Class 9

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 1 ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥ Important Questions and Answers.

BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 1 ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥ

SUBJECTIVE TYPE QUESTIONS WITH ANSWERS

1. ବାଷ୍ପୀଭବନ କ’ଣ ? ବାଷ୍ପୀଭବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା କାରକଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ-
ବାଷ୍ପୀଭବନ : ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କଠାରୁ କମ୍ ଥ‌ିବା ଯେକୌଣସି ତାପମାତ୍ରାରେ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ କୁହାଯାଏ ।

ବାଷ୍ପୀଭବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା କାରକଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ –

• ପୃଷ୍ଠତଳ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ବୃଦ୍ଧି
• ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି
• ଆର୍ଦ୍ରତାର ହ୍ରାସ
• ପବନ ବେଗର ବୃଦ୍ଧି

(i) ପୃଷ୍ଠତଳ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ବୃଦ୍ଧି – ପୃଷ୍ଠ ଭ ଗ ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ବରାଷ୍ଠୀରନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ଉଦ। ହ ର ଣ ସ୍ଵ ରୂ ପି, ଲୁ ଗାଁ କୁ ଶୁଖାଇବାବେଳେ ଏହାକୁ ଖୋଲାକରି ଶୁଖାଇଲେ ତାହା ଶୀଘ୍ର ଶୁଖୁଏ ।
(ii) ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି – ତରଳର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ ଅଣୁମାନେ ତାପଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରି ଅଧ‌ିକ ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
(iii) ଆର୍ଦ୍ରତାର ହ୍ରାସ – ବାୟୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥ‌ିବ। ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣକୁ ଆର୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ । ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତାପମାତ୍ରାରେ ସୀମି ତ ପରି ମାଣର ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଧାର ଣ କରିପାରେ । ଯଦି ବାୟୁରେ ପୂର୍ବରୁ ଅଧ୍ୱ କ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଉପସ୍ଥିତ ଥବ ତେବେ ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ ହ୍ରାସ ପାଇବ ।
(iv) ପବନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି – ପବନର ବେଗ ବଢିଲେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ପବନ ସହ ଏକାଠି ହୋଇ ଉଡ଼ିଯାଏ । ତେଣୁ ପରିପାର୍ଶ୍ବରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣ କମିଯାଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ବାଷ୍ପୀଭବନର ହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ପବନ ବହୁଥିବା ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ଓଦାଲୁଗା ଶୀଘ୍ର ଶୁଖୁଏ ।

2. ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାକୁ ତାପମାତ୍ରା କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରେ, ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଦ୍ଵାରା ବୁଝାଅ ।
ଉ-

• ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ତଃ ମ ଶ୍ରି ତ କ ର ଣକୁ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
• ଦୁଇଟି ଗ୍ଲାସ୍ ନେଇ ଗୋଟିକରେ ଗରମ ଜଳ ଓ ଅନ୍ୟଟିରେ ଥଣ୍ଡା ଜଳ ନିଅ ।
• ଉଭୟ ଗ୍ଲାସ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ କପର ସଲ୍‌ଫେଟ୍ (CuSO4) କିମ୍ବା ପୋଟାସିୟମ୍ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍‌ ସ୍ଫଟିକ ପକାଅ ।
• ଉଭୟଗ୍ଲାସ୍‌କୁ ଗୋଳାଅ ନାହିଁ ଓ ସ୍ଫଟିକ ଦ୍ଵୟକୁ ଗ୍ଲାସ୍ଵତଳେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବସିଯିବାକୁ ଦିଅ ।
• ଏଠାରେ ଦେଖାଯିବ ଯେ ଉଭୟ ପାତ୍ରରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯୋଗୁଁ ସ୍ଫଟିକଗୁଡ଼ିକ ଜଳରେ ମିଳାଇଯିବ । କିନ୍ତୁ ଗରମ ଜଳଥିବା ଗ୍ଲାସ୍‌ରେ
• ଏଥୁରୁ ଜଣାଗଲା ଯେ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ପଦାର୍ଥରେ ଥ‌ିବା କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ବେଗ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ଅର୍ଥାତ୍ ସେମାନଙ୍କର ଗତି ଜଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିପାଏ, ତେଣୁ ବିସରଣ ହାର ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।

3. ପଦାର୍ଥର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡିକ ଆଲୋଚନାକର କର ।
ଉ –
ଆମ ଚାରି ପାଖରେ ଥ‌ିବା ପଦାର୍ଥ ଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥା’ନ୍ତ; ଯଥା- କଠିନ ଅବସ୍ଥା, ତରଳ ଅବସ୍ଥା ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା ।
(a) କଠିନ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :

• କଠିନ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର, ଆକୃତି ଓ ଆୟତନ ଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକର ଖୁବ୍ କମ୍ ସଙ୍କୋଚନ ହୋଇଥାଏ ।
• କଠିନ ପଦାର୍ଥ ସର୍ବଦା ନିଜର ଆକାର ବଜାୟ ରଖୁଥାଏ ।
• ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି କଠିନ ପଦାର୍ଥ କୁ ଭଙ୍ଗାଯାଇ ପାରେ, ହେଲେ ଏହାର ଆକାର ପରିବର୍ତନ କରିବା କଷ୍ଟକର ଅଟେ |

(b) ତରଳ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :

• ତରଳ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ରହିଛି ।
• ଏହା ଯେଉଁ ପାତ୍ରରେ ରହେ, ତାହାର ଆକାର ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
• ତରଳ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଆକାର ମଧ୍ୟ ବଦଳାଇଥାଏ ତେଣୁ ଏହା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପରି ଦୃଢ଼ ନୁ ହେଁ । ଏହା ସହଜରେ ବହିଯାଇପାରେ ବୋଲି ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରବହ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

(c) ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :

• ଚାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ କଠିନ ଓ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ତୁଳନାରେ ସହଜରେ ଅଧ୍ଵକ ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ତରଳୀକୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ (LPG) ଏବଂ ଡାକ୍ତ ର ଖାନ ରେ ରେ । ଗୀମାନ ଙ୍କ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ୟାସ୍ ସଂପୀଡ଼ିତ ଗ୍ୟାସ୍ ଅଟେ । କାର୍‌, ଅଟୋରିକ୍‌ସା ଆଦି ଯାନରେ ସଂପୀଡ଼ିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍‌ (CNG) ଇନ୍ଧନ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• କଠିନ ଓ ତରଳ ପଦାର୍ଥର ବିସରଣ ହାରଠାରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ବିସରଣ ହାର ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ୟାସ୍‌ ଅଣୁମାନଙ୍କ ଦ୍ରୁତ ବେଗ ଓ ଅଣୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଅଧିକ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ଯୋଗୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବିସରଣ ଅନ୍ୟ ଗ୍ୟାସ୍ମାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅତି ଶୀଘ୍ର ହୋଇଥାଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଭତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କଣିକାର ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକ ଉଦାହରଣ ସହ ଲେଖ |
ଉ –
(i) ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ଅଛି । ଉଦାହରଣ – ଚା, କଫି କିମ୍ବା ଲେମ୍ବୁପାଣି ତିଆରି କରୁଥିବା ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପ୍ର କ ର ପଦା। ର୍ଥ ର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ପଦାର୍ଥର କଣିକା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ରହିଯାଆନ୍ତି ।

(ii) ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନ ଅନବରତ ଗତି କରିଥାଆନ୍ତି ଉଦାହରଣ ଗୋଟିଏ ନିଆଁ ଲାଗିନଥୁବା ଧୂପକାଠି ନେଇ ଶ୍ରେଣୀଗୃହର ଗୋଟିଏ କୋଣରେ ରଖା ଯାଉ । ଧୂପକାଠିରେ ନିଆଁ ଲଗାଇଲେ ଧୂପବତୀର ବାସ୍ନା ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ ସମସ୍ତେ ଜାଣିପାରିବେ ।

(iii) ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରନ୍ତି । ଉଦାହରଣ – ଗୋଟିଏ ପାଣି ଟ୍ୟାପ୍ ଖୋଲି ସେଥୁରୁ ନିର୍ଗତ ଜଳଧାରାକୁ ଆଙ୍ଗୁଳି ସାହାଯ୍ୟରେ ଛିନ୍ନ କଲେ ଜଣାଯିବ ଯେ, ଜଳଧାର ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡରେ ବିଭକ୍ତ ହେବ ନାହିଁ । ଜଳର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ ରହିଥ‌ିବାରୁ ଜଳର ସ୍ରୋତ ଏକାଠି ରହିଥାଏ ।

2. ଆମେ ଖରାଦିନେ ସୂତା ପୋଷାକ ପିନ୍ଧୁ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଖରା ଦିନେ ଆମ ଦେହରୁ ବହୁତ ଝାଳ ବାହାରିବାରୁ ଦେହ ଥଣ୍ଡା ରହେ ।
• ବାଷ୍ପୀଭବନ ସମୟରେ ତରଳ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା କଣିକାମାନେ ପରି ପାର୍ଶ୍ଵ ରୁ କିମ୍ବା ଶରୀର ପୃଷ୍ଠରୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରି ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବାଷ୍ପୀଭବନର ଗୁପ୍ତ ତାପ ସହିତ ସମାନ ତାପଶକ୍ତି ଶରୀରରୁ ଅବଶୋଷିତ ହୁଏ । ଯାହା ଫଳରେ ଶରୀର ଶୀତଳ ରହେ ।
• ସୂତା ପୋଷାକ ଜଳର ଭଲ ଅବଶୋଷକ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଶରୀରର ଝାଳକୁ ଭଲରୂପେ ଅବଶୋଷଣ କରେ, ଯାହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସେ ଓ ଶୀଘ୍ର ବାଷ୍ପୀଭୂ ତ ହୋଇଥାଏ ।

3. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ଥାଏ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କୌଣସି ପଦାର୍ଥ କଠି ନରୁ ତରଳ ବା ତ ର ଳ ରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବ ସ୍ଥାକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେଲା । ବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ । କାରଣ ଏହି ସମୟରେ ପ୍ରୟୋଗ ତାପଶକ୍ତି କଣିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳର ବନ୍ଧନକୁ ଟପି କେବଳ ଅବସ୍ଥା ପରି ବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ।
• ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଚାଲିଥିବା ସମୟରେ ଆମେ ଯୋଗାଉଥ‌ିବା ତାପଶକ୍ତି ପଦାର୍ଥଦ୍ଵାରା ଶୋଷିତ ହୋଇ କଠି ନ ପଦ। ର୍ଥ କୁ ତରଳାଇବାରେ କିମ୍ବା ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ ଗ୍ୟାସରେ ପରିଣତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରି ଥାଏ ।
• ତେଣୁ ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତାପକୁ ଗୁପ୍ତତାପ କୁହାଯାଏ ଏହି ଗୁପ୍ତତାପ ପଦାର୍ଥର ତାପମାତ୍ରାରେ ବୃଦ୍ଧି କରାଏ ନାହିଁ । ଏହା ଫଳରେ ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ।

4. ପଦାର୍ଥର ପ୍ଲାଜମା ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ପଦାର୍ଥରେ ଏହି ଅବସ୍ଥା, ଅତି ଶକ୍ତଶାଳୀ ଓ ଅତି ଉତ୍ତେଜିତ କଣିକାମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଆୟନନ ହୋଇଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସ୍ଟ୍ରୋରେ ଆୟନ ଅବସ୍ଥାରେ
• ପ୍ରତି ଦୀପ୍ତ ନଳୀରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ଯରେ ଯେତେ ବେଳେ ଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର କାଣିକାମାନେ ଚାର୍ଜରି ହୋଇପାଆନ୍ତି ଓ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପ୍ଲାଜମା କଣିକାମାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି ।
• ଏହି ପ୍ଲାଜମା କଣିକାମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ହେତୁ ଆମେ ପ୍ରତିଦୀପ୍ତ ନଳୀରେ ଏକ ଶିଖାହୀନ ଆଲୋକ ଦୀପ୍ତି ଦେଖିପାରୁ ।

5. ଚାପ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସଦ୍ଵାରା ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାରେ କି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ, ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ପଦାର୍ଥର ଅଣୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତା ପରି ବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ, ଏହାର ଅବସ୍ଥା ରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।
• ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଖ୍ୟାସକୁ ପିଲିଣ୍ଡର ମଧ୍ୟରେ ରଖୁ ଏହା ଉପରେ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଏହା ସହଜରେ ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇ ତରଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ତରଳୀକୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଗ୍ୟାସ୍ (L. P. G) କୁହାଯାଏ |
• ସେହିପରି କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଗ୍ୟାସକୁ ଅତ୍ୟଧ‌ିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରି କଠିନ କାର୍ବନ ଡା। ଇଅକ୍ସାଇଡ୍ ରେ ପରି ଣତ କ ର ଯାଇ ଥାଏ । ଏହାକୁ ଶୁଷ୍କ ବ ର ଫ କୁହାଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଚାପକୁ ଏକକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପକୁ କମାଇ ଆଣିଲେ, କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ ସାଇଡ୍ ତ ର ଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନ ଯାଇ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଆମେ କାହିଁକି ଗରମ ଚା’କୁ କପୁରୁ ପ୍ଲେଟ୍‌ରେ ଢାଳି ପିଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁ ।
ଉ –

• ବାଷ୍ପୀଭବନ ପୃଷ୍ଠଭାଗରେ ସମ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ । ପୃଷ୍ଠଭାଗର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧିଦେଲେ ବାଷ୍ପୀଉବନର ବେଖ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ |
• ଗରମ ଚା’କୁ ପ୍ଲେଟ୍‌ରେ ଢାଳି ବାଦ୍ୱାରା ପୃଷ୍ଠଭାଗର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ହେତୁ ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
• ବାଷ୍ପୀଭବନ ଶୀତଳତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥ‌ିବାରୁ ଗରମ ଚା’ ଶୀଘ୍ର ଶୀତଳ ହୋଇଯାଏ ।

7. ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକରେ ତରଳୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରଣାଳୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

• ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଥ‌ିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ , ଅକ୍ ସି ଜେନ୍ , ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିରଳ ଗ୍ୟାସ୍ (ହିଲିୟମ୍, ନିୟନ, ଆରଗନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ରେଡ଼ନ ବ୍ୟତୀତ) ।
• ଅତ୍ୟଧିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରାର ହ୍ରାସ ଯୋଗୁ ଏହି ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗ୍ୟାସ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ତରଳ1କୃତ ଏହ୍ଵାଇଥା’ନ୍ତି |
• ପୁନଶ୍ଚ ଏହି ଚାପକୁ ଏକକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପକୁ କମାଇ ଆଣିଲେ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି କରାଇଲେ ଏହି ତରଳ1କୃତ ଉପାମାତ୍ରା ପୁନଶ୍ଚ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହେବ ।

ଅତିସଂଯିପ୍ର ଉତ୍ତରମ୍ଜଲକ ପ୍ରଣ୍ଟୋତ୍ତର

1. ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ଵ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-

• ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ପାଞ୍ଚଟେ।ଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହାକୁ ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ଵ କୁହାଯାଏ ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ମାଟି, ଜଳ, ବାୟୁ, ଅଗ୍ନି ଓ ଆକାଶ ।

2. ପଦାର୍ଥର ଦୁଇଟି ଭୌତିକ ପ୍ରକୃତି ଲେଖ ।
ଉ –

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥ କଣିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
• ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ।

3. ବିସରଣ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ଓ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେତେବେଳେ ଦ୍ରୁତତର ହୁଏ ?
ଉ –

• ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ତଃମଶ୍ରିତକରଣକୁ ବିସରଣ (Diffusion) କୁହାଯାଏ ।
• ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ରୁତତର ହୋଇଥାଏ ।

4. ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
ଉ –

• ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ।
• ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ରହିଥାଏ ।

5. ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କଠିନ ପଦାର୍ଥ କାହିଁକି ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ ?
ଉ-

• କଠିନ ପଦାର୍ଥକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ, ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ୟା ଗତି ଜଶକ୍ତି ଲ।ଭ କରି ଅଧୂକ
• ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଣୁ ଅଧ‌ିକ ସ୍ଥାନ ଦଖଲ କରିବାଦ୍ଵାରା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ ।

6. ତରଳ ପଦାର୍ଥ, କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପରି ଦୃଢ଼ ନୁହେଁ କାହିଁକି ?
ଉ-

• ତରଳ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଅଛି । ଏହା ଯେଉଁ ପାତ୍ରରେ ରହେ, ତାହାର ଆକାର ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
• ତରଳ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଆକାର ମଧ୍ୟ ବଦଳାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ପରି ଦୃଢ଼ ନୁହେଁ ।

7. ସଂପୀଡ଼ିତ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
ଉ-

• ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା । ତରଳୀକୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ (LPG) ଏବଂ ଡାକ୍ତର ଖାନାରେ ରୋଗୀମାନ ଙ୍କୁ ଯୋଗାଇ ଦି ଆଯାଉଥ‌ିବ। ଅକ୍ ସି ଜେନ୍ ସିଲିଣ୍ଡରରେ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ସଂପୀଡ଼ିତ ଗ୍ୟାସ୍ ଅଟେ ।
• କାର୍, ଅଟୋରିକ୍‌ସା ଆଦି ଯାନରେ ଆଜିକାଲି ସଂପୀଡ଼ିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ (CNG) କୁ ଇଦ୍ଧନାରୂପେ ବ୍ୟବଦ୍ଵାର କରାଯାଉଛି |

8. କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଗଳନାଙ୍କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏଥୁରୁ କେଉଁ ସୂଚନା ମିଳେ ?
ଉ-

• ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରା ରେ ଏକ କଠି ନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ ତରଳି ଏକ ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସେହି କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଗଳନାଙ୍କ (melting point) କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ କଠିନର ଗଳନାଙ୍କ, ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା କଣିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥ‌ିବ । ଆକର୍ଷଣ ବଳର ସାମର୍ଥ୍ୟର ସୂଚନା ଦିଏ ।

9. ବର୍ତ୍ତମାନ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପଦାର୍ଥର କୋରୋଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି ବୋଲି ଜାଣିଲେଣି ?
ଉ-

• ବର୍ତ୍ତମାନ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପଦାର୍ଥର ପାଞ୍ଚଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି ବୋଲି ଜାଣିଲେଣି ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା।– କଠିନ, ତ ର ଳ, ଗ୍ୟାସୀୟ, ପ୍ଲାଜମା ଓ ବୋଷ –ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ ସଂଘନିତ ଅବସ୍ଥା ।

10. ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ – କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-

• ପ୍ରତ୍ୟେକ କଠିନ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର, ଆକୃତି ଓ ଆୟତନ ଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକର ଖୁବ୍ କମ୍ ସଙ୍କୋଚନ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହା ସର୍ବଦା ନିଜର ଆକାର ବଜାୟ ରଖୁଥାଏ ।
• ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍‌ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଏହାର ଆକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବଳ ଅପସାରଣ କଲେ ଏହା ପୁନର୍ବାର ପୂର୍ବାବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସେ । ଯଦି ଅଧ‌ିକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହା ଛିଣ୍ଡିଯାଏ । ତେଣୁ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ।

11. ଲୁଣ ଓ ଚିନି ପ୍ରତ୍ୟେକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ – କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୁଣ ବା ଚିନି କଣିକାର ଆକାର ଦର୍ଶାଅ ଅଟେ |
• ଆମେ ଲୁଣ ବା ଚିନିକୁ ହାତରେ, ପ୍ଲେଟ୍‌ରେ କିମ୍ବା ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିର ଜାରରେ ରଖିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର କଣିକାର ଆକାର ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ଲୁଣ ବା ଚିନି କଠିନ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ

12. ମାଟିପାତ୍ରରେ ରଖାଯାଇଥିବା ଜଳ କାହିଁକି ଖରାଦିନେ ଥଣ୍ଡା ରହେ ?
ଉ-

• ମାଟିପାତ୍ରରେ ଅସଂଖ୍ୟ ଛିଦ୍ର ରହିଥାଏ । ଏହି ଚ୍ଛଚି ମଧ୍ୟଦେଇ ମାଟିପାତ୍ରରେ ଥିବା ଜଳର ବାଷ୍ପୀଭବନ ଘଟିଥାଏ ।
• ଖରାଦିନେ ମାଟିପାତ୍ର ବାହାରେ ଥ‌ିବ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ଥିବାରୁ, ଜଳର ବାଷ୍ପୀଭବନ ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ବାଷ୍ପୀଭବନ ଶୀତଳତା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବାରୁ, ମାଟି ପାତ୍ରର ଜଳ ଥଣ୍ଡା ରହିଥାଏ ।

13. ଓଦା ଲୁଗାକୁ ମେଲାକରି ଶୁଖାଇଲେ ଶୀଘ୍ର ଶୁଖୁଯାଏ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଓଦାଲୁଗାକୁ ମେଲାକରି ଶୁଖାଇଲେ ପୃଷ୍ଠର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
• ପୃଷ୍ଠର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ବାଷ୍ପୀଭବନ ହାର ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ତେଣୁ ଓଦାଲୁଗା ଶୀଘ୍ର ଶୁଖାଯାଏ ।

14. ହାତ ପାପୁଲିରେ ଏସିଟୋନ୍ ପଡ଼ିଲେ ଥଣ୍ଡା ଲାଗେ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଏସିଟୋନ୍ ହାତ ପାପୁଲିରେ ପଡ଼ିଲେ ଏହାର କଣିକା ହାତ ପାପୁଲିରୁ ଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରେ ଓ ପରିପାର୍ଶ୍ଵରୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।
• ଏହା ଯୋଗୁଁ ଏସିଟୋନ୍ ର ବାଷ୍ପୀଭବନ ହୁଏ । ହାତର ପାପୁଲିକୁ ତାହା ଥଣ୍ଡା ଲାଗେ ।

15. ସ୍ପଞ୍ଜ ଯଦିଓ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ତଥାପି ଆମେ ଏହାକୁ ସହଜରେ ଚିପି ସଙ୍କୁଚିତ କରିପାରୁ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ସ୍ପଞ୍ଜରେ ଅନେକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଛିଦ୍ର ରହିଛି, ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁ ଭର୍ଜିହୋଇ ରହିଥାଏ ।
• ଯେତେବେଳେ ଆମେ ସ୍ପଞ୍ଜକୁ ଚାପୁ ବାୟୁ ବାହାରି ଆସେ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ସହଜରେ

Objective Type Questions with Answers 

1. ‘ଗଳନର ଗୁପ୍ତତାପ’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –
ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ 1 କି.ଗ୍ରା.ର ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥକୁ ତା’ର ଗଳନାଙ୍କ ତାପମାତ୍ରା।ରେ ତରଳରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ଯେତିକି ପରିମାଣର ତାପଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସେହି ପଦାର୍ଥର ଗଳନର ଗୁପ୍ତତାପ କୁହାଯାଏ ।

2. ସାନ୍ଦ୍ରତାର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
ଉ –
କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଏକକ ଆୟତନରେ ଥିବା ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।

3. ଚାପ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଗ୍ୟାସୀୟ ଅଣୁମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଧାରକ କାନ୍ଥର ପ୍ରତି ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବଳକୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଚାପ କୁହାଯାଏ ।

4. ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ କାହିଁକି ପ୍ରବହ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ତରଳ ପଦାର୍ଥ ସହଜରେ ବହିଯାଇ ପାରୁଥିବାରୁ ତାହାକୁ ପ୍ରବହ କୁହାଯାଏ ।

5. ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଏକ ତରଳ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ ଫୁଟିବା ଆରମ୍ଭ କରେ ତାହାକୁ ସେହି ତରଳର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

6. ତରଳନ ବା ବିଗଳନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ –
ପଦାର୍ଥ କଠିନ ଅବସ୍ଥାରୁ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରକ୍ରି ୟାକୁ ବିଗଳନ ବା ତରଳ ନ କୁହାଯାଏ ।

7. ‘ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବପାତନ’ କ’ଣ ?
ଉ –
ଯେଉଁ ଅବସ୍ଥା ପରି ବର୍ତ୍ତନରେ କଠିନ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନଯାଇ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରି ବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ ଏବଂ ସଂଯୁକ୍ତି ନ ବଦଳାଇ ଗ୍ୟାସ୍‌ରୁ କଠିନ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବପାତନ କୁହାଯାଏ ।

8. କେଉଁ କେଉଁ କାରକ ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥ ର ଅବସ୍ଥାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ?
ଉ –
ତାପମାତ୍ରା ଓ ଚାପ ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ।

9. କେ ଉଁ କାର ଣ ରୁ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌କୁ ଶୁଷ୍କ ବରଫ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ (CO₂) କୁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଗଚ୍ଛି ରଖାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଚାପ କୁ ଏକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପକୁ କମାଇ ଆଣିଲେ କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ନଯାଇ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରି ଣତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କଠିନ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ଼କୁ ଶୁଷ୍କ ବରଫ କୁହାଯାଏ ।

10. ଗଳନାଙ୍କ କ’ଣ ?
ଉ –
ଯେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ଏକ କଠିନ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଚାପରେ ତରଳି ଏକ ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସେହି କଠିନ ପଦାର୍ଥର ଗଳନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

11. CO₂ କୁ ସହଜରେ କଠିନରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରେ । କାରଣ ଲେଖ ।
ଉ –
ଅନ୍ୟ ଗ୍ୟାସ୍ ତୁଳନାରେ CO₂ ର ଆକର୍ଷଣ ବଳ ଅଧ୍ବକ, ତେଣୁ ଏହାକୁ ସହଜରେ କଠିନରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରେ ।

12. ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ସଂପୀଡନ କଲେ କ’ଣ ଘଟେ ?
ଉ –
ତାପମାତ୍ରା ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ସଂପୀଡନ କଲେ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅଣୁଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘାତର ହ୍ରାସ ଘଟେ |

13. ହିଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ଭର୍ତ୍ତି ବେଲୁନ୍ ବାୟୁରେ ଉପରକୁ ଉଠେ । ଏହାର ସର୍ବାଦୃତ କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ଅଶୁଗୁଡିକର ଦ୍ଵାରାଦ୍ଵୀରି ବସ୍ତୁବଠାରୁ ହିଲିୟମ୍ ପରମାଣୁଗୁଡିକର ବସ୍ତତ୍ଵ କମ୍ ଏବଂ ବାୟୁର ଘନତାଠାରୁ ହିଲିୟମ୍‌ର ଘନତା କମ୍ । ବେଲୁନ୍‌ର ଆୟତନଦ୍ଵାରା ଅପସାରିତ ବାୟୁର ଓଜନଠାରୁ ହିଲିୟମ୍‌ର ଓଜନ କମ୍ । ତେଣୁ ହିଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଭର୍ତ୍ତି ବେଲୁନ୍ ବାୟୁରେ ଉପରକୁ ଉଠେ ।

14. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟାଇପାରୁଥିବା କାରକ କ’ଣ ?
ଉ –
ଚାପ ଓ ତାପ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟାଇପାରୁଥିବା କାରକ ଅଟେ ।

15. ଯେତେବେଳେ ଜଳରେ ଚିନି ମିଶାଯାଏ, ଚିନି କଣିକାଗୁଡିକ ଜଳରେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । କାରକ କ’ଣ ?
ଉ –
ଯେତେବେଳେ ଜଳରେ ଚିନି ମିଶାଯାଏ, ଚିନି କଣିକାଗୁଡିକ ଜଳରେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । ହୋଇଯାଏ । କାରଣ ସେଗୁଡିକ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳକଣିକାଗୁଡିକର ଫାଙ୍କ ଜାଗାରେ ରହିପା’ନ୍ତି ଓ ଗତିଶୀଳ ଥାଆନ୍ତି ।

16. କଠିନ CO₂ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହେବାପାଇଁ କେଉଁ କାରକ ଦାୟୀ ?
ଉ –
କଠିନ CO₂ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହେବାପାଇଁ ଚାପ ହ୍ରାସ ଓ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଦାୟୀ ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଖୁବ୍‌ କମ୍ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ଅଛି ?
2. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ନିର୍ଦିଷ୍ଠ ଆୟତନ ଅଛି ମାତ୍ର ଆକାର ନାହିଁ ?
3. ବାଲି ଓ ଗନ୍ଧକର୍ପୂର ମଶ୍ରଣକୁ କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ପୃଥକ୍ କରାଯାଇଥାଏ ?
4. ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିହେଲେ କଣିକାମାନଙ୍କର କ’ଣ ବୃଦ୍ଧି 24?
5. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତାପକୁ କେଉଁ ତାପ କୁହାଯାଏ ?
6. ଜଳର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କେତେ ?
7. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥା ଅତି ଶକ୍ତ ଶାଳୀ ଓ ଅରିଡ୍‌ତ୍ତେଜିତ ଜାଣିକାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ?
8. – 30°Cକୁ କେଲ୍‌ଭିନ୍ ସ୍କେଲ୍‌ରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ କେତେ ହେବ ?
9. ଚାପର ଏକକ କ’ଣ ?
10. ଶୁଷ୍କ ବରଫ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ତୁରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ?
11. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ?
12. ବରଫ ତରଳିବା ବେଳେ ତାହାର କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ?
13. କଠିନ ଆୟୋଡ଼ିନ୍‌ର ଉର୍ଦ୍ଧପାତନରେ କେଉଁ ରଙ୍ଗର ବାଷ୍ପ ନିର୍ଗତ ହୁଏ ?
14. କେଉଁ ପରି ଘଟଣାରେ ଜଳ ନିମ୍ନ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କରେ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୁଏ ?
15. ଗୋଟିଏ ଚାମଚ ଚିନିକୁ ଏକ ଗ୍ଲାସ୍ ଜଳରେ ମି ଶାଗଲା।। ମିଶ୍ରଣ ପରେ କେଉଁ ଅବ ସ୍ଥା । ଦେଖାଯାଏ ?
16. ସ୍ଥି ର ତାପମାତ୍ରାରେ ତ ର ଳାବସ୍ଥା ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିଣତ ହେବାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
17. କେଉଁ ତାପମାତ୍ରାରେ ସମସ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଆୟତନ 0 ହେବ ?
18. କେଉଁ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ବିପୁଳ ପରିମାଣ ରେ ସଂପୀଡିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଖ୍ୟାସକୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ସିଲିଣ୍ଡରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇପାରେ ?
19. ବାଷ୍ପୀ ଭ ବ ନ ବେଳେ ତରଳର କଣି କ ଗୁ ଡି କ କେଉଁଠାରେ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି ?

ANSWERS

1. କାଠିନ
2. ତରଳ
3. ଉର୍ଦ୍ଧ ପାତନ
4. ଗତିଜ ଶକ୍ତି
5. ଗୁପ୍ତତାପ
6. 373 K
7. ପ୍ଲାଜ୍‌
8. 243 K
9. ପାସୂକାଲ୍‌
10. ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
11. ତରଳ
12. ତାପମାତ୍ରା
13. ବାଇଗଣି
14. ବାଷ୍ପୀଭବନ
15. କେବଳ ତରଳ
16. ସ୍ଫୁଟନ
17. 0°C
18. ଉଚ୍ଚ ସଂପୀଡ଼ତା
19. ପୃଷ୍ଠଭାଗରୁ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା …………………… ହୋଇଥାଏ ।
2. ………………….. ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରବହ କୁହାଯାଏ ।
3. ପ୍ରାର1ନ ଭାରତୀୟ ତାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ସମସ୍ତ୍ର ବସ୍ତୁ ……………. ଗୋଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
4. ବାୟରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣକୁ …………… କୁହାଯାଏ ।
5. ଗୋଟିଏ ଖୋଲା ପାତ୍ରରେ ଥିବା ତରଳ ପଦାର୍ଥ ………………….. ରୁ ଶକ୍ତି ଅବଶୋଷଣ କରେ ।
6. ଜଳର ଗଳନାଙ୍କ ତାପମାତ୍ରା ହେଉଛି ………………… °C |
7. ବାୟୁରେ ଅଧ୍ଵ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ରହିଲେ ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ …………………. ହୁଏ ।
8. ବାଷ୍ପର କଣିକାଗୁଡିକ ………………. ରୂପରେ ଅଧୂକ ଶକ୍ତି ଶୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି ।
9. ବରଫର ଗଳନାଙ୍କ ………………….
10. …………………… ଯୋଗୁଁ ଶୀତଳୀକରଣ ହୁଏ ।
11. ସାନ୍ଦ୍ରତାର ଏକକ ……………… |
12. ପୋଟାସି ୟମ୍ ପର ମାଙ୍ଗାନେ ଟ୍ରର ସଙ୍କେ ତ ହେଉଛି …………………
13. କପର ସଲ୍‌ଫେଟ୍‌ର ସଙ୍କେତ ହେଉଛି …………………. |
14. କାର୍, ଅଟୋରିକ୍‌ସା ଆଦି ଯାନରେ, ଆଜିକାଲି …………………….. କୁ ଇନ୍ଧନ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି ।
15. କଠିନ କାର୍ବନ – ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ କୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
16. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ବେଳେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତାପକୁ …………………….. କୁହାଯାଏ ।
17. ବାୟୁରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣକୁ …………………….. କୁହାଯାଏ ।
18. ତରଳ ପଦାର୍ଥର ବାଷ୍ଟୀଉଚନ ………………….. ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
19. ତାରାମାନଙ୍କରେ ଅତି ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ଯୋଗୁ …………………….. ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
20. ଅଣୁ ଅଣୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳ …………………. ପଦାର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।
21. ତରଳର ସ୍ଫୁଟନ ଏକ ……………….. ପରିଘଟଣା ।
22. କଠିନର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଏହାର ଅଣୁଖୁଡିକର …………………… ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
23. ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନଙ୍କର ଗତି …………… ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
24. ତାପ ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା କଠିନ ପଦାର୍ଥ ସିଧାସଳଖ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପରିଣତ ହେବାକୁ …………………. କୁହାଯାଏ ।
25. ତରଳର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଅଣୁଗୁଡିକ ……………… ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥାନ୍ତି |

ANSWERS

1. ଦ୍ରୁତତର
2. ତରଳ
3. 5
4. ଆର୍ଦ୍ରତା
5. ପରିପାର୍ଶ୍ବ
6. 100
7. ଦ୍ଵାସ
8. ରାଷ୍ଟ1ଭବନ ଖୁପ୍ରତାସ
9. 273.16K
10. ବାଷ୍ପୀକରଣ
11. kg m^-3
12. KMnO₄
13. CuSO₄
14. ସଂପୀଡ଼ିତ ପ୍ରାକୃତିକ
15. ଶୁଷ୍କ ବରଫ
16. ଗୁପ୍ତତାପ
17. ଆର୍ଦ୍ରତା
18. ଶୀତଳତା
19. ପ୍ଲାଜ୍‌
20. କଠିନ
21. ସାମଗ୍ରିକ
22. ଗତିଜ
23. ତାପମାତ୍ରା
24. ଉର୍ଦ୍ଧ ପାତନ
25. ଗତିକ

(D) ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଓ ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (x) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ବିଶ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ତାକୁ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
2. ବାଲିର କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକା ପଦାର୍ଥର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।
3. ପୋଟାସି ୟମ୍ ପର ମାଙ୍ଗାନେଟ୍‌ ର ସଂକେତ K₂MnO₄
4. ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନଙ୍କର ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
5. କେବଳ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ବିସରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦେଖାଯାଏ ।
6. K ପ୍ରତୀକଟି ତାପମାତ୍ରାର ଏକକରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
7. ଖ୍ୟାସ1ଯ ଅଣୁମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଧାରକ କାନ୍ଥର ପ୍ରତି ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବଳକୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଚାପ କୁହାଯାଏ ।
8.
9. ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ପଥର ମଧ୍ଯରେ ବାୟୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ସର୍ବାପେକ୍ଷା ଅଧିକ ।
10. ଓଜନର ଏକକ ନିଉଟନ୍ ।
11. ତାରାମାନଙ୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ ପ୍ଲାଜ୍‌ମା ଭୌତିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
12. ବାୟୁ ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବିସରଣ ଅଧିକ ହେବ ।
13. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତାପକୁ ଗୁପ୍ତତାପ କୁହାଯାଏ ।
14. ପଦାର୍ଥର ପ୍ଲାଜ୍‌ମା ଅବସ୍ଥା ଅତି ଶକ୍ତଶାଳୀ ଓ ଉତ୍ତେଜିତ କଣିକାମାନଙ୍କ ନେଇ ଗଠିତ |
15. ବାଷ୍ପୀଭବନର ବେଗ ଚାପ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ ।
16. ପାସ୍‌କାଲ୍ ଚାପର ଏକକ ଅଟେ ।
17. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।
18. ଜଳର ଗଳନାଙ୍କ 373 K |
19. ଶୁଷ୍କ ବରଫ ହେଉଛି CO₂ |
20. ସାନ୍ଦ୍ରତା ହେଉଛି ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ଆୟତନର ଗୁଣଫଳ ।

ANSWERS

1. (✓)
2. (x)
3. (×)
4. (√)
5. (×)
6. (√)
7. (√)
9. (x)
10. (√)
11. (√)
12. (✓)
13. (✓)
14. (✓)
15. (✓)
16. (✓)
17. (x)
18. (✓)
19. (x)
20. (x)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

F ପ୍ରଥମ ଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଆକର୍ଷଣ ବଳ ସର୍ବାଧ‌ିକ : କଠିନ ପଦାର୍ଥ :: ଆକର୍ଷଣ ବଳ ସର୍ବନିମ୍ନ : ………………….
2. ତରଳ ପଦାର୍ଥରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ : ବାଷ୍ପୀଭବନ :: କଠିନରୁ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥା : …………………..
3. ଜଳର ଗଳନାଙ୍କ :373K :: ବରଫର ଗଳନାଙ୍କ : ……………………
4. କଠିନ ପଦାର୍ଥ : ଆକାର ଓ ଆୟତନ ଅଛି :: ତରଳ ପଦାର୍ଥ : ………………
5. ଆୟତନ : m³ :: ସାନ୍ଦ୍ରତା : ……………………….
6. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଗ୍ୟାସ୍ : L.P.G. :: କାର୍, ଅଟୋରିକ୍‌ସାରେ ବ୍ୟବହୃତ ଇନ୍ଧନ : ……………………….

ANSWERS

1. ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥ
2. ଉଦ୍ଧପାତନ
3. 273.16K
4. ଆକାର ନାହିଁ ଓ ଆୟତନ ଅଛି
5. kg m^-3
6. C.N.G.

G ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁଟି ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ଵର ଅଂଶ ନୁହେଁ ?
(A) ମାଟି
(B) ଜଳ
(C) ଅଗ୍ନି
(D) ଚନ୍ଦ୍ର
Answer:
(D) ଚନ୍ଦ୍ର

2. ନିମ୍ନଲିଖିତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ ?
(A) କାଠ
(B) ବାୟୁ
(C) ଗନ୍ଧ
(D) m
Answer:
(C) ଗନ୍ଧ

3. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କାହା ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ବିସରଣ ଅଧ୍ଵକ ହେବ ?
(A) ଲୁହା
(B) ବାୟୁ
(C) ଜଳ
(D) ବରଫ
Answer:
(B) ବାୟୁ

4. ନିମ୍ନସ୍ଥ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ କଠିନ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ ?
(A) ସ୍ଵ ଞ୍ଜ
(B) ପାରଦ
(C) ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ
(D) ଚିନି
Answer:
(B) ପାରଦ

5. ତରଳ ପଦାର୍ଥକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସଂବହୀ
(B) କୁବହୀ
(C) ପ୍ରବହୀ
(D) ସୁବହୀ
Answer:
(C) ପ୍ରବହୀ

6. ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତାପକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ସୁପ୍ତତାପ
(B) ଗୁପ୍ତତାପ
(C) ସ୍ଵଳ୍ପତାପ
(D) ତାପମାତ୍ରା
Answer:
(B) ଗୁପ୍ତତାପ

7. ଜଳର ସ୍କୁଟନାଙ୍କ କେତେ
(A) –273K
(B) 173K
(C) 273K
(D) 373 K
Answer:
(D) 373 K

8. ନିମ୍ନସ୍ଥ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ ଊର୍ଷ୍ଟପାତୀ ପଦାର୍ଥ ?
(A) ଜଳ
(B) ମହମ
(C) କର୍ପୂର
(D) ଚିନି
Answer:
(C) କର୍ପୂର

9. ବାଷ୍ପୀଭବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା କେଉଁଟି ଏକ କାରକ ନୁହେଁ ?
(A) ଚାପ ବୃଦ୍ଧି
(B) ପବନର ବେଗ ବୃଦ୍ଧି
(C) ଆର୍ଦ୍ରତା ହ୍ରାସ
(D) ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି
Answer:
(A) ଚାପ ବୃଦ୍ଧି

10. ପଦାର୍ଥର କେଉଁ ଅବସ୍ଥା ଅତି ଶକ୍ତି ଶାଳୀ ଓ
(A) କଠିନ
(C) ଗ୍ୟାସୀୟ
(B) ତରଳ
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌
Answer:
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌

11. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍‌ରୁ ଶୁଷ୍କ ବରଫ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ?
(A) ଅମ୍ଳଜାନ
(B) ଉଦ୍‌ଜାନ
(C) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(D) ଏମୋନି ଆ
Answer:
(C) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ

12. ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ?
(A) କଠିନ
(C) ଗ୍ୟାସୀୟ
(B) ତରଳ
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌ମା
Answer:
(B) ତରଳ

13. ବରଫ ତରଳିବା ବେଳେ ତାହାର କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(A) ଆକାର
(B) ଆକୃତି
(C) ତାପମାତ୍ରା
(D) ସାନ୍ଦ୍ରତା
Answer:
(C) ତାପମାତ୍ରା

14. ନଖରୁ ପଲିସ୍ ଛଡ଼ାଇବା ପାଇଁ କ’ଣ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ?
(A) ମିଥାନଲ୍
(B) ଭିନେଗାର୍
(C) ଏସିଟୋନ୍
(D) ତରଳ ଏମୋନିଆ
Answer:
(C) ଏସିଟୋନ୍

15. ଟୋପାଏ ମହୁ ଜଳରେ ସମ ଭାବରେ ମିଶିବାପାଇଁ କେତେ ସମୟ ଲାଗିବ ?
(A) 2ରୁ 3 ସେକେଣ୍ଡ
(B) 2ରୁ 3 ମିନିଟ୍
(C) 2ରୁ 3 ଘଣ୍ଟା।
(D) 2ରୁ 3 ବିନ।
Answer:
(D) 2ରୁ 3 ବିନ।

16. ପ୍ରତିଦୀପ୍ତ ନଳୀରେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍‌ ରହିଥାଏ ?
(A) ଉଦ୍‌ଜାନ
(C) ହିଲିୟମ୍
(B) ଆରଗନ୍
(D) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
Answer:
(C) ହିଲିୟମ୍

17. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପଦାର୍ଥରେ ଦୃଢ଼ ଆନ୍ତଃଆଣବିକ ବଳ ରହିଥାଏ ?
(A) ଜଳ
(C) ସୁରାସାର
(B) ଚିନି
(D) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
Answer:
(B) ଚିନି

18. ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥ କେତୋଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ ?
(A) 3
(B) 4
(C) 5
(D) 6
Answer:
(C) 5

19. ତରଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧ‌ିକ ହେଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
(A) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍
(B) କଠିନ
(C) ରବର
(D) ସଞ୍ଜ୍
Answer:
(B) କଠିନ

20. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଗୋଟିଏ ପାତ୍ର କୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦିଏ ?
(A) ଧୂଆଁ
(C) ମାଟି
(B) ଜଳ
(D) କାଚ
Answer:
(A) ଧୂଆଁ

21. ବାଷ୍ପୀଭବନ ଏକ କି ପ୍ରକାର ପରିଘଟଣା ?
(A) ଚାପ
(B) ଅପନଭିତ୍ତିକ
(C) ପୃଷ୍ଠଭିଭିକ
(D) ଆୟତନଭିଭିକ
Answer:
(C) ପୃଷ୍ଠଭିଭିକ

22. ଅଣୁ-ଅଣୁ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ କେଉଁପରି ପଦାର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ?
(A) କଠିନ
(B) ତରଳ
(C) ଗ୍ୟାସୀୟ
(D) ପ୍ଲାଜ୍‌ମା
Answer:
(A) କଠିନ

23. ତରଳ ପଦାର୍ଥର ବାଷ୍ପୀଭବନ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟିକରେ ?
(A) ଉଚ୍ଚତାପ
(B) ଉଚ୍ଚଚାପ
(C) ଶୁଷ୍କତା
(D) ଆର୍ଦ୍ରତା
Answer:
(D) ଆର୍ଦ୍ରତା

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 8 ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 8 ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଲୋକମାନଙ୍କର ଶାସନ ବା ସରକାର ।
• “ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ପ୍ରାକ୍ତନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଆବ୍ରାହାମ ଲିଙ୍କନଙ୍କ ମତରେ, ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଲୋକମାନଙ୍କର ଲୋକମାନଙ୍କର ଓ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଏକ ସରକାର ।’’
• ଲର୍ଡ ବ୍ରାଇସ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଶାସନ କ୍ଷମତା ନ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥାଏ ‘ଗୋଷ୍ଠୀ ସମୁଦାୟ’ ହାତରେ ଓ ସେମାନଙ୍କର ‘ସାର୍ବଭୌମ ସଂକଳ୍ପ’ର ପରିପ୍ରକାଶ ହୋଇଥାଏ ‘ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା’ ମାଧ୍ୟମରେ ।’’

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ଜନମତ
• ଗଣତନ୍ତ୍ର ପସଦା ହେବାର
• ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା
• ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା
• ଭାରତରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅବକ୍ଷୟର କାରଣ
• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବାର ଉପାୟ

* ଗଣତନ୍ତ୍ର ବା Democracy ଶବ୍ଦଟି ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଡିମୋସ୍’ ଓ ‘କ୍ରାଟୋସ୍’ ଶବ୍ଦର ମିଶ୍ରଣରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଛି ।

→ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ଜନମତ :

• ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ଜନମତ ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ, ମାତ୍ର ଏବେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଦେଇଛି ।
• ଆଜିର ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନରେ ମୁଷ୍ଟିମେୟ ତଥା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ହାତମୁଠାରେ ଚାବିକାଠି ରହୁଛି । ତେଣୁ କାର୍ଲ ଫ୍ରେଡ୍‌ରିକ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ‘ପରିସ୍ଥିତି ଭିନ୍ନ ହେଲେ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଭିନ୍ନ ହୁଏ ।’

→ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପସଦା ହେବାର କାରଣ:

→ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :

• ଏକ ଅବାଧ, ମୁକ୍ତ, ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ସାବାଳକ ମତଦାନଭିଭିକ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଉଛି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମୂଳଦୁଆ । – ଗେଟେଲ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କ ଚୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଠିକ୍ ହୁଏ ।

* ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନମତର ସାର୍ବଭୌମ କ୍ଷମତା ରହିଛି । – ଗେଟେଲ୍

→ ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକ ଭଯାଦାନ:

• ସଛୋଟ ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ ଚୟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ନିରପେକ୍ଷ ଓ ସ୍ବାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ମୁକ୍ତ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ତଥା ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ।
• ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତ ଭାବେ ଆଇନ ପାଳିବା ।
• ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସୁରକ୍ଷା ।
• ନ୍ୟାୟିକ, ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ବିଭାଗର ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ଵ ।
• ନିଭୀକ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବା ଓ ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରିବା ।
• ଦେଶ ପାଇଁ ସ୍ଵାର୍ଥ ତ୍ୟାଗ ଓ ଭେଦଭାବଶୂନ୍ୟ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।

→ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଜୀବନଧାରା ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ :

• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କହିଲେ ବିଜ୍ଞତା, ବିଚାର ଶକ୍ତି, ବୁଦ୍ଧି, ସାମୂହିକ ସ୍ୱାର୍ଥ, ସାର୍ବଜନୀନ ସୁଖ, ନାଗରିକମାନଙ୍କ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ଓ ଗଣ ଉଦ୍ଦୀପନାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
• ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ବିଶ୍ଵାସ ରଖ୍ ବିଶ୍ଵାସ ଉଭୟ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ ପରି ।
• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଜୀବନଶୈଳୀ ଗଠନ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ବିଶ୍ଵାସ ଉଭୟ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ବ ପରି ।
• ଲର୍ଡ଼ ବ୍ରାଇସ୍‌, ବର୍ଣ୍ଣସ୍‌ଙ୍କ ପରି ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଗଣତନ୍ତ୍ରର କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ ବୋଲି ସୂଚାଇଛନ୍ତି ।
• ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏକ ଦାୟିତ୍ଵସମ୍ପନ୍ନ ତଥା ଉତ୍ତରଦାୟୀ ସରକାର । ତେଣୁ ଏହାର ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ ।

* ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି, ଦେଶପ୍ରେମ, ଆଇନ ମାନ୍ୟତା, ଦେଶ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବହୁମୂଲ୍ୟ ଉପାଦାନ ।

→ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :

• ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୨୬ ତାରିଖ ଦିନ ଭାରତରେ ନୂତନ ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାରୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ।

* ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଲୋକସଭା ଓ ୨୦୦୯ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚଦଶ ଲୋକସଭା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

• ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ସମ୍ବିଧାନର ୭୩ ତମ ଓ ୭୪ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ‘ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ’ ଓ ‘ନଗରପାଳିକା’ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
• ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କଦ୍ବାରା ଅବାଧ ଓ ମୁକ୍ତ ନିର୍ବାଚନ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ୬ ଗୋଟି ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ସହିତ ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିଶୁକୁ ଅବୈତନିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

→ ଭାରତରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଅବକ୍ଷୟର କାରଣ:

→ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବାର ଉପାୟ :

• ସାଧୁତା, ରାଜନେତା ଓ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସଚ୍ଛୋଟପଣିଆ ।
• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ବିଶ୍ଵାସ, ନିଃସ୍ବାର୍ଥ ଦେଶସେବା ।
• ରାଜନୈତିକ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ।
• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ଦୃଢ଼ ବିଶ୍ୱାସ ।

→ କେତେକ ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୬୮୮ – ଇଂଲଣ୍ଡର ଗୌରବମୟ ବିପ୍ଳବ Glorious Revolution)
୧୭୭୬ – ଆମେରିକାର ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଘୋଷଣା
୧୭୮୯ – ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ବିପ୍ଳବ ।
୧୯୫୦ – ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଚଇନ
୧୯୫୨ – ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ ଲୋକସଭା ଗଠନ
୧୯୯୩ – ୭୩ ଓ ୭୪ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ
୨୦୦୫ – ଭାରତରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ (RTI Act) ପ୍ରଣୟନ
୨୦୦୯ – ପଞ୍ଚଦଶ ଲୋକସଭା ଗଠନ

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Solutions Chapter 9 ଧ୍ଵନି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Solutions Chapter 9 ଧ୍ଵନି

1. ଧ୍ଵନି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଏହା କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
ଉ –

• ଧ୍ଵନି ଶକ୍ତିର ଏକ ରୂପ ।
• ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁର କମ୍ପନ ହେତୁ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଧ୍ଵନି ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଥୋପକଥନରୁ, ରେଡ଼ିଓ, ଟେଲିଭିଜନ୍ ଓ ଟେଲିଫୋନ୍ ରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ । ବିଭିନ୍ନ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରରୁ ମଧ୍ଯ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

2. ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥବା ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।
(a) ଧ୍ଵନି ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଥ‌ିରେ ଆଦୌ ଗତି କରିପାରିବ ନାହିଁ ?
(i) କଠିନ
(ii) ତରଳ
(iii) ଗ୍ୟାସ୍
(iv) ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ
ଉ –
(iv) ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ

(b) ହର୍ସ ହେଉଛି –
(i) ସେକେଣ୍ଡ
(ii) ସେକେଣ୍ଡ^-1
(iii) ମିଟର
(iv) ମିଟର^-1
ଉ –
(ii) ସେକେଣ୍ଡ^-1

(c) ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ?
(i) ସୋନାର
(ii) ରାଡ଼ାର
(iii) ମିଟର ସ୍କେଲ୍
(iv) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ନୁହେଁ
ଉ –
(i) ସୋନାର

(d) କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନିର ବେଗ ସର୍ବାଧ୍ଵକ ?
(i) କଠିନ
(ii) ତରଳ
(iii) ଗ୍ୟାସ୍
(iv) ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ନୁହେଁ
ଉ –
(i) କଠିନ

3. ଧ୍ଵନିର ଏକ ଉତ୍ସ ନିକଟରେ ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂପୀଡ଼ନ ଓ ବିରଳନ କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ଯେତେବେଳେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ଆଗକୁ ଗତି କରେ, ଏହା ତା’ର ଚାରିପଟେ ଥିବା ବାୟୁକୁ ସଂପୀଡିତ କରେ; ଫଳରେ ଏକ ଉଚ୍ଚ ଚାପଯୁକ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ସଂପୀଡନ କୁହାଯାଏ ।
• ଯେତେବେଳେ ଏହା କଂପିତ ରସ୍ତୁର ପୃଷ୍ଠଭାଗରୁ ଦୂରେଇବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ, ପୃଷ୍ଠଭାଗ ପଛକୁ ଗତି କରେ; ଫଳରେ ଏକ ନିମ୍ନ ଚାପଯୁକ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ବିରଳନ କୁହାଯାଏ ।
• ବସ୍ତୁଟି କଂପିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ବାୟୁରେ ସଂପାଦନ ଓ ବିରଳନାର ଏକ ଅନୁକ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

4. ଧ୍ଵନି ସଞ୍ଚାରଣ ପାଇଁ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଆବଶ୍ୟକ- ଏକ ସରଳ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଏହାକୁ ବୁଝାଅ ।
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକାରଣ :
ଉ –
(i) ବେଲ୍‌ଜାର୍, (ii) ିପି, (iii) ସ୍ଵିଚ୍ (iv) ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକ୍ ବେଲ୍‌ (v) ବାୟୁ ନିଷ୍କାସନ ଯନ୍ତ୍ର ।
ପରୀକ୍ଷା :

• ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବେଲ୍ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବାୟୁରୁଦ୍ଧ (air tight) ବେଲ୍‌ଜାର୍‌ ନିଆଯାଉ ।
• ଚିତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଇଥିବା ଭଳି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବେଲ୍‌କୁ ବେଲ୍‌ଜାର୍ ମଧ୍ଯରେ ଝୁଲାଇ ରଖାଯାଉ ।
• ବେଲ୍‌ର ଦୁଇ ଶେଷାଗ୍ରକୁ ବେଲ୍‌ ଜାର୍ ମୁହଁରେ ଥ‌ିବା କର୍କ ବାଟେ ବାହାରକୁ କାଢ଼ି ଏକ ବାହ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଉ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବେଲ୍‌ ବାଜିବ ଓ ଧ୍ଵନି ଶୁଣାଯିବ । ବେଲ୍‌ଜାର୍ ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁ ଥ‌ିବାରୁ ଧ୍ଵନି ଶୁଣାଖଲା |
• ବି ଦ୍ୟୁତ୍ ବେଲ୍‌ ରୁ ଧ୍ଵନି ନି ସୃ ତ ହେଉଥିଲାବେଳେ ବାୟୁ ନିଷ୍କାସନ ପମ୍ପ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ବେଲ୍‌ଜାର୍‌ରୁ ବାୟୁ ନିଷ୍କାସନ କରାଯାଉ ।
• ବେଲ୍‌ର୍‌ରୁ ବାୟୁ କମି ଆସୁଥିଲାବେଳେ ଧ୍ଵନିର ପ୍ରବଳତା (loudness) ମଧ୍ଯ କ୍ଷୀଣ ହୋଇ ଆସିବ । ଯେତେବେଳେ ବେଲ୍‌ୱାର୍‌ଟି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବାୟୁଶୂନ୍ୟ ହୋଇଯିବ, ସେତେବେଳେ ଧ୍ଵନି ଆଉ ଶୁଣାଯିବ ନାହିଁ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :

• ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣରେ ବେଲ୍‌ଜାର୍ ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁ ଥିବାରୁ ଧ୍ଵନି ଶୁଣିହେଲା ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣରେ ବେଲ୍‌ଜାର୍ ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁ ନ ଥ‌ିବାରୁ ଧ୍ଵନି ସଂଚରଣ ସମ୍ଭବ ହେଲାନାହିଁ | ତେଣୁ ଧ୍ଵନି ଶୁଣିହେଲା ନାହିଁ । ଏଥୁରୁ ଜଣାଗଲା ଯେ, ଧ୍ଵନି ସଂଚାରଣ ପାଇଁ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।

5. ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗକୁ କାହିଁକି ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗରେ ମାଧ୍ୟମର କଣିକାଗୁଡିକ ତରଙ୍ଗର ଗତିର ଦିଗ ସହ ସମାନ୍ତର ଭାବେ ଦୋଳିତ ହୁଅନ୍ତି । କଣିକାଗୁଡିକ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସେମାନେ କେବଳ ତାଙ୍କର ମାଧ୍ୟ ଅବସ୍ଥାନର ଉଭୟ ପଟେ ଏପଟସେପଟ ହୋଇ ଦୋଳନ କରନ୍ତି । ଏପରି ଭାବରେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟରେ ଗତି କରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

6. ଏକ ଅନ୍ଧାର ଘରେ ବସିଥିବା ତୁମ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଆବାଜରୁ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ତୁମେ ଧ୍ଵନିର କେଉଁ ଗୁଣଯୋଗୁ ଜାଣି ପାର ?
ଉ –

• ଧ୍ଵନିର ବିଶେଷ ଗୁଣ ହେଲା- ତାରତ୍ଵ, ପ୍ରବଳତା ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ । ଏହା ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଧର୍ମ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
• ଏହି ଗୁଣମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ଧ୍ଵନିକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଧ୍ଵନିରୁ ଅଲଗା ବୋଲି ବାରିହୁଏ । ତେଣୁ ଅନ୍ଧକାରରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ସ୍ଵର ଜାଣିହୁଏ ।

7. ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –
(a) ଏକା ସମୟରେ ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ବିଜୁଳି ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ତାହାର କିଛି ସମୟ ପରେ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଶୁଣାଯାଏ ।

• ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଲୋକର ବେଗ 3 x 10⁵ km/s ଓ ଶବ୍ଦର ବେଗ 300 m/s |
• ବିଜୁଳିର ବେଗ ଘଡ଼ଘଡ଼ିର ବେଗଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଏକାସମୟରେ ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ବିଜୁଳି ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ତାହାର କିଛି ସମୟ ପରେ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଶୁଣାଯାଏ ।

(b) ବାହୁଡ଼ି ଅନ୍ଧାର ରାତିରେ ତାହାର ଶିକାର ଧରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୁଏ ?
ଉ –
ବାହୁଡି ଅନ୍ଧାର ରାତିରେ ଉଡ଼ିଲାବେଳେ ଅବିରତ ଭାବରେ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ ନିର୍ଗତ କରେ । ବାଦୁଡିଠାରୁ ଉଚ୍ଚ ତାରତ୍ଵ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ପଲସ୍ ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବା ତା’ର ଶିକାର ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚେ ଏବଂ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ତା’ କାନ ନିକଟକୁ ଫେରିଆସେ । ପ୍ରତିଫଳିତ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗର ଲକ୍ଷଣରୁ ବାଦୁଡି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବା ଶିକାରର ଉପସ୍ଥିତି, ଆକୃତି ଓ ପ୍ରକୃତି ଜାଣିପାରେ । ତେଣୁ ନିଜ ଶିକାର ପାଖରେ ସେ ଅନ୍ଧାର ରାତିରେ ବିନା ବାଧାରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ ।

8. ସାଧାରଣ ମଣିଷର ଧ୍ଵନି ପରିସର 20H1ରୁ 20kH1 । ଏହି ଦୁଇ ଆବୃତ୍ତିର ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ କେତେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । (v = 344 m/s)
ଉ –
ଏଠାରେ f₁ = 20 Hz, f₂ = 20 kHz ଓ v = 344 m/s

9. ତୁମର ଦୁଇ ସାଙ୍ଗ ଗୋଟିଏ ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଦଣ୍ଡର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବସିଛନ୍ତି । ଜଣେ ସାଙ୍ଗ ଗୋଟିଏ ପଥର ଦ୍ଵାରା ଏଲୁମିନିୟମ୍ ଦଣ୍ଡକୁ ଆଘାତ କଲା । ଅନ୍ୟ ସାଙ୍ଗ ପାଖକୁ ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗ ବାୟୁରେ ଏବଂ ଏଲୁମିନିୟମ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚିବା ସମୟର ଅନୁପାତ କେତେ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନିର ବେଗ (v₁) = 346 m/s
ଓ ଏଲୁମିନିୟମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନିର ବେଗ (v₂) = 6420 m/s

ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ବାୟୁରେ ଏବଂ ଏଲୁମିନିୟମ୍‌ରେ ପହଞ୍ଚିବା ସମୟର ଅନୁ ପାତ 3210 : 173 |

10. ଏକ ଧ୍ଵନି ଉତ୍ସର ତରଙ୍ଗ ଆବୃତ୍ତି 100Hz ହେଲେ, ଏହା ଏକ ମିନିଟ୍‌ରେ କେତେ ଥର କମ୍ପିତ ହେବ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ତରଙ୍ଗ ଆବୃତ୍ତି (f) = 100 Hz
ଅର୍ଥାତ୍ l ସେକେଣ୍ଡରେ 100 ଥର କମ୍ପିତ ହେଉଛି ।
∴ 1 ମିନିଟ୍‌ରେ ଏହା 60 x 100 = 6000 ଥର କମ୍ପିତ ହେବ ।

11. ଆଲୋକ ପ୍ରତିଫଳନ ନିୟମ, ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ କି ? ଏହାକୁ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ଆଲୋକ ପରି ଧ୍ବନି ମଧ୍ଯ କଠିନ ଓ ତରଳ ପୃଷ୍ଠରୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ଏବଂ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ ନିୟମକୁ ମାନି ଥାଏ ।
ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନ ନିୟମ: ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନ ସମୟରେ

• ଆପତନ କୋଣ ଓ ପ୍ରତିଫଳିତ କୋଣର ପରିମାଣ ପରସ୍ପର ସହିତ ସମାନ ।
• ପତିତ ଧ୍ଵନି, ପ୍ରତିଫଳିତ ଧ୍ଵନି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥାନ କରନ୍ତି ।

12. ଏକ ଦୂର ବସ୍ତୁରୁ ଧ୍ଵନି ଯେତେବେଳେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ, ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଯଦି ପ୍ରତିଫଳନ ପୃଷ୍ଠ ଏବଂ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟିର ଉତ୍ସ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ସମାନ ରହେ, ତାହାହେଲେ ଏକ ଉତ୍ତପ୍ତ ଦିନରେ ତୁମେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଶୁଣିପାରିବ କି ?
ଉ –
ପ୍ରତିଧ୍ଵନିକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଶୁଣିବାପାଇଁ ପ୍ରତିଫଳକର ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତ୍ଵ 17-2 ମିଟର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅର୍ଥାତ୍ 17.2 ମିଟରରୁ କମ୍ ଦୂରତାରେ ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନ ହେଲେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଶୁଣିହେବ ନାହିଁ । ଏହି ଦୂରତ୍ୱ ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମର ତାପମାତ୍ରା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଉତ୍ତପ୍ତ ଦିନରେ ତାପମାତ୍ରା ଅଧ‌ିକ ହେତୁ 17:2 ମିଟର ଦୂରତାରେ ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଶୁଣିହେବ ନାହିଁ ।

13. ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନର ଦୁଇଟି ବ୍ୟବହାରିକ ପ୍ରୟୋଗ ଲେଖ ।
ଉ –
ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନର ଦୁଇଟି ବ୍ୟବହାରିକ ପ୍ରୟୋଗ :

• କେତେକ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର; ଯଥା – କାହାଳୀ, ସାହାନାଇ, ଟ୍ରମ୍ପ୍ଲେଟ୍ ଆଦିର ମୁହଁକୁ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ଚଉଡ଼ା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟଦେଇ ଧ୍ଵନି ବାରମ୍ବାର ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ ।
• ଡାକ୍ତରମାନେ ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡର ସ୍ପନ୍ଦନ, ଫୁସୁଫୁସ୍‌ ସଂକୋଚନ, ପ୍ରସାରଣ ଆଦି ଷ୍ଟେଥୋସ୍କୋପ୍ ଦ୍ଵାରା ଜାଣିପାରନ୍ତି । ଏହି ଷ୍ଟେଥୋସ୍କୋପ୍ ନଳୀ ମଧ୍ଯରେ ଏକାଧ‌ିକ ପ୍ରତିଫଳନ ଯୋଗୁ କ୍ଷୀଣ ଧ୍ଵନି ସ୍ପଷ୍ଟଭାବରେ ଡାକ୍ତରଙ୍କୁ ଶୁଭାଯାଏ ।

14. ଗୋଟିଏ ପୋଖରୀ କୂଳକୁ ଲାଗି 500m ଉଚ୍ଚର ଏକ ଟାୱାର ଅଛି । ଏହି ଟାୱାର ଉପରୁ ଗୋଟିଏ ପଥରକୁ ପୋଖରୀ ପାଣିକୁ ପକାଗଲା । ପଥରର ପାଣିରେ ପଢ଼ିବାର ଶବ୍ଦ କେତେ ସମୟ ପରେ ଶୁଣାଯିବ ? (g = 10 m/s² ଏବଂ v = 340 m/s)
ଉ –
ମନେକର ପଥରଟି ପାଣିରେ ପଡ଼ିବାପାଇଁ t sec ସମୟ ଲାଗିବ ।
ଏଠାରେ u = 0, s = = 500 m, g = 10 m/s², v = 340 m/s
∴ s = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt²
⇒ 500 m = 0 x t + \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 10 m/s² x t²
⇒ 5 t² = 500 sec²
⇒ t² = 100 sec² ⇒ t² = 100 sec² ⇒ t = 10 sec
କିନ୍ତୁ 500 ମିଟର ଯିବାକୁ ଲାଗିବ

∴ ମୋଟ ପ୍ରତିଧନି ଶୁଣିବାପାଇଁ ସମୟ ଲାଗିବ = 10 sec + 1.47 sec = 11.47 sec

15. ଏକ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ 334 m/s ବେଗରେ ଗତି କରେ । ଏହାର ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ 1.5 cm ହେଲେ, ତରଙ୍ଗର ଆବୃତ୍ତି କେତେ ହେବ ? ଏହା ଶୁଣାଯିବ କି ନାହିଁ?
ଉ –
ଏଠାରେ ଧ୍ୱନି ତରଇଂର ବେଖ (v) = 344 m/s, ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ (λ) = 1.5 cm = 0·015 m

ଏହା 20 kHz ଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ହେତୁ ଶ୍ରାବ୍ୟ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଭାଯିବ ନାହିଁ ।

16. ପ୍ରତିନାଦ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏହାକୁ କିପରି କମ୍ କରାଯାଇ ପାରିବ ?
ଉ –
ପ୍ରତିନାଦ : ପ୍ରତିଫଳକରୁ ପ୍ରତିଫଳନର ପୁନରାବୃତ୍ତି ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ପୁନଃପୁନଃ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତିନାଦ କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ – କୌଣସି ବଡ଼ ହଲ୍‌ରେ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଏହା ବାରମ୍ବାର ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ କ୍ଷୀଣ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିଛି ସମୟ ଧରି ବାରମ୍ବାର ସେହି ହଲ୍‌ରେ ଶୁଭେ ।

ପ୍ରତିନାଦ କମ୍ କରିବାର ଉପାୟ :

• ପ୍ରତିନାଦକୁ କମ୍ କରିବାପାଇଁ ବଡ଼ ବଡ଼ ହଲ୍‌ର ଭିତର କାନ୍ଥ ଓ ଛାତକୁ ସଂକୁଚିତ ଫାଇବର, ବନ୍ଧୁର ପ୍ଲାଷ୍ଟର କିମ୍ବା କନାର ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ କରାଯାଇଥାଏ; କାରଣ ଏଗୁଡ଼ିକ ଧ୍ଵନିଶୋଷୀ ପଦାର୍ଥ ।
• ହଲ୍‌ରେ ବ୍ୟବହୃତ ଚୌକି ଓ ବେଞ୍ଚ ଆଦି ମଧ୍ଯ ଧ୍ଵନି ଶୋଷଣକାରୀ ପଦାର୍ଥଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ ।

17. ଧ୍ଵନିର ତୀବ୍ରତା କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ଏହା କେଉଁ କେଉଁ କାରକ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
ଉ –

• ଧ୍ଵନି ପ୍ରବଳତାକୁ ଧ୍ଵନିର ତୀବ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।
• ଏହା ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆୟାମ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
• ଧ୍ଵନିର ତୀବ୍ରତା ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଆୟାମର ବର୍ଗ ସହ ସମାନୁପାତୀ ଅଟେ ।

18. ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋନିକ୍ ଯନ୍ତ୍ରପାତିକୁ ପରିଷ୍କାର କରିବାରେ ଅଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ କିପରି ସହାୟକ ହୁଏ ?
ଉ –

• ପ୍ରଥମେ ଇଲୋକ୍‌ଟ୍ରୋନିକ୍ ଯନ୍ତ୍ରକୁ ସଫା କରାଯାଉଥିବା ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ଯରେ ରଖ୍ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ ଏହା ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରାଯାଏ ।
• ଏହାର ଉଚ୍ଚ ଆବୃତ୍ତି ହେତୁ ଗ୍ରୀଜ୍, ମଇଳା କିମ୍ବା ଧୂଳିକଣା ଆଦି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରୁ ବାହାରିଆସି ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ୟରେ ମିଶିଯାଏ । ଫଳରେ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକ ଭଲଭାବରେ ସଫା ହୋଇଯାଏ ।

19. ସୋନାର୍‌ର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଗକୁ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ :

• ସୋନାର୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ଟ୍ରାନ୍ ସମିଟର ଏବଂ ଏକ ଡିଟେକ୍ଟର ଥାଏ । ଏହା ବଡ଼ ବଡ଼ ଶକ୍ରିତାଲିତ ଭଙ୍ଗା ବା ଜାହାଜରେ ଗଞ୍ଜା ଯାଇଥାଏ ।
• ଟ୍ରାନ୍ ସମିଟରରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ ପଲ୍ସ ପାଣି ଭିତରକୁ ପଠାଯାଏ । ସେହି ପଲ୍ସ ସମୁଦ୍ର ଶଯ୍ୟାରେ କିମ୍ବା ସମୁଦ୍ର ଜଳରେ ବୁଡ଼ିରହିଥିବା ଜାହାଜ, ପାହାଡ଼ ବା
• ଡିଟେକ୍ଟର ଯନ୍ତ୍ରଦ୍ଵାରା ଏହି ପ୍ରତିଫଳିତ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।
• ଧ୍ଵନିର ପ୍ରେରଣ ଓ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଗ୍ରହଣ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମୟ ବ୍ୟବଧାନ = t
  ଓ ଜାହାଜଠାରୁ ପ୍ରତିବନ୍ଧକର ଦୂରତା = d ହେଲେ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ 2d ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଥାଏ ।
  ∴ 2d = vt ⇒ d = \(\frac { vt }{ 2 }\)
  ଏହି ସୂତ୍ରଦ୍ଵାରା ସମୁଦ୍ର ଜଳର ଗଭୀରତା ନିରୂପଣ କରାଯାଏ ।

ପ୍ରୟୋଗ :

• ଇକୋରେଜିଂ ପଦ୍ଧତିରେ ସମୁଦ୍ର ଜଳ ମଧ୍ଯରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥ‌ିବା ଜାହାଜ, ପାହାଡ଼, ବଡ଼ ବଡ଼ ଶିଳାଖଣ୍ଡ, ବରଫ, ସ୍ତୂପ ଇତ୍ୟାଦି ବସ୍ତୁମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଓ ଜଳପୃ ତଳେ ସେମାନଙ୍କ ଦୂରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
• ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ସମୁଦ୍ର ଜଳର ଗଭୀରତା ମଧ୍ଯ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିହୁଏ ।

20. ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜରେ ଥିବା ସୋନାରଦ୍ଵାରା ଏକ ସିଗ୍‌ନାଲ୍ ପଠାଗଲା ଏବଂ ତାହାର ପ୍ରତିଧ୍ଵନି 5 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ଯଦି ବୁଡ଼ାଜାହାଜଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା 3625 m ହୁଏ, ତାହାହେଲେ ଜଳରେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ବେଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
ଏଠାରେ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ପହଞ୍ଚିବାର ସମୟ (t) = 5 ସେକେଣ୍ଡ
ବୁଡ଼ାଜାହାଜଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଦୂରତା (d) = 3625 ମିଟର
∴ ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ବେଗ (v) = \(\frac { 2d }{ t }\) = \(\frac { 2x3625m }{ 5sec }\) = 2 x 725 m/s = 1450 m/s

21. ଏକ ଧାତବ ବ୍ଲକ୍‌ରେ ଥ‌ିବା ବିଚ୍ୟୁତିକୁ କିପରି ଅଲ୍ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ପଦ୍ଧତିରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରିବ ?
ଉ –

• ପ୍ରଥମେ ଅଲ୍‌ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗକୁ ଧାତବଖଣ୍ଡ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରାଯାଏ । ଧାତବଖଣ୍ଡରେ ବିଚ୍ୟୁତି ଥିଲେ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ ସେହି ସ୍ଥାନରୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଫେରିଆସେ ।
• ଏହାଦ୍ଵାରା ବିଚ୍ୟୁତି ଥ‌ିବା ସ୍ଥାନ ନିରୂପଣ କରିହୁଏ ।
• ଅଧୂକ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଧ୍ଵନି ବିଶିଷ୍ଟ ଅଲ୍ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ତାହା ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନରୁ ବଙ୍କାଇଯାଇ ଡିଟେକ୍ଟର ପାଖରେ ବଙ୍କେଇଯାଏ । ଫଳରେ ବିଚ୍ୟୁତି ଜାଣିହୁଏ ନାହିଁ ।

22. ମାନବ କର୍ପୂର ଏକ ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କର ।
ଉ –

23. ଆମେ କାନଦ୍ଵାରା କିପରି ଶୁଣୁ, ତାହାକୁ ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ବାହ୍ୟକର୍ଣ୍ଣ ପିନା ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵର ଧ୍ଵନିକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ ଯାହା କାନର ଶ୍ରୁତିନାଳୀ ଦେଇ ଭିତରକୁ ଯାଏ ।
• କର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ପତଳା ଝିଲ୍ଲୀ ଥାଏ, ତାହାକୁ କର୍ଣ୍ଣପଟହ କୁହାଯାଏ । ବାୟୁ ମାଧ୍ଯମରେ ସଂପୀଡ଼ନ କର୍ଣ୍ଣପଟହରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ତାହା କର୍ଣ୍ଣପଟହକୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଚାପ ପ୍ରଦାନ କରେ ଓ ତାହାକୁ ଭିତରକୁ ଠେଲିଦିଏ ।
• ବିଚଳନ କର୍ଣ୍ଣପଟହରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ଚାପ ହ୍ରାସ ପାଏ । ତେଣୁ କର୍ଣ୍ଣପଟହ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଟିକେ ବାହାରକୁ ଚାଲିଆସେ |
• ଏହା ଫଳରେ କର୍ଣ୍ଣପଟହ ବାରମ୍ବାର ଆଗପଛ ହୋଇ କମ୍ପିତ ହୁଏ । ଏହି କମ୍ପନ ମଧ୍ଯକର୍ଷରେ ଥ‌ିବା ତିନିଖଣ୍ଡ ହାଡ଼ରେ ହୁଏ । ଏହି ଚାପର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଅନ୍ତଃକଣ୍ଠରେ ଥିବା କର୍ଷକକ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସିଗ୍‌ନାଲରେ ପରିଣତ କରେ ।
• ଶ୍ରୁତିସ୍ନାୟୁ ବାଟଦେଇ ଏହି ସିଗ୍‌ନାଲ୍ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ଯାଏ ଓ ମସ୍ତିଷ୍କ ଏହାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଧ୍ଵନି ଭାବରେ ବୁଝିପାରେ । ତେଣୁ ଆମେ ଧ୍ଵନିକୁ ଶୁଣିପାରୁ ।

24. ଜାହାଜରେ ଥିବା ଏକ ସୋନାର୍‌ରୁ ଅଲ୍‌ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ ସମୁଦ୍ରର ନିମ୍ନଦେଶକୁ ପଠାଇ ପୁଣି ପ୍ରତିଫଳିତ ତରଙ୍ଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମୟର ବ୍ୟବଧାନ 2.1 ସେକେଣ୍ଡ । ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା 1400m ହେଲେ, ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ବେଗ କେତେ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା (d) = 1400_m,
ସମୟ (t) = 2.1 ସେକେଣ୍ଡ

∴ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ର ବେଗ 1333 m/s 1

ପ୍ରଶାବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର :

1. ତୁମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସ୍କୁଲଘଣ୍ଟାରୁ କିପରି ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ପିଟାଘଣ୍ଟାଟି କଠିନ ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଏକ ପିଟଣାଦ୍ଵାରା ଆଘାତ କଲେ ଏହାର କଣିକାମାନ ବିରଳନ ଓ ସଂପୀଡ଼ନ ହୋଇ କମ୍ପିତ ହୁଅନ୍ତି । ଫଳରେ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହି ଧ୍ଵନି ବାୟୁ ମାଧ୍ଯମରେ ସଂଚାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

2. ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗକୁ କାହିଁକି ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ଯେଉଁ ତରଙ୍ଗ ପାଇଁ ମାଧ୍ଯମ ଆବଶ୍ୟକ ତାହାକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ । ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ପାଇଁ ମାଧ୍ୟମ ଆବଶ୍ୟକ ହେତୁ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

3. ମନେକର ତୁମେ ଏବଂ ତୁମର ସାଙ୍ଗ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଅଛି । ସେଠାରେ ତୁମ ସାଙ୍ଗ ତୁମକୁ କିଛି କଥା କହିଲେ ତୁମେ ତା’ର କଥାକୁ ଶୁଣିପାରିବ କି ? ତୁମର ଉତ୍ତରକୁ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ଚନ୍ଦ୍ର ପୃରେ ବାୟୁ ନ ଥାଏ । ବିନା ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ସଂଚାରିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଶୁଣିହେବ ନାହିଁ ।

4. ଧ୍ଵନିର ତାରତ୍ଵ ଓ ପ୍ରବଳତା ଧ୍ଵନିର କେଉଁ ଗୁଣଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ ?
ଉ –

• ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ତାରତ୍ଵ ଆବୃତ୍ତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଆବୃତ୍ତି ଅଧ‌ିକ ହେଲେ ଧ୍ଵନି ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଓ ଆବୃତ୍ତି କମ୍ ହେଲ ଧ୍ଵନି କର୍କଶ ହୁଏ ।
• ଧ୍ଵନି ପ୍ରବଳତା ଆୟାମ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

5. ଗୋଟିଏ କାର୍‌ର ହର୍ଣ୍ଣର ଧ୍ଵନି ଓ ଗୀଟାର୍‌ର ଧ୍ଵନି ମଧ୍ୟରୁ କାହାର ପିଚ୍ ଅଧିକ ଅନୁମାନ କର ।
ଉ –
କାର୍‌ର ହର୍ଣ୍ଣର ଧ୍ଵନି ନିମ୍ନ ପିଚ୍ଯୁକ୍ତ ଓ ଗୀଟାର ଧ୍ଵନି ଉଚ୍ଚ ପିଚ୍ଯୁକ୍ତ ।

6. ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ତରଙ୍ଗ ଆବୃତ୍ତି, ଆୟାମ ଓ ଆବର୍ଷକାଳ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ, – ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂପୀଡ଼ନ ବା ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ବିରଳନର ମଧ୍ୟବିଦୁ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତାକୁ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
ତରଙ୍ଗ ଆବୃତ୍ତି, – ଧ୍ୱନି ଗତି କରୁଥ‌ିବା ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ କଣିକା ଏକକ ସମୟରେ ଯେତେଥର ଦୋଳିତ ହୁଏ ତାହାକୁ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃତ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
ଆୟାମ – ଗୋଟିଏ ମାଧ୍ୟମରେ ଥିବା କଣିକାର ମାଧାବସ୍ଥାର ଉଭୟ ପଟେ ଦୋଳନରତ କଣିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବିସ୍ଥାପନକୁ ତରଙ୍ଗର ଆୟାମ କୁହାଯାଏ ।
ଆବର୍ଷକାଳ – ମାଧ୍ୟମରେ ତରଙ୍ଗ ଗତି କରୁଥିବା ସମୟରେ ମାଧ୍ୟମର ଏକକ କଣିକା ଗୋଟିଏ ଥର ପୂର୍ଣ୍ଣଦୋଳନ କରିବାକୁ ଯେତିକି ସମୟ ନିଏ ତାହାକୁ ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ଆବର୍ତ୍ତକାଳ କହନ୍ତି ।

7. ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଆବୃତ୍ତ ଓ ବେଗ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସଂପର୍କଟିକୁ ଲେଖ ।
ଉ – ତରଙ୍ଗର ବେଗ = ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଆବୃତ୍ତି => v = λf

8. ଏକ ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃରି 220Hz ଏବଂ ଏହାର ବେଗ ଏକ ମାଧ୍ୟମରେ 440 m/s ହେଲେ, ତାହାର ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
ଏଠାରେ ଆବୃତ୍ତି (f) = 220 Hz, ବେଗ (v) = 440 m/s
ତରଙ୍ଗର ଦୈର୍ଘ୍ୟ (λ) = \(\frac { v }{ f }\) = \(\frac { 440 m/s }{ 220 Hz }\) =2m

9. ଧ୍ଵନି ଉତ୍ସଠାରୁ 450 ମିଟର ଦୂରରେ ଠିଆହୋଇ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି 500 Hz ଆବୃତ୍ତିର ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗକୁ ଶୁଣୁଛନ୍ତି । ତାହାହେଲେ ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂପୀଡ଼ନର ସମୟ ବ୍ୟବଧାନ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ କେତେ ହେବ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ଆବୃତ୍ତି (f) = 500 Hz,
ସମୟ (T) = \(\frac { 1 }{ f }\) = \(\frac { 1 }{ 500 Hz }\) = 0.002 sec.
∴ ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସମ୍ପୀଡ଼ନର ସମୟ ବ୍ୟବଧାନ 0.002s ହେବ ।

10. ପ୍ରଶ୍ନ :ଧ୍ୱନିର ପ୍ରବଳତା ଓ ଧ୍ଵନିର ତୀବ୍ରତା ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

• ଧ୍ଵନି ପ୍ରବଳତା ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆୟାମ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
• ମାଧ୍ୟମର ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁ ଚାରିପଟେ ତରଙ୍ଗ ଗତିର ଅଭିଲମ୍ବ ଦିଗରେ ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟଦେଇ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ଯେତିକି ଧ୍ଵନିଶକ୍ତି ଅତିକ୍ରମ କରେ, ତାହାର ପରିମାଣକୁ ସେହି ବିନ୍ଦୁରେ ଧ୍ଵନିର ତୀବ୍ରତା କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ଧ୍ଵନିର ପ୍ରବଳତା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶ୍ରୋତାଙ୍କ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇପାରେ । ଧ୍ଵନି ପ୍ରବଳତା କାନ ଉପରେ ପଡୁଥ‌ିବା ଧ୍ଵନିର ପ୍ରଭାବର ଏକ ମାପକ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

11. ପ୍ରଶ୍ନ : ସାରଣୀଟିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି କୁହ, ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ଲୌହ ମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତାପମାତ୍ରାରେ କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନି ଅଧ୍ବକ ବେଗରେ ଏବଂ କେଉଁଥିରେ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ବେଗରେ ଗତିକରେ ?
ଉ-
ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗ ଲୌହ ମାଧ୍ୟମରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଓ ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମରେ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ବେଗରେ ଗତିକରେ ।

12. ପ୍ରଶ୍ନ : ବକ୍ତୃତା କକ୍ଷର ଛାତକୁ କାହିଁକି ବକ୍ରତଳ କରାଯାଇଥାଏ ?
ଉ-
ବକ୍ତୃତା କକ୍ଷର ଛାତ ବକ୍ରତଳ ହୋଇଥିବାରୁ ଧ୍ୱନି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ କକ୍ଷର ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ ।

13. ସାଧାରଣ ମନୁ ଷ୍ୟର ଶ୍ରାବ୍ୟ ଆବୃତ୍ତିର ପରିସର କେତେ ?
ଉ-
ସାଧାରଣ ମନୁ ଷ୍ୟର ଶ୍ରାବ୍ୟ ପରିସର 20Hzରୁ 20 kHz ।

14. ଇନ୍‌ଫ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ଓ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡର ଆବୃତ୍ତର ପରିସର କେତେ ?
ଉ –
ଇନ୍‌ଫ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ଆବୃତ୍ତିର ପରିସର 20Hzରୁ କମ୍ ଓ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ଆବୃଭିର ପରିସର 20kHzରୁ ଅଧିକ ।

15. ପ୍ରଶ୍ନ : ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜରେ ଥିବା ସୋନାରରୁ ସମୁଦ୍ରଜଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିରହିଥୁବା ପାହାଡ଼ ଆଡ଼କୁ ଅଲ୍‌ଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ ପଲ୍ସ ପଠାଇଲେ ତାହା ପାହାଡ଼ରେ ଧକ୍‌କା ଖାଇ 1.6 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ସୋନାରର ଡିଟେକ୍ଟର ପାଖକୁ ଫେରିଆସେ । ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା 1120m ହେଲେ, ସମୁଦ୍ର ଜଳରେ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ଵନିର ବେଗ କେତେ ?
ଉ –
ଅତିକ୍ରାନ୍ତ୍ରା ଦୂରତା = 2 × ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା = 2 x 1120 m = 2240 m
ମୋଟ ସମୟ (t) = 1.6 ସେକେଣ୍ଡ
ଧ୍ଵନିର ବେଗ (v) = \(\frac { s }{ t }\) = \(\frac { 2240m }{ 1.6s }\) = 1400 m/s
∴ ସମୁଦ୍ର ଜଳରେ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ଵନିର ବେଗ 1400 m/s |

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ (Activity) :

ତୁମପାଇଁ କାମ 9.1 :

ଗୋଟିଏ ଟ୍ୟୁନିଙ୍ଗ୍ ଫର୍କ ନିଅ । ଏହାର ଗୋଟିଏ ଶାଖାକୁ ରବର ପ୍ୟାଡ଼ରେ ଆଘାତ କରି କମ୍ପିତ କର ଓ ତୁମ କାନ ପାଖରେ ରଖ । ତୁମେ କୌଣସି ଧ୍ଵନି ଶୁଣି ପାରୁଛ କି ? କମ୍ପିତ ଟ୍ୟୁନିଟ୍ ଫର୍କର ଗୋଟିଏ ଶାଖାକୁ ତୁମ ଆଇଠିଦ୍ୱାରା ପର୍ଶ କର । କ’ଣ ସ୍ପର୍ଶାନୁଭୂତି ହେଲା ?

ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲା ଭଳି ଗୋଟିଏ ଟେବୁଲ ଟେନିସ୍ ବା ଛୋଟ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବଲ୍‌କୁ ସୂତାରେ ସଂଯୁକ୍ତ କରି ଏକ ଦୃଢ଼ ଆଧାରରୁ ଶକ୍ତଭାବରେ ଝୁଲାଇ ରଖ । ଏକ ଟ୍ୟୁନିଙ୍ଗ୍ କର୍କର ଗୋଟିଏ ଶାଖାକୁ ରବର ପ୍ୟାଡ଼ରେ ଆଘାତ କରି କମ୍ପିତ କର । ଟୁନିଙ୍ଗ୍‌ଫର୍କର କମ୍ପିତ ଶାଖାକୁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବଲ୍‌ରେ ସ୍ପର୍ଶ କରାଅ । କ’ଣ ଦେୱଲ ?
ଉ –
ଟ୍ୟୁନିଙ୍ଗ୍ ଫର୍କର ଗୋଟିଏ ଶାଖାକୁ ରବର ପ୍ୟାଡ଼ରେ ଆଘାତ କରି କାନ ପାଖରେ ରଖୁଲେ ଆମେ ଧ୍ଵନି ଶୁଣିପାରୁଛୁ । କମ୍ପିତ ଟ୍ୟୁନିଙ୍ଗ୍ ଫର୍କର ଗୋଟିଏ ଶାଖାକୁ ଆଙ୍ଗୁଠିଦ୍ୱାରା ସ୍ପର୍ଶକଲେ ଆଙ୍ଗୁଠିରେ କମ୍ପନ -ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
ଯେତେବେଳେ ବଲ୍‌ ଟ୍ୟୁନିଙ୍ଗ୍ ଫର୍କର କମ୍ପିତ ଶାଖାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିବ, ତାହା କମ୍ପିତ ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିବ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 9.2 :
ଗୋଟିଏ କାଚ ଗ୍ଲାସ ନେଇ ସତର୍କତା ସହ ଏହାର ମୁହଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜଳ ଭର୍ତ୍ତି କର । ଟ୍ୟୁନିଙ୍ଗ୍ ଫର୍କର ଗୋଟିଏ କମ୍ପିତ ଶାଖାକୁ ସାବଧାନତା ସହକାରେ ଜଳ ପୃଷ୍ଠରେ ସ୍ପର୍ଶ କରାଅ । କମ୍ପିତ ଟ୍ୟୁନିଙ୍ଗ୍ ଫର୍କର ଉଭୟ ଶାଖାକୁ ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲାଭଳି ଜଳ ମଧ୍ଯରେ ବୁଡ଼ାଅ । ଉଭୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ’ଣ ହେଉଛି ଲକ୍ଷ୍ୟକର । ଏଥୁରୁ ତୁମେ କେଉଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚୁଲ ? ଗୋଟିଏ କମ୍ପିତ ବସ୍ତୁ ବିନା ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ କି ?
ଉ –

ଉଭୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ଏବଂ ଧ୍ଵନି ଉତ୍ପନ୍ନ ହେବ । ଏଥୁରୁ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ଯେ କମ୍ପନରୁ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । କମ୍ପିତ ବସ୍ତୁ ବିନା ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ ।

ଉଦାହରଣ :

• କେତେକ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର; ଯଥା- ସିତାର, ଗିଟାର ଇତ୍ୟାଦିରେ ତାରକୁ ଟାଣି କଂପନ ସୃଷ୍ଟି କରି ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ ।
• ତବଲା, ଡ୍ରମ୍ ଇତ୍ୟାଦି ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରର ଚମଡା ପଟ୍ଟଳକୁ ଘଷି କିମ୍ବା ହାତରେ ବାଡେଇ କଂପିତ କରି ସେଥୁରୁ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ ।
• ବଂଶୀ, ସାହାନାଇ, କାହାଳୀ ଇତ୍ୟାଦିରେ ବାୟୁକୁ ଫୁଙ୍କି କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ସେଥୁରୁ ଧ୍ଵନି ନିଃସୃତ ହୁଏ ।
• ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ୱରପେଟିକାରେ ଥିବା ବାୟୁର କମ୍ପନରୁ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ପକ୍ଷୀ ଡେଣା ହଲାଇ ଉଡିଗଲାବେଳେ ବାୟୁରେ କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ଦୁଇ କଡକୁ ଟାଣିହୋଇ ବନ୍ଧା ହୋଇଥବା ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡକୁ ମଝିରେ ଟାଣି ଛାଡ଼ିଦେଲେ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଟି କଂପିତ ହୁଏ । ସେହି କଂପନ ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମରେ ସଞ୍ଚାରିତ ହୋଇ ବାୟୁରେ କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରୁ ଧ୍ଵନି ଶୁ ଣାଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 9.3 :
ତୁମେ କୌଣସି ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ବଜାଅ କି ? ବିଭିନ୍ନ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ବିଷୟରେ ତୁମେ ପଢ଼ିସାରିଲଣି । ତୁମେ ଜାଣିଥୁବା ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କର ନାମ ଲେଖ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କେଉଁ ଅଂଶ କମ୍ପିତ ହୋଇ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟିକରେ ତାହାକୁ ଲେଖ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 9.4 :
ଖଣ୍ଡିଏ ସରୁ ଓ ଲମ୍ବା ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍ ନିଅ । ତାହାର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ତୁମ ସାଙ୍ଗକୁ ଧରିବାକୁ ଦିଅ ଏବଂ ତୁମେ ନିଜେ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତଟିକୁ ଧର । ଚିତ୍ର (a) ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲାଭଳି ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍‌ଟିକୁ ଟାଣ । ଏହାପରେ ତୁମେ ଧରିଥିବା ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍‌ର ପ୍ରାନ୍ତକୁ ତୁମ ସାଙ୍ଗ ଧରିଥିବା ପ୍ରାନ୍ତ ଆଡ଼କୁ ଜୋର୍‌ରେ ଠେଲ । ତୁମେ କ’ଣ ଦେଖୁଲ ?
ଉ-
ଏଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ ଯେ, ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍ ପୂର୍ବ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସିବ ।

ଯଦି ତୁମେ ଏକାନ୍ତର ଭାବରେ ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍କୁ ଠେଲିବ ଓ ଟାଣିବ, କ’ଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିବ ?
ଉ –
ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍‌ଟି ଏକାନ୍ତଭାବେ ସଂପୀଡ଼ିତ ଓ ସଂପ୍ରସାରିତ ହେବ ।

• ଏହି ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍ ଉପରେ ଏକ ଚିହ୍ନ ଦିଆଗଲେ ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍କୁ ଠେଲିବା ବା ଟାଣିବା ବେଳେ ସେହି ଚିହ୍ନଟି ଏପଟ ସେପଟ ହୋଇ ଗତି କରୁଛି । ତା’ ଗତିର ଦିଗ ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍‌ରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ବିଚଳନ (disturbance)ର
  ସଞ୍ଚାରଣ ଦିଗ ସହ ସମାନ୍ତର ହୋଇଥାଏ ।
• ସ୍ଟ୍ରି ଙ୍ଗ୍‌ର କୁଣ୍ଡଳୀମାନେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରସ୍ପରର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେବେ ତାହାକୁ ସମ୍ପୀଡ଼ନ (C) ଏବଂ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ୍‌ର କୁ ଣ୍ଡଳୀମାନ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଦୂରେ ଇ ଯାଇଥ୍ ବେ, ତାହାକୁ ବିରଳନ (R) କୁହାଯାଏ ।
• ଏକ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନିର ସଞ୍ଚାରଣବେଳେ ସେହି ମାଧ୍ୟମରେ ଏକାଧିକ ସମ୍ପୀଡ଼ନ ଓ ବିରଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ତରଙ୍ଗର ପ୍ରକାରଭେଦ :
ତରଙ୍ଗ ଦୁଇ ପ୍ରକାର; ଯଥା – ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ ଓ ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ ।

ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ (Longitudinal Wave) :

• ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ ତରଙ୍ଗ ଗତି କରୁଥିବାବେଳେ ମାଧ୍ୟମର କଣିକାମାନେ ତରଙ୍ଗର ଗତିର ଦିଗ ସହ ସମାନ୍ତରଭାବେ ଦୋଳନ କରନ୍ତି ସେହି ତରଙ୍ଗକୁ ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।
• ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗରେ ମାଧ୍ୟମରେ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ କଣିକା ବିଚଳନର ସଞ୍ଚାରଣ ଦିଗରେ ସମାନ୍ତର ଭାବରେ ଦୋଳିତ ହୁଅନ୍ତି, ମାତ୍ର ମାଧ୍ୟମର କଣିକାମାନେ ମାଧ୍ଯମର ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।
• ଏହି ତରଙ୍ଗରେ କଣିକାମାନେ କେବଳ ତାଙ୍କର ମାଧ୍ୟ ଅବସ୍ଥାନର ଉଭୟ ପଟେ ଏପଟ–ସେପଟ ହୋଇ ଦୋଳନ କରନ୍ତି ।

ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ (Transverse Wave) :
ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ ତରଙ୍ଗ ଗତି କରୁଥିବାବେଳେ ମାଧ୍ୟମର କଣିକାମାନେ ତରଙ୍ଗ ଗତିର ଦିଗ ସହ ଅଭିଲମ୍ବଭାବେ ଦୋଳନ କରନ୍ତି, ସେହି ତରଙ୍ଗକୁ ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 9.5 :
ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲାଭଳି ଗୋଟିଏ ମୋଟା କାଗଜ ବ୍ୟବହାର କରି ଦୁଇଟି ପାଇପ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର । ଏହି ଦୁଇ ପାଇପ୍‌ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଅଧ୍ବକ ଲମ୍ବା ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏକ କାନ୍ଥ ନିକଟରେ ଗୋଟିଏ ଟେବୁଲ ରଖ୍ ଟେବୁଲ ଉପରେ ପାଇପ୍ ଦୁଇଟିକୁ ଚିତ୍ର ଅନୁ ସାରେ ରଖ । ଗୋଟିଏ ଟେବୁଲ ଘଣ୍ଟା ଗୋଟିଏ ପାଇପ୍‌ର ଖୋଲା ମୁହଁ ପାଖରେ ରଖ ଏବଂ ଅନ୍ୟ

-ପାଇପ୍ ମୁହଁ ପାଖରେ କାନରଖ୍ ଘଣ୍ଟାର ଟିକ୍ ଟିକ୍ ଶବ୍ଦ ଶୁଣ । ଦ୍ଵିତୀୟ ପାଇପ୍‌ଟିକୁ ଟିକେ ଘୁଞ୍ଚାପୁଞ୍ଚ୍ କରି ଏପରି ଅବସ୍ଥା (ଦିଗ)ରେ ରଖ ଯେପରିକି ତୁମେ ତାହାର ମୁହଁ ପାଖରେ ଘଣ୍ଟାର ଶବ୍ଦ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଶୁଣି ପାରିବ । ପ୍ରଥମ ପାଇପ୍ ବାଟେ ଧ୍ଵନି ଆପତିତ ହେଲା ଓ ଦ୍ଵିତୀୟ ପାଇପ୍ ବାଟେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଉଭୟ ପାଇପ୍ଟର ଅବସ୍ଥିତିର ଚିହ୍ନ ଦେଇ ଆପତନ କୋଣ ଓ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣ ମାପି ଦେଖ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?
ଉ –
ଏଠାରେ ଆପତନ କୋଣ ଓ ପ୍ରତିଫଳନ କୋଣ ପରସ୍ପର ସମାନ ହେବ । ପୁନଶ୍ଚ ଆପତିତ ଧ୍ଵନି, ପ୍ରତି ଳିତ ଧ୍ଵନି ଓ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଏକ ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଛନ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Notes Geometry Chapter 7 ତ୍ରିକୋଣମିତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Maths Notes Geometry Chapter 7 ତ୍ରିକୋଣମିତି

ଉପକ୍ରମ (Introduction):

• ତ୍ରିକୋଣମିତି (Trigonometry) ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ତିନି କୋଣର ପରିମାପ ।
• ଗ୍ରୀକ୍ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ Hipparchus(140 B.C.) ତ୍ରିକୋଣମିତିର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ।
• ଗଣିତଜ୍ଞ Bertholomaus Pitisces ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପ୍ରଥମ ତ୍ରିକୋଣମିତି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । 

ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ (Trigonometrical Ratios) :
(i) ABC ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜରେ m/ABC = 90° । ମନେକର m∠BCA = θ° (0 = ଥଟା) । A͞C କୁ କଣ୍ଠ (hypotenuse), ∠BCAର ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁ BC କୁ ଭୂମି (base) ଓ ∠BCAର ସମ୍ମୁଖୀନ ବାହୁ AB କୁ ଲମ୍ବ (perpendicular) କୁହାଯାଏ । ସଂକ୍ଷେପରେ BC = b, AB = p ଓ AC = h ଲେଖାଯାଏ ।

(ii) p, b ଓ hରୁ ଯେକୌଣସି ଦୁଇଗୋଟିର୍ ଅନୁପାତ, 8 କୋଣର ଏକ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ । ସମୁଦାୟ ଛଅଗୋଟି ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ; ଯଥା – sine, cosine, tangent, cotangent, secant ଓ cosecant ଅଛନ୍ତି । ସଂକ୍ଷିପ୍ତଭାବେ ଏଗୁଡ଼ିକ sin (ସାଇନ୍), cos (କସ୍), tan(ଟାନ୍), cot (କଟ୍), sec (ସେକ୍) ଓ cosec (କ୍ରୋସେକ୍) ବୋଲି ଲେଖାଯାଏ ।

ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କ (Relations among trigonometrical Ratios) : 

(a) ବ୍ୟତ୍‌କ୍ରମ ସମ୍ପର୍କ (Reciprocal Relation) :

• sin θ × cosec θ = 1, sin θ = \(\frac{1}{{cosec} \theta}\) cosec θ = \(\frac{1}{{sin} \theta}\)
• cos θ × sec θ = 1, cos θ = \(\frac{1}{{sec} \theta}\) sec θ = \(\frac{1}{{cos} \theta}\)
• tan θ × cot θ = 1, tan θ = \(\frac{1}{{cot} \theta}\) cot θ = \(\frac{1}{{tan} \theta}\)

ବର୍ଗ ସମ୍ପର୍କ (Square Relation):

(i) sin² θ + cos² θ = 1, sin² θ = 1 – cos² θ, cos² θ = 1 – sin² θ
(ii) cosec² θ – cot² θ = 1, cosec² θ = 1 + cot² θ, cot² θ = cosec² θ – 1
(iii) sec² θ – tan² θ = 1, sec² θ = 1 + tan² θ, tan² θ = sec² θ – 1

ଭାଗକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କ (Quotient Relation):
tan θ = \(\frac{\sin \theta}{\cos \theta}\) ଏବଂ cot θ = \(\frac{\cos \theta}{\sin \theta}\)

ସରଳ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅଭେଦ (Simple Trigonometrical Indentities) :
(i) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୂତ୍ର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଭେଦ । ଅଭେଦରେ θ (ଥ୍ଟା) ପରିବର୍ତ୍ତେ α (ଆଲ୍‌ଫା), β (ବିଟା) ଏବଂ γ (ଗାମା) ଆଦି ଗ୍ରୀକ୍ ଅକ୍ଷର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(ii) ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ ଯଥା : ବାମପାର୍ଶ୍ବ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵ ଥାଏ ।
(iii) ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ ପାଇଁ ସାଧାରଣତଃ ଯେକୌଣସି ପାର୍ଶ୍ୱରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ପଡ଼େ; ଯାହାଦ୍ୱାରା ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଏକ ସାଧାରଣ ସୋପାନରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରେ ।
(vi) ଅଭେଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମାଣ ପାଇଁ ବୀଜଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ବା ଅଭେଦର ସାହାଯ୍ୟ ନିଆଯାଇଥାଏ ।
(vii) ଏଠାରେ ମନେରଖୁବାକୁ ହେବ ଯେ, θ ବା α ବା βର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ପାଇଁ ଅଭେଦର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

କେତେଗୋଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କୋଣର ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ (Trigonometrical Ratios of some particular angles) :
θର ମାନ 30°, 45° ଓ 60° ନେଇ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ sin θ, cos θ, tan θ, cosec θ, sec θ ଓ tan θ ଇତ୍ୟାଦିର ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପିତ କରାଯାଇଥାଏ ।

θ = 30° ଓ 60° ନେଇ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ମନେକର ABC ଏକ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଓ
ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାନ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = x ଏକକ ।
∴ Δ ABC ର AB = BC = CA = x ଏକକ
ଓ m∠A = m∠B = m∠C = 60° 
A ବିନ୍ଦୁରୁ ବିପରୀତ ବାହୁ BC ପ୍ରତି AD ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ।
BC = x ଏକକ ∴ BD = \(\frac{1}{2}\) BC = \(\frac{1}{2}\) . x = \(\frac{x}{2}\) ଏକକ

θ = 45° ନେଇ ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତ ନିଶ୍ଚୟ
ମନେକର ABC ଏକ ସମକୋଣୀ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର AB = BC = x ଏକକ
ଓ m∠A = m∠C = 45° ହେଲେ,
AC = \(\sqrt{A B^2+B C^2}\) = \(\sqrt{x^2+x^2}\) = \(\sqrt{2x^2}\) = √2x ଏକକ
∠C ର ତ୍ରିକୋଣମିତିକ ଅନୁପାତଗୁଡ଼ିକ ନେଲେ



ଏଠାରେ sin 30° = cos 60°, tan 30° = cot 60°, sec 30° = cosec 60°. sin 60° = cos 30°, tan 60° = cot 30°, sec 60° = cosec 30°, sin 45° = cos 45°, tan 45° = cot 45° ଏବଂ sec 45° = cosec 45°

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 7 ଜାତୀୟ ସଂହତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 7 ଜାତୀୟ ସଂହତି

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ଭାବଗତ ଓ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଧାରଣା ।
• ଏହା ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ବା ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାଏ ।
• ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ହେଲା – ଦେଶାତ୍ମବୋଧର ପ୍ରେରଣା, ମାତୃଭୂମି ପ୍ରତି ଏକାନ୍ତ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ ଓ ମାତୃଭୂମିର ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ଓ ସଙ୍କଳ୍ପର ପରାକାଷ୍ଠା ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସଂଜ୍ଞା
• ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରକାରଭେଦ
• ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା
• ଜାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପଅରେ ଅବା ପ୍ରତିବଷ୍ଠକ
• ଜାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରରେଷ୍ଠା ପାଇଁ ପଦଷ୍ଟେପ

* ଜାତୀୟ ସଂହତି ଏକ ବହୁମୁଖୀ ସାମାଜିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା

• ଅନେକ ବିଭିନ୍ନତା ସତ୍ତ୍ଵେ ନିଜକୁ ଭାରତର ନାଗରିକ ଭାବରେ ବିଚାର କରି ଦେଶାତ୍ମବୋଧରେ ଉଦବୃଦ୍ଧ ହେଲେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରହିବ ।

→ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସଂଜ୍ଞା :

• ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯେଉଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ବାସ କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ସାମାଜିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ସେହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ର ନାମରେ ନିଜର ପରିଚୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରନ୍ତି ।’

* ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଓ ଅନେକତ୍ଵ ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ଵ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳାଧାର ଓ ମୂଳମନ୍ତ୍ର।

→ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ପ୍ରକାରଭେଦ :

→ ଭାରତ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି :

• ଭାରତ ବହୁ ଧର୍ମ, ବହୁ ଭାଷା, ବହୁ ସଂସ୍କୃତିର ଆବାସସ୍ଥଳୀ । ତେଣୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରାଯାଇଛି ।

* ଭାରତ ଅନୈକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଐକ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଭିସେଣ୍ଟ ସ୍ମିଥ୍

→ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା :

• ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ତିନିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି; ଯଥା ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ।

→ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା :

• ସବୁ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ସହନଶୀଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ପରସ୍ପରର ଧର୍ମ ପ୍ରତି ସହୃଦୟତା ଓ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା କୁହାଯାଏ ।
• ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରସ୍ତାବନାରେ ଭାରତକୁ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ବୋଲି ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି ।
• ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୨୫ ରୁ ୨୮ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧିକାର ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି ।

→ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ :

• ସମ୍ବିଧାନରେ ଥ‌ିବା ସମାନତାର ଅଧିକାର ଏବଂ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଅଧିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଗି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ।
• ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି, ଶିଶୁ ଓ ମହିଳାଙ୍କ ବିକାଶ ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।
• ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ପ୍ରଥା ଉଚ୍ଛେଦ, ଗରିବ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।
• ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଚିତ ପାରିଶ୍ରମିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଅନଗ୍ରସରବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅନୁଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

* ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର ୩୧ ତାରିଖକୁ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

→ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପଥରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :

→ ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ :

• ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ସୁଦୃଢ଼ ତଥା ସ୍ଥିର ଓ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
• ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସହଯୋଗ ଓ ସହନଶୀଳ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ଉନ୍ନତ ମାନର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ।
• ଅବାଧ, ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
• ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମନରେ ଦେଶପ୍ରେମଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ।
• ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ଭାବାତ୍ମକ ଏକତା ଓ ସୁଦୃଢ଼ ମନୋବଳ ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି-ଚରିତ୍ର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 4 ମାନବାଧିକାର will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 4 ମାନବାଧିକାର

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ (UNO)ର ସନନ୍ଦ ରେ ମାନବାଧ୍ୟାରକ୍ତ ବିପ୍ଳବର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ରୂପେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୧୦ ତାରିଖ ଦି ନ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘର ସାଧାରଣ (Universal Declaration of Human Rights) ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା । ଦିବସ’ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
• ପ୍ରତିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖକୁ ‘ମାନବାଧିକାର ଦିବସ’ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
• ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ‘ସାଧାରଣ ସଭା’ ଦ୍ଵାରା ମାନବାଧିକାର ଆଇନଗତ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କଲା ।
• ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଭିଏନା ଘୋଷଣାନାମାରେ ଥିବା ଗଣତନ୍ତ୍ର, ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଓ ମାନବାଧିକାର ପରସ୍ପର ସଂଲଗ୍ନଭାବେ ଦର୍ଶାଗଲା ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ମାନବାଧ୍ଵରର ଐତିହାସିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି
• ମାନବାଧ୍ଵରର ପ୍ରକାରଭେଦ
• ମାନବାଧ୍ଵରର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ
• ଜାତୀୟ ମାନବାଧ‌ିକାର କମିଶନ (National Human Rights Commission)
• ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟବଳୀ
• ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷାରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ

* ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା, ମୁକ୍ତ ବିଶ୍ଵାସ, ଭୟ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ହର ଇତ୍ୟାଦି କେତେକ ମୌଳିକ ମାନବାଧ୍ୟାର ଅଟେ ।

→ ମାନବାଧ୍ଵରର ଐତିହାସିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି :

• ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମାନବାଧିକାର ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଂଯୁକ୍ତ ମାନବାଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାରେ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲା ।

* ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ, ଆମେରିକାର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ଘୋଷଣାନାମା ଓ ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବର ଘୋଷଣାନାମାରେ ମାନବାଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚିତ କରାଯାଇଥିଲା ।

→ ମାନବାଧ୍ଵରର ପ୍ରକାରଭେଦ :

ମାନବାଧ୍ୟାକାର ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(କ) ପ୍ରଥମ ପିଢ଼ି ଅଧିକାର — ଏଥ‌ିରେ ମଣିଷର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତାରେ ସରକାରୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପରୁ ମୁକ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଇଛି ।
(ଖ) ଦ୍ଵିତୀୟ ପିଢ଼ି ଅଧିକାର – ଏଥୁରେ ମଣିଷର ବିଭିନ୍ନ ଅଧ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କର ସକାରାତ୍ମକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଛି ।
(ଗ) ତୃତୀୟ ପିଢ଼ି ଅଧିକାର – ଏଥରେ ମଣିଷର ସାର୍ବଭୌମ ଅଧିକାରକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ମାନବାଧ୍ୟାକାରର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସରକୁ ବ୍ୟାପକ କରାଯାଇଛି ।

→ ମାନବାଧ୍ଵରର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ :

• ସାର୍ବଜନୀନ : ଦେଶ, ସମାଜ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ନିର୍ବିଶେଷରେ ସବୁଠାରେ ମାନବାଧ୍ୟାକାରଗୁଡ଼ିକ ସମପରିମାଣରେ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ । ତେଣୁ ଏହା ସାର୍ବଜନୀନ ।
• କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁରେ ବ୍ୟକ୍ତି : ମାନବାଧିକାରର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁରେ ବ୍ୟକ୍ତି ରହିଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବା ସମାଜର ଥାଉ ନା କାହିଁକି ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରେ ।
• ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ବିକାଶ : ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ହିଁ ମାନବାଧ୍ୟାକାରର କଳ୍ପନା କରାଯାଇପାରେ । ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ବିକାଶ ମଧ୍ଯ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ।

→ ଜାତୀୟ ମାନବାଧ‌ିକାର ସୁବଷ୍ଠା:

• ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଗଲା ଓ ଏହା ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ୫୧ ଧାରା ଓ ଭିଏନା ସମ୍ମିଳନୀର ସନନ୍ଦ ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଛି ।
• କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ତରରେ ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାର କମିଶନ, ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ ରାଜ୍ୟ ମାନବାତ୍‌କାର କମିଶନ ଏବଂ ମାନବାଧିକାର କୋର୍ଟ ଗଠନ କରାଯାଇ ଏ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଛି ।

*‘ଆମ୍‌ନେଷ୍ଟି ଇଣ୍ଟରନେସନାଲ’ ଓ ‘ହ୍ୟୁମାନ୍ ରାଇଟ୍ସ ୱାଚ୍’ ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ସଂସ୍ଥା ।

→ ଜାତୀୟ ମାନବାଧ‌ିକାର କମିଶନ (National Human Rights Commission) :

• ଏହା ୧୯୯୩ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ୨୯ ତାରିଖରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ମାନବାଧିକାର ସମ୍ପର୍କିତ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ଓ ମାନବାଧିକାରକୁ ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

→ ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟବଳୀ :

• ମାନବାଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ସମ୍ପର୍କିତ ଅଭିଯୋଗଗୁଡ଼ିକର ତଦନ୍ତ କରିବା ।
• ମାନବାଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ସମ୍ପର୍କିତ ବିଚାରରେ ପକ୍ଷ ୬ ହେବା ।
• ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଜନିତ ମାନବାଧ୍ୟାକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନର ସମୀକ୍ଷା ସହ ଉଚିତ ପ୍ରସ୍ତାବ ପ୍ରଦାନ କରିବା ମାନବାଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ଗବେଷଣା, ସଚେତନତା ଓ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଗାଇବା ।
• ମାନବାଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ଗବେଷଣା, ସଚେତନତା ଓ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଗାଇବା ।
• ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନକୁ ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ବା ସିଭିଲ୍‌କୋର୍ଟର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

→ ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷାରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ:

• ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷାରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ହିଂସାଭାବ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ।

* ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ରଙ୍ଗନାଥ ମିଶ୍ର ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Notes Geometry Chapter 5 ପରିମିତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Maths Notes Geometry Chapter 5 ପରିମିତି

ଉପକ୍ରମଣିକା :
ଯେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ରେଖାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, କ୍ଷେତ୍ରର ପରିସୀମା, ତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ, ଘନବସ୍ତୁର ଆୟତନ ବା ଘନଫଳ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପ୍ରଣାଳୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ପରିମିତି (Mensuration) କୁହାଯାଏ ।
(i) ବିଭିନ୍ନ ଆବଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କ ପରିମାପରୁ ପରିମିତି ବିଷୟଟିର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଗଣିତର ଏହା ଏକ ଅତି ପ୍ରାଚୀନ ବିଷୟଭାବେ ପରିଚିତ । ପରିମିତି ବିଷୟଟି ଜ୍ୟାମିତିକ ଧାରଣା ଓ ତଥ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ।
(ii) ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଆକାରର କ୍ଷେତ୍ରମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଓ ପରିସୀମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏତଦ୍ ବ୍ୟତୀତ ଘନବସ୍ତୁମାନଙ୍କ ଘନଫଳ ଓ ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ମଧ୍ଯ ନିରୂପଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ଆମ ଆଲୋଚନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ର ସମତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ। ସୁତରାଂ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସାମତଳିକ କ୍ଷେତ୍ର କୁହାଯାଏ । ପୁନଶ୍ଚ କ୍ଷେତ୍ରମାନେ ସରଳରେଖାମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆବଦ୍ଧ ।

ପିଥାଗୋରାସ୍ ଉପପାଦ୍ୟ (Pythagoras Theorem) :
{ଗୋଟିଏ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର କର୍ଣ୍ଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗ ଏହାର ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗର ସମଷ୍ଟି ସହିତ ସମାନ ।}
(i) ABC ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜରେ ∠ABC ସମକୋଣ । ସମକୋଣର ସମ୍ମୁଖୀନ ବାହୁକୁ କଣ୍ଠ ଓ ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁ A͞B ଓ B͞C ଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକୁ ଭୂମି (Base) ଓ ଅନ୍ୟଟିକୁ ଲମ୍ବ (Perpendicular) କୁହାଯାଏ । 
(ii) ତ୍ରିଭୁଜର ∠A କୋଣ ପାଇଁ B͞C କୁ ଲମ୍ବ ଏବଂ A͞B କୁ ଭୂମି କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ∠C ପାଇଁ A͞B କୁ ଲମ୍ବ ଓ B͞C କୁ ଭୂମି କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ସମକୋଣ ବ୍ୟତୀତ ଯେକୌଣସି କୋଣପାଇଁ ତାହା ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁକୁ ଭୂମି ଓ କୋଣର ସମ୍ମୁଖୀନ ବାହୁକୁ ଲମ୍ବ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଲମ୍ବ, ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ଯଥାକ୍ରମେ p, b ଓ h ଦ୍ବାରା ସୂଚିତ ଉପପାଦ୍ୟ ଅନୁସାରେ, AC² = AB² + BC² ଅର୍ଥାତ୍ h² = p² + b²

ପିଥାଗୋରାସ୍ ଉପପାଦ୍ୟର ବିପରୀତ ଉପପାଦ୍ୟ :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଏକ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗ ତାହାର ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗର ସମଷ୍ଟି ସହସମାନ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜଟି ସମକୋଣୀ । ଅର୍ଥାତ୍ ΔABCରେ AC² = AB² + BC² ହେଲେ m∠B = 90° ହେବ ।

• ଗୋଟିଏ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣ ସମକୋଣ, ତେଣୁ ଏହାର ସମକୋଣ ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ a ଏକକ ଓ b ଏକକ ହେଲେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = \(\sqrt{a^2+b^2}\) ଏକକ ।
• ବର୍ଗକ୍ଷେତ୍ରର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ a ଏକକ ହେଲେ, ବର୍ଗକ୍ଷେତ୍ରର କର୍ଣ୍ଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = √2 a ଏକକ ।
• ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଉଚ୍ଚତା = \(\frac{\sqrt{3}}{2}\) × ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଏବଂ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = \(\frac{\sqrt{2}}{3}\) × ଉଚ୍ଚତା ।

ସରଳରେଖକ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ଏହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ (Polygonal region and its area) :
ପରସ୍ପରର ଅନ୍ତର୍ଦେଶକୁ ଛେଦ କରୁନଥ‌ିବା ସସୀମ ସଂଖ୍ୟକ ତ୍ରିଭୁଜାକାର କ୍ଷେତ୍ରର ସଂଯୋଗକୁ ଏକ ବହୁଭୁଢାକାର ବା ସରଳରେଖକ କ୍ଷେତ୍ର (Polygon region) କୁହାଯାଏ ।
କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସ୍ଵୀକାର୍ଯ୍ୟ (Area Postulates) :

• ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖ୍କ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧନାତ୍ମକ ବାସ୍ତବ ସଂଖ୍ୟା ।
• ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ଆବଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ର (ତ୍ରିଭୁଜ)ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସମାନ ।
• ଗୋଟିଏ ସରଳରୈଖ୍କ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଏହାକୁ ଗଠନ କରୁଥିବା ତ୍ରିଭୁଜମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ସମଷ୍ଟି ସହ ସମାନ । 

ଚତୁର୍ଭୁଜ ଓ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂତ୍ରାବଳୀ :
(1) ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ a ଏକକ ଓ ପ୍ରସ୍ଥ b ଏକକ ହେଲେ
ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ପ୍ରସ୍ଥ = ab ବର୍ଗ ଏକକ ।
(2) ବର୍ଗକ୍ଷେତ୍ରର ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ a ଏକକ ହେଲେ, ବର୍ଗକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = a² ବର୍ଗ ଏକକ ।
(3) ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ b ଏକକ ଓ ଉଚ୍ଚତା h ଏକକ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) bh ବର୍ଗ ଏକକ । 
(4) ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) (ସମକୋଣର ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଗୁଣଫଳ)
(5) ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{\sqrt{3}}{4}\) × (ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ) ବର୍ଗ ଏକକ
⇒ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ଉଚ୍ଚତା = \(\frac{\sqrt{3}}{2}\) × ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ
⇒ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = \(\frac{2}{\sqrt{3}}\) × ଉଚ୍ଚତା
⇒ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{\sqrt{3}}\) × (ଉଚ୍ଚତା)² ବର୍ଗ ଏକକ ।
(6) ତ୍ରିଭୁଜର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ a, b, c ଏକକ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)}\) ବର୍ଗ ଏକକ (ଯେଉଁଠାରେ a + b + c = 2s) ଏହାକୁ Herronଙ୍କ ସୂତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ର (Parallelogram):
ଯେକୌଣସି ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର
(i) ସମ୍ମୁଖୀନ ବାହୁଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସର୍ବସମ;
(ii) ସମ୍ମୁଖୀନ କୋଣମାନ ପରସ୍ପର ସର୍ବସମ;
(iii) କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି;
{ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର ବିପରୀତ ବାହୁମାନ ସମାନ୍ତର,}
{ତାହାକୁ ସାମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର କୁହାଯାଏ ।}
(iv) ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତି ବିପରୀତ କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପରସ୍ପର ସମାନ ।
(v) ପ୍ରତ୍ୟେକ କଣ୍ଠ ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ତ୍ରିଭୁଜରେ ବିଭକ୍ତ କରେ; ତେଣୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ୱୟର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସମାନ ଏବଂ
(vi) କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯେଉଁ ଚାରୋଟି ତ୍ରିଭୁଜରେ ବିଭକ୍ତ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ପରସ୍ପର ସମାନ ।

କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :
ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
(i) ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଉଚ୍ଚତା ଦତ୍ତ ଥିଲେ,

{ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଉଚ୍ଚତା}
ABCD ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = BC × AM

(ii) ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଯେକୌଣସି ସମ୍ମୁଖୀନ କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁରୁ କର୍ଣ୍ଣପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ
{ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଗୋଟିଏ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ସେହି କଣ୍ଠ}
{ପ୍ରତି ଯେକୌଣସି ସମ୍ମୁଖୀନ କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ । }
ABCD ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = AC × DE 

(iii) ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ-
ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 2 × A ABCର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ 
=2\(\sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)}\) ବର୍ଗ ଏକକ ।
(ଯେଉଁଠାରେ BC = a ଏକକ, AC = b ଏକକ ଓ AB = c ଏକକ)

(iv) କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ-
{ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = କ୍ଷେତ୍ରର ଦୁଇ କଣ୍ଠର ଅଧା ଓ ଗୋଟିଏ ବାହୁ ଦ୍ବାରା ଗଠିତ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଚାରିଗୁଣ ।}
ABCD ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ  = 4 × Δ AOBର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ।

(v) ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁରୁ ଉକ୍ତ ବାହୁ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ-
{ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଏହାର ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ x କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁରୁ ଏଥପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଗୁଣଫଳର ଦୁଇଗୁଣ ।}
ABCD ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 2 AB × OE
କାରଣ ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 4 × Δ AOBର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 4 × \(\frac{1}{2}\) AB × OE = 2AB × OE

ରମ୍ବସ୍ (Rhombus) :
ଯେଉଁ ସାମାନ୍ତରିକ କ୍ଷେତ୍ରର ଚାରୋଟିଯାକ ବାହୁ ସର୍ବସମ, ତାହାକୁ ରୟସ୍ କୁହାଯାଏ । ଯେକୌଣସି ରମ୍ବସ୍‌ – 

• ଚାରିବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ।
• କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମକୋଣରେ ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡ କରନ୍ତି ।
• ଗୋଟିଏ କଣ୍ଠ ଏହାକୁ ଦୁଇଟି ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜରେ ପରିଣତ କରେ ।
• କଣ୍ଠଦ୍ଵୟ ଏହାକୁ ଚାରିଗୋଟି ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜରେ ପରିଣତ କରେ ।

ରମ୍ବସ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :
(1) ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଉଚ୍ଚତା ଦତ୍ତ ଥିଲେ, 
{ରମ୍ବସର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଉଚ୍ଚତା}
{ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = \(\frac{କ୍ଷେତ୍ରଫଳ}{ଉଚ୍ଚତା}\) ଓ ଉଚ୍ଚତା = \(\frac{କ୍ଷେତ୍ରଫଳ}{ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ}\)}
(2) ରମ୍ବସର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
{ରମ୍ବସର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) × କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଗୁଣଫଳ ।

(3) ରମ୍ବସ୍‌ କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ d₁ ଓ d₂ ଏକକ ଦତ୍ତ ଥିଲେ, ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ \(\sqrt{\left(\frac{d_1}{2}\right)^2+\left(\frac{d_2}{2}\right)^2}\) ଅଥବା \(\frac{1}{2} \sqrt{d_1^2+d_2^2}\)
(ଯେଉଁଠାରେ ରମ୍ବସ୍‌ର କଣ୍ଠଦ୍ଵୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ d₁ ଓ d₂)

ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ (Trapezium) :
(i) ଯେଉଁ ଚତୁର୍ଭୁଜର କେବଳ ଦୁଇଟି ବିପରୀତ ବାହୁ ସମାନ୍ତର ତାହାକୁ ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ଦୁଇ ସମାନ୍ତର ବାହୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର ଉଚ୍ଚତା କୁହାଯାଏ । ABCD ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ରେ \(\overline{\mathrm{AB}} \| \overline{\mathrm{CD}}\) A ବିନ୍ଦୁରୁ C͞D ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବ A͞E ହେଲେ, A͞E କୁ ସମାନ୍ତର ବାହୁଦ୍ୱୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ବା ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର ଉଚ୍ଚତା କୁହାଯାଏ ।

(ii) ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର ଅସମାନ୍ତର ବାହୁଦ୍ୱୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ଯୋଗକରୁଥିବା ସରଳରେଖାଖଣ୍ଡ-
(a) ସମାନ୍ତରବାହୁମାନଙ୍କ ସହ ସମାନ୍ତର 
(b) ସମାନ୍ତରବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟିର ଅର୍ଦ୍ଧେକ
(c) ଉଚ୍ଚତାକୁ ଦୁଇଟି ସମଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ କରେ ।
(iii) ଟ୍ରାଫିଜିୟମ୍‌ର ଅସମାନ୍ତର ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ହେଲେ –
(a) ଏହାର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ 
(b) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାନ୍ତର ବାହୁ ସଂଲଗ୍ନ କୋଣଦ୍ଵୟ ସର୍ବସମ । 

ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :
(i) ସମାନ୍ତର ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଉଚ୍ଚତା ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ଟ୍ରାଫିଜିୟମ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ  = \(\frac{1}{2}\) × ସମାନ୍ତର ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି × ଉଚ୍ଚତା ।
(ii) ଅସମାନ୍ତର ବାହୁଦ୍ୱୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଉଚ୍ଚତା ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍‌ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଅସମାନ୍ତର ବାହୁଦ୍ୱୟର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁକୁ ଯୋଗ କରୁଥିବା ରେଖାଖଣ୍ଡର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଉଚ୍ଚତା

ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :
(i) ଚତୁର୍ଭୁଜର ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଏବଂ ସେହି କଣ୍ଠପ୍ରତି ସମ୍ମୁଖୀନ କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) × କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ଲମ୍ବନ୍ବୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ।
ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) AC (DF + BE)

(ii) ଉତ୍ତଳ ହୋଇ ନଥ‌ିବା ଚତୁର୍ଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଏଥପ୍ରତି ବିପରୀତ କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବ ଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) × ବହିଃସ୍ଥ କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ବିପରୀତ
କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଏଥପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନ୍ତର
ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) × AC × (DF – BE)

(iii) ଚତୁର୍ଭୁଜର କର୍ଣ୍ଣଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ସମକୋଣରେ ଛେଦ କରୁଥିଲେ,
ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ  = \(\frac{1}{2}\) × କର୍ଣ୍ଣଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଗୁଣଫଳର
ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\) AC × BD 

(iv) ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରି ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଥିଲେ,
ଚତୁର୍ଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = Δ ABD କ୍ଷେତ୍ରଫଳ + Δ BCDର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ।

ଘନବସ୍ତୁ (Solids) :

• ଆମ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଯେଉଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବସ୍ତୁ ଦେଖୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ବିମାତ୍ରିକ (Two Dimensional) ନୁହନ୍ତି । ଖଣ୍ଡିଏ ଇଟାକୁ ଘରର ଚଟାଣ (ଯାହାକି ଏକ ସମତଳ) ଉପରେ ରଖିଲେ ଇଟାର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଅଂଶ ଚଟାଣରେ ରହିବ ନାହିଁ । ଏହି ପ୍ରକାର ବସ୍ତୁ ଯଥା ଇଟା, ବହି, ବାକ୍ସ, ଗୋଲକ, କୋନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଘନବସ୍ତୁ (Solids) ଅଟନ୍ତି । ଏହି ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ତ୍ରିମାତ୍ରିକ (Three Dimensional) ।
• ତ୍ରିମାତ୍ରିକ ବସ୍ତୁ ପାଇଁ ପରିମିତିରେ ଘନଫଳ ଓ ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥାଏ । ଆମେ ଯେଉଁ ତ୍ରିମାତ୍ରିକ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ଆଲୋଚନା କରିବା ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ ଆୟତଘନ (Cuboid) ଓ ସମଘନ (Cube) ଇଟା ଖଣ୍ଡ ଆୟତଘନର ଉଦାହରଣ ଓ ଲୁଡୁଗୋଟି ସମଘନର ଉଦାହରଣ ।
• ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଚଟାଣରେ ରଖାଯାଇଥିବା ଇଟାଖଣ୍ଡକୁ ଚଟାଣ ସହ ସମାନ୍ତର ଏକ ସମତଳ ଦ୍ଵାରା ଛେଦକଲେ ସମତଳସ୍ଥ ଛେଦଟି ଏକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଓ ସେହିପରି ଲୁଡୁଗୋଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମତଳସ୍ଥ ଛେଦଟି ଏକ ବର୍ଗକ୍ଷେତ୍ର ହେବ ।

ଆୟତଘନ ଓ ସମଘନର ଘନଫଳ ଓ ପୃଷ୍ଟତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ :
ଆୟତଘନ (Cuboid) :
ଆୟତଘନ ଛଅଗୋଟି ପୃଷ୍ଠତଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଘନବସ୍ତୁ ଯାହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୃଷ୍ଠତଳ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ସମ୍ମୁଖୀନ ପୃଷ୍ଠତଳଦ୍ଵୟ ସମାନ୍ତର ଓ ସର୍ବସମ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଅଟନ୍ତି ।
ଆୟତଘନର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = a ଏକକ, ପ୍ରସ୍ଥ = b ଏକକ ଓ ଉଚ୍ଚତା = c ଏକକ ହେଲେ
(i) ଆୟତଘନର ସମଗ୍ର ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 2 (ab + bc + ac) ବର୍ଗ ଏକକ ।
(ii) ଆୟତଘନର ପାର୍ଶ୍ଵ ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 2(a + b) c ବର୍ଗ ଏକକ । 
(iii) ଆୟତିଙ୍ଘନର ଘନଫଳ = ଯେକୌଣସି ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ × ସେହି ପୃଷ୍ଠତଳ ପ୍ରତି ଲମ୍ବ ଭାବେ ଅବସ୍ଥିତ ଧାରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ।
(iv) ଆୟତଘନର ଘନଫଳ = (ଦୈର୍ଘ୍ୟ × ପ୍ରସ୍ଥ × ଉଚ୍ଚତା) ଘନ ଏକକ

ସମଘନ (Cube) :
ସମଘନ ଏକ ଆୟତଘନ, ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ପ୍ରସ୍ଥ ଓ ଉଚ୍ଚତା ସମାନ । ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁ ଆୟତଘନର ସମସ୍ତ ପାର୍ଶ୍ବ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ବର୍ଗଚିତ୍ର, ତାହା ସମଘନ ଅଟେ ।
ସମଘନରେ ସମସ୍ତ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = a ଏକକ ହେଲେ
(i) ସମଘନର ସମଗ୍ର ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 6a² ବର୍ଗ ଏକକ । 
(ii) ସମଘନର ପାର୍ଶ୍ଵ ପୃଷ୍ଠତଳର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = 4a² ବର୍ଗ ଏକକ
(iii) ସମଘନର ଘନଫଳ = a³ ଘନ ଏକକ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Solutions Chapter 8 କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶକ୍ତି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Solutions Chapter 8 କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶକ୍ତି

1. ନିମ୍ନଲିଖତ ଉଦାହରଣଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କର । କାର୍ଯ୍ୟର ସଂଜ୍ଞାନୁସାରେ ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଛି, ତାହାର ସୂଚନା ଦିଅ ।

(a) କଳ୍ପନା ଗୋଟିଏ ପୋଖରୀରେ ପହଁରୁଛି ।
ଉ –
କଳ୍ପନା ପୋଖରୀରେ ପହଁରୁଥ‌ିବାରୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହେଉଛି । କାରଣ ସେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି ନିଜ ଅବସ୍ଥାନରୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।

(b) ଗୋଟିଏ ଗଧ ନିଜ ପିଠି ଉପରେ ଜିନିଷ ନେଇଯାଉଛି ।
ନାହିଁ । ଏଠାରେ ଜିନିଷର ଓଜନ ସହ ସମପରିମାଣରେ ଉର୍ଦୁବଳ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଜିନିଷର ବିସ୍ଥାପନ ଆନୁ ଭୂମିକ ଦିଗରେ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ବିସ୍ଥାପନ ‘s’ ଓ ବଳ ‘F’ ମଧ୍ୟରେ କୋଣର ପରିମାଣ ଶୂନ ହୋଇଥାଏ । W = Fs cos 90° = 0
∴ ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ = 0

(c) ପବନ ଚକି କୂଅରୁ ପାଣି ଉଠାଉଛି ।
ଉ –
ପବନ ଚକି କୂଅରୁ ପାଣି ଉଠାଇଲାବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । କାରଣ ବସ୍ତୁ (ପାଣି) ନିଜ ଅବସ୍ଥାନରୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ ।

(d) ଗୋଟିଏ ସବୁଜ ଉଭିଦ ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛି ।
ଉ –
ଗୋଟିଏ ସବୁଜ ଉଭିଦ ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲାବେଳେ କୌଣସି ବିସ୍ଥାପନ ହୋଇନଥାଏ ତେଣୁ ଏଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(e) ଗୋଟିଏ ଇଞ୍ଜିନ୍ ରେଳଗାଡ଼ିକୁ ଟାଣୁଛି ।
ଉ –
ଇଞ୍ଜିନ୍ ରେଳଗାଡ଼ିକୁ ଟାଣିବାବେଳେ ରେଳଡବା ବଳ ଦିଗରେ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।

(f) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କିରଣରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଶୁଖାଯାଉଛି ।
ଉ –
ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଶୁଖାଯିବାବେଳେ କୌଣସି ବିସ୍ଥାପନ ଘଟୁ ନ ଥିବାରୁ କାର୍ଯ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(g) ଗୋଟିଏ ପାଲଟଣା ଜାହାଜ ପବନ ଯୋଗୁଁ ଦରିଆରେ ଭାସି ଭାସି ଚାଲୁଛି ।
ଉ –
ଗୋଟିଏ ପାଲଟଣା ଜାହାଜ ପନବ ଯୋଗୁଁ ବିସ୍ଥାପନ ହେଉଥ‌ିବାରୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।

2. ସର୍କସରେ ରହିଥ‌ିବା ଏକ ବିରାଟ ବଡ଼ ଲୁହା ଜାଲିର ଗ୍ଲୋବ୍‌ (globe) ଭିତରେ ଏକ ମଟର ବାଇକ୍ ଚାଳକ ଦ୍ରୁତ ବେଗରେ ମଟର ବାଇକ୍ ଚଳାଇ, ଗ୍ଲୋବ୍‌ର ଭିତର ପୃଷ୍ଠରେ ଘୂର୍ଶନ କରି ଗ୍ଲୋବ୍‌ର ନିମ୍ନତମ ସ୍ଥାନରୁ ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ ଶୀର୍ଷତମ ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇ ପୁଣି ନିମ୍ନତମ ସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଆସିଲେ ମୋଟ କାର୍ଯ୍ୟ କେତେ ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ମୋଟ ବଳର ପରିମାଣ = F, ମୋଟ ବିସ୍ଥାପନର ପରିମାଣ = 0
∴ ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ (W) = F · s = F . 0 = 0

3. ମୁକ୍ତଭାବେ ଖସୁଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କ୍ରମାଗତଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ଏହା ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ଖଣ୍ଡନ କରୁଛି କି ? ତୁମ ଉତ୍ତରର ଯଥାର୍ଥତା ବୁଝାଅ ।
ଉ –

• ମୁକ୍ତଭାବେ ଖସୁଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଏ । କାରଣ ଭୂମିଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା କମି କମି ଯାଏ । ମାତ୍ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ତ୍ଵରଣ ସମାନ ଥାଏ ।
• ମୋଟ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସମାନ ହେତୁ ଏହା ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ଖଣ୍ଡନ କରେ ନାହିଁ । ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ କମି କମି ଗଲେ ଗତି ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସେହି ହାରରେ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ଯିବ ।
• ଏଠାରେ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଗତିଜ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେବ । ମୋଟ ଶକ୍ତି ସମାନ ରହିବ । ଏଣୁ ଏହା ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ଖଣ୍ଡନ କରୁ ନାହିଁ ।

4. ତମେ ସାଇକେଲ୍ ଚଳାଇବା ବେଳେ ଶକ୍ତି କେଉଁ ରୂପରୁ କେଉଁ ରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
ଉ –
ପାଇକୋଲ ଚଲାଇବାବେଳେ ଉଭୟ ଦ୍ଵାର ଓ ଗୋଡ଼ର ମାଂସପେଶ1ପ ବଳ ପାଇକେଲ ଉପରେ ପ୍ରସ୍ତୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ମାଂସପେଶୀୟ ବଳ ଖାଦ୍ୟର ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତିରୁ ମିଳିଥାଏ । ମାଂସପେଶୀୟ ଶକ୍ତି ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତିରେ ପରିଣତ ହୋଇ ସାଇକେଲ୍‌କୁ ଗତିଶୀଳ କରାଏ ।
ଖାଦ୍ୟ → ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତି → ମାଂସପେଶୀୟ ଶକ୍ତି → ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତି

5. ଗୋଟିଏ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକ୍‌ ହିଟର୍‌ର ପାୱାର 1500 ୱାଟ୍ । ଏହା 10 ଘଣ୍ଟାରେ କେତେ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ହିଟର୍‌ର ପାୱାର (P) = 1500 ୱାଟ୍, ସମୟ (t) = 10 ଘଣ୍ଟା
∴ W = Pt = 1500 ୱାଟ୍ x 10 ଘଣ୍ଟା = 15000 ୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା = 15 kWh = 15 ୟୁନିଟ୍
∴ ହିଟରଟି 10 ଘଣ୍ଟାରେ 15 ୟୁନିଟ୍ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବ ।

6. (m) ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବେଗ (v)ରେ ଗତି କରୁଛି । ଏହି ବସ୍ତୁକୁ ସ୍ଥିର ଅବସ୍ଥାକୁ ଆଣିବାକୁ ହେଲେ କେତେ ପରିମାଣର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ ?
ଉ –
ଖୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m
ମନେକର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = v ଓ ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ (v) = 0
ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ = a ଓ ବିସ୍ଥାପନ = s
ତୃତ1ଯ ଖତି ସମ1କାରଣ ଅନୁଯାୟ1, v² = u² + 2as ⇒ s =

ବିଯୁକ୍ତ ଚିହ୍ନରୁ ପରିବେଗ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ସୂଚନା ମିଳେ ।

7. 1500 କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ମୋଟର କାର୍ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 60 କି.ମି. ବେଗରେ ଗତି କରୁଛି । ତାହାକୁ ସ୍ଥିର ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିବାକୁ ହେଲେ କେତେ ପରିମାଣର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ମୋଟର୍‌ କାରର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବେଗ (u) = 60 କି.ମି./ ଘଣ୍ଟା \(\frac { 60000 ମି. }{ 3600ସେ. }\) = \(\frac { 5 }{ 3 }\) ମି./ସେ.
ଅନ୍ତିମ ବେଗ (v) = 0 ଓ ବସ୍ତୁତ୍ୱ (m) = 1500 କି.ଗ୍ରା
ମନେକର ମୋଟର୍ କାରର ମୋଟ ବିସ୍ଥାପନ = s ଓ ତ୍ଵରଣ = a

କାର୍‌କୁ ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାକୁ ଆଣିବାକୁ ହେଲେ 208333-38 ଜୁଲ୍ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

ପ୍ରଶାବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର

1. ପ୍ରଶ୍ନ : ଏକ 7 ନିଉଟନ୍ ପରିମାଣର ବଳ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇ ବସ୍ତୁଟିକୁ ବଳ ଦିଗରେ 8 ମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ଥାପନ କରିପାରିଲା । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ?

ଉ –
ଏଠାରେ F = 7 ନିଉଟନ୍,
s = 8 ମିଟର ।
∴ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ (W) = F. s = 7 ନିଉଟନ୍ × 8 ମିଟର = 56 am |

2. ଆମେ କେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ କହିବା ଯେ, କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦିତ ହୋଇଛି ?
ଉ –
ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତ୍ର ଉପରେ ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ, ତାକୁ ବଳ ଦିଗରେ ଗତିଶୀଳ କଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ।

3. କାର୍ଯ୍ୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ଯେଉଁଠାରେ କି ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥବା ବଳ ଏବଂ ଏହାଦ୍ଵାରା ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ଦିଗରେ ହେଉଥ‌ିବ।
ଉ –
ପାହାଡ଼ ଉପରୁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଓହ୍ଲାଇଲା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ବଳ ଓ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ଦିଗରେ ହୋଇଥାଏ।

4. କାର୍ଯ୍ୟର ଆଉ ଏକ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥୁବା ବଳ ଓ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ହୋଇଥ‌ିବ ?
ଉ –
ଏକ ପଥରକୁ ଟେକିଲାବେଳେ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ବଳ ଓ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ହୋଇଥାଏ।

5. ଏକ ଜୁଲ୍ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଗାଣିତିକ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶ କର।
ଉ –
1 ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 1 ମିଟର ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ, ବଳଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଏକ ଜୁଲ୍ କୁହାଯାଏ । 1 ଜୁଲ୍ = 1ନିଜଗନ୍ x 1ମିଟର

6. କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କ’ଣ ?
ଉ –
କୌଣସି ବସ୍ତୁ ତାହାର ଗତି ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ।

7. ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ସମୀକରଣ ଲେଖ ।
ଉ-
E_k = \(\frac { 1 }{ 2 }\) mv² ଯେଉଁଠାରେ E_k = ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ, ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m ଏବଂ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ = v।

8. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ m, ପରିବେଗ 5ମି. | ସେ. ଏବଂ ଗତିଜ ଶକ୍ତି 25 ଜୁଲ୍ । ଯଦି ବସ୍ତୁର ପରିବେଗକୁ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କେତେ ହେବ ? ଗତିଜ ଶକ୍ତି କେତେ ଗୁଣ ହୋଇଗଲା ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m, ପରିବେଗ (v) = 5 ମି./ସେ.
ଗତିଜ ଶକ୍ତି (E_k) = 25 ଜୁଲ୍
⇒ \(\frac { 1 }{ 2 }\) mv² = 25 ଜୁଲ୍
⇒\(\frac { 1 }{ 2 }\) . m . (5 ମି./ସେ.)² = 25 ଜୁଲ୍
⇒ m . 25 ମି²/ସେ² = 50 ଜୁଲ୍
⇒ m = \(\frac { 50 }{ 25 }\) କି . ଗ୍ରା. ଣ୍ଠି 2 କି.ଗ୍ରା.
v ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ v= 2 × 5ମି./ସେ. ଣ୍ଠି 10 ମି./ସେ.
∴ ଗତିକ ଶକ୍ତି = \(\frac { 1 }{ 2 }\) mv² = \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 2 କି.ଗ୍ରା. × (10 ମି./ସେ.)² = 100 ଜୁଲ୍
∴ ଗତିକ ଶକ୍ତି = \(\frac { 100 }{ 25 }\) = 4 ଗୁଣ ହେଲା ।

(b) ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି (Potential Energy):

9. ପାୱାରର୍ ସଂଜ୍ଞା କ’ଣ ?
ଉ-
କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ହାରକୁ ପାୱାର୍ କହନ୍ତି ।

10. ଏକ ୱାଟ୍ ପାୱାର୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଯଦି ଗୋଟିଏ କାରକ ଏକ ସେକେଣ୍ଡରେ ଏକ ଜୁଲ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରେ, ତେବେ ତାହାର ପାୱାର ଏକ ୱାଟ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

11. ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବ 10 ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ 1000 ଜୁଲ୍ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରେ । ତାହାର ପାୱାର କେତେ ?
ଉ-
ଏଠାରେW = 1000 ଜୁଲ୍ ଓ t = 10 ସେକେଣ୍ଡ

∴ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବର ପାୱାର 100 ୱାଟ୍ ।

12. ହାରାହାରି ପାଓ୍ବାର କେତେବେଳେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ? ଏହାର ସଂଜ୍ଞା କ’ଣ ?
ଉ-

• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ଅଲଗା ଅଲଗା ହାରରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କଲେ ସେତେବେଳେ ବସ୍ତୁ ବା କାରକର ହାରାହାରି ପାଓ୍ବାର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
• ସଂଜ୍ଞା – କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ସମୟରେ ମୋଟ ନିୟୋଜିତ ଶକ୍ତି ବା ମୋଟ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ମୋଟି ସମୟର ଅନୁପାତକୁ ହାରାହାରି ପାୱାର କୁହାଯାଏ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ (Activity) :

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.1 :
ତୁମର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର କିଛି ଉଦାହରଣକୁ ମନେ ପକାଅ ଓ ତା’ର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର । ଏପରି କିଛି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ଯେଉଁଠାର କି ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ବସ୍ତୁଟିର ଅବସ୍ଥାନରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।
ଉ –

• ଫୁଟବଲ ଗଡ଼ାଇବା, ଫୁଲ ତୋଳିବା, କୂଅରୁ ପାଣିକାଢ଼ିବା, କାଠଗଣ୍ଠିକୁ ଗଡ଼ାଇବା- ଏ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି, କାରଣ ବସ୍ତୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି ।
• ମନେକର ଏକ ଓଜନିଆ କାଠଗଣ୍ଡିକୁ ଜଣେ ବଳପ୍ରୟୋଗ କରି ଠେଲିଲା । ଏଠାରେ ଠେଲାବଳ ପ୍ରୟୋଗ ହେଲା ମାତ୍ର କାଠଗଣ୍ଡିଟି ହଲିଲା ନାହିଁ । ତେବେ ଏଠାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା ନାହିଁ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.2 :

• ବିଭିନ୍ନ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସର ତାଲିକା କର ।
• କେଉଁ କେଉଁ ଶକ୍ତି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥାଏ, ତାହାର ଏକ ତାଲିକା କର ।
• ଏପରି କୌଣସି ଶକ୍ତି ରହିଛି, ଯାହାକି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଆସିନାହିଁ ? ତାହାର ଏକ ତାଲିକା କର ।

ଉ –

• କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍, ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍, ସମୁଦ୍ର ଓ ନଦୀର ଜଳ, ଗୋବର, କାଠ, ପବନ, ଜୁଆର ଆଦି ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ ।
• ସୌରଶକ୍ତି ଆଲୋକ ଶକ୍ତି, ତାପଶକ୍ତି, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି, ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତି ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଶକ୍ତିକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟ ଶକ୍ତି ଓ ଭୂତାପୀୟ ଶକ୍ତି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ମିଳି ନଥାଏ ।
  • ଯେଉଁ ବସ୍ତୁର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ କ୍ଷମତା ଥାଏ, ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଶକ୍ତି ରହିଥାଏ । ବସ୍ତୁ ନିଜେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ପାଏ ।
  • ଯେତେବେଳେ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାହୋଇଥାଏ ଓ ସେହି ବଳଦ୍ଵାରା ବସ୍ତୁ ଉପରେ କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ, ସେହି ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
  • ଯଦି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକ ଶକ୍ତି ଥାଏ, ତେବେ ସେହି ବସ୍ତୁ ନିକଟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଅଧ‌ିକ କ୍ଷମତା ଥାଏ ।
    କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :

• ଗୋଟିଏ ସମତଳରେ ଦୁଇଟି ଗୋଲକ କିଛି ବ୍ୟବଧାନରେ ରହିଛି । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲକଟି ସ୍ଥିର ରହିଛି ।
• ପ୍ରଥମ ଗୋଲକଟିକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲକ ଆଡ଼କୁ ଗଡ଼ାଇ ଦିଆଗଲା । ଗଡ଼ିଗଡ଼ ଗତି କରୁଥିବା ପ୍ରଥମ
• ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ଗୋଲକଟି ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲକକୁ ଧକ୍‌କା ଦେବ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ଗୋଲକଟି ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲକ ଉପରେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବ।
• ଏହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଥମ ଗୋଲକର ଶକ୍ତିର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବା କିଛି ଅଂଶ ଦ୍ୱିତୀୟ ଗୋଲକକୁ ସଞ୍ଚାରିତ ହେବ ଏବଂ ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିଥ‌ିବା ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲକଟି ପ୍ରଥମ ଗୋଲକଠାରୁ କିଛି ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରିବ ଓ ତାହା ଗତିଶୀଳ ହୋଇ ସମତଳ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଗଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ କରିବ ।
• ପ୍ରଥମ ଗୋଲକର ଶକ୍ତି ଥିବାରୁ ତାହା ଧକ୍‌କା ମାରିବାବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲକକୁ ଗତିଶୀଳ କରାଇ ପାରିଲା । ତେଣୁ ବସ୍ତୁରେ ଶକ୍ତି ଥିଲେ ତାହା କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ । କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଦ୍ଵାରା ଶକ୍ତିକୁ ମପାଯାଇପାରିବ |

ଏକକ :
କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶକ୍ତିର ଏକକ ସମାନ । CGS ପଦ୍ଧତିରେ ଶକ୍ତିର ଏକକ ଅର୍ଗ ଓ SI ପଦ୍ଧତିରେ ଜୁଲ୍ ଅଟେ । ଶକ୍ତିର ବୃହତ୍ତର ଏକକ କିଲୋକୁଲ୍ (kilo joule) ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.3
ବାଲୁକା ଶଯ୍ୟା ଉପରେ ଏକ ଓଜନିଆ ବଲ୍‌କୁ 25 ସେ.ମି. ଉଚ୍ଚତାରୁ ପକାଇ ବାଲି ଉପରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଅବତଳ ଆକାରର ଗାତର ଗଭୀରତାକୁ ମପାଯାଉ । ଏହାପରେ ସେହି ବଲ୍‌କୁ 50 ସେ.ମି., I ମିଟର ଓ 5 ମିଟର
ଗଭୀରତା ଅଧୂକ ଓ କେଉଁଟିର କମ୍ ତାହା କାରଣ ସହ ଲେଖ । ଗାତର ଗଭୀରତା ଓ ବଲ୍ ପଡୁଥିବା ଉଚ୍ଚତା ମଧ୍ୟରେ କି ସଂପର୍କ ଅଛି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –

• 25 ସେ.ମି. ଉଚ୍ଚତାରୁ ପଡ଼ିଥିବା ବଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଗାତ ଅପେକ୍ଷା 50 ସେ.ମି. ଉଚ୍ଚତାରୁ ପଡ଼ିଥିବା ବଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଗାତର ଗଭୀରତା ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଉଚ୍ଚତା ଯେତେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ଗାତର ଗଭୀରତା ସେହି ଅନୁ ସାରେ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।
• 5 ମିଟର ଉଚ୍ଚତାରୁ ପଡ଼ିଥିବା ବଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବା ଗାତର ଗଭୀରତା ଅଧ‌ିକ ଓ 25 ସେ.ମି. ଉଚ୍ଚତାରୁ ପଡ଼ିଥିବା ବଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବା ଗାତର ଗଭୀରତା କମ୍ ହୋଇଥାଏ ।
• ବଲ୍ ଅଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାରୁ ପଡ଼ିଲେ ଗାତର ଗଭୀରତା ଅଧିକ ହୁଏ । ଅଧିକ ଉଚ୍ଚତାରୁ ବସ୍ତୁଟିଏ ପଡ଼ିଲେ ତା’ର ପରିବେଗ ଅଧ୍ବକ ହେବ । ତେଣୁ ଗାତର ଗଭୀରତା ଅଧୂକ ହେବ ।
  • ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବେଗ ବଢ଼ିଲେ ତାହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିପାଏ ଓ ବେଗ କମିଲେ ତାହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ହ୍ରାସପାଏ । ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ ତାହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ହ୍ରାସପାଏ ।
  • ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ନଥାଏ, ତେଣୁ ସ୍ଥିର ବସ୍ତର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଶୂନ ଅଟେ ।
  • ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ସ୍ଥିର ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯେଉଁ ପରିମାଣର କାର୍ଯ୍ୟକରେ ତାହା ତା’ର ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସହିତ ସମାନ ଅଟେ |
  • ଗତିର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ବସ୍ତୁର ବେଗ ଧୀରେ ଧୀରେ କମିଯାଏ ଓ ଶେଷରେ ବସ୍ତୁଟି ସ୍ଥିର ହୋଇଯାଏ । ଏଠାରେ ବସ୍ତୁ ପ୍ରତିରୋଧୀ ବଳ ବିରୁଦ୍ଧର ନିଜର ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ ମୋଟ ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ ତାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ –
ରାସ୍ତାରେ ଚାଲୁଥିବା କାର୍, ଆକାଶରେ ଉଡୁଥ‌ିବା ଉଡ଼ାଜାହାଜ, ଗଛରୁ ତଳକୁ ପଡୁଥ‌ିବା ଫଳ, ବନ୍ଧୁକରୁ ନିର୍ଗତ ହେଉଥ‌ିବା ବୁଲେଟ୍‌ରେ ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଥାଏ ।

ଗତିଜ ଶକ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର :

• ମନେକର m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ସରଳରେଖାରେ ସ୍ଥିର ପରିବେଗ (u)ରେ ଗତି କରୁଛି । ଏହି ବସ୍ତୁ ଉପରେ ତା’ର ଗତିର ଦିଗରେ ବଳ (F) ପ୍ରୟୋଗ କରାଗଲା ।
• ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ବୃଦ୍ଧିପାଇ ତ୍ଵରଣ a ସୃଷ୍ଟିହେଲା ଓ ତାହା ଦୂରତା s ଅତିକ୍ରମ କଲାପରେ ତା’ର ପରିବେଗ v ହେଲା ।
• ତୃତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ ଅନୁ ସାରେ v² = u² + 2as
  
  ପ୍ରୟୋଗ ବଳଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ (W) = F · s = m a s (∵ F = ma)
• ଯଦି ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ବସ୍ତୁ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ତେବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବେଗ (u) = 0 ଅଟେ ।
• ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବାହ୍ୟବଳ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଛି । ଏହା ସମପରିମାଣର ଗତିଜ ଶକ୍ତି (E_k) ଭାବରେ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ରହେ ।
  ତେଣୁ E_k = W ⇒ E_k = \(\frac { 1 }{ 2 }\) mv²

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.4 :
ଗୋଟିଏ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ନେଇ ଏହାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡକୁ ହାତରେ ଧରି ଅନ୍ୟ ମୁଣ୍ଡକୁ ଟାଣ । ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍‌ ଲମ୍ବା ହୋଇଯାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍‌ର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡକୁ ଛାଡ଼ିଦିଅ । କ’ଣ ହେଉଛି ଲକ୍ଷ୍ୟକର ।
ଉ –
ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଟି ତା’ର ମୂଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଯିବ । ଏଠାରେ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଟି ତା’ର ପ୍ରସାରଣ ଯୋଗୁ ଶକ୍ତି ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.5 :
ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ଉଠାଅ । ଉତ୍ତୋଳିତ ବସ୍ତୁଟି ଏବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବ । ଏହାକୁ ହାତରୁ ଛାଡ଼ିବା ମାତ୍ରେ ତାହା ତଳକୁ ଖସିପଡ଼ିବ । ଏହା ଦର୍ଶାଏ ଯେ, ବସ୍ତୁଟି ଉଚ୍ଚକୁ ଉଠିବାମାତ୍ରେ ତାହା କିଛି ଶକ୍ତି ଅର୍ଜନ କରିଥାଏ; ଯାହାଦ୍ଵାରା ସେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ । ଯଦି ଉଚ୍ଚତା ବଢ଼ାଇ ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ବସ୍ତୁଟି ଅଧିକ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରିବ ଏବଂ ଅଧ୍ବକ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରିବ । ବସ୍ତୁଟି କେଉଁଠାରୁ ଏହି ଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କଲା ?
ଉ –
କୌଣସି ବସ୍ତୁ ଆପେ ଆପେ ଉପରକୁ ଉଠିପାରେ ନାହିଁ । ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ବସ୍ତୁଟି ଉପରକୁ ଉଠେ । ବାହ୍ୟବଳ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ବସ୍ତୁ ଉପରେ ସଂପାଦିତ ହେଉଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ତାହା କିଛି ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହି ଶକ୍ତି ବସ୍ତୁକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇ ବସ୍ତୁରେ ଗଚ୍ଛିତ ହୋଇ ରହେ । ଏହି ଗଚ୍ଛିତ ଶକ୍ତିକୁ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ –
ଏକ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଟକୁ ଟାଣି ଲମ୍ବା କଲେ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ଉପରେ କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ -ବିରୂପିତ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ କିଛି ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ । ଏହି ଶକ୍ତି ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ ମଧ୍ଯରେ ଗଚ୍ଛିତ ହୋଇ ରହେ । ଏହି ଶକ୍ତିକୁ ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ୍‌ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.6 :
କିଛି ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଛୋଟିଆ ଗ୍ରୁପ୍‌ରେ ବସ । ସମସ୍ତଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ପ୍ରକୃତିରେ ହେଉଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ରୂପାନ୍ତରଣ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର । ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସହିତ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।

• ସବୁଜ ଉଭିଦ କିପରି ଭାବେ ନିଜର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି ?
• ଏଥିପାଇଁ ସବୁଜ ଉଭିଦ କେଉଁଠୁ ଶକ୍ତି ପାଏ ?
• ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ବାୟୁ କିଭଳି ଭାବେ ଗୋଟିଏ ଜାଗାରୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଜାଗାକୁ ଚଳପ୍ରଚଳ କରେ ?
• କୋଇଲା, ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଭଳି ଇନ୍ଧନ ପ୍ରକୃତିରେ କିପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ?
• କେଉଁ ପ୍ରକାରର ଶକ୍ତି ରୂପାନ୍ତରଣ ଜଳଚକ୍ରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ?

ଉ –

• ସବୁଜ ଉଦ୍ଭିଦ ଆଲୋକଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି ।
• ଏଥିପାଇଁ ସବୁଜ ଉଭିଦ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଶକ୍ତି ପାଏ ।
• କୋଇଲା ପ୍ରାକୃତିକ ଅନ୍ତର୍ଧୂମପାତନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । ମାଟିତଳେ ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବ ଓ ଉଭିଦ ଆଦିର ବିଘଟନରୁ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
• ପ୍ରଥମେ ଆଲୋକ ଶକ୍ତି ତାପଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ଭୂପୃଷ୍ଠସ୍ଥ ଜଳକୁ ବାଷ୍ପୀଭୂତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ବାଷ୍ପୀଭୂତ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ତାପଶକ୍ତିରୁ ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ବର୍ଷା ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.7 .
ଆମେ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଯନ୍ତ୍ରପାତି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବେଳେ ଓ ଆମମାନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଶକ୍ତି ଗୋଟିଏ ରୂପରୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ । ଏପରି ଶକ୍ତି ରୂପାନ୍ତରଣର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ଏବଂ ତାହା ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ନାମ ଲେଖ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ଶକ୍ତି ରୂପାନ୍ତରଣର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କର ଏବଂ ତାହାକୁ ଲେଖ ।
ଉ –

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.8 .
20 କି.ଗ୍ରା. ଓଜନ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ଭୂମିଠାରୁ 4 ମିଟର ଉଚ୍ଚତାରୁ ଖସାଇ ଦିଆଗଲା । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିମ୍ନଲିଖତ ଟେବୁଲରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥ‌ିବା ଭଳି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥାନରେ ବସ୍ତୁଟିର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଓ ଗତିଜ ଶକ୍ତିକୁ ହିସାବ କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

• ମିଟର ଖସିବା ପରେ v² = u² + 2gs = 0² + 2 x 10 m/s² x 1m = 20 m²/s²
• ମିଟର ଖସିବା ପରେ v² = u² + 2gs = 0² + 2 x 10 m/s² x 2m = 40 m²/s²
• ମିଟର ଖସିବା ପରେ v² = u² + 2gs = 0² + 2 x 10 m/s² x 3m = 60 m²/s²
• ମିଟର ଖସିବା ପରେ v² = u² + 2gs = 0² + 2 x 10 m/s² x 4m = 80 m²/s²

ଟିକିଏ ଚିନ୍ତାକର :
ପ୍ରକୃତିରେ ଯଦି ଶକ୍ତି ରୂପାନ୍ତରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ଭବପର ହୋଇନଥାନ୍ତା, ତେବେ କ’ଣ ହୋଇଥାଆନ୍ତ ? ଶକ୍ତିର ରୂପାନ୍ତରଣ ବିନା ପ୍ରକୃତିରେ ଜୀବନ ସମ୍ଭବ ହୋଇ ପାରିନଥାନ୍ତା । ଏଥୁରେ ତୁମେ ଏକମତ ନା ନାହିଁ ?
ଉ –
ଏଥୁରେ ଆମେ ଏକମାତ

ତୁମପାଇଁ କାମ 8.9 :
ମନେକର ଦୁଇଜଣ ବାଳକ A ଏବଂ B ଙ୍କର ଓଜନ ସମାନ । ଦୁଇଜଣଜାକ ଏକ ଦୌଡ଼ିକୁ ଧରି ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍‌ଭାବରେ ଉପରକୁ ଆଠ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚଢ଼ିଲେ । ଚଢ଼ିବାପାଇଁ Aକୁ 15 ସେକେଣ୍ଡ ଓ Bକୁ 20 ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ଲାଗିଲା । ଏଠାରେ ଉଭୟ À ଓ B ପ୍ରତ୍ୟେକ କେତେ ପରିମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କଲେ ?
ଉ –
Aର କ୍ଷମତା ବେଶୀ ଓ Bର କ୍ଷମତା କମ୍ ।
A 1 ସେକେଣ୍ଡରେ କରିଛି
B 1 ସେକେଣ୍ଡରେ କରିଛି \(\frac { 8mg }{ 20 }\) ଏକକ କାର୍ଯ୍ୟ ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 9 ଭାରତ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 9 ଭାରତ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵବାସୀ ପୃଥ‌ିବୀରେ ସ୍ଥାୟୀ ଶାନ୍ତି ଓ ମୈତ୍ରୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରତ ହେଲେ।ଏଥପାଇଁ ଆମେରିକା ରୁଷ୍ ଓ ବ୍ରିଟେନ୍ ବହୁବାର ବୈଠକରେ ମିଳିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ୧୯୪୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖ ଦିନ ଓ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଉଇନଷ୍ଟନ୍‌ ଚର୍ଜିଲ ଏକ ସନନ୍ଦ ଜାରି କରିଥିଲେ ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଲକ୍ଷ୍ୟ
• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟପଦ
• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ଅଙ୍ଗ
• ସାଧାରଣ ସଭା
• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ
• ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦ
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ (International Court of Justice)
• ମହାସଚିବ (Secretary General)
• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସଂସ୍ଥାସମୂହ
• ବିଶ୍ବସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO)
• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅନୁଷ୍ଠାନ

→ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଗଠନ :

• ୧୯୪୫ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ୨୫ ତାରିଖରୁ ଜୁନ୍ ୨୬ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ୫୧ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ରର ୧୯୨ ଜଣ ପ୍ରତିନିଧ୍ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋଠାରେ ମିଳିତ ହୋଇ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୪୫ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୪ ତାରିଖ ଦିନ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା ।

* ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର ମାସ ୨୪ ତାରିଖକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

→ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଲକ୍ଷ୍ୟ :

→ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟପଦ :

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିଥିବା ୫୧ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ମୂଳ ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ ଯେଉଁମାନେ ଏହାର ସଦସ୍ୟ ପଦ ଗ୍ରହଣ କଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ନୂତନ ସଦସ୍ୟ ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଗଲା ।
• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଅନୁମୋଦନକ୍ରମେ ସାଧାରଣ ସଭା (General Assembly)ର ଅନୁମତିରେ ସନନ୍ଦର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ମାନି ଚଳିବାପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କୁ ନୂତନ ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ସନନ୍ଦର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭଙ୍ଗ କରୁଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ‘‘ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ’ର ଅନୁମୋଦନକ୍ରମେ ‘ସାଧାରଣ ସଭା’ -ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟ ପଦରୁ ବହିଷ୍କାର କରିଥାଏ ।

→ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ଅଙ୍ଗ :
(୧) ସାଧାରଣ ସଭା, (୨) ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ, (୩) ନ୍ୟାସ ପରିଷଦ, (୪) ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦ, (୫) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ (୬) ସଚିବାଳୟ ।
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସଂସ୍ଥା – (୧) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶ୍ରମ ସଙ୍ଗଠନ, (୨) ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଙ୍ଗଠନ, (୩) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବ୍ୟାପାର ସଙ୍ଗଠନ, (୪) ଶିକ୍ଷା, ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଙ୍ଗଠନ, (୫) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିଶୁକଲ୍ୟାଣ ପାଣ୍ଠି, (୬) ବିଶ୍ଵ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ।

→ ସାଧାରଣ ସଭା (General Assembly) :

• ସାଧାରଣ ସଭାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ୫ ଜଣ ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିନିଧୂ ଥାଆନ୍ତି । ମାତ୍ର ପ୍ରତି ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଗୋଟିଏ ଭୋଟ ଦେବାର ଅଧିକାର ଅଛି ।

→ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ (Security Council) :

• ୧୯୬୬ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୧ ତାରିଖଠାରୁ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ୫ଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟ ଓ ୧୦ଜଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟ ରହିଆସୁଛନ୍ତି ।

* ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଇଂଲାଣ୍ଡ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ରୁଷିଆ ଓ ଚୀନ୍ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଟନ୍ତି ।

• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ଭିଟୋ କ୍ଷମତା ଭଳି ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁବିଧା ରହିଛି ।

→ ନ୍ୟାସ ପରିଷଦ :

• ନ୍ୟାସ ପରିଷଦ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ଓ ତିନି ବର୍ଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ।
• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଅଧୀନରେ ଅନୁନ୍ନତ ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ପରିସୀମା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇ ନଥିବା ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କର ପ୍ରଶାସନ ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇଥାଏ ।
• ପ୍ରତି ୨ ବର୍ଷରେ ଥରେ ଏହାର ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ ।

→ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦ :

• ଏହାର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ୫୪ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୩ ବର୍ଷ ଏବଂ ସେମାନେ ସାଧାରଣସଭା ଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ବିଶ୍ବର ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଏହା ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥାଏ ।

→ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ (International Court of Justice) :

• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ନେଦରଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଦି ହେଗ୍ ସହରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ଏହାର ୧୫ଜଣ ବିଚାରପତି ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି ।
• ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୯ ବର୍ଷ ଏବଂ ପ୍ରତି ଦୁଇ ବର୍ଷରେ ଏକ-ତୃତୀୟାଂଶ ବିଚାରପତି ଅବସର ନିଅନ୍ତି ।

→ ମହାସଚିବ (Secretary General) :

• ଜାତିସଂଘର ମହାସଚିବ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ସଚିବାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ।
• ସେ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ୫ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ସେ ଜଣେ ବିଚକ୍ଷଣ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତିଜ୍ଞ ଓ ସୁପ୍ରଶାସକ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ମହାସଚିବ ପାଞ୍ଚଗୋଟି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି; ଯଥା- ପ୍ରଶାସନିକ, ଆର୍ଥିକ, ରାଜନୈତିକ, ପ୍ରତିନିଧମୂଳକ, ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ।

* ବରମାନର ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମହାସଚିବ ହେଉଛନ୍ତି ବାନ୍ କି ମୁନ୍ (ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ) ।

→ ବିଶ୍ବସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO) :

• ଏହା ୧୯୪୮ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ୭ ତାରିଖରେ ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଜେନେଭା ସହରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।

* ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ନିଜର ସଫଳତା ପାଇଁ ୧୯୮୮ ମସିହାରେ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲା ।

→ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସଂସ୍ଥାସମୂହ :

→ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅନୁଷ୍ଠାନ :
(୧) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମୁଦ୍ରାପାଣ୍ଠି (IMF), (୨) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ସଂସ୍ଥା (IAEA), (୩) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଉନ୍ନୟନ ସଂସ୍ଥା (IDA), (୪) ସାର୍ବଜନୀନ ଡାକ ସଂସ୍ଥା (UPU), (୫) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବ୍ୟାପାର ସଙ୍ଗଠନ (UNCTAD) ଇତ୍ୟାଦି ।

→ ଭାରତ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ :

• ଭାରତ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୂଳ ସଦସ୍ୟ । ଏହା ସର୍ବଦା ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଆସୁଛି ।
• ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟବାଦର ବିଲୋପ, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ, ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ମନୋଭାବକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ପୂର୍ଣ ସମର୍ଥନ କରିଆସିଛି ।
• ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଶାନ୍ତିପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ବାହିନୀ (UNPKF) ରେ ଭାରତର ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଆସୁଅଛି ।

→ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ :

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ବିଭିନ୍ନ ବିବାଦୀୟ ସ୍ଥାନକୁ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ସେନାବାହିନୀ ପ୍ରେରଣ କରି ସେଠାରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିପାରିଛି ।
• ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ବର୍ଣବୈଷମ୍ୟ ନୀତି, ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍ ସମସ୍ୟା, କୋରିଆ ସମସ୍ୟା, ଇରାକ୍-ଇରାନ୍ ଯୁଦ୍ଧ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସମସ୍ୟା ଓ କାଶ୍ମୀର ସମସ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଓ ଭୂମିକା ପ୍ରଶଂସନୀୟ ।
• ବିଶ୍ବରେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସଫଳ କରିବାପାଇଁ ‘ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ କମିଶନ’ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Important Questions Chapter 9 ଭାରତ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Important Questions Chapter 9 ଭାରତ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ

Subjective Type Questions With Answers
ସଂଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ – ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତିନିଧ୍ ମାନକ୍ତ ଗଠିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହି ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଭୋଟ ଦେବାର ଅଧିକାର ରହିଛି ।
• ସାଧାରଣ ସଭାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ :
  (କ) ସାଧାରଣ ସଭାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘ ପରି ସରଭୁକ୍ତ ସମସ୍ତ ବିଷୟ ଉପରେ ବିତର୍କ ବା ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥାଏ ।
  (ଖ) ନ୍ୟାସ ପରିଷଦର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସାଧାରଣ ସଭା ତଦାରଖ କରିବା ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘରେ ସର୍ଭାବଳୀ ସମ୍ପର୍କିତ ନିୟମାବଳୀ ସାଧାରଣ ସଭାରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥାଏ ।
  (ଗ) ସାଧାରଣ ସଭାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଆମେରିକାର ଅଟକଳ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥାଏ ।
  (ଘ) ସାଧାରଣ ସଭାରେ ପରିଷଦର ୧୦ ଜଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦର ୧୮ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଓ ଆନ୍ତ ର୍ଜାତି କ ନ୍ୟୟାଲୟର ବିବାରପତି ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
  (ଙ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦର ଆବଶ୍ୟକ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତାବ ସାଧାରଣ ସଭାର ଦୁଇ- ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନ ଓ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ସମସ୍ତ ସ୍ଥାୟୀ ଗୃହୀତ ହେବା ପରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ।

୨। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ କ’ଣ ଓ ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅସ୍ଥାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଅଙ୍ଗ । ସନନ୍ଦର ଧାରା ୨୩ ଅନୁସାରେ ୧୯୬୬ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୧ ସର୍ବମୋଟ ୧୫ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ।
• ୧୫ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରୁ ୫ ଗୋଟି ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ରହିଛନ୍ତି । ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି – ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଇଂଲାଣ୍ଡ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ରୁଷିଆ ଓ ଚୀନ୍ । ଏମାନେ ବୃହତ୍ ଶକ୍ତି ନାମରେ ପରିଚିତ ।
• ୧୦ ଗୋଟି ଅସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ଦୁଇ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି । ଏଠାରେ ବିଶ୍ଵର ସମସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମାନ ପ୍ରତିନିଧୂ ମିଳିବାପାଇଁ ଏପରି ଦ୍ୱି- ବାର୍ଷିକ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ।
• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦରେ ଜଣେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଛନ୍ତି । ଏହି ପରିଷଦର ସମସ୍ତ ନିଷ୍ପଭି ନିଆଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଭୋଟ ଦେବା ଅଧିକାର ରହିଛି । ଦୁଇଟି ପ୍ରଣାଳୀର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମଟି ହେଉଛି – ନିୟମ ବା ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କିତ ସମ୍ପର୍କିତ ।
• ପରିଷଦର ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ବିଚାର କରାଯାଏ, ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସେତେବେଳେ ପାଞ୍ଚ ଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ନଅଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନ ସଦସ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବ ସପକ୍ଷରେ ଭୋଟ ନ ଦିଅନ୍ତି, ହେଲା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୩ । ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ନ୍ଯାସ ପରିଷଦ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ପରିଷଦର ଗଠତ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଣନା କର ।
Answer:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଅଧୀନରେ ଥ‌ିବା ଅନୁନ୍ନତ ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ପରିସୀମା ଆନ୍ତର୍ଜାତିଙ୍କୁ ଅଞ୍ଚଳମାନଙ୍କର ରହିଛି ।
• ଏଥରେ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ୫ଜଣ ସ୍ଥାୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନେ ପ୍ରତି ତିନି ବର୍ଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଦୁଇଥର ବୈଠକରେ ମିଳିତ ହୁଅନ୍ତି ।
• ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦ ୫୪ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହି ସଦସ୍ୟମାନେ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ପ୍ରତି ତିନି ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
• ବିଶ୍ଵର ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାର ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥାଏ ।

୪। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଗଠନ ପାଇଁ ହେଇଥବ । ଉଦ୍ୟମଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଚାଲୁଥିବା ସମୟରେମିତ୍ରଶକ୍ତିର ରାଷ୍ଟ୍ର ମୁଖ୍ୟମାନେ ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ରଣକୌଶଳ ସ୍ଥିର କରିବାପାଇଁ ଏକ ବୈଠକରେ ମିଳିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଶାନ୍ତି ଓ ନିରାପତ୍ତା ରକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଚାଲିଲା ।
• ୧୯୪୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖ ଦିନ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜରେ ତଦାନୀନ୍ତ ନ ଆମରି କାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ ଲିନ୍‌ ରୁ ଜଭେଲ୍‌ ଟ ଓ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ୍‌ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ ମିଳିତ ହୋଇ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ‘ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ସନନ୍ଦ’ ଜାରି କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ସନନ୍ଦରେ ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା, ଅବାଧ ଜଳଯାତ୍ରା, ନିରାପତ୍ତା ଓ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶାନ୍ତି ଓ କରିବାପାଇଁ ଏକ ବିଶ୍ବସ୍ତରୀୟ ସଂଗଠନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଚାଲିଲା ।
• ୧୯୪୫ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ୨୫ ତାରିଖଠାରୁ ଜୁନ୍ ୨୬ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ୫୧ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସାନ୍‌ ଫ୍ରାନ୍‌ ସି ସ୍କୋ ସହରରେ ଏକ ସମ୍ମିଳନୀରେ ମିଳିତ ହେଇ ସଂପୃକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଉଦ୍ୟମକୁ ସଫଳ କରିଥିଲେ ଓ ଜାତିସଂଘ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୫।ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମସ୍ୟର ସାଧାନ ବିଷ୍ଟୟରେ ସଂଷ୍ଟପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତି ବଜାୟ ରଖୁବା ଏବଂ ସମସ୍ତ କରିବା ।
• ୧୯୮୮ ମସିହାରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ଦିଗରେ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ନିଜର ସଫଳତା ପାଇଁ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଛି ।ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଭୂମିକା ପ୍ରଶଂସନୀୟ ।
• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ବିଭିନ୍ନ ବିବାଦୀୟ ସ୍ଥାନକୁ ଶାନ୍ତି ରକ୍ଷା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେନାବାହିନୀ ପ୍ରେରଣ କରି ସେଠାରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ବହୁ ସଫଳତା ପାଇଛି ।
• ବହୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମସ୍ୟା, ଯଥା — ଦକ୍ଷିଣ ସମସ୍ୟା, କୋରିଆ ସମସ୍ୟା, ଇରାକ୍ – ଇରାନ୍ ଯୁଦ୍ଧ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସମସ୍ୟା, ଭିଏତ୍‌ନାମ ଯୁଦ୍ଧ ସମସ୍ୟା, ନାୟି ୟାର ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି, କାଶ୍ମୀର ସମସ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ବହୁ ବିବାଦୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ରେ ସଂଯୁକ୍ତ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଓ ଭୂମିକା ବିଶେଷ ଭାବରେ
• ବିଶ୍ଵର ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସଫଳ କରାଯାଇଛି । ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ‘ ନି ର ସ୍ତ୍ରୀକ ର ଣ କରାଯାଇଛି । ଉଦ୍ୟମ ସର୍ବଦା ପ୍ରଶଂସନୀୟ ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଚାଲୁଥିବା ସମୟରେ ମିତ୍ରଶକ୍ତିର ରାଷ୍ଟ୍ର ମୁଖ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଚାଲୁଥିବା ସମୟରେ ମିତ୍ରଶକ୍ତିର ରାଷ୍ଟ୍ର ମୁଖ୍ୟମାନ ଙ୍କ ର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଓ ନିରାପତ୍ତା ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସଂଗଠନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ।

୨। କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ, କେଉଁଠାରେ ମିଳିତ ହୋଇ ଓ କେବେ ‘ଆଣ୍ଟିକ ସନନ୍ଦ’ ଜାରି କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଲିନ୍ ରୁଜ୍‌ଭେଲଟ୍ ଓ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ୍ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ ଉତ୍ତର ଆଣ୍ଟିକ ମହାସାଗରରେ ଥ‌ିବା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜରେ ମିଳିତ ହୋଇ ୧୯୪୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସ ୧୪ ତାରିଖ ଦିନ ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ସନନ୍ଦ ଜାରି କରିଥିଲେ ।

୩। ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶୁଯୁଦ୍ଧ ପରେ କେଉଁ ତିନୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ କାହିଲି ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁ ଭବ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ବ୍ରିଟେନ୍ ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରତ୍ରୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଘଟିଥ‌ିବା ମୃତାହତଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା, ବ୍ୟାପକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି, ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ବିଭୀଷିକାକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରି ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁ ଭବ କରିଥିଲେ ।

୪। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଧାରା ଓ ଅଧ୍ୟାୟ ବିଷୟରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ ସବକମେଟ ୧୦,୦୦୦ ଶବ୍ଦ ସମ୍ବଳିତ ।
• ଏହି ସନନ୍ଦ ୧୧୧ ଟି ଧାରା ଓ ଏହା ୧୯ଟି ଅଧ୍ୟାୟରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଛି ।

୫। କେତୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୂଳ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ ଓ କିପରି ?
Answer:

• ୫୧ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ‘ମୂଳ ସଦସ୍ୟ’ ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଗୁଡ଼ିକ ସାନ୍‌ ଫ୍ରାନ୍ ସିସ୍କୋ । ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗଦାନ କରି ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ପ୍ରଥମେ ସ୍ଵାକ୍ଷର ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ‘ମୂଳ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର’ କୁହାଯାଉଛି ।

୬। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘରେ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ଓ କିପରି ନୂତନ ସଦସ୍ୟ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ, ସନନ୍ଦର ବ୍ୟବକୁ ମାନି ଚଲିବାକୁ ପ୍ରତିଶୂତିବତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନକୁ ‘ସାଧାରଣ ସଭା’ର ଅନୁମତି ମିଳିବା ପରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘର ନୂତନ ସଦସ୍ୟ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ ।

୭। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ କେଉଁ ପଦ୍ଧତିରେ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଅନୁମୋଦନକ୍ରମେ ସନନ୍ଦର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବାରମ୍ବାର ଭଙ୍ଗ କରୁଥିବା ଯେକୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ‘ସାଧାରଣ ସଭା’ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟ ପଦରୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରନ୍ତି ।

୮। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଅଧୀନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥ‌ିବା ସାଧାରଣ ସଭାକୁ କାହିଲି ‘ପୃଥ‌ିବୀର ପଞ୍ଚାୟତ’ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି ?
Answer:

• ସାଧାରଣ ସଭାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ – ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତି ନିଧ୍ ମାନେ ଆଲୋଚନା ଓ ବିତର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ
• ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘ପୃଥ‌ିବୀର ପଞ୍ଚାୟତ’ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି ।

୧୦। ସାଧାରଣ ସଭାର କେତୋଟି କମିଟି ରହିଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସାଧାରଣ ସଭାର ସାତଗୋଟି କମିଟି ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ
(କ) ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ନିରାପତ୍ତା କମିଟି
(ଖ) ଅର୍ଥନୈତିକ କମିଟି
(ଗ) ସାମାଜିକ ସଂସ୍ଥା ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ କମିଟି
(ଘ) ନ୍ଯାସ କମିଟି
(ଙ) ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ବଜେଟ୍ କମିଟି
(ଚ) ଆଇନଗତ କମିଟି
(ଛ) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର – ରାଜନୈତିକ କମିଟି

୧୧ । ସାଧାରଣ ସଭାରେ କିପରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଏ ?
Answer:

• ସମସ୍ତ ସରଳ ଓ ସହଜ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସାଧାରଣ ସଭାର ବୈଠକରେ ଉପସ୍ଥିତ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କର ସାଧାରଣ ସଂଶୋଧନ (୫୦% + ୧) ମତ ବା ସମର୍ଥନ ଅନୁସାରେ ନିଷ୍ପଭି ହୋଇଥାଏ ।
• ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଜରୁରି ବା ଗୁରୁତର ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଉପସ୍ଥିତ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ନିଆଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ସାଧାରଣ ସଭାରେ ସମସ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି କେବଳ ‘ଭୋଟଦାନ’ ବା ‘ମତଦାନ’ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଆଯାଏ ।

୧୨ । ସାଧାରଣ ସଭାର ଆଲୋଚନା ବା ବିତର୍କମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମାଧ୍ୟମରେ ସାଧାରଣ ସଭାର ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ପରିସରଭୁକ୍ତ ସମସ୍ତ ବିଷୟ ଉପରେ ବିତର୍କ ବା ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥାଏ । ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍, ଭାରତ- ପାକିସ୍ତାନ ବିବାଦ, ଆଫ୍ରିକାର ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ସମସ୍ୟାତିକ ସାଧାରଣ ସଭାରେ ଆଲୋଚିତ ହୋଇଛି ।

୧୩ । ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର କେତୋଟି କାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଚାରିପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟ ରହିଛି । ଯଥା –
(କ) ଆଲୋଚନାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ
(ଖ) ନିଷ୍ପତ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଇବା କାର୍ଯ୍ୟ
(ଗ) ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟ
(ଘ) ନିବାଦର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ସାଧାନ ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟ

୧୭। ସଚିବାଳୟର ମହାସଚିବ ହେବାପାଇଁ ଜଣେ ଲୋକର କେଉଁସବୁ ଯୋଗ୍ୟତା ଥ‌ିବା ଦରକାର ?
Answer:

• ସାଧାରଣ ସଭା ଓ ନିରାପ୍ଭା ପରିଷଦହରା ଗ୍ରହଣଯୋଗ୍ୟ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ମହାସଚିବ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ।
• ସେ ଜଣେ ବିଚକ୍ଷଣ ରାଷ୍ଟ୍ର ନୀତି ଜ୍ଞ ଓ ସୁପ୍ରଶାସକ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

୧୮। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଅଧୀନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଂଗଠନର କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଅଧୀନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଂଗଠନ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବିଶ୍ୱରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଓ କୃଷି ଉନ୍ନୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ଜୀବନଧାରଣର ମାନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହି ସଂଗଠନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
• ଏହି ସଂଗଠନଦ୍ୱାରା ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ହୋଇ

୧୯ । ବିଶ୍ବବ୍ୟାଙ୍କ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗଠିତ ହୋଇଛି ଓ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ କେଉଁଠାରେ ରହିଛି ?
Answer:

• ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ପୁନଃନିର୍ମାଣ ଓ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଶ୍ବବ୍ୟାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ।
• ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଆମେରିକାର ୱାଶିଂଟନ୍‌ରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Objective Type Questions With Answers
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ କେବେ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ୧୯୪୫ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ମାସ ୨୪ ତାରିଖ ଦିନ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା ।

୨। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ନିୟୁୟର୍କ ସହରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

୩ । ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭା ପ୍ରତିବର୍ଷ କେତେ ଥର ବୈଠକରେ ମିଳିତ ହୁଏ ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭା ପ୍ରତିବର୍ଷ ଗୋଟିଏ ଥର ବୈଠକରେ ମିଳିତ ହୁଏ ।

୪। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାରେ କେତେ ଉପସଭାପତି ଥାଆନ୍ତି ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାରେ ୭ଜଣ ଉପସଭାପତି ଥାଆନ୍ତି।

୫।  ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ “ଦି ହେର୍” ସହରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

୬। କେଉଁ ସମୟରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୋଟ ଜରିଆରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଧାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ସମୟରେ ସପକ୍ଷ ଓ ବିପକ୍ଷ ମତ ସମାନ ହେଲେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ନିଜର ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୋଟ ଜରିଆରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଧାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

୭। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଚିବାଳୟର କେତେ କର୍ମଚାରୀ ରହିଛନ୍ତି?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଚିବାଳୟର ପ୍ରଶାସନି କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୪୪ ହଜାର କର୍ମଚାରୀ ରହିଛନ୍ତି ।

୯। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସବୁ ବିଭାଗମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୃହୀତ ହୋଇଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଇବା ଦାୟିତ୍ଵ କାହାର ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସବୁ ବିଭାଗମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୃହୀତ ହୋଇଥୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଇବାର ଦାୟିତ୍ଵ ମହାସଚିବଙ୍କର।

୧୦। ମହାସଚିବ କେତେ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ମହାସଚିବ ୫ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

୧୧। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଂଗଠନ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଂଗଠନ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୨ । କେଉଁ ଦିଗରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ ସର୍ବଦା ଭାରତ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗର ହାତ ବଢ଼ାଇଛି ?
Answer:
ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଦିଗରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ ସର୍ବଦା ଭାରତ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗର ହାତ ବଢ଼ାଇଛି ।

୧୩। ଭାରତର କେଉଁ ନୀତି ଉପରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଦୃଢ଼ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରିଛି ?
Answer:
ଭାରତର ନିରପେକ୍ଷ ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଉପରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଦୃଢ଼ ଆସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରିଛି ।

୧୪। ଭାରତର କେଉଁ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ସର୍ବଦା ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି ?
Answer:
ବର୍ଣ୍ଣବୈଷମ୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ପଷ୍ଟ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ସର୍ବଦା ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି ।

୧୫ । ଭାରତ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘରୁ କେଉଁସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟତା ପାଇଛି ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ଶିଶୁ କଲ୍ୟାଣ ଜରୁରିକାଳୀନ ପାଣ୍ଠିରୁ ଭାରତ ବହୁତ ସହାୟତା ପାଇଛି ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍କ (World Bank) ର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
୨। ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିଶୁ କଲ୍ୟାଣ ଜରୁରିକାଳୀନ ପାଣ୍ଠି (UNICEF) କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
୩। ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ନିଜର ସଫଳତା ପାଇଁ କେବେ ନୋବେଲ୍‌ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲା ?
୪। ପ୍ରତିବର୍ଷ କେଉଁ ତାରଖଟିକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
୫। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ କୃଷିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ବାରା କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
୬ । ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଆୟବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ବା ବଜେଟ୍ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର । କେଉଁଠାରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥାଏ ?
୭। ୨୦୧୧ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ପୃଥ‌ିବୀର କେତୋଟି ଦେଶ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ?
୮। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ସର୍ବମୋଟ କେତୋଟି ଶବ୍ଦ ରହିଛି ?
୯। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ କେଉଁଦିନ ବସିଥୁଲା ?
୧୦ । ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଥମ ଅଧ‌ିବେଶନ କେଉଁଠାରେ ବସିଥିଲା ?
୧୧ । ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ତୃତୀୟ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
୧୨ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ-ରାଷ୍ଟ୍ର ସାଧାରଣ ସଭାକୁ କେତେଜଣ ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିନିଧ୍ ପଠାଇଥାଆନ୍ତି ?
୧୩ । ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
୧୪ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର କେତେଜଣ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନେଇ ‘କୋରମ୍’ ଗଠିତ ହୁଏ ?
୧୫ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କେତେ ବର୍ଷ ?
୧୬ । ‘ୟୁନିସେଫ୍’ ସଂସ୍ଥା କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
୧୭ । ‘ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ସନନ୍ଦ’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ କେଉଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
୧୮ । ‘ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋ’ ସମ୍ମିଳନୀରେ ମୋଟ କେତୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ?

Answers
୧ । ୱାଶିଂଟନ୍
୨। ୧୯୪୬ ଡିସେମ୍ବର ୧୧ ତାରିଖ
୩। ୧୯୮୮ ମସିହା
୪। ଅକ୍ଟୋବର ୨୪
୫। ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଙ୍ଗଠନ
୬। ସାଧାରଣ ସଭା
୭। ୧୯୩ଟି
୮। ୧୦,୦୦୦ଟି
୯। ୧୯୪୬ ଜୁନ୍ ୧୦
୧୦। ଲଣ୍ଡନ
୧୧। ୨ଟି
୧୨। ୫ ଜଣ
୧୩। ୫୪
୧୪। ୯ ଜଣ
୧୫। ୩ ବର୍ଷ, ।
୧୬।୧୯୪୬
୧୭। ଉଇନ୍‌ ଷ୍ଟନ୍ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ
୧୮। ୫୧ଟି

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ____________ ମସିହାରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଲା ।
Answer:
୧୯୪୫

୨। ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ସନନ୍ଦ_____________ ମସିହାରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୧

୩ । ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଲିନ୍ ରୁଡ୍‌ଭେଲ୍ଟଟ _________________ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଥିଲେ ।
Answer:
ଆମେରିକା

୪। ଜରୁରି ପରିସ୍ଥିତି ଉପୁଜିଲେ _______________ ଘଣୀ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ସଭା ଜରୁରି ବୈଠକରେ ମିଳିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
୨୪

୫। ସାଧାରଣ ସଭାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିରାପଭା ପରିଷଦର ___________ ଜଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
Answer:
୧୦

୬। ସାଧାରଣ ସଭାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦର _____________ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
୧୮

୭। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘରେ ସର୍ବମୋଟ ____________ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସଦସ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ।
Answer:
୧୯୩

୮। ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ______________ ଜଣ ବିଚାରପତି ଅଛନ୍ତି ।
Answer:
୧୫

୯। ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର _____________ ବର୍ଷ |
Answer:
୯

୧୦। ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ପ୍ରତି ____________ ବର୍ଷରେ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ବିଚାରପତି ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ।
Answer:
୩

୧୧ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ ________ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
୩

୧୨। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଚିବାଳୟର ମୁଖ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ___________ ।
Answer:
ମହାସଚିବ

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓ ) ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (X) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

୧। ସାମାଜିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ୫୪।
୨। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
୩। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୧୫ ତାରିଖକୁ ‘ବିଶ୍ୱ ମାନବାଧିକାର ଦିବସ’ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
୪। ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ୧୯୪୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ।
୫। ୧୯୪୫ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୪ ତାରିଖରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା ।
୬। ୨୦୧୧ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ପୃଥ‌ିବୀର ୧୯୩ଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।
୭। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ ୦୬ ଗୋଟି ଭାଷାରେ ଲେଖାଯାଇଛି ।
୮। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ ୧୯୪୬ ଜୁନ୍ ୧୦ ତାରିଖରେ ଲଣ୍ଡନଠାରେ ବସିଥିଲା ।
୯। ‘ILO’ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ ପାଇଁ କାମ କରିଥାଏ ।
୧୦। UNICEF ଶି ଶୁ ମାନଙ୍କର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ କାମ କରିଥାଏ ।
୧୧। ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଦି ହେଗ୍ରାଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
୧୨ । ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଚିବାଳୟରେ ପ୍ରାୟ ୪୫ ହଜାର କର୍ମଚାରୀ ଅଛନ୍ତି ।
୧୩।‘ବିଶ୍ବବ୍ୟାଙ୍କ’ର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଜେନି ଭାଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Answers
୧। (√)
୨। (×)
୩ ।(×)
୪ । (×)
୫। (√)
୬ | (√)
୭। (×)
୮। (√)
୯। (√)
୧୦। (√)
୧୧। (√)
୧୨। (×)
୧୩ । (×)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

F. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ‘ବିଶ୍ଵ ମାନବାଧ୍ୟାର ଦିବସ’ ପ୍ରତିବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
୨। ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୧୦ ବର୍ଷ |
୩। ନ୍ୟାସ ପରିଷଦର ବୈଠକ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ପାଞ୍ଚ ଥର ବସିଥାଏ ।
୪। ‘ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର’ ୧୯୮୦ ମସିହାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
୫। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ‘ସନନ୍ଦ’ରେ ୧୧୦ଟି ଧାରା ରହିଛି ।
୬। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା ।
୭। ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ଆଂଶିଟନ ସହରରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଅବସ୍ଥିତ ।
୮। ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ ଛଅ ଗୋଟି ଭାଷାରେ ଲେଖାଯାଇଛି ।
୯। ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଲିନ୍ ରୁଜ୍‌ଭେଲଟ୍ର ରୁଷିଆର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଥିଲେ ।
୧୦। ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଋଣ ମଞ୍ଜୁର କରିବା ଷ୍ଟେଟ୍‌ବ୍ୟାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ।
୧୧। ଜେନେଭା ସହରଟି ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
୧୨ । ନ୍ୟାସ ପରିଷଦକୁ ପୃଥ‌ିବୀର ପଞ୍ଚାୟତ କୁହାଯାଇଥାଏ ।
୧୩ । ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର ମାସ ୨୫ ତାରିଖକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
୧୪ । ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଥମ ସନନ୍ଦରେ ପ୍ରଥମେ ୫୦ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସ୍ବାକ୍ଷର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
୧୫। ‘ଭିଟୋ’ କ୍ଷମତା କେବଳ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଅସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

Answers
୧। ଡିସେମ୍ବର
୨।୯
୩। ଦୁଇ ଥର
୪। ୧୯୮୮
୫।୧୧୧
୬। ୧୯୪୫
୭। ନିୟୁୟର୍କ
୮। ପାଞ୍ଚ
୯। ଆମେରିକାର
୧୦। ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ୍,
୧୧ । ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ
୧୨। ସାଧାରଣ ସଭା
୧୩୮୨୪
୧୪।୫୧
୧୫ । ସ୍ଥାୟୀ ।

G. ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1.୨୦୧୧ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ପୃଥ‌ିବୀର ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେତୋଟି ଦେଶ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ?
(A) ୧୮୩
(B) ୧୮୫
(C) ୧୯୦
(D) ୧୯୩
Answer:
(D) ୧୯୩

2. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ସର୍ବମୋଟ କେ ଶବ୍ଦ ରହିଛି ?
(A) ୧୦,୦୦୦
(B) ୧୫,୦୦୦
(C) ୨୦,୦୦୦
(D) ୨୫,୦୦୦
Answer:
(A) ୧୦,୦୦୦

3. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ମସିହାରେ ବସିଥିଲା ?
(A) ୧୯୪୫
(B) ୧୯୪୬
(C) ୧୯୪୭
(D) ୧୯୪୮
Answer:
(B) ୧୯୪୬

4. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଥମ ଅଧ‌ିବେଶନ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଠାରେ ବସିଥିଲା ?
(A) ନିୟୁୟର୍କ
(B) ଲଣ୍ଡନ
(C) ପ୍ୟାରିସ୍
(D) ୱାଶିଂଟନ୍
Answer:
(B) ଲଣ୍ଡନ

5. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ତୃତୀୟ ଧାରା ଅନୁସାରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ କେତୋଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(A) ୨ଟି
(C) ୪ଟି
(B) ୩ ଟି
(D) ୫ଟ
Answer:
(A) ୨ଟି

6. କେତେଜଣ ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିନିଧ୍ ପଠାଇଥାଆନ୍ତି ?
(A) ୪ ଜଣ
(B) ୫ ଜଣ
(C) ୬ ଜଣ
(D) ୭ ଜଣ
Answer:
(B) ୫ ଜଣ

7. ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
(A) ୫୦
(C) ୫୪
(B) ୫୨
(D) ୫୭
Answer:
(C) ୫୪

8. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେତେଜଣ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନେଇ ‘କୋରମ୍’ ଗଠିତ ହୁଏ ?
(A) ୭ ଜଣ
(B) ୬ ଜଣ
(C) ୮ ଜଣ
(D) ୯ ଜଣ
Answer:
(D) ୯ ଜଣ

9. ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କେତେ ବର୍ଷ ?
(A) ୧ ବର୍ଷ
(B) ୨ ବର୍ଷ
(C) ୩ ବର୍ଷ
(D) ୪ ବର୍ଷ
Answer:
(C) ୩ ବର୍ଷ

10. ୟୁନିସେଫ୍ ସଂସ୍ଥା ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(A) ୧୯୪୫
(B) ୧୯୪୬
(C) ୧୯୪୭
(D) ୧୯୪୮
Answer:
(B) ୧୯୪୬

11. କେବେ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଥିଲା ?
(A) ୧୯୪୨ ମସିହା
(B) ୧୯୪୩ ମସିହା
(C) ୧୯୪୫ ମସିହା
(D) ୧୯୪୬ ମସିହା
Answer:
(C) ୧୯୪୫ ମସିହା

12. ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଲିନ୍ ରୁଜ୍ଭେଲ୍‌ଟ କେଉଁ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଥିଲେ ?
(A) ଜାପାନ
(B) ଜର୍ମାନୀ
(C) ଆମେରିକା
(D) ଇରାକ୍
Answer:
(C) ଆମେରିକା

13. ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ୍ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ କେଉଁ ଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ?
(A) ଜର୍ମାନୀ
(B) ବ୍ରିଟେନ୍
(C) ରୁଷିଆ
(D) ଇରାନ୍
Answer:
(B) ବ୍ରିଟେନ୍

14. ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋ ସମ୍ମିଳନୀ କେଉଁ ବର୍ଷ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(A) ୧୯୪୨
(B) ୧୯୪୩
(C) ୧୯୪୫
(D) ୧୯୪୬
Answer:
(C) ୧୯୪୫

15. କେଉଁ ସମ୍ମିଳନୀ ଥିଲା ବିଶ୍ଵ ସଙ୍ଗଠନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଏକ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ?
(A) ଭର୍ସାଇ
(B) ୟାଲ୍‌ଟା
(C) ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋ
(D) ଡମ୍ଵାରଟନ୍ ଓକ୍
Answer:
(C) ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋ

16. ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋ ସମ୍ମିଳନୀରେ କେତେଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତିନିଧୂ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ?
(A) ୪୫
(B) ୪୬
(C) ୪୮
(D) ୫୧
Answer:
(D) ୫୧

17. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(A) ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋ
(B) ପ୍ୟାରିସ୍
(C) ଲଣ୍ଡନ
(D) ନିଉୟର୍କ
Answer:
(D) ନିଉୟର୍କ

18. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ‘ସନନ୍ଦ’ରେ ସର୍ବମୋଟ କେତୋଟି ଧାରା ରହିଛି ?
(A) ୧୧୧
(B) ୧୧୩
(C) ୧୨୨
(D) ୧୩୨
Answer:
(A) ୧୧୧

19. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ କେତେଗୋଟି ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ତର ?
(A) ଦୁଇ
(B) ତିନି
(C) ଚାରି
(D) ପାଞ୍ଚ
Answer:
(D) ପାଞ୍ଚ

20. ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘରେ କେତେଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ମୂଳ ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(A) ୪୮
(C) ୫୩
(B) ୫୧
(D) ୫୫
Answer:
(B) ୫୧

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Notes Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Maths Notes Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ

ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ (Construction of Triangles) : 
ନିମ୍ନ କେତେକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ।
ଅଙ୍କନ-1 : ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଓ ଗୋଟିଏ ଭୂମି ସଂଲଗ୍ନ କୋଣ ପରିମାଣ । 
ଅଙ୍କନ-2 : ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନ୍ତର ଓ ଗୋଟିଏ ଭୂମି ସଂଲଗ୍ନ କୋଣ ପରିମାଣ 
ଅଙ୍କନ-3 : ତିନିବାହର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଓ ଭୂମିସଂଲଗ୍ନ କୋଣଦ୍ବୟର ପରିମାଣ
ଅଙ୍କନ-4 : ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ
ଅଙ୍କନ-5 : ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟକୌଣସି ଦୁଇଟି ତଥ୍ୟ ।

ଅଙ୍କନ 1:
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ସେହି ବାହୁ ସଂଲଗ୍ନ କୋଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ପରିମାଣ ଓ ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର Δ ABCର BC = a ଏକକ, m∠ABC = B°, AC + AB = (b + c) ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
(i) a ଏକକ ପରିମିତ B͞C ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B͞C ଉପରେ B ବିନ୍ଦୁରେ B°
ପରିମିତ ∠CBD ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) B͞D ରୁ (b + c) ଏକକ ପରିମିତ B͞D କାଟ ।
DC ଅଙ୍କନ କର ।

(iv) ବର୍ଭମାନ DCର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ତାହା BD କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତାହାହିଁ ହେବ A ବିନ୍ଦୁ । (କିମ୍ବା DCର C ବିନ୍ଦୁରେ m∠D = m∠DCA ଅଙ୍କନ କର; \(\overrightarrow{\mathrm{CA}}\), BD କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତାହା ମଧ୍ଯ A ବିନ୍ଦୁ ହେବ ।)
(v) AC ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ Δ ABC ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ 2 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ସେହି ବାହୁ ସଂଲଗ୍ନ ଗୋଟିଏ କୋଣ ପରିମାଣ ଓ ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନ୍ତର ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
(a) ମନେକର Δ ABC ର BC = a ଏକକ m∠ABC = B°, AC > AB
AC – AB = (b – c) ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରୁ ଦତ୍ତ à ଏକକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ BC କାଟ ।
(ii) B͞C ଉପରେ B ବିନ୍ଦୁରେ B° ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କରି ଯେଉଁ ରଶ୍ମି ମିଳିଲା, ତାର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ଉପରେ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରି
BD = (b – c) ଏକକ ହେବ ।
(iii) CD ଅଙ୍କନ କର । CDର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ଏହା \(\overrightarrow{\mathrm{DB}}\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ, ସେ ବିନ୍ଦୁଟି ହେବ A ବିନ୍ଦୁ 
(iv) AC ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

(b) ମନେକର ΔABCରେ BC = a ଏକକ, m∠ABC = B°, AB > AC, AB – AC = (c – b) ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରୁ à ଏକକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପରିମିତ BC କାଟ ।
(ii) BC ଉପରେ B ବିନ୍ଦୁରେ Bo ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କରି ଯେଉଁ ରଶ୍ମି ମିଳିଲା ତା ଉପରେ BD = (c – b) ଏକକ ଛେଦନ କର 
(iii) C͞D ଅଙ୍କନ କର । CD ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ତାହା \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତାହାର ନାମ A ଦିଅ ।
(iv) AC ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

ଅଙ୍କନ –3 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ପରିସୀମା ଓ ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । ମନେକର, Δ ABC ରେ ପରିସୀମା = (a + b + c) ଏକକ, m∠B = B°, m∠C = C° ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରୁ D͞E ଛେଦନ କର ଯେପରି DE = (a + b + c) ଏକକ ହେବ ।
(ii) D ବିନ୍ଦୁରେ \(\frac{1}{2}\)B° ମାପରେ ∠ADE ଓ E  ବିନ୍ଦୁରେ \(\frac{1}{2}\)C° ମାପରେ ∠AED ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) \(\overrightarrow{\mathrm{DA}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{EA}}\) ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ମିଳିତ ହେବେ ତାହାହିଁ A ବିନ୍ଦୁ ହେବ ।
(iv) AD ର ଲମ୍ବ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{DE}}\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ, ତାହା B ହେବ । \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AE}}\) ର ଲମ୍ବ ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡ ଲମ୍ବ DE କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ, ତାହା C ହେବ ।
(v) AB ଓ AC ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

ଅଙ୍କନ – 4 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । ମନେକର Δ ABCରେ AB = c ଏକକ, BC = a ଏକକ ଏବଂ m∠C = C° ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) a ଏକକ ପରିମିତ BC ଅଙ୍କନ କର ଓ C ବିନ୍ଦୁରେ C° ମାପ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି BA = c ଏକକ ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଏହି ଚାପ ŹCର ଅନ୍ୟ ସ୍ପର୍ଶକରେ, ସ୍ପର୍ଶକ ବିନ୍ଦୁର ନାମ A ଦିଅ ।
(iii) AB ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।
(iv) ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର ଏହି ଚାପ, ଉକ୍ତ କୋଣର ବାହୁକୁ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିଛି । ସେ ଦୁଇ ବିନ୍ଦୁର ନାମ A ଓ A’ ଦିଅ । BA ଓ BA’ ଅଙ୍କନ କଲେ, ଯଥାକ୍ରମେ Δ BCA ଓ Δ BCA’ ମିଳିବ ।
ମଧ୍ୟମା ଓ ଅନ୍ୟ ଅଂଶ ଦଉଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ :

ଅଙ୍କନ – 5 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ତୃତୀୟ ବାହୁ ପ୍ରତି ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । Δ ABCରେ AB = c ଏକକ, AC = b ଏକକ ଓ AM ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = x ଏକକ । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) କୌଣସି ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ଏଥୁରୁ AN ଛେଦନ କର ଯେପରିକି AN = 2x ଏକକ ହେବ ।
(ii) A କୁ କେନ୍ଦ୍ରନେଇ ଓ b ଏକକ (AC ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ କାଟ; Nକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଓ NCର ଦୈର୍ଘ୍ୟ (=AB) c ଏକକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ କାଟ । ଚାପଦ୍ବୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ C ହେଉ ।
(iii) AN ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ M ନିରୂପଣ କର । C ଓ Mର ସଂଯୋଜକ \(\overrightarrow{\mathrm{CM}}\) ଉପରେ B ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରିକି CM = MB ହେବ। Δ ABC ଆବଶ୍ୟକ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ – 6 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ସେହି ବାହୁ ସଂଲଗ୍ନ କୋଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ପରିମାଣ ଓ ଦତ୍ତ ବାହୁ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଏକ ବାହୁ ପ୍ରତି ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର Δ ABC ରେ AB = c ଏକକ, m∠BAC = A° ମଧ୍ୟମା AMର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = x ଏକକ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) କୌଣସି ଏକ ସରଳରେଖା ନେଇ ସେଥୁରୁ N͞C ଛେଦନ କର ଯେପରିକି NC = c ଏକକ ହେବ। NC ର C ବିନ୍ଦୁରେ (180 – A)° କୋଣ ଅଙ୍କନ କର । N ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଓ 2x ଏକକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ କାଟ । ଏହା C ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ରଶ୍ମିକୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ । Δ ANC ଅଙ୍କିତ ହେଲା ।
(ii) AN ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ M ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । \(\overrightarrow{\mathrm{CM}}\) ଅଙ୍କନ କର । Mକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି C͞M ସହ ସମାନ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ କାଟ । ଏହି ଚାପ ଯେଉଁଠି \(\overrightarrow{\mathrm{CM}}\) କୁ ଛେଦ କରିବ ତାହା B ହେବ । A͞B ଅଙ୍କନ କର Δ ABC ମିଳିବ ।

ବିକଳ୍ପ ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ AB ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) A ବିନ୍ଦୁରେ ଦତ୍ତ ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ ∠XAB ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) AB ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ N ଚିହ୍ନଟ କର ଏବଂ N ବିନ୍ଦୁରେ \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ସହ ସମାନ୍ତର କରି \(\overrightarrow{\mathrm{NY}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) A ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି AM (ଦତ୍ତ ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ପରିମିତ ଚାପ, \(\overrightarrow{\mathrm{NY}}\) କୁ M ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(v) \(\overrightarrow{\mathrm{BM}}\), \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ । ବର୍ତ୍ତମାନ Δ ABC ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ (Construction of Quadrilaterals) :

ଅଙ୍କନ – 7 :
କୌଣସି ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରିବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି, ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର AB = a ଏକକ, BC = b ଏକକ, CD = c ଏକକ, DA = d ଏକକ ଏବଂ m∠A = θ° ଦତ୍ତ ଅଛି, ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(i) a ଏକକ ପରିମିତ AB ଅଙ୍କନ କରି, A ବିନ୍ଦୁରେ ୫ ମାପରେ ∠BAD ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B ଓ Dକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ b ଓ c ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ BAD ର A- ପାର୍ଶ୍ଵର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଓ C ସେମାନଙ୍କର ଛେଦବିନ୍ଦୁ ହେଉ ।
(iii) BC ଓ CD ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ ABCD ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚତୁର୍ଭୁଜ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ – 8 :
କୌଣସି ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରିବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଅଛି I ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର AB = a ଏକକ, BC = b ଏକକ, CD = c ଏକକ, DA = d ଏକକ ଓ BD କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = e ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

(i) AX ଅଙ୍କନ କରି ସେଥୁରୁ a ଏକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ AB ଛେଦନ କର ।
(ii) A ଓ Bକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ d ଓ c ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ AB ର ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ ସେମାନେ ପରସ୍ପରକୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତୁ । A͞D ଓ B͞D ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) ପୁଣି B ଓ D ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ b ଓ c ପରିମାଣ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ ସେମାନେ BD ର ଏକ ପାର୍ଶ୍ବରେ C ବିନ୍ଦୁରେ ଓ ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ C’ ବିନ୍ଦୁରେ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରନ୍ତୁ । B͞C   D͞C, B͞C’ ଓ D͞C’ ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) ବର୍ତ୍ତମାନ ABCD ବା ABC’D ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚତୁର୍ଭୁଜ ହେବ । ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜ ହେଉଥିଲା ବେଳେ ABC’D ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜ ନୁହେଁ ।

ଅଙ୍କନ – 9 :
କୌଣସି ଚତୁର୍ଭୁଜର ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ତିନୋଟି କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି । ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର AB = a ଏକକ, BC = b ଏକକ ଏବଂ ∠A, ∠B, ∠C ଦତ୍ତ ଅଛି I ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) a ଏକକ ପରିମିତି A͞B ଅଙ୍କନ କରି B ବିନ୍ଦୁରେ m∠B ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) \(\overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ବାହୁରୁ b ଏକକ ଛେଦକଲେ ଚତୁର୍ଭୁଜର C କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁ ମିଳିବ ।
(iii) AB ର A ବିନ୍ଦୁରେ ଓ C-ପାର୍ଶ୍ଵରେ m∠A ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଓ BC ର C ବିନ୍ଦୁରେ ଓ A-ପାର୍ଶ୍ବରେ m∠C ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଅଙ୍କନ କଲେ ସେମାନଙ୍କର ବାହୁମାନ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ ତାହା ହେବ D ଓ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚତୁର୍ଭୁଜ ABCD ମିଳିବ ।

ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ :

ଅଙ୍କନ – 10 :
କୌଣସି ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ସହ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
Δ ABC ଗୋଟିଏ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) Δ ABC ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ତତ୍‌ପରେ A ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ B͞C ସଙ୍ଗେ ସମାନ୍ତର କରି \(\overleftrightarrow{\mathrm{AZ}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) BC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର । ତାହା \(\overleftrightarrow{\mathrm{AZ}}\) କୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iv) DB ଓ DCଅଙ୍କନ କର Δ DBC ଆବଶ୍ୟକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ – 11 :
ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ସହ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
Δ ABC ଗୋଟିଏ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) Δ ABC ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) A ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ BC ସହ ସମାନ୍ତର \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) B ଏଠାରେ BC ପ୍ରତି BP ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ଏହା \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) କୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iv) DC ଅଙ୍କନ କର । Δ DBC ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ – 12 :
ଏକ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜର ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । 
Δ ABC ଗୋଟିଏ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) Δ ABC ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) Δ ABCର \(\overrightarrow{\mathrm{BC}}\) ଉପରିସ୍ଥ ଏପରି ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରିକି B – C – D  ଏଠାରେ BD > BC ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) C ବିନ୍ଦୁରେ AD ସହ ସମାନ୍ତର ଅଙ୍କନ କରି CA’ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା AB କୁ A’ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
(iv) A’D ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ Δ A’BDର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଦତ୍ତ Δ A’BCର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସହ ସମାନ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ – 13 :
ଏକ ଦତ୍ତ ଚତୁର୍ଭୁଜର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ABCD ଏକ ଦତ୍ତ ଚତୁର୍ଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) A͞C କର୍ଣ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) D ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ AC ସହ ସମାନ୍ତର କରି \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର । ତାହା \(\overrightarrow{\mathrm{BC}}\) କୁ E ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iii) A, Eକୁ ଯୋଗକର ।
(iv) Δ ABE ଆବଶ୍ୟକ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) କର୍ଣ୍ଣ CA ଓ BD ଅଙ୍କନ କର ଓ ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ ଦିଅ 0 ଦିଅ । \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) D କୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ BO ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଉକ୍ତ ଚାପ \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\) କୁ ଛେଦ କରିବ ତା’ର ନାମ ଦିଅ P
(iii) PC ଓ P͞A ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) ବର୍ତ୍ତମାନ ଆବଶ୍ୟକ ତ୍ରିଭୁଜ ହେଉଛି Δ PCA 

ତ୍ରିଭୁଜର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଅଙ୍କନ :

ଅଙ୍କନ – 14 :
କୌଣସି ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ସହ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
Δ ABC ଏକ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ (1) :
(i) ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ A ରୁ B͞C ପ୍ରତି AD ଲମ୍ବ (ଉଚ୍ଚତା) ଟାଣ । AD ର ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B ଠାରେ BC ପ୍ରତି \(\overrightarrow{\mathrm{BP}}\) ଲମ୍ବ ଉତ୍ତୋଳନ କର । ତାହା \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) କୁ P ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iii) \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ରୁ BC ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ସମାନ କରି PQ ଅଂଶ ଛେଦନ କର । Q, Cକୁ ଯୋଗକର ।
PBCQ ଆବଶ୍ୟକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର, ଯାହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ Δ ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ (2) :
(i) BC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର; ତାହା BC କୁ Q ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(ii) A ମଧ୍ୟଦେଇ BC ସଙ୍ଗେ ସମାନ୍ତର କରି \(\overleftrightarrow{\mathrm{AE}}\) ଅଙ୍କନ କର; ତାହା XY କୁ P ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iii) \(\overleftrightarrow{\mathrm{AE}}\) ରୁ QC ସଙ୍ଗେ ସମାନ କରି PZ ଅଂଶ ଛେଦନ କର 
PQCZ ଆବଶ୍ୟକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର, ଯାହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ Δ ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।

ରେଖାଖଣ୍ଡ ବିଭାଜନ :

ଅଙ୍କନ – 15 :
କୌଣସି ଦତ୍ତ ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ କେତେକ ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ ।
A͞B ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରେଖାଖଣ୍ଡ । ଏହାକୁ କେତେକ ଅଂଶରେ (ମନେକର 3ଟି ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ) ବିଭକ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ । 
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(AB ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରେଖାଖଣ୍ଡ । ଏହାକୁ କେତେକ ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ (ମନେକର 3ଟି ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ) ବିଭକ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ ।

(a) AB ରେଖାଖଣ୍ଡର A ଓ B ବିନ୍ଦୁରେ ଦୁଇଟି ସମାନ ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଯଥାକ୍ରମେ ∠XAB ଏବଂ ∠YBA ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ରୁ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ଅଂଶ A͞P₁ ଓ \(\overline{\mathrm{P}_1 \mathrm{P}_2}\) ଛେଦକର । (Aକୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟାସାଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ P₁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ । ପୁନଶ୍ଚ P₁ ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ପୂର୍ବ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚାପ କାଟ; ଯାହା \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ P₂ ରେ ଛେଦକରୁ ।) ଏହିପରି କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ଏକାଧିକ ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ କରି ପାରିବ ।
(c) ପୂର୍ବ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣରେ \(\overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ଉପରେ Q₁ ଓ Q₂ ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କର ଯେପରିକି, AP₁ = BQ₁ = BQ₂ ହେବ ।
(d) ବର୍ତ୍ତମାନ \(\overline{\mathrm{P}_2 \mathrm{Q}_1}\) ଏବଂ P₁Q₂ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା AB କୁ ଯଥାକ୍ରମେ M ଓ N ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ । ଏଠାରେ AB ଟି ସମାନ ତିନି ସର୍ବସମ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହେଲା ।