BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 2 ପଦ୍ମ

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 2 ପଦ୍ମ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 2 ପଦ୍ମ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
‘ଦରଶନେ’ର ଗଦ୍ୟରୂପ ‘ଦର୍ଶନରେ’ । ଏହିପରି ପଦ୍ୟରୂପ ଲେଖାଯାଇଥିବା ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଗଦ୍ୟରୂପ ପଠିତ କବିତାରୁ ବାଛି ଲେଖ ।
Answer:

Question ୨।
‘ପଦ୍ମ’, ‘ଭଗବାନ’, ‘ସୂର୍ଯ୍ୟ’ର ପ୍ରତିଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ କବିତାରୁ ବାଛି ଲେଖ ।
Answer:

• ପଦ୍ମ – ନଳିନୀ, କମଳ, ଅରବିନ୍ଦ, ପୁଷ୍କର, ଉତ୍କଳ, ତାମରସ, ପଙ୍କଜ, ରାଜୀବ ।
• ଭଗବାନ – ବିଧ, ବିଧାତା, ବିହି, ପ୍ରଭୁ, ପରମେଶ୍ଵର, ବିଭୁ, ଅନନ୍ତ, ମହେଶ୍ୱର ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟ – ଭାସ୍କର, ଦିବାକର ।

Question ୩ ।
‘ଜୀବନ-ମରଣ’ ଭଳି ବିପରୀତ ଅର୍ଥସୂଚକ ଯୋଡ଼ିଶବ୍ଦର ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ସୁଖ – ଦୁଃଖ
ଭଲ – ମନ୍ଦ
ଆଲୁଅ – ଅନ୍ଧାର
ଉତ୍‌ଥାନ – ପତନ
ଆକାଶ – ପାତାଳ
ପାପ ଲାଭ – କ୍ଷତି
ଆଦାନ – ପ୍ରଦାନ ।

Question ୪।
ସନ୍ଧି ବିଚ୍ଛେଦ କର ।
ପରମେଶ୍ଵର, ପଦାରବିନ୍ଦ, ମହେଶ୍ଵର, ମନୋରଥ
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର = ପରମ + ଈଶ୍ବର
ପଦାରବିନ୍ଦ = ପଦ + ଅରବିନ୍ଦ
ମହେଶ୍ଵର = ମହା + ଈଶ୍ବର
ମନୋରଥ = ମନଃ + ରଥ

Question ୫।
କବିତାଟିରେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ଏକାଧ୍ଵ ଥର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ଲେଖ ।
Answer:
ଢଳ, ତୋ’, ହସ, ତୁ, ସେ, ତୁହି, ଅମୃତ, ପଦ୍ମ, ଦର୍ଶନ, ମଧୁ, ପ୍ରେମ, ପବିତ୍ର, ନାମ, ଅରବିନ୍ଦ, ଶୁଭ୍ର, ସଦା,ମନ ।

Question ୬ ।
ଅର୍ଥଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଇ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ସମୋଚ୍ଚାରିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ସାର୍ଥକ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କର ।
ବାସ-ବାସ, ବର-ବର, କର-କର, ଉପମା-ଉପମା, ଯୋଗ-ଯୋଗ ।
Answer:
ବାସ – ଗୃହ – ବାସଚ୍ୟୁତ ଲୋକଙ୍କୁ ଥଇଥାନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ବହୁବିଧ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି ।
ବାସ – ବସ୍ତ୍ର – ପିନ୍ଧା ବାସ ପ୍ରତ୍ୟହ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ବର – ଆଶୀର୍ବାଦ – ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ବରରେ ବଳୀୟାନ ହୋଇ ମହିଷାସୁର ଇନ୍ଦ୍ର-ଚନ୍ଦ୍ର ମାନିଲା ନାହିଁ ।
ବର – ବୃକ୍ଷବିଶେଷ – ବରଗଛର ଡାଳରେ ପକ୍ଷୀମାନେ ବସା ବାନ୍ଧିଥାଆନ୍ତି ।
କର – ହାତ — ବହୁଲୋକଙ୍କର ବାମ କର ଦକ୍ଷିଣ କର ଅପେକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଦକ୍ଷ ।
କର – ଖଜଣା – ସେ ଦୁଇବର୍ଷ ହେଲା ଜଳକର ଦେଇନାହାନ୍ତି ।
ଉପମା – (ସୁଜିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟବିଶେଷ) – ମୋତେ ଉପମା ଖାଇବାକୁ ଭଲ ଲାଗେ ।
ଉପମା – (ଅର୍ଥାଳଙ୍କାର) – କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ କାବ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଉପମାର ବହୁଳ ପ୍ରୟୋଗ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
ଯୋଗ – (ମିଶାଣ) – ଆଜିକାଲି ଅଧିକାଂଶ ସରଳ କମ୍ପ୍ୟୁଟରଦ୍ଵାରା ଯୋଗ ବିୟୋଗାଦି ଗାଣିତିକ କ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦିତ ହେଉଛି ।
ଯୋଗ – (ଶାରୀରିକ କ୍ରିୟା) – ବାବା ରାମଦେବଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଯୋଗ ସମ୍ପ୍ରତି ଲୋକପ୍ରିୟ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ।

Question ୭।
ବିପରୀତାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ଅମୃତ, ଆନନ୍ଦ, ଶୀତଳ, ପବିତ୍ର, ପୁଣ୍ୟ ।
Answer:
ଅମୃତ – ବିଷ
ଆନନ୍ଦ – ନିରାନଦ/ବିଷ।ଦ
ଶୀତଳ – ଉଷ୍ମ
ପବିତ୍ – ଅପବିତ୍ର/କଳୁଷିତ
ପୁଣ୍ୟ – ପାପ

Question ୮।
ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଯୋଗ କର ।

Question ୯।
ଅଭିଧାନ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ସଜାଇ ଲେଖ ।
ପୀୟୂଷ, ସୌରଭ, ତନୁ, ତାମରସ, ଶିରୀ, ପୁଷ୍କର, ଅରବିନ୍ଦ ।
Answer:
ଅରବିନ୍ଦ, ତନୁ, ତାମରସ, ପୀୟୂଷ, ପୁଷ୍କର, ଶିରୀ, ସୌରଭ

Question ୧୦।
‘ଦିବାକର’ – ଏହି ଶବ୍ଦପରି ଶେଷ ଦୁଇ ଅକ୍ଷର ‘କର’ ଥିବା ତିନୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ନିଶାକର – ଚନ୍ଦ୍ର
କାକର – ଶିଶିର
ପ୍ରଭାକର – ସୂର୍ଯ୍ୟ
ଆକର – ଖଣି
ରତ୍ନାକର – ସମୁଦ୍ର ।

Question ୧୧।
‘ସୁମନୋହର’ – ଏହିପରି ‘ସୁ’ ଲଗାଇ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ସୁଉଚ୍ଚ
ସୁକୋମଳ
ସୁଲୋଚନା
ସୁକର୍ମ
ସୁଢ଼ଳ
ସୁକାନ୍ତି

Question ୧୨ ।
ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ସଜାଇ ଶବ୍ଦରେ ପରିଣତ କର ।
ମନ୍ଦରକ, ଷରେଭହର, ରତାସମ, ରହନୋମ ।
Answer:
ମନ୍ଦରକ – ମକରନ୍ଦ
ଷରେଭହର – ହରଷଭରେ
ରତାସମ – ତାମରସ
ରହନୋମ – ମନୋହର

କ୍ଷୁଦ୍ର ଭତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧୩ ।
ପଦ୍ମ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟରେ କି ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠେ ।

Question ୧୪ ।
ପଦ୍ମଫୁଲଟି କାହା ମଧ୍ଯରେ ଢଳ ଢଳ ହେଉଛି ?
Answer:
ପୁଷ୍କରିଣୀର ନୀଳ ଜଳରାଶି ମଧ୍ୟରେ ତରଙ୍ଗାୟିତ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ତଥା ଶ୍ୟାମଳ ପତ୍ରରାଜି ଗହଳରେ ପଦ୍ମଫୁଲଟି ଢଳଢ଼ଳ ହେଉଅଛି ।

Question ୧୫ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ କ’ଣ ଢାଳନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ ଅବିରତ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ଢାଳନ୍ତି ।

Question ୧୬ ।
କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ପୀୟୂଷ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୧୭ ।
କବି କାହାକୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମ ତଥା ତା’ର ପ୍ରଭୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୧୮ ।
ମଧୁପଦଳ କ’ଣ ପାଇଁ ପାଗଳ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ ଥ‌ିବା ମକରଦ ରୂପକ ଅମୃତ ପାନ କରିବାପାଇଁ ମଧୁପଦଳ ପାଗଳ ହୋଇ ଉଠନ୍ତି ।

Question ୧୯ ।
ପଦ୍ମଫୁଲ ଦେଖିବାକୁ କିପରି ?
Answer:
ଶ୍ଵେତ ଓ ଲୋହିତ ରଙ୍ଗରେ ରଞ୍ଜିତ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଶରୀର ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ତଥା ସର୍ବଶୋଭାର ଉପମାସ୍ଥଳ ଅଟେ ।

Question ୨୦ ।
କେଉଁ ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ସ୍ନେହ, କରୁଣା ଓ ଭକ୍ତିରୂପକ ପବିତ୍ର ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି ।

Question ୨୧ ।
ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର କେଉଁ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣ ପ୍ରଭୃତି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।

Question ୨୨ ।
ଶରୀରର କେଉଁ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ?
Answer:
ଶରୀରର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତ ଓ ପାଦାଦି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ।

Question ୨୩ ।
ସତ୍ୟ ଶିବ ସୁନ୍ଦର କିଏ ?
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର ହିଁ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ଅଟନ୍ତି ।

Question ୨୪ ।
ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୫ ।
କବି ନିଜକୁ ପଦ୍ମ ସହିତ ତୁଳନା କରିବାରେ ଦୁଃଖ୍ କାହିଁକି ?
Answer:
ପାପ ପଙ୍କରେ ମଳିନ ହୋଇଥବା କବି ରବିଙ୍କର ସ୍ପର୍ଶରେ ଦିବ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ସୁରଭି ଓ ପବିତ୍ରତାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିବା ପଦ୍ମ ସହିତ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ମନେକରି ଦୁଃଖ୍ ହୋଇଛନ୍ତି ।

Question ୨୬ ।
‘ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’– କବି କାହାକୁ ଏପରି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
“ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’ ବୋଲି କବି ପଦ୍ମକୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୭ ।
କବି କାହାଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୮ ।
କବି କେଉଁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିଖୁବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଈଶ୍ଵରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ସମର୍ପିତ କରିବା ରୂପକ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତକୁ ଶିକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କବି ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୨୯ ।
ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ କେତେବେଳେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମର ନାମ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହେଲେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩୦ ।
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ କି ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ ‘ଭକ୍ତ-ଭଗବାନ’ ଏବଂ ‘ପ୍ରିୟ-ପ୍ରିୟାର’ ମଧୁର ସମ୍ପର୍କ ରହିଅଛି ।

Question ୩୧ ।
ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କିପରି ଚାହିଁଥାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦରେ ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ତଥା ଅପଲକ ନେତ୍ରରେ ଚାହିଁ ରହିଥାଏ ।

Question ୩୨ ।
ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି କାହାର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି ପଦ୍ମର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା କରିଛନ୍ତି ।

ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ

Question ୩୩ ।
‘‘ଆହା କି ଦିବ୍ୟଶିରୀ ତହୁଁ ତୁ ଲଭୁ,
ଧନ୍ୟ ଉତ୍ପଳ ଧନ୍ୟ ତୋହାର ପ୍ରଭୁ ।
Answer:
‘‘ଆହା କି………………………ତୋହାର ପ୍ରଭୁ ।’’
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ‘ପଦ୍ମ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଏଠାରେ କବି ସୁଷମା ସୌରଭ ବିମଣ୍ଡିତ ପଦ୍ମ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନ, ଉଭୟଙ୍କ ମହାନତାର ଜୟଗାନ କରିଛନ୍ତି ।

ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ବିକଶିତ ହୁଏ । ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ସେ ଅପୂର୍ବ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଲାଭ କରେ । ନିଜ ଆରାଧ ପ୍ରଭୁ ଦିବାକରଙ୍କ ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶ ହିଁ ତାକୁ ଅପୂର୍ବ ଅନୁପମ ତନୁଶ୍ରୀ ପ୍ରାପ୍ତ କରାଇଛି । ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରାଜୀବ ମଧ୍ଯ ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହିଛି । ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥ‌ିବା ଅପୂର୍ବ ଶାଶ୍ବତ ପ୍ରେମ କବିଙ୍କୁ ମହନୀୟତାର ଅନନ୍ୟ ଆଦର୍ଶଭାବେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀମଣ୍ଡିତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ତପନ, ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପଦ୍ମଠାରୁ ସେହି ମହାନ୍ ଗୁଣ ଶିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୩୪ ।
‘‘ସର୍ବଶୋଭାର ତୁହି ଉପମା ସ୍ଥଳ,
ଭକତ ପ୍ରେମିକର ତୁହି ସମ୍ବଳ ।’’
Answer:
‘‘ସର୍ବଶୋଭାର…………………ତୁହି ସମ୍ବଳ।”’
ପ୍ରଦତ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗରୁ ଗୃହୀତ ‘ପଦ୍ମ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।
ଏଠାରେ କବି କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୂ ପଦ୍ମର ଅନିର୍ବଚନୀୟ ରୂପମାଧୁରୀରେ ବିମୋହିତ ହୋଇ ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକଙ୍କ ପାଇଁ ସେ କିପରି ଦିବ୍ୟ ଆକର୍ଷଣର ବସ୍ତୁ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସୃଷ୍ଟିରେ ପଦ୍ମପୁଷ୍ପର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସୁଷମା ଓ ସୁରଭି ତାକୁ ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନ, ଉଭୟଙ୍କ ପାଇଁ ଆକର୍ଷଣୀୟ କରାଇଛି । ଏହି ଦେବପ୍ରିୟ ପୁଷ୍ପକୁ କବି ସାରା ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରକଟିତ ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଶ୍ଵେତ ଓ ଲୋହିତ ରଙ୍ଗ ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ଅପୂର୍ବ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଲାଭକରି ଦର୍ଶକ ପ୍ରାଣକୁ ଦିବ୍ୟତାରେ ଭରିଦିଏ ଏହି ପୁଷ୍ପ ।

ପଦ୍ମର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଅତୁଳନୀୟ । କବିଙ୍କ ମତରେ ରୂପମାଧୁରୀ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପଦ୍ମ ନିଜେ ହିଁ ନିଜର ଉପମା । ବରଂ ଏହି ଅନନ୍ୟ ପୁଷ୍ପର ମନୋହାରିତା ସୃଷ୍ଟିର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଶୋଭାସମ୍ଭାର ପାଇଁ ଉପମା ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇପାରେ । ଭକ୍ତ ପଦ୍ମର ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୁଷମାରେ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ରୂପ ଦର୍ଶନ କରେ । ଭଗବାନଙ୍କ ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ପଦ୍ମ ନାମକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ସେ ଦିବ୍ଯପ୍ରେମରେ ତଲ୍ଲୀନ ହୁଏ । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣାଦି ସହ ପଦ୍ମ ନାମ ସଂଲଗ୍ନ କରି ପ୍ରେମିକ ହୁଏ ଉଲ୍ଲସିତ । ସେଥ୍ପାଇଁ କବି ପଦ୍ମକୁ ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକର ସମ୍ବଳ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩୫ ।
‘‘ମଧୁମୟ ପବିତ୍ର ଯାହା ବିଶ୍ଵରେ ତୋ’
ନାମ ସଙ୍ଗେ ମିଶା ବିଧାତା ବରେ ।’
Answer:
‘ ମଧୁମୟ ପବିତ୍ର …………………….. କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗରୁ ଗୃହୀତ ‘ପଦ୍ମ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ । ଏଠାରେ ଭକ୍ତକବି ପଦ୍ମକୁ ବିଶ୍ବରେ ଅଦ୍ୱିତୀୟ ଦିବ୍ୟପୁଷ୍ପଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ତା’ର ପବିତ୍ର ନାମ ସୃଷ୍ଟିର ସମସ୍ତ ମଧୁମୟ ଶାଶ୍ଵତ ନାମ ସହ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇ ବିରଳ ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧ୍ବକାରୀ ହୋଇଛି ଓ ତାହା କେବଳ ବିଭୁକଲ୍ୟାଣ ଯୋଗୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
ପଦ୍ମର ରୂପ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି ।

ପଦ୍ମର ସୁଷମା, ସୌରଭ ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟିକରି ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମିୟ ରସରେ ଅବଗାହନ କରାଇଛି । କବିଙ୍କ ମତରେ ବିଶ୍ବରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ଯାହାକିଛି ମଧୁମୟ ଓ ପବିତ୍ର, ତାହା ସହ ପଦ୍ମ ନାମର ସଂଯୋଗ କେବଳ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ହେତୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇ ପାରିଛି । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣାଦି ସହ ପଦ୍ମ ନାମ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଆମୋଦ ପ୍ରଦାୟକ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ହସ୍ତପାଦାଦି ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ତା’ର ନାମକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ଭକ୍ତ ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ ହୁଏ । ସେହି କାରଣରୁ ହିଁ ଭକ୍ତଜନର ସେ ଅନନ୍ୟ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ ।

Question ୩୬ ।
‘କଳୁଷ-ପଙ୍କ ମୁହିଁ କେଡ଼େ ମଳିନ,
କେମନ୍ତେ ସରି ତୋର ହେବି ନଳିନ ।’
Answer:
‘‘ କଳୁଷ-ପଙ୍କ………………………….ହେବି ନଳିନ ।’’
ପ୍ରଦତ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ‘ପଦ୍ମ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଆନୀତ ।
ଏଠାରେ କବି ନିଜକୁ ପାପପଙ୍କପୂର୍ବ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ଜର୍ଜର ଏକ ନଗଣ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ସେ କଦାପି ପଦ୍ମ ପରି ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ ସହ ସମକକ୍ଷ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଖେଦୋକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

କବି ପଦ୍ମର ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ସୁଷମାରେ କେବଳ ଯେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ତାହା ନୁହେଁ, ତାହାଠାରୁ ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା ଲାଭକରି ସେସବୁକୁ ନିଜ ଜୀବନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପାଦପଦ୍ମରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମୁଖ ରହିବାକୁ ପଦ୍ମ କବିଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ମାତ୍ର ପାପପଙ୍କପୂର୍ଣ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ କବି ଶୁଭ୍ର ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାର ସାହସ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି ।

କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହାଦି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାରରେ ବୁଡ଼ି ରହି କବି ନିଜର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଅନୁଶୀଳନ କରି ଆତ୍ମଗ୍ଲାନିରେ ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି । କଳୁଷିତ ମନ ଓ ପ୍ରାଣର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ସେ ପଦ୍ମ ପରି ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ହୋଇ ପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

Question ୩୭ ।
‘‘ଶିଖାଅ ମୋତେ ସଦା ଏ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ,
ତୋ’ର ଆଶିଷେ ପୂରୁ ମୋ’ ମନୋରଥ ।’’
Answer:
‘‘ ଶିଖାଅ ମୋତେ……………………ମୋ’ ମନୋରଥ ।’’
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ‘ପଦ୍ମ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।
ଏଠାରେ କବି ‘ପଦ୍ମ’ କୁ ନିଜ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ଆସନରେ ଆସୀନ କରି ତା’ଠାରୁ ବିଶ୍ବନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତ ହେବା ପୂର୍ବକ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମୁଖ ରହିବାର ପବିତ୍ର ବ୍ରତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବାକୁ ଏବଂ ସେହି ଅଭୀପ୍‌ସା ପରିପୂରଣ ଦିଗରେ ପଦ୍ମର ଶୁଭାଶିଷ କାମନା କରିଛନ୍ତି ।

ପଦ୍ମ ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ଅପଲକ ନୟନରେ ନିଜ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ତପନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ । ଦିବାକର ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇ ତାକୁ ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ କରନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ପଦ୍ମର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ହୋଇଉଠେ ଅମୃତମୟ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ପଦ୍ମ ହୋଇଉଠେ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୂ । ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ହୋଇ ତା’ର ଜୀବନ ଧନ୍ୟ ହୋଇଉଠେ । ପଦ୍ମଠାରେ ସେହି ଏକନିଷ୍ଠ ସାଧନା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ତା’ରି ଆଦର୍ଶରେ କବି ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ସାଧନାର ସେହି ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ତା’ଠାରୁ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରି ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କରିବାକୁ ମନରେ ଅଭୀପ୍‌ସା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏହି ମନୋକାମନା ଯେ ପଦ୍ମର ଶୁଭାଶିଷଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ଏହା ଚିନ୍ତା କରି କବି ପଦ୍ମର ଶରଣାପନ୍ନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଗୁରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵାଦ ଲାଭ କରିପାରିବେ ଓ ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ବରୂପ ଧାରଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବେ ବୋଲି ମନରେ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୩୮ ।
ପଦ୍ମଠାରୁ ମଣିଷ କି ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥାଏ ? ପଠିତ କବିତା ଆଧାରରେ ଲେଖ ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ ମଣିଷ ପାଇଁ ଏକ ଆଦର୍ଶ ଚରିତ୍ର- ପଠିତ ‘ପଦ୍ମ’ କବିତା ଆଧାରରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ମଣିଷ ପାଇଁ ‘ପଦ୍ମ’ରେ ଜୀବନସମ୍ଭାରରେ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବସ୍ତୁ ରହିଛି, ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
କାବ୍ୟ କବିତାରେ ଜନଜୀବନର ବାସ୍ତବତା, ରୁଚିବୋଧ, ବିଭୁଚେତନା ଓ ପ୍ରକୃତିରେ ମାନବାତ୍ମା ଆରୋପକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ଯେଉଁ କତିପୟ ସାରସ୍ଵତ ସ୍ରଷ୍ଟା ଉତ୍କଳର ବାଣୀଭଣ୍ଡାରକୁ ଅଧିକ ରସାଳ, ମଞ୍ଜୁଳ ଓ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ କରିପାରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଋଷିପ୍ରତିମ କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତିଟି ଉପାଦାନରେ ଈଶ୍ୱରୀୟ ସତ୍ତା ଅନ୍ଵେଷଣ କରିଛି ।

ନିର୍ଝରିଣୀର କଳନାଦ, ବନବିଥ୍‌କାର ମର୍ମର ଗୁଞ୍ଜରଣ, ଦୂର ପର୍ବତର ସବୁଜିମା, ଅନନ୍ତ ଆକାଶର ନୀଳିମା, ରାକା ରଜନୀର ରଜତ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଓ ମେଘମେଦୁରିତ ଆକାଶରେ ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁର ବର୍ଣ୍ଣାଳୀ ଆଦି ପ୍ରାକୃତିକ ଶୋଭାସମ୍ଭାରାଦି ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ପରିପ୍ରକାଶ କରି ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ର ଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରିଛି ତାହା ଅନନ୍ୟ ସାଧାରଣ ।

କବିଙ୍କ ଅଭିନବ ପୀୟୂଷବର୍ଷୀ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ମଧ୍ୟରେ ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ଓ ‘ବର୍ଷବୋଧ’ ଆଦି କବିଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିନୈପୁଣ୍ୟର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗରୁ ସଂଗୃହୀତ ଏକ ସମ୍ଭୋଧୀ କବିତା । ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତିର ସୁମଧୁର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ କବିତାଟିର ଭାବ ନିର୍ଯ୍ୟାସ । କବିତାର ଭାବଗାମ୍ଭୀର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅର୍ଥବୈଭବ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ଏକ ଉତ୍ତରଣର ମାର୍ଗ କହିଲେ ଅତିଶୟୋକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ ।

ଋଷିକବି ମଧୁସୂଦନଙ୍କ କବିତା ‘ପଦ୍ମ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମୀୟ ରସ ବର୍ଷାକରେ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହ, ମଦ, ମାସର୍ଯ୍ୟାଦି କଳୁଷପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳରେ ଉବୁଟୁବୁ ହେଉଥ‌ିବା ମାନବାତ୍ମାକୁ ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତାର ମନ୍ଦାକିନୀ ଧାରାରେ ଅବଗାହନ କରାଇ, ହୃଦୟରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାର ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଫଲ୍‌ଗୁ ପ୍ରବହମାନ କରାଇବାରେ ‘ପଦ୍ମ ଯେ ଯଥାର୍ଥ କବିତା ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହରେ କୁହାଯାଇପାରେ। ହୃଦୟ ପଦ୍ମର ରୂପ ଦର୍ଶନ କରି ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି ।

ଏହାର ଅନୁପମ ରୂପଲାବଣ୍ୟ କବି ପ୍ରାଣରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତେଣୁ ସେ ପଦ୍ମକୁ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ୍ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଉପାଦାନ ଯେ ବିଧାତାଙ୍କ ଅମିୟ ସ୍ପର୍ଶରେ ସୁଷମାମୟ ହୋଇଉଠିଛି ଏହା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ । ତେଣୁ ମଧୁମୟ ପ୍ରକୃତିର ଅପରୂପ ଶୋଭାସମ୍ଭାର ପାଇଁ ଆମକୁ ବିଶ୍ବନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହିବାକୁ ହେବ । ଭକ୍ତକବି ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କଠାରେ ନିଜର କୃତଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି –

ସୌର ରଶ୍ମିସ୍ନାତ ଦେବପ୍ରିୟ କମଳ କବିଙ୍କ ପାଇଁ ସର୍ବଶୋଭାର ପ୍ରତୀକ । ସରସୀର ସୁନୀଳ ଜଳରାଶିରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ସରସିଜର ଦର୍ଶନ, କବିପ୍ରାଣରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମ ଭାବର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ଫୁରଣ ଘଟାଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ହୁଏ ବିକଶିତ । ଏ ସୃଷ୍ଟିରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ପୁଷ୍ପ ଏପରି ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ନୁହଁନ୍ତି । ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ନିଜ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ ।

ତପନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ଏକନିଷ୍ଠତାରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତା’ର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ଦେବତାଙ୍କ ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ଭକ୍ତି ସହକାରେ ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ପଦ୍ମ ଅପୂର୍ବଶ୍ରୀ ଲାଭକରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ, ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀମଣ୍ଡିତ, ଦେବାଶିଷପ୍ରାପ୍ତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ଏଠାରେ ପଦ୍ମ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ସମ୍ପର୍କ ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୁମଧୁର ସମ୍ପର୍କକୁ ସୂଚିତ କରେ । ପରୋକ୍ଷରେ ଏହା ମାନବ ସମାଜକୁ ଏକ ମହାନ୍ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ । କାୟ-ମନୋବାକ୍ୟରେ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପ୍ରତି ସଭକ୍ତି ସମର୍ପିତ ହେଲେ ପରମାତ୍ମା ଯେ ଅକୁଣ୍ଠ ଚିତ୍ତରେ କଲ୍ୟାଣ ବର୍ଷା କରନ୍ତି, ମଣିଷ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥାଏ । ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ପଦ୍ମର ଆଦର୍ଶ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ହେବ । ଭକ୍ତିପୂତ ହୃଦୟରେ ଏକନିଷ୍ଠ ଭାବେ ବିଭୁ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ଧ୍ୟାନ ରଖ୍ ସ୍ବକର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଚାଲିଲେ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଯେ ସ୍ଵତଃ ଝରିପଡ଼ିବ, ପଦ୍ମ ଆମକୁ ଅବିରତ ସେହି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ପଦ୍ମ ସଂସାରର ସମସ୍ତ ପବିତ୍ର, ମଧୁମୟ, ମନୋହର ବସ୍ତୁ ସହ ସମ୍ପର୍କୀକୃତ ହୋଇଛି; ଯାହାକି ବିଧାତାର ଆଶୀର୍ବାଦ ବିନା ଅସମ୍ଭବ । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତପାଦାଦି ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ପଦ୍ମର ନାମ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇ ଯେ କେବଳ ଆମୋଦପ୍ରଦାୟକ ହୋଇଛି ତାହା ନୁହେଁ, ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ହସ୍ତପାଦାଦି ସହ ଅରବିନ୍ଦ ନାମ ସଂଯୋଜିତ କରି ଭକ୍ତ ହୁଏ ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ । ସେହି କାରଣରୁ ଭକ୍ତଜନର ସେ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ । ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଭକ୍ତି ଉନ୍ମୁଖ ରହିବା ପରି ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା, ପଦ୍ମ ମନୁଷ୍ୟକୁ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାଂସାରିକ ଜୀବ । ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ ରହି ସେ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରତି ତା’ର କର୍ଭବ୍ୟ ଭୁଲିଯାଏ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହାଦିପୂର୍ଣ୍ଣ କଳୁଷିତ ଜୀବନ, ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତାଠାରୁ ତା’କୁ ଦୂରେଇଦିଏ । କବି ମଧ୍ଯ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଅନୁଶୀଳନ କରି ଆତ୍ମସ୍କାନିରେ ବିଷାଦିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ମନ ନେଇ ଗାଇଛନ୍ତି –

ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସେ ଯେତେବେଳେ ପଦ୍ମର ଜନ୍ମରହସ୍ୟ ସ୍ମରଣ କରିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ମନ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଛି । ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ଆବର୍ଜନା ପଙ୍କରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ଯଦି ପଙ୍କଜ ସର୍ବଶୋଭର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ଓ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ ଭାବେ ଆଦୃତ ହୋଇପାରିଛି, ତେବେ ପାପପଙ୍କିଳ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳଯୁକ୍ତ ହୋଇ କବି କାହିଁକି ବିଭୁକୃପାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? କେବଳ କବି ନୁହଁନ୍ତି ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ଯ ସଂସାର ମଧ୍ୟରେ ରହି, ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ପୂର୍ଣ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବ ।

ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ କୃପା ଲାଭ କରି ସୁଷମା ସୁରଭିତ ଜୀବନର ଅଧୀକାରୀ ହୋଇପାରିବ । ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ଯଦି ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା ଲାଭର ଅଭୀପ୍‌ସା ଜାଗ୍ରତ ହୁଏ, ତେବେ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାତ୍ରଙ୍କ ଶୁଭାଶୀର୍ବାଦ ତା’ର ମସ୍ତକରେ ଝରିପଡ଼ିବ । ପରମାନନ୍ଦ ଲାଭ କରି ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵରୂପ ଧାରଣ କରିପାରିବ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ପଦ୍ମର ଜୀବନାଦର୍ଶ ଅନୁସରଣ କରି ମନୁଷ୍ୟ ଆତ୍ମା-ପରମାତ୍ମାର ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟାର ମହନୀୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ ହୁଏ । ସର୍ବୋପରି ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦିବ୍ୟଚେତନା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜଗତକୁ ଅନୁପ୍ରବେଶର ସୁମହାନ୍ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ପଦ୍ମର ଭୂମିକା ଅନସ୍ବୀକାର୍ଯ୍ୟ ।

Question ୩୯ ।
ପଠିତ କବିତା ଅନୁସରଣରେ କବିଙ୍କ ଜୀବନ ପ୍ରତି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ ମାଧ୍ୟମରେ କବି ମଧୁସୂଦନ କିପରି ଜୀବନଦର୍ଶନର ମହାନ୍ ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିପାରିଛନ୍ତି ତାହା ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ର ଜୀବନ ଚରିତ ଭିତରେ ମଣିଷର ଜୀବନଚିତ୍ର କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ସାରସ୍ଵତ ଗଗନର ଅନ୍ୟତମ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଜ୍ୟୋତିଷ୍କ, ପ୍ରକୃତିର ପରମପୂଜାରୀ, ସାହିତ୍ୟ-ସାଧନାର ଚିନ୍ମୟ ସାଧକ, ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଥିଲେ ମାନବବାଦର ଜଣେ ଯଥାର୍ଥ ରୂପକାର । ବିଭୁ-ରସ-ସୁଧାବର୍ଷୀ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ବିଶ୍ବନିୟନ୍ତା ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ଅପାର ମହିମା ପ୍ରକାଶରେ ମୁଖରିତ ହୋଇ ଭକ୍ତି ରସାମୃତ କାବ୍ୟ କବିତାର ପସରା ସଜାଡ଼ି ଦେଇଛି, ପାଠକମାନଙ୍କ ମନରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଭରିଦେବାପାଇଁ ।

ତେଣୁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ, ଅମୃତମୟ, ମଧୁମୟ ଓ ମଙ୍ଗଳମୟ । ଏହି ଋଷିକବିଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ମଧ୍ୟରେ ‘ବର୍ଷବୋଧ’, ‘ଶିଶୁବୋଧ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ କୁସୁମ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ’ ଆଦି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଏବଂ ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’ ଆଦି କବିତାଗ୍ରନ୍ଥ ଏବଂ ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ପରି ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଗଦ୍ୟ ରଚନା କବିଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

କବିଙ୍କ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ ଗ୍ରନ୍ଥ ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗରୁ ସଂଗୃହୀତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କର ଈଶ୍ବରଭକ୍ତି, ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା, ସର୍ବୋପରି ଜୀବନବାଦୀ ଭାବଧାରାର ପରିପ୍ରକାଶ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ । କବିଙ୍କ ମତରେ ମାନବ ଜୀବନ ହେଉଛି ସୃଷ୍ଟିରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦାନ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଜୀବନ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ । ଜୀବନର ଅଳୀକତାକୁ ସ୍ମରଣ ରଖ୍, ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପବିତ୍ରତାକୁ ପାଥେୟ କରି, ମାନବକୁ ନିଜ ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବାକୁ ହେବ । ଈଶ୍ବରଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହିବାକୁ ହେବ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ହିଁ ବାସ୍ତବ ସୁଖ ଲାଭ କରିଥାଏ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନ ମାନବର ମଞ୍ଜୁଳ ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ଜଳର ବୁଦ୍‌ବୁଦ୍ ପ୍ରାୟ ଅଳୀକ ଜୀବନକାଳ ସମ୍ପର୍କରେ କବି ତାଙ୍କ କାଳଜୟୀ କବିତା ‘ ଜୀବନଚିନ୍ତା’ରେ ଗାଇଛନ୍ତି –

ଜୀବନ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ନୁହେଁ ଓ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଦିନେନା ଦିନେ ମୃତ୍ୟୁ ପରି ପରମ ସତ୍ୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ହେବ, ଏହି ବିଧ୍ଵନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିରନ୍ତନତା ପ୍ରତି ସଜାଗ ରହି, ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ ପ୍ରାପ୍ତି ନିମିତ୍ତ ନିଜକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରିଲେ ହିଁ ମାନବ ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହେବ । ସାଂସାରିକ ମୋହ, ମାୟାଦି ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ଜଞ୍ଜାଳ ମରୀଚିକା ପ୍ରାୟ, ମାନବକୁ ସତ୍ୟପଥରୁ ବିଚ୍ୟୁତ କରିଥାଏ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ ଓ ମୋହାଦି ରିପୁଗଣ ମନୁଷ୍ୟକୁ କ୍ଷଣିକ ଉତ୍ତେଜନାର ବଶବର୍ତ୍ତୀ କରାଇ ପାପସିନ୍ଧୁର ଅତଳ ଘୁଣ୍ଠିକୁ ଟାଣିନିଅନ୍ତି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଜୀବନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଚେତନ ମାନବ ‘ବୁଡ଼ିଗଲା ଗୋଡ଼ ତଳକୁ— ତଳକୁ’ ନ୍ୟାୟରେ ସେହି ଘୂଣ୍ଡିରୁ ମୁକୁଳି ପାରେ ନାହିଁ ।

ପାପପଙ୍କିଳ ସାଂସାରିକ ମୋହ-ମାୟା-ବନ୍ଧନ ରଜ୍ଜୁର ବଳିଷ୍ଠ ବେଷ୍ଟନୀରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ଆବଶ୍ୟକ ।ଜଞ୍ଜାଳଗ୍ରସ୍ତ ଜୀବନରୁ ଦିବ୍ୟଜୀବନ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରଧାବିତ ହେବାପାଇଁ ଶୁଦ୍ଧ ସଂକଳ୍ପର ଆବଶ୍ୟକତା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । କବି ପଦ୍ମର ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଦର୍ଶନରେ ଆତ୍ମହରା ହୋଇଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ସ୍ବର୍ଗୀୟ ସୁଷମା ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ପଦ୍ମ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଦେବଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କରି ଏପରି ସୁଷମା ସୌରଭର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି ।

ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମ ଖ ରହି ଓ ଅବିରତ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ପାନ କରି ସେ ଅପୂର୍ବ ତନୁଶ୍ରୀ ଲାଭ କରିଛି ଓ ଦେବପ୍ରିୟ ପୁଷ୍ପ ହେବାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କରିଛି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଭରା ଅମୃତରସର ସୁବାସରେ କବି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ସ୍ନେହ-କରୁଣା-ଭକ୍ତି, ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମର ପବିତ୍ରତା । ବୋଧହୁଏ ସେଇଥପାଇଁ ପଦ୍ମ ଦର୍ଶନରେ କବି ହୃଦୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଦିବ୍ୟାନୁଭୂତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ସଂସାରର ସମସ୍ତ ମାୟାବନ୍ଧନ-ରଜ୍ଜୁ ଛିନ୍ନ କରି ଅତୀନ୍ଦ୍ରିୟ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରେମସୁଧା ଆସ୍ବାଦନ କରିବାପାଇଁ କବି ମନ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୋଇଉଠିଛି । ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଉନ୍ମ ଖ ରହିବାକୁ ପଦ୍ମ ପରୋକ୍ଷରେ କବିଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ପଦ୍ମଠାରୁ ଜୀବନର ଏହି ମହାପୁଣ୍ୟ ବ୍ରତ ଶିକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ତାକୁ କବି ଗୁରୁର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଜୀବନ, ମୃତ୍ୟୁରେ ଦିବାନିଶି ତା’ସହ ସଂଯୋଗ ରକ୍ଷା କରିବାର ଅଭୀପ୍‌ସା ତାଙ୍କ ମନରେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଛି ।

କବି ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଅନୁଶୀଳନ କରିଛନ୍ତି ତାଙ୍କ ମନ ବିଷାଦିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଶୁଦ୍ଧ, ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ସେ ସମର୍ଥ ନୁହଁନ୍ତି । ଏହି ଭାବନା ତାଙ୍କୁ ମ୍ରିୟମାଣ କରିଛି । କାରଣ କଳୁଷିତ ଜୀବନ ଜଞ୍ଜାଳରେ ଅନୁବନ୍ଧିତ ହୋଇ ସେ ନିଜର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ଆତ୍ମଗ୍ଲାନିରେ ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ କବିଙ୍କ ମନର ଭାବନା ଲେଖନୀ ମୁନରେ ରୂପ ପାଇଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଏହିପରି ଭାବେ, ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୃଦୟରେ, ନିଜକୁ ଅସହାୟ ବୋଧ କରୁଥିଲାବେଳେ ନୈରାଶ୍ୟର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ଯରେ ଆଶାର ଏକ କ୍ଷୀଣ ଜ୍ୟୋତି ତାଙ୍କ ମାନସ ପଟରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଛି । ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ନିକୃଷ୍ଟ, ଘୃଣ୍ୟ, ଆବର୍ଜନା, ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ପଙ୍କରୁ ଜନ୍ମଲାଭ କରି ପଦ୍ମ ଯଦି ଶୁଭ୍ର, ସତେଜ, ସୁଷମା-ସୌରଭ-ମଣ୍ଡିତ, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ପୁଷ୍ପର ଗୌରବରେ ଗରୀୟାନ ହୋଇପାରିଛି, ତେବେ ପାପ-ପଙ୍କପୂର୍ଣ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ମଧ୍ୟରେ ରହି ସେ କାହିଁକି ବିଭୁକୃପାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? ସେ କାହିଁକି ସୁଷମା-ସୁରଭିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ନ ପାରିବେ ? ପରମାନନ୍ଦ ଲାଭରୁ ସେ କାହିଁକି ବଞ୍ଚତ ହେବେ ? କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

କବି ମନର ଏହି ଭାବନାରୁ ଜୀବନ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ସ୍ପଷ୍ଟ ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ । ଯେତେ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ମଧ୍ୟରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମଣିଷ ମନରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରି ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବ ଓ ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବ । ଏହା କେବଳ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ । ମଣିଷ ଯେ ଅମୃତର ସନ୍ତାନ, ଏହି ଭାବନା ନେଇ ମନରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଜାଗ୍ରତ କରିପାରିଲେ ମନରେ ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା ଲାଭ କରିବାର ଦୃଢ଼ ସଙ୍କଳ୍ପ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବ । ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଜୀବନ ହୋଇଉଠିବ ଆନନ୍ଦମୟ, ମଧୁମୟ, ଅମୃତମୟ ଓ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଦିଗରେ କ୍ରମ ପ୍ରଧାବିତ ହେବ । ଋଷିକବି ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ‘ପଦ୍ମ କବିତାରେ କବିଙ୍କର ଜୀବନ ପ୍ରତି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ରୂପାୟିତ ହୋଇଛି ।

Question ୪୦ ।
ମଣିଷ ସହିତ ପଦ୍ମର କିପରି ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି, ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ‘ପଦ୍ମ’ର ଜୀବନ ଆଦର୍ଶ ସହ ମଣିଷ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଯେଉଁ ସାମ୍ୟ ରହିଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପ୍ରକୃତିର ମହନୀୟ ସୃଷ୍ଟି ‘ପଦ୍ମ’ ଭିତରେ ଯେଉଁ ମାନବୀୟ ଗୁଣ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇରହିଛି, ତାହାର ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ସମୀକ୍ଷା କର ।
Answer:
ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର କାବ୍ୟକବିତାରେ ଭକ୍ତବାଦ ତଥା ମାନବବାଦର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ୱୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଯେଉଁ କତିପୟ ସାଧକଗଣ ସ୍ବୀୟ ଅତନ୍ଦ୍ର ସାଧନାରେ ଉତ୍କଳ ଭାରତୀଙ୍କୁ ଅଳଙ୍କୃତ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିର ଅନ୍ୟତମ ପୂଜାରୀ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଅନ୍ୟତମ । କବି ତାଙ୍କ କାବ୍ୟକବିତାରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ଫୁଟାଇଛନ୍ତି ତାହା ତାଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ବତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ବ୍ରହ୍ମାପାସନାରେ ଚିରତଲ୍ଲୀନ ଏହି ସାରସ୍ଵତ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ପ୍ରକୃତି ଉପାସନା, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାନୁଭୂତି, ଭକ୍ତିଭାବନା, ରସହ୍ୟବାଦ ଓ ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ସାର୍ଥକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଚିରଭାସ୍କର । ଏହି ଋଷିକବିଙ୍କ କାଳଜୟୀ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ପ୍ରବନ୍ଧ, ଶିଶୁସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘କବିତାବଳୀ’ ପରି ଚିରନ୍ତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କାବ୍ୟକବିତା କବିଙ୍କ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚାୟକ ।

କବିତା ‘ପଦ୍ମ ମଣିଷ ପାଇଁ ଏକ ଉତ୍ତରଣର ମାର୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି । ଆଦର୍ଶ, ନିଷ୍ଠାପର, ପବିତ୍ର ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଭରିରହିଛି କବିତାଟିରେ । ସୃଷ୍ଟିରେ ମନୁଷ୍ୟ ହିଁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ମହନୀୟ ଅବଦାନ । ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଆତଯାତ ସମସ୍ତ ଜୀବ ମଧ୍ୟରେ ବୁଦ୍ଧି ଓ ବିବେକର ଅଧିକାରୀ ମାନବ ହିଁ ଦୁର୍ଲଭ ଶରୀର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ଜୀବନର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ ନିମିତ୍ତ ପରମେଶ୍ବର ତାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ବିଚାର ପାଇଁ ଦେଇଛନ୍ତି ଉନ୍ନତ ମସ୍ତିଷ୍କ ଏବଂ ଦୟା, କ୍ଷମା, ସ୍ନେହ ଓ ଭଲପାଇବା ପରି ସ୍ବର୍ଗୀୟ ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ହେବାପାଇଁ ଦେଇଛନ୍ତି ମହାର୍ଘ ବିବେକ ।

ଜୀବନ ଯେ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ, ଏହି ଶାଶ୍ବତ ସତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ମାନବ ଅବଗତ । ମୃତ୍ୟୁର ମହାସିନ୍ଧୁ ଦିଗରେ ତୀବ୍ରବେଗରେ ପ୍ରଧାବିତ ଜୀବନ ତଟିନୀର ସ୍ନେହ-ପ୍ରେମ-ଦୟା-କ୍ଷମା ରୂପକ ସୁଶୀତଳ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ବାରିରାଶି ଯଦି ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ଜନଜୀବନକୁ କିଞ୍ଚିତ୍ ପରିମାଣରେ ପରିତୃପ୍ତ କରିପାରେ, ତେବେ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଲାଭପୂର୍ବକ ସେ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ଅମୃତ ଅବଦାନକୁ ଯେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାବନ୍ତ କରିପାରିବ ଏଥରେ ତିଳେମାତ୍ର ସନ୍ଦେହର ଅବକାଶ ନାହିଁ ।

ତେଣୁ ଜୀବନର କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀତ୍ୱକୁ ସ୍ମରଣ କରି ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପବିତ୍ରତାପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ପାଥେୟ କରି ମଣିଷକୁ ନିଜ ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବାକୁ ହେବ । ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ନିକଟରେ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହିବାକୁ ହେବ । ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ହିଁ ବାସ୍ତବ ସୁଖ ଲାଭ କରିଥାଏ । ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାତ୍ପରଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ପାଇଁ ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତାକୁ ଜୀବନଶୈଳୀର ପାଥେୟ ଭାବେ ଅଙ୍ଗୀକାର କରିବାକୁ ହେବ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପଦ୍ମ ସହ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ଗଭୀର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

ପଦ୍ମର ଅନ୍ୟନାମ ପଙ୍କଜ । ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ଘୃଣ୍ୟ, ହୀନ ଆବର୍ଜନା, ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ପଙ୍କରୁ ତା’ର ଜନ୍ମ । ଠିକ୍ ଯେପରି କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହ, ମଦ ଓ ମାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ପରି ମହାରିପୁମାନଙ୍କ ଉପଦ୍ରବ କ୍ଷେତ୍ର ପାପପଙ୍କିଳ ସଂସାରରେ ମାନବର ଜନ୍ମ । ପଙ୍କ ପରି ନିକୃଷ୍ଟ ଆବର୍ଜନାରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପଦ୍ମଠାରେ ପଙ୍କର ରୂପ, ରସ, ଗନ୍ଧ ତିଳେ ମାତ୍ର ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ବରଂ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ସେ କୋଟି-ଲାବଣ୍ୟ-ନିଧ୍ରର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଲାଭ କରିଛି ।

ଦିବ୍ଯ ସୁଷମା ଓ ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୌରଭର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ଦେବଯୋଗ୍ୟ ପୁଷ୍ପ ହେବାର ଗୌରବରେ ଗରୀୟାନ ହୋଇଛି । ତା’ର ଅନିର୍ବଚନୀୟ ରୂପମାଧୁରୀ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ମନରେ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ତା’ର ବିମଳ ଶୋଭା ସୌରଭକୁ କବି ପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । କେବଳ କବି ନୁହଁନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପଦ୍ମର ଅପରୂପ ଶୋଭାରେ ବିମୁଗ୍ଧ ହୁଏ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

କବି ପଦ୍ମର ଜନ୍ମଜାତକ ଅନୁଶୀଳନ କଲାପରେ ତା’ର ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ଓ ଦିବ୍ୟ ସୁଗନ୍ଧର ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହୋଇଛି ଯେ ପଦ୍ମ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଙ୍କଠାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ । ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ । କେବଳ ବିଭୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ସେ ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ତନୁଶ୍ରୀର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି ।

ଦିବାକର ମଧ୍ୟ ପଦ୍ମର ଏକନିଷ୍ଠ ସାଧନା, ଅନନ୍ୟ ଭକ୍ତି ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ ଭାବରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶରେ ତାକୁ ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ଅବିରତ ନିପତିତ ରବିରଶ୍ମିଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ଅତୁଳନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି ଉତ୍କଳ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ପଦ୍ମକୁ ନିଜ ଗୁରୁ ଆସନରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ କରି କବି ତା’ଠାରୁ ସେହି ମହନୀୟ ଗୁଣ ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଛନ୍ତି । କେବଳ କବି ନୁହେଁ, ଅମୃତର ସନ୍ତାନ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ଯ ପଦ୍ମର ସେହି ନିଷ୍ଠା, ସାଧନା ଓ ସମର୍ପଣ ଭାବକୁ ଶିକ୍ଷାକରି ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମୁଖ ରହିଲେ ବିଭୁକୃପା ଅବଶ୍ୟ ଲାଭ କରିବ ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । କଳୁଷ-କାଳିମାପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାର ଜଞ୍ଜାଳର ଆବିଳ ଘୂଷ୍ଣିବଳୟ ମଧ୍ୟରୁ ତାକୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଉଠିବାକୁ ହେବ । ମୋହ-ମାୟା-ବନ୍ଧନ-ରଜ୍ଜୁର ଦୃଢ଼ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ ତାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିବାକୁ ହେବ ।

ମୋହ-ମାୟାପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାର ବନ୍ଧନ ଯେ ତାକୁ ବିପଥଗାମୀ କରିବ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ତାକୁ ସଚେତନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ ଓ ମୋହାଦିପୂର୍ଣ୍ଣ କଳୁଷିତ ଜୀବନଶୈଳୀ ମନୁଷ୍ୟ ମନରୁ ସ୍ବଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ଲୋପ କରେ । ଅନୀତି, ଅସତ୍ୟ, ଅବିବେକିତା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟା ତାକୁ ରସାତଳଗାମୀ କରାଏ । ସଂସାର ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ କବିଙ୍କ ମନକୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ଭାବନା ବିଷାଦିତ କରିଥିଲା । ପଦ୍ମ ପରି ବିଭୁକୃପା ଲାଭରୁ ସେ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ବୋଲି ବ୍ୟଥ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ପଦ୍ମର ପଙ୍କଜ ନାମ ତାଙ୍କ ନୈରାଶ୍ୟଦଗ୍ଧ ପ୍ରାଣରେ ଆଶା ସଂଜୀବିତ କରିଛି । ପଙ୍କରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ମଧ୍ୟ ନିଜର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ ଭାବ, ଭକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସାଧନାଦ୍ଵାରା ପଦ୍ମ ବିଭୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ଠିକ୍ ସେହିପରି ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ପୂର୍ବ ସମର୍ପଣ ଭାବ, ଭକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସାଧନାଦ୍ଵାରା ପଦ୍ମ ବିଭୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି । ଠିକ୍ ସେହିପରି ମନୁଷ୍ୟ ଯେତେବେଳେ କରନ୍ତି । ତା’ ମନରେ ଦିବ୍ୟ ଚେତନା ଭରିଦିଅନ୍ତି ଓ ତା’ର ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିଦିଅନ୍ତି ।

ବିଭୁକୃପା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଅଖଣ୍ଡ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ସର୍ବାଦୌ ଆବଶ୍ୟକ । ପଙ୍କରୁ ଉତ୍‌ତ ହୋଇ, ଜଳସ୍ତର ଅତିକ୍ରମ କରି ଊର୍ଷକୁ ଉଠିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଦୀର୍ଘ ସମୟ ପଦ୍ମର ନିଷ୍ଠାପର ସାଧନା ଓ ଶୁଭ ସଂକଳ୍ପକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି । ଠିକ୍ ସେହିପରି ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ପୂର୍ବକ ସକଳ ନୈତିକତା, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ପାଥେୟ କରି ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କଠାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣଦ୍ୱାରା ମାନବ ଅବଶ୍ୟ ପରମାନନ୍ଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ, ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାରୁ ଏହି ଶିକ୍ଷା ମିଳିଥାଏ ।

Question ୪୧ ।
ପଠିତ କବିତା ଅନୁସରଣରେ କବିଙ୍କ ଭକ୍ତିଭାବର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
କିମ୍ବା, କବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର ‘ଭକ୍ତକବି’ ଉପାଧ୍ ଏକ ଦିବ୍ୟ ବିଚାରୋଚିତ ଉପାଧ୍ – ଏ ମନ୍ତବ୍ୟର ସମୀକ୍ଷା କର ।
କିମ୍ବା, ଭକ୍ତକବିଙ୍କର ସମସ୍ତ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିରେ ଦିବ୍ଯଚିନ୍ତାର ଏକ ଅଫୁରନ୍ତ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥାଏ ସତ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର । – ଏହା କେତେଦୂର ସତ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କବି, ଭାବୁକ, ଦାର୍ଶନିକ ପ୍ରକୃତି ବକ୍ଷରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ଅନନ୍ୟ ଶୋଭାସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ଦେଖନ୍ତି ପରମପୁରୁଷଙ୍କ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଲୀଳା ଓ ଲେଖନୀ ମୁନରେ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଦିବ୍ୟ ଭାବନାର ଅନନ୍ତ ସବୁଜିମା । ପ୍ରକୃତିର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ବ୍ରହ୍ମସ୍ୱରୂପ ଦର୍ଶନ କରି, ଭକ୍ତି ଭାବରେ ତନ୍ମୟ ହୋଇ, ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ଅପାର କରୁଣା ପାଇଁ ଚିରକୃତଜ୍ଞ ରହି ଯିଏ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଋଷିକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ । କୈଶୋର ବୟସରୁ ତାଙ୍କଠାରେ ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧିତ୍ସା ଓ ସତ୍ୟାନୁରାଗ ଆଦି ମହନୀୟ ଗୁଣାବଳୀ ରହିଥିଲା ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପ୍ରତିମାପୂଜା ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ-ପୁରୋହିତମାନଙ୍କ କ୍ରିୟାକାଣ୍ଡ ପ୍ରତି ବୀତସ୍ପୃହ ହୋଇ ସେ ଏକେଶ୍ବରବାଦରେ ବିଶ୍ବାସ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ । ଭକ୍ତକବିଙ୍କ କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଥିବାରୁ ସେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁ ଉପାଦେୟ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରି ଉତ୍କଳର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ପରଚିତ ହୋଇପାରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାର ମଧ୍ଯରେ ‘ବର୍ଣ୍ଣବୋଧ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ କୁସୁମ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ଆଦି କୃତି ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଭାଦୀପ୍ତ ସୃଜନଶକ୍ତିର ପରିଚାୟକ ।

କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କର ପ୍ରକୃତିପ୍ରୀତି, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ଓ ଦିବ୍ୟାନୁରାଗର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଈଶ୍ଵରଭକ୍ତି, ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ସର୍ବୋପରି ଜୀବନବାଦୀ ଭାବଧାରା ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକୁ ଚିରନ୍ତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି । ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ପରେ ତାଙ୍କ କବିତାର ଆମ୍ବିକ ବିଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଉପନିଷଦୀୟ ଭାବଧାରା ଉପଲବ୍ଧ କରିହୁଏ । କିଶୋର ବୟସରୁ ତାଙ୍କର ସରଳ ସାଧୁ ବ୍ୟବହାର ଓ ମିଷ୍ଟାଳାପ ପାଇଁ ସେ ସହାଧ୍ୟାୟୀଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସହକର୍ମୀମାନଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠ ହୋଇପାରିଥିଲେ ।

କବିଙ୍କର ସମସ୍ତ କବିତା, ଗଳ୍ପ ଓ ପ୍ରବନ୍ଧାଦିରୁ କବିଙ୍କ ମହନୀୟ ଜୀବନଦର୍ଶନର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିଚୟ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ମାନବ ପ୍ରାଣରେ ଶାଶ୍ବତ ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ସୃଷ୍ଟିରେ ଅମୃତସିଞ୍ଚନ କରିଛି । ବିଶ୍ୱବାସୀଙ୍କୁ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଅଯାଚିତ ଅବଦାନ ସ୍ମରଣ କରାଇ ସେ ମୁକ୍ତକଣ୍ଠରେ ଘୋଷଣା କରି ଗାଇଛନ୍ତି –

‘ପଦ୍ମ’ କବିତାର ପ୍ରତି ପଂକ୍ତିରେ ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମିୟ ରସ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ର ଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରେ । ମଧୁସୂଦନ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଶିବତ୍ଵ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଧାନନେତ୍ର ସୃଷ୍ଟିରେ ଅମୃତର ଆବିଷ୍କାର କରିଛି । ପଦ୍ମର ରୂପଲାବଣ୍ୟ କବିପ୍ରାଣରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଦିବ୍ୟଚେତନା । ଏହାର ପୀୟୂଷସ୍ପର୍ଶୀ ବିମଳ ଶୋଭା ସୌରଭକୁ କବି ପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ସେ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ୍ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ରୂପବୈଭବ କବିଙ୍କ ହୃଦୟରେ ବିମଳ ଶାଶ୍ଵତ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଛିନ୍ନ କରି ଅତୀନ୍ଦ୍ରିୟ ରାଜ୍ୟରେ ପବିତ୍ର ପ୍ରେମରସ ଆସ୍ବାଦନ ପାଇଁ ମନ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛି ।

ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ହୁଏ ବିକଶିତ । ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ନିଜ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ । ଅବିରଳ ନିପତିତ ସୌରରଶ୍ମି ଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ପାନ କରି ପଦ୍ମ ଅପୂର୍ବ ରୂପଶ୍ରୀ ଲାଭ କରେ । ତେଣୁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ-ମଣ୍ଡିତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନ ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କବି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ଗୁରୁଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ତାହାଠାରୁ ବିଭୁ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ସମର୍ପିତ ହେବାର ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିବାକୁ କବି ଅଭୀପ୍‌ସା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ କବି ଶୁଭ୍ର ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ସାହସ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ—

କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହାଦି ପୂର୍ବ ପାପପଙ୍କିଳ ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ କବି ନିଜର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଅନୁଶୀଳନ କରୁ କରୁ ଆତ୍ମଗ୍ଳାନିରେ ମନ ତାଙ୍କର ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି । ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ନୈରାଶ୍ୟର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କ ବିଷାଦିତ ମନରେ ଆଶାର କ୍ଷୀଣ ଝଲକ ଦେଖାଦେଇଛି ।

ସଂସାରର ଘୃଣ୍ୟ ଆବର୍ଜନାମୟ ପଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ଯଦି ପଙ୍କଜ ସର୍ବଶୋଭାର ଉତ୍ସ, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ଓ ପବିତ୍ର ହୋଇପାରେ ତେବେ ସେ କାହିଁକି ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳଯୁକ୍ତ ହୋଇ ବିଭୁକଲ୍ୟାଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ? ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର ପରଂବ୍ରହ୍ମ ପରାତ୍ପରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରି, ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵାଦ ଲାଭ କରିପାରିବେ ଓ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵରୂପ ଧାରଣ କରିପାରିବେ, ଏହି ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା ବଳରେ, ପଦ୍ମଠାରେ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମର ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ସଂକଳ୍ପ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ସର୍ବବିଧ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ପୂତସୌରଭ ଯେପରି ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ସେହିପରି କବିଙ୍କର ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା- ଲିପ୍‌ସା ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆୟୋଜିତ ହେବ ବୋଲି କବି ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଜାଗ୍ରତ କରିଛନ୍ତି । ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ନିଜ ମନପଦ୍ମକୁ ଜଡ଼ାଇ ରଖ୍ ସେ ଦିବ୍ୟଗତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରିଛନ୍ତି । କବି କଣ୍ଠରେ-

ପଦ୍ମ ପରି ପ୍ରକୃତିର ଏକ ଉପାଦାନର ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁ କରୁ ଭାବାବେଗରେ କବି ଆତ୍ମା-ପରମାତ୍ମାର ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟାର ମହନୀୟତାରେ ଆତ୍ମବିଭୋର ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ ଓ ମଧୁମୟ । ଦିବ୍ୟରସ ପରିପ୍ ତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ ବାସ୍ତବିକ କବିଙ୍କ ଭକ୍ତିଭାବର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

Question ୪୨ ।
ପଠିତାଂଶ ଅବଲମ୍ବନରେ କବିଙ୍କର ପ୍ରକୃତିପ୍ରାଣତା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
କିମ୍ବା, ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ଯରେ ଜୀବନୀଶକ୍ତି ସଞ୍ଚାର କରିବାର ଦିବ୍ୟଚିନ୍ତା ଭକ୍ତକବିଙ୍କର ଲେଖନୀର ଏକ ମହାର୍ଘ ଅବଦାନ –
‘ପଦ୍ମ’ କବିତା ଅନୁସରଣରେ ଏ ସତ୍ୟର ସତ୍ୟତା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ସାରସ୍ଵତ ଗଗନର ଅନ୍ୟତମ ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟ ଜ୍ୟୋତିଷ୍କ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଥିଲେ ପ୍ରକୃତିର ପରମପୂଜାରୀ ଓ ଏକେଶ୍ବରବାଦର ଯଥାର୍ଥ ରୂପକାର । ଅବିନଶ୍ବର ପ୍ରତିଭାଦୀପ୍ତ ଏହି ପ୍ରଜ୍ଞାପୁରୁଷଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିନିଚୟ ପ୍ରକୃତିରେ ଅମୃତର ଆବିଷ୍କାର କରିଛି । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ, ଅମୃତମୟ ଓ ମଧୁମୟ । କବିଙ୍କ ସମସ୍ତ କବିତାରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ବିଭୁପ୍ରେମ ଓ ବିଭୁଦୟା ତାଙ୍କୁ ଯଥାର୍ଥରେ ଭକ୍ତକବିର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ସ୍ତବ, ‘ସନ୍ଧ୍ୟା’, ‘ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରତି’, ‘ଶୋଭା’, ‘ଧ୍ଵନି’ ଓ ‘ଋଷିପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ’ ଆଦି କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ସେ ଫୁଟାଇଛନ୍ତି ତାହା ତାଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । କବିଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ରଚନାବଳୀ ମଧ୍ଯରେ ‘କବିତାବଳୀ’, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’, ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’, ‘ବର୍ଷବୋଧ’ ଆଦି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଚିରସମୃଦ୍ଧ କରିଛି ।

କବିଙ୍କ ‘ଛାନ୍ଦମାଳା’ର ଦ୍ବିତୀୟ ଭାଗରୁ ସଂଗୃହୀତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟାନୁଭୂତି, ପ୍ରକୃତିପ୍ରୀତି ତଥା ଈଶ୍ଵରାନୁଭୂତିର ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ପ୍ରକୃତିର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ମଧୁସୂଦନ ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କ ଦାର୍ଶନିକ -ସମ୍ମୋହିତ-ଦୃଷ୍ଟିରେ ଅବଲୋକନ କରିଛନ୍ତି ଭୂମା ପୁରୁଷଙ୍କ ମହୀୟସୀ ଲୀଳା । କବିଙ୍କ ପ୍ରତିଟି କବିତା ପୁଣ୍ୟଶ୍ରୀ-ମଣ୍ଡିତ ଓ ମାର୍ଜିତ ରୁଚିସମ୍ପନ୍ନ । ଆକାଶ, ଧରଣୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ଉଷା, ପ୍ରଦୋଷ ଆଦି ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତିଟି ଉପାଦାନରେ ଅମରାବତୀର ଅନୁପମ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।

ଆକାଶ, ଧରଣୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ଉଷା, ପ୍ରଦୋଷ ଆଦି ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରତିଟି ଉପାଦାନରେ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ଅମୃତ ସ୍ପର୍ଶ ସେ ଉପଲବ୍ଧ କରନ୍ତି । ସ୍ୱରଚିତ ‘ସ୍ତବ କବିତାରେ କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ଗାଇ ଉଠିଛି-

ଋତୁରାଜ ବସନ୍ତ ଯେତେବେଳେ ଧରାପୃଷ୍ଠର ସ୍ଥାବର, ଜଙ୍ଗମ ପ୍ରତିଟି ପ୍ରାଣରେ ବାସନ୍ତୀ ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇ ପୁଲକ ସଞ୍ଚାର କରେ, ପଲ୍ଲୀପ୍ରାଣରେ ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସର ଝଙ୍କାର ତୋଳେ, ସେତେବେଳେ ଧରଣୀ ବୁକୁରେ ପ୍ରକୃତି ରାଣୀ ଅନବଦ୍ୟ ରୂପ- ରଙ୍ଗ-ରସର ପସରା ଧରି ଉଭା ହୋଇଯାଏ । ସରୋବରର ସ୍ବଚ୍ଛ ସ୍ଫଟିକ ସୁନୀଳ ଜଳରାଶି ପୃଷ୍ଠରେ ସରସିଜ କଳିକା ତା’ର ଅନିନ୍ଦ୍ୟ ରୂପଲାବଣ୍ୟ ନେଇ ଦେଖାଦିଏ । ମଳୟର ମୃଦୁ ହିଲ୍ଲୋଳରେ ତରଙ୍ଗାୟିତ ଜଳରାଶି ଉପରେ ରବିରଶ୍ମିର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ହୀରକ ହାରର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।

ଜଳପୃଷ୍ଠରେ ଶ୍ୟାମଳ ଶତଦଳ ପତ୍ର ଜଳ ତରଙ୍ଗରେ ଦୋଳାୟିତ ହୋଇ ଅଭିନବ ଶୋଭା ପରିପ୍ରକାଶ କରେ । ସବୁଜ ସାରସ ପତ୍ର ଉପରେ ଜଳବିନ୍ଦୁର ଢଳ ଢଳ ଚଳନ ଓ ସର୍ବଶୋଭା ଗ୍ରହଣରେ ପୁଷ୍ପରାଣୀ ପଦ୍ମର ନର୍ତ୍ତନ ଦର୍ଶନ କରି କବି ବିମୋହିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ତାଙ୍କ ହୃଦୟ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ଆଦ୍ୟାନୁପ୍ରାସରେ ଅଳଙ୍କୃତ କବିଙ୍କ ଅକ୍ଷରଶିଳ୍ପ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସେହି ଅନୁପମ ଦୃଶ୍ୟର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଗଠନ କରେ । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ–

ସମୀର ସଞ୍ଚାଳିତ ପଦ୍ମ ସହ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ କରିବାକୁ କବି ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ଅନିନ୍ଦ୍ୟ ରୂପଶ୍ରୀ କବିଙ୍କୁ ବିଭୋର କରିଛି । ତାକୁ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୂ ବୋଲି କହି କବି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କୁ ପ୍ରତୀତ ହୋଇଛି, ସତେ ଯେପରି ରାଜୀବ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନଙ୍କୁ ଏକଲୟରେ ଚାହିଁରହି ତାଙ୍କ ସାନ୍ନିଧକୁ ପ୍ରାଣଭରି ଉପଭୋଗ କରୁଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ନଳିନୀର ସହାସ୍ୟ ବଦନ ଓ ନିର୍ନିମେଷ ଦୃଷ୍ଟି କେବଳ ଦିବାକରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅଭିପ୍ରେତ ବୋଲି କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ ଦିବ୍ୟ କରକିରଣ ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇ ତାକୁ ଧନ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ସଭକ୍ତି ପାନ କରି ପୁଷ୍କର ଏପରି ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଲାବଣ୍ୟମୟ ତନୁଶ୍ରୀର ଅଧିକାରିଣୀ ହୋଇପାରିଛି ବୋଲି କବି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମ ପ୍ରତି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଅଯାଚିତ ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରା ବର୍ଷଣ ଓ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ତପନଙ୍କ ପ୍ରତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପିତ ରାଜୀବର ଚିର ଉନ୍ମ ଖ ଭାବ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି କବି ଉଭୟଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଶ୍ଵେତ, ଲୋହିତ ରଙ୍ଗର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ଦଳମଣ୍ଡଳ କବି ହୃଦୟରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତେଣୁ କବି ବାରମ୍ବାର ସେହି ରୂପ ଦର୍ଶନରେ ବିଭୋର ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ସୌରରଶ୍ମିସ୍ନାତ କମଳ କବିଙ୍କ ପାଇଁ ହୋଇଛି ସର୍ବଶୋଭାର ଗନ୍ତାଘର, ସକଳ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ଉପମାସ୍ଥଳ । ପଦ୍ମର ମୃଦୁମଧୁର ସୁରଭି କବିଙ୍କ ମନରେ ଭାବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ମକରନ୍ଦ ଅମୃତଭରା ଏହାର ଅନ୍ତର ଦିବ୍ୟ ସୌରଭର ଭଣ୍ଡାର ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

ସେହି ଅମିୟ ମଧୁଗନ୍ଧରେ ଲୁବ୍ଧ ମଧୁପ ଦଳ ମଧୁପାନରେ ପ୍ରମତ୍ତ ହୋଇ ଆମୋଦିତ ହେଉଛନ୍ତି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଭରା ଅମୃତ ରସରେ କବି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ସ୍ନେହ- କରୁଣା-ଭକ୍ତିର ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ । ତେଣୁ ତା’ର ରୂପ ଦର୍ଶନରେ କବି ହୃଦୟ ବିମଳ ଶାଶ୍ଵତ ଭାବନାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି । ଦେବପ୍ରିୟ ପୁଷ୍ପ ପଦ୍ମର ନାମ ସଂସାରର ସକଳ ପବିତ୍ର, ମଧୁମୟ ଓ ମନୋହର ବସ୍ତୁ ସହ ଯେ ସଂଯୋଜିତ ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ଲାଭ କରିଛି ତାହା କେବଳ ବିଧାତାର ଆଶୀର୍ବାଦ ହେତୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।

ସର୍ବୋପରି କବିଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରକୃତି ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପୁଣ୍ୟ ସ୍ପର୍ଶରେ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀମଣ୍ଡିତ, ଆନନ୍ଦମୟ, ମଧୁମୟ ଓ ଅମୃତମୟ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପଦ୍ମର ଶାଶ୍ଵତ ସୁଷମା ଓ ପୂତସୌରଭ କବିଙ୍କୁ କରିଛି ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ । ପ୍ରକୃତିର ଏହି ଅନୁପମ ପୁଷ୍ପ ନାମରେ ରଚିତ କବିତାର ଭାଷା, ଭାବ ଓ ଛନ୍ଦ ସାହିତ୍ୟରେ ଅଭିନବ ପୀୟୂଷ ବର୍ଷାକରେ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୪୩। ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୃତିଗୁଡ଼ିକ ପାଠ କର ।
୪୪ । ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କର୍‌ ଲେଖାରୁ ଭକ୍ତିବାଦ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଥ‌ିବା ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଟିପାଖାତାରେ ଟିପିରଖ ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର କେଉଁ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସହିତ ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣ ପ୍ରଭୃତି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।

2. ଶରୀରର କେଉଁ କେଉଁ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ?
Answer:
ଶରୀରର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତ ଓ ପାଦାଦି ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ପଦ୍ମ ନାମ ସହିତ ମିଶିଥାଏ ।

3. ସତ୍ୟ ଶିବ ସୁନ୍ଦର କିଏ ?
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର ହିଁ ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ଅଟନ୍ତି ।

4. ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର ମିଳନସ୍ଥଳ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

5. କବି ନିଜକୁ ପଦ୍ମ ସହିତ ତୁଳନା କରିବାରେ ଦୁଃଖ୍ତ କାହିଁକି ?
Answer:
ପାପ ପଙ୍କରେ ମଳିନ ହୋଇଥିବା କବି ରବିଙ୍କର ସ୍ପର୍ଶରେ ଦିବ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ, ସୁରଭି ଓ ପବିତ୍ରତାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିବା ପଦ୍ମ ସହିତ ନିଜକୁ କରିବାକୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ମନେକରି ଦୁଃଖ୍ତ କରିଇଛନ୍ତି।

6. ‘ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’– କବି କାହାକୁ ଏପରି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି’ ବୋଲି କବି ପଦ୍ମକୁ କହିଛନ୍ତି ।

7. କବି କାହାଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ।

8. କବି କେଉଁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିଖୁବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଈଶ୍ୱରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ପୂର୍ଣଭାବରେ ସମର୍ପିତ କରିବା ରୂପକ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତକୁ ଶିକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ କବି ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି।

9. ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ କେତେବେଳେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରିୟଜନଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ପଦ୍ମର ନାମ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହେଲେ ସୁଖର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

10. ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ କି ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?
Answer:
ଏବଂ ପଦ୍ମ ମଧ୍ଯରେ ‘ଭକ୍ତ-ଭଗବାନ’ ଏବଂ ‘ପ୍ରିୟ-ପ୍ରିୟାର’ ମଧୁର ସଂପର୍କ ରହିଅଛି ।

11. ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ କିପରି ଚାହିଁଥାଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦରେ ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ ତଥା ଅପଲକ ନେତ୍ରରେ ଚାହିଁ ରହିଥାଏ ।

12. ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି କାହାର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ପାଇଁ କବି ପଦ୍ମର ଆଶୀର୍ବାଦ କାମନା ରହିଅଛି ।

13. ପଦ୍ମ ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟରେ କି ଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
Answer:
ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠେ ।

14. ପଦ୍ମଫୁଲଟି କାହା ମଧ୍ୟରେ ଢଳ ଢଳ ହେଉଛି ?
Answer:
ପୁଷ୍କରିଣୀର ନୀଳ ଜଳରାଶି ମଧ୍ୟରେ ତରଙ୍ଗାୟିତ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ତଥା ଶ୍ୟାମଳ ପତ୍ରରାଜି ଗହଳରେ ପଦ୍ମଫୁଲଟି ଢଳଢ଼ଳ ହେଉଅଛି ।

15. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ କ’ଣ ଢାଳନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ ଅବିରତ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ଢାଳନ୍ତି ।

16. କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ପୀୟୂଷ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି।

7. କବି କାହାକୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ପଦ୍ମ ତଥା ତା’ର ପ୍ରଭୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ବୋଲି ରହିଅଛି ।

18. ମଧୁପଦଳ କ’ଣ ପାଇଁ ପାଗଳ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ ଥିବା ମକରଦ ରୂପକ ଅମୃତ ପାନ କରିବାପାଇଁ ମଧୁପଦଳ ପାଗଳ ହୋଇ ଉଠନ୍ତି ।

19. ପଦ୍ମଫୁଲ ଦେଖିବାକୁ କିପରି ?
Answer:
ଶ୍ଵେତ ଓ ଲୋହିତ ରଙ୍ଗରେ ରଞ୍ଜିତ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରଶରୀର ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ତଥା ସର୍ବଶୋଭାର ଉପମାସ୍ଥଳ ଅଟେ ।

20. କେଉଁ ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ସ୍ନେହ, କରୁଣା ଓ ଭକ୍ତିରୂପକ ପବିତ୍ର ରସରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ତର ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଅଛି ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ଢଳଢଳ ସୁନୀଳ ସରସୀ ଜଳରେ କାହାର ରଶ୍ମି ଉଜ୍ଜଳ ହୋଇଛଠୁଛି ?
Answer:
ଭାସ୍କରଙ୍କର

2. ପଦ୍ମ ହସହସ ବଦନରେ କାହାକୁ ଅନାଇ ରହିଥାଏ ?
Answer:
ଦିବାକରଙ୍କୁ

3. ଦିବାକର ପଦ୍ମମୁଖରେ ଅବିରତ କ’ଣ ଢାଳୁଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ନିଗୂଢ଼ ଯୋଗ

4. ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ କ’ଣ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ମକରନ୍ଦାମୃତ

5. ପଦ୍ମ ସହିତ କବିଙ୍କର କି ଯୋଗ ଅଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନିଗୂଢ଼ ଯୋଗ

6. କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ

7. କବି କାହାକୁ ଧନୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମ ଓ ତା’ର ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ

8. ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ ?
Answer:
କମଳ

9. ସତ୍ୟ, ଶିବ ଓ ସୁନ୍ଦର କିଏ ?
Answer:
ପରମେଶ୍ଵର

10. କବି ତାଙ୍କ ମନକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମ ସହ

11. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କର କେଉଁ ରଚ ନାର ଅଂଶବିଶେଷ ?
Answer:
ଛାନ୍ଦମାଳା

12. ‘ଭାସ୍କର’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ

13. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ଅମୃତ ତୁଲ୍ୟ କେଉଁ ସୁବାସିତ ପଦାର୍ଥ ଭରି ରହିଛି ?
Answer:
ମକରନ୍ଦ

14. ପଦ୍ମଫୁଲର ରଙ୍ଗ ଦେଖୁବାକୁ କିପରି ?
Answer:
ଶ୍ଵେତଲୋହିତ

15. କବି ପଦ୍ମଠାରୁ କେଉଁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିଖ୍ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛାପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କଠାରେ ନିଷ୍ଠା

16. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାରେ ବ୍ୟବହୃତ ‘ସଦୃ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
Answer:
ଘର

17. କବି ନିଜକୁ ପଦ୍ମ ସହିତ ତୁଳନା କରି ଦୁଃଖ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି କାହିଁକି ?
Answer:
କଳୁଷ ପଙ୍କରେ ବୁଡ଼ି ରହିଥିବାରୁ

18. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
Answer:
ମଧୁସୂଦନ ରାଓ

19. ‘କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ୍’ ବୋଲି କବି କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଦ୍ମକୁ

20. ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିଙ୍କ ହୃଦୟ ପୁଣ୍ୟାନନ୍ଦରେ କ’ଣ ହୋଇଉଠେ ?
Answer:
ଅମୃତମୟ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ପଦ୍ମ ଆନନ୍ଦରେ __________________ ପାନ କରେ ବୋଲି କବି ବର୍ଣଓମା କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଜ୍ଯୋତିଧାରା

2. କମଳ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ପାନ କରି _________________ ଲାଭ କରିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଦିବ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ

3. ___________ଉତ୍ପଳର ପ୍ରଭୁ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ

4. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ମକରନ୍ଦ ରୂପକ ଅମୃତ ଥ‌ିବାରୁ ___________________ ସ୍ଫୁରଣ ହୁଏ ।
Answer:
ମନୋହର ବାସ

5. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ଥିବା ମକରନ୍ଦ ରୂପକ ଅମୃତର ସୌରଭରେ ପ୍ର।ଣ ________________ ହୋଇଉଠେ ।
Answer:
ଶୀତଳ

6. ___________________ ର ଥରେ ଦେଖ‌ିଲେ ମାନସପଟରୁ କଦାପି ବିସ୍ମୃତ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁ

7. ‘ତାମରସ’ର ଅନ୍ୟନାମ ___________________ ।
Answer:
କମଳ

8. ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତିକୁ କବି ______________ ବେ ରସ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପବିତ୍ର

୨. ବିଶ୍ଵରେ ଯାହା ମଧୁମୟ ପବିତ୍ର, ତାହା ବିଧାତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବ।ଦରେ ________________ ର ନାମ ସହିତ ମିଶି ରହିଛି ।
Answer:
ପଦ୍ମ

10. ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମ ସହିତ _______________ ର ନାମ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିଛି ।
Answer:
କମଳ

11. କବି _________________________ ପଙ୍କରେ ମଳିନ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
କଳୁଷ

12. କବି ପଦ୍ମକୁ ଭରସା କରିଛନ୍ତି, କାରଣ ପଦ୍ମ _____________ ଅଟେ ।
Answer:
ପଙ୍କଜ

13. କବି ________________________ ଙ୍କୁ ‘ମୋ ପ୍ରାଣ ସାଇଁ’’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ୱର

14. କବି ______________________ ଠାରୁ ଆଶିଷ କାମନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପଦ୍ମ

15. ତୋ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବି- କବି ଏପରି _______________ କୁ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ପଦ୍ମ

16. କମଳବାନ୍ଧବ ବୋଲି ___________________ ଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ

17. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରିୟା ___________________ ।
Answer:
କମଳ

18. ଓଡ଼ିଶାର ଜନମାନସରେ ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ___________________ କବି ଭାବେ ପରିଚିତ ।
Answer:
ଭକ୍ତ

19. ପଦ୍ମର ତନୁକୁ _______________ ଗଢ଼ିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ବିହି

20. ସୁନୀଳ ସରସୀ ଜଳରେ ________________ ଢଳ ଢଳ ହେଛନ୍ତି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
କମଳ

D ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।
1. ପଦ୍ମ ହସହସ ବଦନରେ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଅନାଇ ରହିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

2. ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ ମକରନ୍ଦାମୃତ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରହିଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

3. କବି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା
Answer:
ଠିକ୍

4. କବି ପଦ୍ମ ଓ ତା’ର ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଧନୀ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

5. ଶରୀରର ମୁଖ, ନୟନ, କର ଓ ଚରଣକୁ କଇଁ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

6. ପଦ୍ମଫୁଲର ରଙ୍ଗ ଦେଖିବାକୁ ଶ୍ୱେତଲୋହିତ ।
Answer:
ଠିକ୍

7. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାରେ ବ୍ୟବହୃତ ‘ସଦ୍ଗ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଘର ।
Answer:
ଠିକ୍

8. ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାର କବି ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

9. ଚନ୍ଦ୍ର ଉତ୍କଳର ପ୍ରଭୁ ଅଟନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍

10. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ଥିବା ମକରଦ ରୂପକ ଅମୃତର ସୌରଭରେ ପ୍ରାଣ ଗରମ ହୋଇଉଠେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

11. ‘ତାମରସ’ର ଅନ୍ୟନାମ କମଳ ।
Answer:
ଠିକ୍

12. କମଳବାନ୍ଧବ ବୋଲି ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

13. କବି ଚନ୍ଦ୍ର ସହିତ ସମାନ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍

14. କବି ପଦ୍ମ ପରି ଶୁଭ୍ର ହେବେ ବୋଲି କାମନା କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

15. କବି ପଦ୍ମକୁ ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ନିମନ୍ତେ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍

E ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ମଧୁସୂଦନ ରାଓ କେଉଁ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(A) ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ
(B) ଇସଲାମଧର୍ମ
(C) ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ
(D) ଶିଖ୍ମ
Answer:
(C) ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ

2. କବି ମଧୁସୂଦନଙ୍କର କବିତାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ କେଉଁ ଭାବଧାରା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ?
(A) ବୈଦିକ
(B) ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ
(C) ଶାକ୍ତ
(D) ଉପନିଷଦୀୟ
Answer:
(D) ଉପନିଷଦୀୟ

3. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାଟି କବିଙ୍କ ରଚିତ କେଉଁ ପୁସ୍ତକରୁ ସଂଗୃହୀତ ?
(A) କବିତାବଳୀ
(B) ଛାନ୍ଦମାଳା
(C) କୁସୁମାଞ୍ଜଳି
(D) ବସନ୍ତଗାଥା
Answer:
(B) ଛାନ୍ଦମାଳା

4. ‘ପଦ୍ମ’ କବିତାଟିରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଆଉ କ’ଣ ସମ୍ମିଶ୍ରିତ ହୋଇ ରହିଛି ?
(A) ଜୀବନବାଦ
(B) ଈଶ୍ବର ଭକ୍ତି
(C) ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି
(D) ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା
Answer:
(C) ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି

5. କବି କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧୁ ବୋଲି କାହାକୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
(A) କୁମୁଦକୁ
(B) ପଦ୍ମକୁ
(C) ନିଜକୁ
(D) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ
Answer:
(B) ପଦ୍ମକୁ

6. ସରସୀର ଜଳ କେଉଁ ବର୍ଷ ଧାରଣ କରିଛି ?
(A) ସୁଶ୍ୟାମଳ
(B) ସୁନୀଳ
(C) ସୁ-ଧବଳ
(D) ସୁ-ଲାଲ
Answer:
(B) ସୁନୀଳ

7. ଶ୍ୟାମଳ ରଙ୍ଗ କିଏ ଧାରଣ କରି ଢଳଢଳ ହେଉଛି ?
(A) ପୋଖରୀ ଜଳ
(B) ପଦ୍ମପତ୍ର
(C) ପଦ୍ମପାଖୁଡ଼ା
(D) ପଦ୍ମନାଡ଼
Answer:
(B) ପଦ୍ମପତ୍ର

8. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମ ମୁଖରେ କ’ଣ ଢାଳନ୍ତି ?
(A) ଅମୃତ
(B) ପୀୟୂଷ
(C) ଜ୍ଯୋତିଧାରା
(D) ଶ୍ରଦ୍ଧାସ୍ନେହ
Answer:
(C) ଜ୍ଯୋତିଧାରା

9. ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ମର କେଉଁଠି ଜ୍ୟୋତିଧାରା ଢାଳିଥା’ନ୍ତି ?
(A) ଦେହରେ
(B) ପାଖୁଡ଼ାରେ
(C) ମୁଖରେ
(D) କେଶରରେ
Answer:
(C) ମୁଖରେ

10. କବି କାହାକୁ ପୀୟୂଷ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରା
(B) ଶୁଭ୍ର ଆଲୋକ
(C) ଶୁଭ୍ର ରଶ୍ମି
(D) ଶୁଭ୍ର ଦୀପ୍ତି
Answer:
(A) ଶୁଭ୍ର ଜ୍ୟୋତିଧାରା

11. ପଦ୍ମ ହସହସ ବଦନରେ କାହାକୁ ଅନାଇ ରହିଥାଏ ?
(A) ନିଶାକରଙ୍କୁ
(B) ହିମାକରଙ୍କୁ
(C) କ୍ଷମାକରଙ୍କୁ
(D) ଦିବାକରଙ୍କୁ
Answer:
(D) ଦିବାକରଙ୍କୁ

12. ଦିବାକର ପଦ୍ମମୁଖରେ ଅବିରତ କ’ଣ ଢାଳୁଥା’ନ୍ତି ?
(A) ଅମୃତଧାରା
(B) ସୁଧାଧାରା
(C) ଜଳଧାରା
(D) ଜ୍ଯୋତିଧାରା
Answer:
(D) ଜ୍ଯୋତିଧାରା

13. ପଦ୍ମର ହୃଦୟରେ କ’ଣ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରହିଛି ?
(A) ବଚନାମୃତ
(B) କଥାମୃତ
(C) ମକରନ୍ଦାମୃତ
(D) ଅମୃତ
Answer:
(C) ମକରନ୍ଦାମୃତ

14. କେଉଁମାନେ ମଧୁପାନରେ ପ୍ରମତ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ?
(A) ମଧୁପଦଳ
(C) ମଶକଦଳ
(B) ମକ୍ଷିକାଦଳ
(D) ମୂଷିକଦଳ
Answer:
(A) ମଧୁପଦଳ

15. ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁ କେଉଁ ରଙ୍ଗରେ ରଙ୍ଗିତ ହୋଇଛି ?
(A) ଶ୍ଵେତହରିତ
(B) ହରିତନୀଳ
(C) ଶ୍ଵେତଲୋହିତ
(D) ନୀଳଲୋହିତ
Answer:
(C) ଶ୍ଵେତଲୋହିତ

16. କବି ପଦ୍ମକୁ କାହାର ଉପମାସ୍ଥଳ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ଭକ୍ତର
(B) ପ୍ରେମିକର
(C) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର
(D) ସର୍ବଶୋଭାର
Answer:
(D) ସର୍ବଶୋଭାର

17. କବି ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକର ସମ୍ବଳ ବୋଲି କାହାକୁ ହୋଇଛି ?
(A) ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ
(B) ପଦ୍ମକୁ
(C) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ
(D) ପୀୟୂଷକୁ
Answer:
(B) ପଦ୍ମକୁ

18. ପଦ୍ମର ଅନ୍ତରରେ କେଉଁ ପବିତ୍ର ରସ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ହୋଇଛି ?
(A) ଦୟା, କ୍ଷମା
(B) ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତି
(C) ଭକ୍ତି ଓ ପ୍ରୀତି
(D) ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା
Answer:
(B) ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତି

19. ପଦ୍ମର ସନ୍ଦର୍ଶନରେ ମନ କେଉଁ ରସରେ ମଗ୍ନ ହୋଇଯାଏ ?
(A) ଭକ୍ତି ରସରେ
(B) ଷଡ଼ ରସରେ
(C) ନବ ରସରେ
(D) ବିମଳ ପ୍ରେମ ରସରେ
Answer:
(D) ବିମଳ ପ୍ରେମ ରସରେ

20. କବି ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର କ’ଣ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ସଦ୍ଗ
(B) ବିହ୍ନ
(C) ଘର୍ମ
(D) ଉତ୍ସ
Answer:
(A) ସଦ୍ଗ

21. ଓଡ଼ିଶାର ଜନମାନସରେ ମଧୁସୂଦନ ରାଓ କେଉଁ କବି ଭାବେ ପରିଚିତ ?
(A) କାନ୍ତକବି
(B) ଭକ୍ତକବି
(C) ଗୀତିକବି
(D) ସନ୍ଥକବି
Answer:
(B) ଭକ୍ତକବି

22. କମଳ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଜ୍ୟୋତିଧାରା ପାନ କରି କ’ଣ ଲାଭ କରିଛି ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
(A) ଦିବ୍ଯସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ
(B) ତନୁ
(C) ଶ୍ୟାମଳଦଳ
(D) ଦିବ୍ୟାନନ୍ଦ
Answer:
(A) ଦିବ୍ଯସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ

23. ପଦ୍ମ ହୃଦୟରେ ମକରନ୍ଦ ରୂପକ ଅମୃତ ଥ‌ିବାରୁ କ’ଣ ସ୍ଫୁରଣ ହୁଏ ?
(A) କିରଣ
(B) ମନୋହର ବାସ
(C) ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ
(D) କାନ୍ତି
Answer:
(B) ମନୋହର ବାସ

24. କାହାକୁ ଥରେ ଦେଖ‌ିଲେ ମାନସପଟରୁ କଦାପି ବିସ୍ମତ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି କବି କହିଛନ୍ତି ?
(A) ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁକୁ
(B) ପଦ୍ମର ସୁବାସକୁ
(C) ମକରନ୍ଦକୁ
(D) ସରସୀକୁ
Answer:
(A) ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ରତନୁକୁ

25. ସ୍ନେହ, କରୁଣା, ଭକ୍ତିକୁ କବି କି ରସ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(A) ପବିତ୍ର
(B) ସ୍ଵଚ୍ଛ
(C) ମଧୁ
(D) ଦିବ୍ଯ
Answer:
(A) ପବିତ୍ର

କବିଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ :
ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟାକାଶରେ ଯେଉଁ କତିପୟ ନକ୍ଷତ୍ର ଉଜ୍ଜ୍ବଳତମ ହୋଇ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଥିଲେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । ଭଞ୍ଜୀୟ ଯୁଗର ଅବସାନ ପରେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିନିକ୍ଷେପ କଲେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଆମେ ରାଧାନାଥ ଓ ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ନାମୋଚ୍ଚାରଣ କରିଥାଉ । ରାଧାନାଥ ଜୀବନର ସତ୍ୟତା ଓ ବାସ୍ତବତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ତାଙ୍କ କାବ୍ୟକବିତାକୁ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ରସୋତ୍ତୀର୍ଣ କରିଥିବାବେଳେ ମଧୁସୂଦନ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଶିବତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ ପରେ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଆର୍ଥିକ ବିଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉପନିଷଦୀୟ ଭାବଧାରା ତାହା ଭିତରେ ଉପଲବ୍ଧି କରିହୁଏ । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ଧ୍ୟାନନେତ୍ର ସୃଷ୍ଟିରେ ଅମୃତର ଆବିଷ୍କାର କରିଛି ।

ଯେଉଁଦିନ ବିଦ୍ୟାପ୍ରଦାୟିନୀ ବାଗ୍‌ଦେବୀ ସରସ୍ଵତୀଙ୍କ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନାରେ ଧରାବାସୀ ବିଭୋର ଥିଲେ ୧୮୫୩ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୯ ତାରିଖର ସେହି ପବିତ୍ର ଶ୍ରୀପଞ୍ଚମୀ ତିଥ୍ୟରେ, ନୀଳାଚଳଧାମରେ ମରହଟ୍ଟା ବଂଶସମ୍ଭୂତ ପିତା ଭାଗିରଥ ରାଓ ଓ ମାତା ଅମ୍ବିକା ବାଈଙ୍କ କୋଳମଣ୍ଡନ କରି ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ ଏହି ପୁଣ୍ୟାତ୍ମା ମଧୁସୂଦନ । ଛାତ୍ରାବସ୍ଥାରୁ ତାଙ୍କର ଅଧ୍ୟବସାୟ ଓ ଐକାନ୍ତିକତା ତାଙ୍କୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସଫଳତାର ଚୂଡ଼ାରେ ଅଧିଷ୍ଠିତ କରାଇପାରିଥିଲା ।

ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ବିଶ୍ୱକବି ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ସହ ବହୁପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଲୋଚନା କରୁଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ । ଧର୍ମ ଓ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ସେ ଯେଉଁ ସମ୍ମାନ ଓ ଯଶର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଥିଲେ ତଦପେକ୍ଷା ଅଧ୍ଵ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ ନିଜର ପ୍ରଶସ୍ତ ହୃଦୟବତ୍ତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା ଓ ନିର୍ମଳ ଚରିତ୍ର ପାଇଁ । ଏହି ସନ୍ନ୍ୟାସୀ କବି ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ଉଚ୍ଚ ପଦପଦବୀ ମଣ୍ଡନ କରି ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଅବସର ନେବା ପରେ ନାନା ସମାଜ ମଙ୍ଗଳ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଜିତ ରୁଚି ଓ ସଂସ୍କାରର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ସେ ବହୁ ନୈଶ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବିଶେଷତଃ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ସ୍କୁଲ (ବର୍ତ୍ତମାନର ଭକ୍ତମଧୁ ବିଦ୍ୟାପୀଠ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।

ଏହି ମହାନ୍ ଆତ୍ମା ୧୯୧୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ ଈପ୍‌ସିତ ଧାମକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ପରିଚିତ କରାଇଥିଲା । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ‘ଶିଶୁବୋଧ’, ‘ବିଜ୍ଞାନପାଠୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀ’, ‘ସାହିତ୍ୟ କୁସୁମ’, ‘ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆଦି ବହୁ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ସେ ରଚୟିତା ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସ୍ଵଭାବସୁଲଭ ସାଧୁତା, ମଧୁର ବ୍ୟବହାର ଓ ମହାନ୍ ଚରିତ୍ର ଏବଂ ସାରସ୍ଵତ ଅବଦାନ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ସେ ‘ରାୟବାହାଦୁର’ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହେଲେ; ମାତ୍ର ଏହାର ବହୁପୂର୍ବରୁ ସେ ଉତ୍କଳର ଘରେ ଘରେ ପରିଚିତ ହୋଇ ବହୁ ଉଚ୍ଚ ଉପାଧ୍ ‘ଭକ୍ତକବି’ ଆଖ୍ୟା ପାଇସାରିଥିଲେ ।

ମଧୁସୂଦନ ଏକାଧାରରେ ଥିଲେ ଜଣେ ମହାନ୍ ଗୀତିକବି, ଉଚ୍ଚକୋଟିର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ, ସଫଳ ଅନୁବାଦକ ଓ ଦକ୍ଷ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟିକ । ବିଶେଷ କରି ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟକୁ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ । ଈଶ୍ବର ଭକ୍ତ, ରହସ୍ୟବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ଜୀବନବାଦୀ ଭାବଧାରା ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକୁ ଚିରନ୍ତନ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି । ଏହି ମହାନ୍‌ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ, ସାରସ୍ଵତ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘କବିତାବଳୀ, ‘ଛାନ୍ଦମାଳା (୧ମ ଭାଗ ଓ ୨ୟ ଭାଗ), ‘କୁସୁମାଞ୍ଜଳି’, ‘ବସନ୍ତଗାଥା’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ଆଦି ବହୁବିଧ ସୃଷ୍ଟି କବିଙ୍କ ଅମଳିନ ପ୍ରତିଭାର ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରେ ।

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :
ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି ସମ୍ମିଶ୍ରିତ । ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ମଧୁସୂଦନଙ୍କର ଧର୍ମ ଓ ଈଶ୍ୱରଭକ୍ତିରେ ପ୍ରଗାଢ଼ ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା । କୈଶୋର ଅବସ୍ଥାରୁ ତାଙ୍କଠାରେ ପ୍ରବଳ ସତ୍ୟାନୁସନ୍ଧିତ୍ସା ଓ ସତ୍ୟାନୁରାଗ ଆଦି ବିଶେଷ ଗୁଣ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା । କଟକ ସ୍କୁଲରେ ଛାତ୍ରଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନରତ ଥିବା ସମୟରୁ ସେ ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ‘ଯେ ବୈ ଭୂମା ତତ୍ ସୁଖମ୍ ନାଜେ ସତ୍ୟମନ୍ଥି” – ଏହି ମହାମନ୍ତ୍ରରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇ ସେ ନିରାକାର, ସତ୍ୟରୂପୀ ମହତୋ ମହୀମାନ୍ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।

ତାଙ୍କୁ ସମଗ୍ର ପ୍ରକୃତି ବ୍ରହ୍ମମୟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଲା । ପ୍ରକୃତିର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ସେ ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତା ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଅନୁଭବ କଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିଗୁଡ଼ିକ ହୋଇଉଠିଲା ଆନନ୍ଦମୟ, ଅମୃତମୟ, ମଧୁମୟ ଓ ମଙ୍ଗଳମୟ । ମାନବ ପ୍ରାଣରେ ଶାଶ୍ବତ ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ଏକେଶ୍ବରବାଦରେ ବିଶ୍ବାସୀ ଏହି ଋଷିପ୍ରତିମ କବିକଣ୍ଠରୁ ଝରିଆସିଛି –

କବିଙ୍କର ସମସ୍ତ କବିତାରେ ବିଭୁପ୍ରେମ ବିଭୁଦୟାର ଆଭାସ ମିଳିଥାଏ । ତାଙ୍କର ‘ସ୍ତର୍ବ, ‘ସନ୍ଧ୍ୟା’, ‘ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରତି’, ‘ଶୋଭା’, ‘ଧ୍ବନି’ଓ ‘ଋଷିପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ ଆଦି କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁ କାନ୍ତ, କମନୀୟ, ସଂଯତ ଓ ବିମଳ ମାଧୁରୀର ଛଟା ଫୁଟିଉଠିଛି ତାହା ତାଙ୍କ ଅସାମାନ୍ୟ ସାରସ୍ଵତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ଯଥେଷ୍ଟ । ‘ପଦ୍ମ କବିତାର ଛତ୍ରେ ଛତ୍ରେ ବିଭୁପ୍ରେମର ଅମୀୟ ରସ ପାଠକ ପ୍ରାଣରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ପବିତ୍ର ଭାବର ଉଦ୍ରେକ କରେ । କବିତାର ଭାଷା, ଭାବ, ରସ ଓ ଛନ୍ଦ ସାହିତ୍ୟରେ ଅଭିନବ ପୀୟୂଷ ବର୍ଷା କରେ ।

କବିତାର ସାରମର୍ମ :
କବି ହୃଦୟ ପଦ୍ମର ରୂପ ଦର୍ଶନ କରି ପୁଣ୍ୟ ଆନନ୍ଦରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ପଦ୍ମର ରୂପଲାବଣ୍ୟ କବିପ୍ରାଣରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଏହାର ବିମଳ ଶୋଭା ସୌରଭକୁ କବି ପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମକୁ ସେ କୋଟି ଲାବଣ୍ୟନିଧ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସୁକୋମଳ ତନୁଶ୍ରୀ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ଦିବ୍ୟସ୍ପର୍ଶରେ ଅମୃତମୟ ହୋଇଉଠିଛି । ଏହାର ଶୋଭା ସନ୍ଦର୍ଶନରେ କବିପ୍ରାଣ ପୁଲକିତ ହୋଇଉଠିଛି । ଆଦ୍ୟାନୁପ୍ରାସରେ ରଚିତ ପଂକ୍ତିମାନ ରସମୟ ହୋଇଉଠିଛି କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ସ୍ପର୍ଶରେ –

ସୌର ରଶ୍ମିସ୍ନାତ କମଳ କବିଙ୍କ ପାଇଁ ସର୍ବଶୋଭାର ପ୍ରତୀକ । ଏକ ଶାନ୍ତ-ନୀରବ-ଗମ୍ଭୀର ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସୁନୀଳ ସରସୀ ଜଳରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ସରସିଜର ଦର୍ଶନ କବିପ୍ରାଣରେ ଭାବର ଅଫୁରନ୍ତ ସ୍ଫୁରଣ ଘଟାଇଛି । ଏହାକୁ ଅପରୂପ ଶୋଭାମୟ କରିବାକୁ ବିହି ସତେକି ଏହାର ତନୁରେ ଅମୃତ ହସ୍ତର ସ୍ପର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରିୟା ପଦ୍ମ ରବିରଶ୍ମି ସ୍ପର୍ଶରେ ହୁଏ ବିକଶିତ । ଏ ସୃଷ୍ଟିରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ପୁଷ୍ପ ଏପରି ସୌରଭର ଅଧିକାରୀ ? ସଦା ସହାସ୍ୟ ବଦନରେ, ନିର୍ନିମେଷ ନୟନରେ ନିଜ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉନ୍ମୁଖ ରହେ ଅରବିନ୍ଦ ।

ଦିବାକର ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟାର ମୁଖମଣ୍ଡଳରେ କର-କିରଣ ସ୍ପର୍ଶଦେଇ ତାକୁ ଦୀପ୍ତିମନ୍ତ କରନ୍ତି । ସେହି ଅବିରଳ ନିପତିତ ଜ୍ୟୋତିଧାରାକୁ ଭକ୍ତି ସହକାରେ ଆକଣ୍ଠ ପାନ କରି ପଦ୍ମ ଅପୂର୍ବ ରୂପଶ୍ରୀ ଲାଭକରେ । ତେଣୁ ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଦିବ୍ୟଶ୍ରୀ ମଣ୍ଡିତ ଉତ୍ପଳ ଓ ତା’ର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପ୍ରଭୁ ତପନ ଉଭୟେ ଧନ୍ୟ ବୋଲି କବି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ମୁଦୁମଧୁର ସୁରଭି କବିପ୍ରାଣରେ ଭାବାନ୍ତର ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ମକରନ୍ଦ-ଅମୃତଭରା ଏହାର ଅନ୍ତର ଦିବ୍ୟ ସୌରଭର ଭଣ୍ଡାର । ଏହି ମଧୁଗନ୍ଧରେ ଆମୋଦିତ ମଧୁପ ଦଳ ମଧୁପାନରେ ପ୍ରମତ୍ତ ।

ପଦ୍ମର ସେହି ପବିତ୍ର ସୁବାସ କବି ପ୍ରାଣରେ ଶୀତଳତା ଭରି ଦେଇଛି । ଶ୍ଵେତ, ଲୋହିତ ରଙ୍ଗର ସମ୍ମିଶ୍ରଣରେ ପଦ୍ମର ଶୁଭ୍ର ଲାବଣ୍ୟମୟ ତନୁଶ୍ରୀ କବି ହୃଦୟରେ ଦିବ୍ୟଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତେଣୁ କବି ବାରମ୍ବାର ତା’ର ରୂପ ଦର୍ଶନରେ ବିଭୋର ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିଛନ୍ତି । ଭକ୍ତ ଓ ପ୍ରେମିକର ସମ୍ବଳଭାବେ ପଦ୍ମକୁ ସର୍ବଶୋଭାର ଉପମାସ୍ଥଳ ବୋଲି କବି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ତାମରସର ଅନ୍ତରରେ ଭରା ଅମୃତ ରସରେ କବି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ସ୍ନେହ-କରୁଣା-ଭକ୍ତିର ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ ।

ତେଣୁ ତା’ର ଦର୍ଶନରେ କବି ହୃଦୟ ବିମଳ ଶାଶ୍ୱତ ଭାବନାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଉଠିଛି । ସଂସାରର ସମସ୍ତ ମାୟାବନ୍ଧନର ରଜ୍ଜୁ ଛିନ୍ନ କରି ଅତୀନ୍ଦ୍ରିୟ ରାଜ୍ୟରେ ପବିତ୍ର ପ୍ରେମରସ ଆସ୍ବାଦନ ପାଇଁ ମନ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାକୁଳ ହୋଇଉଠିଛି । ସଂସାରର ସମସ୍ତ ପବିତ୍ର, ମଧୁମୟ ଓ ମନୋହର ବସ୍ତୁ ସହ ସମ୍ପର୍କୀକୃତ ହେବା ବିଧାତାର ଆଶୀର୍ବାଦ ବିନା ଅସମ୍ଭବ । ପ୍ରିୟଜନର ମୁଖ, ଲୋଚନ, ହସ୍ତପାଦାଦି ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସହ ପଦ୍ମର ନାମ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇ ଯେପରି ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଦାୟକ ହୋଇଥାଏ, ସେହିପରି ସତ୍ୟ-ଶିବ-ସୁନ୍ଦର ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ହସ୍ତପାଦାଦି ସହ ଅରବିନ୍ଦ ନାମକୁ ସଂଯୋଜିତ କରି ଭକ୍ତ ଭାବାବେଗରେ ତନ୍ମୟ ହୁଏ ।

ସେହି କାରଣରୁ ଭକ୍ତଜନର ସେ ପ୍ରିୟ ଓ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍ପ । କବି ପଦ୍ମର ସୁଷମାରେ ଯେ କେବଳ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ତାହା ନୁହେଁ, ବରଂ ତା’ଠାରୁ ମହତ୍ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରି, ସେସବୁକୁ ନିଜ ଜୀବନରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସଦା ଉନ୍ମ ଖ ରହିବାକୁ ପଦ୍ମ କବିଙ୍କୁ ଇଙ୍ଗିତ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ଏହି ମହାନ୍ ବ୍ରତ କବି ପଦ୍ମଠାରୁ ଶିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଜୀବନ ଓ ମୃତ୍ୟୁରେ ଦିବାନିଶି ତାଙ୍କ ସହ ସଂଯୋଗ ରକ୍ଷା କରିବାର କାମନା କବିଙ୍କ ମନରେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଛି ।

ମାତ୍ର ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳରେ ନିମଗ୍ନ କବି ଶୁଭ୍ର, ପବିତ୍ର ପଦ୍ମ ସହ ନିଜକୁ ତୁଳନା କରିବାକୁ ମନରେ ସାହସ ସଞ୍ଚୟ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି । କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ ଓ ମୋହାଦି ପୂର୍ବ ସଂସାରରେ କବି ନିଜର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ପବିତ୍ରତା ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରି ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ଅନୁଶୀଳନ କରୁ କରୁ ଅତ୍ମନିରେ ମନ ତାଙ୍କର ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି । କବିଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଠିକ୍ ପର ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ନୈରାଶ୍ୟର ଘନ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ଯରେ ଏକ କ୍ଷୀଣ ଆଶାର ଆଲୋକ ତାଙ୍କ ମାନସପଟରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଛି । ଶୁଭ୍ର, ସତେଜ, ସୁଷମା-ସୌରଭ-ମଣ୍ଡିତ ପଦ୍ମର ଜନ୍ମ ପୂତିଗନ୍ଧମୟ ପଙ୍କରୁ । ନିକୃଷ୍ଟ ଆବର୍ଜନା ମଧ୍ୟରୁ ଜନ୍ମଲାଭ କରି ମଧ୍ୟ ସେ ସର୍ବଶୋଭାର ଉତ୍ସ, ଦେବଯୋଗ୍ୟ ଓ ପବିତ୍ର । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅନାବିଳ ସ୍ବର୍ଗୀୟ ପ୍ରେମଲାଭ କରିବାର ଗୌରବରେ ଗରୀୟାନ ।

ଯଦି ସଂସାରର ସବୁଠାରୁ ଘୃଣ୍ୟ, ହୀନ ଆବର୍ଜନାରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ପଦ୍ମ ଏତେ ସୌଭାଗ୍ୟର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛି, ତେବେ ପାପପଙ୍କପୂର୍ଣ୍ଣ ସାଂସାରିକ ଜଞ୍ଜାଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିରହି ସେ କାହିଁକି ବିଭୁକୃପାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? ସେ କାହିଁକି ସୁଷମ। ସୁରଭିତ ଜୀବନର ଅଧିକାରୀ ନ ହେବେ ? ପରମାନନ୍ଦ ଲାଭରୁ ସେ କାହିଁକି ବଞ୍ଚିତ ହେବେ ? ପଦ୍ମର ଜନ୍ମରହସ୍ୟ କବିଙ୍କୁ ଆଶାବାଦୀ କରିଛି । ତାଙ୍କ ଭାଷାରେ –

ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵର-ପରଂବ୍ରହ୍ମ-ପରାପରଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପିତ କରି ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵାଦ ଲାଭ କରିପାରିବେ ଓ ବ୍ରହ୍ମସ୍ଵରୂପ ଧାରଣ କରିପାରିବେ, ଏହି ଦୃଢ଼ତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି କବିଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ । ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ବଳରେ, ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ନିଜ ମନୋପଦ୍ମକୁ ଜଡ଼ାଇ ରଖ୍, ଦିବ୍ୟଗତି ପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ସୁଗମ କରିପାରିବେ, ଏହି ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ନେଇ କବି ପଦ୍ମକୁ ନିଜର ଗୁରୁ କରି, ତା’ଠାରୁ ସେହି ପୁଣ୍ୟବ୍ରତ ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା ବଳରେ ପଦ୍ମଠାରେ ନିଜ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି କବି ସଦାସର୍ବଦା ପଦ୍ମର ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ସଂକଳ୍ପ କରିଛନ୍ତି । ପଦ୍ମର ସର୍ବବିଧ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ପୂତ ସୌରଭ ଯେପରି ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ତପନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ, ସେହିପରି କବିଙ୍କର ସକଳ ନୈତିକତା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧତା- ଲାଭର ଅଭୀପ୍‌ସା, ସେହି ଅନନ୍ତ ମହେଶ୍ଵରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆୟୋଜିତ ହେବାକୁ କବି କାମନା ପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ କବି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି –

ପଦ୍ମ ପରି ପ୍ରକୃତିର ଏକ ଉପାଦାନର ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁ କରୁ ଭାବାବେଗରେ କବି ଆତ୍ମା ପରମାତ୍ମାଙ୍କର ସମ୍ବନ୍ଧ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କର ମହନୀୟତାରେ ଆତ୍ମବିଭୋର ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି ଓ ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିସମୂହ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ହୋଇଉଠିଛି ଆନନ୍ଦମୟ ଓ ମଧୁମୟ । ଅନ୍ୟତ୍ର କବି କଣ୍ଠରେ –

ଭାଷାର ପରିପାଟୀ, ଭାବର ଗାମ୍ଭୀର୍ଯ୍ୟ, ସର୍ବୋପରି ଦିବ୍ୟରସରେ ପରିପ୍ଟ ତ କବିତା ‘ପଦ୍ମ କବିଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ସଫଳ କୃତି।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :

• କୋଟି – କୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା (ଏଠାରେ ଅଗଣିତ ଅର୍ଥରେ) ।
• ନିଧ୍ – ସମ୍ପତ୍ତି ।
• ବିହି – ବିଧାତା /ସ୍ରଷ୍ଟା ।
• ସୁନୀଳ – ଗାଢ଼ ନୀଳ ।
• ଜଳ – ପାଣି
• ନଳିନୀ ଦଳ – ପଦ୍ମ ପତ୍ର ।
• ଉତ୍ୱଳ – ଚକ୍ ଚକ୍ ।
• ହସହସ ବଦନେ – ହର୍ଷ ମୁଖରେ ।
• ଜେ୍ୟତିଧାରା – କିରଣଧାରା ।
• ପୁଷ୍ନର – ପଦ୍ନ
• ଶୁଭ୍ର – ପବିତ୍ର, ଧଳା ।
• ଉପ୍ଳ – ପଦ୍ମ ।
• ଫୁଲର ରସ – ମହୁ ।
• ବାସ – ସୁବାସ ।
• ମଧୁପାନେ – ମହୁ ପିଇବା ।
• ନତ୍ତ – ଉନ୍ମତ୍ତ, ଉଲ୍ଲସିତ
• ପରାଣ – ପ୍ରାଣ ।
• ଶ୍ୱେତ – ଧଳା ।
• ତନୁ – ଶରୀର
• ଶୋଭାର – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର
• ସମ୍ୱଳ – ଆଶ୍ରୟ/ ପୁଞ୍ଜି ।
• ପବିତ୍ର – ପୁଣ୍ୟର ଧାରା ।
• ତାମରସ – ପଦ୍ମ ।
• ବିମଳ – ନିର୍ମଳ ।
• ମଧୁମୟ – ମାଧୁର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ।
• ମୁଖ – ମୁହଁ ।
• କର – ହାତ ।
• ଲାବଣ୍ୟ – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।
• ତନୁ – ଶରୀର ।
• ସରସୀ – ପୁଷ୍କରିଣୀ ।
• ଶ୍ୟ।ମଳ – ସବୁଜ ।
• ଭାସ୍କର ରଶ୍ମି – ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ।
• କମଳ – ପଦ୍ମ ।
• ଦିବାକର – ସୂର୍ଯ୍ୟ ।
• ଅବିରଳ – ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବେ/ସଦାସର୍ବଦା ।
• ପୀୟୂଷ – ଅମୃତ ।
• ଦିବ୍ୟଶିରୀ – ସ୍ବର୍ଗୀୟ ସମ୍ପଦ ବା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।
• ମକରନ୍ଦ – ପୁଷ୍ପମଧୁ /ଫୁଲର ମହୁ ।
• ସୁରଇ – ନିର୍ଗତ ହେବା, କ୍ଷରଣ ହେବା ।
• ମନୋହର – ସୁନ୍ଦର ।
• ମଧୁପ – ଭ୍ରମର ।
• ସୌରଭ – ବାସ୍ନା /ସୁବାସ ।
• ଶୀତଳ – ଥଣ୍ଡା, ତୃପ୍ତ ।
• ଲୋହିତ – ଲାଲ ।
• ବାରେ – ଥରେ ।
• ଉପମାସ୍ଥଳ – ତୁଳନାର ଆଧାର ବସ୍ତୁ ।
• କରୁଣା – ଦୟା ।
• ଅନ୍ତର – ହୃଦୟ ।
• ଦର୍ଶନେ – ଦେଖ‌ିଲେ ।
• ମଗନ – ନିମଜ୍ଜିତ ।
• ବିଶ୍ୱରେ – ସଂସାରରେ, ପୃଥିବୀରେ ।
• ନୟନ – ଆଖ୍ ।
• ଚରଣ – ପାଦ ।
• ସୁଖ କାରଣ – ସୁଖର ହେତୁ
• ବିଧାତା ବରେ – ଭଗବାନଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦରେ ।
• ବିଭୁ – ଈଶ୍ଵର, ପରମେଶ୍ଵର ।
• ସୁମନୋହର – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ।
• ଲାଗ୍ନ – ଲାଗିବା / ଯୋଡ଼ିହେବା / ଯୁକ୍ତ ।
• ଦିବସ ନିଶି – ଦିନରାତି ।
• ମନ-ପଦ୍ମ – ମନରୂପକ ପଦ୍ମ ।
• ମଳିନ – ତେଜହୀନ, ନିସ୍ତେଜ ।
• ପଙ୍କଜ – ପଦ୍ମ ।
• ପ୍ରାଣସାଇଁ – ପ୍ରାଣର ପ୍ରଭୁ ବା ସ୍ଵାମୀ ।
• ପବିତ୍ର ବ୍ରତ – ପବିତ୍ର ନିଷ୍ଠା ବା ସଙ୍କଳ୍ପ ।
• ପୂରୁ – ପୂରଣ ହେଉ ।
• ଶିବି – ମଙ୍ଗଳମୟ, କଲ୍ୟାଣକର ।
• ଅରବି୍ଦ- ପଦ୍ମ ।
• ପଦାରବିନ୍ଦ (ପଦ + ଅରବିନ୍ଦ) – ପାଦପଦ୍ମ ।
• ଶୋଭାର ସଦ୍ନ – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ଆଧାର ବା ମିଳନସ୍ଥଳ ।
• ନିଗୂଢ଼ – ଗଭୀର/ରହସ୍ୟାଚ୍ଛନ୍ନ ।
• ଯୋଗ – ସମ୍ପର୍କ/ ଯୁକ୍ତ ହେବା ।
• କଳୁଷ – ପାପ ।
• ନଳିନ (ସମ୍ବାଧରେ ) – ପଦ୍ମ ।
• ଭରସା – ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳ, ସାହାରା ।
• ସୁଦଶା – ସୌଭାଗ୍ୟ ।
• ରାଜୀବ – ପଦ୍ମ ।
• ଆଶିଷେ – ଆଶୀର୍ବାଦରେ ।
• ମନୋରଥ – ମନୋକାମନା।
• ଭାସ୍କର – ସୂର୍ଯ୍ୟ ।
• ସଦ୍ମ – ମିଳନସ୍ଥଳ/ ଘର ।
• ସାଇଁ – ସ୍ଵାମୀ/ ପ୍ରଭୁ ।
• ରଶ୍ମି – କିରଣ ।
• ଶିରୀ – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ।