Class 7

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 1 ପଦାର୍ଥ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 1 ପଦାର୍ଥ

Question 1.
ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।
(a) ମୌଳିକ
(b) ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ
(c) ଥଶ୍ଚ ଓ ପରମାଣୁ
(d) ପ୍ରତୀକ ଓ ସଙ୍କେତ
(e) ଗଳନାଙ୍କ ଓ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ
Solution:

ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କୁହାଯାଏ ।

Question 2.
ଅଧାତୁର ଚାରୋଟି ଭୌତିକ ଧମ ଲେଖ |
Solution:

• ଅଧାତୁ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ କଠିନ କିମ୍ବା ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହେ । ଅଧାତୁର ଔଜଲ୍ୟ ନ ଥାଏ ।
• ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକର ନମନୀୟତା ଓ ତନ୍ୟତା ଗୁଣ ନଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବାଡ଼େଇଲେ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ।
• ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକ କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ହାତକୁ ନରମ ଲାଗନ୍ତି । ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକର ଗଳନାଙ୍କ ଓ ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କମ୍ ।
• ଅଧାତୁଗୁଡ଼ିକ ତାପ ଓ ବିଦ୍ୟୁତର କୁପରିବାହୀ, କେବଳ ଗ୍ରାଫାଇଟ୍ ସୁପରିବାହୀ ଅଟେ ।

Question 3.
ଯୌଗିକ ଅଣୁର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।
Solution:

• ଯୌଗିକରେ ଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଏକଜାତୀୟ ।
• ବିଭିନ୍ନ ଯୌଗିକର ଥ‌ିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଭିନ୍ନ । କେତେକ ଯୌଗିକରେ ଥ‌ିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଆକାର ଓ ଓଜନ ଅନ୍ୟ ଯୌଗିକରେ ଥିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ବଡ଼ ଓ ଭାରୀ ।

Question 4.
ମିଶ୍ରଣର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।

• ମିଶ୍ରଣରେ ମିଶିଥିବା ଭପାଦାନଗୁଡିକ ସେକୋଣସି ଅନୁପାତରେ ମିଶିଥାଆନ୍ତି |
• ମିଶ୍ରଣରେ ଥ‌ିବା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ନିଜସ୍ୱ ଧର୍ମ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ ।

Question 5.
ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।
Solution:

• ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ସମଜାତୀୟ ପରମାଣୁରେ ଗଢ଼ା ହୋଇଥାନ୍ତି ।
• ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ସହିତ ସଂଯୋଜିତ ହୋଇ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି, ଯୌଗିକ ଗଠନ କରନ୍ତି । ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ ।

Question 6.
ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଶେଶଦ୍ୱ ଲେଖ |
Solution:

• ଗ୍ୟାସୀୟ ପଦାର୍ଥର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଓ ଆୟତନ ନ ଥାଏ । ମାତ୍ର ଏହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ । ଏହା ଆବଦ୍ଧ ପାତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ରହିଲେ ପାତ୍ରର ଆକାର ଧାରଣ କରେ ।
• ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ବ୍ୟାପିଯାଏ ।

Question 7.
ବିଳାନସମ୍ମତ କାରଣ ଲେଖ |
ଅମ୍ଳଜାନର ଆଣବିକ ସଙ୍କେତକୁ କାହିଁକି O₂, ଲେଖାଯାଏ ।

• ଅମ୍ଳଜାନର ପରମାଣୁ ମୁକ୍ତଭାବରେ ରହିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।
• ଏଣୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଦୁଇଟି କରି ପରମାଣୁ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅଣୁ ଗଠନ କରନ୍ତି ।
• ଅମ୍ଳଜାନରେ ରହିଥିବା ଦୁଇଟି ପରମାଣୁର ସୂଚନା 2 ଦ୍ଵାରା ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଏ । ଏଣୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଆଣବିକ O₂ |

Question 8.
ରୁପାର ପ୍ରତୀକକୁ Ag ଲେଖାଯାଏ କାହିଁକି ?
Solution:

• ରୁପାର ଲାଟିନ୍ ନାମ ଆର୍ଜେଣ୍ଟମ (Argentum) । ଏହାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ନାମ ଲେଖିବା ପାଇଁ ଆର୍ଜେଣ୍ଟମର ପ୍ରଥମ ଓ ତୃତୀୟ ଅକ୍ଷର ଦୁଇଟିକୁ ଯୋଡ଼ାଯାଇ Ag ଲେଖାଯାଇଥାଏ ।
• Ag ରୁପାର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁକୁ ବୁଝାଉଥ‌ିବାରୁ ରୁପାକୁ Ag ଲେଖାଯାଏ ।

Question 9.
ବାୟୁକୁ ମିଶ୍ରଣ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?

• ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ ଯେକୌଣସି ପରିମାଣରେ ମିଶି ଯେଉଁ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ମିଶ୍ର ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
• ବାୟୁରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କେତେକ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ଧୂଳିକଣା ମିଶି ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ବାୟୁ ଏକ ମିଶ୍ରଣ ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ପଦାର୍ଥର _________ ଅବସ୍ଥାରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଓ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଥାଏ, କିନ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ନ ଥାଏ |
(ii) ପଦାର୍ଥର _________ ଅବସ୍ଥାରେ କଣିକାଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାଇଣ୍ଟରିକ ଆକଗଣ ବଳ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ଥାଏ ।
(iii) ଯେଉଁ ବିଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥର _________ ଗୁଡ଼ିକ ସହଧର୍ମୀ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମୌଳିକ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ବାୟୁ ଗୋଟିଏ _________ ପଦାର୍ଥ, କିନ୍ତୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ ।
(v) ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥରେ _________ ପ୍ରକାର ପରମାଣୁ ଥାଏ ।
(vi) ଧାତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରାରେ _________
(vii) ଅଧାତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ _________ ର ଗଳନାଙ୍କ ଉଚ୍ଚ ।
(viii) ଅଧାତୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ _________ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ସୁପରିବହୀ ।
(ix) ପୋଟାସିୟମ୍‌ର ଲାଟିନ୍‌ ନାମ _________ |
(x) ଲୁହାର ଲାଟିନ୍ ନାମ _________ |
Solution:
(i) ତରଳ
(ii) ଗ୍ୟାସୀୟ
(iii) ପରମାଣୁ
(iv) ମିଶ୍ର
(v) ସମାନ
(vi) ପାରଦ
(vii) ଅଙ୍ଗାରକ
(viii)ଗ୍ରାଫାଇଟ୍
(ix) କାଲିୟମ୍
(x) ଫେରମ୍

II. ବାମପାର୍ଶ୍ଵର ସମ୍ପର୍କଦ୍ୱୟକୁ ଦେଖ୍ ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଅମ୍ଳଜାନ : ମୌଳିକ :: ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ : _________ |
(ii) ମୌଳିକ : ପରମାଣୁ :: ଯୌଗିକ : _________ |
(iii) ଲୁହା : ଫେରମ୍ :: ସୁନା : _________ |
(iv) ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ : Na :: ଦସ୍ତା : _________ |
(v) O : ପ୍ରତୀକ :: O₂, : _________ |
(vi) ଧାତୁ : ନମନୀୟ :: ଅଧାତୁ : _________ |
(vii) କଲିଚୂନ : CaO :: ଶମୀତଚୂନ : _________ |
Solution:
(i) ଯୌଗିକ
(ii) ଅଣୁ
(iii) ଆରମ୍ଭ
(iv) Zn
(v) ସଙ୍କେତ
(vi) ଭଙ୍ଗୁର
(vii) Ca(OH)₂

III. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ସମ୍ପର୍କ ବାଛି ସ୍ତମ୍ଭ ମିଳନ କର ।
Solution:

IV. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) କାର୍ବନର ପ୍ରତୀକ _________ | (Au, Fe, C, Na)
(ii) ଗ୍ଲା କୋଡ୍‌ର ଆଣବିକ ସଂକେତ _________ | (C₂H₁₂O₆, C₁₂H₁₂O₁₂, C₆H₆O₁₂, C₁₂H₆O₁₂)
(iii) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ମୌଳିକ ଓ ଯୌଗିକମାନଙ୍କର _________ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । (ଅଣୁ, ପରମାଣୁ, ଅଣୁ ଓ ପରମାଣୁ, କୌଣସି ନୁହେଁ)
(iv) ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 115ଟି ମୌଳିକ ମଧ୍ୟରୁ _________ ଟି ମୌଳିକ ପ୍ରାକୃତିକ । (27, 112, 88, 90)
(v) ନିମ୍ନଲିଖ ମଧ୍ୟରୁ _________ ମିଶ୍ରଣ । (ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଚିନି ସରବତ୍, ଗ୍ଲୁକୋଜ୍, ଭିନେଗାର୍)
(vi) ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଜୀବ ବସ୍ତୁରେ ସାଧାରଣତଃ _________ ଗୋଟି ମୌଳିକ ଅଧୂକ ପରିମାଣରେ ଥାଏ । (1, 2, 3, 4)
(vii) ଭୂତ୍ଵକ୍‌ରେ ଆଲୁମିନିୟମ୍‌ର ଶତକଡ଼ା ଅଂଶ _________ | (27, 47, 5, 8)
(viii) ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ଯରୁ _________ ତରଳ ଆଧାତବ ମୌଳିକ । (ପାରଦ, ବ୍ରୋମିନ୍, ଗନ୍ଧକ, ସୀସା) ଗୋଟିଏ ଉପଧାତୁ ।
(ix) ନିମୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ _________ (ଅଙ୍ଗାର, ଲୁହା, ଆର୍ସେନିକ୍, ଯବକ୍ଷାରଜାନ)
(x) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ _________ ମୌଳିକ ଥାଏ । (ଉଦଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ, ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ସୋଡ଼ିୟମ୍)
Solution:
(i) C
(ii) C₆H₁₂,O₆
(iii) ଅଣୁ ଓ ପରମାଣୁ
(iv) 88
(v) ଚିନି ସରବତ୍
(vi) 4
(vii) 8
(viii) କ୍ରୋମିନ୍
(ix) ଆର୍ସେନିକ୍
(x) ଅମ୍ଳଜାନ

V. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ମୌଳିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ଅଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ଅବସ୍ଥା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ଯୌଗିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ପରମାଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ପଦାର୍ଥର କଠିନ ଅବସ୍ଥାରେ ନିଜସ୍ବ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଏବଂ ଆୟତନ ନ ଥାଏ ।
(v) ପ୍ରାକୃତିକ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ ଆମ ପୃଥ‌ିବୀର ଭୃତ୍ବକ୍ ଗଠିତ ।
(vi) ସାଧାରଣ ଲୁଣର ସଂକେତ ହେଉଛି NaOH ।
(vii) ଭଦ୍ରଜାନର ଆଣବିକ ସଂକେତ N₂ |
(viii) ଗନ୍ଧକ ଏକମାତ୍ର ତରଳ ଅଧାତୁ ମୌଳିକ ଅଟେ ।
(ix) ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ସଂକେତ ସାହାଯ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ ।
(x) H₂SO₄ ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଏସିଡ଼ର ସଙ୍କେତ ଅଟେ ।
Solution:
(i) ଯୌଗିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ଅଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ଅବସ୍ଥା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତିନି ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।
(iii) ମୌଳିକର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ କଣିକାକୁ ପରମାଣୁ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ପଦାର୍ଥର ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ନିଜସ୍ବ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ଏବଂ ଆୟତନ ନଥାଏ ।
(v) ପ୍ରାକୃତିକ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥକୁ ନେଇ ଆମ ପୃଥ‌ିବୀର ଭୂତ୍ଵକ ଗଠିତ ।
(vi) ସାଧାରଣ ଲୁଣର ସଂକେତ ହେଉଛି NaCl ।
(vii) ଉଦ୍‌ଜାନର ଆଣବିକ ସଂକେତ H₂ ।
(viii)ବ୍ରୋମିନ୍ ଏକମାତ୍ର ତରଳ ଅଧାତୁ ମୌଳିକ ଅଟେ ।
(ix) ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ସଂକେତ ସାହାଯ୍ୟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥାଏ ।
(x) H₂SO₄, ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ସଙ୍କେତ ଅଟେ ।

VI. ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଖରେ ଠିକ୍ ( ✓) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(କ) କେଉଁଟି ଏକ କୃତ୍ରିମ ପଦାର୍ଥ ?
(i) ଜଳ
(ii) କୋଲଲା
(iii) ମୃତ୍ତିକା
(iv) କାଗଜ
Solution:
(iv) କାଗଜ

(ଖ) କେଉଁଟି ଧାରକ ପାତ୍ରର ଆକାର ଅନୁସାରେ ବଦଳେ ?
(i) ଫଳରସ
(iii) କାଠ
(ii) କୋଇଲା
(iv) ପଥର
Solution:
(i) ଫଳରସ

(ଗ) ଜେଟ୍ ପ୍ଲେନ୍‌ରୁ ବାହାରୁଥିବା ଧୂଆଁ ସଂପର୍କରେ କେଉଁ ଉକ୍ତିଟି ଠିକ୍ ?
(i) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଅଛି
(ii) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଅଛି
(iii) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓଜନ ଅଛି
(iv) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକୃତି ଓ ଓଜନ ଅଛି
Solution:
(iii) ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓଜନ ଅଛି

(ଘ) କେଉ ପବାଥକୁ ସଦବା ଆଦଦ୍ଧ ପାତ୍ରରେ ରଖଦା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ |
(i) ଉଦ୍‌ଜାନ ଗ୍ୟାସ୍
(ii) କଳ
(iii) ସର୍ବତ
(iv) କିରୋସିନ୍
Solution:
(i) ଉଦ୍‌ଜାନ ଗ୍ୟାସ୍

(ଙ) ସେଲ୍‌ସିୟସ୍ ଏକକରେ ଜଳର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ କେତେ ?
(i) 0°
(ii) 373°
(iii) 273°
(iv) 100°
Solution:
(iv) 100°

VII. ଅସଂପର୍କିତ ଶବ୍ଦଟିକୁ ବାଛି ଲେଖ ।
(କ) କାଠ, କୋଇଲା, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ, ବାସନକୁସନ
(ଖ) ଲୁଣ, ଆମୋନିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍, ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ଦାନା, ଗନ୍ଧକର୍ପୂର
(ଗ) ଲୁହା, ସୀସା, ବ୍ରୋମିନ୍, ଦସ୍ତା
(ଘ) ଉଦ୍‌ଜାନ, ପାରଦ, ଅମ୍ଳଜାନ, କ୍ଲୋରିନ୍
(ଙ) ଅବକ୍ଷେପଣ, ଦହନ, ଉତ୍‌ବାହନ, ପରିସ୍ରବଣ
(କ) ବାସନକୁସନ
(ଗ) ବ୍ରୋମିନ୍

VIII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) କେଉଁଟି ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ମାତ୍ର ଅଦୃଶ୍ୟ ଅଟେ ?
(ii) ଜଳ ଓ ଆଲୋକ କେଉଁ ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(iii) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସାର ଓ କୀଟନାଶକ ଔଷଧ କି ପ୍ରକାର |
(iv) ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଭବ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(v) ଖଣିଜ ତୈଳ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(vi) କାଠ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(vii) ପେନସିଲ୍ ଓ କଲମ କି ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ ?
(viii) ଜଳର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ’ଣ ନାହିଁ ?
(ix) ବାୟୁର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ’ଣ ନଥାଏ ?
(x) ରନ୍ଧନ ଗ୍ୟାସ୍ ସିଲିଣ୍ଡର ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ କେଉଁ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ?
Solution:
(i) ବାୟୁ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ମାତ୍ର ଅଦୃଶ୍ୟ ଅଟେ ।
(ii) ଜଳ ଓ ଆଲୋକ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ।
(iii) ବିଭିନ୍ନ ସାର ଓ କୀଟନାଶକ ଔଷଧ କୃତ୍ରିମ ପଦାର୍ଥ ।
(iv) ବିଭିନ୍ନ ଉଭିଦ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ।
(v) ଖଣିଜ ତୈଳ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ।
(vi) କାଠ ପ୍ରକାର ପଦାର୍ଥ |
(vii) ପେନସିଲ୍ ଓ କଲମ କୃତ୍ରିମ ପଦାର୍ଥ ।
(viii) ଜଳର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ନାହିଁ ।
(ix) ବାୟୁର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆୟତନ ଓ ଆକୃତି ନଥାଏ ।
(x) ରନ୍ଧନ ଗ୍ୟାସ୍ ସିଲିଣ୍ଡର ମଧ୍ଯରେ ଗ୍ୟାସ୍ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 4 ତନ୍ତୁରୁ ବସ୍ତ୍ର Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 4 ତନ୍ତୁରୁ ବସ୍ତ୍ର

Question 1.
ପଶମ ଓ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ମଧ୍ୟରେ କି ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିଛି ?
Solution:
(i) ଉଭୟ ପଶମ ଓ ରେଶମ ତନ୍ତୁ କେତେକ ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରୁ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଲୋମରୁ ଉଲ୍ ବା ପଶମ ମିଳେ କିନ୍ତୁ ରେଶମ କୀଟର କୋଷାରୁ ସିଲ୍‌କ ବା ରେଶମ ମିଳେ ।
(iii) ପଶମ ତନ୍ତୁରୁ ତିଆରି ବସ୍ତ୍ର ଦେହକୁ ଉଷୁମ ଦେଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଶୀତଦିନେ ପିନ୍ଧାଯାଏ । ରେଶମ ବସ୍ତ୍ର ସାଧାରଣଙ ଶାଢଛତା ଅନ୍ୟ ସମୟରେ ବିଶେପ କାଯ୍ୟକ୍ତମମାନକରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ |

Question 2.
ଚ୍ଚଭିଗତ ସଂକଟ ସମ୍ଵରେ ସଶିପ୍ତ ବିବରଣୀ ଦିଅ |
Solution:
(i) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ମେଣ୍ଢା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ତୃତୀୟ । ଆମ ଦେଶର ବହୁ ଲୋକ ପଶମ ଶିଳ୍ପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରନ୍ତି ।
(ii) କିନ୍ତୁ ପଶମ ତନ୍ତୁରୁ ପଶମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସମୟରେ ତନ୍ତୁକୁ ପରିଷ୍କାର କରିବା, ପୃଥକ୍ କରି ସଜାଇବା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଛୋଟ ଲୋମକୁ ଅଲଗା କରି ଶୁଖାଇବା ସମୟରେ ଏଥରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଆନ୍ତାକ୍ସ ନାମକ ବୀଜାଣୁ ଦ୍ଵାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେବାର ବହୁ ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ । ଏହି ବୀଜାଣୁ ଗୁରୁତର ରକ୍ତଜନିତ ରୋଗର କାରଣ
ଅଟେ ।

Question 3.
‘ରେଶମ ପଥ’ କ’ଣ ? ଏହାର ଏପରି ନାମକରଣ କାହିଁକି କରାଯାଇଛି ?
Solution:
(i) ରେଶମର ଆବିଷ୍କାର ପ୍ରଥମେ ଚୀନ୍ ଦେଶରେ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଏକ ପୁରାତନ ଚୀନ୍ ଲୋକକଥା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜା ହୁଆଙ୍ଗ୍ -ଟି ଥରେ ତାଙ୍କ ବଗିଚାରେ ତୁତ୍ ଗଛର ପତ୍ର ନଷ୍ଟ ହେବାର କାରଣ ଅନ୍ଵେଷଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ପରିଚାରକାଙ୍କଠାରୁ ଜାଣିଲେ ଯେ ଏକ ପ୍ରକାର ଧଳା କୀଟ ଏହାକୁ ଖାଇଛନ୍ତି । (ii) ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ସେ ଜାଣିଲେ ସେମାନେ ଏକ ଚିକ୍‌କିଆ ବାହାରୁଛି । ଏହାପରେ ଚୀନ୍‌ରେ ରେଶମ ଶିଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି । ପରେ ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରେଶମ ପୋକର ଜୀବନ ଚକ୍ର ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଅ ।

Question 4.
କୋଷା ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି ଓ ସେଥୁରୁ କିଛି ସୂତା ହେଲା ।
Solution:

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) __________ ଓ __________ ଲୋମରୁ ପଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ ।
(ii) __________ ଓ __________ ର ଲୋହି ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଙ୍କ ଠାରୁ ଉନ୍ନତମାନର ପଶମ ମିଳେ ।
(iii) ପରିଷ୍କାର କରିବାଦ୍ୱାରା ଚର୍ମ ଓ ଲୋମରେ ଲାଗିଥିବା ଧୂଳି, __________ ଓ __________ ପଦାର୍ଥ ସବୁ ବାହାରିଯାଏ ।
(iv) ସୂତା କାଟିବା ପରେ ଲମ୍ବା ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ __________ ବୁଣା ପାଇଁ ଏବଂ ଛୋଟ ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ __________ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(v) ଓଡ଼ିଶାରେ ତୁତ୍ଵକୁ __________ ଓ ଟସରକୁ __________ କହନ୍ତି |
Solution:
(i) ନରମ, ପତଳା
(ii) ରାଜସ୍ଥାନ, ପଞ୍ଜାବ
(iii) ମଳି, ତେଲିଆ
(iv) ସ୍ଟ୍ରେଟର, ଲୁଗା
(v) ପାଟ, ମଠା

II. ବାମପାର୍ଶ୍ବରେ ଶବ୍ଦଦ୍ୱୟର ସମ୍ପର୍କକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
(i) ଟସର : ମଠା :: ତୁତ : __________
(ii) କୋଷା : ରେଶମ :: ଲୋମ : __________
(iii) ଇରି : ଏଣ୍ଡି :: ମୁଗା : __________
(iv) ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ : ମେଣ୍ଢା :: ଦକ୍ଷିଣଆଫ୍ରିକା : __________
(v) ହିମାଳୟ : ଚମରିଗାଈ :: ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର : __________
(vi) ମେଣ୍ଢା : ଘାସପତ୍ର :: ରେଶମ ପୋକ : __________
Solution:
(i) ପାଟ,
(ii) ପଶମ,
(iii) ମୁଗା,
(iv) ଲାମା ବା ଆଲ୍ ପାକା,
(v) ଅଙ୍ଗୋରା ଛେଳି,
(vi) ତୁତ୍‌ତ୍ର

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ପଶମ ଓ ରେଶମ ତନ୍ତୁ କେତେକ __________ ଙ୍କ ଠାରୁ ମିଳିଥାଏ । (ପ୍ରାଣୀ, ଉଭିଦ, ଝୋଟ, ନଡ଼ିଆକତା)
(ii) ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରର ଶାଲ୍ ପଶମ __________ ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥାଏ । (ନାଲି, ବାଖାଲ୍ସାଲ୍, ମାରି, ଲୋହି)
(iii) କାଶ୍ମୀର __________ ର ଲୋମରୁ ‘ପଶ୍ଚିମିନା ଶାଲ୍’ ତିଆରି ହୁଏ । (ମେଣ୍ଢା, ଛେଳି, ଓଟ, ଲାମା)
(iv) __________ ର ଲାମା ଓ ଆଲ୍‌ପାକା ଲୋମରୁ ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । (ଲଦାଖ ଅଞ୍ଚଳ, ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀର, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ଗୁଜରାଟ)
(v) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ __________
( ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ଚୀନ୍, ଭାରତ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା)
(vi) ମେଣ୍ଢା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ପୃଥ‌ିବୀରେ __________ । (ପ୍ରଥମ, ଦ୍ୱିତୀୟ, ତୃତୀୟ, ଚତୁର୍ଥ)
(vii) ଅଣ୍ଡାରୁ ଜାତ __________ କୁ ରେଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ । (ଲାର୍ଭା, ପ୍ୟୁପା, ମଥ୍, କୋଷା)
(viii)ରେଶମ ପୋକର __________ ରୁ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ । (ଲାର୍ଭା, ପ୍ୟୁପା, କୋଷା, ମଥ୍)
(ix) ଆମ ଦେଶରେ __________ ରେଶମ କୀଟଠାରୁ ଅଧିକ ରେଶମ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ । (ଏଣ୍ଡି, ତୁତ୍, ମୁଗା, ଟସର) ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ।
(x) ରେଶମ ତନ୍ତୁ __________ (ଶ୍ଵେତସାର, ସ୍ନେହସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର, ଜୀବସାର)

Solution:
(i) ପ୍ରାଣୀ
(ii) ବାଖାଲ୍
(iii) ଛେଳି
(iv) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା
(v) ଚୀନ୍
(vi) ତୃତୀୟ
(vii) ଲାଭା
(viii) କୋଶା
(ix) ତୁତ୍
(x) ପୁଷ୍ଟିସାର

IV. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଶବ୍ଦ ମିଳାଅ ।

V. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ମାଈ ରେଶମ ପୋକ ଅଣ୍ଡାରୁ ଜାତ ଲାର୍ଭାକୁ ପଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ମେଣ୍ଢାପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ପ୍ରଥମ ।
(iii) ମେଣ୍ଢାର ମୋଟା ଲୋମରୁ ଭଲ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ ।
(iv) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ସବୁଠାରୁ ଆଗରେ ।
(v) ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ପଞ୍ଜାବରେ ମାରୱାରି ଓ ପତନଦି ଜାତିର ମେଣ୍ଢା ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।
Solution:
(i) ମାଈ ରେଶମ ପୋକ ଅଣ୍ଡାରୁ ଜାତ ଲାର୍ଭାକୁ ରେଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ମେଣ୍ଢାପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନର ସ୍ଥାନ ପ୍ରଥମ ।
(iii) ମେଣ୍ଢାର ମୋଟା ଲୋମରୁ ଭଲ ପଶମ ତନ୍ତୁ ମିଳେ ।
(iv) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନ୍ ସବୁଠାରୁ ଆଗରେ ।
(v) ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ପଞ୍ଜାବରେ ଲୋହି ଓ ନାଲି ଜାତିର ମେଣ୍ଢା ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।

VI. ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(କ) କେଉଁ ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଠାରୁ ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରର ଶାଲ୍ ପଶମ ମିଳିଥାଏ ?
(i) ବାଖାଲ୍ସାଲ
(ii) ନାଲି
(iii) ମାରୱାର
(iv) ଲୋହି
Solution:
(i) ବାଖାଲ୍ସାଲ

(ଖ) ଗୁଜରାଟର ମୋଟା ପଶମ କେଉଁ ଜାତିର ମେଣ୍ଢାଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ?
(i) ପତନୱାଦି
(ii) ମାରୱାରି
(iii) ଲୋହି
(iv) ନଡ଼ିଆ କତା
Solution:
(ii) ମାରୱାରି

(ଘ) କେଉଁ ଉପାଦାନରୁ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ?
(i) ସେହପାଉ
(ii) ପୁଷ୍ଟିସାର
(iii) ଶେଷପାର
(iv) କାଦସାର
Solution:
(ii) ପୁଷ୍ଟିସାର

(ଙ) କେଉଁ ରେଶମ କୀଟଠାରୁ ଆମ ଦେଶରେ ଅଧିକ ରେଶମ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ?
(i) ଏଣ୍ଡି
(ii) ଟସର
(iii) ଶ୍ଵେତସାର
(iv) ଜୀବସାର
Solution:
(ii) ଟସର

(ଚ) ପୃଥ‌ିବୀରେ ମେଣ୍ଢା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ କେତେ ?
(i) ପ୍ରଥମ
(ii) ଦ୍ବିତୀୟ
(iii) ତୃତୀୟ
(iv) ଚତୁର୍ଥ
Solution:
(iii) ତୃତୀୟ

(ଛ) କାହାର ଲୋମରୁ ଲଦାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ପଶମ ମିଳେ ?
(i) ଓଟ
(ii) ଛେଳି
(iii) ଚମରୀ ଗାଈ
(iv) ମେଣ୍ଢା
Solution:
(iii) ଚମରୀ ଗାଈ

(ଜ) କେଉଁ ଦେଶ ପଶମ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ମେଣ୍ଡା ପାଳନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଥମ ?
(i) ଭାରତ
(ii) ଚୀନ୍
(iii) ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ
(iv) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା
Solution:
(ii) ଚୀନ୍

(ଝ) କେଉଁଥିରୁ ରେଶମ ତନ୍ତୁ ଉପଲବ୍‌ଧ ହୁଏ ?
(i) ଲାର୍ଭା
(ii) ପ୍ୟୁପା
(iii) କୋଷା
(iv) ମଥ
Solution:
(iii) କୋଷା

(ଞ) ରେଶମ ପୋକର କେଉଁ ଅବସ୍ଥାକୁ ରେଶମ କୀଟ କୁହାଯାଏ ?
(i) ଲାର୍ଭା
(ii) ପ୍ୟୁପା
(iii) କୋଷା
(iv) ମଥ
Solution:
(i) ଲାର୍ଭା

VII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) କେଉଁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପାଖରୁ ପଶମ ମିଳେ ?
(ii) କେଉଁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରୁ ରେଶମ ମିଳେ ?
(iii) ରେଶମ ଓ ପଶମ କି ପ୍ରକାର ତନ୍ତୁ ?
(iv) ଅଘୋରା ପଶମ କେଉଁ ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ?
(v) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେଉଁ ଦେଶ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପ୍ରଥମ ?
(vi) ପଶମିନା ଶାଲ କାହା ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୁଏ ?
(vii) ଚମରୀ ଗାଈ କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ?
(viii)ପଶମ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର କେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(ix) ରେଶମ କୀଟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(x) କେଉଁ ରେଶମ କୀଟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଧ‌ିକ ଚାଷ କରାଯାଏ ?
Solution:
(i) ମେଣ୍ଢା, ଛେଳି, ଚମରୀଗାଈ, ଓଟ, ଲାମା ଓ ଆଲ୍‌କା, ମିଙ୍କ, ବିଭର ପ୍ରଭୃତି ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପାଖରୁ ପଶମ ମିଳେ ।
(ii) ରେଶମକୀଟ, ଏଣ୍ଡୀ ରେଶମକୀଟ, ଟସର ରେଶମକୀଟ, ମୁଗା ରେଶମକୀଟ ପାଖରୁ ରେଶମ ମିଳେ ।
(iii) ରେଶମ ଓ ପଶମ ପ୍ରାଣୀଜ ତନ୍ତୁ ।
(iv) ଅଙ୍ଗୋରା ପଶମ ଅଙ୍ଗୋରା ଛେଳିର ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ।
(v) ରେଶମ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନ ପୃଥ‌ିବୀରେ ପ୍ରଥମ ।
(vi) ପଶମିନା ଶାଲ କାଶ୍ମୀର ଛେଳି ଲୋମରୁ ତିଆରି ହୁଏ ।
(vii) ଚମରୀ ଗାଈ ଲାଦାଖ ଓ ତିବ୍ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ ।
(viii)ପଶମ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(ix) ରେଶମ କୀଟକୁ ଲାର୍ଭା କୁହାଯାଏ ।
(x) ତୁତ୍ ରେଶମ କୀଟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଧ‌ିକ ଚାଷ କରାଯାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ

Question 1.
ଲବଣ କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଦୁଇଟି ଲବଣର ନାମ ସହ ତାର ବ୍ୟବହାର ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଭଦାହରଣ ସହପ – ସୋଡିୟମ୍ ହାଲତ୍ରୋକ୍ସାଲତ୍ ଓ ଲବଣାମ୍ଳର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରଯା ଘଟି ସୋଣିୟ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଲବଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(iii) ଦୁଇଟି ଲବଣର ନାମ ହେଲା – ଖାଇବା ଲୁଣ ଓ ଫିଟିକିରି । ଖାଇବା ଲୁଣକୁ ଖାଦ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଫିଟିକିରିଦ୍ଵାରା ଜଳକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ କରାଯାଏ ।

Question 2.
ବିଜ୍ଞାନାଗାରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅମ୍ଳ ଓ ଦୁକଟି ଶ୍ଵାରକର ନାପ ଲେଖ |
Solution:
(i) ବିଜ୍ଞାନାଗାରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅମ୍ଳ ହେଲା – ଗନ୍ଧକାମ୍ଳ (H₂SO₄ ) ଓ ନାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ (HNO₃) ।
(ii) ବିଜ୍ଞାନାଗାରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ଦୁଇଟି କ୍ଷାରକ ହେଲା ସୋଡ଼ିୟମ୍ ହାଇଡ୍ରୋକ୍‌ସାଇଡ୍ (NaOH) ପୋଟାସିୟମ୍ ହାଇଡ୍ରୋକ୍‌ସାଇଡ୍ (KOH) ।

Question 3.
ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଲବଣର ହଇଟି ବ୍ୟବହ୍ୱାର ଲେଖା |
Solution:
(i) ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଲବଣକୁ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ii) କୃତ୍ରିମ ରବର ତିଆରିରେ, ରଙ୍ଗ ଓ କାଗଜ କାରଖାନାରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

Question 4.
ଲଦଣାମ୍ଳର ଦୁଲଟି ଟିଣେଶ୍ଶ ଲେଖ |
Solution:
(i) ଲବଣାମ୍ଳ କୌଣସି ଅମ୍ଳୀୟ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନାହିଁ ।
(ii) ଆମ ପାକସ୍ଥଳୀରେ ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ପାଇଁ ଝରୁଥ‌ିବା ପାଚକ ରସରେ ଲବଣାମ୍ଳ ଥାଏ । ଏହାର ପରିମାଣ ଅଧ୍ଵ ହେଲେ, ପେଟରେ ରୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

Question 5.
ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ସହ ଅମ୍ଳର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟିଲେ କଣ ହୁଏ ?
Solution:
(i) ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ସହିତ ଅମ୍ଳର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟିଲେ ଧାତବ ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।
(ii) ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଚୂନ ସହ ଲବଣାସ୍କର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଓ ଜଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । CaO + 2HCl = CaCl₂ + H₂O

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :
(i) ଅମ୍ଳ ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ _________ ରୁ ଆସିଅଛି ।
(ii) କୌଣସି ପଦାର୍ଥର ଅମ୍ଳୀୟ କିମ୍ବା କ୍ଷାରୀୟ ଗୁଣକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ _________ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ଲିଟ୍ମସ _________ ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ।
(iv) ହଳଦୀଗୁଣ୍ଡ କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ମିଶିଲେ ଦ୍ରବଣର ରଙ୍ଗ ବଦଳି, _________ ହୋଇଯାଏ ।
(v) ବର୍ଷା ଜଳରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଅମ୍ଳ ଥିଲେ, ଏହାକୁ _________ କୁହାଯାଏ ।
Solution:
(i) ଆସିଡ଼ସ୍
(ii) ସୂଚକ
(iii) ଲାଇକେନ୍
(iv) ନାଲି
(v) ଅମ୍ଳବର୍ଷା

II. ପ୍ରଥମ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟର ସମ୍ପର୍କ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦଟି ଲେଖ ।
(i) ମନୁଷ୍ୟ ପାକସ୍ଥଳୀ : ଲବଣାମ୍ଳ :: ମଦ୍ମମାଛି : _________
(ii) ତେନ୍ତୁଳି : ଟାର୍‌ଟାରିକ୍ ଅମ୍ଳ :: ଦହି : _________
(iii) ସାବୁନ ପାଣି : କ୍ଷାରକ :: ପାତିତ ଜଳ : _________
(iv) ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍‌ ନାଲି : ଅମ୍ଳ :: ନାଲି ଲିଟ୍‌ସ୍‌କୁ ନୀଳ : _________
(v) ସ୍ନେହସାର : ସ୍ନେହାମ୍ଳ :: ପୁଷ୍ଟିସାର : _________
Solution:
(i) ଫରମିକ୍ ଅମ୍ଳ,
(ii) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ,
(iii) ପ୍ରଶମିତ ଦ୍ରବଣ,
(iv) କ୍ଷାରକ,
(v) ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଅମ୍ଳୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନୀଳ ଲିଟ୍ସ୍ କାଗଜ ବୁଡ଼ାଇଲେ _________ ରଙ୍ଗ ହୁଏ । (ନାଲି, ନୀଳ, ସବୁଜ, ହଳଦିଆ)
(ii) କ୍ଷାରୀୟ ଦ୍ରବଣରେ ନାଲି ଲିଟ୍ସ୍ କାଗଜ ବୁଡ଼ାଇଲେ _________ ରଙ୍ଗ ହୁଏ । (ନାଲି, ନୀଳ, ସବୁଜ, ହଳଦିଆ)
(iii) ସାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ _________ | (ବାଇଗଣ, ଅଁଳା, ଅଙ୍ଗୁର, କମଳାଲେମ୍ବୁ)
(iv) _________ ଏକ ସୂଚକ ପଦାର୍ଥ ଅଟେ । (ଅଙ୍ଗୁର, ମନ୍ଦାରଫୁଲ, ଚିନି, କମଳାରସ)
(v) ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଅମ୍ଳ କିମ୍ବା କ୍ଷାରକ ନୁହେଁ, ତାହାକୁ _________ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । (ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ, ଅମ୍ଳୀୟ ପଦାର୍ଥ, କ୍ଷାରୀୟ ପଦାର୍ଥ, ଭୌତିକ ପଦାର୍ଥ )
(vi) ବଦହଜମ ଖାଦ୍ୟକୁ _________ ପ୍ରଶମିତ କରାଏ । ( ଖାଇବାସୋଡ଼ା ଦ୍ରବଣ, ପ୍ରତିଅମ୍ଳ, କ୍ଷାର, ଅମ୍ଳ)
(vii) ଶରୀରର ଆକୃତି, ଉଚ୍ଚତା, ଆଖର ରଙ୍ଗ ପ୍ରଭୃତିକୁ _________ (DNA, RNA, ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ, ସ୍ନେହାମ୍ଳ)
Solution:
(i) ନାଲି
(ii) ନୀଳ
(iii) କମଳାଲେମ୍ବୁ
(iv) ମନ୍ଦାରଫୁଲ
(v) ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ
(vi) ପ୍ରତିଅମ୍ଳ
(vi) DNA

IV. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ବାଛି ମିଳାଅ ।

V. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ବ୍ୟବହୃତ ପଦାର୍ଥକୁ ପ୍ରଶମିତ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଅମ୍ଳ ନାଲି ଲିଟ୍ରମସ୍‌କୁ ନୀଳ କରେ ।
(iii) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଶମିତ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ
(iv) ଅକ୍‌ଲିକ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ କଞ୍ଚାଆମ୍ବ ଅଟେ ।
(v) ଆମ ପାକସ୍ଥଳୀରେ ଥିବା ସ୍ନେହାମ୍ଳ ଖାଦ୍ୟ ହଜମରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
Solution:
(i) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ ବ୍ୟବହୃତ ପଦାର୍ଥକୁ ସୂଚକ କୁହାଯାଏ ।
(ii) କ୍ଷାରକ ନାଲି ଲିଟମସ୍‌ ନୀଳ କରେ ।
(iii) ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଶମନୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।
(iv) ଅକ୍‌ଲିକ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ ପାଳଙ୍ଗଶାଗ ଅଟେ ।
(v) ଆମ ପାକସ୍ଥଳୀରେ ଥ‌ିବା ଲବଣାମ୍ଳ ଖାଦ୍ୟ ହଜମରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

VI. ନିମ୍ନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ପାଖରେ ଠିକ୍ (✓) ଚିହ୍ନ ଦିଅ ।
(କ) ଆମେ ପିଉଥ‌ିବା ସୋଡ଼ାପାଣିରେ କ’ଣ ଥାଏ ?
(i) ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(ii) ସାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ
(iii) ଲେମ୍ବୁରସ
(iv) କାର୍ବୋନିକ୍ ଅମ୍ଳ
Solution:
(iv) କାର୍ବୋନିକ୍ ଅମ୍ଳ

(ଖ) କାହାଦ୍ଵାରା ଫରମିକ୍ ଅମ୍ଳ ପ୍ରଶମିତ ହୁଏ ?
(i) ଏମୋନିୟମ୍
(ii) କାଲାମିନ୍
(iii) ଲବଣାମ୍ଳ
(iv) ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ
Solution:
(ii) କାଲାମିନ୍

(ଗ) କେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ମନ୍ଦାର ଦ୍ରବଣ ମିଶିଲେ ରଙ୍ଗ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ ?
(i) ସୋଡ଼ାପାଣି
(ii) ଚିନିପାଣି
(iii) ଲାକ୍‌ଟିକ୍ ଅମ୍ଳ
(iv) ସାମ୍ପୋ
Solution:
(ii) ଚିନିପାଣି

(ଘ) କାହାଦ୍ଵାରା ବଦଳଜମି ପ୍ରଶମିତ ହୁଏ ?
(i) ଲେମ୍ବୁରସ
(ii) ଭିନେଗାର
(iii) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା
(iv) ଲୁଣପାଣି
Solution:
(iii) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା

(ଙ) ଆମେ ଖାଉଥ‌ିବା କେଉଁ ଖାଦ୍ୟରେ ଅମ୍ଳ ନ ଥାଏ ?
(i) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା
(ii) ଦହି
(iii) ବିଲାତି ବାଇଗଣ
(iv) ଲେମ୍ବୁ
Solution:
(i) ଖାଇବା ସୋଡ଼ା

VII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ଖଟା ଲାଗୁଥିବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
(ii) ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସର ନାମ କ’ଣ ?
(iii) କ୍ଷାରିଆ ଲାଗୁଥୁବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥର ନାମ ଲେଖ ।
(iv) ଆମ ଶରୀରର କୋଷରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳର ନାମ ଲେଖ ।
(v) ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ଲିଟମସର ରଙ୍ଗ ବଦଳେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(vi) ଲେମ୍ବୁରସରେ ନାଲି ଓ ନୀଳ ଲିଟମସ ବୁଡ଼ାଇଲେ କେଉଁ ରଙ୍ଗ ହେବ ?
(vii) କେଉଁଥରେ ଅକ୍‌ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ ଥାଏ ?
(viii)କମଳା ଓ ଲେମ୍ବୁରେ କେଉଁ ଅମ୍ଳ ଥାଏ ?
(ix) ଆସକର୍‌ବିକ୍ ଅମ୍ଳ କେଉଁଥରେ ଥାଏ ?
(x) ଟାର୍‌ଟାରିକ୍ ଅମ୍ଳ କେଉଁଥିରେ ଥାଏ ?
Solution:
(i) ଭିନେଗାର, ଦହି ଖଟା ଲାଗୁଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥ ଅଟେ ।
(ii) ଭିନେଗାର ଏସିଟିକ୍ ଅମ୍ଳର ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସ ।
(iii) କ୍ଷାରିଆ ଲାଗୁଥୁବା ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥ ହେଲା – ଚୂନପାଣି, ସୋଡ଼ିୟମ ଅକ୍ସାଇଡ ।
(iv) ଆମ ଶରୀରର କୋଷରେ ଥ‌ିବା ଅମ୍ଳର ନାମ—ଡିଅକ୍‌ସି ରାଇବୋ ନ୍ୟୁକ୍ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ ।
(v) ଯେଉଁ ଦ୍ରବଣରେ ବୁଡ଼ାଇଲେ ଲିଟମସର ରଙ୍ଗ ବଦଳେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ପ୍ରଶମିତ ଦ୍ରବଣ କୁହାଯାଏ ।
(vi) ଲେମ୍ବୁରସରେ ନାଲି ଓ ନୀଳ ଲିଟମସ ବୁଡ଼ାଇଲେ ନୀଳ, ନାଲି ଲିଟମସ ରଙ୍ଗ ହେବ ଓ ନାଲି ଲିଟମସ ନାଲି ରଙ୍ଗ ରହିବ ।
(vii) ପାଳଙ୍ଗ ଶାଗରେ ଅକ୍‌ଲିକ୍ ଅମ୍ଳ ଥାଏ
(viii)କମଳା ଓ ଲେମ୍ବୁରେ ସାଇଟ୍ରିକ୍ ଅମ୍ଳ ଥାଏ ।
(ix) ଆସକର୍‌ବିକ୍ ଅମ୍ଳ ଅଁଳାରେ ଥାଏ ।
(x) ଟାର୍‌ଟାରିକ୍ ଅମ୍ଳ ତେନ୍ତୁଳି, ଅଙ୍ଗୁର, କଞ୍ଚାଆମ୍ବରେ ଥାଏ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 5 ପୋଷଣ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 5 ପୋଷଣ

Question 1.
ଆମିବାର ପୋଷଣ କ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଆମିବା ଏକ ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ । ଏହାକୁ ଖାଲି ଆଖୁରେ ଦେଖୁହୁଏ ନାହିଁ । ଅଣୁବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଦେଖୁହୁଏ ।
(ii) ଏହାର ଶରୀର ଏକ ପତଳା ଆବରଣଦ୍ବାରା ଘୋଡ଼େଇ ହୋଇ ରହିଛି । ଏହାର ଶରୀର ଭିତରେ ବଡ଼ ଗୋଲାକାର ନ୍ୟଷ୍ଟି ଅଛି । ଅନେକ ଛୋଟ ଛୋଟ ଗୋଲାକାର ପାଣିଫୋଟକା ପରି ରସଧାନୀ ଅଛି ।
(iii) ଆମିବା ନିଜ ଶରୀରକୁ ସବୁବେଳେ ବଦଳଉଥାଏ । ସେ ନିଜ ଶରୀରର ଆକାର ଛୋଟ କରି ଦୁଇଟି କୂଟପାଦ ବାହାର କରି ରହିଥାଏ । ଆମିବା ଛୋଟ ଛୋଟ କୀଟ ସବୁ ଖାଇଥାଏ ।
(iv) ଆମିବା ଖାଦ୍ୟ ଦେଖିଲାମାତ୍ରେ ନିଜ ଶରୀରରୁ ଦୁଇଟି କୂଟପାଦ ବାହାର କରି ଖାଦ୍ୟର ଚାରିପଟେ ଗୁଡ଼ାଇ ଦିଏ । ତା’ପରେ ଖାଦ୍ୟକୁ ଶରୀର ଭିତରକୁ ନେଇଯାଏ ।
(v) ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଶରୀର ଭିତରେ ଥ‌ିବା ରସଧାନୀରେ ରହେ । ରସଧାନୀରୁ ପାଚକରସ ନିର୍ଗତ ହେବା ଫଳରେ ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ହୋଇଯାଏ ବା ଖାଦ୍ୟର ସରଳୀକରଣ ହୋଇଥାଏ । ତା’ ପରେ ଏହାର ଆତ୍ମକରଣ ହୁଏ ।
(vi) ଏହିପରି ଖାଦ୍ୟ ଶୋଷିତ ହେବା ଫଳରେ ତା’ର ଶରୀରର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ ।

Question 1.
ଜିଭରେ ଥ‌ିବା ସ୍ଵାଦ ମୁକୁଳଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥାନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଜିଭର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ମିଠା ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।
(ii) ଅଗ୍ରଭାଗରୁ ଟିକିଏ ପଛରେ ଲୁଣି ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।
(iii) ପଶ୍ଚାତ୍ ଭାଗରେ ପିତା ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।
(iv) ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଖଟା ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ମୁକୁଳ ଥାଏ ।

Question 2.
ତାରା ମାଛର ପୋଷଣ କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Solution:
(i) ତାରା ମାଛର ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ।
(ii) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକାର ବହିଃ ଆବରଣ କଠିନ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍‌ରେ ଗଢ଼ା ।
(iii) ସେମାନଙ୍କ କଅଁଳ ମାଂସଳ ଦେହ ଗୋଟିଏ ମୋଟା ଖୋଳପା ଦ୍ଵାରା ଆବୃତ ହୋଇଥାଏ ।
(iv) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଯେତେବେଳେ ଖୋଳପା ଭିତରୁ ବାହାରି ଥାଆନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାରାମାଛ ନିଜର ପାକସ୍ଥଳୀକୁ ବାହାରକୁ କାଢ଼ିଆଣି ସେମାନଙ୍କ କଅଁଳ ମାଂସକୁ ଖାଇଥାଏ ।

Question 3.
ଭିଲି କ’ଣ ? ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:
(i) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଭିତରପଟ ଆବରଣରେ ଆଙ୍ଗୁଳିପରି ଉଠିଥ‌ିବା ଅଂଶକୁ ଭିଲି କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଭିଲିରେ ଥିବା ରକ୍ତକଣିକା ନଳୀଦ୍ବାରା ଖାଦ୍ୟସାର ଶୋସିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question 4.
ଉଭିଦ କିପରି ଶ୍ଵେତସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ?
(i) ସବୁଜ ଉଭିଦ ଆଲୋକଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୋକ ଶକ୍ତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ନିଜ କୋଷର ହରିତ୍‌ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।

Question 5.
ଲାଳଗ୍ରନ୍ଥିର ଅବସ୍ଥିତି ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ଲେଖ ।
Solution:
(i) ଲାଲଗୃଚ୍ଚିଗୁଣିକ କିଭତକେ ଥାଏ |
(ii) ଲାଳଗ୍ରନ୍ଥିରୁ ନିର୍ଗତ ଲାଳ ଶ୍ୱେତସାର ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ହଜମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଲାଳ ଖାଦ୍ୟ ସହିତ ମିଶିଥ‌ିବାରୁ ସହଜରେ ଗିଳି ହୁଏ ।

Question 6.
ପାଚକ ତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଲେଖ ।
Solution:
ପାଚକତନ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବ୍ରେଲା
(i) ଖାଦ୍ୟଗ୍ରହଣ
(ii) ପଚନ
(iii) ବିଶୋଷଣ
(iv) ନିଷ୍କାସନ

Question 7.
ମନୁଷ୍ୟ ଜିହ୍ଵାର ଏକ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରି ସ୍ଵାଦ ବାରିବା ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କର ।
Solution:

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଉଭିଦ ନିଜ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ରନ୍ଧ୍ର __________ ଦେଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ସଂଗ୍ରହ କରେ ।
(ii) __________ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ।
(iii) ମଣ୍ଡଦ ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ __________ ବର୍ଷ ଧାରଣ କରେ ।
(iv) ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରାୟ __________ ଅଂଶ ଯବଶାରଳାନ ଅନ୍ତି |
(v) __________ ଦ୍ୱାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଲଭ ଯବଶରକାନ ବିତନେ ହେଲାଆଏ |
(vi) ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପିମାନଙ୍କୁ __________ କୁହାଯାଏ ।
(vii) ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ କବକରୁ __________ ନାମକ ପ୍ରତିଜୀବୀ ମିଳିଥାଏ ।
(viii)ଲାଇକେର ବଂଶବିସ୍ତାର __________ ଦ୍ଵାରା ହୋଇଥାଏ ।
(ix) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଖୋଳପାର ମୁଖ୍ୟ __________ |
(x) ଆମ ପାଟି ଭିତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ __________ ଟି ଦାନ୍ତ ଥାଏ ।
Solution:
(i) ସ୍ତୋମ,
(ii) ସବୁଜକଣା,
(iii) ନାଲ
(iv) 3/4
(v) ନୀଳହରିତ୍‌ ଶୈବାଳ,
(vi) କବକ,
(vii) ପେନ୍ ସି ଲି ନ୍,
(viii) କବକ
(ix) କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍
(x) 32

II. ପ୍ରଥମ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖ୍ ତୃତୀୟ ଶବ୍ଦର ସମ୍ପର୍କ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
(i) ରାଇଜୋବିୟମ୍ : ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ :: ନଷ୍ଟକ : __________
(ii) ସବୁଜ ଉଭିଦ : ସ୍ଵଭୋଜୀ :: ଅଣୁଜୀବ : __________
(iii) ଶ୍ଵେତସାର : ଗୁ କୋଜ୍ :: ପୁଷ୍ଟିସାର : __________
(iv) ଇଷ୍ଟ : ମୃତୋପଜୀବୀ :: ମଲାଙ୍ଗ : __________
(v) ଝିଣ୍ଟିକା : ଶାକାହାରୀ :: ଅସରପା : __________
Solution:
(i) ନାଲହାଭିତ୍ ଶୈବାକ
(ii) ପରଭୋଜୀ,
(iii) ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ,
(iv) ପରଜୀବୀ
(v) ସର୍ବାହାରୀ

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଲାଟପତକମାନକୁ ଖାଇ ଯାଉଥିବା ଭରିବ ହେଉଛି ____________ (ନିର୍ମୂଳୀ, ଶୈବାଳ, କମଣ୍ଡଳୁ, ଛତୁ)
(ii) ଶୈବାଳ ଓ କବକ ମଧ୍ୟରେ ସହଜୀବୀ ଅବସ୍ଥା __________ ରେ ଦେଖାଯାଏ । (ଫିମ୍ପି, ଡାଲି ଜାତୀୟ, ପେନସିଲିୟମ, ଲାଇକେନ୍)
(iii) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ରର ଉପର ଅଂଶକୁ __________ କୁହାଯାଏ । (ଅଗ୍ନ୍ୟାଶୟ, ଗ୍ରହଣୀ, ବୃହଦନ୍ତ୍ର, ଖାଦ୍ୟନଳୀ)
(iv) ଆମ ପାଟି ଭିତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ __________ ଟି ଦାନ୍ତ ଥାଏ । (୨୪, ୩୦, ୨୨, ୩୨)
(v) __________ ମୁଖଗହ୍ଵରର ଅଂଶ ବିଶେଷ ନୁହେଁ । (ପାଟି, ଦାନ୍ତ, ଓଠ, ଜିଭ)
(vi) ପରିପାକ ତନ୍ତ୍ରର ସବୁଠାରୁ ଓସାରିଆ ଅଂଶ __________ | (ଖାଦ୍ୟନଳୀ, ପାକସ୍ଥଳୀ, ବୃହଦନ୍ତ୍ର, କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ର)
(vii) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଲମ୍ବ ପ୍ରାୟ __________ ମିଟର । (୧.୫, ୭.୫, ୫.୧, ୫.୭)
Solution:
(i) କମଣ୍ଡଳୁ,
(ii) ଲାଇକେନ୍,
(iii) ଗ୍ରହଣୀ,
(iv) ୩୨,
(v) ଓଠ,
(vi) ପାକସ୍ଥଳୀ,
(vii) ୭.୫

IV. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ସୌର ଶକ୍ତିକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ପତ୍ର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଜଳକୁ ମିଶାଇ ପୁଷ୍ଟିସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ii) ଲାଇକେନ୍ ଦ୍ବାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖାଇବାର ଅଭ୍ୟାସକୁ ପରିପାକ କ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।
(iv) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଶେଷ ଅଂଶ ପାକସ୍ଥଳୀ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ।
(v) ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ ଏକ ପ୍ରକାର ସ୍ନେହସାର ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ।
Solution:
(i) ସୌର ଶକ୍ତିକୁ ବିନିଯୋଗ କରି ପତ୍ର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ଜଳକୁ ମିଶାଇ ଶ୍ଵେତସାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ii) କେତେକ ନୀଳହରିଣ ଶୈବାଳଦ୍ୱାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ହୋଇଥାଏ ।
(iii)ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଖାଇବାର ଅଭ୍ୟାସକୁ ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟାସ କୁହାଯାଏ ।
(iv) କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତର ଶେଷ ଅଂଶ ବୃହଦନ୍ତ୍ର ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ।
(v) ସେଲ୍ୟୁଲୋଜ୍ ଏକ ପ୍ରକାର ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ।

V.
‘କ’ ପୃମରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପରିପାକତନ୍ତ୍ର ଅଶଗୁଡିକର ନାମ ମାହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ବରେ ଥିବା ସମକତ କାଯକ୍ତ ଯୋଶି ଲେଖ |

VI. ଅସଂପୃକ୍ତ ପଦଟି ବାଛି ଲେଖ ।
(i) ସବୁଜ ଉଭିଦ, ନୀଳହରିତ୍ ଶୈବାଳ, ରସାୟଶ୍ଳେଷଣ ବୀଜାଣୁ, ଏମିବା । (ସ୍ଵଭୋଜୀ ପୋଷଣ ଅନୁଯାୟୀ)
(ii) ଏମିବା, ପାରାମେସିୟମ୍, ମାଛ, ବେଙ୍ଗ, ସାପ । (ପ୍ରାଣୀୟ ପୋଷଣ ଅନୁଯାୟୀ)
(iii) ପ୍ଲାଜ୍‌ମୋଡ଼ିୟମ୍, କବକ, ଅଙ୍କୁଶ କୃମି, ମଲାଙ୍ଗ, ନିର୍ମୂଳୀ (ପରଜୀବୀୟ
(iv) ମଲାଙ୍ଗ, ଛତୁ, ଫିମ୍ପି, କବକ (ମୃତୋପଜୀବୀୟ ପୋଷଣ ଅନୁଯାୟୀ) |
(v) ଗାଈ, ଛେଳି, ବେଙ୍ଗ, ହରିଣ, ଠେକୁଆ (ଶାକାହାରୀ ଅନୁଯାୟୀ)
Solution:
(i) ଏମିବା,
(ii) ପାରାମେସିୟମ୍,
(iii) କବକ,
(iv) ମଲାଙ୍ଗ
(v) ବେଙ୍ଗ

VII. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ହରିଣ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ପ୍ରାଣୀ ?
(ii) ଏମିବାର କେଉଁ ଅଂଶରେ ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ହୋଇଥାଏ ?
(iii) ମୁଖଗହ୍ଵରରେ କେଉଁ ଖାଦ୍ୟ ଆଂଶିକଭାବେ ହଜମ ହୋଇଥାଏ ?
(iv) ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରର ସର୍ବବୃହତ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିଟି କିଏ ?
(v) କମଣ୍ଡଳୁ ପରି ମାଂସାଶୀ ଉଭିଦ ତା’ର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଆବଶ୍ୟକତା କାହାଠାରୁ ପାଇଥାଏ ?
(vi) ଉଭିଦର ପତ୍ର ନିଜ ପୃଷ୍ଠରେ ଥ‌ିବା ଯେଉଁ ଛୋଟ ରନ୍ଧ୍ର ଦେଇ ବାୟୁରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ରହଣ କରେ ତାକୁ କ’ଣ କହନ୍ତି ?
(vii) ଉଭିଦର କେଉଁ ଅଂଶ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକରୁ ଶକ୍ତି ଆହରଣ କରେ ?
(viii) ମଣ୍ଡଦ ଆୟୋଡ଼ିନ୍ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ କେଉଁ ବର୍ଷ ଧାରଣ କରେ ?
(ix) ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରାୟ ଯବକ୍ଷାରଜାନର ଅଂଶ କେତେ ?
(x) କାହାଦ୍ଵାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବିବନ୍ଧନ ହୋଇଥାଏ ?
(xi) ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପିମାନଙ୍କୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(xii) ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ କବକରୁ କେଉଁ ନାମକ ପ୍ରତିଜୀବୀ ମିଳିଥାଏ ?
(xiii) ଲାଇକେନ୍‌ର ବଂଶବିସ୍ତାର କାହାଦ୍ଵାରା ହୋଇଥାଏ ?
(xiv) ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଖୋଳପାର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ କ’ଣ ?
(xv) ଆମ ପାଟି ଭିତରେ ସର୍ବାଧ‌ିକ କେତୋଟି ଦାନ୍ତ ଥାଏ ?
Solution:
(i) ରୋମନ୍ଥନ ପ୍ରାଣୀ
(ii) ରସଧାନୀ
(iii) ଶ୍ଵେତସାର ଖାଦ୍ୟ
(iv) ଯକୃତ
(v) କୀଟପତଙ୍ଗଙ୍କଠାରୁ
(vi) ସ୍ତୋମ୍
(vii) ସବୁଜକଣା
(viii) ନୀଳ
(ix) ତିନି-ଚତୁର୍ଥାଂଶ
(x) ନୀଳହରିତ୍‌ ଶୈବାଳ
(xi) କବକ
(xii) ପେନ୍‌ସିଲିନ୍
(xiii) କବକ
(xiv) କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍
(xv) 32

VIII. ଶରୀରର କେଉଁ କେଉଁ ଅଂଶରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ଖାଦ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ହଜମ ହୋଇଥାଏ ଲେଖ ।
(i) ଶ୍ଵେତସାର କାତାଯ୍ ଖାଦ୍ୟ
(ii) ପୁଶୁସାର କାତାଯ୍ ଖାଦ୍ୟ
(iii) ଚର୍ବି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ
(iv) ସମସ୍ତ ଖାଦ୍ୟସାର
Solution:
(i) ମୁଖଗହ୍ଵର ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ର
(ii) ପାକସ୍ଥଳୀ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ର
(iii) ଅଗ୍ନାଶୟ ରସଦ୍ଵାରା କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ରରେ
(iv) ଶ୍ମଣ୍ଡାନ୍ତ

IX. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) ଜୀବଜଗତ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
(ii) ଜୀବର ଜୀବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କ’ଣ ?
(iii) ଖାଦ୍ୟ ଶରୀରର କେଉଁ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରେ ?
(iv) ମଣିଷକୁ ସର୍ବାହାରୀ କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
(v) ଆମର ଖାଦ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?
(vi) ଉଭିଦର ପୋଷକମାନେ ମୂଳରୁ ପତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିପରି ଯାଆନ୍ତି ?
(vii) ସ୍ଵଭୋଜୀ ବା ସ୍ଵପୋଷୀ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
(viii)ଉଭିଦ କେଉଁ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ?
(ix) ତାରକା ମାଛ କ’ଣ ଖାଏ ?
(x) ଆମ ପାଟିରେ ସର୍ବାଧ୍ଵ ଦାନ୍ତସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Solution:
(i) ଉଭୟ ପ୍ରାଣୀଜଗତ ଓ ଉଭିଦଜଗତକୁ ଜୀବଜଗତ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ଜୀବର ବୃଦ୍ଧି, ବିକାଶ, ଜନନ, ରେଚନ, ଚଳନ, ପୋଷଣ, ଶ୍ବସନ ଇତ୍ୟାଦି ଜୀବନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ ।
(iii) ଖାଦ୍ୟ ଶରୀରର ବୃଦ୍ଧି, ଶକ୍ତି, ନୂତନ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି, ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି, କ୍ଷୟପୂରଣ, ଜନନ, ରେଚନ, ଚଳନ, ପୋଷଣ, ଶ୍ୱସନ ଆଦି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରେ |
(iv) ମଣିଷ ଉଭୟ ପ୍ରାଣୀଜାତ ଓ ଉଭିଦଜାତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଉଥ‌ିବାରୁ ତାକୁ ସର୍ବାହାରୀ କୁହାଯାଏ ।
(v) ଆମର ଖାଦ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରାଣୀଜାତ ଓ ଉଭିଦଜାତ ଉପାଦାନରୁ ମିଳେ ।
(vi) ଉଦ୍ଭିଦର ପୋଷକମାନେ ମୂଳରୁ ପତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂବାହୀ ନଳୀଦ୍ଵାରା ଯାଆନ୍ତି ।
(vii) ସ୍ବଭୋଜୀ ବା ସ୍ଵପୋଷୀ ସବୁଜ ଉଭିଦକୁ କହନ୍ତି ।
(viii)ଉଭିଦ ଶ୍ଵେତସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର, ଜୀବସାର ଓ ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟ.ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ ।
(ix) ତାରକା ମାଛ ଗେଣ୍ଡା ଓ ଶାମୁକା ଖାଏ ।
(x) ଆମ ପାଟିରେ ସର୍ବାଧିକ ଦାନ୍ତସଂଖ୍ୟା 32 |

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 17 ଆବର୍ଜନାର ପରିଚାଳନା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 17 ଆବର୍ଜନାର ପରିଚାଳନା

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଜଳରେ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ମିଶିଥିଲେ ତା’କୁ ________ ଜଳ କୁହାଯାଏ ।
(ଖ) ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ________ ଓ ________ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ଗ) ହଇଜା ________ ଓ ________ ଜଳ ବାହିତ ରୋଗ କୁହାଯାଏ ।
(ଙ) ନଳାଗୁଡ଼ିକ ________ ଓ ________ ପାଇଁ ଜାମ୍ ହୋଇଯାଏ ।
(ଚ) ଘରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
(ଛ) ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର ________ ରେ କରାଯାଏ ।
Solution:
(କ) ଅପଚୟିତ
(ଖ) ଚୂନ, ବ୍ଲିଚିଂପାଉଡର
(ଗ) କାମଳ, ଟାଇଫଏଡ୍
(ଙ) ପଲିଥ୍, ତୁଳା
(ଚ) ସୁଏଜ୍ ବା ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମା ଆବର୍ଜନା
(ଛ) ଦୂଷିତଜଳ ଉପଚାର ପ୍ଲାଣ୍ଟ

Question 2.
କାରଣ ଲେଖ :
(କ) ନଳାରେ ରନ୍ଧାତେଲ କିମ୍ବା ପୋଡ଼ା ମୋବିଲ୍ ଆଦି ପକାଇବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ।
Solution:

• ରନ୍ଧା ତେଲ କିମ୍ବା ପୋଡ଼ା ମୋବିଲ୍ ମାଟିର ଜଳ ଶୋଷଣରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
• ଏହା ମାଟିର ଉପର ସ୍ତରରେ ଲାଗି ରହି ଜଳକୁ ଶୋଷଣ କରିବାକୁ ନଦେବାରୁ ଜଳ ଜମିରହେ ଓ ଉପକାରୀ ଅଣୁଜୀବ ମରିଯାନ୍ତି । ଏଣୁ ନଳାରେ ରନ୍ଧାତେଲ କିମ୍ବା ପୋଡ଼ା ମୋବିଲ ପକାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

(ଖ) କଠିନ ଆବର୍ଜନା ଯଥା ତୁଳା, କଣ୍ଢେଇ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଜରି ଇତ୍ୟାଦି ନଳାରେ ନ ପକାଇ ଡଷ୍ଟବିନ୍‌ରେ ପକାଇବା ଉଚିତ ।
Solution:
ତୁଳା, କଣ୍ଢେଇ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଜରି ଇତ୍ୟାଦି ନଳାରେ ପକାଇଲେ ନଳା ବନ୍ଦ ବା ଜାମ୍ ହୋଇଯାଏ । ଫଳରେ ଜଳ ନିଷ୍କାସନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ନଳାରେ ନ ପକାଇ ଡଷ୍ଟବିନ୍‌ରେ ପକାଇବା ଉଚିତ ।

(ଗ) ଦୂଷିତ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ସ୍ଥାନରେ ଇଉକାଲିପଟାସ୍ ଗଛ ଲଗାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
Solution:
ଇଉକାଲିପଟାସ୍ ଗଛ ଅତି ଶୀଘ୍ର ଦୂଷିତ ଜଳ ଶୋଷଣ କରିପାରେ ଏବଂ ଉଦ୍ବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପରିଷ୍କାର ବାଷ୍ପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ । ଫଳରେ ପାଣି ଜମି ରହେ ନାହିଁ ଓ ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେବାରୁ ରକ୍ଷା କରେ ।

(ପ) ଦୂଷିତ ଜଳରେ ଉପଚାର ସମୟରେ ପ୍ରଥମେ ବାରସ୍କ୍ରିନ୍ ଦେଲ ଦିଆଯାଏ ।
Solution:
ଦୂଷିତ ଜଳରେ ଉପଚାର ସମୟରେ ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ବାରସ୍କ୍ରିନ୍ ମଧ୍ୟଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେବାକୁ ଦିଆଯାଏ । କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା କାଠି, କୁଟା, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଜରି, ତୁଳା ଚିରାକନା ଇତ୍ୟାଦି କଠିନ ଭାସମାନ ଆବର୍ଜଣା ଛାଣି ହୋଇଯାଏ ।

(ଙ) ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ଝାଡ଼ା ପରିସ୍ରା କରିବା ମହାମାରୀର କାରଣ ।

• ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ମଳତ୍ୟାଗ କଲେ ତାହା ବର୍ଷା ପାଣିରେ ଧୋଇହୋଇ ନଦୀ, ପୋଖରୀ ଓ କେନାଲ ପାଣିରେ ମିଶେ ।
• ସେଥ‌ିରେ ନାନା ପ୍ରକାର ରୋଗଜୀବାଣୁ, କୃମି, କୃମିର ଅଣ୍ଡା, ନାନା ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରେ ।
• ଏହି ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ପିଇଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଗାଧୋଇଲେ ଆମେ ହଇଜା, ଆମ୍ବିକଜ୍ଵର, କାମଳ ଓ ଚର୍ମରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଯୁକ୍ତ ନିଷ୍କାସନ ଓ ବିଶୋଧନ ନହେଲେ ଚାରିଆଡ଼େ ମହାମାରୀ

(କ) ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ଓ ରୋଗ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ ?
Solution:

• ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶରେ ବସବାସ କରିବା ଓ ଦୂଷିତ ଜଳ ବ୍ୟବହାର କରିବା ସମସ୍ତ ରୋଗର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ର୍ଥଟେ ।
• ଏଣେତେଣେ ମଳତ୍ୟାଗ କଲେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ବାୟୁ ଉପର ଓ ତଳ ମାଟିର ଜଳ ଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ଆମକୁ ହଇଜା, ଆମାଶୟ ଆଦି ଜଳବାହିତ ରୋଗ ସହଜରେ ବ୍ୟାପିଥାଏ ।
• ଖାଲି ପାଦରେ ଝାଡ଼ାଗଲେ ମଳରେ ଥିବା କୃମି, ପାଦର ଚର୍ମଦେଇ ଶରୀର ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ । ଏଣୁ ଚପଲ ପିନ୍ଧି ମଳତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ମଳ ତ୍ୟାଗକରି ସାବୁନରେ ହାତ ଧୋଇବା ଓ ନିୟମିତ ଜଳ ପାନ କଲେ ରୋଗରୁ ରକ୍ଷା ମିଳେ ।

(ଖ) ଜଣେ ନାଗରିକ ହିସାବରେ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ତୁମର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ?
Solution:

• ଜଣେ ସଚେତନ ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ହିସାବରେ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପୌର ପରିଷଦର କର୍ମକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଖବର ଦେଇ ନଳା, ରାସ୍ତା ଓ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ଓ ବିଶୋଧନ କରିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ । କରାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତରେ ସରପଞ୍ଚଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରି ଖୋଲା ନଳାଗୁଡ଼ିକୁ ଘୋଡ଼ଣୀ ଦେଇ ବନ୍ଦ ମଶା, ମାଛି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୀବାଣୁମାନେ ସେଠାରେ ବଂଶବିସ୍ତାର କରନ୍ତି ।

(ଗ) ଦୂଷିତ ଜଳର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ତୁମେ ଦିଦ୍ୟାଳୟରେ କ’ଣ କରିପାରିବ ?
Solution:
ଦୂଷିତ ଜଳର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ଜଳକୁ ନାଳି କାଟି ବଗିଚାରେ ଥ‌ିବା ଫଳ ଫୁଲ ଗଛ ମୂଳକୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇପାରିବୁ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ନଛାଡ଼ି ସୋକ୍‌ପିଟ୍‌ରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜାଗାକୁ ଛାଡ଼ିପାରିବୁ ନଚେତ୍ ଅଧିକ ଜଳକୁ ମୁଖ୍ୟ ନାଳ ସହ ସଂଯୋଗ କରି ଛାଡ଼ି ପାରିବୁ ।

(ଘ) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିବେଶରେ ଶ୍ରେଣୀ କୋଠରିରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଆବର୍ଜନାର ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:

• ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିବେଶରେ ଶ୍ରେଣୀ କୋଠରିରୁ ବାହାରୁଥିବା କଠିନ ଆବର୍ଜନାର ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ପ୍ରତି ଶ୍ରେଣୀରେ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଗୋଟିଏ ସବୁଲ ରଲର ଯେଉଁଥିରେ ଲେବ ନିମ୍ନାକାରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଆଦଲ୍ୟା ଆତ୍ ମାଟିରେ ମିଶିଯାଉଥିବା ଆବର୍ଜନା ରଖାଯିବ ଓ ଅନ୍ୟଟିରେ ଜୈବ-ନିମ୍ନକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ରଖାଯିବ ।
• ଏହି ସବୁଜରଙ୍ଗର ଆବର୍ଜନାକୁ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗାତ ମଧ୍ଯରେ ପକାଇ ପଚନ ପଦ୍ଧତିରେ ଏହାକୁ କମ୍ପୋଷ୍ଟରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରିବ ଏବଂ ଏହି ସାରକୁ ଫଲ ଫୁଲ ଗଛ୍ଠିରେ ଦେବତାର ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରିବ |
• ଲାଲ ରଙ୍ଗର ଆବର୍ଜନାକୁ ଅର୍ଥାତ୍ କାଚ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ପଲିଥ୍, ଟିଣ ଓ ଲୁହା ଆଦିକୁ ବିଭିନ୍ନ କଳକାରଖାନାକୁ ପଠାଳ ପୁନଚକୃଣ ପଦତିଦ୍ୱାରା ନୂତନ ଜିନିଷ ପୃସ୍ତୁତ କରାଯାଲପାରିବ |

(ଙ) ତୁମେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶୌଚାଳୟ/ପାଇଖାନାର ସଦୁପଯୋଗ ପାଇଁ କ’ଣ ସବୁ କରିବ ?
Solution:

• ବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଇଖାନାର ସଦୁପଯୋଗ ପାଇଁ ଆମେ ପୃତି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପୁଅ ଟିଥମାନକ ପାଳ ଥିଲଗା ପାଇଖାନା ଓ ପରିସ୍ରାଗାର ରଖୁବା ।
• ଚପଲ ପିନ୍ଧି ପାଇଖାନାକୁ ଯିବାକୁ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିଖାଇବା ।
• ମଳତ୍ୟାଗ କରି ସାବୁନ୍‌ରେ ହାତଧୋଇବା ଅଭ୍ୟାସ କରାଇବା । ମଳତ୍ୟାଗ ପୂର୍ବରୁ ଓ ପରେ ପାଇଖାନାରେ ପାଣି ଢାଳିବାକୁ କହିବା ।
• ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ପାଇଖାନାକୁ ପରିଷ୍କାର କରିବା ଉଚିତ ।
• ପାଇଖାନାରେ ବାଲ୍ଟି, ମଗ୍ , ସାବୁନ ଓ ପାଣି ରଖୁବା ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବେଶକୁ ସୁସ୍ଥ ଓ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବା ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

Question 3.
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ :
(i) ଦୂଷିତ ଜଳ :
Solution:
(a) ତରଳ ଆବର୍ଜନାର କାରକ ଗୁଡ଼ିକ ଜଳସହିତ ମିଶି ଏହାକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ ।
(b) ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶିଳ୍ପଜନିତ, କୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ ଓ ଗୃହକାର୍ଯ୍ୟ ଜନିତ ଆଦି । ଏହି ଆବର୍ଜନା ମିଶା ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ଅପଚୟିତ ଜଳ କୁହାଯାଏ ।
(c) ଅପଚୟିତ ଜଳରେ କେତେକ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ଓ କେତେକ ଭାସୁଥାଏ । ସେଥ୍ରେ କିଛି ହାନିକାରକ ଜୈବିକ ଓ ଅଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ ରହିଥାଏ । ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା କେତେକ ବୀଜାଣୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
(d) ଦୂଷିତ ଜଳ ପାନକଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଗାଧୋଇଲେ ଆମେ ହଇଜା, ଆମାଶୟ, କାମଳ, ଟାଇଫଏଡ୍, କାଛୁକୁଣ୍ଡିଆ ଓ ଯାଦୁ ଆଦି ଜଳବାହିତ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାଉ ।

(ii) ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ :
Solution:
(a) ମନୁଷ୍ୟ ଓ ଗାଈଗୋରୁଙ୍କ ମଳରୁ ବାହାରୁଥିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ୍ କୁହାଯାଏ ।
(b) ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟରେ ବୀଜାଣୁମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ମଳ ଅପଘଟିତ ହୋଇ ସେଥୁରୁ ଗ୍ୟାସ୍ ବାହାରେ । ଏହି ଗ୍ୟାସ୍ ରନ୍ଧନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(c) ଏହି ଗ୍ୟାସ ପ୍ଲାଣ୍ଟରୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ ସରିଲା ପରେ ଯାହା ଅବଶିଷ୍ଟ ରହିଥାଏ, ତାହା ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ସାର ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(d) ଏ ଦ୍ବିବିଧ ଲାଭ ପାଇଁ ଏବେ ଚୀନ ଓ ଭାରତର ଗାଁମାନଙ୍କରେ ଏହିପରି ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟ୍ ହଜାର ହଜାର ସଂଖ୍ୟାରେ ସ୍ଥାପନ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି ।

(iii) କଲାଭ ଉପଚାର :
Solution:
(a) ଜୈବିକ, ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପଚାର କରାଯାଇ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ଅଦରକାରୀ ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ ଓ ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥାଏ ।
(b) ପ୍ରଥମେ ଦୂଷିତ ଜଳ ବାର୍‌ସ୍କ୍ରିନ୍ ମଧ୍ୟଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେବା ସମୟରେ ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା କାଠି, କୁଟା, ଜରି, ତୁଳା ଆଦି ଭାସମାନ ପଦାର୍ଥ ଛାଣି ହୋଇଯାଏ ।
(c) ଏହାପରେ ଜଳ ଆଉ ଏକ ଟ୍ୟାକୁ ଯାଏ, ଯେଉଁଠାରେ ଜଳରେ ଥିବା ବାଲି, ଗୋଡ଼ି ସବୁ ତଳେ ବସିଯାଏ । ଏହାପରେ ଜଳ ଗୋଟେ ବଡ଼ ଟାଙ୍କିରେ ରହେ ।
(d) ଏଠାରେ ବାଲି ଓ ଗୋଡ଼ି ତଳକୁ ରହିଯାଏ ଓ ଗୋଟେ କୋରଣା ଦ୍ଵାରା ବାହାରିଯାଏ । ଏଠାରେ ଚିକ୍କଣ ଅଠାଳିଆ ପଙ୍କୁଆ ପଦାର୍ଥକୁ ପଙ୍କ (Sludge) କୁହାଯାଏ ।
(e) ଜଳରେ ଭାସୁଥିବା କଠିନ ପଦାର୍ଥ, ଗାଡ଼ିରୁ ବାହାରି ଥ‌ିବା ତେଲ ଆଦିକୁ ଅଲଗା କରି ସ୍କିମର (Skimmer) ବାହାର କରିଦିଏ । ତେଲ ମିଶା କାଦୁଅକୁ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଟାଙ୍କିକୁ ନିଆଯାଏ । ସେଠାରେ ଥିବା ବିଜାଣୁମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହା ଅପଘଟିତ କରାଯାଏ ।
(f) ଏଠାରେ ବାୟୁ ପ୍ରବେଶ କରାଯାଇ ବୀଜାଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ବଢ଼ିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରାଯାଏ । ଏମାନେ ଜଳରେ ରହିଥ‌ିବା ମଳ, ପଚାଫଳ, ସାବୁନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଦରକାରୀ ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଅପଘଟନ କରିଦିଅନ୍ତି ।
(g) କିଛି ସମୟ ପରେ ଜଳରେ ଭାସୁଥ‌ିବା ଅଣୁଜୀବଗୁଡ଼ିକ ତଳେ ବସି ଯାଆନ୍ତି । ଏହାପରେ ଉପରୁ ଜଳକୁ ବାହାର କରିଦିଆଯାଏ । ତଳେ ବସିଥିବା ମାଟି କାଦୁଅକୁ ସାର ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଓ ପରିଷ୍କାର ଜଳକୁ କ୍ଲୋରିନ୍ କିମ୍ବା ଓଜୋନ୍‌ ଦ୍ବାରା ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ କରାଯାଏ ।

(iv) ଖୋଲାନାଳର ଅପକାରିତା :
Solution:

• ବର୍ଷାଦିନେ ଖୋଲାଥିବା ନଳାରେ ଅର୍ଧ ପାଣି ପଶିବା ଦ୍ବାରା ନଳାର ଆବର୍ଜନା ସବୁ ରାସ୍ତା ଉପରେ ଜମା ହୋଇ ଏକ ଅସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
• ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼େ । କାରଣ ମଶା, ମାଛି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୀବାଣୁ ଏଠାରେ ବଂଶବିସ୍ତାର

Question 4.
ଅପଚୟିତ ଜଳରେ ଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନରୁ ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।

Question 5.
ପଲିଥନ୍ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ନିର୍ମିତ ପଦାର୍ଥର ବ୍ୟବହାର ପରେ ଏଣେତେଣେ ନ ଫିଙ୍ଗି ପୋଡ଼ିବା ଦ୍ବାରା ପରିବେଶର କ’ଣ କ୍ଷତି ହୁଏ ?
Solution:

• ପଲିଥନ୍ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ନିର୍ମିତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଏଣେତେଣେ ଫିଙ୍ଗିଲେ ଏହା ଅଣୁ ଜୀବମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଅପଘଟିତ ହୋଇନଥାଏ କିମ୍ବା ମାଟିରେ ମିଶିନଥାଏ ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ପୋଡ଼ିଲେ ସେଥ‌ିରୁ ବିଷାକ୍ତ ବାଷ୍ପ ଓ ଧୂଆଁ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଦୂଷିତ କରେ ।

Question 6.
ଆଜିକାଲି ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ‘‘ରାସ୍ତାରୋକା’’ବେଳେ ରାସ୍ତା ମଝିରେ ଟାଏର୍ ଜଳାଯାଉଛି । ଏହାଦ୍ୱାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଉପରେ କି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼େ ?
Solution:
‘ରାସ୍ତାରୋକା’ ବେଳେ ରାସ୍ତା ମଝିରେ ଟାଏର୍ ଜଳାଇଲେ ବହୁ ପରିମାଣର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ ବାୟୁ ମଣ୍ଡଳରେ ମିଶେ ଓ ଦୂର୍ଗନ୍ଧ ବାହାରି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question 7.
ପୁରୁଣା ଓ ବ୍ୟବହାର ହୋଇସାରିଥିବା ଟାଏର୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ଅବ୍ୟବହୃତ ଜାଗାରେ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇଥାଉ । ଏଥୁଗୁଁ ଯେଉଁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଗତ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଲେଖ ।
Solution:

• ଟାଏରମ୍ମତିକ୍ ସାଧାରଣଙ କେବ-ନିମ୍ନାକରଣ ଅବଲାନା | ଏଣ୍ଡ ଅଶ୍ମଜୀବମାନଜ ଦାରା ଅପଣଟିତହୁଏ ନାହିଁ କି ମାଟିରେ ମିଶେ ନାହିଁ । ଏଣୁ ସହର ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଆବର୍ଜନା ଦୂରୀକରଣ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମସ୍ୟା ।

Question 8.
ଅଣୁଜୀବମାନେ ଶୁଖୁଲା ପତ୍ର ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ?
(କ) ବାଲି (ଖ) ଛତୁ (ଗ) ହ୍ୟୁମସ୍ (ଘ) କାଠ
Solution:
ହ୍ୟୁମସ୍

Question 9.
କଟକ ଓ ଭୁବନେଶ୍ଵର ଭଳି ବଡ଼ ବଡ଼ ସହରରୁ ନିର୍ଗତ ବହୁ ପରିମାଣରେ ବାହିତ ମଳକୁ ସଦୁପଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
Solution:

• କଟକର CDAରୁ ବାହିତ ମଳର ସଦୁପଯୋଗ କରାଯାଇ ସେଥୁରୁ କେବଳ ସାର ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଛି, ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ବାୟୋଗ୍ୟାସ ପ୍ଲାଣ୍ଟ କରାଗଲେ ଏଡ୍ ସହ ଜାଲେଣି ଗ୍ୟାସ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ମିଳିପାରିବ ।
• ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ବାହିତ ମଳକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ City Sewage Disposal Plant ଅର୍ଥାତ୍ ସହରର ଦୂଷିତ ଜଳ ଉପଚାର ପ୍ଳାଣ୍ଟ କରାଯାଇପାରିବ । ଫଳରେ ସେଥୁରୁ ସାର, ବିଦ୍ୟୁତ୍, ଜାଳେଣୀ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ପାନୀୟ ଜଳ ପରିମାଣରେ ମିଳିପାରିବ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଉପକ୍ରମ :

• ମନୁଷ୍ୟର ଅଦରକାରୀ ବା ପରିତ୍ୟକ୍ତ ବସ୍ତୁ ସମୂହକୁ ତ୍ୟଜ୍ୟ ବସ୍ତୁ ବା ଆବର୍ଜନା କୁହାଯାଏ ।
• ଆବର୍ଜନାଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥାକୁ ନେଇ ଏହା କଠିନ, ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ହୋଇଥାଏ ।
• ସହରର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଗୃହ ଆବର୍ଜନା ସବୁ ଜମା କରାଯାଏ । ପନିପରିବା ଚୋପା, ଫଳ, ମଞ୍ଜି, ରନ୍ଧନଶାଳାର ଆବର୍ଜନା, ଗଛ ପତ୍ର ଓ ଘାସ, ଭଙ୍ଗାରୁଜା ଟିଣ, ଅଦରକାରୀ କାଚ ବୋତଲ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଓ ପଲିଥୁନ୍ ଆଦି କଠିନ ଆବର୍ଜନା ଅଟନ୍ତି ।
• ଆଉ ଏକ ପ୍ରକାରର ଆବର୍ଜନା ହେଲା ନାଳ ଓ ନର୍ଦ୍ଦମା ପାଣି | ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକରୁ ନିର୍ଗତ ତରଳ ତ୍ୟଜ୍ୟ ସବୁ
• ଗାଡ଼ି ମଟର, କଳକାରଖାନା ଆଦିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଆବର୍ଜନା, ଗ୍ୟାସୀୟ ଆବର୍ଜନା ଅଟେ । ଜାଳେଣିରୁ ମଧ୍ଯ ଗ୍ୟାସୀୟ ଆବର୍ଜନା ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶିଥାଏ ।
• ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଆବର୍ଜନା ଗୁଡ଼ିକ ରାସାୟନିକ ଆବର୍ଜନା ହୋଇଥିବାରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିଷାକ୍ତ ଓ କ୍ଷତିକାରକ ।
• ନାଳ, ନର୍ଦ୍ଦମାର ତରଳ ଆବର୍ଜନାରେ ପ୍ରଧାନ ଅଂଶ ହେଉଛି ଜଳ ଏବଂ ଏଥିରେ ଖଦା ଅଂଶ ଅତି କମ୍ । ଜଳକୁ ଖଦାରୁ ପୃଥକ କରି କ୍ଲୋରିନ ଦ୍ଵାରା ବିଶୋଧନ କରି ନଦୀ, ନାଳ, ସମୁଦ୍ର ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳଧାର ମାନଙ୍କରେ ଛାଡ଼ିଦିଆ ଯାଇପାରେ ।

→ ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳ :

• ଆପେ କେବଳ ବିଶ୍ଵଦ୍ଧ କାଳକୁ ବୃ ପାନାମ୍ ଉପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଇ |
• ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ପାନୀୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ଲୋକମାନେ ଜଳ ବାହିତ ରୋଗ ଯଥା – କଲେରା, ଟାଇଫଏଡ଼ ଓ କାମଳ ଆଦି ରୋଗଦ୍ୱାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
  • ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଅନୁଭବ କରାଇ ଜନସଚେତନତା ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ 2005 ମସିହାରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ 22 ତାରିଖକୁ ଆମେ ‘ବିଶ୍ଵ ଜଳ ବିବସ’’ ରୂପେ ପାଳନ କରି ଆସୁଛୁ ।
• ଜାତିସଂଘର ଘୋଷଣା ଅନୁଯାୟୀ ଦଶନ୍ଧି 2005 – 2015 କୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ‘‘ଜୀବନ ପାଇଁ ଜଳ’’ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବିଶୁଦ୍ଧପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଇବାର ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
• ତରଳ ଆବର୍ଜନାର ବିଭିନ୍ନ କାରକଗୁଡ଼ିକ ଜଳ ସହିତ ମିଶି ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶିଳ୍ପଜନିତ, କୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ, ଗୃହକାର୍ଯ୍ୟ ଜନିତ ଆଦି ।
• ଅପଚଯିତ କାଳର ସମ୍ୟକୟକୃପେ ସେଥିରେ ମିଶିଥିବା ସମୟ ଆନକାନାର ଉପଚାର କୁହାଯାଏ ।

→ ଆବର୍ଜନା ମିଶ୍ରିତ ଜଳ :

• ଆବର୍ଜନା ମିଶ୍ରିତ ଜଳକୁ ଅପଚୟିତ ଜଳ କୁହାଯାଏ । ପାଇଖାନା ଓ ଗାଧୁଆ ଘରୁ ବାହାରୁଥିବା ମଇଳା ଜଳ, ନାଳରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଜଳ, ବର୍ଷାଦ୍ବାରା ଧୋଇହୋଇ ଯାଉଥିବା ଜଳ ଆଦି ଅପଚୟିତ ଜଳ ।
• ଅପଚୟିତ ଜଳରେ କେତେକ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ଭାସମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥାଏ ଓ ଆଉ କେତେକ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥାଏ । ସେଥ‌ିରେ କେତେକ ହାନିକାରକ ଜୈବ ଓ ଅଜୈବ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଜୀବାଣୁ ଓ ଅଣୁଜୀବ ରହିଥାନ୍ତି ।
• ଜଳ ନିଷ୍କାସନର ସୁବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ ଓ ବର୍ଷା ଜଳକୁ ନଷ୍ଟ ହେବାକୁ ନଦେଇ ତା’କୁ ସଂଚୟ କରିବା ଉଚିତ୍ ।
• ଅପଚୟିତ ଜଳରେ ଥିବା କେତେକ ପଦାର୍ଥର ଉଦାହରଣ ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ – ମନୁଷ୍ୟର ମଳ, ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ମଇଳା, ଅପରିଷ୍କାର ତୈଳ ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ, ପଲିଥନ୍,
ଅଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ – ମାଟି, ଗୋଡ଼ି, ପାଉଁଶ, ଭଙ୍ଗାକାଚ ଇତ୍ୟାଦି ।
ପୋଷକ – ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍, ଫସ୍‌ଫରସ୍, ପୋଟାସିୟମ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଧାତୁର ଯୌଗିକରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସାର ।
ବୀଜାଣୁ – ହଇଜା ଓ ଆନ୍ତ୍ରିକ ଜ୍ଵର ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ବୀଜାଣୁ ।

→ ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର :

• ଜଣେ ସଚେତନ ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ହିସାବରେ, ତୁମେ ପୌରପରିଷଦର କର୍ମକର୍ତ୍ତା ତଥା ଗ୍ରାମ ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ସହାୟତାରେ ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ଓ ବିଶୋଧନ କରିବାରେ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମା ପାଖରେ ଇଉକାଲିପଟାସ୍ ଗଛ ଲଗାଇଲେ ତାହା ଅପରିଷ୍କାର ଜଳ ଅଧ୍ବକ ଶୋଷଣ କରି ପରିଷ୍କାର ବାଷ୍ପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ ।

→ ଆବର୍ଜନା ନିଷ୍କାସନର ଉତ୍ତମ ମାର୍ଗ :

• ଅଳ୍ପ ଆବର୍ଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଓ ଦ୍ୱିତୀୟରେ ଆବର୍ଜନାର ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗକରି ସେଥୁରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ କାମରେ ଲଗାଇବା ।
• ଅଦରକାରୀ ତୈଳଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ମାଟିର ଜଳ ଶୋଷଣରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ ଓ ମୋବିଲ, ପୋକମରା ଔଷଧ, ବିଭିନ୍ନ ରଙ୍ଗ, ଆଦି ନାଳରେ ପକାଇଲେ ଏହା ଉପକାରୀ ଅଣୁଜୀବଙ୍କୁ ମାରି ଅଶେଷ କ୍ଷତିସାଧନ କରିଥାଏ ।
• ପଲିଥନ୍, ଛିଣ୍ଡାକନା, ତୁଳା, ଭଙ୍ଗା କଣ୍ଢେଇ ଆଦି ନାଳରେ ପକାଇଲେ ନାଳ ବନ୍ଦ ହୋଇ ଜଳ ନିଷ୍କାନରେ ବାଧାଦିଏ ।
• ସହଜରେ ମାଟିରେ ମିଶିଯାଉଥ‌ିବା ଜୈବ ନିମ୍ବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ପାଇଁ ସବୁଜ ରଙ୍ଗର ଓ ଜୈବ – ନିମ୍ନକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ପାଇଁ ଲାଲରଙ୍ଗର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ଘରେ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ ।

→ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାର :

• ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସମସ୍ତେ ସ୍ବଚ୍ଛ ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ ।
• ଖୋଲାଜାଗାରେ ମଳତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ଯଦି ମଳତ୍ୟାଗ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ବାଲି କିମ୍ବା ମାଟି ଦ୍ଵାରା ଘୋଡ଼ାଇ ଦେବା ଉଚିତ ।
• ଆଜିକାଲି ଜଳମୁଦ ପାଇଖାନାରୁ ନିଷ୍କାସିତ ଜଳକୁ ପାଇପ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାୟୋଗ୍ୟାସ ପ୍ଲାଣ୍ଟ ସହ ସଂଯୋଗ କରି ସେଥ‌ିରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଓ ତାପଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଉଛି ।

→ ଯେଉଁଠାରେ ଭୂତଳ ନିଷ୍କାସନର ସୁବିଧା ନାହିଁ :

• ପର୍ବପର୍ବାଣି, ମେଳା ଓ ମହୋତ୍ସବ ପାଳନ ବେଳେ, ହାଟ ବଜାର, ରେଳଷ୍ଟେସନ୍ , ଡାକ୍ତରଖାନା ଓ ବିମାନ ବନ୍ଦରରେ ଅନେକ ଲୋକ ପ୍ରତିଦିନ ଯାତାୟତ କରନ୍ତି । ଏଣୁ ଏଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଆବର୍ଜନାର ଉପଯୁକ୍ତ ନିଷ୍କାସନ ଓ ବିଶୋଧନ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ, ନଚେତ୍ ମହାମାରୀ ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାର ସମ୍ଭାବନ ଅଛି ।
• ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ନିଜେ ସଚେତନ ରହିବା ସହ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ଆମର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । କାରଣ ଆମ ପରିବେଶକୁ ସୁସ୍ଥ ଓ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବା ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ମିଳିତ ଉଦ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ପାରିବ ।

→ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନତା ଓ ରୋଗ :

• ଅସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶରେ ବାସ କରିବା ଓ ଦୂଷିତ ଜଳ ପାନ କରିବା ସମସ୍ତ ରୋଗର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ।
• ଏଣେତେଣେ ମଳତ୍ୟାଗ କରିବା ଫଳରେ ବାୟୁ, ମାଟି ଉପର ଓ ମାଟି ତଳ ଜଳ ଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ଝାଡ଼ା ନ ଯାଇ ବରପାଲି ବା ସେପ୍‌ଟିକ୍ ଟ୍ୟାକ୍ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଖାଲି ପାଦରେ ଝାଡ଼ାଗଲେ ମଳରେ ଥିବା କୃମି ପାଦର ଚର୍ମଦେଇ ଶରୀର ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ।
  • ଦୂଷିତ ଜଳ ପାନ କଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଗାଧୋଇଲେ ହଇଜା, କାମଳ,
  • ଟାଇଫଏଡ଼, କାଛୁକୁଣ୍ଡିଆ ଓ ଯାଦୁ ଆଦି ରୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

→ ବ୍ୟବହୃତ ଜଳର ନିଷ୍କାସନ ଓ ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର :

• ବ୍ୟବହୃତ ଜଳକୁ ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ଜମିବାକୁ ନ ଦେଇ ଏହାକୁ ସୋପିଟ ମଧ୍ୟକୁ ବା ବଗିଚାର ଗଛ ମୂଳକୁ ଛାଡ଼ିଦେବା ଉଚିତ ।
• ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟବହୃତ ଜଳକୁ ଏଣେତେଣେ ନ ଛାଡ଼ି ମୁଖ୍ୟନାଳକୁ ଛାଡ଼ିବା ଉଚିତ ।
• କୂଅ ଓ ନଳକୂଅ ପାଖରେ ସିମେଣ୍ଟ ଚଟାଣ କରି ଉଚ୍ଚା କଲେ ବ୍ୟବହୃତ ପାଣି ଏହା ମଧ୍ୟକୁ ନଯାଇ ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରି ନ ଥାଏ ।
• ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମାର ଆବର୍ଜନାକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ସେଥୁରୁ ଜଳ ଓ ଖଦା ଅଂଶକୁ ପୃଥକ କରି ଓ ଜଳକୁ ବିଶୋଧନ କରି ଚାଷପାଇଁ ଏହି ଜଳକୁ ବିନିଯୋଗ କରାଇପାରିବ । ଏପରିକି ମାଛ ଚାଷ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଲାଭଜନକ ଭାବରେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ।

→ ଅପଚୟିତ ଜଳର ପୁନଃ ଚକ୍ରଣ ଏବଂ ପୁନଃ ବିନିଯୋଗ :

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆବର୍ଜନାର ପୁନଃଚକ୍ରଣ କରି ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ କରାଯାଇ ପାରିବ । କଠିନ ଆବର୍ଜନାକୁ ସହଜରେ ପୁନଃଚକ୍ରଣ କରି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ; ଯଥା –ଭଙ୍ଗା ଟିଣ, କାଚ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆଦି ଆବର୍ଜନାକୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ କାରଖାନାକୁ ପଠାଯାଇ ଏହାକୁ ତରଳାଇ ସେଥୁରୁ ନୂତନ ଜିନିଷ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଅପଚୟିତ ଜଳକୁ ସିଧାସଳଖ ନଦୀ ବା ସମୁଦ୍ରକୁ ଛାଡ଼ିବା ଫଳରେ ଅଶୋଧ ଜଳ ଓ ଏଥ‌ିରେ ଥିବା ମାରାତ୍ମକ ପଦାର୍ଥମାନ ଜଳଜ ଜୀବମାନଙ୍କର ଅଶେଷ କ୍ଷତି ଘଟାଇଥାଏ ।
• ଆଜିକାଲି ଅପଚୟିତ ଜଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ କରାଯାଇ ପାରୁଛି । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ଭୁବନେଶ୍ୱର ବିଡ଼ିଏ ନିକୋ ପାର୍କକୁ ବିଭିନ୍ନ ନଳାରେ ଆସୁଥ‌ିବା ଆବର୍ଜନା ପୂର୍ଣ୍ଣ ନର୍ଦ୍ଦମା ଜଳକୁ ପରିଷ୍କାର କରି ଏକ କୃତ୍ରିମ ହ୍ରଦ କରାଯାଇଛି । ଏହି ହ୍ରଦରେ ନୌକା ବିହାର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳକ୍ରୀଡ଼ା କରାଯାଇ ପାରୁଛି ।
• ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ ଓ ଜୈବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର କରାଯାଇ ଏହାକୁ ପରିଷ୍କାର ଓ ବ୍ୟବହାର
• ଏଥୁରୁ ଶେଷରେ ସାର ମିଳିବା ସହ ଜାଳେଣି ଗ୍ୟାସ୍ ମଧ୍ୟ ମିଳେ ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ବିଶୋଧ ଜଳକୁ ପାନୀୟ ଜଳରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ଘରୁ, କଳକାରଖାନାରୁ, ଚାଷଜମିରୁ ନିର୍ଗତ ଓ ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବହାରରୁ ନିର୍ଗତ ବା ନିଷ୍କାସିତ ଜଳକୁ ଆମେ ପାରୁଛି ।
• ଅପଚୟିତ ଏକ ପ୍ରକାର ତରଳ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ଯାହା, ମାଟି ଜଳ ଏବଂ ଜମିକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିଥାଏ ।
• ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉପଚାର କରାଯାଏ ।
• ଯେଉଁଠାରେ ଭୂତଳ ନିଷ୍କାସନର ସୁବିଧା ନାହିଁ ସେଠାରେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ସୁଲଭ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର ଫଳରେ ପଟୁମାଟି ଓ ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।
• ଖୋଲା ନାଳରେ ମାଛି, ମଶା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଅଣୁଜୀବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ରୋଗର କାରଣ ।
• ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ଝାଡ଼ା ନଯାଇ, ପକ୍କା ପାଇଖାନା ବା ବରପାଲି ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Important Questions Chapter 2 ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ Important Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Important Questions Chapter 2 ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ

Question 1.
ଚୂନରେ ଅମ୍ଳଜାନ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଚୂନର ଧର୍ମ ଅମ୍ଳଜାନର ଧର୍ମଠାରୁ ଭିନ୍ନ କାହିଁକି ?
Solution:

• କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍‌ର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ ଓ ଅମ୍ଳଜାନର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦ୍ବାରା ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ଚୂନର ଗୋଟିଏ ଅଣୁ ଗଠନ କରିଥାଏ ।
• ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା କାଲ୍‌ସିୟମ୍ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ମୌଳିକର ପରମାଣୁ ନିଜ ନିଜର ଧର୍ମ ହରାଇ ନୂତନ ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ ଚୂନ ଅଣୁ ତିଆରି କରୁଥିବାରୁ ଚୂନର ଧର୍ମ ଅମ୍ଳଜାନର ଧର୍ମଠାରୁ ଭିନ୍ନ ।

Question 2.
ଜଳ ଅଣୁ କେଉଁ କେଉଁ ପରମାଣୁକୁ କେତେ ଅନୁପାତରେ ନେଇ କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ, ଲେଖ ।
Solution:

• ଜଳ ଅଣୁ ଗୋଟିଏ ଯୌଗିକ ଅଣୁ । ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଉଦ୍‌ଜାନର ଦୁଇଟି ପରମାଣୁ ଓ ଅମ୍ଳଜାନର ଗୋଟିଏ ପରମାଣୁ ମିଶି ଜଳର ଗୋଟିଏ ଅଣୁ ଗଠନ କରନ୍ତି ।
• ଜଳ ଅଣୁରେ ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ପରମାଣୁର ଅନୁପାତ 2 : 1 |

Question 3.
ସ୍ଵଚ୍ଛ ଚୂନପାଣି ମଧ୍ୟକୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ରବେଶ କରାଇଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?

• ସ୍ବଚ୍ଛ ଚୂନପାଣି [Ca(OH)₂] ମଧ୍ୟକୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ (CO)₂ ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ରବେଶ କରାଇଲେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି କାସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ ଗଠିତ ହୁଏ । ଏହାର ରଙ୍ଗ ଧଳା ହୋଇଥିବାରୁ ଚୂନପାଣି ଦୁଧୂଆ ହୋଇଯାଏ ।
• Ca(OH)₂ + CO₂ = CaCO₂ + H₂O

Question 4.
ଲୌହ ସହ ଗନ୍ଧକକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:

• ଲୌହ (Fe) ସହ ଗନ୍ଧକ (S)କୁ ମିଶାଇ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି ଲୌହ ସଲଫାଇଡ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
• Fe + S = FeS

Question 5.
କଲିଚୂନରେ ଜଳ ମିଶିଲେ କ’ଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?

• କଲିଚୂନ (CaO)ରେ ଜଳ (H₂O) ମିଶି ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଲେ ଶମୀତ ଚୂନ Ca(OH)₂ ଓ ତାପ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
• CaO + H₂O = Ca(OH)₂ + ତାପ

Question 6.
ଜଳକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଇଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Solution:

• ଜଳକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣ କଲେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଫଳରେ ଜଳ (H₂O) ଅଣୁ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ଉଦ୍‌ଜାନ (H₂) ଓ ଅମ୍ଳଜାନ (O₂) ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
• 2H₂O = ₂ + O₂ (ବିହ୍ୟୁତ୍ ବିଶେଷଣ)

Question 7.
କାଲ୍ସିୟମ୍ କା ଦେବାନୋଟ୍ ସହ ଲଣ୍ଡ ଲବଣାମ୍ବର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପଟେ |
Solution:

• କାସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ (CaCO₃) ସହ ଲଘୁ ଲବଣାମ୍ଳ (dilHCl)ର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି କାସିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ (CaCl₂), ଜଳ (H₂O) ଓ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ (CO₂) ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
• CaCO₃ + 2HCl = CaCl₂ + H₂O + CO₂

Question 8.
ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ’ଣ ?
Solution:
ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ତାହାକୁ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । ଉଦାହରଣ – କାଠ ଜଳିବା ।

Question 9.
ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ କ’ଣ ?
Solution:
ଗୋଟିଏ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଯେଉଁ ସମୀକରଣ ସାହାଯ୍ୟରେ ସଂକ୍ଷେପ ଓ ସାଙ୍କେତିକ ରୂପରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ କୁହାଯାଏ ।

Question 10.
ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କ’ଣ ?
Solution:
ଦୁଇଟି ପଦାର୍ଥ ମିଶି ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଗଠନ କରିବାକୁ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଣୋଇର :

I. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗୋଟିଏ __________ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।
(ii) ଜଳ ବରଫରେ ପରିଣତ ହେବା __________ ପରିବର୍ତ୍ତନ ।
(iii) ଲୌହ ସହ ଗନ୍ଧକକୁ ମିଶାଇ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ __________ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(iv) ______ ଗୁଡ଼ିକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଭାଗ ନିଅନ୍ତି ।
(v) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ______ କୁହାଯାଏ ।
(vi) ସ୍ଵଚ୍ଛଚୂନପାଣି ମଧ୍ୟକୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ ପ୍ରବେଶ କରାଇଲେ ______ ବର୍ଣ୍ଣ ଦେଖାଯାଏ ।
(vii) ଖାଇବାଲୁଣ ଅଣୁର ସଂକେତ ______ |
(viii) ______ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକରେ ସବୁବେଳେ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(ix) ପୋଟାସିୟମ୍ କ୍ଲୋରେଟ୍‌କୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ______ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(x) ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ______ କୁହାଯାଏ ।
Solution:
(i) ରାସାୟନିକ
(ii) ଭୌତିକ
(iii) ଲୌହ ସଲଫାଇଡ୍
(iv) ପରମାଣୁ
(v) ପ୍ରତିକାରକ
(vi) ଦୁଧୂ
(vii) NaCl
(viii) ରାସାୟନିକ
(ix) ଅମ୍ଳଜାନ
(x) ଭୌତିକ

II. ବାମପାର୍ଶ୍ୱସ୍ଥ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବର ସମ୍ପର୍କିତ ଶବ୍ଦ ଲେଖ ।
(i) କାଚ ବଲବ୍ ଜଳିବା : ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ :: କାଠ ଜଳିବା : ______
(ii) ଧାତୁ + ଅମ୍ଳଜାନ : ଧାତବ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ :: ଧାତୁ + ଗନ୍ଧକ : ______
(iii) ମୌଳିକ : ପରମାଣୁ :: ଯୌଗିକ : ______
(iv) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ : ଯୌଗିକ :: ବାରୁଦ : ______
(v) ଲବଣାମ୍ଳ : HCL :: ଗନ୍ଧକାମ୍ଳ : ______

(vii) ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣର ବାମପାର୍ଶ୍ବ : ପ୍ରତିକାରକ :: ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣର ଦକ୍ଷିଣପାର୍ଶ୍ବ : ______
(viii) ମହମ ଜଳିବା : ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ :: ମହମ ତରଳିବା : ______
(ix) ଚୂନ : କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ :: ଚୂନପାଣି : ______
(x) ସମତୁଲ ସମୀକରଣ : = :: ଅସମତୁଲ ସମୀକରଣ : ______
(xi) C+O₂ : CO₂ :: S + O₂: ______
(xii) ଲୌହ ସଲ୍‌ଫେଟ୍ : ସବୁଜ :: ମାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍ : ______
(xiii) ପାଣି ବାଷ୍ପ ହେବା : ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ :: କାଠ ଅଙ୍ଗାର ହେବା : ______
Solution:
(i) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ii) ଧାତବ ସଲ୍‌ଫାଇଡ୍
(iii) ଅଣୁ
(iv) ମିଶ୍ରଣ
(v) H₂SO₂
(vi) କଙ୍କାଳ ସମୀକରଣ
(vii) ଉତ୍ପାଦ
(viii) ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ
(ix) କ୍ୟାସିୟମ୍ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍
(x) → (xi) SO₂
(xii) ଧଳା
(xiii) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ

III. ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(i) ______ ଗୁଡ଼ିକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଭାଗ ନିଅନ୍ତି । (ମୌଳିକ, ଯୌଗିକ, ଅଣୁ, ପରମାଣୁ )
(ii) ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ______ ଅନୁସାରେ ମିଶି ଜଳ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । (ଆକାର, ଆୟତନ, ଓଜନ, ଅଣୁ)
(iii) ସ୍ବଚ୍ଛ ଚୂନପାଣି ମଧ୍ୟକୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ପୂରାଇଲେ ______ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେବା ଯୋଗୁଁ ଚୂନପାଣି ଦୁଧୂଆ ରଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ । (କ୍ୟାଲ୍‌ସିୟମ୍‌ ଅକ୍‌ସାଇଡ୍, କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ହାଇଡ୍ରୋକ୍‌ସାଇଡ୍, କ୍ୟାସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍, କ୍ୟାସିୟମ୍ ବାଇକାର୍ବୋନେଟ୍)
(iv) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାପାଇଁ ______ ର ପ୍ରାୟ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । (ସ୍ପର୍ଶ, ତାପ, ଆଲୋକ, ଚାପ )
(v) ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣର ବାମପାର୍ଶ୍ଵରେ ______ ରହିଥାଏ । (ଉତ୍ପାଦ, ପ୍ରତିକାରକ, ସଂକେତ)
Solution:
(i) ପରମାଣୁ
(ii) ଆୟତନ
(iii)କ୍ୟାସିୟମ୍ ବାଇକାର୍ବୋନେଟ୍
(iv) ଚାପ
(v) ପ୍ରତିକାରକ

IV. ଚାରୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

(i) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦ୍ଵାରା କାହାର ଅଣୁ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ?
(a) ଦସ୍ତା
(b) ମିଶ୍ରଣ
(c) ଯୌଗିକ
(d) ମୌଳିକ
Solution:
(c) ଯୌଗିକ

(ii) ବାରୁଦ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ କେଉଁଟି ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ?
(a) ତମ୍ବା
(b) ଅଙ୍ଗାରକ
(c) ଦସ୍ତା
(d) ଗନ୍ଧକ
Solution:
(d) ଗନ୍ଧକ

(iii) କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍‌ ଚୂନପାଣିକୁ ଦୁଧୂ ରଙ୍ଗ କରିଦିଏ ?
(a) ଉଦ୍‌ଜାନ
(b) ଅମ୍ଳଜାନ
(c) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(d) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
Solution:
(c) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ

(iv) କାହା ସହିତ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଉପସ୍ଥିତିରେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଉଭିଦର ପତ୍ରରେ ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ ।
(a) ଉଦ୍‌ଜାନ
(b) ଅମ୍ଳଜାନ
(c) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ,
(d) ଜଳ
Solution:
(d) ଜଳ

(v) କେଉଁଟିରେ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ନିଜର ଧର୍ମ ହରାଇଥାନ୍ତି ?
(a) ବିସରଣ
(b) ମିଶ୍ରଣ
(c) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
(d) ଭୌତିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
Solution:
(c) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା

(vi) ଉତ୍ତପ୍ତ ସୋଡ଼ିୟମ୍ ସହ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଫଳରେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(a) ଯବକ୍ଷାରଜାନ
(b) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ
(c) ଉଦ୍‌ଜାନ
(d) ଅମ୍ଳଜାନ
Solution:
(c) ଉଦ୍‌ଜାନ

(vii) ପୋଟାସିୟମ୍ କ୍ଲୋରେଟ୍‌କୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(a) ଅମ୍ଳଜାନ
(b) ଉଦ୍‌ଜାନ
(c) କ୍ଲୋରିନ୍
(d) ବ୍ରୋମିନ୍
Solution:
(a) ଅମ୍ଳଜାନ

(viii) କେଉଁଟି ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ନୁହେଁ ?
(a) ମହମବତୀ ଜଳିବା
(b) ଲୁହା କଳଙ୍କି ଧରିବା
(c) ଦୁଗ୍‌ଧ ଦହିରେ ପରିଣତ ହେବା
(d) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଶୀତଳ ହେବା
Solution:
(d) ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଶୀତଳ ହେବା

V. ନିମ୍ନ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(i) କେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ସ୍ବଚ୍ଛ ଚୂନପାଣିକୁ ଦୁଧୂ ରଙ୍ଗ କରିଦିଏ ?
(ii) ଖାଇବା ଲୁଣର ଅଣୁ ସଂକେତ କ’ଣ ?
(iii) ଦୁଇ ବା ତତୋଽଧ୍ଵ ମୌଳିକ ପଦାର୍ଥ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅନୁପାତରେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ମିଶି ଯେଉଁ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହନ୍ତି ?
(iv) ମରକ୍ୟୁରିକ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍‌କୁ ତାପ ଦେଲେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି କ’ଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(v) ଲୁହା ଓ ଗନ୍ଧକକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଘଟି କ’ଣ ଗଠିତ ହୁଏ ?
Solution:
(i) ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ,
(ii) NaCl,
(iii) ଯୌଗିକ ପଦାର୍ଥ
(iv) ପାରଦ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ
(v) ଲୌହ ସଲଫାଇଡ୍ ।

VI. ‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ମିଳନ କର ।

VII. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦ ନ ବଦଳାଇ ଭ୍ରମ ଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(i) ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ସେଗୁଡ଼ିକ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଯେଉଁ ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ପାଦ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ସୋଡିୟମ୍‌, କ୍ଲୋରିନୁ ସହିତ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(iv) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଲେଖା ଯାଇଥାଏ ।
(v) ବାୟୁରେ ଅଙ୍ଗାରକ ଜଳିବା ବେଳେ ଲବଣାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(vi) ଚୁନପାଣି ହେଉଛି କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବୋନେଟ୍ ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ।
Solution:
(i) ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ସେଗୁଡ଼ିକ ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ।
(ii) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଯେଉଁ ଯେଉଁ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ପାଦ କୁହାଯାଏ ।
(iii) ସୋଡିୟମ୍, କ୍ଲୋରିନ୍ ସହିତ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ସୋଡ଼ିୟମ୍ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(iv) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦୁଇପ୍ରକାର ଲେଖା ଯାଇଥାଏ ।
(v) ବାୟୁରେ ଅଙ୍ଗାରକ ଜଳିବା ବେଳେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(vi) ଚୂନପାଣି ହେଉଛି କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ହାଇଡ୍ରେକସାଇଡ଼ର ଜଳୀୟ ଦ୍ରବଣ ।

VIII. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(i) କେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ଧର୍ମର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ ?
(ii) ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସ୍ଥାୟୀ ଓ ଅପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ସେଗୁଡ଼ିକ କେଉଁ ଧର୍ମର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ?
(iii) କାଠ ଜଳିବା କି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ?
(iv) କେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇନଥାଏ ?
(v) ଭିନେଗାର ସହିତ ଖାଇବା ସୋଡ଼ା ମିଶାଇଲେ କେଉଁ ଗ୍ୟାସ ମିଳେ ?
(vi) ଚୂନପାଣି ସହିତ କେଉଁ ଗ୍ୟାସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଲେ କ୍ୟାଲସିୟମ କାର୍ବୋନେଟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ?
(vii) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ନୂତନ ପଦାର୍ଥକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(viii) ମାଗ୍ନେସିୟମ୍ ସହିତ ଅମ୍ଳଜାନର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଲେ କ’ଣ ମିଳେ ?
(ix) ବାସି ପଖାଳ ଖଟା ଲାଗିବା କେଉଁ ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ?
(x) ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରାରେ ଉଦଜାନ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ କ’ଣ ମିଳେ ?
Solution:
(i) ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ପଦାର୍ଥର ଭୌତିକ ଗୁଣର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥାଏ ।
(ii) ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ।
(iii) କାଠ ଜଳିବା ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ।
(iv) ଭୌତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ନୂତନ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ନାହିଁ ।
(v) ଭିନେଗାର ସହିତ ଖାଇବା ସୋଡ଼ା ମିଶାଇଲେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ ମିଳେ ।
(vi) ଚୂନପାଣି ସହିତ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଲେ କ୍ୟାଲସିୟମ କାର୍ବୋନେଟ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।
(vii) ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥ‌ିବା ନୂତନ ପଦାର୍ଥକୁ ଉତ୍ପାଦ କୁହାଯାଏ ।
(viii)ମାଗ୍ନେସିୟମ ସହିତ ଅମ୍ଳଜାନର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଲେ ମାଗ୍ନେସିୟମ ଅକ୍ସାଇଡ଼ ମିଳେ ।
(ix) ବାସି ପଖାଳ ଖଟା ଲାଗିବା ଏକ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଟେ ।
(x) ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରାରେ ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କଲେ ଜଳ ମିଳେ ।

BSE Odisha Class 7 Science Notes

• Chapter 1 ପଦାର୍ଥ Notes
• Chapter 2 ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ Notes
• Chapter 3 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ Notes
• Chapter 4 ତନ୍ତୁରୁ ବସ୍ତ୍ର Notes
• Chapter 5 ପୋଷଣ Notes
• Chapter 6 ତାପ ଓ ତାପ ସଂଚରଣ Notes
• Chapter 7 ପାଣିପାଗ, ଜଳବାୟୁ, ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଉପଯୋଜନ Notes
• Chapter 8 ମାଟି (ମୃତ୍ତିକା) Notes
• Chapter 9 ଜୀବନ ପାଇଁ ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା – ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦର ଶ୍ୱସନ Notes
• Chapter 10 ଉଦ୍ଭିଦରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର Notes
• Chapter 11 ଗତି ଓ ସମୟ Notes
• Chapter 12 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଓ ଏହାର ପ୍ରଭାବ Notes
• Chapter 13 କେତୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା Notes
• Chapter 14 ଆଲୋକ Notes
• Chapter 15 ଜଳ – ଅମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ Notes
• Chapter 16 ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ Notes
• Chapter 17 ଆବର୍ଜନାର ପରିଚାଳନା Notes

BSE Odisha 7th Class Text Book Solutions

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 16 ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 16 ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ

Question 1.
ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଜିନିଷପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲରେ ଥିବା 3ଟି ଗଛର ନାମ ଲେଖ ।
(କ) କାଠ
(ଖ) ଫଳ
(ଗ) ପତ୍ର
Solution:
ଉ – ଶାଳ, ପିଆଶାଳ, ଶାଗୁଆନ୍
ଉ – ଆମ୍ବ, ପଣସ, ହରିଡ଼ା
ଉ – ବେଲ, ବିଶଲ୍ୟକରଣୀ, ତୁଳସୀ

Question 2.
ଜଙ୍ଗଲକୁ କାହିଁକି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ କହିବା ଉଦାହରଣ ସହ ଦର୍ଶାଅ ।
Solution:

• ମୃତ୍ତିକା, ବାୟୁ, ଜଳ,ଖଣିଜଦ୍ରବ୍ୟ , ଉଭିଦ, ଜଙ୍ଗଲ, ପଶୁପକ୍ଷୀ ଆଦି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ । ଏଗୁଡ଼ିକ ସବୁ ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ପ୍ରକୃତିର ଅବଦାନ । ଜଙ୍ଗଲ ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହାଛଡ଼ା ଜଙ୍ଗଲ କାଟି ଦେଲେ, ପୁଣି ସେହି ସ୍ଥାନରେ ନୂଆ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପାଇଁ ବହୁ ସମୟ ଲାଗିଥାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ, ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ଜଙ୍ଗଲର ହ୍ରାସ ଖୁବ୍ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ହେଉଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାର ନବୀକରଣ ଗତିର ହାର ଖୁବ୍ ମନ୍ଥର । ତେଣୁ ଏହାକୁ ସରନ୍ତି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ କାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଜଙ୍ଗଲଟିଏ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ବ୍ୟୟବହୁଳ, କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଓ ସମୟସାପେକ୍ଷ ବ୍ୟାପାର ଅଟେ ।

Question 3.
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଅସରନ୍ତି ଓ ସରନ୍ତି ସମ୍ପଦ ରୂପରେ ବର୍ଗୀକରଣ କର । କୋଇଲା, ବାଘ, କୁମ୍ଭୀର, ହରିଡ଼ାଗଛ, ଚିଲ, ହାତୀ, ଖଣିଜତୈଳ, ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ, ମାଟି, ପବନ ।
Solution:
ଅସରନ୍ତି ସମ୍ପଦ – ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ, ପବନ
ସରନ୍ତି ସମ୍ପଦ – ଖଣିଜତୈଳ, କୋଇଲା, ବାଘ, କୁମ୍ଭୀର, ହରିଡ଼ା ଗଛ, ଚିଲ, ହାତୀ ଏଥ୍ ମଧ୍ୟରୁ କୋଇଲା ଓ ଖଣିଜ ତୈଳ ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ପଦ ।

Question 4.
‘ଶୀତଦିନେ ଗରମ ଲାଗିବା’’ ବା ‘ହାତୀପଲ ଗାଁ ଓ ସହରକୁ ଆସି ଧନଜୀବନ ନଷ୍ଟ କରିବା’’ ପରି ପରିସ୍ଥିତି ହେଉଛି ନିଜ ଅଭିଜ୍ଞତାରୁ ଲେଖ ।
Solution:

• ପ୍ରାକୃତିକ ଭାରସାମ୍ୟ ବ୍ୟାହତ ହେବାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ସଂକଟ ପାଇଁ ମଣିଷହିଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ । ଅବିଚାରିତ ଭାବେ ନିଜ ସ୍ବାର୍ଥସିଦ୍ଧି ପାଇଁ ସେ ଜଙ୍ଗଲ କାଟି ଚାଲିଛି ଫଳରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ପରିମାଣ ବଢ଼ିଚାଲିଛି ଓ ସବୁଜ କୋଠରୀ ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭୂତ ହେଲାଣି ।
• ହୋଇଯିବ । ଜଙ୍ଗଲହିଁ ଜଳଚକ୍ରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ଫଳରେ ପନ୍ତୁଲନ ଦ୍ୟାହତ ହେଲେ ତାଦ୍ବାର କୁପୃଭାଦ ପରିବେଶ ସମଗୁ କାବକଗତ ଭପରେ ପଡେ |
• ଅନିୟମିତ ବର୍ଷା ହେବା, ବନ୍ୟା ପ୍ରକୋପ ବଢ଼ିଚାଲିବା, ମୁରୁଡ଼ି, ବାତ୍ୟା ଓ ସୁନାମୀ ଆଦି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଦେଖାଯିବା ଏହାର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ।
• ଏହା ଫଳରେ କେତେକ ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ବିଲୁପ୍ତ ହେବାକୁ ବସିଲେଣି । ଆମ ଭାରତରେ ଚିତାବାଘ, ସିଂହ ଓ ଗଣ୍ଡା ଆଦିଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ରୁତ ହାରରେ କମିବାରେ ଲାଗିଛି ।

Question 5.
‘ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷା’’ ଆମ ତିଷ୍ଠିରହିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ । ତୁମେ କାରଣ ସହ ଦର୍ଶାଅ ।
Solution:
ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ସୁରକ୍ଷା ନହେଲେ –

• ଜଙ୍ଗଲରୁ ଆମେ କାଠ, ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ, ଅଠା, ଲାଖ, ଝୁଣା, ଔଷଧ, ମହୁ, ବାଉଁଶ ପାଇବା ନାହିଁ ।
• ବର୍ଷାର ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଇବ ।
• ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ।
• ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ।
• ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଘଟିବ ଓ ବନ୍ୟା

Question 6.
ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ଵଂସ ପାଇବା ପଛରେ ଥ‌ିବା ୫ଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Solution:
ଜଙ୍ଗଲ ଏକ ଜଟିଳ ପରିସଂସ୍ଥା । ଏହାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖୁବାକୁ ହେଲେ ମୃତ୍ତିକା, ଜଳ ଓ ବାୟୁର ସଂରକ୍ଷଣ ଆବଶ୍ୟକ ।
ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ଵଂସର କାରଣ :

• ଜଙ୍ଗଲଠାରୁ ଦୂରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଉଚିତ ।
• ପୋଡୁଚାଷ ଯୋଜନା ଅବିଳମ୍ବେ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ହେବ ।
• ମଣିଷ ତା’ର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିଚାଲିଛି । ଏଣୁ ଆମର ପ୍ରବେଶ କରୁଛି ।
• ମଣିଷ ତା’ର କୃତ୍ରିମ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଶିକାର କରୁଛି । ଏଣୁ ଏହା ନିଷେଧ କରାଯିବା ଉଚିତ ।
• ପଶୁ ଚାରଣ ବାରଣ କରିବା ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ, ନଚେତ୍ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଟାଙ୍ଗରା ଭୂମିରେ ପରିଣତ ହୋଇଯିବ ।

Question 7.
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉକ୍ତିପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଁଏ କାରଣ ଲେଖ । ( ପ୍ରତ୍ୟେକ କାରଣ ଗୋଟିଏ
(କ) ଆମେ କୌଣସି ପଶୁ ଚମଡ଼ା ତିଆରି ସାମଗ୍ରୀ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
Solution:
ପଶୁ ଚମଡ଼ା ପାଇଁ ପଶୁ ଶିକାର କରିବାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇବ ।

(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରୁ ବିଲୁପ୍ତ ଡାଇନୋସୋରସ ପରି ‘ବାଘ’ ପ୍ରଜାତିର ପଶୁ ଲୋପ ପାଇଯିବା ଆଶଙ୍କା କରା ଯାଉଛି ।
Solution:
ଜଙ୍ଗଲ ହେଉଛି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପ୍ରାକୃତିକ ବାସସ୍ଥଳୀ, ଏଣୁ ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ବଂସ କଲେ ‘ବାଘ’ ପ୍ରଜାତିର ପଶୁ ଲୋପ ପାଇଯିବାର ଆଶଙ୍କା ଅଛି | କାରଣ ଏମାନେ କେବଳ ଶଞ୍ଚଁ ନରନ୍ତି |

(ଗ) ‘‘ପ୍ରାକୃତିକ ଭାରସାମ୍ୟ’’ପୁନଃସ୍ଥାପିତ କରି ମନୁଷ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏକ ସୁସ୍ଥ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଏ ।
Solution:
ମାନବ ସମାଜ ପାଇଁ ସୁସ୍ଥ ପରିବେଶ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

(ଗ) ‘‘ପ୍ରାକୃତିକ ଭାରସାମ୍ୟ’’ପୁନଃସ୍ଥାପିତ କରି ମନୁଷ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏକ ସୁସ୍ଥ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଏ ।
Solution:
ମାନବ ସମାଜ ପାଇଁ ସୁସ୍ଥ ପରିବେଶ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।

ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣ :

→ କାଳଲକ୍ତ ପ୍ରାତ୍କତିକ ସମନ କାତୃକି କଦ୍ରିନା :

• ମୃତ୍ତିକା, ବାୟୁ, ଜଳ,ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟ, ଉଭିଦ, ଜଙ୍ଗଲ,ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ ଆଦି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ ଓ ଏଗୁଡ଼ିକ ସବୁ ମାନବ ଜାତିର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ପ୍ରକୃତିର ଅବଦାନ । ତେଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ‘ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ’ କୁହାଯାଏ ।
• ଏହିପରି ପ୍ରାକୃତିକ ଉପପରେ ବିଭିନ୍ନ କାଭିର ଉଡିର ଆପେ ନଡି ଘଞ ସତୁଲ ଆପ୍ରେଣ ସୃଷି କରୁଥିବା ପରିସଂସ୍ଥାକୁ ଜଙ୍ଗଲ କୁହାଯାଏ ।
• ଜଙ୍ଗଲରୁ ଆମେ କାଠ, ବିଭିନ୍ନ ଫଳ, ଝୁଣା, ଔଷଧ ଓ ଲାଖ ଆଦି ପାଇଥାଉ । ଏଥୁସହ ଜଙ୍ଗଲ ହିଁ ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗାଉଥ‌ିବା ‘ପ୍ରାକୃତିକ କାରଖାନା’ ।
• ସବୁଜ ଉଭିଦ ତା’ର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପାଇଁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ରହଣ କରେ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ଛାଡ଼ିଥାଏ । ଏହି ଅମ୍ଳଜାନ ଜୀବଜଗତର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ । ନଚେତ୍ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ପରିମାଣ ବଢ଼ିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
• ଜଙ୍ଗଲଯୋଗୁଁ ଜଳଚକ୍ର ଅବ୍ୟାହତ ରହେ, ଏକ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳର ଜଳବାୟୁକୁ ଏହା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ, ଭୂନିମ୍ନସ୍ଥ ଜଳସ୍ତରକୁ ବଜାୟ ରଖେ, ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟର ଅବରୋଧ କରେ, ବାତ୍ୟାର ପ୍ରକୋପ ଓ ବନ୍ୟାଜଳର ବେଗକୁ ମଧ୍ୟ କମାଇ ଦିଏ, ଅନେକ ପ୍ରକାରର ପଶୁପକ୍ଷୀ, କୀଟ ପତଙ୍ଗ ଏବଂ ବୃକ୍ଷଲତାକୁ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥାଏ ।
  
• ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ସରିଗଲେ ବା ବ୍ୟବହାର ହୋଇଗଲେ ଆଉ ମିଳିବ ନାହିଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସରନ୍ତି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ । ଖଣିରୁ ମିଳୁଥିବା କୋଇଲା ଓ ଖଣିଜତୈଳ ଆଦି ସରନ୍ତି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ।
• ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରୁ ଲୋପ ପାଇଯାଇଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ମଧ୍ଯ ନବୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ସମ୍ପଦର ବ୍ୟବହାର କରିସାରିଲା ପରେ ବି ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଆଉ ଥରେ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିବ ବା ଭରଣା କରାଯାଇପାରିବ ତାକୁ ଅସରନ୍ତି ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ କୁହାଯାଏ ।
• ବର୍ତ୍ତମାନ ଅଭିନବ କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗକରି ଅଦରକାରୀ ଭାବେ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ତରଳାଇ ସେଥୁରୁ ମୂଳ ଧାତୁକୁ ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରାଯାଉଅଛି । ଏହି କୌଶଳକୁ ‘ପୁନଃଚକ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି’’ କୁହାଯାଏ ।

→ କଲଲଭେ କିଏ ସବୁ ଥାନ୍ତି / କିଏ କିପରି ଆଛି :

• ଜଙ୍ଗଲ ଏକ ଜଟିଳ ପରିସଂସ୍ଥା ଏବଂ ଏଥିରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଖାଦ୍ୟଶୃଙ୍ଖଳ କାର୍ଯକ୍ଷମ ଥାଏ । ଜୀବ ବିଜ୍ଞାନବିତ୍‌ମାନେ ଏହି ଖାଦ୍ୟଶ୍ଵଖଲଭ ସମାରୋହକୁ “ଖାଦ୍ୟଲା” ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି |
• ଜଙ୍ଗଲରେ ଶାଳ, ପିଆଶାଳ, ମହୁଲ, ତେନ୍ତୁଳି, ଶାଗୁଆନ ପରି ବଡ଼ ଗଛ, ଅନେକ ପ୍ରକାର ବୁଦାଳିଆ ଗଛ, ବିରିନ୍ନ ଲତା ଶାସ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି |
• ଜଙ୍ଗଲରେ ବାଘ, ଚିତାବାଘ, ହରିଣ, ଠେକୁଆ, ବାରହା, କୁଟୁରା, ବିଲୁଆ ପରି ପଶୁ ହରଡ଼, ଶୁଆ, କୁମ୍ଭାଟୁଆ, କପୋତ, କାଠହଣା ଓ କୋଚିଲାଖାଇ ପରି ପକ୍ଷୀ ଏବଂ ସାପ, ନେଉଳ, ଝିଟିପିଟି, ଏଣ୍ଡୁଅ ପରି ସରୀସୃପ ଓ କୀଟ, ପତଙ୍ଗ, ପୋକ, ପିମ୍ପୁଡ଼ି, ବିଛା, ବୁଢ଼ିଆଣୀ ଆଦି ରହିଥାନ୍ତି ।
• ଜଙ୍ଗଲ ପରିବେଶ ଓ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନର ଜଳବାୟୁ ଅନୁସାରେ ଏହାକୁ ଖାପ ଖୁଆଇ ପାରୁଥ‌ିବା ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀ ହିଁ ସେଠାରେ ବାସ କରିଥାନ୍ତି ।
• ଗୁଜୁରାଟର ଗିଭ୍ ଅରଣ୍ୟରେ ସିଂହ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ଏବଂ ଆସାମର କାଜିରଙ୍ଗା ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଗଣ୍ଡା ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ଭାରତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ହିମାଳୟର ଜଙ୍ଗଲରେ ଚମରୀଗାଈ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲରେ ବାଘ ରହୁଥ‌ିବା ବେଳେ ତୃଣଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ହରିଣ ଓ ଠେକୁଆ ଆଦି ବାସ କରନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ଶିମିଳିପାଳଠାରେ ମହାବଳ ବାଘ ପାଇଁ ଆଶ୍ରୟ ସ୍ଥଳ ଥ‌ିବା ତୁମେ ଜାଣିଥବ ।
• ସମୁଦ୍ର ତଟରେ ଝାଉଁବଣ ଦେଖାଯିବା ସହ ଏଠାରେ ହେନ୍ତାଳ, ନଡ଼ିଆ ଗଛ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ । ମାଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାଳ, ପିଆଶାଳ ଓ ମହୁଲ ଗଛ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ।
• କେତେକ ପକ୍ଷୀ ଗଛ ଡାଳରେ ବା ବସାରେ ରହୁଥ‌ିବାବେଳେ ଆଉ କେତେକ ଗୀତକରି ରହିବା ଦେଖାଯାଏ ।
• ଗଛଗୁଡ଼ିକର ଶାଖାପ୍ରଶାଖା ଡାଳପତ୍ର ଘଞ୍ଚହୋଇ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକକୁ ତଳକୁ ପଡ଼ିବାକୁ ନ ଦେବାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରଟା ଦିନବେଳେ ମଧ୍ଯ ଅନ୍ଧାରିଆ ଦେଖାଯାଏ ।
• ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ ଡାଳ,ପତ୍ର ଓ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ମୃତ ଶରୀର କିଛିଦିନ ପରେ ବୀଜାଣୁ ଓ କବକଙ୍କ ପରି କେତେକ (Decomposition) କୁହାଯାଏ । ଏହି ଅପଘଟନ ଘଟାଉଥ‌ିବା ଅଣୁଜୀବମାନଙ୍କୁ ଅପଘଟକ (Decomposer) କୁହାଯାଏ ।

→ କଲଲ ପ୍ରକତିକ ଭାରସାଯ୍ୟ :

• ଆମର ପୃଥ‌ିବୀ କେତେକ ଅଜୈବ ଓ ଜୈବ ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ଗଢ଼ା । ଏଗୁଡ଼ିକ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ଏପରିକି ଜୀବଗୋଷ୍ଠୀରେ ଥ‌ିବା ଜୀବମାନେ ମଧ୍ୟ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ।
• ଆମେ ବାସକରୁଥିବା ପୃଥ‌ିବୀ ଅଜୈବ ଓ ଜୈବ ଏହିପରି ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଉପାଦାନକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ, ଉଦ୍‌ଜାନ, ଅମ୍ଳଜାନ ପରି ସମସ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍‌; ଲୌହ, କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ପରି ସମସ୍ତ ଧାତୁ; ସଲ୍‌ଫର, ଫସ୍‌ଫରସ୍ ପରି ଅଧାତୁ; ଜଳ, ବାୟୁ, ମାଟି, ତାପ ଓ ଆଲୋକଶକ୍ତି, ଆର୍ଦ୍ରତା ଇତ୍ୟାଦି ଅଜୈବ ପଦାର୍ଥ ପୃଥ‌ିବୀର ଉପାଦାନ ଅଟନ୍ତି । ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ପ୍ରାଣୀ, ଉଭିଦ ଓ ଅଣୁଜୀବ ଜୈବିକ ଉପାଦାନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ଜୀବ ଓ ପରିବେଶ ଉଭୟ ଉଭୟଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଫଳରେ ଜୀବ ଓ ତା’ର ପରିବେଶର ଭୌତିକ, ପରିବେଶରେ ଏକ ସନ୍ତୁଳନ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
• ସମଗ୍ର ଜୀବମଣ୍ଡଳରେ ଏହିପରି ଶକ୍ତି ଓ ଖାଦ୍ୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ଉପାଦାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ନିଶ୍ଚିତ ସମନ୍ଵୟ ରହିଛି ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିବା ଦିଗରେ ଜଙ୍ଗଲର ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି । କାରଣ ଏହାଯୋଗୁଁ ବାୟୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ହୁଏ, ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ଅନେକାଂଶରେ ରୋକା ଯାଇପାରେ, ଜଳଚକ୍ର ନିୟନ୍ତ୍ରତ ହୁଏ, ଭୂପୃଷ୍ଠସ୍ଥ ଜଳର ପରିସଂସାର ଖାଦ୍ୟଶଖଲ ପୋଷକଚକୁ ବ୍ୟାହୃତ ତଦ୍ରୋ
• ପ୍ରକୃତିରେ ଘଟୁଥିବା ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିୟମାନୁସାରେ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ଭିତରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂକଟ ଦେଖାଯାଏ ।
  

→ ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓ ଦେଶର ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ :

• (i) ସ୍ଵାଧୀନତା ବେଳେ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ 45% ଭୂମିରେ ଜଙ୍ଗଲ ଥିବାବେଳେ ଆଜି 22% ରେ ପହଞ୍ଚିଲାଣି । ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରତିଦିନ ଆମ ଦେଶରେ ହାରାହାରି 375 ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟ ହେବାରେ ରହିଛି ।
  • ଆମ ଦେଶ ସ୍ବାଧୀନ ହେବା ସମୟରେ ପ୍ରାୟ 45% ଭୂମିରେ ଜଙ୍ଗଲ ଥିବାବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନ 22% ଭୂମିରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଛି ।
  • ପ୍ରତିଦିନ ଆମ ଦେଶର ହାରାହାରି 375 ବର୍ଗ କି.ମି. ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟ ହେଉଛି ।
• ମସିହାରେ ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାୟ 58,136.23 ବର୍ଗ କି.ମି. ବା ପ୍ରାୟ 37.74 ଜଙ୍ଗଲ ଥିବାବେଳେ 2008ରେ ଏହା ପ୍ରାୟ 48,374 ବର୍ଗ କି.ମି. ବା ପ୍ରାୟ 31.07%କୁ କମିଆସିଲାଣି । ଏପରିକି ପ୍ରାୟ 80% ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟ ରହିଛି ।
• ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଦ୍ଵାରା ମନୁଷ୍ୟ ସମାଜ, ପ୍ରାଣୀଜଗତ ଓ ଉଭିଦ ଜଗତର ଅଶେଷ କ୍ଷତି ହୁଏ ଏବଂ ପରିସଂସ୍ଥାୟ ସନ୍ତୁଳନ ଅତ୍ୟଧ୍ଵ ମାତ୍ରାରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।

→ କଲିଂନ ଶୟର କାରଣ :

• ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିର ମୁକାବିଲା କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅଧ୍ଵରୁ ଅଧ‌ିକ ବାସଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ମାଣ, ଅଧ୍ଵକ ଚାଷଜମି ଓ କଳକାରଖାନା ବସାଇବାପାଇଁ ମଣିଷ ଅବିଚାରିତ ଭାବେ ଜଙ୍ଗଲ କାଟିବାରେ ଲାଗିଛି ।
• ଜଙ୍ଗଲରେ ନିଆଁ ଲାଗିଲେ ବା ପୋଡୁଚାଷ ପାଇଁ ଆଦିବାସୀ ଲୋକଙ୍କର ଜଙ୍ଗଲ କାଟି ନିଆଁ ଲଗାଇ ଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ଜମି ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଆଦି ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ।

→ କଲଲ ସମଦର ପ୍ନଭଣ :

• ଆମ ଦେଶରେ ଜଙ୍ଗଲର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ‘ଜଙ୍ଗଲ ନିୟମ’ ଓ ‘ଜାତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ନୀତି’ ପ୍ରଣୀତ ହୋଇଛି ।
• ଆମ ଦେଶରେ 1972ରେ ‘ବନ୍ୟଜୀବନ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ୍’ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇ 1991 ରେ ଏହାର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଲଛି |
  • ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ 73ଟି ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ, 416 ଟି ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଓ 12ଟି ଜୀବମଣ୍ଡଳ ସଂରକ୍ଷିତ ସଂସ୍ଥା ରହିଛି ।
• ସରକାରୀ ନୀତି ବା ଆଇନ୍ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ । ଏହାକୁ ସଫଳ ଓ ଫଳପ୍ରଦ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାକୁ ହେଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ସଚେତନତା ଓ ଦୃଢ଼ ପଦକ୍ଷେପ ଆବଶ୍ୟକ ।
  ଜିଲ୍ଲାର ଭିତରକନିକାକୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଓ ଚିଲିକା ହ୍ରଦକୁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଏକ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ଜଙ୍ଗଲରୁ ଆମେ କାଠ, ପତ୍ର, ଫୁଲ, ଫଳ, ଲାଖ, ଝୁଣା ଇତ୍ୟାଦି ପାଉ ।
• ଜଙ୍ଗଲରେ ଥ‌ିବା ଉଭିଦ ସମଗ୍ର ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଓ ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗାଏ ।
• ପ୍ରାକୃତିକ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଜଙ୍ଗଲର ଭୂମିକା ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ।
• ଜଙ୍ଗଲରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଗଛ, ପଶୁପକ୍ଷୀ ବାସକରନ୍ତି ।
• ଆମର ଏତେ ଉପକାର କରୁଥିବା ଜଙ୍ଗଲକୁ ଆମେ ହିଁ ଧ୍ୱଂସ କରି ଚାଲିଛୁ ।
• କେବଳ ସରକାର ନୁହେଁ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଓ ତୁମେ ମଧ୍ଯ ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ ଓ ସାମାକିକ ନଳାକରଣ ପକଲ୍ଲଭ ସକ୍ତିୟ ମୁଖ୍ୟ ହେବା ଦରକାର |

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 13 କେତୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 13 କେତୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଗତିଶୀଳ ବାୟୁକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
(ଖ) ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଅସମାନ ତାପ ସଂଚରଣ ହେତୁ ________ ପ୍ରବାହ ହୁଏ ।
(ଗ) ଲଲାୟଦାଷ୍ଟ ଧାରଣ କରିଥିବା ________ ବର୍ଷା କରାଏ ।
(ଘ) ବାୟୁ ________ ଚାପ ଥଦଃଲଭୁ ________ ଚାପ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
Solution:
(କ) ପବନ
(ଖ) ବାୟୁ
(ଗ) ବାୟୁ
(ଘ) ଗୁରୁ, ଲଘୁ

Question 2.
ରୁଲ୍ଥ୍ଭୁଲ୍‌ ଠିକ୍ କର ।
(କ) ଖରାଦିନେ ପବନ ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ଜଳଭାଗ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
Solution:
ଖରାଦିନେ ପବନ ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ଜଳଭାଗ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।

(କ) ଶୀତଦିନେ ପବନ ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ଜଳଭାଗ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
Solution:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

(କ) ଓଡ଼ିଶାର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ବାତ୍ୟାହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।
Solution:
ଠିକ୍ ଅଛି ।

Question 3.
ତୁମ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକରେ ନଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ଅନୁଭୂତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଦର୍ଶାଅ ଯେ ବାୟୁ ଚାପ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
Solution:
(i) ଆମେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ନଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ଥଣ୍ଡା ପାନୀୟ ଗ୍ରହଣ କରିବା ବେଳେ ମୁହଁରେ ଶୋଷାଡ଼ି ଥାଉ । ଫଳରେ ଭିତରେ ଏକ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ବାୟୁର ନିମ୍ନଚାପ ପ୍ରଭାବରେ ଥଣ୍ଡାପାନୀୟ ଠେଲି ହୋଇ ନଳୀ ଭିତର ଦେଇ ପାଟିକୁ ସହଜରେ ଚାଲିଯାଏ ।
(ii) ଆମେ ପାହାଡ଼ ଉପରକୁ ଗଲେ ବା ପ୍ଲେନ୍‌ରେ ଯିବାବେଳେ ହଠାତ୍ କାନର ପରଦା ବନ୍ଦ ହୋଇ କଷ୍ଟ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ଏହା ଚାପ କମିଯିବା ଫଳରେ ଘଟିଥାଏ । ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଚାପ କମ୍ ଓ ଖଣିଭିତରେ ଚାପ ଅଧ୍ବକ ହୁଏ ।

Question 4.
ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଲଗାଯାଇଥିବା କପଡ଼ା ତିଆରି ବ୍ୟାନରରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ କଣା ରଖାଯାଏ କାହିଁକି ?
Solution:
(i) ବାୟୁର ଚାପ ଥ‌ିବାରୁ ଏହା ବହିବା ବେଳେ ଏକ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରେ । କପଡ଼ା ତିଆରି ବ୍ୟାନରରେ କଣା ନ ଥିଲେ, ପବନ ଯୋଗୁଁ ବାରମ୍ବାର ଏଥୁରେ ବନ୍ଧା ଯାଇଥ‌ିବା ସୂତାକୁ ଛିଣ୍ଡାଇ ଦିଏ ଓ ଅସୁବିଧା ଘଟେ ।
(ii) ଏଣୁ ଏହାକୁ ତିଆରି କରୁଥିବା ଚିତ୍ରକାରମାନେ ଏହାର ସମାଧାନ ନିମନ୍ତେ ସେହି କପଡ଼ାରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ କଣା ରଖନ୍ତି ଫଳରେ ପବନ ବାଧା ପାଏ ନାହିଁ କି ବ୍ୟାନର୍‌ ଛିଣ୍ଡି ତଳେ ପଡ଼ିବାର ସମ୍ଭାବନା ନଥାଏ ।

Question 5.
ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ପବନର ଦିଗ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ପଦ୍ଧତି ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
(i) ବାୟୁ ପ୍ରବାହର ଦିଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପାଇଁ ପବନ ଚକି (Wind vane) ବା ପାଗ କୁକୁଡ଼ା (Weather cock) ନାମକ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
(ii) ଏହି ଯନ୍ତ୍ରଟି ମଧ୍ଯ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣାଗାର ଛାତ ଉପରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଛାତ ଉପରେ ଲମ୍ବଭାବରେ ଏକ ଲମ୍ବା ଦଣ୍ଡ ପୋତା ଯାଇଥାଏ । ଏହି ଦଣ୍ଡର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ସହଜରେ ବୁଲିପାରିବା ଭଳି ଗୋଟିଏ ଧାତୁ ନିର୍ମିତ ତୀର ବା କୁକୁଡ଼ା ଖଞ୍ଜା ହୋଇଥାଏ ।
(iii) ଏହାର ତଳକୁ ଦୁଇଟି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସାନ ଓ ପରସ୍ପର ସମାନ ଦଣ୍ଡ ‘ଛକି’’ (+) ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥାଏ । ଉ.ପୂ., ଦ. ପି. (N.E., S.W) ରହିଥାଏ ।
(iv) ସାମାନ୍ୟ ପବନରେ ମଧ୍ୟ ତୀରଟି ବା କୁକୁଡ଼ାଟି ଘୂରେ ଏବଂ ସର୍ବଦା ତୀରର ଗୋଜିଆ ଅଂଶ ବା କୁକୁଡ଼ାର ମୁହଁ ବାୟୁ ଯେଉଁ ଦିଗରୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥାଏ ସେହି ଦିଗକୁ ରହେ । ତେଣୁ ଦିଗ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଅକ୍ଷରକୁ ଦେଖ୍ ବାୟୁ ପ୍ତଦାହିତ ହେଉଥିବା ଦିଗ ସହକାରେ ନିଣ୍ଡେୟ କରିପାରନ୍ତି |

Question 6.
ତୁମ ବାପା ଗୋଟିଏ ଘର କିଣିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି । ସେ ଘରେ ଝରକା ଅଛି, ମାତ୍ର ସ୍କାଇଲାଇଟ୍‌ ନାହିଁ । ଏପରି ଘର କିଣିବା ଉଚିତ୍ କି ? କାହିଁକି ବୁଝାଅ ।
Solution:
(i) ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେଲେ ହାଲୁକା ହୋଇ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ଓ ତା’ର ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଥଣ୍ଡାବାୟୁ ସେଠାକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହିପରି ଘରେ ବାୟୁ ଚଳାଚଳ ଚଳନ ସ୍ରୋତଦ୍ୱାରା ଘଟିଥାଏ ।
(ii) ଥଣ୍ଡାବାୟୁ ସାଧାରଣତଃ କବାଟ ଓ ଝରକା ଦେଇ ଘର ଭିତରକୁ ଆସିଥାଏ ହେଲେ ଉତ୍ତପ୍ତ ବାୟୁ ସ୍କାଇଲାଇଟ୍ ଦେଇ ପଦାକୁ ଚାଲିଯାଏ । ବାପା କିଣିବାକୁ ଯାଉଥିବା ଘରେ ସ୍କାଇଲାଇଟ୍ ନଥିବାରୁ ଏପରି ଘରେ ବସବାସ କରିବା ଅସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ଅଟେ । ଏଣୁ ଏପରି ଘର କିଣିବା ଉଚିତ୍‌ ନୁହେଁ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଉପକ୍ରମ :

•  1999 ମସିହା ଥିଲେବର ମାସ 29 ତାରିଖରେ ଶଟିଥିବା ପୃଲୟକରା ମହ୍ରାଣତ୍ୟାରେ ପଶ୍ୟର ଣ୍ୟେ ଶଶାକୁ 260 କି.ମି. ଥିଲା ଓ ସମୁଦ୍ରରେ ଜୁଆର ମଧ୍ୟ ୨ ମିଟର ଉଚ୍ଚରେ କୂଳ ଅଞ୍ଚଳକୁ ମାଡ଼ି ଆସିଥିଲା
• ଏଥ‌ିରେ ପ୍ରାୟ 45,000 ଘରଦ୍ୱାର ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଥିଲା ଏବଂ 10,000 ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବଲୋକଙ୍କର ଜୀବନ ହାନି ଘଟିଥିଲା ।
• ଆମ ରାଜ୍ୟର କୃଷି, ଗମନାଗମନ, ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।
• ପୃଥ‌ିବୀକୁ ଏକ ଅଦୃଶ୍ୟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଘେରି ରହିଅଛି । ବାୟୁ ରୂପକ ଏକ ସାଗର ମଧ୍ଯରେ ଆମେ ସର୍ବଦା ବୁଡ଼ିରହିଛୁ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ ।

→ ବାୟୁ ଚାପ ପକାଏ :

• ସାଧାରଣ କଠିନ ଓ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଭଳି ବାୟୁର ମଧ୍ଯ ଓଜନ ଅଛି । ଏଣୁ ଏହା ପୃଥ‌ିବୀ ଉପରେ ଏକ ଚାପ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
• ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେଲେ ପ୍ରସାରିତ ଓ ଥଣ୍ଡା ହେଲେ ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଥାଏ ।
• କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଏକକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଉପରେ ପଡ଼ୁଥ‌ିବା ବାୟୁର ବଳ (ଓଜନ)କୁ ବାୟୁ ଚାପ କୁହାଯାଏ ।
• ବାୟୁର ଚାପ ଥିବାରୁ ଗଛର ପତ୍ର, ପତାକା, ବ୍ୟାନର ଆଦି ଫଡ଼ ଫଡ଼ ଶବ୍ଦ କରି ଉଡ଼ିଥାଏ । ବାୟୁର ଅନୁକୂଳରେ ଡଙ୍ଗା ଚଳାଇବା ସହଜସାଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

→ ଅଧୂକ ବେଗରେ ପବନ ବହିଲେ ବାୟୁର ଚାପ ହ୍ରାସ ହୁଏ :

• ବାୟୁ ଗତିଶୀଳ ହେବାକୁ ପବନ କୁହାଯାଏ ।
• ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେଲେ ହାଲୁକା ହୋଇ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ, ସେ ସ୍ଥାନରେ ବାୟୁଚାପ କମିଯାଏ (ଲଘୁଚାପ) ଏବଂ ସେହିସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବାକୁ ଥଣ୍ଡା ଅଞ୍ଚଳରୁ (ଗୁରୁଚାପ) ବାୟୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ବାୟୁ ଉଚ୍ଚଚାପ (ଗୁରୁଚାପ) ଅଞ୍ଚଳରୁ ନିମ୍ନଚାପ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ବାୟୁର ଚାପରେ ଅଧିକ ତାରତମ୍ୟ ହେଲେ ବାୟୁ ଅଧିକ ବେଗରେ ଗତି କରେ ।

→ ପବନ ସ୍ରୋତ :

• ପୃଥ‌ିବୀପୃଷ୍ଠରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରାରେ ତାରତମ୍ୟ ଘଟିଲେ ପବନ ପ୍ରବାହିତ ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ ।
• ଆମ ଘରମାନଙ୍କରେ ଏହିପରି ପରିଚଳନ ଦ୍ବାର ବାୟୁ ଚଳାଚଳ ଘଟିଥାଏ । କବାଟ ଓ ଖୁଡ଼ିକି ଦେଇ ଥଣ୍ଡା ବାୟୁ ପଶେ ଓ ଉତ୍ତପ୍ତ ହାଲୁକା ବାୟୁ ସ୍କାଇଲାଇଟ୍ ବାଟେ ପଦାକୁ ବାହାରି ଯାଏ ।
• ବିଷୁବ ରେଖା ନିକଟସ୍ଥ ଅଞ୍ଚଳର ତାପମାତ୍ରା, 0 – 30° ଅକ୍ଷାଂଶ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳର ତାପମାତ୍ରା ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ । ଏଣୁ ଉତ୍ତର ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରୁ ଥଣ୍ଡା ବାୟୁ ବିଷୁବରେଖା ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
• ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳର ତାପମାତ୍ରା, 60° ଅକ୍ଷାଂଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ତାପମାତ୍ରା ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଥଣ୍ଡା । ଏଣୁ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଥଣ୍ଡା ବାୟୁ 60° ଅକ୍ଷାଂଶ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
  • ପୃଥୁବୀର ଆବର୍ତ୍ତନ ଗତି ହେତୁ ବାୟୁ ପ୍ରବାହର ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

(b) ସ୍ଥଳଭାଗ ଓ ଜଳଭାଗ ଅସମ ଭାବରେ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ :

• ଖରାଦିନେ ସ୍ଥଳଭାଗର ବାୟୁ ଶୀଘ୍ର ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ, ଏଣୁ ଜଳଭାଗରୁ ଥଣ୍ଡା ବାୟୁ ସ୍ଥଳଭାଗ ଆଡ଼କୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ‘ମୌସୁମୀ ବାୟୁ’ କୁହାଯାଏ ।
• ମୌସୁମୀ ବାୟୁ ଜଳ ଧରି ବୋହିଥାଏ ଓ ବର୍ଷା କରାଏ | ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଏହାର ଆବଶ୍ୟକତା ଖୁବ୍ ବେଶି ।
• ଶୀତଦିନେ ବାୟୁ ପ୍ରବାହ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ହୋଇଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ସ୍ଥଳଭାଗରୁ ଜଳଭାଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ମହାସାଗରରୁ ଆସୁଥ‌ିବା ବାୟୁ ଅଧିକ ଜଳ ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଏହା ‘ଜଳଚକ୍ର’ର ଅଂଶବିଶେଷ ।
• ଖରାଦିନେ ରାଜସ୍ଥାନରେ ଦକ୍ଷିଣ ପଶ୍ଚିମ ମୌସୁମୀ ବାୟୁ ପ୍ରବାହରେ ବର୍ଷା ହୁଏ । ଏହି ବାୟୁ ଭାରତ ମହାସାଗରରୁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଜଳ ବୋହିଆଣେ ।

→ ବିଜୁଳି ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସହ ଝଡ଼ବର୍ଷା ଓ ବାତ୍ୟା :
(i) ଫଳରେ ଥଣ୍ଡା ଓ ଓଜନିଆ ହୋଇ ତଳକୁ ଖସି ଆସେ । ଉପରୁ ଆସୁଥିବା ଜଳକଣାବାହୀ ବାୟୁ ସହ ତଳୁ ଉପରକୁ ଉଠୁଥ‌ିବା ବାୟୁର ଘର୍ଷଣ ହେତୁ ବିଜୁଳି ଓ ଘଡ଼ଘଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହାସହ ଝଡ଼ବର୍ଷା ହୁଏ ।

(ii) ପରୀକ୍ଷାରୁ ଜଣାଯାଏ ମେଘଗୁଡ଼ିକ ଚାର୍ଜିତ । ଉପରେ ଥ‌ିବା ଥଣ୍ଡା ମେଘ (– 10° ରୁ 40° C) ରେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଭାବେ ଚାର୍ଜିତ କଣିକା ଥାଏ । ମଝି ଅଂଶର 0°C ରେ ଥ‌ିବା ମେଘରେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକଭାବେ ଚାର୍ଜିତ କଣିକା ରହିଥାଏ । ମେଘର ନିମାଂଶ (base) କେତେକ ସମୟରେ ଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଭାବେ ଚାର୍ଜିତ ।

(iii) ବାୟୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ କୁପରିବାହୀ ଅଟେ । ଦୁଇଟି ବିପରୀତ ଧର୍ମୀ ଘନମେଘ ପରସ୍ପର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେଲେ ସେ ଦୁଇଟିର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବାୟୁ ଭିତରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚାର୍ଜ ପ୍ରବଳ ବେଗରେ ଗତି କରିଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ବାୟୁ ଏକ ସୁପରିବାହୀରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ବହୁପରିମାଣ ଚାର୍ଜ ଦୁଇ ମେଘ ମଧ୍ଯରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିସର୍ଜନ ବେଳେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆଲୋକ ଶିଖା ଦେଖାଯାଏ ଓ ଏହାକୁ ସ୍କୁଲିଙ୍ଗ (spark) କହନ୍ତି |

(iv) ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେଲେ ହାଲୁକା ହୋଇ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଏ ଓ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଚାପ କମିଯାଏ । ଯଦି ବାୟୁର ଚାପ ହଠାତ୍ କମିଯାଏ, ତାହାର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଥ‌ିବା ଗୁରୁଚାପ ବିଶିଷ୍ଟ ବାୟୁ ଲଘୁ ଚାପ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପ୍ରବଳ ବେଗରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ବାତ୍ୟା କୁହାଯାଏ ।

(v) ବାତ୍ୟାପାଇଁ ପବନର ବେଗ, ଦିଗ, ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ଆର୍ଦ୍ରତା ଆଦି କାରକ ଦାୟୀ । ପବନ ଚକି (wind vane) ବା ପାଗକୁକୁଡ଼ା (weather cock) ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

(vi) ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାପାଇଁ ପାଗ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣାଗାରମାନଙ୍କରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ତାପମାନ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

(viii) ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଅବସ୍ଥା ଜାଣିବା ପାଇଁ ପାଣିପାଗ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣାଗାରରୁ ‘ପାଣିପାଗ ବେଲୁନ୍’ ଛଡ଼ାଯାଇଥାଏ । ଏହି ବେଲୁନରେ ଖଞ୍ଜା ହୋଇଥିବା ବେତାରପ୍ରେରକ ଯନ୍ତ୍ରଦ୍ୱାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଅବସ୍ଥାକୁ ତାପ, ଚାପ, ଆର୍ଦ୍ରତା ଆଦି ବେତାର ଗ୍ରହଣ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପଠାଯାଇ ଜାଣିହୁଏ ।

→ ବାତ୍ୟା ସମୟରେ ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା :

• ପରକାର ରାଜ୍ୟା ନିୟମରେ ଆଗୁଆ ସୂଚନା ଗଣମାଧଶବ୍ଦାର ଦେଇଥାନ୍ତି ପଡ଼କଡା ମୂଳକ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ।
• ଜନସାଧାରଣ, ବନ୍ଦର ସମୂହ, ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ, ଜାହାଜ ଆଦିକୁ ସତର୍କ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।
• ପୂର୍ବ ନିର୍ମିତ ବାତ୍ୟା ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ଆଶ୍ରୟ ଯୋଗାଯାଏ ।

→ ଜଳଯଥାରଶବ୍ଦ କଇଁନ୍ୟ :

• ଟି.ଭି., ରେଡ଼ିଓ ଏବଂ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ମିଳୁଥିବା ସତର୍କ ସୂଚନାକୁ ମାନିବା ଉଚିତ ।
• ନିଜର ଆସବାବପତ୍ର, ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ ଓ ଯାନବାହନ ଆଦିକୁ ନିରାପଦ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କରିବା ଉଚିତ ।
• ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ ରାସ୍ତାରେ ଗାଡ଼ି ଚଳାଚଳ କରିବା ଅନୁଚିତ ।
• ସ୍ଥାନୀୟ ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନ୍, ଅଗ୍ନିନିର୍ବାପକ ସଂସ୍ଥା, ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀ ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ବିଭାଗ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଫୋନ୍ ନମ୍ବର ପାଖରେ ରଖୁବା ଉଚିତ ।

→ ବାତ୍ୟା ଅଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ :

• ଅପଚାୟିତ ଜଳକୁ ପାନ ନକରି, ପାନୀୟ ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳ ଅଧ‌ିକ ପରିମାଣରେ ନିଜ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରହ କରି ରଖୁବା ଉଚିତ ।
• ଓଦା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର, ସୁଇଚ୍ ଏବଂ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଥିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଖୁଣ୍ଟିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିବା ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।
• ଉଦ୍ଧାରକାରୀଙ୍କୁ ଅନାବଶ୍ୟକ ସାହାଯ୍ୟ ନ ମାଗିବା ଓ ବାହାରେ ନ ବୁଲିବା ଉଚିତ ।
• ନିଜର ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବ ଏବଂ ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ସହ ଉତ୍ତମ ସମ୍ପର୍କ ରଖିବା ଉଚିତ ।
• କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ଓ ରାଡାର ସେବା ମାଧ୍ୟମରେ 48 ଘଣ୍ଟା ପୂର୍ବରୁ ମିଳୁଥିବା ସୂଚନା ପାଇ ସଜାଗ ରହିଲେ ଧନଜୀବନ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବ ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁର ଚାପ ଅଛି ।
• ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେଲେ ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ ଏବଂ ଥଣ୍ଡା ହେଲେ ସଙ୍କୁଚିତ ହୁଏ ।
• ବାୟୁ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ଉପରକୁ ଉଠିଗଲେ ସେ ସ୍ଥାନରେ ବାୟୁର ଚାପ କମିଯାଏ ଏବଂ ସେହି ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବାକୁ ଥଣ୍ଡା ଅଞ୍ଚଳରୁ ବାୟୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଗତିଶୀଳ ବାୟୁକୁ ପବନ କୁହାଯାଏ ।
• ପୃଥ‌ିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଅସମାନ ତାପ ସଞ୍ଚରଣ ହେତୁ ବାୟୁ ପ୍ରବାହ ସମ୍ଭବ ହୁଏ ।
• ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ଧାରଣ କରିଥିବା ବାୟୁ ବର୍ଷା କରାଏ ।
• ରାଡ଼ାର ଓ କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ ମାଧ୍ଯମରେ ବାତ୍ୟା ସମ୍ପର୍କରେ ପୂର୍ବ ସୂଚନା ମିଳିପାରୁଛି ।
  

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 12 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଓ ଏହାର ପ୍ରଭାବ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 12 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଓ ଏହାର ପ୍ରଭାବ

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍ ସଙ୍କେତ (-| ।-) ଲେଖିଲା ବେଳେ ଛୋଟ ରେଖାଖଣ୍ଡ ________ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରକୁ ସୂଚାଏ ।
(ଖ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ହିଟରର ସୁଇଚକୁ ମୁଦିତ କଲେ, ଏହା ________ ହୁଏ ।
(ଗ) ଦୁଇ ବା ତତୋଧୀକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍ ସଂଯୁକ୍ତ ହେଲେ ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
(ଘ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେସ୍କୋର. ________ ଅଂଶଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ ।
Solution:
(କ) ବିଯୁକ୍ତ
(ଖ) ଉତ୍ତପ୍ତ
(ଗ) ବ୍ୟାଟେରୀ
(ଘ) ତାରକୁଣ୍ଡଳୀ

Question 2.
ରୁଲଥିଲେ ସଂଶୋଧନ କର ।
(କ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ଅଧିକ ମାତ୍ରାର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ଫ୍ୟୁଜ୍ ତାରଟି ସେହିପରି ରହିଥାଏ ।
(ଖ) ଗୋଟିଏ କାଠ ସ୍ତୁ ଉପରେ ରୋଧ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ଗୁଡ଼ାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କଲେ ତାହା ଲୁହାଗୁଣ୍ଡକୁ ଆକର୍ଷଣ କରିବ ।
(ଗ) ବ୍ୟାଟେରୀର ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ଅନ୍ୟ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
(ଘ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ର ସଂକେତରେ ବଡ଼ ଗାରଟି ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।
Solution:
(କ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ଅଧିକ ମାତ୍ରାର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ଫ୍ୟୁଜ୍ ତାରଟି ତରଳିଯାଏ ।

ଆକର୍ଷଣ କରିବ ।
(ଗ) ବ୍ୟାଟେରୀର ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ଅନ୍ୟ ସେଲ୍‌ର ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରସହ ସଂଯୁକ୍ତ
ହୋଇଥାଏ ।
(ଘ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ର ସଙ୍କେତରେ ବଡ଼ ଗାରଟି ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ଦର୍ଶାଇଥାଏ ।

Question 3.
ନିମ୍ନ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକର ସଙ୍କେତ ଲେଖ ।
(କ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍
(ଖ) ମୁକ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍
(ଗ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବ
(ଘ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର
(ଙ) ମୁଦିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍
(ଚ) ବ୍ୟାଟେରା
Solution:

Question 4.
ଚାରିଗୋଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍ ଏକ କାଠପଟା ଉପରେ ରଖାଯାଇଛି । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଏକ ବ୍ୟାଟେରୀର ପରିପଥ ଅଙ୍କନ କର ।
Solution:

Question 5.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଯେ କୌଣସି ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବର ନାମ ଲେଖ ।
Solution:
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଦୁଇଟି ପ୍ରଭାବର ନାମ ହେଲା
(i) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ ଓ (ii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ତାପୀୟ ପ୍ରଭାବ ।

Question 6.
ଦତ୍ତ ଚିତ୍ରଟିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କର ।
(କ) ଏହି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବଟି କାହିଁକି ଜଳୁନାହିଁ ?

Solution:
(କ) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ଥ‌ିବା ବ୍ୟାଟେରୀ ଦୁଇଟିର ଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ର ସହ ଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ର ଲାଗିଥିବାରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲବଟି ଜଳୁନାହିଁ । ବଲ୍‌ବଟି ଜଳିବା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ର ସହିତ ଅନ୍ୟ ସେଲ୍‌ର ବିଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ର ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଖ) ଏହି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବଲ୍‌ବଟି କିପରି ଜଳିବ ଚିତ୍ରଦ୍ୱାରା ଦର୍ଶାଅ ।

Question 7.
ଫ୍ୟୁଜ୍ ତାରର ଧର୍ମ କ’ଣ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Solution:
(i) ଫ୍ୟୁଜ୍ ତାର ମିଶ୍ରଧାତୁରୁ ତିଆରି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ଏହାର ଗଳନାଙ୍କ କମ୍ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଘଟିଲେ ଏହା ତରଳିଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question 8.
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ବ୍ୟବହାର କଲାବେଳେ କାହିଁକି ସମୟେ ସମୟେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଧକ୍‌କା ଦିଏ ?
Solution:
(i) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର ଗଠନଗତ ତ୍ରୁଟି ରହିଲେ ଏହାର ବଡି (ଶରୀର)ରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଘଟିଥାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଏହି ଯନ୍ତ୍ରକୁ ସ୍ପର୍ଶ କଲେ ଆମକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଧକ୍କା ଲାଗିଥାଏ ।
(ii) ଖାଲି ହାତରେ ବା ଓଦା ହାତରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯନ୍ତ୍ରପାତିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଧକ୍କା ଲାଗିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।

Question 9.
ତୁମ ଘରକୁ ଆସିଥିବା ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିସିଆନ୍ ଫ୍ଲୁଜ୍‌ର ବଦଳରେ ଗୋଟିଏ ମୋଟା ତମ୍ବାତାର ସଂଯୋଗ କଲା । ଏଥିସହ ତୁମେ ସହମତ କି ? ତୁମ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ଠିକ୍ ଯୁକ୍ତି ଲେଖ ।
Solution:
(i) କୌଣସି କାରଣରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଂଯୋଗ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଦୁଇ ତାର ମଧ୍ଯରେ ସିଧା ସଂଯୋଗ ହୋଇଯାଏ, ତେବେ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ଅତ୍ୟଧିକ ବଢ଼ିଯାଏ । ଫଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉପକରଣ ନଷ୍ଟ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ ।
(ii) ଫ୍ୟୁଜ୍ର (ତମ୍ବା + ଟିଣ) ମିଶ୍ରଧାତୁରୁ ତିଆରି ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ଗଳନାଙ୍କ କମ୍ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ତାର ଅଧୂକ ତାପମାତ୍ରାରେ ତରଳିଯାଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ନଷ୍ଟହେବାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଥାଏ ।
(iii) ଫ୍ୟୁଜ୍ ତାର ବଦଳରେ ମୋଟା ତମ୍ବା ତାର ବ୍ୟବହାର କଲେ ଏହାର ଗଳନାଙ୍କ ଅଧ୍ଵ ହେତୁ ଏହା ତାପ ପାଇଲେ ମଧ୍ୟ ସହଜରେ ତରଳି ନଥାଏ । ତେଣୁ ପରିପଥ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହା ଫଳରେ ପରିପଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ତାର

Question 10.
ଦୁଇଟି ଦେଢ଼ ଦେଢ଼ ଭୋଲ୍ଡର ସେଲ୍, ଗୋଟିଏ ବିଜୁଳିବତୀ ଓ ଗୋଟିଏ ସୁଇଚ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ଚାରିଗୋଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ ତଳେ ଅଙ୍କାଯାଇଛି । ସେଗୁଡ଼ିକ ଅନୁଧ୍ୟାନ କର ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଇଚ୍ ମୁଦିତ ଓ ମୁକ୍ତ କଲେ ବିଜୁଳିବତୀର କ’ଣ ହେବ ଲେଖ ।

Solution:
(i) ଚିତ୍ର (କ), (ଖ) ଓ (ଗ) କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଇଚ୍ ମୁଦିତ କଲେ ବିଜୁଳିବତୀ ଜଳିବ ନାହିଁ । ଏହି ଚିତ୍ର ତିନୋଟିରେ ସେଲଦୟଭ ସମାନ ଅଗ୍ର ସଂପ୍ ହୋଇଛି |
(ii) କେବଳ (ଘ) କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଇଚ୍ ମୁଦିତ କଲେ ବିଜୁଳିବତୀ ଜଳିବ । ଏହି ଚିତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ରସର ଅନ୍ୟ ସେଲ୍‌ର ବିଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ :

• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ର ଉତ୍ସ ଅଟେ । ଏକାଧ୍ଵ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ର ସଂଯୋଗକୁ ବ୍ୟାଟେରୀ କୁହାଯାଏ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହ ପାଇଁ ସୁପରିବାହୀ ଧାତବ ତାରର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । କୌଣସି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥକୁ ମ୍ନଦିତ ବା ମ୍ଳକ୍ତ କରିବାକୁ ନିଦୁଗର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି |

→ ବିନ୍ଦୁପତ୍ ଅଂଶକର ମକେତ :

• ତୈହିପଡିକ ପରିପଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଂଶକରୁଣିକ୍ତ ସଂକେତ ପାଦ୍ରାଜ୍ୟରେ ପରିପୃକାଣ କରାଯାଏ |
  
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ର ସଙ୍କେତ ରୂପେ ଦୁଇଟି ସମାନ୍ତରାଳ ରେଖା ଟଣାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଦୁଇ ରେଖା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ଛୋଟ ଅଟେ । ବଡ଼ ଗାରଟି ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ସଙ୍କେତ ରୂପେ ଏବଂ ଛୋଟ ଗାରଟି ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରର ସଙ୍କେତ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
• ଟର୍ଚ୍ଚ, ରେଡ଼ିଓ, ଟିଭି ରିମୋଟ୍ ଓ ଗାଡ଼ିରେ ଗୋଟିଏରୁ ଅଧ୍ଵ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ସେହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବ୍ୟାଟେରୀ କୁହାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌ର ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ର ଅନ୍ୟ
  • ସେଲ୍‌ର ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
  • ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେଲ୍‌କୁ ବ୍ୟାଟେରୀ ରୂପେ ଧରି ରଖୁବାକୁ ଗୋଟିଏ ସେଲ୍ ହୋଲଡ଼ର ବା ପରିଧାନୀର ଆବଶ୍ୟକତା ଥାଏ ।
  • ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍ ବା କି ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଖଞ୍ଜା ଯାଇପାରିବ ।
  • ଯେଉଁ ପଥଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ ପରିପଥ କୁହାଯାଏ । ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍‌ ମୁଦିତ ଅବସ୍ଥାରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରରୁ ବିଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ରକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
  • ଯେତେବେଳେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍‌ଟିକୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଏ, ସେତେବେଳେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପରିପଥରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚ୍କୁ ମୁଦିତ କଲେ ବିଜୁଳି ବତୀଟି ଜଳେ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁଇଚକୁ ମୁକ୍ତକଲେ ବିଜୁଳିବତୀ ଲିଭିଯାଏ ।
ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବରେ ଗୋଟିଏ ଫିଲାମେଣ୍ଟ ଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ଫିଲାମେଣ୍ଟଟି ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ଆଲୋକ ପ୍ରଦାନ କରେ । ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲବଟି ଫ୍ୟୁଜ୍ ହୋଇଛି ଅର୍ଥାତ୍ ତାହାର ଫିଲାମେଣ୍ଟ୍‌ ଛିଣ୍ଡି ମୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲବଟି ଜଳୁନାହିଁ ।

→ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ତାପୀୟ ପ୍ରଭାବ :
(i) ନିକ୍ରୋମ୍ ତାରଟିରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ତାହା ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ‘ତାପୀୟ ପ୍ରଭାବ’ କୁହାଯାଏ ।

(ii) ରୋଷେଇ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ହିଟର୍‌ରେ ନିକ୍ରୋମ୍ ଧାତୁର ଏକ ତାରକୁଣ୍ଡଳୀ ଥଏ । ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ଏହି ତାର କୁଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ୟଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ କୁଣ୍ଡଳିଟି ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ତାପ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

(iii) ତାପର ପରିମାଣ, ତାର ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥରୁ ତିଆରି ତାହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତାରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଓ ମୋଟେଇ ଉପରେ ନିର୍ଭର ମଧ୍ଯ କରେ ।

(iv) ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବଲ୍‌ବ ଆଲୋକ ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତାପ ମଧ୍ଯ ଦେଇଥାଏ । ଏହି ତାପ ବିକିରଣ ଦ୍ବାରା ଶକ୍ତି ନଷ୍ଟ ହୁଏ । ଏହି ଶକ୍ତି-ନଷ୍ଟ କମାଇବାପାଇଁ ଟ୍ୟୁବ୍‌ଲାଇଟ୍ ବା ସି.ଏଫ୍.ଏଲ୍. (CFL) ବଲ୍‌ବ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ୍ ।

(v) ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ତିଆରି କେତେକ ତାରରେ ଅଧିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ତାରଟି ସହଜରେ ଏବଂ ଶୀଘ୍ର ତରଳି ଛିଣ୍ଡିଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାରର ତାର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଫ୍ୟୁଜ୍ ଭାବେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

(vi) ଫ୍ୟୁଜ୍ ତାର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣରୁ କମ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ତାହାର କିଛି ହୁଏ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାତ୍ରାରୁ ଅଧ‌ିକ ପରିମାଣ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ତାହା ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ତରଳି ଛିଣ୍ଡିଯାଏ । ଫଳରେ

(vii) ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ ତାର ଉପରେ କୁପରିବାହୀ ପଦାର୍ଥର ଗୋଟିଏ ଆବରଣ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ରୋଧନ କହନ୍ତି । ଫଳରେ ତାରକୁ ହାତରେ ଧରିଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି କ୍ଷତି ହୁଏ ନାହିଁ ।

(viii) ସମୟେ ସମୟେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାରର ଏହି ରୋଧନ କଟିଯାଇଥାଏ । ସେହି ରୋଧନ ନ ଥିବା ତାରର ଅଂଶକୁ ହାତରେ ଧରିଲେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଧକ୍‌କା ଲାଗିପାରେ ।

(ix) ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଯନ୍ତ୍ରପାତିକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ଗୋଟିଏ ସକେଟ୍‌ରେ ସଂଯୁକ୍ତ କଲେ ଅଧିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହ ହେତୁ ସମୟେ ସମୟେ ତାର ଅଧ୍ବକ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇ ସେଠାରୁ ନିଆଁ ବାହାରି ପଡ଼େ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ବଜାରରେ ପୁଂଜ ବଦଳରେ ମିନିଏଚର ସର୍କିଟ୍ ବ୍ରେକର (MCB) ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ।

(x) ପରିପଥରେ ଅତ୍ୟକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରବାହିତ ହେଲାବେଳେ ସର୍କିଟ୍ ବ୍ରେକର୍ ସ୍ବତଃ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ । ଏହାକୁ ପରେ

→ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ :

• ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକ ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଚୁମ୍ବକ । ଏହା ସବୁବେଳେ ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ହୋଇ ରହେ ।
• ଏହା ନିକଟକୁ ଏକ ଚୁମ୍ବକ ଆଣିଲେ ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକଟି ବିକ୍ଷେପିତ ହୁଏ । ପରିପଥରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲାବେଳେ ସୂଚୀ ଚୁମ୍ବକଟି ବିକ୍ଷେପିତ ହେଉଛି ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥ‌ିବା ବେଳେ ତାରଟି ଚୁମ୍ବକ ପରି କାର୍ଯ୍ୟକରେ । ଏହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ‘ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ’ କୁହାଯାଏ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଚୁମ୍ବକ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଚୁମ୍ବକକୁ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରାଯାଇ ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଓଜନିଆ ପଦାର୍ଥକୁ ମଧ୍ଯ ଇଠାମାନପାରେ |
•  ଆଖୁ ଡାକ୍ତରମାନେ ଆଖରେ ପଡ଼ିଥିବା ଚୁମ୍ବକୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଚୁମ୍ବକ ସାହାଯ୍ୟରେ କାଢ଼ି ଆଣନ୍ତି ।
• ଅନେକ ପ୍ରକାର ଖେଳନାରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚୁମ୍ବକ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି । ଘରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥ‌ିବା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଘଣ୍ଟିରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଚୁମ୍ବକୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ବୈଦୁତିକ ପରିପଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଂଶକ ଗୁଡ଼ିକୁ ସଙ୍କେତ ସାହାଯ୍ୟରେ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ପଥଦେଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ତାହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥ କୁହାଯାଏ । ବିଦ୍ୟୁତ୍‌ ପରିପଥକୁ ସୁଇଚ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ମୁଦିତ କରାଯାଏ କିମ୍ବା ମୁକ୍ତ କରାଯାଏ ।
• କେତେକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ତାହା ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ । ଏହାକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତରେ ତାପୀୟ ପ୍ରଭାବ କୁହାଯାଏ । ଏହି ତାପୀୟ ପ୍ରଭାବର ଅନେକ ଉପଯୋଗିତା ଅଛି ।
• ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ନିର୍ମିତ କେତେକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାରରେ ବିଦ୍ୟୁତ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କରାଇଲେ ତାହା ଶୀଘ୍ର ତରଳି ଛିଣ୍ଡିଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ତାରରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଫ୍ୟୁଜ୍ ତିଆରି ହୁଏ ।ଏହି ଫ୍ୟୁଜ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିପଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବା ଫଳରେ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ନଷ୍ଟହେବାରୁ ରକ୍ଷାପାଏ ।
• ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାରରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ ହେଲେ ଏହାର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
• ଅନ୍ତରକ ବା ରୋଧନ ଯୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପରିବାହୀ ତାରକୁ କୋମଳ ଲୁହା ଉପରେ ଗୁଡ଼ାଇ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବାହିତ କଲେ କୋମଳ ଲୁହାଟି ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଚୁମ୍ବକରେ ପରିଣତ ହୁଏ ।
• ଏହି ବିଦ୍ୟୁତ୍-ଚୁମ୍ବକୀୟ ଧର୍ମକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ବିଭିନ୍ନ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଆମର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲାଗୁଛି ।

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 10 ଉଦ୍ଭିଦରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 10 ଉଦ୍ଭିଦରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର

Question 1.
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(ସମାୟନ, ପରାଗଣ, ସ୍ଵପରାଗଣ, ଅଙ୍ଗୀୟ, ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି, ଉଭୟଲିଙ୍ଗୀ)

(କ) ଉଭିଦର ମୂଳ ବା କାଣ୍ଡରୁ ନୂଆ ଉଭିଦଟିଏ ଜାତ ହେଲେ ତାହାକୁ _____ ଜନନ କୁହାଯାଏ ।
(ଖ) ଗୋଟିଏ ଫୁଲର ପୁଂକେଶର ଓ ଗର୍ଭକେଶର ଥିଲେ ତାହାକୁ _____ ଫୁଲ କୁହାଯାଏ ।
(ଗ) ପରାଗଯେଗାରୁ ଫଲିକ୍ଫୁ ଫ୍କେଶର ଗରକେଶର ଥିଲେ ତାହାନ୍ତ _____ କହନ୍ତି ।
(ଘ) ପୁଂ ଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକର ମିଳନ ଦ୍ବାରା _____ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଘଟିଥାଏ । ରୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
(ଙ) ଭୃଣପୋଷ ଡିମ୍ବକର _____ ରୁ ହଦି ପାଲଥାଏ |
Solution:
(କ) ଅଙ୍ଗୀୟ,
(ଖ) ଉଭୟଲିଙ୍ଗୀ,
(ଗ) ପରାଗଣ,
(ଘ) ସମାୟନ,
(ଙ) ମେରୁନ୍ୟଷ୍ଟି

Question 2.
ଉଦାହରଣ ସହ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ।
Solution:
ଉଭିଦର ପତ୍ର, ମୂଳ ବା କାଣ୍ଡର କୌଣସି ଅଂଶରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ଜାତ ହେଲେ ତାହାକୁ ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ କହନ୍ତି ।

• ଅମରପୋଇ ପତ୍ରର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥ‌ିବା ମୁକୁଳ ଓଦା ମାଟି ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ସେଥୁରୁ ଏକ ନୂତନ ଗଛ ହେବାର ଦେଖାଯାଏ ।
• ସେହିପରି କନ୍ଦମୂଳ, ଡାଲିଆ, ଶତମୂଳୀ ଆଦି ଗଛର ମୂଳରୁ ନୂତନ ଗଛ ବା ଲତା ଜାତ ହେବାର ଦେଖାଯାଏ ।
• ପିଆଜ, ଅଦା, ହଳଦୀ, କଦଳୀ ଆଦି ଉଭିଦର ଭୂନିମ୍ନସ୍ଥ କାଣ୍ଡରୁ ନୂତନ ଗଛ ଜାତ ହୁଏ ।
• ଗୋଲାପ, ମନିପ୍ଲାଣ୍ଟ, ଚମ୍ପା ଆଦି ଗଛର କାଣ୍ଡକୁ କାଟି ଓଦା ମାଟିରେ ପୋତିଲେ ସେଥୁରୁ ଚେର ବାହାରେ, ଏକ ନୂତନ ଗଛ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏହାକୁ ପୁନରୁଭବନ କହନ୍ତି ।
• ଅନେକ ଅପୁଷ୍ପକ ଉଭିଦ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଖାଲି ଆଖରେ ଦେଖ୍ ହୁଏ ନାହିଁ । ସ୍ପାଇରୋଗାଇରା ନାମକ ଶୈବାଳ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ରିକ୍‌ସିଆ ନାମକ ଅପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦର ଥାଲସ୍ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ ନୂତନ ଉଦ୍ଭଦରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହାକୁ ବିଖଣ୍ଡନ କୁହାଯାଏ ।
• କଲମୀକରଣ ଦ୍ବାରା ମଧ୍ୟ ନୂତନ ଗଛ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଛି । ଏପରି ସ୍ଥଳେ ମାତୃ ଗଛର ଗୁଣ ଅପରିବର୍ତିତ ରହେ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କଲମୀଗୁଡ଼ିକ ହେଲା– ଡାଳି କଲମୀ, କଲି କଲମୀ ଓ ଗୁଟ୍ଟି କଲମୀ ଆଦି ।

Question 3.
ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Solution:

• ଯେଉଁ ଜନନରେ ଜନନ କୋଷର ମିଳନ ଘଟିଥାଏ, ତାହାକୁ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ କୁହାଯାଏ ।
• ଯୁଗ୍ମକ ହେଉଛି ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନର ଏକକ ଓ ଦୁଇଟି ଯୁଗ୍ଧକର ମିଳନ ହେଉଛି ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନର ମୂଳଭିତ୍ତି । ଏହି ଯୁଗ୍ମକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ପୁଂ-ଯୁଗ୍ମକ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଉଛି ସ୍ତ୍ରୀ-ଯୁଗ୍ମକ ।
• ଏହି ଯୁଗ୍ମକ ଦୁଇଟି ମିଳନର ସଂଯୋଜକରୁ ଯୁଗ୍ମଜ(zygote)ର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଏବଂ ଯୁଗ୍ମଜଟି କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଏକ ନୂତନ ଜୀବ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
• ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ସାଧାରଣତଃ ଅଙ୍ଗୀୟ ଓ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ଜୀବନକାଳ ମଧ୍ୟରେ ମାତ୍ର କେତେଥର ହୋଇଥାଏ ।

Question 4.
ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଫୁଲର ନାମାଙ୍କିତ ଚିତ୍ର କର ।
Solution:

Question 5.
ସ୍ଵପରାଗଣ ଓ ପରପରାଗଣ ବୁଝାଅ ।
Solution:
(i) ପରାଗ ପେଟୀରୁ ପରାଗରେଣୁର ଫଳକଶୀର୍ଷକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ପରାଗଣ କୁହାଯାଏ । ପରାଗରେଣୁର ଚଳନକ୍ଷମତା ନଥ‌ିବାରୁ ବିଭିନ୍ନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ବାହିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା-ବାୟୁ, ଜଳ, କୀଟପତଙ୍ଗ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁ ଆଦି ।
(ii) ପରାଗଣ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର; ଯଥା – (a) ସ୍ଵପରାଗଣ ଓ (b) ପରପରାଗଣ ।
(a) ସ୍ଵପରାଗଣ – ଯଦି ପରାଗରେଣୁ ସେହି ଫୁଲର ଫଳିକାଶୀର୍ଷ ବା ସେହି ଉଭିଦର ଯେକୌଣସି ଫୁଲର ଫଳିକା ଶୀର୍ଷରେ ପଡ଼ି ପରାଗଣ କରେ, ତାହାକୁ ସ୍ଵପରାଗଣ କୁହାଯାଏ ।
ଚିନାବାଦାମ, ଚଣା ଏବଂ ମଟର ଫୁଲରେ ସ୍ଵପରାଗଣ ଦେଖାଯାଏ ।
(b) ପରପରାଗଣ – ଯଦି ପରାଗରେଣୁ ସେହି ଜାତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ଉଦ୍ଭଦର ଫୁଲରେ ଥିବା ଫଳିକା ଶୀର୍ଷରେ ପଡ଼ି ପରାଗଣ କରେ ତେବେ ତାହାକୁ ପରପରାଗଣ କୁହାଯାଏ ।
ସୋରିଷ, ମନ୍ଦାର, ଖଜୁରୀଫୁଲ ଆଦିରେ ପରପରାଗଣ ଦେଖାଯାଏ ।

Question 6.
ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ସମାୟନ କିପରି ହୋଇଥାଏ ।
Solution:
(i) ସପ୍ପଖ୍ୟକ ଭରିଦରେ ପ୍ତାକେଶର ତକ୍ତର ଦିମକରେ ରୁଣାମୟ ଥାଏ । ଭ୍ରୂଣାଶୟରେ 1 ଟି ଡିମ୍ବକୋଷ, 2 ଟି ସହାୟକ କୋଷ, 3 ଟି ପାତଳୀ କୋଷ ଏବଂ 2 ଟି ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟିକୋଷ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଥାନ୍ତି ।
(ii) ପରାଗରେଣୁ ଫଳିକା ଶୀର୍ଷରେ ପଡ଼ିବାପରେ 2 ଟି କୋଷ (ନଳୀକା କୋଷ ଓ ଜନନକୋଷ)ରେ ବିଭକ୍ତ ହୁଏ ।
(iii) ନଳୀକା କୋଷରୁ ନଳୀକା ବାହାରି ଶଳାକା ମଧ୍ୟଦେଇ ଡିମ୍ବକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ।

(iv) ଏହି ସମୟରେ ଜନନକୋଷ 2 ଟି ପୁଂଯୁଗ୍ମକରେ ବିଭକ୍ତହୁଏ । ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ଡିମ୍ବକୋଷ ସହିତ ସମାୟନ କରେ ।
(v) ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ଡିମ୍ବକୋଷର ମିଳନକୁ ଦ୍ବିସମାୟନ କୁହାଯାଏ ଫଳରେ ଯୁଗ୍ମଜ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ । ଯୁଗ୍ମଜ ବଢ଼ିଲେ ଭୃଣ ହୁଏ ଓ ଭ୍ରୂଣରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।
(vi) ଅନ୍ୟ ଏକ ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଦୁଇ ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି କୋଷ ସହିତ ମିଳିତହୋଇ ଭ୍ରୂଣପୋଷ ହୁଏ । ଏହି ଭୃଣପୋଷ ଯୁଗ୍ମଜକୁ ବଢ଼ି ଭୃଣ ହେବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଦ୍ବିସମାୟନ ପରେ ଡିମ୍ବକଟି ମଞ୍ଜିରେ ଓ ଡିମ୍ବାଶୟଟି ବଢ଼ି ଫଳଟିଏ ଜାତହୁଏ ।

Question 7.
‘କ’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଥ‌ିବା ଶବ୍ଦ ସହ ‘ଖ’ ସ୍ତମ୍ଭର ଉପଯୁକ୍ତ ଶବ୍ଦ ମିଳାଅ ।
Solution:

Question 8.
କେଇଟି ଠିକ (✓) ଚିହ୍ନ ଦେଇ ଦର୍ଶାଅ ।
(କ) ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦର ଜନନ ଅଙ୍ଗ ଫୁଲ ଅଟେ ।
(ଖ) ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକର ମିଳନକୁ ପରାଗଣ କୁହାଯାଏ ।
(ଗ) ଅମରପୋଇର ପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗ କାଣ୍ଡ ଅଟେ ।
(ଘ) ଚଳରେଣୁ ଦ୍ଵାରା କେତେକ ଅପୁଷ୍ପକ ଉଭିଦର ବଂଶବିସ୍ତାର ହୋଇଥାଏ ।
(ତ) ବଂଶବିସ୍ତାର ହୋଇଥାଏ ।
Solution:
(କ) (✓)
(ଘ) (✓)
(ତ) (✓)

Question 9.
ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଉଭିଦମାନଙ୍କର ବଂଶ ବିସ୍ତାର କିପରି ହୋଇଥାଏ ?
Solution:

Question 10.
ଅଙ୍ଗୀୟ ଓ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ଉଭିଦଟିକୁ କିପରି ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି ?
Solution:

• ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ଉଲିଦକ୍ମି ଦ୍ବଂଶ ହବିବେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥା’ ନ୍ତି |
• ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଗଛଗୁଡ଼ିକ ମାତୃଗଛର ସମରୂପୀ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ଶୀଘ୍ର ଗଛଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ମଞ୍ଜି ସୃଷ୍ଟି କରୁନଥ‌ିବା ଗଛଗୁଡ଼ିକର ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ବଂଶବିସ୍ତାର ହୋଇଥାଏ ।

ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ –

• କିକାଯ କନନ ଉକିଦକୁ ଦଂଶ ଦ୍ଵଦିରେ ସାପ୍ତାମ୍ୟ କରିଥା’ ନ୍ତି |
• ଏହି ଜନନରେ ମଞ୍ଜି ଓ ଫଳ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଭପକ୍ତମ :

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ନିଜପରି ଜୀବ ସୃଷ୍ଟି କରି ଥାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ପ୍ରଜନନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଜୀବଜଗତର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ।
• ବଂଶରକ୍ଷା ଓ ବଂଶବୃଦ୍ଧି ପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଭିଦମାନଙ୍କର ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ ।
• ଉଭିଦମାନେ ସାଧାରଣତଃ ତିନୋଟି ଉପାୟରେ ଜନନ କରି ବଂଶବିସ୍ତାର କରିଥାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା (a) ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ, (b) ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ ଓ (c) ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ।

→ ବଂଶବିସ୍ତାର ପ୍ରକ୍ରିୟା :

• କେତେକ ଉଭିଦର ପତ୍ର, ମୂଳ ବା କାଣ୍ଡର କୌଣସି ଅଂଶରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଅଙ୍ଗୀୟ
• ଅଦାର କାଣ୍ଡ ମାଟିତଳେ ଥାଏ । ଏହା ଖାଦ୍ୟ ସଂରକ୍ଷଣ କରେ ଓ ବଂଶ ବିସ୍ତାରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦ (ଧାନ)ରେ ଫୁଲ ଧରେ, ସେଥୁରୁ ଫଳ ଓ ମଞ୍ଜି ମିଳେ । ଏହା ବଂଶ ବିସ୍ତାରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ବର୍ଷା ମାସରେ ଧାନ ରୁଆ ହୁଏ, ଆଶ୍ଵିନ ମାସରେ ଧାନ ଫୁଲ ଧରେ ଏବଂ ପୌଷମାସରେ ଧାନ ପାଚିଲେ କଟାହୋଇ ଅମଳ ହୁଏ ।
• ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ଫୁଲ ହେଉଛି ପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗ । ଫୁଲଦ୍ଵାରା ଉଭିଦର ଲିଙ୍ଗୀୟଜନନ ହୁଏ । କେତେକ ଫୁଲ ଉଭୟ ଲିଙ୍ଗୀ; ଯଥା-ମନ୍ଦାର ଫୁଲ । ଏଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ଫୁଲର ପୁଂକେଶର ଓ ଗର୍ଭକେଶର ଉଭୟ ଥାଏ ।
• ଆଉ କେତେକ ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭିଦ ଏକଲିଙ୍ଗୀ; ଯଥା – କଖାରୁ ଫୁଲ । କେତେକରେ କେବଳ ପୁଂକେଶର ଓ ଅନ୍ୟରେ ଗର୍ଭକେଶର ରହିଥାଏ ।
• ପୁଂକେଶରରୁ ମିଳୁଥିବା ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ଗର୍ଭକେଶରରେ ଥିବା ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ଧକର ମିଳନରେ ସମାୟନ ଘଟେ । ଏହା ହେଉଛି ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନର ମୂଳଭିତ୍ତି ।
• କେତେକ ଉଭିଦ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଅଙ୍ଗୀୟ ଓ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟକେତେକ ବିଶେଷ ଉପାୟରେ ବଂଶବିସ୍ତାର କରିଥା’ନ୍ତି । ତାହାକୁ ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ କହନ୍ତି । ଏଠାରେ ଜନନ କୋଷର ମିଳନ ନଘଟି ରେଣୁ ଭଳି କେତେକ ବିଶେଷ ଅଙ୍ଗଦ୍ଵାରା ବଂଶବିସ୍ତାର ହୁଏ ।

→ ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ :

• ଉଭିଦର ପତ୍ର, ମୂଳ ବା କାଣ୍ଡ ଆଦି ଅଙ୍ଗରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ଜାତ ହେଲେ ତା’କୁ ଅଙ୍ଗୀୟ ଜନନ କହନ୍ତି ।
• ଅମରପୋଇ ପତ୍ର ଧାରରେ ଥ‌ିବା ଦନ୍ତୁରିତ ଅଂଶ ଓଦାମାଟି ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ସେଥୁରୁ ଏକ ନୂତନ ଗଛ ଜାତ ହୋଇଥାଏ । ଅମରପୋଇ ପତ୍ରର ମୁକୁଳ ତାହାର ଅଗ୍ରଭାଗରେ ଥାଏ ।
• କନ୍ଦମୂଳ, ଡାଲିଆ ଓ ଶତମୂଳୀ ଆଦି ଗଛର ମୂଳରୁ ନୂତନ ଗଛ ବା ଲତା ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଅଦା, ଆଳୁ, ହଳଦୀ, ପିଆଜ ଆଦି ଉଭିଦର ଭୂନିମ୍ନସ୍ଥ କାଣ୍ଡରୁ ନୂତନ ଗଛ ଜାତ ହୁଏ ।
• ଗୋଲାପ, ମଲିପ୍ଲାଣ୍ଟ, ଚମ୍ପାଡାଳ ଆଦି ଗଛର କାଣ୍ଡକୁ କାଟି ଓଦା ମାଟିରେ ପୋତିଲେ ସେଥିରୁ ଚେର ବାହାରି ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗଛରେ ପରିଣତ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପୁନରୁଭବନ କୁହାଯାଏ ।
• ଅନେକ ଅପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦ ଅଛନ୍ତି, ଏମାନଙ୍କୁ ଖାଲି ଆଖ‌ିରେ ଦେଖ୍ ହୁଏ ନାହିଁ ଓ ଏମାନଙ୍କର ଶରୀରରେ କାଣ୍ଡ, ପତ୍ର ବା ମୂଳ ନ ଥାଏ । ଏମାନେ ବିଖଣ୍ଡନ ଦ୍ବାରା ବଂଶବିସ୍ତାର କରିଥା’ନ୍ତି ।
• ସ୍ପାଇରୋଗାଇରା ନାମକ ଶୈବାଳ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ରିକ୍‌ସିଆ ନାମକ ଅପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦର ଥାଲସ୍ ବିଖଣ୍ଡିତ ହୋଇ ନୂତନ ଉଦ୍ଭଦରେ ପରିଣତ ହୁଅନ୍ତି । ଏହାକୁ ବିଖଣ୍ଡନ କୁହାଯାଏ ।
• କଲମୀକରଣ ଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ ନୂତନଗଛ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଉଛି, ଏପରିସ୍ଥଳେ ମାତୃଗଛର ଗୁଣ ଅପରିବର୍ତିତ ରହିଥାଏ ।
• ଇଷ୍ଟ ନାମକ କବକରେ ମାତୃକୋଷରୁ ଜାତ ଅପତ୍ୟକୋଷ କଳିକା ଆକାରରେ କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧିପାଇ ମାତୃକୋଷଠାରୁ ବିଛିନ୍ନ ହୋଇ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଇଷ୍ଟକୋଷରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ଏହାକୁ କଳିକନ କୁହାଯାଏ ।

→ ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ :

• ଜନନ କୋଷର ମିଳନ ନ ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ଏକକ ଗୁଡ଼ିକୁ ରେଣୁ କହନ୍ତି ।
• ରେଣୁଗୁଡ଼ିକ ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର, ହାଲୁକା ଓ ଖାଲି ଆଖୁକୁ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ, ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପିଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦରେ ଅସଂଖ୍ୟ
• ରେଣୁଗୁଡ଼ିକ ଚଳନକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଚଳରେଣୁ କହନ୍ତି । ଅନେକ କବକ ଓ ଶୈବାଳ (ୟୁଲୋଥିକ୍‌ ) ଚଳରେଣୁଦ୍ଵାରା ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରିଥା’ନ୍ତି । ଏଗୁଡ଼ିକ ରେଣୁ ପେଟୀରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥା’ନ୍ତି ।
• ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ ପରି କେତେକ କବକ ବାହ୍ୟରେଣୁ (କୋନିଡ଼ିଆ) ଦ୍ଵାରା ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ବଂଶ ଜୀବାଣୁ ଓ କେତେକ ଏକକୋଷୀ ଶୈବାଳ ଆଦି ଜୀବରେ କୋଷର ବିଭଞ୍ଜନ ଦ୍ବାରା ନୂତନ ଉଭିଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏମାନଙ୍କ ନ୍ୟଶି କୋଶ କାରକ ହୁଲ ସମାନ ଭାବରେ ବିଭକ୍ତ ହେବାବାରା ସେଥିରୁ ଭୁଲଟି ନୂତନ ମିଳେ ।
  • ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପିଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭଦ ରେଣୁଦ୍ଵାରା; କବକ ଓ ଶୈବାଳ ୟୁଲୋଥିକ୍‌ ଚଳରେଣୁଦ୍ଵାରା; ପେନ୍‌ସିଲିୟମ୍ ଜାତୀୟ କବକ ବାହ୍ୟରେଣୁ କୋନିଡ଼ିଆ ଦ୍ବାରା ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରନ୍ତି ।

→ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ :

• ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନର ଏକକକୁ ଯୁଗ୍ମକ କୁହାଯାଏ । ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀଯୁଗ୍ଧକର ମିଳନରୁ ଯୁଗ୍ମଜ (Zygote)ଗଠିତ ହୁଏ ।
• ଥାଏ କିନ୍ତୁ ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ଅଙ୍ଗୀୟ ଓ ଲିଙ୍ଗୀୟ ଜନନ ମାତ୍ର କେତେଥର ହୋଇଥାଏ ।
  
• ଫୁଲ ସପୁଷ୍ପକ ଉଭିଦର ଏକ ବିଶେଷ ଅଙ୍ଗ କାରଣ ଏଥିରେ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗ ରହିଥାଏ ।
• ପୁରଷ ପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗକୁ ପୁଂକେଶର ଓ ସ୍ତ୍ରୀପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗକୁ ଗର୍ଭକେଶର କୁହାଯାଏ ।
• ଯେଉଁ ଫୁଲରେ ଦୁଇଟି ପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗ ନଥାଇ ଗୋଟିଏ ଥାଏ, ସେହି ଫୁଲଗୁଡ଼ିକୁ ଏକଲିଙ୍ଗୀ ଫୁଲ କହନ୍ତି; ଯଥା – , କାକୁଡ଼ି, ଜହ୍ନି ଆଦି ।
• ଦୁଇଟି ଯାକ ପ୍ରଜନନ ଅଙ୍ଗ ଗୋଟିଏ ଫୁଲରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ସେପରି ଫୁଲକୁ ଉଭୟଲିଙ୍ଗୀ ବା ଦ୍ବିଲିଙ୍ଗୀ ଫୁଲ କହନ୍ତି; ଯଥା— ସୋରିଷ, ମନ୍ଦାର ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଫୁଲ କଖାରୁ ଗଛରେ ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବାରୁ ଏହାକୁ ଏକବାସୀ ଉଭିଦ କୁହାଯାଏ ।
• ଖଜୁରୀ ଓ ତାଳଗଛରେ କେବଳ ଅଣ୍ଡିରା ଫୁଲ ବା ମାଈଫୁଲ ହେଉଥିବାର ଦେଖାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଦ୍ବିବାସୀ ଉଭିଦ କୁହାଯାଏ ।
  
• ପୁଂ କେଶର ପରାଗ ଦଣ୍ଡ (Filaments) ବା କେଶର ଧାରିକା ଓ ପରାଗପେଟି (Anthers)କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ପରାଗପେଟି ମଧ୍ୟରେ ପରାଗରେଣୁ (pollen grains) ରହିଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ ପୁଂ ଯୁଗ୍ମକ ।
• ଗର୍ଭକେଶର ଫଳିକାଶୀର୍ଷ (Stigma), ଶଳାକା ଓ ଗର୍ଭାଶୟ ବା ଡିମ୍ବାଶୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ଡିମ୍ବାଶୟରେ ଡିମ୍ବକ ମଧ୍ୟରେ ଡିମ୍ବାଣୁ (ovum) ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକ (Female gamete) ବା ‘ଡିମ୍ବ’ ।

→ ପରାଗଣ :

• ପରାଗରେଣୁର ପରାଗପେଟୀରୁ ଗର୍ଭଶୀର୍ଷ ବା ଫଳିକା ଶୀର୍ଷକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପରାଗଣ (Pollination) କୁହାଯାଏ ।
• ପରାଗଣ ଦୁଇପ୍ରକାରର ; ଯଥା ସ୍ଵପରାଗଣ (Self Pollination) ଏବଂ ପରପରାଗ- Pollination) ।
• ଯଦି ପରାଗରେଣୁ ସେହି ଫୁଲର ଫଳିକା ଶୀର୍ଷ ବା ସେହି ଉଭିଦର ଯେକୌଣସି ଫୁଳ ପରାଗଣ କରେ, ତାହାକୁ ସ୍ଵପରାଗଣ କୁହାଯାଏ ।
• ଯଦି ପରାଗରେଣୁ ସେହି ଜାତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ଉଭିଦର ଫୁଲରେ ଥ‌ିବା ଫଳିକା ଶୀର୍ଷରେ ପଡ଼ି ପରାଗଣ କରେ ତେବେ ତାହାକୁ ପରପରାଗଣ କୁହାଯାଏ । ମନ୍ଦାର, ଖଜୁରୀ, ଦୁଦୁରା, ସୋରିଷ ଫୁଲରେ ପରପରାଗଣ ଦେଖାଯାଏ ।
• ପରାଗରେଣୁର ଚଳନ କ୍ଷମତା ନ ଥିବାରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁ, ଜଳ, କୀଟପତଙ୍ଗ ଓ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ପ୍ରକାରର ଫୁଲ ଫଳ ଏହାଦ୍ବାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ ।
• ପ୍ରକୃତି ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛି ଯେ ସ୍ବ-ପରାଗଣ ଅପେକ୍ଷା ପର-ପରାଗଣ ଅଧିକାଂଶ ଫୁଲରେ ଦେଖାଯାଏ ।

→ ସମାୟନ :

• ପଦ୍ମଗଲ ଉଦ୍ଭିଦରେ ପାକେଶର ବକ୍ତୃତ ତିମିକରେ ଜଣାଣମ ଥାଏ । ଭ୍ରୂଣାଶୟରେ 1 ଟି ଡିମ୍ବକୋଷ, 2 ଟି ସହାୟକ କୋଷ, 3 ଟି ପାତଳୀ କୋଷ ଏବଂ 2 ଟି ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟିକୋଷ ଯୋଡ଼ି
• ପରାଗରେଣୁ ଫଳିକା ଶୀର୍ଷରେ ପଡ଼ିବାପରେ 2 ଟି କୋଷ ( ନଳୀ ବା କୋଷ ଓ ଜନନକୋଷ)ରେ ବିଭକ୍ତ ହୁଏ ।
• ନଳୀକା କୋଷରୁ ନଳୀକା ବାହାରି ଶଳାକା ମଧ୍ୟଦେଇ ଡିମ୍ବକ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ।
  
• ଏହି ସମୟରେ ଜନନକୋଷ 2 ଟି ପୁଂଯୁଗ୍ମକରେ ବିଭକ୍ତ ହୁଏ । ସେଥୁରୁ ଗୋଟିଏ ଡିମ୍ବକୋଷ ସହିତ ସମାୟନ କରେ ।
• ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଓ ଡିମ୍ବକୋଷର ମିଳନକୁ ଦ୍ବିସମାୟନ କୁହାଯାଏ, ଫଳରେ ଯୁଗ୍ମଜ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ । ଯୁଗ୍ମଜ ବଢ଼ିଲେ ଭୃଣ ହୁଏ ଓ ଭ୍ରୂଣରୁ ନୂତନ ଉଭିଦ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ।
• ଅନ୍ୟ ଏକ ପୁଂଯୁଗ୍ମକ ଦୁଇ ମେରୁ ନ୍ୟଷ୍ଟି କୋଷ ସହିତ ମିଳିତହୋଇ ଭ୍ରୂଣପୋଷ ହୁଏ । ଏହି ଭ୍ରୂଣପୋଷ ଯୁଗ୍ମଜକୁ ବଢ଼ି ଭୃଣ ହେବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟକରେ । ଦ୍ଧିସମାୟନ ପରେ ଡିମ୍ବକଟି ମଞ୍ଜିରେ ଓ ଡିମ୍ବାଶୟଟି ବଢ଼ି ଫଳଟିଏ ଜାତହୁଏ ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା:

• ସବୁ ଜୀବ ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରିଥାନ୍ତି ।
• ଉଭିଦମାନେ ଅଙ୍ଗୀୟ, ଅଲିଙ୍ଗୀ, ଲିଙ୍ଗୀୟଜନନ ଦ୍ବାରା ବଂଶବିସ୍ତାର କରନ୍ତି ।
• ପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭିଦ ବିଖଣ୍ଡନ, କଳିକନଦ୍ୱାରା ଅଙ୍ଗୀୟଜନନ କରୁଥିବାବେଳେ ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦମାନେ କାଣ୍ଡ, ମୂଳ ଓ ପତ୍ର ଅନାୟକାନନ କରନ୍ତି ।
• ଅପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭଦରେ ଚଳରେଣୁ ଓ ବାହ୍ୟରେଣୁ ଦ୍ଵାରା ଅଲିଙ୍ଗୀ ଜନନ ହୋଇଥାଏ ।