Class 6

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Geography Solutions Chapter 5 ପୃଥିବୀର ମଣ୍ଡଳସମୂହ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Geography Solutions Chapter 5 ପୃଥିବୀର ମଣ୍ଡଳସମୂହ

୧। ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ।

(କ) ପୃଥ‌ିବୀକୁ କେତୋଟି ମଣ୍ଡଳରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଚାରିଗୋଟି ମଣ୍ଡଳରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ବାୟୁମଣ୍ଡଳ, ଚାରିମଣ୍ଡଳ ଓ ଭୌରମଣ୍ଡଳ।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀର କେଉଁ କେଉଁ ମହାଦେଶ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଓ ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକା ମହାଦେଶ ଦ୍ଵୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀରେ ମହାଦେଶଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା କେତେ ? ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀରେ ସାତଗୋଟି ମହାଦେଶ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଏସିଆ, ଇଉରୋପ, ଉତ୍ତର
ଆମେରିକା, ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା, ଆଫ୍ରିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଓ ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକା ।

(ଘ) ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ କ୍ରମ ଅନୁସାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରର ନାମ ଲେଖ।
Answer:
ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ କ୍ରମ ଅନୁସାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା – ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର, ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର, ମେସୋସ୍ପିଅର, ଥର୍ମୋସ୍ପିଅର, ଏକ୍ସୋସ୍ପିଅର।

୨ । ଭୌଗୋଳିକ କାରଣ ଲେଖ।

(କ) ପୃଥ‌ିବୀକୁ ‘ନୀଳଗ୍ରହ’ କୁହାଯାଏ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀରେ ତିନି-ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଜଳଭାଗଦ୍ବାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ। ତେଣୁ ଏହାକୁ ନୀଳଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଷକୁ ‘ସ୍ଥଳ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ’ କୁହାଯାଏ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ଅଧିକାଂଶ ସ୍ଥଳଭାଗ ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ରହିଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ସ୍ଥଳ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ କୁହାଯାଏ।

(ଗ) ଜୀବମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜୈବମଣ୍ଡଳ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ।
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଏହି ମଣ୍ଡଳଟି ସବୁଠାରୁ ଛୋଟ ମାତ୍ର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ଜୀବଜନ୍ତୁ, ବୃକ୍ଷଲତା ଆଦିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏହି ମଣ୍ଡଳଟି ଜୀବଜଗତର ଧାରଣ ଓ ପୋଷଣ କର୍ତ୍ତା । ଭୂପୃଷ୍ଠର ମୃତ୍ତିକା, ଜଳ ଓ ବାୟୁ ଦ୍ବାରା ଜୈବମଣ୍ଡଳଟି ପରିପୁଷ୍ଟ । ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ଜୈବମଣ୍ଡଳରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।

(ଘ) ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗର ତଟ ଦେଶରେ ଅନେକ ପୋତାଶ୍ରୟ ରହିଛି ।
Answer:
ଏହି ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗରର ତଟଦେଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦନ୍ତୁରିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ତଟଦେଶରେ ଅଧ୍ୟା ପ୍ରାକୃତିକ ପୋତାଶ୍ରୟ ଓ ବନ୍ଦର ଦେଖାଯାଏ । ଏହା ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାରରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ।

୩। ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କର।

(କ) ପୃଥ‌ିବୀର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପାର୍ବତ୍ୟ ଶୃଙ୍ଗର ଉଚ୍ଚତା କେତେ ?
(୧) ୮୮୪୮ ମିଟର
(୨) ୮୮୮୪ ମିଟର
(୩) ୮୪୮୮ ମିଟର
(୪) ୮୮୮୮ ମିଟର
Answer:
(୧) ୮୮୪୮ ମିଟର

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଉପଲବ୍ଧ ଜଳର ପରିମାଣ କେତେ ?
(୧) ୦.୩ ଭାଗ
(୨) ୦.୦୩ ଭାଗ
(୩) ୩ ଭାଗ
(୪) ୦.୦୦୩ ଭାଗ
Answer:
(୨) ୦.୦୩ ଭାଗ

(ଗ) ଭୂ-ପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ସ୍ଥଳଭାଗର ପରିମାଣ କେତେ ?
(୧) ୩ /୪
(୨) ୧/୩
(୩) ୨/୩
(୪)୧/୨
Answer:
୧/୪ (ପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ରରେ ତ୍ରୁଟି ଅଛି ।)

(ଘ) ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ କେଉଁ ବାଷ୍ପର ପରିମାଣ ଅଧ‌ିକ ହେଲେ ଭୂଗୋଲକୀୟ ତାପମାତ୍ରାରେ କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ?
(୧) ଅମ୍ଳଜାନ
(୨) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(୩) ଆର୍‌ଗନ୍
(୪) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
Answer:
(୨) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ

୪। ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦଦ୍ୱାରା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କର।

(କ) ପୃଥ‌ିବୀର ଗଭୀରତମ ଖାତ ____________ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ଅବସ୍ଥିତ।
Answer:
ମାରିଆନା

(ଖ) ଗୋଟିଏ ଦେଶ ନାମରେ ନାମିତ ମହାସାଗରଟିର ନାମ ____________।
Answer:
ଭାରତ ମହାସାଗର

(ଗ) ପୃଥ‌ିବୀର ବୃହତ୍ତମ ମହାସାଗର _____________ ଅଟେ।
Answer:
ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର

(ଘ) ପୃଥ‌ିବୀର ଉଚ୍ଚତମ ଶୃଙ୍ଗ __________ ଅଟେ।
Answer:
ଏଭେରେଷ୍ଟ

୫। ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ।

(କ) ଜଳୀୟ ଗ୍ରହ
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶତକଡ଼ା ୭୧ ଭାଗ ଜଳ ରହିଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଜଳୀୟ ଗ୍ରହ କୁହାଯାଏ।

(ଖ) ଜୈବମଣ୍ଡଳ
Answer:
ବଡ଼ ବଡ଼ ପ୍ରାଣୀଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ,ବିରାଟ ଦ୍ରୁମଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କ୍ଷୁଦ୍ର ଗୁଳ୍ମଲତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଭିଦସମୂହ ଏହି ଜୈବମଣ୍ଡଳରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହି ମଣ୍ଡଳଟି ଜୀବଜଗତରେ ଧାରଣ ଓ ପୋଷଣ କର୍ତ୍ତା ଭୂପୃଷ୍ଠର ଜଳ, ମୃତ୍ତିକା ଓ ବାୟୁଦ୍ୱାରା ଏହା ପରିପୁଷ୍ଟ। ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ଜୈବମଣ୍ଡଳର ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି।

(ଗ) ପରିସଂସ୍ଥା
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାରର ଜଳବାୟୁ, ମୃତ୍ତିକା ଏବଂ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥ‌ିବା ଜୀବଗୋଷ୍ଠୀ ( ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦମାନଙ୍କୁ) ନେଇ ଯେଉଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ପରିସଂସ୍ଥା କୁହାଯାଏ।

(ଘ) ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳଟି ଭୂତ୍ଵକର ବିଭିନ୍ନ ଶିଳା ଓ ମୃତ୍ତିକା ସ୍ତରକୁ ନେଇ ଗଠିତ। ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦମାନଙ୍କ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅଧିକାଂଶ ଉପାଦାନ ଏହି ଶିଳା ଓ ମୃତ୍ତିକାରୁ ହିଁ ମିଳିଥାଏ। ଏହି ମଣ୍ଡଳଟି ପୃଥ‌ିବୀର ସାତୋଟି ମହାଦେଶ ଓ ସମୁଦ୍ର ତଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ।

BSE Odisha 6th Class Geography Notes Chapter 5 ପୃଥିବୀର ମଣ୍ଡଳସମୂହ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା

• ଜୀବଜଗତର ଚଳପ୍ରଚଳ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଏକ କଠିନ ଶିଳା ବା ମୃତ୍ତିକାର ସ୍ତର ହେଉଛି ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ ଦ୍ୱାରା ଉପଲବ୍‌ଧ ହୋଇପାରିଛି। ପୃଥ‌ିବୀର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ବରେ ଏକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଘେରି ରହିଛି। ଭୂପୃଷ୍ଠର ପ୍ରାୟ ତିନି-ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଜଳଭାଗଦ୍ବାରା ବେଷିତ। ଏହା ପୃଥ‌ିବୀର ବାରିମଣ୍ଡଳ।
• ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ବାରିମଣ୍ଡଳର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ଆଧାର କରି ଜୈବମଣ୍ଡଳ ଗଠିତ।
• ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ ପୃଥ‌ିବୀର ସାତୋଟି ମହାଦେଶ ଓ ସମୁଦ୍ରତଳକୁ ନେଇ ଗଠିତ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ସାତୋଟି ମହାଦେଶର ନାମ ହେଲା – ଏସିଆ, ଆଫ୍ରିକା, ଉତ୍ତର ଆମେରିକା, ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା, ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକା, ଇଉରୋପ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ।
• ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଅଧୂକ ସ୍ଥଳଭାଗ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସ୍ଥଳ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଅଧିକାଂଶ ଜଳଭାଗ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଜଳ ଗୋଲାଈଁ କୁହାଯାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀରେ ଜଳର ପରିମାଣ ବହୁତ ଅର୍ଧକ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜଳୀୟ ଗ୍ରହ ଓ ନୀଳ ଗ୍ରହ ରୂପେ ପରିଚିତ।
• ଜଳରାଶି ଚଳନଶୀଳ। ଏହାର ତିନିପ୍ରକାର ଗତ ଅଛି; ଯଥା – ଢେଉ, ଜୁଆର ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ରୋତ।
• ପୃଥ‌ିବୀର ୪ଟି ମହାସାଗର ମୁଖ୍ୟତଃ ରହିଅଛି। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର, ଆଟ୍‌ଲାଷ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗର, ଭାରତ ମହାସାଗର ଓ ସୁମେରୁ ମହାସାଗର।
• ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର ପୃଥ‌ିବୀର ବୃହତ୍ତମ ମହାସାଗର। ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗର ପୃଥ‌ିବୀର ଦ୍ବିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ମହାସାଗର। ଏହା ଆକୃତି ଇଂରାଜୀ ଅକ୍ଷର S ଆକାରର। ଭାରତ ମହାସାଗର ଭାରତ ନାମରେ ନାମିତ ଏବଂ ଏସିଆ ମହାଦେଶର ଦକ୍ଷିଣରେ ଅବସ୍ଥିତ। ପୃଥ‌ିବୀର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧର ଉତ୍ତରମେରୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ସମେରୁ ମହାସାଗର ରହିଅଛି।
• ପୃଥ‌ିବୀର ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ପ୍ରାୟ ୧୬୦୦ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବିସ୍ତୃତ। ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠରୁ ଉପରକୁ କ୍ରମ ଅନୁସାରେ ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଟ୍ରପୋସ୍ପିଅର, ଷ୍ଟ୍ରାଟୋସ୍ପିଅର, ମେସୋସ୍ପିଅର, ଥର୍ମୋସ୍ପିଅର ଏବଂ ଏକ୍ସୋସ୍ପିଅର। ବାୟୁରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଶତକଡା ୭୮ ଭାଗ ଥିବାବେଳେ ଅମ୍ଳଜାନ ଶତକଡ଼ା ୨୧ ଭାଗ ରହିଛି। ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ବାଷ୍ପର ପରିମାଣ ମାତ୍ର ଶତକଡ଼ା ୦.୦୩ ଭାଗ।
• ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବା ବାୟୁକୁ ପବନ କୁହାଯାଏ। ବାୟୁ ପ୍ରବାହ ଅନୁଯାୟୀ ପବନର ଦିଗ ନିଶ୍ଚୟ କରାଯାଇଥାଏ।
• ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ଜୀବଜନ୍ତୁ, ବୃକ୍ଷଲତା ଆଦିକୁ ନେଇ ଅଶ୍ମମଣ୍ଡଳ, ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ବାରିମଣ୍ଡଳର ସମ୍ମିଶ୍ରଣକୁ ଜୈବମଣ୍ଡଳ କୁହାଯାଏ। ସମସ୍ତ ସଜୀବ ପଦାର୍ଥକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରାଣୀଜଗତ ଓ ଉଭିଦଜଗତ ଏହି ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଅଛି।
• ପ୍ରାକୃତିକ ଦୁର୍ବିପାକ ଅଶମଣ୍ଡଳ ଉପରିଭାଗରେ ବହୁତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ। ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଫଳରେ ତହିଁରୁ ନିର୍ଗତ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ସମୁଦ୍ର, ହ୍ରଦ, ନଦୀ, ଆଦିର ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ।
• କଳକାରଖାନା, ତାପଜ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ଯାନବାହନରୁ ନିର୍ଗତ ପାଉଁଶ ଓ ଧୂଆଁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଦୂଷିତ କରେ ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ପରିମାଣ ବଢ଼ାଇଥାଏ। ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ। ଏହାକୁ ଭୂଗୋଲକୀୟ ଉଷତା ବୃଦ୍ଧି କୁହାଯାଏ।
• ଭୂଗୋଲକୀୟ ଉଷ୍ମତା ବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ତଥା ବାରିମଣ୍ଡଳରେ ତାପମାତ୍ରା କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ। ଏହା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଥ‌ିବା ବରଫ ରାଶି ତରଳିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ଫଳରେ ଜଳରାଶିର ପତନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ମହାପ୍ଲାବନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ। ଏଥରେ ପରିବେଶ, ପରିସଂସ୍ଥା ତଥା ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବା ସମ୍ଭବ ନହେଁ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class History Notes Chapter 6 ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ଅଭ୍ୟୁଦୟ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 6 History Notes Chapter 6 ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ଅଭ୍ୟୁଦୟ

ବିଷୟ ବସ୍ତୁ

ଉପନିଷଦ, ଉପନିଷଦର ବିଷୟବସ୍ତୁ, ମହାବୀର ଓ ଜୈନଧର୍ମ, ମହାବୀରଙ୍କ ଜୀବନୀ, ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର, ଧର୍ମନୀତି, ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରସାର, ଜୈନ ଧର୍ମର କୀର୍ତ୍ତି, ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଓ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ, ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର, ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ନୀତି, ବୌଦ୍ଧ ସଂଘ, ଧର୍ମ ପ୍ରସାର ।

→ (କ) ଉପନିଷଦ :

• ଭାରତୀୟ ଦର୍ଶନର ମୌଳିକ ତଥ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକ ଉପନିଷଦରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
• ବହୁ ଜଟିଳ ତଥ୍ୟ, ଜୀବାତ୍ମା, ପରମାତ୍ମା, ପୃଥିବୀ ସୃଷ୍ଟିର ରହସ୍ୟ ଆଦି ବିଷୟରେ ଏଥରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
• ବ୍ରହ୍ମ ହେଉଛି ପରମାତ୍ମା ବା ପରମେଶ୍ଵର । ଏହି ବ୍ରହ୍ମ ଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ଉପନିଷଦରେ ସବିଶେଷ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
• ଉପନିଷଦ ହେଉଛି ବେଦର ଏକ ଅଂଶ । ବୈଦିକ ଯୁଗର ଶେଷଭାଗରେ ଏହା ରଚନା କରାଯାଇଛି ।

ମନେରଖ :
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭାଗବଦ ଗୀତା ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଅର୍ଜୁନ ନିଜଗୁରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଠାରୁ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେହିପରି କଠୋପନିଷଦରେ ନଚିକେତା ଉପାଖ୍ୟାନରେ ନଚିକେତା ନିଜର ଶ୍ରଦ୍ଧା, ଭକ୍ତି, ନିଷ୍ଠା ଓ ସେବା ବଳରେ ଧର୍ମରାଜ ଯମଙ୍କଠାରୁ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିଥିଲେ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

→ (ଖ) ଉପନିଷଦର ବିଷୟବସ୍ତୁ

• ଗୁରୁ ଓ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କଥୋପକଥନ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ୱର ଗୂଢ଼ ରହସ୍ୟ ଉପନିଷଦରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।
• ଉପନିଷଦର ସଂଖ୍ୟା ଅନେକ । ମାତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ମିଳୁଥିବା ଉପନିଷଦ ସଂଖ୍ୟା ୨୦୦ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ୧୬ଗୋଟି ଉପନିଷଦ ପ୍ରଧାନ ଅଟେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉପନିଷଦରେ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ବିଷୟବସ୍ତୁ ରହିଛି ।
• ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଉପନିଷଦକୁ ବିଭିନ୍ନ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ବ୍ୟଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ।
• ଭାରତୀୟ ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ରର ପଣ୍ଡିତମାନେ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଅଦ୍ୱୈତବାଦମୂଳକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକୁ ଅଧିକ ସମ୍ମାନ ଦେଉଥାନ୍ତି ।
• ବଲ୍ଲଭାଚାର୍ଯ୍ୟ, ମାଧୁଚାର୍ଯ୍ୟ, ରାମାନୁଜ ପ୍ରଭୃତି ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକ ଉପନିଷଦକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

→ (ଗ) ମହାବୀର ଓ ଜୈନଧର୍ମ

• ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ବର୍ଷ ତଳେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମହାବୀର ଜୈନ ଓ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ନାମକ ଦୁଇଜଣ ମହାପୁରୁଷ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ଯଥାକ୍ରମେ ଜୈନଧର୍ମ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।
• ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରଚାରକ ମହାବୀର ୨୪ ତମ ତୀର୍ଥଙ୍କର ଥିଲେ ଓ ଜୈନଧର୍ମର ପରମ୍ପରା ଅନୁସାରେ ତାଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ୨୩ ଜଣ ତୀର୍ଥଙ୍କର ସେମାନଙ୍କର ବାଣୀ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଋଷ୍ଟ୍ରନାଥ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ତୀର୍ଥଙ୍କର ।
• ମହାବୀରଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ତୀର୍ଥଙ୍କର ପାର୍ଶ୍ଵନାଥ କାଶୀରାଜା ଅଶ୍ଵସେନଙ୍କ ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ସେ ଜୈନଧର୍ମର ଚାରିଗୋଟି ନୀତି ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ ‘ଚତୁର୍ଯ୍ୟାମ ଧର୍ମ’’ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ମହାବୀର ଏହି ‘ଚତୁର୍ଯ୍ୟ’ ଧର୍ମରେ ଆଉ ଏକ ନୀତି ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗ କରି ଏହାକୁ ‘ପଞ୍ଚଯାମ ଧର୍ମ’ରେ ପରିଣତ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ପାଞ୍ଚଟି ନୀତିକୁ ଜୈନମାନେ ‘ପଞ୍ଚମହାବ୍ରତ’ ଭାବରେ ପାଳନ କରନ୍ତି ।

ମନେରଖ :
ପାର୍ଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ‘ଚତୁର୍ଯ୍ୟାମ ଧର୍ମ’ର ଚାରିଗୋଟି ନୀତି ହେଲା – (୧) ଜୀବପ୍ରତିହିଂସା ଆଚରଣ ନ କରିବା, (୨) ମିଥ୍ୟା ନ କହିବା, (୩) ଚୋରି ନକରିବା ଓ (୪) ସମ୍ପଭି ପ୍ରତି ଅନାଗ୍ରହ ହେବା ।

→ (ଘ) ମହାବୀରଙ୍କ ଜୀବନୀ

• ମହାବୀର ବୈଶାଳୀ ନଗରର କୁନ୍ଦଗ୍ରାମର ଏକ କ୍ଷତ୍ରୀୟ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବାଲ୍ୟନାମ ‘ବର୍ଷମାନ’ ଥିଲା ।
• ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ତ୍ରିଶଳା ଥିଲା । ‘ଯଶୋଦା’ ନାମରେ ଏକ କନ୍ୟାକୁ ବର୍ଷମାନ ବିବାହ କରିଥିଲେ ।
• ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ସେ ୩୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଗୃହତ୍ୟାଗ କରି ଦୀର୍ଘ ୧୨ ବର୍ଷ କଠୋର ସାଧନା କରିଥିଲେ । ସେ ୪୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ଲାଭ କରିଥିଲେ ।
• ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଜିନ’ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଜିନ୍ ଶବ୍ଦରୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରଚାରିତ ଧର୍ମକୁ ‘ଜୈନଧର୍ମ’ କୁହାଯାଏ ।

ମନେରଖ :
ମହାବୀର ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ମାନଙ୍କ ଉପରେ ଜୟଲାଭ କରିଥିବାରୁ ସେ ‘ମହାବୀର’ ନାମ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ।

→ (ଙ) ଧର୍ମପ୍ରଚାର

• ମହାବୀର ମଗଧର ରାଜା ବିମ୍ବିସାର ଓ ଅଜାତଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଜୈନଧର୍ମ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଣ କରାଇଥିଲେ ।
• ସେ ମଗଧ, ଅବନ୍ତୀ, ବୈଶାଳୀ, ମିଥୁଳା ଓ ଶ୍ରୀବସ୍ତି ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ନିଜର ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରି ୭୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ପାନା ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

→ (ଚ) ଧର୍ମନୀତି

• ମହାବୀର ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସ୍ଥିତି, ଧର୍ମବିଧ୍ର, ଯାଗଯଜ୍ଞ, ପଶୁବଳି ଜାତି ଭେଦରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁନଥିଲେ । ସେ ସରଳ ଓ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଜୀବନଯାପନ ଉପରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ ।
• ଜୈନଧର୍ମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଅହିଂସା । ମହାବୀର ପୁନର୍ଜନ୍ମରେ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିଲେ ।
• ମହାବୀର କର୍ମବାଦ ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ସୁକର୍ମ କଲେ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ହେବନାହିଁ ବୋଲି ସେ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିଲେ ।
• ଆତ୍ମାର କର୍ମ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତି ହେଉଛି ନିର୍ବାଣ ଓ ଜୈନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀଙ୍କ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତି । ଏହା କେବଳ ଉପବାସ, ଧ୍ୟାନ ଓ କଠୋର ସଂଯମ ଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ମନେରଖ :
ମହାବୀର ଉପଦେଶ ଦେଉଥିଲେ ଯେ ପୁନର୍ଜନ୍ମରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିବାପାଇଁ ସତ୍ଵବିଶ୍ଵାସ, ସଜ୍ଞାନ ଓ ସତ୍‌କାର୍ଯ୍ୟ ଆଦି ତିନୋଟି ମାର୍ଗ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହାକୁ ଜୈନ ‘ତ୍ରିରତ୍ନ’ କୁହାଯାଏ ।

→ (ଛ) ଜୈନଧର୍ମର ପ୍ରସାର

• ଜୈନଧର୍ମର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ଅତି ସରଳ ପାଲି ଓ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ଲେଖାଯାଇଥିବାରୁ ଲୋକମାନେ ସହଜରେ ଜାଣିପାରୁଥିଲେ । ଫଳରେ ଏହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଧର୍ମ କେବଳ ଭାରତବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ହୋଇ ରହିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଗୁଜରାଟ ଓ ରାଜସ୍ଥାନ ରାଜ୍ୟରେ ଜୈନଧର୍ମୀ ବଲମ୍ବୀ ଲୋକ ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ବାସ କରୁଛନ୍ତି ।
• ଏହି ଧର୍ମ କେବଳ ଭାରତବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହିଁ ସୀମିତ ହୋଇ ରହିଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ଗୁଜରାଟ ରାଜ୍ୟରେ ଅଧ‌ିକ ଜୈନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ରହିଛନ୍ତି ।

ମନେରଖ :
ମଗଧର ସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଓ କଳିଙ୍ଗର ରାଜା ଖାରବେଳ ଜୈନଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରି ଏହାର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଲାଭ କରିଥିଲେ ।

→ (ଜ) ଜୈନଧର୍ମର କୀର୍ତ୍ତି :

• ଭାରତରେ ଅବସ୍ଥିତ ଜୈନଧର୍ମର କୀର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହେଉଛି କର୍ଣାଟକ ଶ୍ରାବଣ ବେଲଗୋଲା, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଏଲୋରା ପାହାଡ଼ରେ ଥିବା ଜୈନଗୁମ୍ଫା ଏବଂ ରାଜସ୍ଥାନର ଆବୁ ପର୍ବତରେ ଥିବା ଜୈନ ମନ୍ଦିର ।
• ଓଡିଶାର ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଉଦୟଗିରି ଓ ଖଣ୍ଡଗିରି ପାହଡ଼ରେ ଜୈନ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ରାଣୀ ଓ ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା ରହିଛି ।
• ମହାବୀରଙ୍କ ଦେହତ୍ୟାଗ ପରେ ଜୈନ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ଶ୍ୱେତାମ୍ବର ଓ ଦିଗମ୍ବର ନାମକ ଦୁଇଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଯେଉଁ ଜୈନ ସନ୍ୟାସୀମାନେ ଧଳା ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ଶ୍ଵେତାମ୍ବର ଓ ଯେଉଁମାନେ କୌଣସି ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କଲେ ନାହିଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଦିଗମ୍ବର କୁହାଗଲା ।

→ (ଝ) ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ

• ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ ନେପାଳ ଦେଶର ହିମାଳୟର ପାଦଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ କପିଳବାସ୍ତୁ ନଗରୀ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଲୁମ୍ବିନୀ ଉଦ୍ୟାନରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଥିଲେ ଶାକ୍ୟ ବଂଶୀୟ କ୍ଷତ୍ରୀୟ ଶୁଦ୍ଧୋଦନ ଓ ତାଙ୍କ ମାତା ଥିଲେ ରାଣୀମାୟାଦେବୀ ।
• ମାୟାଦେବୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁଯୋଗୁଁ ମାଉସୀ ଗୌତମୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲାଳିତ ପାଳିତ ହୋଇ ଥିବାରୁ ମାଉସୀ ନାମାନୁସାରେ ତାଙ୍କର ନାମ ଗୌତମ ରଖାଯାଇଥିଲା । ଗୌତମଙ୍କର ଅନ୍ୟନାମ ଥିଲା ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ।
• ତାଙ୍କର ଯଶୋଧାରା ନାମ୍ନୀ ପତ୍ନୀ ଓ ରାହୁଳ ନାମକ ପୁତ୍ର ଥିଲେ ।
• ଗୌତମ ମାତ୍ର ୨୯ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଏକ ଗଭୀର ରାତିରେ ସ୍ତ୍ରୀ, ପୁତ୍ର ଓ ରାଜପ୍ରାସାଦକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନରେ ଗୃହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ଏହି ସଂସାର ତ୍ୟାଗକୁ ବୌଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ‘ମହାଭିନିଷ୍କ୍ରମତା’ କୁହାଯାଇଛି ।
• ଗୃହତ୍ୟାଗ କରି ଛଅବର୍ଷ ଧରି ଗୌତମ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣର ମାର୍ଗ ଖୋଜିଥିଲେ ।
• ଶେଷରେ ଗୟାର ନିରଞ୍ଜନା ନଦୀ କୂଳରେ ଥିବା ଏକ ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥ ଗଛ ମୂଳରେ ଧ୍ୟାନମଗ୍ନ ରହିବାପରେ ତାଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ପ୍ରାପ୍ତି ହେଲା । ତେଣୁ ସେ ‘ବୁଦ୍ଧ’ ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲେ ।

ମନେରଖ :
ଗୌତମ ଯେଉଁ ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥ ବୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ଧ୍ୟାନ କରୁଥିଲେ ସେହି ବୃକ୍ଷକୁ ‘ବୋଧଦ୍ରୁମ’ ଓ ସେ ସ୍ଥାନକୁ ‘ବୁଦ୍ଧଗୟା’ କୁହାଗଲା ।

→ (ଞ୍ଜ) ବୁଦ୍ଧଦେବଙ୍କ ଧର୍ମପ୍ରଚାର

• ଜ୍ଞାନ ଲାଭପରେ ବୁଦ୍ଧଦେବ ପ୍ରଥମେ ସାରନାଥର ହରିଣ ଉଦ୍ୟାନରେ ନିଜର ପାଞ୍ଚଜଣ ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଧର୍ମବାଣୀ ଶୁଣାଇଥିଲେ । ଏହାକୁ ‘ଧର୍ମଚକ୍ର’ ପ୍ରବର୍ତନ କୁହାଯାଏ ।
• ସେ ମଗଧକୁ ଯାତ୍ରା କରି ରାଜା ବିମ୍ବିସାର ଓ ଅଜାତଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିଲେ ଏବଂ କୋଶଳ ଯାତ୍ରା କରି ରାଜା ପ୍ରସେନଜିତ୍‌ ଓ ରାଣୀ ମଲ୍ଲିକାଙ୍କୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରାଇଥିଲେ । କପିଳବାସ୍ତୁକୁ ଯାଇଁ ନିଜ ପିତା ଶୁଦ୍ଧୋଦନ ଓ ପୁତ୍ର ରାହୁଳଙ୍କୁ ସେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ କରିଥିଲେ ।
• ଏହାପରେ ସେ ଶ୍ରାବସ୍ତୀ, ନାଳନ୍ଦା, କୌଶାୟୀ, ଚମ୍ପା, ପାବା, କୁଶୀନଗର ଆଦି ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣ କରି ନିଜର ଧର୍ମମତ ସରଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ।
• ଏହିପରି ୪୫ ବର୍ଷ ବୁଦ୍ଧଦେବ ତାଙ୍କର ଧର୍ମପ୍ରଚାର କରି ୮୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର କୁଶୀନଗରଠାରେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।

→ (ଟ) ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ନୀତି

• ବୁଦ୍ଧଦେବ ଯେଉଁ ଚାରୋଟି ସତ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ତାହାକୁ ‘ଚତୁଃ ଆର୍ଯ୍ୟ ସତ୍ୟ’ କୁହାଯାଏ I

ମନେରଖ :
ବୁଦ୍ଧଦେବଙ୍କ ‘ଚତୁଃଆର୍ଯ୍ୟ ସତ୍ୟ’ ହେଲା – (୧) ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଦୁଃଖପୂର୍ଣ୍ଣ, (୨) ଦୁଃଖର କାରଣ ହେଉଛି | କାମନା, (୩) କାମନାର ବିନାଶରେ ଦୁଃଖର ବିନାଶ, (୪) କାମନାର ବିନାଶ ହେଲେ ନିର୍ବାଣ ପ୍ରାପ୍ତି ହେବ ।

• ବୁଦ୍ଧଦେବଙ୍କ ମତରେ ‘ଆର୍ଯ୍ୟ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗ’ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି କାମନାର ବିନାଶ ହୋଇପାରିବ ।

ମନେରଖ :
ବୁଦ୍ଧଦେବଙ୍କ ‘ଆର୍ଯ୍ୟ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ମାର୍ଗ’ ହେଲା – (୧) ସତ୍ ବିଶ୍ଵାସ, (୨) ସତ୍ ଚିନ୍ତା, (୩) ସତ୍ କର୍ମ, (୪) ସତ୍ ବାକ୍ୟ, (୫) ସତ୍ ଆଚାର, (୬) ସତ୍ ଉଦ୍ୟମ, (୭) ସତ୍ ଜୀବିକା, (୮) ସତ୍ ସଂକଳ୍ପ ।

• ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଧର୍ମର କୋମଳତା ଓ ଜୈନଧର୍ମର କଠୋର ତାର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ‘ମଧ୍ୟମ ପଥ’ କୁହାଯାଏ ।
• ମହାବୀର ଜୈନଙ୍କ ପରି ଗୌତମ ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅହିଂସା ଆଚରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।
• ବୁଦ୍ଧଦେବ ନୀତିମୟ ଜୀବନଯାପନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିବା ସହିତ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା, ଯାଗଯଜ୍ଞ ଓ ବଳିପ୍ରଥାକୁ ବାରଣ କରିଥିଲେ ।

→ (୦) ବୌଦ୍ଧ ସଂଘ

• ବୁଦ୍ଧଦେବ ସଂଘ ଗଠନକୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ ନିଜର ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ବୌଦ୍ଧ ସଂଗଠନ ଗଢିଥିବା ବୌଦ୍ଧ ସଂଘ ଭୁକ୍ତ ସନ୍ୟାସୀମାନେ ସଂଘବଦ୍ଧ ଭାବରେ ବୌଦ୍ଧ ବିହାର ମାନଙ୍କରେ ରହୁଥିଲେ ।
• ବୌଦ୍ଧ ବିହାର ଗୁଡ଼ିକରେ ବୌଦ୍ଧସନ୍ୟାସୀମାନେ ଧର୍ମ ଚର୍ଚ୍ଚା ଓ ଧ୍ୟାନ କରୁଥିଲେ । ଏହି ବୌଦ୍ଧବିବହାର ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷାଦାନର କେନ୍ଦ୍ରରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।
• ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥକୁ ‘ତ୍ରିପିଟକ’ କୁହାଯାଏ ।

ମନେରଖ :
ବୌଦ୍ଧ ସଂଘରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ଜତାକୁ ମସ୍ତକ ଲଣ୍ଡିତ ହୋଇ ଗୈରିକ ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରି ତ୍ରିବାର ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବାକୁ ହେଉଥୁଲା –
‘ବୃଦ୍ଧ ଶରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି,
ଧର୍ମ ଶରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି
ସଂଘ ଶରଣଂ ଗଚ୍ଛାମି ।’’

ମନେରଖ :
ଭାରତର ସାରନାଥ, ସାଞ୍ଚ, ବୋଧଗୟା ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ଧଉଳି, ରତ୍ନଗିରି, ଲଳିତଗିରି, ଉଦୟଗିରି, ଲାଙ୍ଗୁଡ଼ି ପ୍ରଭୃତି ପାହାଡ଼ରେ ବୌଦ୍ଧସ୍ତୁପ ଏବଂ ବିହାର ମାନ ରହିଛି । ବୌଦ୍ଧଶିଳ୍ପ କଳାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ନିଦର୍ଶନ ହେଉଛି ସ୍ତୁପ ।

→ (ଙ) ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରସାର

• ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ସମଗ୍ର ଭାରତ ଓ ଭାରତ ବାହାରେ ତିବ୍ଦତ, ଚୀନ, ଜାପାନ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ମିଆଁମାର, ଇଣ୍ଟେନେସିଆ, କୋରିଆ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶମାନଙ୍କରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମାବଲମ୍ବୀମାନେ ହୀନଯାନ ଓ ମହାଯାନ ନାମକ ଦୁଇଟି ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Political Science Notes Chapter 4 ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 6 Political Science Notes Chapter 4 ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ

ବିଷୟବସ୍ତୁ
ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ କ’ଣ ? ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ, ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସ୍ନାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ (ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆୟ) ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି (ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ), ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତିର ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ, ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆୟ, ସହରାଞ୍ଚଳର ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ମହାନଗର ନିଗମ (ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆୟ, ପୌରପାଳିକା ବା ନଗର ପାଳିକା) (ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆୟ), ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ ।

(୧) ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ କ’ଣ?

• ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧ୍ବ ବାଛି ‘ଜନଗୋଷ୍ଠୀ’ ତିଆରି କରିଥା’ନ୍ତି । ଜନଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜକୁ ନିଜେ ଶାସନ କରିବାକୁ ‘ସ୍ୱାୟତ୍ତଶାସନ’ କୁହାଯାଏ ।
• ଆମ ଦେଶର କେନ୍ଦ୍ର ଶାସନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଦିଲ୍ଲୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ସେହିପରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟ ଶାସନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସାଧାରଣତଃ ନିଜ ନିଜ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥାଏ ।

(୨) ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ

• ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ବଳବନ୍ତରାୟ ମେହେଟ୍ଟା କମିଟି ଏକ ତିନିସ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ କରିବାକୁ ସୁପାରିସ୍ କରିଥିଲେ ।

(୩) ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା

• ଆମ ଦେଶରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଯଥା— ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ।
• ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ, ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ଓ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

(୩) ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ (ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆୟ)

• ଦୁଇ ହଜାରରୁ ଦଶ ହଜାର ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ଗ୍ରାମକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଗଠିତ ।
• ଏଥିରେ ଏକରୁ ଅଧିକ ଗ୍ରାମ ଥାଇପାରେ ।
• ଆମ ରାଜ୍ୟର ପଞ୍ଚାୟତ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଅତି ବେଶୀରେ ୨୫ ଜଣ ଓ ଅତି କମ୍‌ରେ ୧୧ ଜଣ ୱାର୍ଡ଼ ସଭ୍ୟ ରହିପାରିବେ ।
• ସରପଞ୍ଚ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
• ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୫ ବର୍ଷ ।
• ମନେରଖ : ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ୬, ୨୩୪ଟି ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ ରହିଛି ।
• ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର କାର୍ଯ୍ୟ ଦୁଇ ପ୍ରକାର । ଯଥା– ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ।
• ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର ଆୟ ଦୁଇଟି ମାଧମରୁ ପାଇଥାଏ । ଯଥା— ନିଜସ୍ବ ଆୟ ଓ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ।

(୫) ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି (ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ)

• ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତର ।
• କେତୋଟି ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତକୁ ନେଇ ବ୍ଲକସ୍ତରରେ ଗୋଟିଏ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ପ୍ରତି ବ୍ଲକ୍‌ରେ ଥ‌ିବା ଗୋଟିଏ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ଥାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ପ୍ରତି ଦୁଇମାସରେ ଥରେ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ବୈଠକ ବସେ ।
• ମନେରଖ : ଓଡ଼ିଶାରେ ୩୧୪ଟି ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ରହିଛି ।
• ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତିର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି– ସରକାରଙ୍କର ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା, ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ବୈଠକରେ ଗୃହୀତ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା, ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତଗୁଡ଼ିକର ଆୟବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଓ ବ୍ଲକସ୍ତରୀୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।
• ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତିର ନିଜସ୍ୱ ଆୟ ନଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ।

(୬) ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତିର ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

• ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତିର ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ହେଲା — ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଗରିବଲୋକଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ଥଇଥାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ସମନ୍ବିତ ଗ୍ରାମ ଉନ୍ନୟନ ଯୋଜନା, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅର୍ଥ ଯୋଗାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଓ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶ୍ରମିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ।

(୭) ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ (ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆୟ)

• ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାକୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଜିଲ୍ଲାପରିଷଦ ଜୋନ୍‌ରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୋନରୁ ସାବାଳକ ଭୋଟ ପ୍ରଥା ଜରିଆରେ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ସଭ୍ୟଙ୍କୁ ନିର୍ବାଚିତ କରାଯାଏ ।
• ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୫ ବର୍ଷ l
• ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି– ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରୀୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତି, ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ଓ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା, ଜିଲ୍ଲା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ସର୍ବସାଧାରଣ ପାଠାଗାର ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଆର୍ଥିକ ମଞ୍ଜୁରୀ ପ୍ରଦାନ କରିବା, କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ପଶୁପାଳନ, ଗ୍ରାମ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ଵକରଣ, ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ଓ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରୀୟ ଶିକ୍ଷାପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର ଆୟ ହେଉଛି- ମୁଖ୍ୟତଃ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ, ଏହାଛଡ଼ା ବିଭିନ୍ନ କର ଆଦାୟ, ରହିବା ଘର ଓ ଦୋକାନ ଘର ଇତ୍ୟାଦିରୁ ଏହା ଭଡ଼ା ସୂତ୍ରରେ ଅର୍ଥ ପାଇଥାଏ ।

(୮) ସହରାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା

• ସହରାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ୩ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ମହାନଗର ନିଗମ, ପୌରପାଳିକା ଓ ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ ।

(୯) ମହାନଗର ନିଗମ

• ସାଧାରଣତଃ ୧୦ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧ‌ିକ ଲୋକ ବାସକରୁଥିବା ସହରମାନଙ୍କରେ ମହାନଗର ନିଗମ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ନଗରର ବିଭିନ୍ନ ୱାର୍ଡ଼ରୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିନିଧୁ ବା କର୍ପୋରେଟର ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣଙ୍କୁ ମେୟର ଓ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କୁ ଡେପୁଟି ମେୟର ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ନିଗମର ମୁଖ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ମେୟର ଓ ସେ ନିଗମ ପରିଷଦର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରନ୍ତି ।
• ମହାନଗର ନିଗମର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଦ୍ବାରା ଜଣେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ବା କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥା’ତି, ଯିଏକି ନିଗମର ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦିଅନ୍ତି ଓ ବିଭିନ୍ନ ବଜେଟ୍ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ନିଗମ ପରିଷଦରେ ଦାଖଲ କରନ୍ତି ।
• ମହାନଗର ନିଗମର କାର୍ଯ୍ୟ ଦୁଇ ପ୍ରକାର । ଯଥା– ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ । ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି – ପାଣିଟାଙ୍କି ନିର୍ମାଣ ଓ ଏହାର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ, ରାସ୍ତା ବିଦ୍ୟୁତ୍‌କରଣ ଓ ଯୋଗାଣ, ଯାନବାହନ ଚଳାଚଳ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ଅଳିଆ ଆବର୍ଜନା ସଫା, ନାଳନର୍ଦ୍ଦମା ନିର୍ମାଣ ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଇତ୍ୟାଦି । ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି– ସର୍ବସାଧାରଣ ପାଠାଗାର, ଯାଦୁଘର ଓ ପାର୍କ ନିର୍ମାଣ, ବିଶ୍ରାମ ଗୃହ, ଅନାଥଶ୍ରମ ନିର୍ମାଣ ଓ ପରିଚାଳାନା, ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ବରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଓ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ମହାନଗର ନିଗମର ଆୟର ପନ୍ଥା ହେଉଛି– ଯାନବାହନ ଓ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଉପରୁ ଟିକସ, ସମ୍ପତ୍ତିକର, ପ୍ରମୋଦକର, ଶିକ୍ଷାକର, ବୃଷ୍ଟିକର ଓ କୋଠାବାଡ଼ି, ଲାଇସେନ୍ସ ଫି ଇତ୍ୟାଦି ଅଣଟିକସରୁ ଓ ଗୋପାଳନ, କୁକୁଡ଼ା ପାଳନ, ସିନେମା ପ୍ରଭୃତିରୁ ବାଣିଜ୍ୟ କର ଭଳି ଲାଭଜନକ ବ୍ୟବସାୟ ଦ୍ବାରା ଓ ଅନେକ ସମୟରେ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ସୂତ୍ରରୁ ଏହା ନିଜର ଆୟ କରିଥାଏ ।

(୧୦) ପୌରପାଳିକା ବା ନଗରପାଳିକା (ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆୟ)

• ପୌରପାଳିକାର ସମସ୍ତ ୱାର୍ଡ଼ର ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ (କାଉନ୍ସିଲର)ମାନଙ୍କୁ ନେଇ ପୌର ପରିଷଦ ଗଠିତ ।
• କାଉନ୍ସିଲରଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ-ତୃତୀୟାଂଶ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ।
• ନିର୍ବାଚିତ କାଉନସିଲରମାନେ ନିଜ ଭିତରୁ ଜଣଙ୍କୁ ଚେୟାରମ୍ୟାନ ଓ ଆଉଜଙ୍କୁ ଭାଇସ୍‌ଚେୟାରମ୍ୟାନ ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ କରନ୍ତି । ଚେୟାରମ୍ୟାନ ସଭାରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରନ୍ତି ।
• ପୌର ପରିଷଦର ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥା’ଛି ।
• ପୌରପାଳିକାର କାର୍ଯ୍ୟକ ଦଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡିକ ହେଲା– ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ । ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଗମନାଗମନ, ରାସ୍ତାନିର୍ମାଣ ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ, ପାନୀୟଜଳ ଯୋଗାଣ, ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ଓ ଆଲୋକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସଂକ୍ରାମକ ରୋଗର ନିରାକରଣ, ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଏବଂ ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁ ପଞ୍ଜୀକରଣ ଆଦି ପ୍ରମୁଖ । ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଗୃହ ନିର୍ମାଣ ଓ ଟାଉବସ୍‌ର ପ୍ରଚଳନ, ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦ ପାଇଁ ପାର୍କ ତିଆରି, ସିନେମା ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ହାଟ ବଜାର ଓ ପାଠାଗାର ସ୍ଥାପନ ।
• ପୌରପାଳିକାର ଆୟ ପନ୍ଥା ହେଲା– ପୌରପାଳିକା ତା’ର ଆୟର ଦୁଇଟି ଉପାୟରେ ଅର୍ଥ ପାଇଥାଏ । ଯଥା— ନିଜସ୍ବ ଆୟ ଓ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ନିଜସ୍ବ ଆୟ ହେଲା– ପୌରପାଳିକାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଜମି, ଘର, କୋଠାବାଡ଼ି, ପଣ୍ୟକର, ପାଇଖାନା, ଆଲୋକ ଓ ଜଳକର, ବ୍ୟବସାୟ, ପ୍ରମୋଦ କର, ସାଇକେଲ, ରିକ୍କା, ଶଗଡ଼, ଟ୍ରଲି ଆଦି ଯାନବାହନରୁ ଟିକସ ଆଦାୟ । ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ହେଲା ପୌରପାଳିକାର ଉନ୍ନତିମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଦାନ ଦେବା ସହିତ ଋଣ ମଧ୍ୟ ଯୋଗାଇଥା’ନ୍ତି ।
• ମନେରଖ: ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଏବେ ୩୫ଟି ପୌରସଂସ୍ଥା ବା ପୌରପାଳିକା ଅଛି ।

(୧୧) ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ

• ଯେଉଁ ଛୋଟ ସହରର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ୧୦ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ସେଠାରେ ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ (N.A.C.) ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦର ଗଠନ, କାର୍ଯ୍ୟ, ଆୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପୌରପାଳିକା ବା ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ପରି ହୋଇଥାଏ ।
• ମନେରଖ: ଓଡ଼ିଶାରେ ଏବେ ୬୬ଟି ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ ଅଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Political Science Notes Chapter 3 ସରକାର will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 6 Political Science Notes Chapter 3 ସରକାର

ବିଷୟବସ୍ତୁ
ସରକାରର ସଂଜ୍ଞା, ସରକାରଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ସରକାରଙ୍କର ଆଇନ୍ ପ୍ରଣୟନ, ସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସରକାର, ସଂସଦୀୟ ସରକାର, ରାଷ୍ଟ୍ରପତୀୟ ସରକାର, ଐକିକ ସରକାର, ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘୀୟ ସରକାର, ରାଜତନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର ।

→ (୧) ସରକାରର ସଂଜ୍ଞା

• ସରକାର ରାଷ୍ଟ୍ରର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ର ଶାସନ ପାଇଁ ସରକାର ଗଠନ କରାଯାଏ ।
• ଗମନାଗମନ ପାଇଁ ରାସ୍ତା ତିଆରି, ରାସ୍ତା ମରାମତି, ସହର ଓ ଗ୍ରାମକୁ ବିଦ୍ୟୁତ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଣ, ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଚାଷ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ଋଣ ପ୍ରଦାନ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି ସରକାରଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

→ (୨) ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ଓ ମରାମତି, ବିଦ୍ୟୁତଶକ୍ତି ଯୋଗାଣ, ଚାଷ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ଋଣ ପ୍ରଦାନ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ ତଥା ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବାସଗୃହ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା, କର୍ମଯୋଗାଣ, ଦରଦାମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ବାହାର ଦେଶ ସହ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା, ଦେଶର ସୀମାସୁରକ୍ଷା, ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ବେଳେ ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ ।

→ (୩) ସରକାରଙ୍କର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ

• ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥା’ଛି ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ସର୍ବସାଧାରଣ ସ୍ଥାନରେ ଧୂମପାନ ନକରିବା, ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବେଗରେ ଗାଡ଼ିଚଳାଇବା, ଚାଳକ ହେଲ୍‌ମେଟ୍ ପିନ୍ଧିବା ସହିତ ନିଜପାଖରେ ଲାଇସେନ୍ସ ରଖୁବା ଇତ୍ୟାଦି ।

→ (୪) ସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ

• ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସ, ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ହାଇକୋର୍ଟ, ତହସିଲ ଇତ୍ୟାଦି ।

→ (୫) ସରକାରର ପ୍ରକାର ଭେଦ

• ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସରକାର ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ସଂସଦୀୟ ସରକାର, ରାଷ୍ଟ୍ରପତୀୟ ସରକାର, ଐକିକ ସରକାର, ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘୀୟ ସରକାର, ରାଜତନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର ।

→ (୬) ସଂସଦୀୟ ସରକାର

• ସଂସଦୀୟ ସରକାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ‘ଆଳଙ୍କାରିକ ମୁଖ୍ୟ’ ମାତ୍ର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଶାସନର ‘ପ୍ରକୃତ ମୁଖ୍ୟ’ ଅଟନ୍ତି ।
• ସଂସଦୀୟ ସରକାରରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ନିଜ ନିଜ ଭିତରେ ଉତ୍ତମ ବୁଝାମଣା ଭିଭିରେ କାର୍ଯ୍ୟକରନ୍ତି ।
• ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ସଭ୍ୟମାନେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକାର ସଭ୍ୟ ଓ ବିଭାଗୀୟ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହନ୍ତି ।
• ମନେରଖ: ଭାରତ ଓ ଜାପାନରେ ସଂସଦୀୟ ସରକାର ରହିଛି ।

→ (୭) ରାଷ୍ଟ୍ରପତୀୟ ସରକାର

• ଏହି ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଉଭୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ସରକାରର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ଓ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲେ ।
• ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବିଭିନ୍ନ ସଚିବମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରି ସେମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରନ୍ତି ।
• ମନେରଖ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଫ୍ରାନ୍ସ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଓ ବ୍ରାଜିଲ୍ ଆଦି ଦେଶରେ ଏହି ପ୍ରକାର ସରକାର ରହିଛି ।

→ (୮) ଐକିକ ସରକାର

• ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସମସ୍ତ କ୍ଷମତା ଗୋଟିଏ ସରକାର ବା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ, ତାକୁ ‘ଐକିକ ସରକାର’ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ପ୍ରକାର ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଅଧିକ ଫଳପ୍ରଦ କରିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ କେତୋଟି ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ସରକାରମାନଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର କିଛି କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଆନ୍ତି ।
• ମନେରଖ : ଇଟାଲୀ, ବେଲ୍‌ଜିୟମ୍, ଜାପାନ, ଇରାନ, ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ ବା ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଫ୍ରାନ୍ସ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶରେ ‘ଐକିକ ସରକାର’ ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ।

→ (୯) ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘୀୟ ସରକାର

• ସମ୍ବିଧାନର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁସାରେ ‘ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘୀୟ ସରକାର’ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ତରରେ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଗଠନ କରାଯାଏ ଓ ଉଭୟ ସରକାର ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା, ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତା ଉପଭୋଗ କରିଥାଆନ୍ତି ।
• ମନେରଖ : ଭାରତ ଓ ରୁଷିଆ ଆଦି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ‘ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘୀୟ ସରକାର’ ରହିଛି ।

→ (୧୦) ରାଜତନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର

• ପୃଥ‌ିବୀର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ଶାସନ ହେଉଛି ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ବା ‘ରାଜତନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର’ ।
• ଏହି ଶାସନରେ ସମସ୍ତ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ ରାଜାଙ୍କର ସମସ୍ତ ଆଇନ୍ ବା ଆଦେଶ ପ୍ରଜାମାନେ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ।
• ମନେରଖ : ଅତୀତରେ ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ତୁର୍କୀ ପ୍ରଭୃତି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ‘ରାଜତନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର’ ଶାସନ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

→ (୧୧) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର

• ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଗଣ-ଶାସନ । ଏହି ଶାସନରେ ସାବାଳାକମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାବରେ ଭୋଟ ଦେଇ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣକୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତିନିଧ୍ବ ବାଛନ୍ତି ।
• ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସରକାର ଗଢ଼ି ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କରିଥାଆନ୍ତି ।
• ଗଣତନ୍ତ୍ର ବା ‘ଡେମୋକ୍ରାସି’ ଶବ୍ଦଟି ଦୁଇଟି ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ‘ଡେମୋସ୍’ (ଲୋକମାନେ) ଓ ‘କ୍ରୀଟସ୍’ (ଶାସନ)ରୁ ଆସିଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ‘ଗଣଶାସନ’ ।
• ମନେରଖ : ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତ, ପାକିସ୍ତାନ ଆଦି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ‘ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର’ ପ୍ରଚଳିତ । ଆମ ଦେଶରେ ୧୮ ବର୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ବୟସର ଲୋକମାନଙ୍କର ଭୋଟ ଦେବାର ଅଧିକାର ଅଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Political Science Notes Chapter 1 ଆମେ ଓ ଆମ ସମାଜ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 6 Political Science Notes Chapter 2 ରାଷ୍ଟ୍ର

ବିଷୟବସ୍ତୁ
ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ/ଉପାଦାନ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପତ୍ତି ଓ ବିକାଶ, ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଭିନ୍ନ ମତବାଦ, ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟ ।

→ (୧) ରାଷ୍ଟ୍ର ଅର୍ଥ

• ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ସାମାଜିକ ତଥା ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର କୁହାଯାଏ ।
• ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ତେଣୁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ସର୍ବଦା ଦରକାର ହୋଇଥାଏ ।
• ରାଷ୍ଟ୍ରର ନୀତିନିୟମ ମନୁଷ୍ୟର ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ କରେ ।
• ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, କାରଣ ମନୁଷ୍ୟର ଇଚ୍ଛା ତାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ରହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥାଏ ।
• ମନେରଖ : ଆରିଷ୍ଟୋଟଲଙ୍କ ମତରେ, ପରିବାର ଓ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ସମଷ୍ଟିରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଧ୍ୟାପକ ଗାରନରଙ୍କ ମତରେ, ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୂଖଣ୍ଡରେ ଭୋଗ ଦଖଲକାରୀ, ବାହ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଅଧିକାଂଶ ଅଧିବାସୀଙ୍କ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଆନୁଗତ୍ୟ ଲାଭ କରୁଥିବା ଏକ ସଙ୍ଗଠିତ ସରକାରର ଅଧିକାରୀ, ଊଣା ଅଧିକେ ଲୋକମାନଙ୍କର ସମ୍ପ୍ରଦାୟକକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର କହନ୍ତି ।

→ (୨) ରାଷ୍ଟ୍ରର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ | ଉପାଦାନ

• ରାଷ୍ଟ୍ରର ଚାରିଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ରହିଛି ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଜନସଂଖ୍ୟା, ଆୟତନ, ସରକାର ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ।

→ ଜନସଂଖ୍ୟା

• ଜନସଂଖ୍ୟା ବିନା ରାଷ୍ଟ୍ରର କଳ୍ପନା ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ ପାଇଁ ଅଧିବାସୀ/ଜନସଂଖ୍ୟା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ପ୍ରକୃତରେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଜନସଂଖ୍ୟା ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆୟତନ ଓ ସମ୍ବଳ ଅନୁସାରେ ହେବା ଉଚିତ ।
• ମନେରଖ : ପ୍ଲାଟୋଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଜନସଂଖ୍ୟା ୫୦୪୦ ହେବା ଦରକାର । ଋଷୋଙ୍କ ମତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଜନସଂଖ୍ୟା ୧୦, ୦୦୦ ହେବା ଦରକାର ।

→ ଆୟତନ

• ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭୂ-ଖଣ୍ଡ ବିନା କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର କଳ୍ପନା ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିସୀମା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଏହାର ପରିସୀମା ବୃହତ୍ ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା ଛୋଟ ହୋଇପାରେ ।

→ ସରକାର :

• ସରକାର ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଙ୍ଗଠନ ।
• ଏହା ଆଇନ୍‌ଦ୍ବାରା ପରିଚାଳିତ ।
• ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଶାସନକାର୍ଯ୍ଯ ଚାଲେ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବାସ୍ତବରୂପ ପ୍ରକାଶ ପାଏ ।

→ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ:

• ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂରର୍ଶ ଉପାଦାନ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଜୀବନ ଶକ୍ତି ।
• ଏହି କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରି ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ, ଗୋଷ୍ଠୀ, ଅନୁଷ୍ଠାନ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାରି ରଖେ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ’ କୁହାଯାଏ ।
• ‘ବହିଃସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ’ ବଳରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ବୈଦେଶିକ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ ।
• ମନେରଖ : ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ‘ସୁପରନସ୍’ରୁ ଆସିଛି । ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ‘ସର୍ବୋଚ୍ଚ କ୍ଷମତା’ ।

→ (୩) ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପତ୍ତି ଓ ବିକାଶ

• ପ୍ରାଚୀନମତ ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଈଶ୍ବରଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ଓ ଏହାର ଶାସକ ରାଜା ଈଶ୍ବରଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧୂ ।
• ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମର ପୁରାତନ ଟେଷ୍ଟମେଣ୍ଟ ଓ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ମନୁଶ୍ରୁତି ଓ ମହାଭାରତର ଭଗବାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଏହି ମତକୁ ଐଶ୍ଵରିକ ସୃଷ୍ଟିତର୍‌ କୁହାଯାଏ ।
• ଯୁଦ୍ଧ ବା ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି– ଏହି ମତବାଦକୁ ଶକ୍ତିତର୍‌ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଥା ଅତୀତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।
• ପିତା ବା ମାତାଙ୍କ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵର ରୂପାନ୍ତରରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି- ଏହା ପିତୃଶାସିତ ଓ ମାତୃଶାସିତ’ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କୁହାଯାଏ ।
• ଇଂରେଜ ଦାର୍ଶନିକ ହର୍‌ସ୍‌, ଲକ୍ ଓ ଫରାସୀ ଦାର୍ଶନିକ ଋଷୋ ‘ସାମାଜିକ ଚୁକ୍ତି ମତବାଦ’ର ସମର୍ଥକ ଅଟନ୍ତି ।
• ମନେରଖ : ମନୁଷ୍ୟ ଚୁକ୍ତି କରି ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହେବା ମତବାଦକୁ ‘ସାମାଜିକ ଚୁକ୍ତି ମତବାଦ’ କୁହାଯାଏ ।

→ (୪) ରାଷ୍ଟ୍ରର ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଭିନ୍ନ ମତବାଦ
କ୍ରମ ବିବର୍ତ୍ତନ ମତବାଦ

• ରକ୍ତଗତ ସମ୍ପର୍କ – ରକ୍ତଗତ ସମ୍ପର୍କରୁ ପରିବାର ବୃଦ୍ଧି ଓ କାଳକ୍ରମେ ବଂଶ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇ ସେହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଶେଷରେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଲା ।
• ଧର୍ମ– ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଧାର୍ମିକ ଏକତା ଯୋଗୁଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
• ଶକ୍ତି – ଅତୀତରେ ଶକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗଦ୍ଵାରା ରାଷ୍ଟ୍ରନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲା ।
• ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତି – ଯାଯାବର ଜୀବନ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତିର ମାଲିକ ହୋଇଥିବା ମଣିଷ ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତିର ସୁରକ୍ଷାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍ଧି କଲା ।
• ରାଜନୈତିକ ଭାବନା – ରାଷ୍ଟ୍ରଗଠନ ନିମିତ୍ତ ରାଜନୈତିକ ଭାବନା ବା ଇଚ୍ଛାଦ୍ଵାରା ରାଷ୍ଟ୍ର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିଲା ।

→ (୫) ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟ

• ରାଷ୍ଟ୍ରର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ରାଯାଇଛି । ଯଥା- ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ।
• ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ – ରାଷ୍ଟ୍ରର ସ୍ଥିତି, ବ୍ୟକ୍ତିର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଦେଶର ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷାପାଇଁ ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ, ତାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
• ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଶାନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା, ଧନଜୀବନ ସୁରକ୍ଷା, ବହିଃଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା, ଅନ୍ୟ ଦେଶ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନା ।
• ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ– ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ କଲ୍ୟାଣପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
• ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା— ଶିଳ୍ପ ସଂସ୍ଥା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, କୃଷି, ଜଳସେଚନ, ଶିକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ଗମନାଗମନର ଉନ୍ନତି ସାଧନ, ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉଚିତ୍ ଯୋଗାଣ, ମାନବ ସମ୍ବଳର ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗ, ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କପାଇଁ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class History Notes Chapter 7 ପାରସ୍ୟ ଓ ଗ୍ରୀକ୍ ଆକ୍ରମଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 6 History Notes Chapter 7 ପାରସ୍ୟ ଓ ଗ୍ରୀକ୍ ଆକ୍ରମଣ

ବିଷୟ ବସ୍ତୁ

ପାରସିକ ଆକ୍ରମଣ, ପାରସିକ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରଭାବ, ଗ୍ରୀକ୍ ଆକ୍ରମଣ, ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ରାଜ୍ୟଜୟ, ହାଇଦାସ୍ପେସ୍ ଯୁଦ୍ଧ, ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରଭାବ ।

→ (କ) ଉପକ୍ରମ :

• ଭାରତ ଅତୀତରେ ବିପୁଳ ଧନ ସମ୍ପତ୍ତିରେ ପରିପୂର୍ଣ ଥିଲା । ତେଣୁ ଭାରତକୁ ସୁନାର ଦେଶ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ଏହି ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇବା ଏବଂ ନିଜର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେତେକ ବୈଦେଶିକ ଶକ୍ତି ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ ପାରସିକ ଓ ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ।

→ (ଖ) ପାରସିକ ଆକ୍ରମଣ :
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୬ଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଭାଗରେ ଆକାମେନିଡ୍ ଶାସକମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଶାସିତ ମଧ୍ୟ-ଏସିଆର ପାରସ୍ୟ ଦେଶରେ ଏକ ବିରାଟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଗଢି ଉଠିଥିଲା ।

ମନେରଖ :
ପ୍ରାଚୀନ ପାରସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ଇରାନ୍ ନାମରେ ନାମିତ ।

• ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୫୨୨ରେ ପାରସ୍ୟର ସମ୍ରାଟ ପ୍ରଥମ ଡେରାୟସ୍ ପାରସ୍ୟର ଶାସନଭାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ଭାରତର ଅତୁଳ ଧନ ସମ୍ପଦରେ ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ଭାରତର ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଆକ୍ରମଣ କରି ପଞ୍ଜାବ, ସିନ୍ଧୁ ପ୍ରଦେଶ ଓ ସିନ୍ଧୁ ନଦୀର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳକୁ ଦଖଲ କରି ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଭୁକ୍ତ କରାଇଥିଲେ ।
• ପାରସ୍ୟ ଅଧ୍ବକୃତ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉର୍ବର ଓ ଜନବହୁଳ ଥିଲା । ତେଣୁ ରାଜାମାନେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରୁ ପ୍ରଚୁର କର ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ ।
• ଡେରାୟସ୍କଙ୍କ ପରେ ରାଜା ଜେରକ୍‌ସ୍ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ପାରସ୍ୟ ସେନାବାହିନୀରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇ ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

→ ପାରସିକ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରଭାବ :

• ପାରସିକ ଆକ୍ରମଣ ଫଳରେ ଭାରତ ଓ ପାରସ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ଉଭୟ ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳ ପଥରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା ।
• ଅଶୋକଙ୍କ ଅନୁଶାସନ ଗୁଡ଼ିକରେ ପାରସିକ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ ।
• ଅଶୋକଙ୍କ ଦ୍ବାରା ନିର୍ମିତ ସ୍ତମ୍ଭମାନଙ୍କରେ ପାରସ୍ୟ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥିବାର ଦେଖାଯାଏ ।

ମନେରଖ :
ଭାରତୀୟମାନେ ପାରସ୍ୟବାସୀମାନଙ୍କ ଠାରୁ ‘ଖରୋଷ୍ଟି’ ନାମକ ଏକ ନୂତନ ଲିପି ଶିଖୁଥିଲେ । ଏହି ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ଡାହାଣରୁ ବାମ ପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଲେଖାଯାଉଥିଲା ।

→ (ଘ) ଗ୍ରୀକ୍‌ ଆକ୍ରମଣ :

• ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୫୬ ମସିହାରେ ଆଲୋକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ଗ୍ରୀସ୍‌ର ମାସିଡୋନିଆ ନାମକ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ରରାଜ୍ୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ପିତା ଫିଲିପ୍ ମାସିଡୋନିଆ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ଥିଲେ । ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ମାତ୍ର ୨୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ଏସିଆ ମାଇନର, ପାରସ୍ୟ, ସିରିଆ, ମିଶର ଓ ଆଫଗାନିସ୍ଥାନ ଆଦି ଅଞ୍ଚଳ ଜୟ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କର ବୀରତ୍ବ ଓ ସାହସିକତା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଦିଗ୍‌ବିଜୟୀ ବୀର କୁହାଯାଏ ।

ମନେରଖ :
ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ବାଲ୍ୟକାଳରେ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଆରିଷ୍ଟଟଲଙ୍କଠାରୁ ବିଦ୍ୟାଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।

→ (ଙ) ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ରାଜ୍ୟଜୟ :

• ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୩୪ ମସିହାରେ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ନିଜର ୪୦ ହଜାର ସୈନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ଏସିଆ ମାଇନର ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ସେଠାରୁ ସେ ପାରସ୍ୟ ଅଭିମୁଖେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇ ପାରସ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ତୃତୀୟ ରୋୟସଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ସିରିଆ ଓ ମିଶରକୁ ମଧ୍ୟ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ପାରସ୍ୟମାନଙ୍କ ଅଧୀନରୁ ମିଶରକୁ ମୁକ୍ତ କରି ସେଠାରେ ସେ ‘ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡ୍ରିଆ’ ନାମକ ନଗର ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ଖ୍ରୀ. ପୂ. ୩୨୬ ମସିହାରେ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ଭାରତ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ଖାଇବର ଗିରିପଥ ଦେଇ ଭାରତକୁ ପ୍ରବେଶ କଲେ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳର ସୀମାନ୍ତ ପ୍ରଦେଶଗୁଡ଼ିକୁ ଆକ୍ରମଣ କଲେ ।
• ସେତେବେଳେ ଗାନ୍ଧାର ଓ କାମ୍ବୋଜ ଭଳି ଅନେକ ଛୋଟ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ନଥିଲା. ଏବଂ ସେମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କଳହରେ ଲିପ୍ତ ରହୁଥିଲେ । ଏହାର ସୁଯୋଗରେ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଆକ୍ରମଣ କରି ବିଜୟଲାଭ କରିଥିଲେ ।

→ (ଚ) ହାଇଦାସ୍ପେସ୍ ଯୁଦ୍ଧ :

• ଭାରତର ଧନ ସମ୍ପତ୍ତି ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ଅଗ୍ରଗତି କରୁଥିବାବେଳେ ପୌରବ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ପୁରୁ କିନ୍ତୁ ଆଲେକ୍ ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ଅଗ୍ରଗତିରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୋଇଥିଲେ । ଫଳରେ ପୁରୁଙ୍କ ସୈନ୍ୟ ଓ ଆଲେକ ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭୀଷଣ ଯୁଦ୍ଧ ହେଲା । ଏହାକୁ ‘ହାଇଦାସପେସ୍ ଯୁଦ୍ଧ’ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ବିଜୟୀ ହେଲେ । ପୁରୁ ପରାଜିତ ଓ ବନ୍ଦୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ପୁରୁଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ସାହସିକତାରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ଫେରାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

ମନେରଖ :
ନିଜ ସମ୍ମୁଖରେ ବନ୍ଦୀଥ‌ିବା ପୁରୁଙ୍କୁ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ, ‘ତୁମେ ମୋ ଠାରୁ କିଭଳି ବ୍ୟବହାର ଆଶା କର ?’’ ଏହାରା ଉତ୍ତରରେ ନିଭୀକପୁରୁ କହିଲେ, ‘ଜଣେ ରାଜା ପ୍ରତି ଅନ୍ୟ ଜଣେ ରାଜାର ବ୍ୟବହାର ଯେପରି ମୁଁ ସେପରି ବ୍ୟବହାର ଆଶା କରେ ।’’

• ସେଠାରୁ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇ ଆହୁରି ଅଧ‌ିକ ରାଜ୍ୟ ଜୟ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଳାନ୍ତ ଗ୍ରୀକ୍ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ଅନାଗ୍ରହ କାରଣରୁ ସେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ନନ୍ଦ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ସାହାସ କରିନଥିଲେ ।
• ତେଣୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ସ୍ବଦେଶ ଫେରିବା ରାସ୍ତାରେ ଜ୍ଵରରେ ପୀଡ଼ିତ ହୋଇ ବାବିଲୋନ୍‌ଠାରେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୩ ମସିହାରେ ମାତ୍ର ୩୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।

→ (ଛ) ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରଭାବ :

• ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ ଫଳରେ ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ ଏକତା ଆସିଥିଲା ଏବଂ ଭାରତ ଓ ଇଉରୋପ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରସାର ହେଲା ।
• ପରେ ଭାରତରେ ଏକ ବିଶାଳ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ ଗଠନ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେଲା ।
• ଭାରତ ଓ ଗ୍ରୀକ୍ ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ଏବଂ ଭାରତକୁ ୩ଟି ସ୍ଥଳପଥ ଓ ଗୋଟିଏ ଜଳପଥ ଆବିଷ୍କୃତ ହେଲା ।
• ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଚ୍ୟ ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇପାରିଥିଲା ।

ମନେରଖ :
ଭାରତ ଓ ଗ୍ରୀକ୍ କଳାର ମିଶ୍ରଣପରେ ଗାନ୍ଧାର କଳା ସୃଷ୍ଟିହେଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Political Science Notes Chapter 1 ଆମେ ଓ ଆମ ସମାଜ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 6 Political Science Notes Chapter 1 ଆମେ ଓ ଆମ ସମାଜ

ବିଷୟବସ୍ତୁ
ପରିବାର, ପରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ, ବଂଶ ଓ ବଂଶର ଗୋତ୍ର, ଜନଜାତି, ସଂଘ, ସମୁଦାୟ, ସମାଜ ।

→ (୧) ପରିବାର

• ପରିବାର ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଏହା ଦୁଇ ପ୍ରକାରର, ଯଥା— ଏକକ ପରିବାର ଓ ଯୌଥ ପରିବାର ।
• ବାପା, ମା’ ଓ ସେମାନଙ୍କର ସନ୍ତାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ପରିବାରକୁ ଏକକ ପରିବାର କୁହାଯାଏ ।
• ବାପା, ମା’, ବଡ଼ବାପା, ବଡ଼ମା’, ଦାଦା, ଖୁଡ଼ୀ, ଅବିବାହିତ ଦାଦା ଓ ପିଉସୀ, ଜେଜେବାପା, ଜେଜେମା’ ଆଦି ମିଳିମିଶି ରହୁଥ‌ିବା ପରିବାରକୁ ଯୌଥ ପରିବାର କହନ୍ତି ।
• ମନେରଖ : ଭାରତୀୟ ପରିବାରଗୁଡ଼ିକରେ ପିତା ହିଁ ମୁଖ୍ୟ ହୋଇଥା’ଛି । ଆଉ କେତେକ ପରିବାରରେ ମାତା ମଧ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

→ (୨) ପରିବାର ମୌଳିକ କାର୍ଯ୍ୟ

• ବଂଶରକ୍ଷା କରିବା ପରିବାରର ମୌଳିକ କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଶିଶୁର ଲାଳନପାଳନ, ଶିଶୁକୁ ବିଭିନ୍ନ ସଦ୍‌ଗୁଣ ଶିକ୍ଷାଦେବା, ଶିଶୁଟି ବଡ଼ହେବା ପରେ ଜୀବିକା ଅର୍ଜନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ ପରିବାର କରିଥାଏ ।
• ଶିଶୁକୁ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକରୂପେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବାରେ ପରିବାର ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ।

→ (୩) ବଂଶ ଓ ବଂଶର ଗୋତ୍ର

• କେତେକ ପିଢ଼ିର ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ବଂଶ ଗଠିତ I ବାପା, ବଡ଼ବାପା, ଦାଦାଙ୍କ ପରିବାର ଜେଜେବାବାଙ୍କ ପରିବାରରୁ ସୃଷ୍ଟି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ଏଣୁ ଏମାନେ ଗୋଟିଏ ବଂଶର ।
• ବଂଶ ପରମ୍ପରା ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ ବଂଶର ଲୋକମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ କରିବା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, କ୍ରିୟାକର୍ମପାଳନ କରିଥା’ଛି ।
• ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ବଂଶ ସାଧାରଣତଃ ପିତୃ ବଂଶୀୟ ଅଟେ ।
• ବେଳେବେଳେ ଧାର୍ମିକ କ୍ରିୟା କର୍ମପାଳନରେ ମୂଳ ବଂଶରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ଯେଉଁ ନୂଆ ବଂଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥା’ନ୍ତି, ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବଂଶ ବିଭାଜନ କୁହାଯାଏ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ବଂଶର ଗୋତ୍ର ଥାଏ ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କୁଳ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଋଷି ।
• ଯେଉଁ ଋଷିଙ୍କୁ ପରିବାରର ନିଜର ବୋଲି ସମ୍ମାନ ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ସେହି ବଂଶର ଗୋତ୍ର ସେହି ଋଷିଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ହୋଇଥାଏ । ଯଥା– କାଶ୍ୟପ, ଭରଦ୍ଵାଜ ଓ ନାଗସ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ମନେରଖ : କେତେକ ପିଢ଼ିର ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ‘ବଂଶ’ ଗଠିତ ।

→ (୪) ଜନଜାତି

• ଏକ ସାଧାରଣ ନାମ ଥିବା ଦେଶୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର କ୍ଷୁଦ୍ର ସମୂହକୁ ‘ଜନଜାତି’ କୁହାଯାଏ ।
• ଜନଜାତି ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଙ୍ଗ । ଜନଜାତିକୁ ଇଂରାଜିରେ Tribe କୁହାଯାଏ । ଆମେ ଏହି ଲୋକଙ୍କୁ ଆଦିବାସୀ ବା ବନବାସୀ ରୂପେ ଜାଣିଥାଉ ।
• ଏମାନେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରିଥା’ନ୍ତି ଓ ଏକ ସାଧାରଣ ଭାଷାରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୁଅନ୍ତି ଓ ମିଳିମିଶି ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବପର୍ବାଣି ପାଳନ କରିଥା’ଛି ।
• ଆମରାଜ୍ୟରେ ବଣ୍ଡା, ସାନ୍ତାଳ, କନ୍ଧ ଆଦି ଜନଜାତି ଦେଖାଯା’ନ୍ତି ।
• ମନେରଖ : ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୨ ପ୍ରକାର ଆଦିମ ଅସ୍ଵାସୀ ଦେଖାଯା’ଛି । ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଭାଷା ସାନ୍ତାଳୀ I ଏହାର ନିଜସ୍ଵ ଲିପିଅଛି ।

→ (୫) ସଂଘ

• କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଇଚ୍ଛାକୃତ ଭାବରେ ମିଶି ସଂଘ ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• କାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁସାରେ ଏହା ଅନେକ ପ୍ରକାରର, ଯଥା— ପରିବାର, ଓକିଲ ସଂଘ, ଶିକ୍ଷକ ସଂଘ, ଛାତ୍ର ସଂଘ, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ଇତ୍ୟାଦି ।
• ସଂଘର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଜଣେ ମୁଖ୍ୟଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ସଂଘର ସଦସ୍ୟମାନେ ସଂଘର କେତେକ ନିୟମମାନ ପାଳନ କରିଥାଆନ୍ତି ।
• ପରିବାର ପରିସଂଘ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ଅଟେ ।

→ (୬) ସମୁଦାୟ

• ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକତା ମନୋଭାବନେଇ ବାସକରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ‘ସମୁଦାୟ’ ଗଠିତ ହୁଏ ।
• ଏହା ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
• ଏକ ସବୁଦାୟରେ ବାସକରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଏକ ସର୍ବସାଧାରଣ ଜୀବନ ଧାରାରେ ସହଭାଗୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି।
• ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ସମୁଦାୟର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ସମୁଦାୟ ଯେତେ ଛୋଟ ହୋଇଥାଏ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ସେତେ ଦୃଢ଼ ହୋଇଥାଏ ।
• ବୃହତ୍ ସମୁଦାୟ ମଧ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅନେକ ପ୍ରକାର ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
• ମନେରଖ : କୌଣସି ସଂଘ ନିଜ ଲକ୍ଷ୍ୟବାଦ ସର୍ବସାଧାରଣ ଉନ୍ନତିମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ ତାହାର ସମୁଦାୟିକ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।

→ (୭) ସମାଜ

• ଆଦିମ ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ୱାଧୀନଭାବେ ଚଳୁଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଳହ ଓ ଶତ୍ରୁତା ସୃଷ୍ଟିହେଲା । ତେଣୁ ମଣିଷ ନୀତି ନିୟମ ସୃଷ୍ଟିକରି ସୁଖରେ ଚଳିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲା । ସେହି ଚଳଣିରୁ ସମାଜ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
• ସମାଜ ବିନା ମଣିଷ ବଞ୍ଚିବା ଅସମ୍ଭବ । ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ସମାଜ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଅପରପକ୍ଷରେ ସମାଜ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
• ମନେରଖ: ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class History Important Questions Chapter 8 ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଉତ୍‌ଥାନ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 History Important Questions Chapter 8 ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଉତ୍‌ଥାନ

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ବିନ୍ଦୁସାର କିଏ ? ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କିପରି ଥିଲା ?
Answer:

• ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରେ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ବିନ୍ଦୁସାର ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ଜଣେ ପରାକ୍ରମଶାଳୀ ସମ୍ରାଟ ଥିଲେ । ପିତାଙ୍କ ବିଶାଳ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ସେ ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ଶାସନ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ତାଙ୍କର ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ୧୬ ଜଣ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ସେମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ତାଙ୍କୁ ‘ଅମିତ୍ରଘାତ’ ଉପାଧ୍ ଦେଇଥିଲେ ।

୨। ଅଶୋକ କିପରି ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶାସକ ହୋଇଥିଲେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

• ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୩ରେ ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ପରେ ଅଶୋକ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶାସକ ହୋଇଥିଲେ ।
• ବିନ୍ଦୁ ସାରଙ୍କ ଶାସନକାଳରେ ତକ୍ଷଶିଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଦେଖା ଦେଇଥିଲା । ସେହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ରାଜକମାର ଅଶୋକଙ୍କ ପଠାଯାଇଥିଲା ।
• ଅଶୋକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରୁ ତକ୍ଷଶିଳା ଓ ଉଜ୍ଜୟିନୀର ପ୍ରାଦେଶିକ ଶାସନକର୍ତ୍ତାରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଅଶୋକ ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ମଗଧ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ଚାରିବର୍ଷପରେ ହୋଇଥିଲା ।

୩ । ଅଶୋକ କିପରି ଚଣ୍ଡାଶୋକରୁ ଧର୍ମାଶୋକରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:

• ଅଶୋକ ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଅତି ନିକଟରେ ଥିବା କଳିଙ୍ଗପରି ଏକ ସ୍ବାଧୀନ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସ୍ଥିତିକୁ ସହ୍ୟ କରିନପାରି ଏବଂ ମଗଧ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବାପାଇଁ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୬୧ ମସିହାରେ କଳିଙ୍ଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କଳିଙ୍ଗ ସେନା ପରାଜୟ ବରଣ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଏକଲକ୍ଷ ଲୋକ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଦେଢ଼ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଫଳରେ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଅଶୋକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ବିରାଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧର ବିଭୀଷିକା, କ୍ଷୟକ୍ଷତିରେ ବ୍ୟର୍ଥିତ ହୋଇ ସେ ଆଉ ଯୁଦ୍ଧ କରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରତିଜ୍ଞା କରିଥିଲେ ।
• କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଅଶୋକଙ୍କ ଜୀବନଧାରାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିବା ରକ୍ତପାତ ହିଁ ଅଶୋକଙ୍କ ‘ଚଣ୍ଡାଶୋକ’ରୁ ଧର୍ମାଶୋକରେ ପରିଣତ କରାଇଥିଲା ।

୪। ଅଶୋକ କି କି ଲୋକ ହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ଅଶୋକ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ନିଜର ସନ୍ତାନ ଭଳି ପାଳୁଥିଲେ । ସେ ଲୋକଙ୍କ ସୁବିଧାପାଇଁ ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ମାଣ, ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଗଛ ଲଗାଇବା, ଆଶ୍ରୟ ପାଇଁ ଘରସବୁ ତିଆରି କରିଥିଲେ ।
• ପାଣିପିଇବା ପାଇଁ କୁଅମାନ ଖୋଳାଇଥିଲେ ।
• ମନୁଷ୍ୟ ଓ ପଶୁମାନଙ୍କ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଡାକ୍ତରଖାନାମାନ ବସାଇଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ଶାସନରେ ଦଣ୍ଡନୀତି କୋହଳ ଥିଲା । ପରସ୍ପର ମିଳିମିଶି ଶାନ୍ତିରେ ଚଳିବାପାଇଁ ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଉଥିଲେ ।

୫। କୌଟିଲ୍ୟ କିଏ ? ସେ କିପରି ନନ୍ଦବଂଶ ଶାସନ ଲୋପ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ତକ୍ଷଶିଳାର ବ୍ରାହ୍ମଣ ପଣ୍ଡିତ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କର ଅନ୍ୟନାମ ଥିଲା କୌଟିଲ୍ୟ ।
• ସେତେବେଳେ ମଗଧରେ ନନ୍ଦବଂଶ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ନନ୍ଦବଂଶର ଶାସକମାନେ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ଅତ୍ୟାଚାରୀ ଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ କୁଶାସନରେ ଲୋକମାନେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ତେଣୁ ଚାଣକ୍ୟ ମଗଧରୁ ନନ୍ଦବଂଶ ଲୋପ କରିବାକୁ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ।
• ସେ ମୌର୍ଯ୍ୟବଂଶର ଯୁବକ ଚନ୍ଦ୍ରଗସ୍ତଙ୍କୁ ମଗଧ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଲେ ।
• କୌଟିଲ୍ୟଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁସାରେ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ନିଜର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତକରି ମଗଧ ଅଧ୍ୟାର କଲେ । ଫଳରେ ସେଠାରେ ନନ୍ଦବଂଶର ଶାସନ ଲୋପ ପାଇଥିଲା ।

୬। ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ? ସେଥ‌ିରେ କେଉଁ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ଚାଣକ୍ୟ ‘ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର’ ରଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟନାମ ଥିଲା କୌଟିଲ୍ୟ ।
• ଚାଣକ୍ୟଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ତାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉପଦେଷ୍ଟା ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।
• ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏଥରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ କେଉଁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଓ ଏହା କେତେ ବର୍ଷକାଳ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା ?
Answer:

• ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ମଗଧନାମକ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା ।
• ଏହି ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଦୁଇଶହ ବର୍ଷକାଳ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା ।

୨। ନନ୍ଦବଂଶର ଶାସକମାନେ ଲୋକପ୍ରିୟତା ହରାଇଥିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:

• ନନ୍ଦବଂଶର ରାଜାମାନେ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ଅତ୍ୟାଚାରୀ ଥିଲେ ।
• ସେମାନଙ୍କ ଶାସନରେ ଲୋକମାନେ ଅତିଷ୍ଠ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ ଯାହା ଫଳରେ ସେମାନେ ଲୋକପ୍ରିୟତା ହରାଇଥିଲେ ।

୩ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେତେବର୍ଷ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ ଓ କେବେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ ?
Answer:

• ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ୨୫ ବର୍ଷକାଳ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୯୮ରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।

୪। କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧପରେ ଅଶୋକ ଯୁଦ୍ଧ କରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି କାହିଁକି ସ୍ଥିର କଲେ ?
Answer:

• କଳିଙ୍ଗ ସେନାର ପ୍ରବଳ ପରାକ୍ରମ ଅଶୋକଙ୍କ ସୈନ୍ୟ ବାହିନୀ ସମ୍ମୁଖରେ ପରାଜୟ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଏକ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଯୁଦ୍ଧ ଜନିତ ମୃତ୍ୟୁ, ରକ୍ତପାତ, କ୍ଷୟକ୍ଷତି ଓ ଆହତ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଆର୍ତ୍ତନାଦ ଅଶୋକଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ବ୍ୟଥ କରିଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ ।

୫। ବିନ୍ଦୁସାର ଗ୍ରୀକମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା କେଉଁ ଉପାଧ୍ ପାଇଥିଲେ ? ସେ ତାଙ୍କର ରାଜତ୍ଵକାଳରେ କେତେ ଜଣ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କୁ ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ‘ଅମିତ୍ରଘାତ’ ଉପାଧ୍ ଦେଇଥିଲେ ।
• ସେ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ୧୬ ଜଣ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କର ରାଜ୍ୟକୁ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ମିଶାଇଥିଲେ ।

୬। ଚାଣକ୍ୟ କାହିଁକି ମଗଧ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଲେ ?
Answer:

• ଚାଣକ୍ୟ ମଗଧରେ ନନ୍ଦବଂଶର ଶାସକଙ୍କ ନିଷ୍ଠୁରତା ଓ ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ସହ୍ୟ କରିନପାରି ସେଠାରୁ ନନ୍ଦବଂଶ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ।
• ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି, ସାହସ ଓ ଚତୁରତାରେ ଚାଣକ୍ୟ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ମଗଧରୁ ନନ୍ଦବଂଶ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସାହାଯ୍ୟ ନେଲେ । ତେଣୁ ସେ ମଗଧ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଲେ ।

୭। ‘ଇଣ୍ଡିକା’ କ’ଣ ? ଏଥରେ କ’ଣ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ଗ୍ରୀକ୍ ରାଜଦୂତ ମୋଗସ୍ଥିନିସ୍ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦରବାରରେ ରହଣି ସମୟରେ ଭାରତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଯେଉଁ ବିବରଣୀ ପ୍ରସ୍ତକ ଲେଖୁଥିଲେ ତା’ର ନାମ ‘ଇଣ୍ଡିକା’ ।
• ଏଥ‌ିରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ଵ ଓ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ବିଶେଷକରି ପୌରଶାସନ ବିଷୟରେ ଅନେକ କଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

୮| ଚାଣକ୍ୟ କିଏ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ତାଙ୍କୁ କ’ଣ ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:

• ଚାଣକ୍ୟ ଜଣେ ଜ୍ଞାନୀ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ।
• ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ତାଙ୍କୁ ନିଜର ମୁଖ୍ୟ ଉପଦେଷ୍ଟା ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ।

୯। ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ଶାସନକାଳରେ କେଉଁଠାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଦେଖା ଦେଇଥିଲା ଓ ସେହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ କାହାକୁ ପଠାଇଥିଲେ ?
Answer:

• ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ଶାସନକାଳରେ ତକ୍ଷଶିଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଦେଖା ଦେଇଥିଲା ।
• ସେହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାକୁ ବିନ୍ଦୁସାର ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଶୋକଙ୍କୁ ପଠାଇଥିଲେ ।

୧୦। ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ଓ ଏଥରେ କ’ଣ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:

• ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଚାଣକ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
• ଏଥ‌ିରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି, ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

୧୧। ମେଗାସ୍ଥିନିସ୍ କିଏ ? ସେ ଭାରତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କେଉଁ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ମେଗାସ୍ଥିନିସ୍ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ରାଜ ଦରବାରରେ ଗ୍ରୀକ୍ ରାଜଦୂତ ଥିଲେ ।
• ସେ ଭାରତ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ‘ଇଣ୍ଡିକା’ ନାମକ ଏକ ବିବରଣୀ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୧୨। ଅଶୋକଙ୍କୁ କାହିଁକି ‘ଚଣ୍ଡାଶୋକ’ ବୋଲି କୁହା-ଯାଉଥିଲା ?
Answer:

• ଅଶୋକ ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ନିଭୀକ, ସାହସୀ ଓ ନିଷ୍ଠୁର ଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କର ନିଷ୍ଠୁର ଓ ଭୟଙ୍କର ପ୍ରକୃତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଚଣ୍ଡାଶୋକ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୧୩। ଅଶୋକ କେବେ ମଗଧ ସିଂହାସନ ଅଧ୍ୟାର କରିଥିଲେ ? କେତେବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ଅଶୋକ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୩ ମସିହାରେ ମଗଧ ସିଂହାସନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ।
• ଏହାର ୪ ବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ହୋଇଥିଲା ।

୧୪। ଧର୍ମଯାତ୍ରା କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ପାଇଁ ନିଜେ ଲୁମ୍ବିନୀ, ସାରନାଥ, କୁଶୀନଗର ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କର ଏହି ଯାତ୍ରାକୁ ଧର୍ମଯାତ୍ରା କୁହାଯାଏ ।

ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ | ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ପାଇଁ ନିଜ ପୁତ୍ର ଓ କନ୍ୟାଙ୍କୁ କେଉଁଠାକୁ ପଠାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ପାଇଁ ନିଜ ପୁତ୍ର ଓ କନ୍ୟାଙ୍କୁ ସିଂହଳ ଦେଶକୁ ପଠାଇଥିଲେ ।

୨। ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଧର୍ମଚକ୍ରଟି କାହାର ପ୍ରତୀକ ?
Answer:
ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭ ମଧ୍ଯରେ ଥ‌ିବା ଧର୍ମଚକ୍ରଟି ସତ୍ୟର ପ୍ରତୀକ ।

୩ । ଅଶୋକଙ୍କ ନିଷ୍ଠୁର ପ୍ରକୃତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ନିଷ୍ଠୁର ପ୍ରକୃତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଚଣ୍ଡାଶୋକ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୪ । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ କେବେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨୬୧ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ।

୫। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ କାହାକୁ ପରାସ୍ତ କରି ମଗଧର ଶାସକ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ମଗଧର ଶାସକ ହୋଇଥିଲେ ।

୬। ଗ୍ରୀକ୍‌ବୀର ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ସେନାପତି କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଗ୍ରୀକ୍‌ବୀର ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ସେନାପତି ସେଲିଉକସ୍ ନିକ୍‌ତାର ଥିଲେ ।

୭ | ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ କାହାକୁ ନିଜର ମୁଖ୍ୟ ଉ – ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ
Answer:
ଉପଦେଷ୍ଟାରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ? ଉପଦେଷ୍ଟା ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

୮। ଅଶୋକ ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ରମାନଙ୍କୁ କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକ ଧର୍ମ ମହାମାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ ।

୯। ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭରେ କେତେଗୋଟି ସିଂହର ଚିତ୍ର ରହିଛି ?
Answer:
ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଚାରିଗୋଟି ସିଂହର ଚିତ୍ର ରହିଛି ।

୧୦। ମଗଧର ନନ୍ଦବଂଶକୁ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ କିଏ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ?
Answer:
ମଗଧର ନନ୍ଦବଂଶକୁ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ ଚାଣକ୍ୟ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ।

୧୧। ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ କେତେ ଲୋକଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ ଦେଢ଼ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରିଥିଲେ ।

୧୨ । ସତ୍ୟର ପ୍ରତୀକ ଧର୍ମଚକ୍ରରେ କେତୋଟି ଅର ଅଛି ?
Answer:
ସତ୍ୟର ପ୍ରତୀକ ଧର୍ମଚକ୍ରରେ ୨୪ଟି ଅର ଅଛି ।

୧୩ । ଜଉଗଡ଼ ଓଡିଶାର କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଜଉଗଡ଼ ଓଡ଼ିଶାର ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

୧୪ । ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ କେଉଁଠାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ?
Answer:
ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ତକ୍ଷଶିଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।

୧୫ । ଅଶୋକଙ୍କ ଅଭିଷେକ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣର କେତେ ବର୍ଷ ପରେ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଅଶୋକଙ୍କ ଅଭିଷେକ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣର ୪ ବର୍ଷ ପରେ ହୋଇଥିଲା ।

୧୬ । ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କୁ କେଉଁ ଉପାଧ୍ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଗ୍ରୀକ୍ରମାନେ ବିସାରଙ୍କୁ ଅମିତ୍ରଘାତ ଉପାଧ୍ ଦେଇଥିଲେ ।

୧୭ । ମଗଧ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରାୟ କେତେବର୍ଷ କାଳ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା ?
Answer:
ମଗଧ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୨୦୦ ବର୍ଷ କାଳ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା ।

୧୮ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ କେତେବର୍ଷ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ ୨୫ ବର୍ଷ କାଳ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ ।

୧୯ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ଶାସନ ପୂର୍ବରୁ ମଗଧରେ କେଉଁ ରାଜବଂଶ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ଶାସନ ପୂର୍ବରୁ ମଗଧରେ ନନ୍ଦ ରାଜବଂଶ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ।

୨୦ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀର ନାମ ପାଟଳିପୁତ୍ର ଥିଲା ।

Objective Type Questions With Answers
A. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।

୧ । ମଗଧର ନନ୍ଦ ବଂଶକୁ ଲୋପ କରିବାପାଇଁ __________________ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଚାଣକ୍ୟ

୨। ମେଗାସ୍ଥିନିସ୍ ଗ୍ରୀକ୍‌ର _______________ ଥିଲେ ।
Answer:
ରାଜଦୂତ

୩। ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ _____________ ଲୋକଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଦେଢ଼ଲକ୍ଷ

୪ । ସତ୍ୟର ପ୍ରତୀକ ଧର୍ମଚକ୍ରରେ ________________ ଟି ଅର ଅଛି ।
Answer:
୨୪

୫। ମଗଧ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ________________ ବର୍ଷକାଳ ତିଷ୍ଠି ରହିଥିଲା ।
Answer:
୨୦୦

୬। ମଗଧରେ ________________ ବଂଶର ରାଜାମାନେ ରାଜତ୍ଵ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ମୌର୍ଯ୍ୟ

୭। ______________ ବଂଶର ଶାସକମାନେ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ଅତ୍ୟାଚାରୀ ଥିଲେ ।
Answer:
ନନ୍ଦ

୮ | _______________ ନନ୍ଦରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ମଗଧ ଅଧ‌ିକାର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ

୯ । ମେଗାସ୍ଥିନିସ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ଗ୍ରନ୍ଥଟି _____________ ଅଟେ ।
Answer:
ଇଣ୍ଡିକା

୧୦ । ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଲିଖ୍ ଗ୍ରନ୍ଥଟିର ନାମ _____________ ଅଟେ ।
Answer:
ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର

୧୧। _____________ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ସେନାପତି ଥିଲେ ।
Answer:
ସେଲିଉକସ୍ ନି କ୍‌ର

୧୨ । ନନ୍ଦ ବଂଶର ଶେଷ ରାଜା _______________ ଥିଲେ ।
Answer:
ଧନନନ୍ଦ

୧୩ । ମଗଧର ରାଜଧାନୀ ________________ ଥିଲା ।
Answer:
ପାଟଳୀପୁତ୍ର

୧୪ । ‘ପାଟଲୀପୁତ୍ର’ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିହାରର ______________ ଅଟେ ।
Answer:
ପାଟଣା

୧୫ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ______________ ବର୍ଷ କାଳ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୨୫

୧୬ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ଖ୍ରୀ.ପୂ. ________________ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୨୯୮

୧୭ । ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନ୍ୟ ନାମ _______________ ଥିଲା ।
Answer:
କୌଟିଲ୍ୟ

୧୮ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ______________ ଙ୍କୁ ନିଜର ମୁଖ୍ୟ ଉପଦେଷ୍ଟାରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଚାଣକ୍ୟ

୧୯ । ମେଗାସ୍ଥିନିମ୍ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଦରବାରରେ _____________ ବର୍ଷ କାଳ ରହିଥିଲେ
Answer:
୫

୨୦ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପୁତ୍ର _________________ ଥିଲେ ।
Answer:
ବିନ୍ଦୁସାର

୨୧। _______________ ଙ୍କୁ ଅମିତ୍ରଘାତ ଉପାଧ୍ ମିଳିଥିଲା ।
Answer:
ବିନ୍ଦୁସାର

୨୨ । ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କୁ ______________ ଉପାଧ୍ ମିଳିଥିଲା
Answer:
ଅମିତ୍ରଘାତ

୨୩ । ବିନ୍ଦୁସାର ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ _______________ ଜଣ ରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୬

୨୪। ______________ ମସିହାରେ ଅଶୋକ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶାସକ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୭୩

୨୫ । ଅଶୋକଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ନିଷ୍ଠୁର ପ୍ରକୃତି ପାଇଁ _____________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ଚଣ୍ଡାଶୋକ

୨୬ । ଅଶୋକ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣର ______________ ବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୪ ।

B. ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

ମୌର୍ଯ୍ୟ ବଂଶର ଶାସନ ପୂର୍ବରୁ ମଗଧରେ କେଉଁ ରାଜବଂଶ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ?
(୧) ଶାକ୍ୟ
(୨) କୁରୁ
(୩) ନନ୍ଦ
(୪) ପାଞ୍ଚାଳ
Answer:
(୩) ନନ୍ଦ

୨। ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା
(୧) ତକ୍ଷଶିଳା
(୨) ପାଟଳୀପୁତ୍ର
(୩) ରାଜଗୃହ
(୪) ଚମ୍ପା
Answer:
(୨) ପାଟଳୀପୁତ୍ର

୩ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ କେବେ ହୋଇଥିଲା ?
(୧) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୯୮ ମସିହା
(୨) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୦୦ ମସିହା
(୩) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୩୨୬ ମସିହା
(୪) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୩୦ ମସିହା
Answer:
(୧) ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୯୮ ମସିହା

୪। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଶାସକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାହାକୁ ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ‘ଅମିତ୍ରଘାତ’’ ଉପାଧ୍ ଦେଇଥିଲେ ?
(୧) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ
(୨) ଅଶୋକ
(୩) ବିନ୍ଦୁସାର
(୪) ଧନନନ୍ଦ
Answer:
(୩) ବିନ୍ଦୁସାର

୫। ନିମ୍ନଲିଖ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ଅଶୋକ ନିଜେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିବାକୁ ଯାଇନଥିଲେ ?
(୧) ସାରନାଥ
(୨) ଲୁମ୍ବିନୀ
(୩) କୁଶୀନଗର
(୪) ସିଂହଳ
Answer:
(୪) ସିଂହଳ

୬ । ସାରନାଥ ସ୍ତମ୍ଭର ଉଚ୍ଚତା କେତେ ?
(୧) ୧ ମିଟର
(୨) ୨.୧୫ ମିଟର
(୩) ୨ ମିଟର
(୪) ୩.୧୫ ମିଟର
Answer:
(୨) ୨.୧୫ ମିଟର

୭ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ପଶୁର ଛବି ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭରେ ନାହିଁ ?
(୧) ସିଂହ
(୨) ହାତୀ
(୩) ଘୋଡ଼ା
(୪) ଓଟ
Answer:
(୪) ଓଟ

୮ | ‘ଧମ୍ମ’ କହିଲେ କାହାକୁ ବୁଝାଯାଏ ?
(୧) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧର୍ମ
(୨) ଖରୋଷ୍ଟି
(୩) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି
(୪) ରାଜକର୍ମଚାରୀ
Answer:
(୩) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି

ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସମୟରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପଶ୍ଚିମରେ କେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର ଲାଭ କରିଥିଲା ?
(୧) ବିହାର
(୨) ସୌରାଷ୍ଟ୍ର
(୩) କର୍ଣାଟକ
(୪) ପାରସ୍ପ
Answer:
(୨) ସୌରାଷ୍ଟ୍ର

୧୦ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଶାସକଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ମେଗାସ୍ଥିନିସ୍ ଭାରତ ଭ୍ରମଣରେ ଆସିଥିଲେ ?
(୧) ଅଶୋକ
(୨) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ
(୩) ବିନ୍ଦୁସାର
(୪) ଧନନନ୍ଦ
Answer:
(୨) ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟ

C. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ମେଘାସ୍ଥିନିସ୍ ଗ୍ରୀକ୍‌ର ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ରାଜଦୂତ

୨। ମୌର୍ଯ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀର ତକ୍ଷଶିଳା ଥିଲା ।
Answer:
ପାଟଳିପୁତ୍ର

୩ । ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨୭୪ ମସିହାରେ ଅଶୋକ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨୭୩ ମସିହାରେ

୪ । ଗ୍ରୀକ୍ତମାନେ ବିନ୍ଦୁସାରଙ୍କୁ ଅମିତ୍ରମାତ ଉପାଧି ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଅମିତ୍ରଘାତ

୫। ଚାଣକ୍ୟ ଗୁପ୍ତବଂଶ ଧ୍ଵଂସ କରିବାକୁ ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ।
Answer:
ନନ୍ଦବଂଶ

୬ | ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୩୨୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୯୮ ମସିହା

D. ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class History Important Questions Chapter 9 ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୦୦ରୁ ଖ୍ରୀ.ଅ. ୩୦୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 History Important Questions Chapter 9 ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨୦୦ରୁ ଖ୍ରୀ.ଅ. ୩୦୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ

Subjective Type Questions With Answers
ପରୀକ୍ଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ସାତବାହନ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ? ଏହି ବଂଶର ଶାସନ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:

• ପୁରାଣରେ ସାତବାହନ ମାନଙ୍କୁ ‘ଆନ୍ଧ୍ର’ କୁହାଯାଏ । ସାତବାହନ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ‘ସିମୁକ’ ।
• ସେ ଶୁଙ୍ଗ-କାଣ୍ଵ ଶାସନର ଅବସାନ ଘଟାଇ ସାତବାହନ ବଂଶର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
• ସିମୁକଙ୍କ ଭାଇ କୃଷ୍ଣ ଥିଲେ ସାତବାହନ ବଂଶର ଦ୍ଵିତୀୟ ଶାସକ ଓ ତୃତୀୟ ଶାସକଥିଲେ ସାତକର୍ଣ୍ଣୀ । ସାତଦ ମାଳବ ଜୟକରି ବିଜୟର ସ୍ମାରକୀ ସ୍ବରୂପ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ।
• ସାତକର୍ଣ୍ଣୀଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁପରେ ତାଙ୍କର ରାଣୀ ଦୁଇଜଣ ନାବାଳକ ପୁତ୍ରର ଅଭିଭାବକ ରୂପେ କିଛି ଦିନ ଶାସନ କରିଥିଲେ ।

୨। କନିଷ୍କଙ୍କର ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ ଓ ରାଜ୍ୟ ଜୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

• କନିଷ୍କ କୁଶାଣ ରାଜବଂଶର ତୃତୀୟ ଓ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜାଥିଲେ ସେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୭୮ରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ବର୍ଷଠାରୁ ‘ଶକାବ୍ଦ’ ଗଣନା କରାଯାଏ ।
• କନିଷ୍କ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିବା ସମୟରେ ତାଙ୍କର ରାଜ୍ୟ ଆଫଗାନିସ୍ଥାନ, ସିନ୍ଧୁ ପ୍ରଦେଶର ଏକ ବୃହତ ଅଂଶ, ପଞ୍ଜାବ, ପାର୍ଥିଆର ଓ ବାକ୍‌ଟ୍ରିଆର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିସ୍ତୃତ ଥିଲା ।
• କନିଷ୍କ ଖୋଟାନ, କାଶ୍ମୀର, ଗାଙ୍ଗେୟ ଉପତ୍ୟକାର କେତେକ ଅଂଶ, ମାଳବ ଇତ୍ୟାଦି ଜୟକରି ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପଶ୍ଚିମରେ ପାରସ୍ୟଠାରୁ ପୂର୍ବରେ ପାଟଳିପୁତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ଥିଲା । ପୁରୁଷପୁର ତାଙ୍କର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ।

୩ । ରୁଦ୍ରଦାମନ କେଉଁ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଜୟ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କର ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

• ରୁଦ୍ରଦାମନ ଶକ ରାଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶାସକ ଥିଲେ । ସେ ମାଳବ, ସୌରାଷ୍ଟ୍ର, ଗୁଜରାଟ, ଉତ୍ତର କଙ୍କଣ ଉପକୂଳ ଓ ନର୍ମଦା ନଦୀର ଉପତ୍ୟକାରେ ଥିବା କେତେକ ରାଜ୍ୟ ଜୟ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ଅନେକ ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ କାଳରେ ଜଳସେଚନ ପାଇଁ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିବା ସୁଦର୍ଶନ ହ୍ରଦକୁ ମରାମତି କରି ଜଳସେଚନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ ।
• ରୁଦ୍ରଦାମନ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାକରଣ, ରାଜନୀତି, ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଦର୍ଶନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଥିଲାବୋଲି ଶିଳାଲିପିରୁ ଜଣାଯାଏ ।
• ସେ ଭାରତରେ ଶାସନ କରୁଥିବା ସାତବାହନ, ଲିଚ୍ଛବୀ ଇତ୍ୟାଦି ରାଜପରିବାର ସହ ବୈବାହିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

୪ । ସଙ୍ଗମ ଯୁଗ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏହି ଯୁଗକୁ ତାମିଲ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କାହିଁକି କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ଯେଉଁ ସମୟରେ ତାମିଲ କବି ଓ ପଣ୍ଡିତମାନେ ସଭାରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ, ସେହି ସମୟକୁ ‘ସଙ୍ଗଯୁଗ’ କୁହାଯାଏ । ତାମିଲ କବି ଓ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ସଭାକୁ ‘ସଙ୍ଗମ’ କୁହାଯାଏ ।
• ସଙ୍ଗଯୁଗରେ ତାମିଲ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା । ଶତାଧକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କବିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଙ୍ଗମରେ ଅନେକ କବିତା ରଚିତ ହୋଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ନାରୀକବି ଥିଲେ ।
• ଏହି ଯୁଗରେ ‘ତୋଲକାପିୟମ୍’ ନାମକ ଏକ ତାମିଲ ବ୍ୟାକରଣ ମଧ୍ଯ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏଣୁ ସଙ୍ଗମ ଯୁଗକୁ ତାମିଲ ସାହିତ୍ୟରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କୁହାଯାଏ ।

୫। ସଙ୍ଗଯୁଗରେ ଦକ୍ଷିଣଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି ଥିଲା ?
Answer:

• ସଙ୍ଗଯୁଗରେ ତାମିଲ ରାଜ୍ୟର ଅର୍ଥନୀତି କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭରେ କରୁଥିଲା । ଚାଷ ବ୍ୟତୀତ ଲୋକମାନେ ଗୋପାଳନ, ଲୁଗାବୁଣା, ମାଛଧରା ଓ ବେପାର ବଣିଜ କରି ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଥନ କରୁଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ଜିନିଷ ପାଇବା ପାଇଁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଜିନିଷ ଦେବାକୁ ପଡୁଥିଲା ।
• ଲୋକମାନେ ଦରିଆପାରି ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର କରୁଥିଲେ ।
• ରୋମ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବହୁତ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା । ଜଳଜାହାଜରେ ସମୁଦ୍ର ପଥଦେଇ ବିଦେଶ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାର ହେଉଥିଲା ।
• ତାମିଲ ରାଜ୍ୟରୁ ବାହାର ଦେଶକୁ ମସଲା, ଗୋଲମରିଚ, ରେଶମ ଆଦି ଜିନିଷ ପଠାଯାଉଥିଲା ଓ ବାହାର ଦେଶରୁ ତାମିଲ ରାଜ୍ୟକୁ ସୁନା ଓ ରୂପା ଆମଦାନୀ କରାଯାଉଥିଲା ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ସାତବାହନ ବଂଶର ତୃତୀୟ ଶାସକ କିଏ ଥିଲେ ? ସେ କେଉଁ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ସାତକର୍ଣ୍ଣୀ ସାତବାହନ ବଂଶର ତୃତୀୟ ଶାସକ ଥିଲେ ।
• ସାତକର୍ମୀ ମାଳବ ଜୟକରି ବିଜୟର ସ୍ମାରକୀ ସ୍ବରୂପ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ।

୨। ଦ୍ଵିତୀୟ ସାତକର୍ମୀଙ୍କର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟତା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଭାଗରେ ଗୌତମୀପୁତ୍ର ସାତକଣ୍ଠୀ ବା ଦ୍ବିତୀୟ ସାତକର୍ଣ୍ଣୀ ସାତବାହନ ବଂଶର ଯଶ ଓ ଖ୍ୟାତି ବଢ଼ାଇଥିଲେ ।
• ସେ ଶକ, ଯବନ ଓ ପଲ୍ଲବମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ଓ ଶକମାନେ ଦଖଲ କରିଥିବା ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ଛଡ଼ାଇ ଆଣିଥିଲେ ।

୩ । ମିଳିନ୍ଦ କାହାକୁ କହନ୍ତି ? ତାଙ୍କର ରାଜଧାନୀ କେଉଁଠି ଥିଲା ?
Answer:

• ଗ୍ରୀକ୍ ଶାସନ କର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମେନେଣ୍ଡର ପ୍ରମୁଖ ଥିଲେ କେତେକ ତାଙ୍କୁ ‘ମିଳିନ୍ଦ’ ବୋଲି କହନ୍ତି ।
• ସେ ତାଙ୍କର ରାଜଧାନୀ ଶାକଳ (ବର୍ତ୍ତମାନ ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବର ସିଆଲକୋଟ) ଠାରେ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

୪ । ସାତବାହନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନ କେବେ ଓ କିପରି ହୋଇଥିଲା ?
Answer:

• ଯଜ୍ଞଶୀ ସାତକଣ୍ଠୀଙ୍କ ସମୟର ସାତବାହନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
• ଶେଷରେ ଶକ, ପଲ୍ଲବ ଓ କୁଶାଣମାନଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ ଫଳରେ ସାତବାହନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଲୋପ ପାଇଥିଲା ।

୫। କନିଷ୍ଠ କିଏ ? ସେ କେଉଁ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• କନିଷ୍କ କୁଶାଣ ରାଜବଂଶର ତୃତୀୟ ଓ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜାଥିଲେ । ସେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୭୮ରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ଅଶ୍ଵଘୋଷଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୬ | କନିଷ୍ଠ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ପ୍ରସାର ପାଇଁ କ’ଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• କନିଷ୍କ ମହାଜାନ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ । ସେ ଚତୁର୍ଥ ବୌଦ୍ଧସମ୍ମିଳନୀ ଆହୂତ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ବୌଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତମାନେ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ଏସିଆ ଓ ଚୀନ୍‌କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାରକମାନଙ୍କୁ ପଠାଇଥିଲେ ।

୭ । କୁଶାଣମାନଙ୍କ ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ କେଉଁଥ୍‌ ଓ କ’ଣ ଜଣାଯାଏ ?
Answer:

• ଚୀନ୍ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥରୁ କୁଶାଣମାନଙ୍କ ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ମିଳିଥାଏ ।
• ଏହି ତଥ୍ୟରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୨ୟ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଚୀନ୍ ଦେଶର ପଶ୍ଚିମ ଭାଗରେ ବାସକରୁଥିବା ୟୁ-ଚି ନାମକ ଗୋଟିଏ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯାଯାବର ଜାତିକୁ ହୁଣ ନାମକ ଅନ୍ୟ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯାଯାବର ଜାତି ସେଠାରୁ ତଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ।

୮ | ଖାରବେଳ କେଉଁ ବଂଶର ରାଜାଥିଲେ ? ସେ ତାଙ୍କର ରାଜତ୍ଵର ବିବରଣୀ କେଉଁଠାରେ ଖୋଦିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ଖାରବେଳ ମହାମେଘବାହନ ବଂଶର ରାଜାଥିଲେ । ସେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୦ ମସିହାରେ କଳିଙ୍ଗ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
• ଭୁବନେଶ୍ଵରର ଉଦୟଗିରି ପାହାଡ଼ରେ ଥ‌ିବା ହାତୀ ଗୁମ୍ଫାରେ ସେ ତାଙ୍କ ୧୩ ବର୍ଷର ରାଜତ୍ଵର ବିବରଣୀ ଖୋଦିତ କରିଥିଲେ ।

୯। ଖାରବେଳଙ୍କ ଶାସନ କିପରି ଥୁଲା ?
Answer:

• ଖାରବେଳେ ଜଣେ ଦକ୍ଷଶାସକ ଥିଲେ । ମୌର୍ଯ୍ୟଶାସନ ଅମଳର କେତେକ ରାଜକର୍ମଚାରୀ ପଦ ଖାରବେଳଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।
• ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନର ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ସେତେବେଳେ ‘ମହାମଦ’ କୁହାଯାଉଥିଲା । ନଗର ଅଖହଂସ ଓ କମ୍ମ ନାମରେ ଉଚ୍ଚ କର୍ମଚାରୀ କର୍ମ ବିଭାଗ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିଲେ ।

୧୦ । ରୁଦ୍ରଦାମନ କିଏ ? ସେ କିପରି ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ରୁଦ୍ରଦାମନ ଶକ ରାଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଥିଲେ ।
• ସେ ଜଳସେଚନ ପାଇଁ ତିଆରି ହୋଇ ବହୁଦିନ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇନଥିବା ସୁଦର୍ଶନ ହ୍ରଦର ମରାମତି କରାଇ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।

ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ଭାରତୀୟ ଗ୍ରୀକ୍ ଶାସନକର୍ତ୍ତା ମେନେଣ୍ଡର୍‌ଙ୍କର ରାଜଧାନୀ ଶାକଳର ବର୍ତ୍ତମାନ ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଭାରତୀୟ ଗ୍ରୀକ୍ ଶାସନକର୍ତା ମେନେଣ୍ଡର୍‌ଙ୍କର ରାଜଧାନୀ ଶାକଳର ବର୍ତ୍ତମାନର ନାମ ସିଆଲ୍‌କୋଟ୍ ।

୨। ଶକମାନେ ପ୍ରଥମେ କେଉଁଠାରେ ବାସ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଶକମାନେ ପ୍ରଥମେ ସରଦରିଆ ନଦୀର ପଶ୍ଚିମ ଭାଗରେ ବାସ କରୁଥିଲେ ।

୩ । କୁଶାଣମାନେ କେଉଁ ମୂଳ ଯାଯାବର ଜାତିର ଲୋକ ଥିଲେ ?
Answer:
କୁଶାଣମାନେ ୟୁ-ଚି ଯାଯାବର ଜାତିର ଲୋକ ଥିଲେ ।

୪। ସାତବୀହନ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ସାତବାହନ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ ସିମୁକ ।

୫। ଖାରବେଳଙ୍କ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ କେଉଁଠାରେ ଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଖାରବେଳଙ୍କ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ କଳିଙ୍ଗନଗରୀ ଭୁବନେଶ୍ଵର ନିକଟସ୍ଥ ଶିଶୁପାଳଗଡଠାରେ ଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ।

୬। ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀରେ କିଏ ପ୍ରଥମେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ପ୍ରଥମେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।

୭ । କିଏ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କୁଶାଣ ସମ୍ରାଟ ଦ୍ବିତୀୟ କାଡ୍‌ଫିସେସ୍ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।

୮| କେଉଁ ଯୁଗକୁ ତାମିଲ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣଯୁଗ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଙ୍ଗମ ଯୁଗକୁ ତାମିଲ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗ କୁହାଯାଏ ।

୯ । ବାହାର ଦେଶରୁ ତାମିଲ ରାଜ୍ୟକୁ କେଉଁ ଜିନିଷ ଆମଦାନି କରାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ବାହାର ଦେଶରୁ ତାମିଲ ରାଜ୍ୟକୁ ସୁନା ଆମଦାନି କରାଯାଉଥିଲା।

୧୦ । ମେନେଣ୍ଡରଙ୍କ ରାଜଧାନୀ କେଉଁଠି ଥିଲା ?
Answer:
ମେନେଣ୍ଡରଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ଶାକଳଠାରେ ଥିଲା ।

୧୧ । ମେନେଣ୍ଡର୍ କାହାଦ୍ଵାରା ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ମେନେଣ୍ଡର୍ ବୌଦ୍ଧଗୁରୁ ନାଗାର୍ଜୁନଙ୍କଦ୍ଵାରା ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୧୨ । ଶକମାନଙ୍କ ଚତୁର୍ଥ ଶାଖାଟି ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ କେତେ କାଳ ଯାଏ ଶାସନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଶକମାନଙ୍କ ଚତୁର୍ଥ ଶାଖାଟି ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ଚତୁର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ ।

୧୩ । ଶକ ରାଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ ପ୍ରଧାନ ଥିଲେ ?
Answer:
ଶକ ରାଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ରୁଦ୍ରଦାମନ ପ୍ରଧାନ ଥିଲେ ।

୧୪ । ରୁଦ୍ରଦାମନଙ୍କ କେଉଁ ଭାଷାରେ ଗଭୀର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା ?
Answer:
ରୁଦ୍ରଦାମନଙ୍କ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଗଭୀର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଥିଲା ।

୧୫ । କନିଷ୍କଙ୍କ ରାଜଧାନୀ କେଉଁଠି ଥିଲା ?
Answer:
କନିଷ୍କଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ପୁରୁଷପୁରଠାରେ ଥିଲା ।

୧୬ । କନିଷ୍କ କେଉଁ ଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ ?
Answer:
କନିଷ୍କ ମହାଯାନ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ ।

୧୭ । କାହାଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ କନିଷ୍କ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଶ୍ଵଘୋଷଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ କନିଷ୍କ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୧୮। କନିଷ୍କଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ କେଉଁ କଳାର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା ?
Answer:
କନିଷ୍କଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଗାନ୍ଧାର କଳାର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା ।

୧୯। ପୁରାଣରେ ସାତବାହନମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପୁରାଣରେ ସାତବାହନମାନଙ୍କୁ ଆନ୍ଧ୍ର କୁହାଯାଇଛି ।

୨୦ । ସାତବାହନ ବଂଶର ତୃତୀୟ ଶାସକ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ସାତବାହନ ବଂଶର ତୃତୀୟ ଶାସକ ଥିଲେ ସାତକର୍ମୀ ।

୨୧ । ସାତବାହନମାନେ ଜାତିରେ କ’ଣ ଥିଲେ ?
Answer:
ସାତବାହନମାନେ ଜାତିରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଥିଲେ ।

୨୨ । ସାତବାହନମାନଙ୍କର କେଉଁମାନଙ୍କ ସହ ବୈବାହିକ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ?
Answer:
ମହାମେଘବାହନ ବଂଶର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଥିଲେ ଐର ଖାରବେଳ ।

୨୪ । ଖାରବେଳ କେତେ ବର୍ଷ ବୟସରେ କେବେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଖାରବେଳ ମାତ୍ର ୧୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୦ ମସିହାରେ କଳିଙ୍ଗ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।

୨୫ । ତାମିଲ ଲୋକମାନେ କେଉଁମାନଙ୍କ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ତାମିଲ ଲୋକମାନେ ଦରିଆପରି ଦେଶମାନଙ୍କ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।

Objective Type Questions With Answers
A. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ମୌର୍ଯ୍ୟ ଶାସନ ପରେ ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ________________ ବଂଶର ରାଜାମାନେ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ଶୃଙ୍ଗ

୨। ________________ ରାଜ୍ୟରେ ଶାସନ କରୁଥିବା ଗ୍ରୀକ୍‌ମାନେ ପ୍ରଥମେ ହିନ୍ଦୁକୁଶ ପର୍ବତ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲେ । କଳା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟାକଟ୍ରିଆ

୩। ବୌଦ୍ଧ ଶିଳ୍ପକଳାକୁ ________________ କଳା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧାର

୪। ଶକମାନଙ୍କର ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗ ଭାରତର ________________ ଠାରେ ନିଜର ରାଜଧାନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ତକ୍ଷଶିଳା

୫। ଉଜ୍ଜୟିନୀର ଜଣେ ରାଜା ନିଜକୁ ______________ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ

୬ । ________________ ମାନେ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ଚତୁର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶକ

୭ । ୟୁ-ଚି ଜାତି _________________ ଟି ଗୋଷ୍ଠୀରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
୫

୮ | _________________ ବର୍ଷ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୨୩

୯ । ଜସାତବାହନ ବଂଶର ତୃତୀୟ ରାଜା ସାତକଣ୍ଠୀ _________________ ଜୟ କରି ବିଜୟର ସ୍ମାରକୀ ସ୍ବରୂପ ________________ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମାଳବ, ଅଶ୍ଵମେଧ

୧୦ | _______________ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଉତ୍ତର ପଶ୍ଚିମ ଭାରତକୁ ଏକାଧ୍ଵ ବୈଦେଶିକ ଜାତି ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଦ୍ଵିତୀୟ

୧୧ । ମେନେଣ୍ଡରଙ୍କୁ _______________ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ମିଳିନ୍ଦ

୧୨ । ମେନେଣ୍ଡର __________________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ନାଗାର୍ଜୁନ

୧୩ । ମେନେଣ୍ଡର ପଚାରିଥିବା ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ନାଗାର୍ଜୁନ ଦେଇଥିବା ଉତ୍ତର ________________ ।
Answer:
ମିଳିନ୍ଦପନହ

୧୪ । ଶକମାନେ ______________ ମାନଙ୍କର ଏକ ଶାଖା ଥିଲେ ।
Answer:
ମଙ୍ଗୋରୀୟ

୧୫ । _______________ ଦେଶର ରାଜା ଶକମାନଙ୍କୁ ତଡ଼ି ଦେବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଉଜ୍ଜୟିନୀ

୧୬। _______________ ମସିହାରେ ବିକ୍ରମ ସମ୍ବତ୍ ବା ଅବ୍ଦର ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୫୮

୧୭ । ଶକରାଜାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ _____________ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଥିଲେ ।
Answer:
ରୁଦ୍ରଦାମନ

୧୮। ______________ ସୁଦର୍ଶନ ହ୍ରଦର ମରାମତି କରାଇ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ରାଜା ରୁଦ୍ରଦମନ

୧୯। ________________ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ କାଡ଼ଫିସେସ୍

୨୦।______________ କୁଶାଣ ରାଜବଂଶର ତୃତୀୟ ଏବଂ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
କନିଷ୍କ

୨୧। ______________ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ କନିଷ୍କ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୭୮

୨୨। _______________ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦଠାରୁ ଶକାବ୍ଦ ଗଣନା କରାଯାଏ ।
Answer:
୭୮

୨୩ । କନିଷ୍କଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ________________ ଠାରେ ଥିଲା ।
Answer:
ପୁରୁଷପୁର

୨୪। ________________ ଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ କନିଷ୍ଠ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅଶ୍ଵଘୋଷ

୨୫ । କନିଷ୍କ _______________ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହାଯାନ

୨୬ । କନିଷ୍କଙ୍କଦ୍ଵାରା _____________ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀ ଆହୂତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ଚତୁର୍ଥ

୨୭ । ଚତୁର୍ଥ ବୌଦ୍ଧ ସମ୍ମିଳନୀରେ ବୌଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତମାନେ ବୌଦ୍ଧଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଯେଉଁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେହି _______________ ନାମରେ ପରିଚିତ ।
Answer:
ମହାବିଭାଷା

୨୮ । କନିଷ୍କ ବୁଦ୍ଧ ଓ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କର _________________ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସ୍ତୂପମାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଦେହାବଶେଷ

୨୯ । କନିଷ୍କଙ୍କ ସମୟରେ ________________ ଭାଷାରେ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ସଂସ୍କୃତ

୩୦। _______________ ଠାରୁ କନିଷ୍କଙ୍କର ଏକ ମସ୍ତକ ବିହୀନ ମୂର୍ତ୍ତି ମିଳିଛି ।
Answer:
ମଥୁରା

୩୧ । ସାତବାହନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀର ନାମ ଥିଲା __________________ ।
Answer:
ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ

୩୨ । ସାତବାହନର ରାଜଧାନୀ ‘ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ’ ବର୍ତ୍ତମାନ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର _________________ ନାମରେ ପରିଚିତ ।
Answer:
ପୈଠାନ

୩୩ । ପୁରାଣରେ ସାତବାହନମାନଙ୍କୁ _________________ କୁହାଯାଏ !
Answer:
ଆନ୍ଧ୍ର

୩୪ । ସାତବାହନ ବଂଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ________________ ଥିଲେ ।
Answer:
ସିମୁକ ।

B. ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

୧। ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀରେ କିଏ ପ୍ରଥମେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ?
(୧) ଶକ
(୨) ସାତବାହନ
(୩) କୁଶାଣ
(୪) ଗ୍ରୀକ୍
Answer:
(୪) ଗ୍ରୀକ୍

କେଉଁମାନେ ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ମହାଶାଖାର ଲୋକ ଥିଲେ ?
(୧) ଶକ
(୨) ସୁଙ୍ଗ
(୩) କୁଶାଣ
(୪) ସାତବାହନ
Answer:
(୧) ଶକ

୩ । କିଏ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
(୧) ରୁଦ୍ରଦାମନ
(୨) ପ୍ରଥମ କାଡ୍‌ଫିସେସ୍
(୩) କନିଷ୍କ
(୪) ଦ୍ଵିତୀୟ କାଡ୍‌ଫିସେସ୍
Answer:
(୪) ଦ୍ଵିତୀୟ କାଡ୍‌ଫିସେସ୍

୪ । ଖାରବେଳ ରାଜତ୍ଵର କେଉଁ ବର୍ଷରେ ମହାବିଜୟ ପ୍ରାସାଦ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ?
(୧) ସପ୍ତମ
(୨) ଚତୁର୍ଥ
(୩) ପଞ୍ଚମ
(୪) ନବମ
Answer:
(୪) ନବମ

୫। କେଉଁ ଯୁଗକୁ ତାମିଲ ସାହିତ୍ୟର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗ କୁହାଯାଏ ?
(୧) ଗୁପ୍ତଯୁଗ
(୨) ସଙ୍ଗମ ଯୁଗ
(୩) ବୈଦିକ ଯୁଗ
(୪) ମୌର୍ଯ୍ୟ ଯୁଗ
Answer:
(୨) ସଙ୍ଗମ ଯୁଗ

୬ । ବାହାର ଦେଶରୁ ତାମିଲ ରାଜ୍ୟକୁ କେଉଁ ଜିନିଷ ଆମଦାନି କରାଯାଉଥିଲା ?
(୧) ସୁନା
(୨) ପିତ୍ତଳ
(୩) ତମ୍ବା
(୪) କଂସା
Answer:
(୧) ସୁନା

୭। ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ କିଏ ଗ୍ରୀକ୍ ଶାସନକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ଥିଲେ ?
(୧) କନିଷ୍କ
(୨) ମେନେଣ୍ଡର
(୩) ସିମୁକ
(୪) ରୁଦ୍ରଦାମନ
Answer:
(୨) ମେନେଣ୍ଡର

୮ | ରୁଦ୍ରଦାମନ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ଭାଷାକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ ?
(୧) ଖରୋଷ୍ଟି
(୨) ପାଲି
(୩) ସଂସ୍କୃତ
(୪) ତାମିଲ
Answer:
(୩) ସଂସ୍କୃତ

୯ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କାହା ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଗାନ୍ଧାର କଳାର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା ?
(୧) ରୁଦ୍ରଦାମନ
(୨) ଖାରବେଳ
(୩) ଯଜ୍ଞଶ୍ରୀ ସାତକଳ୍କୀ
(୪) କନିଷ୍କ
Answer:
(୪) କନିଷ୍କ

୧୦ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସ୍ଥାନରୁ କନିଷ୍କଙ୍କର ମୁଣ୍ଡବିହୀନ ମୂର୍ତ୍ତି ମିଳିଛି ?
(୧) ମଥୁରା
(୨) ପୁରୁଷପୁର
(୩) ବାରାଣସୀ
(୪) ଉଦୟଗିରି
Answer:
(୧) ମଥୁରା

୧୧ । ପୁରାଣରେ ସାତବାହନମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଇଛି ?
(୧) ତାମିଲ
(୨) ଆନ୍ଧ୍ର
(୩) ୟୁ-ଚି
(୪) ଗୌଡ଼
Answer:
(୨) ଆନ୍ଧ୍ର

୧୨ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଥିଲେ ?
(୧) ଶକ
(୨) ୟୁ-ଚି
(୩) କୁଶାଣ
(୪) ସାତବାହନ
Answer:
(୪) ସାତବାହନ

C. ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଖରେ ‘✓’ ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତ ପାଖରେ ଭୁଲ୍ ‘x’ ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

୧। ଶକମାନେ ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ମହାଶାଖାର ଲୋକ ଥିଲେ ।
Answer:
✓

୨। କୁଶାଣମାନେ ଶକମାନଙ୍କର ଏକ ଶାଖା ।
Answer:
x

୩ । ଖାରବେଳଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷ ଚେଦି ବଂଶର ଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।
Answer:
✓

୪ । ପୁରୁଷପୁର କନିଷ୍କଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ।
Answer:
✓

୫ । ଖାରବେଳ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
x

D. ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ

E. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। କଶାଣ ବଂଶର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଖାରବେଳ ।
Answer:
କନିଷ୍କ

୨। ଖାରବେଳ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଜୈନଧର୍ମ

୩। ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୨ ମସିହାରେ ଖାରବେଳ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଖ୍ରୀ.ପୂ. ୪୦ ମସିହା

୪। ଅଯୋଧ୍ୟାରୁ କନିଷ୍କଙ୍କର ଏକ ମସ୍ତକ ବିହୀନ ମୂର୍ତ୍ତି ମିଳିଛି ।
Answer:
ମଥୁରା

୫। ପୁରାଣରେ ସାତବାହନମାନଙ୍କୁ ଗୌଡ଼ କହାଯାଇଛି ।
Answer:
ଆନ୍ଧ୍ର

୬ । ରୁଦ୍ରଦାବନ ପାଲି ଭାଷାକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ ।
Answer:
ସଂସ୍କୃତ

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class History Important Questions Chapter 10 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୩୦୦ ରୁ ୮୦୦ ମଧ୍ଯରେ ଭାରତ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 History Important Questions Chapter 10 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୩୦୦ ରୁ ୮୦୦ ମଧ୍ଯରେ ଭାରତ

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ଭାରତର ଗୁପ୍ତଶାସନ କିପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ?

• କୁଶାଣମାନଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ପରେ ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଦେଖାଗଲା ଏବଂ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଛୋଟ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଗଲା । କିନ୍ତୁ ଗୁପ୍ତମାନେ ଏକ ବିଶାଳ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିପାରିଥିଲେ ।
• ସେହି ବଂଶର ପ୍ରଥମ ଦୁଇଜଣ ରାଜା ଶ୍ରୀଗୁପ୍ତ ଓ ଘଟୋକ୍‌ଚ ଗୁପ୍ତ ଅଧସ୍ତନ ରାଜାଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଉପାଧ୍ ଥିଲା ମହାରାଜା ଭାରତରେ ଗୁପ୍ତଶାସନ ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ତୃତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ।
• ଗୁପ୍ତ ବଂଶର ତୃତୀୟ ରାଜାଥିଲେ ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ । ସେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟୀୟ ତୃତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀରେ ରାଜତ୍ଵ କରୁଥିଲେ ।
• ସେ ପ୍ରଥମ ଦୁଇଜଣ ରାଜାଙ୍କ ପରି ଅଧସ୍ତନ ରାଜା ନହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନଭାବରେ ନିଜ ପ୍ରଭୁତ୍ଵ ଜାହିର କରି ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ଉପା‍ଲା ‘ମହାରାଜାଧ୍ରଜା’ ।

୨। ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମର ପୁନରୁତ୍‌ଥାନ କିପରି ହୋଇଥିଲା ?

• ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମର ବିଶେଷ ପ୍ରସାରଲାଭ କରିଥିଲା । କେତେକ ଗୁପ୍ତରାଜା ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଉପାସକଥିଲେ । ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ ସମାଜରେ ଜନପ୍ରିୟ ଥିଲା । ଏହାବ୍ୟତୀତ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୂଜା କରୁଥିଲେ । ଗୁପ୍ତ ଯୁଗରେ ୧୮ଟି ପୁରାଣ ସଙ୍କଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେହି ପୁରାଣ ମାନଙ୍କରେ ବିଷ୍ଣୁ ଓ ଶିବଙ୍କର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଗଲା ।
• ମନ୍ଦିରରେ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଏକ ପରମ୍ପରାରେ ପରିଗଣିତ ହେଲା । ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାତା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
• ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ଭାଗବତ ବା ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଲା ଅବତାରବାଦ । ଦୁଷ୍ଟର ବିନାଶ ପାଇଁ ବିଷ୍ଣୁ ବିଭିନ୍ନ ଅବତାର ରୂପରେ ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ଅବତରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଷୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ।
• ଏହି ସମୟରେ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଝାନ୍ସୀ ଜିଲ୍ଲାର ଦେଓଗଡ଼ଠାରେ ଥ‌ିବା ଦଶାବତାର ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଜବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ତିଗୱାଠାରେ ଥ‌ିବା ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିର, ଭୂମାରାଠାରେ ଶିବମନ୍ଦିର ଓ ଭିତରଗାଓଁର ଇଟାରେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ କିପରି ନିଜକୁ ସାର୍ବଭୌମ ସମ୍ରାଟ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କର ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରତି ଅନୁରାଗ ଥ‌ିବାର କିପରି ଜଣାଯାଏ ?

• ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ ଅନୁଷ୍ଠିତ କରି ନିଜକୁ ସାର୍ବଭୌମ ରାଜା ବା ସମ୍ରାଟ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଥିଲେ ।
• ସେ କେବଳ ଜଣେ ରାଜ୍ୟ ଜୟୀ ବୀର ନଥିଲେ । ତାଙ୍କର ‘କବିରାଜ’ ଉପାଧିରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସେ ଜଣେ କବିଥିଲେ । ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଅନୁରାଗ ଥିଲା ।
• ତାଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଚଳିତ ଏକ ମୁଦ୍ରାର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ବରେ ଖୋଦିତ ବୀଣା ସଦୃଶ ଏକ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ସେ ବଜାଉଥିବାର ଚିତ୍ରରୁ ଜଣାପଡ଼େ ।
• ସେ ଦାନୀ ଓ ସୁଶାସକ ଥିଲେ ।

୪। ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ କେଉଁ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ? ତାଙ୍କୁ କାହିଁକି ଦାନଦୀର କୁହାଯାଏ ?

• ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧର୍ମପ୍ରତି ତାଙ୍କର ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ସେ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ଥରେ ପ୍ରୟାଗଠାରେ ଏକ ଧର୍ମସଭାର ଆୟୋଜନ କରୁଥିଲେ ।
• ଏହି ସଭାକୁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ବୌଦ୍ଧ ଓ ଜୈନ ସନ୍ୟାସୀ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପଣ୍ଡିତ ଆସୁଥିଲେ ।
• ସେହି ଉତ୍ସବରେ ସେ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ସଞ୍ଚା ଧନକୁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଦାନ କରୁଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ଦାନବୀର ହର୍ଷ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ତାଙ୍କ ସମୟରେ ମହାଯାନ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ବିଶେଷ ପ୍ରସାର ହୋଇଥିଲା ।

୫। ଗୁପ୍ତ ଯୁଗର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚିତ୍ରକଳା କିପରି ଥିଲା ?

• ଗୁପ୍ତ ଯୁଗର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଉନ୍ନତିର ଶୀର୍ଷ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା । ଗୁପ୍ତ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ କୋମଳତା, ସ୍ଵାଭାବିକତା, ସଦୃଶ୍ୟତା, ଆଳଙ୍କାରିକତା ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାର ସୁନ୍ଦର ସମାବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।
• ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କଳାକୃତି ମଥୁରା ଓ ସାରନାଥଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସାରନାଥର ବୁଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ଭାରତୀୟ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ଅଟେ ।
• ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶର ଉଦୟଗିରିର ଥ‌ିବା ବରାହ ମୂର୍ତ୍ତି, ଦେଓଗଡ଼ର ଶେଷଶାୟୀ ବିଷ୍ଣୁ, ଅହିଛତ୍ରର ମାଟିର ମୂର୍ତ୍ତି ଓ କୋହର ମୁଖଲିଙ୍ଗ ଆଦି ଗୁପ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତିକଳାର ଅନୁପମ କୃତି ଅଟେ ।
• ଗୁପ୍ତ ଯୁଗରେ ଚିତ୍ରକଳାର ମଧ୍ଯ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା । ମାହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଜନ୍ତା ଗୁମ୍ଫାରେ ଥିବା ଚିତ୍ର ବିଶ୍ୱବିଦିତ ।

୬। ଆରବୀୟମାନଙ୍କର ସିନ୍ଧୁ ଅଞ୍ଚଳ ଅଧିକାର ବିଷୟରେ ଏକ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।

• ମହମ୍ମଦଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ତାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ବା ଖଲିଫାମାନେ ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ।
• ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଆରବ ସୈନ୍ୟମାନେ ସିରିୟା, ମେସୋପଟାମିଆ, ପାଲେଷ୍ଟାଇନ୍, ଇଜିପଟ୍‌, ଆଫ୍ରିକାର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ଓ ୟୁରୋପର ସ୍ପେନ୍ ଆଦି ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର ଓ ଉପନିବେଶ ସ୍ଥାପନ କଲେ ।
• ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଖଲିଫାମାନେ ଭାରତକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ଭାରତର ଧନରତ୍ନ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ । ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତକୁ ଦୁଇଥର ଆକ୍ରମଣ କରି ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ସଫଳତା ହାସଲ କରିପାରି ନଥିଲେ ।
• ଶେଷରେ ଖ୍ରୀ.ଅ. ୭୧୨ରେ ଖଲିଫାଙ୍କ ଆଦେଶକ୍ରମେ ମହମ୍ମଦ-ବିନ୍-କାଲିମ୍ ନାମକ ଏକ ଆକ୍ରମଣକାରୀ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ସୈନନେଇ ସିନ୍ଧୁ ପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ । ସ୍ଥାନୀୟ ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ – ଓ ଅନ୍ତଦ୍ବନ୍ଦ ଆଦି କାରଣ ଯୋଗୁଁ ମହମ୍ମଦ-ବିନ୍-କାଶିମ୍ ଅତି ସହଜରେ ସିନ୍ଧୁ ଓ ପଞ୍ଜାବର କେତେକ ସ୍ଥାନ ଅଧ୍ୟାର କରିଥିଲେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ପ୍ରଶସ୍ତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:

• ହରିସେଣ ଥିଲେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀ ।
• ସେ ଆହ୍ଲାବାଦ ସ୍ତମ୍ଭ ଲେଖା ରଚନା କରିଥିଲେ ଓ ସେଥ‌ିରେ ସେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର ଯଶଗାନ କରିଥିବାରୁ ଏହାକୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କୁହାଯାଏ ।

୨। ପ୍ରଭାବତୀ ଗୁପ୍ତା କିଏ ଓ ସେ କାହାକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ପ୍ରଭାବତୀ ଗୁପ୍ତା ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କର କନ୍ୟା ଥିଲେ ?
• ସେବାକାତକ ରାଜକୁମାର ରୁଦ୍ରଦେବଙ୍କ ସହିତ ବିବାହ କରିଥିଲେ ।

୩। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ଦରବାରରେ କେତେ ଜଣ ବିଖ୍ୟାତ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:

• ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ଦରବାରରେ ୯ ଜଣ ବିଖ୍ୟାତ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ।
• ସେମାନଙ୍କର ନାମ ହେଲା– ବରାହମିହିର, ଅମର ସିଂହ, କାଳିଦାସ, ଘଟକର୍ପୂର, ଧନ୍ବନ୍ତରୀ, କ୍ଷପତାକ, ଶଙ୍କୁ, ବରରୁଚି ଓ ବେତାଳଭଟ୍ଟ । ଏହି ପଣ୍ଡିତଗଣ ନବରତ୍ନ ନାମରେ ପରିଚିତ ।

୪। ଫା-ସିଆଁଙ୍କ ଭାରତ, ଭ୍ରମଣ କାଳରେ କିଏ ରାଜତ୍ଵ କରୁଥିଲେ ? ସେ ତାଙ୍କ ବିବରଣୀରେ କେଉଁ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:

• ଫା-ସିଅଁଙ୍କ ଭାରତ ଭ୍ରମଣ କାଳରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ରାଜତ୍ଵ କରୁଥିଲେ ।
• ସେ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣ କରି ଲୋକମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

୫। ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ କେବେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କର ରାଜକବି କିଏଥିଲେ ?
Answer:

• ଖ୍ରୀ.ଅ. ୬୦୬ରେ ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
• ବାଣଭଟ୍ଟ ତାଙ୍କର ରାଜକବିଥିଲେ । ସେ ‘ହର୍ଷଚରିତଂ’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୬। ଭାରବୀ କିଏ ? ତାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:

• ଭାରତବୀ ପ୍ରଖ୍ୟାତ କବିଥିଲେ । ସେ ପଲ୍ଲବ ରାଜଦରବାରରେ ଥିଲେ ।
• ଭାରବୀଙ୍କ ‘କୀରାତାର୍ଜୁନୀୟମ୍’ ଏବଂ ‘ଦଶକୁମାରଚରିତମ୍’ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଦୁଇଟି ସୁବିଦିତ ଗ୍ରନ୍ଥ ।

୭। ନରସିଂହର ବର୍ଣନ କିଏ ? ତାଙ୍କ ସମୟରେ କେଉଁ ବୈଦେଶିକ ପରିବ୍ରାଜକ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ପରିଦର୍ଶନରେ ଆସିଥିଲେ ?
Answer:

• ନରସିଂହ ବର୍ମନ ଥିଲେ ପଲ୍ଲବ ବଂଶର ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ରାଜା । ସେ ଚାଲୁକ୍ୟ ରାଜା ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଲକେଶୀଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ସମୟରେ ଚୀନ୍ ପରିବ୍ରାଜକ ଜୁଆଙ୍ଗ-ଜାଙ୍ଗ୍ (ହୁଏନ୍‌ସାଂ) ରାଜ୍ୟ ପରିଦର୍ଶନରେ ଆସିଥିଲେ ।

୮| ପଲ୍ଲବମାନେ କେଉଁଠାରେ ରାଜତ୍ଵ କରୁଥିଲେ ? ଏହି ବଂଶର ପ୍ରଥମ ରାଜା କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:

• ପଲ୍ଲବମାନେ ତାମିଲନାଡୁର କାଞ୍ଚ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ ରାଜତ୍ଵ କରୁଥିଲେ ।
• ଏହି ବଂଶର ପ୍ରଥମ ରାଜା ସିଂହ ବିଷ୍ଣୁ ଥିଲେ ।

୯। କେଉଁ ପରିବ୍ରାଜକ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତ ଭ୍ରମଣରେ ଆସିଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ବିବରଣୀରୁ କ’ଣ ଜଣାଯାଏ ?
Answer:

• ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଚୀନ ପରିବ୍ରାଜକ ଫାହିୟାନ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତ ଭ୍ରମଣରେ ଆସିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କର ଭ୍ରମଣ ବିବରଣୀରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଗୁପ୍ତରାଜୁତି ସମୟରେ ଲୋକେ ସୁଖଶାନ୍ତିରେ ଥିଲେ ।

୧୦। ଏହ୍ଲାବାଦର ସ୍ତମ୍ଭ ଅଭିଲେଖର ଗୁରୁତ୍ଵ କ’ଣ ?
Answer:

• ଏହ୍ଲାବାଦର ସ୍ତମ୍ଭ ଅଭିଲେଖରେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜ୍ୟଜୟ ଓ କୀର୍ତ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚିତ ହୋଇଛି ।
• ଏଥିରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କର ଏକ ଅନୁଶାସନ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଅଛି ।

୧୧। ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ କିଏ ? ଏହି ଧର୍ମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:

• ମହମ୍ମଦ ଇସ୍‌ଲାମ୍ ଧର୍ମର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ।
• ଐକ୍ୟଭାବ, ଉଦାରତା, ଭାତୃପ୍ରେମ, ପବିତ୍ରତା ଓସତ୍ୟଭଳି ପରମ ଆଦର୍ଶ ଏହି ଧର୍ମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ।

୧୨ । ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ବାଣଭଟ୍ଟ କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ଦରବାରରେ ଥିଲେ ? ତାଙ୍କ ରଚିତ ଦୁଇଟି ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:

• ହର୍ଷିବଦ୍ଧନଙ୍କ ରାଜସଭାରେ ବାଣଭଟ୍ଟ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ କବିଥିଲେ ।
• ବାଣଭଟ୍ଟ ‘ହର୍ଷଚରିତଂ’ ଓ ‘କାଦମ୍ବରୀ’ ନାମକ ଦୁଇଟି ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୧୩। ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ କିଏ ? ସେ କାହିଁକି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:

• ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗଣିତଜ୍ଞ ଏବଂ ସେ ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଙ୍ଗୀୟମ୍’ ନାମକ ଏକ ପୁସ୍ତକରେ ଗାଣିତିକ ତଥ୍ୟ ସବୁ ଲେଖୁଛନ୍ତି ।
• ସେ ଗଣିତକୁ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଷୟରୂପେ ପରିଗଣିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ମତରେ ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଗ୍ରହ ଓ ନିଜ କକ୍ଷରେ ଘୁରୁଛି ।

୧୪। ଫା-ସିଆଁ (ଫାହିୟାନ’ କିଏ ? କେଉଁ ରାଜାଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ସେ ଭାରତକୁ ଆସିଥିଲେ ?
Answer:

• ଫାସିଆଁ (ଫାହିୟାନ) ହେଉଛନ୍ତି ଚୀନ ଦେଶର ଜଣେ ପରିବ୍ରାଜକ ।
• ସେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଭାରତକୁ ଆସିଥିଲେ । ସେ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମଣକରି ଲୋକଙ୍କ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ବବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

୧୫। ଅଦ୍ଵୈତବାଦ କ’ଣ ? ଏହା କିଏ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ ?
Answer:

• ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକ ଶଙ୍କରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଚାରିତ ଧର୍ମକୁ ‘ଅଦ୍ୱୈତବାଦ’ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହାର ପ୍ରଚାର ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା । ସେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଥ‌ିବା ଦୁଇଜଣ ଗୁପ୍ତ ବଂଶର ରାଜାଙ୍କ ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଥିବା ଦୁଇଜଣ ଗୁପ୍ତବଂଶର ରାଜା ହେଲେ ଶ୍ରୀଗୁପ୍ତ ଓ ଘଟୋକୁଚ ଗୁପ୍ତ ।

୨। ଗୁପ୍ତବଂଶର ତୃତୀୟ ରାଜା ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେଉଁ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତବଂଶର ତୃତୀୟ ରାଜା ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମହାରାଜାଧରାଜ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୩ । କେଉଁ ବର୍ଷଠାରୁ ଭାରତରେ ଗୁପ୍ତାଦ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
ଖ୍ରୀ.ଅ. ୩୨୦ଠାରୁ ଭାରତରେ ଗୁପ୍ତାବ୍ଦ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।

୪ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେଉଁ ଯଜ୍ଞ କରି ନିଜକୁ ସାର୍ବଭୌମ୍ ରାଜା ବା ସମ୍ରାଟ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଅଶ୍ଵମେଧ ଯଜ୍ଞ କରି ନିଜକୁ ସାର୍ବଭୌମ ରାଜା ବା ସମ୍ରାଟ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଥିଲେ ।

୫। ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଚାଷୀମାନଙ୍କଠାରୁ କିପରି କର ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତସମ୍ରାଟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଚାଷୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶସ୍ୟର ଏକ-ଚତୁର୍ଥାଂଶ କର ଆକାରରେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ ।

୬ । ଶଙ୍କରଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଚାରିତ ଅଦ୍ୱୈତବାଦର ପ୍ରଭାବ କେଉଁ ଧର୍ମ ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା ?
Answer:
ଶଙ୍କରଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଚାରିତ ଅଦ୍ଵୈତବାଦର ପ୍ରଭାବ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା ।

୭ । ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର୍ୟ’ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମା ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୮ | କେଉଁ ଗୁପ୍ତରାଜାଙ୍କ ଦରବାରରେ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ବା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ଦରବାରରେ କାଳିଦାସ ଥିଲେ ।

୯। କେଉଁ ପଲ୍ଲବ ରାଜା ‘ବାତାପିକେଣ୍ଡା’ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ପଲ୍ଲବ ରାଜା ପ୍ରଥମ ନରସିଂହ ବର୍ମନ ‘ବାତାପିକୋଣ୍ଡା’ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ।

୧୦। ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ପ୍ରଭାକର ବର୍ଜନ ।

୧୧। ହର୍ଷଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ନାଟକଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ
Answer:
ହର୍ଷଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ନାଟକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ‘ନାଗାନନ୍ଦ’, ‘ରତ୍ନାବଳୀ’ ଏବଂ ‘ପ୍ରିୟଦର୍ଶିକା’ ।

୧୨। ମହମ୍ମଦ କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହମ୍ମଦ ୫୭୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୧୩। ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମର ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମର ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ‘କୋରାନ୍’ ।

୧୪। ଶଶାଙ୍କ କେଉଁ ଦେଶର ରାଜା ଥିଲେ ?
Answer:
ଶଶାଙ୍କ ଗୌଡ଼ ଦେଶର ରାଜା ଥିଲେ ।

୧୫। ପ୍ରଭାକର ବର୍ଷନ କେଉଁ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରଭାକର ବର୍ଷନ ମହାରାଜାଧରାଜ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୧୬। ଜୁଆଙ୍ଗ-ଜାଲ୍ କେତେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସ୍ଵଦେଶ ଫେରିଯାଇଥିଲେ ?
Answer:
ଜୁଆଙ୍ଗ୍-ଜାଙ୍ଗ୍ ୬୪୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସ୍ବଦେଶ ଫେରିଯାଇଥିଲେ ।

୧୭। ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଲକେଶୀନ୍ କେଉଁ ବଂଶର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଥିଲେ ?
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଲକେଶୀନ୍ ଚାଲୁକ୍ୟ ବଂଶର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଥିଲେ ।

୧୮। ହର୍ଷ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚବର୍ଷରେ କେଉଁଠାରେ ଏକ ଧର୍ମ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ହର୍ଷ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚବର୍ଷରେ ପ୍ରୟାଗଠାରେ ଏକ ଧର୍ମ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ ।

୧୯। ‘ସକଳୋତ୍ତର ପଥନାଥ’ କାହାକୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
‘ସକଳୋତ୍ତର ପଥନାଥ’ ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୨୦। କାହାର ଆଦେଶରେ ମହମ୍ମଦ-ବିନ୍-କାଶିଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା ?
Answer:
ଖଲିଫାଙ୍କ ଆଦେଶରେ ମହମ୍ମଦ-ବିନ୍-କାଶିମ୍‌ଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

୨୧। କବି ବାଣଭଟ୍ଟ କାହାର ରାଜସଭା ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କବି ବାଣଭଟ୍ଟ ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନଙ୍କ ରାଜସଭା ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ।

୨୨। କେରଳରେ ମୁସଲ୍ମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ?
Answer:
କେରଳରେ ମୁସଲ୍‌ମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଙ୍କୁ ମୋପ୍‌ଲା ମୁସଲ୍‌ମାନ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

୨୩। କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଖଲିଫାମାନେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଖଲିଫାମାନେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।

୨୪। ରାଜ୍ୟବର୍ଦ୍ଧନ କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜ୍ୟବର୍ଦ୍ଧନ ଥାନେଶ୍ଵର ରାଜ୍ୟର ରାଜା ହୋଇଥିଲେ ।

୨୫। ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ କେଉଁ ଧର୍ମ ବିଶେଷ ପ୍ରସାର ଲାଭ କରିଥିଲା ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ ବିଶେଷ ପ୍ରସାର ଲାଭ କରିଥିଲା ।

୨୬। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେବେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଖ୍ରୀ.ଅ.୩୨୦ରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।

୨୭ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ କାହାକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଲିଚ୍ଛବି ବଂଶର ରାଜକୁମାରୀ କୁମାରଦେବୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ।

୨୮। ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେଉଁ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ‘କବିରାଜ’ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ।

୨୯। ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ କେଉଁ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ‘ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୩୦। ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ପଲ୍ଲବମାନେ କେଉଁ ଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ପଲ୍ଲବମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ୟ ଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କରିଥିଲେ ।

୩୧। ବୌଦ୍ଧଗ୍ରନ୍ଥସବୁ କେଉଁ ଭାଷାରେ ରଚିତ ହେଇଥିଲା ?
Answer:
ବୌ ଗ୍ରନ୍ଥସବୁ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।

୩୨। ଅଷ୍ଟାଦଶ ପୁରାଣ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ସଂକଳିତ ୧୮ଟି ପୁରାଣକୁ ଅଷ୍ଟାଦଶ ପୁରାଣ କୁହାଯାଏ ।

୩୩। ଗୁପ୍ତଯୁଗର ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଓ ନାଟ୍ୟକାର କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
କାଳିଦାସ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଓ ନାଟ୍ୟକାର ଥିଲେ ।

୩୪। ‘ଅମରକୋଷ’ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅମରସିଂହ ‘ଅମରକୋଷ’ ରଚନା କରିଥଲେ ।

୩୫। ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ବରାହମିହିର ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୩୬। ପଲ୍ଲବ ବଂଶର ପ୍ରଥମ ରାଜା କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ସିଂହବିଷ୍ଣୁ ପଲ୍ଲବ ବଂଶର ପ୍ରଥମ ରାଜା ଥିଲେ ।

୩୭। ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଙ୍ଗୀୟମ୍’ ପୁସ୍ତକ କିଏ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଙ୍ଗୀୟମ୍’ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୩୮। ଚାଲୁକ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ କେଉଁଠି ଥିଲା ?
Answer:
ଚାଲୁକ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ‘ବାତାପି’ ବା ‘ବାଦାମି’ ।

Objective Type Questions With Answers
ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତର ______________ ମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଶକ

୨। ଶଶାଙ୍କ _______________ ଦେଶର ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ଗୌଡ଼

୩ । ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ ଓ ପୁରାଣଗୁଡ଼ିକ ________________ ଯୁଗରେ ସଙ୍କଳନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଗୁପ୍ତ

୪। ପ୍ରଭାକର ବଦ୍ଧନ _________________ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ମହା-ରାଜାଧୁରାଜ

୫। ଜୁଆଙ୍ଗ୍-ଜାଙ୍ଗ୍ _________________ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସ୍ବଦେଶ ଫେରିଯାଇଥିଲେ ।
Answer:
୬୪୪

୬। ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଲକେଶୀନ୍ _______________ ବଂଶର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ଚାଲୁକ୍ୟ

୭। ହର୍ଷ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚବର୍ଷରେ ________________ ଠାରେ ଏକ ଧର୍ମ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରୟାଗ

୮ | ‘ସକଳୋତ୍ତର ପଥନାଥ _________________ ଙ୍କୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ

୯ । ______________ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଖଲିଫାମାନେ ଭାରତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅଷ୍ଟମ

୧୦। ________________ଙ୍କ ଆଦେଶରେ ମହମ୍ମଦ-ବିନ୍-କାଶିମ୍‌ଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ଖଲିଫା

୧୧ । ମହମ୍ମଦ _____________ ନାମକ ପର୍ବତରେ ଧ୍ୟାନ କରୁଥିବା ସମୟରେ ଭଗବାନ ଆଲ୍ଲାଙ୍କ ଦୂତ ଗାବ୍ରିୟେଲଙ୍କ ବାଣୀ ତାଙ୍କୁ ଶୁଣାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ହୀରା

୧୨ । କେରଳରେ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଙ୍କୁ _________________ମୁସଲ୍‌ମାନ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ମୋପ୍‌ଲା

୧୩ । କବି ବାଣଭଟ୍ଟ _________________ ଙ୍କ ରାଜସଭା ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ

୧୪ । ଗୁପ୍ତବଂଶର ତୃତୀୟ ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ

୧୫ । ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଖ୍ରୀ.ଅ. ______________ ରେ ସିଂହାସନ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୩୨୦

୧୬। _____________ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରୁ ଭାରତରେ ଗୁପ୍ତାବ୍ଦ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୩୨୦

୧୭ । ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ _____________ ଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ।
Answer:
କୁମାରଦେବୀ

୧୮ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ _____________ ଙ୍କ ପୁତ୍ର ଥିଲେ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ

୧୯। ______________ ସ୍ତମ୍ଭଲେଖରୁ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ କୃତିତ୍ୱ ବିଷୟରେ ବହୁକଥା ଜଣାପଡ଼େ ।
Answer:
ଆହ୍ଲାବାଦ

୨୦ । ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ______________ ଉପାଧ୍ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
କବିରାଜ

୨୧। ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ______________ ଙ୍କ ପୁତ୍ର ଥିଲେ ।
Answer:
ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ

୨୨। ____________ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ

୨୩ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ କନ୍ୟାର ନାମ ______________ ଥିଲା ।
Answer:
ପ୍ରଭାବତୀ ଗୁପ୍ତା

୨୪ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ଦରବାରରେ ଥିବା ନଅ ଜଣ ବିଖ୍ୟାତ ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ______________ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
Answer:
ନବରତ୍ନ

୨୫ । ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ସମୟରେ ଚୀନ୍ ପରିବ୍ରାଜକ ______________ ଭାରତ ଆସିଥିଲେ ।
Answer:
ଫା-ସିଆଁ (ଫାହିୟାନ)

୨୬ । ଫା-ସିଆଁ ______________ ଙ୍କ ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ଭାରତ ଭ୍ରମଣରେ ଆସିଥିଲେ ।
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ

୨୭ । ଗୁପ୍ତ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ବୌଦ୍ଧଗ୍ରନ୍ଥ ________________ ଭାଷାରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ସଂସ୍କୃତ

୨୮ । ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ ________________ ଟି ପୁରାଣ ସଂକଳନ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
୧୮

୨୯ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଓ ନାଟ୍ୟକାର _____________ ଥିଲେ ।
Answer:
କାଳିଦାସ

୩୦ । କାଳିଦାସଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟକର ନାମ _____________ ।
Answer:
ଅଭିଜ୍ଞାନ ଶାକୁନ୍ତଳମ୍

୩୧ । ଶୁଦ୍ରକଙ୍କଦ୍ଵାରା ଲିଖ୍ ସାମାଜିକ ନାଟକର ନାମ ______________ ଥିଲା ।
Answer:
ମୃଚ୍ଛ୍ରକଟିକମ୍

୩୨ । ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ ______________ ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମା

୩୩ । _______________‘ଅମରକୋଷ’ ଅଭିଧାନ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅମରସିଂହ

୩୪ । ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କଳାକୃତି ______________ ଓ ______________ ଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
Answer:
ମଥୁରା, ସାରନାଥ

୩୫ । ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର _______________ ଗୁମ୍ଫାରେ ଥ‌ିବା ଚିତ୍ର ସାରା ବିଶ୍ବରେ ପରିଚିତ ।
Answer:
ଅଜନ୍ତା

୩୬ । ‘ଆର୍ଯ୍ୟଭଙ୍ଗୀୟମ୍’ ପୁସ୍ତକ _______________ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ

୩୭ । ପୃଥ‌ିବୀ ଏକ ଗ୍ରହ ଓ ନିଜ କକ୍ଷରେ ଘୂରୁଛି ଏକଥା _____________ କହିଥିଲେ ।
Answer:
ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ

୩୮ । ‘ବୃହତ୍ ସଂହିତା’ ______________ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବରାହମିହିର

୩୯ । ଚିକିତ୍ସା ଶାସ୍ତ୍ରର ବିଶାରଦ ______________ ଥିଲେ ।
Answer:
ବାଗଭଟ୍ଟ

୪୦ । _______________ ଠାରେ ଗୁପ୍ତଯୁଗର ଗୋଟିଏ ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ଅଛି, ଯେଉଁଥରେ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଳଙ୍କି ଲାଗିନାହିଁ ।
Answer:
ଦିଲ୍ଲୀର ମେହରାଉଲ

୪୧। _______________ ଠାରୁ ତାମ୍ରନିର୍ମିତ ବୁଦ୍ଧମୂର୍ତ୍ତି ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ନାଳନ୍ଦା

୪୨ । ପଲ୍ଲବ ବଂଶର ପ୍ରଥମ ପରାକ୍ରମଶାଳୀ ରାଜା _____________ ।
Answer:
ମହେନ୍ଦ୍ରବର୍ତନ

୪୩ । ______________ ଙ୍କୁ ‘ବାତାପିକୋଣ୍ଡା’ ନାମରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ନରସିଂହ ବର୍ମାନ

୪୪ । ପ୍ରଥମ ମହେନ୍ଦ୍ର ବର୍ମନଙ୍କ ରଚିତ ନାଟକର ନାମ _______________ ।
Answer:
ମତ୍ତବିଳାସ ପ୍ରହସନ

୪୫ । ପଲ୍ଲବମାନେ _______________ ଠାରେ ପାଣ୍ଡବରଥ ଓ _______________ ଠାରେ କୈଳାସନାଥ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହାବଳୀପୁରମ୍, କାଞ୍ଚିପୁରମ୍ ।

B. ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଲେଖ ।

୧ । ରାଜ୍ୟବର୍ଦ୍ଧନ କେଉଁ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ହୋଇଥିଲେ ?
(୧) କନୌଜ
(୨) କାମରୂପ
(୩) ଥାନେଶ୍ଵର
(୪) ବଲ୍ଲବୀ
Answer:
(୩) ଥାନେଶ୍ଵର

୨। ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶସ୍ୟର କେତେ ଅଂଶ କର ସ୍ଵରୂପ ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ ?
(୧) ଏକ-ଚତୁର୍ଥାଂଶ
(୨) ଏକ-ପଞ୍ଚମାଂଶ
(୩) ଏକ-ଷତାଂଶ
(୪) ଏକ-ତୃତୀୟାଂଶ
Answer:
(୩) ଏକ-ଷଷ୍ଠୀଶ

୩ । ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ପାରସ୍ୟ ରାଜା ଦ୍ଵିତୀୟ ଖୁସୁଙ୍କ ପାଖକୁ ଦୂତ ପଠାଇଥିଲେ ?
(୧) ପ୍ରଥମ ନରସିଂହ ବର୍ମାନ
(୨) ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଲକେଶୀନ୍
(୩) ମହେନ୍ଦ୍ର ବର୍ମନ
(୪) ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ
Answer:
(୨) ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଲକେଶୀନ୍

୪। ପଲ୍ଲବ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସଂସ୍କୃତି ଓ ଶିକ୍ଷାର ଏକ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା ?
(୧) ବାତାପି
(୧) ଅମରକୋଷ
(୩) ମହାବଳୀପୁରମ୍
(୪) ଅହିଛତ୍ର
Answer:
(୨) କାଞ୍ଚି

୫। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଏକ ସାମାଜିକ ନାଟକ ?
(୨) କାଞ୍ଚି
(୨) ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର
(୩) ମୂଚ୍ଛକଟିକମ୍
(୪) ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟମ୍
Answer:
(୩) ମୃଚ୍ଛକଟିକମ୍

୬| ଗୁପ୍ତଯୁଗରେ କେଉଁ ଧର୍ମ ବିଶେଷ ପ୍ରସାର ଲାଭ କରିଥିଲା ?
(୧) ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ
(୨) ଇସଲାମ୍ ଧର୍ମ
(୩) ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ
(୪) ଶିଖ୍ ଧର୍ମ
Answer:
(୩) ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ

୭। ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ କିଏ ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପାରଙ୍ଗମ ଥିଲେ ? |
(୧) ବରାହମିହିର
(୨) ବାଣଭଟ୍ଟ
(୩) ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ
(୪) ବାଗଭଟ୍ଟ
Answer:
(୩) ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ

C. ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ

D. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ହର୍ଷ ବର୍ଦ୍ଧନ କାଦମ୍ବରୀ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବାଣଭଟ୍ଟ କାଦମ୍ବରୀ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୨। ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ‘ଦକ୍ଷିଣା ପଥ ସ୍ଵାମୀ’ ଉପାଧିରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ପୁଲକେଶୀନ ‘ଦକ୍ଷିଣା ପଥ ସ୍ଵାମୀ’ ଉପାଧ୍ଧରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।

୩। ଫାହିଆନ ‘ସି-ୟ-କି’ ନାମକ ଏକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଜୁଆଙ୍ଗ୍-ଜାଙ୍ଗ୍ (ହୁଏନ୍‌ସାଂ) ‘ସି-ୟୁ-କି’ ନାମକ ଏକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୪। ଶଶାଙ୍କ କାମରୂପର ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ଶଶାଙ୍କ ଗୌଡ଼ର ରାଜା ଥିଲେ ।

୫। ପଲ୍ଲବ ରାଜା ପ୍ରଥମ ନରସିଂହ ବର୍ମନ ରାଜାମ୍‌ଜ ଉପାଧ୍ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ପଲ୍ଲବ ରାଜା ପ୍ରଥମ ନରସିଂହ ବର୍ମନ ‘ବାତାପିକୋଣ୍ଡା’ ଉପାଧ୍ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୬ | କାଳିଦାସ ବୃହତ୍ ସଂହିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବରାହମିହିର ବୃହତ୍ ସଂହିତା ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୭ | ବରାହମିହିର ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମା ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର ରଚନା କରିଥିଲେ ।

୮ | ହର୍ଷ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ କନୌଜଠାରେ ଏକ ଧର୍ମ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ ।
Answer:
ହର୍ଷ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ପ୍ରୟାଗଠାରେ ଏକ ଧର୍ମ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଥିଲେ ।

୯। ମେଘବର୍ଣ୍ଣ ପଲ୍ଲବର ରାଜା ଥିଲେ ।
Answer:
ମେଘବର୍ଣ୍ଣ ସିଂହଳର ରାଜା ଥିଲେ ।

୧୦ । କାଞ୍ଚପୁରମ୍‌ କୈଳାସନାଥ ମନ୍ଦିର ଚୋଳମାନଙ୍କର କୃତି ।
Answer:
କାଞ୍ଚିପୁରମ୍‌ର କୈଳାସ ନାଥ ମନ୍ଦିର ପଲ୍ଲବମାନଙ୍କର କୃତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class Political Science Important Questions Chapter 4 ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 Political Science Important Questions Chapter 4 ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କିପରି ଥିଲା ?
Answer:

• ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଆମ ଦେଶର ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ପଞ୍ଚାୟତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖ୍ୟ ପାଞ୍ଚଜଣଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ସଭାଗଠିତ ହେଉଥିଲା ।
• ଏହି ସଭା ଗ୍ରାମର କଳିକଜିଆ ମୀମାଂସା କରୁଥିଲା । ପରେ ଏହି ସଭାକୁ ପଞ୍ଚାୟତ କୁହାଗଲା । ଏହି ପଞ୍ଚାୟତ ଗ୍ରାମର ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ବୁଝା ବୁଝି କଲା । ଇଂରେଜମାନେ ଆମ ଦେଶକୁ ଆସିବାପରେ ଏହି ପଞ୍ଚାୟତ ପ୍ରଥାଟି ଅକାମି ହୋଇଗଲା ।

୨। ଆମ ଦେଶର ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଓ ତାହା କ’ଣ ?
Answer:

• ଆମଦେଶର ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ନାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
• ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ।

୩ । ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତରେ ଦୁଇଟି ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଦୁଇଟି ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:

• ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ମାଣ ଓ ରକ୍ଷଣା ବେକ୍ଷଣ କରିବା ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କର ଚିକିତ୍ସା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ଦୁଇଟି ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।
• ସମବାୟ ସମିତି ଗଠନ କରିବା ଓ ପାଠାଗାର ସ୍ଥାପନ କରିବା ଆଦି ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ଦୁଇଟି ଥଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

୪। ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର ମୁଖ୍ୟ ଆୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ?
Answer:

• ପଞ୍ଚାୟତର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅର୍ଥ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନରୁ ଆସିଥାଏ ।
• ଏହା ବ୍ୟତୀତ ପଞ୍ଚାୟତର ନିଜସ୍ବ ଆୟ ମଧ୍ଯରୁ ପଶୁ ଅଟକଶାଳା, ହାଟ ପରିଚାଳନା, ଘାଟ ନଲାମ, ମାଛ ଚାଷ, ଯାନବାହାନ ଇତ୍ୟାଦି ନିମନ୍ତେ ଲାଇସେନ୍ସ ବାବଦରେ ପଞ୍ଚାୟତ ଆୟ କରିଥାଏ ।

୫। ସମିତିସଭ୍ୟ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଓଡ଼ିଶାରେ କେତୋଟି ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ଅଛି ?
Answer:

• ସାବାଳକ ଭୋଟ ପ୍ରଥା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଞ୍ଚାୟତରୁ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ପାଇଁ ଜଣେ ଲେଖାଏଁ ସଭ୍ୟ/ ସଭ୍ୟା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କୁ ‘ସମିତି ସଭ୍ୟ’’ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସଭ୍ୟ ହରିଜନ, ଆଦିବାସୀ ଓ ମହିଳା ସଭ୍ୟ ବା ସଭ୍ୟାମାନେ ଆନୁପାତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ରହିଥାଆନ୍ତି ।
• ଓଡ଼ିଶାରେ ଏବେ ୩୧୪ଟି ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ରହିଛି ।

୬| ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:

• ଗୋଟିଏ ଜିଲ୍ଲାରେ ପରସ୍ପର ନିକଟରେ ଥ‌ିବା କେତୋଟି ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ଲକ ଗଠନ କରାଯାଏ ।
• ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଉନ୍ନୟନ ବ୍ଳକର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ସଭା ଗଠନ କରାଯାଏ । ଏହି ସଭାକୁ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି କହନ୍ତି । ଏହା ପଞ୍ଚାୟତି ରାଜର ଦ୍ବିତୀୟ ସୋପାନ ଅଟେ ।

୭। ଗ୍ରାମସେବକ କିଏ ? ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:

• ସରକାରଙ୍କ ଉନ୍ନୟନ କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତମାନଙ୍କରେ ଜଣେ ଗ୍ରାମସେବକ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥାଆନ୍ତି ।
• ସେ ବ୍ଲକ ଓ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେତୁ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି । ବିଶେଷକରି କୃଷି ଓ ପଶୁପାଳନ ଦିଗରେ ସେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥାନ୍ତି ।

୮| ମହାନଗର ନିଗମର ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:

• ମହାନଗର ନିଗମର ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – (କ) ସର୍ବସାଧାରଣ ପାଠାଗାର, ଯାଦୁଘର ଓ ପାର୍କ ନିର୍ମାଣ କରିବା, (ଖ) ବିଶ୍ରାମଗୃହ, ଅନାଥାଶ୍ରମ ନିର୍ମାଣ ଓ ପରିଚାଳନା ।
• ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ବୃକ୍ଷରୋପଣ ଓ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ଏବଂ ସହରର ସମସ୍ତ କୋଠାବାଡ଼ିର ସର୍ଭେ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

୯। ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦର ଗଠନ ଲେଖ ।
Answer:

• ଯେଉଁ ଛୋଟ ସହରର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ୧୦ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ସେଠାରେ ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ (N.A.C) ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ପୌରପାଳିକାର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ପରି ହୋଇଥାଏ ।

୧୦। ବ୍ଲକ ଉନ୍ନୟନ ଅଧିକାରୀ (B.D.O) ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ଲେଖ ।
Answer:

• ବ୍ଲକ ଉନ୍ନୟନ ଅଧିକାରୀ ଜଣେ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ । ବ୍ଲକର ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ତଦାରଖ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥାନ୍ତି ।
• ତାଙ୍କ ଅଧ୍ଵନରେ ସମବାୟ, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, ଶିକ୍ଷା, କୃଷି, ନିର୍ମାଣ ଓ ସାମାଜିକ ସଂଗଠନ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟ ପାଇଁ ଜଣେ ଲେଖାଏଁ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କର୍ମଚାରୀ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥାନ୍ତି । ସେମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ବିଷୟରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତି ।

୧୧। ମହାନଗର ନିଗମ ଆମ ଦେଶରେ କେଉଁଠି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ? କର୍‌ପୋରେଟର୍‌ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:

• ମହାନଗର ନିଗମଗୁଡ଼ିକ ରାଜ୍ୟ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ୍ ଅନୁସାରେ ଗଠିତ ହୁଏ । ଦିଲ୍ଲୀ, କୋଲକାତା ଓ ଓଡ଼ିଶାର କଟକ ଓ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ମହାନଗର ନିଗମ ଗଠନ କରାଯାଇଛି ।
• ନଗରକୁ କେତୋଟି ୱାର୍ଡ଼ରେ ଭାଗ କରାଯାଇ ଜଣେ ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିନିଧ୍ ପ୍ରତ୍ୟେକ ୱାର୍ଡ଼ରୁ ନିଗମ ପରିଷଦକୁ ସାବାଳକ ଭଟେ ପ୍ରଥା ଜରିଆରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କୁ କର୍ପୋରେଟର କୁହାଯାଏ ।

୧୨। ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର କାର୍ଯ୍ୟକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଓ କ’ଣ କ’ଣ ?
Answer:

• ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତର କାର୍ଯ୍ୟ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ।
• ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ।

ଅତି ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ।

୧। ଆମ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶାସନକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଆମ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶାସନକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସନ କହନ୍ତି ।

୨। ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଥମ ସ୍ତର କ’ଣ ?
Answer:
ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଥମ ସ୍ତର ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ।

୩ । ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ମୁଖ୍ୟ ସରପଞ୍ଚ ।

୪। ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତର କ’ଣ ?
Answer:
ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଦ୍ବିତୀୟ ସ୍ତର ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି ।

୫ | ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତିର ମୁଖ୍ୟ ଚେୟାରମ୍ୟାନ ।

୬। ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତର କ’ଣ ?
Answer:
ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତର ।

୭। ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

୮| ମହାନଗର ନିଗମର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ମେୟର ମହାନଗର ନିଗମର ମୁଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।

୯। କେତେ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରରେ ମହାନଗର ନିଗମ ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଦଶ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧ୍ଵ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରରେ ମହାନଗର ନିଗମ ଗଠିତ ହୁଏ ।

୧୦। କେତେ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରରେ ପୌରପାଳିକା ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରରେ ପୌରପାଳିକା ଗଠିତ ହୁଏ ।

୧୧। କେତେ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ସହରରେ ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଦଶ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ଛୋଟ ଛୋଟ ସହରରେ ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ ଗଠିତ ହୁଏ ।

୧୨। ପୌରପାଳିକା ଓ ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦର ମୁଖ୍ୟ କିଏ ?
Answer:
ପୌରପାଳିକା ଓ ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦର ମୁଖ୍ୟ ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ଅଟନ୍ତି ।

୧୩। ପୌରପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କର୍ମଚାରୀ କିଏ ?
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ପୌରପାଳିକାର ମୂଖ୍ୟ କର୍ମଚାରୀ ଅଟନ୍ତି ।

୧୪। ସହରରେ ପାର୍କ ନିର୍ମାଣ ପୌରପାଳିକାର କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
Answer:
ସହରରେ ପାର୍କ ନିର୍ମାଣ ପୌରପାଳିକାର ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।

୧୫। ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତରେ ସର୍ବାଧ୍ଵ କେତେ ଜଣ ୱାର୍ଡ଼ ମେମ୍ବର ରହିପାରିବେ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୨୫ ଜଣ ୱାର୍ଡ଼ ମେମ୍ବର ରହିପାରିବେ ।

୧୬। ପ୍ରତି ୱାର୍ଡ଼ର ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ କ’ଣ ଗଠନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତି ୱାର୍ଡ଼ର ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଗ୍ରାମସଭା ବା ପଲ୍ଲୀସଭା ଗଠନ କରାଯାଏ ।

୧୭। ପୌରପାଳିକାର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ କିଏ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରନ୍ତି ?
Answer:
ପୌରପାଳିକାର ନିଷ୍ପନିକ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରନ୍ତି ।

୧। ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(୨୫, ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍, ପଲ୍ଲୀସଭା, କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧ‌ିକାରୀ, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଅଫିସର)

(କ) ପ୍ରତି ୱାର୍ଡର ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ _______________ ଗଠନ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଗ୍ରାମସଭା ବା ପଲ୍ଲୀସଭା

(ଖ) ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ _____________________ ଜଣ ୱାର୍ଡମେମ୍ବର ରହିପାରିବେ ।
Answer:
୨୫

(ଗ) ପୌରପାଳିକାର ବୈଠକ _______________ ଡାକିଥାଆନ୍ତି ।
Answer:
ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍

(ଘ) ପୌରପାଳିକାର ନିଷ୍ପଭିକ _____________କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରନ୍ତି ।
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ।

୨। ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ମହାନଗର ନିଗମ କେଉଁ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:
ମହାନଗର ନିଗମ ରାଜ୍ୟଦ୍ଵାରା ପ୍ରଣୀତ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।

(ଖ) ପୌରପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କର୍ମଚାରୀ କିଏ ?
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ପୌରପାଳିକାର ମୁଖ୍ୟ କର୍ମଚାରୀ ।

(ଗ) ସହରରେ ପାର୍କନିର୍ମାଣ ପୌରପାଳିକାର କେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
Answer:
ସହରରେ ପାର୍କ ନିର୍ମାଣ ପୌରପାଳିକାର ଇଚ୍ଛାଧୀନ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

(ଘ) ଗୋଟିଏ ସହରର ଜନସଂଖ୍ୟା କେତେହେଲେ ସେଠାରେ ପୌରପାଳିକା ବା ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ଗଠନ ହେବ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ସହରର ଜନସଂଖ୍ୟା ଏକଲକ୍ଷରୁ ଅଧ‌ିକ ହେଲେ ସେଠାରେ ପୌରପାଳିକା ବା ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ଗଠନ ହେବ ।

(ଙ) ସରପଞ୍ଚ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅବହେଳା କଲେ ତାଙ୍କୁ କିପରି କ୍ଷମତାରୁ ଅନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ ?
Answer:
ସରପଞ୍ଚ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅବହେଳା କଲେ ତାଙ୍କୁ ସରକାରୀ ଆଦେଶ ବଳରେ କିମ୍ବା ପଞ୍ଚାୟତ ସଭ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନାସ୍ଥା ପ୍ରସ୍ତାବ ଜରିଆରେ କ୍ଷମତାରୁ ଅନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ ।