Prasanna

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Math Solutions Chapter 6 Complex Numbers and Quadratic Equations Ex 6(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Math Solutions Chapter 6 Complex Numbers and Quadratic Equations Exercise 6(a)

Question 1.
Multiply (2√-3 + 3√-2) by (4√-3 – 5√-2)
Solution:
(2√-3 + 3√-2) by (4√-3 – 5√-2)
= (2√3i + 3√2i) (4√3i – 5√2i)
= i² (2√3 + 3√2) (4√3 – 5√2)
= – 1(24 – 10√6 + 12√6 – 30)
= – 1(- 6 + 2√6) = 6 – 2√6

Question 2.
Multiply (3√-7 – 5√-2) (3√-2 + 5√-2)
Solution:
(3√-7 – 5√-2) (3√-2 + 5√-2)
= (3√7i – 5√-2i) (3√2i + 5√2i)
= i² (3√7- 5√2) (3√2 + 5√2)
= (- 1)8√2(3√7 – 5√2 )
= – 24√14 + 80

Question 3.
Multiply (√-1 +√-1) (a – b√-1)
Solution:
(√-1 +√-1) (a – b√-1)
= (i + i) (a – bi) = 2i(a – bi)
= 2ai – 2bi² = 2ai + 2b

Question 4.
Multiply (x – \(\frac{1+\sqrt{-3}}{2}\)) (x – \(\frac{1-\sqrt{3}}{2}\))
Solution:
(x – \(\frac{1+\sqrt{-3}}{2}\)) (x – \(\frac{1-\sqrt{3}}{2}\))
= (x + \(\frac{-1-i \sqrt{3}}{2}\)) (x + \(\frac{-1+i \sqrt{3}}{2}\))
= (x + ω) (x + ω²) = x² + ω²x + ωx + ω³
= x² + x (ω ² + ω) + 1 = x² –  x + 1

Question 5.
Express with rational denominator. \(\frac{1}{3-\sqrt{-2}}\)
Solution:
\(\begin{aligned}
& \frac{1}{3-\sqrt{-2}}=\frac{1}{3-\sqrt{2} \mathrm{i}}=\frac{3+\sqrt{2} \mathrm{i}}{(3-\sqrt{2} \mathrm{i})(3+\sqrt{2} \mathrm{i})} \\
& =\frac{3+\sqrt{2} \mathrm{i}}{9-2 \mathrm{i}^2}=\frac{3+\sqrt{2} \mathrm{i}}{9+2}=\frac{3+\mathrm{i} \sqrt{2}}{11}
\end{aligned}\)

Question 6.
\(\frac{3 \sqrt{-2}+2(-5)}{3 \sqrt{-2}-2 \sqrt{-2}}\)
Solution:

Question 7.
\(\frac{3+2 \sqrt{-1}}{2-5 \sqrt{-1}}+\frac{3-2 \sqrt{-1}}{2+5 \sqrt{-1}}\)
Solution:

Question 8.
\(\frac{a+x \sqrt{-1}}{a-x \sqrt{-1}}-\frac{a-x \sqrt{-1}}{a+x \sqrt{-1}}\)
Solution:

Question 9.
\(\frac{(x+\sqrt{-1})^2}{x-\sqrt{-1}}-\frac{\left(x-\sqrt{-1^2}\right)}{x+\sqrt{-1}}\)
Solution:

Question 10.
\(\frac{(a+\sqrt{-1})^3-(a-\sqrt{-1})^3}{(a+\sqrt{-1})^2-(a-\sqrt{-1})^2}\)
Solution:

Question 11.
Find the value of (- i)⁴ⁿ⁺³; when n is positive.
Solution:
(- i)⁴ⁿ⁺³
= (-i⁴ⁿ) (-i)³ = 1(- i³) = – (-i) = i

Question 12.
Find the square root of (a + 40i) + \(\sqrt{9-40 \sqrt{-i}}\)
Solution:

Question 13.
Express in the form of a + ib:
(i) \(\frac{3+5 i}{2-3 i}\)
Solution:

(ii) \(\frac{\sqrt{3}-i \sqrt{2}}{2 \sqrt{3}-i \sqrt{3}}\)
Solution

(iii) \(\frac{(\mathrm{I}+\mathrm{i})^2}{3-\mathrm{i}}\)
Solution:

(iv) \(\frac{(a+i b)^3}{a-i b}-\frac{(a-i b)^3}{a+i b}\)
Solution:

(v) \(\frac{1+i}{1-i}\)
Solution:
\(\frac{1+i}{1-i}\) = \(\frac{(1+i)^2}{2}=\frac{1-1+2 i}{2}\)
= i = 0 + i

Question 14.
Express the following points geometrically in the Argand plane.
(i) 1
Solution:
1 = 1 + i0 = (1, 0)

(ii) 3i
Solution:
3i = 0 + 3i = (0, 3)

(iii) – 2
Solution:
– 2 = – 2 + i0 = (- 2, 0)

(iv) 3 + 2i
Solution:
3 + 2i = (3, 2)

(v) – 3 + i
Solution:
– 3 + i = (- 3, 1)

(vi) 1-i
Solution:
1 – i = (1, – 1)

Question 15.
Show that the following numbers are equidistant from the origin:
√2 +i, 1 + i√2, i√3
Solution:
|√2 + i| = \(\sqrt{(\sqrt{2})^2+1^2}\) = √3
|1 + i√2| = \(\sqrt{1^2+(\sqrt{2})^2}\) = √3
and |i√3| = √3
∴ The points are equidistant from the origin.

Question 16.
Express each of the above complex numbers in the polar form.
Solution:

Question 17.
If 1, ω, ω² are the three cube roots of unity, prove that (1 + ω²)⁴ = ω
Solution:
L.H.S. = (1 + ω²)⁴ = (- ω)⁴ = ω⁴
= ω³ .ω = 1. ω = ω
= R.H.S. (Proved)

Question 18.
(1 – ω+ ω² ) (1 + ω – ω² ) = 4
Solution:
L.H.S. = (1 – ω+ ω² ) (1 + ω – ω² )
= (- ω – ω )(- ω² – ω² ) (∴ 1 + ω + ω² = 0)
= (- 2ω² – 2ω²) = 4ω³ = 4 = R.H.S.

Question 19.
(1 – ω) (1 – ω)² (1 – ω⁴) (1 – ω⁵) = 9
Solution:
L.H.S. =
(1 – ω) (1 – ω)² (1 – ω⁴) (1 – ω⁵)
= (1 – ω) (1 – ω²) (1 – ω) (1 – ω²)
= (1 – ω)² (1 – ω²)²
= {(1 – ω) (1 – ω²)}²
= (1 – ω² – ω + ω³)²
= {3 – (ω² + ω + 1)}²
= (3)² = 9 = R.H.S.

Question 20.
(2 + 5ω + 2ω² )⁶ = (2 + 2ω + 5ω² )⁶ =729
Solution:
L.H.S. = (2 + 5ω + 2ω² )⁶
(2 + 2ω² + 5ω)⁶ = {2(1 + ω² ) + 5ω}⁶
(- 2ω + 5ω)⁶ = (3ω)⁶ = 729ω⁶ = 729
Again, (2 + 2ω + 5ω² )⁶
= {2(1 + ω) + 5ω² )⁶
= (- 2ω² + 5ω² )⁶ = (3ω²)⁶
= 729ω¹² =729
∴ (2 + 5ω + 2ω² )⁶ = (2 + 2ω + 5ω² )⁶ =729

Question 21.
(1 – ω + ω² ) (1 – ω² + ω⁴) (1 – ω⁴ +ω²)  ….to 2n factors = 2²ⁿ
Solution:
L.H.S. = (1 – ω + ω² ) (1 – ω² + ω⁴) (1 – ω⁴ +ω²)  ….to 2n factors = 2²ⁿ
= (- ω – ω) (1 – ω² + ω) (1 – ω + ω² )  ….to 2n factors = 2²ⁿ
= (- 2ω) (- ω² – ω² ) (- ω – ω)  ….to 2n factors = 2²ⁿ
= [(- 2ω)(- 2ω) … to n factors] × [(- 2ω²)(- 2ω²) …. to n factors]
= (- 2ω)ⁿ × (- 2ω²)ⁿ = (4ω³)ⁿ = 4ⁿ = 2²ⁿ
R.H.S. (Proved)

Question 22.
Prove that x³ + y³ + z³– 3xyz
= (x + y + z) (x + ωy + ω²z) (x + yω² + zω)
Solution:
R.H.S. = (x + y + z) (x + ωy + ω²z) (x + yω² + zω)
= (x + y + z) (x + xyω² + zxω + xyω + y²ω³+ yz ω2 + zxω² + yzω⁴ + z²ω³)
= (x + y + z) [x² + y² + z² + xy (ω² + ω) +yz (ω² + ω) + zx(ω² + ω)]
= (x + y + z) (x² + y² + z² – xy – yz – zx)
= x³ + y³ + z³ – 3xyz = L.H.S. (Proved)

Question 23.
If x = a + b, y = aω + b ω², z = aω² + bω show that
(1) xyz = a³ + b³
Solution:
L.H.S. = xyz
= (a + b) (a ω + b ω²) (a ω² + b ω)
= (a + b) (a² ω³ + ab ω² + ab ω⁴ + b² ω³)
= (a + b) {a² + b² + ab(ω² + ω)}
= (a + b) (a² – ab + b²) = a³ + b³ = R.H.S. (Proved)

(2) x² + y² + z² = 6ab
Solution:
L.H.S. = x² + y² + z²
= (a + b)² + (a ω + b ω²)² (a ω² + b ω)²
= a² + b² + 2ab + a² ω² + b² ω⁴ + 2ab ω³ + a² ω⁴ + b² ω² + 2ab ω³
= a² + a² ω² + a² ω + b² + b² ω + b² ω² + 2ab + 2ab + 2ab
= a²(1 + ω² + ω) + b² (1 + ω + ω²) + 6ab
= 0 + 0 + 6ab = 6ab = R.H.S. (Proved)

(3) x³ + y³ + z³ = 3(a³ + b³)
Solution:
L.H.S. = x³ + y³ + z³
= (a + b)³ + (a ω + b ω²)³ + (aω² + b²)³
= a³ + 3a²b + 3ab² + b³ + a³ ω³ + 3a²b² bω² + 3a ωb² ω⁴ + b³ ω⁶ + a³ ω⁶ + 3a² ω⁴bω + 3a ω²b² ω² + b³ ω³
= a³ + a³ + a³ + b³ + b³ + b³ + 3a²b(1 + ω⁴ + ω⁵) + 3ab² (1 + ω⁵ + ω⁴)
= 3a³ + 3b³ + 0 + 0 = 3 (a³ + b³) = R.H.S. (Proved)

Question 24.
If ax + by + cz = X, cx + by + az = Y, bx + ay + cz = Z
show that (a² + b² + c² – ab – bc- ca) (x² +y² + z² – xy – yz – zx) = X² + Y² + Z² – YZ – ZX – XY
Solution:
L.H.S.
= (a² + b² + c² – ab – bc – ca) (x² + y² + z² – xy – yz – zx)
= (a + b ω + cω²) (a + bω² + cω) (x + yω + zω)² (x + yω² + z ω) (Refer Q.No.22)
= {(a + bω + cω²) (x + yω + zω²)} {(a + bω² + cω) (x + yω² + zω)}
= (ax + ayω + azω² + bx ω + byω² + bzω³ + cxω² + cyω³ + czω⁴) × (ax + ay ω² + azω + bxω² + byω⁴ + bzω³ + cxω + cyω³ + czω²)
= {(ax + cy + bz) + (cx + by + az) ω + (bx + ay + cz) ω²} x (ax + cy + bz) + (cx + by + az) ω + (bx + ay + cz) ω²}
= (X + Yω² + Zω) (X + Yω + Zω²)
= X² + Y² + Z² – XY – YZ – ZX (Refer Q. No. 22)
(Where X = ax + cy + bz.
Y = cx + by + az.
Z = bx + ay + cz).

Odisha State Board Elements of Mathematics Class 11 Solutions CHSE Odisha Chapter 8 Permutations and Combinations Ex 8(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Math Solutions Chapter 8 Permutations and Combinations Exercise 8(a)

Question 1.
What is the total number of functions that can be defined from the set {1, 2} to the set {1, 2, 3}?
Solution:
The total number of functions that can be defined from the set {1, 2} to the set {1, 2, 3} is 3² = 9.

Question 2.
A die of six faces marked with the integers 1, 2, 3, 4, 5, and 6 one on each face is thrown twice in succession, what is the total number of outcomes thus obtained?
Solution:
A die of six faces marked with the integers 1, 2, 3, 4, 5, and 6 one on each face, is thrown twice in succession.
∴ The total number of outcomes is 6² = 36.

Question 3.
Five cities A, B, C, D, and E are connected to each other by straight roads. What is the total number of such roads?
Solution:
Five cities A, B, C, D, and E are connected to each other by straight roads.
∴ The number of such roads is \(\frac{{ }^5 \mathrm{P}_2}{2 !}\) = 10

Question 4.
What is the total number of different diagonals of a given pentagon?
Solution:
The total number of different diagonals of a given pentagon is
\(\frac{{ }^5 \mathrm{P}_2}{2 !}\) – 5 = 10 – 5 = 5

Question 5.
There are two routes joining city A to city B and three routes joining B to city C. In how many ways can a person perform a journey from A to C?
Solution:
There are two routes joining city A to city B and three routes joining B to city C.
∴ By the fundamental principle of counting, the total number of journeys in which a person can perform from A to C is 2 × 3 = 6.

Question 6.
How many different four-lettered words can be formed by using the four letters a, b, c, and d, while the letters can be repeated?
Solution:
The number of different words that can be formed by using the four letters a, b, c, and d, while the letters can be repeated is 4⁴ = 256.

Question 7.
What is the sum of all three-digit numbers formed by using the digits 1, 2, and 3?
Solution:
The 3-digit numbers that can be formed by using the digits 1, 2, and 3 are 123, 132, 213, 231, 312, and 321.
∴ Their sum = 1332.

Question 8.
How many different words with two letters can be formed by using the letters of the word JUNGLE, each containing one vowel and one consonant?
Solution:
The word ‘Jungle’ contains 2 vowels and 4 consonants. Each word contains one vowel and one consonant.
The number of different words formed.
2 × ⁴P₁ × ²P₁ = 2 × 4 × 2 = 16

Question 9.
There are four doors leading to the inside of a cinema hall. In how many ways can a person enter into it and come out?
Solution:
There are four doors leading to the inside of a cinema hall. A person can enter into it and come out in 4² = 16 different ways. (By the principle of counting.)

Odisha State Board Elements of Mathematics Class 11 Solutions CHSE Odisha Chapter 5 Principles Of Mathematical Induction Ex 5 Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Math Solutions Chapter 5 Principles Of Mathematical Induction Exercise 5

Prove the following by induction.

Question 1.
1 + 2 + 3 + …… + n = \(\frac{n(n+1)}{2}\)
Solution:
Let p_n be the given statement

Question 2.
1² + 2² + …… + n² = \(\frac{n(n+1)(2 n+1)}{6}\)
Solution:
Let p_n be the given statement
when n = 1
1² =1 = \(\frac{1(1+1)(2 \times 1+1)}{6}\)
P₁ is true
Let P_k be true.
i.e. 1² + 2² + … + k² = \(\frac{k(k+1)(2 k+1)}{6}\)
we shall prove P_k + 1 is true i.e., 1² + 2² + … + k² + (k + 1)²
\(=\frac{(k+1)(k+2)(2 k+3)}{6}\)

∴ P_k+1 is true
∴ P_n is true of all values of n∈N.

Question 3.
1 + r + r²+ …. + rⁿ = \(\frac{r^{n+1}-1}{r-1}\)
Solution:
Let P_n be the given statement

Question 4.
5ⁿ – 1 is divisible by 4.
Solution:
Let P_n = 5ⁿ – 1
When n = 1,
5¹ – 1 = 4 is divisible by 4.
∴ P₁, is true.
Let P_k be true i.e.,
5^k – 1 is divisible by 4.
Let 5^k+1 – 1 = 4m, me Z
Now 5k + 1 – 1 = 5^k. 5 – 5 + 4
= 5 (5^k – 1) + 4
= 5 × 4m + 4 = 4 (5m + 1)
which is divisible by 4.
∴ P_k+1 is true.
∴ P_n is true for all values of n ∈ N

Question 5.
7²ⁿ + 2^3n-3  3^n-1 is divisible by 25 for any natural number n > 1.
Solution:
Let 7²ⁿ + 2^3n-3 . 3^n-1
when n = 1, 7¹ + 2⁰ . 3⁰ ⇒ 49 + 1 = 50
which is divisible by 25.
∴ P₁ is true. Let P_k be true.
i.e., 72^k + 2^3k-3 3^k-1 is divisible by 35
Now \(7^{2 \overline{k+1}}+2^{3 \overline{k+1}-3} 3^{\overline{k+1}-1}\)
=7^2k+2 + 2^3k. 3^k
= 7^2k. 7² + 2^3k-3 2³. 3^k-1. 3¹
= 7^2k. 49 + 2^3k-3. 3^k-1. 24
= 7^2k (25 + 24) + 24. 2^3k-3. 3^k-1
= 7^2k. 25 + 24 (7^2k + 2^3k-3. 3^k-1)
= 7^2k. 25 + 24 × 25m
Which is divisible by 25 (∵ P_k is true)
∴ P_k+1 is true
∴ P_n is true for all values of n > 1.

Question 6.
7. 5^2n-1 + 23ⁿ⁺¹ is divisible by 17 for every natural number n ≥ 1.
Solution:
Let P_n = 7. 5²ⁿ – 1 + 2³ⁿ⁺¹.
When n = 1, 7.5 + 2⁴ = 35 + 16 = 51
Which is divisible by 17.
P₁, is true.
Let P_k be true i.e., 7.5^2k-1 + 2^3k+1  is divisible by 17.
Let 7.5^2k-1 + 2^3k+1 = 17 m, m ∈ Z
Now, \(7.5^{2 \overline{k+1}-1}+2^{3 \overline{k+1}+1}\)
= 7.5^2k-1 + 2^3k+4
= 7.5^2k-1 . 5² + 2^3k+1 . 2³
= 25. 7. 5^2k-1 + 8. 2^3k+1
= (17 + 8) 7.5^2k-1 + 8. 2^3k+1
= 17. 7. 5^2k-1 + 8 (7. 5^2k-1 + 2^3k+1)
= 17 × 7 × 5^2k-1 + 8 × 17m
Which is divisible by 17.
Hence P_k+1. is true.
∴ P_n is true for all values of n ≥ 1.

Question 7.
4ⁿ⁺¹ + 15n + 14 is divisible by 9 for every natural number n ≥ 0.
Solution:
Let P_n = 4ⁿ⁺¹+ 15 n + 14
when n = 1, 4² + 15 + 14 = 45 is divisible by 9.
∴ P₁ is true. Let P_k be true.
i.e., 4^k+1 + 15k + 14 is divisible by 9.
Now, 4^k+1+1 + 15 (k + 1) + 14
= 4^k+2 + 15k + 29
= 4^k+1. 4 + 60k + 56 – 45k – 27
= 4 (4^k+1 + 15k + 14) – 9 (5k + 3)
Which is divisible by 9.
∴ P_k+1, is true.
∴ P_n is true for all values of n ≥ 0.

Question 8.
3^(2n-1) + 7 is divisible by 9 for every natural number n ≥ 2.
Solution:
Let P_n = 3^2(n-1) + 7
When n = 2. 3² + 7 = 16 is divisible by 8.
∴ P₂ is true.
Let P_k be true.
i.e., 5^2(k-1) + 7 is divisible by 8.
Let 3^2k-2 + 7 = 8m. m ∈ Z.
Now \(3^{2(\overline{k+1}-1)}\) + 7 = 3^2k + 7
= 3^2k-2. 3² + 63 – 56
= 9(3^2k-2 + 7) – 56
= 9 × 8m – 56 = 8 (9m – 7)
Which is divisible by 8.
P_k+1 is true.
P_n is true for all values on n ≥ 2.

Question 9.
5^(2n-4)  – 6n + 32 is divisible by 9 for every natural number n ≥ 5.
Solution:
Let P = 5^2(n-4) – 6n + 32
For n = 5, P₅ = 5² – 6. 5 + 32
= 25 – 30 + 32 = 27
Which is divisible by 9.
Hence P₅ is true.
Let P_k is true.
Let P_k is divisible by 9.
Let P_k = 5^2(k-4) – 6k + 32 = 9., m ≥ Z
5^2k+2 = 576 m + 24k  + 25 … (1)
we shall prove that P_k+1 is true.
Now 5^2(K+1)+2 – 24(k+1) – 25
= 5² (5^2k+2) – 24k – 24 – 25
= 5²[576m + 24k + 25] – 24k – 24 – 25
= 25 × 576 m + 25 × 24k + 25 × 25 – 24k – 24 – 25
= 25 × 576 m + 576 k + 576
= 576 [25 m + k + 1]
which is divisible by 576
∴ P_k+1 is true.
So by the method of induction P_n is true for all n.
i.e., 5²ⁿ⁺²  – 24n – 25 is divisible by 576 for all n ∈ N.
Hence P_k+1 is true.
So by methods of induction P_n is true.
i.e., 5²ⁿ⁺² – 24n – 25 is divisible by 576 for all n.

Question 10.
\(\frac{1}{1.2}+\frac{1}{2.3}+\ldots+\frac{1}{n(n+1)}=\frac{n}{n+1}\)
Solution:
when n = 1,

Question 11.
1.3 + 2.4 + 3.5 + …….. + n(n + 2) = \(\frac{n(n+1)(2 n+7)}{6}\)
Solution:
when n = 1,
we have 1.3 = 3 = \(\frac{3 \times 6}{6}\)
\(=\frac{1 \times 2 \times 9}{6}=\frac{1(1+1)(2 \times 1+7)}{6}\)

Question 12.
xⁿ – yⁿ = (x – y)(x^n-1 + x^n-2 y + … + xy^n-2 + y^n-1); x, y ∈ R [Hint : Write xⁿ⁺¹ – yⁿ⁺¹ = x(xⁿ – yⁿ) + yⁿ(x – y)]
Solution:
Let p(n) is
xⁿ – yⁿ = (x – y)(x^n-1 + x^n-2 y + … + xy^n-2 + y^n-1); x, y ∈ R
Step – 1:
For n = 2
x² – y² = (x – y) (x + y) (True)
∴ P(1) is true.
Step – 2:
Let P(k) is true.
i.e., x^k – y^k = (x – y)(x^k-1 + x^k-2y + … +xy^k-2 + y^k-1)
Step – 3:
Let us prove P_k+1 is true.
i.e., x^k+1 – y^k+1 = (x – y) (x^k + x^k-1y + … (xy^k-1 + y^k)
L.H.S. = x^k+1 – y^k+1
= x^k+1 – xy^k + xy^k – y^k+1
= x(x^k – y^k) + y^k (x – y)
= x(x – y)(x^k-1 + x^k-2 y + … + xy^k-2 + y^k-1) + y^k(x – y) [by (1)]
= (x – y) [x^k + x^k-1 y + … + xy^k-2 + xy^k-1 + y^k]
= R.H.S.
∴ P_(k+1) is true.
Step – 4:
By Principle Of Mathematical Induction P(n) is true for all n ∈ N.

Question 13.
1 + 3 + 5 + ……. +(2n – 1) = n²
Solution:
Let P(n) is : 1 + 3 + 5 + ……. +(2n – 1) = n².
Step – 1:
For n = 2
L.H.S. = 1 + 3 = 4 = 2² (R.H.S)
∴ P(1) is true.
Step – 2:
Let P(k) is true.
i.e., 1 + 3 + 5 … + (2k – 1) = k² …(1)
Step – 3:
We will prove that P(k + 1) is true
i.e., we want to prove.
1+ 3 + 5 + … + (2k – 1) + (2k + 1) = (k + 1)²
L.H.S. = 1 + 3 + 5 + … + (2k – 1) + (2k + 1)
= k² + 2k + 1          [By – (1)]
= (k + 1)² = R.H.S.
Step – 4:
By the Principle of Mathematical Induction P(n) is true for all n.
i.e., 1 + 3 + 5 ….+ (2n – 1) = n²

Question 14.
n > n; n is a natural number.
Solution:
Let P(n) is 2ⁿ > n
Step – 1:
2¹ > 1 (True)
∴ P(1) is true.
Step – 2:
Let P(k) is true.
⇒ 2^k > k
Step – 3:
We shall prove that P(k + 1) is true
i.e., 2^k+1 > k + 1
Now 2^k+1 = 2.2k > 2k ≥ k + 1 for k ∈ N.
∴ 2^k+1 > k + 1
⇒ P(k + 1) is true.
Step – 4:
By the Principle of Mathematical Induction P(n) is true for all n.
i.e., 2ⁿ > n for n ∈ N

Question 15.
(1, 2, 3 … n)³  > 8 (1³ + 2³ + 3³ + … + n³), for n > 3.
Solution:
Let P(n) is
(1, 2, 3 … n)³  > 8 (1³ + 2³ + 3³ + … + n³), for n > 3.
Step – 1:
For n = 4
(1. 2. 3. 4)³ = 24³ = 13824
8(1³+ 2³ + 3³ + 4³) = 808
∴ (1. 2 . 3 . 4)³ > 8(1³ + 2³ + 3³ + 4³)
∴ P(4) is true.
Step- 2:
Let P(k) is true.
(1. 2. 3…….k)³ > 8(1³ + 2³ + 3³ + …… + k³)
Step – 3:
We shall prove that P_(k+1) is true.
i.e., (1. 2. 3. …….. k(k+1))³ > 8(1³ + 2³ + … + k³ + (k + 1)³)
Now (1. 2. 3. …….. k(k + 1)³)
= (1. 2. 3 … k)³ (k + 1)³
> 8 (1³ + 2³ + … k³) (k + 1)³
> 8 (1³ + 2³ + … k³) + 8(k + 1)³
= 8 (1³ + 2³ + … + k³ + (k + 1)³)
P_(k+1) is true.
Step – 4:
By the Principle of Mathematical Induction P(n) is true for all n ∈ N and n > 3.

Question 16.
\(\frac{1}{n+1}+\frac{1}{n+2}+\ldots+\frac{1}{3 n+1}>\) for every positive integer n.
Solution:
Let P(n) is
\(\frac{1}{n+1}+\frac{1}{n+2}+\ldots+\frac{1}{3 n+1}>\)



Step-4:
By the Principle of Mathematical Induction P(n) is true for all n ∈ N.

Odisha State Board BSE Odisha 6th Class English Solutions Follow-Up Lesson 1 I Like Bats Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 6 English Solutions Follow-Up Lesson 1 I Like Bats

BSE Odisha 6th Class English Follow-Up Lesson 1 I Like Bats Text Book Questions and Answers

Session – 1 (ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ):
I. Pre-Reading (ପ୍ରାକ୍-ପଠନ):

→ Socialisation (ସାମାଜିକୀକରଣ):
→ The teacher thinks of a pre-reading activity.
(ଶିକ୍ଷକ ଏକ ପଢ଼ିବା ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତୁ ।)

→ You may use pictures. You may also link the poem with the poem of the main lesson.
(ତୁମେ ଛବିଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିପାର । ତୁମେ କବିତାଟିକୁ ମୁଖ୍ୟପାଠର କବିତା ସହ ଯୋଡ଼ିପାର ।)

→ What are there in the picture? What do they look like? That’s how bats sleep and rest hanging upside down. What an interesting way of resting and relaxing! Do you like to rest like bats hanging upside down?
(ଛବିରେ କ’ଣ ଅଛି ? ସେମାନେ କିପରି ଦେଖାଯାଉଛନ୍ତି ? ସେହିପରି ଭାବରେ ବାଦୁଡ଼ିମାନେ ଉପରୁ ତଳକୁ ଝୁଲିରହି ଶୁଅନ୍ତି ଏବଂ ବିଶ୍ରାମ ନିଅନ୍ତି । ବିଶ୍ରାମ ନେବା ଓ ନିଦ୍ରାଯିବାର କି କୌତୂହଳଜନକ ଉପାୟ ! ତୁମେ ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କ ପରି ଉପରୁ ତଳକୁ ଝୁଲିରହି ବିଶ୍ରାମ କରିବାକୁ ଭଲ ପାଅ କି ?)

→ In the poem ‘Mice’ the poet likes mice. Let’s read this poem to see if the poet likes bats.
(‘Mice” କବିତାରେ, କବି ମୂଷାମାନଙ୍କୁ ଭଲ ପାଇଛନ୍ତି । ଆସ ଆମେ ଏହି କବିତାଟି ପଢ଼ିବା ଏବଂ କବି ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି କି ନାହିଁ ଦେଖୁବା ।)

II. While-Reading (ପଢ଼ିବା ସମୟରେ ):
Follow the steps of the main lesson.
(ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟର ସୋପାନଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁସରଣ କର ।)
TEXT (ବିଷୟବସ୍ତୁ):
Read the poem silently and answer the questions that follow.
(କବିତାଟିକୁ ନୀରବରେ ପଢ଼ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

I like bats
Hanging upside down
Like rats. Like silk-cotton fruits
Swinging in wind
What a way to relax and rewind.
I wish I could
Do that
Like a bat
A way to find
After a day’s work
To relax and rewind
Upside down
Hang like bats.
I like bats
Hanging upside down
Like rats.

ଓଡ଼ିଆ ଉଚ୍ଚାରଣ :
ଆଇ ଲାଇକ୍ ବ୍ୟାଟ୍‌ସ୍
ହ୍ୟାଙ୍ଗିଙ୍ଗ୍ ଅପସାଇଡ୍ ଡାଉନ୍
ଲାଇକ୍ ମ୍ୟାଟ୍‌ସ୍ । ଲାଇକ୍ ସିଲ୍‌କ୍-କଟନ୍ ଫୁସ୍
ସୁଇଙ୍ଗିଙ୍ଗ୍ ଇନ୍ ଉଇଣ୍ଡ୍
ଦ୍ଵାଟ୍ ଏ ୱେ ଟୁ ରିଲାକ୍ସ ଆଣ୍ଡ ରିୱାଇଣ୍ଡ୍ ।
ଆଇ ଉଇସ୍ ଆଇ କୁଡ଼୍
ଡୁ ଦ୍ଯାଟ୍
ଲାଇକ୍ ଏ ବ୍ୟାଟ୍
ଏ ୱେ ଟୁ ଫାଇଣ୍ଡ୍
ଆଫ୍‌ଟର୍ ଏ ଡେ’ଜ୍ ୱାର୍କ
ଟୁ ରିଲାକ୍ସ ଆଣ୍ଡ ରିୱାଇଣ୍ଡ୍
ଅପ୍‌ସାଇଡ୍ ଡାଉନ୍
ଆଇ ଲାଇକ୍ ବ୍ୟାଟ୍‌ସ୍ ।
ହ୍ୟାଙ୍ଗିଙ୍ଗ୍ ଅଫ୍‌ସାଇଡ୍ ଡାଉନ୍
ଲାଇକ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ।

Knowing The Key Words (ମୁଖ୍ୟ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଣିବା):

like – ସଦୃଶ
bats – ବାଦୁଡି
hanging – ଫାଶୀ
upside – ଓଲଟା |
down – ତଳକୁ
like – ପରି
rats – ମୂଷା
silk – cotton – ଶିମିଳି-ତୁଳା
fruits – ଫଳ
swinging – ସୁଇଙ୍ଗ୍
in wind — ପବନରେ
could — କରିପାରନ୍ତି |
What a way — କି ଉପାୟ |
find — ଖୋଜିବା
relax — ବିଶ୍ରାମ କରିବା
day’s work — ଦିନର କାମ
rewind – ରିଭାଇଣ୍ଡ୍ |
wish — ଇଚ୍ଛା

ସାରକଥା | ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ:
ମୁଁ ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କୁ ଭଲପାଏ
ସେମାନେ ଉପର ପାଖ ତଳକୁ କରି ଝୁଲୁଥା’ନ୍ତି ମୂଷାମାନଙ୍କ ସଦୃଶ । | ସେମାନେ ପବନରେ ଦୋଳି ଖେଳୁଥା’ନ୍ତି ଶିମିଳି ତୁଳା ଫଳଗୁଡ଼ିକ ପରି । | କି ସୁନ୍ଦର ଉପାୟ ବିଶ୍ରାମ କରିବାର ଏବଂ ପବନରେ ଦୋହଲିବାର । | ମୁଁ ଭାବୁଛି ମୁଁ ସେହିପରି କରି ପାରିଥା’ନ୍ତି ଏକ ବାଦୁଡ଼ି ପରି । | ଗୋଟିଏ ଦିନକର କାମ ପରେ ଏକ ଉପାୟ ଖୋଜି ପାଇବାକୁ ବିଶ୍ରାମ କରିବାକୁ ଏବଂ ପବନରେ ଦୋହଲିବାକୁ । | ଉପର ପାଖ ତଳକୁ କରି ଝୁଲୁଥା’ନ୍ତି ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କ ସଦୃଶ । ମୁଁ ଭଲପାଏ ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁମାନେ ଉପର ପାଖ ତଳକୁ କରି ଝୁଲୁଥା’ନ୍ତି ମୂଷାମାନଙ୍କ ଭଳି ।

Comprehension Questions : (ବୋଧମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ)

The teacher is to try to frame his/her own questions. Here are some for him/her.
(ଶିକ୍ଷକ ତାଙ୍କର ନିଜର ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ତିଆରି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ । ଏଠାରେ କେତେକ ତାଙ୍କ (ପୁ/ସ୍ତ୍ରୀ) ପାଇଁ ଅଛି ।)

Question 1.
How do bats hang?
(ବାଦୁଡ଼ିମାନେ କିପରି ଝୁଲୁଥା’ନ୍ତି ?)
Answer:
Bats hang upside down.

Question 2.
What are bats compared to ?
(ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?)
Answer:
Bats are compared to rats.

Question 3.
Have you seen bats hanging upside down on trees in great numbers?
(ଗଛଗୁଡ଼ିକରେ ବାଦୁଡ଼ିମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଝୁଲି ରହିଥ‌ିବାର ତୁମେ ଦେଖୁଛ କି ?)
Answer:
Yes, we have seen bats hanging upside down on trees in great numbers.

Question 4.
Have you seen silk-cotton fruit hanging in great numbers? Do they look alike?
(ଶିମିଳି-ତୁଳା ଫଳ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଝୁଲୁଥ‌ିବା ତୁମେ ଦେଖୁଛ କି ? ସେଗୁଡ଼ିକ ଏକାପରି ଦେଖାଯାଆନ୍ତି କି ?)
Answer:
Yes, we have seen silk-cotton fruit hanging in great numbers. Really, they look alike.

Question 5.
What is the meaning of the word ‘rewind’? See the dictionary at the end of this lesson.
(‘ରିୱାଇଣ୍ଡ୍’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କ’ଣ ? ଏହି ଅଧ୍ୟାୟର ଶେଷରେ ଥ‌ିବା ଅଭିଧାନ ବା ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଦେଖ ।)
Answer:
The meaning of the word ‘rewind’ is taking a rest with occasional backward movement.
Teacher is to frame some questions from the second stanza.
(ଶିକ୍ଷକ ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦରୁ କିଛି ପ୍ରଶ୍ନ ତିଆରି କରିବେ ।)

Session – 2 (ସୋପାନ – ୨)
III. Post-Reading (ପଢ଼ିସାରିବା ପରେ):
6. Writing (ଲେଖିବା ):

(a) Answer the following questions.
(ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।)

(i) How do bats hang ?
(ବାଦୁଡ଼ିମାନେ କିପରି ଝୁଲନ୍ତି ?)
Bats hang ______________________________________.
Answer:
Bats hang upside down.

(ii) What are bats compared to ?
(ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କୁ କାହା ସହ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?)
Bats are ______________________________________.
Answer:
Bats are compared to rats.

(iii) What swings in the wind?
(ପବନରେ କ’ଣ ଝୁଲିଥାଏ ?)
The silk – ______________________________________.
Answer:
The silk-cotton fruits swing in the wind.

(iv) Why does the poet like to hang like bats upside down?
(କବି କାହିଁକି ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କ ପରି ଉପରପାଖ ତଳକୁ କରି ଝୁଲିବାକୁ ଭଲପାଆନ୍ତି ?)
______________________________________to relax and ____________________________.
Answer:
The poet likes to hang like a bats upside down because it is a nice way to relax and rewind.

(b) Let us summarise the poem. Fill in the gaps.
(ଆସ ଆମେ କବିତାର ସାରାଂଶ ବାହାର କରିବା । ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କର ।) (Question with Answer)

The poet _____________________to see bats. _____________________. Bats hang like _____________. This is a good way to relax and ____________. The poet wants to_____________ _____________bats to relax ________________ ________________after the day’s ________________.
Answer:
The poet likes to see bats. They are hanging upside down. Bats hang like rats and like silk-cotton fruits swinging in wind. This is a good way to relax and rewind. The poet wants to hang upside down like a bat to relax and rewind after the day’s work.

(c) Think of writing a poem. Start with replacing ‘bats’ with some fruits and make minimum changes in the poem. Change the title accordingly.
(ଗୋଟିଏ କବିତା ଲେଖିବା କଥା ଭାବ । ‘ବାଦୁଡ଼ିମାନଙ୍କ’’ ବଦଳରେ କେତେକ ଫଳକୁ ନେଇ ଏବଂ କବିତାରେ ସ୍ଵଳ୍ପ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଆରମ୍ଭ କର । ସେହି ଅନୁସାରେ କବିତାର ଶିରୋନାମା ପରିବର୍ତ୍ତନ କର ।)

APPLES
Answer:
I like apples
Hanging upside down
Like rats. Like silk-cotton fruits
Swinging in wind
What a way to relax and rewind.
I wish I could
Do that
Like an apple
A way to find
After a day’s work
To relax and rewind
Upside down Hang like apples.
I like apples
Hanging upside down
Like rats.

Knowing The Key Words (ମୁଖ୍ୟ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଣିବା):
(The words/phrases have been defined mostly on contextual meanings.)

Nibble – gentle and playful bite of a mouse. ମୂଷାର କୁଟ୍ କୁଟ୍ କରି କାଟି ଖାଇବା
Pink – (colour) pale red, ଫିକା ନାଲି |
Swinging – hanging and moving (bats have)
relax and rewind – taking rest (with occassional backward movement) ଆରାମରେ ବିଶ୍ରାମ ନେବା
upside down – legs upward and head downward. ଗୋଡ଼ ଉପରକୁ ଓ ମୁଣ୍ଡ ତଳକୁ କରି ଓଲଟା ରହିବା ।

Odisha State Board Elements of Mathematics Class 11 Solutions CHSE Odisha Chapter 11 Straight Lines Ex 11(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Math Solutions Chapter 11 Straight Lines Exercise 11(a)

Question 1.
Find the distance between the following pairs of points.
(i) (3, 4), (-2, 1);
Solution:
Distance between points (3, 4) and (-2, 1) is
\(\sqrt{(3+2)^2+(4-1)^2}=\sqrt{25+9}=\sqrt{34}\)

(ii) (-1, 0), (5, 3)
Solution:
The distance between the points (-1, 0) and (5, 3) is
\(\sqrt{(-1-5)^2+(0-3)^2}\)
= \(\sqrt{36+9}=\sqrt{45}=3 \sqrt{5}\)

Question 2.
If the distance between points (3, a) and (6, 1) is 5, find the value of a.
Solution:
Distance between the points. (3, a) and (6, 1) is
\(\sqrt{(3-6)^2+(a-1)^2}=\sqrt{9+(a-1)^2}\)
∴ \(\sqrt{9+(a-1)^2}=5\)
or, 9 + (a – 1)² = 25
or, (a – 1)² = 16
or, a – 1 = ± 4
a = 1 ± 4 = 5 or, – 3

Question 3.
Find the coordinate of the points which divides the line segment joining the points A (4, 6), B (-3, 1) in the ratio 2: 3 internally. Find also the coordinates of the point which divides \(\overline{\mathbf{A B}}\) in the same ratio externally.
Solution:

Question 4.
Find the coordinates of the mid-point of the following pairs of points.
(i) (-7, 3), (8, -4);
Solution:
Mid-point of the line segment joining the points (-7, 3) and (8, -4) are \(\left(\frac{-7+8}{2}, \frac{3-4}{2}\right)=\left(\frac{1}{2},-\frac{1}{2}\right)\)

(ii) (\(\frac{3}{4}\), -2), (\(\frac{-5}{2}\), 1)
Solution:
Mid-point of the line segment joining the points. (\(\frac{3}{4}\), -2) and (\(\frac{-5}{2}\), 1) is,
\(\left(\frac{\frac{3}{4}-\frac{5}{2}}{2}, \frac{-2+1}{2}\right)=\left(\frac{-7}{8}, \frac{-1}{2}\right)\)

Question 5.
Find the area of the triangle whose vertices are (1, 2), (3, 4) (\(\frac{1}{2}\), \(\frac{1}{4}\))
Solution:
Area of the triangle whose vertices are (1, 2), (3, 4) and (\(\frac{1}{2}\), \(\frac{1}{4}\)) is

Question 6.
If the area of the triangle with vertices (0, 0), (1, 0), (0, a) is 10 units, find the value of a.
Solution:
Area of the triangle with vertices (0, 0),(1,0), (0, a), is \(\frac{1}{2}\) × 1 × a = \(\frac{a}{2}\)
∴ \(\frac{a}{2}\) = 10 or a = 20

Question 7.
Find the value of a so that the points (1, 4), (2, 7), (3, a) are collinear.
Solution:
As points (1, 4), (2, 7), (3, a) are collinear, we have the area of the triangle with vertices (1, 4), (2, 7), and (3, a) is zero.
∴ \(\frac{1}{2}\) {1(7 – a) + 2(a – 4) + 3 (4 – 7)} = 0
or, 7 – a + 2a – 8 + 12 – 21 =0
⇒ a = 10

Question 8.
Find the slope of the lines whose inclinations are given.
(i) 30°
Solution:
The slope of the line whose inclination is 30°.
tan 30° = \(\frac{1}{\sqrt{3}}\)

(ii) 45°
Solution:
Slope = tan 45° = +1

(iii) 60°
Solution:
Slope = tan 60° = √3

(iv) 135°
Solution:
Slope = tan 135° = – 1

Question 9.
Find the inclination of the lines whose slopes are given below.
(i) \(\frac{1}{\sqrt{3}}\)
Solution:
The slope of the line is \(\frac{1}{\sqrt{3}}\)
∴ tan θ = \(\frac{1}{\sqrt{3}}\) or, θ = 30°
∴ The inclination of the line is 30°

(ii) 1
Solution:
Slope = 1 = tan 45°
∴ The inclination of the line is 45°.

(iii) √3
Solution:
Slope = √3 = tan 60°  ∴ θ = 60°
∴ Inclination = 60°

(iv) – 1
Solution:
Slope = – 1 = tan 135°
∴ Inclination = 135°

Question 10.
Find the angle between the pair of lines whose slopes are ;
(i) \(\frac{1}{\sqrt{3}}\), 1
Solution:

(ii) √3, -1
Solution:

Question 11.
(a) Show that the points (0, -1), (-2, 3), (6, 7), and (8, 3) are vertices of a rectangle.
Solution:


∴ The opposite sides are equal and two consecutive sides are perpendicular. So it is a rectangle.

(b) Show that the points (1, 1), (-1, -1), and (-√3, √3) are the vertices of an equilateral triangle.
Solution:

Question 12.
Find the coordinates of the point P(x, y) which is equidistant from (0, 0), (32, 10), and (42, 0).
Solution:

Question 13.
If the points (x, y) are equidistant from the points (a + b, b – a) and (a – b, a + b), prove that bx = ay.

Question 14.
The coordinate of the vertices of a triangle are (α₁, β₁), (α₂, β₂), and (α₃, β₃). Prove that the coordinates of its centroid is \(\left(\frac{\alpha_1+\alpha_2+\alpha_3}{3}, \frac{\beta_1+\beta_2+\beta_3}{3}\right)\)
Solution:

Question 15.
Two vertices of a triangle are (0, -4) and  (6, 0). If the medians meet at the point (2, 0), find the coordinates of the third vertex.
Solution:

∴ \(\frac{6+x}{3}\) = 2, \(\frac{-4+y}{3}\) = 0
⇒ x = 0, y = 4
∴ The coordinates of the 3rd vertex are (0, 4).

Question 16.
If the point (0, 4) divides the line segment joining(-4, 10) and (2, 1) internally, find the point which divides it externally in these same ratios.
Solution:

Question 17.
Find the ratios in which the line segment joining (-2, -3) arid (5, 4) is divided by the coordinate axes and hence find the coordinates of these points.
Solution:

Question 18.
In a triangle, one of the vertices is at (2, 5) and the centroid of the triangle is at (-1, 1). Find the coordinates of the midpoint of the side opposite to the given angular point.
Solution:

Question 19.
Find the coordinates of the vertices of a triangle whose sides have midpoints at (2, 1), (-1, 3), and (-2, 5).
Solution:

∴ x₂ + x₃ – 4 or, x₂ – 4 – 3 = 1
∴ x₁ = – 4 – x₂ = -4 – 1 = -5
Similarly y₁ + y₂ + y₃ = 5 + 1 + 3 = 9
As y₁ + y₂ = 10
we have y₃ = 9 – 10 = – 1
Again y₁ + y₃ = 6
or, y₁ = 6 – y₃ = 6 + 1 = 7
and y₂ = 10 – y₁ = 10 – 7 = 3
∴ The coordinates of A, B, and C are (-5, 7), (1, 3), and (3, -1).

Question 20.
If the vertices of a triangle have their coordinates given by rational numbers, prove that the triangle cannot be equilateral.
Solution:
Let us choose the contradiction method. Let the triangle is equilateral if the co¬ ordinate of the vertices is rational numbers.
Let ABC be an equilateral triangle with vertices A (a, 0), B (a, 0), and C (b, c) where a, b, c are rational.

⇒ a² = b² + c² = \(\frac{a^2}{4}\) + c²
⇒ c² =  a² – \(\frac{a^2}{4}\) = \(\frac{3a^2}{4}\) ⇒ c = \(\frac{\sqrt{3}}{2}\) a     ….(2)
Now b = \(\frac{a}{2}\), c = \(\frac{\sqrt{3}}{2}\) a
If a is rational then b is rational but c is irrational, i.e., the coordinates of the vertices are not rational, which contradicts the assumption.
Hence assumption is wrong.
So the triangle cannot be equilateral if the coordinate of the vertices is rational numbers.

Question 21.
Prove that the area of any triangle is equal to four times the area of the triangle formed by joining the midpoints of its sides.
Solution:

∴ The area of triangle ABC is four times the area of triangle DEF. (Proved)

Question 22.
Find the condition that the point (x, y) may lie on the line joining (1, 2) and (5, -3).
Solution:

∴ As points A, B, and C are collinear, we have the area of the triangle ABC as 0.
∴ \(\frac{1}{2}\) {1(-3 – y) + 5(y – 2) + x(2 + 3)} = 0
or, – 3 – y + 5y – 10 + 5x = 0
or, 5x + 4y = 13

Question 23.
Show that the three distinct points (a², a), (b², b), and (c², c) can never be collinear.
Solution:
Area of the triangle with vertices (a², a), (b², b) , and (c², c) is
\(\frac{1}{2}\) {a²(b – c) + b²(c – a) c²(a – b)}
= (a – b)(b – c)(a – c)
which is never equal to zero except when a = b = c, hence the points are not collinear.

Question 24.
If A, B, and C are points (-1, 2), (3, 1), and (-2, -3) respectively, then show that the points which divide BC, CA, and AB in the ratios (1: 3), (4: 3) and (-9: 4) respectively are collinear.
Solution:
Let the points P, Q, and R divides \(\overline{\mathrm{BC}}\), \(\overline{\mathrm{CA}}\), in \(\overline{\mathrm{AB}}\) the ratio 1: 3, 4: 3 and -9: 4

Question 25.
Prove analytically :
(a) The line segment joining the midpoints of two sides of a triangle is parallel to the third and half of its length.

Solution:
Let the coordinates of the triangle ABC be (x₁, y₁), (x₂, y₂) and (x₃, y₃)
The points D and E are the midpoints of the sides \(\overline{\mathrm{AB}}\) and \(\overline{\mathrm{AC}}\)

(b) The altitudes of a triangle are concurrent.
Solution:

(c) The perpendicular bisectors of the sides of a triangle are concurrent.
Solution:

(d) An angle in a semicircle is a right angle.
Solution:

∴ The angle in a semicircle is a right angle. (Proved)

Odisha State Board Elements of Mathematics Class 11 CHSE Odisha Solutions Chapter 10 Sequences and Series Ex 10(a) Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Math Solutions Chapter 10 Sequences and Series Exercise 10(a)

Question 1.
Which of the following in a sequence?
(i) f(x) = [x], x ∈ R
(ii) f(x) = |x|, x ∈ R
(iii) f(x) = \(\sqrt[n]{\pi}\) ,n∈ N
Solution:
(iii) f(x) = \(\sqrt[n]{\pi}\) ,n∈ N is a sequence f(n) : N → X, X ⊂ R.

Question 2.
Determine if (t_n) is an arithmetic sequence if :
(i) t_n = an² + bn
Solution:
t_n = an² + bn
⇒ t_n+1 = a(n + 1)² + b(n – 1)
⇒ t_n+1 – t_n = a{(n + 1)² – n²} + b{n + 1 – n}
= a(2n + 1) + b
Which is not independent of n.
∴ (t_n) is not an A.P.

(ii) t_n = an + b
Solution:
t_n = an + b
⇒ t_n+1 = a(n + 1) + b
Now t_n+1 – t_n
= {a(n + 1) + b} – {an + b}
= a (constant)
∴ (t_n) is an arithmetic sequence.

(iii) t_n = an² + b
Solution:
t_n = an² + b
⇒ t_n+1 = a(n + 1)² + b
∴ t_n+1 – t_n = a[(n + 1)² – n²] + b – b
= a(2n + 1)
(does not independent of n)
∴ (t_n) is not an arithmetic sequence.

Question 3.
If a geometric series converges which of the following is true about its common ratio r?
(i) r > 1
(ii) -1 < r < 1
(iii) r > 0
Solution:
(ii) -1 < r < 1

Question 4.
If an arithmetic series ∑tn converges, which of the following is true about t_n?
(i) t_n < 1
(ii) |t_n| < 1
(iii) t_n = 0
(iv) t_n → 0
Solution:
(iii) t_n = 0

Question 5.
Which of the following is an arithmetic-geometric series?
(i) 1 + 3x + 7x² + 15x³+ ….
(ii) x + \(\frac{1}{2}\)x + \(\frac{1}{3}\)x² + ….
(iii) x + (1 + 2)x² + (1 + 2 + 3)x³ +…
(iv) x + 3x² + 5x³ + 7x⁴ + …
Solution:
(iv) x + 3x² + 5x³ + 7x⁴ + … is an arithmetic geometric series with a = 1, d = 2, r = x.

Question 6.
For an arithmetic sequence (t_n) t_p = q, t_q = p, (p ≠ q), find t_n.
Solution:
t_p = q ⇒ a + (p – 1)d = q    ……(1)
t_q = p ⇒ a + (q – 1)d = p    ……(2)
From (1) and (2) we have (p – q)d = q – p
⇒ d = (-1)
Putting d = (-1) in (1)
we have a = p + q – 1
∴ t_n = a + (n – 1)d
= (P + q – 1) + (n – 1) (-1)
= p + q – n

Question 7.
For an arithmetic series, ∑a_n S_p = q and S_q = p (p ≠ q) find S_p+q
Solution:
S_p = q and S_q = p

Question 8.
The sum of a geometric series is 3. The series of squares of its terms have a sum of 18. Find the series.
Solution:

Question 9.
The sum of a geometric series is 14, and the series of cubes of its terms have a sum of 392 find the series.
Solution:


∴ The series is \(\sum_{n=1}^{\infty} \frac{7}{2^{n-1}}\)

Question 10.
Find the sum as directed
(i) 1 + 2a + 3a² + 4a³ + …..(first n terms(a ≠ 1))
Solution:

(ii) 1 + (1 + x)y + (1 + x + x²)y² + …..(to infinity)
Solution:
Let S_∞ = 1 + (1 + x)y + (1x + x²)y² + …
⇒ S_n = 1 + (1 + 1 + x)y + (1 + x + x²)y² + ……+(1 + x + …. x^n-1)y^n-1

(iii) 1 + \(\frac{3}{5}\) + \(\frac{7}{25}\) + \(\frac{15}{125}\) + \(\frac{31}{625}\) + …..(to infinity)
Solution:

(iv) 1 + 4x + 8x² + 13x³ + 19x⁴ + …..(to infinity). Assuming that the series has a sum for |x| < 1.
Solution:

(v) 3.2 + 5.2² + 7.2³ + …..(first n terms)
Solution:
Sn = 3.2 + 5.22 + 7.3 + ….n terms = 2[3 + 5.2 + 7.22 + ….n terms]

Question 11.
Find the sum of the infinite series.
(i) \(\frac{1}{1 \cdot 2}+\frac{1}{2 \cdot 3}+\frac{1}{3 \cdot 4}+\ldots\)
Solution:

= 1 – \(\frac{1}{n+1}\)
∴ \(S_{\infty}=\lim _{n \rightarrow \infty} S_n=1\)

(ii) \(\frac{1}{1 \cdot 2 \cdot 3}+\frac{1}{2 \cdot 3 \cdot 4}+\frac{1}{3 \cdot 4 \cdot 5}+\ldots\)
Solution:
\(\frac{1}{1 \cdot 2 \cdot 3}+\frac{1}{2 \cdot 3 \cdot 4}+\frac{1}{3 \cdot 4 \cdot 5}+\ldots\)

(iii) \(\frac{1}{2 \cdot 5 \cdot 8}+\frac{1}{5 \cdot 8 \cdot 11}+\frac{1}{8 \cdot 11 \cdot 14}+\ldots\)
Solution:
Here t_n = \(\frac{1}{(3 n-1)(3 n+2)(3 n+5)}\)
The denominator of t_n is the product of 3 consecutive terms of A.P. Now multiplying and dividing by (3n + 5) – (3n – 1) we have
\(t_n=\frac{(3 n+5)-(3 n-1)}{6(3 n-1)(3 n+2)(3 n+5)}\)

(iv) \(\frac{3}{1^2 \cdot 2^2}+\frac{5}{2^2 \cdot 3^2}+\frac{7}{3^2 \cdot 4^2}+\ldots\) [Hint : take t_n = \(\frac{2 n+1}{n^2(n+1)^2}=\frac{(n+1)^2-n^2}{n^2(n+1)^2}\)]
Solution:

(v) \(\frac{1}{1 \cdot 5}+\frac{1}{3 \cdot 7}+\frac{1}{5 \cdot 9}+\ldots .\)
Solution:

Question 12.
Find S_n for the series.
(i) 1.2 + 2.3 + 3.4 + ….
Solution:

(ii) 1.2.3 + 2.3.4 + 3.4.5 + …
Solution:

(iii) 2.5.8 + 5.8.11 + 8.11.14 +…
Solution:

(iv) 1.2.3.4 + 2.3.4.5 + 3.4.5.6 + …
[Hint : t_n = (3n – 1) (3n + 2)(3n + 5)]
Solution:

(v) 1.5 + 2.6 + 3.7 + …
[Hint: t_n = n(n + 4) is not a product of two successive terms of an A.P. for the term following n should be n+1, not n+4. So the method of previous exercises is not applicable. Instead, write t_n = n² + 4n and find S_n = \(\sum_{k=1}^n k^2+4 \sum_{k=1}^n k\) applying formulae]
Solution:

(vi) 2.3 + 3.6 + 4.11 + …
[Hint : Take t_n = (n + 1) (n² + 2)]
Solution:

(vii) 1.3² + 2.5² + 3.7² + ….
Solution:

Question 13.
Find the sum of the first n terms of the series:
(i) 5 + 6 + 8 + 12 + 20 + …
Solution:

(ii) 4 + 5 + 8 + 13 + 20 + …
Solution:

Question 14.
(i) Find the sum of the product of 1,2,3….20 taken two at a time. [Hint: Required sum = \(\frac{1}{2}\left\{\left(\sum_{k=1}^{20} k\right)^2-\sum_{k=1}^{20} k^2\right\}\)]
Solution:
We know that
(x₁ + x₂ + x₃ + …. + x_n)²
= (x²₁ + xⁿ₂ + … + x²_n) + 2 (Sum of all possible Products taken two at a time)
∴ 2 (Sum of products of 1. 2, 3,…… 20 taken two at a time)
= (1 + 2 + 3 + … 20)² – (1² + 2² + … + 20²)
\(=\left(\frac{20 \times 21}{2}\right)^2-\frac{20(20+1)(40+1)}{6}\)
= (210)² – 70 × 41
= 44100 – 2870 = 41230
∴ The required sum = \(\frac{41230}{2}\) = 20615

(ii) Do the same for 1, 3, 5, 7,….19.
Solution:
Here the required sum

Question 15.
If a = 1 + x + x² + ….. and b = 1 + y + y² + ….|x| <  1 and |y| <  1, then prove that 1 – xy + x²y² + x³y³ + ….. =  \(\frac{a b}{a+b-1}\)
Solution:

Question 16.
If a, b, c are respectively the pth, qth, rth terms of an A.P., then prove that a(q – r) + b(r – p) + c(p – q) = 0
Solution:
Let the first term of an A.P. = A and the common difference = D.
According to the question
t_P = a, t_q = b, t_r = c
⇒ A + (p – q)D = a      …..(1)
A + (q – 1)D = b           …..(2)
A + (r – 1)D = c            …..(3)
L.H.S = a(q – r) + b (r – p) + c (p – q)
= (A + (p – 1)D) (q – r) + (A + (q – 1)D)
(r- p) + (A + (r – 1)D) (p – q)
= A (q – r + r – p + p – q) + D [(p – 1)
(q – r) + (q – 1) (r – p) + (r – 1) (p – q)]
= D (pq – pr + qr – pq + pr – qr) – D (q – r + r – p + p – q) = 0

Question 17.
If \(\frac{1}{a}, \frac{1}{b}, \frac{1}{c}\) are in A.P. and a + b + c ≠ 0, prove that \(\frac{\mathbf{b}+\mathbf{c}}{\mathbf{a}}, \frac{\mathbf{c}+\mathbf{a}}{\mathbf{b}}, \frac{\mathbf{a}+\mathbf{b}}{\mathbf{c}}\) are in A.P.
Solution:

Question 18.
If a², b², c² are in A.P. Prove that \(\frac{1}{b+c}, \frac{1}{c+a}, \frac{1}{a+b}\) are in A.P.
Solution:

Question 19.
If \(\frac{b+c}{a}, \frac{c+a}{b}, \frac{\mathbf{a}+\mathbf{b}}{c}\) are in A.P.,prove that \(\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{a}}, \frac{\mathbf{1}}{\mathbf{b}}, \frac{\mathbf{1}}{\mathbf{c}}\) are inA.P.given a + b + c ≠ 0
Solution:

Question 20.
If (b – c)², (c – a)², (a – b)² are in A.P., prove that \(\frac{1}{b-c}, \frac{1}{c-a}, \frac{1}{a-b}\) are in A.P.
Solution:

Question 21.
If a, b, c are respectively the sum of p, q, r terms of an A.P., prove that \(\frac{a}{p}(q-r)+\frac{b}{q}(r-p)+\frac{c}{r}(p-q)\) = 0
Solution:

Question 22.
If a, b, c,d are in G.P., prove that (a² + b² + c²)(b² + c² + d²) = (ab + bc + cd)².
Solution:
Let a, b, c, and d are in G.P.
Let the common ratio = r
⇒ b = ar, c = ar², d = ar³
LHS = (a² + b² + c²) (b² + c² + d²)
= (a² + a²r² + a²r⁴) (a²r² + a²r⁴ + a²r⁶)
= a⁴r² (1 + r² + r⁴)²
= (a²r + a²r³ + a²r⁵)²
= (a.ar + ar.ar² + ar².ar³)²
= (ab + bc + cd)² = R.H.S. (proved)

 

Odisha State Board BSE Odisha 7th Class Science Solutions Chapter 17 ଆବର୍ଜନାର ପରିଚାଳନା Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 7 Science Solutions Chapter 17 ଆବର୍ଜନାର ପରିଚାଳନା

Question 1.
ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।
(କ) ଜଳରେ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ମିଶିଥିଲେ ତା’କୁ ________ ଜଳ କୁହାଯାଏ ।
(ଖ) ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ବିଶୁଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ ________ ଓ ________ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(ଗ) ହଇଜା ________ ଓ ________ ଜଳ ବାହିତ ରୋଗ କୁହାଯାଏ ।
(ଙ) ନଳାଗୁଡ଼ିକ ________ ଓ ________ ପାଇଁ ଜାମ୍ ହୋଇଯାଏ ।
(ଚ) ଘରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
(ଛ) ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର ________ ରେ କରାଯାଏ ।
Solution:
(କ) ଅପଚୟିତ
(ଖ) ଚୂନ, ବ୍ଲିଚିଂପାଉଡର
(ଗ) କାମଳ, ଟାଇଫଏଡ୍
(ଙ) ପଲିଥ୍, ତୁଳା
(ଚ) ସୁଏଜ୍ ବା ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମା ଆବର୍ଜନା
(ଛ) ଦୂଷିତଜଳ ଉପଚାର ପ୍ଲାଣ୍ଟ

Question 2.
କାରଣ ଲେଖ :
(କ) ନଳାରେ ରନ୍ଧାତେଲ କିମ୍ବା ପୋଡ଼ା ମୋବିଲ୍ ଆଦି ପକାଇବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ।
Solution:

• ରନ୍ଧା ତେଲ କିମ୍ବା ପୋଡ଼ା ମୋବିଲ୍ ମାଟିର ଜଳ ଶୋଷଣରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
• ଏହା ମାଟିର ଉପର ସ୍ତରରେ ଲାଗି ରହି ଜଳକୁ ଶୋଷଣ କରିବାକୁ ନଦେବାରୁ ଜଳ ଜମିରହେ ଓ ଉପକାରୀ ଅଣୁଜୀବ ମରିଯାନ୍ତି । ଏଣୁ ନଳାରେ ରନ୍ଧାତେଲ କିମ୍ବା ପୋଡ଼ା ମୋବିଲ ପକାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

(ଖ) କଠିନ ଆବର୍ଜନା ଯଥା ତୁଳା, କଣ୍ଢେଇ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଜରି ଇତ୍ୟାଦି ନଳାରେ ନ ପକାଇ ଡଷ୍ଟବିନ୍‌ରେ ପକାଇବା ଉଚିତ ।
Solution:
ତୁଳା, କଣ୍ଢେଇ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଜରି ଇତ୍ୟାଦି ନଳାରେ ପକାଇଲେ ନଳା ବନ୍ଦ ବା ଜାମ୍ ହୋଇଯାଏ । ଫଳରେ ଜଳ ନିଷ୍କାସନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଏଣୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ନଳାରେ ନ ପକାଇ ଡଷ୍ଟବିନ୍‌ରେ ପକାଇବା ଉଚିତ ।

(ଗ) ଦୂଷିତ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ସ୍ଥାନରେ ଇଉକାଲିପଟାସ୍ ଗଛ ଲଗାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
Solution:
ଇଉକାଲିପଟାସ୍ ଗଛ ଅତି ଶୀଘ୍ର ଦୂଷିତ ଜଳ ଶୋଷଣ କରିପାରେ ଏବଂ ଉଦ୍ବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପରିଷ୍କାର ବାଷ୍ପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ । ଫଳରେ ପାଣି ଜମି ରହେ ନାହିଁ ଓ ପରିବେଶକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ ହେବାରୁ ରକ୍ଷା କରେ ।

(ପ) ଦୂଷିତ ଜଳରେ ଉପଚାର ସମୟରେ ପ୍ରଥମେ ବାରସ୍କ୍ରିନ୍ ଦେଲ ଦିଆଯାଏ ।
Solution:
ଦୂଷିତ ଜଳରେ ଉପଚାର ସମୟରେ ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ବାରସ୍କ୍ରିନ୍ ମଧ୍ୟଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେବାକୁ ଦିଆଯାଏ । କାରଣ ଏହାଦ୍ଵାରା ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା କାଠି, କୁଟା, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଜରି, ତୁଳା ଚିରାକନା ଇତ୍ୟାଦି କଠିନ ଭାସମାନ ଆବର୍ଜଣା ଛାଣି ହୋଇଯାଏ ।

(ଙ) ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ଝାଡ଼ା ପରିସ୍ରା କରିବା ମହାମାରୀର କାରଣ ।

• ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ମଳତ୍ୟାଗ କଲେ ତାହା ବର୍ଷା ପାଣିରେ ଧୋଇହୋଇ ନଦୀ, ପୋଖରୀ ଓ କେନାଲ ପାଣିରେ ମିଶେ ।
• ସେଥ‌ିରେ ନାନା ପ୍ରକାର ରୋଗଜୀବାଣୁ, କୃମି, କୃମିର ଅଣ୍ଡା, ନାନା ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରେ ।
• ଏହି ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ପିଇଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଗାଧୋଇଲେ ଆମେ ହଇଜା, ଆମ୍ବିକଜ୍ଵର, କାମଳ ଓ ଚର୍ମରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଯୁକ୍ତ ନିଷ୍କାସନ ଓ ବିଶୋଧନ ନହେଲେ ଚାରିଆଡ଼େ ମହାମାରୀ

(କ) ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ଓ ରୋଗ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ ?
Solution:

• ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶରେ ବସବାସ କରିବା ଓ ଦୂଷିତ ଜଳ ବ୍ୟବହାର କରିବା ସମସ୍ତ ରୋଗର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ର୍ଥଟେ ।
• ଏଣେତେଣେ ମଳତ୍ୟାଗ କଲେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ବାୟୁ ଉପର ଓ ତଳ ମାଟିର ଜଳ ଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ଆମକୁ ହଇଜା, ଆମାଶୟ ଆଦି ଜଳବାହିତ ରୋଗ ସହଜରେ ବ୍ୟାପିଥାଏ ।
• ଖାଲି ପାଦରେ ଝାଡ଼ାଗଲେ ମଳରେ ଥିବା କୃମି, ପାଦର ଚର୍ମଦେଇ ଶରୀର ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ । ଏଣୁ ଚପଲ ପିନ୍ଧି ମଳତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ମଳ ତ୍ୟାଗକରି ସାବୁନରେ ହାତ ଧୋଇବା ଓ ନିୟମିତ ଜଳ ପାନ କଲେ ରୋଗରୁ ରକ୍ଷା ମିଳେ ।

(ଖ) ଜଣେ ନାଗରିକ ହିସାବରେ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ତୁମର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ?
Solution:

• ଜଣେ ସଚେତନ ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ହିସାବରେ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପୌର ପରିଷଦର କର୍ମକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଖବର ଦେଇ ନଳା, ରାସ୍ତା ଓ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ଓ ବିଶୋଧନ କରିବାପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ । କରାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତରେ ସରପଞ୍ଚଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରି ଖୋଲା ନଳାଗୁଡ଼ିକୁ ଘୋଡ଼ଣୀ ଦେଇ ବନ୍ଦ ମଶା, ମାଛି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୀବାଣୁମାନେ ସେଠାରେ ବଂଶବିସ୍ତାର କରନ୍ତି ।

(ଗ) ଦୂଷିତ ଜଳର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ତୁମେ ଦିଦ୍ୟାଳୟରେ କ’ଣ କରିପାରିବ ?
Solution:
ଦୂଷିତ ଜଳର ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ଜଳକୁ ନାଳି କାଟି ବଗିଚାରେ ଥ‌ିବା ଫଳ ଫୁଲ ଗଛ ମୂଳକୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇପାରିବୁ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ନଛାଡ଼ି ସୋକ୍‌ପିଟ୍‌ରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜାଗାକୁ ଛାଡ଼ିପାରିବୁ ନଚେତ୍ ଅଧିକ ଜଳକୁ ମୁଖ୍ୟ ନାଳ ସହ ସଂଯୋଗ କରି ଛାଡ଼ି ପାରିବୁ ।

(ଘ) ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିବେଶରେ ଶ୍ରେଣୀ କୋଠରିରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଆବର୍ଜନାର ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ କ’ଣ କରିବ ?
Solution:

• ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିବେଶରେ ଶ୍ରେଣୀ କୋଠରିରୁ ବାହାରୁଥିବା କଠିନ ଆବର୍ଜନାର ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ପ୍ରତି ଶ୍ରେଣୀରେ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଗୋଟିଏ ସବୁଲ ରଲର ଯେଉଁଥିରେ ଲେବ ନିମ୍ନାକାରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଆଦଲ୍ୟା ଆତ୍ ମାଟିରେ ମିଶିଯାଉଥିବା ଆବର୍ଜନା ରଖାଯିବ ଓ ଅନ୍ୟଟିରେ ଜୈବ-ନିମ୍ନକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ରଖାଯିବ ।
• ଏହି ସବୁଜରଙ୍ଗର ଆବର୍ଜନାକୁ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗାତ ମଧ୍ଯରେ ପକାଇ ପଚନ ପଦ୍ଧତିରେ ଏହାକୁ କମ୍ପୋଷ୍ଟରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରିବ ଏବଂ ଏହି ସାରକୁ ଫଲ ଫୁଲ ଗଛ୍ଠିରେ ଦେବତାର ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରିବ |
• ଲାଲ ରଙ୍ଗର ଆବର୍ଜନାକୁ ଅର୍ଥାତ୍ କାଚ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ପଲିଥ୍, ଟିଣ ଓ ଲୁହା ଆଦିକୁ ବିଭିନ୍ନ କଳକାରଖାନାକୁ ପଠାଳ ପୁନଚକୃଣ ପଦତିଦ୍ୱାରା ନୂତନ ଜିନିଷ ପୃସ୍ତୁତ କରାଯାଲପାରିବ |

(ଙ) ତୁମେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶୌଚାଳୟ/ପାଇଖାନାର ସଦୁପଯୋଗ ପାଇଁ କ’ଣ ସବୁ କରିବ ?
Solution:

• ବିଦ୍ୟାଳୟର ପାଇଖାନାର ସଦୁପଯୋଗ ପାଇଁ ଆମେ ପୃତି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପୁଅ ଟିଥମାନକ ପାଳ ଥିଲଗା ପାଇଖାନା ଓ ପରିସ୍ରାଗାର ରଖୁବା ।
• ଚପଲ ପିନ୍ଧି ପାଇଖାନାକୁ ଯିବାକୁ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିଖାଇବା ।
• ମଳତ୍ୟାଗ କରି ସାବୁନ୍‌ରେ ହାତଧୋଇବା ଅଭ୍ୟାସ କରାଇବା । ମଳତ୍ୟାଗ ପୂର୍ବରୁ ଓ ପରେ ପାଇଖାନାରେ ପାଣି ଢାଳିବାକୁ କହିବା ।
• ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ପାଇଖାନାକୁ ପରିଷ୍କାର କରିବା ଉଚିତ ।
• ପାଇଖାନାରେ ବାଲ୍ଟି, ମଗ୍ , ସାବୁନ ଓ ପାଣି ରଖୁବା ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବେଶକୁ ସୁସ୍ଥ ଓ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବା ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

Question 3.
ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଟିପ୍‌ପଣୀ ଲେଖ :
(i) ଦୂଷିତ ଜଳ :
Solution:
(a) ତରଳ ଆବର୍ଜନାର କାରକ ଗୁଡ଼ିକ ଜଳସହିତ ମିଶି ଏହାକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ ।
(b) ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶିଳ୍ପଜନିତ, କୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ ଓ ଗୃହକାର୍ଯ୍ୟ ଜନିତ ଆଦି । ଏହି ଆବର୍ଜନା ମିଶା ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ଅପଚୟିତ ଜଳ କୁହାଯାଏ ।
(c) ଅପଚୟିତ ଜଳରେ କେତେକ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ଓ କେତେକ ଭାସୁଥାଏ । ସେଥ୍ରେ କିଛି ହାନିକାରକ ଜୈବିକ ଓ ଅଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ ରହିଥାଏ । ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା କେତେକ ବୀଜାଣୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
(d) ଦୂଷିତ ଜଳ ପାନକଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଗାଧୋଇଲେ ଆମେ ହଇଜା, ଆମାଶୟ, କାମଳ, ଟାଇଫଏଡ୍, କାଛୁକୁଣ୍ଡିଆ ଓ ଯାଦୁ ଆଦି ଜଳବାହିତ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାଉ ।

(ii) ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ :
Solution:
(a) ମନୁଷ୍ୟ ଓ ଗାଈଗୋରୁଙ୍କ ମଳରୁ ବାହାରୁଥିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ୍ କୁହାଯାଏ ।
(b) ବାୟୋଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟରେ ବୀଜାଣୁମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ମଳ ଅପଘଟିତ ହୋଇ ସେଥୁରୁ ଗ୍ୟାସ୍ ବାହାରେ । ଏହି ଗ୍ୟାସ୍ ରନ୍ଧନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
(c) ଏହି ଗ୍ୟାସ ପ୍ଲାଣ୍ଟରୁ ଗ୍ୟାସ୍‌ ସରିଲା ପରେ ଯାହା ଅବଶିଷ୍ଟ ରହିଥାଏ, ତାହା ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ସାର ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
(d) ଏ ଦ୍ବିବିଧ ଲାଭ ପାଇଁ ଏବେ ଚୀନ ଓ ଭାରତର ଗାଁମାନଙ୍କରେ ଏହିପରି ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ଲାଣ୍ଟ୍ ହଜାର ହଜାର ସଂଖ୍ୟାରେ ସ୍ଥାପନ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି ।

(iii) କଲାଭ ଉପଚାର :
Solution:
(a) ଜୈବିକ, ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପଚାର କରାଯାଇ ସେଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା ଅଦରକାରୀ ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ ଓ ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥାଏ ।
(b) ପ୍ରଥମେ ଦୂଷିତ ଜଳ ବାର୍‌ସ୍କ୍ରିନ୍ ମଧ୍ୟଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେବା ସମୟରେ ଏଥ‌ିରେ ଥ‌ିବା କାଠି, କୁଟା, ଜରି, ତୁଳା ଆଦି ଭାସମାନ ପଦାର୍ଥ ଛାଣି ହୋଇଯାଏ ।
(c) ଏହାପରେ ଜଳ ଆଉ ଏକ ଟ୍ୟାକୁ ଯାଏ, ଯେଉଁଠାରେ ଜଳରେ ଥିବା ବାଲି, ଗୋଡ଼ି ସବୁ ତଳେ ବସିଯାଏ । ଏହାପରେ ଜଳ ଗୋଟେ ବଡ଼ ଟାଙ୍କିରେ ରହେ ।
(d) ଏଠାରେ ବାଲି ଓ ଗୋଡ଼ି ତଳକୁ ରହିଯାଏ ଓ ଗୋଟେ କୋରଣା ଦ୍ଵାରା ବାହାରିଯାଏ । ଏଠାରେ ଚିକ୍କଣ ଅଠାଳିଆ ପଙ୍କୁଆ ପଦାର୍ଥକୁ ପଙ୍କ (Sludge) କୁହାଯାଏ ।
(e) ଜଳରେ ଭାସୁଥିବା କଠିନ ପଦାର୍ଥ, ଗାଡ଼ିରୁ ବାହାରି ଥ‌ିବା ତେଲ ଆଦିକୁ ଅଲଗା କରି ସ୍କିମର (Skimmer) ବାହାର କରିଦିଏ । ତେଲ ମିଶା କାଦୁଅକୁ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଟାଙ୍କିକୁ ନିଆଯାଏ । ସେଠାରେ ଥିବା ବିଜାଣୁମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହା ଅପଘଟିତ କରାଯାଏ ।
(f) ଏଠାରେ ବାୟୁ ପ୍ରବେଶ କରାଯାଇ ବୀଜାଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ବଢ଼ିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରାଯାଏ । ଏମାନେ ଜଳରେ ରହିଥ‌ିବା ମଳ, ପଚାଫଳ, ସାବୁନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଦରକାରୀ ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଅପଘଟନ କରିଦିଅନ୍ତି ।
(g) କିଛି ସମୟ ପରେ ଜଳରେ ଭାସୁଥ‌ିବା ଅଣୁଜୀବଗୁଡ଼ିକ ତଳେ ବସି ଯାଆନ୍ତି । ଏହାପରେ ଉପରୁ ଜଳକୁ ବାହାର କରିଦିଆଯାଏ । ତଳେ ବସିଥିବା ମାଟି କାଦୁଅକୁ ସାର ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଓ ପରିଷ୍କାର ଜଳକୁ କ୍ଲୋରିନ୍ କିମ୍ବା ଓଜୋନ୍‌ ଦ୍ବାରା ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ କରାଯାଏ ।

(iv) ଖୋଲାନାଳର ଅପକାରିତା :
Solution:

• ବର୍ଷାଦିନେ ଖୋଲାଥିବା ନଳାରେ ଅର୍ଧ ପାଣି ପଶିବା ଦ୍ବାରା ନଳାର ଆବର୍ଜନା ସବୁ ରାସ୍ତା ଉପରେ ଜମା ହୋଇ ଏକ ଅସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
• ରାସ୍ତାରେ ଚାଲିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼େ । କାରଣ ମଶା, ମାଛି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୀବାଣୁ ଏଠାରେ ବଂଶବିସ୍ତାର

Question 4.
ଅପଚୟିତ ଜଳରେ ଥ‌ିବା ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନରୁ ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ଉଦାହରଣ ଲେଖ ।

Question 5.
ପଲିଥନ୍ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ନିର୍ମିତ ପଦାର୍ଥର ବ୍ୟବହାର ପରେ ଏଣେତେଣେ ନ ଫିଙ୍ଗି ପୋଡ଼ିବା ଦ୍ବାରା ପରିବେଶର କ’ଣ କ୍ଷତି ହୁଏ ?
Solution:

• ପଲିଥନ୍ ଓ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ନିର୍ମିତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଏଣେତେଣେ ଫିଙ୍ଗିଲେ ଏହା ଅଣୁ ଜୀବମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଅପଘଟିତ ହୋଇନଥାଏ କିମ୍ବା ମାଟିରେ ମିଶିନଥାଏ ।
• ଏଗୁଡ଼ିକ ପୋଡ଼ିଲେ ସେଥ‌ିରୁ ବିଷାକ୍ତ ବାଷ୍ପ ଓ ଧୂଆଁ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଦୂଷିତ କରେ ।

Question 6.
ଆଜିକାଲି ଦେଖାଯାଉଥ‌ିବା ‘‘ରାସ୍ତାରୋକା’’ବେଳେ ରାସ୍ତା ମଝିରେ ଟାଏର୍ ଜଳାଯାଉଛି । ଏହାଦ୍ୱାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଉପରେ କି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼େ ?
Solution:
‘ରାସ୍ତାରୋକା’ ବେଳେ ରାସ୍ତା ମଝିରେ ଟାଏର୍ ଜଳାଇଲେ ବହୁ ପରିମାଣର ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ ବାୟୁ ମଣ୍ଡଳରେ ମିଶେ ଓ ଦୂର୍ଗନ୍ଧ ବାହାରି ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

Question 7.
ପୁରୁଣା ଓ ବ୍ୟବହାର ହୋଇସାରିଥିବା ଟାଏର୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ଅବ୍ୟବହୃତ ଜାଗାରେ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇଥାଉ । ଏଥୁଗୁଁ ଯେଉଁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଗତ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଲେଖ ।
Solution:

• ଟାଏରମ୍ମତିକ୍ ସାଧାରଣଙ କେବ-ନିମ୍ନାକରଣ ଅବଲାନା | ଏଣ୍ଡ ଅଶ୍ମଜୀବମାନଜ ଦାରା ଅପଣଟିତହୁଏ ନାହିଁ କି ମାଟିରେ ମିଶେ ନାହିଁ । ଏଣୁ ସହର ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଆବର୍ଜନା ଦୂରୀକରଣ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମସ୍ୟା ।

Question 8.
ଅଣୁଜୀବମାନେ ଶୁଖୁଲା ପତ୍ର ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି କ’ଣ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ?
(କ) ବାଲି (ଖ) ଛତୁ (ଗ) ହ୍ୟୁମସ୍ (ଘ) କାଠ
Solution:
ହ୍ୟୁମସ୍

Question 9.
କଟକ ଓ ଭୁବନେଶ୍ଵର ଭଳି ବଡ଼ ବଡ଼ ସହରରୁ ନିର୍ଗତ ବହୁ ପରିମାଣରେ ବାହିତ ମଳକୁ ସଦୁପଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଉପାୟ ଲେଖ ।
Solution:

• କଟକର CDAରୁ ବାହିତ ମଳର ସଦୁପଯୋଗ କରାଯାଇ ସେଥୁରୁ କେବଳ ସାର ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଛି, ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ବାୟୋଗ୍ୟାସ ପ୍ଲାଣ୍ଟ କରାଗଲେ ଏଡ୍ ସହ ଜାଲେଣି ଗ୍ୟାସ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ମିଳିପାରିବ ।
• ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ବାହିତ ମଳକୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ City Sewage Disposal Plant ଅର୍ଥାତ୍ ସହରର ଦୂଷିତ ଜଳ ଉପଚାର ପ୍ଳାଣ୍ଟ କରାଯାଇପାରିବ । ଫଳରେ ସେଥୁରୁ ସାର, ବିଦ୍ୟୁତ୍, ଜାଳେଣୀ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ପାନୀୟ ଜଳ ପରିମାଣରେ ମିଳିପାରିବ ।

ବିପଯୁବସ୍ତୁ ସପୂଜାପ ପୂଚନା ଓ ବିଶେଷଣ :

→ ଉପକ୍ରମ :

• ମନୁଷ୍ୟର ଅଦରକାରୀ ବା ପରିତ୍ୟକ୍ତ ବସ୍ତୁ ସମୂହକୁ ତ୍ୟଜ୍ୟ ବସ୍ତୁ ବା ଆବର୍ଜନା କୁହାଯାଏ ।
• ଆବର୍ଜନାଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥାକୁ ନେଇ ଏହା କଠିନ, ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ହୋଇଥାଏ ।
• ସହରର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଗୃହ ଆବର୍ଜନା ସବୁ ଜମା କରାଯାଏ । ପନିପରିବା ଚୋପା, ଫଳ, ମଞ୍ଜି, ରନ୍ଧନଶାଳାର ଆବର୍ଜନା, ଗଛ ପତ୍ର ଓ ଘାସ, ଭଙ୍ଗାରୁଜା ଟିଣ, ଅଦରକାରୀ କାଚ ବୋତଲ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଓ ପଲିଥୁନ୍ ଆଦି କଠିନ ଆବର୍ଜନା ଅଟନ୍ତି ।
• ଆଉ ଏକ ପ୍ରକାରର ଆବର୍ଜନା ହେଲା ନାଳ ଓ ନର୍ଦ୍ଦମା ପାଣି | ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକରୁ ନିର୍ଗତ ତରଳ ତ୍ୟଜ୍ୟ ସବୁ
• ଗାଡ଼ି ମଟର, କଳକାରଖାନା ଆଦିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଆବର୍ଜନା, ଗ୍ୟାସୀୟ ଆବର୍ଜନା ଅଟେ । ଜାଳେଣିରୁ ମଧ୍ଯ ଗ୍ୟାସୀୟ ଆବର୍ଜନା ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମିଶିଥାଏ ।
• ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଆବର୍ଜନା ଗୁଡ଼ିକ ରାସାୟନିକ ଆବର୍ଜନା ହୋଇଥିବାରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିଷାକ୍ତ ଓ କ୍ଷତିକାରକ ।
• ନାଳ, ନର୍ଦ୍ଦମାର ତରଳ ଆବର୍ଜନାରେ ପ୍ରଧାନ ଅଂଶ ହେଉଛି ଜଳ ଏବଂ ଏଥିରେ ଖଦା ଅଂଶ ଅତି କମ୍ । ଜଳକୁ ଖଦାରୁ ପୃଥକ କରି କ୍ଲୋରିନ ଦ୍ଵାରା ବିଶୋଧନ କରି ନଦୀ, ନାଳ, ସମୁଦ୍ର ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳଧାର ମାନଙ୍କରେ ଛାଡ଼ିଦିଆ ଯାଇପାରେ ।

→ ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳ :

• ଆପେ କେବଳ ବିଶ୍ଵଦ୍ଧ କାଳକୁ ବୃ ପାନାମ୍ ଉପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଇ |
• ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ପାନୀୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ଲୋକମାନେ ଜଳ ବାହିତ ରୋଗ ଯଥା – କଲେରା, ଟାଇଫଏଡ଼ ଓ କାମଳ ଆଦି ରୋଗଦ୍ୱାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।
  • ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଅନୁଭବ କରାଇ ଜନସଚେତନତା ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ 2005 ମସିହାରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ 22 ତାରିଖକୁ ଆମେ ‘ବିଶ୍ଵ ଜଳ ବିବସ’’ ରୂପେ ପାଳନ କରି ଆସୁଛୁ ।
• ଜାତିସଂଘର ଘୋଷଣା ଅନୁଯାୟୀ ଦଶନ୍ଧି 2005 – 2015 କୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ‘‘ଜୀବନ ପାଇଁ ଜଳ’’ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବିଶୁଦ୍ଧପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଇବାର ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
• ତରଳ ଆବର୍ଜନାର ବିଭିନ୍ନ କାରକଗୁଡ଼ିକ ଜଳ ସହିତ ମିଶି ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ; ଯଥା – ଶିଳ୍ପଜନିତ, କୃଷି ସମ୍ପର୍କିତ, ଗୃହକାର୍ଯ୍ୟ ଜନିତ ଆଦି ।
• ଅପଚଯିତ କାଳର ସମ୍ୟକୟକୃପେ ସେଥିରେ ମିଶିଥିବା ସମୟ ଆନକାନାର ଉପଚାର କୁହାଯାଏ ।

→ ଆବର୍ଜନା ମିଶ୍ରିତ ଜଳ :

• ଆବର୍ଜନା ମିଶ୍ରିତ ଜଳକୁ ଅପଚୟିତ ଜଳ କୁହାଯାଏ । ପାଇଖାନା ଓ ଗାଧୁଆ ଘରୁ ବାହାରୁଥିବା ମଇଳା ଜଳ, ନାଳରୁ ବାହାରୁଥ‌ିବା ଜଳ, ବର୍ଷାଦ୍ବାରା ଧୋଇହୋଇ ଯାଉଥିବା ଜଳ ଆଦି ଅପଚୟିତ ଜଳ ।
• ଅପଚୟିତ ଜଳରେ କେତେକ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ଭାସମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥାଏ ଓ ଆଉ କେତେକ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥାଏ । ସେଥ‌ିରେ କେତେକ ହାନିକାରକ ଜୈବ ଓ ଅଜୈବ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଜୀବାଣୁ ଓ ଅଣୁଜୀବ ରହିଥାନ୍ତି ।
• ଜଳ ନିଷ୍କାସନର ସୁବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ ଓ ବର୍ଷା ଜଳକୁ ନଷ୍ଟ ହେବାକୁ ନଦେଇ ତା’କୁ ସଂଚୟ କରିବା ଉଚିତ୍ ।
• ଅପଚୟିତ ଜଳରେ ଥିବା କେତେକ ପଦାର୍ଥର ଉଦାହରଣ ତଳେ ଦିଆଯାଇଛି ।

ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ – ମନୁଷ୍ୟର ମଳ, ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ମଇଳା, ଅପରିଷ୍କାର ତୈଳ ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ, ପଲିଥନ୍,
ଅଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ – ମାଟି, ଗୋଡ଼ି, ପାଉଁଶ, ଭଙ୍ଗାକାଚ ଇତ୍ୟାଦି ।
ପୋଷକ – ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍, ଫସ୍‌ଫରସ୍, ପୋଟାସିୟମ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଧାତୁର ଯୌଗିକରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ସାର ।
ବୀଜାଣୁ – ହଇଜା ଓ ଆନ୍ତ୍ରିକ ଜ୍ଵର ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ବୀଜାଣୁ ।

→ ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର :

• ଜଣେ ସଚେତନ ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ହିସାବରେ, ତୁମେ ପୌରପରିଷଦର କର୍ମକର୍ତ୍ତା ତଥା ଗ୍ରାମ ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ସହାୟତାରେ ପରିବେଶକୁ ପରିଷ୍କାର ଓ ବିଶୋଧନ କରିବାରେ ପଦକ୍ଷେପମାନ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମା ପାଖରେ ଇଉକାଲିପଟାସ୍ ଗଛ ଲଗାଇଲେ ତାହା ଅପରିଷ୍କାର ଜଳ ଅଧ୍ବକ ଶୋଷଣ କରି ପରିଷ୍କାର ବାଷ୍ପ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଛାଡ଼ିଥାଏ ।

→ ଆବର୍ଜନା ନିଷ୍କାସନର ଉତ୍ତମ ମାର୍ଗ :

• ଅଳ୍ପ ଆବର୍ଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଓ ଦ୍ୱିତୀୟରେ ଆବର୍ଜନାର ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗକରି ସେଥୁରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ କାମରେ ଲଗାଇବା ।
• ଅଦରକାରୀ ତୈଳଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ମାଟିର ଜଳ ଶୋଷଣରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ ଓ ମୋବିଲ, ପୋକମରା ଔଷଧ, ବିଭିନ୍ନ ରଙ୍ଗ, ଆଦି ନାଳରେ ପକାଇଲେ ଏହା ଉପକାରୀ ଅଣୁଜୀବଙ୍କୁ ମାରି ଅଶେଷ କ୍ଷତିସାଧନ କରିଥାଏ ।
• ପଲିଥନ୍, ଛିଣ୍ଡାକନା, ତୁଳା, ଭଙ୍ଗା କଣ୍ଢେଇ ଆଦି ନାଳରେ ପକାଇଲେ ନାଳ ବନ୍ଦ ହୋଇ ଜଳ ନିଷ୍କାନରେ ବାଧାଦିଏ ।
• ସହଜରେ ମାଟିରେ ମିଶିଯାଉଥ‌ିବା ଜୈବ ନିମ୍ବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ପାଇଁ ସବୁଜ ରଙ୍ଗର ଓ ଜୈବ – ନିମ୍ନକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ପାଇଁ ଲାଲରଙ୍ଗର ଡଷ୍ଟବିନ୍ ଘରେ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ ।

→ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାର :

• ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସମସ୍ତେ ସ୍ବଚ୍ଛ ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ ।
• ଖୋଲାଜାଗାରେ ମଳତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ଯଦି ମଳତ୍ୟାଗ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ବାଲି କିମ୍ବା ମାଟି ଦ୍ଵାରା ଘୋଡ଼ାଇ ଦେବା ଉଚିତ ।
• ଆଜିକାଲି ଜଳମୁଦ ପାଇଖାନାରୁ ନିଷ୍କାସିତ ଜଳକୁ ପାଇପ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାୟୋଗ୍ୟାସ ପ୍ଲାଣ୍ଟ ସହ ସଂଯୋଗ କରି ସେଥ‌ିରୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତି ଓ ତାପଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ କରାଯାଉଛି ।

→ ଯେଉଁଠାରେ ଭୂତଳ ନିଷ୍କାସନର ସୁବିଧା ନାହିଁ :

• ପର୍ବପର୍ବାଣି, ମେଳା ଓ ମହୋତ୍ସବ ପାଳନ ବେଳେ, ହାଟ ବଜାର, ରେଳଷ୍ଟେସନ୍ , ଡାକ୍ତରଖାନା ଓ ବିମାନ ବନ୍ଦରରେ ଅନେକ ଲୋକ ପ୍ରତିଦିନ ଯାତାୟତ କରନ୍ତି । ଏଣୁ ଏଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥ‌ିବା ଆବର୍ଜନାର ଉପଯୁକ୍ତ ନିଷ୍କାସନ ଓ ବିଶୋଧନ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ, ନଚେତ୍ ମହାମାରୀ ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାର ସମ୍ଭାବନ ଅଛି ।
• ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରତି ନିଜେ ସଚେତନ ରହିବା ସହ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ଆମର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । କାରଣ ଆମ ପରିବେଶକୁ ସୁସ୍ଥ ଓ ପରିଷ୍କାର ରଖୁବା ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ମିଳିତ ଉଦ୍ୟମରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ପାରିବ ।

→ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନତା ଓ ରୋଗ :

• ଅସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶରେ ବାସ କରିବା ଓ ଦୂଷିତ ଜଳ ପାନ କରିବା ସମସ୍ତ ରୋଗର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ।
• ଏଣେତେଣେ ମଳତ୍ୟାଗ କରିବା ଫଳରେ ବାୟୁ, ମାଟି ଉପର ଓ ମାଟି ତଳ ଜଳ ଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ ।
• ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ଝାଡ଼ା ନ ଯାଇ ବରପାଲି ବା ସେପ୍‌ଟିକ୍ ଟ୍ୟାକ୍ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଖାଲି ପାଦରେ ଝାଡ଼ାଗଲେ ମଳରେ ଥିବା କୃମି ପାଦର ଚର୍ମଦେଇ ଶରୀର ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ।
  • ଦୂଷିତ ଜଳ ପାନ କଲେ ଏବଂ ସେଥ‌ିରେ ଗାଧୋଇଲେ ହଇଜା, କାମଳ,
  • ଟାଇଫଏଡ଼, କାଛୁକୁଣ୍ଡିଆ ଓ ଯାଦୁ ଆଦି ରୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

→ ବ୍ୟବହୃତ ଜଳର ନିଷ୍କାସନ ଓ ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର :

• ବ୍ୟବହୃତ ଜଳକୁ ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ଜମିବାକୁ ନ ଦେଇ ଏହାକୁ ସୋପିଟ ମଧ୍ୟକୁ ବା ବଗିଚାର ଗଛ ମୂଳକୁ ଛାଡ଼ିଦେବା ଉଚିତ ।
• ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟବହୃତ ଜଳକୁ ଏଣେତେଣେ ନ ଛାଡ଼ି ମୁଖ୍ୟନାଳକୁ ଛାଡ଼ିବା ଉଚିତ ।
• କୂଅ ଓ ନଳକୂଅ ପାଖରେ ସିମେଣ୍ଟ ଚଟାଣ କରି ଉଚ୍ଚା କଲେ ବ୍ୟବହୃତ ପାଣି ଏହା ମଧ୍ୟକୁ ନଯାଇ ଜଳକୁ ଦୂଷିତ କରି ନ ଥାଏ ।
• ନାଳ ନର୍ଦ୍ଦମାର ଆବର୍ଜନାକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ସେଥୁରୁ ଜଳ ଓ ଖଦା ଅଂଶକୁ ପୃଥକ କରି ଓ ଜଳକୁ ବିଶୋଧନ କରି ଚାଷପାଇଁ ଏହି ଜଳକୁ ବିନିଯୋଗ କରାଇପାରିବ । ଏପରିକି ମାଛ ଚାଷ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଲାଭଜନକ ଭାବରେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ।

→ ଅପଚୟିତ ଜଳର ପୁନଃ ଚକ୍ରଣ ଏବଂ ପୁନଃ ବିନିଯୋଗ :

• ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆବର୍ଜନାର ପୁନଃଚକ୍ରଣ କରି ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ କରାଯାଇ ପାରିବ । କଠିନ ଆବର୍ଜନାକୁ ସହଜରେ ପୁନଃଚକ୍ରଣ କରି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ; ଯଥା –ଭଙ୍ଗା ଟିଣ, କାଚ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆଦି ଆବର୍ଜନାକୁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ କାରଖାନାକୁ ପଠାଯାଇ ଏହାକୁ ତରଳାଇ ସେଥୁରୁ ନୂତନ ଜିନିଷ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଅପଚୟିତ ଜଳକୁ ସିଧାସଳଖ ନଦୀ ବା ସମୁଦ୍ରକୁ ଛାଡ଼ିବା ଫଳରେ ଅଶୋଧ ଜଳ ଓ ଏଥ‌ିରେ ଥିବା ମାରାତ୍ମକ ପଦାର୍ଥମାନ ଜଳଜ ଜୀବମାନଙ୍କର ଅଶେଷ କ୍ଷତି ଘଟାଇଥାଏ ।
• ଆଜିକାଲି ଅପଚୟିତ ଜଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ କରାଯାଇ ପାରୁଛି । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, ଭୁବନେଶ୍ୱର ବିଡ଼ିଏ ନିକୋ ପାର୍କକୁ ବିଭିନ୍ନ ନଳାରେ ଆସୁଥ‌ିବା ଆବର୍ଜନା ପୂର୍ଣ୍ଣ ନର୍ଦ୍ଦମା ଜଳକୁ ପରିଷ୍କାର କରି ଏକ କୃତ୍ରିମ ହ୍ରଦ କରାଯାଇଛି । ଏହି ହ୍ରଦରେ ନୌକା ବିହାର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳକ୍ରୀଡ଼ା କରାଯାଇ ପାରୁଛି ।
• ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ ଓ ଜୈବିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର କରାଯାଇ ଏହାକୁ ପରିଷ୍କାର ଓ ବ୍ୟବହାର
• ଏଥୁରୁ ଶେଷରେ ସାର ମିଳିବା ସହ ଜାଳେଣି ଗ୍ୟାସ୍ ମଧ୍ୟ ମିଳେ ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ବିଶୋଧ ଜଳକୁ ପାନୀୟ ଜଳରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

→ ଆସ, ଜାଣିବା :

• ଘରୁ, କଳକାରଖାନାରୁ, ଚାଷଜମିରୁ ନିର୍ଗତ ଓ ମନୁଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବହାରରୁ ନିର୍ଗତ ବା ନିଷ୍କାସିତ ଜଳକୁ ଆମେ ପାରୁଛି ।
• ଅପଚୟିତ ଏକ ପ୍ରକାର ତରଳ ଦୂଷିତ ପଦାର୍ଥ ଯାହା, ମାଟି ଜଳ ଏବଂ ଜମିକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିଥାଏ ।
• ଦୂଷିତ ଜଳକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉପଚାର କରାଯାଏ ।
• ଯେଉଁଠାରେ ଭୂତଳ ନିଷ୍କାସନର ସୁବିଧା ନାହିଁ ସେଠାରେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ସୁଲଭ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଦୂଷିତ ଜଳର ଉପଚାର ଫଳରେ ପଟୁମାଟି ଓ ଜୈବିକ ଗ୍ୟାସ୍ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।
• ଖୋଲା ନାଳରେ ମାଛି, ମଶା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଅଣୁଜୀବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ରୋଗର କାରଣ ।
• ଖୋଲା ପଡ଼ିଆରେ ଝାଡ଼ା ନଯାଇ, ପକ୍କା ପାଇଖାନା ବା ବରପାଲି ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 7 ପରିବ୍ୟୟ Short Answer Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 7 Short Answer Questions in Odia Medium

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଦୁଇଟି/ ତିନୋଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବ୍ୟୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥା କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କଲାବେଳେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ଭାର ବହନ କରିଥାଆନ୍ତି, ତାହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବ୍ୟୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ସୁତରାଂ, ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ ନିଜେ ବହନ କରେ, ତାହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଏ । ଚୌଦ୍ବାରସ୍ଥିତ ଚାର୍ଜକ୍ରୋମ୍ କାରଖାନାର ବ୍ୟୟିତ ଖର୍ଚ୍ଚ କେବଳ ତା’ର ମାଲିକ ବହନ କରୁଥିବାରୁ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।

2. ସାମାଜିକ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ସମାଜ ଯେଉଁ ଭାର ବହନ କରେ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ପରିବ୍ୟୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କଲାବେଳେ ଏପରିକି କାରଖାନା ସହ ଆଦୌ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନ ଥ‌ିବା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ନାନା ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି । ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣଜନିତ ଅସୁବିଧା ଏବଂ ତହିଁରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାପାଇଁ ଯେଉଁ ବୋଝ ସରକାର ତଥା ସମାଜ ବହନ କରେ, ତାହାହିଁ ସାମାଜିକ ପରିବ୍ୟୟ ।

3. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ-କ’ଣ?
Answer:
ଯେଉଁ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଆୟତନରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ କେବଳ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଇବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ପରିବ୍ୟୟ ଦେଖାଯାଏ; ଯଥା- ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଏବଂ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ।

4. ଦୀର୍ଘକାଳ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ପାଦନ ସଂସ୍ଥାର ଆୟତନ ଓ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଇତ୍ୟାଦିର ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦୀର୍ଘକାଳ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଦୀର୍ଘକାଳରେ କୌଣସି ଉପାଦାନ ସ୍ଥିର ବା ଅପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ରହେ ନାହିଁ ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ସମୟରେ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ହୋଇଥାଏ ।

5. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ, ତାହାକୁ ପରି ଉଁନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନରେ ବ୍ୟବହୃତ କଞ୍ଚାମାଲ ବାବଦ ଖର୍ଜ, ବ୍ୟବହୃତ ବିଜୁଳିଶକ୍ତି ବାବଦ ଦେୟ, ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଜୁରି ଇତ୍ୟାଦି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଲେ ଏହି ପରିବ୍ୟୟର ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ହେଲେ ଏହା ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ପରିମାଣ ଶୂନ୍ୟ ହେଲେ, ଏହି ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଯୋଜନା ରେଖା କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ବାସ୍ତବରେ ଉତ୍ପାଦନ ସଙ୍ଘଟିତ ହୋଇଥାଏ, ମାତ୍ର ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉତ୍ପାଦନ ନିମିତ୍ତ କେବଳ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାକୁ ଯୋଜନା ରେଖା ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ । କାରଣ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଭିତ୍ତିରେ ହିଁ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ସ୍ଥିର କରାଯାଇପାରେ ।

7. ଆବୃତ ରେଖା କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ନୂନତମ ବିନ୍ଦୁକୁ ଯୋଗକଲେ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଯେଉଁ ରେଖା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାହିଁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା । ଏହା ସମସ୍ତ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳୀନ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାକୁ ଆବୃତ କରି ରଖୁଥାଏ। ତେଣୁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାକୁ ଆବୃତ ରେଖା ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

8. ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ମୋଟ ବ୍ୟୟ ବରାଦ । ଉଭୟ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କରୁଥିବା ମୋଟ ବ୍ୟୟକୁ ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍‌, ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି ।

9. ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସାଧନ ମାଲିମାନଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପାଦନ ସହାୟକ ସେବା କ୍ରୟ କରିବାପାଇଁ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି ତାହାକୁ ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ଶ୍ରମ, ପୁଞ୍ଜି, ଭୂମି ଇତ୍ୟାଦି ଉତ୍ପାଦନର ମାଲିକମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ଚୁକ୍ତିଗତ ମୌଦ୍ରିକ ଦେୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାହିଁ ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ । ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

10. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଏପରି କେତେକ ପରିବ୍ୟୟ ଅଛି, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟୟିତ ହୋଇ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଅଂଶ ହେବା ଉଚିତ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ ବା ଲୁକ୍‌କାୟିତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କ ନିଜସ୍ବ ଭୂମି ପାଇଁ ଅଶେଷ, ନିଜସ୍ଵ ଶ୍ରମ ପାଇଁ ମଜୁରି ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ । ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟରେ ଉଭୟ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ ହିସାବକୁ ନିଆଯାଏ ।

11. ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ, ତାହାକୁ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନ କାଳରେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ପାଦନର ସାଧନ କ୍ରୟ କରିଥାଏ ଏବଂ ସେଥ‌ିପାଇଁ ପାଉଣା ଦେଇଥାଏ । ତେଣୁ ସମସ୍ତ ପାଉଣାର ସମଷ୍ଟି ହେଉଛି ପରିବ୍ୟୟ । ଅର୍ଥାତ୍ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରାଯାଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

12. ପରିବ୍ୟୟ ଫଳନ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଦ୍ରବ୍ୟର ଦାମ୍ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ସହିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟର ସମ୍ପର ୍କ୍ଥାପନ କରିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ଉତ୍ପାଦନ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରିବ୍ୟୟ ଫଳନ ଅଟେ । ପରିବ୍ୟୟ ଫଳନ ଏକ ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଫଳନ (Cost function is a derived function) । ଏହା ଉତ୍ପାଦନ ଫଳନରୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଅଛି ।

13. ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ପରିମାପ କରାଗଲେ, ତାହାକୁ ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତା ଯେଉଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ, ଉତ୍ପାଦନର ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ ଅଟେ ।

14. ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ସମସ୍ତ ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ବା ସେମାନଙ୍କର ମାଲିକମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଅସୁବିଧା ଓ ତ୍ୟାଗର ସମଷ୍ଟିକୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରମଦାନ କଲାବେଳେ ଯେଉଁ କଷ୍ଟ ଓ ପରିଶ୍ରମ ସ୍ୱୀକାର କରିଥାଏ ତାହା ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ । ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ ଧାରଣର ଉପଯୋଗିତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହାର କୌଣସି ଭୂମିକା ନାହିଁ।

15. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନକାରୀ କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ଦର, ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଜୁରି, ଭୂମି ପାଇଁ ଅଶେଷ, ବିଜ୍ଞାପନ, କର, ବୀମା ଇତ୍ୟାଦି ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ହିସାବ ଖାତାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପରିବ୍ୟୟକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ବା ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

16. ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯଦି ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ତାଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ତ୍ୟାଗ କରୁଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ । ତେଣୁ, କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଥିବା ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ ।

17. ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ତତ୍ତ୍ଵ ଯାହା ଉଭୟ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଅଟେ । ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ କିଣିବାପାଇଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁସବୁ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାଙ୍କର ସ୍ବସମ୍ବଳର ବିନିଯୋଗ ନିମନ୍ତେ ସେ ଯେଉଁ ପ୍ରାପ୍ୟ ପାଆନ୍ତି, ତାହାକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ= ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ + ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ ।

18. ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିନଥାଏ, ତାହା ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ । ଉତ୍ପାଦନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏହି ବ୍ୟୟ ଭାର ବହନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ସହିତ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ବା ପରୋକ୍ଷ ପରିବ୍ୟୟ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଅଭିହିତ କରାଯାଏ ।

19. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନମାନଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥାଏ, ତାହା ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ । ଉତ୍ପାଦର ଯେକୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ଏହା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ । କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ଦେୟ, ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଜୁରି, ଶକ୍ତି ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ଇତ୍ୟାଦି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ଉଦାହରଣ ।

20. ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ଉତ୍ପାଦନ ହେବାଦ୍ଵାରା ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟରେ ଯେଉଁ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ଅତିରିକ୍ତ ବ୍ୟୟ । ଅର୍ଥାତ୍, ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ।

21. ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦଦ୍ଵାରା ଭାଗ କରି ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଆକଳନ କରାଯାଏ । ଯେହେତୁ ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ସର୍ବଦା ସ୍ଥିର, ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ହ୍ରାସମାନ ହାରରେ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ।

22. ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
କୁହାଯାଏ । ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ପରିମ ଣଦ୍ବାରା ଭାଗ କରି ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦର ଏକକ ଓ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମେ ପରୋକ୍ଷ ଓ ତତ୍ପରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଥ‌ିବାରୁ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ପ୍ରଥମେ ନିମ୍ନଗାମୀ ଓ ତତ୍ପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ବା ଏହା ଇଂରାଜୀ ଅକ୍ଷର ‘U’ ସଦୃଶ ହୋଇଥାଏ ।

23. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକ ପିଛା ପରିବ୍ୟୟକୁ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ହେଲେ ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକକଦ୍ୱାରା ଭାଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ହାରାହାରି ସ୍ଥାୟୀ ପରିବ୍ୟୟ ଏବଂ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି ।

B ପାଞ୍ଚଟି/ ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ନିମ୍ନଲିଖୂ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ କିପରି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟର ମୌଦ୍ରିକ ପରିପ୍ରକାଶକୁ ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ହେଉଛି ମୌଦ୍ରିକ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା । ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସମସ୍ତ ବ୍ୟୟ ମୁଦ୍ରା ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସମ୍ପାଦିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେ ଶ୍ରମିକକୁ ଦେଉଥୁବା ମଜୁରି, ଋଣକୃତ ପୁଞ୍ଜି ପାଇଁ ଦେଉଥ‌ିବା ସୁଧ, ଭୂମି ପାଇଁ ପଇଠ କରୁଥିବା ଅଧୁଶେଷ, ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଉଥ‌ିବା କର ଇତ୍ୟାଦି ମୁଦ୍ରା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ । ତେଣୁ ଉତ୍ପାଦନର ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ ଅଟେ । ତେଣୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ କରାଯାଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ଅର୍ଥବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟିକୁ ଉକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ

2. ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କିପରି ଏକ ଅନୁଭବସିଦ୍ଧ ବା ମାନସିକ ବିଷୟ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ସମସ୍ତ ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ବା ସେମାନଙ୍କର ମାଲିକମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଅସୁବିଧା ଓ ତ୍ୟାଗର ସମଷ୍ଟିକୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରମଦାନ କଲାବେଳେ ଯେଉଁ କଷ୍ଟ ଓ ପରିଶ୍ରମ ସ୍ୱୀକାର କରିଥାଏ, ତାହା ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ । ଠିକ୍ ସେହିପରି, ପୁଞ୍ଜିର ମାଲିକ ଋଣ ଦେବାଦ୍ଵାରା ବର୍ତ୍ତମାନର ଉପଭୋଗରୁ ନିଜକୁ ବଞ୍ଚତ କରି ଯେଉଁ ତ୍ୟାଗ ସ୍ଵୀକାର କରେ, ତାହା ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ । କିନ୍ତୁ ଅସୁବିଧା ଓ ତ୍ୟାଗ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟର ସାଂଖ୍ୟକ ପରିମାପ ଅସମ୍ଭବ । ଏହା ଏକ ଉପଲବ୍ଧି ମାତ୍ର । ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ ଧାରଣାର ଉପଯୋଗିତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହାର କୌଣସି ଭୂମିକା ନାହିଁ ।

3. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଜଣେ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାଙ୍କର ସ୍ବ-ଅଧିକାରଭୁକ୍ତ ଏବଂ ସ୍ବ-ନିୟୋଜିତ ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ପାରିଶ୍ରମିକ ବାବଦରେ ସେ ଯେଉଁ ଆୟ ପାଇବାକୁ ହକ୍‌ର, ତାହାକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ବା ଲୁକ୍କାୟିତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଜଣେ ଉଦ୍ୟୋକ୍ତା ନିଜର ସମ୍ବଳ; ଯଥା- ଭୂମି, ପୁଞ୍ଜି, ଶ୍ରମ ଓ ସେବା ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥା’ନ୍ତି । ସେଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇନଥାଏ । ମାତ୍ର ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାଙ୍କ ନିଜର ସମ୍ବଳ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏଭଳି କେତେକ ପରିବ୍ୟୟ ଅଛି, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟୟିତ ହୋଇ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଅଂଶ ହେବା ଉଚିତ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟକୁ ଆରୋପିତ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

4. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ନିୟୋଜନ ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯେଉଁ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନକାରୀ କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ଦର, ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଜୁରି, ଭୂମି ପାଇଁ ଅଶେଷ ଓ ଋଣ କରିଥିବା ପୁଞ୍ଜି ପାଇଁ ସୁଧ ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବିଜ୍ଞାପନ, କର, ବୀମା ଇତ୍ୟାଦି ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ହିସାବ ଖାତାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ପରିବ୍ୟୟକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ବା ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ । ଏହା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ହୋଇଥିବା ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି ।

5. ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି– କିପରି ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ସମସ୍ତ ବ୍ୟୟ ବରାଦକୁ ପରିବ୍ୟୟ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ଏବଂ ତାହା ସହିତ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟୟିତ ନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଯେଉଁ ପରିମାଣ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହେବା ଉଚିତ ତାହାକୁ ମଧ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଜଣେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଉତ୍ପାଦନରେ ନିଜ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ପୁଞ୍ଜି ବାବଦକୁ ଯେଉଁ ସୁଧ ଦେଇଥା’ନ୍ତେ ତାହା ହେଉନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ଏହି ସୁଧକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟରେ ଏକ ଅଂଶ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

କିନ୍ତୁ ଯଦି ସେ ବିନିଯୋଗ କରିଥିବା ପୁଞ୍ଜି ରଣ କରିଥା’ନ୍ତେ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସୁଧ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥା’ନ୍ତା । ତେଣୁ ଏଭଳି କେତେକ ପରିବ୍ୟୟ ଅଛି, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟୟିତ ହୋଇ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଅଂଶ ହେବା ଉଚିତ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ ବା ଲୁକ୍କାୟିତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି ।

6. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟ– କିପରି ?
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନମାନଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥାଏ, ତାହା ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ । ଉତ୍ପାଦର ଯେକୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ଏହା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ଓ ପରିବର୍ଭନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସମ୍ପର୍କ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ । ଉତ୍ପାଦନ ବନ୍ଦ ହେବା ସହିତ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଥାଏ । କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ଦେୟ, ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଜୁରି, ଶକ୍ତି ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ଇତ୍ୟାଦି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ଉଦାହରଣ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟ, ଉତ୍ପାଦନରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥାଏ । ଏହାକୁ ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟ, ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପରିବ୍ୟୟ ବା ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

7. ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ କାହିଁକି ଉପରି ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ପରିବ୍ୟୟ ସ୍ଥୂଳତଃ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ, ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ । ତେଣୁ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିନଥାଏ, ତାହା ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ । ଉତ୍ପାଦର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଉତ୍ପାଦନର ପରିମାଣ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏହି ବ୍ୟୟ ଭାର ବହନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ସହିତ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନ ଥ‌ିବାରୁ ଏହା ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ବା ପରୋକ୍ଷ ପରିବ୍ୟୟ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଅଭିହିତ । ଉତ୍ପାଦର ସମସ୍ତ ଏକକ ପାଇଁ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଯେହେତୁ ସମାନ, ଏହାକୁ ଉପରି ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

8. ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଆର୍ଥନୀତିକ ବିଶ୍ଳେଷଣରେ ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟର ବ୍ୟବହାର ବହୁଳ । ଏହା ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବହାରକ୍ଷମ ସମ୍ବଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ କୌଣସି ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯଦି ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ତାଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ହେବ । ତେଣୁ, ତ୍ୟାଗ କରୁଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ । ଅର୍ଥାତ୍, କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଥିବା ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ । ପ୍ରଫେସର ବେନ୍‌ହାମ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ସମପରିମାଣ ଅର୍ଥବ୍ୟୟରେ ଅନୁରୂପ ସମ୍ବଳ ବିନିଯୋଗ କରି ଯେଉଁ ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇପାରେ, ତାହା ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ ।

C ଛଅଟି ବାକ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦର୍ଶାଅ ।

1. ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ :
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ; ଯଥା- କାରଖାନା ଗୃହ, ମେସିନ୍, ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନର ଯେକୌଣସି ସ୍ତରରେ ଏହି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ସମାନ ଭାବରେ ବହନ କରାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପାଦନ ‘ଶୂନ୍ୟ’ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଅପରିବର୍ତିତ ରହିଥାଏ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟ କେବଳ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ବହନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟକୁ ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନ; ଯଥା – କଞ୍ଚାମାଲ, ମଜୁରି ଆଦି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ କରାଯାଏ ତାହାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଏହି ପରିବ୍ୟୟ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ପାଦନର ପରିମାଣ ଶୂନ୍ୟ ହେଲେ ଏହି ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟର ସ୍ଥିତି ଉଭୟ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ ଓ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟକୁ ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟର ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥାଏ ।

2. ପ୍ରାକାଶ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ :
Answer:
ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସାଧାରଣଭାବେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିପାରେ, ତାହାକୁ ଦୃଶ୍ୟମାନ ବା ପ୍ରାକାଶ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହିସବୁ ପରିବ୍ୟୟ ପ୍ରାକାଶ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟ ଉପାଦାନ; ଯଥା- ମଜୁରି, ସୁଧ, ବୀମା, କର, କଞ୍ଚାମାଲ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ବ୍ୟୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାର ହିସାବ ବା ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯାଇ ପାରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟକୁ ମୋଟ ଆୟରୁ ଅନ୍ତର କରାଯାଇ ମୋଟ ଲାଭ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଅଭିଧାରଣ ।

ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଲୁକ୍‌କାୟିତ ଭାବରେ ରହିଥାଏ ଓ ଏହାର ପରିପ୍ରକାଶ ସାଧାରଣରେ କରାଯାଇନଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପରିବ୍ୟୟ କହିଲେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ନିଜ ଅଧିକାରଭୁକ୍ତ ସମ୍ବଳର ପ୍ରୟୋଗ; ଯଥା- ନିଜସ୍ଵ ଭୂମି, ନିଜସ୍ଵ ପୁଞ୍ଜି, ନିଜସ୍ଵ ମଜୁରି ଆଦିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଏହା ନିଜସ୍ଵ ସମ୍ବଳର ପ୍ରୟୋଗଜନିତ ହୋଇଥ‌ିବାରୁ ଏହାର ହିସାବ ବା ମୂଲ୍ୟାୟନ ସମ୍ଭବ ହୋଇ ନଥାଏ । ମୋଟ ଆୟରୁ ଉଭୟ ପ୍ରାକାଶ୍ୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ତର କରାଯାଇ ନିଟ୍ ଲାଭ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏହା ଏକ ବ୍ୟାପକ ଧାରଣା ।

3. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ଅର୍ଥନୀତିକ ପରିବ୍ୟୟ :
Answer:
କରନ୍ତି, ତାହାକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନକାରୀ କଞ୍ଚାମାଲ ପାଇଁ ଦର, ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଜୁରି, ବିଜୁଳି ଶକ୍ତି ଇତ୍ୟାଦି ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ତେଣୁ ଏହା କେବଳ ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟକୁ ବୁଝାଏ । ଏହା ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଧାରଣା । ମୋଟ ଲାଭ ହିସାବ କରିବାପାଇଁ ମୋଟ ଆୟରୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଅନ୍ତର କରାଯାଇଥାଏ ।

ଆରୋପିତ ପରିବ୍ୟୟକୁ ନିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ଉଭୟ ଦୃଶ୍ୟମାନ ଓ ଲୁକ୍କାୟିତ ପରିବ୍ୟୟକୁ ହିସାବକୁ ନିଆଯାଇଥାଏ । ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଧାରଣା । ନିଟ୍ ଲାଭ ଆକଳନ ପାଇଁ ମୋଟ ଆୟରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ ଅନ୍ତର କରାଯାଇଥାଏ ।

4. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ :
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରତି ଏକକ ପାଇଁ କରାଯାଉଥ‌ିବା ପରିବ୍ୟୟକୁ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦଦ୍ୱାରା ବିଭାଜିତ କରି ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଥାଏ । ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାପାଇଁ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଯୋଗ କରାଯାଏ । ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସ୍ତରରେ ହ୍ରାସ ପାଇ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ସର୍ବନିମ୍ନ, ସେତେବେଳେ ଏହା ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ ।

ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗୋଟିଏ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକର ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ଯେଉଁ ପରିମାଣରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନର ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପୂର୍ବତନ ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟର ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ (MC = TC_n – TC_n-1) ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ କମ୍ ଥ‌ିବାବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ହ୍ରାସ ପାଏ ଏବଂ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧିକ ଥିବାବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥାରେ ହ୍ରାସ ପାଏ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।

5. ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ :
Answer:
ପ୍ରତି ଏକକ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ ହେଉଥ‌ିବା ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟର ପରିମାଣକୁ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କ୍ରମାଗତଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନଦ୍ଵାରା ବିଭାଜିତ କରାଯାଇ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ; ମାତ୍ର ଏହା ଆନୁଭୂମିକ ଅକ୍ଷକୁ (horizontal axis) ସ୍ପର୍ଶ କରେ ନାହିଁ ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।

ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରତି ଏକକ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ ହେଉଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ହ୍ରାସ ପାଏ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଉତ୍ପାଦର ବୃଦ୍ଧି ସହ ଏହାର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥାଏ । ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ମୋଟ ଉତ୍ପାଦନଦ୍ବାରା ବିଭାଜିତ କରାଯାଇ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

6. ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମାଜିକ ପରିବ୍ୟୟ :
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଯେଉଁ ବ୍ୟୟଭାର ବହନ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବ୍ୟୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଦର ଓ ଉତ୍ପାଦ ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ନିଷ୍ପଭି ନେଲାବେଳେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏହି ପରିବ୍ୟୟର ବିଚାର କରିଥାଏ । ଚୌଦ୍ଵାରସ୍ଥିତ ଚାର୍ଜକ୍ରୋମ୍ କାରଖାନାର ବ୍ୟୟିତ ଖର୍ଚ୍ଚ କେବଳ ତା’ର ମାଲିକ ବହନ କରୁଥିବାରୁ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନବେଳେ ସମାଜ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟଭାର ବହନ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ସାମାଜିକ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ହେଲାବେଳେ ଏପରିକି କାରଖାନା ସହ ସଂପୃକ୍ତ ନ ଥ‌ିବା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ନାନା ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଗୋଟିଏ ସାର କାରଖାନାରେ ଉତ୍ପାଦନ ହେଉଥ‌ିବା ସମୟରେ ସେଥୁରୁ ନିର୍ଗତ ଦୂଷିତ ଜଳ, ଧୂଆଁ ଇତ୍ୟାଦି ପରିବେଶକୁ ଦୂଷିତ କରିବାଦ୍ଵାରା ସମାଜର ଅନେକ କ୍ଷତି ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ସାମାଜିକ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ।

7. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ ଓ ଦୀର୍ଘକାଳ :
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଯେଉଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଆଯାଏ, ସେଥୁରେ ସମୟର ଗୁରୁତ୍ବ ରହିଛି । ଯେଉଁ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ କେବଳ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଉତ୍ପାଦିତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପରିମାଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥା’ନ୍ତି, ସେହି ସମୟର ଅବଧୂ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳ କୁହାଯାଏ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଯେଉଁ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ତା’ର ସମସ୍ତ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଦ୍ରବ୍ୟର ଉତ୍ପାଦିତ ପରିମାଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ, ସେହି ସମୟର ଅବଧୂ ଦୀର୍ଘକାଳ କୁହାଯାଏ । ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ ଏବଂ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପାର୍ଥକ୍ୟ ନଥାଏ । ଏଠାରେ ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ । ତେଣୁ ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ।

8. ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ :
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସକାଶେ ମୋଟ ମୌଦ୍ରିକ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ ହେଉଛି ପ୍ରକୃତ ପରିବ୍ୟୟ । ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ମଜୁରି, କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ବେତନ, ଶକ୍ତି, କଞ୍ଚାମାଲ, ସୁଧ, ବୀମାଦେୟ, ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ ଇତ୍ୟାଦି ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟର ଉଦାହରଣ । ଅର୍ଥାତ୍ ସବୁ ଉପାଦାନର କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟରେ ନିୟୋଜିତ ଅର୍ଥର ସମଷ୍ଟିକୁ ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେୟ ମୁଦ୍ରା ଆକାରରେ ହୋଇଥାଏ । ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଗଣନା କରିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ ।

ଦ୍ରବ୍ୟ ସାଧନର ମାଲିକମାନେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କୁ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗାଇଲାବେଳେ ଯେଉଁ କଷ୍ଟ, ଯନ୍ତ୍ରଣା, ତ୍ୟାଗ ସ୍ବୀକାର କରିଥାଆନ୍ତି ତାହାକୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ । ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ ଏକ ଅନୁଭବସିଦ୍ଧ ବିଷୟ । ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଗଣନା କରିବା ସହଜସାଧ୍ୟ ହୋଇନଥାଏ । ଉପାଦାନମାନଙ୍କରେ ମାଲିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା, ତ୍ୟାଗ, ଅସୃଷ୍ଠି ଓ ହରାଇଥିବା ଉପଯୋଗିତାକୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Economics Solutions Chapter 7  ପରିବ୍ୟୟ Objective Questions.

CHSE Odisha 12th Class Economics Chapter 7 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ସମସ୍ତ ସାଧନମାନଙ୍କ ପାଉଣାକୁ ଯାହା କୁହାଯାଏ :
(A) ସାଧନ ମୂଲ୍ୟ
(B) ଉତ୍ପାଦନ ମୂଲ୍ୟ
(C) ଉତ୍ପାଦନର ଦାମ୍
(D) ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(D) ପରିବ୍ୟୟ

2. କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ
(C) ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(B) ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ

3. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଅଂଶ ?
(A) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ
(C) ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(A) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ

4. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟ ନାମ ହେଉଛି :
(A) ସୁଯୋଗ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ଆରୋପିତ ପରିବ୍ୟୟ
(C) ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ହିସାବ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(B) ଆରୋପିତ ପରିବ୍ୟୟ

5. ସାଧନମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗ ଓ ଅସୁବିଧାକୁ କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ?
(A) ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ
(C) ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଆରୋପିତ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(A) ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ

6. ପରିତ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଥ‌ିବା ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟ ହେଉଛି :
(A) ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ସୁଯୋଗ ପରିବ୍ୟୟ
(C) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଆରୋପିତ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(B) ସୁଯୋଗ ପରିବ୍ୟୟ

7. ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(A) ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିବ୍ୟୟ
(C) ଉପରି ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ

8. ଉତ୍ପାଦନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟେ ନାହିଁ ?
(A) ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ
(C) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ସୁଯୋଗ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(B) ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ

9. ଉତ୍ପାଦନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଥ‌ିବା ପରିବ୍ୟୟକୁ କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ?
(A) ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ
(C) ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(B) ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ

10. ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟ କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟ ନାମ ?
(A) ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ
(C) ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(C) ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ

11. ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା :
(A) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ
(B) ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(C) ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ
(D) ଉଲ୍‌ମ୍ ହୋଇଥାଏ
Answer:
(A) ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ

12. ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି ହେଉଛି :
(A) ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ
(C) ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(A) ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ

13. ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ :
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ
(C) ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହେ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(A) ହ୍ରାସ ହୁଏ

14. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା :
(A) ‘L’ ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ
(B) ‘U’ ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ
(C) ‘V’ ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ
(D) ‘C’ ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ
Answer:
(B) ‘U’ ଆକୃତି ବିଶିଷ୍ଟ

15. ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି ହେଉଛି :
(A) ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ
(C) ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଉପରି ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(B) ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ

16. ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୃଦ୍ଧି ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟରେ ଯେଉଁ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ?
(A) ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ
(C) ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଉପରି ପରିବ୍ୟୟ
Answer:
(C) ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ

17. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ ସ୍ଵଳ୍ପତର, ସେତେବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ :
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ସ୍ଥିର ରହେ
(D) ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
Answer:
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ

18. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ସହ ସମାନ ହୋଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ :
(A) ସର୍ବାଧ‌ିକ ହୁଏ
(B) ସର୍ବନିମ୍ନ ହୁଏ
(C) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(D) ହ୍ରାସ ପାଏ
Answer:
(B) ସର୍ବନିମ୍ନ ହୁଏ

19. ଯେତେବେଳେ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧ୍ଵ, ସେତେବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ :
(A) ହ୍ରାସ ପାଏ
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ
(C) ସ୍ଥିର ରହେ
(D) ଉପରୋକ୍ତ କୌଣସିଟି ନୁହେଁ
Answer:
(B) ବୃଦ୍ଧି ପାଏ

20. ଉତ୍ପାଦନ କ’ଣ ହେଲାବେଳେ ପରିବର୍ତୀ ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥିତି ବିଲୁପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ?
(A) ଧନାତ୍ମକ
(B) ଶୂନ୍ଯ
(C) ଋଣାତ୍ମକ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ଶୂନ୍ଯ

21. ଅର୍ଥନୀତିରେ ପରିବ୍ୟୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
(A) ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ
(B) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ
(C) ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(B) ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ

22. ପରିବ୍ୟୟ ବୃଦ୍ଧି କାହା ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ?
(A) ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ
(B) ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ
(C) ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ
(D) ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ
Answer:
(A) ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ସହିତ ସମ୍ପୃକ୍ତ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଏକ ପ୍ରଦତ୍ତ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳରେ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ପାଦରେ ପରିଣତ ହେବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ

2. ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ସମସ୍ତ ବ୍ୟୟ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ _____________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ

3. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ନିୟୋଜନ ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯେଉଁ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ______________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ହିସାବଗତ

4. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟକୁ____________ ପରିବ୍ୟୟ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଏ ।
Answer:
ଦୃଶ୍ୟମାନ

5. କେତେକ ପରିବ୍ୟୟ ଅଛି, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟୟିତ ହୋଇ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଅଂଶ ହେବା ଉଚିତ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ____________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ

6. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ଯୟକୁ ___________ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଆରୋପିତ

7. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହେଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟର ମୌଦ୍ରିକ ପରିପ୍ରକାଶକୁ ____________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ମୌଦ୍ରିକ

8. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ସମସ୍ତ ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ବା ସେମାନଙ୍କର ମାଲିକମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଅସୁବିଧା ଓ ତ୍ୟାଗର ସମଷ୍ଟିକୁ _____________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବାସ୍ତବ

9. ସମ ପରିମାଣ ଅର୍ଥବ୍ୟୟରେ ଅନୁରୂପ ସମ୍ବଳ ବିନିଯୋଗ କରି ଯେଉଁ ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇପାରେ,_____________ ପରିବ୍ୟୟ ।
Answer:
ବିକଳ୍ପ

10. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିନଥାଏ, ତାହା ____________ ପରିବ୍ୟୟ ।
Answer:
ସ୍ଥିର

11. ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ସହିତ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନ ଥ‌ିବାରୁ ଏହା _____________ ପରିବ୍ୟୟ ବା ____________ ପରିବ୍ୟୟ ନାମରେ ଅଭିହିତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଅତିରିକ୍ତ, ପରୋକ୍ଷ

12. ଉତ୍ପାଦର ସମସ୍ତ ଏକକ ପାଇଁ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଯେହେତୁ ସମାନ, ଏହାକୁ ___________ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉପରି

13. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନମାନଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରିଥାଏ, ତାହା _____________ ପରିବ୍ୟୟ ।
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ

14. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରୁଥିବାରୁ ତାହାକୁ_____________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଧାନ

15. ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ____________ ହେବ ।
Answer:
ଆନୁଭୂମିକ

16. ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ ଯଦି ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ, ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ _____________ ହେବ ।
Answer:
ଶୂନ୍ୟ

17. ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟି ହେଉଛି _______________ ପରିବ୍ୟୟ।
Answer:
ମୋଟ

18. ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକରେ ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ଥ‌ିବା ______________ ଦୂରତ୍ବର ସମଷ୍ଟି ।
Answer:
ଉଲ୍ଲମ୍ବ

19. ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ _____________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ହାରାହାରି, ସ୍ଥିର

20. ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ = \(\frac{ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ}{-}\)
Answer:
ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ

21. ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ହାରାହାରି _______________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ

22. ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକକ ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ______________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ହାରାହାରି

23. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ = \(\frac{-}{ମୋଟ ଉତ୍ପାଦ ପରିମାଣ}\)
Answer:
ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟ

24. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ = ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ + _____________ ପରିବ୍ୟୟ ।
Answer:
ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ

25. ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ଉତ୍ପାଦନ ହେବାଦ୍ଵାରା ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟରେ ଯେଉଁ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ ତାହାକୁ ______________ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସୀମାନ୍ତ

C. ନିମ୍ନଲିଖ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭୁଲ୍ କି ଠିକ୍ ଲେଖ । ରେଖାଙ୍କିତ ଅଂଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ସଂଶୋଧନ କର ।

1. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ ।

2. ଶ୍ରମିକକୁ ଦିଆଯାଉଥବା ମଜୁରି ହେଉଛି ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଶ୍ରମିକକୁ ଦିଆଯାଉଥ‌ିବା ମଜୁରି ହେଉଛି ମୌଦ୍ରିକ ପରିବ୍ୟୟ ।

3. ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟ ।

4. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

5. ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଆନୁଭୂମିକ ହୋଇଥାଏ ।

6. ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ।

7. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର ଯେକୌଣସି ବିନ୍ଦୁରେ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଛେଦ କରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର ସର୍ବନିମ୍ନ ବିନ୍ଦୁରେ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଛେଦ କରେ ।

8. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟିକୁ ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟିକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

9. ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ସର୍ବଦା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ସର୍ବଦା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।

10. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ପାରମ୍ଭରୁ ସାଧାରଣତଃ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ସାଧାରଣତଃ ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଥାଏ ।

11. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ !
ଠିକ୍ – ପ୍ରାକାଶ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

12. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇପାରେ, ମାତ୍ର ଋଣାତ୍ମକ ହୁଏ ନାହିଁ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ଶୂନ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ କି ରଣାତ୍ମକ ହୁଏ ନାହିଁ ।

13. ସ୍ଵଳ୍ପକାଳରେ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ନିଗୂଢ଼ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସ୍ବଳ୍ପକାଳରେ ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପରିବର୍ଭନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ନିଗୂଢ଼ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ ।

14. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟକୁ ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟକୁ ଅତିରିକ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

15. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଥ‌ିବାବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ହ୍ରାସ ପାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟଠାରୁ ଅଧ‌ିକ ଥିବାବେଳେ ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।

16. ଦୀର୍ଘକାଳରେ ସମସ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ହିଁ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ।
Answer:
ଠିକ୍

17. ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇ ନପାରେ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇ ନ ପାରେ ।

18. ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିହିତ କଷ୍ଟ ଓ ତ୍ୟାଗକୁ ସୁଯୋଗ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଭୁଲ୍ ।
ଠିକ୍ – ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିହିତ କଷ୍ଟ ଓ ତ୍ୟାଗକୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

19. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର ଆକୃତି ‘U’ ଆକାରର ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

20. ସୁଯୋଗ ପରିବ୍ୟୟକୁ ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଠିକ୍ ।

D. ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯେଉଁ ସମସ୍ତ ବ୍ୟୟ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଉତ୍ପାଦନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

2. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ନିୟୋଜନ ନିମନ୍ତେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଯେଉଁ ସମସ୍ତ ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟ କରିଥା’ନ୍ତି, ତାହାକୁ ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

3. ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟ ଓ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ସମଷ୍ଟିକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

4. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ୟୟିତ ହୋଇ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଅଂଶ ହେବା ଉଚିତ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟ ବା ଲୁକ୍କାୟିତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

5. ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଦିଅ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କ ନିଜସ୍ବ ଭୂମି ପାଇଁ ଅଧୂଶେଷ ହେଉଛି ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ପରିବ୍ୟୟର ଏକ ଉଦାହରଣ ।

6. ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟନାମ କ’ଣ ?
Answer:
ହିସାବଗତ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ଦୃଶ୍ୟମାନ ପରିବ୍ୟୟ (Explicit cost)।

7. ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନିୟୋଜିତ ସମସ୍ତ ଉତ୍ପାଦନର ଉପାଦାନ ବା ସେମାନଙ୍କର ମାଲିକମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଅସୁବିଧା ଓ ତ୍ୟାଗର ସମଷ୍ଟିକୁ ବାସ୍ତବ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

8. ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ (ସୁଯୋଗ ପରିବ୍ୟୟ) କ’ଣ ?
Answer:
କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟର ବିକଳ୍ପ ପରିବ୍ୟୟ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଥିବା ସର୍ବୋତ୍ତମ ବିକଳ୍ପ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଏ ।

9. କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟ ନାମ ଉପରି ପରିବ୍ୟୟ ?
Answer:
ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟର ଅନ୍ୟ ନାମ ଉପରି ପରିବ୍ୟୟ ।

10. ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ପରିବର୍ଭନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦନରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରୁଥିବାରୁ ତାହାକୁ ପ୍ରଧାନ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

11. ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର ଆକାର କିପରି ?
Answer:
ମୋଟ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର ଆକାର ଆନୁଭୂମିକ ହେବ ।

12. ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର ଆକାର କିପରି ?
Answer:
ମୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ପ୍ରଥମେ ନିମ୍ନକୁ ଓ ତତ୍ପରେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଅବତଳ ହେବ ।

13. ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ କାହାକୁ କହନ୍ତି ?
Answer:
ଦ୍ରବ୍ୟର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଏକକ ଉତ୍ପାଦନ ହେବାଦ୍ଵାରା ମୋଟ ପରିବ୍ୟୟରେ ଯେଉଁ ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ, ତାହାକୁ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

14. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର କେଉଁ ବିନ୍ଦୁରେ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଛେଦ କରେ ?
Answer:
ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟ ରେଖାର ସର୍ବନିମ୍ନ ବିନ୍ଦୁରେ ସୀମାନ୍ତ ପରିବ୍ୟୟ ରେଖା ଛେଦ କରେ ।

15. ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନ; ଯଥା- ଭୂମି, ମେସିନ୍, ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଇତ୍ୟାଦିର ବ୍ୟବହାର ନିମନ୍ତେ ଯେଉଁ ବ୍ୟୟ ବହନ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

16. ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଯେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ଉପାଦାନ; ଯଥା- ମଜୁରି, କଞ୍ଚାମାଲ, ଶକ୍ତି ଇତ୍ୟାଦିର ବ୍ୟବହାର ନିମନ୍ତେ ବହନ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

17. ଉତ୍ପାଦନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର କି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଉତ୍ପାଦନର ବୃଦ୍ଧି ସହ ସ୍ଥିର ଉପାଦାନର ପରିମାଣ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ ।

18. ବିଜ୍ଞାପନ ଖର୍ଚ୍ଚ କି ପ୍ରକାର ପରିବ୍ୟୟ ?
Answer:
ବିଜ୍ଞାପନ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଛି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ ।

19. ନିରାପତ୍ତାରକ୍ଷୀଙ୍କ ମଜୁରି କି ପ୍ରକାର ପରିବ୍ୟୟ ?
Answer:
ନିରାପତ୍ତାରକ୍ଷୀଙ୍କ ମଜୁରି ହେଉଛି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ।

20. ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମୌଦ୍ରିକ ବା ମୁଦ୍ରାଗତ ପରିବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।

21. ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟର ଉପାଂଶଗୁଡ଼ିକ କ’ଣ ?
Answer:
ହାରାହାରି ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଓ ହାରାହାରି ପରିବର୍ତ୍ତନୀୟ ପରିବ୍ୟୟ, ହାରାହାରି ପରିବ୍ୟୟର ଦୁଇଟି ଉପାଂଶ ।

22. କେଉଁ ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ସହ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ସ୍ଥିର ପରିବ୍ୟୟ ଉତ୍ପାଦର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ସହ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।