁଃ + ବିଦ୍ୟା
ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି = ବ୍ରହ୍ମ + ଋଷି

Question ୫।
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ବିଶେଷ୍ୟ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷଣ ରୂପ ଲେଖ ।
କାଳ, ଦୁର୍ବଳତା, ଅପମାନ, ଦୁଃଖ, ଶିକ୍ଷା
Answer:

Question ୬।
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଶବ୍ଦମାନ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଗାଈ ପ୍ରତି ଏପରି ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ତା’ର _____________________ (ଆକୁଳ, ବିକଳ,କରୁଣ )
(ଖ) ମଣିଷ ପାଖରୁ ବେଙ୍ଗ ସାଧାରଣ ନ୍ୟାୟ ___________________ ମଧ୍ୟ ପାଇନି । (ଆଚାର, ନୀତି, ବିଚାର)
(ଗ) ଆବହମାନ କାଳରୁ ମଣିଷ _____________________ କୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ଆସିଛି ।(ଶକ୍ତି, ଜ୍ଞାନ, ବୁଦ୍ଧି)
(ଘ) ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ଏପରି _________________ ଶିକ୍ଷା ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । (ଆଦର୍ଶ, ଉଚିତ, ମୂଲ୍ୟବାନ୍)
Answer:
(କ) ବିକଳ, (ଖ) ବିଚାର, (ଗ) ଶକ୍ତି, (ଘ) ଆଦର୍ଶ ।

୭। ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ମେଘ ବରଷିଲାବେଳେ ଜନପ୍ରାଣୀ କେଉଁଠି ଆଶ୍ରା ଖୋଜି ବସନ୍ତି ?
(i) କ୍ଷେତରେ
(ii) ପଡ଼ିଆରେ
(iii) ଛତ୍ରତଳେ
(iv) ରାସ୍ତା ଉପରେ
Answer:
(iii) ଛତ୍ରତଳେ

(ଖ) ଆବହମାନ କାଳରୁ ମଣିଷ କାହାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ଆସିଛି ?
(i) ଜ୍ଞାନକୁ
(ii) ଧନକୁ
(iii) ବୁଦ୍ଧିକୁ
(iv) ଶକ୍ତିକୁ
Answer:
(iv) ଶକ୍ତିକୁ

(ଗ) କ’ଣ ଆମର ଧେୟ ହେବା ଉଚିତ ?
(i) ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ
(ii) ଜ୍ଞାନର ଆହରଣ
(iii) ପାଶବିକ ଶକ୍ତି
(iv) ଐଶୀ ଶକ୍ତିର ପୂଜା ଉପାସନା
Answer:
(i) ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ

(ଘ) ବଶିଷ୍ଠ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଋଷି ଥିଲେ ?
(i) ଦେବର୍ଷି
(ii) ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି
(iii) ରାଜର୍ଷି
(iv) ମହର୍ଷି
Answer:
(ii) ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୮।
ଚାହାଳୀ ପିଲାମାନେ ବେଙ୍ଗ ପାଇଁ କିପରି କାଳ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ଚାହାଳୀ ପିଲାମାନେ ‘ଦୁଇ’ ଯିବା ବାହାନାରେ ବେଳ ଓ ଅବେଳରେ ପୋଖରୀ କୂଳକୁ ଯାଇ ବେଙ୍ଗମାନଙ୍କ ଉପରକୁ ଟେକା ପକାଇ ସେମାନଙ୍କ କାଳ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

Question ୯।
ଭଲକରି ପାଦ ପକାଇ ଜାଣୁନଥୁବା ଛୁଆଟିଏ କିପରି ବେଙ୍ଗକୁ କଷ୍ଟ ଦେଇଥାଏ ?
Answer:
ଭଲକରି ପାଦ ପକାଇ ଜାଣୁନଥୁବା ଛୁଆଟିଏ ମଧ୍ୟ ଘରେ ବେଙ୍ଗଟିଏ ଦେଖ‌ିଲେ କାଠି ଖଣ୍ଡିଏ ଧରି ତାକୁ କେଞ୍ଚିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରି କଷ୍ଟ ଦେଇଥାଏ ।

Question ୧୦ ।
ବର୍ଷା ସମୟରେ ବେଙ୍ଗଟି କାହିଁକି ବଡ଼ ପାଟି କରିଥାଏ ?
Answer:
ବର୍ଷା ସମୟରେ ବେଙ୍ଗଟି ତା’ପିଲାମାନଙ୍କର ଆଶ୍ରୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାପାଇଁ, କିମ୍ବା ପାଖ ଗ୍ରାମର ବର୍ଷା ସଂପର୍କରେ କିମ୍ବା ଅଝଟ ହୋଇ ଡେଇଁ ବୁଲୁଥିବା ଛୁଆମାନଙ୍କୁ ଝରିପୋକ ଖୁଆଇଦେଇ ଶୁଆଇଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବଡ଼ ପାଟି କରିଥାଏ ।

Question ୧୧।
ସୃଷ୍ଟିର ଶ୍ରେଷ୍ଠଜୀବ ମଣିଷ ଚିରଦିନ କ’ଣ କରିଆସିଛି ?
Answer:
ସୃଷ୍ଟିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜୀବ ମନୁଷ୍ୟ । ଦୟା, ଅହିଂସା ଓ ପରୋପକାରର ଦ୍ବାହି ଦେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ଆତ୍ମଗରିମା ଓ ଆତ୍ମଷ୍କାଘା ନେଇ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ହେୟଜ୍ଞାନ କରିଛି ଏବଂ ଚିରଦିନ ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଆସିଛି ।

Question ୧୨ ।
ମଣିଷ କେତେବେଳେ ଶକ୍ତିକୁ ଭୟ କରିଛି ?
Answer:
ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନେଇଛି, ମଣିଷ ସେତେବେଳେ ଶକ୍ତିକୁ ଭୟ କରିଛି ।

Question ୧୩।
ମଣିଷ କେତେବେଳେ ଶକ୍ତିକୁ ଦୈବୀ ଶକ୍ତିରୂପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି ?
Answer:
ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ମଣିଷର ଉପକାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧ୍ୱଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି, ମଣିଷ ଶକ୍ତିକୁ ଦୈବୀଶକ୍ତି ରୂପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି ।

Question ୧୪ ।
ବଶିଷ୍ଠ କାହିଁକି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ସୈନ୍ୟବଳକୁ ବିନାଶ କଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କ ସୈନ୍ୟବଳ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ଗାଈ କାମଧେନୁକୁ ବଳପୂର୍ବକ ନେଇଯିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବାରୁ ପ୍ରଥମେ ବଶିଷ୍ଠ ସେମାନଙ୍କ ଅନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିବାଦ କଲେ । କିନ୍ତୁ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ଗାଈ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ଗାଈର ଆକୁଳ କ୍ରନ୍ଦନ ସହି ନପାରି ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ କୁଶଖଣ୍ଡ ନିକ୍ଷେପକରି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ସୈନ୍ୟବଳର ବିନାଶ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୫ ।
କ’ଣ ପାଇଁ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଘୋର ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରଶକ୍ତି ନିକଟରେ ହାରି ଲଜ୍ଜା ଓ-ଅପମାନରେ ସେଠାରୁ ପଳାୟନ କରି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ହରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଘୋର ତପସ୍ୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୬ ।
ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦ୍ରେକ ପରେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ସ୍ଵଭାବ କିପରି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦ୍ରେକ ପରେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ହୃଦୟରୁ କ୍ରୋଧଭାବ ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ପରାଜିତ କରିବାର ମନୋଭାବ ଅନ୍ତର୍ହିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ କ’ଣ ?
Answer:
ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ଵୟ ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ !

Question ୧୮ ।
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ରାଜ୍ୟଭାର ଅନ୍ୟ ହାତରେ ସମର୍ପିଦେଇ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ ଆଶାରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ତପସ୍ୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୯ ।
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତି କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତି ଥିଲା ସବଳର ଅହିଂସା । କାରଣ ଆଘାତ ପ୍ରାପ୍ତିପରେ ଦୁର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତିର ନୀରବ ରହିବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟଗତି ନଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତି ଆଘାତ ଦେବାର ଶକ୍ତି ଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ନୀରବତା ହିଁ ଅହିଂସା ନୀତିକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥାଏ ।

Question ୨୦ ।
ଗାନ୍ଧିଜୀ କାହିଁକି ଆଲିଭାଇଙ୍କ ଉଦାହରଣ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଦୁର୍ବଳର ଅହିଂସା, ଅହିଂସା ନୁହେଁ । ସବଳର ଅହିଂସା ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଅହିଂସା – ଏହିକଥାକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଲିଭାଇଙ୍କ ଉଦାହରଣ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୨୧ ।
ଭାରତ କ’ଣ ପାଇଁ ଉପହାସର ପାତ୍ର ହୋଇଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତବର୍ଷ ଜ୍ଞାନର ଗରିମାରେ ଗରୀୟାନ୍ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶକ୍ତିର ଅଭାବ ହେତୁ ପୃଥ‌ିବୀରେ ତା’ର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଆସନ ପାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉପହାସର ପାତ୍ର ହୋଇଅଛି ।

ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ

Question ୨୨ ।
ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶକ୍ତି ଯେପରି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନେଇପାରେ, ଶକ୍ତି ବିନା ଜ୍ଞାନ ସେପରି ପରିହାସର ସାମଗ୍ରୀ ହୋଇପାରେ ।
Answer:
ଜ୍ଞାନ ବିନା ……………………………. ସାମଗ୍ରୀ ହୋଇପାରେ
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରାବନ୍ଧରୁ ଆସିଅଛି । ଏଠାରେ ପ୍ରବନ୍ଧକ ଭୁବନେଶ୍ବର ବେହେରା ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶକ୍ତି କିପରି ପାଶବିକ ରୂପ ଧାରଣ କରେ ଓ ଶକ୍ତି ବିନା ଜ୍ଞାନ କିପରି ଉପହସିତ ହୁଏ, ତାହା ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ମହର୍ଷି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ମହାପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ସୈନ୍ୟବଳ ସହ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ଆତିଥ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଅବସରରେ ସେମାନଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ସୁଖାଦ୍ୟର ଆୟୋଜନ ତାଙ୍କ ଗାଈ କାମଧେନୁଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ବୋଲି ଜାଣି ଗାଈ ପ୍ରତି ଲୋଭାସକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ବଳପୂର୍ବକ କାମଧେନୁକୁ ନେବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟିତ ହେବାରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କଦ୍ବାରା ମନ୍ବିତ କୁଶଦ୍ୱାରା ସେ ନିରସ୍ତ୍ର ହେବା ସହ ସୈନ୍ୟବଳ ବିନାଶ ହେଲେ । ତେଣୁ ଲଜିତ ଓ ଅପମାନିତ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଘୋର ତପସ୍ୟା କରି ଦେବଶର ଓ ବ୍ରହ୍ମଶରର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ପୁନର୍ବାର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ । କିନ୍ତୁ ସେ ସକଳ ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମଦଣ୍ଡରେ ଲୀନ ହୋଇଗଲା । ତା’ପରେ ସେ ବୁଝିପାରିଲେ, ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ତେଜ ସମ୍ମୁଖରେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତି କିଛି ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଅଭୂତପୂର୍ବ ତପସ୍ୟା କରି ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଅଧିକାରୀ ହେଲେ ।

ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ କବଳରୁ ନିଜ ଆଶ୍ରମକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ରାମ-ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କୁ ଅରଣ୍ୟକୁ ଆଣିଥିଲେ । ସୁତରାଂ ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପାନ୍ତର । ସେହିପରି ଶକ୍ତି ବିନା ଜ୍ଞାନ ଉପହାସର ସାମଗ୍ରୀ । କାରଣ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ଅହିଂସା ଆଚରଣ କରିପାରିବ । ଚଟକଣା ମାରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଦୁଇଟି ଚଟକଣା ଦେବାପାଇଁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଯଦି ଗାଲ ଦେଖାଇଦିଏ, ତେବେ ସେ ନିଶ୍ଚିତ ଉପହସିତ ହେବ । ଭାରତବର୍ଷ ଜ୍ଞାନର ଗରିମାରେ ଗରୀୟାନ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ହେତୁ ତା’ର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଆସନ ପାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉପହାସର ପାତ୍ର ହୋଇଅଛି । ଜ୍ଞାନ ଓ ଶକ୍ତିର ସମନ୍ଵୟରେ ହିଁ ସାଧୁତ ହୁଏ ମାନବ ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ, ତାହା ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ ।

Question ୨୩ ।
ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନେଇଛି, ମଣିଷ ତାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇଛି ପ୍ରାଣର ଭୟରେ, ଜୀବନର ଆକୁଳତାରେ ।
Answer:
ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ………………………… ଆକୁଳତାରେ ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ‘ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ବିଷୟରୁ ସମାନୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ଧାରଣ କଲାବେଳେ ମଣିଷ କିପରି ତାକୁ ପ୍ରାଣଭୟରେ ସମ୍ମାନ ଦିଏ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।

ଆବହମାନ କାଳରୁ ମଣିଷ ଶକ୍ତିକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇଆସିଛି । ଏହି ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ମଣିଷର ଉପକାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧ୍ୱଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି, ମଣିଷ ସେତେବେଳେ ଶକ୍ତିକୁ ଦୈବୀଶକ୍ତି ରୂପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି । ଅଗ୍ନି ଯେତେବେଳେ ତା’ଘରଦ୍ଵାର ପୋଡ଼ି ଛାରଖାର କରିଛି, ସେତେବେଳେ ସେ ଅଗ୍ନିକୁ ଦେବତା ବୋଲି କହି ତାଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ହୋମଯଜ୍ଞ ।

ପବନ ଯେତେବେଳେ ଅଣଚାଶ ମୂର୍ତ୍ତି ଧରି ମଣିଷର କ୍ଷୁଦ୍ର ସୃଷ୍ଟିକୁ କ୍ଷଣକରେ ଧୂଳିସାତ୍ କରିଛି, କରାଳ ବନ୍ୟାରେ ଯେତେବେଳେ ଗାଁ ଗଣ୍ଡା ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଯାଇଛି, ସେତେବେଳେ ସେ ପବନ ଓ ବରୁଣଙ୍କୁ ଦେବତାର ଆସନରେ ବସାଇ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ତୋତ୍ରଗାନ କରିଛି । ହିମାଳୟ ସନ୍ତାନ ମହାବଳ ବାଘକୁ ହିମାଳୟ ନନ୍ଦିନୀ ମା’ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଭାଇ ହେତୁ ମାମୁର ଆସନ ଦେଇଛି । କେବଳ ମଣିଷ ନୁହଁନ୍ତି, ଦେବତାମାନେ ମଧ୍ୟ ଲଙ୍କପତି ରାବଣର ପାଶବିକ ଶକ୍ତିରେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ତା’ର ଲୁଗା ପଖାଳିବା ସହ ଆଲଟ ଚାମର ମଧ୍ୟ ଢାଳିଥିଲେ । ତେଣୁ ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ଧାରଣ କରେ ଏ ମଣିଷ ତାକୁ ଜୀବନ ଆକୁଳରେ ପ୍ରାଣଭୟରେ ହିଁ ସମ୍ମାନ ଦେଇଛି ।

Question ୨୪ ।
ବଳହୀନଦ୍ଵାରା ଏ ଆତ୍ମା ପ୍ରାପ୍ୟ ନୁହେଁ ।
Answer:
ବଳହୀନଦ୍ୱାରା ……………………………. ପ୍ରାପ୍ୟ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବଳହୀନ ବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ଆତ୍ମମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷା କରିପାରେ ନାହିଁ, ତାହା ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।
ଦୁର୍ବଳକୁ ସାହାଯ୍ୟ ବା ରକ୍ଷା କରିବା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର । ଦୁର୍ବଳର ରକ୍ଷା ପାଇଁ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଆୟୋତ୍ସର୍ଗର କାହାଣୀ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ପୁରାଣ ଓ ଇତିହାସର ପୃଷ୍ଠା ହୋଇଛି ଶତମୁଖ । ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଦୁର୍ବଳକୁ ସାହାଯ୍ୟ ବା ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ସଦୁପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା ନିନ୍ଦନୀୟ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଯାଇଛନ୍ତି । କାରଣ ଦୁର୍ବଳତା ମାନବକୁ ପ୍ରତିଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁର୍ବଳମନା କରିଦିଏ ।

ଫଳରେ ସେ ଆତ୍ମସଚେତନ ହୋଇପାରେନା କିମ୍ବା ଆତ୍ମପ୍ରେରଣା ଲାଭ କରିପାରେନା । ଆୟୋପଲବ୍‌ କରି ନପାରି ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମଶକ୍ତିର ପରିଚୟ ମଧ୍ଯ ପାଇପାରେ ନାହିଁ । ଦୁର୍ବଳ ଚିତ୍ତ-ବୃତ୍ତି ନେଇ ପ୍ରତିଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ଅନ୍ୟର ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼େ । ଆତ୍ମ ଜାଗୃତି ନେଇ ସଂସାର ବକ୍ଷରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇ ମାନବବାଦର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସେ ହରାଇବସେ । ତା’ ଅମୂଲ୍ୟ ଆତ୍ମାର ଅକଳନ ଶକ୍ତିକୁ ସେ ଲାଭ କରିପାରେନା । ଶକ୍ତି ବିନା ସଂସାରରେ ସେ ହୁଏ ଉପହସିତ, ଲଜ୍ଜିତ ଓ ଅପମାନିତ । କାପୁରୁଷର କଳଙ୍କିତ ଜୀବନ ତା’ପାଇଁ ଦୁଃସହ ହୋଇଉଠେ । ତେଣୁ ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ କରିବା ଆମ୍ଭ ସମସ୍ତଙ୍କର ଧେୟ ହେବା ଉଚିତ । ଶକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନାର୍ଜନ ମଧ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ । କାରଣ ଜ୍ଞାନହୀନ ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ଧାରଣ କରି ସଂସାରରେ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଘୋର ଅନର୍ଥ । ସୁତରାଂ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ମାନବତ୍ବର ବିକାଶ ତଥା ପ୍ରଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ।

Question ୨୫ ।
କେଉଁ ଅଜଣା ଅତୀତରୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମାଜର ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଓ ଦୁଃଶାସନମାନେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ବିବସନା କରିବାକୁ ସତତ ଚେଷ୍ଟା କରି ଆସିଛନ୍ତି ।
Answer:
କେଉଁ ଅଜଣା …………………………………… ଚେଷ୍ଟା କରି ଆସିଛନ୍ତି ।
ଉକ୍ତି ଗଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭୁବନେଶ୍ବର ବେହେରା ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଓ ଦୁଃଶାସନମାନେ କିପରି ନାରୀ ନିର୍ଯାତନା କରିଆସିଛନ୍ତି, ତାହା ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ମନୁଷ୍ୟ ଏ ସୃଷ୍ଟିର ଶ୍ରେଷ୍ଠଜୀବ ସେ ନିଜକୁ ଜୀବଜଗତର ସମ୍ରାଟ୍ ବୋଲି ଡିଣ୍ଡିମ ପିଟୁଛି । ଦୟା, ଅହିଂସା ଓ ପରୋପକାରର ଦ୍ବାହି ଦେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆତ୍ମଗରିମା ଓ ଆତ୍ମଷ୍କାଘା ନେଇ ସେ ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ ଅତ୍ୟଚାର କରିଚାଲିଛି ।

ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ରକ୍ଷାକବଚ ହୋଇ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ପାଖକୁ ଯିବାକୁ ସାହସ କରିପାରି ନାହିଁ, ସେତେବେଳେ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଓ ଦୁଃଶାସନମାନେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ବିବସନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଆସିଛନ୍ତି । ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ଦୁଃଶାସନ ଅବଳା ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ କେଶଧରି ଘୋଷାରି ନେଇଛି ସଭାସ୍ଥଳରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଲାଞ୍ଛନା ଓ ଅପମାନ ଦେବା ନିମନ୍ତେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ କେଶ ବନ୍ଧନ ହୋଇଛି ସତ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ଏ ସମାଜରେ ଅନେକ ଅବଳାଙ୍କ କେଶ ରହିଛି ଚିରମୁକୁଳା । ଆଜି ମଧ୍ୟ ବାଂଲାଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ନିରୀହା ଅବଳା ପାଶବିକ ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ଲାଞ୍ଛା, ଅପମାନିତା, ନିର୍ଯାତିତା ହୋଇ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କାଳାତିପାତ କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମୁକୁଳା ବେଣୀକୁ ବନ୍ଧନ କରିବା ନିମନ୍ତେ କେହି ଆଗେଇ ଆସୁନାହାନ୍ତି । ଦୁର୍ବଳା ଅବଳା ଯୁଗଯୁଗ ଧରି ପୁରୁଷର ପାଶବିକ ଶକ୍ତି ନିକଟରେ ଲାଞ୍ଛତା ଓ ଅପମାନିତା ହୋଇଆସିଛି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୨୬ ।
ଶକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନର ସମନ୍ୱୟ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି କାହିଁକି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ?
କିମ୍ବା, କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ ପାଇଁ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ଉଭୟର ପ୍ରୟୋଜନ – ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଛାୟାରେ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
କିମ୍ବା, ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ଉଭୟର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ ସହ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟତା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଜଣେ ଲବ୍‌ଧପ୍ରତିଷ୍ଠ କଥାଶିଳ୍ପୀ ଭାବେ ସୁପରିଚିତ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା ଏକାଧାରରେ ଥିଲେ ଜଣେ ସୁଦକ୍ଷ ପ୍ରଶାସକ, ପ୍ରବୀଣ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ତଥା ଲଳିତ ନିବନ୍ଧକାର । ସାଂପ୍ରତିକ ମାନବର ବ୍ୟଥା, ବେଦନା, ଶିକ୍ଷା, ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵକୁ ନେଇ ତାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ପଦ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମଞ୍ଜୁଳ । ସ୍ଵଚ୍ଛ, ସରଳ, ସୁନ୍ଦର ଭାଷା ତଥା ବଳିଷ୍ଠ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୁପ ଓ ସାମାଜିକ ଅଙ୍ଗୀକାରବଦ୍ଧତା ତାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ଜଣେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ, ସଂସ୍କାରବାଦୀ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ରୂପେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିବା ସେହି ଅମର ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ’, ‘ଚାଲି ନ ଜାଣି’, ‘ସହାବସ୍ଥାନ’, ‘ଫରଫର ଭଡ଼େ କାନି’, ‘କଥା ଓ ଲଥା’ ପ୍ରଭୃତି ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ସ୍ବୀୟ ମନୋଜ୍ଞ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ରସସିକ୍ତ ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଉପସ୍ଥାପନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିଟି ପାଠକ ହୃଦୟକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବାରେ ସତତ ସମର୍ଥ ।

ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ । ଉଭୟର ସମନ୍ବୟରେ ମାନବ ସଂସାରରେ ମହାମାନବ ଭାବେ ହୁଏ ପରିପୂଜିତ । କିନ୍ତୁ ଶକ୍ତି ଯଦି ଜ୍ଞାନରହିତ ହୁଏ, ତେବେ ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ସମାଜରେ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଅନର୍ଥ । ଅପର ପକ୍ଷରେ ଜ୍ଞାନ ଯଦି ଶକ୍ତିରହିତ ହୁଏ, ତେବେ ମାନବ ଜ୍ଞାନର ଗରିମାରେ ଗରୀୟାନ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସମାଜରେ ହୁଏ ଉପହାସର ପାତ୍ର ।
ଦୁର୍ବଳକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ତଥା ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନବର ପରମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଉପଦେଶ ଦେବା ସହିତ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିନ୍ଦନୀୟ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ଘୋଷଣା କରି କହିଛନ୍ତି, ‘ବଳହୀନଦ୍ୱାରା ଏ ଆତ୍ମା ପ୍ରାପ୍ୟ ନୁହେଁ ।’’

ସୁତରାଂ ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ ସମସ୍ତଙ୍କର ଧେୟ ହେବା ଉଚିତ । ସେହିପରି ଶକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନର ଅଧିକାରୀ ହେବା ମଧ୍ୟ ବାଞ୍ଛନୀୟ । ଅନ୍ୟଥା ଜ୍ଞାନହୀନ ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ଧାରଣ କରିବ । ଏହି ବାସ୍ତବ ସତ୍ୟକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପୁରାଣ ପୃଷ୍ଠାର ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶର ପ୍ରତୀକ ମହର୍ଷି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ସାଧନାର କାହାଣୀକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ସୈନ୍ୟବଳ ସହ ଦିଗ୍‌ବିଜୟରେ ଯାଇଥିବା ପ୍ରବଳପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର କ୍ଳାନ୍ତ ଶ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ଆଶ୍ରମରେ । ଏତେ ସଂଖ୍ୟକ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ସୁଖାଦ୍ୟର ଆୟୋଜନ ଦେଖ୍ ଏବଂ କାମଧେନୁଙ୍କ ଯୋଗୁଁ ତାହା ସମ୍ଭବ ବୋଲି ଜାଣିବା ପରେ ବଳପୂର୍ବକ କାମଧେନୁକୁ ନେଇଯିବାପାଇଁ ସେ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ଗାଈ ଉପରେ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟାଚାର ଥିଲା ସେମାନଙ୍କ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତିଫଳନ, ଯାହା ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରଶକ୍ତି ନିକଟରେ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ନିରସ୍ତ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ସୈନ୍ୟଧ୍ବଂସ ଦେଖ୍ ଲଜ୍ଜା ଓ ଅପମାନରେ ସେଠାରୁ ପଳାୟନ କରି ଘୋର ତପସ୍ୟାରେ ନିମଗ୍ନ ହେଲେ । ବରପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ସେ ଲାଭ କରିଥିବା ଦେବଶର ଓ ବ୍ରହ୍ମଶର ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷିଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମଦଣ୍ଡରେ ଲୀନ ହୋଇଗଲା ।

ସେତେବେଳେ ରାଜା ଉପଲବ୍‌ କଲେ ଯେ ବ୍ରହ୍ମତେଜ ନିକଟରେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତି ମୂଲ୍ୟହୀନ । ତେଣୁ ସେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ ଆଶାରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ତପସ୍ୟା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ ପାଇଁ ନୂତନ ସ୍ବର୍ଗ ନିର୍ମାଣ କରି ମଧ୍ୟ କ୍ରୋଧ ଓ ଅହଂକାର ଦମନ କରିନପାରି ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ନିକଟରେ ପୁନର୍ବାର ଅପମାନିତ ହେଲେ । ପରିଶେଷରେ ତାଙ୍କର ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦ୍ରେକ ହେଲା । କ୍ରୋଧ ଅହଂକାର ରହିତ ହୋଇ ସେ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କଠାରୁ ସମ୍ମାନ ଲାଭକଲେ । ଅତୀବ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ତଥା ମହାତେଜସ୍ୱୀ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ଆଉ ଅସ୍ତ୍ରଧାରଣ କରିନାହାନ୍ତି । ସୁବାହୁ, ମାରିଚ, ତାଡ଼କା ପ୍ରଭୃତି ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ ଦୌରାତ୍ମ୍ୟରୁ ଆଶ୍ରମକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସେ ଦଶରଥନନ୍ଦନ ରାମ-ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କୁ ଆଣି ସେମାନଙ୍କୁ ଧନୁର୍ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ଥିଲେ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ବୟର ଏକ ଅପୂର୍ବ ପ୍ରତିଫଳନ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ମଧ୍ୟ ଥିଲା ସବଳର ଅହିଂସା । କାରଣ, ଦୁର୍ବଳ କଦାପି ଅହିଂସା ଆଚରଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ଗାଲରେ ଚଟକଣାଟିଏ ଖାଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୁଇଟି ଚଟକଣା ମାରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଯଦି ସେ ଅନ୍ୟ ଗାଲଟି ଦେଖାଇଦିଏ, ତେବେ ତାହା ହେବ ଅହିଂସା । କିନ୍ତୁ ଚଟକଣା ମାରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ନଥ‌ିବା ଦୁର୍ବଳ ମଣିଷଟି ଯଦି ଗୋଟିଏ ଗାଲରେ ଚଟକଣା ଖାଇବା ପରେ ଅନ୍ୟ ଗାଲଟି ଦେଖାଇଦିଏ, ତେବେ ତାହା ଅହିଂସା ଭାବେ ବିବେଚିତ ହେବ ନାହିଁ; ବରଂ ସେ ଉପହସିତ ହେବ । କାରଣ ଅନ୍ୟ ଗାଲ ଦେଖାଇବା ବ୍ୟତୀତ ତା’ର ଆଉ ଅନ୍ୟ ଗତି ନାହିଁ ।

ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶକ୍ତି ଯେପରି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନିଏ, ଶକ୍ତି ବିନା ଜ୍ଞାନ ମଧ୍ୟ ପରିହାସର ସାମଗ୍ରୀରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଜ୍ଞାନର ଗରିମାରେ ଗରୀୟାନ୍ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଭାରତବର୍ଷ ପୃଥ‌ିବୀରେ ତା’ର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଆସନ ପାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅନେକ ସମୟରେ ହୋଇଛି ଉପହାସର ପାତ୍ର । ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ବୟ ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ । ଜ୍ଞାନର ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଭାରତବର୍ଷ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଫଳରେ ହିଁ ମାନବ ସମାଜର ସମ୍ପଦ ସାଧୂତ ହୋଇଅଛି । ତେଣୁ ଜନତାର କଲ୍ୟାଣ ତଥା ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ନିମନ୍ତେ ଶକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ୱୟ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୨୭ ।
ଶକ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖକ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣଗୁଡ଼ିକରୁ ତା’ର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ଶକ୍ତିର ସ୍ଵରୂପ ବର୍ଣନା କରି ଏହା ସପକ୍ଷରେ ଲେଖକଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣର ସମୀକ୍ଷା କର । କିମ୍ବା, ଶକ୍ତି ହିଁ ସୃଷ୍ଟିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରକ୍ଷାକାରୀ ଶକ୍ତି – ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅନୁସରଣରେ ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଭୁବନେଶ୍ବର ବେହେରା ଜଣେ ସୁଗାଳ୍ପିକ ତଥା ଲଳିତ ନିବନ୍ଧକାର ଭାବେ ସୁପରିଚିତ । ସେହି ସୁଦକ୍ଷ ପ୍ରଶାସକ ତଥା ପ୍ରବୀଣ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘କଥା ଓ କଥା’, ‘ଫରଫର ଉଡ଼େ ପଣତ କାନି’, ‘ସହାବସ୍ଥାନ’, ‘ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ’ ପ୍ରଭୃତି ସୃଷ୍ଟିସମ୍ପଦ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ମଣିଷ ମନରେ ବ୍ୟଥା ବେଦନା, ଶିକ୍ଷା, ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵକୁ ନେଇ ହୋଇଛି ଅତୀବ ମଞ୍ଜୁଳ । ବଳିଷ୍ଠ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୂପ ତଥା ସାମାଜିକ ଅଙ୍ଗୀକାରବଦ୍ଧତା, ସ୍ୱଚ୍ଛ ସରଳ ଭାଷା, ସରସ ଓ ଭାବ ଉଦ୍ରେକକାରୀ ଶୈଳୀ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ଜଣେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରାବନ୍ଧିକର ମାନ୍ୟତା ! ‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଶକ୍ତିର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି ।

ଏ ସୃଷ୍ଟିର ଶ୍ରେଷ୍ଠଜୀବ ମାନବ ନିଜକୁ ଜୀବଜଗତର ସମ୍ରାଟ୍ ଭାବେ ଡିଣ୍ଡିମ ପିଟି ଚାଲିଛି । ଦୟା, କ୍ଷମା, ଅହିଂସା ତଥା ପରୋପକାରର ଦ୍ବାହି ଦେଇ ଆତ୍ମଗରିମା ଓ ଆତ୍ମଷ୍କାଘା ନେଇ ଦୁର୍ବଳକୁ ହେୟଜ୍ଞାନ କରିବା ସହ ତା’ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଚାଲିଛି । ତା’ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ସୃଷ୍ଟିର ନିରୀହ ଜୀବ ବେଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ବାଦ୍ ଯାଇନାହିଁ । ଘରକୋଣରେ ବେଙ୍ଗଟିଏ ଦେଖିବା ମାତ୍ରେ ଚାଲି ଜାଣିନଥ‌ିବା ଛୋଟପିଲାଟି ମଧ୍ଯ ତାକୁ ବାଡ଼ିଧରି କେଞ୍ଚ୍ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଦେଉଛି । ଚାହାଳୀ ଓ ସ୍କୁଲପିଲାମାନେ ପୋଖରୀ କୂଳକୁ ଯାଇ ଟେକା ପକାଇ ସେମାନଙ୍କ କାଳ ହେଉଛନ୍ତି । ଲାବୋରେଟରୀରେ କଲେଜ ଛାତ୍ରମାନେ ତାକୁ କାଟିବା ସହିତ ହୋଟେଲରେ ତା’ର ଗୋଡ଼କୁ ରୋଷ୍ଟ କରାଯାଉଛି । ବର୍ଷାକାଳରେ ସାରୁଗଛମୂଳେ ବସିଥିବାବେଳେ ମଣିଷ ତାକୁ ରାଜା ବୋଲି କହି ବିଦ୍ରୁପ କରିବା ସହିତ ଅହି କବଳରେ ଥିବାବେଳେ ତା’ପ୍ରତି ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ନକରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ‘ଉତ୍ସୁଙ୍କି ଶିଶୁକଙ୍କି ଦେଲା ଗିଳିଣ ।’’

କାହିଁ କେଉଁ ଅଜଣା ଅତୀତରୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏ ମାନବ ନାରୀକୁ ନିର୍ଯାତନା ଦେଇ ଆସିଛି । ପାଣ୍ଡବ ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ରକ୍ଷାକବଚ ହୋଇ ଦ୍ରୌପଦୀକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ସାହସ କରିପାରି ନାହିଁ, ସେତେବେଳେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ସମାଜର ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଓ ଦୁଃଶାସନମାନେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ବିବସନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରି ଆସିଛନ୍ତି । ତା’ର କେଶ ଧରି ଘୋଷାରି ନେଇ ସଭାସ୍ଥଳରେ ଦେଇଛନ୍ତି ଲାଞ୍ଛନା ଓ ଅପମାନ । କେଉଁଠି ଦ୍ରୌପଦୀମାନଙ୍କ କେଶ ବନ୍ଧନ ହୋଇଛି; କିନ୍ତୁ ବାଂଲାଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଅବଳାଙ୍କ ପରି ଅନେକଙ୍କ କେଶ ରହିଛି ଚିରମୁକୁଳା ।

ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନେଇଛି, ସେତେବେଳେ ଦେବତାମାନେ ରାବଣର ଲୁଗା ପଖାଳିବା ତଥା ଆଲଟ ଚାମର ଢାଳିବା ରୀତିରେ ଏ ମଣିଷ ତାକୁ ଜୀବନ ଆକୁଳରେ ପ୍ରାଣଭୟରେ ଦେଇଛି ସମ୍ମାନ । ହିମାଳୟ ନନ୍ଦିନୀ ମା’ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଭାଇ ହେତୁ ହିମାଳୟ ସନ୍ତାନ ମହାବଳ ବାଘ ମାମୁର ଆସନ ଲାଭ କରିଛି । ଏହି ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ତା’ର ଉପକାର କରିବା ସହିତ ସୃଷ୍ଟିକରିଛି ଧ୍ୱଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳା, ସେତେବେଳେ ସେ ତାକୁ ଦୈବୀଶକ୍ତି ରୂପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି । ଅଗ୍ନି ଯେତେବେଳେ ତା’ର ଘରଦ୍ଵାର ପୋଡ଼ି ଛାରଖାର କରିଛି, ସେ ଭୟରେ ଅଗ୍ନିକୁ ଦେବତା ବୋଲି କହି ତାକୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ହୋମଯଜ୍ଞ ।

ପବନ ଯେତେବେଳେ ଅଣଚାଶ ମୂର୍ତ୍ତି ଧରି ତା’ସୃଷ୍ଟିକୁ ଧୂଳିସାତ୍ କରିଛି, କରାଳ ବନ୍ୟାରେ ତା’ର ଗାଁଗଣ୍ଡା ଯେତେବେଳେ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଛି, ସେତେବେଳେ ସେ ପବନ ଓ ବରୁଣଙ୍କୁ ଦେବତାର ଆଖ୍ୟା ଦେଇ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ତୋତ୍ରଗାନ କରିଛି । ସେହି ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ମଙ୍ଗଳମୟ ଓ ରକ୍ଷାକାରୀ ରୂପେ ଆବିର୍ଭୂତ ହୋଇଛି, ସେତେବେଳେ ସେ କୃତଜ୍ଞତାଜନିତ ଭକ୍ତର ବିହ୍ବଳତାରେ ସେହି ଐଶୀଶକ୍ତିକୁ ପୂଜାକରିବା  ସହିତ ପ୍ରାଣର ଆବେଗରେ ମନର ଆନନ୍ଦରେ ସ୍ତୁତି କରି ଗାଇଛି-

‘ତ୍ୱମେବ ମାତା ଚ ପିତା ତ୍ୱମେବ
ତ୍ୱମେବ ବନ୍ଧୁଶ୍ଚ ସଖା ତ୍ୱମେବ
ତ୍ୱମେବ ବିଦ୍ୟା ଦ୍ରବିଣଂ ତ୍ୱମେବ
ତ୍ୱମେବ ସର୍ବ ମମ ଦେବଦେବାଃ ।

ଜ୍ଞାନବିହୀନ ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନିଏ । ସେହି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ ଥିଲେ ପ୍ରବଳପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର । ତାଙ୍କର ସକଳ ସୈନ୍ୟଶକ୍ତି, ତପସ୍ୟାଲବ୍‌ଧ ବରଦାନ, ଦେବଶର ତଥା ବ୍ରହ୍ମଶର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମଦଣ୍ଡରେ ପଡ଼ି ଲୀନ ହୋଇଯାଇଛି । ସେ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିଛନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଶକ୍ତି ନିକଟରେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତି ମୂଲ୍ୟହୀନ । କିନ୍ତୁ ଅଭୂତପୂର୍ବ ତପସ୍ୟା ବଳରେ ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦୟ ହୋଇଛି ସେତେବେଳେ ସେ କ୍ରୋଧ ଓ ଅହଂକାର ରହିତ ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ଭାବେ ହୋଇଛନ୍ତି ସମ୍ମାନିତ । ଅତି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ମଧ୍ଯ ଅସ୍ତ୍ରଧାରଣ ନକରି ଦାନବୀୟ ଉପଦ୍ରବକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ରାମ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କୁ ଆଣି ସେମାନଙ୍କୁ ଦେଇଛନ୍ତି ଧନୁର୍ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ।

ଅପରପକ୍ଷରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହିଁ କ୍ଷମାଦାନ ତଥା ଅହିଂସା ଆଚରଣ ପାଇଁ ସମର୍ଥ । ଅହିଂସା ଆଚରଣରେ ଦୁର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତି ହୁଏ ଉପହାସର ପାତ୍ର । ଜ୍ଞାନରହିତ ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ଧାରଣ କରି ସଂସାରରେ ଅନର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କଲାବେଳେ ଶକ୍ତିରହିତ ଜ୍ଞାନ ଅହିଂସାଚରଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ହୁଏ ଉପହସିତ । ସୁତରାଂ ଶକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ବୟରେ ହିଁ ମାନବ ସମାଜର ପ୍ରଭୃତ ମଙ୍ଗଳ ସାଧୂ ହେବ, ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହ । ଏହା ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶ । ଏହି ମହତାଦର୍ଶକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରିବାପାଇଁ ବିବିଧ ଉଦାହରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିନିଷ୍ଠ ସମୟୋପଯୋଗୀ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ତାହା ବାସ୍ତବିକ ସର୍ବଜନଗ୍ରାହୀ ତଥା ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ।

Question ୨୮ ।
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଓ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ଉପାଖ୍ୟାନରୁ ଆମକୁ କ’ଣ ଶିକ୍ଷା ମିଳିଥାଏ ?
କିମ୍ବା, ବଶିଷ୍ଠ ଓ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର – ହିଂସା ଓ ଅହିଂସାର ଦୁଇଟି ପ୍ରତୀକ ଚରିତ୍ର – ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ଅହିଂସା ସର୍ବଦା ହିଂସା ଉପରେ ରାଜତ୍ଵ କରିଥାଏ– ଏ ଉକ୍ତିର ଯଥାର୍ଥତା ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଓ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଭୁବନେଶ୍ବର ବେହେରା ଜଣେ ସୁଗାଳ୍ପିକ ତଥା ଲଳିତ ନିବନ୍ଧକାର ଭାବେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆସନର ଅଧିକାରୀ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘କଥା ଓ ଲଥା’, ‘ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ’, ‘ସହାବସ୍ଥାନ’ ପ୍ରଭୃତି ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ପଦ ଯେତିକି ଯୁକ୍ତିନିଷ୍ଠ ତଥା ତାତ୍ତ୍ଵିକ, ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ତଥା ଜୀବନଦର୍ଶନ ବିଶ୍ଳେଷଣରେ ମଧ୍ୟ ସେତିକି ସାର୍ବଜନୀନ । ପଠିତ ‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଜ୍ଞାନବିହୀନ ଶକ୍ତି କିପରି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ, ତାହା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ବୟ ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶ । ତେଣୁ ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ନିନ୍ଦା କରିବା ସହିତ ଦୁର୍ବଳକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ତଥା ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ କରିବାପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞାନରହିତ ହୋଇ ଶକ୍ତି ଯେପରି ପାଶବିକ ରୂପ ଧାରଣ ନକରେ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସଚେତନ କରାଇବା ନିମନ୍ତେ ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶରେ ଉଦ୍ଭାସିତ ଅମର ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ଅସାଧାରଣ ଜୀବନୀକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପୁରାଣ ପୃଷ୍ଠାର ପ୍ରବଳ ପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଥଲେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ । ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ଥିଲେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଶକ୍ତିର ସୁସମନ୍ଵୟର ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ । ଏକଦା ଦିଗ୍‌ବିଜୟରେ ଯାଇଥବା ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର କ୍ଳାନ୍ତ, ଶ୍ରାନ୍ତ, କ୍ଷୁଧା ଓ ତୃଷାରେ ଆତୁର ହୋଇ ସୈନ୍ୟବଳ ସହ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ଆଶ୍ରମରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ । ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ରାଜା ତଥା ସୈନ୍ୟବଳଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ସୁଖାଦ୍ୟର ଆୟୋଜନ କରିବା ଦେଖ୍ ଚକିତ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ତାହା କାମଧେନୁ ଯୋଗୁ ସମ୍ଭବ ବୋଲି ଜାଣି ଲୋଭାସକ୍ତ ହେଲେ । ସେପରି ଧେନୁ ରାଜାଙ୍କର ଧନ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରି ବଳପୂର୍ବକ କାମଧେନୁକୁ ନେଇଯିବାକୁ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ଦୁଃଖ ବଶିଷ୍ଠ ଅନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିବାଦ କରି ମଧ୍ୟ ନିରାଶ ହେଲେ ।

କାମଧେନୁକୁ ଚଲାଇ ନେବାରେ ବିଫଳ ସୈନ୍ୟଗଣ ତାକୁ ମାଡ଼ ମାରି ତା’ର ଚାରିଗୋଡ଼ ବାନ୍ଧି ରଥରେ ନେବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କଲେ । ଗାଈ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଚାର ତଥା ତା’ର ବିକଳ କ୍ରନ୍ଦନ ସହି ନପାରି ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ପ୍ରେରଣ କଲେ ଏକ ମନ୍ତ୍ରପୂତ କୁଶଖଣ୍ଡ । ତଦ୍ବାରା ସୈନ୍ୟବଳ ବିନାଶ ହେବା ସହ ରାଜା ମଧ୍ୟ ନିରସ୍ତ ହେଲେ । ଲଜ୍ଜା ଓ ଅପମାନରେ ଜର୍ଜରିତ ମହାପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ସେଠାରୁ ଯାଇ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ହରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଘୋର ତପସ୍ୟା । ଯଥା ସମୟରେ ବରଲାଭ କରି ଦେବଶର ତଥା ବ୍ରହ୍ମଶରର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ପୁନର୍ବାର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆସିଲେ । କିନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷିଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମଦଣ୍ଡରେ ପଡ଼ି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ସକଳ ଦେବଶର ତଥା ବ୍ରହ୍ମଶର ଲୀନ ହୋଇଗଲା । ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଉପଲବ୍‌ଧ କଲେ ଯେ ବ୍ରହ୍ମତେଜ ନିକଟରେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତି ମୂଲ୍ୟହୀନ ।

ତତ୍‌ପରେ ସେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ ଆଶାରେ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ତପସ୍ୟା । ତାଙ୍କ ତପସ୍ୟାରେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଇନ୍ଦ୍ର ମେନକାଙ୍କୁ ପଠାଇଲେ । ଶକୁନ୍ତଳାଙ୍କର ଜନ୍ମ ହେଲା । ଚଣ୍ଡାଳ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଏକ ନୂତନ ସ୍ବର୍ଗ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ଏତେ ତପଃ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ମଧ୍ଯ କ୍ରୋଧ ଓ ଅହଂକାର ଯୋଗୁ ପୁନର୍ବାର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଇ ସେ ଅପମାନିତ ହେଲେ । ପରିଶେଷରେ ତାଙ୍କର ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦୟ ହେଲା । ସେ ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କଲେ । ବଶିଷ୍ଠ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନର ସହ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କୁ ନିଜ ଆଶ୍ରମକୁ ପାଛୋଟି ନେଇଥିଲେ । ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ହିଁ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରୁ ସକଳ ପାଶବିକ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଦୂରୀଭୂତ କରି ତାଙ୍କୁ ମାନବରୁ ଏକ ମହାମାନବରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିଦେଇଥିଲା ।

ମହାତେଜସ୍ବୀ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ଅତି ଶକ୍ତିମାନ୍ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଆଉ ଅସ୍ତ୍ରଧାରଣ କରିନାହାନ୍ତି । ସୁବାହୁ, ମାରିଚ, ତାଡ଼କା ପ୍ରଭୃତି ଦାନବମାନଙ୍କ ଦୌରାତ୍ମ୍ୟରୁ ଆଶ୍ରମକୁ ରକ୍ଷାକରିବା ନିମନ୍ତେ ଦଶରଥନନ୍ଦନ ରାମ-ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କୁ ନିଜ ସଙ୍ଗରେ ଆଶ୍ରମକୁ ଆଣି ସେମାନଙ୍କୁ ଧନୁର୍ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି । ଜ୍ଞାନବିହୀନ ଶକ୍ତି ଯେପରି ପାଶବିକ ରୂପ ଧାରଣ କରି ସଂସାରରେ ଅନର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ, ସେହିପରି ଶକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ଵୟରେ ସଂସାରର ପ୍ରଭୂତ ମଙ୍ଗଳ ସାଧୂ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଶକ୍ତି ସହିତ ଜ୍ଞାନାର୍ଜନ ମଧ୍ଯ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଧେୟ ହେବା ଉଚିତ ।

Question ୨୯ ।
ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ନିରୂପଣ କର ।
କିମ୍ବା, ସମ୍ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵରେ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଭିଭିରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ବିଶିଷ୍ଟ ଗାଳ୍ପିକ, ସାହିତ୍ୟିକ ତଥା ନିବନ୍ଧକାର ଭାବେ ଅଧ୍ୟାପକ ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀପ୍ରସୂତ ‘ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ’, ‘ଚାଲି ନ ଜାଣି’, ‘ଗାଁର ଡାକ’, ‘ସହାବସ୍ଥାନ’ ଆଦି ପୁସ୍ତକରାଜି ଓଡ଼ିଆ ଜନସମାଜରେ ବିଶେଷ ଆଦୃତ । ତାଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ ‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଲେଖକ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି ।

ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ ସବଳର ଅତ୍ୟାଚାର କେବଳ ପଶୁ ଜଗତର ନିୟମ ନୁହେଁ, ମଣିଷ ମଧ୍ୟ ଏହି ନିୟମାନୁବର୍ତୀ । ମାନବିକ ଗୁଣାବଳୀର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମରିଷ ଚିରଦିନ ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଆସିଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବେଙ୍ଗର ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବେଙ୍ଗ ଉପରେ ଚାହାଳିରେ ପଢୁଥିବା ପିଲାଙ୍କଠାରୁ ବଡ଼ ମଣିଷଙ୍କ ଯାଏ ସମସ୍ତେ ଅତ୍ୟାଚାର କରନ୍ତି; ଯଦିଓ ବେଙ୍ଗ କାହାର ଅନିଷ୍ଠ ଘଟାଇ ନଥାଏ । ଚାଳି ଶିଖୁଥିବା ଛୋଟ ପିଲା ମଧ୍ଯ କାଠି ଖଣ୍ଡିକରେ ବେଙ୍ଗକୁ କେଞ୍ଚୁଦିଏ ।

ସ୍କୁଲ ପିଲାଏ ପୋଖରୀ କୂଳରେ ଟେକାମାରି ବେଙ୍ଗକୁ ଯମପୁର ପଠାନ୍ତି । କଲେଜରେ ପାଠ ଜାଣିବା ପାଇଁ ବଡ଼ ପିଲା ବେଙ୍ଗ କାଟନ୍ତି । ହୋଟେଲ୍‌ମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ବେଙ୍ଗଗୋଡ଼ରେ ରୋଷ୍ଟ ତିଆରି ହୁଏ । ଏସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବେଙ୍ଗର ଜୀବନ ବିନାଶ କରାଯାଏ । ମାତ୍ର ବୁଦ୍ଧିଆ, ମାନବବାଦୀ, ଉଦାର, ସତ୍ୟ, ଶାନ୍ତି, ଦୟା କ୍ଷମାର ଉପାସକ କବି ବୋଲାଉଥିବା ମଣିଷ ମଧ୍ୟ ବେଙ୍ଗକୁ ଉପହାସ କରି ନିଜର ଶକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି । ଅତ୍ୟାଚାର ଘଟାଇଛି । ସେହିଭଳି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଶକ୍ତିର ମହତ୍ତ୍ଵ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ତେବେ ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶକ୍ତି ମୂଲ୍ୟଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥବାର ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି । ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଯେତେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତି ଦେଖାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ଜ୍ଞାନ ଲାଭ ପରେ ସେ ଶକ୍ତିର ମୂଲ୍ୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛି ।

କେବଳ ଜ୍ଞାନ କିମ୍ବା କେବଳ ଶକ୍ତିଦ୍ଵାରା ମଣିଷ ଜୀବନରେ ସାର୍ଥକତା ଆସେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ସମାଜରେ ମଙ୍ଗଳ ଘଟେ ନାହିଁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ରହିଛି । କୌଣସି ଗୋଟିକୁ ନେଇ ପୂର୍ଣତା ଲାଭ କରିହୁଏ ନାହିଁ । ଯାହାର ଶକ୍ତି ଥ‌ିବ ଅଥଚ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଓ ସହିଷ୍ଣୁତାର ପଥରେ ଗତି କରି ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣରେ ଆଦର୍ଶ ସ୍ଥାପନ କରିଥବ, ସେ ହିଁ ଯଥାର୍ଥରେ ମହୀୟାନ୍ । ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି—
‘‘ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶକ୍ତି ଯେପରି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନେଇପାରେ, ଶକ୍ତି ବିନା ଜ୍ଞାନ ସେପରି ପରିହାସର ସାମଗ୍ରୀ ହୋଇପାରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଜ୍ଞାନର ଗାରିମାରେ ଗରୀୟାନ ହେଲେ ହେଇଁ ଦୁର୍ବଳ ଭାରତ ପୃଥ‌ିବୀରେ ତା’ର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଆସନ ପାଇବା ଦୂରର କଥା, ଅନେକ ସମୟରେ ଉପହାସର ପାତ୍ର ହୋଇଛି ।

ଶାନ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ବୟ ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ । ତେଣୁ ଜ୍ଞାନର ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଭାରତ ଆଜି ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋବ ଫଳରେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତା’ର ପ୍ରଭାବ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି ମାନବ ସମାଜର ଯେ ମଙ୍ଗଳ ହୋଇଛି, ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ଏହି ବିଶ୍ଳେଷଣ ସାମ୍ପ୍ରତିକ କାଳରେ ଭାରତ ବର୍ଷକୁ ମାର୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ଏକାନ୍ତ ସହାୟକ ହୋଇଛି । ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ଯେ ମହାନ୍ତି ଏହା ସର୍ବସ୍ୱୀକୃତ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୩୦ । ତୁମ ଜୀବନରେ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କର ।
୩୧ । ଲେଖକଙ୍କ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଲେଖ ଓ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ସଂଗ୍ରହ କରି ପଢ଼ ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

1. ମଣିଷ କେତେବେଳେ ଶକ୍ତିକୁ ଦୈବୀ ଶକ୍ତିରୂପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି ?
Answer:
ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ମଣିଷର ଉପକାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧ୍ୱଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି, ସେତେବେଳେ ମଣିଷ ଶକ୍ତିକୁ ଦୈବୀଶକ୍ତି ରୂପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି ।

2. କ’ଣ ପାଇଁ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଘୋର ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରଶକ୍ତି ନିକଟରେ ହାରି ଲଜ୍ଜା ଓ ଅପମାନରେ ସେଠାରୁ ପଳାୟନ କରି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ହରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଘୋର ତପସ୍ୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।

3. ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦ୍ରେକ ପରେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ସ୍ଵଭାବ କିପରି ହୋଇଥୁଲା ?
Answer:
ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦ୍ରେକ ପରେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ହୃଦୟରୁ କ୍ରୋଧଭାବ ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଓ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ପରାଜିତ କରିବାର ମନୋଭାବ ଅନ୍ତର୍ହିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

4. ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ କ’ଣ ?
Answer:
ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ୱୟ ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ ।

5. ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ରାଜ୍ୟଭାର ଅନ୍ୟ ହାତରେ ସମର୍ପିଦେଇ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ ଆଶାରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ତପସ୍ୟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।

6. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତି କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତି ଥିଲା ସବଳର ଅହିଂସା ।

7. ଦୁର୍ବଳର ଅହିଂସା କାହିଁକି ଅହିଂସା ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ଦୁର୍ବଳ ବ୍ୟକ୍ତି ଆଘାତପ୍ରାପ୍ତି ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସହ୍ୟ କରିବା ବ୍ୟତୀତ ତା’ର ଅନ୍ୟଗତି ନଥ‌ିବାରୁ ଦୁର୍ବଳର ଅହିଂସା ଅହିଂସା ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ।

8. ଭାରତ କ’ଣ ପାଇଁ ଉପହାସର ପାତ୍ର ହୋଇଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଭାରତବର୍ଷ ଜ୍ଞାନର ଗରିମାରେ ଗରୀୟାନ୍ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶକ୍ତିର ଅଭାବ ହେତୁ ପୃଥ‌ିବୀରେ ତା’ର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଆସନ ପାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉପହାସର ପାତ୍ର ହୋଇଅଛି ।

9.ଚାହାଳୀ ପିଲାମାନେ ବେଙ୍ଗ ପାଇଁ କିପରି କାଳ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ଚାହାଳୀ ପିଲାମାନେ ‘ଦୁଇ’ ଯିବା ବାହାନାରେ ବେଳ ଓ ଅବେଳରେ ପୋଖରୀ କୂଳକୁ ଯାଇ ବେଙ୍ଗମାନଙ୍କ ଉପର କୁ ଟେକା ପକାଇ ସେମାନଙ୍କ କାଳ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

10. ମଣିଷ କେତେବେଳେ ଶକ୍ତିକୁ ଭୟ କରିଛି ?
Answer:
ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନେଇଛି, ମଣିଷ ସେତେବେଳେ ଶକ୍ତିକୁ ଭୟ କରିଛି ।
ନିମ୍ନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ବା ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

11. ମେନକାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଅପ୍‌ସରା ବିଶେଷ ।

12. ତ୍ରିଶଙ୍କୁ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀୟ ରାଜା ।

13. କାମଧେନୁ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନରୁ ଜାତ ଗାଈକୁ କାମଧେନୁ କୁହାଯାଏ ?

14. ଲେବୋରେଟରୀର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ପରୀକ୍ଷାଗାର ।

15. ପ୍ରଶ୍ରୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅନ୍ୟକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ କୁହାଯାଏ ।

16. ହିମାଳୟନନ୍ଦିନୀ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ହିମାଳୟଙ୍କ ଝିଅକୁ ହିମାଳୟ ନନ୍ଦିନୀ କୁହାଯାଏ ।

17. ଛତ୍ରତଳେର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଛତାତଳେ ।

18. ହୁଡ଼ା ର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ପୋଖରୀ ବା ବିଲ ଚାରିପାଖରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ମାଟିର ବନ୍ଧକୁ ହୁଡ଼ା କୁହାଯାଏ ।

19. ଛତୁରୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବାଉଁଶ ପାତିଆ ଓ ତାଳପତ୍ରରେ ନିର୍ମିତ ଏକ ପ୍ରକାର ଛତା, ଯାହା ଖରା ଓ ବର୍ଷାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ,ତାହାକୁ ଛତୁରୀ କୁହାଯାଏ ।

20. ଶ୍ରାନ୍ତର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଶ୍ରମଯୁକ୍ତ/ପରିଶ୍ରମ ଯୋଗୁଁ ହାଲିଆ ହୋଇ ପଡ଼ିବା ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. କ’ଣ ଆମର ଧେୟ ହେବା ଉଚିତ ?
Answer:
ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ

2. ବଶିଷ୍ଠ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଋଷି ଥିଲେ ?
Answer:
ଓ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି

3. ମଣିଷ ଚିରଦିନ ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ କ’ଣ କରି ଆସିଛି ?
Answer:
ଅତ୍ୟାଚାର

4. କିଏ ଅବଳା ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ କେଶ ଧରି ଘୋଷାରି ଘୋଷାରି ନେଇଛି ?
Answer:
ଦୁଃଶାସନ

5. କେଉଁ ଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ନିରୀହା ଅବଳାଙ୍କ କେଶ ଚିର ମୁକୁଳା ରହିଯାଇଛି ?
Answer:
ବାଂଲାଦେଶ

6. ମାନବର ମାମୁର ଆଖ୍ୟା ପାଇଛି ?
Answer:
ବାଘ

7. ଅଗ୍ନିକୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମଣିଷ କ’ଣ ଭିଆଣ କରିଛି ?
Answer:
ହୋମଯଞ

8. ବଳହୀନଦ୍ଵାରା କ’ଣ ପ୍ରାପ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ଆତ୍ମା

9. କାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ପୂର୍ବ-ପୁରୁଷମାନେ କହିଯାଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଦୁର୍ବଳକୁ

10. ଶ୍ରାନ୍ତ କ୍ଳାନ୍ତ ସୈନ୍ୟବଳଙ୍କୁ ଧରି କ୍ଷୁଧାଇଁ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର କେଉଁ ଋଷିଙ୍କ ଆଶ୍ରମକୁ ଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ବଶିଷ୍ଠ

11. ‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କିଏ ?
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା

12. ଚାହାଳୀ ପିଲାମାନେ କାହା ପାଇଁ କାଳ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ବେଙ୍ଗ

13. ଭଲକରି ପାଦ ପକାଇ ଜାଣୁନଥୁବା ଛୁଆଟିଏ ବେଙ୍ଗକୁ କିପରି କଷ୍ଟ ଦେଇଥାଏ ?
Answer:
କାଠିରେ କେଞ୍ଚ୍

14. ଭାରତ କେଉଁ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଫଳରେ ତା’ର ସମ୍ମାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ?
Answer:
ପରମାଣୁ

15. କାହାଦ୍ଵାରା ଏ ଆତ୍ମା ପ୍ରାପ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ବଳହୀନ

16. କାହା ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କର ଅତ୍ୟାଚାର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ସହ୍ୟ କରିପାରି ନଥିଲେ ?
Answer:
କାମଧେନୁ

17. ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ତପଃ ଶକ୍ତି ବଳରେ କାହାକୁ ସ୍ବର୍ଗକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଚଣ୍ଡାଳ ତ୍ରିଶଙ୍କୁକୁ

18. ଆବହମାନ କାଳରୁ ମଣିଷ କାହାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ଆସିଛି ?
Answer:
ଶକ୍ତିକୁ

19. ଗାନ୍ଧିଜୀ କାହାର ଅହିଂସାକୁ ଅହିଂସା ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
Answer:
ସବଳର

20. ମେଘ ବରଷିଲା ବେଳେ ସମସ୍ତେ କାହାର ଆଶ୍ରୟ ଖୋଜନ୍ତି ?
Answer:
ଛତ୍ର ତଳର

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ସରସୀ ଜଳରେ ନିରୀହ ବେଙ୍ଗ _______________________ କବଳରେ ପଡ଼ିଛି ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ସାପ

2. ସାପ କବଳରେ ପଡ଼ିଥିବା ବେଙ୍ଗ ପ୍ରତି __________________ ର ଦୟା ବା ସହାନୁଭୂତି ନାହିଁ ।
Answer:
ମଣିଷ

3. ନିର୍ମମ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଦେଇ ମଣ୍ଡୁକକୁ ତିଳତିଳ କରି ମାରୁଥୁବା ସାପଟି କେବଳ __________________ ବୋଲି ପଦୁଟିଏ ଗାଳିରେ ଖସିଯାଉଛି ।
Answer:
କ୍ରୂର

4. ସାପ କବଳରେ ଥ‌ିବା ବେଙ୍ଗଟି ଉହୁଙ୍କି _________________ କୁ ଗିଳିଦେଲା ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଶିଶୁ କଙ୍କି

5. ଶିଶୁ କଙ୍କିକୁ ଗିଳିଦେଲାବେଳେ ବେଙ୍ଗର ଅଧା ଅଂଶ ___________________ ର ପାଟି ଭିତରେ ଥିଲା ।
Answer:
ସାପ

6. ନୀଳାକାଶର ଛତ୍ର ତଳେ ______________________ ନିଜକୁ ସୃଷ୍ଟିରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜୀବ ବୋଲି ଡିଣ୍ଡିମ ପିଟୁଛି ।
Answer:
ମଣିଷ

7. ମଣିଷ ନିଜର ଆତ୍ମଗରିମା ଓ ଆତ୍ମଣ୍ଟାଘା ନେଇ __________________ କୁ ହେୟଜ୍ଞାନ କରିଛି ।
Answer:
ଦୁର୍ବଳତା

8. ସମାଜର ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଓ ଦୁଃଶାସନମାନେ ____________________ ବିବସନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଦ୍ରୌପଦୀ

୨. ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ରକ୍ଷାକବଚ ଥିଲେ ______________________ ।
Answer:
ପାଣ୍ଡବ ଶକ୍ତି

10. ପାଣ୍ଡବ ଶକ୍ତି ରକ୍ଷାକବଚ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ______________________ ଙ୍କ ପାଖକୁ ଯିବାକୁ ଭରସି ପାରିନଥିଲା ।
Answer:
ଦ୍ରୌପଦୀ

11.____________________ ମାନେ ଦୁଇ ଯିବା ବାହାନାରେ ପୋଖରୀ କୂଳକୁ ଯାଇ ବେଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ଟେକା ପକାଇ ମାରନ୍ତି ।
Answer:
ଚାହାଳୀ ଓ ସ୍କୁଲ ପିଲା

12. ବଡ଼ ବଡ଼ ହୋଟେଲରେ ଆଜି _______________ ର ଗୋଡ଼କୁ ରୋଷ୍ଟ କରାଯାଉଛି ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ବେଙ୍ଗ

13. କେତେକ ଦେଶରେ ________________ ବେଙ୍ଗ ଗିଳିବାକୁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ହେଲାଣି ।
Answer:
ଜୀଅନ୍ତା

14. ଘରେ ବେଙ୍ଗଟିଏ ଦେଖିଲେ ଛୋଟ ଛୁଆଟିଏ_______________ ଧରି ତାକୁ କେଞ୍ଚିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି ।
Answer:
କାଠି ଖଣ୍ଡେ

15. ମେଘ ବର୍ଷିଲାବେଳେ ସମସ୍ତେ _______________________ ର ଆଶ୍ରା ଖୋଜନ୍ତି ।
Answer:
ଛତ୍ରତଳ

16. ବର୍ଷାବେଳେ ବାଟୋଇ ___________________ ତଳୁ ତା’ର ଛତା ବାହାର କରି ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଟେକି ଧରେ ।
Answer:
କାଖ

17. ବର୍ଷା ସମୟରେ ହଳ କରୁଥିବା ଚାଷୀଟି କ୍ଷେତହୁଡ଼ାରୁ _______________ ଟାଣି ଆଣି ମୁଣ୍ଡରେ ଭିଡ଼ିନିଏ ।
Answer:
ଛତୁରୀ

18. ପଡ଼ିଆରେ ଗୋରୁ ଚରାଉଥ‌ିବା ଗାଈଜଗାଳିମାନେ ବର୍ଷା ସମୟରେ ___________________ ତଳେ ଆଶ୍ରା ନିଅନ୍ତି ।
Answer:
ଝଙ୍କାଳିଆ ଗଛ

19. ବର୍ଷାବେଳେ ସହର ଦାଣ୍ଡରେ ଘୂରି ବୁଲୁଥିବା ବୁଲା ଷଣ୍ଢଟି _______________ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ।
Answer:
ବାରଣ୍ଡା

20. ବେଙ୍ଗ _____________________ ପାଖରୁ ସାଧାରଣ ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ମଧ୍ୟ ପାଇନାହିଁ ।
Answer:
ମଣିଷ

D ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।
1. ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଅବଳା ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ କେଶ ଧରି ଘୋଷାରି ଘୋଷାରି ନେଇଛି ।
Answer:
ଭୁଲ୍

2. ଭୁଟାନ୍ ଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ନିରୀହା ଅବଳାଙ୍କ କେଶ ଚିର ମୁକୁଳା ରହିଯାଇଛି ।
Answer:
ଭୁଲ୍

3. ହିମାଳୟର ସନ୍ତାନ ବାଘ ମା’ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଭାଇ ହେତୁ ମାନବର ମାମୁର ଆଖ୍ୟା ପାଇଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

4. ଶ୍ରାନ୍ତ କ୍ଳାନ୍ତ ସୈନ୍ୟବଳଙ୍କୁ ଧରି କ୍ଷୁଧାର୍ତ୍ତ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ବାଲ୍ମିକୀ ଋଷିଙ୍କ ଆଶ୍ରମକୁ ଯାଇଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

5. ଭାରତ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଫଳରେ ତା’ର ସମ୍ମାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

6. ବେଙ୍ଗ ଉପରେ ମଣିଷ ଚିରଦିନ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଆସିଛି ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

7. ସରସୀ ଜଳରେ ନିରୀହ ବେଙ୍ଗ ମାଛ କବଳରେ ପଡ଼ିଛି ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

8. ବେଙ୍ଗ ମଣିଷ ପାଖରୁ ସାଧାରଣ ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ମଧ୍ୟ ପାଇନାହିଁ ।
Answer:
ଠିକ୍

9. ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ତ ହୋଇ ଧେନୁ ଅପହରଣର ପ୍ରତିବାଦ କଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

10. ଦେବତାମାନେ ରାବଣର ଆଲଟଚାମର ଢାଳୁଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

11. ହିମାଳୟନନ୍ଦିନୀ ମା ପାର୍ବତୀ ଜଗଜ୍ଜନନୀ ମା’ ରୂପେ ପୂଜା ପାଆନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

12. ମହାବଳବାଘ ହିମାଳୟର ସନ୍ତାନ ।
Answer:
ଠିକ୍

13. ଅଗ୍ନି ଯେତେବେଳେ ଘରଦ୍ଵାର ପୋଡ଼ି ଛାରଖାର କରିଦେଇଛି, ସେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ ତାକୁ ମଣିଷର ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

14. ବେଙ୍ଗଟି ସାରୁ ଗଛମୂଳେ ବସି ଆପଣକୁ ରାଜା ବୋଲାଉଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

E ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଭୁବନେଶ୍ଵର ମିଶ୍ର
(B) ଭୁବନେଶ୍ଵର ବେହେରା
(C) ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ
(D) ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର
Answer:
(B) ଭୁବନେଶ୍ଵର ବେହେରା

2. ଆତ୍ମଜୀବନୀର ନାମ କ’ଣ ?
(A) ସହାବସ୍ଥାନ
(B) ଫରଫର ଉଡ଼େ
(C) ଗାଁର ଡାକ
(D) ଶୁଣ ପରୀକ୍ଷ
Answer:
(C) ଗାଁର ଡାକ

3. ବରଷା ହେଲେ ଗାଈ ଜଗାଳିମାନେ କେଉଁଠି ଆଶ୍ରୟ ନିଅନ୍ତି ?
(A) ଛତୁରୀ ତଳେ
(B) ଛତ୍ର ତଳେ
(C) ଝଙ୍କାଳିଆ ଗଛ ତଳେ
(D) ଘରେ
Answer:
(C) ଝଙ୍କାଳିଆ ଗଛ ତଳେ

4. ସହର ଦାଣ୍ଡରେ ଘୂରି ବୁଲୁଥିବା ବୁଲା ଷଣ୍ଢ କେଉଁଠିକୁ ଉଠିଯାଏ ?
(A) ଘରକୁ
(B) ବାରଣ୍ଡା ଉପରକୁ
(C) ଗଛତଳକୁ
(D) ଛାଇତଳକୁ
Answer:
(B) ବାରଣ୍ଡା ଉପରକୁ

5. ‘କେଶୁର’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
(A) ଘାସଗଛ
(B) ମୁଥା
(C) କେଉଟ ମୁଥା
(D) କେଶର ଗଛ
Answer:
(C) କେଉଟ ମୁଥା

6. ମଣିଷ କାହାକୁ ହେୟଜ୍ଞାନ ମନେକରିଛି ?
(A) ସବଳକୁ
(B) ଦୁର୍ବଳକୁ
(C) ନିର୍ବଳକୁ
(D) ଶକ୍ତିଶାଳୀକୁ
Answer:
(B) ଦୁର୍ବଳକୁ

7. ଦେବତାମାନେ କାହାର ଆଲଟ ଚାମର ଢାଳୁଥିଲେ ?
(A) କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣର
(B) ରାବଣର
(C) ହରଣ୍ୟକଶିପୁର
(D) ହରଣାକ୍ଷ୍ଯର
Answer:
(B) ରାବଣର

8. ମଣିଷ ଐଶୀଶକ୍ତିକୁ କିପରି ପୂଜା କରିଛି ?
(A) ଆନନ୍ଦରେ
(B) କୃତଜ୍ଞତାରେ
(C) ଭାବରେ
(D) ଭକ୍ତିରେ
Answer:
(B) କୃତଜ୍ଞତାରେ

9. ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର କାହାକୁ ନେବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ?
(A) ଧନସମ୍ପତ୍ତି
(B) ବହିପତ୍ର
(C) କାମଧେନୁ
(D) ଋଷିପତ୍ନୀ
Answer:
(C) କାମଧେନୁ

10. କାହା ବଳରେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ସୈନ୍ୟବଳ ସମୂଳ ବିନାଶ ହେଲା ?
(A) ମନ୍ତ୍ର ବଳରେ
(B) ତନ୍ତ୍ର ବଳରେ
(C) ମନ୍ତ୍ରକୁଶ ବଳରେ
(D) ସାଧନା ବଳରେ
Answer:
(C) ମନ୍ତ୍ରକୁଶ ବଳରେ

11. ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ଯ ଏପରି ______________ ଶିକ୍ଷା ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି ।
(A) ଆଦର୍ଶ
(B) ଉଚିତ
(C) ମୂଲ୍ୟବାନ୍
(D) ଅମୂଲ୍ୟ
Answer:
(A) ଆଦର୍ଶ

12. ମେଘ ବରଷିଲା ବେଳେ ଜନପ୍ରାଣୀ କେଉଁଠି ଆଶ୍ରା ଖୋଜି ବସନ୍ତି ?
(A) କ୍ଷେତରେ
(B) ପଡ଼ିଆରେ
(C) ଛତ୍ରତଳେ
(D) ରାସ୍ତା ଉପରେ
Answer:
(C) ଛତ୍ରତଳେ

13. କ’ଣ ଆମର ଧେୟ ହେବା ଉଚିତ ?
(A) ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ
(B) ଜ୍ଞାନର ଆହରଣ
(C) ପାଶବିକ ଶକ୍ତି
(D) ଐଶୀଶକ୍ତିର ପୂଜା ଉପାସନା
Answer:
(A) ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ

14. ବଶିଷ୍ଠ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଋଷି ଥିଲେ ?
(A) ଦେବର୍ଷି
(B) ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି
(C) ରାଜର୍ଷି
(D) ମହର୍ଷି
Answer:
(B) ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି

15. କଲେଜ ଛାତ୍ରମାନେ ଲାବୋରେଟରୀରେ କାହାକୁ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରି କାଟନ୍ତି ?
(A) ସାପକୁ
(B) ବେଙ୍ଗକୁ
(C) ଝିଟିପିଟିକୁ
(D) ମୂଷାକୁ
Answer:
(B) ବେଙ୍ଗକୁ

16. ବଡ଼ ବଡ଼ ହୋଟେଲରେ ବେଙ୍ଗର ଗୋଡ଼କୁ କ’ଣ କରାଯାଉଛି ?
(A) ରୋଷ୍ଟ
(B) ଖେଚେଡ଼ି
(C) ଝୋଳ
(D) ଭଜା
Answer:
(A) ରୋଷ୍ଟ

17. ବର୍ଷା ସମୟରେ ବେଙ୍ଗଟିଏ କେଉଁ ଗଛ ତଳେ ଆଶ୍ରୟ ନିଏ ?
(A) କଦମ୍ବ
(B) ଟଗର
(C) ସାରୁ
(D) ଆଳୁ
Answer:
(C) ସାରୁ

18. ‘ଆ ଜହ୍ନମାମୁ ସରଗ ଶଶୀ, ମୋ _________________ ହୋତରେ ପଡ଼ ତୁ ଖସି’ ।
(A) ପପୁ
(B) କୁନା
(C) କାହ୍ନୁ
(D) ସୁନା
Answer:
(C) କାହ୍ନୁ

19. ବେଙ୍ଗଟି ସାରୁଗଛମୂଳେ ବସି ଆପଣାକୁ ______________ ବୋଲାଉଛି ।
(A) ମନ୍ତ୍ରୀ
(B) ରାଜା
(C) ସମ୍ରାଟ୍
(D) ରାଜ୍ୟପାଳ
Answer:
(A) ମନ୍ତ୍ରୀ

20. ମଣିଷ ଚିରଦିନ ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ _______________ କରି ଆସିଛି ।
(A) ଶାସନ
(B) ଅତ୍ଯାଚାର
(C) ବ୍ୟଭିଚାର
(D) ଅନାଚାର
Answer:
(B) ଅତ୍ଯାଚାର

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପରିଚୟ :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଭୁବନେଶ୍ଵର ବେହେରା ଜଣେ ସୁଗାଳ୍ପିକ ତଥା ଲଳିତ ନିବନ୍ଧକାର ଭାବେ ସୁପରିଚିତ । ତୀବ୍ର ସାମାଜିକ ବ୍ୟଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୁପ ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ମଣିଷର ଚାଲିଚଳଣ, ଆଚାର ବିଚାର ତଥା ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ସ୍ୱରୂପକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକଟିତ କରିଛନ୍ତି । ପୁରାଣ, ଶାସ୍ତ୍ର, ଇତିହାସ ତଥା ଲୋକ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଆଧାର କରି ଆଧୁନିକ ଜୀବନକୁ ତର୍ଜମା କରିବା ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।

କଥା ଭାଷାରେ ଅତି ସାଧାରଣ ଘଟଣାବଳୀକୁ ନେଇ ଅତି ରସସିକ୍ତ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରି ପାଠକ ହୃଦୟକୁ ଆଲୋଡ଼ିତ କରିବା ତାଙ୍କ ଲେଖନୀର ବିଶେଷତ୍ଵ । ରାଉରକେଲା ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ କଲେଜର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ, ସମ୍ବଲପୁର ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟର କୁଳପତି ତଥା କେନ୍ଦ୍ର ପବ୍ଲିକ୍ ସର୍ଭିସ୍ କମିଶନ୍‌ର ସଦସ୍ୟରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଜଣେ ସୁଦକ୍ଷ ପ୍ରଶାସକ, ଚିନ୍ତାଶୀଳ ସଂସ୍କାରବାଦୀ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ସେହି ସାରସ୍ଵତ ତପସ୍ବୀଙ୍କୁ ପାଇ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ଧନ୍ୟ ହୋଇଛି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ :
‘ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ମୌଳିକ ତତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ସହିତ ଉଭୟର ସମନ୍ଵୟଦ୍ବାରା ରାଷ୍ଟ୍ରର କିପରି ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ, ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ :
ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ଏହି ସୁନ୍ଦର ସୃଷ୍ଟିରେ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜକୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠଜୀବ ବୋଲି ଡିଣ୍ଡିମ ପିଟୁଛି । ଆକାଶର ନୀଳଛତ୍ର ତଳେ ନିଜକୁ ଜୀବଜଗତର ସମ୍ରାଟ ବୋଲାଉଥ‌ିବା ମନୁଷ୍ୟ ଦୟା, ଅହିଂସା, ପରୋପକାର ପରି ଦିବ୍ୟଗୁଣଗୁଡ଼ିକର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଚିରଦିନ ଦୁର୍ବଳ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଆସିଛି । ସ୍ବୀୟ ଆତ୍ମଗରିମା ଓ ଆତ୍ମଣ୍ଡାଘା ନେଇ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ହେୟଜ୍ଞାନ କରିଛି । ଏପରିକି ନିରପରାଧ ବିଚରା ବେଙ୍ଗ ଉପରେ ମଧ୍ଯ ଅତ୍ୟାଚାର କରିବା ସହ କରିଛି ବିଦ୍ରୁପ । ସାଧାରଣ ନ୍ୟାୟ ବିଚାର ମଧ୍ୟ ସେ ମଣିଷଠାରୁ ପାଇପାରିନି ।

ପୋଖରୀରେ ଥ‌ିବା ବେଙ୍ଗ ଉପରକୁ ଟେକା ପକାଇ ଚାହାଳୀ ଓ ସ୍କୁଲ ପିଲାମାନେ ସେମାନଙ୍କ କାଳ ହେଉଛନ୍ତି । ଲେବୋରେଟରୀରେ କଲେଜ ପିଲାମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ କାଟି ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରୁଛନ୍ତି । ହୋଟେଲରେ ତା’ର ଗୋଡ଼କୁ ରୋଷ୍ଟ କରାଯାଉଛି । କେତେକ ଦେଶରେ ଜୀଅନ୍ତା ବେଙ୍ଗ ଗିଳିବାକୁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ହେଲାଣି । ଚାଲି ଜାଣିନଥ‌ିବା ଛୋଟ ପିଲାଟିଏ ମଧ୍ଯ ତାକୁ ଘରକୋଣରେ ଦେଖ୍ କାଠି ଖଣ୍ଡେ ଧରି କେଞ୍ଚିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି ।

ମେଘ ବର୍ଷିବା ସମୟରେ ସମସ୍ତେ ଛତ୍ର ତଳର ଆଶ୍ରୟ ଖୋଜନ୍ତି । ବାଟୋଇ ଛତା ତଳେ, ହଳ କରୁଥିବା ଛାଷୀ ଛତୁରୀ ତଳେ, ଗାଈ ଜଗୁଥିବା ପିଲାମାନେ ଗଛ ତଳେ, ବୁଲାଷଣ୍ଢମାନେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ବାରଣ୍ଡା ଉପରେ ଆଶ୍ରୟ ନିଅନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ବେଙ୍ଗଟିଏ ସାରୁଗଛ ତଳେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇ ଯଦି ତା’ ପୁଅଝିଅଙ୍କ ଖବର ନେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କିମ୍ବା ପାଖ ଗାଁ ସମୁଖୀଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେତୋଟି କୁହାଟ ଛାଡ଼ିଦେଲା, କିମ୍ବା ବର୍ଷାର ଟପର ଟପର ଶବ୍ଦରେ ଶୋଇପାରୁ ନଥ‌ିବା ତା’ର ଅଝଟ ଛୁଆମାନଙ୍କୁ ଶୁଆଇ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବେଙ୍ଗୁଲୀ ତା’ର ରାତିର ଲମ୍ବାଗୀତ ମେଲିଦେଲା, ତେବେ ତାକୁ ‘ସାରୁଗଛ ମୂଳେ ବସି ବେଙ୍ଗ ଆପେ ଆପଣାକୁ ରାଜା ବୋଲାଉଛି’ ବୋଲି କହି ମଣିଷ ବିଦ୍ରୂପ କରୁଛି ।

ସରସୀ ଜଳରେ ସର୍ପ କବଳରେ ପଡ଼ିଥିବା ବେଙ୍ଗ ପ୍ରତି ମଣିଷର ଦୟା, ସହାନୁଭୂତି କିମ୍ବା ଆହା ପଦୁଟିଏ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ । ତାକୁ ନିର୍ମମ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଦେଇ ତିଳ ତିଳ କରି ମାରୁଥୁବା ସର୍ପ କେବଳ ‘କୁର ଅହି’ ବୋଲି ପଦୁଟିଏ ଗାଳି ଶୁଣୁଛି । ସେପରି ଅବସ୍ଥାରେ ତା’ ମୁହଁ ପାଖରେ ଖତେଇ ହେବା ପରି ଉଡ଼ିଯାଉଥିବା କଙ୍କିଟିକୁ ‘ଶିଶୁ କଙ୍କି’ ବୋଲି କୁହାଯିବା ସହ ବେଙ୍ଗଟି “‘ଉତ୍ସୁଙ୍କି ଶିଶୁ କଙ୍କି ଦେଲା ଗିଳିଣ’ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଉଛି । କିନ୍ତୁ ସାପ ପାଟି ଭିତରେ ଅଧାରୁ ବେଶି ଅଂଶ ଥିବାବେଳେ ସେ ଉହୁଙ୍କିବ କିପରି ବୋଲି ଏ ମଣିଷ କେବେ ବିଚାର ମଧ୍ୟ କରିନାହିଁ ।

କାହିଁ କେଉଁ ଅଜଣା ଅତୀତରୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମାଜର ଦୁଃଶାସନ ଓ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନମାନେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କୁ ବିବସନା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଆସିଛନ୍ତି । ପାଣ୍ଡବ ଶକ୍ତି ରକ୍ଷାକବଚ ହେବାପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ସାହସ କରିପାରିନାହିଁ, ସେତେବେଳେ ଦୁଃଶାସନ ଅବଳା ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ କେଶ ଧରି ଘୋଷାରି ନେଇ ସଭାସ୍ଥଳରେ ସର୍ବସମ୍ମୁଖରେ ଦେଇଛି ଲାଞ୍ଛନା ଓ ଅପମାନ । କେଉଁଠାରେ
ରହିଛି ଚିର ମୁକୁଳା ।

ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ପାଶବିକ ରୂପ ଧାରଣ କରିଛି, ସେତେବେଳେ ମଣିଷ ତାକୁ ପ୍ରାଣଭୟରେ ଜୀବନ ଆକୁଳରେ ଦେଇଛି ସମ୍ମାନ । ହିମାଳୟର ସନ୍ତାନ ତଥା ଜଗଜ୍ଜନନୀ ମା’ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଭାଇ ହେତୁ ମହାବଳ ବାଘ ପାଇଛି ମାମୁର ସମ୍ମାନ । ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ମଣିଷର ଉପକାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଧ୍ୱଂସର ତାଣ୍ଡବଳୀଳା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି, ସେତେବେଳେ ମଣିଷ ତାକୁ ଦୈବୀଶକ୍ତି ରୂପେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି । ଅଗ୍ନି ଯେତେବେଳେ ତା’ର ଘରଦ୍ଵାର ପୋଡ଼ି ଛାରଖାର କରିଛି, ସେତେବେଳେ ତାକୁ ଦେବତାର ଆଖ୍ୟା ଦେଇ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ହୋମଯଜ୍ଞ ।

ପବନ ଯେତେବେଳେ ଅଣଚାଶ ମୂର୍ତ୍ତି ଧରି ତା’ର କ୍ଷୁଦ୍ରସୃଷ୍ଟିକୁ ଧୂଳିସାତ୍‌ କରିଦେଇଛି, କରାଳ ବନ୍ୟାରେ ଯେତେବେଳେ ଗାଁ ଗଣ୍ଡା ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଯାଇଛି, ସେତେବେଳେ ପବନ ଓ ବରୁଣଙ୍କୁ ଦେବତାର ଆସନ ଦେଇ ସ୍ତୋତ୍ର ଗାନ କରିଛି । ଏହି ଶକ୍ତି ଯେତେବେଳେ ମଙ୍ଗଳମୟ ଓ ରକ୍ଷାକାରୀ ଶକ୍ତି ରୂପରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ସେତେବେଳେ ମଣିଷ ସେହି ଐଶୀଶକ୍ତିକୁ ପ୍ରାଣର ଆବେଗରେ ପିତା, ମାତା, ଗୁରୁ, ବନ୍ଧୁ ଓ ସଖାର ଆସନ ଦେଇ ଆଦର ପୂର୍ବକ ଭକ୍ତର ବିହ୍ବଳତାରେ ପୂଜା କରିଛି ।

ଦୁର୍ବଳକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ବା ରକ୍ଷା କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ପରମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା ନିନ୍ଦନୀୟ । କାରଣ ବଳହୀନଦ୍ୱାରା ଆତ୍ମା ପ୍ରାପ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଶକ୍ତିର ଆହରଣ ଓ ସଞ୍ଚୟ ଆମର ଧେୟ ହେବା ଉଚିତ । କିନ୍ତୁ ଶକ୍ତି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ନ ନେବାପାଇଁ ଜ୍ଞାନର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସୂଚାଇଦେବା ନିମନ୍ତେ ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷଗଣ ଯେଉଁ ମହତ୍ ଆଦର୍ଶର ଇଙ୍ଗିତ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ୟତ୍ର ବିରଳ । ସେହି ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶର ଜଣେ ସୁନ୍ଦର ପ୍ରତୀକ ଥିଲେ ମହର୍ଷି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ।

ମହାପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଥିଲେ ପାଶବିକ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ଆଶ୍ରମରେ । ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ କରିଥିଲେ ସୁଖାଦ୍ୟର ଆୟୋଜନ । ବିସ୍ମୟାଭିଭୂତ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ତାହା ତାଙ୍କ ଧେନୁ କାମଧେନୁଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି ବୋଲି ଜାଣିପାରି ହେଲେ ଲୋଭାସକ୍ତ । ବଳପୂର୍ବକ କାମଧେନୁକୁ ନେଇଯିବା ନିମନ୍ତେ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ଦୁଃଖୁତ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ପ୍ରତିବାଦ ବୃଥା ହେଲା। କାମଧେନୁକୁ ଚଲାଇ ନେଇ ନ ପାରିବାରୁ ତାକୁ ମାଡ଼ ମାରି ଚାରିଗୋଡ଼ ବାନ୍ଧି ନେବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କଲେ । କାମଧେନୁ ପ୍ରତି ଏପରି ଅତ୍ୟାଚାର ସହି ନପାରି ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ମନ୍ତ୍ରିତ କୁଶ ଛାଡ଼ିଦେବା ଫଳରେ ସୈନ୍ୟବଳ ବିନାଶ ହେବା ସହ ରାଜା ନିରସ୍ତ ହେଲେ ।

ପରାଜିତ ମହାପ୍ରତାପୀ ରାଜା ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଲଜ୍ଜା ଓ ଅପମାନରେ ସେଠାକୁ ପଳାୟନ କଲେ । କିନ୍ତୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ହରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଘୋର ତପସ୍ୟା । ଯଥା ସମୟରେ ବର, ଦେବଶର ତଥା ବ୍ରହ୍ମଶରର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ କାମଧେନୁକୁ ଛଡ଼ାଇ ନେବା ନିମନ୍ତେ ପୁନର୍ବାର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିଲେ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମଶର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମଦଣ୍ଡରେ ପଡ଼ି ଲୀନ ହୋଇଗଲା । ତାଙ୍କର ସକଳ ଚେଷ୍ଟା ବୃଥା ହେଲା । ପରିଶେଷରେ ବ୍ରହ୍ମତେଜ ସମ୍ମୁଖରେ ପାଶବିକ ଶକ୍ତି କିଛି ନୁହେଁ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ଉପଲବ୍‌ କଲେ ।

ତେଣୁ ରାଜ୍ୟଭାର ଅନ୍ୟ ହାତରେ ସମର୍ପଣ କରି ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ ନିମନ୍ତେ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ତପସ୍ୟା । ଇନ୍ଦ୍ରପଦ ଚାଲିଯିବା ଭୟରେ ଇନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କ ତପସ୍ୟା ଭଙ୍ଗ ନିମନ୍ତେ ମେନକାଙ୍କୁ ପଠାଇଲେ, ହେଲା ଶକୁନ୍ତଳାଙ୍କ ଜନ୍ମ । ସ୍ବୀୟ ତପଃ ଶକ୍ତି ବଳରେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଚଣ୍ଡାଳ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କୁ ସ୍ୱର୍ଗକୁ ପ୍ରେରଣ କଲେ । ଦେବରାଜ ଇନ୍ଦ୍ର ନିଷେଧାଦେଶ ଦେବାରୁ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ‘ନ ଯଯୌ ନ ତଭୌ’ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଲେ । ଫଳରେ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ସୃଷ୍ଟି କଲେ ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ଵର୍ଗ । ଏତେ ତପସ୍ୟା ପରେ ମଧ୍ଯ କ୍ରୋଧ ଦମନ କରିପାରି ନ ଥ‌ିବାରୁ ପୁନର୍ବାର ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଇ ଅପମାନିତ ହୋଇଥିଲେ । ପରିଶେଷରେ ତାଙ୍କଠାରେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନର ଉଦ୍ରେକ ହେଲା । ସେ ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାରୁ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ତାଙ୍କୁ ସସମ୍ମାନ ନିଜ ଆଶ୍ରମକୁ ପାଛୋଟି ନେଇଥିଲେ ।

ମହାତେଜସ୍ବୀ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ସ୍ଵୟଂ ଅତି ଶକ୍ତିମାନ୍ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଆଉ ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରିନାହାନ୍ତି । ତାଡ଼କା, ମାରିଚ, ସୁବାହୁ ପ୍ରଭୃତି ରାକ୍ଷସଙ୍କ ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବରୁ ଆଶ୍ରମକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ନିମନ୍ତେ ଦଶରଥ ନନ୍ଦନ ରାମ-ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କୁ ସଙ୍ଗରେ ଆଣି ଧନୁର୍ବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ଦେଇଯାଇଛନ୍ତି ଏହିପରି ମହାନ୍ ଶିକ୍ଷା । ତାଙ୍କ ଅହିଂସା ଦୁର୍ବଳତାରେ ଅହିଂସା ନଥିଲା, ଥିଲା ସବଳର ଅହିଂସା । ଥରେ ଗୋଟିଏ ସଭାରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଶୀର୍ଷ ଦୁର୍ବଳ ଶରୀର ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ସୁସ୍ଥସବଳ ଶରୀର ଗଠନ କରିବାକୁ ସେ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।

ପାଖରେ ବସିଥିବା ବିଶାଳକାୟ ମହମ୍ମଦ ଆଲିଙ୍କୁ ଦେଖାଇ ସେ କହିଥିଲେ ଯେ, ଯଦି କେହି ଆଲିଙ୍କ ଗାଲରେ ଚଟକଣାଟିଏ ମାରନ୍ତି ଏବଂ ସେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଗାଲଟି ଦେଖାଇ ଦିଅନ୍ତି ତା’ହେଲେ ତାକୁ ଅହିଂସା କୁହାଯିବ । କାରଣ ଗୋଟିଏ ଚଟକଣା ସ୍ଥାନରେ ଦୁଇଗୋଟି ଚଟକଣା ଦେବାପାଇଁ ତାଙ୍କର ଶକ୍ତି ଅଛି । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କୁ ଯଦି କେହି ଚଟକଣାଟି ମାରେ ଓ ସେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ଗାଲ ଦେଖାଇ ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ତାହା ଅହିଂସା ହେବ ନାହିଁ । କାରଣ ଚଟକଣା ମାରିବା ଶକ୍ତି ତାଙ୍କର ନାହିଁ । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ ଗାଲ ଦେଖାଇବା ବ୍ୟତୀତ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟଗତି ନାହିଁ ।

ଜ୍ଞାନ ବିନା ଶକ୍ତି ଯେପରି ପାଶବିକ ଶକ୍ତିର ରୂପ ଧାରଣ କରେ , ଶକ୍ତି ବିନା ଜ୍ଞାନ ସେହିପରି ଉପହାସର ସାମଗ୍ରୀ ହୋଇଥାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଜ୍ଞାନର ଗରିମାରେ ଗରୀୟାନ୍ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ବଳ ଭାରତବର୍ଷ ପୃଥ‌ିବୀରେ ତା’ର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଆସନ ପାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉପହାସର ପାତ୍ର ହୋଇଛି । ଶକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ସୁସମନ୍ବୟ ହିଁ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାର ଆଦର୍ଶ । ତେଣୁ ଜ୍ଞାନର ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଭାରତବର୍ଷ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଫଳରେ ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତା’ର ପ୍ରଭାବ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ମାନବ ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ସାଧୁ ହୋଇଅଛି, ତାହା ନିଃସନ୍ଦେହ ।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :
ମେନକା – ଅପ୍‌ସରା ବିଶେଷ । ମହର୍ଷି ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କ ତପଭଙ୍ଗ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଇନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ । ଏହାଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଔରସରେ ଶକୁନ୍ତଳା ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ ।

ତି୍ରଶଙ୍କୁ – ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀୟ ରାଜା । ସଶରୀରେ ସ୍ବର୍ଗଲାଭ ନିମିତ୍ତ କୁଳଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଉପାୟ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ବଶିଷ୍ଠ ତାଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜି ନ ହେବାରୁ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାହାଯ୍ୟ ପାଇଁ କହିଥିଲେ । ସେମାନେ ରାଜି ନ ହେବାରୁ କ୍ରୋଧରେ ଗୁରୁକୁଳ ତ୍ୟାଗ କରିଯିବାକୁ ଧମକ ଦେବାରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ଶାର୍ଯ୍ୟରେ ସେ ଚଣ୍ଡାଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଚଣ୍ଡାଳ ରୂପ ଦେଖୁ ପାଇଁ କହିଥିଲେ । ସେମାନେ ରାଜି ନ ହେବାରୁ କ୍ରୋଧରେ ଗୁରୁକୁଳ ତ୍ୟାଗ କରିଯିବାକୁ ଧମକ ଦେବାରୁ ସ୍ବର୍ଗକୁ ପଠାଇବାକୁ ଯଜ୍ଞ ଆରମ୍ଭ କଲେ । କୌଣସି ଦେବତାଙ୍କର ଯଜ୍ଞକୁ ଆଗମନ ନହେବାରୁ ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର କ୍ରୁଦ୍ଧ ହୋଇ ନିଜ ତପସ୍ୟା ବଳରେ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କୁ ସ୍ବର୍ଗକୁ ପ୍ରେରଣ କରିବା ପ୍ରୟାସ କଲେ ।

ରାଜା ଧୀରେ ଧୀରେ ସ୍ଵର୍ଗ ଦିଗକୁ ଗମନ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଦେବରାଜ ଇନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କୁ ସ୍ବର୍ଗରେ ସ୍ଥାନ ଦେବାକୁ କୁଣ୍ଠିତ ହୋଇ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ପ୍ରଚାର କଲେ । ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଏଥରେ କ୍ରୁଦ୍ଧ ହୋଇ ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ଵର୍ଗ ଓ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିକଲେ । ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ସପ୍ତର୍ଷିମଣ୍ଡଳ ଓ ନକ୍ଷତ୍ରଗଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ । ଦେବତାମାନେ ଭୟରେ ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କ ଶରଣାପନ୍ନ ହେବାରୁ ସେ କହିଲେ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ଆଉ ଅଧଃପତିତ ହେବ ନାହିଁ । ଦେବତାମାନେ ଏଥିରେ ସ୍ବୀକୃତ ହେଲେ ଓ ସେହିଦିନଠାରୁ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ଅଧୋବଦନ ହୋଇ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ସୃଷ୍ଟ ଧ୍ରୁବ ଓ ଅମର ନକ୍ଷତ୍ର ପରିବେଷ୍ଟିତ ପୂର୍ବକ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ବିରାଜମାନ ହେଲେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ଅଧା ସ୍ବର୍ଗରେ ଝୁଲୁଛନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

କାମଧେନୁ – ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନରୁ ଜାତ ଗାଈ । ପୌରାଣିକ ବିଶ୍ଵାସ ଅନୁଯାୟୀ ସେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ପ୍ରାର୍ଥନା ପୂରଣ କରିପାରନ୍ତି । ଏହି ଗାଈ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ନିକଟରେ ଥିଲେ । ସେ ନିଜ ଅଦ୍ଭୁତ କ୍ଷମତା ବଳରେ ଅସଂଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିକରି କାର୍ଲବୀର୍ଯ୍ୟର ଆକ୍ରମଣକୁ ବ୍ୟର୍ଥ କରିଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଓ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ବିବାଦରେ ସେ ବହୁ ଯୋଦ୍ଧା ଜାତ କରିଥିବା ବିଷୟ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।

• ଲେବୋରେଟରୀ – ପରୀକ୍ଷ।ଗାର
• ସରସୀ – ପୁଷ୍କରିଣୀ ।
• କ୍ରୂର ଅହି – ନିଷ୍ଠୁର ସାପ ।
• ହେୟଞନ – ବେଖାତିରି ।
• ବିହୂପ – ଥଟ୍ଟା ।
• ମଣ୍ଡକ – ବେଙ୍ଗ ।
• ତାଣ୍ଡବ ଲୀଳା – ଧ୍ବଂସ ଲୀଳା ।
• ପ୍ରଶ୍ରୟ – ସମର୍ଥନ କରିବା ।
• ଭିଆଣ – ସର୍ଜନ ।
• ଦୁର୍ବଳ – ବଳହୀନ
• ପ୍ରତୀକ – ଚିହ୍ନ, ସଙ୍କେତ ।
• ଗରିମା – ମହିମା ।
• ନ୍ୟାୟୋଚିତ – ନ୍ୟାୟଯୋଗ୍ୟ ।
• ସଦେହ – ଦ୍ବିଧା ।
• ଉହୁଙ୍କିବା – ଉଙ୍କି ମାରିବା ।
• ହିମାଳୟନଦିନୀ – ହିମାଳୟ ଝିଅ ।
• ବରୁଣ – ଜଳର ଦେବତା ।
• ଛତ୍ରତଳେ – ଛତାତଳେ ।
• ବିଶ୍ୱ।ମିତ୍ର – ଋଷିବିଶେଷ ।
• ପୀଠସ୍ଥଳୀ – କେଦ୍ରସ୍ଥଳୀ
• ପରିହାସ – ଥଟ୍ଟା ।
• ଛତ୍ର – ଛତା / ଆଚ୍ଛାଦନ ।
• କେଶୁର – କେଉଟ ମୁଥା ।
• ହୁଡ଼। – ପୋଖରୀ ବା ବିଲ ଚାରିପାଖରେ
• ଛତୁରୀ – ବାଉଁଶ ପାତିଆ ଓ ତାଳପତ୍ରରେ ନିର୍ମିତ ଏକ ପ୍ରକାର ଛତା, ଯାହା ଖରା ଓ ବର୍ଷାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଦଣ୍ଡ – ବାଡ଼ି/ ଯଷ୍ଟି ।
• ଅହି – ସାପ ।
• ଦ୍ୱ।ହି – ରାଣ
• ଆତ୍ମଗରିମା – ଆତ୍ମପ୍ରଶଂସା ।
• ଭରସି – ସାହସ ।
• ମୂହ୍ୟମାନ – ମୋହଗ୍ରସ୍ତ|ଅତିଶୟ କାତର ।
• ପାଶବିକ – ନିଷ୍ଠୁର/ପଶୁତୁଲ୍ୟ ।
• ଆବହମାନ – ପୂର୍ବରୁ ଗଡ଼ି ଆସୁଥ‌ିବା/ କ୍ରମାଗତ ।
• ଭିଆଣ – ବିଧାନ/ସର୍ଜନା/ସଂଘଟନ ।
• ପଟାକ୍ତର – ତୁଳନା/ଉପମା ।
• େଧ୍ୟୟ – ସ୍ମରଣୀୟ/ଆଲୋଚନୀୟ ।
• ଅଭୂତପୂର୍ବ – ଯାହା ପୂର୍ବେ ଘଟିନାହିଁ ।
• ଗରୀୟାନ – ଶ୍ରେଷ୍ଠ/ଗୁରୁତର ।
• ଶ୍ର।ନ୍ତ – ଶ୍ରମଯୁକ୍ତ/ପରିଶ୍ରମ ଯୋଗୁଁ ହାଲିଆ ହୋଇ ପଡ଼ିବା ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 6 ବଳ ଓ ଗତି ନିୟମ Important Questions and Answers.

BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 6 ବଳ ଓ ଗତି ନିୟମ

Subjective Type Questions With Answers

1. ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମର ଗାଣିତିକ ସୂତ୍ରାୟନ ନିଗମନ କର ।
ଉ –
(i) ମନେକର ‘m’ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ସ୍ଥିର ତ୍ଵରଣ à ରେ ଗତି କରୁଛି । ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରି ବେଗ u ଯେତେବେଳେ t = 0 ଓ t ସମୟ ପରେ ଏହାର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ v । F ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବାହ୍ୟ ବଳ ।
(ii) p₁ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସଂବେଗ = mu, P₂ ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ସଂବେଗ = mv t ସମୟ ପରେ ସଂବେଗରେ ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ = p₁ – p₂ = mv – mu = m (v – u)
(iii) ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ
ହାର = \(\frac{m(v-u)}{t}\)
(iv) ତେଣୁ F α \(\frac{m(v-u)}{t}\)
k ହେଉଛି ଏକ ଆନୁପାତିକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ।

ଏକକ ବଳ ହେଉଛି ସେହି ପରିମାଣର ବଳ ଯାହା ଏକକ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ସେହି ବସ୍ତୁରେ ଏକକ ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

2. ସଂବେଗର ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ଲେଖ ଓ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ଅସନ୍ତୁଳିତ ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ନହୋଇ ଯଦି ଦୁଇଟି ସଂବେଗର ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘାତ ଘଟେ ତେବେ ସଂଘାତ ପରେ ସେମାନଙ୍କର ସେହି ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ମୋଟ ସଂବେଗ ସଂଘାତ ପୂର୍ବରୁ ମୋଟ ସଂବେଗ ସହିତ ସମାନ ରହେ ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା :
(i) ମନେକର A ଓ B ନାମକ ଦୁଇଟି ବଲ୍‌ ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାରେ ଯଥାକ୍ରମେ u_A ଓ u_B ପରି ବେଗରେ ଗୋଟିଏ ଦିଗରେ ଗତି କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଯଥାକ୍ରମେ m_A ଓ m_B । କୌଣସି ବାହ୍ୟବଳ ଏମାନଙ୍କ କରୁନାହିଁ।
(ii) u_A > u_B ହେଲେ କିଛି ସମୟ ପରେ A ବଲ୍‌ B ବଲ୍‌କୁ ଧକ୍‌କା ଦେବ । ମନେକର ଏହି ସଂଘାତ । ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସଂପନ୍ନ ହେଲା । A ବଲ୍ B ବଲ୍ ଉପରେ F_AB ବଳ ଓ B ବଲ୍ A ବଲ୍‌ ଉପରେ F_BA ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କାଚୁଛି ।
(iii) ମନେକର ସଂଘାତ ପରେ Ā ଓ B ର ପରିବେଗ ଯଥାକ୍ରମେ v_A ଓ v_B ହେଲ । ସଂଘାତ ପୂର୍ବରୁ Aର ସଂବେଗ m u ଓ Bର ସଂବେଗ mgug ଥିଲା । ସଂଘାତ ପରେ Aର ସଂବେଗ m y ଓ Bର ସଂବେଗ ହେଲା ।
(iv) ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଅନୁ ସାରେ ବଲ୍‌ୟ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ସେମାନଙ୍କ ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାର ସଙ୍ଗେ ସମାନ । ତେଣୁ

ମାତ୍ର F_AB = – F_AB (∴ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ଓ କ୍ରିୟ । ବଳ ସମାନ ଓ ବିପରତମ୍ବୁଖା)
(v) \(\frac{m_A\left(v_A-u_A\right)}{t}=\frac{-m_B\left(v_B-u_B\right)}{t}\)
⇒ m_A (V_A – U_A) = – m_B (V_B – U_B)
⇒ m_AV_A – m_AU_A = – m_A V_B + m_AU_B
⇒ m_AV_A + m_BV_B = m_Au_A + m_AV_A + m_BV_B = m_AU_A + m_BU_B
ଏହାକୁ ସଂବେଗ ସଂରକ୍ଷଣ ଏହାକୁ ସଂକେଟ ସଂସ୍ପଶ ନିୟମ କୁହାଯାଏ । ବାହ୍ୟବଳ କାର୍ଯ୍ୟ ନକଲେ ସଂଘାତ ପୂର୍ବରୁ ଓ ସଂସ୍ଥାନ ପରେ ବଲ୍‌ର ମୋଗ ସଂବେଗ ଆପଚିବର୍ତ୍ତତର ହୋ

3. ସ୍ଥିରତାର ଜଡ଼ତ ଓ ଗତିର ଜଡ଼ତା କ’ଣ ? ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଲେଖ ଓ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
ସ୍ଥିରତାର ଜଡ଼ତା: ସ୍ଥିର ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁ ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିବାକୁ ଚାହେଁ । ଏହାକୁ ସ୍ଥିର ତାର ଜଡ଼ତା କୁହାଯାଏ । ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରୟୋଗ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିବ ନାହିଁ ।
ଗତିର ଜଡ଼ତା : ସରଳରେଖାରେ କୌଣସି ଏକ ବେଗରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁ ସେହି ବେଗରେ ଓ ସେହି ଦିଗରେ ଗତି କରିବାକୁ ଚାହେଁ । ଏହାକୁ ଗତିର ଜଡ଼ତା କୁହାଯାଏ ।
ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମ : ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରିୟା ବଳର ଏକ ସମାନ ବିପରୀତମୁଖୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ଅଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ ସେତେବେଳେ ତତ୍ଷଶୀଦ ତ୍ଵିତୀୟବସ୍ତୁ ଉପରେ ସମାନ ପରିମାଣର ବିପରୀତ ମୁ ଖୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ ।
(i) ଏହି ଦୁଇଟି ବଳର ପରିମାଣ ସମାନ ମାତ୍ର ଦିଗ ବିପରୀତ ଅଟେ । ଏହି ବଳଦ ୟ କେବେବି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
(ii) ଏହି କ୍ରିୟାବଳ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ସର୍ବଦା ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ତେଣୁ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ଉଦ।ହରଣ:
(i) ଗୋଟିଏ ଦୁର୍ବଳ ଟେବୁଲର ପୃଷ୍ଠକୁ ହାତରେ ଜୋର୍‌ରେ ବାଡ଼େଇଲେ ଟେବୁଲ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ଓ ହାତରେ ମଧ୍ୟ ଆଘାତ ଲାଗେ ।
(ii) ଟେବୁଲ ପୃଷ୍ଠକୁ ହାତରେ ବାଡ଼େଇଲାବେଳେ କରେ । ଫଳରେ ଟେବୁଲ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ।
(iii) ଟେବୁଲ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ହାତ ଉପରେ ଏକ ସମପରି ମାଣର ବିପରୀତମୁଖୀ କ୍ରିୟାବଳ ଲାଗେ ।

4. ସଂବେଗ କ’ଣ ? ନିଉଟନଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଲେଖ । ବଳର ପରିମାଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପାଇଁ ସୂତ୍ର ନିଗମନ କର ।
ଉ-
ସଂବେଗ : ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ତାହାର ପରିବେଗର ଗୁଣଫଳକୁ ସଂବେଗ କୁହାଯାଏ ।
ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମ : ବଳ ଦିଗରେ ବଷ୍ତୁର ସଂବେଗର ସମୟ ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ଭନ ହାର, ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ଅସନ୍ତୁଳିତ ବଳ ସହିତ ସମାନୁପାତୀ ଓ ବଳ ଦିଗରେ ସଂପନ୍ନ ହୁଏ ।

ସୂତ୍ର ନିଗମନ :
(i) ମନେକର m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ର।ରମ୍ବିକି ପରିବେଗ କରୁଛି ।
u = ଗତିପଥରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ t = 0 ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ a = ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ
v = t ସମୟ ପରେ ଗତିପଥର ଆଉ ଏକ ସ୍ଥାନରେ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ
F = ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବାହ୍ୟବଳ
(ii) ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସଂବେଗ P₁ = mu
ଅନ୍ତିମ ସଂବେଗ p₂ = mv ।
t ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ
= p₂ – p₁ = mv – mu = m(v – u)
ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ

ଏଠାରେ k ଆନୁପାତିକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ।

(iii) ଏକକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଏକକ ତ୍ଵରଣ ପାଇଁ ଯେତିକି ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ଏକକ ବଳ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ m = 1, a = 1 ହେଲେ F = 1
∴ ଫଳରେ ସମାନୁପାତୀ ସ୍ଥିରାଙ୍କ k = 1 ହେବ ।
∴ F = ma ଅର୍ଥାତ୍‌ ବଳ = ବସ୍ତୁତ୍ଵ × ତ୍ଵରଣ

5. ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ୱିତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ ଜଡ଼ତା ନିୟମର ଗାଣିତିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ-
ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମ – ବଳ ଦିଗରେ ବସ୍ତୁର ‘ସଂବେଗର ସମୟ ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାର, ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ସହି ତ ସମାନୁ ପାତୀ ଓ ବଳ ଦିଗରେ ସଂପନ୍ନ ହୁଏ ।

ଗାଣିତିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା :
(i) ମନେକର ‘m’ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ସ୍ଥିର ତ୍ଵରଣ a ରେ ଗତି କରୁଛି । ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରି ବେଗ u ଯେତେବେଳେ t = 0 ଓ t ସମୟ ପରେ ଏହାର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ v । F ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବାହ୍ୟ ବଳ ।
(ii) p ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସଂବେଗ = mu, P, ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ସଂବେଗ = mv = P₂ – P₁ = mv – mu = m (v – u)
(iii) ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ

k ହେଉଛି ଏକ ଆନୁପାତିକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ ।

ଚ୍ଚଡତାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା :
ଯଦି ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରା ନଯାଏ ତେବେ F = 0 ।

⇒ v – u = 0 ⇒ v= u
ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଲା କୌଣସି ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ନ ହେଲେ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯଦି ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ u = 0 ହୋଇଥବ, ତେବେ ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ v = 0 ହେବ । ଅର୍ଥାତ୍ ବାହ୍ୟବଳ ବିନା ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁ ସ୍ଥିର ରହିବ ।

6. ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମଟି ଲେଖୁ ଏହାର ଗାଣିତିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
ଉ-
ବିଶ୍ଵର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ । ଏହି ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁଦ୍ୱୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଗୁଣଫଳ ସହ ସମାନୁପାତୀ ଓ ସେମାନଙ୍କ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାର ବର୍ଗ ସହ କେନ୍ଦ୍ର କୁ ଯୋଗ କରୁଥ‌ିବ। ସରଳରେଖା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ।

ମନେକର ‘A’ ଏକ ବସ୍ତୁ ଯାହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ M ଓ କେନ୍ଦ୍ର O, ‘B’ ଅନ୍ୟ ଏକ ବସ୍ତୁ ଯାହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ m ଓ କେନ୍ଦ୍ର P ।
ମନେକର OP = d
ମନେକର ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ = F
∴ F α Mm …………..(1)
\(\mathrm{F} \propto \frac{1}{d^2}\) …………..(2)
ଏହାର ଯୌଥ ଚଳନ ହେଲା \(\mathrm{F} \propto \frac{Mm}{d^2}\)
⇒F = \(\mathrm{G}_{\mathrm{d}^2}^{\mathrm{Mm}}\) (G ଏକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ)
G ଏକ ସମାନୁପାତିକ ସ୍ଥିରାଙ୍କ । ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର ସମାନ । ଓ ବସ୍ତୁର ପ୍ରକୃତି, ଗଠନ, ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବା ଅବସ୍ଥାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ । ଏହାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣୀୟ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ କୁହାଯାଏ । SI ପଦ୍ଧତିରେ Gର ମୂଲ୍ୟ = 6.673 x 10^-11 ନିଉଟନ୍‌ × ମି ²/କି.ଗ୍ରା.²
M = 1 କି.ଗ୍ରା. = m ଓ d = 1 ମିଟର ହେଲେ
F = G = 6,673 × 10^-11 n x m² x kg^-2 ଏହା ଏକ ଦୁର୍ବଳ ବଳ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବଳ ତୁଳନାରେ ଏହାକୁ ଉପେଷ କରାଯ।ଇଥାଏ ।

1. ସାଇକେଲକୁ ପେଡ଼ାଲ ମାରିଲେ ସାଇକେଲ ଚାଲେ ମାତ୍ର ପେଡ଼ାଲ ମାରିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ ସା କକେଲଭ ପରେ ଏକ ଚାହୁବଳ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) ସାଇକେଲ ପେଡ଼ାଲ ମାରି ବା । ବେ ଳେ ସାଇକେଲ ଉପରେ ଏକ ବାହ୍ୟ ବ ଳ କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ତେଣୁ ସାଇକେଲଟି ଗତିଶୀଳ ହୁଏ ।
(ii) ପେଡ଼ାଲ ମାରିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ ରାସ୍ତାର ପୃଷ୍ଠ ଓ ସାଇକେଲ ଚକ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଘର୍ଷଣ ବଳ, ଯାହାର ଦିଗ ସାଇକେଲର ଗତି ଦିଗର ବିପରୀତମୁଖୀ ହୋଇଥାଏ, ତା’ର ଗତିକୁ ବିରେ।ଧ କରେ ।
(iii) ଫଳରେ ସାଇକେଲ ଗତିର ବେଗ କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସପାଏ ଓ ଏହି ବେଗ ଶୂନ ହେଲେ ସାଇକେଲଟିର ଗତି ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ ।

2. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ସକୁ ବନ୍ଧୁର ଚଟାଣ ଉପରେ ଅଳ୍ପ ବଳରେ ଠେଲିଲେ ବାକ୍ସଟି ପୁଞ୍ଚେ ନାହିଁ କାହିଁକି ? କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
(i) ବାକ୍ସଟିକୁ ଠେଲିଲେ ବାକ୍ସର ନିମ୍ନପୃଷ୍ଠ ଓ ଚଟାଣ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଘର୍ଷଣ ବଳ ହ। ସପାଏ ଓ ଏହି ବେଗ ଶୁନ ହେଲେ କରେ ।
(ii) ଦୁଇଟି ପୃଷ୍ଠ ଲାଗିକରି ଥ‌ିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(iii) ଠେଲାବଳର ପରିମାଣ କମ୍ ହେଲେ ବାକ୍ସର ନିମ୍ନପୃଷ୍ଠ ଓ ଚଟାଣ ମଧ୍ଯରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବିପରୀତ ମୁଖୀ ଘର୍ଷଣ ବଳ ଠେଲବଳକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରିଦିଏ । ତେଣୁ ବାକ୍ସଟି ଘୁଞ୍ଚେ ନାହିଁ ।

3. 20 ଗ୍ରାମ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁରେ 5 m/s² ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ବଳର ପରିମାଣ ଓ 10 ଗ୍ରାମ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁରେ 10 m/s² ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଅଧ୍ବକ ?
ଉ-
ପ୍ରଥମ କ୍ଷେତ୍ରରେ,
m₁ = 20 ଗ୍ରାମ୍ = 0.02 kg, a = 5 m/s²
∴ F ₁ = m₁ a₁ = 0.02 kg x 5m/s²= 0.1 ନିଉଟନ୍
ଦ୍ଵିତୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ m₂ = 10 ଗ୍ରାମ୍ = 0.01_kg, a₂ = 10 m/s²
∴ F₂ = m₂a₂ = 0.01 kg × 10 m/s² = 0.1 ନିଉଟନ୍
∴ ଉଭୟ ବଳର ପରିମାଣ ସମାନ ।

4. କେଉଁ କେଉଁ ନିୟମରୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଦଳର ପ୍ରଭାବ, ବଳର ସଂଜ୍ଞା ଓ ବଳର ପରିମାଣ ସୂଚିତ ହୋଇଥାଏ ?
ଊ-
(i) ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ ବଳର ପ୍ରଭାବ ସୂଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଗତି ନିୟମରୁ ବଳର ସଂଜ୍ଞା ସୂଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ ବଳର ପରିମାଣ ସୂଚିତ ହୋଇଥାଏ ।

5. ବଳ କ’ଣ ? ଏହାର ପରିମାଣ କିପରି କଳନା କରାଯାଏ ?
ଭ-
(i) ଯେଉଁ ବାହ୍ୟ କାରକଦ୍ଵାରା ବସ୍ତୁର ଜଡ଼ତ୍ଵର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଣାଯାଏ ତାହାକୁ ବଳ (Force) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗତିର ଦ୍ଵିତୀୟ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ବଳର ପରି ମାଣ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ଏଥିରେ ସୃଷ୍ଟ ତ୍ଵରଣର ଗୁଣଫଳରୁ କଳନା କରାଯାଏ ।
(iii) ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ତାଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ତ୍ଵରଣର ଗୁଣଫଳ ସହ ସମାନ ଏବଂ ଏହାର ଦିଗ ତ୍ଵରଣର ଦିଗ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ । F = ma

6. ସଂବେଗ କ’ଣ ? ଏହା କି ପ୍ରକାର ରାଶି ? S. I. ପଦ୍ଧତିରେ ଏହାର ଏକକ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ଯେତେଚେଳେ ଆଘାତ କରେ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ପରିବେଗ ଉଭୟ ରାଶି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତେଣୁ ସଂବେଗ ଏକ ଭୌତିକ ପରିବେଗର ଗୁଣନଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।
(ii) ସଂବେଗ ଏକ ସଦିଶ ରାଶି କାରଣ ଏହାର ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ ଉଭୟ ଥାଏ ।
(iii) S.I. ଏକକ ପଦ୍ଧତିରେ ସଂବେଗର ଏକକ 622 kg. m. s^-1 ।

1. ନିଉଟନଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଗତି ନିୟମ ଲେଖ । ଏହି ନିୟମରୁ ବଡ଼ତ୍ଵଚସଂଜ୍ଞ।କେଖ ।
ଉ-
(i) ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଗତି ନିୟମ: ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ତା’ର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରେ ବା ସରଳରେଖକ ସମଗତି ଅବସ୍ଥାରେ ଅନବରତ ରହିଥାଏ, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତା’ର ସେହି ଅବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ନ ଥାଏ ।
(ii) ଜଡ଼ତ୍: ନିଜର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥା ବା ସରଳରେଖକ ସମ ଗତି ଅବସ୍ଥାକୁ ବଜାୟ ରଖୁବାପାଇଁ ବସ୍ତୁର ଯେଉଁ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଥାଏ, ତାହାକୁ ବସ୍ତୁର ଜଡ଼ତ୍ଵ କୁହାଯାଏ।

2. କାର୍ ମାନଙ୍କରେ ସୁରକ୍ଷା ବେଲ୍ଟ କାହିଁ କି ଲଗାଯାଉଛି ?
ଉ-
(i) କାର୍‌ ଟି ଗତି କଲାବେଳେ ହଠାତ୍ ବ୍ରେକ୍ ମାରିଲେ ଗତିର ଜଡ଼ତା ହେତୁ ଆମେ ଆଗକୁ ଝୁଙ୍କିପଡୁ ଓ କାର୍ ସ୍ଥିର ଥିଲାବେଳେ ହଠାତ୍ ଗତି ଆରମ୍ଭ କଲେ ଆମେ ସ୍ଥିରତାର ଜଡ଼ତା ପାଇଁ ପଛକୁ ଝୁଙ୍କିପଡୁ ।
(ii) ଏଥିପାଇଁ କାର୍‌ରେ ବସିଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦି ଆଯାଏ । କାରଣ ସୁରକ୍ଷା ବେଲ୍‌ ଟ ଆମ ଶରୀର କୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ଭିତରେ ଯାତ୍ରୀଟି ସୁରକ୍ଷିତ ରହେ ।ଏଣୁ କା। ର୍ ମା ନ ଙ୍କ ରେ ସୁ ର କ୍ଷା ବେ ଲ୍‌ ଟ ଲଗାଯାଉଛି ।

3. . ଜଡ଼ତା କ’ଣ ? ଏହା କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
ଉ-
(i) ଜଡ଼ତ୍ଵ ବସ୍ତୁର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଯାହା ଯୋଗୁ ବସ୍ତୁ ନିଜର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥା ବା ଗତିର ବିରୋଧ କରେ ।
(ii) ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଜଡ଼ତାର ପରିମାପକ । ଯେଉଁ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅଧୂକ ତାହାର ଜଡ଼ିତ୍ଵ ଅଧିକ ଓ ଯେଉଁ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ କମ୍ ତାହାର ଜଡ଼ତ୍ଵ ମଧ୍ୟ କମ୍ ।

4. ଆମେ ରାସ୍ତାରେ ଚାଲୁ କିପରି ? ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଆଗକୁ ଚାଲିବାପାଇଁ ଆମକୁ ନିଜ ଗୋଡ଼ର ପାଦଦ୍ଵାର ରାସ୍ତାକୁ ପଛଆଡ଼କୁ ଚାପି ଠେଲିବାକୁ ପଡ଼େ ।
(ii) ଏହା ଫଳରେ ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଅନୁ ସାରେ ରାସ୍ତା ଆମ ଶରୀର ଉପରେ ଚାଲିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

5. ଗୋଟିଏ ସ୍ଥିର ବଳ ଏକ 9 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ଉପରେ 3s ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା । ଏହା ବସ୍ତୁର ପରିବେଗକୁ 10m/s ରୁ 15 m/sକୁ ବୃଦ୍ଧିକଲା । ବଳର ପରିମାଣ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ-
ଏଠାରେ ବସ୍ତୁତ୍ୱ (m) = 9 kg,
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 10 m/s,
ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ (v) = 15 m/s
ଓ ସମୟ (t) = 3s
∴ F = \(\frac{\mathrm{m}(\mathrm{v}-\mathrm{u})}{\mathrm{t}}=\frac{9 \mathrm{~kg}(15 \mathrm{~m} / \mathrm{s}-10 \mathrm{~m} / \mathrm{s})}{3 \mathrm{~s}}\)
= \(\frac{9 \mathrm{~kg} \times 5 \mathrm{~m} / \mathrm{s}}{3 \mathrm{~s}}\) = 15 ନିଉଟନ୍ ।

6. ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଉଲ୍ଲେଖ କର ଓ ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଊ-
(i) ନିଉଟନଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମ : ‘‘ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରିୟା ବଳର ଏକ ସମାନ ବିପରୀତମୁଖୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ଅଛି ।’’
(ii) ଉଦାହରଣ : ନଈକୂଳରେ ଥିବା ନାଆରୁ କୂଳକୁ ଡେଇଁଲେ ନାଆ ନଈ ଭିତରକୁ ଠେଲି ହୋଇଯାଏ । କାରଣ ଏଠାରେ କ୍ରିୟା ବଳ ନାଆ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୁଏ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ଲୋକ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଯାହାର ପ୍ରଭାବରେ ଲୋକଟି କୂଳ ଆଡକୁ ଭିତରକୁ ଚାଲିଯାଏ ।

7. ଗୋଟିଏ ଗାଡ଼ିର ବସ୍ତୁତ୍ଵ 1000 କି.ଗ୍ରା. । ଏହା 80 ମି./ସେ. ବେଗରେ ଗତି କରୁଥିବା ବେଳେ ଏକ ଅପରିବର୍ତ୍ତୀ ମନ୍ଦିତ ବଳ ପ୍ରଭାବରେ 20 ସେ.ରେ ସ୍ଥିର ହେଲା । ମନ୍ଦନ ଓ ମନ୍ଦିତ ବଳ କଳନା କର ।
ଊ-
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବେଗ, u = 80 ମି./ସେ.,
ଅନ୍ତିମ ବେଗ, ହ୍ = 0 ଓ ସମୟ (t) = 20 ସେ.

= – 4 ମି./ସେ²
∴ମନ୍ଦିତ ବଳ (F) = ma
= 1000 କି.ଗ୍ରା. x (- 4 ମି./ସେ²)
= -4000 ନିଉଟନ୍
ଏଠାରେ ବସ୍ତୁଟି ମନ୍ଦିତ ହେଉଥିବାରୁ ପ୍ରୟୋଗ ବଳର ଦିଗ ଗତିର ବିପରୀତ ଦିଗରେ 4000 ନିଉଟନ୍ ହେବ ।

8. ସ୍ଥିର ଥ‌ିବା 300 ଗ୍ରାମ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଏକ ବସ୍ତୁକୁ 3 ମି. ଲମ୍ବର ମସୃଣ ଟେବୁଲ୍ ପୃଷ୍ଠରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ଲମ୍ବ ଭାବରେ 3 ସେ. ରେ ନେବା ପରେ ତା’ର ବେଗ 2 ମି./ସେ. ହେଲା | ଏଥପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ବଳ କଳନା କର ।
ଉ-
ଏଠାରେ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 300 ଗ୍ରାମ୍

∴ପ୍ରୟୋଗ ବଳ (F) = ma

9. ଷ୍ଟ୍ରାଇକର୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ସ୍ତମ୍ଭାକାରରେ ଥ‌ିବା କ୍ୟାରମ୍ ଗୋଟିର ତଳ ଗୋଟିକୁ ଖୁବ୍ ଜୋର୍‌ରେ ଆଘାତ କଲେ ସ୍ତମ୍ଭଟି ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ନାହିଁ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) କ୍ୟାରମ୍ ଗୋଟିରେ ତିଆରି ସ୍ତମ୍ଭର ତଳ ଗୋଟିକୁ ଷ୍ଟ୍ରାଇକରଦ୍ଵାରା ଆଘାତ କଲେ ସେହି ଗୋଟିଟି ଗତିଶୀଳ ହୁଏ । ମାତ୍ର ଉପର ଗୋଟିଗୁଡ଼ିକୁ ଆଘାତ ଦିଆଯାଇ ନ ଥ‌ିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ଗତିଶୀଳ ନ ହୋଇ ପୂର୍ବସ୍ଥାନରେ ପୂର୍ବ ପରି ରହିଥାଆନ୍ତି ।
(ii) ତେଣୁ ଜଡ଼ତ୍ଵ ଯୋଗୁଁ ଗୋଟିସମୂହ ଭୂଲମ୍ବ ହୋଇ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ରହିଯାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ସ୍ତମ୍ଭଟି ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ନାହିଁ ।

10. ଡଙ୍ଗାରୁ କୂଳକୁ ଡ଼େଇଁବା ସମୟରେ ଢ଼ଙ୍ଗାଟି ପଛକୁ ଘୁଞ୍ଚିଯାଏ କାହିଁକି ?
ଢ-
(i) ଡଙ୍ଗାରୁ କୂଳକୁ ଡ଼େଇଁବା ସମୟରେ ଆମେ ଡଙ୍ଗା ଉପରେ ଯେଉଁ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରୁ ତାହା କ୍ରିୟା ବଳ । ଏହି ବଳ ଡ଼ଙ୍ଗା ଉପରେ ବିପରୀତ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥାବ।ଚୁ ପଛକୁ ଘୁଞ୍ଚାଏ ।
(ii) ମାତ୍ର ଡଙ୍ଗା ଆମ ଉପରେ ସମାନ ଓ ବିପରୀତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ ଯାହା ଫଳରେ ଆମେ ଆଗକୁ ଡେଇଁପାରୁ ।

11. ଦ୍ରୁତଗାମୀ କ୍ରିକେଟ୍ ବଲ୍‌କୁ ଧରିଲା ବେଳେ ଖେଳାଳି ବଲଟିକୁ ଧରି ପାପୁଲିକୁ କ୍ରମଶଃ ତଳକୁ ଖସାଇ ଆଣେ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) ବଲ୍‌ ଧରିବା ପୂର୍ବରୁ ତାହାର କିଛି ସଂବେଗ ଥାଏ । ଖେଳାଳି ହାତରେ ଧରିଲେ ତାର ବେଗ କମି ଶୂନ ହୁଏ । ଫଳରେ ସଂବେଗରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।
(ii) ଏହି ସଂବେଗ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପରିମାଣ ଯେତେ ଅଧିକ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ହେବ ହାତ ଉପରେ ସେତେ କମ୍ ପ୍ରତିଘାତ ବଳ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ । ଫଳରେ ହାତରେ ଆଘାତ ଲାଗିବ ନାହିଁ । ଏହି ସଂବେଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ଖେଳାଳି ବଲ୍ ଧରିବା ପରେ ପାପୁଲିକୁ ତଳକୁ ଖସାଇ ଆଣେ ।

Objective Type Questions With Answers

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ସବୁବେଳେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ବସ୍ତୁରେ ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ କି ? ଯଦି ନୁହେଁ ତେବେ ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ-
ଗୋଟିଏ ଅଟାଗୁଳାକୁ ଦୁଇ ହାତରେ ଚାପିଦେଲେ ଅଟାଗୁଳାରେ ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ନାହିଁ କେବଳ ଏହାର ଆକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ସବୁବେଳେ ବଳ ବସ୍ତୁରେ ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

2. ସଂବେଗ କ’ଣ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଗୁଣଫଳଙ୍କୁ ସଂବେଗ କୁହାଯାଏ ।

3. ଗୋଟିଏ ଗଡ଼ୁଥ‌ିବା ବଲ୍‌ କିଛି ସମୟ ପରେ ରହିଯାଏ କାହିଁକି ?
ଉ-
ପ୍ରତିରୋଧୀ ଘର୍ଷଣବଳ ଯୋଗୁ ବଲ୍‌ କିଛି ସମୟ ପରେ ରହିଯାଏ ।

4. କ୍ରିୟାବଳ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ସମାନ ଓ ବିପରୀତ ହେଲେ ଏହାର ପରିଣାମୀ ବଳ ଶୂନ ହୋଇପାରିବ କି ?
ଉ-
କ୍ରିୟାବଳ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ପରିଣାମୀ ବଳ ନିରୂପଣ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

5. ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଲେଖ ।
ଉ-
ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରିୟାବଳର ଏକ ସମ ପରିମାଣର ବିପରୀତମୁଖୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ଥାଏ ।

6. ଏକ ନିଉଟନ୍ ବଳ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଯେଉଁ ପରିମାଣର ବଳ ବାହାରୁ 1 କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ ସେଥୁରେ 1 ମି./ ସେ ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟିକରେ ତାହାକୁ I ନିଉଟନ୍ ବଳ କୁହ।ଯ।ଏ।

7. ଚ୍‌ଷ୍କବୁଗୁ କି ଫୁଟ।ଚ୍ଚ।ବେକେ କ୍ରିୟ ।ପ୍ରତି କ୍ରିୟ ଚିହ୍ନାଅ ।
ଉ-
ବନ୍ଧୁକ ଗୁଳି ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିବା ବଳ କ୍ରିୟା ଓ ବନ୍ଧୁକ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିବା ଠେଲାବଳ ପ୍ରତି କ୍ରିୟା, ଯାହାଦ୍ଵାରା ବନ୍ଧୁକ ପଛକୁ ଠେଲି ହୋଇଯାଏ।

8. ସଂବେଗ ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ ଲେଖ ।
ଉ-
କୌଣସି ଚଷ୍ତୁ ସମ୍ହର ସଂବେଗ ବ।ହବକ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ ।

9. କ୍ରିକେଟ୍ ମ୍ୟାଚ୍ରେ ଜଣେ କ୍ଷେତ୍ରରକ୍ଷକ ବଲ୍ ଧରିବା ପାଇଁ ହାତ ତଳକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇଆଣେ । ଏହା ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ କେଉଁ ନିୟମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
ଉ-
କ୍ରିକେଟ୍ ମ୍ୟାଚ୍ରେ ଜଣେ କ୍ଷେତ୍ରରକ୍ଷକ ବଲ୍ ଧରିବାପାଇଁ ହାତ ତଳକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇଆଣେ । ଏହା ନିଉଟନଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

10. ଯେତେବେଳେ ଏକ ବସ୍ ହଠାତ୍ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରେ, ଭିତରେ ବସିଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନେ ପଛକୁ ଝୁଙ୍କିପଡ଼ନ୍ତି । ଏହା କେଉଁ ଉଦାହରଣ ଦର୍ଶାଏ ?
ଉ-
ଯେତେବେଳେ ଏକ ବସ୍ ହଠାତ୍ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରେ, ଭିତରେ ବସିଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନେ ପଛକୁ ଝୁଙ୍କିପଡ଼ନ୍ତି । ଏହା ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଗତି ନିୟମ ଦର୍ଶାଏ ।

11. ଯେତେବେଳେ ଏକ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ସେତେବେଳେ କ’ଣ ଘଟେ ?
ଉ-
ଯେତେବେଳେ ଏକ ବସ୍ତର ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ଏକ ବଳ ସର୍ବଦା ଏହା ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

12. ଲମ୍ବ କୁଦ ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ଖେଳାଳି କିଛି ବାଟ ଦୌଡିଥାଏ । କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ-
ଲମ୍ବ କୁଦ ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ଖେଳାଳି କିଛି ବାଟ ଦୌଡିଥାଏ । କାରଣ ଦୌଡିବାଦ୍ୱାରା ସେ ଅଧ‌ିକ ଗତିର ଜଡତା ପାଏ ।

13. ଜଡତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ-
ନି ଜର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥା ବା ସରଳରେଖ୍କ ସମଗତି ଅବସ୍ଥାକୁ ବଜାୟ ରଖିବାପାଇଁ ବସ୍ତର ଯେଉଁ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଥାଏ, ତାହାକୁ ଜଡତ୍ଵ କୁହାଯାଏ ।

14. ସନ୍ତୁଳିତ ବଳ କ’ଣ ?
ଉ-
ଦୁଇଟି ବିପରୀତମୁଖୀ ବଳର ପରିମାଣ ସମାନ ହେଲେ, ସନ୍ତୁଳିତ ବଳ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

15. କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ ପରିମାଣର କ୍ରିୟାବଳ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ସମାନ ପରିମାଣରେ ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ?
ଉ-
ବସ୍ତଦ୍ଵୟର ବସ୍ତତ୍ଵ ଭିନ୍ନ ହେଲେ କ୍ରିୟାବଳ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ସମାନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ତ୍ଵରଣ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ସଂବେଗର SI ଏକକ କ’ଣ ?
2. ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ଦ୍ୱିତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ କ’ଣ ଜାଣି ହୁଏ ?
3. ନିଉଟନ୍‌ ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ କ’ଣ ଜାଣିହୁଏ ?
4. 1 kg x 1m x 1 sec^-2 = କେତେ ?
5. 2 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁରେ 5 m/s² ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ବଳର ପରିମାଣ କେତେ ?
6. 20 N ବଳ 4 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁରେ କେତେ ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ?
7. ଦୁଇଟି ଚଳନ୍ତା ବଳର ସଂଘାତ ଘଟିଲେ କ’ଣ ସଂରକ୍ଷିତ ହୁଏ ?
8. ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍ ତରାଜୁରେ ବସ୍ତୁର କ’ଣ ମପାଯାଏ ?
9. s = କେତେ ?
10. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁରେ ତ୍ଵରଣ କେତେବେଳେ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ?
11. କେଉଁ ବଳଦ୍ଵାରା ଗତିଶୀଳ ଏକ ବସ୍ତର ବେଗ କିମ୍ବା ଦିଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ?
12. ରକେଟ୍ କେଉଁ ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
13. ତ୍ଵରଣ ସର୍ବଦା କେଉଁ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ?
14. ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ବସ୍ତରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ତ୍ଵରଣ କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
15. 1 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଉପରେ 1 N ବଳ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହେଲେ, ବସ୍ତୁଟି କିପରି ଗତି କରେ ?
16. କ୍ରିୟା ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳର ପରିଣାମୀ କେତେ ?
17. 50 kg ବସ୍ତତ୍ଵର ଜଣେ ବାଳକ 100 N ବଳ ସହିତ ଦୌଡେ । ତା’ର ତ୍ଵରଣ କେତେ ହେବ ?
18. ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଏକ ବିଶାଳ ବସ୍ତର ସଂବେଗ କେତେ ?

Answer:
1. kg x m x sec^-1
2. ବଚ୍ଚର ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ
3. ବଳର ପ୍ରଭାବ
4. 1 ନିଉଟନ୍
5. 10 N
6. 5 m x s^-2
7. ସଂବେଗ,
8. ଓଜନ
9. \(\frac{v^2-u^2}{2 a}\)
10. ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଏକ ଅସନ୍ତୁଳିତ ବଳ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହେଲେ
11. ଅସନ୍ତୁଳିତ ବଳ
12. ସଂବେଗ
13. ନିଟ୍ ବଳ
14. ବସ୍ତର ବସ୍ତୁତ୍ଵ
15. 1 m/s^-2 ତ୍ବରଶରେ
16. > 0
17. 150 m/s^-2
18. 0

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ସଂବେଗର ଏକକ ………………….. ।
2. ବୈଜ୍ଞାନିକ ………………… ଗବେଷଣାରୁ ଜାଣିପାରିଥିଲେ ଯେ, ତ୍ଵରାନ୍ବିତ ବସ୍ତୁମାନେ ଏକ ସମୟ ଅବଧୂ ସମୟର ବର୍ଗ ସହ ସମାନୁପାତୀ ଅଟେ ।
3. ଜଡ଼ତ୍ଵ ବସ୍ତୁର …………………. ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
4. ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସଂବେଗର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ତା’ର ………………… ର ଗୁଣଫଳ ସହ ସମାନ ।
5. 10 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ 5m/s ପରିବେଗରେ ଏକ ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁକୁ ଆଘାତ କଲେ ସଂବେଗର ପରିମାଣ ………………… ହେବ ।
6. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମୂହ ଉପରେ କୌଣସି ଅସନ୍ତୁଳିତ କାହ୍ୟବଳ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ନ ହେଲେ ସେହି ବସ୍ତୁସମୂହର ମୋଟ ସଂବେଗ ……………….. ରହେ ।
7. ସଂବେ ଗର ପରି ବର୍ଷ ନ ର ହ ର କୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
8. S.I. ପଦ୍ଧତିରେ ……………….. ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଏକକ ଅଟେ ।
୨. ଗତିର ……………….. ନିୟମକୁ ଗତିର ପ୍ରକୃତ ନିୟମ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ।
10. ବସ୍ତୁର ଜଡ଼ତ୍ଵ ………………… ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
11. ବସ୍ତର ସଂବେଗର ଦିଗ ତାହାର ………………… ର ଦିଗ ସହିତ ସମାନ ।
12. ବସ୍ତର ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନର ପରିମାଣ ବଳର ପରିମାଣ ଓ ………………….ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
13. କ୍ରିୟା ବଳ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବଳ ସର୍ବଦା …………………. ବସ୍ତ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।
14. ଆମେ ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିବା …………………. ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ର୍ଯବମିତା ।
15. ବସ୍ତର ଗତିକୁ ସର୍ବଦା ………………… ବିରୋଧ କରେ ।

Answer:
1. kg x m/s ବା ନିଉଟନ୍ x ସେକେଣ୍ଡ
2. ଗାଲିଲି ଓ
3. ବସ୍ତୁତ୍ଵ
4. ପରିବେଗ
5. 50 kg
6. ଅପରିବର୍ତିତ
7. ବଳ
8. kg
9. ଦ୍ଵିତୀୟ
10. ବସ୍ତୁତ୍ଵ
11. ପରି ବେଗ
12. ସମୟ
13. ଭିନ୍ନ
14. ତୃତୀୟ ଗତି
15. ଘର୍ଷଣ ବଳ

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଓ ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✗) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ବଳପ୍ରୟୋଗ କରି ‘ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ କ୍ଷିପ୍ରତର କିମ୍ବା ”
2. ବାହ୍ୟବଳ ବିନା ବସ୍ତୁ ଗତି କରିପାରେ ନାହିଁ ।
3. କୌଣସି ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅଧିକ ହେଲେ ତାହାର ଜଡ଼ତ୍ଵ କମେ ।
4. ଦ୍ରୁତଗାମୀ ବସ୍‌ର ଚାଳକ ହଠାତ୍ ବ୍ରେକ୍ ମାରିଲେ ଝୁଙ୍କିପଡ଼େ ।
5. ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ m ଓ ପରିବେଗ । ହେଲେ
6. ସଂବେଗ ଏକ ସଦିଶରାଶି ।
7. ଫୁଲ ତୋଳି ବାବେଳେ ଠେଲା ବଳ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ ।
8. କମାନୀ ନିକିତିରେ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ମପାଯାଏ ।
9. ନିଉଟନଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଗତି ନିୟମରୁ ବଳର ପ୍ରଭାବ ସୂଚିତ ହୁଏ ।
10. ଏକ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ m ଓ ତ୍ଵରଣ à ହେଲେ ବଳର ପରିମାଣ ma I
11. 1 ଡାଇନ୍ = 1 ସେ.ମି. x 1 ଗ୍ରାମ୍
12. ଗାଲିଲିଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣାରୁ ଜାଣିପାରିଥିଲେ ଯେ, ତ୍ଵରାନ୍ବିତ ବସ୍ତୁମାନେ ଏକ ସମୟ ଅବଧୂ ମଧ୍ୟରେ ଯେତିକି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରନ୍ତି, ତାହା ସମୟର ବର୍ଗ ସହ ସମାନୁପାତୀ ।
13. 20 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ 10 m/s ପରିବେଗରେ ଗତି କରି ଏକ ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁକୁ ଆଘାତ କଲେ ସଂବେଗର ପରିମାଣ 200 kg x m x sec ହେବ।
14. ଏକ ବସ୍ତୁ 10 m/s ପରିବେଗରେ ଗତିକରି ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ଆଘାତ କଲେ ତାର ସଂବେଗ 400 kg × m x s^-1 ହେଲା ତେବେ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ 40 kg 1
15. ଏକ ଗତିଶୀଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ ତା’ର ପରିବେଗକୁ ଦୁଇ ଗୁଣ କଲେ ସଂବେଗ ଓ ଗୁଣ ଗୁଣ ହେବ ?
16. ବସ୍ତୁ ତା’ର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥା ବା ସମଗତି ଅବସ୍ଥାରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ତା’ର ପ୍ରାକୃତିକ ଗୁଣ ଯୋଗୁ ବାଧା ଦେବାର ଯେଉଁ ପ୍ରବୃତ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ, ତାକୁ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ କୁହାଯାଏ ।
17. ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍ ତରାଜୁରେ ବସ୍ତୁର ଆୟତନ ମପାଯାଏ ।
18. ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ ବଳର ପ୍ରଭାବ ଜାଣିହୁଏ ।
19. m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ à ପରି ବେଗରେ ଗତିକଲେ ବଳର ପରିମାଣ ma ।
20. m kg ବସ୍ତୁତ୍ର ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁରେ 5m/s² ତ୍ଵରଣ ପ୍ରଦାନ କରିପାରୁଥିବା ବଳର ପରିମାଣ 40 ନିଉଟନ୍ ହେଲେ mର ମାନ 10 ।

Answer:
1. (✓)
2. (✗)
3. (✗)
4. (✓)
5. (✗)
6. (✓)
7. (✗)
8. (✓)
9. (✓)
10. (✓)
11. (✗)
12. (✓)
13. (✓)
14. (✓)
15. (✓)
16. (✗)
17. (✗)
18. (✓)
19. (✓)
20. (✗)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

‘କ’	‘ଖ’
ସଂବେଗର ପରିଚଉନ ହାର	ମନ୍ଦନ
ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ବସ୍ତ୍ରସମ୍ବହ	ବସ୍ତୁତ୍ଵ × ତ୍ଵରଣ
ସଂବେଗ (P)	ବସ୍ତୁତ୍ଵ × ପରିବେଗ
ବଳ (F) =	ବାହ ଚଳ କାର୍ଯ୍ୟ କରେନା
ବିଯୁଙ୍ଗ୍ର। ମ୍କ ଦ୍ଵାରଣ	ବଳ

Answer:

‘କ’	‘ଖ’
ସଂବେଗର ପରିଚଉନ ହାର	ବଳ
ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ବସ୍ତ୍ରସମ୍ବହ	ବାହ ଚଳ କାର୍ଯ୍ୟ କରେନା
ସଂବେଗ (P)	ବସ୍ତୁତ୍ଵ × ପରିବେଗ
ବଳ (F) =	ବସ୍ତୁତ୍ଵ × ତ୍ଵରଣ
ବିଯୁଙ୍ଗ୍ର। ମ୍କ ଦ୍ଵାରଣ	ମନ୍ଦନ

 

F ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବଳ : ସଦିଶ ରାଶି :: ସଂବେଗ :…………………..
2. ବଳ : ନିଉଟନ୍ :: ସଂବେଗ : ……………………..
3. ବଳର ସଂଜ୍ଞା : ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଥମ ନିୟମ :: ବଳର ପରିମାଣ : …………………….
4. ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ପ୍ରଥମ ନିୟମ : ବଳର ସଂଜ୍ଞା :: ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ତୃତୀୟ ନିୟମ : ……………………
5. ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍ ତରାଜୁ : ଓଜନ :: ସାଧାରଣ ତରାଜୁ : ……………………
6. ବଳ F : ma :: ସଂବେଗ P : …………….
7. ବକ : କି.ଗ୍ରା. : ମି./ସେ. :: ସଂବେଗ: …………………
8. କ୍ରିୟା : ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ନିର୍ଗମନ : : ପ୍ରତିକ୍ରିୟା : …………………..
9. ବଳ : N : : ସଂବେଗ : ………………….
10. ବସ୍ତୁ ସ୍ଥିର : ବସ୍ତୁ ଉପରେ ସନ୍ତୁଳିତ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ : : ବସ୍ତୁ ଗତିଶୀଳ : …………………

Answer:
1. ସଦିଶ ରାଶି
2. ନିଉଟନ୍ x ସେକେଣ୍ଡ
3. ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ନିୟମ
4. ବଳର ପ୍ରଭାବ
5. ବସ୍ତୁତ୍ଵ
6. mv
7. କି.ଗ୍ର।. x ମି./ସେ.
8. ବଷ୍ଣୁକର ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ
9. kg.m.s^-1
10. ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଅସନ୍ତୁଳିତ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ

G ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ 0 ପରି ବେଗରେ ଗତିକଲେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସଂବେଗର ପରିମାଣ କେତେ ?
(A) \(\frac {π}{2}\) mv²
(B) mv
(C) 0
(D) mv²
Answer:
(B) mv

2. ସ୍ଥିରବସ୍ତୁର ସଂବେଗ କେତେ ?
(A) mv²
(B) \(\frac {π}{2}\) mv²
(C) 0
(D) P
Answer:
(C) 0

3. ରକେଟ୍ କେଉଁ ନିୟମ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ?
(A) ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ
(B) ବସ୍ତତ୍ଵ ସଂରକ୍ଷଣ
(C) ସଂବେଗ ସଂରକ୍ଷଣ
(D) ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଗତି ନିୟମ
Answer:
(C) ସଂବେଗ ସଂରକ୍ଷଣ

4. ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନର ହାରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ବଳ
(B) ବେଗ
(C) ପରି ବେଗ
(D) ତ୍ଵରଣ
Answer:
(A) ବଳ

5. ବସ୍ତୁର ଜଡ଼ତ୍ଵ କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
(A) ବେଗ
(B) ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ
(C) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
(D) ଆୟତନ
Answer:
(C) ବସ୍ତୁତ୍ଵ

6. କେଉଁ ଗତି ନିୟମକୁ ଗତିର ପ୍ରକୃତ ନିୟମ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ
(C) ତୃତୀୟ
(D) କେଉଁଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଦ୍ଵିତୀୟ

7. ନିମ୍ନଲିଖିତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ବଳର ଏକକ ନୁହେଁ ?
(A) ନିଉଟନ୍
(B) ଡାଇନ୍
(C) kgms^-1
(D) ଜୁଲ୍
Answer:
(D) ଜୁଲ୍

8. S.I. ପଦ୍ଧତିରେ କେଉଁଟି ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଏକକ ଅଟେ ?
(A) kg
(B) g
(C) kgms^-1
(D) ms^-1
Answer:
(A) kg

9. କେଉଁ ରାଶି ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ୱ ଓ ପରିବେଗର ସଂଯୋଜନ ଅଟେ ?
(A) ସଂବେଗ
(B) ସମୟ
(C) ବଳ
(D) କାର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(A) ସଂବେଗ

10. ନିମ୍ନଲିଖିତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଜଡ଼ତ୍ଵର ମାପକ ଅଟେ ?
(A) ବେଗ
(B) ତ୍ଵରଣ
(C) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
(D) ଆୟତନ
Answer:
(C) ବସ୍ତୁତ୍ଵ

11. ଏକ ବସ୍ତୁ ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରୁ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରି 12 sec ପରେ 6 m/s ପରିବେଗ ଲାଭ କଲା ତେବେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସଂବେଗ କେତେ ?
(A) 18 Ns
(B) 36 Ns
(C) 0
(D) 72 Ns
Answer:
(C) 0

12. ବସ୍ତୁ ତା’ର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥା ବା ସମ ଗତି ଅବସ୍ଥାରେ ବାଧା ଦେବାର ଯେଉଁ ପ୍ରବୃତ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ତାକୁ ବସ୍ତୁର କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
(C) ବଳ
(B) ଜଡ଼ତ୍ଵ
(D) ପରିବେଗ
Answer:
(B) ଜଡ଼ତ୍ଵ

13. ଦୁଇଟି ଚଳନ୍ତା ବଳର ସଂଘାତ ଘଟିଲେ କ’ଣ ସଂରକ୍ଷିତ ହୁଏ ?
(A) ସଂବେଗ
(C) ତ୍ଵରଣ
(B) ପରିବେଶ
(D) ଗତିଜ ଶକ୍ତି
Answer:
(A) ସଂବେଗ

14. କେଉଁଟି ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି ?
(A) ସଂବେଗ
(B) ବଳ
(C) ପରି ବେଗ
(D) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
Answer:
(D) ବସ୍ତୁତ୍ଵ

15. କେଉଁଟି ଏକ ସଦିଶ ରାଶି ?
(A) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
(B) ବେଗ
(C) ଦୂରତା
(D) ସଂବେଗ
Answer:
(D) ସଂବେଗ

16. ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ କ’ଣ ଜାଣିହୁଏ ?
(A) ବଳର ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ
(B) ବଳର ପ୍ରଭାବ
(C) ବଳର ସଂଜ୍ଞା
(D) ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ସମ୍ବନ୍ଧରେ
Answer:
(A) ବଳର ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ

17. ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ତୃତୀୟ ଗତି ନିୟମରୁ କ’ଣ ଜାଣିହୁଏ ?
(A) ବଳର ସଂଜ୍ଞା
(B) ବଳର ପ୍ରଭାବ
(C) ବଳର ପରିମାଣ
(D) ସଂବେଗର ପରିମାଣ
Answer:
(B) ବଳର ପ୍ରଭାବ

18. ଓଜନର SI ଏକକ କ’ଣ ?
(A) ଡାଇନ୍
(C) ନିଉଟନ୍
(B) କି.ଗ୍ରା.
(D) କୁଇଲ୍
Answer:
(C) ନିଉଟନ୍

19. x ବସ୍ତୁତ୍ଵର ବସ୍ତୁ ( ପରିବେଗରେ ଏକ କାନ୍ଥରେ
(A) 0
(B) XV
(C) – XV
(D) 2XV
Answer:
(D) 2XV

20. ସଂବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାର କାହା ସହ ସମାନ ?
(A) ତ୍ଵରଣ
(B) କାର୍ଯ୍ୟ
(C) ବଳ
(D) ପ୍ରତିଘାତ
Answer:
(C) ବଳ

21. ଗୋଟିଏ ସ୍ଥିର ବଳ 5 kg ବସ୍ତୁ ଉପରେ 2s ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା । ଏହା ବସ୍ତୁର ପରିବେଗକୁ 3m/s 7m/s କୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଇଲା । ବନ୍ଦର ପରିମାଣ କେତେ ?
(A) 5 N
(B) 10 N
(C) 20 N
(D) 40 N
Answer:
(B) 10 N

22. 4 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁରେ 2ms^-2 ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ କେତେ ବଳ ଆବଶ୍ୟକ ?
(A) 4N
(B) 16 N
(C) 8 N
(D) 32 N
Answer:
(C) 8 N

23. ଏକ ଯାନର ବେଗ 10 m/s ହେଲେ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି ବେଗ କେତେ କି.ମି. ?
(A) 360
(B) 72
(C) 108
(D) 36
Answer:
(D) 36

24. 2 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁରେ 5 m/s² ତ୍ଵରଣ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ବଳର ପରିମାଣ କେତେ ?
(A) 10N
(B) 5N
(C) 20 N
(D) 15 N
Answer:
(A) 10N

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Notes Geometry Chapter 1 ରେଖା ଓ କୋଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Maths Notes Geometry Chapter 1 ରେଖା ଓ କୋଣ

ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction):

1. ‘Geometry’ ଶବ୍ଦଟି ଦୁଇଟି ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ Geo (ପୃଥବୀ) ଓ Metron (ମାପ)ରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ‘ଜ୍ୟା’ ର ଅର୍ଥ ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ‘ମିତି’ର ଅର୍ଥ ମାପ ।
2. ଜମି ମାପ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତାରୁ ଜ୍ୟାମିତିର ସୃଷ୍ଟି । ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ଅଗ୍ରଗତି ସହିତ ଜ୍ୟାମିତିର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜଡ଼ିତ । ଜ୍ୟାମିତିର ବିକାଶ ସାଧନ କରିଥିବା ପ୍ରାଚୀନତମ ସଭ୍ୟତା ହେଉଛି ମିଶରୀୟ ସଭ୍ୟତା । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଭାରତୀୟ ମୁନିଋଷିମାନେ ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡ ଓ ପୂଜାବେଦୀର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଜ୍ୟାମିତିକ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲେ ।
3. ଆନୁମାନିକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ 800 ରୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ 500 ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ରଚିତ ‘ଶୁଲ୍‌ବ ସୂତ୍ର’ ଏକ ଜ୍ୟାମିତି ଶାସ୍ତ୍ର । 
4. ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଭାସ୍କର, ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ, ବ୍ରହ୍ମଗୁପ୍ତ, ମହାବୀର ଆଦି ଭାରତୀୟ ଗଣିତଜ୍ଞଗଣ ଜ୍ୟାମିତି ଶାସ୍ତ୍ରର
5. କାଳକ୍ରମେ ଥାଲେସ୍ (Thales), ପିଥାଗୋରାସ୍, ସକ୍ରେଟିସ୍, ପ୍ଲାଟୋ, ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ଆଦି ଗ୍ରୀକ୍ ବିଦ୍ଵାନଗଣ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରର ପ୍ରୟୋଗ କରି ଜ୍ୟାମିତିକ ତଥ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବାର ଧାରା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
6. ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଚତୁର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀରେ ରଚିତ ଓ ତେରଖଣ୍ଡରେ ବିଭକ୍ତ ଏଲିମେଣ୍ଟସ୍ (Elements) ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସମୁଦାୟ ଚାରିଶହ ପଞ୍ଚଷଠିଟି ଉପପାଦ୍ୟ ସନ୍ନିବେଶିତ କରି ଇଉକ୍ଲିଡ୍ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ଯେ ଅଳ୍ପ କେତେଗୋଟି ତଥ୍ୟକୁ ସ୍ବୀକାର କରିନେଲେ ବାକି ସମସ୍ତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ତର୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦିପାଦନ କରି ହେବ ।
7. ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ତଥ୍ୟ ଆହରଣ ଅପେକ୍ଷା ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣର ମାର୍ଗ ପ୍ରଶସ୍ତ ହେଲା । ତେଣୁ ଇଉକ୍ଲିଙ୍କୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଜ୍ୟାମିତିର ଜନକ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଏ । ତାଙ୍କ ନାମାନୁଯାୟୀ ‘ଇଉକ୍ଲିଡୀୟ ଜ୍ୟାମିତି? (Euclidean Geometry) ନାମ ପ୍ରଚଳିତ । 
   {ଇଉକ୍ଲିଙ୍କୁ ଜ୍ୟାମିତିର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।}
8. ଇଉକ୍ଲିଡ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣିତ ଜ୍ୟାମିତିରେ କେତେକ ତାର୍କିକ ଅସଂଗତି ରହିଥିବା କଥା ବିଖ୍ୟାତ ଦାର୍ଶନିକ ଓ ଗଣିତଜ୍ଞ ବଟ୍ରାଣ୍ଡ ରସେଲ୍‌ ତାଙ୍କର Mathematics and Metaphysics ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଦର୍ଶାଇ ଦେବା ପରେ ଜ୍ୟାମିତିକୁ ତ୍ରୁଟିମୁକ୍ତ କରି ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ତର୍କସମ୍ମତ ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରାଗଲା । ଏଥ‌ିପାଇଁ ମୁଖ୍ୟଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଦୁଇଜଣ ଗଣିତଜ୍ଞ ହେଉଛନ୍ତି ଆମେରିକାର ଜର୍ଜଡେଭିଡ୍ ବିର୍‌କଫ୍ ଓ ଜର୍ମାନୀର ଡେଭିଡ୍ ହିଲ୍‌ବର୍ଟ । 
9. ବିରକଫ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପରିମାର୍ଜିତ ଜ୍ୟାମିତି ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରପାଇଁ ଅଧିକ ଉପଯୁକ୍ତ । ଏହା ତାଙ୍କର 1932 ମସିହାର ନିବନ୍ଧ ‘A set of postulates for plane-geometry based on scale and protractor’ ଉପରେ ଆଧାରିତ । 
10. ଆମେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ପଢୁଥ‌ିବା ଜ୍ୟାମିତି ଇଉକ୍ଲିଡ଼ୀୟ ଜ୍ୟାମିତି ବା ସମତଳ ଜ୍ୟାମିତି ନାମରେ ପରିଚିତ ।

ମୌଳିକ ଅବବୋଧ ଏକ ପୁନରାବୃତ୍ତି (Fundamental concepts – a Recapitulation) :

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଠରେ କେତେକ ବିଶେଷ ପ୍ରକାର ଶବ୍ଦ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ସେହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ‘ପଦ’ (term) କୁହାଯାଏ ।
• ଜ୍ୟାମିତି ଶାସ୍ତ୍ର ଅନ୍ତର୍ଗତ ପଦଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇ ପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ – ସଂଜ୍ଞାବିହୀନ ପଦ ଓ ସଂଜ୍ଞାକୃତ ପଦ । ସଂଜ୍ଞାବିହୀନ ପଦ ହେଲେ ବିନ୍ଦୁ, ରେଖା ବା ସରଳରେଖା (ଏକ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ) ଓ ସମତଳ । ଏହି ପଦ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପଦ ସଂଜ୍ଞାକୃତ ।
• ଅର୍ଥନିରୂପକ ବାକ୍ୟକୁ ‘ସଂଜ୍ଞା’ କୁହାଯାଏ । ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ ପାଇଁ ଆମ ପାଖରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସଂଖ୍ୟକ ‘ଜଣାପଦ’ ବା ‘ମୌଳିକ ପଦ’ ଥ‌ିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଜ୍ୟାମିତିରେ ବ୍ୟବହୃତ ସମସ୍ତ ପଦର ଅର୍ଥ ବା ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ ପାଇଁ ବିନ୍ଦୁ, ରେଖା ଓ ସମତଳ ଏହି ତିନୋଟି ମୌଳିକ ପଦ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ।
• ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଉପଲବ୍‌ଧ ଅନୁଭୂତିକୁ ଆଧାର କରି ସେମାନଙ୍କର କେତେକ ଧର୍ମକୁ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ଆଖ୍ୟା

କେତେକ ଉପାଦେୟ ସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ :
ସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ-1 : ସରଳରେଖା ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସମାହର ବା ସେଟ୍ ।

ଏଠାରେ L ଏକ ସରଳରେଖା ଯିଏକି A, B, C ସମେତ ଅନେକ ବିନ୍ଦୁକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏଠାରେ L ଏକ ସେଟ୍ ହେଲେ, L = {A, B, C,…..} ଅର୍ଥାତ୍ A ∈ L, B ∈ L, C ∈ L
ଏଠାରେ L ହେଉଛି A, B, C ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ଯାଇଥିବା ସରଳରେଖା ।
ଏକ କାଗଜ ପୃଷ୍ଠାରେ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ P ଓ Q କୁ ନେଇ ପେନ୍‌ସିଲ୍ ବା କଲମ ଦ୍ବାରା ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରାଯାଇପାରିବ ।

ସ୍ୱୀକାର୍ଯ୍ୟ-2 : ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ଗୋଟିଏ ଏବଂ କେବଳ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଅବସ୍ଥିତ ।

L ସରଳରେଖାର ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ P ଓ Q ହେଲେ L କୁ \(\overleftrightarrow{\mathrm{PQ}}\) ସଙ୍କେତ ଦ୍ୱାରା ନାମିତ କରିପାରିବା ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{PQ}}\) କୁ ‘PQ ସରଳରେଖା’ ବୋଲି ପଢ଼ିବା ।
P ∈ L, Q ∈ L, R ∈ L ହେଲେ \(\overleftrightarrow{\mathrm{PQ}}=\overleftrightarrow{\mathrm{PR}}=\overleftrightarrow{\mathrm{QR}}=\overleftrightarrow{\mathrm{RQ}}=\overleftrightarrow{\mathrm{RP}}=\overleftrightarrow{\mathrm{QP}}\) = L

ଏକରେଖୀ ଓ ନୈଳରେଖାର(Collinear and Non-collinear Points):
ସଂଜ୍ଞା – 1 : ତିନି ବା ତାହାଠାରୁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ବିନ୍ଦୁ ଯଦି ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ଏକରେଖୀ ( ବା ସରଳରେଖ୍କ) ବିନ୍ଦୁ (Collinear points) କୁହାଯାଏ ।
ସଂଜ୍ଞା – 2 : ଯେଉଁସବୁ ବିନ୍ଦୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ନୁହଁନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ନୈକରେଖୀ (ବା ଅଣସରଳରେଖ୍କ) ବିନ୍ଦୁ (Non-collinear points) କୁହାଯାଏ ।

ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ-3 : ସମତଳ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସେଟ୍ ଅଟେ ।
ମନେକର A, B, C, D ବିନ୍ଦୁଗୁଡ଼ିକ P ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେଲେ, A ∈ P, B ∈ P, C ∈ P, D ∈ P ହେବ । 

ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ-4 : ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ଅନ୍ତତଃ ତିନିଗୋଟି ନୈକରେଖୀ ବିନ୍ଦୁ ଥାଏ ଏବଂ ଯେକୌଣସି ତିନିଗୋଟି ନୈକରେଖୀ ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ସମତଳ ଅବସ୍ଥିତ ।
ସମତଳର ନାମକରଣ :

• ଗୋଟିଏ ସମତଳର ନାମକରଣ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ଯେକୌଣସି ତିନିଗୋଟି ନେକରେଖୀ ବିନ୍ଦୁ ସାହାଯ୍ୟରେ କରାଯାଏ ।
• A, B, C ଏକ ସମତଳସ୍ଥ ଯେକୌଣସି ତିନୋଟି ନେକରେଖୀ ବିନ୍ଦୁ ହେଲେ ଆମେ ସମତଳଟିକୁ ‘ABC ସମତଳ’ (ବା BAC, CAB ସମତଳ) ବୋଲି ନାମିତ କରିବା ।

ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ-5 :
ଏକ ସମତଳସ୍ଥ ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁକୁ ଧାରଣ କରୁଥିବା ସରଳରେଖା ଭକ୍ତ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ଯଦି A ଓ B, P- ସମତଳର ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\), P ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଅର୍ଥାତ୍ ସରଳରେଖାଟିର ସମସୃ ବିନ୍ଦୁ p- ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ
ଏହାକୁ ସେଟ୍‌ରେ ଲେଖିଲେ, \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ⊂ P, ଅର୍ଥାତ୍ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\), P-ସମତଳର ଉପସେଟ୍ ଅଟେ ।
ଦୁଇବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଦୂରତା, ସରଳରେଖା ଓ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ :
ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଦୁଇଟି ପୃଥକ ବିନ୍ଦୁ ରହିଲେ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତା ଥାଏ । ମାତ୍ର ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ଅଭିନ୍ନ ହେଲେ ଦୂରତା ଶୂନ ହୁଏ । ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁର ତା’ ନିଜଠାରୁ ଦୂରତା ଯେକୌଣସି ସ୍କେଲ୍‌ରେ ଶୂନ ହୁଏ । ଦୂରତା ମାପପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ସଂଖ୍ୟା ସର୍ବଦା ଅଣରଣାତ୍ମକ, ଅର୍ଥାତ୍ ଶୂନ ବା ଧନାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ।

ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ-6 ; ରୁଲର୍‌ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ (Ruler Postulate/Axiom) :

ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ଥ‌ିବା ବିନ୍ଦୁଯୋଡ଼ା ଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଣଋଣାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ସହ ସଂମ୍ପୃକ୍ତ, ଯାହାକୁ ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ‘‘ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଦୂରତା’’ କୁହାଯାଏ । ଦୁଇବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଦୂରତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଏକ ସରଳରେଖାର ବିନ୍ଦୁସମୂହ ଓ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ସେଟ୍ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରକାର ସମ୍ପର୍କ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ଯଥା –

• ସରଳରେଖା ଉପରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିନ୍ଦୁ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ଓ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିନ୍ଦୁ ନିରୂପଣ କରି ପାରିବା ।
• ସରଳରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ଯେକୌଣସି ବିଦୁ୍ୟଦ୍ୱୟର ଦୂରତା, ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ବୟର ଅନ୍ତରର ପରମମାନ (ଅଣଋଣାତ୍ମକ ଅନ୍ତର) ସହ ସମାନ ହୁଏ ।

{ରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁକୁ ଚିହ୍ନଟ କରୁଥିବା ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟାଟିକୁ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।}

ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତିତା (Betweenness) :
ସଂଜ୍ଞା – ଯଦି ତିନୋଟି ପୃଥକ ବିନ୍ଦୁ A, B,C
ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରନ୍ତି ଓ AB + BC = AC ହୁଏ;
ତେବେ B କୁ A ଓ Cର (କିମ୍ବା C ଓ Aର) ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ ।
ବିଦୁ୍ୟତ୍ରୟର ଏ ପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥାନକୁ ସାଙ୍କେତିକ ଭାଷାରେ A – B – C କିମ୍ବା C – B – A ଭାବରେ ଲେଖାଯାଏ ।

ରେଖାଖଣ୍ଡ (Segment or Line segment) :
A ଓ B ଦୁଇଟି ପୃଥକ ବିନ୍ଦୁ ହେଲେ A ଓ B ବିନ୍ଦୁଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ ସରଳରେଖା ହେଉଛି \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ବା \(\overleftrightarrow{\mathrm{BA}}\) ।
ସଂଜ୍ଞା – ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ A, B ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସେଟ୍‌କୁ A ଓ B ଦ୍ବାରା ନିରୂପିତ \(\overline{A B}\) ବା BA ରେଖାଖଣ୍ଡ କୁହାଯାଏ ।
ସେଟ୍ ଭାଷାରେ \(\overline{A B}\) = {A, B} ∪ {{P: A – P – B} 
A ଓ Bର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ପ୍ରତିନିଧ୍ ରୂପେ P ବିନ୍ଦୁକୁ ନିଆଯାଉ ।

(i) AB କୁ A ଓ Bଦ୍ୱାରା ନିରୂପିତ ରେଖାଖଣ୍ଡ ବା ‘A ଓ Bର ସଂଯୋଜକ ରେଖାଖଣ୍ଡ’ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସଂଜ୍ଞାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ, AB ଓ BA, ଉଭୟ ଗୋଟିଏ ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଟନ୍ତି ।
(ii) AB ⊂ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\); ଅର୍ଥାତ୍ AB ରେଖାଖଣ୍ଡ, AB ସରଳରେଖାର ଏକ ଅଂଶ ଅଟେ । ଉପରିସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ AB କୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ତଥା \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\)ର ଅଂଶ ଭାବରେ – ଏ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଦେଖାଯାଇଛି । ଏହା ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ AB ର ସମସ୍ତ ବିନ୍ଦୁ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

ରେଖାଖଣ୍ଡର ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ (End-points of line segment) : A ଓ Bକୁ ABର ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ । 
ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୈର୍ଘ୍ୟ (Length of a line segment) :
(i) ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଦୂରତାକୁ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ABAC କୁହାଯାଏ ।
(ii) ତେଣୁ ABର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = AB ଅଟେ ।
ରଶ୍ମି ଓ ବିପରୀତ ରଶ୍ମି (Rays and Opposite Rays) :

(i) AB ଓ AB ର ବାହାରେ ଥ‌ିବା P ଭଳି ସମସ୍ତ ବିନ୍ଦୁକୁ ନେଇ ଚିତ୍ରଟି ଗଠିତ ହୋଇଛି । ଏହାକୁ AB ରଶ୍ମି ବା ସଂକେତରେ \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଲେଖାଯାଏ ।
(ii) ତେଣୁ ସେଟ୍ ଭାଷାରେ AB ରଶ୍ମିର ସଂଜ୍ଞା ହେଉଛି : \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}\) = AB ∪ {P: A – B – P}
ସେହିପରି \(\overrightarrow{\mathrm{BA}}\) = AB ∪ (Q: B – A – Q} ବା BA ∪ (Q: B – A – Q}
(iii) \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{BA}}\) ର ସଂଜ୍ଞାରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ, \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}\) ∩ \(\overrightarrow{\mathrm{BA}}\) = AB;
ଅର୍ଥାତ୍ AB ରଶ୍ମି ଓ BA ରଶ୍ମିର ଛେଦ = AB ରେଖାଖଣ୍ଡ ।

(iv) ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ \(\overrightarrow{\mathrm{AP}}, \overrightarrow{\mathrm{AB}}, \overrightarrow{\mathrm{AQ}}, \overrightarrow{\mathrm{AR}}\) ଏ ସମସ୍ତ ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମିର ହିଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନାମ ଅଟନ୍ତି ।
\(\overrightarrow{\mathrm{AP}} \subset \overrightarrow{\mathrm{AB}} \subset \overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\); ସେହିପରି BA ⊂ \(\overrightarrow{\mathrm{BA}} \subset \stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{BA}}\)
(v) \(\overline{\mathrm{AB}}, \overrightarrow{\mathrm{AB}}, \overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଏ ସମସ୍ତେ ହେଉଛନ୍ତି ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସେଟ୍; ମାତ୍ର AB ଗୋଟିଏ ଧନାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ଯାହା ହେଉଛି A ଓ B ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଦୂରତା ।

ରଶ୍ମିର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ (Vertex) :

• A କୁ \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}\) ର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ । ସେହିପରି \(\overrightarrow{\mathrm{BA}}\)ର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ B ଅଟେ । ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁକୁ ଆଦ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Initial Point) ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
• ବ୍ୟାବହାରିକ ଭାଷାରେ \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}\) ରଶ୍ମିକୁ A ବିନ୍ଦୁରୁ ଅଙ୍କିତ ଓ B ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ବିସ୍ତୃତ ରଶ୍ମି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । 

ବିପରୀତ ରଶ୍ମି (Opposite rays) :

ମନେକର A – O – B, ଅର୍ଥାତ୍ O, A ଓ Bର ଏକ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବିନ୍ଦୁ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ \(\overrightarrow{\mathrm{OA}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{OB}}\) କୁ ବିପରୀତ ରଶ୍ମି କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ,\(\overrightarrow{\mathrm{OA}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{OB}}\) ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ହେଲେ \(\overrightarrow{\mathrm{OA}} \cup \overrightarrow{\mathrm{OB}}=\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\)
ଅର୍ଥାତ୍ OA ରଶ୍ମି ଓ OB ରଶ୍ମିର ସଂଯୋଗ AB ସରଳରେଖା ଅଟେ ।

ଏକରେଖୀ ଓ ନୈକରେଖୀ ରଶ୍ମି (Collinear and noncollinear rays) :

ଯେଉଁସବୁ ରଶ୍ମି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରେଖାର ଅଂଶ ବିଶେଷ, ସେମାନଙ୍କୁ ଏକରେଖୀ ବା ସରଳରେଖକ ରଶ୍ମି କୁହାଯାଏ । ଚିତ୍ର (କ) ରେ \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}, \overrightarrow{\mathrm{BC}}, \overrightarrow{\mathrm{CA}}, \overrightarrow{\mathrm{BA}}\) ଆଦି L ସରଳରେଖାର ଅଂଶ ହୋଇଥିବାରୁ ଏମାନେ ଏକରେଖୀ ରଶ୍ମି ଅଟନ୍ତି । ମାତ୍ର ଚିତ୍ର (ଖ)ରେ \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}, \overrightarrow{\mathrm{AC}}, \overrightarrow{\mathrm{DF}}\) ନୈକରେଖୀ ରଶ୍ମି ଅଟନ୍ତି ।

ସ୍ଥାନାଙ୍କ (Co-ordinates) ସମ୍ବନ୍ଧରେ କେତେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ତଥ୍ୟ :
ସରଳରେଖାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିନ୍ଦୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ସହ ସଂପୃକ୍ତ ହୁଏ ଓ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିନ୍ଦୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ହୁଅନୃି
ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଉକ୍ତ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।
(i) ମନେକର A, B ଓ C ସରଳଖୋ L ଉପରିସ୍ଥ ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ ଓ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ a, b ଓ c ହେଉ । ଯଦି A – B – C ଅର୍ଥାତ୍ B, A ଓ C ବିନ୍ଦୁ ଦ୍ବୟର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ହୁଏ, ତେବେ a < b <c କିମ୍ବା c< b< a ହେବ ।

(ii) ଏକ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଠ ଏବଂ P ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ ହେଲେ ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନଙ୍କ ପଦ୍ଧତି ନିର୍ବାଚନ ଦ୍ଵାରା ଠର ସ୍ଥାନାଙ୍କକୁ ଶୂନ ଓ Pର ସ୍ଥାନାଙ୍କକୁ ଧନାତ୍ମକ ନିଆଯାଉ । ଯଦି N – O – P ହୁଏ ତେବେ Nର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଋଣାତ୍ମକ ହେବ । ଏହାକୁ ଆଧାର କରି ସଂଖ୍ୟାରେଖା (Number Line)ରେ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ । \(\overrightarrow{\mathrm{OP}}\) ରେ ଅବସ୍ଥିତ ସମସ୍ତ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଧନାତ୍ମକ ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{ON}}\) ରେ ଅବସ୍ଥିତ ସମସ୍ତ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଋଣାତ୍ମକ ହୁଏ ।

(iii) L ସରଳରେଖା ଉପରେ P ଏକ ବିନ୍ଦୁ ଏବଂ à ଏକ ଧନାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ହେଲେ L ଉପରେ କେବଳ ମାତ୍ର ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ ରହିଛି, ଯାହାର P ଠାରୁ ଦୂରତା a ଅଟେ ।

Pର ସ୍ଥାନାଙ୍କ p ହେଲେ ଉକ୍ତ ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ସ୍ଥାନାଙ୍କ p + a ଓ ଅନ୍ୟଟିର ସ୍ଥାନାଙ୍କ p – a ହେବ ।
(iv) ସ୍ଥାନାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ରଶ୍ମି ଓ ରେଖାଖଣ୍ଡର ବିକଳ୍ପ ସଂଜ୍ଞା :
ମନେକର C – A – B ଏବଂ AB ସରଳରେଖାରେ A ଓ Bର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ x ଓ y ଅଟେ । ଯଦି x < y ହୁଏ, ତେବେ ୯ର ସ୍ଥାନାଙ୍କ xରୁ ସାନ ହେବ ।

ତେଣୁ \(\overrightarrow{\mathrm{AB}}\) = {P ∈ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) : Pର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ≥ x}, \(\overrightarrow{\mathrm{AC}}\) = {P∈ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) : Pର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ≤ x}, 
AB = {P∈ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) : x ≤ Pର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ≤ y}
(v) ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ ଉପପାଦ୍ୟ (Segment-construction Theorem):
r ଏକ ଧନାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ଓ A, B ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ ହେଲେ AB ଉପରେ କେବଳ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ C ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରିବ, ଯେପରିକି AC = r ହେବ

ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ (Mid point of a line-segment) :
ସଂଜ୍ଞା – A͞B ଉପରେ M ଏକ ବିନ୍ଦୁ ଓ AM = M͞B ହେଲେ Mକୁ A͞B ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ ।
ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡର ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଥାଏ । M, ABର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ହେଲେ, AM = M͞B = 1/2 AB 
AB ଉପରେ A ଓ Bର ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ x ଓ y ହେଲେ AB ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ \(\frac{x+y}{2}\) ଅଟେ ।

କୋଣ ଓ କୋଣ-ପରିମାଣ (Angle and Angle-measure)
ଜ୍ୟାମିତିରେ ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ଶବ୍ଦ ‘ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍’ ଓ ‘ସରଳରେଖାର ପାର୍ଶ୍ଵ’ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ (Convex set) :
(i) ଏକ ସେଟ୍ S ର ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ A ଓ B ହେଲେ ଯଦି AB – S ହୁଏ, ତେବେ Sକୁ ଏକ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ AB c S । ତେଣୁ S ଏକ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ । ପରବର୍ତୀ ଚିତ୍ରରେ AB ¢ M । ତେଣୁ M ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ ନୁହେଁ ।
(ii) ସମତଳ, ରେଖାଖଣ୍ଡ, ରଶ୍ମି ଓ ସରଳରେଖା ଆଦି ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ ଅଟନ୍ତି ।
(iii) ଏକ ବିନ୍ଦୁ ବିଶିଷ୍ଟ ସେଟ୍ ଓ ଶୂନ୍ୟ ସେଟ୍ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।
{ଦୁଇଟି ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍‌ର ଛେଦ ଏକ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍, ମାତ୍ର ଦୁଇଟି ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍‌ର ସଂଯୋଗ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ ହୋଇନପାରେ ।}

ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ 7 : ସମତଳ-ବିଭାଜନ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ (Plane-Separation Postulate)
ମନେକର L ସରଳରେଖାଟି P ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ସମତଳର ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁଗୁଡ଼ିକ ଏହି ସରଳରେଖାରେ ନାହାଁନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଦୁଇଟି ସେଟ୍ H₁ ଓ H₂ ରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ; ଯେପରି
(i) H₁ ଓ H₂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ ହେବ ଏବଂ
(ii) ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ A ଓ B ଯଥାକ୍ରମେ H₁ ଓ H₂ ରେ ରହିଲେ,
A ଓ B ର ସଂଯୋଗକାରୀ ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅର୍ଥାତ୍ AB,
L ସରଳରେଖାକୁ ଛେଦ କରିବ ।
(a) H₁ ≠ Φ ଓ H₁ ≠ Φ; ଅର୍ଥାତ୍ H₁ ଓ H₂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଣଶୂନ୍ୟ ସେଟ୍ । 
(b) H₁ ∩ H₂ = ଚ୍ ଅର୍ଥାତ୍ H₁ ଓ H₂, ଦୁଇଟି ଅଣଛେଦୀ ସେଟ୍ ।
ସରଳରେଖା ପାର୍ଶ୍ବ : ସମତଳ-ବିଭାଜନ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ବାରା ନିଶ୍ଚିତ H₁ ଓ H₂, ସେଟ୍ ଦୁଇଟିକୁ ସରଳରେଖା Lର ଗୋଟିଏ
ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ବ କୁହାଯାଏ । A ଓ B ବିନ୍ଦୁ ଅବସ୍ଥିତ ଥିବା ପାର୍ଶ୍ୱଦ୍ୱୟକୁ ଯଥାକ୍ରମେ Lର A-ପାର୍ଶ୍ବ ଓ B-ପାର୍ଶ୍ବ କୁହାଯାଏ ।

ମନେରଖ :
(i) ଏକ ସରଳରେଖାର ପାର୍ଶ୍ଵଦ୍ଵୟ ଉତ୍ତଳ, ଅଣଶୂନ୍ଯ ଓ ଅଣଛେଦୀ ସେଟ୍ ଅଟନ୍ତି ।
(ii) ସରଳରେଖାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଅର୍ଦ୍ଧସମତଳ (Half planes) କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଅର୍ଦ୍ଧସମତଳ ଦୁଇଟିକୁ ସରଳରେଖାର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ସରଳରେଖାକୁ ତାହାଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଅର୍ଦ୍ଧସମତଳ ଦ୍ଵୟର ଧାର (edge) କୁହାଯାଏ ।

ସମତଳ-ବିଭାଜନ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ ଆଧାରିତ କେତେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ତଥ୍ୟ :
(i) L ସରଳରେଖା P ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେଲେ ସମତଳଟି ତିନୋଟି ଅଣଶୂନ୍ୟ, ଅଣଛେଦୀ ଓ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍ L, H₁ ଓ H₂ ରେ ବିଭକ୍ତ ହୁଏ, ଅର୍ଥାତ୍ P = L ∪ H₁ ∪ H₂
(ii) ଉଭୟ ଅର୍ଦ୍ଧସମତଳ H ଓ H, ଅଣଶୂନ୍ୟ ସେଟ୍ ହୋଇଥୁବାରୁ, ଯେକୌଣସି ଅର୍ଦ୍ଧସମତଳ ଉପରିସ୍ଥ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁକୁ L ଉପରିସ୍ଥ ଯେକୌଣସି ବିନ୍ଦୁ ସହ ସଂଯୋଗ କରି ସରଳରେଖାଟିଏ ଅଙ୍କନ କରାଯାଇ ପାରିବ ।

(a) AB ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରେ । ଯଦି C ବିନ୍ଦୁଟି A ଓ B ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ଠାରୁ ପୃଥକ୍ ହୁଏ, ତେବେ A ଓ B ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ L ର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେବେ ।
(b) ମନେକର I ସରଳରେଖା ଓ AB ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । AB ର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ B, L ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ଓ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତବିନ୍ଦୁ A, L ବାହାରେ ଅବସ୍ଥିତ । ତେବେ B – C – A, B – A – C ହେବେ, C ବିନ୍ଦୁ Lର A- ପାର୍ଶ୍ଵରେ ହିଁ ଅବସ୍ଥିତ ହେବେ ।
(c) A ଓ B ବିନ୍ଦୁ Lର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ B ଓ C ବିନ୍ଦୁ Lର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେଲେ A ଓ C ବିଦୁ୍ୟଦ୍ବୟ Lର ସମପାର୍ଶ୍ବରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେବେ ।

{ଏକ ରେଖାର ପାର୍ଶ୍ଵଦ୍ଵୟ ଉତ୍ତଳ, ଅଣଶୂନ୍ଯ ଓ ଅଣଛେଦୀ ସେଟ ଅଟନ୍ତି ।}

କୋଣର ସଂଜ୍ଞା :
ତିନୋଟି ପୃଥକ୍ ବିନ୍ଦୁ A, B ଓ C ଯଦି ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ନହୁଅନ୍ତି, ତେବେ \(\overrightarrow{\mathrm{BA}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{BC}}\) ର ସଂଯୋଗକୁ ∠ABC କୋଣ କୁହାଯାଏ ଓ ଉକ୍ତ କୋଣକୁ ∠ABC ସଂକେତ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
(i) ସେଟ୍ ପରିଭାଷାରେ ଆମେ ଲେଖୁ ପାରିବା :
∠ABC = \(\overrightarrow{\mathrm{BA}}\) ∪ \(\overrightarrow{\mathrm{BC}}\)
(ii) ବସ୍ତୁତଃ କୋଣ ହେଉଛି ସାଧାରଣ ଆଦ୍ୟବିନ୍ଦୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ନୈକରେଖୀ ରଶ୍ମିର ସଂଯୋଗ ।
(iii) B ବିନ୍ଦୁକୁ ∠ABC ର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଏବଂ \(\overrightarrow{\mathrm{BA}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{BC}}\) ରଶ୍ମିଦ୍ୱୟକୁ ∠ABCର ବାହୁ କୁହାଯାଏ ।

କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଓ ବହିର୍ଦେଶ :
(i) \(\overleftrightarrow{\mathrm{BC}}\) ର A-ପାର୍ଶ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ର C-ପାର୍ଶ୍ଵର ଛେଦକୁ ∠ABCର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ (Interior) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ∠ABCର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିନ୍ଦୁକୁ ∠ABCର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ । ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ P, ∠ABCର ଗୋଟିଏ ଅନ୍ତସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ ଅଟେ । ଏହିପରି ଅସଂଖ୍ୟ ବିନ୍ଦୁକୁ ନେଇ କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଗଠିତ ।
(iii) ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ନଥ‌ିବା ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ସେଟ୍‌କୁ କୋଣର ବହିର୍ଦେଶ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ବହିର୍ଦେଶରେ ଥ‌ିବା ବିନ୍ଦୁକୁ କୋଣର ବହିଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ । ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ Q, ∠ABCର ଗୋଟିଏ ବହିଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ ।
{କୋଣର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଏକ ଉତ୍ତଳ ସେଟ୍, ମାତ୍ର କୋଣ ବା ତାହାର ବହିର୍ଦେଶ ଉତ୍କଳ ସେଟ୍ ନୁହେଁ ।}

(a) ଗୋଟିଏ କୋଣ, ତାହାର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଓ ବହିର୍ଦେଶ – ଏହି ତିନୋଟି ପରସ୍ପର ଅଣଛେଦୀ ସେଟ୍; ଅର୍ଥାତ୍ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ଦୁଇଟି ସେଟ୍ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ବିନ୍ଦୁ ନାହିଁ ।
(b) P, ∠ABCର ଏକ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ ହେଲେ Bକୁ ଛାଡ଼ି BP ର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ବିନ୍ଦୁ ∠ABCର ଅନ୍ତସ୍ଥ ହେବେ । ସେହିପରି A ଓ Cର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଯେକୌଣସି ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟ ∠ABCର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ହେବ ।

କୋଣର ପରିମାଣ (Measure of an Angle) : 
ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ-୫ : ପ୍ରୋଟାକ୍ଟର ସ୍ୱୀକାର୍ଯ୍ୟ (Protractor Postulate):
(i) ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣ (0° ଠାରୁ ବଡ଼ ଓ 180° ଠାରୁ ସାନ) ସହ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧନାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ସଂପୃକ୍ତ ଓ ଏହାକୁ ସଂପୃକ୍ତ କୋଣର ପରିମାଣ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ∠ABCର ପରିମାଣକୁ m∠ABC ରୂପେ ସୂଚିତ କରାଯାଏ । 
(a) 0 < m∠ABC < 180°
(b) 0 < 8 < 180° ହେଲେ \(\overleftrightarrow{\mathrm{BC}}\) ର ଯେକୌଣସି ପାର୍ଶ୍ଵରେ କେବଳ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ୫ \(\overleftrightarrow{\mathrm{BQ}}\) ଅବସ୍ଥିତ, ଯେପରି m ∠QBC = θ ହେବ ।

(c) ∠ABCର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ P ଯେକୌଣସି ଏକ ବିନ୍ଦୁ ହେଲେ m∠ABC = m∠ABP + m∠PBC ହେବ ।
(iii) କୋଣର ପରିମାଣ ୦° ରୁ ବଡ଼ ଓ 180° ରୁ ସାନ (0 < θ < 180°) ପାଇଁ ଲବ୍‌ଧ କୋଣ ମାପକୁ ଡିଗ୍ରୀମାପ କୁହାଯାଏ । ଯଦି ∠ABCର ମାପ x ହୁଏ, (0 < θ < 180°), ତେବେ ଆମେ ଲେଖୁ m∠ABC = x° 
(iv) କୋଣର ପରିମାଣ 0° ରୁ ବଡ଼ ଓ π ରୁ ସାନ (0 < θ < π) ହେଲେ, ଲବ୍ଧ କୋଣ ମାପକୁ ରେଡ଼ିଆନ୍ ମାପ କୁହାଯାଏ । 
(v) କୋଣର ପରିମାଣ 0° ରୁ ବଡ଼ ଓ 200° ରୁ ସାନ (0 < θ < 200) ହେଲେ, ଲବ୍‌ଧ କୋଣ ମାପକୁ ଗ୍ରେଡ୍ ମାପ କୁହାଯାଏ ।
⇒ π ରେଡ଼ିୟାନ୍ = 180 ଡିଗ୍ରୀ = 200 ଗ୍ରେଡ୍
⇒ 1° 60′ (ମିନିଟ୍)= 60′′ (ସେକେଶୃ)

(vi) ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣ ସମାନ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ସର୍ବସମ କୋଣ କୁହାଯାଏ ।
(vii) ଯଦି A ଓ D, BC ର ସମପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥିତ ବିନ୍ଦୁ ଓ m∠ABC > m∠DBC ହୁଏ, ତେବେ D, ∠ABC ର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁ ହେବ ।
(viii) A ଓ D, \(\overleftrightarrow{\mathrm{BC}}\) ର ସମପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥିତ ଓ m∠ABD > m∠DBC ତେବେ \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\), ∠ABC ର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ ବିନ୍ଦୁ ହେବ ।
କୋଣ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ (Angle Bisector) :
(a) ଯଦି ∠ABCର ଅନ୍ତର୍ଦେଶରେ P ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ m∠ABD = m∠DBC
ତେବେ \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\) ∠ABC ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ a (Bisector) କୁହାଯାଏ ।
(b) m∠ABD = m∠DBC = 1/2 m∠ABC

ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର କୋଣ (Types of Angles) :
(i) ପରିମାଣ ଭେଦରେ କୋଣଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନମତେ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରାଯାଏ ।
(a) କୌଣସି କୋଣର ପରିମାଣ 90° ଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ, ଏହାକୁ ଏକ ସୂକ୍ଷ୍ମକୋଣ (Acute angle) କୁହାଯାଏ । 
(b) କୌଣସି କୋଣର ପରିମାଣ 90° ଠାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ, ଏହାକୁ ଏକ ସ୍ଥୂଳକୋଣ (Obtuse angle) କୁହାଯାଏ । 
(c) କୌଣସି କୋଣର ପରିମାଣ 90° ହେଲେ, ଏହାକୁ ଏକ ସମକୋଣ (Right angle) କୁହାଯାଏ ।

କୋଣ ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ :
(ii) ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 90° ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରସ୍ପର ଅନୁପୂରକ (Complementary) କୋଣ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 180° ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରସ୍ପର ପରିପୁରକ (Supplementary) କୋଣ କୁହାଯାଏ ।

(iv) ଦୁଇଟି କୋଣର ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ବାହୁ ଓ କୋଣଦ୍ୱୟର ଅନ୍ୟ ବାହୁ ଦୁଇଟି ସାଧାରଣ ବାହୁର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବିସ୍ତୃତ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ସନ୍ନିହିତ କୋଣ କୁହାଯାଏ । ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ∠AOB ଓ ∠AOC, ∠PSQ ଓ ∠QSR ସନ୍ନିହିତ ଅଟନ୍ତି ।
ସାଧାରଣ ବାହୁର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ବରେ ବିସ୍ତୃତ ବାହୁଦ୍ୱୟକୁ ସନ୍ନିହିତ କୋଣମାନଙ୍କର ବହିଃସ୍ଥ ବାହୁ (Exterior side) କୁହାଯାଏ ।
(v) ଗୋଟିଏ କୋଣର ବାହୁଦ୍ୱୟର ବିପରୀତ ରଶ୍ମିମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ କୋଣକୁ ଉକ୍ତ କୋଣର ପ୍ରତୀପ କୋଣ କୁହାଯାଏ । ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ∠AOC ଓ ∠BOD ପରସ୍ପର ପ୍ରତୀପ କୋଣ ଅଟନ୍ତି ।

ସମକୋଣ ସମ୍ପର୍କିତ କେତୋଟି ସଂଜ୍ଞା :

• ପରସ୍ପର ଲମ୍ବ (Mutually perpendicular) ରେଖା ଓ ରଶ୍ମି – ଦୁଇଟି ପରସ୍ପର ଅଣଛେଦୀ ରେଖାଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଚାରିକୋଣ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ଗୋଟିଏ କୋଣ ସମକୋଣ ହେଲେ ରେଖାଦ୍ଵୟ ‘ପରସ୍ପର ଲମ୍ବ’’ ଅଟନ୍ତି ।
• ରେଖାଖଣ୍ଡର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ (Perpendicular bisector) – ଗୋଟିଏ ରେଖାଖଣ୍ଡର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଦେଇ ଅଙ୍କିତ ଓ ଏହା ପ୍ରତି ଲମ୍ବ ହେଉଥ‌ିବା ସରଳରେଖାକୁ ରେଖାଖଣ୍ଡର ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ କୁହାଯାଏ ।

ପରିପୂରକ ଓ ପ୍ରତୀପ କୋଣ ସଂପର୍କରେ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ତଥ୍ୟ : 
ପରିପୂରକ କୋଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ :

• ଗୋଟିଏ ରଶ୍ମିର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ହେଲେ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ କୋଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ସେମାନେ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ଅର୍ଥାତ୍ ସେମାନଙ୍କ ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 180° ଅଟେ।
  m∠ACD + m∠BCD = 180°
• ବିପରୀତକ୍ରମେ ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ କୋଣ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କ ବହିଃସ୍ଥ ବାହୁଦ୍ଵୟ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅର୍ଥାତ୍ ପରସ୍ପର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ଅଟନ୍ତି ।

ପ୍ରତୀପ କୋଣ (Vertically Opposite Angles):
\(\overleftrightarrow{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overleftrightarrow{\mathrm{CD}}\) ପରସ୍ପରକୁ ( ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କଲେ ଉତ୍ପନ୍ନ ∠AOC ଓ ∠BOD ପରସ୍ପର ପ୍ରତୀପ କୋଣ ଅଟନ୍ତି । କୋଣକୁ ପରସ୍ପର ପ୍ରତୀପକୋଣ କହନ୍ତି । ସେହିପରି ∠BOC ଓ ∠DOA ମଧ୍ୟ
ସଂଜ୍ଞା: ଗୋଟିଏ କୋଣର ବାହୁଦ୍ୱୟର ବିପରୀତ ରଶ୍ମିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ କୋଣକୁ ଉକ୍ତ କୋଣର ପ୍ରତୀପକୋଣ କୁହାଯାଏ । 
ଉପପାଦ୍ୟ – 2 : ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦକଲେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରତୀପ କୋଣମାନଙ୍କର ପରିମାଣ ସମାନ ।

ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା (Parallel Lines) :
ସଂଜ୍ଞା – ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ସରଳରେଖା ଯଦି ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରୁନଥାନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା କୁହାଯାଏ । ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାରେ ଅବସ୍ଥିତ ରଶ୍ମି କିମ୍ବା ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ ମଧ୍ୟ ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତର କୁହାଯାଏ ।
(i) L₁ ଓ L₂ ରେଖାଦ୍ବୟ ଯଦି ସମାନ୍ତର ହୁଅନ୍ତି ତେବେ ସଙ୍କେତରେ L₁ || L₂ ଲେଖାଯାଏ ।
(ii) ସଂଜ୍ଞାନୁଯାୟୀ L₁ || L₂ ହେଲେ L₂ || L₁ ହେବ ।

ସ୍ୱୀକାର୍ଯ୍ୟ – 9 : ସମାନ୍ତର ସ୍ୱୀକାର୍ଯ୍ୟ (Parallel Postulate) :
ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାର ବହିଃସ୍ଥ ଏକ ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ ତାହାପ୍ରତି ସମାନ୍ତର ହେଉଥ‌ିବା କେବଳ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଅବସ୍ଥିତ ।
ଉପପାଦ୍ୟ – 3 : ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଓ ପରସ୍ପର ଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଯେଉଁସବୁ ସରଳରେଖା ଅନ୍ୟ ଏକ ସରଳରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର, ସେମାନେ ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତର ।

ଏ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା ଓ ସେମାନଙ୍କର ଛେଦକ (Parallel Lines and their transversals) :
(a) ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖା ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵ ସମାନ୍ତର ରେଖାକୁ ଛେଦ କଲେ ତାହାକୁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସମାନ୍ତର ରେଖାମାନଙ୍କର ଛେଦକ (Transversal) କୁହାଯାଏ ।
(b) ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ରେଖାକୁ ଗୋଟିଏ ଛେଦକ ଛେଦକଲେ, ଯେଉଁ ଆଠଗୋଟି କୋଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୋଡ଼ା ଯୋଡ଼ା କରି ଦୁଇପ୍ରକାର ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଏ; ଯଥା – ଏକାନ୍ତର କୋଣ ଓ ଅନୁରୂପ କୋଣ । ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ସଂପୃକ୍ତ କୋଣମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ଦେଶଗୁଡ଼ିକ l ରୁ 8 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଇଛି । ଏକାନ୍ତର ଓ ଅନୁରୂପ ଭେଦରେ କୋଣ ଯୋଡ଼ାଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ

(i) ଏକାନ୍ତର କୋଣ (Alternate Angles):

• ∠AGH ଓ ∠GHD (ଅନ୍ତର୍ଦେଶ 3 ଓ 6)
• ∠BGH ଓ ∠GHC (ଅନ୍ତର୍ଦେଶ 3 ଓ 6)

(ii) ଅନୁରୂପ କୋଣ (Corresponding Angles) :

• ∠EGB ଓ ∠GHD (ଅନ୍ତର୍ଦେଶ 2 ଓ 6)
• ∠DHF ଓ ∠BGH (ଅନ୍ତର୍ଦେଶ 8 ଓ 4)
• ∠EGA ଓ ∠GHC (ଅନ୍ତର୍ଦେଶ 1 ଓ 5)
• ∠CHF ଓ ∠AGH (ଅନ୍ତର୍ଦେଶ 7 ଓ 3)

(iii) ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୋଣ (Interior Angles) ଓ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ (Exterior Angles) :

• ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ 3, 4, 5 ଓ 6 ଦ୍ୱାରା ଚିହ୍ନିତ ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୋଣ କୁହାଯାଏ ଓ ଅବଶିଷ୍ଟ କୋଣମାନଙ୍କୁ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ କୁହାଯାଏ ।
• ∠AGH, ∠BGH, ∠GHC ଓ ∠GHD ହେଉଛନ୍ତି ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୋଣ ଓ ଅନ୍ୟ ଚାରିଗୋଟି କୋଣ ବହିଃସ୍ଥ ଅଟନ୍ତି ।

କେତେକ ଜ୍ଞାତବ୍ୟ ବିଷୟ :

(a) ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା ଓ ଗୋଟିଏ ଛେଦକ ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି

(i) ଯେକୌଣସି ଏକାନ୍ତର କୋଣ ଯୋଡ଼ା ସମପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ m∠AGH = m∠GHD ଓ m∠BGH = m∠GHC 

(ii) ଯେକୌଣସି ଅନୁରୂପ କୋଣ ଯୋଡ଼ା ସମପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍ ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ
m∠EGB = m∠GHD, m∠DHF = m∠BGH, m∠EGA = m∠GHC ଓ ∠CHF = m∠AGH
(iii) ଯେଉଁ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୌଣଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଛେଦକର ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥିତ, ସେମାନେ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ, ଅର୍ଥାତ୍ m∠AGH + m∠CHG = 180° ଓ m∠BGH + m∠DHG = 180° ଅଟେ

(b) ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା ଓ ସେମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଛେଦକ ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା

(i) ଯେକୌଣସି ଏକାନ୍ତର କୋଣ ଯୋଡ଼ା ଯଦି ସମପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ।
(ii) ଯେକୌଣସି ଅନୁରୂପ କୋଣ ଯୋଡ଼ା ଯଦି ସମପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ।
(iii) ଯେଉଁ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୋଣଦ୍ୱୟର ଅନ୍ତର୍ଦେଶ ଛେଦକର ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥିତ, ସେମାନେ ଯଦି ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ହୁଅନ୍ତି; ତେବେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ରେଖାଦ୍ଵୟ ସମାନ୍ତର ଅଟନ୍ତି ।

ଉପରୋକ୍ତ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ :
(i) m∠AGH = m∠GHD
କିମାୃ, m∠BGH = m∠GHC ⇒ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}} \| \stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{CD}}\)
(ii) m∠EGB = m∠GHD ବା m∠DHF
= m∠BGH ବା m∠EGA = m∠GHC
ବା m∠CHF = m∠AGH ⇒ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}} \| \stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{CD}}\)
(iii) m∠AGH + m∠CHG = 180°
କିମାୃ, m∠BGH + m∠DHG = 180° ⇒ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AB}} \| \stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{CD}}\)

ଅନୁରୂପ କୋଣ ସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ :
ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଦୁଇଟି ସରଳରେଖାକୁ ଏକ ଛେଦକ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକଲେ, ଯଦି ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ କୋଣର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ, ତେବେ ସରଳରେଖା ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ହେବେ ।
ଉପପାଦ୍ୟ – 4 : ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାକୁ ଏକ ଛେଦକ ଛେଦକଲେ, ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ କୋଣର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
ଉପପାଦ୍ୟ – 5 : ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାକୁ ଏକ ଛେଦକ ଛେଦକଲେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୋଡ଼ା ଏକାନ୍ତର କୋଣର ପରିମାଣ ସମାନ ହୁଏ ।
ଉପପାଦ୍ୟ – 6 : ଏକ ସମତଳରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ସରଳରେଖାକୁ ଏକ ଛେଦକ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକଲେ, ଯଦି ଦୁଇଟି ଏକାନ୍ତର କୋଣର ପରମାଣ ସମାନ ହୁଏ, ତେବେ ସରଳରେଖା ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ।
ଉପପାଦ୍ୟ -7 : ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାକୁ ଏକ ଛେଦକ ଛେଦକଲେ, ଛେଦକର ଏକପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୌଣଦ୍ୱୟର
ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 180° ।
ଉପପାଦ୍ୟ – 8 : ଏକ ସମତଳରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ସରଳରେଖାକୁ ଏକ ଛେଦକ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକଲେ, ଯଦି ଛେଦକର ଏକ ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୌଣଦ୍ୱୟର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 180° ହୁଏ, ତେବେ ସରଳରେଖାଦ୍ବୟ ସମାନ୍ତର ।

ତ୍ରିଭୁଜର କୋଣ ଏବଂ ଏହାର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ (Angles of a triangle and its exterior angles) :
ଉପପାଦ୍ୟ – 9 : ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ତିନିକୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 180° !
ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 1 : ଗୋଟିଏ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର ସୂକ୍ଷ୍ମକୋଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପର ଅନୁପୂରକ ।
ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 2 : ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜରେ ଗୋଟିକରୁ ଅଧିକ ସମକୋଣ ବା ସ୍ଥୂଳକୋଣ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । 
ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 3 : ଏକ ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରିକୋଣର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 360° ।

ତ୍ରିଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ (Exterior angle of a triangle) :
ସଂଜ୍ଞା : ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୋଣର ସନ୍ନିହିତ ପରିପୂରକ କୋଣକୁ ତ୍ରିଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ କୁହାଯାଏ ।
ଉପପାଦ୍ୟ – 10 : ତ୍ରିଭୁଜର କୌଣସି ଏକ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ ଏହାର ଅନ୍ତସ୍ଥ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ କୋଣଦ୍ଵୟର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି ସହ ସମାନ ।
ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 1 : ତ୍ରିଭୁଜର କୌଣସି ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ପରିମାଣ, ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନ୍ତଃସ୍ଥ କୋଣ ପରିମାଣଠାରୁ ବୃହତ୍ତର । 
ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ – 2 : ତ୍ରିଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣମାନଙ୍କର ପରିମାଣର ସମଷ୍ଟି 360° ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 History Notes Chapter 15 ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 History Notes Chapter 15 ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ 
ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ :

• ପ୍ରାଚୀନ ଓ ମଧ୍ୟଯୁଗର ଓଡ଼ିଶା ଉତ୍କଳ, କଳିଙ୍ଗ, କଙ୍ଗୋଦ, କୋଶଳ, ଉଡ୍ର ଆଦି ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା ।
• ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଚେତନା, ସାହିତ୍ୟ, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, ଚିତ୍ରକଳା, ସଂଗୀତ, ନୃତ୍ୟ ତଥା ପର୍ବପର୍ବାଣିର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ରହିଛି ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ:

• ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ
• ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ
• ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରକଳା
• ଗୀତ, ନୃତ୍ୟ ଓ ବାଦ୍ୟ
• ହସ୍ତଶିଳ୍ପ
• ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟ
• ପର୍ବପର୍ବାଣି

ଜଗନ୍ନାଥ ଚେତନା :

• ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଚେତନା ଓତପ୍ରୋତ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜର ସଂଯୋଜକ, କଲ୍ୟାଣକାରୀ ଓ ରକ୍ଷାକର୍ତ୍ତା ଭାବେ ସେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ପୁରୀର ବିଶ୍ଵପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରାରେ ଦେଶର କୋଣ ଅନୁକୋଣରୁ ଲକ୍ଷାଧିକ ଭକ୍ତଙ୍କ ମହାମିଳନ ଘଟିଥାଏ । ଏହି ଚେତନା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ଭ୍ରାତୃଭାବର ଏକତା ଓ ସଂହିତା ଡୋରିରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ରଖୁରିଛି ।

ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ :

• ଖ୍ର।ଷ୍ମପୂର୍ବ ପଥମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଉଦୟଗିରିରେ ପାଲି – ପ୍ର।କୄତ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ହାତୀଗୁମ୍ଫା ଶିଳାଲେଖାକୁ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସ୍ବଦେଶୀ ସାହିତ୍ୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ମାଗଧୀ-ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ଲାଭ କରି ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ୧୦ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଇଣ୍ଡୋ-ଆରିଆନ୍ ଭାଷା ରୂପେ ପ୍ରଚଳିତ ହେଲା ।
• ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ସ୍ରଷ୍ଟାମାନେ ହେଲେ ଯଥା – କଳସା ଚଉତିଶା-ବତ୍ସା ଦାସ, ବିଲଙ୍କା ରାମାୟଣ– ସାରଳା ଦାସ, ରାମ-ବିଭା – ଅର୍ଜୁନ ଦାସ ।
• ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ସାହିତ୍ୟ ରଚନା କରିଥିବା କବିମାନେ ହେଲେ; ଯଥା – ଓଡ଼ିଆ ରାମାୟଣ ବଳରାମ ଦାସ, ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ରସକଲ୍ଲୋଳ – ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ, ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ – ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ,
• ସମରତରଙ୍ଗ – ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନା, ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ – ଜୟଦେବ, ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସ – ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ, ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି – ଭୀମଭୋଇ, ମହୀମଣ୍ଡଳ ଗୀତା. – ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ, କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂ – ବଳଦେବ ରଥ ।

→ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲ ମାସ ୧୮ ତାରିଖକୁ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
→ ‘ଚଉତିଶା’ ଚଉତିରିଶ ପଦ ବିଶିଷ୍ଟ କବିତା । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦ କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ଓଡ଼ିଆ ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।
→ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କୃତି – ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି – ଛ’ମାଣ ଆଠ ଗୁଣ୍ଠ, ମାମୁ, ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତ, ଲଛମା, କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ – ଚିଲିକା, ଦରବାର, ମହାଯାତ୍ରା, ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ତପସ୍ବିନୀ, ପ୍ରତୟବଲ୍ଲରୀ, କୀଚକ ବଧ, ଇନ୍ଦୁମତୀ ।

ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରକଳା :
ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ :

• ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ରହିଛି । ଏହାର ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀକୁ କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ କୁହାଯାଏ ।
• ଭାରତର ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକର ନାଗର, ବେସର ଓ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଶୈଳୀଠାରୁ କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।

→ ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବ ପ୍ରଥମ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଧଉଳିପାହାଡ଼ ଉପରେ ଥିବା ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କର ଶିଳାଲେଖ ଓ ପଥରମୂର୍ତ୍ତି ।

ମନ୍ଦିର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ :

• ଓଡ଼ିଶାର ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକର ବାହାର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିବା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଓ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋରମ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଐତିହ୍ୟ ବହନ କରିଥାଏ ।
• ଓଡ଼ିଶାର ମନ୍ଦିର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ସବୁଠାରୁ ଜୀବନ୍ତ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି କୋଣାର୍କର ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର । ଏହାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଏହାକୁ ବିଶ୍ଵ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ମାରକୀ ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି ଏବଂ ବିଶ୍ଵର ସପ୍ତାଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଓଡ଼ିଶାର ଦୁର୍ଗ : ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗ (କଟକ), ଖୋରଧାଗଡ଼ ଦୁର୍ଗ, ଗଡ଼ମାଣିତ୍ରି ଦୁର୍ଗ, ସାରଙ୍ଗଗଡ଼ ଦୁର୍ଗ, ରାଇବଣିଆ ଦୁର୍ଗ ଓ ଅସୁରଗଡ ଦୁର୍ଗ ଅନ୍ୟତମ।
ଚିତ୍ରକଳା : କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର ଗୁଡ଼ହାଣ୍ଡି, ନୂଆପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ଯୋଗୀମଠଠାରେ ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରକଳାର ନିଦର୍ଶନ ଦେବାକୁ ମିଳେ ।
ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ରଘୁରାଜପୁର ପଟ୍ଟଚିତ୍ର ବିଶ୍ବ ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ହାସଲ କରିପାରିଛି । ଏହି ଗ୍ରାମଟିକୁ ଏକ ଐତିହ୍ୟ ଗ୍ରାମ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି !

→ ଚମତ୍କାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିରକୁ ‘ଓଡ଼ିଶା ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳାର ମଣି’’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

ଗୀତ, ନୃତ୍ୟ ଓ ବାଦ୍ୟ :

• ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ ପ୍ରତି ଗୀତ, ନୃତ୍ୟ ଓ ବାଦ୍ୟର ବିଶେଷ ଅବଦାନ ରହିଛି । ଏହାର ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିର ଗାତ୍ରରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଗାୟନ ଓ ବାଦନ ଏବଂ ନର୍ତ୍ତକୀମନଙ୍କ ଚିତ୍ରରୁ ଆମର ନୃତ୍ୟ ଗୀତର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ ।
• ଜୟଦେବଙ୍କ ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ ଓ ସାଲବେଗଙ୍କ ଭଜନ ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବାଦୃତ ଭକ୍ତି ସଙ୍ଗୀତ । ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଭାରତର ଏକ ପ୍ରଧାନ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟଭାବେ ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି । ମାହାରୀ ଶୈଳୀର ନୃତ୍ୟରୁ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।
• ଓଡ଼ିଶାର ଜନପ୍ରିୟ ଲୋକନୃତ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ରଣପା ନାଚ, ଚଇତି ଘୋଡ଼ା ନାଚ, ଦଣ୍ଡନାଚ, ଘୁମରା ନାଚ, ଛଉନାଚ ଅନ୍ୟତମ ।
• ଚାଙ୍ଗୁ, ମୃଦଙ୍ଗ, ଝାଞ୍ଜ, ଢୋଲ, ମହୁରୀ, ତୂରୀ, ଘଣ୍ଟ, ମାଦଳ ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟସମ୍ପନ୍ନ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ।

ହସ୍ତଶିଳ୍ପ :

• ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଓ ଭାରତ ବାହାରେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଦେଶରେ ଜନପ୍ରିୟତା ଲାଭ କରିଥିବା ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ନିଜସ୍ବ ହସ୍ତଶିଳ୍ପର ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ ପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ରହିଛି ।
• ରଙ୍ଗିନ ଚାନ୍ଦୁଆ – ପିପିଲି, ରୁପାର ତାରକସି କାମ – କଟକ, ଶିଙ୍ଗକାମ – ପରଳାଖେମୁଣ୍ଡି, କଂସାବାସନ – ବାଳକାଟି, ମଠା ଶାଢ଼ି – ବ୍ରହ୍ମପୁର, ପଶାପାଲି ଶାଢ଼ି – ସମ୍ବଲପୁର ।
• ଓଡ଼ିଶାର ସହର ଓ ଏହାର ପରିଚୟ :
  କଟକ – ରୌପ୍ୟ ନଗରୀ, ବ୍ରହ୍ମପୁର – ରେଶମ ନଗରୀ, ରାଉରକେଲା – ଇସ୍ପାତ ନଗରୀ, ବରଗଡ଼ – ହସ୍ତତନ୍ତ ନଗରୀ, ଭୁବନେଶ୍ଵର – ମନ୍ଦିରମାଳିନୀ ନଗରୀ, ପୁରୀ – ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର, କୋଣାର୍କ – ଅର୍କକ୍ଷେତ୍ର ।

ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟ:

• ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ନୌବାଣିଜ୍ୟ ବା ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛି ।
• ଓଡ଼ିଶାର ସାଧବ ବାଲି, ଜାଭା, ସୁମାତ୍ରା, ବୋର୍ଣ୍ଣିଓ ଦ୍ବୀପକୁ ବୋଇତରେ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ, ହସ୍ତଶିଳ୍ପ, ହସ୍ତତନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସାମଗ୍ରୀ ଓ ମସଲା ନେଇ ଯାଉଥିଲେ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବିକ୍ରୟ କରି ପ୍ରଚୁର ଧନରନ୍ ଆଣୁଥିଲେ ।
• ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ତାମ୍ରଲିପ୍ତି, ପାଲୋର, ପିମ୍ପୁଣ୍ଡ, ଚେଳିତାଲୋ ବନ୍ଦର ଆଦି ଓଡ଼ିଶା ନୌବାଣିଜ୍ୟର ଆଧାର ଥିଲା ।
• କାଳିଦାସ ରଘୁବଂଶମ୍ କାବ୍ୟରେ କଳିଙ୍ଗ ରାଜାଙ୍କୁ ‘ମହୋଦଧୂପତି’ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ପର୍ବପର୍ବାଣି :

• ଓଡ଼ିଶାର ପର୍ବପର୍ବାଣି ସମ୍ପର୍କୀୟ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବାଦ ‘ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବ’ରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଓଡ଼ିଶାର ପର୍ବଗୁଡ଼ିକ ଐତିହ୍ୟ ସମ୍ପନ୍ନ ।
• ବୈଶାଖ ମାସ – ପଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା, ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା, ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ମାସ – ସାବିତ୍ରୀ ବ୍ରତ, ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ, ସ୍ନାନ ଯାତ୍ରା , ଆଷାଢ଼ ର ଜପର୍ବ, ର ଥଯାତ୍ରା, ଶ୍ରାବଣ – ଗହ୍ମାପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ଝୁଲଣଯାତ୍ରା, ଭାଦ୍ରବ – ନୂଆଖାଈ, ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ, ଆଶ୍ୱିନ – ମହାଳୟା, କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ଲକ୍ଷ୍ମୀପୂଜା, କାର୍ତ୍ତିକ – ବଡ଼ ଓଷା, କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ମାର୍ଗଶିର – ମାଣବସା ଗୁରୁବାର, ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ, ପୌଷ – ଶାମ୍ବ ଦଶମୀ, ଧନୁ ଯାତ୍ରା, ମାଘ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ସ୍ନାନ, ଫାଲ୍‌ଗୁନ – ଜାଗର, ଚୈତ୍ର – ଅଶୋକାଷ୍ଟମୀ ।

→ ଏଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତୀତ ରାକ୍ଷୀପୂର୍ଣିମା, ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ, ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ, ଦୁର୍ଗାପୂଜା, କାଳୀପୂଜା, ଦୋଳପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ହୋଲି, ରାମନବମୀ ଇତ୍ୟାଦି ପର୍ବ ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟକୁ ମହାନ୍ କରିଥାଏ ।

ପର୍ବପର୍ବାଣିର ଧାର୍ମିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ :

ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି – ଓଡ଼ିଆ ନବବର୍ଷ ।
ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା – ଚାଷୀ ବିହନ ଅନୁକୂଳ କରେ ।
ଶୀତଳ ଷଷ୍ଠୀ – ଶିବ ପାର୍ବତୀଙ୍କର ବିବାହ ।
ଗହ୍ମା ପୂର୍ଣ୍ଣିମା – ଗାଈ ଓ ବଳଦଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ ।
ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ – ଝିଅମାନେ ମା’ ମଙ୍ଗଳାଙ୍କୁ ପୂଜା କରନ୍ତି ।
ମହାଳୟା – ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିଆଯାଏ ।
କୁମାର ପୂଣ୍ଣିମା – କାର୍ତ୍ତିକେୟଙ୍କ ଭଳି ସ୍ଵାମୀ ପାଇବା ପାଇଁ ଝିଅମାନଙ୍କର ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ପୂଜା ।
ପ୍ରଥମାଷ୍ମମୀ – ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ ପାଇଁ ଷଠୀଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ ।
ଶାମ୍ୱ ଦଶମୀ – ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ ।
ଜାଗର – ସାରା ରାତି ଦୀପ ଜାଳି ଶିବଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରାଯାଏ ।
ଅଶୋକାଷ୍ମମୀ – ଲିଙ୍ଗରାଜ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ରଥଯାତ୍ରାରେ ନିଆଯାଇଥାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 12 ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 12 ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ଶବ୍ଦଟି ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭରୁ ବାଛି ମିଳାଇ ଲେଖ ।

Answer:

Question ୨।
‘ବ୍ରହ୍ମ’ ସହିତ ‘ଋଷି’ ଯୋଗହେଲେ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ଶବ୍ଦ ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ଶବ୍ଦ ଶେଷରେ ‘ଋଷି’ ଯୋଗ ହୋଇଥ‌ିବା ଆଉ ତିନୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:

• ଦେବ + ଋଷି = ଦେବର୍ଷି
• ରାଜା + ଋଷି = ରାଜର୍ଷି
• ମହା + ଋଷି = ମହର୍ଷି

Question ୩ ।
ଅର୍ଥଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବାକ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଅ ।
ପ୍ରାସାଦ, ପ୍ରସାଦ; ପନ୍ଥା, ପେନ୍ଥା; ଲକ୍ଷ, ଲକ୍ଷ୍ୟ; କୁଳ, କୂଳ ।
Answer:
ପ୍ରାସାଦ – ସେହି ନୀଳରଙ୍ଗର ପ୍ରାସାଦଟି ଚମତ୍କାର ଦିଶୁଛି ।
ପ୍ରସାଦ – ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରସାଦ ଅମୃତତୁଲ୍ୟ ଅଟେ ।
ପନ୍ଥା – ଲୋକମାନେ ଜୀବନଧାରଣପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପନ୍ଥା ଅବଲମ୍ବନ କରନ୍ତି ।
ପେନ୍ଥା – ଗଛରେ ପେନ୍ଥା ପେନ୍ଥା ହୋଇ ଫୁଲ ଶୋଭାପାଉଛି ।
ଲକ୍ଷ – ମହାବାତ୍ୟାରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଗୃହଶୂନ୍ୟ ହୋଇଗଲେ ।
ଲକ୍ଷ୍ୟ – ସମସ୍ତଙ୍କ ଲକ୍ଷ୍ୟ ମହତ୍ ହେବା ଉଚିତ ।
କୁଳ – ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଘୁକୁଳରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
କୂଳ – ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ବୁଲିବାପାଇଁ ସମସ୍ତେ ଭଲପାଆନ୍ତି ।

Question ୪।
‘ଧନସମ୍ପଦ’ ପରି ଆଉ ତିନୋଟି ଯୁଗ୍ମଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ଟଙ୍କାପଇସା, ଧନରତ୍ନ, ଧନଦୌଲତ ।

Question ୫।
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହାର କରି ବାକ୍ୟ ଗଠନ କର ।
ଉଦ୍‌ଭାସିତ, ପ୍ରବିଧ‌ି, ପ୍ରଭୂତ, ପ୍ରତିକୂଳ, ନିର୍ଲିପ୍ତ
Answer:
ଉଦ୍‌ଭାସିତ – ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ପ୍ରଭାରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟାକାଶ ହୋଇଛି ଉଦ୍‌ଭାସିତ ।
ପ୍ରବିଧୂ – ସମାଜର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ଜନନାୟକମାନେ ପ୍ରବିଧୂର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
ପ୍ରଭୂତ – ଗ୍ରାମସମୂହର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ସରକାର ପ୍ରଭୂତ ଅର୍ଥ ବିନିଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି ।
ପ୍ରତିକୂଳ – ସ୍ରୋତର ପ୍ରତିକୂଳରେ ଗତି କରିବା କଷ୍ଟକର ।
ନିର୍ଲିପ୍ତ – ମୁନିଋଷିମାନେ ସଂସାରର ବିଷୟବାସନା ପ୍ରତି ନିର୍ଲିପ୍ତ ଥିଲେ ।

Question ୬।
ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ଋଷି, ରାଜା, ପନ୍ଥା, ବିତ୍ତ, ସମୂହ, ଦରିଦ୍ର, ରଜନୀ
Answer:
ଋଷି – ସନ୍ନ୍ୟାସୀ, ତପସ୍ବୀ, ଯତି
ରାଜା – ଭୂପତି, ନରପତି, ନୃପତି
ପନ୍ଥା – ସରଣୀ, ମାର୍ଗ, ଉପାୟ
ବିତ୍ତ – ବିଭବ, ସମ୍ପଦ, ଧନ, ଅର୍ଥ
ସମୂହ – ସମଷ୍ଟି, ସମୁଚ୍ଚୟ, ସମସ୍ତ, ସକଳ
ଦରିଦ୍ର – ଦୀନ, ଗରିବ, ନିର୍ଜନ
ରଜନୀ – ଶର୍ବରୀ, ଯାମିନୀ, ବିଭାବରୀ

୭ । ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଏଇ ଖଡ୍‌ଗ ମୋତେ କରିଛି __________________ । (ଶୃଙ୍ଖଳିତ, ସଂଯତ, ଅନାସକ୍ତ)
Answer:
ସଂଯତ

(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ __________________ କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । (ଜୀବନ, ଯୋଜନା, ମାନବ)
Answer:
ମାନବ

(ଗ) ନ୍ୟାସୀବାଦର ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା ____________________ ମସିହାରେ । (୧୯୪୦, ୧୯୪୨, ୧୯୫୧)
Answer:
୧୯୪୦

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୮।
ଆମ ଦେଶରେ ଆଧ୍ୟାମିକ ସଂସ୍କୃତି କିଏ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପୁଣ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ଭାରତବର୍ଷ ଥିଲା ମୁନିଋଷିମାନଙ୍କର ଦେଶ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତିଭେଦ ନଥିଲା । ତପସ୍ୟା ବଳରେ ଅସାଧ୍ୟ ସାଧନ କରି ସେମାନେ ଏ ପବିତ୍ର ଦେଶରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍କୃତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

Question ୯।
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ଲାଭ ନ କରିବାରୁ କ’ଣ କଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଥିଲେ ମହର୍ଷି । ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଥିଲା ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ହେବାର ଦୁର୍ବାର ଆକାଂକ୍ଷା, ମାତ୍ର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ତାଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ନ ଦେବାରୁ ସେ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କର ସମସ୍ତ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
ଅତିଥ୍‌ ଜନକଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ସମୟରେ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ସମୟରେ ଅତିଥୁ ଜନକଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ସେ (ଜନକ) ଜଣେ ଭଣ୍ଡ ତପସ୍ବୀ । ଶଠତାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବଶୀଭୂତ କରିବା ସହ ପ୍ରବଞ୍ଚନାରେ ଦିଗ୍‌ବିଜୟ କରିଛନ୍ତି । ବିରାଟ ରାଜ୍ୟର ବିସ୍ତର କ୍ଷମତା ତଥା ଅଖଣ୍ଡ ସମୃଦ୍ଧିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ବିଳାସ ବ୍ୟସନରେ ବୁଡ଼ିରହି ତପସ୍ବୀ ରୂପେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର୍ଜନ କରିବା ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତାରଣା ଅଟେ ।

Question ୧୧ ।
ଖାଦ୍ୟପେୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅତିଥୁଙ୍କର ମନ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଚର୍ଯ୍ୟ, ଚୋଷ୍ୟ, ଲେନ୍ଦ୍ୟ, ପେୟ ଆଦି ସମସ୍ତ ଖାଦ୍ୟପେୟ ରୁଚିକର, ତୃପ୍ତିକର ତଥା ଉପଭୋଗ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଝୁଲୁଥିବା ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଖଡ୍‌ଗ ଦେଖୁ ସେ ଖାଦ୍ୟକୁ ଗିଳି ପକାଇଥଲେ, ଉପଭୋଗ କରିପାରି ନଥିଲେ ବୋଲି ଅତିଥୁ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୧୨ ।
ଭଗବତ୍‌ତାର କର୍ମଯୋଗ ଅଧ୍ୟାୟରେ କ’ଣ ଲେଖାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭଗବତ୍‌ତାର କର୍ମଯୋଗ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଲେଖାଅଛି –
‘କର୍ମଶୈବ ହି ସଂସିଦ୍ଧିମାସ୍ଥିତା ଜନକାଦୟଃ ।’’

Question ୧୩ ।
ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ କ’ଣ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ ଲେଖୁଥିଲେ, ‘କୌଣସି ଲୋକକୁ ମୁଠାଏ ବାଲି ଦେଇ, ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦିଅ – ଏ ବାଲି ତୁମର – ସେ ଲୋକ ଏ ବାଲିମୁଠାକ ସୁନାରେ ପରିଣତ କରିଦେବ ।’’

Question ୧୪ ।
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ସକଳ କର୍ମର ମୂଳଭିତ୍ତି କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ସକଳ କର୍ମର ମୂଳଭିତ୍ତି ଥିଲା ସତ୍ୟ ଏବଂ ଅହିଂସା । ଆନ୍ଦୋଳନ, ଅଭିଯାନ, ରାଜନୀତି, ଅର୍ଥନୀତି, ସକଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ଦୁଇଟି ତତ୍ତ୍ବ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଆୟୁଧ ।

Question ୧୫ ।
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନ୍ୟାସୀବାଦ କ’ଣ ?
Answer:
ଧନୀ, ଶିଳ୍ପପତି ଓ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି, ଶିଳ୍ପ ଓ ବ୍ୟବସାୟର ମାଲିକ ଭାବେ ରହି ତା’ର ପରିଚାଳନା କରିବେ । ନିଜ ପାଇଁ ତଥା ପରିବାର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିବା ପରେ ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ଲାଭାଂଶକୁ ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ନୁହେଁ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ୱେଚ୍ଛାରେ ସମାଜର ହିତ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟୟ କରାଯିବ । ସେମାନେ ହେବେ ସମାଜର ନ୍ୟାସୀ – ଏହାହିଁ ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନ୍ୟାସୀବାଦ ।

Question ୧୬ ।
ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ କ’ଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଧନୀ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ହ୍ରାସ କରିବା ସହିତ ଦେଶର ଆୟ ଓ ସମ୍ପଦ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଅଭୀଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ହୋଇଛି ।

Question ୧୭ ।
ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନା ରିପୋର୍ଟରେ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଧନୀ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ତାରତମ୍ୟ ବଢ଼ିଚାଲିବା ସହ ସମ୍ପଦ ଅଧିକମାତ୍ରାରେ ସମୃଦ୍ଧ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହେଉଛି ଏବଂ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅବିରତ ଲାଗିରହିଛି ବୋଲି ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନା ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୮ ।
ଯୋଜନାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଯୋଜନାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ବେକାରି ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, ଲୋକଙ୍କ ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣ ତଥା ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ଓ ସାମୂହିକ ବିକାଶ ।

Question ୧୯ ।
କେଉଁ ଅଭାବ ପାଇଁ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପରିପୂରଣ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ?
Answer:
ଆଗ୍ରହ, ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ ଆନ୍ତରିକତାର ଅଭାବ ପାଇଁ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପରିପୂରଣ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।

Question ୨୦ ।
ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ହେଲା ସାମାଜିକ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଅଭାବ । ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲେ ତାକୁ ଅମାନ୍ୟ କରିବା ହୋଇଛି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ସ୍ୱଭାବ ଏବଂ କର୍ମରେ ଅବହେଳା ତଥା ଆଦେଶର ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ଏକ ସାଧାରଣ ପ୍ରବୃତ୍ତିରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ଏହା ଦେଶର ଅଗ୍ରଗତି ପାଇଁ ପ୍ରତିକୂଳ ଅଟେ ।

Question ୨୧ ।
କ୍ଷମତାର ହସ୍ତାନ୍ତର ପୂର୍ବରୁ ନେତୃ ମହଲରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କ’ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କ୍ଷମତାର ହସ୍ତାନ୍ତର ପୂର୍ବରୁ ନେତୃ ମହଲରେ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ପରିବର୍ତ୍ତେ ସ୍ବାର୍ଥଦୃଷ୍ଟି ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥିବାର ଗାନ୍ଧିଜୀ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

Question ୨୨ ।
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ସମାଜ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ସମାଜ ଥିଲା ଶୋଷଣ ଓ ଅନାଚାରବିହୀନ ତଥା ବିଚାର ଓ ସମନ୍ଵୟଯୁକ୍ତ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ, ଏକ ସମୂହ ପରିବାର ।

Question ୨୩ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାନରେ କ୍ଷମତାର ସଂଘର୍ଷ ତଥା ଉତ୍କଟ ଆତ୍ମସେବା ତେଜି ଉଠୁଥ‌ିବାର ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ।

Question ୨୪ ।
ଇତିହାସ ବାରମ୍ବାର କେଉଁ ପ୍ରକାର ଚେତାବନୀ ଦେଇଛି ?
Answer:
ଇତିହାସ ବାରମ୍ବାର ଚେତାବନୀ ଦେଇଛି – ସଂକଟ, ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ପ୍ରତାରଣାରୁ ଉଦ୍‌ଭୂତ ହୁଏ ଅବାଞ୍ଛନୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ।

ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ

Question ୨୫ ।
ଏଇ ଖଡ୍‌ଗ ମୋତେ ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଛି ।
Answer:
ଏଇ ଖଡ୍‌ଗ ………………………….. ଦୀକ୍ଷିତ କରିଛି ।
ଉପରୋକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କ ଆସକ୍ତିବିହୀନ କର୍ମଯୋଗ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି ।
‘ଏଇ ଖଡ୍‌ଗ ମୋତେ ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଛି ।’ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କର ଏହି ଉକ୍ତିଟି ଅତିଥିରୂପୀ ଯତିବରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅଭିପ୍ରେତ ଥିଲା । ପ୍ରାସାଦ ସମ୍ମୁଖରେ ଋଷିବରଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ପୂର୍ବକ ଅତିଥୁ କକ୍ଷକୁ ଆଣିବା ପରେ ସେହି ଋଷିବର ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କୁ ଭଣ୍ଡ, ଶଠ ଏବଂ ପ୍ରବଞ୍ଚନାରେ ଦିଗ୍‌ବିଜୟ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କହି ଭତ୍ସନା କରିଛନ୍ତି । ବିରାଟ ରାଜ୍ୟର ଅଧୀଶ୍ଵର ତଥା ବିସ୍ତର କ୍ଷମତାର ଅଧୂପତି ହୋଇ ବିପୁଳ ବିଭବ, ଅଖଣ୍ଡ ସମୃଦ୍ଧି ଓ ବିଳାସବ୍ୟସନ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିରହି ତପସ୍ବୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଜନ କରିବା ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତାରଣା ବୋଲି ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କୁ କଟୁବାଣୀ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି ।

କିନ୍ତୁ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ନମ୍ରତାପୂର୍ବକ ଧୀରସ୍ଥିର ଭାବରେ ଋଷିବରଙ୍କୁ ଅତିଥ୍ୟସେବାରୂପକ ପବିତ୍ର ଧର୍ମ ପାଳନରୁ ତାଙ୍କୁ ବଞ୍ଚତ ନ କରିବାକୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । ଅତିଥ୍ୟ ପ୍ରବର ରାଜକୀୟ ସମାରୋହରେ ନିତ୍ୟକର୍ମ ତଥା ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ସମାପ୍ତ କରିବା ପରେ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ତାଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟପେୟ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ । କିନ୍ତୁ ଅତିଥୁ ଚର୍ଜ୍ୟ, ଚୋଷ୍ୟ, ଲେହ୍ୟ, ପେୟ ସମସ୍ତ ଭୋଜନ ରୁଚିକର, ତୃପ୍ତିକର ତଥା ଉପଭୋଗ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭୋଜନ ସ୍ଥାନରେ ମସ୍ତକ ଉପରେ ଝୁଲୁଥିବା ଖଡ୍‌ଗ ଦେଖୁ ତାହା ଉପଭୋଗ କରିନପାରି ଗିଳିଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରିବା ସହ ଖଡ୍‌ଗ ଝୁଲିବାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ।

ସେହି ଖଡ୍‌ଗ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଉପଭୋଗରେ ନିର୍ଲିପ୍ତ ଓ ସଂଯତ କରିଛି ବୋଲି ଜନକ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ । ମିଥିଳା ରାଜ୍ୟ ଭସ୍ମୀଭୂତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ କିଛି ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ । ସେ ମିଥୁଳାର ରାଜା । ହାତରେ ଥିବା ଶାସନ ଦଣ୍ଡ ପ୍ରଜାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଉପଭୋଗ ତାଙ୍କର ରାଜକୀୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ( ଶାସନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ହେଉଛି ରାଜକୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ରାଜକୀୟ ଧର୍ମ । କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରିପାଳନର ସେହି ଖଡ୍‌ଗ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଛି ବୋଲି ଜନକ କହିଥିଲେ ।

Question ୨୬ ।
ସାଧନାରେ, ତପସ୍ୟାରେ, କାମନାସିଦ୍ଧି ଥିଲା ଅଭିପ୍ରେତ ।
Answer:
ସାଧନାରେ ……………………………….. ଅଭିପ୍ରେତ ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ସଦାଶିବ ମିଶ୍ରଙ୍କ ରଚିତ ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସମାନୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରତିଟି କାର୍ଯ୍ୟ ମୂଳରେ କାମନା କିପରି ସନ୍ନିହିତ ଅଛି, ତାହା ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତାର କର୍ମଯୋଗରେ ଲେଖାଅଛି, ‘କର୍ମଶୈବ ହି ସଂସିଦ୍ଧିମାସ୍ଥିତ ଜନକାଦୟ ।’ ଅର୍ଥାତ୍ କର୍ମଦ୍ଵାରାହିଁ ଜନକାଦି ମହାପୁରୁଷମାନେ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ସେ କର୍ମରେ ଥିଲା କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ, ନଥିଲା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଲାଳସା, ନଥିଲା । ଧନ, ଯଶ, ଜନ ଦିଅ ବୋଲି ଆଉଁ ପ୍ରାର୍ଥନା, ବରଂ ସେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ଥିଲା ଜନମଙ୍ଗଳ, ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନାସକ୍ତି ।

କିନ୍ତୁ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଙ୍କ୍ଷା ନଥୁଲେ କର୍ମ ଲାଗି ପ୍ରବୃତ୍ତି ଆସେ ନାହିଁ । ପାରିତୋଷିକ ନଥିଲେ ପ୍ରେରଣା ଆସେ ନାହିଁ । ଲାଭ ନଥୁଲେ କେହି ବଣିଜ କରିବ ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏହି ବିଚାର ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରାଚୀନ ଯୁଗରେ ଥିଲା ଏବେ ମଧ୍ୟ ରହିଛି, ସବୁବେଳେ ରହିଥବ । ମୁନିଋଷିମାନଙ୍କ ସାଧନା ତଥା ତପସ୍ୟାରେ ମଧ୍ଯ କାମନା- ସିଦ୍ଧି ଥୁଲା ଅଭିପ୍ରେତ । ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ମଧ୍ୟ ଲେଖୁଥିଲେ– କୌଣସି ଲୋକଙ୍କୁ ମୁଠାଏ ବାଲି ଦେଇ, ସେହି ବାଲି ତା’ର ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଲେ, ସେ ଲୋକ ସେହି ବାଲିମୁଠାକ ସୁନାରେ ପରିଣତ କରିଦେବ । ସୁତରାଂ ଧନସମ୍ପଦ, ମାନମର୍ଯ୍ୟାଦା, ଶକ୍ତି ଓ କ୍ଷମତା ହେଉଛି ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ । କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନର ମାଧ୍ଯମ, ତଥାପି ସେସବୁ ମଧ୍ୟରେ ସମାଜ ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ବବୋଧ ଥିଲା ସନ୍ନିହିତ । ସେଥୁରୁ ସେମାନେ କେବେ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇ ନଥିଲେ ।

Question ୨୭ ।
ଆଦର୍ଶକୁ ନିର୍ମୂଳ କଲେ ଆକ୍ରମଣ କରେ ପ୍ରତାରଣା ।
Answer:
ଆଦର୍ଶକୁ………………………………………ପ୍ରତାରଣା
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ‘ସମୁହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏଠାରେ ଲେଖକ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର ଆଦର୍ଶକୁ ପରିହାର କଲେ ଶଠତା କିପରି ଆକ୍ରମଣ କରି ସାମାଜିକ ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରେ, ତାହା ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଗଢ଼ିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ, ଏକ ସମୂହ ପରିବାର । ଯେଉଁଠାରେ ନଥୁବ ଶୋଷଣ, ଅନାଚାର, ଥବ ବିଚାର ଓ ସମନ୍ୱୟ । ସେ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥରେ ନୈତିକତା, ଅର୍ଥନୀତି, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜଦୃଷ୍ଟି ସମନ୍ବିତ ହୋଇ ରହିଥିଲା । ତାଙ୍କ ଚିନ୍ତା, କଳ୍ପନା, ଭାଷଣ ଓ ରଚନା ଥିଲା ଗୋଟିଏ ସୃଷ୍ଟିର ସମାହାର । କାରଣ ତାଙ୍କ ପରିକଳ୍ପନାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ଓ ସମାଜ ପାଇଁ ଆୟୋତ୍ସର୍ଗ । ମହାତ୍ମାଜୀଙ୍କ ଏହି ବିଚାର, ଆଦର୍ଶ ଓ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଭୁଲିଯାଇ ତାଙ୍କ ଦାୟାଦମାନେ ତାଙ୍କ ଲେଖାକୁ ଉଦ୍ଧାର କରି ନିଜ ସୁବିଧା ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଚାର କରୁଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବଚନକୁ ପ୍ରବଚନ ରୂପେ ପ୍ରଚାର କରି ସେସବୁକୁ ବିବୃତିରେ ପରିଣତ କରିଛନ୍ତି ।

ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାନରେ ତେଜିଉଠିଛି କ୍ଷମତାର ସଂଘର୍ଷ ତଥା ଉତ୍କଟ ଆତ୍ମସେବା । ତାଙ୍କ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵକୁ ଭୁଲି, ତାଙ୍କ ବିଚାରକୁ ପରିହାର କରି, ରଚନାକୁ ସାମୟିକ ଉଦ୍ଧାର କରି ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଏକ ସାମାଜିକ ସଙ୍କଟ । ଭୁଲିଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସେହି ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶକୁ । ଆଦର୍ଶ ନିର୍ମୂଳ ହେଲେ ପ୍ରତାରଣାର ଆକ୍ରମଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ । ସେହି ସଙ୍କଟ, ସଂଘର୍ଷ ଓ ପ୍ରତାରଣାରୁ ସମାଜରେ ଅବାଞ୍ଛନୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରେ ବୋଲି ଇତିହାସ ବାରମ୍ବାର ଚେତାବନୀ ଦେଇଛି । ସୁତରାଂ ଆଦର୍ଶକୁ ପରିହାର ନକରି ଆଦର୍ଶକୁ ଅନୁସରଣ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏଠାରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୨୮ ।
କର୍ମରେ ଅବହେଳା ଏବଂ ଆଦେଶର ପ୍ରତିରୋଧ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ, ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଏକ ସାଧାରଣ ପ୍ରବୃତ୍ତି ।
Answer:
କର୍ମରେ …………………………………………… ପ୍ରବୃତ୍ତି
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ରଙ୍କ ରଚିତ ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମାଜରେ ମାନବ ହୃଦୟରେ ଦେଖାଦେଇଥିବା ସାମାଜିକ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କିପରି ତା’ର ବିକାଶରେ ହୋଇଛି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ, ତାହା ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଗୁନାର ମିର୍‌ଡ଼ାଲ୍ ତାଙ୍କ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାରପ୍ରାପ୍ତ ‘ଏସିଆନ୍ ଡ୍ରାମା’ ସନ୍ଦର୍ଭରେ ‘ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ର’ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଭାରତ ପରି ମନ୍ଦ ବିକଶିତ ଦେଶରେ ଅଛି ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ର । ଯେଉଁ ଦେଶର ଯୋଜନାରେ ଅଛି ମନ୍ଦହାସର ଆକର୍ଷଣ, ନାହିଁ ସ୍ନିଗ୍ଧହାସର ଅନୁରାଗ । ସାମାଜିକ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଅଭାବ ହିଁ ନରମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ । କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବା ନିର୍ଦେଶ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲେ ଉଚ୍ଚ-ନୀଚ, ଶିକ୍ଷିତ-ଅଶିକ୍ଷିତ ସକଳ ସ୍ତରରେ ତାକୁ ଅମାନ୍ୟ କରିବା ସ୍ୱଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି ।

କର୍ମରେ ଅବହେଳା, ଆଦେଶର ପ୍ରତିରୋଧ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ, ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ହୋଇଛି ଏକ ସାଧାରଣ ପ୍ରବୃତ୍ତି । ସାମାଜିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କିମ୍ବା ରାଜନୈତିକ କ୍ଷମତା ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅବାଧରେ କରିଚାଲିଛି ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି । ଏପରି ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପ୍ରତିହତ ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ । କାରଣ ଅଗ୍ରଗତି ପାଇଁ ଏପରି ପରିବେଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିକୂଳ । ତେଣୁ ଏହି ବିଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ପରିହାର କରି ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଭାବରେ ଦେଶକୁ ବିକାଶ ପଥରେ ଆଗେଇ ନେବା

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୨୯ ।
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ବ କ’ଣ ଓ ଏହାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ନ୍ୟାସୀବାଦ କିଏ ଓ କେତେବେଳେ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ଓ କାହିଁକି ?
କିମ୍ବା, ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ବ ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ଓ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସ୍ବାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର ଜଣେ ଚିନ୍ତାବାଦୀ, ମୂଲ୍ୟବୋଧବାଦୀ ତଥା ଐତିହ୍ୟବାଦୀ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସମ୍ମାନରେ ହୋଇଛନ୍ତି ବିଭୂଷିତ । ସେ ଥିଲେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ପ୍ରବୀଣ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ବରିଷ୍ଠ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ, ସୁସାହିତ୍ୟିକ ତଥା ସର୍ବୋତ୍ତମ ପ୍ରଶାସକ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ମାତୃପୂଜା ମଣ୍ଡପ’, ‘ଅର୍ଥ ଓ ଅର୍ଥାନ୍ତର’, ‘ମାର୍କିନ୍ ପରିକ୍ରମା’, ‘ଆଲୋକର ସନ୍ଧାନ’ ପ୍ରଭୃତି କୃତିରାଜି ସ୍ବୀୟ ମନନଧର୍ମୀ ରଚନାଶୈଳୀ, କ୍ଷୁଦ୍ରବାକ୍ୟ, ସହଜ, ସରଳ ଓ ସ୍ବତଃସ୍ଫୁର୍ଭ ଭାଷା ତଥା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଧର୍ମୀ ପରିବେଷଣର ରମଣୀୟ ଆକର୍ଷଣରେ ଲାଭକରିଛି ବିପୁଳ ପାଠକୀୟ ସ୍ବୀକୃତି ।

‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବୀୟ ମୌଳିକ ବିଚାରଧାରାର ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲାବେଳେ ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵ ତଥା ତା’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵ ହେଲା– ଧନୀ, ଶିଳ୍ପପତି ଓ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି, ଶିଳ୍ପ ତଥା ବ୍ୟବସାୟର ମାଲିକ ରହିବେ । ସେଥୁରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ୟୁତ କରାଯିବ ନାହିଁ; ବରଂ ସେଗୁଡ଼ିକର ପରିଚାଳନାର ସଫଳତାରେ ସେମାନେ ହେବେ ଗୌରବାନ୍ବିତ । ସେମାନଙ୍କର ପରିବାର ପାଇଁ ତଥା ନିଜ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିବା ପରେ ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ଲାଭାଂଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ୱେଚ୍ଛାରେ ସମାଜର ହିତାର୍ଥରେ ବ୍ୟୟ କରାଯିବ, ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ନୁହେଁ । ଏଥିଲାଗି ସେମାନେ ହେବେ ସମାଜର ନ୍ୟାସୀ । ବଳପୂର୍ବକ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ବିଚ୍ୟୁତ କରିବା ଅହିଂସା ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଅସଙ୍ଗତ । ତେଣୁ ସେମାନେ ସ୍ୱତଃପ୍ରବୃତ୍ତ ହୋଇ ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ବରଣ କରିବେ ।

‘କର୍ମଶୈବ ହିଁ ସଂସିଦ୍ଧିମାସ୍ଥିତା ଜନକାଦୟ’ ଅର୍ଥାତ୍ ଜନକ ପ୍ରଭୃତି ମହାପୁରୁଷମାନେ କର୍ମରେ ହିଁ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଥିଲେ । ଯେଉଁ କର୍ମରେ ଥିଲା କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ । ସେହି କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଦର୍ଶନ ଥିଲା ଜନମଙ୍ଗଳ, ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନାସକ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ବିନା କର୍ମରେ ପ୍ରବୃତ୍ତି, ପାରିତୋଷିବ ବିନା ପ୍ରେରଣା, ଲାଭ ନ ଥାଇ ବଣିଜ-ଏପରି ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସମ୍ଭବ । ଏ ବିଚାର ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ତଥା ରାମାୟଣ ଓ ମହାଭାରତ ଯୁଗରେ ଥିଲା, ଏବେ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଧନସମ୍ପଦ, ଶକ୍ତି କ୍ଷମତା, ମାନ ମର୍ଯ୍ୟାଦା– ଏସବୁ ହେଉଛି ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ । କିନ୍ତୁ ଏ ସକଳ ମଧ୍ୟରେ ନିହିତ ଥିଲା ସମାଜ ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ, ଯାହାର ପ୍ରତୀକ ଥିଲେ ରାଜର୍ଷି ଜନକ । କିନ୍ତୁ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଜନମାନସରେ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର କାମନା ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହେବା ସହିତ ହଜିଯାଇଛି ସାମାଜିକ ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ।

ଗତ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଶିଳ୍ପ-ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହୋଇଛି ଅଗ୍ରଗତି । ପ୍ରଣାଳୀ ତଥା ପ୍ରବିଧ‌ିରେ ଘଟିଛି ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ପରିବର୍ତ୍ତନ । କିନ୍ତୁ ଧନ, ସମ୍ପଦ, କ୍ଷମତା କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଛି ଅଳ୍ପକେତେକ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ । ବହୁ ମାତ୍ରାରେ ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମାହିତ ହୋଇଛି ସମାଜର ଅକଲ୍ୟାଣ ତଥା ଲୋକଙ୍କ ଉପୀଡ଼ନରେ । ଫଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଅଶାନ୍ତି, ସଂଘର୍ଷ ଓ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ଦେଖାଦେଇଛି । ଏହି ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରତିପାଦନ କଲେ କର୍ମଯୋଗର ରୂପାନ୍ତର । ଯେଉଁ କର୍ମର ମୂଳଭିତ୍ତି ଥିଲା ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା । ଆନ୍ଦୋଳନ, ଅଭିଯାନ, ରାଜନୀତି, ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରତିଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଆୟୁଧ ଥିଲା ଏହି ଦୁଇଟି ତତ୍ତ୍ଵ । ଗୀତା, ବାଇବେଲ, ଟଲଷ୍ଟୟ, ରସ୍କିନ୍ ଓ ଥୋରିଓଙ୍କ ଲେଖାରେ ପାଇଥିବା ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଏହି ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ନୀତି ।

ସମାଜରେ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଆୟ ଓ ସମ୍ପଦର ଉତ୍କଟ ତାରତମ୍ୟ ରହିଲେ ସମାଜ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ । ଭାରତବର୍ଷରେ ଥ‌ିବା ଏହି ତାରତମ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ‘ହରିଜନ’ ପତ୍ରିକାରେ ଏହି ନ୍ୟାସୀ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ବଳପୂର୍ବକ ସମ୍ପତ୍ତି ବାଜ୍ୟାପ୍ତି କଲେ ତାହା ହୁଏ ହିଂସା ପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣ । ସେହି ହିଂସାରୁ ଜନ୍ମନିଏ ପ୍ରତିହିଂସା । ଫଳରେ ସମାଜର ସ୍ଥିତି ହୁଏ ଅଶାନ୍ତ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଅନାସକ୍ତିର ରୂପାନ୍ତର କରି ପ୍ରଣୟନ କଲେ ନ୍ୟାସୀବାଦ ।

ସୋସାଲିଷ୍ଟମାନେ ଥିଲେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପଭିର ବିରୋଧୀ । ସେମାନେ ସାମାଜିକ ଅନ୍ୟାୟ ବିରୋଧରେ ଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମରତ । ସମାଜରେ ଧନୀ ଓ ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଉତ୍କଟ ଅସାମ୍ୟ ଉଚ୍ଛେଦ ଲାଗି ଥିଲେ ବଦ୍ଧପରିକର । ଗାନ୍ଧି ଥିଲେ ନୀତିବଦ୍ଧ ସୋସାଲିଷ୍ଟ । ମାତ୍ର ତାଙ୍କ ସୋସାଲିଜିମ୍ ଥିଲା ଅବାସ୍ତବ ପରିକଳ୍ପନା । ସମାଜର ରାଜା, ଜମିଦାର, ଶିଳ୍ପପତି ପ୍ରଭୃତ ବିତ୍ତଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନାସକ୍ତ ସାମାଜିକ ଦାୟିତ୍ବ ପ୍ରକଟିତ ହେବା ଥିଲା ଅସମ୍ଭବ । ତଥାପି ସେହି ସନ୍ନ୍ୟାସୀତ୍ବ ଆଦର୍ଶର ମହତ୍ତ୍ଵରେ ଥିଲା ଉଦ୍‌ଭାସିତ । କାରଣ ସେଥ‌ିରେ ନିହିତ ଥିଲା ସମୂହ ନୀତି ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଲିପ୍ତ ଥ‌ିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମାଜ ପାଇଁ ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ନ୍ୟାସୀବାଦର ଆଦର୍ଶ । ଏହି ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ଥୁଲା ଗାନ୍ଧି ଅର୍ଥନୀତିର ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ । କିନ୍ତୁ ସ୍ବାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାରେ ସେହି ଗାନ୍ଧିନୀତି ସ୍ଥାନ ପାଇନଥିଲା । ଯୋଜନା ପରେ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଛି । ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ବିନିଯୋଗ ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ତାରତମ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟ-ପୂରଣ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ଆଗ୍ରହ, ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଓ ଆନ୍ତରିକତା ଅଭାବରୁ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ନ୍ୟାସୀବାଦକୁ ନିକ୍ଷେପ ଶୀତଳଭଣ୍ଡାର ମଧ୍ଯରେ କରାଗଲା ।

Question ୩୦ ।
‘ଏଇ ଖଡ୍‌ଗ ମୋତେ କରିଛି ସଂଯତ’– ଜନକଙ୍କ ଏହି ଉକ୍ତିର ଯାଥାର୍ଥ ପ୍ରତିପାଦନ କର । କିମ୍ବା, ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଖଡ଼ଗର ଚେତନା ଥିଲା ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟିର ଏକ ପ୍ରତୀକ – ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର ଜଣେ ସ୍ଵାଧୀନଚେତା ନୀତିନିଷ୍ଠ ତଥା ଐତିହ୍ୟବାଦୀ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବେ ସୁପରିଚିତ । ତାଙ୍କ ସାରସ୍ଵତ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ଅର୍ଥ ଓ ଅର୍ଥାନ୍ତର’, ‘ମାତୃପୂଜା ମଣ୍ଡପ’, ‘ମାର୍କିନ୍ ପରିକ୍ରମା’, ‘ଆଲୋକର ସନ୍ଧାନ’ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରବନ୍ଧଜଗତ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପ୍ରଜ୍ଞା, ବିଚାର, ଦର୍ଶନ, ମନନ, ଐତିହ୍ୟବୋଧ ତଥା ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଆଧାରରେ ସତତ ଉଦ୍‌ଭାସିତ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ କୃତିରାଜି କ୍ଷୁଦ୍ରବାକ୍ୟ, ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିଚାର ତଥା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମୂଳକ ରଚନାଭଙ୍ଗୀର ରମଣୀୟ ଆକର୍ଷଣରେ ପାଠକ ହୃଦୟକୁ କରେ ସତତ ଆକର୍ଷିତ । ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ସ୍ଵାଭିମାନ ତଥା ଆଦର୍ଶବାଦକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରିବା ସହିତ ନିଷ୍କାମ କର୍ମର ପ୍ରତୀକ ରୂପେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କୁ ।

ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍କୃତିସମ୍ପନ୍ନ ମୁନିଋଷିର ଦେଶ ଏହି ପବିତ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ପ୍ରାଚୀନ ସଂସ୍କୃତିର ଆଦର୍ଶସୌଧ ରଚନା କରି ମହନୀୟ ସାଧନାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ଛାଡ଼ିଯାଇଛନ୍ତି ମିଥୁଳାର ପ୍ରଜାବତ୍ସଳ ନରପତି ରାଜର୍ଷି ଜନକ । ସେ ଦିନେ ପ୍ରାସାଦ ସମ୍ମୁଖରେ ଜନୈକ ଋଷିବରଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ପୂର୍ବକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ନିମନ୍ତେ ଅତିଥ୍ କକ୍ଷକୁ ପାଛୋଟି ନେଲେ । କିନ୍ତୁ କୌଣସି ଆଳାପ ଆରମ୍ଭ ହେବାପୂର୍ବରୁ ସେହି ଅତିଥ୍ୟ ପ୍ରବର ଜନକଙ୍କୁ ଭଣ୍ଡତପସ୍ୱୀ, ଶଠତାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବଶ କରିବା ସହ ପ୍ରବଞ୍ଚନାରେ ଦିଗ୍‌ବିଜୟ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କହି ଭର୍ସନା କରିଥିଲେ । ବିରାଟ ରାଜ୍ୟର ଅଧୀଶ୍ଵର, ବିସ୍ତର କ୍ଷମତାର ଅଧୂତି, ପଦତଳେ ବିପୁଳ ବିଭବ ତଥା ଅଖଣ୍ଡ ସମୃଦ୍ଧିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ବିଳାସବ୍ୟସନରେ ବୁଡ଼ିରହି ତପସ୍ଵୀରୂପେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଜନ କରିବା ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତାରଣା ବୋଲି କଟୁବାଣୀ ଶୁଣାଇଥିଲେ ।

କିନ୍ତୁ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ନମ୍ରତାପୂର୍ବକ ଧୀରସ୍ଥିର ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ଅତିଥ୍ୟସେବା ରୂପକ ମହାନ୍ ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟରୁ ବଞ୍ଚତ ନ କିନ୍ତୁ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ନମ୍ରତାପୂର୍ବକ ଧୀରସ୍ଥିର ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ଅତିଥ୍ୟସେବା ରୂପକ ମହାନ୍ ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟରୁ ବଞ୍ଚିତ ନ ଭୋଜନ ନିମନ୍ତେ ଜନକଙ୍କ ସହିତ ପରସ୍ପର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ବସିଲେ । ମୁଦୁ ସମ୍ଭାଷଣ ମଧ୍ୟରେ ଭୋଜନ ଶେଷହେବା ପରେ ଜନକ ପଚାରିଲେ, ‘ଯତିବର ! ଖାଦ୍ୟପେୟ ରୁଚିକର ହେଲା ।’’

ଉତ୍ତର ଦେଲେ ଅତିଥ୍– ଚର୍ଯ୍ୟ, ଚୋଷ୍ୟ, ଲେହ୍ୟ, ପେୟ ଆଦି ସମସ୍ତ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ରୁଚିକର, ତୃପ୍ତିକର ତଥା ଉପଭୋଗ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେସବୁକୁ ସେ ଉପଭୋଗ କରିପାରି ନଥିଲେ । ଭୋଜନ ସ୍ଥାନରେ ମସ୍ତକ ଉପରେ ଝୁଲୁଥିବା ଖଡ୍‌ଗ ଦେଖୁ ସେ ଖାଦ୍ୟସବୁ ଗିଳି ପକାଇଥିଲେ । ଅତିଥ୍ୟ ପ୍ରବର ଝୁଲୁଥ‌ିବା ସେହି ଖଡ଼ଗର କାରଣ ଜିଜ୍ଞାସା କରିଥିଲେ ।
ଉତ୍ତର ଦେଲେ ରାଜର୍ଷି ଜନକ– ‘ଏଇ ଖଡ୍‌ଗ ମୋତେ କରିଛି ସଂଯତ ।’ସେହି ଖଡ୍‌ଗ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଉପଭୋଗରେ କରିଛି ନିର୍ଲିପ୍ତ । ମିଥ୍ୟା ରାଜ୍ୟ ଦଗ୍ଧଭୂତ ହୋଇଗଲେ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ତାଙ୍କର କିଛି କ୍ଷତି ବା ଲାଭ ହେବ ନାହିଁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ

ନ ମେ ଲାଭେ ନ ମେ କ୍ଷତିଃ ।’’
କିନ୍ତୁ ସେ ମିଥୁଳାର ରାଜା । ତାଙ୍କ ହାତରେ ସୁଶୋଭିତ ଶାସନଦଣ୍ଡ ପ୍ରଜାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ତଥା ସମାଜର ଶୃଙ୍ଖଳା ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ । ଉପଭୋଗ ତାଙ୍କର ରାଜକୀୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା । ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ରାଜକୀୟ ଧର୍ମ । ଶାସନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ରାଜକୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ରାଜା ଭାବରେ ମସ୍ତକ ଉପରେ ଝୁଲୁଥ‌ିବା କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧର ସେହି ଖଡ୍‌ଗ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଥିଲା । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଫଳପ୍ରାପ୍ତି ଜଡ଼ିତ ନଥ‌ିବା ସେହି କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ତଥା ନିଷ୍କାମ କର୍ମରେ ଜନକ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ ରାଜା ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ଋଷି-ରାଜର୍ଷି ଜନକ । ତାଙ୍କରି ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଭାବରେ ହିଁ ସୀତାଦେବୀ ସତୀ ସ୍ବାଧୀ ରୂପେ ହୋଇଛନ୍ତି ସର୍ବନମସ୍ୟା । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତାର କର୍ମଯୋଗରେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି – ‘କର୍ମଶୈବ ହିଁ ସଂସିଦ୍ଧିମାସ୍ଥିତା ଜନକାଦୟଃ ।’’

Question ୩୧ ।
‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ଅବଲମ୍ବନରେ ଲେଖକଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
କିମ୍ବା, ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି କ’ଣ ଏବଂ ଏହା ପଛରେ ଲେଖକଙ୍କର କେଉଁ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ନିହିତ ଅଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ସ୍ବାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ ଐତିହ୍ୟ ତଥା ସଂସ୍କୃତି ସଚେତନଶୀଳ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବରେ ବହୁ ସୁଖ୍ୟାତିର ଅଧ୍ୟାକାରୀ ହୋଇଥ‌ିବା ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର ଏକାଧାରରେ ଥିଲେ ପ୍ରବୀଣ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ବରିଷ୍ଠ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ବିଶିଷ୍ଟ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ, ସୁସାହିତ୍ୟିକ ତଥା ସୁଦକ୍ଷ ପ୍ରଶାସକ । ତାଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ‘ଅର୍ଥ ଓ ଅର୍ଥାନ୍ତର’, ‘ମାତୃପୂଜା ମଣ୍ଡପ’, ‘ମାର୍କିନ୍ ପରିକ୍ରମା’, ‘ଆଲୋକର ସନ୍ଧାନ’ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରବନ୍ଧରାଜି ସ୍ତ୍ରୀୟ ସହଜ ସରଳ ସ୍ବତଃସ୍ଫୁର୍ଭ ଭାଷା, ମନନଧର୍ମୀ ରଚନାଶୈଳୀ, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଧର୍ମୀ ପରିବେଷଣର ରମଣୀୟ ଆକର୍ଷଣରେ ଲାଭ କରିଛି ବହୁ ପାଠକୀୟ ସଂପ୍ରୀତି ।
‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କୌଣସି ବିଚାରଧାରା ବା ଯୋଜନାସମୂହକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲେ ତା’ର ସୁଫଳ ସମଗ୍ର ସମାଜ ଲାଭ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହେବ ବୋଲି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

ମିଥୁଳାର ପ୍ରଜାବତ୍ସଳ ନରପତି ରାଜର୍ଷି ଜନକ ଥିଲେ ପ୍ରାଚୀନ ସଂସ୍କୃତିର ଆଦର୍ଶ, ମହନୀୟ ସାଧନାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ତଥା ନିଷ୍କାମ କର୍ମର ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ । ଯେଉଁ କର୍ମରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଫଳପ୍ରାପ୍ତି ଜଡ଼ିତ ନଥୁଲା କିମ୍ବା ଧନ, ଜନ, ଯଶ ଦିଅ ବୋଲି ନଥୁଲା ଆଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା, ଥୁଲା ଜନମଙ୍ଗଳ, ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନାସକ୍ତି ରୂପକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ । ତେଣୁ ବ୍ୟାସଦେବ ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତାର କର୍ମଯୋଗରେ ଲେଖିଲେ– ‘କର୍ମଶୈବ ହି ସଂସିଦ୍ଧିମାସ୍ଥିତା ଜନକାଦୟଃ ।’’ରାଜା ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ଥିଲେ ଋଷି । ବିପୁଳ ବିଭବ ତଥା ବିଳାସବ୍ୟସନ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିରହି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନାସକ୍ତି ଭାବ ତାଙ୍କୁ ଦେଇଥିଲା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତପସ୍ବୀର ମାନ୍ୟତା ।

ଦିନେ ଜନୈକ ଋଷିବର ତାଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ ସମ୍ମୁଖକୁ ଆସି ଅତିଥୁରୂପେ ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ଲାଭ କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଭଣ୍ଡ, ଶଠ, ପ୍ରବଞ୍ଚକ, ବିରାଟ ରାଜ୍ୟ, ବିସ୍ତର କ୍ଷମତା ତଥା ବିପୁଳ ବିଭବର ଅଧୂପତି ହୋଇ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତପସ୍ବୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିବା ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତାରଣା ବୋଲି କହି କଟୁବାଣୀ ଶୁଣାଇଥିଲେ । ମାତ୍ର ରାଜର୍ଷି ଜନକ ସେଥ‌ିରେ ବିଚଳିତ ନହୋଇ ନମ୍ରତା ପୂର୍ବକ ଧୀରସ୍ଥିର ଭାବରେ ଅତିଥ୍ୟ ସେବାରୂପକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଧର୍ମ ପରିପାଳନରୁ ତାଙ୍କୁ ବଞ୍ଚିତ ନ କରିବାକୁ ଅତିଥିଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୀୟ ସମାରୋହରେ ଅତିଥୁ ସତ୍କାର କରିଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ଭାରତୀୟ ପ୍ରାଚୀନ ସଂସ୍କୃତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ।

ଭୋଜନ ଶେଷରେ ଅତିଥୁପ୍ରବର ମସ୍ତକ ଉପରେ ଭୋଜନ ସ୍ଥାନରେ ଝୁଲୁଥିବା ଖଡ୍‌ଗର କାରଣ ପଚାରନ୍ତେ, ଜନକ କହିଥିଲେ– ‘‘ଏଇ ଖଡ଼ଗ ମୋତେ କରିଛି ସଂଯତ ।’’ ମିଥ୍ୟା ରାଜ୍ୟ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଗଲେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ତାଙ୍କର କିଛି ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହୋଇନଥା’ନ୍ତା । କିନ୍ତୁ ସେ ରାଜା । ତାଙ୍କ ହାତରେ ଥ‌ିବା ଶାସନଦଣ୍ଡ ପ୍ରଜାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ତଥା ସମାଜର ଶୃଙ୍ଖଳା ପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ । ଶାସନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ତାଙ୍କର ରାଜକୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ରାଜକୀୟ ଧର୍ମ । ଖଡ୍‌ଗ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଛି ।

ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ତଥା ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ଗୀତାକାର କେବଳ ଜନକଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ବିନା କର୍ମରେ ପ୍ରବୃତ୍ତି, ପାରିତୋଷିକ ବିନା ପ୍ରେରଣା ଅସମ୍ଭବ । ଏହି ବିଚାର ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ରାମାୟଣ ତଥା ମହାଭାରତର ଯୁଗରେ ମଧ୍ୟ ଥିଲା । ସାଧନା ତଥା ତପସ୍ୟାର ମଧ୍ୟ ଅଭିପ୍ରେତ ଥୁଲା କାମନାସିଦ୍ଧି । ଧନସମ୍ପଦ, ମାନମର୍ଯ୍ୟାଦା, ଶକ୍ତିକ୍ଷମତା– ଏ ସକଳ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ । କିନ୍ତୁ ଏ ସମସ୍ତ ଭିତରେ ସନ୍ନିହିତ ଥିଲା ସମାଜ ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ।

ବିଗତ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଶିଳ୍ପ ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଭିନବ ଅଗ୍ରଗତି ହେବା ସହ ପ୍ରବିଧୂ ଓ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା । କିନ୍ତୁ ଧନ, ସମ୍ପଦ ଓ କ୍ଷମତା ଅଳ୍ପ କେତେକଙ୍କ ହାତରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହେଲା । ସମାଜର ଅକଲ୍ୟାଣ ହେବା ସହ ଜନତା ଉପୀଡ଼ିତ ହେଲା । ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ଅଶାନ୍ତ, ସଂଘର୍ଷ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ହିଂସାକାଣ୍ଡ । ଧନୀ ଓ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ତାରତମ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା ।

ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିବେଶରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କର୍ମଯୋଗର ରୂପାନ୍ତର କରି ପ୍ରଣୟନ କଲେ ନ୍ୟାସୀବାଦ । ୧୯୪୦ ଅଗଷ୍ଟ ମାସର ‘ହରିଜନ’ ପତ୍ରିକାରେ ସେ ସେହି ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଧନୀ, ଶିଳ୍ପପତି, ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି, ଶିଳ୍ପ ଓ ବ୍ୟବସାୟର ମାଲିକ ରହିବେ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିବା ପରେ ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ଲାଭାଂଶ ସମାଜର ହିତାର୍ଥରେ ବ୍ୟୟ ହେବ, ସେମାନଙ୍କ ସ୍ୱେଚ୍ଛାରେ, ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ନୁହେଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନେ ହେବେ ସମାଜର ନ୍ୟାସୀ । ଏହି ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ସେମାନେ ସ୍ବତଃ ବରଣ କରିବେ ।

ସମାଜରେ ସମସ୍ତ ରାଜା, ଜମିଦାର, ଶିଳ୍ପପତି, ବ୍ୟବସାୟୀ ପ୍ରଭୃତି ବିତ୍ତଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀତ୍ଵରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରି ଅନାସକ୍ତ ସାମାଜିକ ଦାୟିତ୍ବ ପ୍ରକଟିତ କରିବା ଅବାସ୍ତବ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥିରେ ଥିଲା ଆଦର୍ଶର ପ୍ରଭାବ, ନିହିତ ଥିଲା ସମୂହ ନୀତି । ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗଢ଼ିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ, ଏକ ସମୂହ ପରିବାର, ଯେଉଁଠାରେ ନଥୁବ ଶୋଷଣ, ଅନାଚାର, ଥବ ବିଚାର ଓ ସମନ୍ଵୟ । ସେ ଯେଉଁ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ, ସେଥିରେ ସମନ୍ବିତ ଥିଲା ନୈତିକତା, ଅର୍ଥନୀତି, ରାଜନୀତି, ସମାଜଦୃଷ୍ଟି । ତାଙ୍କର ସକଳ ଚିନ୍ତା, କଳ୍ପନା, ଭାଷଣ ଓ ରଚନା ଥିଲା ଗୋଟିଏ ସୃଷ୍ଟିର ସମାହାର । ପରିକଳ୍ପନାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ଓ ସମାଜ ପାଇଁ ଆୟୋତ୍ସର୍ଗ ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲା ଏହି ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି । କିନ୍ତୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ପୂର୍ବାଭାସରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ନେତୃ ମହଲରେ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ପରିବର୍ତ୍ତେ ସ୍ବାର୍ଥଦୃଷ୍ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ମର୍ମାହତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ୧୯୪୭ ଅଗଷ୍ଟ ପନ୍ଦରରେ ଆମେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଆବାହନୀ ଗାଇ ମହୋତ୍ସବରେ ମାତିଥିବା ବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସୁଦୂର ପଲ୍ଲୀରେ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ ବିଷଣ୍ଣ ରଜନୀ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମାଜ ପାଇଁ ଯେଉଁ ନ୍ୟାସୀବାଦର ଆଦର୍ଶ ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ତାହା ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଲା ନାହିଁ । ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ପ୍ରତି ଯୋଜନାରେ ଅଭୀଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ହେଲା; ମାତ୍ର ତାହା ସାନ୍ତ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।

ବେକାରି ସମସ୍ୟା, ଧନୀ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ତାରତମ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିପାଇବା ସହ ଲୋକଙ୍କର ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଗଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀ ନ୍ୟାସୀବାଦର ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ଶୀତଳ ଭଣ୍ଡାରରେ ପଡ଼ିରହିଲା । ଆଜି ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ବଚନ ପ୍ରବଚନରୂପେ ଓ ବିଚାର ବିବୃତିରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାନରେ ତେଜି ଉଠୁଛି କ୍ଷମତାର ସଂଘର୍ଷ ଓ ଉତ୍କଟ ଆତ୍ମସେବା । ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି– ‘ଆଦର୍ଶକୁ ନିର୍ମୂଳ କଲେ ଆକ୍ରମଣ କରେ ପ୍ରତାରଣା । ଇତିହାସ ବାରମ୍ବାର ଚେତାବନୀ ଦେଇଛି– ଏଇ ସଙ୍କଟ, ସଂଘର୍ଷ ଓ ପ୍ରତାରଣାରୁ ଉଦ୍‌ଭୂତ ହୁଏ ଅବାଞ୍ଛନୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ।’’

Question ୩୨ ।
‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ର ବିକାଶରେ ସମାଜର କିପରି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ, ସେ ବିଷୟରେ ବୁଝାଇ ସାନଭାଇକୁ ଚିଠି ଲେଖ ।
Answer:
କଲ୍ୟାଣୀୟ ଶୁଭାଶିଷ !

ଗୋପାଳପୁର

ତା……………………….

ମୋର ସ୍ନେହାଶିଷ ନେବୁ । ନନା ଓ ବୋଉଙ୍କୁ ମୋର ଭୂମିଷ୍ଠ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇବୁ । ଗତକାଲି ତୋ ଚିଠି ପାଇଲି । ସେହି ଚିଠିରୁ ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ବିଷୟରେ ତୋର ଜିଜ୍ଞାସା ମୋତେ ବହୁ ଆନନ୍ଦିତ କରିଛି । ଆମ ନବମ ଶ୍ରେଣୀ ସାହିତ୍ୟ ବହିରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ରଙ୍କ ରଚିତ ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ନାମକ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅଛି । ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟିର ବିକାଶରେ ସମାଜର କିପରି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ମୁଁ ଲେଖୁଛି । ତୁ ଚିଠିଟିକୁ ଶେଷପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମନଦେଇ ପଢ଼ିଲେ ଜାଣିପାରିବୁ ।

ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମାଜ ପରିକଳ୍ପନାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ତଥା ସମାଜ ପାଇଁ ଆୟୋତ୍ସର୍ଗ, ଯାହାଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ହେବ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ, ଏକ ସମୂହ ପରିବାର । ଯେଉଁଠାରେ ନ ଥୁବ ଶୋଷଣ, ଅନାଚାର, ପୂବ ବିଚାର ଓ ସମନ୍ୱୟ । ଏହି ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ମାଧ୍ୟମରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିରେ ସମନ୍ବିତ ହୋଇଥିଲା ନୈତିକତା, ଅର୍ଥନୀତି, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି । ତାଙ୍କର ସକଳ ଚିନ୍ତା, କଳ୍ପନା, ଭାଷଣ ଓ ରଚନା ଥିଲା ଗୋଟିଏ ସୃଷ୍ଟିରେ ସମାହାର । କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ହେବାର ପୂର୍ବାବସ୍ଥାରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ପରିବର୍ତ୍ତେ ନେତୃମହଲରେ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଛି ସ୍ବାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟି । ତେଣୁ ୧୯୪୭ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ମଧ୍ୟରାତ୍ରରେ ଆମେ ସ୍ଵାଧୀନତା ମହୋତ୍ସବରେ ବିଭୋର ହେବାବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସୁଦୂର ପଲ୍ଲୀରେ ବିଷଣ୍ଣ ରଜନୀ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଲିପ୍ତ ଥ‌ିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ସମୂହ ନୀତି, ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ନିହିତ ଆଦର୍ଶାଳ ନ୍ୟାସୀବାଦ ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନ୍ୟାସୀବାଦ ସ୍ଥାନ ପାଇଲା ନାହିଁ । ଯୋଜନା ପରେ ଯୋଜନା ହେଲା । ବିପୁଳ ଅର୍ଥର ବିନିଯୋଗ କରାଗଲା, ଅଭୀଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ହେଲା; କିନ୍ତୁ ଧନୀ ଦରିଦ୍ରର ତାରତମ୍ୟ ହ୍ରାସ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାକୁ ଲାଗିଲା । ଲୋକଙ୍କ ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ଯ ପୂରଣ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ । ଏକାନ୍ତ ଅଭାବ ରହିଲା ଆଗ୍ରହ, ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଓ ଆନ୍ତରିକତା । କାରଣ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ବିନା ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ, ସମୂହର ବିକାଶ ଅସମ୍ଭବ । ସେହି ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟିରେ ନଥାଏ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଲାଳସା, ଥାଏ ନିଷ୍କାମ କର୍ମଜଡ଼ିତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ । ତା’ର ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ହୃଦୟରେ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନାସକ୍ତି ଭାବ ।

ସେତେବେଳେ ସେ ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ଓ ଜନମଙ୍ଗଳ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଆଗେଇ ଆସିବ । ଗୁନାର ମିଡ଼ାଲ୍ ତାଙ୍କ ସନ୍ଦର୍ଭରେ ଭାରତକୁ ‘ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ର’ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଦେଶର ଯୋଜନାରେ ମଧ୍ୟ ନଥ ମନ୍ଦହାସର ଆକର୍ଷଣ, ଥୁବ ସ୍ନିଗ୍ଧହାସର ଅନୁରାଗ । ଯେକୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବା ନିର୍ଦେଶ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲେ ଉଚ୍ଚ-ନୀଚ, ଶିକ୍ଷିତ-ଅଶିକ୍ଷିତ ସକଳ ସ୍ତରରେ ତାକୁ ସମ୍ମାନର ପାଳନ କରିବା ସ୍ୱଭାବରେ ପରିଣତ ହେବ । କର୍ମରେ ପ୍ରବୃତ୍ତି, ଆଦେଶର ପରିପାଳନ, ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ ଓ ସ୍ତରରେ ହେବ ସାଧାରଣ ପ୍ରବୃତ୍ତି । ସେତେବେଳେ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତଥା ରାଜନୈତିକ କ୍ଷମତାଧାରୀ ବ୍ୟକ୍ତି କଦାପି ଅବାଧରେ ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି କରିପାରିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ କେବେହେଲେ ପ୍ରତିହତ ହେବ ନାହିଁ ।

ସମାଜରୁ ବେକାରି ସମସ୍ୟା ତଥା ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂର ହେବା ସହିତ ଧନୀ ଦରିଦ୍ରର ବ୍ୟବଧାନ ହ୍ରାସ ପାଇବ । ଲୋକଙ୍କର ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ । ସମସ୍ତେ ମୁଣ୍ଡ ଗୁଞ୍ଜିବାକୁ ଘର ଓ ପିଇବାକୁ ପାଣି, ପିନ୍ଧିବାକୁ ବସ୍ତ୍ର, ଶିକ୍ଷା ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସକଳ ଆବଶ୍ୟକତାର ଅଧିକାରୀ ହେବେ । ଶାସନ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ନ ହୋଇ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ତ ଅଭୀଷ୍ଟ ସାଧନ କରିପାରିବ । ସେତେବେଳେ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଶୁଣାଇବ – ‘ରାଜକୀୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ମୋର ଉପଭୋଗ, ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ମୋର ଧର୍ମ, ଶାସନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ମୋର ରାଜକୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।’
ପତ୍ର ପାଇ ପତ୍ର ଦେବୁ । ରହୁଛି । ଇତି ।

ତୋର ଶୁଭାକାଂକ୍ଷୀ ଭାଇନା

ଠିକଣା
ପ୍ରେରକ :	ପ୍ରାପକ :
ଦେବାଶିଷ ମହାପାତ ସା/ପୋ- ଗୋପାଳପୁର ଜି.– ଗଞ୍ଜାମ	ଶୁଭାଶିଷ ମହାପାତ ବିବେକାନଦ ବିଦ୍ୟପୀଠ ଛତ୍ରପୁର ଜି.– ଗଞ୍ଜାମ

ତୁମପାଇଁ କାମ

୩୩ । ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟିର ଜୀବନରେ ଆବଶ୍ୟକତା ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ତର୍କସଭାର ଆୟୋଜନ କର ।
୩୪ । ଡକ୍ଟର ସଦାଶିବ ମିଶ୍ରଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲେଖାଗୁଡ଼ିକ ସଂଗ୍ରହ କରି ପଢ଼ ।
୩୫ । ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭଗବଦ୍‌ଗୀତାର କର୍ମଯୋଗ ପଢ଼ି ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କର ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ଆମ ଦେଶରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍କୃତି କିଏ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆମ ଦେଶରେ ମୁନିଋଷିମାନେ ତପସ୍ୟା ବଳରେ ଅସାଧ୍ୟ ସାଧନ କରି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍କୃତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

2. ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ଲାଭ ନ କରିବାରୁ କ’ଣ କଲେ ?
Answer:
ବିଶ୍ୱାମିତ୍ରଙ୍କୁ ବଶିଷ୍ଠ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ନ ଦେବାରୁ ସେ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କର ସମସ୍ତ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।

3. ଅତିଥ୍ ଜନକଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ସମୟରେ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ସମୟରେ ଅତିଥ୍ ଜନକଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ସେ (ଜନକ) ଜଣେ ଭଣ୍ଡ ତପସ୍ଵୀ ।

4. ଖାଦ୍ୟପେୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅତିଥ୍‌ଙ୍କର ମନ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଝୁଲୁଥ‌ିବା ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଖଡ୍‌ଗ ଦେଖୁ ଖାଦ୍ୟକୁ ଗିଳି ପକାଇଥିଲେ, ଉପଭୋଗ କରିପାରି ନଥିଲେ ବୋଲି ଅତିଥ୍ୟ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।

5. ଭଗବଦ୍ଗୀତାର କର୍ମଯୋଗ ଅଧ୍ୟ।ୟରେ କ’ଣ ଲେଖାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭଗବଦ୍ଗୀତାର କର୍ମଯୋଗ ଅଧ୍ୟ।ୟରେ ଲେଖାଯାଇଛି- ‘କର୍ମଶୈବ ହି ସଂସିଦ୍ଧିମାସ୍ଥିତା ଜନକାଦୟଃ ।’

6. ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ କ’ଣ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ ଲେଖୁଥିଲେ, ‘‘କୌଣସି ଲୋକକୁ ମୁଠାଏ ବାଲି ଦେଇ, ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦିଅ– ଏ ବାଲି ତୁମର – ସେ ଲୋକ ଏ ବାଲିମୁଠାକ ସୁନାରେ ପରିଣତ କରିଦେବ ।’’

7. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ସକଳ କର୍ମର ମୂଳଭିତ୍ତି କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ସକଳ କର୍ମର ମୂଳଭିଭି ଥୁଲା ସତ୍ୟ ଏବଂ ଅହିଂସା ।

8. ଯୋଜନାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଯୋଜନାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ବେକାରି ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, ଲୋକଙ୍କ ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣ ତଥା ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ଓ ସାମୂହିକ ବିକାଶ ।

9. କେଉଁ ଅଭାବ ପାଇଁ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପରିପୂରଣ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ?
Answer:
ଆଗ୍ରହ, ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ ଆନ୍ତରିକତାର ଅଭାବ ପାଇଁ ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପରିପୂରଣ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।

10. ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ହେଲା ସାମାଜିକ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଅଭାବ ।

11. କ୍ଷମତାର ହସ୍ତାନ୍ତର ପୂର୍ବରୁ ନେତୃ ମହଲରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କ’ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କ୍ଷମତାର ହସ୍ତାନ୍ତର ପୂର୍ବରୁ ନେତୃ ମହଲରେ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ପରିବର୍ତ୍ତେ ସ୍ଵାର୍ଥଦୃଷ୍ଟି ବିଶେଷଭାବରେ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥ୍‌ବାର ଗାନ୍ଧିଜୀ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

12. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ସମାଜ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ସମାଜ ଥିଲା ଶୋଷଣ ଓ ଅନାଚାରବିହୀନ ତଥା ବିଚାର ଓ ସମନ୍ଵୟଯୁକ୍ତ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ, ଏକ ସମୂହ ପରିବାର ।

13. ବର୍ତ୍ତମାନ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାନରେ କ’ଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାନରେ କ୍ଷମତାର ସଂଘର୍ଷ ତଥା ଉତ୍କଟ ଆତ୍ମସେବା ତେଜି ଉଠୁଥ‌ିବାର ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ।

14. ଇତିହାସ ବାରମ୍ବାର କେଉଁ ପ୍ରକାର ଚେତାବନୀ ଦେଇଛି ?
Answer:
ଇତିହାସ ବାରମ୍ବାର ଚେତାବନୀ ଦେଇଛି – ସଂକଟ, ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ପ୍ରତାରଣାରୁ ଉଦ୍‌ଭୂତ ହୁଏ ଅବାଞ୍ଛନୀୟ

ନିମ୍ନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ବା ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

15. ଦୁର୍ବାର କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଦୁର୍ଦ୍ଦମନୀୟ | ଯାହାକୁ ବାଧାଦେବା ବା ନିବାରଣ କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ ତାହାକୁ ଦୁର୍ବାର କୁହାଯାଏ ।

16. ସଂଳାପର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଉଭୟପକ୍ଷ କଥାବାର୍ତ୍ତା / ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଉକ୍ତି

17. ଚର୍ବି କ’ଣ?
Answer:
ଚୋବାଇ ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ।

18. କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଠୁଳକରିବା, ଏକତ୍ର ହେବା ପ୍ରପୀଡ଼ନକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ କୁହାଯାଏ ।

19. ବରେଣ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବରଣଯୋଗ୍ୟ, ପୂଜ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବରେଣ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

20. ରାଜକୀୟ ସମାରୋହର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ରାଜକୀୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ।

21. ସ୍ଵେଚ୍ଛାରେ ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ, ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ।

22. ଚୋଷ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଶୋଷି ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥକୁ ଚୋଷ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଆଜି କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ?
Answer:
ସାମାଜିକ ସଙ୍କଟ

2. ହିଂସା ପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣରୁ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିହିଂସା

3. ସମାଜର ସମସ୍ତ ବିତ୍ତଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କୁ ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ବରଣ କରିବା ଅବାସ୍ତବ ପରିକଳ୍ପନା ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସେଥ‌ିରେ କ’ଣ ନିହିତ ଅଛି ?
Answer:
ସମୂହ -ନୀତି

4. ପ୍ରଥମ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାବେଳକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଜୀବିତ ଥିଲେ କି ?
Answer:
ଜୀବିତ ନ ଥିଲେ

5.ପ୍ରଥମ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାରେ ଗାନ୍ଧି ନୀତି ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା କି ?
Answer:
ସ୍ଥାନ ପାଇ ନଥିଲା

6. ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚବର୍ଷୀୟ ଯୋଜନାରେ କାହା କାହା ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ହ୍ରାସ କରିବା ଅଭୀଷ୍ଟ ଥିଲା ?
Answer:
ଧନୀ ଓ ଦରିଦ୍ର

7. ଧନୀ ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତାରତମ୍ୟ ବଢ଼ିଚାଲିଛି ବୋଲି କେଉଁ ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନା ରିପୋର୍ଟରେ

8. ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନାରେ କେଉଁ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହେବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ?
Answer:
ଅକର୍ମା ସମସ୍ୟା

୨. ଅକର୍ମା ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ କ’ଣ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି ?
Answer:
ବେକାରି

10. ସାମାଜିକ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଅଭାବ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ?
Answer:
ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ରର

11. ଆନ୍ଦୋଳନ, ଅଭିଯାନ, ରାଜନୀତି ଏବଂ ଅର୍ଥନୀତି -ସକଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଆୟୁଧ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା

12. ଗୀତା (ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗବଦ୍‌ଗୀତ) କେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Answer:
ମହାଭାରତ

13. ଟଲଷ୍ଟୟ କେଉଁ ଦେଶର ଲେଖକ ଥିଲେ ?
Answer:
ରୁଷିଆ

14. ରସ୍କିନ୍ କେଉଁ ଦେଶର ଲେଖକ ଥିଲେ ?
Answer:
ଇଂଲଣ୍ଡ

15. ଥୋରିଓ କେଉଁ ଦେଶର ଲେଖକ ଥିଲେ ?
Answer:
ଫ୍ରାନ୍ସ

16. ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗୀତା, ବାଇବେଲ ତଥା ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଲେଖକଙ୍କ ଲେଖାରୁ କ’ଣ ପାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଜୀବନର ଦର୍ଶନ

17. ଜୀବନର ଦର୍ଶନ ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ କେଉଁ ନୀତି ଆଧାରିତ ?
Answer:
ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ନୀତି

18. ସମାଜ ଭିତରେ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଆୟ ଓ ସମ୍ପଦର ଉତ୍କଟ ତାରତମ୍ୟ ରହିଲେ କ’ଣ ତିଷ୍ଠିପାରିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ସମାଜ

19. କେଉଁମାନେ ସ୍ଵତଃପ୍ରବୃତ୍ତ ହୋଇ ନାସୀତ୍ଵ ବରଣ କରିନେବେ ?
Answer:
ଧନୀ, ଶିଳ୍ପପତି ଓ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ

20. କେଉଁ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଧନୀ, ଶିଳ୍ପପତି ଓ ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ବଳପୂର୍ବକ ବିଚ୍ୟୁତ କରିବା ଅସଙ୍ଗତ ?
Answer:
ମହାତ୍ମାଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତି

21. ସଂକଟ, ସଂଘର୍ଷ ଓ ପ୍ରତାରଣାରୁ କ’ଣ ଉଭୂତ ହୁଏ ?
Answer:
ଅବାଞ୍ଛନୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା

22. ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଚୋବାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଚର୍ଯ୍ୟ

23. ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଚାଟି ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ, ତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଲେହ୍ଯ

24. ଖାଇବା ସ୍ଥାନରେ ଠିକ୍ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ କ’ଣ ଝୁଲୁଥିଲା ?
Answer:
ଖଡ୍‌ଗ

25. ଭୋଜନ ସ୍ଥାନରେ ଠିକ୍ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଝୁଲୁଥୁବା ଖଡ୍‌ଗଟି ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କୁ କ’ଣ କରିଛି ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ସଂଯତ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ବଶିଷ୍ଠ ଥିଲେ ଜଣେ _________________ ।
Answer:
ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି

2. ନାରଦ ଥିଲେ ଜଣେ _________________ ।
Answer:
ଦେବର୍ଷି

3. ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ରୂପେ ସ୍ୱୀକୃତି ଲାଭ ନ କରିବାରୁ __________________ ଙ୍କର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବଶିଷ୍ଠ ଅତିଥ୍ଯକ୍ଷ

4. ଦିନେ ଜନକଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ ସମ୍ମୁଖରେ ___________________
ହେଲେ ।
Answer:
ଜନୈକ ଋଷି

5. ଜନକ ଋଷିଙ୍କୁ ଆଦର ଅଭ୍ୟର୍ଥନା କରି _____________ ନେଇଗଲେ ।
Answer:
ଅତିଥ୍ଯକ୍ଷ

6. ___________________ ଧର୍ମରୁ ତାଙ୍କୁ ବଞ୍ଚତ ନ କରିବାକୁ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ଋଷିବରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅତିଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦଗ୍‌ୟାଂ

7. ମୁଁ ମିଥୁଳାର ରାଜା । ________________ ସର୍ବଦା ଥୁବ ମୋ ହାତରେ ।
Answer:
ଶାସନଦଣ୍ଡ

8. ମିଥ୍ଳାୟାଂ ______________________ ନ ମେ ଲାଭୋ ନ ମେ କ୍ଷତିଃ ।
Answer:
ପ୍ରଦଗ୍ଧାୟାଂ

୨. ଉପଭୋଗ ମୋର ରାଜକୀୟ ____________________ ।
Answer:
ମର୍ଯ୍ୟାଦା

10. ଶାସନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ମୋର ରାଜକୀୟ _________________ ।
Answer:
କର୍ତ୍ତବ୍ଯ

11. ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଲେଖକ __________________ ।
Answer:
ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର

12. ମିଥ୍ୟାର ରାଜା ________________ ଥିଲେ ।
Answer:
ଜନକ

13. _________________ ମାନେ ସାମାଜିକ ଅନ୍ୟାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରୁଛନ୍ତି ।
Answer:
ସୋସାଲିଷ୍ଟ

14. _____________________ ମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତିର ବିରୋଧୀ ।
Answer:
ସୋସାଲିଷ୍ଟ

15. ଜନକ ଜଣେ ______________________ ନରପତି ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରଜାବତ୍ସଳ

16. ଜନକ ଥିଲେ ଜଣେ ______________।
Answer:
ରାଜର୍ଷି

17. ସତୀ ସୀତାଙ୍କର ଜନକ ଥିଲେ ______________।
Answer:
ରାଜର୍ଷି ଜନକ

18. ଏ ଦେଶରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍କୃତି _______________ ମାନେ ସୃଷି୍ମ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମୁନିଋଷି

19. ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଥିଲେ ଜଣେ ______________।
Answer:
ମହର୍ଷି

20. ମହାତ୍ମାଜୀ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵର ବ୍ୟାଖ୍ୟା _______________ ପତି୍ରକାରେ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ହରିଜନ

21. ବଳପୂର୍ବକ ସଂପତ୍ତି ବ୍ୟାଜାପ୍ତି କଲେ ତାହା ________________ ହୁଏ ।
Answer:
ହିଂସାପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣ

22. _______________ ର ରୂପାନ୍ତର କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରଣୟନ କଲେ ନ୍ୟାସୀବାଦ ।
Answer:
ଅନାସକ୍ତି

23. ସୋସାଲିଷ୍ଟମାନେ __________________ ର ବିରୋଧୀ ।
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଂପତ୍ତି

D ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।
1. ହିଂସା ପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣରୁ ପ୍ରତିହିଂସା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

2. ଧନୀ ଦରିଦ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତାରତମ୍ୟ ବଢ଼ିଚାଲିଛି ବୋଲି ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନା ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

3. ଅକର୍ମା ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବେକାରି ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

4. ଟଲଷ୍ଟୟ ଫ୍ରାନ୍ସ ଦେଶର ଲେଖକ ଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

5. ଥୋରିଓ ରୁଷିଆ ଦେଶର ଲେଖକ ଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

6. ୧୯୪୭ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ର ମଧ୍ୟରାତ୍ରରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମହୋତ୍ସବରେ ବିଭୋର ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

7. ନାରଦ ଥିଲେ ଜଣେ ଦେବର୍ଷି ।
Answer:
ଠିକ୍

8. ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଲେଖକ ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର ।
Answer:
ଠିକ୍

୨. ବଳପୂର୍ବକ ସଂପରି ବ୍ୟାଜ୍ୟାପ୍ତି କଲେ ତାହା ଅହିଂସାପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣ ହୁଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

10. ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

11. ନ୍ୟାସୀବାଦର ପ୍ରଣୟନ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

12. ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥିଲା ୫୫ ନିୟୁତ ଟନ୍ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

13. ୧୯୭୮ ମସିହାରେ ୧୨୫ ନିୟୁତ ଟନ୍ ଧାନ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇପାରିଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

14. ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବର କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

E ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ବଶିଷ୍ଠ ଥିଲେ ଜଣେ __________________ ।
(A) ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି
(B) ରାଜର୍ଷି
(C) ଦେବର୍ଷି
(D) ମହର୍ଷି
Answer:
(A) ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି

2. ନାରଦ ଥିଲେ ଜଣେ _____________________ ।
(A) ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି
(B) ଦେବର୍ଷି
(C) ରାଜର୍ଷି
(D) ମହର୍ଷି
Answer:
(B) ଦେବର୍ଷି

3. ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ଲାଭ ନ କରିବାରୁ କାହାର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ?
(A) ଜନକଙ୍କର
(B) ନାରଦଙ୍କର
(C) ବଶିଷ୍ଠଙ୍କର
(D) ଅତ୍ରିଙ୍କର
Answer:
(C) ବଶିଷ୍ଠଙ୍କର

4. ଦିନେ ଜନକଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ ସମ୍ମୁଖରେ କିଏ ଉପନୀତ ହେଲେ ?
(A) ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର
(B) ନାରଦ
(C) ଜନୈକ ଋଷି
(D) ବଶିଷ୍ଠ
Answer:
(C) ଜନୈକ ଋଷି

5. ଜନକ ଋଷିଙ୍କୁ ଆଦର ଅଭ୍ୟର୍ଥନା କରି କେଉଁଠାକୁ ନେଇଗଲେ ?
(A) ରାଜସଭାକୁ
(C) ଭୋଜନାଳୟକୁ
(B) ବିଶ୍ରାମକକ୍ଷକୁ
(D) ଅତିଥକକ୍ଷକୁ
Answer:
(D) ଅତିଥକକ୍ଷକୁ

6. କେଉଁ ଧର୍ମରୁ ତାଙ୍କୁ ବଞ୍ଚତ ନ କରିବାକୁ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ଋଷିବରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ?
(A) ଅତିଥ୍ୟ ସେବା ରୂପକ ଧର୍ମରୁ
(B) ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ରୂପକ ଧର୍ମରୁ
(C) ରାଜକୀୟ ଧର୍ମରୁ
(D) କର୍ତ୍ତବ୍ୟପାଳନ ରୂପକ ଧର୍ମରୁ
Answer:
(A) ଅତିଥ୍ୟ ସେବା ରୂପକ ଧର୍ମରୁ

7. ମୁଁ ମିଥ୍ୟାର ରାଜା । ____________________ ସର୍ବଦା ଥ‌ିବ ମୋ ହାତରେ ।
(A) ଶାସନଦଣ୍ଡ
(B) ଖଡ୍‌ଗ
(C) କ୍ଷମତା
(D) ଧନୁର୍ବାଣ
Answer:
(A) ଶାସନଦଣ୍ଡ

8. ମିଥୁଳାୟାଂ _________________ନ ମେ ଲାଭୋ ନ ମେ କ୍ଷତିଃ ।
(A) ପ୍ରଦଗ୍‌ୟାଂ
(B) ନଷ୍ଟାୟାଂ
(C) ଦୟାଂ
(D) ପ୍ରଦଗ୍‌ନ
Answer:
(A) ପ୍ରଦଗ୍‌ୟାଂ

9. ଉପଭୋଗ ମୋର ରାଜକୀୟ _____________ ।
(A) ମର୍ଯ୍ୟାଦା
(B) କ୍ଷମତା
(C) ଧର୍ମ
(D) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
Answer:
(A) ମର୍ଯ୍ୟାଦା

10. ଶାସନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ମୋର ରାଜକୀୟ __________________ ।
(A) ଧର୍ମ
(B) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
(C) କ୍ଷମତା
(D) ମର୍ଯ୍ୟାଦା
Answer:
(B) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ

11. ମହାତ୍ମାଜୀ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କେଉଁ ପତ୍ରିକାରେ କରିଥିଲେ ?
(A) ଲଘୁଜନ
(B) ଗିରିଜନ
(C) ହରିଜନ
(D) ସର୍ବଜନ
Answer:
(C) ହରିଜନ

12. ବଳପୂର୍ବକ ସଂପତ୍ତି ବ୍ୟାଜାପ୍ତି କଲେ ତାହା କ’ଣ ହୁଏ ?
(A) ପ୍ରତିହିଂସା
(B) ଅହିଂସା
(C) ଆକ୍ରମଣ
(D) ହିଂସାପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣ
Answer:
(D) ହିଂସାପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣ

13. __________________ ର ରୂପାନ୍ତର କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରଣୟନ କଲେ ନ୍ୟାସୀବାଦ ।
(A) ଆସକ୍ତି
(B) ଅନାସକ୍ତିର
(C) ଅହିଂସା
(D) ହିଂସାର
Answer:
(B) ଅନାସକ୍ତିର

14. ସୋସାଲିଷ୍ଟମାନେ କାହାର ବିରୋଧୀ ?
(A) ସମୂହ ସ୍ଵାର୍ଥର
(B) ଜନମଙ୍ଗଳର
(C) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଂପତ୍ତିର
(D) ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ରର
Answer:
(C) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଂପତ୍ତିର

15. ସୋସାଲି ଷ୍ଟମାନେ କାହା ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରୁଛନ୍ତି ?
(A) ଅଭାବ
(B) ଶାସନ
(C) ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା
(D) ସାମାଜିକ ଅନ୍ୟାୟ
Answer:
(D) ସାମାଜିକ ଅନ୍ୟାୟ

16. ଉତ୍କଟ ଅସାମ୍ୟର ଉଚ୍ଛେଦ ଲାଗି କେଉଁମାନେ
(A) ଶାସକମାନେ
(B) ସୋସାଲିଷ୍ଟମାନେ
(C) ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ
(D) ଶିଳ୍ପପତିମାନେ
Answer:
(B) ସୋସାଲିଷ୍ଟମାନେ

17. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସୋସାଲିଜିମ୍‌କୁ କଣ ବୋଲି କୁହାଯିବ ?
(A) ଅଟୋପିଆ
(B) ୟୁଟୋପିଆ
(C) ଆଟୋପିଆ
(D) ବିଟୋପିଆ
Answer:
(B) ୟୁଟୋପିଆ

18. ସମାଜର ସମସ୍ତ ବିତ୍ତଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀତ୍ଵରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିବା ଏକ _______________ ପରିକଳ୍ପନା ।
(A) ବାସ୍ତବ
(B) ଅବାସ୍ତବ
(C) ଯଥାର୍ଥ
(D) ଅଯଥାର୍ଥ
Answer:
(B) ଅବାସ୍ତବ

19. ଗାନ୍ଧୀ ଅର୍ଥନୀତି ବୋଲି ଯାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି, ତାହାର ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ ।
(A) ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗ
(B) ନ୍ଯାସୀତ୍ଵ
(C) କର୍ମଯୋଗ
(D) ଅହିଂସା ନୀତି
Answer:
(C) କର୍ମଯୋଗ

20. କେତେ ମସିହାରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(A) ୧୯୪୦
(B) ୧୯୪୫
(C) ୧୯୫୦
(D) ୧୯୫୧
Answer:
(D) ୧୯୫୧

21. ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ମୋର ରାଜକୀୟ ________________।
(A) କର୍ତ୍ତବ୍ଯ
(B) ଧର୍ମ
(C) ମର୍ଯ୍ୟାଦା
(D) କ୍ଷମତା
Answer:
(B) ଧର୍ମ

22. ଏହି ଖଡ୍‌ଗ ମୋତେ _________________ ଯୋଗରେ କରିଛି ଦୀକ୍ଷିତ ।
(A) ହଟ୍ଟଯୋଗରେ
(B) ରାଜଯୋଗରେ
(C) ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ
(D) କର୍ମଯୋଗରେ
Answer:
(C) ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ

23. ଜନକାଦି ମହାପୁରୁଷମାନେ କେଉଁଥିରେ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି ?
(A) ସଂଯମ
(B) କର୍ମ
(C) ଶାସନ
(D) ଯୋଗ
Answer:
(B) କର୍ମ

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପରିଚୟ :

ସ୍ଵାଧୀନତୋତ୍ତର ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧର କ୍ରମବିକାଶରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ଡ. ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର ଜଣେ ପ୍ରବୀଣ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ଗଠନାତ୍ମକ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ, ସ୍ଵାଧୀନଚେତା, ଐତିହ୍ୟବାଦୀ ତଥା ନୀତିନିଷ୍ଠ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଭାବେ ସୁପରିଚିତ । ପ୍ରଜ୍ଞା, ବିଚାର, ଦର୍ଶନ, ମନନ, ଐତିହ୍ୟ ତଥା ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଆଧାର କରି ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧ ଜଗତ ପରିକଳ୍ପିତ । କ୍ଷୁଦ୍ରବାକ୍ୟ, ରମ୍ୟବୋଧକ ଶବ୍ଦଶୈଳୀ, ସାବଲୀଳ ଭାଷା, ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିଚାର ତଥା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମୂଳକ ରଚନାଭଙ୍ଗୀ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧକଳାର ବିଶେଷତ୍ଵ । ଅର୍ଥନୀତି, ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା, ଐତିହ୍ୟବାଦୀ ସଂସ୍କାର ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧର ବିଷୟଗତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ବକ୍ତବ୍ୟଧର୍ମିତା ତଥା ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନର ମାର୍ମିକ ଆବେଦନ ଦେଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧରାଜି ଲାଭ କରିଛି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପାଠକୀୟ ସଂପ୍ରୀତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ :
କୌଣସି ବିଚାରଧାରା ବା ଯୋଜନା ସମୂହକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲେ ତା’ର ସୁଫଳ ସମଗ୍ର ସମାଜ ଲାଭ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେବ– ଏହାହିଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ‘ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଅନ୍ତଃସ୍ବର ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ :
ମିଥ୍ୟାର ପ୍ରଜାବତ୍ସଳ ନରପତି ଜନକ ତୋଳିଯାଇଛନ୍ତି ପ୍ରାଚୀନ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଆଦର୍ଶ ସୌଧ । ସତୀସ୍ଵାଧୀ ସୀତାଙ୍କର ଜନକଭାବରେ ଏକ ମହାନ୍ ପରାକାଷ୍ଠା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହିତ ଛାଡ଼ିଯାଇଛନ୍ତି ମହନୀୟ ସାଧନାର ଏକ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ । ଏ ପୁଣ୍ୟଭୂମି ଭାରତବର୍ଷରେ ମୁନିଋଷିମାନେ ସାଧନାଦ୍ୱାରା, ତପସ୍ୟା ବଳରେ ଅସାଧ୍ୟ ସାଧନ କରିବା ସହ ଏ ଦେଶରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ପବିତ୍ର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍କୃତି । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତିଭେଦ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ସ୍ତରଭେଦ; ଯଥା— ମହର୍ଷି, ଦେବର୍ଷି, ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି ଓ ରାଜର୍ଷି । ନାରଦ ଥିଲେ ଦେବର୍ଷି, ଜନକ ଥିଲେ ରାଜର୍ଷି, ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଥିଲେ ମହର୍ଷି ଓ ବଶିଷ୍ଠ ଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷି । ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ବ୍ରହ୍ମର୍ଷିରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କର ସମସ୍ତ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।

ଦିନେ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ପ୍ରାସାଦ ସମ୍ମୁଖରେ ଜଣେ ଋଷିଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଅଭ୍ୟର୍ଥନାପୂର୍ବକ ସୁସଜ୍ଜିତ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ପାଇଁ ସକଳପ୍ରକାର ବନ୍ଦୋବସ୍ତଯୁକ୍ତ ଅତିଥ୍-କକ୍ଷକୁ ନେଇଗଲେ । ସେଠାରେ କୌଣସି ଆଳାପ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଅତିଥ୍ କହିଲେ, ‘କ୍ଷମା କରିବେ ମହାରାଜ ଜନକ ! ଆପଣ ଜଣେ ଭଣ୍ଡ ତପସ୍ବୀ, ଶଠତାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବଶ କରିପାରିଛନ୍ତି, ପ୍ରବଞ୍ଚନାରେ ଦିଗ୍‌ବିଜୟ କରିଛନ୍ତି । ଆପଣ ବିରାଟ ରାଜ୍ୟର ଅଧୀଶ୍ଵର; ବିସ୍ତର କ୍ଷମତାର ଅଧୂପତି । ପଦତଳେ ଆପଣଙ୍କର ବିପୁଳ ବିଭବ । ଏଭଳି ଅଖଣ୍ଡ ସମୃଦ୍ଧିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ, ବିଳାସ-ବ୍ୟସନରେ ବୁଡ଼ିରହି ତପସ୍ବୀରୂପେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଜନ କରିବା କି ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତାରଣା ! ରାଜା ହୋଇ ପୁଣି ଋଷି !”’

କିନ୍ତୁ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ଋଷିସୁଲଭ ଗୁଣରେ ଧୀରସ୍ଥିର ଭାବରେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ– ‘ଋଷି ପ୍ରବର ! ଆପଣ ମୋର ବରେଣ୍ୟ ଅତିଥି । ଅତିଥ୍ୟସେବା ମୋର ଧର୍ମ । ସେ ଧର୍ମରୁ ମୋତେ ବଞ୍ଚତ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ । ସ୍ନାନକୃତ୍ୟ ସମାପନ କରନ୍ତୁ । କିଛି ଭୋଜନ କରି ବିଶ୍ରାମ କରନ୍ତୁ । ତା’ପରେ ବସି ସବୁ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କରିବା ।’’ ଅତିଥୁ ଋଷି ପ୍ରବର ତଥା ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କର ଏହି ଉକ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଋଷିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସ୍ତରଭେଦର ରହସ୍ୟକୁ ସୁନ୍ଦରଭାବେ ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି । ସହସା ଅତିଥ୍‌ ଋଷିବରଙ୍କ ଭର୍ସନାବାଣୀ ଶୁଣି ମଧ୍ୟ ରାଜର୍ଷି ଜନକ ନମ୍ରତାପୂର୍ବକ ଧୀରସ୍ଥିର ଭାବରେ ଅତିଥ୍ୟସେବାରୂପକ ପବିତ୍ର ଧର୍ମପାଳନ ନିମନ୍ତେ ସୁଯୋଗ ଦେବାପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।

ତତ୍‌ପରେ ଅତିଥ୍ୟ ପ୍ରବର ରାଜକୀୟ ସମାରୋହରେ ନିତ୍ୟକର୍ମ ସମାପନ କରି ଜନକଙ୍କ ସହ ପରସ୍ପର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ବସି ମୂହୁ ସମ୍ଭାଷଣ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଏହାପରେ ଜନକ ଅତିଥ୍ୟ ପ୍ରବରଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟପେୟ ସମ୍ପର୍କରେ ପଚାରନ୍ତେ ସେ ଚର୍ଯ୍ୟ, ଚୋଷ୍ୟ, ଲେହ୍ୟ, ପେୟ ସମସ୍ତ ଖାଦ୍ୟପେୟ ରୁଚିକର, ତୃପ୍ତିକର ତଥା ଉପଭୋଗ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । କାରଣ ଭୋଜନ ସ୍ଥାନରେ ତାଙ୍କର ଠିକ୍ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଝୁଲୁଥିବା ଖଡ୍‌ଗ ଦେଖ୍ ସେ ଖାଦ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଗିଳିପକାଇଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ ଭୋଜନ ସ୍ଥାନରେ ଖଡ୍‌ଗ ଝୁଲିବାର କାରଣ ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କୁ ପଚାରିଥିଲେ ।

ଉତ୍ତର ଦେଲେ ରାଜର୍ଷି ଜନକ । ସେହି ଖଡ୍‌ଗ ତାଙ୍କୁ ସଂଯତ କରିବା ସହ ଉପଭୋଗରେ କରିଛି ନିର୍ଲିପ୍ତ । ମିଥୁଳା ରାଜ୍ୟ ଭସ୍ମୀଭୂତ ହୋଇଗଲେ ବି ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ । ଉପଭୋଗ ତାଙ୍କର ରାଜକୀୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା, ଶାସନ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ରାଜକୀୟ କର୍ଭବ୍ୟ ଏବଂ ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ହେଉଛି ରାଜକୀୟ ଧର୍ମ । ସେହି ଖଡ୍‌ଗ ଅନାସକ୍ତି ଯୋଗରେ କରିଛି ଦୀକ୍ଷିତ ।
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ୍‌ତାର କର୍ମଯୋଗ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଲେଖାଅଛି –
‘କର୍ମଶୈବ ହି ସିଂସିଦ୍ଧିମାସ୍ଥିତା ଜନକାଦୟଃ ।’

ଜନକାଦି ମହାପୁରୁଷମାନେ କର୍ମରେ ହିଁ ସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ସେ କର୍ମରେ ଥିଲା କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ, ନଥିଲା ଧନ ଦିଅ, ଯଶ ଦିଅ, ଜନ ଦିଅର ଆଉଁ ଚିତ୍କାର, ଥିଲା ଜନମଙ୍ଗଳ, ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନାସକ୍ତି । କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କାମ କର୍ମ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସମ୍ଭବ । ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଂକ୍ଷା ନଥୁଲେ କର୍ମ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଆସିବ ନାହିଁ । ପାରିତୋଷିକ ନଥିଲେ ପ୍ରେରଣା ଜାଗ୍ରତ ହେବ ନାହିଁ । ଲାଭ ନଥାଇ କେହି ବଣିଜ କରିବ ନାହିଁ । ଏହି ବିଚାର ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ରାମାୟଣ ତଥା ମହାଭାରତ ଯୁଗରେ ମଧ୍ୟ ଥିଲା । ସାଧନା ଓ ତପସ୍ୟାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା କାମନାସିଦ୍ଧି । ଧନସମ୍ପଦ, ମାନମର୍ଯ୍ୟାଦା, ଶକ୍ତିକ୍ଷମତା— ହେଉଛି ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ । କିନ୍ତୁ ତନ୍ମଧ୍ୟରେ ସମାଜ ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ଥିଲା ସନ୍ନିହିତ ।

ଗତ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଶିଳ୍ପ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ଅଭିନବ ଅଗ୍ରଗତି ହେଲା, ପ୍ରଣାଳୀ ଓ ପ୍ରବିଧ‌ିରେ ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା, ତା’ର ଫଳସ୍ବରୂପ ଧନ, ସମ୍ପଦ, କ୍ଷମତା ଅଳ୍ପ କେତେକଙ୍କ ହାତରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଗଲା । ଫଳରେ ସମାଜର ଅକଲ୍ୟାଣ ହେବା ସହିତ ଉପୀଡ଼ନ ପଡ଼ିଲା ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ । ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ଅଶାନ୍ତ, ସଂଘର୍ଷ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ହିଂସାକାଣ୍ଡ ।

ଏହି ପରିବେଶ ମଧ୍ୟରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଉପସ୍ଥାପନ କଲେ କର୍ମଯୋଗର ଏକ ରୂପାନ୍ତର । ଯେଉଁ କର୍ମର ସକଳ ମୂଳଭିତ୍ତି ଥିଲା ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା । ଆନ୍ଦୋଳନ, ଅଭିଯାନ, ରାଜନୀତି ଏବଂ ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରତିଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେହି ଦୁଇଟି ତତ୍ତ୍ବ ଥିଲା ପ୍ରମୁଖ ଆୟୁଧ । ଗୀତା, ବାଇବେଲ, ରୁଷିଆର ଟଲଷ୍ଟୟ, ଇଂଲଣ୍ଡର ରସ୍କିନ୍ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସର ଥୋରିଓଙ୍କ ଲେଖାରେ ସେ ପାଇଥିଲେ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ । ସେହି ଦର୍ଶନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଟ୍ରଷ୍ଟିସିପ୍ ବା ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ନୀତି ।

ଭାରତବର୍ଷର ସମାଜ, ବ୍ୟକ୍ତି ତଥା ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଆୟ ଏବଂ ସମ୍ପଦର ଉତ୍କଟ ତାରତମ୍ୟ କ୍ରମଶ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିବାରୁ ସମାଜର ସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ଚିନ୍ତାକରି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୧୯୪୦ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସର ‘ହରିଜନ’ପତ୍ରିକାରେ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଶିଳ୍ପପତି, ଧନୀ ତଥା ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଶିଳ୍ପ, ସମ୍ପତ୍ତି ତଥା ବ୍ୟବସାୟର ମାଲିକ ହୋଇ ରହିବେ । ସେଥୁରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ୟୁତ କରାଯିବ ନାହିଁ । ପରିଚାଳନାର ସାଫଲ୍ୟ ହେବ ସେମାନଙ୍କ ଗୌରବ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ନିଜ ପାଇଁ ତଥା ପରିବାରବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ଯଥାର୍ଥରେ ଯେତିକି ଆବଶ୍ୟକ ସେତିକି ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିବେ ଏବଂ ଉଦ୍‌ବୃତ୍ତ ଲାଭାଂଶ ସମାଜର ହିତକାର୍ଯ୍ୟରେ ସ୍ଵେଚ୍ଛାରେ ବ୍ୟୟ କରିବେ, ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ନୁହେଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେମାନେ ହେବେ ସମାଜର ନ୍ୟାସୀ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ସେମାନଙ୍କୁ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ବଳପୂର୍ବକ ବିଚ୍ୟୁତ କରିବା ଅସଙ୍ଗତ । ତେଣୁ ସେମାନେ ସ୍ୱତଃପ୍ରବୃତ୍ତ ହୋଇ ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ବରଣ କରିବେ ।

ବଳପୂର୍ବକ ସମ୍ପତ୍ତି ବାଜ୍ୟାପ୍ତି କଲେ, ତାହା ହୁଏ ହିଂସାପ୍ରଣୋଦିତ ଆଚରଣ । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଜାତ ହୁଏ ପ୍ରତିହିଂସା । ସେପରି ପନ୍ଥା ଅବଲମ୍ବନରେ ପ୍ରସଙ୍ଗକ୍ରମେ ପ୍ରକୃତି ହୁଏ ରଞ୍ଜିତ, ସମାଜର ସ୍ଥିତି ହୁଏ ଅଶାନ୍ତ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଅନାସକ୍ତିର ରୂପାନ୍ତର କରି ପ୍ରଣୟନ କଲେ ନ୍ୟାସୀବାଦ । ସାମାଜିକ ଅନ୍ୟାୟ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରୁଥିବା ସୋସାଲିଷ୍ଟମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତିର ବିରୋଧୀ । ସମାଜରୁ ଉତ୍କଟ ଅସାମ୍ୟର ଉଚ୍ଛେଦ ଲାଗି ସେମାନେ ବଦ୍ଧପରିକର । ସେହି ମର୍ମରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ଯ ନୀତିବଦ୍ଧ ସୋସାଲିଷ୍ଟ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ସୋସାଲିଜିମ୍‌କୁ ୟୁଟୋପିଆ ବା ଅବାସ୍ତବ କଳ୍ପନା ବୋଲି କୁହାଯିବ । କାରଣ ସମାଜରେ ସମସ୍ତ ରାଜା, ଜମିଦାର, ଶିଳ୍ପପତି, ବ୍ୟବସାୟୀ ପ୍ରଭୃତି ସକଳ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଅନାସକ୍ତ ସାମାଜିକ ଦାୟିତ୍ଵ ପ୍ରକଟିତ ହେବା ଅସମ୍ଭବ ।

ପାରି ଲେଖୁଲେ ‘ଜନକାଦୟଃ’ । ସୁତରାଂ ସେ ଯୁଗରେ ନୁହେଁ, କୌଣସି ଯୁଗରେ ବିତ୍ତଶାଳୀ ଲୋକଙ୍କୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀତ୍ଵରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିବା ଅବାସ୍ତବ ପରିକଳ୍ପନା । କାରଣ ଏହା ଆଦର୍ଶର ମହତ୍ତ୍ବରେ ଉଦ୍‌ଭାସିତ । ଅବାସ୍ତବ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏଥ‌ିରେ ଅଛି ଆଦର୍ଶର ପ୍ରଭାବ ଓ ନିହିତ ଅଛି ସମୂହ ନୀତି । ନ୍ୟାସୀତ୍ଵ ଗାନ୍ଧି ଅର୍ଥନୀତିର ଏକ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ । ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଲିପ୍ତ ଥିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ନ୍ୟାସୀବାଦ । ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଅର୍ଥନୈତିକ ଯୋଜନା । କିନ୍ତୁ ସେଥ‌ିରେ ଗାନ୍ଧିନୀତି ସ୍ଥାନ ପାଇଲା ନାହିଁ ।

ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚବର୍ଷୀୟ ଯୋଜନାର ଅଭୀଷ୍ଟ ଥିଲା ଧନୀ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟବଧାନ ହ୍ରାସ । ଦେଶର ଆୟ ଓ ସମ୍ପଦ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ନ ହେବା । ପ୍ରତି ଯୋଜନାରେ ଏହି ଅଭୀଷ୍ଟ ବୟାନ କରାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଧନୀ ଦରିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ବୃଦ୍ଧିପାଇବା ସହ ସମୃଦ୍ଧ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ ସମ୍ପଦ ବେଶିମାତ୍ରାରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଛି ବୋଲି ସମୀକ୍ଷା ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ସହ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅବିରତ ଲାଗିରହିଛି ବୋଲି ଷଷ୍ଠ ଯୋଜନା ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ।

ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକରେ ବିପୁଳ ଅର୍ଥ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇଛି । ସହାୟତା ମିଳିବା ସହ ବିଦେଶରୁ ସମ୍ବଳ ଆସିଛି । ପ୍ରବିଧ୍ ମଧ୍ୟ ଆହରଣ କରାଯାଇଛି; କିନ୍ତୁ ଉତ୍ପାଦନ ଯେତିକି ମାତ୍ରାରେ ବୃଦ୍ଧିପାଇବ ବୋଲି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିଲା, ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ । ତଥାପି ସାଢ଼େ ତିନି ହାରରେ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥିଲା ୫୦ ନିୟୁତ ଟନ୍ । ୧୯୭୮ରେ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଛି ୧୧୫ ନିୟୁତ ଟନ୍ । ବିଜ୍ଞାପନର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ବିସ୍ତାରଲାଭ କରିଛି । ସଞ୍ଚାର ମାର୍ଗ ଓ ପରିବହନ ବିଶେଷ ପ୍ରସାରଲାଭ କରିବା ସହ ଭାରତବର୍ଷ ଆଧୁନିକ ମହଲରେ ପ୍ରବେଶ କରିଛି ।

କିନ୍ତୁ ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ସମୂହର ବିକାଶ ପାଇଁ ଯୋଜନାରେ ଯେଉଁ ଅଭୀଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ହୋଇଥିଲା, ତାହା ସାଧୁ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା, ଅକର୍ମା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହେବ, ମାତ୍ର ବେକାରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂର ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବଢ଼ିଚାଲିଛି । ଲୋକଙ୍କର ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅପୂର୍ଣ ପଡ଼ିରହିଛି । ମୁଣ୍ଡ ଗୁଞ୍ଜିବାକୁ ଘର ଖଣ୍ଡେ କିମ୍ବା ପିଇବାକୁ ପାଣି ମୁନ୍ଦିଏ ମିଳିଲା ନାହିଁ । ଶାସନ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରାଯିବା ବଦଳରେ ଶାସନ ଅଧ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହେଲା । ସମ୍ବଳର ଅଭାବ ନଥିଲା । ପ୍ରକଳ୍ପ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା, ପରିବ୍ୟୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଗଲା, ପ୍ରଭୂତ ଅର୍ଥ ବିନିଯୋଗ ହେଲା; ମାତ୍ର ଅଭୀଷ୍ଟ ସାଧୂ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।

ଏହାର ଏକାନ୍ତ ଅଭାବ ହେଲା ଆଗ୍ରହ, ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ ଆନ୍ତରିକତା । ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କ କର୍ମଯୋଗର ରୂପାନ୍ତର ନ୍ୟାସୀବାଦରେ ଦେଇଥିଲେ ଏକ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି । ଦେଇଥିଲେ ରାଜର୍ଷି ଜନକଙ୍କର ତୀକ୍ଷ୍ଣଣ ଖଡ଼ଗର ସୂଚନା । କିନ୍ତୁ ସେହି ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଶୀତଳ ଭଣ୍ଡାରରେ ନିକ୍ଷେପ କରାଗଲା । ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଗୁନାର ମିରଡ଼ାଲ୍ ତାଙ୍କ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ ‘ଏସିଆନ୍ ଡ୍ରାମା’ ସନ୍ଦର୍ଭରେ ‘ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ର’ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଭାରତ ପରି ମନ୍ଦ ବିକଶିତ ଦେଶରେ ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ର ଥିବାରୁ ବିକାଶ ପ୍ରତିହତ ହେଉଅଛି । ଦେଶର ଯୋଜନାରେ ଅଛି ମନ୍ଦହାସର ଆକର୍ଷଣ, ନାହିଁ ସ୍ନିଗ୍‌ଧହାସର ଅନୁରାଗ ।

ସାମାଜିକ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଅଭାବ ହିଁ ନରମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ । କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲେ ଉଚ୍ଚ-ନୀଚ, ଶିକ୍ଷିତ-ଅଶିକ୍ଷିତ ସକଳ ସ୍ତରରେ ତାକୁ ଅମାନ୍ୟ କରିବା ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କ ସ୍ବଭାବ । କର୍ମରେ ଅବହେଳା, ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଆଦେଶର ପ୍ରତିରୋଧ ହୋଇଛି ଏକ ସାଧାରଣ ପ୍ରବୃତ୍ତି । ସାମାଜିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତଥା ରାଜନୈତିକ କ୍ଷମତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅବାଧରେ କରିଚାଲିଛି ସ୍ୱାର୍ଥସିଦ୍ଧି । ଏପରି ନରମା ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପ୍ରତିହତ ହେବା ସ୍ଵାଭାବିକ କାରଣ ଅଗ୍ରଗତି ପାଇଁ ପରିବେଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିକୂଳ ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ କାଳରେ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲା ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି; କିନ୍ତୁ ଭାରତବର୍ଷକୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତରିତ ହେବାର ପୂର୍ବାଭାସରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ନେତୃମହଲରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି ପରିବର୍ତ୍ତେ ସ୍ଵାର୍ଥଦୃଷ୍ଟିର ପ୍ରଭାବ । ତେଣୁ ମର୍ମାହତ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୯୪୭ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ମଧ୍ୟରାତ୍ରରେ ଆମେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ମହୋତ୍ସବରେ ବିଭୋର ହୋଇଥିବାବେଳେ ଏକ ସୁଦୂର ପଲ୍ଲୀରେ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ ବିଷଣ୍ଣ ରଜନୀ । ଜାତିର ଜନକଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ଆମେ ଗାଇଲୁ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଆବାହନୀ । କିନ୍ତୁ ଛଅମାସ ପରେ ଆତତାୟୀର ଗୁଳି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନଦୀପକୁ ନିର୍ବାପିତ କରିଦେଲା ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗଢ଼ିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ, ଏକ ସମୂହ ପରିବାର । ଯେଉଁଠାରେ ନଥୁବ ଶୋଷଣ, ଅନାଚାର, ଥବ ବିଚାର ଓ ସମନ୍ୱୟ । ସେ କରିଥିଲେ ଏକ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବର ପରିକଳ୍ପନା, ଯେଉଁଠାରେ ସମନ୍ବିତ ହୋଇଥିଲା ନୈତିକତା, ଅର୍ଥନୀତି, ରାଜନୀତି ଓ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି । ତାଙ୍କର ସକଳ ଚିନ୍ତା, କଳ୍ପନା, ଭାଷଣ ଓ ରଚନା ଥିଲା ଗୋଟିଏ ସୃଷ୍ଟିର ସମାହାର । ପରିକଳ୍ପନାର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟି, ସମାଜ ପାଇଁ ଆମ୍ବୋତ୍ସର୍ଗ ।

କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦାୟାଦମାନେ ତାଙ୍କ ବଚନକୁ ପ୍ରବଚନରୂପେ ପ୍ରଚାର କରିବା ସହିତ ତାଙ୍କ ଲେଖାକୁ ଉଦ୍ଧାର କରି ବିବୃତିରେ ପରିଣତ କରୁଛନ୍ତି । ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାନରେ ଆଜି ତେଜି ଉଠୁଛି ସଂଘର୍ଷ, ଉତ୍କଟ ଆତ୍ମସେବା, ଉଭେଇ ଯାଇଛି ତାଙ୍କ ନ୍ୟାସୀତତ୍ତ୍ଵ । ତାଙ୍କ ବିଚାରକୁ ପରିହାସ କରି, ତାଙ୍କ ରଚନାରୁ ସାମୟିକ ଉଦ୍ଧାର କରି ସ୍ବାର୍ଥସିଦ୍ଧି କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି । ସେହି ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ସାମାଜିକ ସଙ୍କଟ । ଆଦର୍ଶକୁ ନିର୍ମୂଳ କଲେ, ଆକ୍ରମଣ କରେ ପ୍ରତାରଣା । ସେହି ପ୍ରତାରଣାରୁ ଉଭୂତ ହୁଏ ଅବାଞ୍ଛନୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା । ଏହି ଚେତାବନୀ ଇତିହାସ ଆମକୁ ବାରମ୍ବାର ଦେଇଆସିଛି ।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ

• ନରପତି – ରାଜା ।
• ଜନକ – ପିତା।
• ଦୁର୍ବ।ର – ଦୁର୍ଦ୍ଦମନୀୟ । ଯାହାକୁ ବାଧାଦେବା ବା ନିବାରଣ କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ ।
• ପ୍ର।ସାଦ – ଅ ଳିକା/କୋଠ।
• ଉପନୀତ – ପ୍ରବେଶ ।
• ଅଭ୍ୟ।ଗତ – ଆଗନ୍ତୁକ ।
• ସଂଳାପ – ଉଭୟପକ୍ଷ କଥାବାର୍ତ୍ତା ।
• ପ୍ରବଞ୍ଚନା – ପ୍ରତାରଣା ।
• ଦିଗ୍‌ ବିଜୟ – ରାଜ୍ୟଜୟ ।
• ସ୍ବୀକୃତି – ଶକ୍ତି ।
• ସ୍ୱୀକୃତି – ସମ୍ମତି ।
• ସମ୍ମୁଖରେ – ଆଗରେ ।
• ସମ୍ୱଦ୍ଧନା- ସତ୍କାର, ପରିଚର୍ଯ୍ୟା ।
• କଷ- ଗୃହ ।
• ଶଠତା – ଠକାମି ।
• ଅବାକ୍ – ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ।
• ବିରାଟ – ବୃହତ୍ ।
• ପ୍ରତିଷା – ମର୍ଯ୍ୟ।ଦା
• ପ୍ରତି।ରଣା – ଠକାମି ।
• ବଞ୍ଚତ – ନିରାଶ ।
• ସାନକୃତ୍ୟ – ଗାଧୁଆ କାମ ।
• ପରିବେଷଶ- ପରିଷିଦେବା ।
• ଉପବେଶନ – ବସିବା ।
• ବିସ୍ତର – ପ୍ରଚୁର/ଢେର ।
• ନିଷାମ – କାମନାଶୂନ୍ୟ ।
• ଚର୍ବ୍ୟ- ଚୋବାଇ ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ।
• ପରିବ୍ୟୟ- ଅଟକଳ ।
• ଖଡ଼ଗ – ଖଣ୍ଡା ।
• ପ୍ରବିଧ୍ – ନିୟମ/ପଦ୍ଧତି ।
• କେଦ୍ରୀଭୁତ – ଠୁଳକରିବା, ଏକତ୍ର ହେବା ପ୍ରପୀଡ଼ନ ।
• ସଂଘର୍ଷ- ଯୁଦ୍ଧ ।
• ଅଭିକି୍ରୟା – ବିପରୀତ କାର୍ଯ୍ୟ ।
• ପ୍ରକରଣ – ପ୍ରସଙ୍କ
• ବୟାନ- ବର୍ଣ୍ଣନ/ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ।
• ଉଭାସିତ- ପ୍ରକାଶିତ ଆଲୋକିତ ।
• ପ୍ରଭୂତ- ପ୍ରଚୁର/ଅଧ୍ଵ ।
• ଦାୟାଦ – ବରଣଯୋଗ୍ୟ, ପୂଜ୍ୟ ।
• ବରେଣ୍ୟ – ଶେଷ ।
• ରାଜକୀୟ ସମାରୋହ – ରାଜକୀୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ।
• ମୃଦୁ ସମ୍ଭାଷଣ – ମଧୁର ଆଳାପ ।
• ସମ୍ମୁଖୀନ – ମୁହାଁମୁହିଁ ।
• ପ୍ରବର – ପ୍ରଧାନ|ମୁଖ୍ୟ|ଶ୍ରେଷ୍ଠ |
• ପେୟ – ପାନୀୟ ।
• ଲେହ୍ୟ – ଚାଟି ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ।
• ସୂକ୍ଷ୍ମ- ସରୁ ।
• ଅନାସକ୍ତି – ଆସକ୍ତିବିହୀନ
• ପ୍ରରଣା – ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ।
• ପ୍ରପୀଡ଼ନ – ଅତ୍ଯାଚାର ।
• ବିବୁୟତି – ରହିତ, ବଞ୍ଚତ କରିବା ।
• ସ୍ଵଚ୍ଛାରେ – ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ, ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ।
• ମୁଷିମେୟ – ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ।
• ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ – ପ୍ରଚଳନ /ଆରମ୍ଭ ।
• ଅଭୀଷ୍ମ – ବାଞ୍ଚତ
• ବିବୃତି – ବିବରଣ/ବ୍ୟାଖ୍ୟା/ବର୍ଣ୍ଣନା ।
• ସାମୟିକ – ସମୟେ ସମୟେ ।
• ପରାକାଷା – ଚରମ ସୀମା ।
• ଅଧୀଶ୍ୱର – ମହାରାଜା/ପ୍ରଭୁ ।
• ବିଭବ – ସମ୍ପଦ ।
• ନିଲିପ୍ତ – ଅନାସକ୍ତ
• ରଜନୀ – ରାତି ।
• ବାଜ୍ୟାପ୍ତି କରିବା – ସ୍ଵତ୍ଵ ଲୋପ କରିବା ।
• ଚୋଷ୍ୟ – ଶୋଷି ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ।
• ନିଷ୍ନ।ମ କର୍ମ – କାମନାହୀନ କର୍ମ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 5 ଗତି Important Questions and Answers.

BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 5 ଗତି

Subjective Type Questions With Answers

1. ବସ୍ତୁର ପ୍ରଥମ ଗତି ସମୀକରଣ ନିଗମନ କର ।
ଉ-
(i) ମନେ କ ର ଗୋଟିଏ ବ ସ୍ତୁ ଏ କ ସରକରେଖାରେ ସମତ୍ୱରଶ aରେଗତି କରୁଛି । t = 0 ସମୟରେ ଏହାର ପରିବେଗ = u ଓ t ସମୟ ପରେ ଏହାର ଅନ୍ତି ମ ପରିବେଗ = v ।
(ii) X ଅକ୍ଷରେଖାରେ ସମୟ ଓ Y ଅକ୍ଷରେଖାରେ ପରି ବେଗ ନେଲେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁ A ର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0. u) ଓ Bର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (t, v) ।

(ସମ ତ୍ଵରଣରେ ଗତି କରୁଥିବା
(iii) B ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି BC ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ, ଯାହା ବିନ୍ଦୁରୁ X- ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ AD ସମାନ୍ତର ରେଖା, BC କୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
(iv) ଚିତ୍ର ଅନୁ ସାରେ OA = DC = u, BC = v, AD = t, BD = BC-DC = v – u
(v) ସଂଜ୍ଞାନୁସାରେ ତ୍ଵରଣ

⇒ at = v – u ⇒ v = u + at
ଏହା ଗତିର ପ୍ରଥମ ସମୀକରଣ ।

2. ଗତିର ଦ୍ଵିତୀୟ ସମୀକରଣ ସମୟ-ପରି ବେଗ ଲେଖଚିତ୍ରରୁ ନିଗମନ କର ।
ଉ –
(i) ମନେ କ ର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏ କ ସରକରେ ଖ। ରେସମତ୍ୱରଣ aରେ ଗତି କରୁଛି । t = 0 ସମୟରେ ଏହାର ପରିବେଗ = u ଓ t ସମୟ ପରେ ଏହାର ଅନ୍ତଃ ମ ପରିବେଗ = v ।
(ii) X ଅକ୍ଷରେଖାରେ ସମୟ ଓ Y ଅକ୍ଷରେଖାରେ ପରି ବେଗ ନେଲେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁ Aର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, u) ଓ Bର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (t, v) ।
(iii) B ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି BC ଲମ୍ବ À ବିନ୍ଦୁରୁ X- ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ, ଯାହା ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ AD ସମାନ୍ତର ରେଖା, BC କୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
(iv) ଚିତ୍ର ଅନୁ ସାରେ OA = DC = u, BC = v, AD = t, BD = BC – DC = v – u

ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍)
(v) ମନେକର ବସ୍ତୁଟି ମୂଳବିନ୍ଦୁରୁ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ସରଳରେଖାରେ ତ୍ଵରଣ ରେ ଗତିକରି । ସମୟ ମଧ୍ୟରେ s ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଛି ।
(vi) କୋଖ AB ଓ X-ଅକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ୟର t କ୍ଷେତ୍ର (ABCର କ୍ଷେତ୍ର ଫଳ । ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁଦ୍ୱାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା sର ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ।
s = OABC କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = OADC ଆୟକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ + AABDର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
= (OA x OC) + \(\frac {1}{2}\)(AD x BD)
= u x t + \(\frac {1}{2}\) t x at (∵BD = v – u = at)
= u t + \(\frac {1}{2}\) at²
∴ s = u t + \(\frac {1}{2}\) at²
ଏହା ଗତିର ଦ୍ଵିତୀୟ ସମୀକରଣ ଅଟେ ।

3. ସମବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ରୁ ବେଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କି ପରି କରାଯାଏ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସରଳରେଖାରେ ସମ ବେଗରେ ଗତି କରୁଛି । ଏହି ଗତିରେ ଅନ୍ତ ର। ଳ ରେ ସମାନ ପରି ମାଣ ରେ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
(ii) ସମବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ- ତ୍ରର ତାଗ୍ର।ଫ୍ତାର୍ଯଧକ ସରଳରେଖା ହୁଏ ଓ ଏଥ‌ିରୁ ଜଣାଯାଏ ଦୂରତା ସମ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।
(iii) ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ A ଓ B ନି ଆଯାଉ । A ସ୍ଥାନରେ ସମୟର ପଠ୍ୟାଙ୍କ t₁ ଏବଂ B ଯୁ। ନରେ ସମୟର ପଠ୍ୟାଙ୍କ t₂ ଦ୍ରେଡ I A ବିଯୁର ହରତାର ପଠ୍ୟାଙ୍କ s₁ ଏବଂ B ବିଯୁର ହରତାର ପଠ୍ୟାଙ୍କ s₂ ବ୍ରେଡ ।

(ସମବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍)
(iv) A ବିନ୍ଦୁରୁ x-ଅକ୍ଷରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର କରି ଏକ ରେଖା ଏବଂ B ବିନ୍ଦୁରୁ y-ଅକ୍ଷରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ରେଖା ଟାଣ । ରେ ଖାଦ୍ଵୟ ପରି ସ୍ପରକୁ ୯ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତୁ ।
(v) ∆ ABC ରେ AC = ସମୟ ବବଧାନ
= t₁ – t₂ ଓ BC
= ଦୂରତାର ବ୍ୟବଧାନ = S₂ – S₁

4. ସମୟ-ପରିବେଟ ଲେଖଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ v² = u² + 2as ଗତି ସମୀକରଣର ସୂତ୍ର ନିଗମନ କର ।
ଉ-
ମନେ କ ର ସମ ତ୍ଵରଣରେ ଓ ଏ କ t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ s ଦୂରତା ବିସ୍ଥାପିତ ହେଲା । ଏହି ଗତିର ସମୟ-ପରିବେଗ ଲେଖଚିତ୍ର ଏଠାରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି ।

X-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ସମୟକୁ ଏବଂ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ପରିବେଗକୁ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।
u = ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (t = 0 ସମୟରେ )
v = ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ (t = t ସମୟରେ)
t= ଗତି କରୁଥିବା ସମୟ ଅବଧୂ
a = ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ
s = t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ଏହି ସମୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲେଖଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି ।
t = 0 ସମୟରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥାନ A ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଙ୍କଦ୍ଵୟ (0, u) । t ସମୟ ପରେ ଅବସ୍ଥାନ B ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଙ୍କଦ୍ଵୟ (t, v) । B ବିନ୍ଦୁରୁ ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି BC ଲମ୍ବ ଅଙ୍କିତ ଯାହା A ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ AD ସମାନ୍ତର ରେଖା, BC କୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
∴ ଚିତ୍ର ଅନୁ ସାରେ OA = CD = u,
OC = AD = t
BC = v, BD = BC – CD = v – u
t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ର 0ABC ର କ୍ଷେତ୍ର ଫଳ ବସ୍ତ୍ର ଦ୍ୱାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ବିସ୍ଥାପନକୁ ସୂଚାଇଥାଏ ।
s = OABC ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ

OA = u, BC = v, OC = t ହେଲେ

⇒ at = v – u
∴ t = \(\frac {v – u}{a}\)
t ର ଏହି ମୂଲ୍ୟ ସଂସ୍ଥାପନ କଲେ

⇒ 2as = v² – u²
⇒ v² = u² + 2as

5. ଦୂରତା ଓ ବିସ୍ଥାପନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ । ?
ଉ-
ଦୂରତା :
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ବାହାରି କୌଣସି ଏକ ପଥରେ ଗତିକରି ଅଛି ମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ବସ୍ତୁଟି ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ପଥର ପ୍ରକୃତ ଦୈର୍ଘ୍ୟ (Length) କୁ ଦୂରତା କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଦୂରତା ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି କାରଣ ଏହାର ଦିଗ ନଥାଏ ।
(iii) ଏହି ଭୌତିକ ରାଶିର ପରିମାଣକୁ କେବଳ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
ଏକକ : S.I. ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରତାର ଏକକ କି.ମି. ବା ମି. । CGS ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରତାର ଏକକ ସେ.ମି. ।

ଉଦାତ୍ରରଣ:

ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁ ୦ ଠାରୁ ତାହାର ଗତି ଆରମ୍ଭ କଲା । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ A, B ଓ C ବସ୍ତୁର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାନର ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ । ବସ୍ତୁଟି C ଓ B ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ A ଆଡ଼କୁ ଯାଇଛି । ସେଠାରୁ ପୁନଶ୍ଚ ସେ B ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ ୯ ବିନ୍ଦୁକୁ ଫେରିଆସିଛି । ବସ୍ତୁଟି ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ମୋଟ ଦୂରତା
= OA + AC
= 70 କି.ମି. + 50 କି.ମି. 120 କି.ମି.

ବିସ୍ଥାପନ :
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ତା’ର ଗତି ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ସେହି ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂର ତ।କୁ ବସ୍ତୁର ବି ସ୍ଥାପନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ସଦିଶ ରାଶି କାରଣ ଏହାର ଉଭୟ ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ ରହିଥାଏ ।
(iii) ବିସ୍ଥାପନର ଦିଗ ସର୍ବଦା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁ ଆଡ଼କୁ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାତ୍ରରଣ:
(i) ଉପରିସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ବସ୍ତୁଟି ( ଠାରୁ A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ସରଳରେଖାରେ 70 କି.ମି. ଦୂରତା ଯାଇଛି । ଏଠାରେ ବିସ୍ଥାପନର ପରିମାଣ = ତ୍ରରତା = 70 କି.ମି.
(ii) ବସ୍ତୁଟି ୦ ଠାରୁ A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ ପୁନଶ୍ଚ B କୁ ଫେରି ଆସିଲେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = OA + AB = 70 କି.ମି. + 20 କି.ମି. = ୨୦ କି.ମି. ମାତ୍ର B ସ୍ଥାନରେ ମୂଳବିନ୍ଦୁ ୦ ଠାରୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ 50 କି.ମି. । ତେଣୁ ବିସ୍ଥାପନର ପରିମାଣ (50 କି.ମି.) ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତାର ପରିମାଣ (୨୦ କି.ମି.) ସହ ସମାନ ନୁହେଁ ।
(iii) ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ମୂଳବିନ୍ଦୁ ୦ ଠାରୁ ବାହାରି A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ ପୁଣି ଠ କୁ ଫେରି ଆସିଲେ, ଅତିକ୍ରାନ୍ତ୍ର ତୂରତା = 70 କି.ମି + 70 କି.ମି = 140 କି.ମି. । କିନ୍ତୁ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁ ଓ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁ ସମାନ ହୋଇଯିବାରୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଶୂନ ହେବ ।

ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରେ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଶୂନ ହୋଇପାରେ, ମାତ୍ର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ଶୂନ ହେବ ନାହିଁ ।
ଦୂରତାର ଏକକ ବିସ୍ଥାପନର ଏକକ ସହ ସମାନ । ସମାନ ।
ମୋଟରଯାନ ଗତି କରୁଥିବାବେଳେ ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଦୂରତା ମାପିବା ପାଇଁ ସେଣ୍ଟ୍ରେ ଓଡ଼ୋମିଟର (Odometer) ଲାଗିଥାଏ ।

1. ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କ’ଣ ? ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତିର ଏକ ଉଦାହରଣ ଦିଅ । ଏହା କାହିଁକି ଏକ ତ୍ବରାନ୍ବିତ ଗତି ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ସାମ ବେଗରେ ଗତି କରେ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ସୂତା ଅଗ୍ରରେ ଏକ ଲୌହ ବଲ୍‌କୁ ବାନ୍ଧି ଏହାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡକୁ ଆଙ୍ଗୁଠିରେ ଚାପିରଖ୍ ଲୌହବଲ୍‌ କୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୂରାଇଲେ ଲୌହବଲ୍‌ର ଗତି ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି ହେବ ।
(iii) ଏ ପ୍ରକାର ଗତିରେ ବସ୍ତୁଟି ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଦିଗ ବଦଳାଏ । ତେଣୁ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗର ପରି ମାଣ ସମାନ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଦି ଗ ବଦଳୁଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ତ୍ଵରଣ ଥାଏ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି ।

2. ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି 120 m ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ପୋଖରୀର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦିଗରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ପହଁରି ଅପରପ୍ରାନ୍ତକୁ ଯାଇ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ସିଧା ରିଆସିଲା ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ତାକୁ 6 ମିନିଟ୍ ସମୟ ଲାଗିଲା, ତେବେ ବ୍ୟକ୍ତିର ହାରାହାରି ବେଗ ଓ ହାରାହାରି ପରିବେଗ ନିରୂପଣ କର ।
ଉ-
ମୋଟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = 120 m + 120 m = 240 m ଓ ସମୟ = 6 ମିନିଟ୍ = 360 ସେକେଣ୍ଡ ।

3. 80 m ଉଚ୍ଚ ଟାୱାର ଉପରୁ ଏକ ବଲ୍‌ ତଳକୁ ପକାଇ ଦି ଆଗଲା। ବଲ୍ ଟି ଭୂମିକୁ ଭୂମି କୁ ସ୍ପର୍ଶ କଲାବେଳେ ତା’ର ପରିବେଗ କେତେ ଥିଲା ? (g = 10m/s²)
ଉ-
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 0
ଅତିକ୍ରାନ୍ତ୍ର ତୂରତା (s) = 80 m ଓ g = 10 m/s²
∴ v² = u² + 2as
= v² = 0² + 2 x 10 m/s² × 80 m = 1600 m²/s²
v = 40 m/s
∴ ବଲ୍ଟି ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲାବେଳେ ତା’ର ପରିବେଗ 40 m/s ଥିଲା ।

4. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ ଭୂମିଠାରୁ ଉପରକୁ ନିକ୍ଷେପ କରାଗଲା । ଏହା 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସ୍ଥାନକୁ (ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରୁ ଯାଇଥୁଲା ସେହି ସ୍ଥାନକୁ) ଫେରି ଆସିଲା । ତାହାହେଲେ ଏହାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବେଗ କେତେ ଥିଲା ? ଏହା କେତେ ଉପରକୁ ଉଠିଥିଲା ? (g = 10 m/s²)
ଉ-
ମୋଟ ସମୟ ଲାଗିଛି = 4 sec
କେବଳ ଉପରକୁ ଉଠିବାକୁ ସମୟ ଲାଗିଛି = \(\frac {4 sec}{2}\) = 2 sec.
(ଉପରକୁ ଉଠିବାକୁ ଯେତିକି ସମୟ ଲାଗିବ ତଳକୁ ଖସିବାକୁ ସେତିକି ସମୟ ଲାଗିବ ।) ଉପରକୁ ଉଠିବାପାଇଁ v = 0, t = 2 sec, g = – 10 m/s²
v = u + at ⇒ 0 = u + at
⇒ u = -at = -(-10m/s²) x 2s = 20 m/s
v² = u² + 2gs ⇒ 0 = u² + 2 gs
⇒ s = \(\frac{-\mathrm{u}^2}{2 \mathrm{~g}}=\frac{-(20 \mathrm{~m} / \mathrm{s})^2}{2 \times\left(-10 \mathrm{~m} / \mathrm{s}^2\right)}=\frac{-400 \mathrm{~m}^2 / \mathrm{s}^2}{-20 \mathrm{~m} / \mathrm{s}^2}\)
= 2o m
∴ ବସ୍ତୁଟି 20m ଉପରକୁ ଉଠିଥିଲା ଓ ତାହାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବେଗ 20 m/s ଥିଲା ।

5. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଭୂମିଠାରୁ 20 m ଉପରୁ ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରୁ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ପଡ଼ିଲା । ଭୂପୃରେ ପଡ଼ିବାକୁ ଏହାକୁ କେତେ ସମୟ ଲାଗିବ ? ଠିକ୍ ଭୂମିକୁ ଛୁଇଁବା ବେଳେ ଏହାର ପରିବେଗ କେତେ ହେବ? (g = 10 m/s²)
ଉ-
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 0
ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା (s) = 20 m
ଓ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ (g) = 10 m/s²
v² = u² + 2gs = 2gs (∵ u = 0)
⇒ v = \(\sqrt{2 \mathrm{gs}}=\sqrt{2 \times 10 \mathrm{~m} / \mathrm{s}^2 \times 20 \mathrm{~m}}=\sqrt{400 \mathrm{~m}^2 / \mathrm{s}^2}\)
= 20 m/s
v = u + gt
⇒ t = \(\frac{\mathrm{v}-\mathrm{u}}{\mathrm{g}}=\frac{20 \mathrm{~m} / \mathrm{s}}{10 \mathrm{~m} / \mathrm{s}^2}\)
∴ ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପଡ଼ିବାକୁ 2 ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ଲାଗିବ ଓ ଠିକ୍ ଭୂମିରେ ଛୁଇଁବା ବେଳେ ଏହାର ପରିବେଟ। 20 m/s ହେବ।

6. ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରୁ ଗୋଟିଏ କାର୍ ଗତି ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ସିଧା ରାସ୍ତାରେ 4 m/s² ସମ ତ୍ଵରଣରେ ଗତି କଲା । 10 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଏହାର ପରିବେଗ କେତେ ହେବ ? ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କାର୍‌ଟି କେତେ ଦୂର ଯାଇଥିବ ?
ଉ-
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରି ବେଗ (u) = 0,
ତ୍ଵରଶ (a) = 4 m/s²
ସମୟ (t) = 10s
ଆନ୍ତିମ ପରିବେଗ = v ହେଲେ
v = u + at = 0 + 4 m/s² x 10s = 40 m/s
ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହରତା (s) = ut + \(\frac {1}{2}\) at²
= 0 x t + \(\frac {1}{2}\) × 4 m/s² × (100 s)²
= \(\frac {1}{2}\) x 4 m/s² × (100 s)² = 200 m
∴10 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ କାର୍‌ର ପରିବେଗ ହେବ 40 m/s । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ କାର୍‌ଟି 200 m

7. ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେନ୍ 9୦ km/h ବେଗରେ ଗତି କରୁ ଥିଲା । ହଠାତ୍‌ ଟ୍ରେନ୍ ର ବ୍ରେକ୍ ଦେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଟିର ତ୍ଵରଣ – 0.5 m/s² କରାଗଲା । ଟ୍ରେନ୍ ଟି ସ୍ଥିର ହେବ। ପୂର୍ବରୁ କେତେ ଦୂର ଯାଇପାରିବ ?
ଉ-
ଟ୍ରେନ୍ ର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବେଗ (u) = 90 କି.ମି./ ଘଣ୍ଟା
= \(\begin{aligned}90000 \\3600\end{aligned}\) ମିଟର / ସେକେଣ୍ଡ = 25 ମି/ସେକେଣ୍ଡ
ତ୍ଵରଣ (a) = -0.5 ମିଟର / ସେକେଣ୍ଡ²
ଅନ୍ତିମ ବେଗ (v) = 0
v² = u² + 2as ⇒ 0 = u² + 2as

∴ ଟ୍ରେନ୍‌ ଟି ସ୍ଥିର ହେବ। ପୂର୍ବରୁ 625 ମିଟର ଦୂରଯାଇପାରିବ ।

8. ଗୋଟିଏ ଗମ୍ବୁଜ ଉପରୁ ହାତରେ ଧରି ଖୁବ। ପଥରଟିକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲା ପରେ 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ତାହା ଭୂଇଁରେ ପଡ଼ିଲା । ଗମ୍ବୁଜର ଉଚ୍ଚ ତ କେତେ ? (g = 10 m/s²)
ଉ-
ଗମ୍ବୁଜ ଉପରୁ ପଥରଟିକୁ ଛଡ଼ାଗଲା । ତେଣୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 0,
ସମୟ (t) = 4 ସେକେଣ୍ଡ
ଗମ୍ବୁଜର ଉଚ୍ଚତା (s) = ut + \(\frac {1}{2}\) gt² (a = g = 10 ମିଟର / ସେକେଣ୍ଡ²)
\(\frac {1}{2}\) gt² = \(\frac {1}{2}\) x 4 x 4 = 80 ମିଟର ।
∴ ଗମ୍ବୁଜର ଉଚ୍ଚତା 80 ମିଟର ।

9. ଦୂରତା ଓ ବିସ୍ଥାପନ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
ଦୂରତା:
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ତା’ର ଗତି ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ସେ ଯେତିକି ପଥ ଅତିକ୍ରମ କରେ ତାହାକୁ ଦୂରତା କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଦୂରତା ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି ।
(iii) ବସ୍ତୁର ଗତି ଥିଲେ ଦୂରତା ଆଦୌ ଶୂନ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ବିସ୍ଥାପନ:
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ତା’ର ଗତି ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ସେହି ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତାକୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ସଦିଶ ରାଶି ।
(iii) ବସ୍ତୁର ଗତି ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିସ୍ଥାପନ ଶୂନ ହୋଇପାରେ ।

10. ବେଗ ଓ ପରିବେଗ
ଉ-
ବେଗ:
(i) ଏକକ ସମୟରେ ଏକ ବସ୍ତୁ ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଦୂରତାକୁ ବେଗ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ t ସମୟରେ ୫ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ ବେଗ \(\mathbf{S}\mathbf{t}\) |
(iii) ବେଗ ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି ।

ପରିବେଗ:
(i) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବେଗକୁ ପରିବେଗ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ t ସମୟରେ ସମବେଗରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ \(\overrightarrow{\mathrm{S}}\) ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ, ପରିବେଗ
\((\vec{v})\) = \(\begin{aligned}\overrightarrow{\mathrm{s}} \\\mathrm{t}\end{aligned}\)
(iii) ପରିବେଗ ଏକ ସଦିଶ ରାଶି ।

11. ତ୍ଵରଣ ଓ ମନ୍ଦନ
ଉ-
ତ୍ଵରଣ:
(i) ପରିବେଗର ବୃଦ୍ଧିର ହାରକୁ ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପରିବେଗର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ତ୍ଵରଣର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ।
(iii) ଏହା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ରାଶିଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।

ମନ୍ଦନ:
(i) ପରିବେଗର ହ୍ରାସର ହାରକୁ ମନ୍ଦନ କୁହାଯାଏ।
(ii) ପରିବେଗର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ମନ୍ଦନ ହ୍ରାସପାଏ ।
(iii) ଏହା ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ରାଶିଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।

12. ସମ ଗତି ଓ ଅସମ ଗତି
ଉ-
ସମ ଗତି:
(i) କୌଣସି ଏକ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିଲେ ତାହା ସମ ଗତିରେ ଯାଉଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ସମ ଗତି ସଂପର୍କିତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ କ୍ଵଚିତ୍ର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
(iii) ସଳଖ ଫାଙ୍କା ରାସ୍ତାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବେଗରେ ଯାଉଥୁବା ଗାଡ଼ି, ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବେଗରେ ଘୁରୁଥୁବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପଙ୍ଖା, ପୃଥ‌ିବୀର ପୂର୍ଶନ ଆଦି ସମ ଗତିର ଉଦାହରଣ ।

ଅସମ ଗତି:
(i) କୌଣସି ଏକ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିଲେ ତାହା ଅସମ ଗତିରେ ଯାଉଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଥିବା
(iii) ଉଠାଣି ବା ଗଡ଼ାଣି ରାସ୍ତାରେ ଯାନବାହନର ଗତି, ଘାସ ପଡ଼ିଆ ବା ପିଚ୍ଛିଳ ପୃଷ୍ଠରେ ଗୋଟିଏ ପେଣ୍ଡୁର ଗତି, ଗହଳିଆ ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିବାର ଗତି ଆଦି ଅସମ ଗତିର ଉଦାହରଣ ।

1. ସମ ଗତି ଓ ଅସମ ଗତି କ’ଣ ପ୍ରତ୍ୟେକରୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖା ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
ଉ-
ସମଗତି : ସମଗତି-ସମାନ ସମୟରେ ବସ୍ତୁ ସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଗତିକୁ ସମଗତି କହନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ:
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପ୍ରଥମ l ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି., 2ୟ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି., ତୃତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି. ପଥ ଅତିକ୍ରମ କଲେ ଏପ୍ରକାର ଗତିକୁ ସମଗତି କହନ୍ତି ।
ଅସମ ଗତି – ସମାନ ସମୟରେ ବସ୍ତୁ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଗତିକୁ ଅସମ ଗତି କହନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ – ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପ୍ରଥମ 1 ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି., ଦ୍ଵିତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 8 କି.ମି., ତୃତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 6 କି.ମି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ ଏ ପ୍ରକାର ଗତିକୁ ଅସମ ଗତି କହନ୍ତି ।

2. ଗୋଟିଏ କାର୍‌ର ଓଡ଼ୋମିଟର ପାଠ୍ୟଙ୍କ 12350 km ଥିଲା । 5 ଘଣ୍ଟାର ଯାତ୍ରାପରେ ଏହାର ଅନ୍ତ ମ ପାଠ୍ୟଙ୍କ 12605 km ହେଲା । ତେବେ କାରର ହାରାହାରି ବେଗ କେତେ ?
ଉ-
ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା (s)
=(12605 – 12350) km = 255 km,
ସମୟ (t) = 5h
∴ହାରାହାରି ବେଗ (v_av)
= \(\frac{s}{t}=\begin{gathered}255 \mathrm{~km} \\5 \mathrm{~h}\end{gathered}\) = 51 km/h
∴କାର୍‌ର ହାରାହାରି ବେଗ୍ 51 km/h ।

3. ଗୋଟିଏ ନଡ଼ିଆ ଗଛରୁ ଏକ ନଡ଼ିଆ ଝଡ଼ିଯାଇ 1.5 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲା । ତେବେ ନଡ଼ିଆଗଛର ଉଚ୍ଚତା କେତେ ? (g = 10m/s²)
ଏ0।ରେ u = 0, g = 10 m/s², t = 1.5 s
∴s = ut + \(\frac {1}{2}\) gt² = \(\frac {1}{2}\)gt² (∵u = 0)
\(\frac {1}{2}\) x 10 m/s² x (1.5s)²
= 5 m/s² x 2.25 s² = 11.25 m
∴ନଡ଼ିଆ ଗଛର ଉଚ୍ଚତା 11.25 m

4. ହାରାହାରି ବେଗ କ’ଣ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ କରୁଥିଲେ, ଅସମ ବେଗରେ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଅସମ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ପାଇଁ ହାରାହାରି ବେଗ (Average Speed) ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରାଯାଏ ।
(ii) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ t₁ ସମୟରେ s₁ ଦୂରତା, t₂ ସମୟରେ s₂ ଦୂରତା ଓ t₃ ସମୟରେ s₃ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଅଛି । ତେଣୁ ତାହାର
ହାରାହାରି ପରିବେଗ = \(\begin{aligned}\mathrm{s}_1+\mathrm{s}_2+\mathrm{s}_3 \\
\mathrm{t}_1+\mathrm{t}_2+\mathrm{t}_3\end{aligned}\)

5. ଗୋଟିଏ ଦେଉଳ ଉପରୁ ଖଣ୍ଡିଏ ପଥର ଖସିଲାପରେ 4 ସେକେଣ୍ଡରେ ଭୂମିକୁ ଛୁଇଁଲା । ଦେଉଳର ଉଚ୍ଚତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।(g = 10 m/s²)
ଉ-
ସମୟ t = 4 ସେକେଣ୍ଡ
ଖସିବା ପୂର୍ବରୁ ପଥର ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବାରୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ
ବେଗ u = 0
ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ a = g = 10 ମି/ସେ²
ପଥରଟି ଖସିଥିବା ଦୂରତା = s = ut + \(\frac {1}{2}\)at²
= 0 × 4 + \(\frac {1}{2}\) × 10 × 4² = 80 ମି.
∴ ଦେଉଳର ଉଚ୍ଚତା 80 ମିଟର ।

6. ଏକ ମୋଟର ବୋଟ୍ ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରୁ ଗୋଟିଏ ହ୍ରଦରେ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କଲା । 8 ସେକେଣ୍ଡ ସମୟରେ ତାହାର ତ୍ଵରଣ 3 ମି. । ସେ² ହେଲା । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବୋଟ୍‌ କେତେ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲା ?
ଉ-
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବେଗ u = 0,
ତ୍ଵରଣ ଥ = 3 ମି./ ସେ² ଓ ସମୟ t = 8 ସେକେଣ୍ଡ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା s = ut + \(\frac {1}{2}\) at²
= 0 × 3 + \(\frac {1}{2}\) × 3 × 8 × 8 = 96 ମୋଟର ।
∴ବୋଟ୍‌ଟି 96 ମିଟର ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲା ।

7. ବସ୍ତୁର ବେଗ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ଓ ଏହାର ଏକକ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ଏକ ବସ୍ତୁ ଏକକ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥୁବା ଦୂରତାକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ବେଗ କୁହାଯାଏ ।
ଏକକ : S.I. ପଦ୍ଧତିରେ ବେଗର ଏକକ m/s ବା ms^-1। CGS ପଦ୍ଧତିରେ ବେଗର ଏକକ cm/s ବା cm . s^-1। ବେଗର ଅନ୍ୟ ଏକକ ମଧ୍ୟ km/h ବା kmh^-1।

8. ନିଉଟନଙ୍କ ଗତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମୀକରଣ ଲେଖ ।
ଭ –
ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ଗତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମୀକରଣ :
ପ୍ରଥମ ସମୀକରଣ : v = ut + at²
ଦ୍ଵିତୀୟ ସମୀକରଣ : s = ut + \(\frac {1}{2}\)at²
ତୃତୀୟ ସମୀକରଣ : 2as = v² – u²

9. ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ ବେଳେବେଳେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଓ ବେଳେବେଳେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହେବ ଲେଖ ।
ଉ-
ପରିବେଗ ଦିଗରେ ତ୍ଵରଣ ହେଲେ ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ତ୍ଵରଣ ଏବଂ ପରିବେଗର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ତୁ” ହେଲେ ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ତ୍ଵରଣ ବା ମନ୍ଦନ କୁହାଯାଏ।

Objective Type Questions With Answers

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ହାରାହାରି ବେଗ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ମୋଟ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ଓ କୁହାଯାଏ ।

2. ଅଦିଶ ରାଶି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଯେଉଁ ଭୌତିକ ରାଶି କେବଳ ପରି ମାଣଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅଦିଶ ରାଶି କୁହାଯାଏ ।

3. ସଦିଶ ରାଶି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଯେଉଁ ଭୌତିକ ରାଶି ଉଭୟ ପରିମାଣ ଓ ଦିଗଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସଦିଶ ରାଶି କୁହାଯାଏ ।

4. ବିଯୁକ୍ତ ତ୍ଵରଣ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଦିଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ ଘଟି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ହ୍ରାସ ପାଇବାକୁ ବିଯୁକ୍ତ ତ୍ଵରଣ ବା ମନ୍ଦ ନ କୁହାଯାଏ ।

5. ଆପେକ୍ଷିକ ଗତି କ’ଣ ?
ଉ-
ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ କିମ୍ବା ହ୍ରାସ ପାଇଲେ ସେମାନଙ୍କ ଗତିକୁ ଆପେକ୍ଷିକ ଗତି କୁହାଯାଏ ।

6. ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ଯେଉଁ ଗତିରେ ହାରାହାରି ପରିବେଗ ଶୂନ, କିନ୍ତୁ ହାରାହାରି ବେଗ ଶୂନ ହୁଏ ନାହିଁ ?
ଉ-

ଶୂନ ହୋଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ହାରାହାରି ବେଗ ଶୂନ ଶୂନ ହୋଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ହାରାହାରି ବେଗ ଶୂନ ହୋଇନଥାଏ ।

7. ବେଗ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଏକ ବସ୍ତୁ ଏକକ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ଦୂରତାକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ବେଗ କୁହାଯାଏ

8. ସମ ଗତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଏକ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ ତାହାର ଗତିକୁ ସମଗତି କୁହାଯାଏ ।

9. ଅସମ ଗତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ହରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ ତାହା ର ଗତିକୁ ଅସମ ଗତି ଏକ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅସମାନ କୁହାଯାଏ ।

10. ପରିବେଗ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବେଗକୁ ପରିବେଗ କୁହାଯାଏ ।

11. ତ୍ଵରଣ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ-
ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାରକୁ ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ ।

12. କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ହାରାହାରି ପରି ବେଗର ପରିମାଣ ହାରାହାରି ବେଗ ସହ ସମାନ ?
ଉ-
ବ ସ୍ତୁ ଟି ଏକ ସରଳରେ ଖାରେ ଏବଂ ସମପରି ବେଗ ରେ ଗତି କରୁଥିଲେ ଏହିର ହ।ରାହରି ହେବ ।

13. ଏକ କଣିକା ସମତ୍ଵରଣରେ ଗତିକଲେ ଏହାର ସମୟ-ପରିବେଗ ଲେଖ କ’ଣ ହୁଏ ?
ଉ-
ଏକ କଣିକା ସମତ୍ଵରଣରେ ଗତିକଲେ ଏହାର ସମୟ – ପରି ବେ ଗ ଲେଖି ସମୟ ଅକ୍ଷ ସହ ସୂକ୍ଷ୍ମକୋଣ କରୁଥିବା ଆନତ ରେଖା ହୁଏ ।

14. ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କ’ଣ ?
ଉ-
କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ସମ ପରିବେଗରେ ଗତିକଲେ ତାହାର ଗତିକୁ ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କୁହାଯାଏ ।

15. ଗତି କ’ଣ ?
ଉ-
ସମୟ ଅନୁସାରେ ବସ୍ତର ଅବସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବସ୍ତର ଗତି କୁହାଯାଏ ।

16. ମନ୍ଦନ କ’ଣ?
ଉ-
ପରି ବେଗର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ତ୍ଵରଣ ହେଲେ ତାହାକୁ ମନ୍ଦନ କୁହାଯାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଗତିର ତୃତୀୟ ସମୀକରଣଟି କ’ଣ ?
2. ବିସ୍ଥାପନ କେଉଁ ରାଶି ?
3. ଏକ ଘଣ୍ଟାରେ ମିନିଟ୍ କଣ୍ଟାର ବିସ୍ଥାପନ କେତେ ସମୟ ପରେ ଶୂନ ହେବ ?
4. ସଳଖ ରାସ୍ତାରେ ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ ଯାନ x ଦୂରତା v ସମ ପରିବେଗରେ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ x ଦୂରତ୍ଵ y, ସମ କେତେ ହେବ ?
5. ପରିବେଗ-ସମୟ ଆଲେଖ ଓ ସମୟ ଅକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ କ’ଣ ସୂଚାଇବ ?
6. କଟକରୁ ପୁରୀକୁ ଗୋଟିଏ ଗାଡ଼ି ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 40 କି.ମି ବେଗରେ ଯାଇ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 60 କି.ମି. ବେଗରେ ଫେରିଲା । ତାହାର ହାରାହାରି ବେଗ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି କେତେ କି.ମି. ?
7. ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟାର ସେକେଣ୍ଡ କଣ୍ଟାର ବିସ୍ଥାପନ କେତେ ସମୟ ପରେ ଶୂନ ହେବ ?
8. ସିଲେଇ ମେସିନ୍‌ରେ ସିଲେଇ କଲାବେଳେ ଛୁଞ୍ଚୁର ଗତି କେଉଁ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଏ ?
9. ସମ ତ୍ବରାନ୍ବିତ ଗତି କ୍ଷେତ୍ରରେ କ’ଣ ଶୂନ ହୋଇଥାଏ ?
10. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ Aରୁ Bକୁ ଯାଇ Bରୁ Aକୁ ଫେରିଲା, ତେବେ ତା’ର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା କେତେ ? ଯଦି AB = 125 F. I
11. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତର ପରିବେଗ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ସମୟ ସହ ସମାନୁପାତୀ ହେଲେ, ବସ୍ତଟିର କ’ଣ ରହିବ ?
12. ସମୟ-ବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ ଆନତି କ’ଣ ସୂଚାଏ ?
13. ଯେତେବେଳେ ଏକ ବସ୍ତର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ସମୟ ସହ ସମାନୁପାତୀ ହୁଏ, ଏହା କିପରି ଗତି କରି ଥାଏ ?
14. ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ର ଆନତି କ’ଣ ସୂଚାଏ ?
15. ଘଣ୍ଟାର ମିନିଟ୍ କଣ୍ଟାରେ କେଉଁ ଗତି ଦେଖାଯାଏ ?
16. ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍‌ ଆନତିରୁ କ’ଣ ସୂଚନା ମିଳେ ?
17. ସମୟ-ପରି ବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ ଆନତି କ’ଣ ସୂଚିତ କରେ ?
18. ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଏକ ଭୌତିକ ରାଶି ଉପସ୍ଥାପିତ କରେ, ଯାହାର ଏକକ କେତେ ?
19. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ କଣିକାଟିଏ ଘୂରୁଛି । ଅର୍ଥବୃତ୍ତ ଘୂର୍ଣ୍ଣନପରେ ଏହାର ବିସ୍ଥାପନ କେତେ ହେବ ?
20. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵ କୁ u ପରିବେଗରେ ନିକ୍ଷେପ କରାଗଲେ, ଏହା ସର୍ବାଧ୍ଵକ କେତେ ଉଚ୍ଚ ଉଠିବ ?

Answer:
1. v² = u² + 2as
2. ସଦିଶ
3. 1 ଘଣ୍ଟା
4. \(\frac{2}{\left(\frac{1}{v_1}+\frac{1}{v_2}\right)}\)
5. ଦୂରତା
6. 48
7. 1 ମିନିଟ୍
8. କମ୍ପନ,
9. ତ୍ଵରଣ
10. 250 ମି.
11. ସମ ତ୍ଵରଣ
12. ତ୍ଵରଣ
13. ସ୍ଥିର ବେଗରେ
17. ତରଣ
14. ତ୍ଵରଣ
15. ବୃତ୍ତୀୟ
16. ବେଗ
18. m
19. 2r
20. u²/2g

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଏକ ବସ୍ତୁ 20 ସେକେଣ୍ଡରେ 500 ମିଟର ଗତିକଲେ ଏହାର ହାରାହାରି ବେଗ ……………….।
2. ଏକ ବସ୍ତୁ Aରୁ Bକୁ ଯାଇ Bରୁ Aକୁ ସେହି ବେଗରେ ଫେରି ଆସିଲା । ତା’ର ହାରାହାରି ପରି ବେ ଗ ……………….।
3. Aରୁ Bର ଦୂରତା 8 ମିଟର । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି Aରୁ B ଗତିକରି Bରୁ Aକୁ ଫେରି ଆସିଲେ । ତାର ମୋଟ ବିସ୍ଥାପନ ……………….ହେବ ।
4. ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ………………. ରେ,ବେଗକୁ ପରିବେଗ କୁହାଯାଏ ।
5. ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟାର ଘଣ୍ଟାକଣ୍ଟାର ବିସ୍ଥାପନ ………………. ସମୟ ପରେ ଶୂନ ହେବ ।
6. ଉପରକୁ ଗୋଟିଏ ଟେକା ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ ପଡ଼ା ହେଲେ ଏହାର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ ……………….. ବେଳେ ତାହା ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିବ ।
7. ଏକ ଟେକା ଉପରକୁ ଫୋପଡ଼ା ହେଲେ ତାହା ଉଠିଲାବେଳର ତ୍ଵରଣ ଓ ରିଲାବେଳର ତ୍ଵରଣର ସମଷ୍ମି …………………।
8. ସମବୃଭୟ ଗତି ଏକ ……………….. ଗତି।
9. ………………… ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଦୂରତା ମପାଯାଏ ।ଗତି ।
10 ପରି ବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନର ହାର କୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
11. v² = u² + 2as ଗତି ସମାକରଣରେ s ………………. ସୂଚାଏ ।
12. ଯଦି ବସ୍ତାର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ସମୟ ସହ ସମାନୁପାତୀ ହୁଏ, ତେବେ ଏହା ……………….. ଗତି କରେ ।
13. ସଦିଶ ରାଶିର ………………. ରହିଥାଏ ।
14. ବିସ୍ଥାପନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାରକୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
15. ପରି ବେଗ-ସମୟ ଲେଖରୁ ବସ୍ତଦ୍ୱାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ତ୍ରରତା ………………….. ହେବ ।
16. ସମୟ ଅନୁସାରେ ବସ୍ତର ଅବସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
17. ଆରମ୍ଭ ବିନ୍ଦୁ ଓ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତାକୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
18. ସମୟ – ପରି ବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ରେ ସମୟ ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା ହେଲେ, ଏଥୁରୁ ବସ୍ତର ………………. ଚ୍ଚଶ।ପଡ ।
19. ସମୟ-ବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ ଆନତି ……………….. ସୂଚାଏ ।
20. ଅଦିଶ ରାତିଣ କେବଳ ………………….. ଥାଏ ।

Answer:
1. 25 m/s
2. 0
3. 0
4. ଦିଗ
5. 12 ଘଣ୍ଟା
6. 0
7. 0
8. ତ୍ବରାନ୍ବିତ
9. ଓଡ଼ୋମିଟର
10. ତ୍ଵରଣ
11. ବିସ୍ଥ।ପିନ
12. ସ୍ଥିର ବେଗରେ
13. ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ
14. ପରିବେଗ
15. ଲେଖଦ୍ଵାରା ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
16. ଗତି
17. ବିସ୍ଥାପନ
18. ସମପରିବେଗରେ ଗତି
19. ତ୍ଵରଣ
20. ପରିମାଣ

D ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✗) ଓ ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଦିଅ

1. ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଜଳର ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଗତି ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
2. ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି A ଠାରୁ B କୁ ଯାଇ ପୁନଶ୍ଚ B ରୁ A କୁ ଫେରିଲା ତେବେ ତାର ମୋଟ ବିସ୍ଥାପନ ସର୍ବଦା 0 ହେବ ।
3. ଦୂରତା ଏକ ସଦିଶ ରାଶି ।
4. ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା କେବେ ହେଲେ 0 ହେବ ନାହିଁ ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ଗତି କରୁଥାଏ ।
5. ବିସ୍ଥାପନ ଓ ଦୂରତାର ଏକକ ସମାନ ନୁହେଁ ।
6. ପ୍ରକୃତିରେ ଅଧିକାଂଶ ଗତି ଅସମ ଗତି ।
7. ବେଗ ଏକ ଅଦଶ ରାଶ ମାତ୍ର ପରବେଗ ଏକ ସଦଶ ରାଶି ।
8. ଗତିଶକ ବଯ୍ତୁ ରହି। ରହ। ରି ପରିବଗ ନ ଓ ହିରହରି ବେଗ ସର୍ବଦା ସମାନ ।
9. କୌଣସି ବସ୍ତୁରେ ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ କୌଣସି ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଶୂନ୍ୟ ହେବ ନାହିଁ ।
10. ସମୟ ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍‌ ବେଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
11. v² = u² + 2as ଗତିର ଦ୍ଵିତୀୟ ସମୀକରଣର ଏକ ବ୍ୟଞ୍ଜକ ।
12. ବସ୍ତୁଟିର ଏକକ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ପରି ବେ ଗ କୁହାଯାଏ ।
13. SI ପଦ୍ଧତିରେ ବେଗର ଏକକ m x s^-1।
14. ପରିବେଗ-ସମୟ ଆଲେଖ ଓ ସମୟ ଅକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବେଗ ସୂଚାଇବ ।
15. ଏକ ଘଣ୍ଟାରେ ମିନିଟ୍ କଣ୍ଟାର ବିସ୍ଥାପନ 1 ଘଣ୍ଟା ସମୟ ପରେ ଶୂନ ହେବ ।
16. କଟକରୁ ପୁରୀକୁ ଗୋଟିଏ ଗାଡ଼ି ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 40 କି.ମି. ବେଗରେ ଯାଇ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 60 କି.ମି. ବେଗରେ ଫେରିଲା । ତାହାର ହାରାହାରି ବେଗ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 48 କି.ମି. ।
17. ସିଲେଇ ମେସିନ୍‌ରେ ସିଲେଇ କଲାବେଳେ ଛଞ୍ଚାର ଗତି ଚଳନ ଗତି ହୋଇଥାଏ ।
18. ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବେଗକୁ ପରିବେଗ କହିନ୍ତି ।
19, ମନ୍ଦନର SI ଏକକ m x s^-1।
20. ଏକ ଟ୍ରେନ୍‌ର ପରିବେଗ 8 ସେକେଣ୍ଡରେ ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରୁ 40 m/s କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଟ୍ରେନ୍‌ର ତ୍ଵରଣ 5 m/s²
21. ସ୍ଥିର ଥ‌ିବା ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଆଲେଖ ସମୟ ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ହେବ ।
22. ଗୋଟିଏ ରେଳଗାଡ଼ିର ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି ବେଗ 60 km ହେଲେ ଏହାର ବେଗ ସେକେଣ୍ଡ ପ୍ରତି \(\begin{aligned}50\\3\end{aligned}\) ମିଟର ।

Answer:
1. (✓)
2. (✓)
3. (✗)
4. (✓)
5. (✗)
6. (✓)
7. (✓)
8. (✗)
9. (✓)
10. (✓)
11. (✓)
12. (✗)
13. (✓)
14. (✗)
15. (✓)
16. (✓)
17. (✗)
18. (✓)
19. (✓)
20. (✓)
21. (✓)
22. (✓)

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ ର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

1. କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି	ସ୍ରୋତର ଗତି
ଅସମ ତ୍ୱରାନ୍ଵିତ ଗତି	ପୃଥ‌ବୀ ଚାରିପଟେ  ଚନ୍ଦ୍ରର ଗତି
ସମତୁଭ। ୟଗତି	ମୁକ୍ତ ପତନଶ।ଳବସ୍ତୁ
ସରଳ ରୈଖ୍ୟକ ଗତି	ସଳଖରାସ୍ତା ରେ ଗଢିଶଳ ଏକ କାର
ନିୟନ୍ତି ଗତି	ଗରବି। ଚ୍ଚନ୍ ର ଘୂର୍ଣ୍ଣନ

ଉ-

କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି	ମୁକ୍ତ ପତନଶ।ଳବସ୍ତୁ
ଅସମ ତ୍ୱରାନ୍ଵିତ ଗତି	ସଳଖରାସ୍ତା ରେ ଗଢିଶଳ ଏକ କାର
ସମତୁଭ। ୟଗତି	ପୃଥ‌ବୀ ଚାରିପଟେ  ଚନ୍ଦ୍ରର ଗତି
ସରଳ ରୈଖ୍ୟକ ଗତି	ସ୍ରୋତର ଗତି
ନିୟନ୍ତି ଗତି	ଗରବି। ଚ୍ଚନ୍ ର ଘୂର୍ଣ୍ଣନ

 

2. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଗତିର ପ୍ରଥମ ସମୀକରଣ	ତ୍ୱରାନ୍ୱିତି ଗତି
ଗତିର ତ୍ବିତୀୟ ସମୀକରଣ	ମନ୍ଦିତ ଗତି
ଗତିର ଢୃତୀୟ ସମୀକରଣ	v = u + at
ଗଛରୁ ଫଳ ପଡ଼ିବା	s = ut + \(\frac {1}{2}\) at2
ଉପରକୁ ଟେକା ଫିଙ୍ଗିବା	v2 = u2 + 2as

ଉ-

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଗତିର ପ୍ରଥମ ସମୀକରଣ	v = u + at
ଗତିର ତ୍ବିତୀୟ ସମୀକରଣ	s = ut + \(\frac {1}{2}\) at2
ଗତିର ଢୃତୀୟ ସମୀକରଣ	v2 = u2 + 2as
ଗଛରୁ ଫଳ ପଡ଼ିବା	ତ୍ୱରାନ୍ୱିତି ଗତି
ଉପରକୁ ଟେକା ଫିଙ୍ଗିବା	ମନ୍ଦିତ ଗତି

 

3. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ବେଗର ଏକକ	ବେଗ
ତ୍ଵରଣର ଏକକ	m ବା km
ସଦିଶ ରାଶି	m/s
ଅଦିଶ ରାଶି	m/s2
ଦୂରତାର ଏକକ	ପରିବେଟ

ଉ-

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ବେଗର ଏକକ	m/s
ତ୍ଵରଣର ଏକକ	m/s2
ସଦିଶ ରାଶି	ପରିବେଟ
ଅଦିଶ ରାଶି	ବେଗ
ଦୂରତାର ଏକକ	m ବା km

 

F ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବେଗ : ଅଦିଶ ରାଶି :: ଦୂରତା : ………………….।
2. ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ : ତ୍ଵରଣ :: ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ : ………………….।
3. ପରିବେଗ : ବେଗ :: ବିସ୍ଥାପନ : ………………….।
4. v : u + at :: v² : ………………….।
5. ଉପରକୁ ଟେକାଫୋପଡ଼ା g = – 10 m/s² :: ଟେକା ତଳକୁ ଖସିବା : ………………….।
6. v : m/s :: a : ………………….।
7. ଦୂରତା : ମିଟର :: ବିସ୍ଥାପନ : ………………….।
8. ବେଗ : m/s :: ପରିବେଗ : ………………….।
୨. ବେଗ-ସମୟ ଆଲେଖ : ଦୂରତା : : ଦୂରତା-ସମୟ ଆଲେଖ : ………………….।
10. ପରିବେଗର ବୃଦ୍ଧି : ତ୍ଵରଣ :: ପରିବେଗର ହ୍ରାସ : ………………….।

Answer:
1. ଅଦିଶ ରାଶି
2. ମନ୍ଦନ
3. ଦୂରତା
4. u² + 2as
5. g = 10 m/s²
6. m/s²
7. ମିଟର
8. m/s
9. ବେଗ
10. ମନ୍ଦନ

G ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ସୁନାମିରେ ସ୍ରୋତର ଗତି କି ପ୍ରକାର ଗତି ?
(A) ନିୟନ୍ତ୍ରିତ
(B) ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ
(C) ଘୂର୍ଣ୍ଣନ
(D) ପୌନଃପୁନିକ
Answer:
(B) ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ

2. ଝୁଲଣି ଖେଳରେ ଦଉଡ଼ିର ଗତି କି ପ୍ରକାର ?
(A) ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ
(B) ଘୂର୍ଣ୍ଣନ
(C) ଦୋଳନ
(D) ଚଳନ
Answer:
(C) ଦୋଳନ

3. ମନ୍ଦନର S.I. ଏକକ କ’ଣ ହେବ ?
(A) m. s
(B) m.s²
(C) m.s^-2
(D) kmh²
Answer:
(C) m.s^-2

4. v² = u² + 2as ଗତି ସମୀକରଣରେ s କ’ଣ ସୂଚାଏ ?
(A) ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ
(B) ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ
(C) ତ୍ଵରଣ
(D) ବିସ୍ଥାପନ
Answer:
(D) ବିସ୍ଥାପନ

5. ଏକ ସରଳରେଖାରେ ସମ ଗତିରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁର ସମୟ ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ କପରି ହେବ ?
(A) ଅବତଳ
(B) ଉତ୍ତଳ
(C) ସରଳରେଖା
(D) ଅଙ୍କାବଙ୍କା
Answer:
(C) ସରଳରେଖା

6. ଏକ ଘଣ୍ଟାରେ ମିନିଟ୍ କଣ୍ଟାର ବିସ୍ଥାପନ କେତେ ସମୟ ପରେ ଶୂନ ହେବ ?
(A) 1 ମିନିଟ୍
(B) 1 ଘଣ୍ଟା
(C) 12 ଘଣ୍ଟା
(D) 24 ଘଣ୍ଟା
Answer:
(B) 1 ଘଣ୍ଟା

7. ସମୟ ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍‌ରୁ କେଉଁ ଭୌତିକ ରାଶିଟିକୁ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇ ପାରିବ ?
(A) ତ୍ଵରଣ
(B) ସଂବେଗ
(C) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
(D) ବେଗ
Answer:
(D) ବେଗ

8. ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନର ହାରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସଂବେଗ
(C) ତ୍ଵରଣ
(B) ବିସ୍ଥାପନ
(D) ବେଗ
Answer:
(C) ତ୍ଵରଣ

9. ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି 50 କି.ମି. ରାସ୍ତାକୁ 5 ଘଣ୍ଟାରେ ଅତିକ୍ରମ କଲେ, ତାଙ୍କର ବେଗ କେତେ ହେବ ?
(A) 100 km/h
(C) 80 km/h
(B) 5km/h
(D) 10 km/h
Answer:
(D) 10 km/h

10. କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଦୂରତା ମପାଯାଏ ?
(A) ଓଡ଼ୋମିଟର
(B) ସ୍ବିଡ଼ୋମିଟର
(C) ବାରୋମିଟର
(D) ଥର୍ମୋମିଟର
Answer:
(A) ଓଡ଼ୋମିଟର

11. ବସ୍ତୁର କ’ଣ ଏହାର ଜଡ଼ତ୍ଵର ମାପକ ଅଟେ ?
(A) ଓଜନ
(B) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
(C) ବେଗ
(D) ତ୍ଵରଣ
Answer:
(B) ବସ୍ତୁତ୍ଵ

12. ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ବସ୍ତୁର ବେଗକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ପରିବେଗ
(B) ବିସ୍ଥାପନ
(C) ତ୍ଵରଣ
(D) ବଳ
Answer:
(A) ପରିବେଗ

13. କେଉଁଟି ଏକ ସଦିଶ ରାଶି ?
(A) ବେଗ
(B) ତ୍ଵରଣ
(C) ଦୂରତା
(D) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
Answer:
(B) ତ୍ଵରଣ

14. ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟାର ଘଣ୍ଟା କଣ୍ଟାର ବିସ୍ଥାପନ କେତେ ସମୟ ପରେ ଶୂନ ହେବ ?
(A) 12
(B) 24
(C) 1 ଘଣ୍ଟା
(D) 1 ମିନିଟ୍
Answer:
(A) 12

15. ବସ୍ତୁରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ତ୍ଵରଣ, କାହା ସହ
(A) ବସ୍ତୁତ୍ଵ
(B) ବଳ
(D) ସମୟ
(C) ବେଗ
Answer:
(A) ବସ୍ତୁତ୍ଵ

16. କେଉଁଟି ସର୍ବନିମ୍ନ ତ୍ଵରଣ ?
(A) 1 ସେ.ମି./ସେ²
(B) 1 ମି./ସେ²
(C) ମି. ମିନିଟ୍
(D) କି.ମି./ ଘଣ୍ଟା
Answer:
(D) କି.ମି./ ଘଣ୍ଟା

17. ଗୋଟିଏ ଗାଡ଼ିର ପରିବେଗ 10 m/s ହେଲେ ଏହା କି.ମି. ଘଣ୍ଟାରେ କେତେ ହେଁ ବି ?
(A) 36
(B) 72
(C) 18
(D) 24
Answer:
(A) 36

18. ସମବେଗରେ ବୃତ୍ତାକୃତି ପଥରେ ଘୂରୁଥୁବା ବସ୍ତୁ ପାଇଁ କେଉଁଟି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ?
(A) ତ୍ଵରଣ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ
(B) ତ୍ଵରଣ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ
(C) ତ୍ଵରଣ ନାହିଁ
(D) ପରିବେଗ ନାହିଁ
Answer:
(A) ତ୍ଵରଣ ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ

19. ପରିବେଗ -ସମୟ ଆଲେଖ ଓ ସମୟ ଅକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ କ’ଣ ସୂଚାଇବ ?
(A) ଦୂରତା
(C) ପରିବେଗ
(B) ବେଗ
(D) ତ୍ଵରଣ
Answer:
(A) ଦୂରତା

20. R ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ πR ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ, ଏହାର ବିସ୍ଥାପନ କେତେ ହୋଇଥାଏ ?
(A) R
(B) 2R
(C) 2πr
(D) 0
Answer:
(B) 2R

21. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମ ପରି ବେଗ ୨.୫ m/s ରେ ଗତିକଲେ, ଏହାର ତ୍ଵରଣ କେତେ ହୋଇଥାଏ ?
(A) 0
(B) 4.9 m/s²
(C) 9.8 m/s²
(D) 19.6 m/s²
Answer:
(C) 9.8 m/s²

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 1 କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 1 କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଉକ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍ ତାହା ଲେଖ।

(କ) ‘ଜୀବନ’ ଅଭାବରେ ମାଛ ବଞ୍ଚିପାରେ।
(ଖ) କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଣିଦେବାପାଇଁ ଅଳି କରୁଥିଲେ।
(ଗ) ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମଥୁରାକୁ ଯିବାକୁ ବାରଣ କରୁଥିଲେ।
(ଘ) ଯଶୋଦା ପକ୍ଷରେ କୃଷ୍ଣ ବିଚ୍ଛେଦ ଅସହ୍ୟ ଥିଲା।
(ଙ) କୃଷ୍ଣ ପିଲାଦିନେ କାହାକୁ ଡରୁ ନ ଥିଲେ।
(ଚ) କୃଷ୍ଣ ରାଗିଗଲେ ରନ୍ଧାହାଣ୍ଡି ଭାଙ୍ଗି ଦେଉଥିଲେ।
(ଛ) କୃଷ୍ଣ ଉଚ୍ଚ ପାହାଚ ଚଢ଼ିପାରୁ ନ ଥିଲେ।
Answer:
ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍।
(ଖ) କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଣିଦେବାପାଇଁ ଅଳି କରୁଥିଲେ।
(ଗ) ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମଥୁରାକୁ ଯିବାକୁ ବାରଣ କରୁଥିଲେ।
(ଘ) ଯଶୋଦା ପକ୍ଷରେ କୃଷ୍ଣ ବିଚ୍ଛେଦ ଅସହ୍ୟ ଥିଲା।
(ଚ) କୃଷ୍ଣ ରାଗିଗଲେ ରନ୍ଧାହାଣ୍ଡି ଭାଙ୍ଗି ଦେଉଥିଲେ।
(ଛ) କୃଷ୍ଣ ଉଚ୍ଚ ପାହାଚ ଚଢ଼ିପାରୁ ନ ଥିଲେ।

୨। ପଠିତାଂଶରୁ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

(କ) ମା’ ପୁଅ ଆଖ୍ୟାରେ __________ ଲଗାଇଲେ।
Answer:
ଅଞ୍ଜନ

(ଖ) ମୋ କଥାକୁ ସେ ________ ଗ୍ରହଣ କଲା ନାହିଁ ।
Answer:
ତିଳେହେଲେ

(ଗ) ଗରିବଟିର _________ କେହି ନାହାନ୍ତି ।
Answer:
ସାହା

ଘ) ସନ୍ୟାସୀଙ୍କ _____________ ମଣ୍ଡଳରେ ଅପୂର୍ବ ଜ୍ୟୋତି ପ୍ରକାଶିତ।
Answer:
ମୁଖ

(ଙ) ମୋ ସହିତ ମୋ ___________ ସବୁଆଡ଼େ ଯାଏ।
Answer:
ଛାଇ।

୩। ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଗଦ୍ୟରୂପ ଲେଖ।
ଅଥର, ସୁମରି, ସ୍ବପନ, ଯେହ୍ନେ
Answer:

୪। ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କର।
ଜୀବନ, ଚିତା, ହରି, ବାଳ, ନିଶା
Answer:

• ଜୀବନ – ( ପ୍ରାଣ ) ଆପଣା ଜୀବନ ବଞ୍ଚାଇବା କୌଶଳ ସବୁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଜଣା ଅଛି।
  (ଜଳ) ଜୀବନ ବିନା ମାଛ ବଞ୍ଚିପାରେ ନାହିଁ।
• ଚିତା – (ଚିତ୍ର) ଆଗକାଳରେ ଲୋକମାନେ ଦେହରେ ଚିତା କୁଟାଉଥିଲେ।
  ( ଜୁଇ) ପ୍ରାକ୍-ସ୍ଵାଧୀନତା କାଳରେ ସ୍ତ୍ରୀକୁ ସ୍ଵାମୀ ଚିତା ଅଗ୍ନିରେ ଝାସ ଦେବାକୁ ପଡୁଥିଲା।
  ବୈଷ୍ଣବମାନେ କପାଳରେ ଚିତା ଲଗାଇ ଥାଆନ୍ତି।
• ଦ୍ରରି — (ଭଗବାନ) ବିପଦ କାଳରେ ହରିଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରି ଭକ୍ତ ଉଦ୍ଧାର ପାଏ।
  (ଚୋରି କରି) ପଞ୍ଚବଟୀ କୁଟୀରରୁ ରାବଣ ସୀତାଙ୍କୁ ହରି ନେଇଥିଲା।
  ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପିତା ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କୁ ହରି ଆଣିଦେବାକୁ ଅଳି କରୁଥିଲେ।
• ବାଳ – (କେଶ ) ମୁଣ୍ଡରେ ଅଧ‌ିକ ବାଳ ନ ରଖିବାକୁ ଶିକ୍ଷକ କହିଲେ।
  (ବାଳକ) ବାଳ, ବୃଦ୍ଧଙ୍କୁ ହତାଦର କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ।
• ନିଶା। – (ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ) ନିଶା ସେବନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପକ୍ଷେ ଅହିତକର।
  (ରାତ୍ରି) ନିଶା କାଳରେ ଦବନ ନିଷିଦ୍ଧ ଅଟେ।

୫। ନିମ୍ନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥଗତ ପ୍ରଭେଦ ଦର୍ଶାଅ।
ସର-ଶର, ସୁଧା-ସୁଦ୍ଧା, ସମ-ଶମ
Answer:
ସର – ପୋଖରୀ, କ୍ଷୀର ଜାତ ସୁସ୍ବାଦୁ ଖାଦ୍ୟ।
ଶର – ଧନୁର ତୀର, ବାଣ।
ସୁଧା – ଅମୃତ।
ସୁଦ୍ଧା – ତଥାପି।
ସମ – ସମାନ
ଶମ – ଶାନ୍ତି, ସଂଯମ।

୬। ନିମ୍ନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ।
ରାଜା, ନିଶି, ବସ୍ତ୍ର, ଅଙ୍ଗ, ବନ
Answer:
ଶବ୍ଦ – ପ୍ରତିଶବ୍ଦ
ରାଜା – ନୃପତି, ଭୂପତି, ଅଧୂପତି, ନରେଶ
ବସ୍ତ୍ର – ପୋଷାକ, ଲୁଗା, ବସନ
ବନ – ବିପିନ, ବନସ୍ତ, ଅରଣ୍ୟ
ନିଶି – ରାତ୍ରି, ଶର୍ବରୀ, ଯାମିନୀ
ଅଙ୍ଗ – ଅଂଶ, ଅବୟବ

୭। ନିମ୍ନଲିଖତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାସବାକ୍ୟ ସହ ସମାସର ନାମ ଲେଖ।
ଶ୍ୟାମଘନ, ଦଶଦିଗ, ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖ, ପାକଭାଣ୍ଡ
Answer:
ଶ୍ୟାମଘନ – ଘନ ପରି ଶ୍ୟାମ – ଉପମାନ କର୍ମଧାରୟ ସମାସ
ଦଶ ଦିଗ – ଦଶ ଦିଗର ସମାହାର – ଦ୍ବିଗୁ ସମାସ
ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖ – ଚନ୍ଦ୍ର ପରି ମୁଖ ଯାହାର – ଉପମିତ ବହୁବ୍ରୀହି ସମାସ
ପାକଭାଣ୍ଡ – ପାକ ନିମିତ୍ତ/ପାଇଁ ଭାଣ୍ଡ – ଚତୁର୍ଥୀ ତତ୍ତ୍ଵପୁରୁଷ ସମାସ

୮ । ନିମ୍ନଲିଖତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ।
ଶୂନ୍ୟ, ନିଦ୍ରା, ବାନ୍ଧିବା, ବିଚ୍ଛେଦ, ଅନ୍ଧାର
Answer:
ଶବ୍ଦ – ପ୍ରତିଶବ୍ଦ
ଶୂନ୍ୟ – ପୁଣ୍ଡ
ନିଦ୍ରା – ଜାଗ୍ରତ | ଅନିଦ୍ରା
ବାନ୍ଧିବା – ଖୋଲିବା | ଫିଟାଇବା
ବିଚ୍ଛେଦ – ମିଲନ
ଅନ୍ଧାର –  ଅ।ଲେ।କ

୯। ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ଯୋଗକରି ବାକ୍ୟ ଗଠନ କର।
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ – ‘ଖ’ସ୍ତମ୍ଭ
Answer:

• ‘ଶ୍ୟାମଘନ – ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଶ୍ୟାମଘନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
• ଚତ୍ରମୂଖ – ମାତା ଯଶୋଦା ପୁତ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖ ଦର୍ଶନରେ ଜୀବନର ସବୁ ଦୁଃଖ ଭୁଲିଯାଉଥିଲେ।
• ଉଚ୍ଚ ପାବଚ୍ଛ – କପିଳାସର ଉଚ୍ଚ ପାବଚ୍ଛଶ୍ରେଣୀ ଆରୋହଣ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ।
• ଚିତ୍ରପନ୍ତି – ମନ୍ଦିରର ବାହାର କାନ୍ଥରେ ନାନାଦି ପୌରାଣିକ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବଳିତ ଚିତ୍ରପନ୍ତ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଥାଏ।
• ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି – ମଣ୍ଡପରେ ଚିତ୍ରକର ରାକ୍ଷସର ଏକ ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧୦। ‘ଶ୍ୟାମଘନ’ ବୋଲି କିଏ, କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ଶ୍ୟାମଘନ’ ବୋଲି ମାତା ଯଶୋଦା ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି।

୧୧। ‘ଜୀବନ’ ବିନା ‘ଝଷ’ର କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
‘ଜୀବନ’ ଅର୍ଥାତ୍ ଜଳ ବିନା ‘ଝଷ’ ଅର୍ଥାତ୍ ମାଛର ଜୀବନ ଧାରଣ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ।

୧୨ । ରାଜାଙ୍କ ବିନା ରାଜ୍ୟର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ରାଜାଙ୍କ ବିନା ରାଜ୍ୟର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହେବା ସହ ଅପରାଧୀଙ୍କ ଉପଦ୍ରବ ତଥା ଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣରେ ରାଜ୍ୟ ଛାରଖାର ହୋଇଯାଏ।

୧୩ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ନିଜର ଜୀବନ କାହା ଭଳି ହେବ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ନିଜର ଜୀବନ ଜଳ ବିନା ମାଛ ତଥା ରାଜା ବିନା ଦେଶର ଅବସ୍ଥା ପରି ହେବ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି।

୧୪। କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ କ’ଣ ମାଗନ୍ତି ?
Answer:
ବାଳକ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ଅଳିକରି ଆକାଶର ଚାନ୍ଦ ମାଗନ୍ତି।

୧୫ । ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀରରେ କ’ଣ ଲେପନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ଅଗୁରୁ, ଚନ୍ଦନ, କସ୍ତୁରୀ ଓ କୁଙ୍କୁମ ଲେପନ କରୁଥିଲେ।

୧୬ । ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମସ୍ତକକୁ କିପରି ବେଶ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଘନ କେଶରାଜିକୁ ସୁନ୍ଦରଭାବେ ବାନ୍ଧି ତହିଁରେ ପୁଷ୍ପ ମଣ୍ଡନ କରିବା ସହ ଲଲାଟରେ ଚନ୍ଦନର ଚିତା ଲଗାଉଥିଲେ।

୧୭ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ କାନରେ କ’ଣ ଶୋଭାପାଏ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ କର୍ଣ୍ଣଯୁଗଳରେ କୁଣ୍ଡଳ ଶୋଭାପାଏ।

୧୮। କୃଷ୍ଣ ବନକୁ ଗଲେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ କି ଅନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ବନକୁ ଗଲାପରେ ତାଙ୍କ ବିଚ୍ଛେଦକୁ ସହି ନ ପାରି ସତେ ଯେପରି କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣକୁ ସଙ୍ଗରେ ନେଇଯାଇଥିବା ପରି ଯଶୋଦା ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ।

୧୯ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଯଶୋଦା କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ପୁତ୍ର ବିରହ ସହି ନ ପାରି ଯଶୋଦା ଗଭୀର ଜଳରେ ଆତ୍ମ ବିସର୍ଜନ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

୨୦। ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କ’ଣ କ’ଣ ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି ?
Answer:
ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଅମୃତତୁଲ୍ୟ ସର, ଲବଣି, ରାବିଡ଼ି ଓ ପାଚିଲା କଦଳୀ ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି।

୨୧। କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟ ରୁଚେ ନାହିଁ ବୋଲି କବିତାର ଯେଉଁ ପଂକ୍ତିରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ତାହା ଲେଖ।
Answer:
ସର ଲବଣୀ ଅଧାମ ପକ୍ଵ ରମ୍ଭା ସୁଧା ସମ ମୁଖେ ଦେଲେ ଥୁ ଥୁ କରି ଫିଙ୍ଗୁ।

୨୨। କୃଷ୍ଣ ରାଗିଗଲେ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ରାଗିଗଲେ ପାକହାଣ୍ଡି ଭାଙ୍ଗୁଥିଲେ।

୨୩। କୃଷ୍ଣ ଡରିଗଲେ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଡରିଗଲେ ଧାଇଁଯାଇ ମା’ଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରି ତାଙ୍କ ପିନ୍ଧା ବସନରେ ନିଜ ମୁଖକୁ ଘୋଡ଼ାଇ ଦେଉଥିଲେ।

୨୪। କୃଷ୍ଣ କାହାକୁ ଦେଖୁ ଭୟ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଛାଇକୁ ଦେଖ୍ ତଥା ଅନ୍ଧାରଘର ଓ କାନ୍ଥରେ ଥିବା ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି ତଥା ଚିତ୍ରପନ୍ତକୁ ଦେଖ୍ ଡରୁଥିଲେ।

୨୫। କୃଷ୍ଣ ମଥୁରାରେ କ’ଣ ଶୁଣି ଅଧ୍ଵ ଭୟଭୀତ ହୋଇପଡ଼ିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଆଶଙ୍କା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମଥୁରାରେ ହାତୀ ଓ ଘୋଡ଼ାମାନଙ୍କର ଗର୍ଜନ ଶୁଣି କୃଷ୍ଣ ଅଧ୍ଵ ଭୟଭୀତ ହୋଇପଡ଼ିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି।

୨୬। କୃଷ୍ଣ ଉଚ୍ଚ ପାହାଚ ଉଠିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଯଶୋଦା କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଭୟାଳୁ ଥ‌ିବାରୁ ଉଚ୍ଚ ପାହାଡ଼ ଉଠିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି।

୨୭। କାନ୍ଥରେ ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିର ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କାନ୍ଥରେ ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିର ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଘରୁ ବାହାରି ଆସୁଥିଲେ।

୨୮। କୃଷ୍ଣ କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇ କେଉଁଠି ଶୋଇଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇ ମାଆଙ୍କ କୋଳରେ ଶୋଇଯାଉଥିଲେ।

୨୯। କୃଷ୍ଣ ଶୋଇଥିଲାବେଳେ କାହିଁକି ଚମକି ଉଠୁଥିଲେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଶୋଇବାବେଳେ ନିଦରେ ଭୟଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖି ଚମକି ପଡୁଥିଲେ।

୩୦। କୃଷ୍ଣ ଚମକି ପଢ଼ି କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଭୟରେ ଚମକି ପଡ଼ି ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ କଣ୍ଠରେ ଦୁଇ ହାତକୁ ଛନ୍ଦି ଲୁଗା ଘୋଡ଼ି ହୋଇ ଶୋଇଯାଉଥିଲେ।

ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ

୩୧। ଜୀବନ ବିହୁନେ ଯେହ୍ନେ ଝଷ
ରାଜା ବିନେ ଯେହ୍ନେ ଗ୍ରାମ ଦେଶ।
Answer:
ଛାଇକି ଅନାଇ ଡରୁ……………… ଗ୍ରାମଦେଶ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ଯାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘କାହା ମୁଖ
ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ ଶୀର୍ଷକ ପଦ୍ୟରୁ ଆନୀତ।

ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ଯାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ ଶୀର୍ଷକ ପଦ୍ୟରୁ ଆନୀତ।
ଏଠାରେ କବି କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବିନା ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ ସୃଷ୍ଟ ଅନାଗତ ଆଶଙ୍କା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ମଥୁରାରେ ଆୟୋଜିତ ଧନୁଉତ୍ସବ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ କଂସର ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଚିଟାଉ ଅକୁରଠାରୁ ପାଇବା ପରେ ଗୋପପୁରରେ ହାହାକାର ପଡ଼ିଯାଇଛି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଥୁରା ଯିବାପାଇଁ ସମ୍ମତି ପ୍ରଦାନ କଲାପରେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମାତୃହୃଦୟ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛି। ମାତୃହୃଦୟର ଗଭୀର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାର ଚିତ୍ର କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି ।

କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡେ ନ ଦେଖ‌ି ମାତା ଯଶୋଦା ବ୍ୟର୍ଥିତ ହୋଇ ପଡ଼ନ୍ତି । କୃଷ୍ଣ ମଥୁରାପୁର ଯାତ୍ରା କଲାପରେ ସେ କିପରି କାଳାତିପାତ କରିବେ ତାହା ଚିନ୍ତା କରି ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣ ବିଷାଦରେ ଭରି ଉଠିଛି । ପୁତ୍ର ବିନା ଦେହଧାରଣ କରି ବଞ୍ଚିବା ଯେ ତାଙ୍କ ପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ, ଏହା ସେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଜଳ ବିନା ମତ୍ସ୍ୟ ଯେପରି ବଞ୍ଚିବା ଅସମ୍ଭବ ଏବଂ ରାଜା ବିନା ରାଜ୍ୟର ଅବସ୍ଥା ଯେଭଳି ଭାବେ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଅଭିମୁଖୀ ହୋଇଥାଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବିଚ୍ଛେଦରେ ଯଶୋଦା

ପ୍ରାଣଧାରଣ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଉଠିବ। ମାନସିକ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ସେ ହୁଏତ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବେ ଏହି ଆଶଙ୍କାରେ ତାଙ୍କ ହୃଦୟ ଦଗ୍ଧଭୂତ ହୋଇଉଠିଛି। ସ୍ନେହମୟୀ ଜନନୀଙ୍କ କୋମଳ ମନ ବିଳପି ଉଠିଛି। ତାଙ୍କ ମନୋଭାବନାର ଏକ ନିଚ୍ଛକ ଚିତ୍ର କବି କଳ୍ପନାରେ ମନୋଜ୍ଞ ହୋଇଉଠିଛି।

୩୨। ଯେତେବେଳେ ବନେ ଯାଉ ସଙ୍ଗରେ ମୋ ପ୍ରାଣ ନେଉ
ନିମିଷେ ବିଚ୍ଛେଦ ନ ସହଇ ।
Answer:
ଯେତେବେଳେ ……… ନ ସହଇ ।
ପ୍ରଦତ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ଯାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି ’ ଶୀର୍ଷକ ପଦ୍ୟରୁ ଆନୀତ। ଏଠାରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଗୋଚାରଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବନଗମନ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନର ଭାବାନ୍ତର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ସହ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବନ ମଧ୍ୟକୁ ଗୋଚାରଣ ନିମନ୍ତେ ଯାଉଥିଲେ। ଅନିଚ୍ଛା ସତ୍ତ୍ଵେ ପୁତ୍ରର ଇଚ୍ଛାକୁ ବିରୋଧ କରିପାରୁ ନ ଥିଲେ ସେ। କିନ୍ତୁ ଏକୋଇର ବଳା, ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ନୟନପିତୁଳା ପ୍ରାୟ ଥିଲେ। ଜୀବନସଙ୍ଖାଳି ପୁତ୍ରକୁ ଦଣ୍ଡେ ଛାଡ଼ି ରହିବା ତାଙ୍କୁ ଅସହ୍ୟ ବୋଧ ହେଉଥିଲା । ବନ ମଧ୍ୟରେ ପୁତ୍ର ପ୍ରତି ଅହେତୁକ ବିପଦ ଆଶଙ୍କା କରି ତାଙ୍କ ମନ ଅଥୟ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା। ପୁତ୍ର ବିରହରେ ସାରାଦିନ ଗୃହରେ କେବଳ ଯନ୍ତ୍ରବତ୍ ଚଳପ୍ରଚଳ ହେଉଥିଲେ ସେ। ପୁତ୍ରର କ୍ଷଣିକ ବିଚ୍ଛେଦ ତାଙ୍କୁ କୋଟି ଯୁଗ ପ୍ରାୟ ଅନୁଭୂତ ହେଉଥିଲା। କାରଣ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଥିଲେ ଅନ୍ଧର ଲଉଡ଼ି ସଦୃଶ। କୃଷ୍ଣ ବନରୁ ବାହୁଡ଼ିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ନିଜକୁ ପ୍ରାଣହୀନ ପ୍ରାୟ ଅନୁଭବ କରୁଥିଲେ। ପଦ୍ୟାଶଟିରେ ମାତୃହୃଦୟର ଗଭୀର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଛି।

୩୩। ସରଲବଣୀ ଅଧାମ ପକ୍ଵରମ୍ଭା ସୁଧା ସମ
ମୁଖେ ଦେଲେ ଥୁ ଥୁ କରି ଫିଲ୍ମ।
Answer:
ସରଲବଣୀ……………. କରି ଫିଙ୍ଗୁ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ପକ୍ଵରମ୍ଭାଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ଯାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରୁ ସଂଗୃହୀତ
‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚି’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଆନୀତ।
ଏଠାରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଖାଦ୍ୟରୁଚି ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି।

ସାଧାରଣତଃ ପୁଅ ପାଇଁ ମା’ର ମନ ସଦା ବ୍ୟାକୁଳିତ ଥାଏ। ସନ୍ତାନର ମନ ଜାଣି ସେ ରୁଚିକର ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥମାନ ତା’ପାଇଁ ସଜାଡ଼ି ରଖୁଥାଏ। ସ୍ନେହମୟୀ ମା’ ଯଶୋଦା ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷୀରସର, ରାବିଡ଼ି ଓ ଲବଣୀ ପରି ଦୁଗ୍ଧଜାତ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଅମୃତ ସମ ପାଚିଲା କଦଳୀ ଆଦି ପୁଷ୍ଟିକର ଦ୍ରବ୍ୟ ସାଇତି ରଖୁଥାଆନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସେସବୁ ପଦାର୍ଥ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଥିଲା ଅରୁଚିକର। ଯେତେ ଆଦରରେ ମାଆ ତାଙ୍କୁ ଏ ସମସ୍ତ ଖୁଆଇଦେଲେ ମଧ୍ୟ କୃଷ୍ଣ ସେସବୁକୁ ଥୁ ଥୁ କରି ଫିଙ୍ଗି ଦେଉଥିଲେ। ମା’ ଯଶୋଦା ଏହା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ। କୃଷ୍ଣ ମଥୁରା ଚାଲିଗଲେ ସେଠାରେ କିଏ ତାଙ୍କ ମନ ଜାଣି ଖାଦ୍ୟ ଖୋଇଦେବ, ଏହା ଚିନ୍ତା କରି ମା’ ଯଶୋଦା ବିବ୍ରତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି। ମମତାମୟୀ ଜନନୀ ପ୍ରାଣର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ଏଠାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଛି।

୩୪। ଛାଇକି ଅନାଇ ଡରୁ ଧାଇଁ ମୋତେ କୋଳ କରୁ
ବସନେ ଘୋଡ଼ାଇ ମୁଖ ଗୋଟି।
Answer:
ଛାଇକି ଅନାଇ ଡରୁ ……… ମୁଖ ଗୋଟି ।
ପ୍ରୋକ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ଯାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ ଶୀର୍ଷକ ପଦ୍ୟରୁ ଆନୀତ।
ଏଠାରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶୈଶବରେ କିପରି ଭୟାତୁର ଥିଲେ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି।

ବାଲ୍ୟକାଳରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭୀଷଣ ଭୟାଳୁ ଥିଲେ । ତେଣୁ ମାତା ଯଶୋଦା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡୁଥିଲେ । ସେ ଏତେମାତ୍ରାରେ ଭୟାତୁର ଥିଲେ ଯେ ନିଜ ଛାଇକୁ ଦେଖୁ ଡରି ଯାଉଥିଲେ ଓ ଧାଇଁଯାଇ ମା’ଙ୍କୁ ଜାବୋଡ଼ି ଧରୁଥୁଲେ । ମା’ଙ୍କ ପିନ୍ଧା ବସନରେ ନିଜ ମୁହଁକୁ ଲୁଚାଇ ଦେଉଥିଲେ । ଯଶୋଦା ପୁଅକୁ କୋଳରେ ଭିଡ଼ିଧରି ତାଙ୍କ ମନରେ ସାହସ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ । ଏପରି ଭୟାଳୁ ପୁତ୍ର ମଥୁରା ନଗରୀରେ କିପରି ସମୟ ଅତିବାହିତ କରିବ ଏହି ଚିନ୍ତାରେ ଯଶୋଦା ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଉଠି ଛନ୍ତି । କଂସ ରାଜପ୍ରାସାଦରେ ମହାବଳଶାଳୀ ହସ୍ତୀ, ଅଶ୍ଵ ଓ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ତାଙ୍କ ଆଦରର ପୁଅ ହୁଏତ ଭୟରେ ଶିହରି ଉଠିବ, ଏହା ଚିନ୍ତା କରି ମା’ ମନ ଆତଙ୍କିତ
ହୋଇପଛନ୍ତି।

୩୫। ମାଏ ବୋଲି ଡାକିବୁ କାହାକୁ
ସାହା ବା କେ ଆହା ବୋଲିବାକୁ ରେ।
Answer:
ମାଏ ବୋଲି ……….. ଆହା ବୋଲିବାକୁ ରେ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି କବି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ୟର ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରୁ ସଂଗୃହୀତ ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ ଶୀର୍ଷକ ପଦ୍ୟରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।
ଏଠାରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବିରହରେ ବ୍ୟଥ୍ତ ହୋଇ ସ୍ନେହମୟୀ ଯଶୋଦାଙ୍କର ମାତୃହୃଦୟର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତାର ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି।

ମଥୁରାରେ ଧନୁଯାତ୍ରା ଦେଖ‌ିବାପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ସମ୍ବାଦ ଶୁଣିଲା ପରେ ମା’ ଯଶୋଦା ବାତୁଳ ପ୍ରାୟ ବିଳାପ କରିଛନ୍ତି। କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମୁହୂର୍ତ୍ତେ ଛାଡ଼ି ବଞ୍ଚିବା ଯାହା ପାଇଁ ଅଶେଷ ଯନ୍ତ୍ରଣାପ୍ରଦ ଥୁଲା, ସେହି ନୟନ-ପିତୁଳା, ଦୁଃଖୀ-ଧନକୁ ସୁଦୂର ମଥୁରାନଗରୀକୁ ପଠାଇ ସେ ବା କିପରି ଦେହଧାରଣ କରି ରହିପାରିବେ । ତାଙ୍କ ମାନସପଟରେ ପୁତ୍ରର ଶୈଶବ ଓ ବାଲ୍ୟଜୀବନର ସୁଖସ୍ଥ ତିଭରା ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକ ନାଚି ଉଠିଛି, ଯାହାକୁ ସ୍ମରଣ କରି ଯଶୋଦାଙ୍କ ଅନ୍ତର କାନ୍ଦି ଉଠିଛି । ତାଙ୍କର ଦୁର୍ବଳ ଶରୀର ବିଶିଷ୍ଟ ଭୟାଳୁ ପୁତ୍ର ରାକ୍ଷସପୁରୀରେ କିପରି ଦିନ ଅତିବାହିତ କରିବ, ସେହି ଚିନ୍ତାରେ ସେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଯେଉଁ ଅଲିଅଳ ପୁତ୍ର କାନ୍ଥରେ ଅଙ୍କିତ ଚିତ୍ରପନ୍ତିରେ ଏକ ଭୟଙ୍କର ଛବି ଦେଖ‌ିଲେ ଭୟରେ ଶିହରି ଉଠେ, ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖ୍ ଚମକିଉଠେ ଏବଂ ମା’ଙ୍କୁ ଜାବୋଡ଼ି ଧରି ପଣତରେ ମୁହଁ ଢାଙ୍କିଦିଏ, ସେପରି ଭୟାଳୁ ସନ୍ତାନ ରାକ୍ଷସପୁରୀ ମଥୁରାରେ କିପରି ଦିନ କାଟିବ, ଏକଥା କଳ୍ପନା କରି ଆତଙ୍କିତ ହୋଇଛନ୍ତି ଯଶୋଦା। ସେଠାରେ ସାହା ହେବାପାଇଁ କି ଅଭୟ ଦେବାପାଇଁ କେହି ନ ଥ‌ିବେ। ଏହି ଆଶଙ୍କାରେ ଯଶୋଦା ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୩୬। ଯଶୋଦାଙ୍କ ମାତୃହୃଦୟର ମଧୁର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି ପଠିତ କବିତା ଅନୁସରଣରେ ଲେଖ ।
କିମ୍ବା, ମାତୃହୃଦୟର ବାତ୍ସଲ୍ୟ ମମତା ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କଠାରେ କିପରି ପରିପ୍ରକାଶ ଲାଭ କରିଛି, ତାହା ପଠିତ
କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ନିଜ ଭାଷାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର।
କିମ୍ବା, ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ ମାତୃ ହୃଦୟର ବାତ୍ସଲ୍ୟଧାରାର ଏକ ଜ୍ଵଳନ୍ତ ପ୍ରତୀକ – ପ୍ରତିପାଦନ କର।
Answer:
‘ ମନବୋଧ ଚଉତିଶା ପରି କାଳଜୟୀ କବିତାର ସ୍ରଷ୍ଟା ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ ଉତ୍କଳର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ଜଣେ ସୁପରିଚିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ। ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ଯସାହିତ୍ୟରେ ଯେଉଁ କତିପୟ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକ ସ୍ୱସୃଷ୍ଟିନିଚୟଦ୍ଵାରା ଯଶସ୍ବୀ ହୋଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତଚରଣ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସମ୍ମାନର ଅଧିକାରୀ। ଭକ୍ତଚରଣଙ୍କ ବୈଷ୍ଣବ ଶୁଦ୍ଧାଭକ୍ତି ଆଧାରିତ, ଭକ୍ତି ରସାଶ୍ରିତ ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ‘କଳାକଳେବର ଚଉତିଶା’, ‘ମନବୋଧ ଚଉତିଶା’, ‘ଗୋପ ମଙ୍ଗଳ, ‘ ମନଃ ଶିକ୍ଷା ଓ ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ ଆଦି କାବ୍ୟ କବିତାବଳୀ କବିଙ୍କ କୃଷ୍ଣଭକ୍ତି ଓ ଚେତନାର ପରିଚାୟକ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘କାହୀ ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କାବ୍ୟ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ’ର ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦାନ୍ତର୍ଗତ ପ୍ରଥମ ଆଠଗୋଟି ପଦର ସମାହାର। କବିତାଟି ମାତୃହୃଦୟର ଗଭୀର ବାତ୍ସଲ୍ୟମମତା ଭରା ସ୍ଵଚ୍ଛଳ ମନ୍ଦାକିନୀଧାରା କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ। ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ କବିତାଟିରେ କବିଙ୍କର କରୁଣ ରସାଶ୍ରିତ ବର୍ଣ୍ଣନା ଭରିଦେଇଛି ଅଫୁରନ୍ତ ପ୍ରାଣପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟ।

ଧନୁ ଉତ୍ସବ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଅକ୍ରୁରଙ୍କ ସହ କୃଷ୍ଣ ମଥୁରାନଗରୀ ଯିବା ସମ୍ବାଦ ଶ୍ରବଣ କରି ଗୋପ ଗୋପାଙ୍ଗନା, ଗୋପାଳ ବାଳକ, ନନ୍ଦରାଜା ଓ ମାତା ଯଶୋଦା ଏପରିକି ଗୋପପୁରର ଆବାଳ-ବୃଦ୍ଧ-ବନିତା ଶୋକାକୁଳ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ମାତା ଯଶୋଦା ବାତୁଳ ପ୍ରାୟ ହୋଇ କ୍ରନ୍ଦନ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶୈଶବ ଓ ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାର ସୁମଧୁର ସୁଖସ୍ଥ ତି ତାଙ୍କ ମାନସପଟରେ ବାରମ୍ବାର ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ଆକୁଳତାରେ ଭରି ଉଠିଲା ତାଙ୍କ ମାତୃହୃଦୟ । ପୁତ୍ର ବିଚ୍ଛେଦ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଯେ ଅସହ୍ୟ ହେବ ଓ ଶରୀର ପ୍ରାଣଶୂନ୍ୟ ବୋଧ ହେବ, ଏହା ଚିନ୍ତାକରି ତାଙ୍କ ହୃଦୟ ଶିହରି ଉଠିଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

‘‘ଆରେ ବାବୁ ଶ୍ୟାମଘନ ଗଳେ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ
କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି
ହେବ ଦଶଦିଗ ଶୂନ୍ୟ ଅସ୍ଥିର ହେବ ଜୀବନ
ନିଶି ଦିବସରେ ଝୁରୁଥବି ରେ, ଜୀବଧନ ।’’

ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମାତା ହେବାର ଗୌରବରେ ଗରୀୟସୀ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ସାଧାରଣ ସ୍ନେହଶୀଳା ଜନନୀ ପରି ପୁତ୍ର ବିରହରେ ଯଶୋଦା ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ଶୈଶବ କାଳରେ ପୁତ୍ର ଶରୀରରେ ଅଗୁରୁ, ଚନ୍ଦନ, କୁଙ୍କୁମ, କସ୍ତୁରୀ ଆଦି ଲେପନ କରିବା, ଚକ୍ଷୁରେ କଜ୍ଜ୍ବଳ ଲଗାଇଦେବା ସମୟରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ତନ୍ଦ୍ରାଭରା ଆଖୁଡ଼ିକ ମା’ଙ୍କ ଆଖୁ ଆଗରେ ନାଚି ଉଠିଛି । କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ, ଲଲାଟରେ ଚିତା, କେଶବିନ୍ୟାସ ତଥା କୁସୁମରେ ମସ୍ତକ ମଣ୍ଡନ ଆଦି ପୁତ୍ରର ସଯତ୍ନ ଲାଳନ ପାଳନ ସ୍ୱହସ୍ତରେ ଯଶୋଦା ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ । ସେସବୁ ସ୍ମରଣ କରି ତାଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ଲୋତକାପ୍ଲତ ହୋଇଉଠିଛି।

ଯଶୋଦାଙ୍କ ପାଇଁ କୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ଜଣେ ସାଧାରଣ ଅଝଟ ବାଳକ । ତାଙ୍କର ଖାଦ୍ୟରୁଚି ଥିଲା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର । ଯେତେ ଯତ୍ନରେ ମାତା କ୍ଷୀରସର, ଲବଣୀ, ରାବିଡ଼ି ଆଦି ଦୁଗ୍ଧଜାତ ପୁଷ୍ଟିକର ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟ ଖୁଆଇଦେଲେ ମଧ୍ୟ ସେସବୁକୁ ଥୁ ଥୁ କରି ଫିଙ୍ଗି ଦେଉଥିଲେ ସେ । ବାଧକଲେ ବିରକ୍ତ ହୋଇ ପାକଭାଣ୍ଡ ଭାଙ୍ଗି ପକାଉଥିଲେ । ସବୁ ଦୁଷ୍ଟାମି, ଅଳି ଓ ଅଝଟପଣକୁ ମା’ ମଥାପାତି ସହିଯାଉଥିଲେ।

କିଶୋର ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭୟାଳୁ ଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ମା’ ସଦା ସଜାଗ ରହିଥିଲେ । ବାଲ୍ୟ ବୟସରୁ ନିଜ ଛାଇକୁ ଦେଖ୍ ଭୟ କରିବା, ବିକଟ ସ୍ଵପ୍ନ, ଅନ୍ଧକାର ଗୃହ ଏପରିକି ଗୃହକାନ୍ଥରେ ଅଙ୍କିତ ଚିତ୍ରପଟରେ ଭୟଙ୍କର ଛବି ଦେଖୁ ଶିହରି ଉଠୁଥିଲେ ସେ । ଏପରି ଭୟାତୁର ବାଳକ ପୁତ୍ର କଂସର ମଥୁରାପୁରୀରେ ହସ୍ତୀ, ଅଶ୍ଵ ଓ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି କିପରି ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବେ ଓ କିଏ ତାଙ୍କର ସହାୟ ହେବ ଏସବୁ ଭାବନା ମା’ଙ୍କ ମନକୁ ଆକୁଳତାରେ ଭରି ଦେଇଛି।
କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

‘‘ଏବେ କଂସପୁର ଯିବୁ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ
ଡରି କାହାକୁ ଧରିବୁ ଯାଇ ରେ ଜୀବଧନ
ମାଏ ବୋଲି ଡାକିବୁ କାହାକୁ
ସାହା ବା କେ ଆହା ବୋଲିବାକୁ ରେ ?’

କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡେ ନ ଦେଖି ମାତା ଯଶୋଦା ବାତୁଳ ପ୍ରାୟ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ। କୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ସହ ଗୋଚାରଣ ନିମନ୍ତେ ବନକୁ ଗଲେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନ ଅହେତୁକ ଆଶଙ୍କାରେ ଆଚ୍ଛନ୍ନ ହୋଇଉଠୁଥିଲା। ସନ୍ତାନ ପାଇଁ ମା’ ମନର ଆକୁଳତା, ବାତ୍ସଲ୍ୟମମତା କବିଙ୍କ କଳ୍ପନାଚାତୁରୀରେ ହୋଇଉଠିଛି ପ୍ରାଣସ୍ପର୍ଶୀ। ଯଶୋଦାଙ୍କ ମାତୃହୃଦୟର ମଧୁର ଭାବାବେଗରେ କବିତାଟି ରସାଣିତ ହୋଇଛି।

୩୭। କବିତାଟିର ଆଧାରରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବାଲ୍ୟକାଳର ଏକ ଆଲେଖ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
କିମ୍ବା, ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ’ର ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦକୁ ଆଧାର କରି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବାଲ୍ୟଲୀଳାର କେତୋଟି ମଧୁର ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କର।
କିମ୍ବା, କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବାଲ୍ୟଲୀଳାର ସମସ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ମଣିଷର ଶୈଶବାବସ୍ଥାର ଏକ ଅବିକଳ ପ୍ରତିଫଳନ – ଏହାର ଯାଥାର୍ଥ ପ୍ରତିପାଦନ କର।
Answer:
ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ଯସାହିତ୍ୟ ଯେଉଁ କେତେଜଣ ମହାନ୍ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ଅବଦାନରେ ପୁଷ୍କଳ ଓ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପାରିଥିଲା; ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ ଅନ୍ୟତମ । ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳଗ୍ରସ୍ତ ମାନବର ମନକୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବଧାରାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ଭକ୍ତଚରଣଙ୍କ ‘ମନବୋଧ ଚଉତିଶା’ କବିଙ୍କର ଗଭୀର ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞାନର ଯଥେଷ୍ଟ ପରିଚୟ ଦେଇଥାଏ । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଏହି ପ୍ରଥଯଶା ବୈଷ୍ଣବ କବିଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ‘କଳାକଳେବର ଚଉତିଶା ‘ ମନଃ ଶିକ୍ଷା’, ‘ ଗୋପ ମଙ୍ଗଳ ଓ ‘ ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ ଆଦି କାବ୍ୟକବିତାଗୁଡ଼ିକ କୃଷ୍ଣ ଚେତନାରେ ରସାଳ ଓ ମନୋଜ୍ଞ। କବିତା ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିଙ୍କର କାଳଜୟୀ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଆଠଗୋଟି ପଦର ସମାହାର । ଏହି କବିତାଟିରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶୈଶବ ଓ ବାଲ୍ୟକାଳର ସୁମଧୁର ଲୀଳା ବର୍ଣ୍ଣନା ସହିତ କରେ।

ଦୁର୍ମୂଲା ନନ୍ଦନ କଂସଦ୍ଵାରା ଆୟୋଜିତ ଧନୁଉତ୍ସବ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଅକ୍ରୂର ସହ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମଥୁରାପୁର ଗମନ ସମ୍ବାଦ ଶ୍ରବଣ କଲାପରଠାରୁ ଯଶୋଦାଙ୍କ ହୃତସ୍ପନ୍ଦନ ବଢ଼ିଯାଇଛି। ଶୋକରେ ଅଧୀରା ହୋଇ ସେ ବାତୁଳ ପ୍ରାୟ ହୋଇ ଉଠିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କ ମାନସପଟରେ ଉଦ୍ଭାସିତ ହୋଇଉଠିଛି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବାଲ୍ୟକାଳର ଲୀଳାସମୂହ। ଚକ୍ଷୁ ହୋଇଉଠିଛି ଲୋତକାପୁ ତ। ପୁଅର ଗୁଣ ବାହୁନି ସେ ବିଳାପ କରିଛନ୍ତି।

ବୃଦ୍ଧକାଳର ଏକମାତ୍ର ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଯଶୋଦାଙ୍କ ପାଇଁ ହୋଇଉଠିଥିଲେ ଜୀବର ଜୀବନ, ଦରିଦ୍ର ପସରା ଓ ନୟନ ପିତୁଳା। ସ୍ଵହସ୍ତରେ ସେ ପୁତ୍ରର ଲାଳନପାଳନ ଦାୟିତ୍ଵ ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ। ଶୈଶବରେ ତାଙ୍କ ଶରୀରରେ ଅଗୁରୁ, ଚନ୍ଦନ, କସ୍ତୁରୀ, କୁଙ୍କୁମାଦି ଲେପନ କରୁଥିଲେ। ସେହି ମା’ ହାତର ସ୍ନେହପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୀତଳ ସ୍ପର୍ଶରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଚକ୍ଷୁଦ୍ଵୟ ତନ୍ଦ୍ରାଳସରେ ମୁଦି ହୋଇ ଆସୁଥିଲା। ପୁତ୍ରକୁ ଗଭୀର ଆଶ୍ଳେଷରେ ଭିଡ଼ି ଧରି ସୁକୋମଳ ଶେଯ ପାରିଦେଇ ଶୁଆଇ ପକାଉଥିଲେ ଯଶୋଦା। ଅଶୁଭ ଦୃଷ୍ଟି ଆଢୁଆଳରେ ପୁଅକୁ ରଖିବାପାଇଁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଚକ୍ଷୁରେ କଜ୍ଜ୍ବଳ ପିନ୍ଧାଇ ଦେଉଥିଲେ। କପାଳରେ ଚିତା ଓ କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ ପିନ୍ଧାଇ ପୁଅକୁ ସଜାଇ ରଖୁଥିଲେ। ରାକା ରଜନୀର ଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ଚନ୍ଦ୍ର ତୋଳିଆଣି ଦେବାପାଇଁ କୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ ଅଳି କରୁଥିଲେ। କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

କାହା ଅଙ୍ଗେ ଚତୁଃସମ ଲେପିବି କରି ମ
ନିଦ୍ରାରେ କେ ହେଉଥୁବ ଘାରି ।
କାହାକୁ ଅଞ୍ଜନ ଦେବି: ବସ୍ତ୍ର ପାଡ଼ି ଶୁଆଇବି
ପିତାଙ୍କୁ ମାଗିବ କେହୁ ହରି ରେ ଜୀବଧନ ?’

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମସ୍ତକସ୍ଥ ସୁବିନ୍ୟସ୍ତ ଘନକୃଷ୍ଣ କେଶରାଶିକୁ ସଯତ୍ନ ବନ୍ଧନ କରି କୁସୁମ ମଣ୍ଡନ କରିଦେଉଥ୍ଲେ ଜନନୀ ଯଶୋଦା । ଅନ୍ୟ ଗୋପାଳ ବାଳକଙ୍କ ସହ କ୍ରୀଡ଼ା କୌତୁକରେ ମାତି ଧୂଳିଧୂସରିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ, ମା’ ତାଙ୍କୁ କୋଳକୁ ଉଠାଇ ଧୂଳି ଝାଡ଼ି ଦେଉଥିଲେ ଓ ପୁନରାୟ ଅପରିଷ୍କାର ଲୁଗା ବଦଳାଇ ଦେଉଥିଲେ । ସବୁ ମା’ଙ୍କ ପରି ପ୍ରିୟ ପୁତ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମନ ଜାଣି ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ ଯଶୋଦା । ଅମୃତ ସମ କ୍ଷୀରସର, ଲବଣୀ, ରାବିଡ଼ି ଆଦି ପୁଷ୍ଟିକର କ୍ଷୀରଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ, ପାଚିଲା କଦଳୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଅରୁଚିକର ଥିଲା ।

ଆଦର କରି ପାଟିରେ ଦେଲେ ସେସବୁକୁ ଥୁ ଥୁ କରି ସେ ଫିଙ୍ଗି ଦେଉଥିଲେ । ବେଶୀ ବାଧ୍ୟ କଲେ କୃଷ୍ଣ ବିରକ୍ତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ, ଏପରିକି କୋପାବିଷ୍ଟ ହୋଇ ରନ୍ଧନ ପାତ୍ର ଭାଙ୍ଗି ପକାଉଥିଲେ । ପୁତ୍ରର ଏତାଦୃଶ ଅଝଟପଣ ଦୁଷ୍ଟାମିକୁ ମା’ ଯଶୋଦା ମଥାପାତି ସହି ନେଉଥିଲେ। କିଶୋର କୃଷ୍ଣ ସାଥୀ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ସହ ଧେନୁ ନେଇ ଗୋଚାରଣ ନିମନ୍ତେ ଯାଉଥିଲେ । ସେହି ସମୟତକ ଯଶୋଦାଙ୍କ ବ୍ୟସ୍ତତା ବହୁଗୁଣିତ ହୋଇଯାଉଥିଲା । କ୍ଷଣକ ପାଇଁ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପୁତ୍ର ବିଚ୍ଛେଦ ତାଙ୍କୁ ବିଷାଦିତ କରୁଥିଲା।
କବି କଣରେ –

ଯେତେବେଳେ ବନେ ଯାଉ ସଙ୍ଗରେ ମୋ ପ୍ରାଣ ନେଉ
ନିମିଷେ ବିଚ୍ଛେଦ ନ ସହଇ।
ଏବେ ଯିବୁ ମଥୁରାକୁ ମୋତେ ପ୍ମଯି କାହାକୁ
ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖ ନ ଦେଖ‌ିଲେ ମୁହିଁରେ ଜୀବଧନ
ଜୀବନ ହାରିବି ଗଣ୍ଡ ଜଳେ ।
ତୁ ମୋତେ ଅନ୍ତର ହେଲେ ତିଳେ ରେ ।’

ଆବାଲ୍ୟରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭୀଷଣ ଭୟାଳୁ ଥିଲେ । ଏପରିକି ନିଜ ଛାଇକୁ ଦେଖୁ ସେ ଡରି ଯାଉଥଲେ ଓ ଧାଇଁଯାଇ ମା’ଙ୍କ କୋଳଲଗ୍ନା ହୋଇ ଯାଉଥିଲେ । ମା’ଙ୍କ ପିନ୍ଧା ବସନରେ ଢାଙ୍କି ନେଉଥୁଲେ ମୁଖମଣ୍ଡଳ । ଗୃହକାନ୍ଥରେ ଅଙ୍କିତ ଚିତ୍ରପନ୍ତିରେ କୌଣସି ଭୟଙ୍କର ରୂପ ତାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିପଥାରୂଢ଼ ହେଲେ ସେ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ସେହି ଘରୁ ବାହାରି ଆସୁଥିଲେ । ଭୟ ହେତୁ ରାତ୍ରିରେ ସେ ମା’ଙ୍କ ଦେହଲଗା ହୋଇ ଶୋଇବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁଥିଲେ ।

କୌଣସି ଭୟଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖ‌ିଲେ ଚମକି ପଡୁଥିଲେ । ମା’ ଯଶୋଦାଙ୍କ ବେକକୁ ଜାବୋଡ଼ି ଧରି ଦେହକୁ ଆଉଜି ପଡ଼ୁଥିଲେ । ପୁଅକୁ ସସ୍ନେହ ଆଲିଙ୍ଗନପୂର୍ବକ ମା’ ପୁନରାୟ ଘୋଡ଼ାଇ ଶୁଆଇ ପକାଉଥିଲେ । କୃଷ୍ଣ ଶାରୀରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦୁର୍ବଳ ଥିଲେ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ମାତା ଯଶୋଦା ଚିନ୍ତିତ ହୋଇ ରହୁଥିଲେ । ଏପରିକି ଦୁର୍ବଳତା ହେତୁ ଉଚ୍ଚ ପାହାଚ ଚଢ଼ିବାକୁ ସେ ସକ୍ଷମ ନ ଥିଲେ । ସ୍ନେହମୟୀ ଜନନୀ ଯଶୋଦା ସେଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଗୋଡ଼େ ଗୋଡ଼େ ଜଗି ରହୁଥିଲେ । ପିତାମାତାଙ୍କ ସସ୍ନେହ ଲାଳନପାଳନରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବାଲ୍ୟଜୀବନ ସୁଖରେ କଟିଥିଲା।

୩୮। କବିତାଟିର ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ କର।
କିମ୍ବା, ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’କବିତାରେ ମାତା ଯଶୋଦା କାହାର ମୁଖ ଦେଖିବାପାଇଁ ବ୍ୟାକୁଳତା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ କବି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ ଜଣେ କୁଶଳୀ ସ୍ରଷ୍ଟା ଭାବରେ ସୁବିଦିତ । ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ଓଡ଼ିଶାର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ଜନପ୍ରିୟ ଭକ୍ତିରସାତ୍ମକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାବେ ସୁବିଖ୍ୟାତ । ତାଙ୍କ ସମୟର ସାହିତ୍ୟକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଧର୍ମାଶ୍ରୟୀ ସାହିତ୍ୟ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । ମୋହ-ମାୟାଭରା ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳଗ୍ରସ୍ତ ମାନବ ମନରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ କବିଙ୍କ କାଳଜୟୀ ରଚନା ‘ ମନବୋଧ ଚଉତିଶାର ସାଫଲ୍ୟ କାହାକୁ ଅଜଣା ନୁହେଁ । କବିଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ କୃତିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘କଳା କଳେବର ଚଉତିଶା’, ‘ମନଃ ଶିକ୍ଷା’, ‘ଗୋପ ମଙ୍ଗଳ ଓ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ ଆଦି ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ମଧ୍ୟରେ କବିଙ୍କର କଳ୍ପନା-ପ୍ରବଣତା ତାଙ୍କୁ ଜଣେ କୃତବିଦ୍ୟ କଳାକାରର ଆସନ ପ୍ରଦାନ କରିଅଛି । ପରମ ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତଚରଣଙ୍କ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଆଠଗୋଟି ପଦର ସମାହାର ହେଉଛି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ର କଳେବର।

ସାଧାରଣତଃ ରଚନାର କଥାବସ୍ତୁକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ବିଷୟଟିର ନାମକରଣ କରାଯାଇଥାଏ। ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିକୁ ପାଠ କଲେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହୁଏ ଯେ ଏହାର ନାମକରଣ ଯଥାର୍ଥ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ନନ୍ଦ ଦମ୍ପତିଙ୍କର ବୃଦ୍ଧକାଳର ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ। ଏକୋଇର ବଳା ନନ୍ଦନନ୍ଦନ ଉଭୟଙ୍କ ପାଇଁ ଥିଲେ ଜୀବନ ସଦୃଶ। ବିଶେଷତଃ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ପ୍ରାଣ ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟରେ ଭରି ଉଠିଥିଲା, କାରଣ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପାଇ ସେ ଲାଭ କରିଥିଲେ ମାତୃଜୀବନର ପରମ ସାଫଲ୍ୟ। ଶୈଶବରୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସୁଧାଝରା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ। କର୍ମମୟ ଜୀବନର ଜଞ୍ଜାଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଲିଅଳ ପୁତ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁଖପଦ୍ମକୁ ଚାହିଁଦେଲେ ତାଙ୍କ ହୃଦୟ ପୂରି ଉଠୁଥିଲା।

ଗୃହସ୍ତରେ, ସଯତ୍ନରେ ସେ ପୁତ୍ରର ଲାଳନପାଳନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ। ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମଥୁରା ଯାତ୍ରା ସମ୍ବାଦ ଶ୍ରବଣରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣ ଶିହରି ଉଠିଥିଲା । ହୃଦୟ ହାହାକାର କରି ଉଠିଥିଲା । ଯାହାର ମୁଖଦର୍ଶନ ତାଙ୍କୁ ଉଲ୍ଲସିତ କରୁଥୁଲା, ସେହି ପୁତ୍ରକୁ ମଥୁରା ପଠାଇ ସେ ବା କିପରି ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ରହିପାରନ୍ତେ ! କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବିନା ପ୍ରାଣଧାରଣ କରିବା ଯେ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଉଠିବ ଏହା ମର୍ମେ ମର୍ମେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ମା’ ଯଶୋଦା। ପୁତ୍ରର ଗୁଣ ବାହୁନି ସେ ବିଳାପ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଦେଇଛନ୍ତି । କବିତାର ପ୍ରଥମ ପଦରୁ ହିଁ ଯଶୋଦାଙ୍କ କୋହଭରା ଉକ୍ତି କବିତାର ନାମକରଣର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ।
କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

‘‘ଆରେ ବାବୁ ଶ୍ୟାମଘନ ଗଳେ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ
କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି
ହେବ ଦଶଦିଗ ଶୂନ୍ୟ ଅସ୍ଥିର ହେବ ଜୀବନ
ନିଶି ଦିବସରେ ଝୁରୁଥବି ରେ, ଜୀବଧନ ।’’
ଜୀବନ ବିହୁନେ ଯେହ୍ନେ ଝସ
ରାଜା ବିନେ ଯେହ୍ନେ ଗ୍ରାମଦେଶ ରେ ।’’

ଶୈଶବ କାଳରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ଅଗୁରୁ, ଚନ୍ଦନ, କସ୍ତୁରୀ, କୁଙ୍କୁମାଦି ଲେପନ କରିବା, ଚକ୍ଷୁରେ କଜ୍ଵଳ ଲଗାଇବା, ସୁକୋମଳ ଶେଯରେ ଶୁଆଇ ଦେବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କେଶବିନ୍ୟାସ ପୂର୍ବକ ମସ୍ତକରେ ପୁଷ୍ପ ମଣ୍ଡନ କରିବା, କପାଳରେ ଚିତା, କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ ପିନ୍ଧାଇ ମୁଖମଣ୍ଡଳକୁ ସୁଶୋଭନ କରିବା ଆଦି ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଯଶୋଦା ଗୃହସ୍ତରେ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ । ପୁତ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସୁଦର୍ଶନ ମୁଖାରବିନ୍ଦକୁ ଚାହିଁ ତାଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଲକିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା । ରାତ୍ରି କାଳରେ ଆକାଶକୁ ଚାହିଁ ଚନ୍ଦ୍ର ତୋଳି ହୃଦୟରେ ମା’ ଲୋତକ ବର୍ଷଣ କରିଛନ୍ତି । ପୁତ୍ର ବିଚ୍ଛେଦରେ ଦେହଧାରଣ କରିବା ତାଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼ିବ ବୋଲି

‘‘ଏକଥା ସୁମରି ଯିବି ମରି ।
ନିଶ୍ଚେ ଯେବେ ଯିବୁ ମଧୁପୁରୀ ରେ ।’’

ଅଲିଅଳ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷୀରସର, ଲବଣୀ, ଅଧାମ, ସୁମିଷ୍ଟ ପାଚିଲା କଦଳୀ ଆଦି ସୁସ୍ଵାଦୁକର ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ସଜାଇ ରଖୁଥିଲେ ମା’ ଯଶୋଦା । ସେସବୁରେ କିନ୍ତୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ରୁଚି ନ ଥିଲା । ଆଦରରେ ପାଟିରେ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ସେସବୁକୁ ସେ ଥୁ ଥୁ କରି ଫିଙ୍ଗି ଦେଉଥ‌ିଲେ । ବାଧ୍ୟ କଲେ କ୍ରୋଧବଶତଃ ପାକଭାଣ୍ଡ ଭାଙ୍ଗି ଦେଉଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ଅଳି ଓ ଅଝଟପଣକୁ ମଥାପାତି ସହିଯାଉଥିଲେ ମା’ ଯଶୋଦା । ଗୋପବାଳକ ଗହଣରେ କିଶୋର କୃଷ୍ଣ ଧେନୁ, ବତ୍ସା ନେଇ ଗୋଚାରଣ ନିମନ୍ତେ ବନକୁ ଯାଉଥିଲେ ।

ତାଙ୍କର ସେହି ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ପ୍ରାଣ ଆତଙ୍କିତ ହୋଇଉଠୁଥିଲା । ଅଧୀରା ଜନନୀ ଚାହିଁ ବସୁଥିଲେ ପୁଅର ଫେରିବା ବାଟକୁ । ତାଙ୍କ ନୟନ ପିତୁଳା ପ୍ରାୟ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମୁହୂର୍ତ୍ତେ ନ ଦେଖିଲେ ହୃଦୟ କାରୁଣ୍ୟରେ ଭରି ଉଠୁଥିଲା । ସେହି ପୁତ୍ରକୁ ଦୁର୍ମିଲା ନନ୍ଦନ ଦୁର୍ମତି କଂସପୁରକୁ ପଠାଇ କେଉଁ ମା’ ଥୟ ଧରି ରହିବ ? ତେଣୁ ତାଙ୍କ କଣ୍ଠରୁ ସ୍ଵତଃ ସ୍ଫୁରି ଉଠିଛି –

‘‘ଏକଥା ସୁମରି ଯିବି ମରି । ମୋତେ ସମର୍ପି କାହାକୁ
ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖ ନ ଦେଖ‌ିଲେ ମୁହିଁରେ ଜୀବଧନ ।
ଜୀବନ ହାରିବି ଗଣ୍ଡ ଜଳେ ।
ତୁ ମୋତେ ଅନ୍ତର ହେଲେ ତିଳେ ରେ।’’

ଆବାଲ୍ୟରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭୀଷଣ ଭୟାଳୁ ଥିଲେ । ଏପରିକି ନିଜ ଛାଇକୁ ଦେଖ୍ ସେ ଡରିଯାଇ ମା’ଙ୍କ କୋଳରେ ମୁହଁ ଲୁଚାଇ ପକାଉଥିଲେ । ଅନ୍ଧକାର ଗୃହ ଦେଖ୍ ଭୟରେ ଥରି ଉଠୁଥଲେ । ଏପରିକି ଗୃହକାନ୍ଥରେ ଅଙ୍କିତ ଚିତ୍ରପନ୍ତିରେ ଭୟଙ୍କର ଛବିଟିଏ ଦେଖିଲେ ଭୟରେ ଶିହରି ଉଠୁଥିଲେ । ଶୟନ କାଳରେ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖ୍ ଚମକି ପଡୁଥିଲେ ସେ । ଆତଙ୍କିତ ହୋଇ ମା’ଙ୍କ ଗଳାବେଷ୍ଟନ କରି ଦେହଲଗ୍ନା ହେଉଥିଲେ ।

ଏପରି ଦୁର୍ବଳ ଓ ଭୟାଳୁ ପୁଅ କଂସାସୁର ପୁରୀରେ ହସ୍ତୀ, ଅଶ୍ଵ ଓ ଭୟଙ୍କର ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ ଗହଣରେ କିପରି କାଳାତିପାତ କରିବ ଏହି ଚିନ୍ତାରେ ଯଶୋଦା ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ବିଶେଷତଃ ପୁତ୍ରବିଚ୍ଛେଦ ସହ୍ୟ କରିବା ତାଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଅତୀବ ବେଦନାଦାୟକ ହେବ ଓ ପୁତ୍ର ମୁଖ ଦର୍ଶନ ବିନା ତାଙ୍କ ଜୀବନ କାରୁଣ୍ୟରେ ଭରିଉଠିବ, ଏହା କହି ସେ ବିଳାପ କରିଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର କବିତାଟିର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ‘ କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି ’ ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଛି ।

୩୯ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମଥୁରା ଗମନରେ ମା’ ଯଶୋଦା କାହିଁକି ଆତଙ୍କିତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ଲେଖ।
କିମ୍ବା, କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମଥୁରାଗମନ ସମ୍ବାଦ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କୁ ବିବ୍ରତ ଓ ଆତଙ୍କିତ କରିବାର କାରଣ କ’ଣ, ଉଲ୍ଲେଖ କର।
Answer:
ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥଯଶା କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ ଅନ୍ୟତମ । ‘ଗୋପ ମଙ୍ଗଳ, ‘ମନଃ ଶିକ୍ଷା’, ‘କଳା କଳେବର ଚଉତିଶା ଓ ବହୁଜନପ୍ରିୟ ‘ମନବୋଧ ଚଉତିଶା’ ଓ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ ଆଦି କାବ୍ୟକବିତାମାନ କବିଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ସାରସ୍ବତ କୃତି । ଭକ୍ତଚରଣ ଯେ କେବଳ ଜଣେ ବୈଷ୍ଣବ କବି ଥିଲେ ତାହା ନୁହେଁ, ଜଣେ ଦକ୍ଷ ଚିକିତ୍ସକ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ସେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ଦୁଇଖଣ୍ଡି ବୈଦ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର ପୁସ୍ତକ ତାଙ୍କ ଆୟୁର୍ବେଦ ଜ୍ଞାନନୈପୁଣ୍ୟର ପରିଚାୟକ ।

ଏହି ଭକ୍ତକବିଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାରସ୍ଵତ କୃତି ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ’ରେ କବି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମହିମା ପ୍ରଖ୍ଯାପନ କରି ଯାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ତାହା ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ବୈଷ୍ଣବ କବିର ଆସନରେ ଆସୀନ କରିଛି । ହାହାକାର କରିଉଠିବ, ଏହି ଭାବନାରେ ସେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଗୋପପୁର ଓ ନନ୍ଦଭବନରେ ତାଙ୍କର ଲୀଳାଚପଳ ସୁଖସ୍ଥ ତିଭରା ବାଲ୍ୟଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଚିତ୍ର ତାଙ୍କ ମାନସପଟରେ ଉଦ୍ଭାସିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଆଖୁରୁ ବହିଯାଇଛି ଧାର ଧାର ଲୁହ । କ୍ରନ୍ଦନରତା ଜନନୀ ଯଶୋଦା ବ୍ୟଥୂ ପ୍ରାଣରେ ପୁତ୍ର ଗୁଣକୁ ବାହୁନି ଉଠିଛନ୍ତି ।

କିଶୋର କୃଷ୍ଣ ଗୋପପୁରର ସାଥୀ ଗୋପାଳ ବାଳକମାନଙ୍କ ସହ ବନକୁ ଗୋଚାରଣରେ ଯାଉଥିଲେ ଓ ସନ୍ଧ୍ୟାକୁ ଗାଈଗୋଠ ସହ ଗୃହକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତନ କରୁଥିଲେ । କୃଷ୍ଣଙ୍କର ସେହି ଅନୁପସ୍ଥିତି ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କୁ କୋଟିଯୁଗ ସମ ବୋଧ ହେଉଥିଲା । ବନ ମଧ୍ୟରେ କାଳେ ପୁତ୍ର କୌଣସି ବିପଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବ, ସେହି ଅହେତୁକ ଆଶଙ୍କା ଯଶୋଦାଙ୍କୁ ବିବ୍ରତ କରୁଥିଲା । ଏକଲୟରେ ପୁଅର ଫେରିବା ବାଟକୁ ଚାହିଁ ରହୁଥିଲେ ସେ । ସେସବୁ ସ୍ମରଣ କରି ପୁତ୍ର ବିରହରେ ପ୍ରାଣଧାରଣ କରିବା ତାଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଯେ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଉଠିବ ଏହି ଭାବନା ତାଙ୍କୁ ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ କରିଛି I କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

“ଯେତେବେଳେ ବନେ ଯାଉ ସଙ୍ଗରେ ମୋ ପ୍ରାଣ ନେଉ
ନିମିଷେ ବିଚ୍ଛେଦ ନ ସହଇ ।’’

ଆବାଲ୍ୟରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭୀଷଣ ଭୟାଳୁ ଥିଲେ । ଏପରିକି ନିଜ ଛାଇକୁ ଦେଖ୍ ଭୟରେ ମା’ଙ୍କ କୋଳକୁ ଡେଇଁପଡ଼ି ଢାବୋଡ଼ି ଧରୁଥିଲେ । ମା’ଙ୍କ ପିନ୍ଧା ବସନରେ ମୁହଁକୁ ଲୁଚାଇ ପକାଉଥିଲେ l ଅନ୍ଧକାର ଗୃହ ଦେଖ‌ିଲେ ଭୟରେ ଶିହରି ଉଠୁଥ‌ିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କେବଳ ଯେ ଭୟାତୁର ଥିଲେ ତା’ ନୁହେଁ, ଶାରୀରିକ ଦୁର୍ବଳତା ହେତୁ ଉଚ୍ଚ ପାହାଚ ଆରୋହଣ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ସମର୍ଥ ହେଉ ନ ଥିଲେ । ଏପରି ଦୁର୍ବଳ ଶରୀରବିଶିଷ୍ଟ ଭୟାତୁର ପୁତ୍ର ମଥୁରା ନଗରୀର ରାଜପୁରୀରେ ମହାବଳ ହସ୍ତୀମାନଙ୍କର ଗର୍ଜନ ଓ ଭୟଙ୍କର ଅଶ୍ଵମାନଙ୍କ ତ୍ରେଷାରବ ଶୁଣିଲେ ତା’ ଅବସ୍ଥା କିପରି ଦୟନୀୟ ହୋଇପଡ଼ିବ ସେହି ଚିନ୍ତାରେ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ହଦୟ ଶିହରି ଉଠିଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ—

‘“ ଛାଇକି ଅନାଇଁ ଡରୁ ଧାଇଁ ମୋତେ କୋଳ କରୁ
ବସନେ ଘୋଡ଼ାଇ ମୁଖ ଗୋଟି
ହେବ ଦଶଦିଗ ଶୂନ୍ୟ ଅସ୍ଥିର ହେବ ଜୀବନ
ଉଚ୍ଚ ପାବଚ୍ଛ ନ ପାରୁ ଉଠି ରେ ଜୀବଧନ ।
ମଧୁପୁରେ ହସ୍ତୀ ଘୋଡ଼ାମାନ
ଗର୍ଜିଲେ ନ ପୁଣ ଡରୁ ଶ୍ୟାମ ରେ ।’’

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଏପରି ଭୟାକୁ ଥିଲେ ଯେ ଗୃହକାନ୍ଥରେ ଚିତ୍ରିତ ଚିତ୍ରପନ୍ତିରେ କୌଣସି ଏକ ଭୟଙ୍କର ଛବି ଦେଖିଲେ ଭୟରେ ଥରି ଉଠି ଗୃହ ମଧ୍ୟରୁ ଧାଇଁ ପଳାଉଥିଲେ । ସାମାନ୍ୟ ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ ଆତଙ୍କିତ ହୋଇପଡ଼ୁଥିବା କୃଷ୍ଣ ରାକ୍ଷସପୁରୀ ମଥୁରା ନଗରୀରେ ଅସୁରମାନଙ୍କୁ କିପରି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିପାରିବ ସେହି ଚିନ୍ତାରେ ଜନନୀ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ରାତ୍ରିକାଳରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମା’ ଯଶୋଦାଙ୍କ ନିକଟରେ ଶୟନ କରୁଥିଲେ ।

ସ୍ଵପ୍ନରେ କୌଣସି ଅସ୍ଵାଭାବିକ ରୂପ ଦର୍ଶନ କଲେ ଭୟରେ ଚମକି ଉଠି ମା’ ବୋଲି ଚିତ୍କାର କରି ଉଠୁଥିଲେ । ଜନନୀଙ୍କ ଗଳାବେଷ୍ଟନ କରି ଜାବୋଡ଼ି ଧରୁଥୁଲେ । ଯଶୋଦା ତାଙ୍କୁ ପ୍ରବୋଧନା ଦେଇ ପୁନର୍ବାର ଘୋଡ଼ାଇ ଦେଇ ଶୁଆଇ ପକାଉଥିଲେ। ଏପରି ଭୟାତୁର ସନ୍ତାନ ମଥୁରାପୁରୀରେ କିପରି ଏକାକୀ କାଳାତିପାତ କରିବ ସେହି ଆଶଙ୍କା ଯଶୋଦାଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ଆଚ୍ଛନ୍ନ କରିଛି । ଏହିପରି ଭାବେ ବହୁବିଧ ଆଶଙ୍କାରେ ଆତଙ୍କିତ ମା’ ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣ ବିଚ୍ଛେଦରେ ବିଷାଦିତ ତଥା ଅଧୀରା ହୋଇ କ୍ରନ୍ଦନ କରିଛି।

୪୦। କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବାଲ୍ୟକାଳର ବେଶଭୂଷା ବର୍ଣ୍ଣନା କର।
କିମ୍ବା, କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବାଲ୍ୟକାଳର ବେଶ-ବୈଚିତ୍ରର ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର।
କିମ୍ବା, ବାଲ୍ୟକାଳରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମାତା ଯଶୋଦା କି କି ବେଶ-ପରିପାଟୀରେ ସଜାଉଥିଲେ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କର।
Answer:
ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ଯସାହିତ୍ୟ ଯେଉଁ କତିପୟ ସାରସ୍ଵତ ସାଧକଙ୍କ ଅତନ୍ଦ୍ର ସାଧନାରେ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ ହୋଇଥିଲା ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୈଷ୍ଣବ କବି ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ମହାନ୍ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ କାଳଜୟୀ ସୃଷ୍ଟି ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଅଦ୍ୟାବଧୂ ଅଳଂକାଂଶ ଓଡ଼ିଆ ସେହି ଚଉତିଶାର ପଦମାନଙ୍କୁ ଆବୃତ୍ତି କରିଥାଆନ୍ତି ।

କବିଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ‘ମନଃ ଶିକ୍ଷା’, ‘ଗୋପ ମଙ୍ଗଳ’, ‘କଳା କଳେବର ଚଉତିଶା’ ଓ ‘ ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କାବ୍ୟ କବିଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ପ୍ରତିଭାର ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରେ । କବିଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟକୁ ଧର୍ମାଶ୍ରୟୀ ସାହିତ୍ୟ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଲୀଳାମୃତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ କବିଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ।

କବିତା ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି କବିଙ୍କର ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଆଠଗୋଟି ପଦକୁ ନେଇ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । ଅକ୍ରୁରଙ୍କ ସହ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଥୁରାଗମନ କରୁଥିବା ସମ୍ବାଦରେ ଶୋକାଭିଭୂତ ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ ହୃଦୟର କାରୁଣ୍ୟ ଓ ପୁତ୍ରବିଚ୍ଛେଦ ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବରୁ କରୁଣ ବିଳାପର କଥାବସ୍ତୁ ହିଁ କବିତାର ମାର୍ମିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି । ବୃଦ୍ଧକାଳର ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ କୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ଜୀବନ ଧନ, ନୟନ ପିତୁଳା । ତାଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡେ ନ ଦେଖ‌ିଲେ ସେ ବାତୁଳ ପ୍ରାୟ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ।

ମଥୁରାପୁରୀ ଚାଲିଗଲା ପରେ ତାଙ୍କ ସହ ଯଶୋଦାଙ୍କ ଜୀବନର ସବୁ ସୁଖଶିରୀ ହଜିଯିବ ବୋଲି ଚିନ୍ତାକରି ତାଙ୍କ ସ୍ନେହମୟୀ ଜନନୀ ଯଶୋଦା ଶିଶୁପୁତ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବେଶବିନ୍ୟାସ ଗୃହସ୍ତରେ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସୁକୋମଳ ଦେହରେ ଅଗୁରୁ, ଚନ୍ଦନ, କସ୍ତୁରୀ ଓ କୁଙ୍କୁମ ଆଦିର ପ୍ରଲେପ ଦେଇ ସ୍ନେହସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ନୟନ ତନ୍ଦ୍ରାଳସରେ ମୁଦି ହୋଇ ଆସୁଥିଲା । ଆଖ୍ୟାରେ କଜ୍ଜଳ ଲଗାଇ ସୁକୋମଳ ଶେଯରେ ସେ ପୁଅକୁ ଶୁଆଇ ପକାଉଥିଲେ ।

‘‘କାହା ଅଙ୍ଗେ ଚତୁଃସମ ଲେପିବି କରିମ
ନିଦ୍ରାରେ କେ ହେଉଥୁବ ଘାରି ।
କାହାକୁ ଅଞ୍ଜନ ଦେବି; ବସ୍ତ୍ର ପାଡ଼ି ଶୁଆଇବି
ପିତାଙ୍କୁ ମାଗିବ କେହୁ ହରି ରେ ଜୀବଧନ ।’’

କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଘନକୃଷ୍ଣ କେଶରାଶିକୁ ସଯତ୍ନ କୁଣ୍ଡାଇ ଜୁଡ଼ା ବାନ୍ଧି ଦେଉଥିଲେ ମା’ ଯଶୋଦା । ନାନାବିଧ ସୁବାସିତ ପୁଷ୍ପରେ ମସ୍ତକ ମଣ୍ଡନ କରି ଓ କପାଳରେ ଚିତା ଆଙ୍କିଦେଇ ଉତ୍‌ଫୁଲ୍ଲିତା ହେଉଥିଲେ ଯଶୋଦା । କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ ପିନ୍ଧାଇ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁଖାରବିନ୍ଦ ଦର୍ଶନରେ ଉଲ୍ଲସିତା ହୋଇ ଉଠୁଥିଲେ ସେ । ସେହି ଦେବୋପମ ମୁଖପଦ୍ମ ଦର୍ଶନରେ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ ଭୁଲି ଯାଉଥିଲେ ସେ । ମଥୁରା ଚାଲିଗଲା ପରେ ସେଥୁରୁ ବଞ୍ଚିତା ହୋଇ କିପରି କାଳାତିପାତ କରିବେ ସେହି ଚିନ୍ତାରେ ବ୍ୟଥ୍‌ ହୋଇଛନ୍ତି ଜନନୀ ଯଶୋଦା।

ତୁମ ପାଇଁ କାମ :

• ୪୧। ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସଙ୍କ ‘ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ’ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କୃତିଗୁଡ଼ିକ ସଂଗ୍ରହ କରି ପଢ଼।
• ୪୨। ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଲୀଳା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା କାବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ନାଁ ଓ ଲେଖକଙ୍କ ନାଁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଟିପା ଖାତରେ ଲେଖ।

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ।

1. କୃଷ୍ଣଙ୍କ କର୍ଣ୍ଣଯୁଗଳରେ କ’ଣ ଶୋଭାପାଏ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ କର୍ଣ୍ଣଯୁଗଳରେ କୁଣ୍ଡଳ ଶୋଭାପାଏ।

2. କୃଷ୍ଣ ବନକୁ ଗଲେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ କି ଅନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ସତେ ଯେପରି କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣକୁ ସଙ୍ଗ ରେ ନେଇଯାଆନ୍ତି ବୋଲି ଯଶୋଦା ଅନୁଭବ କରନ୍ତି।

3. କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଯଶୋଦା କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ପୁତ୍ର ବିରହ ସହି ନ ପାରି ଯଶୋଦା ଗଭୀର ଜଳରେ ଆମ୍ବ ବିସର୍ଜନ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

4. ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କ’ଣ କ’ଣ ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି ?
Answer:
ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଅମୃତତୁଲ୍ୟ ସର, ଲବଣି, ରାବିଡ଼ି ଓ ପାଚିଲା କଦଳୀ ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି।

5. କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟ ରୁଚେ ନାହିଁ ବୋଲି କବିତାର ଯେଉଁ ପଂକ୍ତିରୁ ଜଣାପଡୁଛି ତାହା ଲେଖ।
Answer:
ସର ଲବଣି ଅଧାମ ପକ୍ଵରମ୍ଭା ସୁଧା ସମ ମୁଖେ ଦେଲେ ଥୁ ଥୁ କରି ଫିଙ୍ଗୁ।

6. କୃଷ୍ଣ ରାଗିଗଲେ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ରାଗିଗଲେ ପାକହାଣ୍ଡି ଭାଙ୍ଗୁଥିଲେ।

7. କୃଷ୍ଣ ଡରିଗଲେ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଡରିଗଲେ ଧାଇଁଯାଇ ମା’ଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରି ତାଙ୍କ ପିନ୍ଧା ବସନରେ ନିଜ ମୁଖକୁ ଘୋଡ଼ାଇ ଦେଉଥିଲେ।

8. କୃଷ୍ଣ କାହାକୁ ଦେଖୁ ଭୟ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଛାଇକୁ ଦେଖ୍ ତଥା ଅନ୍ଧାରଘର ଓ କାନ୍ଥରେ ଥ‌ିବା ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି ତଥା ଚିତ୍ରପଂକ୍ତିକୁ ଦେଖ୍ ଡରୁଥିଲେ।

9. କୃଷ୍ଣ ମଥୁରାରେ କ’ଣ ଶୁଣି ଅଧ୍ଵ ଭୟଭୀତ ହୋଇପଡ଼ିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଆଶଙ୍କା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମଥୁରାରେ ହାତୀ ଓ ଘୋଡ଼ାମାନଙ୍କର ଗର୍ଜନ ଶୁଣି କୃଷ୍ଣ ଅଧ୍ଵ ଭୟଭୀତ ହୋଇପଡ଼ିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା ଆଶଙ୍କା କରିଛନ୍ତି।

10. କୃଷ୍ଣ ଉଚ୍ଚ ପାହାଚ ଉଠିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଯଶୋଦା କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଭୟାଳୁ ଥ‌ିବାରୁ ଉଚ୍ଚ ପାହାଡ଼ ଉଠିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ।

11. କାନ୍ଥରେ ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିର ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣ କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କାନ୍ତରେ ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିର ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଘରୁ ବାହାରି ଆସୁଥିଲେ ।

12. କୃଷ୍ଣ କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇ କେଉଁଠି ଶୋଇଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
କୃ ଷ୍ଣ କ୍ଲାନ୍ତ ହୋଇ ମାଆଙ୍କ ଶୋଇଯାଉଥିଲେ ।

13. କୃଷ୍ଣ ଶୋଇଥିଲାବେଳେ କାହିଁକି ଚମକି ଉଠୁଥିଲେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଶୋଇବାବେଳେ ନିଦରେ ଭୟଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁ ଚମକି ପଡୁଥିଲେ।

14. କୃଷ୍ଣ ଚମକି ପଢ଼ି କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
କୃଷ୍ଣ ଭୟରେ ଚମକି ପଡ଼ି ମାତା ଯଶୋଦାଙ୍କ କଣ୍ଠରେ ଦୁଇ ହାତକୁ ଛନ୍ଦି ଲୁଗା ଘୋଡ଼ି ହୋଇ ଶୋଇଯାଉଥିଲେ।

15. ‘ଶ୍ୟାମଘନ’ ବୋଲି କିଏ, କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ଶ୍ୟାମଘନ’ ବୋଲି ମାତା ଯଶୋଦା ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି।

B. ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ।

1. ‘ଝସ’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ମାଛ

2. କାହା ବିନା ରାଜ୍ୟର ଅବସ୍ଥା ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ ?
Answer:
ରାଜା

3. କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ କ’ଣ ମାଗନ୍ତି ?
Answer:
ଆକାଶର ଚନ୍ଦ୍ର

4. ଚନ୍ଦନ, ଅଗୁରୁ, କସ୍ତୁରୀ ଓ କୁଙ୍କୁମକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଚତୁଃସମ

5. କୃଷ୍ଣ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ଉଠିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପାବଚ୍ଛକୁ

6. କେଉଁଠାରେ ଭୟଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିର ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣ ପଳାଇ ଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
କାନ୍ଥରେ

7. କୃଷ୍ଣ କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇ ରାତ୍ରିରେ କେଉଁଠାରେ ଶୋଇ ଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
ମାତାଙ୍କ କୋଳରେ

8. କୃଷ୍ଣ ଶୋଇଥିବାବେଳେ ଚମକି ଉଠୁଥିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ଭୟଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖୁ

9. କୃଷ୍ଣ ଚମକିପଡ଼ି କାହା କଣ୍ଠକୁ ଦୁଇହାତରେ ଭିଡ଼ି ଧରୁଥିଲେ ?
Answer:
ମାତାଙ୍କର

10. ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆଖୁରେ କ’ଣ ଲଗାଇ ଦିଅନ୍ତି ?
Answer:
ଅଞ୍ଜନ

11. କୃଷ୍ଣ ମଥୁରାକୁ ଗଲେ ଯଶୋଦା କେଉଁଠାରେ ନିଜ ଜୀବନ ବିସର୍ଜନ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଗଣ୍ଡଜଳରେ

12. ପିତାଙ୍କୁ ମାଗିବ କେହୁ ହରିରେ ଜୀବଧନ’ – ଏଠାରେ ‘ହରି’ ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଚାନ୍ଦ

13. ‘କାହାମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିତାଟିର କବି କିଏ ?
Answer:
ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ

14. ଚତୁଃସମ କାହାକୁ କୁହନ୍ତି ?
Answer:
ଚନ୍ଦନ, ଅଗୁରୁ, କୁଙ୍କୁମ ଓ କସ୍ତୁରୀ

15. କୃଷ୍ଣଙ୍କ କାନରେ କ’ଣ ଶୋଭାପାଏ ?
Answer:
ସୁବର୍ଣ୍ଣ କୁଣ୍ଡଳ

16. କଂସପୁର ଗଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କାହାକୁ ଦେଖୁବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ

17. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିତାଟି କେଉଁ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Answer:
ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ

18. ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟର ପ୍ରଣେତା କିଏ ?
Answer:
ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ

19. ମାତା ଯଶୋଦା ‘ଶ୍ୟାମଘନ’ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

1. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚି’– ଏହି ଉକ୍ତିଟି ମାତା ଯଶୋଦା ___________ ଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛନ୍ତି।
Answer:
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ

2. ‘ଜୀବନ ବିହୁନେ ଯେହ୍ନେ ଝସ’– ଏଠାରେ ‘ଜୀବନ’ ଶହୃ ________ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି।
Answer:
ଜଳ

3. ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ __________ ରେ ଘାରି ହେଉଥିଲେ।
Answer:
ନିଦ୍ରା

4. ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ କେଶ ବନ୍ଧନ କରି _________ ରେ ସୁବେଶ କରୁଥିଲେ।
Answer:
କୁସୁମ

5. ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଲଲାଟରେ ଲଗାଉ ________ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ଚିତା

6. ମାତା ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅଙ୍ଗରୁ__________ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ଧୂଳି

7. ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ____________ ପିନ୍ଧାଇ ଦେଇଥିଲେ।
Answer:
କାଛି

8. ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ____________ ଖାଇବାକୁ ଦେଉଥିଲେ।
Answer:
ପାଚିଲା କଦଳୀ

9. କୃଷ୍ଣ ଅନ୍ଧାର ଘର ଦେଖ‌ିଲେ ଭୟରେ __________ ହୁଅନ୍ତି ।
Answer:
ଥ‌ରହିର

10. ___________ ରେ ହାତୀ ଘୋଡ଼ାମାନେ ଗର୍ଜିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି।
Answer:
ମଧୁପୁର

11. ଯଶୋଦାଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ____________ ଙ୍କର ବିଚ୍ଛେଦ ଅସହ୍ୟ ଥିଲା।
Answer:
କୃଷ୍ଣ

12. ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ _____________ କୁ ଯିବାକୁ ବାରଣ କରୁଥିଲେ।
Answer:
ମଥୁରା

13. ‘ଜୀବନ’ ଅଭାବରେ __________ ବଞ୍ଚିପାରେ ନାହିଁ।
Answer:
ଝସ

14. କଂସ _______________ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ଥୁଲେ।
Answer:
ମଥୁରା

15. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚି’ ପଦ୍ୟଟି ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ ଛାନ୍ଦରୁ ____________ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଛି।
Answer:
ଷଷ୍ଠ

16. ‘ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟର ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରେ ସମୁଦାୟ____________ ଟି ପଦ ଅଛି।
Answer:
୨୦

17. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିତାଟି ‘ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ’କାବ୍ୟାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦର ____________ ଟି ପଦର ସମନ୍ବିତ ରୂପ ଅଟେ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ଆଠ

18. ମଥୁରାର ରାଜା ___________ ଧନୁତ୍ସବର ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ।
Answer:
କଂସ

19. ____________ କଂସଙ୍କର ଧନୁ ଉତ୍ସବ ଦେଖିବାକୁ ମଥୁରାକୁ ଯାଇଥିଲେ।
Answer:
କୃଷ୍ଣ

20. ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଧନୁ ଉତ୍ସବ ଦେଖିବାକୁ ମଥୁରାକୁ ଯିବାବେଳେ _____________ ଙ୍କର ହୃଦୟ ଆଶଙ୍କାରେ ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛି ।
Answer:
ଯଶୋଦା

21. ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ____________ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ଚତୁଃସମ

22. କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଯଶୋଦା ___________ ରେ ଜୀବନ ହାରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଗଣ୍ଡଜଳ

23. କୃଷ୍ଣ ରାଗିଗଲେ_________________ ଭାଙ୍ଗୁଥିଲେ ।
Answer:
ପାକଭାଣ୍ଡ

24. କୃଷ୍ଣ ନିଜର __________ କୁ ଦେଖୁ ଭୟ କରୁଥିଲେ।
Answer:
ଛାଇ

25. କୃଷ୍ଣ ଡରିଗଲେ _________ ଙ୍କୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରୁଥିଲେ ।
Answer:
ମାଆ.

26. ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ _________ ରେ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ ଦେଖୁବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ମଧୁପୁର

27. ରାତିରେ ଶ୍ରୀକୃ ଷ୍ଣ __________ ଙ୍କ କୋଳରେ ଶୟନ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ଯଶୋଦା

28. କୃଷ୍ଣ ବନକୁ ଗଲେ ଯଶୋଦାଙ୍କ ମନରେ _________ ଅନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ।
Answer:
ପ୍ରାଣହୀନ

29. ‘ମଧୁଭୁବନ’ କହିଲେ _______ କୁ ବୁଝାଏ।
Answer:
ମଥୁରା

30. କୃଷ୍ଣଙ୍କର ___________ ରେ କୁଣ୍ଡଳ ଶୋଭାପାଏ।
Answer:
କାନ

D. ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ।

1. ‘ଝସ’ କହିଲେ ପୃଥିବୀକୁ ବୁଝାଏ।
2. ପ୍ରଜା ବିନା ରାଜ୍ୟର ଅବସ୍ଥା ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ।
3. କୃଷ୍ଣ ଚମକିପଡ଼ି ପିତାଙ୍କ କଣ୍ଠକୁ ଦୁଇହାତରେ ଭିଡ଼ି ଧରୁଥିଲେ।
4. ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ ‘କାହାମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିତାଟିର କବି ଅଟନ୍ତି।
5. ମଧୁପୁର ଗଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ ଦେଖୁବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି।
6. ରେବତୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଲଲାଟରେ କୁଙ୍କୁମ ଲଗାଇ ଦେଇଥିଲେ।
7. ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କାଛି ପିନ୍ଧାଇ ଦେଇଥିଲେ।
8. ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପାଚିଲା କଦଳୀ ଖାଇବାକୁ ଦେଉଥିଲେ।
9. ମଧୁପୁରରେ ହାତୀ ଘୋଡ଼ାମାନେ ଗର୍ଜିବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି।
10. ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ବୃନ୍ଦାବନକୁ ଯିବାକୁ ବାରଣ କରୁଥିଲେ।
11. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ ପଦ୍ୟଟି ‘ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟର ପଞ୍ଚମ ଛାନ୍ଦରୁ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଛି।
12. ‘ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟର ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦରେ ସମୁଦାୟ ୨୦ ଟି ପଦ ଅଛି।
13. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚି’ କବିତାଟି ‘ମଥୁରାମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟାନ୍ତର୍ଗତ ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦର ଶେଷ ୮ଗୋଟି ପଦର ସମନ୍ବିତ ରୂପ ଅଟେ।
14. କୃଷ୍ଣ ନିଜର ଛାଇକୁ ଦେଖୁ ଭୟ କରୁଥିଲେ।

Answers
1. ଭୁଲ୍
2. ଭୁଲ୍
3. ଭୁଲ୍
4. ଠିକ୍
5. ଠିକ୍
6. ଭୁଲ୍
7 .ଠିକ୍
8. ଠିକ୍
9. ଠିକ୍
10. ଭୁଲ୍
11. ଭୁଲ୍
12. ଠିକ୍
13. ଭୁଲ୍
14. ଠିକ୍

E. ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ।

1. ‘ଝସ’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ?
(A) ଜଳ
(B) ମାଛ
(C) କଚ୍ଛପ
(D) କୁମ୍ଭୀର
Answer:
(B) ମାଛ

2. କାହା ବିନା ରାଜ୍ୟର ଅବସ୍ଥା ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ ?
(A) ମନ୍ତ୍ରୀ
(B) ସଚିବ
(C) ରାଜା
(D) ସେନାପତି
Answer:
(C) ରାଜା

3. କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ କ’ଣ ମାଗନ୍ତି ?
(A) ପୋଖରୀର ପଦ୍ମ
(B) ନବନୀତ
(C) ଆକାଶର ଚନ୍ଦ୍ର
(D) ଧନ
Answer:
(C) ଆକାଶର ଚନ୍ଦ୍ର

4. ଚନ୍ଦନ, ଅଗୁରୁ, କସ୍ତୁରୀ ଓ କୁଙ୍କୁମକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଚତୁଃସମ
(B) ଚତୁଃରସ
(C) ଚତୁର୍ଦ୍ରବ୍ଯ
(D) ଚତୁର୍ଲେପ
Answer:
(A) ଚତୁଃସମ

5. କୃଷ୍ଣ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ଉଠିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
(A) ପର୍ବତକୁ
(B) ଗଛ ଉପରକୁ
(C) ପାବଚ୍ଛକୁ
(D) ପଲ୍ଯଙ୍କକୁ
Answer:
(C) ପାବଚ୍ଛକୁ

6. କେଉଁଥରେ ଉଯଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତିର ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ କୃଷ୍ଣ ପଳାଇ ଯାଇଥଲେ ?
(A) କାନ୍ଥରେ
(B) ଭୂତଳେ
(C) ନୃତ୍ୟଶାଳାରେ
(D) ଚିତ୍ରଶାଳାରେ
Answer:
(A) କାନ୍ଥରେ

7. କୃଷ୍ଣ କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇ ରାତ୍ରିରେ କେଉଁଠାରେ ଶୋଇ ଯାଉଥିଲେ ?
(A) ଭୂତଳେ
(B) ବନରେ
(C) ପିତାଙ୍କ କୋଳରେ
(D) ମାତାଙ୍କ କୋଳରେ
Answer:
(D) ମାତାଙ୍କ କୋଳରେ

8. କୃଷ୍ଣ ଶୋଇଥିବାବେଳେ ଚମକି ଉଠୁଥିଲେ କାହିଁକି ?
(A) ଜ୍ଵର ହେତୁ
(B) ରୋଗ ହେତୁ
(C) କ୍ଳାନ୍ତ ହେତୁ
(D) ଭୟଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁ
Answer:
(D) ଭୟଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁ

9 . କୃଷ୍ଣ ଚମକିପଡ଼ି କାହା କଣ୍ଠକୁ ଦୁଇହାତରେ ଭିଡ଼ି ଧରୁଥିଲେ ?
(A) ନନ୍ଦଙ୍କର
(B) ବଳରାମଙ୍କର
(C) ମାତାଙ୍କର
(D) ଗୋପବାଳକଙ୍କର
Answer:
(C) ମାତାଙ୍କର

10. ଯଶୋଦା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆଜ୍‌ରେ କ’ଣ ଲଗାଇ ଦିଅନ୍ତି ?
(A) ଚନ୍ଦନ
(B) କୁଙ୍କୁମ
(C) ଅଞ୍ଜନ
(D) ଅଗୁରୁ
Answer:
(C) ଅଞ୍ଜନ

11. କୃଷ୍ଣ ମଥୁରାକୁ ଗଲେ ଯଶୋଦା କେଉଁଠାରେ ନିଜ ଜୀବନ ବିସର୍ଜନ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(A) ଗଣ୍ଡଜଳରେ
(B) ଯମୁନା ନଦୀରେ
(C) ସମୁଦ୍ରରେ
(D) ପୁଷ୍କରିଣୀରେ
Answer:
(A) ଗଣ୍ଡଜଳରେ

12. ‘ପିତାଙ୍କୁ ମାଗିବ କେହୁ ହରିରେ ଜୀବଧନ’ – ଏଠାରେ ‘ହରି’ ଶବ୍ଦଟି କେଉଁ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି ?
(A) ଖେଳଣା
(B) ନାରାୟଣ
(C) ଚାନ୍ଦ
(D) ନେଉଳ
Answer:
(C) ଚାନ୍ଦ

13. ‘କାହାମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିତାଟିର କବି କିଏ ?
(A) ମଧୁସୂଦନ ରାଓ
(B) ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ
(C) ଦୀନବନ୍ଧୁ ଦାସ
(D) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
Answer:
(B) ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ

14. ଚତୁଃସମ କାହାକୁ କୁହନ୍ତି ?
(A) ଚନ୍ଦନ, ଅଗୁରୁ, କୁଙ୍କୁମ ଓ କସ୍ତୁରୀ
(B) ଚନ୍ଦନ, ଫୁଲ, ତୁଳସୀ, ମହୁ
(C) ବେଲପତ୍ର, ଚନ୍ଦନ, ତୁଳସୀ, ମହୁ
(D) ଦୁଗ୍ଧ, ମହୁ, ମିଶ୍ରି, ଛେନା
Answer:
(A) ଚନ୍ଦନ, ଅଗୁରୁ, କୁଙ୍କୁମ ଓ କସ୍ତୁରୀ

15. କୃଷ୍ଣଙ୍କ କାନରେ କ’ଣ ଶୋଭାପାଏ ?
(A) ସୁବର୍ଣ୍ଣକୁଣ୍ଡଳ
(B) ମୋତିମାଳି
(C) ହୀରାଫୁଲ
(D) ସୁବର୍ଣ୍ଣମାଳି
Answer:
(A) ସୁବର୍ଣ୍ଣକୁଣ୍ଡଳ

16. କୃଷ୍ଣ କ’ଣ ଦେଖୁ ଘରୁ ପଳାଇଯା’ନ୍ତି ?
(A) ରାକ୍ଷସ ମୂର୍ତ୍ତି
(B) କାନ୍ଥରେ ଥିବା ଭୟଙ୍କର ଚିତ୍ରପନ୍ତି
(C) ଭୟଙ୍କର ପଶୁ
(D) ସର୍ପ
Answer:
(B) କାନ୍ଥରେ ଥିବା ଭୟଙ୍କର ଚିତ୍ରପନ୍ତି

17. କଂସପୁର ଗଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କାହାକୁ ଦେଖୁବେ ବୋଲି ଯଶୋଦା କହିଛନ୍ତି ?
(A) କଂସକୁ
(B) ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ
(C) ଯମୁନାନଦୀକୁ
(D) ହାତୀଘୋଡ଼ାମାନଙ୍କୁ
Answer:
(B) ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କୁ

18. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚିବି’ କବିତାଟି କେଉଁ କାବ୍ୟର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Answer:
(A) ଲାବଣ୍ୟବତୀ
(B) ଗୋପମଙ୍ଗଳ
(C) ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ
(D) ଦ୍ବାରିକା ମଙ୍ଗଳ
Answer:
(C) ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ

19. ‘ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ’ କାବ୍ୟର ପ୍ରଣେତା କିଏ ?
(A) ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ
(B) ବତ୍ସା ଦାସ
(C) ଦନେଇ ଦାସ
(D) ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ
Answer:
(D) ଭକ୍ତଚରଣ ଦାସ

20. ମାତା ଯଶୋଦା ‘ଶ୍ୟାମଘନ’ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
(A) ମେଘକୁ
(B) କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ
(C) ବଳରାମଙ୍କୁ
(D) କଳାହାଣ୍ଡିଆ ମେଘକୁ
Answer:
(C) ବଳରାମଙ୍କୁ

21. ‘କାହା ମୁଖ ଅନାଇ ବଞ୍ଚି’– ଏହି ଉକ୍ତିଟି ମାତା ଯଶୋଦା କାହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛନ୍ତି ?
(A) ବଳରାମ
(B) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ
(C) ନନ୍ଦ
(D) ରାଧା
Answer:
(B) ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ

22. ‘ଜୀବନ ବିହୁନେ ଯେହ୍ନେ ଝସ’– ଏଠାରେ ଜୀବନ ଶବ୍ଦ କେଉଁ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି ?
Answer:
(A) ପ୍ରାଣ
(B) ପବନ
(C) ଜଳ
(D) ଅମୃତ
Answer:
(C) ଜଳ

23. ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କେଉଁଥରେ ଘାରି ହେଉଥିଲେ ?
(A) ନିଦ୍ରାରେ
(B) ନିଶାରେ
(C) ଦୁଃଖରେ
(D) ଶୋକରେ
Answer:
(A) ନିଦ୍ରାରେ

24. ଯଶୋଦା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ କେଶ ବନ୍ଧନ କରି କେଉଁଥରେ ସୁବେଶ କରୁଥିଲେ ?
(A) କୁଙ୍କୁମରେ
(B) କୁସୁମରେ
(C) ବସ୍ତ୍ରରେ
(D) ମୟୂର ଚନ୍ଦ୍ରିକାରେ
Answer:
(B) କୁସୁମରେ

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦାବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର

ଶ୍ୟମଘନ – କଳାମେଘ / ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ|
ମଧୁକୁଚନ – ମଥୁରାପୁର।
ଦଶଦିଗ – ଉତ୍ତର, ଦକ୍ଷିଣ, ପୂର୍ବ, ପଶ୍ଚିମ, ଅଗ୍ନି, ବାୟୁ, ଈଶାନ, ନୈଋତ, ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଓ ଅଧଃ —ଏହି ହେଲା ଦଶଟି ଦିଗ।
ଶୁନ୍ତ୍ୟ – ଖାଲି।
ନିଶିଦିସ, – ଦିନରାତି।
ଜବସ – ଜଳ।
ଖଷ – ମାଛ।
ଯେହୋ – ଯେପରି।
ଚତୁଃସମ – ଚନ୍ଦନ, ଅଗୁରୁ, କୁଙ୍କୁମ ଓ କସ୍ତୁରୀ।
ସୁଷମ – ସୁନ୍ଦର।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 11 ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 11 ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
Question ୧।
ସଗୋତ୍ର ଓ ଅସଗୋତ୍ର ଏହିପରି ଆଉ କେଉଁ କେଉଁ ବିରୋଧାତ୍ମକ ଶବ୍ଦ ଅଛି ପାଠ ମଧ୍ୟରୁ ଖୋଜି ବାହାର କର ।
Answer:

Question ୨।
ନିଜ ସହିତ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଠନ କରେ ଯିଏ ତାକୁ କହନ୍ତି ‘ସହପାଠୀ’ । ସେହିପରି ‘ସହ’ ଲଗାଇ ଆଉ ତିନୋଟି ଶବ୍ଦ ଗଢ଼ !
Answer:
ନିଜ ସହିତ ଗୋଟିଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କର୍ମ କରେ ଯିଏ – ସହକର୍ମୀ ।
ନିଜ ସହିତ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନକୁ ଯାତ୍ରା କରେ ଯିଏ – ସହଯାତ୍ରୀ ।
ନିଜ ସହିତ ଗୋଟିଏ କାର୍ଯ୍ୟକୁ କରେ ଯିଏ – ସହକାରୀ ।

Question ୩ ।
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(ଅପ୍ରକଟିତ, ବିପତ୍ତି, ହିତସାଧନ, ପାପ, ଗୋପନୀୟ)
(କ) ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର, ମିତ୍ରଙ୍କୁ __________________ ରୁ ନିବୃତ୍ତ କରାନ୍ତି ।
Answer:
ପାପ

(ଖ) ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର, ସର୍ବଦା ମିତ୍ରର __________________ ରେ ରତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ହିତସାଧନ

(ଗ) ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର, ମିତ୍ରଙ୍କର _________________ ବିଷୟମାନ ଗୋପନ ରଖନ୍ତି ।
Answer:
ଗୋପନୀୟ

(ଘ) ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର, ମିତ୍ରଙ୍କର ____________________ ଗୁଣମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକଟିତ କରନ୍ତି ।
Answer:
ଅପ୍ରକଟିତ

(ଙ) ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର, ମିତ୍ରଙ୍କୁ _______________________ ପଡ଼ିଲେ ତାଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହନ୍ତି ।
Answer:
ବିପତ୍ତି

Question ୪।
ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ଦୁର୍ନାମ, ଭଟ୍ଟା, ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ, ମିତ୍ର, ଉପକାର
Answer:
ପ୍ରଦତ୍ତ ଶବ୍ଦ  – ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ
ଦୁର୍ନାମ – ସୁନାମ
ଭଟ୍ଟା  –  ଜୁଆର
ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ – ସ୍ୱ।ର୍ଥପର
ମିତ୍ର – ଶତୁ୍ର୍ର
ଉପକାର – ଅପକାର

Question ୫।
ଦୀନର ବନ୍ଧୁ ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ’ । ଏହିପରି ସମ୍ବନ୍ଧସୂଚକ ଆଉ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦ ଗଠନ କର ।
ଜଗତର ନାଥ – ଜଗନ୍ନାଥ ।
ଲୋକମାନଙ୍କର ନାଥ – ଲୋକନାଥ ।

Question ୬।
‘ଦେଖା ସୁନ୍ଦର କଖାରୁ ବଢ଼ି’ ପରି ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଆଉ କେଉଁ କେଉଁ ଲୋକବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ଅଛି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଖୋଜି ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କର ।
Answer:
ଜଡ଼ା ତେଲକୁ ମେଣ୍ଢାବାଳ (ଅତି ଆପଣାର) – ଦେବବ୍ରତ ସୁକାନ୍ତର ସାଙ୍ଗ ଆଦୌ ଛାଡ଼ୁନି । ଜଡ଼ା ତେଲକୁ ମେଣ୍ଢାବାଳ, ଦେଖାଯାଉ ଏ ବନ୍ଧୁତା କେତେ କାଳ ରହୁଛି ?
ବାଘ ଘରେ ମିରିଗ ନାଟ – ଶ୍ରେଣୀ ଶିକ୍ଷକ ନ ଥ‌ିବାରୁ ପିଲାମାନେ ପାଟି କରୁଛନ୍ତି, ଏ ତ ବାଘ ଘରେ ମିରିଗ ନାଟ ଚାଲିଛି ।
ଅଙ୍ଗେ ନିଭାଇବା (ଅନୁଭୂତିରେ ଆଣିବା) – ସୁଖ କହିବି, ନା ଦୁଃଖ କହିବି, ନା ଯାହା ଅଙ୍ଗେ ନିଭେଇଛି ତାହା

Question ୭।
ପରାଠରି, ଡରାଡରି, ଧରାଧରି, ପରାପରି, ମରାମରି, ସରାସରି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କର ।
Answer:
ଠରାଠରି – ପିଲାମାନଙ୍କ ଠରାଠରି ଦେଖ୍ ଶିକ୍ଷକ ସେମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଜାଣିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କଲେ ।
ଡରାଡ଼ରି – ପିଲାମାନେ, ପରସ୍ପର ଡରାଡ଼ରି ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
ଧରାଧରି – କୃଷ୍ଣ ଓ ଚାଣୂର ଧରାଧରି ହୋଇ ଯୁଦ୍ଧରେ ରତ ହେଲେ ।
ପରାପରି – ଛୋଟ ପିଲାମାନେ ପରାପରି ଖେଳନ୍ତି ।
ମରାମରି – ଖେଳ ଛାଡ଼ି ପିଲାମାନେ ପଡ଼ିଆରେ ମରାମରି ହେଉଛନ୍ତି ।
ସରାସରି – ବିବାହକାଳୀନ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ସରାସରି କରିବାରେ ସେ ଜଣେ ଦକ୍ଷ ବ୍ୟକ୍ତି ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୮।
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଦଶ ବର୍ଷ କିପରି କଟିଛି ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଦଶ ବର୍ଷ ଅଣହେଜ ଅବସ୍ଥାରେ କଟିଛି ।

Question ୯ ।
ଜୀବନର ଦୀର୍ଘକାଳ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ଆଳାପ ଓ ପରିଚୟ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଜୀବନର ଦୀର୍ଘକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଜନ୍ମତଃ, ବିବାହତଃ, ସମାଜତଃ, କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରତଃ, ସଂସାରତଃ, ବ୍ୟବସାୟତଃ ଏହିପରି ଅନେକତଃ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ବହୁସହସ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ‘ସାପ୍ତପଦୀନ’ ଆଳାପ ପରିଚୟ ହୋଇଅଛି ।

Question ୧୦ ।
ମିତ୍ରଙ୍କର ସମ୍ପଦ କାଳରେ କିଏ ପାଖରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ହୁଏ ନାହିଁ ? ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।
Answer:
ମିତ୍ରଙ୍କୁ ପାପକାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ ରଖୁବା ସହ ସର୍ବଦା ମିତ୍ରଙ୍କ ହିତସାଧନ କରୁଥିବା ତଥା ମିତ୍ରଙ୍କ ଗୋପନୀୟ ବିଷୟକୁ ଗୋପନ ରଖ୍ ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣକୁ ପ୍ରକଟିତ କରୁଥିବା ସନ୍ନିତ୍ରହିଁ ମିତ୍ରଙ୍କ ସମ୍ପଦକାଳରେ ପାଖରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୧୧ ।
କ’ଣ ଯୋଗୁଁ ଲେଖକଙ୍କ ସହିତ ବନ୍ଧୁତାର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଧନରେ ମୁଗ୍‌ଧ ହୋଇ, ଯଶ ବା ପ୍ରତିପତ୍ତି ଯୋଗୁଁ ଏବଂ ପଦବୀ ହେତୁ ଉପସ୍ଥିତ ବା ଭବିଷ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ଲେଖକଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ବନ୍ଧୁତାର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ଲେଖକଙ୍କଠାରୁ ବନ୍ଧୁମାନେ କେତେବେଳେ ଦୂରେଇଗଲେ ?
Answer:
ସାପଦେହରୁ କାତି ଛାଡ଼ିବା ପରି ଯେତେବେଳେ ଲେଖକଙ୍କଠାରୁ ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି, ପଦବୀ ଓ କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ଶକ୍ତି ଚାଲିଗଲା, ସେତେବେଳେ ସ୍ଵାର୍ଥଲିପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁଗଣ ତାଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇଗଲେ ।

Question ୧୩।
ଭଗବାନଙ୍କୁ ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ’ ନାମ କାହିଁକି ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:
କୌଣସି ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆଶା ନରଖ୍ ଆବଶ୍ୟକତା ବା ବିପଦବେଳେ ପ୍ରକୃତ ସନ୍ନିତ୍ର ପରି କେବଳ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ’ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି ।

Question ୧୪ ।
କ’ଣ ସରିଗଲେ ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ ହୁଗୁଳା ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ଈପ୍‌ସିତ ଉପକାର ବା କାର୍ଯ୍ୟହାସଲ କରିସାରିବା ପରେ ସ୍ବାର୍ଥଲିପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ ହୁଗୁଳା ହୋଇଯାଏ ।

Question ୧୫ ।
କେତେବେଳେ ବନ୍ଧୁଜନ ‘ପଙ୍ଗପାଳ’ ପରି ମାଡ଼ି ଆସିବେ ?
Answer:
ବହୁ ଲୋକଙ୍କ ଉପକାର କରିପାରିବା ସହ ଦୁଃଖ ଦେଇପାରିବା, ପ୍ରଭୁତ୍ୱ ବିସ୍ତାର କରିପାରିବା ତଥା କ୍ଷତିସାଧନ କରିପାରିବା ପରି ପଦବୀରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହେବାମାତ୍ରେ ବନ୍ଧୁଜନ ପଙ୍ଗପାଳ ପରି ମାଡ଼ି ଆସିବେ ।

Question ୧୬ ।
ବନ୍ଧୁମାନେ ଭଟ୍ଟା ପଡ଼ିଯାଆନ୍ତି କାହିଁକି ?
Answer:
ପଦବୀ ଚାଲିଗଲା ପରେ ବନ୍ଧୁଜନଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥସିଦ୍ଧିର ଆଶା ରହେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଦୂରେଇଯାଆନ୍ତି ।

ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ

Question ୧୭ ।
ସଂସାରରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ ଅଧିକାଂଶ ବନ୍ଧୁତା ‘ହେତୁକ’ ବା କାମର ପିଆରା ବନ୍ଧୁତା ।
Answer:
ସଂସାରରେ …………………………………………… ପିଆରା ବନ୍ଧୁତା ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ନାମଧେୟ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂଗୃହୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ଏ ସଂସାରରେ ଅଧିକାଂଶ ବନ୍ଧୁତ୍ୱ ମଧ୍ଯରେ କିପରି ସ୍ବାର୍ଥପୂର୍ତ୍ତିରୂପକ ଲାଳସା ଲୁକ୍‌କାୟିତ ହୋଇ ରହିଥାଏ, ତାହା ଉପସ୍ଥାପନ କହିଛନ୍ତି ।

ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ମତରେ ସେ ହିଁ ସଚ୍ଚିତ୍ର, ଯିଏ ମିତ୍ରଙ୍କୁ ପାପକାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରିବା ସହିତ ହିତସାଧନ କରନ୍ତି, ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଗୋପନୀୟ ବିଷୟକୁ ଗୋପନ ରଖ୍ ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣକୁ ପ୍ରକଟ କରନ୍ତି । ସମ୍ପଦ କାଳରେ ପାଖରେ ନ ରହି ବିପଦରେ ପାଖେ ପାଖେ ରହନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ସତାବନ ବର୍ଷର ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣବଶତଃ ଯେଉଁ ବହୁ ସହସ୍ର ବନ୍ଧୁ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ସନ୍ନିତ୍ରର ସେହି ଲକ୍ଷଣଦ୍ଵାରା ପରୀକ୍ଷା କରି ଦେଖ‌ିଲେ ଯେ ଚାରିଜଣ ଖଣ୍ଡେ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ପାଇପାରିଲେ ନାହିଁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଧନ, ଯଶ, ପ୍ରତିପତ୍ତି ତଥା ପଦବୀଦ୍ଵାରା ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ପାଇଁ ସେମାନେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ସୂତ୍ରପାତ କରିଥିଲେ ।

ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ କହି ଉପସ୍ଥିତ ତଥା ଭବିଷ୍ୟତ କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ନିମନ୍ତେ ବନ୍ଧୁତାର ଡୋରି ଲଗାଇଥିଲେ । ସେହି ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମର ଏକାନ୍ତ ବିଶ୍ୱସନୀୟତା ମଧ୍ଯରେ ବାଡ଼ିଦୁଆରର ଗଳିକବାଟର କଞ୍ଚି ଅର୍ଥାତ୍ ସମସ୍ତ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଜାଣିଯାଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି, ପଦବୀ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ଶକ୍ତି ଚାଲିଯିବା ପରେ ସେମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଭେଇଗଲେ । କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ପରେ ହୁଗୁଳିଗଲା ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ବନ୍ଧନ । ଈପ୍‌ସିତ ସ୍ୱାର୍ଥ ହାସଲ ପରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଅଧିକ ଉପକାର ପାଇବା ଆଶାରେ ସେମାନେ ବିପକ୍ଷ ବା ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଦୁର୍ନାମ ରଟିବା ସହ ବିରୋଧରେ ସାକ୍ଷ୍ୟଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ କୁଣ୍ଠିତ ହେଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସେପରି ବନ୍ଧୁତାକୁ କାମର ପିଆର ବନ୍ଧୁତା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୮ ।
ତୁମେ ଯାହାଙ୍କର ଉପରେ କରିଥାଅ, ଯେ ତୁମ ଅନ୍ନରେ ପ୍ରତିପାଳିତ, ଯେ ତୁମ ସ୍ୱାର୍ଥତ୍ୟାଗ ଓ ପରିଶ୍ରମ ଫଳରେ ‘ମଣିଷ’ ହୋଇଛନ୍ତି, ଯେ ତୁମ ରକ୍ତରେ ଗଢ଼ା, ସେହି ପୁଣି ତୁମର କଟ୍ଟର ଦୁସ୍‌ମନ ହୋଇ ଠିଆ ହୁଅନ୍ତି ।
Answer:
ତୁମେ ଯାହାଙ୍କର ………………………………………. ଠିଆ ହୁଅନ୍ତା ।
ନାମକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ଆନୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଉପକୃତ ବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ବଦଳରେ ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁଭାବେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୁଏ, ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ କଥାତ ଲକ୍ଷଣାନୁଯାୟୀ ଏ ସଂସାରରେ ସଜ୍ଜିତ୍ର ବିରଳ । ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଧନ, ଯଶ, ପ୍ରତିପତ୍ତି ବା ପଦବୀରେ ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ଉପସ୍ଥିତ ବା ଭବିଷ୍ୟତ ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ଲାଳସାରେ ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ ନେଇ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ସ୍ଵାର୍ଥହାସଲ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ବନ୍ଧନକୁ ହୁଗୁଳା କରି ପଳାୟନ କରନ୍ତି । ଅଧ‌ିକ ପ୍ରାପ୍ତି ଆଶାରେ ବିପକ୍ଷ ବା ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଆଶ୍ରା କରି ବିରୋଧାଚରଣ କରିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍ରପଦ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ବହୁ ସ୍ଥଳରେ ଦେଖାଯାଏ, ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପକାର ପାଇଥବ, ଆପଣଙ୍କ ଅନ୍ନରେ ଯେଉଁ ଲୋକ ପ୍ରତିପାଳିତ ହୋଇଥବ, ଆପଣଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥତ୍ୟାଗ ଓ ପରିଶ୍ରମ ଫଳରେ ଯିଏ ମଣିଷ ହୋଇଥବ, ଆପଣଙ୍କ ରକ୍ତରେ ଗଢ଼ା ହୋଇଥବ, ସେ ହିଁ ସମୟକ୍ରମେ ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ହୋଇ ଛିଡ଼ାହେବ ।

ଧର୍ମାନୁଯାୟୀ ଉପକାର ବଦଳରେ ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ଅଥବା ଅନ୍ତତଃ କୃତଜ୍ଞତା ଆପଣଙ୍କର ପ୍ରାପ୍ୟ । ସେହି ଉପକାରର ପାଉଣା ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ସେ ବାଧ୍ୟ । ସେହି ବାଧ୍ୟବାଧକତା ହିଁ ଅନର୍ଥର ମଞ୍ଜି । ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ନିଜେ ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥ‌ିବେ, ସେତେବେଳେ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଆପଣ କିଛି ଉପକାର କରିନାହାନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବେ ବୋଲି ଆପଣ ସ୍ଵପ୍ନରେ ମଧ୍ୟ ଭାବି ନାହାନ୍ତି, ସେମାନେ ସ୍ବତଃ ପ୍ରଣୋଦିତ ହୋଇ ଆସି ଆପଣଙ୍କୁ ବିପଦରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବେ । କିନ୍ତୁ ଯେଉଁମାନେ ଧର୍ମତଃ ପ୍ରତି- ଉପକାର କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ, ସେମାନେ ଆପଣଙ୍କୁ ଦେଖ‌ିଲେ ଲୁଚିବେ । ବରଂ ଅକଳରେ ପଡ଼ିଥିବା ଦେଖୁ ମରଣାନ୍ତକ ଆଘାତ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ଦେବେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ମହାପୁରୁଷମାନେ କହିଛନ୍ତି, ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ବା ପରିଶୋଧର ଆଶା ନରଖ୍ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଜ୍ଞାନରେ ପରୋପକାର କରିବା ଉଚିତ ।

Question ୧୯ ।
ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁ, ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ।
Answer:
ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ ……………………………………………….. ବନ୍ଧୁ ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜଙ୍କ ରଚିତ ‘ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂକଳିତ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ନାମକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସମାନୀତ । ଏଠାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।
ଏ ସଂସାରରେ ଅନେକ ଲୋକ ଧନ, ଯଶ, ପ୍ରତିପରି ବା ପଦବୀଦ୍ୱାରା ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ଉପସ୍ଥିତ ତଥା ଭବିଷ୍ୟତର ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ନିମନ୍ତେ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ବନ୍ଧୁ ମୁଣ୍ଡରେ ସମସ୍ତ ବିପଦ ଲଦିଦେଇ ନିଜେ ଆନନ୍ଦରେ ରୁହନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି ବା ପଦବୀ ଚାଲିଗଲା ପରେ ଆଉ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଆଉ କେତେକ ଖୋଦାଙ୍କ ନାମକୁ ଭିଭିକରି ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧନ୍ତି । ସେହି ବନ୍ଧୁତ୍ବର ବିଶ୍ୱସନୀୟତା ଭିତରେ ବନ୍ଧୁର ଦୁର୍ବଳତା ଜାଣନ୍ତି ।

କାର୍ଯ୍ୟ ହାସଲ ପରେ ଅଧ୍ଵ ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି ନିମନ୍ତେ ବିପକ୍ଷ ବା ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଦୁର୍ନାମ ରଟିବା କିମ୍ବା ବିରୋଧରେ ସାକ୍ଷ୍ୟ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ କୁଣ୍ଠିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ତୁମଦ୍ୱାରା ଉପକୃତ ହୋଇଥିବା ମାନବ ମଧ୍ଯ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବା ବା ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର କରିବା ବଦଳରେ ତୁମକୁ ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥ‌ିବା ଦେଖୁ ମରଣାନ୍ତକ ଆଘାତ ଦେବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ତ୍ଵପଦ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଫଳର କାମନା ନରଖ୍ ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ବା ପରିଶୋଧ ପାଇବାର ଆଶା ନ ରଖ୍ ପବିତ୍ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନରେ ପରୋପକାର କରିବା ଉଚିତ । ଏ ସଂସାରରେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ଅହେତୁକୀ ବନ୍ଧୁତା ବିରଳ ।

ଆବଶ୍ୟକତା ସମୟରେ ବା ବିପଦବେଳର ବନ୍ଧୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ । ଦୃଢ଼ କର୍ମ ସମ୍ପର୍କ ବା ଦୃଢ଼ ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ ଆଦିଜନିତ ବନ୍ଧୁତା-ବନ୍ଧୁତା ନୁହେଁ – ତାହା କାମର ପିଆରା ବନ୍ଧୁତା । ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର କୌଣସି ଆଶା ନ ରଖ୍ ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ବା ବିପଦବେଳେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥ‌ିବା ବନ୍ଧୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଭାଷାରେ ସେ ହିଁ ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭଗବାନଙ୍କର ନାମ ଦୀନବନ୍ଧୁ । କାରଣ ଏ ସଂସାରରେ ସେ ହିଁ ଏକା ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ ।

Question ୨୦ ।
‘ଆଜି ଯେ ବନ୍ଧୁତାସନେ କାଲି ସେ ଅରାତି’ ପାଲଟିବେ– ବାଘର ଘରେ ମିରିଗର ନାଟ ଲାଗିଥ୍ ଓ ତୁମେ ଆମେ ବଲବଲ କରି ଚାହିଁ ଜଳକା ବନି ଚାହିଁଥୁବା ।
Answer:
ଆଜି ଯେ ବନ୍ଧୁତାସନେ ……………………………………………. ବନି ଚାହିଁଥୁବା ।
ଉକ୍ତ ଗଦ୍ୟାଶଟି ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ‘ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧ ସଂକଳିତ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ନାମକ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସମାନୀତ । ବନ୍ଧୁ କିପରି ଶତ୍ରୁରେ ପରିଣତ ହୋଇ କ୍ଷତିସାଧନ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହେବେ ନାହିଁ ତାହା ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଏଠାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ମନୁଷ୍ୟ ଯେଉଁ ପଦବୀରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହେବା ମାତ୍ରେ ବହୁ ଲୋକଙ୍କ ଉପକାର କରିବା ସହ ଦୁଃଖ ଦେଇପାରିବେ, ଅନେକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭୁତ୍ଵ ବିସ୍ତାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବିପୁଳ କ୍ଷତି ସାଧନ କରିପାରିବେ, ସେପରି ପଦବୀରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ ହେବାମାତ୍ରେ ପଙ୍ଗପାଳ ପରି ବହୁ ବନ୍ଧୁଜନ ମାଡ଼ିଆସିବେ । ଧନ-ଜନ-ଗୋପ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ମାନ-ସମ୍ମାନ ଏପରିକି ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ସମର୍ପଣ କରିବାକୁ ବହୁଲୋକ ଆଗେଇ ଆସିବେ । ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ବାଘ ଦୁଧ, ପିମ୍ପୁଡ଼ି ରକତ, ଆକାଶ କୟାଁ, ସାପ ଗୋଡ଼ ପ୍ରଭୃତି ଅସମ୍ଭବ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ଯ ଆଣିଦେବାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିବେ । କିନ୍ତୁ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ଦୟାରୁ ବା ଦୟାହୀନତାରୁ ଯେଉଁଦିନ ସେହି ପଦବୀ ହାତରୁ ଚାଲିଯିବ, ପରଦିନ ରାତ୍ରିପାହିବା ପୂର୍ବରୁ ପଦାଧ୍ୟାନଜନିତ ସମସ୍ତ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଆଗମନ ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବ ।

ସେମାନେ ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି ପାଇଁ ବିପକ୍ଷ ବା ଶତ୍ରୁଙ୍କ ଆଶ୍ରୟ ନେଇ ବିରୋଧରେ ଅସ୍ତ୍ର ଧରିବେ । କାଲି ଯିଏ ବନ୍ଧୁତାର ଆସନରେ ବସି ଅତି ଆପଣାର ହୋଇଥିଲା, ସେ ଭୟଙ୍କର ଶତ୍ରୁ ସାଜି ବିପକ୍ଷ ବା ଶତ୍ରୁଙ୍କ ପାଇଁ ଅସ୍ତ୍ରରେ ଆଘାତ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହେବ ନାହିଁ । ବନ୍ଧୁତ୍ବର ବିଶ୍ୱସନୀୟତା ମଧ୍ଯରେ କରାଗତ କରିଥିବା ବାଡ଼ି ଦୁଆରର କଞ୍ଜ୍ (ସକଳ ଦୁର୍ବଳତାକୁ) ଶତ୍ରୁଙ୍କ ହାତରେ ସମର୍ପଣ କରିଦେବ । ଆରମ୍ଭ ହେବ ଭୟଙ୍କର ସଂଘର୍ଷ। ସେହି ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଅସ୍ତ୍ର କରି ନିର୍ବଳମାନେ ବଳ ପାଇ ପ୍ରବଳ ହୋଇଉଠିବେ । ବଳହୀନ ହରିଣ ପରି ଯେଉଁମାନେ ପଦାଧ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ମହାବଳ ବାଘ ପରି ଭୟ କରୁଥିଲେ, ପଦବୀ ଚାଲିଗଲା ପରେ ସେମାନେ ବାଘ ଘରେ ପ୍ରବେଶ କରି ନିର୍ଭୟରେ ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ ଆରମ୍ଭ କରିଦେବେ । କିଛି କରିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ମଧ୍ୟ ନୀରବରେ କେବଳ ଚାହିଁରହିବା ସାର ହେବ । ସୁତରାଂ ଏପରି ସ୍ବାର୍ଥଲିପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କୁ ପରିହାର କରି ନିଃସ୍ବାର୍ଥ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୨୧ ।
ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷର ଅନୁଭୂତିରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ ଓ ସେ କିପରି ଠେକିଛନ୍ତି, ଠେକିକରି ମଧ୍ୟ ଶିଖୁନାହାନ୍ତି ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନ କର ।
କିମ୍ବା, ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ଦୀର୍ଘଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତା କିପରି ସହାୟକ ହୋଇଛି, ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
କିମ୍ବା, ଠିକିଲେ ଶିଖନ୍ତି– ଏ ପ୍ରବାଦଟି ଲେଖକ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜଙ୍କ ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରମ୍ୟରଚକ ଭାବେ ସୁଖ୍ୟାତି ଲାଭ କରିଥିବା ସ୍ଵର୍ଗତ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ଥିଲେ ସମସାମୟିକ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବାରେ ଅପୂର୍ବ ବିନ୍ଧାଣି । ଶାଣିତ ବ୍ୟଙ୍ଗ ଓ ବିଦ୍ରୁପ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ଅପଚାର ବିରୋଧରେ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିବା କଟକ ଜିଲ୍ଲାନ୍ତର୍ଗତ ସିଦ୍ଧେଶ୍ୱରପୁରର ସେହି ସୁଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନରୁ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିବା ‘ପୂର୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୋଷ’, ‘ନନାଙ୍କ ବସ୍ତାନି’, ‘ଦୁନିଆର ହାଲଚାଲ’, ‘ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’, ‘ବାଇମହାନ୍ତିଙ୍କ ପାଞ୍ଜି’, ‘ଆମ ଘରର ହାଲଚାଲ’ ପ୍ରଭୃତି ସାରସ୍ଵତ କୃତିରାଜି ସ୍ୱୀୟ ରମଣୀୟତା, ବାଚାତୁରୀ, ହାସ୍ୟରସ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିଟି ପାଠକ ହୃଦୟକୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା ସହ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କୁ କରିଛି କାଳଜୟୀ ।

‘ଭଞ୍ଜ ପ୍ରଦୀପ’ର ୧୧ଶ ବର୍ଷ ପ୍ରଥମ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂକଳିତ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବୀୟ ଦୀର୍ଘ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଜିତ ବନ୍ଧୁତ୍ବର ଅନୁଭୂତି ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।
ନୀତିକାରଙ୍କ ମତରେ –
‘ପରୋକ୍ଷେ କାର୍ଯ୍ୟହନ୍ତାରଂ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷେ ପ୍ରିୟବାଦିନମ୍,
ବର୍ଜୟେତ୍ ତାଦୃଶଂ ବରଂ ବିଷକୁୟଂ ପୟୋମୁଖମ୍ ।’
ଆଗରେ ମଧୁର ବଚନ କହି ପରୋକ୍ଷରେ କ୍ଷତିସାଧନ କରୁଥିବା ବନ୍ଧୁ ବିଷକୁମ୍ଭ ପୟୋମୁଖ ସଦୃଶ । ସେପରି ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ସତାବନ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ସଂସାରର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ନାନା ପ୍ରସଙ୍ଗ, ଅବସ୍ଥା ତଥା ସ୍ଥାନରେ ଏହିପରି ବହୁ ବିଷକୁମ୍ଭ ପୟୋମୁଖମାନଙ୍କ ସହ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରି ଠକିଛନ୍ତି ତଥାପି ଶିକ୍ଷା କରିପାରି ନାହାନ୍ତି ବୋଲି ଗଭୀର ଅନୁତାପ ମଧ୍ଯ କରିଛନ୍ତି ।

ଜୀବନର ସେହି ଦୀର୍ଘକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଜନ୍ମ, ବିବାହ, କର୍ମକ୍ଷେତ୍ର, ସଂସାର, ବ୍ୟବସାୟ ତଥା ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ନାନା କାରଣବଶତଃ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ବହୁ ସହସ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ଆଳାପ ତଥା ପରିଚୟ ହୋଇଛି । ସେହି ପରିଚୟରୁ ସମ୍ପର୍କ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇ ସୌହାର୍ଘ୍ୟ ତଥା ବନ୍ଧୁତା ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି । ସେହି ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ପ୍ରୀତିବନ୍ଧୁ ବା ମହାପ୍ରସାଦ ବନ୍ଧୁ, ଆଉ କେତେକ ସପିଣ୍ଡ ଓ ଅସପିଣ୍ଡ ବନ୍ଧୁ, ସମାନୋଦକ ଓ ଅସମାନୋଦକ ବନ୍ଧୁ, ସାକୁଲ୍ୟ ଓ ଅସାକୁଲ୍ୟ ବନ୍ଧୁ, ସମଧର୍ମୀ ଓ ଅସମଧର୍ମୀ ବନ୍ଧୁ, ସହପାଠୀ ଓ ଅସହପାଠୀ ବନ୍ଧୁ, ସମକକ୍ଷ ଓ ଅସମକକ୍ଷ ବନ୍ଧୁ, ସମଲେଖକ ଓ ଅସମଲେଖକ ବନ୍ଧୁ ପ୍ରଭୃତିଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଆଭାଷଣପୂର୍ବ ସାପ୍ତପଦୀନଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି କରମର୍ଦ୍ଦନ, ତୈଳମର୍ଦ୍ଦନ, ଆଲିଙ୍ଗନ, କାଗଜ କଲମ, ସମାଲୋଚନ, ଟକୀ, ସିନେମା, ପୁସ୍ତକାଦି ମୁଦ୍ରଣ, ପ୍ରକାଶ ଓ ପ୍ରଚାର ପ୍ରଭୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।

ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ମତରେ ସଜ୍ଜିତ୍ରର ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି, ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କୁ ପାପକାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରିବା ସହ ସର୍ବଦା ମିତ୍ରଙ୍କର ହିତସାଧନରେ ରତ ହୁଅନ୍ତି, ମିତ୍ରଙ୍କ ଗୋପନୀୟ ବିଷୟକୁ ଗୋପନ ରଖ୍ ମିତ୍ରଙ୍କ ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣକୁ ପ୍ରକଟ କରନ୍ତି । ସମ୍ପଦ କାଳରେ ମିତ୍ରଙ୍କ ପାଖରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ନ ହୋଇ ବିପଦରେ ମିତ୍ରଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରୁହନ୍ତି ।

ମିତ୍ରତାର ଏହି କଷଟି ପଥରରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରି ଚାରିଜଣ ଖଣ୍ଡେ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ପାଇପାରିଲେ ନାହିଁ । କାରଣ ସେମାନେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଧନରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଯଶ ବା ପ୍ରତିପତ୍ତି ଯୋଗୁଁ ତଥା ପଦବୀ ହେତୁ ଉପସ୍ଥିତ ତଥା ଭବିଷ୍ୟତ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଥ୍‌ ହେବାପାଇଁ ବନ୍ଧୁତାର ସୂତ୍ରପାତ କରିଥିଲେ । ସମସ୍ତ ବିପଦ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ଲଦି ସେମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ଉଖୁଡ଼ା ଖାଉଥିଲେ ।

କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କଠାରୁ ସେହି ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି, ପଦବୀ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ଶକ୍ତି ଅପସରି ଯାଇଛି, ସେତେବେଳେ ସେହି ସ୍ଵାର୍ଥଲିପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁଗଣ ମଧ୍ୟ ଉଭେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ ନେଇ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ ସେତେବେଳେ ସେହି ସ୍ଵାର୍ଥଲିପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁଗଣ ମଧ୍ୟ ଉଭେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ ନେଇ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ ଜାଣି ଯାଇଥିଲେ । ସ୍ଵାର୍ଥ ହାସଲ କରିସାରିବା ପରେ ହୁଗୁଳା ହୋଇଗଲା ବନ୍ଧୁତାର ଦୃଢ଼ ବନ୍ଧନ । ଈପ୍‌ସିତ ଉପକାର ବା କାର୍ଯ୍ୟ ହାସଲ କରିସାରି ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଉପକାର ତଥା ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ହେବ ବୋଲି ବିବେଚନା କରି ବିପକ୍ଷକୁ ଆଶ୍ରୟ କଲେ । ଶତ୍ରୁଙ୍କ ନିକଟତର ହେବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଦୁର୍ନାମ ରଟନା କରିବା ସହ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ଧର୍ମାଧ୍ଵରଣରେ ବା ସମାଜର ଇଜ୍‌ଲାସ୍‌ରେ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସାକ୍ଷ୍ୟ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ କୁଣ୍ଠିତ ହେଲେ ନାହିଁ ।

ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପକୃତ ହୋଇଥିବା, ତାଙ୍କ ଅନ୍ନରେ ପ୍ରତିପାଳିତ ତଥା ତାଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥତ୍ୟାଗ ଓ ପରିଶ୍ରମ ଫଳରେ ମଣିଷ ହୋଇଥ‌ିବା ବନ୍ଧୁମାନେ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବା ବା ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର କରିବା ବଦଳରେ ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ଭାବେ ଛିଡ଼ାହେଲେ । ବିପଦବେଳେ ସେମାନେ ଲୁଚିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମରଣାନ୍ତକ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହେଲେ ନାହିଁ । ବରଂ ଦୁର୍ବଳ ଶତ୍ରୁମାନେ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ବାଡ଼ି ଦୁଆରର କଞ୍ଚି ପାଇ ପ୍ରବଳ ହୋଇଉଠି ବାଘ ଘରେ ଆରମ୍ଭ କଲେ ମିରିଗର ନାଟ । ଶେଷରେ କିଂକର୍ତ୍ତବ୍ୟବିମୂଢ଼ ହୋଇ ଚାହିଁ ରହିଥ‌ିବା ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ଏହା ଥିଲା ସତାବନ ବର୍ଷର ଅଙ୍ଗେନିଭା ଅନୁଭୂତି ।

Question ୨୨ ।
ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁତାର ସ୍ବରୂପ ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅବଲମ୍ବନରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧ ଅନୁସରଣରେ ପ୍ରକୃତ ଓ ଅପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁତା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବୈଷମ୍ୟର ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, କେଉଁ ବନ୍ଧୁତାରେ ମଣିଷ ଜୀବନର ବାସ୍ତବତା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ, ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଛାୟାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ସ୍ଵର୍ଗତ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ଜଣେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରମ୍ୟରଚକ ଭାବେ ହୋଇଥିଲେ ବହୁ ସୁଖ୍ୟାତିର ଅଧିକାରୀ । ଶାଣିତ ବ୍ୟଙ୍ଗ ତଥା ବିଦ୍ରୁପ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସାମୟିକ ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବାରେ ସେହି ଅପୂର୍ବ ବିନ୍ଧାଣି ଥିଲେ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର୍ନ୍ତଗତ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରପୁର ଗ୍ରାମର ସୁଯୋଗ୍ୟ ଦାୟାଦ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନରୁ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିବା ‘ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ’, ‘ନନାଙ୍କ ବସ୍ତାନି’, ‘ଦୁନିଆର ହାଲଚାଲ’, ‘ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’, ‘ବାଇ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ପାଞ୍ଜି’, ‘ଆମ ଘରର ହାଲଚାଲ’ ଆଦି କାଳଜୟୀ କୃତିରାଜି ତାଙ୍କ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ବତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

‘ଭଞ୍ଜ ପ୍ରଦୀପ’ର ୧୧ଶ ବର୍ଷ ପ୍ରଥମ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଙ୍କଳିତ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁତାର ସ୍ବରୂପ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।
‘ପରୋଽପି ହିତବାନ୍ ବନ୍ଧୁ
ବନ୍ଧୁରପ୍ୟହିତଃ ପରଃ ।’’

ପର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଯିଏ ହିତସାଧନ କରିଥାଏ ସେ ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ; କିନ୍ତୁ ବନ୍ଧୁ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଯିଏ ଅହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ସେ ଶତ୍ରୁଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ । ତେଣୁ ପଣ୍ଡିତମାନେ ସଜ୍ଜିତ୍ରର ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରତିପାଦନ କରିବାକୁ ଯାଇ କୁହନ୍ତି – ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ପାପକାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରନ୍ତି । ସର୍ବଦା ସେମାନେ ବନ୍ଧୁଙ୍କର ହିତସାଧନରେ ରତ ହୁଅନ୍ତି । ମିତ୍ରଙ୍କର ଗୋପନୀୟ ବିଷୟକୁ ଗୋପନ ରଖିବା ସହ ତାଙ୍କର ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣକୁ ପ୍ରକଟିତ କରିବାକୁ ସଚେଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି । ସମ୍ପଦ କାଳରେ ମିତ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ବିପଦବେଳରେ ବନ୍ଧୁଙ୍କର ପାଖେ ପାଖେ ରହି ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି । କାରଣ ସେମାନେ ବନ୍ଧୁର ବନ୍ଧୁତ୍ବ ରକ୍ଷାକରିବା ନିମନ୍ତେ ସର୍ବଦା ସତର୍କ ତଥା ତତ୍ପର ଥାଆନ୍ତି ।

ସେମାନଙ୍କ ହୃଦୟରେ ନଥାଏ କୌଣସି ଫଳପ୍ରାପ୍ତି ବା ପ୍ରତ୍ଯୁପକାରର ଆଶା । ଧନ, ଯଶ, ପ୍ରତିପତ୍ତି ବା ପଦପଦବୀ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ସେମାନେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରିନଥା’ନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ବା ଭବିଷ୍ୟତର ସ୍ବାର୍ଥସାଧନ ଲାଳସାରେ ସେମାନଙ୍କ ବନ୍ଧୁତ୍ବର ଡୋରି ବନ୍ଧାଯାଇ ନଥାଏ । ବନ୍ଧୁ ମୁଣ୍ଡରେ ନଡ଼ିଆ ଭାଙ୍ଗି ଉଖୁଡ଼ା ଖାଇବା ସେମାନଙ୍କ ଧର୍ମ ନୁହେଁ । ବନ୍ଧୁଙ୍କଠାରୁ ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି, ପଦବୀ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ଶକ୍ତି ଚାଲିଯିବା ପରେ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ବିପନ୍ନ କରି ଅନ୍ତର୍ହିତ ହେବା ସେମାନଙ୍କର କର୍ମ ନୁହେଁ ।

ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁର ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ କେବେ ହୁଗୁଳା ହୋଇଯାଏ ନାହିଁ । ସେ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଦୁର୍ବଳତାକୁ କେବେ ଶତ୍ରୁ ବା ବିପକ୍ଷଙ୍କ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ତାଙ୍କ ନାମରେ ଦୁର୍ନାମ ରଟନ୍ତି ନାହିଁ କି ବନ୍ଧୁଙ୍କ ବିରୋଧରେ କେବେ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

ବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପକୃତ ହେଲେ ଧର୍ମାନୁଯାୟୀ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବା ବା ଉପକାର ବଦଳରେ ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର କରିବାକୁ ସେମାନେ କେବେ ଭୁଲନ୍ତି ନାହିଁ । କାରଣ ଉପକାରର ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର କରିବା ଧର୍ମତଃ ସେମାନେ ବାଧ୍ୟ ବୋଲି ମନେକରନ୍ତି । ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର କେବେ କୌଣସି ପ୍ରାପ୍ତିର ଆଶା ରଖ୍ ବନ୍ଧୁର ଉପକାର କରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ମହାଜନମାନେ କହିଛନ୍ତି – ‘ଫଳର କାମନା ନ ରଖୁ, ପ୍ରତ୍ଯୁପକାରର ଆଶା ନ କରି, ପରିଶୋଧ ପାଇବାର ଇଚ୍ଛା ନ କରି, ପବିତ୍ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଜ୍ଞାନରେ ପରର ଉପକାର କରିଯାଅ ।’ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁର ବନ୍ଧୁତା ହେଉଛି ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ବନ୍ଧୁତା । ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ।

ତେଣୁ ବିପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ସହାୟକ ରୂପେ କୌଣସି ପ୍ରାପ୍ତିର ଆଶା ନ ରଖ୍ କେବଳ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ସହାୟତା କରିଥା’ନ୍ତି । ସେଥ୍ପାଇଁ ତାଙ୍କର ନାମ ଦୀନବନ୍ଧୁ । ସେ ହିଁ ଏକା ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ । ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ବନ୍ଧୁତ୍ୱ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ଅହେତୁକୀ ବନ୍ଧୁତା । ସେପରି ଫଳ-କାମନା- ବିରହିତ ପରୋପକାରୀ ସଂସାରରେ ବିରଳ । ସେହି ବନ୍ଧୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ।

Question ୨୩ ।
‘‘ଯେଉଁଠାରେ ଫଳର ଆଶାରଖ୍ ପରୋପକାର କରିବ ସେଠାରେ ନିଶ୍ଚେ ଚିଆଁ ପାଇବ’’– ଏହି ଉକ୍ତିର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
କିମ୍ବା, ଫଳପେପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁ, ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ନୁହଁନ୍ତି, ଏପରି ବନ୍ଧୁ କାର୍ଯ୍ୟତଃ ଧରା ପଡ଼ିଥା’ନ୍ତି – ଏହାର ସତ୍ୟତା ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅନୁସରଣରେ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
କିମ୍ବା, କେଉଁପରି ବନ୍ଧୁ ଫଳରେ ଆଶା ରଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ଏବଂ ତାହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୁଏ, ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତକୁ ସ୍ୱୀୟ ସାରସ୍ୱତ ପ୍ରତିଭା-ପ୍ରଭାରେ ସତତ ସମୁଜ୍ଜ୍ବଳ କରିଥିବା ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ଥିଲେ ଅନନ୍ୟ ପ୍ରତିଭାଧର ବରେଣ୍ୟ ପୁରୁଷ । ଶାଣିତ ବ୍ୟଙ୍ଗ, ବିଦ୍ରୂପ ତଥା ହାସ୍ୟରସାତ୍ମକ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରମ୍ୟରଚକର ସୁଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଥିବା ସେହି ଅମର ମଣିଷକୁ କୋଳରେ ଧରି କଟକ ଜିଲ୍ଲାନ୍ତର୍ଗତ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରପୁର ଗ୍ରାମ ହୋଇଛି ଗର୍ବିତ । ତାଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ନନାଙ୍କ ବସ୍ତାନି’, ‘ଦୁନିଆର ହାଲଚାଲ’, ‘ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୋଷ’, ‘ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’ ପ୍ରଭୃତି କାଳଜୟୀ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ପଦ ତାଙ୍କ ଅମଳିନ ପ୍ରତିଭାର ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତିଫଳନ ।
‘ଭଞ୍ଜ ପ୍ରଦୀପ’ର ୧୧ଶ ବର୍ଷ ପ୍ରଥମ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଂକଳିତ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଫଳ ଆଶା ନରଖ୍ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନରେ ପରୋପକାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ପର ଉପକାର      ପୁଣ୍ୟମୟ ବ୍ରତ
ପାଳନ୍ତି ମହତ ଜନ
ପର ଉପକାରେ     ଉର୍ବୀ ଦିବାକର
ଦିଅନ୍ତି ଶସ୍ୟ କିରଣ । (ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର)

ସଂସ୍କୃତରେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଉକ୍ତି ଅଛି– ‘ପରୋପକାରାୟ ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ।’ ସେଥ‌ିପାଇଁ ମହାଜନମାନେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି –
‘ଫଳର କାମନା ନ ରଖୁ, ପ୍ରତ୍ଯୁପକାରର ଆଶା ନ କରି, ପରିଶୋଧ ପାଇବାର ଇଚ୍ଛା ନ କରି, ପବିତ୍ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟଜ୍ଞାନରେ ପରର ଉପକାର କରିଯାଅ ।’’ ‘ପରୋପକାର’କୁ ଏକ ପୁଣ୍ୟମୟ ବ୍ରତ ବା ପବିତ୍ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ମନେକରି ପରର ଉପକାର କରିବା ଉଚିତ । ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ବା କୃତଜ୍ଞତା ଆଶାରଖ୍ କାହାର ଉପକାର କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । କାରଣ ଏ ସଂସାରରେ ଉପକୃତ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ଅପକାର କରିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହି ସତ୍ୟକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମହାତ୍ମା ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କ ଉକ୍ତିକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ଦିନେ ମହାତ୍ମା ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କୁ ଆସି ଜଣେ କହିଲେ– ‘ଅମୁକ ଆପଣଙ୍କ ନାମରେ ଭାରି ଦୁର୍ନାମ ରଟନା କରୁଛନ୍ତି ।’’

ଏହା ଶୁଣି ମହାପୁରୁଷ ନୀରବ ରହିବାରୁ ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ତାଙ୍କ ନୀରବତାର କାରଣ ପଚାରନ୍ତେ ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର କହିଲେ– ‘ନିନ୍ଦାକାରୀଙ୍କର ମୁଁ କେବେ କୌଣସି ଉପକାର କରିଛି କି ନାହିଁ ଏହି କଥାର ହେଜ କରୁଥୁଲି । ମୁଁ ତାଙ୍କର କେବେ କିଛି ଉପକାର କରିଛି ବୋଲି ମୋର ସ୍ମରଣ ହେଉନାହିଁ; ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ସେ କାହିଁକି ମୋ ଦୁର୍ନାମ କରିବାରେ ମାତିଛନ୍ତି, ମୁଁ ବୁଝିପାରୁ ନାହିଁ ।’’ ଫଳତଃ ଦେଖାଯାଏ ଉପକୃତ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅପକାର କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସେ । ଯିଏ ତୁମ ଅନ୍ନରେ ପ୍ରତିପାଳିତ, ତୁମେ ଯାହାର ଉପକାର କରିଅଛ, ତୁମ ସ୍ୱାର୍ଥତ୍ୟାଗ ତଥା ପରିଶ୍ରମ ଫଳରେ ଯିଏ ମଣିଷ ହୋଇଅଛି, ଯିଏ ତୁମର ରକ୍ତରେ ଗଢ଼ା, ସେ ହିଁ ତୁମର ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁରୂପେ ଛିଡ଼ାହେବେ ।

କରିବାକୁ ସେ ବାଧ୍ୟ । ସେହି ବାଧ୍ୟବାଧକତା ହିଁ ସଂସାରରେ ସୃଷ୍ଟ ବହୁ ଅନର୍ଥର ମଞ୍ଜିର କାରଣ ସାଜେ । କାରଣ ସେମାନେ ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ନୁହଁନ୍ତି । ମିତ୍ରଙ୍କୁ ପାପକାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରି ମିତ୍ରଙ୍କ ହିତ ସାଧନରେ ରତ ରହି ଗୋପନୀୟ ବିଷୟକୁ ଗୋପନ ରଖ୍ ବିପଦବେଳେ ପାଖେ ପାଖେ ରହି ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ସେମାନଙ୍କ ଧର୍ମ ନୁହେଁ । ବରଂ ତୁମ ଧନ, ଯଶ, ପ୍ରତିପତ୍ତି ଓ ପଦବୀରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ବର୍ତ୍ତମାନର ତଥା ଭବିଷ୍ୟତର ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ନିମନ୍ତେ ସେମାନେ ବନ୍ଧୁତାର ଡୋରି ଲଗାଇଥିଲେ । ତୁମ ମୁଣ୍ଡରେ ନଡ଼ିଆ ଭାଙ୍ଗି ଉଖୁଡ଼ା ଖାଇଥିଲେ । ତୁମ ପାଦରେ ଧନ-ଜନ-ଗୋପ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଢାଳିଦେବା ସହ ମାନ-ସମ୍ମାନ ଓ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ସମର୍ପଣ କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସୁଥିଲେ । ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ବାଘଦୁଧ, ପିମ୍ପୁଡ଼ି ରକ୍ତ, ସାପ ଗୋଡ଼ ପ୍ରଭୃତି ଅସମ୍ଭବ ପଦାର୍ଥ ଆଣିଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ବାହାରି ପଡୁଥିଲେ ।

ବନ୍ଧୁତ୍ବର ସେହି ନିଶା ମଧ୍ଯରେ ତୁମର ସକଳ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଜାଣି ଯାଇଥିଲେ । ତୁମର ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି, ପଦବୀ, କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ଶକ୍ତି ଚାଲିଯିବା ପରେ ହୁଗୁଳି ଯିବ ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ । ଅଧିକ ସ୍ବାର୍ଥ ସାଧନ ନିମନ୍ତେ ବିପକ୍ଷଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ କରିବେ । ତୁମେ ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥିବା ସମୟରେ ଦେଖା କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ନ ଆସି ସେହି ସମୟରେ ମରଣାନ୍ତକ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍‌ଦ ହେବେ ନାହିଁ । ବିପକ୍ଷ ବା ଶତ୍ରୁଙ୍କ ଆଗରେ ତୁମ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରକାଶ କରିବେ । ସେହି ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଅସ୍ତ୍ରକରି ଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିବେ । ଆରମ୍ଭ ହେବ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ । ତେଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି– ‘ଆଜି ଯେ ବନ୍ଧୁତାସନେ କାଲି ସେ ଅରାତି ।’

ଏ ସଂସାରରେ ଫଳର ଆଶାରଖ୍ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କଲେ ତା’ର ପ୍ରତିଫଳ ପାଇବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । ତଥାପି ବିପଦବେଳର ବନ୍ଧୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ । ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ଅହେତୁକୀ ବନ୍ଧୁତା ତଥା ଫଳକାମନା ବିରହିତ ପରୋପକାର ଏ ସଂସାରରେ ବିରଳ । ତେଣୁ ପରଦ୍ଵାରା ଅପକୃତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପରୋପକାର ରୂପକ ପୁଣ୍ୟମୟ ବ୍ରତ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ କବି ଗାଇଛନ୍ତି –

Question ୨୪ ।
କାମର ପିଆରା ବନ୍ଧୁତା ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁତା ନୁହେଁ । ଏହା ବୁଝାଇ ସାନ ଭଉଣୀ ନିକଟକୁ ପତ୍ର ଲେଖ ।
Answer:
କଲ୍ୟାଣୀୟା ସ୍ମିତା,

ଅମରଦା

ତା………………………………..

ମୋର ହାର୍ଦ୍ଦିକ ସ୍ନେହାଶିଷ ନେବୁ । ବାପା ଓ ବୋଉଙ୍କୁ ମୋର ଭୂମିଷ୍ଠ ପ୍ରଣାମ ଜଣାଇଦେବୁ । ଗତକାଲି ତୋର ଚିଠି ପାଇ ସେଥିରୁ ତୋର ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ କଥା ତଥା ସେମାନଙ୍କ ଗହଣରେ ତୋର ଆନନ୍ଦରେ କାଳକାଟିବା କଥା ଜାଣି ଯେତିକି ଖୁସି ହେଲି ସେତିକି ମୋ ମନ ଆଶଙ୍କାରେ ମଧ୍ୟ ଭରିଗଲା । କାରଣ, ଏ ସଂସାରରେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ବିରଳ । ସମସ୍ତ ବନ୍ଧୁତା କାମର ପିଆରା । ସେହିପରି ବନ୍ଧୁତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ରମ୍ୟରଚକ ଭାବେ ପରିଚିତ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ନୀମକ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ମୁଁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଛି । ତୁ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚିଠି ପଢ଼ି ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିବୁ ଏବଂ କାମର ପିଆରା ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କୁ ପରିହାର କରି ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱ ସ୍ଥାପନ କରିବୁ ।

ଏ ସଂସାରରେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ଅହେତୁକୀ ବନ୍ଧୁତା ତଥା ଫଳକାମନା ବିରହିତ ପରୋପକାର ବିରଳ । ପଣ୍ଡିତମାନେ ସନ୍ନିତ୍ରର ଲକ୍ଷଣ ସମ୍ପର୍କରେ କହିଛନ୍ତି– ‘ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର, ମିତ୍ରଙ୍କୁ ପାପରୁ ନିବୃତ୍ତ କରାନ୍ତି, ମିତ୍ରଙ୍କର ଗୋପନୀୟ ବିଷୟମାନ ଗୋପନ ରଖନ୍ତି, ମିତ୍ରଙ୍କର ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣକୁ ପ୍ରକଟିତ କରନ୍ତି, ମିତ୍ରଙ୍କ ସମ୍ପଦକାଳରେ ପାଖରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ମିଶ୍ରଙ୍କ ବିପରି ପଡ଼ିଲେ ତାଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହନ୍ତି ।’’

ଯଥାର୍ଥରେ ବିପଦକାଳର ବନ୍ଧୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ । ସେ ହିଁ ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭଗବାନଙ୍କ ନାମ ଦୀନବନ୍ଧୁ । ଏ ସଂସାରର ସେ ହିଁ ଏକା ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଏ ସଂସାରରେ ସମସ୍ତ ବନ୍ଧୁତା କାମର ପିଆରା ବନ୍ଧୁତା । ଯେଉଁ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ବାର୍ଥସାଧନ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି, ପଦବୀ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ସେମାନେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଅନ୍ତରରେ ସେମାନଙ୍କର ଥାଏ ବର୍ତ୍ତମାନ ତଥା ଭବିଷ୍ୟତର କାର୍ଯ୍ୟସାଧନର ଲାଳସା ।

ସ୍ୱାର୍ଥ ହାସଲ ପାଇଁ ବନ୍ଧୁତ୍ବର ଅଭିନୟ କରି ଧନ-ଜନ-ଗୋପଲକ୍ଷ୍ମୀ, ମାନ ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଜୀବନକୁ ମଧ୍ଯ ସମର୍ପଣ କରିଦେବାକୁ ସେମାନେ ଆଗେଇ ଆସିବେ । ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ବାଘଦୁଧ, ପିମ୍ପୁଡ଼ି ରକ୍ତ, ନିର୍ମୂଳୀ ମୂଳ, ସାପ ଗୋଡ଼ ପ୍ରଭୃତି ଅସମ୍ଭବ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଆଣିଦେବାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିବେ । ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ ଧରି ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କରିବେ । ସେହି ନାମର ନିଶା ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ଗଭୀର ବିଶ୍ଵସନୀୟତା ମଧ୍ଯରେ ସେମାନେ ତୋର ସକଳ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଜାଣିଯାଇଥବେ । ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧର ରଚୟିତା ‘ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ ନିଶାରେ ମୁଁ ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ପନ୍ଦରପଣ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ହାତକୁ ମୋ ବାଡ଼ିଦୁଆରର ଗଳିକବାଟର କଞ୍ଚୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥୁଲି; ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥୁଲି ନକହି ମୁଁ ନିଶାରେ ଚୁର୍ ଥିବାବେଳେ ସେମାନେ ମୋ ଅଣ୍ଟାରୁ ବା ପକେଟ୍‌ରୁ ସେ କଞ୍ଚ୍ କାଢ଼ିନେଇଥିଲେ ।’’

କାର୍ଯ୍ୟ ସରିଗଲେ ସ୍ଵାର୍ଥ ହାସଲ କରିସାରିବା ପରେ ହୁଗୁଳା ହୋଇଯାଏ ସେମାନଙ୍କ ବନ୍ଧୁତ୍ବର ସେହି ଦୃଢ଼ ବନ୍ଧନ । ତୋଠାରୁ ଈପ୍‌ସିତ କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଉପକାର ହାସଲ କରିସାରିବା ପରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଅଧ‌ିକ ଉପକାର ଲାଭ କରିବା ଆଶାରେ ସେମାନେ ତୋ ବିପକ୍ଷଙ୍କୁ ଆଶ୍ରା କରିବେ । ତୋ ନାମରେ ଦୁର୍ନାମ ରଟନା କରିବା ସହ ତୋ ବିରୋଧରେ ସାକ୍ଷ୍ୟ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ କୁଣ୍ଠିତ ହେବେ ନାହିଁ । ‘ଜଡ଼ାତେଲ ମେଣ୍ଢାବାଳ’ ପରି ସମ୍ପର୍କ ରଖୁଥ‌ିବା ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ସହ ତୋର ସୃଷ୍ଟିହେବ ‘ଝୋଟନିଆଁ’ର ସମ୍ପର୍କ । ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ ଧରି କରଗତ କରିଥିବା ତୋ ବାଡ଼ି ଦୁଆରର ଗଳିକବାଟର କଞ୍ଚଟିକୁ ତୋର ପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦୀ ବା ଶତ୍ରୁ ହାତରେ ଧରାଇଦେବେ । ସେହି କଞ୍ଜ୍ ବା ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଅସ୍ତ୍ର କରି ମିରିଗ ପରି ଦୁର୍ବଳ ଶତ୍ରୁ ପ୍ରବଳ ହୋଇଉଠି ତୋ ବାଘ ଘରେ ମିରିଗ ନାଟ ଆରମ୍ଭ କରିବେ । ସେତେବେଳେ ଚାହିଁ ଜଳକା ବନି ରହିବା ବ୍ୟତୀତ ଇଚ୍ଛା ଥିଲେ ବି କିଛି କରିପାରିବୁ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ କହିଛନ୍ତି, ‘ଆଜି ଯେ ବନ୍ଧୁତାସନେ କାଲି ସେ ଅରାତି ।’’

ତୁ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଉପକାର କରିଅଛୁ, ତୋ ପରିଶ୍ରମ ତଥା ସ୍ଵାର୍ଥତ୍ୟାଗ ଫଳରେ ଯିଏ ମଣିଷ ହୋଇଅଛି, ସେ ତୋ ଉପକାରର ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର କରିବା ବା କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ତୋର ପରମ ଶତ୍ରୁ ହୋଇ ଛିଡ଼ାହେବ । ତୁ ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥିବାବେଳେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସେମାନେ ଦିହଛପା ଦେବେ । ବରଂ ଅକଳରେ ପଡ଼ିଥିବାର ଦେଖୁ ମରଣାନ୍ତକ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହେବେ ନାହିଁ । କାରଣ ସେମାନଙ୍କର ବନ୍ଧୁତା ଥୁଲା କାମର ପିଆରା ବନ୍ଧୁତା । ତେଣୁ ତୁ ଫଳର କୌଣସି କାମନା ନରଖ୍, ପ୍ରତ୍ଯୁପକାରର ଆଶା ନକରି, ପରିଶୋଧ ପାଇବାର ଇଚ୍ଛା ନକରି, ପବିତ୍ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଜ୍ଞାନରେ ପରର ଉପକାର କରିବୁ । ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ନିଶାରେ ଚୁର୍ ହୋଇ ତୋ ବାଡ଼ିଦୁଆରର ଗଳିକବାଟର କଞ୍ଚିଟିକୁ କେବେ ସେମାନଙ୍କ ହାତକୁ ବଢ଼ାଇଦେବୁ ନାହିଁ । ବିପଦରେ ତୋର କେହି ସହାୟକ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ବିପଦର ବନ୍ଧୁ ଜଗତର ନାଥ ଦୀନବନ୍ଧୁ ଜଗନ୍ନାଥ ନିଶ୍ଚୟ ତୋର ସହାୟକ ହେବେ । ରହୁଛି । । ଇତି ।

ତୋର ଶୁଭାକାଂକ୍ଷୀ ଭାଇନା

ଠିକଣା
ପେରକ	ପ୍ରପକ
ଶୁଭ ଙ୍କର ସାମନ୍ତରାୟ ସା./ପୋ.—ଅମରଦା ଜି.– ମୟୂରଭଞ୍ଜ	ସି୍ମତା ସାମନ୍ତରାୟ ଭ କ୍ତମଧୁ ବଦ୍ୟପୀଠ ଜି.— କଟକ

ତୁମପାଇଁ କାମ

୨୫ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ସଂଗ୍ରହ କରି ପଢ଼ ।
୨୬ । ତୁମ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁର କି କି ଲକ୍ଷଣ ରହିଛି ତାହା ଟିପାଖାତାରେ ଲେଖୁ ରଖ ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question ୧।
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଦଶ ବର୍ଷ କିପରି କଟିଛି ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଦଶ ବର୍ଷ ଅଣହେଜ ଅବସ୍ଥାରେ କଟିଛି ।

Question ୨।
ଜୀବନର ଦୀର୍ଘକାଳ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ଆଳାପ ଓ ପରିଚୟ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଜୀବନର ଦୀର୍ଘକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଜନ୍ମତଃ, ବିବାହତଃ, କର୍ମକ୍ଷେତ୍ର ତଃ, ସଂସାରତଃ, ବ୍ୟବସାୟତଃ ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ‘ସାପ୍ତପଦୀନ’ ଆଳାପ ପରିଚୟ ହୋଇଅଛି ।

Question ୩ ।
କ’ଣ ଯୋଗୁଁ ଅନେକଙ୍କର ଲେଖକଙ୍କ ସହିତ ବନ୍ଧୁତାର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଧନରେ ମୁଗ୍‌ଧ ହୋଇ, ଯଶ ବା ପ୍ରତିପତ୍ତି ଯୋଗୁଁ ଏବଂ ପଦବୀ ହେତୁ ଉପସ୍ଥିତ ବା ଭବିଷ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ଅନେକଙ୍କର ଲେଖକଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ବନ୍ଧୁତାର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା ।

Question ୪ ।
ଲେଖକଙ୍କଠାରୁ ସ୍ଵାର୍ଥ ଲିପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁ ମାନେ କେତେବେଳେ ଦୂରେଇଗଲେ ?
Answer:
ଯେତେବେଳେ ଲେଖକଙ୍କଠାରୁ ଧନ, ପ୍ରତିପରି, ପଦବୀ ଓ କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ଶକ୍ତି ଚାଲିଗଲା । ,
ଦୂରେଇଗଲେ ।

Question ୫ ।
ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କୁ ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ’ ନାମ କାହିଁକି ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:
କୌଣସି ଫଳପ୍ରାପ୍ତିର ଆଶା ନରଖୁ ଆବଶ୍ୟକ ବା ବିପଦବେଳେ କେବଳ ଭଗବାନ୍ ହିଁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ’ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି ।

Question ୬ ।
କ’ଣ ସରିଗଲେ ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ ହୁଗୁଳ । ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ପରେ ସ୍ଵାର୍ଥଲିପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ ହୁଗୁଳା ହୋଇଯାଏ ।

Question ୭ ।
ବନ୍ଧୁମାନେ ଭଟ୍ଟା ପଡ଼ିଯାଆନ୍ତି କାହିଁକି ?
Answer:
ପଦବୀ ଚାଲିଗଲା ପରେ ବନ୍ଧୁଜନଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥସିଦ୍ଧିର ଆଶା ରହୁ ନଥିବାରୁ ସେମାନେ ଦୂରେଇଯାଆନ୍ତି ।

ନିମ୍ନ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ବା ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

Question ୮।
ଅଣହେଜର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ମରଣ ନ କରିବା ହେତୁ ନ କରିବା ।

Question ୯।
ଆକ୍ଷେପ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅନ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୋଷାରୋପ କରିବାକୁ ଆକ୍ଷେପ କୁହାଯାଏ ।

Question ୧୦।
ରାଷ୍ଟ୍ର ବିପ୍ଳବ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଦେଶରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବିପ୍ଳବ କୁହାଯାଏ ।

Question ୧୧।
ସମ୍ପଦ କାଳରେ ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ସମୃଦ୍ଧି ବେଳରେ ।

Question ୧୨।
ଚପୋଟ ମୁଖ୍ୟାଦି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଚାପଡ଼ା ଓ ବିଧାକୁ ଚପୋଟ ମୁଷ୍ୟାଦିକୁ ବୁଝାଏ ।

Question ୧୩।
ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଫଳ ଆଶା କରୁ ନଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଫଳ ପେପ୍‌ସୁ କୁହାଯାଏ ।

Question ୧୪।
ପାରଲୌକିକର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ପରଲୋକ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ।

Question ୧୫।
ମହାପ୍ରସାଦ ବନ୍ଧୁ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଧର୍ମ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ମହାପ୍ରାସାଦ ବନ୍ଧୁ କୁହାଯାଏ ।

Question ୧୬।
ଉତ୍ସବେର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ପର୍ବପର୍ବ।ଣିମାନଙ୍କରେ

Question ୧୭ ।
କାର୍ଯ୍ୟସାଧକର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟସାଧନକାରୀ

Question ୧୮।
ସମ୍ମାର୍ଜନର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଆଶ୍ଵାସନା, ସମାଧାନ ।

Question ୧୯।
ସାପ୍ତପଦୀନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ସମୟରେ ବରକନ୍ୟାଙ୍କର ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରଣ କରି ସାତୋଟି ମଣ୍ଡଳିରେ ଏକତ୍ର ସାତ ପାହୁଣ୍ଡ ଗମନ ।

Question ୨୦।
ସଗୋତ୍ର କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସମାନ ଗୋତ୍ରକୁ ସଗୋତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

Question ୨୧।
ସମାନୋଦକ
Answer:
ଚଉଦ ପୁରୁଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜ୍ଞାତିକୁଟୁମ୍ବ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. କିପରି ବନ୍ଧୁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ?
Answer:
ଫଳପେପ୍‌ସୁ

2. ଭଗବାନଙ୍କୁ କେଉଁ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:
ଦୀନବନ୍ଧୁ

3. ଆଜି ଯେ ବନ୍ଧୁ ତାସନେ କାଲି ସେ ____________________ ପାଲଟିଯିବେ ?
Answer:
ରାତି

4. ବାଘ ଘରେ କାହାର ନାଟ ଲାଗିଥାଏ ?
Answer:
ମିରିଗର

5. ପଦବୀରେ ଥ‌ିବାବେଳେ ବନ୍ଧୁଜନମାନେ କିପରି ମାଡ଼ି ଆସନ୍ତି ?
Answer:
ପିମ୍ପୁଡ଼ି ପରି

6. ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବନ୍ଧୁତାର ନିଶାରେ ଚୁର୍ ଥ‌ିବାବେଳେ ବନ୍ଧୁମାନେ ତାଙ୍କ ଅଣ୍ଟା ବା ପକେଟରୁ କ’ଣ କାଢ଼ି ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
କଞ୍ଚ୍

7. ପଦାନଜନିତ ବନ୍ଧୁମାନେ କେଉଁ ସମୟରେ ଭଟ୍ଟା ପଡ଼ିଯିବେ ?
Answer:
ପଦବୀରୁ ଯିବା ପରେ

8. ଯେଉ‍‍ଁମାନଙ୍କ ସହ ଜଡ଼।ତେଲ ମେଣ।ବାଳ ସଂପର୍କ ଥିଲା ପଦବୀ ଯିବାପରେ ସେମାନଙ୍କ ସହ କେଉଁ ସମ୍ପର୍କ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ?
Answer:
ଝୋଟ ନିଆଁ

୨. କାହାର କାନ୍ଦୁ କାନ୍ଦୁ ଦିନ ସରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ହତଭାଗାର

10. ଯେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଧର୍ମତଃ ବାଧ୍ୟ, ଶେଷରେ ସେ କ’ଣ କରେ ?
Answer:
ଦିହଛପା ଦିଏ

11. କାମ ସରିଗଲେ ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ କ’ଣ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ହୁଗୁଳା

12. ଅଧିକାଂଶ ବନ୍ଧୁ ତା କାହା ନାମ ଉପରେ ଗଢ଼ାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କର

13. ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜଙ୍କ ଜନ୍ମ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର କେଉଁ ଗ୍ରାମରେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରପୁର

14. ଗଣ୍ଡା-କହିଲେ କେଉଁ ସଂଖ୍ୟାକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଚାରିଗୋଟି

15. ମହାଜନମାନେ ପବିତ୍ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଜ୍ଞାନରେ କ’ଣ କରିବାକୁ କହିଯାଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ପରୋପକାର

16. ପଦବୀରୁ ଖସିଯିବା ପରେ କେଉଁ ବନ୍ଧୁମାନେ ଭଟ୍ଟା ପଡ଼ିଯିବେ ?
Answer:
ପଦାଧ୍ୟାନଜନିତ ବନ୍ଧୁମାନେ

17. ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ’ ନାମ କାହାକୁ ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:
ଭଗବାନଙ୍କୁ

18. କିଏ ଏକା ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ ?
Answer:
ଭଗବାନ୍

19. ଦୀନବନ୍ଧୁ ଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟସବୁ ବନ୍ଧୁତା କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ଦେଖା ସୁନ୍ଦର କଖାରୁ ବଡ଼ି ପରି

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ସର୍ବଦା ମିତ୍ରର ________________ ରେରତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ହିତ ସାଧନ

2. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର _________________ ବିଷୟମାନ ଗୋପନ ରଖନ୍ତି ।
Answer:
ଗୋପନୀୟ

3. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର ________________ ପ୍ରକଟିତ କରନ୍ତି ।
Answer:
ପ୍ରକଟିତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ

4. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର _________________ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହନ୍ତି ।
Answer:
ବିପଦ

5. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର _______________ ସମୟରେ ପାଖରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।
Answer:
ସଂପଦ

6. ଅଧିକାଂଶ ବନ୍ଧୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ନଡ଼ିଆ ଭାଙ୍ଗି ___________________ ଖାଉଥିଲେ ।
Answer:
ଉଖୁଡ଼ା

7. ସଂସାରରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ ଅଧିକାଂଶ ବନ୍ଧୁତା ________________________ ବନ୍ଧୁତା ।
Answer:
କାମର ପିଆରା

8. ଯେ ତୁମ ରକ୍ତରେ ଗଢ଼ା, ସେହି ପୁଣି ତୁମର ______________________ ହୋଇ ଛିଡ଼ା ହୁଏ ।
Answer:
କଟ୍ଟର ଦୁସ୍‌ମନ୍

9. _____________________ ହିଁ ସଂସାରରେ ବହୁ ଅନର୍ଥର ମଞ୍ଜି ।
Answer:
ବାଧ୍ୟବାଧକତା

10. ଫଳର ଆଶା ରଖ୍ ପରୋପକାର କଲେ ସେଠାରେ _________________ ପାଇବ ।
Answer:
ଚିଆଁ

11.‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ରଚୟିତା ___________________ ।
Answer:
ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ

12. ଲେଖକଙ୍କଠାରୁ ବନ୍ଧୁମାନେ __________________ ହରାଇବା ପରେ ଦୂରେଇ ଗଲେ ।
Answer:
ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି ଓ ପଦବୀ

13. ଅଫଳାପେପ୍‌ସୁ ବନ୍ଧୁ ______________________ ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ ।
Answer:
ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ

14. ଲେଖକ ବନ୍ଧୁ ମାନଙ୍କ ହାତ କୁ ____________________ ବଢ।ଇ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ବାଡ଼ିଦୁଆର କଞ୍ଚ

15. ‘ଜଡ଼ାତେଲ ମେଣ୍ଢାବାଳ’ ସମ୍ପର୍କର ଅର୍ଥ ___________________ ।
Answer:
ଅତି ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ

16. ‘ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ’ର ରଚୟିତା _________________ ।
Answer:
ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ

17. ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଜୀବନର ପ୍ରଥମ ଦଶ ବର୍ଷ ________________ ଅବସ୍ଥାରେ ବିତିଥିଲା ।
Answer:
ଅଣହେଜ

18. ବହୁ ସହସ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର_______________ ଆଳାପ ପରିଚୟ ହୋଇଅଛି ।
Answer:
ସାପ୍ତପଦୀନ

19. ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ___________________ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ବିଷୟଟି ଆସିଅଛି ।
Answer:
ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ

20. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କୁ ________________ ରୁ ନିବୃତ୍ତ କରାନ୍ତି ।
Answer:
ପାପ

21. କେତେକ ବନ୍ଧୁ ସେମାନଙ୍କ ଈପ୍‌ସିତ କାର୍ଯ୍ୟ ହାସଲ କରିସାରିବା ପରେ _________________ ଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କଲେ ।
Answer:
ବିପକ୍ଷ

22. ରାଜଦ୍ଵାରେ ଶ୍ମଶାନେ ଚ ଯଃ ତିଷ୍ଠତି ସ __________________ ।
Answer:
ବାନ୍ଧବ

23. ____________________ ସମୟର ବନ୍ଧୁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ ।
Answer:
ଫଳକାମନା ବିରହିତ

24. ________________ ସମୟର ବନ୍ଧୁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ ।
Answer:
ବିପଦ

25. ଦୃଢ଼ ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ, ଦୃଢ଼ କର୍ମ ସମ୍ପର୍କ ଆଦି ଜନିତ ବନ୍ଧୁତାକୁ _______________________ ବୋଲାଯାଇ ନପାରେ ।
Answer:
ବନ୍ଧୁତା

26. ବନ୍ଧୁତା – ବନ୍ଧନ ହୁଗୁଳା ହୋଇଗଲା ପରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର _______________ ଟି ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଅକ୍ତିଆରରେ ରହିଗଲା ।
Answer:
କଞ୍ଚ୍

27. ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମର ନିଶାରେ ଚୁର ଥିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ଅଣ୍ଟାରୁ ବା ପକେଟରୁ ବନ୍ଧୁମାନେ _______________ କାଢ଼ି ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
କଞ୍ଚ୍

D ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।
1. ଭଗବାନଙ୍କୁ ଦୀନବନ୍ଧୁ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

2. ଆଜି ଯେ ବନ୍ଧୁତାସନେ କାଲି ସେ ନିଜର ପାଲଟିଯିବେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

3.ଯେଉଁମାନଙ୍କ ସହ ‘ଜଡ଼ାତେଲ ମେଣ୍ଢାବାଳ’ ସଂପର୍କ ଥିଲା ପଦବୀ ଯିବାପରେ ସେମାନଙ୍କ ସହ ଉତ୍ତମ ସମ୍ପର୍କ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

4. ସ୍ୱାର୍ଥ ସରିଗଲେ ବନ୍ଧୁତାର ବନ୍ଧନ ହୁଗୁଳା ହୋଇଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍

5. ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜଙ୍କ ଜନ୍ମ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରପୁର ଗ୍ରାମରେ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଠିକ୍

6. ‘ଦୀନବନ୍ଧୁ’ ନାମ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଛି ।
Answer:
ଭୁଲ୍

7. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର ସଂପଦ ସମୟରେ ପାଖରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।
Answer:
ଠିକ୍

8. ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ରଚୟିତା ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

9. ‘ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ’ର ରଚୟିତା ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ।
Answer:
ଠିକ୍

10. ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର ‘ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ବିଷୟଟି ଆସିଅଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

11. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କୁ ସତ୍‌ରୁ ନିବୃତ୍ତ କରାନ୍ତି |
Answer:
ଭୁଲ୍

12. କେତେକ ବନ୍ଧୁ ସେମାନଙ୍କ ଈପ୍‌ସିତ କାର୍ଯ୍ୟ ହାସଲ କରିସାରିବା ପରେ ବିପକ୍ଷଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କଲେ ।
Answer:
ଠିକ୍

13. ଦୃଢ଼ ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ, ଦୃଢ଼ କର୍ମ ସମ୍ପର୍କ ଆଦି ଜନିତ ବନ୍ଧୁତାକୁ ବନ୍ଧୁତା ବୋଲାଯାଇ ନପାରେ ।
Answer:
ଠିକ୍

E ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ଛୋଟରାୟ
(B) ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ
(C) ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ
(D) ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର
Answer:
(B) ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ

2. ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ କେଉଁ ଭାବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲେ ?
(A) ଔପନ୍ୟାସିକ
(B) ଗାଳ୍ପିକ
(C) ସଂଗ୍ରାହକ
(D) ରମ୍ୟରଚକ
Answer:
(D) ରମ୍ୟରଚକ

3. ଲେଖକ ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ଠେକିକରି କ’ଣ କରିନାହାନ୍ତି ?
(A) ହେଜି ନାହାନ୍ତି
(B) ଶିଖୁ ନାହାନ୍ତି
(C) ଚେତି ନାହାନ୍ତି
(D) ଚିନ୍ତି ନାହାନ୍ତି
Answer:
(B) ଶିଖୁ ନାହାନ୍ତି

4. ବହୁ ସହସ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହିତ ଲେଖକଙ୍କର କିପରି ଆଳାପ ପରିଚୟ ହୋଇଛି ?
(A) ପାଞ୍ଚପଦୀନ
(B) ଦ୍ବିପଦୀନ
(C) ସାପ୍ତପଦୀନ
(D) ଅଷ୍ଟପଦୀନ
Answer:
(C) ସାପ୍ତପଦୀନ

5. ହତଭାଗାର ଦିନ କିପରି ସରେ ନାହିଁ ?
(A) ହସୁହସୁ
(B) କାନ୍ଦୁକାନ୍ଦୁ
(C) ଲେଖୁ ଲେଖୁ
(D) ଦେଖୁ ଦେଖୁ
Answer:
(B) କାନ୍ଦୁକାନ୍ଦୁ

6. ସଂସାରରେ ଅଧିକାଂଶ ବନ୍ଧୁତା କିପରି ?
(A) ନାମର ପିଆରା
(B) ଧନର ପିଆରା
(C) କାମର ପିଆରା
(D) ଛଳନାର ପିଆରା
Answer:
(C) କାମର ପିଆରା

7. କାମ ହାସଲ କରିସାରି ଲେଖକଙ୍କ ବନ୍ଧୁମାନେ କାହାକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ ?
(A) ଲେଖକଙ୍କୁ
(B) ନିଜନିଜକୁ
(C) ଲେଖକଙ୍କ ବିପକ୍ଷକୁ
(D) ମହାତ୍ମାମାନଙ୍କୁ
Answer:
(C) ଲେଖକଙ୍କ ବିପକ୍ଷକୁ

8. ଉପକାରୀଠାରୁ ପ୍ରତିବଦଳରେ କ’ଣ ଧର୍ମତଃ ପ୍ରାପ୍ୟ ଅଟେ ?
(A) ପାଉଣା
(B) କୃତଜ୍ଞତା
(C) ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର
(D) ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର ବା କୃତଜ୍ଞତା
Answer:
(D) ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର ବା କୃତଜ୍ଞତା

9. ଫଳ ଆଶା ରଖ୍ ପରୋପକାର ବା ବନ୍ଧୁତା କଲେ କ’ଣ ପାଇବ ?
(A) ଦଣ୍ଡ
(B) ଧୋକ୍କା
(C) ଚିଆଁ
(D) ପ୍ରତିହିଂସା
Answer:
(C) ଚିଆଁ

10. ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କୁ କେଉଁ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି ?
(A) ବ୍ରଜବନ୍ଧୁ
(B) ଦୀନବନ୍ଧୁ
(C) ହରିବନ୍ଧୁ
(D) ଦୁଃଖୀବନ୍ଧୁ
Answer:
(B) ଦୀନବନ୍ଧୁ

11. ‘ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ
(B) ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ
(C) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(D) ଗୋଲୋକବିହାରୀ ଧଳ
Answer:
(A) ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ

12. ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଜୀବନର ପ୍ରଥମ ଦଶ ବର୍ଷ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ବିତିଥିଲା ?
(A) କିଶୋର ଅବସ୍ଥାରେ
(B) ଅଣହେଜ ଅବସ୍ଥାରେ
(C) ଯୁବକାବସ୍ଥାରେ
(D) ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ
Answer:
(B) ଅଣହେଜ ଅବସ୍ଥାରେ

13. ବହୁ ସହସ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର କେଉଁ ଆଳାପ ପରିଚୟ ହୋଇଅଛି ?
(A) ଏକପଦୀନ
(B) ବହୁପଦୀନ
(C) ପଞ୍ଚପଦୀନ
(D) ସାପ୍ତପଦୀନ
Answer:
(D) ସାପ୍ତପଦୀନ

14. ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କର କେଉଁ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ବିଷୟଟି ଆସିଅଛି ?
(A) ନନାଙ୍କ ବସ୍ତାନି
(B) ବାଈମହାନ୍ତି ପାଞ୍ଜି
(C) ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ
(D) ଦୁନିଆର ହାଲଚାଲ
Answer:
(C) ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ

15. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କୁ କେଉଁଥୁରୁ ରୁ ନିବୃତ୍ତ କରାନ୍ତି ?
(A) ପାପ
(B) କାର୍ଯ୍ୟ
(C) କୁସଙ୍ଗ
(D) ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ
Answer:
(A) ପାପ

16. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ସର୍ବଦା ମିତ୍ରର କେଉଁଥରେ ରତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ?
(A) ସ୍ଵାର୍ଥ ସିଦ୍ଧି
(B) କାମନା ପ୍ରାପ୍ତି
(C) ହିତ ସାଧନ
(D) ଅହିତ ସାଧନ
Answer:
(C) ହିତ ସାଧନ

17. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର କେଉଁ ବିଷୟମାନ ଗୋପନ ରଖନ୍ତି ?
(A) ବଦଭ୍ୟାସ
(B) ଗୋପନୀୟ
(C) କାର୍ଯ୍ୟସମୂହ
(D) ପ୍ରଶଂସା
Answer:
(B) ଗୋପନୀୟ

18. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର କେଉଁ ଗୁଣକୁ ପ୍ରକଟିତ କରନ୍ତି ?
(A) ବଦ୍‌ଗୁଣକୁ
(B) ସଦ୍‌ଗୁଣକୁ
(C) ଦୁର୍ଗୁଣକୁ
(D) ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ
Answer:
(D) ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ

19. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର କେଉଁ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହନ୍ତି ?
(A) ସଂପଦ
(B) ବିପଦ
(C) ସୁଖ
(D) ଯେକୌଣସି
Answer:
(C) ସୁଖ

20. ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରଙ୍କର କେଉଁ ସମୟରେ ପାଖରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହାନ୍ବିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ?
(A) ବିପଦ
(B) ଯେକୌଣସି ସମୟରେ
(C) ସଂପଦ
(D) ଦୁଃଖ
Answer:
(B) ଯେକୌଣସି ସମୟରେ

21. ଲେଖକଙ୍କଠାରୁ ବନ୍ଧୁମାନେ କେତେବେଳେ ଦୂରେଇ ଗଲେ ?
(A) ଚାକିରି ଗଲାପରେ
(B) ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ କଲାପରେ
(C) ଧନ, ପ୍ରତିପରି ଓ ପଦବୀ ହରାଇଲା ପରେ
(D) ସହରରେ ରହିଲାପରେ
Answer:
(C) ଧନ, ପ୍ରତିପରି ଓ ପଦବୀ ହରାଇଲା ପରେ

22. କେଉଁ ବନ୍ଧୁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ ?
(A) ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ
(B) ଧର୍ମବନ୍ଧୁ
(C) ସଗୋତ୍ର ବନ୍ଧୁ
(D) ସାକୁଲ୍ୟ ବନ୍ଧୁ
Answer:
(A) ଅଫଳପେପ୍‌ସୁ

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପରିଚୟ :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରମ୍ୟରଚକ ଭାବେ ଖ୍ୟାତି ଲାଭ କରିଥିବା ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ଥିଲେ ସମସାମୟିକ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବାରେ ଅପୂର୍ବ ବିନ୍ଧାଣି । ଶାଣିତ ବ୍ୟଙ୍ଗ ଓ ବିଦ୍ରୂପ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ଅପଚାର ବିରୋଧରେ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ସହିତ ସ୍ବୀୟ ସହାନୁଭୂତିର ତୀବ୍ରତାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ରସରେ ରସାଣିତ କରି ସରଳ ସାବଲୀଳ ତଥା ଲୋକମୁଖର ଭାଷାରେ କରିଛନ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ । ରମଣୀୟତା, ବାକ୍‌ଚାତୁରୀ ତଥା ହାସ୍ୟରସରେ ରସାଣିତ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ କୃତିରାଜିର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବେଦନ ପାଠକ ହୃଦୟକୁ ସତତ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ– ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ :
‘ଭଞ୍ଜ ପ୍ରଦୀପ’ର ୧୧ଶ ବର୍ଷ ପ୍ରଥମ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଦୁନିଆ ରୀତି ଏ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ସଙ୍କଳିତ ‘ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ’ ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଦୁନିଆର ରୀତି, ବନ୍ଧୁତା ନାମରେ ଛଳନା, ତିକ୍ତତା, ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁତାର ମହତ୍ତ୍ଵ ସମ୍ପର୍କରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ସାରମର୍ମ :
ଜୀବନର ପ୍ରଥମ ଦଶବର୍ଷ ଅଜ୍ଞାନ ଅବସ୍ଥାରେ ଅତିବାହିତ ହେବାପରେ ହେତୁ ପାଇବା ଦିନଠାରୁ ସତାବନ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ନାନା କ୍ଷେତ୍ରରେ, ନାନା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ନାନା ଅବସ୍ଥା ତଥା ସ୍ଥାନରେ ବହୁ ବାଧାବିଘ୍ନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେଥିରୁ କିଛି ଶିକ୍ଷା କରି ନ ପାରିବା ହିଁ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଗଭୀର ଅନୁତାପର ବିଷୟ ହୋଇ ରହିଯାଇଛି । ଏହି ଦୀର୍ଘକାଳ ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ, ବିବାହ, ସମାଜ, କର୍ମକ୍ଷେତ୍ର, ସଂସାର, ବ୍ୟବସାୟ, ସାହିତ୍ୟ ଏହିପରି ଅନେକ କାରଣବଶତଃ ବହୁ ସହସ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ‘ସାପ୍ତପଦୀନ’ ଆଳାପ ପରିଚୟ ତଥା ଦୃଢ଼ତର ସମ୍ପର୍କ ହୋଇଅଛି । କେତେକଙ୍କ ସହିତ ସୌହାର୍ଘ୍ୟ ତଥା ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।

ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ମହାପ୍ରସାଦ ବନ୍ଧୁ ବା ପ୍ରୀତିବନ୍ଧୁ, ସଗୋତ୍ର ଓ ଅସଗୋତ୍ର ବନ୍ଧୁ, ସପିଣ୍ଡ ଓ ଅସପିଣ୍ଡ ବନ୍ଧୁ, ସମାନୋଦକ ଓ ଅସମାନୋଦକ ବନ୍ଧୁ, ସାକୁଲ୍ୟ ଓ ଅସାକୁଲ୍ୟ ବନ୍ଧୁ, ସମଧର୍ମୀ ଓ ଅସମଧର୍ମୀ ବନ୍ଧୁ, ସମକର୍ମା ଓ ଅସମକର୍ମା ବନ୍ଧୁ, ସହପାଠୀ ଓ ଅସହପାଠୀ ବନ୍ଧୁ, ସହଯୋଗୀ ଓ ଅସହଯୋଗୀ ବନ୍ଧୁ, ସମଲେଖକ ଓ ଅସମଲେଖକ ବନ୍ଧୁ, ସମଦଶାପନ୍ନ ଓ ଅସମଦଶାପନ୍ନ ବନ୍ଧୁ ଅଛନ୍ତି । ସେହି ସମ ଓ ଅସମ ତାଲିକାରେ ବିଷମ ବିଶେଷଣ ବିଶିଷ୍ଟ ବନ୍ଧୁମାନେ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଭାଷଣପୂର୍ବ ସାପ୍ତପଦୀନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କରମର୍ଦ୍ଦନ, ତୈଳମର୍ଦ୍ଦନ, ଆଲିଙ୍ଗନ, କାଗଜ କଲମ, ସମାଲୋଚନ, ଡାକଘର ଜରିଆରେ ରେଜିଷ୍ଟରି, ମନିଅର୍ଡର, ଟେଲିଫୋନ୍, ଗ୍ରାମଫୋନ୍, ଟକୀ, ସିନେମା, ପୁସ୍ତକାଦିର ମୁଦ୍ରଣ, ପ୍ରକାଶ ଓ ପ୍ରଚାର ମାଧ୍ୟମରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ ହୋଇଥିଲା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ‘ଉତ୍ସବେ ବ୍ୟସନେବ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷେ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବେ, ରାଜଦ୍ଵାରେ ଶ୍ମଶାନେ ଚ ଯଃ ତିଷ୍ଠତି ସ ବାନ୍ଧବ ’’ଏହି ଉକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ବହୁ ବନ୍ଧୁଙ୍କର ସମାଗମ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା ।

ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ମତରେ ସତ୍ ମିତ୍ରର ଲକ୍ଷଣ ହେଲା– ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ମିତ୍ରକୁ ପାପକାର୍ଯ୍ୟରୁ ନିବୃତ୍ତ କରାନ୍ତି । ସର୍ବଦା ମିତ୍ରଙ୍କର ହିତସାଧନରେ ରତ ହୁଅନ୍ତି, ମିତ୍ରଙ୍କର ଗୋପନୀୟ ବିଷୟକୁ ଗୋପନ ରଖ୍ ସହିତ ଅପ୍ରକଟିତ ଗୁଣକୁ ପ୍ରକଟିତ କରନ୍ତି । ସମ୍ପଦ କାଳରେ ମିତ୍ରଙ୍କ ନିକଟରେ ରହିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ବିପଦ କାଳରେ ପାଖେ ପାଖେ ରହିଥା’ନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଗତ ସତାବନ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଜିତ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁର ସେହି କଷଟି ପଥରରେ ପରୀକ୍ଷା କରି ଚାରିଜଣ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ମଧ୍ୟ ପାଇପାରିଲେ ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ଧନରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ମିତ୍ରତା କରିଥିଲେ ତ, କେତେକ ପ୍ରତିପତ୍ତି ଯୋଗୁଁ, ଆଉ କେତେକ ପଦବୀ ଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତ ତଥା ଭବିଷ୍ୟତ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ ନିମନ୍ତେ ଖାଉଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ସାପ ଦେହରୁ କାତି ଛାଡ଼ିଗଲା ପରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ପାଖରୁ ଧନ, ପ୍ରତିପତ୍ତି, ପଦବୀ, କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ ଶକ୍ତି ଚାଲିଯିବା ପରେ ସେହି ବନ୍ଧୁମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଉଭେଇଗଲେ ।

କାର୍ଯ୍ୟହାସଲ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରଖ୍ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କରିଥିବା ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମରେ ବନ୍ଧୁତ୍ବ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେହି ମହାପ୍ରସାଦ ବା ଖୋଦାଙ୍କ ନାମ ନିଶାରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସେମାନଙ୍କ ହାତକୁ ତାଙ୍କ ବାଡ଼ିଦୁଆରର ଗଳିକବାଟର କଞ୍ଚୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ୍ ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ଦୃଢ଼ବିଶ୍ଵାସ ମଧ୍ୟରେ ସେମାନେ ସମସ୍ତ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଜାଣିଯାଇଥିଲେ । କାର୍ଯ୍ୟ ହାସଲ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵର ବନ୍ଧନ ହୁଗୁଳା ହୋଇଗଲା । ଭବିଷ୍ୟତରେ ଅଧିକ ଉପକାର ହେବା ଆଶାରେ ସେମାନେ ବିପକ୍ଷଙ୍କୁ ଆଶ୍ରାକରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ନାମରେ ଦୁର୍ନାମ ରଟିବା, ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଧର୍ମାଧ୍ଵରଣରେ, ସମାଜର ଇଜ୍‌ଲାସରେ ମଧ୍ୟ ସାକ୍ଷ୍ୟ ଦେବାକୁ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କଲେ ନାହିଁ ।

ଦିନେ ଜଣେ ମହାତ୍ମା ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାସାଗରଙ୍କୁ କହିଲେ– ‘ଅମୁକ ଆପଣଙ୍କ ନାମରେ ଭାରି ଦୁର୍ନାମ ରଟନା କରୁଛନ୍ତି ।’’ ମହାପୁରୁଷ ନୀରବ ରହିବାରୁ ରିପୋର୍ଟକାରୀ ନୀରବତାର କାରଣ ପଚାରିଲେ । ଈଶ୍ଵରଚନ୍ଦ୍ର ଉତ୍ତର ଦେଲେ, ‘ନିନ୍ଦାକାରୀଙ୍କର ମୁଁ କେବେ କୌଣସି ଉପକାର କରିଛି କି ନାହିଁ ଏହି କଥାର ହେଜ କରୁଥୁଲି । ମୁଁ ତାଙ୍କର କେବେ କିଛି ଉପକାର କରିଛି ବୋଲି ମୋର ସ୍ମରଣ ହେଉନାହିଁ; ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ସେ କାହିଁକି ମୋ ଦୁର୍ନାମ କରିବାରେ ମାତିଛନ୍ତି, ମୁଁ ବୁଝି ପାରୁନାହିଁ ।’’

ବହୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ ତୁମେ ଯାହାଙ୍କର ଉପକାର କରିଥାଅ, ଯିଏ ତୁମ ଅନ୍ନରେ ପ୍ରତିପାଳିତ, ତୁମ ସ୍ୱାର୍ଥତ୍ୟାଗ ଓ ପରିଶ୍ରମର ଫଳରେ ଯିଏ ମଣିଷ ହୋଇଛି, ଯିଏ ତୁମ ରକ୍ତରେ ଗଢ଼ା, ସେ ହିଁ ତୁମର ପ୍ରଧାନ ଶତ୍ରୁ ଭାବରେ ଛିଡ଼ାହେବ । ଉପକାର ବଦଳରେ ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ବା ଅନ୍ତତଃ କୃତଜ୍ଞତା ତାଙ୍କଠାରୁ ମୋର ପ୍ରାପ୍ୟ ଏବଂ ସେହି ପାଉଣା ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ସେ ବାଧ୍ୟ । ସେହି ବାଧ୍ୟବାଧକତା ହିଁ ସଂସାରରେ ବହୁ ଅନର୍ଥର ମଞ୍ଜି । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଯେଉଁମାନଙ୍କର କିଛି ଉପକାର କରି ନାହାନ୍ତି କିମ୍ବା ଯିଏ ଆପଣଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବେ ବୋଲି ସ୍ବପ୍ନରେ ଭାବିନାହାନ୍ତି ସେ ହିଁ ସ୍ୱତଃ ପ୍ରଣୋଦିତ ହୋଇ ଆସି ଆପଣଙ୍କୁ ବିପଦବେଳେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବେ । ଅପର ପକ୍ଷରେ ଆପଣଙ୍କ ଉପକାରର ପ୍ରତି ଉପକାର କରିବାକୁ ଯିଏ ଧର୍ମତଃ ବାଧ୍ୟ, ସେ ଦିହଛପା ଦେବେ ବରଂ ଆପଣଙ୍କୁ ଅକଳରେ ପଡ଼ିଥିବା ଦେଖୁ ସେତେବେଳେ ଥଣ୍ଟରେ ଠେଙ୍ଗୁରେ ଠକ୍ ଠକ୍ କରି ହାଣିବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହେବେ ନାହିଁ । ଏହାହିଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ସତାବନ ବର୍ଷର ଅନୁଭବ ।

ମହାଜନମାନେ କହିଛନ୍ତି– ଫଳର କାମନା ନରଖ୍, ପ୍ରତ୍ଯୁପକାର ବା ପରିଶୋଧ ପ୍ରାପ୍ତିର ଆଶା ନକରି ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କରିବା ଉଚିତ । ଅନ୍ୟଥା ପରାଭବ ପାଇବା ସୁନିଶ୍ଚିତ । ଏ ସଂସାରରେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ବନ୍ଧୁତା ତଥା ଫଳ-କାମନା ବିରହିତ ପରୋପକାର ବିରଳ । ଦୃଢ଼ ରକ୍ତସମ୍ପର୍କ ତଥା ଦୃଢ଼ କର୍ମସମ୍ପର୍କ ଆଦିଜନିତ ବନ୍ଧୁତ୍ୱ, ବନ୍ଧୁତ୍ବ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ । ବିପଦର ବନ୍ଧୁ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟବିହୀନ ବନ୍ଧୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଭଗବାନଙ୍କର ନାମ ଦୀନବନ୍ଧୁ । ସେ ହିଁ ବନ୍ଧୁ ପଦବାଚ୍ୟ । ଅନ୍ୟ ସବୁ ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ‘ଦେଖା-ସୁନ୍ଦର କଖାରୁ ବଡ଼ି’ ଅର୍ଥାତ୍ ବାହାରକୁ ସୁନ୍ଦର ଭିତରେ ଫମ୍ପା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ବନ୍ଧୁତ୍ବ ମଧ୍ଯରେ ସ୍ଵାର୍ଥ ସାଧନର ଲାଳସା ସନ୍ନିହିତ ।

ଯେଉଁ ପଦବୀରେ ବହୁ ଲୋକଙ୍କ ଉପକାର କରିବା ସହିତ ଦୁଃଖ ମଧ୍ୟ ଦେଇହେବ, ଅନେକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭୁତ୍ଵ ବିସ୍ତାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବହୁ ଲୋକଙ୍କ ଗୋଛି ଓ ଗଳା କାଟିହେବ, ସେପରି ପଦବୀରେ ପାଦଦେବା ମାତ୍ରେ ପଙ୍ଗପାଳ ପରି ବହୁ ବନ୍ଧୁଜନ ମାଡ଼ିଆସିବେ । ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନ ନିମନ୍ତେ ଧନ-ଜନ-ଗୋପ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ମାନ-ସମ୍ମାନ ସବୁକିଛି ସମର୍ପଣ କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିବେ । ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ବାଘଦୁଧ, ପିମ୍ପୁଡ଼ି ରକତ, ଆକାଶ କର୍ଲା ପ୍ରଭୃତି ଅସମ୍ଭବ ପଦାର୍ଥ ଆଣି ଭେଟି ଦେବାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିବେ ।

କିନ୍ତୁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଦୟାରୁ ହେଉ ବା ଦୟାହୀନତାରୁ ହେଉ, ସେ ପଦବୀରୁ ଖସିବା ପରେ ରାତ୍ରି ପାହିବା ପୂର୍ବରୁ ସମସ୍ତ ବନ୍ଧୁ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଇଥିବେ । ବରଂ ବିପକ୍ଷ ବା ଶତ୍ରୁଙ୍କ ସହ ମିଶି ତୁମ ବିରୋଧରେ ଅସ୍ତ୍ରଧରି ଆଘାତ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହେବେ ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନଙ୍କ ସହିତ ଦିନେ‘ଜଡ଼ାତେଲ ମେଣ୍ଢାବାଳ’ (ଅତି ଆପଣାର) ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ‘ଝୋଟ ନିଆଁ’ (ଘୋର ଶତ୍ରୁତା) ସମ୍ପର୍କ ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଦୁର୍ବଳତା ଶତ୍ରୁ ବା ବିପକ୍ଷଙ୍କ ହାତରେ ପଡ଼ିବା ମାତ୍ରେ ବନ୍ଧୁ-ବନ୍ଧୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲାଗିବ ସଂଘର୍ଷ । ବାଘଘରେ ଲାଗିବ ମିରିଗର ନାଟ । ଶେଷରେ ସମସ୍ତେ ବିସ୍ମୟାନ୍ବିତ ହୋଇ କହିବେ–
‘ଆଜି ଯେ ବନ୍ଧୁତାସନେ କାଲି ସେ ଅରାତି ।’’

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦାବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର

ଅଣହେଜ – ସ୍ମରଣ ନ କରିବା|ହେତୁ ନ କରିବା ।
ଆଳାପ – ଗପସପ ।
ଠେକିଛି – ଅନୁଭବରୁ ଶିଖୁଛି ।
ସୌହାଦ୍ଦ୍ୟ – ପ୍ରୀତି, ବନ୍ଧୁତ୍ଵ ।
ବୁଝି ପାରିବା – ବୁଝିପାରିବା ।
ଅନ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୋଷାରୋପ କରିବା ।
ରାଷ୍ଟ୍ର ବିପ୍ଳବ – ଦେଶରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ।
ପ୍ରକାଟିତ – ପ୍ରକାଶିତ ।
ସମ୍ପଦ କାଳରେ – ସମୃଦ୍ଧି ବେଳରେ ।
ପୁଞ୍ଜିଏ – ଚାବିଜଣ
ପ୍ରତିପତ୍ତ – ସମ୍ମାନ/ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
କଞ୍ଚ୍ – ଚାବି ।
ଦୁର୍ନ।ମ – ବଦ୍‌ନାମ, ନିନ୍ଦା ।
ମୁଗ୍ଧ – ବିମୋହିତ ।
ବିଷମ – ଅସମାନ/ଦୁଃସହ
ଚପୋଟ ମୁଖ୍ୟାଦି – ଚାପଡ଼ା ଓ ବିଧା ।