Class 12

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Political Science Solutions Chapter 9 ସାଂପ୍ରତିକ ବିଶ୍ଵରେ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରସଙ୍ଗର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପୃଷ୍ଠଭୂମି Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Political Science Chapter 9 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

୧। ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଅର୍ଥ ହେଲା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପରିମାଣକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପରେ ଏହାକୁ ପରିସମାପ୍ତି କରିବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଯୁଦ୍ଧଜନିତ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହ୍ରାସ କରିଥାଏ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ରାଜିନାମା ବା ବୁଝାମଣାଦ୍ୱାରା ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।

୨ । ଶସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରୟୋଗକୁ ସୀମିତ କରିବାର ପଦକ୍ଷେପକୁ ଶସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଶସ୍ତ୍ର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ପ୍ରୟୋଗ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।

୩। ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା କ’ଣ ?
Answer:
ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସାମରିକ ପ୍ରସ୍ତୁତିକୁ ନେଇ ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ସେନାବାହିନୀର ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୪। ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ବିଶ୍ବର ସମସ୍ତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଭୋକ, ରୋଗବ୍ୟାଧ୍ ଓ ଦମନରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ ଯାତ୍ରା ସାବଲୀଳ ଓ ନିରନ୍ତର କରିବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

୫। ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତାର ଦୁଇଟି ଲକ୍ଷଣ ଲେଖ ।
Answer:

• ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା ରାଷ୍ଟ୍ରକେନ୍ଦ୍ରିକ ନ ହୋଇ ବ୍ୟକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ରିକ ଅଟେ ।
• ଏହା ବହୁକେନ୍ଦ୍ରିକ ବା ବହୁବିଧ ହୋଇଥିବାରୁ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତିର ଖାଦ୍ୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଅଧିକାର ଆଦିକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ।

୬। ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ପୁରାତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ମଧ୍ଯରେ କି ତାରତମ୍ୟ ଥିଲା ?
Answer:
ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ପୁରାତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନପ୍ରକାର ତାରତମ୍ୟ ଥିଲା ।

• ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ସହଯୋଗୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସକ୍ରିୟଭାବେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇନଥିଲେ; ମାତ୍ର ପୁରାତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ସହଯୋଗୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସକ୍ରିୟଭାବେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧରେ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ଓ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ପରିପ୍ରକାଶ ପାଇଲା; ମାତ୍ର ପୁରାତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ସେତେ ବ୍ୟାପକ ନଥିଲା ।
• ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା; ମାତ୍ର ପୁରାତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧରେ ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସେତେ ବ୍ୟାପକ ନ ଥିଲା ।

୭ । ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସାଧାରଣ ଅର୍ଥରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କହିଲେ ବସ୍ତୁଗତ ସୁଖ ସୁବିଧା ଓ ଅର୍ଥ ଆଦିର ନିଅଣ୍ଟିଆ ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୮ । ବିଶ୍ଵ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ କ’ଣ ?
Answer:
ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵର ରୋଗବ୍ୟାଧ୍ ନିବାରଣ ବିଶେଷ କରି ସଂକ୍ରାମକ ରୋଗର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଏକ ସଂସ୍ଥା ରହିଛି, ଯାହାକୁ ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ କୁହାଯାଏ ।

୯ । ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ଚୁକ୍ତି କ’ଣ ?
Answer:
୧୯୬୩ ମସିହାରେ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷ୍ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ଏହି ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ ସେହି ବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ସ୍ବୀକୃତି ମିଳିଥିଲା ।

୧୦। SALT – I କ’ଣ ?
Answer:
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷ ବିପଦଜନକ ଓ ବିଧ୍ୱଂସକାରୀ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରକୁ ସୀମିତ କରିବାପାଇଁ ସାମରିକ କୌଶଳ ଶସ୍ତ୍ର ସୀମିତ ସନ୍ଧିରେ ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ SALT – I କୁହାଯାଏ ।

୧୧। SALT – II କ’ଣ ?
Answer:
୧୯୭୨ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହେବାପରେ ପୁନର୍ବାର ୧୯୭୯ ମସିହା ମେ ମାସରେ ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷ୍ଟ୍ରର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ SALT – II ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ସମୟସୀମା ୧୯୮୫ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଥିଲା ।

୧୨ । START – 1 କ’ଣ ?
Answer:
୧୯୯୦ ମସିହା ମେ ୩୦ ତାରିଖଠାରୁ ଜୁନ୍ ୨ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠିତ ମାଲ୍ଟା ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ସୋଭିଏତ୍ ଋଷ୍ ସାତବର୍ଷ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ଗଣବିଧ୍ୱଂସୀ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ହେଲେ, ଏହା START – I ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ଉଭୟ ଦେଶ ଏକ ଯୁଗ୍ମ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।

୧୩ । START – II କ’ଣ ?
Answer:
୧୯୯୩ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୩ ତାରିଖ ଦିନ ଆମେରିକା ଏବଂ ଋଷ୍ଟ୍ରର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି START – IIରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ । ଏହି ସନ୍ଧି ଅନୁସାରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ତା’ର ପରମାଣୁ ଶସ୍ତ୍ର ଭଣ୍ଡାରକୁ ୧୯୬୦ ମସିହା ସ୍ଥିତିକୁ ଫେରାଇ ନେବାକୁ ସହମତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୪ । ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) କ’ଣ ?
Answer:
ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି ପ୍ରଥମେ ଆମେରିକା ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ମିଳିତଭାବେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ୧୯୬୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୧ ତାରିଖରେ ଏହା ଉପରେ ବିଚାର ବିମର୍ଶ କରିବା ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଏହା ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଗୃହୀତ ହେବା ପରେ ୧୯୭୦ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା

୧୫ । ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) କ’ଣ ?
Answer:
୧୯୯୬ ମସିହାରେ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ପରସ୍ପର ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରି ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା । ସେହିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ଏଥୁରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।

୧୬ । ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ କେବେ ଓ କାହିଁକି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? କେଉଁମାନେ ଏହାର ସଭ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଥିଲେ ?
Answer:

• ୧୯୫୪ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୮ ତାରିଖରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ରୁଷ୍ ଓ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଚୀନ୍‌ର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ନେତୃତ୍ୱରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା !
• ଏଥ‌ିରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ବ୍ରିଟେନ୍, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ଫିଲିପାଇନ୍ସ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ସଭ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଥିଲେ ।

୧୭ । ରସ୍ ଚୁକ୍ତି କେବେ, କେଉଁଠାରେ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ? କେଉଁ କେଉଁ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଚୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ପୋଲାଣ୍ଡର ରାଜଧାନୀ ୱାରସ୍ଠାରେ ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ ବିରୋଧରେ ଏହି ମେଣ୍ଟ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ, ପୋଲାଣ୍ଡ, ହଙ୍ଗେରୀ, ରୁମାନିଆ, ବୁଲ୍‌ଗେରିଆ, ଆଲ୍‌ବାନିଆ, ଚେକୋସ୍ଲୋଭାକିଆ ଓ ଜର୍ମାନ୍ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବା ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଚୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲା ।

୧୮ । ଆତ୍ମସ୍ ରାଜିନାମା କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏହା କେଉଁଥ‌ିପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍‌ସ୍ ରାଜିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତଥା ମିଳିତ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପରିଚାଳନା ନିମନ୍ତେ ଏହି ଚୁକ୍ତି ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।

୧୯ । କିଏ କାହିଁକି ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଗଢ଼ିଥିଲା ?
Answer:

• ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଗଢ଼ିଥିଲା ।
• ପଶ୍ଚିମ ଓ ମଧ୍ୟ ଇଉରୋପରେ ନିଜର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷର ପ୍ରତିପତ୍ତିକୁ ପରାହତ କରିବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।

୨୦ । କେବେ ଓ କାହିଁକି ବାଗଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତିର ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ରଖାଗଲା ?
Answer:

• ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ରାଜତନ୍ତ୍ରର ପତନ ଫଳରେ ଇରାକ୍ ବାଗଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତିରୁ ଓହରିଗଲା ।
• ଏହାପରେ ଏହି ଚୁକ୍ତିର ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ‘କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ’ ରଖାଗଲା ।

୨୧ । କେବେ ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏଥ‌ିରେ କେଉଁ କେଉଁ ଦେଶ ଯୋଗ ?
Answer:

• ୧୯୪୯ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୪ ତାରିଖରେ ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏଥ‌ିରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, କାନାଡ଼ା, ବେଲ୍‌ଜିଅମ୍, ହଲାଣ୍ଡ, ଲକ୍ସେମ୍‌ବର୍ଗ, ଡେନ୍‌ମାର୍କ, ନରୱେ, ଆଇସ୍‌ଲାଣ୍ଡ, ବ୍ରିଟେନ୍, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଇଟାଲୀ ଓ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲ୍ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

୨୨ । କେଉଁ ଚୁକ୍ତି ଆଧାରରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ଓ କେବେ ?
Answer:

• ବ୍ରସେଲସ୍ ଚୁକ୍ତି ଆଧାରରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ।

୨୩ । ଆନ୍‌ସ୍ ରାଜିନାମା କ’ଣ ? ଏଥରେ କି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:

• ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ତଥା ମିଳିତ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିଚାଳନା ନିମନ୍ତେ
• ଏହି ରାଜିନାମା ଅନୁସାରେ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ବାହ୍ୟଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରତିରୋଧ ନିମନ୍ତେ ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପରକୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହଯୋଗ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ।

୨୪ । ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନର ପରିସମାପ୍ତି କିପରି ଘଟିଥିଲା ?
Answer:

• ଦୀର୍ଘକାଳ ଯୁଦ୍ଧ ହେବାପରେ ସୋଭିଏତ୍ ସମର୍ଥ ଉତ୍ତର ଭିଏତ୍‌ନାମ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୭୫ରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସମର୍ଥ ଦକ୍ଷିଣ ଭିଏତ୍‌ନାମ୍ ଉପରେ ବିଜୟ ହାସଲ କରିଥିଲା ।
• ଏହାଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଥିଲା ।

୨୫ । କେଉଁ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ବାଗ୍‌ଦ୍ ଚୁକ୍ତି’’ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ବ୍ରିଟେନ୍, ତୁର୍କୀ, ଇରାକ୍, ଇରାନ୍ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ‘ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି’’ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୬ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ କେବେ ଓ କିପରି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ରାଜତନ୍ତ୍ରର ପତନ ଫଳରେ ଇରାକ୍ ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତିରୁ ଓହରି ଯାଇଥିଲା ।
• ଏହାପରେ ଏହି ଚୁକ୍ତିର ନାମ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏଥରେ ଆମେରିକା ସଭ୍ୟରୂପେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା ।

୨୭ । ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ ବିରୋଧରେ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ନେତୃତ୍ୱରେ ତା’ର ଅନୁଗାମୀ ଇଉରୋପୀୟ ସାମ୍ୟବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ୧୯୫୫ ମସିହା ମେ ୧ ତାରିଖରେ ‘ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି’ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
• ପୋଲାଣ୍ଡର ରାଜଧାନୀ ୱାରସ୍ଠାରେ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍, ପୋଲାଣ୍ଡ, ହଙ୍ଗେରୀ, ରୁମାନିଆ, ବୁଲ୍‌ଗେରିଆ, ଆଲ୍‌ବାନିଆ, ଚେକୋସ୍ଲୋଭାକିଆ ଓ ଜର୍ମାନ୍ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବା ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ସାମରିକ ଚୁକ୍ତି ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିଲା । ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ଆକ୍ରମଣକୁ ମିଳିତ ଭାବରେ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବେ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

୨୮ । ଦେର୍ତା କ’ଣ ?
Answer:

• ୧୯୬୯ ମସିହାରୁ ୧୯୭୮ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତିଙ୍କର ଆଶଙ୍କା ହୋଇଥିଲା ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା କ୍ରମାଗତ ଉତ୍ତେଜନା ଆଣବିକ ଯୁଦ୍ଧରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇ ଦିନେ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଧ୍ୱଂସାଭିମୁଖୀ କରିଦେବ ।
• ଏହି ଆଶଙ୍କା ସେମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ହ୍ରାସ କରିଥିଲା ଏବଂ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଏକ ନୂତନ ରୂପ ନେଇ ଦେଖାଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା !

୨୯ । ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମୟରେ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କରେ କି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ଦେର୍ତା ସମୟରେ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରର ପ୍ରସ୍ତୁତି, ପରୀକ୍ଷଣ ଓ ପ୍ରୟୋଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିନିମୟ, ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ପରିଦର୍ଶନ, ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତି ଓ ଔଦ୍ୟୋଗିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଯୋଗିତା ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩୦ । ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ କ’ଣ ?
Answer:

• ୧୯୭୯ ମସିହାର ଇରାନ୍ ବିଦ୍ରୋହ, ଚୀନ୍-ଭିଏତନାମ୍ ଯୁଦ୍ଧ, ଏଲ୍‌ସାଲ୍‌ଭେକ୍ଟରରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ସଂପୃକ୍ତି, ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ରୁଷିଆର ସାମରିକ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଆଦି ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ଉତ୍ତେଜନାର ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥିଲା ।
• ଫଳରେ ଦୈତାର ଅବସାନ ଘଟିଥିଲା ଏବଂ ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା । ଏଥିରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ସହଯୋଗୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇନଥିଲେ ।

B. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି / ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

୧। ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଉପରେ ଏକ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ପଶ୍ଚିମ ଓ ମଧ୍ୟ ଇଉରୋପରେ ନିଜ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁସ୍‌ର ପ୍ରତିପତ୍ତିକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାପାଇଁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ୧୯୪୯ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୪ ତାରିଖରେ ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଗଠନ କରିଥିଲା ।
• ଏଥିରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସହିତ କାନାଡ଼ା, ବେଲଜିୟମ୍, ହଲାଣ୍ଡ, ଲକ୍ସେମ୍‌ବର୍ଗ, ଡେନ୍‌ମାର୍କ, ନରୱେ, ଆଇସ୍‌ଲାଣ୍ଡ, ବ୍ରିଟେନ୍, ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲ୍ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ l
• ଏହି ଚୁକ୍ତିରେ ଚୁକ୍ତିଭୁକ୍ତ ଗୋଟିଏ ଦେଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହେଲେ ସମସ୍ତ ସଭ୍ୟ ଦେଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହେଲା ବୋଲି ଧରିନେବାପାଇଁ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ।
• ଫେବୃୟାରୀ ୧୯୫୨ରେ ଗ୍ରୀସ୍ ଓ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ମେ ୧୯୫୫ରେ ଜର୍ମାନୀ ସଂଯୁକ୍ତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବା ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନୀ ଏହି ସାମରିକ ଚୁକ୍ତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
• ଏହା ଫଳରେ ୧୯୪୯ ମସିହା ପରେ ସାମ୍ୟବାଦୀମାନେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପ ଓ ଆଣ୍ଟିକ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ କ୍ଷମତା ବିସ୍ତାର କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ।

୨ । ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାର ସର୍ଭ କ’ଣ ଥିଲା ? ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଗଠିତ ହୋଇଥ‌ିବା ସାମରିକ ମେଣ୍ଟର ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:

• ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ମନୋବୃତ୍ତି ନେଇ ନିଜର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଚୁକ୍ତିରେ ଆବଦ୍ଧ ହେବାକୁ ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଚୁକ୍ତିର ସର୍ଭେ ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ ଦେଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହେଲେ ସମସ୍ତ ସଭ୍ୟ ଦେଶ ବା ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ଦେଶ ଉପର ଆକ୍ରମଣ ହେଲା ବୋଲି ଧରି ନିଆଯାଉଥିଲା ।
• ୧୯୪୯ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୪ ତାରିଖରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ରୁସ୍‌ର ପ୍ରତିପତ୍ତିକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାକୁ ଯାଇ ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ରୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ଗଢ଼ିଥିଲା । ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ଗ୍ରୀସ୍ ଓ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ଜର୍ମାନୀ ଏହି ଚୁକ୍ତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
• ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍‌ସ୍ ରାଜିନାମା (ANZUS PACT) ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୫୪ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୮ ତାରିଖ ଦିନ ରୁଷ୍ ଓ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଚୀନର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ନେତୃତ୍ୱରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ସେହିଭଳି ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ବାଗଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ନାମରେ ନାମିତ ହେଲା ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଏଥୁରେ ଯୋଗଦେଲା । ଏହିସବୁ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ ବିରୋଧରେ ସାମ୍ୟବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ରୁଷ୍ ନେତୃତ୍ବରେ ପୋଲାଣ୍ଡର ରାଜଧାନୀ ୱାରସ୍ଠାରେ ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି ନାମକ ଏକ ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା !

୩। ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଉପରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ ବିରୋଧରେ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ନେତୃତ୍ଵରେ ତା’ର ଅନୁଗାମୀ ଇଉରୋପୀୟ ସାମ୍ୟବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ୧୯୫୫ ମସିହା ମେ ୧ ତାରିଖରେ ଦ୍ଵାରସ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷର କଲେ ।
• ପୋଲାଣ୍ଡର ରାଜଧାନୀ ୱାରସ୍ଠାରେ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍, ପୋଲାଣ୍ଡ, ହଙ୍ଗେରୀ, ରୁମାନିଆ, ବୁଲ୍‌ଗେରିଆ, ଆଲ୍‌ବାନିଆ, ଚେକୋସ୍ଲୋଭାକିଆ ଓ ଜର୍ମାନ୍ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବା ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟରେ ଗଠିତ ଏହି ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧକୁ ତୀବ୍ରତର କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।
• ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଆକ୍ରମଣକୁ ମିଳିତଭାବେ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବେ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
• ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ, ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଭଳି ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପ୍ରମୁଖ ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା ।

୪। ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ (SEATO) ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:

• ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ରୁଷ୍ ଓ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଚୀନର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ନିମନ୍ତେ ୧୯୫୪ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ତାରିଖ ଦିନ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ନେତୃତ୍ୱରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ (SEATO) ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ବ୍ରିଟେନ୍‌, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଫିଲିପାଇନ୍ସ ଏହାର ସଭ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ଢାଞ୍ଚାରେ ଏହାର ନୀତିମାନ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଯେକୌଣସି ଆକ୍ରମଣକାରୀଙ୍କୁ ଏହାର ସଭ୍ୟମାନେ ମିଳିତ ଭାବରେ ପ୍ରତିରୋଧ କରି ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ନିରାପତ୍ତା ରକ୍ଷା କରିବେ ବୋଲି ସ୍ଥିର ହେଲା ।
• କିନ୍ତୁ ଭିଏତ୍‌ନାମ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଏହି ଚୁକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପରୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ଦୀର୍ଘକାଳ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ସୋଭିଏତ୍ ସମର୍ଥିତ ଉତ୍ତର ଭିଏତ୍‌ନାମ୍, ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସମର୍ଥାତ ଦକ୍ଷିଣ ଭିଏତ୍‌ନାମ୍ ଉପରେ ବିଜୟ ହାସଲ କରିଥିଲା ।
• ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଥିଲା ।

୫। ବାଗ୍‌ବାଦ୍ ଚୁକ୍ତି ଉପରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ଇରାକ୍ଟର ରାଜଧାନୀ ବାଗ୍‌ଦଠାରେ ବ୍ରିଟେନ୍ ତୁର୍କୀ, ଇରାକ୍, ଇରାନ୍ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାମରିକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହା ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି ନାମରେ ପରିଚିତ ।
• ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ରାଜତନ୍ତ୍ରର ପତନ ଫଳରେ ଇରାକ୍ ଏହି ମେଣ୍ଟରୁ ଓହରିଗଲା ଏବଂ ଏହାପରେ ଏହି ଚୁକ୍ତିର ନାମ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ରଖାଗଲା ।
• ଏଥ‌ିରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସଭ୍ୟରୂପେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା ।

୬ । ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତାର ଗୁରୁତ୍ଵ
Answer:
ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଭୋକ, ରୋଗ ବ୍ୟାଧ୍ ଓ ଦମନରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନଯାତ୍ରାକୁ ସାବଲୀଳ ଓ ନିରନ୍ତର କରିବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଅଯଥା ସାମରିକ ନିରାପତ୍ତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ନ ଦେଇ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ଆଣି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ହିଂସା ଓ ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ମହିଳା ଓ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ସହ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା, ଗୋଷ୍ଠୀ ସୁରକ୍ଷା ଆଦି ନାନା ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଏହାର ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ବରେ ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତା ପୂର୍ବପରି ସାମରିକ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉନାହିଁ । ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତି ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ନୂଆ ଆହ୍ବାନଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ଜାତୀୟ ନିରାପତ୍ତାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଭୟ ପାରମ୍ପରିକ ନିରାପଭାଜନିତ ସମ୍ଭାବନା ସାମରିକ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି, କୂଟନୈତିକ ପାରଦର୍ଶିତା ଓ ବଳପ୍ରୟୋଗକୁ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରୁଥିବା ବେଳେ ଅଣପାରମ୍ପରିକ ନିରାପତ୍ତାଜନିତ ସମ୍ଭାବନା ମୁଖ୍ୟତଃ ସାମାଜିକ, ଆର୍ଥିକ, ମାନବୀୟ, ପାରିବେଶିକ ପରି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରୁଛି ।

୭। ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ପରିଣାମ ।
Answer:
ଦୁଇ ବା ତତୋଧ୍ଵ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସାମରିକ ପ୍ରସ୍ତୁତିକୁ ନେଇ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହେଲେ ତାହାକୁ ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା କୁହାଯାଏ । ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟାର ସାହାଯ୍ୟରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସାମରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ରସହ ଚୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ବା କୌଣସି ସାମରିକ ମେଣ୍ଟର ସଦସ୍ୟଭାବେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ଓ ଅନୁଷଙ୍ଗିକ ସରଞ୍ଜାମ ଗଚ୍ଛିତ କରି ରଖେ । ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଫଳସ୍ବରୂପ ସେନାବାହିନୀର ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଆଧୁନିକୀକରଣକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଏ । ନୂଆ ନୂଆ ଅସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ, ଗଣବିଧ୍ୱଂସୀ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, ପାରମାଣବିକ ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି, ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଗୁଇନ୍ଦା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଘାଟି ସ୍ଥାପନ, ସୀମାନ୍ତରେ ପ୍ରହରା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦୃଢ଼ୀକରଣ ଆଦି ଅନେକ ପ୍ରକାର ପଦକ୍ଷେପଦ୍ବାରା ରାଷ୍ଟ୍ର ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ସାମିଲ୍ ହୁଏ । ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଯୁଦ୍ଧପ୍ରସ୍ତୁତିକୁ ଅନୁମାନ କରି ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସାମରିକ କଳାକୌଶଳକୁ ଉନ୍ନତମାନର କରିବାକୁ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଏ ଓ ସାମରିକ କ୍ଷେତ୍ରର ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇଁ ବଜେଟ୍‌ରେ ଅର୍ଥର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରେ । ଉଭୟ ସଂଖ୍ୟାତ୍ମକ ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସାମରିକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହେଉଥୁବାର ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହେଉଛି । ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ତୁଳନାରେ ନିଜକୁ ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ୟାପାରରେ ଅଧୁକ ସଫଳ କରିବା ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

୮ । ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ସୁଫଳ
Answer:

• ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାଦ୍ୱାରା ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିରାପତ୍ତାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ ।
• ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆର୍ନ୍ତଜାତିକ ସ୍ତରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗରିମା ବୃଦ୍ଧି କରେ ।
• ଏହାଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସ୍ଵାର୍ଥ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖାଯାଇପାରେ ।
• ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବିକ୍ରିଦ୍ୱାରା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ବଦଳିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ
• ଯୁଦ୍ଧଦ୍ଵାରା ଶାନ୍ତି ଆସେ । ଏଣୁ ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମାନବ ଇତିହାସରେ ସାଧାରଣ ଘଟଣା ଅଟେ ।
• ପାରମାଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଯୋଗୁଁ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତି ବିରାଜମାନ କରିଛି । କାରଣ ପାରସ୍ପରିକ ଧ୍ୱଂସକୁ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ସ୍ବୀକାର କରିବେ ନାହିଁ ।

୯। ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାର କୁଫଳ
Answer:
ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତାର କୁଫଳଗୁଡ଼କ ହେଲା –

• କେବଳ ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ନୁହେଁ ବରଂ ଏଥୁରୁ ଓହରି ଆସି ସାମରିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିରାପତ୍ତା ବିପନ୍ନ ହେବ ନାହିଁ ।
• ଯୁଦ୍ଧପିପାସୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଏହାର ସରକାର କୌଣସି ରୂପରେ ବିଶ୍ଵ ସମୁଦାୟଦ୍ବାରା ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହଁନ୍ତି ।
• ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରସ୍ତୁତି କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇପାରିବ ନାହିଁ । ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ପ୍ରକୃତ ଯୁଦ୍ଧର ବ୍ୟୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ କରେ ।
• ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ଉତ୍ପାଦନରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଆଣି ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରୟୋଗ ଓ ଶ୍ରମ ସଂସ୍କୃତି ସୃଷ୍ଟି କରି ପୁଞ୍ଜିବିନିବେଶ କଲେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ବଦଳିବ ।
• ବିନା ଯୁଦ୍ଧରେ ମଧ୍ୟ ଶାନ୍ତି ଆସିପାରେ । ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ, କୂଟନୀତିର ସଫଳ ପ୍ରୟୋଗ ଓ ପାରସ୍ପରିକ ଜାତୀୟ ସ୍ବାର୍ଥକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ରାଷ୍ଟ୍ର-ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବାଦର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ହୋଇପାରିବ ।
• ପାରମାଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନାଶଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତି ଆସିପାରିବ । ଏହି ଶକ୍ତିର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରୟୋଗକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଲେ ବିଶ୍ଵର କଲ୍ୟାଣ ସାଧୁ ହେବ ।

୧୦ । ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣର ଅର୍ଥ
Answer:
ସଭ୍ୟତାର ଯେତେ ବିକାଶ ହୋଇଛି, ବିଜ୍ଞାନର ଯେତେ ଉନ୍ନତି ହୋଇଛି ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସୁରକ୍ଷା ନାମରେ ସେତିକି ପରିମାଣରେ ଭୟାନକ ଏବଂ ବିଧ୍ୱଂସକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି । ହିରୋସିମା ଏବଂ ନାଗାସାକୀ ନଗରୀର ଧ୍ୱଂସକାହାଣୀ ବିଶ୍ବବାସୀ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲା ପରେ ପରମାଣୁ ବୋମା ବିରୋଧରେ ବିଶ୍ୱଜନମତ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଉଠିଲା । ପୃଥ‌ିବୀର ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଲୋକମାନେ ଜାଣିପାରିଲେ ପରମାଣୁ ବୋମାର ବ୍ୟବହାର ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ନଲେ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତି ଧ୍ୱଂସ ପାଇଯିବ ! ତେଣୁ ପରମାଣୁ ଯୁଦ୍ଧ କିପରି ନ ହେବ ସେଥ‌ିପାଇଁ ବୃହତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ତତ୍ପର ହୋଇଉଠିଲେ । ଜଳ, ସ୍ଥଳ, ଆକାଶରେ ପରମାଣୁ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା ନ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ରାଜିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହେଲା । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ରାଜନୀତିରେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ସମସ୍ୟା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମସ୍ୟ ଅଟେ । ଏହି ସମସ୍ୟା ଉପରେ ମାନବଜାତିର ଭବିଷ୍ୟତ ନିର୍ଭର କରେ ।

୧୧ । ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ।
Answer:
ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା–

• ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣର ଅର୍ଥ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବୁଝାମଣା ଅନୁସାରେ ଯୁଦ୍ଧ ସାମଗ୍ରୀ ଏବଂ ସୈନ୍ୟ ସଂଖ୍ୟାରେ କାଟ କରିବାକୁ ବୁଝାଏ । କିନ୍ତୁ ଶସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଅର୍ଥ– ଶସ୍ତ୍ରର ପ୍ରୟୋଗକୁ ସୀମିତ କରିବା ଅର୍ଥରେ ବୁଝାଏ ।
• ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣଦ୍ଵାରା ବିଦ୍ୟମାନ ଶସ୍ତ୍ରକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ । କିନ୍ତୁ, ଶସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଶସ୍ତ୍ର ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ତା’ର ପ୍ରୟୋଗର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ବୁଝାଏ ।
• ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣଦ୍ଵାରା ସାମରିକ ବଜେଟ୍ କମ୍ କରିବା, ସାମରିକ ଘାଟି ବନ୍ଦ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥାଏ ।

୧୨ । ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣର ଆବଶ୍ୟକତା
Answer:
ନିମ୍ନଲିଖ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଅଛି ।

• ଯୁଦ୍ଧ ଭୟ ଦୂର କରି ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ।
• ବିନାଶକୁ ଦୂର କରି ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ।
• ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ।
• ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଭୟ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ।
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ।

୧୩ । ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ଚୁକ୍ତି (NPT) ଗୁରୁତ୍ଵ
Answer:
ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି ଯାହାକୁ ସାଧାରଣ ଭାଷାରେ କୁହାଯାଇଛି, ତାକୁ ପ୍ରଥମେ ଆମେରିକା ଏବଂ ରୁଷ୍ ମିଳିମିଶି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ୧୯୬୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୧ ତାରିଖ ଦିନ ଏହି ଚୁକ୍ତି ଉପରେ ବିଚାର ବିମର୍ଶ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାରେ ଏହାକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଚୁକ୍ତି ଉପରେ ଭୋଟ ନେଲାବେଳେ ବିଶ୍ଵର ୨୧ ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିଲେ । ଏହି ଚୁକ୍ତି ସପକ୍ଷରେ ୯୫ଟି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଭୋଟ ପାଇ ଏହି ଚୁକ୍ତି ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବାସ୍ତବରେ ଏହା ୧୯୭୦ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ଏହି ଚୁକ୍ତିରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିନଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ସନ୍ଧିରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିନଥୁଲେ ସେମାନଙ୍କର ଯୁକ୍ତି ହେଲା ଯେ ଏହି ସନ୍ଧି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ପକ୍ଷପାତପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ସନ୍ଧିର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପାଖରେ ପରମାଣୁ ଶସ୍ତ୍ର ଗଚ୍ଛିତ ଅଛି, ସେମାନଙ୍କୁ ହିଁ ଏହି ସନ୍ଧି ସୁହାଇବ । ତେଣୁ ଏହି ସନ୍ଧିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିନଥୁବା ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମତରେ ଏହା ଏକ ‘ନକରାତ୍ମକ ସନ୍ଧି’ ।

୧୪ । ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ଚୁକ୍ତିର ସମାଲୋଚନା
Answer:

• ଏହି ସନ୍ଧି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ କିମ୍ବା ଶସ୍ତ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, କୌଣସି ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।
• ଏହା ଏକ ପକ୍ଷପାତପୂର୍ଣ ସନ୍ଧି ଅଟେ I ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରବିହୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ତୁଳନାରେ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରସଂପନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉଚ୍ଚତର ସ୍ଥିତିକୁ ବଜାୟ ରଖୁବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ସନ୍ଧି ତିଆରି ହୋଇଛି ।
• ଏହା ପରମାଣୁ ତଥା ପରମାଣୁବିହୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଶକ୍ତି ବା କ୍ଷମତାର ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ଅନ୍ୟ ଭାବରେ ନାୟପୂର୍ଣ ବୋଲି ଜଣାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି ।
• ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) ବାସ୍ତବରେ ଏକ ଏମିତି ରାଜନୈତିକ ଉପକରଣ, ଯାହା ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ପରମାଣୁ ସମ୍ପନ୍ନ ଓ ପରମାଣୁ ବିହୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ବାଣ୍ଟି ଦିଏ ।
• ଫ୍ରାନ୍ସ ଏବଂ ଚୀନ୍ ବାରମ୍ବାର ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷା କରି ସନ୍ଧିର ନିୟମକୁ ଖୁଲାପ କରି ଆସୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ।

୧୫ । ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT)ର ଗୁରୁତ୍ଵ
Answer:
ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରି ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇବାପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (C.T.B.T.) ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ । ୧୯୯୬ ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାରେ ଏହି ସନ୍ଧିକୁ ୧୫୮ଟି ଦେଶର ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତଦ୍ୱାରା ଗୃହୀତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସନ୍ଧିରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ଫ୍ରାନ୍ସ, ବ୍ରିଟେନ୍, ରୁଷ୍ ଏବଂ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟ ଏହି ସନ୍ଧିରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପରମାଣୁ କ୍ଷମତାସମ୍ପନ୍ନ ୪୪ଟି ଦେଶ ଏହି ସନ୍ଧିକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲେ ନାହିଁ । ୪୪ଟି ପରମାଣୁ କ୍ଷମତାସମ୍ପନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେବଳ ୨୫ଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ଏହାର ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲେ । ୧୯୯୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୩ ତାରିଖ ଦିନ ଆମେରିକାର କଂଗ୍ରେସ ସଭା ଏହି ସନ୍ଧିକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରିଥିଲା ।

୧୬ । ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟସମୂହ ।
Answer:
ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟସମୂହ ହେଲା –

• ସମସ୍ତ ଦେଶଦ୍ବାରା ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ କରିବାପାଇଁ ନିଷେଧ ।
• ଏହି ସନ୍ଧିର ଉଲ୍ଲଘଂନ ରୋକିବାପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସ୍ଥାପନା କରିବା ।
• ସନ୍ଧିରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିଥିବା ପରମାଣୁ ଶସ୍ତ୍ରବିହୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପରମାଣୁ ଗବେଷଣାଗାର ଏବଂ ପରମାଣୁ କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ନଜର ରଖୁବା ।
• ପରମାଣୁ ଶସ୍ତ୍ରସମ୍ପନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ନିଜର ମହଜୁଦ ପରମାଣୁ ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଗବେଷଣାଗାରରେ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ପରୀକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ପ୍ରଦାନ ।

୧୭ । ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତାର ଅର୍ଥ
Answer:
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ମାନବ ଗୋଷ୍ଠୀର ନିରାପତ୍ତାକୁ ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା କୁହାଯାଏ । ନିଜର ବିକାଶ ପାଇଁ, କାମ ପାଇଁ ବଞ୍ଚିବାପାଇଁ ମଣିଷ ନିରାପତ୍ତା ଚାହେଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କ ତଥା କ୍ଷମତାର ବିକାଶ ସହ ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତାର ଉଦ୍ଭବ ହୋଇଛି । ମାତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରର ନିରାପତ୍ତାକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯିବା ବେଳେ ବ୍ୟକ୍ତିର ନିରାପତ୍ତାକୁ ଗୌଣ ଆସନ ଦିଆଯିବାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ପୃଥ‌ିବୀ ଇତିହାସରେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ବିଗତ କିଛି ଦଶନ୍ଧି ହେଲା ବ୍ୟକ୍ତିର ମୁକ୍ତି, ସମ୍ମାନ ଓ ଅଧିକାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ! ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମଗ୍ରିକ ସ୍ଥିତି ହିଁ ମାନବ ସମାଜର ଭାଗ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ।

୧୮ । ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତାର ଲକ୍ଷଣ ।
Answer:
ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତାର ଲକ୍ଷଣ ବା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟମାନ ହେଲା –

• ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା ରାଷ୍ଟ୍ରକେନ୍ଦ୍ରିକ ନ ହୋଇ ବ୍ୟକ୍ତିକେନ୍ଦ୍ରିକ ଅଟେ ।
• ଏହା ବହୁକେନ୍ଦ୍ରିକ ବା ବହୁବିଧ ହୋଇଥିବାରୁ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତିର ଖାଦ୍ୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଅଧିକାର ଆଦିକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ।
• ଏହା ଲୋକମାନଙ୍କ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି କରି ସେମାନଙ୍କ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ଓ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଏ ।
• ଏହା ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିଷୟ । ସମସ୍ତ ଦେଶରେ ଏହାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନିରାପତ୍ତାକୁ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିହେବ ।
• ମାନବୀୟ ବିକାଶ ସହ ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା ଜଡ଼ିତ । କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି, କ୍ଷୁଧାରୁ ମୁକ୍ତି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା, ଅସମାନତାର ଦୂର ପରି ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତା ନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ ।
• ମାନବ ଜୀବନର ସୁରକ୍ଷା ମାନବିକ ନିରାପତ୍ତାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଯେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଭୟ ଉଦ୍ରେକ ବିଷୟ ଯଥା ହିଂସା, ଦଙ୍ଗା, ବିଦେଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆକ୍ରମଣ, ବ୍ୟାସ୍‌, ପାରିବେଶିକ ସମସ୍ୟା ଆଦି ମାନବଜୀବନ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ।

୧୯ ।ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଅର୍ଥ
Answer:
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସାଧାରଣ ଭାବେ ବସ୍ତୁଗତ ସୁଖ ସୁବିଧା, ଅର୍ଥାଦିର ନିଅଣ୍ଟିଆ ଅବସ୍ଥାକୁ ବୁଝାଏ । ଏଣୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କହିଲେ ଏହି ସାଧାରଣ ନିଅଣ୍ଟିଆ ଅବସ୍ଥାର ପୃଥ‌ିବୀ ବ୍ୟାପି ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସୂଚିତ କରେ । ଅନେକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କ୍ରମାଗତ ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଛି । ୨୦୦୭ ମସିହାରେ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ପୃଥ‌ିବୀର ୪୦ ଭାଗ ଲୋକ ରୋଜଗାର ଅସମାନତା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳର ବାସବାସ କରୁଛନ୍ତି । ଏଥ୍ ସହ ପୃଥିବୀର ଅନ୍ଧାଧିକ ଲୋକ ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ଦୈନିକ ୨.୫୦ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ରୋଜଗାର କରି ଜୀବନଧାରଣ କରୁଥିଲେ । ଆନ୍ତଜାତିକ ସହମତି ଅନୁଯାୟୀ ଦୈନିକ ୧.୫୦ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ରୋଜଗାର କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଅତିଶୟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଶିକାର ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।

୨୦ । ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର କି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥିଲା ?
Answer:

• ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀରେ ଏକ ଅଜଣା ଯୁଦ୍ଧ-ଆତଙ୍କ ଖେଳିଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନୁନ୍ନତ ଓ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ବ୍ୟାହତ ହୋଇଥିଲା ।
• ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାବରେ ଦୁଇ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାର ପରିଣାମରେ ତୃତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇ ପାରିନଥିଲା ।
• ସମ୍ମୁଖ ଯୁଦ୍ଧରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ନିୟୋଜିତ ହୋଇନଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ସେମାନଙ୍କର ବିରୋଧାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ତୀବ୍ର ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।
• ସାମରିକ ମେଣ୍ଟଗୁଡ଼ିକରେ ଯୋଗଦେଇଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ସାମରିକ ଶକ୍ତିର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସଂଗ୍ରହ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିବା ସହିତ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତା ବିଶ୍ବବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭୟ ସଂଚାର କରିଥିଲା ।
• ଶେଷରେ ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା, ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ମାନବର ଅବତରଣ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଉନ୍ନତି ଏକ ନୂତନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ।

୨୧ । ସାମ୍ୟବାଦର ପ୍ରସାରକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ନେତୃତ୍ୱରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ସାମରିକ ଚୁକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ସାମ୍ୟବାଦର ପ୍ରସାରକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ୧୯୪୯ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୪ ତାରିଖରେ ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ଗଢ଼ିଥିଲା । ଚୁକ୍ତିଭୁକ୍ତ ଗୋଟିଏ ଦେଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହେଲେ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଦେଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହେଲା ବୋଲି ଧରିନେବାକୁ ଏଥିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ।
• ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍‌ସ୍ ରାଜିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷରତ ହୋଇଥିଲା । ବାହ୍ୟଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରତିରୋଧ ନିମନ୍ତେ ଚୁକ୍ତିବଦ୍ଧ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏଥ‌ିରେ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୫୪ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୮ ତାରିଖ ଦିନ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ନେତୃତ୍ୱରେ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ଢାଞ୍ଚାରେ ଏଥରେ ନୀତିମାନ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନ୍, ତୁର୍କୀ, ଇରାକ୍, ଇରାନ୍ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ବାଗଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ଇରାକ୍ ଏଥରୁ ଓହରିଯିବା ପରେ ଏହା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଏହାର ସଭ୍ୟରୂପେ ଯୋଗ ଦେଲା ।

୨୨ । ଇଉରୋପୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ କି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଇଉରୋପୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ନିମ୍ନଲିଖୂତ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନେଇଥିଲେ ।

• ୧୯୫୨ ମସିହା ମେ ମାସ ୨୭ ତାରିଖରେ ଇଉରୋପୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ପ୍ୟାରିସ୍ତାରେ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଚୁକ୍ତିରେ ସମଗ୍ର ଇଉରୋପ ପାଇଁ ଏକ ସାଧାରଣ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ସଶସ୍ତ୍ରବାହିନୀ, ବଜେଟ୍ ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା । ଏକ ମିଳିତ ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଇଉରୋପ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବାହିନୀରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୫୪ ମସିହା ୨୮ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରୁ ୩ ଅକ୍ଟୋବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲଣ୍ଡନଠାରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୁଝାମଣା ନିମନ୍ତେ ଏକ ସମ୍ମିଳନୀ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୪୮ ମସିହାର ବ୍ରସେଲସ୍ ଚୁକ୍ତି ଆଧାରରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ।
• ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘର ପରିଷଦକୁ ବିଭିନ୍ନ ମୁଖ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ସମ୍ପର୍କରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ କ୍ଷମତା ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଫଳରେ ଏହା ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୩ । କିପରି ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ଅବସାନ ଘଟିଲା ?
Answer:

• ୧୯୮୫ ମସିହାରେ ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚୋଭ୍ ସୋଭିଏତ୍ ପଲିଟିବ୍ୟୁରୋର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ହେବାପରେ କେତେକ ସଂସ୍କାରମୂଳକ ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ଦୁଇ ମହାଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଲାଗି ରହିଥ‌ିବା ସଂଘର୍ଷର ଗତିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲା ।
• ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ସ୍ଥାପନ ଏବଂ ସହାବସ୍ଥାନ ଭାବ ଜାଗ୍ରତ ହେବା ଫଳରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା ।
• ପୂର୍ବ ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରୁ ସାମ୍ୟବାଦର ବିଲୋପ ମଧ୍ଯ ଘଟିଥିଲା ।
• ୧୯୯୧ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ବିଲୟ ଘଟି ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ରାଷ୍ଟ୍ରମଣ୍ଡଳ ହେଲା ।
• ଫଳସ୍ଵରୂପ ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଜର୍ଜ ବୁଶ୍ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ରୁଷ୍ମମଣ୍ଡଳର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବୋରିସ୍ ୟେଲସିନ୍ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ଅବସାନ ଘଟିଲା ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Political Science Solutions Chapter 9 ସାଂପ୍ରତିକ ବିଶ୍ଵରେ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରସଙ୍ଗର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପୃଷ୍ଠଭୂମି Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Political Science Chapter 9 Objective Questions in Odia Medium

ବସୁମିଷ୍ଠ ଓ ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। SALT – II କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୭୦
(ii) ୧୯୭୩
(iii) ୧୯୭୯
(iv) ୧୯୯୦
Answer:
(iii) ୧୯୭୯

୨। କେଉଁ ମସିହାରେ START ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୭୯
(ii) ୧୯୮୦
(iii) ୧୯୭୯
(iv) ୧୯୯୦
Answer:
(iv) ୧୯୯୦

୩। ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୯୦
(ii) ୧୯୯୫
(iii) ୧୯୯୬
(iv) ୧୯୯୯
Answer:
(iii) ୧୯୯୬

୪। ଭାରତ ଦ୍ଵିତୀୟ ଥର ପାଇଁ କେଉଁ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ରେ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ ?
(i) ୧୯୯୦
(ii) ୧୯୯୨
(iii) ୧୯୯୬
(iv) ୧୯୯୮
Answer:
(iv) ୧୯୯୮

୫। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମେ CTBTରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ?
(i) ଋଷିଆ
(ii) ଚୀନ
(iii) ଭାରତ
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା
Answer:
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା

୬। ବିଶ୍ୱ ଏଡସ୍ ଦିବସ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
(i) ଜାନୁଆରୀ ୧୨
(ii) ମେ ୨୦
(iii) ଜୁଲାଇ ୧୦
(iv) ଡିସେମ୍ବର ୧
Answer:
(iv) ଡିସେମ୍ବର ୧

୭। ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ ଦିବସ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
(i) ଫେବୃଆରୀ ୫
(ii) ଏପ୍ରିଲ ୨୦
(iii) ଅକ୍ଟୋବର ୧୭
(iv) ଡିସେମ୍ବର ୧୦
Answer:
(iii) ଅକ୍ଟୋବର ୧୭

୮। କେଉଁ ଦିବସକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
(i) ମାର୍ଚ୍ଚ ୩
(ii) ଏପ୍ରିଲ ୨୦
(iii) ଡିସେମ୍ବର ୧୦
(iv) ଡିସେମ୍ବର ୩
Answer:
(iii) ଡିସେମ୍ବର ୧୦

୯। ବିଶ୍ଵ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଗଠନ (WHO) ରେ କେତେଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ?
(i) ୧୯୦
(ii) ୧୯୧
(iii) ୧୯୩
(iv) ୧୯୪
Answer:
(iv) ୧୯୪

୧୦।‘‘ଯଦି ସଭ୍ୟତା ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ବିନାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଶସ୍ତ୍ର ସଭ୍ୟତାକୁ ବିନାଶ କରିବ ।’’ ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
(i) ହାର୍ଟମ୍ୟାନ
(ii) ଲର୍ଡ଼ ଗ୍ରେ
(iii) ମରଗେଥାଉ
(iv) ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ
Answer:
(ii) ଲର୍ଡ଼ ଗ୍ରେ

୧୧। ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ସାମ୍ୟବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲା ?
(i) ଆମେରିକା
(ii) ଚୀନ୍
(iii) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍
(iv) ଜାପାନ
Answer:
(iii) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍

୧୨। ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଙ୍ଗଠନ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୫୧
(ii) ୧୯୫୨
(iii) ୧୯୫୩
(iv) ୧୯୫୪
Answer:
(iv) ୧୯୫୪

୧୩। କେବେ ଇରାକ୍ ବାଗଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତିରୁ ଓହରିଗଲା ?
(i) ୧୯୫୬
(ii) ୧୯୫୭
(iii) ୧୯୫୮
(iv) ୧୯୫୯
Answer:
(iii) ୧୯୫୮

୧୪। କେଉଁ ସାମ୍ୟବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ‘ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି’ର ସଦସ୍ୟ ନ ଥିଲା ?
(i) ପୋଲାଣ୍ଡ
(ii) ହଙ୍ଗେରୀ
(iii) ବୁଲଗେରିଆ
(iv) ଚୀନ୍
Answer:
(iv) ଚୀନ୍

୧୫। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ମସିହାରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ବିଲୟ ଘଟିଥିଲା ?
(i) ୧୯୯୦
(ii) ୧୯୯୧
(iii) ୧୯୯୨
(iv) ୧୯୯୫
Answer:
(ii) ୧୯୯୧

୧୬। କେବେ ନୂତନ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଥିଲା?
(i) ୧୯୭୭
(ii) ୧୯୭୮
(iii) ୧୯୭୯
(iv) ୧୯୮୦
Answer:
(iii) ୧୯୭୯

୧୭। ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ମସିହାରେ ଆତ୍ମସ୍ ରାଜିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୪୮
(i) ୧୯୪୯
(iii) ୧୯୫୦
(iv) ୧୯୫୧
Answer:
(iv) ୧୯୫୧

୧୮। ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନରେ ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନୀ କେବେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା ?
(i) ଫେବୃୟାରୀ ୧୯୫୨
(ii) ମେ ୧୯୫୨
(iii) ଫେବୃୟାରୀ ୧୯୫୫
(iv) ମେ ୧୯୫୫
Answer:
(iv) ମେ ୧୯୫୫

୧୯। କିଏ ଆସ୍‌ର ସଭ୍ୟ ନଥିଲା ?
(i) ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ
(ii) ନେଦରଲାଣ୍ଡ
(iii) ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା
Answer:
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା

୨୦। କେବେ ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ନାମରେ ନାମିତ ହେଲା ?
(i) ୧୯୪୯ ମସିହା
(i) ୧୯୫୨ ମସିହା
(ii) ୧୯୫୫ ମସିହା
(iv) ୧୯୫୮ ମସିହା
Answer:
(iv) ୧୯୫୮ ମସିହା

୨୧। କେବେ ଦେତାର ଅବସାନ ଘଟିଲା ?
(i) ୧୯୭୮ ମସିହା
(ii) ୧୯୭୯ ମସିହା
(ii) ୧୯୮୫ ମସିହା
(iv) ୧୯୯୦ ମସିହା
Answer:
(ii) ୧୯୭୯ ମସିହା

୨୨। କାହାର ସଂସ୍କାରମୂଳକ ନୀତି ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ଅବସାନ ନିମନ୍ତେ ମାର୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା ?
(i) ୱାଲଟର ଲିଫ୍‌ମାନ୍
(ii) ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍
(iii) ଜର୍ଜ ବୁଶ୍
(iv) ବୋରିସ୍ ୟେଲସିନ୍
Answer:
(ii) ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍

୨୩। କେଉଁ ଚୁକ୍ତି ଆଧାରରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ?
(i) ବ୍ରସେଲସ୍
(i) ମ୍ୟୁନିକ୍
(iii) ଆଟଲାଣ୍ଟା
(iv) ତାସ୍କେଣ୍ଟ୍
Answer:
(i) ବ୍ରସେଲସ୍

୨୪। କେବେ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଲା ବୋଲି ଘୋଷଣା କରାଗଲା ?
(i) ୧୯୯୧
(ii) ୧୯୯୨
(iii) ୧୯୯୩
(iv) ୧୯୯୪
Answer:
(ii) ୧୯୯୨

୨୫। କେବେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ‘ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ’ ଗଠନ କରିଥିଲା ?
(i) ୧୯୪୯ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୪ ତାରିଖ
(ii) ୧୯୪୯ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୪ ତାରିଖ
(iii) ୧୯୪୯ ମସିହା ମେ ୧୪ ତାରିଖ
(iv) ୧୯୪୯ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧୪ ତାରିଖ
Answer:
(ii) ୧୯୪୯ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୪ ତାରିଖ

୨୬। ୧୯୫୨ ମସିହାରେ କେଉଁ ଦୁଇ ଦେଶ ‘ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ’ରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ତୁର୍କୀ ଓ ଗ୍ରୀସ୍
(ii) ଗ୍ରୀସ୍ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନୀ
(iii) ତୁର୍କୀ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନୀ
(iv) ଗ୍ରୀସ୍ ଓ ବୁଲ୍‌ଗେରିଆ
Answer:
(i) ତୁର୍କୀ ଓ ଗ୍ରୀସ୍

୨୭। କେଉଁ ମସିହା ପରେ ସାମ୍ୟବାଦୀମାନେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପ ଓ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ କ୍ଷମତା ବିସ୍ତାର କରିପାରି ନଥିଲେ ?
(i) ୧୯୪୨
(ii) ୧୯୪୬
(iii) ୧୯୪୯
(iv) ୧୯୫୨
Answer:
(iii) ୧୯୪୯

୨୮। ୧୯୫୨ ମସିହା ମେ ମାସ ୨୭ ତାରିଖରେ ଇଉରୋପୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ କେଉଁଠାରେ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ପ୍ୟାରିସ୍
(ii) ପୋଲାଣ୍ଡ
(iii) ହଲାଣ୍ଡ
(iv) ନରୱେ
Answer:
(i) ପ୍ୟାରିସ୍

୨୯। ୧୯୫୪ ମସିହା ୨୮ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରୁ ୩ ଅକ୍ଟୋବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେଉଁଠାରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
(i) ସେନ
(ii) ଜାପାନ
(iii) ଲଣ୍ଡନ
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା
Answer:
(iii) ଲଣ୍ଡନ

୩୦। ୧୯୪୮ର କେଉଁ ଚୁକ୍ତି ଆଧାରରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପରେ ଐକ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା ?
(i) ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି
(ii ) ପ୍ୟାରିସ୍ ଚୁକ୍ତି
(iii) ବ୍ରସେଲ୍ସ ଚୁକ୍ତି
(iv) ଭର୍ସାଇ ଚୁକ୍ତି
Answer:
(iii) ବ୍ରସେଲ୍‌ ଚୁକ୍ତି

୩୧। କେବେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୪୨
(ii) ୧୯୪୫
(iii) ୧୯୪୮
(iv) ୧୯୪୯
Answer:
(iii) ୧୯୪୮

୩୨। ଦକ୍ଷିଣ -ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ରୁଷ୍ ଓ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଚୀନ୍‌ର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ନିମନ୍ତେ ୧୯୫୪ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୮ ତାରିଖ ଦିନ କାହା ନେତୃତ୍ୱରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍
(ii) ସ୍ପେନ
(iii) ଇଟାଲୀ
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା
Answer:
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା

୩୩। ପାକିସ୍ତାନ କେଉଁ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟ ଥିଲା ?
(i) ସିଆଟୋ
(ii) ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି
(iii) ନାଟୋ
(iv) ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି
Answer:
(i) ସିଆଟୋ

୩୪। କେବେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଥିଲା ?
(i) ୧୯୭୦
(ii) ୧୯୭୨
(iii) ୧୯୭୫
(iv) ୧୯୭୬
Answer:
(iii) ୧୯୭୫

୩୫। ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ଇରାକ୍‌ର ରାଜଧାନୀ ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ୱାରେ କେଉଁ ଚୁକ୍ତି ସାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି
(ii) ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି
(iii) ଲଣ୍ଡନ ଚୁକ୍ତି
(iv) ନାଟୋ
Answer:
(ii) ବାଦ୍ ଚୁକ୍ତି

୩୬। ‘ନାଟୋ’ର ପୂରାନାମ କ’ଣ ?
(i) ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ
(ii) ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ
(iii) ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି
(iv) ବ୍ରସେଲ୍ସ ଚୁକ୍ତି
Answer:
(i) ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ

୩୭। ‘ସିଆଟୋ’ର ପୂରାନାମ କ’ଣ ?
(i ) ବ୍ରସେଲ୍ସ ଚୁକ୍ତି
(ii) ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ
(iii) ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି
(iv) ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ
Answer:
(iv) ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ

୩୮। ୧୯୫୮ ମସିହାରେ କେଉଁ ଦେଶ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା ?
(i) ଜାପାନ
(ii) ଫ୍ରାନ୍ସ
(iii) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା
Answer:
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା

୩୯। କେଉଁ ଦେଶ ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନର ସଭ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ଆଇସ୍‌ଲାଣ୍ଡ
(ii) ନରୱେ
(iii) ପର୍ତ୍ତୁଗାଲ
(iv) ନେଦରଲାଣ୍ଡ
Answer:
(iv) ନେଦରଲାଣ୍ଡ

୪୦। କେଉଁ ଦେଶ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନର ସଭ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍
(ii) ଫ୍ରାନ୍ସ
(iii) ବ୍ରିଟେନ୍
(iv) ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ
Answer:
(i) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍

୪୧। ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନରେ କେତେଜଣ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ ?
(i) ୬ ଜଣ
(ii) ୮ ଜଣ
(iii) ୧୦ ଜଣ
(iv) ୧୨ ଜଣ
Answer:
(ii) ୮ ଜଣ

୪୨। ୧୯୫୫ ମସିହା ମେ ୧ ତାରିଖରେ ପୋଲାଣ୍ଡର ରାଜଧାନୀଠାରେ କେଉଁ ଚୁକ୍ତି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି
(ii) କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ
(iii) ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି
(iv) ବ୍ରସେଲ୍‌ ଚୁକ୍ତି
Answer:
(iii) ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି

୪୩। ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ୮ଟି
(ii) ୧୫ଟି
(ii) ୧୬ଟି
(iv) ୧୮ଟି
Answer:
(i) ୮ଟି

୪୪। କେଉଁ ଦେଶ ନେତୃତ୍ୱରେ ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା
(ii) ଫ୍ରାନ୍ସସ
(iii) ତୁର୍କୀ
(iv) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍
Answer:
(iv) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍

୪୫। କେଉଁ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କର ଆକ୍ରମଣକୁ ମିଳିତ ଭାବରେ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବେ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
(i) ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତି
(ii) ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି
(iii) ଲଣ୍ଡନ ଚୁକ୍ତି
(iv) ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଚୁକ୍ତି
Answer:
(ii) ୱାର୍‌ସ ଚୁକ୍ତି

୪୬। ୧୯୭୯ ମସିହାରେ କେଉଁ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହର ସୂତ୍ରପାତ ଘଟିଥିଲା ?
(i) ଇରାକ୍
(ii) ତୁର୍କୀ
(iii) ଇରାନ୍
(iv) ଥାଇଲାଣ୍ଡ
Answer:
(iii) ଇରାନ୍

୪୭। ଚୀନ୍-ଭିଏତନାମ ଯୁଦ୍ଧ କେବେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୭୨
(ii) ୧୯୭୫
(iii) ୧୯୭୮
(iv) ୧୯୭୯
Answer:
(iv) ୧୯୭୯

୪୮। ୧୯୭୯ ମସିହାରେ ଏଲ୍‌ ସାଲ୍‌ଭେଡ଼ର୍‌ରେ କେଉଁ ଦେଶର ସଂପୃକ୍ତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ?
(i) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍
(ii) ତୁର୍କୀ
(iii) ଫ୍ରାନ୍ସସ
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା
Answer:
(iv) ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା

୪୯। ୧୯୭୯ ମସିହାରେ ଆଫଗାନିସ୍ଥାନରେ କେଉଁ ଦେଶର ସାମରିକ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ?
(i) ବ୍ରିଟେନ୍
(ii) ଇଟାଲୀ
(iii) ଜାପାନ
(iv) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍
Answer:
(iv) ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍

୫୦। ସାନ୍ ସାଲଭେଡ଼ର୍‌ କେଉଁ ଦେଶର ରାଜଧାନୀ ?
(i) ଭିଏତନାମ
(ii) ଟ୍ଵିଟେମାଲା
(ii) ନାଇଜେରିଆ
(iv) ଏଲ୍ ସାଇଭେଡ଼ର୍‌
Answer:
(iv) ଏଲ୍ ସାଇଡ଼ର୍‌

୫୧। କେବେ ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍ ସୋଭିଏତ୍ ପଲିଟିବ୍ୟୁରୋର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ପଦ ଅଳଙ୍କୃତ କରିଥିଲେ ?
(i) ୧୯୮୪
(ii) ୧୯୮୫
(iii) ୧୯୮୮
(iv) ୧୯୯୧
Answer:
(ii) ୧୯୮୫

୫୨। କେଉଁ ମସିହା ଜାତିସଂଘ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ଅସ୍ଥାୟୀ ମିଶ୍ରିତ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ?
(i) ୧୯୨୦
(ii) ୧୯୨୧
(iii) ୧୯୨୫
(iv) ୧୯୩୦
Answer:
(i) ୧୯୨୧

୫୩। ଲଣ୍ଡନ ନୌସେନା ସନ୍ଧି କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୨୮
(ii) ୧୯୩୦
(iii) ୧୯୩୪
(iv) ୧୯୪୦
Answer:
(ii) ୧୯୩୦

୫୪। ଅଙ୍ଗୋ -ଜର୍ମାନ୍ ନୌସେନା ସନ୍ଧି କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୩୦
(ii) ୧୯୩୨
(iii) ୧୯୩୪
(iv) ୧୯୩୫
Answer:
(iv) ୧୯୩୫

୫୫। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ପରମ୍ପରାଗତ ଶସ୍ତ୍ର ଆୟୋଗ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୪୫
(ii) ୧୯୪୬
(iii) ୧୯୪୭
(iv) ୧୯୫୦
Answer:
(iii) ୧୯୪୭

୫୬। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ କେବେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ?
(i) ୧୯୪୫
(ii) ୧୯୪୮
(iii) ୧୯୫୦
(iv) ୧୯୫୨
Answer:
(iv) ୧୯୫୨

୫୭। କେଉଁ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ଯୋଜନାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
(i) ଜେନେଭା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ
(ii) ଲଣ୍ଡନ ସମ୍ମିଳନୀ
(iii) ୱାଶିଂଟନ ସମ୍ମିଳନୀ
(iv) କାଇରୋ ସମ୍ମିଳନୀ
Answer:
(i) ଜେନେଭା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ

୫୮। ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ସନ୍ଧି (NPT) କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୫୯
(ii) ୧୯୬୨
(iii) ୧୯୬୩
(iv) ୧୯୭୦
Answer:
(iv) ୧୯୭୦

୫୯। SALT – 1 କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୭୦
(ii) ୧୯୭୨
(iii) ୧୯୭୫
(iv) ୧୯୭୬
Answer:
(ii) ୧୯୭୨

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ________________ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ଅସ୍ଥାୟୀ ମିଶ୍ରିତ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୨୧

୨ । ଲଣ୍ଡନ ନୌସେନା ସନ୍ଧି __________________ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୩୦

୩ । ଆଗ୍ଲୋ ଜର୍ମାନ୍ ନୌସେନା ସନ୍ଧି ________________ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୩୫

୪। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ୱାରା ପରମ୍ପରାଗତ ଶସ୍ତ୍ର ଆୟୋଗ ______________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୪୭

୫। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ବାରା ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଆୟୋଗ ______________ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୫୨

୬। _______________ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ଯୋଜନାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖୁଥିଲେ ?
Answer:
ଜେନେଭା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ

୭। ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ସନ୍ଧି (NTBT) ______________ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୬୩

୮ । ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) ________________ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୭୦

୯। SALT-I ______________ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୭୨

୧୦। SALT – II _______________ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୭୯

୧୧। ________________ ମସିହାରେ START ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୦

୧୨। ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) _______________ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୬

୧୩ । ଭାରତ ଦ୍ବିତୀୟଥର ପାଇଁ _______________ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ରେ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୮

୧୪। ______________ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମେ CTBTରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲା ।
Answer:
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା

୧୫୮ ବିଶ୍ଵ ଏଡ଼ସ୍ ଦିବସ ________________ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧

୧୬ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ ଦିବସ ________________ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଅକ୍ଟୋବର ୧୭

୧୭। ________________ ଦିବସକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦

୧୮ । ବିଶ୍ଵ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO)ରେ ______________ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ।
Answer:
୧୯୪

୧୯। ‘‘ଯଦି ସଭ୍ୟତା ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ବିନାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଶସ୍ତ୍ର ସଭ୍ୟତାକୁ ବିନାଶ କରିବ ।’’ ଏହା ____________ ଉକ୍ତ ।
Answer:
ଲର୍ଡ଼ ଗ୍ରେ

C. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ତାଂଶିଟନ୍‌ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ଯୋଜନାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଜେନେଭା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ଯୋଜନାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

୨। ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ସନ୍ଧି (NTBT) ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ସନ୍ଧି (NTBT) ୧୯୬୩ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩। ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) ୧୯୬୫ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) ୧୯୭୦ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

୪। SALT – 1 ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
SALT – 1 ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୫ | SALT – II ୧୯୭୦ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
SALT – II ୧୯୭୯ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୬ | ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ଅସ୍ଥାୟୀ ମିଶ୍ରିତ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ।
Answer:
୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ଅସ୍ଥାୟୀ ମିଶ୍ରିତ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ।

୭ । ଲଣ୍ଡନ ନୌସେନା ସନ୍ଧି ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଲଣ୍ଡନ ନୌସେନା ସନ୍ଧି ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୮। ଆଗ୍ଲୋ ଜର୍ମାନ୍ ନୌସେନା ସନ୍ଧି ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଆଗ୍ଲୋ ଜର୍ମାନ୍ ନୌସେନା ସନ୍ଧି ୧୯୩୫ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୯ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ପରମ୍ପରାଗତ ଶସ୍ତ୍ର ଆୟୋଗ ୧୯୪୬ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ପରମ୍ପରାଗତ ଶସ୍ତ୍ର ଆୟୋଗ ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୦ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ।
Answer:
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ।

୧୧। ୧୯୯୨ ମସିହାରେ START ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୯୦ ମସିହାରେ START ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୨ । ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) ୧୯୯୦ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) ୧୯୯୬ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୩। ଭାରତ ଦ୍ଵିତୀୟ ଥରପାଇଁ ୧୯୯୬ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ରେ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭାରତ ଦ୍ବିତୀୟ ଥରପାଇଁ ୧୯୯୮ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ରେ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।

୧୪। ଋଷିଆ ପ୍ରଥମେ CTBTରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କରିଥିଲା ।
Answer:
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରଥମେ CTBTରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲା ।

୧୫ । ବିଶ୍ବ ଏଡ଼ସ୍ ଦିବସ ଡିସେମ୍ବର ୧୨ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ବିଶ୍ବ ଏଡ଼ସ୍ ଦିବସ ଡିସେମ୍ବର ୧ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୧୬ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ ଦିବସ ଅକ୍ଟୋବର ୫ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ ଦିବସ ଅକ୍ଟୋବର ୧୭ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୧୭ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୩ ତାରିଖକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୧୮ । ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO)ରେ ୧୯୬ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ।
Answer:
ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO)ରେ ୧୯୪ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ।

୧୯। “‘ଯଦି ସଭ୍ୟତା ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ବିନାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଶସ୍ତ୍ର ସଭ୍ୟତାକୁ ବିନାଶ କରିବ ।’’ ଏହା ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କର ଉକ୍ତି ।
Answer:
‘ଯଦି ସଭ୍ୟତା ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ବିନାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଶସ୍ତ୍ର ସଭ୍ୟତାକୁ ବିନାଶ କରିବ ।’’ ଏହା ଲର୍ଡ଼ ଗ୍ରେଙ୍କର ଉକ୍ତି ।

D. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

୧। କେଉଁ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ଅସ୍ଥାୟୀ ମିଶ୍ରିତ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ଅସ୍ଥାୟୀ ମିଶ୍ରିତ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ।

୨। ଲଣ୍ଡନ ନୌସେନା ସନ୍ଧି କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଲଣ୍ଡନ ନୌସେନା ସନ୍ଧି ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩ ଆଗ୍ଲୋ ଜର୍ମାନ୍ ନୌସେନା ସନ୍ଧି କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଆଗ୍ଲୋ ଜର୍ମାନ୍ ନୌସେନା ସନ୍ଧି ୧୯୩୫ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୪ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ପରମ୍ପରାଗତ ଶସ୍ତ୍ର ଆୟୋଗ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ୱାରା ପରମ୍ପରାଗତ ଶସ୍ତ୍ର ଆୟୋଗ ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

୫। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ କେବେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ?
Answer:
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ।

୬ । କେଉଁ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ତଳେ ଯୋଜନାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଜେନେଭା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ତଳେ ଯୋଜନାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

୭ । ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ସନ୍ଧି (NIBT) କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ସନ୍ଧି (NTBT) ୧୯୬୩ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୮| ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) କେଉଁ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) ୧୯୭୦ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

୯। SALT – 1 କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
SALT – 1 ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୦ । SALT – II କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
SALT – II ୧୯୭୯ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୧ । କେଉଁ ମସିହାରେ START ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୦ ମସିହାରେ START ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୨ । ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) ୧୯୯୬ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୩। ଭାରତ ଦ୍ଵିତୀୟ ଥରପାଇଁ କେଉଁ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ରେ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତ ଦ୍ଵିତୀୟ ଥରପାଇଁ ୧୯୯୮ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ରେ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲା ।

୧୪ । କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମେ CTBTରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲା ?
Answer:
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପ୍ରଥମେ CTBTରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲା ।

୧୫ । ବିଶ୍ୱ ଏଡ଼ସ୍ ଦିବସ କେଉଁ ମାସରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵ ଏଡ଼ସ୍ ଦିବସ ଡିସେମ୍ବର ୧ ତାରିଖରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୧୬ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ ଦିବସ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ ଦିବସ ଅକ୍ଟୋବର ୧୭ ତାରିଖ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୧୭ । କେଉଁ ଦିବସକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ଦିବସକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।

୧୮ । ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO)ରେ କେତେଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିଶ୍ଵ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO)ରେ ୧୯୪ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ।

୧୯ । ‘‘ଯଦି ସଭ୍ୟତା ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ବିନାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଶସ୍ତ୍ର ସଭ୍ୟତାକୁ ବିନାଶ କରିବ ।’? ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
Answer:
‘ଯଦି ସଭ୍ୟତା ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ବିନାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଶସ୍ତ୍ର ସଭ୍ୟତାକୁ ବିନାଶ କରିବ ।’’ ଏହା ଲର୍ଡ଼ ଗ୍ରେଙ୍କର ଉକ୍ତି ।

୨୦ । ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ପୃଥ‌ିବୀ କେଉଁ ଦୁଇଟି ଗୋଷ୍ଠୀରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ପୃଥ‌ିବୀ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ନାମକ ଦୁଇଟି ଗୋଷ୍ଠୀରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୧ । ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ କିପରି ଏକ ନୂତନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ଓ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା, ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ମାନବର ଅବତରଣ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ଓ କାରିଗରୀ ବିଦ୍ୟାର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଉନ୍ନତି ଏକ ନୂତନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି – ବିଦ୍ୟାର ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ।

୨୨ । ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଉତ୍ତର ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ଏପ୍ରିଲ୍ ୪, ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୩ । କେବେ ଲଣ୍ଡନଠାରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୁଝାମଣା ନିମନ୍ତେ ଏକ ସମ୍ମିଳନୀର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୫୪ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୮ ରୁ ଅକ୍ଟୋବର ୩ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲଣ୍ଡନଠାରେ ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୁଝାମଣା ନିମନ୍ତେ ଏକ ସମ୍ମିଳନୀର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା ।

୨୪ । କେଉଁସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍‌ସ୍ ରାଜିନାମା ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍‌ସ୍ ରାଜିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୫ । ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ବାଗ୍‌ଦାଦ୍ ଚୁକ୍ତିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ନାମ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚୁକ୍ତି ସଂଗଠନ ।

୨୬ । ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି କେବେ ଓ କେଉଁଠାରେ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ୱାରସ୍ ଚୁକ୍ତି ୧୯୫୫ ମସିହା ମେ ମାସ ୧ ତାରିଖରେ ପୋଲାଣ୍ଡର ରାଜଧାନୀ ୱାରସ୍ଠାରେ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୭ । କେଉଁ ମସିହାରେ ଦୈତାର ସହସା ଅବସାନ ଘଟିଲା ?
Answer:
୧୯୭୯ ମସିହାରେ ଦୈତାର ସହସା ଅବସାନ ଘଟିଲା ।

୨୮ । ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍ କେବେ ସୋଭିଏତ୍ ପଲିଟିବ୍ୟୁରୋର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ହେଲେ ?
Answer:
ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚୋଭ୍ ୧୯୮୫ ମସିହାରେ ସୋଭିଏତ୍ ପଲିଟିବ୍ୟୁରୋର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ହେଲେ ।

୨୯ । ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ଅବସାନ ହେଲା ବୋଲି କେଉଁ ଦୁଇ ଜଣ ଘୋଷଣା କଲେ ?
Answer:
ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଜର୍ଜ ବୁଶ୍ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ରୁଷ୍ମମଣ୍ଡଳର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବୋରିସ୍ ୟେଲସିନ୍ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ଅବସାନ ହେଲା ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

E. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

୧। କେଉଁ ମସିହାରେ ଜାତିସଂଘ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ଅସ୍ଥାୟୀ ମିଶ୍ରିତ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୨୧

୨। ଲଣ୍ଡନ ନୌସେନା ସନ୍ଧି କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୦

୩। ଆଗ୍ଲୋ ଜର୍ମାନ୍ ନୌସେନା ସନ୍ଧି କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୫

୪। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘଦ୍ଵାରା ପରମ୍ପରାଗତ ଶସ୍ତ୍ର ଆୟୋଗ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୪୭

୫। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ କେବେ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୫୨

୬ । କେଉଁ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ତଳେ ଯୋଜନାର ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଜେନେଭା ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ

୭ । ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷିଦ୍ଧ ସନ୍ଧି (NIBT) କେବେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୬୩

୮ । ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) କେଉଁ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୭୦

୯ । SALT – 1 କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୭୨

୧୦ SALT – II କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୭୯

୧୧ । କେଉଁ ମସିହାରେ START ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୦

୧୨ ।ବ୍ୟାପକ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ନିଷେଧ ସନ୍ଧି (CTBT) କେଉଁ ମସିହାରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୬

୧୩ । ଭାରତ ଦ୍ଵିତୀୟ ଥରପାଇଁ କେଉଁ ମସିହାରେ ପୋଖରାନ୍‌ରେ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୮

୧୪ । କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମେ CTBTରେ ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲା ?
Answer:
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା

୧୫ । ବିଶ୍ୱ ଏଡ଼ସ୍ ଦିବସ କେଉଁ ଦିନରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧ ତାରିଖ

୧୬ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ ଦିବସ କେବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ଅକ୍ଟୋବର ୧୭ ତାରିଖ

୧୭। କେଉଁ ଦିବସକୁ ମାନବିକ ଅଧିକାର ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ?
Answer:
ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖ

୧୮। ବିଶ୍ଵ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ (WHO)ରେ କେତେଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ?
Answer:
୧୯୪

୧୯ ।‘‘ଯଦି ସଭ୍ୟତା ଶସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ବିନାଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଶସ୍ତ୍ର ସଭ୍ୟତାକୁ ବିନାଶ କରିବ ।’’ ଏହା କାହାର ଉକ୍ତି ?
Answer:
ଲର୍ଡ଼ ଗ୍ରେ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 1 ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସଂଜ୍ଞା, ପରିସର ଓ ବିଷୟବସ୍ତୁ Objective & Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 1 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1 . ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ ଅଟନ୍ତି ?
(A ) କେସ୍
(B) ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(D) ରବିନ୍‌ସ୍
Answer:
(C) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

2 . ଅର୍ଥନୀତି କେଉଁ ପ୍ରକାରର ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ?
(A) ପ୍ରାକୃତିକ ବିଜ୍ଞାନ
(B) ଭୌତିକ ବିଜ୍ଞାନ
(C) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(C) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ

3 . ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିରୂପଣ କରାଯାଇଥ‌ିବା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସଂଜ୍ଞାକୁ କେଉଁ ସଂଜ୍ଞା କୁହାଯାଏ ?
(A) କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା
(B) ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା
(C) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା
(D) ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସଂଜ୍ଞା
Answer:
(B) ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା

4 . ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଅଟନ୍ତି ?
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ରବିସ୍
(C) ମାର୍ଶାଲ୍
(D) ପିଗୁ
Answer:
(C) ମାର୍ଶାଲ୍

5 . ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା କେଉଁ ଉପାଦାନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ?
(A) ସ୍ଵଳ୍ପତା ଓ ଜନକଲ୍ୟାଣ
(B) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ମନୋନୟନ
(C) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ଅଭିବୃଦ୍ଧି
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ମନୋନୟନ

6. ‘ଅର୍ଥନୀତି ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରବନ୍ଧ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ରବିନ୍‌ସ୍
(D) କେସ୍
Answer:
(C) ରବିନ୍‌ସ୍

7. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେଉଁ ବର୍ଷ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ?
(A) 1883
(B) 1772
(C) 1553
(D) 1776
Answer:
(D) 1776

8. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କିଏ ନୈରାଶ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ?
(A) ଆରିଷ୍ଟୋଟଲ୍
(B) ରସ୍କିନ୍
(C) ସୁଟର
(D) ମାର୍ଶାଲ
Answer:
(B) ରସ୍କିନ୍

9. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କିଏ ପ୍ରଥମେ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ?
(A) ଫ୍ରିସିକ୍
(B) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(C) ମାର୍ଶାଲ୍
(D) କେସ୍
Answer:
(A) ଫ୍ରିସିକ୍

10. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରଭୁକ୍ତ ?
(A) ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଆଚରଣ
(B) ସାମୂହିକ ଚାହିଦା
(C) ଜାତୀୟ ଆୟ
(D) ସାମୂହିକ ବିନିଯୋଗ
Answer:
(A) ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଆଚରଣ

11. ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ ଅର୍ଥନୀତିର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ଲିଓନେଲ୍ ରବି
(D) ପଲ୍ ସାମୁଏଲ୍‌ସନ୍
Answer:
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

12. କିଏ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମନୋନୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ?
(A) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(B) ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍
(C) ଜେ.ବି. ଶ
(D) ଲିଓନେଲ୍ ରବିନସ୍
Answer:
(B) ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍

13. ଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସଂଜ୍ଞାକୁ କେଉଁ ସଂଜ୍ଞା କୁହାଯାଏ ?
(A) ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସଂଜ୍ଞା
(B) ସଂପଦ ସଂଜ୍ଞା
(C) କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା
(D) ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା
Answer:
(B) ସଂପଦ ସଂଜ୍ଞା

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କନକ ହେଉଛନିୁ _______ ।
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

2. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କଲ୍ୟାଣକାରା ସଂଜ୍ଞା _______ ଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ।
Answer:
ଆଲଫ୍ରେଡ୍ ମାର୍ଶାଲ

3. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା _______ ସାଧନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
Answer:
ଭୌତିକ ସମ୍ପଦର ଅଧ୍ୟଗ୍ରହଣ

4. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ _______ ନୈରାଶ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ରସ୍କିନ୍

5. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ _______ ରୁଟି ଓ ଲହୁଣୀ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
କାର୍ଲାଇଲ୍

6. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା _______ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍

7. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ _______ ଧନଦେବୀଙ୍କ ବାଣୀ ଭାବେ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
କାର୍ଲାଇଲ୍

8. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କଲ୍ୟାଣ ସଂଜ୍ଞା _______ ପୁପୃକରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଅଛି_
Answer:
Principle of Economics

9. ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ସଂଜ୍ଞା _______ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

Answer:
ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍ସ୍

10. ରବିନ୍ସଙ୍କର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ସଂଜ୍ଞା _______ ଉପାଦାନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।
Answer:
ସାଧନର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ଚୟନ

11. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ _______ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଫ୍ରିସିକ୍ ।

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ‘ଅର୍ଥନୀତି ତତ୍ତ୍ବ’ ପୁସ୍ତକ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ‘ଅର୍ଥନୀତି ତତ୍ତ୍ବ’ ପୁସ୍ତକ ମାର୍ଶାଲଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ।

2. ରସ୍କିନ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ରସ୍କିନ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ବିମର୍ଷ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।

3.  “ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତୁ’’ ଶୀର୍ଷକ ପୁସ୍ତକର ଲେଖକ ଆଲଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ‘ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ’’ ଶୀର୍ଷକ ପୁସ୍ତକର ଲେଖକ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍ ।

4. ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ବିଜ୍ଞାନ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଆଲଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ବିଜ୍ଞାନ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି ।

5. ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।

6. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସୁଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ମାର୍ଶାଲ୍ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵଳ୍ପତା ସଂଜ୍ଞା ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍‌ ଦେଇଥିଲେ ।

7. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଉଭୟ କଳା ଓ ବିଜ୍ଞାନ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

8. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ କହିଲେ ଅସୀମ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କେତେକ ଅଭାବର ଚୟନକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ କହିଲେ ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟାବହାରିକ ଗୁଣ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରତି ଚୟନକୁ ବୁଝାଏ ।

9. ରବିନସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ଉଭୟ ସମ୍ବଳର ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ଓ ବିକାଶ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା କେବଳ ଦୁଷ୍ଟ୍ରାପ୍ୟତା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।

10. କୌଣସି ଦେଶରେ ଅର୍ଥନୀତିର ବିଲୋପ କହିଲେ ଆକ୍ଷରିକ ବିଲୋପକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – କୌଣସି ଦେଶରେ ଅର୍ଥନୀତିର ବିଲୋପ କହିଲେ ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବୁଝାଏ ।

11. ଅର୍ଥନୀତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିନିମୟ ମୂଲ୍ୟ ଥାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

12. ଅର୍ଥନୀତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଯୋଗାଣ ସର୍ବଦା ସ୍ଵଚ୍ଛ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

13. ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ହୋଇଥବାରୁ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକ ପରିପୂରକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଆଲଫ୍ରେଡ୍ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କି ପ୍ରକାର ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

2. ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟା – ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ ସମସ୍ୟା – ଏହା ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍‌ କହିଥିଲେ ।

3. କେଉଁ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଧ୍ୟାପକ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।

4. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମାନବର ସାଧାରଣ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ – ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମାନବର ସାଧାରଣ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ –ଏକଥା ମାର୍ଶାଲ୍ କହିଥିଲେ ।

5. କାହାକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଜନକ କୁହାଯାଏ ।

6. କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସଂପଦ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସଂପଦ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।

7. କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଲିଓନେଲ୍ ରବିସ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସ୍ବଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

8. କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ କହିଥିଲେ ଯେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ସାଧନ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍ସ କହିଥିଲେ ଯେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ସାଧନ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ।

9. କିଏ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ବିଷାଦାତ୍ମକ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
Answer:
କାର୍ଲାଇଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ବିଷାଦାତ୍ମକ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

10. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ପଦ ଓ କଲ୍ୟାଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ପଦ ଓ କଲ୍ୟାଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ବୋଲି ମାର୍ଶାଲ୍ କହିଥିଲେ ।

11. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସାରମର୍ମ କ’ଣ ?
Answer:
ଅଭାବ, ଉଦ୍ୟମ ଓ ପରିତୃପ୍ତି ହେଉଛି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ସାରମର୍ମ ।

12. ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଓ ଅଭାବର ଅସୀମତା ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ଯାହା ଉପରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଆଧାରିତ – ଏହା କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମତ ?
Answer:
ସମ୍ବଳର ସ୍ୱଳ୍ପତା ଓ ଅଭାବର ଅସୀମତା ହେଉଛି ଦୁଇଟି ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ଯାହା ଉପରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଆଧାରିତ – ଏହା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ମତ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି| ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କୌଣସି ଏକ ଉପଭୋକ୍ତା, ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଭଳି କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକର ବିଶ୍ଳେଷଣ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ସବୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ ।

2. ଅର୍ଥନୀତିର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ଜାତୀୟ ସଂପଦର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ କାରଣର ଏକ ଅନୁସନ୍ଧାନ’ ବା ‘ଜାତୀୟ ସଂପଦ’ (Wealth of Nations)ରେ (1776) ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସେ, ସଂପଦର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ, ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ପଦର ବିଜ୍ଞାନ ହିସାବରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରେ ।

3. ଅର୍ଥନୀତିର କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
1890 ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘Principles of Economics’ ପୁସ୍ତକରେ ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ ଯେ, ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଜୀବନର ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀକୁ ନେଇ ମାନବ ସମାଜର ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏହା ମାନବର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ସେହି ଅଂଶକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ଯାହା ମାନବ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଭୌତିକ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାପ୍ତି ଓ ବିନିଯୋଗ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ତେଣୁ ଏହା ଏକପକ୍ଷରେ ସଂପଦର ଅଧ୍ୟୟନ ଏବଂ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ମାନବ ଅଧ୍ୟୟନର ଅଂଶବିଶେଷ ।

4. ଅର୍ଥନୀତିର ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କର ।
Answer:
ଇଂରେଜ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଫେସର ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଲିଖ ପୁସ୍ତକ ‘Nature and Significance of Economic Sciecne’’ (ଅର୍ଥନୀତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ) ୧୯୩୨ । ସେ ଏହି ପୁସ୍ତକରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘‘ଯେଉଁ ବିଜ୍ଞାନ ମଣିଷର ଆଚରଣକୁ ଅସୀମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର ଯୁକ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପ ସାଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ତାହାକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।

5. ସମ୍ପଦର ତିନୋଟି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ସମ୍ପଦ ରୂପେ ବିବେଚିତ ହେବା ପାଇଁ ଦ୍ରବ୍ୟର ତିନୋଟି ଗୁଣ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯଥା –
(i) ଉପକାରିତା, (ii) ସ୍ଵଳ୍ପତା ଏବଂ (iii) ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଯୋଗ୍ୟତା ଥିଲେ, ତାହାକୁ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ ।

6. ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ମାନବିକ ଅଭାବ ପୂରଣ କରୁଥିବା ଯେଉଁସବୁ ବସ୍ତୁର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ଆମେ ଦେଖିପାରୁ ଓ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରୁ । କଲମ, TV, ବହି, ଖାତା, ରେଡ଼ିଓ ଇତ୍ୟାଦି ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଦ୍ରବ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

7. ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ କିପରି ଏକ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ?
Answer:
ସମ୍ପଦ ଅର୍ଜନ ଓ ବ୍ୟୟ ବ୍ୟତୀତ ମନୁଷ୍ୟର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ନୈତିକ ଜୀବନ ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରୁ ବାଦ୍ ପଡ଼େ । ମାତ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକ ମନୁଷ୍ୟର ସନ୍ତୋଷ ବିଧାନ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସ୍ବାର୍ଥପର ଓ ଅସାଧୁ ହେବାକୁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ପ୍ରେରଣା ଦିଏ । ଏହି ସଂଜ୍ଞା ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ଓ ଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବୋଲି ଧରି ନିଆଯାଏ । ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥଙ୍କ ମତରେ, “Every action is motivated by some interest, self-interest is the best interest.”

8. ସ୍ଵଚ୍ଛତା ସଂଜ୍ଞାର ମୁଖ୍ୟ ଆଧାରଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରଫେସର ରବିନସ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପତା ଓ ମନୋନୟନ ଭିତ୍ତିକ ସଂଜ୍ଞା ଉନ୍ନତମାନର ଓ ବ୍ୟାପକ । ଏହା ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରକୁ ବ୍ୟାପକ କରିଥାଏ । ଏହାର ଆଧାରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ମଣିଷର ଅଭାବ ଅସୀମ, ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵଳ୍ପତା, ସମ୍ପଦଗୁଡ଼ିକର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାର ଓ ଚୟନ ସମସ୍ୟା ।

9. ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅର୍ଥନୀତି କିପରି ବାସ୍ତବତାଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥାଏ ?
Answer:
୍ମିଥ୍ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ସମ୍ପଦ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିବାବେଳେ ମାନବ କଲ୍ୟାଣକୁ ଆଲୋଚନାର ପରିସର ମଧ୍ୟକୁ ଆଣି ନ ଥାଏ, ଯାହାକି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବାସ୍ତବ ଅଟେ । ବାସ୍ତବତା ଏହି ଯେ, ଧନ ଅର୍ଜନ କରିବା ମନୁଷ୍ୟର ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ, କାରଣ ସମ୍ପଦ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ । ଏହା ଲକ୍ଷ୍ୟ ସାଧନର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ମାତ୍ର । ଏହା କଲ୍ୟାଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ମନୁଷ୍ୟକୁ କେବଳ ସହାୟତା କରେ । ସୁତରାଂ, ସମ୍ପଦ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇ ମାନବ କଲ୍ୟାଣକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଉପେକ୍ଷିତ କରିବାଦ୍ୱାରା ଆର୍ଥନୀତିକ ବାସ୍ତବତାଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥାଏ ।

10. ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ସାମାଜିକ ଦିଗକୁ କିପରି ଅବହେଳା କରୁଛି ?
Answer:
ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ବିଜ୍ଞାନରେ ପରିଣତ କରିଦେଇଛି; ଯାହାଫଳରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନେ କେବଳ ସମସ୍ୟାର ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିପାରୁଛନ୍ତି । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ ଦେଶର ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧିର କାରଣ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିପାରୁଛନ୍ତି । ଏହାର ନିରାକରଣ ନିମିତ୍ତ ମାର୍ଗ ସୂଚାଇ ପାରୁଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ କେଉଁ ମାର୍ଗଟି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ହେବ ତାହା ସେମାନେ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରୁନାହାନ୍ତି; ମାତ୍ର ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଅଧ୍ୟାପକ ପିଗୁ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ଯେ, ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଆଲୋକ ସମ୍ପାତକ (Light-bearing) ନ ହୋଇ ଫଳପ୍ରଦାୟୀ (Fruit bearing) ହେବା ଉଚିତ ।

11. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଚୟନ ସଂଜ୍ଞା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଚୟନ ସଂଜ୍ଞା, ଅସୀମ ଅଭାବ ଓ ସସୀମ ସମ୍ବଳଗୁଡିକର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରଯୁକ୍ତ ଗୁଣରୁ ଆର୍ଥନୀତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ବୋଲି ଦର୍ଶାଇବା ସହ ଏହି ସମସ୍ୟାର କିପରି ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ ତାହା ଆଲୋଚନା କରେ । ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଲାଗି ପ୍ରଥମେ ଗୁରୁତ୍ଵଭିଭିକ ଅଭାବଗୁଡିକୁ କ୍ରମିକ ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଇ ଉପଲବ୍ଧ ସମ୍ବଳକୁ ନେଇ ଯଥାସମ୍ଭବ ଅଭାବଗୁଡିକୁ ପୂରଣ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଉପାଦେୟ ସଂଜ୍ଞା ଅଟେ ।

12. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ‘ସମ୍ପଦ ବିଜ୍ଞାନ’ ସଂଜ୍ଞା କିଏ ଓ କେବେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଡାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ଜାତୀୟ ସମ୍ପଦର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ କାରଣର ଏକ ଅନୁସନ୍ଧାନ’ ବା ‘ଜାତିର ସଂପଦ’ରେ (1776) ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ସ୍, ସଂପଦର ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ, ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ପଦର ବିଜ୍ଞାନ ହିସାବରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରେ ।

B ପାଞ୍ଚଟି/ ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ – କିପରି ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚୟନ ବା ପସନ୍ଦମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ମାନବୀୟ ଅଭାବ କେବଳ ଅସୀମ ଏବଂ ସୀମିତ ସମ୍ବଳଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନଥାଏ । ଏହାକୁ ଅସୀମ ଅଭାବ, ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଓ ସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଅନୁସାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । ଏଠାରେ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ କେତେ ପରିମାଣ ଓ କେଉଁ ବାବଦରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯିବ ଇତ୍ୟାଦି । ଏଣୁ ମଣିଷ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବରେ ପଡ଼େ । ତାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡ଼େ । ତେଣୁ ଜଣେ ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବକୁ ଏକ ଯୁକ୍ତିସିଦ୍ଧ ମାନବ ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଏ । ତା’ର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବିଚାରଧାରା ରୁଚି, ପସନ୍ଦ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ଚୟନ ଏଥିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଏକ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

2. ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ କାହିଁକି ବିମର୍ଷ ବିଜ୍ଞାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଭୌତିକ ଉନ୍ନତି ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କରେ । ସମ୍ପଦ ଅର୍ଜନ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଧନର ଆଗମନ ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ଚିନ୍ତିତ । ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ସ୍ବାର୍ଥପର ହୋଇଯାଏ । ଜୀବନର ସବୁ ସମୟରେ ଭୌତିକ ବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହରେ ଲାଗିପଡ଼େ । ମନୁଷ୍ୟ ଯେ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ, ନିଜେ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ ଓ କରୁଣାର ଏକ ଆଧାର, ତାହା ଭୁଲିଯାଇ ସେ ସମ୍ପଦ ପଛରେ ଗୋଡ଼ାଏ । ସମ୍ପଦ ପାଇଲେ ଖୁସି ହୁଏ । ନଚେତ୍‌ ଦୁଃଖ ପାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ କାର୍ଲାଇଲ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ନିକୃଷ୍ଟ କିମ୍ବା ବିମର୍ଷ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।

3. କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା କେବଳ ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଯେକୌଣସି ଉପାୟରେ ସମ୍ପଦ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ; ବରଂ ମାନବର କଲ୍ୟାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ । ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କ ମତରେ, ‘ସମ୍ପଦ ନିମିତ୍ତ ମାତ୍ର, ମାନବ କଲ୍ୟାଣ ଶେଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।’’ ସମ୍ପଦର ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବ କଲ୍ୟାଣର ଧାରଣା କରାଯାଇପାରେ । କିନ୍ତୁ ଅଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ; ଯଥା – ଡାକ୍ତର, ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ସେବିକାଙ୍କ ସେବା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ମାର୍ଶାଲ୍ ବିଚାରକୁ ନେଇନାହାନ୍ତି । ଫଳରେ ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯାଇଛି ।

4. ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା କିପରି କଲ୍ୟାଣ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲଙ୍କ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞାକୁ ରବିସ୍ ପସନ୍ଦ ନ କରି ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଭାବରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂଜ୍ଞାରେ ସେହି ମାନବୀୟ କଲ୍ୟାଣର ଆଭାସ ମିଳୁଅଛି । ତାଙ୍କ ମତରେ ମନୁଷ୍ୟର ଅଭାବ ଅସୀମ ଓ ସମ୍ବଳ ସସୀମ ଅଟେ । ତେଣୁ ତାକୁ ସମ୍ବଳର ଉପଯୁକ୍ତ ବଣ୍ଟନ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି, ଯଦ୍ବାରା ସେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ପରିତୃପ୍ତି ବା କଲ୍ୟାଣ ପାଇପାରିବ । ଏହି କଲ୍ୟାଣ ପାଇବା ନିମିତ୍ତ ସେ ଜରୁରୀ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥିର କରୁଛି ଏବଂ ତଦନୁସାରେ ତା’ର ପରିପୂରଣ କରୁଛି । ତେଣୁ ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଭାବରେ ମାନବୀୟ କଲ୍ୟାଣ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଅଛି ।

5. ଅର୍ଥନୀତି ମାନବ ବିଜ୍ଞାନ ଅପେକ୍ଷା ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ ଭାବରେ ଅଧ୍ବକ ଆଦୃତ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଏକ ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅଭିରୁଚିଠାରୁ ସାମୂହିକ ଅଭିରୁଚିକୁ ପ୍ରଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜ ଦାୟିତ୍ଵରେ ସମସ୍ତ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ କରିଥାଏ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏଭଳି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଆବଶ୍ୟକତା ରହେ ନାହିଁ । ଯୋଜନାକାରୀଗଣ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ଏଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂଜ୍ଞା ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଯଥାର୍ଥରେ କୁହାଯାଏ, ସ୍ବଳ୍ପ ସମ୍ବଳର ପରିଚାଳନା ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ ଅଟେ ।

6. ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅଭାବ କ’ଣ ?
Answer:
ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଅଭାବର ପରିତୃପ୍ତି ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ତାହାକୁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅଭାବ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ ଯଥା – ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ପୂରଣ ନ କଲେ ମନୁଷ୍ୟ ବଞ୍ଚିପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ଏହି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ।

7. ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ଗିପେନ୍ ଦ୍ରବ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାହିଦା ସୂତ୍ରର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଯାଏ । ଯେଉଁସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚାହିଦା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ହ୍ରାସ ହୁଏ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଭାତ, ଆଳୁ ଓ ଅଟାପରି ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ଯାହା ଅଧିକାଂଶ ଲୋକଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ ନିକୃଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ କହନ୍ତି ।

8. ଅର୍ଥନୀତି ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇ ନ ପାରେ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ରବିନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ସ୍ଵବିରୋଧୀଭାବ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ତାଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ଅର୍ଥନୀତି ମାନବୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବିଷୟରେ ନିରପେକ୍ଷ । କିନ୍ତୁ ପୁଣି ସେ ମତ ଦିଅନ୍ତି, ‘ଅର୍ଥନୀତି ଏକ ଚୟନ ବିଜ୍ଞାନ ଅର୍ଥାତ୍ ମନୁଷ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜରୁରୀ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ନିର୍ବାଚନ କରି ତା’ର ପରିପୂରଣ କରିବ ଯେହେତୁ ତା’ ପାଖରେ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ।’’ ତେଣୁ ଉପରୋକ୍ତ ଦୁଇଟିଯାକ ମତ ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ । ଅଭାବ ବା ଲକ୍ଷ୍ୟର ଆପେକ୍ଷିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପଲବ୍ଧ ନ ହେଲେ ସୀମିତ ସମ୍ବଳର ଉପଯୁକ୍ତ ବିଭାଜନ ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ତେଣୁ ବାସ୍ତବରେ ଅର୍ଥନୀତି କଦାପି ନିରପେକ୍ଷ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ଓ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ କେଉଁଟା ଭଲ ବା ମନ୍ଦ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମତ ପୋଷଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

9. ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଏକ ମନୋନୟନ ବିଜ୍ଞାନ — କିପରି ?
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମସ୍ତ ମନୋନୟନ ବା ପସନ୍ଦମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ । କେବଳ ଅସୀମ ଅଭାବ ଏବଂ ସୀମିତ ସମ୍ବଳ ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ । ସୀମିତ ସମ୍ବଳ, ଅସୀମ ଅଭାବ ଓ ସମ୍ବଳର ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକୁ ଅଗ୍ରାଧ୍ୟାକାର ଭିଭିରେ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରାଯାଏ । ଏଠାରେ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍ କେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ କେତେ ଏବଂ କେଉଁ ବାବଦରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯିବ ଇତ୍ୟାଦି । ଏଥ‌ିପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବରେ ପଡ଼େ । ତାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ନିଷ୍ଠଭି ନେବାକୁ ପଡ଼େ । ତେଣୁ ଜଣେ ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବକୁ ଏକ ଯୁକ୍ତିସିଦ୍ଧ ମାନବ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ତା’ର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବିଚାରଧାରା ପସନ୍ଦ, ରୁଚି ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ମନୋନୟନ ଏଥୁରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ସେଥ୍ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଏକ ମନୋନୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

10. ସ୍ଵଳ୍ପତା ସଂଜ୍ଞା କ’ଣ ?
Answer:
ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ବହୁଦିନ ଧରି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆଦୃତ ହୋଇ ଆସୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ 1932 ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରକୃତି ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ’ପୁସ୍ତକରେ ଅଧ୍ୟାପକ ଲିଓନେଲ୍ ରବିନ୍‌ସ୍ ଏହି ସଂଜ୍ଞାର ତୀବ୍ର ସମାଲୋଚନା କରି ଏକ ନୂତନ ସଂଜ୍ଞାର ଅବତାରଣା କରିଅଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଅର୍ଥନୀତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ଭିନ୍ନ ସଂଜ୍ଞା ପ୍ରକରଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ମୌଳିକ ସମସ୍ୟାବଳୀ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଅଛି । ଏହା ସ୍ଵଳ୍ପତା ସଂଜ୍ଞା ରୂପେ ପରିଚିତ । ଏହା ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂତନ ଧରଣର ସଂଜ୍ଞା । ତାଙ୍କ ମତରେ, ‘ଯେଉଁ ବିଜ୍ଞାନ ମନୁଷ୍ୟର ଆଚରଣକୁ ଅସୀମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ସୀମିତ ସମ୍ବଳର ସମ୍ପର୍କ ଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ତାହାକୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଏ ।’’

11. କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ଅଧ୍ୟୟନ କରେ – ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଅର୍ଥନୀତି ମାନବର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ । ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସେ ସମାଜରେ ବାସ କରେ । ତା’ର ଅଭାବ ଅଛି ଏବଂ ଅଭାବ ପୂରଣ ପାଇଁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ମଧ୍ୟ ଅଛି । ତେଣୁ ଅଭାବ, ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଓ ପରିତୃପ୍ତି ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପରିସରଭୁକ୍ତ । ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ସମ୍ପଦର ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟ ବିଷୟ ଉପରେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ ।

12. କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା ସାମାଜିକ ମାନବ ବିଷୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ।
Answer:
ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞାରେ ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବ ବ୍ୟକ୍ତିକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପର । ସେ କେବଳ ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥ ସାଧନ ପାଇଁ ସର୍ବଦା ବ୍ୟସ୍ତ । କିନ୍ତୁ ମାର୍ଶାଲ୍ ଏହି ମତକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରି ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ମାନବ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି । ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ । ସେଥ୍ଯୋଗୁଁ ତା’ର ପରିବାର, ଆତ୍ମୀୟସ୍ବଜନ ଓ ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବଙ୍କ ପ୍ରତି ସ୍ନେହ ଓ ମମତା ରହିଛି । ଅର୍ଥନୀତିକ ଏହିସବୁ ମାୟା ମମତାର ଅନୁଶୀଳନ କରେ । କିନ୍ତୁ ମାର୍ଶାଲ୍‌ଙ୍କ ସଂଜ୍ଞାରେ ଯେଉଁମାନେ ସମାଜ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖ୍ ନ ଥ‌ିବେ କିମ୍ବା ହିମାଳୟ ଗିରିକନ୍ଦରରେ ତପସ୍ୟା କରୁଥିବେ କିମ୍ବା ନିର୍ଜନ ଦ୍ଵୀପରେ ବାସ କରୁଥିବେ, ସେମାନେ ଅର୍ଥନୀତି ଅଧ୍ୟୟନ ପରିସରକୁ ଆସିପାରିବେ ନାହିଁ ।

13. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିକ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
1933 ମସିହାରେ ପ୍ରଫେସର ଫ୍ରିସିକ୍ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ନାମରେ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବ୍ୟଷ୍ଟି ବା Micro ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ Mikrosରୁ ଉଦ୍ଧୃତ । Mikros ଅର୍ଥ କ୍ଷୁଦ୍ର । ତେଣୁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କୌଣସି ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା, ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ଏକ ବଜାର, ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ଆଲୋଚନାର ପରିସର କ୍ଷୁଦ୍ର ଯାହା ସମୁଦାୟ ନୁହେଁ; ବରଂ ଏହା ସମୁଦାୟର ଏକ ଅଂଶ । ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆଂଶିକ ସନ୍ତୁଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ, ଯଥା – ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ସନ୍ତୁଳନ ।

C ଛଅଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ଓ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ସଂଜ୍ଞା :
Answer:
ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ସମ୍ପଦ ଭିଭିରେ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପିତା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଅର୍ଥନୀତି ସମ୍ପଦ ବିଜ୍ଞାନ ହିସାବରେ ନାଗରିକକୁ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରେ । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କେବଳ ଭୌତିକ ସମ୍ପଦ ଉପାର୍ଜନକୁ ବୁଝାଏ । ଏହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଧିକ ସମ୍ପଦ ଉପାର୍ଜନ କରିବାର ମାର୍ଗ ଦେଖାଏ ।
ଆଲ୍‌ଫ୍ରେଡ୍‌ ମାର୍ଶାଲ୍ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ମାନବ କଲ୍ୟାଣର ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ସେ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି – ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ମାନବ ଜୀବନର ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏହା ମାନବର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ସେହି ଅଂଶକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ, ଯାହା ମାନବ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରାପ୍ତି ଓ ବିନିଯୋଗ ସହିତ ନିବିଡ଼ ଭାବରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ଅର୍ଥାତ୍ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ । ଏହି ଅର୍ଥରେ, ଅଭୌତିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଅଭୌତିକ କଲ୍ୟାଣ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ପରିସରଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ ।

2. ପାର୍ଥିବ ଓ ଅପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ :
Answer:
ସମ୍ପଦ କହିଲେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହା ବିନିମୟ କ୍ଷମତାସମ୍ପନ୍ନ ଯେକୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ରବ୍ୟ ସମ୍ପଦ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ପଦ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବ୍ୟ । ସମ୍ପଦର ଆକାର ପାର୍ଥିବ ବା ଅପାର୍ଥିବ ହୋଇପାରେ । ପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ କହିଲେ ସେହି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ଯାହା ଆମକୁ ଖାଲି ଆଖୁରେ ଦେଖାଯାଏ, ଆମେ ତାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରିବା ଓ ମାପ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବା । ମାତ୍ର ଅପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ କହିଲେ ଏହା ସେହି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ ଯାହା ଆମେ ଖାଲି ଆଖିରେ ଦେଖୁରିବା ନାହିଁ । ଏହାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କିମ୍ବା ପରିମାଣରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ କଲମ, ବହି, ଗାଡ଼ି, ଚକୋଲେଟ ଆଦି ପାର୍ଥିବ ସମ୍ମଦ ଅଟନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଡାକ୍ତରଙ୍କର ରୋଗୀସେବା ଆଦି ଅପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସେବା କୁହାଯାଏ ।

3. ଅର୍ଥନୈତିକ ମାନବ ଓ ସ୍ୱାର୍ଥପର ମାନବ :
Answer:
ସ୍ମିଥ୍ ମୁକ୍ତ ଅର୍ଥନୀତିରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସମ୍ପଦ ସଂଜ୍ଞା ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ସର୍ଭ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଥମେ ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥୁଲେ ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ସ୍ଵାର୍ଥସାଧନ ନିମିତ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଦ୍ୱିତୀୟରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ମଧ୍ଯରେ କୌଣସି ବ୍ୟବଧାନ ନାହିଁ । ଉଭୟ ପରସ୍ପର ସମାନ; ମାତ୍ର ଏହା ଏକ ଭୁଲ୍ ଧାରଣା । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥ ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓ ସମୟ ସମୟରେ ପରସ୍ପରର ବିରୋଧୀ । ସ୍ମିଥଙ୍କର ଏହି ସର୍ଭ ଦୁଇଟି ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ହେତୁ ତାଙ୍କର ସଂଜ୍ଞା ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 11 ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି Objective & Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 11 Objective & Short Answer Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଅନ୍ୟ ନାମ
(A) ଆୟ ତତ୍ତ୍ବ
(B) ଦର ତତ୍ତ୍ବ
(C) ନିୟୋଜନ ତତ୍ତ୍ଵ
(D) ନିବେଶ ତତ୍ତ୍ଵ
Answer:
(A) ଆୟ ତତ୍ତ୍ବ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରଭୁକ୍ତ ?
(A) ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବ୍ୟୟ
(B) ପରିବାରର ମୋଟ ଆୟ
(C) ଜାତୀୟ ଆୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) ଜାତୀୟ ଆୟ

3. କେଉଁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ନାମରେ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରି ଇତିହାସ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ?
(A) ଜନ୍ ମେନାର୍ଡ କେନ୍‌ସ୍
(B) ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍
(C) ଫ୍ରିସ୍‌
(D) ମାର୍ଶାଲ୍
Answer:
(C) ଫ୍ରିସ୍‌

4. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ?
(A) ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ
(B) ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର
(C) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବାର
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ

5. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ?
(A) ମୋଟ ଆୟ
(B) ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ
(C) ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (B)
Answer:
(D) ଉଭୟ (A) ଓ (B)

6. ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ?
(A) ଏକ ଅର୍ଥନୀତିର ସଞ୍ଚୟ
(B) ଜାତୀୟ ଆୟର ହିସାବ
(C) ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିତତ୍ତ୍ବ
(D) ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ବ୍ୟବହାରତତ୍ତ୍ବ
Answer:
(D) ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ବ୍ୟବହାରତତ୍ତ୍ବ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ‘ବ୍ୟଷ୍ଟି’ ବା ‘Micro’ ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ‘Mikros’ ରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ଏବଂ Mikros ଅର୍ଥ ___________ ।
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର

2. ‘ସମଷ୍ଟି’ ବା ‘Micro’ ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ‘Makrus’ ରୁ ଆନାତ ଏବଂ Makrus ଅର୍ଥ ___________ ।
Answer:
ବୃହତ୍

3. ___________ ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାମୂହିକ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରିଥାଏ ।
Answer:
ସମଷ୍ଟି

4. ___________ ଅର୍ଥନୀତି ‘ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିବ’ ବୋଲି ସର୍ଭ ରଖୁଥାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି

5. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ବିଷୟ ___________ ।
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ

6. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ___________ ସନ୍ତୁଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ।
Answer:
ଆଂଶିକ

7. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ___________ ସନ୍ତୁଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ।
Answer:
ସାମଗ୍ରିକ

8. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ___________ ତତ୍ତ୍ବ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରୁଥିବା ବେଳେ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି, ଜାତୀୟ ଆୟ, ନିୟୋଜନ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରେ ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟ

9. ଭାରତର ଜାତୀୟ ଆୟ ___________ ଅର୍ଥନୀତିର ଏକ ଏକକ ।
Answer:
ସମଷ୍ଟି

10. ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଆୟକୁ ___________ ଅର୍ଥନୀତିର ଏକ ଏକକ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯିବ ।
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସାଧାରଣ ସନ୍ତୁଳନ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବ୍ୟଷ୍ଟ ଅର୍ଥନୀତି ଆଂଶିକ ସନ୍ତୁଳନ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରେ ।

2. ପୂର୍ବରୁ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଦର ତତ୍ତ୍ବ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପୂର୍ବରୁ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଆୟ ତତ୍ତ୍ଵ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲା ।

3. ଆଡ଼ାମ୍ ସ୍ମିଥ୍ ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥନୀତିର ଜନକ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ ଡନ୍ ମେନାର୍ଡ କେନ୍‌ସ୍‌ ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥନୀତିର ଜନକ ।

4. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସାମଗ୍ରିକ ସନ୍ତୁଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆଂଶିକ ସନ୍ତୁଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ।

5. ଭାରତର ଜାତୀୟ ଆୟ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଏକ ଏକକ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଭାରତର ଜାତୀୟ ଆୟ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଏକ ଏକକ ।

6. ସର୍ବାଧକ ଉପଯୋଗିତା ଓ ସର୍ବାଧିକ ଲାଭ ଅର୍ଜନ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉପଯୋଗିତା ଓ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲାଭ ଅର୍ଜନ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ କିଏ ?
Answer:
ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଫେସର ଫ୍ରିସକ୍ ।

2. ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥନୀତିର ଜନକ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥନୀତିର ଜନକ ହେଉଛନ୍ତି ଜନ୍ ମେନାର୍ଡ଼ କେନ୍‌ସ୍‌ ।

3. ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥନୀତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାମୂହିକ ଏକକମାନଙ୍କର, ଯଥା- ଜାତୀୟ ଆୟ, ସାମୂହିକ ଉତ୍ପାଦନ, ନିଯୁକ୍ତି, ସାମୂହିକ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଆଦିର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଅର୍ଥନୀତି କୁହାଯାଏ ।

4. କେନ୍‌ସନ୍‌ଙ୍କ ବହୁଚର୍ଜିତ ପୁସ୍ତକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
କେନ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ପୁସ୍ତକର ନାମ ହେଉଛି ‘‘ନିୟୋଜନ, ସୁଧ ଓ ମୁଦ୍ରାର ଏକ ସାଧାରଣ ତତ୍ତ୍ବ’’ ।

5. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କୌଣସି ଏକ ଉପଭୋକ୍ତା, ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଭଳି କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ବିଶ୍ଳେଷଣ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ, ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ସବୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

6. ସର୍ବାଧ୍କ ଉପଯୋଗିତା ଓ ସର୍ବାଧ୍କ ଲାଭ କେଉଁ ଅର୍ଥନୀତିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ?
Answer:
ସର୍ବାଧ୍କ ଉପଯୋଗିତା ଓ ସର୍ବାଧ୍କ ଲାଭ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ।

7. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ଯରେ ଆପେକ୍ଷିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।

8. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ମୌଳିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଦରଦାମ୍ର ସ୍ଥିରତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟୋଜନ ଇତ୍ୟାଦି ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

9. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଅନ୍ୟ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଦରତତ୍ତ୍ବ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲା ।

10. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସାଧାରଣ ଦର ସ୍ତର କିପରି ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ?
Answer:
ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ସାଧାରଣ ଦର ସ୍ତର ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟର ବଜାରରେ ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ବିକ୍ରେତା ଥା’ନ୍ତି ଓ ସେମାନେ ସମାନ ଧରଣର ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ,
ମୋଟ ନିବେଶ, ମୋଟ ସଞ୍ଚୟ । ସାମୂହିକ ଚାହିଦା, ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ଇତ୍ୟାଦି ସମଗ୍ର ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସାଧାରଣ ସନ୍ତୁଳନ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଏହା ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ସମ୍ବଳର ବଣ୍ଟନଜନିତ ସମସ୍ୟାକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ । ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଆଧାର ଦରସ୍ତରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ ଏବଂ ଏହା ସମୁଦାୟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

2. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କୌଣସି ଏକ ଉପଭୋକ୍ତା ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦର ଭଳି କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ବିଶ୍ଳେଷଣ ସହିତ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ । ଅର୍ଥାତ୍ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକ ସବୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ । ସର୍ବାଧିକ ଉପଯୋଗିତା ଓ ସର୍ବାଧିକ ଲାଭ ଅର୍ଜନ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ।

3. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସମଗ୍ର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ – କିପରି ?
Answer:
ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାମୂହିକ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରିଥାଏ । ଜାତୀୟ ଆୟ, ଉତ୍ପାଦ, ନିୟୋଜନ, ସାମୂହିକ ଯୋଗାଣ ଓ ଚାହିଦା ଇତ୍ୟାଦି ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରଭୁକ୍ତ । ପ୍ରଫେସର ଆକ୍ଲେଙ୍କ ମତରେ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ବୃହତ୍ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟାପାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରିଥାଏ । ତେଣୁ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି, ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାର ବ୍ୟକ୍ତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏକକଗୁଡ଼ିକର ଆଚରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ନଥାଏ, ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ସମଷ୍ଟି ଯଥା ଜାତୀୟ ଆୟ, ମୋଟ ଉପଭୋଗ, ମୋଟ ସଞ୍ଚୟ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି|ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଦିଅ ।

1. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ କାହିଁକି ଆପେକ୍ଷିକ ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ମତରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ନୁହେଁ । ଏହି ଦୁଇଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ପୃଥକ୍ କରିବା ଅସମ୍ଭବ । ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଯେଉଁଟି ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତାହା ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ । ଏକ ଗ୍ରାମର କୌଣସି ପରିବାର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରଭୁକ୍ତ । କିନ୍ତୁ ଉକ୍ତ ପରିବାରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯଦି ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଏ ତେବେ ପରିବାରଟି ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅନ୍ତର୍ଗତ ହେବ । ତେଣୁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ଆପେକ୍ଷିକ ।

2. ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ‘ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ଅପରିବର୍ତିତ ରହିବ’ ସର୍ତ୍ତ ରହିଥାଏ – କିପରି ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବାର, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉପଭୋକ୍ତା, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଦ୍ୟୋଗ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଏଠାରେ ଆଲୋଚନାର ପରିସର କ୍ଷୁଦ୍ର ଯାହା ସମୁଦାୟ ନୁହେଁ । ବରଂ ଏହା ସମୁଦାୟର ଏକ ଅଂଶ । ତେଣୁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିବ ବୋଲି ସର୍ଭ ରଖିଥାଏ । ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଆୟକୁ ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସନ୍ତୁଳନ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍‌ ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା କିପରି ଅର୍ଥନୈତିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରେ, ତାହାର ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ ହିଁ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ।

3. ଆଣିଥାଏ କିପରି ?
Answer:
ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବାର, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସମଗ୍ର ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ମୋଟ ଆୟ, ମୋଟ ସଞ୍ଚୟ, ମୋଟ ଚାହିଦା, ମୋଟ ଯୋଗାଣ ଇତ୍ୟାଦି ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ପରିସରଭୁକ୍ତ । ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆଂଶିକ ସନ୍ତୁଳନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ସନ୍ତୁଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ ନକରି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଂଶର ସନ୍ତୁଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋକପାତ କରେ । ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସନ୍ତୁଳନ, ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କ ସନ୍ତୁଳନ, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ସନ୍ତୁଳନ ଇତ୍ୟାଦି ଆଂଶିକ ସନ୍ତୁଳନର ଉଦାହରଣ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସାମଗ୍ରିକ ସନ୍ତୁଳନ ଆଣିତାଏ । ଏହା ସମଗ୍ର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ସନ୍ତୁଳନ ଆୟ, ସନ୍ତୁଳନ ଉତ୍ପାଦନ ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ।

C. ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଓ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି :
Answer:
(i) ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିବାର, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉପଭୋକ୍ତା, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସମଗ୍ର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା; ଯଥା – ମୋଟ ଆୟ, ମୋଟ ନିବେଶ, ମୋଟ ଚାହିଦା, ମୋଟ ଯୋଗାଣ, ମୋଟ ନିବେଶ, ମୋଟ ଚାହିଦା, ମୋଟ ଯୋଗାଣ, ମୋଟ ସଞ୍ଚୟ ଇତ୍ୟାଦି ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(ii) ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିବ ବୋଲି ସର୍ଭ ରଖୁଥାଏ; କିନ୍ତୁ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ବିଷୟ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ।
(iii) ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ସ୍ଥିର ରଖୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସନ୍ତୁଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ ନକରି ଆଂଶିକ ସନ୍ତୁଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋକପାତ କରେ; କିନ୍ତୁ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସମାଗ୍ରିକ ସନ୍ତୁଳନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋକପାତ କରେ ।
(iv) ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସାଧାରଣ ଦର ସ୍ତର ସ୍ଥିର ରଖ୍ ଆପେକ୍ଷିକ ଦରର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ; କିନ୍ତୁ ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ସାଧାରଣ ଦର ସ୍ତର ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥାଏ ।
(v) ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ମୂଲ୍ୟ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରୁଥିବାବେଳେ, ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତି ଜାତୀୟ ଆୟ, ନିୟୋଜନ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରେ ।
(vi) ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉପଯୋଗିତା ଓ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲାଭ ଅର୍ଜନ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା; କିନ୍ତୁ ଦରଦାମ୍ର ସ୍ଥିରତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ପୂର୍ଣ ନିୟୋଜନ ଇତ୍ୟାଦି ସମଷ୍ଟି ଅର୍ଥନୀତିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Approaches to English Book 2 Solutions One-Act Plays Chapter 1 The Hour of Truth Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Alternative English Solutions One-Act Plays Chapter 1 The Hour of Truth

Section – 1
Questions For Discussion

Question 1.
How is the opening situation of the play introduced in the stage direction? What , mood or moods does it convey to you ?
Answer:
The opening situation of the play introduced in the stage direction is that it is a rather hot and sultry Sunday after-noon and the sun overhead and the baked clay under foot are merciless.’ In the distance lowing clouds give promise of coming relief. And at the parlour window of a trim little cottage and Baldwin family is anxiously awaiting the return of its head, John the young son of twenty seven smokes a pipe philosophically. Mother and Evie are there. The mood indicates that as if none of them likes to break the silence. The family has been waiting for the head of the family’s arrival with eagerness.

Question 2.
Who are the Baldwin family waiting for as the play begins? What traits of the persons character are they talking about?
Answer:
The Baldwin family comprises Robert Baldwin; Martha, his wife; John, his son and Evie his daughter. The family have been their father who doesn’t disclose before his children.

Question 3.
What do the newspapers think about Robert Baldwin’s role in the fall of Gresham’s Bank? How does Martha defend her husband? .
Answer:
The newspapers think that Robert Baldwin is responsible for the closure of Gresham’s bank. Martha defends her husband saying that her husband has been innocent.

Question 4.
How does John feel about his father naming him after John Gresham? What is his attitude towards his father?
Answer:
Robert Baldwin’s son is John whose name has been named after John Gresham. Mr. Baldwin’s witness will have to sent Gresham to goal. Punishing a person whose name is the same as his son. This punishment seems against Baldwin. He has a negative attitude towards his father.

Section – 2
Questions For Discussion

Question 1.
What does Baldwin say about Gresham had sent for him? What did Gresham propose to him? How did Baldwin respond to his proposal?
Answer:
Baldwin says that Gresham had sent for him for his personal interest. It was to persuade him to give his witness in his favour in connection with the misappropriation of money of the bank. He proposed him to say only three words. I don’t remember” which would help him a lot to be proved Mr. Clean, But Baldwin’s response to such unethical thing was negative. He never wished to help with immoral activities. He decided to tell the truth and send Gresham to goal

Question 2.
What truth does Baldwin throw on his relationship with Gresham? Would you say he sounds emotional? What does he say he would do if required to choose between friendship and personal integrity?
Answer:
Baldwin and Gresham were childhood friends. Gresham seems to be dishonest in misappropriating money. Baldwin is against such unethical mode of living. He told him several times to do good but to of not avail. Baldwin does not sound emotional. He gives priority to reason. If required, he would chose personal integrity between friendship and personal integrity.

Question 3.
Do you find a turning point in the attitude of the rest of the Baldwins towards Robert Baldwin’s honesty? What is it due to? What does it reveal about ordinary human nature? In what way is Robert extraordinary?
Answer:
The rest of the Baldwins other than Robert Baldwin value money and materialistic pursuits above everything else. Personal integrity is receded to the background and money is given up priority. They stress on receiving the large chunk of money from Gresham in exchange of an immoral expression comprising only three words. “I don’t remember” which Robert never stoops to utter. It is due to poverty. It reveals ordinary human nature as materialistic and futuristic. Robert happens to be extra – ordinary because he values personal integrity above anything else on earth.

Question 4.
How did Gresham react to Robert’s rejection of his offer to bribe to help him escape punishment? Why does Robert consider Gresham’s reaction a compliment?
Answer:
Grasham reacts to Robert’s rejection of his offer of bribe to help him escape punishment. Robert declines to tell a lie by Uttering the expression containing three words – “I don’t remember” which will help him liberate from unitive measures. As Grasham’s reaction is not over powering. Robert thinks there won’t be any problem of imposition.

Vocabulary
A. Say which parts of speech do the following belong to:

hot	strength
sultry	swear
sun	nice
window	position
anxiously	witness
young	matter
philosophically	employees
nervousness	Father
tense	mother
loyal	doctor
think	engineer
pause	lecturer
know	expect
indict	shrug
testify	depositors
consolation	wonder
assistant	contradict
yesterday	under
idea	above
thought
morning

Answer:

Words	Parts of Speech
hot	adjective
sultry	adjective
sun	noun
window	noun
anxiously	adverb
young	adjective
philosophically	adverb
nervousness	noun
tense	adjective
loyal	adjective
think	verb
pause	verb
know	noun / verb
indict	verb
testify	verb
consolation	noun
assistant	noun
yesterday	adverb
idea	noun
thought	noun
morning	noun
strength	noun
swear	verb
nice	adjective
position	noun
witness	noun/verb
matter	noun
employees	noun
lather	noun
mother	noun
doctor	noun
engineer	noun
lecturer	noun
expect	verb
shrug	verb
depositors	noun
wonder	noun/verb
contradict	verb
under	preposition
above	preposition

Supply antonyms of the following:

abolish	blame
abstract	bottom
abuse	brief
accord	brutal
accuse	busy
admit	capture
adopt
adult	carnal
advance	cause
afar	casual
agree	cheerful
alone	civilise
apex	clever
arrive	common
attain	cool
attract	creation
away	cruel
back	dark
balance	day
base	debate
before	debit
begin	deep
benefit	defend
batter	deficit
big	delicate

Answer:

Words	Antonyms
abolish	introduce
abstract	concrete
abuse	reward
accord	discord
accuse	praise
admit	deny
adopt	abandon
adult	child
advance	retreat
afar	near
agree	disagree
alone	together
apex	low
arrive	depart
attain	give
attract	repel
away	near
back	forward
balance	imbalance
base	baseless
before	after
begin	end
benefit	loss
better	worse
big	small
blame	praise
bottom	up
brief	elaborate
brutal	human
busy	lazy
capture	liberate
carnal	spiritual
cause	effect
casual	regular
cheerful	dull
civilise	uncivilise
clever	stupid
common	uncommon
cool	warm
creation	destruction
cruel	kind
dark	light
day	night
debate	admit
debit	credit
deep	sallow
defend	offend
deficit	surplus
delicate	rough

C. Use the following in sentence

abuse	ban
account	bark
ache	base
act	beat
address	bend
advance	bite
aim	blame
answer	blow
arm	bomb
attempt	book
back	brush
balance	burn

Answer:
Abuse:
(N) Your abuse have no impact on him.
(V) We should not abuse the poor.

Account:
(N) Make an account of the business of today.
(V) He has accounted the expenditure correctly.

Ache:
(N) Body ache spoils sleep.
(V) My head aches severely.

Act:
(N) This is an act of stupidity.
(V) You should act upon my advice.

Address:
(N) I require his address.
(V) The speaker addressed a large audience.

Advance:
(N) He asked for an advance.
(V) He had advanced a lot.

Aim:
(N) The aim of my life is to be a doctor.
(V) He aimed at the bird and shot successfully.

Answer:
(N) Your answer is correct.
(V) He answered the question correctly.

Arm:
(N) He did this by his arms.
(V) The soldiers are armed to the teeth.

Attempt:
(N) He has taken a good attempt.
(V) You should attempt for the second time.

Back:
(N) He has a boil on his back.
(V) My father backs me with money.

Balance:
(N) I have no balance in my account.
(V) She balanced the situation perfectly.

Ban:
(N) The government put ban on appointment.
(V) New appointments have been presently banned.

Bark:
(N) There is a dog. I never care for its bark.
(V) The dogs bark at night.

Base:
(N) He formed a base in this locality.
(V) The book is based on grammatical exercises.

Beat:
(N) The heart beat of healthy man is 72 times a minute.
(V) Don’t beat the child, it will be obstinate.

Bend:
(N) The bend of the road is sharp.
(V) This boy never bends in argument.

Bite:
(N) The woman died of a snake bite.
(V) His blame has no base.

Blame:
(N) You cannot blame me for this.
(V) His cap was blown away.

Blow
(N) Her father’s death came to her like a blow from the blue.
(V) His cap was blow away.

Bomb:
(N) This bomb can blow away the bridge.
(V) America bombed twice in Japan.

Book
(N) I want your book.
(V) He booked a ticket for me.

Brush:
(N) He bought a tooth brush.
(V) You should brush your teeth twice daily.

Bum:
(N) Apply ointment to the bum.
(V) We should not bum our forests.

section – 3
Questions For Discussion

Question 1.
Do you notice any change in John’s attitude towards corruption in general and Gresham in particular? What is it due to? What are his arguments in Gresham’s favour?
Answer:
There is a sea change in John’s attitude to corruption in general and Gresham in particular when he learns that a hundred thousand dollars has been offered to his lather. It is due to his unemployment and his father having been thrown out of the bank providing sustenances to the family was the prime need. He argues in Gresham’s favour by saying that “your testifying against John Gresham won’t make things any better.

Question 2.
What are the present view of Martha and Evie on the Gresham case? Would you call it a reversal in their earlier attitudes to Baldwin’s honesty? How?
Answer:
Martha and Evie veer round in their views and attitudes. They change their attitude which can be temied a neversal in their earlier attitudes to Baldwin’s honesty. Martha, and Evie were initially with Baldwin’s sense of honesty. Martha said, “…I don’t believe your lather ever did a wrong thing in this life – not if he know it was wrong”. “How dared he (Gresham) ask such a thing” and Evie supported.

But when they learn that Gresham has offered a hundred thousand dollars to make Baldwin say “I don’t remember” to save himself from going to gaol, they feel tempted and change their attitudes. Evie says, “Why do you call it bribe money father.-. .. “And Gresham hasn’t done anything really wrong”. Martha says, “A hundred thousand would mean a great deal to us. Robert. If you don’t find a position soon John will have to support us.”

Question 3.
How does Baldwin react on being impelled by the members of his family to accept the bride offered by Gresham? (Paragraph – 255)
Answer:
When there is pressure from all quarter of his family on Baldwin, he feels like a fish out of water. His son John tells him that nobody will ever hear of Baldwin’s getting money from Gresham. Robert has a reaction. He says “But among ourselves John, whatever we are to the world, let us be honest with each other, the four of us.” His glance travels from John to Evie whose head is bowed from her to his wife who is apparently busy with her knitting. He raises Martha’s head and shouts. “Shams! Liars! Hypocrites! Thieves! And I know better than any of you.

Question 4.
How is Baldwin rewarded at the end for his unfailing honesty? In what does Gresham pay him his ‘supreme compliment’? (Paragraph – 279). What makes Baldwin worry at the end?
Answer:
Truth always triumphs. Baldwin is rewarded at the end for his unfailing honesty Mr. Marshall appears at Baldwin’s house and gives him the supreme compliment. He had been to Gresham. He told Marshall about the offer he made to Baldwin. He knew that no amount of money wouki make him do something he thought wrong. He paid Baldwin the supreme compliment rather than go to trial him to testify against him he confessed.

Composition

Question 1.
What do you think is the hour of truth? How does Robert Baldwin stand the hour?
Answer:
The one-act play “The Hour of Truth” is undoubtedly the most typical creation of Percival Wilde, an eminent and outstanding American short story writer, writer of mystery novels and plays. The way the writer has dealt corruption and honesty in the play is superb and fantastic. Wilde is, in feet, at his best to justify himself as a prominent writer in this play. However, “The Hour of Truth” is powerful one act play on the corrupting influence of money of people.

The play advocates a message that the truth always triumphs at last. Whatever be the opposing forces, truth always prevails over everything. A worshipper of truth although suffers through his life’s course avails himself of a sensational victory over the evil. Evil may have an upper hand for a short time, but the final victory brings a unique moment of pleasure through purgation. The hour of truth is always the last. Robert Baldwin, the protagonist figure of the play suffers for truth which ultimately makes him win.

However, Robert Baldwin resorts oftruthful persuits of live. He values truth other everything else. Gresham is charged with misappropriating money of which Baldwin remains and eyewitness. He promises Baldwin a hundred thousand dollars to help him escape from punishment. But Robert is dead against such terrible corruption. He does not receive the bribed money and remains in a state of trance and tension Gresham requests him to speak only three words “I don’t remember” which will be enough to help escape punishment.

But Baldwin declines to accept the offer and decides to witness against his childhood friend Gresham. Moreover, he comes back home where his wife and children seem to be in favour of his stand. But when the plot advances, his family veer round and change themselves in favour of bribe and Gresham. The huge amount of covetousness, materialistic desires impel them to pressurise. Mr. Baldwin to accept the money in exchange of one hundred thousand dollars.

They agree with Baldwin to accept the bribe which will help John to do something for the family. His wife Martha and daughter Evie support John in his stand. He has no other alternative except Succumbing. He feels like a fish out of water. In the mean time, Mr. Marshall arrives and declares that Gresham already confessed the matter and he has come to request Baldwin to join the Third National as a token of reward for his honesty. A matter of feet, the above mentioned description tells us that virtue is rewarded at last.

We have marked that Robert Baldwin is victorious in the long run. Hence, Wilde’s exposition of honesty, virtue, truth etc. through the play is superb and fantastic. The depiction that despite of all hazards and obstacles, the truth becomes the winner at last is really most inspiring, thought provoking elevating and heart touching.

Question 2.
Contrast the early and later attitudes of the Baldwin family towards corruption. What brings about the shift in their attitudes?
Answer:
In fact, the one – act play, “The Hour of Truth” is a superb creation of Percival Wilde, aprominent, popular and outstanding American play wright. Wild’s writing most probably deals with positive attitudes which on the course of time crash with negative attitudes but on the long run, the positive attitudes like, truth, honesty, virtue etc. becomes triumphant over all the negative attitudes. These two opposite poles of life are vehemently contrasted in this discussing play.

However, the early and later attitudes of the Baldwin family to wards corruption are sharply contrasted. The one – act play “The Hour of Truth” presents these two attitudes by means of which the play wright tries to evince his testimony. Initially Martha says to John that Baldwin will do his duty no matter what comes of it. Baldwin has nothing against Gresham. He will tell the truth, nothing but the truth. When she comes to know from Baldwin that gresham has offered bribe to her husband to tell lies.

She reacts saying “How dared he how dared he asked such a thing. ‘The same person changes her Jargon when she learns that Gresham has offered Baldwin a huge sum of one hundred thousand dollars. The tempts for money becomes very powerful in her. She says, “It would be sad very sad if the name of John Gresham our son’s name should come to grief through you, Robert”. “…………………. They will say you went back on an old friend Robert”. “I believe say being merciful Robert”. “………………….. Mr. Gresham has always been very good to you. Ah, well! What are you going to do now; Robert?” “ ……………………………. A hundred thousand would mean a great deal to us, Robert.

If you don’t find a position soon. John will have to support us.” Moreover, Evie was initially against Gresham’s activities but her attitudes later on are contrasted. Evie also becomes a part of the system and supports her brother and mother later on. Thus, it is seen that the characters are round characters who under go changes according to the changing situations. In fact, Wide’s depiction of the contrasting characters in the play is outstanding and marvellous. He, though these characters times to expose realistic homely situation which is really inspiring attractive, daring and heart enduring.

Grammar

Add question tags to following:
1. He leaves for London tomorrow.
2. They are looking for a tutor.
3. You speak English well.
4. This man deals in wheat.
5. Pen is mighter than sword.
6. She never comes here.
7. The boy seldom does his homework.
8. Vijay plays well.
9. Come here.
10. Go there.
11. Transfer the salt please.
12. Speak the truth.
13. Let us sing a song.
14. Let us find out a solution.
15. We have been staying here.
Answer:
I. He leaves for London tomorrow, doesn’t he?
2. They are looking for a tutor, aren’t they?
3. You speak English well, don’t they?
4. This man deals in wheat, doesn’t they?
5. Pen is mighter than sword, isn’t it?
6. She never comes here, does he?
7. The boy seldom does his homework, does he?
8. Vijay plays well, doesn’t he?
9. Come here, will you?
10. Go there, will you?
11. Transfer the salt please, will you?
12. Speak the truth, will you?
13. Let us sing a song, shall we?
14. Let us find out a solution, shall we?
15. We have been staying here, haven’t we?

Vocabulary

Use the following in sentences of your own first as nouns and then as verbs.

plough	skin
poison	slap
post	slaughter
present	sleep
progress	smile
race	smell
rain	smoke
reach	soap
replay	sound
rest	stage
ride	stand
rule	start
ruin	step
set	study
share	tax
shave	taste
shop	thunder
shout	touch
show	trouble
sigh	twitter

Answer:
plough:
(N) He tills the land with a wooden plough
(V) The farmer has ploughed the land.

poison:
(N) Poison killed him.
(V) The woman poisoned her husband’s mind.

post:
(N) His post is temporary.
(V) Post the letter now.

present:
(N) She received a present from his uncle.
(V) He presented me a radio on my birthday.

progress:
(N) His progress is very slow.
(V) He has progressed a lot.

race:
(N) He won a hundred meter race.
(V) He raced in the competition.

rain:
(N) The rain of this year is not enough.
(V) It rains high in July.

reach:
(N) The matter is not within my reach.
(V) You should reach the meeting in time.

reply:
(N) I want an immediate reply from you.
(V) He replied promptly.

rest:
(N) He works without rest.
(V) Success rests in labour.

ride:
(N) He goes on a ride in the evening.
(V) He rode past the house.

rule:
(N) A student must obey the rules of the college.
(V) Akbar ruled for a long time.

min:
(N) The house is in ruins.
(V) He ruined his career.

set:
(N) He bought a television set.
(V) You should set a thief to catch the thief.

share:
(N) I want my share today.
(V) The two brothers share their property.

shave:
(N) He has a shave this morning.
(V) He has shaved his beard.

shop:
(N) This shop deals in vegetables.
(V) We shop every Sunday.

shout:
(N) His shout troubled me.
(V) He shouted loudly.

show:
(N) Let us visit the first show of this cinema.
(V) Don’t show your anger.

sigh:
(N) He heaved a sigh of relief.
(V) You should not sigh inside the class.

skin:
(N) Her skin is oily.
(V) She skinned off the vegetables.

slap:
(N) She gave a slap on the boy’s face.
(V) The boy slapped the man.

slaughter:
(N) Slaughter of cows should be stopped.
(V) he slaughters animals.

sleep:
(N) I had a sound sleep.
(V) I want to sleep now.

smile:
(N) Her smile is alluring.
(V) Don’t smile at her.

smell:
(N) The smell is very sweet.
(V) This flower smells sweet.

smoke:
(N) All his efforts ended in smoke,
(V) Don’t smoke cigarette.

soap:
(N) This soap is good for skin.
(V) She soaps her body too much.

sound:
(N) Light travels fester then sound.
(V) Empty vessel sounds much.

stage:
(N) The stage is well decorated.
(V) They staged a drama.

stand:
(N) You should keep your cycle in the stand.
(V) He stands first in the class.

start:
(N) He has a good start.
(V) He started a new business.

step:
(N) You should climb up the steps carefully.
(V) He stepped forward successfully.

study:
(N) He went for higher study.
(V) You should study everyday in time.

tax:
(N) I have paid my income tax.
(V) The government taxes the people heavily.

taste:
(N) The taste of the Suit is sweet.
(V) Quinine tastes bitter.

thunder:
(N) The thunder was dangerous.
(V) The lady thundered into my room.

touch:
(N) The touch is terrible.
(V) Don’t touch me.

trouble:
(N) He has faced a lot of troubles.
(V) He troubled me at school

twitter:
(N) Have you hear a bird twitter?
(V) The birds twitter in the tree.

The Hour of Truth Summary in English

Section – 1
Pre – reading Activity:
1. There is a saying, ’’Honesty is its own reward”. Honesty is the lack of opportunity” goes another saying. What would you say so that ?
2. What does the title “The Hour ofTruth” suggest to you? Can you guess from the title what the play may be about?

Focusing Questions:
As you read the play, ask yourself:
What is the true test of one’s honesty and truthfulness ?
How would you tell the truly honest from the seemingly honest persons ?

Introducing the writer:
Percival Wilde (Bom 1887) is a popular American writer of short stories, mystery novels and plays. “The Hour ofTruth”, a powerful one-act play on the corrupting influence of money on people is taken from a volume ofhis short plays title “A Question of Morality and other plays”.

Characters:
Robert Baldwin Martha, his wife John, his son Evil, his daughter Mrs. Marshall

GIST:
Paragraphs: 1-3
It is a rather hot and sultry Sunday after – noon and the sun overhead and the baked clay under foot are merciless. In the distance, lowering clouds give promise of coming relief. And at the parlour window of a trim cottage the Baldwin family is anxiously awaiting the return of its head. John, the son an average young man of twenty seven is smoking a pipe as philosophically as if this day were no while more momentous that any other.

But his mother had made little progress in the last half-hour and Evil, his sister, take no pains to conceal her nervousness. There is a tense pause. It seems as if none of them liked to break the silence. For the tenth time in ten minutes. Evil goes to the window and looks out along the sultry road.

GIST:
Paragraphs: 4-20
Martha opens the dialogue saying that it is time he was home. Evil affirms to it. Martha again says that the hopes he has forgotten his umbrella which he always does. It is likely to rain. Without waiting for any answer, she goes to the window and looks out anxiously. The sky is dark, there is a flash of lightening. John rises slowly. He moves to a centre table and knocks the ashes out of his pipe. His mother shouts to John to run into his fathers room and see that the windows are closed.

Evil asks her mother of Mr. Gresham, has done anything wrong. He has been arrested and will be tried the next day. Evil enquires why he is in need of father. Her mother replies that it is because father will have to give evidence. Evil says that her father is going to give evidence against Mr. Gresham, why then does he want to see father. Mother says she does not know anything about the matter as father doesn’t say much about his business aflairs.The matter is about the wrecking of the bank.

GIST:
Paragraphs: 21-53
The bankers have not been fair to him because he has been working under Gresham’s orders Martha says that her husband has ever done any wrong in life. John enters through the discussion. Martha asks if the windows were open. He says he has closed them. He asks what has Mr. Gresham have to do with father. Martha replies she doesn’t know. Asked whether she has asked him about it, she says she has but he has never replied. John says that he has asked the assistant cashier the day before he says that nobody has any idea that there was anything wrong until the crash came.

Donovan, the assistant cashier had been there for eight years. He thought he was taken care of for the rest of his life. He had got married on the strength of it. One morning there was a sign up on the door and it was like a bolt out of a clear sky. Father was closer to Gresham than any one else. That puts him in a nice-position. John says that father is the only witness against John Gresham. He says and will say the only truth.

Analytical Outlines

• It is a rather hot and sultry Sunday after-noon.
• The sun is everhead.
• The baked clay under fort are merciless. .
• In the distance, lowering clouds give promise of coming relief
• The Baldwin family lives in a trim little cottage.
• It is at the parlour window.
• The family is anxiously awaiting the return of its head.
• John is the son of Robert Baldwin.
• He is an average young man.
• He is twenty seven.
• He is smoking a pipe.
• He is doing it philosophically.
• As if this day were no while more momentous that any other.
• But his mother has made little programme in the 1st half hour.
• Evil is his sister.
• She takes no pains to cancel her nervousness.
• There is a tense pause.
• It seems as if none of them likes to break the silence.
• It is for the tenth time in ten minutes.
• Evil goes to the window.
• She looks out long the sultry road.
• Martha opens the dialogue.
• She says that it is time he was home.
• Evie affirms to it.
• Martha says he has forgotten his umbrella.
• He always forgets his umbrella.
• It is likely to rain.
• She goes to the window.
• She looks anxiously.
• The sky is dark.
• There is a flash of lightening.
• John rises slowly.
• He moves to a centre table.
• He knocks the ashes out of his pipe.
• His mother turns to him.
• Mother shouts to John to run into his father’s room.
• She tells him to see that the windows are closed.
• Evie asks her mother if Mr. Gresham has done anything wrong.
• He has been arrested.
• He will be tried the next day.
• Evie enquires why he is need of father.
• Her mother replies about the reason.
• His father will have to give evidence.
• Evie says that her father is going to give evidence against Mr. Gresham
• Why than does he want to see father?
• Mother says she does not know anything about it.
• The mother does not say much about his business affairs.
• The matter is about the wrecking of the bank.
• The bankers, have not been fair to him.
• Because he has been working under Gresham’s orders.
• Martha says that her husband her ever done any wrong on life.
• John enters through in the discussion.
• Martha asks if the windows were open.
• He says he has closed them.
• He asks what has Mr. Gresham have to do with father.
• Martha replies she doesn’t know.
• He asks what has Mr. Gresham have to do with father.
• She replies positively.
• But he has never replied anything.
• John says that nobody has any idea about it.
• He says that nobody has any idea about it.
• Actually, there was anything wrong.
• Donovan, the assistant cashier had been there for eight years.
• He thought he was taken care of for the rest of his life.
• He had got married on the strength of it.
• One morning, there was a sign up on the door.
• It was like a bolt out of a clear sky.
• Father was closer to Gresham than any one else.
• That puts him in a nice position.
• John says that father is the only witness against Mr. Gresham.
• He says he will say the only truth.

Meaning Of Difficult Words
Sultry – hot and oppressive
momentous – very important
wrecking – ruin, collapse
indicated – accused officially, or legally a bolt out of
the clear sky – a quite unexpected danger
governor – (informal) father
pegging along – doing a work determinedly
reward – prize, gift
merciless – unkind, cruel, unsympathetic
anxiously – eagerly worriedly
coceal – hidden
pause – halt, coming to a standstill
nod – move ones’ head to consent or deny
evidence – proof, substantial document to prove something
conteirçtuously – hatefull,ç derisively
ratbertimidly – ratherlikeacoward
make for the door – go about quickly to the door.

Section – II

Gist:
Paragraphs: 54-77
John, Mr. Baldwin and Martha enter. Evie also comes. John asks his father that it is time he told something to them. John says that people have been talking about his father a lot. His father interrogates what it is. John says it is all rotten which cannot be contradicted. Baldwin asks the reason why and John replies it is because he does not know anything about what people talk about Baldwin asks if he does not know his father. Baldwin says the he has told Mr. Gresham to make good and even the best he can and the first step is to close the bank.

which he did not want do to. Martha says that he has done that. Baldwin replies he has made him do it, meanwhile. Baldwin says all will be clear the next day. The trial begins in twenty four hours. He is the only witness against him. John seving his skin wants him to perjure himself Baldwin says that it will not be he tells all what he knows John Gresham will go to gaol. No power on earth can save him from it. But he wants Baldwin to forget the essential things when questioned. Baldwin has to say that he does not remember which escape punishment.

Gist:
Paragraphs 78-90
John says it will be a lie. Martha quivers in indignation and says how does he says such a thing. Evie asks what her father has said Baldwin interrogates what John should have said in this context. He says that he should have told him to go to the devil. Baldwin says he has not said such words because he is too old a friend of his to tell such things.

Evie asks what Gresham he replied to her father, Gresham is not surprised to have heard this. “Had it been any body else”, says Baldwin. “ I would have stuck him across the free.” But Gresham and he were boys together. They worked side by side. He is desperate have offered him money. John gets angry and says he has offered money.

Gist:
Paragraphs: 91-135
Baldwin and Gresham have worked together. He has been loyal to him but when Gresham ceases to be an honest man, he wishes to part company. He wants to go to, his grave clean. He rises and goes to the window and looks out. John asks what Gresham has offered him for that. Baldwin says that it is hundred thousand dollars.

He put aside Baldwin without anybody knowing it. It is out of his private fortune; it is not the depositors money John and Evie express surprise at such money Gresham unlocked a drawer and showed him the money. John asks whether it is in cash. It is in a thousand dollar bills which he evamined to be genuine.

Gist:
Paragraphs: 111-120
Evie says slowly that he assures to give such a huge amount only to say, “I don’t remember” only for three words.” John says that he won’t have done that. These three words would have chocked him he tried to speak them, which for some other man would have been easy. When Gresham offered him money Baldwin was angty, but when he rejected ifthe former did not show any surprise. It was perhaps a compliments. John says it is an expensive compliment. It is a compliment which costs a hundred thousand dollars. He hasn’t ever had so much money in his life to spend says Baldwin.

Analytical Outlines

• John, Mr. Baldwin and Martha enter.
• Evie also comes
• John asks his father to tell them something.
• It is the proper time to tell that.
• John says that people have been talking about him a lot.
• His father interrogates what it is.
• John says it is all rotten.
• It cannot be contradicted.
• Baldwin wants to know the reason.
• John says that he does not know about it.
• He does not know what the people talk about.
• Baldwin asks if he does not know his father.
• Baldwin says that he has told Mr. Gresham to make the best he can.
• The first step is to close the bank.
• But he did not want to do that.
• Martha says that he has done that.
• Baldwin replies he has made him to it.
• He was angry.
• Evil tells that the papers do not say that.
• Baldwin replies it is not necessary to tell them.
• Martha says that he let his name rest under a cloud mean while.
• Baldwin says all will be clear the next day.
• The trial begins.
• John indignantly says something then.
• He wants his father lie for saving his skin.
• He wants him to perjure himself.
• Baldwin says that it will be not necessary.
• If Baldwin says what he know.
• Then Gresham will certainly go to gaol.
• No power on earth can save him from it.
• But he wants Baldwin to forget the essential things
• He will do it when questioned.
• Baldwin has to say that he does not remember.
• So that it cannot be proved.
• It will help Gresham escape punishment.
• John says it will be a lie.
• Martha quivers in indignation.
• She says how dares he says such a thing.
• Evie asks what her father has said.
• Baldwin interrogates what John should have said in this context.
• He says that he should have to tell him to go to the devil.
• Baldwin says he has not said such words.
• Because he is too old a friend of his to tell such things.
• Evie asks what Gresham has replied to her father.
• “Had it been anybody else” says Baldwin “ I would have struck him across the free”.
• But Gresham and he were boys together.
• They worked side by side.
• He is desperate.
• He doesn’t know what he is doing.
• Or he wouldn’t have offered him money.
• John gets angry.
• He says he has offered money.
• Baldwin and Gresham have worked together.
• He has been loyal to him.
• But Gresham ceases to go to his grave clean.
• He rises and goes to the window and looks out.
• John asks what Gresham has offered him for that.
• Baldwin says that it is a hundred thousand dollar.
• He puts aside Baldwin without any body knowing it.
• It is out of his private fortune.
• It is not the depositor’s money.
• John and Evie express surprise at such money.
• Gresham unlocked a drawer.
• He showed him the money.
• John asks whether it is in cash.
• It is in a thousand dollar bills.
• He examined it to be genuine.
• Evie says about it slowly.
• She says that he assures to give such a large amount.
• It is only to say, “I don’t remember”.
• She exchanged that it was only for those three words.
• John says that he won’t have done that.
• Those three words would have chocked him.
• He tried to speak them.
• For some other man would have been easy.
• Baldwin became angry by that offer.
• But he rejected this offer.
• Gresham didn’t show any surprise.
• It was perhaps a compliment.
• John says it is an expensive compliment.
• It is a compliment costing hundred thousand dollars.
• Baldwin says that he hasn’t ever had so much money in his life to spend.

Meaning Of Difficult Words
smashup – crash
make good – repair the damage .
under a cloud – under a suspicion
peijure – lie underoath
whiphad – control
Bully for you, Dad – John does not think that what his fàther has done is a great achievement or something very exciting.
mincing matter – cover up an unpleasant statement in delicate or nice words.
heggle – argue, bargain
third national – Third National Bank supervising and controlling private Bank in America.
contradict – say something contrary to what has been said before.
intently – with considerable concentration.
quivering – shaking, shuddering, trembling
indignation – excessive anger and exasperation
furious – very angry and violent
hypnotised – mermarized, under a great spell
annzement – astonishment, surprise, wonder
emphatically – with considerable stress or emphasis
internipting – interfering; intervening
insistently – giving stress, repeatedly

Section – III

Pre-reading Activity:
In Section -1, we gather the discussion among Robert Baldwin’s wife, son and daughter about his unflinching commitment to honesty which they are all so proud of.
In Section – II, Baldwin gives a good account of him self in rejecting Gresham’s offer of a huge amount of money as bride in return for a safe lie in his favour.
So what do you think is going to happen next?

Do you think:
(a) The members of Baldwin’s Bank family will support his action.
(b) Baldwin will succumb to temptation and accept and accept the bride on second thought.
(c) Baldwin will be rewarded for his honesty. Now, read on and see which ofyour guess isright.

Gist:
Paragraphs: 136 -160
John says that Gresham is perhaps going to be punished and his father says, “Yes”. He asks what the reason for his being punished. He replies it is his misappropriating money. John says he knows that and asks what crime he has made. Baldwin says that it is a crime. John says that nobody is less by it and he is going to be punished for this petty matter. John and Evie imitate their father for becoming ready to give witness against Gresham, in the court. Baldwin gets puzzled. John says that it will be a nasty place if Gresham is put on goal with his son named after him (His son’s and Gresham’s name is John).

Gist:
Paragraphs: 161 -190
Martha asks her husband what he is going to do for Gresham the next day. Baldwin replies that he is going to say the three words “I don’t remember” It does not seem right to send an old friend to gab says Martha. It will be sad very sad if the name of John Gresham (their son’s name) should come to grief through her husband Mr. Baldwin says Martha and her children. Baldwin retorts that they were telling him to accept bribe then. Evie says why father should consider it as bribe money.

Gist:
Paragraphs: 191 – 230
Baldwin says that a hundred thousand represents no difference between what he had paid him and what he had actually been worth to him Evie says if John Gresham is put to jail, what will people say, Baldwin says he will reply that he has done his duty. Evie says that same people call him a traitor to his friend. She also says that when they find out that they have not lost any money when John Gresham tells them that he will pay back every cent then they won’t want him to go gaol. Baldwin says he believes so.

John says that they won’t feel too kindly disposed towards the man who will say that Robert Baldwin has gone back on his old friend. Evie says that Gresham has not done anything wrong. John is an opinion that its a technique is what it is nobody loses a cent and nobody wants to see him punished except father. John attacks his father’s morality saying that he is going to send a man to gaol whose name his son’s name has been given. Martha says that Robert should be rather merciful. Mr. Gresham has always been good to him. Baldwin has been out of work since the bank closed. Baldwin says he will have to get another job.

But Martha says how he will be able to get it such an age. Baldwin replies that it is man which is important not age. Martha taunts him saying that he has said it. John says he has heart it from Donovan he has gone with the Third National and they would not take Baldwin on there. Baldwin tells that their staff is full and he won’t be taken on even as a clerk John informs that Mr. Marshall says he won’t employ a man who is just as guilty as John Gresham.

Gist:
Paragraphs: 231 – 260
Baldwin says that he is not at all guilty. John retorts who will believe it. He will find that against himself wherever he goes. His testifying against John Gresham won’t make thing better, if Baldwin ever gets a job, it will be with Gresham. This is a starting idea to Baldwin who shows his surprise. If Gresham doesn’t go to gaol, he will start in business again and he can’t offer him (Baldwin) anything less than a partnership which can be made with the hundred thousand capital.

John continues, not only that, he will owe him (Baldwin) quite a debt of gratitude. Martha says that a hundred thousand will mean a great deal to their family. If he foils to find him a job, John will have to support without John expresses awe and says not to bother for him. Baldwin gets disturbed and shouts “you want me to take this money”. He asks at least one of them must say either ‘yes’ or ‘no’ and he declares that he won’t enter into any partnership with gresham John replies that he should then go into partnership with another and this also needs money for which a hundred thousand is not a small sum.

However, Baldwin is confused and mentally disturbed. He tells himself if he takes tjie money he does a dishonourable thing. He said to John that they four at least should be honest with one another. His glance travels from John to Evie whose head as bowed; from her to his wife who is apparently busy knitting. He raises Martha’s head and looks into her eyes. Martha says that it is not wrong. John repeats the same sum of money.

Gist:
Paragraphs: 261 – 282
John says why Baldwin has refused the money. Whether it has been lost we should say something unfair about it. Baldwin says positively. John assures that nobody except the four will ever know it. John sees someonr coming and says it looks like Mr. Marshall. The door bell rings. He goes to a window commanding a view of the door way. Evie goes to open the door. Martha wins Mr. Baldwin to be careful of what he says Mr. Marshall enters the house buoyantly.

He shakes hand with Mrs. Baldwin and talks to them. Mrs. Baldwin and Evie leave Mr. Marshall says to Mr. Baldwin not to go on his account. He declares if Mr. Baldwin feels like coming around to the Third National sometime that week, he will find a position waiting for him. Baldwin was thunder struck at the news. Mr. Marshall says seriously that he has been to see Gresham that afternoon. Gresham tells him about the offer he has made to Baldwin.

But he has known that no amount of money will make Baldwin do something he thought wrong. He had paid Baldwin the supreme compliment rather than go to trial with him to testify against him, he has made he has confused, Baldwin sinks into a chair and gets astonished at Gresham’s confusion. Marshall says that he has said the whole story Martha seizing his hand piteously says “Cant’ you see his crying”?

Analytical Outlines

• John says that Gresham is perhaps, going to be punished.
• His father says positively.
• He asks what the reason of his being punished us.
• He replies it is his misappropriating money.
• John says he knows that.
• He asks what crime he has made.
• Baldwin says that it is a crime.
• John says that nobody loss by it.
• He is going to be punished for this petty matter.
• John and Evie irritate their father.
• Because their father is ready to give witness against Gresham on the court.
• Baldwin gets puzzled.
• John says that it will be nasty place.
• Gresham will be put in gaol with his son.
• Martha asks her husband what he is going to do for Gresham the next day.
• Baldwin replies that he is going to say the three words.
• It is “I don’t remember”.
• It does not seem right to send an old friend to gaol says Martha.
• It will be sad very sad if the name of John Gresham should come to grief through her husband.
• Mr. Baldwin says that Martha and his children retorts that they are telling him to accept bribe then.
• Evie says why father should consider it is bride money.
• Baldwin says that a hundred thousand represents no difference between what he had paid him
• What he had actually been worth to him.
• Evie says if John Gresham is put to gaol what will people say.
• Baldwin says he will reply that he has done his duty.
• Evie says that some people call him a traitor to his friend.
• She also says when they find out that they have not any money.
• When John Gresham tells them.that he will pay back every out them
• They won’t want him to go to gaol.
• Baldwin says he believes so.
• John says that they won’t feel too kindly disposed towards the man.
• It is for the man who helps to put him in gaol.
• Martha says that they will say the Robert Baldwin has gone back on his old friend.
• Evie says that Gresham has not done anything wrong.
• John is ofthe opinion that it is a technicality.
• Nobody loses a cent.
• Nobody wants his father’s morality.
• But they say that he is going to send a man to gaol.
• He is going to send a man after whose name his son’s name has been given.
• Martha says that Robert should be rather merciful.
• Mr. Gresham has always been good to him.
• Baldwin has been out of work since the bank closed.
• Baldwin says he will have to get another job.
• But Martha says how he will be able to get it at such an age.
• Baldwin replies that it is man which is important not age.
• Martha taunts him saying that he has said it.
• John says he has heard it from Donovan.
• He has gone with the Third national.
• They would not take Baldwin on there.
• Baldwin tells that their staff is full.
• He won’t be taken as even as a clerk.
• John informs that Mr. Marshall says he would not employ a man like him
• He is just as guilty as John Gresham
• Baldwin says he is not at all guilty.
• John retorts who will believe it.
• He will find that against himselfwherever he goes.
• His testifying against John Gresham won’t make things better.
• It Baldwin even gets a job, it will be with gresham
• This is a starting idea to Baldwin.
• If Gresham doesn’t go it gaol, he will start in business again.
• He only offers Baldwin a partnership of hundred thousand capital.
• John continues that he will also own his father quite a debt of gratitude.
• Martha says that a hundred thousand will mean a great deal to their family.
• If he fails to find him a job, John will have to support with that.
• So, John expresses awe.
• He says not to bother for him.
• Baldwin is confused.
• He is mentally disturbed.
• He tells himself that if he takes the money.
• He does a dishonourable thing.
• He said John that they four at least should be honest with one another.
• His glance travels from John to Evie.
• Her head is bowed.
• His wife is busy in knitting.
• He raises her head and looks into her eyes.
• Martha says that it is not wrong.
• Johnrepeats the same sumofmoney.
• John said why Baldwin has refused the money.
• Whether it has been lost we should say something unfair about it.
• Baldwin says positively.
• John assures that nobody except the four will ever know it.
• John sees someone coming.
• He says it looks like Mr. Marshall.
• The door bell rings.
• He goes to a window commanding a view of the door way.
• Evie goes to open the door.
• Martha warns her husband to be careful about his talking.
• Mr. Marshall enters the house buoyantly.
• He shakes hand with Mrs. Baldwin.
• Mrs. Baldwin and Evie leave the room.
• Mr. Marshall says to Mr. Baldwin not to go to his account.
• He declares ifMr. Baldwin feels like coming around to the ThirdNational sometime that week,
• He will find a position waiting for him.
• Baldwin was thunder struck at the news.
• Mr. Marshall says seriously that he has been to see Gresham that afternoon.
• Gresham tells him about the offer he has made to Baldwin.
• But he has known something.
• No amount of money will make Baldwin to something he thought wrong.
• He has paid Baldwin the supreme compliment.
• Rather than go to trial with him to testify against him he has made, he has confessed.
• Baldwin sinks into a chair.
• He gets astonished at Gresham’s confession.
• Marshall says that he has said the whole story.
• Martha seizes his hand piteously.
• She says, “Can’t you see he’s crying?”

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 6 ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସାଂସ୍କୃତିକ ବିକାଶ Short & Long Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 6 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି / ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । ଗୁପ୍ତ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ବିବାହ ରୀତି କ’ଣ ଥିଲା ? ପ୍ରତିଲୋମ ବିବାହ କିହଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ବିବାହର ରୀତି ହେଲା ‘ଅନୁଲୋମ’ ଓ ‘ପ୍ରତିଲୋମ’ । ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସ୍ତ୍ରୀଲୋକ ନୀଚ ଜାତିର ପୁରୁଷକୁ ବିବାହ କରିବା ବିଧୁକୁ ‘ପ୍ରତିଲୋମ’ ବିବାହ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୨ । ‘ସାଂଖ୍ୟକାରିକା’, ‘ସୂତ୍ରାଳଙ୍କାର’ ଓ ‘ଗାଥା ସଂଗ୍ରହ’ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ କେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଈଶ୍ୱରକୃଷ୍ଣଙ୍କଦ୍ବାରା ‘ସାଂଖ୍ୟକାରିକା’, ଅସଙ୍ଗଙ୍କଦ୍ବାରା ‘ସୂତ୍ରାଳଙ୍କାର’ ଓ ବସୁବନ୍ଧୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ‘ଗାଥାସଂଗ୍ରହ’ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଥିଲା ।

୩ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୋତାଶ୍ରୟର ନାମ ଲେଖ । ସେ ଯୁଗର ରପ୍ତାନୀ ଓ ଆମଦାନୀ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ତାମ୍ରଲିପ୍ତି ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୋତାଶ୍ରୟ ଥିଲା । ସେ ଯୁଗର ରପ୍ତାନୀ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ସୂକ୍ଷ୍ମବସ୍ତ୍ର, ହାତୀଦାନ୍ତ ନିର୍ମିତ ଦ୍ରବ୍ୟ, ମସଲା, ପ୍ରବାଳ ଓ ମୁକ୍ତା । ସୁନା, ରୁପା, ଟିଣ, ରେଶମ ଓ କର୍ପୂର ଆଦି ପ୍ରଧାନ ଆମାଦାନୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ଥିଲା ।

୪ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ କିଏ ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଉପରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବ୍ରହ୍ମଗୁପ୍ତ ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଉପରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ‘ଖଣ୍ଡଖାଦ୍ୟକ’, ‘ବ୍ରହ୍ମସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ ଓ ‘ଧ୍ୟାନାଗ୍ରହ’ ।

୫। ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଦୁଇଟି ବିଜ୍ଞାନ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଦୁଇଟି ବିଜ୍ଞାନ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା – ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଓ ‘ବୃହତ୍ ଜାତକ’ ।

୬ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପୁରାଣର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପୁରାଣର ନାମ ହେଲା – ‘ବିଷ୍ଣୁ ପୁରାଣ’, ‘ଭାଗବତ ପୁରାଣ’ ।

୭ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଲେଖାଯାଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଲେଖର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଲେଖାଯାଇଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଲେଖର ନାମ ହେଲା – ‘ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ଅଭିଲେଖ’ ଏବଂ ‘ଭିତ୍ତରି ସ୍ତମ୍ଭାଭିଲେଖ’ ।

୮। ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା କିଏ ? ଏହା କେଉଁ କେଉଁ ଭାଷାରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ର ରଚୟିତା ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମା । ଏହା ଜର୍ମାନୀ, ଗ୍ରୀକ୍, ଇଟାଲୀୟ, ସ୍ପେନୀୟ ଓ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦିତ ହୋଇ ବିଶ୍ବରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା ।

୯ । ବିଶାଖାଦର କିଏ ? ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ଦୁଇଟି ନାଟକର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ବିଶାଖାଦତ୍ତ ଜଣେ ନାଟ୍ୟକାର । ତାଙ୍କଦ୍ବାରା ରଚିତ ଦୁଇଟି ନାଟକର ନାମ ହେଲା ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ଓ ‘ଦେବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତମ୍’ ।

୧୦ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଭିଧାନର ନାମ କ’ଣ ? ଏହା କାହାଦ୍ଵାରା ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥିବା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଭିଧାନର ନାମ ‘ଅମରକୋଷ’ ଅଟେ । ଏହା ଅମରସିଂହଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୧ । ବରାହମିହିରଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ବରାହମିହିରଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକର ନାମ ହେଲା- ‘ପଞ୍ଚସିଦ୍ଧାନ୍ତିକା’, ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଏବଂ ‘ବୃହତ୍ ଜାତକ’ ।

୧୨ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ କାହାକୁ ଓ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କୁ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ‘ଶୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା’ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୧୩ ।କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ଦୁଇଟି ମହାକାବ୍ୟ ଏବଂ ଦୁଇଟି ଗୀତି କବିତାର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ଦୁଇଟି ମହାକାବ୍ୟର ନାମ ହେଲା – କୁମାର ସମ୍ଭବମ୍ ଓ ରଘୁବଂଶମ୍ ଏବଂ ଦୁଇଟି ଗୀତି କବିତାର ନାମ ହେଲା – ମେଘଦୂତମ୍ ଓ ଋତୁସଂହାରମ୍ ।

୧୪ ।ଶୂଦ୍ରକ ଏବଂ ବିଶାଖାଦତ୍ତ କେଉଁ ନାଟକଦ୍ଵୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶୂଦ୍ରକ ‘ମୃଚ୍ଛ୍ରକଟିକମ୍’ ଏବଂ ବିଶାଖାଦତ୍ତ ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୧୫ । ହରିଶେଣ କିଏ ?
Answer:
ହରିଶେଣ ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ସନ୍ଧିବିଗ୍ରହକ ବା ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସାମରିକ ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ । ସେ ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ପ୍ରଶସ୍ତିର ରଚୟିତା ଅଟନ୍ତି । ଏହି ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ପ୍ରଶସ୍ତି ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳର ପ୍ରଧାନ ଐତିହାସିକ ଉପାଦାନ ଅଟେ ।

୧୬ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ନବରତ୍ନ ପଣ୍ଡିତ କେଉଁମାନେ ଥିଲେ ଓ ସେମାନେ କେଉଁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ରାଜସଭାକୁ ଅଳଂକୃତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କାଳିଦାସ, ବରାହମିହିର, ବରରୁଚି, କ୍ଷପଣକ, ଘଟକର୍ପୂର, ବେତାଳଭଟ୍ଟ, ଅମରସିଂହ, ଧନ୍ବନ୍ତରୀ ଓ ଶଙ୍କୁ ଗୁପ୍ତ ଯୁଗରେ ନବରତ୍ନ ଥିଲେ । ସେମାନେ ଗୁପ୍ତସମ୍ରାଟ ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜଦରବାରକୁ ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ।

୧୭ । କେଉଁ ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେପୋଲିୟନ୍ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ? ସେ କେଉଁ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ?
Answer:
ଐତିହାସିକ ଭି. ଏ. ସ୍ମିଥ୍ ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେପୋଲିୟନ୍ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ସେ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକ ବସ୍ତୁବନ୍ଧୁଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ।

୧୮। ଗୁପ୍ତ ଯୁଗରେ କେତୋଟି ଧର୍ମର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଘଟିଥିଲା ? ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ତିନୋଟି ଧର୍ମର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ଘଟିଥିଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ବୈଷ୍ଣବ, ଶୈବ ଏବଂ ଶାକ୍ତ ଧର୍ମ ।

B. ପାଞ୍ଚଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ସମାଜରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ସମାଜରେ ନାରୀମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନ ଉଚ୍ଚରେ ନଥିଲା । ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କା ହେବା ପୂର୍ବରୁ ସେମାନଙ୍କର ବିବାହ ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ତେଣୁ ସେମାନେ ନିଜର ଭାବନା ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିପାରୁ ନଥିଲେ । ଏହା ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥିଲା । ସମାଜରେ ପରଦାପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ନଥୁଲା । ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵାମୀମାନଙ୍କ ସହ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବପର୍ବାଣିରେ ଯୋଗ ଦେଇପାରୁଥିଲେ । ଉଚ୍ଚବଂଶୀୟ ନାରୀମାନେ ବିଦ୍ୟାଶିକ୍ଷା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଶାସ୍ତ୍ରପ୍ରବୀଣା ଥିଲେ । ସମାଜରେ ‘ସତୀପ୍ରଥା’ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ମାତ୍ର ବିଧବା ବିବାହକୁ ସମାଜ ନିରୁତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳିଥିଲା ।

୨ । କାଳିଦାସଙ୍କ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜସଭା ମଣ୍ଡନ କରୁଥିବା ନବରଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ । ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନରୁ ଝରିଆସିଥୁଲା ‘କୁମାରସମ୍ଭବମ୍’ ଏବଂ ‘ରଘୁବଂଶମ୍’ ନାମକ ଦୁଇଟି ମହାକାବ୍ୟ । ଗୀତିକବିତା ମଧ୍ୟରେ ‘ମେଘଦୂତମ୍’ ଏବଂ ‘ଋତୁସଂହାରମ୍’ ଥିଲା ଅନ୍ୟତମ ସୃଷ୍ଟି । କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍’, ‘ମାଳବିକାଗ୍ନିମିତ୍ରମ୍’ ଏବଂ ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଥିଲା । କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚନାଶୈଳୀ ଅତି ସରଳ, ସୁନ୍ଦର ଓ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଥିଲା । କାଳିଦାସଙ୍କ ସାହିତ୍ୟକୃତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ‘ଭାରତର ସେକ୍‌ସପିୟର’ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ।

୩ । ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ଥିଲେ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏବଂ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ । ସେ ତାଙ୍କର ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ସୂର୍ଯ୍ୟସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋପରାଗ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଗ୍ରହଣ ସଂପର୍କରେ ବିଶେଷ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି । ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଙ୍ଗୀୟମ୍’ରେ ସେ ପାଟୀଗଣିତ, ବୀଜଗଣିତ, ଜ୍ୟାମିତି ଏବଂ ତ୍ରିକୋଣମିତି ସଂପର୍କରେ ବହୁଳ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ପୃଥ‌ିବୀ ଇତିହାସକୁ ଗଣିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ‘ଶୂନ’ର ବ୍ୟବହାର ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଥମେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ‘ଦଶଗୀତିକା ସୂତ୍ର’ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପୁସ୍ତକ । ସେ ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସ ଓ ପରିଧ୍ଵ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନୁପାତର ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପଣ କରିଥିଲେ । ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ଅକ୍ଷର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଘୂର୍ଶନ କରୁଥିବା ବିଷୟ ସେ ପ୍ରମାଣ କରିଥିଲେ । ଦିନ ଓ ରାତି ହେବାର କାରଣମାନ ସେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗ୍ରହମାନଙ୍କର ନିଜର ଆଲୋକ ନାହିଁ ଓ ସେମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ହେଉଥୁବାର ବିଷୟ ସେ ପ୍ରମାଣ କରିଥିଲେ ।

୪ । ଗୁପ୍ତ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ଟିପ୍ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ମନ୍ଦିର ଗଠନରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଚରମ ସୋପାନରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲା । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଝାନ୍ସୀ ଜିଲ୍ଲାର ଦେଓଗଡ଼ସ୍ଥିତ ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଜବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ତିଠାରେ ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିର, କାନପୁରର ଭିତରଗାଓଁ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଭୂମ୍ରାରେ ଥ‌ିବା ଶିବମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ମହନୀୟ ନିଦର୍ଶନ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଦିଲ୍ଲୀର ମେହେରୌଲୀର ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ, କେଶନଗରର ଗରୁଡ଼ସ୍ତମ୍ଭ ସେମାନଙ୍କ କଳାସ୍ଥାପତ୍ୟର ମନୋରମ ପରିପ୍ରକାଶ । ଏଲୋରା ଓ ଅଜନ୍ତାର ବୌଦ୍ଧଗୁମ୍ଫା ଗୁପ୍ତ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଅମ୍ଳାନ ସ୍ଥିତି । ଗୁପ୍ତ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତିର ଶୀର୍ଷ ସୋପାନରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲା । ମନ୍ଦିରଗାତ୍ରରେ ରମଣୀୟ ଓ ଜୀବନ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଖୋଦନ କରାଯାଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟରାଜି ମଧ୍ଯରେ ସାରନାଥର ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି, ଦେଓଗଡ଼ର ବିଷ୍ଣୁ, ଶିବ ଓ ଅନ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିମାନ ସୂକ୍ଷ୍ମ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟରେ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକରେ ବାହ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣର ମଧୁର ସମାବେଶ ଘଟିଥିଲା ।

୫| ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରକଳା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଚିତ୍ରକଳା ପୃଥ‌ିବୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା । କାରଣ ଏହି ଚିତ୍ରକଳାଗୁଡ଼ିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ, ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଓ ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର ଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରକଳାରେ ବୌଦ୍ଧ ଜାତକ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଷୟମାନ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା । ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ଚିନ୍ତା, ଆବେଗ, ଆନନ୍ଦ, ଶୋକ ଓ କରୁଣା ପ୍ରଭୃତି ଭାବ ଚିତ୍ରକରମାନେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିପାରିଥିଲେ । ସବୁ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ‘ମାତା-ପୁତ୍ର’, ‘ମୁମୂର୍ଷୁ ରାଜକୁମାରୀ’ ଓ ‘ବୌଦ୍ଧସଭା’ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ । ଅଜନ୍ତା, ଏଲୋରା ଓ ବାଘଠାରେ ଥିଲା ଗୁହା ଚିତ୍ରମାନ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଚିତ୍ରକଳାର ଉଦାହରଣ ରୂପେ ରହିଯାଇଛି ।

୬ । ଅଜନ୍ତା ଓ ଏଲୋରାର ଚିତ୍ରକଳା ଉପରେ ଟିପ୍ପଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାରେ ଥ‌ିବା ଭିଭିଚିତ୍ର ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଚିତ୍ରକଳାର ଅପୂର୍ବ ନିଦର୍ଶନରୂପେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତିଷ୍ଠି ରହିଛି । ଅଜନ୍ତାର ଚିତ୍ରକଳା ଥିଲା ସମୁନ୍ନତ । ବୌଦ୍ଧ ଜାତକର ବହୁ ଗଳ୍ପ, ଯକ୍ଷ, ଗନ୍ଧର୍ବ, ଅପ୍‌ସରା, ବୃକ୍ଷ, ଲତା, ପୁଷ୍ପ, ମର୍କଟ ଓ ପକ୍ଷୀ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ଚିତ୍ର ଥିଲା ବାସ୍ତବିକ ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର । ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ରଙ୍ଗରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ସାଂସାରିକ ବିଷୟମାନଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ଜୀବନ୍ତ ଆକାରରେ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିପାରୁଥିଲେ । ଅଜନ୍ତାର ୧୯ ନମ୍ବର ଗୁମ୍ଫାରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର କପିଳବାସ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ଦୃଶ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ।

୭ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଦର୍ଶନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଭାରତୀୟ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରର ବହୁବିଧ ଉନ୍ନତି ସାଧୁତ ହୋଇଥିଲା । ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର ରଚନା କରିଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ମୃତିଶାସ୍ତ୍ରମାନ; ଯଥା- ଯାଜ୍ଞବଲ୍‌କ୍ୟ ସ୍ଥିତି ଓ ବୃହସ୍ପତି ସ୍ମୃତି ଏହି ସମୟରେ ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଥିଲା । ମୀମାଂସା, ସାଂଖ୍ୟ ଓ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନିକ ପଦ୍ଧତିମାନ ହିନ୍ଦୁ ଦର୍ଶନକୁ ଅଧ୍ଵକତର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିଥିଲା । ଅସଙ୍ଗ ‘ମହାଯାନ ସୂତ୍ରାଳଙ୍କର’ ଓ ‘ବୋଧେସତ୍ତ୍ଵ ଭୂମି’ ନାମକ ଦୁଇଟି ଦର୍ଶନ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ବସୁବନ୍ଧୁଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଗାଥା ସଂଗ୍ରହ’, ‘ଅଭିଧର୍ମ କୋଷ’ ଓ ‘ପରମାର୍ଥ ସପ୍ତତି’ ପ୍ରଧାନ ଥିଲା । ବୁଦ୍ଧଘୋଷ ‘ଆଠକଥା’ ଏବଂ ଦିଗ୍‌ଗ ‘ନ୍ୟାୟପ୍ରବେଶ’ ନାମକ ଦାର୍ଶନିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ବାତ୍ସାୟନ ‘ନ୍ୟାୟଭାଷ୍ୟ’ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୮। ବରାହମିହିର କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବରାହମିହିର ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଜ୍ୟୋତିଷଶାସ୍ତ୍ର ବିଶାରଦ । ଫଳିତ ଜ୍ୟୋତିଷ (Astrology) ଉପରେ ତାଙ୍କର ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଏକ ଉପାଦେୟ ପୁସ୍ତକ । ସେ ମଧ୍ଯ ଗଣିତ ଜ୍ୟୋତିଷ (Astronomy) ଉପରେ ‘ପଞ୍ଚସିଦ୍ଧାନ୍ତିକା’ ନାମକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ‘ବୃହତ୍‌ଜାତକ’ ଏବଂ ‘ଲଘୁଜାତକ’ ନାମରେ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଜ୍ୟୋତିଷ, ଭୂଗୋଳ, ଉଭିଦ ବିଜ୍ଞାନ, ଗ୍ରହନକ୍ଷତ୍ର ସମ୍ପର୍କିତ ଜ୍ଞାନର ଏକ ଚଳନ୍ତି ବିଶ୍ଵକୋଷ ଥିଲା ।

୯। ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ କିପରି ଅଗ୍ରଗତି ହାସଲ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ଥୁଲା ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଥିଲା ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ‘ଶୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା’। ତେଣୁ ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କୁ ଆଧୁନିକ ‘ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ’ ଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥାଏ । ବାଗ୍‌ଭଟ୍ଟଙ୍କ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ସଂଗ୍ରହ’ ଏବଂ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ହୃଦୟ ସଂହିତା’ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଥିଲା । ହସ୍ତୀ ଚିକିତ୍ସା ନିମିତ୍ତ ପାଲକଯ୍ୟଙ୍କ ‘ହସ୍ତୟୁର୍ବେଦ’ ଏବଂ ଅଶ୍ଵ ଚିକିତ୍ସା ନିମିତ୍ତ ଶାଳୀହୋତ୍ରଙ୍କ ‘ଅଶ୍ଵଶାସ୍ତ୍ର’ ସେ ସମୟରେ ପଶୁ ଚିକିତ୍ସା ଦିଗରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ପାତନ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣ ନିବାରକ ପ୍ରଣାଳୀ ନାଗାର୍ଜୁନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ଯାହା ଚିକିତ୍ସାବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଣିଥିଲା ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।

୧୦। ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଯୋଗୁଁ ରାଜସଭା ବହୁ ପଣ୍ଡିତ ଓ ସାହିତ୍ୟିକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜକବି ହରିସେଣଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜଦରବାର ନବରଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ନବରନୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀ ମୁନରୁ ଝରିଆସିଥିଲା ‘କୁମାରସମ୍ଭବମ୍’ ଏବଂ ‘ରଘୁବଂଶମ୍’ନାମକ ଦୁଇଟି ମହାକବ୍ୟ । ଗୀତିକବିତା ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ‘ମେଘଦୂତମ୍’ ଏବଂ ‘ଋତୁସଂହାରମ୍’ ଥିଲା ଅନ୍ୟତମ ସୃଷ୍ଟି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ଯଥାକ୍ରମେ– ‘ଅଭିଜ୍ଞାନଶାକୁନ୍ତଳମ୍’, ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’ ଓ ‘ମାଳବିକାଗ୍ନିମିତ୍ରମ୍’ । ବିଶାଖାଦତ୍ତ ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ଓ ‘ଦେବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତମ୍’ ଏବଂ ଶୂଦ୍ରକ ‘ମୁଚ୍ଛକଟିକମ୍’ ନାମରେ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଭାରବୀ ତାଙ୍କର ଅନବଦ୍ୟ କାବ୍ୟ ‘କିରାତାର୍ଜୁନୀୟମ୍’ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲେ । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’, ଅମରସିଂହଙ୍କ ‘ଅମରକୋଷ’, ଦଣ୍ଡୀଙ୍କର ‘ଦଶକୁମାର ଚରିତ’, ବାତ୍ସାୟନଙ୍କ ‘କାମସୂତ୍ରମ୍’ ଓ ଭର୍ତ୍ତୃହରିଙ୍କ ‘ଶୃଙ୍ଗାରଶତକମ୍’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅମ୍ଳାନ କୀର୍ତ୍ତି ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପ୍ରଚଳିତ ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଧର୍ମୀୟ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନେ ଥିଲେ ହିନ୍ଦୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ । ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ଅଭୂତପୂର୍ବ ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ସେମାନେ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମପ୍ରତି ଯଥେଷ୍ଟ ସହନଶୀଳ ଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମ ସହିତ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରସାର ମଧ୍ଯ ଘଟିଥିଲା ।

• ବୈଦିକ ଧର୍ମ ଓ ଯଜ୍ଞ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବୈଦିକ ଧର୍ମ ଓ ଯାଗଯଜ୍ଞାଦିର ପୁନଃପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥିଲା । ଗୁପ୍ତସମ୍ରାଟ୍ ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଓ ପ୍ରଥମ କୁମାରଗୁପ୍ତ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ସମ୍ପନ୍ନ କରାଇଥିଲେ ।
• ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ – ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଉପାସକ ଥିଲେ । ଦ୍ୱିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ନିଜକୁ ‘ପରମ ଭାଗବତ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ନାମରେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଉଥିଲା । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଦଶାବତାର ଉପାସନା ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ଦେଓଗଡ଼ର ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର ଏହାର ଜ୍ୱଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ।
• ଶୈବ ଧର୍ମ – ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମ ପରି ଶୈବଧର୍ମ ମଧ୍ୟ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଏକ ପ୍ରଚଳିତ ଧର୍ମଭାବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ଦୁଇଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶିବଙ୍କର ପରମଭକ୍ତ ଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼େ । ଗୁପ୍ତ ଅଭିଲେଖରୁ ଶିବଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ନାମ; ଯଥା- ଈଶ, ମହାଭୈରବ, ହରଈଶ୍ଵର, ଜୟେଶ୍ଵର, ମହାଦେବ, ମହେଶ୍ଵର, କପାଳେଶ୍ଵର ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳେ ।
• ଶାକ୍ତ ଧର୍ମ – ଶକ୍ତି ପୂଜା ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଧର୍ମର ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଙ୍ଗ । ଶାକ୍ତ ଧର୍ମର ଉପାସକମାନେ ଶକ୍ତିଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ରୂପ; ଯଥା- ଭବାନୀ, ଗୌରୀ, ପାର୍ବତୀ ଓ ଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ସପ୍ତମାତୃକା ବ୍ୟତୀତ ମହିଷାମର୍ଦ୍ଦିନୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟ ପୂଜିତ ହେଉଥିଲା ।
• ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା ମଧ୍ଯ ଧାର୍ମିକ ଜୀବନରେ ଏକ ବିଶେଷ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଦଶପୁରଠାରେ ବୟନକାରୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଏକ ସୂର୍ଯ୍ୟମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ସ୍କନ୍ଦଗୁପ୍ତଙ୍କ ସମୟରେ ଅନ୍ତର୍ବେଦ ବିଷୟଠାରେ ଦୁଇ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବଣିକ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ ।

• ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେବ ଉପାସନା – ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ବହୁ ଦେବଦେବୀ ଏହି ଯୁଗରେ ପୂଜିତ ହେଉଥିଲେ । ବିଷ୍ଣୁ ଓ ଶିବଙ୍କ ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେବଦେବୀ; ଯଥା- କୁବେର, ବରୁଣ, ଇନ୍ଦ୍ର, କାର୍ତ୍ତିକେୟ, ଗଣେଶ, ଯମ, ରାମ, ହନୁମାନ, କାମଦେବ ଏବଂ ବୃହସ୍ପତି ଇତ୍ୟାଦି ଦେବଗଣ ପୂଜା ପାଉଥିଲେ । ଏହି ଯୁଗରେ ଲୋକମାନେ ଯକ୍ଷ, ଗନ୍ଧର୍ବ, କିନ୍ନର, ବିଦ୍ୟାଧର ଆଦି ଉପଦେବତାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ମନ୍ତ୍ର ଓ ତନ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର ବହୁଳଭାବରେ ଚାଲିଥିଲା । ତନ୍ତ୍ର ଉପାସନାର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ସମାଜରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଏହି ଉପାସନା ସର୍ବଜନାଦୃତ ହୋଇଥଲା । ଦୁର୍ଗା, କାଳୀ, ଅମ୍ବା, ଚଣ୍ଡୀ ତଥା ଅଷ୍ଟଭୁଜା ଦେବୀ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ପୂଜନ ସାର୍ବଜନୀନ ଥିଲା ।
• ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ – ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧର୍ମପ୍ରତି ଉଦାର ଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଯଦିଚ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ଆଦିପ୍ରଭାବ ହ୍ରାସ ପାଇଆସିଥୁଲା, ତଥାପି ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ନୂତନତ୍ଵ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବୌଦ୍ଧ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ମଧ୍ଯ ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ଘଟିଥିଲା । ଫାହିୟାନଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ କାଶ୍ମୀର, ଆଫଗାନିସ୍ଥାନ ଓ ପଞ୍ଜାବରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ବହୁଳଭାବେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଗାଙ୍ଗେୟ ଉପତ୍ୟକା, ବିହାର ଓ ବଙ୍ଗଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ମଥୁରା, କୌଶାୟୀ, ସାରନାଥ, କୁଶୀନାରା ଏବଂ ମୃଗଶିଖବଣ ଇତ୍ୟାଦି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ପୀଠସ୍ଥଳୀ ଥିଲା ।
• ଜୈନଧର୍ମ – ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପରି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରସାର ମଧ୍ଯ ଘଟିଥିଲା । କଦମ୍ବ, ପଲ୍ଲବ, ଗଙ୍ଗ ଏବଂ ପାଣ୍ଡୁ ଇତ୍ୟାଦି ରାଜ୍ୟରେ ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରାବଲ୍ୟ ରହିଥିଲା । ମଥୁରା, ବଲ୍ଲଭୀ, ପୁଣ୍ଡ୍ରବର୍ତ୍ତନ (ବଙ୍ଗଦେଶ), ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଉଦୟଗିରି ଏବଂ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ଜୈନଧର୍ମ ମଧ୍ୟ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିଥିଲା । ଫାହିୟାନଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସେହି ସମୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମ ସହିତ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୨ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ, ଦର୍ଶନ ଓ ବିଜ୍ଞାନର କିପରି ବିକାଶ ସାଧୁତ ହୋଇଥିଲା– ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ଏକ ଅଭିନବ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଯୁଗରେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ଅଭୂତପୂର୍ବ ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା । ମ୍ୟାକ୍‌ମୁଲାରଙ୍କ ମତରେ, ‘ଗୁପ୍ତଯୁଗ ହେଉଛି ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାସାହିତ୍ୟର ଏକ ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ ଯୁଗ ।’’ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗ– କାବ୍ୟ ନାଟକ, କଥା, ବ୍ୟାକରଣ ଓ କାବ୍ୟତତ୍ତ୍ଵ ଇତ୍ୟାଦି ସୃଷ୍ଟିସମ୍ଭାରରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା ।

• ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ – ଗୁପ୍ତ ରାଜସଭା ଥିଲା ସାହିତ୍ୟର ପୀଠସ୍ଥଳୀ । ଏହି ସଭା ବହୁ ପଣ୍ଡିତ ଓ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କଦ୍ଵାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜସଭାରେ ଆହ୍ଲାବାଦ ପ୍ରଶସ୍ତିର ରଚୟିତା ହରିଶେଣ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲେ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ସାହିତ୍ୟ ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ପାରଦର୍ଶିତା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ସେ ‘କବିରାଜ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜସଭା ‘ନବରନୁ’ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିମଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ନବରନୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାଳଜୟୀ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । କାଳିଦାସଙ୍କ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ବିଶ୍ଵସାହିତ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରକୁ ଓ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିପାରିଛି । ତାଙ୍କ ରଚିତ ମହାକାବ୍ୟ ‘କୁମାରସମ୍ଭବମ୍’ ଓ ‘ରଘୁବଂଶମ୍’, ଗୀତିକାବ୍ୟ ‘ମେଘଦୂତ’ ଓ ‘ଋତୁସଂହାର’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦଭାବେ ପରିଗଣିତ ହୁଏ । ଅନ୍ୟାନ ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କ ଲିଖ୍ ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’, ଅମରସିଂହଙ୍କ ‘ଅମରକୋଷ’, ଦଣ୍ଡୀଙ୍କ ‘ଦଶକୁମାର ଚରିତ’, ବାତ୍ସାୟନଙ୍କ ‘କାମସୂତ୍ର’ ଓ ଭର୍ତ୍ତୃହରିଙ୍କ ‘ଶୃଙ୍ଗାର ଶତକମ୍’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅମ୍ଳାନ କୀର୍ତ୍ତି ।

• ନାଟକ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା କାଳଜୟୀ ନାଟକ । ଏହି ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଇତିହାସ ଓ ମହାକାବ୍ୟର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥିଲା । ମହାକବି କାଳିଦାସଙ୍କ ରଚିତ ନାଟକ ‘ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍’, ‘କୁମାର ସମ୍ଭବମ୍’ ଓ ‘ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍’ ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଥିଲା । କାଳିଦାସଙ୍କ ଛଡ଼ା ଭାସ ଥିଲେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟ୍ୟକାର । ସେ ‘ସ୍ଵପ୍ନବାସିବଦଭା’, ‘ଦୂତକାବ୍ୟ’, ‘ପ୍ରତିଭା’, ‘ଉରୁଭଙ୍ଗ’ ପ୍ରଭୃତି ନାଟକ ରଚନା କରିଯାଇଛନ୍ତି । ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟ୍ୟକାର ବିଶାଖାଦତ୍ତ ‘ମୁଦ୍ରାରାକ୍ଷସ’ ଓ ‘ଦେବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତମ୍’ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଶୂଦ୍ରକ ‘ମୃଚ୍ଛକଟିକମ୍’ ନାଟକର ରଚୟିତା ଥିଲେ । ଏହିପରି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଅସଂଖ୍ୟ ନାଟ୍ୟକାର ବହୁ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ନାଟକମାନ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ – କାବ୍ୟ ଓ ନାଟକ ବ୍ୟତୀତ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଗଦ୍ୟ-ସାହିତ୍ୟ ମଧ୍ଯ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା । ଲେଖକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମାଙ୍କ ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’, ଦଣ୍ଡୀଙ୍କ ‘ଦଶକୁମାର ଚରିତ’, ବାତ୍ସାୟନଙ୍କ ‘କାମସୂତ୍ର’, ଭର୍ତ୍ତୃହରିଙ୍କ ‘ଶୃଙ୍ଗାର ଶତକମ୍’ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅମ୍ଳାନ କୀର୍ତ୍ତି । ସୁବନ୍ଧୁ ମଧ୍ଯ ନିଜ ରଚନା ‘ବାସବଦଭା’ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ । ହିତୋପଦେଶ ମଧ୍ୟ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଅଳଂକାଂଶ ଐତିହାସିକ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ବ୍ୟାକରଣ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସଂସ୍କୃତ ବ୍ୟାକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା । ଚନ୍ଦ୍ରଗୋମିନ ‘ଚନ୍ଦ୍ର ବ୍ୟାକରଣ’ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଜୈନେନ୍ଦ୍ର ବ୍ୟାକରଣ ରଚନା କରିଥିଲେ । ପାଣିନିଙ୍କ ‘ଅଷ୍ଟଧ୍ୟାୟୀ’ ଏବଂ କାତ୍ୟାୟନଙ୍କର କରିଥିଲେ । ବୌଦ୍ଧ ବୈୟାକରଣ ଜିନେନ୍ଦ୍ର ବୁଦ୍ଧି ‘କାଶିକ ବୃତ୍ତି’ ‘ବର୍ଚ୍ଚିକା’କୁ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ କରି ଜୈନେନ୍ଦ୍ର ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା ଉପରେ ‘ନ୍ୟାସ’ ନାମକ ଭାଷ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ଦର୍ଶନ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପ୍ରଭୂତ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର ରଚିତ ହୋଇଥିଲା । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ମୃତିଶାସ୍ତ୍ରମାନ– ‘ଯାଜ୍ଞବଳ୍‌କ୍ୟ ସ୍ମୃତି’ ଓ ‘ବୃହସ୍ପତି ସ୍ମୃତି’ ଏହି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସଂକଳିତ ହୋଇଥିଲା । ମୀମାଂସା, ସାଂଖ୍ୟ ଓ ନ୍ୟାୟ ଦାର୍ଶନିକ ପଦ୍ଧତିମାନ ହିନ୍ଦୁଦର୍ଶନକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିଥିଲା । ସୁବିଖ୍ୟାତ ବୌଦ୍ଧ ଦାର୍ଶନିକ ଅସଙ୍ଗ ‘ମହାଯାନ ସୂତ୍ରାଳଙ୍କାର’ ଓ ‘ବୋଧୂସତ୍ତ୍ଵ ଭୂମି’ ନାମକ ଦର୍ଶନ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଦାର୍ଶନିକ ବସ୍ତୁବନ୍ଧୁଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଗାଥା ସଂଗ୍ରହ’, ‘ଅଭିଧର୍ମ କୋଷ’ ଓ ‘ପରମାର୍ଥ ସପ୍ତତି’ ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରଧାନ ଥିଲା । ଦାର୍ଶନିକ ବୁଦ୍ଧଘୋଷ ‘ଆଠକଥା’ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ଦିଗ୍‌ନାଲ୍ ‘ନ୍ୟାୟ ପ୍ରବେଶ’ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ବିଜ୍ଞାନ – ପ୍ରାଚୀନ ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଯେପରି ନିଜର ପ୍ରତିଭା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ, ସେପରି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ତଦାନୀନ୍ତନ ପୃଥ‌ିବୀର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଦେଶରେ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏନାହିଁ । ଏହି ଯୁଗରେ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନ, ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ, ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଭୂତପୂର୍ବ ଉନ୍ନତି ସାଧୂତ ହୋଇଥିଲା । ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗଣିତଜ୍ଞ ଓ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀ ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟଙ୍କ ଅତୁଳନୀୟ ଦାନ ପାଇଁ ଆଜି ଭାରତ ଗୌରବାନ୍ଵିତ । ସେ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ସୂର୍ଯ୍ୟସିଦ୍ଧାନ୍ତ’ରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋପରାଗ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରପରାଗ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶଦ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟାୟମ୍’ରେ ସେ ପାଟୀଗଣିତ, ବୀଜଗଣିତ, ଜ୍ୟାମିତି ଓ ତ୍ରିକୋଣମିତି ସମ୍ପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ‘ଶୂନ’ (Zero)ର ବ୍ୟବହାର ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସ ଓ ପରିଧ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଆନୁପାତିକ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲେ । ପୃଥ‌ିବୀ ନିଜ ଅକ୍ଷ ଚାରିପଟରେ ଘୂରୁଛି ଏହି ତଥ୍ୟ ସେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଗୁପ୍ତ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବରାହମିହିର ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନ ଉପରେ ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ତାଙ୍କର ‘ପଞ୍ଚସିଦ୍ଧାନ୍ତକା’ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାରତୀୟ ଜ୍ୟୋତିଷ ବିଜ୍ଞାନରେ ବାଇବେଲଭାବେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥାଏ । ‘ବୃହତ୍ ଜାତକ’ ଓ ‘ଲଘୁ ଜାତକ’ ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ଯ ବରାହମିହିରଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ଅନବଦ୍ୟ କୃତି ।

• ବ୍ରହ୍ମଗୁପ୍ତ ହେଉଛନ୍ତି ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଅନ୍ୟଜଣେ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ ଓ ଗଣିତଜ୍ଞ । ସେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷର ଶକ୍ତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ଯ ‘ଖଣ୍ଡ ଖାଦ୍ୟକ’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଅଭୂତ ଦକ୍ଷତା ହାସଲ କରିଥିଲେ । ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶୁଶ୍ରୁତଙ୍କର ‘ଶୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା’ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି । ବାଗଭଟ୍ଟଙ୍କ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ସଂଗ୍ରହ’ ଏବଂ ‘ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ହୃଦୟ ସଂହିତା’ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ଦୁଇଟି ଅମୂଲ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥ । ପାଲକଯ୍ୟଙ୍କ ‘ହସ୍ତୟୁର୍ବେଦ ଏବଂ ଶାଳିହୋତ୍ରଙ୍କ ‘ଅଶ୍ଵଶାସ୍ତ୍ର’ ପଶୁଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ପାତନ ପଦ୍ଧତି ଓ ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣ ନିବାରକ ପଦ୍ଧତି ନାଗାର୍ଜୁନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା । ନିର୍ମାଣଶାସ୍ତ୍ର ବା ବାସ୍ତୁବିଦ୍ୟା ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ ଅବଦାନ । ଏହି ବିଦ୍ୟାକୁ ଆଧାର କରି ଗୁପ୍ତ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଆଦି ନିର୍ମିତ ହେଉଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଧାତୁ ନିଷ୍କାସନ ବିଦ୍ୟା (Metallurgy) ଅତି ଉନ୍ନତମାନର ଥିଲା । ଦିଲ୍ଲୀର କୁତବ୍‌ମିନାର ପରିସରରେ ଥିବା ମେହେରୌଲୀ ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଧାତୁବିଦ୍ୟାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ । ଏହା ଦୀର୍ଘ ୧୫୦୦ ବର୍ଷ ତଳେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏଥରେ ଅଦ୍ୟାବଧୂ କଳଙ୍କି ଲାଗିନାହିଁ । ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରାଗୁଡ଼ିକ ଧାତୁବିଦ୍ୟାରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଦକ୍ଷତାର ପ୍ରମାଣ ଦିଏ । ଏକ ସମୁନ୍ନତ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିର ସ୍ଵାକ୍ଷର ବହନ କରିଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗ । ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅପୂର୍ବ ସୃଷ୍ଟି ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ବିଶେଷତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା । ଦର୍ଶନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ଥିଲା ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଗୁପ୍ତ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ଓ ଅବଦାନରେ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ବିଜ୍ଞାନ । ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଦିଗରେ ସାଧୁତ ହୋଇଥିବା ବିକାଶକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଐତିହାସିକମାନେ ଗୁପ୍ତଯୁଗକୁ ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

୩ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରକଳା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ । ଏହି କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ପାଇଁ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା । ଲାଳିତ୍ୟ, ସମତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଥୁଲା ଗୁପ୍ତକଳାର ବିଶେଷତ୍ଵ । କୁଶଳୀ ସ୍ଥପତିମାନଙ୍କ କାରିଗରୀ ହସ୍ତ ସ୍ପର୍ଶରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ହୋଇଉଠିଥିଲା ଜୀବନ୍ତ ଓ ମୂର୍ତିମନ୍ତ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ମନ୍ଦିର, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରକଳା – ସବୁଥରେ ଏକ ନୈସର୍ଗିକ ଭାବ ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଥିବାର ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।

• ସ୍ଥାପତ୍ୟ – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଅନେକ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଥିଲା ସେ ସମୟର ମୁଖ୍ୟ କଳା । ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମର ମୂଇଁ ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ଝାନ୍ସୀ ଜିଲ୍ଲାର ଦେଓଗଡ଼ଠାରେ ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଭୁମ୍‌ରାର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତକଳାର ଗୁଣବନ୍ଦନା କରିଥାଏ । ଇଟା ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭିତରଗାଓଁର ମନ୍ଦିର ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ମନେହୁଏ । ଭୂମ୍ରାର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ମନ୍ଦିର ଶୈଳୀର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ । ଗର୍ଭଗୃହରେ ଏକମୁଖୀ ଶିବଲିଙ୍ଗ ସହିତ ଗଙ୍ଗା ଓ ଯମୁନାଙ୍କର ବାହନ — ଆରୂଢ଼ା ମୂର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ନାଚନାକୁଥାରର ପାର୍ବତୀ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ବିହାରର ରାମଗଡ଼ରେ ଥିବା ମୁକ୍ତେଶ୍ଵରୀ ମନ୍ଦିର, ବୁଦ୍ଧଗୟା ନିକଟସ୍ଥ ମହାବୋଧେ ବୌଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର, ନାଳନ୍ଦା ଓ କୁଶୀନରାର ବୁଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର, ଅହିଛତ୍ରର ଶିବ ମନ୍ଦିର, ପଦ୍ମାବତୀର ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ଶ୍ରୀପୁରର ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମନ୍ଦିର ଗୁପ୍ତଯୁଗର ନିର୍ମାଣ କଳାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ।

• ସ୍ତମ୍ଭ – ଗୁପ୍ତକଳାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗ ହେଉଛି ପ୍ରସ୍ତର ନିର୍ମିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସ୍ତମ୍ଭ । ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡ଼ିକ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା; ଯଥା— ପ୍ରଶସ୍ତି ସ୍ତମ୍ଭ, ଗରୁଡ଼ ସ୍ତମ୍ଭ ଏବଂ ସ୍ମାରକୀ ସ୍ତମ୍ଭ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପ୍ରୟାଗ ପ୍ରଶସ୍ତି, ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ମେହେରୌଲୀ ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଏବଂ ସ୍କନ୍ଦଗୁପ୍ତଙ୍କ ଭିତରି ସ୍ତମ୍ଭାଭିଲେଖଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଶସ୍ତି ସ୍ତମ୍ଭରୂପେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ବୌଦ୍ଧ ସ୍ଥାପତ୍ୟ – ଗୁପ୍ତଯୁଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସ୍ଥାପତ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ତୂପ, ଚୈତ୍ୟ, ମନ୍ଦିର, ବିହାର ଓ ଗୁମ୍ଫାଗୁଡ଼ିକ ବିଶେଷ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଥିଲା । ସାରନାଥର ଧାମେଟ୍ ସ୍ତୂପ ଗୁପ୍ତକଳାର ଏକ ବିଶେଷ ଆକର୍ଷଣ । ଗୁପ୍ତ ବୌଦ୍ଧ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବୁଦ୍ଧଗୟାର ମହାବୋଧ ମନ୍ଦିର ଅନ୍ୟତମ । ଚୀନ୍ ପରିବ୍ରାଜକ ହୁଏନ୍‌ସାଂ ଏହି ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ଅଜନ୍ତା, ବାଘ, ଏଲୋରା ଏବଂ ଔରଙ୍ଗାବାଦଠାରେ ପଥର କଟାଯାଇ ବହୁ ବୌଦ୍ଧ ଗୁମ୍ଫା ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଲୌକିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟ – ଲୌକିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଗୁପ୍ତ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା । କୌଶାୟୀ, ଏରଣ ଏବଂ ରାଜଘାଟ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନର ପ୍ରହତାତ୍ତ୍ୱିକ ଖନନ ପରେ ରାଜବାଟୀ, ବହୁତଳ ପ୍ରାସାଦ, ଅଗ୍ନିଶାଳ, ସଙ୍ଗୀତଶାଳ, ନାଟ୍ୟମଣ୍ଡପ, ନ୍ୟାୟଗୃହ ଆଦି ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି ।
• ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ – ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଅଦ୍ଭୁତ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଧର୍ମକୁ ଆଧାର କରି ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକରେ ବାହ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣର ମଧୁର ସମନ୍ଵୟ ଘଟିଥିଲା । ମନ୍ଦିରଗାତ୍ରରେ ଗୁପ୍ତ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଜୀବନ୍ତ ଓ ରମଣୀୟ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଖୋଦନ କରିଥିଲେ । ରାମ ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିଲା । ଧର୍ମୀୟ ରୀତିରେ ଦଶାବତାର, କାର୍ତ୍ତିକେୟ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଗଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ସୂକ୍ଷ୍ମ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟରେ ଖୋଦନ କରାଯାଇଥିଲା । ସାରନାଥର ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ଭାରତୀୟ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଶିଳ୍ପର ଏକ ଶାଶ୍ଵତ ନିଦର୍ଶନ । ସାରନାଥର ବୁଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତିଠାରେ ଶାନ୍ତ ହସ, କମନୀୟ ମୁଖମଣ୍ଡଳ, ଧ୍ୟାନମୁଦ୍ରା ଏବଂ ଅତିମାନବୀୟ ଗୁଣର ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଥିଲା ।
• ଚିତ୍ରକଳା – ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରକଳା ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଲାଭ କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ଚିତ୍ରକଳା ମଧ୍ୟରେ ଅଜନ୍ତାର ଚିତ୍ରକଳା ଅତୀବ ରମଣୀୟ ଓ ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ଜାତକର ବହୁ ଗଳ୍ପ, ଯକ୍ଷ, କିନ୍ନର, ଗନ୍ଧର୍ବ, ଅପ୍‌ସରା, ବୃକ୍ଷଲତା, ମାଙ୍କଡ଼ ଓ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଚିତ୍ର ଆଦି ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର ଥିଲା । ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାରେ ପଦ୍ମପାଣି ଓ ଅବଲୋକିତେଶ୍ୱରଙ୍କ ଚିତ୍ର ନିଖୁଣଭାବରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି । ବାଘ୍ ଗୁମ୍ଫାର ଚିତ୍ରକଳାରେ ରାଜା ମହାଜନଙ୍କ ଚିତ୍ର ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାର ସବୁ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ‘ମାତା ଓ ପୁତ୍ର’, ‘ମୁମୂର୍ଷୁ ରାଜକୁମାରୀ’ ଓ ‘ବୌଦ୍ଧସଭା’ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ।
• ମୃଣ୍ମୟ କଳା – ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ମୃଣ୍ମୟ କଳା ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା । ପାହାଡ଼ପୁର ଓ ଅହିଛତ୍ର ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଭୂଖନନରୁ ଅନେକ ମୃଣ୍ମୟ ମୂର୍ତ୍ତି ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ, ଯକ୍ଷ, ନାଗ, ମଣିଷ, ବିଷ୍ଣୁ, କାର୍ତ୍ତିକେୟ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଗଣେଶ ଆଦି ଦେବତାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ଅନ୍ୟତମ ।
• ମୁଦ୍ରା ଓ ଅଳଙ୍କାର – ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ କଳାର ମୁଦ୍ରା, ମୋହର ଏବଂ ଅଳଙ୍କାର ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା । ଗୁପ୍ତଯୁଗୀୟ ମୁଦ୍ରାଗୁଡ଼ିକରେ ହସ୍ତୀ ଉପରେ ଉପବେଶନ କରିଥିବା ଲକ୍ଷ୍ମୀ, କୁବେରଙ୍କ ମୁଦ୍ରା ଢାଳୁଥିବାର ଚିତ୍ର, ମୋହର ଏବଂ ମନ୍ଦିର ଗାତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ମୂର୍ତ୍ତି ତଥା ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଅଳଙ୍କାରରୁ ସେ ସମୟର କଳା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶେଷ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।
• ଧାତୁକଳା – ଧାତୁକଳାକୁ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ କରିବାରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ, ରୌପ୍ୟ ଓ ତାମ୍ର ଧାତୁରେ ମୁଦ୍ରାଗୁଡ଼ିକ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ବିହାରର ସୁଲତାନଗଞ୍ଜରୁ ମିଳିଥିବା ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି, ନାଳନ୍ଦାରେ ଥ‌ିବା ତାମ୍ର ବୌଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଦିଲ୍ଲୀର ମେହେରୌଲୀ ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଧାତୁକଳାର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ।

• ସଙ୍ଗୀତ ଓ ନୃତ୍ୟକଳା – ସଙ୍ଗୀତ ଥିଲା ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଅନ୍ୟତମ କଳା । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ମୁଦ୍ରାରେ ବୀଣାବାଦନ କରୁଥିବାର ଚିତ୍ର ଦେଖାଯାଏ । ଲୋକମାନେ ବୀଣାବାଦନ, ଡମ୍ବରୁବାଦନ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ଗାୟନରେ ନିଜକୁ ନିମଜ୍ଜିତ କରୁଥିଲେ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟରୁ ନୃତ୍ୟ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ସମ୍ପର୍କରେ ଜଣାଯାଇଥାଏ । ଅଜନ୍ତା ଚିତ୍ରକଳାର ଅପ୍‌ସରା ଏବଂ ନର୍ତ୍ତକୀର ଚିତ୍ରରୁ ନୃତ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାପଡ଼େ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(e) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Maths Solutions Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ Ex 6(e)

Question 1.
Δ ABC ରେ a = 6 ସେ.ମି., AX ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 5.6 ସେ.ମି. ଓ m∠B = 60° । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) 5.6 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ B͞C ଅଙ୍କନ କର । ଏହାକୁ X ବିନ୍ଦୁରେ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କର ।
(b) BC ର B ବିନ୍ଦୁରେ ∠MBC ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପରିମାଣ 60° ।
(c) X କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 5.6 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ର ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ \(\overrightarrow{\mathrm{BM}}\) କୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ । AX ଅଙ୍କନ କର ।
(d) A͞C ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 2.
Δ ABC ରେ AB = 7.5 ସେ.ମି., AC = 6.5 ସେ.ମି. ଏବଂ ମଧ୍ୟମା AX ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 6 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) କୌଣସି ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ଏଥୁରୁ AM ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 12 ସେ.ମି. (2 × AX) ହେବ ।
(b) A କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 6.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଓ Yକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 7.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଚାପଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ C ହେଉ ।
(c) ସେହିପରି A କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 7.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଓ M କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 6.5 ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇ ପୃଥକ୍ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଚାପଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ B ହେଉ ।
(d) A͞B ଓ A͞C ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ କର ।

Question 3.
Δ ABC ରେ m∠A = 60°, AX ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 4.5 ସେ.ମି., AB = 6 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) 6 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ A͞B ଅଙ୍କନ କର ।
(b) A ବିନ୍ଦୁରେ ∠BAN ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ପରିମାଣ 60° ହେଉ ।
(c) A͞B ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ M ନିରୂପଣ କର ।
(d) AN ସହ ସମାନ୍ତର କରି \(\overrightarrow{\mathrm{MY}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(e) A କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ 4.5 ସେ.ମି.କୁ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ତାହା \(\overrightarrow{\mathrm{MX}}\) କୁ X ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(f) \(\overrightarrow{\mathrm{BX}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{AN}}\) ଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ C ହେଉ ।
(g) ବର୍ତ୍ତମାନ Δ ABC ଆବଶ୍ୟକୀୟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

Question 4.
Δ ABC ର AB = 6.5 ସେ.ମି., B͞Y ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 6 ସେ.ମି., BC = 7 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) କୌଣସି ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ଏଥୁରୁ \(\overrightarrow{\mathrm{BX}}\) ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 12 ସେ.ମି. (2 x BY) ।
(b) B କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 7 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଓ Y କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 6.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇ ପୃଥକ୍ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଚାପଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ C ହେଉ ।
(c) B͞Y ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ଓ ନିରୂପଣ କର । \(\overrightarrow{\mathrm{CO}}\) ଉପରେ A ବିନ୍ଦୁ ନିରୂପଣ କର ଯେପରି CO = AO ଏବଂ C – O – A ହେବ ।
(d) AB ଓ BC ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 5.
Δ ABC ରେ c = 6.5 ସେ.ମି., ମଧ୍ୟମା C͞Z ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 5 ସେ.ମି., a = 5.5 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) 6.5 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ AB ଅଙ୍କନ କର ।
(b) AB ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ Z, ନିରୂପଣ କର ।
(c) Z କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ସେହିପରି B କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 5.5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚାପ ପୂର୍ବୋକ୍ତ ଚାପକୁ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
(d) AC ଓ B͞C ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 6.
Δ ABC ରେ AB = BC = 4 ସେ.ମି., ମଧ୍ୟମା AX ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 3 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) 4 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ B͞C ଅଙ୍କନ କର ।
(b) 4 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ B͞C ଅଙ୍କନ କର ।
(c) B ଓ X କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ 4 ସେ.ମି. ଏବଂ 3 ସେ.ମି. ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଛେଦବିନ୍ଦୁ A ହେଉ ।
(d) A͞B ଓ A͞C ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 7.
Δ ABC ରେ AB = 5 ସେ.ମି., AC = 5.4 ସେ.ମି.ଓ ମଧ୍ୟମା AX ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 3.5 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) କୌଣସି ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ଏଥୁରୁ AM ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 7 ସେ.ମି. (2AX) ।
(b) Aକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 5.4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଓ Mକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଚାପଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ C ହେଉ ।
(c) ପୁନଶ୍ଚ A କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଓ M କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି 5.4 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଚାପଦ୍ଵୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ B ହେଉ ।

Question 8.
Δ ABC ରେ a = 9 ସେ.ମି.,m∠B = 75°, A͞X ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 8 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) B͞C ରେଖାଖଣ୍ଡ ଅଙ୍କନ କର ଯାହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ 9 ସେ.ମି. ।
(b) B͞C ଉପରେ B ବିନ୍ଦୁରେ 75° ପରିମିତ ∠YBC ଅଙ୍କନ କର।
(c) B͞C କୁ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ କରି ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ X ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
(d) X କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 8 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଉକ୍ତ ଚାପ BY କୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ । AX ଅଙ୍କନ କର ।
(e) A͞C ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 9.
Δ ABC ରେ ଉଚ୍ଚତା = 4.5 ସେ.ମି., AX ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 5 ସେ.ମି., AB = 6 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) \(\overleftrightarrow{\mathrm{ZY}}\) ଅଙ୍କନ କରି ଏହା ଉପରିସ୍ଥ ଯେକୌଣସି ଏକ ବିନ୍ଦୁ D ରେ \(\overrightarrow{\mathrm{CP}}\) ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overrightarrow{\mathrm{CP}}\) ଉପରେ A ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରିକି DA = 4.5 ସେ.ମି. ହେବ । A କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି 6 ସେ.ମି. ଓ 5 ସେ.ମି. ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ଚାପ \(\overleftrightarrow{\mathrm{ZY}}\) କୁ ଯଥାକ୍ରମେ B ଓ X ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(c) \(\overleftrightarrow{\mathrm{ZY}}\) ଉପରେ C ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରିକି B – X – C ଏବଂ BX = XC ହେବ ।
(d) A͞C ଓ A͞B ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Question 10.
Δ ABC ରେ ଉଚ୍ଚତା AD = 6.6 ସେ.ମି., m∠B = 60°, AX ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = 7 ସେ.ମି. । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କର ।
ସମାଧାନ:
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(a) \(\overrightarrow{\mathrm{BM}}\) ର B ବିନ୍ଦୁରେ ∠PBM ଅଙ୍କନ କର ଯେପରିକି ଉକ୍ତ କୋଣର ପରିମାଣ 60° ହେବ ।
(b) B ବିନ୍ଦୁରେ \(\overrightarrow{\mathrm{BN}}\) ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । \(\overrightarrow{\mathrm{BN}}\) ଉପରିସ୍ଥ R ଏକ ବିନ୍ଦୁ ଯେପରିକି BR = 6.6 ସେ.ମି. ହେବ ।
(c) R ବିନ୍ଦୁରେ \(\overrightarrow{\mathrm{BM}}\) ସହ ସମାନ୍ତର କରି ଅଙ୍କିତ ରଶ୍ମି \(\overrightarrow{\mathrm{RY}}\), \(\overrightarrow{\mathrm{BP}}\) କୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(d) A କୁ କେନ୍ଦ୍ର ଓ A͞X ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଏକ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା \(\overrightarrow{\mathrm{BM}}\) କୁ X ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(e) \(\overrightarrow{\mathrm{BM}}\) ଉପରେ C ଏକ ବିନ୍ଦୁ ଯେପରିକି B – X – C ଏବଂ BX = XC ହେବ ।
(f) A͞B ଓ A͞C ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 9 ମୋଗଲ ଯୁଗର ସଂସ୍କୃତି Short & Long Answer Questions

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 9 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି | ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ଆକବରଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କୃତି କେଉଁଠାରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ? ସେଠାରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରଖ୍ୟାତ ମହଲଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଆକବରଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କୃତି ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା । ସେଠାରେ ଥିବା ପ୍ରଖ୍ୟାତ ମହଲଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଦିୱାନ-ଇ-ଖାସ୍‌, ଦିୱାନ୍-ଇ-ଆମ୍ବ, ପଞ୍ଚମହଲା, ବୁଲନ୍ଦ ଦରୱାଜା, ଯୋଧାବାଈ ପ୍ରାସାଦ, ବୀରବଲ ପ୍ରାସାଦ ଓ ଜୁମା ମସଜିଦ୍ ।

୨। ସୌଧ ନିର୍ମାଣ କରିବାପାଇଁ ବାବର କେଉଁମାନଙ୍କୁ କନ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପଲରୁ ଭାରତକୁ ଆଣିଥିଲେ ? ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଦୁଇଟି ସୌଧର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ସୌଧ ନିର୍ମାଣ କରିବାପାଇଁ ବାବର କନଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପଲ୍‌ରୁ ଆଲବାନୀୟ ସ୍ଥପତି ସିନାନ୍‌ଙ୍କର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଭାରତକୁ ଆଣିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପାନିପଥଠାରେ ଥିବା ଏକ ମସ୍‌ଜିଦ୍ ଓ ସମ୍ବଲର ଜୁମା ମସ୍‌ଜିଦ୍ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩ । କାହିଁକି ଆକବର ଧର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଦାରନୀତି ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆକବର ଭଲଭାବେ ଜାଣିଥୁଲେ ଯେ, ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହାନୁଭୂତି ବିନା ଭାରତରେ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ସେ ମଧ୍ୟ ଆବୁଲଫାଜିଲ୍, ଫାୟାଜୀ ଏବଂ ସୁଫିସନ୍ଥ ତଥା ଭକ୍ତିବାଦର ପ୍ରଚାରକଙ୍କ ଉଦାର ଧର୍ମମତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ଅଭିଭାବକ ବୈରାମ ଖାଁ ଏବଂ ଗୃହଶିକ୍ଷକ ଅବଦୁଲ ଲତିଫ୍ ଆକବରଙ୍କୁ ଧର୍ମସହିଷ୍ଣୁତାର ଉପକାରିତା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମଧ୍ଯ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

୪। ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଧର୍ମ କ’ଣ ?
Answer:
ଆକବର ୧୫୮୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ନାମରେ ଏକ ନୂତନ ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ, କୋରାନ୍, ବାଇବେଲ, ଜେନ୍ଦା-ଆଭେସ୍ତା ଆଦିରୁ ସାରତତ୍ତ୍ଵ ସଂଗ୍ରହକରି ସେ ଏହି ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଏହି ଧର୍ମ ସର୍ବେଶ୍ୱରବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ଏଥିରେ ଗୂଢ଼ଜ୍ଞାନ, ତତ୍ତ୍ବ, ଦର୍ଶନ ଓ ପ୍ରକୃତି ଉପାସନାର ସଂଯୋଗ ଘଟିଥିଲା ।

୫। ଜାହାଙ୍ଗୀର କେଉଁ କେଉଁ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଯୋଗାଇଥିଲେ ?
Answer:
ବିରାଟର ଆଗାରେଜା ଓ ଅବୁଲ ହାସାନ୍, ସମରକନ୍ଦର ମହମ୍ମଦ ନାଦିର, ମହମ୍ମଦ ମୁରାଦ ଓ ଉସ୍ତାଦ ମନସୁର ପ୍ରଭୃତି ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କୁ ଜାହାଙ୍ଗୀର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଯୋଗାଇଥିଲେ ।

୬ । ଲାଲ୍‌କିଲ୍ଲା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଶାହାଜାହାନ୍ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ୧୬୩୮ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଶାହାଜାହାନବାଦ ସହର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ସହରର ସେ ଗଢ଼ିଥିଲେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲାଲକିଲ୍ଲା । ଏହାର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୬୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଦଶବର୍ଷ ପରେ ଅର୍ଥାତ୍ ୧୬୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସମାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସୌଧଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ମୋତି ମହଲ, ହୀରା ମହଲ, ରଙ୍ଗ ମହଲ, ଦିୱାନ୍-ଇ-ଖାସ୍ ଆଦି ଅତୀବ ମନୋରମ ।

୭ । କିଏ କେବେ ହୁମାୟୁନ୍ କବର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ? ତାହାର ସ୍ଥପତି କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଆକବରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ହୁମାୟୁନ୍‌ଙ୍କ ବିଧବା ପତ୍ନୀ ହୁମାୟୁନ୍ କବର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହାର ସ୍ଥପତି ଥିଲେ ମୀର୍ଜା ଗିୟାସ୍ ।

୮ | ଆକବରଙ୍କ ସମୟର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଆକବରଙ୍କର ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳାର ନିଦର୍ଶନ ହେଉଛି ଲାଲଦୁର୍ଗ । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଆକବର ପାଞ୍ଚଶହରୁ ଅଧିକ କକ୍ଷ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଦୁର୍ଗ ମଧ୍ଯରେ ସବୁଠାରୁ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଥିଲା ଜାହାଙ୍ଗୀର ମହଲ । ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ସେ ଦିୱାନ-ଇ-ଖାସ୍, ଦିୱାନ-ଇ-ଆମ୍, ପଞ୍ଚମୂହଲା, ବୁଲନ୍ଦ ଦରୱାଜା, ଯୋଧବାଈ ପ୍ରାସାଦ, ବୀରବଲ ପ୍ରାସାଦ ଓ କୁମା ମସଜିଦ୍ ଆଦି ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ । ସିକ୍ରିଠାରେ ଥ‌ିବା ଚିସ୍ତିଙ୍କ କବର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟ୍ଟାଳିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । ସିକନ୍ଦରସ୍ଥିତ ଆକବରଙ୍କ ମସଜିଦ୍ ଓ ଆଲ୍ଲାହାବାଦସ୍ଥିତ ଚାଳିଶସ୍ତମ୍ଭବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରାସାଦ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର ।

୯ । ଇବାଦଖାନା ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
ସଇଦ୍ ମୁଇଉଦ୍ଦିନ ସଲିମ୍‌ଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ୧୫୭୫ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଆକବର ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ଇବାଦନା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏଠାକୁ ସେ ସବୁ ଧର୍ମର ଧର୍ମଗୁରୁମାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରି ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଧାର୍ମିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଉପଲବ୍‌ କରିଥିଲେ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମର କିଛି କିଛି ମତ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ମିଶୁଛି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ଉପରେ ଆକ୍ଷେପ ମଧ୍ଯ କରୁଛି । ତେଣୁ ସେ ସବୁଧର୍ମର ସାରତତ୍ତ୍ଵକୁ ନେଇ ‘ଦିନ୍~ଇ-ଇଲାହୀ ନାମକ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।

୧୦ । ଆଗ୍ରାର ତାଜମହଲ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଆଗ୍ରାର ତାଜମହଲ ହେଉଛି ଶାହାଜାହାନଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୀର୍ତ୍ତି । ଉସ୍ତାଦ ଇସା ଥିଲେ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ଥପତି । ଏହା ଶ୍ୱେତମର୍ମର ପ୍ରସ୍ତରରେ ନିର୍ମିତ । ଏହାକୁ ନିର୍ମାଣ କରିବାପାଇଁ ୨୦,୦୦୦ ଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ଦୀର୍ଘ ୨୨ ବର୍ଷ ଲାଗିଥିଲା । ଏଥୁରେ ହିନ୍ଦୁ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଅଛି । ଈଶ୍ଵରୀପ୍ରସାଦଙ୍କ ମତରେ, ‘ତାଜମହଲ ପତି-ପତ୍ନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରେମ ଓ ଆନୁଗତ୍ୟର ଅନୁପମ ସୂତି-ସୌଧ ।’’

୧୧ । ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ସମୟର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
କଳା ପ୍ରତି ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କର ଆଦୌ ଆଗ୍ରହ ନଥିଲା । ଏଥ‌ିପାଇଁ ତାଙ୍କ ସମୟର ସ୍ଥାପତ୍ୟକଳା ଅତି ନିକୃଷ୍ଟ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାସତ୍ତ୍ଵେ ସେ ଲାଲକିଲ୍ଲା ମଧ୍ୟରେ ମୋତି ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଔରଙ୍ଗାବାଦଠାରେ ତାଙ୍କର ରାଣୀ ରୁନିଆ-ଇଦ୍-ହରାନୀଙ୍କ ସମାଧ୍ ପାଠ ଏବଂ ନିଜ ପାଇଁ ସମାଧୂ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ମଥୁରାର କେଶବଦେବ ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ସେ ଅନ୍ୟ ଏକ ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।

୧୨ । କେବେ, କିଏ ଓ କେଉଁଠାରେ ମୋତି ମସ୍‌ଜିଦ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ? ଏହା କାହିଁକି ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
୧୬୬୨ ଖ୍ରୀ. ଅ. ରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଲାଲକିଲ୍ଲା ମଧ୍ୟରେ ଆଉରଙ୍ଗଜେବ୍‌ ମୋତି ମସ୍ଜିଦ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଓ ମୋଗଲ ରମଣୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

୧୩ । ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ସମୟର ଚିତ୍ରକଳା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଶାହାଜାହାନ୍ ସ୍ଥାପତ୍ୟଠାରୁ ଚିତ୍ରକଳା ପ୍ରତି କମ୍ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଥିଲେ । ମୀର ହାସାନ୍, ଅନୁପ ଓ ଚିନ୍ତାମଣି ତାଙ୍କ ସମୟର ପ୍ରଧାନ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ଥିଲେ । ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କୁ ସେତେବେଳେ ଅମୀର ଓ ଉଚ୍ଚପଦାଧିକାରୀମାନେ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରୁଥିଲେ । ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ପୁତ୍ର ଦାରା ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ଜଣେ ଚିତ୍ରକଳାର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ।

୧୪ । ଚିତ୍ରକଳାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଆକବର କି କି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଆକବର ଭାରତୀୟ ଓ ପାରସ୍ୟ ଚିତ୍ରଶୈଳୀର ସଂଯୋଗ ଘଟାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭକରି ଯଶୋବନ୍ତ ଜଣେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଚିତ୍ରକର ରୂପେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିଲେ । ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଅଜନ୍ତାରୀତି ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାଚୀର ଚିତ୍ରକଳାର ଉନ୍ନତି ବିଧାନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ଚିତ୍ର ସମ୍ବଳିତ ପୁସ୍ତକ ଓ ପାଣ୍ଡୁଲିପିଗୁଡ଼ିକ ସାଇତି ରଖୁବାପାଇଁ ଲାଇବ୍ରେରୀ ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ ।

୧୫ । ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ସମୟରେ ଚିତ୍ରକଳାର ପତନ କାହିଁକି ଘଟିଥିଲା ?
Answer:
ବାଣୀକୁ ଅବମାନନା କରିବା । ସେ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ଓ କାରିଗରମାନଙ୍କୁ ଧର୍ମାନ୍ଧ ବୋଲି ବିବେଚନା କରୁଥିଲେ । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ପୂର୍ବରୁ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଥିବା କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଚିତ୍ର ସେ ଲିଭାଇ ଦେଇଥିଲେ l

B. ପାଞ୍ଚଟି/ ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନେ ଯନ୍ତ୍ରଶୀଳ ଥିଲେ । ମୁସଲମାନମାନେ ସ୍କୁଲଶିକ୍ଷା ସମାପନ କରି ମଦ୍ରାସା ବା କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ । ସେଠାରେ ଗଣିତ, ଜ୍ୟୋତିଷ, ଧର୍ମ ଏବଂ ଇତିହାସ ଆଦି ବିଷୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଗ୍ରା, ଦିଲ୍ଲୀ, ଲାହୋର, ଜୌନପୁର, ଗୁଜରାଟ, ଅହମ୍ମଦାବାଦ, ସିଆଲ୍‌କୋଟ୍ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଏହି ମଦ୍ରାସାମାନ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ସେଠାରୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବାପରେ ଅଧୁକ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ମୁସଲମାନ ଛାତ୍ରମାନେ ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ଏସିଆର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ, ଯଥା- ମକ୍କା, ମଦିନା, ୟେମେନ୍, ବାଗଦାଦ୍, ଖୁରାସାନ ଆଦିରେ ଥ‌ିବା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ଯାଉଥିଲେ । ନାରୀଶିକ୍ଷା ସୀମିତ ଥିଲା । ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଏବଂ ଉଚ୍ଚବଂଶର ମୁସଲମାନ ନାରୀମାନେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରୁଥିଲେ । ସାଧାରଣ ମୁସଲମାନ ନାରୀମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟରେ ଏହା ନଥିଲା । ସେମାନେ ଶିକ୍ଷାଲାଭରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବଞ୍ଚିତ ଥିଲେ ।

୨। ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ହିନ୍ଦୁସମାଜର ଜୀବନଧାରା କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜର ଜୀବନଧାରାରେ ବିଶେଷ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇ ନ ଥିଲା । ବହୁବର୍ଷ ଧରି ବାସ କରିବା ଫଳରେ ହିନ୍ଦୁ ମୁସଲମାନ ସଂସ୍କୃତିର ମିଳନ ଘଟିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜର ସ୍ଥିତି ଟିକିଏ ବଦଳି ଥିଲା । ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଚଳିତ ବର୍ଣ୍ଣବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନେକାଂଶରେ କୋହଳ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ପାର୍ଶୀ ଭାଷା ଅଧ୍ୟୟନ କରି ଦରବାରରେ ଚାକିରି ପାଇ ଉଚ୍ଚସମ୍ମାନ ଲାଭ କରୁଥିଲେ । ନାରୀମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବହୁମାତ୍ରାରେ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା । ସମାଜରେ ପର୍ଦାପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ବାଲ୍ୟବିବାହ ପ୍ରଥା ସମାଜରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ‘ସତୀପ୍ରଥା’ ଏବଂ ‘ଜହର ବ୍ରତ’ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତମାନେ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରୁଥିବାବେଳେ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ମୋଟା ସୂତାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ନାରୀମାନେ ପ୍ରସାଧନପ୍ରିୟ ଥିଲେ ଏବଂ ଶାଢ଼ି ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ଖେଚୁଡ଼ି ଲୋକମାନଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ଥିଲା । ଭାତ, ରୋଟି ଏବଂ ତରକାରି ଲୋକମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଥିଲା । ମଲ୍ଲଯୁଦ୍ଧ, କୁସ୍ତି ଏବଂ ଶିକାର ଲୋକମାନଙ୍କର ଅବସର ବିଦୋଦନର ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ଅନୁନ୍ନତ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥିଲା । ନାରୀଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଉ ନ ଥିଲା । ହିନ୍ଦୁସମାଜରେ ଦାସତ୍ଵପ୍ରଥା ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥିଲା । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ସମାଜରେ ପୂରି ରହିଥିଲା ।

୩। ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଭକ୍ତିବାଦର ବିକାଶ କିପରି ଘଟିଥିଲା ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଭକ୍ତିବାଦର ପ୍ରସାର ଘଟିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ଭକ୍ତିବାଦର ଉନ୍ମେଷ ଘଟିଥିଲା । ଏହାର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସନ୍ଥ ଏକନାଥ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଅନ୍ୟତମ ସନ୍ଥ ଥିଲେ ତୁକାରାମ । ବାଜୁ ଏବଂ ରାମଦାସ ମଧ୍ୟ ଏହି ଭକ୍ତିବାଦର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ । ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ରାମଦାସଙ୍କଦ୍ଵାରା ଗଭୀରଭାବେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲେ । ବାଜୁ ପ୍ରଭ୍ରମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନଙ୍କୁ ଏକତାର ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାଣନାଥ ନାମକ ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ‘ମହିତରିବଳ’ ନାମକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ଯେଉଁଥରେ ‘ବେଦ’ ଏବଂ ‘କୋରାନ୍’ର ବାଣୀ ଏବଂ ଉଦାହରଣମାନ ପ୍ରଦାନ କରି ସେହି ଦୁଇ ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସାମ୍ୟ ଦେଖାଇଥିଲେ । ଏହିପରି ଭାବରେ ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ‘ଭକ୍ତିବାଦ’ ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଆଣିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।

୪। ମହଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମର ପୁନଃସଂସ୍କାର ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ମହଦ ଆନ୍ଦୋଳନ । ଜୌନ୍‌ପୁରରେ ସୟଦ୍ ମହମ୍ମଦ ଏହାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଏହା ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମକୁ ତା’ର ପବିତ୍ର ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରାଇ ନେବାପାଇଁ ଅଭିପ୍ରେତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଯେଉଁମାନେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ‘ମହଦ’ କୁହାଗଲା। ସେମାନେ ଏକେଶ୍ୱରବାଦରେ ବିଶ୍ଵାସ ରଖୁଥୁଲେ ଏବଂ ମହାପୁରୁଷ ମହମ୍ମଦଙ୍କର ବାଣୀକୁ ଅକ୍ଷରେ ଅକ୍ଷରେ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ଥିଲେ । ଉଲେମାମାନେ ଏହି ମତବାଦକୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ଏହାର ଆଦର ବଢିଥିଲା ।

୫। ହଦ୍ଦିସ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ହର୍ଦ୍ଦିସ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଅନ୍ୟତମ । ଆବୁଲ୍‌ଫାଜିଲ୍ ଏବଂ ଅବଦୁର୍ ରହମାନ ‘ହଦ୍ଦିସ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ’ର ସୂତ୍ରଧର ଥିଲେ । ସେମାନେ ‘ହଦ୍ଦିସ୍’ର ଅଧ୍ୟୟନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରୁଥିଲେ । ଏହାଫଳରେ ମହାପୁରୁଷ ମହମ୍ମଦଙ୍କର ବାଣୀକୁ ଲୋକାମାନେ ସହଜରେ ବୁଝିପାରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ଵାରା ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଶାରିୟତ୍ ଏବଂ ସୁନ୍ନଟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରୁଥିଲା ।

୬ । ମୋଗଲ ଯୁଗର ଚିତ୍ରକଳା ସଂପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଚିତ୍ରକଳାର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵ ପ୍ରସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଥିଲା । ବାବର ନିଜେ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଭାରତବର୍ଷକୁ ବହୁ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ଆଣି ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ । ସେହିପରି ହୁମାୟୁନ ପାରସ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୀର୍ ଅତିବ୍ରିଜ ଏବଂ ବ୍ଲାଜା’ ଅବଦୁଲ ସମାଦ ନାମକ ଲବ୍‌ଧପ୍ରତିଷ୍ଠ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସହ ଭାରତବର୍ଷକୁ ନେଇ ଆସିଥିଲେ ଓ ସେହିମାନେ ହୋଇଥିଲେ ଭାରତରେ ମୋଗଲ ଚିତ୍ରକଳାର ପ୍ରାଣପ୍ରତିଷ୍ଠାତା । ଏହି କଳା ଆକବରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା । ମୋଗଲ ଚିତ୍ରକଳା ବାସ୍ତବପକ୍ଷେ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ଉନ୍ନତିର ଚରମସୀମା ସ୍ପର୍ଶ କରିଥିଲା ।

୭ । ଫତେପୁରସିକ୍ରି କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ଆକବରଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାପତ୍ୟକୃତି ଫତେପୁରଠାରେ ବିକଶିତ ହୋଇଅଛି । ଏଠାରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରଖ୍ୟାତ ମହଲଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଦିୱାନ୍- ଇ-ଖାସ୍, ଦିୱାନ୍-ଇ-ଆମ୍, ପଞ୍ଚମହଲା, ବୁଲନ୍ଦ ଦରୱାଜା, ଯୋଧବାଈ ପ୍ରାସାଦ, ବୀରବଲ ପ୍ରାସାଦ ଓ ଜୁମ୍ମା ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ । ଜୁମ୍ମା ମସ୍‌ଜିଦ୍‌କୁ ଫତେପୁରର ଗୌରବ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଆକବରଙ୍କ ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ବିଜୟକୁ ସ୍ମରଣ ରଖୁବାପାଇଁ ଏଠାରେ ବିରାଟ ଗମ୍ବୁଜ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି । ସିକ୍ରିଠାରେ ଥ‌ିବା ରିସ୍ତିଙ୍କ ଶ୍ଵେତମାର୍ବଲ କବର ଭାରତର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟ୍ଟାଳିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । ସ୍ମିଥଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ଫତେପୁର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ହେଉଛି ପଥରର ରୋମାଞ୍ଚ, କୌଣସି ସମୟରେ, କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହା ଅଚିନ୍ତନୀୟ ଓ ଅସମ୍ଭବ ।’’

୮ । ମୟୂର ସିଂହାସନ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଶାହାଜାହାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲାଲ୍‌କିଲ୍ଲାଠାରେ ମୟୂର ସିଂହାସନ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାର ୩ ୨ ଗଜ ଓସାର ଏବଂ ପାଞ୍ଚ ଗଜ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଥିଲା, ଏଥରେ ୧୨ଟି ମର୍କତମଣିର ସ୍ତମ୍ଭ ରହିଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରତି ସ୍ତମ୍ଭ ଉପରେ ମାଣିକ୍ୟ ଖଚିତ ଦୁଇଟି ମୟୂର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପାରସ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ନାଦିରଶାହା ଭାରତରୁ ନେଇଯାଇଥିଲେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଉପରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗର ରାଜନୈତିକ ଇତିହାସ ଯେପରି ରୋମାଞ୍ଚକର, ତା’ର ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଜୀବନ ସେହିପରି କୌତୂହଳପୂର୍ଣ୍ଣ । ଇଉରୋପୀୟ ପରିବ୍ରାଜକଙ୍କ ଭ୍ରମଣ ବୃତ୍ତାନ୍ତର ତତ୍‌କାଳୀନ ସମାଜର ସାମାଜିକ ଜୀବନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ତଥ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସାର୍ ଟମାସ୍ ରୋ, ଟାଭାର୍ଣ୍ଣୟର, ମାନୁକି ଥିଲେ ପ୍ରଧାନ । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଆବୁଲଫାଜିଲ୍‌ଙ୍କ ‘ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀ’ ଓ ସମସାମୟିକ ସାହିତ୍ୟ ସେ ଯୁଗର ଲୋକମାନଙ୍କ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ସାମାଜିକ ଶ୍ରେଣୀ:
ତତ୍‌କାଳୀନ ସମାଜରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନିଶ୍ରେଣୀର ଅଧ୍ୟାବାସୀ ରହିଥିଲେ । ସେମାନେ ହେଲେ– ସାମନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ, ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଓ ନିମ୍ନବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ । ସମାଜରେ ସମ୍ରାଟ୍ ଓ ରାଜାଙ୍କ ନିମ୍ନରେ ଥିଲେ ସାମନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକେ । ମନ୍ତ୍ରୀ, ରାଜକୀୟ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ଏବଂ ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ । ସେମାନେ ଧନୀ ଥିଲେ ଏବଂ ବିଳାସବ୍ୟସନରେ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ବହୁ ରମଣୀଙ୍କ ଗହଣରେ ସେମାନଙ୍କ ମନୋରମ ପ୍ରାସାଦ ଏବଂ ସୁରମ୍ୟ ଅଟ୍ଟାଳିକାରେ ବାସ କରୁଥିଲେ । ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକେ ମଦ, ନର୍ତ୍ତକୀ, ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପୋଷାକ ଓ ମଣିମାଣିକ୍ୟର ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟରେ ବହୁ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟକରି ନିଜର ଗରିମା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ସମାଜରେ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକ । ବ୍ୟବସାୟୀ ଗୋଷ୍ଠୀ, ଚିକିତ୍ସକ, ଲେଖକ ଓ କଳାକାର ଥିଲେ । ସମାଜର ନିମ୍ନଶ୍ରେଣୀରେ ଥିଲେ କୃଷକ, ଶ୍ରମିକ ଓ କାରିଗର ।

ସମାଜରେ ନାରୀର ସ୍ଥାନ:
ମୋଗଲ ସମାଜରେ ନାରୀମାନେ ପ୍ରାଚୀନ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜର ନାରୀମାନଙ୍କ ପରି ଉଚ୍ଚ ଆସନ ଲାଭ କରିପାରିନଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ବହୁବିବାହ ପ୍ରଥା ଓ ପରଦାପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ରାଜପୁତ୍ ରମଣୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜହରବ୍ରତ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା । ସମାଜରେ ହିନ୍ଦୁ ପରିବାରର ଲୋକେ କନ୍ୟା ଜନ୍ମକୁ ଏକ ବୋଝ ବୋଲି ଭାବି କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ସେମାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରୁଥିଲେ । କନ୍ୟାମାନଙ୍କୁ ବାଲ୍ୟବିବାହରେ ଆବଦ୍ଧ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାସତ୍ତ୍ଵେ ମାତା ଭୂମିକାରେ ସମାଜରେ ହିନ୍ଦୁନାରୀ ସମ୍ମାନଜନକ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିପାରିଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁନାରୀଙ୍କ ତୁଳନାରେ ମୁସଲମାନ ନାରୀ ଅଧ‌ିକ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଲାଭ କରିପାରୁଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ କେତେକ ମହୀୟସୀ ମହିଳାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଚାନ୍ଦବିବି, ନୁର୍‌ଜାହାନ, ରୋସ୍‌ନାରା, ତାରାବାଈ ଓ ଜୀଜାବାଈଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ।

ଜାତି ଓ ଦାସପ୍ରଥା:
ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ମୁଖ୍ୟତଃ ଜାତିପ୍ରଥା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଅତି କଠୋରଭାବେ ରହିଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମର ପ୍ରଭାବରେ ଏହି ଜାତିପ୍ରଥା ସାମାନ୍ୟ କୋହଳ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦାସପ୍ରଥା ଥିଲା ଏକ ସାମାଜିକ କଳଙ୍କ ।

ପୋଷାକ ଓ ଅଳଙ୍କାର:
ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଗର ଲୋକଙ୍କପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଓ ବିଭିନ୍ନ ମୂଲ୍ୟର ପୋଷାକ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । ସମ୍ରାଟ୍ ଓ ଉଚ୍ଚଶ୍ରେଣୀର ଲୋକେ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଓ ସୌଖୀନ ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରୁଥିଲେ । ନିମ୍ନବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକେ ମୋଟା ସୂତାରେ ତିଆରି ପୋଷାକ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକ ପଗଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁନାରୀମାନେ ଶାଢ଼ି ପିନ୍ଧୁଥ‌ିବାବେଳେ ମୁସଲମାନ ନାରୀମାନେ ସାଲୁଆର ଓ ବୁର୍ଖା ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ନାରୀମାନେ ଅଳଙ୍କାରପ୍ରିୟ ଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ପୁରୁଷମାନେ କଣ୍ଠକୁଣ୍ଡଳ ଓ ମୁଦ୍ରିକା ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ନାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବିକାଶ ପ୍ରତି ଯଥେଷ୍ଟ ଯନୁଶୀଳ ଥିଲେ । ସେମାନେ କଜ୍ଵଳ, ସିନ୍ଦୂର, ମେହେନ୍ଦୀ, କସ୍ତୁରୀ, ନଖରଞ୍ଜକ ଓ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅତର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।

ଖାଦ୍ୟ:
ସାଧାରଣତଃ ହିନ୍ଦୁମାନେ ନିରାମିଷାଶୀ ଥିଲାବେଳେ ମୁସଲମାନମାନେ ମାଂସାଶୀ ଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଖେଚୁଡ଼ି ପ୍ରିୟଖାଦ୍ୟ ଥିଲା । ଦକ୍ଷିଣ ଓ ପୂର୍ବ ଭାରତର ଲୋକମାନେ ଅନ୍ନକୁ ପ୍ରଧାନ ଖାଦ୍ୟଭାବେ ରଖୁଥିଲାବେଳେ ଉତ୍ତର ଭାରତର ଲୋକମାନେ ରୁଟିକୁ ପ୍ରଧାନ ଖାଦ୍ୟଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ପାନ, ଅଫିମ, ମଦ, ଭାଙ୍ଗ ଓ ଦୋକ୍ତା ପ୍ରଭୃତି ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ସମାଜରେ ଥିଲା ।

ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ଓ ପୂଜାପଦ୍ଧତି:
ସେତେବେଳେ ସମାଜରେ ଉଭୟ ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ ରଖୁଥଲେ । ବିଶେଷତଃ, ଜ୍ୟୋତିଷଶାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟ କଥନ ଉପରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଗାଧ ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ସତୀଦାହ, ଶିଶୁହତ୍ୟା, ବାଲ୍ୟବିବାହ, ଯୌତୁକ, ପରଦା ଓ ବହୁବିବାହ ପ୍ରଥା ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଉଭୟ ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଉତ୍ସବ ଓ ପର୍ବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁମାନେ ଜନ୍ମଉତ୍ସବ, ମୁଣ୍ଡନକର୍ମ, ଉପନୟନ, ବିବାହ ଆଦି ଉତ୍ସବ ସମ୍ପାଦନ କରିଥିଲାବେଳେ ମୁସଲମାନମାନେ କେବଳ ପୁତ୍ରର ଜନ୍ମଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁମାନେ ହୋଲି, ଦଶହରା, ଦୀପାବଳୀ, ରକ୍ଷାବନ୍ଧନ, ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ, ଶିବରାତ୍ରି ଓ ରାମନବମୀ ଆଦି ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିବାସ୍ଥଳେ ମୁସଲମାନମାନେ ମହରମ୍, ସାଦ-ଇ-ବାରାତ୍, ଇଦୁଲଫିତର, ଇଦୁଜୁହା ଆଦି ପାଳନ କରୁଥିଲେ ।

ଶିକ୍ଷା:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷ ଉନ୍ନତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇନଥିଲା । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଟୋଲ୍ ବା ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ସହ ମନ୍ଦିର ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଥିବାସ୍ଥଳେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ମକତବ ବା ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ମସ୍‌ଜିଦ୍ ସହ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ବାରାଣସୀ, ମଥୁରା, ନଦିଆ, ମିଥୁଳା, ମୁଲତାନ ଓ ସରହିନ୍ଦ୍ ଆଦି ବହୁ ସ୍ଥାନ ହିନ୍ଦୁ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ କେନ୍ଦ୍ର ହୋଇଥିବାସ୍ଥଳେ ଆଗ୍ରା, ଦିଲ୍ଲୀ, ଲାହୋର, ଜୈନପୁର, ଗୁଜରାଟ ଓ ଅହମଦାବାଦ ଇସ୍‌ଲାମୀୟ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ କେନ୍ଦ୍ର ହୋଇଥିଲା । ନାରୀଶିକ୍ଷା ସେତେବେଳେ ଅନୁନ୍ନତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିଲା ।

୨। ଦିନ-ଇ-ଇଲାହୀର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
Answer:
ଆକବର ଯଦି ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ୍‌ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରି ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିପାରିଛନ୍ତି ତାହା ତାଙ୍କ ବିଶାଳ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ ଯୋଗୁଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଉଦାର ଧର୍ମନୀତି ପାଇଁ । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଐତିହାସିକ ଭି.ଏ. ସ୍ମିଥ୍ (V.A. Smith) କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘‘ଭାରତର ସମସ୍ତ ଶାସକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଆକବର ଏକ ଗୌରବମୟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛନ୍ତି । ସେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ବ୍ୟତୀତ ଭାରତରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସଂପ୍ରଦାୟକୁ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରାଇବା ଦିଗରେ ଆପ୍ରାଣ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।’’ ପ୍ରକୃତରେ ଆକବର ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାର ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରି ହିନ୍ଦୁ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିପାରିଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।

ଉଦାର ଧର୍ମନୀତିର କାରଣ – ଆକବର ଉଦାର ଧର୍ମନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ମୂଳରେ କେତୋଟି କାରଣ ରହିଥିଲା । ପ୍ରଥମତଃ, ଆକବରଙ୍କ ପିତା ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ ଆଶ୍ରୟରେ ଥିବାବେଳେ ଆକବରଙ୍କର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା । ହୁମାୟୁନ୍‌ଙ୍କର ହିନ୍ଦୁବିଦ୍ବେଷ ନୀତି ଆଦୌ ନଥିଲା । ଆକବରଙ୍କ ମାତା ହମିଦାବାନୁ ବେଗମ୍ ଜଣେ ସିହା ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ଉଦାରପନ୍ଥୀ ମହୀୟସୀ ମହିଳା । ଆକବରଙ୍କ ଅଭିଭାବକ ବୈରାମ ଖାଁ ଥିଲେ ଜଣେ ଉଦାରଚେତା ଲୋକ ଏବଂ ସେ ଆକବରଙ୍କୁ ଉଦାର ଧର୍ମନୀତିରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ ।

ଆକବର ବିଭିନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମତତ୍ତ୍ଵମାନ ଶୁଣି ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲେ ଯେ ସବୁ ଧର୍ମର ମୂଳତତ୍ତ୍ଵ ଏକ । ଏହାପରେ ସେ ୧୫୮୧ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସବୁ ଧର୍ମର ସାରତତ୍ତ୍ଵକୁ ଏକାଠିକରି ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ଧର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଥିଲା ଆକବରଙ୍କ ମାନସ-ସନ୍ତାନ । ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀର ଅର୍ଥ ହେଲା ‘ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ବିଶ୍ଵାସ’ । ଶୁଦ୍ଧପୂତ ଜୀବନଯାପନ କରିବାପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ କେତେକ ନୀତିନିୟମ ସନ୍ନିବେଶିତ ହୋଇଥିଲା ।

• ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟଜଣକୁ ଦେଖୁ ‘ଆଲ୍ଲା-ହୋ-ଆକବର’ ବୋଲି ସମ୍ଭାଷଣ କଲେ ଅନ୍ୟଜଣେ ‘ଜାଲି–ଜିଲ୍ଲାଇ-ଉ’ ବୋଲି ପ୍ରତିସମ୍ଭାଷଣ କରିବ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବିତାବସ୍ଥାରେ ଏକ ପଂକ୍ତିଭୋଜନର ଆୟୋଜନ କରି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆପ୍ୟାୟିତ କରିବେ ।
• ଏହି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ମାଂସ, ପିଆଜ ଓ ରସୁଣ ଆଦି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବର୍ଜନ କରିବେ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ଜନ୍ମଦିନରେ ଭୋଜନ ଦେବା ଉଚିତ । ସେ ଭିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଉଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜୀବନପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।
• ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି କଂସେଇ, ଚଢ଼େଇଧରାଳୀ ବା ଶିକାରୀ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖୁପାରିବେ ନାହିଁ ।
• ସେମାନେ ସବୁ ଧର୍ମକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ ଏବଂ ଅଗ୍ନିକୁ ପବିତ୍ର ବୋଲି ମାନିବେ ।
• ସେମାନେ ଅପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କା ବାଳିକା ବା ବୃଦ୍ଧାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।
• ଏହି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଲୋକ ପୂର୍ବଦିଗକୁ ମୁଣ୍ଡ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ଦିଗକୁ ଗୋଡ଼ ରଖ୍ ଶୟନ କରିବ ।
• ସମସ୍ତେ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଓ ପବିତ୍ରତା ବଜାୟ ରଖୁବେ ।
• ୧୬ ବର୍ଷ ନ ପୂରିଲେ ପୁଅ ଏବଂ ୧୪ ବର୍ଷ ନ ପୂରିଲେ ଝିଅ ବିବାହ କରିବା ନିଷେଧ ।

ଦିନ-ଇ-ଇଲାହୀର ପ୍ରସାର: ଆକବର ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀର ପ୍ରସାରପାଇଁ କେବେ ଚେଷ୍ଟା କରିନଥିଲେ କିମ୍ବା ଏହି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବାପାଇଁ କାହାକୁ ବାଧ୍ୟ କରି ନଥିଲେ । ମୁସଲମାନମାନେ ଏହି ଧର୍ମକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନଥିଲେ । ସମ୍ଭବତଃ, ଉଲେମାମାନଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନାରେ ସେମାନେ ଏହି ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରି ନଥୁଲେ । ଆକବରଙ୍କ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଧର୍ମ ଆଦୌ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇ ନଥିଲା । ଆକବରଙ୍କ ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ଐତିହାସିକମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି । ଐତିହାସିକ ଭି.ଏ. ସ୍ମିଥ୍ଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ଏହି ଧର୍ମ ଆକବରଙ୍କ ନିର୍ବୋଧତାର ସ୍ମୃତିସୌଧ ଥିଲା, ତାଙ୍କ ବିଜ୍ଞତାର ନୁହେଁ ।’’

ଅପରପକ୍ଷରେ ପ୍ରଫେସର ଏସ୍.ଆର୍. ଶର୍ମାଙ୍କ ଭାଷାରେ, ‘ଏହା ସମ୍ରାଟ୍‌ଙ୍କର ଜାତୀୟ ଆଦର୍ଶର ମୂର୍ଖ ପରିପ୍ରକାଶ ଥିଲା ।’’ ଈଶ୍ୱରୀପ୍ରସାଦଙ୍କ ମତରେ, ‘ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ରହସ୍ୟବାଦ ଦର୍ଶନ ଓ ପ୍ରକୃତି ପୂଜନର ଏକ ଅପୂର୍ବ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଥିଲା ।’’ ବହୁ ସମାଲୋଚନାର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରି ଆକବର ସବୁ ଧର୍ମ ମଧ୍ଯରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଦିଗରେ ଯେ ଏକ ଅଭିନବ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଆକବରଙ୍କ ଧର୍ମନୀତିର ଫଳାଫଳ ଅତି ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ଥିଲା । ଉଦାର ଧର୍ମନୀତି ଯୋଗୁଁ ସେ ଜାତି-ଧର୍ମ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧା, ଭକ୍ତି ଓ ସାହାଯ୍ୟ ଲାଭ କରିପାରିଥିଲେ । ବିଶେଷତଃ, ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ସହଯୋଗ ଓ ପରାକାଷ୍ଠା ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଶତାବ୍ଦୀ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ମଜଭୁତ କରି ରଖୁପାରିଥିଲା ।

୩ । କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ ମୋଗଲ ଶାସକମାନଙ୍କର ଅବଦାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵ ଏକ ନୂତନ ଯୁଗ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଏ ଦିଗରେ ଏହି ଯୁଗ ଯେ କିଛି ନୂତନତ୍ୱ ଆଣି ଦେଇଥୁଲା ତା ନୁହେଁ, କେବଳ ତୁର୍କ-ଆଫଗାନ୍ ସମୟର କଳା-ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାସତ୍ତ୍ବେ ଏହି ସମୟରେ ମୁସଲମାନ ଓ ହିନ୍ଦୁ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ଜେବଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ୍ ନିର୍ମାତାଭାବେ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଛନ୍ତି ।

ବାବରଙ୍କ ସମୟରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ:
ବାବର ତାଙ୍କ ଅଟ୍ଟାଳିକା ନିର୍ମାଣ କରିବାପାଇଁ କନ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପଲ୍‌ରୁ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ସ୍ଥପତି ସିନାନଙ୍କର ପୁତ୍ରକୁ ଭାରତକୁ ଅଣାଇଥିଲେ । ବାବର ଆଗ୍ରା, ସିକ୍ରି, ବାୟନା, ଧୋଳ, ଗୋଓ୍ବାଲିୟର ଓ କୋଲିଠାରେ ନିର୍ମାଣ କରିଥିବା ବହୁ ସୌଧ ସମୟ ଚକ୍ରରେ ଧୂଳିସାତ୍ ହୋଇଯାଇଛି । ସେ ନିର୍ମାଣ କରିଯାଇଥିବା ସୌଧଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ପାନିପଥଠାରେ ଏକ ବିଶାଳ ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ ଓ ସମ୍ବଲଠାରେ ଜୁମ୍ମା ମସ୍ଜିଦ୍‌ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଅକ୍ଷତ ଅବସ୍ଥାରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ।

ହୁମାୟୁନ ଓ ଶେରଶାହଙ୍କ ସମୟରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ:
ହୁମାୟୁନଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ନିର୍ମିତ ଆଗ୍ରାଠାରେ ଏକ ସୌଧ, ପଞ୍ଜାବର ହିସାର ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଫତେବାଦ ମସ୍‌ଜିଦ୍ ଅର୍ଶଭଗ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ନିର୍ମାତାଭାବରେ ହୁମାୟୁନଙ୍କର ଯଶଗାନ କରିଥାଏ । ଶେରଶାହ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ସାସାରାମଠାରେ ନିର୍ମିତ ମସ୍‌ଜିଦ୍ ହିନ୍ଦୁ-ମୁସଲମାନ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ମିଶ୍ରଣ । କନିଂହାମ୍ ଏହି ସୌଧକୁ ଦେଖ୍ ଏତେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ଏହାକୁ ତାଜମହଲ ସହ ତୁଳନା କରିବାକୁ ପଛାଇ ନାହାନ୍ତି ।

ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ:
ଆକବରଙ୍କର ନିର୍ମାଣକଳା ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ରହିଥିଲା । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଫତେପୁରସିକ୍ରି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ନିର୍ମାଣକଳାର ଏକ ଅନୁପମ ପରିଚାୟକ । ଏହାକୁ ପ୍ରଶଂସାକରି ଡି. ହ୍ୟୁମରେସ୍ ଲେଖୁଛନ୍ତି, ‘ଫତେପୁରସିକ୍ରି ଥିଲା ଭର୍‌ସାଇଲ ନଗରୀଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ମନୋରମ ।’’ ଏଠାରେ ନିର୍ମିତ ଯୋଧବାଈ ଓ ବୀରବଲଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ, ପଞ୍ଚମହଲା, ସଲିମ୍ ଚିସ୍ତିଙ୍କ ମସ୍‌ଜିଦ୍‌, ଜୁମ୍ମା ମସ୍‌ଜିଦ୍, ବୁଲନ୍ଦ ଦରୱାଜା, ଦେୱାନୀ-ଇ-ଖାସ୍ ଆଦି ଅତୁଳନୀୟ କଳାକୃତିର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଭି.ଏ. ସ୍ମିଥ୍ ଫତେପୁରସିକ୍ରିର ପ୍ରଶଂସାକରି ଲେଖୁଛନ୍ତି ଯେ ‘‘ଫତେପୁରସିକ୍ରି ଭଳି ନଗର ପୂର୍ବରୁ ନିର୍ମିତ ହୋଇନଥୁଲା କି ପୁନର୍ବାର ନିର୍ମିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ପ୍ରସ୍ତରର ଏହା ଏକ ରୋମାଞ୍ଚକର ନଗରୀ ।’’ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୃତି ଥିଲା ସିକନ୍ଦରସ୍ଥିତ ଆକବରଙ୍କ ମସ୍‌ଜିଦ୍‌, ଆଲ୍ଲାହାବାଦସ୍ଥିତ ଚାଳିଶ ସ୍ତମ୍ଭବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସୁବିଶାଳ ପ୍ରାସାଦ ଏବଂ ଆଗ୍ରାର ଜାହାଙ୍ଗୀର-ମହଲ । ଲାହୋର ଦୁର୍ଗ ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ସମୟରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ:
ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ସମୟରେ କେବଳ ଦୁଇଟି ସୌଧ ତାଙ୍କ ରାଣୀ , ନୁର୍‌ଜାହାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ନୁର୍‌ଜାହାନଙ୍କ ପିତା ଇତ୍‌ମୁଦୌଲାଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ମିତ ସମାଧ୍ ସୌଧ ମୋଗଲ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଏକ ଅନୁପମ ସ୍ମାରକୀଭାବେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଉଦ୍‌ଜୀବିତ । ସେହିପରି ସାହଦରାସ୍ଥିତ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ସମାସୌଧ ମଧ୍ଯ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ଶାସନକାଳର ଅନ୍ୟ ଏକ ଅକ୍ଷୟ କୀର୍ତ୍ତି ।

ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ସମୟରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ – ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ସମୟରେ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଯୁଗଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଏ । ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଇଣ୍ଡୋ-ଇସ୍‌ଲାମୀୟ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ ଚରମ ସୀମାରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲା । ରୋମ ସମ୍ରାଟ୍ ଅଗଷ୍ଟସ୍ ସିଜର ଇଟାରେ ନିର୍ମିତ ରୋମ୍ ସହରକୁ ମାର୍ବଲ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପିପାସୁ, ବିଳାସୀ ଓ ଆଡ଼ମ୍ବରପ୍ରିୟ ସମ୍ରାଟ୍ ଥିବାରୁ ସେ ଦିଲ୍ଲୀ, ଆଗ୍ରା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି । ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ସୌଧଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଦିଲ୍ଲୀର ଲାଲକିଲ୍ଲା ଓ ଜୁମା ମସ୍‌ଜିଦ୍ ଏବଂ ଆଗ୍ରାର ତାଜମହଲ ଓ ମୋତି ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଜଗତର କେତୋଟି ସଫଳ କୃତିରୂପେ ପରିଗଣିତ । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ତାଙ୍କ ରାଜୁତିରେ ବହୁ ଅଟ୍ଟାଳିକା, ସୌଧ, ଦୁର୍ଗ ଓ ମସ୍‌ଜିଦ୍ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଲାହୋର, କାବୁଲ, କାଶ୍ମୀର, କାନ୍ଦାହାର, ଆଜମୀର ଓ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଯମୁନା ନଦୀ କୂଳରେ ଶାହାଜାହାନ ଲାଲକିଲ୍ଲା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।

ଏହି ବିରାଟ ପ୍ରାସାଦ ମଧ୍ଯରେ ରଙ୍ଗମହଲ, ମମତାଜ ମହଲ, ହୀରାମହଲ, ଦେୱାନୀ-ଇ-ଖାସ୍‌, ଦେୱାନୀ-ଇ-ଆମ୍ ଆଦି ସୌଧ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଆଗ୍ରାରେ ମୋତି ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ ଓ ମୁସମନ ବୁର୍ଜ ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀର ଜୁମା ମସଜିଦ୍ ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ରାଜୁତିର ଅନ୍ୟ କେତୋଟି ଅମର କୀର୍ତ୍ତି । ଲାଲକିଲ୍ଲାର ଅଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଜୁମା ମସ୍‌ଜିଦ୍ ଭାରତର ସର୍ବବୃହତ୍ ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ରୂପେ ଖ୍ୟାତ । ଶାହାଜାହାନଙ୍କ କୀର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଆଗ୍ରାରେ ନିର୍ମିତ ତାଜମହଲ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ବିବେଚିତ । ଶାହାଜାହାନ ନିଜର ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀଙ୍କର ସ୍ମୃତିକୁ ଜୀବନ୍ତ ରଖିବାପାଇଁ ଆଗ୍ରାର ଯମୁନା ନଦୀ କୂଳରେ ଏହି ବିଶ୍ବପ୍ରସିଦ୍ଧ ଓ ଅଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ମୃତିସମାଧ୍ଵ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଈଶ୍ୱରୀପ୍ରସାଦ ଏହାର ଭୂୟସୀ ପ୍ରଶଂସା କରି ଲେଖୁଛନ୍ତି, ‘ବିଶ୍ଵରେ ତାଜମହଲ ସ୍ଵାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରେମ ଓ ଆନୁଗତ୍ୟର ଅନୁପମ ସୂତି-ସୌଧଭାବେ ବିରାଜିତ । ଏହାକୁ ଯେ ନଦେଖୁଛି, ଏହାର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ଧାରଣା କରିବା ତା ପକ୍ଷରେ ଅସମ୍ଭବ ।’’

ଶାହାଜାହାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ମୟୂର ସିଂହାସନ ତାଙ୍କର ଏକ ଅନବଦ୍ୟ କଳାକୀର୍ତ୍ତି । ହୀରା, ମୋତି, ମାଣିକ୍ୟ, ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ ଆଦି ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପ୍ରସ୍ତର ଖଚିତ ଏହି ସିଂହାସନଟି ନିର୍ମାଣ କରିବାପାଇଁ ସାତବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗିଥିଲା । ଏଥିରେ ପ୍ରାୟ ଏକ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୭୯୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ପାରସିକ ଆକ୍ରମଣକାରୀ ନାଦିରଶାହ ଏହାକୁ ଲୁଣ୍ଠନ କରିଥିଲେ । ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ରାଜୁତିରେ ମୋଗଲ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଅଧୋପତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ତାହା ମୂଳରେ ଥିଲା ମୁଖ୍ୟତଃ ନିଜେ ସମ୍ରାଟ୍ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କର ଶିଥୁଳତା । ସେ ସ୍ଥପତି ଓ କାରିଗରମାନଙ୍କୁ କୌଣସିପ୍ରକାରେ ଉତ୍ସାହିତ କରୁନଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ଵେ ତାଙ୍କ ରାଜୁତିରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ବାରାଣସୀର ଏକ ମସ୍‌ଜିଦ, ଲାହୋରରେ ବାଦଶାହୀ ମସ୍‌ଜିଦ୍‌, ଔରଙ୍ଗାବାଦରେ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ମିତ ରେଜିୟା ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଥାଏ ।

୪ । ମୋଗଲ ଯୁଗର ଚିତ୍ରକଳା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵ ଏକ ନୂତନ ଯୁଗ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଏ ଦିଗରେ ଏହି ଯୁଗ ଯେ କିଛି ନୂତନତ୍ୱ ଆଣିଦେଇଥିଲା ତା’ ନୁହେଁ, ବରଂ ତୁର୍କ-ଆଫଗାନ୍ ସମୟର କଳା-ସ୍ଥାପତ୍ୟକୁ ଅବଲମ୍ବନ କରିଯାଇଥିଲା । ଏହାସତ୍ତ୍ୱେ ଏହି ସମୟରେ ମୁସଲମାନ ଓ ହିନ୍ଦୁ କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଚିତ୍ରକଳା ଅଙ୍କନରେ ଅନେକ ପ୍ରଗତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ମୋଗଲ ଚିତ୍ରକଳାରେ ପାର୍ସୀ ଓ ଭାରତୀୟ ଶୈଳୀର ସମନ୍ଵୟ ହୋଇଥିବା ଦେଖାଯାଏ । ପାରସ୍ୟ ଦରବାର ସହିତ ମୋଗଲମାନଙ୍କ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ଥିବାରୁ ସେଠାକାର ପରମ୍ପରା ସେମାନେ ଭାରତକୁ ଆଣିଥିଲେ । ଏଥିରେ ଚୀନ୍‌ର ପ୍ରଭାବ ମଧ୍ୟ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ ଆନୀତ ଚିତ୍ରକଳା ପରମ୍ପରା ଭାରତରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା । ଆକବରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵରେ ଚିତ୍ରକଳା ଚରମ ଉତ୍କର୍ଷ ଲାଭ କରିଥିଲା । ଜାହାଙ୍ଗୀର ନିଜେ ଚିତ୍ରକଳାକୁ ଆଦର କରୁଥିଲେ ଓ ତା’ର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ ।

ଚିତ୍ରକଳାର ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଆକବର ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଭାଗ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ବ୍ଲାଜା ଅବଦୁସ୍ ସମାଦ ଥିଲେ ତା’ର ମୁଖ୍ୟ । ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେଥ‌ିରେ ପ୍ରତିଛବି ଆଙ୍କିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଇଥିଲା । କେତେକ ସମବେତ ଦୃଶ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଅଙ୍କନ କରିଥିଲେ । ଭାରତ ଓ ଭାରତ ବାହାରୁ ଖ୍ୟାତନାମା ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନେ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରକୁ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଫତେପୁର ସିକ୍ରି ରାଜମହଲର କାନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ସେମାନେ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିଥିଲେ । ଆକବର ପ୍ରାୟ ଶତାଧ୍ଵକ ଶିଳ୍ପୀଙ୍କୁ ଉକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଖ୍ୟାତନାମା ଚିତ୍ରକର ଥିଲେ ଅବଦୁସ୍ ସମାଦ, ଫରୁକ୍ ବେଗ ଏବଂ ଜାମସେଦ୍ । ସତରଜଣ ପ୍ରଖ୍ୟାତ କଳାକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ତେରଜଣ ହିନ୍ଦୁ କଳାକାର ଥିଲେ । ସେମାନେ ହେଲେ ଦସନ୍ତ, ସନୱାଲ ଦାସ, ତାରାଚାନ୍ଦ, ଲାଲକେସୁ, ମୁକୁନ୍ଦ ଏବଂ ହରିବଂଶ । ଚେଙ୍ଗିଜନାମା, ଜାଫରନାମା, ରାମାୟଣ, କାଳୀୟ ଦମନ ଏବଂ ଆୟର୍ବାନିସ୍ ପ୍ରଭୃତି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଚିତ୍ରାଙ୍କନ ପାଇଁ ଖ୍ୟାତନାମା ଚିତ୍ରକରଙ୍କୁ ଆକବର ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଥିଲେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଚିତ୍ରକର ।

ଆକବରଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଗ୍ରହ ଓ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଫଳରେ ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ଅତି ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇପାରିଥିଲେ । ସମ୍ରାଟଙ୍କ ନିଜ ଜୀବନର ଅନେକ ଘଟଣା ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଅଙ୍କନ କରିଥିଲେ ।
ଜାହାଙ୍ଗୀର ଥୁଲେ ଚିତ୍ରକଳାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ପୂଜାରୀ ଓ ପୃଷ୍ଠପୋଷକ । ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ ଯେଉଁ ବଳିଷ୍ଠ ପରମ୍ପରାର ଆରମ୍ଭ ଘଟିଥିଲା ତାକୁ ଜାହାଙ୍ଗୀର ଉଚ୍ଚତମ ସୋପାନକୁ ନେଇପାରିଥିଲେ । ସେଥୁପାଇଁ ସେ ପ୍ରଶଂସନୀୟ । ଚିତ୍ର ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଅନୁରାଗ ଥିଲା । ସେଥ‌ିରେ ସେ ଜଣେ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଥିଲେ । ଚିତ୍ର ଦେଖୁ ସେ କଳାକାରର ନାମ ଓ ପରିଚୟ ଦେଇପାରୁଥିଲେ । ମୋଗଲ ଚିତ୍ରକଳାକୁ Miniature Painting କୁହାଯାଏ । ଆକାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଚିତ୍ରମାନ ବୃହତ୍ ଧରଣର ନ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିସର ଭିତରେ ରଙ୍ଗ ଓ ଭାବର ଅପୂର୍ବ ବିନ୍ୟାସ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଜୀବନ୍ତ କରିପାରୁଥିଲା । ଦରବାରର ଘଟଣାବଳୀ, ଶିକାର, ଯୁଦ୍ଧ, ପଶୁଯୁଦ୍ଧ ଆଦି ଦୃଶ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣରେ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଅତି ନିପୁଣତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ପ୍ରକୃତିର ଚିତ୍ରଣ ମଧ୍ୟ ଅତି ବାସ୍ତବତାର ସହ ସେମାନେ କରିପାରୁଥିଲେ ।

ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ସମସାମୟିକ ଚିତ୍ରକରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଥିଲେ ଫରୁକ୍ ବେଗ୍, ମହମ୍ମଦ ନଦୀର, ମହମ୍ମଦ ମୁରାଦ୍, ଆଗାରେଜା ଏବଂ ଉସ୍ତାଦ୍ ମନସୁର । ହିନ୍ଦୁ ଚିତ୍ରକରଙ୍କ ଭିତରେ ଖ୍ୟାତନାମା ଶିଳ୍ପୀ ଥିଲେ ବିସନ ଦାସ, କେଶବ ମନୋହର, ମାଧବ ଓ ତୁଲସୀ । ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମୋଗଲ ଚିତ୍ରକଳାର ଅବନତି ଘଟିଥିଲା । ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ଆଗ୍ରହ କଳା ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ବେଶି ଥିଲା । ଚିତ୍ରକଳା ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ସେପରି ଆଗ୍ରହ ଥ‌ିବାର ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଦରବାରରେ ଥିବା ଚିତ୍ରକରମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମିଯାଇଥିଲା । ଯେଉଁ କେତେକ ଚିତ୍ରକଳା ତାଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ତାହାର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ ସେତେ ଉଚ୍ଚ ନୁହେଁ । ଦରବାର ଦୃଶ୍ୟ, ସମ୍ରାଟ୍‌ଙ୍କ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଦୃଶ୍ୟମାନ, ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ସାମନ୍ତମାନଙ୍କ ଜୀବନ, ପୋଷାକ, ଅଳଙ୍କାର ଆଦିକୁ ସେମାନେ ଅଙ୍କନ କରିଥିଲେ । ସାମସମୟିକ ଜୀବନର ନିଚ୍ଛକ ଚିତ୍ରଣ ସେଥୁରେ ମିଳେ ନାହିଁ । ଦରବାର ତରଫରୁ ଚିତ୍ରକରମାନେ କୌଣସି ଅନୁଦାନ ବା ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ନ ପାଇବାରୁ ଚିତ୍ରକଳାର ଆଦର କମିଗଲା ଓ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପରମ୍ପରାର ବିଲୟ ଘଟିଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 9 ମୋଗଲ ଯୁଗର ସଂସ୍କୃତି Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 9 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ‘ରାମଚରିତ ମାନସ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
(କ) ତୁଳସୀ ଦାସ
(ଖ) ସାରଳା ଦାସ
(ଗ) ବାଲ୍ମିକୀ
(ଘ) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
Answer:
(ଘ) ତୁଳସୀ ଦାସ୍

୨। ମୋଗଲ ଦରବାରର ଉଚ୍ଚପଦସ୍ଥ କର୍ମଚାରୀମାନେ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ ? (କ) ମାନସରୀ
(କ) ମାନସବ୍‌ରୀ
(ଖ) ଏକହଜାରୀ
(ଗ) ପାଞ୍ଚହଜାରା
(ଘ) ଦଶହଜାରା
Answer:
(କ) ମାନସର୍‌ଦାରୀ

୩ । ‘ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀ’ ଗ୍ରନ୍ଥର ରଚୟିତା କିଏ ?
(କ) ଆକବର
(ଖ) ଆବୁଲଫାଜଲ
(ଗ) ଫାୟାଜା
(ଘ) ଅବଦୁଲ ନବା
Answer:
(ଖ) ଆବୁଲଫଜଲ

୪ । କେବେ ଆକବର ‘ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ’ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ଧର୍ମମତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ?
(କ) ୧୫୮୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଖ) ୧୫୮୧ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଗ) ୧୫୮୨ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଘ) ୧୫୮୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.
Answer:
(ଗ) ୧୫୮୨ ଖ୍ରୀ.ଅ.

୫। ଆକବର କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ଇବାଦଖାନା ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ ?
(କ) ଶାସନ ପରିଚାଳନା
(ଖ) ଧର୍ମସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆଲୋଚନା କେନ୍ଦ୍ର
(ଗ) ଗରିବମାନଙ୍କ ଆଶୁୟସ୍ଥଳୀ
(ଘ) ଉଲେମାମାନଙ୍କ ବିଶ୍ରାମ ଗୃହ
Answer:
(ଖ) ଧର୍ମସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆଲୋଚନା କେନ୍ଦ୍ର

୬ । କେଉଁ ହିନ୍ଦୁ ପଣ୍ଡିତ ଆକବରଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିମନ୍ବିତ ହୋଇ ଧର୍ମାଲୋଚନାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଓ ଦେବୀ
(ଖ) ଅବଦୁଲ ନବୀ ଏବଂ ଅବଦୁଲ୍ଲା ସୁଲତାନପୁରୀ
(ଗ) ହୀରାବିଜୟ ସୁରୀ ଏବଂ ଭାନୁଚନ୍ଦ୍ର ଉପାଧ୍ୟାୟ
(ଘ) ବିହାରୀମଲ୍ଲ ଓ ମାନସିଂହ
Answer:
(କ) ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଓ ଦେବୀ

୭ । କେଉଁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ପଣ୍ଡିତ ଆକବରଙ୍କଦ୍ଵାରା ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ଧର୍ମାଲୋଚନାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଫାଦର ରୋଡ଼ାଲ୍‌ ମନସରେଟ ଏବଂ ଆକୁଆ ଭାଇଭା
(ଖ) ମଖଦମ-ଉଲ-ମୁଲକ ଏବଂ ଅବଦୁଲ୍ଲା ସୁଲତାନପୁରୀ
(ଗ) ଭାନୁଚନ୍ଦ୍ର ଉପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ଦୀନଚନ୍ଦ୍ର
(ଘ) ଆବୁଲଫାଜଲ ଏବଂ ଫାୟାଜୀ
Answer:
(କ) ଫାଦର ରୋଡ଼ାଲଫୋ ମନସରେଟ ଏବଂ ଆକୁଆ ଭାଇଭା

୮ | ଜୈନଧର୍ମର କେଉଁ ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଆକବର ଧର୍ମାଲୋଚନା ପାଇଁ ଇବାଦତ୍ଖାନାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଓ ଦେବୀ
(ଖ) ହୀରାବିଜୟ ସୁରୀ ଓ ବିଜୟସେନ ସୁରୀ
(ଗ) ରୋଡ଼ୋଲ୍‌ଫୋ ମନ୍ସରେଟ୍ ଏବଂ ଆକୁଆ ଭାଇଭା
(ଘ) ଅବଦୁଲ ନବୀ ଏବଂ ଅବଦୁଲ୍ଲା ସୁଲତାନପୁରୀ
Answer:
(ଖ) ହୀରାବିଜୟ ସୁରୀ ଓ ବିଜୟସେନ ସୁରୀ

୯ । କେବେ ଆକବର ତୀର୍ଥକର ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ ?
(କ) ୧୫୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଖ) ୧୫୬୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଗ) ୧୫୬୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଘ) ୧୫୭୫ ଖ୍ରୀ.ଅ.
Answer:
(ଗ) ୧୫୬୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.

୧୦ । କେବେ ଆକବର ଜିଜିୟା କର ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ ?
(କ) ୧୫୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଖ) ୧୫୬୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଗ) ୧୫୬୨ ଖ୍ରୀ.ଅ.
(ଘ) ୧୫୬୪ ଖ୍ରୀ.ଅ.
Answer:
(ଖ) ୧୫୬୪ ଖ୍ରୀ.ଅ.

୧୧ । କିଏ ତାଜମହଲ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ହୁମାୟୁନ
(ଖ) ଜାହାଙ୍ଗାର
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ
(ଘ) ଆଉରଙ୍ଗଜେବ୍
Answer:
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ

୧୨ । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ ଦିନ-ଇ-ଇଲାହୀ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ବୀରବଲ
(ଖ) ଭଗବାନ ଦାସ
(ଗ) ମାନସିହ
(ଘ) ବଦାଉନି
Answer:
(କ) ବୀରବଲ

୧୩ । ସୌଧ ନିର୍ମାଣ କରିବାପାଇଁ କିଏ ସ୍ଥପତି ସିନାନଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ କନ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଟିନୋପରୁ ଭାରତକୁ ଆଣିଥିଲେ ?
(କ) ବାବର
(ଖ) ହୁମାୟୁନ
(ଗ) ଆକବର
(ଘ) ଜାହାଙ୍ଗାର
Answer:
(କ) ବାବର

୧୪ । ସାସାରାମ ସମାଧ୍ୱ ସ୍ତୂପ ଇସ୍‌ଲାମୀୟ ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତା’ର ଅଭ୍ୟନ୍ତର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଥୁଲା ହିନ୍ଦୁରୀତିର । ଏହାକୁ କିଏ ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ ?
(କ) ବାବର
(ଖ) ହୁମାୟୁନ
(ଗ) ଶେରଶାହା
(ଘ) ଆକବର
Answer:
(ଗ) ଶେରଶାହା

୧୫ । ହୁମାୟୁନଙ୍କ କବରଟି ତୈମୁରଙ୍କ ସମାଧୁର ନମୁନା ଅନୁସାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାର ସ୍ଥପତି କିଏ ଥିଲେ ?
(କ) ସିନାନ
(ଖ) ମୀର୍ଜା ଗିୟାସ
(ଗ) କାଶିମ୍ ଖାଁ
(ଘ) ଉସ୍ତାଦ ଇସା
Answer:
(ଖ) ମୀର୍ଜା ଗିୟାସ

୧୬ । ଆକବରଙ୍କ ନୂତନ ସ୍ଥାପତ୍ୟକଳାର ପୁରାତନ ନମୁନା ହେଉଛି ଆଗ୍ରାସ୍ଥିତ ଲାଲଦୁର୍ଗ । କାହା ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ଏହି ଦୁର୍ଗ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) କାଶିମ୍ ଖାଁ
(ଖ) ଆକବର
(ଗ) ବୈରାମ୍ ଖାଁ
(ଘ) ଉସ୍ତାଦ ଇସା
Answer:
(କ) କାଶିମ୍ ଖାଁ

୧୭ । ଆଗ୍ରା ଦୁର୍ଗ ତୁଳନାରେ ଫତେପୁରସିକ୍ରିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଅଧିକ ସଂହତ ଓ ମନୋହର । ଏହାକୁ ‘ଲାଲ ବାଲୁକା ପ୍ରସ୍ତରର ଏକ ମହାକାବ୍ୟ’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଏହାର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ହିନ୍ଦୁକଳାଦ୍ୱାରା ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବିତ । ଏହି କଳା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପଛରେ କିଏ ଯନବାନ୍ ହୋଇଥିଲେ ?
(କ) ହୁମାୟୁନ
(ଖ) ଶେରଶାହା
(ଗ) ଆକବର
(ଘ) ଜାହାଙ୍ଗାର
Answer:
(ଗ) ଆକବର

୧୮ । କେଉଁ ଶାସକଙ୍କର ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ବିଜୟକୁ ସ୍ମରଣ ରଖିବାପାଇଁ ବୁଲନ୍ଦ ଦରୱାଜା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଆକବର
(ଖ) ଜାହାଙ୍ଗାର
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ
(ଘ) ଆଉରଙ୍ଗଜେବ
Answer:
(କ) ଆକବର

୧୯ । କିଏ କହିଥିଲେ, ‘ଫତେପୁର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ହେଉଛି ପଥରର ରୋମାଞ୍ଚ । କୌଣସି ସମୟରେ, କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହା ଅଚିନ୍ତନୀୟ ଓ ଅସମ୍ଭବ ।’
(କ) ଭି.ଏ. ସ୍ମିଥ୍
(ଖ) ଈଶ୍ୱରୀପ୍ରସାଦ
(ଗ) ଏସ୍.ଆର୍.ଶର୍ମା
(ଘ) ଆର୍.ସି.ମଜୁମ୍‌ଦାର
Answer:
(କ) ଭି.ଏ. ସ୍ମିଥ୍

୨୦ । କେଉଁ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ୍ ନିଜ କନ୍ୟା ଜାହାନାରାଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ ମୋତି ମସ୍‌ଜିଦ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଆକବର
(ଖ) ଜାହାଙ୍ଗାର
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ
(ଘ) ଆଉରଙ୍ଗଜେବ
Answer:
(କ) ଶାହାଜାହାନ

୨୧ । କିଏ କହିଥିଲେ, ‘ତାଜମହଲ ହେଉଛି ପତି-ପତ୍ନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରେମ ଓ ଆନୁଗତ୍ୟର ଅନୁପମ ସ୍ମୃତିସୌଧ ?
(କ) ଭି.ଏ. ସ୍ମିଥ୍
(ଖ) ପର୍ସି ବ୍ରାଉନ୍
(ଗ) ଈଶ୍ୱରୀପ୍ରସାଦ
(ଘ) ଏସ୍.ଆର୍.ଶର୍ମା
Answer:
(ଖ) ଈଶ୍ୱରୀପ୍ରସାଦ

୨୨ । ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୀର୍ତ୍ତି ହେଉଛି ?
(କ) ତାଜମହଲ
(ଖ) ଲାଲକିଲ୍ଲା
(ଗ) ମୋତି ମସ୍‌ଜିଦ୍
(ଘ) ଜୁମା ମସ୍‌ଜିଦ୍
Answer:
(କ) ତାଜମହଲ

୨୩ । ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ଥିଲେ ?
(କ) ଆକବର
(ଖ) ଶାହାଜାହାନ
(ଗ) ଆଉରଙ୍ଗଜେବ
(ଘ) ଜାହାଙ୍ଗାର
Answer:
(କ) ଆକବର

୨୪ । ଫତେପୁରସିକ୍ରିର ନିର୍ମାଣ କିଏ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଆକବର
(ଖ) ଜାହାଙ୍ଗାର
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ
(ଘ) ଆଉରଙ୍ଗଜେବ
Answer:
(କ) ଆକବର

୨୫ । ଲାଲକିଲ୍ଲାର ନିର୍ମାଣ କିଏ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଆକବର
(ଖ) ଜାହାଙ୍ଗୀର
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ
(ଘ) ଆଉରଙ୍ଗଜେବ
Answer:
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ୍

୨୬ । ଆଗ୍ରାର ମୋତି ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ର ନିର୍ମାତା କିଏ ?
(କ) ବାବର
(ଖ) ଆକବର
(ଗ) ଜାହାଙ୍ଗୀର
(ଘ) ଶାହାଜାହାନ
Answer:
(ଘ) ଶାହାଜାହାନ୍

୨୭ । ଗୋଲ ଗମ୍ବୁଜ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
(କ) ବିଜାପୁର
(ଖ) ଜୟପୁର
(ଗ) ଗୋଆଲିୟର୍
(ଘ) ରାଜସ୍ଥାନ
Answer:
(କ) ବିଜାପୁର

୨୮ । ମାନ ମନ୍ଦିର କେଉଁଠି ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
(କ) ଆଗ୍ରା
(ଖ) ଗୋଆଲିୟର୍
(ଗ) ଜୟପୁର
(ଘ) ପଞ୍ଜାବ
Answer:
(ଗ) ଜୟପୁର

୨୯ । ଆଗାରେଜା କିଏ ଥିଲେ ?
(କ) ବିଖ୍ୟାତ ଚିତ୍ରକର
(ଖ) ବିଖ୍ୟାତ କବି
(ଗ) ବିଖ୍ୟାତ ସ୍ଥପତି
(ଘ) ଜଣେ ସମ୍ରାଟ
Answer:
(କ) ବିଖ୍ୟାତ ଚିତ୍ରକର

୩୦ । ବିସନ ଦାସ କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲେ ?
(କ) ସ୍ଥାପତ୍ୟ
(ଖ) କବିତା
(ଗ) ଚିତ୍ରକଳା
(ଘ) ନାଟ୍ୟକାର
Answer:
(ଗ) ଚିତ୍ରକଳା

୩୧ । କାହାଦ୍ଵାରା ଅତର-ଇ-ଜାହାଙ୍ଗୀର ନାମକ ଅତର ଗୋଲାପ ଫୁଲରୁ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ଜାହାଙ୍ଗୀର
(ଖ) ନୁରଜାହାନ୍
(ଗ) ନୁର୍‌ଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ମାତା
(ଘ) ମମତାଜ୍ ବେଗମ୍
Answer:
(ଗ) ନୁର୍‌ଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ମାତା

୩୨ । ମୟୂର ସିଂହାସନର ନିର୍ମାତା କିଏ ଥିଲେ ?
(କ) ଆକବର
(ଖ) ଶାହାଜାହାନ୍
(ଗ) ଜାହାଙ୍ଗୀର
(ଘ) ଆଉରଙ୍ଗଜେବ୍
Answer:
(ଖ) ଶାହାଜାହାନ୍

୩୩ । ହାୱାମହଲ କେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ?
(କ) ରାଜସ୍ଥାନ
(ଖ) ଦିଲ୍ଲୀ
(ଗ) ଜୟପୁର
(ଘ) ଜୟପୁର
Answer:
(ଘ) ଜୟପୁର

୩୪ । ଦିଲ୍ଲୀର ଜୁମା ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ର ନିର୍ମାଣ କିଏ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଶାହାଜାହାନ୍
(ଖ) ଆଉରଙ୍ଗଦେବ୍
(ଗ) ଜାହାଙ୍ଗୀର
(ଘ) ହୁମାୟୁନ୍
Answer:
(କ) ଶାହାଜାହାନ୍

୩୫ । କେଉଁଠାରେ ଶେରଶାହାଙ୍କ ସମାଧ୍ଵ ସୌଧ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
(କ) ଫତେପୁରସିକ୍ରି
(ଖ) ରାଜସ୍ଥାନ
(ଗ) ସାସାରାମ
(ଘ) ଜୟପୁର
Answer:
(ଗ) ସାସାରାମ

୩୬ । ଆହ୍ଲାବାଦଠାରେ ଚାଳିଶ ସ୍ତମ୍ଭ ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରାସାଦ କେଉଁ ମୋଗଲ ଶାସକଙ୍କ ସମୟର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ହୁମାୟୁନ୍
(ଖ) ଜାହାଙ୍ଗୀର
(ଗ) ଶାହାଜାହାନ
(ଘ) ଆକବର
Answer:
(ଘ) ଆକବର

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଶିଖ୍ ଗୁରୁ _______________ ଙ୍କୁ ଜାହାଙ୍ଗୀର ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଗୁରୁ ଅର୍ଜୁନ ସିଂହ

୨। ଜୋରାଷ୍ଟର ଧର୍ମର ପାର୍ଶୀ ଧର୍ମତତ୍ତ୍ଵବିଦ୍ _______________ ଆକବରଙ୍କ ମନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବସ୍ତୁର ମହରଜୀ ରାଣା

୩ । ଜୈନପଣ୍ଡିତ _______________ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କ ମନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭାନୁଚନ୍ଦ୍ର ଉପାଧ୍ୟାୟ

୪ । ଅନ୍ୟ ଜଶେ ଜୈନପଣ୍ଡିତ _______________ ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଆକବର ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଜୀନଚନ୍ଦ୍ର

୫ । ମୀର ସୟଦ ଅଲ୍ଲୀ___________ ପାଇଁ ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲେ ।
Answer:
ଚିତ୍ରକଳା

୬ । ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ହେରାଟର _________________ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଚିତ୍ରକର ଥିଲେ ।
Answer:
ଆବୁଲ ହାସନ୍

୭। _______________ ପୁସ୍ତକର ଆଇନ ନଂ ୭୭ରେ ଆବୁଲଫାଜଲ ଦିନ-ଇ-ଇଲାହୀ ସମ୍ପର୍କରେ ସରକାରୀ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀ

୮ | ତାଜମହଲର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ଥପତି ______________ ଥିଲେ ।
Answer:
ଉସ୍ତାଦ ଇସା

୯ । ମୀର ହାସାନ୍ ଥିଲେ ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ____________ ।
Answer:
ଚିତ୍ରକର

୧୦ । ବ୍ରାହ୍ମଣ ପଣ୍ଡିତ _____________ ଓ _____________ ଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମନୀତି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାପାଇଁ ଆକବର ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଓ ଦେବୀ

୧୧ । ଗୃହ ଶିକ୍ଷକ _____________ ଙ୍କ ଉଦାହରଣ ଓ ଅତ୍ଯୁଚ୍ଚ ଧାରଣାଦ୍ଵାରା ଆକବର ପ୍ରେରଣା ଲାଭ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅବଦୁଲ୍ ଲତିଫ୍

୧୨ । ଖୁଡ଼ିବା ଦୁଇମାସ ପାଠ କରିସାରିବା ପରେ ଆକବରଙ୍କ ଇଙ୍ଗିତରେ ଶେଖ୍ ମୁବାରକ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ତଥାକଥିତ _________________ ।
Answer:
ଅଭ୍ରାନ୍ତ ଘୋଷଣା

୧୩ । ଆକବରଙ୍କ ଧର୍ମ ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ _______________ ବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା ।
Answer:
ସର୍ବେଶ୍ୱର

୧୪ । ଆକବର ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଦାନ କରିଥିବା ଶସ୍ତ୍ରରେ ______________ ଖୋଦିତ ହେଉଥିଲା ।
Answer:
ଆଲ୍ଲା ହୋ ଆକବର

୧୫। __________________ ଖ୍ରୀ.ଅ. ପରେ ମୁସଲିମ୍ ଓ ହିନ୍ଦୁ ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀରେ ଏକ ସୁନ୍ଦର ସମନ୍ଵୟ ଘଟିଥିଲା ।
Answer:
୧୫୨୬

୧୬ । ଆକବରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵର ଆରମ୍ଭ କାଳରେ ହୁମାୟୁନଙ୍କ ବିଧବାପନ୍ଥୀ ହୁମାୟୁନଙ୍କ କବର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହାର ସ୍ଥପତି ଥିଲେ _______________ ।
Answer:
ମୀର୍ଜା ଗୀୟାସ୍- ବେଗ

୧୭ । _______________ କୁ ‘ଫତେପୁରର ଗୌରବ’ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଜୁମା ମସ୍‌ଜିଦ୍‌

୧୮ । ସିକ୍ରିଠାରେ ଥ‌ିବା ______________ ଙ୍କ ଶ୍ଵେତ ମାର୍ବଲ କବର ଭାରତର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟ୍ଟାଳିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ।
Answer:
ଚିସ୍ତି

୧୯ । ଶେରୱାନୀ କହିଛନ୍ତି, _____________ ଥିଲା ତାଜ ନିର୍ମାଣର ପୂର୍ବ ଲକ୍ଷଣ ।
Answer:
ଇମୁର୍ଣ୍ଣୋଲା କବର

୨୦ । ଶାହାଜାହାନ୍ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ______________ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଶାହାଜାହାବାଦ ସହର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୬୩୮

୨୧ । ଶାହାଜାହାନ୍ _______________ ଠାରେ ତାଙ୍କର ଅନ୍ତିମ କାଳ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମୁସ୍‌ମାନ୍ ଦୁର୍ଜ

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରଧାନ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ମୀର ହାସାନ୍, ଅନୁପ ଓ ଚିନ୍ତାମଣି ଶାହାଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ସମୟର ପ୍ରଧାନ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ଥିଲେ ।

୨ । ଶିଖ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ?
Answer:
ଶିଖ୍ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ହେଉଛନ୍ତି ନାନକ ।

୩ । ଦସ୍ତୁର ମହରଜୀ ରାଣା କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଦସ୍ତୁର ମହରଜୀ ରାଣା ଥିଲେ ଆକବରଙ୍କ ସାମସମୟିକ ଜୋରାଷ୍ଟର ଧର୍ମତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ।

୪ । ଆବୁଲ ହାସାନ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଆବୁଲ ହାସାନ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଚିତ୍ରକର ଥିଲେ ।

୫। ପଶ୍ଚିମ ଭାରତର ଭକ୍ତିବାଦର ପ୍ରବକ୍ତା କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଭକ୍ତିବାଦର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ସନ୍ଥ ଏକନାଥ ।

୬ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ମୁସଲମାନ ସମାଜରେ ପର୍ଘାପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା କି ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ମୁସଲମାନ ସମାଜରେ ପର୍ଦାପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୭ । ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵରେ ମୁସଲମାନ ସମାଜରେ ଦାସତ୍ଵ ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା କି ?
Answer:
ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵରେ ମୁସଲମାନ ସମାଜରେ ଦାସତ୍ଵ ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

୯ । ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵରେ ମୁସଲମାନମାନେ କେଉଁ ଦୁଇ ସଂପ୍ରଦାୟରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ମୋଗଲ ରାଜତ୍ଵରେ ମୁସଲମାନମାନେ ସୁଖୀ ଏବଂ ସିହା ସଂପ୍ରଦାୟରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

୯ । ଇବାଦଖାନା କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ଇବାଦଖାନା ଅବସ୍ଥିତ ।

୧୦ । ଅବଦୁଲ୍ ନବୀ କିଏ ?
Answer:
ଅବଦୁଲ୍ ନବୀ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମୁସଲମାନ ସନ୍ଥ, ଯାହାଙ୍କ ସହିତ ଆକବର ପ୍ରଥମେ ଧର୍ମ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।

୧୧ । ମୁସଲମାନ ସମାଜକୁ କେଉଁ ପ୍ରଥା କଳଙ୍କିତ କରୁଥିଲା ?
Answer:
ମୁସଲମାନ ସମାଜକୁ ଦାସପ୍ରଥା କଳଙ୍କିତ କରୁଥିଲା ।

୧୨ । ‘ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀ’ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଲୋକମାନେ କେତେ ପ୍ରକାର ପ୍ରସାଧନୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ପିନ୍ଧୁଥିଲେ ?
Answer:
‘ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀ’ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଲୋକମାନେ ୧୬ ପ୍ରକାରର ପ୍ରସାଧନୀ ସାମଗ୍ରୀ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ।

୧୩ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ କିଏ ଗୋଲାପପୁଷ୍ପର ଏକପ୍ରକାର ଅତର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ନୁରଜାହାନ୍‌ଙ୍କ ମାତା ଗୋଲାପ ପୁଷ୍ପର ଏକପ୍ରକାର ଅତର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ ।

୧୪ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ କେଉଁଠାରେ ଜାହାଜ ନିର୍ମାଣ କାରଖାନା ଥୁଲା ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ କଚ୍ଛ ଓ ବମ୍ବେ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନରେ ଜାହାଜ ନିର୍ମାଣ କାରଖାନା ଥିଲା ।

୧୫ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ କେଉଁ ଶିଳ୍ପ ଅଧ୍ବକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଥିଲା ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ବୟନ ଶିଳ୍ପ ଅଧ୍ଵକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଥିଲା ।

୧୬ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଚିନି କାରଖାନାମାନ କେଉଁଠାରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ବଙ୍ଗଳା, ଗୁଜରାଟ ଓ ପଞ୍ଜାବରେ ଚିନି କାରଖାନାମାନ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା ।

୧୭ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ମୃଣ୍ମୟ ଖେଳନାମାନ କେଉଁଠାରେ ଗଢ଼ାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଦିଲ୍ଲୀ, ବନାରସ ଓ ଗୁନାରଠାରେ ମୃଣ୍ମୟ ଖେଳନାମାନ ଗଢ଼ାଯାଇଥିଲା ।

୧୮ । କାଷ୍ଠ କାମ ପାଇଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥୁଲା ?
Answer:
କାଶ୍ମୀର ଓ କର୍ଣ୍ଣାଟକ କାଷ୍ଠକାମ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା ।

୧୯ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ତାମ୍ର ଏବଂ ପିତ୍ତଳ କାରଖାନାମାନ କେଉଁଠାରେ ରହିଥିଲା ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ତାମ୍ର ଏବଂ ବଙ୍ଗଳା ଓ ବନାରସରେ ପିତ୍ତଳ କାରଖାନାମାନ ରହିଥିଲା ।

୨୦ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ତମ୍ବା ଖଣି କେଉଁଠାରେ ରହିଥିଲା ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ତମ୍ବା ଖଣି ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ମଧ୍ଯ ଭାରତରେ ରହିଥିଲା ।

୨୧ । ମୋଗଲ ଯୁଗରେ କାଚ କାରଖାନା ନିମିତ୍ତ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗରେ ଫତେପୁରସିକ୍ରି, ବେରାର ଓ ବିହାର ଅଞ୍ଚଳ କାଚ କାରଖାନା ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ।

୨୨ । ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ପଶମବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଗାଲିଚା ପାଇଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଖ୍ୟାତ ଥିଲା ?
Answer:
ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ଅମୃତସର, ମୁଲତାନ ଓ କାଶ୍ମୀର ପ୍ରଭୃତି ଅଞ୍ଚଳ ପଶମବସ୍ତ୍ର ଓ ଗାଲିଚା ପାଇଁ ଖ୍ୟାତ ହୋଇଥିଲା ।

୨୩ । ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ମଦ କେଉଁ ଦେଶମାନଙ୍କରୁ ଆମଦାନୀ ହେଉଥୁଲା ?
Answer:
ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ମଦ ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କରୁ ଆମଦାନୀ ହେଉଥିଲା ।

୨୪ । ମୋଗଲ ଯୁଗର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରଧାନ ବନ୍ଦରର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗର ସୁରାଟ, ବମ୍ବେ, ବେସିନ୍, ଗୋଆ, କାଲିକଟ୍ ଓ ମଚ୍ଛଲିପଟ୍ଟମ୍ ଆଦି ପ୍ରଧାନ ବନ୍ଦର ଥିଲା ।

୨୫ । ୧୫୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ବେଳକୁ କେଉଁ ଇଉରୋପୀୟମାନେ ଗୋଆରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଥିଲେ ?
Answer:
୧୫୧୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦବେଳକୁ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍‌ମାନେ ଗୋଆରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଥିଲେ ।

୨୬ । ଆକବରଙ୍କର ଅଭିଭାବକଙ୍କର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ବୈରାମ ଖାଁ ଆକବରଙ୍କର ଅଭିଭାବକ ଥିଲେ ।

୨୭ । କାହାର ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ଆକବର ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ଥିବା ମସ୍‌ଦ୍ରରେ ଖୁଡ଼ ପାଠ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶେଖ୍ ମୁବାରକଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଆକବର ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ଥିବା ମସ୍‌ଦ୍‌ରେ ଖୁତ୍ଵା ପାଠ କରିଥିଲେ ।

୨୮ । ସୁଲ-ଇ-ଜୁଲ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସୁଲ-ଇ-କୁଲ୍ କହିଲେ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରେ ଶାନ୍ତି ବିରାଜିତ ହେବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୨୯ । ବଦାଉନି କିଏ ?
Answer:
ବଦାଉନି ଥିଲେ ଜଣେ ଧର୍ମାନ୍ଧ ଓ ନୈଷିକ ମୁଲ୍ଲା ।

୩୦ । କେଉଁଠାରେ ଆକବରଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କୃତି ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ଆକବରଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଆଦି ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩୧ । କେଉଁମାନଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନାରେ ମୁସଲମାନମାନେ ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଧର୍ମଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲେ ?
Answer:
ଉଲେମାମାନଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନାରେ ମୁସଲମାନମାନେ ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀ ଧର୍ମଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲେ ।

୩୨ । ନୁର୍‌ଜାହାନ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିବା କବରଟିର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ନୁର୍‌ଜାହାନ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିବା କବରଟିର ନାମ ଇତ୍‌ମୁଦୌଲା ।

୩୩ । ମୋଗଲ ଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିର୍ମାତା କିଏ ?
Answer:
ମୋଗଲ ଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିର୍ମାତା ଥିଲେ ଶାହାଜାହାନ୍ ।

୩୪ । ଆଉରଙ୍ଗଜେବ୍ କେଉଁଠାରେ ନିଜର ସମାଧ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆଉରଙ୍ଗଜେବ୍ ଔରଙ୍ଗାବାଦଠାରେ ନିଜର ସମାଧ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।

୩୫ । ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ସମୟର ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ସମୟର ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ନାମ ହେଲା– ବିସନ ଦାସ ।

D. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ଆକବର ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଅଗ୍ନି ଓ ଆଲୋକ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନପୂର୍ବକ ଉପାସନା କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ଜୋରାଷ୍ଟର ଧର୍ମର ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ଆକବର ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଅଗ୍ନି ଓ ଆଲୋକ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନପୂର୍ବକ ଉପାସନା କରୁଥିଲେ ।

୨ । ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଭାବରେ ଆକବର ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସ୍ଵୟଂ ଶିକାର ପରିହାର କରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ପଶୁପକ୍ଷୀ ନିଷେଧ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରଭାବରେ ଆକବର ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସ୍ଵୟଂ ଶିକାର ପରିତ୍ୟାଗ କରି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନଗୁଡ଼ିକର ପଶୁପକ୍ଷୀ ବଧ ନିଷେଧ କରିଥିଲେ ।

୩ । ଶାହାଜାହାନ୍ ତାଙ୍କର ଅନ୍ତିମ କାଳ ମୋତି ମସ୍ତିଦଠାରେ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶାହାଜାହାନ୍ ତାଙ୍କର ଅନ୍ତିମ କାଳ ମୁସମାନ୍ ବୁର୍ଜଠାରେ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ ।

୪ । ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀର ଅନ୍ୟନାମ ଥିଲା ତାରିକ୍-ଇ-ଅଜିଜ୍ ।
Answer:
ଦିନ୍-ଇ-ଇଲାହୀର ଅନ୍ୟନାମ ଥିଲା ତାରିକ୍-ଇ-ଅଜିଜ୍ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 10 ସୁଫି ଓ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ Short & Long Answer Questions

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 10 Short & Long Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଦୁଇଟି | ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧ । କବୀର କାହାର ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ ? ତାଙ୍କର ଲାଳନ ପାଳନ ଦାୟିତ୍ବ କିଏ ବହନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କବୀର ରାମାନନ୍ଦଙ୍କର ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଲାଳନପାଳନ ଦାୟିତ୍ଵ ଜଣେ ମୁସଲମାନ ତନ୍ତୀ ନୀରୁ ଓ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ନିମା ନେଇଥିଲେ ।

୨ । ଅମୀର ଖୁସ୍ରୁଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଅମୀର ଖୁସ୍ରୁ ସୁଲତାନୀ ଯୁଗର ଖ୍ୟାତାନାମା ସାହିତ୍ୟିକ ତଥା କବି ଥିଲେ । ସେ ସୁଲତାନ ବଲବନ୍‌ଙ୍କ ରାଜତ୍ଵକାଳରୁ ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ତୋଗଲକଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜଦରବାର ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ । ସେ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ପ୍ରଥମେ ଉର୍ଦୁଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଖଜାଇନ୍-ଉଲ୍-ଫୁତୁ ଏବଂ ତାରିଖ-ଇ- ଆଲ୍ଲାଇ ।

୩। ବଲ୍ଲଭାଚାର୍ଯ୍ୟ କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? ସେ କେଉଁ ଦେବତାଙ୍କ ଭକ୍ତ ରୂପେ ଖ୍ୟାତ ? ପ୍ରଥମେ ସେ କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବଲ୍ଲଭାଚାର୍ଯ୍ୟ ୧୪୭୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ବାରାଣାସୀଠାରେ ଏକ ତେଲୁଗୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ କୃଷ୍ଣଭକ୍ତ ରୂପେ ଖ୍ୟାତ । ପ୍ରଥମେ ସେ ରାଜା କୃଷ୍ଣଦେବରାୟଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

୪ । ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମର କେଉଁ ନୀତି ହିନ୍ଦୁସନ୍ଥ ଏବଂ ଧର୍ମପ୍ରଚାରକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମର ଏକେଶ୍ଵରବାଦ ଏବଂ ସାର୍ବଜନୀନ ଭ୍ରାତୃଭାବ ଆଦି ଚିନ୍ତାଧାରା ହିନ୍ଦୁସନ୍ଥ ଏବଂ ଧର୍ମପ୍ରଚାରକମାନଙ୍କୁ ବିଶେଷଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମରେ ଜାତିପ୍ରଥା ନଥିଲା ।

୫ । ଚିସ୍ତି ସଂପ୍ରଦାୟର ଅନ୍ୟତମ ସନ୍ଥ ଫରିଦୁଦ୍ଦିନ୍ (ବାବା ଫରିଦ୍)ଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଚିସ୍ତି ସଂପ୍ରଦାୟର ଅନ୍ୟତମ ସୁଫିସନ୍ଥ ଥିଲେ ଫରିବୁଦ୍ଦିନ୍ । ସେ ବାବା ଫରିଦ୍ ନାମରେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିଲେ । ଫରିଦ୍ ଆଫଗାନିସ୍ଥାନରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ହାନ୍ସୀ ଥିଲା ତାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କର୍ମସ୍ଥଳୀ । ତାଙ୍କର ବାଣୀ ଥିଲା, ‘ରାଜା ଓ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତମାନଙ୍କ ସହିତ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କରନାହିଁ । ତୁମର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର ସାକ୍ଷାତକୁ ମାରାତ୍ମକ ବୋଲି ବିବେଚନା କର ।’’

୬ । ଶେଖ୍ ନାସିରୁଦ୍ଦିନ୍‌ଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଚିସ୍ତି ସଂପ୍ରଦାୟର ଶେଷ ବିଖ୍ୟାତ ସୁଫିସନ୍ଥ ଥିଲେ ନାସିରୁଦ୍ଦିନ୍ । ତାଙ୍କୁ ‘ଦିଲ୍ଲୀର ଚିରାଗ୍’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ୪୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ଶେଖ୍ ନିଜାମୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଉଲିଆଙ୍କ ଶିଷ୍ୟତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଗୁରୁଙ୍କ ପରି ସେ ଦଳିତ ଓ ଅସହାୟମାନଙ୍କ ଗହଣରେ ସମୟ ଅତିବାହିତ କରୁଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ନିଜକୁ ସୁଲତାନ ଓ ଅମୀରମାନଙ୍କଠାରୁନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖୁଥିଲେ । ୧୩୩୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

୭। ଚୈତନ୍ୟ ପିଲାଦିନେ କେଉଁ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଚୈତନ୍ୟ ପିଲାଦିନେ ବିଶ୍ବମ୍ଭର ଓ ନିମାଇଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ସଚ୍ଚିଦେବୀ ।

୮ । ସୁଫିସନ୍ଥମାନଙ୍କର ପ୍ରଚାର ଫଳରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶ କିପରି ଘଟିଥିଲା ?
Answer:
ସୁଫିସନ୍ଥମାନଙ୍କର ପ୍ରଚାର ଫଳରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟ, ବିକାଶଲାଭ କରିଥିଲା । ଏହାଦ୍ଵାରା ଗୁରୁମୁଖୀ, ମରାଠୀ, ବଙ୍ଗାଳୀ ଓ ହିନ୍ଦୀ ପ୍ରଭୃତି ଭାଷାଗୁଡ଼ିକର ଉନ୍ନତି ହୋଇଥିଲା । ମୁସଲମାନମାନେ ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପରିଶେଷରେ ଉର୍ଦୁଭାଷା ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲା ।

୯ । ସୁଫିସନ୍ଥମାନେ କିପରି ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମରେ ଥ‌ିବା କଠୋରତାକୁ କୋହଳ କରିଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ସୁଫିସନ୍ଥମାନେ ଏକେଶ୍ୱରବାଦ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଜଟିଳ କର୍ମକାଣ୍ଡ ଓ ପୂଜାପଦ୍ଧତିର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରିଥିଲେ । ଭକ୍ତି, ପ୍ରେମ ଓ ସ୍ନେହଦ୍ଵାରା ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଆରାଧନା କଲେ ମୋକ୍ଷପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସେମାନେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଏହାଫଳରେ ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମରେ ରହିଥ‌ିବା କଠୋରତା କୋହଳ ହୋଇପାରିଥିଲା ।

୧୦ । ବଲ୍ଲଭାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଧର୍ମମତ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରଚାରକ ଥିଲେ ବଲ୍ଲଭାଚାର୍ଯ୍ୟ । କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପୂଜାକରିବାପାଇଁ ସେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ– ବ୍ରହ୍ମ ଓ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ନାହିଁ । ଭକ୍ତଦ୍ଵାରା ଆତ୍ମା ସମସ୍ତ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥାଏ । ସାଂସାରିକ ଜୀବନ ମୋକ୍ଷପ୍ରାପ୍ତିରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିନଥାଏ ।

୧୧ । ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ କିପରି ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶ ଘଟାଇବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସଂସ୍କୃତ ଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଧର୍ମମତଗୁଡ଼ିକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା । କବୀର ହିନ୍ଦୀରେ, ନାନକ ଗୁରୁମୁଖୀ ଭାଷାରେ ଏବଂ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାରେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଭକ୍ତିଯୁଗର ସାହିତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମରାଠୀ, ମୈଥୁଳୀ, ହିନ୍ଦୀ, ଓଡ଼ିଆ ଓ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାରେ ଲେଖାଯିବାରୁ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟର ସମୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା । ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଭାବରେ ତୁଳସୀଦାସ ‘ରାମଚରିତ ମାନସ’ ଲେଖୁଥିଲେ । ହିନ୍ଦୀ ଓ ପାରସିକ ଭାଷାର ମିଶ୍ରଣଯୋଗୁଁ ଉର୍ଦୁଭାଷା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥଲା ।

୧୨ । ଶିଖ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ଥିଲେ ? ସେ କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିଖ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ନାନକ ଥିଲେ । ସେ ୧୪୬୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଲାହୋର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ତାଲୱନ୍ଦୀ (ଆଧୁନିକ ନାନକୋନା) ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୧୩ । ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ କିଏ କୃଷ୍ଣମନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦାନ କଲେ ? ଯେଉଁ ଦୁଇଜଣ ଭକ୍ତଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଚୈତନ୍ୟ ବାଣୀ ପ୍ରଚାର କଲେ ସେମାନଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ? ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁବେଳକୁ ସେ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଈଶ୍ୱରପୁରୀ ନାମକ ଜଣେ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣମନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଚୈତନ୍ୟ ଅଦ୍ଵୈତ ଓ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ନାମକ ଦୁଇଜଣ ଭକ୍ତଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ନିଜର ବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ମୃତ୍ୟୁବେଳକୁ ସେ ୧୫୩୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ପୁରୀଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ ।

୧୪ । ସୁଫିବାଦ କ’ଣ ?
Answer:
ସୁଫିବାଦ ମୁଖ୍ୟତଃ କୋରାନ୍ ଓ ମହମ୍ମଦଙ୍କ ବାଣୀ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ମଧ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟଧର୍ମ, ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଓ ଜୈନଧର୍ମରୁ କେତେକ ଧାରଣା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ‘ସୁଫି ମତବାଦ’ ପ୍ରେମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ । ଏକେଶ୍ୱରବାଦ ଉପରେ ଏହା ବିଶ୍ଵାସସ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଈଶ୍ବର ହିଁ ଚିର ଶାଶ୍ଵତ ଓ ଚିର ମଙ୍ଗଳମୟ । ଭଜନଗାନ କରାଯାଇ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ବଶୀଭୂତ କରାଯାଇପାରିବ । ଆତ୍ମା ଓ ପରମାତ୍ମା ମଧ୍ୟରେ ସଂଯୋଗ ରକ୍ଷାକରିବା ଧର୍ମର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

୧୫ । ମହମ୍ମଦ ସରହିନ୍ଦ୍ କିଏ ?
Answer:
ମହମ୍ମଦ ସରହିନ୍ଦ୍ ଥିଲେ ବାକ୍ସିବିଲ୍ଲାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ । ସେ କହୁଥିଲେ ଈଶ୍ଵର ଓ ମନୁଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭୃତ୍ୟ ଓ ମାଲିକ ପରି । ଅନ୍ୟ ସୁଫିମାନେ ମନେ କରୁଥିବା ପ୍ରେମିକ ଓ ପ୍ରିୟଜନଙ୍କ ପରି ନୁହେଁ । ସେ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିୟଭାବ ସହିତ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ଇସ୍‌ଲାମ ତତ୍ତ୍ଵ ମିଳିତ କରାଇବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ।

୧୬ । ସୁଫି ମଦବାଦ ପ୍ରସାର ଫଳରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କିପରି ଏକତା ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ସୁଫି ମତବାଦ ପ୍ରସାର ଫଳରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ସ୍ଥାପନ ହୋଇପାରିଥିଲା । ପରସ୍ପର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ତିକ୍ତତାର ଅବସାନ ଘଟିଥିଲା । ଉଭୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ଯରେ ସାମ୍ୟଭାବ, ଭ୍ରାତୃଭାବ ଓ ସହନଶୀଳତା ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା ।

୧୭ । ସଲିମ୍ ଚିସ୍ତିଙ୍କ ବିଷୟରେ ଯାହା ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
ସଲିମ୍ ଚିମ୍ପି ଥିଲେ ଚିସ୍ତା ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନ୍ୟ ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ସନ୍ଥ । ସେ ଫତେପୁରସିକ୍ରିଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିଲେ । ସମ୍ରାଟ ଆକବର ତାଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର କବର ଉପରେ ଆକବର ମାର୍ବଲର ଏକ ସ୍ମୃତି ମସ୍‌ଜିଦ୍ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।

୧୮ । ସୁରୱର୍ଦ୍ଦି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଥିଲେ ସଇଖ୍ ବାହାଉଦ୍ଦିନ୍ ଜାକାରିୟା ସୁରୱର୍ଦ୍ଦି । ସଦ୍‌ରୁଦ୍ଦିନ ଅରିଫ୍ ଓ ରୁକ୍‌ଦିନ ଆବୁଲ୍ ଫାଡ୍‌ ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଦୁଇଜଣ ବିଶିଷ୍ଟ ସନ୍ଥ ଥିଲେ । ମହମ୍ମଦ ତୋଗଲକ ଏବଂ ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲକଙ୍କ ସମୟରେ ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିଶେଷ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲା ।

୧୯ । କାଦିର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଅବ୍‌ଦୁଲ୍ କାଦିର୍ ଜିଲାନି ଥୁଲେ କାଦିର ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ମୁଖ୍ୟ । ସେ ବାଗ୍‌ରେ ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଭାରତରେ ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଶାହା ଜିଆମତୁଲ୍ଲା ଏବଂ ମଖଦୁମ୍ ମହମ୍ମଦ ଜିଲ୍ଲାନି । ସିନ୍ଧୁପ୍ରଦେଶର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟସ୍ଥଳୀ । ଶଇଖ୍ ହମିଦ୍ ଗଞ୍ଜ ବକ୍‌ସ, ଶଇଖ୍ ଦାଉଦ୍ କମାବୀ ଏବଂ ଶଇଖ୍ ମାଲି କାଦିର୍ ଆଦି ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନ୍ୟତମ ସନ୍ଥରୂପେ ପରିଗଣିତ ହେଉଥିଲେ ।

୨୦ । ନକ୍‌ବନ୍ଦୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ଖୁଜା ବାହାଉଦ୍ଦିନ୍ ନକ୍‌ବନ୍ଦ । ପ୍ଲୀଜା ବାକ୍ସିବିଲ୍ଲା, ଶଇଖ୍ ଅହମ୍ମଦ ସର୍‌ହିନ୍ଦ୍, ଶଇଖ ବୁର୍‌ହାନ୍ ଏବଂ ଶାହା ୱାଲିଭଲ୍ଲା ଆଦି ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନ୍ୟତମ ସନ୍ଥ ରୂପେ ପରିଗଣିତ ହେଉଥିଲେ । ଭାରତରେ ଏହି ସନ୍ଥ ବିଶେଷରୂପେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲାଭ କରିପାରିନଥିଲେ ।

୨୧ । ନିମ୍ବାର୍କ କିଏ ଓ ସେ କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ରାମାନୁଜଙ୍କ ପରେ ନିମ୍ବାର୍କ ଭକ୍ତିମାର୍ଗର ଅନ୍ୟତମ ପୁରୋଧାଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ଈଶ୍ଵରଭକ୍ତିକୁ ମନୁଷ୍ୟର ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବ୍ୟାପାରରେ ପରିଣତ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସେ ରାଧା ଓ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ନିମ୍ବାର୍କ ସର୍ବମୟ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ନିକଟରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଉଥିଲେ ।

B. ପାଞ୍ଚଟି/ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

୧। ସୁଫିସନ୍ଥମାନଙ୍କ ବାଣୀ ସଂପର୍କରେ ଲେଖ ।
Answer:
ସେମାନେ ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ଭକ୍ତି ଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉପଜୀବ୍ୟ । ଏକେଶ୍ଵରବାଦ ଥିଲା ଏହାର ମୂଳତତ୍ତ୍ଵ । ଭକ୍ତି ଓ ପ୍ରେମ ଥିଲା ଏହାର ଆଧାର । ଭକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରେମ ମାଧ୍ୟମରେ ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରି ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି କରାଯାଇପାରେ ବୋଲି ସେମାନେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୁଫିସନ୍ଥମାନଙ୍କର ଏହି ବାଣୀକୁ ଆନନ୍ଦରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସୁଫିସନ୍ଥମାନେ ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।

୨। ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ କାହିଁକି ଜନପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିଥିଲା ?
Answer:
ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଜନପ୍ରିୟ ହେବାର ବହୁ କାରଣ ଅଛି । ପ୍ରଥମତଃ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସହଜ ଓ ସରଳ ଉପାୟରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରିବାପାଇଁ ପଥପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ଭକ୍ତିବାଦ ସରଳ ‘ଦୋହା’, ‘ଭଜନ’ ଏବଂ ‘ସଂକୀର୍ତ୍ତନ’ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଚାରିତ ହେବାରୁ ଲୋକମାନେ ଏଥୁପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ । ତୃତୀୟତଃ, ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ପୁରୋଧାମାନଙ୍କର ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଏବଂ ଅମାୟିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆକର୍ଷଣ କରିଥିଲା । ଚତୁର୍ଥତଃ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଚାରକମାନେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାରେ ନୀତିବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଚାର କରିଥିବାରୁ ଏହା ଜନାଦୃତ ହୋଇଥିଲା । ପଞ୍ଚମତଃ, ଭକ୍ତି ଓ ପ୍ରେମ ବଳରେ ଈଶ୍ଵରଲାଭ କରାଯାଇପାରେ ବୋଲି ପ୍ରଚାରିତ ହେବା ଫଳରେ ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ଆଶ୍ୱସ୍ତି ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ।

୩ । ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମଦ୍ଵାରା କିପରି ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମ ବହୁମାତ୍ରାରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଭାରତୀୟମାନେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଖାଦ୍ୟପେୟ, ପୋଷାକ-ପରିଚ୍ଛଦ, ଚାଲିଚଳଣ ଓ ରୀତିନୀତିକୁ ଅନୁକରଣ କରିଥିଲେ । ସାମାଜିକ ସ୍ତରରେ ନାରୀ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂକୁଚିତ ହୋଇଥିଲା । ସମାଜରେ ଦାସତ୍ଵ ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ ହେଲା । ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତବଂଶୀୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ଭୋଗବିଳାସରେ ରହି ଦାସଦାସୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ । ନୂତନଭାବରେ ବିରିୟାନୀ, କବାବ ଆଦି ଖାଦ୍ୟ ହିନ୍ଦୁସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ହେଲା । ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଅନୁକରଣ କରି ହିନ୍ଦୁମାନେ ସାଲୱାର, ପାଇଜାମା, ଅଚକନ, ଲୁଙ୍ଗି ଆଦି ପୋଷାକ ପରିଧାନ କଲେ ।

୪। ରାମାନୁଜଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଯାହା ଜାଣ ଲେଖ ।
Answer:
ଦ୍ଵାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଭାଗରେ ରାମାନୁଜ ବୈଷ୍ଣବ ମତବାଦ ପ୍ରଚାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରଥମେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ କରାଇଥିଲେ । ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଆନ୍ଧ୍ର ଅଞ୍ଚଳରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ରାମାନୁଜଙ୍କ ମତରେ, ଭକ୍ତିହିଁ ହେଉଛି ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାୟ । ସର୍ବଶକ୍ତିମୟ ଭଗବାନ୍ ହେଉଛନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି, ସ୍ଥିତି ଓ ଲୟର ଏକମାତ୍ର କାରଣ । ନିଜ ପ୍ରାଣରେ ପ୍ରକୃତ ଭକ୍ତି ଉଦ୍ରେକପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଗୁରୁଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ରାମାନୁଜ ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ ।

୫। ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଫଳାଫଳ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଫଳାଫଳ ଥିଲା ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ । ପ୍ରଥମତଃ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଫଳରେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରୁ କୁସଂସ୍କାର ଦୂରହେବା ସହିତ ଜାତି ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦୂରହୋଇ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ପ୍ରତିପତ୍ତି, ମୂର୍ତ୍ତି ଉପାସନା ଆଦି ଜଟିଳ ପୂଜାପଦ୍ଧତିକୁ ପରିହାର କରି ହିନ୍ଦୁମାନେ ଭକ୍ତିଧର୍ମର ସରଳ ମାର୍ଗ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ । ତୃତୀୟତଃ, ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା । ହିନ୍ଦୁ ଓ ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମର ସମନ୍ଵୟରେ ‘ସତ୍ୟପୀର’ ପୂଜା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଚତୁର୍ଥରେ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ଵାରା ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସାଧୂତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୀ ଓ ପାରସିକ ଭାଷାର ସମନ୍ଵୟରେ ‘ଉର୍ଦୁ’ ଭାଷାର ଉଦ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା ।

୬ । ବ୍ଲାଜା ମଇନୁଦ୍ଦିନ ଚିସ୍ତଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଟିପ୍ପଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ସୁଫି ଆନ୍ଦୋଳନର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସନ୍ଥ ଥିଲେ ଧ୍ଵଜା ମଇନୁଦ୍ଦିନ ଚିନ୍ତି । ସେ ୧୧୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ସେଇସ୍ଥାନ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଈଶ୍ଵର ପ୍ରେମହିଁ ଥିଲା ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଧର୍ମ । ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ଭକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତି କରିହେବ ଏବଂ ଏଥ‌ିପାଇଁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା, ବ୍ରତ, ତୀର୍ଥଯାତ୍ରାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଏକେଶ୍ଵରବାଦକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ମଣିଷ ମଣିଷ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଭେଦଭାବ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ ।

୭ । ଶେଖ୍ ନିଜାମୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଉଲିଆଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖ ।
Answer:
ନିଜାମୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଉଲିଆ ୧୨୩୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ବାଦାଉନ୍‌ଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ବାବା ଫରିଦ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରଧାନ ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଦିଲ୍ଲୀର ସାତଜଣ ସ୍କୁଲତାନଙ୍କ ଶାସନକାଳ ଦେଖୁଥିଲେ । ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରେମ ଓ ବିଶ୍ଵଭ୍ରାତୃତ୍ଵର ବାଣୀ ସେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଈଶ୍ଵରଭକ୍ତି ଉପରେ ସେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ । ମଣିଷ ପ୍ରତି ଦୟା, ସ୍ନେହ ଓ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଆଦି ଐଶ୍ଵରିକ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ସେ କହିଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ସବୁମଣିଷ ସମାନ ଓ ଏକ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସନ୍ତାନ । ଏଣୁ ପରସ୍ପରକୁ ଭଲପାଇବାପାଇଁ ସେ ମାନବ ସମାଜକୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।

୮। ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ବିଶେଷତ୍ଵ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଧାନ ବିଶେଷତ୍ଵ ଥିଲା ଏକେଶ୍ଵରବାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା । ଏକମାତ୍ର ଈଶ୍ଵର ଉପାସନା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା ଥିଲା ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ବିଶେଷତ୍ଵ । ଈଶ୍ବର ହେଉଛନ୍ତି ଅଦୃଶ୍ୟ ଓ ନିରାକାର ଏବଂ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଉପରେ ଦୃଢ଼ ବିଶ୍ଵାସ ତଥା ଭକ୍ତି ରଖୁଲେ ତାଙ୍କୁ ଭଲ କରିହେବ । ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଥିଲା ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ । ପବିତ୍ର ଓ ନୈତିକ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଜଟିଳ ପୂଜାପଦ୍ଧତି, କର୍ମକାଣ୍ଡ, ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଓ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜାକୁ ବିରୋଧ କରାଗଲା । ଏହି ଧର୍ମ ଜାତିପ୍ରଥାକୁ ଘୋର ବିରୋଧ କରିଥିଲା ।

୯ । କବୀରଙ୍କ ଧର୍ମମତ ବିଷୟରେ ଲେଖ ।
Answer:
କବୀର ବିଭିନ୍ନ ଜାତିପ୍ରଥା ତଥା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଏକେଶ୍ୱରବାଦର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ସବୁ ମଣିଷ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସନ୍ତାନ । ସେ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା, ବେଦ, କୋରାନ୍, ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ଧର୍ମର ପୂଜାପଦ୍ଧତି, ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା, ବ୍ରତ, ଉପବାସ ଇତ୍ୟାଦିରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁ ନ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଗୁରୁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଭକ୍ତି ହିଁ ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତିର ଏକମାତ୍ର ପନ୍ଥା । ସେ ହିନ୍ଦୁ ପଣ୍ଡିତ ଓ ମୁସଲମାନ ମୌଲବୀମାନଙ୍କୁ କଠୋର ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ‘ବୀଜକ’ ନାମକ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ।

୧୦ । ଗୁରୁ ନାନକଙ୍କ ନୀତିଶିକ୍ଷା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ନାନକ କୌଣସି ଧର୍ମର ଜ୍ଞାନନୀତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନ ଥିଲେ । ସେ ଜାତିପ୍ରଥାକୁ ଅସ୍ୱୀକାର କରିଥିଲେ । ସେ ଏକେଶ୍ଵରବାଦ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମର ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଓ କୁସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକର ସମାଲୋଚନା କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସହନଶୀଳତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ପ୍ରେମ, ଭକ୍ତି ଓ ସକର୍ମଦ୍ଵାରା ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଲାଭ କରିହେବ ବୋଲି ସେ କହୁଥିଲେ । ନାନକ ନୈତିକତା, ସତ୍ୟ, ଦୟା ଓ ସାଧୁତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଧର୍ମବାଣୀ ଆଦିଗ୍ରନ୍ଥ ବା ଗ୍ରନ୍ଥସାହେବରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି । ସେ ଶିଖୁଧର୍ମର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।

୧୧ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଧର୍ମମତ କ’ଣ ଥୁଲା ?
Answer:
ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ଗୌଡ଼ୀୟ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରେମ ଓ ମୈତ୍ରୀର ବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିପାରିଥିଲେ । କୃଷ୍ଣଭକ୍ତି କୀର୍ତ୍ତନଦ୍ଵାରା ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ସମ୍ଭବ ବୋଲି ସେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ସେ ସମଗ୍ର ମାନବଜାତିକୁ ବିଶ୍ବଭ୍ରାତୃତ୍ଵରେ ବାନ୍ଧି ରଖୁବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ । ସେ ପୂଜାପଦ୍ଧତି, ରୀତିନୀତି ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ଅସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ । ଈଶ୍ବରଙ୍କ ନାମ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଉଥିଲେ । ସେ ‘ହରେକୃଷ୍ଣ ହରେରାମ’ ସରଳ ମନ୍ତ୍ର ଜପକରି ଇହଧାମରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ‘ମାନବ ସମାଜକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନେ ତାଙ୍କୁ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଅବତାରରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ଗୌରାଙ୍ଗ ମହାପ୍ରଭୁରୂପେ ପୂଜା କରିଥିଲେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଭାରତରେ ସୁଫି ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏକ ବିଶଦ ବିବରଣୀ ଦିଅ ।
Answer:
ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଭାରତ, ଇତିହାସରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ, ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥିଲା । ସେହି ସାଧୁସନ୍ଥମାନେ ବହୁଧର୍ମର ମତବାଦକୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମକୁ ସରଳ ଓ ସଂସ୍କାରଯୁକ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ । ଏହା ସୁଫିବାଦ ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହି ମତବାଦର ପ୍ରବକ୍ତାମାନେ ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମକୁ ସରଳ ତଥା ଉଦାର କରିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସୀ ହୋଇଉଠିଲେ । ଏହି ମତାବଲମ୍ବୀର ସନ୍ଥମାନେ ବିଭିନ୍ନ ସଂପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତିନିଧ୍ୱ କରୁଥିଲେ । ଭାରତରେ ‘ଚିସ୍ତି’, ସୁରଓର୍ଦ୍ଦି ଏବଂ ନକ୍‌ବନ୍ଦୀ ସୁଫି ସଂପ୍ରଦାୟ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।

ବ୍ଲାଜା ମଇନୁଦ୍ଦିନ୍ ଚିସ୍ତି – ଭାରତରେ ଏହିପ୍ରକାର ମୁସଲମାନ ସାଧୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଥିଲେ ଖୁଜା ମଇନୁଦ୍ଦିନ୍ ଚିନ୍ତି । ସେ ସେଇସ୍ତାନ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ୧୧୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. ରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ବହୁସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣ କରି ଶେଷରେ ଭାରତରେ ୧୨୦୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. ରେ ପହଞ୍ଚି ଆଜମିରରେ ବସତି ସ୍ଥାପନ କଲେ । ସେ ୧୨୩୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. ରେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ସେତେବେଳକୁ ମୁସଲମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇସାରିଥିଲା । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କ ସୁଫୀ ଶିଷ୍ୟମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତିଭାବ ପ୍ରଚାର କରି ବୁଲିଥିଲେ । ଈଶ୍ଵର ପ୍ରେମହିଁ ଥିଲା ସୁଫିମତର ମୂଳ ବିଷୟ । ମଇନୁଦ୍ଦିନ ଚିସ୍ତି ଅଦ୍ଵୈତବାଦ ବା ଏକେଶ୍ଵରବାଦ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଈଶ୍ଵର ଏକ ଅଦ୍ଵିତୀୟ, ତାଙ୍କୁ କେବଳ ପବିତ୍ର ହୃଦୟରେ ଭକ୍ତିକଲେ ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ମିଳିପାରିବ ।

ଶେଖ୍ ନିଜାମୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଉଲିଆ– ବାବା ଫରିଦ୍‌ଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିଜାମୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଉଲିଆ ଥିଲେ ସର୍ବପ୍ରଧାନ । ସେ ୧୨୩୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ବାଦାଉନ୍ ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ୬୦ ବର୍ଷକାଳ ସେହି ସ୍ଥାନ ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳ ଥିଲା । ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସେ ଥିଲେ ପ୍ରଧାନ ଧର୍ମଗୁରୁ । ଈଶ୍ଵରଭକ୍ତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନପୂର୍ବକ ସାଂସାରିକ ଆସକ୍ତିରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାପାଇଁ ସେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଉଚ୍ଚତର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚିନ୍ତାପାଇଁ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଧର୍ମୀୟ ମନୋଭାବ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ ‘ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ ।

ତାଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ସୁଫି ମତ ଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ପଥ ଦେଖାଇଥିଲା । ସେ କହିଥିଲେ, ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଏକମାତ୍ର ଉପାୟ ହେଉଛି ଈଶ୍ୱରପ୍ରେମ । ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରେମମାର୍ଗ ଅନୁସରଣ କରିବେ, ସେହିମାନେହିଁ ଈଶ୍ଵର ଉପଲବ୍‌ କରିପାରିବେ । ଈଶ୍ଵର ପ୍ରେମ ମଧ୍ୟରେ ସୁଫିମାନେ ମାନବିକ ପ୍ରେମର ସନ୍ଧାନ ପାଇଥିଲେ । ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ ଭଲପାଇବା ଅର୍ଥ ହେଉଛି ତାହାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜକୁ ଭଲପାଇବା । ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୟା, ସ୍ନେହ, ମମତା ଓ ଶ୍ରଦ୍ଧା ନ ଥିଲେ ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ଅସମ୍ଭବ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରାଣରେ ଈଶ୍ଵର ବିରାଜିତ । ତେଣୁ ମଣିଷକୁ ଘୃଣା କରିବା ହେଉଛି ପାପ । ନିଜାମୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଉଲିଆ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜକୁ ଭଲପାଇବା ପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।

ସୁଫି ସନ୍ଥମାନଙ୍କ ଦର୍ଶନ ଥୁଲା ଅତି ଚମତ୍କାର । ସୁଫିମାନେ ଈଶ୍ୱରପ୍ରେମ ତଥା ଏକେଶ୍ୱରବାଦରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ଯେଉଁମାନେ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ସତ୍ତା ଉପଲବ୍‌ଧ କରି ଜୀବନରେ ପ୍ରକୃତ ଆନନ୍ଦ ଲାଭ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ଭଗବାନ୍ ସ୍ଵର୍ଗୀୟ, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମୟ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରେମରୂପକ ଯାଦୁକରୀ ସ୍ପର୍ଶରେ ପ୍ରାପ୍ତ କରିହେବ । ସୁଫିମାନଙ୍କ ମତରେ, ମନୁଷ୍ୟର ତିନିପ୍ରକାର ପ୍ରକୃତି ଦେଖାଯାଏ, ଯଥା – ଶାରୀରିକ, ବୌଦ୍ଧିକ ଓ ଧାର୍ମିକ । ବାସ୍ତବ ଗୁରୁ ଜଣେ ମଣିଷର ଏହି ତିନିପ୍ରକାର ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରିବାକୁ ଉଚିତ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ସୁଫିମାନେ ଗୁରୁଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ଜଣେ ଗୁରୁ ସତ୍‌ପଥରେ ଚାଲିବାପାଇଁ ତା’ର ଶିଷ୍ୟକୁ ଉତ୍ତମ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ମଣିଷ ଏହି ସୁକର୍ମଦ୍ଵାରା ମୋକ୍ଷପ୍ରାପ୍ତି କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ । ସୁଫିଧର୍ମ ପାର୍ଥିବ ଧନସଂପରି ତଥା ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗତ ସୁଖକୁ ନିରୋଧ କରିଥିଲା । ସେମାନେ ସରଳ ତଥା ସୁନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପବିତ୍ର ଜୀବନଯାପନ କରିବାକୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।

ସୁଫିଧର୍ମର ସମ୍ବାଜ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ :
(କ) ଭକ୍ତିବାଦ :
ସୁଫିସନ୍ଥମାନେ ଥିଲେ ସମାଜ ସୁଧାରକ । ଜାତିପ୍ରଥା, ବହୁଦେବଦେବୀ ପୂଜନ ଏବଂ ଜଟିଳ କର୍ମକାଣ୍ଡକୁ ସେମାନେ ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ । ଭକ୍ତି ଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଉପଜୀବ୍ୟ । ଏକେଶ୍ୱରବାଦ ଥିଲା ଏହାର ମୂଳତତ୍ତ୍ୱ । ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସୁଫିସନ୍ଥଙ୍କର ଏହି ବାଣୀକୁ ଆନନ୍ଦରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

(ଖ) ସାମାଜିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାର :
ସମାଜ ଓ ଧର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଫିସନ୍ଥମାନେ ବହୁ ସଂସ୍କାର ଆଣିଥିଲେ । ସେମାନେ ଜାତିପ୍ରଥାର ବିରୋଧ କରିବା ସହିତ ଦଳିତ ଓ ନିଶେଷିତମାନଙ୍କର ଉତ୍‌ଥାନ ନିମିତ୍ତ ପ୍ରଯନ୍ କରିଥିଲେ । ନାରୀମାନଙ୍କର ଉତ୍‌ଥାନ ପାଇଁ ସେମାନେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

(ଗ) ହିନ୍ଦୁ ମୁସଲମାନ ଏକତା :
ସୁଫିବାଦର ସାଧୁମାନେ ହିନ୍ଦୁ .ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଏକତାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ସୁଫିଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବୈଷମ୍ୟକୁ ଦୂରୀଭୂତ କରି ଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହନଶୀଳତା ଓ ସଦ୍‌ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ସ୍ନେହ ଓ ପ୍ରେମ :
ପରସ୍ପରକୁ ସ୍ନେହ କରିବା ଓ ଭଲପାଇବାର ଶିକ୍ଷା ସୁଫି ସନ୍ଥମାନେ ଦେଇଥିଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସ୍ନେହ, ମମତା ଏବଂ ପ୍ରେମ ଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଉଚିତ, ତା ନହେଲେ ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତି ଅସମ୍ଭବ । ଏହି ବାଣୀ ପ୍ରଚାରଦ୍ଵାରା ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତ୍ୱ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା ।

(‍ଙ) ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶ :
ସୁଫି ସନ୍ଥମାନଙ୍କର ପ୍ରଚାର ଫଳରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶ ସାଧୁତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ଫଳରେ ଗୁରୁମୁଖୀ, ମରାଠୀ, ହିନ୍ଦୀ ଓ ବଙ୍ଗଳା ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ମାନବିକ ଭ୍ରାତୃତ୍ୱ, ଧର୍ମୀୟ ଉଦାରତା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସାଧୁତା ଉପରେ ସୁଫିମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଚାରଦ୍ଵାରା ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସମସ୍ତେ ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଚାର କାଳରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ସୁଫି ଓ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଫଳରେ ଏକ ନୂତନ ଧର୍ମୀୟ ସଚେତନତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

୨। ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରବକ୍ତା କବୀରଙ୍କ ଜୀବନୀ ଓ ବାଣୀ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
କବୀର ଥିଲେ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପୁରୋଧା । ସେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପରି ସଂସାରତ୍ୟାଗୀ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ନ ଥିଲେ ଅଥବା ଅଶୋକଙ୍କ ପରି ଧର୍ମ ପାଇଁ ତରବାରି ପରିତ୍ୟାଗ କରି ନ ଥିଲେ, ବରଂ ସଂସାର ମଧ୍ଯରେ ସଂସାରିକ ଜୀବନଯାତ୍ରା କରି ଭକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତି ହେବାର ସୂଚନା ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ଭକ୍ତିଧର୍ମ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଧର୍ମ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବହୁମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ।

ଜୀବନୀ :
କବୀରଙ୍କ ଜୀବନୀ ରହସ୍ୟାବୃତ ଭାବରେ ରହିଯାଇଛି । ସେ ସମ୍ଭବତଃ ୧୪୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରି ୧୫୧୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଜଣେ ହିନ୍ଦୁଜନନୀଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ଜନ୍ମ ପରେ ତାଙ୍କ ମାତା ତାଙ୍କୁ ବାରାଣସୀର ଏକ ପୁଷ୍କରଣୀ ନିକଟରେ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଇଥିଲେ । ସେହି ପଥରେ ନୀରୁ ନାମକ ଜଣେ ମୁସଲମାନ ତନ୍ତୀ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ନିମାଙ୍କ ସହିତ ଯାଉଥିବାବେଳେ କବୀରଙ୍କୁ ନେଇ ପୁତ୍ରଭାବରେ ନିଜ ଘରେ ପାଳିଥିଲେ । କବୀର ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ମୁସଲମାନ ଘରେ ମୁସଲମାନରୂପେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରିଥିଲେ । ପିତାଙ୍କର ଦାରିଦ୍ର୍ୟଯୋଗୁଁ କବୀର ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ପାଇପାରି ନଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇ ପିତାଙ୍କ ସହିତ ବସ୍ତ୍ରବୟନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ସେ ସଦାସର୍ବଦା ଗଭୀରଭାବରେ ଚିନ୍ତାମଗ୍ନ ରହୁଥିଲେ । ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଗାଢ଼ ଆସ୍ଥା ରହିଥିଲା ।

ଯୁବକ ଅବସ୍ଥାରେ କବୀର ରାମାନନ୍ଦଙ୍କ ବାଣୀରେ ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ଗୁରୁଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ଏଣୁ ସେ ଉଭୟ ଧର୍ମର ସାରତତ୍ତ୍ଵକୁ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିଥିଲେ । କବୀର ବିବାହ କରି ଗୃହସ୍ଥ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଏବଂ ପିତାଙ୍କ କୌଳିକ ବ୍ୟବସାୟ ଲୁଗାବୁଣାଦ୍ଵାରା ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ । ଏହା ସହିତ ସେ ଧର୍ମପ୍ରଚାର କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲୁ ରଖୁଥିଲେ । କ୍ରମେ ଜନସାଧାରଣ ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହେଲେ । ବହୁ ଲୋକ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ସେ ଉଭୟ ଧର୍ମର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ବିଦ୍ରୂପ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ଉଭୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକ ତାଙ୍କୁ ଗୁରୁଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କବୀରଙ୍କ ମୁଖନିଃସୃତ ବାଣୀକୁ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରୁଥିଲେ । କବୀରଙ୍କ ବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ସଂକଳିତ ହୋଇଥ‌ିବା ଗ୍ରନ୍ଥକୁ ‘ବୀଜକ’ କୁହାଯାଏ । କବୀରଙ୍କ ଭଜନଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଦୋହା’ କୁହାଯାଏ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ‘କବୀରପନ୍ଥୀ’ କହନ୍ତି । କବୀର ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ତାଙ୍କର ବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

ନୀତିବାଣୀ :
କବୀରଙ୍କ ନୀତିବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ ଓ ମାର୍ମିକ ଥିଲା । ପ୍ରେମ ଥିଲା କବୀରଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ନୀତିବାଣୀ । ଈଶ୍ଵର ପ୍ରାପ୍ତିପାଇଁ ପ୍ରେମ ଓ ଭକ୍ତି ଥିଲା ପରମ ଉପାୟ । ମଣିଷକୁ ଏକତା ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧିବାର ମାର୍ଗ ହେଉଛି ପ୍ରେମ । ପାରସ୍ପରିକ ତିକ୍ତତା ପରିହାର କରି ପରସ୍ପରକୁ ପ୍ରେମଭାବରେ ଆବଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ କବୀର ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥ୍ଲେ । ଈଶ୍ବର ଥିଲେ କବୀରଙ୍କ ଧର୍ମର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ସେ ତାଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ନାମରେ ଡାକୁଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ ରାମ-ରହିମ୍, କେଶବ–କରିମ୍ , ହରି-ହଜରତ, ଈଶ୍ଵର-ଆଲ୍ଲା ସେହି ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ନାମ । ଈଶ୍ବର ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଓ ଅସୀମ । ଯେଉଁ ନାମ ଧରି ଡାକିଲେ ମଧ୍ୟ ଈଶ୍ଵର ଏକ, ଅଭିନ୍ନ ଓ ଅଦ୍ଵିତୀୟ । ତେଣୁ କବୀର ଏକେଶ୍ୱରବାଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।

କବୀର ଗୁରୁଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଗୁରୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାହିଁ ମଣିଷକୁ ସଦ୍‌ବୁଦ୍ଧି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ବୋଲି କବୀର କହିଥିଲେ । ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତିର ମାର୍ଗ ଭକ୍ତି ବୋଲି କବୀର ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ମନର ପବିତ୍ରତା ଓ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପଦାରବିନ୍ଦରେ ମନୋନିବେଶପୂର୍ବକ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ ମଣିଷ ତାଙ୍କୁ ଲାଭ କରିଥାଏ । କବୀରଙ୍କ ଅଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବାଣୀ ମଧ୍ଯରେ ‘ଆତ୍ମା’ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ ଥୁଲା ଅନ୍ୟତମ । ଆତ୍ମାହିଁ ଜୀବନ, ପ୍ରଶ୍ଵାସ, ଜୀବନ ଓ ଜ୍ଞାନ । ସେ ସୃଷ୍ଟି ଓ ସ୍ରଷ୍ଟା । ଆତ୍ମା ହେଉଛି ଏକ, ଅଭିନ୍ନ ଓ ସ୍ଵୟଂସ୍କୃ । ପୃଥିବୀର ଅସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ଉପରେ ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ସେ ପୃଥ‌ିବୀର କ୍ଷଣଭଙ୍ଗୁରତା ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ । ସେ ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଆକାଶକୁ ଦୁଇଟି ଘୂର୍ଣାୟମାନ ଚକ୍ରରୂପେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।

ଏହି ଚକ୍ରଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁମାନେ ଆସିଥା’ନ୍ତି, ସେମାନେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ଅତଏବ ପୃଥ‌ିବୀର ସମସ୍ତ ଜିନିଷ କ୍ଷଣଭଙ୍ଗୁର । ଯିଏ ପୃଥ‌ିବୀରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିବ, ଅବଶ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବ । ଏଥୁରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ କବୀର ପୃଥ‌ିବୀର ଅସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ ରଖୁଥିଲେ । କବୀର ଜାତିପ୍ରଥାର ଘୋର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରିଥିଲେ । ଛୁଆଁ-ଅଛୁଆଁ, ସାନ–ବଡ଼ ଏସବୁକୁ ମଣିଷ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା ଉପରେ ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ନ ଥିଲା । ସେହିପରି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ନମାଜ, ଉପବାସ ଓ ହଜ୍‌ଯାତ୍ରାକୁ ସେ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ । କବୀରଙ୍କ ମତରେ, ଈଶ୍ଵର ଭକ୍ତିପାଇଁ ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ଆବଶ୍ୟକ । ମଣିଷ ନିଜ ମନରୁ ଗର୍ବ, ଅହଙ୍କାର, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ଅସାଧୁତା ଆଦି ତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ସେ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ ।

କବୀର ହିନ୍ଦୁ ଥୁଲେ କିମ୍ବା ମୁସଲମାନ ଥିଲେ, ସେ ବିଷୟରେ ତର୍କ-ବିତର୍କ ନିରର୍ଥକ । କାରଣ ସେ ଥିଲେ ଜଣେ ପରମଭକ୍ତ, ଯାହାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଭକ୍ତିହିଁ ଥିଲା ଏକମାତ୍ର ଧର୍ମ । କବୀରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କର ଶବ-ସତ୍କାର ମିଳିତଭାବରେ ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକେ ସମ୍ପନ୍ନ କରିଥିଲେ । ଏହିପରି ଭାବରେ କବୀର ଥିଲେ ଜଣେ ଭକ୍ତ ଓ ସଂସ୍କାରକ । ତାଙ୍କର ନୀତିବାଣୀ ସମାଜରୁ ସବୁପ୍ରକାର କୁସଂସ୍କାର ଓ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ ଦୂରକରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ତାଙ୍କର ନୀତିବାଣୀ ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ହୃଦୟକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନେ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ବାସ୍ତବିକ, କବୀରଙ୍କ ଧର୍ମବାଣୀ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଧର୍ମସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବହୁମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ।

୩ । ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଗୁରୁ ନାନକଙ୍କ ଭୂମିକା ନିରୂପଣ କର ।
Answer:
ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ଗୁରୁ ନାନକ । ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଧର୍ମସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନ । ଶିଖ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରବକ୍ତାଭାବେ ସେ ସରଳ ଭକ୍ତିବାଦର ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଜାତିପ୍ରଥାର ଘୋର ବିରୋଧ କରି ଭକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ସମ୍ଭବ ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ବାଣୀ ‘ଆଦିଗ୍ରନ୍ଥ’ ବା ‘ଗ୍ରନ୍ଥସାହେବ’ରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି ।

ଜୀବନୀ:
ଗୁରୁ ନାନକ ୧୪୬୯ ଖ୍ରୀ.ରେ ଲାହୋରର ତାଲୱାନ୍ଦୀ (ଆଧୁନିକ ନାନକୋନା) ଗ୍ରାମରେ ଏକ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା କାଲୁବେଦୀ ବା କାଲାଚାନ୍ଦ । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ସେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଓ ଗମ୍ଭୀର ଥିଲେ । ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ଗହଣରେ ରହି ଧର୍ମ ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗ ନେଉଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଏଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖୁ ପିତା ଚିନ୍ତିତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଥରେ ସେ ଘରୁ ସଉଦାପାଇଁ ୨୦ ଟଙ୍କା ଆଣି ଏହି ଅର୍ଥକୁ ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ଭୋଜନରେ ବିନିଯୋଗ କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ ‘ସଚ୍ଚା ସଉଦା’ କୁହାଯାଏ । ପୁତ୍ରର ଏଭଳି ବୈରାଗ୍ୟଭାବକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ତାଙ୍କ ପିତା ତାଙ୍କୁ ‘ସୁଲଖଇନ’ ନାମକ ଜଣେ ତରୁଣୀ ସହିତ ବିବାହ କରାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଏହାପରେ ତାଙ୍କୁ ବ୍ୟବସାୟରେ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।

କିନ୍ତୁ ସେ ବ୍ୟବସାୟରେ ମନୋନିବେଶ ନ କରି ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ସହିତ ସମୟ ଅତିବାହିତ କଲେ । ମାତ୍ର ୩୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ନିଜ ଚାକିରିରୁ ଅବ୍ୟାହତି ନେଇ ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ସହିତ ମକ୍‌କା, ମଦିନା ଓ ବାଗ୍‌ଦ ଭ୍ରମଣରେ ଯାଇଥିଲେ । ସେଠାରୁ ଫେରି ସେ ରାବୀ ନଦୀକୂଳରେ କର୍ତ୍ତାରପୁରଠାରେ ଏକ ଆଶ୍ରମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର କଲେ । ଜଣେ ଧର୍ମପ୍ରଚାରକଭାବେ ସେ ପ୍ରଚାର କଲେ ଯେ, ‘‘କେହି ବ୍ୟକ୍ତି ହିନ୍ଦୁ ନୁହେଁ ବା ମୁସଲମାନ ନୁହେଁ, ସମସ୍ତେ ହେଉଛନ୍ତି ମଣିଷ ।’’ ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଗୁରୁଭାବେ ଭକ୍ତକରି ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ‘ଶିଖ୍’ କୁହାଗଲା । ସେ ପଞ୍ଜାବୀ ବା ଗୁରୁମୁଖୀ ଭାଷାରେ ନିଜର ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ୧୫୩୮ ଖ୍ରୀ. ରେ କର୍ତ୍ତାରପୁରଠାରେ ସେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ । ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ଅଙ୍ଗଦ ନାମକ ଜଣେ ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ରୂପେ ମନୋନୀତ କରିଥିଲେ ।

ଧର୍ମବାଣୀ:
ଗୁରୁ ନାନକ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରଖ୍ ତାଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ପ୍ରଥମତଃ, ସେ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଓ ସମନ୍ଵୟ ଆଣିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖୁଥିଲେ । ନାନକଙ୍କ ସରଳ ଧର୍ମବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ସତ୍ୟ ଓ ବାସ୍ତବତା ଉପରେ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ ଥିଲା । ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଏକତ୍ଵ ଉପରେ ନାନକ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ଈଶ୍ଵର ଏକ ଏବଂ ଅଦ୍ଵିତୀୟ ଏବଂ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ନିରାକାର । ଈଶ୍ବର ହେଉଛନ୍ତି ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ୍ ଓ ସୃଷ୍ଟିର ଆଦିମୂଳ । ବିଶ୍ଵ ହେଉଛି ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି । ସେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ସର୍ବବ୍ୟାପୀ ଓ ସର୍ବଶକ୍ତିମାନରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଈଶ୍ୱର ସୃଷ୍ଟ ମନୁଷ୍ୟର ଏକମାତ୍ର ଧର୍ମ ହେଉଛି ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନିକଟରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବା ଓ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଅଗାଧ ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ।

ସେ କହିଥିଲେ ଈଶ୍ବରଙ୍କୁ କୌଣସି ଆକୃତି ଭାବରେ ବା ମୂର୍ତ୍ତିରୂପେ ପୂଜା କରିବା ଅନାବଶ୍ୟକ । କେବଳ ଭକ୍ତିଦ୍ଵାରା ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲାଭ କରିହେବ । ଈଶ୍ବର କୌଣସି ମନ୍ଦିର ବା ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିନାହାନ୍ତି । ସେ କହୁଥିଲେ ଯେ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା କରି ବା ବ୍ରତ, ଉପବାସ କରି ଭଗବାନଙ୍କୁ ଲାଭ କରିହେବ ନାହିଁ । ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ନିମନ୍ତେ କଠୋର ଆତ୍ମଶୁଦ୍ଧି ଏବଂ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଆବଶ୍ୟକ । ମନୁଷ୍ୟର ନୈତିକତା ଉପରେ ଗୁରୁ ନାନକ ଅଗାଧ ବିଶ୍ଵାସ ରଖୁଥିଲେ । ନୈତିକ ଜୀବନଯାପନ ଉପରେ ସେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ । ସେ କହୁଥିଲେ ଯେ, ହୃଦୟ ପବିତ୍ର, ମନ ନିର୍ମଳ ଓ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ହେଲେ ଈଶ୍ଵର ପ୍ରାପ୍ତି ସହଜ ହୋଇଥାଏ । ମିଥ୍ୟା, ଶଠତା, ସ୍ୱାର୍ଥପରତା ଓ କପଟତା ତ୍ୟାଗ କରିବାପାଇଁ ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।

ତାଙ୍କ ମତରେ, ଶାସ୍ତ୍ର ଆଲୋଚନାଦ୍ଵାରା ପୁଣ୍ୟଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ । ପବିତ୍ର ମନୋଭାବ, ନମ୍ରତା, ସାଧୁତା, ଦୟା, କ୍ଷମା ଓ ସତ୍ଵକର୍ମଦ୍ଵାରା ପୁଣ୍ୟଲାଭ ହୁଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ସତ୍‌କର୍ମ ତଥା ସତ୍ ଜୀବନଯାତ୍ରା କରିବା ବିଧେୟ । ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ନାମ ସଂକୀର୍ତ୍ତନଦ୍ଵାରା ମଣିଷ ହୃଦୟରେ ପବିତ୍ରତା ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । କବୀରଙ୍କ ଭଳି ଗୁରୁ ନାନକ ଜାତିପ୍ରଥାର ଘୋର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ଯେ ନିଜକୁ କୌଣସି ଜାତିର ବୋଲି କହୁ ନଥୁଲେ । ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଓ ବୌଦ୍ଧ ସମସ୍ତେ ଭ୍ରାତୃପ୍ରେମରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ଚଳିବାପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥୁଲେ । ସେ ଧ୍ୟାନ, ଭକ୍ତି ଓ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ସେ କର୍ମବାଦ ଉପର ବିଶ୍ଵାସ ରଖୁଥିଲେ । ଏ କ୍ଷଣଭଙ୍ଗୁର ପୃଥିବୀରେ ମୋକ୍ଷହିଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନବର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ପବିତ୍ର ଜୀବନଯାପନ ଏବଂ ଈଶ୍ଵରଭକ୍ତିଦ୍ଵାରା କେବଳ ଏହି ମୋକ୍ଷପ୍ରାପ୍ତି କରିହେବ ବୋଲି ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ସେ ବେଦ କିମ୍ବା କୋରାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରୁନଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ କିମ୍ବା ମୌଲବୀମାନଙ୍କ ପ୍ରଭୁତ୍ଵ ଉପରେ ଆସ୍ଥା ରଖୁନଥିଲେ । ନାନକଙ୍କ ମତରେ, ବାକ୍‌ଚାତୁରୀରେ ଧର୍ମ ନଥାଏ । ନୀରବ ଭାବରେ ବସି ଧ୍ୟାନ କଲେ କିମ୍ବା ତୀର୍ଥସ୍ଥାନକୁ ଯାଇ ସ୍ନାନ କଲେ ଧର୍ମ ଉପାର୍ଜନ ହୁଏନାହିଁ । କଳୁଷିତ ସଂସାରରେ ପବିତ୍ରଭାବରେ ବାସ କରିପାରିଲେ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଧର୍ମର ସନ୍ଧାନ ମିଳେ । ହରିନାମ ଉଚ୍ଚାରଣ, ଗୁରୁଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ଜ୍ଞାପନ ଓ ଦୁଃସ୍ଥ ଲୋକଙ୍କୁ ଅର୍ଥଦାନ କରିବାପାଇଁ ସେ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ନାନକ ଆତ୍ମା ଉପରେ ବିଶ୍ବାସ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେ ଆତ୍ମା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ ଭାଷାରେ ନିଜର ମତ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ । ମଣିଷ ଦୁଷ୍କର୍ମ କଲେ ପାପ କରିଥାଏ । ଏହି ପାପର ବୋଝ ଅଧିକ ହେଲେ ଆତ୍ମା ଉପରକୁ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ତା’ର ନିର୍ବାଣ ହୋଇନଥାଏ । ତେଣୁ ସେ ସତ୍‌କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ଆତ୍ମାର ନିର୍ବାଣ ସମ୍ଭବ ବୋଲି ନାନକ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

ନାନକ ଥିଲେ ଏକେଶ୍ୱରବାଦର ପ୍ରଚାରକ । ସେ ଈଶ୍ଵର ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ ବୋଲି ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ଲୋକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନାମରେ ଡାକିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଏକ । ଭକ୍ତିଭାବ ମନରେ ରଖ୍ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ ସେ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥା’ନ୍ତି ବୋଲି ନାନକ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଏହା ନାନକଙ୍କ ଏକେଶ୍ବରବାଦ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ନାନକ ଭଜନ ଓ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ଉପଖ୍ୟାନ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରୁଥିଲେ । ସେ ଗୁରୁମୁଖୀ ଭାଷାରେ ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁ ଓ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ମୂଳତତ୍ତ୍ଵଗୁଡ଼ିକୁ ଏକତ୍ର କରି ସେ ‘ଶିଖ୍’ ଧର୍ମ ନାମରେ ଏକ ନୂତନ ଧର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ‘ଶିଖ୍’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଶିଷ୍ୟ । ନାନକଙ୍କ ଧର୍ମବାଣୀଗୁଡ଼ିକ ‘ଆଦିଗ୍ରନ୍ଥ’ ନାମକ ପୁସ୍ତକରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି । ଏହାକୁ ‘ଗ୍ରନ୍ଥସାହେବ’ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ନାନକଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନେ ଶିଖ୍ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ନାନକ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧୁକାରୀ ରୂପେ ଅଙ୍ଗଦ ନାମକ ଜଣେ ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ ମନୋନୀତ କରିଥିଲେ । ସେ ଶିଖ୍ୟାମାନଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କଲେ । କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଶିଖ୍ ଧର୍ମର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ଘଟିଲା । ବହୁସଂଖ୍ୟକ ହିନ୍ଦୁ ସେହି ନୂତନ ଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହେଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଗୁରୁ ‘ରାମଦାସ’ ଅମୃତସରରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ସେହିଠାରେ ଆଦିଗ୍ରନ୍ଥ ପୂଜିତ ହେଲା ଏବଂ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମନ୍ଦିର ଶିଖ୍ମାନଙ୍କର ପବିତ୍ର ତୀର୍ଥସ୍ଥାନରେ ପରିଣତ ହେଲା ।

୪। ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଜୀବନୀ ଓ ଧର୍ମବାଣୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରବକ୍ତାଭାବେ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧିଲାଭ କରିଥିଲେ । ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଭକ୍ତି ଓ ପ୍ରେମର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଦର୍ଶନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ । ତାଙ୍କ ଧର୍ମବାଣୀରେ ପ୍ରେମ ଓ ଭକ୍ତିର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ଵୟ ଘଟିଥିଲା । ସେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜନପ୍ରିୟ କରାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅଗଣିତ ନରନାରୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରାଇଥିଲେ । ସେ ନିଜର ଧର୍ମବାଣୀକୁ ନାମମହିମା ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଏହି ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ତାଙ୍କୁ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରଚାରକରୂପେ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରାଇଥିଲା ।

ଜୀବନୀ:
୧୪୮୬ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ବଙ୍ଗଳାର ନବଦ୍ଵୀପରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବାଲ୍ୟନାମ ଥିଲା ନିମାଇଁ ବା ବିଶ୍ଵମ୍ଭର । ତାଙ୍କର ପିତା ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର ଓ ମାତା ଶଚୀଦେବୀ ପବିତ୍ର ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ରକୁ ସ୍ନେହରେ ଗୌରାଙ୍ଗ ବୋଲି ଡାକୁଥିଲେ । ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ନିଜ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ୧୫ ବର୍ଷ ବେଳକୁ ସେ ସଂସ୍କୃତ, ବ୍ୟାକରଣ ଓ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରଗାଢ଼ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିସାରିଥିଲେ । ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଅଗାଧ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା । ୧୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାମ୍ନୀ ଏକ କନ୍ୟାକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । କ୍ରମଶଃ ସଂସାର ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ବିତୃଷ୍ଣା ଭାବ ଆସିଥିଲା । ୨୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ପିତାଙ୍କ ପିଣ୍ଡଦାନ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗୟା ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।

ସେଠାରେ ସେ ‘ଈଶ୍ୱରପୁରୀ’ ନାମକ ଜଣେ ସାଧୁଙ୍କଠାରୁ କୃଷ୍ଣମନ୍ତ୍ର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୨୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ସଂସାର ତ୍ୟାଗକରି ସନ୍ନ୍ୟାସ ବ୍ରତ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ସର୍ବଦା କୃଷ୍ଣନାମ ଗାନକରି ଭାବବିହ୍ଵଳ ହୋଇପଡୁଥିଲେ ଏବଂ ଅନେକ ସମୟରେ ଚେତାଶୂନ୍ୟ ହୋଇପଡୁଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀ ବୈଷ୍ଣବଧର୍ମର ମୁଖ୍ୟସ୍ଥଳୀ ଭାବରେ ଭାରତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲା । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ୧୫୧୦ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ପ୍ରଥମେ ପୁରୀ ଆଗମନ କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ୧୮ ବର୍ଷକାଳ ପୁରୀରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ସେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ସେ ଓଡ଼ିଶାର ଗଜପତି ରାଜା ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କୁ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାରୁ ସେ କାଶୀ, ବୃନ୍ଦାବନ, ମଥୁରା, ବାରାଣସୀ, ଦ୍ଵାରକା ଓ ପ୍ରୟାଗ ଆଦି ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣ କରି କୃଷ୍ଣନାମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।

ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଝିରେ ମୃଦଙ୍ଗ, ଝାଞ୍ଜ ପ୍ରଭୃତିର ତାଳେ ତାଳେ ସେ ତନ୍ମୟ ଚିତ୍ତରେ କୃଷ୍ଣନାମ ଗାନ କରୁଥିଲେ । ସେ ଏହିପରି ୬ ବର୍ଷ ଭ୍ରମଣ କଲାପରେ ପୁନର୍ବାର ପୁରୀ ଯାଇ ସେଠାରେ ଜୀବନର ଅନ୍ତିମ ୧୬ ବର୍ଷ କଟାଇଥିଲେ । ପୁରୀରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବାବେଳେ ପଞ୍ଚସଖା ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ବଳରାମ ଦାସ, ଅଚ୍ୟୁତ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ ଓ ଅନନ୍ତ ଦାସ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଜ୍ଞାନରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ସେ ‘ଅତିବଡ଼ୀ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ । ୧୫୩୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଚୈତନ୍ୟ ପୁରୀଧାମରେ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଧର୍ମବାଣୀ କୃଷ୍ଣଦାସ ରଚିତ ‘ଚୈତନ୍ୟ ଚରିତାମୃତ’ରେ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଛି ।

ଧର୍ମବାଣୀ:
ଜୀବନ ପ୍ରତି ଦୟା ଓ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି – ଏହି ପ୍ରେମ-ଧର୍ମ ଚୈତନ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଜାତିପ୍ରଥାର ସେ ଘୋର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ । ବିଶ୍ୱଭ୍ରାତୃତ୍ଵ ପ୍ରଚାର କରିବା ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ, ପତିତ, ପାପୀ ଓ ନୀଚ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରେମ ଆଲିଙ୍ଗନ କରୁଥିଲେ । ଯବନ ହରିଦାସ ତାଙ୍କର ଜଣେ ମୁସଲମାନ ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖୁ ନ ଥିଲେ । ସେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପୂଜାପଦ୍ଧତିକୁ ଆଦୌ ବିଶ୍ଵାସ କରୁ ନ ଥିଲେ । ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ ବୋଲି କହୁଥିଲେ । ଗର୍ବ, ଅହଂକାର ତ୍ୟାଗପୂର୍ବକ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମ ସ୍ମରଣ, ନାମ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ତାଙ୍କଠାରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରିବାପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଥିଲେ ।

କୃଷ୍ଣପ୍ରେମ ଥିଲା ତାଙ୍କ ଧର୍ମବାଣୀର ମୁଖ୍ୟ ଉପଜୀବ୍ୟ । କୃଷ୍ଣ ଓ ରାଧାଙ୍କ ନାମ ଉଚ୍ଚାରଣ କଲେ ଅପୂର୍ବ ଆନନ୍ଦ ମିଳେ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରକୃତ ଈଶ୍ଵର ଉପାସନା ପ୍ରେମ, ଭକ୍ତି, ଗୀତ ଓ ନୃତ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା । ସଂକୀର୍ତ୍ତନହିଁ ଈଶ୍ୱରପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ପ୍ରକୃତ ସାଧନା ଥିଲା । ପ୍ରେମଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଭ୍ରାତୃତ୍ଵରେ ଆବଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ; ଗର୍ବ, ଅହମିକା, କ୍ଷମତା ଓ ଅର୍ଥମୋହ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବାପାଇଁ; ଦୁଃଖୀ, ଦରିଦ୍ର ଓ ଦୁର୍ବଳ ପ୍ରତି ଦୟାଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାପାଇଁ ଏବଂ ହରିପାଦରେ ମନୋନିବେଶ କରିବାପାଇଁ ସେ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ମାନବ ପ୍ରେମର ଅବତାର ।

ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ପୁରୋହିତ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟରେ ‘ଗୁରୁ’ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ମାନିବାପାଇଁ କହିଥିଲେ । ବାହ୍ୟିକ କ୍ରିୟାକାଣ୍ଡ ଅପେକ୍ଷା ଭତ୍ତି ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ ରଖୁବାକୁ ସେ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ‘ଅଚିନ୍ତ୍ଯ ଭେଦଭାବ’ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଏହା ଅନୁସାରେ ଈଶ୍ଵର ସୃଷ୍ଟିର ଏକ ଅଂଶ ଏବଂ ଏହାଠାରୁ ଭିନ୍ନ ମଧ୍ୟ । ଅତଏବ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମ ଏବଂ ଅବତାର ମଧ୍ଯରେ କିଛି ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସେ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ନାମଜପଦ୍ଵାରା ଈଶ୍ଵରପ୍ରାପ୍ତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜ ହେବ ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ପୂଜାପଦ୍ଧତିର ତୀବ୍ର ନିନ୍ଦା କରିଥିଲେ । ଏହା ଶୋଷଣକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେଉଛି ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ସେ ଆଡ଼ମ୍ବରପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଟିଳ ପୂଜାପଦ୍ଧତିରୁ ଦୂରରେ ରହି ‘ହରେକୃଷ୍ଣ ହରେରାମ’ – ଏହି ସରଳ ମନ୍ତ୍ର ଜପକରି ଇହଧାମରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ମାନବ ସମାଜକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ।

ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରଚାରଦ୍ଵାରା ବୈଷ୍ଣବ ମତବାଦ ପରିପୁଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା । ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ ତତ୍‌କାଳୀନ ସମାଜରେ ଏକ ନୂତନ ଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ସମାଜର ସବୁ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ତାଙ୍କ ମତର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥିଲା । ବଙ୍ଗ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ହରିନାମ ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଏକ ସାଧାରଣ ରୀତିରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ବାଣୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନବର ହୃଦୟରେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତିଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିଥିଲା । ତାଙ୍କ ପ୍ରଚାର ଫଳରେ ଭକ୍ତି-ସାହିତ୍ୟର ବହୁଳ ଉନ୍ନତି ସାଧୁତ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ବୈଷ୍ଣବ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଅଧ୍ଵତର ବ୍ୟାପକ ଆକାର ଧାରଣ କରିଥିଲା । ତାଙ୍କର ଅନୁଗାମୀମାନେ ତାଙ୍କୁ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଅବତାରରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ‘ଗୌରାଙ୍ଗ ମହାପ୍ରଭୁ’ ରୂପେ ପୂଜା କରିଥିଲେ । ସର୍ବୋପରି ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଭକ୍ତିମାର୍ଗ ସମାଜରେ ଏକ ଧର୍ମୀୟ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 History Solutions Chapter 8 ଦିଲ୍ଲୀରେ ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class History Chapter 8 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ଦିଲ୍ଲୀର ସୁଲତାନୀ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା-
(କ) ଧର୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକ
(ଖ) ଏକଚ୍ଛତ୍ରବାଦୀ
(ଗ) ଗୋଷ୍ଠୀତନ୍ତ୍ର
(ଘ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରକ
Answer:
(କ) ଧର୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକ

୨ । ସୁଲତାନମାନେ ଥିଲେ କାହାର ପ୍ରତିନିଧି ଥିଲେ ?
(କ) ମହାପୁରୁଷ ମହମ୍ମଦ
(ଖ) ଇସ୍‌ଲାମ ଧର୍ମ
(ଗ) ଖଲିଫାଙ୍କ
(ଘ) ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ
Answer:
(ଗ) ଖଲିଫାଙ୍କ

୩ । ସୁଲତାନଙ୍କ କର୍ତ୍ତୃତ୍ୱ ବା କ୍ଷମତା କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା ?
(କ) ଖଲିଫାଙ୍କ ସମର୍ଥନ
(ଖ) ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ
(ଗ) ଉଲେମାମାନଙ୍କ ସ୍ଵୀକୃତି
(ଘ) ସାମରିକ ଶକ୍ତି
Answer:
(ଘ) ସାମରିକ ଶକ୍ତି

୪ । କେଉଁ ନୀତି ଅନୁସାରେ ସୁଲତାନମାନେ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ?
(କ) ଶାରିଆତ୍
(ଖ) ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ନିଷ୍ପତ୍ତି
(ଗ) ଖଲିଫାଙ୍କ ଆଦେଶ
(ଘ) ଉଲେମାମାନଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି
Answer:
(କ) ଶାରିଆତ୍

୫ । ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମର ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ କିଏ ଇସଲାମ୍ ଜଗତର ରାଜନୈତିକ ଓ ଧର୍ମୀୟ ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ?
(କ) ପୋପ୍
(ଖ) ଖଲିଫା
(ଗ) ଓ୍ୱାଜିର
(ଘ) ଦିୱାନ
Answer:
(ଖ) ଖଲିଫ

୬ । ଦିଲ୍ଲୀର ସୁଲତାନ କି ପ୍ରକାର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ?
(କ) ନିରଙ୍କୁଶ ଏକଚ୍ଛତ୍ର ଶାସନ
(ଖ) ଧର୍ମଭିତ୍ତିକ ଶାସନ
(ଗ) ଉଦାର ଶାସନ
(ଘ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରକ ଶାସନ
Answer:
(କ) ନିରଙ୍କୁଶ ଏକଚ୍ଛତ୍ର ଶାସନ

୭। ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ୱାଜିର
(ଖ) ନାଏବ – ଜିର
(ଗ) ଆରିଜ-ଇ-ମମଲିକ
(ଘ)ଦିୱାନ୍-ଇ-ଇନ୍‌ସା
Answer:
(କ) ୱାଜିର୍‌

୮ । ରାଜକୀୟ ପତ୍ର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ୱାଜିର
(ଖ) ନାଏବ – ୱାଜିର
(ଗ) ବରିଦ୍-ଇ-ମମଲିକ୍
(ଘ)ଦିୱାନ୍-ଇ-ଇନ୍‌ସା
Answer:
(ଗ) ବରିଦ୍-ଇ-ମମଲିକ୍

୯ । ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଏକ ଦାତବ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଦିୱାନ-ଇ-କ୍ୱାଜା
(ଖ) ସଦ୍‌-ଉସ୍-ସଦର
(ଗ) ଆରିଜ-ଇ-ମମଲିକ
(ଘ) ବରିଦ୍-ଇ-ମମଲିକ
Answer:
(ଖ) ସଦର-ଉସ୍- ସଦର

୧୦ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ସାମରିକ ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଆରିଜ୍-ଇ-ମମଲିକ
(ଖ) ୱାଜିର
(ଗ) ଦିୱାନ-ଇ-କ୍ୱାଜା
(ଘ) ସଦର-ଉସ୍- ସଦର
Answer:
(କ) ଆରିଜ୍-ଇ-ମମଲିକ

୧୧ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ କୃଷି ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଦିୱାନ-ଇ-କ୍ୱାଜା
(ଖ) ଅମୀର-ଇ-କୋହି
(ଗ) ଅମୀର-ଇ-ଶୀକାର
(ଘ) ଓକିଲ-ଇ-ଦର୍
Answer:
(ଖ) ଅମୀର-ଇ-କୋହି

୧୨ । ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ବିଭାଗକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଦିୱାନ-ଇ-ଅରିଜ୍
(ଖ) ଦିୱାନ୍-ଇ-ଇନ୍ସା
(ଗ) ଦିୱାନ୍-ଇ-ରସାୟତ୍
(ଘ) ଦିୱାନ-ଇ-ୱାଜରତ
Answer:
(କ) ଦିୱାନ-ଇ-ଅରିଜ୍

୧୩ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ରାଜପରିବାରର ଦାୟିତ୍ଵରେ କିଏ ରହିଥିଲେ ?
(କ) ଦିୱାନ-ଇ-ମମଲିକ୍
(ଖ) ଓକିଲ-ଇ-ଦର୍
(ଗ) ବରିଦ୍-ଇ-ମମଲିକ୍
(ଘ) ଦିୱାନ୍-ଇ-ଇନ୍ସା
Answer:
(ଖ) ଓକିଲ-ଇ-ଦର୍‌

୧୪ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଜିଲ୍ଲାର ଶାସନ ଦାୟିତ୍ଵ କାହା ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥୁଲା ?
(କ) ସିଦାର
(ଖ) ଅମୀର
(ଗ) କାନୁନ୍‌ଗୋ
(ଘ) ନାଜିର
Answer:
(କ) ସିଦାର

୧୫ । ଅଣମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଉପରେ ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିବା ଧର୍ମ କରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଜାକତ୍
(ଖ) ଜିଜିୟା
(ଗ) ଉଶର୍
(ଘ) ଖାରଜ୍
Answer:
(ଖ) ଜିଜିୟା

୧୬ । ଧନୀ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିବା କରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଉଶର
(ଖ) ଖାରଜ
(ଗ) ଖାମ
(ଘ) ଜାକତ୍
Answer:
(କ) ଉଶର

୧୭ । ଅଣମୁସଲମାନମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଦାୟ ହେଉଥ‌ିବା ଭୂମି କରକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଖାମ
(ଖ) ଖାରଜ
(ଗ) ଜାକତ୍
(ଘ) ଜିଜିୟା
Answer:
(ଖ) ଖାରଜ

୧୮ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଜିର
(ଖ) ଅମୀର
(ଗ) ୱାଲି
(ଘ) କାନୁନ୍‌ଗୋ
Answer:
(ଗ) ୱାଲି

୧୯ । କିଏ ‘ବନ୍ଦେଗାନ୍-ଇ-ଚିହିଲଗାନ୍’ (୪୦ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ପରିଷଦ) ଗଠନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ବଲ୍‌ବନ୍
(ଖ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ ଖୁଲ୍‌
(ଗ) ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍‌
(ଘ) କୁତବୁଦ୍ଦିନ ଆଇବାକ୍
Answer:
(ଗ) ଇଲ୍‌ଡ୍‌ମିସ୍‌

୨୦ । କିଏ ‘ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ରାଜତାନ୍ତ୍ରିକ ତତ୍ତ୍ୱ’ରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ ?
(କ) ଇମିସ୍
(ଖ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌
(ଗ) ବଲବନ୍‌
(ଘ) କୁତବୁଦ୍ଦିନ ଆଇବାକ୍
Answer:
(ଗ) ବଲବନ୍

୨୧ । କିଏ ‘ସିଦା’ ଏବଂ ‘ପାଇବସ୍’ ନୀତି ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ ବଲ୍‌ବନ୍
(ଖ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌
(ଗ) ଇଲ୍ତୁତ୍ମିସ୍
(ଘ) କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍
Answer:
(କ) ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ବଲ୍‌ବନ୍

୨୨ । ‘ଜିର୍’ କାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ସେନାପତି
(ଘ) ଦୁତ
Answer:
(କ)ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ

୨୩ । ‘ଦିୱାନ୍-ଇ-ଇନ୍‌ସା’ କିଏ ଥିଲେ ?
(କ) ଚିଠିପତ୍ର ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) କୋଷାକ୍ଷ
(ଗ) ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଘ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ର
Answer:
(କ) ଚିଠିପତ୍ର ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥ‌ିବା ମନ୍ତ୍ରୀ

୨୪ । ଖବର ସରବରାହ ସଂସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଦିୱାନ୍-ଇ-ରିୟାସତ୍
(ଖ) ଦିୱାନ୍-ଇ-ଇନ୍ସା
(ଗ) ବରିଦ୍-ଇ-ମମଲିକ୍
(ଘ) କାଜି -ଉଲ୍- କାଜତ୍
Answer:
(ଗ) ବରିଦ୍-ଇ-ମମଲିକ୍

୨୫ । ଅମୀର-ଇ-କୋହି କେଉଁ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) କୃଷି ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଖ) ନିର୍ମାଣ ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ଶିକାର ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଘ) ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ
Answer:
(କ)କୃଷି ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ

୨୬ । ମୁସଲମାନ ସମାଜର ଆଭିଜାତ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ଉମାର୍
(ଖ) ଖଲକ୍
(ଗ) ଆୱାମ୍
(ଘ) ଉଲେମା
Answer:
(କ) ଉମାର୍

୨୭ । ଦିଲ୍ଲୀର କେଉଁ ସୁଲତାନ୍ ବଜାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ଜୀ
(ଖ) ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲକ
(ଗ) ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୋଗଲକ
(ଘ) ଇବ୍ରାହିମ୍ ଲୋଦୀ
Answer:
(କ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ଜୀ

୨୮ । ଉଲେମା କାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
(କ) ମୁସଲମାନ ଧର୍ମତତ୍ତ୍ଵବିଦ୍
(ଖ) ରାଜସ୍ୱ ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଗ) ସାମରିକ ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ
(ଘ) ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
Answer:
(କ) ମୁସଲମାନ ଧର୍ମତତ୍ତ୍ଵବିଦ୍

୨୯ । ଇସ୍‌ଲାମୀୟ ଜଗତରେ କିଏ ମୁଖ୍ୟ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଉଥୁଲା ?
(କ) ଖଲିଫା
(ଖ) ଉଲେମା
(ଗ) ସୁଲତାନ୍
(ଘ) ଅମୀର୍
Answer:
(କ)ଖଲିଫା

୩୦ । ଶାରିଆଡ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
(କ) ମୁଖ୍ୟ ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ କର୍ମଚାରୀ
(ଖ) ଏକପ୍ରକାର କର
(ଗ) ଇସ୍‌ଲାମୀୟ ଆଇନ
(ଘ) ଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(ଗ) ଇସ୍‌ଲାମୀୟ ଆଇନ

୩୧ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନ ସମୟରେ ଗ୍ରାମରେ କିଏ ଆୟବ୍ୟୟର ହିସାବ ରଖୁଥିଲେ ?
(କ) ପଟୱାରୀ
(ଖ) ଅମୀର୍
(ଗ) ଚୌଧୁରୀ
(ଘ) କିରାଣୀ
Answer:
(କ) ପଟୱାରୀ

୩୨ । ‘ଜାକତ୍’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
(କ) ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵର ରାଜସ୍ଵ କର୍ମଚାରୀ
(ଖ) ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଏକ ଧର୍ମୀୟ କର
(ଗ) ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ କେତେକ ଗ୍ରାମ
(ଘ) ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା
Answer:
(ଖ) ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଏକ ଧର୍ମୀୟ କର

୩୩ । ସୁଲତାନ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟାପାରରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ରାଜସଭା ସହିତ ପରାମର୍ଶ କରୁଥିଲେ ?
(କ) ମଜୁଲିସ୍‌ -ଇ-ଖଲ୍ୱାତ୍
(ଖ) କାଜିରଲ୍ ଜାକତ୍
(ଗ) ବିରିଦ୍-ଇ-ମମଲିକ୍
(ଘ) ଓକିଲ-ଇ-ଦର
Answer:
(କ) ମଜୁଲିସ୍‌ -ଇ-ଖଲ୍ୱାତ୍

୩୪ । ଜିତଲ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
(କ) ସୁଲତାନୀ ଯୁଗର ଏକ ତାମ୍ରମୁଦ୍ରା
(ଖ) ସୁଲତାନୀ ଯୁଗର ଏକପ୍ରକାର କର
(ଗ) ସୁଲତାନୀ ଯୁଗର ବ୍ୟବସାୟସ୍ଥଳୀ
(ଘ) ସୁଲତାନୀ ଯୁଗର ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ
Answer:
(କ) ସୁଲତାନୀ ଯୁଗର ଏକ ତାମ୍ରମୁଦ୍ରା

୩୫ । ଦିଲ୍ଲୀର ସୁଲତାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସାଂଗଠନିକ ଓ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ?
(କ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ଜୀ
(ଖ) ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୋଗଲୋକ
(ଗ) ଇଲ୍‌ତୁଡ୍‌ମିସ୍‌
(ଘ) ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲୋକ
Answer:
(କ)ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ଜୀ

୩୬ । ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ କର୍ମଚାରୀ ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରୁଥିଲେ ?
(କ) ଆରିଜ୍ -ଇ-ମମଲିକ୍
(ଖ) ଅମୀର-ଇ-କୋହି
(ଗ) ଅମୀର-ଇ-ଦାଦ୍
(ଘ) ଦିୱାନ୍-ଇ-କ୍ୱାଜା
Answer:
(ଗ) ଅମୀର-ଇ-ଦାଦ୍

୩୭ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସୁଲତାନ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ଅଙ୍ଗଚ୍ଛେଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ ?
(କ) ଇମିସ୍
(ଖ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌
(ଗ) ବଲ୍‌ବନ୍
(ଘ) ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲୋକ
Answer:
(ଘ) ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲୋକ

୩୮ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସୁଲତାନ ପ୍ରଥମେ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଶାସନର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଉଥିଲେ ?
(କ) ଇଲ୍‌ତୁଡ୍‌ମିସ୍‌
(ଖ) ବଲ୍‌ବନ୍
(ଗ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌
(ଘ)ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ଭୋଗଲୋକ
Answer:
(ଗ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌

୩୯ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସୁଲତାନଙ୍କ ସମୟରେ ବିଦେଶୀ ମୁସଲମାନମାନେ ଶାସନକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ ?
(କ) ମହମ୍ମଦ ତୋଗଲୋକ
(ଖ) ଗିୟାସୁଦ୍ଦିନ୍ ଭୋଗଲୋକ
(ଗ) ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲୋକ
(ଘ) ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌
Answer:
(କ) ମହମ୍ମଦ ତୋଗଲୋକ

୪୦ । ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପ୍ରଥା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥୁଲା ?
(କ) ବାଲ୍ୟବିବାହ ପ୍ରଥା
(ଖ) ନରବଳୀ ପ୍ରଥା
(ଗ) ଜାତିପ୍ରଥା
(ଘ) ବିଧବା ବିବାହ ପ୍ରଥା
Answer:
(ଗ) ଜାତିପ୍ରଥା

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ସୁଲତାନୀ ଯୁଗରେ ସହରର ଲୋକମାନଙ୍କର ନୈତିକ ଚରିତ୍ର ଓ ବଜାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ _________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ମୋହତାସିବ୍

୨ । ମୁସଲମାନ ଓ ଅଣମୁସଲମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ଧର୍ମଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ତାକୁ __________ କୁହାଯାଉଥ୍ଲା ।
Answer:
ଜିହାଦ୍

୩ । _________ ଥିଲେ ଆଫ୍ରିକାରୁ ଆସିଥିବା ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଯିଏ ୧୩୩୪ରୁ ୧୩୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ପରିଭ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଇବନ ବହୁତା

୪ । __________ ଥିଲେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ପରିବ୍ରାଜକ ଯିଏ ୧୫୦୦ରୁ ୧୫୧୨ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ପରିଭ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଦୁଆରତେ ବରଦୋସା

୫ । ତ୍ରୟୋଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଦଶନ୍ଧିରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତ ପରିଭ୍ରମଣ କରିଥିବା ଇଉରୋପୀୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଥିଲେ ________।
Answer:
ମାର୍କୋପୋଲୋ

୬ । ସୁଲତାନୀ ଯୁଗର ମୁସଲମାନ ପ୍ରଜାମାନେ ନିଜ ଜମି ପାଇଁ __________ ନାମକ ଭୂରାଜସ୍ଵ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ଉସର

୭। ଜିଆଉଦ୍ଦିନ୍ ବାରାନୀ ଜଣେ ____________ ।
Answer:
ଐତିହାସିକ

୮ | ___________ ଦିଲ୍ଲୀରୁ ଦୌଲତାବାଦକୁ ରାଜଧାନୀ ସ୍ଥାନାଧି ର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୋଗଲକ

୯ । ସୁଲତାନ୍ __________ ବିଖ୍ୟାତ କୁତବ୍‌ମିନାର କାମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
Answer:
କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍

୧୦ । ସୁଲତାନ୍ __________ ବିଖ୍ୟାତ କୁତବ୍‌ମିନାର୍‌ର ନିର୍ମାଣ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଇଡ୍‌ମିସ୍

୧୧। __________ ପ୍ରତିମା ପୂଜା ପ୍ରତି ଏପରି ଅସହିଷ୍ଣୁ ହୋଇଥିଲେ ଯେ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଭାଙ୍ଗିଦେବା ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ସିକନ୍ଦର ଲୋଦୀ

୧୨ । __________ ଙ୍କ ସମୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ଉପରେ ଜିଜିୟା କର ଲାଗୁ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲକ

୧୩ । ଖଲିଫାଙ୍କ ନାମରେ ____________ ପାଠ କରାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଖୁଡ଼ିବା

୧୪ । ୱାଜିର୍‌ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟକୁ ____________ କୁହାଯାଉଥ୍ଲା ।
Answer:
ଦିୱାନ୍-ଇ-ୱାଜରତ୍

୧୫ । ସୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ __________ ମାନେ ନାଏବ୍, ୱାଲି ବା ମୁକ୍ତି ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଉଥିଲେ ।
Answer:
ଗଭର୍ଣ୍ଣର

୧୬ । ବହିର୍ଦେଶ ସହିତ କୂଟନୀତିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବା __________ ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ।
Answer:
ଦିୱାନ୍-ଇ- ରସାଲତ୍

୧୭ । ଦଶଜଣ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ ସୈନିକଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ________ ଥିଲେ ।
Answer:
ସର-ଇ-ଖିଲ୍

୧୮ । ବିଚାର ବିଭାଗକୁ ________ ନାମରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଦିୱାନ୍-ଇ-କ୍ସାଜା

୧୯ । ମୁସଲିମ୍ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ __________ କର ଦେଉ ନଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ମୁସଲମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବାସ କରିବାର ଅଧ୍ୟାର ନଥାଏ ।
Answer:
ଜିଜିୟା

୨୦ । ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର କେବଳ ମାତ୍ର ଜଣେ ଶାସକ ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ସେ ହେଉଛନ୍ତି __________ ।
Answer:
ଖଲିଫା

୨୧। _________ ‘ନିଷ୍ଠାପର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ନେତା’ ରୂପେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲେ ।
Answer:
ଖଲିଫା

୨୨ । ସୁଲତାନ୍‌ଙ୍କ ରାଜ୍ୟ _________ ର ନିର୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା ।
Answer:
ଶାରୀଆତ୍

୨୩ । ସୁଲତାନଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ __________ ଶକ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା ।
Answer:
ସାମରିକ

୨୪ । ସୁଲତାନ୍ ରାଜଧାନୀରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥ‌ିବା ସମୟରେ ____________ ଶାସନକାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ନାଏବ୍

୨୫ । ଆରିଜ୍-ଇ-ମମଲିକ୍ __________ ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ସାମରିକ

୨୬ । ପଦାତିକ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ________ କୁହାଯାଉଥ୍ଲା ।
Answer:
ପାୟକ

୨୭ । ___________ ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ମକଦ୍ଦମା ବିଚାର କରୁଥିଲେ ।
Answer:
କାଜୀ

୨୮। __________ ଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ବ୍ଲାଜା ଜାହାନ ନାମକ ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇପାରିଥିଲେ ।
Answer:
ଫିରୋଜଶାହା ତୋଗଲକ

୨୯ । ଦୌଲତାବାଦର ଅନ୍ୟ ନାମ __________ ।
Answer:
ଦେବଗିରି

୩୦ । ସୁଲତାନୀ ଯୁଗରେ ସହରରେ ________ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ସ୍ଥାପନ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
କଟୱାଲ

୩୧ । ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖ୍ଜୀ ________ ଙ୍କୁ ନାଏବ ସୁଲତାନ୍ ପଦରେ ଅଭିଷିକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମାଲିକ୍ କାଫୁର

୩୨ । ଦିଲ୍ଲୀ ସୁଲତାନ୍ ନିଜକୁ ________ ରୂପେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବିଲ୍-ଇଲ୍ଲାହା

C. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ସୁଲତାନୀ ଯୁଗରେ ସହରରେ କିଏ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲେ ?
Answer:
ସୁଲତାନୀଯୁଗରେ ସହରରେ କଟୱାଲ୍ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲେ ।

୨ । ପୋଲିସ୍ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ କ’ଣ କୁହାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ପୋଲିସ୍ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କଲ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୩ । ସ୍କୁଲତାନୀ ରାଜତ୍ଵରେ କେଉଁ ଦୁଇଜଣ ସ୍କୁଲତାନ ଖଲିଫାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉ ନଥିଲେ ଏବଂ ନୈଷ୍ଠିକ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଶୋଷଣରୁ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସୁଲତାନ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ ଏବଂ ସୁଲତାନ୍ ମୁବାରକ ଶାହା ଖଲିଫାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉ ନଥିଲେ ଏବଂ ନୈଷ୍ଠିକ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଶୋଷଣରୁ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

୪ । ସୁଲତାନ୍‌ଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ କାହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥୁଲା ?
Answer:
ସୁଲତାନ୍‌ଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଶାରାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା ।

୫। ସୁଲତାନୀ ଶାସନ ସମୟରେ କାହାକୁ ଜିମି କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଅଣମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଜିମି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୬ । ଜେହାଦର ଅର୍ଥ କଣ ?
Answer:
ଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଇ ସହିଦ୍ ହେବାକୁ ଉଲେମାମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଥିଲେ, ଯାହାକୁ ଜେହାଦ୍ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୭ । ଦିଲ୍ଲୀ ସୁଲତାନ୍‌ମାନେ କେଉଁ ଶାସନ ଶୈଳୀ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଦିଲ୍ଲୀ ସୁଲତାନ୍‌ମାନେ ଆରବ ଓ ପାରସିକ ଶାସନ ଶୈଳୀ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୮। ଦିୱାନ୍-ଇ-ମୁସ୍ତଖରାଜ ବିଭାଗର କାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ଦିୱାନ୍-ଇ-ମୁସ୍ତଖରାଜ ବିଭାଗ କୃଷକ ବା ରାଜସ୍ୱ ଆଦାୟକାରୀମାନଙ୍କଠାରୁ ବଳକା ଅର୍ଥ ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ ।

୯ । ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ଭୋଗଲୋକଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରଦେଶର ସଂଖ୍ୟା କେତୋଟି ଥିଲା ?
Answer:
ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୋଗଲୋକଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରଦେଶର ସଂଖ୍ୟା ୨୩ ଥିଲା ।

୧୦ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଗଭର୍ଣ୍ଣରମାନେ କେଉଁ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଗଭର୍ଣ୍ଣରମାନେ ନାଏବ୍, ୱାଲି ବା ମୁକ୍ତି ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୧୧ । ସ୍କୁଲତାନୀ ସୈନ୍ୟମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଦୁଇଟି କମାଣର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ସୁଲତାନୀ ସୈନ୍ୟମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଦୁଇଟି କମାଣର ନାମ ହେଲା – ମଙ୍ଗୋନେଲ ଏବଂ ମଙ୍ଗନ ।

୧୨ । କେଉଁ ସୁଲତାନ, ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ଅଙ୍ଗଚ୍ଛେଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ସୁଲତାନ ଫିରୋଜଶାହ ତୋଗଲୋକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ଅଙ୍ଗଚ୍ଛେଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଠାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

୧୩ । ଦାସବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ?
Answer:
ଦାସବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ କୁତବୁଦ୍ଦିନ୍ ଆଇବାକ୍ ।

୧୪ । ଖୁଜୀ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ?
Answer:
ଜଲାଲଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ ଖୁଲ୍‌ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ।

୧୫ । ୱାଜିରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ୱାଜିରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟର ନାମ ‘ଦିୱାନ-ଇ-ୱାଜିରାତ’ ଥିଲା ।

୧୬ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ସାମରିକ ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ସାମରିକ ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ‘ଅରିଜ୍-ଇ-ମମ୍ଲିକ୍’ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୭ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ମୁଖ୍ୟ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବ୍ୟାପାରର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ‘ସଦର-ଉସ୍-ସଦର’ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୮ । ‘ଦିନ-ଇ-ଜ୍ଵାଜା’ କେଉଁ ବିଭାଗୀୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ?
Answer:
‘ଦିୱାନ-ଇ-କ୍ୱାଜା’ ବିଚାର ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ।

୧୯ । ଗୁପ୍ତଚର ଓ ଡାକ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଚର ଓ ଡାକ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ‘ବରିଦ୍‌-ଇ-ମମ୍ଲିକ୍’ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୨୦ । ଇକ୍‌ତା କ’ଣ ?
Answer:
ସୁଲତାନୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ କେତୋଟି ‘ଇକ୍‌’ ବା ପ୍ରଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

୨୧ । ‘ସିକ୍’ର ଶାସନମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
‘ସିକ୍’ର ଶାସନମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ସିଦାର କୁହାଯାଉଥିଲା ।

D. ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧ । ସୁଲତାନ୍ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ଜୀ ଏବଂ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୋଗଲୋକ ଖଲିଫାଙ୍କୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ସୁଲତାନ୍ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ଜୀ ଏବଂ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୋଗଲୋକ ଖଲିଫାଙ୍କୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ନଥିଲେ ।

୨ । ସୁଲତାନ୍‌ଙ୍କ ଦେହରକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଦାୟିତ୍ଵରେ ଓକିଲ୍ସ-ଇ-ଦର୍‌ଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ସୁଲତାନ୍‌ଙ୍କ ଦେହରକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଦାୟିତ୍ଵରେ ସର୍-ଇ-ଜନ୍ଦରଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

୩ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନର ରାଜପରିବାର ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହିଥିଲେ ଦିୱାନ-ଇ-ଅରିଜ୍ ।
Answer:
ସୁଲତାନୀ ଶାସନର ରାଜପରିବାର ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହିଥିଲେ ଓକିଲ-ଇ-ଦର୍ ।

୪ । ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଉପଦେଷ୍ଟା ମଣ୍ଡଳୀକୁ ଅମୀର-ଇ-ଶୀକାର କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଉପଦେଷ୍ଟା ମଣ୍ଡଳୀକୁ ମଜଲିସ୍-ଇ-ଖଣତ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୫ । ସୁଲତାନ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ତୋଗଲୋକ ‘ହୁଲିଆ’ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ସୁଲତାନ୍ ଆଲ୍ଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖୁଲ୍‌ ହୁଲିଆ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।

୬ । ମୁସଲମାନମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିବା ଭୂରାଜସ୍ଵର ନାମ ଜିଜିୟା ଥୁଲା, ଯାହା ଉତ୍ପନ୍ନ ଶସ୍ୟର ୧/୧୫ ଭାଗ ଥିଲା ।
Answer:
ମୁସଲମାନମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିବା ଭୂରାଜସ୍ଵର ନାମ ଉସର ଥିଲା ଯାହା ଉତ୍ପନ୍ନ ଶସ୍ୟର ୧/୧୦ ଭାଗ ଥିଲା ।

୭ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସହରରେ ସୁଲତାନ୍ ସଦର୍-ଉସ୍-ସଦର୍‌ ନାମକ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସହରରେ ସୁଲତାନ୍ ମୀର୍-ଇ-ଦାଦ୍ ନାମକ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ।

୮ | ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଅଣମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ମଦଦ୍-ଇ-ମାସ୍ ନାମକ ନିଷ୍କର ଜମି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ସୁଲତାନୀ ଶାସନରେ ଦରିଦ୍ର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ମଦଦ୍-ଇ-ମାସ୍ ନାମକ ନିଷ୍କର ଜମି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଥିଲା ।