Class 9

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Notes Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Maths Notes Geometry Chapter 6 ଅଙ୍କନ

ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ (Construction of Triangles) : 
ନିମ୍ନ କେତେକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ ସମ୍ଭବ ।
ଅଙ୍କନ-1 : ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଓ ଗୋଟିଏ ଭୂମି ସଂଲଗ୍ନ କୋଣ ପରିମାଣ । 
ଅଙ୍କନ-2 : ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନ୍ତର ଓ ଗୋଟିଏ ଭୂମି ସଂଲଗ୍ନ କୋଣ ପରିମାଣ 
ଅଙ୍କନ-3 : ତିନିବାହର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଓ ଭୂମିସଂଲଗ୍ନ କୋଣଦ୍ବୟର ପରିମାଣ
ଅଙ୍କନ-4 : ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ
ଅଙ୍କନ-5 : ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟକୌଣସି ଦୁଇଟି ତଥ୍ୟ ।

ଅଙ୍କନ 1:
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ସେହି ବାହୁ ସଂଲଗ୍ନ କୋଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ପରିମାଣ ଓ ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମଷ୍ଟି ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର Δ ABCର BC = a ଏକକ, m∠ABC = B°, AC + AB = (b + c) ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
(i) a ଏକକ ପରିମିତ B͞C ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B͞C ଉପରେ B ବିନ୍ଦୁରେ B°
ପରିମିତ ∠CBD ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) B͞D ରୁ (b + c) ଏକକ ପରିମିତ B͞D କାଟ ।
DC ଅଙ୍କନ କର ।

(iv) ବର୍ଭମାନ DCର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ତାହା BD କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତାହାହିଁ ହେବ A ବିନ୍ଦୁ । (କିମ୍ବା DCର C ବିନ୍ଦୁରେ m∠D = m∠DCA ଅଙ୍କନ କର; \(\overrightarrow{\mathrm{CA}}\), BD କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତାହା ମଧ୍ଯ A ବିନ୍ଦୁ ହେବ ।)
(v) AC ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ Δ ABC ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ 2 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ସେହି ବାହୁ ସଂଲଗ୍ନ ଗୋଟିଏ କୋଣ ପରିମାଣ ଓ ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନ୍ତର ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
(a) ମନେକର Δ ABC ର BC = a ଏକକ m∠ABC = B°, AC > AB
AC – AB = (b – c) ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରୁ ଦତ୍ତ à ଏକକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ BC କାଟ ।
(ii) B͞C ଉପରେ B ବିନ୍ଦୁରେ B° ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କରି ଯେଉଁ ରଶ୍ମି ମିଳିଲା, ତାର ବିପରୀତ ରଶ୍ମି ଉପରେ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରି
BD = (b – c) ଏକକ ହେବ ।
(iii) CD ଅଙ୍କନ କର । CDର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ଏହା \(\overrightarrow{\mathrm{DB}}\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ, ସେ ବିନ୍ଦୁଟି ହେବ A ବିନ୍ଦୁ 
(iv) AC ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

(b) ମନେକର ΔABCରେ BC = a ଏକକ, m∠ABC = B°, AB > AC, AB – AC = (c – b) ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରୁ à ଏକକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପରିମିତ BC କାଟ ।
(ii) BC ଉପରେ B ବିନ୍ଦୁରେ Bo ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କରି ଯେଉଁ ରଶ୍ମି ମିଳିଲା ତା ଉପରେ BD = (c – b) ଏକକ ଛେଦନ କର 
(iii) C͞D ଅଙ୍କନ କର । CD ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ତାହା \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ତାହାର ନାମ A ଦିଅ ।
(iv) AC ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

ଅଙ୍କନ –3 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ପରିସୀମା ଓ ଦୁଇଟି କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । ମନେକର, Δ ABC ରେ ପରିସୀମା = (a + b + c) ଏକକ, m∠B = B°, m∠C = C° ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ତହିଁରୁ D͞E ଛେଦନ କର ଯେପରି DE = (a + b + c) ଏକକ ହେବ ।
(ii) D ବିନ୍ଦୁରେ \(\frac{1}{2}\)B° ମାପରେ ∠ADE ଓ E  ବିନ୍ଦୁରେ \(\frac{1}{2}\)C° ମାପରେ ∠AED ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) \(\overrightarrow{\mathrm{DA}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathrm{EA}}\) ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ମିଳିତ ହେବେ ତାହାହିଁ A ବିନ୍ଦୁ ହେବ ।
(iv) AD ର ଲମ୍ବ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{DE}}\) କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ, ତାହା B ହେବ । \(\stackrel{\leftrightarrow}{\mathrm{AE}}\) ର ଲମ୍ବ ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡ ଲମ୍ବ DE କୁ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ, ତାହା C ହେବ ।
(v) AB ଓ AC ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।

ଅଙ୍କନ – 4 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । ମନେକର Δ ABCରେ AB = c ଏକକ, BC = a ଏକକ ଏବଂ m∠C = C° ଦତ୍ତ ଅଛି । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) a ଏକକ ପରିମିତ BC ଅଙ୍କନ କର ଓ C ବିନ୍ଦୁରେ C° ମାପ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି BA = c ଏକକ ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର । ଏହି ଚାପ ŹCର ଅନ୍ୟ ସ୍ପର୍ଶକରେ, ସ୍ପର୍ଶକ ବିନ୍ଦୁର ନାମ A ଦିଅ ।
(iii) AB ଅଙ୍କନ କରି Δ ABC ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କର ।
(iv) ଏଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ୟକର ଏହି ଚାପ, ଉକ୍ତ କୋଣର ବାହୁକୁ ଦୁଇଟି ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିଛି । ସେ ଦୁଇ ବିନ୍ଦୁର ନାମ A ଓ A’ ଦିଅ । BA ଓ BA’ ଅଙ୍କନ କଲେ, ଯଥାକ୍ରମେ Δ BCA ଓ Δ BCA’ ମିଳିବ ।
ମଧ୍ୟମା ଓ ଅନ୍ୟ ଅଂଶ ଦଉଥ‌ିବା ସ୍ଥଳେ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ :

ଅଙ୍କନ – 5 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ତୃତୀୟ ବାହୁ ପ୍ରତି ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । Δ ABCରେ AB = c ଏକକ, AC = b ଏକକ ଓ AM ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = x ଏକକ । Δ ABC ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) କୌଣସି ଏକ ସରଳରେଖା ଅଙ୍କନ କରି ଏଥୁରୁ AN ଛେଦନ କର ଯେପରିକି AN = 2x ଏକକ ହେବ ।
(ii) A କୁ କେନ୍ଦ୍ରନେଇ ଓ b ଏକକ (AC ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ କାଟ; Nକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଓ NCର ଦୈର୍ଘ୍ୟ (=AB) c ଏକକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ କାଟ । ଚାପଦ୍ବୟର ଛେଦବିନ୍ଦୁ C ହେଉ ।
(iii) AN ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ M ନିରୂପଣ କର । C ଓ Mର ସଂଯୋଜକ \(\overrightarrow{\mathrm{CM}}\) ଉପରେ B ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରିକି CM = MB ହେବ। Δ ABC ଆବଶ୍ୟକ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ – 6 :
କୌଣସି ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ସେହି ବାହୁ ସଂଲଗ୍ନ କୋଣଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିକର ପରିମାଣ ଓ ଦତ୍ତ ବାହୁ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଏକ ବାହୁ ପ୍ରତି ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଅଛି । ତ୍ରିଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର Δ ABC ରେ AB = c ଏକକ, m∠BAC = A° ମଧ୍ୟମା AMର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = x ଏକକ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) କୌଣସି ଏକ ସରଳରେଖା ନେଇ ସେଥୁରୁ N͞C ଛେଦନ କର ଯେପରିକି NC = c ଏକକ ହେବ। NC ର C ବିନ୍ଦୁରେ (180 – A)° କୋଣ ଅଙ୍କନ କର । N ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଓ 2x ଏକକ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଚାପ କାଟ । ଏହା C ବିନ୍ଦୁରେ ଅଙ୍କିତ ରଶ୍ମିକୁ A ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ । Δ ANC ଅଙ୍କିତ ହେଲା ।
(ii) AN ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ M ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର । \(\overrightarrow{\mathrm{CM}}\) ଅଙ୍କନ କର । Mକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି C͞M ସହ ସମାନ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ କାଟ । ଏହି ଚାପ ଯେଉଁଠି \(\overrightarrow{\mathrm{CM}}\) କୁ ଛେଦ କରିବ ତାହା B ହେବ । A͞B ଅଙ୍କନ କର Δ ABC ମିଳିବ ।

ବିକଳ୍ପ ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ AB ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) A ବିନ୍ଦୁରେ ଦତ୍ତ ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ ∠XAB ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) AB ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ N ଚିହ୍ନଟ କର ଏବଂ N ବିନ୍ଦୁରେ \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ସହ ସମାନ୍ତର କରି \(\overrightarrow{\mathrm{NY}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) A ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି AM (ଦତ୍ତ ମଧ୍ଯମାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ) ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ପରିମିତ ଚାପ, \(\overrightarrow{\mathrm{NY}}\) କୁ M ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(v) \(\overrightarrow{\mathrm{BM}}\), \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ । ବର୍ତ୍ତମାନ Δ ABC ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଙ୍କନ (Construction of Quadrilaterals) :

ଅଙ୍କନ – 7 :
କୌଣସି ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରିବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି, ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର AB = a ଏକକ, BC = b ଏକକ, CD = c ଏକକ, DA = d ଏକକ ଏବଂ m∠A = θ° ଦତ୍ତ ଅଛି, ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :

(i) a ଏକକ ପରିମିତ AB ଅଙ୍କନ କରି, A ବିନ୍ଦୁରେ ୫ ମାପରେ ∠BAD ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B ଓ Dକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ b ଓ c ପରିମିତ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ BAD ର A- ପାର୍ଶ୍ଵର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଓ C ସେମାନଙ୍କର ଛେଦବିନ୍ଦୁ ହେଉ ।
(iii) BC ଓ CD ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ ABCD ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚତୁର୍ଭୁଜ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ – 8 :
କୌଣସି ଚତୁର୍ଭୁଜର ଚାରିବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ କର୍ପୂର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଦତ୍ତ ଅଛି I ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର AB = a ଏକକ, BC = b ଏକକ, CD = c ଏକକ, DA = d ଏକକ ଓ BD କଣ୍ଠର ଦୈର୍ଘ୍ୟ = e ଏକକ ଦତ୍ତ ଅଛି । ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

(i) AX ଅଙ୍କନ କରି ସେଥୁରୁ a ଏକ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ AB ଛେଦନ କର ।
(ii) A ଓ Bକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ d ଓ c ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ AB ର ଏକ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ ସେମାନେ ପରସ୍ପରକୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରନ୍ତୁ । A͞D ଓ B͞D ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) ପୁଣି B ଓ D ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଯଥାକ୍ରମେ b ଓ c ପରିମାଣ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ନେଇ ଦୁଇଟି ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ ସେମାନେ BD ର ଏକ ପାର୍ଶ୍ବରେ C ବିନ୍ଦୁରେ ଓ ଅପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ C’ ବିନ୍ଦୁରେ ପରସ୍ପରକୁ ଛେଦ କରନ୍ତୁ । B͞C   D͞C, B͞C’ ଓ D͞C’ ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) ବର୍ତ୍ତମାନ ABCD ବା ABC’D ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚତୁର୍ଭୁଜ ହେବ । ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜ ହେଉଥିଲା ବେଳେ ABC’D ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଉତ୍ତଳ ଚତୁର୍ଭୁଜ ନୁହେଁ ।

ଅଙ୍କନ – 9 :
କୌଣସି ଚତୁର୍ଭୁଜର ଦୁଇଟି ସନ୍ନିହିତ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ତିନୋଟି କୋଣର ପରିମାଣ ଦତ୍ତ ଅଛି । ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ମନେକର ABCD ଚତୁର୍ଭୁଜର AB = a ଏକକ, BC = b ଏକକ ଏବଂ ∠A, ∠B, ∠C ଦତ୍ତ ଅଛି I ଚତୁର୍ଭୁଜଟି ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) a ଏକକ ପରିମିତି A͞B ଅଙ୍କନ କରି B ବିନ୍ଦୁରେ m∠B ପରିମିତ କୋଣ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) \(\overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ବାହୁରୁ b ଏକକ ଛେଦକଲେ ଚତୁର୍ଭୁଜର C କୌଣିକ ବିନ୍ଦୁ ମିଳିବ ।
(iii) AB ର A ବିନ୍ଦୁରେ ଓ C-ପାର୍ଶ୍ଵରେ m∠A ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଓ BC ର C ବିନ୍ଦୁରେ ଓ A-ପାର୍ଶ୍ବରେ m∠C ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଅଙ୍କନ କଲେ ସେମାନଙ୍କର ବାହୁମାନ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବେ ତାହା ହେବ D ଓ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚତୁର୍ଭୁଜ ABCD ମିଳିବ ।

ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ :

ଅଙ୍କନ – 10 :
କୌଣସି ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ସହ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
Δ ABC ଗୋଟିଏ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) Δ ABC ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) ତତ୍‌ପରେ A ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ B͞C ସଙ୍ଗେ ସମାନ୍ତର କରି \(\overleftrightarrow{\mathrm{AZ}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) BC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର । ତାହା \(\overleftrightarrow{\mathrm{AZ}}\) କୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iv) DB ଓ DCଅଙ୍କନ କର Δ DBC ଆବଶ୍ୟକ ସମଦ୍ବିବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ – 11 :
ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ସହ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
Δ ABC ଗୋଟିଏ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) Δ ABC ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) A ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟଦେଇ BC ସହ ସମାନ୍ତର \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) B ଏଠାରେ BC ପ୍ରତି BP ଲମ୍ବ ଅଙ୍କନ କର । ଏହା \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) କୁ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iv) DC ଅଙ୍କନ କର । Δ DBC ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ଅଙ୍କନ – 12 :
ଏକ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜର ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ । 
Δ ABC ଗୋଟିଏ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) Δ ABC ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) Δ ABCର \(\overrightarrow{\mathrm{BC}}\) ଉପରିସ୍ଥ ଏପରି ଏକ ବିନ୍ଦୁ ନିଅ ଯେପରିକି B – C – D  ଏଠାରେ BD > BC ଅଙ୍କନ କର ।
(iii) C ବିନ୍ଦୁରେ AD ସହ ସମାନ୍ତର ଅଙ୍କନ କରି CA’ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା AB କୁ A’ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ ।
(iv) A’D ଅଙ୍କନ କର । ବର୍ତ୍ତମାନ Δ A’BDର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଦତ୍ତ Δ A’BCର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସହ ସମାନ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ – 13 :
ଏକ ଦତ୍ତ ଚତୁର୍ଭୁଜର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
ABCD ଏକ ଦତ୍ତ ଚତୁର୍ଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜ ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) A͞C କର୍ଣ ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) D ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ AC ସହ ସମାନ୍ତର କରି \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର । ତାହା \(\overrightarrow{\mathrm{BC}}\) କୁ E ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iii) A, Eକୁ ଯୋଗକର ।
(iv) Δ ABE ଆବଶ୍ୟକ ତ୍ରିଭୁଜ ।

ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଣାଳୀ :
(i) କର୍ଣ୍ଣ CA ଓ BD ଅଙ୍କନ କର ଓ ଛେଦବିନ୍ଦୁର ନାମ ଦିଅ 0 ଦିଅ । \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) D କୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ BO ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଏବଂ ଯେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ଉକ୍ତ ଚାପ \(\overrightarrow{\mathrm{BD}}\) କୁ ଛେଦ କରିବ ତା’ର ନାମ ଦିଅ P
(iii) PC ଓ P͞A ଅଙ୍କନ କର ।
(iv) ବର୍ତ୍ତମାନ ଆବଶ୍ୟକ ତ୍ରିଭୁଜ ହେଉଛି Δ PCA 

ତ୍ରିଭୁଜର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଅଙ୍କନ :

ଅଙ୍କନ – 14 :
କୌଣସି ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ସହ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।
Δ ABC ଏକ ଦତ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ । ଏହାର ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିବାକୁ ହେବ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ (1) :
(i) ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ A ରୁ B͞C ପ୍ରତି AD ଲମ୍ବ (ଉଚ୍ଚତା) ଟାଣ । AD ର ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର ।
(ii) B ଠାରେ BC ପ୍ରତି \(\overrightarrow{\mathrm{BP}}\) ଲମ୍ବ ଉତ୍ତୋଳନ କର । ତାହା \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) କୁ P ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iii) \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ରୁ BC ର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ସମାନ କରି PQ ଅଂଶ ଛେଦନ କର । Q, Cକୁ ଯୋଗକର ।
PBCQ ଆବଶ୍ୟକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର, ଯାହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ Δ ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।

ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ (2) :
(i) BC ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଲମ୍ବ \(\overleftrightarrow{\mathrm{XY}}\) ଅଙ୍କନ କର; ତାହା BC କୁ Q ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
(ii) A ମଧ୍ୟଦେଇ BC ସଙ୍ଗେ ସମାନ୍ତର କରି \(\overleftrightarrow{\mathrm{AE}}\) ଅଙ୍କନ କର; ତାହା XY କୁ P ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ ।
(iii) \(\overleftrightarrow{\mathrm{AE}}\) ରୁ QC ସଙ୍ଗେ ସମାନ କରି PZ ଅଂଶ ଛେଦନ କର 
PQCZ ଆବଶ୍ୟକ ଆୟତକ୍ଷେତ୍ର, ଯାହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ Δ ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।

ରେଖାଖଣ୍ଡ ବିଭାଜନ :

ଅଙ୍କନ – 15 :
କୌଣସି ଦତ୍ତ ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ କେତେକ ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ ।
A͞B ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରେଖାଖଣ୍ଡ । ଏହାକୁ କେତେକ ଅଂଶରେ (ମନେକର 3ଟି ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ) ବିଭକ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ । 
ଅଙ୍କନ ପ୍ରଣାଳୀ :
(AB ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରେଖାଖଣ୍ଡ । ଏହାକୁ କେତେକ ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ (ମନେକର 3ଟି ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ) ବିଭକ୍ତ କରିବାକୁ ହେବ ।

(a) AB ରେଖାଖଣ୍ଡର A ଓ B ବିନ୍ଦୁରେ ଦୁଇଟି ସମାନ ପରିମାଣ ବିଶିଷ୍ଟ କୋଣ ଯଥାକ୍ରମେ ∠XAB ଏବଂ ∠YBA ଅଙ୍କନ କର ।
(b) \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) ରୁ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ଅଂଶ A͞P₁ ଓ \(\overline{\mathrm{P}_1 \mathrm{P}_2}\) ଛେଦକର । (Aକୁ କେନ୍ଦ୍ର ନେଇ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟାସାଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଚାପ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ P₁ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରୁ । ପୁନଶ୍ଚ P₁ ବିନ୍ଦୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ପୂର୍ବ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚାପ କାଟ; ଯାହା \(\overrightarrow{\mathrm{AX}}\) କୁ P₂ ରେ ଛେଦକରୁ ।) ଏହିପରି କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ଏକାଧିକ ସର୍ବସମ ଅଂଶରେ ବିଭକ୍ତ କରି ପାରିବ ।
(c) ପୂର୍ବ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣରେ \(\overrightarrow{\mathrm{BY}}\) ଉପରେ Q₁ ଓ Q₂ ବିନ୍ଦୁ ଚିହ୍ନଟ କର ଯେପରିକି, AP₁ = BQ₁ = BQ₂ ହେବ ।
(d) ବର୍ତ୍ତମାନ \(\overline{\mathrm{P}_2 \mathrm{Q}_1}\) ଏବଂ P₁Q₂ ଅଙ୍କନ କର ଯାହା AB କୁ ଯଥାକ୍ରମେ M ଓ N ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦ କରିବ । ଏଠାରେ AB ଟି ସମାନ ତିନି ସର୍ବସମ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହେଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 6 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 6 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ଜାତୀୟତାବାଦ (Nationalism) ଏକ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଭାବଧାରା ବା ଏକ ଉନ୍ନତ ମାନସିକତା ।
• ଜାତୀୟତାବାଦ କହିଲେ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ, ଦେଶପ୍ରୀତି, ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ତଥା ଦେଶ ପାଇଁ ଆମ୍ବୋତ୍ସର୍ଗକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
• ଗୋଟିଏ ଦେଶରେ ଜନସାଧାରଣ ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ଭାଷା ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଭିନ୍ନତାକୁ ଭୁଲିଯାଇ ଦେଶାତ୍ମବୋଧରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହେଲେ ଜାତୀୟତାବାଦ ଜନ୍ମ ନିଏ ।
• ଜାତୀୟତାବାଦ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମତ୍ଵଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସହ ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ କରେ । ଦୃଢ଼ ଜାତୀୟତାବାଦ ଦେଶର ଅଖଣ୍ଡତା, ଅଗ୍ରଗତି ଓ ସୁରକ୍ଷା ସହ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ।
• ଜାପାନର ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ମୂଳରେ ସେ ଦେଶ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସୁଦୃଢ଼ ଜାତୀୟତାବାଦ ହିଁ ଦାୟୀ ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ଜାତୀୟତାବାଦର ଉପାଦାନ
• ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ
• ଜାପାନର ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶର କାରଶସମୂଦୃ
• ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଆବିର୍ଭାବ

→ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ :

→ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ:

• ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଦେଶପ୍ରେମ ସହିତ ଜାତୀୟତାବାଦ ଜଡ଼ିତ ।
• ବିଦେଶୀ ଶାସନ କବଳରୁ ମାତୃଭୂମିର ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଯେଉଁ ସମଷ୍ଟିଗତ ଜନଜାଗୃତି ଦେଖାଦେଇଥିଲା ତାହାହିଁ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ (Indian Nationalism) ।

→ ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦ ବିକାଶର କାରଣ ସମୂହ :

• ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଅଖଣ୍ଡତା : ହିମାଳୟଠାରୁ କନ୍ୟାକୁମାରୀ ଯାଏ ବିସ୍ତୃତ ବିଶାଳ ଭୂଖଣ୍ଡ ଭାରତବର୍ଷ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛି, ଯାହାର ଭୌଗୋଳିକ ଅଖଣ୍ଡତା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦର ପ୍ରଥମ କାରଣ ଥିଲା ।
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଏକତା : ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ କାଳରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଏକ ପ୍ରକାର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା । ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ପ୍ରକାର ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ନ୍ୟାୟାଳୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିଥିଲା ।
• ପରିବହନ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ : ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆମ ଦେଶରେ ରେଳପଥ, ଡାକ ଓ ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଫଳରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ଏହା ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଏକତ୍ଵଭାବ ଉଦ୍ରେକ ହେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।
• ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଭାବ : ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟତାଭାବ ଓ ନୂତନ ରାଜନୈତିକ ଚିନ୍ତାଧାରାର ନୂତନ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ଉଦ୍ରେକ ହୋଇଥିଲା ।
• ଇଂରେଜ ଶାସକଙ୍କଦ୍ବାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣ : ଭାରତୀୟ ପାରମ୍ପରିକ ଶିଳ୍ପ ଧ୍ୱଂସ ହେବା ସହିତ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅର୍ଥନୈତିକ ଶୋଷଣ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଦରିଦ୍ର କରି ଦେଇଥିଲା ।
• ସାମାଜିକ ଓ ଧର୍ମଗତ ସଂସ୍କାରମୂଳକ ଆନ୍ଦୋଳନ : ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟଙ୍କ ବ୍ରାହ୍ମ ସମାଜ, ସ୍ଵାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀ ‘ଆର୍ଯ୍ୟସମାଜ’, ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ‘ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନ’ ଆଦି ଅନୁଷ୍ଠାନର ସାମାଜିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ନବଜାଗରଣର ସୂତ୍ରପାତ କରାଇଥିଲା ଓ ଜାତୀୟ ଚେତନାର ପ୍ରସାର ଘଟାଇଥିଲା ।
  ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି : ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ‘ଆନନ୍ଦ ମଠ’ରେ ଥିବା ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ସଙ୍ଗୀତ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶପ୍ରେମ ଜାଗ୍ରତ କରାଇଥିଲା ।
• ଚେତନାଶୀଳ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀଙ୍କର ଉତ୍‌ଥାନ : ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତ ଭାରତୀୟ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଯାହାଙ୍କୁ ନବ-ସାମାଜିକ ଶ୍ରେଣୀ କୁହାଯାଉଥିଲା, ସେମାନେ ଦେଶପ୍ରେମ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପୁନଃଜାଗରଣ : ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ପଣ୍ଡିତ ଓ ଗବେଷକ ସାର୍ ଉଇଲିୟମ ଜୋନ୍‌ସ ଏବଂ ମ୍ୟାକ୍‌ମୁଲାର, ଭାରତୀୟ ଐତିହାସିକ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାଲ ମିତ୍ର ଓ ଭଣ୍ଡାରକର ଭାରତର ଗୌରବମୟ ଐତିହ୍ୟ ସମ୍ବଳିତ ଲେଖାମାନ ରଚନା କରି ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।
• ଭାରତୀୟ ସାମାଜିକତାର ଅଗ୍ରଗତି : ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ସମୟରେ ପ୍ରକାଶିତ ସମ୍ବାଦ କୌମୁଦୀ, ଟାଇମସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ, ଅମୃତ ବଜାର ପତ୍ରିକା, ଷ୍ଟେଟ୍ସମ୍ୟାନ୍ ଆଦି ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଜାତୀୟତାବାଦ ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।
• ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଜାତିଗତ ଅହଂଭାବ ଓ ବର୍ଷବୈଷମ୍ୟ ନୀତି : ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଆଇ.ସି.ଏସ୍. ପରୀକ୍ଷାରୁ ବଞ କରିବା, ସେମାନଙ୍କୁ ‘କୁଲି’ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିବା, ଲର୍ଡ କର୍ଜନଙ୍କ ଆକ୍ଷେପମୂଳକ ମନ୍ତବ୍ୟ ତଥା ଲର୍ଡ ଲିଟନଙ୍କ କୁଶାସନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦକୁ ପରୋକ୍ଷ ଭାବରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରି ଥିଲା ।

→ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଆବିର୍ଭାବ :

• ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦର ଦ୍ରୁତ ବିକାଶ ଫଳରେ ଇଂରେଜ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
• ଜାତୀୟ ଚେତନାର ପ୍ରଭାବରୁ ‘ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ’ ନାମକ ସର୍ବବୃହତ୍ ରାଜନୈତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ଜନ୍ମନେଲା ।

* ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଲର୍ଡ଼ ଉଇଲିୟମ୍ ବେଣ୍ଟିକ୍ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ଏ ଦିଗରେ ତାଙ୍କୁ ଲର୍ଡ଼ ମ୍ୟାକଲେ ଓ ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ ସହାୟତା କରିଥିଲେ ।

• ଏହାର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ ବମ୍ବେଠାରେ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ ଓ ୨୯ ତାରିଖରେ ବସିଥିଲା । ଏଥୁରେ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ଉମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବାନାର୍ଜୀ ।

• ବଙ୍କିମଚନ୍ଦ୍ର ‘ଆନନ୍ଦମଠ’ ଓ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା ଅଟନ୍ତି ।
• ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜୀ ବିତ୍ତର ବହିଃ ପ୍ରବାହ ତତ୍ତ୍ଵର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 5 ସୂଚନା ଅଧିକାର will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 5 ସୂଚନା ଅଧିକାର

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀ, କର୍ମସଂସ୍ଥା ଅଥବା କାର୍ଯ୍ୟକାର୍ଯ୍ମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟରଲା ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବାର ଅଧିକାର ହେଉଛି ସୂଚନା ଅଧ୍ଵର ।
• ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବାର ଅଧିକାର ହେଉଛି ସୂଚନା ଅଧ୍ଵର । ୧୯ରେ ଥିବା ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୂ ଚ ନା ଅଧ୍ୟାର ।
• ୨୦୦୫ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୨ ତାରିଖରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଆମ ଦେଶର ଅନ୍ୟସବୁ ରାଜ୍ୟରେ ଲାଗୁ ହେଲା ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ
• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗ
• ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନ
• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ କ୍ଷମତା
• ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କ ଅପିଲ୍ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା
• ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ଥ‌ିବା ଶାସ୍ତିବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା

* ପ୍ରଥମେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ସ୍ଵିଡ଼େରେ ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ।
* ୧୯୯୬ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମେ ତାମିଲନାଡୁ ବିଧାନସଭାରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ।

→ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ :

• ସୂଚନା ଅଧିକାର ପରିସରଭୁକ୍ତ ସମସ୍ତ ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀକୁ ସୂଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶରେ ସ୍ଵଚ୍ଛତା ରକ୍ଷା କରିବା ।
• ସରକାରୀ କଳ ଦେଶର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବା ଓ ଦେଶରୁ ଦୁର୍ନୀତିକୁ ପ୍ରତିହତ
  କରିବା।

→ ସୂଚନା କିପରି ମିଳିପାରିବ :

• ଆବେଦନକାରୀ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫର୍ମରେ ଦରଖାସ୍ତ କରିବା ସହ ୧୦ ଟଙ୍କା ଫିସ୍ ଟ୍ରେଜେରି ଚାଲାଣ ଜରିଆରେ ବା ସିଧାସଳଖ ଅର୍ଥ ଆକାରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ଲୋକ ସୂଚନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାଖଲ କରିପାରିବେ ।
• ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଥ‌ିବା ତଥ୍ୟ ୨୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବର ହୋଇନଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପର୍କିତ ସୂଚନା ୪୮ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।

→ କେଉଁ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ :

• ଦେଶର ସାର୍ବଭୌମ, ସଂହତି, ଅଖଣ୍ଡତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତି ଆଞ୍ଚ ଆସୁଥୁବା ଭଳି ତଥ୍ୟ ।
• ସାମରିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ବାର୍ଥ ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟ ।
• ସଂସଦ ବା ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ସ୍ବାଧ୍ୟାକାର ଭଙ୍ଗ କଲା ଭଳି ସୂଚନା ।
• ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ବାରା ବାରଣ କରାଯାଇଥିବା ସୂଚନା ।
• ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ବୈଠକ, ସଚିବ ସ୍ତରୀୟ ବୈଠକରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବକ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କିତ ସୂଚନା ।

→ କେଉଁ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ :

• ଦେଶର ସାର୍ବଭୌମ, ସଂହତି, ଅଖଣ୍ଡତା ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତି ଆଞ୍ଚ ଆସୁଥ‌ିବା ଭଳି ତଥ୍ୟ ।
• ସାମରିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟ ।
• ସଂସଦ ବା ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ସ୍ଵାଧିକାର ଭଙ୍ଗ କଲା ଭଳି ସୂଚନା ।
• ନ୍ୟାୟାଳୟଦ୍ୱାରା ବାରଣ କରାଯାଇଥିବା ସୂଚନା ।
• ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ବୈଠକ, ସଚିବ ସ୍ତରୀୟ ବୈଠକରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବକ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କିତ ସୂଚନା ।

→ ଲୋକ ସୂଚନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ :

• ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ଦରଖାସ୍ତ ଲେଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବେ ଓ ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ।
• ଆବଶ୍ୟକ ତଥ୍ୟ ନିଜ ଅଫିସ୍‌ରେ ନଥିଲେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଫିସରଙ୍କ ନିକଟକୁ ଦରଖାସ୍ତ ପଠାଇବେ ଓ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ଜଣାଇବେ ।
• ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ଦେବେ, ନଚେତ୍ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନଯୋଗ୍ୟ ନ ହେଲେ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ କାରଣ ଲିଖ୍ ଆକାରରେ ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କୁ ଜଣାଇବେ ।
• ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ଚାହିଁବା ମୁତାବକ ମାଧ୍ୟମଦ୍ୱାରା ତଥ୍ୟ ପ୍ରେରଣ କରିବେ ।

→ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗ :

• ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ଏବଂ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥ‌ିବା କମିଟିଦ୍ଵାରା ସୁପାରିସ ଭିଭିରେ ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଓ ଅନ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନରମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଏ ।

→ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନରଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା :

• ତାଙ୍କର ଆଇନ, ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ବିଦ୍ୟା, ସମାଜସେବା, ଗଣମାଧ୍ୟମ, ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ, ସାମ୍ବାଦିକତା, ପ୍ରଶାସନ ଓ ଶାସନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗଭୀର ଜ୍ଞାନ ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ସାଧାରଣ ଜୀବନରେ ସେ ଜଣେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ବା ରାଜ୍ୟ ବିଧାନମଣ୍ଡଳ ବା କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ସଭ୍ୟ ନଥ‌ିବେ | ଲାଭଜନକ ପଦବୀରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ନଥ‌ିବେ | ବ୍ୟବସାୟ ଓ ବୃତ୍ତିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନଥ‌ିବେ ।

→ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ :

• ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣଠାରୁ ୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଥବା ଅବସର ବୟସ ୬୫ ବର୍ଷ ଯାଏଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ।
• ଦ୍ଵିତୀୟଥର ପୁନଃ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ସେ ତାଙ୍କର ସ୍ଵହସ୍ତ ଲିଖ୍ ଇସ୍ତଫାପତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରି କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସରିବା ପୂର୍ବରୁ ନିଜ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇପାରନ୍ତି ।

→ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନରଙ୍କ ବହିଷ୍କାର :

• ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ତଦନ୍ତ ଭିଭିରେ ଦୁର୍ବ୍ଯବହାର ବା ଅସାମର୍ଥ୍ୟ କାରଣରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଆଦେଶରେ ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଓ ଅନ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ନିଜ ପଦବୀରୁ ଅପସାରିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

→ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନରଙ୍କ ଦେୟ ଓ ଭତ୍ତା :

• ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନରଙ୍କ ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ତାଙ୍କ ସେବାରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ କାର୍ଯ୍ୟ ସର୍ଭାବଳୀ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କ ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସର୍ଭାବଳୀ ସହ ସମାନ ।
• ସୂଚନା ଆୟୁକ୍ତଙ୍କ ଦେୟ ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସର୍ଭାବଳୀ ଜଣେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କ ଦରମା, ଭତ୍ତା ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସର୍ଭାବଳୀ ସହ ସମାନ ।

→ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନ :

• ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ କମିଟିର ସୁପାରିସକ୍ରମେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କଦ୍ୱାରା ମୁଖ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ଓ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୧୦ ଜଣ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

→ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନରଙ୍କ ଇସ୍ତଫା :

• ସ୍ଵହସ୍ତ ଲିଖ୍ ଇସ୍ତଫାପତ୍ର ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ଦେଇ ନିଜ ପଦବୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇପାରିବେ ।

→ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନରଙ୍କ ବହିଷ୍କାର :

• ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ବା ଦୁବ୍ୟବହାର କାରଣରୁ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ ତଦନ୍ତ ଭିଭିରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଆଦେଶଦ୍ଵାରା ତାଙ୍କ ପଦରୁ ଅପସାରିତ ବା ବହିଷ୍କୃତ ହୋଇପାରିବେ ।

* ଓଡ଼ିଶାରେ ୨୦୦୫ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୯ ତାରିଖରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ।

→ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ କ୍ଷମତା :

• କୌଣସି କାରଣରୁ ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣ ହୋଇ ନ ପାରିଲେ ବା ସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନାକଲେ ବା – ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ସୂଚନା ନ ମିଳିଲେ ବା ବିଭ୍ରାନ୍ତିକର ତଥ୍ୟ ପାଇବାର ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହେଲେ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସିଧାସଳଖ ପଠାଯାଇଥିବା ଦରଖାସ୍ତକୁ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ବିଚାର ପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରି ତଦନ୍ତ କରିଥା’ନ୍ତି ।

→ ଦରଖାସ୍ତକାରୀଙ୍କ ଅପିଲ୍ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା :

• ଆବେଦନକାରୀ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟସୀମା ମଧ୍ଯରେ ସୂଚନା ନ ପାଇଲେ ୨୦ଟଙ୍କାର କୋର୍ଟ ଫିସ୍ ଷ୍ଟାମ୍ପ ଲଗାଇ ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ନିକଟରେ ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ।

* ବି. ପି. ଏଲ୍. ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ କୌଣସି କୋର୍ଟ ଫି ଦେବାକୁ ପଡ଼େ ନାହିଁ ।

• ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ ଅଧ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ ନିଷ୍ପଭି ତାରିଖର ୯୦ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ୨୫ ଟଙ୍କାର ଫି ଷ୍ଟାମ୍ପ ଲଗାଇ ଦ୍ବିତୀୟବାର ଅପିଲ୍ କରିପାରିବେ ।

→ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ଥ‌ିବା ଶାସ୍ତିବିଧାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :

• ଲୋକସୂଚନା ଅଧିକାରୀ ଦରଖାସ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନାକଲେ ବା ସୂଚନା ପ୍ରଦାନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କଲେ ସେହି ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବାଧ‌ିକ ୨୫୦୦୦ ଟଙ୍କା ଜୋରିମାନା ନିଜ ଆୟରୁ ଦେବାକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା କମିଶନ ବା ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କରିପାରନ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 History Notes Chapter 11 ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ବିଖଣ୍ଡୀକରଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 History Notes Chapter 11 ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ବିଖଣ୍ଡୀକରଣ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ 
→ ଉପକ୍ରମ:

୧୯୧୭ ମସିହାରେ ରୁଷିଆରେ ବୋଲ୍‌ସେଭିକ୍ ବିପ୍ଳବ ଫଳରେ ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ଧରି ରାଜତ୍ଵ କରୁଥିବା ଜାର୍ ଶାସନର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଥିଲା ।
ଭ୍ଲାଡ଼ିମିର୍ ଲେନିନ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ସାମ୍ୟବାଦୀ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ଓ ୧୯୨୩ ମସିହାରେ ୧୫ଟି ରାଜ୍ୟର ସମାହାରରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘ ଜନ୍ମ ନେଲା ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ:

• ଯୋଶେଫ୍ ଷ୍ଟାଲିନ୍‌
• ନିକିତା କୃଷ୍ଟେଲ୍‌ଙ୍କ ସମୟରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘ
• ଲିଓନିଡ୍ ବ୍ରେଜ୍‌ନେଭ୍ (Leonide Breznev)
• ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍
• ଗ୍ଲାସ୍‌ନସ୍ତ (Glasnost)
• ପେରିସ୍ତ୍ରୋଇକା (Peristroika)

ଯୋଶେଫ୍ ଷ୍ଟାଲିନ୍‌ :
ଲେନିନ୍‌ଙ୍କ ପରେ ଯୋସେଫ୍ ଷ୍ଟାଲିନ୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘ ଶିଳ୍ପାନ୍ନତ ରାଷ୍ଟ୍ରରୂପେ ବିଶ୍ୱରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଥିଲା ।

ନିକିତା କୃଶ୍ଚେକ୍‌ଙ୍କ ସମୟରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘ :

• ଷ୍ଟାଲିନ୍‌ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ନିକିତା କୃଷ୍ଟେଭ୍ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ।
• ଶାକ୍ତିପୂର୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ନୀତିରେ ବିଶ୍ଵାସୀ କୃଶ୍ଚେଭ୍ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସହ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ସମ୍ପର୍କରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜ ଦେଶରେ କଠୋରପନ୍ଥୀଙ୍କଦ୍ବାରା ନିନ୍ଦିତ ହେଲେ ।

ଲିଓନିଡ୍ ବ୍ରେଜ୍‌ନେଭ୍ (Leonide Breznev) :
ଆଲେକ୍ସି କୋସିଜିନ୍‌ଙ୍କ ପରେ ଲିଓନିଡ୍ ବ୍ରେଜ୍ନେଭ୍ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷର ଶାସକଭାବେ ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସମୟରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ସାମରିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା ।

→ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରୋନାଲ୍‌ଡ୍ ରିଗାନ ‘ତାରକା ଯୁଦ୍ଧ’ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ

ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍ :

• ୧୯୮୫ ମସିହାରେ ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍ ସୋଭିଏତ୍ ପଲିଟିବ୍ୟୁରୋର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହେଲେ ।
• ସହାୟତାରେ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନେଇଥିଲେ ।

ଗ୍ଲାସ୍‌ନସ୍ତ (Glasnost) :

ଗ୍ଲାସ୍‌ନସ୍ତ ବା ମୁକ୍ତ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅନୁସାରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାର ଓ ସ୍ବାଧୀନତା ଦିଆଗଲା । ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଗଲା । ଫଳରେ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା ।

→ ମିଖାଇଲ ଗୋର୍ବାଚେଭଙ୍କ ସଂସ୍କାରମୂଳକ ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ଗ୍ଲାସ୍‌ନସ୍ତ, ପେରିସ୍ତ୍ରୋଇକା ଓ ଉସ୍କୋରେନିୟେ ।

ପେରିସ୍ତ୍ରୋଇକା (Peristroika) :

• ପେରିସ୍ତ୍ରୋଇକା ବା ଆର୍ଥନୀତିକ ପୁନର୍ବିନ୍ୟାସ ନୀତିଦ୍ୱାରା ରୁଷର ଅର୍ଥନୀତିରେ କୌଣସି ଉନ୍ନତ ପରିଲକ୍ଷତ ହେଲା ନାହିଁ ।
• ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମତଭେଦ ତୀବ୍ରତର ହେଲା ଏବଂ ନିର୍ବାଚନରେ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଦଳକୁ ପରାସ୍ତ କରି ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲେ ଓ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କ୍ଷମତା ଦୁର୍ବଳ ହେଲା ।

→ ୧୯୯୧ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨୧ ତାରିଖରେ ୧୧ଟି ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ଏକ ରାଜ୍ୟଗୋଷ୍ଠୀ ବା CIS ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ଜର୍ଜିଆ ଏହା ସହ ମିଶିବାରୁ ରାଜ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ୧୨ ହେଲା ।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦସମୂହ ଓ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣାବଳୀ :

୧୯୧୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ରୁଷ୍ ଦେଶରେ ଜାର୍ ଶାସନର ପତନ ।
୧୯୨୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଲେନିନ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂସ୍କାର ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୨୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଲେନିନ୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ସାମ୍ୟବାଦୀ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ ।
୧୯୨୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଯୋସେଫ୍ ଷ୍ଟାଲିନ୍‌ଙ୍କଦ୍ଵାରା ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘଦ୍ଵାରା ପୂର୍ବ ଇଉରୋପୀୟ ଦେଶ ଯଥା ପୋଲାଣ୍ଡ, ହଙ୍ଗେରୀ, ଚେକୋସ୍ଲୋଭାକିଆ, ରୁମାନିଆ, ବୁଲଗେରିଆ, ଆଲ୍‌ବାନିଆ, ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀ ପ୍ରଭୃତିରେ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
୧୯୬୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ନିକିତା କୃଶ୍ଚେଭ କ୍ଷମତାରୁ ଅପସାରିତ ।
୧୯୮୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ମିଖାଇଲ୍ ଗୋର୍ବାଚେଭ୍ ସୋଭିଏତ୍ ପଲିଟିବ୍ୟୁରୋର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ।
୧୯୮୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଚେଣ୍ଡୋବିଲ୍ ଆଣବିକ ଶକ୍ତିକେନ୍ଦ୍ରରେ ଦୁର୍ଘଟଣା; ଗୋର୍ବାଚେଭଙ୍କଦ୍ୱାରା କ୍ଲାସ୍‌ନସ୍ତ, ପେରିହୋଇକା ଏବଂ ଉସ୍କୋରେନିୟେ ପରି କେତେକ ନୂତନ ନୀତି ଘୋଷିତ ।
୧୯୮୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଜାନୁୟାରୀ) ଗୋର୍ବାଚେର୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୯୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୫) ଗୋର୍ବାଚେଭ୍ ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରୂପେ ନିର୍ବାଚିତ ।
୧୯୯୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଡିସେମ୍ବର ୨୧) ରୁଷର ୧୧ ଗୋଟି ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ଏକ ରାଜ୍ୟଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ; (ଡିସେମ୍ବର ୨୫) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦରୁ ଗୋର୍ବାଚେଭଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ପ୍ରଦାନ; (ଡିସେମ୍ବର ୨୬) ସୋଭିଏତ୍ ସଂଘର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଲୋପ ।
୧୯୯୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଜର୍ଜିଆର ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଜ୍ୟଗୋଷ୍ଠୀ ସହିତ ଯୋଗଦାନ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 8 ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 8 ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ଭାରତରେ ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୨୬ ତାରିଖ ଦିନଠାରୁ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇ ଏହାକୁ ଏକ ‘ସାର୍ବଭୌମ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର’ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରାଗଲା । ଦେଶରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରେ ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଭାରତର ସାବାଳକ ନାଗରିକ ଭୋଟ ଦେବାର ଅଧିକାର ପାଇଲେ ।
• ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ସମ୍ବିଧାନର ୭୩ ତମ ଓ ୭୪ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ ହେଲାପରେ ‘ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ’ ଓ ‘ନଗରପାଳିକା’ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
• ସମ୍ବିଧାନର ତୃତୀୟ ଭାଗରେ ଧାରା ୧୨ରୁ ଧାରା ୩୫ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ୬ ଗୋଟି ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟ, ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ, ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ନ୍ୟାୟପ୍ରଦାନ କରିବା ପରି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପ୍ରତୀକ ହେଉଛନ୍ତି ଆମର ସ୍ଵାଧୀନ ତଥା ନିରପେକ୍ଷ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ।
• ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ‘ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଉପାସନା’ର ଅଧିକାର ଓ ସମାନତାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଜରିଆରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସ୍ବାଧୀନ ଅଭିମତ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ରହିଛି । ଶାସନର ସ୍ବଚ୍ଛତା ଆଣିବାପାଇଁ ଭାରତରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ‘ସୂଚନା ଅଧିକାର’ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଛି, ଯାହାଫଳରେ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରୁ ସମସ୍ତ ସୂଚନା ମିଳିପାରିବାର ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।
• ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ ଜରିଆରେ ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ବାଳକ ଓ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକାଧ୍ଵକ ଜାତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ପ୍ରଚଳିତ ସଂସଦୀୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସକ୍ରିୟ ଓ ସଫଳ କରାଇବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଛନ୍ତି ।

(ଖ) ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ସୂଚିତ କର ।
Answer:
ମୂଲ୍ୟବୋଧଭିଭିକ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି

• ସଛୋଟ ଓ ଚରିତ୍ରବାନ୍ ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧୁ ଚୟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ମୁକ୍ତ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ତଥା ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ନିରପେକ୍ଷ ତଥା ସ୍ବାଧୀନ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ନିରପେକ୍ଷ ତଥା ସ୍ଵାଧୀନ ଗଣମାଧ୍ୟମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ।
• ଆଇନର ଶାସନ ।
• ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅବାଧ ସହଯୋଗ ।
• ସମସ୍ତଙ୍କର ନିର୍ଭିକ ଅଭିମତ ବ୍ୟକ୍ତ କରିବାର ସ୍ଵାଧୀନତା ।
• ମତଦାତାମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାଚନରେ ବିବେକାନୁମୋଦିତ ତଥା ନିର୍ଭିକ ମତଦାନର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ ।
• ସମ୍ବିଧାନସମ୍ମତ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଉପଭୋଗ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ।
• ରାଜନୈତିକ ବିରୋଧ ଭାବ ପ୍ରତି ସହନଶୀଳତା ।
• ସ୍ଵେଚ୍ଛାକୃତଭାବେ ଆଇନପାଳନ କରିବାର ମନୋଭାବ ।
• ଦେଶ ପାଇଁ ସ୍ଵାର୍ଥତ୍ୟାଗ ଓ ଦେଶପ୍ରେମ ପ୍ରଦର୍ଶନ ।
• ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ସୁରକ୍ଷା ଲାଗି ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ।
• ଭେଦଭାବଶୂନ୍ୟ ସମାଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
• ନ୍ୟାୟିକ, ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ବିଭାଗର ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ଵ ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ‘ଡିମୋକ୍ରାସି’ ଶବ୍ଦର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:

• ‘ଡିମୋକ୍ରାସି’ ଶବ୍ଦଟି ଦୁଇଟି ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ, ଯଥା ‘ଡିମୋସ୍’ ଓ ‘କ୍ରାଟୋସ୍’ରୁ ଆସିଛି ।
• ‘ଡିମୋସ୍’ର ଅର୍ଥ ଲୋକ ବା ଜନସାଧାରଣ ଓ ‘କ୍ରାଟୋସ୍’ର ଅର୍ଥ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା । ତେଣୁ ଡିମୋକ୍ରାସି ବା

(ଖ) ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ପର୍କରେ ଆବ୍ରାହମ୍ ଲିଙ୍କନଙ୍କ ଉକ୍ତିଟି ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଆବ୍ରାହମ୍ ଲିଙ୍କନ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ତା’ର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାନ୍ତର ହେଉଛି ‘ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଲୋକମାନଙ୍କର, ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଓ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଏକ ସରକାର’’ ।

(ଗ) ଗଣତନ୍ତ୍ର କାହିଁକି ସମସ୍ତଙ୍କର ପସନ୍ଦ, ତାହା ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:

• ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଜନମତ ସମର୍ଥ ଏକ ସରକାର । ଏହା ଲୋକପ୍ରତିନିଧୁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହା ଜନସ୍ବାର୍ଥ ଜଡ଼ିତ ସରକାର ।
• ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକାର, ସମାନତା ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ମର୍ଯ୍ୟାଦା ସୁରକ୍ଷିତ ରହେ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମସ୍ତଙ୍କର ପସନ୍ଦ ।

(ଘ) ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଜୀବନଧାରା ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ କାହିଁକି ଅଭିନ୍ନ ? ଏହାର କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:

• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଜୀବନଧାରା ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ୱ ପରି ।
• କାରଣ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇ ରହିବା ଯେତିକି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଢାଞ୍ଚାରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରିବା ତତୋଽଧ୍ଵ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) କିଏ କହିଥିଲେ, ‘ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନମତର ସାର୍ବଭୌମ କ୍ଷମତା’ ରହିଛି ?
Answer:
ଗେଟେଲ କହିଥିଲେ, ‘ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନମତର ସାର୍ବଭୌମ କ୍ଷମତା’ ରହିଛି ।

(ଖ) ୧୬୮୮ ମସିହାରେ ଇଂଲାଣ୍ଡରେ ଘଟିଥିବା ଜନବିପ୍ଳବର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
୧୬୮୮ ମସିହାରେ ଇଂଲାଣ୍ଡରେ ଘଟିଥିବା ଜନବିପ୍ଲବର ନାମ ହେଉଛି– ‘ଗ୍ଲୋରିୟସ ରିଭଲ୍ୟୁସନ୍’ ।

(ଗ) ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ଭିତ୍ତିଭୂମିର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଜନମତ ଓ ଜନସମ୍ମତି ହେଉଛି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଦୁଇଟି ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

(ଘ) ନିର୍ବାଚିତ ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ‘ମତଦାତା’ଙ୍କ ନିକଟରେ ବାସ୍ତବରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ କି ?
Answer:
ହଁ, ନିର୍ବାଚିତ ଲୋକପ୍ରତିନିଧ୍ ‘ମତଦାତା’ଙ୍କ ନିକଟରେ ବାସ୍ତବରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ।

(ଇ) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ଦୁଇଟି ‘ପ୍ରତିବାଦ’ ଆନ୍ଦୋଳନର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପରିଚାଳିତ ‘ସତ୍ୟାଗ୍ରହ’ ଓ ‘ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ’ ଦୁଇଟି ପ୍ରତିବାଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ଅଟେ ।

(ଚ) ୭୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ କେଉଁ ବର୍ଷ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୭୩ ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ସଂସଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଛ) ଭାରତରେ ‘ସାବାଳକ ମତଦାତା’ କହିଲେ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଉ ଭାରତର ୧୮ ବର୍ଷରୁ ଅଧ‌ିକ ବୟସ୍କମାନଙ୍କୁ ସାବାଳକ ମତଦାତା କୁହାଯାଏ ।

(ଜ) ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଧାରାରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ମୌଳିକ ଅଧୂକାର ସମ୍ବିଧାନର ତୃତୀୟ ଭାଗରେ ଧାରା ୧୨ରୁ ଧାରା ୩୫ ମଧ୍ୟରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 7 ଜାତୀୟ ସଂହତି Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 7 ଜାତୀୟ ସଂହତି

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଗଠନ ପଥରେ କି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ରହିଛି, ତାହା ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଗଠନ ପଥରେ ନିମ୍ନ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ରହିଛି ।

• ବହିଃଶତ୍ରୁ ଆକ୍ରମଣ ବା ଆକ୍ରମଣର ଆଶଙ୍କା – ଭାରତର କେତୋଟି ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଭାରତ ସହିତ ତିକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ଫଳରେ ଭାରତର ନିରାପତ୍ତା ଓ ଅଖଣ୍ଡତା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟିହେବା ସହ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ସମ୍ଭବ ହେଉନାହିଁ । ସୀମାରେଖା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କାରଣରୁ ଭାରତ ସହିତ ଚୀନ୍ ଓ ପାକିସ୍ତାନର ସମ୍ପର୍କରେ ତିକ୍ତତା ରହିଛି ।
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦ – ଭାରତରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦର ଭୟଙ୍କରତା ଦେଶର ନିରାପତ୍ତା ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କର ସୀମାପାର ଅନୁପ୍ରବେଶ ଫଳରେ ଭାରତର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ନିରାପତ୍ତା ବିପଦସଙ୍କୁଳ ହୋଇପଡୁଛି ।
• ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା – ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ଭାରତର ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତି ଏକ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିପଦ । ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ସାମୟିକ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ବିଶେଷରୁ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ଧର୍ମର ଦ୍ବାହି ଦେଇ ବେଳେବେଳେ ଗୋଟିଏ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିରୋଧରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ତଥା ଅନ୍ୟାୟ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ବା ରାଷ୍ଟ୍ର ବିରୋଧରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଏ । ଏହା ଜାତୀୟ ସଂହତି ଓ ଜାତୀୟ ଏକତାକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରେ ।
• ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ – ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ବାର୍ଥ ପ୍ରତି ଅଧ‌ିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପ୍ରଦାନ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମନକୁ ଅଶାନ୍ତ କରି ଆଞ୍ଚଳିକତାବାଦକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦିଏ, ଯାହା ଫଳରେ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦ ଜନ୍ମ ନିଏ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
• ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବ – ଜାତିଗତ ଉଚ୍ଚ-ନୀଚ ଭେଦଭାବ ଆମ ଦେଶର ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଫଳରେ ସମାଜରେ ଅସ୍ଥିରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ସହିତ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି ।

(ଖ) ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ସ୍ଥିର, ସ୍ଵଚ୍ଛ ଓ ସୁଦୃଢ଼ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଲେ ଦେଶର ଏକତା ସୁଦୃଢ଼ ହୋଇଥାଏ । ସ୍ଥିର ସରକାର ହିଁ ପ୍ରଗତିସୂଚକ ଓ ସଂସ୍କାରମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାଏ ।
• ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ସୁସ୍ଥତା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ଦେଶକୁ ଅଧିକ ସବଳ, ଉନ୍ନତ ଓ ବିକଶିତ କରି ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଲୋପ କରାଏ ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତିକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖେ ।
• ସମ୍ପ୍ରଦାୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ସହଯୋଗ’ ଓ ସହନଶୀଳତା ମନୋଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ଧର୍ମଗତ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ଦ୍ବେଷ ଦୂର ହୋଇପାରିବ ।
• ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧଦ୍ଵାରା ସମାନତା, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଓ ସ୍ବାଧୀନ ମନୋଭାବର ପ୍ରସାର ଘଟି ଜାତୀୟ ଐକ୍ୟ ବା ସଂହତି ଅଧ‌ିକ ବିକଶିତ ହେବ ।
• ଉନ୍ନତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରୟୋଗାତ୍ମକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ, ନୈତିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧ ସୃଷ୍ଟି, ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଜାଗ୍ରତକାରୀ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରଚଳନ ଓ ବୃତ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷାଦାନଦ୍ୱାରା ଦେଶର ପ୍ରଗତି ଓ ସଂହତିର ବିକାଶ ହେବ ।
• ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅବାଧ, ମୁକ୍ତ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ହେଲେ ଜାତୀୟ ସଂହତି ଉନ୍ନତ ହେବ ।
• ଦେଶରେ ସୁସ୍ଥ ରାଜନୈତିକ ପରମ୍ପରା ଅନୁସୃତ ହେଲେ ସରକାରରେ ସ୍ଥିରତା ଆସେ ଓ ସୁଦୃଢ଼ ଜନମତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିକାଶ ଘଟେ ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଆଞ୍ଚଳିକତା କାହିଁକି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଏକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ? ତାହା ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:

• ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ଵାର୍ଥ ପ୍ରତି ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କଲେ ତାହା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମନକୁ ଅଶାନ୍ତ କରିବା ସହିତ ଆଞ୍ଚଳିକବାଦକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେଇଥାଏ ଓ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦକୁ ଜନ୍ମଦିଏ ।
• ସମୟେ ସମୟେ କେତେକ ରାଜ୍ୟର ଲୋକମାନେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ଗଠନ ପାଇଁ ଦାବି କରି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି, ଯାହାକି ଜାତୀୟ ସଂହତିର ବିରୋଧୀ ଅଟେ ।

(ଖ) ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତିର କିପରି ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ?
Answer:

• ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜାତୀୟ ତଥା ଆନ୍ତଃରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପରିଚୟ ମିଳିଲେ ସଂସ୍କୃତିଗତ ବିଭେଦ ଲୋପ ପାଇବ ।
• ଏହାଦ୍ବାରା ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂହତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ।

(ଗ) ‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ପରିଷଦ’ଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ପରିଷଦ’ଦ୍ବାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଜାତୀୟ ସଂହତିର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି |
(୧) ଏକ-ନାଗରିକତା, (୨) ବିଭିନ୍ନତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା, (୩) ଦେଶାତ୍ମବୋଧ ଭାବ ବା ଦେଶ ପ୍ରତି ଆନୁଗତ୍ୟ ଓ ଜାତୀୟ ପ୍ରତୀକ ପ୍ରତି ପ୍ରଗାଢ଼ ଅନୁରକ୍ତ, (୪) ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ଭ୍ରାତୃଭାବ ବା ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, (୫) ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ଓ ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧିକାର, (୬) ସମାନତା, (୭) ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ, (୮) ଭୌଗୋଳିକ ଅଖଣ୍ଡତା, (୯) ଜାତୀୟ ସଂହତିର ସୃଷ୍ଟି ତଥା ଭାବଗତ ସଂହତି ଏବଂ ଭାଷା ଓ ପରମ୍ପରାର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ, (୧୦) ନୈତିକ ସଂହତି ।

(ଘ) ‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ପରିଷଦ’ର ଗଠନ ଓ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଭାରତରେ ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ପରିଷଦ’ ଗଠନ କରାଗଲା । ଏହି ପରିଷଦ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ସ୍ଵରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ, ସବୁ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ, ବିରୋଧୀ ଦଳର ସାତଜଣ ସଭ୍ୟ ଓ ବିଶିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
• ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ବୈଷମ୍ୟ ଦୂର କରିବା ଓ ଦେଶରେ ସଦ୍‌ଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ହେଉଛି ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) କିଏ କହିଥିଲେ, ‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ଆମର ଜାତୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ’ ?
Answer:
ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ କହିଥିଲେ, ‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ଆମର ଜାତୀୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ’ ।

(ଖ) ଜାତୀୟ ସଂହତି ମୁଖ୍ୟତଃ କେତେ ପ୍ରକାରର ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତି ମୁଖ୍ୟତଃ ଛଅ ପ୍ରକାରର ।

(ଗ) କେଉଁ ବର୍ଷ ‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ପରିଷଦ’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୬୧ ମସିହାରେ ‘ଜାତୀୟ ସଂହତି ପରିଷଦ’ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଘ) କେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା’ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ?
Answer:
ଆର୍ଥିକ ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା’ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

(ଙ) ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ସଂହତିର ମୂଳମନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଦେଶାତ୍ମବୋଧର ପ୍ରେରଣା, ମାତୃଭୂମି ପ୍ରତି ଏକାନ୍ତ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ ଓ ମାତୃଭୂମିର ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ଓ ସଂକଳ୍ପର ପରାକାଷ୍ଠା ।

(ଚ) ` ଆମ ଦେଶର ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
Answer:
ଆମ ଦେଶ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧର୍ମ ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନୁହେଁ ଓ ଦେଶର କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରଧର୍ମ ନାହିଁ । ‘ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତା’ ଓ ‘ସର୍ବଧର୍ମ-ସମଭାବ’ ନୀତିକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପୂର୍ବକ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାକ୍‌କଥନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ର’’ ବୋଲି ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 9 ଭାରତ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 9 ଭାରତ ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ଗଠନର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
(୧) ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତି ଓ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଯୁଦ୍ଧ ବନ୍ଦ କରିବାପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ।
(୨) ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ସହିତ ସହଯୋଗ ଓ ସୁସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିବା ।
(୩) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ତଥା ମାନବିକ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ।
(୪) ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ନିରକ୍ଷରତା ଓ ବ୍ୟାଧ୍ ଦୂରୀକରଣ ସହିତ ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶ କରିବା ।
(୫) ଜାତି, ଲିଙ୍ଗ, ଭାଷା ଓ ଧର୍ମ ନିର୍ବିଶେଷରେ ମାନବାଧ୍ୟାକାର ଓ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ।

(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ ଓ ସେମାନଙ୍କର ଗଠନ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଛଅଗୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ରହିଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି – (୧) ସାଧାରଣ ସଭା, (୨) ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ, (୩) ନ୍ୟାସ ପରିଷଦ, (୪) ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦ, (୫) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ (୬) ସଚିବାଳୟ ।

• ସାଧାରଣ ସଭା : ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତିନିଧ‌ିଙ୍କୁ ନେଇ ସାଧାରଣ ସଭା ଗଠିତ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ସାଧାରଣ ସଭାକୁ ପାଞ୍ଚଜଣ ଲେଖାଏଁ ପ୍ରତିନିଧୂ ପଠାନ୍ତି । ମାତ୍ର ପ୍ରତି ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଗୋଟିଏ ‘ଭୋଟ’ ଦେବାର ଅଧିକାର ରହିଛି ।
• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ – ୫ ଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟ ଓ ୧୦ ଜଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ ଗଠିତ । ୫ ଗୋଟି ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଉଛନ୍ତି – ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଇଂଲଣ୍ଡ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ରୁଷିଆ ଓ ଚୀନ୍ । ଅନ୍ୟ ୧୦ ଗୋଟି ଅସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଦୁଇ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ବାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ନ୍ୟାସ ପରିଷଦ – ନ୍ୟାସ ପରିଷଦର ଗଠନରେ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ପାଞ୍ଚଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନେ ପ୍ରତି ତିନିବର୍ଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ପରିଷଦ – ଏହି ପରିଷଦଟି ୫୪ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ଏହି ସଦସ୍ୟମାନେ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ବାରା ପ୍ରତି ତିନି ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ – ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ୧୫ ଜଣ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ବିଚାରପତିମାନେ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ସୁପାରିସକ୍ରମେ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ବାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି ।
• ସଚିବାଳୟ – ସଚିବାଳୟ ହେଉଛି ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଙ୍ଗ । ଏହି ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏବେ ୪୪ ହଜାର କର୍ମଚାରୀ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ବାରା ସଚିବାଳୟର ମହାସଚିବ ନିଯୁକ୍ତି ହୁଅନ୍ତି ।

(ଗ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ତଥା ମୁଖ୍ୟ ନ୍ୟାୟିକ ସଂସ୍ଥା । ଏହି ନ୍ୟାୟିକ ସଂସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ୧୫ଜଣ ବିଚାରପତି ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ସୁପାରିସକ୍ରମେ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ନଅବର୍ଷ । ପ୍ରତି ତିନିବର୍ଷରେ ଏକ-ତୃତୀୟାଂଶ ବିଚାରପତି ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ଏହି ନ୍ୟାୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ‘ଦି ହେଗ୍’ ସହରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ବିଚାରପତିମାନେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣଙ୍କୁ ଅଧ୍ଯକ୍ଷ ଓ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କୁ ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ତିନି ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚିତ କରନ୍ତି । ଏହି ନ୍ୟାୟାଳୟର ସମସ୍ତ ନିଷ୍ପଭି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ମତରେ ନିଆଯାଏ । ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ସମୟରେ ସପକ୍ଷ ଓ ବିପକ୍ଷ ମତ ସମାନ ହେଲେ, ଅଧ୍ଯକ୍ଷ ନିଜର ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୋଟ ଜରିଆରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ମୋକଦ୍ଦମାରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଓ ବିବାଦ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସମସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟକୁ ଯଦି କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଅରାଜି ହୁଏ, ତେବେ ନ୍ୟାୟାଳୟର ନିଷ୍ପଭିକୁ
• ଅନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷେତ୍ରାଧ୍ୟାର ଦୁଇ ପ୍ରକାରର; ଯଥା – (କ) ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ (ଖ) ଇଚ୍ଛାଧୀନ ।
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏହାର ଉପଦେଶାତ୍ମକ କ୍ଷେତ୍ରାଧର ଜରିଆରେ ସାଧାରଣ ସଭା, ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତି । ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଉପୁଜିଲେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ସଂପୃକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କର ସମ୍ମତିକ୍ରମେ ବିବାଦ ସମାଧନ କରନ୍ତି; ମାତ୍ର ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଲେ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ବିଚାର କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତି ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ ବିଷୟରେ ତୁମେ ଯାହା ଜାଣିଛ ଲେଖ ।
Answer:

• ୧୯୪୫ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ୨୫ ତାରିଖଠାରୁ ଜୁନ୍ ୨୬ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ୫୧ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତିନିଧୁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍‌କୋ ସହରରେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ସନନ୍ଦରେ ସର୍ବମୋଟ ୧୦,୦୦୦ ଶବ୍ଦ ରହିଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ୧୧୧ଟି ଧାରା ଓ ୧୯ ଗୋଟି ଅଧ୍ୟାୟ ରହିଛି । ଏହି ସନନ୍ଦ ୫ ଗୋଟି ଭାଷା; ଯଥା – ଫରାସୀ, ରୁଷୀୟ, ଚୀନ୍, ଇଂରାଜୀ ଓ ସ୍ପେନୀୟ ଭାଷାରେ ଲିଖ୍ ।

(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଛଅଗୋଟି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସଂସ୍ଥାର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଛଅଗୋଟି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସଂସ୍ଥାର ନାମ ହେଉଛି –
(୧) ଶ୍ରମିକ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ ପାଇଁ ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶ୍ରମ ସଙ୍ଗଠନ’
(୨) କୃଷିର ବିକାଶ ପାଇଁ ‘ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଙ୍ଗଠନ’
(୪) ଶିକ୍ଷାର ଉନ୍ନତି ସାଧନ ପାଇଁ ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷା, ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଙ୍ଗଠନ’
(୫) ଶିଶୁ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ‘ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିଶୁ କଲ୍ୟାଣ ଜରୁରିକାଳୀନ ପାଣ୍ଠି’
(୬) ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ‘ବିଶ୍ୱସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ’

(ଗ) ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଗଠନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଗଠନ : ପାଞ୍ଚଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟ ଓ ଦଶଜଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦ ଗଠିତ । ଏଥରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଇଂଲାଣ୍ଡ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ରୁଷିଆ ଓ ଚୀନ୍ ସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟ ଥିବାବେଳେ -ଅନ୍ୟ ୧୦ ଜଣ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଭ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୁଇବର୍ଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ : ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା, ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗିଲେ ବା ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗିବାର ଆଶଙ୍କା ଥିଲେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବା ଏବଂ ସାଧାରଣ ସଭାରେ ଗୃହୀତ ନିଷ୍ପତ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

(ଘ) ‘ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ୍ ସନନ୍ଦ’ର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:

• ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ଚାଲୁଥିବା ସମୟରେ ୧୯୪୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖ ଦିନ ଉତ୍ତର ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ମହାସାଗରରେ ଥ‌ିବା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜରେ ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଲିନ୍‌ ରୁଡ୍‌ଭେଲ୍‌ଟ୍‌ ଓ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ ମିଳିତ ହୋଇ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଆଠଦଫା ସମ୍ବଳିତ ‘ଆଟ୍‌ଲାଣ୍ଟିକ ସନନ୍ଦ’’ ଜାରି କରିଥିଲେ ।
• ଏଥିରେ ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଧର୍ମଗତ ସ୍ଵାଧୀନତା, ଅବାଧ ଜଳଯାତ୍ରା, ନିରାପତ୍ତା ଓ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶାନ୍ତି ଓ ସହଯୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମ୍ପର୍କରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।

(ଙ) ‘ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋ ସମ୍ମଳନୀ’ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋ ସମ୍ମିଳନୀ ଥିଲା ବିଶ୍ଵ ସଙ୍ଗଠନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ।
• ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ୧୯୪୫ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ୨୫ ତାରିଖଠାରୁ ଜୁନ୍ ୨୬ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ୫୧ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତିନିଧିମାନେ ମିଳିତ ହୋଇ ‘ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ’ ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ‘ସନନ୍ଦ’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ଏହା ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦ ନାମରେ ପରିଚିତ ।

(ଚ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଦିଗରେ ଭାରତର ଭୂମିକା ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଦିଗରେ ଭାରତର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ପୃଥ‌ିବୀରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଅନ୍ତର୍ଜାତିକ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ ଓ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ମନୋଭାବକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ସର୍ବଦା ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହିତ ସହଯୋଗର ହାତ ବଢ଼ାଇଛି ।
• ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, ପୃଥ‌ିବୀର ‘ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ’, ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବିରୋଧର ସଂଗ୍ରାମ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିବାପାଇଁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଚେଷ୍ଟାକୁ ଭାରତ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଛି ।

୩ ।ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ‘ମାନବାଧ୍ଵର ଦିବସ’ କେଉଁ ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରତିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ବିଶ୍ଵ ମାନବାଧିକାର ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ ।

(ଖ) ନ୍ଯାସ ପରିଷଦର ଗଠନ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ନ୍ୟାସ ପରିଷଦରେ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ପାଞ୍ଚଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନେ ପ୍ରତି ତିନି ବର୍ଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।

(ଗ) କେତେଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ‘ସନନ୍ଦ’ରେ ପ୍ରଥମେ ସ୍ଵାକ୍ଷର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
୫୧ ଗୋଟି ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ‘ସନନ୍ଦ’ରେ ପ୍ରଥମେ ସ୍ବାକ୍ଷର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

(ଘ) ‘ଭିଟୋ’ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ସେତେବେଳେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମେତ ନଅଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଆବଶ୍ୟକ । ଯଦି ଜଣେ କେହି ସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବ ସପକ୍ଷରେ ଭୋଟ ନ ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ‘ଭିଟୋ’ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

(ଙ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ‘ମହାସଚିବ’ କିପରି ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ମହାସଚିବ ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଅନୁମୋଦନ କ୍ରମେ ସାଧାରଣ ସଭାଦ୍ଵାରା ପାଞ୍ଚବର୍ଷ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।

(ଚ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଜନ୍ମଦିନ ପ୍ରତିବର୍ଷ କେଉଁ ଦିନ ପାଳିତ ହୁଏ ?
Answer:
ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ଜନ୍ମଦିନ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର ମାସ ୨୪ ତାରିଖ ଦିନ ପାଳିତ ହୁଏ ।

(ଛ) ସାଧାରଣ ସଭାର ପ୍ରଥମ ବୈଠକ କେଉଁଠାରେ ଓ କେବେ ବସିଥିଲା ?
Answer:
ସାଧାରଣ ସଭାର ପ୍ରଥମ ବୈଠକ ଲଣ୍ଡନରେ ୧୯୪୬ ମସିହା ଜୁନ୍ ମାସ ୧୦ ତାରିଖରେ ବସିଥିଲା ।

(ଜ) ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ବିଶ୍ଵବ୍ୟାଙ୍କ ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପୁନର୍ନିର୍ମାଣ ତଥା ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଋଣ ମଞ୍ଜୁର କରିଥାଏ ।

(ଝ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିଶୁ କଲ୍ୟାଣ ଜରୁରିକାଳୀନ ପାଣ୍ଡିର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟଟି ଲେଖ ।
Answer:
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିଶୁ କଲ୍ୟାଣ ଜରୁରିକାଳୀନ ପାଣ୍ଠି ବିକାଶୋନ୍ମୁଖୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଶିଶୁ ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ମାନବ ହିତୈଷୀ ଓ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ।

୪। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) ସାନ୍‌ଫ୍ରାନ୍‌ସିସ୍କୋ ସମ୍ମିଳନୀ କେଉଁ ବର୍ଷ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥଲା ?
(i) ୧୯୪୩
(ii) ୧୯୪୪
(iii) ୧୯୪୫
(iv) ୧୯୪୬
Answer:
(iii) ୧୯୪୫

(ଖ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘରେ ‘ସନନ୍ଦ’ରେ କେତେଗୋଟି ଧାରା ରହିଛି ?
(i) ୧୧୧
(ii) ୧୧୨
(iii) ୨୧୧
(iv) ୨୧୨
Answer:
(i) ୧୧୧

(ଗ) ସାଧାରଣ ସଭାର ଅଧ୍ଶନ ବର୍ଷକୁ କେତେ ଥର ବସେ ?
(i) ଥରେ
(ii) ଦୁଇ ଥର
(iii) ତିନି ଥର
(iv) ଚାରି ଥର
Answer:
(i) ଥରେ

(ଘ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭାରେ ପ୍ରତି ରାଷ୍ଟ୍ରର କେତେଜଣ ପ୍ରତିନିଧ୍ ଥା’ନ୍ତି ?
(i) ଦୁଇ ଜଣ
(ii) ତିନି ଜଣ
(iii) ପାଞ୍ଚ ଜଣ
(iv) ସାତ ଜଣ
Answer:
(iii) ପାଞ୍ଚ ଜଣ

(ଙ) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନ୍ୟାୟାଳୟର ବିଚାରପତିମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କେତେ ବର୍ଷ ?
(i) ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ
(ii) ନଅ ବର୍ଷ
(iii) ଦଶ ବର୍ଷ
(iv) ବାର ବର୍ଷ
Answer:
(ii) ନଅ ବର୍ଷ

(ଚ) ନ୍ୟାସ ପରିଷଦର ବୈଠକ ପ୍ରତିବର୍ଷ କେତେଥର ବସେ ?
(i) ଥରେ
(ii) ଦୁଇ ଥର
(iii) ତିନି ଥର
(iv) ଚାରି ଥର
Answer:
(ii) ଦୁଇ ଥର

(ଛ) ନିରାପତ୍ତା ପରିଷଦର ଅସ୍ଥାୟୀ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କେତେ ବର୍ଷ ?
(i) ଦୁଇ ବର୍ଷ
(ii) ତିନି ବର୍ଷ
(iii) ଚାରି ବର୍ଷ
(iv) ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ
Answer:
(i) ଦୁଇ ବର୍ଷ

(ଜ) ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
(i) ୫୧
(ii) ୫୨
(iii) ୫୩
(iv) ୫୪
Answer:
(iv) ୫୪

(ଝ) ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘକୁ କେଉଁ ବର୍ଷ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ?
(i) ୧୯୮୮
(ii) ୧୯୯୦
(iii) ୧୯୯୫
(iv) ୧୯୯୬
Answer:
(i) ୧୯୮୮

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 3 ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 3 ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ଚତୁର୍ଥ ଭାଗରେ ଧାରା ୩୬ରୁ ଧାରା ୫୧ ନିମନ୍ତେ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ — ଦିଆଯାଇଛି ।
• ଭାରତକୁ ଏକ ସମାଜବାଦୀ ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ରୂପେ ଗଠନ କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
• ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବାଧ୍ୟ ନୁହେଁ; ତଥାପି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସରକାର ଏହାକୁ ପାଳନ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥା’ନ୍ତି ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ରାଷ୍ଟ୍ର ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ନି ୟାମ କ ଓ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ
• ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ
• ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀର ଗୁରୁତ୍ଵ

* ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ।

→ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଓ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ :

ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ	ମୌଳିକ ଅଧିକାର
ଏଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ତିବାଚକ । ଏଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଜକଲ୍ୟାଣ ଲାଗି ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅଛି । ଏଗୁଡ଼ିକ ନାଗରିକ ମାନଙ୍କ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୂଳଦୁଆ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସରକାର ପାଳନ କରିବାକୁ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି । ଏହା ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହାର ସୀମା ବ୍ୟାପକ ।	ଏଗୁଡ଼ିକ ନାସ୍ତିବାଚକ । ଏଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଅଧୂକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର କୌଣସି ପ୍ରକାର ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି । ଏହା ନାଗରିକମାନଙ୍କ  ରାମୌଳିକ   ବିଭିଭ୍ରାମି  ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସରକାର ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଦେଶକୁ ପୋଲିସ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ନ ହେବାକୁ ଏହା ଏକ ପ୍ରାଚୀର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ।

→ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀର ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ :

→ ସମାଜବାଦୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ (ଧାରା ୩୮, ୩୯, ୪୦, ୪୧, ୪୨, ୪୩) :

• ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଜୀବିକାର୍ଜନ ପାଇଁ ପନ୍ଥା ଯୋଗାଇବା ।
• ଜାତୀୟ ସମ୍ପତ୍ତିର ନ୍ୟାୟୋଚିତ ବଣ୍ଟନ କରିବା।
• ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ସମାନ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ସମାଜ ମଜୁରି ଦେବା ।
• ଦରିଦ୍ରମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
• ବୃଦ୍ଧ, ବେକାର, ଅକର୍ମଣ୍ୟ ଓ ରୁଗ୍‌ଣ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ତରଫରୁ ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
• ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଚିତ୍ତବିନୋଦନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।

→ ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ (ଧାରା ୪୦, ୪୫, ୪୬, ୪୭, ୪୮) :

• ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ।
• କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପ୍ରସାର କରିବା ।
• ଅନୁନ୍ନତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଓ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ।
• ନିଶା ଓ ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟର ବ୍ୟବହାର ନିଷିଦ୍ଧ କରିବା ।
• ଗୋ ହତ୍ୟା ନିବାରଣ କରିବା ।
• ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାଳକ ଓ ବାଳିକାଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।

→ ଉଦାରବାଦୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ (ଧାରା ୪୪, ୪୯, ୫୦ ଓ ୫୧) :

• ନ୍ୟାୟପାଳିକାକୁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରିବା ।
• ସର୍ବତ୍ର ସମାନ ପ୍ରକାରର ଦେୱାନୀ ଆଇନ ପ୍ରଚଳନ କରିବା ।
• ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଥିବା ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ।
• ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ କୃଷି ଓ ପଶୁପାଳନ କରିବା ।
• ଜଙ୍ଗଲ ଓ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ଓ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ଓ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ।
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଆଇନ, ଚୁକ୍ତି ଓ ସନ୍ଧିପତ୍ରକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ।
• ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିବାଦର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଉଚିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ।

→ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀର ଗୁରୁତ୍ଵ :

• ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମାଜବାଦ ମାଧ୍ୟମରେ ସୁଦୃଢ଼ ସମାଜ ଗଠନ ଓ ସୁଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବ ।

* ଆଇଭର ଜେନିଙ୍ଗସ୍‌ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ ‘ମହନୀୟ ଆକାଂକ୍ଷା’ (Pious Aspirations) ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ ।

• ଜମିଦାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉଚ୍ଛେଦ, ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ, ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି, ପଛୁଆବର୍ଗ ନିମନ୍ତେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଫଳରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଗୁରୁତ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 4 ମାନବାଧିକାର Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 4 ମାନବାଧିକାର

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ମାନବାଧ୍ଵରଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷତ୍ଵ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଅନ୍ୟଭାଗଟିରେ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାରଗୁଡ଼ିକ ରଖାଯାଇଥିଲା । ମାନବାଧ୍ୟାରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ଭାଗରେ ନାଗରିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ଥ‌ିବାବେଳେ
• ବାକ୍ ସ୍ବାଧୀନତା, ମୁକ୍ତ ବିଶ୍ଵାସ, ଭୟ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ହର ପ୍ରଭୃତି କେତେକ ମୌଳିକ ମାନବାଧ୍ୟାକାର ।
• ଭିଏନା ଘୋଷଣାନାମା ଅନୁଯାୟୀ ମାନବାଧିକାରକୁ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ କରାଗଲା ।
• ମାନବାଧିକାରର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସରରେ ଆତ୍ମନିର୍ଣ୍ଣୟ ଅଧିକାର, ଅନଗ୍ରସର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାର ଓ ଦେଶର ସମ୍ପଦ ଉପରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ସାର୍ବଭୌମ ଅଧିକାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

(ଖ) ମାନବାଧିକାର ଐତିହାସିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:

• ମାନବାଧିକାରର ଭିଭିଭୂମି ଇଂଲଣ୍ଡର ମାଗ୍ନାକାର୍ଟ, ଆମେରିକାର ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ଘୋଷଣାନାମା ଓ ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବର ଘୋଷଣାନାମାରେ କେତେକାଂଶରେ ସୂଚିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ମୁଖ୍ୟତଃ ନକାରାତ୍ମକ ଅଧିକାର, ଅର୍ଥାତ୍ କେତେକ ମୌଳିକ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ନିଷିଦ୍ଧ ଥିଲା ।
• ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମାନବାଧିକାରକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଲାଗୁ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ସମସ୍ତେ ଉପଲବ୍‌ କଲେ ।
• ଏହା ସହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ କେତେକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଠିକ୍ ବୋଲି ଉପଲବ୍‌ଧ କଲା ।
• ପ୍ରଥମେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧିକାର ଘୋଷଣାନାମା ମାଧ୍ୟମରେ କେତେକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ।

(ଗ) ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧିକାର ଘୋଷଣାନାମା ସମ୍ପର୍କରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:

• ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସନନ୍ଦରେ ମାନବାଧ୍ୟାକାରକୁ ବିଶ୍ବସ୍ତରରେ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ରୂପେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିବାକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା ।
• ସାର୍ବଜନୀନ ମାନବାଧିକାର ଘୋଷଣାନାମାକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ସାଧାରଣ ଅଧିବେଶନରେ ୧୯୪୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ବିଶ୍ଵରେ ମାନବାଧ୍ୟାକାରର ସୁରକ୍ଷା ଓ ବିକାଶ ଦିଗରେ ଏହି ଘୋଷଣାନାମା ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରସଂଘର ପ୍ରଥମ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା ।
• ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ବିଶ୍ବର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନବାଧିକାର ସ୍ଵୀକୃତି ପାଇପାରିଲା ।
• ବାକ୍ ସ୍ଵାଧୀନତା, ମୁକ୍ତ ବିଶ୍ଵାସ, ଭୟ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ହର ପ୍ରଭୃତି କେତେକ ମୌଳିକ ମାନବାଧିକାର ଏଥ‌ିରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତରେ ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କି ପ୍ରକାର ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି, ତାହା ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଇ ଲେଖ ।
Answer:

• ପ୍ରଥମେ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ମାନବାଧ୍ଵର ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇ ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୫୧ ଓ ଭିଏନା ସମ୍ମିଳନୀର ସନନ୍ଦ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ମାନବାଧିକାର ହେଉଛି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷର ମୁକ୍ତି, ସମାନତା ଓ ଆତ୍ମମର୍ଯ୍ୟାଦା
• ସମ୍ବିଧାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ମାନବାଧ୍ୟାକାରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନ, ରାଜ୍ୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନ ଏବଂ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କୋର୍ଟର ଗଠନ ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।

(ଖ) ମାନବାଧ୍ଵରର ପ୍ରକାରଭେଦ ଆଲୋଚନା କର । ମାନବାଧ୍ଵର ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଛି ।
Answer:

• ପ୍ରଥମ ପିଢ଼ି ଅଧ୍ୟାର – ଆଦ୍ୟ ଭାଗରେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଧ୍ଵ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅଧ୍ବକାର ମିଳିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଦ୍ଵିତୀୟ ପିଢ଼ି ଅଧିକାର – ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ ଅର୍ଥନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଧ୍ୟାର ନ ମିଳିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଵାଧୀନତା ମିଳିବା ଅର୍ଥହୀନ । ତେଣୁ ଏହି ଅଧ୍ୟାରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ସରକାର ସକାରାତ୍ମକ ଦୃଷ୍ଟି ଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପଲବ୍‌ ହେଲା ।
• ତୃତୀୟ ପିଢ଼ି ଅଧିକାର – ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମନିର୍ଣ୍ଣୟ ଅଧିକାର, ଅନଗ୍ରସର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାର ଓ ଦେଶର ସମ୍ପଦ ଉପରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ସାର୍ବଭୌମ ଅଧିକାର ମାନବାଧିକାରର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେଲା ।

(ଗ) ମାନବାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷାରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନ କର ।
Answer:
ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷାରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି –

• ଦାରିଦ୍ର୍ୟ – କ୍ଷୁଧା ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ହୋଇପାରୁ ନ ଥ‌ିବାରୁ ମାନବାଧିକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଉଛି ।
• ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା – ଭାରତ ଭଳି ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକତା ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଲୋକମାନେ ମିଳିମିଶି
  ଦାୟିତ୍ଵ ଚୁଲାଇଲେ ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ କଲେ ମାନବାଧିକାର ସୁଦୃଢ଼ ହେବ ।
• ହିଂସାଭାବ – ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲିପ୍ତ ରହି ନିଜର ସ୍ବାର୍ଥଜନିତ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ କଲେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନବାଧିକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ହିଂସାଭାବ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ ।

(ଘ) ଜାତୀୟ ମାନବାଧ‌ିକାର କମିଶନର ଗଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନରେ ଜଣେ ଅଧକ୍ଷ ଓ ଚାରିଜଣ ସଦସ୍ୟ ରହିଥା’ନ୍ତି । ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପଦରେ ଉଚ୍ଚତମ
• ଅନ୍ୟ ଚାରିଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଜଣ ସଦସ୍ୟ ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବାସ୍ତବ ଅଭିଜ୍ଞତାସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟରତ ବା ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ବିଚାରପତି ଓ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟରତ ବା ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି କିମ୍ବା ବିଚାରପତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

(ଙ) ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ଵର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଓ ସଦସ୍ୟ କିପରି ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ?
Answer:
(i) ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଓ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଏକ ନିଯୁକ୍ତି କମିଟିର ପରାମର୍ଶ ଅନୁସାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥା’ନ୍ତି । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି ।
(ii) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ କରି ସୁପ୍ରିମ୍‌କୋର୍ଟ ବା ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ କମିଶନର ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଅନ୍ତି ।

(ଚ) ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ମାନବାଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ସମ୍ପର୍କିତ ଅଭିଯୋଗଗୁଡ଼ିକର ତଦନ୍ତ କରିବା, ମାନବାଧିକାର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ନିବାରଣ କରିବା ଦିଗରେ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ବିଫଳତା ସମ୍ପର୍କରେ ତଦନ୍ତ କରିବା, କୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ବିଫଳତା ସମ୍ପର୍କରେ ତଦନ୍ତ କରିବା, କୌଣସି ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ।
• ଜେଲ୍‌ରେ ଥିବା କଏଦୀମାନଙ୍କର ସୁବିଧା ପାଇଁ ସୁପାରିସ ପ୍ରଦାନ କରିବା, ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ମାନବାଧିକାର ବିପନ୍ନ ହେଲେ ସମୀକ୍ଷା କରି ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେବା, ମାନବାଧିକାର ସମ୍ପର୍କିତ ଗବେଷଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଓ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କୁ ମାନବାଧ୍ୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ସଚେତନ କରିବା ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ଵର କମିଶନର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିସରଭୁକ୍ତ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ମାନବାଧିକାରର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣଟି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମାନବାଧିକାର ତିନୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ରହିଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା – ସାର୍ବଜନୀନ, କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ବିକାଶ ।

(ଖ) ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନକୁ କେଉଁ ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଭାରତରେ ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନକୁ ଏକ ଦେୱାନୀ ଅଦାଲତ ବା ସିଭିଲ୍ କୋର୍ଟର ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା

(ଗ) କେଉଁ ବର୍ଷ କେଉଁ ଦିନ ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ଵର କମିଶନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୯୩ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ୨୯ ତାରିଖ ଦିନ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

(ଘ) ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ଭାରତର ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ରଙ୍ଗନାଥ ମିଶ୍ର ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ମାନବାଧିକାର କମିଶନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ସ୍କୋଲେ ।

(ଙ) ଭାରତରେ ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ କେଉଁ ବର୍ଷ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ?
Answer:
ଭାରତରେ ମାନବାଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା

(ଚ) ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାର କମିଶନରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଉଥ‌ିବା ଅଧକ୍ଷ ଓ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କେତେ ବର୍ଷ ଓ ସେମାଙ୍କର ଅବସର ବୟସ ସୀମା କେତେ ?
Answer:
ଜାତୀୟ ମାନବାଧ୍ୟାକାର କମିଶନରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଉଥ‌ିବା ଅଧକ୍ଷ ଓ ସଦସ୍ୟଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୫ ବର୍ଷ ଓ ସେମାନଙ୍କର ଅବସର ବୟସ ସୀମା ୭୦ ବର୍ଷ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Political Science Solutions Chapter 3 ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Political Science Solutions Chapter 3 ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ

୧। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:

• ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଚତୁର୍ଥ ଭାଗରେ ଧାରା ୩୬ରୁ ଧାରା ୫୧ ମଧ୍ୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ
• କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଥ‌ିବା ସରକାରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏଥରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।
• ଉଭୟ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଓ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନର ‘ମୁଖବନ୍ଧ’ ବା ‘ପ୍ରସ୍ତାବନା’ ବା ‘ପ୍ରାକ୍‌କଥନ’ରେ ରହିଥିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣର ଏକ ଉତ୍ତମ ମାଧ୍ୟମ । ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଯେପରି ଭାବରେ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥାଏ ।
• ଆମ ଦେଶ ଭାରତକୁ ଏକ ସମାଜବାଦୀ ଜନମଙ୍ଗଳକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ରୂପେ ଗଠନ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍ ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି ।
• ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ବାଧ୍ୟ ନୁହେଁ କି ଏଗୁଡ଼ିକର ପାଳନ ପାଇଁ ନ୍ୟାୟାଳୟର ସାହାଯ୍ୟ ନିଆଯାଇପାରେ ନାହିଁ; ମାତ୍ର ଜନମତକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସରକାର

(ଖ) ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଓ ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:

ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ	ମୌଳିକ ଅସ୍ଵୀକାର
ଏଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ତିବାଚକ । ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅଛି । ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୂଳଦୁଆ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ। ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସରକାର ପାଳନ କରିବାକୁ ଆଇନତଃ ବାଧ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି । ଏହା ଜନମଙ୍ଗଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହାର ସୀମା ବ୍ୟାପକ ।	ଏଗୁଡ଼ିକ ନାସ୍ତିବାଚକ । ଏଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଅଧିକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରର କୌଣସି ପ୍ରକାର ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ।ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସରକାର ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଦେଶକୁ ପୋଲିସ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ ନ ହେବାକୁ ଏହା ଏକ ପ୍ରାଚୀର ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ।

୨। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।

(କ) ଆମ ସମ୍ବିଧାନର କେଉଁ ଭାଗ ଓ କେଉଁ ଧାରାଗୁଡ଼ିକରେ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ଚତୁର୍ଥ ଭାଗରେ ଧାରା ୩୬ରୁ ଧାରା ୫୧ ମଧ୍ୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନ କରାଯାଇଛି ।

(ଖ) ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କର । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆଦର୍ଶଗୁଡ଼ିକ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ
Answer:

• ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀରେ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୪୦, ୪୫, ୪୬, ୪୭ ଓ ୪୮ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି ।
• ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପ୍ରସାର, ଅନୁନ୍ନତ ବର୍ଗର ଲୋକମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ଓ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା, ଔଷଧ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଶା ଓ ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ନିଷିଦ୍ଧ କରିବା ଓ ଛଅ ବର୍ଷରୁ ଚଉଦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଳକ ବାଳିକାଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବାପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି ।

(ଗ) ଉଦାହରଣ ସହିତ ଉଦାରବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ବର୍ଣ୍ଣନ କର ।
Answer:

• ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୪୪, ୪୯, ୫୦, ୫୧ରେ ଉଦାରବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ।
• ଏଥୁରେ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଓ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାର ପୃଥକୀକରଣ; ସର୍ବତ୍ର ସମାନ ପ୍ରକାରର ଦେୱାନୀ ଆଇନ ପ୍ରଚଳନ ; ଦେଶର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ସଂରକ୍ଷଣ; କୃଷି ଓ ପଶୁପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରଚଳନ, ଜଙ୍ଗଲ, ବଣ୍ୟଜନ୍ତୁ ଓ ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ; ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଆଇନକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବିବାଦର ସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି ।

(ଘ) ସମାଜବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।

• ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୩୮ରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଯେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ହିତ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏପରି ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିବ, ଯେଉଁଠି ଜାତୀୟ ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେବ ।
• ଧାରା ୩୯ରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସମସ୍ତ ନାରୀ ଓ ପୁରୁଷ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଭାବରେ ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପନ୍ଥା, ଜାତୀୟ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ନ୍ୟାୟୋଚିତ ଭାବେ ବଣ୍ଟନ, ଦେଶର ସମ୍ପରି ଅଳ୍ପ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ ଶ୍ରେଣୀର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ମାଗଣା ଆଇନ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ ।

୩ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ କେଉଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍ ପ୍ରଣୟନ କରଯାଇଅଛି ?
Answer:
ଦେଶର ଗରିବ, ପଛୁଆବର୍ଗ, ଶିଶୁ ଓ ମହିଳା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅବହେଳିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିକାଶ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରର ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ଵାଧୀନତାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପ୍ରଣୟନ କରଯାଇଅଛି ।

(ଖ) ଯଦି ଗୋଟିଏ ସରକାର ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପାଳନ କରିବାରେ ଆନ୍ତରିକତା ନ ଦେଖାନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ପରିସ୍ଥିତି କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଯଦି ଗୋଟିଏ ସରକାର ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପାଳନ କରିବାରେ ଆନ୍ତରିକତା ନ ଦେଖାନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ସରକାର ଲୋକପ୍ରିୟତା ହରାଇ ବସେ ।

(ଗ) କେଉଁ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ବଳରେ ପଞ୍ଚାୟତମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
୭୩ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଆଇନ ବଳରେ ପଞ୍ଚାୟତଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧ‌ିକ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

(ଘ) ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀର ପ୍ରକାରଭେଦ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରନୀତି ନିୟାମକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି; ଯଥା— (କ) ସମାଜବାଦୀ, (ଖ) ଗାନ୍ଧିବାଦୀ ଓ (ଗ) ଉଦାରବାଦୀ ।

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 2 ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 9 Political Science Notes Chapter 2 ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ
→ ଉପକ୍ରମ:

• ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରସ୍ପରର ପରିପୂରକ ଓ ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇଟି ପାର୍ଶ୍ଵ ପରି ।
• ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସୁପରିଚାଳନା ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଠାରୁ କିଛି ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଆଶା କରିଥାଏ ।
• ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ଧାରା ୫୧(କ)ରେ ୧୦ଗୋଟି ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ୮୬ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ଆଉ ଗୋଟିଏ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଯୋଗ କରାଯାଇଛି ।

ବିଷୟବସ୍ତୁର ରୂପରେଖ :

• ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଲକ୍ଷଣ
• ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟସମୂହ
• ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ପ୍ରକାରଭେଦ
• ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଗୁରୁତ୍ଵ

* ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ଗଠିତ ସ୍ମରଣ ସିଂହ କମିଟିର ସୁପାରିସ ବଳରେ ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନରେ ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଯୋଗ କରାଗଲା ।

→ ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଲକ୍ଷଣ :

• ଏହା ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ।
• ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ କରୁନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ବିରୋଧରେ ଆଇନଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

→ ମୌଳିକ କର୍ଭବ୍ୟସମୂହ :

• ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ୧୧ ଗୋଟି ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ।
  (୧) ସମ୍ବିଧାନକୁ ମାନି ଚଳିବା ଏବଂ ଏହାର ଆଦର୍ଶ ଓ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କୁ ଏବଂ ଜାତୀୟ ପତାକା ଓ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ;
  (୨) ଯେଉଁସବୁ ମହନୀୟ ଆଦର୍ଶ ଆମ ଜାତୀୟ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମକୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିଥିଲା, ତାହାକୁ ସ୍ମରଣ ଓ ଅନୁସରଣ କରିବା;
  (୩) ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମ, ଏକତା ଓ ସଂହତି ବଜାୟ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖୁବା;
  (୪) ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା କରିବା ଓ ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ଜାତୀୟ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା;
  (୫) ଧର୍ମଗତ, ଭାଷାଗତ ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ କିମ୍ବା ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ବିଭିନ୍ନତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଭାରତର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଏବଂ ନାରୀଜାତିର ମର୍ଯ୍ୟାଦାହାନିସୂଚକ ବ୍ୟବହାର ପରିତ୍ୟାଗ କରିବା
  (୬) ଆମର ସଂସ୍କୃତିର ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଐତିହ୍ୟକୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଓ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା;
  (୭) ଅରଣ୍ୟ, ହ୍ରଦ, ନଦୀ, ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସମେତ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଉନ୍ନତି କରିବା ଏବଂ ଜୀବଜଗତ ପ୍ରତି ଅନୁକମ୍ପା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା;
  (୮) ବୈଜ୍ଞାନିକ ମନୋଭାବ, ମାନବବାଦ ଓ ଅନୁସନ୍ଧିପ୍ସା ଓ ସଂସ୍କାର ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିବା;
  (୯) ସର୍ବସାଧାରଣ ସମ୍ପଭିର ସୁରକ୍ଷା କରିବା ଓ ହିଂସାଭାବ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବା;
  (୧୦) ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସମଷ୍ଟିଗତ କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କର୍ଷ ସାଧନ କରିବା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଆମ ଦେଶ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଓ କୃତିତ୍ଵର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନକୁ ଅବିରତ ଉନ୍ନତି କରିପାରିବ;
  (୧୧) ମାତା ବା ପିତା ବା ଅଭିଭାବକ, ତାଙ୍କର ଛଅ ବର୍ଷରୁ ଚଉଦ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ସନ୍ତାନ ବା ପାଳିତଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାଲାଭର ସୁଯୋଗ ଯୋଗାଇଦେବେ ।

→ ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ପ୍ରକାରଭେଦ:

* ସାମାଜିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ – ନାଗରିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଦ୍‌ଭାବ ଓ ଭ୍ରାତୃଭାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ରକ୍ଷା କରିବା ।
* ରାଜନୈତିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ – ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ରକ୍ଷା ଓ ଜାତୀୟ ସଂହତି ବଜାୟ ରଖୁ ।

→ ମୌଳିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଗୁରୁତ୍ଵ :

• ନାଗରିକମାନେ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଉପଭୋଗ କରୁଥିବାରୁ ମୌଳିକ କର୍ଭବ୍ୟ ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ ।
• ଏହା ନାଗରିକକୁ ଦେଶ ଓ ଜାତି ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହ ପ୍ରଦାନ କରେ ଓ ସେ ଦେଶ କଲ୍ୟାଣ କରିବା ପାଇଁ ସଚେତନ ହୁଏ ।
• ଏହାକୁ ପାଳନ କଲେ ସମାଜରେ ଶୃଙ୍ଖଳାରକ୍ଷା ସମ୍ଭବ ହେବ ।