Class 9

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Solutions Chapter 7 ମହାକର୍ଷଣ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Solutions Chapter 7 ମହାକର୍ଷଣ

1. ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ଅଧା କରିଦେଲେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣରେ କି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
ଉ –
ମନେକର ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଯଥାକ୍ରମେ m₁ ଏକକ ଓ m₂ ଏକକ ହେଉ ।
ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା = 2d ଏକକ
ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ = F₁
ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳର
ପରିମାଣ  (G ମହାକର୍ଷଣଜନିତ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ) = = \(\frac { 1 }{ 4 }\)
ବର୍ତ୍ତମାନ ବସ୍ତୁତ୍ଵୟର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦୂରତାକୁ ଅଧା କରିଦେଲେ ଦୂରତା ହେବ୍ = d ଏକକ
∴ F₂ = (F₂ = ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ )
∴ F₂ = = 4 x = 4F₁
∴ ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାକୁ ଅଧା କରିଦେଲେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ 4 ଗୁଣ ହେବ ।

2. ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ଏକ କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ କେତେ ? (ପୃଥୁବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ 6 x 10²⁴ କି.ଗ୍ରା. ଓ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ 6.4 x 10⁶ ମି.)
ଉ –
ଏଠାରେ ଏକ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₁) = 1 kg, ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (M) = 6 x 10²⁴ kg
ପୃଥିବୀର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ (R) = 6.4 x 10⁶m, ମହାକର୍ଷଣୀୟ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ (G) = 6.7 x 10^-11 n .
∴ ମହାକର୍ଷଣୀୟ ବଳର ପରିମାଣ

∴ ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ 9.8 ନିଉଟନ୍ ।

3. ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଯେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରେ, ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ସେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରେ କି ? କାରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
ଉ –
ମନେକର ଚନ୍ଦ୍ରର ବିସ୍ତୁତ୍ଵ = m₁ ଓ ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m₂ |
ସେମାନଙ୍କ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ = R, ମହାକର୍ଷଣଜନିତ ଧୁବାଙ୍କ = G
ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ,
F ବଳରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବ ଅର୍ଥାତ୍‌ F =
F ବଳରେ ମଧ୍ୟ ପୃଥବୀ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବ ଅର୍ଥାତ୍ F =
ତେଣୁ ଉଭୟ ବଳର ପରିମାଣ ସମାନ । ଅର୍ଥାତ୍ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଯେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରେ, ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ସେତିକି ବଳରେ ଆକର୍ଷଣ କରିବ ।

4. ଯଦି ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ, ତେବେ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ରଆଡ଼କୁ ଗତି କରେ ନାହିଁ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପୃଥ‌ିବୀ ମଧ୍ଯ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ ।
• ଚନ୍ଦ୍ର ତୁଳନାରେ ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବହୁତ ଅଧିକ । ତେଣୁ ପୃଥ‌ିବୀଠାରେ ଖୁବ୍ କମ୍ ପରିମାଣର ତ୍ଵରଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଯାହା ଜାଣିହୁଏ ନାହିଁ । ଫଳରେ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଗତିକରେ ନାହିଁ ।

5. ଦୁଇଟି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଆକର୍ଷଣ ବଳ ନିମ୍ନଲିଖୁତ ପରିସ୍ଥିତିରେ କିପରି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବ ?
(i) ଯଦି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ ।
(ii) ଯଦି ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତା ତ୍ରିଗୁଣିତ ହୁଏ ।
(iii) ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ ।
(iv) ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତା ମଧ୍ଯ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ।
ଉ –
ମନେକର ପ୍ରଥମ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m₁ kg ଓ ଦ୍ଵିତୀୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m₂kg
ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ = R ନିଉଟନ୍ ଙ୍କ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଆକର୍ଷଣ ବଳ F = G \(\frac{m_1 m_2}{R^2}\)
(i) ଯଦି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ, ଅର୍ଥାତ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₁) = 2m₁

ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ମଧ୍ଯ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ।

(ii) ଯଦି ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ତ୍ରିଗୁଣିତ ହୁଏ, ତେବେ ଦୂରତା (R) = 3R

ଅର୍ଥାତ୍ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତା ତ୍ରିଗୁଣିତ ହେଲେ, ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ପୂର୍ବ ବଳର ଏକ – ନଚମାଂଶ ହେବ

(iii) ଯଦି ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହୁଏ, ତେବେ m₁ = 2m₁ ଓ m₂ = 2m₂

ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ପୂର୍ବ ବଳର 4 ଗୁଣ ହେବ ।

(iv) ଯଦି ଉଭୟ ବସ୍ତର ବସ୍ତତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ ଏବଂ ଦୂରତା ମଧ୍ଯ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେବ,
ତେବେ m₁ = 2m₁, m₂, = 2m₂, ଏବଂ R = 2R

ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟ ବସ୍ତର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଓ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯରେ ଦୂରତା ଦ୍ଵିଗୁଣିତ ହେଲେ ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ପୂର୍ବ ବଳ ସହିତ ସମାନ ହେବ ।

6. ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ନିୟମର ଗୁରୁତ୍ଵ କ’ଣ ?
ଉ –
ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ନିୟମର ଗୁରୁତ୍ଵ :

• ଏହି ବଳ ଯୋଗୁଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଛୁ ।
• ଏହି ବଳ ଯୋଗୁଁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପଟେ ଗ୍ରହମାନେ ଓ ପୃଥ‌ିବୀ ଚାରିପଟେ ଚନ୍ଦ୍ର ଅହରହ ଘୂରୁଛି ।
• ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଜୁଆର ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି ।

7. ମୁକ୍ତ ପତନରେ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ କେତେ ?
ଉ –

• ବାୟୁ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁଟିଏ ଗତିକଲାବେଳେ କିମ୍ବା ଖସିଲାବେଳେ ବାୟୁର ପ୍ରତିରୋଧ ବଳ ନଗଣ୍ୟ ହୁଏ । ତେଣୁ ବସ୍ତୁଟିଏ ତଳକୁ ଖସିଲାବେଳେ ତାହା କେବଳ ପୃଥ‌ିବୀର ମହାକର୍ଷଣ ବଳ ଯୋଗୁ ଖସେ । ବସ୍ତୁର ଏ ପ୍ରକାର ଗତିକୁ ମୁକ୍ତ ପତନ କୁହାଯାଏ ।
• ମୁକ୍ତ ପତନ ବେଳେ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ ପୃଥ‌ିବୀର ଆକର୍ଷଣ ବା ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଯୋଗୁ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ ଓ g ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ କରାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ମୁକ୍ତ ପତନରେ ବସ୍ତୁର ତ୍ୱରଣ (g) ର ମୂଲ୍ୟ = 9-8 m/s² ।

8. ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
ଉ –
ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳକୁ ଓଜନ କୁହାଯାଏ ।

9. ରାମ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁଠାରେ 5 ଗ୍ରାମ୍ ଓଜନର ସୁନା କିଣିଲା । ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ ସେ ସେହି ସୁନା ତା’ସାଙ୍ଗକୁ ଦେଲା । ସାଙ୍ଗଜଣକ ସୁନାର ଓଜନ ସହ ସମ୍ମତ ହେବ କି ? ଯଦି ନୁହେଁ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ଠାରେ 5 ଗ୍ରାମ୍ ସୁନାର ଓଜନ (W) = mg = 5 ଗ୍ରାମ୍ x 983 . 2 cm/sec² = 4916 ଡାଇନ୍
ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ 5 ଗ୍ରାମ୍ ସୁନାର ଓଜନ (W) = mg = 5 ଗ୍ରାମ୍ × 978 cm/s² = 4890 ଡାଇନ୍
∴ ମେରୁ ଅପେକ୍ଷା ବିଷୁବ ବୃତ୍ତଠାରେ ସୁନାର ଓଜନ କମ୍ ହେବ । ତେଣୁ ବନ୍ଧୁ ଜଣକ ସୁନାର ଓଜନ ସହ ସମ୍ମତ ହେବ ନାହିଁ |

10. କାଗଜ ଗୁଳା ଅପେକ୍ଷା ଖଣ୍ଡିଏ ଫର୍ଦ୍ଦ କାଗଜ ଡ଼େରିରେ ତଳକୁ ପଡ଼େ କାହିଁକି ?
ଉ –

• କାଗଜଗୁଳାର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳଠାରୁ ଫହେଁ କାଗଜର ପୃଷ୍ଠ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଧିକ ଅଟେ ।
• ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵଚାପ ଫର୍ଦ୍ଦେ କାଗଜରେ ବେଶୀ ହେବ । ତେଣୁ ଫର୍କେ କାଗଜ କାଗଜ ଗୁଳା ଅପେକ୍ଷା ଡେରିରେ ତଳକୁ ପଡ଼ିବ ।

11. 100 କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ କେତେ ହେବ କଳନା କର ।
ଉ –
ପୃଥ‌ିବୀ ପାଇଁ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣଜନିତ ତ୍ଵରଣ (g) = 9.8 m/s², ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 100 କି.ଗ୍ରା.
ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ (W_e) = mg2 = 100 କି.ଗ୍ରା. × 9.8 m/s² = 980 ନିଉଟନ୍
ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ = \(\frac{\mathrm{W}_{\mathrm{e}}}{6}\) = \(\frac { 980 }{ 6 }\) ନିଉଟନ୍‌ = 163.33 ନିଉଟନ୍

12. ତୁମର ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେତେ ? ଚନ୍ଦ୍ରରେ ତୁମ ଓଜନ କେତେ ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । (g_e = 10m / s²)
ଉ –
ମନେକର ତୁମର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 54.6 kg, g_e = 10 m/s²
∴ ତୁମର ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ = m x g_e = 54.6 kg x 10 m/s² = 546ନିଉଟନ୍
∴ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଓଜନ = \(\frac { w }{ 6 }\) = \(\frac { 546 }{ 6 }\) ନିଉଟନ୍‌ = 91 ନିଉଟନ୍

13. 19.6 ମିଟର ଉଚ୍ଚ ଏକ କୋଠାର ଛାତ ଉପରୁ ଗୋଡ଼ିଟିଏ ପକାଗଲା । ଏହା ଭୂମିରେ ଠିକ୍ ପଡ଼ିଲା ବେଳେ ଏହାର ପରିବେଗ କେତେ ହେବ ?
ଉ –
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 0, g = 9.8 m/s², ହରତା (s) = 19.6 m
ଗତିର ତୃତୀୟ ସମୀକରଣ ଅନୁ ସାରେ v² = u² + 2 gs
∴ v² = 0² + 2 x 9.8 m/s² × 19.6 m = (19.6 m/s)²
⇒ v = 19.6 m/s
∴ ଭୂମିରେ ଠିକ୍ ପଡ଼ିଲାବେଳେ ଗୋଡ଼ିଟିର ପରିବେଗ 19.6 m/s ହେବ ।

14. 40 ମି. | ସେ. ପରିବେଗରେ ଏକ ବଲ୍‌କୁ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗାହେଲା, (g 10 ମି / ସେ² )

• ଏହା ସର୍ବୋଚ୍ଚ କେତେ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିବ ?
• ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ବଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ଓ ବଲ୍‌ର ବିସ୍ଥାପନ ତୁଳନା କର ।
• ବଲ୍ଟି ଭୂମି ଉପରେ ଫେରିଆସି ପଡ଼ିଲା ପରେ ବଲ୍‌ର ବିସ୍ଥାପନ ଓ ବଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା କେତେ ହେବ, ତାହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

ଉ –
ଏଠାରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଖ (u) = 40 m/s, g = – 10 m/s²
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଡ଼ିଲେ ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ (v) = 0
ଗତିର ତୃତୀୟ ସମୀକରଣ ଅନୁ ସାରେ v² = u² + 2 gs

• ବଲ୍ଟି ସର୍ବୋଚ୍ଚ 80 m ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିବ ।
• ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ବଲ୍‌ର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = 80m ଓ ବିସ୍ଥାପନ = 80 m
• ବଲ୍ଟି ଭୂମିରେ ପଡ଼ିଲେ ବଲ୍‌ର ବିସ୍ଥାପନ = 80m + (-80 m) = 0
  ବଲ୍ଟିର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା 80 m + 80 m = 160 m

15. ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ମହାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ କଳନା କର । ( ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 6 x 10²⁴ କି.ଗ୍ରା., ସୂର୍ଯ୍ୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = 2 × 10³⁰ କି.ଗ୍ରା., ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ହାରାହାରି ଦୂରତା = 1.5 × 10¹¹ ମିଟର |)
ଉ –
ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₁) = 6 × 10²⁴ kg, ସୂର୍ଯ୍ୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m₂) = 2 x 10³⁰ କି.ଗ୍ରା.
ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ହାରାହାରି ଦୂରତା (R) = 1.5 x 10¹¹ ମିଟର,
ମହାକର୍ଷଣୀୟ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ (G) = 6.7 × 10¹¹ n.m²/kg²

16. 100 ମିଟର ଉଚ୍ଚ ଏକ ଟାୱାର ଉପରୁ ପଥରଟିଏ ତଳକୁ ପକାଗଲା । ଏକା ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ପଥରକୁ 25 ମି./ସେ. ପରିବେଗରେ ଲମ୍ବଭାବେ ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗାଗଲା । ଦୁଇଟି ପଥର କେତେବେଳେ ଓ କେଉଁଠାରେ ପରସ୍ପରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ?
ଉ –
ଉପରୁ ଖସୁଥ‌ିବା ପଥର ପାଇଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 0, ତ୍ଵରଣ (a) = g ଓ ସମୟ = t
∴ s₁ = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\)at² = 0 x t + \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt²= \(\frac { 1 }{ 2 }\)gt²
ଉପରକୁ ଫିଙ୍ଗାଯାଇଥିବା ପଥର ପାଇଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ (u) = 25 m/s, ତ୍ଵରଣ (a) = – g ଓ ସମୟ = t
∴ s₂ = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\)at² = 25 t – \(\frac { 1 }{ 2 }\)gt²

କିନ୍ତୁ s₁ + s₂ = 100
⇒\(\frac { 1 }{ 2 }\) gt₂ + 25t – \(\frac { 1 }{ 2 }\)gt₂
⇒ 25 t = 100
⇒ t = \(\frac { 100 }{ 25 }\) = 4
∴ 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଉଭୟେ ପରସ୍ପରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ।
s₂ = 25t – \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt₂ (25 × 4 – \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 10 x 16) m = (100 – 80) m = 20 m
∴ ଦୁଇଟି ପଥର 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଓ 20 ମି. ଉଚ୍ଚରେ ପରସ୍ପରକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ।

17. ଲମ୍ବଭାବେ ଉପରକୁ ଫୋପଡ଼ା ବଲ୍ 6 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ତଳକୁ ଫେରିଆସିଲା । ତେବେ –

• କେତେ ପରିବେଗରେ ଏହାକୁ ଫୋପଡ଼ା ଯାଇଥିଲା ?
• ଏହା ସର୍ବୋଚ୍ଚ କେତେ ଉଚ୍ଚତାକୁ ଉଠିଥ‌ିବ ?
• 4 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଏହା କେତେ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲା ?

ଉ –

(i) ମନେକର u ପରିବେଗରେ ବଲ୍ଟିକୁ ଫୋପଡ଼ା ଯାଇଥିଲା ।
ଏହା ଉପରକୁ ଉଠିଲେ v = 0 ଓ a = – g ତ୍ଵେବ | v = u + at
⇒ 0 = u – gt
⇒ u = gt
ବଲ୍ଟି ଉପରକୁ ଉଠିବାକୁ ଯେତିକି ସମୟ ନେବ, ଖସିବାକୁ ସେତିକି ସମୟ ନେବ ।
ତେଣୁ t = 3 ସେକେଣ୍ଡ ।
∴ u = 10 m/s₂ x 3s = 30 m/s
∴ 30 m/s ପରିବେଗରେ ବଲ୍‌ଟିକୁ ଫୋପଡ଼ା ଯାଇଥିଲା ।

(ii) s = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt² = 30 m/s x 3s + \(\frac { 1 }{ 2 }\) x (- 10 m/s²) × (3s)²
= 90 m – \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 10 m/s² x 9s² = 90 m – 45 m = 45 m

(iii) ତଳକୁ ଫେରିବା ପାଇଁ u = 0, g = 10 m/s², t = 1 sec.
∴ s = ut + \(\frac { 1 }{ 2 }\) gt² = 0 x t + \(\frac { 1 }{ 2 }\) x 10 m/s² × 1 s² = 5m
∴ 4 sec ପରେ ବସ୍ତୁଟି ଭୂମିଠାରୁ 45 m – 5m = 40 m ଉଚ୍ଚରେ ଥ‌ିବ ।

18. ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ବୁଡ଼ିଥିବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ଲବନ ବଳ କେଉଁ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ?
ଉ –
ତରଳ ପଦାର୍ଥରେ ବୁଡ଼ିଥୁବା ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ଲବନ ବଳ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାଏ ।

19. ପାଣିରେ ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ତାହା ଆପେ ଆପେ ପୃଷ୍ଠକୁ ଉଠିଆସେ କାହିଁକି ?
ଉ –

• ପାଣିରେ ଏକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ପାଣି ବୋତଲ ଉପରେ ଏକ ଉବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ତେଣୁ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ।
• ପାଣି ଭିତରେ ଏକ ଊର୍ଦୁବଳର ପରିମାଣ ପୃଥୁବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ଅର୍ଥାତ୍ ବୋତଲଟିର ଓଜନଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ । ତେଣୁ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ ।

20. 50 ଗ୍ରାମ୍ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁର ଆୟତନ 20 ଘନ ସେ.ମି. । ଏହାକୁ ଏକ ଜଳପୂର୍ଣ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇଲେ ଏହା ବୁଡ଼ିବ ନା ଭାସିବ ବୁଝାଅ । (ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଏକ ଗ୍ରାମ୍ | ସେ.ମି)³ ।
ଉ –
ବସ୍ତୁଟିର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m) = 50 ଗ୍ରାମ୍ ଓ ଆୟତନ (v) = 20 ଘନ ସେ.ମି.
∴ ସାନ୍ଦ୍ରତା (d) = \(\frac { m }{ v }\) = \(\frac { 50 }{ 20 }\) ଗ୍ରାମ୍/ଘନ ସେ.ମି. = 2.5 ଗ୍ରାମ୍/ଘନ ସେ.ମି. ।
ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା = 1 ଗ୍ରାମ୍/ଘନ ସେ.ମି.
∴ ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ ହେତୁ ବସ୍ତୁଟିକୁ ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ କୁଣ୍ଡରେ ପକାଇଲେ ଏହା ପାଣିରେ ରୁଡ଼ିଯିବ |

ପ୍ରଶାବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର

1. ସାର୍ବଜନୀନ ମହାକର୍ଷଣ ନିୟମ କ’ଣ ଲେଖ । ଏହାର ଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶଟି ଉଲ୍ଲେଖ କର । ସେଥୁରେ ବ୍ୟବହୃତ ସଂକେତମାନଙ୍କୁ ସୂଚିତ କର ।
ଉ –
(i) ବିଶ୍ଵର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ନିଜ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରେ । ଏହି ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଗୁଣଫଳ ସହ ସମାନୁପାତୀ ଓ ସେମାନଙ୍କ ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ଦୂରତାର ବର୍ଗ ସହ ପ୍ରତିଲୋମାନୁପାତୀ ଅଟେ । ଏହି ବଳ ବସ୍ତୁତ୍ଵୟର ବସ୍ତୁତ୍ଵ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ସରଳରେଖା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ।

(ii) ଏହାର ଗାଣିତିକ ପରିପ୍ରକାଶ ହେଲା F = G \(\frac{\mathrm{Mm}}{\mathrm{d}^2}\)
(i) F = ମହାକର୍ଷଣ ବଳ, M = ପୃଥ‌ିବୀର ବସ୍ତୁତ୍ଵ, m = ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ।
d = ପୃଥ‌ିବୀ ଓ ବସ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ଓ G = ମହାକର୍ଷଣୀୟ ଧ୍ରୁବାଙ୍କ

2 ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ଓଜନ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ –

3. ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଓଜନ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନର ଏକ ଷତାଂଶ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ W_m = m x g_m
m = ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ g_m = ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ
g_m = \(\frac { 1 }{ 6 }\) g_e ଯେଉଁଠାରେ g_e = ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ
∴W_m = m x g_m = m x \(\frac { 1 }{ 6 }\) g_e = \(\frac { 1 }{ 6 }\) x m x g_e = \(\frac { 1 }{ 6 }\) x ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ।

4.
(i) ମୋଟା ଫିତା ଥିବା ବ୍ୟାଗ୍ ଅପେକ୍ଷା ପତଳା ଫିତାଥିବା ବ୍ୟାଗକୁ କାନ୍ଧରେ ବୋହିବା କଷ୍ଟକର କାହିଁକି ?
(ii) ପ୍ଳବତା କ’ଣ ?
(iii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ଜଳପୃଷ୍ଠରେ ରଖିଲେ ତାହା ଜଳରେ କେତେବେଳେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ଓ କେତେବେଳେ ଭାସେ ?
ଉ –
(i)
(a) ମୋଟା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗର ଫିତାର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷତ୍ରଫଳ ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଚାପ କମ୍ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
(b) ପତଳା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗ୍‌ର ଫିତାର ପୃଷ୍ଠକ୍ଷେତ୍ରଫଳ କମ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଚାପ ଅଧିକ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ତେଣୁ ମୋଟା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗ୍ ଅପେକ୍ଷା ପତଳା ଫିତା ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଗକୁ କାନ୍ଧରେ ବୋହିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ ।

(ii) କୌଣସି ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ତରଳରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ବସ୍ତୁଟି ହାଲୁକା ଲାଗେ । ଅର୍ଥାତ୍ ତାହା ଓଜନ ହରାଇଲା ଭଳି ଜଣାଯାଏ; କାରଣ ତରଳ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱସଂଘାତ ପ୍ରୟୋଗ କରେ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କ୍ଲବତା କୁହାଯାଏ ।

(iii) ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ତାହା ଜଳରେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ କମ୍ ହେଲେ ତାହା ଜଳରେ ଭାସେ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ (Activity) :

ତୁମପାଇଁ କାମ – 7.1 :
ଖଣ୍ଡିଏ ସୂତା ନିଅ । ସୂତାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡରେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଗୋଲକଟିଏ ବାନ୍ଧି ଅନ୍ୟ ମୁଣ୍ଡଟିକୁ ହାତରେ ଧରି ଗୋଲକଟିକୁ ବୁଲାଅ । ଗୋଲକର ଗତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକର । ଏହାପରେ ଗୋଲକଟି ଘୂରୁଥିବା ସମୟରେ ହାତରୁ ସୂତାଟିକୁ ଛାଡ଼ିଦିଅ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଗୋଲକଟିର ଗତିର ଦିଗକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକର । କ’ଣ ଦେଖ‌ିଲ ?
ଉ –
ଖଣ୍ଡିଏ ସୂତାର ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡରେ ଏକ ଛୋଟ ଲୌହଗୋଲକ ବାନ୍ଧି ଅନ୍ୟମୁଣ୍ଡଟିକୁ ହାତରେ ଧରି ଗୋଲକଟିକୁ ଘୂରାଇଲେ ତାହା ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଘୂରିବ । ଘୂରୁଥିବା ସମୟରେ ସୂତାଟିକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ସୂତାଟି ସେହି ସମୟର ଘୂରିବା ଦିଗରେ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତିକରି ଛିଟିକିଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.2
ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଖଣ୍ଡିଏ ପର ଓ ଗୋଟିଏ ଗୋଡ଼ିକୁ ଏକା ସାଙ୍ଗରେ ତଳକୁ ପକାଅ ।

• କେଉଁଟି ପ୍ରଥମେ ତଳେ ପଡୁଛି, ତାହା ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
• ପୁନଶ୍ଚ ଗୋଟିଏ ବାୟୁ ଶୂନ୍ୟ କାଚଘର ଭିତରେ ସେହି ପର ଓ ଗୋଡ଼ିକୁ ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଆଉ ଥରେ ତଳକୁ ପକାଅ ଓ ଦେଖି ସେମାନେ କିପରି ଭାବରେ ତଳେ ପଡୁଛନ୍ତି ।

ଉ –

• ପ୍ରଥମେ ଗୋଡ଼ିଟି ତଳେ ପଡ଼ିବ ।
• ଏକ ବାୟୁଶୂନ୍ୟ କାଚଘର ଭିତରେ ସେହି ପର ଓ ଗୋଡ଼ିକୁ ସମାନ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଆଉ ଥରେ ତଳକୁ ପକାଇଲେ ଉଭୟେ ସମାନ ସମୟରେ ତଳେ ପଡ଼ିବେ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ : ପ୍ରଥମ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୁକ୍ତ ପତନବେଳେ ବାୟୁର ଘର୍ଷଣଜନିତ ପ୍ରତିରୋଧ ବଳ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ, ତେଣୁ ହାଲୁକା ପରର ଗତି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ତେଣୁ ପକ୍ଷୀର ପର ବିଳମ୍ବରେ ପଡ଼େ । ଦ୍ଵିତୀୟ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବାୟୁ ନଥିବାରୁ
ବାୟୁସହ ଘର୍ଷଣଜନିତ ପ୍ରତିରୋଧ ବଳ ନଥାଏ । ତେଣୁ ଉଭୟ ସମାନ ସମୟରେ ତଳେ ପଡୁଛି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.3 :
ଗୋଟିଏ ଖାଲି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବୋତଲର ଠିପି ବନ୍ଦକରି ଏକ ପାଣିଭର୍ତ୍ତି ବାଲ୍ଟିରେ ରଖ । ବୋତଲଟି ପାଣିରେ ଭାସିବ । ବୋତଲଟିକୁ ପାଣି ଭିତରକୁ ଠେଲିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକର । ତୁମେ ଏକ ଊର୍ଷ୍ଟବଳ ଅନୁଭବ କରିବ ଯାହା ବୋତଲଟିକୁ ପାଣିରେ ଠେଲି ତଳକୁ ପୂରାଇବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଧା ଦିଏ । ବୋତଲଟିକୁ ଜଳପୃଷ୍ଠରୁ ଯେତେ ଅଧିକ ଭିତରକୁ ଠେଲିବ, ବୋତଲ ଉପରେ ଜଳ ସେତେ ଅଧିକ ଊତ୍ସବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିବ । ବୋତଲଟିକୁ ପାଣିରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ, ଏହା ଆପେ ଆପେ ଉପରକୁ ଉଠିଆସିବ ।
ଏଠାରେ କେତୋଟି ପ୍ରଶ୍ନ ମନକୁ ଆସେ, ଯେପରିକି

• ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବୋତଲ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରେ କି ?
• ଯଦି କରେ, ତେବେ ବୋତଲଟିକୁ ଜଳ ଭିତରେ ତଳକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ତାହା ସେହି ସ୍ଥାନରେ ରହିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ କାହିଁକି ?
• ବୋତଲଟିକୁ କିପରି ପାଣିରେ ବୁଡ଼ାଯାଇ ପାରିବ ?

ଉ –

• ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବୋତଲ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
• ଜଳ ବୋତଲ ଉପରେ ଏକ ଊର୍ଷ୍ଟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ ଯାହାଫଳରେ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଠେଲିହୁଏ । ଯେତେବେଳେ ଜଳ ଭିତରେ ଏହି ଊର୍ଦ୍ଧବଳର ପରିମାଣ ପୃଥିବାର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପରିମାଣ ଅର୍ଥାତ୍ ବୋତଲଟିର ଓଜନଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ବୋତଲଟି ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ ।
• ବୋତଲଟିକୁ ବୁଡ଼ାଇବାପାଇଁ ବୋତଲର ଓଜନ ବୋତଲ ଉପରେ କ୍ରିୟାଶୀଳ ଊର୍ଦ୍ଧବଳର ପରିମାଣଠାରୁ ଅଧିକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ବୋତଲ ଉପରେ ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ନିମ୍ନମୁଖୀ ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ବୋତଲଟିକୁ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ାଇ ରଖୁବା ସମ୍ଭବ ହେବ ।

ଜଳରେ ବସ୍ତୁଟିଏ ବୁଡ଼େ ବା ଭାସେ କାହିଁକି ?
ପରୀକ୍ଷା : ଗୋଟିଏ ବିକର୍‌ରେ ପାଣି ରଖୁ ତାହାର ପୃଷ୍ଠରେ ଏକ ଲୁହାକଣ୍ଟା ରଖାଯାଉ । କଣ୍ଟାଟି ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିଯିବ । ଏଠାରେ କଣ୍ଟା ଉପରେ ଦୁଇଟି ବଳ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ପ୍ରଥମଟି ପୃଥ‌ିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବା କଣ୍ଟାର ଓଜନ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟଟି ପ୍ଲବନ ବଳ । ଏହି ଦୁଇଟି ବିପରୀତମୁଖୀ ବଳ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମଟିର ଅର୍ଥାତ୍ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ବା ଓଜନର ପରିମାଣ ପ୍ଲାବନ ବଳଠାରୁ ଅଧିକ ହେବାରୁ କଣ୍ଟାଟି ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିଗଲା ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.4 :

• ଗୋଟିଏ ଜଳପୂର୍ଣ ବିକର୍‌ରେ ସମାନ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଲୁହାକଣ୍ଟା ଓ ଗୋଟିଏ କର୍କକୁ ରଖ ।
• ଲୁହାକଣ୍ଟାଟି ବୁଡ଼ିଯିବ ମାତ୍ର କର୍କଟି ପାଣିରେ ଭାସିବ । ଏହା ବସ୍ତୁଦ୍ଵୟର ସାନ୍ଦ୍ରତାର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁ ଘଟିଥାଏ ।
• ଲୁହାକଣ୍ଟାର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ବେଶୀ ହେତୁ ଲୁହାକଣ୍ଟାଟି ବୁଡ଼ିଗଲା । ମାତ୍ର କର୍କର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ କମ୍ ହେତୁ କର୍କଟି ପାଣିରେ ଭାସିଲା ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ : ଯେଉଁ ବସ୍ତୁର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ କମ୍ ତାହା ଜଳରେ ଭାସେ ଓ ଯାହାର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଜଳର ସାନ୍ଦ୍ରତାଠାରୁ ଅଧିକ ତାହା ଜଳରେ ବୁଡ଼ିଯାଏ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ 7.5

• ଗୋଟିଏ କମ୍ପାନୀ ନିକିତିରେ ନିଦା ଓଜନିଆ ବସ୍ତୁଟିଏ ଝୁଲାଇ କୌଣସି ତରଳରେ ବସ୍ତୁଟିକୁ ଆଂଶିକଭାବେ ବୁଡ଼ାଇବା ମାତ୍ରେ ନିକିତିର ସୂଚକ ଉପରକୁ ଠେଲି ହୋଇଯିବ ।
• ବସ୍ତୁ ଉପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱମୁଖୀ ପ୍ଳବନ ବଳର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ତା’ର ଓଜନ ହ୍ରାସ ପାଏ ଏବଂ ସୂଚକ ଉପରକୁ 860 1
• ବସ୍ତୁଟିକୁ ଆଉ ଅଧିକ ବୁଡ଼ାଇଲେ, ପ୍ଲବନ ବଳ ଆନୁପାତିକ ଭାବେ ବଢ଼ିବ ଏବଂ ସୂଚକଟି ଆହୁରି ଉପରକୁ ଉଠିବ । କାରଣ ବସ୍ତୁର ଓଜନ ଆହୁରି ହ୍ରାସ ପାଇବ ।
• ବସ୍ତୁଟି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବୁଡ଼ିଗଲେ ପ୍ଲବନ ବଳ ସର୍ବାଧ୍ଵକ ହୁଏ ଓ ବସ୍ତୁଟି ଅତ୍ୟଧିକ ହାଲୁକା ଜଣାପଡ଼େ ଓ ସୂଚକ ସବୁଠାରୁ ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନରେ ରହେ ।
• ବସ୍ତୁ ଉପରେ ତରଳ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିବା ପ୍ଳବନ ବଳ ତରଳ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁର ବୁଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ‘ଅଂଶର ଆୟତନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ବୁଡ଼ିବା ଅଂଶର ଆୟତନ ବଢ଼ିଲେ ପ୍ଲବନ ବଳ ବଢ଼େ ।
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁର ନିଜସ୍ଵ ପ୍ରକୃତ ଓଜନ ଅଛି । ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ତରଳ ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ିଲେ ତାହାର ଓଜନ କିଛି କମିଗଲା ପରି ଜଣାପଡ଼େ । ଏହି ଓଜନ ହ୍ରାସକୁ ଆଭାସୀ (apparent) ହ୍ରାସ କୁହାଯାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁକୁ ତରଳରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ତାହା ବୁଡ଼ିଥିବା ଅଂଶର ଆୟତନ ସହ ସମାନ ଆୟତନର ତରଳ ଅପସାରିତ କରିଥାଏ ।
• ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅପସାରିତ ତରଳର ଓଜନ ଏବଂ ବୁଡ଼ିଥିବା ବେଳେ ତାହାର ଓଜନର ଆଭାସୀ ହ୍ରାସ (apparent loss) ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସଂପର୍କ ବିଷୟରେ ଆକିମିଡ଼ିସ୍‌ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଯେଉଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇଥିଲେ ତାହା ତାଙ୍କ ନାମାନୁ ସାରେ ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ର ନାମରେ ପରିଚିତ ।

ଆର୍କିମିଡ଼ିସ୍‌ଙ୍କ ସୂତ୍ରର ପ୍ରୟୋଗ :

• ବସ୍ତୁର ଆପେକ୍ଷିକ ସାନ୍ଦ୍ରତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
• ଅଧିକାଂଶ ଭାସମାନ ଅନୁପ୍ରଯୁକ୍ତି (appliance) ର ନିର୍ମାଣରେ ଏହି ସୂତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଜାହାଜ, ବୁଡ଼ାଜାହାଜ, ଡଙ୍ଗାର ନିର୍ମାଣ କୌଶଳ ଏହି ସୂତ୍ର ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଲାକ୍ଟୋମିଟର ଓ ହାଇଡ୍ରୋମିଟରର କାର୍ଯ୍ୟ ଏହି ତଥ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Notes Chapter 5 ଗତି will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Notes Chapter 5 ଗତି

→ ଉପକ୍ରମ (Introduction):
(i) ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲେ ବସ୍ତୁ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁକୁ ଭିଭିକରି ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥିତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

→ ବିଶ୍ରାମ ଏବଂ ଗତି (Rest and Motion):
(i) ଘର, ବାଡ଼ି, ଗଛଲତା, ପାହାଡ଼ ପର୍ବତ, ନଦୀ, ନାଳ ଓ ସମୁଦ୍ର ଆଦିକୁ ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ; କାରଣ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ସେମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥାନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇ ନଥାଏ ।
(ii) ରାସ୍ତାଘାଟରେ ଯା’ଆସ କରୁଥିବା ଯାନବାହନ, ମନୁ ଷ୍ୟ, ନଈ, ନାଳ, ଝରଣା ଇତ୍ୟାଦିରେ ବହିଯାଉଥ‌ିବା ପାଣି; ପାଣିରେ ପହଁରୁଥ‌ିବା ମାଛ ଓ ହଂସ, ଅକାଶରେ ଉଡୁଥ‌ିବା ପକ୍ଷୀ ଆଦିକୁ ଗତିଶୀଳ କୁହାଯାଏ ।
(iii) କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗତିକୁ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ଜାଣିହୁଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(a) ବାଲିକଣା ଉଡ଼ିଲେ ତାହାର ଗତିରୁ ବାୟୁର ଗତି ଜଣାପଡ଼େ ।
(b) ବାଲିକଣା ଉଡ଼ିଲେ ତାହାର ଗତିରୁ ବାୟୁର ଗତି ଜଣାପଡ଼େ ।
(c) ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଏବଂ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତି ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତିକୁ ଦେଖୁହୁଏ ନାହିଁ ।
(iv) ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଜଣକୁ ଗତିଶୀଳ ଜଣାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଉ ଜଣକୁ ତାହା ସ୍ଥିର ବୋଲି ସବୁ ପୃଥ‌ିବୀର ଗତିକୁ ଦେଖୁହୁଏ ନାହିଁ ଗତି କରୁଥିବାର ଦେଖେ କିନ୍ତୁ ବସ୍‌ରେ ଯାଉଥିବା ତା’ର ସହଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥିର ଥିବାର ଦେଖେ ।
(v) ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ, ତାହାକୁ ଗତିଶୀଳ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(i) ବସ୍ତୁର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଗତି ଥାଏ; ଯଥା-ସରଳରୈଖ୍ୟକ ଗତି, ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ଗତି, ଦୋଳନ ଗତି, କମ୍ପନ ଗତି ଇତ୍ୟାଦି ।
(ii) ସଳଖ ପଥରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ସରଳରେଖକ ଗତି କୁହାଯାଏ ।

ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ : ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥିର ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନକୁ ଏହାର ଦୂରତା କୁହାଯାଏ । ଏହି ବିନ୍ଦୁକୁ ମୂଳ ବିନ୍ଦୁ କୁହାଯାଏ । ମୂଳ ବିନ୍ଦୁକୁ ନେଇ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ଜାଣିହୁଏ ।

→ ଗତି (Motion):
ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବସ୍ତୁର ଗତି କୁହାଯାଏ । ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ହେଉଛି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁଠାରୁ ଏହାର ଦୂରତା । ଏହି ବିନ୍ଦୁକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ବିନ୍ଦୁ (Reference point) ବା ମୂଳବିନ୍ଦୁ (origin) କୁହାଯାଏ । ଏହି ମୂଳବିନ୍ଦୁକୁ ଭିଭିକରି ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥିତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

→ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି (ସରଳରେଖକ ଗତି) (Motion along a straight line):
ବସ୍ତୁ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କଲେ, ବସ୍ତୁର ସେହି ଗତିକୁ ସରଳରେଖ୍ୟକ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
ଚଟାଣରେ ବଲ୍‌ର ଗତି; ବସ୍, ଟ୍ରକ୍, ସ୍କୁଟର, ମଟର ସାଇକେଲ୍‌ର ଗତି; ଗଛରୁ ପଡୁଥିବା ଳର ଗତି ଆଦି ସରଳରେଖ୍ୟକ ଗତିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

→ ଦୂରତା (Distance):
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ବାହାରି କୌଣସି ଏକ ପଥରେ ଗତିକରି ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ବସ୍ତୁଟି ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ପଥର ପ୍ରକୃତ ଦୈର୍ଘ୍ୟ (Length) କୁ ଦୂରତା
(i) ଦୂରତା ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି (scalar quantity) କାରଣ ଏହାର ଦିଗ ନଥାଏ ।
(ii) ଏହି ଭୌତିକ ‘ରାଶିର ପରିମାଣକୁ କେବଳ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
ଏକକ : S.I. ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରତାର ଏକକ କି.ମି. ବା ମି. । CGS ପଦ୍ଧତିରେ ଦୂରତାର ଏକକ ସେ.ମି. ।
ଉଦାହରଣ :

ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁ ( ଠାରୁ ତାହାର ଗତି ଆରମ୍ଭ କଲା । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ A, B ଓ C ବସ୍ତୁର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାନର ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ । ବସ୍ତୁଟି C ଓ B ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ A ଆଡ଼କୁ ଯାଇଛି । ସେଠାରୁ ପୁନଶ୍ଚ ସେ B ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ C ବିନ୍ଦୁକୁ ଫେରିଆସିଛି ।
ବସ୍ତୁଟି ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ମୋଟ ଦୂରତା = OA+ AC = 70 କି.ମି. + 50 କି.ମି. = 120 କି.ମି.।

→ ବିସ୍ଥାପନ (Displacement):
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ତା’ର ଗତି ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ ସେହି ବିନ୍ଦୁଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତାକୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବସ୍ତୁର ଅତିକ୍ରମ ଦୂରତାକୁ ବିସ୍ଥାପନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ସଦିଶ ରାଶି (Vector quantity) କାରଣ ଏହାର ଉଭୟ ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ ରହିଥାଏ ।
(iii) ବିସ୍ଥାପନର ଦିଗ ସର୍ବଦା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁରୁ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁ ଆଡ଼କୁ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(i) ଉପରିସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ବସ୍ତୁଟି ଠ ଠାରୁ A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ସରଳରେଖାରେ 70 କି.ମି. ଦୂରତା ଯାଇଛି । = 70 କି.ମି. ଏଠାରେ ବିସ୍ଥପନର ପରିମାଣ = ଦୂରତା = 70 କି.ମି
(ii) ବସ୍ତୁଟି ଠ ଠାରୁ A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ ପୁନଶ୍ଚ Bକୁ ଫେରି ଆସିଲେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା OA + AB = 70 କି.ମି.+ 20 କି.ମି. = 90 କି.ମି. ମାତ୍ର B ସ୍ଥାନରେ ମୂଳବିନ୍ଦୁ ( ଠାରୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ 50 କି.ମି. । ତେଣୁ ବିସ୍ଥାପନର ପରିମାଣ (50 କି.ମି.) ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତାର ପରିମାଣ (90 କି.ମି.) ସହ ସମାନ ନୁହେଁ ।
(iii) ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ମୂଳବିନ୍ଦୁ ୦ ଠାରୁ ବାହାରି A ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇ ପୁଣି ଠ କୁ ଫେରି ଆସିଲେ, ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = 70 କି.ମି. + 70 କି.ମି. = 140 କି.ମି. ।
କିନ୍ତୁ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିନ୍ଦୁ ଓ ଅନ୍ତିମ ବିନ୍ଦୁ ସମାନ ହୋଇଯିବାରୁ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଶୂନ ହେବ ।

• ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରେ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଶୂନ ହୋଇପାରେ, ମାତ୍ର ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ଶୂନ ହେବ ନାହିଁ ।
• ଦୂରତାର ଏକକ ବିସ୍ଥାପନର ଏକକ ସହ ସମାନ ।
• ମୋଟରଯାନ ଗତି କରୁଥିବାବେଳେ ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଦୂରତା ମାପିବା ପାଇଁ ସେଥୁରେ ଓଡ଼ୋମିଟର (Odometer) ଲାଗିଥାଏ ।

→ ୟୁନିଫର୍ମ ଗତି ଏବଂ ଅଣ ୟୁନିଫର୍ମ ଗତି। (Uniform Motion & Non-Uniform Motion) :
ସମଗତି :
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ, ତାହାର ଗତିକୁ ସମଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ସମଗତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମୟର ଅନ୍ତରାଳ କମ୍ ହେବା ଉଚିତ । ସମଗତି କ୍ଵଚିତ୍ ଦେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ:
ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳ ପଥରେ ପ୍ରଥମ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି., ଦ୍ଵିତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି., ତୃତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 5 କି.ମି. ଏବଂ ଚତୁର୍ଥ ଘଣ୍ଟାରେ ମଧ୍ଯ 5 କି.ମି. ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଛି; ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତି ଏକ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଅନ୍ତରାଳ (interval)ରେ ଏହା 5 କି.ମି. ଯାଉଅଛି । ଏଠାରେ ବସ୍ତର ଗତି ସମଗତି ଅଟେ ।
ଅସମ ଗତି :
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ ତାହାର ଗତିକୁ ଅସମ’ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପ୍ରକୃତିରେ ଅଧୁକାଂଶ ଗତି ଅସମ ଅଟେ ।

ଉଦାହରଣ:
(ii)ଜନଗହଳି ରାସ୍ତାରେ ଯାନର ଗତି ଓ ଉଠାଣି ବା ଗଡ଼ାଣି ସ୍ଥାନରେ ଯାନର ଗତି ଅସ ଅଟେ ।
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ପ୍ରଥମ ଘଣ୍ଟାରେ 5′ କି.ମି., ଦ୍ଵିତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 3 କି.ମି. ଓ ତୃତୀୟ ଘଣ୍ଟାରେ 7 କି.ମି ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଛି । ଏଠାରେ ପ୍ରତି ଏକ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଛି । ଏଠାରେ ବସ୍ତୁର ଗତି ଅସମ ଅଟେ ।

→ ଗତି (Speed):
(i) ଏକକ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନରେ ଏକ ବସ୍ତୁ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ଦୂରତାକୁ ସେହି ବସ୍ତୁର ବେଗ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଏକ ବସ୍ତୁ t ସମୟରେ s ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କଲେ, ତାହାର ବେଗ

ବେଗର ପରିମାଣ ଥାଏ କିନ୍ତୁ ଦିଗ ନଥାଏ, ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଅଦିଶ ରାଶି ।

→ ୟୁନିଫର୍ମ ସ୍ପିଡ୍ ଏବଂ ଅଣ ୟୁନିଫର୍ମ ସ୍ପିଡ୍। (Uniform Speed and Non-Uniform Speed):
(i) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିଲେ, ତାହା ସମବେଗରେ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅସମାନ ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିଲେ, ତାହାର ବେଗକୁ ଅସମ ବେଗ କୁହାଯାଏ । ଅସମ ବେଗରେ ଯାଉଥିବା ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ହାରାହାରି ବେଗ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।

ଯେଉଁଠି u = ବସ୍ତୁର ହାରାହାରି ବେଗ
s = ବସ୍ତୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ମୋଟ ଦୂରତା, t = ବସ୍ତୁ ନେଇଥ‌ିବା ମୋଟ ସମୟ

→ ପରିବେଗ (Velocity):
(i) ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବେଗକୁ ପରିବେଗ (velocity) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବସ୍ତୁର ଏହି ପରିବେଗ ସମପରିବେଗ କିମ୍ବା ପରିବର୍ତୀ (variable) ପରିବେଗ ହୋଇପାରେ । ବସ୍ତୁର ବେଗ କିମ୍ବା ତାହାର ଗତିର ଦିଗ କିମ୍ବା ଉଭୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।
(iii) ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ସମୟ ଅନୁସାରେ ସମାନ ହାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ :


ଯେଉଁଠାରେ v_av = ବସ୍ତୁର ହାରାହାରି ପରିବେଗ
u = ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ
v = ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ

→ ତ୍ୱରଣ (Acceleration):
(i) ପରି ବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାରକୁ ତ୍ଵରଣ (Acceleration) ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ ।
କିମ୍ବା, ଏକକ ସମୟ ଅବଧ୍ଧରେ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ କୁହାଯାଏ
(ii) ଯଦି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ uରୁ vକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ, ତେବେ ତ୍ଵରଣ
(iii) ତ୍ଵରଣ ଗୋଟିଏ ସଦିଶ ରାଶି । ଏହାର ଉଭୟ ପରିମାଣ ଓ ଦିଗ ଥାଏ ।
(iv) ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ ଥିଲେ, ବସ୍ତୁର ଗତିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ (accelerated) ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(v) ପରିବେଗ ଦିଗରେ ତ୍ଵରଣ ହେଲେ ତାହାକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ (Positive) ତ୍ଵରଣ ଏବଂ ପରିବେଗର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ତ୍ଵରଣ ହେଲେ ତାହାକୁ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ତ୍ଵରଣ ବା ମନ୍ଦନ (Retardation) କୁହାଯାଏ ।
(vi) ଏକ ସରଳରେଖାରେ ଗତି କରୁଥିବା ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସ ପାଉଥିଲେ ବସ୍ତୁଟି ସମତ୍ଵରଣରେ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(vii) ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ଅସମ ହାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଲେ ତାହାର ତ୍ଵରଣ ଅସୀମ ଅଟେ ।
ଉଦାହରଣ:
ଜନଗହଳିପୂର୍ଣ୍ଣ ରାସ୍ତାରେ ଗତିଶୀଳ କାର୍‌ର ଗତି ଅସମ-ତ୍ଵରଣ ଅଟେ ।

→ ଗତିର ଲୈଖକ ବା ଗ୍ରାଫିକାଲ୍ ପରିପ୍ରକାଶ (Graphical Representation of Motion):
(i) ଆଲେଖ (Graph) ଦ୍ୱାରା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଗତିର ତଥ୍ୟକୁ ସହଜରେ ଓ ସୁବିଧାରେ ଜାଣିହୁଏ ।
(ii) ରେଖା ଗ୍ରାଫ୍‌ରୁ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଗତି ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ସହଜରେ ଜାଣିହୁଏ ।
(iii) ରେଖା ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ଗତିର ସାଧାରଣ ସମୟକୁ X-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଓ ବସ୍ତୁର ବେଗ ବା ପରିବେଗ ବା ଦୂରତା ବା ବିସ୍ଥାପନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ନିଆଯାଏ । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭୌତିକ ରାଶିଗୁଡ଼ିକୁ ଅଲଗା ଅକ୍ଷରେ ମଧ୍ୟ ନିଆଯାଏ ।
(iv) ଗ୍ରାଫ୍ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ରାଶିକୁ ନିଆଯାଏ ତାହା ମଧ୍ୟରୁ ସ୍ଵାଧୀନ ଚଳ (Independent variable)କୁ x-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଓ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଚଳ (Dependent variable) କୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ନିଆଯାଇଥାଏ ।

→ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରା ଫ୍ (Distance-Time Graph):
ବସ୍ତୁଟି ସମ-ବେଗରେ ବା ଅସମ ବେଗରେ ଗତି କରୁଥିଲେ ବା ସ୍ଥିର ହୋଇ ରହିଥିଲେ ତାହାର ସମୟ- ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଅଙ୍କନ କରାଯାଇ ପାରିବ ।

(a) ସମ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍:
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସରଳରେଖାରେ ସମ ବେଗରେ ଗତି କରୁଛି । ଏହି ଗତିରେ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ସମାନ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
(ii) ସମ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ତୀର୍ଯ୍ୟକ ସରଳରେଖା ହୁଏ ଓ ଏଥିରୁ ଜଣାଯାଏ ଦୂରତା ସମହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।
(iii) ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁ A ଓ B ନିଆଯାଉ । À ସ୍ଥାନରେ ସମୟର ପାଠ୍ୟଙ୍କ t₁ ଏବଂ B ସ୍ଥାନରେ ସମୟର ପାଠ୍ୟାଙ୍କ ହେଉ । A ବିନ୍ଦୁ ର ପାଠ୍ୟଙ୍କ s₁ ଏବଂ ଦୂର ତାର B ବି ନ୍ଦୁ ର s₂ ହେଉ ।

(iv) A ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା କରି ଅନ୍ୟ ଏକ ରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର କରି ଏକ ରେଖା ଏବଂ B ବିନ୍ଦୁରୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖା ସହ ସମାନ୍ତର ଟାଣ । ରେଖାଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପରକୁ ୯ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତୁ ।
(v) ∆ ABC ରେ AC = ସମୟ ବ୍ୟବଧାନ = t₂ – t₁ ଓ BC = ଦୂରତାର ବ୍ୟବଧାନ = s₂ – S₁
 
(b) ଅସମ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ :
(i) ଗୋଟିଏ ଗତିଶୀଳ କାରର ପ୍ରତି ଦୁଇ ସେକେଣ୍ଡ ଅନ୍ତରାଳରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତାକୁ ଦର୍ଶାଯାଇଛି

(ii) ଅସମ ବେଗରେ ଗତି ଶୀଳ ବସ୍ତୁଦ୍ୱାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରା କରେ ଅପମାନ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
(iii) ଏ ପ୍ରକାର ଗତି ପାଇଁ ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ ଏକ ବକ୍ରରେଖା ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଗ୍ରାଫରୁ ସୂଚନା ମିଳେ ଯେ ଦୂରତା ଅସମ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ।

(c) ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍ :
ଯଦି ବସ୍ତୁ ର ଅବସ୍ଥାନ ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ନ ବଦଳେ, ତେବେ ଗ୍ରାଫ୍‌ର ଅନୁ ରେଖ ଏକ ଭୂସମାନ୍ତର ସରଳରେଖା ହେବ ।

→ ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ (Velocity-Time Graph) : (କାରର ସମୟ-ଦୂରତା ଗ୍ରାଫ୍)
ସମୟ- ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ସମୟକୁ X-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଏବଂ ପରିବେଗକୁ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ନିଆଯାଏ।
(a) ସମ ପରିବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ଟ :
(i) ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ସମ ପରିବେଗରେ ଗତି କରୁଥାଏ ତେବେ ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ସମୟ ଅକ୍ଷରେଖା ସମାନ୍ତର ଏକ ସରଳରେଖା ସହି ତ ହୁଏ । ଏହି। ରଉଚ୍ଚତା ସମୟ ଅକ୍ଷରେଖା ସହ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ନାହିଁ ।
(ii) ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ AB ଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ ହୋଇଛି । ଚିତ୍ରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ସ୍ଥିର ପରିବେଗ 40km/h ରେ ଗତି ପାଉଛି ।
(iii) A ଓ B ବିନ୍ଦୁରୁ ଦୁଇଟି ଲମ୍ବ AC ଓ BD ଅଙ୍କନ କଲେ ତାହା X-ଅକ୍ଷରେଖାକୁ ଯଥାକ୍ରମେ C ଓ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।

(iv) A ବିନ୍ଦୁ ଓ B ବିନ୍ଦୁଠାରେ ସମୟର ପାଠ୍ୟଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ
t, ଓ t2 ହେର୍ତ୍ତ । AC = BD = 40 km/h 10° AB = CD = t₂ – t₁।
(v) କାର୍‌ଟି (t₁ – t₂) ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିଥିବା ଦୂରତା / ପରିବେଗକୁ s ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କଲେ,
ବିସ୍ଥାପନ (s) = ABDCର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = AC × CD

(vi) ଯଦି ବସ୍ତୁଟି ସମ ପରିବେଗରେ ଗତି କରୁଥାଏ, ତେବେ ପରିବେଗ ଓ ସମୟର ଗୁଣଫଳ ବିସ୍ଥାପନକୁ ସୂଚାଏ ।

(b) ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ :
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ କାର୍ ସଳଖ ପଥରେ ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିକରୁଛି । ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରତି 5 ସେକେଣ୍ଡରେ ତାହାର ଗତିକୁ m/s ଏକକରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।

(ii) ଏଠାରେ ଗତ ଶୀଳ ବସ୍ତୁର ପର ବେଗ ସମାନ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେଉଛି । ଦତ୍ତ ସାରଣୀଦ୍ଵାରା ସୂଚିତ ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ଗୋଟିଏ ତୀର୍ଯ୍ୟକ୍ ସରଳରେଖା ହେବ ।
(iii) ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ଓ ସମୟ ଅକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ସମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ, କାର୍‌ଟି ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରୁଥିବା ମୋଟ ଦୂରତାକୁ ସୂଚାଏ । ଦୂରତା (s) = ABCDE କ୍ଷେତ୍ର ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = ଆୟତକ୍ଷେତ୍ରର = ABCD ag
କ୍ଷେତ୍ରଫଳ + A ADE ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
= AB × BC + \(\frac {1}{2}\) (AD × ED)

(c) ଅସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ :
(i) ଅସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବେଗରେ ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ ଯେକୌଣସି ଆକୃତିର ହୋଇପାରେ ।
(ii) ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍ (a)ରେ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ସମୟ ଅନୁ ସାରେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି ।
(iii) ଗ୍ରାଫ୍ (b)ରେ ବସ୍ତୁ ଅସମ ପରିବର୍ତ୍ତୀ ପରିବେଗରେ ଗତି କରୁଛି ।

→ ଲୈଖୁକ ପଦ୍ଧତିରେ ଗତି ସମୀକରଣଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି (Derivation of Equations of Motion by Graphical Methods):
(i) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ସମ ତ୍ଵରଣରେ ଗତି କରୁଛି । ବସ୍ତୁଟି ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରୁ ବାହାରି । ସମୟ ପରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚୁଛି । t = 0 ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପରିବେଗ = u
t ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ପରିବେଗ = v
ଗତି କରୁଥିବା ସମୟ ଅବଧୂ = t
ବସ୍ତୁର ତ୍ଵରଣ = a
t ସମୟ ପରେ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା = s
(ii) X-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ସମୟକୁ ଏବଂ Y-ଅକ୍ଷରେଖାରେ ଗତି କରୁଥ‌ିବାରୁ ସମୟ-ପରି ବେଗ ଗ୍ରା, AB ସରଳରେଖାଦ୍ଵାରା ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।
(iii) B ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି BC ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କରାଯାଉ ଯାହା À ବିନ୍ଦୁରୁ X-ଅକ୍ଷରେଖା ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ AD ସମାନ୍ତର ରେଖା BCକୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।

(iv) ଏହି ରାଶିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ତିନୋଟି ସମୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରିହେବ । ଏମାନଙ୍କୁ ଗତି ସମୀକରଣ (Equation of Motion) କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମୀକରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –

→ ପ୍ରଥମ ଗତି ସମୀକରଣ
ସମୟ-ପରିବେଗ ସମ୍ପର୍କିତ ସମୀକରଣ (Equation for Velocity-Time Relation):
A ବିନ୍ଦୁ t = 0 ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥାନ ଏବଂ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଙ୍କଦ୍ଵୟ (0, u) । B ବିନ୍ଦୁ t = t ସମୟରେ ବସ୍ତୁର ଅନ୍ତିମ ଅବସ୍ଥାନ ଏବଂ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଙ୍କ ଦ୍ଵୟ (t, v) ।
OA = DC = u, BC = v, AD = t, BD = BC – DC = v – u

∴ v = u + at ଏହା ପ୍ରଥମ ଗତି ସମୀକରଣ ଅଟେ ।

ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ :
→ ସମୟ-ଅବସ୍ଥାନ ସମ୍ପର୍କ ସମୀକରଣ (Equation for Position-Time Relation):
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ଓ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କର ସମୀକରଣକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ ଲେଖ AB ଏକ ସମ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ବସ୍ତୁର ସରଳରେଖ୍ୟକ ଗତି ପାଇଁ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି ।
(iii) ମନେକର ବସ୍ତୁଟି ମୂଳବିନ୍ଦୁରୁ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ସରଳରେଖାରେ ତ୍ଵରଣ ଥରେ ଗତିକରି । ସମୟ ମଧ୍ୟରେ s ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିଛି ।
(iv) ଲେଖ AB ଓ X-ଅକ୍ଷରେଖା ମଧ୍ଯରେ t ସମୟ OABCର କ୍ଷେତ୍ର ଳ t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବସ୍ତୁଦ୍ଵାରା ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତା s ର ପରିମାଣ ସହ ସମାନ ।
s = OABC କ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
= OADC ଆୟକ୍ଷେତ୍ରର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ + ∆ ABDର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
= (OA × OC) + \(\frac {1}{2}\) (AD × BD) = u x t + \(\frac {1}{2}\) t × at (∵ BD = v – u = at) = ut + \(\frac {1}{2}\) at²
s = ut + \(\frac {1}{2}\) at² ଏହା ଦ୍ଵିତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ ଅଟେ।

ତୃତୀୟ ଗତି ସମୀକରଣ :
ପରିବେଗ-ଅବସ୍ଥାନ ସମ୍ପର୍କିତ ସମୀକରଣ (Equation for Position-Velocity Relation):
ବସ୍ତୁର ସମୟ-ପରିବେଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ରେ ବସ୍ତୁଟି t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରୁଥିବା ଦୂରତା sକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ସମୀକର ଦ୍ଵାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇପାରିବ

→ ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି (Uniform Circular Motion):
(i) ବୃତ୍ତକାର ପଥରେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ସମବେଗରେ ଗତି କରିବାକୁ ସମବୃତ୍ତୀୟ ଗତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) କୌଣସି ବସ୍ତୁର ପରିବେଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ବସ୍ତୁଟି ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ପରିବେଗରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିବେଗର ପରିମାଣ କିମ୍ବା ଦିଗ କିମ୍ବା ଉଭୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଗତି କରିବା ଏକ ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ଗତି ଅଟେ ।
(iv) ମନେକର ଗୋଟିଏ ବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ = r
∴ ବୃତ୍ତର ପରିଧ୍ଵ = 2πr
ଯଦି ଜଣେ ଧାବକ ଗୋଟିଏ ଥର ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ଗତି କରିବାକୁ t ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ନିଏ, ଧାବକର ବେଗ

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Notes Chapter 2 ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଥ‌ବା ପଦାର୍ଥ ବିଶୁଦ୍ଧ କି ? will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Notes Chapter 2 ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଥ‌ବା ପଦାର୍ଥ ବିଶୁଦ୍ଧ କି ?

→ ଉପକ୍ରମ (Introduction) :
(i) ଜଣେ ସାଧାରଣ ମଣିଷ ପାଇଁ ବିଶୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥ ହେଉଛି କୌଣସି ଅପମିଶ୍ରଣ ନ ଥୁବା ପଦାର୍ଥ । ଶୁଦ୍ଧ ମହୁ, ଶୁଦ୍ଧ ତେଲ, ଶୁଦ୍ଧ କ୍ଷୀର, ଶୁଦ୍ଧ ଫଳରସ ଆଦି ଲେଖାଥ‌ିବା ପ୍ୟାକେଟ୍‌ର ବସ୍ତୁ ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶୁଦ୍ଧ ।
(ii) ଜଣେ ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥର ମିଶ୍ରଣ ଏବଂ ବିଶୁଦ୍ଧ ନୁହେଁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ- କ୍ଷୀର ହେଉଛି ଜଳ, ସ୍ନେହସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର ଆଦିର ମିଶ୍ରଣ ।
(iii) ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ରାସାୟନିକ ଗୁଣ ସମାନ । ବିଶୁଦ୍ଧ ବସ୍ତୁ କେବଳ ଏକ ପ୍ରକାରର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗଠିତ।
(iv) ଅଧୁକାଂଶ ବସ୍ତୁ ଦୁଇ କିମ୍ବା ତତୋଽଧୂ ଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥର ମିଶ୍ରଣକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

→ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ (Pure Substance) :
(i) ବିଶୁଦ୍ଧ ବସ୍ତୁ କେବଳ ଏକପ୍ରକାର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ରାସାୟନିକ ଗୁଣ ସମାନ ।
(ii) ଲୁହା, ତମ୍ବା, ଅମ୍ଳଜାନ, ଉଦ୍‌ଜାନ, ଗନ୍ଧକ ଆଦି ମୌଳିକ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର କଣିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥିବାରୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ଅଟନ୍ତି ।
(iii) ଜଳ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ମିଥେନ୍, ସୋଡ଼ିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଆଦି ଯୌଗିକ ମଧ୍ୟ ବିଶୁଦ୍ଧ । କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୌଗିକରେ ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓଜନର ଅନୁପାତରେ ସଂଯୁକ୍ତ ଥାଆନ୍ତି ।

ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ :
(i) ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରକୃତି ସମଜାତୀୟ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥର ଧର୍ମ ଅନ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ଧର୍ମଠାରୁ ଭିନ୍ନ ।
(iii) ଭୌତିକ ଉପାୟରେ ଏହାର ସଂଯୋଜନକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିହୁଏ ନାହିଁ ।

→ ମିଶ୍ରଣ (Mixture):
(i) ମିଶ୍ରଣ ଏକାଧ୍ଵକ ପ୍ରକାରର ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏଥରେ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଅନୁପାତ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନ ଥାଏ । କୌଣସି ଭୌତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକରୁ ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାରର ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ସମୁଦ୍ର ଜଳ, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ, ମାଟି ଆଦି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ମିଶ୍ରଣ ।
(ii) ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଲୁଣପାଣି (ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ କ୍ଲୋରାଇଡ଼କୁ) ବାଷ୍ପୀଭବନ ଭଳି ଭୌତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଲୁଣକୁ ଅଲଗା କରାଯାଇପାରିବ ।
(iii) କିନ୍ତୁ ଜଳ ଓ ଲୁଣ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ଭୌତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଜଳ କିମ୍ବା ଲୁଣର ରାସାୟନିକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ରହିଥାଏ । ପୃଥକ କରିହେବ ନାହିଁ ।

→ ମିଶ୍ରଣର ପ୍ରକାରଭେଦ (Types of Mixtures) :
ଗୋଟିଏ ମିଶ୍ରଣ ଯେଉଁ ପ୍ରକାରର ଉପାଦାନମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ, ସେମାନଙ୍କ ଗୁଣକୁ ଭିଭିକରି ମିଶ୍ରଣକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇ ପାରିବ ।

→ ସମାଧାନ (Solution):
(i) ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ପଦାର୍ଥର ସମଜାତୀୟ ମିଶ୍ରଣକୁ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଦ୍ରବଣ କହିଲେ ତରଳରେ କଠିନ ବା ତରଳ ବା ଗ୍ୟାସ୍ ଜାତୀୟ ବସ୍ତୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଆମେ ଭାବୁ । ମାତ୍ର ଦ୍ରବଣ କଠିନ ଦ୍ରବଣ (ମିଶ୍ରଧାତୁ (Alloy)] ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଦ୍ରବଣ (ବାୟୁ) ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଦ୍ରବଣରେ କଣିକା ସ୍ତରରେ ସମଜାତୀୟତା (homogeneity) ରହିଥାଏ ।

ଏଲୟ (Alay) ହେ ଏଲୟ (Alloy) ହେଉଛି ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ଧାତୁର ମିଶ୍ରଣ କିମ୍ବା ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁର ମିଶ୍ରଣ ଏବଂ କୌଣସି ଭୌତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ଏହାର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଅଲଗା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଏହା ଏକ ମିଶ୍ରଣ କାରଣ ଏହା ତାହାର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଧର୍ମ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ଏବଂ ଏହାର ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ (variable) ସଂଯୋଜନ ରହିପାରେ

(iii) ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ରବ (solute) ଓ ଦ୍ରାବକ (solvent) ତାହାର ଉପାଦାନ ରୂପେ ରହିଥାଏ ।
(iv) ଦ୍ରାବକ : ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ଯରେ ଯେଉଁ ଉପାଦାନଟି ସାଧାରଣତଃ ଅଧିକ ପରିମାଣରେ ଥାଏ ଏବଂ ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ଉପାଦାନଟି ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ସ୍ରାବକ କୁହାଯାଏ ।
(v) ଦ୍ରବ : ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ଉପାଦାନଟି କମ୍ ପରିମାଣରେ ଥାଏ ଓ ଦ୍ରାବକ ଭିତରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ବା ମିଳାଇଯାଇଥାଏ ତାହାକୁ ଦ୍ରବ କୁହାଯାଏ ।

→ ଦ୍ରବଣର ପ୍ରକାରଭେଦ :
(a) ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ : ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ବସ୍ତୁ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ, ତାକୁ ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ ଜଳରେ ସାଧାରଣ ଅଜୈବ ଯୌଗିକ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଜଳରେ ବହୁ ପ୍ରକାରର ବସ୍ତୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇପାରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ‘ସାର୍ବଜନୀନ ଦ୍ରାବକ’ କୁହାଯାଏ ।

(i) କଠିନ ଓ ତରଳ ର ପ୍ରବଣ: ଚିନି ପାଣ ତ୍ରାବଶରେ ଚିନି କଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇ ମିଶି ଯାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଚିନିପାଣି ହେଉଛି ତରଳରେ କଠିନର ଏକ ଦ୍ରବଣ । ଏଠାରେ ଜଳ (ତରଳ) ଦ୍ରାବକ ଏବଂ ଚିନି (କଠିନ) ଦ୍ରବ ଅଟେ ।
(ii) ତରଳ ଓ ତରଳର ଦ୍ରବଣ: ଆଲକହଲ୍ ଜଳରେ କ୍ରବୀଭୂତ ହେଲେ ଆଲକହଲ୍‌ର ଏକ ଦ୍ରବଣ ମିଳେ । ଯଦି ମିଶ୍ରଣରେ 20% ଇଥାନଲ୍ ଓ 80% ଜଳ ଥାଏ, ତେବେ ଇଥାନଲ୍ ହେଉଛି ଦ୍ରବ ଓ ଜଳ ହେଉଛି ଦ୍ରାବକ । ଏହି ଦ୍ରବଣକୁ ଜଳରେ ଆଲକହଲ୍‌ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ । ଯଦି ମିଶ୍ରଣରେ 20% ଜଳ ଓ 80% ଇଥାନଲ୍ ଥାଏ, ତେବେ ଜଳ ହେଉଛି ଦ୍ରବ ଓ ଇଥାନଲ୍ ହେଉଛି ଦ୍ରାବକ । ଏହି ଦ୍ରବଣକୁ ଆଲକହଲ୍‌ରେ ଜଳର ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ତରଳର ଦ୍ରବଣ: ଘୋଡ଼ାପାଣି ଭଳି କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ (CO₂) ଗ୍ୟାସ୍ ମିଶିଥୁବା ପାନୀୟଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ତରଳରେ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଦ୍ରବଣ । ଏଥୁରେ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ (ଗ୍ୟାସ୍) ଦ୍ରବ ଓ ଜଳ (ତରଳ) ଦ୍ରାବକ ଭାବେ ରହିଥାଏ ।

(a) ନିର୍ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ : ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ବସ୍ତୁ ଜଳ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସ୍ରାବକରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ନିର୍ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ ।

(i) କଠିନ ଓ ତରଳର ଦ୍ରବଣ : ଆଲକହଲ୍‌ରେ ଆୟୋଡିନ୍ ଦ୍ରବଣକୁ ଆୟୋଡିନ୍‌ ଅର୍କ କୁହାଯାଏ ଏଥିରେ ଆୟୋଡିନ୍ (କଠିନ) ହେଉଛି ଦ୍ରବ ଓ ଆଲକହଲ୍ (ତରଳ) ହେଉଛି ଦ୍ରାବକ ।
ତରଳ ଓ ତରଳର ଦ୍ରବଣ : ବ୍ରୋମିନ୍ କାର୍ବନ ଟେଟ୍ରାକ୍ଲୋରାଇଡ୍ (CCl₄)ରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୁଏ ।
(iii) ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ମିଶ୍ରଣ : ବାୟୁ ଅନେକ ସଂଖ୍ୟକ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଏକ ସମଜାତୀୟ ମିଶ୍ରଣ । ଏହାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ହେଲା-ଅମ୍ଳଜାନ (21%) ଓ ଯବକ୍ଷାରଜାନ (78%) ।
(iv) କଠିନ ଓ କଠିନର ଦ୍ରବଣ : ପିତ୍ତଳ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବଣ ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରାୟ 30% ଦସ୍ତା (Zn) ଓ 70% ତମ୍ବା (Cu) ରହିଥାଏ ।

→ ଦ୍ରବଣର ଧର୍ମ (Properties of a Solution) :
(i) ଦ୍ରବଣ ହେଉଛି ଏକ ସମଜାତୀୟ ମିଶ୍ରଣ ।
(ii) ଦ୍ରବଣର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାସ ଏକ ନାନୋମିଟର (Inm ବା 10^-9 m) ଠାରୁ ଛୋଟ ।
(iii) ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର ଯୋଗୁ ଦ୍ରବଣର କଣିକାମାନେ ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ୟରେ ଗତି କରୁଥିବା ଆଲୋକ ରଶ୍ମିକୁ ବିଚ୍ଛୁରିତ (scatter) କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଆଲୋକ ରଶ୍ମିର ଗତିପଥ ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ଯରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(iv) ପରିସ୍ରବଣ ପଦ୍ଧତିଦ୍ଵାରା ଦ୍ରବଣରୁ ଦ୍ରବର କଣିକାମାନଙ୍କୁ ଅଲଗା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । ଦ୍ରବଣକୁ ସ୍ଥିର ଭାବରେ ରଖୁଦେଲେ ଏହାର ଦ୍ରବର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ତଳେ ବସନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଦ୍ରବଣ ସ୍ଥିର (stable) ଅଟେ ।

→ ଦ୍ରବଣର ଗାଢ଼ତା (Concentration of a Solution) :
ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବଣରେ ଦ୍ରବ ଓ ଦ୍ରାବକର ଆପେକ୍ଷିକ ଅନୁପାତ ବଦଳିପାରେ । ଗୋଟିଏ ଦ୍ରବଣରେ ଥିବା ଦ୍ରବଣ ପରିମାଣ ଅନୁସାରେ ଦ୍ରବଣଟିକୁ ଗାଢ଼ କିମ୍ବା ଲଘୁ କିମ୍ବା ଯୁକ୍ତ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Notes Chapter 1 ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Notes Chapter 1 ଆମ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥ

→ ବିଷୟ ଏବଂ ସାମଗ୍ରୀ (Matter and Material):
(i) ଯାହା ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରେ ଓ ଯାହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅଛି, ତାହା ହେଉଛି ପଦାର୍ଥ । ପଦାର୍ଥରୁ ନିର୍ମିତ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବସ୍ତୁର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଆକାର, ଆକୃତି ଓ ରୂପବିନ୍ୟାସ (texture) ଥାଏ ।
(iii) ବିଶ୍ଵରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଢ଼ା, ତାହାକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପଦାର୍ଥ (Matter) ଭାବେ ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି ।
(iv) ବାୟୁ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ, ପଥର, ମେଘ, ତାରା, ଉଭିଦ, ପଶୁପକ୍ଷୀ, ଜଳବିନ୍ଦୁ, ବାଲିର କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକା ଆଦି ସମସ୍ତେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପଦାର୍ଥ ।
(v) ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ମତରେ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ମୌଳିକକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଏହାକୁ ପଞ୍ଚତତ୍ତ୍ଵ କୁହାଯାଏ ।
ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ମାଟି (earth), ଜଳ (water), ବାୟୁ (air), ଅଗ୍ନି (fire) ଏବଂ ଆକାଶ (sky) । ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ମଧ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ଏହି ପ୍ରକାରର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ କରିଥିଲେ ।
(vi) ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥକୁ ସେମାନଙ୍କ ଭୌତିକ ପ୍ରକୃତି ଓ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମ ଅନୁସାରେ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

→ ପଦାର୍ଥର ଶାରୀରିକ ପ୍ରକୃତି (Physical Nature of Matter):
(i) ପଦାର୍ଥ କଣିକାକୁ ନେଇ ଗଠିତ (Matter is made up of Particles):

→ ପଦାର୍ଥର କଣିକାର ଧର୍ମ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ (Characteristics of Particles of Matter):

(i) ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଫାଙ୍କା ସ୍ଥାନ ଅଛି ।
ତୁମପାଇଁ କାମ 1.1 ଏବଂ 1.2 ରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଚିନି, ଲୁଣ କିମ୍ବା ପୋଟାସିୟମ୍ ପରମଙ୍ଗାନେଟ୍‌ର ଅର୍ଥାତ୍, କଫି କିମ୍ବା ଲେମ୍ବୁପାଣି ତିଆରି କରୁଥିବା ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ପଦାର୍ଥର କଣିକା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଫାଙ୍କାସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ରହିଯାଆନ୍ତି ।
(ii) ପଦାର୍ଥର କଣିକାମାନ ଅନବରତ ଗତି କରିଥା’ନ୍ତି ।

→ ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥା (States of Matter):
(i) ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଥିବା ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥା’ନ୍ତି; ଯଥା- କଠିନ (solid), ତରଳ | (liquid) ଗ୍ୟାସୀୟ (gaseous)
(ii) ପଦାର୍ଥର ଏହି ଅବସ୍ଥା ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଗୁଣ ବା ଲକ୍ଷଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ

→ ପଦାର୍ଥ ତାହାର ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ କି ? (Can Matter Change its State ?):
ପଦାର୍ଥର ଅବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ । ଜଳ ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥାରେ ରହିପାରେ । କଠିନ ରୂପରେ ବରଫ, ତରଳ ରୂପରେ ଜଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ବା ବାମ୍ଫ ଆକାରରେ ରହିଥାଏ ।

→ ହୋଇଯାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ କୁହାଯାଏ । (Evaporation):
(i) ପଦାର୍ଥର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବଦା ଗତି କରୁଥା’ନ୍ତି । ସେମାନେ କେବେହେଲେ ସ୍ଥିର ରହନ୍ତି ନାହିଁ ।
(ii) କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତାପମାତ୍ରାରେ ଗ୍ୟାସ୍, ତରଳ ଅଥବା କଠିନ ପଦାର୍ଥରେ ରହିଥିବା କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପରିମାଣର ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
(iii) ତରଳର ପୃଷ୍ଠଭାଗରେ ଥିବା ଅଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟକ ଅଣୁର ଅଧ‌ିକ ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଥାଏ । ସେମାନେ ଅନ୍ୟ କଣିକାମାନଙ୍କ ଆକର୍ଷଣ ବଳର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତହୋଇ ତରଳରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ବାଷ୍ପରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(i) ଜଳକୁ ଘୋଡ଼ାଇ ନ ରଖୁଲେ ଏହାର ପରିମାଣ ଧୀରେ ଧୀରେ ତାପମାତ୍ରାରେ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ, ହ୍ରାସ ପାଏ ।
(ii) ଓଦା ଲୁଗା ଶୁଖାଯାଏ ।
ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପମାତ୍ରାରେ ଘଟିଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ ତାପମାତ୍ରା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏନାହିଁ ।

→ ବାଷ୍ପୀକରଣ ଥଣ୍ଡା ହୋଇଥାଏ | (Evaporation causes cooling) :
(i) ଗୋଟିଏ ଖୋଲା ପାତ୍ରରେ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ରଖ‌ିଲେ ଏହା ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଏହି ତରଳ ପଦାର୍ଥର ଅଣୁମାନେ ପରିପାର୍ଶ୍ବରୁ ଶକ୍ତି ଅବଶୋଷଣ କରି ବାଷ୍ପୀଭବନବେଳେ ହରାଇଥିବା ଶକ୍ତିକୁ ପୁନଃଭରଣ କରିଥା’ନ୍ତି । ପରିପାର୍ଶ୍ଵ ବା ଚାରିପାଖରୁ ଶକ୍ତି ଅବଶୋଷିତ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ପରିପାର୍ଶ୍ଵକୁ ଥଣ୍ଡା ରଖିଥାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
ନଖ ପଲିସ୍ ଛଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଏସିଟୋନ୍ ଆମ ହାତ ପାପୁଲି ଉପରେ ଢାଳିଲେ, ଏହାର ଅଣୁ ହାତପାପୁଲିରୁ ଓ ପରିପାର୍ଶ୍ବରୁ ଶକ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଏଥ୍ଗୁ ଏସିଟୋନ୍‌ ବାଷ୍ପୀଭବନ

ଆମେ ଖରାଦିନେ କାହିଁକି ସୂତା ପୋଷାକ ପିନ୍ଧୁ :
(i) ଖରାଦିନେ ଆମ ଦେହରୁ ବହୁତ ଝାଳ ବାହାରିବାରୁ ଦେହ ଥଣ୍ଡା ରହେ ।
(ii) ବାଷ୍ପୀଭବନ ସମୟରେ ତରଳର ପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା କଣିକାମାନେ ପରିପାର୍ଶ୍ବରୁ କିମ୍ବା ଶରୀର ପୃଷ୍ଠରୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରି ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବାଷ୍ପୀଭବନର ଗୁପ୍ତତାପ ସହିତ ସମାନ ତାପଶକ୍ତି ଶରୀରରୁ ଅବଶୋଷିତ ହୁଏ, ଯାହାଫଳରେ ଶରୀର ଶୀତଳ ରହେ ।
(iii) ସୂତା ପୋଷାକ ଜଳର ଭଲ ଅବଶୋଷକ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଶରୀରର ଝାଳକୁ ଭଲରୂପେ ଅବଶୋଷଣ କରେ, ଯାହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସେ ଓ ଶୀଘ୍ର ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇଯାଏ ।

ଥଣ୍ଡା ବରଫ:
ଜଳ ନିଆଯାଇଥିବା ଗ୍ଲାସ୍‌ର ବାହାର ପୃଷ୍ଠରେ ଜଳର ବିନ୍ଦୁକ (Droplets) ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ :
(i) ଗୋଟିଏ ଗ୍ଲାସ୍‌ କିଛି ଥଣ୍ଡା ବରଫ ନେଲେ ଅଳ୍ପ ସମୟ ପରେ ସେହି ଗ୍ଲାସ୍‌ର ବାହାର ପଟେ ଅନେକ ଜଳର ବିନ୍ଦୁକମାନ ଲାଗି ରହିଥିବା ଦେଖାଯାଏ ।
(ii) ବାୟୁରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ କଣିକାମାନେ ଗ୍ଲାସ୍‌ ଶୀତଳ ପୃଷ୍ଠର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ଶକ୍ତି ହରାଇଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରୁ ତରଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ଯାହାକୁ ଗ୍ଲାସ୍‌ ବାହାର ପୃଷ୍ଠରେ ଜଳ ବିନ୍ଦୁକ ରୂପରେ ଦେଖୁବାକୁ ମିଳେ ।

ଅଧିକ ଜାଣିବା :
ଆଜିକାଲି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପଦାର୍ଥର ପାଞ୍ଚଟି ଅବସ୍ଥା ଅଛି ବୋଲି ଜାଣିଲେଣି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – କଠିନ, ତରଳ, ଗ୍ୟାସୀୟ, ପ୍ଲାଜମା ଓ ବୋଷ-ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଘନିତ (Condensate) ଅବସ୍ଥା ।

ପ୍ଲାଜମା :
ପଦାର୍ଥର ଏହି ଅବସ୍ଥା, ଅତି ଶକ୍ତଶାଳୀ ଓ ଅତି ଉତ୍ତେଜିତ କଣିକାମାନଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ଆୟନନ ହୋଇଥିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ (ionised gas) ଆୟନ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଆନ୍ତି । ନିୟନ ନିଦର୍ଶନ ବଲ୍‌ବ (sign lamp)ରେ ନିୟନ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଥାଏ । ପ୍ରତିଦୀପ୍ତ (fluorescent tube) ନଳୀ ଭିତରେ ହିଲିୟମ୍ ବା ଅନ୍ୟ କିଛି ଗ୍ୟାସ୍ ରହିଥାଏ । ଏହି ଗ୍ୟାସ୍‌ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେତେବେଳେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର କଣିକାମାନେ ଚାର୍ଜିତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ଓ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ପ୍ଲାଜମା କଣିକାମାନେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି । ପ୍ଲାଜମା କଣିକାମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ଆମେ ପ୍ରତିଦୀପ୍ତ ନଳୀରେ ଏକ ଶିଖାହୀନ ଆଲୋକ ଦିପ୍ତି (glow) ଦେଖିପାରୁ । ଏହି ଦିପ୍ତିର ରଙ୍ଗ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ଗୁଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଗ୍ୟାସ୍‌ରେ ଏହି ଦିପ୍ତିର ରଙ୍ଗ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ତାରାମାନେ ଯେଉଁ ଦିପ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ତାହା ସେଠାରେ ଥିବା ଅସଂଖ୍ୟ ପ୍ଲାଜ୍‌ମା କଣିକାମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁ ସମ୍ଭବପର ହୋଇଥାଏ । ତାରାମାନଙ୍କରେ ଅତି ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ଯୋଗୁ ପ୍ଲାଜ୍‌ମା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

→ ବୋଷ-ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଘନିତ ଅବସ୍ଥା (Bose-Einstein Condensate):
1920 ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନୀ ସତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରନାଥ img କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସେହି ଗଣନାକୁ ଭିତ୍ତିକରି ଆଲବର୍ଟ ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ୍ ପଦାର୍ଥର ଏକ ନୂତନ ଅବସ୍ଥା ବୋଷ -ଆଇନ୍‌ଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଘନିତ ଅବସ୍ଥା (BEC)ର ଭବିଷ୍ୟ ସୂଚନା (prediction) ଦେଇଥିଲେ ଯାହାକୁ ପଦାର୍ଥର ପଞ୍ଚମ ଅବସ୍ଥା କୁହାଗଲା । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ଏରିକ୍.ଏ. କର୍ଣ୍ଣେଲ (Eric. A. Cornell), ୱାଲଫଗାଙ୍ଗ କେଟେଲି (Wolfgang Ketterle) ଏବଂ କାରଲ୍ ଇ. ଉଚ୍ଚନ୍ୟାନ୍ (Carl E. Wieman) ‘ବୋଷ୍-ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଘନନ’ (Condensation) ଉପରେ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଗବେଷଣା କରି 2001 ମସିହାରେ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନରେ ନୋବେଲ୍‌ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ । ଅତି କମ୍ ସାନ୍ଦ୍ରତାରେ (ସାଧାରଣ ବାୟୁର ଏକ-ଶତ-ସହସ୍ରାଶ ସାନ୍ଦ୍ରତା) କୌଣସି ଏକ ଗ୍ୟାସ୍‌କୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଥଣ୍ଡା କରିଲେ ପଦାର୍ଥରେ ବୋଷ-ଆଇନ୍‌ଷ୍ଟାଇନ୍ ସଂଘନିତ ଅବସ୍ଥା (BEC) ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

କେତେକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ମାପ ଓ ଏହାର ଏକକ :

ମାପ	ଏକକ	ପ୍ରତୀକ
ତାପମାତ୍ରା	କେଲ୍ଭି ନ୍	K
ଦୂରତା	ମିଟର	m
ଚପ୍ତୁତ୍ଵ	କିକେଲ୍। ଗ୍ରାମ୍	kg
ଓଚ୍ଚନ	ନିଉଟନ୍	N
ଆୟତନା	ଘନ ମିଟର	m3
ପାନ୍ଦ୍ରତା	କି.ଗ୍ରା. ମି	kg m-3
ଚ। ପ	ପାସ କଲ୍	Pa

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Notes Chapter 3 ପରମାଣୁ ଓ ଅଣୁ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Physical Science Notes Chapter 3 ପରମାଣୁ ଓ ଅଣୁ

→ ଉପକ୍ରମ (Introduction):
(i) ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ଦାର୍ଶନିକ ମହର୍ଷି କଣାଦ (400 BC)ଙ୍କ ପରିକଳ୍ପନା ଅନୁଯାୟୀ, ପଦାର୍ଥକୁ ବିଭାଜନ କରି ଚାଲିଲେ କ୍ଷୁଦ୍ରରୁ କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକା ମିଳିବ । କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଏପରି ଏକ ଅବସ୍ଥା ଆସିବ ଯେତେବେଳେ କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକାକୁ ଆଉ ବିଭାଜନ କରି ହେବ ନାହିଁ । ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ସେ ପରମାଣୁ ନାମ କରିଥିଲେ।
(ii) ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକ ପାକୁଧା କାତ୍ୟାୟନଙ୍କ ମତରେ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ସମ୍ମିଳିତ ଭାବରେ ରହିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ଅନେକ ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(iii) ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଲିଉସିପ୍ଟସ୍ ଏବଂ ଡିମୋକ୍ରିଟସ୍କଙ୍କ ମତରେ, ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ଅବିଭାଜ୍ୟ କଣିକାଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଡିମୋକ୍ରିଟିସ୍ ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକାର ନାମ ଆଟମ୍ ଦେଇଥିଲେ । ଗ୍ରୀକ୍ ଭାଷାରେ ଆଟମ୍‌ର ଅର୍ଥ ‘ଅବିଭାଜ୍ୟ’ ।

→ ରାସାୟନିକ ସଂଯୋଗର ନିୟମ (Laws of Chemical Combination) :
(i) ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏ. ଏଲ୍. ଲାଭଇସିଅର (1774) ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ ପ୍ରତିପାଦନ କରି ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନର ଭିଭି ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
(ii) ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜେ. ଏଲ୍. ପ୍ରାଉଷ୍ଟ (1797) ରାସାୟନିକ ସଂଯୋଗର ସ୍ଥିରାନୁପାତ ନିୟମ ପ୍ରତିପାଦନ କରିଥିଲେ ।

→ ମାସର ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ | (Law of Conservation of Mass):
ଏକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମୟରେ ବସ୍ତତ୍ଵର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ବିନାଶ ହୁଏ ନାହିଁ, କେବଳ ସଂରକ୍ଷିତ ଥାଏ । ଏହାକୁ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍, ଯେତେବେଳେ ଏକ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବା 2g ହାଇଡ୍ରୋଜେନ 71g କ୍ଲୋରିନ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି 73g ହାଇଡ୍ରୋଜେନ କ୍ଲୋରାଇଡ଼ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । ସହ ସମାନ ଥାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
2g ହାଇଡ୍ରୋଜେନ 71g କ୍ଲୋରିନ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି 73g ହାଇଡ୍ରୋଜେନ କ୍ଲୋରାଇଡ଼ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।

→ ସ୍ଥିରାନୁପାତ ନିୟମ (Law of Constant Proportions):
ଏକ ରାସାୟନିକ ଯୌଗିକରେ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବଦା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅନୁପାତରେ ରହିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ କୌଣସି ଏକ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ ଯେପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉ ନା କାହିଁକି କିମ୍ବା ଯେକୌଣସି ଉତ୍ସରୁ ମିଳିଥାଉ, ସେଥୁରେ ସମାନ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବଦା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅନୁପାତରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହେବାଦ୍ଵାରା ତାହା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
(i) କୂଅ, ପୋଖରୀ, ନଦୀ, ସମୁଦ୍ର ଆଦି ଜଳକୁ ସଂଗ୍ରହ କଲେ ମଧ୍ୟ ଜଳରେ ସର୍ବଦା ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଓ ଅକ୍‌ ସି ଜେନ୍ 1 : 8 ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅନୁ ପାତରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । 9 ଗ୍ରାମ୍ ଜଳକୁ ବିଘଟନ (decompose) କଲେ ସର୍ବଦା 1 ଗ୍ରାମ୍ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଏବଂ 8 ଗ୍ରାମ୍ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ମିଳେ ।
(ii) imf କାର୍ବନ ଓ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍‌ର ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଅନୁପାତ ସର୍ବଦା 3 : 8 ହେବ ।

→ ଡାଲ୍‌ନ୍‌ଙ୍କ ପରମାଣୁ ତତ୍ତ୍ବ (Dalton’s Atomic Theory):
ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜନ୍ ଡାଲ୍‌ଟନ୍‌ 1808 ମସିହାରେ ପଦାର୍ଥର ଗଠନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ନୂତନ ତତ୍ତ୍ଵ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଏହାକୁ ଡାଲ୍‌ନ୍‌ଙ୍କ ପରମାଣୁ ତତ୍ଵ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପରମାଣୁ ତତ୍ତ୍ଵର ସ୍ଵୀକାରଗୁଡ଼ିକ ହେଲ୍।‌”
(i) ପଦାର୍ଥ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକାଦ୍ଵାରା ଗଠିତ । ସେହି କଣିକାକୁ ପରମାଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକ ଅବିଭାଜ୍ୟ କଣିକା । ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଏହାକୁ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ବିନାଶ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
(iii) କୌଣସି ଏକ ମୌଳିକର ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମ ସମାନ ।
(iv) ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକର ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।
(v) ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକର ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକ ଛୋଟ ପୂଣ୍ଣ (small whole numbers) ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ଅନୁ ପାତରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଯୌଗିକ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ।

ବିଜ୍ଞାନର ଅଗ୍ରଗତି ଯୋଗୁଁ ଡାଲ୍‌ନ୍‌ଙ୍କ ପରମାଣୁ ତତ୍ତ୍ଵ ସଂଶୋଧୃତ ହୋଇଛି । ପରମାଣୁକୁ ବିଭାଜନ କରି ହେଲାଣି । ପରମାଣୁ ମଧ୍ୟରେ ଏହାଠାରୁ କ୍ଷୁଦ୍ରତର ଏକାଧ୍ଵକ ଅବପରମାଣୁ (subatomic) କଣିକାମାନ ରହିଛି ।

→ ପରମାଣୁ (Atom):
(i) ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦାର୍ଥ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଛୋଟ ଛୋଟ ପରମାଣୁ ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ପରମାଣୁକୁ ଖାଲି ଆଖୁରେ ଦେଖୁ ନ ପାରିଲେ ମଧ୍ୟ, ଆଧୁନିକ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନଦ୍ଵାରା ଏହାର ସ୍ଥିତି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇପାରିଛି ।

ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକର ପରମାଣୁମାନଙ୍କର ପ୍ରତୀକ :
ମୌଳିକର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ନାମକୁ ପ୍ରତୀକ (symbol) କୁହାଯାଏ ।
(i) ମୌଳିକର ପ୍ରତୀକକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାରେ ଡାଲ୍ଟ ଟନ୍ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ବୈଜ୍ଞାନିକ ।

(iii) ବୈଜ୍ଞାନିକ ବର୍ଜିଲିୟସ୍କଙ୍କ ମତରେ ମୌଳିକ ନାମର ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ଅକ୍ଷରକୁ ନେଇ ସେହି ମୌଳିକର ପ୍ରତୀକ ଲେଖାଯାଇପାରେ ।
(iv) ବର୍ତ୍ତମାନ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିଶୁଦ୍ଧ ଓ ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ ରସାୟନ ସଂଘ (International Union of Pure and Applied Chemistry) ବା ଆଇୟୁପିଏସି (IUPAC) ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଅନୁମୋଦନ କରନ୍ତି ।
(v) ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରତୀକ ମୌଳିକର ଇଂରାଜୀ ନାମର ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷର କିମ୍ବା ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଅକ୍ଷର ନେଇ ଗଠିତ । ପ୍ରତୀକର ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷରଟି ସବୁବେଳେ ଇଂରାଜୀର ବଡ଼ ଅକ୍ଷର (capital letter) ଦ୍ଵିତୀୟଟି ଛୋଟ ଅକ୍ଷର (small letter) ଲେଖାଯାଏ ।

କେତେକ ମୌଳିକର ପ୍ରତୀକ, ଲାଟିନ୍ ନାମ, ଗ୍ରୀକ୍ ନାମ, ଇଂରାଜୀ ନାମ
ଲି ଖ୍ତ ଭାଷାର ନାମ

ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ (Atomic Mass) :
(i) ପରମାଣୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଏତେ କମ୍ ଯେ, ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ସିଧାସଳଖ ମପାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ରାସାୟନିକ ସଂଯୋଗର ନିୟମ ଏବଂ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଯୌଗିକକୁ ଉପଯୋଗ କରି ମୌଳିକର ତୁଳନାତ୍ମକ ବା ଆପେକ୍ଷିକ (relative) ବସ୍ତୁତ୍ଵ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଥିଲେ । ଏଥ‌ିପାଇଁ କୌଣସି ଏକ ପରମାଣୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ମାନକ ଏକକ (standard unit) ରୂପେ ନେଇ ଅନ୍ୟ ମୌଳିକର ପରମାଣୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପାଇଁ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ।
(ii) ପ୍ରଥମେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ମିଳୁଥିବା ଅକ୍‌ସିଜେନ୍‌ର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁର \(\frac {1}{16}\) ଭାଗ ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ମାନକ ଏକକ ରୂପେ ନେଇଥିଲେ । କାରଣ –
(a) ଅନେକ ମୌଳିକ ସହିତ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ଏବଂ ଯୌଗିକ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ।
(b) ଅଧିକାଂଶ ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ କୌଣସି ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ବସ୍ତୁ ତ୍ଵ ଏହି ମାନ କ ଏ କ କ ନେ ବି। ଦ୍ଵାର। ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ହୋଇଥାଏ ।
(iii) 1961 ମସିହାରୁ ୯ ବା କାର୍ବନ−12 (ବା C-12) ସମାବୟବ (isotope) ର \(\frac {1}{12}\) ଭାଗ ବା ଅଂଶକୁ ମାନକ ଏକକ ରୂପେ ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ ବ୍ୟବହାର କରାଗଲା
(iv) C ର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ 12 ଅଟେ । ଏହି ଏକକକୁ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଏକକ (atomic mass unit) ବା ସଂକ୍ଷେପରେ amu କୁହାଯାଏ । ଏବେ ଏହି ଏକକକୁ ‘u’ (undefined mass) ଲେଖା ଯାଉଛି ।
(v) ଏକ C-12 ପରମାଣୁର \(\frac {1}{12}\) ଭାଗ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ତୁଳନାରେ ଗୋଟିଏ ମୌଳିକର ପରମାଣୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ହେଉଛି ସେହି ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ।
(vi) ମୌଳିକର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତତ୍ଵ ଏକ ଆନୁ ପାତିକ ବା ତୁଳନାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟ ।
(vii) ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵକୁ ଗ୍ରାମ୍‌ରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହାକୁ ଗ୍ରାମ୍ ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ କୁହାଯାଏ । କେତେକ ମୌଳିକର ପ୍ରତୀକ ଓ ଏହାର ପାରମାଣବିକ ବସ୍ତତ୍ଵ ହୋଇଥାଏ ।

→ ଅଣୁ (Molecule) :
(i) ଅଣୁ ହେଉଛି ଏକ ମୌଳିକ କିମ୍ବା ଯୌଗିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକା ଯାହା ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବରେ ରହିବାକୁ ଯୌଗିକର ସମସ୍ତ ଧର୍ମ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ ।
(ii) ସମର୍ଥ ଏବଂ ସେହି ମୌଳିକ କିମ୍ବା ଏକ ମୌଳିକର ଅଣୁ ଏକ ବା ଏକାଧିକ ସମଜାତୀୟ ପରମାଣୁକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଯୌଗିକର ଅଣୁ ସର୍ବଦା ଏକାଧିକ ଅସମଜାତୀୟ ପରମାଣୁକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ଅଣୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏକାଧିକ ପରମାଣୁ ପରଷ୍ଟର ମଧ୍ୟରେ ରାସାୟନିକ ବନ୍ଧଦ୍ଵାରା ବାନ୍ଧି ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

→ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ (Molecules of Elements)
(i) ଏକ ମୌଳି କ ର ଅଣୁ ସମଜାତୀୟ ରମାଣୁକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) କେତେକ ମୌଳିକର ଅଣୁ ଗୋଟିଏ ପ ର ମ ଣୁ କୁ ନେ ଇ ହୋଇଥ୍ ବା ବେଳେ ଆଉ କେତେ କ ଦୁଇଟି କିମ୍ବା ତିନୋଟି କିମ୍ବା ଅନେକ ପରମାଣୁକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଅଣୁରେ ଥିବା ପରମାଣୁର ସଂଖ୍ୟାକୁ ତାହାର ପରମାଣୁକତା (atomicity) କୁହାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :

→ ଯୌଗିକର ଅଣୁ (Molecules of Compounds) :
(i) ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକର ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁ ପାତରେ ଏକତ୍ର ମିଳିତ ହୋଇ ଯୌଗିକର ଅଣୁ ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି ।
(ii) ଯୌଗିକର ଅଣୁ ଭିନ୍ନ ଜାତୀୟ ପରମାଣୁକୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
ଉଦାହରଣ :

→ ଆୟନ (Ion) :
ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରମ୍ ଲାଭ କଲେ ବା ତ୍ୟାଗ କଲେ ଯେଉଁ ଚାର୍ଜିତ କଣିକା ସୃଷ୍ଟିହୁଏ, ଏହି ଚାର୍ଜଯୁକ୍ତ କଣିକାକୁ ଆୟନ କୁହାଯାଏ ।
(i) ଆୟନ ଯୁକ୍ତ ଚାର୍ଜ ବିଶିଷ୍ଟ ବା ବିଯୁକ୍ତ ଚାର୍ଜ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । NaCl → Na⁺ + Cl^– ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜିତ ଆୟନକୁ କ୍ୟାଟାୟନ (cation) ଏବଂ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଚାର୍ଜିତ ଆୟନକୁ ଆନାୟନ (anion) କୁହାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ : ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଯୌଗିକରେ ଥ‌ିବା ଚାର୍ଜଯୁକ୍ତ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ଆୟନ (Na⁺) ଓ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଆୟନ (Cl^–) ।
(ii) ଏକାଧିକ ପରମାଣୁ ଏକତ୍ର ହୋଇ ଚାର୍ଜ ବହନ କରୁଥିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପଲିଆଟମିକ୍ ଆୟନ (Polyatomic ion) କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ଆୟନ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଦ୍ରବଣଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ହୋଇଥାଏ । ଖାଇବା ଲୁଣରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ Na⁺ ଆୟନ ଓ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ C ଆୟନ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ଖାଇବା ଲୁଣର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ଅଟେ ।
(iv) ଚିନିର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ଚିନି ଅଣୁର ବିୟୋଜନ (Dissociation) ହୁଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଆୟନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଚିନିର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁପରିବାହୀ ନୁହେଁ ।
କେତୋଟି ଆନର ନାମ ଓ ପ୍ରତାକ/ସଙ୍କେତ:

→ ଯୋଗ୍ୟତା (Valency) :
ମୌଳିକର ସଂଯୋଜନ କ୍ଷମତାକୁ ଏହାର ଯୋଗ୍ୟତା (valency) କୁହାଯାଏ । ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ର ଯୋଗ୍ୟତାକୁ ଏକ ଧରି ଅଧିକାଂଶ ମୌଳିକର ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।
ଉଦାହରଣ :
(a) ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଏସିଡ୍ (HCl) ର ଗୋଟିଏ ଅଣୁରେ ଗୋଟିଏ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ଗୋଟିଏ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ କ୍ଲୋରିନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା ଏକ ଅଟେ ।
(b) ଜଳ (H₂O) ଅଣୁରେ ଗୋଟିଏ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ପରମାଣୁ ଦୁଇଟି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା ଦୁଇ ଅଟେ ।
(c) ଏମୋନିଆ (NH₃) ଅଣୁରେ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ତିନୋଟି ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା ତିନି ଅଟେ ।
(d) ମିଥେନ୍ (CH₄) ଅଣୁରେ କାର୍ବନର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ଚାରୋଟି ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ କାର୍ବନର ଯୋଗ୍ୟତା ଚାରି ଅଟେ । ସମସ୍ତ ଯୌଗିକର ଉପାଦାନ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ ମୌଳିକର ଯୋଗୁଁ ତାକୁ ଭିଭିକରି କେତେକ ମୌଳିକର ଯୋଗ୍ୟତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଛି ।

ଉଦାହରଣ :
(a) ସୋଡିୟମ୍‌ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ (NaCl) ର ଗୋଟିଏ ଅଣୁରେ ଗୋଟିଏ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ପରମାଣୁ ଗୋଟିଏ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା ଏକ ଅଟେ ।
(b) ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ (MgCl₂)ର ଗୋଟିଏ ଅଣୁରେ ଗୋଟିଏ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ପରମାଣୁ ଦୁଇଟି କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହେଇଛି । ତେଣୁ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା ଦୁଇ ଅଟେ ।
(c) ଏଲୁମିନିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ (AlCl₃)ର ଗୋଟିଏ ଅଣୁରେ ଗୋଟିଏ ଏଲୁମିନିୟମ୍ ପରମାଣୁ ତିନୋଟି କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଏଲୁମିନିୟମ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା ତିନି ଅଟେ ।
(d) କାର୍ବନ ଟେଟ୍ରାକ୍ଲୋରାଇଡ୍ (CCl₄)ର ଗୋଟିଏ ଅଣୁରେ ଗୋଟିଏ କାର୍ବନ ପରମାଣୁ ଚାରୋଟି କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ କାର୍ବନର ଯୋଗ୍ଯତା ଚାରି ଅଟେ ।

→ ଚଳ ଯୋଗ୍ୟତା (Variable Valency):
କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୌଳିକର ଏକାଧ୍ଵକ ଯୋଗ୍ୟତା ଦେଖାଯାଏ । କୌଣସି ମୌଳିକର ଏକାଧିକ ଯୋଗ୍ୟତାକୁ ଚଳ ଯୋଗ୍ୟତା (Variable valency) କହନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ :
(i) ଫେରସ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ (FeO) ରେ ଆଇରନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା 2 ଓ ଫେରିକ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ (Fe,O)ରେ ଆଇରନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା 3 ଅଟେ ।
(ii) NÃO, NO, N,O, N,O, ଓ N,O, ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକରେ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍‌ର ଯୋଗ୍ୟତା ଯଥାକ୍ରମେ 1, 2, 3, 4 ଓ 5 ଅଟେ ।

→  ରାସାୟନିକ ସୂତ୍ର। (Chemical Formula):
(i) ମୌଳିକ ବା ଯୌଗିକ ଅଣୁକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖିବାକୁ ସଙ୍କେତ (Formula) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ବିଭିନ୍ନ ଯୌଗିକର ରାସାୟନିକ ସଙ୍କେତ ଲେଖୁବାପାଇଁ ମୌଳିକର ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ସଂଯୋଜନ କ୍ଷମତା (combining capacity) ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

→ ରାସାୟନିକ ସଙ୍କେତ ଲେଖୁବାର ପ୍ରଣାଳୀ (Methods of writing Chemical Formula) :
ରାସାୟନିକ ସଙ୍କେତ ଲେଖିଲା ବେଳେ –
(i) ଆୟନର ଯୋଗ୍ୟତା କିମ୍ବା ଚାର୍ଜ ସମତୁଲ କରାଯାଏ ।
(ii) ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁରୁ ଗଠିତ ଯୌଗିକ ପାଇଁ ଧାତୁର ନାମ କିମ୍ବା ପ୍ରତୀକ ପ୍ରଥମେ ଲେଖାଯାଏ । ଉଦାହରଣ : ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ – MgO, ପୋଟାସିୟମ୍ ବ୍ରୋମାଇଡ୍ – KBr
(iii) ପଲିଆଟମିକ୍ ଆୟନରୁ ସୃଷ୍ଟ ଯୌଗିକରେ ଆୟନକୁ ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରେ ରଖ୍ ଅନୁ ପାତ ସୂଚାଉଥ‌ିବା ସଂଖ୍ୟାଟି ଲେଖାଯାଏ । ଯଦି ଏହି ସଂଖ୍ୟା ଏକ ହୋଇଥାଏ, ବନ୍ଧନୀର ଆବଶ୍ୟକତା ନଥାଏ । ଉଦାହରଣ – କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ – Ca(OH)₂ ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ – NaOH

→ ଯୌଗିକର ସଂକେତ (Formulae of Compounds) :
(i) ଦୁଇଟି ପୃଥକ୍ ମୌଳିକରୁ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଯୌଗିକକୁ ଦ୍ଵିଅଙ୍ଗୀ ଯୌଗିକ (Binary compound) କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଆୟନର ଯୋଜ୍ୟତା ଆୟନ ଉପରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାର୍ଜରୁ ସୂଚନା ମିଳେ ।
(ii) କୌଣସି ଯୌଗିକ ଅଣୁର ଆଣବିକ ସଂକେତ ଲେଖିବାକୁ ହେଲେ ପ୍ରଥମେ ଏଥ‌ିରେ ଥିବା ମୌଳିଚ୍ଛୁଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତୀକକୁ ପାଖାପାଖୁ ଲେଖାଯାଏ । ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ଯୋଗ୍ଯତା ସଂଖ୍ୟା ଦୁଇଟିର ସ୍ଥାନ ଅଦଳବଦଳ (Cross over) କରି ସଙ୍କେତ ଲେଖାଯାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
କେତୋଟି ଆୟନର ନାମ ଓ ପ୍ରତୀକ/ସଙ୍କେତ

ମିଥେନ୍ ର ସଂକେତ :

(iii) ,କ୍ୟାନ୍‌ସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାର ସଂକେତ :

(vi) ମ୍ୟାଟେ ସିୟମ୍ ଅକ୍ସାଇଡ଼୍‌ର ସଂକତ

(v) କ୍ୟାଲ୍‌ ସିୟମ୍‌ ହାଇଟ୍ରକ୍‌କର ସଂକେତ :

(vi) ସୋନିୟମ୍‌ ସଲ୍‌ଫେଟ୍‌ର ସଂକେଟ :

(vii) ଏମୋନିୟମ୍ କାବେର୍ବ ନେଟ୍ ର ସଂକେତ

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 20 ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 20 ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂ ଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

Question ୧।
ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉକ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ହସ ସୁନ୍ଦର, ଭାଷା ସୁନ୍ଦର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।
(ଖ) ନୀଳ ବନଭୂମି ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଦେହରେ ଶୋଭାପାଉଛି ।
(ଗ) ସୁନ୍ଦର ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ କଳରବରେ ମୁଖରିତ ହୁଏ ପରିବେଶ ।
(ଘ) ଓଡ଼ିଶା ମାଆ ସୁନ୍ଦର ସୋରିଷ କ୍ଷେତରେ ସୁଶୋଭିତା ।
(ଙ) ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ଞାନବିଜ୍ଞାନର ଆଲୋକରେ ଆଲୋକିତ ।
(ଚ) ପଶୁମାନଙ୍କ ରକ୍ତରେ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ହୋଇଛି ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ପାଦ ।
(ଛ) ପବିତ୍ର ତୀର୍ଥସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ।
Answer:
(କ) ଠିକ୍, (ଗ) ଠିକ୍, (ଙ) ଠିକ୍, (ଛ) ଠିକ୍

Question ୨।
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କୃତବର, ଉଟଜ, ତାଳତମାଳ, ମୁଖରିତ, ତୀର୍ଥଚୟ)
(କ) କଳକଳ______________ ଚାରୁ ବିହଙ୍ଗେ ।
(ଖ) _______________ ସୁଶୋଭିତ ତୀରା ।
(ଗ) ଯୋଗୀଋଷିଗଣ _____________ ପବିତ୍ରା ।
(ଘ) ପୁଣ୍ୟ ________________ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଦେଶ ।
(ଙ) ବିଶ୍ବଭୂମଣ୍ଡଳ ____________ ସ୍ନେହା ।
Answer:
(କ) ମୁଖରିତ, (ଖ) ତାଳତମାଳ, (ଗ) ଊଟଜ, (ଘ) ତୀର୍ଥଚୟ, (ଡ) କୃତବର ।

Question ୩ ।
ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସାର୍ଥକ ବାକ୍ୟ ଗଠନ କର ।
ପୟୋଧ, ଜନନୀ, ନୀଳ, ଯୋଗୀ, ପୁଣ୍ୟ, ଶୋଣିତ, ମନ୍ଦିର
Answer:
ପୟୋଧ – ପୟୋଧ ଗର୍ଭରେ ବିପୁଳ ସମ୍ପଦ ମହଜୁଦ ହୋଇରହିଛି ।
ଜନନୀ – ଜନନୀ ଓ ଜନ୍ମଭୂମି ନିକଟରେ ଆମେ ଚିରକାଳ ପାଇଁ ଋଣୀ ହୋଇ ରହିବା ।
ନୀଳ – ସମୁଦ୍ରର ନୀଳ ଜଳରାଶି ଦର୍ଶକ ପ୍ରାଣରେ ପୁଲକ ସଞ୍ଚାର କରେ ।
ଯୋଗୀ – ଯୋଗୀମାନେ ବନ ପ୍ରଦେଶରେ ତପସ୍ୟାରତ ଥାଆନ୍ତି ।
ପୁଣ୍ୟ – କୋଟି ଜନ୍ମର ପୁଣ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଆମେ ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଛୁ ।
ଶୋଣିତ – ଉତ୍କଳର ବୀରପୁରୁଷମାନେ ଶତ୍ରୁବକ୍ଷର ଶୋଣିତ୍ରରେ ଉତ୍କଳମାଟିକୁ ରଞ୍ଜିତ କରିଥିଲେ ।
ମନ୍ଦିର – ଦେବଦେବୀଙ୍କ ପୂଜନ ପାଇଁ ଲୋକମାନେ ମନ୍ଦିରକୁ ଯାଆନ୍ତି ।

Question ୪।
ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବିପରୀତାର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ପବିତ୍ର, ସୁଶୋଭିତ, ସୁନ୍ଦର, ସ୍ନେହ, ସୁନନ୍ଦନ, ପୁଣ୍ୟ
Answer:
ଶବ୍ଦ – ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ
ପବିତ୍ର – ଅପବିତ୍ର
ସୁଶୋଭିତ – କୁଶୋଭିତ
ସୁନ୍ଦର – କୁସିତ
ସ୍ନେହ – କ୍ରେ।ଧ
ସୁନନ୍ଦନ – କୁନନ୍ଦନ
ପୁଣ୍ୟ – ପାପ

Question ୫।
ଏପଟ ସେପଟ ହୋଇ ଲେଖା ଯାଇଥିବା ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକୁ ସଜାଇ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଶବ୍ଦ ଗଠନ କର ।
ଭିଶୋସୁତ, ମାତାଳତଳ, ମଣ୍ଡଭୂଶ୍ୱଳବି, ଅଭିକୀର୍ଯ୍ୟାନି, ରଶୂରବ
Answer:
ଅସଜଡ଼। – ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଶବ୍ଦ
ଭିଶୋସୁତ – ସୁଶୋଭିତ
ମାତାଳତଳ – ତାଳତମାଳ
ମଣ୍ଡଭୂଶ୍ୱଳବି – ବିଶ୍ୱଭୂମଣ୍ଡଳ
ଅଭିକୀର୍ଯ୍ୟାନି – କୀଭିଅନିର୍ଯ୍ୟା
ରଶୂରବ – ଶୂରବର

Question ୬ ।
ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦର ଚାରିଗୋଟି ଅର୍ଥ ସୂଚିତ ହୋଇଛି । ତହିଁରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) ଚାରୁ ହାସମୟୀ – ଯାହାର ହସ ସୁନ୍ଦର, ହସିହସିକା, ଠୋଠୋ ହସ, ମୁରୁକି ହସ
(ଖ) ତଟିନୀ – ସମୁଦ୍ର, ବିଲ, ନଦୀ, ତୋଟା
(ଗ) ଭୂଧର – ପୃଥ‌ିବୀ, ପର୍ବତ, ଭୂମିକମ୍ପ, ଭୂଗୋଳ
(ଘ) ଊଟଜ – ଓଟ, ପତ୍ରକୁଡ଼ିଆ, ବଗିଚା, ମୁନିଋଷି
(ଙ)-ଅରି – ଅରମା, ଅରଣା, ଶତ୍ରୁ, ରୋଷ
(ଚ) ବିହଙ୍ଗ – ଉଡ଼ାଜାହାଜ, ଆକାଶ, ପକ୍ଷୀ, ବିଲୁଆ
Answer:
(କ) ଚାରୁ ହାସମୟୀ – ଯାହାର ହସ ସୁନ୍ଦର
(ଖ) ତଟିନୀ – ନଦୀ
(ଗ) ଭୂଧର – ପର୍ବତ
(ଘ) ଊଟଜ – ପତ୍ରକୁଡ଼ିଆ
(ଙ) ଅରି – ଶତ୍ରୁ
(ଚ) ବିହଙ୍ଗ – ପକ୍ଷୀ

Question ୭ ।
ନିମ୍ନଲିଖତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାସବାକ୍ୟ ସହ ସମାସର ନାମ ଲେଖ ।
ଶୂରବର, ପୟୋଧ, ଅନିଦ୍ୟା, ଭୂଧର, ଶୋଣିତ- ଚର୍ଚ୍ଚିତ
Answer:
ଶୂରବର – ଶୂରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିର – କର୍ମଧାରୟ ସମାସ
ପୟୋଧ – ପୟଃକୁ ଧାରଣ କରିଛି ଯେ – ଉପପଦ୍ ତତ୍‌ପୁରୁଷ ।
ଅନିନ୍ଦ୍ୟ – ଯାହାକୁ ନିନ୍ଦା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ (ସ୍ତ୍ରୀଲିଙ୍ଗ)- ନିଷେଧାର୍ଥକ ବହୁବ୍ରହୀ ।
ଭୂଧର – ଭୂକୁ ଧାରଣ କରିଛି ଯେ – ଉପପଦ ତତ୍‌ପୁରୁଷ ।
ଶୋଣିତ-ଚର୍ଚ୍ଚିତ – ଶୋଣିତଦ୍ୱାରା ଚର୍ଚ୍ଚିତ- ତୃତୀୟା ତତ୍‌ପୁରୁଷ ।

Question ୮ ।
ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦଗୁଚ୍ଛରୁ ଅଲଗା ଶବ୍ଦଟିକୁ ବାଛ ।
(କ) ଜନନୀ, ମାଆ, ଭଗିନୀ, ବୋଉ, ମାତା
(ଖ) ଘନ, ବନ, ଅରଣ୍ୟ, ବଣ, ଜଙ୍ଗଲ
(ଗ) ଯୋଗୀ, ଋଷି, ତପସ୍ୱୀ, ଦୟାଳୁ, ମୁନି
(ଘ) ପବନ, ବାୟୁ, ମରୁତ, ଶୀକର, ଅନିଳ
(ଙ) ଭୂଧର, ପାହାଡ଼, ବାରିସ୍, ପର୍ବତ, ଅଚଳ
Answer:
(କ) ଭଗିନୀ, (ଖ) ଘନ, (ଗ) ଦୟାଳୁ, (ଘ) ଶୀକର, (ଙ) ବାରିଧ୍

Question ୯ ।
ନିମ୍ନଲିଖ୍ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
ପୂତ – ପୁତ, ଶାଳି – ଶାଳୀ, ଧନ୍ୟ – ଧନ, ସଜ -ସାଜ, ଚାରି – ଚରୁ ।
Answer:
ପୂତ – ପବିତ୍ର
ପୁତ – ପୁତ୍ର ।
ଶାଳି – ଏକପ୍ରକାର ଧାନ
ଶାଳୀ – ପତ୍ନୀଙ୍କ ସାନଭଉଣୀ ।
ଧନ୍ୟ – ପ୍ରଶଂସନୀୟ
ଧନ – ସଦର
ସଜ – ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ଉପକରଣ
ସାଜ – ବେଶପୋଷାକ
ଚାରି – ସୁଦର
ଚରୁ – ଯଜ୍ଞରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ପାୟସାନ୍ତ ।

Question ୧୦ ।
ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦର ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
ପୟୋଧ, ଶୁଭ୍ର, ଋଷି, ବିହଙ୍ଗ, ତରଙ୍ଗ
Answer:
ଶବ୍ଦ – ପ୍ରତିଶବ୍ଦ
ପୟୋଧ୍ – ସାଗର, ସିନ୍ଧୁ
ଶୁଭ୍ର – ଶ୍ଵେତ, ସ୍ବଚ୍ଛ
ଋଷି – ମୁନି, ତପସ୍ବୀ
ବିହଙ୍ଗ – ପକ୍ଷୀ, ବିହଗ
ତରଙ୍ଗ – ଊର୍ମି, ଲହରୀ

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :
Question ୧୧ ।
ଚିର ହାସମୟୀ ଚିର ଭାଷମୟୀ କାହାକୁ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କୁ ଚିର ହାସମୟୀ ଚିର ଭାଷମୟୀ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଶରୀରକୁ କିଏ ଧୋଇ ଦେଇଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କୁ ଚିର ହାସମୟୀ ଚିର ଭାଷମୟୀ କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୩ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀ କାହାର ଶୀତଳ ପବନରେ ଉତ୍‌ଫୁଲ୍ଲିତ ହେଉଛନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ନଦନଦୀତଟର ଶୀତଳ ପବନରେ ଉତ୍‌ଫୁଲ୍ଲିତ ହେଉଛନ୍ତି ।

Question ୧୪ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ସମୁଦ୍ର ତଟଦେଶ କେଉଁଥ‌ିରେ ସୁଶୋଭିତ ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ସମୁଦ୍ର ତଟଦେଶ ତାଳତମାଳ ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସୁଶୋଭିତ ।

Question ୧୫ ।
ନୀଳ ପର୍ବତଗୁଡ଼ିକ କେଉଁ ଆକୃତିରେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଦେହକୁ ସଜାଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ନୀଳ ପର୍ବତଗୁଡ଼ିକ ତରଙ୍ଗ ଆକୃତିରେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଦେହକୁ ସଜାଇଛନ୍ତି ।

Question ୧୬ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଅଙ୍ଗ କେଉଁଥ‌ିରେ ଶୋଭିତ ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଅଙ୍ଗ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟଦ୍ଵାରା ଶୋଭିତ ।

Question ୧୭ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ କେଉଁ ଆଲୋକରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ଜ୍ଞାନବିଜ୍ଞାନ ଆଲୋକରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ।

Question ୧୮।
କେଉଁମାନଙ୍କ ପତ୍ର କୁଡ଼ିଆରେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ପବିତ୍ର ।
Answer:
ଯୋଗୀଋଷିମାନଙ୍କ ପତ୍ର କୁଡ଼ିଆରେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ପବିତ୍ର ।

Question ୧୯ ।
ଉତ୍କଳ ମାତାଙ୍କ ଶରୀର କାହାର ରକ୍ତରେ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ମାତାଙ୍କ ଶରୀର ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କ ରକ୍ତରେ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ହୋଇଛି ।

Question ୨୦ ।
ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ କେଉଁଥ‌ିରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ପବିତ୍ର ତୀର୍ଥଭୂମିଦ୍ଵାରା ପୂର୍ଣ ହୋଇଛି ।

Question ୨୧ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀ କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବନ୍ଦନୀୟା ?
Answer:
ଉତ୍କଳଜନନୀ ଏହାର ମହାନ୍ କବି ଓ ସୁପୁତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବନ୍ଦନୀୟା ।

Question ୨୨ ।
ଉତ୍କଳର କ୍ଷେତ କେଉଁଥ‌ିରେ ସୁଶୋଭିତ ?
Answer:
ଉତ୍କଳର କ୍ଷେତ ଶାଳି ଧାନରେ ସୁଶୋଭିତ ।

Question ୨୩ ।
ଉତ୍କଳ ଭୂମିରେ କେଉଁମାନଙ୍କ ଗୃହ ଶୋଭାପାଉଛି ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ଭୂମିରେ ବହୁ ବୀର ଓ ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କ ଗୃହ ଶୋଭାପାଉଛି ।

Question ୨୪ ।
କେଉଁମାନେ ସାରା ବିଶ୍ବରେ ସ୍ନେହଭାଜନ ହୋଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳର ଗୁଣୀ, ଜ୍ଞାନୀ ଓ ବିଦ୍ୱାନ୍‌ମାନେ ସାରା ବିଶ୍ବରେ ସ୍ନେହଭାଜନ ହୋଇଛନ୍ତି ।

Question ୨୫ ।
କାହାର ଅନିନ୍ଦ୍ୟ କୀର୍ତ୍ତି ଭୁବନ ବିଦିତ ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କର ଅନିଦ୍ୟା କୀର୍ତ୍ତି ଭୁବନ ବିଦିତ ।

Question ୨୬ ।
କେଉଁମାନଙ୍କ କଳରବରେ ଉତ୍କଳ ଭୂମିର ପରିବେଶ ମୁଖରିତ ହେଉଛି ?
Answer:
ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ କଳରବରେ ଉତ୍କଳଭୂମିର ପରିବେଶ ମୁଖରିତ ହେଉଛି ।

Question ୨୭ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ବେଶ କେଉଁଥିରେ ଶୋଭା ପାଉଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ବେଶ ସୁନ୍ଦର କଳାକୃତିରେ ଶୋଭା ପାଉଛି ।

ସପ୍ରସଙ୍ଗ ସରଳାର୍ଥ ଲେଖ :
Question ୨୮ ।
ପୂତ-ପୟୋଧ-ବିଧୌତ-ଶରୀରା,
ତାଳତମାଳ-ସୁଶୋଭିତ-ତୀରା,
ଶୁଭ୍ର-ତଟିନୀ-କୂଳ-ଶୀକର-ସମୀରା
ଜନନୀ, ଜନନୀ, ଜନନୀ ।
Answer:
ପୂତ-ପୟୋଧ…………………………………………ଜନନୀ ଜନନୀ ।
ଉଲ୍ଲେଖ୍ତ ପଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ‘ସାହିତ୍ୟ ଧାରା’ ପୁସ୍ତକ ଅନ୍ତର୍ଗତ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଲେଖନୀନିସୃତ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’’ କବିତାରୁ ସଂଗୃହୀତ । ସଂଗୃହୀତ ପଂକ୍ତିଚୟରେ କବି ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ କଳେବରର ଅପରୂପ ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସମ୍ୟକ୍ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ବାସ୍ତବରେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଗର୍ଭଧାରୀ ଜନନୀ । କାରଣ ଉକ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରର ପାବନ ଭୂମିରେ ଆମର ଜନ୍ମ । ଜନନୀ ବକ୍ଷର ମାଟି, ପାଣି, ପବନ ଆମର ଜୀବନ ରକ୍ଷକ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ପଦଯୁଗଳକୁ ପବିତ୍ର ମହୋଦଧୂର ଜଳ ନିତ୍ୟ ଧୌତ କରିବାରେ ନିୟୋଜିତ । ଜଳଧୂ ତୀରଦେଶରେ ଅଗଣିତ ତାଳ ତମାଳ ଆଦି ବୃକ୍ଷରାଜି ଶୋଭା ପାଉଛି । ଜନନୀ ବକ୍ଷଦେଶରେ ସ୍ଥାନିତ ନଦନଦୀମାନଙ୍କ ତଟଦେଶରୁ ପ୍ରବାହିତ ଶୀତଳ ସମୀରଣ ହୃଦୟରେ ପୁଲକ ସଞ୍ଚାର କରେ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଅଗଣିତ ସନ୍ତାନ ଆଜି ଚିରକାଳ ଧନ୍ୟ ହୋଇ ତାଙ୍କର ଚରଣଯୁଗଳ ଉପାସନା କରୁଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ଏପରି ବର୍ଣ୍ଣନା ଶ୍ରୁତିମଧୁର ଓ ବାସ୍ତବ ସତ୍ୟ ।

Question ୨୯ ।
ଉତ୍କଳ ଶୂରବର-ଦର୍ପିତ ଗେହା,
ଅରିକୁଳ-ଶୋଣିତ-ଚଇତ-ଦେହା,
ବିଶ୍ୱଭୂମଣ୍ଡଳ-କୄତବିର-ସେହା
ଜନନୀ, ଜନନୀ, ଜନନୀ ।
Answer:
ଉତ୍କଳ ଶୂରବର………………….. ଜନନୀ ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ପଠିତ ସାହିତ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ‘ସାହିତ୍ୟ ଧାରା’ ଅନ୍ତର୍ଗତ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଲେଖନୀନିସୃତ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’’ ଗୀତିକାର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଉପରୋକ୍ତ ପଦାବଳୀରେ କବି ଅତୀତ ଉତ୍କଳର ବୀରପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଗୌରବଗାଥା ସମ୍ପର୍କରେ ନିଖୁଣ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କର ଅଙ୍କ ବିଭୂଷିତ କରିଥିବା ବୀରପୁରୁଷମାନେ ନିଜ ନିଜ ବୀରତ୍ବର ଗରିମା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଚିର ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ।

ମଗଧରାଜ ଅଶୋକ ଅତୀତରେ ଏହି ଉତ୍କଳ ବା ତତ୍କାଳୀନ କଳିଙ୍ଗକୁ ବିଜୟ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ଅଶୋକ କଳିଙ୍ଗ ବିଜୟ କଲେ ସୁଦ୍ଧା କଳିଙ୍ଗର ବୀର ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ବୀରତ୍ଵ ସମ୍ମୁଖରେ ତାଙ୍କର ମସ୍ତକ ଅବନତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ଚଣ୍ଡାଶୋକରୁ ଧର୍ମାଶୋକରେ ପରିଣତ ହୋଇ ରାଜ୍ୟଜୟ ବାସନା ପରିହାର କରି ବୌଦ୍ଧଧର୍ମରେ ଦୀକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ । ଅତୀତର ଏହି ଚର୍ଚ୍ଚିତ ଗାଥା ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସରେ ଚିରକାଳ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇରହିଛି ।

Question ୩୦ ।
କବିକୁଳମୌଳି-ସୁନନ୍ଦନ-ବନ୍ଦ୍ୟ,
ଭୁବନ-ବିଘୋଷିତ କୀର୍ତ୍ତି-ଅନିନ୍ଦ୍ୟ,
ଧନ୍ୟ, ପୁଣ୍ୟ, ଚିରଶରଣ୍ୟ
ଜନନୀ, ଜନନୀ, ଜନନୀ ।
Answer:
କବିକୁଳମୌଳି ……………………………………………. ଜନନୀ ।
ଶଂସିତ ପଦ୍ୟାଶଟି ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାରୁ ଉଦ୍ଧୃତ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଉତ୍କଳ ଜନନୀ କିପରି ଶ୍ରେଷ୍ଠ କବିମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବନ୍ଦନୀୟା ହୋଇଛନ୍ତି, ସେହି ବିଷୟକୁ ଆବେଗପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ମହାନ୍ କବି ଓ ସୁପୁତ୍ରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍କଳଜନନୀ ବନ୍ଦନୀୟା । ତାଙ୍କର ପ୍ରଶଂସନୀୟ କୀର୍ତ୍ତି ସାରା ବିଶ୍ବରେ ପ୍ରଚାରିତ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ଧନ୍ୟା, ପୁଣ୍ୟବତୀ ଓ ସର୍ବଦା ଶରଣାଦାତ୍ରୀ ଭାବେ ଚିର ନମସ୍ୟା ।
ପ୍ରସଙ୍ଗଟିରୁ କବିଙ୍କର ମାତୃଭୂମି ପ୍ରଶଂସାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ଆଭାସ ମିଳେ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର :

Question ୩୧ ।
‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ କବିତାରୁ କବିଙ୍କ ଦେଶଭକ୍ତିର ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ଏକ କାଳଜୟୀ ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ କବି ଭାବରେ ଓଡ଼ିଶା ଭୂଖଣ୍ଡରେ ସର୍ବଜନବିଦିତ । ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ ସେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି, ସଙ୍ଗୀତ ଓ କଳା ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ଥିଲେ । କାନ୍ତକବି ଏକାଧାରରେ ଥିଲେ ଏକ ପ୍ରବୀଣ କବି ଓ ବିଖ୍ୟାତ କଥାକାର । ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦାନ କରି ଦେଶକୁ ଇଂରେଜ ଶାସନ କବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ନିମିତ୍ତ ପ୍ରଗାଢ଼ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଜାରି ରଖୁଥିଲେ ।

ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଅନେକ କ୍ଷୁଦ୍ର କବିତା ରଚନା କରି ଜନମାନସରେ ଦେଶପ୍ରେମ ଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରାଇବାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲେ । କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ସ୍ୱରଚିତ କବିତା ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍କଳ ମାତାର ଯଶୋଗାନ କରି ବନ୍ଦନା କରିଛନ୍ତି । ଗର୍ଭଧାରୀ ଜନନୀ ସଦୃଶ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଅନ୍ତରର ଗଭୀର ପ୍ରଦେଶରୁ ଭକ୍ତିପୂତ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି ।

ଦେଶ ଓ ଜାତିର ଉନ୍ନତି କାମନା ଓ ଗୌରବ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଦେଶପ୍ରେମୀ ଭାବେ ନିଜକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତି । ଦେଶର ଅଗଣିତ ଜନତା ମଧ୍ୟରେ କବିଙ୍କର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦେଶଭକ୍ତି ତାଙ୍କ ରଚିତ କବିତାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମେୟ ହୁଏ । ଉତ୍କଳ ବା ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତି କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ସ୍ଥାନିତ ସମସ୍ତ ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରଦ୍ଧାଯୁକ୍ତ ଅନ୍ତରରେ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜକୁ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିର ସନ୍ତାନ ବୋଲି ଗର୍ବ କରିଛନ୍ତି । ଏଥିରୁ କବିଙ୍କର ଦେଶଭକ୍ତି ଭାବ ସ୍ପଷ୍ଟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

Question ୩୨ ।
ଉତ୍କଳ ଜନନୀ କାହିଁକି ବନ୍ଦନୀୟା ? ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟାକାଶରେ ଏକ ଜାଜ୍ୱଲ୍ୟମାନ ତଥା ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ଚନ୍ଦ୍ରମା ସଦୃଶ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସରେ ଚିରସ୍ମରଣୀୟ । ତାଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ଦେଶପ୍ରେମ ଭାବ ଯୋଗୁଁ ସେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଗର୍ଭଧାରୀ ଜନନୀରୂପେ ଅବତାରଣା କରି ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଉପାସନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜନନୀ ସନ୍ତାନ ନିକଟରେ ଆମରଣ ବନ୍ଦନୀୟା । ଜନନୀଙ୍କ ବନ୍ଦନା ତଥା ଉପାସନା ସନ୍ତାନମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ଉନ୍ନତିରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ଅଙ୍କରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିବା ଅଗଣିତ ବୀର ସନ୍ତାନ ଉତ୍କଳକୁ ଶତ୍ରୁ କବଳରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ନିମିତ୍ତ ଜୀବନ ଦାନ କରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ବିଶ୍ଵର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରଧାମରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିବା ଯୋଗୁଁ ଦେଶ ବିଦେଶର କୋଣ ଅନୁକୋଣରୁ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀମାନେ ପୁରୀଧାମକୁ ପ୍ରଭୁଦର୍ଶନ ନିମିତ୍ତ ଆଗମନ କରିବା ଯୋଗୁଁ ଉତ୍କଳ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱବିଦିତ ତଥା ବନ୍ଦନୀୟା । ଉତ୍କଳରେ ଜନ୍ମିତ ବୀର ସନ୍ତାନମାନଙ୍କର ଅସାଧାରଣ ଅପୂର୍ବ ବୀରତ୍ଵ ଭାବ ଯୋଗୁ ଉତ୍କଳ ଆଜି ଧନ୍ୟା । ସପ୍ତାଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କଳା କାରୁକାର୍ଯ୍ୟର ନିଦର୍ଶନ ସ୍ୱରୂପ ଉତ୍କଳର ଅର୍କକ୍ଷେତ୍ର କୋଣାର୍କ ଚିର ବନ୍ଦନୀୟ ।

ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଅର୍ଦ୍ଧାଧିକ କଳେବର ନିଘଞ୍ଚ ବନାନୀରେ ବିମଣ୍ଡିତା ହୋଇ ଅପୂର୍ବ ଶ୍ରୀ ଧାରଣ କରି ବିଦେଶୀ ଜନମାନସରେ ଉଲ୍ଲାସ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥ‌ିବାରୁ ଉତ୍କଳ ଆଜି ଧନ୍ୟା ଓ ବନ୍ଦନୀୟା । ଓଡ଼ିଶା ମାତାର ଅଗଣିତ ସୁସନ୍ତାନ ଆଧ୍ୟାତ୍ମକ ଭାବନା ଓ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସରେ ସ୍ୱୟଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୌଗଦାନ କରି ଦେଶ, ଜାତିକୁ ଇଂରେଜ ଶାସନ ଚେତନାରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇ ଜନସମାଜକୁ ଉତ୍ତମ ମାର୍ଗ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛନ୍ତି । ଈଶ୍ୱରବିଶ୍ଵାସୀ ମନୋଭାବ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜନମାନସରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଭାଗବତ ଆରାଧନା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଅନ୍ତରରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ । ସର୍ବାଦୌ ମନ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଠିକ୍ ହେବ ଯେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ବାସ୍ତବିକ ବନ୍ଦନୀୟା ।

Question ୩୩ ।
ଏକ ସାର୍ଥକ ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ କବିତା ଭାବେ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’କୁ ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିର ଅନନ୍ୟ ପ୍ରତିଭା ସମ୍ପଦ ଚିରକାଳଜୟୀ ସ୍ରଷ୍ଟା ଭାବରେ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ସୁନାମ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । କାନ୍ତକବି ଏକାଧାରରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଶସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବା ଜନୈକ ପ୍ରବୀଣ ଦକ୍ଷତାଶୀଳ କବି ଓ କଥାକାର । ଦେଶାତ୍ମବୋଧ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ଚେତନାଶୀଳ ଭାବଗର୍ଭକ ଅନେକ କବିତା ସୃଷ୍ଟି କରି ସେ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ଚିରକାଳ ଅମର ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ।

ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଓ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସରେ ସ୍ବୟଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୌଗଦାନ କରି ଦେଶ, ‘ଜାତିକୁ ଇଂରେଜ ଶାସନ ଅଧୀନରୁ ଉଦ୍ଧାର ନିମିତ୍ତ ପ୍ରଗାଢ଼ ଉଦ୍ୟମ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀପ୍ରସୂତ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ ଦେଶପ୍ରେମ ଭାବର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ଅନ୍ତରରେ ବନ୍ଦନା ବା ଉପାସନା କରିଛନ୍ତି । ନିଜର ଆତ୍ମା ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଯେଉଁ ଅନାବିଳ ଶ୍ରଦ୍ଧା ସ୍ନେହ ଭାବ, ସେହିପରି ଦେଶ ଓ ଜାତିର ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ତାଦୃଶ ସମଭାବ ଜ୍ଞାପନ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତି ଦେଶମାଟି ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟରତ ଥିବା କଥା କବିତାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମେୟ ହୋଇଥାଏ ।

ଓଡ଼ିଶାର ଅତୀତ ଗୌରବ, ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଜ୍ଞଦେଶ, ତଟିନୀସମୂହର ଉର୍ବର ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ, ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କରେ ସୁଶୋଭିତ ଚାରୁକଳା, ବୀରପୁରୁଷମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ଵ କାହାଣୀ କାନ୍ତକବି ତାଙ୍କ ରଚିତ କବିତାରେ ସନ୍ନିବେଶିତ କରି ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ବନ୍ଦନା ଗ୍ରାନ କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’’ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଭବରେ ରୂପାୟିତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଏ କବିତାଟି ଏକ ସାର୍ଥକ ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ କବିତା ହୋଇପାରିଛି ।

Question ୩୪ ।
‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ କବିତାରୁ ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ମହନୀୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟାକାଶରେ ଅନବଦ୍ୟ ଗୀତିକା ତଥା କବିତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ଜନୈକ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟ ମହାରଥୀ । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀସମ୍ଭୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକ କବିତା ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଭାବ ଓ ଚେତନା ଶକ୍ତିରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ଉତ୍କଳର ଜଣେ ସୁଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନ ହିସାବରେ ସ୍ବରଚିତ କବିତାବଳୀରେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ମହାନତା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ବର୍ଣ୍ଣନା ସନ୍ନିବେଶିତ କରିଛନ୍ତି । କବି ଆମ ଜନ୍ମଭୂମି ଓଡ଼ିଶାକୁ ଅମୃତମୟୀ ଜନନୀ ରୂପେ ଉପାସନା କରି ତା’ର ଲାସ୍ୟମୟୀ, ହାସ୍ୟମୟୀ, ଭାଷମୟୀ ରୂପଲାବଣ୍ୟକୁ କବିତାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ।

ଅପରୂପ, ଅବର୍ଣନୀୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ସ୍ଵରୂପକୁ ସେ ନିଖୁଣ ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଜନନୀଙ୍କ ଅଙ୍କଦେଶ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟାନିରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ଶୀର୍ଷଭାଗ ସ୍ପର୍ଶ କରିଅଛି । ନୀଳ ଗିରିରାଜିର ମନୋଲୋଭା ଦୃଶ୍ୟ ଜନମାନସରେ ଉଲ୍ଲାସ ଭାବ ଉଦ୍ରେକ କରୁଅଛି । ବିହଙ୍ଗରାଜିର କେକାରବ ବନରାଜିର ଶୋଭାକୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଛି । ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ବକ୍ଷଦେଶରେ ସୁଶୋଭିତ ଧାନ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାନ ଲାଭ କରି ଗୌରବ ଅର୍ଜନ କରିଅଛି । ବାସ୍ତବ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀର ମହନୀୟତା ବର୍ଣ୍ଣିତ କବିତାରେ ପ୍ରତି ପାଦ ଓ ପଦରେ ପରିସ୍ଫୁଟିତ ହୋଇଛି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୩୫ । କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୃତି ସଂଗ୍ରହ କରି ପଢ଼ ।
୩୬ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀ କେଉଁ କେଉଁ କାରଣ ପାଇଁ ବନ୍ଦନୀୟା, ସେଇ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଟିପାଖାଥାରେ ଟିପି ରଖ ।
୩୭ । ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ କବିତାଟି ମୁଖସ୍ଥ କରି ମନେରଖ ।

ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କେବେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ୧୮୮୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୯ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୨ । କବିଙ୍କର ପିତାମାତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
କବିଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ ଚୌଧୁରୀ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାପାତ୍ର ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ରାଧାରାଣୀ ଦେବୀ ଥିଲା ।

୩ । କବି କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
Answer:
କବି ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ତାଳପଦା ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

୪। କବି ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ କେଉଁ ବିଷୟ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଆକୃଷ୍ଟ ଥିଲେ ?
Answer:
କବି ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ କଳା ଓ ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଆକୃଷ୍ଟ ଥିଲେ ।

୫। କବି କେଉଁ ବିଷୟରେ ଅନେକ ଉଚ୍ଚାଙ୍ଗ କବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ ବିଷୟରେ ଅନେକ ଉଚ୍ଚାଙ୍ଗ କବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

୬। କବିଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିସୃତ କେଉଁ ୨ଟି କୃତି ପାଠକଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦ ଯୋଗାଇ ଆସୁଛି ?
Answer:
କବିଙ୍କ ରଚିତ ‘କଣାମାମୁ’ ଉପନ୍ୟାସ ଓ ‘ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି’ ଗଳ୍ପ ଆଜି ମଧ୍ୟ ପାଠକଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦ ଯୋଗାଇ ଆସୁଛି ।

୭ । କବି ୧୯୩୭ ମସିହାରେ କେଉଁ ପତ୍ରିକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସମ୍ପାଦନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
କବି ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ‘ଡଗର’ ପତ୍ରିକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସମ୍ପାଦନା କରିଥିଲେ ।

୮। କବିଙ୍କ ରଚିତ ‘‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’’କୁ କେବେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତର ମାନ୍ୟତା
Answer:
କବିଙ୍କ ରଚିତ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’’ ୨୦୨୦ ମସିହା ଜୁନ୍ ୭ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତର

୯। ‘ଉତ୍କଳ’’ କହିଲେ କେଉଁ ପ୍ରଦେଶକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଉତ୍କଳ କହିଲେ ଆମ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।

୧୦ । କାନ୍ତକବି କାହାର ପଦବନ୍ଦନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଉତ୍କଳ ବା ଓଡ଼ିଶା ମାତାଙ୍କର ପଦବନ୍ଦନା କରିଛନ୍ତି ।

୧୧ । କବି ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କୁ କିପରି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
କବି ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କୁ ଚାରୁ ହାସମୟୀ ଓ ଚାରୁ ଭାଷମୟୀ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରି ସ୍ଵଅଭିମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

୧୨ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ସର୍ବାଙ୍ଗ କଳେବରକୁ କିଏ ଧୌତ କରୁଅଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ସର୍ବାଙ୍ଗ କଳେବରକୁ ମହୋଦଧୂର ପୂତ ବାରିରାଶି ଧୌତ କରୁଅଛି ।

୧୩। ମହୋଦଧୂ ତଟଦେଶ କିପରି ଶୋଭା ପାଉଅଛି ?
Answer:
ମହୋଦଧୂ ତଟଦେଶ ତାଳତାମାଳ ବୃକ୍ଷସମୂହରେ ଶୋଭା ପାଉଅଛି ।

୧୪ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ବକ୍ଷଦେଶରେ ସ୍ଥାନିତ ତଟିନୀ କୂଳରୁ କ’ଣ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ବକ୍ଷଦେଶରେ ସ୍ଥାନିତ ତଟିନୀ କୂଳରୁ ମନ୍ଦ ମନ୍ଦ ଶୀତଳ ସମୀର ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ।

୧୫ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀର କଳେବରରେ ଆଉ କ’ଣ
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀର କଳେବରରେ ମିଘଞ୍ଚ ବନରାଜି ଏବଂ ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ପର୍ବତମାଳା ଶୋଭା ପାଉଅଛି ।

୧୬ । କେଉଁମାନଙ୍କ କଳରବରେ ଉତ୍କଳର ଗଗନ ପବନ ମୁଖରିତ ହେଉଛି ?
Answer:
ବିବିଧ ଚାରୁ କେଉଁମାନଙ୍କ କଳରବରେ ଉତ୍କଳର ଗଗନ ପବନ ମୁଖରିତ ହେଉଛି ।

୧୭ । ଉତ୍କଳମାତାର ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ କାହାଦ୍ଵାରା ସୁଶୋଭିତା ହୋଇଛି ?
Answer:ଉତ୍କଳମାତାର ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ ସୌଦର୍ଯ୍ୟଶାଳିନୀ ସୁମନୋହାରିଣୀ ଶସ୍ୟଷେତ୍ର ସମୂହଦ।ରା ସୁଶୋଭିତ ହୋଇଛି ।

୧୮ । କେଉଁମାନେ ପବିତ୍ର କୁଟୀର ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଅହରହ ତପସ୍ୟାରତ ଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ମୁନି, ଯୋଗୀ, ଋଷିଗଣ ପବିତ୍ର କୁଟୀର ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଅହରହ ତପସ୍ୟାରତ ଅଛନ୍ତି ।

୧୯ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀ କୋଳରେ କେଉଁ କେଉଁ ତୀର୍ଥକ୍ଷେତ୍ର ବିରାଜିତ ହୋଇ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବ କରୁଛନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ କୋଳରେ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର, ଅର୍କକ୍ଷେତ୍ର ଆଦି ତୀର୍ଥକ୍ଷେତ୍ର ବିରାଜିତ ହୋଇ ଜନମାନସରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛନ୍ତି ।

୨୦ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ଗୌରବମଣ୍ଡିତା କାହିଁକି ?
Answer:
ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ଅଗଣିତ ଶୂରବର ସନ୍ତାନମାନଙ୍କର ଗୌରବ ଗାଥା ଓ କବି ତଥା ସନ୍ତାନମାନଙ୍କର ଗୌରବ ଗାଥା ଓ କବି ତଥା ଜନନୀ ଚିରକାଳ ଗୌରବମଣ୍ଡିତା ।

B ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ‘ପୂତ’ ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ ଲେଖ ।
Answer:
ପବିତ୍ର

୨। ‘ପୟୋଧ’ ଶବ୍ଦର ଦୁଇଟି ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ସମୁଦ୍ର, ସାଗର

୩। ‘ତଟିନୀ’ର ଦୁଇଟି ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ନଦୀ, ସରିତ

୪। ‘ଶୂରବର’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଲେଖ ।
Answer:
ବୀରଶ୍ରେଷ

୫। ‘ଚାରୁକଳା’ କହିଲେ କହାକୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ନୃତ୍ୟ-ସଙ୍ଗୀତ-ବିତ୍ର।ଙ୍କନ ବିଦ୍ୟ।

୬। ପୁଣ୍ୟର ବିପରୀତ ଅର୍ଥବୋଧକ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ପାପ

୭। ‘ଊଟଜ’ ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ ଲେଖ ।
Answer:
ପତ୍ରକୁଡ଼ିଆ | ମୁନିଋଷିମାନଙ୍କ ବାସସ୍ଥାନ

୮। ‘ଚାରୁ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଲେଖ ।
Answer:
ସୁନ୍ଦର

୯। ‘ସମୀର’ର ଦୁଇଟି ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
ପବନ, ବାୟୁ

୧୦ । ‘ଶୁଭ୍ର’ର ବିପରୀତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
Answer:
କୃଷ୍ଣ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧। କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର __________________ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୮୮୮

୨ । କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କଟକର ________________________ କଲେଜରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥେଲେ ।
Answer:
ରେଭେନ୍ସା

୩ । ଲକ୍ଷ୍ନୀକାନ୍ତଙ୍କର କୁଳଗୁରୁଙ୍କ ନାମ ___________________ ।
Answer:
ବାବାଜୀ ରାମଦାସ

୪ । ________________ ଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ

୫। ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ରଚିତ ______________ ଗଳ୍ପ ପୁସ୍ତକ ଆଜି ବି ଲୋକପ୍ରିୟ ।
Answer:
ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି

୬। ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ __________________ ସଙ୍ଗୀତ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରେ ବିଦ୍ରୋହର ବହ୍ନି ପ୍ରଜ୍ବଳିତ କରିଥିଲା ।
Answer:
ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ

୭। ତାଳତମାଳ _________________ ତୀରା ।
Answer:
ସୁଶୋଭିତ

୮। ______________ ବନଭୂମି ରାଜିତ ଅଙ୍ଗେ ।
Answer:
ଘନଘନ

୯ । ଶୁଭ୍ର-ତଟିନୀ-କୂଳ _________________ ସମୀରା ।
Answer:
ଶୀକର

୧୦। ________________ ସୁଶୋଭିତ କ୍ଷେତ୍ରା ।
Answer:
ସୁନ୍ଦରଶାଳି

୧୧। ଯୋଗୀଋଷିଗଣ _________________ ପବିତ୍ର। ।
Answer:
ଊଟଜ

୧୨। _______________ମଣ୍ଡିତ-ଦେଶ ।
Answer:
ସୁନ୍ଦର ମନ୍ଦିର

୧୩ । ଉତ୍କଳ ଶୂରବର-ଦର୍ପିତ _______________।
Answer:
ଗେହା

୧୪। ________________ ସୁନନ୍ଦନ-ବନ୍ଧ୍ୟା ।
Answer:
କବିକୁଳମୌଳି

୧୫ । ଭୁବନ ________________ କୀର୍ତ୍ତି- ଅନିଦ୍ୟା ।
Answer:
ବିଘୋଷିତ

D ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ ଠିକ୍ କିମ୍ବା ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ ଭୁଲ୍ ଲେଖ ।

୧। ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଠିକ୍

୨ । ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୩। ବାବାଜୀ ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କୁ ସଙ୍ଗୀତ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୪ । ୧୯୫୩ ମସିହାରେ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୫ । ‘ବୁଢ଼ାଶଙ୍ଖାରି’ ଗଳ୍ପ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିସୃତ !
Answer:
ଠିକ୍

୬ | ଜୁନ୍ ୧୦ ତାରିଖ ୨୦୧୯ ମସିହାରେ ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’’କୁ ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥିଲା ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୭ । ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ହେଉଛନ୍ତି ଚାରୁ ଭାଷମୟୀ ।
Answer:
ଠିକ୍

୮। କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଚଟକ ଚନ୍ଦ୍ରହାସ ଚମ୍ପୂ’ ଅତି ଜନପ୍ରିୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୯ । ସୁନ୍ଦରଶାଳି କହିଲେ ଶାଳବନକୁ ବୁଝାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍

୧୦ । ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଉତ୍କଳର୍ ପବିତ୍ର ତୀର୍ଥଭୂମି ଅଟେ ।
Answer:
ଠିକ୍

E ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
(A) ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର
(B) ମଧୁସୂଦନ ଦାସ
(C) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(D) ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ
Answer:
(A) ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର

2. କବି ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର’ କେଉଁ କବି ନାମରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
(A) କବିବର
(B) କାନ୍ତକବି
(C) ପ୍ରକୃତି କବି
(D) ପଲ୍ଲୀକବି
Answer:
(B) କାନ୍ତକବି

3. କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର କେଉଁ ମସିହାରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(A) ୧୮୮୫
(B) ୧୯୦୦
(C) ୧୮୮୮
(D) ୧୯୦୬
Answer:
(C) ୧୮୮୮

4. କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କଟକର କେଉଁ କଲେଜରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ ?
(A) ଖ୍ରୀଷ୍ଟ
(B) ଜେକେବିକେ
(C) କଟକ
(D) ରେଭେନ୍ସା
Answer:
(D) ରେଭେନ୍ସା

5. କାହା ପ୍ରେରଣାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ?
(A) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(B) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ
(C) ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ
(D) ମଧୁସୂଦନ ଦାସ
Answer:
(B) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ

6. ‘ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ’’କୁ କେବେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ?
(A) ୨୦୨୦ ମସିହା ଜୁନ୍ ୭ ତାରିଖ
(B) ୨୦୧୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖ
(C) ୨୦୦୦ ମସିହା ଜୁନ୍ ୭ ତାରିଖ
(D) ୨୦୨୧ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖ
Answer:
(A) ୨୦୨୦ ମସିହା ଜୁନ୍ ୭ ତାରିଖ

7. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ‘ଚାରୁ ହାସମୟୀ’ର ଅର୍ଥକୁ ବୁଝାଉଛି ?
(A) ଯାହାର ହସ ସୁନ୍ଦର
(B) ହସିହସି କା
(C) ଠୋଠୋ ହସ
(D) ମୁରୁକି ହସ
Answer:
(A) ଯାହାର ହସ ସୁନ୍ଦର

8. ଅଲଗା ଶବ୍ଦଟିକୁ ବାଛି ଲେଖ ।
(A) ଜନନୀ
(B) ଭଗିନୀ
(C) ମାଆ
(D) ବୋଉ
Answer:
(B) ଭଗିନୀ

9. କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
(A) ଚୌଧୁରୀ ବିଷ୍ଣୁ ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାପାତ୍ର
(B) ଚୌଧୁରୀ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ
(C) ଚୌଧୁରୀ ରୁଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାପାତ୍ର
(D) ଚୌଧୁରୀ ରମାକାନ୍ତ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାପାତ୍ର
Answer:
(B) ଚୌଧୁରୀ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ

10. କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତଙ୍କ ମାତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
(A) ରାଧାରାଣି ଦେବୀ
(B) ଜେମାମଣି ଦେବୀ
(C) ତିଳୋତ୍ତମ ଦେବୀ
(D) ସତ୍ୟଭାମା ଦେବୀ
Answer:
(A) ରାଧାରାଣି ଦେବୀ

11. କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର କେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ?
(A) ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ସୁଆଣ୍ଡୋରେ
(B) କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ସତ୍ୟଭାମାପୁରରେ
(C) ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ବାସୁଦେବପୁରରେ
(D) ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ତାଳପଦା ଗ୍ରାମରେ
Answer:
(D) ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ତାଳପଦା ଗ୍ରାମରେ

12. ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥାରୁ କେଉଁ ବିଷୟ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଆକୃଷ୍ଟ ଥିଲେ ?
(A) ସଙ୍ଗୀତ ଓ ନାଟକ
(B) କଳା ଓ ସଙ୍ଗୀତ
(C) ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ
(D) ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଗଣିତ
Answer:
(B) କଳା ଓ ସଙ୍ଗୀତ

13. ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର କେଉଁ ବିଷୟରେ ଅନେକ ଉଚ୍ଚାଙ୍ଗ
(A) ଭକ୍ତି ଓ ବାତ୍ସଲ୍ୟ ରସାତ୍ମକ
(B) ସାମାଜିକ ଓ କାଳ୍ପନିକ
(C) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ
(D) ଚେତନାଧର୍ମୀ ଓ ବିପ୍ଳବାତ୍ମକ
Answer:
(C) ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଦେଶାତ୍ମବୋଧକ

14. ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିସୃତ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ କୃତି ପାଠକଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦ ଯୋଗାଇ ଆସୁଛି ?
(A) କଣାମାମୁ
(B) ବୁଢ଼ା ଶଙ୍ଖାରି
(C) ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା
(D) ଜୀବନସଙ୍ଗୀତ
Answer:
(B) ବୁଢ଼ା ଶଙ୍ଖାରି

15. କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର କେଉଁ ମସିହାରେ ଡଗର ପତ୍ରିକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ସମ୍ପାଦନା କରିଥିଲେ ?
(A) ୧୯୨୭
(B) ୧୯୩୭
(C) ୧୯୪୭
(D) ୧୯୫୭
Answer:
(B) ୧୯୩୭

16. ‘ଉତ୍କଳ’’ କହିଲେ କେଉଁ ପ୍ରଦେଶକୁ ବୁଝାଏ ?
(A) ଓଡ଼ିଶା
(B) ବିହାର
(C) ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ
(D) ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ
Answer:
(A) ଓଡ଼ିଶା

17. କାନ୍ତକବି କାହାର ପଦବନ୍ଦନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ଉତ୍କଳ ମାତାଙ୍କ
(B) ଭାରତ ମାତାଙ୍କ
(C) ନିଜ ମାତାଙ୍କ
(D) ଜଗଜ୍ଜନନୀଙ୍କ
Answer:
(A) ଉତ୍କଳ ମାତାଙ୍କ

18. କବି ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କୁ କିପରି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ?
(A) ଚାରୁ ହାସ୍ୟମୟୀ ଓ ଚାରୁ ଲାସ୍ୟମୟୀ
(B) ପୂତ-ପୟୋଧ-ବିଧୌତ ଶରୀରା
(C) ଚାରୁ ଲାସ୍ୟମୟୀ ଓ ଚାରୁ ଭାଷମୟୀ
(D) ଚାରୁ ହାସମୟୀ ଓ ଚାରୁ ଭାଷମୟୀ
Answer:
(D) ଚାରୁ ହାସମୟୀ ଓ ଚାରୁ ଭାଷମୟୀ

19. ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ସର୍ବାଙ୍ଗ କଳେବରକୁ କିଏ ଧୌତ କରୁଅଛି ?
(A) ନଦନଦୀର ପୂଠ ବାରିରାଶି
(B) ପାର୍ବତ୍ୟ ଝରଣାର ନିର୍ମଳ ଜଳରାଶି
(C) ମହୋଦଧୂର ପୂତ ବାରିରାଶି
(D) ଶ୍ରାବଣୀ ବର୍ଷାର ପୂତ ବାରିରାଶି
Answer:
(C) ମହୋଦଧୂର ପୂତ ବାରିରାଶି

20. ମହୋଦଧୂ ତଟଦେଶ କେଉଁ ବୃକ୍ଷରେ ଶୋଭା ପାଉଅଛି ?
(A) ପନ୍ନଙ୍ଗ ନାରିକେଳ
(B) ତାଳତମାଳ
(C) ଶାଳ ପିଆଶାଳ
(D) ତାଳ ନାରିକେଳ
Answer:
(B) ତାଳତମାଳ

21. ଉତ୍କଳ ଜନନୀଙ୍କ ବକ୍ଷଦେଶରେ ସ୍ଥାନିତ ତଟିନୀ କୂଳରୁ କ’ଣ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ?
(A) ମନ୍ଦ ମନ୍ଦ ଶୀତଳ ସମୀର
(B) ମନ୍ଦ ମନ୍ଦ ଶୀତୋଷ୍ଣ ସମୀର
(C) ବେଗଗାମୀ ଶୀତଳ ସମୀର
(D) ମନ୍ଦ ମନ୍ଦ ଉଷ ଅନିଳ
Answer:
(A) ମନ୍ଦ ମନ୍ଦ ଶୀତଳ ସମୀର

22. ଉତ୍କଳ ମାତାର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ସୁମନୋହାରିଣୀ
(A) ପାହାଡିଆ ଅଞ୍ଚଳ
(B) ମରୁ ଅଞ୍ଚଳ
(C) ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(C) ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ

23. ମୁନି, ଯୋଗୀ, ଋଷିଗଣ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଅହରହ ତପସ୍ୟାରତ ଅଛନ୍ତି ?
(A) ଜଙ୍ଗଲରେ
(B) ପବିତ୍ର କୁଟୀରରେ
(C) ଆଶ୍ରମରେ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ପବିତ୍ର କୁଟୀରରେ

24. ଉତ୍କଳର ଆକାଶ କାହାର କଳରବରେ ମୁଖରିତ ?
(A) କାକ ଓ କୋକିଳ
(B) ଶୂନ ଓ ଛଞ୍ଚାଣ
(C) ସୁନ୍ଦର ବିହଙ୍ଗ କୁଳ
(D) ଶାଗୁଣା ଓ ଚିଲ
Answer:
(C) ସୁନ୍ଦର ବିହଙ୍ଗ କୁଳ

କବିଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ :
କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ କବି ଭାବରେ ପରିଚିତ । ସେ ଏକାଧାରରେ ଥିଲେ କବି, ନାଟ୍ୟକାର, ଔପନ୍ୟାସିକ, ଗାଳ୍ପିକ, ସଂପାଦକ ଏବଂ ବ୍ୟଙ୍ଗକାର । ସେ ଜୀବନ ଯୁଦ୍ଧରେ ବହୁ କଷ୍ଟ ସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରି ବିଦଗ୍ଧ ପାଠକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବେଦନ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ।

କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ୧୮୮୮ ମସିହା, ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୯ ତାରିଖରେ ମାଣବସା ଗୁରୁବାର ଦିନ ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା ତାଳପଦା ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ମାଣବସା ଗୁରୁବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ନାମ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ।ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ଚୌଧୁରୀ ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାପାତ୍ର ଏବଂ ମାତାଙ୍କ ନାମ ରାଧାମଣି ଦେବୀ । ଛାତ୍ର ସମୟରୁ ପାଠପଢ଼ା ସହିତ ସେ ଜଣେ ଦକ୍ଷ ଖେଳାଳି, ଅଭିନେତା ହେବା ସହ କବିତା ଲେଖା ଆଦିରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । ବାଲେଶ୍ଵର ସ୍କୁଲରୁ ଏଣ୍ଟ୍ରାନ୍ସ ପାସ୍ କଲାପରେ କଟକରେ ଆଇ.ଏ. ଓ କଲିକତାରେ ବି.ଏ. ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ ।

କବିତା ଲେଖାରେ ତାଙ୍କର କୃତିତ୍ଵ ପାଇଁ ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ଭଦ୍ରକ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଏକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ସଭା ଆୟୋଜନ କରାଯାଇ, ତାଙ୍କୁ କାନ୍ତକବି ରୂପେ ପରିଚିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଭାଗ୍ୟର ବିଡ଼ମ୍ବନା ହେତୁ ଶାରୀରିକ ଅସୁସ୍ଥତା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ଅଧିକ ଆଗେଇ ପାରିନଥିଲେ । ଗୁରୁ ବାବାଜୀ ରାମଦାସଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନାରେ ସେ ସଙ୍ଗୀତ ସୃଷ୍ଟିରେ ମନୋନିବେଶ କରିଥିଲେ । କାନ୍ତକବିଙ୍କର କାବ୍ୟଚେତନାର ଆଦର୍ଶ ଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ଜନନେତା ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ । ସେ ନିଜେ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି- ‘ମୋର କବିତା ଲେଖାର ଆଦ୍ୟଗୁରୁ ଭାବରେ ସେ ମୋର ପୂଜ୍ୟ । ତାଙ୍କରି କବିତା ମୋର ପ୍ରାଣରେ କବିତାର ଉନ୍ମେଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣା ମୋ ପ୍ରାଣରେ କବିତାର ଭୂର୍ଭି ଆଣିଦେଇଛି ।

ଏକଥା ସ୍ଵୀକାର କଲାବେଳେ ଛାତି ମୋର ଫୁଲି ଫୁଲି ଉଠୁଛି, ଗର୍ବରେ ଶିର ନତ ହୋଇଯାଉଛି ତାଙ୍କରି ପବିତ୍ର ଚରଣରେ । (କାନ୍ତ ସାହିତ୍ୟ ମାଳା-୧ମ ଖଣ୍ଡ ପୃ୫୪୦) କାନ୍ତକବିଙ୍କ ପରିବାର ଥିଲା ସଂଗ୍ରାମୀ ପରିବାର । ତାଙ୍କର ପିତା ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ, ଭଉଣୀ କୋକିଳା ଦେବୀ, ଜାହ୍ନବୀ ଦେବୀ, ସାନଭାଇ କମଳାକାନ୍ତ, ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ସେହି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ନେଇ କାନ୍ତକବି ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାରେ ‘ଅସହଯୋଗୀର ଆତ୍ମକଥା’ ପର୍ଯ୍ୟାୟ କ୍ରମେ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ ।

ତାଙ୍କ ମନରେ ରହିଥିଲା ଅସହଯୋଗ ଓ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ଭାବ । ତାହାର ପ୍ରକାଶିତ ରୂପ ହେଉଛି କେତେକ ’ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ’ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବୈଷ୍ଣବ ଭାବାପନ୍ନ ହେଲା ପରେ ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଭକ୍ତସୁଲଭ ଭାବାବେଗ, ପ୍ରେମ, କରୁଣା, ତିତିକ୍ଷାରେ ରସସିକ୍ତ ଭାବକୁ ସେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । ସେହିସବୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମ କବିତାଗୁଡ଼ିକ କବିଙ୍କର ‘ଜୀବନ ସଙ୍ଗୀତ’ କବିତା ସଂକଳନରେ ପ୍ରକାଶିତ । ଏଥରେ ବିଭୁପ୍ରୀତି ଯେଭଳି ରହିଛି, ବୈଷ୍ଣବ -ସୁଲଭ ଭାବାବେଗ ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ରହିଛି । କବି ଆନନ୍ଦମୟ ଅନୁଭୂତିରେ ଆତ୍ମହରା ହୋଇ ଗାଇଛନ୍ତି –
‘‘ଦେ ମୋତେ ବାଇଆ କରି ଆରେ ମୋର ବାଇଆ ରଜା
ନାଚିବି ମୁଁ ଲଙ୍ଗଳା ହୋଇ ତାଳି ମାରି ଦେଖୁ ମଜା ।’’

ଜୀବନର ପରିଣତ ବୟସରୁ କବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଲାଳିକା (Parody) ରଚନା କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଲାଳିକାଗୁଡ଼ିକ ‘‘ଚଟକ ଚନ୍ଦ୍ରହାସ ଚମ୍ପୂ’’ ସଂକଳନରେ ସଂକଳିତ । ଏହାର ଶୁଦ୍ଧ ଓ ବିମଳ ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଦାନ ଭଳି ଭାବ ରହିଛି । ହାସ୍ୟରସର ଅନ୍ତରାଳରେ ବ୍ୟଙ୍ଗ ଓ ବିଦୁପର ବାଣ ମଧ୍ୟ ସେ ନିକ୍ଷେପ କରିଛନ୍ତି ।

କାନ୍ତକବି ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରି ଉପନ୍ୟାସ ସ୍ରଷ୍ଟା ଭାବରେ ନିଜର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଉପନ୍ୟାସ ହେଉଛି ‘କଣାମାମୁ’ । ସେହି ଉପନ୍ୟାସଟି ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିବାର ପ୍ରେକ୍ଷାପଟ ଉପରେ ରଚନା କରାଯାଇଛି । ‘ଦେହି ପଦ ପଲ୍ଲବ ମୁଦାରମ୍’ ତାଙ୍କର ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ ।

‘ବୁଢ଼ା ଶଙ୍ଖାରି’ ଗଳ୍ପରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ଅପତ୍ୟସ୍ନେହର ଆବେଗକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ସେ ‘ଡଗର’ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଯେହେତୁ ସେ ଥିଲେ ଅଭିନେତା ଏବଂ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ ସହିତ ତାଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ରହିଥିଲା ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେତେବେଳେ ନାଟକ ରଚନା କରି, ତାହାକୁ ମଞ୍ଚସ୍ଥ କରାଇଥିଲେ । ସେହିପରି ସେ ସମୟର ସମାଜକୁ ଆଗରେ ରଖ୍ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସୃଷ୍ଟିରେ କବିଙ୍କର ଜୀବନଦର୍ଶନ ହୋଇଥିଲା ପ୍ରତିଫଳିତ ।

କବିତାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :
ଐତିହ୍ୟ, ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟ ସାର୍ଥକଭାବରେ ପ୍ରତିପାଦିତ । ସୁପ୍ତ ଜାତିକୁ କର୍ମମୁଖର ଓ ଜାଗ୍ରତ କରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି କବିତାଟି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା । କବିଙ୍କର ‘ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ’ କବିତା ଗୁଚ୍ଛର ଏହା ଥିଲା ପ୍ରଥମ ସଙ୍ଗୀତ । ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ୨୦୨୦ ମସିହାରେ ଏହି ସଙ୍ଗୀତଟି ରାଜ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତର ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କରିଛି ।

ଆମେ ସମସ୍ତେ ଓଡ଼ିଶାବାସୀ ବା ଉତ୍କଳବାସୀ,ଉତ୍କଳ ମାତାର ସନ୍ତାନ । ଏହାର ମାଟି, ପାଣି, ପବନରେ ଆମେ ବଦ୍ଧିତ ଓ ପରିପୁଷ୍ଟ । ମାତ୍ର ଆମେ ଆମ ଜନ୍ମମାଟିର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟକୁ ଅନେକ ସମୟରେ ବିସ୍ତ୍ରୁତ ହୋଇଯାଉ । ଏହି ଜନ୍ମଭୂମି ଯେ ବୀରପ୍ରସବିନୀ, କୀର୍ତ୍ତିଶାଳନୀ ଓ ଅପାସୋରା ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ବିମଣ୍ଡତା, ତାହାକୁ ନେଇ ନିଜର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁନା । କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଉତ୍କଳସନ୍ତାନଙ୍କ ମନରେ ମାତୃଭୂମି ପ୍ରତି ଯଥାର୍ଥ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ, ‘ଉତ୍କଳ ସନ୍ତାନ’ ସଙ୍ଗୀତର ଏକ ମନୋଜ୍ଞ ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳବାସୀଙ୍କ ମନରେ ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ନେଇ ଜାତୀୟ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିବାପାଇଁ କବି ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି ।

କବିତାର ସାରମର୍ମ :
କବିତାର ଘୋଷା ପଦରେ, କବି ଉତ୍କଳ ଜନନୀର ବନ୍ଦନା ଗାନ କରିଛନ୍ତି । ନିଜ ମାତୃଭୂମିକୁ ନମସ୍ୟା ଦେବୀ ଭାବରେ ଅଭ୍ୟର୍ଥନା ଜ୍ଞାପନ କରିଛନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ବିଶେଷଣରେ ବିଶେଷିତା କରିଛନ୍ତି । କବି ଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନଭାବରେ କହିଛନ୍ତି, ହେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ! ମୁଁ ତୁମର ବନ୍ଦନା କରୁଅଛି । ତୁମର ହସ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁନ୍ଦର ଓ ମନୋମୁଗ୍ଧକର । ତେଣୁ ତୁମେ ଚାରୁହାସମୟୀ । ସେହିପରି ତୁମର ଭାଷା ମଧ୍ୟ ବହୁତ ମଧୁର, ଯାହାକୁ ଶ୍ରବଣ କଲେ ହୃଦୟରେ ଅପୂର୍ବ ପୁଲକ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ସୁତରାଂ ତୁମେ ହେଉଛ ଚାରୁଭାଷମୟୀ । ଏଠାରେ କବି ପ୍ରିୟ ଜନ୍ମଭୂମିର ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର ହସ ଓ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ଭାଷାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

କବିତାର ପ୍ରଥମ ପଦରେ କବି ଜନ୍ମଭୂମିକୁ ସମ୍ବୋଧନ ଜଣାଇ କହିଛନ୍ତି, ହେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ତୁମର ଶରୀର ଅତ୍ୟନ୍ତ ପବିତ୍ର, ଯାହାକୁ କେବେବି ଅପବିତ୍ରତାର କାଳିମା ସ୍ପର୍ଶ କରିପାରିବ ନାହିଁ । କାରଣ ତୁମର ଶରୀରକୁ ସଦାସର୍ବଦା ପବିତ୍ର ମହାସାଗର ବିଧୌତ କରୁଅଛି । ତୁମର ଶରୀର ସାଗର ବେଷ୍ଟିତ । ସେହି ସାଗର ତୀରବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ତାଳ ଓ ତମାଳ ବୃକ୍ଷରାଜିର ସୁଶୋଭିତ । ତୁମ ଦେହକୁ ପବିତ୍ରୀକୃତ କରି ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ଅନେକ ନଦୀ । ସେହି ନଦୀମାନଙ୍କର ସ୍ରୋତ ନିର୍ମଳ । ଯାହାକୁ ଶୁଭ୍ର ସ୍ରୋତସ୍ଵିନୀ ଭାବରେ ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ । ସେହି ନଦୀଜଳକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରି ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବା ମୃଦୁ ସମୀରଣ ଜଳକଣା ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଶୀତଳ ହୋଇଥାଏ । ସେହି ସୁଶୀତଳ ବାୟୁର ସ୍ପର୍ଶ ପ୍ରାଣକୁ ଶୀତଳ କରିଦେଇଥାଏ ।

ହେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ! ତୁମ ଅଙ୍ଗେ ଅଙ୍ଗେ ସୁଶୋଭିତ ଘନ ବନାନୀ । ସେହି ନିଘଞ୍ଚ ବନରାଜିର ଅପୂର୍ବ ଶ୍ରୀରେ ତୁମେ ସୁଶୋଭିତା । ନୀଳ ପର୍ବତମାଳା ସମତଳଭୂମି ଉପରେ ଏପରି ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ ରହିଥା’ନ୍ତି, ଯାହାକୁ ଦେଖୁଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମୁଦ୍ରର ନୀଳଜଳରାଶି ଉପରେ ଉତ୍‌ତ ନୀଳତରଙ୍ଗ ଭଳି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଅନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଭୂଭାଗ, ଅର୍ଥାତ୍ ନଭ, ଜଳ, ସ୍ଥଳ ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର କାକଳୀରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅର୍ଥାତ୍ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର କଳରବରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ମୁଖରିତ ।

ହେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ! ତୁମର ଦିଗନ୍ତବିସ୍ତାରି କ୍ଷେତଗୁଡ଼ିକ ଶାଳିଧାନରେ ସୁଶୋଭିତ । ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ତୁମର ନେତ୍ରଦ୍ୱୟ । ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନଦ୍ୱାରା ସମୁଜ୍ଜ୍ବଳ ନେତ୍ର ବିଶିଷ୍ଟ ଅନେକ କୃତୀ ସନ୍ତାନର ତୁମେ ଜନ୍ମଦାତ୍ରୀ । ଅର୍ଥାତ ଉତ୍କଳର ସନ୍ତାନମାନେ ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ବଳରେ ଯଶସ୍ବୀ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ପୁନଶ୍ଚ ଯୋଗୀ ଋଷି ଏଠାରେ କୁଟୀର କରି ସେମାନଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରପୂତ ଧ୍ଵନିରେ ଭୂଭାଗକୁ ପବିତ୍ର କରିଛନ୍ତି ।
ହେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ, ତୁମେ ହେଉଛ ମନ୍ଦିରମାଳିନୀ । ସୁନ୍ଦର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ମନ୍ଦିରରାଜିରେ ତୁମେ ବିମଣ୍ଡିତା । ସୂକ୍ଷ୍ମକଳା ସମୂହଦ୍ବାରା ତୁମର ବେଶ ସୁଶୋଭିତ । ସେହିପରି ତୁମର ସମଗ୍ର ପ୍ରଦେଶ ପୁଣ୍ୟ ତୀର୍ଥସମୂହରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏଠାରେ କବି କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ମନ୍ଦିର ଓ ପୁଣ୍ୟ ତୀର୍ଥକ୍ଷେତ୍ରଦ୍ୱାରା ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ମହନୀୟା ହୋଇଛି ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଛନ୍ତି ।

ବୀରପ୍ରସବିନୀ ଉତ୍କଳମାତାର ମହିମା ଗାନ କରି କବି କହିଛନ୍ତି – ହେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ! ତୁମେ ହେଉଛ ଉତ୍କଳର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୀରମାନଙ୍କର ନିବାସସ୍ଥଳୀ । ଅର୍ଥାତ୍ ବହୁ ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠଙ୍କର ଏହା ହେଉଛି ଗୃହ । ଉତ୍କଳରେ ଜନ୍ମ ନେଇ ସେହି ସନ୍ତାନମାନେ ବୀରଭାବରେ ନିଜର ଅସମାନ୍ୟ ବୀରତ୍ଵ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଶତ୍ରୁକୁ ପଦାନତ କରିଛନ୍ତି । ଫଳସ୍ବରୂପ ଶତ୍ରୁକୁଳର ରକ୍ତରେ ତୁମ ଦେହ ହେଇଛି ରଞ୍ଜିତ । ଏହି ବୀରତ୍ବ ପାଇଁ ତୁମର ରହିଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମର୍ଯ୍ୟାଦା । ବିଶ୍ୱ-ଭୂମଣ୍ଡଳ ପ୍ରତି ତୁମର ମଧ୍ଯ ରହିଛି ଅଗାଧ ସ୍ନେହ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆପଣେଇ ନେବାର ଭାବ ।

ଉତ୍କଳରେ ଅନେକ ଯଶସ୍ବୀ କବି ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ କଳାକୃତିରେ ସେମାନେ ଉତ୍କଳର ବାଣୀଭଣ୍ଡାରକୁ କରିଛନ୍ତି ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ । ତେଣୁ କବି କହିଛନ୍ତି, ହେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ! କବିଶ୍ରେଷ୍ଠ ତଥା ସୁଯୋଗ୍ୟ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁମେ ହୋଇଛ ବନ୍ଦନୀୟା । ସେହି ଯଶସ୍ୱୀ କବିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବା ସେମାନଙ୍କର ଅନିନ୍ଦ୍ୟ କୀର୍ତ୍ତି ପାଇଁ ତୁମେ ସାରା ପୃଥିବୀରେ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଛ । ତୁମେ, ଧନ୍ୟା । ତୁମେ ପୁଣ୍ୟବତୀ । ତୁମର ସେହି ପବିତ୍ର, ଐତିହ୍ୟ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିରେ ଆମେ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛୁ । ଅର୍ଥାତ୍ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ ସର୍ବଦା ଶରଣଦାତ୍ରୀଭାବରେ ଚିର ନମସ୍ୟା ।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 19 ଦୂର ପାହାଡ଼ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 19 ଦୂର ପାହାଡ଼

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର

Question ୧।
ବିମଳବାବୁ ବୀଣାଙ୍କୁ ‘ଢିଙ୍କି ସ୍ବର୍ଗକୁ ଗଲେ ବି ଧାନ କୁଟେ’ କହିବାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ପ୍ରସିଦ୍ଧିର ପରିଚୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ।
‘ଢିଙ୍କି’ ଏକ ଧାନକୁଟା ଯନ୍ତ୍ର । ଯେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ଗଲେ ମଧ୍ୟ ସେ କେବଳ ଧାନ ହିଁ କୁଟିବ । ତା’ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି କର୍ମ କରିବାପାଇଁ ସେ ସମର୍ଥ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଗଳ୍ପର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ବିମଳବାବୁ ଏହି ଭକ୍ତିଟିକୁ ନିଜର ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ସେ ତାଙ୍କ ବାପଘରେ ଯେପରି ନଳା ଧୋଇ ଘରର କାମ କରି ହାତ ବିଣ୍ଡି କରିଥିଲେ, ସେହି ଅଭ୍ୟାସ ତାଙ୍କର ରହିଛି । ସ୍ଵାମୀ ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ସେକ୍ରେଟାରୀ ଓ ଘରେ ଚାକର ଚାକରାଣୀ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ସେମାନଙ୍କୁ କାମ କରିବାକୁ ନ ଦେଇ ହାତରେ ପହଁରା ଧରି ଘରକାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିଲେ । ପତ୍ନୀଙ୍କର ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଦେଖ୍ ବିମଳବାବୁ କହିଥିଲେ – ‘‘ଢିଙ୍କି ସ୍ବର୍ଗକୁ ଗଲେ ବି ଧାନ କୁଟେ ।’’

Question ୨ ।
ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ କିଏ ଓ ସେ କ’ଣ କରନ୍ତି ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ବତ କୃତି ।
ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ଏକାଙ୍କିକାର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ବିମଳବାବୁଙ୍କର ସହପାଠୀ ତଥା ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ । ବୟସ ପଇଁଚାଳିଶ ମଧ୍ଯରେ । ସୁନ୍ଦର ଚେହେରା, ରୁଚିସମ୍ପନ୍ନ ପୋଷାକ ପରିଚ୍ଛଦ । ପାଇପ୍ ଟାଣିବା ତାଙ୍କର ଏକ ବଦଭ୍ୟାସ । ସେ ମାସେ ହେଲା Additional District Magistrate ହୋଇ କଟକ ଆସିଛନ୍ତି । ସେ କ୍ଲବ୍ ଯାଆନ୍ତି, ଚେସ୍ ଖେଳନ୍ତି ଏବଂ ସବୁବେଳେ ବୁଲିବାପାଇଁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ତାଙ୍କୁ ବୁଲା ରୋଗ ଧରିଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଆତ୍ମସମ୍ମାନ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ପୁରୁଷ କିପରି ପତ୍ନୀର ସମସ୍ତ ଦୌରାତ୍ମ୍ୟ ସହ୍ୟକରି ନୀରବରେ ଜୀବନ ପଥରେ ଗତି କରେ, ତାହା ଏହି ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରତିପାଦନ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୩।
ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ‘ଆକଣ୍ଠ ସୁଖପାନ କରୁଛନ୍ତି’ ବୋଲି ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ଲେଖକଙ୍କ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ବତ ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ବହନ କରେ ।
ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କ ସହଧର୍ମିଣୀ । ସେ ଅନର୍ସ ସହ ବି. ଏ. ପାଶ୍ କରିଛନ୍ତି । ନିଜେ ବିଭିନ୍ନ ସଭା ସମିତିରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଯାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀକୁ କ୍ଲବ୍‌କୁ ଯିବାକୁ ଦିଅନ୍ତିନି । ଯଦିବା ସ୍ଵାମୀ ଯିବାପାଇଁ ବାହାରନ୍ତି, ତେବେ ସେ ତାଙ୍କ ଜୋତା ମୋଜା ଖୋଲି ଲୁଚାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଦେହରୁ ପୋଷାକ କାଢ଼ି ବାକ୍‌ସ ଭିତରେ ଲୋଚାକୋଚା କରିଦିଅନ୍ତି ।

ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ହାତ ଲଗାଇବାକୁ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହୁଅନ୍ତିନି । ସ୍ଵାମୀ A. D. M, ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଗାଡ଼ିକୁ ନିଜ ଅଧୀନରେ ରଖନ୍ତି । ଗାଡ଼ି କେବଳ ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ଅଫିସ୍‌ରେ ଛାଡ଼େ ଓ ନେଇଆସେ । ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଉପରେ କର୍ତ୍ତୃତ୍ଵ ଜାହିର କରିବାରେ ସେ ଆନନ୍ଦ ପାଆନ୍ତି । ଭଗବାନ୍ ତାଙ୍କୁ ସନ୍ତାନ ଦେଇ ନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ‘ପିଲାଛୁଆ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ସ୍ବଚ୍ଛଳ ଓ ଅତୁଟ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଆକଣ୍ଠ ସୁଖପାନ କରୁଛନ୍ତି’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

Question ୪।
‘କାରଣ ନ ଥାଇ କାର୍ଯ୍ୟର ଉପ୍‌ରି? – ଏହା ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ କହିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି । କୌଣସି କାରଣ ନଥାଇ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ସମସ୍ତେ କୁହନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଅଳଂକାର ଶାସ୍ତ୍ରର ନିୟମାନୁଯାୟୀ କୌଣସି କାରଣ ନଥାଇ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ସମସ୍ତେ କୁହନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଅଳଂକାର ଶାସ୍ତ୍ରର ନିୟମାନୁଯାୟୀ କୌଣସି କାରଣ ନଥାଇ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ପତ୍ତି ହେଲେ ବିଭାବନା ଅଳଂକାର ହୁଏ । ଅର୍ଥାତ୍ କାରଣ ନଥାଇ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ପ ହୋଇପାରେ ।

ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବିମଳବାବୁଙ୍କର ବିଷୋଦ୍‌ର ଦେଖ୍ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ଧାରଣା ବଦଳିନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ବିବାହର ଗୋଟିଏ ମାସ ନ ଯାଉଣୁ ଯେଉଁ ସମାଲୋଚନା ସେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ତା’ର ବହୁବାର ପୁନରାବୃତ୍ତି ହୋଇଥବ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ । ତାହା ଶୁଣି ବିମଳବାବୁ କାରଣ ନଥାଇ କେହି କାହାର ସମାଲୋଚନା କରେ ନାହିଁ ବୋଲି କହିବାରୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ବିଭାବନା ଅଳଂକାରର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବିନା କାରଣରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ବୋଲି ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ୍ ବିମଳବାବୁ ବିନା କାରଣରେ ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କର ସମାଲୋଚନା କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ ।

Question ୫।
ବିମଳବାବୁ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କଠାରୁ କ’ଣ ଆଶା କରନ୍ତି ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କଠାରୁ ଆଶାନୁରୂପ ସେବାଯତ୍ନ ଆଶା କରନ୍ତି । ସେ ଅଫିସ୍‌ରୁ ହାଲିଆ ହୋଇ ଫେରିଲେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଦଉଡ଼ି ଆସି ତାଙ୍କ ପାଖରେ ବସନ୍ତେ, ତାଙ୍କୁ ପଙ୍ଖା କରି ଦିଅନ୍ତେ, ତାଙ୍କ ଗୋଡ଼ରୁ ଜୋତାମୋଜା କାଢ଼ି ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ସବୁବେଳେ ରହନ୍ତେ । ସମାଜରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୁରୁଷଙ୍କ ମନର ଏହିକଥାକୁ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ଚରିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଲେଖକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୬।
ରାଜୀବ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ କେଉଁଥୁଲାଗି ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ଥଲେ ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି ।
ରାଜୀବ ଥିଲେ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠା କନ୍ୟା ରୀନାର ବନ୍ଧୁ । ରୀନା ଓ ରାଜୀବ ଉଭୟ ଉଭୟଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପଭି ନେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ରାଜୀବ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ଆଳାପ ଆଲୋଚନା କରି ତାଙ୍କର ନିକଟତର ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ନିଜକୁ ଜଣେ ଜୀବନବୀମା ଏଜେଣ୍ଟ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେଇ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ ଜୀବନବୀମା କରିବାପାଇଁ କହିଥିଲେ । ବିମଳବାବୁ ରାଜି ନହେବାରୁ ସେ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କର ‘ଅଜରାମରବତ୍ ପ୍ରାଜ୍ଞ ବିଦ୍ୟାମର୍ଥଞ୍ଚ ଚିନ୍ତୟେତ୍’ ଏବଂ ‘Sceptre and crown tumble down’ ପ୍ରଭୃତି ଉକ୍ତିର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ତାଙ୍କୁ ବୀମା କରିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ସେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସେ ସଫଳ ହୋଇନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଶା ହରାଇ ନଥିଲେ ।

Question ୭ ।
ବିମଳବାବୁ ରାଜୀବଙ୍କୁ କି ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ।
ବିମଳ ବାବୁ ରାଜୀବଙ୍କୁ ବିବାହ ନ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ । କାରଣ, ଜୀବନବୀମା କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ରାଜୀବବାବୁ ତାଙ୍କ ଆଗରେ ଏକ ଭିନ୍ନ ଥିଓରି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ ଆଜିକାଲି ଅସ୍‌କାଂଶ ପାଠୋଇ ଝିଅମାନେ ସ୍ଵାମୀଭକ୍ତି, ସ୍ଵାମୀସେବା କରୁନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ଘର ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଦା ସ୍ଵାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ଭିତରେ କଳହ ଲାଗି ରହୁଛି । ତା’ଛଡ଼ା ସେମାନେ ହିନ୍ଦୀ ଫିଲିମ୍ ଦେଖ୍ ଅତିମାତ୍ରାରେ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହେଉନାହାନ୍ତି । ରାଜୀବଙ୍କର ଏହି ଦର୍ଶନଭରା ବାଣୀ ଶୁଣି ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ ନକରିବାକୁ ଉପଦେଶ ଦେବା ସହିତ ବିବାହ କଲେ ବହୁ ବିପଦରେ ପଡ଼ିବେ ବୋଲି ସତର୍କ କରାଇଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୮ ।
‘ଢିଙ୍କି ପଡ଼ିଛି ଆଠଗଣ୍ଡା, ଶୁଖେଇଦବାକୁ ଜଣେ ଭେଣ୍ଡା’ – ଏକଥା ପଦୀ କାହିଁକି କହିଲା ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ପ୍ରତିଭାର ଅପୂର୍ବ ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରେ ।
‘ଢିଙ୍କି ପଡ଼ିଛି ଆଠଗଣ୍ଡା, ଶୁଖେଇଦବାକୁ ଜଣେ ଭେଣ୍ଡା’ – ଉକ୍ତିଟିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ହେଲା କରିବାପାଇଁ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ପଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ବେଳେ କରିବା ଲୋକ ମାତ୍ର ଜଣେ । ପଦୀ ହେଉଛି ବିମଳବାବୁଙ୍କ ଘରର ଚାକରାଣୀ । ତା’ମତରେ ସେ ହିଁ ବାବୁଙ୍କ ଘରର ପ୍ରତିଟି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ତା’କାର୍ଯ୍ୟରେ ତାକୁ ଆଉ କେହି ସାହାଯ୍ୟ କରୁନାହାନ୍ତି । ତା’ର କାମ କରିବାର ବୟସ ଗଡ଼ିଗଲାଣି । ଘରର ଏତେଗୁଡ଼ିଏ କାମକୁ ସେ ଏକୁଟିଆ ଆଉ କରିପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ଘରର ଚାକର ଗୁରିଆକୁ ଏହି ଉକ୍ତିଟି କହିଥିଲା ।

Question ୯ ।
ବିମଳବାବୁଙ୍କ ଗୋଡ଼ କାହିଁକ କଟ୍ରକଟ୍ କରୁଥିଲା ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି ।
ହୋଇଥିଲେ । ସୁମିତ୍ରଦେବୀ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଗୋଡ଼ରୁ ଜୋତାମୋଜା କାଢ଼ିଦେବା, ପଙ୍ଖା କରିବା ତଥା ଜାମାପଟା କାଢ଼ିନେବା କଥା ଶୁଣି ନିଜ ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କଠାରୁ ସେହି ସେବା ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ଉପାୟ ଚିନ୍ତା କରିଥିଲେ । ସେ ଭାବିଲେ ଷ୍ଟାପ୍‌ବାଲା ଜୋତା ପିନ୍ଧିବାରୁ ଗୋଡ଼ରୁ ଖୁସ୍‌ନା ଖସିଯାଉଛି । ତେଣୁ ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦୋକାନକୁ ଯାଇ ନୂଆ ଜୋତାମୋଜା କିଣି ପିନ୍ଧିଛନ୍ତି ଏବଂ ଫିତାଟାକୁ କଷ୍ଟକରି ବାନ୍ଧି ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଗୋଡ଼କୁ କାଟିଲେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀ ଆସି ପାଦରୁ ଖୋଲିଦେବେ । ସେଥ୍ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଗୋଡ଼ ଯେତିକି କଟ୍‌କଟ୍ କରୁଥିଲା, ତାଙ୍କ ମନ ମଧ୍ୟ ସେତିକି କଟ୍‌କଟ୍ କରୁଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ବିମଳବାବୁ ଝିଅ ମୀନା ଆଗରେ କି ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ।
ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କ ସାନଝିଅ ମୀନା ଆଗରେ ତାଙ୍କ କଥା କେହି ବୁଝୁନାହାନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଦୁଇଝିଅ ତାଙ୍କ କଥା ବୁଝିଲେ ମଧ୍ୟ ଯିଏ ବୁଝିବା କଥା ସେ ବୁଝୁନାହିଁ । ସେ ନିଜେ ସୁନ୍ଦରୀ ବୋଲି ମନେ ମନେ ଗର୍ବ କରୁଛି । ବିମଳବାବୁଙ୍କ କଳା ଚେହେରା ତଥା ମୁଣ୍ଡ ପଛରେ ଏକ ଭାଲୁ ଚନ୍ଦା ଥିବାରୁ ତାଙ୍କ ତାଙ୍କୁ ଘୃଣା କରନ୍ତି । ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କ କଥା କିଛି ବୁଝୁନାହାନ୍ତି ବୋଲି ସେ ତାଙ୍କ ଝିଅ ଆଗରେ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି । ଏହା ଥିଲା ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ସେବାଯତ୍ନ ପାଉନଥିବା ଏକ ପତିହୃଦୟର ଦୁଃଖଦ ଅଭିଯୋଗ ।

Question ୧୧ ।
ଝିଅମାନେ ବୋଉକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ବିମଳବାବୁ କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି।
ବିମଳବାବୁ ନିଜର କଳା ଚେହେରା ତଥା ମୁଣ୍ଡ ପଛରେ ଭାଲୁଖୁଆ ଚନ୍ଦା ଥ‌ିବାରୁ ତାଙ୍କ ସୁନ୍ଦରୀ ପତ୍ନୀ ତାଙ୍କୁ ଘୃଣା କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଝିଅ ମୀନା ଆଗରେ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ପତ୍ନୀ ସୁନ୍ଦରୀ ବୋଲି ମନେ ମନେ ଗର୍ବ କରନ୍ତି – ଏହି କଥାର ସତ୍ୟତା ସେ ଝିଅଠାରୁ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଝିଅ ମୀନା ବୋଉ ସୁନ୍ଦରୀ ବୋଲି ତାଙ୍କ ମନରେ ଗର୍ବ ହୁଏ ନାହିଁ କି ବୋଲି ଓଲଟା ପ୍ରଶ୍ନ କରିବାରୁ ବିମଳବାବୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବୋଉଙ୍କ ମିଜାଜ ଅନୁଯାୟୀ ଦୁଇଝିଅଙ୍କର ମିଜାଜ ମଧ୍ୟ ଗଢ଼ିଉଠିଲାଣି । ତେଣୁ ଝିଅମାନେ ତାଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ ନକରି ତାଙ୍କ ମାଆକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛନ୍ତି ।

Question ୧୨ ।
ଝିଅମାନଙ୍କ ପଢ଼ା ବନ୍ଦ କରିଦେବେ ବୋଲି ବିମଳବାବୁ ହଠାତ୍ କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ଵତ ସୃଷ୍ଟି ।
ବିମଳବାବୁ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ସେବା ପାଇବା ଆଶାରେ ନୂଆ ଜୋତାମୋଜା କିଣି ପାଦରେ ତାକୁ ଜୋର୍‌ରେ ଭିଡ଼ିକରି ପିନ୍ଧିଛନ୍ତି । ପାଦଟା କଟ୍‌କଟ୍ କରିବାରୁ ଝିଅ ମୀନା ତାକୁ ଖୋଲିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଛି । ତାକୁ ବାରଣ କରିଛନ୍ତି ବିମଳବାବୁ । ଝିଅ ମୀନା କହିବା ଅନୁଯାୟୀ ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀ ଖୋଲିଦେବେ କି ବୋଲି ପଚାରିବାରୁ ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କୁ ‘କେଉଁଦିନ ଖୋଲିଥିଲ ନା ଆଜି ଖୋଲିବ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ବୀଣାଦେବୀ ବିରକ୍ତ ହୋଇ ‘ନିଜ କାମ ନିଜେ କର’ ବୋଲି କହି ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି ।

ନିଜ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ନ ହେବାରୁ ବିରକ୍ତି ଅନୁଭବ କରୁଥିବାବେଳେ ମୀନା ଜଳଖୁଆ ଧରି ଆସିଛି ତଥା ରୀନା ଡାକ୍ତରୀ ବ୍ୟାଗ୍ ଧରି ନାଇଟ୍ ଡ୍ୟୁଟି ପାଇଁ ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ଯିବାକୁ ବାହାରିଛି । ତେଣୁ ସେ ଝିଅମାନଙ୍କ ପାଠପଢ଼ା ବନ୍ଦ କରିଦେବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଡାକ୍ତରୀ ପଢ଼ି ରୀନା ଅଧ୍ଵ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଯାଉଛି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଯେଉଁ ପଢ଼ାରେ ପତିସେବା ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉନାହିଁ ସେ ପାଠ ପଢ଼ି କୌଣସି ଲାଭ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷିତା ହେଲେ ମଧ୍ୟ ମଣିଷ ନିଜ ପ୍ରକୃତି ସହଜରେ ଛାଡ଼ିପାରେ ନାହିଁ – ଏହା କେଉଁ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି ।
ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ଥିଲେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା । ବନ୍ଧୁ ହରେନ୍ଦ୍ରଙ୍କଠାରୁ ବନ୍ଧୁପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀଙ୍କ ପତିଭକ୍ତି ତଥା ପତିସେବା କଥା ଶୁଣି ବିମଳବାବୁ ନିଜ ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କଠାରୁ ସେହିପରି ସେବା ପାଇବାପାଇଁ ଚାହିଁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ଯେତେବେଳେ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀଙ୍କ ପତିସେବାର ଅର୍ଥ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କଲେ, ସେତେବେଳେ ବିମଳବାବୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଯାଇଥିଲେ।

ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ ଜୋତାମୌଜା ଓ ଜାମାପଟା କାଢ଼ି ଲୋଚାକୋଚା କରିଦେବାର ଅର୍ଥ ତାକୁ କ୍ଲବକୁ ଯିବାକୁ ବାରଣ କରିବା, ମୋଡ଼ାମୋଡ଼ି କରିଦେବାର ଅର୍ଥ ହାତ ଓ କାନ ମୋଡ଼ିଦେବା ଏପରିକି ରାଗିଗଲାବେଳେ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି ଯେ ସେ ତାଙ୍କର ସ୍ଵାମୀ ବୋଲି । ଜଣେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ଏପରି ବ୍ୟବହାର କଥା ଶୁଣି ବିମଳବାବୁ ଯେତେବେଳେ ବିଶ୍ବାସ କରିପାରୁନଥିଲେ ସେତେବେଳେ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ କହିଥିଲେ ଯେ ମଣିଷ ଯେତେ ଶିକ୍ଷା ପାଇଲେ ମଧ୍ୟ ସେ କେବେ ତା’ର ପ୍ରକୃତି ଛାଡ଼ିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ସୁମିତ୍ରା ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା ହୋଇଥିଲେ ତା’ର ପ୍ରକୃତି କେବେହେଲେ ଯିବ ନାହିଁ।

Question ୧୪।
ବିମଳବାବୁ ନିଜକୁ ବୋକା ବୋଲି କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କଠାରୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀଙ୍କ ପତିଭକ୍ତି ତଥା ସ୍ଵାମୀସେବା କଥା ଶୁଣି ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ସେହିପରି ସେବାଯତ୍ନ ପାଇବା ଆଶାରେ ନୂଆ ଜୋତା ମୋଜା କିଣି ତାକୁ ପାଦରେ ଜୋର୍‌ରେ ଭିଡ଼ି ଘରକୁ ଆସିଥିଲେ । ଗୋଡ଼ରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ କାହାକୁ ଖୋଲିବାକୁ ଦେଇନଥିଲେ । କାରଣ ତାଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ହିଁ ଖୋଲିବେ । ତାଙ୍କର ଏପ୍ରକାର ମର୍କଟାମି ଦେଖ୍ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ପତିସେବାର ପ୍ରକୃତ ରହସ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚନ କଲେ, ସେତେବେଳେ ବିମଳବାବୁ ପ୍ରଥମେ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଉକ୍ତିକୁ ବୁଝିପାରି ନଥ‌ିବାରୁ ନିଜକୁ ବୋକା ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

Question ୧୫ ।
‘ଦୂର ପାହାଡ଼ ସୁନ୍ଦର’ ବୋଲି ମୀନା କାହିଁକି କହିଲା ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କର ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି, ଯେଉଁଥରେ ସମାଜ ପ୍ରତି ଇଙ୍ଗିତଧର୍ମୀ ଶିକ୍ଷା ନିହିତ ଅଛି ।
ଦୂରରୁ ପାହାଡ଼ ଯେପରି ସୁନ୍ଦର ଦେଖାଯାଏ, ପ୍ରକୃତରେ ସେହି ସୁନ୍ଦରତା ତା’ପାଖରେ ନଥାଏ । ସେହିପରି ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ପାଖରେ ଥିଲେ ଦୂର ପାହାଡ଼ ସଦୃଶ । ବନ୍ଧୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କଠାରୁ ତାଙ୍କ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା ପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀଙ୍କ ପତିଭକ୍ତି ତଥା ସ୍ଵାମୀସେବା ବିଷୟରେ ଶୁଣି ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ପତିଗତପ୍ରାଣା ଉତ୍ତମା ଗୃହିଣୀ ବୋଲି ମନେ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ବନ୍ଧୁଙ୍କଠାରୁ ତାଙ୍କ ପତିସେବାର ପ୍ରକୃତି ରହସ୍ୟ ଶୁଣିବା ପରେ ଏବଂ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ଆସି ଯେପରି ଭାବେ ବନ୍ଧୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କୁ ନେଇଗଲେ, ତାହା ଦେଖୁ ସେ ତାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିପାରୁ ନଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ସାନଝିଅ ମୀନା କହିଥିଲା– ‘‘ସେମିତି ମନେହେବ ବାପା ! ଦୂର ପାହାଡ଼ ସୁନ୍ଦର ପରା ।’’

Question ୧୬ ।
ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ ‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ରଖୁବାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ନାଟ୍ୟକାର ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କର ଏକ ଅମ୍ଳାନ ତଥା କାଳଜୟୀ ସୃଷ୍ଟି ।
ଦୂରରୁ ପାହାଡ଼ ବହୁତ ସୁନ୍ଦର ଦେଖାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ସେହି ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପାହାଡ଼ ପାଖରେ ନଥାଏ । କାରଣ ତାହା ଶିଳାମୟ । ଏଠାରେ ଲେଖକ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା ପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀଙ୍କୁ ଦୂର ପାହାଡ଼ ରୂପେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ପତିସେବା ବିଷୟରେ ଶୁଣି ଏକାଙ୍କିକାର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ବିମଳବାବୁ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ସେହିପରି ସେବା ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ପାଇବା ଆଶାରେ ଘରେ ଅଶାନ୍ତର ଝଡ଼ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପରେ ସେ ବନ୍ଧୁଙ୍କଠାରୁ ବନ୍ଧୁପତ୍ନୀଙ୍କ ପତିସେବାର ପ୍ରକୃତ ରହସ୍ୟ ଶୁଣି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା ବନ୍ଧୁପତ୍ନୀ ଯେପରି ଭାବେ ତାଙ୍କ ଘରୁ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କୁ ନେଇଯାଇଛନ୍ତି, ତାହା ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି । ଏହିପରି ଏକ କଥାବସ୍ତୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଏକାଙ୍କିକାଟି ରଚିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏକାଙ୍କିକାର ‘ଦୂର ପାହାଡ଼’ ନାମକରଣର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଛି ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୧୭ । ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଏକାଙ୍କିକା ସଂଗ୍ରହ କରି ତୁମେ ପଢ଼ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଶୁଣାଅ ।
୧୮। ‘ଦୂରପାହାଡ଼’ ବ୍ୟତୀତ ଏହି ଏକାଙ୍କିକାର ଅନ୍ୟ କ’ଣ ନାମକରଣ କରାଯାଇପାରେ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ତୁମ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା କର ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ବିମଳବାବୁ ବୀଣାଙ୍କୁ ‘ଢିଙ୍କି ସ୍ବର୍ଗକୁ ଗଲେ ବି ଧାନ କୁଟେ’ ବୋଲି କହିଥିଲେ କାହିଁକି ?
Answer:
ସ୍ଵାମୀ ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ସେକ୍ରେଟାରୀ ଓ ଘରେ ଚାକର ଚାକରାଣୀ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବୀଣଶଦେବୀ ହାତରେ ପହଁରା ଧରି ଘରକାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥ‌ିବା ଦେଖି ବିମଳବାବୁ ଏକଥା କହିଥିଲେ ।

2. ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ କ’ଣ କରିବାକୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି ?
Answer:
ମାସେ ହେଲା Additional District Magistrate ହୋଇ କଟକ ଆସିଥିବା ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ କ୍ଲବ୍ ଯାଆନ୍ତି, ଚେସ୍ ଖେଳନ୍ତି ଏବଂ ସବୁବେଳେ ବୁଲିବାପାଇଁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି ।

3. ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ କିଏ ?
Answer:
ହରେ ନ୍ଦ୍ର ବାବୁ ଏକାଙ୍କିକାର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ବିମଳବାବୁଙ୍କର ସହପାଠୀ ତଥା ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ ।

4. ବିମଳବାବୁ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କଠାରୁ କ’ଣ ଆଶା କରନ୍ତି ?
Answer:
ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଆଶାନୁରୂପ ସେବାଯତ୍ନ ଆଶା କରନ୍ତି ।

5. ରାଜୀବ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ କେଉଁଥୁଲାଗି ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ଥିଲେ ?
Answer:
ରାଜୀବ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ ବୀମା କରିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ଥିଲେ ।

6. ବିମଳବାବୁ ରାଜୀବଙ୍କୁ କି ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଓ କାହିଁକି ?
Answer:
ବିମଳବାବୁ ରାଜୀବଙ୍କୁ  ବିବାହ ନକରିବାକୁ ଉପଦେଶ ଦେବା ସହିତ ବିବାହ କଲେ ବହୁ ବିପଦରେ ପଡ଼ିବେ ବୋଲି ସତର୍କ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।

7. ‘ଢିଙ୍କି ପଡ଼ିଛି ଆଠଗଣ୍ଡା, ଶୁଖେଇଦବାକୁ ଜଣେ ଭେଣ୍ଡା’ – ଏକଥା ପଦୀ କାହିଁକି କହିଲା ?
Answer:
ଘରର ଏତେଗୁଡ଼ିଏ କାମକୁ ପଦୀ ଏକୁଟିଆ ଆଉ କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଘରର ଚାକର ଗୁରିଆକୁ ‘ଢିଙ୍କି ପଡ଼ିଛି ଆଠଗଣ୍ଡା, ଶୁଖେଇଦବାକୁ ଜଣେ ଭେଣ୍ଡା’ ବୋଲି କହିଥିଲା ।

8. ବିମଳବାବୁ ଝିଅ ମୀନା ଆଗରେ କି ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କ ସାନଝିଅ ମୀନା ଆଗରେ ଅଭିଯୋଗ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଦୁଇଝିଅ ତାଙ୍କ କଥା ବୁଝିଲେ ମଧ୍ୟ ଯିଏ ବୁଝିବା କଥା ସେ ବୁଝୁନାହିଁ ।

9. ଝିଅମାନେ ବୋଉକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ବିମଳବାବୁ କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
ବିମଳବାବୁ ଦୁଇ ଝିଅଙ୍କ ଆଗରେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆପରି କଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ତା’ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉନଥ‌ିବାରୁ ଝିଅମାନେ ବୋଉକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

10. ଝିଅମାନଙ୍କ ପଢ଼ା ବନ୍ଦ କରିଦେବେ ବୋଲି ବିମଳବାବୁ ହଠାତ୍ କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉନାହିଁ ସେ ପାଠ ପଢ଼ି କୌଣସି ଲାଭ ନାହିଁ, ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କ ପଢ଼ା ବନ୍ଦ କରିଦେବାକୁ ସେ କହିଛନ୍ତି ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ବିମଳବାବୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ଅତି ବେଶି କ’ଣ ଆଶା କରୁଥିଲେ ?
Answer:
ସେବାଯତ୍ନ

2. ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଦୋଷ ନ ଦେଲେ ତୋ’ ପେଟର ଭାତ ହଜମ ହେଉନି – ଏକଥା କିଏ କାହାକୁ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ

3. ବିମଳବାବୁ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଦି ଆଖୁରେ ଦେଖିପାରନ୍ତିନି ବୋଲି କହିଥିଲେ ? କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଜୀବନବୀମାବାଲାଙ୍କୁ

4. ଜୀବନବୀମାବାଲାଙ୍କୁ ବିମଳବାବୁ କ’ଣ ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଗୋଟାଏ ଗୋଟାଏ ଜୀବନ ବୋମା

5. ଆଜିକାଲି ଅଧିକାଂଶ ପାଠୋଇ ଝିଅମାନେ କ’ଣ କରୁନାହାନ୍ତି ?
Answer:
ସ୍ଵାମୀସେବା

6. ରୀନାର ରାତିରେ କି ଡ୍ୟୁଟି ଥିଲା ?
Answer:
ୱାର୍ଡ଼-ଡ୍ୟୁଟି

7. ଗୁରିଆ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ଘରେ କାମ ନକରି ଚାଲିଯିବାକୁ କହିଲା କହିଥିଲା ?
Answer:
କାମକରି ନ ପାରିବାରୁ

8. ଗୁରିଆ କାହା ପାଇଁ ପଇସା ସଞ୍ଚୁଛି ବୋଲି କହିଥିଲା ?
Answer:
ପଦୀ ପାଇଁ

9. ଗୁରିଆଠାରୁ ପଦୀ କେତେବର୍ଷ ବଡ଼ ବୋଲି କହିଲା ?
Answer:
୮/୧୦ ବର୍ଷ

10. ରସିକ ଯାଉଛି ବନ୍ଧରେ, ବଣମଲ୍ଲୀ ଫୁଲ ପାଚିଲା ଗାମୁଛା ପଶି ହଉନେଇଁ ____________ ।
Answer:
କନ୍ଦିରେ

11. ଯେଉଁ ଘରେ ପୁଅଝିଅମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାମୀସେବାର ମହତ୍ତ୍ବ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉନି, ସେ ଘର ଘର ନୁହେଁ ନର୍କ ବୋଲି କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ବିମଳବାବୁ

12. ପୁଅମାନଙ୍କୁ ସ୍ତ୍ରୀସେବା ଶିକ୍ଷା ଦିଆଗଲେ ସେମାନେ କ’ଣ ହୋଇଯିବେ ବୋଲି ବିମଳବାବୁ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
କୈଣ

13. ସୁମିତ୍ରା ଦେବୀ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ଘରକୁ କାହିଁକି ଆସିଥିଲେ ?
Answer:
ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଖୋଜିବାକୁ

14. ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ପାଗଳ ଜନତାର ବାହାରେ

15. ଢିଙ୍କି ସ୍ବର୍ଗକୁ ଗଲେ ବି କ’ଣ କରେ ?
Answer:
ଧାନ କୁଟେ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. କଟକକୁ ____________________ ନୂଆକରି ଏ. ଡି. ଏମ୍. ହୋଇ ଆସିଛନ୍ତି ।
Answer:
ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ

2. ପିଲାଛୁଆ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ଭଗବାନ୍ ପ୍ରଥମରୁ __________________ ଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଦେଇଛନ୍ତି ।
Answer:
ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ

3. କାରଣ ନଥାଇ _____________________ର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇପାରେନା ।
Answer:
କାର୍ଯ୍ୟ

4. କାରଣ ନଥାଇ କାର୍ଯ୍ୟର ଉତ୍ପତ୍ତି ହେଲେ _______________ ଅଳଙ୍କାର ହୁଏ ।
Answer:
ବିଭାବନା

5. ସେମିତି ମନେହେବ ବାପା ! ଦୂର ପାହାଡ଼ ପରା ସୁନ୍ଦର !– ଏକଥା ____________________ କହିଥିଲେ ।
Answer:
ମୀନା

6. କାଣୀ ହେଲେ ବି _____________________।
Answer:
କଟକିଆଣୀ

7. ଘୁଷୁରି ପ୍ରକୃତି ____________________ଲୋଟେ ।
Answer:
ପଙ୍କେ

8. _________________ ପ୍ରକୃତି ମଲେ ତୁଟେ ।
Answer:
ମଣିଷ

9. ______________________ ମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନ କଥା ଦେଲେ ?
Answer:
ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ

10. ରାଜୀବବାବୁ ନିଜକୁ ______________ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।
Answer:
ଜୀବନବୀମା ଏଜେଣ୍ଟ

11. _________________ ଙ୍କର ବୈଠକଖାନାର ଦୃଶ୍ୟ ଏକାଙ୍କିକାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ।
Answer:
ବିମଳବାବୁ

12. ବିମଳ ବାବୁଙ୍କ ବୟସ ଅନ୍ଦାଜ ________________ ହେବ ।
Answer:
୪୫

13. ରାଜୀବ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ ______________ ଲାଗି ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଉ ଥିଲେ ।
Answer:
ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମରେ ବୀମା କରିବାକୁ

14. ରାଜୀବ ____________________ କମ୍ପାନୀର ଓଡ଼ିଶା ଶାଖାର ଜେନେରାଲ ମ୍ୟାନେଜର ଥିଲେ ।
Answer:
ନର୍ଥ ବ୍ରିଟିଶ୍

15. ରାଜୀବବାବୁ ପଦୀକୁ ପକେଟ୍‌ରୁ ____________________ ଟଙ୍କ। ବାହାର କରି ଦେଲେ ।
Answer:
ଗୋଟେ

D ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କରଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଏକାଙ୍କିକାର ନାମ କ’ଣ ?
(A) ପେଟୁ
(B) ଦୂର ପାହାଡ଼
(C) ସ୍ନାୟୁସଂହାର
(D) ପାଗଳ ଜନତାର ବାହାରେ
Answer:
(D) ପାଗଳ ଜନତାର ବାହାରେ

2. ରୀନାବୋଉ କ’ଣ ହାତରେ ଧରି ପ୍ରବେଶ କଲେ ?
(A) ଗରା
(B) ପାନଡ଼ାଲା
(C) ପହଁରା
(D) ଝାଡ଼ୁ
Answer:
(C) ପହଁରା

3. ସୁମିତ୍ରା ଦେବୀଙ୍କୁ ଭଗବାନ୍ କେଉଁ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ହରେନ୍ଦ୍ର କହିଛନ୍ତି ?
(A) ଘର ବୁଝିବା
(B) ଚାକିରି କରିବା
(C) ପିଲାଛୁଆ ଜଞ୍ଜାଳ
(D) ନେତ୍ରୀ ହେବା
Answer:
(C) ପିଲାଛୁଆ ଜଞ୍ଜାଳ

4. ହରେନ୍ଦ୍ର ସ୍ତ୍ରୀ କେଉଁଠି ବଢ଼ି ଆସିଥିଲେ ?
(A) କଟକରେ
(B) କଲିକତାରେ
(C) ମୁମ୍ବାଇରେ
(D) ପୁରୀରେ
Answer:
(B) କଲିକତାରେ

5. ବୀଣାଦେବୀଙ୍କ ବୟସ କେତେ ?
(A) ୨୫
(B) ୩୫
(C) ୩୬
(D) ୩୭
Answer:
(C) ୩୬

6. ‘ଆପଣଙ୍କ ମିଜାଜ ଥଣ୍ଡା ଥିଲାବେଳେ ଆସିବ’ – ଏହା କିଏ କହିଛି ?
(A) ହରେନ୍ଦ୍ର
(B) ବିମଳ
(C) ରାଜୀବ
(D) ଗୋପାଳ
Answer:
(C) ରାଜୀବ

7. ପଦୀ ଗୁରିଆଠାରୁ କେତେ ବର୍ଷ ବଡ଼ ଥିଲା ?
(A) ସାତ କି ଆଠ
(B) ଆଠ କି ବାରବର୍ଷ
(C) ଆଠ କି ଦଶବର୍ଷ
(D) ଆଠ କି ନଅବର୍ଷ
Answer:
(C) ଆଠ କି ଦଶବର୍ଷ

8. ‘ମୁଁ ଘରେ ଜଳ ସ୍ପର୍ଶ କରିବିନି’ – ଏହା କିଏ କହିଛି ?
(A) ରାଜୀବ
(B) ଗୁରିଆ
(C) ହରେନ୍ଦ୍ର
(D) ବିମଳ
Answer:
(D) ବିମଳ

9. ବିମଳ କାହାଆଗରେ ରୀନାବୋଉକୁ ଭୀଷଣ ଅପମାନ ଦେଲେ ?
(A) ପଦୀ
(B) ହରେନ୍ଦ୍ର
(C) ସୁମିତ୍ରା ଦେବୀ
(D) ଦୁଇ ଝିଅ
Answer:
(B) ହରେନ୍ଦ୍ର

10. ‘ଦୂର ପାହାଡ଼ ସୁନ୍ଦର ପରା’ – ଏହା କିଏ କହିଲା ?
(A) ବୀଣା
(B) ମୀନା
(C) ରୀନା
(D) ପଦୀ
Answer:
(C) ରୀନା

11. କେଉଁମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କ ମନ କଥା ଜାଣିପାରନ୍ତି ?
(A) ଜ୍ଯୋତିଷ
(C) ବୈଜ୍ଞାନିକ
(B) ମହାପୁରୁଷ
(D) ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ
Answer:
(D) ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ

12. ରାଜୀବବାବୁ ନିଜକୁ କ’ଣ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେଇଛନ୍ତି ?
(A) ସାଇକୋଲୋଜିଷ୍ଟ
(B) ମେଡ଼ିସିନ୍ ଏଜେଣ୍ଟ
(C) ଜୀବନବୀମା ଏଜେଣ୍ଟ
(D) ଆକ୍ରାଗାର୍ଡ଼ ଏଜେଣ୍ଟ
Answer:
(C) ଜୀବନବୀମା ଏଜେଣ୍ଟ

13. ଅଜରାମରବତ୍ ପ୍ରାଜ୍ଞୀ ବିଦ୍ୟାମର୍ଥଞ୍ଚ ଚିନ୍ତୟେତ୍ – ଏହା କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
(A) କାଳିଦାସ
(B) ବାଣଭଟ୍ଟ
(C) ଚାଣକ୍ୟ
(D) ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ
Answer:
(C) ଚାଣକ୍ୟ

14. କେଉଁମାନେ ହିନ୍ଦୀ ଫିଲିମ୍ ଦେଖୁ ଅତି ମାତ୍ରାରେ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇପଡୁଛନ୍ତି ?
(A) ପାଠୋଇ ଝିଅ
(B) ପାଠୁଆ ପୁଅ
(C) ଛୋଟ ଛୁଆ
(D) ବୁଢ଼ାବୁଢ଼ୀ
Answer:
(A) ପାଠୋଇ ଝିଅ

15. କଂସା ଲୋଟା, ଯାହା ହାବୁଡୁଛି ______________ ଉଠା ।
(A) ଅଣ୍ଟାକୁ
(B) ଅଣ୍ଟିକି
(C) କାଖକୁ
(D) ମୁଣ୍ଡକୁ
Answer:
(B) ଅଣ୍ଟିକି

16. ବିମଳବାବୁଙ୍କ ପାଦ କ’ଣ ହେଉଥିଲା ?
(A) ବିନ୍ଧୁଥୁଲା
(B) ଦରଜ ହୋଇଥିଲା
(C) କଟ୍ କରୁଥିଲା
(D) କଟି ଯାଇଥିଲା
Answer:
(C) କଟ୍ କରୁଥିଲା

17. ବିମଳବାବୁଙ୍କ ପାଦ କାହିଁକି କଟ୍‌କଟ୍ ହେଉଥିଲା ?
(A) ଜୋତା ପିନ୍ଧିଥ‌ିବାରୁ
(B) ଜୋତାକୁ ଚାପି ଚାପି ଭିଡ଼ିଥିବାରୁ
(C) ଜୋତା ପିନ୍ଧି ନ ଥିବାରୁ
(D) ଜୋତା ଫିତାକୁ ଚାପି ଚାପି ଭିଡ଼ିଥ‌ିବାରୁ
Answer:
(D) ଜୋତା ଫିତାକୁ ଚାପି ଚାପି ଭିଡ଼ିଥ‌ିବାରୁ

18. କିଏ ତାଙ୍କ ପାଦରୁ ଜୋତା ମୋଜା ଖୋଲି ଦେଉ ବୋଲି ବିମଳବାବୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ?
(A) ମୀନା
(B) ରୀନା
(C) ବୀଣାଦେବୀ
(D) ପଦୀ
Answer:
(C) ବୀଣାଦେବୀ

19. ମୁଁ ତମ ସାଥ୍‌ରେ ଆଉ ଚଳିପାରିବିନି ବିମଳବାବୁ କାହାକୁ କହିଥିଲେ ?
(A) ମୀନାକୁ
(B) ରୀନାକୁ
(C) ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କୁ
(D) ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀକୁ
Answer:
(D) ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀକୁ

20. ବିମଳବାବୁଙ୍କ ସାନଝିଅ କ’ଣ ଶିଖୁଛି ?
(A) ଗୀତ
(B) ନାଚ
(C) ବାଦ୍ୟ
(D) ସିଲେଇ
Answer:
(B) ନାଚ

ଲେଖକ ପରିଚୟ :
ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ କର (୧୯୧୪-୧୯୯୮) ଜଣେ ଗାଳ୍ପିକ, ନାଟ୍ୟକାର ଏବଂ ଏକାଙ୍କିକା ଲେଖକ ଭାବରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୁପରିଚିତ । ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଏକାଙ୍କିକା ‘ପାଗଳ ଜନତାର ବାହାରେ’ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସଙ୍କ ‘ନବଭାରତ’ ପତ୍ରିକାରେ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା । ‘ଶିଳ୍ପୀର ମୃତ୍ୟୁ’ ଓ ‘ପ୍ରବୀର ଦାସ’, ‘ଶ୍ଵେତପଦ୍ମା’ ପ୍ରଭୃତି ଏକାଙ୍କିକା ତାଙ୍କ ସାରସ୍ଵତ ପ୍ରସିଦ୍ଧିର ପରିଚାୟକ । ସେ ଯେପରି ତାଙ୍କର ଗଛମାନଙ୍କରେ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ମାନବିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରିଛନ୍ତି, ଅନୁରୂପ ଭାବରେ ଏକାଙ୍କିକା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଣିଷ ଜୀବନର ବହୁବିଧ ରହସ୍ୟକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରି ଜୀବନ ପ୍ରତି ରହିଥିବା ତାଙ୍କ ବ୍ୟାପକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିପାରିଛନ୍ତି । ‘ସ୍ନାୟୁ ସଂହାର’ ନାଟକ ପାଇଁ ସେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଦ୍ଵାରା ନାଟ୍ୟକାର ଭାବେ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଛନ୍ତି ।
ଏହି ଏକାଙ୍କିକାରେ ସେ ଚଳନ୍ତି ସମାଜର ଅନୁକରଣପ୍ରିୟତା ଓ ଦେଖାଣିଆ ଭାବକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜ ପ୍ରତି ରହିଥିବା ତାଙ୍କର ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । ଲଳିତ ବ୍ୟଙ୍ଗ ଓ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ‘ଦୂରପାହାଡ଼’ ଏକାଙ୍କିକାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ |

ନାଟକର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :
ଏକାଙ୍କିକାର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ବିମଳବାବୁ । ବୟସ ଆନୁମାନିକ ପଇଁଚାଳିଶ, ଦେହର ରଙ୍ଗ କଳା, ମୁଣ୍ଡ ବାମପଟରୁ ଅଧେ ଚନ୍ଦା । କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷକାଳ କିରାଣୀଗିରିରେ ଅତିବାହିତ କରିବା ପରେ ମାସକେଇଟା ହେଲା ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ସେକ୍ରେଟାରୀ ଭାବେ ପଦେନ୍ନତି ପାଇଛନ୍ତି । ପଦୋନ୍ନତି ପାଇବା ପରେ ଘରର କାମ ନିମନ୍ତେ ଚାକର ଚାକରାଣୀ ଖଞ୍ଜିଦେଇଛନ୍ତି । ଚାକରର ନାମ ଗୁରିଆ, ଚାକରାଣୀ ହେଲା ପଦୀ । ପଦୀ ଗୁରିଆଠାରୁ ଦଶବର୍ଷ ବଡ଼ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଗୁରିଆ ପଦୀକୁ ମନ ମଧ୍ୟରେ ଆପଣାର କରିବାକୁ ଚାହେଁ । କିନ୍ତୁ ନିଜ ବୟସ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ପଦୀ ଗୁରିଆର ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦିଏ ।

ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଳିଝଗଡ଼ା ଲାଗି ରହିଥାଏ । ବିମଳବାବୁଙ୍କ ସହଧର୍ମିଣୀ ହେଲେ ବୀଣାଦେବୀ, ଯିଏକି ଗୃହକର୍ମରେ ସୁନିପୁଣା । ଯାହାଙ୍କର ପ୍ରତିଟି ମୁହୂର୍ଭ ଗୃହର ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ପାଇଁ ଅତିବାହିତ ହୁଏ । ନଳା ଧୋଇବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଘରର ଯାବତୀୟ କର୍ମ ସେ ନିଜେ କରନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏପ୍ରକାର କର୍ମକୁ ବିମଳବାବୁ ଗ୍ରହଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।

କାରଣ ସେ ଜଣେ ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ସେକ୍ରେଟାରୀ । ଘରେ ଚାକର ଚାକରାଣୀ ଥାଉ ଥାଉ ସେମାନଙ୍କୁ ପେନ୍‌ସନ୍ ଦେଇ ଘରେ ବସାଇ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଘରର ସବୁକାମ କରିବାଟା ତାଙ୍କ ମାନସମ୍ମାନକୁ ଭୂଲୁଣ୍ଠିତ କରୁଛି ବୋଲି ସେ ବିବେଚନା କରନ୍ତି । ବିମଳବାବୁ ଦୁଇଟି କନ୍ୟାସନ୍ତାନର ଜନକ । ବଡ଼ଝିଅର ନାମ ରୀନା, ଯିଏକି ଶେଷବର୍ଷର ଡାକ୍ତର ଛାତ୍ରୀ । ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା ହୋଇ ମଧ୍ୟ ବିବାହ ନିମନ୍ତେ ପସନ୍ଦ କରିଛି ରାଜୀବ ନାମଧେୟ ଜଣେ ଯୁବକଙ୍କୁ । ବାପାଙ୍କ ସହିତ ଆଳାପ ପରିଚୟ ହେବା ସହିତ ବାପାଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାପାଇଁ ସେ ସେହି ଯୁବକଙ୍କୁ ବାପାଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇଛି । ରାଜୀବ ଜଣେ ଜୀବନବୀମା ଏଜେଣ୍ଟ ବୋଲି ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଇ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରି ନିରାଶ ହୋଇଛି ।

ବିମଳବାବୁଙ୍କ ସାନଝିଅର ନାମ ମୀନା । ସେ ଆଇ. ଏ. ପଢୁଛି । ନାଚ ମଧ୍ଯ ଶିଖୁଛି । ସେ ଖୁବ୍ ଭଲ ନାଚେ । ବଡ଼ ବଡ଼ ଫଙ୍କସନ୍‌ରେ ନାଚି ଖୁବ୍ ନାଁ କରିଛି । ବିମଳବାବୁ ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ସେକ୍ରେଟାରୀ ଭାବେ ଯେତେ ପରିଚିତ ନୁହଁନ୍ତି ମୀନାର ବାପା ହିସାବରେ ସେ ଅଧ୍ଯକ ପରିଚିତ । ସେପରି ଝିଅ ପାଇଁ ସେ ବେଶ୍ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି । ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦରୁ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ସଂସାର ଏକ ସୁଖର ସଂସାର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ମନ ଥାଏ ସବୁବେଳେ ଅଶାନ୍ତ ।

କାରଣ ସେ ଚାହାନ୍ତି ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଘରର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଚାକର ଚାକରାଣୀଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରି କେବଳ ତାଙ୍କର ସେବାଯତ୍ନ କରନ୍ତୁ । ଅଫିସରୁ ହାଲିଆ ହୋଇ ଫେରିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଦଉଡି଼ଆସି ପଙ୍ଖା କରି ଦିଅନ୍ତେ, ତାଙ୍କ ପାଖରେ ବସନ୍ତେ । ଗୋଡ଼ରୁ ଜୋତା ଓ ଦେହରୁ ଜାମାପଟା ଖୋଲିଦେଇ ଭଲମନ୍ଦ ପଚାରି ବୁଝନ୍ତେ । କିନ୍ତୁ ସେସବୁ ନପାଇ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ବିଗିଡ଼ିଯାଏ । ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଅପମାନିତ ହେବାପରି କଥା କହିବାକୁ ମଧ୍ଯ ପଛାନ୍ତି ନାହିଁ ସେ ।

କିନ୍ତୁ ସୁଗୃହିଣୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା ଥିଲା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ । ଏ ବୟସରେ ଦୁଇଟି ଯୁବତୀ ଝିଅଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧିକ ସ୍ବାମୀସେବାକୁ ସେ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଦୁଇ ଝିଅ ମଧ ପିତାଙ୍କ ସେବା ତଥା ଯନ୍ତ୍ରରେ କୌଣସି ତ୍ରୁଟି କରନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ବୀଣାଦେବୀ ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ଆକ୍ଷେପ କିମ୍ବା ଗାଳିକୁ ଶୁଣି ନ ଶୁଣିବା ପରି ନିଜ କାମରେ ଚାଲିଯାଆନ୍ତି । ଏକାଙ୍କିକାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଚରିତ୍ର ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ । ବୟସ ଚଉରାଳିଶ ପଇଁଚାଳିଶ ମଧ୍ଯରେ । ସୁନ୍ଦର ଚେହେରା, ରୁଚିସମ୍ପନ୍ନ ପୋଷାକ ପରିଚ୍ଛଦ । ସେ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ସହପାଠୀ ତଥା ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ । ମାସେ ହେଲା ଏ. ଡ଼ି. ଏମ୍. (Additional District Magistrate) ହୋଇ କଟକ ଆସିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ନାମ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ । ସେ ଅନର୍ସ ସହ ବି. ଏ. ପାଶ୍ କରିଛନ୍ତି । ପିଲାଛୁଆ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତ । ସ୍ଵଚ୍ଛଳ ଓ ଅତୁଟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଆକଣ୍ଠ ସୁଖପାନ କରନ୍ତି।

ସାକ୍ଷାତ୍‌ରେ ଉଭୟ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଛି ଉଭୟଙ୍କ ସଂସାରକୁ ନେଇ ଆଳାପ ଆଲୋଚନା । ବିମଳବାବୁ ବନ୍ଧୁପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀଙ୍କର ପ୍ରଶଂସା କରିବା ସହ ନିଜ ପତ୍ନୀଙ୍କର ନିନ୍ଦା କରିଛନ୍ତି, ଯିଏକି ତାଙ୍କର ସେବା ନକରି ଦିନରାତି ନଳା ସଫା କରିବା, ଗାଈଗୋରୁଙ୍କୁ କୁଣ୍ଡାତୋରାଣି ଦେବା ପରି କର୍ମରେ ଲାଗିରହିଥା’ନ୍ତି । ନିହାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ସେ । ତାଙ୍କ କପାଳ ମନ୍ଦ ବୋଲି ଏପରି ପତ୍ନୀ ପାଇଛନ୍ତି । ବିମଳବାବୁଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରଶଂସା ଅନେକଙ୍କ ମୁଖରୁ ଶୁଣିବା କଥା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କ କର୍ମକୁ ସେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସା କରି ତାହା ସୁନିପୁଣା ପତ୍ନୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ବିବାହ ପରଠାରୁ ଦୀର୍ଘ କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷକାଳ ପତ୍ନୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବିଭିନ୍ନ କଥା କହିବା ସହ ସମାଲୋଚନା କରିବାକୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ପସନ୍ଦ କରିନାହାନ୍ତି ।

ବିଶେଷକରି ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ଆଶାନୁରୂପ ସେବାଯତ୍ନ ଲାଭ କରିନପାରି ଅତିଷ୍ଠ ତଥା ଅସହିଷ୍ଣୁ ହୋଇପଡ଼ିଥିବା ବିମଳବାବୁ ନିଶ୍ଚିତରୂପେ ବନ୍ଧୁପତ୍ନୀ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତା ସୁମିତ୍ରଦେବୀ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କର ବହୁ ସେବାଯତ୍ନ କରୁଥିବେ ବୋଲି ଆଶାପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ବିମଳବାବୁଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ସେଥ‌ିରେ ସମ୍ମତି ଜଣାଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ତାଙ୍କ ଗୋଡ଼ରୁ ଜୋତା ମୋଜା କାଢ଼ିଦିଅନ୍ତି । ଅଫିସରୁ ଝାଳ ନାଳ ହୋଇ ଫେରିବାବେଳେ ସେ ଯେଉଁ ହାୱା କରନ୍ତି ସେଥ‌ିରେ ତାଙ୍କ ଦେହ ଶୀତେଇ ଉଠେ । ଦେହରୁ ଜାମାପଟା ଖୋଲି ଦିଅନ୍ତି, ଦେହ-ହାତ ମୋଡ଼ାମୋଡ଼ି କରିଦିଅନ୍ତି । ଏହିପରି ଅନେକ ସେବା ସେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କଠାରୁ ପାଇଛନ୍ତି । ସେପରି ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ପାଇ ତାଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ଖାଲି ଜଳୁଛି ।

ଏହାପରେ ସେ ତାଙ୍କର ଏକ ଜରୁରୀ କାମ ଅଛି ବୋଲି କହି ବନ୍ଧୁଙ୍କଠାରୁ ସିଗାରେଟ୍ ନେଇ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି । ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କର ଏହି ବ୍ୟଙ୍ଗୋକ୍ତିକୁ ବିମଳବାବୁ ବୁଝିପାରି ନାହାନ୍ତି ବରଂ ବନ୍ଧୁପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ପାଦରୁ ଜୋତାମୋଜା ଖୋଲିବା କଥାଟା ତାଙ୍କୁ ବହୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି । ତେଣୁ ସେ ଷ୍ଟ୍ରାପ୍‌ବାଲା ଜୋତା ନ ପିନ୍ଧି ସେହିପରି ଜୋତା ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦୋକାନକୁ ଯାଇ ନୂଆ ଜୋତା ହଳେ ଆଣି ପାଦକୁ କଷ୍ କରି ବାନ୍ଧି ଘରକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ପାଦ୍ କଟ୍‌କଟ୍ ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ ସେ ନିଜେ ଖୋଲି ନାହାନ୍ତି କିମ୍ବା ଝିଅ ମୀନାକୁ ମଧ୍ୟ ଖୋଲିବାକୁ ଦେଇନାହାନ୍ତି ।

ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ହିଁ ଜୋତା ଖୋଲିବେ । ଜୋତା ଖୋଲିବା ନେଇ ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀ ଓ ଝିଅ ମୀନା ସହିତ ବିମଳବାବୁଙ୍କର ବିବିଧ ଯୁକ୍ତି ଓ କଥା କଟାକଟି ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ଘରକୁ ଆସିଛନ୍ତି ବନ୍ଧୁପତ୍ନୀ ସୁମିତ୍ରାଦେବୀ । ସେ ତାଙ୍କ ସ୍ଵାମୀ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କୁ ଖୋଜୁଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଗାଡ଼ିଟା ତାଙ୍କୁ ନେଇ ଅଫିସରେ ଛାଡ଼ିଆସେ ପୁଣି ଯାଇ ନେଇଆସେ । ବାକି ସମୟତକ ଗାଡ଼ିଟା ତାଙ୍କ ଅଧିକାରରେ ରହେ । କାରଣ ବହୁ ସଭାସମିତିରେ ତାଙ୍କୁ ଯୋଗଦେବାକୁ ପଡ଼େ । ତେଣୁ ସେ ଗାଡ଼ି ଧରି ତାଙ୍କ ପତିଦେବଙ୍କୁ ଖୋଜିବାପାଇଁ ବାହାରିଛନ୍ତି । ଏହା କହି ସେ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଛାଡ଼ିଯାଇଛନ୍ତି ତାଙ୍କ ଭ୍ୟାନିଟି ବ୍ୟାଟିକୁ । ପତିଗତାପ୍ରାଣା ସୁମିତ୍ରାଦେବୀଙ୍କ ପତିଭକ୍ତିରେ ବିମୁଗ୍‌ଧ ବିମଳବାବୁ ନିଜକୁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରି ହତାଶ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ଘରଛାଡ଼ି ଚାଲିଯିବାକୁ ବାହାରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ସମୟରେ ଆସିଛନ୍ତି ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ । ସେ ମୀନାଠାରୁ ସବୁ ଶୁଣି ବିମଳବାବୁଙ୍କ ପାଦରେ ନୂଆ ଜୋତା ଓ ମୋଜା ଦେଖୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି ଏବଂ ପୂର୍ବରୁ ବିମଳବାବୁଙ୍କୁ କହିଥିବା କଥାର ମର୍ମାର୍ଥ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ଗୋଡ଼ରୁ ଜୋତା ମୋଜା କାଢ଼ିଦେବାର ଅର୍ଥ ହେଲା ସେ କ୍ଲଟ୍‌କୁ ବାହାରିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଜୋତା-ମୋଜା କାଢ଼ି ଲୁଚାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଖାଲିପାଦରେ କ୍ଲବକୁ ବାହାରିଲେ ତାଙ୍କୁ ମାଡ଼ିବସି କୋଟ୍, କାମିଜ୍ ଓ ଗେଞ୍ଜି ଉତାରି ନେଇ ବାକ୍‌ସ ଭିତରେ ଲୋଚାକୋଚା କରି ରଖୁଦିଅନ୍ତି । ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ କାନ ମୋଡ଼ିଦେବା, ହାତମୋଡ଼ିଦେବା ପରି କର୍ମ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ସେ ପଶ୍ଚାତ୍‌ପଦ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

ରାଗିଗଲା ବେଳେ ସେ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି ଯେ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ତାଙ୍କ ସ୍ବାମୀ ବୋଲି । ଏହା ସତ୍ୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ କାହା ଆଗରେ ଏକଥା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହି ସମୟରେ ଛାଡ଼ିଯାଇଥିବା ଭ୍ୟାନିଟି ବ୍ୟାଟା ନେବାକୁ ସେଠାରେ ଝଡ଼ ପରି ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଛନ୍ତି ସୁମିତ୍ରା ଦେବୀ । ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଯଥାଶୀଘ୍ର ଘରକୁ ଯିବାପାଇଁ ଉଠିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ବାଜିଟିଏ ଚେସ୍ ଖେଳିବା ନିମନ୍ତେ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁଙ୍କ ଅନୁରୋଧକୁ ମଧ୍ଯ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ ବୁଲାରୋଗ ଧରିଛି । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ସେ ଚାଲି ଆସିଛନ୍ତି ।

ମିଟିଙ୍ଗୁରୁ ଫେରି ତାଙ୍କୁ ଘରେ ନ ଦେଖ୍ ସେ ଖୋଜିବାକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ସୁମିତ୍ରା ଦେବୀଙ୍କର ଏହି କଡ଼ା ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ବାଧ୍ୟ ଶିଶୁଟି ପରି ଅସହାୟ ଚାହାଣିରେ ଥରେ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ଆଡ଼େ ଚାହିଁ ହରେନ୍ଦ୍ରବାବୁ ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହିତ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି । ଏହି ବାସ୍ତବ ସତ୍ୟକୁ ବିମଳବାବୁଙ୍କ ହୃଦୟ ବିଶ୍ଵାସ କରିପାରି ନାହିଁ । ତେଣୁ ମୀନା ତା’ର ବାପାଙ୍କୁ କହିଛି ‘ ବାପା ! ଦୂର ପାହାଡ଼ ସୁନ୍ଦର ପରା !’’

ବିମଳବାବୁ ନିଜର ଭୁଲ ବୁଝିପାରି ପତ୍ନୀ ବୀଣାଦେବୀଙ୍କୁ ମନ ଜିଣିବାପାଇଁ ଦୀର୍ଘ ଦଶ/ବାର ବର୍ଷ ପରେ ଓଡ଼ିଆ ସିନେମା ଦେଖ୍ ଯିବାପାଇଁ ଲୁଗାପଟା ପିନ୍ଧି ଆସିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରି କଟ୍‌କଟ୍ କରୁଥିବା ପାଦରୁ ଜୋତା ଖୋଲିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି ।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :

ଗଳା ଫଟେଇ ଡାକିବା – ବଡ଼ପାଟିରେ ଡାକିବା ।
ଏ. ଡି. ଏମ୍. – Additional District Magistrate |
ନାଷ୍ଟି (Nasty) – ଖରାପ, ଦୁଃଖଦାୟକ ।
ପ୍ରୌଢ଼ – ବୃଦ୍ଧ ।
ସାଇକୋଲୋଜିଷ୍ଟ(Psychologist) – ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ ।
ଇସିଓର (Insure) – ବୀମା କରିବା ।
ବୋନସ୍ (Bonus) – ବୀମା ପତ୍ରଧାରୀର ପ୍ରାପ୍ୟ ଲାଭ ।
ଅଜରାମରବତ୍ ପ୍ରାଜ୍ଞ ବିଦ୍ୟାମର୍ଥଞ୍ଚ ଚିନ୍ତୟେତ୍ – (ଅଜର + ଅମରବତ୍ ବିଦ୍ୟାମ୍ + ଅର୍ଥମ୍ + ଚ) ବିଜ୍ଞବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ନିଜକୁ ଅଜର ଓ ଅମର ବୋଲି ମନେକରି ବିଦ୍ୟା ଓ ଧନ ଚିନ୍ତା କରିବା ଉଚିତ ।
Sceptre and crown tumble down – ଯେତେବଡ଼ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବା ହେବ ।
ପ୍ରିମିୟମ୍ (Premium) – ବୀମାର କିସ୍ତି ।
ମିଛେଇ – ମିଛ କହିବା ଅଭ୍ୟାସ ଯେଉଁ ସ୍ତ୍ରୀଲୋକର ।
ପାଇଟି – କାମ ।
ଗାଞ୍ଜଆ – ପଇସା ରଖୁବା ଥଳି ବା ମୁଣି ।
ଗୋଇ – କରିଥିବା କାମ /ଦୁର୍ବଳତା ।
ଅବ୍ଭି – ବର୍ତ୍ତମାନ ।
ଡିସ୍ପୋଜାଲ (Disposal) — ଅଧିକାର ।
ମର୍କଟାମି – ମାଙ୍କଡ଼ ପ୍ରବୃତ୍ତି ।
ଆବସେନ୍ସ (Absence) – ଅନୁପସ୍ଥିତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 8 କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶକ୍ତି Important Questions and Answers.

BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 8 କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶକ୍ତି

Subjective Type Questions With Answers

1. ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି କ’ଣ ? ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର ନିଗମନ କର ।
ଉ-
ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି – କୌଣସି ବସ୍ତୁ ତାହାର ଅବସ୍ଥାନ ଅଥବା ବିନ୍ୟାସ ଯୋଗୁଁ ହାସଲ କରିଥିବା ଶକ୍ତିକୁ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଗାଣିତିକ ସୂତ୍ର :
(i) ମନେ କ ର F ପରିମାଣ ପରିମାଣ ଚକ ପ୍ରୟେ । ଗକରାଯାଇ m ବସ୍ତୁ ତ୍ଵ ବି ଶି ଷ୍ଟ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ କୁ ଭୂପୃଷ୍ଠ ଉପରେ h ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଠାଗଲା । h ଉଚ୍ଚତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଡଠାଚ୍ଚବାପକଁ ଆବଶକବଳର ପରିମାଣ F = mg ।

(ii) ଏଠାରେ ବସ୍ତୁଟି ଉପରେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ,
W = ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ବାହ୍ୟବଳ
(F) x ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ (h) = mg x h = mgh
(iii) ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବସ୍ତୁଟି କୁ ଉ ପ ର କୁ ଡଠାଚ୍ଚଳ। ବେଳେ ସଂପାଦିତ ହେ। ଚ୍ଚଥିବାରୁ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ରୂପେ ଗଚ୍ଛିତ ହୋଇ ରହେ । h ଉଚ୍ଚତାରେ ବସ୍ତୁର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣୀୟ E, = mgh
(iv) ଭୂପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥାନ ଜନିତ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ତାହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ (m), ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ (g) ଏବଂ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତ (h) ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।.

2. କାର୍ଯ୍ୟର ସଂଜ୍ଞା ଦିଅ । ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ? କାର୍ଯ୍ୟର ଏକକଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କର ।
ଉ-
ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରଭାବରେ ବସ୍ତୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ ।
(ii) F ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ଫଳରେ ବସ୍ତୁଟି ବଳ ପ୍ରୟୋଗ ଦିଗରେ S ବିସ୍ଥାପିତ ହେଲେ ଯଦି ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ W ହୁଏ, ତେବେ କାର୍ଯ୍ୟ = ବଳ × ବିସ୍ଥାପନ । ଅର୍ଥାତ୍ W = Fs ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୁଏ, ଯଥା-କାଠ ଖଣ୍ଡେ ଠେଲିବା ।
(iii) ପାହାଡ଼ ଚଢ଼ିଲାବେଳେ, ଭାରୀ ପଦାର୍ଥ ଡଠାଚ୍ଚଳ। ବେଳେ ମାଧ୍ୟ। କର୍ଷଣ ବଳର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ବସ୍ତୁଟି ବିସ୍ଥାପିତ ହୁଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୁଏ, ଅର୍ଥାତ୍ W = -Fs
(iv) କାର୍ଯ୍ୟର ଏକକ ଅର୍ଗ ଓ ଜୁଲ୍ । 1 ଡାଇନ୍ ବଳ ଦିଗରେ 1 ସେ.ମି. ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ବଳଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣକୁ 1 ଅର୍ଗ କୁହାଯାଏ । ସେହିପରି । ନିଉଟନ୍ ବଳ ଦିଗରେ 1 ମିଟର ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ବଳଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରି ମାଣକୁ । କୁଲ୍ କୁହାଯାଏ ।
(v) 1 ଜୁଲ୍ = 1 ନିଉଟନ୍ x 1 ମିଟର = 10⁵
ଡାଇନ୍ × 10² ମି = 10⁷ ଅର୍ଗ
ସେହିପରି 1 ଅର୍ଗ = 10^-7 ଜୁଲ୍ ।

3. ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ ଲେଖ । ଏକ ମୁକ୍ତ ପତନ ବସ୍ତୁର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ରେ ପ୍ରତିପାଦନ କର । ଏହି ନିୟମର ସତ୍ୟତ
ଉ-
ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମ :
ଶକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ନାହିଁ କେବଳ ଗୋଟିଏ ରୂପରୁ କିମ୍ବା ବିନାଶ ନାହିଁ । ଏହା ଅନ୍ୟ ଏକ ରୂପକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥାଏ । ବିଶ୍ଵର ମୋଟ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସର୍ବଦା ସ୍ଥିର ଅଟେ । ଏହା ହିଁ ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣର ନିୟମ ଅଟେ ।

ନିୟମର ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ :
(i) ମନେକର m ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥିବା ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଭୂମି ଉପରେ h ଉଚ୍ଚତାରେ ଅଛି । ଏହି ଉଚ୍ଚତାରେ ବସ୍ତୁଟି କୁ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ତାହା କେବଳ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳଦ୍ଵାରା ତ୍ଵରାନ୍ଵିତ ହୋଇ ସମ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ବସ୍ତୁଟି à ଉଚ୍ଚତାରେ ଥ‌ିବାରୁ ଏଥ‌ିରେ ନିହିତ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ = mgh ସ୍ଥିର ଅବସ୍ଥାରେ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ଶୂନ ହୋଇଥିବାରୁ ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ଶୂନ ହୁଏ । ତେଣୁ ମୋଟ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ = mgh
(ii) ଯେତେବେଳେ ବସ୍ତୁଟି ଉପରୁ ତଳକୁ ପଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ କରେ ସେତେବେଳ ତାହାର ପରିବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ଓ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଶକ୍ତି ବଢ଼ିଚାଲେ । ଯଦି ବସ୍ତୁଟିର ପରିବେଗ କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ହିଁ ହୋଇଥାଏ, ତେବେ ସେହି ସମୟରେ ତାହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି \(\frac {1}{2}\)mv² ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଯେତେବେଳେ ବସ୍ତୁଟି ଠିକ୍ ଭୂମି ଉପରେ ପଡ଼ିବାକୁ ଯାଏ ସେତେବେଳେ ଉଚ୍ଚତା h = 0 ହୁଏ ଏବଂ ପରିବେଗ ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ । ତେଣୁ ଏଠାରେ ଗତିଜ ଶକ୍ତି ସର୍ବାଧ୍ଵକ ହୁଏ ଏବଂ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଶୂନ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ବସ୍ତୁଟି ତଳକୁ ଖସୁଥ‌ିବା ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥାନରେ ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଓ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତିର ଯୋଗଫଳ ଅର୍ଥାତ୍ ବସ୍ତୁର ମୋଟ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ।

1. କାର୍ଯ୍ୟର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ । କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ କେଉଁ କେଉଁ କାରକମାନ ଆଚ୍ଶ୍ୟକ ତୁଚ୍ଚଟି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରଭାବରେ ବସ୍ତୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦିତ ହୁଏ ।
(ii) କାର୍ଯ୍ୟକରିବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି କାରକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆବଶ୍ୟକ; ଯଥା – ବଳର ପ୍ରୟୋଗ ଓ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ବସ୍ତୁ ର ବିସ୍ଥାପନ ।
(iii) ମନେକର ଏକ ଫୁଟ୍ବଲ୍ କୁ ଗୋଇଠା ମାରି ବାରୁ ତାହା 10 ମିଟର ଘୁଞ୍ଚାଗଲା । ଏହାଦ୍ଵାରା କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦିତ ହେଲା, ଗୋଇଠା ମାରିବା ଦ୍ଵାରା ଫୁଟ୍‌ବଲ୍‌ରେ ଏକ ଠେଲାବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରାଗଲା ଓ ଏହାର ବିସ୍ଥାପନ 1 0 ମିଟର ହେଲା ।
(iv): 5 kg ଓଜନର ଏକ ପଥରକୁ 2 ମିଟର ଉପରକୁ ଉଠାଇଲେ ଏଠାରେ କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦିତ ହେଲା । ଏଠାରେ ପଥରର ଓଜନ ବଳ ଏକ କାରକ ଓ ଯେତିକି ଉଚ୍ଚତାକୁ ପଥରଟିକୁ ଉଠାଗଲା ସେହି ବିସ୍ଥାପନ ମଧ୍ୟ ଅନ ଏକ କାରକ ।

2. ଜୁଲ୍ ଓ ଅର୍ଗର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ନିଗମନ କର ।
ଉ-
(i) କୁଲ୍ –
1 ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 1 ମିଟର ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ବଳଦ୍ଵାରା ସଂପାଦି ତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣକୁ 1 ଜୁଲ୍ କୁହାଯାଏ । 1 କୁଲ୍ = 1 ନିଉଟନ୍ x 1 ମିଟର
(ii) ଅର୍ଗ – । ଡଚ୍ଚନ ଚଳ ଏକବସ୍ତୁ ଉପରେ ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ, ବଳଦ୍ଵାରା ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣକୁ l ଅର୍ଗ କୁହାଯାଏ । 1 ଅର୍ଗ = । ଡାଇନ୍ × । ସେ.ମି.
(iii) 1 0ଜୁଲ୍ = 1 ନିଉଟନ୍ x 1 ମିଟର = 10⁵ ଡାଇନ୍ x 10² ସେ.ମି. (∴ 1 ନିଉଟନ୍ = 10 ଡାଇନ୍ ) = 10 ଅର୍ଗ

3. ଶକ୍ତିର ସଂଜ୍ଞା ଦିଅ । ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଓ ଗତିଜ ଶକ୍ତି କ’ଣ ? ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ଯେଉଁଠି ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି ଗତିଜ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେଉଥବ ?
ଉ-
(i) କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ତାହାର ଅବସ୍ଥାନ ଅଥବା ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ତାହାକୁ ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ତାହାର ଗତି ଯୋଗୁ ଯେଉଁ ଶକ୍ତ ଆତ୍ରରଣ କରେ ତାହ।କୁ ଚପ୍ତୁର ଗତିଚ୍ଚି ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ତାହାକୁ ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
(iv) ଗଛରୁ ପଢ଼ୁଥ‌ିବା ଏକ ଆମ୍ବରେ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଗତିଜ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।

4. ମୁକ୍ତଭାବେ ଖସୁଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି କ୍ରମାଗତଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ଏହା ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ଖଣ୍ଡନ କରୁଛି କି ? ତୁମ ଉତ୍ତରର ଯଥାର୍ଥତା ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ମୁକ୍ତଭାବେ ଖସୁଥିବା ଏକ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିତ କି କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଏ । କାରଣ ପକାଗଲା । ଏହା ଭୂମିକୁ ସ୍ପର୍ଶକଲେ ଏହାର ଗତିଜ ମାତ୍ର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ତ୍ଵରଣ ସମାନ ଥାଏ ।
(ii) ମୋଟ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସମାନ ହେତୁ ଏହା ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ଖଣ୍ଡନ କରେ ନାହିଁ । ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ କମି କମି ଗଲେ ଗତିଜ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସେହି ହାରରେ ବଢ଼ି ବଢ଼ିଯିବ ।
(iii) ଏଠାରେ ସ୍ଥିତିକ’ ଶକ୍ତି ଗତିଜ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେବ । ମୋଟ ଶକ୍ତି ସମାନ ରହିବ । ଏଣୁ ଏହା ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମକୁ ଖଣ୍ଡନ କରୁନାହିଁ ।

5. କ୍ଷମତା କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଏହାର ଏକକ ଲେଖ ।
କ୍ଷମତା :
(i) ଏକ କାରକଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟ କେତେ ଶୀଘ୍ର ବା କେତେ ଧୀରେ ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ସେହି କାରକର ଷମତାରୁ ଜଣ। ପଡ଼େ
(ii) ଯଦି କୌଣସି କାରକ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ (W)କୁ t ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପାଦିତ କରି ପାରେ, ତେବେ ତାହାର ପାୱାର,

ଏକକ : ପାୱାରର ଏକକ ହେଉଛି ୱାଟ୍ । ଯଦି ଗୋଟିଏ କାରକ ଏକ ସେକେଣ୍ଡରେ ଏକ ଜୁଲ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରେ, ତେବେ ତାହାର ପାୱା ର ଏକ ୱାଟ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
1 ୱାଟ୍ = 1 ଜୁଲ୍/ସେ.
1 କିଲୋୱାଟ୍ = 1000 ୱାଟ୍ = 1000 ଜୁଲ୍/ସେ.

6. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ m, ପରିବେଗ 5ମି./ସେ. ଏବଂ ଗତିକ ଶକ୍ତି 25 ଜୁଲ୍ । ଯଦି ବସ୍ତୁର ପରିବେଗକୁ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ କରାଯାଏ, ତେବେ ତାହାର ଗତିକ ଶକ୍ତି କେତେ ହେବ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ = m, ପରିବେଗ (v) = 5 ମି./ସେ.,
ଗତିଜ ଶକ୍ତି (E) = 25 ଜୁଲ୍
⇒ \(\frac {1}{2}\) mv² = 25 ଜୁଲ୍
⇒ \(\frac {1}{2}\) m (5 ମି./ସେ.)²= 25 @m
⇒ m. 25 ମି²./ସେ² = 50 ଜୁଲ୍

v ଦଵିଗୁଣିତ ହେଲେ
v = 2 x 5 ମି./ସେ. = 10 ମି./ସେ.
∴ ଗତିଜ ଶକ୍ତି = \(\frac {1}{2}\) mv² = \(\frac {1}{2}\) x 2 କି.ଗ୍ରା. × (10 ମି../ସେ.)² = 100 ଜୁଲ୍
∴ ଗତିଜ ଶକ୍ତି = \(\frac {100}{25}\) = 4 ଗୁଣ ହେବ ।

7. ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି ଓ ଗତିଜ ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଦର୍ଶାଅ
(i) କୌଣସି ବସ୍ତୁ ତା’ର ଅବସ୍ଥାନ ଅଥବା ବିନ୍ୟାସ ଯୋଗୁ ଲାଭ କରିଥ‌ିବା ଶକ୍ତିକୁ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ବସ୍ତୁଟି ଭୂମିଠାରୁ କେତେ ଉଚ୍ଚତାରେ ଅଛି, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ ଏବଂ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
(iii) ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି E = mgh ଯେଉଁଠାରେ m = ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ, g = ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜନିତ ତ୍ଵରଣ ଓ h = ଭୂମିଠାରୁ ବସ୍ତୁଟି କେତେ ଉଚ୍ଚତାରେ ଅଛି ।

ଗତିକ ଶକ୍ତି:
(i) ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ତାହାର ଗତି ଯୋଗୁ ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ତାହାକୁ ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ ତାର ପରିବେଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
(iii) ଗତିଜ ଶକ୍ତି E_k = \(\frac {1}{2}\) mv², ଯେଉଁଠାରେ m = ଗତିଶୀଳ ବସ୍ତୁର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଓ v = ତା’ର ପରିବେଗ ।

1. 20 ନି ଉଟନ୍ ବଳ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଲେ ବସ୍ତୁଟି ବଳ ଦିଗରେ 400. ସେ.ମି. ଘୁଞ୍ଚିଯାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ?
ଉ-
ଏଠାରେ ପ୍ରୟୋଗ ବଳ (F) = 20 N,
ବିସ୍ଥାପନ (s) = 400 ସେ.ମି. = 4 ମିଟର
∴ W = F.s = 20 N × 4 m = 80 ଜୁଲ୍
∴ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ 80 ଜୁଲ୍ ।

2. ପାୱାରର ସଂଜ୍ଞା ଦିଅ । ଏହାର ଏକକ କ’ଣ ?
ଊ-
(i) କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ହାରକୁ ପାୱାର କୁହାଯାଏ ।
(ii) t ସମୟରେ W କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହେଲେ

(iii) ପାୱାରର ଏକକ ୱାଟ୍ । 1 ୱାଟ୍ = 1 ଜୁଲ୍/ସେ.

3. ଶକ୍ତିର ବ୍ୟବସାୟିକ ଏକକ କ’ଣ ? ଏହାକୁ ଜୁଲ୍‌ରେ ପ୍ରକାଶ କର ।
ଉ-
(i) ଶକ୍ତିର ବ୍ୟବବସାୟିକ ଏକକ ହେଉଛି ‘‘କିଲୋୱାଟ୍−ଘଣ୍ଟା’’ ।
(ii) kWh = 1 kW × 1 h = 1000 W x 3600 s = 1000 J/s x 3600 s = 36,00,000 J
1 କିଲୋୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା (kWh) = 3.6 x 10⁶ ଜୁଲ୍ ।

4. 1 kWh = ହେଲେ ଜୁଲ୍ ?
ଉ-
1 kWh = 1 kW × 1 hour = 1000 W × 3600 s = 1000 J/s x 3600 s = 3600,000 1000 /s × 3600 s = ଜୁଲ୍

5. ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ଦଉଡ଼ିକୁ ଧରି 20 ସେକେଣ୍ଡରେ 8 ମି. ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚଢ଼ିଗଲେ । ଯଦି ତାଙ୍କର ଓଜନ 300 ନି ଉଟନ ହୁଏ ତେବେ ଉପରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି କେତେ ହେବ ଓ ପାୱାର କେତେ ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ –
ସମୟ t = 20 ସେକେଣ୍ଡ, ଉଚ୍ଚତା h = s = 8 ମି. ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଓଜନ mg = 300 ନିଉଟନ୍‌ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି = mgh
= 300 ନିଉଟନ୍ × 8 ମି. = 2400 m

6. ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବ 10 ସେକେଣ୍ଡ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ 1000 ଜୁଲ୍ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରେ । ତେବେ ତାହାର ପାୱାର କେତେ ?
ଉ-
ସମୟ t = 10 ସେକେଣ୍ଡ, ଶକ୍ତି W = 1000 ଜୁଲ୍

7. ଗୋଟିଏ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକ୍‌ ହିଟର୍‌ର ପାୱାର 1000 ୱାଟ୍ । ଏହା 10 ଘଣ୍ଟାର କେତେ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବ ?
ଉ-
ହିଟର୍‌ର ପାୱାର P = 1000 ୱାଟ୍,
ଜଳିବା ସମୟ t = 10 ସେକେଣ୍ଡ
∴ ବ୍ୟବହୃତ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ
= ପାୱାର x ସମୟ
= 1000 ୱାଟ୍ × 10 ସେକେଣ୍ଡ = 10000 ୱାଟ୍ ସେକେଣ୍ଡ = 1 କିଲୋୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା = 1 ୟୁନିଟ୍

8. ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ, ଉଦାହରଣଦ୍ଵାରା ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ମାଂସପେଶୀୟ ବଳ ଖାଦ୍ୟର ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୁଏ ।
(ii) ପାହାଡ଼ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବାବେଳେ ଆମ ଉପରେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ବିସ୍ଥାପନ ବଳର ବି ପରୀତ ଦିଗରେ ହୋଇଥାଏ । ତେ ଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ର ରେ ଆମଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

9.ତମେସ। ଚ୍ଚକେଇଚକ। ଲବାବେଳେ ଶକ୍ତିଚ୍ଚେଉଁ ରୂପରୁ କେଉଁ ରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ ?
ଉ-
ସାଇକେଲ ଚଳାଇବାବେଳେ ଉଭୟ ହାତ ଓ ଗୋଡ଼ର ମାଂସପେଶୀୟ ବଳ ସାଇକେଲ ଉପରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ମାଂସପେଶୀୟ ବଳ ଖାଦ୍ୟର ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତିରୁ ମିଳିଥାଏ । ମାଂସପେଶୀୟ ଶକ୍ତି ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତିରେ ପରିଣତ ହୋଇ ସାଇକେଲ୍ କୁ ଗତିଶୀଳ କରାଏ ।
ଖାଦ୍ୟ → ରାସାୟନିକ ଶକ୍ତି → ମାଂସପେଶୀୟ ଶକ୍ତି→ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତି

10. କାର୍ଯ୍ୟ କେତେବେଳେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ?
ଉ-
ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ :
(i) ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ଦିଗରେ ବିସ୍ଥାପନ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୁଏ ।
(ii) ପାହାଡ଼ରୁ ଓହ୍ଲାଇବାବେଳେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ କାର୍ଯ୍ୟକରି ଓହ୍ଲାଇବାକୁ ସହଜ କର । ଏଠାରେ ବିସ୍ଥାପନ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳ ଦିଗରେ ତଳକୁ ହୋଇଥାଏ । ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳଦ୍ଵାରା ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦିତ ହୁଏ, ତାହା ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୁଏ ।

11. କାର୍ଯ୍ୟ କେତେବେଳେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୋଇଥାଏ ?
ଉ-
ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ :
(i) ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ବିସ୍ଥାପନ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ହୁଏ ।
(ii) ପାହାଡ଼ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବାବେଳେ, କୂଅରୁ ପାଣି କାଢ଼ି ବ।ବେଳେ, ଲିଫ୍ଟରେ ଉପର କୁ ଗଲାବେଳେ, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ବସ୍ତୁର ବିସ୍ଥାପନ ହୁଏ । ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ବି ରୁ ଦ୍ଧରେ ହେଉଥ୍ ବା କାର୍ଯ୍ୟ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଅଟେ ।
କାର୍ଯ୍ୟ = ବଳ × ବିସ୍ଥାପନ
⇒W = F x (- s)
⇒W = – Fs

Objective Type Questions With Answers

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣର ନିୟମ ଲେଖ ।
ଉ-
ଶକ୍ତିର ସୃଷ୍ଟି ନାହଁ କି ବିନାଶ ନାହିଁ । ଶକ୍ତି କେବଳ ଗୋଟିଏ ରୂପରୁ ଅନ୍ୟ ରୂପକୁ ରୂପାନ୍ତ ରି ତ ହୋଇଥାଏ । ବିଶ୍ଵ ରେ ମୋଟ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣ ସମାନ ରହେ ।

2. ‘ପାୱାର’ର ସଂଜ୍ଞା ଲେଖ ।
ଉ-
କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ହାରକୁ ପାୱାର କୁହାଯାଏ ।

3. ବସ୍ତୁର ମୁକ୍ତ ପତନ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବକତ୍ଵ । ରା ପ୍ରଭାବିନତ୍ରେ । କ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପ୍ରଭାବରେ ଖସିପଡ଼େ, ତାହାକୁ ବସ୍ତୁର ମୁକ୍ତ ପତନ କୁହାଯାଏ ।

4. ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ।
ଉ-
କୌଣସି ବସ୍ତୁ ତାହାର ଅବସ୍ଥାନ ଅଥବା ବିନ୍ୟାସ ଯୋଗୁଁ ହାସଲ କରିଥିବା ଶକ୍ତିକୁ ବସ୍ତୁର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ । .

5. ଗତିଜ ଶକ୍ତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ତାହାର ଗତି ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରିଥାଏ । ତାହାକୁ ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।

6. ଏକ ଅର୍ଗ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଏକ ଡାଇନ୍‌ ଚଳ ଏକଚଷ୍ଣୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି କଲେ ବଳଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣକୁ ‘ଏକ ଅର୍ଗ’ କୁହାଯାଏ ।

7. ଏକ ଜୁଲ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଏକ ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ ଏକ ମିଟର ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ବଳଦ୍ଵାରା ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣକୁ ଏକ ସ୍କୁଲ୍ କୁହାଯାଏ ।

8. ଏକ ବସ୍ତର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣଜନିତ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି କାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
ଉ-
ଏକ ବସ୍ତର ମାଧ୍ୟ। କର୍ଷଣ ଚ୍ଚନିତ ଷ୍ଟିତିକ ଶକ୍ତି ଏହ।ର ବସ୍ତତ୍ବ, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣଜନିତ ତ୍ଵରଣ ଓ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଉଚ୍ଚତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

9. ଏକ ୱାଟ୍ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଯଦି ଗୋଟିଏ କାରକ ଏକ ସେକେଣ୍ଡରେ ଏକ ଜୁଲ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିପାରେ, ତେବେ ତାହାର ପାୱାର ଏକ ୱାଟ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

10. 10 ମି. ଉଚ୍ଚରୁ ଏକ ପଥରକୁ ତଳକୁ ନିକ୍ଷେପ କରାଗଲା । ଏହାର ସ୍ଥିତିଚ୍ଚ ଶକ୍ତି ହସପାଟ୍ଟ ଚଓ କ’ଣ ଘଟିବ ?
ଉ-
10 ମି. ଉଚ୍ଚରୁ ଏକ ପଥରକୁ ତଳକୁ ନିକ୍ଷେପ କରାଗଲା । ଏହାର ସ୍ଥିତିଚ୍ଚ ଶକ୍ତି ହସପାଟ୍ଟ ଚଓ ଗତିକ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ।

11. ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମରୁ କ’ଣ ଜଣାପଡେ ?
ଉ-
ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ନିୟମରୁ ଜଣାପଡେ ଯେ ଶଙ୍କ୍ରିର ରୂପାନ୍ତରଣ ପୂର୍ବରୁ ଓ ପରେ ମୋଟ ଶକ୍ତି ସର୍ବଦା ସ୍ଥିର ରହେ ।

12. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଏକ ଖସଡାରେ ତଳକୁ ଖସୁଥିବାବେଳେ ଏହାର କ’ଣ ଥାଏ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ବସ୍ତ୍ର ଏକ ଖୁସଡାରେ ଚକକୁ ଖସୁଥ‌ିବାବେଳେ ଏହାର ଉଭୟ ଗତିଜ ଓ ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି ଥାଏ ।

13. କିଛି ଗତିକ ଶକ୍ତିସହ ଏକ କଣିକା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହେଲା । ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାରେ ଏହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କ’ଣ ହେବ ?
ଉ-
କିଛି ଗତିଜ ଶକ୍ତି ସହ ଏକ କଣିକା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହେଲେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଉଚ୍ଚତାରେ ଏହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଲୋପପାଇବ ।

14. ଏକ କିଲୋୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା କ’ଣ ?
ଉ-
ଏକ କିଲେ । ଓଟର ଉପକରଣ ଏକ ଘଣ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟକଲେ ଯେତେ ପରିମାଣରେ ଶକ୍ତି ବ୍ୟୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଏକ କିଲୋୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା କୁହାଯାଏ ।

15. କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ ଶୂନ ହୁଏ କିପରି ?
ଉ-
ବସ୍ଥ ଉପରେ ବହ।ବକର ପ୍ରଭ। ବର ଯଦି କୌଣସି ବି ସ୍ଥାପନ ହୋଇ ନ ଥାଏ, ତେବେ କାର୍ଯ୍ୟର ‘. ପରିମାଣ ଶୂନ ହୋଇଥାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ପାୱାରର ଏକକ କ’ଣ ?
2. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ଦୁଇଗୁଣ ହେଲେ ଏହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତିର କି’ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ?
3. କୌଣସି ବସ୍ତୁ ତାହାର ଅବସ୍ଥାନ ଯୋଗୁଁ ହାସଲ କରିଥିବା ଶକ୍ତିକୁ କେଉଁ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
4. ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
5. 1 କି.ମି. ଘଣ୍ଟା = କେତେ ମି. | ସେକେଣ୍ଡ ?
6. କାହାକୁ ସକଳ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
7. ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ଦିଗରେ ବିସ୍ଥାପନ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ହୁଏ ?
8. 1 ଜୁଲ୍ = କେତେ ଅର୍ଗ ?
9. 100 ଅର୍ଗ = କେତେ କୁଲ୍ ?
10. 25 ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 4 ମିଟର ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ?
11. 50 ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 20 ସେ.ମି. ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ?
12. କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
13. ଶକ୍ତିର ଏକକ କ’ଣ ?
14. ଏକ କାନ୍ଥଘଣ୍ଟାର ଦୋଳାୟମାନ ଦୋଳକ କେଉଁ ଶକ୍ତି ଧାରଣ କରିଥାଏ ?
15. ଏକ ନଦୀବନ୍ଧ ଧାରଣ କରିଥିବା ଜଳରେ କେଉଁ ଶକ୍ତି ନିହିତ ଥାଏ ?
16. ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ବଳ ଓ ବିସ୍ଥାପନ ମଧ୍ୟରେ କୋଣ କେତେ ହେବ ?
17. ଏକ ହାଲୁକା ଓ ଓଜନିଆ ବସ୍ତର ସଂବେଗ ସମାନ ହେଲେ, କାହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଅଧ‌ିକ ହୋଇଥାଏ ?
18. 1 kg ବସ୍ତକୁ ଭୂଲମ୍ବ ଦିଗରେ l m ଉଠାଇଲେ କେତେ କାର୍ଯ୍ୟ ହେବ ?
19. 3 kg ବସ୍ତତ୍ଵର ଏକ ବସ୍ତକୁ 1m ଉଚ୍ଚରୁ ତଳକୁ ଭୂମିଠାରୁ ବସ୍ତୁର ଉଚ୍ଚତା କମି କମି ଯାଏ । ଶକ୍ତି କେତେ ହେବ ?
20. କେତେ ଉଚ୍ଚରେ 1 kg ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ବସ୍ତର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି । ଜୁଲ୍ ହେବ ?
21. ଗୋଟିଏ ସରଳ ଦୋଳକ ମାଧ ଅବସ୍ଥାନ ରେ ଥ‌ିବାବେଳେ କି ପ୍ରକାର ଶକ୍ତି ଧାରଣ କରେ ?
22. ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉଚ୍ଚତାରେ ଏକ ବସ୍ତର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି 200 J । ଯେତେବେଳେ ଏହା ଠିକ୍ ଭୂପୃଷ୍ଠକୁ ସ୍ପର୍ଶକରେ ଏହାର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କେତେ ହେବ ?
23. କାର୍ଯ୍ୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହାର କ’ଣ ?
24. ପବନର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଜଣେ ଧାବକ ଦୌଡ଼ୁଥ‌ିବାବେଳେ ପବନଦ୍ୱାରା ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ ତାଙ୍କ ଉପରେ କେତେ ହେବ ?
25. ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତର ପୃଥ‌ିବୀ ଆଡକୁ ମୁକ୍ତ ପତନ ହୁଏ, ଏହାର ମୋଟ ଶକ୍ତି କ’ଣ ହୁଏ ?

Answer:
1. ୱ। ବ୍
2. 4 ଗୁଣ ହେବ
3. ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି
4. ଉଭୟ ସ୍ଥିତିଜ ଏବଂ ଗତିଜ ଶକ୍ତି
5. 5/18/ ମି./ସେ.,
6. ସୂର୍ଯ
7. ସୁଙ୍ଗ୍ରାମ୍ କ
8. 10⁷
9. 10^-5
10. 100 ଜୁଲ୍
11. 10 ଜୁଲ୍
12. ଶକ୍ତି
13. ଜୁଲ
14. ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଶକ୍ତି
15. ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି
16. 180°
17. ହାଲୁକା ବସ୍ତ
18. 9.8 J
19. 29.4 J
20. 0.102 m
21. ଗତିକ ଶକ୍ତି
22. 200 J
23. ପାୱାର
24. ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
25. ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ପାହାଡ଼ରୁ ଓହ୍ଲାଇଲାବେଳେ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ ………………… ହୁଏ ।
2. କାର୍ଯ୍ୟ = ପ୍ରୟୋଗ ବଳ x ………….
3. କାର୍ଯ୍ୟ ଏକ ………………….. ରାଶି ।
4. 1 ଅର୍ଗ = 1 ଡାଇନ୍ X …………….
5. 1 ଅର୍ଗ = ………………… କୁଲ୍ ।
6. 10 ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ବଳଦିଗରେ 5 ମିଟର ବି ସ୍ଥାପିତ କରାଇଲେ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ ………………… ।
7. ବଳର ଦିଗକୁ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଧରିଲେ ବିସ୍ଥାପନର ଦିଗକୁ ………………… ଧରାଯାଏ ।
8. ଶକ୍ତିର ଏକକ ……………………ର ଏକକ ସହ ସମାନ ।
୨. ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି …………………।
10. ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁରୁ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି …………………।
11. SI ଏକକରେ ପାୱାରର ଏକକ ……………….।
12. ବାହ୍ୟବଳ ପ୍ରଭାବରେ ବସ୍ତୁ ………………… ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ହୁଏ ।
13. କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ପାଇଁ ପ୍ରୟୋଗ ବଳଦ୍ଵାରା ବସ୍ତ ………………….. ଦିଗରେ ବିସ୍ଥାପିତ ହୁଏ ।
14. ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ଦିଗରେ ବିସ୍ଥାପନ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ……………….. ହୁଏ ।
15. ଗଛରୁ ଫଳ ଖସିଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ………………….. ହୁଏ ।
16. କୂଅରୁ ପାଣି କାଢ଼ିଲାବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟ …………………. ହୁଏ ।
17. ଶକ୍ତିର ବୃହତ୍ତର ଏକକକୁ ………………….. କୁହାଯାଏ ।
18. ଗତିର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ, ବସ୍ତ …………………..ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।
19. ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡକୁ ଟାଣି ଲମ୍ବା କଲେ ତାହା ………………….. ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ।
20. ସ୍ଥିତି ଜ ଶକ୍ତି, ବସ୍ତର ………………….. ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
21. m ବସ୍ତୁତ୍ଵର ବସ୍ତକୁ ଭୂମିଠାରେ । h ଉଚ୍ଚତାକୁ ପଠାଗଲେ ………………… ପରିମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ହେବ ।
22. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତ୍ର କେବଳ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବଳର ପ୍ରଭାବରେ ଖସିଲେ ତ । କୁ ବସ୍ତୁର ………………… କୁହାଯାଏ ।
23. ବସ୍ତୁଟି ଭୂମି ଉପରେ ପଡ଼ିବାକୁ ଗଲାବେଳେ ତାହାର ସ୍ଥିତିଚ୍ଚ ଶକ୍ତି ……………….. ହୁଏ ।
24. 1 କିଲୋୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା = …………………. ଜୁଲ୍ ।
25. ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବ 5 ସେକେଣ୍ଡରେ 500 ଜୁଲ୍ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କଲେ ତାହାର ପାଓ୍ବାର …………………. ହେବ ।
26. ଘରେ ଏବଂ କଳକାରଖାନାରେ ବ୍ୟବହୃତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିର ପରିମାଣକୁ ……………….. ଏକକରେ ପ୍ରକାଶ. କୁହାଯାଏ ।
27. 5 କିଲୋୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା = ………………. ୟୁନିଟ୍ ।
28. ଗୋଟିଏ 100 ୱାଟ୍‌ର ବଲ୍‌ବ ଦିନକୁ 8 ଘଣ୍ଟା ଜଳିଲେ …………………. ପରିମାଣର ଶକ୍ତି ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ ।

Answer:
1. ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
2. ବିସ୍ଥାପନ
3. ଅଦିଶ
4. ସେ.ମି.
5. 10^-7
6. 50 ଜୁଲ୍
7. ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
8. କାର୍ଯ୍ୟ
9. 0
10. 0
11. ୱାଟ୍
12. ବିସ୍ଥାପିତ
13. ଚ୍ ଳ
14. ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
15. ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
16. ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
17. କିଲୋକୁଲ
18. ପ୍ରତିରୋଧୀ
19. ସ୍ଥିତିକ
20. ଅବସ୍ଥାନ
21. mgh
22, ମୁକ୍ତ ପଡନ
23. ଶୂନ
24. 3.6 x 10⁶
25. 2500 ୱାଟ୍
26. କିଲୋଓ୍ବାଟ୍ ଘଣ୍ଟା
27. 5
28. 800 ୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା

D ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଓ ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✗) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. କାର୍ଯ୍ୟର ଏକକ ଅର୍ଗ ଓ ଜୁଲ୍ ।
2. 1 ଜୁଲ = 10⁵ ଅର୍ଗ ।
3. 1 ଜୁଲ = 1 ନିଉଟନ x 1 ମିଟର
4. କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକ ।
5. ପୃଥ‌ିବୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପଟେ ଘୂରିବାବେଳେ ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ ଶୂନ ।
6. ତୁଚ୍ଚଟି ବସ୍ତୁର ଉପରକୁ ନେଲେ ପାର ହେବ ।
7. କୌଣସି ବସ୍ତୁକୁ ଉପରକୁ ଉପରକୁ ନେଲେ ତାର ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
8. ମୁକ୍ତ ପତନ ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି କମି କମି ଯାଏ ଓ ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି ବଢି ବଢି ଯାଏ ।
9. ସାଟ୍ଟକେଲ ଚଳ। କବି। ବେଳେ ସ୍ଥିତିଚ୍ଚ ଶକ୍ତି ଗତିକ ଶକ୍ତିକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ ।
10. ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁର ମଧ୍ଯ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି ଅଛି ।
11. ଗଛରେ ପାଚିଥୁବା ଫଳରେ ଉଭୟ ସ୍ଥିତିକ ଶକ୍ତି ଓ ଗତିଜ ଶକ୍ତି ରହିଥାଏ ।
12. ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିକୁ ଗଚ୍ଛିତ କରାଯାଇପାରିବ ।
13. ବସ୍ତୁର ଗତିଜ ଶକ୍ତି ବସ୍ତୁର ବେଗ ଉପରେ ନିର୍ଭଗ କରେ ।
14. କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ କ୍ଷମତା କହନ୍ତି ।
15. କ୍ଷମତାର ଏକକ ୱାଟ୍ ।
16. 1 କିଲୋୱାଟ ଘଣ୍ଟା = 1000 ଜୁଲ୍ ।
17. ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍ସବ ଜଳିଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି, ଆଲୋକ ଶକ୍ତିରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୁଏ ।
18. 1 ୱାଟ୍ = 1 ଜୁଲ୍/ ସେକେଣ୍ଡ ।
19. 1 ଅର୍ଗ = 10^-7 ଜୁଲ୍ ।
20. ଶକ୍ତିର ଏକକ କ୍ଷମତାର ଏକକ ସହ ସମାନ ।
21. 1 ଜୁଲ୍ = 10^-7 ଅର୍ଗ ।
22. 100 ଅର୍ଗ = 10^-5 ଜୁଲ୍ ।
23. ଅର୍ଗ = 1 ଡାଇନ୍ × l ସେ.ମି. ।
24. 1 ଜୁଲ୍ = 1 ନିଉଟନ୍‌ x 1 ମିଟର ।
25. ସଂଘାତ ଏକ ସଦିଶ ରାଶି ।
26. କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଶକ୍ତି କହନ୍ତି ।
27. ଶକ୍ତିର ଏକକ ଅର୍ଗ ।

Answer:
1. (✓)
2. (✗)
3. (✓)
4. (✓)
5. (✓)
6. (✗)
7. (✓)
8. (✗)
9. (✓)
10. (✗)
11. (✗)
12. (✗)
13. (✓)
14. (✗)
15. (✓)
16. (✗)
17. (✓)
18. (✓)
19. (✗)
20. (✗)
21. (✓)
22. (✓)
23. (✓)
24. (✓)
25. (✓)
26. (✓)
27. (✗)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

1. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
କାର୍ଯ୍ୟ	ଗତିଚ୍ଚନିତ ଶଙ୍କ
ସ୍ଥିତିକ ଶଙ୍କ୍ର	କାର୍ଯ୍ୟ। /ସମୟ
ଗତି ଚ୍ଚ ଶଙ୍କି	ବକ x ବିସ୍ଥାପନ
ଷମତା	ଯୁନିଟ୍
ଶଙ୍କ୍ରିର ବବ ସ। ୟକ ଏକକ	ୱାଚ୍
	ଅବସ୍ଥାନ ଓ ବିନ୍ୟାସ
	ଚ୍ଚନିତ ବସ୍ଥାନ ଶକ୍ତି

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
କାର୍ଯ୍ୟବକ x ବିସ୍ଥାପନ	କାର୍ଯ୍ୟବକ x ବିସ୍ଥାପନ
ସ୍ଥିତିକ ଶଙ୍କ୍ର	ଅବସ୍ଥାନ ଓ ବିନ୍ୟାସ ଚ୍ଚନିତ ବସ୍ଥାନ ଶକ୍ତି
ଗତି ଚ୍ଚ ଶଙ୍କି	ଗତିଚ୍ଚନିତ ଶଙ୍କ
ଷମତା	କାର୍ଯ୍ୟ।/ ସମୟ
ଶଙ୍କ୍ରିର ବବ ସ। ୟକ ଏକକ	ଯୁନିଟ୍

 

2.  ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଗତିଜ ଶକ୍ତି	\(\frac {1}{2}\) mv2
ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି	3.6 × 106
ଷମତା	F.s
କାର୍ଯ୍ୟ	W/t
1 ୟୁନିଟ୍	mgh

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ଗତିଜ ଶକ୍ତି	\(\frac {1}{2}\) mv2
ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି	mgh
ଷମତା	W/t
କାର୍ଯ୍ୟ	F.s
1 ୟୁନିଟ୍	3.6 × 106

 

3. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ପୃଥ‌ବୀ ଚାରିପଟେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଘଣ୍ଠନ	ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ
ପାହଡ଼ ଚଢ଼ିବା	ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି 0
ମୁଣ୍ଡରୁ ବୋଝ ଓହ୍ଲାଇବା	ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଓ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି 0
ଚଟାଣରେ ବଲା ଗଡିବା	ବିସୁକ୍ତ।ମ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ
ପୃଥ‌ିବୀ ଉପରେ ସ୍ଥିର ଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁ	କ୍ଷମତା କମ୍
	କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ 0

Answer:

‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ	‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭ
ପୃଥ‌ବୀ ଚାରିପଟେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଘଣ୍ଠନ	କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ 0
ପାହଡ଼ ଚଢ଼ିବା	ବିସୁକ୍ତ।ମ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ
ମୁଣ୍ଡରୁ ବୋଝ ଓହ୍ଲାଇବା	ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ
ଚଟାଣରେ ବଲା ଗଡିବା	ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି 0
ପୃଥ‌ବୀ ଉପରେ ସ୍ଥିର ଥ‌ିବା ଏକ ବସ୍ତୁ	ଗତିଜ ଶକ୍ତି ଓ ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି 0

 

F. ପ୍ରଥମଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଟ୍ : ଜୁଲ୍ / ସେକେଣ୍ଡ :: ଜୁଲ୍ : …………………….
2. ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି : mgh :: ଗତିଜ ଶକ୍ତି : ……………..
3. କାର୍ଯ୍ୟ : ଅଦିଶ ରାଶି :: ଶକ୍ତି : ……………..
4. W = Fs :: P = : ……………..
5. ପାହାଡ଼ ତଳକୁ ଖସିବା : + W :: ପାହାଡ଼ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିବା : …………………
6. ଗତିଜ ଶକ୍ତି : ବସ୍ତୁର ଗତି :: ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି : …………………
7. ନିଉଟନ୍ x 1 ମିଟର ; 1 ଜୁଲ୍ :: 1 ଡାଇନ୍ × ସେ.ମି: …………………
8. କାର୍ଯ୍ୟ : ଅଦିଶ ରାଶି :: ବଳ : ……………………
୨. ଜୁଲ୍ : କାର୍ଯ୍ୟ :: ୱାଟ୍ : …………………
10. ବଳ : ନିଉଟନ୍ :: ଶକ୍ତି : ……………………

Answer:
1. ନିଉଟନ୍ x ମିଟର
2. \(\frac {1}{2}\) mv²
3. ଅଦିଶ ରାଶି
4. W/t
5. -W
6. ଅବସ୍ଥାନ (ବିନ୍ୟାସ)
7. 1 ଅର୍ଗ
8. ସଦିଶ ରାଶି
9. ପାୱାର
10. ଜୁଲ୍

G ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ବାହ୍ୟ ବଳର ପ୍ରଭାବରେ ଯଦି କୌଣସି ବିସ୍ଥାପନ” ହୋଇ ନ ଥାଏ, ତେବେ ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ?
(A) 9.8J
(C) 980J
(B) 98J
(D) 0
Answer:
(D) 0

2. କେଉଁଟି ପାୱାର ଏକକ ଅଟେ ?
(A) ଜୁଲ୍
(C) 16
(B) ଅର୍ଗ
(D) ନିଉଟନ୍
Answer:
(C) 16

3. ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ପରିବେଗ ଦୁଇଗୁଣ ହେଲେ ଏହାର ଗତିକ ଶକ୍ତି କେତେ ଗୁଣ ବଢ଼ିବ ?
(A) 2
(C) 4
(B) 1/2
(D) 1/4
Answer:
(C) 4

4. କୌଣସି ବସ୍ତୁ ତାହାର ଅବସ୍ଥାନ ଯୋଗୁଁ ହାସଲ କରିଥିବା ଶକ୍ତିକୁ କେଉଁ ଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ ?
(A) ଗତିଜ ଶକ୍ତି
(B) ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି
(C) ସୌର ଶକ୍ତି
(D) ପବନ ଶକ୍ତି
Answer:
(B) ସ୍ଥିତିଜ ଶକ୍ତି

5. 1 କି.ମି. / ଘଣ୍ଟା କେତେ ମି. / ସେକେଣ୍ଡ ?
(A) 18/5
(B) 1
(C) 5/18
(D) 0
Answer:
(C) 5/18

6. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କାହାକୁ ସକଳ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(A) ସୂର୍ଯ୍ୟ
(C) ଗ୍ରହ
(B) ଚନ୍ଦ୍ର
(D) ପୃଥ‌ିବୀ
Answer:
(A) ସୂର୍ଯ୍ୟ

7. ପ୍ରଯୁକ୍ତ ବଳ ଦିଗରେ ବିସ୍ଥାପନ ହେଲେ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ 24 ?
(A) ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
(B) ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ
(C) 0
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ

8. ଏକ ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 1 ମିଟର ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ବଳଦ୍ଵାରା ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଅର୍ଗ
(B) । କୁଲ୍
(C) । ନଟ୍
(D) । ପାଶକାଲ୍
Answer:
(B) । କୁଲ୍

9. ଏକ ଡାଇନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟକରି ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 1 ସେ.ମି. ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଅର୍ଗ
(B) 1 ଜୁଲ୍
(C) 1 ନଟ୍
(D) 1 ପାର୍ଶ୍ଵକାଲ୍
Answer:
(A) ଅର୍ଗ

10. 1 ଜୁଲ୍ କେତେ ଅର୍ଗ ?
(A) 10⁶
(B) 10⁷
(C) 10⁵
(D) 10⁴
Answer:
(B) 10⁷

11. 100 ଅର୍ଗ କେତେ ଜୁଲ୍ ?
(A) 10^-6
(B) 10^-5
(C) 10^-7
(D) 10^-8
Answer:
(B) 10^-5

12. 25 ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 4 ମିଟର ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ?
(A) 100 ଜୁଲ୍
(B) 10 ଜୁଲ୍
(C) 1 କୁଲ୍
(D) 1000 ଜୁଲ୍
Answer:
(A) 100 ଜୁଲ୍

13. 50 ନିଉଟନ୍ ବଳ ଏକ ବସ୍ତୁକୁ ବଳ ଦିଗରେ 20 ସେ.ମି. ବିସ୍ଥାପିତ କଲେ ସଂପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟର ପରିମାଣ କେତେ ?
(A) 10 ଜୁଲ୍
(B) 1000 ଜୁଲ୍
(C) 1000 ଜୁଲ୍
(D) 20 ଜୁଲ୍
Answer:
(A) 10 ଜୁଲ୍

14. 7 ନିଉଟନ୍ ପରିମାଣର ବଳ ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ଥାପିତ କଲା । କାର୍ଯ୍ୟର ପରି ମାଣ କେତେ ?
(A) 56 ଅର୍ଗ
(B) 5.6 26
(C) 56 ଜୁଲ୍
(D) 5.6 ଜୁଲ୍
Answer:
(C) 56 ଜୁଲ୍

15. ଶକ୍ତିର ବ୍ୟବସାୟିକ ଏକକ କ’ଣ ?
(A) ଅର୍ଗ
(C) kWh
(B) ଜୁଲ୍
(D) ଅଶ୍ଵ କ୍ଷମତା
Answer:
(C) kWh

16. ନିମ୍ନଲିଖିତ ମଧ୍ୟରୁ କାହାର ଏକକ ଶକ୍ତିର ଏକକ ସହ ସମାନ ?
(A) କାର୍ଯ୍ୟ
(C) ବଳ
(B) କ୍ଷମତା
(D) ଚାପ
Answer:
(A) କାର୍ଯ୍ୟ

17. 10 କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ 10 m/s ନିହିତ ହେବ ?
(A) 1000
(B) 500 ଜୁଲ୍
(C) 100
(D) 5000
Answer:
(B) 500 ଜୁଲ୍

18. କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ହାରକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ଶକ୍ତି
(B) କ୍ଷମତା
(C) ବଳ
(D) ଚାପ
Answer:
(B) କ୍ଷମତା

17. 10 କି.ଗ୍ରା. ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ବସ୍ତୁ 10 m/s ପରିବେଗରେ ଗତିକଲେ ତାହାଠାରେ କେତେ ଶକ୍ତି ନିହିତ ହେବ ?
(A) 1000 କୁଲ୍
(B) 500 କୁଲ୍
(C) 100 ଜୁଲ୍
(D) 5000 କୁଲ୍
Answer:
(B) 500 କୁଲ୍

18. କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ହାରକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ଶକ୍ତି
(B) କ୍ଷମତା
(C) ବଳ
(D) ଚାପ
Answer:
(B) କ୍ଷମତା

19. 1 ୱାଟ୍ ଘଣ୍ଟା କେତେ ଜୁଲ୍ ?
(A) 36 J
(B) 3600 J
(C) 3600000 J
(D) 3.6 x 10⁴ J
Answer:
(B) 3600 J

20. 1 kWh କେତେ ଜୁଲ୍
(A) 3600 J
(B) 3600000 J
(C) 3.6 x 10⁶ J.
(D) 36 J
Answer:
(C) 3.6 x 10⁶ J.

21. 1 kWh କେତେ ୟୁନିଟ୍ ?
(A) 1
(B) 10
(C) 3600
(D) 3.6 x 10⁶
Answer:
(A) 1

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 9 ଧ୍ଵନି Important Questions and Answers.

BSE Odisha 9th Class Physical Science Important Questions Chapter 9 ଧ୍ଵନି

Subjective Type Questions With Answers

1. ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ କ’ଣ ? ଏହାର ପ୍ରୟୋଗଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
ଉ-
ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ-
ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃତ୍ତି 20 kHz ରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ତାହାକୁ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ଉଚ୍ଚ ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ତରଙ୍ଗ ।

ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡର ପ୍ରୟୋଗ :
(i) ଭିତରକୁ ହାତ ପଶିପାରୁ ନଥିବା ସ୍ପାଇରାଲ କୁଣ୍ଡଳୀ ପରି କେତେକ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋନିକ୍ ସାମଗ୍ରୀକୁ ସହଜରେ ସଫା କରିହୁଏ ନାହିଁ । ସାମଗ୍ରୀକୁ ସହଜରେ ସଫା କରିହୁଏ ନାହିଁ । ସେ ସବୁ ସାମଗ୍ରୀକୁ ଅଲ ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ସାହାଯ୍ୟରେ ସଫା କରାଯାଏ । ସେହି ଯନ୍ତ୍ରକୁ ସଫା କରାଯାଉଥିବା ଦ୍ରବଣ ମଧ୍ଯରେ ରଖୁ କରାଯାଏ । ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡର ଉଚ୍ଚ ଆବୃତ୍ତି ହେତୁ ଗ୍ରୀଜ୍, ଧୂଳିକଣା କିମ୍ବା ମଇଳା ଇତ୍ୟାଦି ମିଶିଯାଏ । ଫଳରେ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକ ଭଲଭାବରେ ସଫା ହୋଇଯାଏ ।

(ii) ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ପ୍ରୟୋଗ କରି ବଡ଼ ବଡ଼ ଧାତବ ବ୍ଲକ୍ ମଧ୍ଯରେ ଫାଟ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ । ବାହାରକୁ ଦେଖାଯାଉନଥୁବା ଏହି ଫାଟ ଠିକ୍ ଭାବରେ ଚିହ୍ନଟ ନ ହେଲେ ଏହି ଧାତବ ବ୍ଲକ୍‌ଗୁଡ଼ିକଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ବଡ଼ କୋଠାବାଡ଼ି, ପୋଲ ଓ କଳକାରଖାନା ଆଦି ବିପଦଗ୍ରସ୍ତ ହେବ । ଧାତବ ବ୍ଲକ୍ ଠିକ୍ ଭାବେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି କି ନା ଜାଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଅଲ ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ କୁ ଧାତବ ଖଣ୍ଡ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରବେଶ କରାଯାଏ ଏବଂ ଡିଟେକ୍ଟରଦ୍ଵାରା ତ୍ରୁଟିଟି ଜଣାପଡ଼େ । ସାମାନ୍ୟ ଫାଟ ବା ତ୍ରୁଟି ଥିଲେ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ ସେହି ସ୍ଥାନରୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଫେରିଆସେ ଯାହା ସେହି ଫାଟର ସୂଚନା ଦିଏ ।

(iii) ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରୁ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତ ର ଙ୍ଗ ର ପ୍ରତି ଫଳ ନ କରାଇ ସେହି ଅଂଶମାନଙ୍କର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ତିଆରି କରାଯାଏ । ଏହି ଫଟୋ ଦେଖୁ ଡାକ୍ତରମାନେ ଚିକିତ୍ସା କରନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକାର ପଦ୍ଧତିକୁ ଚିକତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ‘ଇକୋକାର୍ଡିଓଗ୍ରାଫି’ କୁହାଯାଏ ।

(iv) ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ସ୍କାନର ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ମନୁ ଷ୍ୟ ଶରୀରର ଆଭ୍ୟନ୍ତର ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗକୁ ଯାଞ୍ଚ କରି (scanning) ଫଟୋ ଉତ୍ତୋଳନ କ ରା ଯାଇ ଥାଏ । ରୋଗୀର ଲି ଭର୍ ଗଲ ବ୍ଲାଡ଼ର, ଇଉଟେରସ୍ ଏବଂ କିଡ୍‌ ନି ଇତ୍ୟାଦିର ତ୍ରି-ବିମ୍ବୀୟ ଛବି କମ୍ପ୍ୟୁଟରର ମନିଟର୍‌ରେ ଦେଖୁହୁଏ । ଏହି ଛବି ଦେଖୁ ଡାକ୍ତରମାନେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି ଚିକିତ୍ସା କରନ୍ତି । ଏହି ଚି କି ପଦ୍ଧତି କୁ ଚି କି ସ୍ୱା ଅଲଟ୍ରାସୋନୋଗ୍ରାଫି କୁହାଯାଏ ।

(v) ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ ସାହାଯ୍ୟରେ କିଡ୍‌ନିରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଛୋଟ ଛୋଟ ପଥରକୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ଦାନାରେ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯାଏ । ଯାହା ପରେ ମୂତ୍ରରେ ମିଶି ପଦାକୁ ବାହାରି ଆସେ ।

2. ମାନବ କର୍ପୂର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ଲେଖ ।
ଉ-
(i) ବାହ୍ୟ କର୍ଣ୍ଣକୁ ପିନ! କୁହାଯାଏ । ଏହା ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵର ଧ୍ଵନିକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ ଯାହା ଶ୍ରୁତିନାଳୀ ବାଟଦେଇ ଭିତରକୁ ଯାଏ ।
(ii) କର୍ଷ ଭିତରେ ଥିବା କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ପତଳା ଝିଲ୍ଲୀକୁ କର୍ଣ୍ଣପଟହ ବା ଟିମ୍ପାନିକ୍ ଝିଲ୍ଲୀ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମର ସମ୍ପୀଡ଼ନ କର୍ଣ୍ଣପଟହରେ ପହଞ୍ଚିଲେ, କର୍ଣ୍ଣପଟହର ବାହାର ପଟେ ଚାପ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ଏବଂ ତାହାକୁ କର୍ଣ୍ଣପଟହକୁ ଭିତରକୁ ଠେଲେ।

(iv) ସେହିଭଳି ବିଚଳନ କର୍ଣ୍ଣପଟହ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଲେ, କର୍ଣ୍ଣପଟହ ଉପରେ ଚାପ ହ୍ରାସ ପାଏ, ତେଣୁ କର୍ଣ୍ଣପଟହ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ବାହାରକୁ ଚାଲିଆସେ । ଏହାଦ୍ଵାରା କର୍ଣ୍ଣପଟହ ବାରମ୍ବାର ଆଗପଛ ହୋଇ କମ୍ପିତ ହୁଏ ।
(v) ଏହି କମ୍ପନ କଣ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ତିନୋଟି ହାଡ଼; ଯଥା- ହାମର, ଆନ୍ ଭିଲ୍ ଓ ଷ୍ଟିରପ୍ ଦ୍ଵାରା ବହୁଗୁଣିତ ହୋଇଥାଏ ।
(vi) ମଧ୍ଯକର୍ଣ୍ଣ ଏହି ଚାପର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଅନ୍ତଃକର୍ଣ୍ଣକୁ ପଠାଏ । ସେଠାରେ କର୍ଣ୍ଣ କସ୍ତୁକ ଚାପର ଯଥା – ହାମର, ଆନ୍ ଭିଲ୍ ଓ ଷ୍ଟିରପ୍ ଦ୍ଵାରା ପରିଣତ କରେ ।
(vii) ଏହି ସିଗ୍‌ନାଲ୍‌ ସ ଶ୍ରୁତି ସ୍ନାୟୁ ବାଟଦେଇ ମସ୍ତି ଷ୍କକୁ ଯାଏ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କ ଏହାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟାକରି ଧ୍ଵନିଭାବରେ ବୁଝିପାରେ ।

3. ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃଷ୍ଟି, ଆୟାମ, ତରଙ୍ଗର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ପରିବେଗ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ? ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ପରିବେଗ, ଆବୃତ୍ତି ଓ ତରଙ୍ଗର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କଟି କେଖ।
ଉ-
(i) ମାଧ୍ୟମର ଏକ ସ୍ଥାନରେ ସାନ୍ଦ୍ରତା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ମୂଲ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ମୂଲ୍ୟକୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ପୁନଶ୍ଚ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ମୂଲ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେରି ଆସିବାରୁ ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୋଳନ କହରି ଏକକ ସମୟରେ ମାଧ୍ୟମରେ ଏ ପ୍ରକାର ଦୋକନର ସଂଖ୍ୟାକୁ ଧୁନି ତରଙ୍ଗର ଆବଡି କହନ୍ତି ।
(ii) ଗୋଟିଏ ମାଧ୍ୟମରେ ଥ‌ିବା କଣିକା। ର ମାଧ୍ୟାବ ସ୍ଥାର ଉଭୟପଟେ ଦୋଳନର ତ କଣିକାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବିସ୍ଥାପନକୁ ତରଙ୍ଗର ଆୟାମ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂପୀଡ଼ନ ବା ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ବିରଳନର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଦୂରତାକୁ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ କହନ୍ତି ।
(iv) ଏକକ ସମୟରେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ଅତିକ୍ର ମ କରୁ ଥ‌ିବ। ଦୂର ତାକୁ ତରଙ୍ଗର ବେଗ କୁହାଯାଏ ।
(v) ତରଙ୍ଗ ବେଗ v, ଆବୃତ୍ତି f ଓ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ହେଲେ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କଟି ହେଲା v = f λ, ଅର୍ଥାତ୍ ତରଙ୍ଗ ବେଗ = ତରଙ୍ଗ ଆବୃତ୍ତି × ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ।

1. ଧ୍ଵନି ସଂଚାରଣର ମୌଳିକ ତଥ୍ୟ ବୁଝାଅ ।
ଉ-
(i) ମାଧ୍ୟମର ସଂପୀଡ଼ନ ଅଞ୍ଚଳରେ କଣିକାମାନେ ପରସ୍ପର ଆଡ଼କୁ ଗତିକରି ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେବା ଫଳରେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ସାନ୍ଦ୍ରତା ଓ ଚାପ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
(ii) ବି ର ଳ ନ ଅଞ୍ଚଳରେ କ ଣିକମାନେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଦୂରେଇଯିବା ଫଳରେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଓ ଚାପ କମିଯାଏ ।

(iii) ଗୋଟିଏ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନି ଗତି କଲାବେଳେ ସେହି ମାଧ୍ୟମର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିନ୍ଦୁରେ ସାନ୍ଦ୍ରତା ଓ ଚାପ ପରି ବର୍ତିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ହେଉଛି ଧ୍ଵନି ସଞ୍ଚାରଣର ମୌଳିକ ତଥ୍ୟ ।

2. ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଆବର୍ତ୍ତକାଳ ଓ ବେଗ କ’ଣ ? ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କର ।
ଉ-
(i) ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂପୀଡ଼ନ ଓ ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ଚିରଜନର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ତୂତ ତାକୁ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହାର ସଙ୍କେତ ‘λ’ ।
(ii) ମାଧ୍ୟମରେ ତରଙ୍ଗ ଗତି କରୁଥିବା ସମୟରେ ମାଧ୍ୟମର ଏକକ କଣିକା ଗୋଟିଏ ଥର ପୂଣ୍ଡି ଦୋଳନ ପାଇଁ ଯେତିକି ସମୟ ନିଏ ତାକୁ ତରଙ୍ଗର ଆବର୍ତକାଳ କୁହାଯାଏ ଏହାକୁ ‘T’ ସଙ୍କେତରେ ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ ।
(iii) ଏକକ ସମୟରେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ଦୂରତାକୁ ତାହାର ବେଗ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ‘v’ ରୂପେ ଚିହ୍ନାଯାଏ ।
(iv) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଆବର୍ତ୍ତକାଳ ଓ ବେଗ ମଧ୍ଯରେ ସଂପର୍କ ହେଲା v = \(\frac {λ}{T}\) ।

3. ଧ୍ଵନି ସଞ୍ଚାରଣ ମାଧ୍ୟମର କେଉଁ କେଉଁ ଗୁଣ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
ଉ-
(i) ଧ୍ଵନି ସଂଚାରଣ ପାଇଁ ମାଧ୍ୟମର କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ବିସ୍ଥାପନ ପରେ ପୁଣି ପରବର୍ତ୍ତୀ ମାଧ୍ୟ ଅବସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଆସି ପାରୁଥୁବ, ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାର ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକ ଗୁଣ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ମାଧ୍ୟମର କଣିକାଗୁଡ଼ିକରେ ଜଡ଼ତା ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯାହାଫଳରେ କଣିକାଗୁଡ଼ିକରେ ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ହୋଇପାରିବ ।
(iii) ମାଧ୍ୟମର କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ଘର୍ଷଣ ଜନିତ ପ୍ରତିରୋଧ ବଳ ନଗଣ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।

4. ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ କୁ ହାଯାଏ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) ବାୟୁ ମାଧ୍ୟମରେ କୌଣସି ବିଚଳନଦ୍ୱାରା କମ୍ପନ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ii) ବିଚଳନ ସ୍ଥାନରେ ବାୟୁର କଣିକା ସ୍ଥିରାବସ୍ଥାରୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇ ନିକଟରେ ଥିବା କଣିକାକୁ ଏକ୍କା ଦେଇ ପୂର୍ବ ଅବସ୍ଥାନ ଦେଚ୍ଚପଛିକ ଫେରିଆସେ ।
(iii) ଦ୍ଵିତୀୟ କଣିକା ତୃତୀୟ କଣିକାକୁ ଧିକ୍କାଦେଇ ପୂର୍ବସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଆସେ ।
(iv) ଏହିପରି ଭାବରେ ମାଧ୍ୟମରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ବିଚଳନ ଗୋଟିଏ ବିନ୍ଦୁରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଗତି କରେ, ଫଳରେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ରୂପରେ ସଂଚରଣ ହୁଏ । ତେଣୁ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

5. ଧ୍ଵନିର ଟୋନ୍, ନୋଟ୍ ଓ କର୍କଶ ଶବ୍ଦ କ’ଣ ?
ଭ-
(i) ଟୋନ୍-ଗୋଟିଏ ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିକୁ ଟୋନ୍ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ନୋଟ୍-ବିଭିନ୍ନ ଆବୃତ୍ତିର ମିଶ୍ରଣରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥୁବା ଧ୍ଵନିକୁ ନୋଟ୍ କୁହାଯାଏ ।
(iii) କର୍କଶ ଶବ୍ଦ-ବିଭିନ୍ନ ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ୱନିର ମିଶ୍ରଣ ଶ୍ରୁତିକଟୁ ହେଲେ ଏହାକୁ କର୍କଶ ଶବ୍ଦ କୁହାଯାଏ ।

6. ପ୍ରତିଧ୍ଵନି କ’ଣ ? ଏହା କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
ଉ-
(i) ପାହାଡ଼ ବା ଉଚ୍ଚ ଅଟ୍ଟାଳିକା ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରତିଫଳକ ନିକଟରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ଠିଆ ହୋଇ ଜୋର୍‌ରେ ଚିତ୍କାର କଲେ ସେହି ଧ୍ଵନିକୁ ପୁଣି କିଛି ସମୟ ପରେ ଶୁଣି ପାରିବା । ତାହାକୁ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଧ୍ଵନି ଶୁଣିବାର ଇନ୍ଦ୍ରୟାନୁଭୂତି ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କରେ 01 ସେକେଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହେ । ସେହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଯଦି ପ୍ରତିଫଳିତ ଧ୍ଵନି ଆମ କାନରେ ପହଞ୍ଚେ, ତେବେ ମୂଳ ଧ୍ଵନିରୁ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଅଲଗା କରି ଜାଣିହେବ ନାହିଁ ।
(iii) ସେଥ‌ିପାଇଁ ମୂଳ ଧ୍ଵନିର ଅତି କମ୍‌ରେ 0.1 ସେକେଣ୍ଡ ପରେ ଯଦି ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ଆମ କାନ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବ, ତେବେ ମୂଳ ଧ୍ଵନି ଓ ତା’ର ପ୍ରତିଧ୍ଵନି କୁ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍ ଭାବେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଶୁଣିପାରିବା ।

7. ବାହୁଡ଼ିମାନେ ଅନ୍ଧାରରେ ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁକୁ କିପରି ଠାବ କରିପାରନ୍ତି ?
ଉ-
(i) ବ। ଦୁ ଡ଼ି ମା ନେ 20000 Hz ରୁ ଅଧିକ ଆବୃତ୍ତ ର ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ (ଅଲ୍‌ଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ) ସୃଷ୍ଟି କରିପାରନ୍ତି ଓ ଏହି ଧ୍ଵନିକୁ ମଧ୍ଯ ଶୁଣିପାରନ୍ତି
(ii) ଅନ୍ଧାରରେ ବାଦୁଡ଼ି ଏହି ପ୍ରକାର ଧ୍ଵନିତରଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟିକରେ, ଯାହା ବସ୍ତୁରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଫେରିଆସେ । ଏହି ପ୍ରତିଫଳିତ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗକୁ ଶୁଣିପାରେ
(iii) ଏହି ପ୍ରତିଧ୍ଵନିରୁ ବାଦୁଡ଼ି ବସ୍ତୁର ଅବସ୍ଥିତି ଓ ଦୂରତା ଅନୁ ମାନ କରିପାରେ ।

8. ପ୍ରତି ନାଦ କ’ଣ ଓ ଏହା କିପରି କମ୍ କରାଯାଇପାରେ ?
ଊ-
(i) କୌଣସି ବଡ଼ ହଲ୍‌ରେ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟିହେଲେ ଏହା ବାରମ୍ବାର ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ କ୍ଷୀଣ ନ ହେଲା ହଲ୍‌ରେ ଶୁଭେ । ହଲ୍‌ର କାନ୍ଥରୁ ପ୍ରତିଫଳନର ପୁନରାବୃ ଭି ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ପୁନଃପୁନଃ ପ୍ରତିଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରତି ନାଦ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଏହା ହ୍ରାସ କରିବାପାଇଁ ହଲ୍‌ର କାନ୍ଥ ଓ ଛାତରେ ଧ୍ଵନି ଶୋଷଣକାରୀ ପଦାର୍ଥ ଯଥା ସଙ୍କୁଚିତ ଫାଇବର, ବନ୍ଧୁର ପ୍ଲାଷ୍ଟର କିମ୍ବା କନାର ବସ୍ତୁଦ୍ୱାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ଏହି ହଲ୍‌ର ଚୌକି, ବେଞ୍ଚଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଧ୍ଵନି ଶୋଷଣ କାରୀ ବସ୍ତୁ ଦ୍ଵାର। ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।

9. ବର୍ଷା ସମୟରେ ଘଡ଼ଘଡ଼ିର ଶବ୍ଦ ଅପେକ୍ଷା ବିଜୁଳି ଆଗ ଦେଖାଯାଏ କାହିଁକି ?
ଉ-
(i) ବର୍ଷା ସମୟରେ ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଏକ ସମୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ବିଜୁଳି ଆଲୋକ 3 ×10⁸ m/s ବେଗରେ ଗତି କରେ। କିନ୍ତୁ ଘଡ଼ ଘଡ଼ି ଶବ୍ଦ 331 m/s ବେଗରେ ଗତି କରେ ।
(ii) ଧ୍ଵନିର ବେଗ ଆଲୋକର ବେଗଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ । ତେଣୁ ଆମେ ପ୍ରଥମେ ବିଜୁଳିର ଆଲୋକ ଦେଖିପାରୁ ।
(iii) କିନ୍ତୁ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଧ୍ଵନିର ବେଗ କମ୍ ହେତୁ ତାହା ଆମେ ବିଳମ୍ବରେ ଶୁଣିଥାଉ ।

1. ଏକ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆବର୍ଷକାଳ 001 ସେକେଣ୍ଡ ହେଲେ ଏହାର ଆବୃତ୍ତି କେତେ ?
ଉ-

ଏଠାରେ T = 0.01 s
∴ ଆବୃତ୍ତି (f) = \(\frac {1}{2}\)= \(\frac {1}{0.01s}\) = 100 ।

2. ଏକ ବେତାର ତରଙ୍ଗର ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ 1000 ମିଟର ହେଲେ ଏହାର ଆବୃତ୍ତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
ଉ-
ଏଠାରେ ବେତାର ତରଙ୍ଗର ବେଗ (v) = 3 x 10⁸ m/s
ବେତାର ଭରଙ୍ଗ ଦୈଘ (λ) = 1000 m = 10³ m

3. ଭୂମିକମ୍ପ ହେବା ପୂର୍ବରୁ କେତେକ ପଶୁ ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି । ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ମତ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-
(i) ଭୂମିକମ୍ପ ଆରମ୍ଭବେଳେ କମ୍ ଆବୃତ୍ତିର ଟ୍ଟନ୍ ଫ୍ର। ସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ ସଞ୍ଚ। ରିତ ହୁଏ ।
(ii) ଏହାକୁ କେତେକ ପଶୁ ଜାଣିପାରି ଇତଃସ୍ତତଃ ହୋଇ ଏଣେତେଣେ ଦୌଡ଼ନ୍ତି ।

4. ସୋନାର୍ କ’ଣ ? ଏହାର ମୌଳିକ ତତ୍ତ୍ବ ଲେଖ ।
ଊ-
(i) ସୋନାର ଏକ ଯନ୍ତ୍ର ଯାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବସ୍ତୁର ଉପସ୍ଥିତି, ଦୂରତା, ଦିଗ ଓ ବେଗ ଜାଣିହୁଏ ।
(ii) ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଧ୍ୱନି ପ୍ରତିଫଳନର ମୌଳିକ ନିୟମ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ।

5. ସାଧାରଣ ମଣିଷର ଧ୍ଵନି ପରିସର 20H1 ରୁ 20 kHı ଏହି ଦୁଇ ଆବୃତ୍ତିର ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । (ବେଗ v = 344 m/s)
ଊ-
ଏଠାରେ f₁= 20 Hz, f₂ = 20 kHz ଓ v = 344 m/s

= 0.0172 m

6. ଏକ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃଷ୍ଟି ଏହା 100 Hz ହେଲେ ମିନିଟ୍‌ରେ କେତେ ଥର ଏହା । ମିନିଟ୍‌ରେ କେତେ ଥର କମ୍ପିତ ହେବ ?
ଉ-
ଆବୃତ୍ତି f = 100 Hz ଅର୍ଥାତ୍ । ସେକେଣ୍ଡରେ 100 ଥର କମ୍ପିତ ହେବ ।
1 ମିନିଟ୍‌ରେ 100 x 60 = 6000 ଥର କମ୍ପିତ ହେବ ।

7. ଜାହାଜରେ ଥିବା ଏକ ସୋନାରରୁ ଅଲ୍‌ଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ ସମୁଦ୍ରର ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ପଠାଇ ପୁଣି ପ୍ରତିଫଳିତ ତରଙ୍ଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ମଧ୍ୟରେ ସମୟ ବ୍ୟବଧାନ 2.1 ସେକେଣ୍ଡ । ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା 1400) ମି. ହେଲେ ଧ୍ଵନିର ବେଗ କେତେ ?
ଉ-
ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା d = 1400 m,
ସମୟ । = 2.1 ସେକେଣ୍ଡ

8. ଧ୍ଵନିର ପ୍ରତିଫଳନ ନିୟମ ଲେଖ ।
ଉ-

• ଧ୍ଵନି ପ୍ରତିଫଳନ ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଧ୍ଵନିର ପ୍ରତିଫଳନ ସମୟରେ ଆପତନ କୋଣ ପ୍ରତି ଫ ଳ ନ କୋଣ ସହିତ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।
• ଆପତିତ ଧ୍ଵନି, ପ୍ରତି ଳିତ ଧ୍ଵନି ଏବଂ ଆପତନ ପୃଷ୍ଠରେ ଆପତନ ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ଅଭିଲମ୍ବ ଏକସମତ କରେ ଅବସ୍ଥାନ କରନ୍ତି

9. ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ ଧ୍ଵନି କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ବନି :
(i) ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃଭି 20Hzରୁ କମ୍ ହେଲେ ତାହାକୁ ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ଵନି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ହାତୀ, ଗଣ୍ଡା ଓ ତିମି ଆଦି ପ୍ରାଣୀମାନେ ଇନଫ୍ରାସୋନିକ୍ ଆବୃତ୍ତିର ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି
(iii) ଭୂମିକମ୍ପ ଆରମ୍ଭବେଳେ କମ୍ ଆବୃ ଭି ର ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ଵନି ସଞ୍ଚାରିତ ହୁଏ ।

10. ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ଵନି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ଵନି :
(i) ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃତ୍ତି 20 kHzରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ତାହାକୁ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ବା ପାରସ୍ଵନିକ୍ ଧ୍ଵନି କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଟ୍ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଡଲ୍‌ ଫିନ୍, ପରପଏମ୍, ବାଦୁଡ଼ି କେତେକ ପକ୍ଷୀ ଓ କୀଟପତଙ୍ଗ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଟ୍ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି କରିପାରନ୍ତି ।
(iii) ମୂଷାମାନେ ମଧ୍ୟ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ୍ ଧ୍ଵନି ଉତ୍ପନ୍ନ କରି ପରସ୍ପର ସହିତ ଖେଳନ୍ତି ।

11. ଅନ୍ନ ପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ ଓ ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଦର୍ଶାଅ ।
ଉ-

ଅନ୍ନ ପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ	ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ
(i) ତରଙ୍ଗ ଗତି କଲାବେଳେ ମାଧ୍ୟମର କଣିକାମାନେ ତରଙ୍ଗ ଗତିର ଦିଗ ସହ ଅଭିଲମ୍ବ ଭାବରେ ଦୋଳନ କଲେ ତାହାକୁ ଅନ୍ନ ପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ କହନ୍ତି ।	(i) ତରଙ୍ଗ ଗତି କଲାବେଳେ ମାଧ୍ୟମର କଣିକାମାନେ ତରଙ୍ଗର ଗତି ଦିଗ ସହ ସମାନ୍ତର ଭାବେ ଦୋଳନ କଲେ ସେହି ତରଙ୍ଗକୁ ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ କହନ୍ତି
(ii) ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚୁମ୍ବକୀୟ ତରଙ୍ଗ ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ; ଯଥା – ଆଲୋକ ତରଙ୍ଗ, ତାପ ତରଙ୍ଗ ।	(ii) ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ ଅଟେ ।

 

Objective Type Questions With Answers

A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
ଉ-
ଯେଉଁ ପର ଙ୍ଗରେ ମାଧ୍ୟମର କଣିକ। ଗୁଡ଼ିକର ତରଙ୍ଗର ଗତି ଦିଗ ପ୍ରତି ଅଭିଲମ୍ବ ଭାବେ କମ୍ପିତ ହୁଅନ୍ତି, ତାହାକୁ ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

2. ଟୋନ୍ କ’ଣ ?
ଉ-
ଗୋଟିଏ ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିକୁ ଟୋନ୍ କୁହାଯାଏ ।

3. ନୋଟ୍‌ କ’ଣ ?
ଉ-
ବିଭିନ୍ନ ଆବୃତ୍ତିର ମିଶ୍ରିତ ଧ୍ଵନିକୁ ନୋଟ୍ କୁହାଯାଏ ।

4. ତରଙ୍ଗର ଆବର୍ଷକାଳ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
ଉ-
ମାଧ୍ୟମରେ ତରଙ୍ଗ ଗତି କରୁଥିବା ସମୟରେ ମାଧ୍ୟମର ଏକ କଣିକା ଗୋଟିଏ ଥର ପୂର୍ଣ୍ଣଦୋଳନ କରିବାକୁ ଯେତିକି ସମୟ ନିଏ, ତାହାକୁ ତରଙ୍ଗର ଆବର୍ଷକାଳ କୁହାଯାଏ ।

5. SONAR ର ପୂରାନାମ କ’ଣ ?
ଭ-
Sound Navigation and Ranging.

6. ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଉ-
20Hz ରୁ କମ୍ ବୃ ଭି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ୱ ନି କୁ ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ୍ ତରି କୁହାଯାଏ ।

7. ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
ଊ-
20Hz ରୁ ଅଧିକ ଆବୃଇଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନି କୁ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

8. ସକ୍ ତରଙ୍ଗ କ’ଣ ?
ଉ-
ଜେଟ୍ ବିମାନ ସୁପରସୋନିକ୍ ପରିବେଗରେ ଗତି କଲାବେଳେ ତା’ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ତରଙ୍ଗକୁ ସକ୍ ତରଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ ।

9. ଶ୍ରାବ୍ୟ ପରିସର କ’ଣ ?
ଊ-
20H1 ରୁ 20KHz ଆବୃତ୍ତିର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗକୁ ମନୁ ଷ୍ୟ ଶୁଣି ପାରୁଥ‌ିବାରୁ ସେହି ସୀମାକୁ ଶ୍ରାବ୍ୟ ପରିସର କୁହାଯାଏ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ଆବର୍ତ୍ତକାଳ T ଓ ଆବୃତ୍ତି f ହେଲେ T = କେତେ ?
2. ମନୁ ଷ୍ୟର ବାହ୍ୟକର୍ଣ୍ଣକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
3. ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ରଦ୍ଵାରା ମାପିହୁଏ ?
4. କୁକୁର ପ୍ରାୟ କେତେ ଆବୃତ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗକୁ ଶୁଣିପାରେ ?
5. କିଏ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ତରଙ୍ଗ ଶୁଣିପାରେ ?
6. କେଉଁ ତରଙ୍ଗଗତି କରିବାପାଇଁ ମାଧ୍ୟମ ଆବଶ୍ୟକ ?
7. ଧ୍ୱନି କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଧିକ ବେଗରେ ଗତିକରେ ?
8. ଆବର୍ତ୍ତକାଳର ଏକକ କ’ଣ ?
୨. ଗୋଟିଏ ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
10. ଧ୍ଵନି କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଦୌ ଗତି କରିପାରିବ ନାହିଁ ?
11. ସ୍କାନିଂରେ କେଉଁ ତରଙ୍ଗ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ?
12. ତରଙ୍ଗ ସଞ୍ଚରଣ କ’ଣ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରେ ?
13. ଅନୁ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗରେ ସଞ୍ଚରଣ ଦିଗରେ କିଣିକାଗୁଡିକ କିପରି କମ୍ପିତ ହୁଅନ୍ତି ?
14. କିଡ଼ନି ପଥର ରୋଗର ଉପଶମ ପାଇଁ କ’ଣ ଆବଶ୍ୟକ ?
15. ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସିଗ୍‌ନାଲକୁ କେଉଁ ଯନ୍ତ୍ର ବହୁଗୁଣିତ କରି ପାରିବ ?
16. କେଉଁ ଜୀବମାନେ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ଧ୍ଵନି ଉତ୍ପନ୍ନ କରି ପରସ୍ପର ସହ ଖେଳନ୍ତି ?
17. ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରୁ ନଥିବା ଏକ ଜୀବର ନାମ ଲେଖ ।
18. କେଉଁ ଜୀବ ଇନଫ୍ରାସୋନିକ ତର ଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ?
19. ବକ୍ତୃତା କକ୍ଷର ଛାତ କିପରି ହେବା ଭଲ ?
20. ଏକ ପଦାର୍ଥର ନାମ ଲେଖ ଯାହା ଧ୍ଵନିଶୋଷୀ ନୁହେଁ ।
21. ଭୂମିକମ୍ପ ଆରମ୍ଭବେଳେ କିପରି ଧ୍ଵନି ସଞ୍ଚାରିତ ହା ଏ ?
22. 5 ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ଶିଶୁମାନେ କେଉଁ ଆବୃତ୍ତିର ଧ୍ଵନି ଶୁଣିପାରନ୍ତି ?

Answer:
1. f^-1
2. ପିନା
3. ସେ।ନାଟ୍
4. 25kHz
5. ବାଦୁଡ଼ି
6. ଶବ୍ଦ ତରଙ୍ଗ
7. କଠିନ
8. ସେକେଣ୍ଡ
9. ଟୋନ୍
10. ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ
11. ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍
12. କଠିନ
13. ଆଲୋକ ତରଙ୍ଗ
14. ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗ
15. ଆର୍ଥି ଫାୟାର
16. ମୂଷା
17. ତିମି
18. 2161
19. ଅବତଳ ପୃଷ୍ଠ
20. ଚିକ୍‌କଣ ପ୍ଲାଷ୍ଟର,
21. କମ୍ ଆବୃତ୍ତିର ଇନଫ୍ରାସୋନିକ ଧ୍ଵନି
22. 25 kHz ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବସ୍ତୁର ………………….. ଫଳରେ ଧ୍ଵନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
2. ……………. ତରଙ୍ଗ ଏକ ଅନୁ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ ।
3. ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଗତି ………………. ମାଧ୍ୟମରେ କମ୍ ।
4. ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଗ୍ରାଫ୍‌ ଉପର ଅକ୍ଷାଂଶକୁ ……………….. କୁହାଯାଏ ।
5. ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ଗ୍ରାଫ୍‌ ନିମ୍ନ ଅକ୍ଷାଂଶକୁ ………………….. କୁହାଯାଏ ।
6. SI ପଦ୍ଧତିରେ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଏକକ ……………………।
7. ଆବୃତ୍ତିର ଏକକ …………………।
8. ଆଲେ। କ – ବି ଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଭାବର ଆବିଷ୍କାର କ …………………. ।
୨. ଆମର ମସ୍ତିଷ୍କ ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃଭିକୁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ତାହାକୁ …………………… କୁହାଯାଏ ।
10. ଧ୍ଵନିର ଆବୃତ୍ତି ……………….. ହେଲେ ପିଚ୍ ଅଧ୍ଵକ ହୁଏ ।
11. ଧ୍ଵନିର ପ୍ରବଣତା ବା କୋମଳତା ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ………………… ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
12. ଧ୍ଵନି ଶୁଣିବାର ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନୁଭୂତି ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ………………… ସେକେଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହେ ।

Answer:
1. କମ୍ପନ
2. ଧ୍ବନି
3. ଗ୍ୟାସୀୟ
4. ଶିଖର
5. ଗହ୍ଵର
6. ମିଟର
7. ହର୍ସ
8. ରୁଡ଼ ହଷ୍ଟ
୨. ପିଚ୍
10. ଅଧ୍ବକ
11. ଆୟାମ
12. 01 ସେକେଣ୍ଡ

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ ( ✓) ଓ ଭୁଲ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✗) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।

1. ଧ୍ୱନିତରଙ୍ଗ ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗ ।
2. ଧ୍ଵନିତରଙ୍ଗ ଶୂନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଗତି କରିପାରେ ।
3. କମ୍ପନରୁ ଧ୍ୱନି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
4. ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚୁମ୍ବକୀୟ ତରଙ୍ଗ ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ ।
5. ମାଧ୍ୟମର ବିରଳନ ଅଞ୍ଚଳରେ କଣିକାମାନେ ପରସ୍ପର ଆଡକୁ ଗତି କରି ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୁଅନ୍ତି ।
6. ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ଏକ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ ।
7. ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ତରଙ୍ଗରେ ଶିଖର ଓ ଗହ୍ଵର ନଥାଏ ।
8. ଧ୍ଵନିର ପ୍ରବାଳତା ବା କୋମଳତା ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃତ୍ତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।
9. ଗୋଟିଏ ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିକୁ ଟୋନ୍ କୁହାଯାଏ ।
10. ବିଭିନ୍ନ ଆବୃତ୍ତିର ମିଶ୍ରଣରେ ସୃଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିକୁ ନୋଟ କୁହାଯାଏ ।
11. ସମାନ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିର ବେଗ ଅଧ‌ିକ ହେଲେ ଧ୍ଵନିତରଙ୍ଗର ଆବୃତ୍ତି କମେ ।
12. ଧ୍ୱନିତରଙ୍ଗର ବେଗ କଠିନ ମାଧ୍ୟମ ତୁଳନାରେ ଗ୍ୟାସୀୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଧୂକ ।
13. ଡଲଫିନ୍ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍ ଧ୍ଵନିକୁ ଶୁଣିପାରନ୍ତି ।
14. କିଡ୍ନି ଷ୍ଟୋନ୍ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ତରଙ୍ଗଦ୍ଵାରା ବାରି ହୁଏ ।
15. ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା ରାଡାର ଯନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା ମାପି ହୁଏ ।
16. ବାହ୍ୟ କର୍ଣ୍ଣରେ ତିନିଖଣ୍ଡ ହାଡ଼ ଥାଏ ।
17. ବାହ୍ୟକର୍ଣ୍ଣକୁ ପିନା କହନ୍ତି ।
18. ଇକୋ କାର୍ଡିଓଗ୍ରାଫ୍‌ରା ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶର ପ୍ରତିବିମ୍ବ ତିଆରି କରାଯାଏ ।
19. କଠିନ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନିର ବେଗ ସର୍ବାଧ‌ିକ ।
20. ବୈ ଦ୍ୟୁତି କ ସିଗ୍‌ନାଲକୁ ଆମ୍ନି ଫାୟାର ଯନ୍ତ୍ର
21. ଚିକ୍‌କଣ ପ୍ଲାଷ୍ଟର ଧ୍ଵନିଶୋଷୀ ପଦାର୍ଥ ନୁହେଁ ।
22. ଭୂ ମି କ ମ୍ପ ଆରମ୍ଭବେଳେ କମ୍ ଆବୃ ଭି ର ଇନଫ୍ରାସୋନିକ ଧ୍ଵନି ସଞ୍ଚାରିତ ହୁଏ ।
23. SI ପଦ୍ଧତିରେ ଆୟାମର ଏକକ ମିଟର ।
24. ଗୋଟିଏ ଆବୃତ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିକୁ ଟୋନ୍ କହନ୍ତି ।
25. ବିଭିନ୍ନ ଆବୃତ୍ତିର ମିଶ୍ରଣରେ ସୃଷ୍ଟ ଧ୍ଵନିକୁ ନୋଟ୍ କହନ୍ତି ।
26. ଏକକ ସମୟରେ ଧ୍ଵନି ତରଙ୍ଗ ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ଦୂରତାକୁ ବେଗ କହନ୍ତି ।
27. ଅନ୍ତଃକର୍ଣ୍ଣରେ ଥିବା ହାଡ଼ର ନାମ ‘କର୍ଣ୍ଣକକ’ ।
28. ମଧ୍ଯକର୍ଣ୍ଣରେ କର୍ଣ୍ଣକକ ହାଡ଼ଟି ନ ଥାଏ ।

Answer:
1. (✓)
2. (✗)
3. (✓)
4. (✓)
5. (✗)
6. (✓)
7. (✓)
8. (✗)
9. (✓)
10.(✓)
11. (✗)
12. (✓)
13. (✗)
14. (✗)
15. (✗)
16. (✓)
17. (✓)
18. (✓)
19. (✓)
20. (✓)
21. (✓)
22. (✓)
23. (✓)
24. (✓)
25. (✓)
26. (✓)
27. (✓)
28. (✓)
20. (✓)

E. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

Answer:

Answer:

F. ପ୍ରଥମଯୋଡ଼ିର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଦ୍ୱିତୀୟ ଯୋଡ଼ିର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ବାଘର ଗର୍ଜନ : ନିମ୍ନ ପିଚ୍ ବିଶିଷ୍ଟ :: ପକ୍ଷୀର କାକଳୀ: …………………….।
2. ଆଲୋକ ତରଙ୍ଗ : ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚୁମ୍ବକୀୟ ତରଙ୍ଗ ଶବ୍ଦ ତରଙ୍ଗ :: ……………………।
3. ଉପର ଅକ୍ଷାଂଶ : ଶିଖର :: ନିମ୍ନ ଅକ୍ଷାଂଶ : ……………………..।
4. λ : ମିଟର :: f :……………..।
5. ଧ୍ଵନିପ୍ରବଣତା : ଆୟାମ :: ପିଚ୍ :…………………….।
6. 20 Hzରୁ କମ୍ : ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ୍ :: 20000 Hzରୁ ଅଧ୍ବକ :…………………।
7. ବାହୁଡ଼ି : ଅଲ୍‌ଟ୍ରାସୋନିକ୍ :: ହାତୀ : …………………..।

Answer:
1. ଡଚ୍ଚ ପିଚ୍ ବିଶିଷ୍ଠ
2. ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତରଙ୍ଗ
3. ଗତ୍ଵର
4. ହଷ୍ଟ
5. ଆବୃତ୍ତି
6. ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ୍
7. ଇନ୍‌ଫ୍ରାସୋନିକ୍

G ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ଵନି ଅଧୁକ ବେଗରେ ଗତି କରେ ?
(A) ଶୂନ୍ଯ
(C) ଜଳ
(B) ବାୟୁ
(D) ଧାତବ
Answer:
(D) ଧାତବ

2. ଧ୍ଵନି କେଉଁ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଦୌ ଗତି କରିପାରିବ ନାହିଁ ?
(A) ବାୟୁ
(C) ଧାତବ
(B) ଶୂନ୍ଯ
(D) &
Answer:
(B) ଶୂନ୍ଯ

3. କେଉଁଟି ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ ନୁହେଁ ?
(A) ଧ୍ବନି ତରଙ୍ଗ
(B) ତାପ ତରଙ୍ଗ
(C) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତରଙ୍ଗ
(D) ଆଲୋକ ତରଙ୍ଗ
Answer:
(A) ଧ୍ବନି ତରଙ୍ଗ

4. କୌଣସି ବସ୍ତୁର ବେଗ ଧ୍ଵନିର ବେଗଠାରୁ କ’ଣ ହେଲେ ତାହାକୁ ସୁପରସୋନିକ୍ ବେଗ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଅଧ୍ୟକ
(B) କମ୍
(C) ସମାନ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ଅଧ୍ୟକ

5. କିଏ ଆଲୋକ-ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଭାବର ଆବିଷ୍କାରକ ?
(A) ଜୁଲ୍
(B) ନିଉଟନ୍
(C) ହର୍ସ
(D) ଗାଲିଲି ଓ
Answer:
(C) ହର୍ସ

6. S.I. ପଦ୍ଧତିରେ ତିରଙ୍ଗ ବେଗର ଏକକ କ’ଣ ଅଟେ ?
(A) m
(C) Å
(B) ms^-1
(D) S
Answer:
(B) ms^-1

7. ଆଲୋକ ତରଙ୍ଗ କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀୟ ତରଙ୍ଗ ଅଟେ ?
(A) ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ
(B) ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ
(C) ଉଭୟ ଅନୁଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ଅନୁପ୍ରସ୍ଥ

8. ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ଶିଖର ବା ଗହ୍ଵର ମଧ୍ୟରେ ଦୂରତାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ତରଙ୍ଗର ବେଗ
(B) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ
(C) ଆୟାମ
(D) ଆବୃତ୍ତି
Answer:
(B) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ

9. ମାଧ୍ୟମରେ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ପର ସ୍ଵ ର ଠା । ରୁ ଦୂରେଇଗଲେ, ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(A) ବିରଳନ
(B) ସମ୍ପୀଡ଼ନ
(C) ବିଚଳନ
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ବିରଳନ

10. ମାଧ୍ୟମରେ କଣିକାଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେଲେ, ମାଧ୍ୟମରେ କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
(A) ବିରଳନ
(C) ସମ୍ପୀଡ଼ନ
(B) ବିଚଳନ
(D) ଗତି
Answer:
(C) ସମ୍ପୀଡ଼ନ

11. ଧ୍ଵନି ଗତି କରୁଥ‌ିବା ବେଳେ ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂପୀଡ଼ନ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦୂରତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ଆବୃତ୍ତି
(B) ଆୟାମ
(C) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ
(D) ତରଙ୍ଗ ବେଗ
Answer:
(C) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ

12. ଧ୍ଵନି ଗତି କରୁଥିବାବେଳେ ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ବିରଳନ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଦୂରତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ଆବୃତ୍ତି
(B) ଆୟାମ
(C) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ
(D) ତରଙ୍ଗ ବେଗ
Answer:
(C) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ

13. ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ସଂପୀଡ଼ନ ମାଧ୍ୟମର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ସମୟ ଲାଗେ ତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ଆବୃତ୍ତି
(B) ଆୟାମ
(C) ଆବର୍ତ୍ତକାଳ
(D) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ
Answer:
(C) ଆବର୍ତ୍ତକାଳ

14. ଦୁଇଟି କ୍ରମିକ ବିରଳନ ମାଧ୍ୟମର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିନ୍ଦୁକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ସମୟ ଲାଗେ ତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ଆବୃତ୍ତି
(C) ଆୟାମ
(B) ଆବର୍ତ୍ତକାଳ
(D) ନୋଟ୍
Answer:
(B) ଆବର୍ତ୍ତକାଳ

15. ଆବର୍ତ୍ତକାଳର ଏକକ କ’’ଣ ?
(A) ସେକେଣ୍ଡ
(B) ମିଟର
(C) ମିଟର
(D) ସେକେଣ୍ଡ
Answer:
(A) ସେକେଣ୍ଡ

16. ଆବୃତ୍ତିର SI ଏକକ କ’ଣ ?
(A) ମିଟର
(B) ହର୍ଷ
(C) ସେକେଣ୍ଡ
(D) ଡେସିବେଲ୍
Answer:
(B) ହର୍ଷ

17. ଧ୍ଵନି ଗତି କରୁଥ‌ିବା ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ କଣିକା ଏକକ ସମୟରେ ଯେତେଥର ଦୋଳିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଆବୃତ୍ତି
(B) ଆୟାମ
(C) ଟୋନ୍
(D) ନୋଟ୍
Answer:
(A) ଆବୃତ୍ତି

18. ଗୋଟିଏ ମାଧ୍ୟମରେ ଥ‌ିବା କଣିକାର ମାଧ୍ୟାବସ୍ଥାର ଉଭୟ ପାଟେ ଦେ ଜନର ତ କଣିକାର ସର୍ବେ। ଚ୍ଚ ବିସ୍ଥାପନକୁ ତରଙ୍ଗର କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(A) ଆବୃତ୍ତି
(B) ଆୟାମ
(C) ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ
(D) ତରଙ୍ଗ ବେଗ
Answer:
(B) ଆୟାମ

19. ତରଙ୍ଗ ବେଗ v, ଆବୃତ୍ତି ଓ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ X ହେଲେ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ କ’ଣ ?

Answer:
(A) f = \(\frac {v}{λ}\)

20. ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କ ଧ୍ୱନି ତରଙ୍ଗର ଆବୃତ୍ତିକୁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ତାକୁ କ’ଣ କୁହନ୍ତି ?
(A) ଆୟାମ
(B) ଟୋନ୍
(C) ନୋଟ୍
(D) ପିଚ୍
Answer:
(D) ପିଚ୍

21. ଧ୍ଵନିର ଆବୃତି ଅଧ୍ବକ ହେଲେ ପିତ୍ରର କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ?
(A) କମ୍
(B) ସମାନ
(C) ଅଧା
(D) ଅଧ୍ଵ
Answer:
(D) ଅଧ୍ଵ

22. SI ପଦ୍ଧତିରେ ଆୟାମ୍‌ର ଏକକ କ’ଣ ?
(A) ସେକେଣ୍ଡ
(B) ସେକେଣ୍ଡ ।
(C) ମିଟର
(D) ମିଟର
Answer:
(C) ମିଟର

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 17 ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 17 ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର

Question ୧।
ପଣ୍ଡିତ ମନ୍ଦିର ଆଖପାଖରୁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ କାହିଁକି ତଡ଼ି ଦେଇଥ‌ିଲେ ?
Answer:
ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ବିଚାରରେ ସେ ଥିଲେ ଠାକୁରଙ୍କର ନିଜ ଲୋକ । ପିଲାମାନେ ଆସିଲେ କାଳେ କିଛି ଅସୁବିଧା ହେବ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ନିଜ ଲୋକ ହିସାବରେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ତଡ଼ିବା ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ କାମ ହୋଇଥୁବାରୁ, ସେ ମନ୍ଦିର ଆଖପାଖରୁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ତଡ଼ି ଦେଉଥିଲେ ।

Question ୨।
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଦେଖ୍ କ’ଣ କହିଲା ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଇ ସାରିଲା ପରେ କହିଲା, ସେ ମାସେ ହେଲା ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିବାପାଇଁ । ମାତ୍ର ପଣ୍ଡିତ ବାଟ ଓଗାଳି ବସୁଥ‌ିବାରୁ ସେ ଆସିପାରୁ ନାହିଁ । ଆଜି ପଣ୍ଡିତ ଶୋଇ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରୁଥ‌ିବାରୁ ସେ ଚାଲି ଆସିଛି । ପଣ୍ଡିତ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରୁଥିବାରୁ ଠାକୁରଙ୍କୁ କିପରି ନିଦ ହୁଏ ବୋଲି ସେ ପଚାରିଛି । ସ୍କୁଲ ପଣ୍ଡିତ ବି ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରନ୍ତି । ଛୋଟ ପିଲା ହିସାବରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବିଚାରିଛି, ସବୁ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରନ୍ତି । ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଦେଖୁଥ‌ିବା ସ୍ଵପ୍ନକଥା ପଚାରିବାପାଇଁ ମନ୍ଦିରକୁ ଆସିଥିବା କଥା ସେ ଠାକୁରଙ୍କୁ କହିଛି।

Question ୩ ।
ଅଙ୍କ ବିଷୟକୁ ସମସ୍ତେ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତେ ବୋଲି ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାହିଁକି ଠାକୁରଙ୍କୁ କହିଛି ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପାଚିଲା କଦଳୀକୁ ଗଣି ହିସାବ କଲାବେଳେ, ତାହାର ହିସାବ ଗୋଳମାଳ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ତାକୁ ଅଙ୍କ ଆସୁନଥିବା କଥା ସେ ଠାକୁରଙ୍କୁ କହି ଦେଇଛି । ଯେହେତୁ ତାକୁ ଅଙ୍କ ମୋଟେ ଆସୁ ନାହିଁ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ଅଙ୍କ ବିଷୟକୁ ସମସ୍ତେ ଭୁଲି ଯାଆନ୍ତେ ବୋଲି ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ କହିଛି । ଅଙ୍କ ବିଷୟ ପାଇଁ ସେ ଅସୁବିଧାରେ ପଡୁଥ‌ିବାରୁ ଏପରି କହିଛି ।

Question ୪।
ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାହିଁକି ପୋଖରୀ ଭିତରକୁ ପଶିଗଲା ?
Answer:
ମନ୍ଦିର ଭିତରୁ ଦୁଇଟି ପାଚିଲା କଦଳୀ ଧରି ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାହାରକୁ ଆସି ଦେଖୁଲା ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ । ପଣ୍ଡିତେ ବଡ଼ ପାଟି କରି, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଆଡ଼କୁ ଦୌଡ଼ି ଆସିବାରୁ, ସେ ବାଟ ଘାଟ ନ ମାନି ଆଗକୁ ଦୌଡ଼ି ପୋଖରୀ ଭିତରକୁ ଛାନିଆରେ ପଶିଗଲା ।

Question ୫।
ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ପୋଖରୀ ଭିତରେ ପଶିବାର ଦେଖ୍ ଲୋକେ କ’ଣ କହିଲେ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ପୋଖରୀ ଭିତରେ ପଶିବାର ଦେଖ୍, ପଣ୍ଡିତେ ରଡ଼ି ଛାଡ଼ି ବାହାରି ଆସିବାକୁ କହିଲେ । ପଣ୍ଡିତଙ୍କ କଥାରେ ସ୍ବର ମିଳାଇ ଅନ୍ୟ ଲୋକେ ତାଗିଦ୍ କଲାଭଳି ବାହାରି ଆସିବାକୁ କହିଲେ ।

Question ୬।
ଠାକୁରଙ୍କ ପାଖରେ କଦଳୀ କାନ୍ଦି ଦେଖ୍ ଇକ୍ଷ୍ମୀ କ’ଣ କହିଲା ?
Answer:
ଠାକୁରଙ୍କ ପାଖରେ କଦଳୀ କାନ୍ଦି ଦେଖ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନିଜର ଶିଶୁସୁଲଭ ଭାବ ନେଇ କହିଲା, ‘‘ସାବଧାନ ଠାକୁର, ସବୁ କଦଳୀ ଏକାଥରକେ ଖାଇଦେବ ନାହିଁ । ସବୁ କଦଳୀ ଖାଇଦେଲେ ଦେହ ଖରାପ ହେବ । ଦିନକୁ ଚାରିଟା କରି ଖାଇଲେ ଚଳିବ ।’’

Question ୭ ।
ଚୁଙ୍ଗା ଲଗାଇ ବଡ଼ ପାଟିରେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଡାକିବା ବିଷୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କ’ଣ ଭାବିଲା ?
Answer:
ଚୁଙ୍ଗା ଲଗାଇ ବଡ଼ ପାଟିରେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଡାକିବା ଲକ୍ଷ୍ମୀର ପସନ୍ଦ ନଥୁଲା; କାରଣ ସେପରି ବଡ଼ପାଟି ଶୁଣି ସେ ଛାନିଆ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ବଡ଼ ପାଟି କରି ଯନ୍ତ୍ର ଚୁଙ୍ଗା ଲଗାଇ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଡାକିବା ଅପେକ୍ଷା, ଧୀର ଭାବରେ ଡାକିବା କଥା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଭାବିଲା ।

Question ୮ ।
ବାପା ତାଙ୍କ କାନ ଦୁଇଟିକୁ ଚାପି ଧରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ହାତ ଦୁଇଟିକୁ କାହିଁକି ଟାଣୁଥା’ନ୍ତି ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବାପାଙ୍କୁ ଜର ହୋଇଥିବା ଦିନ, ପଡ଼ିଶା ଘର କୌଣସି ଏକ ଉତ୍ସବ ପାଇଁ ଯନ୍ତ୍ର ଚୁଙ୍ଗା ଲଗାଇଥିଲେ । ସେହି ଯନ୍ତ୍ର ଚୁଙ୍ଗାର ଶବ୍ଦ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବାପାଙ୍କୁ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଥିଲା ଓ ସେ ବିଛଣାରେ ଛଟପଟ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ଚୁଙ୍ଗାର ଭୀଷଣ ଶବ୍ଦରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଁ, ବାପା ତାଙ୍କ କାନ ଦୁଇଟିକୁ ଚାପି ଧରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ହାତ ଦୁଇଟିକୁ ଟାଣିଥିଲେ ।

Question ୯ ।
ବାପା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପାଇଁ କ’ଣ କିଣିଦେବେ ବୋଲି କାହାକୁ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବାପା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପାଇଁ ଫ୍ରକ୍ କିଣିଦେବେ ବୋଲି ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବୋଉକୁ କହିଥିଲେ ।

Question ୧୦ ।
କଦଳୀ ଧରି ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାହିଁକି ଦଉଡ଼ିଲା ?
Answer:
ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ବଡ଼ ପାଟି ଶୁଣି ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଡରି ଯାଇଥିଲା । ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ପାଖରୁ କିପରି ମୁକ୍ତି ପାଇବ, ସେଥୂପାଇଁ କଦଳୀ ଧରି ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାଟଘାଟ ଜ୍ଞାନ ନ କରି ଦଉଡ଼ିଲା ।

Question ୧୧ ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୋଖରୀ ଭିତରକୁ ପଶି କ’ଣ କରୁଥିଲା ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ପାଟି ଶୁଣି ଛାନିଆ ହୋଇ ପୋଖରୀକୁ ପଶିଯାଇଥିଲା । ପୋଖରୀ ଭିତରେ ଅଣ୍ଟାଏ ପାଣିରେ ପଶିଥିଲେ ବି ଛାତିରେ କଦଳୀ ଦୁଇଟିକୁ ଭିଡ଼ି ଧରିଥଲା । ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ପାଟିରେ ଲୋକମାନେ ଆସିବାରୁ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବିସ୍ତାରିତ ନୟନରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କେବଳ ଅନାଇଥିଲା।

Question ୧୨ ।
ପୋଖରୀ ଭିତରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ ବାପା କାହିଁକି ନେଲେ ?
Answer:
ପଣ୍ଡିତ ଓ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଛାନିଆଁ ହୋଇ ସମସ୍ତଙ୍କ ଚାହିଁଥିଲା । ଲୋକମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବାପା, ପୋଖରୀ ଭିତରକୁ ପଶିଯାଇଥିଲେ । ବାପାଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାନ୍ଦି ଉଠିଥିଲା । ସେହି ଅସହ୍ୟ ପରିସ୍ଥିତିରୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ, ପୋଖରୀ ଭିତରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବାପା ତାକୁ ନେଇ ଯାଇଥିଲେ ।

Question ୧୩ ।
ଠାକୁରଙ୍କୁ ଲୋକେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦେବତା ବୋଲି କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
ଲୋକମାନେ ସ୍ଥୂଳବୁଦ୍ଧିରେ ବିଚାରିଥିଲେ, ଠାକୁରଙ୍କ ସିଂହାସନ ପାଖରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତାଙ୍କର ଆହାର ଚୋରି କରିଥିବାରୁ, ତାହାକୁ ଠାକୁର ମୃତ୍ୟୁ ଦଣ୍ଡ ଦେଇଥିଲେ । ଏଭଳି କର୍ମ ପାଇଁ ଠାକୁର ତାହାକୁ ନିସ୍ତାର କରି ନଥିଲେ । ଏହି ଘଟଣା ପାଇଁ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଲୋକେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦେବତା ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

Question ୧୪ ।
ବିମର୍ଷ ଭାବରେ ପଣ୍ଡିତେ କାହିଁକି ବସି ରହିଥୁଲେ ?
Answer:
ଯେତେବେଳେ ଦିଅଁଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷତାର ପ୍ରମାଣରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇ ଲୋକମାନେ ହରିବୋଲ ଧ୍ଵନି ଦେଉଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ପଣ୍ଡିତ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ, ଦିଅଁଙ୍କ ବିଭୂତି ସିଂହାସନ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଇଛି ଏବଂ ପଡ଼ି ରହିଛି ଦୀପ୍ତିହୀନ, ଅର୍ଥହୀନ ରୂପ । ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ସେହି ଅନୁଭବ ପାଇଁ ସେ ବିମର୍ଷ ଭାବରେ ବସି ରହିଥିଲେ ।

Question ୧୫ ।
ପଣ୍ଡିତେ ଠାକୁରଙ୍କୁ କ’ଣ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଭଳି ସରଳ ଶିଶୁକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ନିକଟରେ ଚୋରଣୀ ଭାବରେ ପରିଚିତ କରାଇ ଥିବାରୁ, ପଣ୍ଡିତେ ଅନୁତାପ କରିଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ମୀର ମୃତ୍ୟୁ ପାଇଁ ସେ ନିଜକୁ ଦାୟୀ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଠାକୁରଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ, ପର ଜନ୍ମରେ ତାଙ୍କୁ ଯେପରି ଜିହ୍ବାହୀନ ଭାବରେ ଜନ୍ମଦେବେ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୧୬ । ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର’ ଗଳ୍ପ ପଢ଼ି ତୁମ ଭିତରେ ଯେଉଁ ଭାବ ଆସୁଛି ସେ ବିଷୟରେ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା କର ।
୧୭ । ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗଳ୍ପ ଓ ଉପନ୍ୟାସ ପଢ଼ ଓ ତାହାଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କର ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର’ ଗଳ୍ପରେ କାହାର କରୁଣ ଚିତ୍ର ରହିଛି ?
Answer:
‘ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର’ ଗଳ୍ପରେ କାହାର ବାସଲ୍ୟବୋଧର କରୁଣ ଚିତ୍ର ରହିଛି ।

2. ବୁଢ଼ା ପୂଜାରୀ ଦେଖୁବାମାତ୍ରେ କ’ଣ ପଚାରିବେ ?
Answer:
ବୁଢ଼ା ପୂଜାରୀ ଦେଖୁମାତ୍ରେ ମାନସାଙ୍କ ଓ ସାଧୁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ପଚାରିବେ ।

3. ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହେଲା ?
Answer:
ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାଠପିତୁଳା ଭଳି ସ୍ତମ୍ଭୀଭୂତ ହୋଇଗଲା ।

4. ଲକ୍ଷ୍ମୀ ହାତରୁ କ’ଣ ନେଇ ବାପା ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଦେଲେ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ହାତରୁ ଦୁଇଟା କଦଳୀ ନେଇ ବାପା ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଦେଲେ ।

5. ଭୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କେଉଁଠି ଛିଡ଼ା ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଭୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୋଖରୀ ମଝିରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥିଲା ।

6. ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହେଲା ?
Answer:
ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ ଜ୍ଵର ହେଲା ଓ ସେ ତିନି ଦିନ ପରେ ପରପାରିକୁ ଚାଲିଗଲା ।

7. ସାପ୍ତାହିକ ପୁରାଣ ପାଠ କେବେ ହୁଏ ?
Answer:
ସାପ୍ତାହିକ ପୁରାଣ ପାଠ ରବିବାର ଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ହୋଇଥାଏ ।

8. ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ କି ବର ମାଗିଲା ?
Answer:
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଏହି ବର ମାଗିଲା ଯେ ଲୋକେ ଯେମିତି ତାଙ୍କୁ ଧୀର ଭାବରେ ଭକ୍ତି କରିବେ ।

୨. ବୋଉକୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କ’ଣ ପଚାରିଲା ?
Answer:
ଧ୍ରୁବ, ପ୍ରହଲାଦ କ’ଣ ଚୁଙ୍ଗା ବଜାଇ ଭଗବାନ୍‌ ଙ୍କୁ ଡାକୁଥିଲେ ବୋଲି ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବୋଉକୁ ପଚାରିଲା ।

10. ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ କ’ଣ ଅନୁରୋଧ କରି ଜଣାଇଲା ?
Answer:
ପଣ୍ଡିତେ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରି ଶୋଇଯିବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲା ।

B ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. ଲେଖକ ମନୋଜ ଦାସ __________________ ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଭୋଗରାଇ

2. ___________________ ସମୟ ପରେ ପୂଜାରୀ ଶୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ ।
Answer:
ଦ୍ବିପ୍ରହର

3. _________________ ସମୟ ଧରି ସବୁଦିନ ଆସିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି ।
Answer:
ମାସଟିଏ

4. _________________ ବାଟ ଓଗାଳି ବସୁଛି ।
Answer:
ପଣ୍ଡିତ

5. ଆମର __________________ ଏମିତି ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରନ୍ତି ।
Answer:
ସ୍କୁଲ ପଣ୍ଡିତ

6. ମୁଁ ଯଦି ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରିବି ତେବେ __________________ ହୋଇଯିବି ।
Answer:
ପଣ୍ଡିତ

7. ସକାଳେ ଉଠି ଲାବେଳକୁ ସମସ୍ତେ ________________ ଭୁଲିଯା’ନ୍ତେ ।
Answer:
ଅଙ୍କ

8. ଲୋକେ ଯେମିତି ଧୀର ଭାବରେ ତୁମକୁ ___________________ କରିବେ ।
Answer:
ଭକ୍ତି

9. _________________ ଲଗାଇ ସେମାନେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଡାକନ୍ତି ।
Answer:
ଚୁଙ୍ଗା

10. ପଡ଼ିଶା ଘରେ ସାରାଦିନ ____________________ ରେ ଗୀତ ବାଜିଲା ।
Answer:
ଯନ୍ତ୍ରଚୁଙ୍ଗା

C ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. ଲେଖକ ମନୋଜ ଦାସ କେଉଁ ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ?
(A) ବାଲେଶ୍ବର
(B) କଟକ
(C) କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା
(D) ପୁରୀ
Answer:
(A) ବାଲେଶ୍ବର

2. ଝିଅଟି ବାପା ପାଇଁ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କୁ କ’ଣ ମାଗିଲା ?
(A) ସୁନା
(B) ଜମିବାଡ଼ି
(C) ରୂପା
(D) ଟଙ୍କା
Answer:
(D) ଟଙ୍କା

3. ଝିଅଟି ବାପାଙ୍କୁ କ’ଣ ମାଗିଥିଲା ?
(A) ଟଙ୍କା
(B) କଣ୍ଢେଇ
(C) ଚାବି
(D) ଫ୍ରକ୍
Answer:
(D) ଫ୍ରକ୍

4. ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଭଗବାନ୍‌ଙ୍କୁ କ’ଣ ଖାଇବାକୁ ବାରଣ କଲା ?
(A) ଆମ୍ବ
(B) କଦଳୀ
(C) ପଣସ
(D) ନଡ଼ିଆ
Answer:
(B) କଦଳୀ

5. ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ଆଗରେ ଦେଖୁ କୁଆଡ଼କୁ ଗଲା ?
(A) ନଦୀ
(B) ନାଳ
(C) ପୋଖରୀ
(D) ହ୍ରଦ
Answer:
(C) ପୋଖରୀ

6. ବାପା ବିଚରା କେଡ଼େ __________________ ନ ହେଲା ।
(A) ବ୍ୟସ୍ତ
(B) ବିବ୍ରତ
(C) ଛଟପଟ
(D) ଅଶ୍ବସ୍ତି
Answer:
(C) ଛଟପଟ

7. ବାପାକୁ ଆଉ ମୋତେ ତୁମେ ଟିକିଏ ____________ କରିଦିଅ ।
(A) ସାହସୀ
(B) ବୁଦ୍ଧିମାନ
(C) ବୋକା
(D) ଭୟାଳୁ
Answer:
(A) ସାହସୀ

8. ଆଜି ମୁଁ ତାକୁ ଜରୁର୍ ______________ କିଣିଦେବି ।
(A) ବହି
(B) କଣ୍ଢେଇ
(C) କଲମ
(D) ଫ୍ରକ୍
Answer:
(D) ଫ୍ରକ୍

୨. ହଠାତ୍ ଏକ ପ୍ରଚଣ୍ଡ କଣ୍ଠ ତାକୁ _________________ କଲା ।
(A) ହତଚକିତ
(B) ଠାର
(C) ଭ୍ରମିତ
(D) ଆଶ୍ବସ୍ତ
Answer:
(A) ହତଚକିତ

10. ଲକ୍ଷ୍ମୀ _____________________ ଭିତରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଛି ।
(A) ନଦୀ
(B) ନାଳ
(C) ପୋଖରୀ
(D) ହ୍ରଦ
Answer:
(C) ପୋଖରୀ

କଥାକାରଙ୍କ ସମ୍ୱକ୍ଷରେ :
ଓଡ଼ିଆ କଥା ସାହିତ୍ୟରେ କଥାକାର ମନୋଜ ଦାସ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଭା । ସେ ତାଙ୍କର ସାରସ୍ବତ ଜୀବନ ଛାତ୍ର ବୟସରୁ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖୁଲେ ମଧ୍ୟ, ତାଙ୍କର ଗଳ୍ପ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ଓ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀଦ୍ଵାରା ପୁରସ୍କୃତ ଓ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ସାରଳା ପୁରସ୍କାରଦ୍ଵାରା ସେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନିତ । ପୁନଶ୍ଚ ସେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଭାରତୀ ସମ୍ମାନ ଓ ସରସ୍ବତୀ ସମ୍ମାନ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ।

ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ବିଶେଷ ଭାବରେ କାହାଣୀଧର୍ମୀ ଓ ସୁଖପାଠ୍ୟ । ସେ ଗଳ୍ପ ଉପସ୍ଥାପନରେ ନିଜେ ଦୂରରେ ରହି ଗଭୀର ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ସହ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଶୁଣାଇଲା ଭଳି ଗଳ୍ପକୁ ଲେଖୁ’ନ୍ତି । ଗଳ୍ପ ଭିତରେ ସେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥିବା ଲୌକିକ, ଅଲୌକିକ, ଇହଲୋକ ଓ ପରଲୋକର ପରିବେଶ ପାଠକଙ୍କୁ ମୁଗ୍‌ଧଚକିତ କରିଥାଏ । ସେ କେବଳ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ତାହା ନୁହେଁ, ସେ ମଧ୍ୟ ହାସ ପରିହାସ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି । ସମାଜର ଯାହାକିଛି ଦୋଷତ୍ରୁଟି ରହିଛି, ସେ ତାକୁ ମନୋମୁଗ୍‌ଧକର ଭାବେ ଗଳ୍ପରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ଗାଳ୍ପିକ ଦାସ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ଭୋଗରାଇଠାରେ ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟରେ ଏମ୍.ଏ.ପାସ୍ କରିବା ପରେ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବେ ନିଜର କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ କିଛି ବର୍ଷ ପାଇଁ ଇଂରାଜୀ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବେ ଅଧ୍ୟାପନା କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଶ୍ରୀମା’ଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ପଣ୍ଡିଚେରୀର ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରରେ ଅଧ୍ୟାପନା କରିବାକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ।

ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ ଯଥା – କବିତା, କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, ନିବନ୍ଧ, ଉପନ୍ୟାସ, ସାହିତ୍ୟ ସମାଲୋଚନା, ଭ୍ରମଣ ସାହିତ୍ୟ ଆଦି ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରି ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି- ‘ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ କଥା ଓ କାହାଣୀ’, ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର’, ‘ଆବୁ ପୁରୁଷ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାହାଣୀ’, ‘ବିଷକନ୍ୟାର କାହାଣୀ’, ‘ଧୂମାଭ ଦିଗନ୍ତ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାହାଣୀ’, ‘ଶେଷ ବସନ୍ତର ଚିଠି’, ‘ଆରଣ୍ୟକ’, ‘ସମୁଦ୍ରର କ୍ଷୁଧା’, ‘ନନ୍ଦାବତୀର ମାଝି’, ‘ପଦଧ୍ଵନି, ‘ଜୀବନର ସ୍ଵାଦ’, ‘ସରଳ ରାମାୟଣ’, ‘ଦୂରଦୂରାନ୍ତ’।

ଗଛର ଅନ୍ତଃସ୍ଵର :
ଗଳ୍ପଟିର ଛୋଟ ପିଲାର ସରଳ ବିଶ୍ୱାସକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି । ସାଧାରଣ ବିବେକହୀନ ମଣିଷ ନିଜର ସ୍ଥୂଳ ଚିନ୍ତାଧାରା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପରି ସରଳ ଝିଅକୁ ବୁଝିପାରି ନାହିଁ । ଫଳରେ ତା’ର ବିଚାରହୀନ ସ୍ବଭାବ ପାଇଁ, ସରଳ ଝିଅଟି ସମସ୍ତଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଚୋରଣୀ ବୋଲି ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛି । ପରିଣତିରେ ସେ ମୃତ୍ୟୁପଥର ଯାତ୍ରୀ ହୋଇଛି ।

ଗଛର ସାରମର୍ମ :
ସହରତଳି ବସ୍ତିର ଛୋଟ ଝିଅଟିଏ । ନାଁ ତା’ର ଲକ୍ଷ୍ମୀ । ଦିନେ ଦୁଇ ପ୍ରହର ନିରୋଳାବେଳେ ଆସିଛି ମନ୍ଦିରକୁ, ଠାକୁରଙ୍କୁ ତା’ର ମନ କଥା କହିବାପାଇଁ । ତା’ ହୃଦୟର ସବୁକିଛି ଭଲମନ୍ଦ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାପାଇଁ । ତାକୁ ସବୁ ଦିନ ଏହି ସୁଯୋଗ ମିଳେ ନାହିଁ । କାରଣ ସବୁବେଳେ ବୁଢ଼ା ପୂଜାରୀଟା ଜଗି ରହିଥାଏ । ଲକ୍ଷ୍ମୀର ପୂଜାରୀକୁ ଭାରି ଡର । ସେ ଅନୁମାନ କରେ ପୂଜାରୀ ଗୋଟିଏ ପଣ୍ଡିତ । ତା’କୁ ହୁଏତ ପାଠ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜଟିଳ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରି ହଇରାଣ କରିବ କିମ୍ବା ତାକୁ ପିଲା ମନେକରି ସେଠାରୁ ତଡ଼ିଦେବ ।

ତେଣୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସବୁଦିନ ଦ୍ବିପହରେ ମନ୍ଦିର ନିକଟକୁ ଆସେ, ମାତ୍ର ପୂଜାରୀକୁ ଦେଖ୍ ଫେରିଯାଏ । ଆଜି ପୂଜାରୀ ଶୋଇ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରୁଥିବାରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ ବେଶ୍ ସୁଯୋଗ ମିଳିଛି ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ପଶି ଠାକୁରଙ୍କ ସହିତ ଟିକେ ଦୁଃଖ ସୁଖ ହେବାପାଇଁ । ଲକ୍ଷ୍ମୀର ପିଲା ମନ । ମା’ ଠାରୁ ଶୁଣିଛି ଶିଶୁଭକ୍ତ ଧ୍ରୁବ, ପ୍ରହ୍ଲାଦଙ୍କ କଥା । ସେମାନେ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଦେଖା କରି, ସେମାନଙ୍କର ମନକଥା କହିଥିଲେ । ସେହି ବିଚାରଧାରା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମନରେ ରହିଛି । ଅତି ସତର୍କତାର ସହିତ ସେ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ କରିଛି । ଭିତରକୁ ଯାଇ ଠାକୁରଙ୍କୁ ମୁଣ୍ଡିଆ ମାରିଛି ।

ଖୁସି ମନରେ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ମିନିଟ୍ ଠାକୁରଙ୍କ ବେଶ ପୋଷାକକୁ ଚାହିଁଛି । ତା’ପରେ ସରଳ ଭାବରେ ଠାକୁରଙ୍କ ପାଖରେ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଇଛି । କହିଛି, ମୁଁ ହେଉଛି ଲକ୍ଷ୍ମୀ । ମାସେ ହେବ ତୁମ ପାଖକୁ ଆସିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି, ମାତ୍ର ଆସିପାରୁ ନାହିଁ । ପୂଜାରୀ ବୁଢ଼ା ବାଟ ଓଗାଳି ବସେ । ଆଜି ପୂଜକ ବୁଢ଼ା ଶୋଇ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରୁଛି । ରାତିରେ ଏମିତି ଶୋଇ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରିଲେ ତୁମକୁ କିପରି ନିଦ ହୁଏ ବୋଲି ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପଚାରିଛି । ତାଙ୍କ ସ୍କୁଲର ପଣ୍ଡିତ ମଧ୍ଯ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ଭାବିଛି, କେବଳ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରନ୍ତି । ସେ ଯଦି ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ମାରିବା ଶିଖୁଯିବ, ତା’ହେଲେ ସେ ବି ପଣ୍ଡିତ ହୋଇଯିବ । ହେଲେ ସେପରି ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ିମରା ପଣ୍ଡିତ ନ ହେବାକୁ ଠାକୁରଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛି।

ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କ ନିକଟରେ ତାହାର ସ୍ଵପ୍ନକଥା କହିଛି । ସେ ପଚାରିଛି ମାସକ ତଳେ ଠାକୁର ତାଙ୍କୁ ପଚାରୁଥିଲେ, ସେ କାହିଁକି ତାଙ୍କ ସହିତ ଖେଳୁ ନାହିଁ । ଠାକୁରଙ୍କ ସେହି ସ୍ବପ୍ନ ପରେ, ସେ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି । ଠାକୁରଙ୍କ ସହିତ କଥା ହେଲାବେଳେ, ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଆଖ୍ ପଡ଼ିଯାଇଛି ମନ୍ଦିରରେ ରହିଥ‌ିବା କଦଳୀ ଉପରେ । ଭୋଗ ପାଇଁ ଥୁଆ ହୋଇଥିବା କଦଳୀ କାନ୍ଦିର ଉପର ଫେଣା ପାଚିଥିବା ସେ ଦେଖୁଛି । ପାଚିଲା କଦଳୀକୁ ସେ ଗଣି ନେଇଛି । ଚବିଶଟା କଦଳୀକୁ ଦୈନିକ ଚାରିଟା ଲେଖା ଖାଇଲେ କେତେ ଦିନ ଯିବ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତାକୁ ହିସାବ କରିଛି । ହିସାବ କରିବାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଗୋଳମାଳ ହୋଇଯାଇଛି । ତା’ର ଅଙ୍କ ଭଲ ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ସେ ଠାକୁରଙ୍କ ନିକଟରେ ମାନିଯାଇଛି ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ବର ମାଗିଛି । ସମସ୍ତେ କେମିତି ତାଙ୍କୁ ଧୀର ଭାବରେ ଭକ୍ତି କରିବେ, ସେ କଥା କହିଛି । କାରଣ, ତାଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ଲାଗିଥିବା କଳ ଗାଉଣା ଓ ଯନ୍ତ୍ରଚୁଙ୍ଗାକୁ ସେ ପସନ୍ଦ କରିନାହିଁ । ମସ୍‌ଜିଦରେ ଯନ୍ତ୍ରଚୁଙ୍ଗା ଲଗାଇ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଡାକିବାଦ୍ଵାରା ସେ ଚମକି ପଡ଼େ ବୋଲି କହିଛି । ତେଣୁ ସେ ତା’ ମା’ଙ୍କୁ ପଚାରିଛି, ‘‘ଯନ୍ତ୍ରଚୁଙ୍ଗା ଲଗାଇ କ’ଣ ଧ୍ରୁବ, ପ୍ରହ୍ଲାଦ ଭଗବାନଙ୍କ ସ୍ତବ ଗାଉଥିଲେ ।’ ବୋଉ ତା’ର ଭାବିଚିନ୍ତି ମନା କରିଛି । ତେଣୁ ସେ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଡାକିଛି ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀ କହିଛି, ସେ ଭାରି ଡରକୁଳୀ । ଯନ୍ତ୍ରବୁଙ୍ଗାର ଚିତ୍କାର ଶୁଣିଲେ ସେ ହଠାତ୍ ଛାନିଆ ହୋଇଯାଏ । ତା’ ବାପା ମଧ୍ୟ ଡରକୁଳା । କାରଣ ଦିନେ ବାପାଙ୍କୁ ଜ୍ଵର ହୋଇଥିଲା । ପଡ଼ିଶା ଘର ସାରାଦିନ ଯନ୍ତ୍ରଚୁଙ୍ଗା ବଜାଉ ଥିବାରୁ ବାପା ତା’ର ଛଟପଟ ହେଉଥିଲେ। ତେଣୁ ବାପାଙ୍କୁ ଟିକିଏ ସାହସୀ କରିଦେବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛି। ବାପାଙ୍କ କଥା ମନେପଡ଼ିବାରୁ, ତା’ ବାପାଙ୍କୁ କିଛି ଟଙ୍କା କରାଇ ଦେବାପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଜଣାଇଛି । ସେହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବାପା କିପରି ପଇସା ଧାର କରିଥିଲେ, ତା’ ଫ୍ରକ୍ କିଣିବା ପାଇଁ ଯାଉଥିବାବେଳେ କରଜ ଦେଇଥିବା ଲୋକଟି କିପରି ଆସି ପଇସାଯାକ ନେଇଗଲା ସେ କଥା କହିଛି । ଠେଙ୍ଗା, ହାତରେ ଧରି ମୋଟା ଡେଙ୍ଗା ବଡ଼ ବଡ଼ ନିଶ ଥ‌ିବା ସେହି କରଜ ଦେବା ଲୋକଟିକୁ ଦେଖ‌ିଲେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଡରିଯାଏ ।

ତା’ର ବାପା କହୁଥିଲେ, ସେ କରଜ କରିଥିବା ପଇସାର ଦେଢ଼ଗୁଣ ନେଇ ସାରିଲାଣି। ତେଣୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାପାଙ୍କୁ କହିଛି, ସେପରି ଭୟଙ୍କର ଚେହେରାଯୁକ୍ତ ଲୋକଠାରୁ ଆଉ କେବେ ପଇସା କରଜ ନ କରିବାକୁ। ଲୋକଟି ପଇସା ନେଇଯିବାରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଆଉ ଫ୍ରକ୍ କିଣା ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। କାଳେ ତା’ର ବାପା ବୋଉ ମନ ଦୁଃଖ କରିବେ, ସେଥୂପାଇଁ ମା’ର ପୁରୁଣା ଶାଢ଼ି କାଟି ଫ୍ରକ୍ କରିଦେବାକୁ ମା’କୁ କହିଛି। ମା’ ତା’ର ସେହି ଫ୍ରକ୍ କରୁଥିବାବେଳେ କାନ୍ଦୁଥ‌ିବାର ଦେଖୁଛି । ପୁଣି ଥରେ ମା’ କିପରି ତା’ ଆଗରେ କରଜ ଦେଇଥ‌ିବା ଲୋକଙ୍କୁ ମିଛ କହିଛି ଏବଂ ପରେ ମିଛ କହିଥିବାରୁ କାନ୍ଦିଛି, ସେ କଥା ମଧ୍ୟ ଠାକୁରଙ୍କୁ କହିଛି । ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି, ତାଙ୍କ ଅଭାବ ଦୂରେଇ ଯାଆନ୍ତା, ଠାକୁର ତା’ ବାପାଙ୍କୁ କିଛି ପଇସା ଦେଇଦିଅନ୍ତେ ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ କହିଛି, ସେ ବହୁତ କଥା ତାଙ୍କୁ କହିଲାଣି । ମାତ୍ର ଅସଲ କଥା କହିବାକୁ ସେ ଭୁଲିଯାଇଛି । ଠାକୁର ସ୍ଵପ୍ନରେ ତା’ ପାଖକୁ ଯାଇଥୁବା ଦିନ ଯାହାସବୁ କହିଥିଲେ, ସେ କିଛି ବୁଝିପାରି ନାହିଁ । ତେଣୁ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଆଉଥରେ ଯିବାପାଇଁ କହିଛି । ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଶୁଣିଛି, ଆଉ କାହିଁକି ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ଘୁଙ୍ଗୁଡ଼ି ଶୁଭୁ ନାହିଁ । କାଳେ ସେ ଉଠି ପଡ଼ିବେ, ସେଥ‌ିପାଇଁ ସେ ତର ତର ହୋଇଛି, ତା’ର ଅଭିସାରକୁ ସାରି ଦେବାପାଇଁ । ଫେରିବାକୁ ଯିବାବେଳେ ତା’ର ଆଖ୍ ପଡ଼ିଛି କଦଳୀ ଉପରେ । ସେ ଜାଣିଛି, ଠାକୁର ଯେପରି କଦଳୀ ଦୁଇଟି ନେଇଯିବା ପାଇଁ କହିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ କଦଳୀ ଦୁଇଟି ଆଣିଛି ।

ବାହାରକୁ ଯିବାବେଳେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ ଦେଖୁଛି ପୂଜକ ବୁଢ଼ା-। ଦିନ ଦ୍ବିପହରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କଦଳୀ ଚୋରି କରିଛି ବୋଲି ଚିତ୍କାର କରିଛି । ପୂଜକଙ୍କ ପାଟି ଶୁଣି ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାଠପିତୁଳା ଭଳି ସ୍ତମ୍ଭୀଭୂତ ହୋଇଯାଇଛି । ପରେ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ସେ ବାଟ ଘାଟ ନ ମାନି ଆଗକୁ ଦୌଡ଼ିଛି । ଆଗରେ ଥିବା ପୋଖରୀ ଭିତରେ ଅଣ୍ଟାକ ପାଣିରେ ପଶିଯାଇଛି । ଛାତିରେ ଭିଡ଼ି ଧରିଛି କଦଳୀ ଦୁଇଟିକୁ । ପୂଜକର ଚିତ୍କାର ଶୁଣି ଅନେକ ଲୋକ ଆସିଛନ୍ତି । ପାଣିରୁ ବାହାରି ଆସିବାକୁ ତାହାକୁ ତାଗିଦ୍ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବାପା ଆସି ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ ପାଣିରୁ ନେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେଠାକାର ଲୋକମାନେ ଲକ୍ଷ୍ମୀକୁ ଚୋରଣୀ ବୋଲି ଆକ୍ଷେପ କରୁଥା’ନ୍ତି । ଲକ୍ଷ୍ମୀର ବାପା, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ହାତରୁ କଦଳୀ ନେଇ ପୂଜକଙ୍କ ହାତରେ ଧରାଇ ଦେଇ ତା’କୁ କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ଘରକୁ ଫେରିଛନ୍ତି ।

ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଆଉ କଥା କହି ନାହିଁ । ସନ୍ଧ୍ୟାକୁ ତାକୁ ଆସିଛି ଜର । ତିନି ଦିନ ଜର ପରେ ସେ ପରପାରିକୁ ବାଟ କାଟିଛି । ସେହି ମନ୍ଦିର ବେଢ଼ାରେ ରବିବାର ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ସାପ୍ତାହିକ ପୁରାଣ ପାଠ ହୋଇଛି । ସମସ୍ତେ ଠାକୁରଙ୍କ ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଖାଇବା ଆହାର ଯେ ଚୋରି କରି ନେଇଛି ତାକୁ ସେ ଉଚିତ ଦଣ୍ଡ ଦେଇଛନ୍ତି ବୋଲି ସମସ୍ତେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ସ୍ଥାନୀୟ ନେତା ଭାବିଛି, ମନ୍ଦିର ପୁନଃନିର୍ମାଣ ବେଳେ ଅନେକ ଅର୍ଥ ଆତ୍ମସାତ୍ କରିଥିବା କଥା ଠାକୁର ଜାଣିନାହାଁନ୍ତି ।

ସେହିପରି ମନ୍ଦିର ସେବାରେ ନିଯୁକ୍ତ ଦୁଇଜଣ ସେବକ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରୁ କ୍ରମାଗତ ଚୋରି କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଠାକୁର କାହିଁକି ତାଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡ ଦେଇ ନାହାଁନ୍ତି, ସେଥ୍‌ପାଇଁ ଦୁଃଶ୍ଚିନ୍ତାରେ ପଡ଼ିଯାଇଛନ୍ତି । ଏହିପରି ଆଲୋଚନା ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ପୂଜାରୀ ପଣ୍ଡିତେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି, ଯେପରି ଦିଅଁଙ୍କ ବିଭୂତି ସିଂହାସନ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଇଛି । ଆଉ ସେଠାରେ କେବଳ ପଡ଼ି ରହିଛି ଦୀପ୍ତିହୀନ, ଅର୍ଥହୀନ ରୂପ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Odia Solutions Chapter 18 ଦଳବେହେରା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Odia Solutions Chapter 18 ଦଳବେହେରା

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନାବଳୀର ଉତ୍ତର
(ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।)

Question ୧।
ବନମାଳୀ କିଏ ? ସେ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ କେଉଁ କଥା କହିଥିଲା ?
Answer:
ସଂଗ୍ରାମୀ ମଣିଷର ଜୀବନ କାହାଣୀ ଉପରେ ଆଧାରିତ ‘ଦଳବେହେରା’ନାମକ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସାରସ୍ଵତ କୃତି ।
ବନମାଳୀ ଥିଲା ମାଣିତ୍ରୀ ଗ୍ରାମର ଜଣେ ଗ୍ରାମବାସୀ । ସେହି ଗ୍ରାମଟି ଥୁଲା ପାଇକାଳି ଗାଆଁ । ସେମାନେ ବୋପା ଅଜା ତେପନ ପୁରୁଷରୁ ନିଷ୍କର ଜମି ଭୋଗ କରିଆସିଥିଲେ । ଆଜି କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁର ତାଙ୍କୁ କରିଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରୁଛି । ତାହା ପୁଣି କଉଡ଼ିରେ ନୁହେଁ; ଟଙ୍କାରେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ବନମାଳୀ କିଆରୀରୁ ଫେରିବାବେଳେ ତାକୁ ବାଟରେ ଅଟକାଇ କର୍ମଚାରୀମାନେ କରଦେବାପାଇଁ ତା’ଉପରେ ଜୁଲମ କରିଛନ୍ତି । ସେହି ଜୁଲମ ବିଷୟରେ ବନମାଳୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଜଣାଇବା ସହିତ ପ୍ରମାଣ ସ୍ଵରୂପ ସେ ତା’ର ଚିରି ଫଡ଼ା ଫଡ଼ା ହୋଇଥବା ନୂଆ ଗାମୁଛାକୁ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଦେଖାଇଛି ।

Question ୨।
ଦଳବେହେରା ‘ଆପଣା ସୁନା ତ ଭେଣ୍ଡି’ ବୋଲି କହିବାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ଶୀର୍ଷକ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି । ବନମାଳୀ ଯେତେବେଳେ କର ନିମନ୍ତେ ତା’ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଜୁଲମ ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପ୍ରତିକାର ନିମନ୍ତେ କିଛି ଉପାୟ କରିବାକୁ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଛି, ସେତେବେଳେ ଦଳବେହେରା ବନମାଳୀକୁ ‘ଆପଣା ସୁନା ତ ଭେଣ୍ଡି, ବଣିଆ ସଙ୍ଗେ ଚୁଟି ଧରାଧରି କଲେ ଲାଭ କ’ଣ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

ଅର୍ଥାତ୍ ଖଣ୍ଡେ କାଠ ଲୁହା ପେଟରେ ପଶିବାରୁ ଲୁହା ଯେପରି କାଠକୁ କାଟେ, ସେହିପରି ସ୍ବାର୍ଥସର୍ବସ୍ଵ ଆପଣାର ଲୋକମାନେ କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁରଙ୍କୁ ଭେଦ ବତାଉଥ‌ିବାରୁ ଦେଶର ଏ ଅବସ୍ଥା ହୋଇଛି । ସୁନା ତା’ର ମୂଲ୍ୟ ହରାଇ ନିରର୍ଥକ ଭେଣ୍ଡିରେ ପରିଣତ ହେବା ପରି ପାଇକ ସିଂହର ଭାଇ ତା’ର ସ୍ଵାଭିମାନ ହରାଇ କମ୍ପାନୀର ଚାଟୁକାର ସାଜିଛି । ଆପଣା ଲୋକେ ଶତ୍ରୁତା ଆଚରଣ କଲେ ତା’ର ଚିତ୍କାର କେବଳ ଅରଣ୍ୟ ରୋଦନରେ ପରିଣତ ହେବ । ଦେଶର ଏ ଅବସ୍ଥା ପାଇଁ ଦଳବେହେରା ସେହି ଗୃହଭେଦୀ ବିଭୀଷଣମାନଙ୍କୁ ହିଁ ଦାୟୀ କରିଛନ୍ତି।

Question ୩ ।
ରକ୍ତମାଂସ ଶରୀର କେତେ ସହିବ ? ଏକଥା କିଏ କାହିଁକି କହିଛି ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ଅନନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି । ରକ୍ତମାଂସ ଶରୀର କେତେ ସହିବ ? – ଏହି ଉକ୍ତିଟି ରଘୁନାଥ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ଆପଣାର ଲୋକ ଭେଦ ବିତାଉଥ‌ିବାରୁ ଫିରିଙ୍ଗୀମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟାଚାର ବଢ଼ିଚାଲିଛି । କାଲିର ବାବନାଭୂତ ଚକରା ଫିରିଙ୍ଗୀ ଘର ଦାନ ଖାଇବାରୁ ତା’ ଆଖୁ ଓଲଟି ଯାଇଛି । ମୁଣ୍ଡରେ ନାଲିକନା ଭିଡ଼ିଦେଲା ବୋଲି ଇନ୍ଦ୍ରଚନ୍ଦ୍ର ମାନୁନାହିଁ । ପଶ୍ଚିମରାଏ ଘରେ ନଥ‌ି ବେଳେ ତାଙ୍କ ଘରେ ପଶି ଭୁଆସୁଣୀ ଝିଅବୋହୂଙ୍କୁ ଖଜଣା, ମାଗୁଛି । ତା’ପାଟିରୁ କୁଭାଷା ଓ ଅଭାଷା ବାହାରୁଛି । ସେହି ଅସହ୍ୟ ଭାଷାକୁ ରକ୍ତମାଂସ ଶରୀରଧାରୀ ଜଣେ ମଣିଷ କେବେ ସହିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ରଘୁନାଥ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛି ।

Question ୪।
ବୁଢ଼ୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସି କେଉଁ ବିଷୟରେ ଫେରାଦ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
‘ଦଳବେହେର’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
ଦଳବେହେରା ଥିଲେ ଗଡ଼ମାଣିତ୍ରୀ ଗାଁର ମୁଖୁଆ । ସେହି ପାଇକାଳି ଗାଁର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ ନିଜ ନିଜର ସୁଖ, ଦୁଃଖ, ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗ ସବୁ ତାଙ୍କୁ ହିଁ ଜଣାଇଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ସେଦିନ ସେହି ଗାଁର ବୁଢ଼ୀଟିଏ ତା’ନାତୁଣୀ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଅତ୍ୟାଚାର ସମ୍ପର୍କରେ ଆସି ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଜଣାଇଥଲା । ଯୁଗଯୁଗ ଧରି ପୁରୁଷାନୁକ୍ରମେ ସେମାନେ ଲୁଣ ମାରି ଆସୁଥିଲେ ।

ସେଦିନ ଲୁଣ ମାରିବାକୁ ଯାଇଥିବା ତା’ର ନଅବର୍ଷର ନାତୁଣୀର ପିଠି ଫିରିଙ୍ଗୀ ସିପାହୀଙ୍କ ଘୋଡ଼ା କୋରଡ଼ା ମାଡ଼ରେ ଗରଗର ହୋଇ ଫାଟି ନହୁନୁହାଣ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା । ସେ ଚେତାବୁଡ଼ା ହୋଇ ପଡ଼ିଥିବା ବେଳେ ରତନୀ, କେତକୀ ପ୍ରଭୃତି ତାକୁ ଟେକି ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କ ଖାଇବା ପାଇଁ ନିଜ ଖମାର ଖୋଲିଦେବା ସହିତ ନିଜ ମୁଣ୍ଡକୁ ପାଣି ଛଡ଼େଇ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୫।
ଦଳବେହେରା ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ କି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲେ ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା ’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ।
ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ଦଳବେହେରାଙ୍କର ପ୍ରସ୍ତାବ ଥିଲା ଯେ ସେମାନେ ଫିରିଙ୍ଗୀ ସରକାରଙ୍କୁ ଖଜଣା ନ ଦେବାପାଇଁ ଗଡ଼ରେ ନାଗରା ଦେଇ ଜଣାଇ ଦିଅନ୍ତୁ । ଯେପରି ନିଷ୍କର ଜମି ଚାଷ କରି ଖାଉଥିଲେ, ସେପରି ଚଷି ଖାଆନ୍ତୁ, ସେପରି ଲୁଣ ମାରନ୍ତୁ ଓ w କାଠ କାଟନ୍ତୁ । ଗଡ଼ମୁଣ୍ଡ ବାଟରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ପଥର ଖଣ୍ଡ ଓ ପର୍ବତ ପ୍ରମାଣ ଗଛଗଣ୍ଡି ହାଣି ଗଦାକରି ବାଟ ବନ୍ଦ କରିଦିଅନ୍ତୁ । ସମସ୍ତ ଯୁବକ ବାହୁତୀ ବରଗଛମୂଳେ ପହଞ୍ଚୁ ସିନ୍ଦୂର ଲଗାନ୍ତୁ । ଆଖପାଖ ଗାଁକୁ ଖବର ପଠାଇ ମେଣ୍ଡ ବାନ୍ଧନ୍ତୁ । ଦଳବେହେରା ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କ ଖାଇବା ପାଇଁ ନିଜ ଖମାର ଖୋଲିଦେବା ସହିତ ନିଜ ମୁଣ୍ଡକୁ ପାଣି ଛଡ଼େଇ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୬ ।
‘ଦେଶ ତାତି ରହିଛି? ଏକଥା କାହିଁକି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ଦଳବେହେରା’ ଶୀର୍ଷକ ଏକାଙ୍କିକାଟି ସଂଗ୍ରାମୀ ମଣିଷର ଜୀବନ କାହାଣୀରେ ହୋଇଉଠିଛି ଉଦ୍‌ଭାସିତ ।
‘ଦେଶ ତାତି ରହିଛି’ – ଏକଥା ଦ୍ୱିତୀୟ ଗ୍ରାମବାସୀ ପ୍ରଥମ ଗ୍ରାମବାସୀକୁ ଶୁଣାଇଛି । ତାତି ରହିଥ‌ିବା ବସ୍ତୁରେ ନିଆଁ ଲଗାଇଦେବା ମାତ୍ରେ ସେ ଯେପରି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ହୁ ହୁ ହୋଇ ଜଳିଉଠେ, ସେହିପରି ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରେ ଦେଶବାସୀ ତାତି ରହିଛନ୍ତି । ଟଙ୍କା ଆକାରରେ କରଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା, ଲୁଣ ନ ମାରିବାପାଇଁ ଓ କାଠ ନ କାଟିବା ନିମନ୍ତେ ଫିରିଙ୍ଗୀମାନଙ୍କ ଆଇନ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ତତେଇ ଦେଇଛି । ଏହି ସମୟରେ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଘୋଷଣା ସେଥ‌ିରେ ନିଆଁ ଲଗେଇଦେବା ପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଛି ବୋଲି ଗ୍ରାମର ଲୋକମାନେ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ।

Question ୭।
‘ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କୁ ଦେବତା ପରି ମାନନ୍ତି? – କାହାକୁ ଏବଂ କାହିଁକି ମାନନ୍ତି ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା ’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି । ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ସମସ୍ତେ ଦେବତା ପରି ମାନନ୍ତି । କାରଣ ସେ ଖୁବ୍ ଦୟାଳୁ ବ୍ୟକ୍ତି । ଭଲ-ମନ୍ଦରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ସେହି ଦାନୀପୁରୁଷଙ୍କ ଦୁଆରୁ କେହି କେବେ ଖାଲି ହାତରେ ଫେରେ ନାହିଁ । ଲୋକମାନଙ୍କର ଅଭାବ ଅସୁବିଧାରେ ସେ ସହାୟତା କରିଥା’ନ୍ତି । ତେଣୁ ମାଣିତ୍ରୀ ଗଡ଼ରେ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କୁ ଦେବତା ପରି ମାନିଥା’ନ୍ତି ।

Question ୮।
ଶାସକ ନାଏବ ଓ ସୁବେଦାରଙ୍କୁ କ’ଣ କରିବାପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
ଶାସକ ନାଏବ ବାବୁଙ୍କୁ କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁରଙ୍କ ହୁକୁମ ଶୁଣାଇ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରି ଆଣିବାପାଇଁ ପଲଟନ ପଠାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ । ଭଲରେ ହେଉ କିମ୍ବା ମନ୍ଦରେ ହେଉ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରି ଆଣିବାକୁ କହିଲେ । ସେହିପରି କର ନିମନ୍ତେ ମାଣିତ୍ରୀ ଗଡ଼ର ପ୍ରଜାଙ୍କୁ କମ୍ପାନୀ ଆଉ ସମୟ ଦେଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସୁବେଦାରଙ୍କୁ ଜଣାଇ ଦେଇ କର ଆଦାୟ ନିମନ୍ତେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ । କର ଆଦାୟ ନହେଲେ ଚାବୁକ୍ ମାରି, ଗୁଳି ଚଳେଇବା ସହିତ ଘର ଜଳାଇ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ଆଦେଶ ଦେଲେ । କର ନିମନ୍ତେ ଯେତେପ୍ରକାର ଅତ୍ୟାଚାର ଅଛି ତାହା କରିବାକୁ ଶାସକ ସୁବେଦାରଙ୍କୁ ହୁକୁମ ଦେଇଥିଲେ ।

Question ୯।
ଚକରା କିଏ ? ସେ ରଘୁକୁ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାର ପ୍ରଣେତା ହେଉଛନ୍ତି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ ।
ଚକରା ଥିଲା ଫିରିଙ୍ଗୀମାନଙ୍କର ପିଆଦା । ସେ ଭୂକର ଅସୁଲ କରିବାକୁ ମାଣିତ୍ରୀ ଗଡ଼କୁ ଆସିଥିଲା । କରଦେବାପାଇଁ ସେ ରଘୁକୁ ବହୁତ ଫୁସୁଲା ଫୁସୁଲି କଲା । ସେମାନଙ୍କ କର ନଦେବା କଥା ଆଖପାଖ ଗାଁଲୋକ ଜାଣି ମେଣ୍ଟ ବାନ୍ଧିଲେଣି । ଏକଥା ମଧ୍ୟ ଖୋରଧା କମ୍ପାନୀ କଚେରୀକୁ ଗଲାଣି । ତେଣୁ କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁର ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରିନେବାପାଇଁ ଫଉଜ ପଠାଉଛନ୍ତି ବୋଲି ଚକରା ରଘୁ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ।

Question ୧୦ ।
ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ କେଉଁଠି ଓ କାହିଁକି ଲୁଚି ବସିଥିଲେ ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଶୀର୍ଷକ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ।
ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ ମାଣିତ୍ରୀ ଗାଁର ଅଦୂରରେ ଥ‌ିବା ଆମ୍ବତୋଟାରେ ଲୁଚି ବସିଥିଲେ । କାରଣ ମାଣିତ୍ରୀ ଗାଁ ମୁଖ୍ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରିବାପାଇଁ କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁର ପାଞ୍ଚଶହ ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ଘୋଷଣା କରିବା ସହିତ ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ଆଦାୟ କରିବାକୁ ଗୁପ୍ତଚର ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଖବର ସଂଗ୍ରହ କରିବାପାଇଁ ଦିନରାତି ଆମ୍ବତୋଟାରେ ଲୁଚି ବସିଥିଲେ ।

Question ୧୧ ।
ବୁଢ଼ୀ ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହିଁଙ୍କୁ କାହିଁକି ଗାଳିଦେଲା ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣଙ୍କ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି ।
ବୁଢ଼ୀ ଥିଲା ମାଣିତ୍ରୀ ଗଡ଼ ଗାଆଁର ଏକ ପାଇକମାତା । ସେ ଗାଁ ପାଖରେ ଥ‌ିବା ଆମ୍ବତୋଟାକୁ ପତ୍ର ଗୋଟାଇବାକୁ ପଚାରିଥିଲେ । ବୁଢ଼ୀ ତାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କିଛି ଜାଣିନାହିଁ ବୋଲି କହିବାରୁ ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ ବୁଢ଼ୀକୁ ନାଲିଆଖ୍ ଦେଖାଇ ସତକଥା ନ କହିଲେ ଠେଙ୍ଗାରେ ବାଡ଼େଇ ସତକଥା ବାହାର କରିଦେବେ ବୋଲି ଧମକ ଦେଲେ । ତେଣୁ ବୁଢ଼ୀ ରାଗିଯାଇ ସତକଥା ନ କହିଲେ ଠେଙ୍ଗାରେ ବାଡ଼େଇ ସତକଥା ବାହାର କରିଦେବେ ବୋଲି ଧମକ ଦେଲେ । ତେଣୁ ବୁଢ଼ୀ ରାଗିଯାଇ ବରାକନ୍ଦାଜ ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଗାଳି ଦେଇଥିଲା ।

Question ୧୨ ।
ସୁବେଦାର୍ ବାବାଜୀଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Answer:
ପଠିତ ‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
କମ୍ପାନୀର ସୁବେଦାର ବାବାଜୀଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ସେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଚାଲିଛନ୍ତି । ଘରଦ୍ଵାର ପିଲାକୁଟୁମ୍ବକୁ ଛାଡ଼ି ବଣପାହାଡ଼ ତାଙ୍କର ଘର ହୋଇଗଲାଣି । ବାଘ ଭାଲୁ ହେଲେଣି ବନ୍ଧୁକୁଟୁମ୍ବ । ନିରାଶା ତାଙ୍କ ମନରେ ବସା ବାନ୍ଧିଲାଣି । ତଥାପି ଦଳବେହେରାଙ୍କର କୌଣସି ସନ୍ଧାନ ପାଇପାରୁ ନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ଦଳବେହେରା ଧରାପଡ଼ିବେ କି ନାହିଁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଭବିଷ୍ୟତ ବାଣୀ କହିବାକୁ ତ୍ରିକାଳଜ୍ଞ ବାବାଜୀଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।

Question ୧୩।
‘ପାଇକ ପୁଅର କାମ ସେ ନୁହଁ’– ଏକଥା କିଏ, କାହାକୁ ଓ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପଠିତ ‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ରୂପାୟନ । ‘ପାଇକ ପୁଅର କାମ ସେ ନୁହେଁ – ଏକଥା ଦଳବେହେରା ରଘୁନାଥକୁ କହିଛନ୍ତି । ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରାଇ ଦେଇ ପାଞ୍ଚଶହ ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ପାଇବା ଆଶାରେ ଖୋଜି ବୁଲୁଥ‌ିବା ସୁବେଦାରଙ୍କୁ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖରୁ ଯାଉଥ‌ିବା ଶୁଣି ରଘୁନାଥ ସୁବେଦାରର କଟାମୁଣ୍ଡ ବାଉତୀ ଆଗରେ ଛେଦ ପକାଇବାକୁ କହିଥିଲା । ଦଳବେହେରା ତାକୁ ତାହା ପାଇକ ପୁଅର କାମ ନୁହେଁ ବୋଲି କହିଥିଲେ । କାରଣ ସେମାନେ ଫିରିଙ୍ଗୀମାନଙ୍କ କର୍ମଚାରୀ, ଆଦେଶ ପାଳନ କରିବା ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ । ପେଟ ପାଇଁ ସେମାନେ ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି । ପାଇକ ସମ୍ମୁଖ ସଂଗ୍ରାମରେ ବିଶ୍ଵାସ କରେ । ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ମାରିଲେ ପାଇକ ଜାତି ନିନ୍ଦିତ ହେବ । ଏହା ଥିଲା ଦଳବେହେରାଙ୍କର ସ୍ବାଭିମାନଭରା ବୀରବାଣୀ ।

Question ୧୪ ।
ନାଉରୀର ଦୁଃଖମୟ ଜୀବନର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ଏକ ଅମ୍ଳାନ ସୃଷ୍ଟି ।
ନାଉରୀଟି ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦରିଦ୍ର । ଖାଇବାପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ, ପିନ୍ଧିବାପାଇଁ ବସ୍ତ୍ର କିମ୍ବା ମୁଣ୍ଡ ଗୁଞ୍ଜିବାପାଇଁ ଘର ଖଣ୍ଡିଏ ମଧ୍ୟ ତା’ର ନଥିଲା । ନଈକୂଳେ କୁଡ଼ିଆଟିଏ କରି ସ୍ଵାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ଦୁଇପ୍ରାଣୀ ଚଳୁଥିଲେ । ଅର୍ଥାଭାବରୁ ଛପର କରିନଥିବାରୁ ବର୍ଷାପାଣି ଚାଳକଣା ଦେଇ ଘର ଭିତରେ ପଡୁଥିଲା । ୫/୭ ଜଣିଆ ଛୋଟ ଡଙ୍ଗାରେ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ପାରି କରି ଯାହା ପାଉଥିଲା ସେଥିରେ କଷ୍ଟେମଷ୍ଟେ ଚଳିଯାଉଥିଲା ।

କିନ୍ତୁ ସେଦିନର ଭୟଙ୍କର ଝଡ଼ବର୍ଷା ତଥା ବଢ଼ିପାଣିର ସୁଅ ତା’ର ପରିବାର ପ୍ରତିପୋଷଣର ଏକମାତ୍ର ଅବଲମ୍ବନ ଡଙ୍ଗାଟିକୁ ଭସାଇ ନେଇ ତାକୁ ନିରାଶ୍ରୟ କରିଦେଲା । ସାତଦିନ ଧରି ନଈ କୂଳେ କୂଳେ ଖୋଜି ଖୋଜି ଶେଷରେ ସେ ହତାଶ ତଥା ନିରୁପାୟ ହୋଇପଡ଼ିଲା । ଏହା ଥିଲା ଦରିଦ୍ର ନାଉରୀର ଦୁଃଖମୟ ଜୀବନର ଚିତ୍ର ।

Question ୧୫ ।
ନାଉରୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ କାହିଁକି ଖୋଜୁଥୁଲା ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
ଦଳବେହେରା ସେ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିଲେ ଜଣେ ଦେବତୁଲ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି । କେହି ତାଙ୍କ ଦ୍ବାରରୁ ରିକ୍ତ ହସ୍ତରେ ଫେରିନାହିଁ । ସେ ଦୁଃଖୀରଙ୍କାଙ୍କ ପେଟ ଚିହ୍ନନ୍ତି । ଅସହାୟକୁ ସହାୟ ହୁଅନ୍ତି । ଜଣେ ଦୟାଶୀଳ ତଥା ଉଦାର ହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବରେ ସେ ମୂଲକରେ ତାଙ୍କର ରହିଛି ଅନେକ ସୁଖ୍ୟାତି । ତେଣୁ ତାଙ୍କଠାରୁ କିଛି କଉଡ଼ି ମାଗିନେଇ ପୁଣି ଖଣ୍ଡେ ଡଙ୍ଗା ଗଢ଼ିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନିରାଶ୍ରୟ ନାଉରୀଟି ମନରେ ଅନେକ ଆଶାନେଇ ତାଙ୍କୁ ଖୋଜି ଚାଲିଥିଲା ।

Question ୧୬ ।
ଦଳବେହେରା ଶେଷରେ ନାଉରୀକୁ କ’ଣ କହିଥିଲେ ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି ।
ନାଉରୀର ଦୁଃଖ ଶୁଣି ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଉଦାର ହୃଦୟ ଦୁଃଖରେ ତରଳି ଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ତାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସେ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ସେ ନାଉରୀକୁ କହିଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ କମ୍ପାନୀ ସାହେବ ଧରି ନେଇଗଲାଣି । ତଥାପି ବ୍ୟସ୍ତ ହେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ସେ ତାକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନକୁ ନେଇଯିବେ, ଯେଉଁଠାରୁ ସେ ନିଶ୍ଚିତଭାବେ କିଛି ଧନ ପାଇବେ ଓ ସେଥ‌ିରେ ଡଙ୍ଗାଟିଏ ଗଢ଼େଇ ନେବେ । ପରିଶେଷରେ ଦଳବେହେରା ନାଉରୀକୁ ଏତିକି କହି ସାଙ୍ଗରେ ନେଇଯାଇଥିଲେ ।

Question ୧୭ ।
ଦଳବେହେରା ନାଉରୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଶାସକଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Answer:
କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଲେଖନୀ ନିଃସୃତ ‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି ପାଠକ ତଥା ଦର୍ଶକ ମହଲରେ ଆଦୃତ ହୋଇ ରହିଥ‌ିବ, ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହ ।
ନାଉରୀ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବାବାଜୀରୂପୀ ଦଳବେହେରା ଶାସକଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ନାଉରୀଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦରିଦ୍ର । ତା’ର ଘରଦ୍ବାର ନାହିଁ । ପରିବାର ପ୍ରତିପୋଷଣର ଏକମାତ୍ର ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା ଖଣ୍ଡିଏ ଛୋଟ ନାଆ । ବଢ଼ିପାଣିରେ ସେହି ନାଆଟି ଭାସିଯାଇ ତାକୁ ଅସହାୟ କରିଦେଇଛି । ଦଳବେହେରା ଦୁଃଖୀ ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି ବୋଲି ଶୁଣି ସେ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ପାଞ୍ଚଶହ ପୁରସ୍କାର ପାଇବା ଆଶାରେ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରି ଆଣିଛି । ଏଣୁ ନାଉରୀକୁ ପାଞ୍ଚଶହ ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ଦିଆଯାଉ ।

Question ୧୮ ।
ଶାସକ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ‘ତୁମେ ଏଡ଼େ ମହତ’ ବୋଲି କାହିଁକି କହିଲେ ?
Answer:
‘ଦଳବେହେରା’ ଏକାଙ୍କିକାଟି କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ଏକ ସାର୍ଥକ ସୃଷ୍ଟି।
ଦଳବେହେରା ଜଣେ ଦାନୀ, ଦୟାଶୀଳ, ଉଦାର ତଥା ଦେବତୁଲ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ ବୋଲି ଶାସକ ଶୁଣିଥିଲେ । ସେହି ଦଳବେହେରା ନୋଳିଆଙ୍କର ସର୍ଦାର ବୋଲି ଶୁଣି ତାଙ୍କୁ ଧରି ଆଣିବାପାଇଁ ପଲଟନ ପଠାଇବା ସହ ପାଞ୍ଚଶହ ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

ବର୍ଷ ବର୍ଷ ବିତିଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ସୁବେଦାର, ନାଏବ କିମ୍ବା କର୍ମଚାରୀମାନେ ତାଙ୍କୁ ଧରିବା ଦୂରେ ଥାଉ ତାଙ୍କ ଦର୍ଶନ ମଧ୍ଯ ପାଇପାରି ନଥିଲେ । ହେଲେ ସେହି ଦଳବେହେରା ଜଣେ ଦରିଦ୍ର ନାଉରୀର ଦୁଃଖ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ସ୍ଵୟଂ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବା ଶାସକଙ୍କୁ ବିସ୍ମୟାଭିଭୂତ କରିଦେଇଥିଲା । ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଉଦାରତା ଶାସକଙ୍କୁ ଆସନରୁ ଓହ୍ଲାଇ ଆସିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ଏବଂ ସାହେବ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ହାତ ଧରିପକାଇ କହିଥିଲେ, ‘ତୁମେ ଏଡ଼େ ମହତ୍’ ।

ତୁମପାଇଁ କାମ

୧୯ । ଏହି ଏକାଙ୍କିକାଟିକୁ ତୁମ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାରେ ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ ଅଭିନୟ କର ।
୨୦ । ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପରି ଆଉ କେତେ ଜଣ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଲେଖ ।

ପରୀଷା ଉପଯୋଗୀ ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ରଶୋତ୍ତର
ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଓ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. ବନମାଳୀ କିଏ ?
Answer:
ବନମାଳୀ ଥିଲା ମାଣିତ୍ରୀ ଗ୍ରାମର ଜଣେ ଗ୍ରାମବାସୀ ।

2. ବନମାଳୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ କେଉଁ କଥା । କହିଥିଲା ?
Answer:
କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୂର କର ଦେବା ପାଇଁ ତା’ ଉପରେ କରିଥିବା ଜୁଲମ ବିଷୟରେ ସେ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଜଣାଇଥିଲା ।

3. ଦଳବେହେରା ବନମାଳୀଙ୍କୁ ‘ଆପଣା ସୁନା ତ ଭେଣ୍ଡି’ ବୋଲି କେତେବେଳେ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ନମାଳୀ ଯେତେବେଳେ କର ନିମନ୍ତେ ତା’ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଜୁଲମ ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପ୍ରତିକାର ନିମନ୍ତେ କିଛି ଉପାୟ କରିବାକୁ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଛି, ସେତେବେଳେ ଦଳବେହେରା ବନମାଳୀକୁ ‘ଆପଣା ସୁନା ତ ଭେଣ୍ଡି, ବଣିଆ ସଙ୍ଗେ ଚୁଟି ଧରାଧରି କଲେ ଲାଭ କ’ଣ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।

4. ରକ୍ତମାଂସ ଶରୀର କେତେ ସହିବ ? ଏକଥା କିଏ କାହା ଆଗରେ କହିଛି ?
Answer:
ରକ୍ତମାଂସ ଶରୀର କେତେ ସହିବ ?- ଏକଥା ରଘୁନାଥ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଆଗରେ କହିଛି ।

5. ବୁଢ଼ୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସି କେଉଁ ବିଷୟରେ ଫେରାଦ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଫିରିଙ୍ଗୀମାନେ ଲୁଣ ମାରିବାର ଅଧିକାର ତାଙ୍କଠାରୁ ଛଡ଼ାଇ ନେଇଥିବାରୁ ତା’ର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ବୁଢ଼ୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖରେ ଫେରାଦ ହୋଇଥିଲା ।

6. ଦଳବେହେରା ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ କି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲେ ?
Answer:
ଦଳବେହେରା ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲେ ଯେ ସେମାନେ ଫିରିଙ୍ଗୀ ସରକାରଙ୍କୁ ଖଜଣା ନ ଦେବାପାଇଁ ଗଡ଼ରେ ନାଗରା ଦେଇ ଜଣାଇ ଦିଅନ୍ତୁ ।

7. ‘ଦେଶ ତାତି ରହିଛି’ – ଏକଥା କିଏ କହିଛି ?
Answer:
‘ଦେଶ ତାତି ରହିଛି’ – ଏକଥା ଦ୍ବିତୀୟ ଗ୍ରାମବାସୀ ପ୍ରଥମ ଗ୍ରାମବାସୀକୁ କହିଛି ।

8. ‘ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କୁ ଦେବତା ପରି ମାନନ୍ତି’ – କାହାକୁ ଏବଂ କାହିଁକି ମାନନ୍ତି ?
Answer:
ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ସମସ୍ତେ ଦେବତା ପରି ମାନନ୍ତି, କାରଣ ସେ ଖୁବ୍‌ ଦୟାଳୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଭଲ-ମନ୍ଦରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।

9. ଶାସକ ନାଏବ ଓ ସୁବେଦାରଙ୍କୁ କ’ଣ କରିବାପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ?
Answer:
ଶାସକ ନାଏବ ବାବୁଙ୍କୁ କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁରଙ୍କ ହୁକୁମ ଶୁଣାଇ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରି ଆଣିବାପାଇଁ ପଲଟନ ପଠାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ।

10. ଚକରା କିଏ ?
Answer:
ଚକରା ଥିଲା ଫିରିଙ୍ଗୀମାନଙ୍କର ପିଆଦା । ସେ ଭୂକର ଅସୁଲ କରିବାକୁ ମାଣିତ୍ରୀ ଗଡ଼କୁ ଆସିଥିଲା ।

11. ଚକରା ରଘୁକୁ କ’ଣ କହିଥିଲା ?
Answer:
କମାନୀ ବାହାଦୁର ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରିନେବାପାଇଁ ଫଉଜ ପଠାଉଛନ୍ତି ବୋଲି ଚକରା ରଘୁ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ।

12. ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ କେଉଁଠି ଲୁଚି ବସିଥିଲେ ?
Answer:
ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ ମାଣିତ୍ରୀ ଗାଁର ଅଦୂରରେ ଥ‌ିବା ଆମ୍ବତୋଟାରେ ଲୁଚି ବସିଥିଲେ ।

13. ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ କାହିଁକି ଲୁଚି ବସିଥିଲେ ?
Answer:
ମାଣିତ୍ରୀ ଗାଁର ମୁଖ୍ୟ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଖବର ସଂଗ୍ରର ମୁଖ୍ଆ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ସମର୍କରେ ଦିନରାତି ଆମ୍ବତୋଟାରେ ଲୁଚି ବସିଥିଲେ ।

14. ବୁଢ଼ୀ ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହିଁଙ୍କୁ କାହିଁକି ଗାଳିଦେଲା ?
Answer:
ବୁଢ଼ୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କି ଛି ଜାଣିନାହିଁ ବୋଲି କହିବାରୁ ବରକନ୍ଦାଜ ଦୁହେଁ ବୁଢ଼ୀକୁ ଠେଙ୍ଗାରେ ବାଡ଼େଇ ସତକଥା ବାହାର କରିଦେବେ ବୋଲି ଧମକ ଦେବାରୁ ବୁଢ଼ୀ ରାଗିଯାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଗାଳି ଦେଇଥିଲା ।

15. ସୁବେଦାର୍ ବାବାଜୀଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଲେ ?
Answer:
କମ୍ପାନୀର ସୁବେଦାର ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଖୋଜୁଥ‌ିବା ଦଳବେହେରା ଧରାପଡ଼ିବେ କି ନାହିଁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଭବିଷ୍ୟତ ବାଣୀ କହିବାକୁ ତ୍ରିକାଳଜ୍ଞ ବାବାଜୀଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।

B ଗୋଟିଏ ପଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
1. “ ଧରି ଲେ, ଦଳବେହେରା ମଡ଼ାକୁ ଧରି ବେ– ଜୀଅନ୍ତାରେ ନୁହେଁ ।’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଦଳବେହେରା

2. ଧ୍ଵନି ଜାଳୁଥ‌ିବା ବାବାଜୀଙ୍କ ଆଗରେ କିଏ ହାତଯୋଡ଼ି ବସିଥିଲେ ?
Answer:
ସୁବେଦାର

3. ଦୂରରୁ ପକ୍ଷୀ ଡାକିଲା ପରି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଦଳବେହେରା କ’ଣ କଲେ ?
Answer:
ସେହିପରି ପ୍ରତିଶବ୍ଦ କଲେ

4. ଗାଁ ଲୋକଙ୍କୁ ଦଳବେହେରାଙ୍କ କଥା ପଚାରିଲେ ସେମାନେ ତୁଣ୍ଡରେ ନୁହେଁ କେଉଁଥ‌ିରେ କଥା କହିବେ ?
Answer:
ଖଣ୍ଡାରେ

5. ଗାଆଁକୁ ଗାଆଁ ଦିନକୁ ଦିନ କ’ଣ ବଢ଼ୁଛି ?
Answer:
ମେଳି

6. କାହାର କଟାମୁଣ୍ଡ ବାଉତୀ ଆଗରେ ଛେଦ ପକାଇବାକୁ ରଘୁ କହିଲା ?
Answer:
ସୁବେଦାରର

7. ଗାଁ ମୁଣ୍ଡରେ କେଉଁମାନେ ଘେରାଉ କରି ବସିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଫୌଜ

8. ନାଉରୀର କେତେ ଜଣିଆ ଡଙ୍ଗାଟିଏ ଥୁଲା ?
Answer:
୫/୭ ଜଣିଆ

୨. ନାଉରୀର ଛୋଟ ଡଙ୍ଗାଟି କିପରି ଭାସିଗଲା ?
Answer:
ପାଣି ସୁଅରେ

10. ନାଉରୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖକୁ କାହିଁକି ଯାଇଥିଲା ?
Answer:
କିଛି କଉଡ଼ି ପାଇବା ପାଇଁ

11. କିଏ ଥାନପତି ହୋଇ ବସିଲାଣି ବୋଲି ଗ୍ରାମବାସୀ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇଥିଲେ ।
Answer:
ଫିରିଙ୍ଗୀ

12. ‘ଗାଁ ଭୂଇଁ, ମା’ ଭଉଣୀ, ଜାତି ମହତ ପାଇଁ ଲଢ଼ି ଦିନେ ମରିବା’’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
୧ମ ଗ୍ରାମବାସୀ

13. ଭୂଇଁରେ ପଡ଼ିଲାବେଳୁ ଓଡ଼ିଶା ଖଣ୍ଡର ପାଇକପିଲା କାନରେ କ’ଣ ବାଜୁଛି ?
Answer:
ଲଢ଼େଇ

14. ‘ଦେଶ ତାତି ରହିଛି– ଖାଲି ଟିକିଏ ନିଆଁ ଲଗାଇଦେବା କଥା’’– ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
୨ୟ ଗ୍ରାମବାସୀ

15. କିଏ ଅଇଁଠା ଚାଟେ ?
Answer:
କୁକୁର

C ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
1. କାଠକୁ ଲୁହା କାଟେ । କାରଣ, ___________________ ରୁ ଖଣ୍ଡେ ଲୁହା ପେଟରେ ପଶିଥାଏ ।
Answer:
କାଠ

2. ପଶ୍ଚି ମରା ଏ ନଥିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ଭୁ ଆସୁଣୀ ଝିଅବୋହୂଙ୍କୁ __________________ ଆସି ଖଜଣା ମାଗୁଥିଲା ।
Answer:
ଚକରା

3. ___________________ ଙ୍କୁ ଦି’ଫଡ଼ା କରି ଚିରି ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ

4. ଭେଣ୍ଡମାନେ ________________ ବରଗଛମୂଳେ ପହଞ୍ଚେ ସିନ୍ଦୂର ଲଗେଇବାକୁ ଦଳବେହେରା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।
Answer:
ବାହୂତୀ ବରଗଛ

5. ଏକା ________________ ରେ ବସିଛେ– ବୁଡ଼ିଲେ ସଭିଏଁ ବୁଡ଼ିବା ।
Answer:
ଭେଳା

6. _________________ ଛଡ଼ା ଓଡ଼ିଆ ପୁଅର ମୁଣ୍ଡ ଆଉ କେଉଁଠି ନଇଁଯାଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପା’ତଳ

7. ପାଣି ଭିତରେ ଘର କରି _____________________ ସଙ୍ଗେ କି ବାଦ ?
Answer:
କୁମ୍ଭୀର

8. ମାଣିତ୍ରୀ ଚକଡ଼ାରେ _________________ ଙ୍କୁ ସମସ୍ତେ ଦେବତା ପରି ମାନନ୍ତି ।
Answer:
ଦଳବେହେରା

9. ___________________ ଖଣ୍ଡ ଶଗଡ଼ରେ ମୁଣ୍ଡିଆରୁ ପଥର ବୁହା ହେଉଥିଲା ।
Answer:
୬୦

10. ସିଂହ ପିଲା ମୁଁ, ମୋ ଛାଇକୁ ଧରିବା _________________ ପାଠ ।
Answer:
କାଠିକର

D ଚାରୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।
1. କାଠକୁ ଲୁହା କାଟେ । କାରଣ, _________________ ରୁ ଖଣ୍ଡେ ଲୁହା ପେଟରେ ପଶିଥାଏ ।
(A) କାଠ
(B) ଲୁହା
(C) ଷ୍ଟିଲ୍
(D) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍
Answer:
(A) କାଠ

2. ପଶ୍ଚି ମରାଏ ନଥୁବେଳେ ତାଙ୍କ ଭୁ ଆସୁଣୀ ଝିଅବୋହୂଙ୍କୁ କିଏ ଆସି ଖଜଣା ମାଗୁଥିଲା ?
(A) ଫିରିଙ୍ଗୀମାନେ
(B) ପିଆଦା
(C) ଚପରାଶି
(D) ଚକରା
Answer:
(D) ଚକରା

3. ଇଂରେ ଜମାନେ କାହାକୁ ଦି’ଫଡ଼ା କରି ଚିରି ଦେଇଥିଲେ ?
(A) ବକ୍‌ସିଙ୍କୁ
(B) ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ
(C) ପଶ୍ଚିମରାଏଙ୍କୁ
(D) ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ
Answer:
(D) ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ

4. ଭେଣ୍ଡାମାନେ କେଉଁ ଗଛମୂଳେ ପହଞ୍ଚୁ ସିନ୍ଦୂ ର ଲଗେଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ?
(A) ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ଗଛ
(B) ଆମ୍ବଗଛ
(C) କେନ୍ଦୁଗଛ
(D) ବାହୁତୀ ବରଗଛ
Answer:
(D) ବାହୁତୀ ବରଗଛ

5. ଏକା ____________________ ରେ ବସିଛେ– ବୁଡ଼ିଲେ ସଭିଏଁ ବୁଡ଼ିବା ।
(A) ବୋଇତ
(B) ଜାହାଜ
(C) ଭେଳା
(D) ଗାଡ଼ି
Answer:
(C) ଭେଳା

6. __________________________ ଛଡ଼ା ଓଡ଼ିଆ ପୁଅର ମୁଣ୍ଡ ଆଉ କେଉଁଠି ନଇଁଯାଏ ନାହିଁ ।
(A) ଫିରିଙ୍ଗୀ ପା’ତଳ
(B) ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପା’ତଳ
(C) ବେପାରୀଙ୍କ ପା’ତଳ
(D) ପରଦେଶୀଙ୍କ ପା’ତଳ
Answer:
(B) ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପା’ତଳ

7. ପାଣି ଭିତରେ ଘର କରି _______________ ସଙ୍ଗେ କି ବାଦ ?
(A) କୁମ୍ଭୀର
(B) ମଗର
(C) ତିମି
(D) ଜଳହସ୍ତୀ
Answer:
(A) କୁମ୍ଭୀର

8. ମାଣିତ୍ରୀ ଚକଡ଼ାରେ କାହାକୁ ସମସ୍ତେ ଦେବତା ପରି ମାନନ୍ତି ?
(A) ବକ୍‌ସିଙ୍କୁ
(B) ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ
(C) ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ
(D) ପାଇକରାଏଙ୍କୁ
Answer:
(B) ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ

9. କେତେ ଖଣ୍ଡ ଶଗଡ଼ରେ ମୁଣ୍ଡିଆରୁ ପଥର ବୁହା ହେଉଥିଲା ?
(A) ୪୦ ଖଣ୍ଡ
(B) ୫୦ ଖଣ୍ଡ
(C) ୬୦ ଖଣ୍ଡ
(D) ୭୦ ଖଣ୍ଡ
Answer:
(C) ୬୦ ଖଣ୍ଡ

10. ସିଂହ ପିଲା ମୁଁ, ମୋ ଛାଇକୁ ଧରିବା ________________ ପାଠ।
(A) କଠିନ
(B) କଷ୍ଟକର
(C) ଅଛିଣ୍ଡା
(D) କାଠିକର
Answer:
(D) କାଠିକର

11. ମୁଁ ପଛେ ଚିରଦିନ ଗରିବ ହୋଇ ରହିବି – ମୋ ଜାତି ଗରିବ ନ ହେଉ – ଏକଥା କିଏ କହିଥିଲେ ?
(A) ନାଉରୀ
(B) ବନମାଳୀ
(C) ରଘୁ
(D) ଚକରା
Answer:
(A) ନାଉରୀ

12. କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚର ନାମ କ’ଣ ?
(A) ଓଡ଼ିଶା ଥୁଟର୍ସ
(B) କଳାକୁଞ୍ଜ
(C) ଓଡ଼ିଶା ଅପେରା
(D) ନାଟ୍ୟମଞ୍ଚ
Answer:
(A) ଓଡ଼ିଶା ଥୁଟର୍ସ

13. ଭାଗବତ ଘରେ କିଏ ବସି ପୁରାଣ ପଢୁଥିଲେ ?
(A) ପୁରୋହିତ
(B) ପୁରାଣପଣ୍ଡା
(C) ଜନୈକ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ
(D) ଦଳବେହେରା
Answer:
(A) ପୁରୋହିତ

14. ସାତସମୁଦ୍ର ତେରନଈ ପାରହୋଇ କେଉଁମାନେ ଆସି ଆମ ମୁଲକରେ କଂସାସୁର ସାଜିଛନ୍ତି ?
(A) ମୋଗଲମାନେ
(B) ଆଫଗାନମାନେ
(C) ଇଂରେଜମାନେ
(D) ମୁସଲମାନେ
Answer:
(C) ଇଂରେଜମାନେ

15. ‘ଆମର ମୁଣ୍ଡ ତ ଆପଣ’– ଏକଥା ବନମାଳୀ କାହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଥିଲା ?
(A) ସାହେବଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ
(B) ପୁରାଣପଣ୍ଡାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ
(C) ସୁବେଦାରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ
(D) ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ
Answer:
(D) ଦଳବେହେରାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ

16. କେଉଁମାନେ ଦାନ୍ତରେ ତିରଣ ଧରି ଶରଣ ପଶିଲେ ?
(A) ସାଆନ୍ତ ରାଜାମାନେ
(B) ସୈନ୍ୟମାନେ
(C) ପାଇକମାନେ
(D) ବଡ଼ମାନେ
Answer:
(A) ସାଆନ୍ତ ରାଜାମାନେ

17. ଗଡ଼ ପାଇକପୁଅଙ୍କ ଛାଇ ପଡ଼ିଲେ କିଏ ବାଟ ଛାଡ଼ି ଦେଉଥିଲା ?
(A) ଷଣ୍ଢ
(B) ଗର୍ଭିଣୀ ଗାଈ
(C) ବାଘ
(D) ସିଂହ
Answer:
(B) ଗର୍ଭିଣୀ ଗାଈ

18. ଆମେ ରାଣ୍ଡ ଛେଉଣ୍ଡ ଗାଁ ମାଇପେ ମହତ ଘେନି ରହିବୁ ନା କୂଅପୋଖରୀ ଖୋଜିବୁ ?
(A) ସ୍ତ୍ରୀଲୋକମାନେ
(B) ରତନୀ
(C) ଜଣେ ବୁଢ଼ୀ
(D) କେତକୀ
Answer:
(C) ଜଣେ ବୁଢ଼ୀ

19. ଫିରିଙ୍ଗୀମାନେ କାହାକୁ ଘୋଡ଼ା କୋରଡ଼ାରେ ବାଡ଼େଇଥିଲେ ?
(A) ବୁଢ଼ୀକୁ
(B) କେତକୀକୁ
(C) ରତନୀକୁ
(D) ବୁଢ଼ୀର ନାତୁଣୀକୁ
Answer:
(D) ବୁଢ଼ୀର ନାତୁଣୀକୁ

20. ଏ ମୁଣ୍ଡକୁ ପାଣି ଛଡ଼େଇଲି- ଏକଥା କିଏ କରିଥିଲେ ?
(A) ଦଳବେହେରା
(B) ବନମାଳୀ
(C) ରଘୁନାଥ
(D) ସମସ୍ତେ
Answer:
(A) ଦଳବେହେରା

ଲେଖକ ପରିଚୟ :
ନାଟ୍ୟକାର କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୮୯୭-୧୯୭୮)ଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଆ ନାଟକ ଓ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଧୁନିକତାର ଯଥାର୍ଥ ପ୍ରଗତି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । କବିତା ରଚନା ଓ ଅଭିନୟ କଳା ପ୍ରତି ସେ ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶୀ ସଂଗୀତର ପ୍ରସାର ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ । ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟକୁ ସର୍ବଭାରତୀୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ । ସେ ପଚାଶରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ରାସନାଟକ, ମଞ୍ଚନାଟକ ଏବଂ ଗୀତିନାଟ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ । ‘ଭାତ’, ‘ଗାର୍ଲସ୍କୁଲ, ’, ‘ଅଭିଯାନ’, ‘ଚକ୍ରୀ’, ‘ରକ୍ତମନ୍ଦାର’ ପ୍ରଭୃତି ନାଟକ, ‘ପଞ୍ଚରଙ୍ଗ’, ‘ଷଡ଼ରସ’, ‘ସପ୍ତପର୍ଶୀ’, ‘ଜୀବିତ-ତର୍ପଣ’ ପ୍ରଭୃତି ତାଙ୍କର ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ରଚନା । ତାଙ୍କର ଆତ୍ମଜୀବନୀ, ‘କୁମ୍ଭାର ଚକ’ ପାଇଁ ସେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର ଲାଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ‘ଓଡ଼ିଶା ଥାଏଟର୍ସ’ ଓଡ଼ିଶାର ମଞ୍ଚ ଇତିହାସରେ ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ନାମ । ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରାମର ଆଦ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ତ୍ୟାଗ ଓ ତିତିକ୍ଷାର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ ସଂଗ୍ରାମୀ ମଣିଷର ଜୀବନ କାହାଣୀ ହିଁ ସଂଶିତ ଏକାଙ୍କିକାର ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

ଏକାଙ୍କିକାର ମର୍ମବାଣୀ:

ଗଡ଼ମାଣିତ୍ରୀ ଗାଁ ମଝିରେ ଥିବା ଭାଗବତ ଘରେ ପୁରାଣ ପଣ୍ଡା ବସି ପୁରାଣ ପଢୁଥିଲେ । ଦଳବେହେରାଙ୍କ ସମେତ କେତେକ ଗ୍ରାମବାସୀ ବସି ପୁରାଣ ଶୁଣୁଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଧୂଳି ଧୂସରିତ ଅବସ୍ଥାରେ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଛି ବନମାଳୀ । ସେ ନିଜର ଚିରି ଫଡ଼ା ଫଡ଼ା ହୋଇଥିବା ନୂଆ ଗାମୁଛାକୁ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି । କିଆରୀରୁ ଫେରିବା ବାଟରେ ତାକୁ ଅଟକାଇ କର ପାଇଁ ସାତ ସମୁଦ୍ର ତେରନଈ ପାର ହୋଇ ଆସିଥିବା କଂସାସୁର ଦଳ ତା’ଉପରେ କିପରି ଜୁଲମ କରିଛନ୍ତି ତାହା ନିବେଦନ କରିଛି । ତାହା ପୁଣି କଉଡ଼ିରେ ନୁହେଁ, ଟଙ୍କାରେ । ହେଲେ ଟଙ୍କା କେଉଁଠୁ ସେମାନେ ପାଇବେ ବୋଲି ବନମାଳୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ କହିଛି ।

ରଘୁନାଥ ମଧ୍ୟ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଚକରା କଥା କହିଛି, ଯିଏ କି ବାବନାଭୂତ ହୋଇ ବୁଲୁଥିଲା । ଫିରିଙ୍ଗୀ ଘରେ ପିଆଦା ଚାକିରି କରିଛି ବୋଲି ଇନ୍ଦ୍ରଚନ୍ଦ୍ର ମାନୁନାହିଁ । ସମସ୍ତ ଭେଦ ସେ ଫିରିଙ୍ଗୀକୁ ବତାଉଛି । ପଶ୍ଚିମରାଏ ଘରେ ନଥ‌ିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଇ ଭୁଆସୁଣୀ ଝିଅବୋହୂଙ୍କୁ ଖଜଣା ମାଗୁଛି । ତା’ତୁଣ୍ଡରୁ ପୁଣି ଅଭାଷା ଓ କୁଭାଷା ବାହାରୁଛି । ତା’ପରେ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖରେ ଆସି ପହଞ୍ଚିଛି ସଉରୀ ବୋଉ (ବୁଢ଼ୀ) । ତା’ର ନଅବର୍ଷର ନାତୁଣୀ ଉପରେ ଫିରିଙ୍ଗୀର ଘୋଡ଼ା କରଡ଼ା ବସିଛି । ଲୁଣ ମୁଠାଏ ମାଗିବାକୁ ଯାଇଥିଲା ବୋଲି ତା’ର ପିଠି ଗରଗର ହୋଇ ଫାଟି ହୋଇଛି ଲହୁଲୁହାଣ । ଚେତାବୁଡ଼ା ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା । କେତକୀ, ରତନୀ ପ୍ରଭୃତି ତାକୁ ଟେକି ଆଣିଛନ୍ତି ।

ସମସ୍ତଙ୍କ ଅଭିଯୋଗ ଶୁଣିସାରିବା ପରେ ଫିରିଙ୍ଗୀ ସରକାରଙ୍କୁ ଖଜଣା ନ ଦେବାପାଇଁ ଦଳବେହେରା ନିଜର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଶୁଣାଇଛନ୍ତି । ବାପ ଅଜା ଅମଳରୁ ଯେପରି ନିଷ୍କର ଭୂଇଁ ଚଷି ଖାଉଥଲେ ସେପରି ଖାଇବେ, ଲୁଣ ମାରିବେ, ବଣରୁ କାଠ ହାଣିବେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗଡ଼ମୁଣ୍ଡ ବାଟକୁ ପର୍ବତପ୍ରମାଣ ଗଛ ଗଣ୍ଡି ହାଣି ଗଦାକରି ବଡ଼ ବଡ଼ ପଥର ପକାଇ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ସମସ୍ତେ ଖଣ୍ଡାରେ ସାଆଣ ଦେବା ସହିତ ବେଳ ଦି ଘଡ଼ିକି ବାହୁତୀ ବରଗଛମୂଳେ ପହଞ୍ଚେ ସିନ୍ଦୂର ଲଗେଇବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଲୋକମାନଙ୍କର ଖାଇବାପାଇଁ ନିଜ ଅମାର ଖୋଲିଦେବା ସହିତ ମେଣ୍ଟ ବାନ୍ଧିବା ନିମନ୍ତେ ଆଖପାଖ ଗାଁକୁ ରାତାରାତି ଖବର ଦେବା ନିମନ୍ତେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ନିଜ ମୁଣ୍ଡକୁ ପାଣି ଛଡ଼େଇଛନ୍ତି ।

ଦଳବେହେରାଙ୍କ ନିର୍ଦେଶାନୁସାରେ ପାଇକମାନେ ଗାଁ ମୁଣ୍ଡରେ ପର୍ବତ ପ୍ରମାଣ କାଠଗଣ୍ଠି ଜମାକରି ଦେଇଛନ୍ତି । ମୁଣ୍ଡିଆରୁ ଦୁଇଶହ ଲୋକ ପଥର ଗଡ଼େଇ ଗଡ଼େଇ ଆଣି ସନ୍ଧ୍ୟା ସୁଦ୍ଧା ଗାଁ ମୁଣ୍ଡ ବାଟରେ ପାହାଡ଼ ଠିଆ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଗଡ଼ମାଣିତ୍ରୀର ପାଇକମାନେ କର ନଦେବା ଖବର ପାଇ ଆଖପାଖ ଗାଁ ଲୋକେ କର ନଦେବା ପାଇଁ ଅଡ଼ି ବସିବା ସହିତ ମେଣ୍ଟ ମଧ୍ୟ ବାନ୍ଧିଲେଣି । ଏକଥା ମଧ୍ୟ ଖୋରଧାର କମ୍ପାନୀ କଚେରୀକି ଗଲାଣି ଏବଂ କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁର ମଧ୍ୟ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରିନେବା ପାଇଁ ଫୌଜ ପଠାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ପାଞ୍ଚଶହ ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ଦିଆଯିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ନାଏବ, ସୁବେଦାର ଓ ବରକନ୍ଦାଜ ସମସ୍ତେ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଖୋଜିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି ।

ଦଳବେହେରା ମହାଶୟ ବେଶ ବଦଳାଇ ବଣକୁ ବଣ ଘୂରି ବୁଲୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କୁ ସମସ୍ତେ ଦେଖୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ କେହି ଧରିପାରୁ ନାହାନ୍ତି । ଦିନେ ଦଳବେହେରା ବାବାଜୀ ବେଶରେ ଧୂନି ଜାଳି ବସିଥ‌ିବା ବେଳେ ନିଜେ ସୁବେଦାର ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ତ୍ରିକାଳଜ୍ଞ ମନେକରି ଦଳବେହେରାଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ପଚାରିଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରି ଆଶୀର୍ବାଦ ନେଇ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଖୋଜିବାକୁ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି ।
ଏହି ସମୟରେ ଜଣେ ଦରିଦ୍ର ବୁଢ଼ା ନାଉରୀ ବାବାଜୀ ରୂପୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଛି । ଦିନେ ପ୍ରବଳ ଝଡ଼ବର୍ଷାରେ ତା’ର କୁଟୁମ୍ବ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିବାର ଏକମାତ୍ର ସହାୟକ ଡଙ୍ଗାଟି କୁଆଡ଼େ ଭାସିଯାଇଛି ।

ସାତଦିନ କାଳ ଖୋଜି ଖୋଜି ନପାଇ ଶେଷରେ ଅସହାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଧାଇଁ ଆସିଛି ସହାୟବନ୍ତ ପୁରୁଷ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଖକୁ । ସେହି ଦେବତାତୁଲ୍ୟ ଧର୍ମବନ୍ତ ଦୟାଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ନିକଟରୁ କିଛି ସାହାଯ୍ୟ ନେଇ ଆଉ ଏକ ଡଙ୍ଗା ଗଢ଼ିବା ଆଶାରେ ସେ ମାଣିତ୍ରୀଗଡ଼ ଅଭିମୁଖେ ଧାଇଁଛି । ନାଉରୀର ଦୁଃଖଭରା କାହାଣୀ ଶୁଣି ବାବାଜୀରୂପୀ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ହୃଦୟ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଗଲା । ସେ ନାଉରୀକୁ ସଙ୍ଗରେ ଧରି ଚାଲିଲେ ଖୋରଧାର କଚେରୀକୁ ।

ପାଖକୁ ଯାଇଥବା ସେହି ନାଉରୀ ପୁରସ୍କାର ଟଙ୍କା ପାଇବା ଆଶାରେ ଦଳବେହେରାଙ୍କୁ ଧରି ଆଣିଛି ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଦଳବେହେରାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ବଦଳରେ କମ୍ପାନୀ ବାହାଦୁର ଯେଉଁ ପାଞ୍ଚଶହ ଟଙ୍କା ଘୋଷଣା କରିଛି, ସେହି ଟଙ୍କାକୁ ନାଉରୀକୁ ଦେବା ଅଭିଭୂତ କମ୍ପାନୀ ସାହେବ ଆସନରୁ ଉଠି ଆସି ତାଙ୍କ ହାତ ଧରି ପକାଇ କହିଛନ୍ତି – ‘ ଏଡ଼େ ମହତ୍ ତୁମେ !!’

ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପାଦତଳେ ପଡ଼ି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ନାଉରୀ କହିଛି – “‘ସାଆନ୍ତ ! ଦେବତା ! ମୋର ଟଙ୍କା ଦରକାର ନାହିଁ । ମୁଁ ପଛେ ଚିରଦିନ ଗରିବ ହୋଇ ରହିବି – ମୋ ଜାତି ଗରିବ ନ ହେଉ, ସାଆନ୍ତେ ।’’
ସମସ୍ତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଚାହିଁ ରହିଥା’ନ୍ତି ।

ବିଷୟଗତ ଶବ୍ଦ ଓ ଅର୍ଥ :

ପୁରାଣ ପଣ୍ଡା – ପ୍ରତିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଭାଗବତ ପୁରାଣ ପଢ଼ି ଶୁଣାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ପୁରାଣ ପଣ୍ଡା କୁହାଯାଏ ।
ପରବେଶ – ପ୍ରବେଶ
ପୁଚ୍ଛଇ – ପଚାରନ୍ତି
ସ୍ୱରଗ – ସ୍ୱର୍ଗ ।
ପରିଯନ୍ତେ- ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
ତ୍ରିକାଳଞ- ବର୍ଷ ମାନ, ଅତୀତ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ବଷୟରେ ଜାଣିପାରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ।
ନିଷର – ଯହିଁରେ କର ଦେବାକୁ ହୁଏ ନାହିଁ ।
କ୍ଷତ୍ରୀ – ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବୀର ପୁରୁଷ ।
ମୋଡ଼ିମାଡ଼ି ହୋଇ – ନିରୁପାୟ ହୋଇ ।