Class 10

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Maths Solutions Geometry Chapter 1 ଜ୍ୟାମିତିରେ ସାଦୃଶ୍ୟ Ex 1(c) Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Maths Solutions Geometry Chapter 1 ଜ୍ୟାମିତିରେ ସାଦୃଶ୍ୟ Ex 1(c)

Question 1.
ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର :
(i) △ABC ଓ △DEF ମଧ୍ୟ 6ର , m∠A = m∠D, m∠B = m∠E, AB = 3 ସେ.ମି., , BC = 5 ସେ.ମି.,ଏବଂ DE = 7.5 ସେ.ମି. ହେଲେ,, EF : _____ ସେ.ମି., (10, 10.5, 12, 12.5)
Solution:
12.5
Hint:
△ABC ~ △DEF ⇒ \(\frac { AB }{ DE }\) = \(\frac { BC }{ EF }\) ⇒ \(\frac { 3 }{ 7.5 }\) = \(\frac { 5 }{ EF }\) ⇒ EF = 12.5 ସେ.ମି. |

(ii) △ABC ରେ AB = 5 6 ସେ.ମି., BC = 7 ସେ.ମି., CA = 8 6 ସେ.ମି.; △PQR ରେ PQ = 10 ସେ.ମି., QR = 14 ସେ.ମି. । PR = _____ ସେ.ମି. ହେଲେ, △ABC ଓ △PQR ସଦୃଶକୋଣୀ ହେବେ । (12, 16, 20, 24)
Solution:
16
Hint:
△ABC ~ △PQR ⇒ \(\frac { AB }{ PQ }\) = \(\frac { BC }{ QR }\) ⇒ \(\frac { AC }{ PR }\)

(iii) △ABC ଓ △POR ମଧ୍ଯରେ ∠B ≅ ∠Q | △ABC ର AB = 8 ସେ.ମି. ଏବଂ BC = 12 ସେ.ମି. । A POR ର PQ = 12 ସେ.ମି. ଏବଂ QR = 18 ସେ.ମି. । △ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ 48 ବର୍ଗସେ.ମି. ହେଲେ △PQR ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = _____ ସେ.ମି. ହେଲେ, (84, 96, 104, 108)
Solution:
108
Hint:
△ABC ~ △PQR
∴ \(\frac { △ABC ର 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ }{ △PQR ର 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ }\) = \(\frac{\mathrm{AB}^2}{\mathrm{PQ}^2}\)
⇒ \(\frac { 48 }{ △PQR ର 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ }\) = \(\frac { 4 }{ 9 }\)
⇒ △PQR ର 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ = 108 ଦ . ସେ.ମି.

(iv) △ABC ଓ ∠ABC ର ସମଦ୍ୱିଖଣ୍ଡକ \(\overline{\mathrm{AC}}\) କୁ P ଦିନ୍ଦୁ6ର ଛେଦ କରେ | AB = 12 ସେ.ମି. ଓ BC = 9 ସେ.ମି. ହେବେ , AP : AC _____ | (4 : 3, 3 : 4, 7 : 4, 4 : 7)
Solution:
4 : 7
Hint:
∠B ର ସମଦ୍ୱିଖଣ୍ଡନ \(\overline{\mathrm{BP}}\)
⇒ \(\frac { AB }{ BC }\) = \(\frac { AP }{ PC }\) ⇒ \(\frac { 4 }{ 3 }\) = \(\frac { AP }{ PC }\)
∴ \(\frac { AP }{ AC }\) = \(\frac { 4 }{ 7 }\)

(v) ଦୁଇଟି ସମବାହୁ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତ 16 : 25 ହେଲେ, ସେହି ତ୍ରିଭୁଜ ଦ୍ଵୟର ଅନୁରୂପ ଯୋଡ଼ାର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ _____ | (4 : 5, 2 : 5, 5 : 4, 5 : 2)
Solution:
4 : 5
Hint:
ଦୁକଟି ସମବାହୁ ତିଦୁକର 6ସ୍ତୃତ୍ରଫଳର ଅନ୍ନପାଜର ଦାହୁଦୂଯର ତାଦଣପୁର ବ୍ରଣ ଅନ୍ମଣ ପର ସହ ସମାନ |

(vi) ପାଣ୍ଡଷ୍ଟ ଚିତ୍ରରେ , m∠B = 50°, m∠BDC = 100° ଓ △DBC ~ △CBA ହେଲେ , m∠ACD ______ | (60°, 70°, 80°, 90°)

Solution:
70°
Hint:
△DBC ~ △CBA
⇒ m∠BDC = m∠ACB = 100° କକ୍ମ m∠BCD = 30°
∴ m∠ACD = 70°

(vii) ପାଣ୍ଡଷ୍ଟ ଚିତ୍ରରେ , △ABE ଓ △ACD ର 6ସ୍ତ୍ ତ୍ରଫଳ ସମାଜ 6 ଦୃ6କ , △BOC ~ _____ |

(△ADE, △DOB, △EOD, △OEC)
Solution:
△EOD
Hint:
△ABE 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ = D ACD 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ ⇒ △BDE 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ = △DEC 6ସ୍ତୃତ୍ତ୍ଵଫଳ ⇒ \(\overline{\mathrm{DE}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) ⇒ △BOC ~ △EOD

(viii) ପାଶ୍ଚଣ୍ଠ ଚିତ୍ରରେ △ABC ର \(\overline{\mathrm{AE}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{BD}}\) ଯଥାକୃ6ମ \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ପୃତି ଦିପତାତ ଶାସ୍ତ୍ର ଦିନ୍ଦରୁ କମ , 6ତ6ଦ △BEM ~ △ ___ |

[BEA, ABD, BDC, AEC]
Solution:
△AEC
Hint:
m∠EBM = m∠EAC ଏବଂ m∠MEB = m∠AEF
⇒ △BEM ~ △AEC

(ix) ପାସ୍ତସ୍ଥ ଚିତ୍ର6ର BC ରପରିସ୍ଥ D ଏକ ଦନ୍ଦୁ |
∠ADC ≅ ∠BAC ତ୍ରଫଳ ,
CB. CD = _____

(AC² , AB² , AD . AB, AD. AC)
Solution:
AC²
Hint:
△ABC ~ △DAC ⇒ \(\frac { CB }{ AC }\) = \(\frac { AC }{ CD }\)
⇒ CB . CD = AC²

(x) △ABC ରେ ∠BAC ର ସମଦିଖଣ୍ଡକ BC କୁ M ଦିନ୍ଦୁ6ର ଛେଦକ6ର | AB : AC = 2 : 3 ଏବଂ BC = 15 ସେ.ମି. ହେଲେ, , BM = _____ ସେ.ମି. | (6, 9, 10, 12)
Solution:
6
Hint:
\(\frac { AB }{ AC }\) = \(\frac { BM }{ MC }\) (∠BAC ର ସମଦ୍ୱିଗଣ୍ଡକ \(\overline{\mathrm{AM}}\))
⇒ \(\frac { 2 }{ 3 }\) = \(\frac { BM }{ MC }\)
⇒ BC = BM + MC ⇒ 15 = 2x + 3x ⇒ x = 3, BM = 6

Question 2.
(i)△ABC ରେ AB = 2.5 ସେ.ମି., BC = 2 ସେ.ମି., AC = 3.5 ସେ.ମି. ଏବଂ △PQR 66 PQ = 5 ସେ.ମି. QR = 4 ସେ.ମି. , PR = 7 ସେ.ମି. | m∠A = x° ଓ m∠Q = y° ଛେଦକ, m∠B, m∠C, m∠P ଓ m∠R ହେଲେ କୁର |
Solution:

ଏO|6ର \(\frac { AB }{ PQ }\) = \(\frac { 2.5 }{ 5 }\) = \(\frac { 1 }{ 2 }\) , \(\frac { BC }{ QR }\) = \(\frac { 2 }{ 4 }\) = \(\frac { 1 }{ 2 }\) ଓ \(\frac { AC }{ PR }\) = \(\frac { 3.5 }{ 7 }\) = \(\frac { 1 }{ 2 }\)
⇒ \(\frac { AB }{ PQ }\) = \(\frac { BC }{ QR }\) = \(\frac { AC }{ PR }\) ⇒ △ABC ~ △PQR
⇒ m∠A = m∠P = x° , m∠B = m∠Q = y°
m∠C = 180° – (x – y)° = m∠R |

(ii) △ABC ଓ △DEF 68 ∠B ≅ ∠E, AB = 4 ସେ.ମି., BC = 6 ସେ.ମି., EF = 9 ସେ.ମି. ଓ DE = 6 ସେ.ମି. | △ABC ର ଶ୍ରେତ୍ରଫଳ 20 ଦଗ ସେ.ମି.ଦ୍ରେଭେ , DEF ର ଶ୍ରେତ୍ରଫଳ ନିଗ୍ରଯ କର |
Solution:

\(\frac { AB }{ DE }\) = \(\frac { 4 }{ 6 }\) = \(\frac { 2 }{ 3 }\)
\(\frac { BC }{ EF }\) = \(\frac { 6 }{ 9 }\) = \(\frac { 2 }{ 3 }\)
∴ \(\frac { AB }{ DE }\) = \(\frac { BC }{ EF }\) = ଓ ∠B ≅ ∠E
⇒ △ABC ~ △DEF
⇒ \(\frac { △ABC ର ଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }{ △DEF ର ଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac{\mathrm{AB}^2}{\mathrm{DE}^2}\) = \(\frac { 4 }{ 9 }\)
⇒ \(\frac { 20 ବଗ 6ସ.ମି. }{ △DEF ର 6ଘ୍ତତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac { 4 }{ 9 }\)
⇒ △DEF ର 6ଘ୍ତତ୍ରଫଳ = \(\frac { 20 × 9 }{ 4 }\) ଚ୍ଚଗ ସେ.ମି. = 45 ଦଗ6ସ.ମି. |

(iii) ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମଟିର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଦ୍ବିତୀୟଟିର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର 9 ଗୁଣ ହେଲେ, ତ୍ରିଭୁଜ ଦୁଇଟିର ଅନୁରୂପ ବାହୁଦ୍ୱୟର ଅନୁପାତ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Solution:
ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ୱୟର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତ = 9 : 1 = ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟର ଅନୁରୂପ ବାହୁ ।
⇒ ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ଵୟର ଅନୁରୂପ ବାହୁ ଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ବର୍ଗାନୁପାତ = \(\sqrt{9^2}\) : \(\sqrt{1^2}\) = 3 : 1

(iv) ପାଣ୍ସ୍ଟଣ ଚିତ୍ର6ର , ∠BAC ≅ ∠DAC , AC = 12 6ସ.ମି. ଓ BC = 15 6ସ.ମି. | △ADC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ 32 ଦ.6ସ.ମି. 6ଦୃ6କ , △ABD ର ଷ୍ଟେତୃଫକ ଚିତ୍ର6ର କର |

Solution:
△ABC ଓ △DAC ମଧ୍ୟ6ର
∠BAC ≅ ∠DAC (ଦର)
∠ACB ≅ ∠ACD (ସାଧାରଣ 6କାଣ)
ଥଦଣଘ୍ତ ∠ACB ≅ ∠DAC

∴ △ABC ~ △DAC (6କା – 6କା – 6କା ସାଧାରଣ)
⇒ \(\frac { △ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }{ △DAC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }\) = \(\frac { △ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }{ 32 ପରିସାମା }\) = \(\frac{\mathrm{BC}^2}{\mathrm{AC}^2}\) = \(\frac{15^2}{12^2}\)
⇒ △ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ = (\(\frac { 225 }{ 144 }\) × 32 ) ପରିସାମା = 50 ପରିସାମା |
△ABD ର ଷ୍ଟେତୃଫକ = △ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ – △ADC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ = 50 ପରିସାମା – 32 ପରିସାମା = 18 ଦ.6ସ.ମି.

(v) △ABC ର AB = 5 6ସ.ମି., BC = 7 6ସ.ମି.. ଓ CA = 9 6ସ.ମି. | △PQR ~ △ABC ଏବଂ △PQR ର ପରିସାମା 63 6ସ.ମି. ହୋ6କ , PQ, QR ଓ PR କିଣ୍ଡଯ କର |
Solution:
△PQR ~ △ABC (ଦଉ)
△ABC ର ପରିସାମା = (5 + 7 + 9 ) 6ସ.ମି. = 21 6ସ.ମି.
\(\frac { △PQR ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }{ △ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }\) = \(\frac { 63 }{ 21 }\) = 3 (△PQR ର ପରିସାମା = 63 6ସ.ମି. )
⇒ \(\frac { △PQR ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }{ △ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }\) = \(\frac{\mathrm{PQ}+\mathrm{QR}+\mathrm{PR}}{\mathrm{AB}+\mathrm{BC}+\mathrm{AC}}\) = \(\frac { PQ }{ AB }\) = \(\frac { QR }{ BC }\) = \(\frac { PR }{ AC }\)
⇒ 3 = \(\frac { PQ }{ 5 }\) = \(\frac { QR }{ 7 }\) = \(\frac { PR }{ 9 }\)
∴ PQ = 5 × 3 6ସ.ମି. = 15 6ସ.ମି. , QR = 7 × 3 6ସ.ମି. = 21 6ସ.ମି. PR = 9 × 3 6ସ.ମି. = 27 6ସ.ମି. |

(vi) △ABC ~ △PQR ; AB = 5 6ସ.ମି. , BC = 12 6ସ.ମି. ., AC = 13 6ସ.ମି. ଓ QR = 8 6ସ.ମି. ସମଦ୍ୱିଗଣ୍ଡକ △PQR ର ଷ୍ଟେତୃଫକ ଚିତ୍ର6ର କର |
Solution:
△ABC ~ △PQR(ଦଉ)
\(\frac { △ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }{ △PQR ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }\) = \(\frac{\mathrm{BC}^2}{\mathrm{QR}^2}\) = \(\frac { 144 }{ 64 }\) = \(\frac { 9 }{ 4 }\)
(ତ୍ରିଭୁଜଦ୍ୱୟର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତ, ସେମାନଙ୍କର ଅନୁରୂପ ବାହୁଦ୍ୱୟର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ ସହ ସମାନ ।)
ଆମେ ଜାଣୁ 5² + 12² = 13² ଅର୍ଥାତ୍ ABC ଏକ ସମକୋଣୀ ତ୍ରିଭୁଜ । m∠ABC = 90°
∴△ABC ର ଷ୍ଟେତୃଫକ = \(\frac { 1 }{ 2 }\) × 5 × 12 6ସ.ମି = 30 6ସ.ମି²
\(\frac { 30 6ସ.ମି^2 }{ △PQR ର ଷ୍ଟେତୃଫକ }\) = \(\frac { 9 }{ 4 }\)
⇒ △PQR ର ଷ୍ଟେତୃଫକ = \(\frac { 30 × 4 }{ 9 }\) 6ସ.ମି² = 13\(\frac { 1 }{ 3 }\) 6ସ.ମି²|

(vii) △ABC ~ △PQR | △ABC ପରିସୀମା 60 ସେ.ମି. ଓ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ 81 ବର୍ଗ ସେ.ମି. ଏବଂ △PQR ର ପରିସୀମା 80 ସେ.ମି. ହେଲେ, ଏହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ କେତେ ?
Solution:
△ABC ~ △PQR (ଦଉ)
\(\frac { △ABC ର ପରିସୀମା }{ △PQR ର ପରିସୀମା }\) = \(\frac { 60 ସେ.ମି. }{ 80 ସେ.ମି. }\) = \(\frac { 3 }{ 4 }\)
⇒ \(\frac { AB }{ PQ }\) = \(\frac { 3 }{ 4 }\)
∴ \(\frac { △ABC ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ }{ △PQR ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac{3^2}{4^2}\) = \(\frac { 9 }{ 16 }\)
⇒ \(\frac { 81 30 6ସ.ମି^2 }{ △PQR ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac { 9 }{ 16 }\) ⇒ △PQR ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ = \(\frac { 81 × 16 }{ 9 }\) 6ସ.ମି² = 144 6ସ.ମି² .

Question 3.
ପ୍ତମାଣ କର 6ଯ କୁଲଟି ସହଶ ତ୍ରରୁଜର
(a) ଅନୁରୂପ ଉଚ୍ଚତାମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ, ଉକ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ଦ୍ୱୟର ଅନୁରୂପ ବାହୁମାନଙ୍କର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସହ ସମାନୁପାତୀ ।

Solution:

Question 4.
ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜର ପରିସୀମା ସମାନ ହେଲେ, ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ତ୍ରିଭୁଜ ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ।
Solution:

Question 5.
ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜର ପରିସୀମା ସମାନ ହେଲେ, ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ତ୍ରିଭୁଜ ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ।
Solution:

Question 6.
ପ୍ରମାଣ କର : ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତ, ଉକ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜ ଦ୍ଵୟର
(a) ଅନ୍ତୁପ ଭରତାମାନକର 6ବିଶଇ ଦଗାନ୍ ପାତ ସହ ସମାନ |
Solution:

ଦଭ : △ABC ~ △PQR , A <-> P, B <-> Q ଓ C <-> R
\(\overline{\mathrm{AD}}\) ⊥ \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{PS}}\) ⊥ \(\overline{\mathrm{QR}}\)
ପ୍ତ।ମାଣୟ : \(\frac { △ABCରଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }{ △PQRରଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac{\mathrm{AD}^2}{\mathrm{PS}^2}\)
ପ୍ତମାଣ : △ABD ଓ △PQR ରେ ∠ABD ≅ ∠PQS (∵ ∠ABC ≅ ∠PQR)
∠ADB ≅ ∠PSQ (ଇବ6ପ୍ ସମ6କାଣ)
ଅତ୍ଣିପ୍ରତି ∠BAD ≅ ∠QPS
△ABD ଓ △PQS (6କା. 6କା. 6କା. ସାଦ୍ଶ୍ୟ)
⇒ \(\frac { AB }{ PQ }\) = \(\frac { AD }{ PS }\) (ସାଦ୍ୱଣଦର ଫଲ୍ଲା)
△ABC ~ △PQR ⇒ \(\frac { AB }{ PQ }\) = \(\frac { BC }{ QR }\) = \(\frac { AC }{ PR }\)
∴ \(\frac { AB }{ PQ }\) = \(\frac { BC }{ QR }\) = \(\frac { AC }{ PR }\) = \(\frac { AD }{ PS }\)
\(\frac { △ABCରଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }{ △DEFରଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac{\mathrm{AB}^2}{\mathrm{PQ}^2}\) = \(\frac{\mathrm{BC}^2}{\mathrm{QR}^2}\) = \(\frac{\mathrm{AC}^2}{\mathrm{PR}^2}\) = \(\frac{\mathrm{AD}^2}{\mathrm{PS}^2}\) (ପ୍ତମାଣିତ)

(b) ଅନୁରୁପ 6ଲାଣ-ସମଦ୍ଦିଖଣନମାନକର 6ବିଣ୍ୟର 6ବଣ୍ୟର ତାଗାନ୍ପାତ ସହ ପାପନ |
Solution:

(c) ଅନୁରୁପ 6ଲାଣ-ସମଦ୍ଦିଖଣନମାନକର 6ବିଣ୍ୟର 6ବଣ୍ୟର ତାଗାନ୍ପାତ ସହ ପାପନ |
Solution:

(d) ଅନୁରୁପ 6ଲାଣ-ସମଦ୍ଦିଖଣନମାନକର 6ବିଣ୍ୟର 6ବଣ୍ୟର ତାଗାନ୍ପାତ ସହ ପାପନ |
Solution:

Question 7.
△ABC ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଢାଦୁ ଭଜଟି ଦିନ୍ଦୁ 6ଯପରିକି △BQP ଓ △CPQ ସମ6ଷତ୍ରଫଳ ଦିଣିସ୍ତୃ | ପ୍ରମାଣ କର ଯେ \(\frac { PQ }{ BC }\) = \(\frac { AP }{ AB }\) |

Solution:

Question 8.
ନିମ୍ନ ଚିତ୍ରରେ \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{CD}}\) ର 6ଛଦଦିନ୍ଦୁ O |
(a) AO. OD = BO. OC 6ହକେ , ପୃମାଣ କର ଯେ △AOC ~ △BOD |
(b) CO. OD = AO. OB 6ହକେ , ପୃମାଣ କର ଯେ △AOC ~ △DOB |
(c) ପୃଦତରା 6କରି ପେଣ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{DB}}\) ସମାତୃର 6ଦୃ6ଦ ?

Solution:

Question 9.
ABCD ଟ୍ରାପିଜିଯମ୍ବର \(\overline{\mathrm{AB}}\) || \(\overline{\mathrm{DC}}\) | କଣ୍ଡ \(\overline{\mathrm{AC}}\) s \(\overline{\mathrm{BD}}\) ପରଘରକୁ O ଦିନ୍ଦୁ6ର ଛେଦ କରତି | AO = 3 6ପ.ମି. ଏବଂ OC = 5 6ପ.ମି. | △AOB ର ଘେତ୍ରଫଳ 36 ଦ. 6ପ.ମି. ହେଲେ , △COD ର ଘେତ୍ରଫଳ କିଣ୍ଡଯ କର |
Solution:

ABCD ଟ୍ଟାପିଳିଯମ୍ନରେ \(\overline{\mathrm{AB}}\) || \(\overline{\mathrm{DC}}\) |
\(\overline{\mathrm{AC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{BD}}\) ର ଛେଦଦିନ୍ଦୁ O |
∠ABO ≅∠ODC (ଏକାନ୍ତର 6କାଣ)
∠BAO ≅∠OCD (ଏକାନ୍ତର 6କାଣ)
∠AOB ≅∠COD (ପ୍ତତାପ 6କାଣ)
⇒ △AOB ~ △COD (6କା. 6କା. 6କା. ସାଦ୍ଶ୍ୟ)
⇒ \(\frac { △AOBରଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }{ △CODରଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac{\mathrm{AO}^2}{\mathrm{OC}^2}\)
⇒ \(\frac { 36 ଦଗ ସେ.ମି. }{ △CODରଶ୍ରେତ୍ରଫଳ }\) = \(\frac { 9 }{ 25 }\)
⇒ △COD ର ଶ୍ରେତ୍ରଫଳ = \(\frac { 36 × 25 }{ 9 }\) ଦଶ6ସ.ମି. = 100 ଦଶ6ପ.ମି. |

Question 10.
କିମ୍ନ ଚିତ୍ର6ର △ABC ଓ △DBC ଭଉଯ ଏକ ରମି \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଭପରିଷ୍ଟ | \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{BD}}\) ର 6ଛବଦିହୁ O 6ହ6ଲ ,

Solution:

Question 11.
ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଏକ ତ୍ରିଭୁଜର ବାହୁମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁର ସଂଯୋଜକ ରେଖାଖଣ୍ଡମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତ୍ରିଭୁଜଟି ଯେଉଁ ଚାରୋଟି ତ୍ରିଭୁଜରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ସେମାନେ ସର୍ବସମ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୂଳ ତ୍ରିଭୁଜ ସହ ସଦୃଶ । ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ, ମୂଳତ୍ରିଭୁଜର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ।
Solution:

Question 12.
ପାଣମ୍କ ଟିତ୍ରଭେ , △ABC ର ∠ABC ଏକ ସମ6କାଣ | PQRS ଏକ ଥାଯତରିତ୍ର 6ତ୍ର6କ ଯେ,
△APS ~ △QCR ~ △PQB ~ △ACB |
Solution:

Question 13.
ABCD ଟାପିକଯମ୍6ର \(\overline{\mathrm{AD}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) | ∠ABD ≅ ∠DCB 6ଦୁ6କ , ପ୍ତମାଣକର ପେ BD = AD. BC |
Solution:

ଦର : ABCD ଟ୍ରାପିଚ୍ଚିଯମ୍6ର \(\overline{\mathrm{AD}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\)
ଏଣ ∠ABC ≅ ∠DCB |
ସ୍ତ।ମାଶ୍ୟ : BC² = AD. BC
ପ୍ତମାତ : \(\overline{\mathrm{AD}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\)
⇒ ∠ADB ≅∠DCB (ଏକାତ୍ରଉ 6କାଣ)
∠ADB ≅∠DCB (ଦଭ)
⇒ △ABD ~ △DCB (6କା. 6କା. 6କା. ସାଦ୍ଶ୍ୟ)
⇒ \(\frac { BD }{ BC }\) = \(\frac { AD }{ BD }\) (ପlଦୃଶ୍ୟର ଫଳା)
⇒ BD² = BC. AD

Question 14.
ନପ୍ ଟିତ୍ର6ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) || \(\overline{\mathrm{DC}}\) | △ADO ~ △BCO ବ୍ରେକେ , ପ୍ରମାଣ କର AD = BC |
(ସୂଚନା : ପ୍ରଶ୍ନ 5ରେ ପ୍ରମାଣିତ ତଥ୍ୟକୁ ବ୍ୟବହାର କର ।)
Solution:
ଦର : ABCD ଟ୍ରାପିଚ୍ଚିଯମ୍6ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) || \(\overline{\mathrm{DC}}\) , △ADO ~ △BCO |
ସ୍ତ।ମାଶ୍ୟ : AD = BC
ପାଣମ୍କ : \(\overline{\mathrm{AB}}\) || \(\overline{\mathrm{DC}}\)
⇒ △ABD ର ସେତ୍ରଫଳ – △ABC ର ସେତ୍ରଫଳ
⇒ △ABD ର ସେତ୍ରଫଳ – △AOB ର ସେତ୍ରଫଳ
= △ABC ର ସେତ୍ରଫଳ – △AOB ର ସେତ୍ରଫଳ
⇒ △ADO ର ସେତ୍ରଫଳ – △BOC ର ସେତ୍ରଫଳ |
ପ୍ନନଣ୍ଡ , △ADO ~ △BCO (ଜଉ)
⇒ △ADO ≅ △BCO
(∵ ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜ ସମକ୍ଷେତ୍ରଫଳ ବିଶିଷ୍ଟ ହେଲେ ସେ ଦୁଇଟି ସର୍ବସମ ହେବେ । )
⇒ AD = BC

Question 15.
△ABC ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ବାହୁ ଉପରେ ଯଥାକ୍ରମେ X ଓ Y ବିନ୍ଦୁ ଅବସ୍ଥିତ ଯେପରିକି \(\overline{\mathrm{XY}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\)ପ୍ରମାଣ କର ଯେ, △ABC ର ମଧ୍ୟମା \(\overline{\mathrm{AD}}\) , \(\overline{\mathrm{XY}}\) କୁ ସମତ୍ତିଖଣ୍ଡ କରେ ।
Solution:
ଦର : △ABC ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ବାହୁ ଉପରେ ଯଥାକ୍ରମେ X ଓ Y ବିନ୍ଦୁ ଅବସ୍ଥିତ ଯେପରିକି \(\overline{\mathrm{XY}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) | \(\overline{\mathrm{AD}}\) ତ୍ରିରୁ ଜର ଏକ ମଧ୍ୟମା | \(\overline{\mathrm{AD}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{XY}}\) ର ଛେଦ ଦିନ୍ଦ୍ର O |
ସ୍ତ।ମାଶ୍ୟ : OX = OY
ପାଣମ୍କ : △AXO ଓ △ABD ଦର

∠AXO ≅ ∠ABD (ର୍ଥନ୍ମରୁପ 6କାଣ) (∵ \(\overline{\mathrm{OX}}\) || \(\overline{\mathrm{BD}}\)
∠AOX ≅ ∠ADB (ର୍ଥନ୍ମରୁପ 6କାଣ) (∵ \(\overline{\mathrm{OX}}\) || \(\overline{\mathrm{BD}}\)
⇒ △AXO ≅ △ABD (6କା. 6କା. 6କା. ସାଦ୍ଶ୍ୟ)
⇒ \(\frac { AO }{ AD }\) = \(\frac { OX }{ DB }\) (ସାଦ୍ୱଶ୍ୟର ସଂଳା)
ସେଦିପରି △AYO ~ △ACD ⇒ \(\frac { AO }{ AD }\) = \(\frac { OY }{ DC }\)
⇒ \(\frac { OX }{ DB }\) = \(\frac { OY }{ DC }\) ⇒ OX = OY (∵DB = DC ଦଇ)

Question 16.
△ABC ରେ \(\overline{\mathrm{AD}}\) ଏକ ମଧ୍ୟମା ଏବଂ \(\overline{\mathrm{AD}}\) ର ମଧ୍ୟବିନ୍ଦୁ E | \(\overrightarrow{\mathbf{B E}}\) ରଶ୍ମି \(\overline{\mathrm{AC}}\) କୁ X ବିନ୍ଦୁରେ ଛେଦକଲେ, ପ୍ରମାଣ କର ଯେ BE = 3EX |
Solution:

Question 17.
△ABC 6ର \(\overline{\mathrm{AD}}\) ⊥\(\overline{\mathrm{BC}}\) ଏବଂ AD² = BD. CD ହେଲେ, ପ୍ରମାଣକର ଯେ
(i) ∠BAC ଏକ ସମକୋଣ,
(ii) △ABD ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଓ △CADର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ AB² ଓ AC² ସହ ସମାନୁପାତୀ
Solution:

Question 18.
△ABC ଓ △DEF 6ର m∠A = m∠D, m∠B = m∠E | \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{EF}}\) ଉ ମଧ୍ୟ ଦିନ୍ଦୁ ଯଥାକୁ ମେ X ଓ Y ହେଲେ , ପ୍ରମାଣ କର ଯେ
(i) △AXC ~ △DYF (ii) △AXB ~ △DYF |
Solution:

ସ୍ତ।ମାଶ୍ୟ : (i) △AXC ~ △DYF (ii) △AXB ~ △DYF
ପାଣମ୍କ : △ABC ଓ △DEF 6ର m∠A = m∠D, ଓ m∠B = m∠E
⇒ △ABC ~ △DEF (6କା. 6କା. 6କା. ସାଦ୍ଶ୍ୟ)
⇒ \(\frac { AB }{ DE }\) = \(\frac { BC }{ EF }\) = \(\frac { AC }{ DF }\)
⇒ \(\frac { AB }{ BC }\) = \(\frac { DE }{ EF }\) ⇒ \(\frac { AB }{ 2BX }\) = \(\frac { DE }{ 2EY }\) (∵ X, \(\overline{\mathrm{BC}}\) ର ମଧ୍ୟଦିନ୍ଦୁ ଓ Y, \(\overline{\mathrm{EY}}\) ରମଧ୍ୟଦିନ୍ଦୁ )
⇒ \(\frac { AB }{ BX }\) = \(\frac { DE }{ EY }\)
ର୍ଥତ୍ରଗତ ∠ABX ≅ △DEY (∵ m∠B = m∠E)
⇒ △AXB ~ △DYE
ସେହପରି ପ୍ରମାଣ କରାଯାଇପାରିବ △AXC ~ △DYE |

Question 19.
ପାଶ୍ୱମ୍ ଟି ତୃଭେ △ABC ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଉପରିସ୍କ Q ଏକ ଦିନ୍ଦୁ , \(\overline{\mathrm{QR}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) 6ପପରିକି A-R-C, \(\overline{\mathrm{DR}}\) || \(\overline{\mathrm{QC}}\) ରମଧ୍ୟଦିନ୍ଦୁ A-D-B | ପ୍ରମାଣକର ମେ AQ² = AD × AB |

Solution:
ଦର : △ABC ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଭପରିସ୍ଥ Q ଏକ ଦିନ୍ଦୁ , \(\overline{\mathrm{QR}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) 6ଯପରିକି
A-R-C ଏବଂ \(\overline{\mathrm{DR}}\) || \(\overline{\mathrm{QC}}\) 6ଯପରିକି A-D-B |
ସ୍ତ।ମାଶ୍ୟ : AQ² = AD × AB
ପାଣମ୍କ : △AQC ରେ \(\overline{\mathrm{DR}}\) || \(\overline{\mathrm{QC}}\)
⇒ \(\frac { AR }{ AC }\) = \(\frac { AD }{ AQ }\) …(i)
△ABC ରେ \(\overline{\mathrm{QR}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) ⇒ \(\frac { AR }{ AC }\) = \(\frac { AQ }{ AB }\) …(ii)
(i) ଓ (ii ) ହ \(\frac { AQ }{ AB }\) = \(\frac { AD }{ AQ }\) ⇒ AQ² = AD × AB

Question 20.
ପାଶଙ୍କ ଚିତ୍ର 6ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) || \(\overline{\mathrm{CD}}\) || \(\overline{\mathrm{EF}}\) ଏର୍ଦ \(\overline{\mathrm{AF}}\) ଓ
\(\overline{\mathrm{BE}}\) ପରସ୍ତରକୁ C ବିନ୍ଦୁ 6ର 6ଛଦ କରନ୍ତି | ପ୍ରମାଣ କର ସେ EF × BD = DF × AB |
Solution:

Question 21.
ଦୁଇଟି ସଦୃଶ ତ୍ରିଭୁଜର ଅନ୍ତଃବୃତ୍ତର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ଦ୍ବୟର ଅନୁପାତ, ଉକ୍ତ ତ୍ରିଭୁଜର ଦୁଇଟି ଅନୁରୂପ ବାହୁର ଦୈର୍ଘ୍ୟର ଅନୁପାତ ସହ ସମାନ, ପ୍ରମାଣ କର ।
Solution:

Question 22.
A-P-B ଓ A-Q-B 6ହାଲେ ଏଇ \(\frac { AP }{ PB }\) = \(\frac { AQ }{ QB }\) 6ହାଲେ , ପ୍ତମାଣା କର ମେ P ଓ Q ଥିରିନ୍ନ |
Solution:

Question 23.
ପାଣମ୍ଠ ଚିତ୍ରରେ △ABC ର ∠ABC ଏକ ଶୁକ6କାଣ | A ରୁ \(\overrightarrow{\mathbf{B C}}\) ପ୍ରତ ଅଳିତ ଲମୂର ପାଦ ଦିନ୍ଦୁ D | ଯଦି AD² = BD. DC ହୁଏ , ପ୍ରମାଣ କର ଯେ ∠BAD ଓ ∠CAD ପରମର ଅନୁତ୍ପରକ |

Solution:
ଦର : △ABC ରେ ∠ABC ତ୍ପଳ6କାଣ | \(\overline{\mathrm{AD}}\) ⊥ \(\overrightarrow{\mathbf{CB}}\) , AD² = BD. DC
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ: m∠BAD + m∠CAD = 90°
ପ୍ରାମାଣ : AD² = BD. DC (ଦର)
⇒ \(\frac { AD }{ BD }\) = \(\frac { DC }{ AD }\)
ଅନ୍ତଗତ ∠ADB ≅ ∠ADC (ପ୍ତ6ତ୍ୟକ ସମ6ଳାଣ)
⇒ △ADB ~ △CDA
⇒ ∠BAD ≅ ∠ACD
△ADC ରେ m∠ACD + m∠CAD = 90°
⇒ m∠BAD + m∠CAD = 90° (∵ ∠BAD ≅ ∠ACD)

Question 24.
△ABC ର \(\overline{\mathrm{AB}}\) ଓ \(\overline{\mathrm{AC}}\) ଉପରେ ଯଥାକ୍ରମେ X ଓ Y ବିନ୍ଦୁ ଅବସ୍ଥିତ, ଯେପରିକି \(\overline{\mathrm{XY}}\) || \(\overline{\mathrm{BC}}\) ଟ୍ରାପିଜିୟମ୍ XBCY ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ, △AXY ର କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଆଠଗୁଣ ହେଲେ, AX : BX ନିର୍ଣ୍ଣୟ କର ।
Solution:

Question 25.
ABCD ଏକ ସ|ମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର | \(\overrightarrow{\mathbf{AG}}\) ରଣ , \(\overline{\mathrm{BD}}\) , \(\overline{\mathrm{CD}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathbf{BC}}\) କୁ ଯଥାକ୍ତ6ମ E, F ଓ G ଦିନ୍ଦୁ 6ର 6ରଦରକା , ତ୍ପମାଣ କର ଯେ AE : EG = AF : AG |
Solution:

ଦର୍ : ABCD ଏକ ସ|ମାନ୍ତରିକ ଚିତ୍ର | \(\overrightarrow{\mathbf{AG}}\) ରଣ , \(\overline{\mathrm{BD}}\) , \(\overline{\mathrm{CD}}\) ଓ \(\overrightarrow{\mathbf{BC}}\) କୁ ଯଥାକ୍ତ6ମ E, F ଓ G ଦିନ୍ଦୁ 6ର 6ରଦରକା
ପ୍ରାମାଣ୍ୟ: AE : EG = AF : AG
ପ୍ରାମାଣ : △ABG ରେ \(\overline{\mathrm{CF}}\) || \(\overline{\mathrm{BA}}\) |
⇒ \(\frac { BC }{ BG }\) = \(\frac { AF }{ AG }\)
⇒ \(\frac { AF }{ AG }\) = \(\frac { BC }{ BG }\) = ⇒ \(\frac { AD }{ BG }\) (∵ AD = BC)
ପୁନଶ୍ଚ △AED ଓ △GEB ରେ ∠DAE ≅ ∠EGB (ଏଲାନ୍ତର ଲୋଣ)
∠AED ≅ ∠GEB (ପୃତାପ ଲୋଣ)
⇒ △AED ~ △GEB (କୋ . କୋ .ସାହଣ୍ୟ)
⇒ \(\frac { AD }{ BG }\) = \(\frac { AE }{ EG }\) (ସାଦୃଶ୍ୟର ସକା)
⇒ \(\frac { AE }{ EG }\) = \(\frac { AF }{ AG }\) (∵ \(\frac { AD }{ BG }\) = \(\frac { AF }{ AG }\))

Odisha State Board BSE Odisha 10th Class Physical Science Solutions Chapter 4 କାର୍ବନ ଓ ଏହାର ଯୌଗିକ Textbook Exercise Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 Physical Science Solutions Chapter 4 କାର୍ବନ ଓ ଏହାର ଯୌଗିକ

Question 1.
ଇଥେନ୍‌ର ଆଣବିକ ସଙ୍କେତ ହେଉଛି C₂H₆। ଏଥରେ କେତୋଟି ସହସଂଯୋଗ୍ୟ ବନ୍ଧ ରହିଛି ?
(a) 6
(b) 7
(c) 8
Answer:
(b) 7 [C-H ବନ୍ଧସଂଖ୍ୟା = 6 ଓ C–C ବନ୍ଧ ସଂଖ୍ୟା = 1]

Question 2.
ବ୍ୟୁଟାନୋନ୍‌ରେ ଥ‌ିବା ସକ୍ରିୟ ଗ୍ରୁପଟି କ’ଣ ?
(a) କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍
(b) ଆଲତିହାଇଡ୍‌
(c) କିଟୋନ
(d) ଆଲକହଲ
Answer:
(c) କିଟୋନ

Question 3.
ରୋଷେଇ କଲାବେଳେ ଯଦି ରନ୍ଧାପାତ୍ରର ତଳପଟର ବହିର୍ଭାଗ କଳା ପଡ଼ିଯାଏ, ଏହାର ଅର୍ଥ :
(a) ଖାଦ୍ୟ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ନାହିଁ
(b) ଜାଳେଣି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଜଳୁନାହିଁ
(C) ଜାଳେଣିଟି ଆର୍ଦ୍ର ଅଛି
(d) ଜାଳେଣି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଜଳୁଛି ।
Answer:
(b) ଜାଳେଣି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଜଳୁନାହିଁ

Question 4.
ସହସଂଯୋଜ୍ୟ ବନ୍ଧର ଗଠନ CH₃CI ର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଅ ।
Answer:
(i) CH₃CI ଯୌଗିକ କାର୍ବନ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଓ କ୍ଲୋରିନ୍‌ ମୌଳିକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ।

(ii) କାର୍ବନ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ ଓ କ୍ଲୋରିନ୍‌ର ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ ଯଥାକ୍ରମେ 6, 1 ଏବଂ 17 ।
କାର୍ବନର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନିକ୍‌ ସଂରଚନା K(2) L(4) ।
ହାଇଡ୍ରୋଜେନର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନିକ ସଂରଚନା K (1) |
କ୍ଲୋରିନ୍‌ର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନିକ୍ ସଂରଚନା K(2), L(8), M(7) ।

(iii) ଅକ୍ଲେଟ୍ ପାଇଁ କାର୍ବନ 4ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ 1 ଟି, ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ଏବଂ କ୍ଲୋରିନ୍ 1 ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍

(iv) କାର୍ବନ ତା’ର 4ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନକୁ 3ଟି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ସହ (ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ) ଏବଂ ଗୋଟିଏ କ୍ଲୋରିନ୍ ସହ ଭାଗ କରିଥାଏ । ତେଣୁ କାର୍ବନ ତା’ର 4ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନରୁ 3ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ 3ଟି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ସହ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ କ୍ଲୋରିନ ସହ ସହଭାଜନ କରି ସହସଂଯୋଜ୍ୟ ବନ୍ଧ ଗଠନ କରେ ।

(v) ଫଳରେ କାର୍ବନ ନିକଟତମ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଗ୍ୟାସ୍ Ne ର ସଂରଚନା ଧାରଣ କରେ । ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ନିକଟତମ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଗ୍ୟାସ୍ He ର ସଂରଚନା ଏବଂ କ୍ଲୋରିନ୍ ନିକଟତମ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଗ୍ୟାସ୍ Arର ସଂରଚନା ଧାରଣ କରି C – H ଏବଂ C – Cl ସହସଂଯୋଜ୍ୟ ବନ୍ଧ ଗଠନ କରେ ।

Question 5.
ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ଡଟ୍ ସଂରଚନାର ଚିତ୍ର ଦିଅ ।
(a) ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ (CH₃COOR)
(b) H₂S
(c) ପ୍ରେ|ପେନ୍
(d) F₂
Answer:
(a)

Question 6.
ହୋମୋଲଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ କ’ଣ ଉଦାହରଣ ସହ ବୁଝାଅ ।
Answer:
(i) ଯେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରେ ଥ‌ିବା ଜୈବ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକର ସମାନ ସଂରଚନା, ସମାନ ସକ୍ରିୟ ଓ ସମାନ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମ ଥାଏ । ସେହି ଶ୍ରେଣୀକୁ ହୋମୋଲଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ କୁହାଯାଏ ।

(ii) ଏହି ଶ୍ରେଣୀରେ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୌଗିକ ତା’ର ପୂର୍ବବର୍ତୀ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୌଗିକଠାରୁ – CH₂ ଗ୍ରୁପ୍ ଦ୍ବାରା ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ :
CH₃OH (ମିଥାନଲ୍) → CH₃OH
C₂H₅OH (ଇଥାନଲ୍) → CH₃CH₂OH
C₃H₇OH (ପ୍ରୋପାନଲ୍) → CH₃CH₂CH₂OH
C₄H₉OH (ବ୍ୟୁଟାନଲ୍) → CH₃CH₂CH₂CH₂OH
ଇତ୍ୟାଦି ହୋମୋଲଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ ଗଠନ କରନ୍ତି ।

Question 7.
ଇଥାନଲ୍ ଓ ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ ମଧ୍ୟରେ ଭୌତିକ ଓ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମରେ ପ୍ରଭେଦ ଲେଖ ।
Answer:
ଭୌତିକ ଧର୍ମ
ଇଥାନଲ୍:

• ଇଥାନଲ୍ ଅମ୍ଳ କିମ୍ବା କ୍ଷାର ନୁହେଁ, ଏହା ପ୍ରଶମିତ । ଅଟେ । ଉଭୟ ଲିଗ୍‌ସ୍ କାଗଜର କୌଣସି ରଙ୍ଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ନାହିଁ ।
• ଏହା ଅନେକ ଜୈବ ଯୌଗିକ ପାଇଁ ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ
• ଇଥାନଲ୍‌ର ଗଳନାଙ୍କ 156 K ।
• ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ 351 K
• ଥଣ୍ଡା ଜଳବାୟୁରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଶୀତଋତୁରେ ଏହା ଘନୀଭୂତ | ହୁଏ ନାହିଁ ।
• ଇଥାନଲ୍‌ର ସ୍ବାଦ ପୋଡ଼ିଗଲା ଭଳି ଲାଗେ ।
• ଏହା ତୀବ୍ର ଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ |

ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ :

• ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ ନୀଳ ଲିଟ୍‌ସ୍‌କୁ ନାଲି କରିଥାଏ ଅର୍ଥାତ ଏହା ଅମ୍ଳୀୟ ।
• ଏହା ଉତ୍ତମ ଦ୍ରାବକ ନୁହେଁ । ଦ୍ରାବକ ।
• ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ଗଳନାଙ୍କ 290 K ।
• ଏହାର ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ 391 K ।
• ଥଣ୍ଡା ବାୟୁରେ ଏହା ଘନୀଭୂତ ହୁଏ ।
• ଏହାର ସ୍ବାଦ ଖଟା ।
• ଏହା ତୀବ୍ର ଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ ଅଟେ ।

ରାସାୟନିକ ଧର୍ମ :
ଇଥାନଲ୍:
(i) ଇଥାନଲ୍ ସୋଡ଼ିୟମ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ କରେ ।
2Na + 2CH₃ CH₂OH → 2CH₃CHO – Na + H₂

(ii) ଇଥାନଲ୍‌କୁ ଅଧିକ ପରିମାଣ ଗାଢ଼ ସଲ୍‌ଫ୍ୟୁରିକ୍ ଏସିଡ୍ ସହିତ 443Kରେ ଉତ୍ତପ୍ତକଲେ ଇଥାନଲ ଅଣୁରୁ ଗୋଟିଏ ଜଳ ଅଣୁ ବାହାରି ଏଥୁନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

(iii) ଇଥାନଲ ସୋଡ଼ିୟମ କାର୍ବୋନେଟ୍ ବା ସୋଡ଼ିୟମ୍ ବାଇକାର୍ବୋନେଟ୍ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ନାହିଁ ।

ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍:
(i) ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ ସୋଡ଼ିୟମ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ଼ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଲବଣ ଓ ଜଳ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
NaOH + CH₃COOH → CH₃COONa + H₂O

(ii) ଏସିଟିକ୍ ଏସିଡ଼୍କୁ ଫସ୍‌ଫରସ୍ ପେଣ୍ଟକ୍‌ସାଇଡ ସହିତ ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ଦୁଇଟି ଏସିଡ୍ ଅଣୁରୁ ଗୋଟିଏ ଜଳ ଅଣୁ ଅପସାରିତ ହୁଏ ।

(iii) ଏହା ସୋଡ଼ିୟମ କାର୍ବୋନେଟ୍ ଓ ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ କାର୍ବୋନେଟ୍ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ।
2CH₃COOH + Na₂CO₃ → CH₃COONa + H₂O + CO₂
CH₃COOH + NaHCO₃ → CH₃COONa + H₂ + CO₂

Question 8.
ଜଳରେ ସାବୁନ ମିଶାଇଲେ ମିସେଲ କାହିଁକ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ବୁଝାଅ । ଅନ୍ୟ ଦ୍ରାବକ ଯଥା : ଇଥାନଲରେ ମଧ୍ୟ ମିସେଲ୍ ସୃଷ୍ଟି ହେବ କି ?
Answer:
(i) ସାବୁନର ଅଣୁ ଗୁଡ଼ିକ ଦୀର୍ଘ-ଶୃଙ୍ଖଳ କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ସୋଡ଼ିୟମ୍ କିମ୍ବା ପୋଟାସିୟମ୍ ଲବଣ । ସାବୁନ ଅଣୁର ଆୟନିକ ପ୍ରାନ୍ତଟି ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହେଉଥ‌ିବା ବେଳେ କାର୍ବନ ଶୃଙ୍ଖଳଟି ତେଲରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୁଏ । ତଦନୁଯାୟୀ ସାବୁନ୍ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଏକ ସଂରଚନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାନ୍ତି । ଏହାକୁ ମିସେଲ୍ କୁହାଯାଏ ।

(ii) ଏହି ଅଣୁର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତ ତେଲର ଛୋଟବିନ୍ଦୁ ଆଡ଼କୁ ରହୁଥ‌ିବା ବେଳେ ଆୟନିକ୍ ପ୍ରାନ୍ତଟି ବାହାରକୁ ମୁହଁ କରିଥାଏ । ଏହା ଜଳରେ ଏକ ଅପଦ୍ରବ ସୃଷ୍ଟିକରେ । କିନ୍ତୁ ସାବୁନ ଇଥାନଲ୍‌ରେ ଦ୍ରବଣୀୟ, ତେଣୁ ମିସେଲ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question 9.
କାର୍ବନ ଏବଂ ଏହାର ଯୌଗିକକୁ ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରୟୋଗରେ ଇନ୍ଧନ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
(i) କାର୍ବନର ଯେକୌଣସି ରୂପ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍‌ରେ ଜଳିଲେ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସହିତ ତାପ ଓ ଆଲୋକ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।

(ii) ଅଧ୍ୟାକାଂଶ କାର୍ବନ ଯୌଗିକ ମଧ୍ୟ ଦହନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ବହୁପରିମାଣର ତାପଶକ୍ତି ଓ ଆଲୋକ ଶକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାନ୍ତି । ଏକକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ବିଶିଷ୍ଟ କାର୍ବନ ଯୌଗିକରୁ ଅନ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ଶକ୍ତି ମିଳେ ।

Question 10.
ଖରଜଳ ସହିତ ସାବୁନ କିପରି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ?
Answer:
ଖରଜଳରେ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ଓ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍‌ର ଲବଣ ଥାଏ । ସାବୁନ ଅଣୁ ସହିତ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ଓ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଲବଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକରି ଧଳା ଅଦ୍ରବଣୀୟ ପଦାର୍ଥ (କ୍ୟାଲସିୟମ୍ ଓ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଲବଣ) ସୃଷ୍ଟିକରେ ।

Question 11.
ସାବୁନକୁ ଲାଲ ଏବଂ ନୀଳ ଲିଟମସ୍ କାଗଜରେ ପରୀକ୍ଷା କଲେ କି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯିବ ?
Answer:
ସାବୁନ୍ କ୍ଷାରୀୟ ଅଟେ । ଏହା ଲାଲ୍ ଲିଟ୍‌ସ୍କୁ ନୀଳ କରେ; କିନ୍ତୁ ନୀଳ ଲିଟମସ୍‌ର କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ନାହିଁ ।

Question 12.
ହାଇଡ୍ରୋଜେନୀକରଣ କ’ଣ ? ଶିଳ୍ପରେ ଏହାର ପ୍ରୟୋଗ କ’ଣ ?
Answer:
ଉତ୍ପ୍ରେରକ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଅପୃକ୍ତ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ସହ ହାଇଡ୍ରୋଜେନର ଯୋଗକୁ ହାଇଡ୍ରୋଜେନୀକରଣ କହନ୍ତି ।

ଶିଳ୍ପରେ ପ୍ରୟୋଗ :
ବନସ୍ପତି ତେଲଗୁଡ଼ିକରେ ସାଧାରଣତଃ ଅପୃକ୍ତ କାର୍ବନ ଶୃଙ୍ଖଳ ନିକେଲ୍‌ ଉତ୍ପ୍ରେରକ ଉପସ୍ଥିତିରେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନୀକରଣ କରାଯାଇ ପୃକ୍ତ କାର୍ବନ ଚେନ୍ ଗଠନ କରେ, ଯାହାକି ପଶୁ ଚର୍ବି ବା ଘିଅ ଅଟେ । ତେଣୁ କଳକାରଖାନାରେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନୀକରଣ ପଦ୍ଧତିରେ ବନସ୍ପତି ତେଲ ବା ଘିଅ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।

Question 13.
ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଇଥା’ନ୍ତି ? C₂H₆, C₃H₈, C₃H₆, C₂H₂, ଏବଂ CH₄,
Answer:
C₃H₆ ଏବଂ C₂H₂,

Question 14.
ଲହୁଣୀ ଏବଂ ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତେଲ ମଧ୍ଯରେ ରାସାୟନିକ ଧର୍ମରେ ପ୍ରଭେଦ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାକୁ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଦର୍ଶାଅ ।
Answer:
ଲହୁଣି ପୃକ୍ତ (Saturated) ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଅଟେ । ବ୍ରୋମିନ୍ ଲହୁଣିରେ ମିଶାଇଲେ ବ୍ରୋମିନ୍‌ର ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏନାହିଁ । କାରଣ ବ୍ରୋମିନ ପୃକ୍ତ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରେ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ରୋଷେଇ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତେଲ ଅପୃକ୍ତ (unsturated) ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଅଟେ । ବ୍ରୋମିନ୍‌ର କିଛି ବୁନ୍ଦା ମିଶାଇଲେ ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗ ବର୍ଣ୍ଣହୀନ ହୁଏ ।

Question 15.
ସାବୁନ କିପରି ସଫାକରେ ବୁଝାଅ ।
(i) ସାବୁନ ଅଣୁରେ ଥ‌ିବା ଦୁଇଟି ପ୍ରାନ୍ତର ଧର୍ମ ଭିନ୍ନ । ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ଜଳାସକ୍ତ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତଟିଏ ଜଳାତଙ୍କୀ ଜଳାସକ୍ର (Hydrophobic) ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତ୍ରଟିଏ ଜଳାତଙ୍କ1 (Hydrophobic) |

(ii)
ହୋଇଥାଏ ।

(iii)

(iv) ଜଳର ପୃଷ୍ଠରେ ସାବୁନ ରହିଲେ ଜଳାତଙ୍କୀ ଲାଞ୍ଜ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହେବ ନାହିଁ ଏବଂ ସାବୁନଟିର ଆୟନିକ ପ୍ରାନ୍ତ ସହ ଜଳରେ ଏବଂ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ‘ଲାଞ୍ଜ’ ଜଳ ବାହାରକୁ ବଢ଼ିଆସି ଜଳର ପୃଷ୍ଠ ନିକଟରେ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ ଭାବେ ସଜାଇ ହୋଇ ରହେ ।

(v) ଜଳଭିତରେ ଏହି ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଏକ ଅନନ୍ୟ ଅଭିବିନ୍ୟାସ ରହିଛି ଯାହା ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ଜଳଠାରୁ ଅଲଗା ରଖେ ।

(vi) ଅଣୁ ପେନ୍ଥାମାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦ୍ଵାରା ଏହା ସଂପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।

(vii) ଜଳାତଙ୍କୀ ଲାଞ୍ଜଗୁଡ଼ିକ ଅଣୁପେନ୍ଥାର ଭିତର ପାର୍ଶ୍ବରେ ଏବଂ ଆୟନିକ ପ୍ରାନ୍ତ ଗୁଡ଼ିକ ପେନ୍ଥାର ଉପରି ଭାଗରେ ରହିଥାଏ ।

(vi) ଏହି ଗଠନକୁ ମିସେଲ୍ କୁହାଯାଏ ।

(ix) ମିସେଲ୍‌ର କେନ୍ଦ୍ରରେ ତୈଳାକ୍ତ ମଇଳା ସଂଗୃହୀତ ହୁଏ ।

(x) ମିସେଲ୍ ଦ୍ରବଣରେ କଲଏଡ୍ ରୂପରେ ରହେ ଏବଂ ଆୟନ-ଆୟନ ବିକର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ଅବକ୍ଷେପିତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

(xi) ତେଣୁ ଲୁଗାକୁ ଧୋଇଦେଲେ ମିସେଲ୍‌ରେ ରହିଥିବା ମଇଳା ମଧ୍ୟ ସହଜରେ ଜଳ ସହିତ ପଦାକୁ ବାହାରି ଆସେ ।

ବିଶେଷ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ :
ଏହି ଅଧ୍ୟାୟରେ (*) ତାରକା ଚିହ୍ନିତ ତଥ୍ୟ, ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ବାକ୍ସ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବିଷୟବସ୍ତୁ ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷାରେ ଆସିବ ନାହିଁ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର:

Question 1.
କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ (ସଙ୍କେତ CO₂)ର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ଡଟ୍ ସଂରଚନା କ’ଣ ହେବ ?
Answer:

Question 2.
ଆଠଟି ସଲ୍ଫର ପରମାଣୁରେ ଗଠିତ ଏକ ସଲ୍ଫର ଅଣୁର ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ଡଟ୍ ସଂରଚନା କ’ଣ ହେବ ?

Question 3.
ପେଣ୍ଟେନ ପାଇଁ ତୁମେ କେତୋଟି ସଂରଚନାତ୍ମକ ଆଇସୋମର୍ ଚିତ୍ର କରିପାରିବ ?
Answer:
ପେଣ୍ଟେନ୍ ପାଇଁ ତିନୋଟି ସଂରଚନାତ୍ମକ ଆଇସୋମ୍‌ର ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରାଯାଇଛି –

Question 4.
ଆମ ଚାରିପଟେ ଦେଖୁଥ‌ିବା କାର୍ବନ ଯୌଗିକର ବହୁଳତା ପାଇଁ କାର୍ବନର କେଉଁ ଦୁଇଟି ପ୍ରକୃତି ଦାୟୀ ?
Answer:
(i) କାଟିନେସନ୍ : କାର୍ବନର କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର ଓ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଋଣାତ୍ମକତା ଗୁଣ ଯୋଗୁଁ ଏହା ଅନ୍ୟ କାର୍ବନ ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଧ ଗଠନ କରିପାରେ । ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକର ସଂରଚନା ସଳଖ ଚେନ, ଶାଖା ଚେନ, କିମ୍ବା ବକ୍ରାକାର ଚେନ ହୋଇପାରେ ।

(ii) କାର୍ବନର ଚତୁଃସଂଯୋଗ୍ୟତା : କାର୍ବନ ଯୌଗିକର କକ୍ଷରେ 4ଟି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ୍‌ ଥିବାରୁ ଏହି ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ 4ଟି କାର୍ବନ ପରମାଣୁ ସହ କିମ୍ବା ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍, ଅକ୍‌ସିଜେନ୍, ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍, ସଲ୍‌ଫର୍‌ ପରି ଅନ୍ୟ ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକ ସହ ସହଭାଜନ କରିପାରେ । ତେଣୁ କାର୍ବନ ଯୌଗିକର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିପାଏ

Question 5.
ସାଇକ୍ଳୋପେଣ୍ଟେନର ସଙ୍କେତ ଏବଂ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରନ ଡଟ୍ ସଂରଚନା କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ଫଂକେତ:

Question 6.
ନିମ୍ନଲିଖୂତ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ସଂରଚନା ଚିତ୍ର ଦିଅ ।
(i) ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ଼୍
(ii) ବ୍ରୋମୋପେଣ୍ଟନ୍‌
(iii) ବ୍ୟୁଟାନୋନ୍
(iv) ହେକ୍ସାନାଲ
Answer:

Question 7.
ନିମ୍ନଲିଖୂ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକୁ କିପରି ନାମକରଣ କରିବ ?

Answer:
(i) ବ୍ରୋମୋଇଥେନ୍
(ii) ମିଥାନଲ୍
(iii) ହେକ୍‌ସାଇନ୍

Question 8.
ଇଥାନଲ୍‌ରୁ ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍କୁ ରୂପାନ୍ତର କାହିଁକି ‘କ ଜାରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ?
Answer:

ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ପରମାଣୁ ସଂଖ୍ୟାର ହ୍ରାସ ଘଟିଛି, ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଜାରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ।

Question 9.
ଝଳାଇ ପାଇଁ ଅକ୍‌ସିଜେନ୍ ଓ ଇଥାଇନ୍‌ର ଏକ ମିଶ୍ରଣ ଜଳାଯାଏ I ଇଥାଇନ୍ ଓ ବାୟୁର ମିଶ୍ରଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ନାହିଁ କାହିଁକି କହିପାରିବ ?
Answer:
ବାୟୁରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସହିତ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଗ୍ୟାସ୍ ଅଛି, ଯାହାକି ଇଥାଇନ୍ ଜଳିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ଅମ୍ଳଜାନ ଆବଶ୍ୟକ ସେଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିରୋଧ କରିଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ବାୟୁ ଓ ଇଥାଇନ୍‌ର ମିଶ୍ରଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question 10.
ପରୀକ୍ଷା କରି ଆଲ୍‌କହଲ ଏବଂ କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍ ମଧ୍ଯରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କିପରି ଜାଣିବ ?
Answer:
କ୍ଷାରୀୟ ପୋଟାସିୟମ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍ ଟେଷ୍ଟ : ଆଲ୍‌କହଲ ଓ କାର୍ବୋସିଲିକ୍ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷାନଳୀ ଦୁଇଟିରେ ନିଅ ଏବଂ କିଛି ବୁନ୍ଦା କ୍ଷାରୀୟ ପୋଟାସିୟମ୍ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ପକାଅ ଓ ଗରମ୍ କର ପୋଟାସିୟମ୍ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍‌ର ଗୋଲାପୀ ରଙ୍ଗ ରହିଲେ ତାହା ଆଲ୍‌କହଲ, ଅନ୍ୟଥା ତାହା କାର୍ବୋକସିଲିକ୍ ଏସିଡ୍ ।

Question 11.
କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
NaHCO ଦ୍ଵାରା ପରୀକ୍ଷା – ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଆଲ୍‌କହଲ ଓ କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍ ନେଇ କିଛି NaHCO₃ ର ଗାଢ଼ ଦ୍ରବଣ ମିଶାଅ । ଯେଉଁ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଗାଢ଼ ଧୂଆଁଳିଆ CO₂ ଗ୍ୟାସ ବାହାରିବ ସେହି ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ କାର୍ବୋକସିଲିକ୍ ଏସିଡ୍ ଅଛି ।

Question 12.
ଡିଟରଜେଣ୍ଟ ବ୍ୟବହାର କରି ଜଳ ଖର କି ନୁହେଁ ଜାଣିବାକୁ ତୁମେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବ କି ?
Answer:
ନାଁ, କାରଣ ଖରଜଳ ଓ ମୃଦୁଜଳ ଉଭୟରେ ଡିଟରଜେଣ୍ଟ ସମାନ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

Question 13.

ଦେଇସାରି ସେମାନେ ଲୁଗାକୁ ପଥର ଉପରେ ବାଡ଼େଇ ଥା’ନ୍ତି କିମ୍ବା ଏକ ଦଣ୍ଡରେ ବାଡ଼େଇଥା’ନ୍ତି ବ୍ରସ୍‌ରେ ଘଷିଥା’ନ୍ତି କିମ୍ବା ୱାସିଂମେସିନ୍‌ରେ ମନ୍ଥନ (agitate) କରିଥା’ନ୍ତି । ସଫାଲୁଗା ପାଇବା ପାଇଁ ମନ୍ଥନ କାହିଁକି ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ମଇଳା ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ସାବୁନ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ମିସେଲ୍‌ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ଓ ଯେଉଁ ଅପଦ୍ରବ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ ପାଣିରେ କିଛି ଧୋଇ ହୋଇଯାଏ ଆଉ କିଛି ଲୁଗାର ଉପର ସ୍ତରରେ ହାଲୁକା ଭାବେ ଲାଗିରହେ । ତେଣୁ ସାବୁନ ଦେଇ ସାରି ସେମାନେ ଲୁଗାକୁ ପଥର ଉପରେ ବାଡ଼େଇଥାନ୍ତି କିମ୍ବା ଏକ ଦଣ୍ଡରେ ବାଡ଼େଇଥାନ୍ତି ବା ମନ୍ଥନ କରିଥାନ୍ତି |

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ (Activity):

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ – 1 (Activity – 1):
(i) ସକାଳୁ ତୁମେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିବା କିମ୍ବା ଖାଇଥିବା ଦଶଟି ଜିନିଷର ଏକ ତାଲିକା କର ।
ଏହି ତାଲିକା ସହ ତୁମ ସହପାଠୀମାନେ କରିଥିବା ତାଲିକାକୁ ଏକାଠି କର ଏବଂ ତା’ପରେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ସାରଣୀ ଭିତରେ ସେହି ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କର । ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏକରୁ ଅଧିକ ପଦାର୍ଥରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସଂପୃକ୍ତ ସ୍ତମ୍ଭରେ ରଖ ।
ଡ :
ସକାଳୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିବା କିମ୍ବା ଖାଇଥିବା ଦଶଟି ଜିନିଷ ହେଲା
ବ୍ୟବହାର କରିଥିବା ଜିନିଷ: ସାବୁନ୍, ତେଲ, କାଗଜ, ଜୋତା ପଲିସ୍, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ମର, ବହି, ଖବରକାଗଜ, ଷ୍ଟିଲ୍ ମର୍ ।
ଖାଇଥ‌ିବା ଜିନିଷ – କ୍ଷୀର, ଚା, ଅଣ୍ଡା, ପାଉଁରୁଟି, ଭାତ, ଡାଲି, ଔଷଧ ।

(ii)

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
କେବଳ ଜଳ ରନ୍ଧନପାତ୍ର, (ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକ ଧାତୁ, କାଚ କିମ୍ବା ମାଟିରେ ତିଆରି) ଛାଡ଼ି ପ୍ରାୟ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଜିନିଷରେ କାର୍ବନ ଅଛି ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ଆମେ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଜିନିଷ କାର୍ବନରେ ତିଆରି ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ – 2 (Activity – 2):

ତଳେ ଦିଆଯାଇଥ‌ିବା ଯୋଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ସଙ୍କେତଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଏବଂ ଆଣବିକ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ କଳନା କର ।
(a) CH₃ OH ଏବଂ C₂H₅ OH
(b) C₂H₅ OH ଏବଂ C₃ H₇OH
(c) C₃H₇ OH ଏବଂ C₄H₉ OH

ଏହି ତିନୋଟିରେ କିଛି ସାଦୃଶ୍ୟ ଅଛି କି ?
ଉ :
ସମସ୍ତଙ୍କର ସକ୍ରିୟ ଗ୍ରୁପ୍ ଏକ ।

ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀ (Family) ପାଇବା ପାଇଁ ଏହି ଆଲକହଲଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଟୁନ ପରମାଣୁର ବର୍ଦ୍ଧିତ କ୍ରମରେ ସଜାଅ ।
ଊ :
CH₃OH, C₂H₅OH, C₃H₈OH, C₄H₉OH

ସାରଣୀର ଅନ୍ୟ ସକ୍ରିୟଗ୍ରୁପ୍ ପାଇଁ ଚାରୋଟି କାର୍ବନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୌଗିକଗୁଡ଼ିକର ହୋମୋଲଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ ଲେଖ ।
ଊ :
କ୍ଲୋରୋ ହୋମୋଲୋଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ : CH₃CI, C₂H₅CI, C₃H₇Cl, C₄H₉Cl
ଆଲ୍‌ହାଇଡ଼ ହୋମୋଲଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ : CH₃CHO, C₂H₅CHO, C₃H₇CHO
କିଟୋନ୍ ହୋମୋଲଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ : C₂H₆CO, C₃H₈CO
କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍ ହୋମୋଲଗସ୍ ଶ୍ରେଣୀ : CH₃COOH, C₂H₅COOH, C₃H₇COOH

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -3 (Activity-3)

ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ :
ଗୋଟିଏ ଚାମଚ, କିଛି କାର୍ବନ ଯୌଗିକ (ଗନ୍ଧକର୍ପୂର, କର୍ପୂର, ଆଲ୍‌କହଲ) ।

ପରୀକ୍ଷଣ :
ଗୋଟିଏ ଚାମଚରେ କେତୋଟି କାର୍ବନ ଯୌଗିକ (ଗନ୍ଧକର୍ପୂର, କର୍ପୂର, ଆଲକହଲ) ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ନିଅ ଏବଂ ଜଳାଅ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ :
(a) ଅଗ୍ନିଶିଖା ଉପରେ ଗୋଟିଏ ଧାତବ ଥାଳି ରଖ । ଆଲ୍‌କହଲ ଭଳି ପୃକ୍ତ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଜଳିଲେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଶିଖା ଦେଇଥାଏ ।
(b) ଗନ୍ଧକର୍ପୂର ଭଳି ଅପୃକ୍ତ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଜଳିଲେ କଳାଧୂଆଁ ସହିତ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ଶିଖା ଦେବ ଏବଂ ଧାତବ ଥାଳିରେ କଳାକଣିକା ଜମିଯିବ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ପୃକ୍ତ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଜଳିଲେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଶିଖା ଦିଏ । ଅପୃକ୍ତ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଜଳିଲେ କଳାଧୂଆଁ ଓ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ଶିଖା ଦେବ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -4 (Activity-4)

ପରୀକ୍ଷଣ:
ଗୋଟିଏ ବୁନ୍‌ସେନ୍ ବର୍ଣ୍ଣର ଜଳାଅ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଶିଖା ବା ଧୂଆଁର ଉପସ୍ଥିତି ପାଇବା ପାଇଁ ଏହାର ନିମ୍ନଅଂଶରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁଛିଦ୍ର (Airhole)କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କର ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
(a) କଳାଧୂଆଁ ଓ ହଳଦିଆ ଅଗ୍ନିଶିଖା ମିଳିବ ଯେତେବେଳେ ବର୍ଣ୍ଣରର ନିମ୍ନ ଅଂଶରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁଛିଦ୍ରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଫଳରେ ଅମ୍ଳଜାନର ପରିମାଣ ହ୍ରାସପାଇବ ।
(b) ବର୍ଣ୍ଣରର ନିମ୍ନ ଅଂଶରେ ଥ‌ିବା ବାୟୁଛିଦ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣମୁକ୍ତ ରହିଲେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣର ଅମ୍ଳଜାନ ପ୍ରବେଶ କରିବ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଜାରଣ ହେବା ଫଳରେ ନୀଳ ଅଗ୍ନି ଶିଖା ଦେଖାଯିବ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଅକ୍‌ସିଜେନ୍‌ରେ ଜଳିଲେ ସ୍ବଚ୍ଛ ନୀଳଶିଖା ମିଳିବ ଏବଂ ସୀମିତ ବାୟୁ (ଅକ୍‌ସିଜେନ)ରେ

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -5 (Activity-5)

ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାନଳୀ, 3 ମିଲି ଇଥାନଲ୍ , ଏକ ଜଳ ଉଷ୍ମକ (water bath), 5% କ୍ଷାରୀୟ ପୋଟାସିୟମ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍ ଦ୍ରବଣ ।

ପରୀକ୍ଷଣ:
ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ପ୍ରାୟ 3 ମିଲି ଇଥାନଲ୍ ନିଅ ଏବଂ ଏହାକୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉଷୁମ କର । 5% କ୍ଷାରୀୟ ପୋଟାସିୟମ୍ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍ ଦ୍ରବଣକୁ ବୁନ୍ଦା ବୁନ୍ଦା କରି ପକାଅ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
(a) 5 % କ୍ଷାରୀୟ ପୋଟାସିୟମ୍ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍ ଦ୍ରବଣକୁ ବୁନ୍ଦା ବୁନ୍ଦା କରି ପକାଇଲେ ଗୋଲାପୀ ରଙ୍ଗ କ୍ରମଶଃ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯିବ ।
(b) ଯେତେବେଳେ ଅଧିକ KMnO₄ ମିଶାଗଲା ସେତେବେଳେ ଇଥାନଲ୍ ଜାରଣ ହୋଇ ଇଥାନୋଇକ୍ ଅମ୍ଳରେ ପରିଣତ ହେଲା ଏବଂ ଅଧ୍ଵ KMnO₄ ରଙ୍ଗ ସେହିଭଳି ରହିଲା ଓ ଅଦୃଶ୍ୟ ହେଲା ନାହିଁ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
କ୍ଷାରୀୟ KMnO₄ ଦ୍ରବଣ ଇଥାନଲ୍‌କୁ ଜାରଣ କରେ ଏବଂ ନିଜେ ବିଜାରିତ ହୁଏ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -6 (Activity-6)
ପରୀକ୍ଷଣ:
ଦୁଇଟି ଚାଉଳଦାନା ଆକାରର ଖଣ୍ଡେ ଛୋଟ ସୋଡ଼ିୟମକୁ ଇଥାନଲ (ବିଶୁଦ୍ଧ ଆଲକହଲ) ମଧ୍ୟରେ

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଧାତୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ଅଟେ । ବିଶୁଦ୍ଧ ଆଲ୍‌କହଲ ସହିତ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ଇଥକ୍‌ସାଇଡ ଓ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଦେଇଥାଏ ।

2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂
ଗୋଟିଏ ଜଳୁଥ‌ିବା କାଠିକୁ ଗ୍ୟାସ୍ ପାଖକୁ ଆଣିଲେ ପପ୍ ଶବ୍ଦ କରି ଜଳିଉଠିବ ।

ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ସାଧା (Properties of Ethanoic Acid):
(i) ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ ଏସିଟିକ୍ ଏସିଡ୍ (acetic acid) କହନ୍ତି ଏବଂ ଏହା କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍

(ii) ଜଳରେ ଏସିଟିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର 5-8% ଦ୍ରବଣକୁ ଭିନେଗାର କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ଆଚାର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

(iii)ବିଶୁଦ୍ଧ ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ଗଳନାଙ୍କ ହେଉଛି 290 K ।

(iv) ଏସିଟିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ଅନ୍ୟ ନାମ ଗ୍ଲାସିଆଲ୍ (Glacial) ଏସିଟିକ୍ ଏସିଡ୍ । କାରଣ ଏହା ଥଣ୍ଡାଜଳ ଓ ବାୟୁରେ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଘନୀଭୂତ ହୋଇଯାଏ ।

(v) କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍ ଏକ ଦୁର୍ବଳ ଏସିଡ୍ ।

ଏଷ୍ଟରୀକରଣ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା:
(i) ଗୋଟିଏ ଏସିଡ୍ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଆଲ୍‌କହଲର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ଏଷ୍ଟର (Ester) ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ ବିଶୁଦ୍ଧ ଆଲକହଲ ସହିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଏଷ୍ଟର ଦେଇଥାଏ ।

(ii) ଏଷ୍ଟରଗୁଡ଼ିକ ସୁଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଚ

(iii) ଏହାକୁ ଅତରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

(iv) ଏହାକୁ ଖାଦ୍ୟ ଓ ପାନୀୟ ସୁଗନ୍ଧକାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ରୂପେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ସାବୁନୀକରଣ :
ସୋଡ଼ିୟମ୍ ଲବଣରେ ପରିଣତ ହୁଏ । ଏହି ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ସାବୁନୀକରଣ କୁହାଯାଏ କାରଣ ଏହାକୁ ସାବୁନ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

(ii) କ୍ଷାରକସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା: ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ + ସୋଡ଼ିୟମ୍‌ ହାଇଡ୍ରକ୍‌ସାଇଡ୍ → ଲବଣ + ଜଳ
NaOH + CH₃COOH → CH₃COONa + H₂O

(iii) କାର୍ବୋନେଟ୍ ଏବଂ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ କାର୍ବୋନେଟ୍ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା:
କାର୍ବୋନେଟ୍ ଏବଂ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ କାର୍ବୋନେଟ୍ ସହ ଇଥାନୋଇକ୍ ଏସିଡ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି ଲବଣ, ଡାଇଅକ୍‌ସାଇଡ୍ ଏବଂ’ ଜଳ ଦେଇଥାଏ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -7 (Activity-7)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ: ଦୁଇଟି ପରୀକ୍ଷାନଳୀ, 10 ମି.ଲି. ଜଳ, ରୋଷେଇରେ ବ୍ୟବହୃତ ତେଲ ।

ପରୀକ୍ଷଣ:

• ଦୁଇଟି ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ପ୍ରାୟ 10 ମି.ଲି. ଜଳ ନିଅ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଗୋଟିଏ ବୁନ୍ଦା ଲେଖାଏଁ ତେଲ ପକାଅ ଓ ପରୀକ୍ଷାନଳୀକୁ A ଓ B ରୂପେ ଚିହ୍ନଟ କର ।
• ପରୀକ୍ଷାନଳୀ B ରେ ଅଳ୍ପ କେତେ ବୁନ୍ଦା ସାବୁନ ଦ୍ରବଣ ପକାଅ ।
• ଦୁଇଟି ଯାକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀକୁ ଖୁବ୍ ଜୋର୍‌ରେ ଏକା ସମୟରେ ହଲାଅ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ପରୀକ୍ଷାନଳୀ B ରେ ତେଲ ଓ ଜଳ ସାବୁନର ଗୋଟିଏ ସ୍ତର ଦେଖାଯାଉଛି । କାରଣ ତେଲ ସାବୁନ୍ ଦ୍ରବଣରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ ହୁଏ ଫଳରେ ସଫା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ପରୀକ୍ଷାନଳୀ A ଜଳ ଓ ରୋଷେଇ ରେ ବ୍ୟବହୃତ ତେଲ ଅଛି । ଜୋର୍‌ରେ ହଲାଇଲା ପରେ କିଛି ସମୟ ସ୍ଥିର ହେବାକୁ ଦିଅ । 2ଟି ସ୍ତର ହୋଇ ରହିଥ‌ିବା ଦେଖାଯିବ କାରଣ ତେଲ ଓ ଜଳ ପରସ୍ପର ଅଦ୍ରବଣୀୟ ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ସାବୁନ ଦ୍ରବଣରେ ତେଲ ଦ୍ରବଣୀୟ, ଜଳ ମଧ୍ଯରେ ତେଲ ଅଦ୍ରବଣୀୟ ।

ସାଚୁନ୍‌ ଓ ଡିଟରଜେଣ୍ଠ (Soaps and Detergents):
ସାବୁନ୍ :

• ସାବୁନର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଦୀର୍ଘ-ଶୃଙ୍ଖଳ କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ସୋଡ଼ିୟମ କିମ୍ବା ପୋଟାସିୟମ ଲବଣ ।
• 
• ପ୍ରାକୃତିକ ତୈଳ ଓ ଚର୍ବିରୁ ସାବୁନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
• ଜୈବ ନିମ୍ବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ।
• ଅମ୍ଳୀୟ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ପାରିବନାହିଁ ।

ଡିଟରଜେଣ୍ଠ:

• ଦୀର୍ଘଶୃଙ୍ଖଳ ବିଶିଷ୍ଟ କାର୍ବୋକ୍‌ଲିକ୍ ଏସିଡ୍‌ର ଏମୋନିୟମ୍ କିମ୍ବା ସଲ୍‌ଫୋନେଟ୍ ଲବଣ ।
• 
• ପେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ର ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକରୁ ଡିଟରଜେଣ୍ଟ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ।
• ଜୈବନିମ୍ନୀକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ।
• ଅମ୍ଳୀୟ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ପାରିବ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -8 (Activity-8)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
ଦୁଇଟି ପରୀକ୍ଷାନଳୀ, 20 ମି.ଲି. ପାତିତ ଜଳ କିମ୍ବା ବର୍ଷାଜଳ, ଅନ୍ୟଟିରେ 10 ମି.ଲି.

ପରୀକ୍ଷଣ :
ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ପାତିତ ଜଳ ଓ ଖରଜଳ ନିଅ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଦୁଇବୁନ୍ଦା ସାବୁନ ଦ୍ରବଣ ପକାଅ । ପରୀକ୍ଷାନଳୀ ଦୁଇଟିକୁ ଖୁବ୍ ଜୋର୍‌ରେ ଏକା ସମୟ ପାଇଁ ହଲାଅ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଯେଉଁ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ପାତିତ ଜଳ |ବର୍ଷାଜଳ ଅଛି ସେହି ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଅଧ୍ଵକ ଫେଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଯେଉଁ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଖରଜଳ ଅଛି ସେଥ‌ିରେ ଦହିଭଳି ଧଳା ଅବକ୍ଷେପ ଦେଖାଯାଉଛି ।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ:
ମୃଦୁଜଳରେ ସାବୁନ ଫେଣ ସୃଷ୍ଟିକରେ, ଖରଜଳରେ ସାବୁନ୍ ଦହିଭଳି ଧଳା ଅବକ୍ଷେପ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।

କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ -9 (Activity-9)
ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ:
2ଟି ପରୀକ୍ଷାନଳୀ, 20 ମି.ଲି. ଖର ଜଳ, ସାବୁନଦ୍ରବଣ, ଡିଟରଜେଣ୍ଟ ଦ୍ରବଣ ।

ପରୀକ୍ଷଣ:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ 10 ମିଲି ଲି. ଖରଜଳ ନିଅ । ଗୋଟିଏ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ପାଞ୍ଚବୁନ୍ଦା ସାବୁନ ଦ୍ରବଣ ଓ ଅନ୍ୟ ଏକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ପାଞ୍ଚ ବୁନ୍ଦା ଡିଟରଜେଣ୍ଟ୍ ଦ୍ରବଣ ପକାଅ । ଉଭୟ ପରୀକ୍ଷାନଳୀକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ ହଲାଅ ।

ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ :
ଦୁଇଟି ଯାକ ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ସମାନ ପରିମାଣର ଫେଣ ରହୁନାହିଁ । ସାବୁନ ଦ୍ରବଣ ଥିବା

ପରୀକ୍ଷାନଳୀରେ ଅଧ୍ବକ ପରିମାଣରେ ଫେଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

BSE Odisha Class 10 Physical Science Solutions Book Pdf Download

• Chapter 1 ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଓ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ
• Chapter 2 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ
• Chapter 3 ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ
• Chapter 4 କାର୍ବନ ଓ ଏହାର ଯୌଗିକ
• Chapter 5 ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ପର୍ଯ୍ୟାୟୀ ଶ୍ରେଣୀକରଣ
• Chapter 6 ଆଲୋକ- ପ୍ରତିଫଳନ ଓ ପ୍ରତିସରଣ
• Chapter 7 ମାନବ ଚକ୍ଷୁ ଓ ବର୍ଷଜଗତ
• Chapter 8 ବିଦ୍ୟୁତ୍
• Chapter 9 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

BSE Odisha Class 10 Life Science Solutions Book Pdf Download

• Chapter 1 ପୋଷଣ
• Chapter 2 ଶ୍ବସନ
• Chapter 3 ପରିବହନ ଓ ସଞ୍ଚାଳନ
• Chapter 4 ରେଚନ
• Chapter 5 ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ
• Chapter 6 ଜନନ
• Chapter 7 ବଂଶାନୁକ୍ରମ ଓ ବିବର୍ତ୍ତନ
• Chapter 8 ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ
• Chapter 9 ଆମ ପରିବେଶ
• Chapter 10 ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

BSE Odisha Class 10 Maths Notes

BSE Odisha 10th Class Maths Notes Algebra

• Chapter 1 ସରଳ ସହସମୀକରଣ Notes
• Chapter 2 ଦ୍ବିଘାତ ସମୀକରଣ Notes
• Chapter 3 ସମାନ୍ତର ପ୍ରଗତି Notes
• Chapter 4 ସମ୍ଭାବ୍ୟତା Notes
• Chapter 5 ପରିସଂଖ୍ୟାନ Notes
• Chapter 6 ସ୍ଥାନାଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତି Notes
• Chapter 7 ସଡ଼କ ସୁରକ୍ଷା ଶିକ୍ଷା Notes

BSE Odisha 10th Class Maths Notes Geometry

• Chapter 1 ଜ୍ୟାମିତିରେ ସାଦୃଶ୍ୟ Notes
• Chapter 2 ବୃତ୍ତ Notes
• Chapter 3 ବୃତ୍ତର ସ୍ପର୍ଶକ Notes
• Chapter 4 ତ୍ରିକୋଣମିତି Notes
• Chapter 5 ପରିମିତି Notes
• Chapter 6 ଅଙ୍କନ Notes

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

BSE Odisha Class 10 Physical Science Notes

• Chapter 1 ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଓ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ Notes
• Chapter 2 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ Notes
• Chapter 3 ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ Notes
• Chapter 4 କାର୍ବନ ଓ ଏହାର ଯୌଗିକ Notes
• Chapter 5 ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ପର୍ଯ୍ୟାୟୀ ଶ୍ରେଣୀକରଣ Notes
• Chapter 6 ଆଲୋକ- ପ୍ରତିଫଳନ ଓ ପ୍ରତିସରଣ Notes
• Chapter 7 ମାନବ ଚକ୍ଷୁ ଓ ବର୍ଷଜଗତ Notes
• Chapter 8 ବିଦ୍ୟୁତ୍ Notes
• Chapter 9 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ Notes

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

BSE Odisha Class 10 Physical Science Important Questions

• Chapter 1 ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଓ ରାସାୟନିକ ସମୀକରଣ Important Questions
• Chapter 2 ଅମ୍ଳ, କ୍ଷାରକ ଓ ଲବଣ Important Questions
• Chapter 3 ଧାତୁ ଓ ଅଧାତୁ Important Questions
• Chapter 4 କାର୍ବନ ଓ ଏହାର ଯୌଗିକ Important Questions
• Chapter 5 ମୌଳିକଗୁଡ଼ିକର ପର୍ଯ୍ୟାୟୀ ଶ୍ରେଣୀକରଣ Important Questions
• Chapter 6 ଆଲୋକ- ପ୍ରତିଫଳନ ଓ ପ୍ରତିସରଣ Important Questions
• Chapter 7 ମାନବ ଚକ୍ଷୁ ଓ ବର୍ଷଜଗତ Important Questions
• Chapter 8 ବିଦ୍ୟୁତ୍ Important Questions
• Chapter 9 ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସ୍ରୋତର ଚୁମ୍ବକୀୟ ପ୍ରଭାବ Important Questions

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

BSE Odisha Class 10 Life Science Important Questions

• Chapter 1 ପୋଷଣ Important Questions
• Chapter 2 ଶ୍ବସନ Important Questions
• Chapter 3 ପରିବହନ ଓ ସଞ୍ଚାଳନ Important Questions
• Chapter 4 ରେଚନ Important Questions
• Chapter 5 ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ Important Questions
• Chapter 6 ଜନନ Important Questions
• Chapter 7 ବଂଶାନୁକ୍ରମ ଓ ବିବର୍ତ୍ତନ Important Questions
• Chapter 8 ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ Important Questions
• Chapter 9 ଆମ ପରିବେଶ Important Questions
• Chapter 10 ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ Important Questions

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

BSE Odisha Class 10 Life Science Notes

• Chapter 1 ପୋଷଣ Notes
• Chapter 2 ଶ୍ବସନ Notes
• Chapter 3 ପରିବହନ ଓ ସଞ୍ଚାଳନ Notes
• Chapter 4 ରେଚନ Notes
• Chapter 5 ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସମନ୍ଵୟ Notes
• Chapter 6 ଜନନ Notes
• Chapter 7 ବଂଶାନୁକ୍ରମ ଓ ବିବର୍ତ୍ତନ Notes
• Chapter 8 ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ Notes
• Chapter 9 ଆମ ପରିବେଶ Notes
• Chapter 10 ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ Notes

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

10th Class MIL Question Answer 2022 Pdf | Class 10 Odia Book Solutions Answers Pdf 2022-2023

ସାହିତ୍ୟ ସିନ୍ଧୁ Sahitya Sindhu Class 10 Solutions Pdf | 10th Class Odia Book Question Answer Pdf | 10th Class MIL Question Answer 2022 Pdf

• Chapter 1 କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର
• Chapter 2 ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ
• Chapter 3 ଭୀମଙ୍କ ସଂଘନାଦ ରଡ଼ି
• Chapter 4 ରାଘବଙ୍କ ଲଙ୍କା ଯାତ୍ରାନୁକୂଳ
• Chapter 5 ଚିଲିକାରେ ସାୟନ୍ତନ ଦୃଶ୍ୟ
• Chapter 6 ମଙ୍ଗଳେ ଅଇଲା ଉଷା
• Chapter 7 ଜାଗ ବନ୍ଧନହରା
• Chapter 8 ସର୍ବଂସହା ମାଟି
• Chapter 9 ଜନ୍ମଭୂମି
• Chapter 10 ସଭ୍ୟତା ଓ ବିଜ୍ଞାନ
• Chapter 11 ମାତୃଭାଷା ଓ ଲୋକଶିକ୍ଷା
• Chapter 12 ନରେନ୍‌ରୁ ବିବେକାନନ୍ଦ
• Chapter 13 ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ କଥା
• Chapter 14 କାଠ
• Chapter 15 କାଳର କପୋଳ ତଳେ
• Chapter 16 ବେଲ, ଅଶ୍ଵତ୍‌ଥ ଓ ବଟବୃକ୍ଷ
• Chapter 17 ଫଲଗୁ
• Chapter 18 କୋଣାର୍କ

BSE Odisha 10th Class Odia Grammar ବ୍ୟାକରଣ ବିଭାଗ

• ବାକ୍ୟ ବିଚାର
• ‘ଣତ୍ୱ’ ବିଧ୍ ଓ ‘ଷତ୍ବ’ ବିଧ୍
• ସାଧାରଣ ଅଶୁଦ୍ଧି
• ରୂଢ଼ି (ରୁହ୍ + ତି)
• ଲୋକବାଣୀ
• ଛନ୍ଦ
• ଅଳଙ୍କାର

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions

BSE Odisha Class 10 History & Political Science Solutions Book Pdf Download

BSE Odisha 10th Class History Book Solutions ଇତିହାସ

ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟ : ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ – ଗାନ୍ଧିଯୁଗ

• Chapter 1 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ
• Chapter 2 ଭାରତରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ
• Chapter 3 ଭାରତରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା
• Chapter 4 ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏଥୁରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା
• Chapter 5 ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଓ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟସେନା
• Chapter 6 ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆଇନ, ଭାରତ ବିଭାଜନ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା

ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ : ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ

• Chapter 7 ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାର ବିକାଶ
• Chapter 8 ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ଗଠନ
• Chapter 9 ୧୯୩୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ
• Chapter 10 ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠା

ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ : ୨୦୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଭାରତ

• Chapter 11 ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ
• Chapter 12 ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ
• Chapter 13 ଗୋଆ ଓ ପୁଦୁଚେରୀର ମୁକ୍ତି
• Chapter 14 ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତୀ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତି
• Chapter 15 ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ

ଚତୁର୍ଥ ଅଧ୍ୟାୟ : ସ୍ବାଧୀନତୋତ୍ତର ଓଡ଼ିଶାର ବିକାଶ

• Chapter 16 ସାମାଜିକ ବିକାଶ
• Chapter 17 ଶିକ୍ଷାର ବିକାଶ
• Chapter 18 କୃଷିର ବିକାଶ
• Chapter 19 ଶିଳ୍ପର ବିକାଶ
• Chapter 20 ଭିଭିଭୂମିର ବିକାଶ

BSE Odisha 10th Class Political Science Book Solutions ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ

ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟ : ଭାରତରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ

• Chapter 1 ନୂତନ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଗଠନ
• Chapter 2 ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା

ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ : ଭାରତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର

• Chapter 3 ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ

ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ : ସଡକ ନିରାପତ୍ତା, ସଚେତନତା ଓ ଇନ୍ଧନ ସଂରକ୍ଷଣ

• Chapter 4 ସଡକ ନିରାପତ୍ତା, ସଚେତନତା ଓ ଇନ୍ଧନ ସଂରକ୍ଷଣ

ଚତୁର୍ଥ ଅଧ୍ୟାୟ : ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତି

• Chapter 5 ଭାରତର ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଓ ଋଷିଆ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ
• Chapter 6 ଭାରତ ଓ ତାହାର ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର

BSE Odisha 10th Class Text Book Solutions