Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class History Important Questions Chapter 15 ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 History Important Questions Chapter 15 ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ

Subjective Type Questions With Answers
ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧। କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ ଉପରେ ଏକ ଟିପ୍ପଣୀ ପ୍ରଦାନ କର ।
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାର ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀକୁ ‘କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ’ କୁହାଯାଏ । ଭାରତର ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକର ଶୈଳୀଠାରୁ କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ଅଟେ ।
• ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ ବା ସପ୍ତମ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରେ କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମିତ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଭଗ୍ନାବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ଲକ୍ଷ୍ମଣେଶ୍ୱର, ଭରତେଶ୍ୱର ଏବଂ ଶତ୍ରୁଗ୍ନେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକ ସର୍ବପୁରାତନ ଅଟେ ।
• ଏହି ଶୈଳୀର ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଭୌମକର ଶାସନ କାଳରେ ନିର୍ମିତ ଭୁବନେଶ୍ୱରର ଶିଶିରେଶ୍ୱର, ବୈତାଳ ଓ ମାର୍କଣ୍ଡେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର, ସୋମବଂଶୀ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ନିର୍ମିତ ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର, ରାଜାରାଣୀ, ବ୍ରହ୍ମେଶ୍ଵର ଓ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର ପ୍ରଧାନ ଅଟେ ।
• ପରବର୍ତ୍ତୀ ଗଙ୍ଗବଂଶର ରାଜତ୍ଵ ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥବା ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର, କୋଣାର୍କର ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର, ଭୁବନେଶ୍ଵରର ମେଘେଶ୍ବର, ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବ, ଭାସ୍କରେ ଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର ଓ ସାରିଦେଉଳ ଆଦି ଏହି ଶୈଳୀର ଜ୍ଵଳନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ ଅଟେ ।

୨। ଓଡ଼ିଶାର ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଏକ ଟିପ୍ପଣୀ ଲେଖ ।
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାର ବୌଦ୍ଧଧର୍ମର ଅଭୁତ୍ଥାଥା ସହିତ ତାଳ ଦେଇ ଅନେକ ବୌଦ୍ଧ ବିହାର ଓ ଉପାସନା ଗୃହ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା ।
• ରତ୍ନଗିରି, ଉଦୟଗିରି ଓ ଲଳିତଗିରିର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ଖନନରୁ ଅନୈକ ସଂଖ୍ୟାରେ ବୌଦ୍ଧସ୍ତୂପ, ଚୈତ୍ୟଗୃହ, ମଠ ଓ ବୌଦ୍ଧ ମୂର୍ତ୍ତିକଳା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇ ପୁରାତନ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥାଏ ।
• ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ବୁଢ଼ାଖୋଲ ପାହାଡ଼ରୁ ଅନେକ ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତ୍ତିର ଧ୍ଠସାବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି ।
• ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ବାଣେଶ୍ଵରନାସି ଓ ଚୌଦ୍ଵାର, ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଯାଜପୁର, ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର କୁରୁମ, ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲାର ଅଚ୍ୟୁତ ରାଜପୁର, ’ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ଖୁଚିଙ୍ଗ, ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ଅଯୋଧ୍ୟା, ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ଖଡ଼ିପଦା ଓ ସୋଲାପୁର, ବରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ଗଣିଆପାଲୀ, ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲାର ବୌଦ୍ଧ ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ଅନେକ ବୌଦ୍ଧ କୀର୍ତ୍ତିର ଧ୍ବଂସାବଶେଷ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ପରିଚୟ ଦିଏ ।

୩ । ଉଦୟଗିରି ଓ ଖଣ୍ଡଗିରିଠାରେ ଥ‌ିବା ଜୈନ ଗୁମ୍ଫାଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Answer:

1. ଭୁବନେଶ୍ୱର ନିକଟସ୍ଥ ଉଦୟଗିରି ଓ ଖଣ୍ଡଗିରିଠାରେ ଥ‌ିବା ଜୈନ ଗୁମ୍ଫାଗୁଡ଼ିକରେ ଚମତ୍କାର ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
2. ଖ୍ରୀ.ପୂ. ପ୍ରଥମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସମ୍ରାଟ ଖାରବେଳଙ୍କ ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ଖଣ୍ଡଗିରି, ଉଦୟଗିରିର କେତେକ ଗୁମ୍ଫା ଦ୍ବିତଳ ବିଶିଷ୍ଟ ଏବଂ ଗୁମ୍ଫାଗୁଡ଼ିକର ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତିକଳା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋରମ ଅଟେ ।
3. ଉଦୟଗିରିର ରାଣୀଗୁମ୍ଫା ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଓ ସବୁଠାରୁ ସୁନ୍ଦର ଗୁମ୍ଫା ଅଟେ ।
4. ଉଦୟଗିରି ନିକଟସ୍ଥ ଖଣ୍ଡଗିରି ପାହାଡ଼ରେ ପନ୍ଦରଟି ଜୈନଗୁମ୍ଫା ରହିଛି ।
5. ସେହି ଗୁମ୍ଫାଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ସୁନ୍ଦର ଦେଖାଯାଏ ।

କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

୧ । ଐତିହ୍ୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଗୋଟିଏ ଜାତିର ଗୌରବୋଜ୍ଜଳ ଅତୀତର କୀର୍ତ୍ତିରାଜି ସମ୍ବଳିତ ସଂସ୍କୃତି, ସାହିତ୍ୟ, ଧର୍ମ, କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ,ପରମ୍ପରା ଓ ଜୀବନଶୈଳୀର ଆଲେଖ୍ୟ ଉତ୍ତର ପିଢ଼ିଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ ହୋଇଥିଲେ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ଜାତିର ଐତିହ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

୨। ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ସ୍ଥାନର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ଖନନରୁ ଅନେକ ସଂଖ୍ୟାରେ ବୌଦ୍ଧସ୍ତୂପ, ଚୈତ୍ୟଗୃହ, ମଠ ଓ ବୌଦ୍ଧ ମୂର୍ତ୍ତିକଳା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ରତ୍ନଗିରି, ଉଦୟଗିରି ଓ ଲଳିତଗିରିର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ଖନନରୁ ଅନେକ ସଂଖ୍ୟାରେ ବୌଦ୍ଧ ସ୍ତୂପ, ଚୈତ୍ୟ ଗୃହ, ମଠ ଓ ବୌଦ୍ଧ ମୂର୍ତ୍ତିକଳା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି ।

୩ । ପଞ୍ଚସଖା କେଉଁମାନଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବଳରାମ ଦାସ, ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ, ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ, ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ ଓ ଅନନ୍ତ ଦାସଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାର ପଞ୍ଚସଖା କୁହାଯାଏ ।

୪। ଓଡ଼ିଶାରେ ହସ୍ତତନ୍ତରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କେଉଁ ସାମଗ୍ରୀ ବିଶ୍ବର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଦେଶରେ ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ସୁଖ୍ୟାତି ଆଣିଛି ?
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାରେ ହସ୍ତତନ୍ତରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସମ୍ବଲପୁର ଓ ବଲାଙ୍ଗୀରର ପଶାପାଲି ଶାଢ଼ି; ସମ୍ବଲପୁର, ବଲାଙ୍ଗୀର, ବରଗଡ଼ ଓ ସୋନପୁରର ବୋମକାଇ ପାଟ, ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ବ୍ରହ୍ମପୁରର ମଠା ଶାଢ଼ି ଆଦି ବିଦେଶରେ ଖୁବ୍ ଆଦୃତି ଲାଭ କରିଛି ।
• ଏହାଛଡ଼ା କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ନୂଆପାଟଣା ଓ ମାଣିଆବନ୍ଧ ଶାଢ଼ି, ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲାର ଲୁଙ୍ଗି, ଗାମୁଛା ଆଦି ହସ୍ତତନ୍ତରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସାମଗ୍ରୀ ବିଶ୍ବର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଦେଶରେ ଓଡ଼ିଶା ପାଇଁ ସୁଖ୍ୟାତି ଆଣିଛି ।

୫। ବୈଶାଖ ମାସର ପ୍ରଥମ ଦିନକୁ କ’ଣ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ? ଏହି ଦିନ ମଙ୍ଗଳାଙ୍କୁ କ’ଣ ସମର୍ପଣ କରାଯାଏ ?”
Answer:

• ବୈଶାଖ ମାସର ପ୍ରଥମ ଦିନ ଓଡ଼ିଆ ପଞ୍ଜିକାର ନବବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ଦିନ ଓ ପ୍ରଥମ ପର୍ବ ‘ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି’ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
• ଏହିଦିନ ଦେବୀ ମଙ୍ଗଳାଙ୍କ ନିକଟରେ ବେଲରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଏକ ସୁସ୍ୱାଦୁ ପାନୀୟ ବା ପଣା ସମର୍ପଣ କରାଯାଇ ସେବନ କରାଯାଏ ।

୬ | କଳିଙ୍ଗର ସାଧବମାନେ ଅତୀତରେ କେଉଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ କରିବାକୁ ଯାଉଥିଲେ ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗର ସାଧବମାନେ ଅତୀତରେ ଜାଭା, ସୁମାତ୍ରା, ବାଲି, ବୋର୍ଣ୍ଣିଓ ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦକ୍ଷିଣ- ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କୁ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ କରିବାକୁ ଯାଉଥିଲେ ।

୭ । ଇକତ୍ ଢାଞ୍ଚା କେଉଁଥୁରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ?
Answer:
ବୟନ କଳାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଇକତ୍ ଢାଞ୍ଚା ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଚୀନ ସାମୁଦ୍ରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ପ୍ରଭାବରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ।

୮। ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ରୁପାର ତାରକାସୀ କାମ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଓ କାହିଁକି ?
Answer:

1. ଓଡ଼ିଶାର କଟକ ସହର ରୁପାର ଆଦିବାସୀ କାମ ପାଇଁ ମ୍ରସିଦ୍ଧ।
2. ରୁପାର ସୂକ୍ଷ୍ମ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଖଚିତ ସୁନ୍ଦର କୋଣାର୍କ ଚକ୍ର, ଦେବଦେବୀ ଓ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କର ପ୍ରତିଛବି, ପଶୁପକ୍ଷୀ, ଗଛ, ଡାଳ, ଫୁଲ, ପତ୍ର ଆଦି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି କଟକର କାରିଗରମାନେ ସେମାନଙ୍କର କୌଣକର ପରାକାକ୍ଷ୍ମ। ପ୍ରଦର୍ଣନ କରିବା ସହ ବାଦେଶରେ ଯଶ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି ।

୯ । ଓଡ଼ିଶାର କେତୋଟି ଲୋକନୃତ୍ୟ ଓ ଆଦିବାସୀ ନୃତ୍ୟର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:

• ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକନୃତ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ନାମ ହେଲା ରଣପା ନାଚ, ଚଇତି ଘୋଡ଼ାନାଚ, ଦଣ୍ଡ ନାଚ ଓ ନାଗା ନାଚ, କେଳାକେଲୁଣୀ ନାଚ, ଘୁମୁରା ନାଚ, ଛଉ ନାଚ, ଡାଲଖାଇ ନାଚ, ରସକେଲୀ ନାଚ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଓଡ଼ିଶାର ଆଦିବାସୀ ନୃତ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ କରମା, ଗଦବା, କେଦ୍ରୁ, ଝୁମର, କୋୟା, ପରଜା ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ୟତମ ।

୧୦ । ଓଡ଼ିଶାର କେତୋଟି ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତର ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର କେତୋଟି ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତର ନାମ ହେଲା, ଚମ୍ପୁ, ଛାନ୍ଦ, ଚଉତିଶା, କୋଇଲି ଗୀତ, ଜଣାଣ ଓ ଭଜନ ଇତ୍ୟାଦି ।

୧୧ । କେଉଁ ଚିତ୍ରକଳା ଓଡ଼ିଶାର ଚିତ୍ରକଳାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାର ପରିଚୟ ଦିଏ ? ଏହା କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
Answer:

• ପଟ୍ଟଚିତ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ଚିତ୍ରକଳାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତାର ପରିଚୟ ଦିଏ ।
• ଏହା ଦ୍ଵାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

୧୨ । କଟକର କେଉଁ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ମସ୍‌ଦ୍‌ମାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
Answer:
କଟକର ଦରଘା ବଜାରଠାରେ କଦମ୍ବରସୁଲ୍,ଦିଓ୍ବାନ ବଜାରଠାରେ ସର୍ବପୁରାତନ ତାତର ଖାଁ ମସ୍ତିଦ୍ ଓ ବାଲୁବଜାରଠାରେ ଜୁମ୍ମା ମସ୍‌ଜିଦ୍ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

Objective Type Questions With Answers
A. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ରତ୍ନଗିରି ପାହାଡ଼ କେଉଁ ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ରତ୍ନଗିରି ପାହାଡ଼ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

୨। କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର କେଉଁ ଶୈଳୀର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ?
Answer:
କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀର ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ।

୩ । ‘କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ’ କିଏ ଲେଖୁଥିଲେ ?
Answer:
କବି ସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ‘କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ’ ଲେଖୁଲେ ।

୪। ଫକୀରମୋହନଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ କୄତିମାନଙ୍କର ନାମ କଣ ?
Answer:
‘ଛ’ମାଣ ଆଠଗୁଣ୍ଠ’, ‘ମାମୁ’, ‘ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତ’ ଓ ‘ଲଛମା’ ଫକୀରମୋହନଙ୍କର କେତେକ ପ୍ରମୁଖ କୃତି ଅଟେ ।

୫ । ମଧୁସୁଦନ ରାଓ କାହା ଅନୁକରଣରେ ସନେଟ୍ ଲେଖୁଥ‌ିଲେ ?
Answer:
ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ସେକସପିଅର୍ ଓ ମିଲଟନ୍‌ଙ୍କ ଶୈଳୀର ଅନୁକରଣରେ ସନେଟ୍ ଲେଖୁଥିଲେ ।

୬ । ଭୁବନେଶ୍ୱରର ରାଜାରାଣୀ ମନ୍ଦିର କାହା ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସୋମବଂଶୀ ରାଜତ୍ଵ କାଳରେ ଭୁବ ନେ ଶ୍ଵ ର ର ରାଜାରାଣୀ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

୭। ପର୍ଶୁରାମେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ପର୍ଶୁରାମେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ ।

୮ । ଓଡ଼ିଶା ଆଫଗାନମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କେବେ ଅଧୂକୃତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୫୬୮ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଓଡ଼ିଶା ଆଫଗାନ୍‌ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇଥିଲା ।

୯ । ଉଦୟଗିରିର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଗୁମ୍ଫାର ନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ଉଦୟଗିରିର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଗୁମ୍ଫାର ନାମ ହେଉଛି ରାଣୀଗୁମ୍ଫା ।

୧୦। ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ କିଏ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ?
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।

୧୧। ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ କାବ୍ୟଯୁଗ କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଚେତନାର ମାହାତ୍ମ୍ୟ କାବ୍ୟଯୁଗ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।

୧୨ । ‘ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
‘ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ’ର ରଚୟିତା ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଖ୍ୟାତ ସଂସ୍କୃତ କବି ଜୟଦେବ ।

୧୩ । ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟରେ କେଉଁ ଚେତନାର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଚେତନାର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଚେତନାର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

୧୪ । ଖଣ୍ଡଗିରି ପାହାଡ଼ରେ କେତୋଟି ଗୁମ୍ଫା ରହିଛି ?
Answer:
ଖଣ୍ଡଗିରି ପାହାଡ଼ରେ ୧୫ଟି ଗୁମ୍ଫା ରହିଛି ।

୧୫ । ବାପ୍‌ଟିଷ୍ଟ ଚର୍ଜ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
କଟକର ତିନିକୋଣିଆ ବଗିଚାରେ ବାପ୍‌ଟିଷ୍ଟ ଚର୍ଚ୍ଚ ଅବସ୍ଥିତ । 

୧୬। କେଉଁଥରେ ଭାରତ ମହାସାଗରର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜକୁ କଳିଙ୍ଗୋଡ୍ର ଦେଶ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ବୌଦ୍ଧଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଆର୍ଯ୍ୟ ମଞ୍ଜୁଶ୍ରୀ ମୂଳକଳ୍ପ’ରେ ଭାରତ ମହାସାଗରର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜକୁ କଳିଙ୍ଗୋଡ୍ର ଦେଶ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

୧୭ । ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ନୃତ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟଭାବେ ଭାରତର ଏକ ପ୍ରଧାନ ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଭାରତର ଏକ ପ୍ରଧାନ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ଭାବେ ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି ।

୧୮। କେଉଁ ନୃତ୍ୟ ଶୈଳୀକୁ ମାହାରୀ ଶୈଳୀ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସଙ୍ଗୀତର ତାଳ ଓ ରାଗ ସହିତ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରି ନୃତ୍ୟ ପରି ବେ ଷଣ କରୁଥ‌ିବା ନଉଁ କୀମାନଙ୍କ ନୃତ୍ୟଶୈଳୀକୁ ମାହାରୀ ଶୈଳୀ କୁହାଯାଏ ।

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

୧। ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
ଭୁବନେଶ୍ୱର

୨। ଭୁବନେଶ୍ଵରର କପିଳେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର କେଉଁ ଶାସନ ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀ ଗଜପତି

୩ । ‘ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ’ର ରଚୟିତା କିଏ ?
Answer:
ଜୟଦେବ

୪। କେଉଁ ନୃତ୍ୟ ଶୈଳୀରୁ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
Answer:
ମାହାରୀ ନାଚ

୫। ଓଡ଼ିଶାର ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ

୬। କେଉଁ ପୁସ୍ତକରେ କଳିଙ୍ଗର ରାଜାଙ୍କୁ ‘ମହୋଦଧୂପତି’ ଭାବରେ ଚିତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
କାଳିଦାସଙ୍କ ରଘୁବଂଶମ୍

୭ । ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ ପର୍ବରେ ଚାଷୀ ବିଲରେ ବିହନ ବୁଣିବା ଆରମ୍ଭ କରେ ?
Answer:
ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା

୮। ନୂଆଖାଇ ପର୍ବ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
Answer:
ନବାନ୍ନ ଭକ୍ଷଣ

୯ । ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଧନୁଯାତ୍ରା ପାଇଁ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲାଭ କରିଛି ?
Answer:
ବରଗଡ଼

୧୦ । ମୁସଲମାନ୍ ଭକ୍ତ ସାଲବେଗ ଓଡ଼ିଶାର ଘରେ ଘରେ କେଉଁଥିପାଇଁ ପରିଚିତ ?
Answer:
ଜଗନ୍ନାଥ ଜଣାଣ

୧୧ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉତ୍ତରାୟଣ ଗତି କେଉଁ ମାସରେ ହୁଏ ?
Answer:
ମାଘ ମାସ

୧୨ । କେଉଁ ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ମହାଳୟା ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଆଶ୍ୱିନ ଅମାବାସ୍ୟା

୧୩ । ଶ୍ରାବଣ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟାଟି କ’ଣ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଚିତାଲାଗି ଅମାବାସ୍ୟା

୧୪ । କେଉଁ ସଂକ୍ରାନ୍ତିକୁ ନବବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ଦିନ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
Answer:
ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି

୧୫ । ଓଡ଼ିଶାର ନୌବାଣିଜ୍ୟ କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବାର ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ?
Answer:
ତୃତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀ

୧୬ । ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ସହର ‘ତାରକାସି କାମ’ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଅଟେ ?
Answer:
କଟକ ସହର

୧୭ । ପଟ୍ଟଚିତ୍ରର ପରମ୍ପରା ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଚଳି ଆସୁଛି ?
Answer:
ଦ୍ଵାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ

୧୮ । ତାତର ଖାଁ ମସ୍‌ଜିଦ୍‌ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
Answer:
କଟକ

୧୯ । ଓଡ଼ିଶାରେ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ଭ୍ରାତୃଭାବର ପ୍ରତୀକ ରୂପେ କାହାଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ

୨୦ । ମାଗଧୀ-ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରୁ କେଉଁ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଛି ?
Answer:
ଓଡ଼ିଆ

୨୧ । କିଏ ‘ରୁଦ୍ରସୁଧାନିଧ୍’ ରଚନା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଅବଧୂତ ନାରାୟଣ ସ୍ବାମୀ

୨୨ । ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାହାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ଥିଲା ?
Answer:
ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ

୨୩ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନଭିତ୍ତିକ ପଲ୍ଲୀଚିତ୍ର କେଉଁ କବିଙ୍କ ରଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ବାରିହୁଏ ?
Answer:
ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ

୨୪ । ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର କେଉଁ ପାହାଡ଼ରେ ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତ୍ତିର ଧ୍ଵଂସାବଶେଷ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
Answer:
ବୁଢ଼ାଖୋଲ ପାହାଡ଼

୨୫ । ଭୁବନେଶ୍ଵରର ‘ପର୍ଶୁରାମେଶ୍ବର’ ମନ୍ଦିର କେଉଁ ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ?
Answer:
କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ

C. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

୧ । ଓଡ଼ିଶାରେ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ଭ୍ରାତୃଭାବର ପ୍ରତୀକ ରୂପେ ________ ଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ।
Answer:
ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ

୨ । ମାଗଧୀ-ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରୁ ______ ଭାଷାର ଉତ୍ପ ହୋଇଛି ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ

୩ । _______ ‘ରୁଦ୍ରସୁଧାନିଧ୍’ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅବଧୂତ ନାରାୟଣ ସ୍ବାମୀ

୪ । ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ — ଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ଥିଲା ।
Answer:
ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ

୫ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନଭିତ୍ତିକ ପଲ୍ଲୀଚିତ୍ର କବି _______ ଙ୍କ ରଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ବାରିହୁଏ ।
Answer:
ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ

୬ । ଧଉଳି ପାହାଡ଼ ______ ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ଦୟା

୭ । ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର _________ ପାହାଡ଼ରୁ ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତ୍ତିର ଧ୍ବଂସାବଶେଷ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
Answer:
ବୁଢ଼ାଖୋଲ

୮ । ଭୁବନେଶ୍ଵରର ପର୍ଶୁ ରାମେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର _________ ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ।
Answer:
କଳିଙ୍ଗ

୯ । ________ ବଂଶର ଶାସନର ପତନ ପରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣର ସମାପ୍ତି ଘଟିଥିଲା ।
Answer:
ସୂର୍ଯ୍ୟ

୧୦ । ରୋମାନ୍ କ୍ୟାଥଲିକ୍ ଚର୍ଚ୍ଚ _________ ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
କାଠଯୋଡ଼ି

୧୧ । ପଶାପାଲି ଶାଢ଼ି ପାଇଁ _______ ବିଶ୍ବପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
Answer:
ସମ୍ବଲପୁର

୧୨ । କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲାର ______ ଶିଳ୍ପ ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ ବହନ କରେ ।
Answer:
ଟେରାକୋଟା

୧୩। ବୈଶାଖ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ତୃତୀୟା ଦିନ _______ ପର୍ବ ପାଳିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା

D. ଠିକ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✓) ଓ ଭୁଲ୍ ଉକ୍ତି ପାଇଁ (✗) ଲେଖ ।

୧। ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ରାମାୟଣ’ ଓଡ଼ିଶାର ପୌରାଣିକ କାବ୍ୟଜଗତର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ କୃତି ।
୨ । ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ‘ମହାଭାରତ’ ଓଡ଼ିଶାରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଆଦୃତ ଓ ସମ୍ମାନିତ ।
୩ । କାବ୍ୟଯୁଗରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ ଲୋକପ୍ରିୟତା ଲାଭ କରିଥିବା ‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ କୃତି ଥିଲା ।
୪। ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଥମ କବି ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୀର୍ତ୍ତି ହେଉଛି ‘ପ୍ରଣୟ ବଲ୍ଲରୀ’ ।
୫। ପିଲାଙ୍କ କବିତା ‘ନାନାବାୟା ଗୀତ’ ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
୬। ଖୁଚିଙ୍ଗ ଓଡ଼ିଶାର କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
୭। ଓଡ଼ିଶାର ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀକୁ କଳିଙ୍ଗ ଶୈଳୀ କୁହାଯାଏ ।
୮। ୧୫୬୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଓଡ଼ିଶା ଆଫଗାନ୍‌ମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା
୯। ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିରକୁ ‘ଓଡ଼ିଶା ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳାର ମଣି’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
୧୦ । ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ବୀରମହାରାଜପୁର ଗ୍ରାମରେ ପଟ୍ଟଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ ଏକ କୌଳିକ ବୃତ୍ତି ।

Answer:
୧। (×)
୨ । (×)
୩ । (×)
୪। (×)
୫ । (✓)
୬। (×)
୭। (✓)
୮। (×)
୯।  (✓)
୧୦। (×)

E ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦକୁ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଳନ କରି ଲେଖ ।

F. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଭ୍ରମ ସଂଶୋଧନ କର ।

୧। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲ ମାସ ୧୫ ତାରିଖକୁ ବିଶ୍ଵ ଐତିହ୍ୟ ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
Answer:
୧୮

୨ । ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା ଶିଳାଲେଖ ମୁକୁନ୍ଦଦେବଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ କାଳରେ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
Answer:
ଖାରବେଳ

୩। ସାରଳା ଦାସ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ମହାଭାରତ

୪। ଗାଥା କବିତା କେଶବ-କୋଇଲିର ଲେଖକ ଥିଲେ ଅର୍ଜନ ଦାସ ।
Answer:
ମାର୍କଣ୍ଡଦାସ

୫। ଜଗନ୍ନାଥ ରଥର ନାମ ଦର୍ପଦଳନ ।
Answer:
ନନ୍ଦିଘୋଷ

୬। ଓଡ଼ିଶାର ବଲାଙ୍ଗୀର ଶୀତଳଷଷ୍ଠୀ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛି ।
Answer:
ସମ୍ବଲପୁର

୭। ଅଶୋକାଷ୍ଟମୀ ଦିନ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ ।
Answer:
ଲିଙ୍ଗରାଜ

୮। ଆଶ୍ୱିନ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ସାବିତ୍ରୀ ବ୍ରତ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
Answer:
ମହାଳୟା

୯ । କୋଣାର୍କକୁ ତୁଳସୀ କ୍ଷେତ୍ର କୁହାଯାଇଥାଏ ।
Answer:
ଅର୍କକ୍ଷେତ୍ର

୧୦ । ଓଡ଼ିଶାର ବାଳକାଟି ତମ୍ବାପାତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
Answer:
କଂସା ପିତ୍ତଳ ବାସନ

୧୧ । ରାଉରକେଲାକୁ ରୌପ୍ୟ ନଗରୀ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଇସ୍ପାତ ନଗରୀ

୧୨ । ‘ସ୍ତୁତି ଚିନ୍ତାମଣି’ ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ ଲେଖୁଥିଲେ ।
Answer:
ଭୀମ ଭୋଇ

୧୩ । ‘ଇନ୍ଦୁମତୀ’ କାବ୍ୟ ରଚୟିତା ଥିଲେ ରାଧାନାଥ ରାୟ ।
Answer:
ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର

୧୪ । ମଠା ଶାଢ଼ି ପାଇଁ ସମ୍ବଲପୁର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
Answer:
ବ୍ରହ୍ମପୁର

୧୫ । କଦମରସୁଲ ମସ୍‌ଜିଦ୍ ବକ୍ସି ବଜାରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
Answer:
ଦରଘା ବଜାର ।

G. ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

Question 1.
ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉତ୍ତରାୟଣ ଗତି ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ମାସରେ ??
(A) ଶ୍ରାବଣ
(B) ମାଘ
(C) ଆଶ୍ବିନ
(D) ଫାଲଗୁନ
Answer:
(B) ମାଘ

Question 2.
କେଉଁ ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ମହାଳୟା ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(A) ଆଷାଢ଼
(B) ଆଶ୍ବିନ
(C) କାର୍ତିକ
(D) ଚୈତ୍ର
Answer:
(B) ଆଶ୍ବିନ

Question 3.
ଶ୍ରାବଣ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟାଟି କ’ଣ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(A) ଦୀପାବଳୀ
(B) ମହାଳୟା
(C) ଚିତାଲାଗି ଅମାବାସ୍ୟା
(D) ବୋଇତ ବନ୍ଦାଣ
Answer:
(C) ଚିତାଲାଗି ଅମାବାସ୍ୟା

Question 4.
କେଉଁ ସଂକ୍ରାନ୍ତିକୁ ନବବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ଦିନ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ?
(A) ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି
(B) ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି
(C) ରଜ ସଂକ୍ରାନ୍ତି
(D) କୁମ୍ଭ ସଂକ୍ରାନ୍ତି
Answer:
(B) ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି

Question 5.
ଓଡ଼ିଶାର ନୌବାଣିଜ୍ୟ କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବାର ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ?
(A) ପ୍ରଥମ ଶତାବ୍ଦୀ
(B) ତୃତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀ
(C) ଦ୍ଵିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀ
(D) ପଞ୍ଚମ ଶତାବ୍ଦୀ
Answer:
(B) ତୃତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀ

Question 6.
ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ସହର ‘ତାରକାସି କାମ’ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଅଟେ ?
(A) କଟକ
(B) ବ୍ରହ୍ମପୁର
(C) ସମ୍ବଲପୁର
(D) ବାଲେଶ୍ଵର
Answer:
(A) କଟକ

Question 7.
ପଟ୍ଟଚିତ୍ରର ପରମ୍ପରା ଓଡ଼ିଶାରେ କେଉଁ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଚଳି ଆସୁଛି ?
(A) ନବମ
(B) ଏକାଦଶ
(C) ଦଶମ
(D) ଦ୍ଵାଦଶ
Answer:
(D) ଦ୍ଵାଦଶ

Question 8.
ତାତର ଖାଁ ମସ୍‌ଜିଦ୍ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
(A) କଟକ
(B) ସମ୍ବଲପୁର
(C) ପୁରୀ
(D) ବ୍ରହ୍ମପୁର
Answer:
(B) ସମ୍ବଲପୁର

Question 9.
ଓଡ଼ିଶାରେ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ଭ୍ରାତୃଭାବର ପ୍ରତୀକ ରୂପେ କାହାଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି ?
(A) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ
(B) ଲିଙ୍ଗରାଜ
(C) ଶ୍ରୀଲୋକନାଥ
(D) ଅଲାରନାଥ
Answer:
(A) ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ

Question 10.
ମାଗଧୀ-ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରୁ କେଉଁ ଭାଷାର ଉତ୍ପ ହୋଇଛି ?
(A) ସଂସ୍କୃତ
(B) ଓଡ଼ିଆ
(C) ବଙ୍ଗଳା
(D) ମରାଠୀ
Answer:
(B) ଓଡ଼ିଆ

Question 11.
‘ରସକଲ୍ଲୋଳ’ କାହାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ଥିଲା ?
(A) ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ
(B) ଉପେନ୍ଦ୍ରଭଞ୍ଜ
(C) ଅବଧୂତ ନାରାୟଣ ସ୍ଵାମୀ
(D) ବଳରାମ ଦାସ
Answer:
(A) ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ

Question 12.
ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନଭିଭିକ ପଲ୍ଲୀଚିତ୍ର ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ କବିଙ୍କ ରଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ବାରିହୁଏ ?
(A) ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ
(B) ମଧୁସୂଦନ ରାଓ
(C) ଗଙ୍ଗାଧର ମେହର
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳ

Question 13.
ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର କେଉଁ ପାହାଡ଼ରୁ ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତ୍ତିର ଧ୍ବଂସାବଶେଷ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
(A) ବଣିଆ
(B) ରମ୍ଭାଖୋଲ
(C) ବୁଢ଼ାଖୋଲ
(D) ଚିତ୍ରଗିରି
Answer:
(C) ବୁଢ଼ାଖୋଲ

Question 14.
ଭୁବନେଶ୍ଵରର ‘ପର୍ଶୁରାମେଶ୍ଵର’ ମନ୍ଦିର କେଉଁ ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ?
(A) ଆର୍ଯ୍ୟ
(B) କଳିଙ୍ଗ
(C) ଦ୍ରାବିଡ଼
(D) କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) କଳିଙ୍ଗ

Question 15.
କେଉଁ ବଂଶର ଶାସନର ପତନ ପରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣର ସମାପ୍ତି ଘଟିଥିଲା ।
(A) ଗଙ୍ଗବଂଶ
(B) ସୋମବଂଶ
(C) ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶ
(D) ଚନ୍ଦ୍ରବଂଶ
Answer:
(C) ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶ

Question 16.
ପଶାପାଲି ଶାଢ଼ି ପାଇଁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁ ସ୍ଥାନଟି ବିଶ୍ବପ୍ରସିଦ୍ଧ ?
(A) ସମ୍ବଲପୁର
(B) ମାଣିଆବନ୍ଧ
(C) କଟକ
(D) ବାଲେଶ୍ଵର
Answer:
(A) ସମ୍ବଲପୁର

Question 17.
କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲାର କେଉଁ ଶିଳ୍ପ ଓଡ଼ିଶାର ଐତିହ୍ୟ ବହନ କରେ ?
(A) ତାରକସି
(B) କଂସାବାସନ
(C) ଟେରାକୋଟା
(D) ସପମଶିଣା
Answer:
(C) ଟେରାକୋଟା

Question 18.
କେଉଁ ନୃତ୍ୟଶୈଳୀରୁ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
(A) ଦଣ୍ଡନାଚ
(B) ଛଉନାଚ
(C) ପାଇକନାଚ
(D) ମାହାରୀନାଚ
Answer:
(D) ମାହାରୀନାଚ

Question 19.
‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଗବତ’ କିଏ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ?
(A) ବଳରାମ ଦାସ
(B) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ
(C) କାର୍ମଣ୍ଡ ଦାସ
(D) ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ
Answer:
(B) ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ

Question 20.
ଭୁବନେଶ୍ଵର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ପାହାଡ଼ରେ କେଉଁ କୀର୍ତ୍ତି ଖଣ୍ଡଗିରି ଓ ଉଦୟଗିରି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ?
(A) ବୌଦ୍ଧ କୀର୍ତ୍ତି
(B) ଜୈନ କୀର୍ତ୍ତି
(C) ଉତ୍କଳ କୀର୍ତ୍ତି
(D) ଗୁମ୍ଫା କୀର୍ତି
Answer:
(B) ଜୈନ କୀର୍ତ୍ତି

Question 21.
ଚମତ୍କାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ କେଉଁ ମନ୍ଦିରକୁ ‘ଓଡ଼ିଶା ସ୍ତାପତ୍ୟ କଳାର ମଣି’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ?
(A) ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର
(B) କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର
(C) ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର
(D) ରାଜରାଣୀ ମନ୍ଦିର
Answer:
(A) ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର

Question 22.
ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ମନ୍ଦିରକୁ ବିଶ୍ଵର ଏକ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ମାରକୀ ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି ?
(A) ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର
(B) କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର
(C) ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର
(D) ରାଜରାଣୀ ମନ୍ଦିର
Answer:
(B) କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର

Question 23.
କଟକରେ ସ୍ଥାପିତ କେଉଁ ମୁସଲମାନ କୀର୍ତ୍ତି ହିନ୍ଦୁ ଓ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ?
(A) କଦମ୍ ରସୁଲ
(B) ତାତା ଖାଁ ମସ୍‌ଜିଦ୍
(C) ଜୁମ୍ମା ମସ୍‌ଜିଦ୍
(D) କବର ସ୍ଥାନ
Answer:
(A) କଦମ୍ ରସୁଲ

Question 24.
ରାଣୀଗୁମ୍ଫା କେଉଁ ପାହାଡ଼ରେ ରହିଛି ?
(A) ଖଣ୍ଡଗିରି
(B) ଉଦୟଗିରି
(C) ଦଉଳିଗିରି
(D) ରତ୍ନଗିରି
Answer:
(B) ଉଦୟଗିରି

Question 25.
କୋଣାର୍କ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାତା କେଉଁ ବଂଶର ରାଜା ଥିଲେ ?
(A) ସୋମବଂଶ
(B) ଗଙ୍ଗବଂଶ
(C) ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶ
(D) ଭୋଇବଂଶ
Answer:
(B) ଗଙ୍ଗବଂଶ

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Notes Algebra Chapter 4 ସମ୍ଭାବ୍ୟତା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Maths Notes Algebra Chapter 4 ସମ୍ଭାବ୍ୟତା

→ ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction) :

• କୌଣସି ଏକ ଘଟଣାର ସମ୍ଭାବନାର ପରିମାପରୁ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ତତ୍ତ୍ବ (Probability Theory)
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ଏକ ପଶାଖେଳ, ଏଥରେ ଆମେ ବାଜି ଜିତିପାରୁ କିମ୍ବା ହାରିପାରୁ ।
• ଗଣିତଜ୍ଞ Blaise Pascal (1623-1662) ଓ Pierre Formal (1601-1665) ବାଜି ଜିତିବାର ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• A.N. Kalmogorov ଏବଂ A.A. Markov ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଆଧୁନିକ ଗଣିତର ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
• ବିଭିନ୍ନ ବୈଜ୍ଞାନିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଯୋଜନା ପ୍ରକରଣ, ପାଣିପାଗର ପୂର୍ବାନୁମାନରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ

→ ଅନୁଭବିକ ଏବଂ ତତ୍ତ୍ଵାଧାରିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା (Empirical and Theoretical Probability) :
(i) ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ଧାରଣା ସାଧାରଣତଃ, ପରୀକ୍ଷଣ (Experiments) ଓ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ (observation) ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୁଏ ।
ମନେରଖ : ମୁଦ୍ରା ଟସ୍‌ରେ ମୁଦ୍ରାଟି ସର୍ବଦା ଅପ୍ରବଣ ଓ ସମତୁଲ୍ୟ । ଏହି Adjective ଦ୍ଵୟକୁ ବ୍ୟବହାର ନକଲେ ମଧ୍ୟ ଆମେ ମୁଦ୍ରାଟିକୁ ଅପ୍ରବଣ ଓ ସମତୁଲ୍ୟ ବୋଲି ଧରିନେବା ।

(ii) ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଉଦ୍ଭବ ଫଳାଫଳର ପ୍ରକୃତ, ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଇ ଘଟଣାଟିର ସତ୍ୟତା ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଇ ଘଟଣାଟିର ସତ୍ୟତା ନିରୂପଣ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା କରାଗଲେ ଏହି ପ୍ରକାର ସମ୍ଭାବ୍ୟତାକୁ ଅନୁଭବ ସିଦ୍ଧ ବା ଆନୁଭବିକ (Empirical) ସମ୍ଭାବ୍ୟତା କୁହାଯାଏ ।

(iii) ମୁଦ୍ରା ଟସ୍ କରିବା, ଲୁଡୁଗୋଟି ଗଡ଼ାଇବା ଭଳି ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଆମେ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପାଇପାରିବା ।

(iv) ମୁଦ୍ରାକୁ ଟିସ୍ କଲେ ଆମେ H କିମ୍ବା T ପାଇପାରିବା । ଟସ୍ କରିବାର ପୂର୍ବରୁ ଆମେ କହିପାରିବା କି ପଡ଼ିଥିବା ପାର୍ଶ୍ୱଟି H କିମ୍ବା T ହେବ । କାରଣ ଏଠାରେ ଫଳାଫଳ କୌଣସି ନିୟମର ଅଧୀନ ନୁହେଁ ।
(v)
ଏକଥର ମୁଦ୍ରା ଟସ୍‌ରେ P(H) = P(T) = \(\frac{1}{2}\)
ସେହିପରି ଏକଥର ଲୁଡୁଗୋଟି ଗଡ଼ାଇବାରେ P(1) = P(2) = …….. P(6) = \(\frac{1}{6}\)

(vi) ଆନୁଭବିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା, ତତ୍ତ୍ଵାଧାରିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ପାଇଁ ଏକ ଧାରକ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଥମଟି ପରୀକ୍ଷଣ ସିଦ୍ଧ ହୋଇଥବାବେଳେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ପ୍ରକାରର ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଉଦ୍ଭବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

(vii) ଗୋଟିଏ ଘଟଣା E ହେଲେ ତତ୍ତ୍ଵାଧାରିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ଅନୁଯାୟୀ

ଏଠାରେ m = ଫଳର ବାରମ୍ବାରତା ଓ n = ସମୁଦାୟ ଗୋଟି ପଡ଼ିବାର ସଂଖ୍ୟା ।

→ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ :

• ପରୀକ୍ଷଣରେ ଯଦି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫଳ ଯଦି ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଘଟେ, ତେବେ ଉକ୍ତ ଫଳର ସମ୍ଭାବ୍ୟତା 1 ସହ ସମାନ ହେବ ।
• ପରୀକ୍ଷଣରେ ଯଦି ଫଳ ନ ଉପୁଜେ ତେବେ ଏହାର ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ‘0’ ।
  ∴ 0 ≤ P(E) ≤ 1

→ ସେଟ୍ ତତ୍ତ୍ବ ଉପରେ ଆଧାରିତ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ଧାରଣା :

ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପନ୍ଥା । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ମୁଦ୍ରା ଟସ୍ ଉଦାହରଣ ନେବା ।

ସେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ସଂଜ୍ଞା ଓ ଧାରଣା ଗଣିତଜ୍ଞ Kalmogorov ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
(i) ମନେକର ଏକ ଅପ୍ରବଣ ମୁଦ୍ରାକୁ ଟସ୍ କରାଗଲା । ଫଳ H ଓ Tରୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ପଡ଼ିବ ।
(ii) ସମସ୍ତ ଫଳାଫଳମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ସେଟ୍‌କୁ S (Sample Space) କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାକୁ ଦୁଇଥର ଟସ୍ କଲେ S = {HH, HT, TH, TT}
(iv) ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଲୁଡୁ ଗୋଟିକୁ ଦୁଇଥର ଗଡ଼ାଇବା ଦ୍ଵାରା ବା ଦୁଇଟି ଲୁଡୁଗୋଟିକୁ ଏକ ସଙ୍ଗେ ଗଡ଼ାଇବାଦ୍ୱାରା ଆମେ ଯେଉଁ sample spaceଟି ପାଇବା ତାହା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ।
S = {11, 12, 13, 14, 15, 16
21, 22, 23, 24, 25, 26
31, 32, 33, 34, 35, 36
41, 42, 43, 44, 45, 46
51, 52, 53, 54, 55, 56
61, 62, 63, 64, 65, 66}
(v)ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାକୁ ଦୁଇଥର ଟସ୍କକଲେ Sample Spaceର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଫଳ ସଂଖ୍ୟା 2² । ସେହିପରି nଥର ଟସ୍ କଲେ | S | = 2_n ହେବ ।
(vi) ଗୋଟିଏ ଲୁଡୁଗୋଟିକୁ ଦୁଇଥର ଗଡ଼ାଇଲେ Sample space ର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ସଂଖ୍ୟା 6² = 36 1 ସେହିପରି nଥର ଗଡ଼ାଇଲେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଫଳାଫଳ | S | = 6_n ହେବ ।

ନିମ୍ନ ଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଥରେ, ଦୁଇଥର ଓ ତିନିଥର ମୁଦ୍ରା ଟସ୍‌ର ଫଳାଫଳ ସ୍ଥିରିକୃତ ହୋଇଛି ।

ଗୋଟିଏ ଲୁଡୁଗୋଟିକୁ ଥରେ ଗଡ଼ାଇଲେ ଗଠିତ ସେଟ୍ {H, T}
ଦୁଇଥର ଗଡ଼ାଇଲେ ଗଠିତ ସେଟ୍ = {HH, HT, TH, TT}
ତିନିଥର ଗଡ଼ାଇଲେ ଗଠିତ ସେଟ୍ = {HHH, HHT, HTH, HTT, THH, THT, TIH, TIT}
ଏକ ପରୀକ୍ଷଣରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସମସ୍ତ ଫଳାଫଳଗୁଡିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସେଟ୍‌କୁ ପରୀକ୍ଷଣର Sample Set କୁହାଯାଏ ।

→ ଘଟଣା (Event) :
ପରୀକ୍ଷଣରେ ଲବ୍‌ଧ Sample space S ହେଲେ, ଏହାର କୌଣସି ଉପସେଟ୍ E ।

ମନେକର ଘଟଣା E ‘ଅତି କମ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ T ଥ‌ିବାକୁ’ ସୂଚାଏ ।
ଏଠାରେ Sରେ ଥ‌ିବା ଫଳାଫଳ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ {HT, TH, TT} ଫଳ ତିନୋଟି E ଘଟଣାର ଅନୁକୂଳ ଅର୍ଥାତ୍ E ଦ୍ଵାରା ଅନୁଗୃହୀତ ଫଳାଫଳ ଅଟନ୍ତି ।
ସୁତରାଂ E = {HT, TH, TT}

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 5 ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଓ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟସେନା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 5 ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଓ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟସେନା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ସୁଭାଷଙ୍କ ଆଦ୍ୟ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା :

• ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ୧୮୯୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଜାନୁୟାରୀ ୨୩ ତାରିଖରେ କଟକର ଏକ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ପିତା ଥିଲେ ଆଇନଜୀବୀ ଜାନକୀନାଥ ବୋଷ । ସେ କଟକର ରେଭେନ୍ସା କଲିଜିଏଟ୍ ସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ ।
  
• ସେ ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ, ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଓ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁରଙ୍କର ବାଣୀ ଓ ବେନିଟୋ ମୁସ୍କୋଲିନି, ମୁସ୍ତାଫା କମଲ ପାଶା, କାଉଣ୍ଟ ଡି କାଲୁର ଓ ଗାରିବାଲ୍ଟିଙ୍କ ଭଳି ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ତଥା ଆମେରିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଓ ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଟକର ରେଭେନ୍ସା କଲିଜିଏଟ୍‌ରେ ପାଠ ପଢୁଥିବା ସମୟରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରି ସ୍କୁଲ ହଷ୍ଟେଲରେ ଖୁଦିରାମ ଦିବସ ପାଳନ କରିଥିଲେ ।
• ପ୍ରେସିଡ଼େନ୍ସି କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟୟନ କାଳରେ ଭାରତୀୟ ବିରୋଧୀ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଫେସର ସି.ଏଫ୍.ୱେଟେନ୍‌ଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ମାଡ଼ ମରାଗଲା । ସେ ନିଜକୁ ନିଘୋଷ ବୋଲି କହିଲେ ନାହିଁ କି ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନଙ୍କ ନାମ ପ୍ରକାଶ କଲେ ନାହିଁ ।
• ଏହି ଘଟଣାରେ କ୍ଷମା ନ ମାଗିବାରୁ ୧୯୧୬ରେ ସେ କଲେଜରୁ ବହିଷ୍କୃତ ହେଲେ ।
• ପରେ ସେ କୋଲକାତାର ସ୍ଫଟିସ୍ କଲେଜରୁ ଦର୍ଶନ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ; ମାତ୍ର ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ୧୯୧୯ରେ କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ଚାଲିଗଲେ ।
• ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ସୁଭାଷ ଆଇ.ସି.ଏସ୍. ପରୀକ୍ଷାରେ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନ ହାସଲ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନଜନକ ପଦବୀକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ସ୍ଵଦେଶକୁ ଫେରି ଆସିଲେ ।

→ ରାଜନୀତିକ ଜୀବନ :

• ୧୯୨୩ ମସିହାରେ ସୁଭାଷ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇ ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ କମିଟିର ସଭାପତି ହେଲେ । ତାଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଗୁରୁ ଥିଲେ ମହାନ୍ ନେତା ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ ।
• ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ସେ କୋଲକତା ନଗର ନିଗମର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି ଓ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶ୍ରମିକ କଂଗ୍ରେସର ଅଧ୍ୟକ୍ଷଭାବେ ମଧ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଇଂରେଜ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ସନ୍ଦେହରେ ଗିରଫ କଲେ ଏବଂ ଏହାର ଏକବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କୁ ବର୍ମାର ମାଣ୍ଡେଲା ଜେଲକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କ ‘ଭାରତୀୟ ସଂଗ୍ରାମ’’ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । କଟକ ଓ ପୁରୀରେ ଥୁବା ତାଙ୍କ ପୈତୃକ ବାସଭବନକୁ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ପରିଣତ କରାଯାଇଛି ।
• ୧୯୩୮ ମସିହାର ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ହରିପୁର ଅଶନ ଓ ୧୯୩୯ ମସିହାର ତ୍ରିପୁରୀ ଅବେଶନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ବିରୋଧ ସତ୍ତ୍ଵେ ସେ ସଭାପତି ହୋଇଥିଲେ ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ହେବାରୁ ସେ କଂଗ୍ରେସ ତ୍ୟାଗ କରି ୧୯୩୯ ମେ’ ୩ ତାରିଖରେ ଫରୱାର୍ଡ଼ ବ୍ଲକ୍ ନାମକ ଏକ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ଗଠନ କଲେ ।
• ଇଂରେଜ ସରକାର ସୁଭାଷଙ୍କୁ ୧୯୪୦ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨ ତାରିଖରେ ଗିରଫ କରି କୋଲକତାରେ ନଜରବନ୍ଦୀ କରି ରଖୁଥିଲେ ।
• ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ନିମନ୍ତେ ବାହାରେ ରହି ଲଢ଼େଇ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ଛଦ୍ମବେଶରେ ଭାରତ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ମଧ୍ୟଦେଇ ୧୯୪୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୫ ତାରିଖରେ ସେ ବର୍ଲିନ୍‌ଠାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ।

→ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜ ଗଠନ :

1. ଜର୍ମାନ ସରକାରଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ସୁଭାଷ ବର୍ଲିନ୍‌ଠାରେ ‘ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଆର୍ମି’ ବା ‘ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ’ ଗଠନ କଲେ । ସୈନ୍ୟମାନେ ‘ଜୟହିନ୍ଦ୍’ଧ୍ଵନି ବ୍ୟବହାର କରି ତାଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଦେଉଥିଲେ ।
2. ୧୯୪୧ରେ ସୁଭାଷ ବୋଷ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ରେଡ଼ି ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ୧୯୪୨ଫେବୃଆରୀ ୧୯ରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଗୁପ୍ତ ବେତାର ବାର୍ତ୍ତା ସମଗ୍ର ଦେଶ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେପ୍ରସାରଣ କରିଥିଲେ ।
3. ଜର୍ମାନୀ ଶାସକ ହିଟ୍‌ଲର୍‌ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରି ସେ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ହିଟ୍‌ଲର୍ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ନ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସୁଭାଷଙ୍କ ନିରାପଦ ଜାପାନ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ ।
4. ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ପରିଚିତ କରାଇ ହିଟଲର୍ କହିଥିଲେ, ‘ମୁଁ କେବଳ ଆଠକୋଟି ଲୋକଙ୍କର ଶାସନ, ମାତ୍ର ସୁଭାଷ ଚାଳିଶ କୋଟି ଲୋକଙ୍କର ନେତା ।
   
5. ସେତେବେଳେ ଜାପାନ ସମଗ୍ର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଅପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ଶକ୍ତି ଥିବାରୁ ନେତାଜୀ ଜାପାନ ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟି ନିବଦ୍ଧ କଲେ । ଜାପାନକୁ ରାଜି କରି ବ୍ରିଟିଶ୍-ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କଲେ ।
6. ଜାପାନରେ ବାସ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ରାସବିହାରୀ ବୋଷ ଓ କ୍ୟାପଟେନ୍ ମୋହନ ସିଂହଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
7. ରାସବିହାରୀଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣକ୍ରମେ ସୁଭାଷ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ନେତୃତ୍ଵ ନେବାପାଇଁ ଜାପାନ ଯାଇଥିଲେ ।
8. ୧୯୪୩ ଜୁଲାଇ ୨ ତାରିଖରେ ସୁଭାଷ ଜାପାନରେ ପହଞ୍ଚି ବ୍ୟାଙ୍କକ୍‌ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ମିଳନୀର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଘ ଓ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ନେତୃତ୍ଵ ନେଲେ ।
9. ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ସୈନ୍ୟମାନେ ସୁଭାଷଙ୍କୁ ‘ନେତାଜୀ’ ଆଖ୍ୟାରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ।
10. କ୍ରମେ ସୈନ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିବାରୁ ସୁଭାଷ ଏହାର ପୁନର୍ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ଉନ୍ନତି ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆଣିବା ପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।
11. ସୁଭାଷ ବୋଷ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜକୁ ଚାରୋଟି ଯୋଦ୍ଧା ବାହିନୀରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
12. ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ୪ଟି ବ୍ରିଗେଡ୍ – ଗାନ୍ଧି ବ୍ରିଗେଡ୍, ନେହେରୁ ବ୍ରିଗେଡ୍, ଆଜାଦ୍ ବ୍ରିଗେଡ୍, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମହିଳା ଶାଖା ଝାନ୍ସୀ ରାଣୀ ବ୍ରିଗେଡ୍ ।
13. କ୍ୟାପ୍‌ଟେନ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସେହଗଲ ମହିଳା ଶାଖା ଝାନ୍‌ସୀ ରାଣୀ ବ୍ରିଗେଡ଼ର ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ।
14. ଭାରତ ସରକାର କ୍ୟାପ୍‌ନ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସେହଗଲଙ୍କୁ ୧୯୯୮ରେ ପଦ୍ମଭୂଷଣ ସମ୍ମାନରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ।

→ ସରକାର ଗଠନ :

• ୧୯୪୩ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୧ ତାରିଖରେ ସୁଭାଷ ସିଙ୍ଗାପୁରଠାରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଜାପନ, ଜର୍ମାନୀ, ଇଟାଲୀ, ମିଆଁମାର, ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ଚୀନ୍, ଫିଲିପାଇନ୍ସ ଓ ମାଞ୍ଚୁରିଆ ଏହି ସରକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ ।
• ସୁଭାଷ ଏହି ସରକାରର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ପ୍ରଧାନ ସେନାପତି ଥିଲେ I ବହିର୍ଦ୍ଦେଶ ବିଭାଗ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ବିଭାଗ ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିଲା ।
• ସାମରିକ ଶକ୍ତି ବଳରେ ଭାରତ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ ବିତାଡ଼ିତ କରିବା ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
• ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ସୁଭାଷ ଭାରତର ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କଲେ ।
• ସେ କହୁଥିଲେ ‘‘ତୁମେ ମୋତେ ରକ୍ତ ଦିଅ, ମୁଁ ତୁମକୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦେବି ।’’

→ ଭାରତ ଅଭିଯାନ :

• ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଓ ତାଙ୍କ ‘ଦିଲ୍ଲୀ ଚଲୋ’ ଓ ‘ଜୟହିନ୍ଦ୍’ ମନ୍ତ୍ରରେ ଉଦ୍ଦୀପ୍ତ ହୋଇ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ବାହିନୀ ଭାରତର ପୂର୍ବ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଲା ।
• ୧୯୪୩ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୬ ତାରିଖରେ ଜାପାନ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ସୁଭାଷ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜର ଦାୟିତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେ ଦୁଇଟି ଦ୍ବୀପର ନାମ ଯଥାକ୍ରମେ ‘‘ଶହୀଦ୍’ ଓ ‘‘ସ୍ଵରାଜ’’ ରଖୁଥିଲେ ।
• ନେତାଜୀଙ୍କ ଗଣଧ୍ଵନି ଥୁଲା – ‘ଦିଲ୍ଲୀ ଚଲୋ’’ ଓ ‘ଜୟହିନ୍ଦ୍’ ।
• ୧୯୪୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସରେ ସେ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରହ୍ମଦେଶ (ମିଆଁମାର) ସୀମା ପାର ହୋଇ ମଣିପୁରରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ କୋହିମା ଦଖଲ କରି ସେଠାରେ ଭାରତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।
• ମଣିପୁରର ରାଜଧାନୀ ଇମ୍ଫାଲ ଦଖଲ କରିବାକୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା ଫଳରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ଯୋଗାଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇପଡ଼ିଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପରାଜୟ ହେତୁ ଜାପାନର ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିବା ସମ୍ଭବପର ନ ଥିଲା । ପୁନଶ୍ଚ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସେନା ସେତେବେଳକୁ ଆସାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଡ଼ିଆସି ସେହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ କରିସାରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଇଥିଲା ।
• ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ତିନି ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ସାହାନୱାଜ ଖାଁ, ପ୍ରେମ ସେହଗଲ ଓ ଗୁରୁଦୟାଲ ସିଂ ଧୂନ୍ ୧୯୪୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସରେ ଗିରଫ ହେଲେ ନଭେମ୍ବର ୫ ତାରିଖରେ ଲାଲକିଲ୍ଲାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସାମରିକ ଅଦାଲତର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲେ ।
• ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବେ ଅଭିହିତ କରି ଭାରତୀୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଗିରଫ ଓ ବିଚାର ବିରୋଧରେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ବିକ୍ଷୋଭ, ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଓ ହରତାଳ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ସମସ୍ତ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ସେମାନଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଦାବି କଲେ । ଦେଶର ପ୍ରମୁଖ ଆଇନଜୀବୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ମକଦ୍ଦମା ଲଢ଼ିଲେ ।
• ସାମରିକ ଅଦାଲତ ସେମାନଙ୍କୁ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିଥିଲେ ହେଁ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧ ପ୍ରବଳ ଜନମତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ ୱାଭେଲ୍‌ ୧୯୪୬ ଜାନାୟାରୀ ୧ ତାରିଖରେ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଦେଇଥିଲେ ।
• ୧୯୪୫ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୮ ତାରିଖରେ ଜାପାନର ଫର୍ମୋଜାରୁ ଟୋକିଓକୁ ଯାଉଥିବାବେଳେ ସେ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ସମ୍ବାଦ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଏହି ସମ୍ବାଦକୁ ଅନେକ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
• ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କଲେ ନେତାଜୀଙ୍କର ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ଅଭିଯାନର ଫଳାଫଳ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜଶକ୍ତିକୁ ଚରମ ଆଘାତ ଦେଇ ଏହା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ମାର୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା ।
• ସୁଭାଷ ବୋଷ ଭାରତର ସ୍ବାଧୀନତାର ସ୍ବାଦ ଚାଖ୍ ନ ପାରିଥିଲେ ଜଣେ ଦେଶପ୍ରେମୀ ଓ ଅନନ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବେ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମାନସପଟରେ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବେ ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୮୯୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୨୩) ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ ।
୧୯୧୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସୁଭାଷ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି କଲେଜରୁ ବହିଷ୍କୃତ ।
୧୯୧୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ସୁଭାଷଙ୍କ କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ଗମନ ।
୧୯୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଆଇ.ସି.ଏସ୍. ପରୀକ୍ଷାରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନ ହାସଲ ।
୧୯୨୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ।
୧୯୨୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କୋଲ୍‌କତା ନଗର ନିଗମର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧ‌ିକାରୀ ଭାବେ ସୁଭାଷ ନିର୍ବାଚିତ ।
୧୯୨୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସୁଭାଷଙ୍କୁ ବର୍ମାର ମାଣ୍ଡାଲେ ଜେଲକୁ ପ୍ରେରଣ ।
୧୯୩୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଂଗ୍ରେସର ହରିପୁର ଅଧ‌ିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଂଗ୍ରେସର ତ୍ରିପୁରୀ ଅଧୂବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମେ ୩) ସୁଭାଷଙ୍କଦ୍ଵାରା ‘ଫରୱାର୍ଡ଼ ବ୍ଲକ୍‌’ ନାମକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗଠନ ।
୧୯୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୨) ସୁଭାଷ କୋଲ୍‌କତାରେ ଗିରଫ ଓ ନଜରବନ୍ଦୀ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୨୬) ଛଦ୍ମବେଶରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ଭାରତ ପରିତ୍ୟାଗ ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୫) ମୁସଲମାନ ବେଶରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ବର୍ଲିନ୍‌ରେ ପଦାର୍ପଣ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୧୯) ଜର୍ମାନୀରୁ ସୁଭାଷଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ବେତାର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଫେବୃୟାରୀ ୮) ସୁଭାଷଙ୍କର କିଲେ ବନ୍ଦରରୁ ଜାପାନ ଯାତ୍ରା ।

୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁନ୍ ୧୩) ସୁଭାଷଙ୍କର ଟୋକିଓ ସହରରେ ପଦାର୍ପଣ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୨) ସୁଭାଷଙ୍କ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ପଦାର୍ପଣ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅକ୍ଟୋବର ୨୧) ସୁଭାଷଙ୍କଦ୍ଵାରା ସିଙ୍ଗାପୁରଠାରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ସରକାର ଗଠନ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର ୬) ସୁଭାଷଙ୍କର ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜର ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୪୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍) ସୁଭାଷଙ୍କ ମଣିପୁର ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ ଏବଂ କୋହିମା ଦଖଲ ।
୧୯୪୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର) ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ତିନି ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ଗିରଫ ।
୧୯୪୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୮) ସୁଭାଷଙ୍କ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୧) ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ତିନି ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ଼ ୱାଭେଲ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ମୁକ୍ତ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 4 ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 4 ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶେଷ ଗଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବାପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ତୀବ୍ର ଓ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା । ତେଣୁ ଇତିହାସରେ ଏହା ‘ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ’ ନାମରେ ଖ୍ୟାତ ।
• ୧୯୩୯ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩ ତାରିଖରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
  
• ତତ୍କାଳୀନ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ ଲିନ୍‌ଲିଥ୍‌। ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ କିମ୍ବା ଭାରତୀୟ ନେତୃବର୍ଗଙ୍କ ସହ ବିନା ପରାମର୍ଶରେ ଭାରତକୁ ମିତ୍ରଶକ୍ତିର ପକ୍ଷଭୁକ୍ତ କରାଇଥିଲେ । ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ ୧୯୩୯ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୪ରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କଲା ଯେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜର ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ଏକ ଜନପ୍ରିୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସମ୍ମତି ନ ମିଳିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମିତ୍ରଶକ୍ତିକୁ କୌଣସି ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ ନାହିଁ ।
• ୧୯୩୯ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ ବୈଠକ ସରକାରଙ୍କ ଘୋଷଣାର ଦୃଢ଼ ନିନ୍ଦା କରିବା ସହ ଆଠଟି ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳକୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ।

• ପରିସ୍ଥିତିର ଜଟିଳତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ଦୁଇଟି ସର୍ଭରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲା । ପ୍ରଥମତଃ ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତି ପରେ ଭାରତକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ ଓ ଦ୍ବିତୀୟତଃ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ସମସ୍ତ ଦଳର ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ନେଇ ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟ ସରକାର ଅବସ୍ଥାପିତ ହେବ ।
• ଇଂରେଜ ସରକାର ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ କେତେକ ସୁବିଧା ଦେବା ନିମନ୍ତେ ୧୯୪୦ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୮ ତାରିଖରେ ଘୋଷଣା ଜାରି କରିଥିଲେ ।
• ‘ଅଗଷ୍ଟ ଦାନ’ ନାମରେ ପରିଚିତ ଏହି ଘୋଷଣାକୁ କଂଗ୍ରେସ ଓ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାକ କଲେ ।
• ଏହା ପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ୧୯୪୧ ସୁଦ୍ଧା ୨୫,୦୦୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଗିରଫ ହୋଇଥିଲେ ।
• ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟାଗ୍ରହର ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଯଥାକ୍ରମେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ବିନୋବା ଭାବେ ଓ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଥିଲେ ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟାଗ୍ରହର ପ୍ରଭାବରେ ଆମେରିକା, ଚୀନ୍ ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଏପରିକି ଇଂଲଣ୍ଡର ଜନସାଧାରଣ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିନେବାପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇଲେ ।

→ କ୍ରିପ୍‌ସ୍ ମିଶନ :

• ଇଂଲଣ୍ଡର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ୍ ଏସ୍. ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ ୧୯୪୨ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ସଦସ୍ୟ ସାର୍ ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ଼ କ୍ରିପ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୂ ଦଳ ଭାରତ ପଠାଇଥିଲେ ।
• ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ଅଧିକାର ଦିଆଯିବ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ଭାରତବାସୀ ନିଜ ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନ କ୍ରିପସ୍ ମିଶନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲା ଯେ ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶରୂପେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇବେ, ମାତ୍ର କୌଣସି ପ୍ରଦେଶ ଏହି ସମ୍ବିଧାନକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କଲେ ପୃଥକ୍ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରିବ । କ୍ରିପସ୍ ମିଶନର ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ସବୁଦଳ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ ।
  

→ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରସ୍ତାବ :

1. ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧଜନିତ ନୈରାଶ୍ୟ, ଅନିଶ୍ଚିତତା ଓ ଅବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ଦେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ିବ ବୋଲି କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କର ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହେଲା । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ବିରୋଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କଲେ ।
2. ୧୯୪୨ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୪ ତାରିଖ ଦିନ ୱାର୍ଦ୍ଧାଠାରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ଏକ ଐତିହାସିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ଯେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନର ଅବସାନ ଘଟିବା ଉଚିତ ଏବଂ ଏଥପାଇଁ ‘ଭାରତ ଛାଡ଼’ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
3. ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୭ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇଠାରେ କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ଅଧିବେଶନରେ ସଭାପତି ମୌଲାନା ଆବୁଲ କାଲାମ ‘ଭାରତ ଛାଡ଼’ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅର୍ଥ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କଲେ ଓ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୮ ତାରିଖରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲା ।
4. ଗାନ୍ଧିଜୀ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ‘କର ବା ମର’ ଆହ୍ବାନ ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା :
  (i) ଶ୍ରମିକ ଓ କୃଷକମାନେ ଭୂରାଜସ୍ୱ ଦେବା ବନ୍ଦ କରିବେ, ଇଂରେଜ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ କୌଣସି ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ବିକ୍ରି କରାଯିବ ନାହିଁ ଓ କାଗଜ ନୋଟ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ନାହିଁ ।
  (ii) ରାସ୍ତାଘାଟ, ଯାନବାହନ, ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ଓ ରେଳ ବିଭାଗକୁ ଅଚଳ କରାଯିବ ।
  (iii) ଥାନା, କୋର୍ଟ ଓ ଜେଲଖାନାକୁ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଆୟତ୍ତରେ ରଖାଯିବ ।
  (iv) ସାଧାରଣ ଜନତା ଅହିଂସା ମାର୍ଗ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ।
• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହେବାର ପରଦିନ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଓ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କମିଟି ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଗଲା ।
• ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ, ମୌଲାନା ଆବୁଲ କାଲାମ ଆଜାଦ୍, ଜେ.ବି. କ୍ରିପାଳିନି, ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ପନ୍ଥ ଆଦି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅହମ୍ମଦାବାଦ ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଗଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ପୁନାର ଆଗା ଖାଁ ପାଲେସ୍‌ରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା ।
• ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରାଗଲା । ସମାଜବାଦୀ ଦଳର ନେତା ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣ, ରାମମନୋହର ଲୋହିଆ ଓ ଅରୁଣା ଆସଫ୍ ଅଲ୍ଲୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରିଚାଳିତ ହେଲା ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ବ୍ୟାପକତା :

• ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ମୁମ୍ବାଇ ୱାୟରଲେସ୍ କେନ୍ଦ୍ରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏଥ‌ିରେ କୃଷକମାନେ ଥାନା ଘେରାଉ କରି ପୋଲିସ୍ ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ ଆୟତ୍ତାଧୀନ କରିଥିଲେ ।
• ଗୁଜରାଟରେ ହରତାଳ ପାଳନ କରାଯାଇ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ବନ୍ଦ କରାଯାଇଥିଲା ।
• କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ସରକାରୀ ଅଫିସ୍, ରେଳଷ୍ଟେସନ୍ ଓ ଡାକଘର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ କ୍ରୋଧର ଶିକାର ହେଲା ।
• ବଙ୍ଗଳା ଓ ବିହାରରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ‘କର ବା ମର’ ମନ୍ତ୍ରରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇ ସାଧାରଣ ଜନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲୁ ରଖୁଥିଲେ ।
• ୧୯୪୨ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୧ ତାରିଖରେ ଛାତ୍ରମାନେ ପାଟନା ସଚିବାଳୟର ପୂର୍ବ ଦ୍ଵାରରେ ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।
• ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ହରତାଳ, ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଓ ସଭାସମିତି କରାଯାଇ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ କରାଗଲା ।

→ ସରକାରଙ୍କ ଦମନ ପ୍ରକ୍ରିୟା :

1. ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ତୀବ୍ରତା ଦେଖ୍ ତାକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ଇଂରେଜ ସରକାର ବହୁ ଅମାନୁଷିକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
2. ସରକାର ସଭା ଓ ଶୋଭଯାତ୍ରାକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଲାଠିପ୍ରହାର ଓ ଗୁଳିଚାଳନା ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣାରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।
3. ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚଢିଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ୍ ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସରେ ୧୯୪୨ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଶମନର କାରଣ :

• ନେତୃତ୍ୱ ଓ ସଙ୍ଗଠନର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ପ୍ରଶମିତ ହୋଇଥିଲା ।
• କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ବୟର ଅଭାବ ଥିଲା ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜା, ଜମିଦାର ଓ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସପକ୍ଷରେ ନଥିଲେ ।
• ମୁଖ୍ୟତଃ ସରକାରଙ୍କ ସଶସ୍ତ୍ର ଦମନଲୀଳା ଯୋଗୁଁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଶମିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ :

• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଇଂରେଜ ଶାସନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ରୂପେ ଦୋହଲାଇ ଦେଇଥିଲା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇଁ ବାଟ ଫିଟାଇ ଦେଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯଥାର୍ଥରେ ଏକ ବିପ୍ଳବ ଭାବେ ଆଖ୍ୟାୟିତ ହୋଇ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା ।
• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ୧୭୮୯ ମସିହାର ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବ ଓ ୧୯୧୭ ମସିହାର ରୁଷ ବିପ୍ଳବ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।

→ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା :

1. ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ହାସଲ କରିଥିଲା ।
2. ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଦୁଇଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପୋଲିସ୍ ଓଡ଼ିଶାର ସବୁ କଂଗ୍ରେସ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କଲା ଓ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ଦଖଲ କରିନେଲା ।
3. ମାଳତୀ ଚୌଧୁରୀ ଓ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦ୍ବିବେଦୀ ଅଗଷ୍ଟ ୧୧ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇ କଂଗ୍ରେସ ଅଧ‌ିବେଶନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ସେମାନେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ ପରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ତୀବ୍ର ରୂପ ଧାରଣ କଲା ।
4. ପୋଲିସ୍‌ର ମୁକାବିଲା କରିବାପାଇଁ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା– ‘ରକ୍ତ ବାହିନୀ’, ‘ସଂଗ୍ରାମ ବାହିନୀ’ ଓ ‘ମରଣ ବାହିନୀ’ ।

→ ଓଡ଼ିଶାରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

• କଂଗ୍ରେସ ପକ୍ଷରୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସମ୍ବଳିତ ହାତଲେଖା ପ୍ରଚାରପତ୍ର ସାଧାରଣରେ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଖଜଣା ବନ୍ଦ କରିବା, ସରକାରୀ ଗୋଦାମ ଲୁଣ୍ଠନ କରିବା, ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିବା, ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ବନ୍ଦ କରିବା, ଯୋଗାଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବା, ଧର୍ମଘଟ ପାଳନ କରିବା ଓ ପଞ୍ଚାୟତ ଗଠନ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• 3ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

→ ଓଡ଼ିଶାରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ବ୍ୟାପକତା :

• କଟକର ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ ସମ୍ମୁଖରେ ଛାତ୍ରମାନେ ସଭାକରି ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ । ଛାତ୍ରନେତା ବିବୁଧେନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର, ଅଶୋକ ଦାସ, ସୁରଜମଲ ଶାହା, ବିରେନ ମିତ୍ରଙ୍କନେତୃତ୍ଵରେ ଛାତ୍ରମାନେ କଲେଜ ଅଫିସ୍‌କୁ ପୋଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ।
• କଟକ ଜିଲ୍ଲା ବରୀ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ ଓ ରମାଦେବୀଙ୍କ ଗିରଫରେ ଉଭ୍ୟକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୧୭ରେ କାଇପଦର ଡାକଘରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଦେବାରୁ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୩ ଜଣ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ ଓ ୭ ଜଣ ଆହତ ହେଲେ ।
• ଭଦ୍ରକ-ନିକଟସ୍ଥ ଭଣ୍ଡାରୀପୋଖରୀଠାରେ ଦ୍ବାରିକା ଦାସ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୫,୦୦୦ ଲୋକ ଥାନା ଆକ୍ରମଣ କରି ସରକାରୀ କାଗଜପତ୍ର ନଷ୍ଟ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏକ ପୋଲ ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଥିଲେ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ୧୨ଟି ଗ୍ରାମକୁ ୨,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଜୋରିମାନା ହୋଇଥିଲା ।
• ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗ ଗ୍ରାମରେ ଚୌକିଦାର ପୋଷାକ ପୋଡ଼ି ଦେଇଥିବାରୁ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୧୦ ବା ୧୧ ଜଣ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ତୁଡ଼ିଗଡ଼ିଆ ଓ ଖାଇରାଡ଼ିହିରେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ନୀଳଗିରିର କିଛି ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।
• ତୁଡ଼ିଗଡ଼ିଆ ଓ ଖାଇରାଡ଼ିହିରେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ନୀଳଗିରିର କିଛି ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । ବାସୁଦେବପୁରର ଇରମଠାରେ କର ନ ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଜ୍ଞାବଦ୍ଧ ଲୋକମାନେ ୧୯୪୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୫ରେ ମେଲଣ ପଡ଼ିଆରେ ଏକ ସଭାରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ପୋଲିସ୍ ଡି.ଏସ୍.ପି.ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଗୁଳିଚାଳନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏଥିରେ ପରୀ ବେୱା ନାମକ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କ ସମେତ ୨୮ ଜଣ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ ଓ ୫୫ ଜଣ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ।

• ଇରମ୍ ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ସହିତ ତୁଳନୀୟ । ଇରମକୁ ଯଥାର୍ଥରେ ‘ରକ୍ତତୀର୍ଥ’ କୁହାଯାଏ ।
• ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ନିମାପଡ଼ାଠାରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୬ରେ ଖଜଣା ନ ଦେବାକୁ ସ୍ଥିର କରି ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ପୋଲିସ୍ ବାରଣକୁ ଲୋକମାନେ ନ ମାନିବାରୁ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ଉତ୍ସବ ମଳିକ ନାମକ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।
• କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାରେ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୨୧ ତାରିଖରେ ଲୋକମାନେ ମାତିଲି ଥାନା ଘେରାଉ କରିବାରୁ ପୁଲିସ୍‌ର ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୫ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । ଜଙ୍ଗଲରକ୍ଷୀକୁ ହତ୍ୟାକରିବାକୁ ମିଥ୍ୟା ଅଭିଯୋଗରେ ତାଙ୍କୁ ୧୯୪୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ବ୍ରହ୍ମପୁର ଜେଲ୍‌ରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାର ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତି ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ ।
• ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୨୪ରେ କୋରାପୁଟର ବହୁ ଲୋକ ପାପଡ଼ାହାଣ୍ଡିଠାରେ ଥ‌ିବା ଟୋଲ ଓ ଥାନା ଧ୍ବଂସ କରିବାରୁ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୧୫ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।
• ତାଳଚେରରେ ପବିତ୍ରମୋହନ ପ୍ରଧାନ ଓ ଢେଙ୍କାନାଳରେ ବୈଷ୍ଣବଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ।
• ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ୧୯୪୨ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୬ ତାରିଖରେ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନେ ମଢ଼ି ଥାନାର ଅସ୍ତ୍ରାଗାର, ତହସିଲ ଅଫିସ୍ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଅଫିସ୍‌ରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
• ସମ୍ବଲପୁରରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ବହୁ ମାତ୍ରାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ।
• ଜାତୀୟ ମହାସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ଜନସାଧାରଣ ବହୁ କଷ୍ଟ ସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ ।

ଐଢିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୭୮୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ ସଂଘଟିତ ।
୧୯୧୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ରୁଷ୍ ବିପ୍ଳବ ସଂଘଟିତ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩) ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୪) ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ମିତ୍ରଶକ୍ତିକୁ ସାହାଯ୍ୟ ନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅକ୍ଟୋବର ୨୨) କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୮) ‘ଅଗଷ୍ଟ ଦାନ’ ଘୋଷଣା ।
୧୯୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅକ୍ଟୋବର ୧୭) ବିନୋବା ଭାବେଙ୍କଦ୍ଵାରା ପାନାଉର୍‌ଠାରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଡିସେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା) ୨୫,୦୦୦ ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଗିରଫ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ) ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ଼ କ୍ରିପ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ଆଗମନ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୬ରୁ ୧୪) ଓ୍ୱାର୍ଦ୍ଧାଠାରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କମିଟି ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୭) ମୁମ୍ବାଇଠାରେ କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ଅଧ୍ବବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।

୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୯) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଗିରଫ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୧) ଛାତ୍ରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପାଟନା ସଚିବାଳୟର ପୂର୍ବ ଦ୍ଵାରରେ ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୦) ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଭାରତଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ବ୍ରିଟିଶ୍ ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସରେ ଘୋଷଣା ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୭) କାଇପଦର ଡାକଘରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୭) ଭଣ୍ଡାରୀପୋଖରୀରେ ୫୦୦୦ ଲୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ଥାନା ଆକ୍ରମଣ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୧) ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗରେ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ୧୦ ବା ୧୧ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୮) ଇରମ ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ସଂଘଟିତ, ୫୫ ଜଣ ଆହତ, ୨୮ ଜଣ ସହିଦ । (ଅଗଷ୍ଟ ୨୧) ମାତିଲି ଥାନା ଘେରାଉ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୨୧) ମାତିଲି ଥାନା ଘେରାଉ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୨୪) ପାପଡ଼ାହାଣ୍ଡି ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ଓ ୧୫ ଜଣଙ୍କର ପ୍ରାଣହାନ୍ତି ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୨୬) କାମାକ୍ଷାନଗରରେ ଥାନାପୋଡ଼ି ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯) ବ୍ରହ୍ମପୁର ଜେଲରେ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକଙ୍କୁ ଫାଶୀ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 3 ଭାରତରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 3 ଭାରତରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

• ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ନିଜକୁ ରଚନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ୍, ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟସେନଙ୍କ ଭଳି ଦେଶପ୍ରେମୀମାନେ ଉଗ୍ର ଜାତୀୟତାବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଜାରି ରଖିଥିଲେ ।
• ସାଇମନ କମିଶନ ଗଠନ ଘୋଷଣା ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟର ସୂତ୍ରପାତ କରିଥିଲା ।
• ୧୯୧୯ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଅନୁଧ୍ୟାନ ପାଇଁ ୧୯୨୭ ୧୯୧୯ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଅନୁଧ୍ୟାନ ପାଇଁ ୧୯୨୭ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ହେଲେ ଭାରତୀୟ ନ ଥବଲେ ।
• ୧୯୨୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସର ମାଡ୍ରାସ୍ ଅଧିବେଶନ ସାଇମନ କମିଶନକୁ ବର୍ଜନ କରିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା । ଏହି ନିଷ୍ପଭି ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ଓ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥୁଲା ।
  
• ୧୯୨୮ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୩ ତାରିଖରେ ସାଇମନ୍ କମିଶନ୍ ମୁମ୍ବାଇରେ ପଦାର୍ପଣ କରିଥିଲା । ‘ସାଇମନ୍ ଫେରିଯାଅ’ ଧ୍ଵନି ସହିତ କଳା ପତାକା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଭାରତୀୟମାନେ ଏହି କମିଶନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ(ଲାଲା ଲଜପତ୍ର ରାୟ)

• ସାଇମନ କମିଶନ ବିରୋଧୀ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ଲକ୍ଷ୍ନୌଠାରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଓ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ପଛ ଲାଠିମାଡ଼ର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଲାହୋରଠାରେ ଲାଲା ଲାଜପତ ରାୟ ଲାଠି ପ୍ରହାରରେ ଆଘାତପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ୧୯୨୮ ନଭେମ୍ବର ୧୭ ତାରିଖରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ଲାହୋରଠାରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଅଧିବେଶନ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵରାଜ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କଲା ।
• ୧୯୩୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖକୁ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୧ ଦଫା ସମ୍ବଳିତ ଶାସନ ସଂସ୍କାର ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କର ଆଗରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ସେ ସମସ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ ନ କଲେ ବାଧ୍ୟହୋଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବେ ବୋଲି ବଡ଼ଲାଟ୍ ଲର୍ଡ଼ ଇର୍‌ଉଇଙ୍କୁ ଜଣାଇଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ଲର୍ଡ଼ ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନଥିଲେ ।
• ଫଳରେ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆରମ୍ଭ :

• ୧୯୩୦ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୨ ତାରିଖରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମଠାରୁ ୨୪୧ ମାଇଲ ଦୂରସ୍ଥ ଗୁଜରାଟର ଦାଣ୍ଡି ନାମକ ସ୍ଥାନକୁ ୭୮ ଜଣ କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀଙ୍କ ସହ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିବାକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୩୦ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୬ ତାରିଖ ସକାଳେ ସେ ଦାଣ୍ଡିଠାରେ ପହଞ୍ଚି ଲୁଣ ମାରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମୁଠାଏ ବାଲି ଉଠାଇଥିଲେ । ଏହା ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗର ସଙ୍କେତ ଥିଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସାବରମତୀଠାରୁ ଦାଣ୍ଡି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୨୪୧ ମାଇଲ୍ ଦୂର ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରା ‘ଦାଣ୍ଡିଯାତ୍ରା’ ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

• ୧୯୩୦ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୯ ତାରିଖରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ସେଥ‌ିରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା; ଯଥା—
  (i) ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରି ଲୁଣ ମାରିବା, ମଦ ଦୋକାନ, ଅଫିମ ବିକ୍ରୟସ୍ଥାନ ଓ ବିଦେଶୀ ଲୁଗା ଦୋକାନ ଆଗରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ କରିବା ।
  (ii) ଚରଖାରେ ସୂତା କାଟିବା, ବିଦେଶୀ ଲୁଗାରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କରିବା ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ବର୍ଜନ କରିବା ।
  (iii) ଛାତ୍ରମାନେ ସ୍କୁଲ୍ ଓ କଲେଜ ବର୍ଜନ କରିବେ, ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଚାକିରିରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବେ ଓ ଓକିଲମାନେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ ବର୍ଜନ କରିବେ ।
  (iv) ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵରାଜ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସାତ୍ମକ ପନ୍ଥାରେ କରାଯିବ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ବିସ୍ତାର :

1. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆହ୍ଵାନକ୍ରମେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ବ୍ୟାପିଯାଇଥିଲା ।
2. ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଜନତା ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କଲେ ।
3. କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ଗୁଜରାଟ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ମାଡ୍ରାସ୍, ବମ୍ବେ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନାକଲେ ।
4. ବଙ୍ଗ, ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ।
5. ମହିଳାମାନେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥିଲେ । ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ ଓ ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ପଣ୍ଡିତ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ଥିଲେ ।
6. ସୀମାନ୍ତ ଗାନ୍ଧି ନାମରେ ପରିଚିତ ଖାନ୍ ଅବଦୁଲ୍ ଗଫର୍ ଖାନ୍ ‘ଖୁଦାଇ ଖୁଦ୍‌ମତଗାର’ ନାମକ ଏକ ସଂଗଠନ ଗଠନ କରି ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ୟାପକ କରିଥିଲେ ।
7. ନାଗାଲାଣ୍ଡର ରାଣୀ ଚୌଦିଲିଉଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ମଣିପୁରୀ ଓ ନାଗାମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦମନ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ :

• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର କଠୋର ପଦକ୍ଷେପମାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ନିରୀହ ଜନତା ଉପରେ ଗୁଳିବର୍ଷଣ ଓ ଲାଠିଚାଳନା କରାଯାଇଥିଲା ଓ ଗାନ୍ଧି, ନେହେରୁ ପ୍ରଭୃତି ନେତାମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା । କଂଗ୍ରେସକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟଗ୍ର ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା । ତେଣୁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ଦମନମୂଳକ ପନ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଆପୋଷ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

→ ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ :

• ଭାରତ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରିବାପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଡକାଇଥିଲେ ।
• ଏଥିରେ କଂଗ୍ରେସ ଯୋଗ ନ ଦେବାରୁ ଏହା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ବିନା କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଆଲୋଚନା ସଫଳ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଇଂରେଜ ସରକାର ଅନୁଭବ କଲେ ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ତୁଙ୍ଗ ନେତାମାନଙ୍କୁ ୧୯୩୧ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ମାସରେ କାରାଗାରରୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

→ ଗାନ୍ଧି-ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଚୁକ୍ତି :

1. ବଡ଼ଲାଟ୍ ଲର୍ଡ଼ ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଓ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୩୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖରେ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ସମସ୍ତ ଦମନମୂଳକ ଆଇନ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
3. ସରକାର ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ବାଜ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବା ସମ୍ପଭି ଫେରସ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରତି କୋହଳ ନୀତି ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
4. ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳବାସୀଙ୍କୁ ନିଜ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଲୁଣ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାର ଅଧିକାର ଦିଆଗଲା ।
5. ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବାପାଇଁ ତଥା ଦ୍ବିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ସମ୍ମତି ଦେଲା ।

→ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ :

• ୧୯୩୧ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୭ ତାରିଖରୁ ଡିସେମ୍ବର ୧ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲଣ୍ଡନରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀ କଂଗ୍ରେସର ଏକମାତ୍ର ପ୍ରତିନିଧ୍ ଭାବରେ ଏଥ‌ିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
• ଏଥ‌ିରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ୍‌ସେ ମାକ୍କୋନାଲଡ୍ ।
• ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ‘ଅର୍ଦ୍ଧନଗ୍ନ ଫକୀର’ ଭାବରେ ଆକ୍ଷେପ କରିଥିଲେ ।
• ସମ୍ରାଟ ପଞ୍ଚମ ଜର୍ଜ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ସହଯୋଗ କରିବାକୁ ଧମକ ଦେଇଥିଲେ ।
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଦାବିକୁ ଏହି ବୈଠକରେ ଉପେକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ ଓ ହରିଜନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ମାନସିକ ଗ୍ଳାନିରେ ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୯୩୧ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କଲେ ।

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପୁନରାରମ୍ଭ :

• ୧୯୩୧ରେ ଲର୍ଡ ୱିଲିଙ୍ଗଡନ୍ ଭାଇସ୍ରାୟ ହୋଇ ଆସିବା ପରେ ଗାନ୍ଧି-ଇରଉଇନ୍ ଚୁକ୍ତିର କେତେକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଉପେକ୍ଷା କଲେ ଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତି କଠୋର ମନୋଭାବ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
• ଦମନମୂଳକ ଅଧ୍ୟାଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟହାର ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହେବାରୁ ସେ ପୁନର୍ବାର ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଲେ ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମେତ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ କାରାରୁଦ୍ଧ କରି ନିର୍ଯାତନା ଦିଆଗଲା ।
• ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟର ଆଶଙ୍କା କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଘୋଷଣା କଲେ ।
• ୧୯୩୨ ଅଗଷ୍ଟରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ୍‌ ମାକ୍କୋନାଲ୍‌ ଦଳିତ ଓ ହରିଜନ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ପୃଥକ୍ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ ଘୋଷଣା କଲେ । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଦାବି କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ପୁନାର ୟେରାଭାଡ଼ା କାରାଗାରରେ ୧୯୩୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବରଠାରୁ ଆମରଣ ଅନଶନ ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
• ସରକାର ପୁନା ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଦଳିତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୃଥକ୍ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭାରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଆସନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କଲେ ।

→ ତୃତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ :

1. ୧୯୩୨ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୭ ତାରିଖରୁ ଡିସେମ୍ବର ୨୪ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ତୃତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲୁଥିବାରୁ କଂଗ୍ରେସ ଏହି ବୈଠକକୁ ବର୍ଜନ କରିଥିଲା ।
3. ସାଇମନ୍ କମିଶନ୍‌ର ସୁପାରିସକୁ ଭିଭିକରି ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟରେ ୧୯୩୫ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨ ତାରିଖରେ ଗୃହୀତ ଆଇନକୁ ‘ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ୧୯୩୫’ କୁହାଯାଏ ।

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ସମାପ୍ତି :

• ୧୯୩୩ ମେ ମାସରେ ହରିଜନ ସମସ୍ୟା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପାଇଁ ଓ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ମନର ଶୁଦ୍ଧିକରଣ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୨୧ଦିନିଆ ଅନଶନ ଘୋଷଣା କଲେ । ସରକାର ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରୁ ମୁକ୍ତ କରିଦେଲେ ।
• ସରକାରଙ୍କ ଦମନମୂଳକ ନୀତି ବିରୋଧରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କ ଉତ୍ସାହ ବଜାୟ ରଖୁବା କଠିନ ମନେକରି ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥଗିତ ରଖୁବାକୁ କଂଗ୍ରେସକୁ ସୁପାରିସ କଲେ ।
• ୧୯୩୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସରେ ଔପଚାରିକ ଭାବେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତରେ ଇଂରେଜ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଏକ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିବା ଦିଗରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ।

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା:

• ୧୯୩୦ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୬ ତାରିଖରେ ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ କଂଗ୍ରେସର ଉତ୍କଳ ପ୍ରାଦେଶିକ କମିଟିର ସଭାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କୁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
  
• ଓଡ଼ିଶାର ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ; ଯଥା—– ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ବାହିନୀ, ପତିତ ବାହିନୀ, ଗଞ୍ଜା ବାହିନୀ, ସମ୍ବଲପୁର ବାହିନୀ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯେଉଁଦିନ ଦାଣ୍ଡିଠାରେ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିଥିଲେ ସେହିଦିନ ଓଡ଼ିଶାରେ ୨୧ ଜଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ ଓ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହରଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ଅଭିମୁଖେ ପଦଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
• ଏପ୍ରିଲ ୮ ତାରିଖରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କୁ ଚାନ୍ଦୋଳଠାରେ ଗିରଫ କରାଗଲା ଓ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୨ ତାରିଖରେ ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିଠାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ।
• ଏପ୍ରିଲ ୧୩ ତାରିଖରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କଲେ ।
• ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୦ ତାରିଖରେ ରମାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବହୁ ନାରୀ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରସାର :

1. ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ପରେ ସାର୍ଥାଠାରେ ମଥୁରାମୋହନ ବେହେରା, କରୁଣାକର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଓ ନୀଳାମ୍ବର ଦାସ; ୧୯୩୦ ମେ’ ୮ ତାରିଖରେ କୁଜଙ୍ଗଠାରେ ନାରାୟଣ ବୀରବର ସାମନ୍ତ, ରମାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀ,ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ରଥ, ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ, ନିରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ,ଶଶିଭୂଷଣ ରଥ, ଦିବାକର ପଟ୍ଟନାୟକ, ସରଳାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ ।
2. ଏହା ବ୍ୟତୀତ ପାରାଦ୍ୱୀପ, ଏରସମା, ଗଞ୍ଜା, ହୁମା ଆଦି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଲୋକମାନେ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ କରିଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ:

• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ବାସନ୍ଦ, ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ, ଚୌକିଦାରୀ କର ଉଚ୍ଛେଦ, ନିଶା ନିବାରଣ ପ୍ରଧାନ ଥିଲା ।
• ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିଠାରେ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ, ସାମ୍ବାଦିକ ଓ ପୁଲିସମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ବାସନ୍ଦ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ନିକଟସ୍ଥ ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୌରମୋହନ ଦାସ ଓ ବିଦ୍ୟାଧର ରଥଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୯୩୧ ମେ’ରେ ଚୌକିଦାରୀ କରର ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ପୋଲିସ୍ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବାରୁ ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀକୁ ମାରଧର କରିବାରୁ ୫୪ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଲୁଟ୍ ସହ ୬,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଶାସ୍ତିମୂଳକ କରଭାର ଲଦି ଦିଆଗଲା ।
• କଟକରୁ ବିଦ୍ରୋହୀ ଓ ବାଲେଶ୍ଵରରୁ ବିପ୍ଳବୀ ନାମକ ଦୁଇଟି ବୁଲେଟିନ୍ ଅଣାଯାଇ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଣ୍ଟାଯାଇଥିଲା ।
• ନିଶା ନିବାରଣ ପାଇଁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହମାନେ ଗ୍ରାମର ସବୁ ତାଳ ଓ ଖଜୁରୀ ଗଛକୁ କାଟିବାକୁ ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇଲେ । ବିଦେଶୀ ମଦ ଦୋକାନ ଓ ତାଡ଼ି ଦୋକାନ ଆଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଧାରଣା ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଘଟଣା ଥିଲା ନାରୀ ଜାଗରଣ ଓ ବାନରସେନାର କାର୍ଯ୍ୟ । ସେମାନେ ମଦ ଦୋକାନ ଓ ଲୁଗା ଦୋକାନ ଆଗରେ ଧାରଣା ଦେଇଥିଲେ ।
• ୧୬ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସ୍କ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କୁ ବାନରସେନା କୁହାଯାଉଥିଲା ।

→ ଦମନ ଲୀଳା :

• ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ, ରମାଦେବୀ, ନନ୍ଦକିଶୋର ଦାସ, ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ, ଲିଙ୍ଗରାଜ ମିଶ୍ର, ଯଦୁମଣି ମଙ୍ଗରାଜ, କୃପାସିନ୍ଧୁ ହୋତା, ସରଳାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀ ଆଦି ପ୍ରମୁଖ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କଲେ ।
• କଂଗ୍ରେସ ଅଫିସ୍ ଓ ଆଶ୍ରମଗୁଡ଼ିକୁ ଖାନତଲାସ୍ କରି କାଗଜପତ୍ର ଜବତ କଲେ ଓ ‘ସମାଜ’, ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’, ‘ଆଶା’ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କଲେ ।
• ୧୯୩୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଲା ।

ଐଢିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୨୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସାର୍ ଜନ୍ ସାଇମନ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ କମିଶନ୍ ଗଠିତ ।
୧୯୨୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଫେବୃୟାରୀ ୩) ସାଇମନ୍ କମିଶନ୍‌ର ମୁମ୍ବାଇରେ ପଦାର୍ପଣ I
୧୯୨୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର ୧୭) ଲାଲା ଲଜପତ୍ ରାୟଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ।
୧୯୨୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଂଗ୍ରେସର ଲାହୋର ଅଧୂବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖକୁ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସ୍ବାଧୀନତା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଘୋଷଣା ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୨) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍ ୬) ଦାଣ୍ଡିଠାରେ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୬) ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମେ’ ୮) କୁଜଙ୍ଗରେ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୫) ଗାନ୍ଧି-ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଚୁକ୍ତି ସମ୍ପାଦିତ ।
୧୯୩୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୭ରୁ ଡିସେମ୍ବର ୧) ଲଣ୍ଡନରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ) ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ୍‌ ମାକ୍କୋନାଲ୍ଡଙ୍କଦ୍ବାରା ଦଳିତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପୃଥକ୍ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ଘୋଷଣା ।
୧୯୩୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆମରଣ ଅନଶନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର ୧୭ ରୁ ଡିସେମ୍ବର ୨୪) ଇଂଲଣ୍ଡରେ ତୃତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମେ’) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥଗିତ ଘୋଷଣା ।
୧୯୩୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଔପଚାରିକ ଭାବେ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ।
୧୯୩୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍) ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିସମାପ୍ତି ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Solutions Algebra Chapter 4 ବୀଜଗାଣିତିକ ସମୀକରଣ Ex 4(d) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Maths Solutions Algebra Chapter 4 ବୀଜଗାଣିତିକ ସମୀକରଣ Ex 4(d)

Question 1.
ଘାତାଙ୍କୀୟ ସମୀକରଣଗୁଡ଼ିକ ବାଛ ।
(i) 3x = 4
(ii) 3^x = 4
(iii) \(\frac{1}{3^x}\) = 81
(iv) \(\frac{3}{4}\) x = 1
(v) 3^x-2 = 27
(vi) 2^2x – 4 = 0
ସମାଧାନ:
(iii) \(\frac{1}{3^x}\) = 81 ⇒ 3^-x = 3⁴
(v) 3^x-2 = 27 ⇒3^x-2 = 3³
(vi) 2^2x – 4 = 0 ⇒ 2^2x = 4 ⇒ 2^2x = 2⁴
ଏହି ତିନୋଟି ଘାତାଙ୍କୀୟ ସମୀକରଣ ଅଟେ; ଯେଉଁଠାରେ a > 0 ଏବଂ a ≠ 1, x, y ∈ R

Question 2.
ସମାଧାନ କର :

(i) 4^y = 8
ସମାଧାନ:
4^y = 8 (2²)^y = 2³ ⇒ 2^2y = 2³ ⇒ 2y = 3 ⇒ y = \(\frac{3}{2}\)

(ii) \(\frac{1}{2^x}\) = 16
ସମାଧାନ:
\(\frac{1}{2^x}\) = 16 ⇒ 2^-x = 2⁴ ⇒ -x = 4 ⇒ x = -4

(iii) 2^x – 8 = 0
ସମାଧାନ:
2^x – 8 = 0 ⇒ 2^x = 8 ⇒ 2^x = 2³ ⇒ x = 3

(iv) 3^y = 3√3
ସମାଧାନ:
3^y = 3√3 ⇒ 3^y = 3^{\(\frac{1}{3}\)} ⇒ y = \(\frac{1}{3}\)

(v) \(\frac{1}{7^{-y}}\) = 49
ସମାଧାନ:
\(\frac{1}{7^{-y}}\) = 49 ⇒ 7^y = 7² ⇒ y = 2

(vi) 6^x = \(\frac{1}{1296}\)
ସମାଧାନ:
6^x = \(\frac{1}{1296}\) ⇒ 6^x = 6^-4 ⇒ x = -4

Question3.
ସମାଧାନ କର :

(i) 2^2x = 16
2^2x = 16 ⇒ 2^2x = 24 ⇒ 2x = 4 ⇒ x = \(\frac{4}{2}\) = 2
ସମାଧାନ:

(ii) 3^x+2 = 81
ସମାଧାନ:
3^{x+ 2} = 81 ⇒ 3^{x + 2} = 3⁴ ⇒ x + 2 = 4 ⇒ x = 4 – 2 = 2

(iii) 5^y = 5. √5
ସମାଧାନ:
5^y = 5. √5 5^y = 5^{1+ \(\frac{1}{2}\)}  ⇒ 5^y = 5 ^{\(\frac{2+1}{2}\)} ⇒ 5^y = 5 ^{\(\frac{3}{2}\)} ⇒ y = \(\frac{3}{2}\)

(iv) 25^x = 125
ସମାଧାନ:
25^x = 125 ⇒ 5^2x = 5³ ⇒ 2x = 3 ⇒ x = \(\frac{3}{2}\)

(v) 4^{3x + 1} = 64
ସମାଧାନ:
4^3x+1 = 64 ⇒ 4^{3x+ 1} = 4⁴ ⇒ 3x + 1 = 4 ⇒ 3x = 4 – 1 ⇒ 3x = 3 ⇒ x = 1

Question 4.
ସମାଧାନ କର :

(i) (√3)^{x + 5} = (3√3)^2x
ସମାଧାନ:
(√3)^{x + 5} = (3√3)^2x  ⇒ 3^{\(\frac{x+5}{2}\)}  ⇒ 3^{\(\frac{2x}{3}\)}  ⇒ \(\frac{x+5}{2}\) = \(\frac{2x}{3}\)
⇒ 3x + 15 = 4x ⇒ 4x – 3x = 15 ⇒ x = 15

(ii) 3^{y + 2} × 27^{3 – y} = 2187
ସମାଧାନ:
3^{y + 2} × 27^{3 – y} = 2187 ⇒ 3^{y + 2} × (3³)^3-y = 37 ⇒ 3^{y + 2} × 3^9-3y = 37 ⇒ 3^{y + 2 + 9-3y} = 37
⇒ 3^11-2y = 3⁷ ⇒ 11 – 2y = 7 ⇒ -2y = 7- 11 = -4
⇒ 2y = 4 ⇒ y = \(\frac{4}{2}\) = 2

(iii) 4^x+1 + 2^2x = 40
ସମାଧାନ:
4^x+1 + 2^2x = 40
⇒ 4^{x + 1} + 4^x = 40
⇒ 4x × 4 + 4^x = 40
⇒ 4^x (4 + 1) = 40
⇒ 2^2x × 5 = 40
⇒ 2^2x = \(\frac{40}{5}\) = 8 = 2³
⇒ 2x = 3 ⇒ x = \(\frac{3}{2}\)

(iv) 3^x+5 – 3^x+3 = \(\frac{8}{3}\)
ସମାଧାନ:
3^x+5 – 3^x+3 = \(\frac{8}{3}\) ⇒ 3^x+3 3(3² – 1) = \(\frac{8}{3}\)
⇒ 3^x+3 (8) = \(\frac{8}{3}\) ⇒ 3^x+3 = \(\frac{8}{3} \times \frac{1}{8}=\frac{1}{3}\)
⇒ 3^x+3 = 3^-1 = x + 3 = -1
⇒ x = -1 – 3 = -4

(v) 4 × 2^x-1 = 8^x
ସମାଧାନ:
4 × 2^x-1 = 8^x ⇒ 2² × 2^x-1 = 2^3x
⇒ 2^2+x-1 = 2^3x ⇒ x + 1 = 3x
⇒ 3x = x – 1
⇒ 2x = 1 ⇒ x = \(\frac{1}{2}\)

(vi) 3^x+2 + 3^x = 30
ସମାଧାନ:
3^x+2 + 3^x = 30
⇒ 3x (3² + 1) = 30 ⇒ 3^x (10) = 30
⇒ 3^x = \(\frac{30}{10}\) = 3¹ ⇒ x = 1

(vii) 3^x+2 + 3^x+4 = 810
ସମାଧାନ:
3^x+2 + 3^x+4 = 810
⇒ 3^x+2 (1 + 3²) = 810
⇒ 3^x+2 (10) = 810 ⇒ 810
⇒ 3^x+2 = \(\frac{810}{10}\) = 81⇒ 3^{x+ 2} = 3⁴
⇒ x + 2 = 4 ⇒ x = 4 – 2 = 2

(viii) 2^3-x × 4^2x-1 = 16
ସମାଧାନ:
2^3-x × 4^2x-1 = 16
⇒ 2^3-x × 2^2(2x–1) = 16
⇒ 2^{3 – x + 4x- 2} = 2⁴
⇒ 2^{3x + 1} = 2⁴
⇒ 3x + 1 = 4
⇒ 3x = 4 – 1 = 3 ⇒ x = \(\frac{3}{3}\) = 1

(ix) 2^x+2 × 3^x-1 = 288
ସମାଧାନ:
2^x+2 × 3^x-1 = 288
⇒ 2^x × 2² × 3^x × \(\frac{1}{3}\) = 288
⇒ (2^x × 3^x) × (2² × \(\frac{1}{3}\)) = 288
⇒ 6^x × \(\frac{4}{3}\) = 288
⇒ 6^x = 288 × \(\frac{3}{4}\) = 72 × 3 = 216
⇒ 6^x = 6³ ⇒ x = 3

(x) 9^x – 4 × 3^x+1 + 27 = 0
ସମାଧାନ:
9^x – 4 × 3^x+1 + 27 = 0
⇒ (3^x)² – 4 × 3^x – 3 + 27 = 0
⇒ (3^x)² – 12 × 3^x + 27 = 0
ମନେକର 3^x = y
ପ୍ରଦତ୍ତ ସମୀକରଣଟି y² – 12y + 27 = 0
⇒ y² – 9y – 3y + 27 = 0
⇒ y (y – 9) – 3 (y – 9) = 0
⇒ (y – 9) (y – 3) = 0
⇒ y – 9 = 0 ବା y – 3 = 0
⇒ y = 9 ବା y = 3
3^x = 3² ବା3^x = 3¹
(y = 3^x ସଂସ୍ଥାପନ କଲେ)
x = 2 ବା x = 1
∴ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ସମାଧାନ 1 ଓ 2 ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 2 ଭାରତରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 2 ଭାରତରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଭାରତରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ :
ଖୁଲାଫତ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ :

• ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ଚାଲିଥିବା ସମୟରେ ତୁର୍କୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଖଣ୍ଡିତ ହେବାରୁ ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନେ ବ୍ୟର୍ଥାତ ଓ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ତୁର୍କୀର ସୁଲତାନ ତଥା ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଧର୍ମଗୁରୁ ବା ଖଲିଫାଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇ ତାଙ୍କ କ୍ଷମତା ହ୍ରାସ ବିରୋଧରେ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଖୋଲାଫତ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ କୁହାଯାଏ ।
  
• ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଓ ସୌକତ୍ ଅଲ୍ଲୀ ନାମକ ଦୁଇ ଭାଇ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଗଠିତ ଖୁଲାଫତ୍ କମିଟିରେ ଦୁଇ ଅଲ୍ଲୀ ଭ୍ରାତାଙ୍କ ସହ ମୌଲାନା ଆବୁଲ କାଲାମ ଆଜାଦ୍, ହକିମ୍ ହଜ୍‌ମଲ୍ ଖାଁ ଓ ହସରତ ମୋହାନୀ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।
• ୧୯୧୯ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ‘ନିଷ୍ଫଳ ଭାରତ ଖୁଲାଫତ୍’ ସମ୍ମିଳନୀର ସଭାପତି ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ସେଭର୍ସ ଚୁକ୍ତିଦ୍ୱାରା ସୁଲତାନଙ୍କ ଅଧିକୃତ ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ତାଙ୍କଠାରୁ କାଢ଼ି ନିଆଗଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ନିଷ୍ଫଳ ଭାରତ ଖୁଲାଫତ୍ କମିଟି ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କଲା ।
• ୧୯୨୦ ଜୁନ୍‌ରେ ଆଲ୍ଲାହାବାଦରେ ସର୍ବଦଳୀୟ ବୈଠକରେ ଖୁଲାଫତ୍ କମିଟି ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଛିନ୍ନ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲା ।

• ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଓ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଖୁଲାଫତ୍ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ।
• ମୌଲାନା ଆବୁଲ କାଲାମ ଆଜାଦ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ । ସେ ‘ଇଣ୍ଡିଆ ଉଇନ୍ସ ଫ୍ରିଡ଼ମ୍’ ନାମକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ତାଙ୍କୁ ମରଣୋତ୍ତର ଭାବେ ‘ଭାରତ ରତ୍ନ’ ଉପାଧ୍ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୨୦ ଅଗଷ୍ଟ ୧ ତାରିଖରେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଉକ୍ତ ଦିନ ଲୋକମାନ୍ୟ ବାଲ୍ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ୍‌ଙ୍କ ଦେହାନ୍ତଜନିତ ଶୋକ ପାଳନ ଓ ଆନ୍ଦୋଳନର ମିଶ୍ରିତ ପ୍ରତିବାଦରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ହରତାଳ ଓ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
• ରାଓଲାତ୍ଵ ଆଇନ, ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଭଳି ଅମାନୁଷିକ ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ନୈତିକତା ଉପରୁ ବିଶ୍ଵାସ ତୁଟାଇ ଦେଲେ ଓ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ ଭାବେ ଅହିଂସ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଡାକରା ଦେଲେ ।
• ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର ତ୍ରୁଟି, ହଣ୍ଟର କମିଟି ବିବରଣୀରେ ପକ୍ଷପାତିତା ଓ ଖ୍ଫତ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସାକାର କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।

→ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ୧୯୧୯ :

• ଇଂଲଣ୍ଡର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ଏଡ଼ଉଇନ୍ ମଣ୍ଟେଗୁ ଓ ଭାରତର ଭାଇସ୍‌ରାୟ ଲର୍ଡ଼ ଚେମ୍‌ସ୍‌ଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥ୍ ସମ୍ବିଧାନ ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ୧୯୧୯ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨୩ ତାରିଖରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଏହା ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ୧୯୧୯ ନାମରେ ଖ୍ୟାତ ।
• ଏଥୁରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ତ୍ରୁଟି ଥିଲା; ଯଥା— ଭାଇସ୍‌ୟ ଓ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ପରିଷଦ ବ୍ରିଟିଶ୍ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ନିକଟରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିଲେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଦ୍ଵୈତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ ହେଲା, ସମ୍ପ୍ରଦାୟଭିତ୍ତିକନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ଗଠନ କରାଗଲା ଓ ଭୋଟଦାନ ଅଧିକାରକୁ ଅଧିକ ସଙ୍କୁଚିତ କରାଗଲା । ଫଳରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ବରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଦାବି କଲା ।
• ‘ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ୧୯୧୯’ ମଧ୍ୟ ‘ମଣ୍ଟେଗୁ-ଚେମ୍ସଫୋର୍ଡ଼ ସଂସ୍କାର’ ନାମରେ ପରିଚିତ ।

→ ହଣ୍ଟର କମିଟି ରିପୋର୍ଟ :

1. ଜାଲିଆନାୱାଲାବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡର ସରକାରୀ ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ୧୯୧୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୪ ତାରିଖରେ ଲର୍ଡ଼ ହଣ୍ଟରଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ଗଠିତ କମିଟି ଗଠନ କେବଳ ଏକ ଧୂଆଁବାଣ ଥିଲା ।
2. ଏହି କମିଟି ଜେନେରାଲ ଡାୟାର୍‌ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଲର୍ଡ଼ସ୍ ସଭା ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲା, ଯାହାକିଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ଷୁବ୍‌ଧ କରିଥିଲା ।
3. ବ୍ରିଟିଶ୍ ଜନସାଧାରଣ ଜେନେରାଲ ଡାୟାରଙ୍କ ପାଇଁ ୩୦,୦୦୦ ପାଉଣ୍ଡ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ ।
4. ୧୯୨୦ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୪ରୁ ୯ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୋଲକତାଠାରେ କଂଗ୍ରେସ ଅଧ୍ବେଶନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅସହଯୋଗ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହେଲା । ସେହି ବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ନାଗପୁର ଅଧିବେଶନରେ ଏହାକୁ ଅନୁମୋଦନ କରାଯାଇ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲୁ ରଖିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଗଲା ।

→ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ:

• ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୂଳ ନୀତି ଥିଲା ଇଂରେଜ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ବିଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ ।
• ୧୯୧୯ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଥ‌ିବା ନିର୍ବାଚନ ଓ ସରକାରୀ ଉତ୍ସବ ବର୍ଜନ ।
• ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସରକାରୀ ଉପାଧ୍ ଫେରସ୍ତ ଓ ସରକାରୀ ପଦବୀରୁ ଇସ୍ତଫା ।
• ଆଇନଜୀବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଚାରାଳୟ ବର୍ଜନ ଓ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ବର୍ଜନ ।
• ବିଦେଶୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ତଥା ବିଦେଶୀ ଲୁଗା ବର୍ଜନ ।
• ଖଦୀ ଓ ଗ୍ରାମୋଦ୍ୟୋଗର ପ୍ରସାର, ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ସୃଷ୍ଟି, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିରାକରଣ, ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ସ୍ଥାପନ କରି ଗଠନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ ।

→ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରସାର :

• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଡାକରାରେ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁ, ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସଙ୍କ ପରି ଖ୍ୟାତନାମା ବାରିଷ୍ଟର ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜଗୋପାଳାଚାରୀ, ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ, ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ, ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଓ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଆଦି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଲେ । ଆନ୍ଦୋଳନର ବହ୍ନି ଦେଶସାରା ବ୍ୟାପିଗଲା ।
• ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଅର୍ଥ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଗଠିତ ତିଳକ ସ୍ଵରାଜ ପାଣ୍ଠିରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମୁକ୍ତ ଦାନ ଫଳରେ ଏକ କୋଟି ଟଙ୍କା ଜମା ହୋଇଗଲା ।
• ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ୱେଲ୍‌ସ୍‌ର ଯୁବରାଜଙ୍କ ଭାରତ ପରିଦର୍ଶନକୁ ବାସନ୍ଦ କଲେ । ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସହଯୋଗ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ମୂଳଦୁଆକୁ ଦେହଲାଇ ଦେଲା ।
• ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ବହୁ ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଗଲା । ୧୯୨୨ ଫେବୃୟାରୀ ତାରିଖରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେଲେ ଯେ ସାତ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ ନ କଲେ ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ରକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ବାଧୀନତା ନ ଦେଲେ ସେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବେ ।
• ୧୯୨୨ ଫେବୃୟାରୀ ୫ ତାରିଖରେ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଗୋରଖପୁର ଅଞ୍ଚଳସ୍ଥିତ ଚୌରୀଚୌରାଠାରେ ଉତ୍ୟକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନେ ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନରେ ନିଆଁ ଲଗାଇଦେବାକୁ ୨୨ ଜଣ ପୋଲିସ୍ କର୍ମଚାରୀ ଜୀବନ୍ତ ଦଗ୍‌ଧ ହେଲେ । ଏଥିରେ ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଘୋଷଣା କଲେ ।
• ୧୯୨୨ ଫେବୃୟାରୀ ୧୨ ତାରିଖରେ ବନ୍ଦୋଳିଠାରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ ବୈଠକରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥଗିତ ଘୋଷଣା ଅନୁମୋଦିତ ହେଲା ।

→ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ଫଳାଫଳ:

1. ୧୯୨୨ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇ ୬ ବର୍ଷ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
2. ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭବିଷ୍ୟତ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଭାରତବାସୀଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ।
3. ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ଗଣ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।
4. ଏହା ମଧ୍ୟ ଖୁଲାଫତ୍ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅବସାନ ଘଟାଇଥିଲା ।

→ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଭାବ :

• ଓଡ଼ିଶାରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ, ଭାଗୀରଥ୍ ମହାପାତ୍ର, ନିରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ, ଯଦୁମଣି ମଙ୍ଗରାଜ, ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଆଦି ନେତାମାନେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳକୁ ସଫଳ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କଲେ ।
• ୧୯୨୦ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ନାଗପୁର କଂଗ୍ରେସ ଅବେଶନ ବସିଥିଲା ଏବଂ ଏଥିରେ ଓଡ଼ିଶାରୁ ୩୫ ଜଣ ପ୍ରତିନିଧୂ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ ।
• ୧୯୨୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହାର ସଭାପତି ଓ ସମ୍ପାଦକ ଯଥାକ୍ରମେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଓ ଭାଗୀରଥ ମହାପାତ୍ର ଥିଲେ ।
• ୧୯୨୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୩ ତାରିଖରେ କଟକଠାରେ ବିଶାଳ ଜନସମାବେଶକୁ ଗାନ୍ଧି ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇଥିଲେ ।
• ରମାଦେବୀଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ନାରୀ ‘ତିଳକ ସ୍ଵରାଜ ପାଣ୍ଠି’କୁ ବହୁ ଅଳଙ୍କାର ଦାନ କରିଥିଲେ ।
• ଏହାପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଭଦ୍ରକ, ପୁରୀ ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ମନରେ ଉନ୍ମାଦନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

→ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

• ବ୍ରିଟିଶ୍ ଦ୍ରବ୍ୟ, କୋର୍ଟ କଚେରୀ ଓ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ବର୍ଜନ।
• ଖଦୀର ବ୍ୟବହାର ଓ ଚରଖା ପ୍ରଚଳନ ।
• ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
• ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ନିରାକରଣ ଓ ନିଶା ନିବାରଣ ।
• ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ।

→ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅଗ୍ରଗତି :

1. ୧୯୨୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୩ ତାରିଖରେ ପୁରୀଠାରେ ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଅଗ୍ନିସଂଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା ।
2. କଲିକତାର ଓଡ଼ିଆ ଶ୍ରମିକମାନେ ବିଦେଶୀ ଲୁଗାପେଟି ବୋହିବାକୁ ମନା କରିଥିଲେ ।
3. ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ବିଦେଶୀ ମଦ ବିକ୍ରି ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ ।
4. ବହୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଓଡ଼ିଆ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କର ପଦପଦବୀ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ।
5. ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ, ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ, ଲିଙ୍ଗରାଜ ମିଶ୍ର, ମୁକୁନ୍ଦପ୍ରସାଦ ଦାସ, ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦାସ, ମହମ୍ମଦ ହନିଫ୍, ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ବେହେରା ଓ ଶ୍ରୀବତ୍ସ ପଣ୍ଡା ଆଦି ଚାକିରି, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ, ଜଗବନ୍ଧୁ ସିଂହ, ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ, ନଟବର ଗଡ଼ତିଆ, ରାମନାରାୟଣ ମିଶ୍ର, ଭାଗୀରଥ୍ ମହାପାତ୍ର, ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ପୁରୋହିତ ଓ ମହେନ୍ଦ୍ର ବର୍ମା ଓକିଲାତି; ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ, ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ କାନୁନ୍‌ଗୋ, ରାଜକୃଷ୍ଣ ବୋଷ ଆଦି ଯୁବକମାନେ କଲେଜ ତ୍ୟାଗ କରି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

1. ବାଲେଶ୍ଵରରେ ଗୌରମୋହନ ଦାସ ଓ ଭଦ୍ରକରେ ବାଞ୍ଛାନିସ୍‌ ମହାନ୍ତି ଘରୋଇ ନ୍ୟାୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
2. ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଜାତୀୟତା ଶିକ୍ଷା ଦେବା ନିମନ୍ତେ ୧୯୧୯ରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳଠାରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
3. କଟକଠାରେ ଉତ୍କଳ ସ୍ଵରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।
4. ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଆଶ୍ରମମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
5. ସ୍ଵରାଜ ଆଶ୍ରମ–କଟକ, ଅଳକା ଆଶ୍ରମ– ଜଗତ୍‌ସିଂହପୁର, ସ୍ଵରାଜ ମନ୍ଦିର– ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
6. ‘ସ୍ଵରାଜ ସଙ୍ଗୀତ’ ନାମକ ପ୍ରାଚୀରପତ୍ର ଛାପିଥିବାରୁ ସମ୍ବଲପୁରର ମିଶ୍ର ପ୍ରେସ୍‌କୁ ୨୫ ଟଙ୍କା ଜରିମାନା

→ ସରକାରଙ୍କ ଦମନଲୀଳା :

• ଓଡ଼ିଶାରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉପରେ ଲାଠିଚାଳନା, ବେତ୍ରାଘାତ କରାଗଲା ଓ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କୁ କାରାରୁଦ୍ଧ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ‘ସ୍ଵରାଜ ସଙ୍ଗୀତ’ ନାମକ ପ୍ରାଚୀରପତ୍ର ଛାପିଥିବାରୁ ସମ୍ବଲପୁରର ମିଶ୍ର ପ୍ରେସ୍‌କୁ ୨୫ ଟଙ୍କା ଜରିମାନା କରାଯାଇଥିଲା ।
• କନିକାର ରାଜା ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଭଞ୍ଜଦେଓ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଥିଲେ ।
• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଅଭିଯୋଗରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଓ ଭାଗୀରଥ୍ ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ଗିରଫ କରି ହଜାରିବାଗ ଜେଲକୁ ପଠାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା– ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦପତ୍ର
  ସମାଜ ସମ୍ବାଦପତ୍ର— ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୧୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର) ଗାନ୍ଧିଜୀ ନିଷ୍ଫଳ ଭାରତ ଖୁଫତ୍ ସମ୍ମିଳନୀର ସଭାପତି ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ।
୧୯୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁନ୍ ୯) ଆଲ୍ଲାହାବାଦଠାରେ ସର୍ବଦଳୀୟ ବୈଠକ ଆୟୋଜନ ।
୧୯୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ .- (ଅଗଷ୍ଟ ୧) ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଡିସେମ୍ବର) ନାଗପୁର କଂଗ୍ରେସ ଅଧ‌ିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୨୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଫେବୃୟାରୀ ୫) ଚୌରିଚୌରା ଦୁର୍ଘଟଣା ସଂଘଟିତ ।
୧୯୨୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦) ଗାନ୍ଧିଜୀ ୬ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଜେଲ୍‌ଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ ।
୧୯୨୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଜ) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଓଡ଼ିଶା ଆଗମନ ।
୧୯୨୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୩) ପୁରୀଠାରେ ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ରରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Solutions Algebra Chapter 4 ବୀଜଗାଣିତିକ ସମୀକରଣ Ex 4(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Maths Solutions Algebra Chapter 4 ବୀଜଗାଣିତିକ ସମୀକରଣ Ex 4(a)

Question 1.
2, 3, 5, 8 ଓ – 1 ମାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅଜ୍ଞାତ ରାଶିର କେଉଁ ଏକ ବା ଏକାଧ୍ଵ ମାନ ଦ୍ୱାରା ସମୀକରଣଟି ସିଦ୍ଧ ହେବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

(i) (x + 1)² – 2x = x² + 1
ସମାଧାନ:
(x + 1)² – 2x = x² + 1, ବାମପାର୍ଶ୍ଵ = (x + 1)² – 2x = x² + 1 + 2x – 2x = x² + 1 = ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ
ଏହାର ବାମପାର୍ଶ୍ଵ ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ ସହ ସମାନ । ତେଣୁ xର ସମସ୍ତ ମାନ ପାଇଁ ଏହି ସମୀକରଟି ସିଦ୍ଧ ହେବ ।

(ii) 6 (2y – 1) – 5 (y + 3) = 3 (y + 5) – 24
ସମାଧାନ:
6 (2y – 1) – 5 (y + 3) = 3 (y + 5) – 24
⇒ 12y – 6 – 5y – 15 = 3y + 15 – 24
⇒ 7y – 21 = 3y – 9 ⇒ 4y = 12 ⇒ y = 3
ଏଠାରେ yର ମାନ 3 ଅଟେ । କାରଣ y ପରିବର୍ତ୍ତେ 3 ନେଲେ ବାମପାର୍ଶ୍ଵ ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ଵ ସହ ସମାନ ହେବ ।

(iii) (3 – z) + 2 (1 + z) = 13 – 2 (z + 1)
ସମାଧାନ:
(3 – z) + 2 (1 + z) = 13 – 2 (z + 1)
⇒ 3 – z + 2 + 2z = 13 – 2z – 2
⇒ z + 5 = 11 – 2z ⇒ 3z = 6 ⇒ z = 2
ଏଠାରେ z ର ମାନ 2 ଅଟେ । କାରଣ z ପରିବର୍ତ୍ତେ 2 ବସାଇଲେ ବାମପାର୍ଶ୍ଵ ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ ସହ ସମାନ ହେବ ।

(iv) 6x + 10 = 2 (x + 12) + 9 (x – 1)
ସମାଧାନ:
6x + 10 = 2 (x + 12) + 9 (x – 1)
⇒ 6x + 10 = 2x + 24 + 9x – 9
⇒ 11x + 15 = 6x + 10
⇒ 5x = -5 ⇒ x = -1
ଏଠାରେ x ର ମାନ -1 ଅଟେ । କାରଣ x ପରିବର୍ତ୍ତେ -1 ବସାଇଲେ ବାମପାର୍ଶ୍ଵ ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ ସହ ସମାନ ହେବ ।

(v) 3 (x – 4) + 6 = 2 (x + 2) – 2
ସମାଧାନ:
3 (x – 4) + 6 = 2 (x + 2) – 2
⇒ 3x – 12 + 6 = 2x + 4 – 2
⇒ 3x-6 = 2x + 2 ⇒ x = 8
ଏଠାରେ x ର ମାନ 8 ଅଟେ । କାରଣ x ପରିବର୍ତ୍ତେ 8 ବସାଇଲେ ବାମପାର୍ଶ୍ଵ ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ ସହ ସମାନ ହେବ ।

(vi) 3x + 9 – (3x – 5) – (5x + 4) = 0
ସମାଧାନ:
3x + 9- (3x – 5) – (5x + 4) = 0
⇒ 3x + 9 – 3x + 5 – 5x – 4 = 0
⇒ -5x = -10 ⇒ x = 2
ବି.ଦ୍ର.: ଅଜ୍ଞାତ ରାଶି ପରିବର୍ତ୍ତେ 2, 3, 5, 8 ଓ – 1 ନେଇ ପରୀକ୍ଷା କରି ଦର୍ଶାଯାଇ ପାରେ ଯେ,
ଅଜ୍ଞାତ ରାଶିର କେଉଁ ମାନ ବା କେଉଁ ମାନଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ସମୀକରଣଟି ସିଦ୍ଧ ।
ଏଠାରେ xର ମାନ 2 ଅଟେ । କାରଣ xର ମାନ 2 ବସାଇଲେ ବାମପାର୍ଶ୍ଵ ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ ସହ ସମାନ ହେବ ।

Question 2.
ନିମ୍ନଲିଖ ସମୀକରଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ସଙ୍ଗତ, କେଉଁଟି ଅସଙ୍ଗତ, କେଉଁଟି ଅଭେଦ ଓ କେଉଁମାନେ ଅନୁରୂପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

(i) (5x – 1)³ = 125x³ – 15x (5x – 1) – 1
ସମାଧାନ:
(5x – 1)³ = 125 x³ – 15x (5x – 1) – 1
⇒ (5x – 1)³ = (5x – 1)³
∴ ବାମପାର୍ଶ୍ବ = ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ଵ, ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଅଭେଦ ଅଟେ ।

(ii) (x – 5)² = 2 (x – 3) + (x + 2) (x – 2) – 1
ସମାଧାନ:
(x – 5)² = 2(x – 3) + (x + 2) (x – 2) – 1
⇒ x² – 10x + 25 = 2x – 6 + x² – 4 – 1 ⇒ -10x – 2x = -25 – 11
⇒ -12x = -36 ⇒ x = \(\frac{36}{12}\) = 3
∴ ଏହି ସମୀକରଣଟି ସଙ୍ଗତ ଅଟେ ।

(iii) 4x + 3 – (11x – 18) = 0
ସମାଧାନ:
4x + 3 – (11x – 18) = 0 ⇒ 4x + 3 – l11x + 18 = 0
⇒ – 7x + 21 = 0 ⇒ 7x = 21 ⇒ x = \(\frac{21}{7}\) = 3
∴ ଏହି ସମୀକରଣଟି ସଙ୍ଗତ ଅଟେ ଏବଂ ଏହା (ii)ର ଅନୁରୂପ ଅଟେ ।

(iv) 3 (x + 3) (x – 5) = (x – 3)² + (x – 6) (x + 6) + (x + 3) (x – 3) – 9
ସମାଧାନ:
3 (x + 3) (x- 5) = (x – 3)² + (x – 6) (x + 6) + (x + 3) (x – 3) – 9
⇒ 3 (x² – 5x + 3x – 15) = x² – 6x + 9 + x² – 36 + x² – 9 – 9
⇒ 3x² – 6x – 45 = 3x² – 6x – 45
∴ ଏହି ସମୀକରଣଟିରେ ବାମପାର୍ଶ୍ବ = ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ । ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଅଭେଦ ଅଟେ ।

(v) 3 (x + 2a) – 2b = 2 (x + a) + b
ସମାଧାନ:
3 (x + 2a) – 2b = 2 (x + a) + b ⇒ 3x + 6a – 2b = 2x + 2a + b
⇒ 3x – 2x + 6a – 2a = b + 2b ⇒ x + 4a = 3b ⇒ x = 3b – 4a
∴ xର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ପାଇଁ ସିଦ୍ଧ ହେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହା ଏକ ସଙ୍ଗତ ସମୀକରଣ ଅଟେ ।

(vi) 3 (x + 2) = 4 (2x – 1) – 5 (x + 3)
ସମାଧାନ:
3 (x + 2) = 4 (2x – 1) – 5 (x + 3) ⇒ 3x + 6 = 8x – 4 – 5x – 15
⇒ 3x – 8x + 5x = -19 – 6 ⇒ 8x – 8x = -25 ⇒ 0 = -25
∴ xର ମାନ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଅସମ୍ଭବ ହେତୁ ଏହି ସମୀକରଣଟି ଅସଙ୍ଗତ ଅଟେ ।

Question 3.
ସମାଧାନ କର :

(i) 2 (3x – 1) – 3(x + 2) = 1
ସମାଧାନ:
2 (3x – 1)- 3 (x + 2) = 1
⇒ 6x – 2 – 3x – 6 = 1
⇒ 6x – 3x – 2 – 6 = 1
⇒ 3x – 8 = 1 ⇒ 3x = 1 + 8
⇒ 3x = 9 ⇒ x = \(\frac{9}{3}\) = 3
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 3 ।

(ii) (x + 3) (x – 5) – 15 = x (x – 1)
ସମାଧାନ:
(x + 3) (x – 5) – 15 = x (x – 1)
⇒ x (x – 5) + 3 (x- 5)- 15 = x² – x
⇒ x² – 5x + 3x – 15- 15 = x² – x
⇒ x² – x² – 5x + 3x + x = 15 + 15
⇒ -x = 30 ⇒ x = -30
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ -30 ।

(iii) 3 (x + a) – b = 2(x + b) + a
ସମାଧାନ:
3 (x + a) – b = 2 (x + b) + a
⇒ 3x + 3a – b = 2x + 2b + a
⇒ 3x – 2x = 2b + a – 3a + b
⇒ x = 2b + b + a – 3a
⇒ x = 3b – 2a
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 3b – 2a ।

(iv) (x – 5)² + 2(x – 3) – (x + 2)(x – 2) – 1
ସମାଧାନ:
(x – 5)² + 2 (x – 3) = (x + 2) (x – 2) – 1
⇒ x² – 10x + 25 + 2x- 6 = x² – 4 – 1
⇒ x² – x² – 8x = -4 – 1 – 25 + 6
⇒ -8x = -24 ⇒ 8x = 24
⇒ x = \(\frac{24}{8}\) = 3
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 3 ।

(v) (x – 3)² = 2x (x – 1) – x (x + 3) – 2
ସମାଧାନ:
(x – 3)² = 2x (x – 1) – x (x + 3) – 2
⇒ x² – 6x + 9 = 2x² – 2x – x² – 3x – 2
⇒ x² + x² – 2x² – 6x + 2x + 3x = -2 – 9
⇒ -x = -11 ⇒ x = 11
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 11 ।

(vi) (x + 2)² = 3x (x + 1) – 2x (x – 1)
ସମାଧାନ:
(x + 2)² = 3x (x + 1) – 2x (x – 1)
⇒ x² + 4x + 4 = 3x² + 3x – 2x² + 2x
⇒ x² – 3x² + 2x² + 4x – 3x – 2x + 4 = 0
⇒ 3x² – 3x² + 4x – 5x = -4
⇒ – x = -4 ⇒ x = 4
∴ ନିର୍ଦେୟ ସମାଧାନ 4 ।

Question 4.
ସମାଧାନ କର :

(i) x – \(\frac{2 x-1}{3}=\frac{x-2}{4}+\frac{1}{3}\)
ସମାଧାନ:

(ii) \(\frac{2-3 x}{4}+\frac{3-2 x}{5}\) = 2 – x
ସମାଧାନ:

(iii) \(\frac{3 x}{4}-\frac{5 x}{6}+2=\frac{x}{12}\)
ସମାଧାନ:

(iv) (2x – 1) – \(\frac{5(x+3)}{6}=\frac{x+5}{2}\) – 4
ସମାଧାନ:

(v) \(\frac{x-(7-8 x)}{9 x-(3+4 x)}=\frac{2}{3}\)
ସମାଧାନ:

(vi) \(\frac{x}{5}+\frac{x}{2}\) = 7
ସମାଧାନ:

Question 5.
ସମାଧାନ କର :

(i) \(\frac{1}{x+1}+\frac{1}{x+4}=\frac{2}{x+3}\)
ସମାଧାନ:

(ii) \(\frac{2}{x}+\frac{1}{2 x}-\frac{5}{x+2}\) = 0
ସମାଧାନ:

(iii) \(\frac{2}{x+1}-\frac{3}{2 x+2}=\frac{1}{2 x+3}\)
ସମାଧାନ:

(iv) \(\frac{6}{2 x+3}+\frac{4}{x-2}=\frac{7}{x+6}\)
ସମାଧାନ:

(v) \(\frac{2}{x+1}-\frac{6}{2 x-1}+\frac{3}{3 x+2}\) = 0
ସମାଧାନ:

(vi) \(\frac{2}{2 x-3}+\frac{5}{(2 x-3)^2}=\frac{3}{3 x-2}\)
ସମାଧାନ:

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 6 ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ, ଭାରତ ବିଭାଜନ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 6 ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ, ଭାରତ ବିଭାଜନ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଉପକ୍ରମ :

• ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ପରେ ବିଶ୍ଵର ରାଜନୀତିକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଧାରା ଆସିଲା । ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ସରକାରଙ୍କର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥିଲା ଓ ଶ୍ରମିକ ଦଳର ନେତା କ୍ଲିମେଣ୍ଟ ଅଟ୍‌ଲି ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ।
  
• ଏହି ସମୟରେ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ମଧ୍ଯ ଏକ ନୂତନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ।
  
• ୧୯୪୨ର ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଲବ, ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ସଂଗ୍ରାମ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ବୀରତ୍ଵ ଓ ଦୃଢ଼ ସଂକଳ୍ପକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ସୈନିକ ଓ ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ବିଚାର ଚାଲିଥିଲାବେଳେ ଭାରତୀୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଦାବି କରି ବିକ୍ଷୋଭ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଓ ହରତାଳ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ।
  
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଆଉ ବେଶି ଦିନ ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ରଖହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ବୁଝିପାରିଥିଲେ ।
  
• ୧୯୪୨ର ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ହୋଇଥ‌ିବା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟା ଗରିଷ୍ଠତା ହାସଲ କରିଥିଲାବେଳେ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ସଂରକ୍ଷିତ ଆସନରେ ସଫଳତା ପାଇଥିଲା ।
  
• ୧୯୪୬ ମସିହାରେ ମୋଟ ୧୧ଟି ପ୍ରଦେଶରୁ ୮ଟି ପ୍ରଦେଶରେ କଂଗ୍ରେସ ଓ ୨ଟି ପ୍ରଦେଶରେ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠିତ ହେଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ସଂଯୁକ୍ତ ଦଳର ହାୟାତ୍ ଖାଁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ମିଳିତ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠିତ ହେଲା ।

→ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ ୧୯୪୬ :

• ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇ ଭାରତୀୟ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ ନାମରେ ଏକ ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ଦଳ ଭାରତକୁ ପଠାଇଲେ ।
• ଭାରତ ସଚିବ ପେଣ୍ଡ୍କ୍ ଲରେନ୍ସ, ଏ.ଭି. ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡାର ଓ ସାର୍ ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ଼ କ୍ରିପ୍‌ସ୍ ଏହି ପ୍ରତିନିଧ୍ ଦଳର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।
• ଏହି କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ ୧୯୪୬ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୪ ତାରିଖରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ।
• କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ ଓ ଭାରତୀୟ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ସଂଘ ଗଠିତ ହେବ, ୩୮୯ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭା ଗଠିତ ହେବ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ୧୪ ଜଣ ପ୍ରତିନିଧ‌ିଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର ଗଠନ କରାଯିବ ।

→ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସ :

1. କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ୍ ପ୍ରସ୍ତାବରେ ସ୍ଵାଧୀନ ପାକିସ୍ତାନ ଗଠନ କଥା ଉଲ୍ଲେଖ ନ ଥିବାରୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ନେତା ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ତା କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୋଇଥିଲେ ।
   
2. ସେ ୧୯୪୬ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୬ ତାରିଖରେ ସାରା ଭାରତରେ ‘ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସ’ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଥିଲେ ।
3. ଉକ୍ତ ଦିନ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ବାହାରିବା ସମୟରେ କଲିକତା ସହରରେ ନୃଶଂସ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଘଟି ବହୁ ଲୋକ ମୃତାହତ ହେଲେ ।
4. ଏହି ହିଂସାକାଣ୍ଡ ପୂର୍ବବଙ୍ଗର ନୋଆଖଲି ଓ ତିପ୍‌ରା ଜିଲ୍ଲା, ବିହାର ଓ ଦେଶର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆମରଣ ଅନଶନ ଓ ଜାତୀୟ ନେତାମାନଙ୍କ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଭାବନା ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ସତ୍ତ୍ଵେ କିଛି ସୁଫଳ ମିଳିଲା ନାହିଁ ।
5. ୧୯୪୬ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ କଲିକତା ମହାନଗରୀରେ ହୋଇଥିବା ହିଂସାକାଣ୍ଡକୁ ଜେନେରାଲ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍ ଟକର ‘ବିରାଟ କଲିକତା ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ’ ଭାବରେ ଅଭିହତ କରିଥିଲେ ।

→ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର :

• ୧୯୪୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨ରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀତ୍ବରେ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର ଗଠନ କଲା । ପ୍ରଥମେ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଏଥରେ ଯୋଗ ଦେଇନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ୧୯୪୬ ଅକ୍ଟୋବର ୧୩ରେ ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ ୱାଭେଲ୍‌ଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ସରକାରରେ ଯୋଗ ଦେଲା ।
• ୧୯୪୬ ଡିସେମ୍ବର ୯ ତାରିଖରେ ଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭାର ପ୍ରଥମ ବୈଠକ ବସିଲା । ଡିସେମ୍ବର ୧୧ରେ ଡ. ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭାର ସ୍ଥାୟୀ ସଭାପତି ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହେଲେ ।
• ଡକ୍ଟର ଭୀମରାଓ ରାମ୍‌ଜୀ ଆମ୍ବେଦକର ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭାର ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତି କମିଟିର ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ଥିଲେ ।
• ୧୯୪୭ ଫେବୃୟାରୀ ୨୦ରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ ୧୯୪୮ ଜୁନ୍ ୩୦ ପୂର୍ବରୁ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତକୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବେ ।

→ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ ଯୋଜନା :

• ୧୯୪୭ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ ତାରିଖରେ ଲର୍ଡ଼ ଲୁଇ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ଭାରତକୁ ଭାଇସ୍ରାୟ ହୋଇ ଆସିଥିଲେ ।
  
• ସେ ଉଭୟ କଂଗ୍ରେସ ଓ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ବୁଝାମଣା କରିବା ଲାଗି ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ ଯାହା ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟରେ ଅନୁମୋଦନକ୍ରମେ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ ଯୋଜନା ନାମରେ ୧୯୪୭ ଜୁନ୍ ୩ତାରିଖରେ ଘୋଷିତ ହେଲା ।
• ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଭାରତ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ନାମରେ ଦୁଇଟି ଦେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ସୀମାନ୍ତ ପ୍ରଦେଶ, ସିନ୍ଧୁ ପ୍ରଦେଶ, ବେଲୁଚିସ୍ଥାନ ଓ ଆସାମର ମୁସଲମାନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ ଭାରତ ବା ପାକିସ୍ତାନ କେଉଁ ଦେଶରେ ରହିବେ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ ।
  ପୂର୍ବବଙ୍ଗ ଓ ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବ ପାକିସ୍ତାନରେ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଓ ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବ ଭାରତରେ ରହିବ । ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସ୍ବାଧୀନ ରହିବେ କିମ୍ବା ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ଦେଶରେ ମିଶିବେ ତା’ର ନିଷ୍ପଭି ନେଇପାରିବେ । ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ପାଇଁ ୧୯୪୭ ଅଗଷ୍ଟ ୨୫ ପୂର୍ବରୁ ଏକ ଆଇନ ପାସ୍‌ କରିବ ।
• ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଅଖଣ୍ଡତା ବଜାୟ ରଖିପାଇଁ ସବୁ ପ୍ରକାର ଉଦ୍ୟମ କରି ବିଫଳ ହୋଇ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ଯୋଜନାକୁ ଗ୍ରହଣ କଲା ।
• ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ଅଞ୍ଚଳ ଦାବି କରୁଥିଲେ ହେଁ କେବଳ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍‌ର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଥ‌ିବା ରାଜ୍ୟ ପଞ୍ଜାବ, ବଙ୍ଗ ଓ ଆସାମର ବିଭାଜନ ହେଲା । ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ସଙ୍କୁଚିତ ପାକିସ୍ତାନ ଗଠନ ପାଇଁ ଜିନ୍ନା ଚାହୁଁନଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନ ପାଇ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।

→ ଭାରତ ସ୍ବାଧୀନତା ଆଇନ :

1. ୧୯୪୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୮ ତାରିଖରେ ‘ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ ୧୯୪୭’ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ଅନୁମୋଦନ ଲାଭକଲା । ଉକ୍ତ ଆଇନ ବଳରେ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ନାମରେ ଦୁଇଟି ନୂତନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠିତ ହେଲା ।
2. ଉଭୟ ଦେଶ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ୧୯୩୫ ଅନୁଯାୟୀ ଶାସନ କଲେ ଓ ଇଂଲଣ୍ଡର ଭାରତ ସଚିବ ପଦ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଗଲା ।
3. ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଭାବେ ଲର୍ଡ ଲୁଇ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ ଓ ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଭାବେ ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା ଓ ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଲିୟାକତ୍ ଅଲ୍ଲୀ ଖାଁ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
4. ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟ ପତାକା ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଦିଲ୍ଲୀର ଐତିହାସିକ ଲାଲକିଲ୍ଲାଠାରେ ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖର ବିଳମ୍ବିତ ରାତ୍ରିରେ ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।
5. ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଉପପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲଙ୍କ ଦକ୍ଷ ନେତୃତ୍ଵ ଯୋଗୁଁ ଅଧିକାଂଶ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ଭାରତ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
6. ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଦୃଢ଼ ମନୋବଳ ଓ ଦକ୍ଷ ନେତୃତ୍ବ ଯୋଗୁଁ ଲୌହମାନବ ନାମରେ ପରିଚିତ ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଭାରତରେ ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ସଂଘଟିତ ।
୧୯୪୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍) ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧର ପରିସମାପ୍ତି ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ଓ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନର ଭାରତ ଆଗମନ ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୪) କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନର ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ପଦାର୍ପଣ ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨) ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କର ନେତୃତ୍ବରେ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର ଗଠନ ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୬) ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ଆହ୍ବାନରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସ ପାଳନ ।

୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅକ୍ଟୋବର ୧୩) ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍‌ର ସରକାରରେ ଯୋଗଦାନ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଫେବୃୟାରୀ ୨୦) ୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. ଜୁନ୍ ୩୦ ତାରିଖ ପୂର୍ବରୁ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତକୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବେ ବୋଲି ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କ୍ରିମେଣ୍ଟ ଅଟ୍‌ଲିଙ୍କ ଘୋଷଣା ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨) ଲର୍ଡ଼ ଲୁଇ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ଭାଇସ୍‌ୟ ରୂପେ ଭାରତ ଆଗମନ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁନ୍ ୩) ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ଯୋଜନା ଘୋଷଣା ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୧୮) ‘ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ ୧୯୪୭’ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟରେ ଅନୁମୋଦିତ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୫) ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୪) ବିଳମ୍ବିତ ରାତ୍ରିରେ ନେହେରୁଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲାଲକିଲ୍ଲାଠାରେ ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୫) ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ ପାଳନ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 11 ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 11 ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଉପକ୍ରମ :

• ୧୯୪୭ର ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆଇନ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିପାରି ନଥିଲା ।
  
• ଅଖଣ୍ଡ ଭାରତର ଶତକଡ଼ା ୬୦ ଭାଗ ଇଂରେ ଜମାନ ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ୪୨ ପ୍ରତିଶତ ଭୂଭାଗ ଛୋଟ ବଡ଼ ଶହ ଶହ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କ ଶାସିତ ହେଉଥିଲା ।
• ୧୮୫୮ ମସିହା ପରଠାରୁ ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ ଭାଇସ୍‌ୟ କୁହାଗଲା । ସେ ବ୍ରିଟେନ୍ ରାଣୀ|ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।
• ୧୯୪୭ର ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ହୋଇଗଲେ । ସେମାନେ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନରେ ମିଶିଯାଇ ପାରିବେ ଅଥବା ସ୍ଵାଧୀନ ରହିପାରିବେ ବୋଲି ଆଇନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ଯାହା ରାଜନୀତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅବାସ୍ତବ ଥିଲା ।
• ଏପରି ସମସ୍ୟାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଭାରତ ସରକାର ୧୯୪୭ ଜୁନ୍ ୨୭ ତାରିଖରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ଏହି ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଓ ଶାସନ ସଚିବ ହେଲେ ଭି. ପି. ମେନନ ।
• ୧୯୪୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୯ ତାରିଖରେ ଭାରତର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗର ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନଙ୍କ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଶାସକମାନଙ୍କ ଠିକ୍ ଉପଦେଶ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ସହିତ ମିଶିଯାଇ ଏକ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନୁବନ୍ଧିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଭାରତ ଯେପରି ଶତଧା ବିଭକ୍ତ ନ ହୁଏ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ହେବାକୁ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ।

→ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ :

• ୧୯୪୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୫ ତାରିଖରେ ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ‘ରାଜନ୍ୟମଣ୍ଡଳୀ’ର ଏକ ବୈଠକ ଡକାଇ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଶାସକମାନଙ୍କୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ଦେଲେ ଯେ ସେମାନେ ନିଜ ନିଜ ରାଜ୍ୟର ସୀମାକୁ ଲାଗିଥିବା ଦେଶ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ମିଶିଯିବା ବିଧେୟ ।
• କାରଣସ୍ୱରୂପ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ଦର୍ଶାଇଲେ ଯେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ ଉନ୍ନତି ଚାହାନ୍ତି ଓ ନବଗଠିତ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ମିଶି ସେମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ସମୃଦ୍ଧି ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି ।

→ ପଟେଲ ଓ ମେନନ ପ୍ରସ୍ତୁତ ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ :

1. ଭାରତର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଓ ଶାସନ ସଚିବ ଭି.ପି. ମେନନଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ କେତେକ ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ସମ୍ବଳିତ ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ ବା ‘ଇନ୍‌ଷ୍ଟ୍ରମେଣ୍ଟ ଅଫ୍ ଆକ୍ସେସନ’’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଥିଲା ଏକ ବୈଧାନିକ ବା ଆଇନ ଅନୁମୋଦିତ ଦସ୍ତାବିଜ୍ । ଏଥିରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରକାରୀଦ୍ୱୟ ଥିଲେ ‘ଭାରତ ସରକାର ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ଶାସକ ’ ।
2. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ଯେଉଁ ସର୍ଭରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପଟେଲ ଓ ମେନନ ଏକ ମିଳନପତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ଏହି ସର୍ଭେ ଅନୁସାରେ, ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କର ତିନିଗୋଟି କ୍ଷମତା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ।
3. କ୍ଷମତା ହନ୍ତାନ୍ତର ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାବେ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କରିପାରିବେ ବୋଲି ମିଳନ ପତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ।

→ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର ତଥା ଭାରତରେ ମିଶ୍ରଣ :

• ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ଭାଷଣରେ ଓ ସର୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଅଳ୍ପ କେତୋଟିକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୪୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ‘ପିପ୍ଲୋଦା’ ଏହି ମିଳନପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ଓ ଭାରତ ସହ ମିଶିଗଲା । ଯୋଧପୁରର ରାଜା ‘ହନ୍ବନ୍ତସିଂହ’ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ମିଶିଯିବାର ମଥୁଧା କରୁଥିଲେ ହେଁ ଅନେକ ବୁଝାସୁଝା କରିବାପରେ ସେ ଭାରତ ସହିତ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ । ଜୁନାଗଡ଼ର ମୁସଲିମ୍ ନୱାବ ସେଠାକାର ଗଣଭୋଟରେ ଅସଫଳ ହୋଇ ସପରିବାର ପାକିସ୍ତାନ ପଳାୟନ କରିଥିଲେ; ଫଳରେ ଜୁନାଗଡ଼ ରାଜ୍ୟ ଭାରତ ସହ ମିଶିଗଲା ।
  
• ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ମହାରାଜା ହରି ସିଂହ କାଶ୍ମୀରକୁ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖୁବାକୁ ମତପୋଷଣ କରୁଥିଲେ ହେଁ ସେଠାକାର ଜନପ୍ରିୟ ନେତା ଶେଖ୍ ଅବଦୁଲ୍ଲା ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ ।
• କାଶ୍ମୀର ଉପରେ ଲୋଲୁପ ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇଥବା ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରରୋଚନା ଓ ସାହାଯ୍ୟରେ ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ କାଶ୍ମୀରର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରିନେଇ ଆଜାଦ୍ କାଶ୍ମୀର ଗଠନ କଲେ ।
• ସେମାନେ ଶ୍ରୀନଗର ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେବାବେଳେ ପାକିସ୍ତାନର ନିୟମିତ ସୈନ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସହ ଆକ୍ରମଣରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ପାକିସ୍ତାନର ‘ଅପରେସନ୍ ଗୁଲମାର୍ଗ’ର ଅଂଶବିଶେଷ ଯାହା କାଶ୍ମୀର ଦଖଲ ନିମନ୍ତେ ଅଭିପ୍ରେତ ଥିଲା ।
• ଅନନ୍ୟାପାୟ ହୋଇ ହରି ସିଂହ ଭାରତର ସାମରିକ ସହାୟତା ପ୍ରାପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲା । ଫଳତଃ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ବୈଧାନିକ ଭାବେ ଭାରତର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଗଲା ।
• ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନକୁ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ ।
• ହିନ୍ଦୁବହୁଳ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ଶାସକ ନିଜାମ ଓସ୍‌ମାନ ଅଲ୍ଲୀ ଖାଁ ପ୍ରଥମେ ସ୍ଵାଧୀନ ରହିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ଓ ସୟଦ କାଶିମ୍ ରଜଭିଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ‘ରଜାକର’ ନାମକ ଏକ ସଶସ୍ତ୍ର ସଙ୍ଗଠନ ନିଜାମଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କଲେ । ନିଜାମ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସର୍ଦାର ପଟେଲ କ୍ଷୁବ୍ଧହୋଇ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଉପରେ ‘ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ’ ନାମକ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାରୁ ଏହା ୧୯୪୮ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ରୁ ୧୮ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଅକ୍ତିଆରକୁ ଆସିଲା । ପରିଶେଷରେ ୧୯୪୯ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ।

→ ଅଧୁମିଳନରୁ ଅଧୂମିଶ୍ରଣ :

• ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ହେଲା ଭାରତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୁଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାରତବର୍ଷକୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ, ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିବା ।
• ଭାରତୀୟ ନେତୃବୃନ୍ଦ ତଥା ଜନସାଧାରଣ ଅନୁଭବ କଲେ ଯେ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ ଭିତରେ ଯଦି ପାଞ୍ଚଶହରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ନିଜ ନିଜର ପୃଥକ୍ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଥିତି ବଜାୟ ରଖନ୍ତି; ତେବେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ହେବା ଏତେ ସହଜ ହେବ ନାହିଁ ।
  
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ଶାସକ ତଥା ରାଜାମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ‘ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ’ଗୁଡ଼ିକ ଦୃଢ଼ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଉଠିଲେ । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃବୃନ୍ଦ ଏପରି ସୁଯୋଗକୁ ହାତଛଡ଼ା କରିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ନାହିଁ ।
• ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଚିରଅବହେଳିତ ଓ ପ୍ରପୀଡ଼ିତ ନିରୀହ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ସଙ୍ଗଠନକୁ ବୁଝାଯାଏ ।
• ମିଳନ ପତ୍ର ଅନୁସାରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି କ୍ଷମତା ବ୍ୟତିରେକ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥିତି ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଭାରତ ସରକାର ଅନୁବନ୍ଧିତ ଥିଲେ । ମାତ୍ର ଭାରତ ସରକାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମିଶ୍ରଣ ହିଁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ଅନୁଭବ କଲେ ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନ ଏ ଦିଗରେ ସରକାରଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲେ ।
• ଦେଶ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ଭାରତ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା ।
• ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିଠାରୁ ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତ ସହିତ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ମିଶ୍ରଣ କରି ସମଗ୍ର ଭାରତବାସୀଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମ୍ବିଧାନର ପରିସ୍ ଭିତରକୁ ଆଣିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ।
• ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ତତ୍‌କାଳୀନଗୃହ ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସମୂହ ଦାୟିତ୍ବରେ ଥ‌ିବା କେନ୍ଦ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସମୂହ ବିଭାଗର ପ୍ରମୁଖ ସଚିବ ଭି.ପି. ମେନନଙ୍କର ଭୂମିକା ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

→ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ପଟେଲ ଓ ମେନନ୍‌ଙ୍କ କେତେକ ଯୁକ୍ତି :

1. ପ୍ରଥମେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ସହିତ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ମିଶାଇ ଦେବାପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ସ୍ଥିର କଲେ । ଏପରି ପୂର୍ଣ ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ସର୍ଦାର ପଟେଲ ଓ ଭି.ପି. ମେନନ କେତେକ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
   (i) ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସବୁ ଭାରତ ସହ ମିଶ୍ରଣ ନହେଲେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିବ ।
   (ii) ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପରିବର୍ତ୍ତେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ଚାଲିଲେ, ସେଠାକାର ପ୍ରଜାମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ଓ ଅରାଜକତା ବ୍ୟାପିଯିବ ।
   (iii) ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ ଥ‌ିବା ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାବରେ କୌଣସି ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।
   (iv) ଭାରତ ଭିତରେ ଅବାଧ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ ।
   (v) ଅପରାଧୀମାନଙ୍କୁ ଦମନ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ; କାରଣ ସେମାନେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଆତ୍ମଗୋପନ କରିବେ ।
   (vi) ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ରାଜନୀତିକ ଭାରତ ଗଠିତ ନ ହୋଇପାରିବାଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ନାନା ପ୍ରକାରରେ ପ୍ରତିହତ ହେବ ।
   (vii) ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ସୁଫଳ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ମିଳିପାରିବ ନାହିଁ ।

→ ଅଧୁଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା :

• ନେହେରୁ ଓ ପଟେଲ ଅଧିଗ୍ରହଣ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମାପ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଥଗିତ ରଖୁବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ମାତ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ନୀଳଗିରିରେ ଜନଜାତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥିଲା ।
• ବସ୍ତୁତଃ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରୁ ହିଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୪୭ ଡିସେମ୍ବରରେ ପୂର୍ବ ଭାରତ ଏଜେନ୍ସି ଓ ଛତିଶଗଡ଼ ଏଜେନ୍ସି ଅଧୀନସ୍ଥ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରି ୧୯୪୮ ଜାନୁୟାରୀ ୧ରୁ ଓଡ଼ିଶା, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ଓ ବିହାର ସହ ମିଶିଗଲେ ।
• ସେହି ବର୍ଷ ଗୁଜରାଟ ଓ ଦକ୍ଷିଣରେ ଥ‌ିବା ୬୬ଟି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କୋହ୍ଲାପୁର ଓ ବରୋଦା ଭଳି ଦୁଇଟି ବଡ଼ ରାଜ୍ୟ ବମ୍ବେ ସହ ମିଶିଗଲେ ।
• ସେତେବେଳର ମାନ୍ଦ୍ରାଜ, ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଓ ଆସାମ ସହ ଅନେକ ଛୋଟବଡ଼ ରାଜ୍ୟ ମିଶିଗଲେ । ପଞ୍ଜାବର ପାର୍ବତ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ଏଜେନ୍ସିର ୩୦ଟି ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ଗଠିତ ହେଲା ।

→ ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିର ସର୍ଭାବଳୀ :

• ‘ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତି’ (Merger Agreement)ର ସର୍ଭେ ଅନୁସାରେ ଏହି ଚୁକ୍ତି ଗ୍ରହଣକାରୀ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଶାସନଗତ ସମସ୍ତ କ୍ଷମତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ । ଏହା ବଦଳରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘ବାର୍ଷିକ ପେନ୍‌ସନ୍‌’ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା । ଏହାକୁ ରାଜାଙ୍କ ହାତପାଣ୍ଠି ବୋଲି କୁହାଗଲା । ଏହି ପାଣ୍ଠି ରାଜ୍ୟରୁ ସଂଗୃହୀତ ରାଜସ୍ଵ ଭିଭିରେ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହେଲା ।
• ଏହି ରାଜାମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତି, ରାଜପ୍ରାସାଦ ତଥା ‘ପଦପଦବୀ’ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବାର ସର୍ଭ ରହିଲା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଏଗୁଡ଼ିକ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଭାବେ ସେମାନଙ୍କର ବଂଶଧରମାନେ ଭୋଗଦଖଲ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ।
• ଏହି ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିର ଅନ୍ୟନାମ ଥିଲା ‘ମିଶ୍ରଣ ଅଙ୍ଗୀକାର ପତ୍ର’ ।
• ୧୯୪୮ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀରେ କଟିହାର ଉପଦ୍ୱୀପର ୨୨୨ଟି ରାଜ୍ୟକୁ ମିଶାଇ ସୌରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜ୍ୟ ସଂଘ ଗଠିତ ହେଲା ଏବଂ ମେ’ ମାସରେ ଗୋୱାଲିୟର, ଇନ୍ଦୋର ଓ ୧୮ଟି ଛୋଟ ରାଜ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କଲା ।
• ୧୯୪୮ ଜୁଲାଇରେ ପଟିଆଲା, କପୁରତାଲା, ଜିନ୍ଦ, ନାଭା, ଫରିଦକୋଟ, ମାଲେରକୋଟଲା, ନଲାରଗଡ଼ ଓ କଳସିଆକୁ ନେଇ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟ ସଂଘ ଗଠିତ ହେଲା ।
• ୧୯୪୯ ମେ ମାସରେ ଅନେକ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟକୁ ସମ୍ମିଳିତ କରି ରାଜସ୍ଥାନ ମିଳିତ ପ୍ରଦେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
• ତ୍ରିବାଙ୍କୁଡ଼, କୋଚିନ୍ ୧୯୪୯ରେ ‘ମିଶ୍ରଣ ଅଙ୍ଗୀକାର’ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ।
• କେବଳ କାଶ୍ମୀର, ମହୀଶୂର ଓ ହାଇଦ୍ରାବାଦ କୌଣସି ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିନଥିଲେ ।

→ ଗଣତନ୍ତ୍ରୀକରଣ :

1. ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଭାରତ ଶାସନରେ ମିଶ୍ରଣ ହେବାପରେ, ଏସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା । ସେଠାକାର ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ସୁଶାସନ ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାମାନ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
2. ସମୟାନୁକ୍ରମେ, ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନେ ମହାଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହୋଇଗଲେ । ଗଣତନ୍ତ୍ରୀକରଣ ସହିତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସମୟକ୍ରମେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଗଲା ।
3. ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ‘ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନ’ଦ୍ଵାରା ସେହିସବୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଶାସିତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ଦିଆଗଲା ।
4. ଏହିସବୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଭାରତ ସହିତ ‘ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ତଥା ଗଣତନ୍ତ୍ରୀକରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ସଫଳ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲଙ୍କ ରାଜନୀତିକ ବିଚକ୍ଷଣତା ଓ ଉନ୍ନତ କୂଟନୈତିକ ପାରଦର୍ଶିତା ବେଶ୍ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା l ତାଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ଦୃଢ଼ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ବଳରେ ସେ ସମଗ୍ର ଭାରତକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ଏଣୁ ସର୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କୁ ଯଥାର୍ଥରେ ‘ଭାରତର ବିସ୍‌ମାର୍କ’ ତଥା ‘ଲୌହ ମାନବ’ ଭାବେ ଆଖ୍ୟାୟିତ କରାଯାଇଛି ।
5. ଜର୍ମାନୀର ଶାସକ ଅଟୋଭନ୍ ବିସ୍‌ମାର୍କ ଜର୍ମାନ୍ ଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ର କରି ଇଉରୋପ ମହାଦେଶରେ ଜର୍ମାନୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଠିକ୍ ସେହିପରି ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଭାରତର ତତ୍‌କାଳୀନ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତରେ ମିଶ୍ରଣ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଭାରତର ବିସ୍ଫୋମାର୍କ’ କୁହାଯାଏ । ତାଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ନେତୃତ୍ୱ ତଥା ଦୃଢ଼ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ‘ଲୌହ ମାନବ’ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁନ୍ ୨୭) – ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁଲାଇ ୯) – ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଓ ସର୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କଦ୍ଵାରା ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନୁବନ୍ଧିତ ହେବାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁଲାଇ ୨୫) – ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ‘ରାଜନ୍ୟମଣ୍ଡଳୀ’ର ଏକ ବୈଠକ ଡକାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମାର୍ଚ୍ଚ) – କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ପିପ୍ଲୋଦାର ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ରୁ ୧୮) – ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଉପରେ ‘ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ’ ନାମକ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ ଓ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀଦ୍ୱାରା ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଦଖଲ ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ନଭେମ୍ବର) – ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ତାଙ୍କର ‘ମିଳନପତ୍ର’ରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଡିସେମ୍ବର) – ପୂର୍ବ ଭାରତ ଏଜେନ୍ସି ଓ ଛତିଶଗଡ଼ ଏଜେନ୍ସି ଅଧୀନସ୍ଥ ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜାନୁଆରୀ ୧) – ପୂର୍ବ ଭାରତ ଏଜେନ୍ସି ଓ ଛତିଶଗଡ଼ ଏଜେନ୍ସି ଅଧୀନସ୍ଥ ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜାନୁଆରୀ) – ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କଦ୍ଵାରା ‘କଟିହାର ଉପଦ୍ୱୀପ’ର ୨୨୨ଟି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟକୁ ମିଶାଇ ‘ସୌରାଷ୍ଟ୍ର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସଂଘ’ ଗଠନ ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମେ) – ଗୋୱାଲିଅର ଓ ଇନ୍ଦୋର ପ୍ରଭୃତି ୧୮ଟି ଛୋଟ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ‘ମଧ୍ୟ ଭାରତ’ ସୃଷ୍ଟି ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁଲାଇ) – ପଟିଆଲା, କପୁରତାଲା, ଜିନ୍ଦ, ନାଭା, ଫରିଦକୋଟ, ମାଲେରକୋଟଲା, ନଲାରଗଡ଼ ଓ କଳସିଆକୁ ନେଇ ‘ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟସଂଘ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମେ) – ଅନେକ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶି ‘ରାଜସ୍ଥାନ ମିଳିତ ପ୍ରଦେଶ’ ସୃଷ୍ଟି ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମଧ୍ୟଭାଗ) – ତ୍ରିବାଙ୍କୁଡ଼ ଓ କୋଚିନ୍‌ର ‘ମିଶ୍ରଣ ଅଙ୍ଗୀକାରପତ୍ର’’ରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନଦ୍ୱାରା ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Notes Geometry Chapter 1 ଜ୍ୟାମିତିରେ ସାଦୃଶ୍ୟ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Maths Notes Geometry Chapter 1 ଜ୍ୟାମିତିରେ ସାଦୃଶ୍ୟ

→ ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction):

• ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆମେ କେତେକ ବସ୍ତୁ ବା ଚିତ୍ର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲା ବେଳେ ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ଏକାଭଳି ଦେଖାଯାଏ । ସେମାନଙ୍କର ଆକୃତି ସମାନ ଥ‌ିବା ବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ଆକାର ସମାନ ନ ଥାଏ । କେତେକର ଆକାର ଓ ଆକୃତି ସମାନ ଥାଏ ।
• ଅଭିନ୍ନ ଆକୃତି ଥି ବସ୍ତୁ ଦୁଇଟି ବା ଚିତ୍ର ଦୁଇଟିକୁ ସଦୃଶ ବସ୍ତୁ ବା ସଦୃଶ ଚିତ୍ର (Similar Figures) କୁହାଯାଏ । ସଦୃଶ ହେବାର ଗୁଣକୁ ସାଦୃଶ୍ୟ (Similarity) କୁହାଯାଏ ।
• ଚିତ୍ର ଦୁଇଟିର ଆକାର ସମାନ ହେଉ ବା ଅସମାନ ହେଉ, ଯଦି ଉଭୟର ଆକୃତି ସମାନ ହୁଏ; ତେବେ ଚିତ୍ର ଦୁଇଟିକୁ ସଦୃଶ ଚିତ୍ର କୁହାଯାଏ ।
• ପୂର୍ବରୁ ପଢ଼ିଥିବା ସର୍ବସମତାରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ, ସର୍ବସମ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସଦୃଶ ହୁଅନ୍ତି; କାରଣ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ଆକାର ଏବଂ ଆକୃତି ସମାନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ସର୍ବସମ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସଦୃଶ ହୁଅନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ସଦୃଶ ଚିତ୍ରମାନ ସର୍ବସମ ନ ହୋଇ ପାରନ୍ତି ।

→ ଦୁଇଟି ସମଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ ଚିତ୍ରର ଉଦାହରଣ :

• ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ବ୍ୟାସାର୍ଷ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ ।
• ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ବର୍ଗଚିତ୍ର ।
• ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ।

→ ଜ୍ୟାମିତିରେ ଅନୁପାତ ଓ ସମାନୁପାତ (Ratio and Proportion in Geometry) :
(i) a, b, c, d ଚାରୋଟି ଧନାତ୍ମକ ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମାନୁପାତୀ ହେଲେ a : b : : c : d ହୁଏ । ମନେକର ∆ ABC ର ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ b₁ ଏକକ ଓ ଉଚ୍ଚତା h₁ ଏକକ ।
∆ ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\)b₁h₁ ବର୍ଗଏକକ ।

ମନେକର ∆ DEF ର ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ b₂ ଏକକ ଓ ଉଚ୍ଚତା h₂ ଏକକ ।
∆ ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac{1}{2}\)b₂h₂ ବର୍ଗଏକକ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ :

• ସମାନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଠ ଦୁଇଟି ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଉକ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ବୟର ଅନୁରୂପ ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ ସହ ସମାନ ।
• ଦୁଇଟି ତ୍ରିଭୁଜର ଭୂମିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନ ହେଲେ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ୱୟର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତ, ଭକ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟର ଅନୁରୂପ ଉଚ୍ଚତା ଦ୍ବୟର ଅନୁପାତ ସହ ସମାନ ।

(ii) ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ରରେ ∆ ABD, ∆ ABC ଓ ∆ ADC ତିନୋଟି ତ୍ରିଭୁଜ ।
D ବିନ୍ଦୁ \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ B – D – C ।
∆ ABD, ∆ ABC & ∆ ACD ପ୍ରତ୍ୟେକର ଶୀର୍ଷ A ।
ଅର୍ଥାତ୍ ∆ ABC, ∆ ABD ଓ ∆ ADC ର ଉଚ୍ଚତା ସମାନ ।

ଦୁଇଟି ବା ତତୋଽଧ୍ଵକ ତ୍ରିଭୁଜର ଭୂମିମାନ ଏକ ସରଳରେଖାରେ ରହିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଶୀର୍ଷବିନ୍ଦୁ ଅଭିନ୍ନ ହେଲେ ତ୍ରିଭୁଜଗୁଡ଼ିକ ସମ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ହେବେ ।

→ ∆ ABCରେ \(\overline{\mathrm{DE}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) ରହଲେ D ବିନ୍ଦୁ \(\overline{\mathrm{BC}}\) କୁ AD : DB ରେ ଏବଂ E ବିନ୍ଦୁ \(\overline{\mathrm{BC}}\) କୁ AE : EC ରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭକ୍ତ କରନ୍ତି ।
ଏଣୁ DB ଏହା ଆମେ ଉପପାଦ୍ୟ 1 ରୁ ପ୍ରମାଣ କରିପାରିବା ।

ଅର୍ଥାତ୍ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁସହ ସମାନ୍ତର ଏକ ରେଖାଖଣ୍ଡ ଯଦି ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ୟ ଦୁଇବାହୁକୁ ଛେଦକରେ, ଉକ୍ତ ବାହୁଦ୍ୱୟ ଉପରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଛେଦିତାଂଶମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନୁପାତୀ ହେବେ ।

ଉପପାଦ୍ୟ – 1 (ଥେଲିସ୍ ଉପପାଦ୍ୟ) :
ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଗୋଟିଏ ବାହୁ ସହ ସମାନ୍ତର ଏକ ସରଳରେଖା ଯଦି ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ବାହୁକୁ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ, ତେବେ ଉକ୍ତ ସରଳରେଖା ଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ବାହୁ ସମାନୁପାତରେ ବିଭାଜିତ ହୁଅନ୍ତି ।

ମନ୍ତବ୍ୟ :
ଉପପାଦ୍ୟ 1 କୁ ଜ୍ୟାମିତିରେ ‘ମୌଳିକ ସମାନୁପାତିତା ଉପପାଦ୍ୟ’’ (Basic Proportionality theorem) କହନ୍ତି |
ଗ୍ରୀକ୍ ଦାର୍ଶନିକ ଓ ଗଣିତଜ୍ଞ ଥେଲିସଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ଏହାକୁ ଥେଲିସ୍‌ଙ୍କ ଉପପାଦ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

ଉପପାଦ୍ୟ – 2 (ଉପପାଦ୍ୟ 1ର ବିପରୀତ ଉପପାଦ୍ୟ) :
ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇବାହୁକୁ ସମାନୁପାତରେ ଅନ୍ତର୍ବିଭାଜନ କରୁଥିବା ରେଖା, ଉକ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜର ତୃତୀୟ ବାହୁ ସହ ସମାନ୍ତର ।
ମନ୍ତବ୍ୟ : କୌଣସି ରେଖା ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଯେ କୌଣସି ଦୁଇଟି ବାହୁକୁ ସମାନୁପାତରେ ବହିର୍ବିଭାଜନ କଲେ, ଉକ୍ତରେଖା ତ୍ରିଭୁଜର ତୃତୀୟ ବାହୁ ସହ ସମାନ୍ତର ହେବ ।

→ ଛେଦକ ରେଖା ଓ ଛେଦିତାଂଶ (Transversal and Intercept) :
(i) ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରରେ L₁ ଓ L₂ ରେଖାଦ୍ଵୟର \(\overleftrightarrow{AB}\) ଏକ ଛେଦକ (transversal) | L₁ ଓ L₂ କୁ ଛେଦକ, \(\overleftrightarrow{AB}\) ଯଥାକ୍ରମେ C ଓ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ । \(\overline{\mathrm{CD}}\) କୁ ଛେଦକ \(\overleftrightarrow{AB}\) ଉପରିସ୍ଥ ଛେଦିତାଂଶ (intercept) ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(L₁ ଓ L₂ ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତର ବା ଅସମାନ୍ତର ହୋଇପାରନ୍ତି ।)

(ii) ସେହିପରି L₁ || L₂ ଏବଂ \(\overleftrightarrow{AB}\), L₁ ଓ L₂ କୁ ଯଥାକ୍ରମେ C ଓ D ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକଲେ \(\overline{\mathrm{CD}}\) କୁ ଛେଦକ \(\overleftrightarrow{AB}\) ଉପରିସ୍ଥ ଛେଦିତାଂଶ କୁହାଯାଏ ।

→ ତିନୋଟି ରେଖାର ଛେଦକ ଉପରିସ୍ଥ ଛେଦିତାଂଶ :
ମନେକର L₁, L₂ ଓ L₃ ତିନୋଟି ରେଖାକୁ ଏକ ଛେଦକ ‘T’ ଯଥାକ୍ରମେ A, B, C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ ।
ଛେଦକ ରେଖା T ଉପରେ L₁ ଓ L₂ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ଛେଦିତାଂଶ AB, L₁ ଓ L₂ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଏବଂ L₁ ଓ L₂ ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{BC}}\) ।

ଏକ ଛେଦକ ଉପରିସ୍ଥ ଦୁଇଟି ଛେଦବିନ୍ଦୁଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ରେଖାଖଣ୍ଡକୁ ଛେଦକର ଗୋଟିଏ ଛେଦିତାଂଶ ବା ଛେକାଂଶ କୁହାଯାଏ ।

→ ତିନୋଟି ରେଖାର ଦୁଇଟି ଛେଦକ ଉପରିସ୍ଥ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ :
ଏଠାରେ L₁, L₂ ଓ L₃ ତିନୋଟି ସରଳରେଖାକୁ T₁ ଓ T₂ ରେଖାଦ୍ଵୟ ଛେଦକରନ୍ତି । L₁, L₂ ଓ L₃ କୁ ଛେଦକ T₁ ଯଥାକ୍ରମେ A, B, C ବିନ୍ଦୁରେ ଏବଂ L₁, L₂ ଓ L₃ କୁ ଛେଦକ T₂ ଯଥାକ୍ରମେ D, E, F ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ ।

ଏଠାରେ T₁ ଓ T₂ ଛେଦକଦ୍ବୟ ଉପରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଛେଦିତାଂଶ ମଧ୍ୟରେ AB ଓ DE ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ । ସେହିପରି BC ଓ EF ଏବଂ AC ଓ DE ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ ।

ଦୁଇଟି ସରଳରେଖାକୁ ଦୁଇଟି ଛେଦକ ଛେଦକଲେ, ଛେଦକ ରେଖାଦ୍ବୟ ଉପରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବା ଛେଦିତାଂଶ ଦ୍ଵୟକୁ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ (corresponding intercepts) କୁହାଯାଏ ।

→ ପ୍ରଶ୍ନାବଳା ଓ ଉତ୍ତର

ପ୍ରଶ୍ନ – 1: ଚିତ୍ର (a) ରେ L₁ ଓ L₂ ରେଖାଦ୍ୱୟକୁ ଛେଦକ T₁ ଯଥାକ୍ରମେ ଓ B ବିନ୍ଦୁରେ ଏବଂ ଛେଦକ T₂ ଯଥାକ୍ରମେ A ଓ C ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ ଦୁଇଟିର ନାମ କୁହ ।
ପ୍ରଶ୍ନ – 2: ଚିତ୍ର (b) ରେ L₃ ଓ L₄ ରେଖାଦ୍ୱୟକୁ ଛେଦକ T₃ ଯଥାକ୍ରମେ D ଓ E ବିନ୍ଦୁରେ ଏବଂ ଛେଦକ T₄ ଯଥାକ୍ରମେ F ଓ G ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ ଦୁଇଟିର ନାମ କୁହ ।
ପ୍ରଶ୍ନ – 3 : ଚିତ୍ର (c) ରେ L₅ ଓ L₆ ରେଖାଦ୍ୱୟକୁ ଛେଦକ T₅ ଯଥାକ୍ରମେ P ଓ Q ବିନ୍ଦୁରେ ଏବଂ ଛେଦକ T₆ ଯଥାକ୍ରମେ R ଓ S ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ ଦୁଇଟିର ନାମ କୁହ ।
ସମାଧାନ :
1. ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{AB}}\) ।
2. ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{DE}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{FG}}\) ।
3. ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{PQ}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{RS}}\) ।

→ ତିନୋଟି ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାର ଦୁଇଟି ଛେଦକ ଉପରିସ୍ଥ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶଟି ମଧ୍ଯରେ ସମ୍ପର୍କ :
ମନେକର L₁ || L₂ || L₃ ଏବଂ T₁ ଛେଦକ ଓ T₂ ଛେଦକ L₁, L₂ ଓ L₃ କୁ ଯଥାକ୍ରମେ A, B, C ଓ D, E, F ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରେ ।

L₁ ଓ L₂ କୁ T₁ ଓ T₂ ଛେଦକରିବା ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{DE}}\) ।

L₂ ଓ L₃ କୁ T₁ ଓ T₂ ଛେଦକରିବା ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{EF}}\) ।

L₁ ଓ L₃ କୁ T₁ ଓ T₂ ଛେଦକରିବା ଦ୍ବାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{DF}}\) ।

\(\overline{\mathrm{AB}}\), \(\overline{\mathrm{BC}}\), \(\overline{\mathrm{AC}}\), \(\overline{\mathrm{DE}}\), \(\overline{\mathrm{EF}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{DF}}\) ର ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ ମାପିଲେ ଆମେ ଦେଖୁ ଯେ \(\frac{A B}{D E}=\frac{B C}{E F}=\frac{A C}{D F}\) ହେବ ।

ତିନୋଟି ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାକୁ ଦୁଇଟି ଛେଦକ ରେଖା ଛେଦ କରିବାଦ୍ଵାରା ଛେଦକ ରେଖାଦ୍ୱୟ ଉପରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବା ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶ ଗୁଡ଼ିକର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ ସମାନ ।

ପ୍ରମେୟ 1.1 :
ତିନୋଟି ପରସ୍ପର ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାକୁ ଦୁଇଟି ସରଳରେଖା ଛେଦକରିବା ଦ୍ଵାରା, ଛେଦକ ରେଖାଦ୍ୱୟ ଉପରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବା ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନୁପାତା ହୁଅନ୍ତି ।
ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ (i) (a) \(\frac{AB}{BC}\) ⇒ \( \frac{DF}{EF}\), (b) \(\frac{BC}{AC}\) ⇒ \( \frac{EF}{DF}\) (ଉପରିସ୍ଥ ଚିତ୍ର ଦେଖ ।)

ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ (ii) : ତିନୋଟି (ବା ଅଧ‌ିକ ସଂଖ୍ୟକ) ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାକୁ ଛେଦ କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ଛେଦକ ଉପରିସ୍ଥ ଛେଦିତାଂଶମାନେ ସମଦୈର୍ଘ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ହେଲେ, ଉକ୍ତ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଯେକୌଣସି ଛେଦକ ଉପରିସ୍ଥ ଛେଦିତାଂଶମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସମାନ ।

ପ୍ରମେୟ : 1.1 ର ବିପରୀତ ଉକ୍ତି ସତ୍ୟ ନ ହୋଇପାରେ ।
ଅର୍ଥାତ୍ ତିନୋଟି ରେଖାକୁ ଦୁଇଟି ଛେଦକ ରେଖା ଛେଦକରିବା ଦ୍ଵାରା ଛେଦକ ରେଖାଦ୍ବୟ ଉପରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅନୁରୂପ ଛେଦିତାଂଶମାନ ସମାନୁପାତୀ ହେଲେ, ଛେଦିତରେଖା ତିନୋଟି ସମାନ୍ତର ହୋଇପାରନ୍ତି ବା ନହୋଇପାରନ୍ତି ।

→ ତ୍ରିଭୁଜର କୋଣର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆଲୋଚନା
ଉପପାଦ୍ୟ – 3 :
ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ଏକ କୋଣର ସମଦ୍ୱିଖଣ୍ଡକ, ସେହି କୋଣର ସମ୍ମୁଖୀନ ବାହୁକୁ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ରେଖାଖଣ୍ଡରେ ଭାଗକରେ, ସେମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ, ଅନୁରୂପ ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ।

ପ୍ରମେୟ – 1.2: (ଉପପାଦ୍ୟ – 3 ର ବିପରୀତ କଥନ) :
ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର କୌଣସି ଏକ କୋଣର ଶୀର୍ଷରୁ ଅଙ୍କିତ ରଶ୍ମି ଉକ୍ତ କୋଣର ବିପରୀତ ବାହୁକୁ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ଅଂଶରେ ଭାଗ କରେ, ସେ ଦୁଇଟିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଅନୁରୂପ ସଂଲଗ୍ନ ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସହ ସମାନୁପାତୀ ହେଲେ, ରଶ୍ମିଟି ସମ୍ପୃକ୍ତ କୋଣକୁ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡ କରେ ।

→ ତ୍ରିଭୁଜର ବହିଃସ୍ଥ କୋଣର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ :

(i) ଚିତ୍ର (a)ରେ ∆ ABC ରେ ∠CAD ଏକ ବହିଃସ୍ଥ କୋଣ ଓ \(\overrightarrow{AE}\), ∠CAD ର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
\(\overrightarrow{AE}\) କୁ ∠BAC ର ଏକ ବହିଃ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ କୁହାଯାଏ ।

ଚିତ୍ର (b) ରେ \(\overrightarrow{AE}\), ∠ABC ର ଏକ ବହିଃ ସମତ୍ତିଖଣ୍ଡକ ।
ଚିତ୍ର (c) ରେ \(\overrightarrow{AE}\) ଓ \(\overrightarrow{AF}\), ∠ABC ର ଦୁଇଟି ବହିଃ ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ।
ଚିତ୍ର (a) ରେ AB > AC, ∠CAD ର ବହିଃସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡକ \(\overrightarrow{AE}\) ।
ଚିତ୍ର (b) ରେ AC > AB, ∠CAD ର ବହିଃସମଦ୍ୱିଖଣ୍ଡକ \(\overrightarrow{AE}\), \(\overrightarrow{BC}\) ବା, \(\overline{\mathrm{BC}}\) କୁ ଛେଦକରିବ ବୋଲି ଡୁନାହିଁ ।
ଚିତ୍ର (c) ରେ AB = AC, ∆ ABC ର ବହିଃସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ ଦ୍ବୟ \(\overrightarrow{AE}\) ଓ \(\overrightarrow{AF}\), \(\overline{BC}\) ସହ ସମାନ୍ତର । ଏଣୁ ତାହା \(\overline{BC}\), \(\overrightarrow{BC}\) ବା \(\overrightarrow{CB}\) କାହାରିକୁ ଛେଦକରିବ ନାହିଁ ।

(ii) ମନେକର ∆ ABC ରେ AC > AB ।

ବହିସ୍ଥ ∠BADର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ, \(\overrightarrow{CB}\) କୁ E ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁଛି ।
ଏଠାରେ \(\overrightarrow{AE}\), \(\overline{CB}\) କୁ E ବିନ୍ଦୁରେ ବହିଁବିଭାଜନ କରିଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ । \(\overline{CB}\) ର ବହିଁବିଭାଜନର ଦୁଇଟି ଅଂଶ \(\overline{CE}\) ଓ \(\overline{BE}\) 1 B ବିନ୍ଦୁଠାରେ \(\overline{AE}\) ସହ ସମାନ୍ତରଭାବେ ଅଙ୍କିତ ରେଖା \(\overline{AC}\) କୁ F ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକରୁ ।
\(\frac{\mathrm{AB}}{\mathrm{AC}}=\frac{\mathrm{BE}}{\mathrm{CE}}\)

(iii) ∆ ABC, \(\overrightarrow{CB}\) ଉପରେ E ଏପରି ଏକ ବିନ୍ଦୁ ଯେପରି C – B – E ଓ EB : EC = AB : AC ହେଲେ ∆ BAD କୁ \(\overline{AE}\) ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡ କରେ ।

ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତରେ ତୃତୀୟ ବାହୁକୁ ବହିଁବିଭାଜନ କରୁଥିବା ବିନ୍ଦୁ ଓ ଏହି ବାହୁର ବିପରୀତ ଶୀର୍ଷବିଦୁର ସଂଯୋଜକ ରେଖାଖଣ୍ଡ ଦ୍ବାରା ସେହି ଶୀର୍ଷରେ ଥ‌ିବା ବହିଃସ୍ଥକୋଣ ସମର୍ଦ୍ଦିଖଣ୍ଡିତ ହୁଏ ।

→ ଜ୍ୟାମିତିକ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସାଦୃଶ୍ୟ (Similarity in Geometrical Figures) :

(i) ଦୁଇଟି ଜ୍ୟାମିତିକ ଚିତ୍ରର ଆକୃତି ତଥା ଆକାର ଉଭୟ ଅଭିନ୍ନ ହେଲେ ସେ ଦୁଇଟିକୁ ସର୍ବସମ ଚିତ୍ର (Congruent figure) କହନ୍ତି ।
(ii) ଦୁଇଟି ଜ୍ୟାମିତିକ ଚିତ୍ରର ଆକାର ସମାନ ବା ଅସମାନ ହେଉ, ଯଦି ଉଭୟ ଚିତ୍ରର ଆକୃତି ସମାନ ହୁଏ ତେବେ ଚିତ୍ର ଦୁଇଟିକୁ ସଦୃଶ ଚିତ୍ର (Similar figure) କହନ୍ତି ।
ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଭିନ୍ନ ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତ, ଭିନ୍ନ ବାହୁବିଶିଷ୍ଟ ବର୍ଗଚିତ୍ର, ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜ ଇତ୍ୟାଦି ।

• ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ଚିତ୍ର ସର୍ବସମ ନହୋଇପାରନ୍ତି ମାତ୍ର ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ଚିତ୍ର ସର୍ବଦା ସଦୃଶ ଅଟନ୍ତି ।
• ଦୁଇଟି ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ବାହୁ ବିଶିଷ୍ଟ ସୁଷମ ବହୁଭୁଜ ସର୍ବଦା ସଦୃଶ ।

→ ସଦୃଶ ବହୁଭୁଜ (Similar Polygons) :
ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ବାହୁଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ବହୁଭୁଜ ସଦୃଶ ହେବେ ଯଦି ସେମାନଙ୍କର –
(i) ଅନୁରୂପ କୋଣମାନେ ସର୍ବସମ ଏବଂ
(ii) ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନେ ସମାନୁପାତୀ ବିଶିଷ୍ଟ ।

→ ତ୍ରିଭୁଜମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାଦୃଶ୍ୟ (Similarity in Triangles) :
ଯଦି ଦୁଇଟି ତ୍ରିଭୁଜର ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନ ସମାନୁପାତୀ ଓ ଅନୁରୂପ କୋଣମାନ ସର୍ବସମ ହେବେ, ତେବେ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟ ସଦୃଶ ହେବେ ।

→ ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଅଙ୍ଗ :

ମନେକର ∆ ABC ~ ∆ XYZ.
∆ ABC 66 \(\overline{\mathrm{AD}} \perp \overline{\mathrm{BC}}, \overline{\mathrm{BE}} \perp \overline{\mathrm{AC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{CF}} \perp \overline{\mathrm{AB}}\)
∆ XYZ 66 \(\overline{\mathrm{XP}} \perp \overline{\mathrm{YZ}}, \overline{\mathrm{YQ}} \perp \overline{\mathrm{XZ}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{ZR}} \perp \overline{\mathrm{XY}}\)
\(\overline{\mathrm{AD}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{XP}}\) ଅନୁରୂପ ଉଚ୍ଚତା । ସେହିପରି \(\overline{\mathrm{BE}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{YQ}}\) ଅନୁରୂପ ଉଚ୍ଚତା । CF ଓ ZR ଅନୁରୂପ ଉଚ୍ଚତା ।

∆ ABC ରେ \(\overline{\mathrm{BC}}\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ P ଓ \(\overline{\mathrm{EF}}\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ Q ହେଲେ \(\overline{\mathrm{AP}}\) ର ଅନୁରୂପ ମଧ୍ୟମା \(\overline{\mathrm{DQ}}\) ।
ସେହିପରି ∠Aର ସମଦ୍ବିଖଣ୍ଡକ \(\overline{\mathrm{AX}}\) ଓ ∠D ର ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡକ DY ହେଲେ \(\overline{\mathrm{AX}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{DY}}\) ତୁଭୁଜଦ୍ଵୟର ଅନୁରୂପ କୋଣ ସମଦ୍ଵିଖଣ୍ଡକ ।

→ ତ୍ରିଭୁଜର ସଦୃଶ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଧର୍ମ (Conditions on Triangle-Similarity) :
(i) ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିଭୁଜ ନିଜସହ ସଦୃଶ ଅର୍ଥାତ୍ ∆ ABC ~ ∆ ABC (ସୁତୁଲ୍ୟ ନିୟମ) ।
(ii) ∆ ABC ~ ∆ PQR ⇔ ∆ PQR ~ ∆ ABC (ପ୍ରତିସମ ନିୟମ) ।
(iii) ABC ~ ∆ DEF, ∆ DEF ~ ∆ POR ∆ ∆ ABC ~ ∆ POR (ସଂକ୍ରମୀ ନିୟମ) ।

→ ତ୍ରିଭୁଜର ସାଦୃଶ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସର୍ଭ :
(1) ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମାନୁପାତିତା ।
(2) ଅନୁରୂପ କୋଣମାନଙ୍କର ସର୍ବସମତା ।

ବି.ଦ୍ର.: (i) ଯେକୌଣସି ଦୁଇଟି ଚତୁର୍ଭୁଜର ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମାନୁପାତିତା ଏବଂ ଅନୁରୂପ କୋଣମାନଙ୍କର ସର୍ବସମତା ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହନ୍ତି । ସେ ଦୁଇଟି ସର୍ଭ ପରସ୍ପର ନିରପେକ୍ଷ ।
(ii) ଦୁଇଟି ତ୍ରିଭୁଜ ମଧ୍ୟରେ ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ସମାନୁପାତିତା ଏବଂ ଅନୁରୂପ କୋଣମାନଙ୍କର
ସର୍ବସମତା ସର୍ଭେଦ୍ଵୟ ପରସ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଟିଏ ସର୍ଭେ ସ୍ବତଃ ହେଲେ ଅନ୍ୟଟି ମଧ୍ୟ ସ୍ବତଃସିଦ୍ଧ ହୁଏ ।

ଉପପାଦ୍ୟ – 4 : ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ତିନିକୋଣ, ଅନ୍ୟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଅନୁରୂପ କୋଣ ସହ ସର୍ବସମ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜ ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ହୁଅନ୍ତି । (କୋ-କୋ-କୋ ସାଦୃଶ୍ୟ)

1. ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ (1) : ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇଟି କୋଣ ଯଥାକ୍ରମେ ଅନ୍ୟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇଟି କୋଣ ସହ ସର୍ବସମ ହେଲେ, ତୃତୀୟ କୋଣ ଦ୍ଵୟ ସ୍ବତଃ ସର୍ବସମ ହୁଅନ୍ତି । (‘: ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିଭୁଜର ତିନିକୋଣର ପରିମାଣ ସମଷ୍ଟି 180° ।)
   ଏଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟ ମଧ୍ଯ ସଦୃଶ ହୁଅନ୍ତି । ସାଦୃଶ୍ୟର ଏହି ସର୍ଭକୁ ସଂକ୍ଷେପରେ ‘କୋ-କୋ ସାଦୃଶ୍ୟ’ କୁହାଯାଏ ।
2. ଅନୁସିଦ୍ଧାନ୍ତ (2) : ସଦୃଶକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ଦ୍ଵୟ (ଗୋଟିକର ତିନିକୋଣ ଯଥାକ୍ରମେ ଅନ୍ୟଟିର ତିନିକୋଣ ସହ ସର୍ବସମ)ର ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସମାନୁପାତୀ ।

ଉପପାଦ୍ୟ – 5 : ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ତିନି ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଅନ୍ୟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଅନୁରୂପ ତିନିବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସହ ସମାନୁପାତୀ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜ ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ହୁଅନ୍ତି । (ବା-ବା-ବା ସାଦୃଶ୍ୟ)
ଉପପାଦ୍ୟ – 6 : ଗୋଟିଏ ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଅନ୍ୟ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ଅନୁରୂପ ଦୁଇ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସହ ସମାନୁପାତୀ ହେଲେ ଏବଂ ବାହୁମାନଙ୍କ ଅନ୍ତର୍ଗତ କୋଣ ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟ ସଦୃଶ ହୁଅନ୍ତି । (ବା-କୋ-ବା ସାଦୃଶ୍ୟ)

ପ୍ରମେୟ – 1.3 : ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତ, ସେମାନଙ୍କର ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନଙ୍କ ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗାନୁପାତ ସହ ସମାନ ।

ପ୍ରମେୟ 1.4 :
ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜର ସମକୋଣର ଶୀର୍ଷରୁ କର୍ଷ ପ୍ରତି ଅଙ୍କିତ ଲମ୍ବ ଦ୍ୱାରା ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ତ୍ରିଭୁଜ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ସେ ଦ୍ଵୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୂଳ ତ୍ରିଭୁଜ ସହିତ ସଦୃଶ ଓ ପରସ୍ପର ସଦୃଶ ।
∆ ABC ର ∠ABC ସମକୋଣ ଏବଂ BD ⊥ AC ହେଲେ
(a) AB² = AD. AC, (b) BC² = CD. AC ଏବଂ (c) BD² = AD. DC

→ ଦୁଇଟି ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ମଧ୍ୟରେ ସାଦୃଶ୍ୟ :
ଦୁଇଟି ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିକର କଣ୍ଠ ଓ ଏକ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଅନ୍ୟ ତ୍ରିଭୁଜର କର୍ଣ୍ଣ ଓ ଏକ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସହ ସମାନୁପାତ୍ରୀ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜ ଦ୍ଵୟ ସଦୃଶ ଅଟନ୍ତି ।