Prasanna

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 9 ୧୯୩୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 9 ୧୯୩୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ :

•  ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ ବାସ୍ତବରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାର ଜନନୀ, କାରଣ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୮୪୯ ମସିହାରେ କଟକର ତତ୍‌କାଳୀନ କଲେକୁର ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
• ଓଡ଼ିଆ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାଷା ନୁହେଁ ବୋଲି ବିଶିଷ୍ଟ ଐତିହାସିକ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାଲ ମିତ୍ର ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।
• ଓଡ଼ିଶାର ଗଭର୍ଷର ଗୋଲ୍ସସବରୀ, ଭାଷାବିତ୍ ଜନ୍ ବିମ୍ସ, ବଙ୍ଗର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲେଖକ ବାସୁଦେବ ବନ୍ଦୋପଧ୍ୟାୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ବିରୋଧୀ ମତ ସପକ୍ଷରେ ନଥିଲେ ।
• ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବଳବତ୍ତର କରିଥିଲା ‘ଗଞ୍ଜାମ ଉତ୍କଳ ହିତବାଦିନୀ ସଭା’ ।
• ୧୮୯୫ ଜାନୁଆରୀ ୧୫ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶର ମୁଖ୍ୟ କମିଶନର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରାଫ୍ରେଜର ସମ୍ବଲପୁର କୋର୍ଟ କଚେରୀମାନଙ୍କରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଉଚ୍ଛେଦ କରି ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
• ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳର ଧରଣୀଧର ମିଶ୍ର, ମଦନମୋହନ ମିଶ୍ର, ବ୍ରଜମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ବଳଭଦ୍ର ସୂପକାର ପ୍ରଭୃତି ସଚେତନ ନାଗରିକମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସୁରକ୍ଷା ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ।
• ସେମାନଙ୍କ ଆନ୍ତରିକ ଉଦ୍ୟମ ଓ ଲର୍ଡ କର୍ଜନଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଫଳରେ ସମ୍ବଲପୁର କୋର୍ଟ କଚେରୀରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୦୩ ଜାନୁଆରୀ ୧ ରେ ସମ୍ବଲପୁର କୋର୍ଟ କଚେରୀରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପୁନଃ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୦୪ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୫ ତାରିଖରେ ଲର୍ଡ କର୍ଜନ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଗଭର୍ଣ୍ଣରଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ଦକ୍ଷିଣରେ ଥିବା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ମିଶାଇବା ପାଇଁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖୁଥିଲେ ।
• ମଧୁବାବୁ ୧୯୦୭ରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରାକରି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଭାରତ ଶାସନ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ କର୍ମକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ଥିଲେ ।
• ୧୯୧୧ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ମାସରେ ଗଞ୍ଜାମର ଓଡ଼ିଆ ସମାଜର ପ୍ରତିନିଧୁ ଦଳ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ସରକାରଙ୍କୁ ଭେଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ ।

→ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଓଡ଼ିଆ ଆନ୍ଦୋଳନ :

• ୧୯୧୨ ଅଗଷ୍ଟ ୧ ତାରିଖରେ ଗଠିତ ହେଲା ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ନାମକ ଏକ ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ।
• ବ୍ରହ୍ମପୁରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ‘ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ’ର ଅଷ୍ଟମ ଅଧିବେଶନରେ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନକୁ ମଧୁବାବୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ।
• ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଦଶମ ଅଧ୍ଵବେଶନ ୧୯୧୪ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨୬ ଓ ୨୭ ରେ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭାରେ ଓଡ଼ିଆ ସଭ୍ୟମାନଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ଗଠନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅଧିକ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥିଲା ।

→ ମଣ୍ଟେଗୁ-ଚେମସ୍କୋର୍ଡ଼ ଖସଡ଼ା :

1. ଭାରତରେ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ୧୯୧୭ ମସିହାରେ ଭାରତ ସଚିବ ଇ. ଏସ୍. ମଣ୍ଟେଗୁ ଓ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ ଚେମସ୍କୋର୍ଡ଼ଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା ।
2. ୧୯୧୭ ଡିସେମ୍ବର ୧୧ରେ ‘ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ’ ତରଫରୁ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ସାତଜଣ ସଦସ୍ୟ କଲିକତାଠାରେ ମଣ୍ଟେଗୁ ଓ ଚେମସ୍ଫୋର୍ଡ଼ଙ୍କୁ ଭେଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଦାବିପତ୍ର ଦେଇଥିଲେ ।
3. ୧୯୧୯ ଭାରତ ଆଇନରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସୁବିଧା ରଖାଯାଇନଥିଲା । ଏହା ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ମନରେ ଦୁଃଖ ଦେଇଥିଲା ।

→ ସିହ୍ନା ପ୍ରସ୍ତାବ :

• ୧୯୨୦ ଫେବୃୟାରୀ ୨୦ରେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ବିଧାୟକ ପରିଷଦରେ ସିହ୍ନା ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ବଙ୍ଗ, ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶରେ ଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ଓଡ଼ିଶା ଡିଭିଜନରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଉ ।
  
• କିନ୍ତୁ ବଙ୍ଗ, ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶ ସରକାର ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜି ହୋଇନଥିଲେ ।
• ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଓଡ଼ିଶାକୁ ଏକ-ଉପପ୍ରଦେଶ ପାହ୍ୟା ଦେବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ବିଫଳତା ଓଡ଼ିଆ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ତୀବ୍ରତର କରିଥିଲା।
• ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ପରିଷଦରେ ସଭ୍ୟ ବିଶ୍ଵନାଥ କର ଓ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ବିଧାନ ପରିଷଦରେ ସଭ୍ୟ ଶଶିଭୂଷଣ ରଥ ସମସ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଏକ ଶାସନ ଅଧୀନସ୍ଥ କରିବାପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ କରିଥିଲେ । ବିଶ୍ବନାଥ କରଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ପରିଷଦରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।

→ ଫିଲିପ୍-ଡ୍ରଫ କମିଟି :

• ୧୯୨୪ ମସିହାର ଶେଷ ଭାଗରେ ଗଞ୍ଜାମର ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶ୍ରଣ ଦାବିର ଯଥାର୍ଥତା ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବାପାଇଁ ଦୁଇଜଣିଆ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏହି କମିଟିରେ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟସମୂହର ପଲିଟିକାଲ ଏଜେଣ୍ଟ ସି.ଏଲ୍. ଫିଲିପ୍ ଓ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିର ବେଲା ଜିଲ୍ଲାର ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଏ.ସି.ଡଫ୍ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ । ଏହି କମିଟି ଫିଲିପ୍-ଡ଼ଫ୍ କମିଟି ନାମରେ ପରିଚିତ ।
• ଫିଲିଫ୍ – ଡଫ୍ କମିଟି :
  ୧୯୨୪ ମସିହା
• ଏହି କମିଟି ନିକଟରେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ବହୁ ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ମିଶାଇବାପାଇଁ ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ଯୁକ୍ତିଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ‘ଫିଲିପ୍-ଡଫ୍ କମିଟି’ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ । ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧ ହେତୁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରି ନଥିଲା

→ ସାଇମନ କମିଶନ :

1. ୧୯୨୮ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୩ ତାରିଖରେ ସାଇମନ କମିଶନ ଭାରତରେ ପଦାର୍ପଣ କରିଥିଲେ ।
2. ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ସଭ୍ୟମାନେ ପାଟନାଠାରେ ସାଇମନ କମିଶନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଗତ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଜଣାଇଥିଲେ ।
3. ସାଇମନ କମିଶନ :
   ୧୯୨୮ ଫେବୃୟାରୀ ୩ରେ ଭାରତରେ ପଦାର୍ପଣ
4. ସାଇମନ କମିଶନ ମାନ୍ଦ୍ରାଜରେ ପହଞ୍ଚିଲା ପରେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ତାଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ବଳିଷ୍ଠ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
5. ସାଇମନ କମିଶନଙ୍କ ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହୋଇଥିଲା ଯେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ଗଠନ ଦାବିର ସଯନ୍ତ୍ର ବିଚାର ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ ।

→ ସାଇମନ କମିଶନ :

• ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ମତାମତ ଦେବାପାଇଁ ସାଇମନ କମିଶନର ଅନ୍ୟତମ ସଦସ୍ୟ ସି.ଆର୍. ଅଟଲିଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ ସବ୍‌କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏହାର ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନେ ଥିଲେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାୟକ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ଡକ୍ଟର ସୁରୱାର୍ଦ୍ଦି ଏବଂ ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ପରିଷଦର ଓଡ଼ିଆ ସଦସ୍ୟ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଭଞ୍ଜଦେଓ ଓ ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ମହାନ୍ତି ।
• ଏହି କମିଟିର ସୁପାରିସ ଥିଲା – ‘ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଦାବି ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସାର୍ବଜନୀନ ମତ’ । ଏହି ସବ୍ କମିଟି ଓଡ଼ିଶା ଡିଭିଜନ, ଅନୁଗୁଳ, ବଙ୍ଗର ମେଦିନୀପୁର, ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ପ୍ରେସିଡ଼େନ୍ସିର ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳ ଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶର ଖଡ଼ିଆଳ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଏକତ୍ର କରି ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ସୁପାରିସ କରିଥିଲା ।
• କିନ୍ତୁ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରି ନଥିଲା ।

→ ପ୍ରଥମ ଗୋଲ ଟେବୁଲ ବୈଠକ :

• ୧୯୩୦ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୨ରୁ ୧୯୩୧ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୧୯ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲଣ୍ଡନଠାରେ ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଦେଇଥିଲେ ।
• ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ପ୍ରତିନିଧୂପେ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ଏହି ବୈଠକରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
• ସେଠାରେ ସେ ‘ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଦାବି ଓ ଯୁକ୍ତି’’ ନାମକ ଏକ ପୁସ୍ତିକା ବୈଠକର ପ୍ରତିନିଧୂମାନଙ୍କୁ ବିଚରଣ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୩୧ ଜାନୁଆରୀ ୧୬ ତାରିଖରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଏକ ଐତିହାସିକ ଭାଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ଯୌକ୍ତିକତା ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ ।

→ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରସଙ୍ଗ :

1. ୧୯୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ ତାରିଖରେ କରାଚୀଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅଧିବେଶନରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଯାଇଥିଲା ।
2. ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏହି ଦାବି ପ୍ରତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ଥନ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।
3. କରାଚୀ ଅଧ୍ଵବେଶନ :
   ୧୯୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯
4. ୧୯୩୧ ମେ ୩ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ ସଭାରେ ଏକ ପୃଥକ୍ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇବାକୁ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କଦ୍ବାରା ଆଗତ ପ୍ରସ୍ତାବ ସର୍ବସମ୍ମତି କ୍ରମେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।
5. ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ।

→ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କମିଟି :

• ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କମିଟି : ୧୯୩୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ ; ସଦସ୍ୟ : ଏଚ.ଏମ୍. ମେହେଟ୍ଟା, ଟି. ଆର ଫୁକନ୍; ଅଧ୍ୟକ୍ଷ : ସାମୁଏଲ୍‌ ଓ’ଡ଼ନେଲ ।
• ୧୯୩୧ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ରେ ଭାରତ ସରକାର ତିନି ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
• ଏହାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ ସାମୁଏଲ୍ ଓ’ଡ଼ନେଲ, ଦୁଇ ଜଣ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ ବମ୍ବେର ଏଚ. ଏମ୍. ମେହେଟ୍ଟା ଓ ଆସାମର ଟି. ଆର. ଫୁକନ୍ ।
• ଏହାର ସହଯୋଗୀ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେବ, ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ସିହ୍ନା ଓ ସି.ଭି. ଏସ୍. ନରସିଂହ ରାଜୁ ।
• ଓ’ଡ଼ନେଲ କମିଟିର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିପାରି ନଥିଲା ।
• ୧୯୩୨ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୧ରେ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ଜରୁରୀ ଅଧ୍ଵବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ତରଫରୁ ଗଠିତ କମିଟି ୧୯୩୨ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୭ ତାରିଖରେ ସିମଳାଠାରେ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ଼ ୱିଲିଙ୍ଗୁଡ଼ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ ।

→ ସରକାରଙ୍କ ଶ୍ଵେତପତ୍ର :

• ତୃତୀୟ ଗୋଲ ଟେବୁଲ ବୈଠକ ପରେ ଭାରତ ସଚିବ ସାମୁଏଲ୍ ହୋର ୧୯୩୨ ଡିସେମ୍ବର ୨୪ରେ ଏକ ପୃଥକ୍ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ବିଷୟରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୩୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୭ ତାରିଖରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ଶ୍ଵେତପତ୍ର ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।
• ଓଡ଼ିଶା ଏକ ରାଜ୍ୟପାଳ ଶାସିତ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶ ରୂପେ ଗଠିତ ହେବ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଓଡ଼ିଶାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୨୧,୫୪୫ ବର୍ଗମାଇଲ୍ ରଖାଯାଇଥିଲା ।
• ୧୯୩୪ ଫେବୃୟାରୀ ୪ରେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ପରଲୋକ ଗମନ କରିଥିଲେ ।
• ଶ୍ଵେତପତ୍ର ପ୍ରକାଶ :
  ୧୯୩୩ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୭

→ ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି :

1. ୧୯୩୩ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ବ୍ରିଟିଶ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟର ଉଭୟ ଗୃହର ୧୬ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଲର୍ଡ଼ ଲିନ୍‌ଲିଷ୍ଟୋଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
2. ୧୯୩୪ ମସିହାରେ କମିଟିର ଘୋଷଣା ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୨୧,୫୫୫ ବର୍ଗ ମାଇଲରୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ୩୨,୬୯୫ ବର୍ଗ ମାଇଲ ହୋଇଥିଲା ।
3. ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି ଗଠନ :
   ୧୯୩୩ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସ ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା – ୧୬ ।

→ ୧୯୩୫ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ଏବଂ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ :

• ୧୯୩୫ ମସିହା ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର ଧାରା ୨୮୯ ଅନୁସାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ଓଡ଼ିଶାକୁ ଏକ ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଭାବରେ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
• ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଚିର ଈପ୍‌ସିତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ୧୯୩୬ ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
• ଓଡ଼ିଶା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦେଶ :
  ୧୯୩୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖ ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୭୫୯ ମସିହା : ଇଂରେଜମାନେ ଗଞ୍ଜାମ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରି ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
୧୭୫୯ ମସିହା : (i) ଇଂରେଜମାନେ ସମ୍ବଲପୁରକୁ ଦଖଲ କରି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶରେ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
(ii) କଟକ କଲେକ୍ଟର ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲେ ।
୧୭୫୯ ମସିହା : ବଙ୍ଗର ଲେଫ୍‌ଟନାଣ୍ଡ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର ଏସ୍. ସି. ବେଲି ଓଡ଼ିଶା ଭ୍ରମଣରେ ଆସିଥିଲେ ।
୧୮୯୫ ଜାନୁଆରୀ ୧୫ : କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶର ମୁଖ୍ୟ କମିଶନର ଆଣ୍ଡ୍ରାଫ୍ରେଜର ସମ୍ବଲପୁର କୋର୍ଟ କଚେରୀରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଉଚ୍ଛେଦ କରି ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
୧୯୦୧ ଅଗଷ୍ଟ ମାସ : ସିମୂଳାଠାରେ ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନଙ୍କୁ ସମ୍ବଲପୁରର ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସ୍ମାରକପତ୍ର ପ୍ରଦାନ ।
୧୯୦୩ ଜାନୁଆରୀ ୦୧ : ସମ୍ବଲପୁର କୋର୍ଟ କଚେରୀରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପୁନଃ ପ୍ରଚଳନ ।
୧୯୦୩ ଡିସେମ୍ବର ୦୩ : ରିସ୍‌ଲେ ସର୍କୁଲାର ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।
୧୯୦୪ ଜାନୁଆରୀ ୦୫ : ଲର୍ଡ଼ କର୍ଜନ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଗଭର୍ଣ୍ଣରଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣରେ ଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶା ସହ ମିଶାଇବାପାଇଁ ଏକ ପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
୧୯୦୪ ଜୁନ୍ ୨୦ : ମାନ୍ଦ୍ରାଜର ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ଏମ୍ ହାମରିକଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ପତ୍ର ପ୍ରେରଣ ।
୧୯୦୫ ଜୁଲାଇ ୧୯ : କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶରୁ କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଆସି ଓଡ଼ିଶା ଡ଼ିଭିଜନ ସହିତ ମିଶିଥିଲା ।
୧୯୦୭ ମସିହା : ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କର ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା ।
୧୯୧୧ ଡିସେମ୍ବର ୨୭ : ଇଂରେଜ ସରକାର ବଙ୍ଗ ପ୍ରେସିଡେନ୍‌ସିକୁ ଭାଗ ଭାଗ କରିଦେଇଥିଲେ ।
୧୯୧୨ ଅଗଷ୍ଟ ୦୧ : ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
୧୯୧୨ ଏପ୍ରିଲ ୬ ଓ ୭ : ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଷ୍ଟମ ଅଧିବେଶନ ଆହୂତ ।

୧୯୧୪ ଡିସେମ୍ବର ୨୬ ଓ ୨୭ : ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ୧୦ମ ଅଧିବେଶନ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିଠାରେ ଆୟୋଜିତ ।
୧୯୧୭ ଡିସେମ୍ବର : ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ ତରଫରୁ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୭ଜଣ ସଭ୍ୟ କଲିକତାଠାରେ ମଣ୍ଡେଗୁ ଚେମସ୍କୋର୍ଡ଼ଙ୍କୁ ସ୍ମାରକ ପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
୧୯୨୦ ଫେବୃୟାରୀ ୨୦ : ସମ୍ରାଟଙ୍କ ବିଧାୟକ ପରିଷଦରେ ସିହ୍ନାଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ ।
୧୯୨୪ ମସିହା : ସାଇମନ କମିଶନ ଭାରତରେ ପଦାର୍ପଣ କରିଥିଲା ।
୧୯୨୮ ଫେବୃୟାରୀ ୦୩ : ସାଇମନ କମିଶନ ଭାରତରେ ପଦାର୍ପଣ କରିଥିଲା ।
୧୯୨୪ ମସିହା : ଲଣ୍ଡନଠାରେ ପ୍ରଥମ ଗୋଲ ଟେବୁଲ ବୈଠକ ବସିଥିଲା ।
୧୯୩୧ ଜାନୁଆରୀ ୧୬ : ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲଣ୍ଡନରେ ଐତିହାସିକ ଭାଷଣ ପ୍ରଦାନ ।
୧୬ ୧୯୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ : କରାଚୀଠାରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅଧିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୧ ମେ ୩ : ପୃଥକ୍ ଓଡ଼ିଶୀ ପ୍ରଦେଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ ସଭାରେ ମହତାବଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ ଓ ଗୃହୀତ ।
୧୯୩୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ : ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ ।
୧୯୩୨ ଅଗଷ୍ଟ ୨୧ : ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ବ୍ରହ୍ମପୁରଠାରେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଜରୁରୀ ବୈଠକ ଆହୂତ ।
୧୯୩୨ ଡିସେମ୍ବର ୨୪ : ଭାରତ ସଚିବ ସାମୁଏଲ୍ ହୋର୍‌ଙ୍କର ପୃଥକ୍ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ଘୋଷଣା ।
୧୯୩୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୭ : ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ପର୍କରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କର ଶ୍ଵେତପତ୍ର ପ୍ରକାଶ ।
୧୯୩୩ ଏପ୍ରିଲ ମାସ : ବ୍ରିଟିଶ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟର ୧୬ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ‘ମିଳିତ ସଂସଦୀୟ କମିଟି’ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
୧୯୩୪ ଫେବୃୟାରୀ ୪ : ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ପରଲୋକ ଗମନ ।
୧୯୩୬ ଏପ୍ରିଲ ୦୧ : ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଚିର ଈପ୍‌ସିତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 7 ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାର ବିକାଶ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 7 ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାର ବିକାଶ

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

• ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସରେ ଏକ ଘଟଣାବହୁଳ ବ୍ୟାପାର ।
• ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦ୍ବିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାର ବିକାଶ ଘଟିଥିଲା ।

→ ଉପକ୍ରମ :

• ମହାନ୍ ଗଙ୍ଗବଂଶୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀ ନରପତିମାନଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ଗଙ୍ଗାଠାରୁ ଗୋଦାବରୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ଓଡ଼ିଶା ୧୫୬୮ ମସିହାରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ହରାଇ ମୁସଲମାନ ଶାସନାଧୀନ ହୋଇଥିଲା ।
• ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଥମେ ଆଫଗାନ୍ ଏବଂ ପରେ ମୋଗଲ ଓ ମରହଟ୍ଟାମାନେ ଶାସନ କରିବା ପରେ ସର୍ବଶେଷରେ ୧୮୦୩ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ବାରା ଅଧିକୃତ ହେଲା ।
• ୧୫୫୯ରୁ ୧୫୬୮ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିବା ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ଶେଷ ସ୍ଵାଧୀନ ହିନ୍ଦୁ ରାଜା ।
• ଇଂରେଜ ଶାସନାଧୀନ ଓଡ଼ିଶାରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଓ ଧର୍ମଧାରା ପ୍ରସାରଲାଭ କରିଥିଲା । ମାତ୍ର ୧୮୬୬ ମସିହାରେ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷର ବୟାବହତା ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଚିନ୍ତା ଚେତନାରେ ନୂତନ ଭାବନା ଜାଗ୍ରତ କରାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ନିର୍ମାଣ ସ୍ଵପ୍ନ ଦେଖାଇଲା ।

→  ଇଂରେଜ ଶାସନାଧୀନ ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର :

1. ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦ୍ବିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କର ମନୋଭାବ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବାଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଶାରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଘଟିଲା ।
2. ୧୮୨୩ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ୍ ଧର୍ମପ୍ରଚାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କଟକରେ ହିତକାରୀ ଦାତବ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୮୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ.ରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ଏହାର ପରିଚାଳନା ଭାର ନିଜ ହାତକୁ ନେଇଥିଲେ ।
3. ୧୮୩୦ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଆ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଉପେକ୍ଷା ଫଳରେ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶଧାରା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।
4. ୧୮୫୪ ମସିହାରେ ଚାର୍ଲସ୍ ଉଙ୍କ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସଂସ୍କାର ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ ଓ ୧୮୫୭ ମସିହାରେ କୋଲ୍‌କତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଦିଗରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।
5. ୧୮୫୮ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପୁରୀ, କଟକ ଓ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ସଦର ମହକୁମାରେ ଥ‌ିବା ତିନିଗୋଟି ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲ ସହ ସରକାରୀ ଓ ସାହାଯ୍ୟପ୍ରାପ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ମିଶି ସର୍ବମୋଟ ୩୩ଟି ବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା ।
6. ବିଦ୍ୟାଳୟର ସଂଖ୍ୟାବୃଦ୍ଧି ଓ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନ ପ୍ରଦାନ ବହୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥିଲା ।
7. ବାସ୍ତବରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ଫଳରେ ବିଭାଜିତ ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକମାନଙ୍କ ମନରେ ଏକ ନବଜାଗରଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।
8. ୧୮୬୭ ମସିହାରେ କଟକ ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲକୁ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବା ଇଣ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଭାବେ ଉନ୍ନୀତ କରାଗଲା ଏବଂ ଏହା କୋଲକତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ସହିତ ସହବନ୍ଧିତ ହେଲା ।୧୮୬୮ ଜାନୁୟାରୀ ୨୦ରେ ୬ ଜଣ ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ନେଇ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।
9. ଉତ୍କଳଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ୧୮୬୮ ମସିହାରେ କଟକ ଇଣ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଏଫ୍.ଏ. ପାଶ୍ କଲେ ।
10. ୧୮୭୦ ମସିହାରେ କୋଲକତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବି.ଏ. ପାଶ୍ କରି ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସ୍ନାତକ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୭୩ ମସିହାରେ ଏମ୍.ଏ. ପାଶ୍ କରି ଏବଂ ୧୮୭୮ ମସିହାରେ ବି.ଏଲ୍. ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରି ଯଥାକ୍ରମେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଓ ଆଇନ ଡିଗ୍ରୀ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାରେ ସେ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଥିଲେ ।
11. ୧୮୭୬ ମସିହାରେ କଟକରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ଇଣ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ନାତକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୂପେ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥିଲା । କମିଶନର ଟି.ଇ. ରେଭେନ୍‌ସାଙ୍କ ନାମରେ ଉକ୍ତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟଟି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲା ।
12. ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରେ ଉଚ୍ଚତର ଶିକ୍ଷାଲାଭର ସୁଯୋଗ ପାଇ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏକ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ଯେଉଁମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ସଂସ୍କୃତି ତଥା ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କର ଏକତ୍ରୀକରଣ ପାଇଁ ସ୍ଵର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।

→ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ବିକାଶ :

• ଓଡ଼ିଶାରେ ଛାପାଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସୁରକ୍ଷା ଓ ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ସହାୟକ ହେଲା ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶନ ସହଜ ହେଲା ।
  
• ୧୮୩୭ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଥମ ମୁଦ୍ରଣ ଯନ୍ତ୍ର କଟକ ମିଶନ୍ ପ୍ରେସ୍ ନାମରେ ସ୍ଥାପନ କରାଗଲା ।
• ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା, ସମ୍ବାଦବାହିକା, ବୋଧଦାୟିନୀ, ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ ଆଦି ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ପ୍ରକାଶନ ହେଲା ।
• ୧୮୬୬ରେ ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ କଟକରୁ ଉତ୍କଳଦୀପିକା, ୧୮୬୮ରେ ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ବାଲେଶ୍ବରରୁ ସମ୍ବାଦ ବାହିକା ଓ ବୋଧଦାୟିନୀ, ୧୮୮୯ରେ ନୀଳମଣି ବିଦ୍ୟାରତ୍ନଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ବାମଣ୍ଡାରୁ ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା ।
• ଭାଷା ବିବାଦ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୮୦୩ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଶା ଅଧ୍ଵତ ହେବା ପରେ କେବଳ କଟକ, ପୁରୀ ଓ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ଶାସିତ ହେଉଥିଲା । ପୂର୍ବରୁ ମରହଟ୍ଟାମାନେ ପାର୍ଶୀ ଭାଷାକୁ ରାଜଭାଷା ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥ‌ିବାରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଭୂଲୁଣ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଇଂରେଜମାନେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାକୁ ବଙ୍ଗଳାର ଅଂଶରୂପେ ବିବେଚନା କରି ବଙ୍ଗୀୟ ରାଜକର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କଲେ ଯେଉଁମାନେ କି ବଙ୍ଗଳା ଭାଷା ପ୍ରଚାରରେ ନିମଗ୍ନ ରହିଲେ ।

• ୧୮୪୯ ମସିହାରେ କଟକରେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାରୂପେ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଗଲା ।
• ଓଡ଼ିଆ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ସ୍ଵଳ୍ପ ଆଳରେ କେତେକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବଙ୍ଗୀୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଓଡ଼ିଶାର ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷା ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କଲେ । ଫଳରେ ନିଜ ଭାଷାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମନରେ ଜାତୀୟ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ବଙ୍ଗଭାଷୀ ମଧ୍ଯରେ ଏ ଦିଗରେ ସମର୍ଥ ଜଣାଇଥିଲେ ।
  
• ମାଡ୍ରାସ୍ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ତେଲୁଗୁ ଭାଷା ସରକାରୀ ଭାଷାରୂପେ ପ୍ରଚଳିତ ହେବାରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଅବହେଳିତ ହେଲା । ଫଳସ୍ୱରୂପ ଗଞ୍ଜାମର ଓଡ଼ିଆମାନେ ୧୮୭୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ରସୁଲକୋଣ୍ଡାଠାରେ ସଭା କରି ସମସ୍ତ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ରିତ ହେବା ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଲେ ।
• ପୁନଶ୍ଚ ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ହିନ୍ଦୀକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାରୂପେ ପ୍ରଚଳନ କରାଗଲା ଓ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନକରାଗଲା । ଏହାକୁ ସେ ଅଞ୍ଚଳର ଜନସାଧାରଣ ବିରୋଧ କଲେ ।
• ‘ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ’ ପତ୍ରିକା ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତା ଜାଗରଣ କରି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ପ୍ରଯତ୍ନ କଲା । ସମ୍ବଲପୁରବାସୀଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ ଫଳରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପୁନଃ ପ୍ରଚଳିତ ହେଲା ।
• ମଧୁସୂଦନ ଦାସ, ଗୋପାଳଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ, ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ, ରାଧାନାଥ ରାୟ, ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଓ ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ପ୍ରଭୃତି ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପୁରୋଧାଗଣ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଶାର ନରନାରୀଙ୍କୁ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ।

→ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଠନ :

• ୧୮୮୨ ମସିହାରେ ରାଧାନାଥ ରାୟ, ପ୍ୟାରୀମୋହନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟ ପ୍ରମୁଖ ମନୀଷୀଗଣ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଉନ୍ନତି ନିମନ୍ତେ କଟକରେ ଉତ୍କଳ ସଭା ନାମକ ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହା ଜାତୀୟତାବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ।
• ବାଲେଶ୍ଵରରେ ‘ଉତ୍କଳ ଭାଷା ଉନ୍ନତି ବିଧାୟିନୀ ସଭା’ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• କଟକରେ ‘ଉତ୍କଳ ଭାଷା ଉଦ୍ଦୀପନୀ ସଭା’ ଓ ‘ଉତ୍କଳ ଉଲ୍ଲାସିନୀ ସଭା’ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ବ୍ରହ୍ମପୁର (ଗଞ୍ଜାମ)ରେ ‘ଉତ୍କଳ ହିତବାଦିନୀ ସଭା’ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଉକ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟ ଜାଗରଣକୁ ବଳବତ୍ତର କରିଥିଲା ।

→ ଧାର୍ମିକ ନବଜାଗରଣ :

1. ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦ୍ୱିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରେ ଓଡ଼ିଶାର ଧର୍ମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନବଚେତନାର ପ୍ରଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ଖ୍ରୀଷ୍ଟଧର୍ମ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ବିରୋଧରେ ଏକ ସଂସ୍କାରଧର୍ମୀ ଧର୍ମରୂପେ ସତ୍ୟ ମହିମା ଧର୍ମର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଲା ।
3. ମହିମା ଧର୍ମର ପ୍ରଧାନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ମହିମା ଗୋସ୍ଵାମୀ ଓ ଭୀମଭୋଇ ଥିଲେ ଏହି ଧର୍ମର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଚାରକ ।
4. ଭୀମଭୋଇଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମନରେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥ ସେବା, ଜାତିପ୍ରୀତି ଓ ଆତ୍ମବଳି ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।
5. ଓଡ଼ିଶାରେ ନ’ଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରେ ଇଂରେଜମାନେ ଅନେକ ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟର ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ।

→ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ:

• ଓଡ଼ିଶାରେ ନ’ଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରେ ଇଂରେଜମାନେ ଅନେକ ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟର ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ।
• କମିଶନର ଟି.ଇ. ରେଭେନ୍ସା ଆଳି ଓ ବାଙ୍କୀଠାରେ ନୂତନ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ତଥା ପୁରୁଣା ବନ୍ଧର ମରାମତି କରାଇଥିଲେ । ବାଣିଜ୍ୟର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପକ୍‌କା ସଡ଼କ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଫଳରେ ଓଡ଼ିଶା ଭାରତର ଅନ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ସହ ସଂଯୋଜିତ ହେବାଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ଭାବନା ଦୃଢ଼ ହୋଇ ପାରିଥିଲା ।
• ୧୮୮୨ ମସିହାରେ ଭାଇସ୍ରାଏ ଲର୍ଡ଼ ରିପନ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା ।
• ସ୍ଥାନୀୟ ଶାସନ ସଂସ୍ଥାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୂମାନଙ୍କୁ ପଠାଇ ଓଡ଼ିଆମାନେ ରାଜନୀତିକ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିପାରିଲେ ।
• ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ବିଭିନ୍ନ ଅଧ୍ଵଂଶନରେ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜାତୀୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଓଡ଼ିଆ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ଜାତୀୟତା ଜାଗରଣରେ ସହାୟକ ହେଲା ।
• ଏସବୁଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଆମାନେ ନିଜର ଇତିହାସ ଓ ଐତିହ୍ୟ, ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ତଥା ଐକ୍ୟଭାବ ଓ ସଂହତି ସମ୍ପର୍କରେ ଅର୍ଧକ ସଚେତନ ହେଲେ ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୫୬୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଵାଧୀନତା ବିଲୋପ ।
୧୮୦୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଓଡ଼ିଶା ଅଧିକୃତ ।
୧୮୨୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ୍ ଧର୍ମପ୍ରଚାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କଟକରେ ହିତକାରୀ ଦାତବ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
୧୮୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଓଡ଼ିଆ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଉପେକ୍ଷା ଫଳରେ ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ।
୧୮୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଥମ ମୁଦ୍ରଣ ଯନ୍ତ୍ର କଟକ ମିଶନ ପ୍ରେସ୍ ନାମରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
୧୮୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ହିତକାରୀ ଦାତବ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପରିଚାଳନା ଭାର ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ହସ୍ତରେ ନ୍ୟସ୍ତ ।
୧୮୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଟକ କଲେକ୍ଟରଙ୍କଦ୍ଵାରା ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାକୁ ସରକାରୀ ଭାଷାଭାବେ ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ ।
୧୮୫୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଚାର୍ଲସ୍ ଉଙ୍କ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସଂସ୍କାର ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ।
୧୮୫୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କୋଲ୍‌କତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
୧୮୬୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଓଡ଼ିଶାରେ ପୁରୀ, କଟକ ଓ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାର ସଦର ମହକୁମାରେ ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
୧୮୬୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଟକରେ ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ‘ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା’ ପ୍ରକାଶିତ ।
୧୮୬୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଓଡ଼ିଶାରେ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ।
୧୮୬୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଟକ ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବା ଇଣ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଭାବେ ମାନ୍ୟତାପ୍ରାପ୍ତ ।
୧୮୬୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଟକର ଇଣ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଆରମ୍ଭ ।

୧୮୬୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ବାଲେଶ୍ଵରରେ ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ‘ସମ୍ବାଦବାହିକା’ ଓ ‘ବୋଧଦାୟିନୀ’ ପ୍ରକାଶିତ ।
୧୮୭୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଭାବେ କୋଲକତା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ନାତକ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ ।
୧୮୭୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଗଞ୍ଜାମବାସୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ରସୁଲକୋଣ୍ଡାଠାରେ ସଭାକରି ଏକତ୍ର ହେବାପାଇଁ ଆହ୍ବାନ ।
୧୮୭୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କର ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ ।
୧୮୭୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଟକର ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବା ଇଣ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ନାତକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରୂପେ ମାନ୍ୟତାପ୍ରାପ୍ତ ।
୧୮୮୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କର ବି.ଏଲ୍. ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ ।
୧୮୮୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଲର୍ଡ଼ ରିପନ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ‘ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା’ ପ୍ରଣୟନ ।
୧୮୮୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ନୀଳମଣି ବିଦ୍ୟାରତ୍ନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାମଣ୍ଡାରୁ ‘ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ’ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶିତ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 10 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 10 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ଗଠନ :

• ଅନେକ ଘାତ ପ୍ରତିଘାତ ଦେଇ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚିଲା । ୧୯୩୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୧ ତାରିଖରେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଓ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କର ସ୍ଵପ୍ନ ବାସ୍ତବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୩୫ ମସିହା ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନରେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଭାବରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ସ୍ବୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
• କଟକ, ପୁରୀ, ବାଲେଶ୍ଵର, ସମ୍ବଲପୁର, ଗଞ୍ଜାମ ଓ କୋରାପୁଟ ଆଦି ୬ଟି ଜିଲ୍ଲାକୁ ନେଇ ଏହି ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଗଠିତ ହେଲା ।
• ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ଆୟତନ ୩୨,୬୯୫ ବର୍ଗମାଇଲ ଓ ଜନସଂଖ୍ୟା ୮,୦୪୩,୬୮୧ ଥିଲା । କଟକ
• କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଦେଶରୁ ଖଡ଼ିଆଳ, ପଦ୍ମପୁର; ବିଶାଖାପାଟଣା ଏଜେନ୍‌ସିରୁ ଜୟପୁର ଜମିଦାରୀ ଓ ପଟାଙ୍ଗୀ; ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ପ୍ରେସିଡ଼େସିରୁ ଘୁମୁସର, ଆସ୍କା, ସୋରଡ଼ା, କୋଦଳା ଓ ଛତ୍ରପୁର ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ମିଶିଯାଇଥିଲା ।
• ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷିତ ମେଦିନୀପୁର, ଫୁଲଝର, ସୋମପେଟା, ମଞ୍ଜୁଷା ଆଦି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳ ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ରହିଗଲା ।
• ରେଭେନ୍ସା କଲେଜର ହଲ୍‌ରେ ୧୯୩୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୧ତାରିଖରେ ଏକ ଆଡ଼ମ୍ବରପୂର୍ଣ ଉତ୍ସବରେ ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଉଦ୍‌ଘାଟିତ ହେଲା ।
• ସାର୍ ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ହବାକ୍ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ରାଜ୍ୟପାଳ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ପାଟନା ହାଇକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ସାର୍ କୋଟନେ ଟେରେଲା ତାଙ୍କୁ ଶପଥପାଠ କରାଇଥିଲେ ।
• କଟକର ବାରବାଟୀ ଦୁର୍ଗରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେଓ ଏକ ବିଶାଳ ଭୋଜିର ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ।

→ ପ୍ରଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା :

• ନିର୍ବାଚିତ ସରକାର ଗଠିତ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନୂତନ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନ ଦାୟିତ୍ଵ ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ମନୋନୀତ ୨୦ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏକ ଉପଦେଷ୍ଟା ପରିଷଦ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ରାଜ୍ୟପାଳ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନମୁଖ୍ୟ ରହିଲେ ଏବଂ ଉପଦେଷ୍ଟା ପରିଷଦର ଉପସଭାପତି ଭାବେ ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ମହାନ୍ତିଙ୍କୁ ମନୋନୀତ କରାଗଲା ।
• ଏହି ପରିଷଦକୁ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପୂର୍ବରୁ ଏକ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭାରେ କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିନିଧୂ କରିଥିବା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୭ ଜଣଙ୍କୁ ଓ ୩ ଜଣ ସରକାରୀ ସଭ୍ୟଙ୍କୁ ମନୋନୀତ କରାଗଲା ।
• ୧୯୩୩ ଜୁନ୍ ୨୪ରେ ସାର୍ ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ହବାକ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟିରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ସମେତ ୯ ଜଣ ସଭ୍ୟ ଥିଲେ ।
• ଏହି କମିଟି ୧୯୩୩ ଡିସେମ୍ବର ୨୦ରେ ନୂତନ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଦେଇଥ‌ିବା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତାବ ନୂତନ ଓଡ଼ିଶାର ଶାସନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କମିଟିର ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପରାମର୍ଶ ଓ ସକ୍ରିୟ ସହଯୋଗ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ଦିଗରେ ଶେଷ ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ।

→ ପ୍ରଥମ ନିର୍ବାଚନ :

1. ୧୯୩୫ ମସିହା ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ପାଇଁ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା । ଛପନଟି ଆସନ ନିର୍ବାଚିତ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ଚାରିଟି ଆସନ ମନୋନୀତ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।
2. ନିର୍ବାଚନରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ, ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଜାତୀୟ ଦଳ,କନିକା ରାଜା ଶୈଳେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଭଞ୍ଜଦେଓଙ୍କ ସଂଯୁକ୍ତ ଦଳ ଓ ଖଲ୍ଲିକୋଟ ରାଜା ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜଙ୍କ ସ୍ଵାଧୀନଦଳ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ।
3. ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ୩୬ଟି, ଜାତୀୟ ଦଳ ୪ଟି, ସଂଯୁକ୍ତ ଦଳ ୬ଟି ଓ ବାକି ୧୦ଟି ଆସନରେ ସ୍ଵାଧୀନ ଦଳ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦଳୀୟ ପ୍ରାର୍ଥୀ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ ।

→ ସରକାର ଗଠନ :

• ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଏକକ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଦଳ ହୋଇଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇନଥିଲା ।
• ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାବେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣକ୍ରମେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣ ଦେବ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସଭ୍ୟଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ୧୯୩୭ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖରେ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କଲେ ।
• କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ଏବଂ ମାନ୍ଧାତା ଗୋରାଚାନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ମୌଲବୀ ଲତିଫୁର ରେହମନ୍ ଏହି ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ଦୁଇଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ।
• ପରେ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବାକୁ ରାଜି ହେବାରୁ ୧୯୩୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୩ ତାରିଖରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ।
  
• ୧୯୩୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୯ ତାରିଖ ଦିନ ବିଶ୍ବନାଥ ଦାସ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ କାନୁନ୍‌ଗୋ ଓ ବୋଧରାମ ଦୁବେ ଏହି ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ଦୁଇଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ।
• ଚାରିଜଣ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟାରୀ ସେକ୍ରେଟେରୀଭାବେ ଯଦୁମଣି ମଙ୍ଗରାଜ, ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର, ପ୍ୟାରିଶଙ୍କର ପଟ୍ଟନାୟକ, ଓ ରାଧାକୃଷ୍ଣ ବିଶ୍ଵାସରାୟ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୩୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୮ ତାରିଖରେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ୍ ହଲ୍‌ରେ ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ଅଧୁବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ବାଚସ୍ପତି ଭାବେ ମୁକୁନ୍ଦପ୍ରସାଦ ଦାସ ଓ ପ୍ରଥମ ଉପବାଚସ୍ପତି ଭାବେ ନନ୍ଦକିଶୋର ଦାସ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ଯୁଦ୍ଧନୀତି ବିରୋଧରେ ପ୍ରତିବାଦ କରି ବିଶ୍ବନାଥ ଦାସଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ୧୯୩୯ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ ।
• ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଇସ୍ତଫା ଦେବାରୁ ୧୯୩୫ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର ଧାରା ୯୩ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟପାଳ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଶାସନ ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।

• ୧୯୪୧ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୧ ତାରିଖରେ ଅଷ୍ଟିନ୍ ହବାକ୍‌ଙ୍କ ପରେ ଉଇଲିୟମ୍ ଲୁଇସ୍ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଦାୟିତ୍ଵ ନେଲେ ।
• ୧୯୪୧ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୨୪ ତାରିଖରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ଦ୍ବିତୀୟଥର ପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ପଣ୍ଡିତ ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର ଓ ମୌଲବୀ ଅବଦୁସ୍ ଶୋଭନ୍ ଖାଁ ମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଯୋଗ ଦେଲେ ।
• ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ କଟକ ଭେଷଜ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୪୪ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୯ ତାରିଖରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଲେ ।
• ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତି ପରେ ୧୯୪୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୩ ତାରିଖରେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ସହିତ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ, ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ କାନୁନ୍‌ଗୋ, ରାଧାକୃଷ୍ଣ ବିଶ୍ଵାସରାୟ ଓ ଅନ୍ୟ ଚାରିଜଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
• ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଭାରତକୁ ଆସିଥିବା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନ୍ ନିକଟରେ ଓଡ଼ିଶାର ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ଦୃଢ଼ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ୧୯୪୬ ମସିହାରୁ ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କର ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ସମୟରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ, ହୀରାକୁଦ ନଦୀବନ୍ଧ ଯୋଜନାର ଆରମ୍ଭ ଓ ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ଓଡ଼ିଶାର ନୂଆ ରାଜଧାନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୩୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁନ୍ ୨୪) ଜନ୍ ଅଷ୍ଟିନ୍ ହବାକ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନିକ କମିଟି ଗଠିତ ।
୧୯୩୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ।
୧୯୩୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍ ୧) ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ୍ ହଲ୍‌ରେ ଉଦ୍‌ଘାଟିତ ।
୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ସ୍ଥିରୀକୃତ ।
୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୧୮ରୁ ୨୩) ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନସଭା ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍ ୧) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ ।
୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୧୩) ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ଇସ୍ତଫା ।

୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୧୯) ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସଙ୍କ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୨। ) ପ୍ରଥମ ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ଅଧ‌ିବେଶନ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ୍ ହଲ୍‌ରେ ଆହୂତ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର) କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ଇସ୍ତଫା ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍ ୧) ଉଇଲିୟମ୍ ଲୁଇସ୍‌ଙ୍କର ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଭାବେ ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର ୨୪) ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ କଂଗ୍ରେସ ବିଧାୟକଙ୍କ ସହାୟତାରେ ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କର ମିଳିତ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ ।
୧୯୪୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁନ୍ ୨୯) ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତିଙ୍କର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୩) ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କର ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରୂପେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୪୬ରୁ ୧୯୫୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ବାହ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 11 ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 11 ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଉପକ୍ରମ :

• ୧୯୪୭ର ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆଇନ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିପାରି ନଥିଲା ।
  
• ଅଖଣ୍ଡ ଭାରତର ଶତକଡ଼ା ୬୦ ଭାଗ ଇଂରେ ଜମାନ ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ୪୨ ପ୍ରତିଶତ ଭୂଭାଗ ଛୋଟ ବଡ଼ ଶହ ଶହ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କ ଶାସିତ ହେଉଥିଲା ।
• ୧୮୫୮ ମସିହା ପରଠାରୁ ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସକଙ୍କୁ ଭାଇସ୍‌ୟ କୁହାଗଲା । ସେ ବ୍ରିଟେନ୍ ରାଣୀ|ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।
• ୧୯୪୭ର ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ହୋଇଗଲେ । ସେମାନେ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନରେ ମିଶିଯାଇ ପାରିବେ ଅଥବା ସ୍ଵାଧୀନ ରହିପାରିବେ ବୋଲି ଆଇନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ଯାହା ରାଜନୀତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅବାସ୍ତବ ଥିଲା ।
• ଏପରି ସମସ୍ୟାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖ୍ ଭାରତ ସରକାର ୧୯୪୭ ଜୁନ୍ ୨୭ ତାରିଖରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ଏହି ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଓ ଶାସନ ସଚିବ ହେଲେ ଭି. ପି. ମେନନ ।
• ୧୯୪୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୯ ତାରିଖରେ ଭାରତର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗର ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିବା ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନଙ୍କ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଶାସକମାନଙ୍କ ଠିକ୍ ଉପଦେଶ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ସହିତ ମିଶିଯାଇ ଏକ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନୁବନ୍ଧିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଭାରତ ଯେପରି ଶତଧା ବିଭକ୍ତ ନ ହୁଏ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ହେବାକୁ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ।

→ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ :

• ୧୯୪୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୫ ତାରିଖରେ ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ‘ରାଜନ୍ୟମଣ୍ଡଳୀ’ର ଏକ ବୈଠକ ଡକାଇ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଶାସକମାନଙ୍କୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ଦେଲେ ଯେ ସେମାନେ ନିଜ ନିଜ ରାଜ୍ୟର ସୀମାକୁ ଲାଗିଥିବା ଦେଶ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ମିଶିଯିବା ବିଧେୟ ।
• କାରଣସ୍ୱରୂପ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ଦର୍ଶାଇଲେ ଯେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ ଉନ୍ନତି ଚାହାନ୍ତି ଓ ନବଗଠିତ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହିତ ମିଶି ସେମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ସମୃଦ୍ଧି ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି ।

→ ପଟେଲ ଓ ମେନନ ପ୍ରସ୍ତୁତ ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ :

1. ଭାରତର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଓ ଶାସନ ସଚିବ ଭି.ପି. ମେନନଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ କେତେକ ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ସମ୍ବଳିତ ‘ମିଳନ ପତ୍ର’ ବା ‘ଇନ୍‌ଷ୍ଟ୍ରମେଣ୍ଟ ଅଫ୍ ଆକ୍ସେସନ’’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଥିଲା ଏକ ବୈଧାନିକ ବା ଆଇନ ଅନୁମୋଦିତ ଦସ୍ତାବିଜ୍ । ଏଥିରେ ସ୍ଵାକ୍ଷରକାରୀଦ୍ୱୟ ଥିଲେ ‘ଭାରତ ସରକାର ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ଶାସକ ’ ।
2. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ଯେଉଁ ସର୍ଭରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପଟେଲ ଓ ମେନନ ଏକ ମିଳନପତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ଏହି ସର୍ଭେ ଅନୁସାରେ, ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କର ତିନିଗୋଟି କ୍ଷମତା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ।
3. କ୍ଷମତା ହନ୍ତାନ୍ତର ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାବେ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କରିପାରିବେ ବୋଲି ମିଳନ ପତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ।

→ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର ତଥା ଭାରତରେ ମିଶ୍ରଣ :

• ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ ଭାଷଣରେ ଓ ସର୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଅଳ୍ପ କେତୋଟିକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୪୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ‘ପିପ୍ଲୋଦା’ ଏହି ମିଳନପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ଓ ଭାରତ ସହ ମିଶିଗଲା । ଯୋଧପୁରର ରାଜା ‘ହନ୍ବନ୍ତସିଂହ’ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ମିଶିଯିବାର ମଥୁଧା କରୁଥିଲେ ହେଁ ଅନେକ ବୁଝାସୁଝା କରିବାପରେ ସେ ଭାରତ ସହିତ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ । ଜୁନାଗଡ଼ର ମୁସଲିମ୍ ନୱାବ ସେଠାକାର ଗଣଭୋଟରେ ଅସଫଳ ହୋଇ ସପରିବାର ପାକିସ୍ତାନ ପଳାୟନ କରିଥିଲେ; ଫଳରେ ଜୁନାଗଡ଼ ରାଜ୍ୟ ଭାରତ ସହ ମିଶିଗଲା ।
  
• ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ମହାରାଜା ହରି ସିଂହ କାଶ୍ମୀରକୁ ସ୍ଵାଧୀନ ରଖୁବାକୁ ମତପୋଷଣ କରୁଥିଲେ ହେଁ ସେଠାକାର ଜନପ୍ରିୟ ନେତା ଶେଖ୍ ଅବଦୁଲ୍ଲା ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ ।
• କାଶ୍ମୀର ଉପରେ ଲୋଲୁପ ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇଥବା ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରରୋଚନା ଓ ସାହାଯ୍ୟରେ ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ କାଶ୍ମୀରର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରିନେଇ ଆଜାଦ୍ କାଶ୍ମୀର ଗଠନ କଲେ ।
• ସେମାନେ ଶ୍ରୀନଗର ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେବାବେଳେ ପାକିସ୍ତାନର ନିୟମିତ ସୈନ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସହ ଆକ୍ରମଣରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ପାକିସ୍ତାନର ‘ଅପରେସନ୍ ଗୁଲମାର୍ଗ’ର ଅଂଶବିଶେଷ ଯାହା କାଶ୍ମୀର ଦଖଲ ନିମନ୍ତେ ଅଭିପ୍ରେତ ଥିଲା ।
• ଅନନ୍ୟାପାୟ ହୋଇ ହରି ସିଂହ ଭାରତର ସାମରିକ ସହାୟତା ପ୍ରାପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲା । ଫଳତଃ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ବୈଧାନିକ ଭାବେ ଭାରତର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଗଲା ।
• ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନକୁ ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ଗ୍ରହଣ କରିନେଲେ ।
• ହିନ୍ଦୁବହୁଳ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ଶାସକ ନିଜାମ ଓସ୍‌ମାନ ଅଲ୍ଲୀ ଖାଁ ପ୍ରଥମେ ସ୍ଵାଧୀନ ରହିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ଓ ସୟଦ କାଶିମ୍ ରଜଭିଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ‘ରଜାକର’ ନାମକ ଏକ ସଶସ୍ତ୍ର ସଙ୍ଗଠନ ନିଜାମଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କଲେ । ନିଜାମ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସର୍ଦାର ପଟେଲ କ୍ଷୁବ୍ଧହୋଇ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଉପରେ ‘ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ’ ନାମକ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାରୁ ଏହା ୧୯୪୮ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ରୁ ୧୮ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଅକ୍ତିଆରକୁ ଆସିଲା । ପରିଶେଷରେ ୧୯୪୯ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ।

→ ଅଧୁମିଳନରୁ ଅଧୂମିଶ୍ରଣ :

• ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ହେଲା ଭାରତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସୁଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାରତବର୍ଷକୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ, ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିବା ।
• ଭାରତୀୟ ନେତୃବୃନ୍ଦ ତଥା ଜନସାଧାରଣ ଅନୁଭବ କଲେ ଯେ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ ଭିତରେ ଯଦି ପାଞ୍ଚଶହରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ନିଜ ନିଜର ପୃଥକ୍ ଓ ସ୍ଵାଧୀନ ରାଜନୈତିକ ସ୍ଥିତି ବଜାୟ ରଖନ୍ତି; ତେବେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ହେବା ଏତେ ସହଜ ହେବ ନାହିଁ ।
  
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ଶାସକ ତଥା ରାଜାମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ‘ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ’ଗୁଡ଼ିକ ଦୃଢ଼ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଉଠିଲେ । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃବୃନ୍ଦ ଏପରି ସୁଯୋଗକୁ ହାତଛଡ଼ା କରିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ନାହିଁ ।
• ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଚିରଅବହେଳିତ ଓ ପ୍ରପୀଡ଼ିତ ନିରୀହ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ସଙ୍ଗଠନକୁ ବୁଝାଯାଏ ।
• ମିଳନ ପତ୍ର ଅନୁସାରେ କେବଳ ତିନିଗୋଟି କ୍ଷମତା ବ୍ୟତିରେକ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥିତି ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଭାରତ ସରକାର ଅନୁବନ୍ଧିତ ଥିଲେ । ମାତ୍ର ଭାରତ ସରକାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମିଶ୍ରଣ ହିଁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ଅନୁଭବ କଲେ ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନ ଏ ଦିଗରେ ସରକାରଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲେ ।
• ଦେଶ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ଭାରତ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା ।
• ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତିଠାରୁ ୧୯୫୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତ ସହିତ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ମିଶ୍ରଣ କରି ସମଗ୍ର ଭାରତବାସୀଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସମ୍ବିଧାନର ପରିସ୍ ଭିତରକୁ ଆଣିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ।
• ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ତତ୍‌କାଳୀନଗୃହ ଓ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସମୂହ ଦାୟିତ୍ବରେ ଥ‌ିବା କେନ୍ଦ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସମୂହ ବିଭାଗର ପ୍ରମୁଖ ସଚିବ ଭି.ପି. ମେନନଙ୍କର ଭୂମିକା ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

→ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ପଟେଲ ଓ ମେନନ୍‌ଙ୍କ କେତେକ ଯୁକ୍ତି :

1. ପ୍ରଥମେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ସହିତ ସର୍ବାନ୍ତକରଣରେ ମିଶାଇ ଦେବାପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ସ୍ଥିର କଲେ । ଏପରି ପୂର୍ଣ ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ସର୍ଦାର ପଟେଲ ଓ ଭି.ପି. ମେନନ କେତେକ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
   (i) ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସବୁ ଭାରତ ସହ ମିଶ୍ରଣ ନହେଲେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିବ ।
   (ii) ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପରିବର୍ତ୍ତେ ରାଜତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ଚାଲିଲେ, ସେଠାକାର ପ୍ରଜାମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ଓ ଅରାଜକତା ବ୍ୟାପିଯିବ ।
   (iii) ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ ଥ‌ିବା ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାବରେ କୌଣସି ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।
   (iv) ଭାରତ ଭିତରେ ଅବାଧ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେବ ।
   (v) ଅପରାଧୀମାନଙ୍କୁ ଦମନ କରିବା ସମ୍ଭବ ହେବ ନାହିଁ; କାରଣ ସେମାନେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଆତ୍ମଗୋପନ କରିବେ ।
   (vi) ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ରାଜନୀତିକ ଭାରତ ଗଠିତ ନ ହୋଇପାରିବାଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ନାନା ପ୍ରକାରରେ ପ୍ରତିହତ ହେବ ।
   (vii) ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତର ସୁଫଳ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ମିଳିପାରିବ ନାହିଁ ।

→ ଅଧୁଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା :

• ନେହେରୁ ଓ ପଟେଲ ଅଧିଗ୍ରହଣ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମାପ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଥଗିତ ରଖୁବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ମାତ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ନୀଳଗିରିରେ ଜନଜାତି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରିଥିଲା ।
• ବସ୍ତୁତଃ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରୁ ହିଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
• ୧୯୪୭ ଡିସେମ୍ବରରେ ପୂର୍ବ ଭାରତ ଏଜେନ୍ସି ଓ ଛତିଶଗଡ଼ ଏଜେନ୍ସି ଅଧୀନସ୍ଥ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନେ ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରି ୧୯୪୮ ଜାନୁୟାରୀ ୧ରୁ ଓଡ଼ିଶା, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ଓ ବିହାର ସହ ମିଶିଗଲେ ।
• ସେହି ବର୍ଷ ଗୁଜରାଟ ଓ ଦକ୍ଷିଣରେ ଥ‌ିବା ୬୬ଟି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କୋହ୍ଲାପୁର ଓ ବରୋଦା ଭଳି ଦୁଇଟି ବଡ଼ ରାଜ୍ୟ ବମ୍ବେ ସହ ମିଶିଗଲେ ।
• ସେତେବେଳର ମାନ୍ଦ୍ରାଜ, ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଓ ଆସାମ ସହ ଅନେକ ଛୋଟବଡ଼ ରାଜ୍ୟ ମିଶିଗଲେ । ପଞ୍ଜାବର ପାର୍ବତ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ଏଜେନ୍ସିର ୩୦ଟି ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ଗଠିତ ହେଲା ।

→ ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିର ସର୍ଭାବଳୀ :

• ‘ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତି’ (Merger Agreement)ର ସର୍ଭେ ଅନୁସାରେ ଏହି ଚୁକ୍ତି ଗ୍ରହଣକାରୀ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଶାସନଗତ ସମସ୍ତ କ୍ଷମତା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ । ଏହା ବଦଳରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘ବାର୍ଷିକ ପେନ୍‌ସନ୍‌’ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା । ଏହାକୁ ରାଜାଙ୍କ ହାତପାଣ୍ଠି ବୋଲି କୁହାଗଲା । ଏହି ପାଣ୍ଠି ରାଜ୍ୟରୁ ସଂଗୃହୀତ ରାଜସ୍ଵ ଭିଭିରେ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହେଲା ।
• ଏହି ରାଜାମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତି, ରାଜପ୍ରାସାଦ ତଥା ‘ପଦପଦବୀ’ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବାର ସର୍ଭ ରହିଲା । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ଏଗୁଡ଼ିକ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଭାବେ ସେମାନଙ୍କର ବଂଶଧରମାନେ ଭୋଗଦଖଲ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲା ।
• ଏହି ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିର ଅନ୍ୟନାମ ଥିଲା ‘ମିଶ୍ରଣ ଅଙ୍ଗୀକାର ପତ୍ର’ ।
• ୧୯୪୮ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀରେ କଟିହାର ଉପଦ୍ୱୀପର ୨୨୨ଟି ରାଜ୍ୟକୁ ମିଶାଇ ସୌରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜ୍ୟ ସଂଘ ଗଠିତ ହେଲା ଏବଂ ମେ’ ମାସରେ ଗୋୱାଲିୟର, ଇନ୍ଦୋର ଓ ୧୮ଟି ଛୋଟ ରାଜ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କଲା ।
• ୧୯୪୮ ଜୁଲାଇରେ ପଟିଆଲା, କପୁରତାଲା, ଜିନ୍ଦ, ନାଭା, ଫରିଦକୋଟ, ମାଲେରକୋଟଲା, ନଲାରଗଡ଼ ଓ କଳସିଆକୁ ନେଇ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟ ସଂଘ ଗଠିତ ହେଲା ।
• ୧୯୪୯ ମେ ମାସରେ ଅନେକ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟକୁ ସମ୍ମିଳିତ କରି ରାଜସ୍ଥାନ ମିଳିତ ପ୍ରଦେଶ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
• ତ୍ରିବାଙ୍କୁଡ଼, କୋଚିନ୍ ୧୯୪୯ରେ ‘ମିଶ୍ରଣ ଅଙ୍ଗୀକାର’ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ।
• କେବଳ କାଶ୍ମୀର, ମହୀଶୂର ଓ ହାଇଦ୍ରାବାଦ କୌଣସି ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିନଥିଲେ ।

→ ଗଣତନ୍ତ୍ରୀକରଣ :

1. ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଭାରତ ଶାସନରେ ମିଶ୍ରଣ ହେବାପରେ, ଏସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା । ସେଠାକାର ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ସୁଶାସନ ପ୍ରଦାନ ନିମନ୍ତେ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାମାନ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
2. ସମୟାନୁକ୍ରମେ, ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଜାମାନେ ମହାଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହୋଇଗଲେ । ଗଣତନ୍ତ୍ରୀକରଣ ସହିତ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସମୟକ୍ରମେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଗଲା ।
3. ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ‘ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନ’ଦ୍ଵାରା ସେହିସବୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଶାସିତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ଦିଆଗଲା ।
4. ଏହିସବୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଭାରତ ସହିତ ‘ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ତଥା ଗଣତନ୍ତ୍ରୀକରଣ’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ସଫଳ ରୂପାୟନ ନିମନ୍ତେ ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲଙ୍କ ରାଜନୀତିକ ବିଚକ୍ଷଣତା ଓ ଉନ୍ନତ କୂଟନୈତିକ ପାରଦର୍ଶିତା ବେଶ୍ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା l ତାଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ଦୃଢ଼ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ବଳରେ ସେ ସମଗ୍ର ଭାରତକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ଏଣୁ ସର୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କୁ ଯଥାର୍ଥରେ ‘ଭାରତର ବିସ୍‌ମାର୍କ’ ତଥା ‘ଲୌହ ମାନବ’ ଭାବେ ଆଖ୍ୟାୟିତ କରାଯାଇଛି ।
5. ଜର୍ମାନୀର ଶାସକ ଅଟୋଭନ୍ ବିସ୍‌ମାର୍କ ଜର୍ମାନ୍ ଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ର କରି ଇଉରୋପ ମହାଦେଶରେ ଜର୍ମାନୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଠିକ୍ ସେହିପରି ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ ଭାରତର ତତ୍‌କାଳୀନ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତରେ ମିଶ୍ରଣ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଭାରତର ବିସ୍ଫୋମାର୍କ’ କୁହାଯାଏ । ତାଙ୍କର ବଳିଷ୍ଠ ନେତୃତ୍ୱ ତଥା ଦୃଢ଼ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ‘ଲୌହ ମାନବ’ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁନ୍ ୨୭) – ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଭାଗ ସୃଷ୍ଟି ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁଲାଇ ୯) – ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଓ ସର୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କଦ୍ଵାରା ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍‌ଙ୍କୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅନୁବନ୍ଧିତ ହେବାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁଲାଇ ୨୫) – ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ‘ରାଜନ୍ୟମଣ୍ଡଳୀ’ର ଏକ ବୈଠକ ଡକାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମାର୍ଚ୍ଚ) – କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ପିପ୍ଲୋଦାର ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ରୁ ୧୮) – ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଉପରେ ‘ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ’ ନାମକ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ ଓ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀଦ୍ୱାରା ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଦଖଲ ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ନଭେମ୍ବର) – ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ତାଙ୍କର ‘ମିଳନପତ୍ର’ରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଡିସେମ୍ବର) – ପୂର୍ବ ଭାରତ ଏଜେନ୍ସି ଓ ଛତିଶଗଡ଼ ଏଜେନ୍ସି ଅଧୀନସ୍ଥ ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜାନୁଆରୀ ୧) – ପୂର୍ବ ଭାରତ ଏଜେନ୍ସି ଓ ଛତିଶଗଡ଼ ଏଜେନ୍ସି ଅଧୀନସ୍ଥ ସମସ୍ତ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜାନୁଆରୀ) – ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କଦ୍ଵାରା ‘କଟିହାର ଉପଦ୍ୱୀପ’ର ୨୨୨ଟି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟକୁ ମିଶାଇ ‘ସୌରାଷ୍ଟ୍ର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସଂଘ’ ଗଠନ ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମେ) – ଗୋୱାଲିଅର ଓ ଇନ୍ଦୋର ପ୍ରଭୃତି ୧୮ଟି ଛୋଟ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ‘ମଧ୍ୟ ଭାରତ’ ସୃଷ୍ଟି ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁଲାଇ) – ପଟିଆଲା, କପୁରତାଲା, ଜିନ୍ଦ, ନାଭା, ଫରିଦକୋଟ, ମାଲେରକୋଟଲା, ନଲାରଗଡ଼ ଓ କଳସିଆକୁ ନେଇ ‘ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟସଂଘ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମେ) – ଅନେକ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶି ‘ରାଜସ୍ଥାନ ମିଳିତ ପ୍ରଦେଶ’ ସୃଷ୍ଟି ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମଧ୍ୟଭାଗ) – ତ୍ରିବାଙ୍କୁଡ଼ ଓ କୋଚିନ୍‌ର ‘ମିଶ୍ରଣ ଅଙ୍ଗୀକାରପତ୍ର’’ରେ ସ୍ବାକ୍ଷର ।
୧୯୫୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନଦ୍ୱାରା ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 12 ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 12 ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳର ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟସମୂହ :

• ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନକାଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଓଡ଼ିଶା ସୀମା ସହ ମିଶି ରହିଥ‌ିବା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଡ଼ିକୁ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
  
• ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ଛବିଶ ଏବଂ ଆୟତନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ‘କ’, ‘ଖ’, ଓ ‘ଗ’ ଭାବରେ ତିନି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ‘କ’ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ୧୧ଟି ଗଡ଼ଜାତ :
  (୧) ଢେଙ୍କାନାଳ, (୨) କେନ୍ଦୁଝର, (୩) ମୟୂରଭଞ୍ଜ, (୪) ବାମଣ୍ଡା, (୫) ବୌଦ, (୬) ଗାଙ୍ଗପୁର, (୭) ପାଟଣା, (୮) କଳାହାଣ୍ଡି, (୯) ସୋନପୁର, (୧୦) ଷଢ଼େଇକଳା, (୧୧) ନୟାଗଡ଼ ।
• ‘ଖ’ ଶ୍ରେଣୀମୁକ୍ତ ୧୨ଟି ଗଡ଼ଜାତ :
  (୧) ଆଠଗଡ଼, (୨) ବଡ଼ମ୍ବା, (୩) ନରସିଂହପୁର, (୪) ଆଠମଲ୍ଲିକ, (୫) ହିନ୍ଦୋଳ, (୬) ଦଶପଲ୍ଲା, (୭) ଖଣ୍ଡପଡ଼ା, (୮) ଖରସୁଆଁ, (୯) ରେଢ଼ାଖୋଲ, (୧୦) ତାଳଚେର, (୧୧) ସମ୍ବଲପୁର, (୧୨) ନୀଳଗିରି ।
• ‘ଗ’ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ୩ଟି ଗଡ଼ଜାତ :
  (୧) ପାଲଲହଡ଼ା, (୨) ତିଗିରିଆ, (୩) ରଣପୁର ।

→ ଦେଶାୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥା:

•  ଅଧିକାଂଶ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି ତଥା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥା ଅତିଶୟ ଦୟନୀୟ ଥିଲା । ମାତ୍ରାତ୍ମକ କୁଶାସନ ଯୋଗୁଁ ଗଡ଼ଜାତର ପ୍ରଜାମାନେ ଦୁଃଖ ଓ ହତାଶା ମଧ୍ୟରେ ଜୀବନ ବିତାଉଥିଲେ ।
• ଗଡ଼ଜାତର ପ୍ରଜାପୁଞ୍ଜ ମାତ୍ରାଧ୍ଵ ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ବୁଡ଼ି ରହି ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ ନ ଥିଲେ ।
• ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ରାଜା, ରାଜପ୍ରତିନିଧ୍ଵ ଓ ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଅତିଶୟ ଶୋଷଣ କରୁଥିଲେ । ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ‘ବେଠି, ବେଗାରୀ, ମାଗଣ, ରସଦ ଓ ଭେଟି’ ଭଳି ପ୍ରଜାମାରଣ ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।
• ଏହିସବୁ ପ୍ରଜାମାରଣ ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଚଳନ ଯୋଗୁଁ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ରାଜା ବା ରାଜକର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶ୍ରମଦାନ, ଅର୍ଥଦାନ ବା ଦ୍ରବ୍ୟଦାନ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ।
• ରାସ୍ତା, ରାଜପ୍ରସାଦ ଆଦି ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ବିନା ପାରିଶ୍ରମିକରେ ଶ୍ରମଦାନକୁ ବେଠି, ବିନା ପାଉଣାରେ ରାଜା ବା ରାଜକର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଏକ ଶିବିରରୁ ଅନ୍ୟ ଶିବିରକୁ ପାଲିଙ୍କି ବା ସବାରୀରେ ବୋହିବାକୁ ବେଗାରୀ ଏବଂ ରାଜକୀୟ ବିବାହ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉତ୍ସବରେ ଅର୍ଥ ବା ଦ୍ରବ୍ୟ ଆକାରରେ ଦେୟ ପ୍ରଦାନକୁ ମାଗଣ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
• ରାଜା ଓ ରାଜକର୍ମଚାରୀଙ୍କ ମଫସଲ ଗସ୍ତ କାଳରେ ଶିବିରରେ ମାଗଣା ଖାଦ୍ୟପେୟ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ପ୍ରଥାକୁ ରସଦ ଏବଂ ବିବାହ ଓ ପର୍ବପର୍ବାଣି ସମୟରେ ରାଜ ଉଆସକୁ ଉପହାର ପଠାଇବା ପ୍ରଥାକୁ ଭେଟି କୁହାଯାଉଥିଲା ।
  

→ ଗଡ଼ଜାତ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନ :

1. ଓଡ଼ିଶାର ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଚାଲିଥିବା ପ୍ରଜାମାରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଶାସକଙ୍କର ଶୋଷଣ ନୀତି ଓ ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୋଧରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଗଡ଼ଜାତର ପ୍ରଜାମାନେ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।
2. ବିଭିନ୍ନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନର ସମୟକାଳ :
   (୧) ଢେଙ୍କାନାଳ ୧୯୨୨ ମସିହା
   (୩) ବୌଦ – ୧୯୩୦ ମସିହା
   (୨) ନୀଳଗିରି – ୧୯୨୮ ମସିହା
   (୪) ତାଳଚେର – ୧୯୩୨ ମସିହା
3. ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରଜା ସମ୍ମିଳନୀର ଅଧୂବେଶନ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଥିଲା; ଯଥା –
   
4. ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଗଡ଼ଜାତ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସମର୍ଥନ ଲାଭକଲା । ୧୯୩୮ ମସିହାରେ ସାରଙ୍ଗଧର ଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ନୀଳଗିରିରେ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଗଠିତ ହେଲା ।
5. ୧୯୩୮ ଢେଙ୍କାନାଳରେ ଓ ୧୯୩୯ରେ ତାଳଚେରରେ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ କ୍ରମେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା ।

→ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ଦାବିସମୂହ :

• ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ଦାବିସମୂହ ହେଲା –
  (i) ବେଠି, ବେଗାରୀ, ମାଗଣ, ରସଦ ଓ ଭେଟି ପ୍ରଭୃତି ଅନ୍ୟାୟ ପ୍ରଥାକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ।
  (ii) ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ନାଗରିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ ସ୍ଵରୂପ ଗଣମାଧ୍ୟମର ସ୍ଵାଧୀନତା ଅଧିକାର, ସେମାନଙ୍କୁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ଅଧିକାର, ସଂଘ ଗଠନର ଅଧ୍ୟାର ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
  (iii) ଚାଷଜମି ଉପରେ ରୟତ (କୃଷକ)ର ଅଧିକାର ନିୟମ ପ୍ରଚଳନ କରିବା ।
  (iv) ଆଦିବାସୀ ଜନଜାତିମାନଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ସୁବିନିଯୋଗ କରିବାର ଅଧ୍ୟାର ପ୍ରଦାନ କରିବା ।
  (v) ଏକଚାଟିଆ ବାଣିଜ୍ୟ କାରବାରକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ।
• ୧୯୩୮ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଆ ଗଡ଼ଜାତମାନଙ୍କରେ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାର ତଦନ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ଗଡ଼ଜାତ ତଦନ୍ତ କମିଟି ପୁନର୍ଗଠିତ ହେଲା ।
• ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ସାରଙ୍ଗଧର ଦାସ ଯଥାକ୍ରମେ ଗଡ଼ଜାତ ତଦନ୍ତ କମିଟିର ଅଧକ୍ଷ ଓ ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ ଏବଂ ଏହାର ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ଲାଲମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ବଳବନ୍ତରାୟ ମେହେଟ୍ଟା ।
• ୧୯୩୯ ମସିହାରେ ଏହି କମିଟିର ବିବରଣୀରେ ପ୍ରକାଶିତ କେତେକ ପ୍ରସ୍ତାବ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାଟି ଥିଲା, ଗଡ଼ଜାତ ଶାସନ ଉପରେ ଅଧୀକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜପ୍ରତିନିଧ୍ଵଙ୍କ ହାତରୁ ଆଣି ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ହସ୍ତରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରିବା ।
• ୧୯୩୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଭାରତର ଭାଇସ୍ରାୟ ଲର୍ଡ଼ ଲିନ୍‌ଲିଥ୍‌ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରି ଓଡ଼ିଶାର ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳର ଦୁରବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଇଥିଲେ ଓ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସୁଧାର ପାଇଁ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଜରୁରୀ ବୋଲି ବୁଝାଇଥିଲେ ।
• ସେ ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ଏ ବିଷୟରେ ସାର୍ ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ କ୍ରିପସ୍‌ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ୧୯୪୬ ଏପ୍ରିଲ୍ ୬ରେ ସେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନକୁ ମଧ୍ୟ ସାକ୍ଷାତ କରି ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ସପକ୍ଷରେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥିଲେ ।
• ୧୯୪୬ ମସିହା ମେ ୧୦ ଓ ଜୁନ୍ ୨୯ ତାରିଖରେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜାମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଦୁଇଥର ଚିଠି ଲେଖୁଥିଲେ; ମାତ୍ର ସେମାନେ ଏହାର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । କାରଣ, ‘ମିଶ୍ରଣ’ ଶବ୍ଦଟି ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘ଶ୍ରୁତିକଟୁ’ ଥିଲା ।

• ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧ ତାରିଖରେ ମହତାବଙ୍କ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପଣ୍ଡ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶା ଓ ଛତିଶଗଡ଼ର ଅଣଚାଳିଶଟି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟର ରାଜାମାନେ ‘ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ଗଡ଼ଜାତ ସଂଘ’’ ନାମରେ ଏକ ସଙ୍ଗଠନ ଗଠନ କଲେ ।
• କଳାହାଣ୍ଡିର ମହାରାଜା ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କୁ ପର୍ଶୁରାମ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥିଲେ ।
• ପୌରାଣିକ ମହାନାୟକ ବ୍ରାହ୍ମଣ ବୀର ପର୍ଶୁରାମ ମହାଭାରତର ବିଶିଷ୍ଟ ଯୋଦ୍ଧା ‘କଣ୍ଠ’ଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧବିଦ୍ୟା ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିଥିଲେ । ଧରାପୃଷ୍ଠରୁ କ୍ଷତ୍ରିୟମାନଙ୍କ ନିପାତ ନିମନ୍ତେ ସେ ଅସ୍ତ୍ରଧାରଣ କରିଥିଲେ ।

→ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳର ସମ୍ମିଳନୀ :

• ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳର ‘କଟକ’ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଓଡ଼ିଶା ଓ ଛତିଶଗଡ଼ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଅନେକ ପ୍ରଜା ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶା ସହ ଓଡ଼ିଶାସ୍ଥିତ ଗଡ଼ଜାତଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବ ଥିଲା ।
• ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ୧୯୪୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୬ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଗଡ଼ଜାତମାନଙ୍କ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ‘ସମ୍ବଲପୁର’ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଥ‌ିବା ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳର ସମ୍ମିଳନୀକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କଲେ; ମାତ୍ର ସେମାନେ ମହତାବଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ ନିବେଦନ ପ୍ରତି କର୍ଣ୍ଣପାତ କଲେନାହିଁ ।

→ ନୀଳଗିରିରୁ ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ :

1. ନୀଳଗିରିରେ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଯଥେଷ୍ଟ ସକ୍ରିୟ ଥିବାରୁ ନୀଳଗିରିର ରାଜା ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦମନ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କଲେ ଓ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନଙ୍କ ଘରଦ୍ଵାର ପୋଡ଼ି ଧନସମ୍ପତ୍ତି ଲୁଣ୍ଠନ କରିବାକୁ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିବାରୁ ରାଜ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଅରାଜକତା ବ୍ୟାପିଗଲା ।
2. ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କୁ ନୀଳଗିରିର ଉଦ୍‌ବେଗଜନକ ଆଇନଶୃଙ୍ଖଳା ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଜଣାଇଲେ ଏବଂ ସର୍ଦାର ପଟେଲ୍‌ଙ୍କ ସହିତ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପରାମର୍ଶ କଲେ । ଭାରତ ସରକାର ନୀଳଗିରିକୁ ଦଖଲ କରିଦେବାକୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କୁ କ୍ଷମତା ଦେଲେ ।
3. ନୀଳଗିରିର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୨୮୪ ବର୍ଗ ମାଇଲ୍, ଜନସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୭୩, ୧୦୯ ୮ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୧୫% ଜନଜାତି ଥିଲେ ।
4. ମହତାବଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ ନୀଳଗିରି ଦଖଲ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ; ଫଳରେ ୧୯୪୭ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୪ ତାରିଖରେ ନୀଳଗିରିକୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଦଖଲ କରିନେଲେ ।
5. ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓଡ଼ିଶାର ନୀଳଗିରିରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଦଖଲ ପରେ ପରିସମାପ୍ତି ଲାଭ କରିଥିଲା ।
6. ୧୯୪୭ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ପରିସରରେ ‘ଖ’ ଓ ‘ଗ’ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜାମାନଙ୍କର ଏକ ସଭା କଟକରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ସ୍ଥିର କରାଗଲା ।
7. ନୀଳଗିରିର ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସର୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ସହ ତୁଳନା କରି ଓଡ଼ିଶା ସହ ନୀଳଗିରିର ମିଶ୍ରଣରୁ ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତର ରାଜନୀତିକ ଏକତା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବା ପରି ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ରାଜନୀତିକ ଏକତାର ପୁନରାବୃତ୍ତି ଘଟିବ ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

→ କଟକ ସମ୍ମିଳନୀ :

• ୧୯୪୭ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୪ ତାରିଖରେ କଟକ ସମ୍ମିଳନୀରେ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲ ଓ ଭି.ପି. ମେନନଙ୍କ ସହ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କର କେତେକ ଉଚ୍ଚପଦସ୍ଥ ଅଫିସର ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ‘ଖ’ ଓ ‘ଗ’ ଶ୍ରେଣୀର ୧୨ ଜଣ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜା ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ ।
• ନିଜର ଉଦ୍‌ଘାଟନୀ ଭାଷଣରେ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲ ଗଡ଼ଜାତଗୁଡ଼ିକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶିଯିବାକୁ ହେବ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ସାମାନ୍ୟ ପ୍ରତିବାଦ ପରେ ସେମାନେ ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ।
• କଟକ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିବା ବଣାଇ, ଆଠମଲ୍ଲିକ ଓ ତିଗିରିଆର ରାଜାମାନେ ପରେ ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ।
• ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ପରେ ‘କ’ ଶ୍ରେଣୀର ୧୧ ଜଣ ରାଜାଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିବାକୁ ସର୍ଦାର ପଟେଲ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।
• ଅନେକ ଆଲୋଚନା ଓ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ ପରେ ୧୯୪୭ ଡିସେମ୍ବର ୧୫ରେ ୯ ଜଣ ରାଜା ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ । ଶେଷରେ କଳାହାଣ୍ଡି ରାଜା ମଧ୍ୟ ଚୁକ୍ତିପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର କଲେ ।
• ମୟୂରଭଞ୍ଜର ମହାରାଜା ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ସହିତ ଆଲୋଚନା ନକରି ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି ଦର୍ଶାଇ କିଛି ଦିନ ସମୟ ନେଲେ ।
• ଷଢ଼େଇକଳା ଓ ଖରସୁଆଁର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଓଡ଼ିଶାରେ ନ ମିଶିବାରୁ ଏହି ରାଜ୍ୟଦ୍ୱୟର ରାଜାମାନେ ମତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ବିହାରରେ ମିଶିଯିବାକୁ ଚାହିଁବାରୁ ଭାରତ ସରକାର ୧୯୪୮ ମସିହା ମେ ୧୮ ତାରିଖରେ ସେହି ଦୁଇଟି ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରୁ କାଢ଼ିନେଇ ବିହାରରେ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
• ୧୯୪୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧ ତାରିଖରେ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଓଡ଼ିଶା ସହ ମିଶିଲା । ବସ୍ତୁତଃ, ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

→ ଓଡ଼ିଶାରେ ଗଡ଼ଜାତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଫଳାଫଳ :

• ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ସହ ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକରେ ମିଶ୍ରଣ ପରେ ଓଡ଼ିଶାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗଡ଼ଜାତମାନଙ୍କୁ ସଂପ୍ରସାରିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ବିଧାନସଭାର ସଦସ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ୬୦ରୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ୯୧ ହେଲା ।
• ୧୯୪୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୦ ତାରିଖରେ ଏ ସମସ୍ତ ସଭ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନସଭାର ଅଧ୍ଵବେଶନ ପ୍ରଥମ କରି କଟକ ପରିବର୍ତ୍ତେ ନୂଆ ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା । ଓଡ଼ିଶାର ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକୁ ପୁନର୍ଗଠନ କରାଯାଇ ତେରଟି ଜିଲ୍ଲାର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
• ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ, ମିଶ୍ରଣ ପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟର ଶାସନ ସୀମା ବାହାରେ ରହିଗଲେ । ତେଣୁ ଭାଷାଭିଭିକ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନର ସ୍ଵପ୍ନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାକାର ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।
• ଓଡ଼ିଶା ସହ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ମିଶ୍ରଣ ପରେ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଐକ୍ୟ ଏବଂ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସାହ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲା ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ଏକ ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ ପ୍ରଦେଶ ଭାବେ ଅଗ୍ରଗାମୀ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୨୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଢେଙ୍କାନାଳରେ ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୨୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ନୀଳଗିରିରେ ପ୍ରଜା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ବୌଦରେ ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁନ୍ ୨୦) – କଟକଠାରେ ଓଡ଼ିଶା ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ପ୍ରଜା ସମ୍ମିଳନୀର ପ୍ରଥମ ଅଧ‌ିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ତାଳଚେରରେ ପ୍ରଜା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଜୁନ୍ ୨୩) – କଟକରେ ପ୍ରଜା ସମ୍ମିଳନୀର ଦ୍ବିତୀୟ ଅଧୂବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସମର୍ଥନ ।
୧୯୩୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ନୀଳଗିରିରେ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଗଠନ, ଗଡ଼ଜାତ ତଦନ୍ତ କମିଟି ପୁନର୍ଗଠନ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଗଡ଼ଜାତ ତଦନ୍ତ କମିଟିର ବିବରଣୀ ପ୍ରକାଶ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଅଗଷ୍ଟ) – ଗଡ଼ଜାତ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କର ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ଼ ଲିନ୍‌ଲିଷ୍ଟୋଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସାର୍ ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ଼ କ୍ରିପ୍‌ସଙ୍କୁ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କର ସାକ୍ଷାତ୍ ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଏପ୍ରିଲ୍ ୬) – ମହତାବଙ୍କର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମିଶନଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତ୍ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଅଗଷ୍ଟ ୧) – ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଘ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେଲା ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଅଗଷ୍ଟ ୧୦) – କଟକଠାରେ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳର ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ନଭେମ୍ବର ୧୪) – ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ନୀଳଗିରି ଦଖଲ ।

୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ନଭେମ୍ବର ୨୦) – ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ଭି.ପି. ମେନନ୍‌ଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଚାର ବିମର୍ଶ I
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଡିସେମ୍ବର ୧୩) – କଟକ ସମ୍ମିଳନୀ ନିମନ୍ତେ ପଟେଲ ଓ ମେନନ୍‌ଙ୍କ ଭୁବନେଶ୍ଵର ଆଗମନ ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଡିସେମ୍ବର ୧୫) – ନଅ ଜଣ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜାଙ୍କର ମିଳନ ପତ୍ରରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର ।
୧୯୪୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଡିସେମ୍ବର ୨୩) – ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ଵାରା ୨୪ଟି ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟର ଶାସନଭାର ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ମଇ ୧୮) – ଷଢ଼େଇକଳା ଓ ଖରସୁଆଁର ବିହାର ସହ ମିଶ୍ରଣ ।
୧୯୪୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଅକ୍ଟୋବର ୧୭) – ମୟୂରଭଞ୍ଜର ମହାରାଜାଙ୍କ ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ଵାକ୍ଷର ।
୧୯୪୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. (ଅକ୍ଟୋବର ୧୦) – ଓଡ଼ିଶାର ନୂଆ ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ।

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Solutions Algebra Chapter Chapter 5 ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି Ex 5(b) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Maths Solutions Algebra Chapter 5 ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି Ex 5(b)

Question 1.
ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

(i) x ଓ y ରେ ଏକଘାତୀ ସମୀକରଣର ବ୍ୟାପକ ରୂପଟିକୁ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
ax + by + c = 0 ( a ≠ 0 ଏବଂ b ≠ 0)

(ii) x ଓ y ରେ ଏକଘାତୀ ସମୀକରଣର ଲେଖଚିତ୍ରଟିର ସ୍ଵରୂପ କ’ଣ ହେବ ?
ସମାଧାନ:
ଏକ ସରଳରେଖା

(iii) x-ଅକ୍ଷର ସମୀକରଣଟି ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
x-ଅକ୍ଷର ସମୀକରଣଟି y = 0 ।

(iv) y-ଅକ୍ଷର ସମୀକରଣଟି ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
y ଅକ୍ଷର ସମୀକରଣଟି x = 0

(v) (3, 0) ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ y-ଅକ୍ଷସହ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାର ସମୀକରଣଟିକୁ ଲେଖ
ସମାଧାନ:
(3, 0) ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ y-ଅକ୍ଷସହ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାର ସମୀକରଣ x = 3

(vi) (0, –2) ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ x-ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାର ସମୀକରଣଟିକୁ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
(0, – 2) ବିନ୍ଦୁ ଦେଇ x-ଅକ୍ଷ ସହ ସମାନ୍ତର ସରଳରେଖାର ସମୀକରଣ y = -2

(vii) ମୂଳ ବିନ୍ଦୁଗାମୀ ସରଳରେଖାର ସମୀକରଣଟିର ବ୍ୟାପକ ରୂପକୁ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
ମୂଳବିନ୍ଦୁଗାମୀ ସରଳରେଖାର ସମୀକରଣଟିର ବ୍ୟାପକ ରୂପ y = mx ।

(viii) (2, 3) ବିନ୍ଦୁ 2x + 3y + 6 = 0 ସରଳରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ହେବ କି ?
ସମାଧାନ:
(2, 3) ବିନ୍ଦୁଟି 2x + 3y + 6 = 0 ସରଳରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ହୁହେ‍ଁ
କାରଣ 2 × 2 + 3 × 3 + 6 = 4 + 9 + 6 = 19 ≠ 0

(ix) (1, -1) ବିନ୍ଦୁ 3x + 4y + 1 = 0 ସରଳରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ହେବ କି ?
ସମାଧାନ:
(1, -1) ବିନ୍ଦୁ, 3x + 4y + 1 = 0 ସରଳରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ; କାରଣ
3(1) + 4(-1) + 1 = 3 – 4 + 1 = 4 – 4 = 0

(x) x = 0 ଓ y = 0 ସରଳରେଖା ଦ୍ଵୟର ଛେଦ ବିନ୍ଦୁଟିର ସ୍ଥାନଙ୍କ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
x = 0 ଓ y = 0 ସରଳରେଖା ଦ୍ଵୟର ଛେଦ ବିନ୍ଦୁ (0, 0)

Question 2.
ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥବା ସରଳରେଖାମାନଙ୍କୁ y = mx + c ରୂପରେ ଲେଖି m ଓ c ନିରୂପଣ କର ।

(i) 2x + 4y – 7 = 0
ସମାଧାନ:
2x + 4y – 7 = 0 ⇒ 4y = -2x + 7 ⇒ y = \(\frac{-2}{4}\) x + \(\frac{7}{4}\) ⇒ y = (\(\frac{-1}{2}\)) x + \(\frac{7}{4}\)
∴ ଏଠାରେ m = –\(\frac{1}{2}\) ଏବଂ c = \(\frac{7}{4}\)

(ii) x – 2y + 5 = 0
ସମାଧାନ:
x – 2y + 5 = 0 ⇒ x + 5 = 2y ⇒ y = \(\frac{1}{2}\) x + \(\frac{5}{2}\)
∴ ଏଠାରେ m = –\(\frac{1}{2}\) ଏବଂ c = \(\frac{5}{2}\)

(iii) 3x – 4y = 0
ସମାଧାନ:
3x – 4y = 0 ⇒ 3x = 4y ⇒ y = \(\frac{3}{4}\) x + 0
∴ ଏଠାରେ m = \(\frac{3}{4}\) ଏବଂ c = 0

Question 3.
x – 2y + 5 = 0 ସରଳରେଖା ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଦତ୍ତ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କରୁ ଚିହ୍ନଟ କର ।

(i) (1, 3)
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ ସମୀକରଣରେ (1, 3) ଅର୍ଥାତ୍ x = 1 ଓ y = 3 ଲେଖୁଲେ 1 – 2 × 3 + 5 = 6 – 6 = 0
ସୁତରାଂ P(1, 3) ବିନ୍ଦୁଟି ଦତ୍ତ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(ii) (2, 4)
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ ସମୀକରଣରେ (2, 4) ଅର୍ଥାତ୍ x = 2 ଓ y = 4 ଲେଖୁଲେ 2 – 2 × 4 + 5 = 7 – 8 = -1 ≠ 0
ସୁତରାଂ ॰ P (2, 5) ବିନ୍ଦୁଟି ଦତ୍ତ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ନୁହେଁ ।

(iii) (2, 5)
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ ସମୀକରଣରେ (2, 5) ଅର୍ଥାତ୍ x = 2 ଓ y = 5 ଲେଖୁଲେ 2 – 2 × 5 + 5 = 7 – 10 = -3 ≠ 0
ସୁତରାଂ P (2, 5) ବିନ୍ଦୁଟି ଦତ୍ତ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ନୁହେଁ ।

(iv) (-1, 2)
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ ସମୀକରଣରେ (-1, 2) ଅର୍ଥାତ୍ x = -1 ଓ y = 2 ଲେଖୁଲେ -1 – 2(2) + 5 = -5 + 5 = 0
ସୁତରାଂ P (-1, 2) ବିନ୍ଦୁଟି ଦତ୍ତ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(v) (7, -6)
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ ସମୀକରଣରେ (7, -6) ଅର୍ଥାତ୍ x = 7 ଓ y = 6 ଲେଖୁଲେ 7 – 2(-6) + 5 = 12 + 12 = 24 ≠ 0
ସୁତରାଂ P (7, -6) ବିନ୍ଦୁଟି ଦତ୍ତ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(vi) (-3, 1)
ସମାଧାନ:
ଦତ୍ତ ସମୀକରଣରେ (-3, 1) ଅର୍ଥାତ୍ x = -3 ଓ y = 1 ଲେଖୁଲେ -3 – 2 (1) + 5 = -5 + 5 = 0
ସୁତରାଂ P (-3, 1) ଦତ୍ତ ସରଳରେଖା ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 4.
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ P₁ ଓ P₂ ଦେଇ ଅଙ୍କିତ ସରଳରେଖା \(\overleftrightarrow{\mathbf{P}_1 \mathbf{P}_2}\) ର ସ୍ଲୋପ୍ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।

(i) P₁(1, 2) ଓ P₂(2, 3)
ସମାଧାନ:
P₁(1, 2) ଓ P₂(2, 3); ଏଠାରେ x₁ = 1; y₁ = 2 ଏବଂ x₂ = 2 y₂ = 3
∴ \(\overleftrightarrow{\mathbf{P}_1 \mathbf{P}_2}\) ର ସ୍ଲୋପ୍ = \(\frac{y_2-y_1}{x_2-x_1}=\frac{3-2}{2-1}=\frac{1}{1}\) = 1 (∴ ସରଳରେଖାର ସ୍ଲୋପ୍ = \(\frac{y – ସ୍ଥାନାଙ୍କଦ୍ବୟରଅନ୍ତର}{x – ସ୍ଥାନାଙ୍କଦ୍ବୟରଅନ୍ତର}\) )

(ii) P₁(-1, 2) ଓ P₂(5, 7)
ସମାଧାନ:
P₁(-1, 2) ଓ P₂(5, 7); ଏଠାରେ x₁ = -1; y₁ = 2 ଏବଂ x₂ = 5 y₂ = 7
∴ \(\overleftrightarrow{\mathbf{P}_1 \mathbf{P}_2}\) ର ସ୍ଲୋପ୍ = \(\frac{y_2-y_1}{x_2-x_1}=\frac{7-2}{5-(-1)}=\frac{5}{5+1}=\frac{5}{6}\)

(iii) P₁(-2, -3) ଓ P₂(-4, -5)
ସମାଧାନ:
P₁(-2, -3) ଓ P₂(-4, -5); ଏଠାରେ x₁ = -2; y₁ = -3 ଏବଂ x₂ = -4 y₂ = -5
∴ \(\overleftrightarrow{\mathbf{P}_1 \mathbf{P}_2}\) ର ସ୍ଲୋପ୍ = \(\frac{y_2-y_1}{x_2-x_1}=\frac{-5-(-3)}{-4-(-2)}=\frac{-5+3}{-4+2}=\frac{-2}{-2}\) = 1

(iv) P₁(2, -4) ଓ P₂(0, 6)
ସମାଧାନ:
P₁(2, -4) ଓ P₂(0, 6); ଏଠାରେ x₁ = 2; y₁ = -4 ଏବଂ x₂ = 0 y₂ = 6
∴ \(\overleftrightarrow{\mathbf{P}_1 \mathbf{P}_2}\) ର ସ୍ଲୋପ୍ = \(\frac{y_2-y_1}{x_2-x_1}=\frac{6-(-4)}{0-2}=\frac{6+4}{-2}=\frac{10}{-2}\) = -5

(v) P₁(0, 0) ଓ P₂(1, 1)
ସମାଧାନ:
P₁(0, 0) ଓ P₂(1, 1); ଏଠାରେ x₁ = 0; y₁ = 0 ଏବଂ x₂ = 1 y₂ = 1
∴ \(\overleftrightarrow{\mathbf{P}_1 \mathbf{P}_2}\) ର ସ୍ଲୋପ୍ = \(\frac{y_2}{x_2}=\frac{1}{1}\) = 1 (∴ ମୂଳବିନ୍ଦୁଗାମୀ ସରଳରେଖାର m = \(\frac{y}{x}\))

(vi) P₁(0, 0) ଓ P₂(-1, 1)
ସମାଧାନ:
P₁(0, 0) ଓ P₂(-1, 1); ଏଠାରେ x₁ = 0; y₁ = 0 ଏବଂ x₂ = -1 y₂ = 1
∴ \(\overleftrightarrow{\mathbf{P}_1 \mathbf{P}_2}\) ର ସ୍ଲୋପ୍ = \(\frac{y_2}{x_2}=\frac{1}{-1}\) = -1

Odisha State Board BSE Odisha 9th Class Maths Solutions Algebra Chapter Chapter 5 ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି Ex 5(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 Maths Solutions Algebra Chapter 5 ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି Ex 5(a)

Question 1.
ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କର ।

(i) ମୂଳ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, 0) ।
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

(ii) ପ୍ରଥମ ପାଦ (Q₁) ଉପରିସ୍ଥ (x, y)ରେ x > 0, y < 0 ।
ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ପାଦ (Q₁) ଉପରିସ୍ଥ (x, y)ରେ x > 0, y > 0
ଅଥବା ଚତୁର୍ଥ ପାଦ (Q₄) ଉପରିସ୍ଥ (x, y)ରେ x > 0, y < 0

(iii) ଦ୍ଵିତୀୟ ପାଦ (Q₂) ଉପରିସ୍ଥ (x, y) ରେ x < 0, y < 0 
ସମାଧାନ:
ଦ୍ଵିତୀୟ ପାଦ (Q₂) ଉପରିସ୍ଥ (x, y) ରେ x < 0, y > 0
ଅଥବା ତୃତୀୟ ପାଦ (Q₃) ଉପରିସ୍ଥ (x, y) ରେ x < 0, y < 0 

(iv) ତୃତୀୟ ପାଦ (Q₃) ଉପରିସ୍ଥ (x, y) ରେ x < 0, y < 0 
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

(v)  ଚତୁର୍ଥ ପାଦ (Q₄) ଉପରିସ୍ଥ (x, y) ରେ x > 0 , y > 0 ।
ସମାଧାନ:
ପ୍ରଥମ ପାଦ (Q₁) ଉପରିସ୍ଥ (x, y) ରେ x > 0, y > 0
ଅଥବା ଚତୁର୍ଥ ପାଦ (Q₄) ଉପରିସ୍ଥ (x, y) ରେ x > 0 , y < 0 l

(vi) x-ଅକ୍ଷ ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, y) ।
ସମାଧାନ:
x-ଅକ୍ଷ ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, 0) ।
ଅଥବା y- ଅକ୍ଷ ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, y) ।

(vii) y- ଅକ୍ଷ ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, 0) ।
ସମାଧାନ:
y-ଅକ୍ଷ ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (0, y) ।
ଅଥବା x-ଅକ୍ଷ ଉପରିସ୍ଥ ବିନ୍ଦୁର ସ୍ଥାନାଙ୍କ (x, 0) ।

(viii) Q₁ ∪ Q₂ ∪ Q₃ ∪ Q₄ = R²
ସମାଧାନ:
Q₁ ∪ Q₂ ∪ Q₃ ∪ Q₄ ∪ {(x, 0) : x ∈ R} ∪ {(0, y) : y ∈ R} = R²

(ix) R² ର ଦକ୍ଷିଣ ଅର୍ଥ ସମତଳ = Q₁ ∪ Q₂
ସମାଧାନ:
R² ର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଅର୍ଥ ସମତଳ = Q₁ ∪ Q₂

(x) R² ର ଦକ୍ଷଶ ଅକ୍ଷ ସମତଳ ।
ସମାଧାନ:
R² ର ଦକ୍ଷିଣ ଅର୍ଥ ସମତଳ = Q₃ ∪ Q₄
ଅଥବା R² ର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଅର୍ଷ ସମତଳ = Q₁ ∪ Q₂

(xi) (-3, -2) ବିନ୍ଦୁଟି ଦ୍ବତୀୟ ପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

(xii) (1.2, -1) ବିନ୍ଦୁଟି ଦ୍ବିତୀୟ ପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ସମାଧାନ:
(1.2, -1) ବିନ୍ଦୁଟି ଚତୁର୍ଥ ପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(xiii) (-0.5 , √2) ବିନ୍ଦୁଟି ପ୍ରଥମ ପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ସମାଧାନ:
(-0.5 , √2) ବିନ୍ଦୁଟି ଦ୍ବିତୀୟ ପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

(xiv) (x, y) = (-2, 3) ହେଲେ, x = -2 ଓ y = 3
ସମାଧାନ:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

Question 2.
ସମତଳରେ x- ଓ y- ଅକ୍ଷ ଅଙ୍କନ କରି ନିମ୍ନଲିଖତ ବିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଲେଖ କାଗଜ ଉପରେ ଦତ୍ତ କ୍ରମିତ ଯୋଡ଼ି ସାହାଯ୍ୟରେ ଚିହ୍ନଟ କର । (ଲେଖ କାଗଜରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅକ୍ଷରେ 1 ସେ.ମି. ଦୈର୍ଘ୍ୟକୁ 1 ଏକକ ନିଅ ।)
(i) P₁(2, 2)
(ii) P₂(-3, 2)
(iii) P₃(2, -3)
(iv) P₄(-4, -4)
(v) P₅(-3, 4)
(vi) P₆(0, 3)
(vii) P₇(3, 0)
(viii) P₈(0, -4)
ଉ – X ଓ Y ଉଭୟ ଅକ୍ଷରେ 1 ସେ.ମି. = 1 ଏକକ ।

Question 3.
ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନମାନଙ୍କର ଉତ୍ତର ଦିଅ

(i) ସଂଖ୍ୟାରେଖା \(\overleftrightarrow{\mathrm{X}^{\prime} \mathbf{X}}\) ର ମାତ୍ରା କେତେ ?
ସମାଧାନ:
ସଂଖ୍ୟାରେଖା \(\overleftrightarrow{\mathrm{X}^{\prime} \mathbf{X}}\) ଗାେଟିଏ  ର ମାତ୍ରା କେତେ 

(ii) xy- ସମତଳର ମାତ୍ରା କେତେ ?
ସମାଧାନ:
xy- ସମତଳର ଦୁଇଟି ମାତ୍ରା କେତେ 

(iii) ସମତଳ ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି କେଉଁ ଗଣିତଜ୍ଞଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ?
ସମାଧାନ:
ସମତଳ ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି ଗଣିତଞ Rene Descartes ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା

(iv) xy-ସମତଳ କୁ x-ଅକ୍ଷ ଓ y-ଅକ୍ଷ କେତେଗୋଟି ପାଦରେ ବିଭକ୍ତ କରନ୍ତି ?
ସମାଧାନ:
xy-ସମତଳ କୁ x-ଅକ୍ଷ ଓ y-ଅକ୍ଷ ଚାରୋଟି ପାଦରେ ବିଭକ୍ତ କରନ୍ତି 

(v) \(\overleftrightarrow{\mathrm{X}^{\prime} \mathbf{X}}\) ଅକ୍ଷର ଧନାତ୍ମକ ଦିଗ କେଉଁଟି ?
ସମାଧାନ:
\(\overleftrightarrow{\mathrm{X}^{\prime} \mathbf{X}}\) ଅକ୍ଷର ଧନାତ୍ମକ ଦିଗ \(\overrightarrow{O X}\)

(vi) \(\overleftrightarrow{\mathrm{Y}^{\prime} \mathbf{Y}}\) ଅକ୍ଷର ଋଣାତ୍ମକ ଦିଗ କେଉଁଟି ?
ସମାଧାନ:
\(\overleftrightarrow{\mathrm{Y}^{\prime} \mathbf{Y}}\) ଅକ୍ଷର ଋଣାତ୍ମକ ଦିଗ \(\overrightarrow{\mathrm{OY}^{\prime}}\)

(vii) ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତିରେ ଜ୍ୟାମିତିକ ଚର୍ଚ୍ଚା ପାଇଁ ଗଣିତର କେଉଁ ଶାଖାଟିର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ?
ସମାଧାନ:
ବୀଜଗଣିତ (Algebra)

(viii) P(5, 4) ବିନ୍ଦୁର x-ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଓ y-ସ୍ଥାନାଙ୍କ କେତେ ?
ସମାଧାନ:
P(5, 4) ବିନ୍ଦୁର x-ସ୍ଥାନାଙ୍କ 5 ଓ y-ସ୍ଥାନାଙ୍କ 4

Question 4.
A(0, y) , B(7, 0), C(-2, 5), D (3, -4) ଏବଂ E (−1,1) ବିନ୍ଦୁଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁ ବିନ୍ଦୁ ବା ବିନ୍ଦୁଗୁଡ଼ିକ କେଉଁ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅଥବା କେଉଁ କେଉଁ ଅକ୍ଷରେ ଅବସ୍ଥିତ ଲେଖ ।
ସମାଧାନ:
A (0, y) ବିନ୍ଦୁଟି y- ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ। B (7, 0) ବିନ୍ଦୁଟି x- ଅକ୍ଷ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
C (–2, 5) ବିନ୍ଦୁଟି ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ । D (3, – 4) ବିନ୍ଦୁଟି ଚତୁର୍ଥ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
E (−1, 1) ବିନ୍ଦୁଟି ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 5.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) x > 0, y > 0 ହେଲେ, p(x, -y) ________ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(ii) x < 0, y < 0 ହେଲେ, p(x, -y) ________ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(iii) x>0, y < 0 ହେଲେ p (−x, y) ________ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(iv) x ∈ R, y < 0 ହେଲେ, p(x, y) ________ ଅର୍ଷତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(v) x < 0, y = R ହେଲେ, p (x, y) ________ ଅର୍ଷତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(vi) x > 0, y > 0 ହେଲେ, p (-x, -y) ________ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ସୂଚନା : (ପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଚିତ୍ର ଦେଖ୍ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକୁ ତର୍ଜମା କର ।)

(i) x > 0, y > 0 ହେଲେ, p(x, -y) Q₄ ଚତୁର୍ଥ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(ii) x < 0, y < 0 ହେଲେ, p(x, -y) Q₂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(iii) x > 0, y < 0 ହେଲେ, P (-x, y) Q₃ ତୃତୀୟ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(iv) x ∈ R, y < 0 ହେଲେ, P(x, y) ଅଧଃ ଅର୍ଷତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(v) x < 0, y = R ହେଲେ, p (x, y) ବୀମ ଅର୍ଷତଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
(vi) x > 0, y > 0 ହେଲେ, p (-x, -y) Q₃ ବୃତ୍ତପାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Notes Algebra Chapter 4 ସମ୍ଭାବ୍ୟତା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 Maths Notes Algebra Chapter 4 ସମ୍ଭାବ୍ୟତା

→ ଉପକ୍ରମଣିକା (Introduction) :

• କୌଣସି ଏକ ଘଟଣାର ସମ୍ଭାବନାର ପରିମାପରୁ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ତତ୍ତ୍ବ (Probability Theory)
• ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ଏକ ପଶାଖେଳ, ଏଥରେ ଆମେ ବାଜି ଜିତିପାରୁ କିମ୍ବା ହାରିପାରୁ ।
• ଗଣିତଜ୍ଞ Blaise Pascal (1623-1662) ଓ Pierre Formal (1601-1665) ବାଜି ଜିତିବାର ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ସମାଧାନର ସୂତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• A.N. Kalmogorov ଏବଂ A.A. Markov ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଆଧୁନିକ ଗଣିତର ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
• ବିଭିନ୍ନ ବୈଜ୍ଞାନିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଯୋଜନା ପ୍ରକରଣ, ପାଣିପାଗର ପୂର୍ବାନୁମାନରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ

→ ଅନୁଭବିକ ଏବଂ ତତ୍ତ୍ଵାଧାରିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା (Empirical and Theoretical Probability) :
(i) ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ଧାରଣା ସାଧାରଣତଃ, ପରୀକ୍ଷଣ (Experiments) ଓ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ (observation) ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୁଏ ।
ମନେରଖ : ମୁଦ୍ରା ଟସ୍‌ରେ ମୁଦ୍ରାଟି ସର୍ବଦା ଅପ୍ରବଣ ଓ ସମତୁଲ୍ୟ । ଏହି Adjective ଦ୍ଵୟକୁ ବ୍ୟବହାର ନକଲେ ମଧ୍ୟ ଆମେ ମୁଦ୍ରାଟିକୁ ଅପ୍ରବଣ ଓ ସମତୁଲ୍ୟ ବୋଲି ଧରିନେବା ।

(ii) ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଉଦ୍ଭବ ଫଳାଫଳର ପ୍ରକୃତ, ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଇ ଘଟଣାଟିର ସତ୍ୟତା ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଇ ଘଟଣାଟିର ସତ୍ୟତା ନିରୂପଣ ସଂଖ୍ୟାଦ୍ଵାରା କରାଗଲେ ଏହି ପ୍ରକାର ସମ୍ଭାବ୍ୟତାକୁ ଅନୁଭବ ସିଦ୍ଧ ବା ଆନୁଭବିକ (Empirical) ସମ୍ଭାବ୍ୟତା କୁହାଯାଏ ।

(iii) ମୁଦ୍ରା ଟସ୍ କରିବା, ଲୁଡୁଗୋଟି ଗଡ଼ାଇବା ଭଳି ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଆମେ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ସ୍ପଷ୍ଟ ଧାରଣା ପାଇପାରିବା ।

(iv) ମୁଦ୍ରାକୁ ଟିସ୍ କଲେ ଆମେ H କିମ୍ବା T ପାଇପାରିବା । ଟସ୍ କରିବାର ପୂର୍ବରୁ ଆମେ କହିପାରିବା କି ପଡ଼ିଥିବା ପାର୍ଶ୍ୱଟି H କିମ୍ବା T ହେବ । କାରଣ ଏଠାରେ ଫଳାଫଳ କୌଣସି ନିୟମର ଅଧୀନ ନୁହେଁ ।
(v)
ଏକଥର ମୁଦ୍ରା ଟସ୍‌ରେ P(H) = P(T) = \(\frac{1}{2}\)
ସେହିପରି ଏକଥର ଲୁଡୁଗୋଟି ଗଡ଼ାଇବାରେ P(1) = P(2) = …….. P(6) = \(\frac{1}{6}\)

(vi) ଆନୁଭବିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା, ତତ୍ତ୍ଵାଧାରିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ପାଇଁ ଏକ ଧାରକ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଥମଟି ପରୀକ୍ଷଣ ସିଦ୍ଧ ହୋଇଥବାବେଳେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ପ୍ରକାରର ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଉଦ୍ଭବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

(vii) ଗୋଟିଏ ଘଟଣା E ହେଲେ ତତ୍ତ୍ଵାଧାରିକ ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ଅନୁଯାୟୀ

ଏଠାରେ m = ଫଳର ବାରମ୍ବାରତା ଓ n = ସମୁଦାୟ ଗୋଟି ପଡ଼ିବାର ସଂଖ୍ୟା ।

→ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ :

• ପରୀକ୍ଷଣରେ ଯଦି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫଳ ଯଦି ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଘଟେ, ତେବେ ଉକ୍ତ ଫଳର ସମ୍ଭାବ୍ୟତା 1 ସହ ସମାନ ହେବ ।
• ପରୀକ୍ଷଣରେ ଯଦି ଫଳ ନ ଉପୁଜେ ତେବେ ଏହାର ସମ୍ଭାବ୍ୟତା ‘0’ ।
  ∴ 0 ≤ P(E) ≤ 1

→ ସେଟ୍ ତତ୍ତ୍ବ ଉପରେ ଆଧାରିତ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ଧାରଣା :

ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପନ୍ଥା । ଏଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ମୁଦ୍ରା ଟସ୍ ଉଦାହରଣ ନେବା ।

ସେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟତାର ସଂଜ୍ଞା ଓ ଧାରଣା ଗଣିତଜ୍ଞ Kalmogorov ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
(i) ମନେକର ଏକ ଅପ୍ରବଣ ମୁଦ୍ରାକୁ ଟସ୍ କରାଗଲା । ଫଳ H ଓ Tରୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ପଡ଼ିବ ।
(ii) ସମସ୍ତ ଫଳାଫଳମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ସେଟ୍‌କୁ S (Sample Space) କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାକୁ ଦୁଇଥର ଟସ୍ କଲେ S = {HH, HT, TH, TT}
(iv) ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଲୁଡୁ ଗୋଟିକୁ ଦୁଇଥର ଗଡ଼ାଇବା ଦ୍ଵାରା ବା ଦୁଇଟି ଲୁଡୁଗୋଟିକୁ ଏକ ସଙ୍ଗେ ଗଡ଼ାଇବାଦ୍ୱାରା ଆମେ ଯେଉଁ sample spaceଟି ପାଇବା ତାହା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ।
S = {11, 12, 13, 14, 15, 16
21, 22, 23, 24, 25, 26
31, 32, 33, 34, 35, 36
41, 42, 43, 44, 45, 46
51, 52, 53, 54, 55, 56
61, 62, 63, 64, 65, 66}
(v)ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାକୁ ଦୁଇଥର ଟସ୍କକଲେ Sample Spaceର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଫଳ ସଂଖ୍ୟା 2² । ସେହିପରି nଥର ଟସ୍ କଲେ | S | = 2_n ହେବ ।
(vi) ଗୋଟିଏ ଲୁଡୁଗୋଟିକୁ ଦୁଇଥର ଗଡ଼ାଇଲେ Sample space ର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ସଂଖ୍ୟା 6² = 36 1 ସେହିପରି nଥର ଗଡ଼ାଇଲେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଫଳାଫଳ | S | = 6_n ହେବ ।

ନିମ୍ନ ଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଥରେ, ଦୁଇଥର ଓ ତିନିଥର ମୁଦ୍ରା ଟସ୍‌ର ଫଳାଫଳ ସ୍ଥିରିକୃତ ହୋଇଛି ।

ଗୋଟିଏ ଲୁଡୁଗୋଟିକୁ ଥରେ ଗଡ଼ାଇଲେ ଗଠିତ ସେଟ୍ {H, T}
ଦୁଇଥର ଗଡ଼ାଇଲେ ଗଠିତ ସେଟ୍ = {HH, HT, TH, TT}
ତିନିଥର ଗଡ଼ାଇଲେ ଗଠିତ ସେଟ୍ = {HHH, HHT, HTH, HTT, THH, THT, TIH, TIT}
ଏକ ପରୀକ୍ଷଣରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସମସ୍ତ ଫଳାଫଳଗୁଡିକୁ ନେଇ ଗଠିତ ସେଟ୍‌କୁ ପରୀକ୍ଷଣର Sample Set କୁହାଯାଏ ।

→ ଘଟଣା (Event) :
ପରୀକ୍ଷଣରେ ଲବ୍‌ଧ Sample space S ହେଲେ, ଏହାର କୌଣସି ଉପସେଟ୍ E ।

ମନେକର ଘଟଣା E ‘ଅତି କମ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ T ଥ‌ିବାକୁ’ ସୂଚାଏ ।
ଏଠାରେ Sରେ ଥ‌ିବା ଫଳାଫଳ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ {HT, TH, TT} ଫଳ ତିନୋଟି E ଘଟଣାର ଅନୁକୂଳ ଅର୍ଥାତ୍ E ଦ୍ଵାରା ଅନୁଗୃହୀତ ଫଳାଫଳ ଅଟନ୍ତି ।
ସୁତରାଂ E = {HT, TH, TT}

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 5 ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଓ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟସେନା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 5 ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଓ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟସେନା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ସୁଭାଷଙ୍କ ଆଦ୍ୟ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା :

• ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ୧୮୯୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ଜାନୁୟାରୀ ୨୩ ତାରିଖରେ କଟକର ଏକ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ତାଙ୍କ ପିତା ଥିଲେ ଆଇନଜୀବୀ ଜାନକୀନାଥ ବୋଷ । ସେ କଟକର ରେଭେନ୍ସା କଲିଜିଏଟ୍ ସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ ।
  
• ସେ ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ, ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଓ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁରଙ୍କର ବାଣୀ ଓ ବେନିଟୋ ମୁସ୍କୋଲିନି, ମୁସ୍ତାଫା କମଲ ପାଶା, କାଉଣ୍ଟ ଡି କାଲୁର ଓ ଗାରିବାଲ୍ଟିଙ୍କ ଭଳି ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ତଥା ଆମେରିକାର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଓ ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଟକର ରେଭେନ୍ସା କଲିଜିଏଟ୍‌ରେ ପାଠ ପଢୁଥିବା ସମୟରେ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରି ସ୍କୁଲ ହଷ୍ଟେଲରେ ଖୁଦିରାମ ଦିବସ ପାଳନ କରିଥିଲେ ।
• ପ୍ରେସିଡ଼େନ୍ସି କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟୟନ କାଳରେ ଭାରତୀୟ ବିରୋଧୀ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଫେସର ସି.ଏଫ୍.ୱେଟେନ୍‌ଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ମାଡ଼ ମରାଗଲା । ସେ ନିଜକୁ ନିଘୋଷ ବୋଲି କହିଲେ ନାହିଁ କି ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନଙ୍କ ନାମ ପ୍ରକାଶ କଲେ ନାହିଁ ।
• ଏହି ଘଟଣାରେ କ୍ଷମା ନ ମାଗିବାରୁ ୧୯୧୬ରେ ସେ କଲେଜରୁ ବହିଷ୍କୃତ ହେଲେ ।
• ପରେ ସେ କୋଲକାତାର ସ୍ଫଟିସ୍ କଲେଜରୁ ଦର୍ଶନ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ; ମାତ୍ର ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ୧୯୧୯ରେ କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ଚାଲିଗଲେ ।
• ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ସୁଭାଷ ଆଇ.ସି.ଏସ୍. ପରୀକ୍ଷାରେ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନ ହାସଲ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନଜନକ ପଦବୀକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ସ୍ଵଦେଶକୁ ଫେରି ଆସିଲେ ।

→ ରାଜନୀତିକ ଜୀବନ :

• ୧୯୨୩ ମସିହାରେ ସୁଭାଷ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇ ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ କମିଟିର ସଭାପତି ହେଲେ । ତାଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଗୁରୁ ଥିଲେ ମହାନ୍ ନେତା ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ ।
• ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ସେ କୋଲକତା ନଗର ନିଗମର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରାଦେଶିକ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି ଓ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶ୍ରମିକ କଂଗ୍ରେସର ଅଧ୍ୟକ୍ଷଭାବେ ମଧ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇଥିଲେ ।
• ଇଂରେଜ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ସନ୍ଦେହରେ ଗିରଫ କଲେ ଏବଂ ଏହାର ଏକବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କୁ ବର୍ମାର ମାଣ୍ଡେଲା ଜେଲକୁ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କ ‘ଭାରତୀୟ ସଂଗ୍ରାମ’’ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । କଟକ ଓ ପୁରୀରେ ଥୁବା ତାଙ୍କ ପୈତୃକ ବାସଭବନକୁ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ପରିଣତ କରାଯାଇଛି ।
• ୧୯୩୮ ମସିହାର ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ହରିପୁର ଅଶନ ଓ ୧୯୩୯ ମସିହାର ତ୍ରିପୁରୀ ଅବେଶନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ବିରୋଧ ସତ୍ତ୍ଵେ ସେ ସଭାପତି ହୋଇଥିଲେ ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ହେବାରୁ ସେ କଂଗ୍ରେସ ତ୍ୟାଗ କରି ୧୯୩୯ ମେ’ ୩ ତାରିଖରେ ଫରୱାର୍ଡ଼ ବ୍ଲକ୍ ନାମକ ଏକ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ଗଠନ କଲେ ।
• ଇଂରେଜ ସରକାର ସୁଭାଷଙ୍କୁ ୧୯୪୦ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨ ତାରିଖରେ ଗିରଫ କରି କୋଲକତାରେ ନଜରବନ୍ଦୀ କରି ରଖୁଥିଲେ ।
• ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ନିମନ୍ତେ ବାହାରେ ରହି ଲଢ଼େଇ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ଛଦ୍ମବେଶରେ ଭାରତ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଓ ସୋଭିଏତ୍ ରୁଷ୍ ମଧ୍ୟଦେଇ ୧୯୪୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୫ ତାରିଖରେ ସେ ବର୍ଲିନ୍‌ଠାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ।

→ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜ ଗଠନ :

1. ଜର୍ମାନ ସରକାରଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ସୁଭାଷ ବର୍ଲିନ୍‌ଠାରେ ‘ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଆର୍ମି’ ବା ‘ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ’ ଗଠନ କଲେ । ସୈନ୍ୟମାନେ ‘ଜୟହିନ୍ଦ୍’ଧ୍ଵନି ବ୍ୟବହାର କରି ତାଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଦେଉଥିଲେ ।
2. ୧୯୪୧ରେ ସୁଭାଷ ବୋଷ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ରେଡ଼ି ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ୧୯୪୨ଫେବୃଆରୀ ୧୯ରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଗୁପ୍ତ ବେତାର ବାର୍ତ୍ତା ସମଗ୍ର ଦେଶ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେପ୍ରସାରଣ କରିଥିଲେ ।
3. ଜର୍ମାନୀ ଶାସକ ହିଟ୍‌ଲର୍‌ଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରି ସେ ଭାରତର ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ପର୍କରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ହିଟ୍‌ଲର୍ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ନ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସୁଭାଷଙ୍କ ନିରାପଦ ଜାପାନ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ ।
4. ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ପରିଚିତ କରାଇ ହିଟଲର୍ କହିଥିଲେ, ‘ମୁଁ କେବଳ ଆଠକୋଟି ଲୋକଙ୍କର ଶାସନ, ମାତ୍ର ସୁଭାଷ ଚାଳିଶ କୋଟି ଲୋକଙ୍କର ନେତା ।
   
5. ସେତେବେଳେ ଜାପାନ ସମଗ୍ର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଅପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ଶକ୍ତି ଥିବାରୁ ନେତାଜୀ ଜାପାନ ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟି ନିବଦ୍ଧ କଲେ । ଜାପାନକୁ ରାଜି କରି ବ୍ରିଟିଶ୍-ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କଲେ ।
6. ଜାପାନରେ ବାସ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ରାସବିହାରୀ ବୋଷ ଓ କ୍ୟାପଟେନ୍ ମୋହନ ସିଂହଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
7. ରାସବିହାରୀଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣକ୍ରମେ ସୁଭାଷ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ନେତୃତ୍ଵ ନେବାପାଇଁ ଜାପାନ ଯାଇଥିଲେ ।
8. ୧୯୪୩ ଜୁଲାଇ ୨ ତାରିଖରେ ସୁଭାଷ ଜାପାନରେ ପହଞ୍ଚି ବ୍ୟାଙ୍କକ୍‌ଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସ୍ଵାଧୀନତା ସମ୍ମିଳନୀର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତୀୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଘ ଓ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ନେତୃତ୍ଵ ନେଲେ ।
9. ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ସୈନ୍ୟମାନେ ସୁଭାଷଙ୍କୁ ‘ନେତାଜୀ’ ଆଖ୍ୟାରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ।
10. କ୍ରମେ ସୈନ୍ୟ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିବାରୁ ସୁଭାଷ ଏହାର ପୁନର୍ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ଉନ୍ନତି ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆଣିବା ପାଇଁ ସେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।
11. ସୁଭାଷ ବୋଷ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜକୁ ଚାରୋଟି ଯୋଦ୍ଧା ବାହିନୀରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
12. ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ୪ଟି ବ୍ରିଗେଡ୍ – ଗାନ୍ଧି ବ୍ରିଗେଡ୍, ନେହେରୁ ବ୍ରିଗେଡ୍, ଆଜାଦ୍ ବ୍ରିଗେଡ୍, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ମହିଳା ଶାଖା ଝାନ୍ସୀ ରାଣୀ ବ୍ରିଗେଡ୍ ।
13. କ୍ୟାପ୍‌ଟେନ୍ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସେହଗଲ ମହିଳା ଶାଖା ଝାନ୍‌ସୀ ରାଣୀ ବ୍ରିଗେଡ଼ର ନେତୃତ୍ଵ ନେଇଥିଲେ ।
14. ଭାରତ ସରକାର କ୍ୟାପ୍‌ନ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସେହଗଲଙ୍କୁ ୧୯୯୮ରେ ପଦ୍ମଭୂଷଣ ସମ୍ମାନରେ ଭୂଷିତ କରିଥିଲେ ।

→ ସରକାର ଗଠନ :

• ୧୯୪୩ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୧ ତାରିଖରେ ସୁଭାଷ ସିଙ୍ଗାପୁରଠାରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଜାପନ, ଜର୍ମାନୀ, ଇଟାଲୀ, ମିଆଁମାର, ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ଚୀନ୍, ଫିଲିପାଇନ୍ସ ଓ ମାଞ୍ଚୁରିଆ ଏହି ସରକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ ।
• ସୁଭାଷ ଏହି ସରକାରର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ପ୍ରଧାନ ସେନାପତି ଥିଲେ I ବହିର୍ଦ୍ଦେଶ ବିଭାଗ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ବିଭାଗ ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିଲା ।
• ସାମରିକ ଶକ୍ତି ବଳରେ ଭାରତ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ ବିତାଡ଼ିତ କରିବା ତାଙ୍କର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
• ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ସୁଭାଷ ଭାରତର ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କଲେ ।
• ସେ କହୁଥିଲେ ‘‘ତୁମେ ମୋତେ ରକ୍ତ ଦିଅ, ମୁଁ ତୁମକୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦେବି ।’’

→ ଭାରତ ଅଭିଯାନ :

• ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଓ ତାଙ୍କ ‘ଦିଲ୍ଲୀ ଚଲୋ’ ଓ ‘ଜୟହିନ୍ଦ୍’ ମନ୍ତ୍ରରେ ଉଦ୍ଦୀପ୍ତ ହୋଇ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ବାହିନୀ ଭାରତର ପୂର୍ବ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଲା ।
• ୧୯୪୩ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୬ ତାରିଖରେ ଜାପାନ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ସୁଭାଷ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜର ଦାୟିତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେ ଦୁଇଟି ଦ୍ବୀପର ନାମ ଯଥାକ୍ରମେ ‘‘ଶହୀଦ୍’ ଓ ‘‘ସ୍ଵରାଜ’’ ରଖୁଥିଲେ ।
• ନେତାଜୀଙ୍କ ଗଣଧ୍ଵନି ଥୁଲା – ‘ଦିଲ୍ଲୀ ଚଲୋ’’ ଓ ‘ଜୟହିନ୍ଦ୍’ ।
• ୧୯୪୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସରେ ସେ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରହ୍ମଦେଶ (ମିଆଁମାର) ସୀମା ପାର ହୋଇ ମଣିପୁରରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ କୋହିମା ଦଖଲ କରି ସେଠାରେ ଭାରତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।
• ମଣିପୁରର ରାଜଧାନୀ ଇମ୍ଫାଲ ଦଖଲ କରିବାକୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଥ‌ିବାବେଳେ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା ଫଳରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ଯୋଗାଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇପଡ଼ିଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପରାଜୟ ହେତୁ ଜାପାନର ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିବା ସମ୍ଭବପର ନ ଥିଲା । ପୁନଶ୍ଚ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସେନା ସେତେବେଳକୁ ଆସାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଡ଼ିଆସି ସେହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ କରିସାରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଇଥିଲା ।
• ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ତିନି ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ସାହାନୱାଜ ଖାଁ, ପ୍ରେମ ସେହଗଲ ଓ ଗୁରୁଦୟାଲ ସିଂ ଧୂନ୍ ୧୯୪୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସରେ ଗିରଫ ହେଲେ ନଭେମ୍ବର ୫ ତାରିଖରେ ଲାଲକିଲ୍ଲାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସାମରିକ ଅଦାଲତର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲେ ।
• ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବେ ଅଭିହିତ କରି ଭାରତୀୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଗିରଫ ଓ ବିଚାର ବିରୋଧରେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ବିକ୍ଷୋଭ, ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଓ ହରତାଳ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ସମସ୍ତ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ସେମାନଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଦାବି କଲେ । ଦେଶର ପ୍ରମୁଖ ଆଇନଜୀବୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ମକଦ୍ଦମା ଲଢ଼ିଲେ ।
• ସାମରିକ ଅଦାଲତ ସେମାନଙ୍କୁ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିଥିଲେ ହେଁ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧ ପ୍ରବଳ ଜନମତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ ୱାଭେଲ୍‌ ୧୯୪୬ ଜାନାୟାରୀ ୧ ତାରିଖରେ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଦେଇଥିଲେ ।
• ୧୯୪୫ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୮ ତାରିଖରେ ଜାପାନର ଫର୍ମୋଜାରୁ ଟୋକିଓକୁ ଯାଉଥିବାବେଳେ ସେ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ସମ୍ବାଦ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ଏହି ସମ୍ବାଦକୁ ଅନେକ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
• ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଚାର କଲେ ନେତାଜୀଙ୍କର ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ଅଭିଯାନର ଫଳାଫଳ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜଶକ୍ତିକୁ ଚରମ ଆଘାତ ଦେଇ ଏହା ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ମାର୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା ।
• ସୁଭାଷ ବୋଷ ଭାରତର ସ୍ବାଧୀନତାର ସ୍ବାଦ ଚାଖ୍ ନ ପାରିଥିଲେ ଜଣେ ଦେଶପ୍ରେମୀ ଓ ଅନନ୍ୟ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବେ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମାନସପଟରେ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବେ ।

ଐତିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୮୯୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୨୩) ସୁଭାଷଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ ।
୧୯୧୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସୁଭାଷ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି କଲେଜରୁ ବହିଷ୍କୃତ ।
୧୯୧୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ସୁଭାଷଙ୍କ କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ଗମନ ।
୧୯୨୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଆଇ.ସି.ଏସ୍. ପରୀକ୍ଷାରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନ ହାସଲ ।
୧୯୨୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ।
୧୯୨୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କୋଲ୍‌କତା ନଗର ନିଗମର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧ‌ିକାରୀ ଭାବେ ସୁଭାଷ ନିର୍ବାଚିତ ।
୧୯୨୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସୁଭାଷଙ୍କୁ ବର୍ମାର ମାଣ୍ଡାଲେ ଜେଲକୁ ପ୍ରେରଣ ।
୧୯୩୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଂଗ୍ରେସର ହରିପୁର ଅଧ‌ିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଂଗ୍ରେସର ତ୍ରିପୁରୀ ଅଧୂବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମେ ୩) ସୁଭାଷଙ୍କଦ୍ଵାରା ‘ଫରୱାର୍ଡ଼ ବ୍ଲକ୍‌’ ନାମକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗଠନ ।
୧୯୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୨) ସୁଭାଷ କୋଲ୍‌କତାରେ ଗିରଫ ଓ ନଜରବନ୍ଦୀ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୨୬) ଛଦ୍ମବେଶରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ଭାରତ ପରିତ୍ୟାଗ ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୫) ମୁସଲମାନ ବେଶରେ ସୁଭାଷଙ୍କ ବର୍ଲିନ୍‌ରେ ପଦାର୍ପଣ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୧୯) ଜର୍ମାନୀରୁ ସୁଭାଷଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ବେତାର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଫେବୃୟାରୀ ୮) ସୁଭାଷଙ୍କର କିଲେ ବନ୍ଦରରୁ ଜାପାନ ଯାତ୍ରା ।

୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁନ୍ ୧୩) ସୁଭାଷଙ୍କର ଟୋକିଓ ସହରରେ ପଦାର୍ପଣ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୨) ସୁଭାଷଙ୍କ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ପଦାର୍ପଣ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅକ୍ଟୋବର ୨୧) ସୁଭାଷଙ୍କଦ୍ଵାରା ସିଙ୍ଗାପୁରଠାରେ ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ସରକାର ଗଠନ ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର ୬) ସୁଭାଷଙ୍କର ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜର ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୪୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍) ସୁଭାଷଙ୍କ ମଣିପୁର ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ ଏବଂ କୋହିମା ଦଖଲ ।
୧୯୪୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର) ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ତିନି ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ଗିରଫ ।
୧୯୪୫ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୮) ସୁଭାଷଙ୍କ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ।
୧୯୪୬ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜାନୁୟାରୀ ୧) ଆଜାଦ୍ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ତିନି ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାଇସ୍‌ୟ ଲର୍ଡ଼ ୱାଭେଲ୍‌ଙ୍କଦ୍ୱାରା ମୁକ୍ତ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 4 ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 4 ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶେଷ ଗଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବାପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ତୀବ୍ର ଓ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା । ତେଣୁ ଇତିହାସରେ ଏହା ‘ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ’ ନାମରେ ଖ୍ୟାତ ।
• ୧୯୩୯ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩ ତାରିଖରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
  
• ତତ୍କାଳୀନ ବଡ଼ଲାଟ ଲର୍ଡ ଲିନ୍‌ଲିଥ୍‌। ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ କିମ୍ବା ଭାରତୀୟ ନେତୃବର୍ଗଙ୍କ ସହ ବିନା ପରାମର୍ଶରେ ଭାରତକୁ ମିତ୍ରଶକ୍ତିର ପକ୍ଷଭୁକ୍ତ କରାଇଥିଲେ । ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ ୧୯୩୯ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୪ରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କଲା ଯେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜର ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ଏକ ଜନପ୍ରିୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସମ୍ମତି ନ ମିଳିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମିତ୍ରଶକ୍ତିକୁ କୌଣସି ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ ନାହିଁ ।
• ୧୯୩୯ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ ବୈଠକ ସରକାରଙ୍କ ଘୋଷଣାର ଦୃଢ଼ ନିନ୍ଦା କରିବା ସହ ଆଠଟି ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳକୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ ।

• ପରିସ୍ଥିତିର ଜଟିଳତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ଦୁଇଟି ସର୍ଭରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲା । ପ୍ରଥମତଃ ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତି ପରେ ଭାରତକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ ଓ ଦ୍ବିତୀୟତଃ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ସମସ୍ତ ଦଳର ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ନେଇ ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟ ସରକାର ଅବସ୍ଥାପିତ ହେବ ।
• ଇଂରେଜ ସରକାର ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ କେତେକ ସୁବିଧା ଦେବା ନିମନ୍ତେ ୧୯୪୦ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୮ ତାରିଖରେ ଘୋଷଣା ଜାରି କରିଥିଲେ ।
• ‘ଅଗଷ୍ଟ ଦାନ’ ନାମରେ ପରିଚିତ ଏହି ଘୋଷଣାକୁ କଂଗ୍ରେସ ଓ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାକ କଲେ ।
• ଏହା ପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ କଲେ । ୧୯୪୧ ସୁଦ୍ଧା ୨୫,୦୦୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଗିରଫ ହୋଇଥିଲେ ।
• ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟାଗ୍ରହର ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଯଥାକ୍ରମେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ବିନୋବା ଭାବେ ଓ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଥିଲେ ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟାଗ୍ରହର ପ୍ରଭାବରେ ଆମେରିକା, ଚୀନ୍ ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଏପରିକି ଇଂଲଣ୍ଡର ଜନସାଧାରଣ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିନେବାପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇଲେ ।

→ କ୍ରିପ୍‌ସ୍ ମିଶନ :

• ଇଂଲଣ୍ଡର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ୍ ଏସ୍. ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ ୧୯୪୨ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ତାଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ସଦସ୍ୟ ସାର୍ ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ଼ କ୍ରିପ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୂ ଦଳ ଭାରତ ପଠାଇଥିଲେ ।
• ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ଅଧିକାର ଦିଆଯିବ । ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ଭାରତବାସୀ ନିଜ ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନ କ୍ରିପସ୍ ମିଶନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲା ଯେ ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶରୂପେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇବେ, ମାତ୍ର କୌଣସି ପ୍ରଦେଶ ଏହି ସମ୍ବିଧାନକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କଲେ ପୃଥକ୍ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରିବ । କ୍ରିପସ୍ ମିଶନର ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ସବୁଦଳ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ ।
  

→ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରସ୍ତାବ :

1. ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧଜନିତ ନୈରାଶ୍ୟ, ଅନିଶ୍ଚିତତା ଓ ଅବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ଦେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ିବ ବୋଲି କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କର ହୃଦ୍‌ବୋଧ ହେଲା । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ବିରୋଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କଲେ ।
2. ୧୯୪୨ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୪ ତାରିଖ ଦିନ ୱାର୍ଦ୍ଧାଠାରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ଏକ ଐତିହାସିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ଯେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଶାସନର ଅବସାନ ଘଟିବା ଉଚିତ ଏବଂ ଏଥପାଇଁ ‘ଭାରତ ଛାଡ଼’ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
3. ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୭ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇଠାରେ କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ଅଧିବେଶନରେ ସଭାପତି ମୌଲାନା ଆବୁଲ କାଲାମ ‘ଭାରତ ଛାଡ଼’ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅର୍ଥ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କଲେ ଓ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୮ ତାରିଖରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲା ।
4. ଗାନ୍ଧିଜୀ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ‘କର ବା ମର’ ଆହ୍ବାନ ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ନିମ୍ନଲିଖ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା :
  (i) ଶ୍ରମିକ ଓ କୃଷକମାନେ ଭୂରାଜସ୍ୱ ଦେବା ବନ୍ଦ କରିବେ, ଇଂରେଜ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ କୌଣସି ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ବିକ୍ରି କରାଯିବ ନାହିଁ ଓ କାଗଜ ନୋଟ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ନାହିଁ ।
  (ii) ରାସ୍ତାଘାଟ, ଯାନବାହନ, ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ଓ ରେଳ ବିଭାଗକୁ ଅଚଳ କରାଯିବ ।
  (iii) ଥାନା, କୋର୍ଟ ଓ ଜେଲଖାନାକୁ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଆୟତ୍ତରେ ରଖାଯିବ ।
  (iv) ସାଧାରଣ ଜନତା ଅହିଂସା ମାର୍ଗ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ।
• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହେବାର ପରଦିନ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଓ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କମିଟି ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଗଲା ।
• ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ, ମୌଲାନା ଆବୁଲ କାଲାମ ଆଜାଦ୍, ଜେ.ବି. କ୍ରିପାଳିନି, ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ପନ୍ଥ ଆଦି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅହମ୍ମଦାବାଦ ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଗଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ପୁନାର ଆଗା ଖାଁ ପାଲେସ୍‌ରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା ।
• ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରାଗଲା । ସମାଜବାଦୀ ଦଳର ନେତା ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣ, ରାମମନୋହର ଲୋହିଆ ଓ ଅରୁଣା ଆସଫ୍ ଅଲ୍ଲୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରିଚାଳିତ ହେଲା ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ବ୍ୟାପକତା :

• ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ମୁମ୍ବାଇ ୱାୟରଲେସ୍ କେନ୍ଦ୍ରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏଥ‌ିରେ କୃଷକମାନେ ଥାନା ଘେରାଉ କରି ପୋଲିସ୍ ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ ଆୟତ୍ତାଧୀନ କରିଥିଲେ ।
• ଗୁଜରାଟରେ ହରତାଳ ପାଳନ କରାଯାଇ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ବନ୍ଦ କରାଯାଇଥିଲା ।
• କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ସରକାରୀ ଅଫିସ୍, ରେଳଷ୍ଟେସନ୍ ଓ ଡାକଘର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ କ୍ରୋଧର ଶିକାର ହେଲା ।
• ବଙ୍ଗଳା ଓ ବିହାରରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ‘କର ବା ମର’ ମନ୍ତ୍ରରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ ହୋଇ ସାଧାରଣ ଜନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲୁ ରଖୁଥିଲେ ।
• ୧୯୪୨ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୧ ତାରିଖରେ ଛାତ୍ରମାନେ ପାଟନା ସଚିବାଳୟର ପୂର୍ବ ଦ୍ଵାରରେ ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ ।
• ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ହରତାଳ, ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଓ ସଭାସମିତି କରାଯାଇ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ କରାଗଲା ।

→ ସରକାରଙ୍କ ଦମନ ପ୍ରକ୍ରିୟା :

1. ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ତୀବ୍ରତା ଦେଖ୍ ତାକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ଇଂରେଜ ସରକାର ବହୁ ଅମାନୁଷିକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
2. ସରକାର ସଭା ଓ ଶୋଭଯାତ୍ରାକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଲାଠିପ୍ରହାର ଓ ଗୁଳିଚାଳନା ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣାରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।
3. ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚଢିଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ୍ ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସରେ ୧୯୪୨ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଶମନର କାରଣ :

• ନେତୃତ୍ୱ ଓ ସଙ୍ଗଠନର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ପ୍ରଶମିତ ହୋଇଥିଲା ।
• କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ବୟର ଅଭାବ ଥିଲା ।
• ଦେଶୀୟ ରାଜା, ଜମିଦାର ଓ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସପକ୍ଷରେ ନଥିଲେ ।
• ମୁଖ୍ୟତଃ ସରକାରଙ୍କ ସଶସ୍ତ୍ର ଦମନଲୀଳା ଯୋଗୁଁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଶମିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ :

• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଇଂରେଜ ଶାସନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ରୂପେ ଦୋହଲାଇ ଦେଇଥିଲା ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇଁ ବାଟ ଫିଟାଇ ଦେଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯଥାର୍ଥରେ ଏକ ବିପ୍ଳବ ଭାବେ ଆଖ୍ୟାୟିତ ହୋଇ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲା ।
• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ୧୭୮୯ ମସିହାର ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବ ଓ ୧୯୧୭ ମସିହାର ରୁଷ ବିପ୍ଳବ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ ।

→ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା :

1. ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ହାସଲ କରିଥିଲା ।
2. ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଦୁଇଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପୋଲିସ୍ ଓଡ଼ିଶାର ସବୁ କଂଗ୍ରେସ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କଲା ଓ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ଦଖଲ କରିନେଲା ।
3. ମାଳତୀ ଚୌଧୁରୀ ଓ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦ୍ବିବେଦୀ ଅଗଷ୍ଟ ୧୧ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇ କଂଗ୍ରେସ ଅଧ‌ିବେଶନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ସେମାନେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ ପରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ତୀବ୍ର ରୂପ ଧାରଣ କଲା ।
4. ପୋଲିସ୍‌ର ମୁକାବିଲା କରିବାପାଇଁ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା– ‘ରକ୍ତ ବାହିନୀ’, ‘ସଂଗ୍ରାମ ବାହିନୀ’ ଓ ‘ମରଣ ବାହିନୀ’ ।

→ ଓଡ଼ିଶାରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

• କଂଗ୍ରେସ ପକ୍ଷରୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସମ୍ବଳିତ ହାତଲେଖା ପ୍ରଚାରପତ୍ର ସାଧାରଣରେ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଖଜଣା ବନ୍ଦ କରିବା, ସରକାରୀ ଗୋଦାମ ଲୁଣ୍ଠନ କରିବା, ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିବା, ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ବନ୍ଦ କରିବା, ଯୋଗାଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବା, ଧର୍ମଘଟ ପାଳନ କରିବା ଓ ପଞ୍ଚାୟତ ଗଠନ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
• 3ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

→ ଓଡ଼ିଶାରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ବ୍ୟାପକତା :

• କଟକର ରେଭେନ୍ସା କଲେଜ ସମ୍ମୁଖରେ ଛାତ୍ରମାନେ ସଭାକରି ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ । ଛାତ୍ରନେତା ବିବୁଧେନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର, ଅଶୋକ ଦାସ, ସୁରଜମଲ ଶାହା, ବିରେନ ମିତ୍ରଙ୍କନେତୃତ୍ଵରେ ଛାତ୍ରମାନେ କଲେଜ ଅଫିସ୍‌କୁ ପୋଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ ।
• କଟକ ଜିଲ୍ଲା ବରୀ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ ଓ ରମାଦେବୀଙ୍କ ଗିରଫରେ ଉଭ୍ୟକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୧୭ରେ କାଇପଦର ଡାକଘରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଦେବାରୁ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୩ ଜଣ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ ଓ ୭ ଜଣ ଆହତ ହେଲେ ।
• ଭଦ୍ରକ-ନିକଟସ୍ଥ ଭଣ୍ଡାରୀପୋଖରୀଠାରେ ଦ୍ବାରିକା ଦାସ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୫,୦୦୦ ଲୋକ ଥାନା ଆକ୍ରମଣ କରି ସରକାରୀ କାଗଜପତ୍ର ନଷ୍ଟ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏକ ପୋଲ ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଥିଲେ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ୧୨ଟି ଗ୍ରାମକୁ ୨,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଜୋରିମାନା ହୋଇଥିଲା ।
• ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗ ଗ୍ରାମରେ ଚୌକିଦାର ପୋଷାକ ପୋଡ଼ି ଦେଇଥିବାରୁ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୧୦ ବା ୧୧ ଜଣ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ ।
• ତୁଡ଼ିଗଡ଼ିଆ ଓ ଖାଇରାଡ଼ିହିରେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ନୀଳଗିରିର କିଛି ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।
• ତୁଡ଼ିଗଡ଼ିଆ ଓ ଖାଇରାଡ଼ିହିରେ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ନୀଳଗିରିର କିଛି ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । ବାସୁଦେବପୁରର ଇରମଠାରେ କର ନ ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଜ୍ଞାବଦ୍ଧ ଲୋକମାନେ ୧୯୪୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୫ରେ ମେଲଣ ପଡ଼ିଆରେ ଏକ ସଭାରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ପୋଲିସ୍ ଡି.ଏସ୍.ପି.ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଗୁଳିଚାଳନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏଥିରେ ପରୀ ବେୱା ନାମକ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କ ସମେତ ୨୮ ଜଣ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ ଓ ୫୫ ଜଣ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ।

• ଇରମ୍ ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ସହିତ ତୁଳନୀୟ । ଇରମକୁ ଯଥାର୍ଥରେ ‘ରକ୍ତତୀର୍ଥ’ କୁହାଯାଏ ।
• ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ନିମାପଡ଼ାଠାରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୬ରେ ଖଜଣା ନ ଦେବାକୁ ସ୍ଥିର କରି ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ପୋଲିସ୍ ବାରଣକୁ ଲୋକମାନେ ନ ମାନିବାରୁ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ଉତ୍ସବ ମଳିକ ନାମକ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।
• କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାରେ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୨୧ ତାରିଖରେ ଲୋକମାନେ ମାତିଲି ଥାନା ଘେରାଉ କରିବାରୁ ପୁଲିସ୍‌ର ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୫ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । ଜଙ୍ଗଲରକ୍ଷୀକୁ ହତ୍ୟାକରିବାକୁ ମିଥ୍ୟା ଅଭିଯୋଗରେ ତାଙ୍କୁ ୧୯୪୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ବ୍ରହ୍ମପୁର ଜେଲ୍‌ରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାର ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତି ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ ।
• ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୨୪ରେ କୋରାପୁଟର ବହୁ ଲୋକ ପାପଡ଼ାହାଣ୍ଡିଠାରେ ଥ‌ିବା ଟୋଲ ଓ ଥାନା ଧ୍ବଂସ କରିବାରୁ ପୋଲିସ୍ ଗୁଳିଚାଳନାରେ ୧୫ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ।
• ତାଳଚେରରେ ପବିତ୍ରମୋହନ ପ୍ରଧାନ ଓ ଢେଙ୍କାନାଳରେ ବୈଷ୍ଣବଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ।
• ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ୧୯୪୨ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୬ ତାରିଖରେ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନେ ମଢ଼ି ଥାନାର ଅସ୍ତ୍ରାଗାର, ତହସିଲ ଅଫିସ୍ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଅଫିସ୍‌ରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
• ସମ୍ବଲପୁରରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ବହୁ ମାତ୍ରାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ।
• ଜାତୀୟ ମହାସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ ହୋଇ ସ୍ଵାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ଜନସାଧାରଣ ବହୁ କଷ୍ଟ ସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ ।

ଐଢିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୭୮୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ ସଂଘଟିତ ।
୧୯୧୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ରୁଷ୍ ବିପ୍ଳବ ସଂଘଟିତ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩) ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୪) ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ମିତ୍ରଶକ୍ତିକୁ ସାହାଯ୍ୟ ନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୩୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅକ୍ଟୋବର ୨୨) କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୮) ‘ଅଗଷ୍ଟ ଦାନ’ ଘୋଷଣା ।
୧୯୪୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅକ୍ଟୋବର ୧୭) ବିନୋବା ଭାବେଙ୍କଦ୍ଵାରା ପାନାଉର୍‌ଠାରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୪୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଡିସେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା) ୨୫,୦୦୦ ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଗିରଫ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ) ଷ୍ଟାଫୋର୍ଡ଼ କ୍ରିପ୍‌ସ୍‌ଙ୍କ ଭାରତ ଆଗମନ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଜୁଲାଇ ୬ରୁ ୧୪) ଓ୍ୱାର୍ଦ୍ଧାଠାରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କମିଟି ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୭) ମୁମ୍ବାଇଠାରେ କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ଅଧ୍ବବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।

୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୯) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଗିରଫ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୧) ଛାତ୍ରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପାଟନା ସଚିବାଳୟର ପୂର୍ବ ଦ୍ଵାରରେ ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୦) ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଭାରତଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ବ୍ରିଟିଶ୍ ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସରେ ଘୋଷଣା ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୭) କାଇପଦର ଡାକଘରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୧୭) ଭଣ୍ଡାରୀପୋଖରୀରେ ୫୦୦୦ ଲୋକଙ୍କଦ୍ଵାରା ଥାନା ଆକ୍ରମଣ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୧) ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗରେ ଗୁଳିଚାଳନା ଫଳରେ ୧୦ ବା ୧୧ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୮) ଇରମ ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ସଂଘଟିତ, ୫୫ ଜଣ ଆହତ, ୨୮ ଜଣ ସହିଦ । (ଅଗଷ୍ଟ ୨୧) ମାତିଲି ଥାନା ଘେରାଉ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୨୧) ମାତିଲି ଥାନା ଘେରାଉ ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୨୪) ପାପଡ଼ାହାଣ୍ଡି ଗୁଳିକାଣ୍ଡ ଓ ୧୫ ଜଣଙ୍କର ପ୍ରାଣହାନ୍ତି ।
୧୯୪୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ ୨୬) କାମାକ୍ଷାନଗରରେ ଥାନାପୋଡ଼ି ।
୧୯୪୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯) ବ୍ରହ୍ମପୁର ଜେଲରେ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକଙ୍କୁ ଫାଶୀ ।

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class History Notes Chapter 3 ଭାରତରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା will enable students to study smartly.

BSE Odisha Class 10 History Notes Chapter 3 ଭାରତରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା

ବିଷୟଭିଭିକ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ:

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପୃଷ୍ଠଭୂମି :

• ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ନିଜକୁ ରଚନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ୍, ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟସେନଙ୍କ ଭଳି ଦେଶପ୍ରେମୀମାନେ ଉଗ୍ର ଜାତୀୟତାବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଜାରି ରଖିଥିଲେ ।
• ସାଇମନ କମିଶନ ଗଠନ ଘୋଷଣା ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟର ସୂତ୍ରପାତ କରିଥିଲା ।
• ୧୯୧୯ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଅନୁଧ୍ୟାନ ପାଇଁ ୧୯୨୭ ୧୯୧୯ ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଅନୁଧ୍ୟାନ ପାଇଁ ୧୯୨୭ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ହେଲେ ଭାରତୀୟ ନ ଥବଲେ ।
• ୧୯୨୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସର ମାଡ୍ରାସ୍ ଅଧିବେଶନ ସାଇମନ କମିଶନକୁ ବର୍ଜନ କରିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା । ଏହି ନିଷ୍ପଭି ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ଓ ମୁସ୍‌ଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥୁଲା ।
  
• ୧୯୨୮ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୩ ତାରିଖରେ ସାଇମନ୍ କମିଶନ୍ ମୁମ୍ବାଇରେ ପଦାର୍ପଣ କରିଥିଲା । ‘ସାଇମନ୍ ଫେରିଯାଅ’ ଧ୍ଵନି ସହିତ କଳା ପତାକା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଭାରତୀୟମାନେ ଏହି କମିଶନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ(ଲାଲା ଲଜପତ୍ର ରାୟ)

• ସାଇମନ କମିଶନ ବିରୋଧୀ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ଲକ୍ଷ୍ନୌଠାରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଓ ଗୋବିନ୍ଦବଲ୍ଲଭ ପଛ ଲାଠିମାଡ଼ର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଲାହୋରଠାରେ ଲାଲା ଲାଜପତ ରାୟ ଲାଠି ପ୍ରହାରରେ ଆଘାତପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ୧୯୨୮ ନଭେମ୍ବର ୧୭ ତାରିଖରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୨୯ ମସିହାରେ ଲାହୋରଠାରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଅଧିବେଶନ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵରାଜ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କଲା ।
• ୧୯୩୦ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖକୁ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୧ ଦଫା ସମ୍ବଳିତ ଶାସନ ସଂସ୍କାର ଚିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କର ଆଗରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
• ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ସେ ସମସ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ ନ କଲେ ବାଧ୍ୟହୋଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବେ ବୋଲି ବଡ଼ଲାଟ୍ ଲର୍ଡ଼ ଇର୍‌ଉଇଙ୍କୁ ଜଣାଇଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ଲର୍ଡ଼ ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନଥିଲେ ।
• ଫଳରେ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆରମ୍ଭ :

• ୧୯୩୦ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୨ ତାରିଖରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
• ସେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମଠାରୁ ୨୪୧ ମାଇଲ ଦୂରସ୍ଥ ଗୁଜରାଟର ଦାଣ୍ଡି ନାମକ ସ୍ଥାନକୁ ୭୮ ଜଣ କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀଙ୍କ ସହ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିବାକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ।
• ୧୯୩୦ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୬ ତାରିଖ ସକାଳେ ସେ ଦାଣ୍ଡିଠାରେ ପହଞ୍ଚି ଲୁଣ ମାରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମୁଠାଏ ବାଲି ଉଠାଇଥିଲେ । ଏହା ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗର ସଙ୍କେତ ଥିଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସାବରମତୀଠାରୁ ଦାଣ୍ଡି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୨୪୧ ମାଇଲ୍ ଦୂର ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରା ‘ଦାଣ୍ଡିଯାତ୍ରା’ ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ :

• ୧୯୩୦ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ୯ ତାରିଖରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ସେଥ‌ିରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା; ଯଥା—
  (i) ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରି ଲୁଣ ମାରିବା, ମଦ ଦୋକାନ, ଅଫିମ ବିକ୍ରୟସ୍ଥାନ ଓ ବିଦେଶୀ ଲୁଗା ଦୋକାନ ଆଗରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ କରିବା ।
  (ii) ଚରଖାରେ ସୂତା କାଟିବା, ବିଦେଶୀ ଲୁଗାରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କରିବା ଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ବର୍ଜନ କରିବା ।
  (iii) ଛାତ୍ରମାନେ ସ୍କୁଲ୍ ଓ କଲେଜ ବର୍ଜନ କରିବେ, ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଚାକିରିରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବେ ଓ ଓକିଲମାନେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ ବର୍ଜନ କରିବେ ।
  (iv) ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵରାଜ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସାତ୍ମକ ପନ୍ଥାରେ କରାଯିବ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ବିସ୍ତାର :

1. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆହ୍ଵାନକ୍ରମେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ବ୍ୟାପିଯାଇଥିଲା ।
2. ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଜନତା ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କଲେ ।
3. କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ଗୁଜରାଟ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ମାଡ୍ରାସ୍, ବମ୍ବେ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନାକଲେ ।
4. ବଙ୍ଗ, ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ।
5. ମହିଳାମାନେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥିଲେ । ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ ଓ ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ପଣ୍ଡିତ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ଥିଲେ ।
6. ସୀମାନ୍ତ ଗାନ୍ଧି ନାମରେ ପରିଚିତ ଖାନ୍ ଅବଦୁଲ୍ ଗଫର୍ ଖାନ୍ ‘ଖୁଦାଇ ଖୁଦ୍‌ମତଗାର’ ନାମକ ଏକ ସଂଗଠନ ଗଠନ କରି ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ୟାପକ କରିଥିଲେ ।
7. ନାଗାଲାଣ୍ଡର ରାଣୀ ଚୌଦିଲିଉଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ମଣିପୁରୀ ଓ ନାଗାମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦମନ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ :

• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର କଠୋର ପଦକ୍ଷେପମାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
• ନିରୀହ ଜନତା ଉପରେ ଗୁଳିବର୍ଷଣ ଓ ଲାଠିଚାଳନା କରାଯାଇଥିଲା ଓ ଗାନ୍ଧି, ନେହେରୁ ପ୍ରଭୃତି ନେତାମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା । କଂଗ୍ରେସକୁ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟଗ୍ର ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା । ତେଣୁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ଦମନମୂଳକ ପନ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଆପୋଷ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ।

→ ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ :

• ଭାରତ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋଚନା କରିବାପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଡକାଇଥିଲେ ।
• ଏଥିରେ କଂଗ୍ରେସ ଯୋଗ ନ ଦେବାରୁ ଏହା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ବିନା କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଆଲୋଚନା ସଫଳ ହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଇଂରେଜ ସରକାର ଅନୁଭବ କଲେ ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ତୁଙ୍ଗ ନେତାମାନଙ୍କୁ ୧୯୩୧ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ମାସରେ କାରାଗାରରୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।

→ ଗାନ୍ଧି-ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଚୁକ୍ତି :

1. ବଡ଼ଲାଟ୍ ଲର୍ଡ଼ ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଓ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୩୧ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖରେ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ସମସ୍ତ ଦମନମୂଳକ ଆଇନ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
3. ସରକାର ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କର ବାଜ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥିବା ସମ୍ପଭି ଫେରସ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରତି କୋହଳ ନୀତି ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
4. ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳବାସୀଙ୍କୁ ନିଜ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଲୁଣ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାର ଅଧିକାର ଦିଆଗଲା ।
5. ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବାପାଇଁ ତଥା ଦ୍ବିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ସମ୍ମତି ଦେଲା ।

→ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ :

• ୧୯୩୧ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୭ ତାରିଖରୁ ଡିସେମ୍ବର ୧ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲଣ୍ଡନରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀ କଂଗ୍ରେସର ଏକମାତ୍ର ପ୍ରତିନିଧ୍ ଭାବରେ ଏଥ‌ିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
• ଏଥ‌ିରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ୍‌ସେ ମାକ୍କୋନାଲଡ୍ ।
• ଉଇନ୍‌ଷ୍ଟନ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ‘ଅର୍ଦ୍ଧନଗ୍ନ ଫକୀର’ ଭାବରେ ଆକ୍ଷେପ କରିଥିଲେ ।
• ସମ୍ରାଟ ପଞ୍ଚମ ଜର୍ଜ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ସହଯୋଗ କରିବାକୁ ଧମକ ଦେଇଥିଲେ ।
• ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଦାବିକୁ ଏହି ବୈଠକରେ ଉପେକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ ଓ ହରିଜନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ।
• ମାନସିକ ଗ୍ଳାନିରେ ବ୍ୟଥ୍‌ତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୯୩୧ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କଲେ ।

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପୁନରାରମ୍ଭ :

• ୧୯୩୧ରେ ଲର୍ଡ ୱିଲିଙ୍ଗଡନ୍ ଭାଇସ୍ରାୟ ହୋଇ ଆସିବା ପରେ ଗାନ୍ଧି-ଇରଉଇନ୍ ଚୁକ୍ତିର କେତେକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଉପେକ୍ଷା କଲେ ଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତି କଠୋର ମନୋଭାବ ଗ୍ରହଣ କଲେ ।
• ଦମନମୂଳକ ଅଧ୍ୟାଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟହାର ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହେବାରୁ ସେ ପୁନର୍ବାର ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଡାକରା ଦେଲେ ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମେତ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ କାରାରୁଦ୍ଧ କରି ନିର୍ଯାତନା ଦିଆଗଲା ।
• ହିଂସାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟର ଆଶଙ୍କା କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଘୋଷଣା କଲେ ।
• ୧୯୩୨ ଅଗଷ୍ଟରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ୍‌ ମାକ୍କୋନାଲ୍‌ ଦଳିତ ଓ ହରିଜନ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ପୃଥକ୍ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ ଘୋଷଣା କଲେ । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଦାବି କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ପୁନାର ୟେରାଭାଡ଼ା କାରାଗାରରେ ୧୯୩୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବରଠାରୁ ଆମରଣ ଅନଶନ ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
• ସରକାର ପୁନା ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଦଳିତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୃଥକ୍ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭାରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଆସନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କଲେ ।

→ ତୃତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ :

1. ୧୯୩୨ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୭ ତାରିଖରୁ ଡିସେମ୍ବର ୨୪ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ତୃତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।
2. ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲୁଥିବାରୁ କଂଗ୍ରେସ ଏହି ବୈଠକକୁ ବର୍ଜନ କରିଥିଲା ।
3. ସାଇମନ୍ କମିଶନ୍‌ର ସୁପାରିସକୁ ଭିଭିକରି ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟରେ ୧୯୩୫ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨ ତାରିଖରେ ଗୃହୀତ ଆଇନକୁ ‘ଭାରତ ଶାସନ ଆଇନ ୧୯୩୫’ କୁହାଯାଏ ।

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ସମାପ୍ତି :

• ୧୯୩୩ ମେ ମାସରେ ହରିଜନ ସମସ୍ୟା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପାଇଁ ଓ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ମନର ଶୁଦ୍ଧିକରଣ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ୨୧ଦିନିଆ ଅନଶନ ଘୋଷଣା କଲେ । ସରକାର ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରୁ ମୁକ୍ତ କରିଦେଲେ ।
• ସରକାରଙ୍କ ଦମନମୂଳକ ନୀତି ବିରୋଧରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କ ଉତ୍ସାହ ବଜାୟ ରଖୁବା କଠିନ ମନେକରି ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥଗିତ ରଖୁବାକୁ କଂଗ୍ରେସକୁ ସୁପାରିସ କଲେ ।
• ୧୯୩୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସରେ ଔପଚାରିକ ଭାବେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତରେ ଇଂରେଜ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଏକ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିବା ଦିଗରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ।

→ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା:

• ୧୯୩୦ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୬ ତାରିଖରେ ବାଲେଶ୍ଵରଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ କଂଗ୍ରେସର ଉତ୍କଳ ପ୍ରାଦେଶିକ କମିଟିର ସଭାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କୁ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
  
• ଓଡ଼ିଶାର ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ; ଯଥା—– ଲୌହସ୍ତମ୍ଭ ବାହିନୀ, ପତିତ ବାହିନୀ, ଗଞ୍ଜା ବାହିନୀ, ସମ୍ବଲପୁର ବାହିନୀ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯେଉଁଦିନ ଦାଣ୍ଡିଠାରେ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିଥିଲେ ସେହିଦିନ ଓଡ଼ିଶାରେ ୨୧ ଜଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ ଓ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହରଦାସଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ଅଭିମୁଖେ ପଦଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
• ଏପ୍ରିଲ ୮ ତାରିଖରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କୁ ଚାନ୍ଦୋଳଠାରେ ଗିରଫ କରାଗଲା ଓ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୨ ତାରିଖରେ ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିଠାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ।
• ଏପ୍ରିଲ ୧୩ ତାରିଖରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କଲେ ।
• ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୦ ତାରିଖରେ ରମାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବହୁ ନାରୀ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ କରିଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରସାର :

1. ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ପରେ ସାର୍ଥାଠାରେ ମଥୁରାମୋହନ ବେହେରା, କରୁଣାକର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଓ ନୀଳାମ୍ବର ଦାସ; ୧୯୩୦ ମେ’ ୮ ତାରିଖରେ କୁଜଙ୍ଗଠାରେ ନାରାୟଣ ବୀରବର ସାମନ୍ତ, ରମାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀ,ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ରଥ, ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ବିଶ୍ଵନାଥ ଦାସ, ନିରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ,ଶଶିଭୂଷଣ ରଥ, ଦିବାକର ପଟ୍ଟନାୟକ, ସରଳାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ ।
2. ଏହା ବ୍ୟତୀତ ପାରାଦ୍ୱୀପ, ଏରସମା, ଗଞ୍ଜା, ହୁମା ଆଦି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଲୋକମାନେ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ କରିଥିଲେ ।

→ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ:

• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ବାସନ୍ଦ, ବିଦେଶୀ ବସ୍ତ୍ର ବର୍ଜନ, ଚୌକିଦାରୀ କର ଉଚ୍ଛେଦ, ନିଶା ନିବାରଣ ପ୍ରଧାନ ଥିଲା ।
• ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିଠାରେ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ, ସାମ୍ବାଦିକ ଓ ପୁଲିସମାନଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ବାସନ୍ଦ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ନିକଟସ୍ଥ ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୌରମୋହନ ଦାସ ଓ ବିଦ୍ୟାଧର ରଥଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୯୩୧ ମେ’ରେ ଚୌକିଦାରୀ କରର ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା ।
• ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ପୋଲିସ୍ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବାରୁ ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀକୁ ମାରଧର କରିବାରୁ ୫୪ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଲୁଟ୍ ସହ ୬,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଶାସ୍ତିମୂଳକ କରଭାର ଲଦି ଦିଆଗଲା ।
• କଟକରୁ ବିଦ୍ରୋହୀ ଓ ବାଲେଶ୍ଵରରୁ ବିପ୍ଳବୀ ନାମକ ଦୁଇଟି ବୁଲେଟିନ୍ ଅଣାଯାଇ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଣ୍ଟାଯାଇଥିଲା ।
• ନିଶା ନିବାରଣ ପାଇଁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହମାନେ ଗ୍ରାମର ସବୁ ତାଳ ଓ ଖଜୁରୀ ଗଛକୁ କାଟିବାକୁ ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇଲେ । ବିଦେଶୀ ମଦ ଦୋକାନ ଓ ତାଡ଼ି ଦୋକାନ ଆଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଧାରଣା ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
• ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଘଟଣା ଥିଲା ନାରୀ ଜାଗରଣ ଓ ବାନରସେନାର କାର୍ଯ୍ୟ । ସେମାନେ ମଦ ଦୋକାନ ଓ ଲୁଗା ଦୋକାନ ଆଗରେ ଧାରଣା ଦେଇଥିଲେ ।
• ୧୬ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସ୍କ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କୁ ବାନରସେନା କୁହାଯାଉଥିଲା ।

→ ଦମନ ଲୀଳା :

• ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବାପାଇଁ ସରକାର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀ, ରମାଦେବୀ, ନନ୍ଦକିଶୋର ଦାସ, ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ, ଲିଙ୍ଗରାଜ ମିଶ୍ର, ଯଦୁମଣି ମଙ୍ଗରାଜ, କୃପାସିନ୍ଧୁ ହୋତା, ସରଳାଦେବୀ ଓ ମାଳତୀଦେବୀ ଆଦି ପ୍ରମୁଖ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କଲେ ।
• କଂଗ୍ରେସ ଅଫିସ୍ ଓ ଆଶ୍ରମଗୁଡ଼ିକୁ ଖାନତଲାସ୍ କରି କାଗଜପତ୍ର ଜବତ କଲେ ଓ ‘ସମାଜ’, ‘ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର’, ‘ଆଶା’ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ଉପରେ କଟକଣା ଜାରି କଲେ ।
• ୧୯୩୪ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ୍ ମାସରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିସମାପ୍ତି ଘଟିଲା ।

ଐଢିହାସିକ ଘଟଣାବଳୀ ଓ ସମୟ:

୧୯୨୭ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ସାର୍ ଜନ୍ ସାଇମନ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ କମିଶନ୍ ଗଠିତ ।
୧୯୨୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଫେବୃୟାରୀ ୩) ସାଇମନ୍ କମିଶନ୍‌ର ମୁମ୍ବାଇରେ ପଦାର୍ପଣ I
୧୯୨୮ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର ୧୭) ଲାଲା ଲଜପତ୍ ରାୟଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ।
୧୯୨୯ ଖ୍ରୀ.ଅ. – କଂଗ୍ରେସର ଲାହୋର ଅଧୂବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ ତାରିଖକୁ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସ୍ବାଧୀନତା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଘୋଷଣା ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୨) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍ ୬) ଦାଣ୍ଡିଠାରେ ଲବଣ ଆଇନ ଭଙ୍ଗ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – ପ୍ରଥମ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୬) ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ ।
୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମେ’ ୮) କୁଜଙ୍ଗରେ ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମାର୍ଚ୍ଚ ୫) ଗାନ୍ଧି-ଇର୍‌ଉଇନ୍ ଚୁକ୍ତି ସମ୍ପାଦିତ ।
୧୯୩୧ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୭ରୁ ଡିସେମ୍ବର ୧) ଲଣ୍ଡନରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଅଗଷ୍ଟ) ଇଂଲଣ୍ଡର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ୍‌ ମାକ୍କୋନାଲ୍ଡଙ୍କଦ୍ବାରା ଦଳିତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପୃଥକ୍ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ଘୋଷଣା ।
୧୯୩୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆମରଣ ଅନଶନ ଆରମ୍ଭ ।
୧୯୩୨ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ନଭେମ୍ବର ୧୭ ରୁ ଡିସେମ୍ବର ୨୪) ଇଂଲଣ୍ଡରେ ତୃତୀୟ ଗୋଲଟେବୁଲ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ।
୧୯୩୩ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ମେ’) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ଥଗିତ ଘୋଷଣା ।
୧୯୩୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଔପଚାରିକ ଭାବେ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ।
୧୯୩୪ ଖ୍ରୀ.ଅ. – (ଏପ୍ରିଲ୍) ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିସମାପ୍ତି ।